ვიკიპედია kawiki https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98 MediaWiki 1.45.0-wmf.5 first-letter მედია სპეციალური განხილვა მომხმარებელი მომხმარებლის განხილვა ვიკიპედია ვიკიპედია განხილვა ფაილი ფაილის განხილვა მედიავიკი მედიავიკის განხილვა თარგი თარგის განხილვა დახმარება დახმარების განხილვა კატეგორია კატეგორიის განხილვა პორტალი პორტალი განხილვა TimedText TimedText talk მოდული მოდულის განხილვა 0 1987 4816105 4540910 2025-06-18T05:14:04Z Rawvela 171234 ქართული კულტურა არ არის სინაგოგა ეს ებრაულია და ონი არ უნდა იყოს ამითი სახელგანთქმული ჯობია უბრალოდ ქალაქოს ფოტო იყოს ნაჩვენები 4816105 wikitext text/x-wiki {{მრავალმნიშვნელოვნება*|ონი (მრავალმნიშვნელოვანი)}} {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = ონი |მშობლიური სახელი = <nowiki></nowiki> |ქვეყანა = საქართველო |პანორამის სიგანე = 300 |წარწერა = ქალაქი ონი |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე = 120 |lat_dir = N |lat_deg= 42 |lat_min= 35 |lat_sec= 00 |lon_dir = E |lon_deg= 43 |lon_min= 26 |lon_sec= 35 |CoordAddon = type:city()_region:GE |CoordScale = |ქვეყნის რუკა = |ქვეყნის რუკის ზომა = 300 |რეგიონის რუკის ზომა = 300 |რაიონის რუკის ზომა = 300 |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = რაჭა-ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის მხარე |რეგიონი ცხრილში = |რაიონის ტიპი = მუნიციპალიტეტი |რაიონი = ონის მუნიციპალიტეტი |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |ფართობი = |სიმაღლის ტიპი=ზღვის დონე{{!}}ზღვის დონიდან |დასახლების ცენტრის სიმაღლე = 830 |კლიმატი = |ოფიციალური ენა = |მოსახლეობა = 2656<ref name="აღწერა 2014">{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&p_id=2152&lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=7 ნოემბერი, 2016}}</ref> |აღწერის წელი = 2014 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = [[ქართველები]] 98,9 %<br />[[ებრაელები]] 0,5 % |სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = ქრისტიანები, ებრაელები |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = +4 |DST = |სატელეფონო კოდი = +995 473<ref>{{Cite web |url=http://silknet.com/storage/uploads/wysiwyg/file/kodebi.pdf |title=საქართველოს სატელეფონო კოდები — „სილქნეტი“ |accessdate=2011-08-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160306061204/http://silknet.com/storage/uploads/wysiwyg/file/kodebi.pdf |archivedate=2016-03-06 }}</ref> |საფოსტო ინდექსი = 3600<ref>[http://georgianpost.ge/index.php?page=101&lang=geo საქართველოს საფოსტო ინდექსები — „საქართველოს ფოსტა“]</ref> |საავტომობილო კოდი = |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = Oni, Georgia |სურათი=https://www.google.com/search?client=ms-android-samsung-ss&sca_esv=afbf6cd5309ef765&sxsrf=AE3TifNebSxNBruwRIRgjLftov4Uvj8dQQ:1750223230558&udm=2&fbs=AIIjpHxU7SXXniUZfeShr2fp4giZ1Y6MJ25_tmWITc7uy4KIetxLMeWi1u_d0OMRvkClUba76WL62NDKV-tuv6_wPYBCgf9ff2PmIf7lDvokndN-EGMMGBYEhaGdsVHW3z-BmgYP_Ymcg9SH_ERPgB4VRTUA8RG-MElR27GKZbJyHL0fYDpXZ94G6mspEejdVZx4q55J5Rk_ZaS6nBzGquI8Qv4ssmkdfA&q=%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98&sa=X&ved=2ahUKEwjwob3PmfqNAxVXA9sEHecFCwcQtKgLegQIDxAB&biw=384&bih=1073&dpr=2.81#sv=CAMS9QQa0wQKhQIKuQEStgEKd0FMa3RfdkVucmNNMzJFRWR1bGtLMDJ6RG5GVHdYOVd0LTZBTElEMU1OSFVwUUNOdGFPTGVZSnkyX0pPNExpU0VyekFidkpTZG9vaEpFSE5sai1MSWJKT1NDd0tMMGpoa01ObW1QOGNic1ZFTFV6UDVSbEROQWNNEhdmMGxTYU9uOEh1eUV4YzhQOUlHWDRBbxoiQUZNQUdHbzJ2YV9xVFZyTEpWYi1iUy0yVVlULWFFWVFJQRIDODQ5GgEzIg4KAXESCeGDneGDnOGDmCIHCgN0YnMSACImCgRlcWxkEh5DZ0lJQUJBQU9nUUlBQkFBVlhGZUJUOXRSbGlhUGcStgIKzwESzAEKjAFBTGt0X3ZGSTdMVl9yVTA3Q0lrejVMdXZDdHNNNFQtVS1kbWFBaXFNVnhCVWJBbXFKMEtSU29sRmtrcTdEelBmaUtDX2hHX0EtaGxkRjFWYUkwN3Z6bEUxTXhDSThrRnRzenpOOGczeUlEWjJteC1kYUpXVVo1Q3RfNFFPRUdOaVp0OHJ5eDN0VWR3SxIXZjBsU2FPbjhIdXlFeGM4UDlJR1g0QW8aIkFGTUFHR3FiY29WQkNCQXhUS2VFc2lqUDlDOTZiQ0stV2cSBDQ2OTgaATMiGAoGaW1nZGlpEg5FQ0pINE9HMVk3dlV6TSIXCgVkb2NpZBIObmRfX0hueGllOWxrZU0iJgoEZXFsZBIeQ2dJSUFCQUFPZ1FJQUJBQVZYRmVCVDl0UmxpYVBnKhBlLUVDSkg0T0cxWTd2VXpNIAQqFwoBcxIQZS1FQ0pINE9HMVk3dlV6TRgBMAE4ABgHIOzZ9sMLMAFAAg}} '''ონი''' — ქალაქი დასავლეთ [[საქართველო]]ში. გაშენებულია [[მდინარე]] [[რიონი]]ს მარცხენა ნაპირზე, ღრმა ხეობაში. [[ონის მუნიციპალიტეტი]]ს ადმინისტრაციული ცენტრი. [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 830 [[მეტრი]], [[თბილისი]]დან 210 [[კილომეტრი]]. 2656 მცხოვრები ([[2014]]). ქალაქის ტერიტორია მნიშვნელოვნად გაფართოვდა მდინარე რიონის მარცხენა ნაპირის გასწვრივ საყრდენი კედლის აგების შემდეგ. გაყვანილია წყალსადენი. ქალაქზე გადის [[ოსეთის სამხედრო გზა]]. ქალაქში არის სამრეწველო საწარმოები, ჯანდაცვის, განათლებისა და კულტურის დაწესებულებები. ონში არის [[ნიკორწმინდის ეპარქია|ნიკორწმინდის ეპარქიის]] რეზიდენცია. == გეოგრაფია == ქალაქს უჭირავს ვაკის ვიწრო ზოლი მდინარე რიონის მარცხენა შენაკადებს — [[ჯეჯორა]]სა და [[ღარულა]]ს შორის. ონში ზომიერად ნოტიო ჰავაა, იცის ზომიერად ცივი [[ზამთარი]] და ხანგრძლივი თბილი [[ზაფხული]]. საშუალო წლიური ტემპერატურა 10&nbsp;°C, იანვარი — 1&nbsp;°C, ივლისი 20,4&nbsp;°C, აბსოლუტური მინიმალური — 27&nbsp;°C, აბსოლუტური მაქსიმალური 38&nbsp;°C. ნალექები 1000—1100 მმ წელიწადში. == ისტორია == ონი წყაროებში პირველად მოხსენიებულია XV-XVI საუკუნეებში. მეცნიერებაში გამოთქმული მოსაზღების თანახმად, ონი დააარსა იბერიის მეფე [[ფარნაჯომი|ფარნაჯომმა]] (ძვ. წ. II ს.). შუა საუკუნეებში გაიზარდა ფეოდალური ქალაქის — ონის ეკონომიკური მნიშვნელობა; აქ თავს იყრიდა ჩრდილოეთი კავკასიიდან, ქართლიდან, იმერეთიდან და ქვემო რაჭიდან მომავალი გზები. [[იმერეთის სამეფო]]ს [[რუსეთის იმპერია|რუსეთთან]] შეერთების (1810) შემდეგ იყო დაბა; წარმოადგენდა რაჭის მნიშვნელოვან სავაჭრო პუნქტს, განვითარებული იყო ხელოსნობა. 1846 წლიდან იყო [[ქუთაისის გუბერნია|ქუთაისის გუბერნიის]] [[რაჭის მაზრა|რაჭის მაზრის]] ადმინისტრაციული ცენტრი. ონის ტერიტორიაზე აღმოჩენილია ბრინჯაოს ცულები (ბრინჯაოს ხანა), აგრეთვე კოლხური თეთრის (ძვ. წ. VI-III სს.) განძი. ქალაქში შემონახულია შუა საუკუნეების ციხის გალავანი და [[სინაგოგა]]. [[ვახუშტი ბაგრატიონი]] ონის შესახებ წერს: {{ციტატა|ხოლო ჯეჯორის შესართავს ზეით და რიონის სამჴრით არს ონი. სახლობენ ურიანი ვაჭარნი და ვაჭრობენ. ონი ჰავით არს მშუენი და ზაფხულის ცხელი, ორთა მთათა შინა კლდოვანთა ყოფითა. არამედ აგრილებს მდინარე რიონი}} ==დემოგრაფია== 2014 წლის აღწერის მონაცემებით ქალაქში ცხოვრობს 2656 ადამიანი. {| class="wikitable" style="text-align:right" |- ! აღწერის წელი !! მოსახლეობა !! კაცი !! ქალი |- | 1882<ref>[https://dlib.rsl.ru/viewer/01003825018#?page=268 Кавказский календарь на 1883 год გვ. 268]</ref> || 626 || || |- | 1989<ref name="აღწერა 2002">{{cite web |url=http://geostat.ge/cms/site_images/_files/georgian/census/2002/I%20tomi%20-%20saqarTvelos%20mosaxleobis%202002%20wlis%20pirveli%20erovnuli%20sayovelTao%20aRweris%20Sedegebi.pdf |title=საქართველოს მოსახლეობის 2002 წლის პირველი ეროვნული საყოველთაო აღწერის შედეგბი, ტომი I |date=ნოემბერი 2003 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=7 დეკემბერი, 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120830114644/http://geostat.ge/cms/site_images/_files/georgian/census/2002/I%20tomi%20-%20saqarTvelos%20mosaxleobis%202002%20wlis%20pirveli%20erovnuli%20sayovelTao%20aRweris%20Sedegebi.pdf |archivedate=2012-08-30 }}</ref> || 5482 || -- || -- |- | 2002<ref name="აღწერა 2002" /> || {{კლება}} 3342 || -- || -- |- | 2014<ref name="აღწერა 2014" /> || {{კლება}} 2656 || 1217 || 1439 |} ==ლიტერატურა== * ქართლის ცხოვრება. ტომი IV. ბატონიშვილი ვახუშტი. აღწერა სამეფოსა საქართველოსა. გვ. 767. სახელმწიფო გამომცემლობა „საბჭოთა საქართველო“. თბილისი 1973. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ონის რაიონი}} {{რაჭა-ლეჩხუმი-ქვემო სვანეთი}} {{საქართველოს ქალაქები}} [[კატეგორია:ონი]] 7duo5kd5t5i48x6set1b0gxn395c4fj 4816112 4816105 2025-06-18T05:15:38Z Rawvela 171234 4816112 wikitext text/x-wiki {{მრავალმნიშვნელოვნება*|ონი (მრავალმნიშვნელოვანი)}} {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = ქალაქი |ქართული სახელი = ონი |მშობლიური სახელი = <nowiki></nowiki> |ქვეყანა = საქართველო |პანორამის სიგანე = 300 |წარწერა = ქალაქი ონი |გერბის სიგანე = 80 |დროშის სიგანე = 120 |lat_dir = N |lat_deg= 42 |lat_min= 35 |lat_sec= 00 |lon_dir = E |lon_deg= 43 |lon_min= 26 |lon_sec= 35 |CoordAddon = type:city()_region:GE |CoordScale = |ქვეყნის რუკა = |ქვეყნის რუკის ზომა = 300 |რეგიონის რუკის ზომა = 300 |რაიონის რუკის ზომა = 300 |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = რაჭა-ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის მხარე |რეგიონი ცხრილში = |რაიონის ტიპი = მუნიციპალიტეტი |რაიონი = ონის მუნიციპალიტეტი |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |ფართობი = |სიმაღლის ტიპი=ზღვის დონე{{!}}ზღვის დონიდან |დასახლების ცენტრის სიმაღლე = 830 |კლიმატი = |ოფიციალური ენა = |მოსახლეობა = 2656<ref name="აღწერა 2014">{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&p_id=2152&lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=7 ნოემბერი, 2016}}</ref> |აღწერის წელი = 2014 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = [[ქართველები]] 98,9 %<br />[[ებრაელები]] 0,5 % |სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = ქრისტიანები, ებრაელები |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = +4 |DST = |სატელეფონო კოდი = +995 473<ref>{{Cite web |url=http://silknet.com/storage/uploads/wysiwyg/file/kodebi.pdf |title=საქართველოს სატელეფონო კოდები — „სილქნეტი“ |accessdate=2011-08-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160306061204/http://silknet.com/storage/uploads/wysiwyg/file/kodebi.pdf |archivedate=2016-03-06 }}</ref> |საფოსტო ინდექსი = 3600<ref>[http://georgianpost.ge/index.php?page=101&lang=geo საქართველოს საფოსტო ინდექსები — „საქართველოს ფოსტა“]</ref> |საავტომობილო კოდი = |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = Oni, Georgia |სურათი=https://images.app.goo.gl/YCH1z}} '''ონი''' — ქალაქი დასავლეთ [[საქართველო]]ში. გაშენებულია [[მდინარე]] [[რიონი]]ს მარცხენა ნაპირზე, ღრმა ხეობაში. [[ონის მუნიციპალიტეტი]]ს ადმინისტრაციული ცენტრი. [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 830 [[მეტრი]], [[თბილისი]]დან 210 [[კილომეტრი]]. 2656 მცხოვრები ([[2014]]). ქალაქის ტერიტორია მნიშვნელოვნად გაფართოვდა მდინარე რიონის მარცხენა ნაპირის გასწვრივ საყრდენი კედლის აგების შემდეგ. გაყვანილია წყალსადენი. ქალაქზე გადის [[ოსეთის სამხედრო გზა]]. ქალაქში არის სამრეწველო საწარმოები, ჯანდაცვის, განათლებისა და კულტურის დაწესებულებები. ონში არის [[ნიკორწმინდის ეპარქია|ნიკორწმინდის ეპარქიის]] რეზიდენცია. == გეოგრაფია == ქალაქს უჭირავს ვაკის ვიწრო ზოლი მდინარე რიონის მარცხენა შენაკადებს — [[ჯეჯორა]]სა და [[ღარულა]]ს შორის. ონში ზომიერად ნოტიო ჰავაა, იცის ზომიერად ცივი [[ზამთარი]] და ხანგრძლივი თბილი [[ზაფხული]]. საშუალო წლიური ტემპერატურა 10&nbsp;°C, იანვარი — 1&nbsp;°C, ივლისი 20,4&nbsp;°C, აბსოლუტური მინიმალური — 27&nbsp;°C, აბსოლუტური მაქსიმალური 38&nbsp;°C. ნალექები 1000—1100 მმ წელიწადში. == ისტორია == ონი წყაროებში პირველად მოხსენიებულია XV-XVI საუკუნეებში. მეცნიერებაში გამოთქმული მოსაზღების თანახმად, ონი დააარსა იბერიის მეფე [[ფარნაჯომი|ფარნაჯომმა]] (ძვ. წ. II ს.). შუა საუკუნეებში გაიზარდა ფეოდალური ქალაქის — ონის ეკონომიკური მნიშვნელობა; აქ თავს იყრიდა ჩრდილოეთი კავკასიიდან, ქართლიდან, იმერეთიდან და ქვემო რაჭიდან მომავალი გზები. [[იმერეთის სამეფო]]ს [[რუსეთის იმპერია|რუსეთთან]] შეერთების (1810) შემდეგ იყო დაბა; წარმოადგენდა რაჭის მნიშვნელოვან სავაჭრო პუნქტს, განვითარებული იყო ხელოსნობა. 1846 წლიდან იყო [[ქუთაისის გუბერნია|ქუთაისის გუბერნიის]] [[რაჭის მაზრა|რაჭის მაზრის]] ადმინისტრაციული ცენტრი. ონის ტერიტორიაზე აღმოჩენილია ბრინჯაოს ცულები (ბრინჯაოს ხანა), აგრეთვე კოლხური თეთრის (ძვ. წ. VI-III სს.) განძი. ქალაქში შემონახულია შუა საუკუნეების ციხის გალავანი და [[სინაგოგა]]. [[ვახუშტი ბაგრატიონი]] ონის შესახებ წერს: {{ციტატა|ხოლო ჯეჯორის შესართავს ზეით და რიონის სამჴრით არს ონი. სახლობენ ურიანი ვაჭარნი და ვაჭრობენ. ონი ჰავით არს მშუენი და ზაფხულის ცხელი, ორთა მთათა შინა კლდოვანთა ყოფითა. არამედ აგრილებს მდინარე რიონი}} ==დემოგრაფია== 2014 წლის აღწერის მონაცემებით ქალაქში ცხოვრობს 2656 ადამიანი. {| class="wikitable" style="text-align:right" |- ! აღწერის წელი !! მოსახლეობა !! კაცი !! ქალი |- | 1882<ref>[https://dlib.rsl.ru/viewer/01003825018#?page=268 Кавказский календарь на 1883 год გვ. 268]</ref> || 626 || || |- | 1989<ref name="აღწერა 2002">{{cite web |url=http://geostat.ge/cms/site_images/_files/georgian/census/2002/I%20tomi%20-%20saqarTvelos%20mosaxleobis%202002%20wlis%20pirveli%20erovnuli%20sayovelTao%20aRweris%20Sedegebi.pdf |title=საქართველოს მოსახლეობის 2002 წლის პირველი ეროვნული საყოველთაო აღწერის შედეგბი, ტომი I |date=ნოემბერი 2003 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=7 დეკემბერი, 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120830114644/http://geostat.ge/cms/site_images/_files/georgian/census/2002/I%20tomi%20-%20saqarTvelos%20mosaxleobis%202002%20wlis%20pirveli%20erovnuli%20sayovelTao%20aRweris%20Sedegebi.pdf |archivedate=2012-08-30 }}</ref> || 5482 || -- || -- |- | 2002<ref name="აღწერა 2002" /> || {{კლება}} 3342 || -- || -- |- | 2014<ref name="აღწერა 2014" /> || {{კლება}} 2656 || 1217 || 1439 |} ==ლიტერატურა== * ქართლის ცხოვრება. ტომი IV. ბატონიშვილი ვახუშტი. აღწერა სამეფოსა საქართველოსა. გვ. 767. სახელმწიფო გამომცემლობა „საბჭოთა საქართველო“. თბილისი 1973. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ონის რაიონი}} {{რაჭა-ლეჩხუმი-ქვემო სვანეთი}} {{საქართველოს ქალაქები}} [[კატეგორია:ონი]] r6a6hxcigy2trwyrfljslcj92ex2plb 0 3056 4815885 4774333 2025-06-17T13:34:24Z Jaba1977 3604 /* ისტორია */ 4815885 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:PEI, Canada.svg|thumb|right|პრინს-ედუარდის კუნძული]] [[ფაილი:Flag of Prince Edward Island.svg|მინი|პრინს-ედუარდის კუნძულის დროშა]] '''პრინს-ედუარდის კუნძული'''<ref>{{ორთოგრაფიული ლექსიკონი|საზღვარგარეთის|140}}</ref> ([[ინგლისური ენა|ინგლ.]] Prince Edward Island, pe) — პროვინცია [[კანადა|კანადის]] აღმოსავლეთში. სახელი ეწოდა [[ვიქტორია (გაერთიანებული სამეფო)|დედოფალ ვიქტორიას]] მამის, [[ედუარდ ავგუსტი (კენტის ჰერცოგი)|პრინც ედუარდის]] მიხედვით. * '''მოსახლეობა''' — 158,901 ადამიანი (2023); * '''ენები''' (%) — [[ინგლისური ენა|ინგლისური]] — 92, [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] — 4; * '''ფართობი''' — 5,660 კმ². * '''დედაქალაქი''' — [[შარლოტთაუნი]] (C, 34). == ისტორია == კუნძული ევროპელების აქ მოსვლამდე [[მიკმაქის ხალხი|მიკმაქის]] ხალხები ცხოვრობდნენ. ისინი პრინს-ედუარდის კუნძულზე დაახლოებით 12,000 წლის წინ დასახლდნენ. მიკმაქები კუნძულს "ეპეკვიტკს" უწოდებენ, რაც "ტალღებზე დარწეულ აკვანს" ნიშნავს. მიკმაქთა ლეგენდის მიხედვით კუნძული დიადმა სულმა შექმნა, რომელმაც ზღვაზე ნახევარმთვარის ფორმის თიხა დადო. ===ფრანგული კოლონია=== 1534 წელს, ჟაკ კარტიე იყო პირველი ევროპელი, ვინც კუნძული ნახა.<ref name="infopei">[http://www.gov.pe.ca/infopei/index.php3?number=40581&lang=E Island Information: Quick Facts] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111021110805/http://www.gov.pe.ca/infopei/index.php3?number=40581&lang=E |date=October 21, 2011 }}, website of the Government of Prince Edward Island, April 27, 2010. Retrieved on October 25, 2010.</ref> 1604 წელს [[საფრანგეთის სამეფო|საფრანგეთის სამეფომ]] ახალი მიწების აღმოჩენის დოქტრინის შესაბამისად კუნძულის ფლობაზე პრეტენზია გამოაცხადა. აღნიშნული დოქტრინის მიხედვით პრინს-ედუარდის კუნძული ახალ ფრანგულ კოლონია [[აკადია|აკადიას]] შემადგენლობაში შედიოდა. კუნძულს ფრანგებმა წმინდა იოანეს კუნძული დაარქვეს. მიკმაქის ხალხი ფრანგების ბატონობას არასდროს დათანხმებია, თუმცა ისინი თანახმა იყვნენ სავაჭრო, პარტნიორული დამოკიდებულება ქონოდათ ევროპელებთან. მე-18 საუკუნეში ფრანგები [[დიდი ბრიტანეთის სამეფო|დიდი ბრიტანეთის სამეფოსთან]] და მის კოლონიებთან რამდენიმე კონფლიქტში იყვნენ ჩართულნი. ამ პერიოდში ამ ორ დაპირისპირებულ მხარეს შორის რამდენიმე ბრძოლა მოხდა პრინს-ედუარდის კუნძულზე. ბრიტანელების მიერ [[ავსტრიის მემკვიდრეობის ომი|ავსტრიის მემკვიდრეობის ომის]] დროს ლუისბურგის დაკავების შემდეგ [[ახალი ინგლისი|ახალმა ინგლისმა]] წმინდა იოანეს კუნძულზე (ახლანდელი პრინს-ედუარდის კუნძული) ჯარი გაგზავნა. ახალი ინგლისიდან ბრიტანული ჯარი პორტ-ლა-ჯოიში შევიდა. კუნძულის დედაქალაქში ამდ დროს 20 ფრანგი ჯარისკაცისგან შემდგარი გარნიზონი იდგა, [[ჟოზეფ დიუ პონტ დუვივიე|ჟოზეფ დიუ პონტ დუვივიეს]] მეთაურობით.<ref>Harvey, p. 110.</ref> ფრანგი ჯარისკაცები მათი სიმცირის გამო გაიქცნენ და ახალმა ინგლისელებმა დასახლება მთლიანად გადაწვეს. დუვივიემ თავის ჯარისკაცებთან ერთად თავი მდინარე ჰილსბოროს ხეობას შეაფარა, სადაც ის ელოდებოდა აკადიის სამხედრო დაჯგუფების და მიკმაქის დამხმარე ძალების ჩამოსვლას.<ref name="Harvey, p. 111">Harvey, p. 111.</ref> საფრანგეთის ჯარებმა და მათმა მოკავშირეებმა შეძლეს ახალი ინგლისელების მათ გემებამდე განდევნა. ახალი ინგლისელი მოკლეს, დაჭრეს ან დააპატიმრეს. ახალმა ინგლისელებმა მძევლად აიყვანეს ექვსი აკადიელი ჯარისკაცი, რომლებსაც სიკვდილით დასჯიდნენ თუ მიკმაქები და ფრანგები კუნძულზე აჯანყდებოდნენ.<ref name="Harvey, p. 111"/> აღნიშნული შეტაკების შემდეგ ახალი ინგლისელები ლუისბურგში გაემგზავრნენ, ხოლო დუვივიე, თავის ჯარისკაცებთან ერთად [[კვებეკი|კვებეკში]]. ლუისბურგის დაცემის შემდეგ, კუნძულ ილე როიალის ფრანგი მოსახლეები (ახლანდელი [[ბრეტონის კონცხის კუნძული]]) საფრანგეთში გადაასახლეს, ხოლო წმინდა იოანეს დარჩენილი აკადიელი მოსახლეობა მოსალოდნელი ომის საფრთხის ქვეშ ცხოვრობდა. <ref>Harvey, p. 112.</ref> ახალ ინგლისელებს პრინს-ედუარდის კუნძულზე მდებარე პორტ-ლა-ჯოიში დაახლოებით 2,00 ჯარისკაცი ყავდათ, ასევე ტვირთავდნენ ორ საბრძოლო გემს ლუისბურგში გასამგზავრებლად. 1746 წლის ივლისში [[მდინარე იორკი|მდინარე იორკთან]] გამართულ ბრძოლაში ფრანგებს მონტესონი ხელმძღვანელობდა, მისი მეთაურობით ფრანგულმა ჯარმა შეძლო ახალი ინგლისელების ძლევა. მსგავსი სისხლისმღვრელი შეტაკებები ფრანგებსა და ბრიტანელებს შორის 1848 წლის [[იქს-ლა-შაპელის ზავი|იქს-ლა-შაპელის ზავით]] დასრულდა. პრინს-ედუარდის კუნძულზე [[ახალი შოტლანდია|ახალი შოტლანდიიდან]] [[აკადიელთა მიგრაცია|აკადიელთა მიგრაციამდე]] დაახლოებით ათასი ფრანგი აკადიელი ცხოვრობდა. 1740-1750 წლებში აკადიელთა მიგრაციის ხარჯზე კუნძულის მოსახლეობა 5,000-მდე გაიზარდა, აღნიშნული მოსახლეობა პრინს-ედუარდის კუნძულზე მხოლოდ 1755 წლამდე დარჩა, როდესაც დაიწყო ცნობილი გადასახლება, რომელიც ისტორიაში [[აკადიელთა გაძევება|"აკადიელთა გაძევების"]] სახელითაა შესული. <ref>[https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/the-deportation-of-the-acadians-feature Acadian Expulsion (the Great Upheaval)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190809191748/https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/the-deportation-of-the-acadians-feature |date=August 9, 2019 }} at The Canadian Encyclopedia, accessed September 1, 2019</ref><ref>{{cite book|last=Johnston|first=A. J. B.|title=Endgame 1758: The Promise, the Glory and the Despair of Louisbourg's Last Decade|url=https://archive.org/details/endgame1758promi0000john_o0a1|year=2007|publisher=University of Nebraska Press|page=[https://archive.org/details/endgame1758promi0000john_o0a1/page/366 366]}}</ref> სამხედრო დაპირისპირება ორ მხარეს შორის 1754 წელს განახლდა, მიუხედავად იმისა რომ ფორმალურად ომი მხოლოდ 1756 წელს გამოცხადდა. 1758 წლის ლუისბურგის ალყის დროს ფრანგები დამარცხდნენ, ხოლო ბრიტანელებმა სამხედრო ოპერაცია პრინს-ედუარდის კუნძულის დასაკავებლად წამოიწყეს. აკადიელთა გაძევების დროს, საფრანგეთისკენ მიმავალ გზაზე უამრავი ადამიანი დაიღუპა. 1758 წლის 13 დეკემბერს სამგზავრო გემი "ჰერცოგი უილიამი" ჩაიძირა და 364 გარდაიცვალა. ერთი დღით ადრე გემი სახელად "იისფერი" ჩაიძირა და 280 ადამიანი გარდაიცვალა, ხოლო რამდენიმე დღის შემდეგ ჩაიძირა გემი "რუბი", რომელზეც 213 ადამიანი იმყოფებოდა.<ref>Earl Lockerby. ''The Deportation of the Acadians from Prince Edward Island''.</ref> [[პარიზის ზავი (1763)|1763 წლის პარიზის ზავით]], საფრანგეთმა ბრიტანეთს ჩრდილოეთ ამერიკაში მდებარე ფრანგული კოლონიის, [[ახალი საფრანგეთი|ახალი საფრანგეთის]] უდიდესი ნაწილი და მათ შორის პრინს-ედუარდის კუნძული გადასცა. ===ბრიტანული კოლონია=== თავდაპირველად ბრიტანელები კუნძულს წმ. იოანეს კუნძულს უწოდებდნენ და ის ახალი შოტლანდიის კოლონიის შემადგენლობაში 1869 წლამდე შედიოდა, როდესაც ცალკე კოლონიად გამოიყო. 1760-იანი წლების შუა ხანებში მკვლევართა ჯგუფმა [[სამუელ ჰოლანდი|სამუელ ჰოლანდის]] ხელმძღვანელობით, კუნძული 67 ლოტად დაყო. 1767 წლის 1 ივლისს ეს ქონება ლატარიის გზით გადაეცა [[ჯორჯ III|მეფე ჯორჯ III-ის]] მომხრეებს. მიწის საკუთრება ინგლისში მცხოვრები მემამულეების ხელში დარჩა, რამაც აღაშფოთა კუნძულის ამჟამინდელი მოსახლეობა, რომლებმაც ვერ მიიღეს ვერანაირი საკუთრების უფლება მიწაზე, სადაც ისინი ცხოვრობდნენ. ქირის მაღალმა გადასახადმა კუნძულზე არ მყოფი მფლობელებისთვის კიდევ უფრო გაამძაფრა ადგილობრივთა უკმაყოფილება. აღსანიშნავია, რომ მიწის მფლობელებს მიწა სხვადასხვა მოვლა-პატრონობისა და შენახვის პირობებით გადაეცათ, რასაც ისინი არ ასრულებდნენ. კუნძულის მაცხოვრებლები ათწლეულების განმავლობაში ცდილობდნენ დაერწმუნებინათ სამეფო ოჯახი მემამულეთათვის მიწების ჩამორთმევაზე, თუმცა თავდაპირველი მფლობელების შთამომავლები კარგ ურთიერთობაში იყვნენ ბრიტანეთის მთავრობასთან და უარი თქვეს მიწის დათმობაზე. 1769 წელს, მას შემდეგ რაც კუნძული გამოეყო ახალ შოტლანდიას და დამოუკიდებელ კოლონიად იქცა, [[უოლტერ პატერსონი]] დაინიშნა წმინდა იოანეს კუნძულის პირველ ბრიტანელ გუბერნატორად. 1770 წელს გუბერნატორმა თანამდებობა ოფიციალურად ჩაიბარა, მისი საქმიანობის ავკარგიანობის შესახებ ცნობები დღემდე საკამათოა, რადგან მიწის დავის საკითხების მოგვარებას [[ფეოდალიზმი|ფეოდალური დროის]] წესებით ახდენდა. მისი ერთ-ერთი პირველი გადაწყვეტილება კუნძულის სახელის ცვლილება იყო, თუმცა ამ მცდელობამ წარუმატებლად ჩაიარა. მას სურდა [[ირლანდიელები|ირლანდიელი]] ახალმოსახლეების მოზიდვის მიზნით კუნძულისთვის სახელწოდება შეეცვალა და "ახალი ირლანდია" ეწოდებინა, თუმცა ამ გადაწყვეტილებას ბრიტანეთის ხელისუფლებამ ვეტო დაადო, რადგან ის ცილდებოდა კოლონიათა ადგილობრივი მთავრობების უფლებამოსილებებს. მხოლოდ ლონდონის საიდუმლო საბჭოს შეეძლო შეეცვალა კოლონიის სახელწოდება. <ref>Brendan O'Grady, ''Exiles and Islanders: The Irish Settlers of Prince Edward Island'', p. 15.</ref> [[File:Prince Edward Island map 1775.jpg|thumb|left|კუნძულის რუკა 1775 წლის ლოტების მდგომარეობით. ლოტებად კუნძული 1967 წელს დაიყო.]] 1775 წელს, [[ამერიკის რევოლუციური ომი|ამერიკის რევოლუციური ომის]] დროს შარლოტთაუნი ამერიკელებმა დაარბიეს. ორი პატარა სამხედრო ხომალდი "ფრანკლინი" და "ჰენკოკი" [[მასაჩუსეტსი|მასაჩუსეტსის შტატ]] ქალაქ [[ბევერლი (მასაჩუსეტსის შტატი, აშშ)|ბევერლიდან]] შარლოტთაუნში ჩავიდა და ადგილობრივი გენერალური პროკურორი მძევლად აიყვანა. ამერიკის რევოლუციური ომის დროს 1776 წლიდან 1783 წლამდე, კოლონიის მთავრობა ცდილობდა მიეზიდა ლტოლვილები აჯანყებული ამერიკული კოლონიებიდან. 1700-იანი წლების ბოლოს შოტლანდიის მაღალმთიანელთა დიდმა შემოდინებამ განაპირობა ის, რომ წმინდა იოანეს კუნძულს კუნძულს ჰყავდა შოტლანდიელი ემიგრანტების ყველაზე მაღალი პროცენტული წილი მთელს კანადაში. ინგლისისაგან სიშორის გამო ამ პერიოდში კუნძულზე შოტლანდიური კულტურის აყვავების ხანა იდგა. 1798 წლის 29 ნოემბერს, ფენინგის ადმინისტრაციის დროს, კუნძულს სახელი შეეცვალა და პრინს-ედუარდის კუნძული ეწოდა. ამის მთავარი მიზანი იყო კანადაში უკვე არსებული ადგილები, რომლებიც წმინდა იოანეს სახელს ატარებდნენ. კოლონიას ახალი სახელი მეფე ჯორჯ III-ეს მეოთხე ვაჟის, პრინც ედუარდ ავგუსტუსის, კენტის ჰერცოგის პატივსაცემად ეწოდა (1767–1820 წწ.). პრინცი ედუარდი ამერიკის კონტინენტზე განლაგენული ბრიტანეთის არმიის გენერალი იყო 1799-1800 წლებში. ~ 1853 წელს კუნძულის მთავრობამ მიიღო მიწის შესყიდვის აქტი კერძო მეპატრონეებისგან, რომელიც მათ უფლებას აძლევდა შეეძინათ მიწები იმ მფლობელებისგან, რომლებსაც სურდათ მიწების გაყიდვა და შემდეგ მთავრობას სურდა გადაეყიდა მიწა ადგილობრივი მოსახლეობისთვის შედარებით დაბალ ფასად. ეს სქემა ჩაიშალა, რადგან ადგილობრივ ხელისუფლებას არ ეყო ფინანსური რესურსები. ===კონფედერაცია=== 1864 წლის სექტემბერში პრინს-ედუარდის კუნძულმა უმასპინძლა [[შარლოტთაუნის კონფერენცია|შარლოტთაუნის კონფერენციას]], რომელიც იყო პირველი შეხვედრა [[კვებეკის რეზოლუცია|კვებეკის რეზოლუციის]] მოსამზადებელ პროცესში, რის მიხედვითაც 1867 წელს კანადა შეიქმნა, თუმცა ის ჯერ კიდევ არ იყო დამოუკიდებელი სახელმწიფო. მიუხედავად იმისა, რომ პროცესი პრინს-ედუარდის კუნძულზე დაიწყო, მისმა მთავრობამ კანადის წევრობაზე უარი თქვა არახელსაყრელი პირობების გამო და [[გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებული სამეფოს]] შემადგენლობაში დარჩენა არჩია. 1860-იანი წლების ბოლოს პრინს-ედუარდის კუნძულის კოლონიამ განიხილა სხვადასხვა ვარიანტი მათი სტატუსის შესახებ, მათ შორის დამოუკიდებლობის სტატუსი. ამავდროულად კუნძულს ეწვია რამდენიმე დელეგაცია ამერიკის შეერთებული შტატებიდან, რომლებიც დაინტერესებულნი იყვნენ პრინს-ედუარდის კუნძულის [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ამერიკის შეერთებულ შტატების]] შემადგენლობაში შესვლით. <ref>{{cite web|url=https://www.bac-lac.gc.ca/eng/discover/politics-government/canadian-confederation/Pages/prince-edward-island-1873.aspx|title=Prince Edward Island (1873)|first=Library and Archives|last=Canada|date=September 17, 2014|website=Bac-lac.gc.ca|access-date=April 17, 2021|archive-date=May 11, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210511235020/https://www.bac-lac.gc.ca/eng/discover/politics-government/canadian-confederation/Pages/prince-edward-island-1873.aspx|url-status=dead}}</ref> 1871 წელს პრინს-ედუარდის კუნძულის მთავრობამ დაიწყო [[პრინს-ედუარდის კუნძულის რკინიგზის]] (PEIR) მშენებლობა და დიდი ბრიტანეთის კოლონიური ხელმძღვანელობით იმედგაცრუებულებმა მოლაპარაკებების გამართვა გადაწყვიტეს ამერიკის შეერთებულ შტატებთან. 1873 წელს კანადის [[კანადის პრემიერ მინისტრი|კანადის პრემიერ მინისტრმა]] [[ჯონ ა. მაკდონალდი|ჯონ ა. მაკდონალდმა]] დაგმო ამერიკული ექსპანსიონიზმი შეთავაზა პრინს-ედუარდის კუნძულს შეერთებოდა კანადას. კანადის მთავრობამ აიღო დიდი ვალი, რათა დაეფინანსებინა კუნძულზე მშენებარე რკინიგზის მშენებლობა და გამოესყიდა მიწები მსხვილი მემამულეებისგან (მიღწეული იქნა მიწის შესყიდვის კანონის მიღებით, 1875 წ).<ref>{{cite web|title=Assembly Timeline|url=http://www.gov.pe.ca/photos/original/assemblytimelin.pdf|work=Legislative Assembly of Prince Edward Island|publisher=Government of Prince Edward Island|access-date=October 22, 2011|archive-date=June 10, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110610151443/http://www.gov.pe.ca/photos/original/assemblytimelin.pdf|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110610151443/http://www.gov.pe.ca/photos/original/assemblytimelin.pdf|archivedate=ივნისი 10, 2011}}</ref> პრინს-ედუარდის კუნძული კანადის კონფედერაციაში 1873 წლის 1 ივლისს გაწევრიანდა.<ref>{{cite web| url=http://www.collectionscanada.gc.ca/confederation/023001-3110-e.html#h| author=Library and Archives Canada| title=Canadian Confederation, Provinces and Territories, Prince Edward Island| access-date=December 27, 2009| archive-url=https://web.archive.org/web/20100401180333/http://www.collectionscanada.gc.ca/confederation/023001-3110-e.html#h| archive-date=April 1, 2010| url-status=dead}}</ref> შარლოტაუნის ჩატარებული პირველი კონფერენციის გამო, რამაც საფუძველი დაუდო კანადის დაბადებას, პრინს-ედუარდის კუნძულელები თავის კუნძულს "კონფედერაციის დაბადების ადგილად" თვლიან. ეს გამოხატულია რამდენიმე შენობის, საბორნე გემისა და კონფედერაციის ხიდის სახელწოდებებში (აშენდა 1993 წლიდან 1997 წლამდე). [[File:Confederation Centre of the Arts.jpg|thumb|[[ხელოვნების კონფედერაციის ცენტრი]], რომლის მშენებლობაც 1964 წელს დასრულდა.]] პროვინციის ყველაზე თვალსაჩინო შენობა, რომელიც ამ მოვლენის პატივისცემის ნიშნად აშენდა არის ხელოვნების კონფედერაციის ცენტრი. აღნიშნული შენობა კუნძულს საჩუქრად გადასცა 10 სხვადასხვა პროვინციისა და ფედერალურმა მთავრობამ შარლოტთაუნის კონფერენციის 100 წლისთავის აღსანიშნავად. == გეოგრაფია == [[File:Prince Edward Island by Sentinel-2, 2020-09-05 (small version).jpg|thumb|პეინს-ედუარდის კუნძულის სატელიტური ხედი]] პრინს-ედუარდის კუნძული მდებარეობს [[წმინდა ლავრენტის ყურე|წმინდა ლოურენსის ყურეში]], ბრეტონის კონცხის კუნძულის დასავლეთით, ახალი შოტლანდიის ნახევარკუნძულის ჩრდილოეთით და [[ნიუ-ბრანსუიკი|ნიუ-ბრანსუიკის]] აღმოსავლეთით. მისი სამხრეთი ნაპირი ესაზღვრება [[ნორთამბერლენდის სრუტე|ნორთამბერლენდის სრუტეს]]. კუნძულს აქვს სულ ორი ურბანული დასახლება და კანადის ყველაზე მჭიდროდ დასახლებული [[კანადის პროვინციები და ტერიტორიები|პროვინციაა]]. შედარებით დიდი ურბანული ტერიტორია აკრავს შარლოტთაუნის ნავსადგურს, რომელიც მდებარეობს კუნძულის სამხრეთ სანაპიროზე. იგი შედგება დედაქალაქი შარლოტაუნისა და მის შემოგარენში არსებული ქალაქებისგან კორნუოლი და სტრატფორდი. გაცილებით მცირე ურბანული ტერიტორია გაშენებულია სამერსაიდის ნავსადგურის გარშემო, რომელიც მდებარეობს სამხრეთ სანაპიროზე, შარლოტაუნის ნავსადგურიდან დასავლეთით 40 კილომეტრში (25 მილი). აღნიშნული ურბანული ტეროტირიის მთავარი შემადგენელი ნაწილია [[სამერსაიდი, პრინს-ედუარდის კუნძული|სამერსაიდი]]. [[File:Landscape of PEI.jpg|thumb|კუნძულის ლანდშაფტი წარმოდგენილია საძოვრებით, ტყეებითა და მცირე ბორცვებით.]] პრინს-ედუარდის კუნძლის სანაპირო ზოლზე არის დიუნები, წითელი ქვიშაქვის კლდეები და მარილიანი წყლის ჭაობები, ასევე მრავალი ყურე და ნავსადგური. პლაჟები, დიუნები და ქვიშაქვის კლდეები შედგება დანალექი ქანებისგან და რკინის მაღალი კონცენტრაციით გამოირჩევა, რომელიც ჟანგვის პროცესის გამო მოწითალო შეფერილობას იღებს. ჰედის აუზის თეთრი სილიციუმის ქვიშის გეოლოგიური თვისებები უნიკალურია მთელს პროვინციაში. ქვიშა ქარის დროს გადაადგილებისას გამოცემს განსაკუთრებულ ხმას, რის გამოც აღნიშნულ აუზში მდებარე ქვიშას "მომღერალ ქვიშას" უწოდებენ. გრინვიჩში მიდამოებში ქვიშის დიუნები განსაკუთრებული მნიშვნელობისაა ადგილობრივი ბიომრავალფეროვნებისთვის. ცვალებადი, პარაბოლური დიუნების სისტემა არის სხვადასხვა ფრინველებისა და იშვიათი მცენარეების საბინადრო არეალი და აგრეთვე მნიშვნელოვანი ადგილია არქეოლოგებისათვის.<ref>{{ttps://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/geography-of-prince-edward-island}}</ref> == ლიტერატურა == *{{cite book |title= The Island Acadians, 1720–1980|url= https://archive.org/details/islandacadians170000arse|last= Arsenault|first= Georges|year= 1989|publisher= Ragweed Press|location= Charlottetown|isbn= 978-0-920304-81-5|oclc= 42887917}} *{{cite book |title= Exploring Island History: A Guide to the Historical Resources of Prince Edward Island|url= https://archive.org/details/exploringislandh0000unse|last= Baglole|first= Harry|year= 1977|publisher= Ragweed Press|location= Belfast, P.E.I.|isbn= 0-920304-01-X|oclc= 4114534}} *{{cite book |title= Prince Edward Island : an (un)authorized history|url= https://archive.org/details/princeedwardisla00beck|last= Beck|first= E Boyde|coauthors= Burden, P John|year= 1996|publisher= Acorn Press|location= Charlottetown|isbn= 978-0-9698606-1-7|oclc= 36817364}} == რესურსები ინტერნეტში == {{Commons category|Prince Edward Island}} *[http://www.gov.pe.ca/ The Government of Prince Edward Island Government official website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060305100742/http://www.gov.pe.ca/ |date=2006-03-05 }} *{{dmoz|Regional/North_America/Canada/Prince_Edward_Island}} *[http://www.gov.pe.ca/visitorsguide/ The Government Prince Edward Island Visitor's Guide] *[http://archives.cbc.ca/IDD-1-73-906/politics_economy/elections_pei/ CBC Digital Archives – PEI Elections: Liberal landslides and Tory tides] * [https://www.populationu.com/ca/prince-edward-island-population/ The Webpage PopulationU.com] == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{კანადა}} {{კანადის პროვინციები და ტერიტორიები}} [[კატეგორია:კანადის პროვინციები და ტერიტორიები]] qcmtbkuur3jh1kz7o2n30bsk1tbyl1s 4815887 4815885 2025-06-17T13:34:44Z Jaba1977 3604 /* გეოგრაფია */ 4815887 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:PEI, Canada.svg|thumb|right|პრინს-ედუარდის კუნძული]] [[ფაილი:Flag of Prince Edward Island.svg|მინი|პრინს-ედუარდის კუნძულის დროშა]] '''პრინს-ედუარდის კუნძული'''<ref>{{ორთოგრაფიული ლექსიკონი|საზღვარგარეთის|140}}</ref> ([[ინგლისური ენა|ინგლ.]] Prince Edward Island, pe) — პროვინცია [[კანადა|კანადის]] აღმოსავლეთში. სახელი ეწოდა [[ვიქტორია (გაერთიანებული სამეფო)|დედოფალ ვიქტორიას]] მამის, [[ედუარდ ავგუსტი (კენტის ჰერცოგი)|პრინც ედუარდის]] მიხედვით. * '''მოსახლეობა''' — 158,901 ადამიანი (2023); * '''ენები''' (%) — [[ინგლისური ენა|ინგლისური]] — 92, [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] — 4; * '''ფართობი''' — 5,660 კმ². * '''დედაქალაქი''' — [[შარლოტთაუნი]] (C, 34). == ისტორია == კუნძული ევროპელების აქ მოსვლამდე [[მიკმაქის ხალხი|მიკმაქის]] ხალხები ცხოვრობდნენ. ისინი პრინს-ედუარდის კუნძულზე დაახლოებით 12,000 წლის წინ დასახლდნენ. მიკმაქები კუნძულს "ეპეკვიტკს" უწოდებენ, რაც "ტალღებზე დარწეულ აკვანს" ნიშნავს. მიკმაქთა ლეგენდის მიხედვით კუნძული დიადმა სულმა შექმნა, რომელმაც ზღვაზე ნახევარმთვარის ფორმის თიხა დადო. ===ფრანგული კოლონია=== 1534 წელს, ჟაკ კარტიე იყო პირველი ევროპელი, ვინც კუნძული ნახა.<ref name="infopei">[http://www.gov.pe.ca/infopei/index.php3?number=40581&lang=E Island Information: Quick Facts] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111021110805/http://www.gov.pe.ca/infopei/index.php3?number=40581&lang=E |date=October 21, 2011 }}, website of the Government of Prince Edward Island, April 27, 2010. Retrieved on October 25, 2010.</ref> 1604 წელს [[საფრანგეთის სამეფო|საფრანგეთის სამეფომ]] ახალი მიწების აღმოჩენის დოქტრინის შესაბამისად კუნძულის ფლობაზე პრეტენზია გამოაცხადა. აღნიშნული დოქტრინის მიხედვით პრინს-ედუარდის კუნძული ახალ ფრანგულ კოლონია [[აკადია|აკადიას]] შემადგენლობაში შედიოდა. კუნძულს ფრანგებმა წმინდა იოანეს კუნძული დაარქვეს. მიკმაქის ხალხი ფრანგების ბატონობას არასდროს დათანხმებია, თუმცა ისინი თანახმა იყვნენ სავაჭრო, პარტნიორული დამოკიდებულება ქონოდათ ევროპელებთან. მე-18 საუკუნეში ფრანგები [[დიდი ბრიტანეთის სამეფო|დიდი ბრიტანეთის სამეფოსთან]] და მის კოლონიებთან რამდენიმე კონფლიქტში იყვნენ ჩართულნი. ამ პერიოდში ამ ორ დაპირისპირებულ მხარეს შორის რამდენიმე ბრძოლა მოხდა პრინს-ედუარდის კუნძულზე. ბრიტანელების მიერ [[ავსტრიის მემკვიდრეობის ომი|ავსტრიის მემკვიდრეობის ომის]] დროს ლუისბურგის დაკავების შემდეგ [[ახალი ინგლისი|ახალმა ინგლისმა]] წმინდა იოანეს კუნძულზე (ახლანდელი პრინს-ედუარდის კუნძული) ჯარი გაგზავნა. ახალი ინგლისიდან ბრიტანული ჯარი პორტ-ლა-ჯოიში შევიდა. კუნძულის დედაქალაქში ამდ დროს 20 ფრანგი ჯარისკაცისგან შემდგარი გარნიზონი იდგა, [[ჟოზეფ დიუ პონტ დუვივიე|ჟოზეფ დიუ პონტ დუვივიეს]] მეთაურობით.<ref>Harvey, p. 110.</ref> ფრანგი ჯარისკაცები მათი სიმცირის გამო გაიქცნენ და ახალმა ინგლისელებმა დასახლება მთლიანად გადაწვეს. დუვივიემ თავის ჯარისკაცებთან ერთად თავი მდინარე ჰილსბოროს ხეობას შეაფარა, სადაც ის ელოდებოდა აკადიის სამხედრო დაჯგუფების და მიკმაქის დამხმარე ძალების ჩამოსვლას.<ref name="Harvey, p. 111">Harvey, p. 111.</ref> საფრანგეთის ჯარებმა და მათმა მოკავშირეებმა შეძლეს ახალი ინგლისელების მათ გემებამდე განდევნა. ახალი ინგლისელი მოკლეს, დაჭრეს ან დააპატიმრეს. ახალმა ინგლისელებმა მძევლად აიყვანეს ექვსი აკადიელი ჯარისკაცი, რომლებსაც სიკვდილით დასჯიდნენ თუ მიკმაქები და ფრანგები კუნძულზე აჯანყდებოდნენ.<ref name="Harvey, p. 111"/> აღნიშნული შეტაკების შემდეგ ახალი ინგლისელები ლუისბურგში გაემგზავრნენ, ხოლო დუვივიე, თავის ჯარისკაცებთან ერთად [[კვებეკი|კვებეკში]]. ლუისბურგის დაცემის შემდეგ, კუნძულ ილე როიალის ფრანგი მოსახლეები (ახლანდელი [[ბრეტონის კონცხის კუნძული]]) საფრანგეთში გადაასახლეს, ხოლო წმინდა იოანეს დარჩენილი აკადიელი მოსახლეობა მოსალოდნელი ომის საფრთხის ქვეშ ცხოვრობდა. <ref>Harvey, p. 112.</ref> ახალ ინგლისელებს პრინს-ედუარდის კუნძულზე მდებარე პორტ-ლა-ჯოიში დაახლოებით 2,00 ჯარისკაცი ყავდათ, ასევე ტვირთავდნენ ორ საბრძოლო გემს ლუისბურგში გასამგზავრებლად. 1746 წლის ივლისში [[მდინარე იორკი|მდინარე იორკთან]] გამართულ ბრძოლაში ფრანგებს მონტესონი ხელმძღვანელობდა, მისი მეთაურობით ფრანგულმა ჯარმა შეძლო ახალი ინგლისელების ძლევა. მსგავსი სისხლისმღვრელი შეტაკებები ფრანგებსა და ბრიტანელებს შორის 1848 წლის [[იქს-ლა-შაპელის ზავი|იქს-ლა-შაპელის ზავით]] დასრულდა. პრინს-ედუარდის კუნძულზე [[ახალი შოტლანდია|ახალი შოტლანდიიდან]] [[აკადიელთა მიგრაცია|აკადიელთა მიგრაციამდე]] დაახლოებით ათასი ფრანგი აკადიელი ცხოვრობდა. 1740-1750 წლებში აკადიელთა მიგრაციის ხარჯზე კუნძულის მოსახლეობა 5,000-მდე გაიზარდა, აღნიშნული მოსახლეობა პრინს-ედუარდის კუნძულზე მხოლოდ 1755 წლამდე დარჩა, როდესაც დაიწყო ცნობილი გადასახლება, რომელიც ისტორიაში [[აკადიელთა გაძევება|"აკადიელთა გაძევების"]] სახელითაა შესული. <ref>[https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/the-deportation-of-the-acadians-feature Acadian Expulsion (the Great Upheaval)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190809191748/https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/the-deportation-of-the-acadians-feature |date=August 9, 2019 }} at The Canadian Encyclopedia, accessed September 1, 2019</ref><ref>{{cite book|last=Johnston|first=A. J. B.|title=Endgame 1758: The Promise, the Glory and the Despair of Louisbourg's Last Decade|url=https://archive.org/details/endgame1758promi0000john_o0a1|year=2007|publisher=University of Nebraska Press|page=[https://archive.org/details/endgame1758promi0000john_o0a1/page/366 366]}}</ref> სამხედრო დაპირისპირება ორ მხარეს შორის 1754 წელს განახლდა, მიუხედავად იმისა რომ ფორმალურად ომი მხოლოდ 1756 წელს გამოცხადდა. 1758 წლის ლუისბურგის ალყის დროს ფრანგები დამარცხდნენ, ხოლო ბრიტანელებმა სამხედრო ოპერაცია პრინს-ედუარდის კუნძულის დასაკავებლად წამოიწყეს. აკადიელთა გაძევების დროს, საფრანგეთისკენ მიმავალ გზაზე უამრავი ადამიანი დაიღუპა. 1758 წლის 13 დეკემბერს სამგზავრო გემი "ჰერცოგი უილიამი" ჩაიძირა და 364 გარდაიცვალა. ერთი დღით ადრე გემი სახელად "იისფერი" ჩაიძირა და 280 ადამიანი გარდაიცვალა, ხოლო რამდენიმე დღის შემდეგ ჩაიძირა გემი "რუბი", რომელზეც 213 ადამიანი იმყოფებოდა.<ref>Earl Lockerby. ''The Deportation of the Acadians from Prince Edward Island''.</ref> [[პარიზის ზავი (1763)|1763 წლის პარიზის ზავით]], საფრანგეთმა ბრიტანეთს ჩრდილოეთ ამერიკაში მდებარე ფრანგული კოლონიის, [[ახალი საფრანგეთი|ახალი საფრანგეთის]] უდიდესი ნაწილი და მათ შორის პრინს-ედუარდის კუნძული გადასცა. ===ბრიტანული კოლონია=== თავდაპირველად ბრიტანელები კუნძულს წმ. იოანეს კუნძულს უწოდებდნენ და ის ახალი შოტლანდიის კოლონიის შემადგენლობაში 1869 წლამდე შედიოდა, როდესაც ცალკე კოლონიად გამოიყო. 1760-იანი წლების შუა ხანებში მკვლევართა ჯგუფმა [[სამუელ ჰოლანდი|სამუელ ჰოლანდის]] ხელმძღვანელობით, კუნძული 67 ლოტად დაყო. 1767 წლის 1 ივლისს ეს ქონება ლატარიის გზით გადაეცა [[ჯორჯ III|მეფე ჯორჯ III-ის]] მომხრეებს. მიწის საკუთრება ინგლისში მცხოვრები მემამულეების ხელში დარჩა, რამაც აღაშფოთა კუნძულის ამჟამინდელი მოსახლეობა, რომლებმაც ვერ მიიღეს ვერანაირი საკუთრების უფლება მიწაზე, სადაც ისინი ცხოვრობდნენ. ქირის მაღალმა გადასახადმა კუნძულზე არ მყოფი მფლობელებისთვის კიდევ უფრო გაამძაფრა ადგილობრივთა უკმაყოფილება. აღსანიშნავია, რომ მიწის მფლობელებს მიწა სხვადასხვა მოვლა-პატრონობისა და შენახვის პირობებით გადაეცათ, რასაც ისინი არ ასრულებდნენ. კუნძულის მაცხოვრებლები ათწლეულების განმავლობაში ცდილობდნენ დაერწმუნებინათ სამეფო ოჯახი მემამულეთათვის მიწების ჩამორთმევაზე, თუმცა თავდაპირველი მფლობელების შთამომავლები კარგ ურთიერთობაში იყვნენ ბრიტანეთის მთავრობასთან და უარი თქვეს მიწის დათმობაზე. 1769 წელს, მას შემდეგ რაც კუნძული გამოეყო ახალ შოტლანდიას და დამოუკიდებელ კოლონიად იქცა, [[უოლტერ პატერსონი]] დაინიშნა წმინდა იოანეს კუნძულის პირველ ბრიტანელ გუბერნატორად. 1770 წელს გუბერნატორმა თანამდებობა ოფიციალურად ჩაიბარა, მისი საქმიანობის ავკარგიანობის შესახებ ცნობები დღემდე საკამათოა, რადგან მიწის დავის საკითხების მოგვარებას [[ფეოდალიზმი|ფეოდალური დროის]] წესებით ახდენდა. მისი ერთ-ერთი პირველი გადაწყვეტილება კუნძულის სახელის ცვლილება იყო, თუმცა ამ მცდელობამ წარუმატებლად ჩაიარა. მას სურდა [[ირლანდიელები|ირლანდიელი]] ახალმოსახლეების მოზიდვის მიზნით კუნძულისთვის სახელწოდება შეეცვალა და "ახალი ირლანდია" ეწოდებინა, თუმცა ამ გადაწყვეტილებას ბრიტანეთის ხელისუფლებამ ვეტო დაადო, რადგან ის ცილდებოდა კოლონიათა ადგილობრივი მთავრობების უფლებამოსილებებს. მხოლოდ ლონდონის საიდუმლო საბჭოს შეეძლო შეეცვალა კოლონიის სახელწოდება. <ref>Brendan O'Grady, ''Exiles and Islanders: The Irish Settlers of Prince Edward Island'', p. 15.</ref> [[File:Prince Edward Island map 1775.jpg|thumb|left|კუნძულის რუკა 1775 წლის ლოტების მდგომარეობით. ლოტებად კუნძული 1967 წელს დაიყო.]] 1775 წელს, [[ამერიკის რევოლუციური ომი|ამერიკის რევოლუციური ომის]] დროს შარლოტთაუნი ამერიკელებმა დაარბიეს. ორი პატარა სამხედრო ხომალდი "ფრანკლინი" და "ჰენკოკი" [[მასაჩუსეტსი|მასაჩუსეტსის შტატ]] ქალაქ [[ბევერლი (მასაჩუსეტსის შტატი, აშშ)|ბევერლიდან]] შარლოტთაუნში ჩავიდა და ადგილობრივი გენერალური პროკურორი მძევლად აიყვანა. ამერიკის რევოლუციური ომის დროს 1776 წლიდან 1783 წლამდე, კოლონიის მთავრობა ცდილობდა მიეზიდა ლტოლვილები აჯანყებული ამერიკული კოლონიებიდან. 1700-იანი წლების ბოლოს შოტლანდიის მაღალმთიანელთა დიდმა შემოდინებამ განაპირობა ის, რომ წმინდა იოანეს კუნძულს კუნძულს ჰყავდა შოტლანდიელი ემიგრანტების ყველაზე მაღალი პროცენტული წილი მთელს კანადაში. ინგლისისაგან სიშორის გამო ამ პერიოდში კუნძულზე შოტლანდიური კულტურის აყვავების ხანა იდგა. 1798 წლის 29 ნოემბერს, ფენინგის ადმინისტრაციის დროს, კუნძულს სახელი შეეცვალა და პრინს-ედუარდის კუნძული ეწოდა. ამის მთავარი მიზანი იყო კანადაში უკვე არსებული ადგილები, რომლებიც წმინდა იოანეს სახელს ატარებდნენ. კოლონიას ახალი სახელი მეფე ჯორჯ III-ეს მეოთხე ვაჟის, პრინც ედუარდ ავგუსტუსის, კენტის ჰერცოგის პატივსაცემად ეწოდა (1767–1820 წწ.). პრინცი ედუარდი ამერიკის კონტინენტზე განლაგენული ბრიტანეთის არმიის გენერალი იყო 1799-1800 წლებში. ~ 1853 წელს კუნძულის მთავრობამ მიიღო მიწის შესყიდვის აქტი კერძო მეპატრონეებისგან, რომელიც მათ უფლებას აძლევდა შეეძინათ მიწები იმ მფლობელებისგან, რომლებსაც სურდათ მიწების გაყიდვა და შემდეგ მთავრობას სურდა გადაეყიდა მიწა ადგილობრივი მოსახლეობისთვის შედარებით დაბალ ფასად. ეს სქემა ჩაიშალა, რადგან ადგილობრივ ხელისუფლებას არ ეყო ფინანსური რესურსები. ===კონფედერაცია=== 1864 წლის სექტემბერში პრინს-ედუარდის კუნძულმა უმასპინძლა [[შარლოტთაუნის კონფერენცია|შარლოტთაუნის კონფერენციას]], რომელიც იყო პირველი შეხვედრა [[კვებეკის რეზოლუცია|კვებეკის რეზოლუციის]] მოსამზადებელ პროცესში, რის მიხედვითაც 1867 წელს კანადა შეიქმნა, თუმცა ის ჯერ კიდევ არ იყო დამოუკიდებელი სახელმწიფო. მიუხედავად იმისა, რომ პროცესი პრინს-ედუარდის კუნძულზე დაიწყო, მისმა მთავრობამ კანადის წევრობაზე უარი თქვა არახელსაყრელი პირობების გამო და [[გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებული სამეფოს]] შემადგენლობაში დარჩენა არჩია. 1860-იანი წლების ბოლოს პრინს-ედუარდის კუნძულის კოლონიამ განიხილა სხვადასხვა ვარიანტი მათი სტატუსის შესახებ, მათ შორის დამოუკიდებლობის სტატუსი. ამავდროულად კუნძულს ეწვია რამდენიმე დელეგაცია ამერიკის შეერთებული შტატებიდან, რომლებიც დაინტერესებულნი იყვნენ პრინს-ედუარდის კუნძულის [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ამერიკის შეერთებულ შტატების]] შემადგენლობაში შესვლით. <ref>{{cite web|url=https://www.bac-lac.gc.ca/eng/discover/politics-government/canadian-confederation/Pages/prince-edward-island-1873.aspx|title=Prince Edward Island (1873)|first=Library and Archives|last=Canada|date=September 17, 2014|website=Bac-lac.gc.ca|access-date=April 17, 2021|archive-date=May 11, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210511235020/https://www.bac-lac.gc.ca/eng/discover/politics-government/canadian-confederation/Pages/prince-edward-island-1873.aspx|url-status=dead}}</ref> 1871 წელს პრინს-ედუარდის კუნძულის მთავრობამ დაიწყო [[პრინს-ედუარდის კუნძულის რკინიგზის]] (PEIR) მშენებლობა და დიდი ბრიტანეთის კოლონიური ხელმძღვანელობით იმედგაცრუებულებმა მოლაპარაკებების გამართვა გადაწყვიტეს ამერიკის შეერთებულ შტატებთან. 1873 წელს კანადის [[კანადის პრემიერ მინისტრი|კანადის პრემიერ მინისტრმა]] [[ჯონ ა. მაკდონალდი|ჯონ ა. მაკდონალდმა]] დაგმო ამერიკული ექსპანსიონიზმი შეთავაზა პრინს-ედუარდის კუნძულს შეერთებოდა კანადას. კანადის მთავრობამ აიღო დიდი ვალი, რათა დაეფინანსებინა კუნძულზე მშენებარე რკინიგზის მშენებლობა და გამოესყიდა მიწები მსხვილი მემამულეებისგან (მიღწეული იქნა მიწის შესყიდვის კანონის მიღებით, 1875 წ).<ref>{{cite web|title=Assembly Timeline|url=http://www.gov.pe.ca/photos/original/assemblytimelin.pdf|work=Legislative Assembly of Prince Edward Island|publisher=Government of Prince Edward Island|access-date=October 22, 2011|archive-date=June 10, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110610151443/http://www.gov.pe.ca/photos/original/assemblytimelin.pdf|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110610151443/http://www.gov.pe.ca/photos/original/assemblytimelin.pdf|archivedate=ივნისი 10, 2011}}</ref> პრინს-ედუარდის კუნძული კანადის კონფედერაციაში 1873 წლის 1 ივლისს გაწევრიანდა.<ref>{{cite web| url=http://www.collectionscanada.gc.ca/confederation/023001-3110-e.html#h| author=Library and Archives Canada| title=Canadian Confederation, Provinces and Territories, Prince Edward Island| access-date=December 27, 2009| archive-url=https://web.archive.org/web/20100401180333/http://www.collectionscanada.gc.ca/confederation/023001-3110-e.html#h| archive-date=April 1, 2010| url-status=dead}}</ref> შარლოტაუნის ჩატარებული პირველი კონფერენციის გამო, რამაც საფუძველი დაუდო კანადის დაბადებას, პრინს-ედუარდის კუნძულელები თავის კუნძულს "კონფედერაციის დაბადების ადგილად" თვლიან. ეს გამოხატულია რამდენიმე შენობის, საბორნე გემისა და კონფედერაციის ხიდის სახელწოდებებში (აშენდა 1993 წლიდან 1997 წლამდე). [[File:Confederation Centre of the Arts.jpg|thumb|[[ხელოვნების კონფედერაციის ცენტრი]], რომლის მშენებლობაც 1964 წელს დასრულდა.]] პროვინციის ყველაზე თვალსაჩინო შენობა, რომელიც ამ მოვლენის პატივისცემის ნიშნად აშენდა არის ხელოვნების კონფედერაციის ცენტრი. აღნიშნული შენობა კუნძულს საჩუქრად გადასცა 10 სხვადასხვა პროვინციისა და ფედერალურმა მთავრობამ შარლოტთაუნის კონფერენციის 100 წლისთავის აღსანიშნავად. == გეოგრაფია == [[File:Prince Edward Island by Sentinel-2, 2020-09-05 (small version).jpg|thumb|პეინს-ედუარდის კუნძულის სატელიტური ხედი]] პრინს-ედუარდის კუნძული მდებარეობს [[წმინდა ლავრენტის ყურე|წმინდა ლოურენსის ყურეში]], ბრეტონის კონცხის კუნძულის დასავლეთით, ახალი შოტლანდიის ნახევარკუნძულის ჩრდილოეთით და [[ნიუ-ბრანსუიკი|ნიუ-ბრანსუიკის]] აღმოსავლეთით. მისი სამხრეთი ნაპირი ესაზღვრება [[ნორთამბერლენდის სრუტე|ნორთამბერლენდის სრუტეს]]. კუნძულს აქვს სულ ორი ურბანული დასახლება და კანადის ყველაზე მჭიდროდ დასახლებული [[კანადის პროვინციები და ტერიტორიები|პროვინციაა]]. შედარებით დიდი ურბანული ტერიტორია აკრავს შარლოტთაუნის ნავსადგურს, რომელიც მდებარეობს კუნძულის სამხრეთ სანაპიროზე. იგი შედგება დედაქალაქი შარლოტაუნისა და მის შემოგარენში არსებული ქალაქებისგან კორნუოლი და სტრატფორდი. გაცილებით მცირე ურბანული ტერიტორია გაშენებულია სამერსაიდის ნავსადგურის გარშემო, რომელიც მდებარეობს სამხრეთ სანაპიროზე, შარლოტაუნის ნავსადგურიდან დასავლეთით 40 კილომეტრში (25 მილი). აღნიშნული ურბანული ტეროტირიის მთავარი შემადგენელი ნაწილია [[სამერსაიდი, პრინს-ედუარდის კუნძული|სამერსაიდი]]. [[File:Landscape of PEI.jpg|thumb|კუნძულის ლანდშაფტი წარმოდგენილია საძოვრებით, ტყეებითა და მცირე ბორცვებით.]] პრინს-ედუარდის კუნძლის სანაპირო ზოლზე არის დიუნები, წითელი ქვიშაქვის კლდეები და მარილიანი წყლის ჭაობები, ასევე მრავალი ყურე და ნავსადგური. პლაჟები, დიუნები და ქვიშაქვის კლდეები შედგება დანალექი ქანებისგან და რკინის მაღალი კონცენტრაციით გამოირჩევა, რომელიც ჟანგვის პროცესის გამო მოწითალო შეფერილობას იღებს. ჰედის აუზის თეთრი სილიციუმის ქვიშის გეოლოგიური თვისებები უნიკალურია მთელს პროვინციაში. ქვიშა ქარის დროს გადაადგილებისას გამოცემს განსაკუთრებულ ხმას, რის გამოც აღნიშნულ აუზში მდებარე ქვიშას "მომღერალ ქვიშას" უწოდებენ. გრინვიჩში მიდამოებში ქვიშის დიუნები განსაკუთრებული მნიშვნელობისაა ადგილობრივი ბიომრავალფეროვნებისთვის. ცვალებადი, პარაბოლური დიუნების სისტემა არის სხვადასხვა ფრინველებისა და იშვიათი მცენარეების საბინადრო არეალი და აგრეთვე მნიშვნელოვანი ადგილია არქეოლოგებისათვის. == ლიტერატურა == *{{cite book |title= The Island Acadians, 1720–1980|url= https://archive.org/details/islandacadians170000arse|last= Arsenault|first= Georges|year= 1989|publisher= Ragweed Press|location= Charlottetown|isbn= 978-0-920304-81-5|oclc= 42887917}} *{{cite book |title= Exploring Island History: A Guide to the Historical Resources of Prince Edward Island|url= https://archive.org/details/exploringislandh0000unse|last= Baglole|first= Harry|year= 1977|publisher= Ragweed Press|location= Belfast, P.E.I.|isbn= 0-920304-01-X|oclc= 4114534}} *{{cite book |title= Prince Edward Island : an (un)authorized history|url= https://archive.org/details/princeedwardisla00beck|last= Beck|first= E Boyde|coauthors= Burden, P John|year= 1996|publisher= Acorn Press|location= Charlottetown|isbn= 978-0-9698606-1-7|oclc= 36817364}} == რესურსები ინტერნეტში == {{Commons category|Prince Edward Island}} *[http://www.gov.pe.ca/ The Government of Prince Edward Island Government official website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060305100742/http://www.gov.pe.ca/ |date=2006-03-05 }} *{{dmoz|Regional/North_America/Canada/Prince_Edward_Island}} *[http://www.gov.pe.ca/visitorsguide/ The Government Prince Edward Island Visitor's Guide] *[http://archives.cbc.ca/IDD-1-73-906/politics_economy/elections_pei/ CBC Digital Archives – PEI Elections: Liberal landslides and Tory tides] * [https://www.populationu.com/ca/prince-edward-island-population/ The Webpage PopulationU.com] == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{კანადა}} {{კანადის პროვინციები და ტერიტორიები}} [[კატეგორია:კანადის პროვინციები და ტერიტორიები]] dmoyx5jpfz3lqdqf1j62t4wzqedlaap 0 4369 4816079 4546439 2025-06-18T04:45:47Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816079 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''ფრიდრიხ ავგუსტ ფონ ჰაიეკი''' (დ. [[8 მაისი]]. [[1899]], [[ვენა]] — გ. [[23 მარტი]]. [[1992]], [[ფრაიბურგი]], [[ბადენ-ვიურტემბერგი]]) — ავსტრიელი ეკონომისტი, ავსტრიის ეკონომიური კვლევების ინსტიტუტის დირექტორი ([[1927]]-[[1931]]), [[ლონდონი]]ს ([[1931]]-[[1950]]), [[ჩიკაგო]]ს ([[1950]]-[[1962]]), [[ფრაიბურგი]]ს ([[1962]]-[[1969|69]],1977-92) უნივერსიტეტების [[პროფესორი]], ზალცბურგის უნივერსიტეტის პროფესორ-კონსულტანტი (1968-77). [[ნობელის პრემია|ნობელის პრემიის]] ლაურეატი (გ. მიურდალთან ერთად [[1974]]). ==ბიოგრაფია== დაიბადა 1899 წლის 8 მაისს ვენაში. მამამისი ბოტანიკის ლექტორი იყო ვენის უნივერსიტეტში. ორივე ბაბუა აკადემიური სწავლული ჰყავდა, დედის მხრიდან - სტატისტიკოსი, მამის მხრიდან - საბუნებისმეტყველო მეცნიერებების მკვლევარი. იგი იყო ლუდვიგ ვიტგენშტეინის დეიდაშვილი, რომლის ნაშრომებმაც გავლენა მოახდინა მის მსოფლმხედველობაზეც. 1917 წელს ავსტრია-უნგრეთის მხრიდან იბრძოდა პირველ მსოფლიო ომში. სწორედ ომის შემდეგ გადაწყვიტა აკადემიური საქმიანობით დაკავება, რათა თავისი წვლილი შეეტანა პოლიტიკური ორგანიზების პრობლემების გადაწყვეტასა და ისეთი შეცდომების აღმოფხვრაში, რომლებიც წინ უძღოდნენ მის მიერ ნანახ ომს. 1921-23 წლებში სამართალსა და პოლიტიკურ მეცნიერებებში მიიღო დოქტორის ხარისხი ვენის უნივერსიტეტში. აქ სწავლისას მასზე დიდი გავლენა მოახდინეს კარლ მენგერმა და ფრიდრიხ ფონ ვიზერმა; ამ უკანასკნელის რეკომენდაციით კი ჰაიეკი ლუდვიგ ფონ მიზესმა დაიქირავა სენ ჟერმენის შეთანხმების სამართლებრივ და ეკონომიკურ საკითხებზე სამუშაოდ. იგი მიზესის კერძო სემინარებსაც ესწრებოდა თავის მეგობრებთან (მორგენშტერნი, ჰაბერლერი) ერთად, რომელიც კეინსის კემბრიჯული წრის ერთგვარი ანალოგი იყო. 1923-24 წლებში ნიუ იორკის უნივერსიტეტში აგროვებდა მონაცემებს ამერიკის ეკონომიკისა და ფედერალური სარეზერვო სისტემის ოპერაციების შესახებ. ამავე წლებში მან განავითარა მიზესის დაწყებული მსჯელობა მგეგმავის მიერ ეკონომიკური გამოთვლების შეუძლებლობის შესახებ. ჰაიეკი ამბობდა რომ მგეგმავი მონდომების შემთხვევაშიც კი ვერ გათვლის ყველასთვის სასიკეთოდ, რადგან ამისთვის მონაცემები კონკრეტულ მომენტში არ არსებობს და ადამიანები, რომლებსაც საკუთარი თამაშის წესები აქვთ, ურთიერთქმედებებისას ქმნიან იმ მონაცემებს, რომლის მიხედვითაც მათთვის სასარგებლო დაგეგმვა შეიძლება - შესაბამისად ასეთი ინფორმაცია ზედმეტად გაფანტულიცაა შეკრებისთვის. 1920-30 წლებში სწავლობდა ბიზნეს ციკლებს, კაპიტალის თეორიასა და მონეტარულ თეორიას, რომლებიც მისი აზრით ერთმანეთთან დაკავშირებულები იყვნენ. ამასთან ჰაიეკი მთავრობათა ინფლაციური პოლიტიკის კრიტიკისას გამოთქვამდა მოსაზრებას ინფლაციასა და უმუშევრობას შორის კავშირის შესახებ. თავდაპირველად ჰაიეკი ვიზერისეულ დემოკრატიულ სოციალიზმს ემხრობოდა, მაგრამ მას შემდეგ რაც მიზესის „სოციალიზმი“ წაიკითხა და გაითავისა თუ რას გულისხმობდა ეს იდეოლოგია კლასიკური ლიბერალიზმის მიმდევრად იქცა. 1927-1931 წლებში, სანამ ლონდონის ეკონომიკის სკოლაში წავიდოდა ლიონელ რობინსის მიწვევით, თავის მიერ დაარსებულ ბიზნეს ციკლების კვლევის ავსტრიულ ინსტიტუტს მეთაურობდა. ინგლისში გადასვლიდან უმოკლეს პერიოდში მან ეკონომიკის გამოჩენილი სწავლულის სახელი მოიპოვა და მისმა ფასების ეკონომიკური აგენტების მაკოორდინირებელ წყაროდ, ხოლო ბაზრის როგორც იმ ინფორმაციის მწარმოებლად წარმოჩენამ, რომელსაც ეფუძნება ფასები, დიდი გავლენა მოახდინა ბევრ იმდროინდელ მოღვაწეზე. 1932 წელს ჰაიეკმა თქვა რომ კერძო ინვესტიციები ეკონომიკური ზრდის უკეთესი გზა იყო, ვიდრე ბრიტანეთის მთავრობის მიერ სამთავრობო ხარჯების გაზრდა. ამ პერიოდიდან იწყება მისი კეინსთან პაექრობა. მის მიერ 1931 წელს გამოშვებულ წიგნზე „ფასები და წარმოება“ კეინსმა თქვა: „ეს არის ექსტრაორდინალური მაგალითი იმისა თუ როგორ შეიძლება ერთი დაშვებული შეცდომის მერე ულმობელი ლოგიკოსი მოხვდეს საგიჟეთში“. 1938 წელს ჰაიეკმა ავსტრიის ანშლუსის შემდეგ არ მოინდომა უკან დაბრუნება და ბრიტანეთის მოქალაქეობა მიიღო. 1944 წლის მარტში გამოსცა წიგნი „გზა ბატონყმობისკენ“, როგორც ბრიტანელი ხალხის გაფრთხილება. იგი ხედავდა რომ ბრიტანელი სოციალისტების მოწოდებები, რომლებიც ომგამოცდილ ხალხში პოპულარობას იხვეჭდა, ძალიან ჰგავდა გერმანელი სოციალისტების მოწოდებებს 1920-იან წლებში, რის შემდეგაც ნაცისტები მოვიდნენ ქვეყნის სათავეში. წიგნმა უამრავი ადამიანის აზროვნება შეცვალა; ამერიკაში გამოსვლის შემდეგ კი ერთ-ერთი უდიდესი კლასიკოსი ლიბერალის სახელი დაუმკვიდრა მის ავტორს. ამ წიგნში ჰაიეკმა თქვა: „(სახელმწიფოს მიერ) ეკონომიკის კონტროლი არ არის უბრალოდ ადამიანთა ცხოვრების გარკვეული სექტორის კონტროლი, ეს არის ყველაფრის კონტროლი“. ამ წიგნის შესახებ კეინსის კომენტარი ასეთი იყო: „ჩემი აზრით, ეს ბრწყინვალე წიგნია, მორალური და ფილოსოფიური თვალსაზრისით მე ვეთანხმები მას, და არა მარტო გონებით“. ამასთანავე კეინსმა მოუწოდა ჰაიეკს დაეფიქსირებინა საკუთარი აზრი იმის შესახებ თუ სად უნდა გაივლოს ხაზი სახელმწიფოსთვის ეკონომიკის დაგეგმარებაში. ჰაიეკის პასუხი ამ გამოწვევაზე იყო 1960 წელს გამოქვეყნებული „თავისუფლების კონსტიტუცია“. „გზა ბატონყმობისკენ“ გამოქვეყნების შემდეგ ჰაიეკმა ეკონომიკურ კვლევებზე მეტად სოციალურ და ფილოსოფიურ კვლევებს მიჰყო ხელი. 1947 წელს შვეიცარიაში ჰაიეკმა, ფრიდმანმა, მიზესმა, სტიგლერმა და მათმა თანამოაზრეებმა დააარსეს მონ პელერინის საზოგადოება, რომელიც პოპულარიზაციას უწევდა და დღესაც უწევს თავისუფალი ბაზრის იდეოლოგიას. 1950-62 წლებში ჰაიეკი ჩიკაგოს უნივერიტეტში მოღვაწეობდა სოციალური და მორალური მეცნიერებების პროფესორად. 1962-68 წლებში მოღვაწეობდა ფრაიბურგის უნივერსიტეტში. ამ პერიოდს იგი იხსენებს როგორც ძალიან ნაყოფიერს. 1968-77 წლებში ზალცბურგის უნივერსიტეტში გადაინაცვლა, თუმცა იქაურობით ვერ აღფრთოვანდა და 1977 წლიდან სიკვდილამდე ფრაიბურგის უნივერსიტეტში გააგრძელა მოღვაწეობა. 1970-იან წლებში ის მხარს უჭერდა პინოჩეტის დიქტატორულ რეჟიმს ჩილეში, რადგან მიაჩნდა რომ გარდამავალ პერიოდში ქვეყნის ლიბერალიზმისკენ წაყვანას მხოლოდ ასეთი მმართველობა თუ მოახერხებდა. 1974 წლის 9 ოქტომბერს გახდა ცნობილი, რომ მას და გუნარ მირდალს ერთად მიანიჭეს ნობელის პრემია „ნოვატორული შრომებისთვის მონეტარულ და ეკონომიკური რყევების თეორიაში, აგრეთვე ეკონომიკური, სოციალური და ინსტიტუციური ფენომენების ურთიერთდამოკიდებულების გამჭრიახი ანალიზისთვის“. იგი ამ ფაქტით გაკვირვებული იყო და აცხადებდა რომ კეინსიანელს და მას ნობელის ჯილდო ერთდროულად იდეოლოგიური დაბალანსებისთვის მიანიჭეს. პრემიის მიღებამ მას ახალი სიცოცხლე შთაბერა და ნაშრომების გამოცემა განაახლა. 1970-იანი წლებიდან მან დაიწყო ფულის დენაციონალიზაციის შესახებ საუბარი იმ მოტივით, რომ ფულის გამომშვები თითოეული კომპანია უფრო მეტად გაუფრთხილდებოდა საკუთარი ვალუტის მსყიდველობით უნარს. ბიოგრაფთათვის ასევე ცნობილია შემთხვევა, როდესაც მარგარეტ ტეტჩერმა კონსერვატიული პარტიის ერთ-ერთი ყრილობისას ქეისიდან ამოიღო ჰაიეკის „თავისუფლების კონსტიტუცია“ მაგიდაზე დააბრახუნა იგი და თქვა: „ეს ის არის, რისიც ჩვენ გვჯერა“. ჰაიეკის გავლენას აღიარებდა რონალდ რეიგანიც. ფრიდმანი ამბობდა რომ რკინის ფარდას ცალკეული პიროვნებების ნამუშევრებიდან ყველაზე მეტი ზიანი სწორედ ჰაიეკის ნაწერებმა მიაყენეს, რომელთა თარგმანებიც აქტიურად ვრცელდებოდა შავ ბაზრებზე ისეთ ქვეყნებში, რომლებმაც მომავალში საკუთარ თავზე გამოსცადეს ხავერდოვანი რევოლუცია და საბჭოთა კავშირის დაშლა. 1984 წელს ტეტჩერის რჩევით ელიზაბედ მეორემ ჰაიეკს ღირსების ორდენის კავალერობა უბოძა, ჯორჯ ბუშმა (უფროსმა) კი 1991 წელს მას ამერიკის ერთ-ერთი უმაღლესი სამოქალაქო ჯილდო თავისუფლების საპრეზიდენტო მედალი გადასცა. ფრიდრიხ ჰაიეკი გარდაიცვალა 1992 წლის 23 მარტს. == ლიტერატურა == {{ქსე|11|590}} * [http://burusi.wordpress.com/2011/06/22/friedrich-hayek-9/ თენგიზ ვერულავა – ფრიდრიხ ჰაიეკის ”გზა ბატონყმობისაკენ”] * [http://videochannel.iliauni.edu.ge/?p=45304 თენგიზ ვერულავა – “ფრიდრიხ ჰაიეკი”] * {{Commons-inline|Friedrich von Hayek}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ნობელის პრემია ეკონომიკაში}} {{DEFAULTSORT:ჰაიეკი, ფრიდრიხ}} [[კატეგორია:ავსტრიელი ეკონომისტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1899]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1992]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] 48zmyoh37lqu3koz7dx5e5kwdpw73kw 0 7092 4816058 4707009 2025-06-18T04:40:17Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816058 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''კაზუო იშიგურო''' ({{lang-ja|カズオ・イシグロ}}) (დ. [[8 ნოემბერი]], [[1954]]) — წარმოშობით [[იაპონელები|იაპონელი]], [[ბრიტანელები|ბრიტანელი]] [[მწერალი]] და სცენარისტი. 2017 წელს მიენიჭა [[ნობელის პრემია ლიტერატურაში]].<ref name="Nobel">{{Cite web|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2017/press.html|title=The Nobel Prize in Literature 2017 - Press Release|website=www.nobelprize.org|access-date=2017-10-05}}</ref> იშიგურო თანამედროვე ლიტერატურული სამყაროს ერთ-ერთი ყველაზე სახელგანთქმული ინგლისურენოვანი მწერალია. [[1989]] წელს მას რომანისთვის ''„დღის ნარჩენები“'' [[ბუკერის პრემია]] მიენიჭა.<ref>{{Cite web|url=https://thebookerprizes.com/booker-prize/1989|title=The Booker Prize 1989|website=https://thebookerprizes.com/booker-prize/1989|accessdate=2020-06-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200607205532/https://thebookerprizes.com/booker-prize/1989|archivedate=2020-06-07}}</ref> მწერალი ამ პრემიაზე სულ ოთხჯერ გახლდათ ნომინირებული, მათ შორის რომანებისთვის ''„მოფარფატე მსოფლიოს ხელოვანი“'' (1986) და ''„როდესაც ობლები ვიყავით“'' (2000). საყოველთაო აღიარება მოიპოვა მისმა რომანმა „არასოდეს გამიშვა“, რომელიც ჟურნალმა [[ტაიმი|Time]]-მა 1923 წლიდან 100 საუკეთესო ინგლისურენოვან რომანს შორის დაასახელა.<ref>{{cite news |url=http://entertainment.time.com/2005/10/16/all-time-100-novels/slide/times-list-of-the-100-best-novels/#all |title=Time magazine's greatest English novels |date=5 January 2008 |newspaper=[[Time]] |accessdate=19 February 2010}}</ref> [[2008]] წელს იშიგუროს [[The Times]]-ის სიაში „1945 წლის შემდგომ მოღვაწე საუკეთესო 50 ბრიტანელ მწერალი“ 32-ე ადგილი მიენიჭა.<ref>{{cite news |url=https://www.thetimes.co.uk/article/the-50-greatest-british-writers-since-1945-ws3g69xrf90|title=The 50 greatest British writers since 1945|newspaper=[[The Times]] |accessdate=19 February 2010}}</ref> [[2017]] წელს მწერალმა მიიღო ნობელის პრემია ლიტერატურაში „რომანებში შექმნილი მძაფრი ემოციური ფონისთვის, რომელსაც სამყაროსთან კავშირის ილუზიური გრძნობის მიღმა უფსკრულის გამოააშკარავება ქმნის“.<ref name="Nobel" /> ==ბიოგრაფია== იშიგურო [[1954]] წლის 8 ნოემბერს [[იაპონია|იაპონიის]] ქალაქ [[ნაგასაკი (ქალაქი)|ნაგასაკში]] დაიბადა. მისი მამა, სიძუო იშიგურო ოკენოგრაფი იყო.<ref name="bio">{{cite book |title=Kazuo Ishiguro |first=Barry |last=Lewis |publisher=Manchester University Press |year=2000}}</ref> იგი 1959 წელს ოკეანოგრაფიის ეროვნულ ინსტიტუტში კვლევით სამუშაოებზე მიიწვიეს, რისთვისაც ოჯახი საცხოვრებლად [[ინგლისი|ინგლისში]], [[სარის საგრაფო|სარის საგრაფოს]] ქალაქ გილდფორდში გადავიდა.<ref>{{Cite web|url=https://beta.sciencemuseum.org.uk/stories/2016/11/4/modelling-the-oceans|title=Modelling the oceans|website=Science Museum Group|access-date=7 October 2017}}</ref> თავდაპირველად იშიგუროს ოჯახი მხოლოდ ორი წლით აპირებდა ინგლისში დარჩენას, თუმცა სიძუო იშიგუროს კვლევითი პროექტის დაფინანსება დიდი ბრიტანეთის ხელისუფლებამ განაგრძო, რის გამოც ოჯახი იაპონიაში აღარ დაბრუნდა.<ref>{{cite web|url=https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2017/ishiguro/biographical/|title=Nobelprize|accessdate=28 April 2020}}</ref> იშიგურო კენტის უნივერსიტეტში სწავლობდა, [[1978]] წელს მან მიიღო ბაკალავრის ხარისხი ფილოსოფიასა და ინგლისურ ენაში.<ref name="bio" /> მან სწავლა აღმოსავლეთ ანგლიის უნივერსიტეტში გააგრძელა, სადაც [[1980]] წელს ხელოვნების მაგისტრი გახდა.<ref name="bio" /><ref>{{cite web|url=https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2017/ishiguro/biographical/|title=Nobelprize|accessdate=28 April 2020}}</ref>მის სადისერტაციო ნაშრომს დაეფუძნა მისი პირველი რომანი ''„მთების მკრთალი ხედი“'', რომელიც [[1982]] წელს გამოიცა.<ref name="bbc2017">{{cite news |title=Kazuo Ishiguro: Nobel Literature Prize is 'a magnificent honour' |url=https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-41513246 |accessdate=5 October 2017 |work=BBC News |date=5 October 2017}}</ref> 1983 წელს იშიგურომ [[დიდი ბრიტანეთი]]ს მოქალაქეობა მიიღო.<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/books/2005/feb/19/fiction.kazuoishiguro|title=Profile: Kazuo Ishiguro|accessdate=7 October 2017|newspaper=[[The Guardian]]|date=19 February 2005|last1=Wroe|first1=Nicholas}}</ref> იშიგურო სამშობლოში პირველად 1989 წელს დაბრუნდა, რა დროსაც იგი [[იაპონიის ფონდი]]ს მოკლევადიანი ვიზიტორთა პროგრამის მონაწილე იყო. ამჟამად მწერალი ცოლთან და ქალიშვილთან ერთად ლონდონში ცხოვრობს. ==სამწერლო კარიერა== მწერლის პირველი რომანი, ''„მთების მკრთალი ხედი“'' ინგლისში მცხოვრებ შუახნის იაპონელ ქვრივ ქალბატონზე გვიამობობს, რომელსაც ქალიშვილის თვითმკვლელობის შემდეგ ჭარბად მოზღვავებულ ემოციებთან და მოგონებებთან უწევს გამკლავება. მეორე რომანში, ''„მოფარფატე მსოფლიოს ხელოვანი“'' მოქმედება [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდგომი პერიოდის ერთ-ერთი იაპონურ ქალაქში ხდება. რომანი ომთან დაკავშირებული ძალადობრივი წარსულით დამძიმებულ მხატვარზე მოგვითხრობს, რომელიც თანამედროვე იდეალებს უპირისპირდება. ''„მოფარფატე მსოფლიოს ხელოვანი“'' [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს მიმართ იაპონელთა დამოკიდებულებას ასახავს. [[კენძაბურო ოე]]სთან ინტერვიუში იშიგურომ ისაუბრმა, რომ იაპონური გარემო მის პირველ რომანებში წარმოსახვის ნაყოფს წარმოადგენს: {{ციტატის დაწყება}} „ინგლისში ცხოვრებისას, ჩემთვის ყოველთვის არსებობდა მკაფიო სურათი მეტად მნიშვნელოვანი უცხო ქვეყნისა, რომელთანაც ძლიერი ემოციური კავშირი მქონდა. მე მუდმივად ვქმნიდი ჩემს გონებაში წარმოსახვით იაპონიას.“<ref name=":0">{{cite journal|last=Oe|first=Kenzaburo|year=1991|title=The Novelist in Today's World: A Conversation|url=https://archive.org/details/sim_boundary-2_fall-1991_18_3/page/110|journal=[[boundary 2]]|volume=18|issue=3|page=110}}</ref> {{ციტატის დასრულება}} მომდევნო რომანი, ''„დღის ნარჩენები“'' ხანდაზმული მსახურთუფროსის მოგონებებს გვაცნობს, რომელმაც მთელი ცხოვრება ინგლისელი ლორდის ერთგულ მსახურებაში გაატარა. მოქმედება მეორე მსოფლიო ომამდელ პერიოდში მიმდინარეობს, როცა [[ევროპა]]ში თანდათან [[ფაშიზმი]] იწყებს გავრცელებას.<ref>{{Cite web|url=https://www.theglobeandmail.com/arts/books-and-media/kazuo-ishiguros-legendary-novel-the-remains-of-the-day-resurges/article20077637/?ref=https://www.theglobeandmail.com&|title=Salman Rushdie on Kazuo Ishiguro: His legendary novel The Remains of the Day resurges |last=Rushdie |first=Salman |date=15 August 2014 |newspaper=[[The Globe and Mail]] |access-date=6 October 2017 |author-link=Salman Rushdie}}</ref> რომანის მიხედვით 1993 წელს ამერიკელმა რეჟისორმა, [[ჯეიმზ აივორი]]მ ფილმი გადაიღო, რომელშიც მთავარ როლებს ცნობილი მსახიობები, [[ენტონი ჰოპკინზი]] და [[ემა ტომპსონი]] ასრულებენ. ეკრანიზაციამ [[ოსკარი]]ს რვა ნომინაცია დაიმსახურა. <ref>{{cite web|url=https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2017/ishiguro/biographical/|title=Nobelprize|accessdate=28 April 2020}}</ref> [[File:Cast of Never Let Me Go @ BFI Film Festival.jpg|thumb|კაზუო იშიგურო ფილმის „არასოდეს გამიშვა“ სამსახიობო შემადგენლობასთან ერთად 2010 წელს]] რომანში ''„არასოდეს გამიშვა“'' [[სამეცნიერო ფანტასტიკა|სამეცნიერო ფანტასტიკისა]] და [[ფუტურიზმი]]ს ელემენტებს ვხვდებით, მასში მოქმედება 1980-იან და 1990-იან წლებში, პარალელურ სამყაროში მიმდინარეობს. 2010 წელს რეჟისორმა მარკ რომანეკმა რომანის ეკრანიზაცია გადაიღო. ფილმში მთავარ როლებს [[კირა ნაიტლი]], [[კერი მალიგანი]] და [[ენდრიუ გარფილდი]] ასრულებენ. იშიგუროს რომანებში პრობლემები, რომლებთანაც პერსონაჟებს უწევთ დაპირისპირება, ხშირად გადაუჭრელი რჩება. მისი პერსონაჟები ეგუებიან თავიანთ წარსულს. საკუთარი მდგომარეობის ნათლად გააზრება მათ სულიერი ტანჯვისგან ათავისუფლებს. იშიგუროს სამწერლო სტილზე გავლენა მოახდინეს ისეთმა ავტორებმა, როგორებიც არიან [[ფიოდორ დოსტოევსკი]] და [[მარსელ პრუსტი]].<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/books/2008/jun/13/kazuo.ishiguro|title=Kazuo Ishiguro|date=22 July 2008 |newspaper=[[The Guardian]]|accessdate=27 October 2015}}</ref> 2019 წლის 7 თებერვალს იშიგუროს დიდი ბრიტანეთის რაინდის ტიტული მიენიჭა მისი ღვაწლისთვის ლიტერატურაში.<ref>{{cite web |title=Kazuo Ishiguro: Knighthood part of 'big love affair with Britain' |date=7 February 2019 |work=The Irish Times |url=https://www.irishtimes.com/culture/books/kazuo-ishiguro-knighthood-part-of-big-love-affair-with-britain-1.3785813}}</ref> ==პირადი ცხოვრება== 1986 წელს იშიგურომ ცოლად შეირთო ლორნა მაკდუგალი, სოციალური მუშაკი,<ref>{{cite news|title=My friend Kazuo Ishiguro: 'an artist without ego, with deeply held beliefs'|url=https://www.theguardian.com/books/2017/oct/08/my-friend-kazuo-ishiguro-artist-without-ego-nobel-prize-robert-mccrum|newspaper=The Guardian|date=October 8, 2017}}</ref> რომელიც [[ლონდონი|ლონდონში]], ნოტინგ ჰილზე საქველმოქმედო დაწესებულებაში გაიცნო. წყვილი ლონდოში ცხოვრობს.<ref name="NWroe">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/books/2005/feb/19/fiction.kazuoishiguro |title=Living Memories: Kazuo Ishiguro |last=Wroe |first=Nicholas |date=19 February 2005 |newspaper=[[The Guardian]] |access-date=6 October 2017 |issn=0261-3077}}</ref> ჰყავთ ქალიშვილი, ნაომი იშიგურო, რომელიც ასევე მწერალია.<ref name="Mabbott">{{cite news |url=https://www.heraldscotland.com/arts_ents/18224698.review-escape-routes-naomi-ishiguro/ |title=Review: Escape Routes by Naomi Ishiguro |first=Alastair |last=Mabbott |date=16 February 2020 |newspaper=The Herald |location=Glasgow |access-date=16 June 2020}}</ref> იშიგურო საკუთარ თავს „[[ბობ დილანი]]ს დიდ თაყვანისმცემელს“ უწოდებს,<ref name="veconomist" >{{cite news|title=Kazuo Ishiguro, a Nobel laureate for these muddled times|url=https://www.economist.com/blogs/prospero/2017/10/uncovering-abyss|work=[[The Economist]]|date=5 October 2017}}</ref> რომელიც ასევე ნობელის პრემიის ლაურეატია. ==ჯილდოები== *1982: უინიფრედ ჰოლტბის პრემია სადებიუტო რომანისთვის „მთების მკრთალი ხელი“ *1986: უაითბრედის პრემია რომანისთვის „მოფარფატე მსოფლიოს ხელოვანი“ *1989: ბუკერის პრემია რომანისთვის „დღის ნარჩენები“<ref>{{Cite web|url=https://thebookerprizes.com/booker-prize/1989|title=The Booker Prize 1989|website=https://thebookerprizes.com/booker-prize/1989|accessdate=2020-06-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200607205532/https://thebookerprizes.com/booker-prize/1989|archivedate=2020-06-07}}</ref> *1995: ბრიტანული იმპერიის ორდენის ოფიცერი *2005: „არასოდეს გამიშვა“ ჟურნალ Time-ის სიაში დასახელშა 1923 წლიდან 100 საუკეთესო ინგლისურენოვან რომანს შორის<ref name="timesonline1945">{{cite news |url=http://entertainment.time.com/2005/10/16/all-time-100-novels/slide/times-list-of-the-100-best-novels/#all |title=Time magazine's greatest English novels |date=5 January 2008 |newspaper=[[The Times]] |accessdate=19 February 2010}}</ref> *2008: The Times-ის სიაში „1945 წლის შემდგომ მოღვაწე 50 საუკეთესო ბრიტანელი მწერალი“ იშიგუროს 32-ე ადგილი მიენიჭა<ref>{{cite news |date=5 January 2008 |url=http://entertainment.timesonline.co.uk/tol/arts_and_entertainment/books/article3127837.ece |title=The 50 greatest British writers since 1945 |newspaper=The Times |accessdate=1 February 2010 |location=London |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110425050801/http://entertainment.timesonline.co.uk/tol/arts_and_entertainment/books/article3127837.ece |archivedate=25 აპრილი 2011 }}</ref> *2017: ნობელის პრემია ლიტერატურაში<ref name="Nobel"/> *2018: [[ამომავალი მზის ორდენი]] ==ბიბლიოგრაფია== ===რომანები=== *''„მთების მკრთალი ხედი“'' (1982) *''„მოფარფატე მსოფლიოს ხელოვანი“'' (1986) *''„დღის ნარჩენები“'' (1989) *''„დაუშოშმინებელი“'' (1995) *''„როდესაც ობლები ვიყავით“'' (2000) *''„არასოდეს გამიშვა“'' (2005) *''„დაფლული გოლიათი“'' (2015) ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.britannica.com/biography/Kazuo-Ishiguro კაზუო იშიგურო] — [[ენციკლოპედია ბრიტანიკა]] * [https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DE1DC1239F93BA15753C1A96F948260 1989 "A Case of Cultural Misperception," a profile at the New York Times] * [http://books.guardian.co.uk/review/story/0,12084,1416858,00.html 2005 "Living Memories," a profile at ''The Guardian''] * [https://web.archive.org/web/20060303143420/http://www.sineadgleeson.com/blog/2005/04/04/sigla-kazuo-ishiguro-interview/ 2005 interview with Ishiguro in Sigla Magazine] * [https://www.theguardian.com/culture/culturevultureblog/2006/mar/23/guardianbookc2 2006 Guardian Book Club podcast with Ishiguro] * [http://noblib.internet-box.ch/NLEW.php?authorid=144 List of works] * [http://www.faber.co.uk/author/kazuo-ishiguro/ Faber and Faber page on Ishiguro] * Kazuo Ishiguro's [http://norman.hrc.utexas.edu/fasearch/findingAid.cfm?eadid=01143 archive] resides at the Harry Ransom Center at The University of Texas at Austin ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ნობელის პრემია ლიტერატურაში}} {{ნობელის პრემია 2017}} [[კატეგორია:იაპონელი მწერლები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1954]] [[კატეგორია:ბუკერის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ბრიტანელი რომანისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ბრიტანელი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:XXI საუკუნის ბრიტანელი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი მამაკაცი რომანისტები]] [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს ნატურალიზებული მოქალაქეები]] [[კატეგორია:პოსტმოდერნისტი მწერლები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] 56bjfpjaxhmam3999whyk80mew6z9ry 0 17600 4816061 4472751 2025-06-18T04:41:01Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816061 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ჯოზეფ რადიარდ კიპლინგი''' ({{lang-en|Joseph Rudyard Kipling}}; დ. [[30 დეკემბერი]], [[1865]], [[ბომბეი]], [[ინდოეთი]] ― გ. [[18 იანვარი]], [[1936]], [[ლონდონი]], [[დიდი ბრიტანეთი]]) — [[ინგლისელები|ინგლისელი]] ჟურნალისტი, მოთხრობების ავტორი, პოეტი და რომანისტი. დაიბადა [[ბრიტანეთის ინდოეთი|ბრიტანეთის ინდოეთში]], რამაც დიდი გავლენა მოახდინა მის შემოქმედებაზე. მის საუკეთესო პროზაულ ნამუშევრებად მიიჩნევა რომანები: „ჯუნგლების წიგნი“ (1894) და „კიმი“ (1901) და მოთხრობა „კაცი, რომელსაც მეფობა უნდოდა“ (1888);<ref>[http://www.kipling.org.uk/rg_wouldbeking_notes.htm "The Man who would be King"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130520115440/http://www.kipling.org.uk/rg_wouldbeking_notes.htm |date=2013-05-20 }}. Notes on the text by John McGivering. kiplingsociety.co.uk.</ref> ასევე ცნობილია მისი ლექსები. იგი მოთხრობების წერის ხელოვნებაში ინოვატორად მიიჩნევა,<ref name="rutherford">Rutherford, Andrew (1987). General Preface to the Editions of Rudyard Kipling, in "Puck of Pook's Hill and Rewards and Fairies", by Rudyard Kipling. Oxford University Press. {{ISBN|0-19-282575-5}}</ref> მისი „მრავალმხრივი და ნათელი თხრობით გამორჩეული“ საბავშვო წიგნები კი კლასიკადაა აღიარებული.<ref name="plainsintro">Rutherford, Andrew (1987). ''Introduction to the Oxford World's Classics edition of 'Plain Tales from the Hills', by Rudyard Kipling''. Oxford University Press. {{ISBN|0-19-281652-7}}</ref><ref>[[James Joyce]] considered [[Tolstoy]], Kipling and [[D'Annunzio]] the "three writers of the nineteenth century who had the greatest natural talents", but that they "did not fulfill that promise". He also noted their "semi-fanatic ideas about religion, or about patriotism". Diary of David Fleischman, 21 July 1938, quoted in ''[[James Joyce (biography)|James Joyce]]'' by [[Richard Ellmann]], p. 661, Oxford University Press (1983) {{ISBN|0-19-281465-6}}</ref> კიპლინგი [[XIX საუკუნე|XIX]]-[[XX საუკუნე|XX საუკუნეების]] ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ბრიტანელი ავტორია. მის შესახებ [[ჰენრი ჯეიმზი]] წერდა: „პირადად მე, კიპლინგი წარმომიდგენია ყველაზე სრულყოფილ გენიოსად ყველა იმ ინტელექტუალ ადამიანს შორის, ვისაც კი ოდესმე შევხვედრივარ“. 1907 წელს 41 წლის კიპლინგს მიენიჭა [[ნობელის პრემია ლიტერატურაში|ნობელის პრემია ლიტერატურის დარგში]], რითაც ამ ჯილდოს მფლობელი პირველი ინგლისურენოვანი და ყველაზე ახალგაზრდა მწერალი გახდა.<ref name="nobel">{{cite web |last=Alfred Nobel Foundation |url=http://nobelprize.org/contact/faq/index.html#3b |title=Who is the youngest ever to receive a Nobel Prize, and who is the oldest? |page=409 |publisher=Nobelprize.com |access-date=30 September 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060925202706/http://nobelprize.org/contact/faq/index.html#3b |archive-date=25 September 2006}}</ref> კიპლინგის ნაწარმოებების მდიდარმა ენამ, მეტაფორების სიუხვემ დიდი წვლილი შეიტანა [[ინგლისური ენა|ინგლისური ენის]] საგანძურში. == ბიოგრაფია == === ბავშვობა === რადიარდ კიპლინგი დაიბადა [[ინდოეთი]]ს ქალაქ [[ბომბეი]]ში, ადგილობრივი სკოლის პედაგოგ ჯონ ლოკვუდ კიპლინგისა და ალისა კიპლინგის (მაკდონალდი) ოჯახში. სახელი ''რადიარდი'' ბავშვმა მიიღო ინგლისის ტბის პატივსაცემად, რომელთანაც მშობლებმა გაიცნეს ერთმანეთი. ცხოვრების საწყისი და ბედნიერი წლები რადიარდმა ინდოეთის ეგზოტიკური ბუნების გაცნობაში გაატარა. მაგრამ 5 წლის ასაკში იგი დასთან ერთად სასწავლებლად ინგლისში გაამგზავრეს. შემდეგი 6 წელი რადიარდმა კერძო პანსიონში გაატარა, რომლის პატრონიც (მადამ როზა) ხშირად სჯიდა მას. ასეთმა დამოკიდებულებამ სიცოცხლის ბოლომდე დაღი დაუსვა მის ცხოვრებას – იგი უძილობით იტანჯებოდა. 12 წლის ასაკში მშობლები რადიარდს აწყობენ კერძ დევონის სასწავლებელში, რათა შემდგომში პრესტიჟულ სამხედრო აკადემიაში ჩარიცხულიყო. სასწავლებლის დირექტორი მამამისის მეგობარი კორმელ პრაისი იყო, რომელმაც ხელი შეუწყო ლიტერატურის შესწავლაში. ახლომხედველობამ ხელი შეუშალა რადიარდს სამხედრო კარიერის გაგრძელებაში, ხოლო აღნიშნული სასწავლებლის დიპლომი სხვა ტიპის უნივერსიტეტისთვის შეუთავსებადი აღმოჩნდა. შვილის მოთხრობებით აღფრთოვანებულმა, მამამ რადიარდი [[ლაჰორი]]ს „სამოქალაქო და სამხედრო გაზეთის“ რედაქციაში მოაწყო ჟურნალისტად. [[1882]] წლის ოქტომბერში კიპლინგი ბრუნდება ინდოეთში და იწყებს ჟურნალისტად მუშაობას. თავისუფალ დროს იგი წერდა პატარა მოთხრობებსა და ლექსებს, რომლებსაც შემდეგ გაზეთში სხვა სტატიებთან ერთად აქვეყნებდა. ნაწარმოებების პირველი გაყიდვები [[1883]] წელს დაიწყო. === მოგზაურობა === 80-იანი წლების შუაში რადიარდი, როგორც [[ალაჰაბადი]]ს გაზეთ „პიონერის“ კორესპონდენტი, იწყებს მოგზაურობას [[აზია]]სა და [[აშშ]]-ში. „პიონერთან“ მას საქმიანი კონტრაქტი აკავშირებდა – გაზეთს უნდა გამოეცა კიპლინგის საგზაო ჩანახატები. მოგზაურობასთან ერთად რადიარის შემოქმედების გაყიდვა გაიზარდა, [[1888]] და [[1889]] წლებში მისი 6 წიგნი გამოიცა, რამაც შემოქმედებითი აღიარება მოუტანა. [[1889]] წელს მან მოინახულა [[ბირმა]], [[ჩინეთი]], [[იაპონია]], [[აშშ]] და დიდი ხნის მოგზაურობის შემდეგ [[ლონდონი|ლონდონში]] დასახლდა. მას უკვე [[დიკენსი, ჩარლზ|ჩარლზ დიკენსის]] მემკვიდრედ მოიხსენიებდნენ. [[1890]] წელს მისი პირველი რომანი „ჩამქრალი სინათლე“ გამოვიდა. === შემოქმედება === ლონდონში კიპლინგი ეცნობა ახლაგაზრდა ამერიკელ გამომცემელ უოლკოტ ბეილსტირს, რომელთანაც ერთად მუშაობს მოთხრობაზე „ნუალაკჰა“ (The Naulahka). [[1892]] წელს უოლკოტი გარდაიცვალა, და ცოტა ხანში რადიარდი მის დაზე – კაროლინაზე ქორწინდება. თაფლობის თვის დროს, ბანკი, რომელშიც კიპლინგს მთელი თავისი კაპიტალი ჰქონდა უეცრად გაბანკროტდა და ცოლ-ქმარს ფული მხოლოდ იმისთვის დარჩა, რომ [[ვერმონტი|ვერმონტამდე]] მიეღწიათ, სადაც კაროლინას ნათესავები ცხოვრობდნენ. შემდეგი 4 წელიწადი მათ ვერმონტში გაატარეს. ამ დროს იწყებს კიპლინგი ბავშვებისთვის წერას. [[1894]]–[[1895]] წლებში გამოდის მისი ცნობილი „ჯუნგლების წიგნი“ (The Jungle Book) და „ჯუნგლების მეორე წიგნი“ (The Second Jungle Book). გამოიცა ასევე ლექსთა კრებული „შვიდი ზღვა“ (The Seven Seas). გაუჩნდა ორი შვილი: ჯოზეფინა და ელსი. ცოლისძმასთან ჩხუბის შემდეგ [[1896]] წელს ოჯახთან ერთად ინგლისში ბრუნდება. [[1897]] წელს გამოსცემს მოთხრობას „მამაცი ზღვაოსნები“ (Captains Courageous). [[1899]] კიპლინგმა დიდი დარტყმა მიიღო - აშშ-ში მოგზაურობისას ფილტვების ანთებისგან უფროსი ქალიშვილი – ჯოზეფინა გარდაეცვალა. [[1899]] წელს [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა|სამხრეთ აფრიკაში]] ატარებს რამდენიმე თვეს, სადაც ცნობილ მაგნატ სისილ როდს გაიცნობს. [[1901]] წელს გამოდის მისი რომანი „კიმი“ (Kim), მისი ერთ-ერთი საუკეთესო ნაწარმოები. აფრიკაშივე იგი აგროვებს მასალას ახალ საბავშვო წიგნისთვის, რომელიც [[1902 ]]წელს გამოდის სახელწოდებით „უბრალო ზღაპრები“ (Just So Stories). იმავე წელს კიპლინგი ყიდულობს აგარაკს სასექსის საგრაფოში, ინგლისში, სადაც ცხოვრების ბოლომდე სახლდება. იქვე წერს თავის ცნობილ წიგნებს (Puck of Pook’s Hill) და (Rewards and Fairies). ლიტერატურულ საქმიანობასთან ერთად პოლიტიკურს იწყებს. იგი წერს გერმანიასთან სამომავლო ომზე, გამოდის კონსერვატორთა მხარდაჭერით და [[ფემინიზმი|ფემინიზმის]] წინააღმდეგ. [[1907]] წელს მან ნობელის პრემია მიიღო. ====== მოთხრობები: ====== 1. ათასი მწუხარების ჭიშკარი 2. პატარა ტობრა 3. ლისპეტი 4. ღმერთების ხაზინა 5. მოხეტიალე ებრაელი 6. ამირას მოწყალება 7. ნაბოთე 8. მეამბოხე მოტი-გოჯი 9. წყალდიდობის ჟამს 10. ნამგეი დულა 11. რიქშა-აჩრდილი 12. ოლქის თავკაცი 13. იმრეის დაბრუნება 14. ტყუპი<ref>„ათასი მწუხარების კარიბჭე“ - რადიარდ კიპლინგი, „მსოფლიოს რჩეული მოთხრობები“, პალიტრა L, თბილისი, 2011, ISBN 978-994-19-202-9</ref> === პირველი მსოფლიო ომი === [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს დაწყების შემდეგ კიპლინგი ლიტერატურულ შემოქმედებას სულ უფრო მცირე დროს უთმობს. [[1915]] წელს კიდევ ერთი ძლიერი დარტყმა მიიღო – ომში დაიღუპა უფროსი ვაჟი, ჯონი. რადიარდი ამ დროს მეუღლესთან ერთად [[წითელი ჯვარი|წითელ ჯვარში]] მუშაობდა. ომის შემდეგ იგი სამხედრო დაკრძალვების კომისიაში მუშაობდა. სწორედ მის მიერ იქნა არჩეული ბიბლიური ფრაზა „მათი სახელები მუდამ იცოცხლებენ“ ხსოვნის [[ობელისკი|ობელისკებზე]]. === ბოლო დღეები === კიპლინგი აგრძელებდა ლიტერატურულ შემოქმედებას 1930-იანი წლების დასაწყისამდე, თუმცა ნაკლები წარმატებით. ბოლო წლებში ავადმყოფობდა. გარდაიცვალა [[1936]] წლის [[18 იანვარი|18 იანვარს]] თავის ქალაში სისხლის ჩაქცევით. მისი სიკვდილის შესახებ ინფორმაცია შეცდომით ნაადრევად დაიბეჭდა ერთ-ერთ ჟურნალში და კიპლინგმა მისთვის ჩვეული ენამახვილობით რედაქციას ასეთი შინაარსის წერილი მისწერა: „ახლა წავიკითხე, რომ გარდავცვლილვარ. არ დაგავიწყდეთ, ჟურნალის ხელმომწერთა სიიდან ამომშალეთ!“ რადიარდ კიპლინგი დაკრძალულია [[ვესტმინსტერის სააბატო]]ში, პოეტთა კუთხეში. == საინტერესო ფაქტები == === [[სვასტიკა]] === [[ფაილი:Kipling swastika.svg|right|framed]] [[1930]] წლამდე, კიპლინგის მიერ გამოცემულ წიგნებზე ხშირად იყო გამოსახული [[სვასტიკა]]. რადიარდი მას იყენებდა როგორც ძველინდურ სიმბოლოს, რომელიც წარმატებისა და ბედნიერების მომტანი იყო. მას შემდეგ რაც [[ნაციზმი|ნაცისტებმა]] სვასტიკა საკუთარი მოძრაობის სიმბოლოდ აირჩიეს, კიპლინგმა დაიქირავა გრავიურებზე მომუშავე სპეციალისტი და სცადა მაქსიმალურად გაენადგურებინა იგი თავისი ძველი გამოცემებიდან, რათა ამით ეჩვენებინა საზოგადოებისთვის, რომ იგი არ თანაუგრძნობდა გერმანელებს. [[1936]] წელს კი მოუწია საჯარო გამოსვლა ნაციზმის გმობითა და მისი საშიშროების შესახებ. == იხილეთ აგრეთვე == * [[ნობელის პრემიის ლაურეატები ლიტერატურის დარგში]] == ლიტერატურა == * Allen, Charles (2007) ''Kipling Sahib: India and the Making of Rudyard Kipling'', Abacus, 2007. ISBN 978-0-349-11685-3 * David, C. (2007). ''Rudyard Kipling: a critical study'', New Delhi, Anmol, 2007. ISBN 81-261-3101-2 * {{cite book | title=A Choice of Kipling's Verse, made by T. S. Eliot with an essay on Rudyard Kipling | publisher=Faber and Faber | author=Eliot, T.S. | year=1941}} :--- paperback edition 1963. * Gilbert, Elliot L. ed., (1965) ''Kipling and the Critics'' (New York: New York University Press) * Gilmour, David. (2003) ''The Long Recessional: The Imperial Life of Rudyard Kipling'' New York: Farrar, Straus and Giroux. ISBN 0-374-52896-9 == რესურსები ინტერნეტში == * [http://ebooks.adelaide.edu.au/k/kipling/rudyard/ The Works of Rudyard Kipling] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090930181338/http://ebooks.adelaide.edu.au/k/kipling/rudyard/ |date=2009-09-30 }} * {{gutenberg author| id=Rudyard+Kipling| name=Rudyard Kipling}} * [http://www.archive.org/search.php?query=creator%3A%28Kipling%29%20AND%20-contributor%3A%28Gutenberg%29 Works by Rudyard Kipling] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ნობელის პრემია ლიტერატურაში}} {{ნობელის პრემია 1907}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:კიპლინგი, რადიარდ}} [[კატეგორია:ინგლისელი მწერლები]] [[კატეგორია:ინდოელი მწერლები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1865]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1936]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ბრიტანელი რომანისტები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ინგლისელი პოეტები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ინგლისელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ბრიტანელი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ინგლისელი რომანისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ინგლისელი პოეტები]] [[კატეგორია:ინგლისელი ანგლიკანები]] [[კატეგორია:ინგლისელი ანტი-კომუნისტები]] [[კატეგორია:ინგლისელი საბავშვო მწერლები]] [[კატეგორია:ინგლისელი მამაკაცი რომანისტები]] [[კატეგორია:ინგლისელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] kz52sum19gckqj14z7rb5haujvzemhx 0 17775 4816069 4226873 2025-06-18T04:43:32Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816069 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ჰაროლდ პინტერი''' ({{lang-en|''Harold Pinter''}}; დ. [[10 ოქტომბერი]], [[1930]], [[ლონდონი]] — გ. [[24 დეკემბერი]], [[2008]]) — [[ინგლისელები|ინგლისელი]] დრამატურგი, [[პოეტი]], რეჟისორი, სცენარისტი და მსახიობი. [[2005]] წლის [[ნობელის პრემიის ლაურეატები ლიტერატურის დარგში|ნობელის პრემიის ლაურეატი ლიტერატურის დარგში]]. პინტერი [[ბრისტოლის უნივერსიტეტი|ბრისტოლის უნივერსიტეტში]] სწავლობდა დრამას. პინტერი ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი ბრიტანელი დრამატურგია, რომლის მწერლობის კარიერა 50 წელზე მეტს მოიცავს. მისი ყველაზე ცნობილი პიესების სათავეშია: „დაბადების დღე“ ([[1957]]), „შინ დაბრუნება“ ([[1964]]) და „ღალატი“ ([[1978]]), თითოეული მათგანი ადაპტირებულია ეკრანზე. ეკრანიზებულია მისი სხვა პიესებიც: „მსახური“ ([[1963]]), „გადასასვლელი“ ([[1971]]), „ფრანგი ლეიტენანტის ქალი“ ([[1981]]), „სასამართლო“ ([[1993]]) და „Sleuth“ ([[2007]]). პინტერი დაიბადა და გაიზარდა [[ჰაკნი|ჰაკნიში]], აღმოსავლეთ [[ლონდონი|ლონდონში]]. სწავლობდა „ჰაკნის სკოლაში“, იგი თამაშობდა [[კრიკეტი|კრიკეტს]], მონაწილეობდა სკოლის სპექტაკლებში და წერდა ლექსებს. სწავლა ლონდონში [[დრამატული ხელოვნების სამეფო აკადემია|დრამატული ხელოვნების სამეფო აკადემიაში]] დაოწყო, თუმცა კურსის დამთავრებამდე შეწყვიტა აქ სწავლა. შემდგომ სწავლობდა „მეტყველებისა და დრამის ცენტრალურ სკოლაში“, ამის პარალელურად მუშაობდა თეატრში, [[ირლანდია|ირლანდიასა]] და [[ინგლისი|ინგლისში]]. [[1956]] წელს დაქორწინდა [[ინგლისელი|ინგლისელ]] მსახიობზე [[ვივიენ მერჩანტი|ვივიენ მერჩანტზე]], რომელთანაც [[1958]] წელს მას ვაჟი, დენიელი ეყოლა. ისინი [[1975]] წელს დაშორდნენ, ჰაროლდი [[1980]] წელს ბრიტანელ მწერალზე [[ლედი ანტონია ფრასტერი|ლედი ანტონია ფრასტერზე]] დაქორწინდა. პინტერმა პირველი პიესა „ოთახი“ [[1957]] წელს დაწერა, სწორედ აქედან იწყება მისი კარიერა დრამტურგიაში. მისი მეორე პიესა „დაბადების დღე“ რომელიც 8 დადგმული სპექტაკლის შემდეგ დაიხურა, [[ინგლისელი|ინგლისელმა]] კრიტიკოსმა და ავოტრმა [[ჰაროლდ ჰობსონი|ჰაროლდ ჰობსონმა]] ენთუზიაზმით შეამოწმა. მისი პირვანდელი ნამუშევრები კრიტიკოსებმა შეაფასეს როგორც „კომედიის მუქარა“. მისი ისეთი პიესები როგორიცაა: „არავის მიწა“ ([[1975]]) და „ღალატი“ ([[1978]]) მოგვიანებით საქვეყნოდ ცნობილი გახდა. მას მონაწილეობა აქვს მიღებული თავვისავე ნამუშევრებში, როგორც ფილმებში ასევე რადიოში. პინტერს ასევე სხვა მწერლების ნაშრომების დადგმებშიც აქვს როლი მორგებული. მას სცენისთვის, თეატრისა და ფილმისთვის მთლიანობაში 50-მდე პიესა აქვს შედგენილი. სიცოცხლის განმავლობაში 50-მდე პრიზი და ნომინაცია აქვს აღებული, მათ შორისაა: [[ნობელის პრემია ლიტერატურის დარგში]] ([[2005]]) და „Légion d'honneur“ ([[2007]]). პინტერის ჯანმრთელობა მას შემდეგ გაუარესდა, რაც [[2001]] წლის დეკემბერში „ეზოფაგენური კიბოს“ დაავადება დაუდგინეს. მიუხედავად ამისა მან მაინც განაგრძო სცენაზე თამაში. მისი ბოლო ტიტულოვანი როლი [[სამუელ ბეკეტი|სამუელ ბეკეტის]] პიესაში „Krapp's Last Tape“-ში ითამაშა, რომელიც განკუთვნილი იყო „სამეფო სასამართო თეატრის“ 50-ე სეზონისთვის (ოქტომბერი, [[2006]]). ჰაროლდ პინტერი [[2008]] წლის [[24 დეკემბერი|24 დეკემბერს]] [[ღვიძლის კიბო|ღვიძლის კიბოთი]] გარდაიცვალა. ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები და განათლება=== პინტერი დაიბადა [[1930]] წლის [[10 ოქტომბერი|10 ოქტომბერს]], [[ჰაკნი|ჰაკნიში]], აღმოსავლეთ [[ლონდონი|ლონდონში]]. იყო [[ბრიტანელი]] [[ებრაელები|ებრაელების]] ერთადერთი ვაჟი. მამამისი ჰიმან ჯეკ პინტერი ([[1902]]-[[1997]]) იყო მკერავი, ხოლო დედამისი ფრანცეს (ნი მოსკოვიტზ; [[1904]]-[[1992]]) დიასახლისი.<ref name=GussowConv103>Harold Pinter, as quoted in Gussow, ''Conversations with Pinter'' 103.</ref><ref>http://www.lib.utexas.edu/taro/uthrc/00108/hrc-00108.html</ref> დასაწყისში პინტერი პოემების წერისას იყენებდა ფსევდონიმს - პინტა, ასევე „და პინტოს“. მისი მეორე მეუღლის [[ლედი ანტონია ფრაზერი|ლედი ანტონია ფრაზერის]] კვლევებმა აჩვენა რომ პინტერის სამი ბებია და ბაბუა იყვნენ [[პოლონეთი|პოლონეთიდან]], ხოლო მეოთხე იყო [[ოდესა|ოდესადან]], შესაბამისად ისინი იყვნენ [[აშქენაზები]], ებრაელების სუბეთნიკური ჯგუფი, შუასაუკუნეების გერმანიიდან გადმოსახლებულთა შთამომავლები. პინტერმა, როგორც სტუდენტმა „ჰაკნის სკოლასა“ და „ლონდონის გრამატიკის აკოლაში“ აღმოაჩინა თავისი სოციალური პოტენციალი. ის მეგობრები რომლებიც მან აქ სწავლისას შეიძინა, განსაკუთრებით კი: ჰენრი ვულფი, მაიკლ (მიკ) გოლდშტეინი და მურის ვერნიკი ყოველთვის იყვნენ მისი ცხოვრების ემოციური სტრუქტურის მნიშვნელოვანი ნაწილი. პინტერის შთაგონების წყარო იყო მისი ინგლისური ენის მასწავლებელი ჯოზეფ ბრიერლი, რომელიც მას საშუალებას აძლევდა რომ სკოლის სპექტაკლებში მიეღო მონაწილეობა, პინტერი მასთან ერთად ასევე ხშირად საუბრობდა ლიტერატურაზე. ბილინგტონის თანახმად, „პინტერმა ბრწყინვალედ იცოდა [[ინგლისური ენა]], წერდა სკოლის ჟურნალებისთვის და დასაჩუქრებული იყო სამსახიობო ნიჭით“. [[1947]] წელსა და [[1948]] წელს მან სპექტაკლებში [[რომეო ბენეტი|რომეო]] და მაკბეტის როლი ითამაშა. 12 წლის ასაკში პინტერმა დაიწყო ლექსების წერა, [[1947]] წლის გაზაფხულზე მისი ნამუშევრები პირველად გამოქვეყნდა „ჰაკნის სკოლის ჟურნალში“. [[1950]] წელს მისი პოეტური ნაშრომები პირველად გამოიცა „Poetry London“-ში, ფსევდონომით „პაროლდ პინტა“.<ref name=RansomColl>{{cite web|url=http://www.lib.utexas.edu/taro/uthrc/00108/hrc-00108.html |title=Harold Pinter: An Inventory of His Collection at the Harry Ransom Humanities Research Center |last=Staff |work=[[Harry Ransom Humanities Research Center]] |publisher=[[University of Texas at Austin]] |year=2011 |accessdate=26 June 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110604035449/http://www.lib.utexas.edu/taro/uthrc/00108/hrc-00108.html |archivedate= 4 June 2011 |url-status=dead }}</ref> პინტერი იყო [[ათეისტი]]. ===თეატრალურზე სწავლა და სასცენო გამოცდილება=== [[1948]] წელს სწავლა განაგრძო „დრამატული ხელოვნების სამეფო აკადემიაში“. თუმცა მას აქ სწავლა ეზიზღებოდა, აცდენდა გაკვეთილებს და ჰქონდა მენტალური პრობლემები, მან [[1949]] წელს, კურსის დამთავრებამდე შეწყვიტა სწავლა.<ref name=BillingtonBatty1>Billington, ''Harold Pinter'' 20–25, 31–35; and Batty, ''About Pinter'' 7.</ref> [[1949]] წლიდან [[1950]] წლამდე [[ჩესტერფილდი|ჩესტერფილდში]], საახალწლო სასცენო დადგმაში, „დიკ უიტინგტონი და მისი კატა“-ში თამაშობდა პატარა როლს. [[1951]] წლის იანვრიდან ივლისამდე ესწრებოდა „მეტყველებისა და დრამის ცენტრალური სკოლის“ გაკვეთილებს. [[1951]] წლიდან [[1952]] წლამდე „მაკმასტერის კომპანიასთან“ ერთად მოინახულა [[ირლანდია]], სადაც მან სცენაზე ათეულობით როლი შეასრულა. [[1953]] წლიდან [[1954]] წლამდე „მეფის თეატრში“, [[ჰამერსმითი (მრავალმნიშვნელოვანი)|ჰამერსმითში]], მუშაობდა „დონალდ ვოლფიტის კომპანიისთვის“, სადაც მან 8 როლი მოირგო.<ref name=BattyAct>{{cite web|editor=Batty, Mark |url=http://www.haroldpinter.org/acting/index.shtml |title=Acting |work=haroldpinter.org |accessdate=29 January 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110709085529/http://www.haroldpinter.org/acting/index.shtml |archivedate= 9 July 2011 |url-status=dead }}</ref><ref name=BillingtonActing>Billington, ''Harold Pinter'' 20–25, 31, 36, and 37–41.</ref> 1954 წლიდან [[1959]] წლამდე, სცენაზე თამაშობდა სასცენო სახელით, როგორც დეივიდ ბაირონი. ამ სახელით მან 20-მდე როლი ითამაშა. ამ პერიოდში იგი რადიოსთვის, ფილმებისთვის და ტელევიზიისთვის მონაიწლეობას იღებდა როგორც თავის პიესებში, ასევე სხვა დრამატურგების ნაშრომებშიც. ===ქორწინება და ოჯახური ცხოვრება=== [[File:Harold Pinter's home, Worthing.jpg|thumb|right|პინტერის სახლი 1962–64]] [[1956]] წლიდან [[1980]] წლამდე იგი დაქორწინებული იყო [[ინგლისელი|ინგლისელ]] მსახიობზე, [[ვივიენ მერჩანტი|ვივიენ მერჩანტზე]], რომელიც მან გასტროლების დროს გაიცნო.<ref name=Telegraphobit>{{cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/3949227/Harold-Pinter-the-most-original-stylish-and-enigmatic-writer-in-the-post-war-revival-of-British-theatre.html |title=Harold Pinter: the most original, stylish and enigmatic writer in the post-war revival of British theatre |last=Staff |work=[[The Daily Telegraph]] |date=25 December 2008 |publisher=[[Telegraph Media Group|TMG]] |location=[[London, UK|London]] |issn=0307-1235 |oclc=49632006 |accessdate=26 June 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110116050733/http://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/3949227/Harold-Pinter-the-most-original-stylish-and-enigmatic-writer-in-the-post-war-revival-of-British-theatre.html |archivedate= 16 January 2011 |url-status=dead }}</ref> ვივიენი ცნობილია ფილმ „Alfie“-ში შესრულებული როლით. მათ [[1958]] წელს ეყოლათ ვაჟი, დენიელი. [[1970]]-იან წლებში მერჩანტი პინტერის მრავალი ნამუშევრის სასცენო დადგმაში გამოჩნდა. მათ შორისაა პიესა „შინ დაბრუნება“, რომლის ეკრანიზაციაც [[1973]] წელს გამოვიდა. თუმცა მათი ქორწინება მშფოთვარე იყო. 7 წლის განმავლობაში, [[1962]] წლიდან [[1969]] წლამდე პინტერს სასიყვარულო ურთიერთობა ჰქონდა [[BBC]]-ის ჟურნალისტთან [[ჯოან ბეიკველი|ჯოან ბეიკველთან]], რომელმაც მას [[1978]] წლის პიესის „ღალატის“ დაწერა შთააგონა. ამ წლებში მას ურთიერთობა ასევე ჰქონდა ამერიკელ სოციალისტთან, რომელსაც იგი „კლეოპატრის“ სახელწოდებით მოიხსენიებდა. პინტერი და მერჩანტი ლედი ანტონია ფრაზერს (პინტერის მომავალ მეუღლეს) პირველად 1969 წელს შეხვდნენ, ისინი ერთად მუშაობდნენ [[ლონდონი|ლონდონის]] „ეროვნულ მუზეუმში“ პროგრამაზე „[[მარიამ სტიუარტი]]“. პინტერსა და ფრაზერს სასიყვარულო ურთიერთობა ჰქონდათ, იგი თავის მეუღლეს ამ ურთიერთობას ორი თვე უმალავდა, თუმცა [[1975]] წლის [[21 მარტი|21 მარტს]], მან საბოლოოდ უთხრა თავის მეუღლეს: „მე ვიღაცას შევხვდი“. ამის შემდეგ, [[1975]] წლის [[28 აპრილი|28 აპრილ]]ს, პინტერის პიესის „არავის მიწის“ პრემიერიდან 5 დღის შემდეგ იგი საცხოვრებლად სხვა სახლში ფრაზერთან ერთად გადავიდა.<ref name=Billington253>Billington, ''Harold Pinter'' 253–55.</ref><ref name=People>{{cite news |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,917680-1,00.html |title=People |last=Staff |work=[[Time (magazine)|Time]] |publisher=Time Inc. |date=11 August 1975 |accessdate=26 June 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110520231356/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,917680-1,00.html |archivedate=20 May 2011 |url-status=dead }}</ref> == პიესები == * The Room (1957) * The Birthday Party (1957) * The Dumb Waiter (1957) * A Slight Ache (1958) * The Hothouse (1958) * The Caretaker (1959) * A Night Out (1959) * Night School (1960) * The Dwarfs (1960) * The Collection (1961) * The Lover (1962) * The Homecoming (1964) * Tea Party (1964) * The Basement (1966) * Landscape (1967) * Silence (1968) * Old Times (1970) * Monologue (1972) * No Man's Land (1974) * Betrayal (1978) * Family Voices (1980) * Other Places (1982) * A Kind of Alaska (1982) * Victoria Station (1982) * One For The Road (1984) * Mountain Language (1988) * The New World Order (1991) * Party Time (1991) * Moonlight (1993) * Ashes to Ashes (1996) * Celebration (1999) * Remembrance of Things Past (2000) == ფილმოგრაფია == ავტორი სცენარისა შემდეგი ფილმებისთვის: * ''The Caretaker'' (1963) * ''The Servant'' (1963) * ''The Pumpkin Eater'' (1963) * ''The Compartment'' (1963) * ''The Quiller Memorandum'' (1965) * ''Accident'' (1966) * ''The Birthday Party'' (1967) * ''The Go-Between'' (1969) * ''The Homecoming'' (1969) * ''Langrishe, Go Down'' (1970) * ''The Proust Screenplay'' (1972) * ''The Last Tycoon'' (1974) * ''[[ფრანგი ლეიტენანტის საყვარელი (ფილმი)|ფრანგი ლეიტენანტის საყვარელი]]'' (1980) * ''Betrayal'' (1981) * ''Victory'' (1982) * ''Turtle Diary'' (1984) * ''The Handmaid's Tale'' (1987) * ''Reunion'' (1988) * ''Heat of the Day'' (1988) * ''The Comfort of Strangers'' (1989) * ''Party Time'' (1992) * ''The Trial'' (1989) * ''Lolita'' (1994) * ''The Dreaming Child'' (1997) * ''The Tragedy of King Lear (2000) ითამაშა რამდენიმე როლი ფილმებში: * მსახური * უბედური შემთხვევა * კუს დღიური * მენსფილდ პარკი (''Mansfield Park'', [[1999]]; სერ თომას ბერტრამი) * პანამელი მკერავი (''Tailor of Panama'', [[2001]]; ძია ბენი) == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.haroldpinter.org/ ჰაროლდ პინტერის ოფიციალური ვებ-გვერდი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090207205700/http://www.haroldpinter.org/ |date=2009-02-07 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ნობელის პრემია ლიტერატურაში}} {{ნობელის პრემია 2005}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:პინტერი, ჰაროლდ}} [[კატეგორია:ინგლისელი მწერლები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1930]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2008]] [[კატეგორია:ინგლისელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ებრაელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:BAFTA-ს გამარჯვებულები (პიროვნებები)]] [[კატეგორია:BAFTA-ს გამარჯვებულები]] [[კატეგორია:ინგლისელი ათეისტები]] [[კატეგორია:ინგლისელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:ინგლისელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ჰაროლდ პინტერი]] [[კატეგორია:ებრაელი ათეისტები]] [[კატეგორია:ებრაელი აქტივისტები]] [[კატეგორია:ებრაელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ინგლისელი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ტონის ჯილდოს მფლობელები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] bghemld28ufldsw53qz7i6ul1dwbhhz 0 18234 4816077 4484426 2025-06-18T04:45:33Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816077 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ჯორჯ ბერნარდ შოუ'''{{შენიშვნა|ძველი ირლანდიური გვარი '''Shaw''', მართებულად იკითხება როგორც '''შო'''.}} ({{lang-en|George Bernard Shaw}}; დ. [[26 ივლისი]], [[1856]], [[დუბლინი]] ― გ. [[2 ნოემბერი]], [[1950]], ეიოტსენტლორენსი) — [[ირლანდიელები|ირლანდიელი]] [[დრამატურგი]], კრიტიკოსი, [[პოლემიკა|პოლემიკოსი]] და პოლიტიკური მოღვაწე. ეკუთვნის სამოცზე მეტი პიესა, მათ შორის გამორჩეულია [[პიგმალიონი (პიესა)|„პიგმალიონი“]] (1913) და „წმინდა იოანა“ (1923). თავისი შემოქმედებით, რომელიც როგორც თანამედროვე სატირას, ასევე ისტორიულ ალეგორიას მოიცავდა, შოუ თაობის წამყვანი დრამატურგი გახდა. 1925 წელს გადაეცა [[ნობელის პრემია ლიტერატურაში]]. დაიბადა [[დუბლინი|დუბლინში]], 1976 წელს გადავიდა [[ლონდონი|ლონდონში]]. 1880-იანი წლების შუა პერიოდში პატივცემული თეატრისა და მუსიკის კრიტიკოსის სახელი მოიპოვა. იგი [[ფაბიანელთა საზოგადოება|ფაბიანელთა საზოგადოებას]] შეუერთდა და მისი ყველაზე გამოჩენილი პამფლეტერი გახდა. როგორც დრამატურგმა, პირველი წარმატება 1894 წელს მოიპოვა. იგი [[ჰენრიკ იბსენი|ჰენრიკ იბსენის]] ძლიერი გავლენის ქვეშ იმყოფებოდა და სურდა ინგლისურენოვან დრმატურგიაში ახალი რეალიზმი შემოეტა, იყენებდა რა თავის პიესებს, როგორც პოლიტიკური, სოციალური და რელიგიური იდეების გამავრცელებელ საშუალებას. შოუ გამოირჩეოდა თავისი საკამათო შეხედულებებით. იგი ემხრობოდა [[ევგენიკა]]სა და ანბანის რეფორმას და ეწინააღმდეგებოდა [[ვაქცინაცია|ვაქცინაციასა]] და ორგანიზებულ რელიგიას. შოუ იზიარებდა არაპოპულარულ შეხედულებას, რომელიც [[პირველი მსოფლიო ომი|პირველ მსოფლიო ომში]] ორივე მხარეს თანაბრად დამნაშავედ ცნობდა და მიუხედავად იმისა, რომ რესპუბლიკელი იყო, იგი გმობდა ომის შემდგომ პერიოდში [[გაერთიანებული სამეფო|დიდი ბრიტანეთის]] პოლიტიკას ირლანდიაში. 1938 წელს შოუმ „პიგმალიონის“ ეკრანიზაციისთვის სცენარი დაწერა, რისთვისაც [[ოსკარი საუკეთესო ადაპტირებული სცენარისთვის|ოსკარის ჯილდო]] მოიპოვა. არაერთი კრიტიკოსისთვის ბრიტანელ დრამატურგებს შორის [[უილიამ შექსპირი|შექსპირის]] შემდეგ შოუ მეორე ადგილზე დგას. == შემოქმედება == * [[ეშმაკის მოციქული (პიესა)|ეშმაკის მოციქული]], 1897 * [[პიგმალიონი (პიესა)|პიგმალიონი]], 1913 == ჯილდოები == *1925 — [[ნობელის პრემია ლიტერატურის დარგში]] *1938 — [[ოსკარი საუკეთესო ადაპტირებული სცენარისთვის]] == რესურსები ინტერნეტში == * [http://lib.ge/each_author.php?1185 შემოქმედება Lib.ge-ზე]{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} {{ვიკიციტატა}} == შენიშვნები == {{შენიშვნების სია}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ნობელის პრემია ლიტერატურაში}} {{ნობელის პრემია 1925}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:შოუ, ჯორჯ ბერნარდ}} [[კატეგორია:ირლანდიელი პოეტები]] [[კატეგორია:ირლანდიელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1856]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1950]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ბრიტანელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ირლანდიელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ბრიტანელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ირლანდიელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ბრიტანელი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:კლასიკური მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ლიტერატურის სამეფო საზოგადოების წევრები]] [[კატეგორია:ირლანდიელი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ირლანდიელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ირლანდიელი მუსიკის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ირლანდიელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] [[კატეგორია:ფაბიანური საზოგადოების წევრები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] 4fm7mqe229m7m3crh2kw1ncu77c4s1g 0 18249 4816078 4541033 2025-06-18T04:45:41Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816078 wikitext text/x-wiki {{გასწორება}} {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = სერ უინსტონ ჩერჩილი<br />Sir Winston Churchill | სურათი = Sir Winston S Churchill.jpg | სურათის ზომა = 290px | ხელმოწერა = | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი|1874|11|30}} | დაბადების ადგილი= [[ბლენჰეიმი]], [[ოქსფორდშირი]], [[ინგლისი]], [[გაერთიანებული სამეფო]] | გარდაცვალების თარიღი = {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|1965|1|24|1874|11|30}} | გარდაცვალების ადგილი =კენსინგტონი, [[ლონდონი]], [[ინგლისი]], [[გაერთიანებული სამეფო]] | ეროვნება = [[ინგლისელები|ინგლისელი]] | მამა=[[რენდოლფ ჩერჩილი| ლორდი რენდოლფ ჩერჩილი]] | დედა= ჯენი სპენსერ-ჩერჩილი | მეუღლე = კლემენტინა ჩერჩილი | შვილები= დიანა, რენდოლფი, სარა, მერიგოლდი და მერი | განათლება= ჰეროუს სკოლა, სამეფო სამხედრო კოლეჯი | პროფესია= | საქმიანობა= | რელიგია= | ჯილდოები= | პარტია = [[კონსერვატიული პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|კონსერვატიული]] (1900–1904, 1924–1964)<br />[[ლიბერალური პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|ლიბერალური]] (1904–1924) | რიგი = [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი]] | თანამდებობა დაიკავა = [[26 ოქტომბერი]], [[1951]] | თანამდებობა დატოვა = [[7 აპრილი]], [[1955]] | მონარქი = [[ჯორჯ VI]]<br />[[ელისაბედ II]] | წინამორბედი = [[კლემენტ ეტლი]] | მემკვიდრე = [[ენტონი იდენი]] | რიგი2 = | თანამდებობა დაიკავა2 = [[10 მაისი]], [[1940]] | თანამდებობა დატოვა2 = 27 ივლისი, 1945 | წინამორბედი2 = [[ნევილ ჩემბერლენი]] | მემკვიდრე2 = [[კლემენტ ეტლი]] | მონარქი2 = [[ჯორჯ VI]] | რიგი3 = ფინანსთა მინისტრი | თანამდებობა დაიკავა3 = 6 ნოემბერი, 1924 | თანამდებობა დატოვა3 = 4 ივნისი, 1929 | წინამორბედი3 = | მემკვიდრე3 = | პრემიერ-მინისტრი3 = [[სტენლი ბოლდვინი]] | რიგი4 = შინაგან საქმეთა მინისტრი | თანამდებობა დაიკავა4 = [[19 თებერვალი]], [[1910]] | თანამდებობა დატოვა4 = [[24 ოქტომბერი]], [[1911]] | წინამორბედი4 = | მემკვიდრე4 = |პრემიერ-მინისტრი4 = [[ჰერბერტ ჰენრი ასკვიტი]] | რიგი5 = | თანამდებობა დაიკავა5 = | თანამდებობა დატოვა5 = | წინამორბედი5 = | მემკვიდრე5 = }} <!--ძირითადი შესავალი; სახელი, თარიღები, რატომ იყო ის გამორჩეული--> '''უინსტონ ჩერჩილი''' ({{lang-en|Winston Churchill}}), სრული სახელი - '''სერ უინსტონ ლეონარდ სპენსერ ჩერჩილი''' ({{lang-en|Sir Winston Leonard Spencer-Churchill}}, დ. [[30 ნოემბერი]] [[1874]] — გ. [[24 იანვარი]] [[1965]]) — [[ბრიტანელები|ბრიტანელი]] სახელმწიფო და პოლიტიკური მოღვაწე, სამხედრო, ორატორი და მწერალი. [[გაერთიანებული სამეფო]]ს [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრები|პრემიერ-მინისტრი]] [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს [[1940]]—[[1945]] წლებში და მეორედ - [[1951]]—[[1955]] წლებში. „[[დიდი სამეული]]ს“ ერთ–ერთი წევრი. [[ნობელის პრემია|ნობელის პრემიის]] ლაურეატი ლიტერატურის დარგში ([[1953]]). უინსტონ ჩერჩილი [[გაერთიანებული სამეფო]]ს ისტორიაში შევიდა, როგორც [[XX საუკუნე|XX]] საუკუნის ერთ-ერთი გამოჩენილი [[პოლიტიკოსი]], რომელიც ხელისუფლებაში 6 მონარქის მმართველობის პერიოდში მოღვაწეობდა დაწყებული [[ვიქტორია (გაერთიანებული სამეფო)|დედოფალ ვიქტორიადან]], დამთავრებული [[ელისაბედ II|ელისაბედ მეორეთი]]. მონაწილეობდა [[ანგლო–სუდანის ომი|ანგლო-სუდანის ომში]]. პერიოდულად მისი ნახატები სამეფო აკადემიის დარბაზებში იფინებოდა. ჩერჩილი იყო თავისი დროის უდიდესი ორატორი. <!--{{post-nominals|country=GBR|KG|OM|CH|TD|DL|FRS|RA}}(30 November 1874{{snd}}24 January 1965) was a British politician, army officer, and writer. He was [[Prime Minister of the United Kingdom]] from 1940 to 1945, when he led the country to victory in the [[Second World War]], and again from 1951 to 1955. Apart from two years between 1922 and 1924, Churchill was a [[Member of Parliament (United Kingdom)|Member of Parliament]] (MP) from 1900 to 1964 and represented a total of five [[UK Parliament constituency|constituencies]]. Ideologically an [[Economic liberalism|economic liberal]] and [[British Empire|imperialist]], he was for most of his career a member of the [[Conservative Party (UK)|Conservative Party]], as leader from 1940 to 1955. He was a member of the [[Liberal Party (UK)|Liberal Party]] from 1904 to 1924. --Early life and career prior to the Second World Wa Of mixed [[English people|English]] and [[Americans|American]] parentage, Churchill was born in [[Oxfordshire]] to [[Spencer family|a wealthy, aristocratic family]]. He joined the [[British Army]] in 1895, and saw action in [[British Raj|British India]], the [[Mahdist War|Anglo-Sudan War]], and the [[Second Boer War]], gaining fame as a [[war correspondent]] and writing books about his campaigns. Elected an MP in 1900, initially as a Conservative, he defected to the Liberals in 1904. In [[H. H. Asquith]]'s [[Liberal government, 1905–1915|Liberal government]], Churchill served as [[President of the Board of Trade]], [[Home Secretary]], and [[First Lord of the Admiralty]], championing [[Liberal welfare reforms|prison reform and workers' social security]]. As First Lord during the [[First World War]], he oversaw the [[Gallipoli campaign|Gallipoli Campaign]]; after it proved a disaster, he resigned from government and served in the [[Royal Scots Fusiliers]] on the [[Western Front (World War I)|Western Front]]. In 1917, he returned to government under [[David Lloyd George]] and served successively as [[Minister of Munitions]], [[Secretary of State for War]], [[Secretary of State for Air]], and [[Secretary of State for the Colonies]], overseeing the [[Anglo-Irish Treaty]] and [[British foreign policy in the Middle East]]. After two years out of Parliament, he served as [[Chancellor of the Exchequer]] in [[Stanley Baldwin]]'s [[Second Baldwin ministry|Conservative government]], returning the pound sterling in 1925 to the [[gold standard]] at its pre-war parity, a move widely seen as creating deflationary pressure and depressing the UK economy. --Later life, the Second World War, and Cold War Out of office during the 1930s, Churchill took the lead in calling for British rearmament to counter the growing threat of [[militarism]] in [[Nazi Germany]]. At the outbreak of the Second World War he was re-appointed First Lord of the Admiralty. In 1940 he became prime minister, replacing [[Neville Chamberlain]]. Churchill oversaw British involvement in the [[Allies of World War II|Allied]] war effort against the [[Axis powers]], resulting in victory in 1945. After the Conservatives' defeat in the [[1945 United Kingdom general election|1945 general election]], he became [[Leader of the Opposition (United Kingdom)|Leader of the Opposition]]. Amid the developing [[Cold War]] with the [[Soviet Union]], he publicly warned of an "[[Iron Curtain|iron curtain]]" of Soviet influence in Europe and promoted European unity. Re-elected Prime Minister in [[1951 United Kingdom general election|1951]], his second term was preoccupied with foreign affairs, especially [[Special Relationship|Anglo-American relations]] and, despite ongoing [[decolonisation]], preservation of the British Empire. Domestically, his government emphasised house-building and developed a nuclear weapon. In declining health, Churchill resigned as prime minister in 1955, although he remained an MP until [[1964 United Kingdom general election|1964]]. Upon his death in 1965, he was given a [[State funerals in the United Kingdom|state funeral]]. --Reception and legacy Widely considered one of the 20th century's most significant figures, Churchill remains popular in the UK and Western world, where he is seen as a victorious wartime leader who played an important role in defending Europe's [[liberal democracy]] from the spread of [[fascism]]. Also praised as a social reformer and writer, among his many awards was the [[Nobel Prize in Literature]]. Conversely, his imperialist views and comments on race have generated controversy. He has been widely criticised for some wartime events, notably the [[Bombing of Dresden in World War II|1945 bombing of Dresden]] and the perceived inadequacy of his government's response to the [[Bengal Famine of 1943]]. ---> == ბავშვობა და ახალგაზრდობა == უინსტონ ჩერჩილი [[1874]] წლის 30 ნეომბერს [[ჰერცოგი მალბორო|ჰერცოგ მალბოროს]] საგვარეულო მამულში, [[ბლენჰეიმების სასახლე]]ში დაიბადა. ჩერჩილის მამა - [[ლორდ რენდოლფ სპენსერ-ჩერჩილი]], მე-7 ჰერცოგ მალბოროს მე-3 შვილი, ცნობილი პოლიტიკოსი, [[თემთა პალატა|თემთა პალატის]] დეპუტატი იყო [[კონსერვატიული პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|კონსერვატიული პარტიიდან]], ეკავა ფინანსთა კანცლერის თანამდებობა. დედა - [[ლედი რენდოლფ ჩერჩილი]], ქალიშვილობაში [[ჯენი ჯერომი]] ([[ინგლ.]] ''Jennie Jerome''), მდიდარი [[ამერიკა|ამერიკელი]] ბიზნესმენის შვილი იყო. მამა გატაცებული იყო პოლიტიკური ცხოვრებით. დედა აქტიურად იყო ჩაბმული მაღალი საზოგადოების ცხოვრებაში. მშობლები შვილს არასათანადო ყურადღებას აქცევდნენ. [[1875]] წლიდან ბავშვის აღზრდა ძიძას, [[ელიზაბეტ ენ ევერესტი|ელიზაბეტ ენ ევერესტს]] ([[ინგლ.]] ''Elizabeth Anne Everest''), მიანდეს. მას ძლიერ უყვარდა უინსტონი და ჩერჩილისათვისაც იგი ყოველთვის ერთ-ერთი უახლოესი ადამიანი იყო. როდესაც ჩერჩილს 8 წელი შეუსრულდა, იგი სენტ-ჯორჯის მოსამზადებელ სკოლაში გაგზავნეს. სკოლაში მოქმედებდა ფიზიკური სასჯელი და უინსტონი, რომელიც მუდმივად არღვევდა დისციპლინას, ხშირად ხდებოდა სასჯელის მსხვერპლი. მას შემდეგ, რაც მისმა ძიძამ, რომელიც რეგულარულად აკითხავდა, აღმოაჩინა ბავშვის ტანზე დალურჯებები, მაშინვე აცნობა დედას და უინსტონი, [[ბრაიტონი|ბრაიტონში]], დები ტომსონების სკოლაში გადაიყვანეს. გადასვლის შემდეგ მისი წარმატებები სწავლაში გაუმჯობესდა, მაგრამ ყოფა-ქცევის ატესტაცია შემდეგნაირად ჟღერდა: „მოსწავლეთა რაოდენობა კლასში — 13. ადგილი — მე-13“. [[1886]] წელს, მან მძიმე ფილტვების ანთება გადაიტანა. სუსტი ჯანმრთელობისა და სწავლაში საეჭვო მიღწევების გამო, მშობლებმა იგი არა [[იტონი|იტონში]] (სადაც მალბოროების მრავალი თაობა აღიზარდა), არამედ ჰაროუს სკოლაში ([[ინგლ.]] ''Harrow School'') გაგზავნეს. [[1889]] წელს იგი „სამხედრო კლასში“ გადავიდა, სადაც საერთოსაგანმანათლებლო საგნების შესწავლასთან ერთად, მოსწავლეებს სამხედრო კარიერისთვის ამზადებდნენ. სკოლა მან იმ 12 მოსწავლესთან ერთად დაამთავრა, რომლებმაც შეძლეს და ჩააბარეს გამოცდა ყველა საგანში, უინსტონმა განსაკუთრებულ წარმატებას ისტორიის საგანში მიაღწია. ჰეროუში ის ფარიკაობით დაკავდა და [[1892]] წელს სკოლის ჩემპიონიც გახდა. [[1893]] წლის 28 ივნისს, ჩერჩილი მესამედ ცდილობს ჩააბაროს გამოცდები სამეფო სამხედრო სასწავლებელში [[სენდჰიორტი|სენდჰიორსტში]] (სირთულეები ლათინურის წერით სამუშაოებთან ჰქონდა), ერთ-ერთ ყველაზე პრესტიჟულ სამხედრო სასწავლებელში [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთში]], მაგრამ დაბალი შედეგის გამო (92 102-დან) ის ხდება კურსანტი-კავალერისტი და მხოლოდ მას შემდეგ გადადის უფრო პრესტიჟულ ფეხოსანთა კლასში, როდესაც რამდენიმე კონკურსანტი უარს აცხადებს ჩაბარებაზე. სენდჰიორსტში ის [[1893]] წლის სექტემბრიდან [[1894]] წლის დეკემბრამდე სწავლობს და ამთავრებს რეიტინგით მე-20 130 სტუდენტიდან (სხვა ცნობებით მე-8 150-დან). [[1895]] წლის 20 თებერვალს ჩერჩილს [[უმცროსი ლეიტენანტი]]ს ჩინს ანიჭებენ. იმავე წელს მან რამდენიმე მძიმე დანაკლისი განიცადა: იანვარში კვდება მამამისი, ხოლო ივლისში [[პერიტონიტი|პერიტონიტისგან]] მისი საყვარელი ძიძა. == ამერიკული სამსახური და პირველი ლიტერატურული გამოცდილება == [[ფაილი:Churchhill_03.jpg|მარცხნივ|frame|ჩერჩილი სამხედრო ფორმაში]] ჩინის მიღების შემდეგ ჩერჩილი მისი უდიდებულესობის ჰუსართა პოლკში ირიციხება. შესაძლებელია, სწორედ მაშინ გააცნობიერა მან, რომ სამხედრო კარიერა მას არცთუ ძალიან იზიდავდა: „რაც უფრო დიდ ხანს ვმსახურობ, მით უფრო მეტად ვრწმუნდები იმაში, რომ ეს ჩემთვის არაა“, - წერდა იგი ლედი რენდოლფს [[1895]] წლის 16 აგვისტოს. [[1895]] წელს, დედის ფართო სანაცნობო ხაზის დახმარებით ჩერჩილი კუბაში გაგზავნეს, გაზეთ „დეილი გრაფიკის“ ([[ინგლ.]] ''Daily Graphic'') სამხედრო კორესპონდენტის რანგში, რათა გაეშუქებინა ადგილობრივი მოსახლეობის აჯანყება ესპანელების წინააღმდეგ, მაგრამ ამას მოჰყვა რეალური საქმე. ესპანელთა მეთაურობის ქვეშ, იგი პირველად მოხვდა ცეცხლის ხაზში. გაზეთმა მისი 5 სტატია გამოაქვეყნა, რომელთაგან რამდენიმე „[[ნიუ-იორკ ტაიმსი|ნიუ-იორკ ტაიმსმაც]]“ დაბეჭდა. სტატიებმა მკითხველის მოწონება დაიმსახურა და ჰონორარმაც 25 [[გინეა]] შეადგინა, რაც იმ დროსითვის ჩერჩილისთვის საკმაოდ დიდ თანხას წარმოადგენდა. ესპანეთის მთავრობამ კი ის "წითელი ჯვრის" მედლით დააჯილდოვა და ამან დაუდო ჩერჩილის, როგორც სკანდალური პიროვნების, პოპულარობას სათავე, ვინაიდან ბრიტანული პრესა დაეჭვდა კორესპონდენტის ნეიტრალურობაში. ჯილდოებთან და ლიტერატურულ სახელთან ერთად, მან კუბაში ორი ჩვევა შეიძინა, რომელიც მას ცხოვრების ბოლომდე გაჰყვა: კუბური სიგარების სიყვარული და სადილის შემდგომი დასვენება - [[სიესტა]]. ბრიტანეთისკენ უკანა გზაზე, ჩერჩილი პირველად ჩადის ამერიკაში. [[1896]] წლის ოქტომბერში პოლკი მიემგზავრება [[ინდოეთი|ინდოეთში]] და ბინას იდებს [[ბენგალურუ]]ში. ჩერჩილი ბევრს კითხულობს, ცდილობს რა ამით აინაზღაუროს უნივერსიტეტის განათლების არ ქონის დანაკლისი და ასევე ხდება პოლოს ერთ-ერთი საუკეთესო მოთამაშე პოლკში. თანაპოლკელებთა თქმით, ის კეთილსინდისიერად ეპყრობოდა ოფიცრის მოვალეობებს და დიდ დროს უთმობდა ჯარისკაცებთან და სერჟანტებთან ერთად მუშაობას, მაგრამ სამსახურის რუტინა მისთვის ძალიან დამღლელი იყო, ორჯერ აიღო შვებულება ინგლისში (მათ შორის დედოფალ ვიქტორიას 60 წლიანი მმართველობის აღსანიშნავად), მოგზაურობდა ინდოეთში, მოინახულა [[კალკუტა]] და [[ჰაიდარაბადი]]. [[1897]] წლის შემოდგომაზე ჩერჩილს, კვლავ დედის სანაცნობო წრის შუამდგომლობით, გზავნიან მალაკანდის მთიან ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში, სადაც საექსპედიციო კორპუსი ცდილობს ჩაახშოს [[პუშტუნები]]ს (უპირველეს ყოვლისა [[მოჰმანდები]]ს) ტომების აჯანყება. ეს კამპანია კუბურ კამპანიაზე სახიფათო და მკაცრი აღმოჩნდა. ოპერაციის მსვლელობის დროს ჩერჩილმა დიდი სიმამაცე გამოავლინა, მიუხედავად იმისა, რომ რისკი უმეტეს შემთხვევაში გამოწვეული იყო ბრავადოს მიერ და არა აუცილებლობით. ის სწერდა დედას: „ყველაფერზე მეტად ამ ცხოვრებაში მე მივისწრაფვი, რომ მოვიპოვო მამაცის რეპუტაცია“. ბებიისათვის, ჰერცოგინია მალბოროსადმი, მიწერილ წერილში, ის თანაბრად აკრიტიკებს ორივე მხარის სისასტიკეს და თვითონ კამპანიის უაზრობას: „პუშტუნების ტომები დაჭრილებს აწამებენ და მკვდრებს კი ასახიჩრებენ. ჯარისკაცები არასდროს ტოვებენ ტყვედ ჩავარდნილ მოწინააღმდეგეს ცოცხლად, მიუხედავად იმისა, დაჭრილია თუ არა. ფრონტის საავადმყოფოები და ავადმყოფებით დატვირთული კონვოები მტრისთვის განსაკუთრებულ სამიზნეებს წარმოადგენენ, ვანადგურებთ რეზერვუარებს, რომლებიც წყლის ერთადერთი წყაროა ზაფხულში და მათ წინააღმდეგ ახალ, „დუმ-დუმის“ ტყვიებს ვიყენებთ, რომელთა გამანადგურებელი ეფექტი უბრალოდ საშინელია... ფინანსურად ეს დამანგრეველია, მორალურად გაუმართლებელი, სამხედრო თვალსაზრისით კამპანიის აზრი კითხვის ნიშნის ქვეშ დგას და პოლიტიკურად კი დიდი შეცდომაა“. წერილი პირველად „დეილი ტელეგრაფში“ გამოაქვეყნეს, კამპანიის დასრულების შემდეგ კი 8500 ეგზემპლარით გამოსცეს მისი წიგნი ''მალაკანდის საველე კორპუსის ისტორია'' ([[ინგლ.]] ''The Story of the Malakand Field Force''). წიგნის დაჩქარებული გამოცემის გამო, გაიპარა უამრავი ტიპოგრაფიული შეცდომა, ჩერჩილმა სულ 200–მდე დაითვალა და შემდეგ ყოველთვის მოითხოვდა მათ შესწორებას გამომცემლობის მიერ. მალაკანდიდან მშვიდობიანად დაბრუნების შემდეგ, ჩერჩილი ცდილობს მოიპოვოს საგზური ჩრდილოეთ აფრიკისკენ, რათა გააშუქოს მაჰდისტის აჯანყება [[სუდანი|სუდანში]]. სურვილს, წასულიყო მორიგ ჟურნალისტურ მისიაზე, მეთაურთა კეთილი ნება არ ხვდომია წილად, ამიტომ ჩერჩილი პრემიერ–მინისტრ ლორდ სოლსბერს სწერს, სადაც გულახდილად ამბობს, რომ წასვლის მიზანი არ არის მხოლოდ ჟურნალისტური სურვილი გააშუქოს ისტორიული მომენტი, არამედ ეს შემთხვევა მისთვის არის საშუალება, რომ აღიდგინოს ფინანსური წონასწორობა, რომელიც წიგნის გამოცემამ საგრძნობლად შეარყია. შედეგად მისი თხოვნა კმაყოფილდება, მას მაღალშტატიან ლეიტენანტის თანამდებობაზე ნიშნავენ, მხოლოდ დაჭრის ან სიკვდილის შემთხვევაში მატერიალურ ხარჯებს სამინისტრო არ უზრუნველყოფს. მიუხედავად იმისა, რომ აჯანყებულთა მხარეს იყო რიცხვობრივი უპირატესობა, ანგლო–ეგვიპტური კავშირის არმია მაინც ერთი ნაბიჯით წინ იყო, ვინაიდან იგი უახლესი ტექნიკით იყო აღჭურვილი – მრავალჯერიანი სასროლი იარაღი, არტილერია, კანონიური ნავები და იმ დროინდელი ტექნიკის უკანასკნელი გამოძახილი – მაქსიმის ტყვიამფრქვევი. გენერალურ ბრძოლაში, ამდურმანში, ჩერჩილმა პირადად მიიღო მონაწილეობა ბრიტანეთის არმიის კავალერიის შეტევაში. მან თავად აღწერა ეს ეპიზოდი: „შევმართე ცხენი ჩორთზე და გავჭენდი მოწინააღმდეგისკენ პისტოლეტის სროლით, რამდენიმე მოვკალი – 3 ნამდვილად – 2 საეჭვოა – 1 ძალიან საეჭვოა“. ([[ინგლ.]] ''I pulled to a trot and rode up to individuals firing my pistol in their faces and killing several — 3 for certain — 2 doubtful — one very doubtful'') რეპორტაჟში ის ინგლისის ჯარების მეთაურს, მომავალ კაბინეტის კოლეგას გენერალ კიტჩენერს აკრიტიკებს, ტყვეებისა და დაჭრილების მკაცრი მოპყრობისა და ადგილობრივი ჩვეულებების უპატივცემულობის გამო. „ის დიდი გენერალია, მაგრამ არავის იგი აქამდე დიდ ჯენტლმენობაში არ დაუდანაშაულებია“ – თქვა მის შესახებ ჩერჩილმა კერძო საუბარში. მისი კრიტიკის სიზუსტე მალე გახდა საზოგადოების ყურადღების საგანი. თუმცა კრიტიკა მეტწილად სამართლიანი იყო, მასზე საზოგადოების რეაქცია ერთმნიშვნელოვანი არ ყოფილა, პუბლიცისტის პოზიცია და გულახდილობა უმცროსი ოფიცრის სამსახურეობრივ მოვალეობას ვერ შეეწყო. კამპანიის დასრულების შემდეგ ჩერჩილი ბრუნდება ინდოეთში, რათა მონაწილეობა მიიღოს საერთონაციონალურ პოლოს ტურნირში. მოკლევადიანი შესვენების დროს ის რამდენიმეჯერ ჩნდება კონსერვატორების მიტინგზე ინგლისში. პრაქტიკულად ტურნირის დასრულებისთანავე, სადაც მისმა გუნდმა დაძაბულ ფინალში გაიმარჯვა, [[1899]] წლის მარტში ის სამხედრო საქმეს თავს ანებებს. == ქორწინება == [[ფაილი:Clementine_Churchill_1915.jpg|მარცხნივ|მინი|297x297პქ|კლემენტინ ჰოზიერი]] ჩერჩილი თავის მომავალ მეუღლეს, კლემენტინ ჰოზიერს, [[1904]] წელს წვეულებაზე შეხვდა. [[1908]] წლის [[12 სექტემბერი|12 სექტემბერს]] მან იქორწინა. „ჩემი ყველაზე წარმატებული გარიგება ჩემს მეუღლესთან შედგა, როცა ის ცოლობაზე დავითანხმე“ - წერს ჩერჩილი.<ref>Soames</ref> ჩერჩილს 5 შვილი ჰყავდა: დიანა, რანდოლფი, სარა, მერიგოლდი, მერი. მერიგოლდი 3 წლის ასაკში [[სეფსისის დაავადება|სეფსისის დაავადებით]] დაიღუპა. ჩერჩილი მრავალშვილიანობის მომხრე იყო და ამბობდა, რომ „ოჯახს უნდა ჰყავდეს სულ მცირე 4 შვილი: 1 დედისთვის, 1 მამისთვის, 1 სამშობლოსთვის და 1 უბედური შემთხვევისთვის.“ == დებიუტი პოლიტიკაში == სამხედრო სამსახურის თავის დანებების პერიოდში, ჩერჩილმა გარკვეულ წრეებში მოიპოვა სახელი, როგორც ჟურნალისტმა, მისი წიგნი კი, სუდანურ კამპანიაზე, „ომი მდინარეზე“ ([[ინგლ.]] ''The River War'') ბესტსელერი გახდა. [[1899]] წლის ივლისში მან წინადადება მიიღო კენჭი ეყარა პარლამენტში [[კონსერვატიული პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|კონსერვატიული პარტიიდან]] [[ოლდჰემი|ოლდჰემში]]. პირველი მცდელობა დაეკავებინა ადგილი [[თემთა პალატა]]ში წარუმატებელი აღმოჩნდა, მაგრამ არა ჩერჩილის მიზეზით: ოლქში [[ნონკონფორმიზმი|ნონკონფორმისტები]] მომძლავრდნენ და ამომრჩევლებიც უკმაყოფილონი იყვნენ კონსერვატორების ინიციატივით მიღებული ახალი კანონით „კანონი საეკლესიო წილზე“ ([[ინგლ.]] ''The Clerical Tithes Bill''), რომლის მიხედვითაც [[ანგლიკანური ეკლესია]] ადგილობრივი გადასახადებიდან ფინანსდებოდა. ჩერჩილმა წინასაარჩევნო კამპანიაში განაცხადა, რომ ის ამ კანონს არ ეთანხმებოდა, მაგრამ მისმა განცხადებამ არ იქონია გავლენა შედეგზე და ორივე მანდატი ოლდჰემიდან [[ლიბერალური პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|ლიბერალებს]] დარჩათ. [[1900]] წელს ჩერჩილი შევიდა პარლამენტში, როგორც პატარა მანჩესტერული ქალაქის [[ოლდჰემი]]ს კონსერვატიული პარტიის წევრი. ის პოლიტიკოს მამასთან იზიარებდა არა მარტო პროფესიას, არამედ მის სწრაფვას დამოუკიდებლობისაკენ, რის შედაგადაც ის გახდა სოციალური რეფორმის მომხრე. ჩერჩილი არ თვლიდა, რომ [[კონსერვატიული პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|კონსერვატიული პარტია]] საკმარის ყურადღებას აქცევდა სოციალურ სამართალს და ამიტომ [[1904]] წელს ის [[ლიბერალი]] გახდა. ის მალევე, [[1908]] წელს მეორედ შევიდა პარლამენტში, მან ამ დროს ასევე დაიკავა ვაჭრობის განყოფილების პრეზიდენტის პოსტი პრემიერ-მინისტრის კაბინეტში. ამ ახალ თანამებობაზე იგი შეურთდა ახალ დანიშნულ კანცლერ [[დევიდ ლოიდ ჯორჯი|ლოიდ ჯორჯს]] ბრიტანული საზღვაო ფლოტის გაფართოების წინააღმდეგ პროტესტის გამოთქმაში. ასევე 1908 წელს მან გაატარა ციხეების სისტემის რამდენიმე ახალი რეფორმა. ჩერჩილმა მონაწილეობა მიიღო ახალი საბიუჯეტო სისტემის შექმნაში, რომელიც მდიდრების მეტად, ხოლო ღარიბების ნაკლებად დაბეგრვას გულისხმობდა. თუმცა ამ რეფორმას დიდი წინააღმდეგობა შეხვდა ლორდთა პალატის მხრიდან. [[1913]] წელს მან ასევე შექმნა სულიერად ავადმყოფი ადამიანებისათვის უდანაშაულობის შემნარჩუნებელი სადავო დოკუმენტი. დროთა განმავლობაში ამ დებულებამ ორივე პალატისგან მიიღო ლეგიტიმაცია მინიმალური უთანხმოების პირობებში. [[1911]] წელს, ჩერჩილმა საკუთარი ძლიერი სახე გამოაჩინა, როდესაც ის ეწვია ლონდონში პოლიციის ალყას. პოლიციას ალყა შემოერტყა იმ სახლისთვის, რომელშიც ორი მძარცველი იმყოფებოდა. ჩერჩილის როლი ამ პროცესში დღესაც გაურკვეველია. ერთადერთი, რაც ცალსახად ცნობილია არის ის, რომ ალყის დროს სახლს ცეცხლი წაეკიდა და ჩერჩილმა მეხანძრეებს მისი ჩაქრობა აუკრძალა, რადგან მას ერჩივნა ხალხი დამწვარიყო, ვიდრე ოკუპანტების გადასარჩენად უდანაშაულო მოქალაქეების სიცოცხლები საფრთხეში ჩაეგდო. მძარცველების უსიცოცხლო სხეულები დამწვარი სახლის ნანგრევებში იპოვეს. საზღვაო საქმეების სასამართლოში მუშაობისას ჩერჩილმა გაატარა შემდეგი რეფორმა: მან ბრძანა სამხედრო გემების აწყობა ზეთზე მომუშავე ძრავის ნაცვლად ნახშირზე მომუშავე ძრავით, რითაც მოახერხა ფლოტის მოდერნიზაცია. მისი დამსახურებით შეიქმნა სამხედრო ავიაცია და დაარსდა სამეფო საზღვაო და სახმელეთო მიმოსვლის სერვისი. ის ისეთი აღფრთოვანებული იყო ავიაციასთან დაკავშირებით, რომ მან გაიარა რამდენიმე გაკვეთილი, რათა თავად გაეგო სამხედრო ფლოტის პოტენციალი. მიუხედავად იმისა, რომ იგი პირდაპირ არ იყო ჩართული გალიპოლის საშინელ ბრძოლში, ჩერჩილი გადადგა, რადგან თავს დამნაშავედ გრძნობდა მოლოდინების ვერ გამართლების გამო. მოკლე პერიოდში, ის კვლავ უერთდება ბრიტანეთის არმიას და ხდება „Royal Scots Fusiliers“-ის მეთაური დასავლეთ ფრონტზე. [[1917]] წელს, ომის ბოლო პერიოდში, ის დაინიშნა სამხედრო მომარაგების მინისტრად და განაგებდა სამხედრო საქონლის წარმოებას. [[1919]]-დან [[1922]]-წლამდე, ის იყო პრემიერ-მინისტრის, [[დევიდ ლოიდ ჯორჯი]]ს, [[კოლონია|კოლონიური]] მდივანი. როგორც კოლონიური მდივანი, ჩერჩილი გაერია კიდევ ერთ დაპირისპირებაში, როდესაც მან ბრძანა საჰაერო ძალების გამოყენება აჯანყებული [[ქურთი]] ტომების წინააღმდეგ, რომლებიც იმყოფებოდნენ [[ერაყი|ერაყში]], [[ბრიტანელები]]ს მიწებზე. ერთ მომენტში, მან გამოთქვა ვარაუდი, რომ გამოეყენებინათ მომწავლავი გაზი მეამბოხეების წინააღმდეგ, ეს იდეა არ განხორციელებულა, მიუხედავად იმისა, რომ დაბომბვამ ვერ შეძლო აჯანყების დამთავრება. ლიბერალურ პარტიაში განხეთქილებებმა გამოიწვიეს ჩერჩილის, როგორც პარლამენტის წევრის, დამარცხება და [[1922]] წელს ის გადავიდა კონსერვატიულ პარტიაში. პოლიტიკური შეხედულების ხშირ ცვალებადობასთან დაკავშირებით ის ასეთ კომენტარ აკეთებს: „თუკი კაცი 30 წლამდე ლიბერალი არაა, გული არ ჰქონია, ხოლო ის, ვინც 30 წელს გადააბიჯა და ჯერ კიდევ არ გამხდარა კონსერვატორი, უბრალოდ უტვინო ყოფილა“. იგი მსახურობდა ხაზინის კანცლერად და შეძლო ბრიტანეთის დაბრუნება ოქროს სტანდარტებზე. მან განიცადა მძიმე პერიოდი მუშების გაფიცვის დროს, რაც ბრიტანეთის ეკონომიკის დასუსტების საფრთხეს ქმნიდა. [[1929]] წელს კონსერვატიული პარტიის დამარცხების შემდეგ, ჩერჩილი მთავრობის გარეთ დარჩა. მომდევნო წლებში მან კონცენტრაცია მწერლობაზე გადაიტანა და გამოსცა „ინგლისურად მოლაპარაკე ხალხის ისტორია“ .<ref name=":0">http://www.biography.com/people/winston-churchill-9248164</ref> == ანგლო–ბურული ომი == [[1899]] წლის შემოდგომისთვის ბურის რესპუბლიკებთან ურთიერთობა მკვეთრად გაუარესდა და როდესაც სექტემბერში ტრანსვაალმა და ნარინჯისფერმა რესპუბლიკამ, ინგლისის წინადადებაზე, ოქროს საბადოზე მომუშავე ინგლისელ მუშებს ჰქონოდათ საამომრჩევლო უფლებები, განაცხადეს უარი, ნათელი გახდა რომ ომი გარდაუვალი იყო. [[18 სექტემბერი|18 სექტემბერს]] „დეილი მეილის“ მფლობელებმა ჩერჩილს შესთავაზეს წასულიყო [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა]]ში სამხედრო კორესპონდენტის რანგში. ჩერჩილმა „დეილი მეილს“ პასუხი არ დაუბრუნა და ამ წინადადებით „მორნინგ პოსტის“ რედაქტორს მიმართა, რომელთანაც სუდანის კამპანიის დროს მუშაობდა. პასუხად რედაქტორმა თვიური ხელფასი 250 ფუნტის სახით და ყველანაირი ხარჯის დაფარვა შესთავაზა. ეს იყო დიდი თანხა (თითქმის 8 ათასი ფუნტი თანამედროვე ექვივალენტით), ყველაზე მეტი ვიდრე ოდესმე შეუთავაზებიათ ჟურნალისტისთვის და ჩერჩილიც უყოყმანოდ დასთანხმდა. ის ინგლისიდან [[14 ოქტომბერი|14 ოქტომბერს]] გაემგზავრა, ომის დაწყებიდან ორი დღის შემდეგ. 15 ნოემბერს ჩერჩილი გაჰყვა დაზვერვით რეიდს ჯავშნიანი მატარებლით, რომელსაც კაპიტანი ჰოლდეინი (ინგლ. Haldane) მეთაურობდა, ნაცნობი მალაკანდიდან. ცოტა ხანში მატარებელი ბურების არტილერიამ დაცხრილა. ცეცხლიდან სწაფად თავის დახსნის მცდელობისას, მატარებელი უკანა სვლით დიდი სიჩქარით შეასკდა რიყის ქვებს, რომლითაც გადაკეტილი იყო რკინიგზა. ჩერჩილი გზის გაწმენდის სამუშაოებს ხელმძღვანელობდა, ჰოლდეინი ცდილობდა უზრუნეველყო თავდაცვა მომუშავეთათვის. თვითმხილველთა გადმოცემით, ჩერჩილი უშიშრად მოქმედებდა ცეცხლის ქვეშ, მაგრამ როდესაც გზა გაიწმინდა, გამოირკვა, რომ წამყვანი ვაგონის გზა გადაჭრილი იყო ტყვიამფრქვევით და ერთადერთი რაც ჰოლდეინს შეეძლო გაეკეთებინა - ეს მძიმედ დაჭრილებით ორთქმავლის დატვირთვა და უკან გაგზავნა იყო. დაახლოებით 50 ინგლისელი დარჩა მტრის შეუჩერებელი ძალის წინააღმდეგ. ბურებმა ჰოლდეინი ჯარისკაცებთან ერთად ტყვედ აიყვანეს. ჩერჩილი გაქცევას შეეცადა, მაგრამ იგი მტრის კავალერისტებმა შეაჩერეს. ტყვეები ომის ტყვეთა საერთო ბანაკში მოათავსეს, რომელიც სახელმწიფო სკოლა პრეტორიაში იყო მოწყობილი. {{მინიდაფა |პორტალი = ბიოგრაფიები |ვიქსიკონი = |ვიკიწიგნები = |ვიკიციტატა = უინსტონ ჩერჩილი |ვიკიწყარო = |ვიკისახეობები = |ვიკისიახლეები = |ვიკისაწყობი = Winston Churchill|უინსტონ ჩერჩილი |მეტავიკი = }} == მეორე მსოფლიო ომი და მისი შემდგომი პერიოდი == [[1933]] წელს, როდესაც [[ადოლფ ჰიტლერი]] კანცლერად ინიშნება, ჩერჩილი ბრიტანეთის ხელახლა შეიარაღების იდეით გამოდის. [[1938]] წლისთვის, გერმანია ითხოვს [[სუდეტის ოლქი|სუდეტის ოლქის]] გადაცემას: ბრიტანეთის პრემიერი, [[ნევილ ჩემბერლენი]], აგრესორის დაშოშმინების პოლიტიკის ფარგლებში ჰიტლერის მოთხოვნებს აკმაყოფილებს, რასაც ჩერჩილი სასტიკად ეწინააღმდეგება. [[1939]] წლის სექტემბერში ჩერჩილი საადმირალოში პირველ ლორდად დანიშნეს. [[1939]] წლის პირველ სექტემბერს იწყება [[მეორე მსოფლიო ომი]]. [[გერმანია]] თავს ესხმის [[პოლონეთი|პოლონეთს]], [[17 სექტემბერი|17 სექტემბერს]] მას აღმოსავლეთიდან უერთდება [[საბჭოთა კავშირი]]. ამის შემდეგ სსრკ იწყებს ომს [[ფინეთი|ფინეთთან]], ხოლო [[1940]] წელს იერთებს [[ბალტიისპირეთის ქვეყნები|ბალტიისპირეთის ქვეყნებს]] და [[ბესარაბიის ოლქი|ბესარაბიის ოლქს]]. [[ინგლისი]] და [[საფრანგეთი]] ომს უცხადებს გერმანიას, თუმცა აქტიურ საბრძოლო მოქმედებებს არ აწარმოებენ: მიმდინარეობს ე.წ „[[უცნაური ომი]]“. ამ პერიოდში ჩერჩილი აირჩიეს საზღვაო მინისტრად და ომის კაბინეტის წევრად. 1940 წლის აპრილისთვის, იგი გახდა სამხედრო საკოორდინაციო კომიტეტის თავმჯდომარე. იმავე თვეში გერმანია შეიჭრა [[ნორვეგია]]ში და [[დანია]]ში. ვითარება ჩემბერლენის საწინააღმდეგოდ მოქმედებდა, რამდენადაც მან უარყო ჩერჩილის წინადადება, რომ ბრიტანეთს გერმანიის აგრესიისთვის ეპასუხა ნორვეგიული რკინის საბადოების რესურსების მიწოდებისა და საზღვაო პორტების გამოყენების შესაძლებლობის შეზღუდვით. === პრემიერ-მინისტრობა პირველი ვადით (1940-45) === 1940 წლის მაისში, პარლამენტში გამართულმა დებატებმა ნორვეგიული კრიზისის შესახებ ჩემბერლენისადმი ნდობის შერყევა გამოიწვია. 1940 წლის 10 მაისს, მეფე [[ჯორჯ VI]]-მ, ჩერჩილი პრემიერ მინისტრად და თავდაცვის მინისტრად დანიშნა. მეტად სენტიმენტალურად აღწერს ამ ფაქტს ჩერჩილი თავის ნაშრომში „მეორე მსოფლიო ომი“: „10 მაისის ღამეს მე მივიღე უმაღლესი ძალაუფლება სახელმწიფოში, იმ ღამით 3 საათზე დავიძინე, საოცარად იმედიანად ვგრძნობდი თავს, ისე მიმაჩნდა თითქოს მთელი განვლილი ცხოვრება იყო მზადება ამ მომენტისათვის. ჩემი გაფრთხილებები ბოლო 6 წლის განმავლობაში იმდენად გამართლდა, რომ ახლა ვერავინ შემეწინააღმდეგება.“ თავდაპირველად მინისტრები მას სკეპტიკურად უყურებდნენ, მაგრამ ჩერჩილმა ეს ეჭვები თავისი შრომისუნარიანობით მალევე გაფანტა.<ref>Sheila Lawlor-Churchill and the Politics of War 1040-1941, Cambridge University Press </ref> ჩერჩილმა სასწრაფოდ ჩამოაყალიბა კოალიციური კაბინეტი, რომელშიც გააერთიანა ლიდერები ლეიბორისტული, ლიბერალური და კონსერვატიული პარტიებიდან. მან წამყვან პოზიციებზე ინტელიგენტი და ნიჭიერი ადამიანები დანიშნა. ჩერჩილი ნაცისტების დომინირებას წარმატებით უმკლავდებოდა, მან საფუძველი დაუდო [[გაერთიანებული სამეფო|ბრიტანეთი]]-[[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]- [[საბჭოთა კავშირი]]ს ალიანსს. [[1930]]-იან წლებში ჩერჩილს ჰქონდა ურთიერთობა ამერიკის პრეზიდენტთან, [[ფრანკლინ დელანო რუზველტი|ფრანკლინ რუზველტთან]], რომელიც [[1941]] წლის მარტში [[ლენდ-ლიზი]]ს პროგრამაში ჩაერთო, რაც ამერიკის მიერ ბრიტანეთისათვის საბრძოლო საქონლის მიწოდებას გულისხმობდა.<ref name=":0" /> [[ფაილი:Yalta_summit_1945_with_Churchill,_Roosevelt,_Stalin.jpg|350x350px|ჩერჩილი, [[ფრანკლინ რუზველტი|რუზველტი]], [[იოსებ სტალინი|სტალინი]], [[იალტის კონფერენცია]]|მინი]] 1941 წლის დეკემბერს, მეორე მსოფლიო ომში ამერიკის შეერთებული შტატების ჩართვის შემდეგ, ჩერჩილი დარწმუნდა, რომ [[დიდი სამეული (მეორე მსოფლიო ომი)|ალიანსი]] ომს მოიგებდა. მომდევნო თვეებში იგი აქტიურად მუშაობდა ამერიკის პრეზიდენტ [[ფრანკლინ დელანო რუზველტი|რუზველტთან]] და საბჭოთა კავშირის ლიდერ [[იოსებ სტალინი|იოსებ სტალინთან]] ერთად. [[თეირანის კონფერენცია|თეირანის]] (1943 წელი), [[იალტის კონფერენცია|იალტის]] (1945 წლის თებერვალი) და [[პოტსდამის კონფერენცია|პოტსდამის]] (1945 წლის ივლისი) შეხვედრებზე, ჩერჩილი შეხვდა მოკავშირეთა ლიდერებს, რათა მათთან ერთად განეხილა გაერთიანებული სტრატეგია ღერძის სახელმწიფოების წინააღმდეგ, ემსჯელა ომგამოვლილი სამყაროს შემდგომ მიზნებზე, კერძოდ კი [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის]] (ინგლ. United Nations - UN) შექმნის პერსპექტივებზე. მას შემდეგ, რაც ომი დაწყნარდა, ჩერჩილმა წამოაყენა წინადადება ბრიტანეთში სოციალური რეფორმების გატარების საკითხთან დაკავშირებით, მაგრამ ვერ მოახერხა საზოგადოების დარწმუნება. იგი დამარცხდა საყოველთაო არჩევნებში 1945 წლის ივლისში.<ref name=":0" /> === ოპოზიციაში (1945-51) === შემდგომი 6 წლის განმავლობაში ჩერჩილი ოპოზიციაში იყო. მიუხედავად ამისა, მას კვლავ ჰქონდა გავლენა საერთაშორისო ურთიერთობებზე. [[1946]] წლის მარტში, როდესაც  ამერიკაში იმყოფებოდა, იგი გამოვიდა სიტყვით, ეს იყო გამაფრთხილებელი სიტყვები, რომელიც ეხებოდა „[[რკინის ფარდა]]ს“ და  საბჭოთა კავშირის გავლენას აღმოსავლეთ ევროპაზე. === პრემიერ-მინისტრობა მეორე ვადით (1951-55) === [[1951]] წლის საყოველთაო არჩევნების შემდეგ, ჩერჩილი დაუბრუნდა ხელისუფლებას. იგი დაინიშნა თავდაცვის მინისტრად, ხოლო 1951 წლის ოქტომბერში პრემიერად. [[1953]] წელს ჩერჩილს მიენიჭა რაინდის წოდება დედოფლის, [[ელისაბედ II]]-ს მიერ. [[1954]] წელს ჩერჩილმა „Mines and Quarries“ აქტი, ხოლო [[1955]]-ში განსახლებისა და საცხოვრებლების აღდგენის რეფორმები წარმოადგინა. პირველი მათგანი მიზნად ისახავდა საბადოებში სამუშაო პირობების გაუმჯობესებას. თუმცა ეს საშინაო რეფორმები გადაფარა კოლონიებში კრიზისულმა ვითარებებმა, კერძოდ კი, [[კენია]]სა და [[მალაიზია]]ში, სადაც ჩერჩილმა ბრძანა პირდაპირ სამხედრო მოქმედებებზე გადასვლა. მიუხედავად აჯანყებების წარმატებით ჩახშობისა, ცხადი გახდა, რომ დიდი ბრიტანეთი დიდხანს ვეღარ შეინარჩუნებდა კოლონიებზე გამგებლობას.<ref name=":0" /> == ორატორობის ნიჭი == [[ფაილი:Churchill_V_sign_HU_55521.jpg|მარცხნივ|frameless|309x309px]] უინსტონ ჩერჩილს კარგად ჰქონდა გააზრებული  სიტყვის ძალა. ჯერ კიდევ 22 წლის ასაკში წერს''':''' „კაცისათვის მომადლებულ ნიჭთაგან, არცერთი არაა ისეთი ძვირფასი, როგორც ნიჭი ორატორობისა, ის ვინც მას ფლობს, აქვს ძალაუფლება უფრო მტკიცე ვიდრე მეფეს“. სახალხო გამოსვლებში წარმატების მისაღწევად ბევრი შრომა და წინააღმდეგობის გადალახვა მოუწია. განსხვავებით სხვა მრავალი თანამდებობის პირისაგან, ტექსტს ის თავად წერდა, შემდგომ კი საათების განმავლობაში ემზადებოდა, სწავლობდა და გამოთქმას ამუშავებდა. მისი გადმოცემის სტილი ხშირად ზედმეტად მაღალფარდოვნად და მოძველებულადაც კი მოიაზრებოდა, თუმცა მეორე მსოფლიო ომში განვითარებულ დრამატულ მოვლენებს შესანიშნავად შეესაბამებოდა ჩერჩილის ხატოვანი მეტაფორები და ინტონაცია. ის ახალგაზრდობიდან წერდა სტატიებს ჟურნალებისათვის, წიგნებს საკუთარ გამოცდილებიდან გამომდინარე. მისი ნიჭის კიდევ ერთი მტკიცებულებაა 1953 წლის [[ნობელის პრემია]] ლიტერატურის დარგში. 1940 წლისთვის გერმანულმა არმიამ დაიპყრო [[ნიდერლანდები]], [[ბელგია]] და [[ლუქსემბურგი]]. ორი დღის შემდეგ [[გერმანელები]] [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]] შეიჭრნენ. [[დიდი ბრიტანეთი]] მარტო დარჩა. ამ ვითარებაში კი ხალხი გადაწყვეტილებას ჩერჩილისაგან ელოდა 18 ივნისს, 1940 წელს, ჩერჩილმა თემთა პალატაში წარმოთქვა ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი სიტყვები, იგი აფრთხილებდა დამსწრე საზოგადოებას, რომ „ბრიტანეთის ბრძოლა“ სულ მალე დაიწყებოდა. მოხსენებას საკმაოდ ბეჯითად ამზადებდა ჩერჩილი, არქივში შემონახული მოხსენების ტექსტი სავსეა მისი ხელნაწერი ჩანიშვნებით, შესწორებებით. ამ გამოსვლამ ხალხს მოტივაცია, ხოლო ჩერჩილს პოპულარობა, აღიარება და ივლისში ჩატარებული გამოკითხვის (Gallup poll) ხმათა 88 % მოუტანა. == ბოლო წლები და გარდაცვალება == ჩერჩილის ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესება ცხადი ჯერ კიდევ 1941 წელს, მისი თეთრ სახლში ვიზიტის დროს, გახდა. მას ჰქონდა მსუბუქი გულის შეტევა, რომელიც 1943 წელს კვლავ გაუმეორდა. [[1953]] წლის ივლისში, 78 წლის ასაკში, მას შეტევები გაუმეორდა საკუთარ ოფისში ყოფნის დროს. იგი დროებით ჩამოშორდა საქმიანობას, რათა ჯანმრთელობის მდგომარეობისთვის მიეხედა და მხოლოდ ოქტომბრისთვის დაუბრუნდა პრემიერ-მინისტრის პოსტს. ჩერჩილი ამჩნევდა, რომ იგი ფიზიკურად და მენტალურად გამოფიტული იყო. მან [[პრემიერ-მინისტრი]]ს პოსტი დატოვა [[1955]] წელს, თუმცა იგი კვლავ რჩებოდა პარლამენტის წევრად იქამდე, სანამ ახალი არჩევნები არ ჩატარდა [[1964]] წელს, რომელშიც მას მონაწილეობა აღარ მიუღია. საზოგადოებაში ვრცელდებოდა ხმები, რომ ჩერჩილი იტანჯებოდა [[ალცჰაიმერის დაავადება|ალცჰაიმერით]] სიცოცხლის ბოლო წლებში, მაგრამ ბევრი სამედიცინო ექსპერტის აზრით, მისი მდგომარეობა განპირობებული იყო გულის შეტევებით. [[ფაილი:Winston_Churchill_Grave.jpg|მინი|286x286პქ|ჩერჩილის საფლავი, ვუდსტოკი]] პოლიტიკიდან წასვლის შემდეგ, ჩერჩილი პენსიონერის ცხოვრებით ცხოვრობდა. სვამდა საყვარელ კონიაკს და გაუთავებლად ეწეოდა კუბურ სიგარებს. ჩერჩილი მთელი ცხოვრება, ომის დროსაც კი, ყიდულობდა [[კუბა|კუბიდან]] სიგარებს. სახლში მათ ერთი სპეციალური ოთახი ჰქონდათ დათმობილი. ეს იყო ნამდვილი საწყობი. თუ სიგარების რაოდენობა 3 ათასს ჩამოსცილდებოდა, მარაგის შესავსებად ჩერჩილი სასწრაფოდ ახალ პარტიას იძენდა. როდესაც მას სთხოვეს აეხსნა, თუ როგორ მიაღწია ასეთ ხანდაზმულ ასაკს, მისი არაჯანსაღი ცხოვრების წესისა და ინტენსიური პოლიტიკური საქმიანობის გათვალისწინებით, ჩერჩილმა ასეთი პასუხი გასცა: „ჭამეთ, სვით და მოწიეთ სიგარა რამდენიც გნებავთ. და ყველაზე მთავარი - არავითარი სპორტი!“ [[1965]] წლის 15 იანვარს ჩერჩილს კვლავ გაუმეორდა რამდენიმე შეტევა, რომელმაც მის ჯანმრთელობაზე სერიოზული გავლენა იქონია. იგი გარდაიცვალა 9 დღის შემდეგ, [[ლონდონი|ლონდონში]], საკუთარ სახლში, 90 წლის ასაკში. 90 წლის წინ გაზეთმა [[თაიმსი|„თაიმსმა“]] პირველ გვერდზე ბრიტანეთს უინსტონ ჩერჩილის დაბადების შესახებ ამცნო, იგივე გაზეთი ამჟამად უკვე მისი გარდაცვალების ცნობას პირველ გვერდზე აქვეყნებდა. ინგლისში გლოვა გამოცხადდა. ჩერჩილი დაკრძალულია წმინდა მარტინის ტაძარში, [[ვუდსტოკი|ვუდსტოკში]].<ref name=":0" /> == ლიტერატურა == {{ქსე|11|103}} * 50 პერსონა — მათ შექმნეს ისტორია. ტომი 2. უინსტონ ჩერჩილი. ISBN 978-9941-24-191-8. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრები}} {{მეორე მსოფლიო ომის ლიდერები}} {{ნობელის პრემია ლიტერატურაში}} {{ნობელის პრემია 1953}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:ჩერჩილი, უინსტონ}} [[კატეგორია:ბრიტანელი პოლიტიკოსები]] [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ლიტერატურაში]] [[კატეგორია:დაბადებული 30 ნოემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1874]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 24 იანვარი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1965]] [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის პოლიტიკური ლიდერები]] [[კატეგორია:ისლამის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ინგლისელი მწერლები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ინგლისელი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ბიოგრაფები]] [[კატეგორია:კონგრესის ოქროს მედლის მფლობელები]] [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს კონსერვატიული პარტიის პრემიერ-მინისტრები]] [[კატეგორია:ინგლისელი ბიოგრაფები]] [[კატეგორია:ინგლისელი რაინდები]] [[კატეგორია:ლონდონის სამეფო საზოგადოების წევრები]] [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს კონსერვატიული პარტიის ლიდერები]] [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს თემთა პალატის ლიდერები]] [[კატეგორია:ბელგიის სამეფო აკადემიის წევრები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:აბერდინის უნივერსიტეტის რექტორები]] [[კატეგორია:ედინბურგის უნივერსიტეტის რექტორები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ინგლისელი ისტორიკოსები]] 003kz85ialfiuui5tlytnoc4nmygbkc 0 18260 4816059 4628026 2025-06-18T04:40:26Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816059 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ელიას კანეტი''' (დ. [[25 ივლისი]] [[1905]] — გ. [[14 აგვისტო]] [[1994]]) — [[ავსტრია|ავსტრიელი]] მწერალი, [[დრამატურგია|დრამატურგი]], კულტუროლოგი და სოციალური მოაზროვნე. 1981 წელს მიენიჭა [[ნობელის პრემია ლიტერატურაში]].<ref name=np>{{cite web|url=https://www.nobelprize.org/prizes/literature/1981/summary/|title=nobel prize in literature 1981|acces-date=2020-06-23}}</ref> [[File:Elias Canetti tomb-stone.jpg|thumb|ელიას კანეტის საფლავის ქვა [[შვეიცარია]]ში, [[ციურიხი|ციურიხში]]]] ქართულ ენაზე თარგმნილია მისი რომანი ''„მარაკეშის ხმები“.''<ref>{{cite web|url=https://1tv.ge/elit_author/elias-kaneti/|title=1tv.ge—ელიას კანეტი|acces-date=2020-06-23}}</ref> == ბიოგრაფია == ===ადრეული ცხოვრება=== ელიას კანეტი 1905 წელს ბიზნესმენი ჯეკ კანეტისა და მატილდა არტიდის ოჯახში ბულგარეთის ქალაქ [[რუსე]]ში დაიბადა. იგი სამ დედმამიშვილს შორის ყველაზე უფროსი იყო.<ref name="litenc">{{cite journal|last=Lorenz|first=Dagmar C. G.|date=17 April 2004 |title=Elias Canetti|journal=Literary Encyclopedia|publisher=The Literary Dictionary Company Limited|issn=1747-678X|url=http://www.litencyc.com/php/speople.php?rec=true&UID=725|accessdate=2009-10-13}}</ref> კანეტის დედა წარმოშობით [[სეფარდები|ებრაელ-სეფარდი]],<ref>{{Cite web|url=https://dbs.bh.org.il/luminary/canetti-elias|title=Heroes – Trailblazers of the Jewish People|last=|first=|date=|website=Beit Hatfutsot|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191107112142/https://dbs.bh.org.il/luminary/canetti-elias|archivedate=2019-11-07}}</ref> ხოლო მამა [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიიდან]] იყო.<ref name="litenc"/> მისი წინაპრები რუსეში [[ედირნე|ადრიანოპოლიდან]] დასახლდნენ. მათი თავდაპირველი გვარი ''კანეტე'' იყო. კანეტის მამა და ბაბუა წარმატებული ვაჭრები იყვნენ. რუსეში ისინი კომერციულ შენობას მართავდნენ, რომელიც 1898 წელს ააშენეს.<ref name="gesellschaft">{{cite web |url=http://www.eliascanetti.org/73.0.html?&L=3 |title=The Canetti House&nbsp;– a forum for alternative culture |publisher=Internationale Elias Canetti Gesellschaft |accessdate=2009-10-13 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100324203226/http://eliascanetti.org/73.0.html?&L=3 |archivedate=24 March 2010 |df=dmy }}</ref> მომავალი მწერლის დედა, მატილდა არტიდი ბულგარეთის ერთ-ერთი ყველაზე ძირძველი ებრაელ-სეფარდების ოჯახის შთამომავალი იყო, რომელთა შორის [[XVIII საუკუნე]]ში რუსეს ებრაელთა კოლონიის დამაარსებლებიც იყვნენ. არტიდები [[XIV საუკუნე]]ში [[არაგონის სამეფო]] კარზე [[ალფონსო IV (არაგონი)|ალფონსო IV]]-ის ფიზიკოსები და ასტრონომები იყვნენ. რუსეში დასახლებამდე, ისინი [[იტალია|იტალიის]] ქალაქ [[ლივორნო|ლივორნოში]] ცხოვრობდნენ.<ref name="ohrenzeuge">{{cite book|last=Angelova|first=Penka|title=Elias Canetti: Der Ohrenzeuge des Jahrhunderts|publisher=Internationale Elias-Canetti-Gesellschaft Rousse|year=2006|chapter=Die Geburtsstadt von Elias Canetti|chapter-url=https://www.archives.government.bg/tda/docs/canetti_izlojba_ruse.pdf|language=German|access-date=29 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20180410202259/https://www.archives.government.bg/tda/docs/canetti_izlojba_ruse.pdf|archive-date=10 April 2018|url-status=dead|df=dmy-all}}</ref> 1911 წელს კანეტის ოჯახი საცხოვრებლად [[ინგლისი|ინგლისში]], [[მანჩესტერი|მანჩესტერში]] გადავიდა, სადაც ჯეკ კანეტი ცოლის ძმების ბიზნესს შეუერთდა. 1912 წელს იგი მოულოდნელად გარდაიცვალა. იმავე წელს მატილდა არდიტი შვილებთან ერთად ჯერ [[ლოზანა]]ში, შემდეგ კი [[ვენა]]ში გადავიდა საცხოვრებლად. [[ავსტრია]]ში იგი ელიასს [[გერმანული ენა|გერმანულს]] ასწავლიდა და ამ ენაზე სთხოვდა ლაპარაკს. ამ დროისთვის, შვიდი წლის კანეტი უკვე თავისუფლად ფლობდა [[ლადინო]]ს, [[ბულგარული ენა|ბულგარულ]], [[ინგლისური ენა|ინგლისურ]] და [[ფრანგული ენა|ფრანგულ]] ენებს. 1916 წელს ოჯახი [[ციურიხი|ციურიხში]], ხოლო 1924 წელს [[ფრანკფურტი|ფრანკფურტში]] გადავიდა, სადაც კანეტმა საშუალო სკოლა დაამთავრა. 1924 წელს კანეტი ვენაში [[ქიმია|ქიმიის]] სასწავლად დაბრუნდა, თუმცა მოგვიანებით მისი ინტერესის სფეროში [[ფილოსოფია]] და [[ლიტერატურა]] მოექცა. იგი ვენის ლიტერატურულ საზოგადოებას გაეცნო და თავადაც დაიწყო წერა. 1919 წელს კანეტმა [[ვენის უნივერსიტეტი]] ქიმიის ბაკალავრის ხარისხით დაამთავრა, თუმცა ამ პროფესიით არასოდეს უმუშავია. ვენაში კანეტმა ორი რომანი გამოაქვეყნა: ''„აუტოდაფე“'' (1935) და ''„ბრბო და ძალაუფლება“'' (1960), რომლებშიც იგი მასების აზროვნებას იკვლევს და საზოგადოებაზე [[მესამე რაიხი|ნაცისტური გერმანიისა]] და პოლიტიკური ქაოსის გავლენას აღწერს. ===პირადი ცხოვრება=== 1934 წელს კანეტმა ცოლად ვეზა ტობნერ-კალდერონი შეირთო, რომელიც მისი შთაგონების წყარო და ლიტერატურული ასისტენტი იყო. მწერალს სხვა ქალებთანაც ჰქონდა ურთიერთობა. მას ხანმოკლე რომანი ჰქონდა ავსტრიელ მოქანდაკე ანა მალერთან. 1938 წელს, გერმანიის [[ანშლუსი]]ს შემდეგ, კანეტი [[ლონდონი|ლონდონში]] გადავიდა, სადაც დაუახლოვდა მარია-ლუიზა ვონ მოტესიკის, ავსტრიელ მხატვრალს, რომელიც ხანგრძლივი დროის მანძილზე მისი კომპანიონი იყო. 1963 წელს, ცოლის სიკვდილის შემდეგ, კანეტი ჰერა ბუშორზე დაქორწინდა. წყვილს 1972 წელს ქალიშვილი, ჯოანა შეეძინა. კანეტმა [[დიდი ბრიტანეთი]]ს მოქალაქეობა 1952 წელს მიიღო და იქ 1970-იან წლებამდე ცხოვრობდა, შემდეგ კი ციურიხში გადავიდა, სადაც ცხოვრების ბოლო 20 წელი გაატარა. იგი 1994 წელს გარდაიცვალა.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/92556/Elias-Canetti ''Encyclopædia Britannica'' profile]</ref> ===კარიერა=== კანეტს 1981 წელს მიენიჭა ნობელის პრემია ლიტერატურაში „მისი სამწერლობო შემოქმედებისათვის, რომელიც შორსმჭვრეტელობით, იდეათა სიუხვითა და მხატვრული სიძლიერით გამოირჩევა.“<ref name=np /> მწერლის ყველაზე ცნობილი ნაწარმოები [[ავტობიოგრაფია|ავტობიოგრაფიული]] მემუარების ტრილოგიაა. ასევე ცნობილია მისი [[მოდერნიზმი|მოდერნისტული]] რომანები, რომლებშიც იგი ბრბოს ფსიქოლოგიას იკვლევს. ==ჯილდოები== * 1972: გეორგ ბიუხნერის სახელობის პრემია * 1975: [[ნელი ზაქსი]]ს სახელობის პრემია * 1981: ნობელის პრემია ლიტერატურაში * 1981: [[ფრანც კაფკა]]ს სახელობის პრემია<ref>{{cite web|title=Hanser Verlag author page|url=http://www.hanser-literaturverlage.de/autoren/autor.html?id=21067|accessdate=12 November 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131112130448/http://www.hanser-literaturverlage.de/autoren/autor.html?id=21067|archivedate=12 ნოემბერი 2013}}</ref> == ბიბლიოგრაფია == * ''ქორწილი'' (Hochzeit) [[1932]] * ''დაბრმავება'' (Die Blendung) [[1935]] * ''ამაოების კომედია'' (Komedie der Eitelkeit) [[1950]] * ''მასა და ძალაუფლება'' (Masse und Macht) [[1962]] * ''დროით შემოსაზღვრულნი'' (Die Befristeten) [[1964]] * ''ადამიანის პროვინცია'' (Die Provinz des Menschen: Aufzeichnungen) [[1973]] * ''თვითმხილველი. ორმოცდაათი ხასიათი'' (Der Ohrenzeuge: Fünfzig Charaktere) [[1974]] * ''გადარჩენილი ენა. სიჭაბუკის ისტორია'' (Die gerettete Zunge: Geschichte einer Jugend) [[1977]] * ''ჩირაღდანი ყურში. ცხოვრების ისტორია 1921–1931'' (Die Fackel im Ohr: Lebensgeschichte 1921–1931) [[1980]] * (Das Augenspiel) [[1985]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/92556/Elias-Canetti ელიას კანეტის ბიოგრაფია [[ენციკლოპედია ბრიტანიკა]]ში] * [https://web.archive.org/web/20090209052055/http://www.ibiblio.org/uncpress/chapters/donahue_end.html Preface to Donahue, ''The End of Modernism''] * {{OL author}} * {{worldcat id|lccn-n79-84346}} * [http://nobel.bh.org.il/en/persona/canetti-elias/ Elias Canetti] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190416185631/https://nobel.bh.org.il/en/persona/canetti-elias/ |date=2019-04-16 }}, Nobel Luminaries - Jewish Nobel Prize Winners, on the [https://www.bh.org.il/ Beit Hatfutsot-The Museum of the Jewish People] Website. * {{Internet Archive author |sname= Elias Canetti}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ვიკიციტატა}} {{პორტალი ავსტრია}} {{ნობელის პრემია ლიტერატურაში}} {{ნობელის პრემია 1981}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:კანეტი, ელიას}} [[კატეგორია:ავსტრიელი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ავსტრიელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ავსტრიელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ებრაელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ბულგარელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ავსტრიელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ებრაელი მწერლები]] [[კატეგორია:ბულგარელი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანულენოვანი მწერლები]] [[კატეგორია:ბულგარელი ებრაელები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ესეისტები]] [[კატეგორია:გეორგ ბიუხნერის პრემიის მფლობელები]] [[კატეგორია:ფრანც კაფკას მკვლევრები]] [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს ნატურალიზებული მოქალაქეები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ესეისტები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] lvw8ncjnppdkwitp9v758dmd4y3197o 4816060 4816059 2025-06-18T04:40:47Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მწერლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816060 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ელიას კანეტი''' (დ. [[25 ივლისი]] [[1905]] — გ. [[14 აგვისტო]] [[1994]]) — [[ავსტრია|ავსტრიელი]] მწერალი, [[დრამატურგია|დრამატურგი]], კულტუროლოგი და სოციალური მოაზროვნე. 1981 წელს მიენიჭა [[ნობელის პრემია ლიტერატურაში]].<ref name=np>{{cite web|url=https://www.nobelprize.org/prizes/literature/1981/summary/|title=nobel prize in literature 1981|acces-date=2020-06-23}}</ref> [[File:Elias Canetti tomb-stone.jpg|thumb|ელიას კანეტის საფლავის ქვა [[შვეიცარია]]ში, [[ციურიხი|ციურიხში]]]] ქართულ ენაზე თარგმნილია მისი რომანი ''„მარაკეშის ხმები“.''<ref>{{cite web|url=https://1tv.ge/elit_author/elias-kaneti/|title=1tv.ge—ელიას კანეტი|acces-date=2020-06-23}}</ref> == ბიოგრაფია == ===ადრეული ცხოვრება=== ელიას კანეტი 1905 წელს ბიზნესმენი ჯეკ კანეტისა და მატილდა არტიდის ოჯახში ბულგარეთის ქალაქ [[რუსე]]ში დაიბადა. იგი სამ დედმამიშვილს შორის ყველაზე უფროსი იყო.<ref name="litenc">{{cite journal|last=Lorenz|first=Dagmar C. G.|date=17 April 2004 |title=Elias Canetti|journal=Literary Encyclopedia|publisher=The Literary Dictionary Company Limited|issn=1747-678X|url=http://www.litencyc.com/php/speople.php?rec=true&UID=725|accessdate=2009-10-13}}</ref> კანეტის დედა წარმოშობით [[სეფარდები|ებრაელ-სეფარდი]],<ref>{{Cite web|url=https://dbs.bh.org.il/luminary/canetti-elias|title=Heroes – Trailblazers of the Jewish People|last=|first=|date=|website=Beit Hatfutsot|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191107112142/https://dbs.bh.org.il/luminary/canetti-elias|archivedate=2019-11-07}}</ref> ხოლო მამა [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიიდან]] იყო.<ref name="litenc"/> მისი წინაპრები რუსეში [[ედირნე|ადრიანოპოლიდან]] დასახლდნენ. მათი თავდაპირველი გვარი ''კანეტე'' იყო. კანეტის მამა და ბაბუა წარმატებული ვაჭრები იყვნენ. რუსეში ისინი კომერციულ შენობას მართავდნენ, რომელიც 1898 წელს ააშენეს.<ref name="gesellschaft">{{cite web |url=http://www.eliascanetti.org/73.0.html?&L=3 |title=The Canetti House&nbsp;– a forum for alternative culture |publisher=Internationale Elias Canetti Gesellschaft |accessdate=2009-10-13 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100324203226/http://eliascanetti.org/73.0.html?&L=3 |archivedate=24 March 2010 |df=dmy }}</ref> მომავალი მწერლის დედა, მატილდა არტიდი ბულგარეთის ერთ-ერთი ყველაზე ძირძველი ებრაელ-სეფარდების ოჯახის შთამომავალი იყო, რომელთა შორის [[XVIII საუკუნე]]ში რუსეს ებრაელთა კოლონიის დამაარსებლებიც იყვნენ. არტიდები [[XIV საუკუნე]]ში [[არაგონის სამეფო]] კარზე [[ალფონსო IV (არაგონი)|ალფონსო IV]]-ის ფიზიკოსები და ასტრონომები იყვნენ. რუსეში დასახლებამდე, ისინი [[იტალია|იტალიის]] ქალაქ [[ლივორნო|ლივორნოში]] ცხოვრობდნენ.<ref name="ohrenzeuge">{{cite book|last=Angelova|first=Penka|title=Elias Canetti: Der Ohrenzeuge des Jahrhunderts|publisher=Internationale Elias-Canetti-Gesellschaft Rousse|year=2006|chapter=Die Geburtsstadt von Elias Canetti|chapter-url=https://www.archives.government.bg/tda/docs/canetti_izlojba_ruse.pdf|language=German|access-date=29 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20180410202259/https://www.archives.government.bg/tda/docs/canetti_izlojba_ruse.pdf|archive-date=10 April 2018|url-status=dead|df=dmy-all}}</ref> 1911 წელს კანეტის ოჯახი საცხოვრებლად [[ინგლისი|ინგლისში]], [[მანჩესტერი|მანჩესტერში]] გადავიდა, სადაც ჯეკ კანეტი ცოლის ძმების ბიზნესს შეუერთდა. 1912 წელს იგი მოულოდნელად გარდაიცვალა. იმავე წელს მატილდა არდიტი შვილებთან ერთად ჯერ [[ლოზანა]]ში, შემდეგ კი [[ვენა]]ში გადავიდა საცხოვრებლად. [[ავსტრია]]ში იგი ელიასს [[გერმანული ენა|გერმანულს]] ასწავლიდა და ამ ენაზე სთხოვდა ლაპარაკს. ამ დროისთვის, შვიდი წლის კანეტი უკვე თავისუფლად ფლობდა [[ლადინო]]ს, [[ბულგარული ენა|ბულგარულ]], [[ინგლისური ენა|ინგლისურ]] და [[ფრანგული ენა|ფრანგულ]] ენებს. 1916 წელს ოჯახი [[ციურიხი|ციურიხში]], ხოლო 1924 წელს [[ფრანკფურტი|ფრანკფურტში]] გადავიდა, სადაც კანეტმა საშუალო სკოლა დაამთავრა. 1924 წელს კანეტი ვენაში [[ქიმია|ქიმიის]] სასწავლად დაბრუნდა, თუმცა მოგვიანებით მისი ინტერესის სფეროში [[ფილოსოფია]] და [[ლიტერატურა]] მოექცა. იგი ვენის ლიტერატურულ საზოგადოებას გაეცნო და თავადაც დაიწყო წერა. 1919 წელს კანეტმა [[ვენის უნივერსიტეტი]] ქიმიის ბაკალავრის ხარისხით დაამთავრა, თუმცა ამ პროფესიით არასოდეს უმუშავია. ვენაში კანეტმა ორი რომანი გამოაქვეყნა: ''„აუტოდაფე“'' (1935) და ''„ბრბო და ძალაუფლება“'' (1960), რომლებშიც იგი მასების აზროვნებას იკვლევს და საზოგადოებაზე [[მესამე რაიხი|ნაცისტური გერმანიისა]] და პოლიტიკური ქაოსის გავლენას აღწერს. ===პირადი ცხოვრება=== 1934 წელს კანეტმა ცოლად ვეზა ტობნერ-კალდერონი შეირთო, რომელიც მისი შთაგონების წყარო და ლიტერატურული ასისტენტი იყო. მწერალს სხვა ქალებთანაც ჰქონდა ურთიერთობა. მას ხანმოკლე რომანი ჰქონდა ავსტრიელ მოქანდაკე ანა მალერთან. 1938 წელს, გერმანიის [[ანშლუსი]]ს შემდეგ, კანეტი [[ლონდონი|ლონდონში]] გადავიდა, სადაც დაუახლოვდა მარია-ლუიზა ვონ მოტესიკის, ავსტრიელ მხატვრალს, რომელიც ხანგრძლივი დროის მანძილზე მისი კომპანიონი იყო. 1963 წელს, ცოლის სიკვდილის შემდეგ, კანეტი ჰერა ბუშორზე დაქორწინდა. წყვილს 1972 წელს ქალიშვილი, ჯოანა შეეძინა. კანეტმა [[დიდი ბრიტანეთი]]ს მოქალაქეობა 1952 წელს მიიღო და იქ 1970-იან წლებამდე ცხოვრობდა, შემდეგ კი ციურიხში გადავიდა, სადაც ცხოვრების ბოლო 20 წელი გაატარა. იგი 1994 წელს გარდაიცვალა.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/92556/Elias-Canetti ''Encyclopædia Britannica'' profile]</ref> ===კარიერა=== კანეტს 1981 წელს მიენიჭა ნობელის პრემია ლიტერატურაში „მისი სამწერლობო შემოქმედებისათვის, რომელიც შორსმჭვრეტელობით, იდეათა სიუხვითა და მხატვრული სიძლიერით გამოირჩევა.“<ref name=np /> მწერლის ყველაზე ცნობილი ნაწარმოები [[ავტობიოგრაფია|ავტობიოგრაფიული]] მემუარების ტრილოგიაა. ასევე ცნობილია მისი [[მოდერნიზმი|მოდერნისტული]] რომანები, რომლებშიც იგი ბრბოს ფსიქოლოგიას იკვლევს. ==ჯილდოები== * 1972: გეორგ ბიუხნერის სახელობის პრემია * 1975: [[ნელი ზაქსი]]ს სახელობის პრემია * 1981: ნობელის პრემია ლიტერატურაში * 1981: [[ფრანც კაფკა]]ს სახელობის პრემია<ref>{{cite web|title=Hanser Verlag author page|url=http://www.hanser-literaturverlage.de/autoren/autor.html?id=21067|accessdate=12 November 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131112130448/http://www.hanser-literaturverlage.de/autoren/autor.html?id=21067|archivedate=12 ნოემბერი 2013}}</ref> == ბიბლიოგრაფია == * ''ქორწილი'' (Hochzeit) [[1932]] * ''დაბრმავება'' (Die Blendung) [[1935]] * ''ამაოების კომედია'' (Komedie der Eitelkeit) [[1950]] * ''მასა და ძალაუფლება'' (Masse und Macht) [[1962]] * ''დროით შემოსაზღვრულნი'' (Die Befristeten) [[1964]] * ''ადამიანის პროვინცია'' (Die Provinz des Menschen: Aufzeichnungen) [[1973]] * ''თვითმხილველი. ორმოცდაათი ხასიათი'' (Der Ohrenzeuge: Fünfzig Charaktere) [[1974]] * ''გადარჩენილი ენა. სიჭაბუკის ისტორია'' (Die gerettete Zunge: Geschichte einer Jugend) [[1977]] * ''ჩირაღდანი ყურში. ცხოვრების ისტორია 1921–1931'' (Die Fackel im Ohr: Lebensgeschichte 1921–1931) [[1980]] * (Das Augenspiel) [[1985]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/92556/Elias-Canetti ელიას კანეტის ბიოგრაფია [[ენციკლოპედია ბრიტანიკა]]ში] * [https://web.archive.org/web/20090209052055/http://www.ibiblio.org/uncpress/chapters/donahue_end.html Preface to Donahue, ''The End of Modernism''] * {{OL author}} * {{worldcat id|lccn-n79-84346}} * [http://nobel.bh.org.il/en/persona/canetti-elias/ Elias Canetti] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190416185631/https://nobel.bh.org.il/en/persona/canetti-elias/ |date=2019-04-16 }}, Nobel Luminaries - Jewish Nobel Prize Winners, on the [https://www.bh.org.il/ Beit Hatfutsot-The Museum of the Jewish People] Website. * {{Internet Archive author |sname= Elias Canetti}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ვიკიციტატა}} {{პორტალი ავსტრია}} {{ნობელის პრემია ლიტერატურაში}} {{ნობელის პრემია 1981}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:კანეტი, ელიას}} [[კატეგორია:ავსტრიელი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ავსტრიელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ავსტრიელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ებრაელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ბულგარელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ავსტრიელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ებრაელი მწერლები]] [[კატეგორია:ბულგარელი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანულენოვანი მწერლები]] [[კატეგორია:ბულგარელი ებრაელები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ესეისტები]] [[კატეგორია:გეორგ ბიუხნერის პრემიის მფლობელები]] [[კატეგორია:ფრანც კაფკას მკვლევრები]] [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს ნატურალიზებული მოქალაქეები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ესეისტები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] [[კატეგორია:XX საუკუნის გერმანელი მამაკაცი მწერლები]] oljyhbdmv9pbo4hotw0mi0o755usvn3 0 21284 4816072 4752652 2025-06-18T04:44:20Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816072 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''ბერტრან არტურ უილიამ რასელი''' ({{lang-en|Bertrand Arthur William Russell}}, დ. [[18 მაისი]], [[1872]], [[ტრელეკი]], [[უელსი]] — გ. [[2 თებერვალი]], [[1970]], [[პენჰინდეიდრაიტი]], [[უელსი]]) — ბრიტანელი [[ფილოსოფია|ფილოსოფოსი]], [[ლოგიკა|ლოგიკოსი]], [[მათემატიკა|მათემატიკოსი]], საზოგადო მოღვაწე, [[პაგუოშის კონფერენციები]]ს ერთ-ერთი დამაარსებელი, [[ლოგიციზმი]]ს, [[ნეოპოზიტივიზმი]]ს და „ნეიტრალური მონიზმის“ წარმომადგენელი. [[1910]]-[[1916]] წლებში [[კემბრიჯის უნივერსიტეტი]]ს პროფესორი, ასევე [[აშშ]]-სა და [[დიდი ბრიტანეთი]]ს სხვადასხვა უნივერსიტეტების პროფესორი. 1908 წლიდან [[ლონდონის სამეფო საზოგადოება|ლონდონის სამეფო საზოგადოების]] წევრი. მნიშვნელოვანი ევოლუციის ავტორი ფილოსოფიაში, რომელიც თვითონ განმარტა, როგორც [[პითაგორეიზმი]]ს პლატონისეული ინტერპრეტაციიდან [[იუმიზმი]]სკენ გადასვლა. ითვლება ინგლისური [[ლოგიკური პოზიტივიზმი]]სა და [[ნეორეალიზმი (ფილოსოფია)|ნეორეალიზმი]]ს ერთ-ერთ მთავარ დამაარსებლად. [[1950]] წელს მიიღო ნობელის პრემია ლიტერატურის დარგში. [[შვედეთის აკადემია|შვედეთის აკადემიის]] წევრი — ანდრეე ესტერლინგი რასელს ახასიათებდა, როგორც [[რაციონალიზმი]]სა და [[ჰუმანიზმი]]ს ერთ-ერთ ბრწყინვალე წარმომადგენლად, რომელიც დასავლეთში უშიშრად იბრძოდა სიტყვისა და აზრის თავისუფლებისთვის. მისი პირველი წიგნი — გერმანული სოციალ-დემოკრატია დაიბეჭდა [[1896]] წელს. საკუთარი ლოგიკური შეხედულებები მათემატიკური სისტემების მიმართ წარმოადგინა 1903 წელს გამოცემულ წიგნში „მათემატიკის პრინციპები“. ==ბიოგრაფია== ===ადრეული ბავშვობა=== [[File:Bertrand Russell in 1876.jpg|thumb|upright|left|რასელი 4 წლის ასაკში]] ბერტრან რასელი დაიბადა [[1872]] წლის [[18 მაისი|18 მაისს]] რევენსკროპტში (ტრელეკი, [[უელსი]]), ბრიტანელი არისტოკრატების გავლენიან და ლიბერალურ ოჯახში.<ref>Sidney Hook, "Lord Russell and the War Crimes Trial", ''Bertrand Russell: critical assessments'', Vol. 1, edited by A. D. Irvine, New York 1999, p. 178</ref> მისი მშობლები — ჯონ და კატერინ რასელები იმ დროისათვის არადამახასიათებელი და რადიკალური წყვილი იყო. ლორდი ამბერლეი დათანხმდა თავის ცოლს, მისი შვილისთვის მასწავლებლად ბიოლოგ დუგლას სპელდინგის აყვანის თაობაზე. ბერტრანის მშობლები კონტრაცეპტივების მომხრეები იყვნენ, რაც იმ დროისთვის სკანდალურ ქცევად ითვლებოდა.<ref name="calicut">{{cite web|last=Paul|first=Ashley|title=Bertrand Russell: The Man and His Ideas.|url=http://www.geocities.com/vu3ash/index.html|accessdate=28 October 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060501064331/http://www.geocities.com/vu3ash/index.html|archivedate=1 მაისი 2006}}</ref> ლორდ ამბერლეი ათეისტი იყო და ეს აშკარა გახდა მაშინ, როდესაც მან ჯონ სტიუარტ მილს ბერტრანის საერო ნათლიობა სთხოვა.<ref>Russell, Bertrand and Perkins, Ray (ed.) ''Yours faithfully, Bertrand Russell''. Open Court Publishing, 2001, p. 4.</ref> მილი ბერტრანის დაბადებიდან ერთი წლის შემდეგ გარდაიცვალა, თუმცა მისმა ნაშრომებმა რასელის ცხოვრებაზე დიდი გავლენა მოახდინეს. ბერტრანის პაპამ — [[ჯონ რასელი|ჯონ რასელმა]], დედოფალ [[ვიქტორია (გაერთიანებული სამეფო)|ვიქტორიას]] ორჯერ სთხოვა მთავრობის ფორმირება, რომელსაც მოგვიანებით ხელმძღვანელობდა პრემიერ-მინისტრის რანგში [[1840-იანები|1840-იან]] და [[1860-იანები|1860-იან]] წლებში.<ref name="John R">{{cite web| last = Bloy| first = Marjie, PhD| title = Lord John Russell (1792–1878)| url=http://www.victorianweb.org/history/pms/russell.html| accessdate =28 October 2007 }}</ref> == მსოფლმეხდველობის საწყისებთან == ბერტრან არტურ უილიამ რასელი დაიბადა [[1872]] წლის [[18 მაისი|18 მაისს]], უძველეს ინგლისურ არისტოკრატიულ ოჯახში. მამამისი, ვიკონტი ემბერლი, ჯონ რასელის მესამე ვაჟი იყო, რომელსაც ცხოვრების განმავლობაში ვიგების ლიდერობა და ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრობა მოესწრო [[1846]]–[[1852]] და [[1865]]–[[1866]] წლებში. ფილოსოფოსის წარჩინებულ წარმომავლობაში უნდა ვეძიოთ მიზეზი იმისა, რაც აგრე რიგად იყო დამახასიათებელი ინგლისელი ლორდების შთამომავლისათვის. მას სჯეროდა რომ გააჩნდა „ხმის უფლება“ და მთელი ცხოვრება იგი დარწმუნებული იყო რომ მის შეგონებებს შეისმენდნენ. რასელთა საგვარეულო უხსოვარი დროიდან იყო ცნობილი დამახასიათებელი ლიბერალური ფასეულობებით, რაც აგრე რიგად იკვეთებოდა ინგლისური არისტოკრატიის ფონზე. რასელების გვარის წარმომადგენლებმა სახელი გაითქვეს ლიბერალური შეხედულებებისათვის ბრძოლით, კერძოდ [[1683]] წელს, ლორდი უილიამ რასელი სიკვდილით იქნა დასჯილი მეფის დესპოტიზმის წინააღმდეგ ბრძოლის წარმოებისათვის, ანგლიკანი მეფისადმი რომლის შეუწყნარებელ დამოკდებულებას კათოლიკეთა მიმართ, როგორც ჩანს, ვერ ეგუებოდა ლორდი. ბერტრან რასელის პაპა, ლორდი ჯონ რასელი მონაწილეობდა [[1832]] წელს ჩატარებულ პარლამენტის რეფორმაში, რომლის დროსაც თითქმის ორჯერ გაიზარდა ამომრჩეველთა რიცხვი ქალაქის საშუალო და შეძლებული ფენის ბურჟუაზიის წარმომადგენლების ხარჯზე. ბერტრან რასელის ნათლია იყო [[ჯონ სტიუარტ მილი]] – „XIX საუკუნის ინგლისური ლიბერალიზმის ინტელექტუალური სინდისი“, შეიძლება ითქვას რომ სწორედ მისგან და მისი წინაპრებისაგან გადმოყვა მას ლიბერალური ფასეულობებისადმი მისწრაფებანი. [[File:Pembroke Lodge, Richmond Park.jpg|thumb|მარცხნივ|ბერტრანის სახლი, [[პემბროუკ ლოჯი]].]] ბერტრან რასელი მშობლები ნაადრევად დაიღუპნენ. მომავალ ფილოსოფოსს და მის ძმას კი მშობლების დაღუპვის შემდგომ ბებია ზრდიდა არისტოკრატულ ატმოსფეროში, სადაც თავისუფალი აზროვნება განმარტოებით იყო გაჯერებული. ძმები განათლებას შინ იღებდნენ, ეცნობოდნენ მდიდარ ბიბლიოთეკას და წიგნების საკითხავად და მათ გასაანალიზებლად მათ ამისათვის ძალიან ბევრი დრო ჰქონდათ. [[1910]]-[[1920]] წლებში ბერტრან რასელი ჯონ სტიუარტ მილის შეხედულებებს იზიარებდა და მისი აქტიური მხარდამჭერი იყო. შინაურ გარემოში შექმნილმა ატმოსფერომ, სადაც ლიბერალური იდეები ნორმად იყო ქცეული ჩამოაყალიბა მომავალი ფილოსოფოსის მსოფლმხედველობა. [[1899]] წლის მიწურულს ბერტრანმა ტრინიტი-კოლეჯში ჩააბარა ([[კემბრიჯის უნივერსიტეტი|კემბრიჯი]]), სადაც [[1894]] წლის ივნისამდე სწავლობდა. ტრინიტი-კოლეჯში სწავლის პერიოდში რასელი ეუფლებოდა მათემატიკას და ლოგიკას. სწავლის დასრულების შემდეგ იგი ბევრს მოგზაურობდა. [[ბერლინი|ბერლინში]] იგი გაეცნო გერმანულ სოციალ-დემოკრატიულ და სოციალისტურ მოძრაობებს და შედეგად [[1896]] წელს დღის სინათლე იხილა მისმა ნაშრომმა „გერმანული სოციალ-დემოკრატია“. ამ პერიოდის განმავლობაში ბერტრანი მათემატიკით, ლოგიკითა და ფილოსოფიით ძლიერი გატაცებით იყო დაკავებული. 1896 წელს მან დაწერა სადოქტორო დისერტაცია გეომეტრიაში და სულ ცოტა ხანში იგი აღიარებული მეცნიერი შეიქნა. იგი ბრიტანეთის სამეფო სამეცნიერო საზოგადოებაში მიიღეს. [[1910]] წელს რასელმა პოლიტიკაშიც სცადა ბედი. მან გადაწყვიტა კენჭი ეყარა, თუმცა საკუთარი ათეისტური შეხედულებების გამო, მან საზოგადოების მხარდაჭერა ვერ მიიღო. უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ არჩევნებში მარცხი მან [[1922]] და [[1923]] წლებშიც გაიზიარა. [[1908]] წელს რასელი ე.წ. [[ფაბიანური საზოგადოება|ფაბიანური საზოგადოების]] წევრი გახდა, 1914 წელს კი ლეიბორისტულ პარტიაში შევიდა. იგი ლეიბორისტული პარტიის წევრი 1965 წლამდე დარჩა, როდესაც [[კარიბის კრიზისი]]ს დროს ლეიბორისტული პარტიის პოლიტიკით უკმაყოფილო ფილოსოფოსმა არჩია დაეტოვებინა პარტიის რიგები. მიუხედავად ამისა, მისი შეხედულებების სიცოცხლის ბოლომდე ლიბერალურ პოზიციებზე რჩებოდა. თუმცა, საერთო ჯამში, უნდა აღინიშნოს რომ 1914 წლამდე პოლიტიკა ბერტრან რასელის ცხოვრებაში ძლიერ უმნიშვნელო როლს თამაშობდა. იგი მთელი არსებით ჩაფლული იყო მეცნიერებაში, თავდაპირველად როგორც სტუდენტი, შემდგომში კი როგორც მასწავლებელი. [[პირველი მსოფლიო ომი|პირველმა მსოფლიო ომმა]] ბერტრან რასელის ცხოვრებაში ძლიერი ემოციური რყევა გამოიწვია. „მე იძულებული გავხდი გადამეხედა ჩემი შეხედულებებისათვის ადამიანური ბუნების შესახებ“ – წერდა შემდგომში იგი. – „უწინ მე ვთვლიდი, რომ შვილების სიყვარული მშობლის ბუნებრივი გრძნობაა, მაგრამ ომმა მე დამარწმუნა, რომ ეს გრძნობა არცთუ ხშირად გვხვდება ადამიანებში“. მით უმეტეს შეუწყნარებელი იყო მისთვის იმის ნახვა, თუ რა გულგრილობით ეკიდებოდნენ ომს კემბრიჯში. როგორც აღმოჩნდა, მათ ინტელექტუალურ უმწიკვლოებას საკუთარი საზღვრები ჰქონდა. შემდგომში ფილოსოფოსი დაწერს – „აქამდე მე მეგონა, რომ ინტელექტუალთა უმრავლესობა ჭეშმარიტების მოყვარული იყო, მაგრამ აღმოჩნდა, რომ მათი უმრავლესობა სიმართლეზე წინ საკუთარ პოპულარობას აყენებს“. ==რესურსები ინტერნეტში== {{commonscat|Bertrand Russell}} {{ვიკიციტატა}} * {{Gutenberg author |id=355|name=Bertrand Russell}} * {{Internet Archive author |sname=Bertrand Russell |sopt=t}} * {{Librivox author |id=1508}} * [https://bertrandrussellsociety.org/ The Bertrand Russell Society] * [https://www.bbc.co.uk/programmes/p04qgxlv BBC ''Face to Face'' interview] * {{Nobelprize}} * [https://users.drew.edu/~jlenz/brs.html „ბერტრან რასელის საზოგადოების“ საიტი] {{ref-en}} * [http://www.humanities.mcmaster.ca/~russell/ ბერტრან რასელის კვლევითი ცენტრის საიტი] {{ref-en}} * {{dmoz|Society/Philosophy/Philosophers/R/Russell,_Bertrand/|ბერტრან რასელისადმი მიძღვნილი საიტები}} {{ref-en}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ნობელის პრემია ლიტერატურაში}} {{ნობელის პრემია 1950}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:რასელი, ბერტრან}} [[კატეგორია:დაბადებული 18 მაისი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1872]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2 თებერვალი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1970]] [[კატეგორია:ბერტრან რასელი]] [[კატეგორია:ინგლისელი მათემატიკოსები]] [[კატეგორია:ინგლისელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ლიტერატურაში]] [[კატეგორია:გონების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ათეისტი მწერლები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ათეისტები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ბრიტანელი მათემატიკოსები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ბრიტანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ბრიტანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ათეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ბრიტანელი მათემატიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ბრიტანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ბრიტანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ათეისტი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ათეისტები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ჰუმანისტები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი მათემატიკოსები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი პაციფისტები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი სკეპტიკოსები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი სეკულარისტები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:ემპირისტები]] [[კატეგორია:ინგლისელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ინგლისელი ჰუმანისტები]] [[კატეგორია:ინგლისელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ინგლისელი პაციფისტები]] [[კატეგორია:ინგლისელი სკეპტიკოსები]] [[კატეგორია:ინგლისელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:ეპისტემოლოგები]] [[კატეგორია:ლონდონის სამეფო საზოგადოების წევრები]] [[კატეგორია:მეტაფიზიკოსები]] [[კატეგორია:ონტოლოგები]] [[კატეგორია:განათლების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:კულტურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ისტორიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ენის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:სამართლის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ლიტერატურის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ლოგიკის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:სიყვარულის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:რელიგიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:მათემატიკის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:მეცნიერების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:სოციალური მეცნიერების ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ტექნოლოგიის ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] [[კატეგორია:გრიპით გარდაცვლილები]] mcgn4k66mdrwu27f6xrfz3b7qo5326h 0 23634 4815883 4806089 2025-06-17T13:33:06Z Jaba1977 3604 /* ქვეყნის დასავლეთი */ 4815883 wikitext text/x-wiki {{ქვეყანა| |მშობლიური_სახელი = {{lang-fr|Burkina Faso}} |სრული_სახელი = ბურკინა-ფასო |საერთო_სახელი = ბურკინა-ფასო |დროშა = Flag_of_Burkina_Faso.svg |გერბი = Coat of arms of Burkina Faso.svg |რუკა = Burkina Faso (orthographic projection).svg |ჰიმნი = მხოლოდ ერთი ღამე |დევიზი = ერთიანობა, პროგრესი, სამართალი<br />({{lang-fr|Unité, Progrès, Justice}}) |ოფიციალური_ენები = [[ფრანგული ენა]] |დედაქალაქი = [[უაგადუგუ]] |latd=12 |latm=20 |latNS=N |longd=1 |longm=40 |longEW=W |უდიდესი_ქალაქი = [[უაგადუგუ]] |მთავრობის_ტიპი = [[უნიტარიზმი|უნიტარული]] [[რესპუბლიკა]] [[სამხედრო ხუნტა|სამხედრო ხუნტით]] სათავეში |ლიდერის_ტიპი_1 = [[ბურკინა-ფასოს პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის_სახელი_1 = [[იბრაჰიმ ტრაორე]] |ლიდერის_ტიპი_2 = [[პრემიერ-მინისტრი]] |ლიდერის_სახელი_2 = [[ჟან ემანუელ უედრაოგო]] |ლიდერის_ტიპი_3 = |ლიდერის_სახელი_3 = |რანგი_ფართობით = 74-ე |ფართობი = 274 200 |წყალი_% = 0.1 |სავარაუდო_მოსახლეობა = 17 322 796<ref name="INSD">{{cite web|url=http://www.insd.bf/fr/ |title=Burkina Faso population projection |work=insd.bf |year=2014 |accessdate=1 October 2014 |language=fr |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140901021928/http://www.insd.bf/fr/ |archivedate=1 September 2014}}</ref> |სავარაუდო_მოსახლეობა_რანგი = 66-ე |მოსახლეობა_სავარაუდოდ_წელს = 2014 |მოსახლეობის_ცენზი = 14 017 262<ref name="citypopulation">[http://www.citypopulation.de/BurkinaFaso.html მოსახლეობის 2006 წლის აღწერა (citypopulation)]</ref><ref name="recensement2006">[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fcns.bf%2FIMG%2Fpdf%2FDepliant_Resultats_Definitifs_du_RGPH_2006.pdf Recensement général de la population et de l'habitation de 2006]</ref> |მოსახლეობის_ცენზი_წელს = 2006 |მოსახლეობის_სიმჭიდროვე = 48 |მოსახლეობის_სიმჭიდროვე_რანგი = 145-ე |მშპ_ppp_წელი = 2005 |მშპ_ppp = $16.845 მილიარდი |მშპ_ppp_რანგი = 117-ე |მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე = $1 284 |მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე_რანგი = 163-ე |აგი = 0.370 |აგი_ტენდენცია = {{ზრდა}} |აგი_კატეგორია = <span style="color:#e0584e;">დაბალი</span> |აგი_რანგი = 175-ე |აგი_წელი = 2007 |ვალუტა = CFA ფრანკი |ვალუტის_კოდი = XOF |ქვეყნის_კოდი = BFA |დროის_სარტყელი = [[UTC±00:00]] |cctld = [[.bf]] |სატელეფონო_კოდი = 226 |სქოლიო = }} '''ბურკინა-ფასო''' ({{lang-fr|Burkina Faso}}; 1984 წლამდე '''ზემო ვოლტა''') — სახელმწიფო [[დასავლეთი აფრიკა|დასავლეთ აფრიკაში]], რომელსაც [[ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფოები|არ აქვს ზღვაზე გასასვლელი]]. 1984 წლის აგვისტომდე — '''[[ზემო ვოლტის რესპუბლიკა|ზემო ვოლტა]]'''. ფართობი – 274,2 ათ. კმ², მოსახლეობა – 17,3 მლნ. ადამიანი ([[2014]]). დედაქალაქი – [[უაგადუგუ]]. ჩრდილოეთიდან ესაზღვრება [[მალი]], აღმოსავლეთიდან ― [[ნიგერი]], სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან ― [[ბენინი]], სამხრეთიდან ― [[ტოგო]] და [[განა]], ხოლო სამხრეთ-დასავლეთიდან ― [[კოტ-დ’ივუარი]]. სახელწოდება ნიშნავს „ნამუსიანი ხალხის სამშობლოს“ ([[მოსი (ენა)|მოსის]] ენიდან თარგმანში „ბურკინა“ — „ნამუსიანი ხალხი“, [[დიულა (ენა)|დიულას]] ენიდან თარგმანში „ფასო“ — „მამული“). თარგმანის მეორე ვერსიაა — „ღირსეული ხალხის ქვეყანა“. == ისტორია == === ძველი ისტორია და შუა საუკუნეები === ბურეში ([[ნიგერი]]ს სამხრეთ-დასავლეთი და მისი მეზობელი ბურკინა-ფასოს სამხრეთ-აღმოსავლეთი) ჩატარებულმა უახლოესმა [[არქეოლოგია|არქეოლოგიურმა]] კვლევებმა დაადასტურა აქ ჩვენი წელთაღრიცხვის II საუკუნიდან XII საუკუნის ჩათვლით ბურის კულტურის არსებობა, რომელიც [[რკინის ხანა]]ს მიეკუთვნება. ბურა-ასინდას ძველი ერთად თავმოყრილი დასახლებების მდებარეობს მდინარე ნიგერის ქვედა დინების ხეობებში, ბურკინა-ფასოს რეგიონის ბურაპიონის ჩათვლით. შემდგომი კვლევები მიმართულია იქითკენ, რომ გაირკვეს ამ უძველესი ცივილიზაციის როლი დასავლეთი აფრიკის უძველეს და [[შუა საუკუნეები]]ს ისტორიაში. შუა საუკუნეების დროიდან XIX საუკუნის ბოლომდე ბურკინა-ფასოს ტერიტორია იმყოფებოდა [[მოსი (ხალხი)|მოსის]] ხალხის ხელისუფლების ქვეშ. ნავარაუდებია, რომ მოსის ხალხი ამ ადგილებში მოვიდა [[განა|განის]] ჩრდილოეთიდან, სადაც დღემდე ცხოვრობს მათი ეთნიკურად მონათესავე [[დაგომბა (ხალხი)|დაგომბას]] ხალხი. რამდენიმე ასწლეულის განმავლობაში მოსის ხალხი იძულებული იყო ერთდროულად შეესრულებინა მიწადმოქმედების და მეომრების როლი, რადგანაც [[მოსის სამეფო]] წარმატებით ეწინააღმდეგებოდა მუსულმანური ჩრდილო-დასავლეთის მხრიდან [[ისლამი]]ს რჯულზე ძალდატანებით მოქცევის ცდებს და იცავდა საკუთარ ძირძველ რელიგიურ სარწმუნოებას და საზოგადოებრივ წყობას. თანამედროვე ბურკინა-ფასოს ტერიტორიაზე [[XIV საუკუნე|XIV საუკუნიდან]] არსებობდნენ სახელმწიფოები [[ვოგოდოგო]], [[იატენგა]], [[ტენკოდოგო]] და [[ფადან-გურმა]]. XIV საუკუნიდან XVI საუკუნის ჩათვლით იატენგის სახელმწიფომ დაიპყრო მეზობელი [[მალის იმპერია|მალის]] და [[სონგაის იმპერია|სონგაის]] იმპერიების ტერიტორიების ნაწილები. === კოლონიალური პერიოდი === XIX საუკუნის ბოლოს [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]] დაიწყო ბურკინა-ფასოს ტერიტორიის კოლონიზაცია. 1895 წელს [[ფრანგები|ფრანგებმა]] გაანადგურეს იატენგის სახელმწიფოს [[ჯარი]] და როდესაც 1896 წელს ფრანგებმა ფეხი მოიკიდეს ამ ტერიტორიაზე, მოსის ხალხის წინააღმდეგობა საბოლოოდ იქნა განადგურებული დედაქალაქ [[უაგადუგუ]]ს აღებით. 1897 წელს [[ფადან-გურმა|ფადან-გურმის]] სამეფომ აღიარა საფრანგეთის [[პროტექტორატი]]. 1904 წლიდან 1919 წლამდე ზემო ვოლტა შედიოდა საფრანგეთის [[კოლონია]]ში ზემო სენეგალი-ნიგერი, შემდგომში იგი გამოყვეს ცალკე კოლონიად. 1919 წელს დღევანდელი [[კოტ-დ’ივუარი]]ს ტერიტორიის რამდენიმე პროვინცია გაერთიანდა საფრანგეთის ზემო ვოლტაში [[საფრანგეთის დასავლეთი აფრიკა|საფრანგეთის დასავლეთი აფრიკის]] შემადგენლობაში. 1932 წელს ეკონომიის მიზნით კოლონია დაიშალა. 1934 წელს აშენდა [[რკინიგზა]] [[აბიჯანი|აბიჯანამდე]]. 1937 წელს განხორციელდა ადმინისტრაციული გამსხვილება. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ მოსის ტომის ხალხმა განაახლა საკუთარი პრეტენზიები ეროვნული ავტონომიის სტატუსის მიღების თაობაზე და 1947 წლის 4 სექტემბერს [[საფრანგეთის ზემო ვოლტა]] აღსდა, როგორც საფრანგეთის დასავლეთი აფრიკის შემადგენლობაში მყოფი [[საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები|საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორია]]. ძალას იკრებდა „[[აფრიკის დემოკრატიული გაერთიანება]]“ (ადგ), რომლის სათავეში თავიდან იდგა კულიბალი, შემდეგ [[მორის იამეოგო]]. 1947 წლიდან 1958 წლის ჩათვლით საფრანგეთის ზემო ვოლტა იყო საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორია. საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიების საორგანიზაციო საკითხების გადახედვა დაიწყო 1956 წლის 23 ივლისს მიღებული ძირითადი კანონით (Loi Cadre). ამ აქტს მოჰყვა რეორგანიზაციული საკითხები, რომლის დროსაც მნიშვნელოვნად გაფართოვდა ცალკეული ტერიტორიების თვითმმართველობა. [[1958 წელი|1958 წლის]] 11 დეკემბერს [[საფრანგეთის თანამეგობრობა|საფრანგეთის თანამეგობრობის]] შემადგენლობაში ჩამოყალიბდა ავტონომიური [[ზემო ვოლტის რესპუბლიკა]]. 1958 წელს ზემო ვოლტამ გამოთქვა სურვილი შეერთებოდა იმ დროისათვის დაგეგმილ და 1959—1960 წლებში არსებულ [[მალის ფედერაცია]]ს ([[მალი]] და [[სენეგალი]]), მაგრამ მის მეზობლად არსებული სპილოს ძვლის ნაპირის (დღევანდელი [[კოტ-დ’ივუარი]]) ზეწოლით მან უარი თქვა ან ფედერაციაში მონაწილეობაზე. რესპუბლიკის პრეზიდენტი 1959 წლის დეკემბერში გახდა მორის იამეოგო, რომელმაც პოსტზე დადგომისთანავე საკუთარის გარდა აკრძალა ყველა პოლიტიკური პარტია. === დამოუკიდებლობის პერიოდი === ზემო ვოლტის რესპუბლიკამ [[დამოუკიდებლობა]] მოიპოვა 1960 წლის 5 აგვისტოს. პირველი [[პრეზიდენტი]] [[მორის იამეოგო]] ხელმძღვანელობდა ვოლტის დემოკრატიულ კავშირს (ვდკ). 1960 წლის [[კონსტიტუცია]] ითვალისწინებდა საყოველთაო საარჩევნო უფლებას, [[ბურკინა-ფასოს პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] და ეროვნული კრება ირჩეოდა 5-წლიანი ვადით. მაგრამ მალევე, მორის იამეოგოს ხელისუფლებაში მოსვლის თანავე, აიკრძალა ყველა პოლიტიკური პარტია ვოლტის დემოკრატიული კავშირის გარდა. ამ მთავრობამ ხელისუფლება შეინარჩუნა 1966 წლამდე, როდესაც მასობრივმა დემონსტრაციებმა, გაფიცვებმა და სტუდენტების, მუშების და სახელმწიფო მოხელეების გამოსვლებმა გამოიწვია სამხედრო გადატრიალება. სამხედრო გადატრიალების დროს მორის იამეოგო გადააყენეს თანამდებობიდან, გააუქმეს კონსტიტუცია და დაითხოვეს ეროვნული კრება. ახალ მთავრობას სათავეში ჩაუდგა გენერალ-ლეიტენანტი [[სანგულე ლამიზანა]], რომელიც შედგებოდა უმაღლესი სამხედრო წოდების პირებისაგან. არმია ხელისუფლებაში დარჩა 4 წლის განმავლობაში და 1970 წლის 14 ივნისს ზემო ვოლტაში მიიღეს ახალი კონსტიტუცია, რომელიც ითვალისწინებდა სამოქალაქო თვითმმართველობაზე საბოლოო გადასვლის წინ 4-წლიან სარეაბილიტაციო პერიოდს. სანგულე ლამიზანა ხელისუფლებაში დარჩა 1970-იანი წლების განმავლობაში, რომელიც ხელმძღვანელობდა როგორც სამხედრო, ასევე შერეულ სამოქალაქო-სამხედრო მთავრობას. 1970 წლის კონსტიტუციით გამოწვეული კონფლიქტის შემდეგ შემუშავდა და 1977 წელს რატიფიცირებული იქნა ახალი კონსტიტუცია. სანგულე ლამიზანა წელს ღია [[არჩევნები]]ს გზით ხელმეორედ იქნა არჩეული. სანგულე ლამიზანას მთავრობა შეეჯახა პრობლემას ტრადიციულად მძლავრი სავაჭრო კავშირების სახით. 1980 წლის 25 ნოემბერს უსისხლო გადატრიალების შედეგად პრეზიდენტი ლამიზანა გადააყენა გენერალმა [[სეი ზერბო]]მ. ზერბომ შექმნა ქვეყნის აღდგენის და ეროვნული განვითარების სამხედრო კომიტეტი აღმასრულებელი ხელისუფლების უმაღლესი ორგანოს სახით და გააუქმა 1977 წლის კონსტიტუცია. გენერალი ზერბო ასევე წააწყდა წინააღმდეგობას [[პროფკავშირი|პროფკავშირების]] მხრიდან და ორი წლის შემდეგ 1982 წლის 7 ნოემბერს იგი ასევე გადააყენა მაიორმა [[ჟან-ბაპტისტ უედრაოგო]]მ და საზოგადოების გადარჩენის საბჭომ. გადარჩენის საბჭო აგრძელებდა პოლიტიკური პარტიების და ორგანიზაციების აკრძალვის პოლიტიკას და პირობას დებდა მომავალში სამოქალაქო მმართველობაზე გადასვლისა და ახალი კონსტიტუციის შემოღების თაობაზე. ვითარდებოდა დაძაბული წინააღმდეგობა საზოგადოების გადარჩენის საბჭოს რეფორმატორებსა და რადიკალებს შორის, რომლებსაც ხელმძღვანელობდა 1983 წლის იანვარში პრემიერ-მინისტრის პოსტზე დამდგარი კაპიტანი [[თომას სანკარა]]. სანკარას ინტენსიურმა პოლიტიკურმა ბრძოლამ და მემარცხენე რიტორიკამ გამოიწვია მისი დაპატიმრება. მიღებული იქნა ღონისძიებები მისი გათავისუფლების შესახებ, რომელსაც კოორდინაციას უწევდა კაპიტანი [[ბლეზ კომპაორე]]. ამ ძალისხმევების შედეგად 1983 წლის 4 აგვისტოს მოხდა კიდევ ერთი სახელმწიფო გადატრიალება. ==== თომას სანკარას მმართველობა (1983—1987) ==== [[ფაილი:Pionniers de la révolution.jpg|thumb|250px|1983—1987 წლების რევოლუციის დროინდელი პიონერები]] სახელმწიფო გადატრიალების შემდეგ [[თომას სანკარა]]მ გამოაცხადა [[სოციალური რევოლუცია|სოციალური რევოლუციის]] კურსი და სათავეში ჩაუდგა მის მიერვე შექმნილ ეროვნულ რევოლუციურ საბჭოს (ერს). მასების მობილიზაციისათვის და ეროვნულ რევოლუციურ საბჭოს რევოლუციური პროგრამების შესასრულებლად ასევე ჩამოყალიბდა რევოლუციის დაცვის კომიტეტები (რდკ). ეროვნული რევოლუციური საბჭოს ძირითადი შემადგენლობა, რომელიც ბოლომდე საიდუმლოდ დარჩა, შედგებოდა ორი მცირე [[მარქსიზმ-ლენინიზმი|მარქსიზმ-ლენინისტური]] ჯგუფისაგან. ქვეყანაში ფაქტობრივი ხელისუფლება ეკუთვნოდა მემარცხენე შეხედულების ოფიცრებს: სანკარას, კომპაორეს, ანრი ზონგოს და მაიორ ჟან-ბატისტ ლინგანის. 1984 წლის 4 აგვისტოს ზემო ვოლტამ შეიცვალა საკუთარი დასახელება და მას ეწოდა ბურკინა-ფასო. ქარიზმატული ლიდერი თომას სანკარა ცდილობდა სიტყვით, საქმით და პირადი მაგალითით მასებისთვის მიეცა განვითარების ბიძგი. საზოგადოებაში ის პოპულარული იყო და ჰქონდა „ყველაზე უფრო ღარიბი პრეზიდენტის რეპუტაცია“, რომელიც ხალხთან სიახლოვის გამო იყო გამოწვეულ. მან გამოსცა ყველა სახელმწიფო მოხელისათვის შემოსავლების გამჭირვალეობის კანონი, უარი თქვა საკუთარი საპრეზიდენტო ხელფასის მიღებაზე (დაახლოებით 2000$) და ყოველთვიურად მას ურიცხავდა საბავშვო სახლებს, ცხოვრობდა 460 დოლარად თვეში, თავის სამუშაო კაბინეტში არ სარგებლობდა [[კონდიციონერი]]თ, რადგან ხალხის უმრავლესობას მისი შეძენა ფინანსურად არ შეეძლო, უარი თქვა საზოგადოებრივ ადგილებში და ოფისებში საკუთარი პორტრეტების გამოკვრაზე, რადგან „ჩვენთან ქვეყანაში ისეთები, როგორიც მე ვარ, 7 მილიონია“. თავისი შეხედულებების გამო სანკარას დაერქვა „აფრიკელი [[ერნესტო ჩე გევარა|ჩე გევარა]]“. შიდა პოლიტიკა მიმართული იყო შესაძლო შიმშილობის თავიდან აცილებისაკენ თვითუზრუნველყოფილი [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობის]] შექმნისა და მიწის რეფორმების ჩატარების გზით. ჩატარდა განათლების ამაღლების და [[მენინგიტი]]ს, [[წითელა|წითელის]] და [[ყვითელი ციებ-ცხელება|ყვითელი ციებ-ცხელების]] წინააღმდეგ 2,5 მილიონზე უფრო მეტი ბავშვის ვაქცინაციის საერთოეროვნული კამპანია, რამაც ხელი შეუწყო [[ბავშვთა სიკვდილიანობა|ბავშვთა სიკვდილიანობის]] შემცირებას. ასევე ჩატარდა 10 მილიონზე უფრო მეტი [[ხე|ხის]] დარგვის კამპანია [[საჰელი]]ს [[სავანა|სავანის]] გაუდაბნოების შესაჩერებლად; გაორმაგდა [[ხორბალი|ხორბლის]] წარმოება მსხვილი მიწათმფლობელებისაგან გლეხებზე მიწის გადანაწილების გზით; შეჩერდა სოფლის სულადობის გადასახადის მოქმედება; „ქვეყნის გასამთლიანებლად“ გაიშვა საავტომობილო გზებისა და [[რკინიგზა|რკინიგზების]] მოდერნიზაციის პროგრამა. ადგილობრივ დონეზე სანკარამ თითოეულ სოფელს მოუწოდა აეშენებინა სამედიცინო [[დისპანსერი]]. 350-ზე მეტმა თემმა საკუთარი ძალებით ააშენეს სკოლები. ის ასევე მხარს უჭერდა [[ქალთა უფლებები|ქალთა უფლებებს]] და კანონ გარეშე გამოაცხადა [[ქალთა წინადაცვეთა]], [[იძულებითი ქორწინება]] და [[პოლიგამია]], ქალებს ნიშნავდა მაღალ სახელმწიფო თანამდებობებზე და შექმნა ქალთა გვარდიის რაზმი მოტოციკლეტებზე. ==== ხუთდღიანი ომი მალისთან ==== {{მთავარი|აგაშერის ომი}} 1985 წლის [[აღდგომა|აღდგომის]] დღეს [[მალი]]სთან ურთიერთობის გამწვავების გამო, რომლის მიზეზიც გახდა [[სასარგებლო წიაღისეული]]თ მდიდარი აგაშერის ზოლი, დაიწყო [[აგაშერის ომი]], რომელიც 5 დღეს გაგრძელდა და დაიღუპა დაახლოებით 100 ადამიანი. კონფლიქტი დარეგულირდა სპილოს ძვლის რესპუბლიკის პრეზიდენტის [[ფელიქს უფუე-ბუანი]]ს ჩარევით და სახელად მიიღო „აღდგომის ომი“ ბურკინა-ფასოში. ==== ბლეზ კომპაორეს მმართველობა (1987—2014) ==== სანკარას მიერ გატარებულმა მკაცრმა რევოლუციურმა ღონისძიებებმა გამოიწვია მზარდი უკმაყოფილება და წინააღმდეგობა. მიუხედავად მისი პირადი პოპულარობისა რევოლუციური იდეების ცხოვრებაში გატარებისას გამოჩნდა ბევრი პრობლემა. რევოლუციის დაცვის კომიტეტებმა, რომლებიც საწყის ეტაპზე ჩამოყალიბდნენ, როგორც საზოგადოებრივი ორგანიზაციები, ზოგიერთ რაიონში მიიღეს შეიარაღებული ადამიანების დაჯგუფებების ფორმა და ხშირად ადგილობრივ პროფკავშირებს უპირისპირდებოდნენ. დაძაბულობა ხელისუფლების რეპრესიული ტაქტიკისა და მისი აბსოლუტური მმართველობის გამო სულ უფრო იზრდებოდა. 1987 წლის 15 ოქტომბერს სახელმწიფო გადატრიალების დროს სანკარა მოკლეს და ხელისუფლებაში მოვიდა კაპიტანი [[ბლეზ კომპაორე]]. კომპაორემ, კაპიტანმა ანრი ზონგომ და მაიორმა ჟან-ბატისტ ბუკარი ლინგანიმ ჩამოაყალიბეს სახალხო ფრონტი (სფ), რომელსაც უნდა გაეგრძელებინა რევოლუციის საქმეები, გამოესწორებინა სანკარას „გადახვევები“ ძირითადი კურსიდან. ახალმა მთავრობამ, რომელმაც გააცნობიერა [[საშუალო კლასი]]სადმი მხარში დადგომის აუცილებლობა, ჩვეულებრივად გადაუხვია სანკარას პოლიტიკას. ქვეყნის „გახსნილობის“ პროცესის ჩარჩოებში რამდენიმე პოლიტიკურმა გაერთიანებამ, სადაც სამი მათგანი არამარქსისტულია, ჩაითვალა პოლიტიკურ ორგანიზაციად, რომელიც სახალხო ფრონტმა შექმნა 1989 წლის ივნისში. მემარცხენე ორგანიზაცია სახალხო დემოკრატიის (Organisation pour la Démocratie Populaire) ზოგიერთი წევრი წინააღმდეგი იყო არამარქსისტულ დაჯგუფებებთან თანამშრომლობისა. 1989 წლის 18 სექტემბერს, როდესაც კომპაორე დაბრუნდა [[აზია]]ში ორკვირიანი ვიზიტიდან, ლინგანის და ზონგოს ბრალი წაუყენეს გადატრიალების მომზადებაში, რომლის მიზანი იყო სახალხო ფრონტისთვის ხელისუფლების ჩამორთმევა. იმავე ღამეს ისინი დააპატიმრეს და სიკვდილით დასაჯეს. კომპაორემ მოახდინა ხელისუფლების რეორგანიზაცია, დანიშნა რამდენიმე ახალი მინისტრი და საკუთარ თავზე აიღო თავდაცვისა და უსაფრთხოების მინისტრის უფლებამოსილებები. 1989 წლის 23 დეკემბერს პრეზიდენტის უსაფრთხოების სამსახურმა დააპატიმრა დაახლოებით 30 სამოქალაქო და სამხედრო პირი გადატრიალების მომზადების ბრალდებით. 2011 წლის თებერვალში მოსწავლის სიკვდილმა გამოიწვია მღელვარება ქვეყანაში, რომელიც გაგრძელდა 2011 წლის აპრილამდე. დემონსტრაციის ჩახშობას თან მოჰყვა [[ჯარი|ჯარების]] შემოსვლა და მანიფესტანტების დახვრეტა. ახალი კონსტიტუცია, რომელიც ამკვიდრებდა მეოთხე რესპუბლიკას, მიღებული იქნა 1991 წლის 2 ივნისს. სხვა სიახლეების გარდა, იგი ითვალისწინებდა 107 ადგილიანი (დღეისათვის 111) სახალხო დეპუტატების ყრილობის შექმნას. სახელმწიფოს მეთაურია პრეზიდენტი, რომელიც ნიშნავს მინისტრებს და პრემიერ-მინისტრს და ეროვნულ კრების მხარდაჭერით ასრულებს მთავრობის მეთაურის ფუნქციებს. 2000 წლის აპრილში კონსტიტუციაში შეიტანეს ცვლილებები (ძალაში შევიდა 2005 წლიდან), რომლის მიხედვითაც პრეზიდენტის მმართველობის ვადა 7 წლიდან შემცირდა 5 წლამდე და მას აქვს მხოლოდ ერთხელ ხელმეორედ არჩევის უფლება. საკანონმდებლო ხელისუფლება ეკუთვნის 111 ადგილიან ეროვნულ კრებას (Assemblée Nationale). ეროვნული კრების წევრები ირჩევიან საყოველთაო კენჭისყრით 5 წლის ვადით. 2005 წლის აპრილში პრეზიდენტი კომპაორე მესამეჯერ ხელმეორედ აირჩიეს თავის პოსტზე. მან მიიღო ხმების 80,3 %, მაშინ როდესაც მისმა უახლოესმა მოწინააღმდეგემ ბენევენდე სტანისლას სანკარამ სულ მოაგროვა ხმების 4,9 %. 2010 წლის ნოემბერში ჩატარებული საპრეზიდენტო არჩევნების შედეგების მიხედვით უმაღლესი სახელმწიფოებრივი პოსტი ისევ დაიკავა ბლეზ კომპაორემ (ხმების თითქმის 81 %), მან უკან ჩამოიტოვა თავისი მთავარი კონკურენტები — ყოფილი დიპლომატი ჰამა არბა დიალო (7,96 %) და ცნობილი ოპოზიციონერი ბენევენდე სტანისლას სანკარა (5,52 %). ==== ბლეზ კომპაორეს ჩამოგდება ==== 2014 წლის ოქტომბერში დაიწყო დემონსტრაციები და არეულობები, რომლებიც სწრაფად გავრცელდა რამდენიმე ქალაქში. მათი საფუძველი გახდა კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანის მცდელობა, რომელიც ითვალისწინებდა კომპაორეს პრეზიდენტობის ვადის გაზრდას კიდევ 5 წლით, მიუხედავად იმისა, რომ იგი ამ პოსტს 27 წელი ფლობდა. 30 ოქტომბრის დიდი არეულობების, მათ შორის პროტესტანტების მიერ [[პარლამენტი]]ს შენობისა და სხვა სახელმწიფო შენობების, ასევე მმართველი კონგრესი დემოკრატიისათვის და პროგრესისათვის შტაბ-ბინის დაკავებისა და დაწვის შემდეგ, კომპაორემ განაცხადა საგანგებო მდგომარეობის შემოღების, მთავრობისა და პარლამენტის დათხოვნის შესახებ. 2014 წლის 31 ოქტომბერს ბლეზ კომპაორემ ადგილობრივი რადიოთი და ტელევიზიით განაცხადა საგანგებო მდგომარეობის გაუქმებისა და თავისი გადადგომის შესახებ: „მე გავიგონე სიგნალი. მე გახსნილი ვარ მოლაპარაკებებისათვის გარდამავალი პერიოდის თაობაზე, რის შემდეგაც ქვეყანაში ხელისუფლება გადაეცემა ახალ პრეზიდენტს, რომელსაც აირჩევენ დემოკრატიული გზით იმ პერიოდში, რომელიც არ გადააჭარბებს 90 დღეს“<ref name="reu">{{cite web|url=http://www.reuters.com/article/2014/10/31/us-burkina-politics-idUSKBN0IJ0NZ20141031|title=Army chief takes power after Burkina president bows to protests|publisher=[[Reuters]]|date=31 ოქტომბერი 2014|accessdate=31 ოქტომბერი 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141031020937/http://www.reuters.com/article/2014/10/31/us-burkina-politics-idUSKBN0IJ0NZ20141031|archivedate=2014-10-31}}</ref>. დიპლომატიური წყაროების თანახმად, ამის შემდეგ ის შეიარაღებული ავტოკოლონის შემადგენლობაში გაემართა ქვეყნის სამხრეთში მდებარე ქალაქ [[პო (ბურკინა-ფასო)|პოში]], [[განა|განის]] [[სახელმწიფო საზღვარი|სახელმწიფო საზღვართან]].<ref>{{cite web|url=http://www.reuters.com/article/2014/10/31/us-burkina-politics-convoy-idUSKBN0IK1H720141031|title=Convoy thought to contain Burkina ex-president approaches Ghana: sources|publisher=[[Reuters]]|date=31 ოქტომბერი 2014|accessdate=31 ოქტომბერი 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141031175607/http://www.reuters.com/article/2014/10/31/us-burkina-politics-convoy-idUSKBN0IK1H720141031|archivedate=2014-10-31}}</ref> 1 ნოემბერს პრეზიდენტის გვარდიის მეთაურის მოადგილემ პოლკოვნიკმა [[ისააკ ზიდა]]მ ტელემიმართვაში განაცხადა საკუთარ თავზე სახელმწიფოს მეთაურის როლის აღების შესახებ, მან თქვა, რომ „სამოქალაქო და შეიარაღებულმა ძალებმა გადაწყვიტეს ხელში აეღოთ ხალხის ბედი“, „ბურკინა-ფასოს ახალგაზრდობას ყველაფერი ძვირად დაუჯდა. მე მინდა ისინი დავარწმუნო, რომ მათი სწრაფვა დემოკრატიული გარდაქმნებისკენ არ იქნება დაღალატებული და შესაბამისად მათ არ უნდა განიცადონ უიმედობა“, „მე ჩემ თავს ვაკისრებ პრეზიდენტის მოვალეობას და მოვუწოდებ დასავლეთი აფრიკის ქვეყნების ეკონომიკურ და საერთაშორისო თანამეგობრობას წარმოაჩინოს თავისი გაგება და ახალი ხელისუფლებისადმი მხარდაჭერა“, ხოლო „გარდამავალი ორგანოს შემადგენლობა გამოცხადებული იქნება მოგვიანებით“<ref name="europa">{{cite web|url=http://www.europapress.es/internacional/noticia-teniente-coronel-issaac-zida-asume-poder-burkina-faso-promete-transicion-democratica-20141101055742.html|title=El teniente coronel Issaac Zida asume el poder en Burkina Faso y promete una "transición democrática"|publisher=[[EUROPA PRESS]]|date=1 ნოემბერი 2014|accessdate=1 ნოემბერი 2014}}</ref><ref name="bobr">{{cite web|url=http://www.bbc.com/news/world-africa-29851445|title=Burkina Faso general takes over as Compaore resigns|publisher=[[BBC]]|date=1 ნოემბერი 2014|accessdate=1 ნოემბერი 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://burkina24.com/2014/11/01/burkina-le-lieutenant-colonel-isaac-yacouba-zida-le-president-de-la-transition/|title=Burkina: Le lieutenant-Colonel Isaac Yacouba Zida, président de la transition|publisher=[[Burkina 24]]|date=1 ნოემბერი 2014|accessdate=1 ნოემბერი 2014}}</ref>. 2014 წლის 17 ნოემბერს პრეზიდენტის მოვალეობის დროებითი შემსრულებელი გახდა [[მიშელ კაფანდო]]. ისააკ ზიდა დარჩა გარდამავალი მთავრობის მეთაურად.<ref>[https://www.reuters.com/article/2014/11/18/us-burkina-politics-idUSKCN0J217V20141118 "Kafando sworn in as Burkina Faso transitional president"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151121191259/http://www.reuters.com/article/2014/11/18/us-burkina-politics-idUSKCN0J217V20141118 |date=2015-11-21 }}, Reuters, 18 November 2014</ref> 2014 წლის 23 ნოემბერს მიშელ კაფანდომ დაამტკიცა ისააკ ზიდას მთავრობა, რომელშიც ზიდამ, პრემიერ-მინისტრის პოსტის გარდა, დაიკავა თავდაცვის მინისტრის პოსტი.<ref>Mathieu Bonkoungou and Nadoun Coulibaly, [https://www.reuters.com/article/2014/11/19/us-burkina-politics-idUSKCN0J323F20141119 "Burkina Faso names army colonel Zida as prime minister"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151020023114/http://www.reuters.com/article/2014/11/19/us-burkina-politics-idUSKCN0J323F20141119 |date=2015-10-20 }}, Reuters, 19 November 2014</ref> 2015 წლის 16 სექტემბერს მიშელ კაფანდო [[სამხედრო გადატრიალება ბურკინა-ფასოში (2015)|სამხედრო გადატრიალების]] შედეგად გადააყენეს და დააპატიმრეს. 18 სექტემბერს [[ეროვნული დემოკრატიის საბჭო (ბურკინა-ფასო)|ეროვნული დემოკრატიის საბჭომ]] გაათავისუფლა მიშელ კაფანდო. 23 სექტემბერს მიშელ კაფანდო და მისი მთავრობა ოფიციალურად დაუბრუნდა საკუთარი მოვალეობის შესრულებას. 1 ოქტომბერს დააპატიმრეს ამბოხებულებთა მეთაური ბრიგადის გენერალი [[ჟილბერ დენდრე]]. == გეოგრაფია == === გეოგრაფიული მდებარეობა === [[ფაილი:Burkina Faso Map.jpg|thumb|right|250px|ბურკინა-ფასოს რუკა]] [[ფაილი:Burkina_sat.png|thumb|right|250px|ბურკინა-ფასოს ხედი ხელოვნური თანამგზავრიდან]] [[ფაილი:Burkina Faso Topography.png|thumb|right|250px|ბურკინა-ფასოს ტოპოგრაფიული რუკა]] ბურკინა-ფასოს სახელმწიფო მდებარეობს [[დასავლეთი აფრიკა|დასავლეთ აფრიკაში]]. ფართობი: საერთო — 274 200 კმ² (ხმელეთი — 273 200 კმ², წყალი — 1000 კმ²). [[სახელმწიფო საზღვარი|სახელმწიფო საზღვრის]] სიგრძე [[ბენინი|ბენინთან]] (სამხრეთ-აღმოსავლეთით) შეადგენს — 306 კმ-ს, [[კოტ-დ’ივუარი|კოტ-დ’ივუართან]] (სამხრეთ-დასავლეთით) — 584 კმ-ს, [[განა]]სთან (სამხრეთით) — 548 კმ-ს, [[მალი]]სთან (ჩრდილოეთით) — 1000 კმ-ს, [[ნიგერი|ნიგერთან]] (აღმოსავლეთით) — 628 კმ-ს, [[ტოგო]]სთან (სამხრეთით) — 126 კმ-ს. === რელიეფი === ქვეყნის რელიეფი შედგება ორი ძირითადი რეგიონისაგან. ბურკინა-ფასოს დიდი ნაწილი შედგება [[პენეპლენი]]საგან, რომელიც ქმნის ტალღისებურ ზომიერ ლანდშაფტს, სადაც ზოგიერთ რაიონში არსებობს რამდენიმე იზოლირებული პრეკემბრიული მასივების ნარჩენების [[ბორცვი|ბორცვები]]. მეორე მხრივ, ქვეყნის სამხრეთ-დასავლეთში ჩამოყალიბებულია [[ქვიშაქვა|ქვიშაქვიანი]] მასივი, სადაც ყველაზე უფრო მაღალი წერტილი – [[ტენაკურუ]]ს [[მთა]] მდებარეობს [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 749 მეტრ სიმაღლეზე. მასივი შემოფარგლულია 150 მეტრი სიმაღლის მსუბუქი [[კლიფი|კლიფებით]]. ბურკინა-ფასოს საშუალო სიმაღლე შეადგენს შეადგენს 400 მეტრს, ხოლო სხვაობა ყველაზე უფრო მაღალ და დაბალ ადგილებს შორის არ აჭარბებს 600 მეტრს. ამიტომ ბურკინა-ფასო შედარებით დაბლობი და ვაკე ქვეყანაა. ქვეყნის ყველაზე უფრო დაბალი წერტილია [[მდინარე]] [[შავი ვოლტა|შავი ვოლტის]] დონე (200 მეტრი), ხოლო ყველაზე უფრო მაღალი – ტენაკურუს მთა (749 მეტრი). === გეოლოგია === [[გეოლოგია|გეოლოგიური]] თვალსაზრისით ბურკინა-ფასოს ტერიტორიაზე ჭარბობს ჩრდილოეთ გვინეის მაღლობის პრეკემბრიული პერიოდის [[არქეული ეონი]]ს ქანები, რომლებიც ძირითადად შედგებიან [[მიგმატიტი|მიგმატიტებისგან]], [[გნაისი|გნაისებისგან]] და [[ამფიბოლიტი|ამფიბოლიტებისგან]], რომლებსაც მოსდევს ადრეული [[პროტეროზოური ეონი]]ს ასაკის [[მწვანექვიანი ზოლი]]. მას მოსდევს [[მეტამორფული ქანები]]ს ტიპი [[მეტადანალექი ქანები]] და [[მეტავულკანური ქანები]], რომლებიც ძირითადად მიეკუთვნებიან [[ბირიმიანი]]ს სუპერჯგუფებს. ქანების ამ კრებულს საკმაოდ დიდი ეკონომიკური მნიშვნელობა გააჩნია. ბირიმიანის ქანების ქვეშ სავარაუდოდ განლაგებული მიგმატიტები, გნაისები და ამფიბოლიტები ქვეყნის უძველესი ქანებია. ბირიმიანის ქანების დანალექები ქვეყნის სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში, როგორც წესი, იყოფა ნატეხ და ვულკანურ-ნატეხ ფორმაციებად.<ref name="geoatlas">{{cite book|last=Schlüter|first=Thomas|title=Geological Atlas of Africa: With Notes on Stratigraphy, Tectonics, Economic Geology, Geohazards, Geosites and Geoscientific Education of Each Country|publisher=Springer Science & Business Media|url={{Google books|IfvKWpsISTQC|page=50|plainurl=yes}}|access-date=October 18, 2016|date=April 19, 2008}}</ref> === სასარგებლო წიაღისეული === ბურკინა-ფასოს [[სასარგებლო წიაღისეული]]ა: [[მანგანუმი]], [[კირქვა]], [[მარმარილო]], [[ფოსფატები]], [[პემზა]], [[სუფრის მარილი]] და [[ოქრო]]ს მცირე საბადოები. === ნიადაგი === ქვეყნის ტერიტორიის [[ნიადაგი]] დაფარულია ლუვისოლით. მხოლოდ მდინარეების ხეობებში გვხვდება ფლუვისოლი. ლუვისოლი, რომელსაც უკავია ქვეყნის თითქმის მთელი ტერიტორია, მდინარის ხეობების გარდა უნაყოფოა, რის გამოც ქვეყნის [[სოფლის მეურნეობა]] სუსტადაა განვითარებული. ნიადაგის დაბალი ნაყოფიერების ძირითადი მიზეზია [[ტყე|ტყის]] ზონების ცვალებადობის შედეგად გამოწვეული მისი [[ლატერიტიზაცია|ლატერიტიზაციის]] მაღალი ხარისხი. === ჰიდროგრაფია === ქვეყნის ადრინდელი სახელწოდება – ზემო ვოლტა, დაფუძნებულია სამ მდინარეზე, რომლებიც მიედინებიან მის ტერიტორიაზე: [[შავი ვოლტა]] (ანუ მუჰუნი), [[თეთრი ვოლტა]] (ნაკამბე) და [[წითელი ვოლტა]] (ნაზინონი). შავი ვოლტა ერთ-ერთია ორი მდინარიდან, რომელიც მთელი წლის განმავლობაში მოედინება, მეორეა [[კომოე]], რომელიც მიედინება სამხრეთ-დასავლეთისაკენ. მდინარე [[ნიგერი (მდინარე)|ნიგერის]] აუზი შეადგენს ქვეყნის ტერიტორიის 27 %-ს. მდინარე ნიგერის შენაკადები – [[ბელი (მდინარე)|ბელი]], [[გორუოლი]], [[გუდებო]] და [[დარგოლი]] – სეზონურია და ისინი მიედინებიან მხოლოდ ოთხი-ექვსი თვე წელიწადში. მაგრამ წვიმიანი სეზონის დროს მათი დინება შესამჩნევად მატულობს და შეიძლება გამოიწვიოს [[წყალდიდობა]]. ქვეყანაში ასევე არსებობს მრავალრიცხოვანი [[ტბა|ტბები]], რომელთაგან ყველაზე უფრო მნიშვნელოვანია [[მარ-ო-ჰიპოპოტამი]], [[ტენგრელა]], [[ბამი (ტბა)|ბამი]] და [[დემი]]. ქვეყანაში ასევე არსებობს დიდი [[წყალსატევი|წყალსატევები]]: [[ურსი]] და [[კომპიენგა]]. წყლის უკმარისობა ხშირად ქმნის დიდ პრობლემებს, განსაკუთრებით ქვეყნის ჩრდილოეთ ნაწილში. === კლიმატი === [[ფაილი:Burkina Faso map of Köppen climate classification.svg|thumb|right|250px|ბურკინა-ფასოს რუკა [[კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაცია|კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაციის]] მიხედვით]] ბურკინა-ფასოს [[კლიმატი]] მთლიანობაში ხასიათდება, როგორც [[ტროპიკული სარტყლები|ტროპიკული]] ორი მკვეთრად გამოყოფილი სეზონით. [[წვიმა|წვიმიან]] სეზონში ქვეყანაში მოდის 600 მმ-დან 900 მმ-მდე ნალექების რაოდენობა; მშრალ სეზონში [[საჰარა|საჰარის]] [[უდაბნო]]დან ქრის მშრალი და ცხელი [[ქარი]] – [[ჰარმატანი]]. წვიმიანი სეზონი გრძელდება დაახლოებით 4 [[თვე]] – [[მაისი|მაის]]/[[ივნისი]]დან [[სექტემბერი|სექტემბრის]] ჩათვლით, ხოლო ქვეყნის ჩრდილოეთში იგი უფრო ხანმოკლეა. ბურკინა-ფასოში გამოკვეთილია სამი კლიმატური ზონა: საჰელის, სუდან-საჰელის და სუდან-გვინეის. ქვეყნის ჩრდილოეთში არსებულ საჰელის კლიმატურ ზონაში, როგორც წესი მოდის 600 მმ-ზე ნაკლები ნალექი წელიწადში, ხოლო ჰაერის ტემპერატურა საკმაოდ მაღალია და შეადგენს 45-47&nbsp;°C-ს. შედარებით მშრალი ტროპიკული სავანა – [[საჰელი]] გადის ბურკინა-ფასოს საზღვრებს გარეთ, [[სომალის ნახევარკუნძული]]დან [[ატლანტის ოკეანე]]მდე და ჩრდილოეთით მდებარე [[საჰარა|საჰარის]] საზღვრებამდე, ასევე სამხრეთით მდებარე [[სუდანი]]ს ნაყოფიერ რაიონებამდე. ჩრდილოეთის განედის 11°3' და 13°5' შორის მდებარე სუდან-საჰელი ნალექებისა და ჰაერის ტემპერატურის გარდამავალი ზონაა. კიდევ უფრო სამხრეთისკენ, სუდან-გვინეის ზონაში ყოველწლიურად მოდის 900 მმ-ზე მეტი ნალექი და ჰაერის საშუალო ტემპერატურა უფრო გრილია. === ფლორა და ფაუნა === ბურკინა-ფასოს მთელი ტერიტორიის ლანდშაფტზე ჭარბობს [[სავანა|სავანები]]. ქვეყანაში მცენარეული საფარი გეოგრაფიული [[განედი|განედების]] შესაბამისად იცვლება. ქვეყნის სამხრეთში გვხვდება [[ტყე|ტყის]] სავანები, ხოლო ჩრდილოეთში მშრალი ბუნების შესაბამისი ეკლიანი [[ბუჩქი|ბუჩქები]]. სახეობების მიხედვით [[ხე]]ების ჯიშები ასევე ზონალურია. სამხრეთით, მდინარეების გასწვრივ იზრდებიან [[წითელი ხე]]ები. დანარჩენ რაიონებში ჭარბობს [[ზეთის ხე]], [[ბამბის ხე]] და [[ბაობაბი]]. ჩრდილოეთის მიმართულებით ხეები სულ უფრო მეტად მეჩხერდება. [[საჰელი]]ს ზონაში იშვიათად იზრდება [[აკაცია|აკაციის]] ხეები და ეკლიანი ბუჩქები. ბურკინა-ფასოში [[ცხოველები]]ს რაოდენობა მცირეა მოსახლეობის სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობისა და ადამიანების ურბანიზაციის გამო. მაგრამ ქვეყანაში მაინც შეიძლება შევხვდეთ დიდ აფრიკულ [[ძუძუმწოვრები|ძუძუმწოვრებს]], როგორებიცაა [[სპილოსებრნი|სპილოები]], [[აფრიკული კამეჩი|აფრიკული კამეჩები]], ასევე [[ლომი|ლომები]]. ამ სახეობის ცხოველები ძირითადად ბინადრობენ [[ნაკრძალი|ნაკრძალებში]] და დაცულ ტერიტორიებში, როგორებიცაა [[არლის ეროვნული პარკი]] და [[W (ეროვნული პარკი)|W-ს ეროვნული პარკი]]. == პოლიტიკური მოწყობა == * სახელმწიფოს მეთაური — [[ბურკინა-ფასოს პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]], რომელიც ირჩევა საყოველთაო არჩევნებით (2015 წლის 29 დეკემბრიდან — [[როკ მარკ კრისტიან კაბორე]]). * მთავრობის მეთაური — [[პრემიერ-მინისტრი]], ინიშნება პრეზიდენტის მიერ (2016 წლის 6 იანვრიდან — [[პოლ კაბა ტიება]]). * [[პარლამენტი]] ორპალატიანია — [[ბურკინა-ფასოს ეროვნული ასამბლეა]] (111 დეპუტატი ირჩევა საყოველთაო არჩევნებით 5-წლიანი ვადით) და წარმომადგენელთა პალატა (Chambre des Representants) — 178 ადგილი (წევრები ირჩევიან 3 წლიანი ვადით). 2015 წლის 29 ნოემბრის არჩევნების შედეგად — ყველაზე უფრო წარმომადგენლობითი პარტიაა სახალხო მოძრაობა პროგრესისათვის (55 დეპუტატი), მეორე — კავშირი პროგრესისათვის და რეფორმებისათვის (33 დეპუტატი) და მესამე — კონგრესი დემოკრატიისათვის და პროგრესისათვის (18 დეპუტატი). პარლამენტში კიდევ წარდგენილია 11 პარტია (5-დან 1 დეპუტატამდე). == შეიარაღებული ძალები == ბურკინა-ფასოს შეიარაღებული ძალები შედგება ნებაყოფილობით საფუძველზე მყოფი დაახლოებით 6000 ჯარისკაცისაგან, რომლებსაც შეთავსებით ემატება 25-დან 35 წლამდე ასაკის სამოქალაქო პირებისაგან შემდგარი ეროვნული სახალხო რაზმი, რომლებიც გაწვრთნილები არიან სამხედრო და სამოქალაქო ვალდებულებებში. ''Jane’s Sentinel Country Risk Assessment''-ის მონაცემებით, ბურკინა-ფასოს [[ჯარი]] დაუკომპლექტებელია ძალოვანი სტრუქტურებით და სუსტად ეკიპირებულია, მაგრამ მისმა ჯავშნიანმა საბრძოლო საშუალებებმა გამოიმუშავა სასარგებლო საბრძოლო გამოცდილება [[ლიბერია|ლიბერიასა]] და [[აფრიკა|აფრიკის]] სხვა ადგილებში მიღებულ ბრძოლებში. მომზადებისა და ეკიპირების კუთხით, ქვეყნის რეგულარული ჯარი ითვლება მიტოვებულად პრეზიდენტის დაცვის ელიტარულ პოლკთან ({{lang-fr|Régiment de la Sécurité Présidentielle}} – RSP) შედარებით. ბოლო წლებში გამოქვეყნებული მონაცემებით საკმაოდ განსხვავებულია მათი ხელფასი და პირობები.<ref>''[https://web.archive.org/web/20100827071950/http://www.janes.com/articles/Janes-Sentinel-Security-Assessment-West-Africa/Army-Burkina-Faso.html Jane's Sentinel Security Assessment – West Africa]'', 15&nbsp;April 2009</ref> [[სამხედრო-საჰაერო ძალები]]ს არსენალშია 19 ოპერატიული [[თვითმფრინავი]], მაგრამ არ არსებობს [[სამხედრო-საზღვაო ძალები]], რადგანაც ქვეყანას არა აქვს ზღვაზე გასასვლელი. სამხედრო ხარჯები შეადგენს ქვეყნის [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს დაახლოებით 1,2 %-ს. 2011 წლის აპრილში ქვეყნის საჯარისო ნაწილებში მოხდა ამბოხი; პრეზიდენტმა დანიშნა შტაბის ახალი უფროსები და უაგადუგუში გამოცხადდა კომენდანტის საათი.<ref>{{cite news|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-13107109|accessdate=17 April 2011|title=Burkina Faso capital under curfew after army mutiny|publisher=BBC News|date=16 April 2011}}</ref> ბურკინა-ფასოში ფუნქციონირებს პოლიციელთა და უსაფრთხოების ძალების მრავალრიცხოვანი ჯგუფი, რომელიც მოქმედებს საფრანგეთის პოლიციის მსგავსი მეთოდებით. [[საფრანგეთი]] აგრძელებს პოლიციური ძალების წვრთნის მნიშვნელოვან მხარდაჭერას. ჟანდარმერია შექმნილია სამხედრო ძალების მსგავსი სტრუქტურებით, პოლიციური ძალების დიდი მხარდაჭერით. ჟანდარმერია ფუნქციონირებს თავდაცვის მინისტრის ხელმძღვანელობით, ხოლო მისი წევრები ძირითადად მუშაობენ სოფლებში და საზღვრების გასწვრივ.<ref name="Das, pp.&nbsp;139–141">Das, Dilip K. and Palmiotto, Michael J. (2005) ''World Police Encyclopedia'', Routledge, {{ISBN|0-415-94250-0}}. pp.&nbsp;139–141</ref> == ადმინისტრაციული დაყოფა == {{მთავარი|ბურკინა-ფასოს რეგიონები}} [[ფაილი:BurkinaFaso Regions.png|thumb|right|350პქ|ბურკინა-ფასოს რეგიონები]] ბურკინა-ფასო დაყოფილია 13 რეგიონად, 45 [[ბურკინა-ფასოს პროვინციები|პროვინციად]] და 301 [[ბურკინა-ფასოს დეპარტამენტები|დეპარტამენტად]]. {| align="center" class="wikitable" |+ ! |№ ! |რეგიონი<br />(ქართ.) ! |რეგიონი<br />(ფრანგ.) ! |ადმ. ცენტრი ! |პროვინციების<br />რაოდენობა ! |ფართობი<br />კმ² ! |მოსახლეობა<br />(2006), ად.<ref name="Statoids">[http://www.statoids.com/ubf.html Provinces of Burkina Faso], Statoids.com</ref> ! |სიმჭიდროვე<br />ად./კმ² |----- | 1 | [[ბუკლე-დუ-მუჰუნის რეგიონი|ბუკლე-დუ-მუჰუნი]] | Boucle du Mouhoun | [[დედუგუ]] | 6 | align="right" |34 153 | align="right" |1 434 847 | align="right" |42,01 |----- | 2 | [[კასკადების რეგიონი|კასკადები]] | Cascades | [[ბანფორა]] | 2 | align="right" |18 406 | align="right" |524 956 | align="right" |28,52 |----- | 3 | [[ცენტრალური რეგიონი (ბურკინა-ფასო)|ცენტრალური]] | Centre | [[უაგადუგუ]] | 1 | align="right" |2805 | align="right" |1 523 980 | align="right" |543,31 |----- | 4 | [[აღმოსავლეთ-ცენტრალური რეგიონი (ბურკინა-ფასო)|აღმოსავლეთ-ცენტრალური]] | Centre-Est | [[ტენკოდოგო]] | 3 | align="right" |11 811 | align="right" |1 132 023 | align="right" |95,84 |----- | 5 | [[ჩრდილო-ცენტრალური რეგიონი (ბურკინა-ფასო)|ჩრდილო-ცენტრალური]] | Centre-Nord | [[კაია (ქალაქი)|კაია]] | 3 | align="right" |19 829 | align="right" |1 203 073 | align="right" |60,67 |----- | 6 | [[დასავლეთ-ცენტრალური რეგიონი (ბურკინა-ფასო)|დასავლეთ-ცენტრალური]] | Centre-Ouest | [[კუდუგუ]] | 4 | align="right" |21 722 | align="right" |1 183 473 | align="right" |54,48 |----- | 7 | [[სამხრეთ-ცენტრალური რეგიონი (ბურკინა-ფასო)|სამხრეთ-ცენტრალური]] | Centre-Sud | [[მანგა (ქალაქი)|მანგა]] | 3 | align="right" |11 321 | align="right" |638 379 | align="right" |56,39 |----- | 8 | [[აღმოსავლეთი რეგიონი (ბურკინა-ფასო)|აღმოსავლეთი]] | Est | [[ფადა-ნგურმა]] | 5 | align="right" |46 256 | align="right" |1 209 399 | align="right" |26,15 |----- | 9 | [[ზემო აუზების რეგიონი|ზემო აუზები]] | Hauts-Bassins | [[ბობო-დიულასო]] | 3 | align="right" |25 344 | align="right" |1 410 284 | align="right" |55,65 |----- | 10 | [[ჩრდილოეთი რეგიონი (ბურკინა-ფასო)|ჩრდილოეთი]] | Nord | [[უაჰიგუია]] | 4 | align="right" |16 207 | align="right" |1 182 770 | align="right" |72,98 |----- | 11 | [[ცენტრალური პლატოს რეგიონი|ცენტრალური პლატო]] | Plateau-Central | [[ზინიარი]] | 3 | align="right" |8544 | align="right" |693 137 | align="right" |84,13 |----- | 12 | [[საჰელის რეგიონი|საჰელი]] | Sahel | [[დორი (ბურკინა-ფასო)|დორი]] | 4 | align="right" |35 350 | align="right" |969 881 | align="right" |27,44 |----- | 13 | [[სამხრეთ-დასავლეთი რეგიონი (ბურკინა-ფასო)|სამხრეთ-დასავლეთი]] | Sud-Ouest | [[გაუა (ბურკინა-ფასო)|გაუა]] | 4 | align="right" |16 202 | align="right" |624 056 | align="right" |38,52 |- style="background: #CCC;" | |სულ | | |45 |267 950 |13 730 258 |51,24 |+ |} შენიშვნა: ცხრილში ნაჩვენებია რეგიონის მოსახლეობის აღწერის წინასწარი მონაცემები. == დემოგრაფია == [[ფაილი:Burkina-Faso-Demography.png|thumb|right|250px|მოსახლეობის რაოდენობის ცვლილება 1960 წლიდან 2010 წლის ჩათვლით (სტატისტიკის და დემოგრაფიის ეროვნული ინსტიტუტის მონაცემები, 2012 წელი). მოსახლეობა (ათასი ადამიანი)]] * მოსახლეობა — 19 512 533 ადამიანი (2016 წელი) * წლიური ზრდა — 3,01 % (2016 წელი). * ქალაქის მოსახლეობა — 22,7 % (2014 წელი).<ref name="recensement2006"/> * სოფლის მოსახლეობა — 77,3 % (2014 წელი). * [[შობადობა]] — 41,60 ბავშვი 1000 ადამიანზე (ფერტილობა — 5,79 დაბადებული ერთ ქალზე) (2016 წელი). * [[სიკვდილიანობა]] — 11,5 % (2016 წელი). * ბავშვთა სიკვდილიანობის კოეფიციენტი — 73,8 % (2016 წელი). * [[სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა]] — 54,0 წელი ** მამაკაცები — 51,04 წელი ** ქალები — 54,91 წელი (2009). * საშუალი ასაკი — 16,8 წელი ** მამაკაცები — 16,6 წელი ** ქალები — 17,0 წელი (2009 წელი). * ასაკობრივი ჯგუფები: ** 0-14 წელი: 45,04 % ** 15-64 წელი: 52,52 % ** 65 წელზე უფროსები: 2,44 % (2016 წელი). * განათლება — 21,8 % (29,4 % მამაკაცებში, 15,2 % ქალებში (2003 წლის შეფასება)). * [[შიდსი]]ს ვირუსით დაავადება — მოსახლეობის 1,6 % (2007 წელი). === ეთნიკური ჯგუფები === ბურკინა-ფასოს მკვიდრი მოსახლეობა მიეკუთვნება ორ ძირითად ეთნიკურ ჯგუფს: [[გურის ენები|გურის ენებზე]] მოლაპარაკე ხალხს, რომელიც მოიცავს ქვეყნაში ყველაზე უფრო მეტი რაოდენობის [[მოსი (ხალხი)|მოსის]] ხალხს (მთლიანი მოსახლეობის 52,5 %), ასევე [[გურმა]]ს (6,8 %), [[ბობო (ხალხი)|ბობოს]] (4,8 %), [[გურუნსი]]ს (4,5 %), [[სენუფო]]ს (4,4 %), [[ლობი]]ს (2,5 %), [[დაგააბა]]ს (2,4 %) ტომის ხალხი; და [[მანდეს ენები|მანდეს ენებზე]] მოლაპარაკე ხალხს, რომელსაც მიეკუთვნებიან [[ფულბე]]ს (8,4 %), [[ბისა (ხალხი)|ბისას]] (3,9 %), [[ჯოლა]]ს (0,8 %) ხალხი<ref name="CIATONGA">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uv.html|title=Africa: BURKINA FASO|publisher=CIA The World Factbook|accessdate=2017-09-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190906203318/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uv.html|archivedate=2019-09-06}}</ref>; ჩრდილოეთში ცხოვრობენ [[სონგაი (ხალხი)|სონგაი]] და [[ტუარეგები]] (1,9 %). === ენები === [[ფაილი:Languages of Burkina Faso.png|thumb|250px|ბურკინა-ფასოს ძირითადი ენების რუკა]] ბურკინა-ფასო მრავალენოვანი ქვეყანაა, სადაც ლაპარაკობენ დაახლოებით 69 ენაზე,<ref>[http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=BF Lewis, M. Paul (ed.), 2009. Ethnologue: Languages of the World, 16th&nbsp;edition. Dallas, Tex.: SIL International.] (Page on "Languages of Burkina Faso.")</ref> რომელთაგან დაახლოებით 60 ენა მკვიდრი მოსახლეობისაა. [[მოსი (ენა)|მოსის]] ენაზე ლაპარაკობს მოსახლეობის დაახლოებით 45 %, უპირატესად ცენტრალურ რეგიონებში, დედაქალაქ [[უაგადუგუ]]ს ირგვლივ. [[გურუნსის ენები|გურუნსის ენებთან]] მჭიდროდ დაკავშირებული სხვა ენები გაფანტულია მთელ ბურკინა-ფასოში. ქვეყნის დასავლეთში ფართედაა გავრცელებული [[მანდეს ენები]], რომელთაგან ყველაზე უფრო მეტია [[დიულა (ენა)|დიულას]] ენა და სხვა ენები, რომელთა შორისაა [[ბობო (ენა)|ბობო]], [[სამო (ენა)|სამო]] და [[მარკა (ენა)|მარკა]]. ასევე ფართედაა გავრცელებული [[ფულანი]]ს ენა, განსაკუთრებით ჩრდილოეთით. [[გურმანშე]]ს ენაზე ლაპარაკობენ ქვეყნის აღმოსავლეთში, ხოლო [[ბისა (ენა)|ბისას]] ენაზე სამხრეთში. ქვეყნის ოფიციალური ენაა [[ფრანგული ენა|ფრანგული]], რომელიც შემოღებული იქნა კოლონიალურ პერიოდში. ფრანგული ადმინისტრაციული, პოლიტიკური და სასამართლო ინსტიტუტების, ასევე სახელმწიფო სამსახურების და პრესის ძირითადი ენაა. ფრანგული საკანონმდებლო, ადმინისტრაციული და სასამართლოს ერთადერთი ენაა. {| class="wikitable sortable alternance" style="text-align:right" |+ ბურკინა-ფასოს ენები<ref name="N">Répartition de la population résidente par la principale langue parlée, qui n'est donc pas forcément la langue maternelle.</ref> 2006 წლის მოსახლეობის აღწერის მიხედვით (პირველი ხუთეული):<ref name="Tableau-langues-2006">{{Cite web |url=http://www.burkinafaso-cotedazur.org/documents/documents/demographie/Tableau-langues-2006%20.pdf |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=2017-09-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303202838/http://www.burkinafaso-cotedazur.org/documents/documents/demographie/Tableau-langues-2006%20.pdf |archivedate=2016-03-03 }}</ref> |- ! style="background-color:#FFD700;" |№ !! style="background-color:#FFD700;" | ენა !! style="background-color:#FFD700;" | % !! style="background-color:#FFD700;" | ადამიანი |- | 1 || align=left | [[მოსი (ენა)|მოსი]] || 45,40 % || 6 363 975 |- | 2 || align=left | [[ფულანი]] || 8,36 % || 1 171 354 |- | 3 || align=left | [[გურმანშე]] || 5,51 % || 771 879 |- | 4 || align=left | [[დიულა (ენა)|დიულა]] || 4,40 % || 616 148 |- | 5 || align=left | [[ბისა (ენა)|ბისა]] || 2,85 % || 398 926 |} === რელიგია === {{bar box |title=რელიგია ბურკინა-ფასოში (2006 წელი)<ref name="recensement2006"/> |titlebar=#ddd |left1=რელიგია |right1=% |float=right |bars= {{bar percent|[[ისლამი|მუსლიმები]]|green|60.5}} {{bar percent|[[ქრისტიანობა|ქრისტიანები]]|blue|23.2}} {{bar percent|[[აფრიკული მითოლოგია|ანიმისტები]]|red|15.3}} {{bar percent|არარელიგიურები და სხვები|Gray|1.0}} }} რელიგიის შესახებ სტატისტიკა ბურკინა-ფასოში მთლიანობაში ვერ გამოსახავს ქვეყანაში არსებულ რეალურ სიტუაციას, რადგანაც [[ისლამი]] და [[ქრისტიანობა]] ხშირად შერეულია ადგილობრივ რელიგიურ რწმენებში. 2006 წელს ბურკინა-ფასოს ხელისუფლების მიერ ჩატარებული მოსახლეობის აღწერის მონაცემებით ქვეყნის მთლიანი მოსახლეობის 60,5 % [[მუსლიმი]]ა, რომელთა უმრავლესობა მიეკუთვნება [[სუნიზმი|სუნიტურ]] ფრთას,<ref name=RGPH2006>{{cite web|url=http://cns.bf/IMG/pdf/Depliant_Resultats_Definitifs_du_RGPH_2006.pdf|archiveurl=https://www.webcitation.org/5y6X4VifJ?url=http://cns.bf/IMG/pdf/Depliant_Resultats_Definitifs_du_RGPH_2006.pdf|archivedate=21 April 2011|title=Recensement général de la population et de l'habitation de 2006|author=Comité national du recensement|date=July 2008|publisher=Conseil national de la statistique|accessdate=20 January 2011|deadurl=no|df=dmy}}</ref><ref name=report2010>[https://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2010/148665.htm International Religious Freedom Report 2010: Burkina Faso]. United States [[Bureau of Democracy, Human Rights and Labor]] (17&nbsp;November 2010). ''This article incorporates text from this source, which is in the [[public domain]].''</ref> ხოლო უმნიშვნელო უმცირესობა [[შიიზმი|შიიტურ]] ფრთას.<ref>[http://www.pewforum.org/files/2009/10/Shiarange.pdf Mapping the Global Muslim Population. Estimate Range of Shia by Country] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161215111357/http://www.pewforum.org/files/2009/10/Shiarange.pdf |date=2016-12-15 }}. Pew Forum, 2010</ref> ასევე არსებობს [[აჰმადია]]ს მიმდევარ მუსლიმთა დიდი კონცენტრაცია.<ref>{{Cite book|title=Breach of Faith|quote=Estimates of around 20&nbsp;million would be appropriate|volume= |publisher=Human Rights Watch|location= |isbn= |page=8|url=https://books.google.com/books?id=yi8ONIe1fv4C&pg=PA8&hl=en&sa=X&ei=-jgWU83CCIOZyAPJjoDYCQ&ved=0CC8Q6AEwAA#v=onepage&q&f=false|accessdate=4 June 2014|date=June 2005}}</ref> სუნიტი მუსლიმების მნიშვნელოვანი რაოდენობა მიეკუთვნება [[სუფიზმი]]ს [[ტიჯანია|ტიჯანიის]] მიმდევრობას. 2006 წლის აღწერის თანახმად მოსახლეობის 23,2 % ქრისტიანია ([[კათოლიციზმი|კათოლიკები]] – 19 % და [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტები]] – 4,2 %); 15,3 % [[აფრიკული მითოლოგია|ადგილობრივი ტრადიციული რელიგიის]] მიმდევარია, 0,6 % სხვა რელიგიების მიმდევარია, ხოლო 0,4 % არარელიგიურია.<ref name=RGPH2006/><ref name=report2010/> == ეკონომიკა == 2014 წელს ბურკინა-ფასოში [[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი]]ს მიხედვით ერთ სულ მოსახლეზე საშუალო შემოსავალი შეადგენს $1666, ხოლო ნომინალური შემოსავალი $790. ქვეყნის მოსახლეობის 80 %-ზე მეტი დაკავებულია ნატურალური [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობით]] და ადამიანთა მხოლოდ მცირე ნაწილი უშუალოდ მონაწილეობს მომსახურების სფეროში და [[მრეწველობა]]ში. ნალექების რაოდენობის მკვეთრი ცვალებადობა, ღარიბი [[ნიადაგი]], შესაბამისი კომუნიკაციების და სხვადასხვა სახის [[ინფრასტრუქტურა|ინფრასტრუქტურის]] არქონა, განათლების დაბალი დონე და [[ეკონომიკა|ეკონომიკის]] სტაგნაცია ამ ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფოს ძველის-ძველი პრობლემებია. ქვეყანის საექსპორტო ეკონომიკა ჯერაც დამოკიდებულია მსოფლიო საბაზრო ფასების მერყეობაზე. ქვეყანაში შეიმჩნევა მოსახლეობის მაღალი სიმჭიდროვე, ნაკლებია [[ბუნებრივი რესურსები]] და ღარიბია ნიადაგი. მრეწველობაში ისევ დომინირებს არანაყოფიერად სახელმწიფოს მიერ კონტროლირებადი კორპორაციები. 1994 წელს ეროვნული ვალუტის – CFA ფრანკის დევალვაციის შემდეგ ხელისუფლებამ საერთაშორისო ორგანიზაციებთან ერთად განაახლა თავისი განვითარების პროგრამა, რის შემდეგაც ექსპორტი და ეკონომიკური ზრდა გაიზარდა. საკუთარი [[მაკროეკონომიკა|მაკროეკონომიკური]] პროგრესის განვითარება დამოკიდებულია ინფლაციის დაბალი ტემპების შენარჩუნებაზე, სავაჭრო დეფიციტის შემცირებაზე და იმ რეფორმების გატარებაზე, რომელთა მიზანია კერძო ინვესტიციების სტიმულირება. === სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვება === სამთომომპოვებელი მრეწველობა ბურკინა-ფასოში კონცენტრირებულია [[ოქრო]]ს მსხვილი საბადოების მოპოვებაზე (ყოველწლიურად მოიპოვება 3 ტონამდე). მცირე რაოდენობით მიმდინარეობს [[სტიბიუმი]]ს და [[მარმარილო]]ს მოპოვება. ქვეყნის უკიდურეს ჩრდილო-აღმოსავლეთში, [[მალი]]ს და [[ნიგერი]]ს [[სახელმწიფო საზღვარი|სახელმწიფო საზღვრის]] სიახლოვეს, აღმოჩენილია მანგანუმის მადნის საბადოები (14 მილიონ ტონაზე მეტი), რომლებიც საბადოების რაიონში ცუდად განვითარებული [[სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურა|სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის]] გამო ჯერჯერობით არ მუშავდება. Perkoa-ს ფირმა ბურკინა-ფასოში ფლობს [[თუთია|თუთიის]] რესურსებს. 2001 წელს კომპანიამ გამოთქვა თუთიის საბადოების დამუშავების მზადყოფნა. ბურკინა-ფასო [[ალმასი]]ს ექსპორტის მიხედვით მიეკუთვნება „სენსიტიურების“ კატეგორიას, ანუ ქვეყნებს რომლის მიმართაც საჭიროა განსაკუთრებული ყურადღება. იმპორტიორ ქვეყნებს მიეცათ რეკომენდაცია საფუძვლიანად შეამოწმონ ალმასის საექსპერტო დოკუმენტები სენსიტიური ქვეყნებიდან და ალმასის წარმოშობაზე ეჭვების წარმოშობის შემთხვევაში დააკავონ ისინი შესამოწმებლად. ქვეყანაში ასევე მოიპოვება და იწარმოება შემდეგი მინერალური ნედლეული: [[ცემენტი]], [[დოლომიტი]], [[გრანიტი]], [[მარმარილო]], [[ფოსფატები]], [[პემზა]], სხვა [[ვულკანი|ვულკანური]] ქანები და [[სუფრის მარილი]].<ref name=usgs>Omayra Bermúdez-Lugo. [http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/country/2006/myb3-2006-bn-uv-tp.pdf "The Mineral Industry of Benin, Burkina Faso, and Sao Tome e Principe"]. ''2006 [[Minerals Yearbook]]''. [[U. S. Geological Survey]] (October 2007). ''This article incorporates text from this [[United States government|U. S. government]] source, which is in the [[public domain]].</ref> === ენერგეტიკა === ბურკინა-ფასოში ენერგეტიკა წარმოადგენს მზარდ სამრეწველო დარგს უზარმაზარი პოტენციალით. 2003 წლამდე ქვეყანაში ყველა [[ნავთობი|ნავთობ]]-პროდუქტი იმპორტირდება, რადგანაც უცნობია ნავთობის მარაგი ან ნავთობგადამამუშავებელი სიმძლავრეები. 2002 წელს ნავთობის იმპორტმა და მოხმარებამ შეადგინა 8870 ბარელი დღე-ღამეში. რაც შეეხება [[ბუნებრივი აირი|ბუნებრივ აირს]], როგორც ცნობილია ბურკინა-ფასოში მისი მოპოვება, მოხმარება ან მარაგი არ არსებობს. ელექტროენერგიაზე მოდის ენერგეტიკის მთლიანი წარმოება. 2001 წელს მთლიანი დადგენილი ელექტროსიმძლავრეები შეადგენდა 121 მგვტ-ს. წარმოება გაიზარდა 1973 წლის 42 გიგავატ/სთ-დან в 2001 წლის 280 გიგავატ/სთ-მდე, რომელთაგან 73,6 % მოდიოდა თბო და 26,4 % ჰიდროელექტროსადგურებზე. 2001 წელს ელექტროენერგიის მოხმარება შეადგენდა 0,26 მილიარდ კილოვატ/სთ-ს. 15 მეგავატიანი ჰიდროელექტროსადგურის ობიექტის — კომპიენგას [[კაშხალი|კაშხლის]] მშენებლობა დამთავრდა 1989 წელს. 1999 წელს [[დანიის პოლიტიკური სისტემა|დანიის ხელისუფლების]] გრანტის დახმარებით ბურკინა-ფასოში აშენდა ახალი ელექტროსადგური. 1968 წლიდან ელექტროენერგიის და წყლის წარმოება და განაწილება იმყოფება სახელმწიფო ორგანიზაციის – „Société Nationale d'électricité du Burkina Faso“-ს (SONABEL) კონტროლ ქვეშ. 2008 წლის მდგომარეობით ელექტროენერგიით უზრუნველყოფილია ქვეყნის დაახლოებით 7 %.<ref>[http://www.photius.com/rankings/electrification_by_country_2007_2008.html Electrification by Country 2007/2008 - Country Rankings]</ref> === ტრანსპორტი === ბურკინა-ფასოს სატრანსპორტო სისტემა წარმოადგენს სახმელეთო (საავტომობილო და [[რკინიგზა]]), [[საჰაერო ტრანსპორტი|საჰაერო]] და [[სამდინარე ტრანსპორტი|სამდინარე]] გადაზიდვებს და გადაყვანებს. ==== სარკინიგზო ტრანსპორტი ==== [[ფაილი:Abidjan-Niger-Railway.png|thumb|right|250px|კოტ-დ’ივუარსა და ბურკინა-ფასოს ტერიტორიებზე გამავალი სარკინიგზო ხაზის რუკა. (2005 წელი)]] ბურკინა-ფასოში დაგებულია 622 კმ [[რკინიგზა]], საიდანაც 517 კმ შეადგენს [[უაგადუგუ]] — [[აბიჯანი]]ს ([[კოტ-დ’ივუარი]]) მონაკვეთს, ხოლო კიდევ 105 კმ — უაგადუგუ — [[კაია (ქალაქი)|კაიას]] მონაკვეთს. ქვეყნის ყველა სარკინიგზო მონაკვეთის ლიანდაგის სიგანეა 1000 მმ. ბურკინა-ფასოს სარკინიგზო სისტემა შეერთებულია მხოლოდ კოტ-დ’ივუარის სარკინიგზო სისტემასთან, სადაც გამოყენებულია ანალოგიური ლიანდაგის სიგანე. ბურკინა-ფასოს შიდაკონტინენტალური მდგომარეობის გამო იგი დამოკიდებულია მეზობელი ქვეყნების [[პორტი|პორტებზე]]. რკინიგზის ხაზი უაგადუგუს და [[ბობო-დიულასო]]ს აკავშირებს კოტ-დ’ივუარის ძირითად პორტ აბიჯანთან, რომლის მეშვეობითაც ხდება ბურკინა-ფასოს ტვირთების გადამუშავება. 2003 წელს კოტ-დ’ივუარში სიტუაციის გამწვავებამ გამოიწვია ტვირთგადაზიდვების ტრადიციული გზების შეცვლა: აბიჯანის სატრანსპორტო კორიდორთან ერთად დაიწყო [[ტოგო]]ს, [[ბენინი]]ს და [[განა|განის]] პორტების გამოყენების შესაძლებლობების განხილვები. შედეგად, ბურკინა-ფასოს და განის ხელისუფლებმა შეისწავლეს ახალი რკინიგზის ხაზის გაყვანის შესაძლებლობები ბურკინა-ფასოს ტერიტორიაზე უაგადუგუსა და [[პო (ბურკინა-ფასო)|პოს]] შორის და აქედან განის ტერიტორიაზე არსებულ [[კუმასი|კუმასისა]] და [[ბონკარა]]ს ([[სამდინარე პორტი|სამდინარე]]) პორტებამდე. ამჟამად მიმდინარეობს ამ პროექტის ტექნიკურ-ეკონომიკური დასაბუთება. ორი ქვეყნის სატრანსპორტო სისტემების ერთ მთლიან სისტემაში გაერთიანების ძირითადი სიძნელეა განსხვავებული ლიანდაგის სიგანე, მაგრამ ამ სირთულის გადაჭრა შესაძლებელია სხვადასხვა მეთოდებით. რკინიგზის ხაზი უაგადუგუდან [[ნიგერი]]ს დედაქალაქ [[ნიამეი]]მდე მთავრდება ქალაქ კაიაში. [[Google Earth]]-ის სისტემის გამოსახულებაზე (15/02/2007) სჩანს, რომ რკინიგზის მშენებლობა გრძელდება, მუშაობა მიმდინარეობს დაახლოებით 100 კმ-ით ჩრდილო-აღმოსავლეთში ქალაქ [[დორი (ბურკინა-ფასო)|დორიდან]]. 2006 წელს [[ინდოეთი]]ს კომპანიამ წამოაყენა შიდაკონტინენტური ნიგერის და ბურკინა-ფასოს სარკინიგზო სისტემების ბენინის და ტოგოს სარკინიგზო სისტემებთან დაკავშირების განმახორციებელი პროექტი, ანალოგიური პროექტები წამოაყენა [[ჩეხეთი]]ს ერთ-ერთმა კომპანიამ<ref>[http://www.otal.com/ghana/transportnews.htm OTAL — Ghana]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.fdi.net/documents/WorldBank/databases/ghana/Ghana_burkina_railway_Ghana.pdf |title=World Bank Report |accessdate=2017-09-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071108110530/http://www.fdi.net/documents/WorldBank/databases/ghana/Ghana_burkina_railway_Ghana.pdf |archivedate=2007-11-08 }}</ref>. ამ შემთხვევაში გადაზიდვების ძირითადი პროდუქტი სავარაუდოდ იქნებოდა [[მანგანუმი]]ს მადანი ქალაქ დორის სიახლოვეს მდებარე საბადოსთან. ბურკინა-ფასო ასევე [[AfricaRail]]-ის პროექტის ნაწილიცაა. ==== საავტომობილო ტრანსპორტი ==== ბურკინა-ფასოში დაგებულია 15 272 კმ სიგრძის საავტომობილო გზა, სადაც 4766 კმ-ს აქვს მყარი საფარი. 2000 წელს ქვეყნის ხელისუფლების მონაცემებით ეროვნულ საავტომობილო ქსელში, რომელიც იმყოფება ინფრასტრუქტურის, ტრანსპორტის და საბინაო მშენებლობის სამინისტროს ({{lang-en|Ministry of Infrastructures Transport and Housing (MITH)}}) დაქვემდებარებაში, შედიოდა დაახლოებით 15 000 კმ ავტოგზა. ამ რაოდენობაში შედის ძირითადი საქალაქთაშორისო შოსეები და ქალაქების — რეგიონების ადმინისტრაციული ცენტრების — მთავარი გზები. მათგან მხოლოდ ათს, თუნდაც ნაწილობრივ, გააჩნია მყარი საფარი, ხოლო მათი ტექნიკური მდგომარეობა არადამაკმაყოფილებელია: ავტოგზები არ არის საღებავით დახაზული, არ არსებობს გამყოფი წინაღობები, მაჩვენებლები და ნიშნები, შემხვედრი მოძრაობის ზოლი არ არის მარკირებული, გზის საფარი სავსეა ორმოებით. '''საავტომობილო გზები''' * სულ — 15 272 კმ (2010)<ref name="CIA World Factbook: Burkina Faso"/>, მათ შორის: ** მყარი საფარით — 4766 კმ ** მყარი საფარის გარეშე — 10 506 კმ ==== საჰაერო ტრანსპორტი ==== ქვეყანის დედაქალაქ უაგადუგუში და ქალაქ ბობო-დიულასოში ფუნქციონირებს საერთაშორისო [[აეროპორტი]], ასევე მცირე [[ასაფრენ-დასაჯდომი ზოლი]]ანი აეროპორტების დიდი რაოდენობა. 2013 წელს ქვეყანაში არსებობდა 23 აეროპორტი, მაგრამ მხოლოდ ორს ჰქონდა მყარი საფარის ზოლი.<ref name="CIA World Factbook: Burkina Faso">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uv.html|title=CIA World Factbook: Burkina Faso|accessdate=2017-09-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190906203318/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uv.html|archivedate=2019-09-06}}</ref> ბურკინა-ფასო ფლობს კომპანია [[Air Afrique]]-ის აქციების ნაწილს, რომელიც ახორციელებს საერთაშორისო რეისებს. ქვეყნის შიგნით მონოპოლური გადამზიდია 1967 წელს დაარსებული კომპანია [[Air Burkina]]. ის ასევე ახორციელებს ფრენებს მეზობელ ქვეყნებში. 2003 წელს ჯამურმა მგზავრთა ბრუნვამ შეადგინა 55 000 ადამიანი. '''აეროპორტები''' * სულ — 23 (2013)<ref name="CIA World Factbook: Burkina Faso"/>, მათ შორის: ** მყარი საფარით — 2 ** მყარი საფარის გარეშე — 21 === ტურიზმი === ბურკინა-ფასო მდებარეობს [[დასავლეთი აფრიკა|დასავლეთ აფრიკაში]] და დასახლებულია დაახლოებით 60 ეთნიკური ჯგუფით 10 000-ზე მეტი ადამიანის რაოდენობით, რომელთაგან თითოეულს გააჩნია საკუთარი კულტურა განსაკუთრებული ტრადიციებით და წეს-ჩვეულებებით. ღირსშესანიშნავი ადგილები მოიძებნება ქვეყნის პრაქტიკულად ყველა რეგიონში; ქვემოთ ჩამოთვლილი ადგილები ყველაზე უფრო პოპულარულებია წლიდან წლამდე. ==== ქვეყნის ცენტრი ==== * [[უაგადუგუ]] ** '''ბანგრ ვეუგუს პარკი''' იგი მდებარეობს ქვეყნის დედაქალაქ უაგადუგუს ცენტრალურ ნაწილში. 2006 წელს მოგზაურები აღნიშნავდნენ, რომ „ქალაქის ბანგრ ვეუგუს პარკში იზრდება 360 სახეობაზე მეტი მცენარე და ბინადრობს [[ფრინველები]]ს 160 და [[ცხოველები]]ს 40 სახეობა, მაგალითად [[ანტილოპები]], [[ნიანგები]], [[მაიმუნები]] და [[ციყვი|ციყვები]]. პარკის ინფრასტრუქტურული ობიექტებია: ცხოველთა სამყაროსადმი მიძღვნილი [[მუზეუმი]], სპორტული სექტორი, საბავშვო სექტორი „პარკი ფასო“ და [[რესტორანი]]“. ** '''ხელოვნებისა და ხელსაქმეობის საერთაშორისო სალონი (SIAO) და კინოს ფესტივალი (FESPACO)''' უაგადუგუში ტურისტებს ასევე იზიდავს ხელოვნებისა და ხელსაქმეობის საერთაშორისო სალონი და კინოს ფესტივალი. თითოეული მათგანი ტარდება ორ წელიწადში ერთხელ. SIAO ახორციელებს მთავარ როლს აფრიკული ხელსაქმეობის პოპულარიზაციაში და [[აფრიკა|აფრიკის]] კულტურის შესწავლის საუკეთესო საშუალებაა, რადგანაც აქ წარმოდგენილია კონტინენტის ყველა ქვეყანა. თავის მხრივ უნიკალურია FESPACO-ს ფესტივალი, რადგან აქ ნაჩვენებია ყველა აფრიკული ფილმი. ფესტივალი პოპულარულია უცხოელ ტურისტებს შორისაც, რადგანაც იგი ერთადერთი ადგილია, სადაც აფრიკელი მსახიობები და რეჟისორები ერთმანეთს ხვდებიან და განიხილავენ აფრიკული კინოს პერსპექტივებს და პრიორიტეტულ ვექტორებს. ფესტივალის 2-3 კვირის განმავლობაში ფილმებს აჩვენებენ არა მარტო კინოთეატრებში, არამედ სატელევიზიო არხებიც მათთვის გამოყოფენ საეთერო დროის დიდ ნაწილს. * [[ზინიარე]] ** '''ზინიარეს ბუნებრივი პარკი''' ზინიარეს ბუნებრივი საფარი-პარკში თავისუფლად დაიარება ცხოველთა დიდი რაოდენობა. ეს საუკეთესო ადგილია იმისთვის, რომ მნახველებმა დაათვალიერონ [[სპილოსებრნი|სპილოები]], [[ლომი|ლომები]], [[ანტილოპები]] და ცხოველთა სამყაროს სხვა წარმომადგენლები. ტურისტებს ასევე შეუძლიათ ეწვიონ იქვე ახლოს მდებარე [[პრეზიდენტი|პრეზიდენტ]] [[ბლეზ კომპაორე]]ს მამულს.<ref name="STTA">Retrieved from http://www.izf.net/izf/EE/pro/burkinafaso/1012.asp {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060519023331/http://www.izf.net/izf/EE/pro/burkinafaso/1012.asp |date=2006-05-19 }} - 81k</ref> ** '''ლოანგოს გრანიტული ძეგლები''' ქალაქ ზინიარეს სიახლოვეს მდებარე ლოანგოში მდებარეობენ [[გრანიტი]]ს სალოცავები. სინამდვილეში, ლოანგო ფართედაა ცნობილი მთელ მსოფლიოში მოქანდაკეთა შორის, რომლებიც წელიწადში ერთხელ ჩამოდიან აქ და ქვისგან თლიან ახალ და ახალ ძეგლებს. ეს ღონისძიება წარმოადგენს მშვენიერ შესაძლებლობას შევხვდეთ თანამედროვეობის უდიდეს მოქანდაკეებს და შევაფასოთ მათი ოსტატობა.<ref name="STTA"/> ** '''მანეგას მუზეუმი''' ყველაზე უფრო უჩვეულო ტურისტული ობიექტია მანეგას მუზეუმი, აგრეთვე ცნობილი როგორც „დასასვენებელი ადგილი“. მდებარეობს უაგადუგუდან 50 კმ-ით ჩრდილოეთში, რომელიც დააარსა [[ფრედერიკ ტიტინგა პასერე]]მ — იურისტმა და კულტურის დამფასებელმა. პასერეს ჩანაფიქრის თანახმად, მუზეუმი „იდუმალი სახით დაკავშირებულია ქვეყნის ეთნიკური ჯგუფების სალოცავ ადგილებთან, ის მალავს ბევრ მოვლენებს, რომლებიც მისტიკური საიდუმლოებებითაა მოცული“. მუზეუმში წარმოდგენილია 500 [[ნიღაბი (რიტუალი)|ნიღაბი]], რომლებსაც ხმარობენ დაკრძალვის რიტუალების დროს გარდაცვლილთა წინაშე, რამდენიმე ათეული სამარხის ფილა, რომლებზეც ამოკვეთილია მამაკაცთა გამოსახულებები, რომელთა ასაკი შეადგენს რამდენიმე ათასწლეულს, უძველესი აფრიკული კულტების სხვა ობიექტები.<ref name="MasterPacéré">Retrieved March 26, 2006, from http://www.musee-manega.bf/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110102141850/http://www.musee-manega.bf/ |date=2011-01-02 }} - 5k</ref> * [[კუდუგუ]] ** '''საბუს საღვთო ნიანგები''' ქალაქი კუდუგუ ცნობილია მის სიახლოვეს მდებარე საბუსთან მობინადრე საღვთო ნიანგების გამო. სინამდვილეში, ადგილობრივი მოსახლეობის თაყვანისცემა ნიანგების მიმართ დაკავშირებულია არა მარტო რელიგიურ კულტებთან, არამედ უფრო მეტად მომგებიანი მოტივებით: ნიანგებს უმრავლეს შემთხვევაში მშვიდი ხასიათი აქვთ და არსებობს მათთან სამახსოვრო ფოტოსურათის გადაღების შესაძლებლობა, რისი მეშვეობითაც ადგილობრივი მოსახლეობა გარკვეულ შემოსავალს ღებულობს.<ref name="Bicaba">Bicaba, I.Sites touristiques du Burkina: La mare aux crocodiles sacrés de Sabou Retrieved March 26, 2006, from http://www.lefaso.net/article.php3?id_article=3196 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927193011/http://www.lefaso.net/article.php3?id_article=3196 |date=2007-09-27 }} - 36k</ref> ==== ქვეყნის დასავლეთი ==== * [[ბობო-დიულასო]] [[ფაილი:BoboDioulasso-GrandMosqueN.JPG|thumb|right|ბობო-დიულასოს ძველი [[მეჩეთი]]]] ** '''კულტურის ეროვნული კვირეული (SNC)''' უაგადუგუსგან განსხვავებით ბობო-დიულასოში ტარდება საკუთარი კულტურის კვირეული, სადაც სხვადასხვა ეთნიკური ჯგუფები წარადგენენ საკუთარ ტრადიციულ კულტურას თეატრალური დადგმების სახით, სადაც ასრულებენ ტრადიციულ სიმღერებს და რიტუალურ ცეკვებს. კვირეულს ეძღვნება სხვადასხვა ღონისძიებები, რაც ბობო-დიულასოში იზიდავს ბევრ მაყურებელს. ** '''ბობო-დიულასოს მუზეუმი''' ** '''[[ძველი ქალაქი]]''' ** '''გუინგუეტი''' * [[ბანფორა]] ** '''სინდუს [[ბიუტი|ბიუტები]]''' სინდუს ბიუტები, რომლებიც წარმოადგენენ [[ქვიშაქვა|ქვიშაქვის]] შვერილებს, შეყვანილია [[იუნესკო]]ს ბუნებრივი მემკვიდრეობის სიაში. ** '''ბანფორას ჩანჩქერები''' ** '''[[ტენგრელა]]ს ტბა''' ==== ქვეყნის აღმოსავლეთი ==== * [[დიაპარა]] მთლიანობაში, ბურკინა-ფასოს აღმოსავლეთი უძველესი დროიდან ცნობილია კარგი ნადირობით, ხოლო ბოლო დროს ეროვნული პარკებითაც.<ref name="AfricaXplorer">Retrieved March 26, 2006, from http://www.africaxplorerr.com/burkina_faso/decouverte.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060622204627/http://www.africaxplorerr.com/burkina_faso/decouverte.htm |date=2006-06-22 }} - 72k -</ref> ** '''არლის ეროვნული პარკები და ეროვნული პარკი [[W (ეროვნული პარკი)|W]]''' ** '''ნაზინგას ნაკრძალები და სანადირო ტერიტორიები'''<ref name="AfricaXplorer"/> ** '''გობნაუგუს კლდეები'''<ref name="AfricaXplorer"/> ==== [[საჰელი]] ==== * ჯიბო ** '''არქეოლოგიური მუზეუმი და პობე მენგაოს ქვის სკულპტურები''' როგორც მუზეუმი, ასევე ქვის სკულპტურები წარმოადგენენ „ნამუსიანი ხალხის“ ცხოვრების ისტორიას (ბურკინა-ფასო — ნამუსიანი ხალხის ქვეყანა).<ref name="Soulama">Soulama, M(2005). Sites touristiques et tourisme d’affaires Retrieved March 26, 2006, from http://www.izf.net/izf/EE/pro/burkinafaso/1012.asp {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060519023331/http://www.izf.net/izf/EE/pro/burkinafaso/1012.asp |date=2006-05-19 }} - 81k</ref> * [[გორომ გორომი]] ** '''ქალთა ტრადიციული ხელსაქმეობა'''<ref name="Soulama"/> ** '''ტურისტული ბანაკი''' ბურკინა-ფასოს საჰელის ერთადერთი ქალაქი, რომელსაც გააჩნია აუცილებელი ინფრასტრუქტურა, როგორც წესი ემსახურება ტურისტების საბაზო ბანაკს, რომლებიც მოგზაურობენ ქვეყნის ჩრდილოეთში.<ref name="Soulama"/> === სოფლის მეურნეობა === მიუხედავად იმისა, რომ ბურკინა-ფასოს არ შეუძლია საკუთარი თავი დაიკმაყოფილოს საკვები პროდუქტებით, [[სოფლის მეურნეობა]]ს ქვეყანაში აქვს უზარმაზარი პოტენციალი. სოფლის მეურნეობაში დაკავებულია მუშა ძალის დიდი უმრავლესობა და 2004 წელს მასზე მოდიოდა [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს დაახლოებით 31 %. მაგრამ იმავე წლის შეფასებით მიწის საერთო ფართობის მხოლოდ 13 % დაკავებულია ერთწლოვანი ან მრავალწლოვანი კულტურებით. ქვეყნის ხელისუფლების მცდელობებმა აგრარული სექტორის მოდერნიზაციაზე მოიტანა გარკვეული წარმატებები, განსაკუთრებით [[ბამბა (ბოჭკო)|ბამბასთან]] მიმართებაში, რომლის ექსპორტმა 2004 წელს შეადგინა ექსპორტის საერთო მოცულობის 51 %. 2004 წელს წარმოებული 210 000 ტონა ბამბის დაახლოებით 85 % გავიდა ექსპორტზე. წარმატებებს პირველ რიგში ხელს უშლის არადამაკმაყოფილებელი წყალმომარაგება და ღარიბი [[ნიადაგი]]. თუმცა [[მარცვლეული კულტურები]]ს საერთო წარმოება გაიზარდა 1990 წლის 1 547 000 ტონიდან 2004 წლის 3 063 000 ტონამდე. სურსათზე მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად აუცილებელია საკვები პროდუქტების იმპორტი. 1980-იანი წლების დასაწყისში ადგილობრივი ძალებით აშენდა 1144 კმ-იანი არხი, რათა სარწყავი წყალი მიყვანილიყო მდინარე [[შავი ვოლტა|შავი ვოლტიდან]] ახალმშენებარე [[სურუს კაშხალი|სურუს კაშხლამდე]]. ეს სამუშაოები 40 000 ჰა სარწყავი მიწების შექმნის სახელმწიფოებრივი პროექტის გეგმის ნაწილია. 2004 წლის ძირითადი სასურსათო კულტურების წარმოების მაჩვენებლები შემდეგია: [[სორგო]] – 1 481 000 ტონა; [[ფეტვი]] – 881 000 ტონა; [[სიმინდი]] 595 000 ტონა; [[ბრინჯი]] 95 000 ტონა. ტექნიკურ კულტურებში (2004 წლის საწარმოო მაჩვენებლები) შეყვანილია [[ბამბა (გვარი)|ბამბა]] (315 000 ტონა), [[არაქისი]] (321 000 ტონა), ბამბის ბოჭკო (210 000 ტონა), ასევე [[შირბახტი]] (29 000 ტონა). სხვა მთავარი კულტურებია – [[მანიჰოტი]], [[ძაძა]], [[ბატატი]] და [[თამბაქო]]. [[შაქრის ლერწამი]] შემოტანილი იქნა განსაკუთრებით დიდი რაოდენობით და გახდა მთავარ სასაქონლო კულტურად; 2004 წელს ნაწარმოები იქნა 450 000 ტონა. === საგარეო ვაჭრობა === * '''ექსპორტი:''' $2,734 მილიარდი (2012 წელი) * '''ექსპორტის დარგები:''' [[ბამბა (ბოჭკო)|ბამბა]], [[ოქრო]], შინაური პირუტყვი, [[შირბახტი]] * '''ძირითადი მყიდველები:''' [[ბენინი]] – 25,9 %, [[ტოგო]] – 12,0 %, [[იაპონია]] – 5,7 %, [[ტაილანდი]] – 5,6 %, [[თურქეთი]] – 5,1 %(2013)<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2050.html#uv|title=Export Partners of Burkina Faso|publisher=[[CIA World Factbook]]|year=2012|accessdate=2013-07-27|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181206230311/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2050.html#uv|archivedate=2018-12-06}}</ref> * '''იმპორტი:''' $2,868 მილიარდი (2012 წელი) * '''იმპორტის დარგები:''' ნავთობპროდუქტები, მანქანები და მოწყობილობები, საკვები პროდუქტი * '''ძირითადი მომწოდებლები:''' [[კოტ-დ’ივუარი]] – 18,9 %, [[პაკისტანი]] – 18,1 %, [[განა]] – 4,5 %, [[ინდოეთი]] – 4,3 %, [[ჩინეთი]] – 4,3 % (2013)<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2061.html#uv|title=Import Partners of Burkina Faso|publisher=[[CIA World Factbook]]|year=2012|accessdate=2013-07-27|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181019233243/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2061.html#uv|archivedate=2018-10-19}}</ref> == სოციალური სფერო == === ჯანდაცვა === 2012 წელს სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა შეადგენს 57 წელს მამაკაცებისათვის და 59 წელს ქალებისათვის. 5 წლის ასაკამდე სიკვდილიანობის კოეფიციენტი და ბავშვთა სიკვდილიანობის კოეფიციენტი შესაბამისად შეადგენდა 102 და 66 ადამიანს 1000 დაბადებულზე.<ref>{{cite web|title=Statistics in Burkina Faso|url=http://www.who.int/countries/bfa/en/|publisher=[[World Health Organization]]}}</ref> 2014 წელს ქვეყნის მოსახლეობის საშუალო ასაკი შეადგენს 17 წელს, ხოლო მოსახლეობის რაოდენობის ტემპის ზრდა შეადგენს 3,05 %-ს.<ref name=cia>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uv.html Burkina Faso] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190906203318/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uv.html |date=2019-09-06 }}. CIA World Factbook</ref> 2011 წელს [[ჯანდაცვა|ჯანდაცვის]] ხარჯებმა შეადგინა [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს 6,5 %; დედათა სიკვდილიანობის კოეფიციენტი შეადგენდა 300 ადამიანს 100 000 დაბადებულზე, ხოლო 2010 წელს ექიმების რაოდენობა 1000 მოსახლეზე შეადგენს 0,05-ს. 2012 წელს გამოთვლილი იქნა, რომ ზრდასრული ადამიანების (15-49 წელი) აიდ-ინფექციით დაავადებულთა გავრცელება შეადგენდა 1,0 %-ს.<ref>[http://www.unaids.org/en/regionscountries/countries/burkinafaso/ UN AIDS: HIV/AIDS – adult prevalence rate]. Retrieved on 25&nbsp;July 2014</ref> 2011 წლის UNAIDS-ის მონაცემებით, აიდ-ინფექციის გავრცელება მცირდება ორსულ ქალთა შორის, რომლებიც გამოკვლევებს იკეთებენ სამშობიარო კლინიკებში.<ref>{{citation|url=http://www.unaids.org/en/media/unaids/contentassets/documents/unaidspublication/2011/JC2216_WorldAIDSday_report_2011_en.pdf|title=UNAIDS World AIDS Day Report 2011|publisher=UNAIDS|accessdate=29 March 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130601011732/http://www.unaids.org/en/media/unaids/contentassets/documents/unaidspublication/2011/JC2216_WorldAIDSday_report_2011_en.pdf|archivedate=1 ივნისი 2013}}</ref> 2005 წელს მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის მიერ ჩატარებული კვლევების მონაცემებით, ბურკინა-ფასოს გოგონების და ქალების დაახლოებით 72,5 % განიცდის [[ქალთა წინადაცვეთა]]ს, რომლის მიზეზი ტრადიციული რიტუალების შესრულებაა.<ref>[http://www.who.int/reproductivehealth/topics/fgm/prevalence/en/index.html Female genital mutilation and other harmful practices], WHI.int</ref> 2001 წელს ცენტრალური ხელისუფლების ხარჯები ჯანდაცვაზე შეადგენდა 3 %-ს.<ref>{{cite web|url=http://globalis.gvu.unu.edu/indicator_detail.cfm?IndicatorID=142&Country=BF|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110516041014/http://globalis.gvu.unu.edu/indicator_detail.cfm?IndicatorID=142&Country=BF|archivedate=16 May 2011|title=Globalis – an interactive world map – Burkina Faso – Central government expenditures on health|publisher=Globalis.gvu.unu.edu|accessdate=1 October 2009}}</ref> 2009 წლის კვლევების მდგომარეობით 100 000 ადამიანზე სულ მხოლოდ 10 ექიმი მოდიოდა.<ref name="autogenerated1">{{cite web|url=http://www.afro.who.int/index.php?option=com_content&view=article&id=1018&Itemid=2045&lang=en|title=WHO Country Offices in the WHO African Region – WHO &#124; Regional Office for Africa|publisher=Afro.who.int|access-date=20 June 2010}}</ref> ამას გარდა, ქვეყანაში არსებობდა 41 მედდა და 13 ექთანი 100 000 ადამიანზე.<ref name="autogenerated1"/> 1993 წლიდან დაწყებული 2009 წლამდე ქვეყანაში დემოგრაფიული და სამედიცინო-სანიტარული კვლევები სამჯერ ჩატარდა.<ref name="Burkina Surveys">[https://web.archive.org/web/20110816011006/http://www.measuredhs.com/countries/country_main.cfm?ctry_id=50&c=Burkina%20Faso Burkina Faso DHS Surveys], measuredhs.com</ref> 2016 წელს დენგეს ციებ-ცხელების დროს დაიღუპა 20 ადამიანი. ამ დაავადების შემთხვევები დარეგისტრირებულია უაგადუგუს ყველა 12 რაიონში.<ref>{{Cite news|url=http://www.bbc.com/news/world-africa-38078754|title=Dengue fever kills 20 in Burkina Faso|last= |first= |date= |work= |access-date= |via= }}</ref> === განათლება === [[განათლება]] ბურკინა-ფასოში იყოფა სამ ნაწილად – დაწყებით, საშუალო და უმაღლეს განათლებად.<ref>{{cite web|url=http://www.nationsencyclopedia.com/Africa/Burkina-Faso-EDUCATION.html|title=Education – Burkina Faso|publisher=Nationsencyclopedia.com|accessdate=1 October 2009}}</ref> საშუალო სკოლებში სწავლა ჯდება დაახლოებით 25 000 CFA ფრანკი ($50 [[აშშ დოლარი]]) წელიწადში, რაც გაცილებით აღემატება ქვეყნის მოსახლეობის ოჯახების უმრავლესობის შესაძლებლობებს. ბიჭები განათლებას უპირატესობას აძლევენ, მაგრამ გოგონებში სწავლისა და განათლების დონე საგრძნობლად დაბალია. გოგონების სასკოლო განათლებაში დასწრების დონის ამაღლება შეიმჩნევა გოგონებისადმი სწავლის გაიაფებისა და მათთვის სტიპენდიების მიცემის სახელისუფლებო პოლიტიკის მეშვეობით. განათლების შესახებ კანონის საფუძველზე სასკოლო განათლება სავალდებულოა 6-დან 16 წლამდე ბავშვებისათვის.<ref name=ilab>"Burkina Faso". [http://www.dol.gov/ilab/media/reports/iclp/tda2005/tda2005.pdf ''2005 Findings on the Worst Forms of Child Labor''] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140109071239/http://www.dol.gov/ilab/media/reports/iclp/tda2005/tda2005.pdf|date=January 9, 2014}}. [[Bureau of International Labor Affairs]], [[U. S. Department of Labor]] (2006). ''This article incorporates text from this source, which is in the [[public domain]]</ref> მიუხედავად ამისა ხელისუფლებას არ გააჩნია საყოველთაო უფასო დაწყებითი განათლების უზრუნველყოფის საკმარისი რესურსები.<ref name=ilab/> ბავშვები მაინც იხდიან სწავლის საფასურს და ადგილობრივ თემებს ხშირად უწევთ დაწყებითი სკოლების შენობებისა და მასწავლებელთა საცხოვრებლების აშენება.<ref name=ilab/> ბავშვები ღარიბი ოჯახებიდან განაგრძობენ უფასო განათლების მიღებას საშუალო და უმაღლეს სასწავლებლებში გამოცდების ჩაბარების შემდეგ.<ref name=ilab/> გადასვლა დაწყებითი სკოლიდან საშუალო სკოლაში ({{lang-en|middle school}}), საშუალოდან ზედა საშუალო სკოლაში ({{lang-en|high school}}) ან ზედა საშუალო სკოლიდან კოლეჯში ხდება ეროვნული გამოცდების ჩაბარების შემდეგ. უმაღლესი განათლების დაწესებულებებია [[უაგადუგუს უნივერსიტეტი]], [[ბობო-დიულასოს პოლიტექნიკური უნივერსიტეტი]] და [[კუდუგუს უნივერსიტეტი]]. დედაქალაქ უაგადუგუში ასევე ფუნქციონირებს რამდენიმე მცირე კერძო კოლეჯი, მაგრამ იქ სწავლა შეუძლია ქვეყნის მოსახლეობის საკმაოდ მცირე ნაწილს. ასევე ფუნქციონირებს აშშ-ში ბაზირებული კერძო სკოლის დედაქალაქ უაგადუგუში მდებარე [[უაგადუგუს საერთაშორისო სკოლა]] (უსს). [[გაერო]]ს განვითარების პროგრამის 2008 წლის მოხსენებაში ბურკინა-ფასოს უკავია მსოფლიოში განათლების ყველაზე უფრო დაბალ დონეზე მყოფი ქვეყნის ადგილი, მიუხედავად იმისა, რომ ხელისუფლების მიერ ჩატარებული ღონისძიებების შედეგად 1990 წელს არსებული 12,8 %-იანი განათლების დონე 2008 წელს გაორმაგდა და მიაღწია 25,3 %-ს.<ref>{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_20072008_EN_Complete.pdf|title=UNDP Human Development Report 2007/2008|accessdate=2016-01-13|deadurl=bot: unknown|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110429033726/http://hdr.undp.org/en/media/HDR_20072008_EN_Complete.pdf|archivedate=29 April 2011|df=dmy}}. Palgrave Macmillan. 2007. {{ISBN|978-0-230-54704-9}}</ref> == მასმედია == მასმედიას ბურკინა-ფასოში წარმოადგენს ბეჭვდითი ორგანოები, ასევე სახელმწიფო დაქვემდებარებაში მყოფი [[რადიო]]ს, ახალი ამბების და [[ტელევიზია|სატელევიზიო]] სადგურები. ქვეყანაში ასევე ფუნქციონირებს რამდენიმე კერძო სამაუწყებლო პროგრამა, რომლებიც გადმოსცემენ სპორტულ, მუსიკალურ, კულტურულ და რელიგიურ თემებს. ორი რადიოსადგური, აქედან ერთი უაგადუგუში და ერთიც ბობო-დიულასოში, იმყოფება სახელმწიფო რადიოკორპორაცია Radiodiffusion Nationale-ს დაქვემდებარებაში. იგი მაუწყებლობს ფრანგულ და მკვიდრი მოსახლეობის 13 ენაზე, იყენებს ორ საშუალო ტალღას [[ამპლიტუდური მოდულაცია|AM]] და [[სიხშირული მოდულაცია|FM]] სიხშირეზე. Radio Nationale Burkina (RTB) დედაქალაქ უაგადუგუდან მოკლე ტალღებზე 100 კილოვატიანი გადამცემის საშუალებით 4.815 და 5.030 მეგაჰერც ტალღებზე ფრანგულ ენაზე მთელ მსოფლიოში გადასცემს ახალ ამბებს.<ref>Radio Station World, ''[http://radiostationworld.com/locations/burkina_faso/ Burkina Faso: Governmental Broadcasting Agencies]''</ref> ასევე ფუნქციონირებს რამდენიმე დამოუკიდებელი და უცხოური რადიოსადგური, როგორებიცაა [[BBC]] და "Radio France Internationale" (RFI 1 - Afrique), რომლებიც იყენებენ თანამგზავრულ არხებს. 2002 წლის მდგომარეობით ფუნქციონირებდა 3 AM და 17 FM რადიოსადგური. სახელმწიფო სატელევიზიო სამაუწყებლო სადგური – Télévision Nationale du Burkina შეიქმნა 1963 წელს. გადაცემები მიმდინარეობს 6 დღე კვირაში და მისი მიღება შესაძლებელია მხოლოდ უაგადუგუში და ბობო-დიულასოში. ხელისუფლება ახორციელებს მათი ყურებისათვის საერთო-საზოგადოებრივი ცენტრების შექმნას. ასევე არსებობს რამდენიმე კერძო ტელეარხი. 2003 წლის შეფასებით ქვეყანაში თითოეულ 1000 ადამიანზე მოდიოდა 433 რადიო და 12 [[ტელევიზორი]].<ref>{{Cite web |url=http://www.tnb.bf/ |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=2017-09-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061209110136/http://www.tnb.bf/ |archivedate=2006-12-09 }}</ref> ქვეყანაში გამოიცემა რამდენიმე ყოველდღიური, ყოველკვირეული და ყოველთვიური გაზეთი: * ''L'Evénement'', ყოველთვიური * ''L'Hebdomadaire du Burkina'', ყოველკვირეული * ''L'Indépendant'', 1993 წელს დაფუძნებული ყოველკვირეული<ref>{{Cite web |url=http://www.independant.bf/ |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=2017-09-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061201074557/http://www.independant.bf/ |archivedate=2006-12-01 }}</ref> * ''Le Journal du Jeudi'', სატირული ყოველკვირეული<ref>http://www.journaldujeudi.com/</ref> * ''[[L'Observateur Paalga]]'', ყოველდღიური ყოველკვირეულის დამატებით, დაარსებული 1973 წელს, დაიწვა 1984 წელს, აღდგა 1991 წელს<ref>http://www.lobservateur.bf/</ref> * ''L'Opinion'', ყოველკვირეული<ref>{{Cite web |url=http://www.zedcom.bf/ |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=2017-09-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170912170223/http://zedcom.bf/ |archivedate=2017-09-12 }}</ref> * ''[[Le Pays (Burkina Faso)|Le Pays]]'', ყოველდღიური, გამოიცემა 1991 წლიდან<ref>http://www.lepays.bf/</ref> * ''San Finna'', ყოველკვირეული, 1999 წლიდან გამოიცემა ორშაბათობით<ref>http://www.sanfinna.com/</ref> * ''[[Sidwaya]]'', 1984 წლიდან ყოველდღიური<ref>{{Cite web |url=http://www.sidwaya.bf/ |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=2017-09-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170916145525/http://www.sidwaya.bf/ |archivedate=2017-09-16 }}</ref> [[ტელეფონი|სატელეფონო]] და [[ტელეგრაფი|სატელეგრაფო]] მომსახურება შესაძლებელია [[პარიზი|პარიზამდე]] და მეზობელ ქვეყნებამდე. 2003 წელს თითოეულ 1000 ადამიანზე მოდიოდა დაახლოებით 5 სატელეფონო ნომერი; ტელეფონის დადგმის რიგში იმყოფებოდა დაახლოებით 12 400 ადამიანი. იმავე წელს თითოეულ 1000 ადამიანზე მოდიოდა დაახლოებით 19 მობილური ტელეფონი. ქვეყანაში [[ინტერნეტი]]ს გამოყენების ხარისხი იყო დაბალი, მაგრამ მისი გაუმჯობესება დაიწყო 22 მეგაბიტი/სთ-იანი ოპტიკურბოჭკოვანი საერთაშორისო კავშირგაბმულობის დამონტაჟების შემდეგ, რომელმაც გაცილებით გააუმჯობესა ადრინდელი 128 კილობიტი/სთ-იანი სისტემა. ONATEL-ის კომპანია FasoNet წამყვანი ინტერნეტ-პროვაიდერია ქვეყანაში, დომინანტია [[ADSL]]-ის და [[EV-DO]]-ის ტექნოლოგიების სიხშირის ზოლის ბაზარზე ფიქსირებულ უკაბელო მომსახურებაში.<ref name=Budde-BurkinaFaso-2014>[http://www.budde.com.au/Research/Burkina-Faso-Telecoms-Mobile-and-Broadband.html "Burkina Faso - Telecoms, Mobile and Broadband"], BuddeComm, 29 January 2014. Retrieved 11 February 2014.</ref> მობილური ოპერატორები ემსახურებიან მონაცემების გადაცემას [[GPRS]]-ის და [[EDGE]]-ს ტექნოლოგიების გამოყენებით, ასევე მესამე თაობის (3G) მობილურ კავშირს ფართეზოლიანი ტექნოლოგიებით, რომელიც 2013 წელს შემოიტანა [[ინდოეთი|ინდურმა]] კომპანია [[Bharti Airtel]]-მა.<ref>[http://www.itnewsafrica.com/2013/05/airtel-launches-first-3-75-g-service-in-burkina-faso/ "Airtel launches first 3.75 G service in Burkina Faso"], IT News Africa, 28 May 2013. Retrieved 19 April 2015.</ref> 2013 წლის მარტში [[საერთაშორისო ტელეკომუნიკაციების კავშირი]]ს ''სუბსაჰარული აფრიკის ინტერნეტში საერთაშორისო ჩართვის კვლევების ორგანიზაციამ'' განაცხადა, რომ ბურკინა-ფასოს „ინტერნეტ-ბაზარი არ არის საკმარისად დინამიური და კონკურენტუნარიანი“ და რომ ინტერნეტ-შესაძლებლობის მობილური ტელეფონების მაღალი ხარჯები (ექვსჯერ უფრო მეტი დანახარჯი ძირითად მობილურ ტელეფონზე) და მობილური ინტერნეტის გამოწერა (შვიდჯერ უფრო მეტი დანახარჯი ძირითად მობილურ ტელეფონზე) ზღუდავს ინტერნეტის მომხმარებელთა რაოდენობას.<ref>[http://www.itu.int/en/ITU-D/Regulatory-Market/Documents/IIC_Africa_Final-en.pdf ''Study on international Internet connectivity in sub-Saharan Africa''], Abossé Akue-Kpakpo, International Telecommunications Union (ITU), March 2013. Retrieved 11 February 2014.</ref> [[ინტერნეტის პირველადი დომენი]]ა [[.bf]].<ref name=CIAWFB-BurkinaFaso-2014>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uv.html "Communications: Burkina Faso"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190906203318/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uv.html |date=2019-09-06 }}, ''World Factbook'', U. S. Central Intelligence Agency, 28 January 2014. Retrieved 11 February 2014.</ref> 2012 წელს ქვეყანაში არსებობდა 643 504 მომხმარებელი, მსოფლიოში 127-ე ადგილი; მოსახლეობის 3,7 %, მსოფლიოში 194-ე ადგილი (2012 წელი).<ref name=NIUCalc>Calculated using penetration rate and population data from [http://www.census.gov/population/international/data/idb/rank.php "Countries and Areas Ranked by Population: 2012"], Population data, International Programs, U. S. Census Bureau, retrieved 26 June 2013</ref><ref name=ITU-IndividualsUsingTheInternet>[http://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Documents/statistics/2013/Individuals_Internet_2000-2012.xls "Percentage of Individuals using the Internet 2000-2012"], International Telecommunications Union (Geneva), June 2013, retrieved 22 June 2013</ref> არ არსებობს არანაირი სახელისუფლებო შეზღუდვა ინტერნეტთან კავშირზე; მაგრამ კავშირგაბმულობის უმაღლესი საბჭო (SCC) არსებული რეგლამენტის დაცვის უზრუნველყოფის მიზნით აკონტროლებს ინტერნეტ-[[საიტი|ვებ-საიტებსა]] და [[ინტერნეტ-ფორუმი|ინტერნეტ-ფორუმებს]]. მაგალითად, 2012 წლის მაისში SCC-მა გამოსცა გაფრთხილება ვებ-საიტებისთვის, რომლის მიხედვითაც მომხმარებელმა ვითომდა შეურაცხყოფა მიაყენა პრეზიდენტ [[ბლეზ კომპაორე]]ს ინტერნეტ-ფორუმში.<ref name=USDOS-CRHRP-BurkinaFaso-2012>[https://www.state.gov/j/drl/rls/hrrpt/humanrightsreport/index.htm?year=2012&dlid=204094 "Burkina Faso"], ''Country Reports on Human Rights Practices for 2012'', Bureau of Democracy, Human Rights and Labor, U. S. Department of State, 18 April 2013. Retrieved 11 February 2014.</ref> == კულტურა == [[დასავლეთი აფრიკა|დასავლეთ აფრიკაში]] ბურკინა-ფასოს [[კულტურა]]ს ასევე ეძახიან ბურკინაბეს კულტურას. ბურკინა-ფასოს კულტურის ორი მთავარი ელემენტია მისი ტრადიციული [[ნიღაბი (რიტუალი)|ნიღბები]] და [[ცეკვა|ცეკვები]]. დასავლეთ [[საჰელი]]ს ამ რეგიონში ნიღბები გამოიყენება ღმერთებისადმი მსხვერპლშეწირვის რიტუალებისთვის და სოფლებში ცხოველთა სულების გამოხატვისათვის. მეორე მხრივ ნატურალური ცეკვა გამოიყენება იმისთვის, რომ სოფლის მოსახლეობამ გამოხატოს სულების თაყვანისცემის სურვილი. === ლიტერატურა === ბურკინა-ფასოს [[ლიტერატურა]] დაფუძნებულია ზეპირსიტყვიერ ტრადიციებზე, რომელიც ჯერ კიდევ ცხოვრებისეულია.<ref name="KS">{{cite book | last = Salhi | first = Kamal | authorlink = | coauthors = | title = Francophone Voices | publisher = Intellect Books | date = 1999 | location = | url = https://books.google.com/books?id=G9u9TeDegXMC | isbn = 1-902454-03-0 | page = 37}}</ref> 1934 წელს, [[საფრანგეთი]]ს [[ოკუპაცია|ოკუპაციის]] დროს, დიმ-დოლობსომ უედრაოგომ გამოაქვეყნა საკუთარი ''Maximes, pensées et devinettes mossi'' (მოსის ხალხის აფორიზმები, აზრი და გამოცანები), [[მოსი (ხალხი)|მოსის]] ხალხის ისტორიის ზეპირი ჩანაწერები.<ref name="KS" /> ზეპირსიტყვიერი ტრადიცია ქვეყნის დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგაც, 1960-იან წლებში, აგრძელებდა თავისი გავლენის მოხდენას ბურკინა-ფასოს ისეთ მწერლებზე, როგორებიცაა ნაზი ბონი და როჟერ ნიკიემა.<ref name="TJA">{{cite book | last = Allan | first = Tuzyline Jita | authorlink = | coauthors = | title = Women's Studies Quarterly: Teaching African Literatures in a Global Literary | publisher = [[Feminist Press]] | date = 1997 | location = | url = https://books.google.com/books?id=QD8TgZVWugYC | isbn = 1-55861-169-X | page = 86}}</ref> 1960-იან წლებში შეიმჩნეოდა [[დრამატურგი]]ული პუბლიკაციების რაოდენობის ზრდა.<ref name="KS" /> 1970-იანი წლებიდან ბურკინა-ფასოს ლიტერატურული წრე შეივსო ბევრი სხვა [[მწერალი|მწერლით]].<ref name="JM">{{cite book | last = Marchais | first = Julien | authorlink = | coauthors = | title = Burkina Faso | publisher = Petit Futé | date = | location = | pages = 91–92 | url = https://books.google.com/books?id=6jsBLSzJWYsC | language = French | isbn = 2-7469-1601-0}}</ref> === თეატრი === ბურკინა-ფასოს [[თეატრი|თეატრში]] ერთმანეთში შერეულია კოლონიალური გავლენის ტრადიციული წარმოდგენები და პოსტ-კოლონიალური მცდელობები, სოფლის მაცხოვრებლებისთვის მიეცათ ცოდნა, რათა შექმნილიყო თვითმყოფადი ეროვნული თეატრი. ბურკინა-ფასოს სხვადასხვა ეთნიკური ჯგუფების ტრადიციულ რიტუალურ წეს-ჩვეულებებში უკვე დიდი ხანია გამოიყენება ცეკვები და ნიღბები. კოლონიალურ პერიოდში ფრანგული თეატრის დიდი გავლენის გამო ჩვეულებრივი მოვლენა იყო დასავლური ტიპის თეატრი. ქვეყნის დამოუკიდებლობამ მოიტანა თეატრის ახალი სტილი, მიმართული ქვეყნის სოფლის მოსახლეობის განათლების და გართობისათვის. === კინო === ბურკინა-ფასოს ყველაზე უფრო პოპულარული თეატრი მდებარეობს მის დედაქალაქ უაგადუგუში, რომელიც ქვეყნის სოციალური და კულტურული მოვლენების ცენტრია. უაგადუგუ იმ ადამიანების აქტიურობის ცენტრია, ვინც მონაწილეობს [[აფრიკის კინემატოგრაფია|აფრიკული კინოს]] შექმნაში და აქ ყოველწლიურად იმართება [[აფრიკული ქვეყნების კინოსა და ტელევიზიის ფესტივალი უაგადუგუში|უაგადუგუს]] [[პანაფრიკანიზმი|პანაფრიკული]] [[კინოფესტივალი]] (FESPACO), რომელიც მსოფლიოში აღიარებული [[ფესტივალი]]ა. ამ ფესტივალის ლაურეატები გახდნენ ბურკინა-ფასოელი რეჟისორები [[გასტონ კაბორე]] და [[იდრისა უედრაოგო]]. [[კულტურა]] და [[ხელოვნება]] ასევე აისახება სოფელ [[ლაონგო]]ს [[გრანიტი]]ს ქვებიან მოშიშვლებულ ფართობზე, სადაც იწვევენ მთელი ქვეყნის ხელოვნებს ქვებზე სკულპტურების შესაქმნელად.<ref name="Laongo">Burkina Faso (2006b). Sculptures de Laongo Burkina Faso Retrieved 04/12/ 2006 from [http://abc.burkina.faso.free.fr/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060427142442/http://abc.burkina.faso.free.fr/ |date=2006-04-27 }}</ref> იდრისა უედრაოგო კომერციულად ყველაზე უფრო წარმატებული აფრიკელი რეჟისორია ბურკინა-ფასოში. იგი, თავისი ფილმით „კანონი“ (1990 წელი), გახდა ერთადერთი აფრიკელი რეჟისორი, რომელმაც მიიღო [[კანის კინოფესტივალის გრან პრი]]. === მუსიკა === ბურკინა-ფასოს [[მუსიკა]] მოიცავს 60 სხვადასხვა [[ეთნოსი|ეთნიკური ჯგუფის]] ფოლკლორს. დასავლეთ აფრიკის სხვა სახელმწიფოების მსგავსად [[გრიოტი|გრიოტების]] კასტა ცნობილია როგორც „წარსულის ხსოვნის შემნახველები“: ისტორიულად თითოეული მმართველის დაკრძალვისას ისინი წარმოთქვამდნენ მანამდე არსებული მმართველების სახელებს, ისინი ერეოდნენ სხვა ადამიანების პირად საქმეებში და გამოჰქონდათ საზოგადოების შეხვედრებზე. მოსის ხალხის გრიოტებს შენარჩუნებული აქვთ ძველი სამეფო სახლებში და სასამართლოებში არსებული მუსიკა. გრიოტების [[სიმებიანი საკრავები]] [[კორა]] პოპულარული იყო დასავლეთი აფრიკის ტერიტორიის დიდ ნაწილზე მდებარე მალის იმპერიაში 1240-იან წლებში. კორას ტრადიციულად ჰქონდა 7 სიმი, მხოლოდ [[გამბია|გამბიის]] გრიოტების ინსტრუმენტ [[მადი ვულენდი]]ს გააჩნდა 21 სიმი. კორას ინსტრუმენტით დაკვრა შესაძლებელი იყო რამდენიმე ხმათა თანმიმდევრობით. მანდეს ტომის მომღერლები ასევე იყენებდნენ ხის [[ქსილოფონი]]ს მსგავს საკრავ [[ბალაფონი|ბალაფონს]]. [[დაგააბა]]ს, [[ბვა]]ს და [[სენუფო]]ს ხალხს ასევე გააჩნიათ ამ ინსტრუმენტის საკუთარი ნაირსახეობები. ბარაბან [[ჯემბე]]ს, როგორც ბალაფონს, ხშირად ამზადებენ ქალაქ ბობო-დიულასოში. ჯემბე, რომელიც ბურკინა-ფასოს ტრადიციული მუსიკის მთავარი ნაწილია, [[მანდინკა]]ს ხალხის გამოგონილია. ის დამზადებულია მერქნის მთელი ნაწილისაგან, როგორც წესი Khaya senegalensis-ის ან Afzelia africana-ს ხის ჯიშებისაგან. ბარაბანი [[ბენდრე]] (მალიში ჰქვია ბარა, ხოლო ჰაუსას ხალხი ეძახის დუმაას) – [[მემბრანოფონი]]ა, დამზადებული თავმოჭრილი [[გოგრა|გოგრისგან]], რომელიც თხის ან ცხვრის კანითაა დაფარული. ეს უძველესი ინსტრუმენტია, სავარაუდოდ ნააბა უბრის მმართველობის დროს შემოღებული. ასევე სიმებიანი ინსტრუმენტია [[ნგონი]]. ლეგენდის თანახმად ის გამოიგონა სენუფოს ტომის მონადირემ. ნგონის ასევე იყენებენ ნიგერში, სენეგალში და მალიში. ჩრდილოეთში მცხოვრები [[ფულბე]]ს ხალხი იყენებენ სხვადასხვა ტრადიციულ ინსტრუმენტებს, როგორებიცაა ბარაბნები ჰოდუ (ანუ [[ხალამი]], წააგავს [[ბანჯო]]ს) და რიტი ან რიიტი (ერთსიმიანი ხემიანი ინსტრუმენტი), ისინი იყენებენ დასარტყმელი ინსტრუმენტების რთულ ვოკალურ ტექნიკას. მათ გრიოტებს გაულოს ეძახიან. === სამზარეულო === ბურკინა-ფასოს სამზარეულო ბევრი კომპონენტით ჰგავს [[დასავლეთი აფრიკა|დასავლეთი აფრიკის]] მრავალი ქვეყნის სამზარეულოს და დაფუძნებულია იმ ძირითად საკვებ პროდუქტებზე, რომლებიცაა [[სორგო]], [[ფეტვი]], [[ბრინჯი]], [[ფონიო]], [[სიმინდი]], [[არაქისი]], [[კარტოფილი]], [[ლობიო]], [[იამსი]] და [[ბამი (მცენარე)|ბამი]].<ref name="ox">{{cite web|title=Oxfam's Cool Planet - Food in Burkina Faso|publisher=[[Oxfam]]|date=|url=http://www.oxfam.org.uk/coolplanet/ontheline/explore/journey/burkina/food.htm|accessdate=2008-05-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120517115414/http://www.oxfam.org.uk/coolplanet/ontheline/explore/journey/burkina/food.htm|archivedate=2012-05-17}}</ref> ბრინჯი, სიმინდი და ფეტვი მარცვლეულის ყველაზე უფრო პოპულარული სახეობაა.<ref name=foodculture>{{cite encyclopedia|article=Burkina Faso|encyclopedia=Food Cultures of the World|author=Liza Debrevic|pages=23–30|editor=Ken Albala|publisher=ABC-CLIO}}</ref> შემწვარი ხორცი გავრცელებული საკვებია, განსაკუთრებით [[ცხვარი|ცხვრის]], [[შინაური თხა|თხის]], [[ძროხა|ძროხის]] და [[თევზი]]ს.<ref name="JM-1">Marchais, Julien. p. 99</ref> ამას გარდა ბურკინა-ფასოს სუფრა მდიდარია [[ბოსტნეული კულტურები]]თ, როგორებიცაა იამსი, კარტოფილი, ბამი, [[ჩვეულებრივი პომიდორი|პომიდორი]], [[ყაბაყი]], [[სტაფილო]], [[პრასი]], [[ხახვი]], [[ჭარხალი]], [[გოგრა]], [[კიტრი]], [[კომბოსტო]], [[მჟაუნა]] და [[ისპანახი (გვარი)|ისპანახი]].<ref name=foodculture/> == სპორტი == [[სპორტი]] ბურკინა-ფასოში ფართედაა გავრცელებული და მოიცავს [[ფეხბურთი|ფეხბურთს]], [[კალათბურთი|კალათბურთს]], [[ველოსპორტი|ველოსპორტს]], [[ხელბურთი|ხელბურთს]], [[რაგბი]]ს, [[ჩოგბურთი|ჩოგბურთს]], [[კრივი|კრივს]] და აღმოსავლურ ორთაბრძოლებს. ფეხბურთი საკმაოდ პოპულარულია ქვეყანაში, მას თამაშობენ როგორც პროფესიონალები, ასევე მოყვარულები მთელი ქვეყნის ქალაქებში და სოფლებში. [[ბურკინა-ფასოს ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები]]ს მეტსახელია „Les Etalons“ („კვიცები“), რომელიც აღებულია ლეგენდარული პრინცესა [[იენენგა]]ს ცხენის სახელისაგან. 1998 წელს ბურკინა-ფასოში გაიმართა [[აფრიკის ერთა თასი]]ს ტურნირი, რომლის დროსაც ქალაქ ბობო-დიულასოში აშენდა ახალი [[სტადიონი]]. 2013 წელს ბურკინა-ფასოს ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა]]ში ჩატარებულ აფრიკის ერთა თასის ფინალში გავიდა, მაგრამ დამარცხდა [[ნიგერიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ნიგერიის ეროვნულ საფეხბურთო ნაკრებთან]] ანგარიშით 0:1. 2017 წელს [[გაბონი|გაბონში]] ჩატარებულ ანალოგიურ ტურნირში ბურკინა-ფასოს ნაკრებმა მესამე ადგილისთვის შეხვედრაში დაამარცხა [[განის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები]] ანგარიშით 1:0 და მოიპოვა [[ბრინჯაო]]ს მედლები. კალათბურთი სპორტის მეორე სახეობაა, რომელიც დიდი პოპულარობით სარგებლობს, როგორც მამაკაცებში, ასევე ქალებშიც.<ref>{{cite book|last=Keim|first=Marion|title=Sport and Development Policy in Africa – Results of collaborative study of selected country cases|publisher=SUN PRESS|date=2014|orig-year=1st&nbsp;pub. 2014|pages=206|chapter=COUNTRY PROFILE OF SPORT AND DEVELOPMENT – Sport and Popularity|chapterurl=https://books.google.com/books?id=8jsrAwAAQBAJ&pg=PA57&lpg=PA57&dq=burkina+faso+most+popular+sport&source=bl&ots=2XLwHAPhdR&sig=zIij3MIvAw9skbBFiHpZ23IM3sI&hl=de&sa=X&ved=0CEgQ6AEwBWoVChMIwrTw_bnzyAIVhkAaCh2lNgiE#v=onepage&q=basketball&f=false|isbn=978-1-920689-20-9|lastauthoramp=y}}</ref> [[ბურკინა-ფასოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]]სთვის ყველაზე წარმატებული იყო 2013 წელი, როდესაც მან პირველად ითამაშა [[აფრიკის ჩემპიონატი კალათბურთში|კალათბურთში აფრიკის ჩემპიონატის]] ფინალურ ეტაპზე. ბურკინა-ფასომ მონაწილეობა მიიღო 9 [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები|ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებზე]]. ქვეყანას დებიუტი ჰქონდა [[მიუნხენი]]ს [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1972|1972 წლის ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებზე]] სახელწოდებით ''[[ზემო ვოლტის რესპუბლიკა]]'', მაგრამ შემდეგ გამოტოვა [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1976|მონრეალის]], [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1980|მოსკოვის]] და [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1984|ლოს-ანჯელესის]] [[ოლიმპიური თამაშები]]. ქვეყანა ოლიმპიურ ოჯახში დაბრუნდა მხოლოდ [[1988]] წელს [[სეული]]ს [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1984|ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებზე]] უკვე ბურკინა-ფასოს სახელწოდებით. მას შემდეგ ბურკინა-ფასოს სპორტსმენები მონაწილეობდნენ ყველა ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებზე. ქვეყანას ყველა ოლიმპიურ თამაშებზე წარმოადგენდა 19 მამაკაცი და 10 ქალი, რომლებმაც მონაწილეობა მიიღეს [[კრივი]]ს, [[ძიუდო]]ს, [[მძლეოსნობა|მძლეოსნობის]], [[ცურვა|ცურვის]] და [[ფარიკაობა|ფარიკაობის]] ტურნირებში. ყველაზე უფრო მრავალრიცხოვანი დელეგაცია (6-6 სპორტსმენი) ბურკინა-ფასომ გააგზავნა [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1988|1988]] და [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2008|2008]] წლების ოლიმპიურ თამაშებზე. [[ზამთრის ოლიმპიური თამაშები|ზამთრის ოლიმპიურ თამაშებში]] ქვეყანას მონაწილეობა არასოდეს არ მიუღია. ბურკინა-ფასოს სპორტსმენებს არასოდეს არ მოუპოვებიათ [[ოლიმპიური მედალი|ოლიმპიური მედლები]]. ბურკინა-ფასოს ეროვნული ოლიმპიური და სპორტული კომიტეტი შეიქმნა 1965 წელს, რომელიც [[საერთაშორისო ოლიმპიური კომიტეტი|საერთაშორისო ოლიმპიურმა კომიტეტმა]] სცნო 1972 წელს. მონაწილეთა რაოდენობა ოლიმპიურ თამაშებზე: {| class=wikitable style="text-align:center" ! სპორტის სახეობა ! [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1972|1972]] ! [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1988|1988]] ! [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1992|1992]] ! [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1996|1996]] ! [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2000|2000]] ! [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2004|2004]] ! [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2008|2008]] ! [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2012|2012]] ! [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2016|2016]] ! სულ |- |align=left|[[კრივი]] | |2 | |1 |1 | | | | |4 |- |align=left|[[ძიუდო]] | | |1 | |1 |1(1) |1(1) |1(1) |1 |4(2) |- |align=left|[[მძლეოსნობა]] |1 |4(1) |3 |4(2) |2(1) |3(1) |2(1) |2(1) |2(1) |15(6) |- |align=left|[[ცურვა]] | | | | | |1 |2(1) |2(1) |2(1) |5(2) |- |align=left|[[ფარიკაობა]] | | | | | | |1 | | |1 |- !სულ სპორტსმენი|| 1 || 6(1) || 4 || 5(2) || 4(1) || 5(2)|| 6(3) || 5(3) || 5(2) || 29(10) |} * ფრჩხილებში ნაჩვენებია ქალი სპორტსმენების რაოდენობა გუნდის შემადგენლობაში == დღესასწაულები == ბურკინა-ფასოში სადღესასწაულო დღეებია:<ref>{{cite web | last = | first = | authorlink = | coauthors = | title = Burkina Faso Public Holidays 2008 | work = | publisher = World Travel Guide | date = | url = http://www.worldtravelguide.net/country/45/public_holidays/Africa/Burkina-Faso.html | accessdate = 2008-06-06}} </ref> {| class="wikitable" |- ! თარიღი !! ქართული სახელწოდება !! ინგლისური სახელწოდება |- | 1 იანვარი || [[ახალი წელი]] || New Year's Day |- | 3 იანვარი || 1966 წლის სახელმწიფო გადატრიალების წლისთავი || Anniversary of the 1966 Coup d'État |- | 8 მარტი || [[ქალთა საერთაშორისო დღე]] || International Women's Day |- | 1 მაისი || [[მშრომელთა საერთაშორისო დღე]] || Labour Day |- | 4 აგვისტო || [[რევოლუციის დღე]] || Revolution Day |- | 5 აგვისტო || [[დამოუკიდებლობის დღე]] || Independence Day |- | 15 აგვისტო || [[მარიამ ღვთისმშობლის ამაღლების დღე]] || Assumption of Mary |- | 15 ოქტომბერი || 1987 წლის სახელმწიფო გადატრიალების წლისთავი || Anniversary of the 1987 coup d’état |- | 1 ნოემბერი || [[ყველა წმინდანის დღე]] || All Saints' Day |- | 11 დეკემბერი || რესპუბლიკის გამოცხადების დღე || Proclamation of the Republic |- | 25 დეკემბერი || [[ქრისტეს შობა]] || Christmas Day |} ==რესურსები ინტერნეტში== * {{wikiatlas|Burkina Faso}} * {{dmoz|Regional/Africa/Burkina_Faso}} * [http://www.gouvernement.gov.bf/ Premier Ministère], official government portal. {{fr icon}} * [http://www.lefaso.net/ LeFaso.net], a news information site. * [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/burkinafaso.htm Burkina Faso] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080821140152/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/burkinafaso.htm |date=2008-08-21 }} from ''UCB Libraries GovPubs''. * [http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-13072774 Burkina Faso profile] from the [[BBC News]]. * [http://allafrica.com/burkinafaso/ News headline links] from [[AllAfrica.com]]. * [https://web.archive.org/web/20120526073427/http://www.odi.org.uk/work/regions-countries/details.asp?id=222&title=burkina-faso Overseas Development Institute]. * [http://www.newint.org/columns/country/2011/07/01/burkina-faso-profile/ Country profile] at [[New Internationalist]]. * [http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=BF Key Development Forecasts for Burkina Faso] from [[International Futures]]. * [http://wits.worldbank.org/CountryProfile/Country/BFA/Year/2011/Summary World Bank 2011 Trade Summary for Burkiana Faso]. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აფრიკის ქვეყნები}} {{აფრიკის კავშირი}} {{ესკიზი-ბურკინა-ფასო}} [[კატეგორია:ბურკინა-ფასო|*]] [[კატეგორია:აფრიკის ქვეყნები]] [[კატეგორია:ფრანგულენოვანი ქვეყნები]] [[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფოები]] bx7vd1p3cv6xmbexi66h82rsi6li60f 4815884 4815883 2025-06-17T13:33:33Z Jaba1977 3604 /* სქოლიო */ 4815884 wikitext text/x-wiki {{ქვეყანა| |მშობლიური_სახელი = {{lang-fr|Burkina Faso}} |სრული_სახელი = ბურკინა-ფასო |საერთო_სახელი = ბურკინა-ფასო |დროშა = Flag_of_Burkina_Faso.svg |გერბი = Coat of arms of Burkina Faso.svg |რუკა = Burkina Faso (orthographic projection).svg |ჰიმნი = მხოლოდ ერთი ღამე |დევიზი = ერთიანობა, პროგრესი, სამართალი<br />({{lang-fr|Unité, Progrès, Justice}}) |ოფიციალური_ენები = [[ფრანგული ენა]] |დედაქალაქი = [[უაგადუგუ]] |latd=12 |latm=20 |latNS=N |longd=1 |longm=40 |longEW=W |უდიდესი_ქალაქი = [[უაგადუგუ]] |მთავრობის_ტიპი = [[უნიტარიზმი|უნიტარული]] [[რესპუბლიკა]] [[სამხედრო ხუნტა|სამხედრო ხუნტით]] სათავეში |ლიდერის_ტიპი_1 = [[ბურკინა-ფასოს პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის_სახელი_1 = [[იბრაჰიმ ტრაორე]] |ლიდერის_ტიპი_2 = [[პრემიერ-მინისტრი]] |ლიდერის_სახელი_2 = [[ჟან ემანუელ უედრაოგო]] |ლიდერის_ტიპი_3 = |ლიდერის_სახელი_3 = |რანგი_ფართობით = 74-ე |ფართობი = 274 200 |წყალი_% = 0.1 |სავარაუდო_მოსახლეობა = 17 322 796<ref name="INSD">{{cite web|url=http://www.insd.bf/fr/ |title=Burkina Faso population projection |work=insd.bf |year=2014 |accessdate=1 October 2014 |language=fr |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140901021928/http://www.insd.bf/fr/ |archivedate=1 September 2014}}</ref> |სავარაუდო_მოსახლეობა_რანგი = 66-ე |მოსახლეობა_სავარაუდოდ_წელს = 2014 |მოსახლეობის_ცენზი = 14 017 262<ref name="citypopulation">[http://www.citypopulation.de/BurkinaFaso.html მოსახლეობის 2006 წლის აღწერა (citypopulation)]</ref><ref name="recensement2006">[http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fcns.bf%2FIMG%2Fpdf%2FDepliant_Resultats_Definitifs_du_RGPH_2006.pdf Recensement général de la population et de l'habitation de 2006]</ref> |მოსახლეობის_ცენზი_წელს = 2006 |მოსახლეობის_სიმჭიდროვე = 48 |მოსახლეობის_სიმჭიდროვე_რანგი = 145-ე |მშპ_ppp_წელი = 2005 |მშპ_ppp = $16.845 მილიარდი |მშპ_ppp_რანგი = 117-ე |მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე = $1 284 |მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე_რანგი = 163-ე |აგი = 0.370 |აგი_ტენდენცია = {{ზრდა}} |აგი_კატეგორია = <span style="color:#e0584e;">დაბალი</span> |აგი_რანგი = 175-ე |აგი_წელი = 2007 |ვალუტა = CFA ფრანკი |ვალუტის_კოდი = XOF |ქვეყნის_კოდი = BFA |დროის_სარტყელი = [[UTC±00:00]] |cctld = [[.bf]] |სატელეფონო_კოდი = 226 |სქოლიო = }} '''ბურკინა-ფასო''' ({{lang-fr|Burkina Faso}}; 1984 წლამდე '''ზემო ვოლტა''') — სახელმწიფო [[დასავლეთი აფრიკა|დასავლეთ აფრიკაში]], რომელსაც [[ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფოები|არ აქვს ზღვაზე გასასვლელი]]. 1984 წლის აგვისტომდე — '''[[ზემო ვოლტის რესპუბლიკა|ზემო ვოლტა]]'''. ფართობი – 274,2 ათ. კმ², მოსახლეობა – 17,3 მლნ. ადამიანი ([[2014]]). დედაქალაქი – [[უაგადუგუ]]. ჩრდილოეთიდან ესაზღვრება [[მალი]], აღმოსავლეთიდან ― [[ნიგერი]], სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან ― [[ბენინი]], სამხრეთიდან ― [[ტოგო]] და [[განა]], ხოლო სამხრეთ-დასავლეთიდან ― [[კოტ-დ’ივუარი]]. სახელწოდება ნიშნავს „ნამუსიანი ხალხის სამშობლოს“ ([[მოსი (ენა)|მოსის]] ენიდან თარგმანში „ბურკინა“ — „ნამუსიანი ხალხი“, [[დიულა (ენა)|დიულას]] ენიდან თარგმანში „ფასო“ — „მამული“). თარგმანის მეორე ვერსიაა — „ღირსეული ხალხის ქვეყანა“. == ისტორია == === ძველი ისტორია და შუა საუკუნეები === ბურეში ([[ნიგერი]]ს სამხრეთ-დასავლეთი და მისი მეზობელი ბურკინა-ფასოს სამხრეთ-აღმოსავლეთი) ჩატარებულმა უახლოესმა [[არქეოლოგია|არქეოლოგიურმა]] კვლევებმა დაადასტურა აქ ჩვენი წელთაღრიცხვის II საუკუნიდან XII საუკუნის ჩათვლით ბურის კულტურის არსებობა, რომელიც [[რკინის ხანა]]ს მიეკუთვნება. ბურა-ასინდას ძველი ერთად თავმოყრილი დასახლებების მდებარეობს მდინარე ნიგერის ქვედა დინების ხეობებში, ბურკინა-ფასოს რეგიონის ბურაპიონის ჩათვლით. შემდგომი კვლევები მიმართულია იქითკენ, რომ გაირკვეს ამ უძველესი ცივილიზაციის როლი დასავლეთი აფრიკის უძველეს და [[შუა საუკუნეები]]ს ისტორიაში. შუა საუკუნეების დროიდან XIX საუკუნის ბოლომდე ბურკინა-ფასოს ტერიტორია იმყოფებოდა [[მოსი (ხალხი)|მოსის]] ხალხის ხელისუფლების ქვეშ. ნავარაუდებია, რომ მოსის ხალხი ამ ადგილებში მოვიდა [[განა|განის]] ჩრდილოეთიდან, სადაც დღემდე ცხოვრობს მათი ეთნიკურად მონათესავე [[დაგომბა (ხალხი)|დაგომბას]] ხალხი. რამდენიმე ასწლეულის განმავლობაში მოსის ხალხი იძულებული იყო ერთდროულად შეესრულებინა მიწადმოქმედების და მეომრების როლი, რადგანაც [[მოსის სამეფო]] წარმატებით ეწინააღმდეგებოდა მუსულმანური ჩრდილო-დასავლეთის მხრიდან [[ისლამი]]ს რჯულზე ძალდატანებით მოქცევის ცდებს და იცავდა საკუთარ ძირძველ რელიგიურ სარწმუნოებას და საზოგადოებრივ წყობას. თანამედროვე ბურკინა-ფასოს ტერიტორიაზე [[XIV საუკუნე|XIV საუკუნიდან]] არსებობდნენ სახელმწიფოები [[ვოგოდოგო]], [[იატენგა]], [[ტენკოდოგო]] და [[ფადან-გურმა]]. XIV საუკუნიდან XVI საუკუნის ჩათვლით იატენგის სახელმწიფომ დაიპყრო მეზობელი [[მალის იმპერია|მალის]] და [[სონგაის იმპერია|სონგაის]] იმპერიების ტერიტორიების ნაწილები. === კოლონიალური პერიოდი === XIX საუკუნის ბოლოს [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]] დაიწყო ბურკინა-ფასოს ტერიტორიის კოლონიზაცია. 1895 წელს [[ფრანგები|ფრანგებმა]] გაანადგურეს იატენგის სახელმწიფოს [[ჯარი]] და როდესაც 1896 წელს ფრანგებმა ფეხი მოიკიდეს ამ ტერიტორიაზე, მოსის ხალხის წინააღმდეგობა საბოლოოდ იქნა განადგურებული დედაქალაქ [[უაგადუგუ]]ს აღებით. 1897 წელს [[ფადან-გურმა|ფადან-გურმის]] სამეფომ აღიარა საფრანგეთის [[პროტექტორატი]]. 1904 წლიდან 1919 წლამდე ზემო ვოლტა შედიოდა საფრანგეთის [[კოლონია]]ში ზემო სენეგალი-ნიგერი, შემდგომში იგი გამოყვეს ცალკე კოლონიად. 1919 წელს დღევანდელი [[კოტ-დ’ივუარი]]ს ტერიტორიის რამდენიმე პროვინცია გაერთიანდა საფრანგეთის ზემო ვოლტაში [[საფრანგეთის დასავლეთი აფრიკა|საფრანგეთის დასავლეთი აფრიკის]] შემადგენლობაში. 1932 წელს ეკონომიის მიზნით კოლონია დაიშალა. 1934 წელს აშენდა [[რკინიგზა]] [[აბიჯანი|აბიჯანამდე]]. 1937 წელს განხორციელდა ადმინისტრაციული გამსხვილება. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ მოსის ტომის ხალხმა განაახლა საკუთარი პრეტენზიები ეროვნული ავტონომიის სტატუსის მიღების თაობაზე და 1947 წლის 4 სექტემბერს [[საფრანგეთის ზემო ვოლტა]] აღსდა, როგორც საფრანგეთის დასავლეთი აფრიკის შემადგენლობაში მყოფი [[საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები|საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორია]]. ძალას იკრებდა „[[აფრიკის დემოკრატიული გაერთიანება]]“ (ადგ), რომლის სათავეში თავიდან იდგა კულიბალი, შემდეგ [[მორის იამეოგო]]. 1947 წლიდან 1958 წლის ჩათვლით საფრანგეთის ზემო ვოლტა იყო საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორია. საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიების საორგანიზაციო საკითხების გადახედვა დაიწყო 1956 წლის 23 ივლისს მიღებული ძირითადი კანონით (Loi Cadre). ამ აქტს მოჰყვა რეორგანიზაციული საკითხები, რომლის დროსაც მნიშვნელოვნად გაფართოვდა ცალკეული ტერიტორიების თვითმმართველობა. [[1958 წელი|1958 წლის]] 11 დეკემბერს [[საფრანგეთის თანამეგობრობა|საფრანგეთის თანამეგობრობის]] შემადგენლობაში ჩამოყალიბდა ავტონომიური [[ზემო ვოლტის რესპუბლიკა]]. 1958 წელს ზემო ვოლტამ გამოთქვა სურვილი შეერთებოდა იმ დროისათვის დაგეგმილ და 1959—1960 წლებში არსებულ [[მალის ფედერაცია]]ს ([[მალი]] და [[სენეგალი]]), მაგრამ მის მეზობლად არსებული სპილოს ძვლის ნაპირის (დღევანდელი [[კოტ-დ’ივუარი]]) ზეწოლით მან უარი თქვა ან ფედერაციაში მონაწილეობაზე. რესპუბლიკის პრეზიდენტი 1959 წლის დეკემბერში გახდა მორის იამეოგო, რომელმაც პოსტზე დადგომისთანავე საკუთარის გარდა აკრძალა ყველა პოლიტიკური პარტია. === დამოუკიდებლობის პერიოდი === ზემო ვოლტის რესპუბლიკამ [[დამოუკიდებლობა]] მოიპოვა 1960 წლის 5 აგვისტოს. პირველი [[პრეზიდენტი]] [[მორის იამეოგო]] ხელმძღვანელობდა ვოლტის დემოკრატიულ კავშირს (ვდკ). 1960 წლის [[კონსტიტუცია]] ითვალისწინებდა საყოველთაო საარჩევნო უფლებას, [[ბურკინა-ფასოს პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] და ეროვნული კრება ირჩეოდა 5-წლიანი ვადით. მაგრამ მალევე, მორის იამეოგოს ხელისუფლებაში მოსვლის თანავე, აიკრძალა ყველა პოლიტიკური პარტია ვოლტის დემოკრატიული კავშირის გარდა. ამ მთავრობამ ხელისუფლება შეინარჩუნა 1966 წლამდე, როდესაც მასობრივმა დემონსტრაციებმა, გაფიცვებმა და სტუდენტების, მუშების და სახელმწიფო მოხელეების გამოსვლებმა გამოიწვია სამხედრო გადატრიალება. სამხედრო გადატრიალების დროს მორის იამეოგო გადააყენეს თანამდებობიდან, გააუქმეს კონსტიტუცია და დაითხოვეს ეროვნული კრება. ახალ მთავრობას სათავეში ჩაუდგა გენერალ-ლეიტენანტი [[სანგულე ლამიზანა]], რომელიც შედგებოდა უმაღლესი სამხედრო წოდების პირებისაგან. არმია ხელისუფლებაში დარჩა 4 წლის განმავლობაში და 1970 წლის 14 ივნისს ზემო ვოლტაში მიიღეს ახალი კონსტიტუცია, რომელიც ითვალისწინებდა სამოქალაქო თვითმმართველობაზე საბოლოო გადასვლის წინ 4-წლიან სარეაბილიტაციო პერიოდს. სანგულე ლამიზანა ხელისუფლებაში დარჩა 1970-იანი წლების განმავლობაში, რომელიც ხელმძღვანელობდა როგორც სამხედრო, ასევე შერეულ სამოქალაქო-სამხედრო მთავრობას. 1970 წლის კონსტიტუციით გამოწვეული კონფლიქტის შემდეგ შემუშავდა და 1977 წელს რატიფიცირებული იქნა ახალი კონსტიტუცია. სანგულე ლამიზანა წელს ღია [[არჩევნები]]ს გზით ხელმეორედ იქნა არჩეული. სანგულე ლამიზანას მთავრობა შეეჯახა პრობლემას ტრადიციულად მძლავრი სავაჭრო კავშირების სახით. 1980 წლის 25 ნოემბერს უსისხლო გადატრიალების შედეგად პრეზიდენტი ლამიზანა გადააყენა გენერალმა [[სეი ზერბო]]მ. ზერბომ შექმნა ქვეყნის აღდგენის და ეროვნული განვითარების სამხედრო კომიტეტი აღმასრულებელი ხელისუფლების უმაღლესი ორგანოს სახით და გააუქმა 1977 წლის კონსტიტუცია. გენერალი ზერბო ასევე წააწყდა წინააღმდეგობას [[პროფკავშირი|პროფკავშირების]] მხრიდან და ორი წლის შემდეგ 1982 წლის 7 ნოემბერს იგი ასევე გადააყენა მაიორმა [[ჟან-ბაპტისტ უედრაოგო]]მ და საზოგადოების გადარჩენის საბჭომ. გადარჩენის საბჭო აგრძელებდა პოლიტიკური პარტიების და ორგანიზაციების აკრძალვის პოლიტიკას და პირობას დებდა მომავალში სამოქალაქო მმართველობაზე გადასვლისა და ახალი კონსტიტუციის შემოღების თაობაზე. ვითარდებოდა დაძაბული წინააღმდეგობა საზოგადოების გადარჩენის საბჭოს რეფორმატორებსა და რადიკალებს შორის, რომლებსაც ხელმძღვანელობდა 1983 წლის იანვარში პრემიერ-მინისტრის პოსტზე დამდგარი კაპიტანი [[თომას სანკარა]]. სანკარას ინტენსიურმა პოლიტიკურმა ბრძოლამ და მემარცხენე რიტორიკამ გამოიწვია მისი დაპატიმრება. მიღებული იქნა ღონისძიებები მისი გათავისუფლების შესახებ, რომელსაც კოორდინაციას უწევდა კაპიტანი [[ბლეზ კომპაორე]]. ამ ძალისხმევების შედეგად 1983 წლის 4 აგვისტოს მოხდა კიდევ ერთი სახელმწიფო გადატრიალება. ==== თომას სანკარას მმართველობა (1983—1987) ==== [[ფაილი:Pionniers de la révolution.jpg|thumb|250px|1983—1987 წლების რევოლუციის დროინდელი პიონერები]] სახელმწიფო გადატრიალების შემდეგ [[თომას სანკარა]]მ გამოაცხადა [[სოციალური რევოლუცია|სოციალური რევოლუციის]] კურსი და სათავეში ჩაუდგა მის მიერვე შექმნილ ეროვნულ რევოლუციურ საბჭოს (ერს). მასების მობილიზაციისათვის და ეროვნულ რევოლუციურ საბჭოს რევოლუციური პროგრამების შესასრულებლად ასევე ჩამოყალიბდა რევოლუციის დაცვის კომიტეტები (რდკ). ეროვნული რევოლუციური საბჭოს ძირითადი შემადგენლობა, რომელიც ბოლომდე საიდუმლოდ დარჩა, შედგებოდა ორი მცირე [[მარქსიზმ-ლენინიზმი|მარქსიზმ-ლენინისტური]] ჯგუფისაგან. ქვეყანაში ფაქტობრივი ხელისუფლება ეკუთვნოდა მემარცხენე შეხედულების ოფიცრებს: სანკარას, კომპაორეს, ანრი ზონგოს და მაიორ ჟან-ბატისტ ლინგანის. 1984 წლის 4 აგვისტოს ზემო ვოლტამ შეიცვალა საკუთარი დასახელება და მას ეწოდა ბურკინა-ფასო. ქარიზმატული ლიდერი თომას სანკარა ცდილობდა სიტყვით, საქმით და პირადი მაგალითით მასებისთვის მიეცა განვითარების ბიძგი. საზოგადოებაში ის პოპულარული იყო და ჰქონდა „ყველაზე უფრო ღარიბი პრეზიდენტის რეპუტაცია“, რომელიც ხალხთან სიახლოვის გამო იყო გამოწვეულ. მან გამოსცა ყველა სახელმწიფო მოხელისათვის შემოსავლების გამჭირვალეობის კანონი, უარი თქვა საკუთარი საპრეზიდენტო ხელფასის მიღებაზე (დაახლოებით 2000$) და ყოველთვიურად მას ურიცხავდა საბავშვო სახლებს, ცხოვრობდა 460 დოლარად თვეში, თავის სამუშაო კაბინეტში არ სარგებლობდა [[კონდიციონერი]]თ, რადგან ხალხის უმრავლესობას მისი შეძენა ფინანსურად არ შეეძლო, უარი თქვა საზოგადოებრივ ადგილებში და ოფისებში საკუთარი პორტრეტების გამოკვრაზე, რადგან „ჩვენთან ქვეყანაში ისეთები, როგორიც მე ვარ, 7 მილიონია“. თავისი შეხედულებების გამო სანკარას დაერქვა „აფრიკელი [[ერნესტო ჩე გევარა|ჩე გევარა]]“. შიდა პოლიტიკა მიმართული იყო შესაძლო შიმშილობის თავიდან აცილებისაკენ თვითუზრუნველყოფილი [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობის]] შექმნისა და მიწის რეფორმების ჩატარების გზით. ჩატარდა განათლების ამაღლების და [[მენინგიტი]]ს, [[წითელა|წითელის]] და [[ყვითელი ციებ-ცხელება|ყვითელი ციებ-ცხელების]] წინააღმდეგ 2,5 მილიონზე უფრო მეტი ბავშვის ვაქცინაციის საერთოეროვნული კამპანია, რამაც ხელი შეუწყო [[ბავშვთა სიკვდილიანობა|ბავშვთა სიკვდილიანობის]] შემცირებას. ასევე ჩატარდა 10 მილიონზე უფრო მეტი [[ხე|ხის]] დარგვის კამპანია [[საჰელი]]ს [[სავანა|სავანის]] გაუდაბნოების შესაჩერებლად; გაორმაგდა [[ხორბალი|ხორბლის]] წარმოება მსხვილი მიწათმფლობელებისაგან გლეხებზე მიწის გადანაწილების გზით; შეჩერდა სოფლის სულადობის გადასახადის მოქმედება; „ქვეყნის გასამთლიანებლად“ გაიშვა საავტომობილო გზებისა და [[რკინიგზა|რკინიგზების]] მოდერნიზაციის პროგრამა. ადგილობრივ დონეზე სანკარამ თითოეულ სოფელს მოუწოდა აეშენებინა სამედიცინო [[დისპანსერი]]. 350-ზე მეტმა თემმა საკუთარი ძალებით ააშენეს სკოლები. ის ასევე მხარს უჭერდა [[ქალთა უფლებები|ქალთა უფლებებს]] და კანონ გარეშე გამოაცხადა [[ქალთა წინადაცვეთა]], [[იძულებითი ქორწინება]] და [[პოლიგამია]], ქალებს ნიშნავდა მაღალ სახელმწიფო თანამდებობებზე და შექმნა ქალთა გვარდიის რაზმი მოტოციკლეტებზე. ==== ხუთდღიანი ომი მალისთან ==== {{მთავარი|აგაშერის ომი}} 1985 წლის [[აღდგომა|აღდგომის]] დღეს [[მალი]]სთან ურთიერთობის გამწვავების გამო, რომლის მიზეზიც გახდა [[სასარგებლო წიაღისეული]]თ მდიდარი აგაშერის ზოლი, დაიწყო [[აგაშერის ომი]], რომელიც 5 დღეს გაგრძელდა და დაიღუპა დაახლოებით 100 ადამიანი. კონფლიქტი დარეგულირდა სპილოს ძვლის რესპუბლიკის პრეზიდენტის [[ფელიქს უფუე-ბუანი]]ს ჩარევით და სახელად მიიღო „აღდგომის ომი“ ბურკინა-ფასოში. ==== ბლეზ კომპაორეს მმართველობა (1987—2014) ==== სანკარას მიერ გატარებულმა მკაცრმა რევოლუციურმა ღონისძიებებმა გამოიწვია მზარდი უკმაყოფილება და წინააღმდეგობა. მიუხედავად მისი პირადი პოპულარობისა რევოლუციური იდეების ცხოვრებაში გატარებისას გამოჩნდა ბევრი პრობლემა. რევოლუციის დაცვის კომიტეტებმა, რომლებიც საწყის ეტაპზე ჩამოყალიბდნენ, როგორც საზოგადოებრივი ორგანიზაციები, ზოგიერთ რაიონში მიიღეს შეიარაღებული ადამიანების დაჯგუფებების ფორმა და ხშირად ადგილობრივ პროფკავშირებს უპირისპირდებოდნენ. დაძაბულობა ხელისუფლების რეპრესიული ტაქტიკისა და მისი აბსოლუტური მმართველობის გამო სულ უფრო იზრდებოდა. 1987 წლის 15 ოქტომბერს სახელმწიფო გადატრიალების დროს სანკარა მოკლეს და ხელისუფლებაში მოვიდა კაპიტანი [[ბლეზ კომპაორე]]. კომპაორემ, კაპიტანმა ანრი ზონგომ და მაიორმა ჟან-ბატისტ ბუკარი ლინგანიმ ჩამოაყალიბეს სახალხო ფრონტი (სფ), რომელსაც უნდა გაეგრძელებინა რევოლუციის საქმეები, გამოესწორებინა სანკარას „გადახვევები“ ძირითადი კურსიდან. ახალმა მთავრობამ, რომელმაც გააცნობიერა [[საშუალო კლასი]]სადმი მხარში დადგომის აუცილებლობა, ჩვეულებრივად გადაუხვია სანკარას პოლიტიკას. ქვეყნის „გახსნილობის“ პროცესის ჩარჩოებში რამდენიმე პოლიტიკურმა გაერთიანებამ, სადაც სამი მათგანი არამარქსისტულია, ჩაითვალა პოლიტიკურ ორგანიზაციად, რომელიც სახალხო ფრონტმა შექმნა 1989 წლის ივნისში. მემარცხენე ორგანიზაცია სახალხო დემოკრატიის (Organisation pour la Démocratie Populaire) ზოგიერთი წევრი წინააღმდეგი იყო არამარქსისტულ დაჯგუფებებთან თანამშრომლობისა. 1989 წლის 18 სექტემბერს, როდესაც კომპაორე დაბრუნდა [[აზია]]ში ორკვირიანი ვიზიტიდან, ლინგანის და ზონგოს ბრალი წაუყენეს გადატრიალების მომზადებაში, რომლის მიზანი იყო სახალხო ფრონტისთვის ხელისუფლების ჩამორთმევა. იმავე ღამეს ისინი დააპატიმრეს და სიკვდილით დასაჯეს. კომპაორემ მოახდინა ხელისუფლების რეორგანიზაცია, დანიშნა რამდენიმე ახალი მინისტრი და საკუთარ თავზე აიღო თავდაცვისა და უსაფრთხოების მინისტრის უფლებამოსილებები. 1989 წლის 23 დეკემბერს პრეზიდენტის უსაფრთხოების სამსახურმა დააპატიმრა დაახლოებით 30 სამოქალაქო და სამხედრო პირი გადატრიალების მომზადების ბრალდებით. 2011 წლის თებერვალში მოსწავლის სიკვდილმა გამოიწვია მღელვარება ქვეყანაში, რომელიც გაგრძელდა 2011 წლის აპრილამდე. დემონსტრაციის ჩახშობას თან მოჰყვა [[ჯარი|ჯარების]] შემოსვლა და მანიფესტანტების დახვრეტა. ახალი კონსტიტუცია, რომელიც ამკვიდრებდა მეოთხე რესპუბლიკას, მიღებული იქნა 1991 წლის 2 ივნისს. სხვა სიახლეების გარდა, იგი ითვალისწინებდა 107 ადგილიანი (დღეისათვის 111) სახალხო დეპუტატების ყრილობის შექმნას. სახელმწიფოს მეთაურია პრეზიდენტი, რომელიც ნიშნავს მინისტრებს და პრემიერ-მინისტრს და ეროვნულ კრების მხარდაჭერით ასრულებს მთავრობის მეთაურის ფუნქციებს. 2000 წლის აპრილში კონსტიტუციაში შეიტანეს ცვლილებები (ძალაში შევიდა 2005 წლიდან), რომლის მიხედვითაც პრეზიდენტის მმართველობის ვადა 7 წლიდან შემცირდა 5 წლამდე და მას აქვს მხოლოდ ერთხელ ხელმეორედ არჩევის უფლება. საკანონმდებლო ხელისუფლება ეკუთვნის 111 ადგილიან ეროვნულ კრებას (Assemblée Nationale). ეროვნული კრების წევრები ირჩევიან საყოველთაო კენჭისყრით 5 წლის ვადით. 2005 წლის აპრილში პრეზიდენტი კომპაორე მესამეჯერ ხელმეორედ აირჩიეს თავის პოსტზე. მან მიიღო ხმების 80,3 %, მაშინ როდესაც მისმა უახლოესმა მოწინააღმდეგემ ბენევენდე სტანისლას სანკარამ სულ მოაგროვა ხმების 4,9 %. 2010 წლის ნოემბერში ჩატარებული საპრეზიდენტო არჩევნების შედეგების მიხედვით უმაღლესი სახელმწიფოებრივი პოსტი ისევ დაიკავა ბლეზ კომპაორემ (ხმების თითქმის 81 %), მან უკან ჩამოიტოვა თავისი მთავარი კონკურენტები — ყოფილი დიპლომატი ჰამა არბა დიალო (7,96 %) და ცნობილი ოპოზიციონერი ბენევენდე სტანისლას სანკარა (5,52 %). ==== ბლეზ კომპაორეს ჩამოგდება ==== 2014 წლის ოქტომბერში დაიწყო დემონსტრაციები და არეულობები, რომლებიც სწრაფად გავრცელდა რამდენიმე ქალაქში. მათი საფუძველი გახდა კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანის მცდელობა, რომელიც ითვალისწინებდა კომპაორეს პრეზიდენტობის ვადის გაზრდას კიდევ 5 წლით, მიუხედავად იმისა, რომ იგი ამ პოსტს 27 წელი ფლობდა. 30 ოქტომბრის დიდი არეულობების, მათ შორის პროტესტანტების მიერ [[პარლამენტი]]ს შენობისა და სხვა სახელმწიფო შენობების, ასევე მმართველი კონგრესი დემოკრატიისათვის და პროგრესისათვის შტაბ-ბინის დაკავებისა და დაწვის შემდეგ, კომპაორემ განაცხადა საგანგებო მდგომარეობის შემოღების, მთავრობისა და პარლამენტის დათხოვნის შესახებ. 2014 წლის 31 ოქტომბერს ბლეზ კომპაორემ ადგილობრივი რადიოთი და ტელევიზიით განაცხადა საგანგებო მდგომარეობის გაუქმებისა და თავისი გადადგომის შესახებ: „მე გავიგონე სიგნალი. მე გახსნილი ვარ მოლაპარაკებებისათვის გარდამავალი პერიოდის თაობაზე, რის შემდეგაც ქვეყანაში ხელისუფლება გადაეცემა ახალ პრეზიდენტს, რომელსაც აირჩევენ დემოკრატიული გზით იმ პერიოდში, რომელიც არ გადააჭარბებს 90 დღეს“<ref name="reu">{{cite web|url=http://www.reuters.com/article/2014/10/31/us-burkina-politics-idUSKBN0IJ0NZ20141031|title=Army chief takes power after Burkina president bows to protests|publisher=[[Reuters]]|date=31 ოქტომბერი 2014|accessdate=31 ოქტომბერი 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141031020937/http://www.reuters.com/article/2014/10/31/us-burkina-politics-idUSKBN0IJ0NZ20141031|archivedate=2014-10-31}}</ref>. დიპლომატიური წყაროების თანახმად, ამის შემდეგ ის შეიარაღებული ავტოკოლონის შემადგენლობაში გაემართა ქვეყნის სამხრეთში მდებარე ქალაქ [[პო (ბურკინა-ფასო)|პოში]], [[განა|განის]] [[სახელმწიფო საზღვარი|სახელმწიფო საზღვართან]].<ref>{{cite web|url=http://www.reuters.com/article/2014/10/31/us-burkina-politics-convoy-idUSKBN0IK1H720141031|title=Convoy thought to contain Burkina ex-president approaches Ghana: sources|publisher=[[Reuters]]|date=31 ოქტომბერი 2014|accessdate=31 ოქტომბერი 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141031175607/http://www.reuters.com/article/2014/10/31/us-burkina-politics-convoy-idUSKBN0IK1H720141031|archivedate=2014-10-31}}</ref> 1 ნოემბერს პრეზიდენტის გვარდიის მეთაურის მოადგილემ პოლკოვნიკმა [[ისააკ ზიდა]]მ ტელემიმართვაში განაცხადა საკუთარ თავზე სახელმწიფოს მეთაურის როლის აღების შესახებ, მან თქვა, რომ „სამოქალაქო და შეიარაღებულმა ძალებმა გადაწყვიტეს ხელში აეღოთ ხალხის ბედი“, „ბურკინა-ფასოს ახალგაზრდობას ყველაფერი ძვირად დაუჯდა. მე მინდა ისინი დავარწმუნო, რომ მათი სწრაფვა დემოკრატიული გარდაქმნებისკენ არ იქნება დაღალატებული და შესაბამისად მათ არ უნდა განიცადონ უიმედობა“, „მე ჩემ თავს ვაკისრებ პრეზიდენტის მოვალეობას და მოვუწოდებ დასავლეთი აფრიკის ქვეყნების ეკონომიკურ და საერთაშორისო თანამეგობრობას წარმოაჩინოს თავისი გაგება და ახალი ხელისუფლებისადმი მხარდაჭერა“, ხოლო „გარდამავალი ორგანოს შემადგენლობა გამოცხადებული იქნება მოგვიანებით“<ref name="europa">{{cite web|url=http://www.europapress.es/internacional/noticia-teniente-coronel-issaac-zida-asume-poder-burkina-faso-promete-transicion-democratica-20141101055742.html|title=El teniente coronel Issaac Zida asume el poder en Burkina Faso y promete una "transición democrática"|publisher=[[EUROPA PRESS]]|date=1 ნოემბერი 2014|accessdate=1 ნოემბერი 2014}}</ref><ref name="bobr">{{cite web|url=http://www.bbc.com/news/world-africa-29851445|title=Burkina Faso general takes over as Compaore resigns|publisher=[[BBC]]|date=1 ნოემბერი 2014|accessdate=1 ნოემბერი 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://burkina24.com/2014/11/01/burkina-le-lieutenant-colonel-isaac-yacouba-zida-le-president-de-la-transition/|title=Burkina: Le lieutenant-Colonel Isaac Yacouba Zida, président de la transition|publisher=[[Burkina 24]]|date=1 ნოემბერი 2014|accessdate=1 ნოემბერი 2014}}</ref>. 2014 წლის 17 ნოემბერს პრეზიდენტის მოვალეობის დროებითი შემსრულებელი გახდა [[მიშელ კაფანდო]]. ისააკ ზიდა დარჩა გარდამავალი მთავრობის მეთაურად.<ref>[https://www.reuters.com/article/2014/11/18/us-burkina-politics-idUSKCN0J217V20141118 "Kafando sworn in as Burkina Faso transitional president"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151121191259/http://www.reuters.com/article/2014/11/18/us-burkina-politics-idUSKCN0J217V20141118 |date=2015-11-21 }}, Reuters, 18 November 2014</ref> 2014 წლის 23 ნოემბერს მიშელ კაფანდომ დაამტკიცა ისააკ ზიდას მთავრობა, რომელშიც ზიდამ, პრემიერ-მინისტრის პოსტის გარდა, დაიკავა თავდაცვის მინისტრის პოსტი.<ref>Mathieu Bonkoungou and Nadoun Coulibaly, [https://www.reuters.com/article/2014/11/19/us-burkina-politics-idUSKCN0J323F20141119 "Burkina Faso names army colonel Zida as prime minister"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151020023114/http://www.reuters.com/article/2014/11/19/us-burkina-politics-idUSKCN0J323F20141119 |date=2015-10-20 }}, Reuters, 19 November 2014</ref> 2015 წლის 16 სექტემბერს მიშელ კაფანდო [[სამხედრო გადატრიალება ბურკინა-ფასოში (2015)|სამხედრო გადატრიალების]] შედეგად გადააყენეს და დააპატიმრეს. 18 სექტემბერს [[ეროვნული დემოკრატიის საბჭო (ბურკინა-ფასო)|ეროვნული დემოკრატიის საბჭომ]] გაათავისუფლა მიშელ კაფანდო. 23 სექტემბერს მიშელ კაფანდო და მისი მთავრობა ოფიციალურად დაუბრუნდა საკუთარი მოვალეობის შესრულებას. 1 ოქტომბერს დააპატიმრეს ამბოხებულებთა მეთაური ბრიგადის გენერალი [[ჟილბერ დენდრე]]. == გეოგრაფია == === გეოგრაფიული მდებარეობა === [[ფაილი:Burkina Faso Map.jpg|thumb|right|250px|ბურკინა-ფასოს რუკა]] [[ფაილი:Burkina_sat.png|thumb|right|250px|ბურკინა-ფასოს ხედი ხელოვნური თანამგზავრიდან]] [[ფაილი:Burkina Faso Topography.png|thumb|right|250px|ბურკინა-ფასოს ტოპოგრაფიული რუკა]] ბურკინა-ფასოს სახელმწიფო მდებარეობს [[დასავლეთი აფრიკა|დასავლეთ აფრიკაში]]. ფართობი: საერთო — 274 200 კმ² (ხმელეთი — 273 200 კმ², წყალი — 1000 კმ²). [[სახელმწიფო საზღვარი|სახელმწიფო საზღვრის]] სიგრძე [[ბენინი|ბენინთან]] (სამხრეთ-აღმოსავლეთით) შეადგენს — 306 კმ-ს, [[კოტ-დ’ივუარი|კოტ-დ’ივუართან]] (სამხრეთ-დასავლეთით) — 584 კმ-ს, [[განა]]სთან (სამხრეთით) — 548 კმ-ს, [[მალი]]სთან (ჩრდილოეთით) — 1000 კმ-ს, [[ნიგერი|ნიგერთან]] (აღმოსავლეთით) — 628 კმ-ს, [[ტოგო]]სთან (სამხრეთით) — 126 კმ-ს. === რელიეფი === ქვეყნის რელიეფი შედგება ორი ძირითადი რეგიონისაგან. ბურკინა-ფასოს დიდი ნაწილი შედგება [[პენეპლენი]]საგან, რომელიც ქმნის ტალღისებურ ზომიერ ლანდშაფტს, სადაც ზოგიერთ რაიონში არსებობს რამდენიმე იზოლირებული პრეკემბრიული მასივების ნარჩენების [[ბორცვი|ბორცვები]]. მეორე მხრივ, ქვეყნის სამხრეთ-დასავლეთში ჩამოყალიბებულია [[ქვიშაქვა|ქვიშაქვიანი]] მასივი, სადაც ყველაზე უფრო მაღალი წერტილი – [[ტენაკურუ]]ს [[მთა]] მდებარეობს [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 749 მეტრ სიმაღლეზე. მასივი შემოფარგლულია 150 მეტრი სიმაღლის მსუბუქი [[კლიფი|კლიფებით]]. ბურკინა-ფასოს საშუალო სიმაღლე შეადგენს შეადგენს 400 მეტრს, ხოლო სხვაობა ყველაზე უფრო მაღალ და დაბალ ადგილებს შორის არ აჭარბებს 600 მეტრს. ამიტომ ბურკინა-ფასო შედარებით დაბლობი და ვაკე ქვეყანაა. ქვეყნის ყველაზე უფრო დაბალი წერტილია [[მდინარე]] [[შავი ვოლტა|შავი ვოლტის]] დონე (200 მეტრი), ხოლო ყველაზე უფრო მაღალი – ტენაკურუს მთა (749 მეტრი). === გეოლოგია === [[გეოლოგია|გეოლოგიური]] თვალსაზრისით ბურკინა-ფასოს ტერიტორიაზე ჭარბობს ჩრდილოეთ გვინეის მაღლობის პრეკემბრიული პერიოდის [[არქეული ეონი]]ს ქანები, რომლებიც ძირითადად შედგებიან [[მიგმატიტი|მიგმატიტებისგან]], [[გნაისი|გნაისებისგან]] და [[ამფიბოლიტი|ამფიბოლიტებისგან]], რომლებსაც მოსდევს ადრეული [[პროტეროზოური ეონი]]ს ასაკის [[მწვანექვიანი ზოლი]]. მას მოსდევს [[მეტამორფული ქანები]]ს ტიპი [[მეტადანალექი ქანები]] და [[მეტავულკანური ქანები]], რომლებიც ძირითადად მიეკუთვნებიან [[ბირიმიანი]]ს სუპერჯგუფებს. ქანების ამ კრებულს საკმაოდ დიდი ეკონომიკური მნიშვნელობა გააჩნია. ბირიმიანის ქანების ქვეშ სავარაუდოდ განლაგებული მიგმატიტები, გნაისები და ამფიბოლიტები ქვეყნის უძველესი ქანებია. ბირიმიანის ქანების დანალექები ქვეყნის სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში, როგორც წესი, იყოფა ნატეხ და ვულკანურ-ნატეხ ფორმაციებად.<ref name="geoatlas">{{cite book|last=Schlüter|first=Thomas|title=Geological Atlas of Africa: With Notes on Stratigraphy, Tectonics, Economic Geology, Geohazards, Geosites and Geoscientific Education of Each Country|publisher=Springer Science & Business Media|url={{Google books|IfvKWpsISTQC|page=50|plainurl=yes}}|access-date=October 18, 2016|date=April 19, 2008}}</ref> === სასარგებლო წიაღისეული === ბურკინა-ფასოს [[სასარგებლო წიაღისეული]]ა: [[მანგანუმი]], [[კირქვა]], [[მარმარილო]], [[ფოსფატები]], [[პემზა]], [[სუფრის მარილი]] და [[ოქრო]]ს მცირე საბადოები. === ნიადაგი === ქვეყნის ტერიტორიის [[ნიადაგი]] დაფარულია ლუვისოლით. მხოლოდ მდინარეების ხეობებში გვხვდება ფლუვისოლი. ლუვისოლი, რომელსაც უკავია ქვეყნის თითქმის მთელი ტერიტორია, მდინარის ხეობების გარდა უნაყოფოა, რის გამოც ქვეყნის [[სოფლის მეურნეობა]] სუსტადაა განვითარებული. ნიადაგის დაბალი ნაყოფიერების ძირითადი მიზეზია [[ტყე|ტყის]] ზონების ცვალებადობის შედეგად გამოწვეული მისი [[ლატერიტიზაცია|ლატერიტიზაციის]] მაღალი ხარისხი. === ჰიდროგრაფია === ქვეყნის ადრინდელი სახელწოდება – ზემო ვოლტა, დაფუძნებულია სამ მდინარეზე, რომლებიც მიედინებიან მის ტერიტორიაზე: [[შავი ვოლტა]] (ანუ მუჰუნი), [[თეთრი ვოლტა]] (ნაკამბე) და [[წითელი ვოლტა]] (ნაზინონი). შავი ვოლტა ერთ-ერთია ორი მდინარიდან, რომელიც მთელი წლის განმავლობაში მოედინება, მეორეა [[კომოე]], რომელიც მიედინება სამხრეთ-დასავლეთისაკენ. მდინარე [[ნიგერი (მდინარე)|ნიგერის]] აუზი შეადგენს ქვეყნის ტერიტორიის 27 %-ს. მდინარე ნიგერის შენაკადები – [[ბელი (მდინარე)|ბელი]], [[გორუოლი]], [[გუდებო]] და [[დარგოლი]] – სეზონურია და ისინი მიედინებიან მხოლოდ ოთხი-ექვსი თვე წელიწადში. მაგრამ წვიმიანი სეზონის დროს მათი დინება შესამჩნევად მატულობს და შეიძლება გამოიწვიოს [[წყალდიდობა]]. ქვეყანაში ასევე არსებობს მრავალრიცხოვანი [[ტბა|ტბები]], რომელთაგან ყველაზე უფრო მნიშვნელოვანია [[მარ-ო-ჰიპოპოტამი]], [[ტენგრელა]], [[ბამი (ტბა)|ბამი]] და [[დემი]]. ქვეყანაში ასევე არსებობს დიდი [[წყალსატევი|წყალსატევები]]: [[ურსი]] და [[კომპიენგა]]. წყლის უკმარისობა ხშირად ქმნის დიდ პრობლემებს, განსაკუთრებით ქვეყნის ჩრდილოეთ ნაწილში. === კლიმატი === [[ფაილი:Burkina Faso map of Köppen climate classification.svg|thumb|right|250px|ბურკინა-ფასოს რუკა [[კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაცია|კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაციის]] მიხედვით]] ბურკინა-ფასოს [[კლიმატი]] მთლიანობაში ხასიათდება, როგორც [[ტროპიკული სარტყლები|ტროპიკული]] ორი მკვეთრად გამოყოფილი სეზონით. [[წვიმა|წვიმიან]] სეზონში ქვეყანაში მოდის 600 მმ-დან 900 მმ-მდე ნალექების რაოდენობა; მშრალ სეზონში [[საჰარა|საჰარის]] [[უდაბნო]]დან ქრის მშრალი და ცხელი [[ქარი]] – [[ჰარმატანი]]. წვიმიანი სეზონი გრძელდება დაახლოებით 4 [[თვე]] – [[მაისი|მაის]]/[[ივნისი]]დან [[სექტემბერი|სექტემბრის]] ჩათვლით, ხოლო ქვეყნის ჩრდილოეთში იგი უფრო ხანმოკლეა. ბურკინა-ფასოში გამოკვეთილია სამი კლიმატური ზონა: საჰელის, სუდან-საჰელის და სუდან-გვინეის. ქვეყნის ჩრდილოეთში არსებულ საჰელის კლიმატურ ზონაში, როგორც წესი მოდის 600 მმ-ზე ნაკლები ნალექი წელიწადში, ხოლო ჰაერის ტემპერატურა საკმაოდ მაღალია და შეადგენს 45-47&nbsp;°C-ს. შედარებით მშრალი ტროპიკული სავანა – [[საჰელი]] გადის ბურკინა-ფასოს საზღვრებს გარეთ, [[სომალის ნახევარკუნძული]]დან [[ატლანტის ოკეანე]]მდე და ჩრდილოეთით მდებარე [[საჰარა|საჰარის]] საზღვრებამდე, ასევე სამხრეთით მდებარე [[სუდანი]]ს ნაყოფიერ რაიონებამდე. ჩრდილოეთის განედის 11°3' და 13°5' შორის მდებარე სუდან-საჰელი ნალექებისა და ჰაერის ტემპერატურის გარდამავალი ზონაა. კიდევ უფრო სამხრეთისკენ, სუდან-გვინეის ზონაში ყოველწლიურად მოდის 900 მმ-ზე მეტი ნალექი და ჰაერის საშუალო ტემპერატურა უფრო გრილია. === ფლორა და ფაუნა === ბურკინა-ფასოს მთელი ტერიტორიის ლანდშაფტზე ჭარბობს [[სავანა|სავანები]]. ქვეყანაში მცენარეული საფარი გეოგრაფიული [[განედი|განედების]] შესაბამისად იცვლება. ქვეყნის სამხრეთში გვხვდება [[ტყე|ტყის]] სავანები, ხოლო ჩრდილოეთში მშრალი ბუნების შესაბამისი ეკლიანი [[ბუჩქი|ბუჩქები]]. სახეობების მიხედვით [[ხე]]ების ჯიშები ასევე ზონალურია. სამხრეთით, მდინარეების გასწვრივ იზრდებიან [[წითელი ხე]]ები. დანარჩენ რაიონებში ჭარბობს [[ზეთის ხე]], [[ბამბის ხე]] და [[ბაობაბი]]. ჩრდილოეთის მიმართულებით ხეები სულ უფრო მეტად მეჩხერდება. [[საჰელი]]ს ზონაში იშვიათად იზრდება [[აკაცია|აკაციის]] ხეები და ეკლიანი ბუჩქები. ბურკინა-ფასოში [[ცხოველები]]ს რაოდენობა მცირეა მოსახლეობის სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობისა და ადამიანების ურბანიზაციის გამო. მაგრამ ქვეყანაში მაინც შეიძლება შევხვდეთ დიდ აფრიკულ [[ძუძუმწოვრები|ძუძუმწოვრებს]], როგორებიცაა [[სპილოსებრნი|სპილოები]], [[აფრიკული კამეჩი|აფრიკული კამეჩები]], ასევე [[ლომი|ლომები]]. ამ სახეობის ცხოველები ძირითადად ბინადრობენ [[ნაკრძალი|ნაკრძალებში]] და დაცულ ტერიტორიებში, როგორებიცაა [[არლის ეროვნული პარკი]] და [[W (ეროვნული პარკი)|W-ს ეროვნული პარკი]]. == პოლიტიკური მოწყობა == * სახელმწიფოს მეთაური — [[ბურკინა-ფასოს პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]], რომელიც ირჩევა საყოველთაო არჩევნებით (2015 წლის 29 დეკემბრიდან — [[როკ მარკ კრისტიან კაბორე]]). * მთავრობის მეთაური — [[პრემიერ-მინისტრი]], ინიშნება პრეზიდენტის მიერ (2016 წლის 6 იანვრიდან — [[პოლ კაბა ტიება]]). * [[პარლამენტი]] ორპალატიანია — [[ბურკინა-ფასოს ეროვნული ასამბლეა]] (111 დეპუტატი ირჩევა საყოველთაო არჩევნებით 5-წლიანი ვადით) და წარმომადგენელთა პალატა (Chambre des Representants) — 178 ადგილი (წევრები ირჩევიან 3 წლიანი ვადით). 2015 წლის 29 ნოემბრის არჩევნების შედეგად — ყველაზე უფრო წარმომადგენლობითი პარტიაა სახალხო მოძრაობა პროგრესისათვის (55 დეპუტატი), მეორე — კავშირი პროგრესისათვის და რეფორმებისათვის (33 დეპუტატი) და მესამე — კონგრესი დემოკრატიისათვის და პროგრესისათვის (18 დეპუტატი). პარლამენტში კიდევ წარდგენილია 11 პარტია (5-დან 1 დეპუტატამდე). == შეიარაღებული ძალები == ბურკინა-ფასოს შეიარაღებული ძალები შედგება ნებაყოფილობით საფუძველზე მყოფი დაახლოებით 6000 ჯარისკაცისაგან, რომლებსაც შეთავსებით ემატება 25-დან 35 წლამდე ასაკის სამოქალაქო პირებისაგან შემდგარი ეროვნული სახალხო რაზმი, რომლებიც გაწვრთნილები არიან სამხედრო და სამოქალაქო ვალდებულებებში. ''Jane’s Sentinel Country Risk Assessment''-ის მონაცემებით, ბურკინა-ფასოს [[ჯარი]] დაუკომპლექტებელია ძალოვანი სტრუქტურებით და სუსტად ეკიპირებულია, მაგრამ მისმა ჯავშნიანმა საბრძოლო საშუალებებმა გამოიმუშავა სასარგებლო საბრძოლო გამოცდილება [[ლიბერია|ლიბერიასა]] და [[აფრიკა|აფრიკის]] სხვა ადგილებში მიღებულ ბრძოლებში. მომზადებისა და ეკიპირების კუთხით, ქვეყნის რეგულარული ჯარი ითვლება მიტოვებულად პრეზიდენტის დაცვის ელიტარულ პოლკთან ({{lang-fr|Régiment de la Sécurité Présidentielle}} – RSP) შედარებით. ბოლო წლებში გამოქვეყნებული მონაცემებით საკმაოდ განსხვავებულია მათი ხელფასი და პირობები.<ref>''[https://web.archive.org/web/20100827071950/http://www.janes.com/articles/Janes-Sentinel-Security-Assessment-West-Africa/Army-Burkina-Faso.html Jane's Sentinel Security Assessment – West Africa]'', 15&nbsp;April 2009</ref> [[სამხედრო-საჰაერო ძალები]]ს არსენალშია 19 ოპერატიული [[თვითმფრინავი]], მაგრამ არ არსებობს [[სამხედრო-საზღვაო ძალები]], რადგანაც ქვეყანას არა აქვს ზღვაზე გასასვლელი. სამხედრო ხარჯები შეადგენს ქვეყნის [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს დაახლოებით 1,2 %-ს. 2011 წლის აპრილში ქვეყნის საჯარისო ნაწილებში მოხდა ამბოხი; პრეზიდენტმა დანიშნა შტაბის ახალი უფროსები და უაგადუგუში გამოცხადდა კომენდანტის საათი.<ref>{{cite news|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-13107109|accessdate=17 April 2011|title=Burkina Faso capital under curfew after army mutiny|publisher=BBC News|date=16 April 2011}}</ref> ბურკინა-ფასოში ფუნქციონირებს პოლიციელთა და უსაფრთხოების ძალების მრავალრიცხოვანი ჯგუფი, რომელიც მოქმედებს საფრანგეთის პოლიციის მსგავსი მეთოდებით. [[საფრანგეთი]] აგრძელებს პოლიციური ძალების წვრთნის მნიშვნელოვან მხარდაჭერას. ჟანდარმერია შექმნილია სამხედრო ძალების მსგავსი სტრუქტურებით, პოლიციური ძალების დიდი მხარდაჭერით. ჟანდარმერია ფუნქციონირებს თავდაცვის მინისტრის ხელმძღვანელობით, ხოლო მისი წევრები ძირითადად მუშაობენ სოფლებში და საზღვრების გასწვრივ.<ref name="Das, pp.&nbsp;139–141">Das, Dilip K. and Palmiotto, Michael J. (2005) ''World Police Encyclopedia'', Routledge, {{ISBN|0-415-94250-0}}. pp.&nbsp;139–141</ref> == ადმინისტრაციული დაყოფა == {{მთავარი|ბურკინა-ფასოს რეგიონები}} [[ფაილი:BurkinaFaso Regions.png|thumb|right|350პქ|ბურკინა-ფასოს რეგიონები]] ბურკინა-ფასო დაყოფილია 13 რეგიონად, 45 [[ბურკინა-ფასოს პროვინციები|პროვინციად]] და 301 [[ბურკინა-ფასოს დეპარტამენტები|დეპარტამენტად]]. {| align="center" class="wikitable" |+ ! |№ ! |რეგიონი<br />(ქართ.) ! |რეგიონი<br />(ფრანგ.) ! |ადმ. ცენტრი ! |პროვინციების<br />რაოდენობა ! |ფართობი<br />კმ² ! |მოსახლეობა<br />(2006), ად.<ref name="Statoids">[http://www.statoids.com/ubf.html Provinces of Burkina Faso], Statoids.com</ref> ! |სიმჭიდროვე<br />ად./კმ² |----- | 1 | [[ბუკლე-დუ-მუჰუნის რეგიონი|ბუკლე-დუ-მუჰუნი]] | Boucle du Mouhoun | [[დედუგუ]] | 6 | align="right" |34 153 | align="right" |1 434 847 | align="right" |42,01 |----- | 2 | [[კასკადების რეგიონი|კასკადები]] | Cascades | [[ბანფორა]] | 2 | align="right" |18 406 | align="right" |524 956 | align="right" |28,52 |----- | 3 | [[ცენტრალური რეგიონი (ბურკინა-ფასო)|ცენტრალური]] | Centre | [[უაგადუგუ]] | 1 | align="right" |2805 | align="right" |1 523 980 | align="right" |543,31 |----- | 4 | [[აღმოსავლეთ-ცენტრალური რეგიონი (ბურკინა-ფასო)|აღმოსავლეთ-ცენტრალური]] | Centre-Est | [[ტენკოდოგო]] | 3 | align="right" |11 811 | align="right" |1 132 023 | align="right" |95,84 |----- | 5 | [[ჩრდილო-ცენტრალური რეგიონი (ბურკინა-ფასო)|ჩრდილო-ცენტრალური]] | Centre-Nord | [[კაია (ქალაქი)|კაია]] | 3 | align="right" |19 829 | align="right" |1 203 073 | align="right" |60,67 |----- | 6 | [[დასავლეთ-ცენტრალური რეგიონი (ბურკინა-ფასო)|დასავლეთ-ცენტრალური]] | Centre-Ouest | [[კუდუგუ]] | 4 | align="right" |21 722 | align="right" |1 183 473 | align="right" |54,48 |----- | 7 | [[სამხრეთ-ცენტრალური რეგიონი (ბურკინა-ფასო)|სამხრეთ-ცენტრალური]] | Centre-Sud | [[მანგა (ქალაქი)|მანგა]] | 3 | align="right" |11 321 | align="right" |638 379 | align="right" |56,39 |----- | 8 | [[აღმოსავლეთი რეგიონი (ბურკინა-ფასო)|აღმოსავლეთი]] | Est | [[ფადა-ნგურმა]] | 5 | align="right" |46 256 | align="right" |1 209 399 | align="right" |26,15 |----- | 9 | [[ზემო აუზების რეგიონი|ზემო აუზები]] | Hauts-Bassins | [[ბობო-დიულასო]] | 3 | align="right" |25 344 | align="right" |1 410 284 | align="right" |55,65 |----- | 10 | [[ჩრდილოეთი რეგიონი (ბურკინა-ფასო)|ჩრდილოეთი]] | Nord | [[უაჰიგუია]] | 4 | align="right" |16 207 | align="right" |1 182 770 | align="right" |72,98 |----- | 11 | [[ცენტრალური პლატოს რეგიონი|ცენტრალური პლატო]] | Plateau-Central | [[ზინიარი]] | 3 | align="right" |8544 | align="right" |693 137 | align="right" |84,13 |----- | 12 | [[საჰელის რეგიონი|საჰელი]] | Sahel | [[დორი (ბურკინა-ფასო)|დორი]] | 4 | align="right" |35 350 | align="right" |969 881 | align="right" |27,44 |----- | 13 | [[სამხრეთ-დასავლეთი რეგიონი (ბურკინა-ფასო)|სამხრეთ-დასავლეთი]] | Sud-Ouest | [[გაუა (ბურკინა-ფასო)|გაუა]] | 4 | align="right" |16 202 | align="right" |624 056 | align="right" |38,52 |- style="background: #CCC;" | |სულ | | |45 |267 950 |13 730 258 |51,24 |+ |} შენიშვნა: ცხრილში ნაჩვენებია რეგიონის მოსახლეობის აღწერის წინასწარი მონაცემები. == დემოგრაფია == [[ფაილი:Burkina-Faso-Demography.png|thumb|right|250px|მოსახლეობის რაოდენობის ცვლილება 1960 წლიდან 2010 წლის ჩათვლით (სტატისტიკის და დემოგრაფიის ეროვნული ინსტიტუტის მონაცემები, 2012 წელი). მოსახლეობა (ათასი ადამიანი)]] * მოსახლეობა — 19 512 533 ადამიანი (2016 წელი) * წლიური ზრდა — 3,01 % (2016 წელი). * ქალაქის მოსახლეობა — 22,7 % (2014 წელი).<ref name="recensement2006"/> * სოფლის მოსახლეობა — 77,3 % (2014 წელი). * [[შობადობა]] — 41,60 ბავშვი 1000 ადამიანზე (ფერტილობა — 5,79 დაბადებული ერთ ქალზე) (2016 წელი). * [[სიკვდილიანობა]] — 11,5 % (2016 წელი). * ბავშვთა სიკვდილიანობის კოეფიციენტი — 73,8 % (2016 წელი). * [[სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა]] — 54,0 წელი ** მამაკაცები — 51,04 წელი ** ქალები — 54,91 წელი (2009). * საშუალი ასაკი — 16,8 წელი ** მამაკაცები — 16,6 წელი ** ქალები — 17,0 წელი (2009 წელი). * ასაკობრივი ჯგუფები: ** 0-14 წელი: 45,04 % ** 15-64 წელი: 52,52 % ** 65 წელზე უფროსები: 2,44 % (2016 წელი). * განათლება — 21,8 % (29,4 % მამაკაცებში, 15,2 % ქალებში (2003 წლის შეფასება)). * [[შიდსი]]ს ვირუსით დაავადება — მოსახლეობის 1,6 % (2007 წელი). === ეთნიკური ჯგუფები === ბურკინა-ფასოს მკვიდრი მოსახლეობა მიეკუთვნება ორ ძირითად ეთნიკურ ჯგუფს: [[გურის ენები|გურის ენებზე]] მოლაპარაკე ხალხს, რომელიც მოიცავს ქვეყნაში ყველაზე უფრო მეტი რაოდენობის [[მოსი (ხალხი)|მოსის]] ხალხს (მთლიანი მოსახლეობის 52,5 %), ასევე [[გურმა]]ს (6,8 %), [[ბობო (ხალხი)|ბობოს]] (4,8 %), [[გურუნსი]]ს (4,5 %), [[სენუფო]]ს (4,4 %), [[ლობი]]ს (2,5 %), [[დაგააბა]]ს (2,4 %) ტომის ხალხი; და [[მანდეს ენები|მანდეს ენებზე]] მოლაპარაკე ხალხს, რომელსაც მიეკუთვნებიან [[ფულბე]]ს (8,4 %), [[ბისა (ხალხი)|ბისას]] (3,9 %), [[ჯოლა]]ს (0,8 %) ხალხი<ref name="CIATONGA">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uv.html|title=Africa: BURKINA FASO|publisher=CIA The World Factbook|accessdate=2017-09-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190906203318/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uv.html|archivedate=2019-09-06}}</ref>; ჩრდილოეთში ცხოვრობენ [[სონგაი (ხალხი)|სონგაი]] და [[ტუარეგები]] (1,9 %). === ენები === [[ფაილი:Languages of Burkina Faso.png|thumb|250px|ბურკინა-ფასოს ძირითადი ენების რუკა]] ბურკინა-ფასო მრავალენოვანი ქვეყანაა, სადაც ლაპარაკობენ დაახლოებით 69 ენაზე,<ref>[http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=BF Lewis, M. Paul (ed.), 2009. Ethnologue: Languages of the World, 16th&nbsp;edition. Dallas, Tex.: SIL International.] (Page on "Languages of Burkina Faso.")</ref> რომელთაგან დაახლოებით 60 ენა მკვიდრი მოსახლეობისაა. [[მოსი (ენა)|მოსის]] ენაზე ლაპარაკობს მოსახლეობის დაახლოებით 45 %, უპირატესად ცენტრალურ რეგიონებში, დედაქალაქ [[უაგადუგუ]]ს ირგვლივ. [[გურუნსის ენები|გურუნსის ენებთან]] მჭიდროდ დაკავშირებული სხვა ენები გაფანტულია მთელ ბურკინა-ფასოში. ქვეყნის დასავლეთში ფართედაა გავრცელებული [[მანდეს ენები]], რომელთაგან ყველაზე უფრო მეტია [[დიულა (ენა)|დიულას]] ენა და სხვა ენები, რომელთა შორისაა [[ბობო (ენა)|ბობო]], [[სამო (ენა)|სამო]] და [[მარკა (ენა)|მარკა]]. ასევე ფართედაა გავრცელებული [[ფულანი]]ს ენა, განსაკუთრებით ჩრდილოეთით. [[გურმანშე]]ს ენაზე ლაპარაკობენ ქვეყნის აღმოსავლეთში, ხოლო [[ბისა (ენა)|ბისას]] ენაზე სამხრეთში. ქვეყნის ოფიციალური ენაა [[ფრანგული ენა|ფრანგული]], რომელიც შემოღებული იქნა კოლონიალურ პერიოდში. ფრანგული ადმინისტრაციული, პოლიტიკური და სასამართლო ინსტიტუტების, ასევე სახელმწიფო სამსახურების და პრესის ძირითადი ენაა. ფრანგული საკანონმდებლო, ადმინისტრაციული და სასამართლოს ერთადერთი ენაა. {| class="wikitable sortable alternance" style="text-align:right" |+ ბურკინა-ფასოს ენები<ref name="N">Répartition de la population résidente par la principale langue parlée, qui n'est donc pas forcément la langue maternelle.</ref> 2006 წლის მოსახლეობის აღწერის მიხედვით (პირველი ხუთეული):<ref name="Tableau-langues-2006">{{Cite web |url=http://www.burkinafaso-cotedazur.org/documents/documents/demographie/Tableau-langues-2006%20.pdf |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=2017-09-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303202838/http://www.burkinafaso-cotedazur.org/documents/documents/demographie/Tableau-langues-2006%20.pdf |archivedate=2016-03-03 }}</ref> |- ! style="background-color:#FFD700;" |№ !! style="background-color:#FFD700;" | ენა !! style="background-color:#FFD700;" | % !! style="background-color:#FFD700;" | ადამიანი |- | 1 || align=left | [[მოსი (ენა)|მოსი]] || 45,40 % || 6 363 975 |- | 2 || align=left | [[ფულანი]] || 8,36 % || 1 171 354 |- | 3 || align=left | [[გურმანშე]] || 5,51 % || 771 879 |- | 4 || align=left | [[დიულა (ენა)|დიულა]] || 4,40 % || 616 148 |- | 5 || align=left | [[ბისა (ენა)|ბისა]] || 2,85 % || 398 926 |} === რელიგია === {{bar box |title=რელიგია ბურკინა-ფასოში (2006 წელი)<ref name="recensement2006"/> |titlebar=#ddd |left1=რელიგია |right1=% |float=right |bars= {{bar percent|[[ისლამი|მუსლიმები]]|green|60.5}} {{bar percent|[[ქრისტიანობა|ქრისტიანები]]|blue|23.2}} {{bar percent|[[აფრიკული მითოლოგია|ანიმისტები]]|red|15.3}} {{bar percent|არარელიგიურები და სხვები|Gray|1.0}} }} რელიგიის შესახებ სტატისტიკა ბურკინა-ფასოში მთლიანობაში ვერ გამოსახავს ქვეყანაში არსებულ რეალურ სიტუაციას, რადგანაც [[ისლამი]] და [[ქრისტიანობა]] ხშირად შერეულია ადგილობრივ რელიგიურ რწმენებში. 2006 წელს ბურკინა-ფასოს ხელისუფლების მიერ ჩატარებული მოსახლეობის აღწერის მონაცემებით ქვეყნის მთლიანი მოსახლეობის 60,5 % [[მუსლიმი]]ა, რომელთა უმრავლესობა მიეკუთვნება [[სუნიზმი|სუნიტურ]] ფრთას,<ref name=RGPH2006>{{cite web|url=http://cns.bf/IMG/pdf/Depliant_Resultats_Definitifs_du_RGPH_2006.pdf|archiveurl=https://www.webcitation.org/5y6X4VifJ?url=http://cns.bf/IMG/pdf/Depliant_Resultats_Definitifs_du_RGPH_2006.pdf|archivedate=21 April 2011|title=Recensement général de la population et de l'habitation de 2006|author=Comité national du recensement|date=July 2008|publisher=Conseil national de la statistique|accessdate=20 January 2011|deadurl=no|df=dmy}}</ref><ref name=report2010>[https://www.state.gov/j/drl/rls/irf/2010/148665.htm International Religious Freedom Report 2010: Burkina Faso]. United States [[Bureau of Democracy, Human Rights and Labor]] (17&nbsp;November 2010). ''This article incorporates text from this source, which is in the [[public domain]].''</ref> ხოლო უმნიშვნელო უმცირესობა [[შიიზმი|შიიტურ]] ფრთას.<ref>[http://www.pewforum.org/files/2009/10/Shiarange.pdf Mapping the Global Muslim Population. Estimate Range of Shia by Country] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161215111357/http://www.pewforum.org/files/2009/10/Shiarange.pdf |date=2016-12-15 }}. Pew Forum, 2010</ref> ასევე არსებობს [[აჰმადია]]ს მიმდევარ მუსლიმთა დიდი კონცენტრაცია.<ref>{{Cite book|title=Breach of Faith|quote=Estimates of around 20&nbsp;million would be appropriate|volume= |publisher=Human Rights Watch|location= |isbn= |page=8|url=https://books.google.com/books?id=yi8ONIe1fv4C&pg=PA8&hl=en&sa=X&ei=-jgWU83CCIOZyAPJjoDYCQ&ved=0CC8Q6AEwAA#v=onepage&q&f=false|accessdate=4 June 2014|date=June 2005}}</ref> სუნიტი მუსლიმების მნიშვნელოვანი რაოდენობა მიეკუთვნება [[სუფიზმი]]ს [[ტიჯანია|ტიჯანიის]] მიმდევრობას. 2006 წლის აღწერის თანახმად მოსახლეობის 23,2 % ქრისტიანია ([[კათოლიციზმი|კათოლიკები]] – 19 % და [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტები]] – 4,2 %); 15,3 % [[აფრიკული მითოლოგია|ადგილობრივი ტრადიციული რელიგიის]] მიმდევარია, 0,6 % სხვა რელიგიების მიმდევარია, ხოლო 0,4 % არარელიგიურია.<ref name=RGPH2006/><ref name=report2010/> == ეკონომიკა == 2014 წელს ბურკინა-ფასოში [[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი]]ს მიხედვით ერთ სულ მოსახლეზე საშუალო შემოსავალი შეადგენს $1666, ხოლო ნომინალური შემოსავალი $790. ქვეყნის მოსახლეობის 80 %-ზე მეტი დაკავებულია ნატურალური [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობით]] და ადამიანთა მხოლოდ მცირე ნაწილი უშუალოდ მონაწილეობს მომსახურების სფეროში და [[მრეწველობა]]ში. ნალექების რაოდენობის მკვეთრი ცვალებადობა, ღარიბი [[ნიადაგი]], შესაბამისი კომუნიკაციების და სხვადასხვა სახის [[ინფრასტრუქტურა|ინფრასტრუქტურის]] არქონა, განათლების დაბალი დონე და [[ეკონომიკა|ეკონომიკის]] სტაგნაცია ამ ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფოს ძველის-ძველი პრობლემებია. ქვეყანის საექსპორტო ეკონომიკა ჯერაც დამოკიდებულია მსოფლიო საბაზრო ფასების მერყეობაზე. ქვეყანაში შეიმჩნევა მოსახლეობის მაღალი სიმჭიდროვე, ნაკლებია [[ბუნებრივი რესურსები]] და ღარიბია ნიადაგი. მრეწველობაში ისევ დომინირებს არანაყოფიერად სახელმწიფოს მიერ კონტროლირებადი კორპორაციები. 1994 წელს ეროვნული ვალუტის – CFA ფრანკის დევალვაციის შემდეგ ხელისუფლებამ საერთაშორისო ორგანიზაციებთან ერთად განაახლა თავისი განვითარების პროგრამა, რის შემდეგაც ექსპორტი და ეკონომიკური ზრდა გაიზარდა. საკუთარი [[მაკროეკონომიკა|მაკროეკონომიკური]] პროგრესის განვითარება დამოკიდებულია ინფლაციის დაბალი ტემპების შენარჩუნებაზე, სავაჭრო დეფიციტის შემცირებაზე და იმ რეფორმების გატარებაზე, რომელთა მიზანია კერძო ინვესტიციების სტიმულირება. === სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვება === სამთომომპოვებელი მრეწველობა ბურკინა-ფასოში კონცენტრირებულია [[ოქრო]]ს მსხვილი საბადოების მოპოვებაზე (ყოველწლიურად მოიპოვება 3 ტონამდე). მცირე რაოდენობით მიმდინარეობს [[სტიბიუმი]]ს და [[მარმარილო]]ს მოპოვება. ქვეყნის უკიდურეს ჩრდილო-აღმოსავლეთში, [[მალი]]ს და [[ნიგერი]]ს [[სახელმწიფო საზღვარი|სახელმწიფო საზღვრის]] სიახლოვეს, აღმოჩენილია მანგანუმის მადნის საბადოები (14 მილიონ ტონაზე მეტი), რომლებიც საბადოების რაიონში ცუდად განვითარებული [[სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურა|სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის]] გამო ჯერჯერობით არ მუშავდება. Perkoa-ს ფირმა ბურკინა-ფასოში ფლობს [[თუთია|თუთიის]] რესურსებს. 2001 წელს კომპანიამ გამოთქვა თუთიის საბადოების დამუშავების მზადყოფნა. ბურკინა-ფასო [[ალმასი]]ს ექსპორტის მიხედვით მიეკუთვნება „სენსიტიურების“ კატეგორიას, ანუ ქვეყნებს რომლის მიმართაც საჭიროა განსაკუთრებული ყურადღება. იმპორტიორ ქვეყნებს მიეცათ რეკომენდაცია საფუძვლიანად შეამოწმონ ალმასის საექსპერტო დოკუმენტები სენსიტიური ქვეყნებიდან და ალმასის წარმოშობაზე ეჭვების წარმოშობის შემთხვევაში დააკავონ ისინი შესამოწმებლად. ქვეყანაში ასევე მოიპოვება და იწარმოება შემდეგი მინერალური ნედლეული: [[ცემენტი]], [[დოლომიტი]], [[გრანიტი]], [[მარმარილო]], [[ფოსფატები]], [[პემზა]], სხვა [[ვულკანი|ვულკანური]] ქანები და [[სუფრის მარილი]].<ref name=usgs>Omayra Bermúdez-Lugo. [http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/country/2006/myb3-2006-bn-uv-tp.pdf "The Mineral Industry of Benin, Burkina Faso, and Sao Tome e Principe"]. ''2006 [[Minerals Yearbook]]''. [[U. S. Geological Survey]] (October 2007). ''This article incorporates text from this [[United States government|U. S. government]] source, which is in the [[public domain]].</ref> === ენერგეტიკა === ბურკინა-ფასოში ენერგეტიკა წარმოადგენს მზარდ სამრეწველო დარგს უზარმაზარი პოტენციალით. 2003 წლამდე ქვეყანაში ყველა [[ნავთობი|ნავთობ]]-პროდუქტი იმპორტირდება, რადგანაც უცნობია ნავთობის მარაგი ან ნავთობგადამამუშავებელი სიმძლავრეები. 2002 წელს ნავთობის იმპორტმა და მოხმარებამ შეადგინა 8870 ბარელი დღე-ღამეში. რაც შეეხება [[ბუნებრივი აირი|ბუნებრივ აირს]], როგორც ცნობილია ბურკინა-ფასოში მისი მოპოვება, მოხმარება ან მარაგი არ არსებობს. ელექტროენერგიაზე მოდის ენერგეტიკის მთლიანი წარმოება. 2001 წელს მთლიანი დადგენილი ელექტროსიმძლავრეები შეადგენდა 121 მგვტ-ს. წარმოება გაიზარდა 1973 წლის 42 გიგავატ/სთ-დან в 2001 წლის 280 გიგავატ/სთ-მდე, რომელთაგან 73,6 % მოდიოდა თბო და 26,4 % ჰიდროელექტროსადგურებზე. 2001 წელს ელექტროენერგიის მოხმარება შეადგენდა 0,26 მილიარდ კილოვატ/სთ-ს. 15 მეგავატიანი ჰიდროელექტროსადგურის ობიექტის — კომპიენგას [[კაშხალი|კაშხლის]] მშენებლობა დამთავრდა 1989 წელს. 1999 წელს [[დანიის პოლიტიკური სისტემა|დანიის ხელისუფლების]] გრანტის დახმარებით ბურკინა-ფასოში აშენდა ახალი ელექტროსადგური. 1968 წლიდან ელექტროენერგიის და წყლის წარმოება და განაწილება იმყოფება სახელმწიფო ორგანიზაციის – „Société Nationale d'électricité du Burkina Faso“-ს (SONABEL) კონტროლ ქვეშ. 2008 წლის მდგომარეობით ელექტროენერგიით უზრუნველყოფილია ქვეყნის დაახლოებით 7 %.<ref>[http://www.photius.com/rankings/electrification_by_country_2007_2008.html Electrification by Country 2007/2008 - Country Rankings]</ref> === ტრანსპორტი === ბურკინა-ფასოს სატრანსპორტო სისტემა წარმოადგენს სახმელეთო (საავტომობილო და [[რკინიგზა]]), [[საჰაერო ტრანსპორტი|საჰაერო]] და [[სამდინარე ტრანსპორტი|სამდინარე]] გადაზიდვებს და გადაყვანებს. ==== სარკინიგზო ტრანსპორტი ==== [[ფაილი:Abidjan-Niger-Railway.png|thumb|right|250px|კოტ-დ’ივუარსა და ბურკინა-ფასოს ტერიტორიებზე გამავალი სარკინიგზო ხაზის რუკა. (2005 წელი)]] ბურკინა-ფასოში დაგებულია 622 კმ [[რკინიგზა]], საიდანაც 517 კმ შეადგენს [[უაგადუგუ]] — [[აბიჯანი]]ს ([[კოტ-დ’ივუარი]]) მონაკვეთს, ხოლო კიდევ 105 კმ — უაგადუგუ — [[კაია (ქალაქი)|კაიას]] მონაკვეთს. ქვეყნის ყველა სარკინიგზო მონაკვეთის ლიანდაგის სიგანეა 1000 მმ. ბურკინა-ფასოს სარკინიგზო სისტემა შეერთებულია მხოლოდ კოტ-დ’ივუარის სარკინიგზო სისტემასთან, სადაც გამოყენებულია ანალოგიური ლიანდაგის სიგანე. ბურკინა-ფასოს შიდაკონტინენტალური მდგომარეობის გამო იგი დამოკიდებულია მეზობელი ქვეყნების [[პორტი|პორტებზე]]. რკინიგზის ხაზი უაგადუგუს და [[ბობო-დიულასო]]ს აკავშირებს კოტ-დ’ივუარის ძირითად პორტ აბიჯანთან, რომლის მეშვეობითაც ხდება ბურკინა-ფასოს ტვირთების გადამუშავება. 2003 წელს კოტ-დ’ივუარში სიტუაციის გამწვავებამ გამოიწვია ტვირთგადაზიდვების ტრადიციული გზების შეცვლა: აბიჯანის სატრანსპორტო კორიდორთან ერთად დაიწყო [[ტოგო]]ს, [[ბენინი]]ს და [[განა|განის]] პორტების გამოყენების შესაძლებლობების განხილვები. შედეგად, ბურკინა-ფასოს და განის ხელისუფლებმა შეისწავლეს ახალი რკინიგზის ხაზის გაყვანის შესაძლებლობები ბურკინა-ფასოს ტერიტორიაზე უაგადუგუსა და [[პო (ბურკინა-ფასო)|პოს]] შორის და აქედან განის ტერიტორიაზე არსებულ [[კუმასი|კუმასისა]] და [[ბონკარა]]ს ([[სამდინარე პორტი|სამდინარე]]) პორტებამდე. ამჟამად მიმდინარეობს ამ პროექტის ტექნიკურ-ეკონომიკური დასაბუთება. ორი ქვეყნის სატრანსპორტო სისტემების ერთ მთლიან სისტემაში გაერთიანების ძირითადი სიძნელეა განსხვავებული ლიანდაგის სიგანე, მაგრამ ამ სირთულის გადაჭრა შესაძლებელია სხვადასხვა მეთოდებით. რკინიგზის ხაზი უაგადუგუდან [[ნიგერი]]ს დედაქალაქ [[ნიამეი]]მდე მთავრდება ქალაქ კაიაში. [[Google Earth]]-ის სისტემის გამოსახულებაზე (15/02/2007) სჩანს, რომ რკინიგზის მშენებლობა გრძელდება, მუშაობა მიმდინარეობს დაახლოებით 100 კმ-ით ჩრდილო-აღმოსავლეთში ქალაქ [[დორი (ბურკინა-ფასო)|დორიდან]]. 2006 წელს [[ინდოეთი]]ს კომპანიამ წამოაყენა შიდაკონტინენტური ნიგერის და ბურკინა-ფასოს სარკინიგზო სისტემების ბენინის და ტოგოს სარკინიგზო სისტემებთან დაკავშირების განმახორციებელი პროექტი, ანალოგიური პროექტები წამოაყენა [[ჩეხეთი]]ს ერთ-ერთმა კომპანიამ<ref>[http://www.otal.com/ghana/transportnews.htm OTAL — Ghana]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.fdi.net/documents/WorldBank/databases/ghana/Ghana_burkina_railway_Ghana.pdf |title=World Bank Report |accessdate=2017-09-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071108110530/http://www.fdi.net/documents/WorldBank/databases/ghana/Ghana_burkina_railway_Ghana.pdf |archivedate=2007-11-08 }}</ref>. ამ შემთხვევაში გადაზიდვების ძირითადი პროდუქტი სავარაუდოდ იქნებოდა [[მანგანუმი]]ს მადანი ქალაქ დორის სიახლოვეს მდებარე საბადოსთან. ბურკინა-ფასო ასევე [[AfricaRail]]-ის პროექტის ნაწილიცაა. ==== საავტომობილო ტრანსპორტი ==== ბურკინა-ფასოში დაგებულია 15 272 კმ სიგრძის საავტომობილო გზა, სადაც 4766 კმ-ს აქვს მყარი საფარი. 2000 წელს ქვეყნის ხელისუფლების მონაცემებით ეროვნულ საავტომობილო ქსელში, რომელიც იმყოფება ინფრასტრუქტურის, ტრანსპორტის და საბინაო მშენებლობის სამინისტროს ({{lang-en|Ministry of Infrastructures Transport and Housing (MITH)}}) დაქვემდებარებაში, შედიოდა დაახლოებით 15 000 კმ ავტოგზა. ამ რაოდენობაში შედის ძირითადი საქალაქთაშორისო შოსეები და ქალაქების — რეგიონების ადმინისტრაციული ცენტრების — მთავარი გზები. მათგან მხოლოდ ათს, თუნდაც ნაწილობრივ, გააჩნია მყარი საფარი, ხოლო მათი ტექნიკური მდგომარეობა არადამაკმაყოფილებელია: ავტოგზები არ არის საღებავით დახაზული, არ არსებობს გამყოფი წინაღობები, მაჩვენებლები და ნიშნები, შემხვედრი მოძრაობის ზოლი არ არის მარკირებული, გზის საფარი სავსეა ორმოებით. '''საავტომობილო გზები''' * სულ — 15 272 კმ (2010)<ref name="CIA World Factbook: Burkina Faso"/>, მათ შორის: ** მყარი საფარით — 4766 კმ ** მყარი საფარის გარეშე — 10 506 კმ ==== საჰაერო ტრანსპორტი ==== ქვეყანის დედაქალაქ უაგადუგუში და ქალაქ ბობო-დიულასოში ფუნქციონირებს საერთაშორისო [[აეროპორტი]], ასევე მცირე [[ასაფრენ-დასაჯდომი ზოლი]]ანი აეროპორტების დიდი რაოდენობა. 2013 წელს ქვეყანაში არსებობდა 23 აეროპორტი, მაგრამ მხოლოდ ორს ჰქონდა მყარი საფარის ზოლი.<ref name="CIA World Factbook: Burkina Faso">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uv.html|title=CIA World Factbook: Burkina Faso|accessdate=2017-09-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190906203318/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uv.html|archivedate=2019-09-06}}</ref> ბურკინა-ფასო ფლობს კომპანია [[Air Afrique]]-ის აქციების ნაწილს, რომელიც ახორციელებს საერთაშორისო რეისებს. ქვეყნის შიგნით მონოპოლური გადამზიდია 1967 წელს დაარსებული კომპანია [[Air Burkina]]. ის ასევე ახორციელებს ფრენებს მეზობელ ქვეყნებში. 2003 წელს ჯამურმა მგზავრთა ბრუნვამ შეადგინა 55 000 ადამიანი. '''აეროპორტები''' * სულ — 23 (2013)<ref name="CIA World Factbook: Burkina Faso"/>, მათ შორის: ** მყარი საფარით — 2 ** მყარი საფარის გარეშე — 21 === ტურიზმი === ბურკინა-ფასო მდებარეობს [[დასავლეთი აფრიკა|დასავლეთ აფრიკაში]] და დასახლებულია დაახლოებით 60 ეთნიკური ჯგუფით 10 000-ზე მეტი ადამიანის რაოდენობით, რომელთაგან თითოეულს გააჩნია საკუთარი კულტურა განსაკუთრებული ტრადიციებით და წეს-ჩვეულებებით. ღირსშესანიშნავი ადგილები მოიძებნება ქვეყნის პრაქტიკულად ყველა რეგიონში; ქვემოთ ჩამოთვლილი ადგილები ყველაზე უფრო პოპულარულებია წლიდან წლამდე. ==== ქვეყნის ცენტრი ==== * [[უაგადუგუ]] ** '''ბანგრ ვეუგუს პარკი''' იგი მდებარეობს ქვეყნის დედაქალაქ უაგადუგუს ცენტრალურ ნაწილში. 2006 წელს მოგზაურები აღნიშნავდნენ, რომ „ქალაქის ბანგრ ვეუგუს პარკში იზრდება 360 სახეობაზე მეტი მცენარე და ბინადრობს [[ფრინველები]]ს 160 და [[ცხოველები]]ს 40 სახეობა, მაგალითად [[ანტილოპები]], [[ნიანგები]], [[მაიმუნები]] და [[ციყვი|ციყვები]]. პარკის ინფრასტრუქტურული ობიექტებია: ცხოველთა სამყაროსადმი მიძღვნილი [[მუზეუმი]], სპორტული სექტორი, საბავშვო სექტორი „პარკი ფასო“ და [[რესტორანი]]“. ** '''ხელოვნებისა და ხელსაქმეობის საერთაშორისო სალონი (SIAO) და კინოს ფესტივალი (FESPACO)''' უაგადუგუში ტურისტებს ასევე იზიდავს ხელოვნებისა და ხელსაქმეობის საერთაშორისო სალონი და კინოს ფესტივალი. თითოეული მათგანი ტარდება ორ წელიწადში ერთხელ. SIAO ახორციელებს მთავარ როლს აფრიკული ხელსაქმეობის პოპულარიზაციაში და [[აფრიკა|აფრიკის]] კულტურის შესწავლის საუკეთესო საშუალებაა, რადგანაც აქ წარმოდგენილია კონტინენტის ყველა ქვეყანა. თავის მხრივ უნიკალურია FESPACO-ს ფესტივალი, რადგან აქ ნაჩვენებია ყველა აფრიკული ფილმი. ფესტივალი პოპულარულია უცხოელ ტურისტებს შორისაც, რადგანაც იგი ერთადერთი ადგილია, სადაც აფრიკელი მსახიობები და რეჟისორები ერთმანეთს ხვდებიან და განიხილავენ აფრიკული კინოს პერსპექტივებს და პრიორიტეტულ ვექტორებს. ფესტივალის 2-3 კვირის განმავლობაში ფილმებს აჩვენებენ არა მარტო კინოთეატრებში, არამედ სატელევიზიო არხებიც მათთვის გამოყოფენ საეთერო დროის დიდ ნაწილს. * [[ზინიარე]] ** '''ზინიარეს ბუნებრივი პარკი''' ზინიარეს ბუნებრივი საფარი-პარკში თავისუფლად დაიარება ცხოველთა დიდი რაოდენობა. ეს საუკეთესო ადგილია იმისთვის, რომ მნახველებმა დაათვალიერონ [[სპილოსებრნი|სპილოები]], [[ლომი|ლომები]], [[ანტილოპები]] და ცხოველთა სამყაროს სხვა წარმომადგენლები. ტურისტებს ასევე შეუძლიათ ეწვიონ იქვე ახლოს მდებარე [[პრეზიდენტი|პრეზიდენტ]] [[ბლეზ კომპაორე]]ს მამულს.<ref name="STTA">Retrieved from http://www.izf.net/izf/EE/pro/burkinafaso/1012.asp {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060519023331/http://www.izf.net/izf/EE/pro/burkinafaso/1012.asp |date=2006-05-19 }} - 81k</ref> ** '''ლოანგოს გრანიტული ძეგლები''' ქალაქ ზინიარეს სიახლოვეს მდებარე ლოანგოში მდებარეობენ [[გრანიტი]]ს სალოცავები. სინამდვილეში, ლოანგო ფართედაა ცნობილი მთელ მსოფლიოში მოქანდაკეთა შორის, რომლებიც წელიწადში ერთხელ ჩამოდიან აქ და ქვისგან თლიან ახალ და ახალ ძეგლებს. ეს ღონისძიება წარმოადგენს მშვენიერ შესაძლებლობას შევხვდეთ თანამედროვეობის უდიდეს მოქანდაკეებს და შევაფასოთ მათი ოსტატობა.<ref name="STTA"/> ** '''მანეგას მუზეუმი''' ყველაზე უფრო უჩვეულო ტურისტული ობიექტია მანეგას მუზეუმი, აგრეთვე ცნობილი როგორც „დასასვენებელი ადგილი“. მდებარეობს უაგადუგუდან 50 კმ-ით ჩრდილოეთში, რომელიც დააარსა [[ფრედერიკ ტიტინგა პასერე]]მ — იურისტმა და კულტურის დამფასებელმა. პასერეს ჩანაფიქრის თანახმად, მუზეუმი „იდუმალი სახით დაკავშირებულია ქვეყნის ეთნიკური ჯგუფების სალოცავ ადგილებთან, ის მალავს ბევრ მოვლენებს, რომლებიც მისტიკური საიდუმლოებებითაა მოცული“. მუზეუმში წარმოდგენილია 500 [[ნიღაბი (რიტუალი)|ნიღაბი]], რომლებსაც ხმარობენ დაკრძალვის რიტუალების დროს გარდაცვლილთა წინაშე, რამდენიმე ათეული სამარხის ფილა, რომლებზეც ამოკვეთილია მამაკაცთა გამოსახულებები, რომელთა ასაკი შეადგენს რამდენიმე ათასწლეულს, უძველესი აფრიკული კულტების სხვა ობიექტები.<ref name="MasterPacéré">Retrieved March 26, 2006, from http://www.musee-manega.bf/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110102141850/http://www.musee-manega.bf/ |date=2011-01-02 }} - 5k</ref> * [[კუდუგუ]] ** '''საბუს საღვთო ნიანგები''' ქალაქი კუდუგუ ცნობილია მის სიახლოვეს მდებარე საბუსთან მობინადრე საღვთო ნიანგების გამო. სინამდვილეში, ადგილობრივი მოსახლეობის თაყვანისცემა ნიანგების მიმართ დაკავშირებულია არა მარტო რელიგიურ კულტებთან, არამედ უფრო მეტად მომგებიანი მოტივებით: ნიანგებს უმრავლეს შემთხვევაში მშვიდი ხასიათი აქვთ და არსებობს მათთან სამახსოვრო ფოტოსურათის გადაღების შესაძლებლობა, რისი მეშვეობითაც ადგილობრივი მოსახლეობა გარკვეულ შემოსავალს ღებულობს.<ref name="Bicaba">Bicaba, I.Sites touristiques du Burkina: La mare aux crocodiles sacrés de Sabou Retrieved March 26, 2006, from http://www.lefaso.net/article.php3?id_article=3196 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927193011/http://www.lefaso.net/article.php3?id_article=3196 |date=2007-09-27 }} - 36k</ref> ==== ქვეყნის დასავლეთი ==== * [[ბობო-დიულასო]] [[ფაილი:BoboDioulasso-GrandMosqueN.JPG|thumb|right|ბობო-დიულასოს ძველი [[მეჩეთი]]]] ** '''კულტურის ეროვნული კვირეული (SNC)''' უაგადუგუსგან განსხვავებით ბობო-დიულასოში ტარდება საკუთარი კულტურის კვირეული, სადაც სხვადასხვა ეთნიკური ჯგუფები წარადგენენ საკუთარ ტრადიციულ კულტურას თეატრალური დადგმების სახით, სადაც ასრულებენ ტრადიციულ სიმღერებს და რიტუალურ ცეკვებს. კვირეულს ეძღვნება სხვადასხვა ღონისძიებები, რაც ბობო-დიულასოში იზიდავს ბევრ მაყურებელს. ** '''ბობო-დიულასოს მუზეუმი''' ** '''[[ძველი ქალაქი]]''' ** '''გუინგუეტი''' * [[ბანფორა]] ** '''სინდუს [[ბიუტი|ბიუტები]]''' სინდუს ბიუტები, რომლებიც წარმოადგენენ [[ქვიშაქვა|ქვიშაქვის]] შვერილებს, შეყვანილია [[იუნესკო]]ს ბუნებრივი მემკვიდრეობის სიაში. ** '''ბანფორას ჩანჩქერები''' ** '''[[ტენგრელა]]ს ტბა''' ==== ქვეყნის აღმოსავლეთი ==== * [[დიაპარა]] მთლიანობაში, ბურკინა-ფასოს აღმოსავლეთი უძველესი დროიდან ცნობილია კარგი ნადირობით, ხოლო ბოლო დროს ეროვნული პარკებითაც.<ref name="AfricaXplorer">Retrieved March 26, 2006, from http://www.africaxplorerr.com/burkina_faso/decouverte.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060622204627/http://www.africaxplorerr.com/burkina_faso/decouverte.htm |date=2006-06-22 }} - 72k -</ref> ** '''არლის ეროვნული პარკები და ეროვნული პარკი [[W (ეროვნული პარკი)|W]]''' ** '''ნაზინგას ნაკრძალები და სანადირო ტერიტორიები'''<ref name="AfricaXplorer"/> ** '''გობნაუგუს კლდეები'''<ref name="AfricaXplorer"/> ==== [[საჰელი]] ==== * ჯიბო ** '''არქეოლოგიური მუზეუმი და პობე მენგაოს ქვის სკულპტურები''' როგორც მუზეუმი, ასევე ქვის სკულპტურები წარმოადგენენ „ნამუსიანი ხალხის“ ცხოვრების ისტორიას (ბურკინა-ფასო — ნამუსიანი ხალხის ქვეყანა).<ref name="Soulama">Soulama, M(2005). Sites touristiques et tourisme d’affaires Retrieved March 26, 2006, from http://www.izf.net/izf/EE/pro/burkinafaso/1012.asp {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060519023331/http://www.izf.net/izf/EE/pro/burkinafaso/1012.asp |date=2006-05-19 }} - 81k</ref> * [[გორომ გორომი]] ** '''ქალთა ტრადიციული ხელსაქმეობა'''<ref name="Soulama"/> ** '''ტურისტული ბანაკი''' ბურკინა-ფასოს საჰელის ერთადერთი ქალაქი, რომელსაც გააჩნია აუცილებელი ინფრასტრუქტურა, როგორც წესი ემსახურება ტურისტების საბაზო ბანაკს, რომლებიც მოგზაურობენ ქვეყნის ჩრდილოეთში.<ref name="Soulama"/> === სოფლის მეურნეობა === მიუხედავად იმისა, რომ ბურკინა-ფასოს არ შეუძლია საკუთარი თავი დაიკმაყოფილოს საკვები პროდუქტებით, [[სოფლის მეურნეობა]]ს ქვეყანაში აქვს უზარმაზარი პოტენციალი. სოფლის მეურნეობაში დაკავებულია მუშა ძალის დიდი უმრავლესობა და 2004 წელს მასზე მოდიოდა [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს დაახლოებით 31 %. მაგრამ იმავე წლის შეფასებით მიწის საერთო ფართობის მხოლოდ 13 % დაკავებულია ერთწლოვანი ან მრავალწლოვანი კულტურებით. ქვეყნის ხელისუფლების მცდელობებმა აგრარული სექტორის მოდერნიზაციაზე მოიტანა გარკვეული წარმატებები, განსაკუთრებით [[ბამბა (ბოჭკო)|ბამბასთან]] მიმართებაში, რომლის ექსპორტმა 2004 წელს შეადგინა ექსპორტის საერთო მოცულობის 51 %. 2004 წელს წარმოებული 210 000 ტონა ბამბის დაახლოებით 85 % გავიდა ექსპორტზე. წარმატებებს პირველ რიგში ხელს უშლის არადამაკმაყოფილებელი წყალმომარაგება და ღარიბი [[ნიადაგი]]. თუმცა [[მარცვლეული კულტურები]]ს საერთო წარმოება გაიზარდა 1990 წლის 1 547 000 ტონიდან 2004 წლის 3 063 000 ტონამდე. სურსათზე მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად აუცილებელია საკვები პროდუქტების იმპორტი. 1980-იანი წლების დასაწყისში ადგილობრივი ძალებით აშენდა 1144 კმ-იანი არხი, რათა სარწყავი წყალი მიყვანილიყო მდინარე [[შავი ვოლტა|შავი ვოლტიდან]] ახალმშენებარე [[სურუს კაშხალი|სურუს კაშხლამდე]]. ეს სამუშაოები 40 000 ჰა სარწყავი მიწების შექმნის სახელმწიფოებრივი პროექტის გეგმის ნაწილია. 2004 წლის ძირითადი სასურსათო კულტურების წარმოების მაჩვენებლები შემდეგია: [[სორგო]] – 1 481 000 ტონა; [[ფეტვი]] – 881 000 ტონა; [[სიმინდი]] 595 000 ტონა; [[ბრინჯი]] 95 000 ტონა. ტექნიკურ კულტურებში (2004 წლის საწარმოო მაჩვენებლები) შეყვანილია [[ბამბა (გვარი)|ბამბა]] (315 000 ტონა), [[არაქისი]] (321 000 ტონა), ბამბის ბოჭკო (210 000 ტონა), ასევე [[შირბახტი]] (29 000 ტონა). სხვა მთავარი კულტურებია – [[მანიჰოტი]], [[ძაძა]], [[ბატატი]] და [[თამბაქო]]. [[შაქრის ლერწამი]] შემოტანილი იქნა განსაკუთრებით დიდი რაოდენობით და გახდა მთავარ სასაქონლო კულტურად; 2004 წელს ნაწარმოები იქნა 450 000 ტონა. === საგარეო ვაჭრობა === * '''ექსპორტი:''' $2,734 მილიარდი (2012 წელი) * '''ექსპორტის დარგები:''' [[ბამბა (ბოჭკო)|ბამბა]], [[ოქრო]], შინაური პირუტყვი, [[შირბახტი]] * '''ძირითადი მყიდველები:''' [[ბენინი]] – 25,9 %, [[ტოგო]] – 12,0 %, [[იაპონია]] – 5,7 %, [[ტაილანდი]] – 5,6 %, [[თურქეთი]] – 5,1 %(2013)<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2050.html#uv|title=Export Partners of Burkina Faso|publisher=[[CIA World Factbook]]|year=2012|accessdate=2013-07-27|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181206230311/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2050.html#uv|archivedate=2018-12-06}}</ref> * '''იმპორტი:''' $2,868 მილიარდი (2012 წელი) * '''იმპორტის დარგები:''' ნავთობპროდუქტები, მანქანები და მოწყობილობები, საკვები პროდუქტი * '''ძირითადი მომწოდებლები:''' [[კოტ-დ’ივუარი]] – 18,9 %, [[პაკისტანი]] – 18,1 %, [[განა]] – 4,5 %, [[ინდოეთი]] – 4,3 %, [[ჩინეთი]] – 4,3 % (2013)<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2061.html#uv|title=Import Partners of Burkina Faso|publisher=[[CIA World Factbook]]|year=2012|accessdate=2013-07-27|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181019233243/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2061.html#uv|archivedate=2018-10-19}}</ref> == სოციალური სფერო == === ჯანდაცვა === 2012 წელს სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა შეადგენს 57 წელს მამაკაცებისათვის და 59 წელს ქალებისათვის. 5 წლის ასაკამდე სიკვდილიანობის კოეფიციენტი და ბავშვთა სიკვდილიანობის კოეფიციენტი შესაბამისად შეადგენდა 102 და 66 ადამიანს 1000 დაბადებულზე.<ref>{{cite web|title=Statistics in Burkina Faso|url=http://www.who.int/countries/bfa/en/|publisher=[[World Health Organization]]}}</ref> 2014 წელს ქვეყნის მოსახლეობის საშუალო ასაკი შეადგენს 17 წელს, ხოლო მოსახლეობის რაოდენობის ტემპის ზრდა შეადგენს 3,05 %-ს.<ref name=cia>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uv.html Burkina Faso] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190906203318/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uv.html |date=2019-09-06 }}. CIA World Factbook</ref> 2011 წელს [[ჯანდაცვა|ჯანდაცვის]] ხარჯებმა შეადგინა [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს 6,5 %; დედათა სიკვდილიანობის კოეფიციენტი შეადგენდა 300 ადამიანს 100 000 დაბადებულზე, ხოლო 2010 წელს ექიმების რაოდენობა 1000 მოსახლეზე შეადგენს 0,05-ს. 2012 წელს გამოთვლილი იქნა, რომ ზრდასრული ადამიანების (15-49 წელი) აიდ-ინფექციით დაავადებულთა გავრცელება შეადგენდა 1,0 %-ს.<ref>[http://www.unaids.org/en/regionscountries/countries/burkinafaso/ UN AIDS: HIV/AIDS – adult prevalence rate]. Retrieved on 25&nbsp;July 2014</ref> 2011 წლის UNAIDS-ის მონაცემებით, აიდ-ინფექციის გავრცელება მცირდება ორსულ ქალთა შორის, რომლებიც გამოკვლევებს იკეთებენ სამშობიარო კლინიკებში.<ref>{{citation|url=http://www.unaids.org/en/media/unaids/contentassets/documents/unaidspublication/2011/JC2216_WorldAIDSday_report_2011_en.pdf|title=UNAIDS World AIDS Day Report 2011|publisher=UNAIDS|accessdate=29 March 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130601011732/http://www.unaids.org/en/media/unaids/contentassets/documents/unaidspublication/2011/JC2216_WorldAIDSday_report_2011_en.pdf|archivedate=1 ივნისი 2013}}</ref> 2005 წელს მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის მიერ ჩატარებული კვლევების მონაცემებით, ბურკინა-ფასოს გოგონების და ქალების დაახლოებით 72,5 % განიცდის [[ქალთა წინადაცვეთა]]ს, რომლის მიზეზი ტრადიციული რიტუალების შესრულებაა.<ref>[http://www.who.int/reproductivehealth/topics/fgm/prevalence/en/index.html Female genital mutilation and other harmful practices], WHI.int</ref> 2001 წელს ცენტრალური ხელისუფლების ხარჯები ჯანდაცვაზე შეადგენდა 3 %-ს.<ref>{{cite web|url=http://globalis.gvu.unu.edu/indicator_detail.cfm?IndicatorID=142&Country=BF|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110516041014/http://globalis.gvu.unu.edu/indicator_detail.cfm?IndicatorID=142&Country=BF|archivedate=16 May 2011|title=Globalis – an interactive world map – Burkina Faso – Central government expenditures on health|publisher=Globalis.gvu.unu.edu|accessdate=1 October 2009}}</ref> 2009 წლის კვლევების მდგომარეობით 100 000 ადამიანზე სულ მხოლოდ 10 ექიმი მოდიოდა.<ref name="autogenerated1">{{cite web|url=http://www.afro.who.int/index.php?option=com_content&view=article&id=1018&Itemid=2045&lang=en|title=WHO Country Offices in the WHO African Region – WHO &#124; Regional Office for Africa|publisher=Afro.who.int|access-date=20 June 2010}}</ref> ამას გარდა, ქვეყანაში არსებობდა 41 მედდა და 13 ექთანი 100 000 ადამიანზე.<ref name="autogenerated1"/> 1993 წლიდან დაწყებული 2009 წლამდე ქვეყანაში დემოგრაფიული და სამედიცინო-სანიტარული კვლევები სამჯერ ჩატარდა.<ref name="Burkina Surveys">[https://web.archive.org/web/20110816011006/http://www.measuredhs.com/countries/country_main.cfm?ctry_id=50&c=Burkina%20Faso Burkina Faso DHS Surveys], measuredhs.com</ref> 2016 წელს დენგეს ციებ-ცხელების დროს დაიღუპა 20 ადამიანი. ამ დაავადების შემთხვევები დარეგისტრირებულია უაგადუგუს ყველა 12 რაიონში.<ref>{{Cite news|url=http://www.bbc.com/news/world-africa-38078754|title=Dengue fever kills 20 in Burkina Faso|last= |first= |date= |work= |access-date= |via= }}</ref> === განათლება === [[განათლება]] ბურკინა-ფასოში იყოფა სამ ნაწილად – დაწყებით, საშუალო და უმაღლეს განათლებად.<ref>{{cite web|url=http://www.nationsencyclopedia.com/Africa/Burkina-Faso-EDUCATION.html|title=Education – Burkina Faso|publisher=Nationsencyclopedia.com|accessdate=1 October 2009}}</ref> საშუალო სკოლებში სწავლა ჯდება დაახლოებით 25 000 CFA ფრანკი ($50 [[აშშ დოლარი]]) წელიწადში, რაც გაცილებით აღემატება ქვეყნის მოსახლეობის ოჯახების უმრავლესობის შესაძლებლობებს. ბიჭები განათლებას უპირატესობას აძლევენ, მაგრამ გოგონებში სწავლისა და განათლების დონე საგრძნობლად დაბალია. გოგონების სასკოლო განათლებაში დასწრების დონის ამაღლება შეიმჩნევა გოგონებისადმი სწავლის გაიაფებისა და მათთვის სტიპენდიების მიცემის სახელისუფლებო პოლიტიკის მეშვეობით. განათლების შესახებ კანონის საფუძველზე სასკოლო განათლება სავალდებულოა 6-დან 16 წლამდე ბავშვებისათვის.<ref name=ilab>"Burkina Faso". [http://www.dol.gov/ilab/media/reports/iclp/tda2005/tda2005.pdf ''2005 Findings on the Worst Forms of Child Labor''] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140109071239/http://www.dol.gov/ilab/media/reports/iclp/tda2005/tda2005.pdf|date=January 9, 2014}}. [[Bureau of International Labor Affairs]], [[U. S. Department of Labor]] (2006). ''This article incorporates text from this source, which is in the [[public domain]]</ref> მიუხედავად ამისა ხელისუფლებას არ გააჩნია საყოველთაო უფასო დაწყებითი განათლების უზრუნველყოფის საკმარისი რესურსები.<ref name=ilab/> ბავშვები მაინც იხდიან სწავლის საფასურს და ადგილობრივ თემებს ხშირად უწევთ დაწყებითი სკოლების შენობებისა და მასწავლებელთა საცხოვრებლების აშენება.<ref name=ilab/> ბავშვები ღარიბი ოჯახებიდან განაგრძობენ უფასო განათლების მიღებას საშუალო და უმაღლეს სასწავლებლებში გამოცდების ჩაბარების შემდეგ.<ref name=ilab/> გადასვლა დაწყებითი სკოლიდან საშუალო სკოლაში ({{lang-en|middle school}}), საშუალოდან ზედა საშუალო სკოლაში ({{lang-en|high school}}) ან ზედა საშუალო სკოლიდან კოლეჯში ხდება ეროვნული გამოცდების ჩაბარების შემდეგ. უმაღლესი განათლების დაწესებულებებია [[უაგადუგუს უნივერსიტეტი]], [[ბობო-დიულასოს პოლიტექნიკური უნივერსიტეტი]] და [[კუდუგუს უნივერსიტეტი]]. დედაქალაქ უაგადუგუში ასევე ფუნქციონირებს რამდენიმე მცირე კერძო კოლეჯი, მაგრამ იქ სწავლა შეუძლია ქვეყნის მოსახლეობის საკმაოდ მცირე ნაწილს. ასევე ფუნქციონირებს აშშ-ში ბაზირებული კერძო სკოლის დედაქალაქ უაგადუგუში მდებარე [[უაგადუგუს საერთაშორისო სკოლა]] (უსს). [[გაერო]]ს განვითარების პროგრამის 2008 წლის მოხსენებაში ბურკინა-ფასოს უკავია მსოფლიოში განათლების ყველაზე უფრო დაბალ დონეზე მყოფი ქვეყნის ადგილი, მიუხედავად იმისა, რომ ხელისუფლების მიერ ჩატარებული ღონისძიებების შედეგად 1990 წელს არსებული 12,8 %-იანი განათლების დონე 2008 წელს გაორმაგდა და მიაღწია 25,3 %-ს.<ref>{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_20072008_EN_Complete.pdf|title=UNDP Human Development Report 2007/2008|accessdate=2016-01-13|deadurl=bot: unknown|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110429033726/http://hdr.undp.org/en/media/HDR_20072008_EN_Complete.pdf|archivedate=29 April 2011|df=dmy}}. Palgrave Macmillan. 2007. {{ISBN|978-0-230-54704-9}}</ref> == მასმედია == მასმედიას ბურკინა-ფასოში წარმოადგენს ბეჭვდითი ორგანოები, ასევე სახელმწიფო დაქვემდებარებაში მყოფი [[რადიო]]ს, ახალი ამბების და [[ტელევიზია|სატელევიზიო]] სადგურები. ქვეყანაში ასევე ფუნქციონირებს რამდენიმე კერძო სამაუწყებლო პროგრამა, რომლებიც გადმოსცემენ სპორტულ, მუსიკალურ, კულტურულ და რელიგიურ თემებს. ორი რადიოსადგური, აქედან ერთი უაგადუგუში და ერთიც ბობო-დიულასოში, იმყოფება სახელმწიფო რადიოკორპორაცია Radiodiffusion Nationale-ს დაქვემდებარებაში. იგი მაუწყებლობს ფრანგულ და მკვიდრი მოსახლეობის 13 ენაზე, იყენებს ორ საშუალო ტალღას [[ამპლიტუდური მოდულაცია|AM]] და [[სიხშირული მოდულაცია|FM]] სიხშირეზე. Radio Nationale Burkina (RTB) დედაქალაქ უაგადუგუდან მოკლე ტალღებზე 100 კილოვატიანი გადამცემის საშუალებით 4.815 და 5.030 მეგაჰერც ტალღებზე ფრანგულ ენაზე მთელ მსოფლიოში გადასცემს ახალ ამბებს.<ref>Radio Station World, ''[http://radiostationworld.com/locations/burkina_faso/ Burkina Faso: Governmental Broadcasting Agencies]''</ref> ასევე ფუნქციონირებს რამდენიმე დამოუკიდებელი და უცხოური რადიოსადგური, როგორებიცაა [[BBC]] და "Radio France Internationale" (RFI 1 - Afrique), რომლებიც იყენებენ თანამგზავრულ არხებს. 2002 წლის მდგომარეობით ფუნქციონირებდა 3 AM და 17 FM რადიოსადგური. სახელმწიფო სატელევიზიო სამაუწყებლო სადგური – Télévision Nationale du Burkina შეიქმნა 1963 წელს. გადაცემები მიმდინარეობს 6 დღე კვირაში და მისი მიღება შესაძლებელია მხოლოდ უაგადუგუში და ბობო-დიულასოში. ხელისუფლება ახორციელებს მათი ყურებისათვის საერთო-საზოგადოებრივი ცენტრების შექმნას. ასევე არსებობს რამდენიმე კერძო ტელეარხი. 2003 წლის შეფასებით ქვეყანაში თითოეულ 1000 ადამიანზე მოდიოდა 433 რადიო და 12 [[ტელევიზორი]].<ref>{{Cite web |url=http://www.tnb.bf/ |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=2017-09-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061209110136/http://www.tnb.bf/ |archivedate=2006-12-09 }}</ref> ქვეყანაში გამოიცემა რამდენიმე ყოველდღიური, ყოველკვირეული და ყოველთვიური გაზეთი: * ''L'Evénement'', ყოველთვიური * ''L'Hebdomadaire du Burkina'', ყოველკვირეული * ''L'Indépendant'', 1993 წელს დაფუძნებული ყოველკვირეული<ref>{{Cite web |url=http://www.independant.bf/ |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=2017-09-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061201074557/http://www.independant.bf/ |archivedate=2006-12-01 }}</ref> * ''Le Journal du Jeudi'', სატირული ყოველკვირეული<ref>http://www.journaldujeudi.com/</ref> * ''[[L'Observateur Paalga]]'', ყოველდღიური ყოველკვირეულის დამატებით, დაარსებული 1973 წელს, დაიწვა 1984 წელს, აღდგა 1991 წელს<ref>http://www.lobservateur.bf/</ref> * ''L'Opinion'', ყოველკვირეული<ref>{{Cite web |url=http://www.zedcom.bf/ |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=2017-09-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170912170223/http://zedcom.bf/ |archivedate=2017-09-12 }}</ref> * ''[[Le Pays (Burkina Faso)|Le Pays]]'', ყოველდღიური, გამოიცემა 1991 წლიდან<ref>http://www.lepays.bf/</ref> * ''San Finna'', ყოველკვირეული, 1999 წლიდან გამოიცემა ორშაბათობით<ref>http://www.sanfinna.com/</ref> * ''[[Sidwaya]]'', 1984 წლიდან ყოველდღიური<ref>{{Cite web |url=http://www.sidwaya.bf/ |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=2017-09-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170916145525/http://www.sidwaya.bf/ |archivedate=2017-09-16 }}</ref> [[ტელეფონი|სატელეფონო]] და [[ტელეგრაფი|სატელეგრაფო]] მომსახურება შესაძლებელია [[პარიზი|პარიზამდე]] და მეზობელ ქვეყნებამდე. 2003 წელს თითოეულ 1000 ადამიანზე მოდიოდა დაახლოებით 5 სატელეფონო ნომერი; ტელეფონის დადგმის რიგში იმყოფებოდა დაახლოებით 12 400 ადამიანი. იმავე წელს თითოეულ 1000 ადამიანზე მოდიოდა დაახლოებით 19 მობილური ტელეფონი. ქვეყანაში [[ინტერნეტი]]ს გამოყენების ხარისხი იყო დაბალი, მაგრამ მისი გაუმჯობესება დაიწყო 22 მეგაბიტი/სთ-იანი ოპტიკურბოჭკოვანი საერთაშორისო კავშირგაბმულობის დამონტაჟების შემდეგ, რომელმაც გაცილებით გააუმჯობესა ადრინდელი 128 კილობიტი/სთ-იანი სისტემა. ONATEL-ის კომპანია FasoNet წამყვანი ინტერნეტ-პროვაიდერია ქვეყანაში, დომინანტია [[ADSL]]-ის და [[EV-DO]]-ის ტექნოლოგიების სიხშირის ზოლის ბაზარზე ფიქსირებულ უკაბელო მომსახურებაში.<ref name=Budde-BurkinaFaso-2014>[http://www.budde.com.au/Research/Burkina-Faso-Telecoms-Mobile-and-Broadband.html "Burkina Faso - Telecoms, Mobile and Broadband"], BuddeComm, 29 January 2014. Retrieved 11 February 2014.</ref> მობილური ოპერატორები ემსახურებიან მონაცემების გადაცემას [[GPRS]]-ის და [[EDGE]]-ს ტექნოლოგიების გამოყენებით, ასევე მესამე თაობის (3G) მობილურ კავშირს ფართეზოლიანი ტექნოლოგიებით, რომელიც 2013 წელს შემოიტანა [[ინდოეთი|ინდურმა]] კომპანია [[Bharti Airtel]]-მა.<ref>[http://www.itnewsafrica.com/2013/05/airtel-launches-first-3-75-g-service-in-burkina-faso/ "Airtel launches first 3.75 G service in Burkina Faso"], IT News Africa, 28 May 2013. Retrieved 19 April 2015.</ref> 2013 წლის მარტში [[საერთაშორისო ტელეკომუნიკაციების კავშირი]]ს ''სუბსაჰარული აფრიკის ინტერნეტში საერთაშორისო ჩართვის კვლევების ორგანიზაციამ'' განაცხადა, რომ ბურკინა-ფასოს „ინტერნეტ-ბაზარი არ არის საკმარისად დინამიური და კონკურენტუნარიანი“ და რომ ინტერნეტ-შესაძლებლობის მობილური ტელეფონების მაღალი ხარჯები (ექვსჯერ უფრო მეტი დანახარჯი ძირითად მობილურ ტელეფონზე) და მობილური ინტერნეტის გამოწერა (შვიდჯერ უფრო მეტი დანახარჯი ძირითად მობილურ ტელეფონზე) ზღუდავს ინტერნეტის მომხმარებელთა რაოდენობას.<ref>[http://www.itu.int/en/ITU-D/Regulatory-Market/Documents/IIC_Africa_Final-en.pdf ''Study on international Internet connectivity in sub-Saharan Africa''], Abossé Akue-Kpakpo, International Telecommunications Union (ITU), March 2013. Retrieved 11 February 2014.</ref> [[ინტერნეტის პირველადი დომენი]]ა [[.bf]].<ref name=CIAWFB-BurkinaFaso-2014>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uv.html "Communications: Burkina Faso"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190906203318/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uv.html |date=2019-09-06 }}, ''World Factbook'', U. S. Central Intelligence Agency, 28 January 2014. Retrieved 11 February 2014.</ref> 2012 წელს ქვეყანაში არსებობდა 643 504 მომხმარებელი, მსოფლიოში 127-ე ადგილი; მოსახლეობის 3,7 %, მსოფლიოში 194-ე ადგილი (2012 წელი).<ref name=NIUCalc>Calculated using penetration rate and population data from [http://www.census.gov/population/international/data/idb/rank.php "Countries and Areas Ranked by Population: 2012"], Population data, International Programs, U. S. Census Bureau, retrieved 26 June 2013</ref><ref name=ITU-IndividualsUsingTheInternet>[http://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Documents/statistics/2013/Individuals_Internet_2000-2012.xls "Percentage of Individuals using the Internet 2000-2012"], International Telecommunications Union (Geneva), June 2013, retrieved 22 June 2013</ref> არ არსებობს არანაირი სახელისუფლებო შეზღუდვა ინტერნეტთან კავშირზე; მაგრამ კავშირგაბმულობის უმაღლესი საბჭო (SCC) არსებული რეგლამენტის დაცვის უზრუნველყოფის მიზნით აკონტროლებს ინტერნეტ-[[საიტი|ვებ-საიტებსა]] და [[ინტერნეტ-ფორუმი|ინტერნეტ-ფორუმებს]]. მაგალითად, 2012 წლის მაისში SCC-მა გამოსცა გაფრთხილება ვებ-საიტებისთვის, რომლის მიხედვითაც მომხმარებელმა ვითომდა შეურაცხყოფა მიაყენა პრეზიდენტ [[ბლეზ კომპაორე]]ს ინტერნეტ-ფორუმში.<ref name=USDOS-CRHRP-BurkinaFaso-2012>[https://www.state.gov/j/drl/rls/hrrpt/humanrightsreport/index.htm?year=2012&dlid=204094 "Burkina Faso"], ''Country Reports on Human Rights Practices for 2012'', Bureau of Democracy, Human Rights and Labor, U. S. Department of State, 18 April 2013. Retrieved 11 February 2014.</ref> == კულტურა == [[დასავლეთი აფრიკა|დასავლეთ აფრიკაში]] ბურკინა-ფასოს [[კულტურა]]ს ასევე ეძახიან ბურკინაბეს კულტურას. ბურკინა-ფასოს კულტურის ორი მთავარი ელემენტია მისი ტრადიციული [[ნიღაბი (რიტუალი)|ნიღბები]] და [[ცეკვა|ცეკვები]]. დასავლეთ [[საჰელი]]ს ამ რეგიონში ნიღბები გამოიყენება ღმერთებისადმი მსხვერპლშეწირვის რიტუალებისთვის და სოფლებში ცხოველთა სულების გამოხატვისათვის. მეორე მხრივ ნატურალური ცეკვა გამოიყენება იმისთვის, რომ სოფლის მოსახლეობამ გამოხატოს სულების თაყვანისცემის სურვილი. === ლიტერატურა === ბურკინა-ფასოს [[ლიტერატურა]] დაფუძნებულია ზეპირსიტყვიერ ტრადიციებზე, რომელიც ჯერ კიდევ ცხოვრებისეულია.<ref name="KS">{{cite book | last = Salhi | first = Kamal | authorlink = | coauthors = | title = Francophone Voices | publisher = Intellect Books | date = 1999 | location = | url = https://books.google.com/books?id=G9u9TeDegXMC | isbn = 1-902454-03-0 | page = 37}}</ref> 1934 წელს, [[საფრანგეთი]]ს [[ოკუპაცია|ოკუპაციის]] დროს, დიმ-დოლობსომ უედრაოგომ გამოაქვეყნა საკუთარი ''Maximes, pensées et devinettes mossi'' (მოსის ხალხის აფორიზმები, აზრი და გამოცანები), [[მოსი (ხალხი)|მოსის]] ხალხის ისტორიის ზეპირი ჩანაწერები.<ref name="KS" /> ზეპირსიტყვიერი ტრადიცია ქვეყნის დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგაც, 1960-იან წლებში, აგრძელებდა თავისი გავლენის მოხდენას ბურკინა-ფასოს ისეთ მწერლებზე, როგორებიცაა ნაზი ბონი და როჟერ ნიკიემა.<ref name="TJA">{{cite book | last = Allan | first = Tuzyline Jita | authorlink = | coauthors = | title = Women's Studies Quarterly: Teaching African Literatures in a Global Literary | publisher = [[Feminist Press]] | date = 1997 | location = | url = https://books.google.com/books?id=QD8TgZVWugYC | isbn = 1-55861-169-X | page = 86}}</ref> 1960-იან წლებში შეიმჩნეოდა [[დრამატურგი]]ული პუბლიკაციების რაოდენობის ზრდა.<ref name="KS" /> 1970-იანი წლებიდან ბურკინა-ფასოს ლიტერატურული წრე შეივსო ბევრი სხვა [[მწერალი|მწერლით]].<ref name="JM">{{cite book | last = Marchais | first = Julien | authorlink = | coauthors = | title = Burkina Faso | publisher = Petit Futé | date = | location = | pages = 91–92 | url = https://books.google.com/books?id=6jsBLSzJWYsC | language = French | isbn = 2-7469-1601-0}}</ref> === თეატრი === ბურკინა-ფასოს [[თეატრი|თეატრში]] ერთმანეთში შერეულია კოლონიალური გავლენის ტრადიციული წარმოდგენები და პოსტ-კოლონიალური მცდელობები, სოფლის მაცხოვრებლებისთვის მიეცათ ცოდნა, რათა შექმნილიყო თვითმყოფადი ეროვნული თეატრი. ბურკინა-ფასოს სხვადასხვა ეთნიკური ჯგუფების ტრადიციულ რიტუალურ წეს-ჩვეულებებში უკვე დიდი ხანია გამოიყენება ცეკვები და ნიღბები. კოლონიალურ პერიოდში ფრანგული თეატრის დიდი გავლენის გამო ჩვეულებრივი მოვლენა იყო დასავლური ტიპის თეატრი. ქვეყნის დამოუკიდებლობამ მოიტანა თეატრის ახალი სტილი, მიმართული ქვეყნის სოფლის მოსახლეობის განათლების და გართობისათვის. === კინო === ბურკინა-ფასოს ყველაზე უფრო პოპულარული თეატრი მდებარეობს მის დედაქალაქ უაგადუგუში, რომელიც ქვეყნის სოციალური და კულტურული მოვლენების ცენტრია. უაგადუგუ იმ ადამიანების აქტიურობის ცენტრია, ვინც მონაწილეობს [[აფრიკის კინემატოგრაფია|აფრიკული კინოს]] შექმნაში და აქ ყოველწლიურად იმართება [[აფრიკული ქვეყნების კინოსა და ტელევიზიის ფესტივალი უაგადუგუში|უაგადუგუს]] [[პანაფრიკანიზმი|პანაფრიკული]] [[კინოფესტივალი]] (FESPACO), რომელიც მსოფლიოში აღიარებული [[ფესტივალი]]ა. ამ ფესტივალის ლაურეატები გახდნენ ბურკინა-ფასოელი რეჟისორები [[გასტონ კაბორე]] და [[იდრისა უედრაოგო]]. [[კულტურა]] და [[ხელოვნება]] ასევე აისახება სოფელ [[ლაონგო]]ს [[გრანიტი]]ს ქვებიან მოშიშვლებულ ფართობზე, სადაც იწვევენ მთელი ქვეყნის ხელოვნებს ქვებზე სკულპტურების შესაქმნელად.<ref name="Laongo">Burkina Faso (2006b). Sculptures de Laongo Burkina Faso Retrieved 04/12/ 2006 from [http://abc.burkina.faso.free.fr/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060427142442/http://abc.burkina.faso.free.fr/ |date=2006-04-27 }}</ref> იდრისა უედრაოგო კომერციულად ყველაზე უფრო წარმატებული აფრიკელი რეჟისორია ბურკინა-ფასოში. იგი, თავისი ფილმით „კანონი“ (1990 წელი), გახდა ერთადერთი აფრიკელი რეჟისორი, რომელმაც მიიღო [[კანის კინოფესტივალის გრან პრი]]. === მუსიკა === ბურკინა-ფასოს [[მუსიკა]] მოიცავს 60 სხვადასხვა [[ეთნოსი|ეთნიკური ჯგუფის]] ფოლკლორს. დასავლეთ აფრიკის სხვა სახელმწიფოების მსგავსად [[გრიოტი|გრიოტების]] კასტა ცნობილია როგორც „წარსულის ხსოვნის შემნახველები“: ისტორიულად თითოეული მმართველის დაკრძალვისას ისინი წარმოთქვამდნენ მანამდე არსებული მმართველების სახელებს, ისინი ერეოდნენ სხვა ადამიანების პირად საქმეებში და გამოჰქონდათ საზოგადოების შეხვედრებზე. მოსის ხალხის გრიოტებს შენარჩუნებული აქვთ ძველი სამეფო სახლებში და სასამართლოებში არსებული მუსიკა. გრიოტების [[სიმებიანი საკრავები]] [[კორა]] პოპულარული იყო დასავლეთი აფრიკის ტერიტორიის დიდ ნაწილზე მდებარე მალის იმპერიაში 1240-იან წლებში. კორას ტრადიციულად ჰქონდა 7 სიმი, მხოლოდ [[გამბია|გამბიის]] გრიოტების ინსტრუმენტ [[მადი ვულენდი]]ს გააჩნდა 21 სიმი. კორას ინსტრუმენტით დაკვრა შესაძლებელი იყო რამდენიმე ხმათა თანმიმდევრობით. მანდეს ტომის მომღერლები ასევე იყენებდნენ ხის [[ქსილოფონი]]ს მსგავს საკრავ [[ბალაფონი|ბალაფონს]]. [[დაგააბა]]ს, [[ბვა]]ს და [[სენუფო]]ს ხალხს ასევე გააჩნიათ ამ ინსტრუმენტის საკუთარი ნაირსახეობები. ბარაბან [[ჯემბე]]ს, როგორც ბალაფონს, ხშირად ამზადებენ ქალაქ ბობო-დიულასოში. ჯემბე, რომელიც ბურკინა-ფასოს ტრადიციული მუსიკის მთავარი ნაწილია, [[მანდინკა]]ს ხალხის გამოგონილია. ის დამზადებულია მერქნის მთელი ნაწილისაგან, როგორც წესი Khaya senegalensis-ის ან Afzelia africana-ს ხის ჯიშებისაგან. ბარაბანი [[ბენდრე]] (მალიში ჰქვია ბარა, ხოლო ჰაუსას ხალხი ეძახის დუმაას) – [[მემბრანოფონი]]ა, დამზადებული თავმოჭრილი [[გოგრა|გოგრისგან]], რომელიც თხის ან ცხვრის კანითაა დაფარული. ეს უძველესი ინსტრუმენტია, სავარაუდოდ ნააბა უბრის მმართველობის დროს შემოღებული. ასევე სიმებიანი ინსტრუმენტია [[ნგონი]]. ლეგენდის თანახმად ის გამოიგონა სენუფოს ტომის მონადირემ. ნგონის ასევე იყენებენ ნიგერში, სენეგალში და მალიში. ჩრდილოეთში მცხოვრები [[ფულბე]]ს ხალხი იყენებენ სხვადასხვა ტრადიციულ ინსტრუმენტებს, როგორებიცაა ბარაბნები ჰოდუ (ანუ [[ხალამი]], წააგავს [[ბანჯო]]ს) და რიტი ან რიიტი (ერთსიმიანი ხემიანი ინსტრუმენტი), ისინი იყენებენ დასარტყმელი ინსტრუმენტების რთულ ვოკალურ ტექნიკას. მათ გრიოტებს გაულოს ეძახიან. === სამზარეულო === ბურკინა-ფასოს სამზარეულო ბევრი კომპონენტით ჰგავს [[დასავლეთი აფრიკა|დასავლეთი აფრიკის]] მრავალი ქვეყნის სამზარეულოს და დაფუძნებულია იმ ძირითად საკვებ პროდუქტებზე, რომლებიცაა [[სორგო]], [[ფეტვი]], [[ბრინჯი]], [[ფონიო]], [[სიმინდი]], [[არაქისი]], [[კარტოფილი]], [[ლობიო]], [[იამსი]] და [[ბამი (მცენარე)|ბამი]].<ref name="ox">{{cite web|title=Oxfam's Cool Planet - Food in Burkina Faso|publisher=[[Oxfam]]|date=|url=http://www.oxfam.org.uk/coolplanet/ontheline/explore/journey/burkina/food.htm|accessdate=2008-05-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120517115414/http://www.oxfam.org.uk/coolplanet/ontheline/explore/journey/burkina/food.htm|archivedate=2012-05-17}}</ref> ბრინჯი, სიმინდი და ფეტვი მარცვლეულის ყველაზე უფრო პოპულარული სახეობაა.<ref name=foodculture>{{cite encyclopedia|article=Burkina Faso|encyclopedia=Food Cultures of the World|author=Liza Debrevic|pages=23–30|editor=Ken Albala|publisher=ABC-CLIO}}</ref> შემწვარი ხორცი გავრცელებული საკვებია, განსაკუთრებით [[ცხვარი|ცხვრის]], [[შინაური თხა|თხის]], [[ძროხა|ძროხის]] და [[თევზი]]ს.<ref name="JM-1">Marchais, Julien. p. 99</ref> ამას გარდა ბურკინა-ფასოს სუფრა მდიდარია [[ბოსტნეული კულტურები]]თ, როგორებიცაა იამსი, კარტოფილი, ბამი, [[ჩვეულებრივი პომიდორი|პომიდორი]], [[ყაბაყი]], [[სტაფილო]], [[პრასი]], [[ხახვი]], [[ჭარხალი]], [[გოგრა]], [[კიტრი]], [[კომბოსტო]], [[მჟაუნა]] და [[ისპანახი (გვარი)|ისპანახი]].<ref name=foodculture/> == სპორტი == [[სპორტი]] ბურკინა-ფასოში ფართედაა გავრცელებული და მოიცავს [[ფეხბურთი|ფეხბურთს]], [[კალათბურთი|კალათბურთს]], [[ველოსპორტი|ველოსპორტს]], [[ხელბურთი|ხელბურთს]], [[რაგბი]]ს, [[ჩოგბურთი|ჩოგბურთს]], [[კრივი|კრივს]] და აღმოსავლურ ორთაბრძოლებს. ფეხბურთი საკმაოდ პოპულარულია ქვეყანაში, მას თამაშობენ როგორც პროფესიონალები, ასევე მოყვარულები მთელი ქვეყნის ქალაქებში და სოფლებში. [[ბურკინა-ფასოს ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები]]ს მეტსახელია „Les Etalons“ („კვიცები“), რომელიც აღებულია ლეგენდარული პრინცესა [[იენენგა]]ს ცხენის სახელისაგან. 1998 წელს ბურკინა-ფასოში გაიმართა [[აფრიკის ერთა თასი]]ს ტურნირი, რომლის დროსაც ქალაქ ბობო-დიულასოში აშენდა ახალი [[სტადიონი]]. 2013 წელს ბურკინა-ფასოს ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა]]ში ჩატარებულ აფრიკის ერთა თასის ფინალში გავიდა, მაგრამ დამარცხდა [[ნიგერიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ნიგერიის ეროვნულ საფეხბურთო ნაკრებთან]] ანგარიშით 0:1. 2017 წელს [[გაბონი|გაბონში]] ჩატარებულ ანალოგიურ ტურნირში ბურკინა-ფასოს ნაკრებმა მესამე ადგილისთვის შეხვედრაში დაამარცხა [[განის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები]] ანგარიშით 1:0 და მოიპოვა [[ბრინჯაო]]ს მედლები. კალათბურთი სპორტის მეორე სახეობაა, რომელიც დიდი პოპულარობით სარგებლობს, როგორც მამაკაცებში, ასევე ქალებშიც.<ref>{{cite book|last=Keim|first=Marion|title=Sport and Development Policy in Africa – Results of collaborative study of selected country cases|publisher=SUN PRESS|date=2014|orig-year=1st&nbsp;pub. 2014|pages=206|chapter=COUNTRY PROFILE OF SPORT AND DEVELOPMENT – Sport and Popularity|chapterurl=https://books.google.com/books?id=8jsrAwAAQBAJ&pg=PA57&lpg=PA57&dq=burkina+faso+most+popular+sport&source=bl&ots=2XLwHAPhdR&sig=zIij3MIvAw9skbBFiHpZ23IM3sI&hl=de&sa=X&ved=0CEgQ6AEwBWoVChMIwrTw_bnzyAIVhkAaCh2lNgiE#v=onepage&q=basketball&f=false|isbn=978-1-920689-20-9|lastauthoramp=y}}</ref> [[ბურკინა-ფასოს ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]]სთვის ყველაზე წარმატებული იყო 2013 წელი, როდესაც მან პირველად ითამაშა [[აფრიკის ჩემპიონატი კალათბურთში|კალათბურთში აფრიკის ჩემპიონატის]] ფინალურ ეტაპზე. ბურკინა-ფასომ მონაწილეობა მიიღო 9 [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები|ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებზე]]. ქვეყანას დებიუტი ჰქონდა [[მიუნხენი]]ს [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1972|1972 წლის ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებზე]] სახელწოდებით ''[[ზემო ვოლტის რესპუბლიკა]]'', მაგრამ შემდეგ გამოტოვა [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1976|მონრეალის]], [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1980|მოსკოვის]] და [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1984|ლოს-ანჯელესის]] [[ოლიმპიური თამაშები]]. ქვეყანა ოლიმპიურ ოჯახში დაბრუნდა მხოლოდ [[1988]] წელს [[სეული]]ს [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1984|ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებზე]] უკვე ბურკინა-ფასოს სახელწოდებით. მას შემდეგ ბურკინა-ფასოს სპორტსმენები მონაწილეობდნენ ყველა ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებზე. ქვეყანას ყველა ოლიმპიურ თამაშებზე წარმოადგენდა 19 მამაკაცი და 10 ქალი, რომლებმაც მონაწილეობა მიიღეს [[კრივი]]ს, [[ძიუდო]]ს, [[მძლეოსნობა|მძლეოსნობის]], [[ცურვა|ცურვის]] და [[ფარიკაობა|ფარიკაობის]] ტურნირებში. ყველაზე უფრო მრავალრიცხოვანი დელეგაცია (6-6 სპორტსმენი) ბურკინა-ფასომ გააგზავნა [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1988|1988]] და [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2008|2008]] წლების ოლიმპიურ თამაშებზე. [[ზამთრის ოლიმპიური თამაშები|ზამთრის ოლიმპიურ თამაშებში]] ქვეყანას მონაწილეობა არასოდეს არ მიუღია. ბურკინა-ფასოს სპორტსმენებს არასოდეს არ მოუპოვებიათ [[ოლიმპიური მედალი|ოლიმპიური მედლები]]. ბურკინა-ფასოს ეროვნული ოლიმპიური და სპორტული კომიტეტი შეიქმნა 1965 წელს, რომელიც [[საერთაშორისო ოლიმპიური კომიტეტი|საერთაშორისო ოლიმპიურმა კომიტეტმა]] სცნო 1972 წელს. მონაწილეთა რაოდენობა ოლიმპიურ თამაშებზე: {| class=wikitable style="text-align:center" ! სპორტის სახეობა ! [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1972|1972]] ! [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1988|1988]] ! [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1992|1992]] ! [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 1996|1996]] ! [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2000|2000]] ! [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2004|2004]] ! [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2008|2008]] ! [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2012|2012]] ! [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2016|2016]] ! სულ |- |align=left|[[კრივი]] | |2 | |1 |1 | | | | |4 |- |align=left|[[ძიუდო]] | | |1 | |1 |1(1) |1(1) |1(1) |1 |4(2) |- |align=left|[[მძლეოსნობა]] |1 |4(1) |3 |4(2) |2(1) |3(1) |2(1) |2(1) |2(1) |15(6) |- |align=left|[[ცურვა]] | | | | | |1 |2(1) |2(1) |2(1) |5(2) |- |align=left|[[ფარიკაობა]] | | | | | | |1 | | |1 |- !სულ სპორტსმენი|| 1 || 6(1) || 4 || 5(2) || 4(1) || 5(2)|| 6(3) || 5(3) || 5(2) || 29(10) |} * ფრჩხილებში ნაჩვენებია ქალი სპორტსმენების რაოდენობა გუნდის შემადგენლობაში == დღესასწაულები == ბურკინა-ფასოში სადღესასწაულო დღეებია:<ref>{{cite web | last = | first = | authorlink = | coauthors = | title = Burkina Faso Public Holidays 2008 | work = | publisher = World Travel Guide | date = | url = http://www.worldtravelguide.net/country/45/public_holidays/Africa/Burkina-Faso.html | accessdate = 2008-06-06}} </ref> {| class="wikitable" |- ! თარიღი !! ქართული სახელწოდება !! ინგლისური სახელწოდება |- | 1 იანვარი || [[ახალი წელი]] || New Year's Day |- | 3 იანვარი || 1966 წლის სახელმწიფო გადატრიალების წლისთავი || Anniversary of the 1966 Coup d'État |- | 8 მარტი || [[ქალთა საერთაშორისო დღე]] || International Women's Day |- | 1 მაისი || [[მშრომელთა საერთაშორისო დღე]] || Labour Day |- | 4 აგვისტო || [[რევოლუციის დღე]] || Revolution Day |- | 5 აგვისტო || [[დამოუკიდებლობის დღე]] || Independence Day |- | 15 აგვისტო || [[მარიამ ღვთისმშობლის ამაღლების დღე]] || Assumption of Mary |- | 15 ოქტომბერი || 1987 წლის სახელმწიფო გადატრიალების წლისთავი || Anniversary of the 1987 coup d’état |- | 1 ნოემბერი || [[ყველა წმინდანის დღე]] || All Saints' Day |- | 11 დეკემბერი || რესპუბლიკის გამოცხადების დღე || Proclamation of the Republic |- | 25 დეკემბერი || [[ქრისტეს შობა]] || Christmas Day |} ==რესურსები ინტერნეტში== * {{wikiatlas|Burkina Faso}} * {{dmoz|Regional/Africa/Burkina_Faso}} * [http://www.gouvernement.gov.bf/ Premier Ministère], official government portal. {{fr icon}} * [http://www.lefaso.net/ LeFaso.net], a news information site. * [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/burkinafaso.htm Burkina Faso] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080821140152/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/burkinafaso.htm |date=2008-08-21 }} from ''UCB Libraries GovPubs''. * [http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-13072774 Burkina Faso profile] from the [[BBC News]]. * [http://allafrica.com/burkinafaso/ News headline links] from [[AllAfrica.com]]. * [https://web.archive.org/web/20120526073427/http://www.odi.org.uk/work/regions-countries/details.asp?id=222&title=burkina-faso Overseas Development Institute]. * [http://www.newint.org/columns/country/2011/07/01/burkina-faso-profile/ Country profile] at [[New Internationalist]]. * [http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=BF Key Development Forecasts for Burkina Faso] from [[International Futures]]. * [http://wits.worldbank.org/CountryProfile/Country/BFA/Year/2011/Summary World Bank 2011 Trade Summary for Burkiana Faso]. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აფრიკის ქვეყნები}} {{აფრიკის კავშირი}} [[კატეგორია:ბურკინა-ფასო|*]] [[კატეგორია:აფრიკის ქვეყნები]] [[კატეგორია:ფრანგულენოვანი ქვეყნები]] [[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფოები]] 4k1vyiy9qunhrlwm2l3ffnsherfr2pk 0 24763 4815968 4678497 2025-06-17T17:27:16Z გიო ოქრო 84301 // რედაქტირება [[:en:User:镜音铃/Wikiplus|Wikiplus]]-ით 4815968 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ყოფილი ქვეყანა |სახელი = აცტეკების იმპერია |მშობლიური სახელი = |სტატუსი = |ჰიმნი = |დროშა = |დროშის აღწერა = |გერბი = Aztec_Triple_Alliance.png |გერბის აღწერა = სიმბოლოები |რუკა = Aztec Empire.png |აღწერა = აცტეკების იმპერია [[მესოამერიკა]]ში |p1 = ტენოჩტიტლანი |flag_p1 = Tenochtitlan Glyph ZP.svg |p2 = ტლატელოლკო |flag_p2 = Tlatelolco_glyph.svg |p3 = ტლაკოპანი |flag_p3 = Tlacopan glyph.svg |p4 = აცკაპოტცალკო |flag_p4 = |p5 =კულჰუაკანი |flag_p5 = Culhuacan glyph.svg |p6 = ტესკოკო |flag_p6 = Texcoco Glyph.png |p7 = კალკო |flag_p7 = Chalco Glyph ZP.svg |s1 = ახალი ესპანეთის ვიცე-სამეფო |flag_s1 = Flag of New Spain.svg |შექმნილია = [[1428]] |ლიკვიდერებულია = [[1521]] |დევიზი = |დედაქალაქი = [[ტენოჩტიტლანი]] (არაოფიციალური) |ქალაქები = |ენა = [[ნაუატლი]] |რელიგია = |ვალუტა = კაკაოს მარცვლები<br />ბამბის ტილო |დამატებითი პარამეტრი = |პარამეტრის შიგთავსი = |ფართობი = |მოსახლეობა = 20 მლნ. (1520) |მართველობის ფორმა = [[მონარქია]] |დინასტია = |მმართველის ტიტული = |მმართველი1 = |მმართველი1 წელი = |მმართველის ტიტული2 = <!--გამოიყენება მმართველის ტიტულის შეცვლის შემთხვევაში--> |მმართველი2 = |მმართველი2 წელი = |მმართველის ტიტული3 = |მმართველი3 = |მმართველი3 წელი = |მმართველის ტიტული4 = |მმართველი4 = |მმართველი4 წელი = |მმართველის ტიტული5 = |მმართველი5 = |მმართველი5 წელი = |მმართველის ტიტული6 = |მმართველი6 = |მმართველი6 წელი = |დამატებითი პარამეტრი1 = |პარამეტრის შიგთავსი1 = |ეტაპი1 = |თარიღი1 = |წელი1 = |ეტაპი2 = |თარიღი2 = |წელი2 = |დამატებითი პარამეტრი2 = |პარამეტრის შიგთავსი2 = |წინა = |წინამორბედი1 = |წინამორბედი2 = |წინამორბედი3 = |წინამორბედი4 = |წინამორბედი5 = |წინამორბედი6 = |წინამორბედი7 = |შემდეგი = |მემკვიდრე1 = |მემკვიდრე2 = |მემკვიდრე3 = |მემკვიდრე4 = |მემკვიდრე5 = |მემკვიდრე6 = |მემკვიდრე7 = |სქოლიო = }} '''აცტეკები''' (თვითსახელწოდება — Mēxihcah [meːˈʃiʔkaʔ]) — [[მექსიკა|მექსიკის]] [[ინდიელები|ინდიელთა]] ერთ-ერთი ყველაზე მრავალრიცხოვანი ხალხი. [[აცტეკური ენა]] — ''ნაუატლი'' [[იუტოაცტეკური ენები|იუტოაცტეკურ ენათა]] დიდ ჯგუფს განეკუთვნება. [[XII საუკუნე]]ში ჩრდილოეთიდან მოსული აცტეკები [[მეხიკო]]ს ველზე შეიჭრნენ და დამკვიდრდნენ, აითვისეს მისი ძველი მოსახლეობის — [[ტოლტეკები]]ს, [[საპოტეკები]]სა და [[მიშტეკები]]ს მაღალი კულტურა და [[XIV საუკუნე]]ში დააარსეს ქ. [[ტენოჩტიტლანი]] (ახლანდელი ქ. [[მეხიკო]]). [[1427]] წელს დაუკავშირდნენ [[ტესკოკო]]სა და [[ტლაკოპანი]]ს ქალაქ-სახელმწიფოებს, დაიმორჩილეს მთელი მეხიკოს ველისა და ცენტრალური მექსიკის მოსახლეობა და ადგილობრივ ტომთა კონფედერაციის სათავეში მოექცნენ. == მდგომარეობა ესპანელების მოსვლამდე == როდესაც [[ერნან კორტესი|ერნან კორტესმა]] და მისმა ესპანელემა ჯარისკაცებმა მიაღწიეს მეხიკოს ხეობას [[1519]] წელს მათ იპოვეს ჩინებული ქალაქი რომელიც იდგა კუნძულზე ტბაში. 3 განიერი დამბა მიდიოდა უდიდეს თეთრ სასახლეებთან და მოხატულ ტაძრებთან პირამიდების თავზე. ეს ქალაქი იყო [[ტენოჩტიტლანი]], აცტეკების დედაქალაქი. მისი გრანდიოზულობა აჩვენებდა აცტეკების ძალაუფლებასა და სიმდიდრეს. ქალაქიდან მათი არმიები დასაპყრობად გადიოდნენ. ქალაქში შედიოდა ხარკი დაპყრობილი დამოკიდებული ხალხებისგან, სურსათი, [[თიხის ნაკეთობა|თიხის ნაკეთობები]], [[ოქრო]], [[ჟადეიტი]], [[ფირუზი]] და [[მოზაიკა|მოზაიკები]]. გარდა მტვირთავებისა ქალაქში შემოდიოდნენ აგრეთვე დატყვევებული ჯარისკაცები, რომლებიც უნდა მსხვერპლად შეწირულიყვნენ [[აცტეკი ღმერთები|აცტეკი ღმერთებისადმი]]. როდესაც ესპანელები მოვიდნენ, აცტეკები მართავდნენ ტერიტორიას [[მექსიკის ყურე|მექსიკის ყურიდან]] [[კორდილიერები|კორდილიერებამდე]] და სამხრეთით დღევანდელი [[გვატემალა|გვატემალის]] ტერიტორიამდე. ამის მიუხედავად მათ იმპერატორს [[მონტესუმა I]] არ ჰქონდა კარგად ორგანიზებული [[იმპერია]]. როდესაც ვასალური ქალაქები ან ტომები ჯანყდებიდნენ, იგი იძულებული ხდებოდა თავიდან დაეპყრო ისინი. მას არ ჰყავდა გუბერნატორები ან მდგომი ჯარები რომ გაეკონტროლებინათ ისინი. ერთი სიტყვით, მათ არ ჰქონდათ ცენტრალიზებული სახელმწიფო. სახელმწიფო სტრუქტურის ეს სისუსტე დაეხმარა ესპანელებს აცტეკების დაპყრობაში სულ რაღაც 2 წელში. გარდა ამისა ამ მოვლენაში იყო შიშის ფაქტორი, რომელიც ინდიელებს ჰქონდათ ესპანელ დამპყრობლებისადმი. თავის კომპანიაში [[ერნან კორტესი|კორტესს]] აჯანყებული ტომებიც მიეხმარნენ. [[ფაილი:Retrato de Hernán Cortés.jpg|left|thumb]] [[ერნან კორტესი|კორტესის]] მოსვლისას აცტეკებს ჰქონდათ ყველაზე განვითარებული ცივილიზაცია [[ჩრდილოეთ ამერიკა]]ში, თუმცა იგი ორიგინალობით არ გამოირჩეოდა. როდესაც ისინი იპყრობდნენ რეგიონს ისინი იერთებდნენ უფრო ადრეული განვითარებული ხალხის კულტურას, როგორიცაა [[ზაპოტეკები]]ს, [[მაია (ხალხი)|მაიას]], [[ტოლტეკები]]ს და სხვ. ბარბაროსული აცტეკები მივიდნენ მეხიკოს ხეობაში ჩ.წ. დაახლოებით 1200 წელს. აცტეკების ცხოვრებაში რელიგია იყო უძლიერესი მაკონტროლებელი ძალა. [[არქიტექტურა]]სა და მხატვრობაში მათი უდიდესი მიღწევები სწორედ ტაძრების მოხატვასა და მშენებლობაშია მიღწეული. მათ ჰქონდათ ნახატობრივი დამწერლობა, [[იეროგლიფები]] და ციფრების აღნიშნვები, რომლებითაც ისინი იწერდნენ რელიგიურ დღესასწაულებსა და ისტორიულ მოვლენებს. [[მაია (ხალხი)|მაიასგან]] მათ ისწავლეს მზის კალენდრის გამოყენება, ამ ცოდნის მეშვეობით მათი მღვდლები ინარჩუნებდნენ ყველაზე სწორ კალენდარს. ალმანაქი იძლეოდა ცოდნას მოძრავი და უძრავი დღესასწაულების შესახებ, აგრეთვე მასში ეწერა ღვთაებების სახელები და დატები და საათები, თუ როდის უნდა გამართულიყო ლოცვა. == სავაჭრო სისტემა == სავაჭრო სისტემა აერთიანებდა იმპერიის შორეულ ნაწილებს [[ტენოჩტიტლანი|ტენოჩტიტლანთან]]. ჯარისკაცები იცავდნენ ვაჭრებსა და მტვირთავთა ჯგუფებს. რომლებსაც გადაჰქონდათ მძიმე ლოდები, რადგანაც მათ არ ჰყავდათ გადამზიდი ცხოველები. კანოებს მოჰქონდათ მოსავალი უახლოესი ფერმებიდან დედაქალაქში. მათი მთავარი წარმოება იყო [[მარცვლეული კულტურები]], [[ხორბალი]], [[კაკაო]],[[ლობიო]], [[წიწაკა]], [[ბადრიჯანი]], [[თამბაქო]], [[პამიდორი|პამიდვრები]], [[ინდაურები]] და [[ბამბა]]. საქმე მიდიოდა ბარტერით, რადგანაც აცტეკებს ფული არ გამოუგონებიათ. ხურდა შეიძლება მიცემულიყო [[კაკაოს მარცვალი|კაკაოს მარცვლებში]]. == ცხოვრება დედაქალაქში == აცტეკები იყენებდნენ თავის სიმდიდრესა და ძალაუფლებას იმისთვის, რათა შეექმნათ ბრწყინვალე ცხოვრება დედაქალაქში. [[მონტესუმა]] ცხოვრობდა მდიდრულ სასახლეში. მის ირგვლივ იყო უამრავი თავადი და ათასობით მონა. სასახლეში იყო უამრავი ბაღი და სამხეცე. ქალაქის ქუჩები და სასახლეები ბრწყინვალედ იყო დალაგებული მეეზოვე მონების მიერ. ხიდებს მიჰქონდათ ქუჩები კანალების ზემოთ, რომლებიც ყაითნით აკრავდა ქალაქს. აკვედუკებს მოჰქონდათ წყალი [[ჩაპულტეკი]]დან, კლდიანი სიმაღლიდან ახლომახლო. უცნაური მოტივტივე კუნძულები გარს აკრავდნენ მთავარ ოვალურ კუნძულს. ისინი იყვნენ დამზადებული ტალახისგან, რომელიც ტბის ფსკერიდან იყო ამოღებული, დაყრდნობილი ბადეზე ხის მორებიდან და ბალახიდან. უპირველესად ფერმერებს შეეძლოთ კუნძულებს შორის კანოეთი მგზავრობა. მეორედ, რადგანაც ხეები ფესვებს ქვემოთ გაგზავნიდნენ ეს კუნძულები გახდა პერმანენტული ფერმები, რომლებსაც [[ჩინამპა]] დაერქვა. ფერმერები ცხოვრობდნენ უშნო, დაწნულ სახლებში. ქალაქის შედარებით ძველ ნაწილში ცხოვრობდნენ მოხელეები, ალიზისა და ქვის შენობაში. ყველა სახლის ირგვლივ იყო შიდა ეზო და ღობე, რათა დაცულიყვნენ ტბის წყალდიდობებისგან. აცტეკთა უმრავლესობა იყვნენე ფერმერები. ისინი აგრეთვე იყვნენ ოსტატები და ვაჭრები. == ბავშვთა აღზრდა == [[ფაილი:Aztec5figure9.jpg|left|thumb]] ადათი ითვალისწინებდა ბავშვთა აღზრდის უამრავ ნაწილს, მათ შორის მათ უნდა დაეთვალათ თუ რამდენჯერ ჭამდნენ კუები გარკვეული წლის განმავლობაში. ბავშვებს ასწავლიდნენ თავაზიანობას, უფროსებისადმი პატივისცემას, სიმართლის თქმას და თვითკონტროლს. ბიჭები სწავლობდნენ პრაქტიკულ ამოცანებს მამებისგან სახლში, ხოლი 15 წლისას მიდიოდნენ „[["ახალგაზრდათა სახლი|ახალგაზრდათა სახლში]]“, რომელსაც [[ტელპუჩკალი]] ერქვა. აქ კლანის ბელადები ასწავლიდნენ ბიჭებს მოქალაქეობრივ მოვალეობებს, რელიგიურ კანონებს, ხალხის ტრადიციებს. ხელოვნებას და ხელობას. ომისთვის მზადებაში შედიოდა სატყორცნი შუბის სროლა (რომელსაც ატლატლ ეძახდნენ), მშვილდ ისრის, და ხის ჯოხებით, რომლებსაც ჰქონდათ ბასრი პირები დამზადებული ობსიდიანისგან. სხვა სკოლებში ([[კალმეკა]]ში) ბიჭები სწავლობდნენ ღვთისმსახურებას, გოგოებს შეეძლოთ გამხდარიყვნენ მღვდელები იმ შემთხვევაში, თუ ჩააბარებდნენ ტაძრის სკოლაში. == ტომობრივი ორგანიზაცია == [[ფაილი:Itzpapalotl 1.jpg|thumb]] აცტეკთა ტომები იყოფოდნენ ოჯახებად და კლანებად. ყველა კლანს ჰყავდა წარმომადგენლები და მოხელეები ტომის საბჭოში. საბჭო აგზავნიდა მოხელეებს, რათა ეხელმძღვანელათ ქალაქის ერთ-ერთ მეოთხედში, რომლითაც ქალაქი იყო დაყოფილი. საბჭო აგრეთვე ირჩევდა ტომის ბელადს, რომელიც უძღოდა ტომს ომებსა თუ ალიანსებში. მეორე ბელადი პასუხისმგებელი იყო საერთაშორისო დიპლომატიაზე. ეს სისტემა წააგავდა დემოკრატიას, თუმცა ბელადებს ირჩევდნენ ძლევამოსილი ოჯახები. მღვდელს ჰქონდა დიდი ავტორიტეტი ტომში, მაგრამ პრაქტიკულად იგი არავითარ სერიოზულ როლს არ თამაშობდა. მიწა იყო საერთო და ეკუთვნოდა ტომს. საბჭო მას პროპორციულად ყოფდა ოჯახებს შორის. ისინი აკონტროლებდნენ მიწას თუმცა იქამდე, სანამ იგი ნაყოფიერი იყო. სექციები ვალდებულნი იყვნენ გამოემუშავებინათ საჭმელი მღვდლებისა და ბელადებისთვის. მკაცრი [[კანონი|კანონები]] იცავდნენ მოქალაქეებს და მონებსაც კი ყველანაირი უსამართლობისგან. დაუმორჩილებლობა და დანაშაული აგრეთვე სასტიკად ისჯებოდა. მასალის მპარველი ან მექრთამე ხდებოდა მონა. == რელიგია == აცტეკები ეთაყვანებოდნენ ღმერთების დიდ რაოდენობას, რომლებიც აღნიშნავდნენ [[ბუნების სტიქია|ბუნების სტიქიებს]]. ღმერთების პატივსაცემად და ბოდიშის მოსახდელად ტარდებოდა უთვალავი [[დღესასწაული]] და [[ცერემონია]]. [[ადამიანთა მსხვერპლშეწირვა]] თამაშობდა უდიდეს როლს, რადგანაც სიცოცხლე იყო ადამიანისთვის ყველაზე მთავარი, ეს იყო ღმერთებისადმი ყველაზე ძვირფასი საჩუქარი. რაც უფრო ძლიერდებოდა აცტეკების ნაცია, მით [[ფაილი:Codex Magliabechiano (141 cropped).jpg|left|thumb]]უფრო მეტი სიცოცხლე და [[სისხლი]] სჭირდებოდათ ღმერთებს. [[ტენოჩტიტლანის]] დიდი პირამიდის გახსნისას მოიკლა 20,000 ტყვე. ისინი აიყვანეს კიბეებით და პირამიდის თავში მსხვერპლად შესწირეს [[აცტეკი ღმერთები|აცტეკი ღმერთებისადმი]], როდესაც ტყვეები კიბეებზე ავიდნენ, მღვდლებმა მათი ტანები ამოფატრეს და გულები ამოიღეს. ზოგჯერ აცტეკები [[კანიბალიზმი|კანიბალიზმსაც]] მისდევდნენ. ისინი ჭამდნენ მსხვერპლთა ხორცს, რადგანაც სჯეროდათ, რომ მათ ძალას მიიღებდნენ. შეწირულები მიიღებდნენ პატიოსან ადგილს სამოთხეში. ტყვეების საჭიროებამ იძულებული გახადა აცტეკები არ მოეკლათ მოწინააღმდეგეები, არამედ ტყვედ აეყვანათ. ესპანელები შეძრულნი იყვნენ ამ რიტუალებით და დაანგრიეს ყველა ტაძარი, რათა განედევნათ ძველი რელიგია. [[მისიონერი|მისიონერები]], რომლებიც მოვიდნენ ხალხში ქრისტიანობის გასავრცელებლად, ანადგურებდნენ ნებისმიერ აცტეკურ ტაძარს, და ხსნიდნენ ამას იმით, რომ ისინი იდოლებსა და „ეშმაკის ტაძრებს“ ანადგურებდნენ. როდესაც ძველი ტაძარი ინგრეოდა, მის ადგილს კათოლიკური სალოცავი იკავებდა. == აცტეკების როგორც ერის ჩამოყალიბება == [[ფაილი:ToltecaChichimeca Chicomostoc.jpg|მინი|[[აცტლანი]]]] ითვლება, რომ აცტეკები ჩრდილოეთიდან, ლეგენდარული [[აცტლანი]]დან მოვიდნენ. ისინი ლაპარაკობდნენ [[ნახუან]], ან [[ნახუან|ნახუატლ]] ენაზე. ეს ენა მიეკუთვნება [[უტო-აცტეკიან]] სალაპარაკო ჯგუფს. ის წააგავს [[პიმანი]]ს და [[შოშონი|შოშონების]] ენას დასავლეთ ამერიკიდან. მათი ლეგენდების თანახმად აცტეკები ეს არის მომთაბარე ტომი, რომელიც ოცნებობდა მიწაზე. როდესაც ისინი [[მეხიკოს ხეობა|მეხიკოს ხეობაში]] მივიდნენ, ისინი დაიპყრეს იქაურმა ტომებმა. საბოლოოდ მათ დაიპყრეს ის ხალხი, და მიახლოებით [[1325]] წელს დააარსეს ტენოჩიტლანი (დღევანდელი მეხიკო). აქ ისინი დასახლდნენ და სხვა ხალხების დასაპყრობად გაეშურნენ. მალე [[ტენოხის აცტეკები|ტენოხის აცტეკებმა]] შექმნეს [[აცტეკების კონფედერაცია]] და გახდნენ მასში დომინანტები. ისინი თავისი სიძლიერის მწვერვალზე იყვნენ, როცა ესპანელებმა ისინი დაიპყრეს. დღევანდელი აცტეკები არიან იმ აცტეკების შთამომავლები, რომლებიც [[კორტესი|კორტესმა]] დაიპყრო. == იხილეთ აგრეთვე == *[[აცტეკების მბრძანებელთა სია]] *[[მაიას ცივილიზაცია]] *[[მისტეკები]] == რესურსები ინტერნეტში == {{Commons category|Aztec}} * [http://www.public.asu.edu/~mesmith9/azbib.html Michael E. Smith's student bibliography on the Aztecs]. *{{cite web|url= http://www.public.asu.edu/~mesmith9/MES-05-SciAm-.pdf |title=Article: "Life in the Provinces of the Aztec Empire" }} * [http://www.public.asu.edu/~mesmith9/tlahuica.html Tlahuica Culture Home Page (an Aztec group from Morelos, Mexico)] * [http://www.bbc.co.uk/radio4/history/inourtime/inourtime_20030227.shtml "The Aztecs-looking behind the myths"] {{აცტეკები}} {{მესოამერიკის კოლუმბამდელი კულტურები}} {{იმპერიები}} [[კატეგორია:აცტეკები| ]] [[კატეგორია:ამერიკის ხალხები]] saiwin4wnnu7i05r2e3bsqdy44j43uc 14 29046 4815868 2835277 2025-06-17T13:16:05Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:ეთნოგრაფები ეროვნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815868 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ქართველი მეცნიერები|ეთნოგრაფები]] [[კატეგორია:ქართველები საქმიანობის მიხედვით|ეთნოგრაფები]] [[კატეგორია:ეთნოგრაფები ეროვნების მიხედვით]] cz1wu8sjy7k8csph8pxtc4p9aqgf9dn 0 32585 4815875 4782347 2025-06-17T13:27:16Z M. 10110 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4815875 wikitext text/x-wiki {{ვიკი}} {{წყარო}} {{ინფოდაფა სასმელი | სურათი = Whiskyhogmanay2010.jpg | სურათის_ტიტრი = ჭიქა ვისკით | ალკოჰოლის შემცველობა = მინ: 40% |ინგრედიენტები=მარცვლეული,წყალი და საფუარი | ვარიანტები = ირლანდიური ვისკი, შოტლანდიური ვისკი, ამერიკული ვისკი, იაპონური ვისკი, კანადური ვისკი და ა.შ | ფერი = ღია ოქროსფერიდან მუქ ქარვისფერამდე | ტიპი = მარცვლეულისგან გამოხდილი და დავარგებული დისტილატი | proof = 80 და მეტი | დაწყება = მე-15 საუკუნე |სახელწოდება=ვისკი}} '''ვისკი''' ({{lang-en|whisky}} ან whiskey)<ref>''Oxford English Dictionary'', Second Edition: „In modern trade usage, Scotch whisky and Irish whiskey are thus distinguished in spelling; 'whisky' is the usual spelling in Britain and 'whiskey' that in the U.S.“</ref> — ძლიერ [[ალკოჰოლი|ალკოჰოლიანი]], არომატული, შოტლანდიურ-ირლანდიური (ასევე ამერიკული) ტრადიციული სასმელი,რომელიც მარცვლეულის ([[ქერი]], [[სიმინდი]], [[ჭვავი|ჭვავი]], [[ხორბალი]]), წყლისა და საფუარისგან მზადდება.მარცვლეულისაგან ან ალაოსგან მიღებული [[სპირტი]],დაძველების და არომატის მიღების მიზნად, ვარგდება ამერიკულ და ევროპულ მუხის კასრებში (იშვიათად იაპონური:მიზუნარა), რომლებშიც ძირითადათ ძველდებოდა ამერიკული ბურბონი ან ევროპული ჰერესი (იშვიათად ღვინის,რომის,კონიაკის და.აშ.). არსებობს ვისკის 5 სახეობა: 1)ერთ-ალაოიანი (Single malt — კლასიკური შოტლანდიური), 2)შერეულ ალაოიანი (blended malt), 3) ერთი დისტილერიის მარცვლეულის (single grain — ითვლება შედარებით დაბალი კატეგორიის, ვიდრე Malt-ი), 4)შერეულ მარცვლოვანი (Blended Grain) და შერეული (blended — რომელშიც უმეტესი წილი არის მარცვლეულის ვისკის სპირტები, ხოლო მცირე კონცენტრაციით ალაოს). ასევე ქვე-კატეგორიებათ შეგვიძლია გამოვყოთ: ერთი კასრიდან ჩამოსხმული (single Cask) და კასრის ალკოჰოლური სიმძაფრის, (Cask strength) რომელშიც ალკოჰოლის კონცენტრაცია 70%-მდეც კი აღწევს). მსოფლიოში, ყველაზე გავრცელებულ და გაყიდვად ვისკებათ ითვლება ისეთი შერეული ვისკები (ბიუჯეტური ფასის გამო), როგორებიცაა: J& B, [[Grant's]], [[Ballantine's]], [[Johnnie Walker|Johnnie Walker Red]] და ა. შ. მაგრამ აგრეთვე არსებობს მაღალი ხარისხის, დაძველებული და ელიტარული რელიზების შერეული ვისკებიც, რომლებშიც არის ალაოს სპირტების მაღალი კონცენტრაცია და ეგეთ ვისკებს მიეკუთვნება: [[Chivas Regal]] (18–25-წლიანი), Johnnie Walker (Gold-Blue), Islay Mist და ა. შ. ვისკი ასევე იწარმოება: აშშ-ში, კანადაში, ავსტრალიაში, ინდოეთში, იაპონიაში და რამდენიმე ქვეყანაში. აშშ-ში, ისევე როგორც შოტლანდიაში არსებობს ვისკის რამდენიმე სახეობა და მათ შორის ყველაზე ცნობილია: Tennessee Whiskey (მაგ.: Jack Daniel’s) და Bourbon whiskey (მაგ.: makers mark, Jim Beam). კასრში ჩასხმამდე, ტენესი ვისკი, სპეციალურად მომზადებულ,3 მეტრი სიღრმის ნეკერჩხლის ნახშირზე,გადის მაღალი დონის წვეთოვანი ფილტრაციის ეტაპს, და სპირტი ხდება ბევრად უფრო რბილი და გაწმენდილი ისეთი მავნე ნივთიერებებისაგან, როგორიცაა: ეთერ-ზეთები, ალდეჰიდები,აცეტონი და ა.შ. განსხვავებით შოტლანდიური (single malt) ვისკებისა,რომლებიც იყენებენ ქერის ალაოს,ამერიკული ბურბონი და ტენესი შეიცავს, მინიმუმ 51% სიმინდის დისტილატს. მაგალითად, ყველასათვის ცნობილი Jack Daniel’s-ში არის 80% სიმინდის, 12% ქერის ალაოს და 8% ხორბლის დისტილატი,ასევე ა.შ.შ აწარმოებს ერთ-ალაოიან და ჭვავის ვისკისაც,რომელიც ისტორიულად ითვლება ყველაზე ადრინდელ სპირტად,რადგანაც ევროპელი კოლონიზატორები თავიდან ესტუმრნენ ამერიკის ჩრდილო-დასავლეთ სანაპიროებს,სადაც უმეტესად ხარობდა ჭვავი,ხოლო სიმინდის შესახებ გაიგეს,როდესაც შევიდნენ კენტაკის შტატში. რაც შეეხება დაძველების ეტაპს, 1920-იანი წლების რეგულაციის და ახალი კანონმდებლობის შედეგად, ისინი ძველდება ახალ, ამერიკული მუხის, გამომწვარ თეთრ კასრებში. ამერიკელები, როგორც ირლანდიელები, თავიანთ სასმელს აწერენ WHISKEY (თუ არ ჩავთვლით რამდენიმე გამონაკლისს, მაგ: makers mark-ს, რომელსაც აწერია WHISKY და ასევე რამდენიმეს) ბოლო წლებში დიდი აქტუალურობა მოიპოვა იაპონურმა ვისკებმა, რომლებმაც ძალიან ბევრ საერთაშორისო ფესტივალზე მოიპოვეს გამარჯვება. მათი დამზადების ტექნოლოგია არის ისეთივე, როგორიც შოტლადიაში (masataka taketsuru-უმ გაემგზავრა შოტლანდიაში, შეისწავლა ტექნოლოგია, გაავრცელა იაპონიაში და დააარსა დღეს უკვე ყველასათვის ცნობილი Yoichi-ის დისტილერია). დისტილატს ღებულობენ ქერის ალაოდან და შემდეგში აშრობენ შოტლანდიაში შეძენილი ან ადგილობრივი ტორფით, რაც სასმელს ანიჭებს იმ არომატს, რომელი არომატითაც ფასობს კუნძულოვანი შოტლანდიური ვისკები. რაც შეეხება კანადურ ვისკებს, ძირითადად იყენებენ ჭვავის დისტილატს (ასევე ხორბალს და სიმინდს), რადგანაც კლიმატური პირობების გამო,კანადაში,ისეთი მარცვლოვანი კულტურა, როგორიც ქერია იშვიათად ხარობს. კანადაში ძირითადათ აწარმოებენ კუპაჟირებულ (blended) ვისკებს, რაც შეეხება დაძველებას, ის რეგლამენტით არის განსაზღვრული და უნდა იყოს დაძველებული მინიმუმ 3 წლით, გამომწვარ მუხის კასრებში. == ისტორია == ცნობილია, რომ თავდაპირველად, თანამედროვე დისტილაციის დანადგარი [[შოტლანდია|შოტლანდიაში]] შეიტანეს ქრისტიანმა ჯვაროსნებმა, რის შემდეგადაც, შოტლანდიელი ბერები მონასტრებში მას გამოიყენებდნენ სამკურნალო საშუალებად. აღსანიშნავია, რომ ის ისეთი პოპულარული სასმელი გახდა, რომ მას შოტლანდიელებმა დაარქვეს სიცოცხლის წყალი ( კელტურად:uisge beatha, ირლადიურად:uisce beatha,ლათინურად:Aqua Vitae ). მალე ეს სახელწოდება ინგლისელმა დამპყრობლებმა Whisky-თ ჩაანაცვლეს. უნდა აღინიშნოს, რომ ამ სასმელის ისტორიას გააჩნია ირლანდიური ვერსიაც. დღესდღეობით [[შოტლანდია|შოტლანდიაში]], არის 150-ამდე ვისკის დისტილერია, ხოლო [[ირლანდია]] ამ მხრივ ბევრად ჩამორჩება [[შოტლანდია|შოტლანდიას]] და ის მსოფლიო ბაზარზე, 40-ამდე დისტილერიით გვევლინება. აგრეთვე დადასტურებულია,რომ პირველი ოფიციალური და ლიცენზირებული ვისკის დისტილერია აღმოჩენილია ირლანდიაში, 1608 წელს და ეს არის ცნობილი [[Old Bushmills Distillery|Bushmills]]-ის დისტილერია. არსებობს 3 მთავარი განსხვავება ირლანდიურ და შოტლანდიურ ვისკებს შორის: * ირლანდიაში,ვისკის გამოხდისათვის,ერთობლივად იყენებენ ალაოს და სტანდარტული ქერის ნარევისაგან დამზადებულ ბადაგს და ეს ვისკი ცნობილია "Irish pot still whiskey"-ის სახელწოდებით,ხოლო შოტლნადიაში,single malt კატეგორიის ვისკის, მხოლოდ ალაოსაგან ამზადებენ. * შოტლანდიური ვისკი დისტილირდება ორჯერ (2-3 გამონაკლისის გარდა), ხოლო ირლანდიური – სამჯერ (აქაც არსებობს 1-2 გამონაკლისი) * შოტლანდიური ვისკის წარწერაზე არის 6 ასო (Whisky), ხოლო ირლანდიურზე – 7 (Whiskey) ისევე, როგორც ამერიკულზე და კანადურზე (ასევე მარცვლის გაშრობის და კატეგორიების კლასიფიკაციის მხრივაც არსებობს გარკვეული სხვაობა) == ვისკის წარმოება == [[ფაილი:Scotch regions.svg|მინი|რეგიონები, სადაც აწარმოებენ ვისკის სპირტებს]] არსებობს SWA-ის მიერ აღიარებული, ხუთი ვისკის წარმოების რეგიონი შოტლანდიაში, სადაც განლაგებულია დისტილერიები, რომლებიც აწარმოებენ ქერის ალაოს და სხვადასხვა მარცვლეულის სპირტებს. ამ დისტილერიებში ხარისხი კონტროლდება უმაღლეს დონეზე, რაც არის გარანტი იმისა, რომ მომხმარებელი შეიძენს მაღალი ხარისხის ნაწარმს. იხილეთ ამ რეგიონების და მათი ზოგიერთი დისტილერიის სია: * The Lowlands კომპანიები: Auchentoshan, Bladnoch, Glenkinchie, Eden Mill, Kingsbarns. * Speyside კომპანიები: The Macallan, Aberlour, Balvenie, Cardhu, Glen Moray ,Cragganmore, Dalwhinnie, Glenfarclas, Glenglassaugh, Glenfiddich, Speyburn, The Glenlivet, Glenrothes * The Highlands, რომელშიც ასევე შედის The Islands-ის (ეს არ არის იგივე, რაც Islay, რომელიც ცალკე რეგიონად არის წარმოდგენილი) კომპანიები: Aberfeldy, Balblair, Ben Nevis, Dalmore, Glen Ord, Glenmorangie, Oban, Glendronach, Old Pulteney and Tomatin, Arran, Jura, Tobermory, Highland Park, Scapa Talisker და კიდევ რამდენიმე. * Campbeltown კომპანიები: Glen Scotia, Glengyle (Kilkerran), Springbank. * Islay. კომპანიები: Ardbeg, Bowmore, Bruichladdich, Bunnahabhain, Caol Ila, Kilchoman, Lagavulin, Laphroaig და Ardnahoe ამ რეგიონებიდან განსხვავებულად გამოყოფენ The Highlands-ის დაქვემდებარებაში მყოფ The Islands-ის კუნძულოვან და ასევე რეგიონ Islay-ის კუნძულის ვისკებს. ამ მიდამოებში ისხმება ეგრეთ წოდებული ტორფირებულ-შებოლილი (ტოფით იბოლება ალაო) ვისკები. ისინი გამორჩეულია თავიანთი განსხვავებული არომატებით, რომლებიც მოიცავენ Smoke (შებოლილ) და ეგრედ წოდებულ Medical (სამედიცინო) + ზღვის მინერალების არომატებს (იოდი,ბინტი,ზღვის მარილი,წყალმცენარეები). შებოლვის დონე იზომება ppm (part per million)-ის მაჩვენებლებით და რაც მეტია ეს მაჩვენებელი,მით უფრო შებოლილი და სპეციფიკური ორგანოლეპტიკური მახასიათებლებით ხასიათდება სპირტი. ამ კატეგორიას მიეკუთვნება ისეთი ვისკები,როგორიცაა: Ardbeg, Talisker, Bowmore, Lagavulin, Laphroaig, Kilchoman, Arran, Highland Park, Caol Ila, Ledaig, Octamore - რომლის ერთი რელიზი (08.3),ყველაზე მაღალი,309 ppm-ით არის წარმოდგენილი ) და ა.შ. ირლანდიას, შოტლანდიისგან განსხვავებით გააჩნია მხოლოდ 40-ამდე დისტილერია,მათ შორის: * Alltech * Blackwater * Cooley * Dingle * The Echlinville * Glendalough * Kilbeggan * New Midleton * Old Bushmills Distillery * Teeling Distillery * Tullamore * The Connacht Whiskey Company რაც შეეხება აშშ-ს, ისინი აწარმოებენ უამრავი კატეგორიის და დასახელების ვისკებს (ბურბონი, ჭვავის, ტენესი,სიმინდის, ერთ-ალაოიანი და. ა.შ.) შეგვიძლია გამოვყოთ: * Jim Beam * Jack Daniel’s * Baker’s * Maker’s Mark * Wild Turkey * Benjamin Prichard’s * George Dickel * Kentucky Gentleman * Jefferson’s Bourbon * Ten High * Old Charter * Old Taylor * Pappy Van Winkle * Johnny Drum * Noah’s Mill * Russell’s Reserve * WhistlePig იაპონიის დისტილერიები: * Santory Distillery-ის: Yamazaki და Hakushu * Nikka Whisky Distilling Co. Ltd-ის: Yoichi და Miyagikyo * Chichibu * Gotemba კანადური ვისკები: * Crown Royal * J.P Wiser’s * Danfield’s * Alberta == დამზადების ტექნოლოგია == ვისკის დამზადების ძირითადი სტადიები: * '''ქერის ალაოს მომზადება''': ქერის მარცვლებს წყალში ალბობენ რამდენიმე დღით და შემდეგ, სპეციალურად მოწყობილ დერეფნებში ტოვებენ გასაზრდელად 1 კვირის განმავლობაში (დაალაოების პროცესი) * '''გაშრობა''': ალაოს აშრობენ ცეცხლმოკიდებულ ტორფზე,ნახშირზე ან სპეციალურ გაზის ღუმელებში. * '''ნაყენის მიღება''': გაშრობის შემდეგ,ალაოს ყრიან სპეციალურ შესარევ ცისტერნებში (Mash tun) და ასხამენ ცხელ წყალს (3 ეტეპად),რათა მიიღონ ბადაგი * '''ფერმენტაცია''': მიღებულ ნაყენს აცივებენ შესაბამის ტემპერატურამდე (20-25 გრადუსი) და ასხამენ საფერმენტაციო ჭურჭელში (washback), რის შემდეგადაც უმატებენ საფუარს.შემდგომ, 2-6 დღის მანძილზე (დამოკიდებულია დისტილერიაზე) მიმდინარეობს დუღილის პროცესი, რის შემდეგადაც წარმოიქმნება დაბალ ალკოჰოლიანი (5-8%), ელის ტიპის მაგვარი სასმელი. * '''დისტილაცია''': მიღებულ დაბალალკოჰოლურ სითხეს,ათავსებენ სპეციალიზებულ სადისტილაციო დანადგარებში (Pot still). პირველადი დისტილაცია ხდება აპარატის ნაწილში, რომელსაც ეწოდება wash still,.მას გამოჰყავს შედარებით დაბალ ალკოჰოლიანი 25-30%-იანი სპირტი, ხოლო მეორადი დისტილაცია ხდება აპარატში, რომლის სახელწოდებაა spirits still. ამ აპარატიდან მიღებული სპირტი არის 65-70%-ი დიაპაზონის ფარგლებში (შენიშვნა:ირლანდიური ვისკი იხდება 3-ჯერ). * '''დაძველება''': მიღებული მაღალ ალკოჰოლიანი სპირტი,უმეტესად ძველდება ამერიკულ ან ევროპულ მუხის კასრებში,რომლებშიც მანამდე ვარგდებოდა ბურბონი ან ჰერესი.ამ კასრებში დაძველება არბილებს სპირტს და ანიჭებს სხვადასხვა შეძენილ,ფართე სპექტრის, ორგანოლეპტიკურ მახასიათებლებს. * '''ჩამოსხმა''': ბოთლში ჩამოსხმამდე, ვისკი გადის ეგრეთ წოდებულ დაწმენდის (ცივი ფილტრაციის -chill filtration ) ეტაპს (არსებობს გაუფილტრავი ვისკებიც, 46 + გრადუსით). ამის შემდეგ ვისკის აზავებენ წყალში,რათა მისი ალკოჰოლის კონცენტრაცია დაიყვანონ მისაღებ ნორმამდე (უმეტესად 40%-ამდე) და შემდეგ უკვე ასხამენ ბოთლებში.რეგლამენტის მიხედვით,თუ ვისკის ბოთლზე მითითებული არის ასაკი,ის აუცილებლად უნდა იყოს ამ ვისკში შემავალი, ყველაზე ახალგაზრდა სპირტის ასაკი (არსებობს კონკრეტული წლის,ანუ ვინტაჟური კატეგორიის ვისკებიც) == გამოყენება == [[ფაილი:Glencairn Whisky Glass.jpg|მინი|150პქ|Glencairn Whisky Glass, რომელიც შექმნილია ალაოიანი ვისკის სადეგუსტაციოდ.]] ვისკის მიირთმევენ სხვადასხვა სახით.დეგუსტაციის ეტაპზე,არომატების გასაღვივებლად და ალკოჰოლური სიმძაფრის შესამსუბუქებლად, ვისკიში ამატებენ ხოლმე სუფთა წყალს (ექპერტები,დისტილერები,მასტერ ბლენდერები და ედინბურგის ვისკის აკადემიის წარმომადგენლები,დეგუსტაციის ეტაპზე,რეკომენდაციას იძლევიან,რომ სპირტის კონცენტრაცია დავიყვანოთ 20%-მდე).რაც შეეხება უბრალოდ სმის და ქეიფის ეტაპს,ამ შემთხვევაში სხვადასხვა რეგიონის,კატეგორიის და ორგანოლეპტიკური მახასიათებლის ვისკებს,შეგვიძლია შევუთანხმოთ შესაბამისი კერძები:საქონლის სტეიკი,სალათები,ასევე ჩაი,ყავა,თხილეული,ხილი, ქართულ-აღმოსავლური ნუგბარი,როგორიცაა: ჩირი, ცუკატები, ჩურჩხელა, ქიშმიში და ა.შ. ასევე შესაძლებელია და ბევრს ძალიან სიამოვნებს,ვისკის და სიგარის ერთობლივი ტანდემი.რაც შეეხება კუნძულოვან, ტორფზე ან შეშაზე გამშრალ-შებოლილი მარცვლეულისაგან დამზადებულ ვისკებს, მათ ასევე ძალიან უხდება ზღვის პროდუქტები,შებოლილი ყველი,სუში/როლები და ა.შ. დეგუსტაციის დროს, ერთ -ალაოიან ვისკებს მიირთმევენ Glencairn Whisky Glass-ით ან Copita-თი. ეს არის სპეციალურად შექმნილი სადეგუსტაციო ჭიქები, რომლებსაც გააჩნიათ შესაბამისი გეომეტრია (ვიწრო ზედა ნაწილი და მოსახერხებელი ფორმა), რათა დეგუსტაციის დროს, მაქსიმალურად მოხდეს მისი ორგანოლეპტიკური მახასიათებლების ათვისება და შეგრძნება. == ლიტერატურა == * {{cite book|last1=ენდრიუსი|first1=ალენ|title=The Whisky Barons|url=https://archive.org/details/whiskybarons0000andr|date=2002|publisher=Angels' Share (Neil Wilson Publishing)|location=გლაზგო|isbn=978-1-897784-84-6}} * {{cite book |last1= ბაქსტონი |first1= იენ |last2= ჰიუზი |first2= პოლ ს. |title= The Science and Commerce of Whisky |place= კემბრიჯი |year=2014 |publisher= Royal Society of Chemistry |isbn= 978-1-84973-150-8}} * {{cite book |last1=სმითი|first1= გევინ დ. |title= The A-Z of Whisky |url=https://archive.org/details/azofwhisky0000unse|date=2009 |publisher= Angels' Share (Neil Wilson Publishing) |location= გლაზგო |isbn= 978-1-906476-03-8 |edition=მესამე გამოცემა}} == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Whisky}} * [http://www.scotlandwhisky.com/about/ ყველაფერი შოტლანდიური ვისკის შესახებ]{{ref-en}} * [http://www.solarnavigator.net/solar_cola/whisky.htm ვისკის ისტორია]{{ref-en}} * [https://www.scotchwhiskyexperience.co.uk/about-whisky/history შოტლანდიური ვისკის წარმოშობა]{{ref-en}} * [http://www.todayifoundout.com/index.php/2014/07/brief-history-scotch-whisky შოტლანდიური ვისკის ზოგადი ისტორია]{{ref-en}} * [https://www.visitscotland.com/see-do/food-drink/whisky/history ისტორია საიტზე Visit Scotland]{{ref-en}} == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{ალკოჰოლური სასმელები}} [[კატეგორია:ვისკი| ]] [[კატეგორია:ალკოჰოლური სასმელები]] irn13wjahe12hieep3tdljhtyoa0vta 0 35869 4816056 3878526 2025-06-18T04:39:55Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816056 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ჯონ გოლზუორთი''' ({{lang-en|John Galsworthy}}; დ. [[14 აგვისტო]], [[1867]], [[ლონდონი]] ― გ. [[31 იანვარი]], [[1933]], იქვე) — [[ინგლისელები|ინგლისელი]] მწერალი. [[ნობელის პრემია|ნობელის პრემიის]] ლაურეატი ([[1932]]). == ბიოგრაფია == ცნობილი [[ლონდონი|ლონდონელი]] ვექილის შვილი ჯონ გოლზუორთი დაიბადა 1867 წელს. დაამთავრა საშუალო კლასის წარმომადგენელთა შვილებისათვის განკუთვნილი პრივილეგირებული სასწავლებელი და [[ოქსფორდის უნივერსიტეტი]]ს იურიდიული ფაკულტეტი. მშობლების და პირადად მისი სურვილი იყო საფუძვლიანად შეესწავლა საზღვაო სამართალი, რის გამოც ორი თუ სამი წელი სავაჭრო გემზე მოგზაურობაში გაატარა. ასე შემოიარა ევროპა, სამხრეთი არქიპელაგი, [[ავსტრალია]], [[აშშ]] და [[რუსეთი]]. ბეჭდვა 1897 წლიდან დაიწყო. გოლზუორთიმ ლიტერატურის თითქმის ყველა ჟანრში მოსინჯა თავისი კალმის ძალა. ნოველებსა და პიესებში მწერალმა მრავალი დასამახსოვრებელი სახე გამოკვეთა. იგი, როგორც ჭეშმარიტ რეალისტს შეჰფეროდა, თვალს არ არიდებდა არც სოციალურ ყოფით ამბებს. სწორედ ამ სოც-ფსიქოლოგიურ თემათა სიუხვემ განაპირობა მისი, როგორც მწერლისა და დრამატურგის წარმატება. ჯონ გოლზუორთი იმ რჩეულ, მცირერიცხვოვან მწერალთა ჯგუფს ეკუთვნის, რომლის კალამმა მომავალ თაობებს და ისტორიის ანალებს სამუდამოდ შემოუნახა გარდასულ დროში მცხოვრებ ადამიანთა ფერუცვლელი, ამაღლებული სიყვარულის განცდის წადილი, მისკენ ლტოლვა. მწერალმა დაურიდებლად აღწერა აგრეთვე ადამიანთა სულმდაბალი, ანგარებიანი, ეგოისტური მიდრეკილებანი. გოლზუორთიმ უკვდავი ფუნჯით დაგვისურათხატა XIX საუკუნის დასასრულსა და XX საუკუნის გარიჟრაჟზე [[ბრიტანეთის კუნძულები]]ს საშუალო კლასის და მისი ზედაფენის წარმონადგენელთა პიროვნული ცხოვრების ამბები და საზოგადოებრივი ურთიერთობანი. და როგორც პირადად თვითონ უყვარდა თქმა: ქაღალდზე შემოუნახა ისტორიას ადამიანები, მათი ურთიერთობანი და განცდები ისე, როგორც ჰერმეტულად დახურულ ქილებში პომიდორს ინახავენ საკუთარ წვენში... ჩვენი ეპოქით დაინტერესებულ მკითხველს შეუძლია მათი იქიდან ამოღება, ხილვა, ფერის, გემოსა და სურნელის შეგრძნება”. == აღიარება == დიდი ყურადღება მიიქცია მწერლის პირველივე პიესამ '''ვერცხლის კოლოფი'''. ამ პიესაში გოლზუორთიმ ამხილა ბურჟუაზიულ კანონმდებელთა ფარისევლობა. პიესაში სრულიად აშკარად ჩანს, რომ [[ინგლისი]]ს სასამართლლოს ორი კანონი გააჩნია, ერთს, უფრო ლმობიერს შეძლებულთათვის იყენებს, მეორეს, უფრო მკაცრსა და პირქუშს - ღარიბების წინააღმდეგ. ამ თემის გაღრმავებასა და ინგლისის სასამართლოს კიდევ უფრო ულმობელ მხილებას ეძღვნება პიესა '''მართლმსაჯულება'''. გოლზოურთი ინგლისელ მწერალთა შორის ის პიონერია, ვინც თავისი პიესის ”ბრძოლის” გმირებად მუშათა კლასის წარმომადგენლები გამოიყვანა. გოლზუორთის კალამს მრავალი პიესა ეკუთვნის. მათი რიცხვი ოცდაათამდე აღწევს. მის მეგობარსა და სახელგანთქმულ კრიტიკოსს ედვარდ გარნეთს მწერლის პიესები და ნოველები '''ფორსაიტების საგის''' ტოლფასოვნად მიაჩნდა. გოლზუორთის ნოველები ერთიანად სოციალ-ფსიქოლოგიურია. ==ლიტერატურა== {{ქსე|3|208|გაჩეჩილაძე გ.}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ნობელის პრემია ლიტერატურაში}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:გოლსუორთი, ჯონ}} [[კატეგორია:ინგლისელი მწერლები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1867]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1933]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ინგლისელი რომანისტები]] [[კატეგორია:ინგლისელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ინგლისელი ჰუმანიტარები]] [[კატეგორია:ინგლისელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ინგლისელი მწერლები]] [[კატეგორია:ინგლისელი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ინგლისელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ინგლისელი მამაკაცი რომანისტები]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] 53ccl3eyobpwtqph3fqw38yx6514z82 0 48025 4816064 4550993 2025-06-18T04:42:47Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816064 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''დორის მეი ლესინგი''' ({{lang-en|Doris Lessing}} დ. [[22 ოქტომბერი]], [[1919]], [[ქირმანშაჰი]], [[სპარსეთი]] — გ. [[17 ნოემბერი]], [[2013]]) — ინგლისელი მწერალი-ფანტასტი, 2007 წლის [[ნობელის პრემია|ნობელის პრემიის]] ლაურეატი [[ლიტერატურა|ლიტერატურის]] დარგში. აქტიური [[ფემინიზმი|ფემინისტი]]; ხუთი რომანის ავტორი სერიიდან „კანოპუსი არგოსში“ (1779-1982), რომლებშიც ძლიერ ცივილიზაციებს შორის ბრძოლაში სუსტი ადამიანის პასიური მონაწილეობის ფილოსოფიური პრობლემატიკის განსხვავებული თვალსაზრისებია მოცემული. ნობელის კომიტეტის განმარტებით ეს პრემია „ქალური გამოცდილების ეპოსის“ შექმნისთვის მიენიჭა. == ბიოგრაფია == ლესინგი დაიბადა [[1919]] წლის [[22 ოქტომბერი|22 ოქტომბერს]] ქირმანშაჰში, ირანში. მალე ოჯახი ახლანდელ [[ზიმბაბვეს რესპუბლიკაში]] გადასახლდა ( მაშინდელ ინგლისის კოლონიაში). დორისმა განათლება მიიღო დომინიკის კონდენის უმაღლესი სკოლაში. შემდეგ სწავლა ერთი წლით გააგრძელა ქალთა უმაღლეს სკოლაში [[სალისბურში]]. მან სკოლა დაამთავრა 13 წლის ასაკში და შემდეგ უკვე მიიღო თვითგანათლება. 15 წლის ასაკში მან დატოვა სახლი და დაიწყო მუშაობა ექიმად. ბავშვობა არც ისე ბედნიერი ჰქონია და ამან უბიძგა, რომ წერა დაეწყო.  ის  წერდა იმდროინდელ პოლიტიკურ და სოციოლოგიურ თემებზე. უმეტესად მარტო იყო, სანადირო თოფით აფრიკის ველურ ადგილებში დახეტიალობდა. მუშაობდა მომვლელად, ჟურნალისტად და ტელეფონისტად. [[1937]] წელს, დორისი გადავიდა სალისბურში ტელეფონების ოპერატორად სამუშაოდ. [[1939]] წელს ცოლად გაყვა ფრანკ ვისდომს, ორი შვილიც შეეძინა, მაგრამ [[1943]] წელს ქმარიც მიატოვა და შვილებიც.  ის შემდეგ მისთხოვდა გოტფირდ ლესინგს, რომელთანაც ვაჟი შეეძინა. მასაც მალე გაშორდა, ოღონდ ამჯერად შვილი თან წაიყვანა და ლონდონს მიაშურა. მალე მისი პირველი რომანი იბეჭდება და სამხრეთ როდეზია და [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა]] ლესინგს პერსონა ნონ გრატად აცხადებენ [[აპართეიდი|აპართეიდის]] კრიტიკის გამო. [[1962]] წელს დაწერილმა „[[ოქროს რვეულმა]]<nowiki/>“ და მომდევნო რომანებმა მას საყოველთაო პოპულარობა და ნობელის პრემია მოუპოვა. მიუხედავად ხანდაზმულობისა, ლესინგი მაინც აგრძელებდა წერას. ინგლისელმა მწერალმა დორის ლესინგმა ლონდონში, თავის სახლთან თავმოყრილ ჟრნალისტებს ნობელის პრემიის მიღების შემდე ასე განუცხადა: „ ''მე ევროპის ყველა პრემია მაქვს მიღებული, ჯანდაბამდე გზა ჰქონია ყველას. მიხარია, რომ ყველა მოვიგე, მთელი ნაკრები, ნობელის პრემია კი ფლეშ-როიალია'' “. „ოქროს რვეული“, როგორც კრიტიკოსებმა უწოდეს, „ ეპოქალური რომანი “ , დორის ლესინგის საუკეთესო ნაწარმოებად არის აღიარებული. ის მწერლის სულიერი მდგომარეობის ანარეკლია, ეს მისი შეხედულებები და განწყობებია. ნიჭიერი მწერლისა და თავგადაკლული ფემინისტისთვის- ანა ვულფისთვის თავისივე ჩანაწერები დროთა განმავლობაში ნამდვილ განცხადებად გადაიქცა, რაც მას სულიერი და შემოქმედებითი ჩიხიდან გამოსვლაში დაეხმარა. როგორც ლესინგი წერს, ეს სქესთა ომზე რომანი სულაც არ არის, როგორც თავდაპირველად მკითხველმა მიიღო. მაგრამ [[1962]] წელს ეს წიგნი მართლაც გამოწვევა იყო, მეტიც, ყვირილი. მწერალი წერდა სექსზე, ჰომოსექსუალიზმზე, თავისუფლად მოაზროვნე ქალებზე, პოლიტიკაზე, სოციალიზმსა და აფრიკელების ცხოვრებაზე. „ ოქროს რვეულში “ დორის ლესინგმა თავისი დრო დააფიქსირა. == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.dorislessing.org/ Doris Lessing homepage] created by Jan Hanford * {{dmoz|Arts/Literature/Authors/L/Lessing,_Doris/}} * [http://cle.ens-lyon.fr/81124711/0/fiche___pagelibre/ "The shadow of the fifth": patterns of exclusion in Doris Lessing’s ''The Fifth Child'' (Anne-Laure Brevet)] {{Webarchive|url=https://archive.today/20130213085512/http://cle.ens-lyon.fr/81124711/0/fiche___pagelibre/ |date=2013-02-13 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ნობელის პრემია ლიტერატურაში}} {{ნობელის პრემია 2007}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:ლესინგი, დორის}} [[კატეგორია:ინგლისელი მწერლები]] [[კატეგორია:ზიმბაბველი მწერლები]] [[კატეგორია:მწერალი ქალები]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2013]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ინგლისელი ავტობიოგრაფები]] [[კატეგორია:ინგლისელი კომუნისტები]] [[კატეგორია:ინგლისელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ინგლისელი სუფისტები]] [[კატეგორია:ინგლისელი ქალი პოეტები]] [[კატეგორია:ინგლისელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:ინგლისელი ესეისტები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ქალი ლაურეატები]] [[კატეგორია:როდეზიელი რომანისტები]] [[კატეგორია:ზიმბაბველი კომუნისტები]] [[კატეგორია:ზიმბაბველი რომანისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ბრიტანელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ინგლისელი რომანისტები]] [[კატეგორია:XXI საუკუნის ბრიტანელი რომანისტები]] [[კატეგორია:XXI საუკუნის ბრიტანელი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XXI საუკუნის ბრიტანელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ქალი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ქალი რომანისტები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ქალი ესეისტები]] [[კატეგორია:კომუნისტი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ინგლისელი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ესეისტები]] [[კატეგორია:XXI საუკუნის ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ზიმბაბველი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ზიმბაბველი ქალი მწერლები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] 6ioly3qog872i24prsm6fsl30un0nm7 0 57143 4816031 4764825 2025-06-17T19:57:03Z 78.177.163.183 4816031 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = ბარაკ ობამა<br/>Barack Obama | სურათი = President Barack Obama.jpg | სურათის ზომა = 250px | ხელმოწერა = Barack Obama signature.svg | თანამდებობა დაიკავა = [[20 იანვარი]], [[2009]] | თანამდებობა დატოვა = [[20 იანვარი]], [[2017]] | ვიცე-პრეზიდენტი = [[ჯო ბაიდენი]] | წინამორბედი = [[ჯორჯ უოკერ ბუში]] | მემკვიდრე = [[დონალდ ტრამპი]] | დაბადების თარიღი = [[4 აგვისტო]], [[1961]] | დაბადების ადგილი = [[ჰონოლულუ]], [[ჰავაის შტატი|ჰავაი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | მოქალაქეობა = | ეროვნება = [[ამერიკელები|ამერიკელი]] | საარჩევნო ოლქი = | მეუღლე = [[მიშელ ობამა]] | პროფესია = [[იურისტი]] | რელიგია = [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტი]] | პარტია = [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატიული პარტია]] |ჯილდოები = {{ნობელის მედალი}} [[ნობელის პრემიის ლაურეატები მშვიდობის განმტკიცების დარგში|ნობელის მშვიდობის პრემია]], [[2009]] | რიგი = [[აშშ]]-ის [[აშშ-ის პრეზიდენტების სია|44-ე პრეზიდენტი]] | რიგი2 = [[აშშ-ის სენატი|სენატორი]] [[ილინოისი]]დან | თანამდებობა დაიკავა2 = [[3 იანვარი]], [[2005]] | თანამდებობა დატოვა2 = [[16 ნოემბერი]], [[2008]] | წინამორბედი2 = [[პიტერ ფიცჯერალდი]] | მემკვიდრე2 = [[როლანდ ბურისი]] | პრეზიდენტი2 = | რიგი3 = ილინოისის სენატის წევრი მე-13 ოლქიდან | თანამდებობა დაიკავა3 = [[8 იანვარი]], [[1997]] | თანამდებობა დატოვა3 = [[4 ნოემბერი]], [[2004]] | წინამორბედი3 = [[ალის პალმერი]] | მემკვიდრე3 = [[ქუამ რაოული]] | პრეზიდენტი3 = | რიგი4 = | თანამდებობა დაიკავა4 = | თანამდებობა დატოვა4 = | წინამორბედი4 = | მემკვიდრე4 = | პრეზიდენტი4 = | რიგი5 = | თანამდებობა დაიკავა5 = | თანამდებობა დატოვა5 = | წინამორბედი5 = | მემკვიდრე5 = | პრეზიდენტი5 = }} '''ბარაკ ჰუსეინ ობამა''' II ({{lang-en|Barack Hussein Obama II}}; დ. [[4 აგვისტო]], [[1961]], [[ჰონოლულუ]], [[ჰავაის შტატი|ჰავაი]], [[აშშ]]) — ამერიკელი იურისტი და [[პოლიტიკოსი]]-[[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატი]], [[აშშ]]-ის [[აშშ-ის პრეზიდენტი|44-ე]] პრეზიდენტი 2009–2017 წლებში. პირველი [[აფრო-ამერიკელები|აფრო-ამერიკელი]], რომელიც აშშ-ის პრეზიდენტად აირჩიეს. პრეზიდენტობამდე, წარმოადგენდა [[ილინოისი]]ს შტატს [[აშშ-ის სენატი|აშშ-ის სენატში]] 2005–2008 წლებში. ობამა დაიბადა ქალაქ [[ჰონოლულუ]]ში, [[ჰავაის შტატი|ჰავაის შტატში]]. 1983 წელს დაამთავრა [[კოლუმბიის უნივერსიტეტი]], რის შემდეგაც მუშაობდა ჩიკაგოში ადგილობრივი მოსახლეობის ინტერესების დამცველად. 1988 წელს, ჩაირიცხა [[ჰარვარდის უნივერსიტეტი]]ს იურიდიულ ფაკულტეტზე, იყო გაზეთ „Harvard Law Review“-ის პირველი შავკანიანი პრეზიდენტი. ჰარვარდის დამთავრების შემდეგ, გახდა სამოქალაქო უფლებების დამცველი ადვოკატი, ასწავლიდა [[ჩიკაგოს უნივერსიტეტი]]ს იურიდიულ ფაკულტეტზე კონსტიტუციურ კანონებს. წარმოადგენდა მე-13 ოლქს შტატ [[ილინოისი]]ს სენატში 1997–2004 წლებში, სანამ აირჩევდნენ აშშ-ის სენატში. მიიღო მთელი ქვეყნის ყურადღება 2004 წლის მარტში პრაიმერის გამარჯვების შემდეგ, კვლავ მიიქცია ყურადრება 2004 წლის ივლისში დემოკრატიული პარტიის ნაციონალური კონვენციაზე გამოსვლით და ნოემბერში არჩევნებში გამარჯვებით. 2008 წელს, გახდა დემოკრატიული პარტიის კანდიდატი საპრეზიდენტო არჩევნებზე, მას შემდეგ რაც ერთწლიანი დაძაბული ბრძოლის შემდეგ პრაიმერში დაამარცხა [[ჰილარი კლინტონი]]. ნოემბერში, უკან ჩამოიტოვა რესპუბლიკელთა კანდიდატი [[ჯონ სიდნი მაკ-კეინი]] და აირჩა აშშ-ს პრეზიდენტად; მისი ინაუგურაცია ჩატარდა 2009 წლის 20 იანვარს. ცხრა თვის შემდეგ, დასახელდა ნობელის მშვიდობის პრემიის ლაურეატად. თანამდებობაზე ყოფნის პირველი ორი წლის განმავლობაში, ობამა ხელი მოაწერა არაერთ მნიშვნელოვან კანონპროექტს: [[პაციენტთა დაცვისა და ხელმისაწვდომი ჯანდაცვის აქტი|პაციენტთა დაცვისა და ხელმისაწვდომი ჯანდაცვის]] (ხშირად მოხსენიებული როგორც „Obamacare“ ან „ხელმისაწვდომი ჯანდაცვის აქტი“), [[დოდ–ფრენკის უოლ სტრიტის რეფორმის და მომხმარებელთა დაცვის აქტი|დოდ–ფრენკის უოლ სტრიტის რეფორმის და მომხმარებელთა დაცვის აქტებს]] და მხარი დაუჭირა [[Don't Ask, Don't Tell]]-ის პოლიტიკის გაუქმებას. ხელი მოაწერა [[ამერიკის აღორძინებისა და რეინვესტირების აქტი (2009)|ამერიკის გამოჯანმრთელებისა და რეინვესტირების]], საგადასახადო ტვირთის შემსუბუქების აქტს, უმუშევრობის დაზღვევის რეავტორიზაციას და სამუშაო ადგილების შექმნის 2010 წლის აქტს. ეროვნული ვალის ლიმიტებთან დაკავშირებით ხანგრძლივი დებატების შემდეგ, ხელი მოაწერა ბიუჯეტის კონტროლის და ამერიკელ გადასახადების გადამხდელთა ტვირთის შემსუბუქების აქტებს. საგარეო პოლიტიკაში, გაზარდა ამერიკული კონტინგენტი [[ავღანეთი|ავღანეთში]], [[რუსეთი|რუსეთთან]] ერთად შეამცირა ბირთვული იარაღის რაოდენობა და გამოიყვანა ამერიკული ჯარი [[ერაყი]]დან. ამასთან ერთად, გასცა ლიბიის მმართველის, [[მუამარ კადაფი]]ს წინააღმდეგ სამხედრო ოპერაციების ჩატარების ბრძანება. მისივე ბრძანებებით ჩატარდა სამხედრო ოპერაციები, რომელთა შედეგადაც შედგა [[ოსამა ბინ ლადენი]]ს და [[ალ-ქაიდა]]ს სასარგებლოდ ოპერატიულ მუშაობაში [[ანვარ ალ-ავლაკი]]ს ლიკვიდაცია. ობამამ მინაწილეობა მიიღო [[აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნები (2012)|2012 წლის აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში]], დაამარცხა რესპუბლიკელთა კანდიდატი [[მიტ რომნი]]; მისი მეორე ინაუგურაცია შედგა 2013 წლის 20 იანვარს. მეორე საპრეზიდენტო ვადის დროს, ობამა აქტიურად ცდილობდა ლგბტ-საზოგადოების უფლებების დაცვას. მისი ადმინისტრაცია ურჩევდა აშშ-ის უზენაეს სასამართლოს, არაკონსტიტუციურად ეცნო ერთსქესიანთა ქორწინების აკრძალვა. უზენაესმა სასამართლომ ობერგფელისა და ჰოდჯის საქმის განხილვის შემდეგ, არაკონსტიტუციურად ცნო ერთსქესიანთა ქორწინების აკრძალვა. ობამა მხარს უჭერდა ცეცხლსასროლი იარაღის კონტროლს სენდი ჰუქის სკოლაში სროლის საპასუხოდ. ობამამ აგრეთვე გამოსცა რამდენიმე აღმასრულებელი ბრძანება, რომლებიც ძირითადად ეხებოდა კლიმატის ცვლილებასა და იმიგრაციას. საგარეო პოლიტიკაში, ობამამ კვლავ გასცა ერაყში სამხედროების დისლოცირების ბრძანება, განაგრძო ავღანეთში აშშ-ის ოპერაციების დასრულების პროცესი, მონაწილეობა მიიღო პარიზის შეთანხმების შექმნა-გავრცელებაში, წამოაყენა ყირიმსა და უკრაინაში ინტერვენციის გამო რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების შემოღების ინიციატივა, მოახდინა [[კუბა]]სთან ურთიერთობების ნორმალიზაცია. მისი პრეზიდენტობის დროს, აშშ-ის რეპუტაცია მსოფლიოს მასშტაბით საკმაოდ გაუმჯობესდა.<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/graphics/national/obama-legacy/global-approval-rating.html|title=Most of the world doesn't actually see America the way Trump said it did|author1=Wan, William|author2=Scott Clement|website=The Washington Post|date=18 ნოემბერი, 2016}}</ref> მის პრეზიდენტობას ისტორიკოსები და საზოგადოება ძირითადად დადებითად აფასებენ. ობამამ პრეზიდენტის თანამდებობა დატოვა 2017 წლის 20 იანვარს, [[დონალდ ტრამპი]]ს ინაუგურაციის შემდეგ და ამჟამად ცხოვრობს აშშ-ის დედაქალაქში, [[ვაშინგტონი (კოლუმბიის ოლქი)|ვაშინგტონიში]].<ref>{{Cite news|url=http://news.gallup.com/poll/226994/obama-first-retrospective-job-approval-rating.aspx|title=Obama's First Retrospective Job Approval Rating Is 63%|last=Jones|first=Jeffrey M.|work=Gallup.com|date=15 თებერვალი, 2018|access-date=5 აპრილი, 2018|language=en-us}}</ref><ref name="How Does Trump Stack Up Against the Best — and Worst — Presidents?" /> 2018 წლის დეკემბერში, „Gallup“-ის გამოკითხვამ აჩვენა, რომ ობამა 11 წლის განმავლობაში ამერიკაში ყველაზე აღტაცებული მამაკაცი იყო.<ref>{{cite web|url=https://www.businessinsider.com/barack-and-michelle-obama-most-admired-men-women-gallup-2018-12|title=Barack and Michelle Obama top Gallup's list of most-admired men and women in the world, trouncing the Trumps|first=Jacob Shamsian|last=INSIDER|website=Business Insider|accessdate=2 იანვარი, 2019}}</ref> == ადრეული ცხოვრება == ბარაკ ობამა დაიბადა 1961 წლის 4 აგვისტოს<ref name="biography">{{cite web |year = 2008 |title = President Barack Obama |publisher = The White House |url = http://www.whitehouse.gov/administration/president-obama |accessdate = December 12, 2008 |url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20091026043047/http://www.whitehouse.gov/administration/president-obama |archivedate=October 26, 2009 }}</ref>, ქალებისა და ბავშვების კაპიოლანის სამედიცინო ცენტრში ქალაქ [[ჰონოლულუ]]ში, [[ჰავაის შტატი|ჰავაი]].<ref name="birth-certificate">{{cite web |date = April 27, 2011 |title = Certificate of Live Birth: Barack Hussein Obama II, August 4, 1961, 7:24 pm, Honolulu |url=https://obamawhitehouse.archives.gov/sites/default/files/rss_viewer/birth-certificate-long-form.pdf |access-date = March 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170303062746/https://obamawhitehouse.archives.gov/sites/default/files/rss_viewer/birth-certificate-long-form.pdf |via = [[NARA|National Archives]] |work = [[whitehouse.gov]] |archive-date = March 3, 2017 }}</ref><ref name="maraniss">{{cite news |author = Maraniss, David |date = August 24, 2008 |title = Though Obama had to leave to find himself, it is Hawaii that made his rise possible |newspaper = The Washington Post |page = A22 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/08/23/AR2008082301620.html |accessdate = October 28, 2008 }}</ref><ref>{{cite news |author = Nakaso, Dan |date = December 22, 2008 |title = Twin sisters, Obama on parallel paths for years |newspaper = [[The Honolulu Advertiser]] |page = B1 |url = http://the.honoluluadvertiser.com/article/2008/Dec/22/ln/hawaii812220320.html |accessdate = January 22, 2011 }}</ref> იგი არის ერთადერთი პრეზიდენტი, რომელიც 48 კონტინენტური შტატის გარეთ დაიბადა.<ref name="BarretoO'Bryant2013">{{cite book|last1=Barreto|first1=Amílcar Antonio|author2=Richard L. O'Bryant|title=American Identity in the Age of Obama|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5VQVAgAAQBAJ&pg=PT18|accessdate=May 8, 2017|date=November 12, 2013|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-1-317-93715-9|pages=18–19|chapter=Introduction}}</ref> ობამას დედა იყო თეთრკანიანი, ხოლო მამა — შავკანიანი. დედამისი, [[ენ დანემი]] (1942–1995) დაიბარდა ქალაქ უიჩიტაში, [[კანზასი]]ს შტატში. მისი წინაპრები ძირითადად იყვნენ ინგლისიდან<ref>Obama (1995, 2004), p. 12.</ref>, თუმცა, მასში აგრეთვე ირეოდა ცოტაოდენი გერმანული, ირლანდიული, შოტლანდიური, შვეიცარიული და უელსური სისხლი.<ref>{{cite journal|author=Smolenyak, Megan Smolenyak |date=November–December 2008 |title=The quest for Obama's Irish roots |journal=Ancestry |volume=26 |issue=6 |pages=46–47, 49 |issn=1075-475X |url=https://books.google.com/books?id=ITgEAAAAMBAJ&pg=PA46 |accessdate=December 20, 2011 }} * {{cite news |author=Smolenyak, Megan |date=May 9, 2011 |title=Tracing Barack Obama's Roots to Moneygall |url=http://www.huffingtonpost.com/megan-smolenyak-smolenyak/tracing-barack-obamas-roo_b_859151.html |work=[[HuffPost]] |accessdate=May 19, 2011 }} * {{cite news |author=Rising, David |author2=Noelting, Christoph |agency=Associated Press |date=June 4, 2009 |title=Researchers: Obama has German roots |work=USA Today |url=https://www.usatoday.com/news/washington/2009-06-04-obama-roots_N.htm |accessdate=May 13, 2010 }} * {{cite news |last=Hutton |first=Brian |agency=Press Association of Ireland |last2=Nickerson |first2=Matthew |date=May 3, 2007 |title=For sure, Obama's South Side Irish; One of his roots traces back to small village |newspaper=Chicago Sun-Times |page=3 |format=paid archive |url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=CSTB&p_theme=cstb&p_action=search&p_maxdocs=200&s_dispstring=(For%20sure)%20(%20Obama's%20South%20Side%20Irish)%20AND%20date(all)&p_field_advanced-0=&p_text_advanced-0=(For%20sure)%20(%20Obama's%20South%20Side%20Irish)Êl_numdocs=20&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:DÊl_useweights=no |accessdate=November 24, 2008 }}{{Dead link|date=მარტი 2025 |bot=InternetArchiveBot }} * {{cite news |author=Jordon, Mary |date=May 13, 2007 |title=Tiny Irish village is latest place to claim Obama as its own |newspaper=The Washington Post |page=A14 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/05/12/AR2007051201551.html |accessdate=May 13, 2007 }} * {{cite news |author=David Williamson |date=July 5, 2008 |url=http://www.walesonline.co.uk/news/welsh-politics/welsh-politics-news/2008/07/05/genealogists-discover-a-red-dragon-breathing-fire-in-us-presidential-candidate-s-past-91466-21266440/ |title=Wales link in US presidential candidate's past |publisher=walesonline.co.uk |accessdate=April 30, 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110521140204/http://www.walesonline.co.uk/news/welsh-politics/welsh-politics-news/2008/07/05/genealogists-discover-a-red-dragon-breathing-fire-in-us-presidential-candidate-s-past-91466-21266440/ |archivedate=May 21, 2011 |url-status=dead |df= }}</ref> ობამას მამა, ბარაკ ობამა უფროსი (1936–1982) იყო [[კენია|კენიიდან]]. ის და ენ დანემი შეხვდნენ 1960 წელს, რუსული ენის გაკვეთილზე [[ჰავაისუნივერსიტეტი]]ს მანოას ფილიალში, სადაც ობამა უფროსი უცხოელი სტუდენტის სტატუსით სწავლობდა.<ref name="Jones 2007">{{cite news |author = Jones, Tim |date = March 27, 2007 |title = Barack Obama: Mother not just a girl from Kansas; Stanley Ann Dunham shaped a future senator |newspaper = [[Chicago Tribune]] |page = 1 (Tempo) |url = http://gbppr.dyndns.org/~gbpprorg/obama/barack.mother.txt |url-status = dead |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170207112933/http://gbppr.dyndns.org/~gbpprorg/obama/barack.mother.txt |archivedate = February 7, 2017 |df = mdy-all }}</ref><ref name="Obama 1995, 2004, pp. 9–10">Obama (1995, 2004), pp. 9–10. * Scott (2011), pp. 80–86. * Jacobs (2011), pp. 115–118. * Maraniss (2012), pp. 154–160.</ref> წყვილი დაქორწინდა ქალაქ ვაილიკუში (ჰავაის შტატი) 1961 წლის 2 თებერვალს, ობამას დაბადებამდე ექვსი თვით ადრე.<ref name="Ripley 2008">{{cite news |author = Ripley, Amanda |date = April 9, 2008 |title = The story of Barack Obama's mother |work = [[Time (magazine)|Time]] |url = http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,1729685,00.html |accessdate = April 9, 2007 }}</ref><ref>Scott (2011), p. 86. * Jacobs (2011), pp. 125–127. * Maraniss (2012), pp. 160–163.</ref> 1961 წლის აგვისტოს ბოლოში (ობამას დაბადებიდან რამდენიმე კვირის შემდეგ), დედასთან ერთად პატარა ობამა გადაბარგდნენ [[სიეტლი|სიეტლში]], [[ვაშინგტონის შტატი|ვაშინგტონის შტატში]], სადაც ენ დანემი [[ვაშინგტონის უნივერსიტეტი|ვაშინგტონის უნივერსიტეტში]] სწავლობდა; დედა-შვილმა სიეტლსი ერთი წელი გაატარეს. ამავე დროს, ობამა უფროსმა 1962 წლის ივნისში დაამთავრა სწავლა ჰავაის უნივერსიტეტში და დატოვა ჰავაი [[ჰარვარდის უნივერსიტეტი|ჰავრვარდის უნივერსიტეტში]] სასწავლებლად, სადაც მიიღო მაგისტრის ხარისხი ეკონომიკაში. ის და ენ დანემი 1964 წლის მარტში განქორწინდნენ.<ref>Scott (2011), pp. 87–93. * Jacobs (2011), pp. 115–118, 125–127, 133–161. * Maraniss (2012), pp. 170–183, 188–189.</ref> იმავე წელს, ობამა უფროსი დაბრუნდა [[კენია]]ში, სადაც მესამეჯერ დაქორწინდა და დაიწყო მუშაობა უფროს ეკონომიკურ ანალიტიკოსად კენიის ფინანსთა სამინისტროში.<ref>Obama "Dreams from My Father a Story of Race and Inheritance"</ref> ობამა უმცროსი მან მხოლოდ ერთხელ, 1971 წელს, შობის დროს ინახულა.<ref>Scott (2011), pp. 142–144. * Jacobs (2011), pp. 161–177, 227–230. * Maraniss (2012), pp. 190–194, 201–209, 227–230.</ref> დაიღუპა 1982 წელს, ავტოკატასტროფაში, როცა უმცროსი ობამა 21 წლის იყო.<ref>{{cite news |author = Ochieng, Philip |date = November 1, 2004 |title = From home squared to the US Senate: how Barack Obama was lost and found |newspaper = [[The EastAfrican]] |location = Nairobi |url = http://www.nationmedia.com/EastAfrican/01112004/Features/PA2-11.html |archivedate = September 27, 2007 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20070927223905/http://www.nationmedia.com/EastAfrican/01112004/Features/PA2-11.html }} * {{cite news |author = Merida, Kevin |date = December 14, 2007 |title = The ghost of a father |newspaper = The Washington Post |page = A12 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/story/2007/12/13/ST2007121301893.html |accessdate = June 25, 2008 }} * Jacobs (2011), pp. 251–255. * Maraniss (2012), pp. 411–417.</ref> ბავშვობაზე საუბრისას, ობამამ გაიხსენა: „მამაჩემი არ ჰგავდა ხალხს, ჩემ გვერდით რომ ტრიალებდა. ის იყო კუპრივით შავი, ხოლო დედაჩემი რძესავით თეთრი. ეს გონებაში ჩამიბეჭდდა“.<ref name="Obama 1995, 2004, pp. 9–10" /> ობამამ დაამატა, რომ ახალგაზრდობაში უჭირდა დაეძლია საზოგადოებრივი წარმოდგენები მულტიკულტურულ დედ-მამასთან დაკავშირებით.<ref>{{cite news |author = Serrano, Richard A. |date = March 11, 2007 |title = Obama's peers didn't see his angst |newspaper = Los Angeles Times |page = A20 |url = http://www.latimes.com/news/politics/la-na-obamahawaii11-2007mar11,0,199085,full.story |accessdate = March 13, 2007 |url-status = dead |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081108080115/http://www.latimes.com/news/politics/la-na-obamahawaii11-2007mar11,0,199085,full.story |archivedate = November 8, 2008 |df = mdy-all }} * Obama (1995, 2004), Chapters 4 and 5.</ref> 1963 წელს, დანემი შეხვდა ლოლო სოეტოროს კვლავ ჰავაის უნივერსიტეტში; სოეტორო იყო ინდონეზიელი გეოგრაფი. წყვილი დაქორწინდა 1965 წლი 15 მარტს, მოლოკაიში.<ref>Scott (2011), pp. 97–103. * Maraniss (2012), pp. 195–201, 225–230.</ref> სოეოტორომ ორჯერ, ერთწლიანი ვადით გაახანგრძლივა თავისი ვიზა, ხოლო 1966 წელს [[ინდონეზია]]ში დაბრუნდა. მისი მეუღლე და გერი ინდონეზიაში თექვსმეტი თვის შემდეგ ჩავიდნენ, 1967 წელს. თავიდან ისინი ცხოვრობდნენ სამხერთ ჯაკარტას მენტენგ დალამის რაიონში, ხოლო 1970 წლიდან მოყოლებული მათი რეზიდენციის ადგილი ცენტრალური ჯაკარტის შეძლებული უბანი იყო.<ref>Maraniss (2012), pp. 195–201, 209–223, 230–244.</ref> === განათლება === სამიდან ხუთ წლამდე ობამა სწავლობდა წმინდა ფრანსისკეს სკოლაში, ხოლო ექვსიდან ათ წლამდე სწავლობდა ადგილობრივ ინდონეზიურ სკოლებში: ჯერ, ორი წლის განმავლობაში წმინდა ფრანსისკეს სახელობის დაწყებით სკოლაში, ხოლო შემდეგ ადგილობრივ საჯარო დაწყებით სკოლაში. სახლში, ობამას დედა [[ინგლისური ენა|ინგლისურ ენაზე]] ასწავლიდა.<ref>Maraniss (2012), pp. 216, 221, 230, 234–244.</ref><ref>{{cite web |url = http://www.calverteducation.com/calvert/barack-obama-calvert-homeschooler |title = Barack Obama: Calvert Homeschooler? – Calvert Education Blog |publisher = calverteducation.com |accessdate = November 25, 2015 |date = January 25, 2014 }}</ref> [[ჯაკარტა]]ში გატარებული ოთხი წლის ხარჯზე, ობამას თავისუფლად შეეძლო [[ინდონეზიური ენა|ინდონეზიურ ენაზე]] საუბარი.<ref>{{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=JYIK9QtNu3w |title = Wawancara Eksklusif RCTI dengan Barack Obama (Part 2) |date = March 2010 |website = YouTube |accessdate = February 12, 2018}}</ref><ref name="in Jakarta">{{cite web |title = Obama's Indonesian Redux |url=http://languagelog.ldc.upenn.edu/nll/?p=1025 |author = Zimmer, Benjamin |year = 2009 |access-date = March 12, 2009 |publisher = Language Log |archive-url=https://web.archive.org/web/20090303094040/http://languagelog.ldc.upenn.edu/nll/?p=1025 |archive-date = March 3, 2009 |url-status=live }} * {{cite news |url=http://cetak.kompas.com/read/xml/2008/11/26/00223862/obama.saya.kangen.nasi.goreng.bakso.dan.rambutan |title = Obama: Saya Kangen Nasi Goreng, Bakso, dan Rambutan |work = [[Kompas]] |date = November 26, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081203010718/http://cetak.kompas.com/read/xml/2008/11/26/00223862/obama.saya.kangen.nasi.goreng.bakso.dan.rambutan |archive-date = December 3, 2008 |language = id }}</ref><ref name="in Jakarta2">{{cite web |title = Obama's Indonesian pleasantries: the video |url = http://languagelog.ldc.upenn.edu/nll/?p=1052 |author = Zimmer, Benjamin |date = January 23, 2009 |accessdate = October 7, 2012 |website = Language Log |publisher = [[University of Pennsylvania]] }}</ref> [[ინდონეზია]]ში ყოფნისას, ობამას მამინაცვალმა მას „ასწავლა, თუ როგორ იყო მოწყობილი სამყარო“.<ref>{{Cite news |url=http://www.newsweek.com/what-barack-obama-learned-his-father-88011 |title=What Barack Obama Learned from His Father |last=Meacham |first=Jon |date=August 22, 2008 |newspaper=Newsweek |archive-url=https://www.webcitation.org/6nNaxJYJG?url=http://www.newsweek.com/what-barack-obama-learned-his-father-88011?rx=us |archive-date=January 9, 2017 |url-status=live |access-date=January 9, 2017 |df= }}</ref> 1971 წელს, ობამა დაბრუნდა [[ჰონოლულუ]]ში და დაიწყო ცხოვრება ბებია-ბაბუასთან, მადელინ და სტენლი დანემებთან. ჰავაიში ის სწავლობდა პუნაჰოუს სკოლაში, რომელიც მან 1979 წელს დაამთავრა.<ref>{{cite news |author = Serafin, Peter |date = March 21, 2004 |title = Punahou grad stirs up Illinois politics |newspaper = [[Honolulu Star-Bulletin]] |url = http://archives.starbulletin.com/2004/03/21/news/story4.html |accessdate = March 20, 2008 }} * {{cite news |author = Scott, Janny |date = March 14, 2008 |title = A free-spirited wanderer who set Obama's path |work = The New York Times |page = A1 |url = https://www.nytimes.com/2008/03/14/us/politics/14obama.html |accessdate = November 18, 2011 }} * Obama (1995, 2004), Chapters 3 and 4. * Scott (2012), pp. 131–134. * Maraniss (2012), pp. 264–269.</ref> ახალგაზრდობაში, ობამას ფსევდონიმი იყო „ბარი“ ({{lang-en|Barry}}).<ref>{{cite web |url = http://www.newsweek.com/when-barry-became-barack-84255 |title = When Barry Became Barack |last = Wolffe |first = Richard |date = March 22, 2008 |accessdate = March 21, 2016 |website = [[Newsweek]] }}</ref> 192–1975 წლებში, ობამა დედასთან და ნახევარდასთან ერთად ცხოვრობდა ჰავაიში. ამ პერიოდში, დედამისი სწავლობდა ანთროპოლოგიის ჰავაის უნივერსიტეტში.<ref>Scott (2011), pp. 139–157. * Maraniss (2012), pp. 279–281.</ref> 1975 წელს ენ დანემი თავის ქალიშვილთან ერთად ინდონეზიაში დაბრუნდა, ობამამ კი ამჯობინა დარჩენილიყო ჰავაის კუნძულებზე, რათა სკოლაში სწავლა დაემთავრებინა.<ref>Scott (2011), pp. 157–194. * Maraniss (2012), pp. 279–281, 324–326.</ref> ენ დანემმა მომდევნო ოცი წელი ძირითადად ინდონეზიაში გაატარა. 1980 წელს ის მეორე მეუღლეს, ლოლოს გაეყარა და 1992 წელს მეცნიერებათა დოქტორის ხარისხი მიიღო. 1995 წელს კიბოთი გარდაიცვალა.<ref>Scott (2011), pp. 214, 294, 317–346.</ref> მოგვიანებით, ობამამ გაიხსენა ჰონოლულუში გატარებული წლები და დაწერა: „შესაძლებლობები, რომლებსაც ჰავაი მთავაზობდა, ანუ, კულუტურათა მრავალფეროვნება ურთიერთპატივისცემის ატმოსფეროში გახდა ჩემი მსოფლთმხედველობის მნიშვნელოვანი ნაწილი და ნიადაგი იმ ღირებულებებისთვის, რომლებიც მე მწამს“.<ref>{{cite news |author = Reyes, B.J. |date = February 8, 2007 |title = Punahou left lasting impression on Obama |newspaper = Honolulu Star-Bulletin |url = http://archives.starbulletin.com/2007/02/08/news/story02.html |accessdate = February 10, 2007 |quote = As a teenager, Obama went to parties and sometimes sought out gatherings on military bases or at the University of Hawaii that were mostly attended by blacks. }}</ref> ობამამ აგრეთვე დაწერა, რომ ახალგაზრდობაში იღებდა [[ალკოჰოლი|ალკოჰოლს]], [[მარიხუანა]]ს და [[კოკაინი|კოკაინს]] „რათა გაენდევნა გონებიდან კითხვები, თუ ვინ იყო“.<ref>{{cite news|author=Elliott, Philip |agency=Associated Press |date=November 21, 2007 |title=Obama gets blunt with N.H. students |newspaper=[[Boston Globe]] |page=8A |url=http://articles.boston.com/2007-11-21/news/29233371_1_barack-obama-education-plan-campaign-trail |accessdate=May 18, 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120407214401/http://articles.boston.com/2007-11-21/news/29233371_1_barack-obama-education-plan-campaign-trail |archivedate=April 7, 2012 |df= }}</ref> ობამა ასევე იყო ჯგუფ „choom gang“-ის წევრი. ჯგუფში გაერთიანებულნი იყვნენ მეგობრები, რომლებიც ერთად ატარებდნენ დროს და ზოგჯერ [[მარიხუანა]]ს ეწეოდნენ.<ref>{{cite news |author = Karl, Jonathan |publisher = ABC News |date = May 25, 2012 |title = Obama and his pot-smoking "choom gang" |url = http://abcnews.go.com/blogs/politics/2012/05/obama-and-his-pot-smoking-choom-gang/ |accessdate = May 25, 2012 }} * {{cite book |first = Barack |last = Obama |year = 2004 |orig-year = 1995 |url = https://books.google.com/books?id=HRCHJp-V0QUC&pg=PA93 |title = Dreams from My Father: A Story of Race and Inheritance |pages = 93–94 |accessdate = June 3, 2016 |isbn = 9780307394125 }} * {{cite book |first = David |last = Maraniss |year = 2012 |url = https://books.google.com/?id=Wnna9CLtblAC&q=choom |title = Barack Obama: The Story |at = pages with "choom gang" |accessdate = June 3, 2016 |isbn = 9781439167533 }} * for analysis of the political impact of the quote and Obama's more recent admission that he smoked marijuana as a teenager ("When I was a kid, I inhaled"), see: * {{cite news |author = Seelye, Katharine Q. |date = October 24, 2006 |title = Obama offers more variations from the norm |newspaper = The New York Times |page = A21 |url = https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9D07E2DB173FF937A15753C1A9609C8B63 |accessdate = October 29, 2006 }} * {{cite news |author = Romano, Lois |date = January 3, 2007 |title = Effect of Obama's candor remains to be seen |newspaper = The Washington Post |page = A1 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/01/02/AR2007010201359.html |accessdate = January 14, 2007 }}</ref><ref>{{cite web |url = http://video.pbs.org/video/2288869682/ |title = FRONTLINE The Choice 2012 |publisher = PBS |date = October 9, 2012 |accessdate = October 29, 2012 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20121031235938/http://video.pbs.org/video/2288869682 |archivedate = ოქტომბერი 31, 2012 }}</ref> 1979 წელს სკოლის დამთავრების შემდეგ, ობამა გადავიდა [[ლოს ანჯელესი|ლოს ანჯელესში]] და დაიწყო სწავლო ოქსიდენტალის კოლიჯში და 1981 წლის თებერვალში პირველად გამოვიდა სიტყვით, სადაც მოუწოდა კოლეჯის ხელმძღვანელობას [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა|სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის]] [[აპარტეიდი]]ს სახელმწიფო პოლიტიკის საპასუხოდ ქვეყნიდან დეინვესტიციის პროცესში მიიღო მონაწილეობა.<ref name="Occidental">{{cite news|last=Gordon |first=Larry |date=January 29, 2007 |title=Occidental recalls 'Barry' Obama |newspaper=Los Angeles Times |page=B1 |url=https://articles.latimes.com/2007/jan/29/local/me-oxy29 |access-date=May 12, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100524102944/http://articles.latimes.com/2007/jan/29/local/me-oxy29 |archive-date=May 24, 2010 }} * {{cite news|last=Possley |first=Maurice |date=March 30, 2007 |title=Activism blossomed in college |newspaper=Chicago Tribune |page=20 |url=https://www.chicagotribune.com/news/nationworld/chi-0703291042mar30-archive,0,1533921.story |access-date=May 12, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101009204342/http://www.chicagotribune.com/news/nationworld/chi-0703291042mar30-archive%2C0%2C1533921.story |archive-date=October 9, 2010 |url-status=live }} * {{cite news|last=Kovaleski |first=Serge F. |date=February 9, 2008 |title=Old friends say drugs played bit part in Obama's young life |newspaper=The New York Times |page=A1 |url=https://www.nytimes.com/2008/02/09/us/politics/09obama.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080211095352/http://www.nytimes.com/2008/02/09/us/politics/09obama.html |archive-date=February 11, 2008 |url-access=limited |url-status=live |access-date=May 12, 2010 }} * {{cite news|last=Rohter |first=Larry |date=April 10, 2008 |title=Obama says real-life experience trumps rivals' foreign policy credits |newspaper=The New York Times |page=A18 |url=https://www.nytimes.com/2008/04/10/us/politics/10obama.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080411041927/http://www.nytimes.com/2008/04/10/us/politics/10obama.html |archive-date=April 11, 2008 |url-access=limited |url-status=live |access-date=May 12, 2010 }} * {{cite news|author= Goldman, Adam |first2=Robert |last2=Tanner |agency=Associated Press |date=May 15, 2008 |title=Old friends recall Obama's years in LA, NYC |work=USA Today |url=https://www.usatoday.com/news/politics/2008-05-15-3144401415_x.htm |access-date=May 12, 2010 }} * {{cite news|last=Helman |first=Scott |date=August 25, 2008 |title=Small college awakened future senator to service (subscription archive) |newspaper=The Boston Globe |page=1A |url=https://www.boston.com/news/politics/2008/articles/2008/08/25/small_college_awakened_future_senator_to_service/?page=full |access-date=May 12, 2010 }} * {{cite news|last=Jackson |first=Brooks |date=June 5, 2009 |title=More 'birther' nonsense: Obama's 1981 Pakistan trip |publisher=FactCheck.org |url=http://www.factcheck.org/2009/06/more-birther-nonsense-obamas-1981-pakistan-trip |access-date=May 12, 2010 }} * {{cite book |last = Remnick |first = David |year = 2010 |title = The Bridge: The Life and Rise of Barack Obama |place = New York |publisher = Alfred A. Knopf |pages = [https://archive.org/details/bridgelifeand00remn/page/98 98–112] |isbn = 978-1-4000-4360-6 |title-link = The Bridge: The Life and Rise of Barack Obama }} * Obama (1995, 2004), pp. 92–112. * Mendell (2007), pp. 55–62.</ref> 1981 წლის შუა პერიოდში, ობამა ჩავიდა [[ინდონეზია]]შა, მოინახულა და და დედა, ხოლო შემდეგ გაემგზავრა [[პაკისტანი|პაკისტანსა]] და [[ინდოეთი|ინდოეთში]], სადაც თანაკურსელების ოჯახებს ესტუმრა.<ref name="Occidental" /> 1981 წლის ბოლოში, ობამა გადავიდა სასწავლებლად [[კოლუმბიის უნივერსიტეტი|კოლუმბიის უნივერსიტეტში]], სადაც სწავლობდა პოლიტიკურ მეცნიერებას საერთაშორისო ურთიერთობებისა<ref>{{cite news |author = Boss-Bicak, Shira |date = January 2005 |title = Barack Obama '83 |magazine = Columbia College Today |issn = 0572-7820 |url = http://www.college.columbia.edu/cct_archive/jan05/cover.php |accessdate = October 1, 2006 |url-status = dead |df = mdy-all |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080905121815/http://www.college.columbia.edu/cct_archive/jan05/cover.php |archivedate = სექტემბერი 5, 2008 }}</ref> და ინგლისური ლიტერატურის განხრით.<ref>{{Cite news|url=https://www.whitehouse.gov/the-press-office/2014/06/26/remarks-president-town-hall|title=Remarks by the President in Town Hall|date=June 26, 2014|publisher=White House|access-date=October 15, 2016}}</ref> ცხოვრობდა ქალაქ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]], 109-ე ქუჩის დასავლეთ ნაწილში.<ref>{{cite news |url = http://nymag.com/arts/all/approvalmatrix/approval-matrix-2012-8-27/ |title = The Approval Matrix |date = August 27, 2012 |work = New York }}</ref> სწავლა ობამამ 1983 წელს, ბაკალავრის ხარისხით დაამთავრა და დაახლოებით ერთი წელი იმუშავა „ბიზნესის საერთაშორისო კორპორაციაში“ ფინანსურ მკვლევარად და მწერლად,<ref>{{Cite web |url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=92337754 |title=Obama's Early Brush With Financial Markets |last=Horsley |first=Scott |date=July 9, 2008 |publisher=[[NPR]] |language=en |access-date=July 17, 2017}}</ref><ref>{{cite web |author = Obama, Barack |year = 1998 |title = Curriculum vitae |publisher = The University of Chicago Law School |url = http://www.law.uchicago.edu/faculty/obama/cv.html |archivedate = May 9, 2001 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20010509024017/http://www.law.uchicago.edu/faculty/obama/cv.html |accessdate = October 1, 2006 }} * {{cite news |author = Issenberg, Sasha |date = August 6, 2008 |title = Obama shows hints of his year in global finance; Tied markets to social aid |newspaper = Boston Globe |page = 1A |url = http://www.boston.com/news/nation/articles/2008/08/06/obama_shows_hints_of_his_year_in_global_finance/ |accessdate = August 6, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20091107145054/http://www.boston.com/news/nation/articles/2008/08/06/obama_shows_hints_of_his_year_in_global_finance?page=full |archivedate = November 7, 2009 |url-status = dead |df = mdy-all }}</ref> ხოლო შემდეგ, 1985 წელს, სამი თვის განმავლობაში, „New York Public Interest Research Group“-ის მიერ ორგანიზებული პროექტის კოორდინაატორი იყო.<ref>{{cite news |author = Scott, Janny |date = July 30, 2007 |title = Obama's account of New York often differs from what others say |newspaper = The New York Times |page = B1 |url = https://www.nytimes.com/2007/10/30/us/politics/30obama.html |accessdate = July 31, 2007 }} * Obama (1995, 2004), pp. 133–140. * Mendell (2007), pp. 62–63.</ref><ref name="Who's Who 2008">{{cite book |editor = Chassie, Karen |year = 2007 |title = Who's Who in America, 2008 |page = 3468 |place = New Providence, NJ |publisher = Marquis Who's Who |isbn = 978-0-8379-7011-0 }}</ref><ref>{{cite news |url = http://www.newsday.com/news/new-york/obama-stood-out-even-during-brief-1985-nypirg-job-1.885513 |title = Obama stood out, even during brief 1985 NYPIRG job |date = November 9, 2008 |newspaper = Newsday |first = Jason |last = Fink }}</ref> === ოჯახი და პირადი ცხოვრება === [[ფაილი:Obama family portrait in the Green Room.jpg|thumb|ობამა ოჯახთან ერთად თეთრი სახლის მწვანე ოთახში, 2009]] 2006 წელს მიცემულ ინტერვიუში, ობამამ აღნიშნა მისი ოჯახის მრავალფეროვნება: „ეს მინი [[გაერო]]ს წააგვს“; „მე მყავს ნათესავები, რომლებიც ჰგვანან [[ბერნი მაქი|ბერნი მაქს]] და ნათესავები, რომლებიც ჰგვანან [[მარგარეტ ტეტჩერი|მარგარეტ ტეტჩერს]].<ref>{{cite web |url = http://www.oprah.com/slideshow/oprahshow/oprahshow1_ss_20061018/10 |title = Keeping Hope Alive: Barack Obama Puts Family First |date = October 18, 2006|website = The Oprah Winfrey Show |accessdate = June 24, 2008}}</ref> ობამას ჰყავს ნახევარდა, რომელთანაც ერთად [[ინდონეზია]]ში იზრდებოდა და შვიდი სიბლინგი კენიელი მამისგან, რომელთაგანაც ექვსია ცოცხალი.<ref>{{cite news |first=Scott |last=Fornek |title=Half Siblings: 'A Complicated Family' |date=September 9, 2007 |url=http://www.suntimes.com/news/politics/obama/familytree/545462,BSX-News-wotrees09.stng |archiveurl=https://www.webcitation.org/5msGZ6sKn?url=http://www.suntimes.com/news/politics/obama/familytree/545462,BSX-News-wotrees09.stng |archivedate=January 18, 2010 |work=Chicago Sun-Times |accessdate=June 24, 2008 |url-status=dead}} See also: {{cite news |url=http://www.suntimes.com/images/cds/special/family_tree.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080703042659/http://www.suntimes.com/images/cds/special/family_tree.html |archivedate=July 3, 2008 |title=Interactive Family Tree |date=September 9, 2007 |work=Chicago Sun-Times |accessdate=June 24, 2008 }}</ref> ობამას დედა გარდაიცვალა 1995 წელს,<ref>{{cite news |first=Scott |last=Fornek |title=Madelyn Payne Dunham: 'A Trailblazer' |date=September 9, 2007 |url=http://www.suntimes.com/news/politics/obama/familytree/545449,BSX-News-wotreeee09.stng |archiveurl=https://www.webcitation.org/5gm7oJqn9?url=http://www.suntimes.com/news/politics/obama/familytree/545449,BSX-News-wotreeee09.article |archivedate=May 14, 2009 |work=Chicago Sun-Times |accessdate=June 24, 2008 |url-status=live}}</ref> ხოლო ბებია, მადელინ დანემი ამ ქვეყნიდან წავიდა 2008 წლის 2 ნოემბერს,<ref>{{cite news |url = http://www.cnn.com/2008/POLITICS/11/03/obama.grandma/index.html |title = Obama's grandmother dies after battle with cancer |publisher = CNN |accessdate = November 4, 2008 |date = November 3, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081103235343/http://www.cnn.com/2008/POLITICS/11/03/obama.grandma/index.html |archivedate = November 3, 2008 |url-status = live }}</ref> შვილიშვილის პრეზიდენტად არჩევამდე ორი დღით ადრე. ობამას ასევე ჰყავს ნათესავები [[ირლანდია]]ში, რომლებსაც ის 2011 წლის მაისში შეხვდა.<ref>{{cite news |url = http://www.huffingtonpost.com/megan-smolenyak-smolenyak/tracing-barack-obamas-roo_b_859151.html |title = Tracing Barack Obama's Roots to Moneygall |date = May 9, 2011 |work = HuffPost |first = Megan |last = Smolenyak }}</ref> თავის წიგნში, ობამა წერს, რომ დედამისის ოჯახს აქვს ნათესაობრივი კავშირები ინდიელ ამერიკელებთან და [[ჯეფერსონ დეივისი|ჯეფერსონ დეივისთან]], [[აშშ-ის სამოქალაქო ომი]]ს დროს [[აშშ-ის კონფედერაციული შტატები|კონფედერაციის]] პრეზიდენტთან. აღსანიშნავია, რომ ობამას და პრეზიდენტის თანამდებობაზე მის წინამორბედს, [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ უოკერ ბუშს]] და ყოფილ ვიცე-პრეზიდენტ [[დიკ ჩეინი]]ს საერთო წინაპრები ჰყავთ.<ref>Obama (1995, 2004), p. 13. ობამას გენეოლოგიის და სხვა მონაცემების სანახავად, იხილეთ:{{cite news|first=David |last=Nitkin |author2=Harry Merritt |title=A New Twist to an Intriguing Family History |date=March 2, 2007 |url=http://www.baltimoresun.com/news/nationworld/politics/bal-te.obama02mar02,0,3453027.story |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930033339/http://www.baltimoresun.com/news/nationworld/politics/bal-te.obama02mar02%2C0%2C3453027.story |archivedate=September 30, 2007 |work=The Baltimore Sun |accessdate=June 24, 2008 |url-status=dead |df= }}{{cite news|first=Mary |last=Jordan |title=Tiny Irish Village Is Latest Place to Claim Obama as Its Own |date=May 13, 2007 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/05/12/AR2007051201551.html |work=The Washington Post |accessdate=June 24, 2008 }}{{cite news|title=Obama's Family Tree Has a Few Surprises |date=September 8, 2007 |publisher=CBS 2 (Chicago) |url=http://cbs2chicago.com/topstories/Barack.Obama.family.2.339709.html |agency=Associated Press |accessdate=June 24, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080602215833/http://cbs2chicago.com/topstories/Barack.Obama.family.2.339709.html |archivedate=June 2, 2008 }}</ref> [[ფაილი:BlackhawksWhiteHouse2010.jpg|thumb|ობამა ჯონათან თოუზთან და სტენლის თასის გამარჯვებულ „Chicago Blackhawks“-სთან ერთად, 2010]] ობამა მხარს უჭერს [[ბეისბოლი]]ს გუნდ „ჩიკაგო უაით სოქსს“. 2005 წელს, ჯერ კიდევ სენატორობისას, ამერიკის ბეისბოლის ჩემპიონატზე ობამამ „პირველი ბურთი“<ref group="კომ.">ჟესტი, როდესაც მოწვეული სტუმარი ბურთს ისვრის მატჩის დაწყებამდე არსებული ცერემონიული ნაწილის დასრულების აღსანიშნავად.</ref> ისროლა.<ref>{{cite news |title = Barack Obama: White Sox 'serious' ball |date = August 25, 2008 |first = Mark |last = Silva |work = Chicago Tribune |url = http://www.swamppolitics.com/news/politics/blog/2008/08/barack_obama_white_sox_serious.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080829134235/http://www.swamppolitics.com/news/politics/blog/2008/08/barack_obama_white_sox_serious.html |archivedate = August 29, 2008 }}</ref> 2009 წელს, ყველა ვარვსკვლავის თამაშის დროს, ობამამ „პირველი ბურთი“ საყვარელი გუნდის მაისურში ჩაცმულმა ისროლა.<ref>{{cite web |title = Barack Obama Explains White Sox Jacket, Talks Nats in All-Star Booth Visit |date = July 14, 2009 |publisher = MLB Fanhouse |url = http://www.yardbarker.com/all_sports/articles/barack_obama_explains_white_sox_jacket_talks_nats_in_all_star_booth_visit/803700 |accessdate = December 6, 2009 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120704194211/http://www.yardbarker.com/all_sports/articles/barack_obama_explains_white_sox_jacket_talks_nats_in_all_star_booth_visit/803700 |archivedate = ივლისი 4, 2012 }}</ref> ფეხბურთის ეროვნულ ლიგაში, ობამა მხარს უჭერს „Chicago Bears“-ს, თუმცა, ადრე იყო „Pittsburgh Steelers“-ის გულშემატკივარი და მხარს უჭერდა ამ გუნდს მათ გამარჯვებამდე „Super Bowl“-ში გამარჯვებამდე 2009 წელს.<ref name="Steelers">{{cite news |last = Branigin |first = William |title = Steelers Win Obama's Approval |newspaper = The Washington Post |date = January 30, 2009 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/01/29/AR2009012903196.html |quote = But other than the Bears, the Steelers are probably the team that's closest to my heart. }}</ref> 2011 წელს, ობამამ [[თეთრი სახლი|თეთრ სახლში]] მიიწვია „Chicago Bears“-ს 1985 წლის შემადგენლობა, რომლებიც 1986 წელს „Super Bowl“-ში გამარჯვების შემდეგ ვერ ეწვიენ თეთრ სახლს კოსმოსური შატლის „Challenger“-ის კატასტროფის შემდეგ.<ref>{{cite web |last = Mayer |first = Larry |url = http://www.chicagobears.com/news/article-1/85-Bears-honored-by-President-Obama-at-White-House/A3C494F7-6681-44BB-850A-61EEE18315E4 |title = 1985 Bears honored by President Obama |publisher = [[Chicago Bears]] |date = October 7, 2011 |accessdate = November 4, 2012 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130507094538/http://www.chicagobears.com/news/article-1/85-Bears-honored-by-President-Obama-at-White-House/A3C494F7-6681-44BB-850A-61EEE18315E4 |archive-date = May 7, 2013 |url-status = dead |df = mdy-all |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130507094538/http://www.chicagobears.com/news/article-1/85-Bears-honored-by-President-Obama-at-White-House/A3C494F7-6681-44BB-850A-61EEE18315E4 |archivedate = მაისი 7, 2013 }}</ref> ობამა ცაციაა;<ref>{{cite news |url = https://www.nytimes.com/2009/01/22/us/politics/22obama.html |title = On First Day, Obama Quickly Sets a New Tone |last = Stolberg |first = Sheryl Gay |author2 = Kirkpatrick, David D. |author3 = Shane, Scott |date = January 22, 2009 |work = The New York Times |page = 1 |accessdate = September 7, 2012 }}</ref> თამაშობს კალათბურთს, რომლის მოყვარულიც ჯერ კიდევ სკოლაში იყო.<ref>{{cite news |first = Jodi |last = Kantor |title = One Place Where Obama Goes Elbow to Elbow |date = June 1, 2007 |url = https://www.nytimes.com/2007/06/01/us/politics/01hoops.html |work = The New York Times |accessdate = April 28, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090401222632/http://www.nytimes.com/2007/06/01/us/politics/01hoops.html|archivedate=April 1, 2009 |url-status = live }} See also: {{cite news |title = The Love of the Game |format = video |date = April 15, 2008 |work = Real Sports with Bryant Gumbel |publisher = HBO |url = http://www.hbo.com/real-sports-with-bryant-gumbel/episodes#/real-sports-with-bryant-gumbel/episodes/0/133-april-15-2008/index.html |accessdate = October 12, 2011 }}</ref> [[File:Barack Obama playing basketball with members of Congress and Cabinet secretaries 2.jpg|thumb|upright|left|ობამა თამაშობს კალათბურთს თეთრი სახლის კალათბურთის მოედანზე, 2009]] 1980-იან წლებში ობამა ხვდებოდა ანთროპოლოგისტ მიოში ჯაგერს,<ref name="theindependentbeforemichelle">{{cite news|last1=Hosie|first1=Rachel|title=BEFORE MICHELLE: THE STORY OF BARACK OBAMA'S PROPOSAL TO SHEILA MIYOSHI JAGER|url=https://www.independent.co.uk/life-style/before-michelle-barack-obama-sheila-miyoshi-jager-engagement-chicago-us-president-david-j-garrow-a7714771.html|accessdate=May 11, 2017|work=The Independent|date=May 3, 2017}}</ref> რომელსაც მან ორჯერ სთხოვა ხელი, თუმცა, ორჯერვე უარი მიიღო ჯაგერისგან და მისი მშობლებისგან.<ref name="theindependentbeforemichelle" /><ref name="tobiasoberlincollegeprofessor">{{cite news|last1=Tobias|first1=Andrew J.|title=Oberlin College professor received unsuccessful marriage proposal from Barack Obama in 1980s, new biography reveals|url=http://www.cleveland.com/politics/index.ssf/2017/05/oberlin_college_professor_rece.html|accessdate=May 11, 2017|work=The Plain Dealer|date=May 3, 2017}}</ref> ამ ურთიერთობის შესახებ საზოგადოებისთვის ცნობილი მხოლოდ 2017 წლის მაისში, ობამას პრეზიდენტობის დასრულების შემდეგ გახდა ცნობილი.<ref name="tobiasoberlincollegeprofessor" /> 1989 წლის ივნისში, ობამამ გაიცნო [[მიშელ ობამა|მიშელ რობინსონი]], როცა ბარაკი ჩიკაგოს იურიდიულ ფირმა „Sidley Austin“-ში მუშაობდა.<ref>Obama (2006), pp. 327–332. See also: {{cite news |first = Sarah |last = Brown |title = Obama '85 masters balancing act |work = The Daily Princetonian |url = http://www.dailyprincetonian.com/2005/12/07/14049 |date = December 7, 2005 |accessdate = February 9, 2009 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090220165725/http://www.dailyprincetonian.com/2005/12/07/14049/ |archivedate = February 20, 2009 }}</ref> მიშელ რობინსონი ფირმაში ობამას მრჩევლად დაინიშნა და მართალია, მასთან ერთად რაღაც ღონისძიებებს ესწრებოდა, თუმცა თავიდან უარს ამბობდა პაემანზე წასვლაზე.<ref>Obama (2006), p. 329.</ref> ობამასა და რობინსონის რომანი 1989 წლის ზაფხულის მიწურულს დაიწყო. 1991 წელს ისინი დაინიშნენ, ხოლო 1992 წლის 3 ოქტომბერს დაქორწინდნენ კიდეც.<ref>{{cite news |author=Fornek, Scott |title=Michelle Obama: 'He Swept Me Off My Feet' |date=October 3, 2007 |url=http://www.suntimes.com/news/politics/obama/585261,CST-NWS-wedding03.stng |archiveurl=https://www.webcitation.org/5msGZDbMO?url=http://www.suntimes.com/news/politics/obama/585261,CST-NWS-wedding03.stng |archivedate=January 18, 2010 |work=Chicago Sun-Times |accessdate=April 28, 2008 |url-status=dead}}</ref> წყვილს პირველი შვილი მალია ენი 1998 წელს გაუჩნდა,<ref>{{cite web |url = http://www.politico.com/blogs/jonathanmartin/0708/Born_on_the_4th_of_July.html |title = Born on the 4th of July |date = July 4, 2008 |accessdate = July 10, 2008 |website = Politico |author = Martin, Jonathan |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080710073536/http://www.politico.com/blogs/jonathanmartin/0708/Born_on_the_4th_of_July.html |archivedate = July 10, 2008 |url-status = live }}</ref> ხოლო მეორე ქალიშვილი, ნატაშა („საშა“) 2001 წელს დაიბადა.<ref>Obama (1995, 2004), p. 440, and Obama (2006), pp. 339–340. იხილეთ აგრეთვე: {{cite web |title = Election 2008 Information Center: Barack Obama |url = http://www.gannettnewsservice.com/?cat=153 |publisher = Gannett News Service |accessdate = April 28, 2008 }}</ref> გოგონები თავიდან ჩიკაგოს უნივერსიტეტის სკოლაში სწავლობდნენ, ხოლო ქვეყნის დედაქალაქში გადასვლის შემდეგ სწავლა განაგრძეს „სიდუელის მეგობრების სკოლაში“.<ref>{{cite web |url = http://iht.com/articles/ap/2008/11/22/america/Obama-School.php |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090129194323/http://iht.com/articles/ap/2008/11/22/america/Obama-School.php |title = Obamas choose private Sidwell Friends School |website = International Herald Tribune |date = November 22, 2008 |accessdate = July 2, 2015 |archivedate = January 29, 2009 }}</ref> ობამებს ჰყავთ ორი ძაღლი. პირველი, სახელად ბო, მათ საჩუქრად სენატორ [[ტედ კენედი]]სგან მიიღეს,<ref name="Cooper">{{cite news |url = https://www.nytimes.com/2009/04/13/us/politics/13obama.html |title = One Obama Search Ends With a Puppy Named Bo |work = The New York Times |date = April 13, 2009 |accessdate = December 22, 2010 |first = Helene |last = Cooper }}</ref> ხოლო მეორე, სანი, 2013 წელს მოიყვანეს.<ref name="Cooper"/> [[File:DIG13623-230.jpg|thumb|upright|ბარაკ და მიშელ ობამები სამოქალაქო უფლებების სამიტზე ლინდონ ჯონსონის საპრეზიდენტო ბიბლიოთეკაში, 2014]] 2005 წელს, ბარაკის მიერ დაწერილი წიგნის გაყიდვების შემოსავლით, ოჯახმა შეიძინა 1,6 მილიონი [[აშშ დოლარი]]ს (2018 წლისთვის, 2,1 მილიონი დოლარის ეკვივალენტი) ღირებულების სახლი კენვუდის რაიონში, ქალაქ [[ჩიკაგო]]ში.<ref>{{cite news |first=Jeff |last=Zeleny |title=The first time around: Sen. Obama's freshman year |date=December 24, 2005 |url=http://www.chicagotribune.com/news/local/chi-051224obama,0,1779783,full.story |work=Chicago Tribune |accessdate=April 28, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110513214525/http://www.chicagotribune.com/news/local/chi-051224obama%2C0%2C1779783%2Cfull.story |archivedate=May 13, 2011 |url-status=dead |df= }}</ref> ობამას მიერ მიწის ნაკვეთის შეძენამ და ამ ნაკვეთის ნაწილის მისდამი მიყიდვა [[ტონი როცკო]]ს ცოლის მიერ მედიის ყურადღების მიზეზი გახდა. როცკო, ობამას საარჩევნო კამპანიის შემომწირველი და მისი მეგობარი პოლიტიკური კორუფციის ბრალდებით გაასამართლეს, თუმცა, ამ ბრალდებებს ობამასთან საერთო არ ჰქონდათ.<ref name="corruption charges">{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/12/16/AR2006121600729.html |title = Obama says he regrets land deal with fundraiser |newspaper = The Washington Post |date = December 17, 2006 |access-date = June 10, 2008 |last = Slevin |first = Peter }} * {{cite news |url=https://www.nbcnews.com/id/24973282 |title = Rezko found guilty in corruption case |access-date = June 24, 2008 |date = June 4, 2008 |agency = Associated Press |publisher = NBC News |last = Robinson |first = Mike }}</ref> 2007 წლის დეკემბერში, „Money Magazine“-მა ობამას ქონება 1,3 მილიონ [[აშშ დოლარი|აშშ დოლარად]] შეაფასა (2018 წლისთვის, 1,6 მილიონის ეკვივალენტი).<ref>{{cite news |title = Obama's Money |date = December 7, 2007 |url = http://money.cnn.com/galleries/2007/moneymag/0712/gallery.candidates.moneymag/5.html |publisher = CNNMoney.com |accessdate = April 28, 2008 |first = Marlys |last = Harris |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080424113420/http://money.cnn.com/galleries/2007/moneymag/0712/gallery.candidates.moneymag/5.html |archivedate = April 24, 2008 |url-status = live }}<br />იხილეთ აგრეთვე:{{cite news |first = Zachary A |last = Goldfarb |title = Measuring Wealth of the '08 Candidates |date = March 24, 2007 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/03/24/AR2007032400305.html |work = The Washington Post |accessdate = April 28, 2008 }}</ref> 2009 წლის საგადასახო ანგარიშში, ობამების ოჯახის შემოსავალმა შეადგინა 5,5 მილიონი აშშ დოლარი, რომლის დიდი ნაწილიც წყვილმა გამოიმუშავა 2007 და 2005 წლებში, წიგნების გაყიდვის გზით.<ref>{{cite news |first = Jeff |last = Zeleny |title = Book Sales Lifted Obamas' Income in 2007 to a Total of $4.2&nbsp;Million |url = https://www.nytimes.com/2008/04/17/us/politics/17obama.html |date = April 17, 2008 |work = The New York Times |accessdate = April 28, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090416015848/http://www.nytimes.com/2008/04/17/us/politics/17obama.html|archivedate=April 16, 2009 |url-status = live }}</ref><ref>{{cite news |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/04/15/AR2010041504485.html |title = Obamas report $5.5&nbsp;million in income on 2009 tax return |work = The Washington Post |date = April 16, 2010 |accessdate = December 22, 2010 |first1 = Michael D. |last1 = Shear |first2 = David S. |last2 = Hilzenrath }}</ref> 2010 წელს, ობამამ შემოსავლის სახით მიიღო 1,7 მილიონი დოლარი, რისი 14% არაკომერციულ ფონდებს შესწირა. 131,000 დოლარი ერგო „Fisher House Foundation“-ს, საქველმოქმედო ორგანიზაციას, რომელიც დაჭრილი ვეტერანების ოჯახებს ეხმარება დაიწყონ ცხოვრება ადგილებში, რომლებიც ახლოსაა ვეტერანების სამედიცინო ცენტრებთან.<ref>{{cite news |url = https://www.pbs.org/newshour/businessdesk/2011/04/how-much-did-president-obama-m.html |date = April 18, 2011 |title = How Much Did President Obama Make in 2010? |work = [[PBS NewsHour]] |first = Paul |last = Solman |accessdate = January 27, 2012 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110502113725/http://www.pbs.org/newshour/businessdesk/2011/04/how-much-did-president-obama-m.html |archivedate = მაისი 2, 2011 }}</ref><ref>{{cite news |url = https://www.pbs.org/newshour/rundown/2011/04/the-obamas-gave-131000-to-the-fisher-house-foundation-last-year-what-is-it.html |date = April 27, 2011 |title = The Obamas Gave $131,000 to Fisher House Foundation in 2010; What Is It? |work = [[PBS NewsHour]] |first = Paul |last = Solman |accessdate = January 27, 2012 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20140129072652/http://www.pbs.org/newshour/rundown/2011/04/the-obamas-gave-131000-to-the-fisher-house-foundation-last-year-what-is-it.html |archivedate = იანვარი 29, 2014 }}</ref> 2012 წლის ანგარიშის თანახმად, ობამას ქონება შეიძლება დაახლოებით 10 მილიონ დოლარად შეფასდეს.<ref name="networth12">{{cite news |url = http://content.usatoday.com/communities/theoval/post/2012/05/obama-worth-as-much-as-10-million/1 |title = Obama worth as much as $10&nbsp;million |last = Wolf |first = Richard |date = May 16, 2012 |work = [[USA Today]] |accessdate = June 16, 2012 }}</ref> 2010 წლის დასაწყისში, მიშელ ობამამ განაცხადა, რომ მის მეუღლე ყოფილი მწეველი იყო.<ref name="reuters-smoking">Elsner, Alan (December 7, 2008). [https://www.reuters.com/article/2008/12/07/us-usa-obama-smoking-idUSTRE4B61GF20081207 Obama says he won't be smoking in White House"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151106233517/http://www.reuters.com/article/2008/12/07/us-usa-obama-smoking-idUSTRE4B61GF20081207 |date=2015-11-06 }}. Reuters. Retrieved February 28, 2010.</ref><ref>Zengerle, Patricia (February 8, 2011). [https://www.reuters.com/article/2011/02/08/us-obama-smoking-idUSTRE7176EL20110208 "Yes, he did: first lady says Obama quit smoking"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151106233522/http://www.reuters.com/article/2011/02/08/us-obama-smoking-idUSTRE7176EL20110208 |date=2015-11-06 }}. Reuters. Retrieved May 9, 2011.</ref> 2016 წლის 4 აგვისტოს, თავის 55-ე დაბადების დღეზე, ობამამ დაწერა ესე ჟურნალ „Glamour“-ში, სადაც აღწერა, თუ როგორ გახდა [[ფემინიზმი|ფემინისტი]] ქალიშვილებისა და პრეზიდენტობის გავლენით.<ref>{{cite news |url=http://www.glamour.com/story/glamour-exclusive-president-barack-obama-says-this-is-what-a-feminist-looks-like |title=Glamour Exclusive: President Barack Obama Says, "This Is What a Feminist Looks Like" |work=Glamour |date=August 4, 2016 |first=Barack |last=Obama |accessdate=August 5, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2016/08/05/us/obama-writes-feminist-essay-in-glamour.html |title=Obama Writes Feminist Essay in Glamour |work=The New York Times |date=August 4, 2016 |first=Daniel |last=Victor |accessdate=August 5, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.usatoday.com/story/life/entertainthis/2016/08/04/president-obama-glamour-s-important-sasha-and-malias-dad-feminist/88061556/ |title=President Obama in 'Glamour': It's important Sasha and Malia's dad is a feminist |work=USA Today |date=August 4, 2016 |first=Cara |last=Kelly |accessdate=August 5, 2016}}</ref> ==== რელიგიური შეხედულებები ==== ობამა პროტესტანტი ქრისტიანი; მისი რელიგიური შეხედულებები ჩამოყალიბდა ზრდასრულ ცხოვრებაში.<ref name="Christian">{{cite web |year=2009 |title=American President: Barack Obama |publisher=Miller Center of Public Affairs, University of Virginia |url=http://millercenter.org/academic/americanpresident/obama |access-date=January 23, 2009 |quote=Religion: Christian |archive-url=https://web.archive.org/web/20090123091100/http://millercenter.org/academic/americanpresident/obama |archive-date=January 23, 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090123091100/http://millercenter.org/academic/americanpresident/obama |archivedate=იანვარი 23, 2009 }} * {{cite web |title=The Truth about Barack's Faith |publisher=Obama for America |url=http://www.fightthesmears.com/file_download/2/baracksfaith.pdf |access-date=July 1, 2012 |archive-date=January 5, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110105040018/http://www.fightthesmears.com/file_download/2/baracksfaith.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110105040018/http://www.fightthesmears.com/file_download/2/baracksfaith.pdf |archivedate=იანვარი 5, 2011 }} * {{cite news |last=Miller |first=Lisa |date=July 18, 2008 |title=Finding his faith |work=Newsweek |url=http://www.newsweek.com/id/145971 |access-date=February 4, 2010 |quote=He is now a Christian, having been baptized in the early 1990s at Trinity United Church of Christ in Chicago. |archive-url=https://web.archive.org/web/20100206163704/http://www.newsweek.com/id/145971 |archive-date=February 6, 2010 |url-status=live }} * {{cite news |last=Barakat |first=Matthew |agency=Associated Press |date=November 17, 2008 |title=Obama's church choice likely to be scrutinized; D.C. churches have started extending invitations to Obama and his family |work=NBC News |url=https://www.nbcnews.com/id/27775757 |access-date=January 20, 2009 |quote=The United Church of Christ, the denomination from which Obama resigned when he left Wright's church, issued a written invitation to join a UCC denomination in Washington and resume his connections to the church. }} * {{cite web |date=January 20, 2009 |title=Barack Obama, long time UCC member, inaugurated forty-fourth U.S. President |publisher=United Church of Christ |url=http://www.ucc.org/news/obama-inauguration.html |access-date=January 21, 2009 |quote=Barack Obama, who spent more than 20 years as a UCC member, is the forty-fourth President of the United States. |archive-url=https://web.archive.org/web/20090125002304/http://www.ucc.org/news/obama-inauguration.html |archive-date=January 25, 2009 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090125002304/http://www.ucc.org/news/obama-inauguration.html |archivedate=იანვარი 25, 2009 }} * {{cite news |last=Sullivan |first=Amy |date=June 29, 2009 |title=The Obama's find a church home—away from home |magazine=Time |url=http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,1907610,00.html |access-date=February 5, 2010 |quote=instead of joining a congregation in Washington, D.C., he will follow in George W. Bush's footsteps and make his primary place of worship Evergreen Chapel, the nondenominational church at Camp David. |archive-date=April 4, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100404153523/http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,1907610,00.html |url-status=dead }} * {{cite news |last=Kornblut |first=Anne E. |date=February 4, 2010 |title=Obama's spirituality is largely private, but it's influential, advisers say |newspaper=The Washington Post |page=A6 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/02/03/AR2010020303619.html |access-date=February 5, 2010 |quote=Obama prays privately{{spaces}}... And when he takes his family to Camp David on the weekends, a Navy chaplain ministers to them, with the daughters attending a form of Sunday school there. }}</ref> თავის წიგნში მანდ დაწერა, რომ „არ იყო აღზრდილი რელიგიურ ოჯახში. ობამა აგრეთვე წერდა, რომ დედამისი, აღზრდილი არარელიგიური მშობლების მიერ და რელიგიისან შორს მყოფი, „ბევრ ასპექტში იყო სულიერად ყველაზე საღი ადამიანი, რომელსაც მე ოდესმე ვიცნობდი“. ენ დანემის ცოლად მოყვანისას, მამამისი, ობამას თქმით, „ნაღდი ათეისტი“ იყო, ხოლო მისი მამინაცვალი აღწერა როგორც „კაცი, რომელიც რელიგიას უსარგებლოდ მიიჩნევდა“. ობამა წერდა, რომ ახალგაზრდობაში, მოსახლეობის ინტერესების დაცვისას, შავკანიანთა ეკლესიებთან ჰქონდა შეხება და გააცნობიერა, რომ „აფრო-ამერიკული რელიგიური ტრადიციების ძალა სტიმულირებდა სოციალურ ცვლილებებს“.<ref name="social change">Obama (2006), pp. 202–208. Portions excerpted in: {{cite news|first=Barack |last=Obama |title=My Spiritual Journey |date=October 16, 2006 |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1546579,00.html |magazine=Time |access-date=April 28, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430051154/http://www.time.com/time/magazine/article/0%2C9171%2C1546579%2C00.html |archive-date=April 30, 2008 |url-status=dead }} * {{cite web|url=http://obama.senate.gov/speech/060628-call_to_renewal/ |title='Call to Renewal' Keynote Address |access-date=June 16, 2008 |last=Obama |first=Barack |date=June 28, 2006 |publisher=Barack Obama: U.S. Senator for Illinois |archive-url=https://web.archive.org/web/20090104231501/http://obama.senate.gov/speech/060628-call_to_renewal/ |archive-date=January 4, 2009 }}</ref> [[ფაილი:Obamas at church on Inauguration Day 2013.jpg|thumb|ობამები ეკლესიაში, 2013 წლის იანვარი; ვაშინგტონი, კოლუმბიის ოლქი]] 2008 წლის იანვარში ობამამ განაცხადა: „მე ქრისტიანი ვარ, თავგამოდებით მორწმუნე ქრისტიანი. მწამს გამოსასყიდი სიკვდილის და [[იესო ქრისტე]]ს აღდგომის. მწამს, რომ მრწმენა მაძლევს საშუალებას, ვიპოვო ცოდვებისგან გათავისუფლების გზა და სამუდამოდ ვიცხოვრო“.<ref>{{cite news |last1 = Pulliam |first1 = Sarah |last2 = Olsen |first2 = Ted |url = http://www.christianitytoday.com/ct/2008/januaryweb-only/104-32.0.html?start=2 |title = Q&A: Barack Obama |work = Christianity Today |date = January 23, 2008 |accessdate = January 4, 2013 }}</ref> 2010 წლის 27 სექტემბერს ობამამ თავის რელიგიურ შეხედულებებთან დაკავშირებით განცხადება გაავრცელა: „მე ვარ ქრისტიანი, არჩევანით. ჩემი ოჯახი ქრისტიანული რწმენის მიმდევარი არ ყოფილა. ისინი არ იყვნენ ადამიანები, რომლებიც ყოველ კვირა დღეს ეკლესიაში დადიოდნენ. დედაჩემი იყო სულიერად ყველაზე საღი ადამიანი, რომელსაც ვიცნობდი, მაგრამ მან ეკლესიაში კი არ გამზარდა. ქრისტიანულ რწმენამდე ჩემით, მოგვიანებით მივედი. ეს მოხდა იმიტომ, რომ იესო ქრისტეს მცნებები შეესაბამებოდა იმას, რაც მე მინდოდა ჩემი ცხოვრების ნაწილი ყოფილიყო — ვყოფილიყავი ჩემი ძმებისა და დების დამცველი, მოვქცეოდი სხვებს ისე, როგორც მინდოდა, რომ მე მომქცეოდნენ“.<ref name="APbychoice">{{cite news|url=http://www.huffingtonpost.com/2010/09/28/obama-christian-by-choice_n_742124.html |title=Obama 'Christian By Choice': President Responds To Questioner |author=Charles Babington |author2=Darlene Superville |agency=Associated Press |date=September 28, 2010 |work=HuffPost |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110511232554/http://www.huffingtonpost.com/2010/09/28/obama-christian-by-choice_n_742124.html |archivedate=May 11, 2011 }}</ref><ref name="ABCVideobychoice">{{cite web|url=http://blogs.abcnews.com/politicalpunch/2010/09/president-obama-i-am-a-christian-by-choicethe-precepts-of-jesus-spoke-to-me.html|title=President Obama: 'I am a Christian By Choice...The Precepts of Jesus Spoke to Me'|publisher=[[ABC News]]|date=September 29, 2010|accessdate=December 27, 2016}}</ref> 1987 წლის ოქტომბერში, ობამამ გაიცნო ქრისტეს გაერთიანებული სამების ეკლესიის მღვდელს ჯერემია რაიტს და გახდა ეკლესიის მრევლის წევრი 1992 წელს.<ref name="Trinity">{{cite news|last1=Garrett|first1=Major|last2=Obama|first2=Barack|date=March 14, 2008|title=Obama talks to Major Garrett on 'Hannity & Colmes'|publisher=RealClearPolitics|url=http://www.realclearpolitics.com/articles/2008/03/obama_talks_to_major_garrett_o.html|access-date=November 10, 2012|quote=Major Garrett, Fox News correspondent: So the first question, how long have you been a member in good standing of that church? Sen. Barack Obama (D-IL), presidential candidate: You know, I've been a member since 1991 or '92. And—but I have known Trinity even before then when I was a community organizer on the South Side, helping steel workers find jobs{{spaces}}... Garrett: As a member in good standing, were you a regular attendee of Sunday services? Obama: You know, I won't say that I was a perfect attendee. I was regular in spurts, because there was times when, for example, our child had just been born, our first child. And so we didn't go as regularly then.}} * {{cite news|date=April 29, 2008|title=Obama strongly denounces former pastor|publisher=NBC News|agency=Associated Press|url=https://www.nbcnews.com/id/24371827|access-date=November 10, 2012|quote=I have been a member of Trinity United Church of Christ since 1992, and have known Reverend Wright for 20 years. The person I saw yesterday was not the person [whom] I met 20 years ago.}} * {{cite news|last=Miller|first=Lisa|date=July 11, 2008|title=Finding his faith|work=Newsweek|url=http://www.thedailybeast.com/newsweek/2008/07/11/finding-his-faith.html|url-status=dead|access-date=November 10, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20130720055213/http://www.thedailybeast.com/newsweek/2008/07/11/finding-his-faith.html|archive-date=July 20, 2013|quote=He is now a Christian, having been baptized in the early 1990s at Trinity United Church of Christ in Chicago.}} * {{cite book|last=Remnick|first=David|year=2010|title=The Bridge: The Life and Rise of Barack Obama|location=New York|publisher=Alfred A. Knopf|page=[https://archive.org/details/bridgelifeand00remn/page/177 177]|isbn=978-1-4000-4360-6|quote=In late October 1987, his third year as an organizer, Obama went with Kellman to a conference on the black church and social justice at the Harvard Divinity School.|title-link=The Bridge: The Life and Rise of Barack Obama}} * Maraniss (2012), <span class="plainlinks">[https://books.google.com/books?id=Wnna9CLtblAC&pg=PT887 p. 557]</span>: It would take time for Obama to join and become fully engaged in Wright's church, a place where he would be baptized and married; that would not happen until later, during his second time around in Chicago, but the process started then, in October 1987{{spaces}}... Jerry Kellman: "He wasn't a member of the church during those first three years, but he was drawn to Jeremiah." * {{Cite book|first=Baker|last=Peter|author-link=Peter Baker (author)|year=2017|title=Obama: The Call of History|url=https://archive.org/details/obamacallofhisto0000bake|location=New York|publisher=[[The New York Times Company]]/Callaway|isbn=978-0-935112-90-0|oclc=1002264033}}</ref> ობამას პირველი საპრეზიდენტო კამპანიის დროს, 2008 წლის მაისში, ობამამ დატოვა ზემოთხსენებული ეკლესიის მრევლი მას შემდეგ, რაც რაიტის ზოგიერთი განცხადება კრიტიკის მიზეზი გახდა.<ref>{{cite news |agency = Associated Press |date = November 17, 2008 |title = Obama's church choice likely to be scrutinized |publisher = MSNBC |url = http://www.msnbc.msn.com/id/27775757/ |accessdate = January 20, 2009 }}</ref> [[აშშ]]-ის დედაქალაქში, [[ვაშინგტონი|ვაშინგტონში]] გადასვლის შემდეგ ობამათა ოჯახი დადიოდა სხვადასხვა პროტესტანტულ ეკლესიებში, თუმცა ოჯახის არც ერთი წევრი ეკლესიაში რეგულარულად არ დადიოდა.<ref>Parker, Ashley. "[https://www.nytimes.com/2013/12/29/us/as-the-obamas-celebrate-christmas-rituals-of-faith-stay-on-the-sidelines.html As the Obamas Celebrate Christmas, Rituals of Faith Become Less Visible]," ''The New York Times'', December 28, 2013. Retrieved January 15, 2017.</ref><ref>Gilgoff, Dan. "[https://www.usnews.com/news/blogs/god-and-country/2009/06/30/time-report-white-house-reaction-raise-more-questions-about-obamas-church-hunt TIME Report, White House Reaction Raise More Questions About Obama's Church Hunt]," ''U.S. News & World Report'', June 30, 2009. Retrieved January 15, 2017.</ref><ref>"[http://washington.cbslocal.com/2014/04/22/first-lady-we-use-sundays-for-naps-if-were-not-going-to-church/ "First Lady: We Use Sundays For Naps If We're Not Going To Church"], CBS DC, April 22, 2014. Retrieved January 15, 2017.</ref> ==== ილინოისის შტატის სენატორი (1997–2004) ==== [[File:Obamamiltondavis1.jpg|thumb|right|შტატის სენატორი ობამა სხვებთან ერთად ზეიმობს „ShoreBank“-ის თანადამფუძნებლის, მილტონ დეივისის პატივსაცემად ქუჩის დარქმევას. 1998.]] [[ილინოისი]]ს შტატის სენატში ობამა 1996 წელს აირჩიეს, დემოკრატი ალის პალმერის მემკვიდრედ. ობამა აირჩიეს მე-13 ოლქიდან, რომელიც იმ დროს მოიცავდა ჩიკაგოს სამხრეთ ნაწილის უბნებს.<ref>{{cite news |first=David |last=Jackson |author2=Ray Long |title=Obama Knows His Way Around a Ballot |date=April 3, 2007 |url=http://www.chicagotribune.com/news/politics/obama/chi-070403obama-ballot-archive,0,5693903.story |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081011054057/http://www.chicagotribune.com/news/politics/obama/chi-070403obama-ballot-archive%2C0%2C5693903.story |work=Chicago Tribune |accessdate=May 18, 2012 |archivedate=October 11, 2008 |url-status=dead |df= }} * {{cite book |author = [[Jesse White (politician)|White, Jesse]] |year = 2001 |chapter = Legislative Districts of Cook County, 1991 Reapportionment |chapterurl = https://web.archive.org/web/20080226221919/http://www.sos.state.il.us/publications/02bluebook/legislative_branch/legdistrictmaps.pdf |title = Illinois Blue Book 2001–2002 |place = Springfield |publisher = [[Illinois Secretary of State]] |page = 65 |accessdate = July 16, 2011 |deadurl = bot: unknown |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080226221919/http://www.sos.state.il.us/publications/02bluebook/legislative_branch/legdistrictmaps.pdf |archivedate = February 26, 2008 |df = mdy-all |url = http://www.sos.state.il.us/publications/02bluebook/legislative_branch/legdistrictmaps.pdf }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080226221919/http://www.sos.state.il.us/publications/02bluebook/legislative_branch/legdistrictmaps.pdf |date=თებერვალი 26, 2008 }} {{Cite web |url=http://www.chicagotribune.com/news/politics/obama/chi-070403obama-ballot-archive,0,5693903.story |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=მარტი 11, 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130130072621/http://www.chicagotribune.com/news/politics/obama/chi-070403obama-ballot-archive,0,5693903.story |archivedate=იანვარი 30, 2013 }} State Sen. District 13 = State Rep. Districts 25 & 26.</ref> არჩევის შემდეგ, ობამამ მოიპოვა ორივე პარტის მხარდაჭერა მისი კანონპროექტებისთვის, რომლებიზ მიზნად ისახავდა ეთიკასთან და ჯანდაცვასთან დაკავშირებული კანონების რეფორმაციას.<ref>{{cite news|first=Peter |last=Slevin |title=Obama Forged Political Mettle in Illinois Capitol |date=February 9, 2007 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/02/08/AR2007020802262.html |work=The Washington Post |accessdate=April 20, 2008 }}{{cite news|first=Scott |last=Helman |title=In Illinois, Obama dealt with Lobbyists |date=September 23, 2007 |url=http://www.boston.com/news/nation/articles/2007/09/23/in_illinois_obama_dealt_with_lobbyists/ |work=Boston Globe |accessdate=April 20, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080416235513/http://www.boston.com/news/nation/articles/2007/09/23/in_illinois_obama_dealt_with_lobbyists/ |archivedate=April 16, 2008 |url-status=live |df= }} იხილეთ აგრეთვე:{{cite news|title=Obama Record May Be Gold Mine for Critics |date=January 17, 2007 |publisher=CBS News |url=http://www.cbsnews.com/stories/2007/01/17/politics/main2369157.shtml |agency=Associated Press |accessdate=April 20, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080412223055/http://www.cbsnews.com/stories/2007/01/17/politics/main2369157.shtml |archivedate=April 12, 2008 |url-status=live }}</ref> ობამა იყო თანაავტორი კანონპროექტისა, რომელმაც გაზარდა საგადასახდო კრედიტები მწირშემოსავლიანი ოჯახებისთვის და მიიღო მონაწილეობა სოციალურ პროგრამებთან დაკავშირებულ მოლაპარაკებებში. ობამა აგრეთვე მხარს უჭერდა გაზრდილ სუბსიდიებს ბავშვთა ჯანდაცვის პროგრამისთვის.<ref name="Scott20070730">{{cite news |first = Janny |last = Scott |title = In Illinois, Obama Proved Pragmatic and Shrewd |date = July 30, 2007 |url = https://www.nytimes.com/2007/07/30/us/politics/30obama.html |work = The New York Times |accessdate = April 20, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081210135903/http://www.nytimes.com/2007/07/30/us/politics/30obama.html|archivedate=December 10, 2008 |url-status = live }}</ref> 2001 წელს, როგორც ორპარტიული ადმინისტრაციული წესების კომიტეტის თანათავმჯდომარემ, ობამამ მხარი დაუჭირა შტატის რესპუბლიკელი გუბერნატორის, რაიანის რეგულაციებს ფინანსურ სექტორზე.<ref>{{cite news |author=Allison, Melissa |date=December 15, 2000 |title=State takes on predatory lending; Rules would halt single-premium life insurance financing |url=https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/65214450.html?dids=65214450:65214450&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |format=paid archive |work=Chicago Tribune |page=1 (Business) |accessdate=June 1, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080617151154/https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/65214450.html?dids=65214450%3A65214450&FMT=ABS&FMTS=ABS%3AFT |archivedate=June 17, 2008 |url-status=live |df= }}{{cite news |author=Ray Long |author2=Melissa Allison |date=April 18, 2001 |title=Illinois OKs predatory loan curbs; State aims to avert home foreclosures |url=https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/71459393.html?dids=71459393:71459393&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |format=paid archive |work=Chicago Tribune |page=1 |accessdate=June 1, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081218011718/http://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/71459393.html?dids=71459393:71459393&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |archivedate=დეკემბერი 18, 2008 }}</ref> ობამა კიდევ ერთი ვადით აირჩიეს სენატში 1998 და 2002 წლებში.<ref>{{cite web |url = http://www.senatedem.state.il.us/obama/index.html |title = 13th District: Barack Obama |accessdate = April 20, 2008 |date = August 24, 2000 |publisher = Illinois State Senate Democrats |archiveurl = https://web.archive.org/web/20000824102110/http://www.senatedem.state.il.us/obama/index.html |archivedate = April 12, 2000 }}{{cite web |url = http://www.senatedem.state.il.us/obama/index.html |title = 13th District: Barack Obama |accessdate = April 20, 2008 |date = October 9, 2004 |publisher = Illinois State Senate Democrats |archiveurl = https://web.archive.org/web/20040802233730/http://www.senatedem.state.il.us/obama/index.html |archivedate = August 2, 2004 }}</ref> 2000 წელს, იგი მონაწილეობას იღებდა დემოკრატთა პრაიმერში ილინოისის პირველი საარჩევნო ოლქის კონგრესში წარმოდგენის უფლებისთვის, მაგრამ, დამარცხდა მოქმედ კონგრესმენ [[ბობი რაში|ბობი რაშთან]].<ref name="Democratic primary">{{cite web|url=http://www.fec.gov/pubrec/fe2000/ilh.htm |title=Federal Elections 2000: U.S. House Results—Illinois |publisher=[[Federal Election Commission]] |access-date=April 24, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080328011936/http://www.fec.gov/pubrec/fe2000/ilh.htm |archive-date=March 28, 2008 |url-status=live }} * {{cite news|url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=14502364 |title=Obama's Loss May Have Aided White House Bid |last=Gonyea |first=Dan |date=September 19, 2007 |publisher=NPR |archive-url=https://web.archive.org/web/20110218211819/http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=14502364 |archive-date=February 18, 2011 }} * {{cite news|first=Janny |last=Scott |title=A Streetwise Veteran Schooled Young Obama |date=September 9, 2007 |url=https://www.nytimes.com/2007/09/09/us/politics/09obama.html |work=The New York Times |access-date=April 20, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080321122541/http://www.nytimes.com/2007/09/09/us/politics/09obama.html |archive-date=March 21, 2008 |url-status=live }} * {{cite news|first=Edward |last=McClelland |title=How Obama Learned to Be a Natural |date=February 12, 2007 |url=http://www.salon.com/news/feature/2007/02/12/obama_natural/ |work=Salon |access-date=April 20, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080308133402/http://www.salon.com/news/feature/2007/02/12/obama_natural/ |archive-date=March 8, 2008 |url-status=live }} * {{cite news|first1=Richard |last1=Wolffe |last2=Briscoe |first2=Daren |title=Across the Divide |date=July 16, 2007 |work=Newsweek |url=http://www.newsweek.com/id/33156 |access-date=April 20, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080418014600/http://www.newsweek.com/id/33156 |archive-date=April 18, 2008 |url-status=live }} * {{cite news|first=Scott |last=Helman |title=Early Defeat Launched a Rapid Political Climb |date=October 12, 2007 |url=https://www.boston.com/news/nation/articles/2007/10/12/early_defeat_launched_a_rapid_political_climb/ |work=The Boston Globe |access-date=April 20, 2008 }} * {{cite news|url=https://www.usatoday.com/news/politics/2007-10-24-3157940059_x.htm |title=Obama learned from failed Congress run |work=USA Today |last=Wills |first=Christopher |date=October 24, 2007 |access-date=November 15, 2010 }}</ref> 2003 წლის იანვარში, ობამა გახდა ილინოისის სენატის ჯანდაცვის და სოციალური სერვისების კომიტეტის თავმჯდომარე მას შემდეგ, რაც ათწლიანი უმცირესობის შემდეგ, დემოკრატებმა საკანონმდებლო ორგანოში უმრავლესობა მოიპოვეს.<ref>{{cite news|first=Jackie |last=Calmes |title=Statehouse Yields Clues to Obama |date=February 23, 2007 |url=https://www.wsj.com/public/article/SB117219748197216894-Sn6oV_4KLQHp_xz7CjYLuyjv3Jg_20070324.html |work=The Wall Street Journal |accessdate=April 20, 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080918032039/http://online.wsj.com/public/article/SB117219748197216894-Sn6oV_4KLQHp_xz7CjYLuyjv3Jg_20070324.html |archivedate=September 18, 2008 }}</ref> მისი და ორივე პარტიის მხარდაჭერით, მიიღეს კანონები, რომლის თანახმადაც პოლიციელებს უნდა ჩაეწერათ რასობრივი კუთვნილება მძღოლებისა, რომლებსაც დააკავებდნენ. ილინოისი აგრეთვე გახდა პირველი შტატი, რომელმაც მოითხოვა პოლიციისგან, გადაეღო ვიდეოები სახლებში იმ შეჭრისა, რომლებსაც შეიძლებოდა ეჭვმიტანილის მკვლელობა მოჰყოლოდა.<ref name="Scott20070730" /><ref>{{cite news |author=Tavella, Anne Marie |date=April 14, 2003 |title=Profiling, taping plans pass Senate |url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=ADHB&p_theme=adhb&p_action=search&p_maxdocs=200&p_text_search-0=Profiling,%20AND%20taping%20AND%20plans%20AND%20pass%20AND%20Senate&s_dispstring=Profiling,%20taping%20plans%20pass%20Senate%20AND%20date(April_4,_2003%20to%204/4/2003)&p_field_date-0=YMD_date&p_params_date-0=date:B,E&p_text_date-0=4_April_2003%20to%204/4/2003Êl_numdocs=20&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:DÊl_useweights=no |format=paid archive |work=Daily Herald |page=17 |accessdate=June 1, 2008 }}{{cite news |author=Haynes, V. Dion |date=June 29, 2003 |title=Fight racial profiling at local level, lawmaker says; U.S. guidelines get mixed review |url=https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/352884461.html?dids=352884461:352884461&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |format=paid archive |work=Chicago Tribune |page=8 |accessdate=June 1, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080617150449/https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/352884461.html?dids=352884461%3A352884461&FMT=ABS&FMTS=ABS%3AFT |archivedate=June 17, 2008 |url-status=live |df= }}{{cite news |author=Pearson, Rick |date=July 17, 2003 |title=Taped confessions to be law; State will be 1st to pass legislation |url=https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/370136121.html?dids=370136121:370136121&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |format=paid archive |work=Chicago Tribune |page=1 (Metro) |accessdate=June 1, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081218011706/http://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/370136121.html?dids=370136121:370136121&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |archivedate=დეკემბერი 18, 2008 }}</ref> აშშ-ის სენატში ასარჩევად 2004 წლის არჩევნების დროს, პოლიციის წარმომადგენლებმა შეაქეს ობამა მისი მუშაობისვის საპოლიციო ორგანიზაციებთან სიკვდილით დასჯის რეფორმაციის საქმეში.<ref>{{cite news |first = Sam |last = Youngman |author2 = Aaron Blake |title = Obama's Crime Votes Are Fodder for Rivals |date = March 14, 2007 |url = http://thehill.com/homenews/news/11316-obamas-crime-votes-are-fodder-for-rivals |work = The Hill |accessdate = May 18, 2012 }} იხილეთ აგრეთვე: {{cite news |title = US Presidential Candidate Obama Cites Work on State Death Penalty Reforms |date = November 12, 2007 |work = International Herald Tribune |url = http://www.iht.com/articles/ap/2007/11/12/america/NA-POL-US-Obama-Death-Penalty.php |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080607111231/http://www.iht.com/articles/ap/2007/11/12/america/NA-POL-US-Obama-Death-Penalty.php |agency = Associated Press |accessdate = May 18, 2012 |archivedate = June 7, 2008 }}</ref> ობამა გადადგა შტატის სენატორის პოსტიდან 2004 წელს, აშშ-ის სენატში არჩევის შემდეგ.<ref>{{cite news|first=Melanie |last=Coffee |title=Attorney Chosen to Fill Obama's State Senate Seat |date=November 6, 2004 |publisher=HPKCC |url=http://www.hydepark.org/hpkccnews/raoul.htm#ap |agency=Associated Press |accessdate=April 20, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080516174431/http://www.hydepark.org/hpkccnews/raoul.htm |archivedate=May 16, 2008 |url-status=dead |df= }}</ref> ==== არჩევნები აშშ-ის სენატში (2004) ==== [[File:Illinois Senate Election Results by County, 2004.svg|upright=.5|thumb|არჩევნების შედეგები რაიონების მიხედვით. ლურჯად ნაჩვენებია რაიონები, სადაც ობამამ გაიმარჯვა.]] 2002 წლის მაისში, ობამას დაკვეთით ჩატარდა გამოკითხვა იმის გასაგებად, თუ როგორ მიიღებდა საზოგადოება მის კანდიდატურას 2004 წლის არჩევნებზე [[აშშ]]-ის [[აშშ-ის სენატი|სენატში]]. ობამამ შექმნა კამპანიის კომიტეტი, დაიწყო თანხების მოგროვება და 2002 წლის აგვისტოსთვის დაიქირავა პოლიტიკური კონსულტანტი დეივიდ აქსელროდი, ხოლო 2003 წელს იანვარში ფორმალურად გამოაცხადა თავისი კანდიდატურის შესახებ.<ref>{{cite news |author = Helman, Scott |date = October 12, 2007 |title = Early defeat launched a rapid political climb |newspaper = [[Boston Globe]] |page = 1A |url = http://www.boston.com/news/nation/articles/2007/10/12/early_defeat_launched_a_rapid_political_climb |accessdate = April 13, 2008 }}</ref> ობამა თავიდანვე ეწინააღმდეგებოდა [[ჯორჯ უოკერ ბუში]]ს ადმინისტრაციის შეჭრას ერაყში 2003 წელს.<ref>{{cite news |author = Strausberg, Chinta |date = September 26, 2002 |title = Opposition to war mounts |newspaper = Chicago Defender |page = 1 |url = http://www.highbeam.com/doc/1P3-220062931.html |url-status = dead |format = paid archive |accessdate = February 3, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20091014113726/http://www.highbeam.com/doc/1P3-220062931.html |archivedate = ოქტომბერი 14, 2009 }}</ref> 2002 წლის 2 ოქტომბერს, როდესაც კონგრესმა ნება მისცა ბუშს, ერაყის წინააღმდეგ ომი წამოეწყო,<ref name="Rose Garden">{{cite web |author = Office of the Press Secretary |date = October 2, 2002 |title = President, House leadership agree on Iraq resolution |url = https://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2002/10/20021002-7.html |via = [[NARA|National Archives]] |work = [[whitehouse.gov]] |access-date = February 18, 2008 }} * {{cite news |last = Tackett |first = Michael |date = October 3, 2002 |title = Bush, House OK Iraq deal; Congress marches with Bush |newspaper = Chicago Tribune |page = 1 |url = https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/203569641.html?dids=203569641:203569641&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |access-date = February 3, 2008 |archive-date = July 26, 2013 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130726235124/http://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/203569641.html?dids=203569641:203569641&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |url-status = dead }}{{subscription required}}</ref> ობამა სიტყვით გამოვიდა [[ჩიკაგო]]ში ანტი-საომარ ყრილობაზე<ref name="Federal Plaza">{{cite news |last = Glauber |first = Bill |date = October 3, 2003 |title = War protesters gentler, but passion still burns |newspaper = Chicago Tribune |page = 1 |url = https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/203569621.html?dids=203569621:203569621&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |access-date = February 3, 2008 |archive-date = June 17, 2008 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080617150444/http://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/203569621.html?dids=203569621:203569621&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |url-status = dead }}{{subscription required}} * {{cite news |last = Strausberg |first = Chinta |date = October 3, 2002 |title = War with Iraq undermines U.N |newspaper = Chicago Defender |page = 1 |url = http://www.highbeam.com/doc/1P3-220379051.html |quote = Photo caption: Left Photo: Sen. Barack Obama along with Rev. Jesse Jackson spoke to nearly 3,000 anti-war protestors (below) during a rally at Federal Plaza Wednesday. |access-date = October 28, 2008 |archive-url = https://web.archive.org/web/20091014211715/http://www.highbeam.com/doc/1P3-220379051.html |archive-date = October 14, 2009 |url-status = dead }} * {{cite web |last = Katz |first = Marilyn |date = October 2, 2007 |title = Five years since our first action |publisher = Chicagoans Against War & Injustice |url = http://www.noiraqwar-chicago.org/?p=127 |access-date = February 18, 2008 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110721192331/http://www.noiraqwar-chicago.org/?p=127 |archive-date = July 21, 2011 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110721192331/http://www.noiraqwar-chicago.org/?p=127 |archivedate = ივლისი 21, 2011 }} * {{cite news |last1 = Bryant |first1 = Greg |last2 = Vaughn |first2 = Jane B. |date = October 3, 2002 |title = 300 attend rally against Iraq war |newspaper = Daily Herald |page = 8 |url = http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=ADHB&p_theme=adhb&p_action=search&p_maxdocs=200&p_text_search-0=300%20AND%20attend%20AND%20rally%20AND%20against%20AND%20Iraq%20AND%20war&s_dispstring=300%20attend%20rally%20against%20Iraq%20war%20AND%20date(10/3/2002%20to%2010/3/2002)&p_field_date-0=YMD_date&p_params_date-0=date:B,E&p_text_date-0=10/3/2002%20to%2010/3/2002)Êl_numdocs=20&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:DÊl_useweights=no |access-date = October 28, 2008 }}{{subscription required}} * Mendell (2007), pp. 172–177.</ref> და ომის წინააღმდეგ საკუთარი პოზიცია დააფიქსირა.<ref name="spoke out">{{cite web |last = Obama |first = Barack |date = October 2, 2002 |title = Remarks of Illinois State Sen. Barack Obama against going to war with Iraq |url = http://www.barackobama.com/2002/10/02/remarks_of_illinois_state_sen.php |archive-url = https://web.archive.org/web/20080130204029/http://www.barackobama.com/2002/10/02/remarks_of_illinois_state_sen.php |archive-date = January 30, 2008 |publisher = Barack Obama |access-date = February 3, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080130204029/http://www.barackobama.com/2002/10/02/remarks_of_illinois_state_sen.php |archivedate = იანვარი 30, 2008 }} * {{cite news |last = McCormick |first = John |date = October 3, 2007 |title = Obama marks '02 war speech; Contender highlights his early opposition in an effort to distinguish him from his rivals |newspaper = Chicago Tribune |page = 7 |url = https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/1351610621.html?dids=1351610621:1351610621&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |quote = The top strategist for Sen. Barack Obama has just 14 seconds of video of what is one of the most pivotal moments of the presidential candidate's political career. The video, obtained from a Chicago TV station, is of Obama's 2002 speech in opposition to the impending Iraq invasion. |access-date = October 28, 2008 |archive-date = December 18, 2008 |archive-url = https://web.archive.org/web/20081218011609/http://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/1351610621.html?dids=1351610621:1351610621&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |url-status = dead }}{{Subscription required}} * {{cite news |last = Pallasch |first = Abdon M. |date = October 3, 2007 |title = Obama touts anti-war cred; Kicks off tour 5 years after speech critical of going to Iraq |newspaper = Chicago Sun-Times |page = 26 |url = http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=CSTB&p_theme=cstb&p_action=search&p_maxdocs=200&s_dispstring=headline(Obama%20touts%20anti-war%20cred)%20AND%20date(all)&p_field_advanced-0=title&p_text_advanced-0=(Obama%20touts%20anti-war%20cred)Êl_numdocs=20&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:DÊl_useweights=no |access-date = October 28, 2008 }}{{subscription required}}</ref> 2003 წლის მარტში, მან კვლავ მიიღო მონაწილეობა ანტი-საომარ ყრილობაზე და უთხრა შეკრებილ საზოგადოებას, რომ ომის შესაჩერებლად „ჯერ კიდევ არ იყო გვიანი“.<ref name="stop the war">{{cite news |last = Ritter |first = Jim |date = March 17, 2003 |newspaper = Chicago Sun-Times |page = 3 |title = Anti-war rally here draws thousands |url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=CSTB&p_theme=cstb&p_action=search&p_maxdocs=200&s_dispstring=headline(Anti-war%20rally%20here%20draws%20thousands)%20AND%20date(all)&p_field_advanced-0=title&p_text_advanced-0=(Anti-war%20rally%20here%20draws%20thousands)Êl_numdocs=20&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:DÊl_useweights=no |access-date = February 3, 2008 }} {{subscription required}} * {{cite press release |author = Office of the Press Secretary |date = March 16, 2003 |title = President Bush: Monday 'moment of truth' for world on Iraq |url=https://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2003/03/20030316-3.html |via = [[NARA|National Archives]] |work = [[whitehouse.gov]] |access-date = February 18, 2008 }}</ref> მოქმედმა სენატორმა, რესპუბლიკელმა [[პიტერ ფიცჯერალდი|პიტერ ფიცჯერალდმა]] და პოსტზე მისმა წინამორბედმა, [[კეროლ მოსლი ბრაუნი|კეროლ მოსლი ბრაუნმა]] გადაწყვიტეს არჩევნებში მონაწილეობა არ მიეღოთ, რის გამოც რესპუბლიკელთა და დემოკრატთა პრაიმერში მთლიანობაში 15 კანდიდატი იყრიდა კენჭს.<ref>{{cite news |author = Davey, Monica |date = March 7, 2004 |title = Closely watched Illinois Senate race attracts 7 candidates in millionaire range |url = https://www.nytimes.com/2004/03/07/politics/campaign/07ILLI.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090416015834/http://www.nytimes.com/2004/03/07/politics/campaign/07ILLI.html|archivedate=April 16, 2009 |newspaper = [[The New York Times]] |page = 19 |accessdate = April 13, 2008 }}</ref> 2004 წლის მარტში, ობამამ მოულოდნელად გაიმარჯვა, რის გამოც დაიწყო საუბარი მასზე, როგორც დემოკრატიული პარტიის ამომავალ ვარვსკვლავზე და შესაძლო მომავალ პრეზიდენტობაზე. მეორედ გამოიცა მისი წიგნი „ოცნებები მამაჩემისგან“.<ref name="future">{{cite news |last = Mendell |first = David |date = March 17, 2004 |title = Obama routs Democratic foes; Ryan tops crowded GOP field; Hynes, Hull fall far short across state |newspaper = Chicago Tribune |page = 1 |url = http://articles.chicagotribune.com/2004-03-17/news/0403170332_1_blair-hull-gery-chico-blacks-and-liberal-whites |access-date = March 1, 2009 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100906201017/http://articles.chicagotribune.com/2004-03-17/news/0403170332_1_blair-hull-gery-chico-blacks-and-liberal-whites |archivedate = სექტემბერი 6, 2010 }} * {{cite news |last = Davey |first = Monica |date = March 18, 2004 |title = As quickly as overnight, a Democratic star is born |newspaper = The New York Times |page = A20 |url = https://www.nytimes.com/2004/03/18/us/as-quickly-as-overnight-a-democratic-star-is-born.html |archive-url = https://web.archive.org/web/20090506195833/http://www.nytimes.com/2004/03/18/us/as-quickly-as-overnight-a-democratic-star-is-born.html |archive-date = May 6, 2009 |url-access = limited |url-status = live |access-date = March 1, 2009 }} * {{cite news |last = Howlett |first = Debbie |date = March 19, 2004 |title = Dems see a rising star in Illinois Senate candidate |newspaper = USA Today |page = A04 |url = https://www.usatoday.com/news/politicselections/nation/2004-03-18-obama-usat_x.htm |access-date = March 1, 2009 }} * {{cite news |last = Scheiber |first = Noam |date = May 31, 2004 |title = Race against history. Barack Obama's miraculous campaign |magazine = The New Republic |volume = 230 |issue = 20 |pages = 21–22, 24–26 (cover story) |url = http://www.tnr.com/article/race-against-history-0 |access-date = March 24, 2009 }} * {{cite news |last = Finnegan |first = William |date = May 31, 2004 |title = The Candidate. How far can Barack Obama go? |magazine = [[The New Yorker]] |volume = 20 |issue = 14 |pages = 32–38 |url = https://www.newyorker.com/archive/2004/05/31/040531fa_fact1?currentPage=all |access-date = March 24, 2009 }} * {{cite news |last = Dionne |first = E.J. Jr. |date = June 25, 2004 |title = In Illinois, a star prepares |newspaper = The Washington Post |page = A29 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A4062-2004Jun24.html |access-date = March 24, 2009 }} * {{cite news |last = Scott |first = Janny |date = May 18, 2008 |title = The story of Obama, written by Obama |newspaper = The New York Times |page = A1 |url = https://www.nytimes.com/2008/05/18/us/politics/18memoirs.html |access-date = January 9, 2010 }} * Mendell (2007), pp. 235–259.</ref> 2004 წლის ივლისში, ობამა სიტყვით გამოვიდა 2004 წლის დემოკრატთა ნაციონალურ კონვენციაზე,<ref>{{cite news |author = Bernstein, David |date = June 2007 |title = The Speech |magazine = Chicago Magazine |url = http://www.chicagomag.com/Chicago-Magazine/June-2007/The-Speech |accessdate = April 13, 2008 }}</ref> რაც 9,1 მილიონმა ადამიანმა იხილა. ობამას გამოსვლას დადებითი გამოხმაურება მოჰყვა დემოკრატიულ პარტიაში.<ref name="status">{{cite news |date=August 2, 2004 |title=Star Power. Showtime: Some are on the rise; others have long been fixtures in the firmament. A galaxy of bright Democratic lights |work=Newsweek |pages=48–51 |url=http://www.newsweek.com/id/54728/output/print |access-date=November 15, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081218014146/http://www.newsweek.com/id/54728/output/print |archive-date=December 18, 2008 |url-status=live }} * {{cite news |last=Samuel |first=Terence |date=August 2, 2004 |title=A shining star named Obama. How a most unlikely politician became a darling of the Democrats |work=U.S. News & World Report |page=25 |url=https://www.usnews.com/usnews/news/articles/040802/2obama.htm |access-date=November 15, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081206100640/http://www.usnews.com/usnews/news/articles/040802/2obama.htm |archive-date=December 6, 2008 |url-status=dead}} * {{cite news |last=Lizza |first=Ryan |date=September 2004 |title=Why is Barack Obama generating more excitement among Democrats than John Kerry? |work=The Atlantic Monthly |pages=30, 33 |url=https://www.theatlantic.com/doc/200409/lizza |access-date=November 15, 2008 }} * {{cite news |last=Davey |first=Monica |date=July 26, 2004 |title=A surprise Senate contender reaches his biggest stage yet |newspaper=The New York Times |page=A1 |url=https://www.nytimes.com/2004/07/26/us/the-speaker-a-surprise-senate-contender-reaches-his-biggest-stage-yet.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20090507095649/http://www.nytimes.com/2004/07/26/us/the-speaker-a-surprise-senate-contender-reaches-his-biggest-stage-yet.html |archive-date=May 7, 2009 |url-access=limited |url-status=live |access-date=November 25, 2010 }} * {{cite news |last=Leibovich |first=Mark |date=July 27, 2004 |title=The other man of the hour |newspaper=The Washington Post |page=C1 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A16606-2004Jul26.html |access-date=November 15, 2008 }} * {{cite news |last=Milligan |first=Susan |date=July 27, 2004 |title=In Obama, Democrats see their future |work=The Boston Globe |page=B8 |url=https://www.boston.com/news/local/articles/2004/07/27/in_obama_democrats_see_their_future/ |access-date=November 15, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081218181835/http://www.boston.com/news/local/articles/2004/07/27/in_obama_democrats_see_their_future/ |archive-date=December 18, 2008 |url-status=live }} * {{cite news |last=Seelye |first=Katharine Q. |date=July 28, 2004 |title=Illinois Senate nominee speaks of encompassing unity |newspaper=The New York Times |page=A1 |url=https://www.nytimes.com/2004/07/28/politics/campaign/28blacks.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20060624052131/http://www.nytimes.com/2004/07/28/politics/campaign/28blacks.html |archive-date=June 24, 2006}} * {{cite news |last=Broder |first=David S. |date=July 28, 2004 |title=Democrats focus on healing divisions; Addressing convention, newcomers set themes |newspaper=The Washington Post |page=A1 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A17865-2004Jul27.html |access-date=November 15, 2008}} * {{cite news |last1=Bing |first1=Jonathan |last2=McClintock |first2=Pamela |date=July 29, 2004 |title=Auds resist charms of Dem stars |work=Variety |page=1 |url=https://www.variety.com/article/VR1117908388.html |access-date=November 15, 2008}} * Mendell (2007), pp. 272–285.</ref> ობამას ოპონენტი უშუალოდ სენატის არჩევნებში რესპუბლიკელი [[ჯეკ რაიანი]] უნდა ყოფილიყო, თუმცა იგი არჩევნებს საკუთარი ნებით 2004 წლის ივნისში გამოეთიშა.<ref>{{cite news |date = June 25, 2004 |title = Ryan drops out of Senate race in Illinois |publisher = CNN |url = http://www.cnn.com/2004/ALLPOLITICS/06/25/il.ryan/ |accessdate = May 18, 2012 }} * Mendell (2007), pp. 260–271.</ref> ექვსი კვირის შემდეგ, დიპლომატმა [[ალან ქეისი|ალან ქეისმა]] რაიანი ჩაანაცვლა.<ref>{{cite news |author = Lannan, Maura Kelly |agency = Associated Press |date = August 9, 2004 |title = Alan Keyes enters U.S. Senate race in Illinois against rising Democratic star |newspaper = Union-Tribune |url = http://legacy.signonsandiego.com/news/politics/20040809-0849-illinoissenate.html |accessdate = April 13, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20111214115053/http://legacy.signonsandiego.com/news/politics/20040809-0849-illinoissenate.html |archivedate = დეკემბერი 14, 2011 }}</ref> 2004 წლის ნოემბრის არჩევნებში, ობამამ ხმათა 70 პროცენტით გაიმარჯვა.<ref name="margin">{{cite news |year = 2005 |title = America Votes 2004: U.S. Senate / Illinois |publisher = CNN |url=http://www.cnn.com/ELECTION/2004/pages/results/states/IL/S/01/index.html |access-date = April 13, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080416061340/http://www.cnn.com/ELECTION/2004//pages/results/states/IL/S/01/index.html |archive-date = April 16, 2008 |url-status=live }} * {{cite news |last = Slevin |first = Peter |date = November 13, 2007 |title = For Obama, a handsome payoff in political gambles |newspaper = The Washington Post |page = A3 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/11/12/AR2007111201945.html |access-date = April 13, 2008 }} * {{cite news |last1 = Chase |first1 = John |last2 = Mendell |first2 = David |date = November 3, 2004 |title = Obama scores a record landslide |newspaper = Chicago Tribune |page = 1 |url=http://www.noticiasdot.com/publicaciones/2004/1104/0311/noticias031104/presidenciales-usa/images/usa/chicago_tribune/chicago_tribune_031104.pdf |access-date = April 3, 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110513095857/http://www.noticiasdot.com/publicaciones/2004/1104/0311/noticias031104/presidenciales-usa/images/usa/chicago_tribune/chicago_tribune_031104.pdf |archive-date = May 13, 2011 }} * {{cite news |last = Fornek |first = Scott |date = November 3, 2004 |title = Obama takes Senate seat in a landslide |newspaper = Chicago Sun-Times |page = 6 |url=http://www.highbeam.com/doc/1P2-1553596.html |access-date = April 3, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130510061848/http://www.highbeam.com/doc/1P2-1553596.html |archive-date = May 10, 2013 |url-status=dead }}</ref> ==== აშშ-ის სენატორი ილინოისიდან (2005–2008) ==== [[File:BarackObamaportrait.jpg|thumb|left|upright|ბარაკ ობამას, როგორც სენატორის ოფიციალური ფოტო.]] სენატორ ობამას ინაუგურაცია შედგა 2005 წლის 3 იანვარს.<ref>{{CongBio|o000167|inline=1|date=October 12, 2011}}</ref> ის გახდა სენატის ერთადერთი წევრი, რომელიც შედიოდა „კონგრესის შავკანიანთა კონფერენციაში“.<ref>{{cite web |title = Member Info |url = http://www.house.gov/kilpatrick/cbc/member_info.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080709114659/http://www.house.gov/kilpatrick/cbc/member_info.html |archivedate = July 9, 2008 |publisher = Congressional Black Caucus |accessdate = June 25, 2008 }}</ref> 2005–2007 წლებში ობამას ხმისმიცემის ანალიზზე დაყრდნობით, ჟურნალ „CQ Weekly“-მ დაახასიათა ის, როგორც „ერთგული დემოკრატი“. 2008 წლის 13 ნოემბერს, ობამამ განაცხადა, რომ გადადგებოდა სენატორის პოსტიდან იმავე წლის 16 ნოემბერს, რათა მეტი დრო დაეთმო ხელისუფლების გადაცემის პროცესისთვის.<ref name="transition period">{{cite news |url=https://www.reuters.com/article/politicsNews/idUSTRE4AF1MJ20081116 |title = Obama resigns Senate seat, thanks Illinois |access-date = March 10, 2009 |date = November 16, 2008 |work = [[Reuters]] |last = Mason |first = Jeff }}</ref> 2018 წელს, გამოქვეყნდა ობამას ფოტო „ისლამის ერის“ ლიდერთან, სკანდალებით მოცულ [[ლუის ფარაკჰანი|ლუის ფარაკჰანთან]], რომელიც 2005 წელს, ობამას სენატორობის დროს გადაიღეს.<ref>"[http://www.newsweek.com/nation-islam-barack-obama-791832 What Is the Nation of Islam? Barack Obama Photo With Group's Leader Emerges 13 Years Later]".'' Newsweek''. January 26, 2018.</ref> 2008 წლის არჩევნებში, ფარაკჰანმა მხარი ობამას დაუჭირა.<ref>"[http://articles.chicagotribune.com/2008-02-25/news/0802240188_1_minister-louis-farrakhan-senator-obama-saviours-day-convention Louis Farrakhan backs Obama for president at Nation of Islam convention in Chicago] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180906215837/http://articles.chicagotribune.com/2008-02-25/news/0802240188_1_minister-louis-farrakhan-senator-obama-saviours-day-convention |date=2018-09-06 }}". ''Chicago Tribune''. February 25, 2008.</ref><ref>"[http://politicalticker.blogs.cnn.com/2008/02/27/clinton-hits-obama-over-farrakhan-support/ Clinton hits Obama over Farrakhan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181108063009/http://politicalticker.blogs.cnn.com/2008/02/27/clinton-hits-obama-over-farrakhan-support/ |date=2018-11-08 }}". CNN. February 27, 2008.</ref> ===== საკანონმდებლო ინიციატივები ===== ობამა იყო „ამერიკის დაცვისა და მოწესრიგებული იმიგრაციის“ აქტის ერთ-ერთი თანაავტორი.<ref>{{cite web |first = 109th Congress, 1st Session |last = U.S. Senate |title = S. 1033, Secure America and Orderly Immigration Act |date = May 12, 2005 |url = https://www.congress.gov/bill/109th-congress/senate-bill/1033/cosponsors |publisher = Library of Congress |accessdate = February 25, 2017}}</ref> მის მიერ ინიცირებული ორი კანონპროექტი მის სახელს ატარებს: ლუგარ-ობამას აქტი, რომელმაცგააფართოვა ადრე მიღებული „ნუნ-ლუგარის საფრთხის შემცირების კოოპერაცია“ ჩვეულებრივ იარაღზეც;<ref>{{cite web |url = http://obama.senate.gov/press/070111-lugar-obama_non/ |title = Lugar–Obama Nonproliferation Legislation Signed into Law by the President |date = January 11, 2007 |publisher = Richard Lugar U.S. Senate Office |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081218154746/http://obama.senate.gov/press/070111-lugar-obama_non/ |archivedate = December 18, 2008 }} See also: {{cite news |first = Richard G. |last = Lugar |author2 = Barack Obama |title = Junkyard Dogs of War |date = December 3, 2005 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2005/12/02/AR2005120201509.html |work = The Washington Post |accessdate = April 27, 2008 }}</ref> „ფედერალური დაფინანსების პასუხისმგებლობის და გამჭვირვალობის აქტი (2006)“, რის შედეგადაც შეიქმნა ინტერნეტ-პორტალი „USAspending.gov“, სადაც შესაძლებელი იყო ფედერალური დანახარჯის ნახვა.<ref>{{cite news |first = John |last = McCormack |title = Google Government Gone Viral |date = December 21, 2007 |url = http://www.weeklystandard.com/Content/Public/Articles/000/000/014/502njiqx.asp |work = Weekly Standard |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080423235240/http://www.weeklystandard.com/Content/Public/Articles/000/000/014/502njiqx.asp |archivedate = April 23, 2008 |url-status = live }} იხილეთ აგრეთვე: {{cite web |title = President Bush Signs Coburn–Obama Transparency Act |date = September 26, 2006 |url = http://coburn.senate.gov/ffm/index.cfm?FuseAction=LegislativeFloorAction.Home&ContentRecord_id=eb582f19-802a-23ad-41db-7a7cb464cfdb |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080501233103/http://coburn.senate.gov/ffm/index.cfm?FuseAction=LegislativeFloorAction.Home&ContentRecord_id=eb582f19-802a-23ad-41db-7a7cb464cfdb |archivedate = May 1, 2008 |publisher = Tom Coburn U.S. Senate Office |accessdate = April 27, 2008 }}</ref> 2008 წლის 3 ივნისს, სენატორებმა ბარაკ ობამამ, [[ტომ კარპერი|ტომ კარპერმა]], [[ტომ კობურნი|ტომ კობურნმა]] და [[ჯონ მაკ-კეინი|ჯონ მაკ-კეინმა]] წარმოადგინეს „ფედერალური დანახარჯის გამჭვირვალობისა და პასუხისმგებლობის გაძლიერება (2008)“.<ref>{{cite web |url = http://www.govtrack.us/congress/bills/110/s3077 |title = S. 3077: Strengthening Transparency and Accountability in Federal Spending Act of 2008: 2007–2008 (110th Congress) |publisher = Govtrack.us |date = June 3, 2008 |accessdate = May 18, 2012 }}</ref> ობამა იყო თანაავტორი კანონპროექტისა, რომელიც მიზნად ისახავდა, მოეთხოვა ბირთვული ობიექტების მფლობელებისგან, შეეტყობინებინათ ადგილობრივი ხელისუფლება რადიოაქტიური გაჟონვების შესახებ. კანონპროექტი ვერ „გავიდა“ საბოლოო ხმისმიცემაზე კომიტეტში მიღებული მნიშვნელოვანი ცვლილებების მიუხედავად.<ref>{{cite news |last = McIntire |first = Mike |url = https://www.nytimes.com/2008/02/03/us/politics/03exelon.html |title = Nuclear Leaks and Response Tested Obama in Senate |date = February 3, 2008 |work = The New York Times |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081209065950/http://www.nytimes.com/2008/02/03/us/politics/03exelon.html|archivedate=December 9, 2008 |url-status = live }}</ref> ობამამ მხარი დაუჭირა „[[კოლექტიურ მოქმედებათა სამართლიანობის აქტი (2005)|კოლექტიურ მოქმედებათა სამართლიანობის აქტს (2005)]]“ და „[[FISA-ს ცვლილებების აქტი (2008)|FISA-ს ცვლილებების აქტს (2008)]]“.<ref name="Fisher">{{cite news |url = https://www.forbes.com/2008/08/08/obama-mccain-torts-biz-beltway-cz_df_0811torts.html |title = November Election A Lawyer's Delight |author = Fisher, Daniel |work = Forbes |date = August 11, 2008 |accessdate = January 11, 2009 }}</ref> [[File:Lugar-Obama.jpg|thumb|left|ობამა და სენატორი [[რიჩარდ ლუგარი]] რუსეთში რაკეტების დემონტაჟის პროცესს ესწრებიან (აგვისტო, 2005)<ref>{{cite web |title = Nunn–Lugar Report |date = August 2005 |publisher = Richard Lugar U.S. Senate Office |url = http://lugar.senate.gov/nunnlugar/pdf/trip_report_2005.pdf |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080501002134/http://lugar.senate.gov/nunnlugar/pdf/trip_report_2005.pdf |archivedate = May 1, 2008 |accessdate = April 30, 2008 }}</ref>]] 2006 წლის დეკემბერში, პრეზიდენტმა [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ბუშმა]] ხელი მოაწერა „კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დახმარების, უსაფრთხოების და დემოკრატიის განვითარების აქტს“, რის შედეგადაც ძალაში შევიდა პირველი ფედერალური კანონი, რომლის ავტორიც ობამა იყო.<ref>{{cite web |title = Democratic Republic of the Congo |date = April 2006 |url = http://www.usccb.org/sdwp/international/drc0406.shtml |publisher = United States Conference of Catholic Bishops |accessdate = January 26, 2012 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110108193726/http://www.usccb.org/sdwp/international/drc0406.shtml |archivedate = January 8, 2011 }}{{cite web |title = The IRC Welcomes New U.S. Law on Congo |date = January 5, 2007 |url = http://www.theirc.org/news/the-irc-welcomes-new-us-law.html |publisher = International Rescue Committee |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110807061958/http://www.rescue.org/news/the-irc-welcomes-new-us-law.html |archivedate = August 7, 2011 }}</ref> 2007 წლის იანვარში, ობამამ და სენატორმა [[რას ფაინგოლდი|ფაინგოლდმა]] შეიტანეს ცვლილებები „პატიოსანი ხელმძღვანელობის და ღია მთავრობის აქტში“ კორპორატიულ თვითმფრინავებთან დაკავშირებით. აქტი ძალაში შევიდა 2007 წლის სექტემბერში.<ref>{{cite news|first=Nathaniel |last=Weixel |title=Feingold, Obama Go After Corporate Jet Travel |date=November 15, 2007 |url=http://thehill.com/leading-the-news/feingold-obama-go-after-corporate-jet-travel-2007-11-15.html |work=The Hill |accessdate=April 27, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080515201902/http://thehill.com/leading-the-news/feingold-obama-go-after-corporate-jet-travel-2007-11-15.html |archivedate=May 15, 2008 |url-status=live }}{{cite news|first=Nathaniel |last=Weixel |title=Lawmakers Press FEC on Bundling Regulation |date=December 5, 2007 |url=http://thehill.com/leading-the-news/lawmakers-press-fec-on-bundling-regulation-2007-12-05.html |work=The Hill |accessdate=April 27, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080416162108/http://thehill.com/leading-the-news/lawmakers-press-fec-on-bundling-regulation-2007-12-05.html |archivedate=April 16, 2008 |url-status=live }} იხილეთ აგრეთვე: {{cite news|title=Federal Election Commission Announces Plans to Issue New Regulations to Implement the Honest Leadership and Open Government Act of 2007 |date=September 24, 2007 |publisher=Federal Election Commission |url=http://www.fec.gov/press/press2007/20070924travel.shtml |accessdate=April 27, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080411220016/http://www.fec.gov/press/press2007/20070924travel.shtml |archivedate=April 11, 2008 |url-status=dead }}</ref> ობამა აგრეთვე წარმოადგინა რამდენიმე კანონპროექტი, რომელიც ძალაში ვერ შევიდა.<ref>{{cite news |first = Seth |last = Stern |title = Obama–Schumer Bill Proposal Would Criminalize Voter Intimidation |date = January 31, 2007 |publisher = CQPolitics.com |url = https://www.nytimes.com/cq/2007/01/31/cq_2213.html |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080516104256/http://www.nytimes.com/cq/2007/01/31/cq_2213.html |archivedate = May 16, 2008 |url-status = live }}{{cite web |first = 110th Congress, 1st Session |last = U.S. Senate |title = S. 453, Deceptive Practices and Voter Intimidation Prevention Act of 2007 |date = January 31, 2007 |url = https://www.congress.gov/bill/110th-congress/senate-bill/453 |publisher = Library of Congress |accessdate = February 25, 2017}} See also: {{cite news |title = Honesty in Elections |date = January 31, 2007 |url = https://www.nytimes.com/2007/01/31/opinion/31wed1.html |work = The New York Times |format = editorial |accessdate = April 27, 2008 }}</ref> მათ შორის იყო „ერაყის ომის დე-ესკალაციის აქტი (2007)“.<ref>{{cite news |first = E. Kasak |last = Krystin |title = Obama Introduces Measure to Bring Troops Home |date = February 7, 2007 |publisher = Medill News Service |url = http://www.nwitimes.com/news/local/article_c7147a5d-31bc-5497-abdd-a99c0cd6c189.html |accessdate = April 27, 2008 }}</ref> 2007 წელს, ობამა იყო „თავდაცვის ავტორიზაციის აქტში“ შეტანილი ცვლილებების,<ref>{{cite web |title = Obama, Bond Hail New Safeguards on Military Personality Disorder Discharges, Urge Further Action |date = October 1, 2007 |url = http://bond.senate.gov/public/index.cfm?FuseAction=PressRoom.NewsReleases&ContentRecord_id=5C1EBFEB-1321-0E36-BA7D-04630AEFAD31 |publisher = Kit Bond U.S. Senate Office |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20101205075008/http://bond.senate.gov/public/index.cfm?FuseAction=PressRoom.NewsReleases&ContentRecord_id=5C1EBFEB-1321-0E36-BA7D-04630AEFAD31 |archivedate = December 5, 2010 }}</ref> რომელსაც სენატის სრულმა შემადგენლობამ მხარი 2008 წლის გაზაფხულზე დაუჭირა.<ref>{{cite web |title = Obama, Bond Applaud Senate Passage of Amendment to Expedite the Review of Personality Disorder Discharge Cases |url = http://obama.senate.gov/press/080314-obama_bond_appl/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081218154824/http://obama.senate.gov/press/080314-obama_bond_appl/ |archivedate = December 18, 2008 |date = March 14, 2008 }}</ref> ობამამ აგრეთვე მხარი დაუჭირა „ირანის წინააღმდეგ სანქციების შემოღების აქტს“, რომელიც ითვალისწინებდა შტატების საპენსიო ფონდის აქტივების გამოტანას ირანის ნავთობისა და გაზის ინდუსტრიისგან. აქტი ძალაში არ შესულა, მაგრამ მოგვიანებით ის ჩართეს „ირანის წინააღმდეგ ყოვლისმომცველი სანქციების, პასუხისმგებლობის და დეინვესტიციის აქტში (2010)“<ref>{{Cite web|url=https://www.govtrack.us/congress/bills/111/s1065|title=Iran Sanctions Enabling Act of 2009 (2009 – S. 1065)|website=GovTrack.us|language=en|access-date=August 27, 2018}}</ref> და იყო თანაავტორი კანონპროექტისა, რომელიც მიზნად ისახავდა ბირთვული ტერორიზმის რისკების შემცირებას.<ref name="nuclear terrorism">{{cite press release |title = Obama, Schiff Provision to Create Nuclear Threat Reduction Plan Approved |date = December 20, 2007 |url=http://obama.senate.gov/press/071220-obama_schiff_pr/ |publisher = Barack Obama U.S. Senate Office |archive-url=https://web.archive.org/web/20081218154751/http://obama.senate.gov/press/071220-obama_schiff_pr/ |archive-date = December 18, 2008 }}</ref> ობამა აგრეთვე იყო „შტატების ბავშვთა ჯანმრთელობის დაზღვევის პროგრამის“ ცვლილებების თანაავტორი, რომლის თანახმადაც ბრძოლაში დაჭრილი ჯარისკაცებზე მზრუნველი ოჯახის წევრები სამუშაო ადგილის ერთწლიან დაცვას მიიღებდნენ.<ref>{{cite web |title = Senate Passes Obama, McCaskill Legislation to Provide Safety Net for Families of Wounded Service Members |date = August 2, 2007 |url = http://obama.senate.gov/press/070802-senate_passes_o_1/ |publisher = Barack Obama U.S. Senate Office |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081218154819/http://obama.senate.gov/press/070802-senate_passes_o_1/ |archivedate = December 18, 2008 }}</ref> ===== კომიტეტები ===== [[ფაილი:Barack Obama Iraq 2006.jpg|thumb|ობამა ესაუბრება ერაყში დისლოცირებულ ჯარისკაცს, 2006]] ობამა იყო სენატის საგარეო ურთიერთობების, გარემოსა და საზოგადოებრივი სამსახურის, ვეტერანთა საქმეების კომიტეტების წევრი 2006 წლის დეკემბრისთვის.<ref>{{cite web |url = http://obama.senate.gov/committees/ |date = December 9, 2006 |title = Committee Assignments |accessdate = April 27, 2008 |publisher = Barack Obama U.S. Senate Office |archiveurl = https://web.archive.org/web/20061209190827/http://obama.senate.gov/committees/ |archivedate = December 9, 2006 }}</ref> 2007 წლის იანვარს, მან დატოვა გარემოსა და საზოგადოებრივი სამსახურის კომიტეტი, ხოლო სამაგიეროდ დაიკავა ადგილი ჯანდაცვის, განათლების, შრომისა და პენსიების და სამშობლოს უსაფრთხოების და სახელმწიფო საქმეთა კომიტეტებში.<ref>{{cite news |title = Obama Gets New Committee Assignments |date = November 15, 2006 |publisher = Barack Obama U.S. Senate Office |url = http://obama.senate.gov/news/061115-obama_gets_new/ |agency = Associated Press |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081218154741/http://obama.senate.gov/news/061115-obama_gets_new/ |archivedate = December 18, 2008 }}</ref> იგი აგრეთვე გახდა საგარეო ურთიერთობების ევროპულ საქმეთა ქვეკომიტეტის თავმჯდომარე.<ref>{{cite news |first = Tom |last = Baldwin |title = Stay-At-Home Barack Obama Comes Under Fire for a Lack of Foreign Experience |date = December 21, 2007 |url = http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/us_and_americas/article3080794.ece |work = Sunday Times (UK) |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110510014332/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/us_and_americas/article3080794.ece |archivedate = მაისი 10, 2011 }}</ref> როგორც სენატის საგარეო ურთიერთობების კომიტეტის წევრი, ობამა ოფიციალური ვიზიტებით ესტუმრა აღმოსავლეთ ევროპას, ახლო აღმოსავლეთს, ცენტრალურ აზიასა და აფრიკას. იგი აგრეთვე შეხვდა [[მაჰმუდ აბასი|მაჰმუდ აბასს]], სანამ ის [[პალესტინა|პალესტინის]] პრეზიდენტი გახდებოდა. ობამა აგრეთვე სიტყვით გამოვიდა ნაირობის უნივერსიტეტში, სადაც დაგმო კენიის მთავრობაში არსებული [[კორუფცია]].<ref name="Kenyan">{{cite news |first=Christina |last=Larson |title=Hoosier Daddy: What Rising Democratic Star Barack Obama Can Learn from an Old Lion of the GOP |date=September 2006 |url=http://www.washingtonmonthly.com/features/2006/0609.larson.html |work=Washington Monthly |access-date=April 27, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430232404/http://www.washingtonmonthly.com/features/2006/0609.larson.html |archive-date=April 30, 2008 |url-status=dead }} * {{cite news |first=Chuck |last=Goudie |title=Obama Meets with Arafat's Successor |date=January 12, 2006 |url=http://a.abclocal.go.com/wls/story?section=news/local&id=3806933 |publisher=[[WLS-TV]] |location=Chicago |access-date=April 27, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141103231711/http://a.abclocal.go.com/wls/story?section=news%2Flocal&id=3806933 |archive-date=November 3, 2014 |url-status=dead }} * {{cite news |title=Obama Slates Kenya for Fraud |date=August 28, 2006 |url=http://www.news24.com/News24/Africa/News/0,,2-11-1447_1989646,00.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080605213213/http://www.news24.com/News24/Africa/News/0%2C%2C2-11-1447_1989646%2C00.html |archive-date=June 5, 2008 |publisher=News24 |location=Cape Town |access-date=April 27, 2008 |url-status=dead }} * {{cite news |first=Chris |last=Wamalwa |title=Envoy Hits at Obama Over Graft Remark |date=September 2, 2006 |url=http://www.eastandard.net/archives/cl/hm_news/news.php?articleid=1143957666 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071010050740/http://www.eastandard.net/archives/cl/hm_news/news.php?articleid=1143957666 |archive-date=October 10, 2007 |work=The Standard (Nairobi) |access-date=April 27, 2008}} * {{cite news |first1=Vincent |last1=Moracha |first2=Mangoa |last2=Mosota |title=Leaders Support Obama on Graft Claims |date=September 4, 2006 |url=http://www.eastandard.net/archives/cl/hm_news/news.php?articleid=1143957752 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071007115436/http://www.eastandard.net/archives/cl/hm_news/news.php?articleid=1143957752 |archive-date=October 7, 2007 |work=The Standard |location=Nairobi }}</ref> == საპრეზიდენტო კამპანიები == === 2008 === [[File:Flickr Obama Springfield 01.jpg|thumb|ობამა ცოლ-შვილთან ერთად, საკუთარი კანდიდატურის გამოცხადებამდე. სპრინგფილდი, ილინოისი, 2007 წლის 10 თებერვალი.]] 2007 წლის 10 თებერვალს, ილინოისის შტატში, ქალაქ სპრინგფილდში, ძველი კაპიტოლიუმის შენობის წინ ობამამ გამოაცხადა, რომ მონაწილეობას მიიღებდა 2008 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში.<ref name="ChicagoTribune_Pearson_20070210">{{cite news|url=http://www.chicagotribune.com/news/politics/chi-070210obama-pearson1-story,0,3768114.story |title=Obama: I'm running for president |work=Chicago Tribune |author=Pearson, Rick |author2=Long, Ray |date=February 10, 2007 |accessdate=September 20, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070813115846/http://www.chicagotribune.com/news/politics/chi-070210obama-pearson1-story%2C0%2C3768114.story |archivedate=August 13, 2007 |url-status=live |df= }}</ref><ref name="BBC20070210">{{cite news |title = Obama Launches Presidential Bid |date = February 10, 2007 |url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/6349081.stm |publisher = BBC News |accessdate = January 14, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080202060802/http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/6349081.stm |archivedate = February 2, 2008 |url-status = live }}</ref> ობამას მიერ ამ ადგილის შერჩევამ განაპირობა, რომ საზოგადოების ნაწილმა ამაში სიმბოლური მნიშვნელობა დაინახა, რადგანაც ზუსტად აქ, 1858 წელს, ისტორიული სიტყვით, „სახლი გაყოფილია“ გამოვიდა აშშ-ის მე-16 პრეზიდენტი [[აბრაჰამ ლინკოლნი]].<ref name="ChicagoTribune_Pearson_20070210" /><ref name="ChicagoTribune_Parsons20070210">{{cite news |url = http://www.highbeam.com/doc/1G1-159132539.html |url-status = dead |title = Obama's launch site: Symbolic Springfield: Announcement venue evokes Lincoln legacy |last = Parsons |first = Christi |date = February 10, 2007 |work = Chicago Tribune |accessdate = June 12, 2009 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110511195905/http://www.highbeam.com/doc/1G1-159132539.html |archivedate = მაისი 11, 2011 }}</ref> ობამამ ყურადღება გაამახვილა [[ერაყის ომი]]ს სწრაფ დამთავრებაზე, ენერგეტიკული დამოუკიდებლობის გაზრდაზე და ჯანდაცვის სისტემის რეფორმაციაზე.<ref>{{cite news|title=Barack Obama on the Issues: What Would Be Your Top Three Overall Priorities If Elected? |url=http://projects.washingtonpost.com/2008-presidential-candidates/issues/candidates/barack-obama/#top-priorities |work=The Washington Post |accessdate=April 14, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080509140350/http://projects.washingtonpost.com/2008-presidential-candidates/issues/candidates/barack-obama/ |archivedate=May 9, 2008 |url-status=dead |df= }} იხილეთ აგრეთვე: * {{cite book |author = [[Evan Thomas|Thomas, Evan]] |title = A Long Time Coming |url = https://archive.org/details/alongtimecominge00thom|publisher = [[PublicAffairs]] |year = 2009 |location = New York |page = [https://archive.org/details/alongtimecominge00thom/page/74 74] |isbn = 978-1586486075 }} * {{cite news|first=Michael |last=Falcone |title=Obama's 'One Thing' |date=December 21, 2007 |url=http://thecaucus.blogs.nytimes.com/2007/12/21/obamas-one-thing/ |work=The New York Times |accessdate=April 14, 2008 }}</ref> ობამას კამპანია აგრეთვე დიდ ყურადრებას უთმობდა იმედსა და ცვლილებებს.<ref>{{cite news |url = https://www.independent.co.uk/opinion/leading-articles/leading-article-the-obama-promise-of-hope-and-change-981761.html |title = The Obama promise of hope and change |work = The Independent |location = London |date = November 1, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110515091856/http://www.independent.co.uk/opinion/leading-articles/leading-article-the-obama-promise-of-hope-and-change-981761.html |archivedate = May 15, 2011 }}</ref> დემოკრატიული პარტიის პრაიმერში რამდენიმე კანდიდატმა მიიღო მონაწილეობა, თუმცა მალევე, მხოლოდ ორი, ბარაკ ობამა და [[ჰილარი კლინტონი]] დარჩნენ. ობამამ კლინტონს, სხვადასხვა ფატორების გავლენით, აჯობა და მოაგროვა დელეგატთა საკმარისი რაოდენობა პარტიის კანდიდატად გახდომისთვის.<ref name="allocation">{{cite news|url=http://www.time.com/time/politics/article/0,8599,1738331,00.html |title=The Five Mistakes Clinton Made |author=Tumulty, Karen |author-link=Karen Tumulty |magazine=Time |date=May 8, 2008 |access-date=November 11, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081211125310/http://www.time.com/time/politics/article/0%2C8599%2C1738331%2C00.html |archive-date=December 11, 2008 |url-status=dead }} * {{cite news|url=https://www.nytimes.com/2008/06/08/us/politics/08recon.html |title=The Long Road to a Clinton Exit |first1=Peter |last1=Baker |first2=Jim |last2=Rutenberg |work=The New York Times |date=June 8, 2008 |access-date=November 29, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081209030041/http://www.nytimes.com/2008/06/08/us/politics/08recon.html |archive-date=December 9, 2008 |url-status=live }}</ref> 2008 წლის 7 ივნისს, კლინტონმა დაასრულა თავისი კამპანია და ობამას დაუჭირა მხარი.<ref>{{cite news |last = Nagourney |first = Adam |first2 = Jeff |last2 = Zeleny |title = Clinton to End Bid and Endorse Obama |url = https://www.nytimes.com/2008/06/05/us/politics/04cnd-campaign.html |work = The New York Times |date = June 5, 2008 |accessdate = November 20, 2010 }}</ref> [[File:President George W. Bush and Barack Obama meet in Oval Office.jpg|thumb|left|პრეზიდენტი [[ჯორჯ უოკერ ბუში]] ხვდება არჩეულ პრეზიდენტ ბარაკ ობამას ოვალურ კაბინეტში, 2008 წლის 10 ნოემბერი]] 23 აგვისტოს, ობამამ გამოაცხადა, რომ მასთან ერთად ვიცე-პრეზიდენტობაზე კენჭს იყრიდა სენატორი [[დელავერი]]ს შტატიდან, [[ჯო ბაიდენი]].<ref name=nagourney>{{cite news |accessdate = September 20, 2008 |url = https://www.nytimes.com/2008/08/24/us/politics/24biden.html |last = Nagourney |first = Adam |first2 = Jeff |last2 = Zeleny |work = The New York Times |date = August 23, 2008 |title = Obama Chooses Biden as Running Mate |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090401222653/http://www.nytimes.com/2008/08/24/us/politics/24biden.html|archivedate=April 1, 2009 |url-status = live }}</ref> ბაიდენის გარდა, ვიცე-პრეზიდენტობის კანდიდატებად განიხილებოდნენ [[ინდიანა]]ს ყოფილი გუბერნატორი და სენატორი [[ევან ბეი]] და [[ვირჯინია]]ს გუბერნატორი [[ტიმ კეინი]].<ref name=nagourney/> [[კოლორადო (შტატი)|კოლორადოში]], ქალაქ [[დენვერი|დენვერში]] ჩატარებულ კონვენციაზე, ჰილარი კლინტონმა კიდევ ერთხელ აღნიშნა, რომ ობამას უჭერდა მხარს და მოუწოდა თავის მხარდამჭერებს, ხმა მისთვის მიეცათ. ობამას მხარდასაჭერი სიტყვით გამოვიდა ყოფილი პრეზიდენტი [[ბილ კლინტონი]]ც.<ref name="delegates" /> თავად ობამა სიტყვით გამოვიდა არა კონვენციის ჩატარების ადგილას, არამედ ინვესქოს მინდვრებში, სადაც დაახლოებით 84,000 ადამიანი იმყოფებოდა. ობამას გამოსვლა მთელი მსოფლიოს მასშტაბით დაახლოებით 38-მა მილიონმა ადამიანმა იხილა.<ref name="npr1409">{{cite news |url = https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=92301409 |title = Obama To Accept Nomination at Mile High Stadium |publisher = NPR |date = July 7, 2008 |accessdate = December 22, 2010 |author = Mara Liasson, Mara |author2 = Michele Norris }}</ref><ref name="acceptance">{{cite news |title = Obama accepts Democrat nomination |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7586375.stm |publisher= BBC News |date = August 29, 2008 |access-date = August 29, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080828234350/http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7586375.stm |archive-date = August 28, 2008 |url-status=live }} * {{cite news |url=http://www.csmonitor.com/USA/Politics/2008/0829/soaring-speech-from-obama-plus-some-specifics |title = Soaring speech from Obama, plus some specifics |work = The Christian Science Monitor |author = Marks, Alexandra |date = August 29, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100314121702/http://www.csmonitor.com/USA/Politics/2008/0829/soaring-speech-from-obama-plus-some-specifics |archive-date = March 14, 2010 }}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.latimes.com/entertainment/news/la-na-tvcritic29-2008aug29,0,3593116.story|title=Barack Obama, Al Gore Raise the Roof at Invesco Field|newspaper=[[Los Angeles Times]]|first=Robert|last=Lloyd|date=August 29, 2008|accessdate=August 29, 2008}}</ref> პრაიმერის და შემდეგ უკვე ნოემბრის არჩევნების პროცესში, ობამას კამპანიამ რამდენიმე რეკორდი დაამყარა თანხის მოგროვებაში. კერძოდ, პატარა დონაციების<ref group="კომ.">იგულისხმება 200 ამერიკულ დოლარზე მცირე გადარიცხვები.</ref> რიცხვშიც.<ref name="small donations">{{cite news|first=Jim |last=Malone |title=Obama Fundraising Suggests Close Race for Party Nomination |date=July 2, 2007 |url=http://www.voanews.com/english/archive/2007-07/2007-07-02-voa52.cfm |archive-url=https://web.archive.org/web/20070914032004/http://voanews.com/english/archive/2007-07/2007-07-02-voa52.cfm |archive-date=September 14, 2007 |publisher=Voice of America }} * {{cite news|first=Jeanne |last=Cummings |title=Small Donors Rewrite Fundraising Handbook |date=September 26, 2007 |url=http://dyn.politico.com/printstory.cfm?uuid=3ECB3515-3048-5C12-004D622CB6F4E214 |work=Politico |access-date=January 14, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080201140941/http://dyn.politico.com/printstory.cfm?uuid=3ECB3515-3048-5C12-004D622CB6F4E214 |archive-date=February 1, 2008 |url-status=dead }} * {{cite news|first=Emily |last=Cadei |title=Obama Outshines Other Candidates in January Fundraising |date=February 21, 2008 |url=http://www.cqpolitics.com/wmspage.cfm?docID=news-000002674309 |publisher=CQ Politics |archive-url=https://web.archive.org/web/20080613213513/http://www.cqpolitics.com/wmspage.cfm?docID=news-000002674309 |archive-date=June 13, 2008 }}</ref> 2008 წლის 19 ივნისს, ობამა გახდა პირველი კანდიდატი მნიშვნელოვანი პოლიტიკური პარტიიდან<ref group="კომ.">იგულისხმება [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატიული]] და [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკური]].</ref>, რომელმაც უარი თქვა კამპანიის საზოგადოებრივ დაფინანსებაზე.<ref name="Bloomberg_Salant_20080619">{{cite news |author = Salant, Jonathan D. |title = Obama Won't Accept Public Money in Election Campaign |url = https://article.wn.com/view/2008/06/19/Obama_Wont_Accept_Public_Money_in_Election_Campaign/ |publisher = [[Bloomberg L.P.|Bloomberg]] |date = June 19, 2008 |accessdate = June 19, 2008}}</ref> [[File:ElectoralCollege2008.svg|thumb|upright=1.25|2008 წლის არჩევნების შედეგები შტატების მიხედვით.]] [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკელთა]] კანდიდატი იყო [[ჯონ მაკ-კეინი]], ხოლო ვიცე-პრეზიდენტობაზე კენჭს იყრიდა [[ალასკა|ალასკის]] გუბერნატორი [[სარა პეილინი]]. მაკ-კეინმა და ობამამ 2008 წლის სექტემბერ-ოქტომბერში სამ საპრეზიდენტო დებატში მიიღეს მონაწილეობა.<ref name="presidential debates">{{cite press release |url=http://www.debates.org/pages/news_111907.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080706070658/http://www.debates.org/pages/news_111907.html |archive-date = July 6, 2008 |title = Commission on Presidential Debates Announces Sites, Dates, Formats and Candidate Selection Criteria for 2008 General Election |publisher = [[Commission on Presidential Debates]] |date = November 19, 2007 }} * {{cite news |access-date = July 6, 2008 |url=http://www.courant.com/topic/ |title = Gun Ruling Reverberates |work = [[Hartford Courant]] |date = June 27, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080705225819/http://www.courant.com/topic/ |archive-date = July 5, 2008 |url-status=live }}</ref> 4 ნოემბერს, არჩევნების დღეს, ობამამ მოიპოვა 365 ხმოსნის ხმა, ხოლო მაკ-კეინმა — 173.<ref name="electoral votes">{{cite news |work = NBC News |access-date = February 20, 2009 |date = November 4, 2008 |url=https://www.nbcnews.com/id/27531033 |title = Barack Obama elected 44th president |author = Johnson, Alex }} * {{cite news |url=http://www.cnn.com/ELECTION/2008/results/president/ |title = CNN Electoral Map Calculator—Election Center 2008 |publisher = CNN |year = 2008 |access-date = December 14, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081212014309/http://www.cnn.com/ELECTION/2008/results/president/ |archive-date = December 12, 2008 |url-status=live }}</ref> არჩევნებზე მისული ამომრჩევლიდან 52,9 პროცენტმა მხარი დაუჭირა ობამას, ხოლო 45,7 პროცენტმა მაკ-კეინი ამჯობინა.<ref>{{cite web |url = http://www.realclearpolitics.com/epolls/2008/president/us/general_election_mccain_vs_obama-225.html |title = General Election: McCain vs. Obama |accessdate = February 20, 2009 |publisher = Real Clear Politics |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090217083055/http://www.realclearpolitics.com//epolls//2008//president//us//general_election_mccain_vs_obama-225.html |archivedate = February 17, 2009 |url-status = live }}</ref> ობამა გახდა პირველი [[აფრო-ამერიკელები|აფრო-ამერიკელი]], რომელიც აშშ-ის პრეზიდენტად აირჩიეს.<ref>{{cite news |url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/us_elections_2008/7709978.stm |title = Obama wins historic US election |publisher = BBC News |date = November 5, 2008 |accessdate = November 5, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081218083153/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/us_elections_2008/7709978.stm |archivedate = December 18, 2008 |url-status = live }} * {{cite news |accessdate = November 5, 2008 |url = https://www.nytimes.com/2008/11/05/us/politics/05elect.html |title = Obama Elected President as Racial Barrier Falls |first = Adam |last = Nagourney |date = November 4, 2008 |work = The New York Times |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081209071842/http://www.nytimes.com/2008/11/05/us/politics/05elect.html |archivedate = December 9, 2008 |url-status = live }} * {{cite news |accessdate = November 5, 2008 |url = http://www.cnn.com/2008/POLITICS/11/04/election.president/index.html |title = Obama: 'This is your victory' |publisher = CNN |date = November 5, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081104231227/http://www.cnn.com/2008/POLITICS/11/04/election.president/index.html |archivedate = November 4, 2008 |url-status = live }}</ref> გამარჯვების შემდეგ, ობამა სიტყვით გამოვიდა [[ჩიკაგო]]ში, გრანტ პარკში.<ref name="independent1">{{cite news |accessdate = November 5, 2008 |url = https://www.independent.co.uk/news/world/americas/change-has-come-says-presidentelect-obama-992930.html |title = Change has come, says President-elect Obama |work = The Independent |location = London |date = November 5, 2008 |last = Johnson |first = Wesley |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081209055411/http://www.independent.co.uk/news/world/americas/change-has-come-says-presidentelect-obama-992930.html |archivedate = December 9, 2008 |url-status = live }}</ref> === 2012 === [[File:P112912PS-0444 - President Barack Obama and Mitt Romney in the Oval Office - crop.jpg|thumb|left|ობამა ესალმება [[მიტ რომნი]]ს ოვალურ კაბინეტში, 2012 წლის 29 ნოემბერს, არჩევნების შემდეგ მათ პირველ შეხვედრაზე.]] 2011 წლის 4 აპრილს, ობამამ თავის ვებ-საიტზე განათავსა ვიდეო „It Begins with Us“ სადაც განაცხადა, რომ მონაწილეობას მიიღებდა 2012 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში.<ref>{{cite news |title = Obama Begins Re-Election Facing New Political Challenges |url = http://thecaucus.blogs.nytimes.com/2011/04/04/obama-launches-re-election-facing-new-political-challenges/ |date = April 4, 2011 |first = Michael D. |last = Shear |work = The New York Times (blog) |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110405205656/http://thecaucus.blogs.nytimes.com/2011/04/04/obama-launches-re-election-facing-new-political-challenges/ |archivedate = April 5, 2011 }}</ref><ref>{{cite news |title = Obama announces re-election bid |url = http://www.upi.com/Top_News/US/2011/04/04/Obama-announces-re-election-bid/UPI-95081301905800/?dailybrief |date = April 4, 2011 |agency = [[United Press International]] |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110510011832/http://www.upi.com/Top_News/US/2011/04/04/Obama-announces-re-election-bid/UPI-95081301905800/?dailybrief |archivedate = May 10, 2011 }}</ref><ref>{{cite news |title = Obama Opens 2012 Campaign, With Eye on Money and Independent Voters |url = https://www.nytimes.com/2011/04/05/us/politics/05obama.html |date = April 4, 2011 |first = Jeff |last = Zeleny |work = The New York Times |first2 = Jackie |last2 = Calmes |lastauthoramp = yes |accessdate = April 5, 2011 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20121115021431/http://www.nytimes.com/2011/04/05/us/politics/05obama.html|archivedate=November 15, 2012 }}</ref> როგორც მოქმედმა პრეზიდენტმა, მან ადვილად მოიგო დემოკრატიული პარტიის პრაიმერი, რომელშიც მას კონკურენტიც კი არ ჰყოლია.<ref name="CNN-clinch1">{{cite news |url = http://politicalticker.blogs.cnn.com/2012/04/03/leading-presidential-candidate-to-clinch-nomination-tuesday/ |title = Leading presidential candidate to clinch nomination Tuesday |publisher = CNN (blog) |author = Yoon, Robert |date = April 3, 2012 |accessdate = May 2, 2012 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120426082004/http://politicalticker.blogs.cnn.com/2012/04/03/leading-presidential-candidate-to-clinch-nomination-tuesday/ |archivedate = აპრილი 26, 2012 }}</ref> 2012 წლის 3 აპრილს, ობამას უკვე ჰყავდა კონვენციის 2778 დელეგატი — საკმარისი პარტიის კანდიდატად გახდომისთვის.<ref name="CNN-clinch2">{{cite news |url = http://politicalticker.blogs.cnn.com/2012/04/03/breaking-obama-clinches-democratic-nomination/ |title = Obama clinches Democratic nomination |publisher = CNN (blog) |date = April 3, 2012 |accessdate = April 3, 2012 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120404203415/http://politicalticker.blogs.cnn.com/2012/04/03/breaking-obama-clinches-democratic-nomination/ |archivedate = აპრილი 4, 2012 }}</ref> [[File:ElectoralCollege2012.svg|thumb|upright=1.25|2012 წლის არჩევნების შედეგები შტატების მიხედვით]] დემოკრატიული პარტიის ნაციონალურ კონვენციაზე, ქალაქ შარლოტში, [[ჩრდილოეთ კაროლინა]]ს შტატში, ობამა და [[ჯო ბაიდენი]] პარტიამ და ყოფილმა პრეზიდენტმა [[ბილ კლინტონი|ბილ კლინტონმა]] წარადგინეს პრეზიდენტობის და ვიცე-პრეზიდენტობის კანდიდატებად. მათი ოპონენტები [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკელთა]] რიგებიდან იყვნენ [[მასაჩუსეტსი]]ს ყოფილი გუბერნატორი [[მიტ რომნი]] და [[უისკონსინი]]ს პირველი საარჩევნო ოლქის წარმომადგენელი კონგრესში [[პოლ დეივის რაიანი]].<ref>{{cite news |last = Cohen |first = Tom |title = Clinton says Obama offers a better path forward for America |url = http://edition.cnn.com/2012/09/05/politics/democratic-convention-wrap/index.html |publisher = CNN |date = September 6, 2012 |accessdate = July 5, 2015 }}</ref> 2012 წლის 6 ნოემბერს, ობამამ მიიღო ხმოსანთა 332 ხმა, მეტი საჭირო 270-ზე.<ref>{{cite news|last=Lauter |first=David |title=Romney campaign gives up in Florida |url=http://www.chicagotribune.com/news/la-pn-romney-concedes-florida-election-20121108,0,415187.story |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121109020204/http://www.chicagotribune.com/news/la-pn-romney-concedes-florida-election-20121108%2C0%2C415187.story |archivedate=November 9, 2012 |newspaper=Chicago Tribune |date=November 8, 2012 |accessdate=July 5, 2015 |url-status=dead |df= }}</ref><ref>{{cite news |last = Barnes |first = Robert |title = Obama wins a second term as U.S. president |url = https://www.washingtonpost.com/politics/decision2012/after-grueling-campaign-polls-open-for-election-day-2012/2012/11/06/d1c24c98-2802-11e2-b4e0-346287b7e56c_story.html |newspaper = The Washington Post |date = November 6, 2012 |accessdate = July 5, 2015 }}</ref><ref>{{cite news |last = Welch |first = William M. |last2 = Strauss |first2 = Gary |title = With win in critical battleground states, Obama wins second term |url = https://www.usatoday.com/story/news/politics/2012/11/06/election-day-obama-romney/1680933/ |newspaper = USA Today |date = November 7, 2012 |accessdate = July 5, 2015 }}</ref> არჩევნებზე მისული ამომრჩევლის 51,1 პროცენტმა მხარი ობამას დაუჭირა.<ref name="FEC">{{cite web |url = http://www.fec.gov/pubrec/fe2012/federalelections2012.pdf |title = Election Results for the U.S. President, the U.S. Senate and the U.S. House of Representatives |publisher = [[Federal Elections Commission]] |author = FEC |date = July 2013 |accessdate = August 20, 2013 |page = 5 }}</ref> [[ფრანკლინ დელანო რუზველტი]]ს შემდეგ, ობამა გახდა პირველი დემოკრატი პრეზიდენტი, რომელმაც ამომრჩეველთა ხმების უმრავლესობა ორჯერ მიიღო.<ref>{{cite news |last = Brownstein |first = Ronald |title = The U.S. has reached a demographic milestone&nbsp;– and it's not turning back |url = http://www.nationaljournal.com/thenextamerica/demographics/the-u-s-has-reached-a-demographic-milestone-and-it-s-not-turning-back-20121109 |newspaper = National Journal |date = November 9, 2012 |archive-url = https://web.archive.org/web/20121111231854/http://www.nationaljournal.com/thenextamerica/demographics/the-u-s-has-reached-a-demographic-milestone-and-it-s-not-turning-back-20121109 |archive-date = November 11, 2012 |accessdate = July 5, 2015 }}</ref><ref>{{cite news |url = http://www.thenation.com/blog/171178/obama-has-great-big-mandate-and-he-must-use-it |title = Obama's 3 Million Vote, Electoral College Landslide, Majority of States Mandate |last = Nichols |first = John |date = November 9, 2012 |work = The Nation |accessdate = November 18, 2012 }}</ref> გამარჯვების შემდეგ, მან მიმართა მხარდაჭერებს: „დღეს თქვენ ხმა მიეცით მოქმედებას, არა პოლიტიკას. აგვირჩიეთ, რომ ყურადღება გავამახვილოთ თქვენს სამუშაოზე, არა ჩვენსაზე. მომავალ კვირებსა და თვეებში, ველი მუშაობის დაწყებას ორივე პარტიის ლიდერებთან“.<ref>{{cite news|last=Lee|first=Kristen A.|title=Election 2012: President Obama gives victory speech in front of thousands in Chicago, 'I have never been more hopeful about America{{'-}}|url=http://www.nydailynews.com/news/politics/president-obama-victory-speech-hopeful-america-article-1.1197895|accessdate=November 8, 2012|newspaper=Daily News|location=New York|date=November 7, 2012}}</ref><ref name="NYT20130121">{{cite news| url=https://www.nytimes.com/2013/01/22/us/politics/obama-inauguration-draws-hundreds-of-thousands.html|title=Obama Offers Liberal Vision: 'We Must Act{{'-}}|newspaper=[[The New York Times]]|first=Michael|last=Shear|date=January 21, 2013|accessdate=July 10, 2013}}</ref> == პრეზიდენტობა (2009–2017) == === პირველი 100 დღე === [[File:US President Barack Obama taking his Oath of Office - 2009Jan20.jpg|thumb|ბარაკ ობამა დებს ფიცს. 2009 წლის 20 იანვარი.]] ბარაკ ობამას, როგორც აშშ-ის 44-ე პრეზიდენტის ინაუგურაცია შედგა 2009 წლის 20 იანვარს. თანამდებობაზე ყოფნის პირველივე დღეებში, ობამამ გამოსცა აღმასრულებელი ბრძანება და საპრეზიდენტო მემორანდუმი, სადაც დაავალა აშშ-ის სამხედრო ძალებს მოემზადებინათ [[ერაყი]]დან ამერიკული ჯარის გამოსვლის გეგმები.<ref>{{cite news |title = Obama asks Pentagon for responsible Iraq drawdown |date = January 23, 2009 |url = http://www.chinadaily.com.cn/world/2009-01/23/content_7423535.htm |work = China Daily |accessdate = September 4, 2009 }}</ref> მან აგრეთვე ბრძანა [[გუანტანანამოს ციხე|გუანტანამოს ციხის]] დახურვა,<ref>{{cite news |url = https://www.nytimes.com/2009/01/22/washington/22gitmo.html |title = Obama Orders Halt to Prosecutions at Guantánamo |last = Glaberson |first = William |date = January 21, 2009 |work = The New York Times |accessdate = February 3, 2009 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090416015909/http://www.nytimes.com/2009/01/22/washington/22gitmo.html|archivedate=April 16, 2009 }}</ref> თუმცა, ეს ვერ მოხდა გამომდინარე იქიდან, რომ კონგრესმა ამის შესასრულებლად თანხა არ გამოყო<ref>{{cite news |title = Senate blocks transfer of Gitmo detainees |url = http://www.msnbc.msn.com/id/30826649/ns/politics-capitol_hill/ |date = May 20, 2009 |publisher = [[MSNBC]] |agency = Associated Press |mode = cs2 |accessdate = March 22, 2011 }}</ref><ref>{{cite web |title = Presidential Memorandum&nbsp;– Closure of Detention Facilities at the Guantanamo Bay Naval Base |url = http://www.whitehouse.gov/the-press-office/presidential-memorandum-closure-dentention-facilities-guantanamo-bay-naval-base |date = December 15, 2009 |first = Barack |last = Obama |publisher = [[White House]] |mode = cs2 |accessdate = March 22, 2011 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110315000624/http://www.whitehouse.gov/the-press-office/presidential-memorandum-closure-dentention-facilities-guantanamo-bay-naval-base |archivedate = March 15, 2011 }}</ref><ref>{{cite news |title = Obama signs Defense authorization bill |url = http://federalnewsradio.com/congress/2011/01/obama-signs-defense-authorization-bill/ |date = January 7, 2011 |first = Jared |last = Serbu |publisher = [[Federal News Radio]] |mode = cs2 |accessdate = March 22, 2011 }}</ref> და დაბლოკა გუანტანამოს ნებისმიერი პატიმრის სხვა ციხეში გადაყვანა.<ref>{{cite news |url = https://www.npr.org/2013/01/23/169922171/obamas-promise-to-close-guantanamo-prison-falls-short |title = Obama's Promise To Close Guantanamo Prison Falls Short |author = Northam, Jackie |date = January 23, 2013 |accessdate = April 22, 2013 |publisher = [[NPR]] }}</ref> ობამამ აგრეთვე შეამცირა საპრეზიდენტო დოკუმენტების გასაიდუმლოების შემთხვევები<ref>{{cite web|url=http://www.whitehouse.gov/the_press_office/ExecutiveOrderPresidentialRecords/ |title=Executive Order&nbsp;– Presidential Records |accessdate=January 22, 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090122234307/http://www.whitehouse.gov/the_press_office/ExecutiveOrderPresidentialRecords/ |archivedate=January 22, 2009 |url-status=dead |df= }}</ref> და გააუქმა [[ჯორჯ უოკერ ბუში]]ს მიერ აღდგენილი „მეხიკო სიტის პოლიტიკა“ (რომელიც ჯერ კიდევ [[რონალდ რეიგანი|რონალდ რეიგანმა]] შემოიღო), რომლის თანახმადაც ფედერალური ბიუჯეტი არ დაეხმარებოდა საერთაშორისო ორგანიზაციებს, რომელთა მოღვაწეობის ნუსხაშიც აბორტის ჩატარება ან მასთან დაკავშირებული რჩევების გაცემა შედიოდა.<ref>{{cite web |last = Obama |first = Barack |date = January 23, 2009 |title = Mexico City Policy and assistance for voluntary population planning (Presidential memorandum) |publisher = The White House |url = https://www.gpo.gov/fdsys/pkg/CFR-2010-title3-vol1/pdf/CFR-2010-title3-vol1-other-id197.pdf |accessdate = September 21, 2012}} * {{cite news |last = Meckler |first = Laura |date = January 24, 2009 |title = Obama lifts 'gag rule' on family-planning groups |newspaper = The Wall Street Journal |page = A3 |url = https://www.wsj.com/articles/SB123272364299610287 |accessdate = September 21, 2012 }} * {{cite news |last1 = Stein |first1 = Rob |last2 = Shear |first2 = Michael |date = January 24, 2009 |title = Funding restored to groups that perform abortions, other care |newspaper = The Washington Post |page = A3 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/01/23/AR2009012302814.html |accessdate = September 21, 2012 |quote = Lifting the Mexico City Policy would not permit U.S. tax dollars to be used for abortions, but it would allow funding to resume to groups that provide other services, including counseling about abortions. }}</ref> === შიდა პოლიტიკა === პირველი კანონპროექტი, რომელსაც ობამამ ხელი მოაწერა, იყო [[ლილი ლედბეტერის სამართლიანი ანაზღაურების აქტი (2009)|ლილი ლედბეტერის სამართლიანი ანაზღაურების აქტი]], რომელიც ხსნიდა გარკვეულ შეზღუდვებს თანაბარ ანაზღაურებთან დაკავშირებული სარჩელებისთვის.<ref>{{cite news |title = Obama Signs Equal-Pay Legislation |work = The New York Times |first=Sheryl Gay|last=Stolberg|url = https://www.nytimes.com/2009/01/30/us/politics/30ledbetter-web.html |accessdate = June 15, 2009 |date = January 30, 2009 }}</ref> ხუთი დღის შემდეგ, მან ხელი მოაწერა შტატთა ბავშვების ჯანმრთელობის დაზღვევის პროგრამის რეავტორიზაციას, რის შედეგადაც კიდევ 4 მილიონი ბავშვი, რომელსაც იქამდე დაზღვევა არ ჰქონდა, დაზღვეული გახდა.<ref>{{cite news|title=Obama signs into law expansion of SCHIP health care program for children |work=Chicago Tribune |url=http://www.chicagotribune.com/news/nationworld/chi-kids-health-care_thufeb05,0,30310.story |accessdate=June 15, 2009 |first=Noam N. |last=Levey |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090430194400/http://www.chicagotribune.com/news/nationworld/chi-kids-health-care_thufeb05%2C0%2C30310.story |archivedate=April 30, 2009 |url-status=dead |df= }}</ref> 2009 წლის მარტში, ობამამ გააუქმა ბუშის ადმინისტრაციის დროინდელი წესი, რომელიც ზღუდავდა ემბრიონული ღეროვანი უჯრედების კვლევას.<ref>{{cite news |url = http://www.cnn.com/2009/POLITICS/03/09/obama.stem.cells/index.html |title = Obama overturns Bush policy on stem cells |publisher = CNN |date = March 9, 2009 |accessdate = April 18, 2010 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100330183125/http://www.cnn.com/2009/POLITICS/03/09/obama.stem.cells/index.html |archivedate = March 30, 2010 }}</ref> [[File:Barack Obama addresses joint session of Congress 2009-02-24.jpg|thumb|left|ობამა მიმართავს კონგრესის ორივე პალატას, 24 თებერვალი, 2009. უკანა ფონზე — ვიცე-პრეზიდენტი [[ჯო ბაიდენი]] და წარმომადგენელთა პალატის სპიკერი [[ნენსი პელოსი]].]] პრეზიდენტობის პირველი ორი წლის განმავლობაში, ობამამ ორი ქალი დანიშნა [[აშშ-ის უზენაესი სასამართლო|აშშ-ის უზენაეს სასამართლოში]]. პირველი იყო [[სონია სოტომაიორი]], რომელმაც მოსამართლე [[დეივიდ სოუტერი]] ჩაანაცვლა; სენატმა მისი კანდიდატურა 2009 წლის 6 აგვისტოს დაამტკიცა.<ref>{{cite news |title = Senate confirms Sotomayor for Supreme Court |url = http://www.cnn.com/2009/POLITICS/08/06/sonia.sotomayor/ |date = August 6, 2009 |publisher = CNN |accessdate = August 6, 2009 }}</ref> სოტომაიორი გახდა უზენაესი სასამართლოს პირველი ესპანური წარმოშობის მქონე მოსამართლე.<ref>{{cite news |url = http://www.cnn.com/2009/POLITICS/05/26/supreme.court/index.html |title = Obama nominates Sotomayor to Supreme Court |accessdate = September 13, 2014 }}</ref> 2010 წლის 5 აგვისტოს, სენატმა მოსამართლედ დაამტკიცა [[ელენა კაგანი]], რომელიც [[ჯონ პოლ სტივენსი]]ს მემკვიდრე გახდა. შედეგად, პირველად აშშ-ის ისტორიაში, უზენაეს სასამართლოში 3 ქალი მოსამართლე მსახურობდა.<ref>{{cite news |url = http://www.theledger.com/article/20101004/news/10045042 |title = New Era Begins on High Court: Kagan Takes Place as Third Woman |last = Sherman |first = Mark |date = October 4, 2010 |agency = Associated Press |accessdate = November 13, 2010 }}</ref> 2010 წლის 30 მარტს, ობამამ ხელი მოაწერა კანონს ჯანდაცვისა და განათლების შესახებ, რომელმაც დაასრულა ფედერალური მთავრობის მიერ კერძო ბანკეი~ბის სუბსიდირება, გაზარდა პელის გრანტით გათვალისწინებული თანხა და შეიტანა ცვლილებები პაციენტთა დაცვისა და ხელმისაწვდომი ჯანდაცვის აქტში.<ref>{{cite news |last = Parsons |first = Christi |url = http://articles.latimes.com/2010/mar/30/nation/la-na-obama-college31-2010mar31 |title = Obama signs student loan reforms into law |work = Los Angeles Times |date = March 30, 2010 |accessdate = April 18, 2010 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100419024047/http://articles.latimes.com/2010/mar/30/nation/la-na-obama-college31-2010mar31 |archivedate = April 19, 2010 }}</ref><ref>{{cite news |url = http://voices.washingtonpost.com/44/2010/03/obama-signs-higher-education-m.html |work = The Washington Post |accessdate = April 12, 2010 |title = Obama signs higher-education measure into law |last = Branigin |first = William |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120111164121/http://voices.washingtonpost.com/44/2010/03/obama-signs-higher-education-m.html |archivedate = იანვარი 11, 2012 }}</ref> [[File:Obama cabinet meeting 2009-11.jpg|thumb|ობამა და მისი მინისიტრთა კაბინეტი. 23 ნოემბერი, 2009.]] 2010 წლის აპრილში, ობამამ გამოაცხადა, რომ გეგმავდა ცვლილებებს ეროვნული კოსმოსური სააგენტოს საქმიანობაშიც. კერძოდ, მთვარეზე კიდევ ერთი მისიის გაშვების მაგივრად, ობამამ დაავალა სააგენტოს, ემუშავა რაკეტების ახალი ტიპის შექმნაზე, დაეწყო [[მარსი|მარსზე]] გასაფრენად მზადება და ყურადღება გაემახვილებინა მიმდინარე მისიებზე საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურზე.<ref>{{cite news |author = Robert Block, Robert |author2 = Mark K. Matthews |url = http://articles.latimes.com/2010/jan/27/nation/la-na-nasa-budget27-2010jan27 |title = White House won't fund NASA moon program |quote = President Obama's budget proposal includes no money for the Ares I and Ares V rocket or Constellation program. Instead, NASA would be asked to monitor climate change and develop a new rocket |date = January 27, 2010 |work = Los Angeles Times |accessdate = January 30, 2011 }}</ref> 2011 წელს, კონგრესის ორივე პალატის წინაშე გამოსვლისას, ობამამ ფოკუსირება მოახდინა განათლებასა და ონივაციებზე. მან ხაზი გაუსვა ინოვაციური ეკონომიკის მნიშვნელობას, რომელსაც, მისი აზრით, აშშ გლობალურ დონეზე უფრო კონკურენტუნარიანი უნდა გაეხადა. ობამამ აგრეთვე განაცხადა, რომ ხუთი წლის განმავლობაში, აღარ გაიზრდებოდა შიდა ხარჯები, გაუქმდებოდა საგადასახადო ტვირთის შემსუბუქება ნავთობ-კომპანიებზე და ყველაზე მდიდარი ამერიკელებისთვის. ობამამ აგრეთვე ისაუბრა ჯანდაცვის მომსახურებებზე ფასის დაწევაზე. მან ასევე დადო პირობა, რომ 2015 წლისთვის აშშ-ში 1 მილიონი ელექტრომობილი იქნებოდა, რომელთა 80 პროცენტიც „სუფთა“ ელექტროენერგიით მომარაგდებოდა.<ref>{{cite news |title = Obama Pushes Innovation in Tech-Heavy State of the Union |work = PC Magazine |date = January 25, 2011 |first = Chloe |last = Albanesius |url = https://www.pcmag.com/article2/0,2817,2376242,00.asp |accessdate = May 17, 2011 }}</ref><ref>{{cite news |first = Anne E. |last = Kornblut |author2 = Wilson, Scott |title = State of the Union 2011: 'Win the future,' Obama says |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2011/01/25/AR2011012504068.html |date = January 26, 2011 |work = The Washington Post |accessdate = May 18, 2011 }}</ref> ==== ლგბტ საზოგადოების უფლებები ==== 2009 წლის 8 ოქტომბერს, ობამამ ხელი მოაწერა [[მეტიუ შეპარდი]]ს და [[ჯეიმზ ბიორდი]]ს ზიზღის ნიადაგზე ჩადენილი დანაშაულების პრევენციის აქტს, რომელმაც გააფართოვა 1969 წელს მიღებული აშშ-ის ფედერალური კანონი ზიზღის ნიადაგზე ჩადენილ დანაშაულებთან დაკავშირებით და ნიადაგთა ნუსხაში შეიყვანა სქესი, სექსუალური ორიენტაცია, გენდერული იდენტობა ან ინვალიდობა.<ref>{{cite news |url=http://edition.cnn.com/2009/POLITICS/10/28/hate.crimes/ |title=Obama signs hate crimes bill into law |publisher=CNN |date=October 28, 2009 |accessdate=October 12, 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190308014835/http://edition.cnn.com/2009/POLITICS/10/28/hate.crimes/ |archivedate=მარტი 8, 2019 }}</ref> 2009 წლის 30 ოქტომბერს, ობამამ მოხსნა აკრძალვა, რომლის თანახმადაც აივ-ინფექციით დაავადებულებს ეკრძალებოდათ აშშ-ში მოგზაურობა.<ref>Preston, Julia (October 30, 2009),[https://www.nytimes.com/2009/10/31/us/politics/31travel.html "Obama Lifts a Ban on Entry Into U.S. by H.I.V.-Positive People"], ''The New York Times''. Retrieved February 8, 2017.</ref> 2010 წლის 22 დეკემბერს, ობამამ ხელი მოაწერა „Don't Ask, Don'Tell“-ის პოლიტიკის გაუქმების აქტს. პოლიტიკა, მიღებული 1993 წელს, ითვალისწინებს, რომ ლესბოსელებს და გეებს არ ჰქონდათ უფლება აშშ-ის შეიარაღებულ ძალებში ღიად ემსახურათ.<ref>{{cite web |author = Lee, Jesse |url = http://www.whitehouse.gov/blog/2010/12/22/president-signs-repeal-dont-ask-dont-tell-out-many-we-are-one |title = The President Signs Repeal of "Don't Ask Don't Tell": "Out of Many, We Are One" |publisher = The White House |accessdate = December 22, 2010 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20101225051110/http://www.whitehouse.gov/blog/2010/12/22/president-signs-repeal-dont-ask-dont-tell-out-many-we-are-one |archivedate = December 25, 2010 |date = December 22, 2010 }}</ref> „Don't Ask, Don'Tell“-ის გაუქმება ობამას 2008 წლის კამპანიის ერთ-ერთი დაპირება იყო.<ref>{{cite news |url = https://www.theguardian.com/world/2010/dec/22/obama-repeals-dont-ask-dont-tell |title = 'Don't ask, don't tell' repealed as Obama signs landmark law |work = The Guardian |location = London |date = December 22, 2010 |accessdate = June 2, 2018 |<!--archiveurl = https://web.archive.org/web/20101223060037/http://www.guardian.co.uk/world/2010/dec/22/obama-repeals-dont-ask-dont-tell |archivedate = December 23, 2010--> }}</ref><ref>{{cite news |url = http://www.washingtontimes.com/news/2008/nov/21/obama-to-delay-repeal-of-dont-ask-dont-tell/ |title = Obama to delay 'don't ask, don't tell' repeal |first= Rowan|last= Scarborough|work = The Washington Times |date = November 21, 2008 |accessdate = December 22, 2010 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110125182154/http://www.washingtontimes.com/news/2008/nov/21/obama-to-delay-repeal-of-dont-ask-dont-tell/ |archivedate = January 25, 2011 }}</ref> 2016 წელს, პენტაგონმა აგრეთვე მოხსნა აკრძალვა, რომელიც ჯარში ღიად მსახურობის უფლებას [[ტრანსგენდერები|ტრანსგენდერებს]] არ აძლევდა.<ref name=TransBan1>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/us-news/2016/jun/30/us-military-ends-ban-transgender-service-members|title=US military ends ban on transgender service members|work=The Guardian|date=June 30, 2016}}</ref> 1996 წელს, ილინოისის სენატში მისთვის პირველი არჩევნების დროს, ობამამ განაცხადა, რომ ემხრობოდა ერთსქესიანთა ქორწინების ლეგალიზაციას.<ref name="WCT0114">{{cite news |last = Baim |first = Tracy |title = Windy City Times exclusive: Obama's Marriage Views Changed. WCT Examines His Step Back |url = http://www.windycitymediagroup.com/lgbt/Windy-City-Times-exclusive-Obamas-Marriage-Views-Changed-WCT-Examines-His-Step-Back/20524.html |accessdate = May 10, 2012 |newspaper = Windy City Times |date = January 14, 2009 }}</ref> 2004 წელს, უკვე აშშ-ის სენატში კენჭის ყრისას, ობამამ განაცხადა, რომ მართებულად მიაჩნდა სამოქალაქო კავშირები და შიდა პარტნიორობა, მაგრამ არა ქორწინება.<ref name="WCT0204">{{cite news |last = Baim |first = Tracy |title = Obama Seeks U.S. Senate seat |url = http://www.windycitymediagroup.com/gay/lesbian/news/ARTICLE.php?AID=3931 |accessdate = May 10, 2012 |newspaper = Windy City Times |date = February 4, 2004 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120514034445/http://www.windycitymediagroup.com/gay/lesbian/news/ARTICLE.php?AID=3931 |archivedate = მაისი 14, 2012 }}</ref> 2008 წელს, უკვე საპრეზიდენტო კამპანიის დროს, ობამამ განაცხადა: „მჯერა, რომ ქორწინება კაცსა და ქალს შორის არის. ერთსქესიანთა ქორწინებას მხარს არ ვუჭერ“.<ref>{{Cite news|url=https://www.politifact.com/truth-o-meter/statements/2012/may/11/barack-obama/president-barack-obamas-shift-gay-marriage/|title=President Barack Obama's shifting stance on gay marriage|work=@politifact|access-date=November 28, 2018|language=en}}</ref> 2012 წლის 9 მაისს, უკვე მეორე საპრეზიდენტო კამპანიის დროს, ობამამ განაცხადა, რომ მისი შეხედულებები შეიცვალა და ის უკვე მხარს უჭერდა ერთსქესიანთა ქორწინებას. ამგვარად, ობამა გახდა აშშ-ის პირველი მოქმედი პრეზიდენტი, რომელიც ერთსქესიანთა ქორწინებას ემხრობოდა.<ref>{{cite news |url = http://www.cbsnews.com/8301-503544_162-57431122-503544/obama-backs-same-sex-marriage/ |title = Obama backs same-sex marriage |publisher = [[CBS News]] |date = May 9, 2012 |accessdate = May 9, 2012 }}</ref><ref name="The Huffington Post">{{cite news |url = http://www.huffingtonpost.com/2012/05/09/obama-gay-marriage_n_1503245.html |title = Obama Backs Gay Marriage |author = Stein, Sam |date = May 9, 2012 |work = HuffPost |publisher = AOL Inc |accessdate = July 5, 2015 }}</ref> [[File:Celebrating a new America -lovewins 58242 (18588276403).jpg|thumb|თეთრი სახლი განათებული ცისარტყელას ფერებში უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილების შემდეგ. 26 ივნისი, 2015.]] მისი მეორე ინაუგურაციის დროს, ობამა გახდა პირველი მოქმედი პრეზიდენტი,<ref name="NYT20130121" /> რომელმაც ლგბტ ამერიკელების თანასწორობა ახსენა: „ჩვენი გზა ვერ იქნება სრული მანამ, სანამ ჩვენ ჰომოსექსუალ ძმებს და დებს კანონი ყველა სხვის მსგავსად არ ექცევა — თუ ჩვენ მართლაც თანასწორნი ვართ შექმნილი, მაშინ სიყვარული, რომელიც სხვის მიმართ გვაქვს, ასევე თანასწორი უნდა იყოს“. ეს იყო პირველი შემთხვევა, როდესაც პრეზიდენტმა საინაუგურაციო მიმართვაში სიტყვა „ჰომოსექსუალი“ ან ჰომოსექსუალთა უფლებები მოიხსენია.<ref>{{cite news |last = Robillard |first = Kevin |title = First inaugural use of the word 'gay' |url = http://www.politico.com/story/2013/01/first-inaugural-use-of-the-word-gay-86499.html |accessdate = January 21, 2013 |publisher = Politico |date = January 21, 2013 }}</ref><ref>{{cite news |title = Obama Inauguration Speech Makes History With Mention of Gay Rights Struggle, Stonewall Uprising |url = http://www.huffingtonpost.com/2013/01/21/obama-inauguration-speech-stonewall-gays_n_2520962.html |work = HuffPost |accessdate = January 21, 2013 |first = Noah |last = Michelson |date = January 21, 2013 }}</ref> 2013 წელს, ობამას ადმინისტრაციამ მოუწოდა აშშ-ის უზენაეს სასამართლოს, სხვადასხვა საქმეებში ერთსექსიანი წყვილების სასარგებლოდ მიეღო გადაწყვეტილება (ჰოლინგსუორტი პერის წინააღმდეგ<ref name="huffpo-amicus">{{cite news |url = http://www.huffingtonpost.com/2013/02/28/obama-gay-marriage_n_2783912.html |title = Obama Administration: Gay Marriage Ban Unconstitutional In Prop. 8 Supreme Court Case |last = Reilly |first = Ryan J. |date = February 28, 2013 |work = [[HuffPost]] |accessdate = April 21, 2013 }}</ref> და აშშ უინძორის წინააღმდეგ<ref name="cnn-amicus">{{cite news |url = http://www.cnn.com/2013/02/22/politics/supreme-court-marriage |title = Obama administration weighs in on defense of marriage law |last = Mears |first = Bill |date = February 27, 2013 |publisher = CNN |accessdate = April 21, 2013 }}</ref>). 2015 წელს, მას შემდეგ რაც უზენაესმა სასამართლომ მიიღო გადაწყვეტილება, რომ ერთსქესიანთა ქორწინება ფუნდამენტური უფლება იყო (ობერგფელი ჰოდჯის წინააღმდეგ), ობამამ განაცხადა: „ეს გადაწყვეტილება მხოლოდ აძლიერებს რწმენას, რომელიც მილიონობით ამერიკელს აქვს გულში: როდესაც ყველა ამერიკელს თანასწორად ექცევიან, ყველა ჩვენთაგანი უფრო თავისუფალია“.<ref name="remarksDecision">{{cite web |url = https://www.whitehouse.gov/the-press-office/2015/06/26/remarks-president-supreme-court-decision-marriage-equality |title = Remarks by the President on the Supreme Court Decision on Marriage Equality |publisher = The White House |accessdate = October 25, 2015 |date = June 26, 2015 }}</ref> 2015 წლის 30 ივლისს, თეთრმა სახლმა შეცვალა პოლიტიკა შიდსთან მიმართებაში. კერძოდ, დაავადება ოფიციალურ დონეზე მიება ჯანდაცვას.<ref>[http://www.hrc.org/press/obama-administration-releases-revised-national-hiv-and-aids-strategy "Obama Administration Releases Revised National HIV and AIDS Strategy"], Human Rights Campaign. July 30, 2015. Retrieved February 8, 2017</ref> ==== თეთრი სახლის მრჩეველთა ჯგუფები ==== 2009 წლის 11 მარტს, ობამამ შექმნა თეთრი სახლის საბჭო ქალთა და გოგონათა საკითხებში. საბჭო შეიქმნა აღმასრულებელი ბრძანება 13506-ით.<ref name="Executive">''Executive Order 13506'', Washington, DC: President Barack Obama, The White House, March 11, 2009, Obama, B.. Retrieved January 27, 2014.</ref> საბჭოს თავმჯდომარედ დაინიშნა ობამას უფროსი მრჩეველი [[ვალერი ჯარეტი]].<ref name="Sexualassault">{{cite web |url = http://www.whitehouse.gov/blog/2014/01/22/renewed-call-action-end-rape-and-sexual-assault |title = A renewed call to action to end rape and sexual assault |accessdate = September 13, 2014 |date = January 23, 2014 }}</ref> ობამას ინიციატივით, შეიქმნა თეთრი სახლის ოპერატიული ჯგუფი, რომელიც მიზნად ისახავდა მოსწავლეთა და სტუდენტების დაცვას სექსუალური შევიწროებისგან. შესაბამის მემორანდუმს ობამამ ხელი 2014 წლის 22 იანვარს მოაწერა.<ref name="Sexualassault" /><ref name="Memo">{{cite web |url = http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2014/01/22/memorandum-establishing-white-house-task-force-protect-students-sexual-a |title = Memorandum: Establishing White House Task Force to Protect Students from Sexual Assault |accessdate = September 13, 2014 |date = January 22, 2014 }}</ref><ref name="Freedom">{{cite web |url = http://www.msnbc.com/morning-joe/obama-we-have-power-end-sexual-assaults |title = Obama admin: Freedom from sexual assault a basic human right |publisher = MSNBC |accessdate = September 13, 2014 |date = January 22, 2014 }}</ref> ჯგუფის თანათავმჯდომარეები იყვნენ ვიცე-პრეზიდენტი [[ჯო ბაიდენი]] და კვლავ ვალერი ჯარეტი.<ref name="Memo" /> ჯგუფის შექმნის იდეა მოდიოდა ქალთა და გოგონათა საკითხების თეთრი სახლის საბჭოსგან და ვიცე-პრეზიდენტის ადმინისტრაციისგან.<ref name="Report">[http://www.sapr.mil/public/docs/research/201401_WhiteHouse_CouncilonWomenandGirls_RapeandSexualAssault.pdf "Rape and sexual assault: A renewed call to action"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140402015447/http://www.sapr.mil/public/docs/research/201401_WhiteHouse_CouncilonWomenandGirls_RapeandSexualAssault.pdf |date=2014-04-02 }}, ''White House Council on Women and Girls'', Washington, D.C.: White House Council on Women and Girls & Office of the Vice President, January 2014. Retrieved June 10, 2014.</ref> ==== ეკონომიკური პოლიტიკა ==== [[File:20090124 WeeklyAddress.ogv|thumbtime=1:3|thumb|ობამა პირველი საპრეზიდენტო მიმართვა, რომელშიც ის ეკონომიკაზე საუბრობს. 2009 წლის 24 იანვარი.]] 2009 წლის 17 თებერვალს, ობამამ ხელი მოაწერა [[ამერიკის აღორძინებისა და რეინვესტირების აქტი (2009)|ამერიკის აღორძინებისა და რეინვესტირების აქტს]], 787 მილიარდი დოლარის მოცულობის ეკონომიკური სტიმულირების კანონპროექტს, რომლის მიზანიც იყო აშშ-ის ეკონომოკის აღორძინება მსოფლიო რეცესიის შემდეგ.<ref>{{cite news |url = http://www.cnn.com/2009/POLITICS/02/13/stimulus/index.html |title = Stimulus package en route to Obama's desk |accessdate = March 29, 2009 |publisher = CNN |date = February 14, 2009 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090330094958/http://www.cnn.com/2009/POLITICS/02/13/stimulus/index.html |archivedate = March 30, 2009 |url-status = live }}</ref> კანონპროექტით გათვალისწინებული იყო ფედერალური ხარჯების ზრდა ჯანდაცვაზე, ინფრასტრუქტურაზე, განათლებაზე, სხვადასხვა საგადასახადო შემცირებაზე, შემაგულიანებელ ნაბიჯებზე და კონკრეტული პირების პირდაპირ დახმარებაზე.<ref name="direct assistance">{{cite news |url=http://www.cnn.com/2009/POLITICS/02/17/obama.stimulus.remarks/ |title = Obama's remarks on signing the stimulus plan |access-date = February 17, 2009 |publisher = CNN |date = February 17, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090220074825/http://www.cnn.com/2009/POLITICS/02/17/obama.stimulus.remarks/ |archive-date = February 20, 2009 |url-status=live }}</ref> [[File:U.S. Total Deficits vs. National Debt Increases 2001-2010.png|thumb|აშშ-ის ფედეერალური ბიუჯეტის დეფიციტები და ეროვნული ვალის ზრდა, 2001–16.]] მარტში, ობამას ფინანსთა მინისტრმა, [[ტიმოთი გეითნერი|ტიმოთი გეითნერმა]] გადადგა სხვა ნაბიჯები ფინანსურ კრიზისთან გასამკლავებლად.<ref name="markets opened">{{cite news |title = U.S. Expands Plan to Buy Banks' Troubled Assets |date = March 23, 2009 |work = The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2009/03/24/business/economy/24bailout.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20090325043723/http://www.nytimes.com/2009/03/24/business/economy/24bailout.html |archive-date=March 25, 2009 |url-access=limited |url-status=live |first1 = Edmund L. |last1 = Andrews |first2 = Eric |last2 = Dash |access-date = April 12, 2010 }} * {{cite news |title = Wall Street soars 7% on bank plan debut |date = March 23, 2009 |work = Reuters |url=https://www.reuters.com/article/businessNews/idUSTRE52H2FA20090323 }}</ref> ობამა ჩაერია აუტოინდუსტრიის პრობლემებში და 2009 წლის მარტში,<ref>{{cite news|title=White House questions viability of GM, Chrysler |date=March 30, 2009 |work=HuffPost |url=http://www.huffingtonpost.com/2009/03/30/obama-denies-bailout-fund_n_180563.html |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090407010806/http://www.huffingtonpost.com/2009/03/30/obama-denies-bailout-fund_n_180563.html |archivedate=April 7, 2009 }}</ref> გაუხანგრძლივა სესხები „[[General Motors]]“-ს და „[[Chrysler]]“-ს. მომავალი თვეების განმავლობაში, თეთრმა სახლმა დაადგინა პირობები ორივე ფირმის ბანკროტად გამოცხადებისთვის. ადმინისტრაცია ჩაერია „[[Chrysler]]“-ის მიყიდვაში „[[Fiat]]“-სთვის<ref>{{cite news |title = Chrysler and Union Agree to Deal Before Federal Deadline |url = https://www.nytimes.com/2009/04/27/business/27chrysler.html |work = The New York Times |first1 = Nick |last1 = Bunkley |first2 = Bill |last2 = Vlasic |date = April 27, 2009 |accessdate = April 12, 2010 }}</ref> და „[[General Motors]]“-ის რეორგანიზაციაში, რის სედეგადაც აშშ-ის მთავრობამ ფირმის აქციების 60% მიიღო, ხოლო კანადის მთავრობამ — 12%.<ref>{{cite web|title=GM Begins Bankruptcy Process With Filing for Affiliate |first1=John |last1=Hughes |first2=Caroline |last2=Salas |first3=Jeff |last3=Green |first4=Bob |last4=Van Voris |url=http://bloomberg.com/apps/news?pid=20601087&sid=aw4F_L7E4xYg |website=[[Bloomberg News]] |date=June 1, 2009 |accessdate=July 5, 2015 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100613163056/http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601087 |archivedate=June 13, 2010 }}</ref> 2009 წლის ივნისში, ობამა უკმაყოფილო იყო ეკონომიკური აღორძინების სიჩქარით და მოუწოდა მინისტრთა კაბინეტს, ზრდისთვის და ინვესტიციების გაზრდისთვის აუცილებელი ზომები მიეღო.<ref name="Christopher Conkey and Louise Radnofsky">{{cite news |title = Obama Presses Cabinet to Speed Stimulus Spending |date = June 9, 2009 |work = The Wall Street Journal |publisher = News Corp |url = https://www.wsj.com/articles/SB124445867883193821 |first1 = Christopher |last1 = Conkey |first2 = Louise |last2 = Radnofsky |accessdate = July 5, 2015 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130726203047/http://online.wsj.com/article/SB124445867883193821.html |archivedate = ივლისი 26, 2013 }}</ref> მან ასევე ხელი მოაწერა მანქანებზე ფასდაკლების სისტემის კანონს, რომელმაც დროებითი პოზიტიური გავლენა იქონია ეკონომიკაზე.<ref>{{cite news |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/08/20/AR2009082002699.html |title = U.S. Says 'Cash for Clunkers' Program Will End on Monday |author = Dana Hedgpeth |work = The Washington Post |date = August 21, 2009 |accessdate = March 26, 2010 }}</ref><ref>{{cite news |url = http://www.time.com/time/business/article/0,8599,1918692,00.html |title = Was Cash for Clunkers a Success? |author = Joseph R. Szczesny |work = Time |date = August 26, 2009 |accessdate = March 26, 2010 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100512154635/http://www.time.com/time/business/article/0,8599,1918692,00.html |archivedate = მაისი 12, 2010 }}</ref><ref>{{cite journal |last1 = Mian |first1 = Atif R. |first2 = Amir |last2 = Sufi |title = The Effects of Fiscal Stimulus: Evidence from the 2009 'Cash for Clunkers' Program |date = September 1, 2010 |ssrn = 1670759 |doi = 10.2139/ssrn.1670759 |issn = 1556-5068}}</ref> ობამასა და [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ბუშის]] ადმინისტრაციებმა, [[აშშ-ის ფინანსთა სამინისტრო|ფინანსთა სამინისტროს]] და [[აშშ-ის ფედერალური სარეზერვო სისტემა|ფედერალური რეზერვის]] სესხების გარანტიებიეს ხარჯზე, მოახდინეს ხარჯვის ავტორიზაცია. ეს გარანტიები მოიცავდნენ დაახლოებით 11,5 ტრილიონ [[აშშ დოლარი|ამერიკულ დოლარს]], თუმცა, 2009 წლის ნოემბერში მხოლოდ 3 ტრილიონი იყო დახარჯული.<ref>{{cite news |title = CNNMoney.com's bailout tracker |publisher=CNNMoney |page = 20 |volume = 06 |url = http://money.cnn.com/news/storysupplement/economy/bailouttracker/ |accessdate = March 26, 2010 |author = Goldman, David |date = April 6, 2009 }}</ref> ობამასა და კონგრესის საბიუჯეტო სამსახურის მონაცემებით, 2010 წლის ფისკალური წლის საბიუჯეტო დეფიციტი იქნებოდა 1,5 ტრილიონი დოლარი, ანუ [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს (მშპ) 10,6 პროცენტს. 2009 წელს, დეფიციტი შეადგენდა 1,4 ტრილიონ დოლარს, ანუ მთლიანი შიდა პროდუქტის (მშპ) 9,9 პროცენტს.<ref>{{cite news |last = Montgomery |first = Lori |title = Federal budget deficit to exceed $1.4&nbsp;trillion in 2010 and 2011 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/07/23/AR2010072304101.html |work = The Washington Post |accessdate = July 29, 2010 |date = July 24, 2010 }}</ref><ref>{{cite news |first2 = Jeff |last2 = Mason |first = Alister |last = Bull |title = Obama's 2010 budget: deficit soars amid job spending |url = https://www.reuters.com/article/idUSTRE60U00220100201 |agency = Reuters |accessdate = July 29, 2010 |date = February 1, 2010 }}</ref> 2011 წლისთვის, ადმინისტრაციის პროგნოზებით, დეფიციტი შემცირდებოდა 1,34 ტრილიონ დოლარამდე, ხოლო ათწლიანი დეფიციტი მთლიანობაში იქნებოდა 8,53 ტრილიონი დოლარი, ანუ მშპ-ის 90%.<ref>{{cite news |last = Dickson |first = David M. |title = CBO report: Debt will rise to 90% of GDP |url = http://www.washingtontimes.com/news/2010/mar/26/cbos-2020-vision-debt-will-rise-to-90-of-gdp/?page=1 |work = The Washington Times |agency = Associated Press |accessdate = July 29, 2010 |date = March 26, 2010 }}</ref> 2014 წლის თებერვალში, გაიზარდა აშშ-ის ეროვნული ვალის ლიმიტი 17,2 ტრილიონ ამერიკულ დოლარამდე.<ref>{{cite news |last = Sahadi |first = Jeanne |title = Where's the debt ceiling now? |url = http://money.cnn.com/2014/02/11/news/economy/debt-ceiling-reset/ |accessdate = March 21, 2014 |publisher = CNN |date = February 12, 2014 }}</ref> 2011 წლის 2 აგვისტოს, კონგრესში ხანგრძლივი კამათს შემდეგ, ობამამ ხელი მოაწერა ორივე პარტიის მიერ მხარდაჭერილ კანონს ბიუჯეტის კონტროლის შესახებ. კანონმა დააწესა შეზღუდვები დისკრეციონალურ ხარჯვაზე 2021 წლამდე, დააწესა პროცედურა ვალის ლიმიტის გაზრდის შესახებ, შექმნა კონგრესის ორივე პალატის არჩევითი კომიტეტი დეფიციტის შემცირებაზე.<ref>{{cite web |author = NBC's Sylvie Stein |url = http://firstread.msnbc.msn.com/_news/2011/08/02/7231805-a-breakdown-of-the-debt-limit-legislation |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120114001916/http://firstread.msnbc.msn.com/_news/2011/08/02/7231805-a-breakdown-of-the-debt-limit-legislation |archivedate = January 14, 2012 |title = First Read&nbsp;– A breakdown of the debt-limit legislation |publisher = MSNBC |accessdate = August 3, 2011 }}</ref> კანონპროექტის მიღების შედეგად, ამერიკის მთავრობამ მოახერხა, არ გამოეცხადებინა დეფოლტი თავის მოვალეობებზე.<ref>{{cite web |url = http://www.msnbc.msn.com/id/43967924/ns/politics-capitol_hill/ |title = House passes debt ceiling bill |publisher = MSNBC |date = March 8, 2011 |accessdate = August 3, 2011 }}</ref> == კომენტარები == {{Reflist|group=კომ.|30em}} == რესურსები ინტერნეტში == * {{Instagram}} * {{Facebook}} * [https://www.britannica.com/biography/Barack-Obama ენციკლოპედია „ბრიტანიკა“] * {{imdb|1682433}} * [https://web.archive.org/web/20090122102439/http://www.whitehouse.gov/administration/president_obama/ აშშ-ის პრეზიდენტ ბარაკ ობამას ბიოგრაფია] == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{აშშ-ის პრეზიდენტები}} {{ობამას კაბინეტი}} {{ნობელის პრემია 2009}} {{ნობელის პრემია მშვიდობის განმტკიცებაში}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:ობამა, ბარაკ}} [[კატეგორია:დაბადებული 4 აგვისტო]] [[კატეგორია:დაბადებული 1961]] [[კატეგორია:აშშ-ის პრეზიდენტები]] [[კატეგორია:აშშ-ის სენატორები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები მშვიდობის განმტკიცებაში]] o4k904oe9ko3ymt5yw60aunfgtnpoy5 4816035 4816031 2025-06-17T20:06:20Z Jaba1977 3604 4816035 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = ბარაკ ობამა<br/>Barack Obama | სურათი = President Barack Obama.jpg | სურათის ზომა = 250px | ხელმოწერა = Barack Obama signature.svg | თანამდებობა დაიკავა = [[20 იანვარი]], [[2009]] | თანამდებობა დატოვა = [[20 იანვარი]], [[2017]] | ვიცე-პრეზიდენტი = [[ჯო ბაიდენი]] | წინამორბედი = [[ჯორჯ უოკერ ბუში]] | მემკვიდრე = [[დონალდ ტრამპი]] | დაბადების თარიღი = [[4 აგვისტო]], [[1961]] | დაბადების ადგილი = [[ჰონოლულუ]], [[ჰავაის შტატი|ჰავაი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | მოქალაქეობა = | ეროვნება = [[ამერიკელები|ამერიკელი]] | საარჩევნო ოლქი = | მეუღლე = [[მიშელ ობამა]] | პროფესია = [[იურისტი]] | რელიგია = [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტი]] | პარტია = [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატიული პარტია]] |ჯილდოები = {{ნობელის მედალი}} [[ნობელის პრემიის ლაურეატები მშვიდობის განმტკიცების დარგში|ნობელის მშვიდობის პრემია]], [[2009]] | რიგი = [[აშშ]]-ის [[აშშ-ის პრეზიდენტების სია|44-ე პრეზიდენტი]] | რიგი2 = [[აშშ-ის სენატი|სენატორი]] [[ილინოისი]]დან | თანამდებობა დაიკავა2 = [[3 იანვარი]], [[2005]] | თანამდებობა დატოვა2 = [[16 ნოემბერი]], [[2008]] | წინამორბედი2 = [[პიტერ ფიცჯერალდი]] | მემკვიდრე2 = [[როლანდ ბურისი]] | პრეზიდენტი2 = | რიგი3 = ილინოისის სენატის წევრი მე-13 ოლქიდან | თანამდებობა დაიკავა3 = [[8 იანვარი]], [[1997]] | თანამდებობა დატოვა3 = [[4 ნოემბერი]], [[2004]] | წინამორბედი3 = [[ალის პალმერი]] | მემკვიდრე3 = [[ქუამ რაოული]] | პრეზიდენტი3 = | რიგი4 = | თანამდებობა დაიკავა4 = | თანამდებობა დატოვა4 = | წინამორბედი4 = | მემკვიდრე4 = | პრეზიდენტი4 = | რიგი5 = | თანამდებობა დაიკავა5 = | თანამდებობა დატოვა5 = | წინამორბედი5 = | მემკვიდრე5 = | პრეზიდენტი5 = }} '''ბარაკ ჰუსეინ ობამა''' II ({{lang-en|Barack Hussein Obama II}}; დ. [[4 აგვისტო]], [[1961]], [[ჰონოლულუ]], [[ჰავაის შტატი|ჰავაი]], [[აშშ]]) — ამერიკელი იურისტი და [[პოლიტიკოსი]]-[[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატი]], [[აშშ]]-ის [[აშშ-ის პრეზიდენტი|44-ე]] პრეზიდენტი 2009–2017 წლებში. პირველი [[აფრო-ამერიკელები|აფრო-ამერიკელი]], რომელიც აშშ-ის პრეზიდენტად აირჩიეს. პრეზიდენტობამდე, წარმოადგენდა [[ილინოისი]]ს შტატს [[აშშ-ის სენატი|აშშ-ის სენატში]] 2005–2008 წლებში. ობამა დაიბადა ქალაქ [[ჰონოლულუ]]ში, [[ჰავაის შტატი|ჰავაის შტატში]]. 1983 წელს დაამთავრა [[კოლუმბიის უნივერსიტეტი]], რის შემდეგაც მუშაობდა ჩიკაგოში ადგილობრივი მოსახლეობის ინტერესების დამცველად. 1988 წელს, ჩაირიცხა [[ჰარვარდის უნივერსიტეტი]]ს იურიდიულ ფაკულტეტზე, იყო გაზეთ „Harvard Law Review“-ის პირველი შავკანიანი პრეზიდენტი. ჰარვარდის დამთავრების შემდეგ, გახდა სამოქალაქო უფლებების დამცველი ადვოკატი, ასწავლიდა [[ჩიკაგოს უნივერსიტეტი]]ს იურიდიულ ფაკულტეტზე კონსტიტუციურ კანონებს. წარმოადგენდა მე-13 ოლქს შტატ [[ილინოისი]]ს სენატში 1997–2004 წლებში, სანამ აირჩევდნენ აშშ-ის სენატში. მიიღო მთელი ქვეყნის ყურადღება 2004 წლის მარტში პრაიმერის გამარჯვების შემდეგ, კვლავ მიიქცია ყურადრება 2004 წლის ივლისში დემოკრატიული პარტიის ნაციონალური კონვენციაზე გამოსვლით და ნოემბერში არჩევნებში გამარჯვებით. 2008 წელს, გახდა დემოკრატიული პარტიის კანდიდატი საპრეზიდენტო არჩევნებზე, მას შემდეგ რაც ერთწლიანი დაძაბული ბრძოლის შემდეგ პრაიმერში დაამარცხა [[ჰილარი კლინტონი]]. ნოემბერში, უკან ჩამოიტოვა რესპუბლიკელთა კანდიდატი [[ჯონ სიდნი მაკ-კეინი]] და აირჩა აშშ-ს პრეზიდენტად; მისი ინაუგურაცია ჩატარდა 2009 წლის 20 იანვარს. ცხრა თვის შემდეგ, დასახელდა ნობელის მშვიდობის პრემიის ლაურეატად. თანამდებობაზე ყოფნის პირველი ორი წლის განმავლობაში, ობამა ხელი მოაწერა არაერთ მნიშვნელოვან კანონპროექტს: [[პაციენტთა დაცვისა და ხელმისაწვდომი ჯანდაცვის აქტი|პაციენტთა დაცვისა და ხელმისაწვდომი ჯანდაცვის]] (ხშირად მოხსენიებული როგორც „Obamacare“ ან „ხელმისაწვდომი ჯანდაცვის აქტი“), [[დოდ–ფრენკის უოლ სტრიტის რეფორმის და მომხმარებელთა დაცვის აქტი|დოდ–ფრენკის უოლ სტრიტის რეფორმის და მომხმარებელთა დაცვის აქტებს]] და მხარი დაუჭირა [[Don't Ask, Don't Tell]]-ის პოლიტიკის გაუქმებას. ხელი მოაწერა [[ამერიკის აღორძინებისა და რეინვესტირების აქტი (2009)|ამერიკის გამოჯანმრთელებისა და რეინვესტირების]], საგადასახადო ტვირთის შემსუბუქების აქტს, უმუშევრობის დაზღვევის რეავტორიზაციას და სამუშაო ადგილების შექმნის 2010 წლის აქტს. ეროვნული ვალის ლიმიტებთან დაკავშირებით ხანგრძლივი დებატების შემდეგ, ხელი მოაწერა ბიუჯეტის კონტროლის და ამერიკელ გადასახადების გადამხდელთა ტვირთის შემსუბუქების აქტებს. საგარეო პოლიტიკაში, გაზარდა ამერიკული კონტინგენტი [[ავღანეთი|ავღანეთში]], [[რუსეთი|რუსეთთან]] ერთად შეამცირა ბირთვული იარაღის რაოდენობა და გამოიყვანა ამერიკული ჯარი [[ერაყი]]დან. ამასთან ერთად, გასცა ლიბიის მმართველის, [[მუამარ კადაფი]]ს წინააღმდეგ სამხედრო ოპერაციების ჩატარების ბრძანება. მისივე ბრძანებებით ჩატარდა სამხედრო ოპერაციები, რომელთა შედეგადაც შედგა [[ოსამა ბინ ლადენი]]ს და [[ალ-ქაიდა]]ს სასარგებლოდ ოპერატიულ მუშაობაში [[ანვარ ალ-ავლაკი]]ს ლიკვიდაცია. ობამამ მინაწილეობა მიიღო [[აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნები (2012)|2012 წლის აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში]], დაამარცხა რესპუბლიკელთა კანდიდატი [[მიტ რომნი]]; მისი მეორე ინაუგურაცია შედგა 2013 წლის 20 იანვარს. მეორე საპრეზიდენტო ვადის დროს, ობამა აქტიურად ცდილობდა ლგბტ-საზოგადოების უფლებების დაცვას. მისი ადმინისტრაცია ურჩევდა აშშ-ის უზენაეს სასამართლოს, არაკონსტიტუციურად ეცნო ერთსქესიანთა ქორწინების აკრძალვა. უზენაესმა სასამართლომ ობერგფელისა და ჰოდჯის საქმის განხილვის შემდეგ, არაკონსტიტუციურად ცნო ერთსქესიანთა ქორწინების აკრძალვა. ობამა მხარს უჭერდა ცეცხლსასროლი იარაღის კონტროლს სენდი ჰუქის სკოლაში სროლის საპასუხოდ. ობამამ აგრეთვე გამოსცა რამდენიმე აღმასრულებელი ბრძანება, რომლებიც ძირითადად ეხებოდა კლიმატის ცვლილებასა და იმიგრაციას. საგარეო პოლიტიკაში, ობამამ კვლავ გასცა ერაყში სამხედროების დისლოცირების ბრძანება, განაგრძო ავღანეთში აშშ-ის ოპერაციების დასრულების პროცესი, მონაწილეობა მიიღო პარიზის შეთანხმების შექმნა-გავრცელებაში, წამოაყენა ყირიმსა და უკრაინაში ინტერვენციის გამო რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების შემოღების ინიციატივა, მოახდინა [[კუბა]]სთან ურთიერთობების ნორმალიზაცია. მისი პრეზიდენტობის დროს, აშშ-ის რეპუტაცია მსოფლიოს მასშტაბით საკმაოდ გაუმჯობესდა.<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/graphics/national/obama-legacy/global-approval-rating.html|title=Most of the world doesn't actually see America the way Trump said it did|author1=Wan, William|author2=Scott Clement|website=The Washington Post|date=18 ნოემბერი, 2016}}</ref> მის პრეზიდენტობას ისტორიკოსები და საზოგადოება ძირითადად დადებითად აფასებენ. ობამამ პრეზიდენტის თანამდებობა დატოვა 2017 წლის 20 იანვარს, [[დონალდ ტრამპი]]ს ინაუგურაციის შემდეგ და ამჟამად ცხოვრობს აშშ-ის დედაქალაქში, [[ვაშინგტონი (კოლუმბიის ოლქი)|ვაშინგტონიში]].<ref>{{Cite news|url=http://news.gallup.com/poll/226994/obama-first-retrospective-job-approval-rating.aspx|title=Obama's First Retrospective Job Approval Rating Is 63%|last=Jones|first=Jeffrey M.|work=Gallup.com|date=15 თებერვალი, 2018|access-date=5 აპრილი, 2018|language=en-us}}</ref> 2018 წლის დეკემბერში, „Gallup“-ის გამოკითხვამ აჩვენა, რომ ობამა 11 წლის განმავლობაში ამერიკაში ყველაზე აღტაცებული მამაკაცი იყო.<ref>{{cite web|url=https://www.businessinsider.com/barack-and-michelle-obama-most-admired-men-women-gallup-2018-12|title=Barack and Michelle Obama top Gallup's list of most-admired men and women in the world, trouncing the Trumps|first=Jacob Shamsian|last=INSIDER|website=Business Insider|accessdate=2 იანვარი, 2019}}</ref> == ადრეული ცხოვრება == ბარაკ ობამა დაიბადა 1961 წლის 4 აგვისტოს<ref name="biography">{{cite web |year = 2008 |title = President Barack Obama |publisher = The White House |url = http://www.whitehouse.gov/administration/president-obama |accessdate = December 12, 2008 |url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20091026043047/http://www.whitehouse.gov/administration/president-obama |archivedate=October 26, 2009 }}</ref>, ქალებისა და ბავშვების კაპიოლანის სამედიცინო ცენტრში ქალაქ [[ჰონოლულუ]]ში, [[ჰავაის შტატი|ჰავაი]].<ref name="birth-certificate">{{cite web |date = April 27, 2011 |title = Certificate of Live Birth: Barack Hussein Obama II, August 4, 1961, 7:24 pm, Honolulu |url=https://obamawhitehouse.archives.gov/sites/default/files/rss_viewer/birth-certificate-long-form.pdf |access-date = March 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170303062746/https://obamawhitehouse.archives.gov/sites/default/files/rss_viewer/birth-certificate-long-form.pdf |via = [[NARA|National Archives]] |work = [[whitehouse.gov]] |archive-date = March 3, 2017 }}</ref><ref name="maraniss">{{cite news |author = Maraniss, David |date = August 24, 2008 |title = Though Obama had to leave to find himself, it is Hawaii that made his rise possible |newspaper = The Washington Post |page = A22 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/08/23/AR2008082301620.html |accessdate = October 28, 2008 }}</ref><ref>{{cite news |author = Nakaso, Dan |date = December 22, 2008 |title = Twin sisters, Obama on parallel paths for years |newspaper = [[The Honolulu Advertiser]] |page = B1 |url = http://the.honoluluadvertiser.com/article/2008/Dec/22/ln/hawaii812220320.html |accessdate = January 22, 2011 }}</ref> იგი არის ერთადერთი პრეზიდენტი, რომელიც 48 კონტინენტური შტატის გარეთ დაიბადა.<ref name="BarretoO'Bryant2013">{{cite book|last1=Barreto|first1=Amílcar Antonio|author2=Richard L. O'Bryant|title=American Identity in the Age of Obama|chapter-url=https://books.google.com/books?id=5VQVAgAAQBAJ&pg=PT18|accessdate=May 8, 2017|date=November 12, 2013|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-1-317-93715-9|pages=18–19|chapter=Introduction}}</ref> ობამას დედა იყო თეთრკანიანი, ხოლო მამა — შავკანიანი. დედამისი, [[ენ დანემი]] (1942–1995) დაიბარდა ქალაქ უიჩიტაში, [[კანზასი]]ს შტატში. მისი წინაპრები ძირითადად იყვნენ ინგლისიდან<ref>Obama (1995, 2004), p. 12.</ref>, თუმცა, მასში აგრეთვე ირეოდა ცოტაოდენი გერმანული, ირლანდიული, შოტლანდიური, შვეიცარიული და უელსური სისხლი.<ref>{{cite journal|author=Smolenyak, Megan Smolenyak |date=November–December 2008 |title=The quest for Obama's Irish roots |journal=Ancestry |volume=26 |issue=6 |pages=46–47, 49 |issn=1075-475X |url=https://books.google.com/books?id=ITgEAAAAMBAJ&pg=PA46 |accessdate=December 20, 2011 }} * {{cite news |author=Smolenyak, Megan |date=May 9, 2011 |title=Tracing Barack Obama's Roots to Moneygall |url=http://www.huffingtonpost.com/megan-smolenyak-smolenyak/tracing-barack-obamas-roo_b_859151.html |work=[[HuffPost]] |accessdate=May 19, 2011 }} * {{cite news |author=Rising, David |author2=Noelting, Christoph |agency=Associated Press |date=June 4, 2009 |title=Researchers: Obama has German roots |work=USA Today |url=https://www.usatoday.com/news/washington/2009-06-04-obama-roots_N.htm |accessdate=May 13, 2010 }} * {{cite news |last=Hutton |first=Brian |agency=Press Association of Ireland |last2=Nickerson |first2=Matthew |date=May 3, 2007 |title=For sure, Obama's South Side Irish; One of his roots traces back to small village |newspaper=Chicago Sun-Times |page=3 |format=paid archive |url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=CSTB&p_theme=cstb&p_action=search&p_maxdocs=200&s_dispstring=(For%20sure)%20(%20Obama's%20South%20Side%20Irish)%20AND%20date(all)&p_field_advanced-0=&p_text_advanced-0=(For%20sure)%20(%20Obama's%20South%20Side%20Irish)Êl_numdocs=20&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:DÊl_useweights=no |accessdate=November 24, 2008 }}{{Dead link|date=მარტი 2025 |bot=InternetArchiveBot }} * {{cite news |author=Jordon, Mary |date=May 13, 2007 |title=Tiny Irish village is latest place to claim Obama as its own |newspaper=The Washington Post |page=A14 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/05/12/AR2007051201551.html |accessdate=May 13, 2007 }} * {{cite news |author=David Williamson |date=July 5, 2008 |url=http://www.walesonline.co.uk/news/welsh-politics/welsh-politics-news/2008/07/05/genealogists-discover-a-red-dragon-breathing-fire-in-us-presidential-candidate-s-past-91466-21266440/ |title=Wales link in US presidential candidate's past |publisher=walesonline.co.uk |accessdate=April 30, 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110521140204/http://www.walesonline.co.uk/news/welsh-politics/welsh-politics-news/2008/07/05/genealogists-discover-a-red-dragon-breathing-fire-in-us-presidential-candidate-s-past-91466-21266440/ |archivedate=May 21, 2011 |url-status=dead |df= }}</ref> ობამას მამა, ბარაკ ობამა უფროსი (1936–1982) იყო [[კენია|კენიიდან]]. ის და ენ დანემი შეხვდნენ 1960 წელს, რუსული ენის გაკვეთილზე [[ჰავაისუნივერსიტეტი]]ს მანოას ფილიალში, სადაც ობამა უფროსი უცხოელი სტუდენტის სტატუსით სწავლობდა.<ref name="Jones 2007">{{cite news |author = Jones, Tim |date = March 27, 2007 |title = Barack Obama: Mother not just a girl from Kansas; Stanley Ann Dunham shaped a future senator |newspaper = [[Chicago Tribune]] |page = 1 (Tempo) |url = http://gbppr.dyndns.org/~gbpprorg/obama/barack.mother.txt |url-status = dead |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170207112933/http://gbppr.dyndns.org/~gbpprorg/obama/barack.mother.txt |archivedate = February 7, 2017 |df = mdy-all }}</ref><ref name="Obama 1995, 2004, pp. 9–10">Obama (1995, 2004), pp. 9–10. * Scott (2011), pp. 80–86. * Jacobs (2011), pp. 115–118. * Maraniss (2012), pp. 154–160.</ref> წყვილი დაქორწინდა ქალაქ ვაილიკუში (ჰავაის შტატი) 1961 წლის 2 თებერვალს, ობამას დაბადებამდე ექვსი თვით ადრე.<ref name="Ripley 2008">{{cite news |author = Ripley, Amanda |date = April 9, 2008 |title = The story of Barack Obama's mother |work = [[Time (magazine)|Time]] |url = http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,1729685,00.html |accessdate = April 9, 2007 }}</ref><ref>Scott (2011), p. 86. * Jacobs (2011), pp. 125–127. * Maraniss (2012), pp. 160–163.</ref> 1961 წლის აგვისტოს ბოლოში (ობამას დაბადებიდან რამდენიმე კვირის შემდეგ), დედასთან ერთად პატარა ობამა გადაბარგდნენ [[სიეტლი|სიეტლში]], [[ვაშინგტონის შტატი|ვაშინგტონის შტატში]], სადაც ენ დანემი [[ვაშინგტონის უნივერსიტეტი|ვაშინგტონის უნივერსიტეტში]] სწავლობდა; დედა-შვილმა სიეტლსი ერთი წელი გაატარეს. ამავე დროს, ობამა უფროსმა 1962 წლის ივნისში დაამთავრა სწავლა ჰავაის უნივერსიტეტში და დატოვა ჰავაი [[ჰარვარდის უნივერსიტეტი|ჰავრვარდის უნივერსიტეტში]] სასწავლებლად, სადაც მიიღო მაგისტრის ხარისხი ეკონომიკაში. ის და ენ დანემი 1964 წლის მარტში განქორწინდნენ.<ref>Scott (2011), pp. 87–93. * Jacobs (2011), pp. 115–118, 125–127, 133–161. * Maraniss (2012), pp. 170–183, 188–189.</ref> იმავე წელს, ობამა უფროსი დაბრუნდა [[კენია]]ში, სადაც მესამეჯერ დაქორწინდა და დაიწყო მუშაობა უფროს ეკონომიკურ ანალიტიკოსად კენიის ფინანსთა სამინისტროში.<ref>Obama "Dreams from My Father a Story of Race and Inheritance"</ref> ობამა უმცროსი მან მხოლოდ ერთხელ, 1971 წელს, შობის დროს ინახულა.<ref>Scott (2011), pp. 142–144. * Jacobs (2011), pp. 161–177, 227–230. * Maraniss (2012), pp. 190–194, 201–209, 227–230.</ref> დაიღუპა 1982 წელს, ავტოკატასტროფაში, როცა უმცროსი ობამა 21 წლის იყო.<ref>{{cite news |author = Ochieng, Philip |date = November 1, 2004 |title = From home squared to the US Senate: how Barack Obama was lost and found |newspaper = [[The EastAfrican]] |location = Nairobi |url = http://www.nationmedia.com/EastAfrican/01112004/Features/PA2-11.html |archivedate = September 27, 2007 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20070927223905/http://www.nationmedia.com/EastAfrican/01112004/Features/PA2-11.html }} * {{cite news |author = Merida, Kevin |date = December 14, 2007 |title = The ghost of a father |newspaper = The Washington Post |page = A12 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/story/2007/12/13/ST2007121301893.html |accessdate = June 25, 2008 }} * Jacobs (2011), pp. 251–255. * Maraniss (2012), pp. 411–417.</ref> ბავშვობაზე საუბრისას, ობამამ გაიხსენა: „მამაჩემი არ ჰგავდა ხალხს, ჩემ გვერდით რომ ტრიალებდა. ის იყო კუპრივით შავი, ხოლო დედაჩემი რძესავით თეთრი. ეს გონებაში ჩამიბეჭდდა“.<ref name="Obama 1995, 2004, pp. 9–10" /> ობამამ დაამატა, რომ ახალგაზრდობაში უჭირდა დაეძლია საზოგადოებრივი წარმოდგენები მულტიკულტურულ დედ-მამასთან დაკავშირებით.<ref>{{cite news |author = Serrano, Richard A. |date = March 11, 2007 |title = Obama's peers didn't see his angst |newspaper = Los Angeles Times |page = A20 |url = http://www.latimes.com/news/politics/la-na-obamahawaii11-2007mar11,0,199085,full.story |accessdate = March 13, 2007 |url-status = dead |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081108080115/http://www.latimes.com/news/politics/la-na-obamahawaii11-2007mar11,0,199085,full.story |archivedate = November 8, 2008 |df = mdy-all }} * Obama (1995, 2004), Chapters 4 and 5.</ref> 1963 წელს, დანემი შეხვდა ლოლო სოეტოროს კვლავ ჰავაის უნივერსიტეტში; სოეტორო იყო ინდონეზიელი გეოგრაფი. წყვილი დაქორწინდა 1965 წლი 15 მარტს, მოლოკაიში.<ref>Scott (2011), pp. 97–103. * Maraniss (2012), pp. 195–201, 225–230.</ref> სოეოტორომ ორჯერ, ერთწლიანი ვადით გაახანგრძლივა თავისი ვიზა, ხოლო 1966 წელს [[ინდონეზია]]ში დაბრუნდა. მისი მეუღლე და გერი ინდონეზიაში თექვსმეტი თვის შემდეგ ჩავიდნენ, 1967 წელს. თავიდან ისინი ცხოვრობდნენ სამხერთ ჯაკარტას მენტენგ დალამის რაიონში, ხოლო 1970 წლიდან მოყოლებული მათი რეზიდენციის ადგილი ცენტრალური ჯაკარტის შეძლებული უბანი იყო.<ref>Maraniss (2012), pp. 195–201, 209–223, 230–244.</ref> === განათლება === სამიდან ხუთ წლამდე ობამა სწავლობდა წმინდა ფრანსისკეს სკოლაში, ხოლო ექვსიდან ათ წლამდე სწავლობდა ადგილობრივ ინდონეზიურ სკოლებში: ჯერ, ორი წლის განმავლობაში წმინდა ფრანსისკეს სახელობის დაწყებით სკოლაში, ხოლო შემდეგ ადგილობრივ საჯარო დაწყებით სკოლაში. სახლში, ობამას დედა [[ინგლისური ენა|ინგლისურ ენაზე]] ასწავლიდა.<ref>Maraniss (2012), pp. 216, 221, 230, 234–244.</ref><ref>{{cite web |url = http://www.calverteducation.com/calvert/barack-obama-calvert-homeschooler |title = Barack Obama: Calvert Homeschooler? – Calvert Education Blog |publisher = calverteducation.com |accessdate = November 25, 2015 |date = January 25, 2014 }}</ref> [[ჯაკარტა]]ში გატარებული ოთხი წლის ხარჯზე, ობამას თავისუფლად შეეძლო [[ინდონეზიური ენა|ინდონეზიურ ენაზე]] საუბარი.<ref>{{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=JYIK9QtNu3w |title = Wawancara Eksklusif RCTI dengan Barack Obama (Part 2) |date = March 2010 |website = YouTube |accessdate = February 12, 2018}}</ref><ref name="in Jakarta">{{cite web |title = Obama's Indonesian Redux |url=http://languagelog.ldc.upenn.edu/nll/?p=1025 |author = Zimmer, Benjamin |year = 2009 |access-date = March 12, 2009 |publisher = Language Log |archive-url=https://web.archive.org/web/20090303094040/http://languagelog.ldc.upenn.edu/nll/?p=1025 |archive-date = March 3, 2009 |url-status=live }} * {{cite news |url=http://cetak.kompas.com/read/xml/2008/11/26/00223862/obama.saya.kangen.nasi.goreng.bakso.dan.rambutan |title = Obama: Saya Kangen Nasi Goreng, Bakso, dan Rambutan |work = [[Kompas]] |date = November 26, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081203010718/http://cetak.kompas.com/read/xml/2008/11/26/00223862/obama.saya.kangen.nasi.goreng.bakso.dan.rambutan |archive-date = December 3, 2008 |language = id }}</ref><ref name="in Jakarta2">{{cite web |title = Obama's Indonesian pleasantries: the video |url = http://languagelog.ldc.upenn.edu/nll/?p=1052 |author = Zimmer, Benjamin |date = January 23, 2009 |accessdate = October 7, 2012 |website = Language Log |publisher = [[University of Pennsylvania]] }}</ref> [[ინდონეზია]]ში ყოფნისას, ობამას მამინაცვალმა მას „ასწავლა, თუ როგორ იყო მოწყობილი სამყარო“.<ref>{{Cite news |url=http://www.newsweek.com/what-barack-obama-learned-his-father-88011 |title=What Barack Obama Learned from His Father |last=Meacham |first=Jon |date=August 22, 2008 |newspaper=Newsweek |archive-url=https://www.webcitation.org/6nNaxJYJG?url=http://www.newsweek.com/what-barack-obama-learned-his-father-88011?rx=us |archive-date=January 9, 2017 |url-status=live |access-date=January 9, 2017 |df= }}</ref> 1971 წელს, ობამა დაბრუნდა [[ჰონოლულუ]]ში და დაიწყო ცხოვრება ბებია-ბაბუასთან, მადელინ და სტენლი დანემებთან. ჰავაიში ის სწავლობდა პუნაჰოუს სკოლაში, რომელიც მან 1979 წელს დაამთავრა.<ref>{{cite news |author = Serafin, Peter |date = March 21, 2004 |title = Punahou grad stirs up Illinois politics |newspaper = [[Honolulu Star-Bulletin]] |url = http://archives.starbulletin.com/2004/03/21/news/story4.html |accessdate = March 20, 2008 }} * {{cite news |author = Scott, Janny |date = March 14, 2008 |title = A free-spirited wanderer who set Obama's path |work = The New York Times |page = A1 |url = https://www.nytimes.com/2008/03/14/us/politics/14obama.html |accessdate = November 18, 2011 }} * Obama (1995, 2004), Chapters 3 and 4. * Scott (2012), pp. 131–134. * Maraniss (2012), pp. 264–269.</ref> ახალგაზრდობაში, ობამას ფსევდონიმი იყო „ბარი“ ({{lang-en|Barry}}).<ref>{{cite web |url = http://www.newsweek.com/when-barry-became-barack-84255 |title = When Barry Became Barack |last = Wolffe |first = Richard |date = March 22, 2008 |accessdate = March 21, 2016 |website = [[Newsweek]] }}</ref> 192–1975 წლებში, ობამა დედასთან და ნახევარდასთან ერთად ცხოვრობდა ჰავაიში. ამ პერიოდში, დედამისი სწავლობდა ანთროპოლოგიის ჰავაის უნივერსიტეტში.<ref>Scott (2011), pp. 139–157. * Maraniss (2012), pp. 279–281.</ref> 1975 წელს ენ დანემი თავის ქალიშვილთან ერთად ინდონეზიაში დაბრუნდა, ობამამ კი ამჯობინა დარჩენილიყო ჰავაის კუნძულებზე, რათა სკოლაში სწავლა დაემთავრებინა.<ref>Scott (2011), pp. 157–194. * Maraniss (2012), pp. 279–281, 324–326.</ref> ენ დანემმა მომდევნო ოცი წელი ძირითადად ინდონეზიაში გაატარა. 1980 წელს ის მეორე მეუღლეს, ლოლოს გაეყარა და 1992 წელს მეცნიერებათა დოქტორის ხარისხი მიიღო. 1995 წელს კიბოთი გარდაიცვალა.<ref>Scott (2011), pp. 214, 294, 317–346.</ref> მოგვიანებით, ობამამ გაიხსენა ჰონოლულუში გატარებული წლები და დაწერა: „შესაძლებლობები, რომლებსაც ჰავაი მთავაზობდა, ანუ, კულუტურათა მრავალფეროვნება ურთიერთპატივისცემის ატმოსფეროში გახდა ჩემი მსოფლთმხედველობის მნიშვნელოვანი ნაწილი და ნიადაგი იმ ღირებულებებისთვის, რომლებიც მე მწამს“.<ref>{{cite news |author = Reyes, B.J. |date = February 8, 2007 |title = Punahou left lasting impression on Obama |newspaper = Honolulu Star-Bulletin |url = http://archives.starbulletin.com/2007/02/08/news/story02.html |accessdate = February 10, 2007 |quote = As a teenager, Obama went to parties and sometimes sought out gatherings on military bases or at the University of Hawaii that were mostly attended by blacks. }}</ref> ობამამ აგრეთვე დაწერა, რომ ახალგაზრდობაში იღებდა [[ალკოჰოლი|ალკოჰოლს]], [[მარიხუანა]]ს და [[კოკაინი|კოკაინს]] „რათა გაენდევნა გონებიდან კითხვები, თუ ვინ იყო“.<ref>{{cite news|author=Elliott, Philip |agency=Associated Press |date=November 21, 2007 |title=Obama gets blunt with N.H. students |newspaper=[[Boston Globe]] |page=8A |url=http://articles.boston.com/2007-11-21/news/29233371_1_barack-obama-education-plan-campaign-trail |accessdate=May 18, 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120407214401/http://articles.boston.com/2007-11-21/news/29233371_1_barack-obama-education-plan-campaign-trail |archivedate=April 7, 2012 |df= }}</ref> ობამა ასევე იყო ჯგუფ „choom gang“-ის წევრი. ჯგუფში გაერთიანებულნი იყვნენ მეგობრები, რომლებიც ერთად ატარებდნენ დროს და ზოგჯერ [[მარიხუანა]]ს ეწეოდნენ.<ref>{{cite news |author = Karl, Jonathan |publisher = ABC News |date = May 25, 2012 |title = Obama and his pot-smoking "choom gang" |url = http://abcnews.go.com/blogs/politics/2012/05/obama-and-his-pot-smoking-choom-gang/ |accessdate = May 25, 2012 }} * {{cite book |first = Barack |last = Obama |year = 2004 |orig-year = 1995 |url = https://books.google.com/books?id=HRCHJp-V0QUC&pg=PA93 |title = Dreams from My Father: A Story of Race and Inheritance |pages = 93–94 |accessdate = June 3, 2016 |isbn = 9780307394125 }} * {{cite book |first = David |last = Maraniss |year = 2012 |url = https://books.google.com/?id=Wnna9CLtblAC&q=choom |title = Barack Obama: The Story |at = pages with "choom gang" |accessdate = June 3, 2016 |isbn = 9781439167533 }} * for analysis of the political impact of the quote and Obama's more recent admission that he smoked marijuana as a teenager ("When I was a kid, I inhaled"), see: * {{cite news |author = Seelye, Katharine Q. |date = October 24, 2006 |title = Obama offers more variations from the norm |newspaper = The New York Times |page = A21 |url = https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9D07E2DB173FF937A15753C1A9609C8B63 |accessdate = October 29, 2006 }} * {{cite news |author = Romano, Lois |date = January 3, 2007 |title = Effect of Obama's candor remains to be seen |newspaper = The Washington Post |page = A1 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/01/02/AR2007010201359.html |accessdate = January 14, 2007 }}</ref><ref>{{cite web |url = http://video.pbs.org/video/2288869682/ |title = FRONTLINE The Choice 2012 |publisher = PBS |date = October 9, 2012 |accessdate = October 29, 2012 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20121031235938/http://video.pbs.org/video/2288869682 |archivedate = ოქტომბერი 31, 2012 }}</ref> 1979 წელს სკოლის დამთავრების შემდეგ, ობამა გადავიდა [[ლოს ანჯელესი|ლოს ანჯელესში]] და დაიწყო სწავლო ოქსიდენტალის კოლიჯში და 1981 წლის თებერვალში პირველად გამოვიდა სიტყვით, სადაც მოუწოდა კოლეჯის ხელმძღვანელობას [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა|სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის]] [[აპარტეიდი]]ს სახელმწიფო პოლიტიკის საპასუხოდ ქვეყნიდან დეინვესტიციის პროცესში მიიღო მონაწილეობა.<ref name="Occidental">{{cite news|last=Gordon |first=Larry |date=January 29, 2007 |title=Occidental recalls 'Barry' Obama |newspaper=Los Angeles Times |page=B1 |url=https://articles.latimes.com/2007/jan/29/local/me-oxy29 |access-date=May 12, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100524102944/http://articles.latimes.com/2007/jan/29/local/me-oxy29 |archive-date=May 24, 2010 }} * {{cite news|last=Possley |first=Maurice |date=March 30, 2007 |title=Activism blossomed in college |newspaper=Chicago Tribune |page=20 |url=https://www.chicagotribune.com/news/nationworld/chi-0703291042mar30-archive,0,1533921.story |access-date=May 12, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101009204342/http://www.chicagotribune.com/news/nationworld/chi-0703291042mar30-archive%2C0%2C1533921.story |archive-date=October 9, 2010 |url-status=live }} * {{cite news|last=Kovaleski |first=Serge F. |date=February 9, 2008 |title=Old friends say drugs played bit part in Obama's young life |newspaper=The New York Times |page=A1 |url=https://www.nytimes.com/2008/02/09/us/politics/09obama.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080211095352/http://www.nytimes.com/2008/02/09/us/politics/09obama.html |archive-date=February 11, 2008 |url-access=limited |url-status=live |access-date=May 12, 2010 }} * {{cite news|last=Rohter |first=Larry |date=April 10, 2008 |title=Obama says real-life experience trumps rivals' foreign policy credits |newspaper=The New York Times |page=A18 |url=https://www.nytimes.com/2008/04/10/us/politics/10obama.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080411041927/http://www.nytimes.com/2008/04/10/us/politics/10obama.html |archive-date=April 11, 2008 |url-access=limited |url-status=live |access-date=May 12, 2010 }} * {{cite news|author= Goldman, Adam |first2=Robert |last2=Tanner |agency=Associated Press |date=May 15, 2008 |title=Old friends recall Obama's years in LA, NYC |work=USA Today |url=https://www.usatoday.com/news/politics/2008-05-15-3144401415_x.htm |access-date=May 12, 2010 }} * {{cite news|last=Helman |first=Scott |date=August 25, 2008 |title=Small college awakened future senator to service (subscription archive) |newspaper=The Boston Globe |page=1A |url=https://www.boston.com/news/politics/2008/articles/2008/08/25/small_college_awakened_future_senator_to_service/?page=full |access-date=May 12, 2010 }} * {{cite news|last=Jackson |first=Brooks |date=June 5, 2009 |title=More 'birther' nonsense: Obama's 1981 Pakistan trip |publisher=FactCheck.org |url=http://www.factcheck.org/2009/06/more-birther-nonsense-obamas-1981-pakistan-trip |access-date=May 12, 2010 }} * {{cite book |last = Remnick |first = David |year = 2010 |title = The Bridge: The Life and Rise of Barack Obama |place = New York |publisher = Alfred A. Knopf |pages = [https://archive.org/details/bridgelifeand00remn/page/98 98–112] |isbn = 978-1-4000-4360-6 |title-link = The Bridge: The Life and Rise of Barack Obama }} * Obama (1995, 2004), pp. 92–112. * Mendell (2007), pp. 55–62.</ref> 1981 წლის შუა პერიოდში, ობამა ჩავიდა [[ინდონეზია]]შა, მოინახულა და და დედა, ხოლო შემდეგ გაემგზავრა [[პაკისტანი|პაკისტანსა]] და [[ინდოეთი|ინდოეთში]], სადაც თანაკურსელების ოჯახებს ესტუმრა.<ref name="Occidental" /> 1981 წლის ბოლოში, ობამა გადავიდა სასწავლებლად [[კოლუმბიის უნივერსიტეტი|კოლუმბიის უნივერსიტეტში]], სადაც სწავლობდა პოლიტიკურ მეცნიერებას საერთაშორისო ურთიერთობებისა<ref>{{cite news |author = Boss-Bicak, Shira |date = January 2005 |title = Barack Obama '83 |magazine = Columbia College Today |issn = 0572-7820 |url = http://www.college.columbia.edu/cct_archive/jan05/cover.php |accessdate = October 1, 2006 |url-status = dead |df = mdy-all |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080905121815/http://www.college.columbia.edu/cct_archive/jan05/cover.php |archivedate = სექტემბერი 5, 2008 }}</ref> და ინგლისური ლიტერატურის განხრით.<ref>{{Cite news|url=https://www.whitehouse.gov/the-press-office/2014/06/26/remarks-president-town-hall|title=Remarks by the President in Town Hall|date=June 26, 2014|publisher=White House|access-date=October 15, 2016}}</ref> ცხოვრობდა ქალაქ [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]], 109-ე ქუჩის დასავლეთ ნაწილში.<ref>{{cite news |url = http://nymag.com/arts/all/approvalmatrix/approval-matrix-2012-8-27/ |title = The Approval Matrix |date = August 27, 2012 |work = New York }}</ref> სწავლა ობამამ 1983 წელს, ბაკალავრის ხარისხით დაამთავრა და დაახლოებით ერთი წელი იმუშავა „ბიზნესის საერთაშორისო კორპორაციაში“ ფინანსურ მკვლევარად და მწერლად,<ref>{{Cite web |url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=92337754 |title=Obama's Early Brush With Financial Markets |last=Horsley |first=Scott |date=July 9, 2008 |publisher=[[NPR]] |language=en |access-date=July 17, 2017}}</ref><ref>{{cite web |author = Obama, Barack |year = 1998 |title = Curriculum vitae |publisher = The University of Chicago Law School |url = http://www.law.uchicago.edu/faculty/obama/cv.html |archivedate = May 9, 2001 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20010509024017/http://www.law.uchicago.edu/faculty/obama/cv.html |accessdate = October 1, 2006 }} * {{cite news |author = Issenberg, Sasha |date = August 6, 2008 |title = Obama shows hints of his year in global finance; Tied markets to social aid |newspaper = Boston Globe |page = 1A |url = http://www.boston.com/news/nation/articles/2008/08/06/obama_shows_hints_of_his_year_in_global_finance/ |accessdate = August 6, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20091107145054/http://www.boston.com/news/nation/articles/2008/08/06/obama_shows_hints_of_his_year_in_global_finance?page=full |archivedate = November 7, 2009 |url-status = dead |df = mdy-all }}</ref> ხოლო შემდეგ, 1985 წელს, სამი თვის განმავლობაში, „New York Public Interest Research Group“-ის მიერ ორგანიზებული პროექტის კოორდინაატორი იყო.<ref>{{cite news |author = Scott, Janny |date = July 30, 2007 |title = Obama's account of New York often differs from what others say |newspaper = The New York Times |page = B1 |url = https://www.nytimes.com/2007/10/30/us/politics/30obama.html |accessdate = July 31, 2007 }} * Obama (1995, 2004), pp. 133–140. * Mendell (2007), pp. 62–63.</ref><ref name="Who's Who 2008">{{cite book |editor = Chassie, Karen |year = 2007 |title = Who's Who in America, 2008 |page = 3468 |place = New Providence, NJ |publisher = Marquis Who's Who |isbn = 978-0-8379-7011-0 }}</ref><ref>{{cite news |url = http://www.newsday.com/news/new-york/obama-stood-out-even-during-brief-1985-nypirg-job-1.885513 |title = Obama stood out, even during brief 1985 NYPIRG job |date = November 9, 2008 |newspaper = Newsday |first = Jason |last = Fink }}</ref> === ოჯახი და პირადი ცხოვრება === [[ფაილი:Obama family portrait in the Green Room.jpg|thumb|ობამა ოჯახთან ერთად თეთრი სახლის მწვანე ოთახში, 2009]] 2006 წელს მიცემულ ინტერვიუში, ობამამ აღნიშნა მისი ოჯახის მრავალფეროვნება: „ეს მინი [[გაერო]]ს წააგვს“; „მე მყავს ნათესავები, რომლებიც ჰგვანან [[ბერნი მაქი|ბერნი მაქს]] და ნათესავები, რომლებიც ჰგვანან [[მარგარეტ ტეტჩერი|მარგარეტ ტეტჩერს]].<ref>{{cite web |url = http://www.oprah.com/slideshow/oprahshow/oprahshow1_ss_20061018/10 |title = Keeping Hope Alive: Barack Obama Puts Family First |date = October 18, 2006|website = The Oprah Winfrey Show |accessdate = June 24, 2008}}</ref> ობამას ჰყავს ნახევარდა, რომელთანაც ერთად [[ინდონეზია]]ში იზრდებოდა და შვიდი სიბლინგი კენიელი მამისგან, რომელთაგანაც ექვსია ცოცხალი.<ref>{{cite news |first=Scott |last=Fornek |title=Half Siblings: 'A Complicated Family' |date=September 9, 2007 |url=http://www.suntimes.com/news/politics/obama/familytree/545462,BSX-News-wotrees09.stng |archiveurl=https://www.webcitation.org/5msGZ6sKn?url=http://www.suntimes.com/news/politics/obama/familytree/545462,BSX-News-wotrees09.stng |archivedate=January 18, 2010 |work=Chicago Sun-Times |accessdate=June 24, 2008 |url-status=dead}} See also: {{cite news |url=http://www.suntimes.com/images/cds/special/family_tree.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080703042659/http://www.suntimes.com/images/cds/special/family_tree.html |archivedate=July 3, 2008 |title=Interactive Family Tree |date=September 9, 2007 |work=Chicago Sun-Times |accessdate=June 24, 2008 }}</ref> ობამას დედა გარდაიცვალა 1995 წელს,<ref>{{cite news |first=Scott |last=Fornek |title=Madelyn Payne Dunham: 'A Trailblazer' |date=September 9, 2007 |url=http://www.suntimes.com/news/politics/obama/familytree/545449,BSX-News-wotreeee09.stng |archiveurl=https://www.webcitation.org/5gm7oJqn9?url=http://www.suntimes.com/news/politics/obama/familytree/545449,BSX-News-wotreeee09.article |archivedate=May 14, 2009 |work=Chicago Sun-Times |accessdate=June 24, 2008 |url-status=live}}</ref> ხოლო ბებია, მადელინ დანემი ამ ქვეყნიდან წავიდა 2008 წლის 2 ნოემბერს,<ref>{{cite news |url = http://www.cnn.com/2008/POLITICS/11/03/obama.grandma/index.html |title = Obama's grandmother dies after battle with cancer |publisher = CNN |accessdate = November 4, 2008 |date = November 3, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081103235343/http://www.cnn.com/2008/POLITICS/11/03/obama.grandma/index.html |archivedate = November 3, 2008 |url-status = live }}</ref> შვილიშვილის პრეზიდენტად არჩევამდე ორი დღით ადრე. ობამას ასევე ჰყავს ნათესავები [[ირლანდია]]ში, რომლებსაც ის 2011 წლის მაისში შეხვდა.<ref>{{cite news |url = http://www.huffingtonpost.com/megan-smolenyak-smolenyak/tracing-barack-obamas-roo_b_859151.html |title = Tracing Barack Obama's Roots to Moneygall |date = May 9, 2011 |work = HuffPost |first = Megan |last = Smolenyak }}</ref> თავის წიგნში, ობამა წერს, რომ დედამისის ოჯახს აქვს ნათესაობრივი კავშირები ინდიელ ამერიკელებთან და [[ჯეფერსონ დეივისი|ჯეფერსონ დეივისთან]], [[აშშ-ის სამოქალაქო ომი]]ს დროს [[აშშ-ის კონფედერაციული შტატები|კონფედერაციის]] პრეზიდენტთან. აღსანიშნავია, რომ ობამას და პრეზიდენტის თანამდებობაზე მის წინამორბედს, [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ უოკერ ბუშს]] და ყოფილ ვიცე-პრეზიდენტ [[დიკ ჩეინი]]ს საერთო წინაპრები ჰყავთ.<ref>Obama (1995, 2004), p. 13. ობამას გენეოლოგიის და სხვა მონაცემების სანახავად, იხილეთ:{{cite news|first=David |last=Nitkin |author2=Harry Merritt |title=A New Twist to an Intriguing Family History |date=March 2, 2007 |url=http://www.baltimoresun.com/news/nationworld/politics/bal-te.obama02mar02,0,3453027.story |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930033339/http://www.baltimoresun.com/news/nationworld/politics/bal-te.obama02mar02%2C0%2C3453027.story |archivedate=September 30, 2007 |work=The Baltimore Sun |accessdate=June 24, 2008 |url-status=dead |df= }}{{cite news|first=Mary |last=Jordan |title=Tiny Irish Village Is Latest Place to Claim Obama as Its Own |date=May 13, 2007 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/05/12/AR2007051201551.html |work=The Washington Post |accessdate=June 24, 2008 }}{{cite news|title=Obama's Family Tree Has a Few Surprises |date=September 8, 2007 |publisher=CBS 2 (Chicago) |url=http://cbs2chicago.com/topstories/Barack.Obama.family.2.339709.html |agency=Associated Press |accessdate=June 24, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080602215833/http://cbs2chicago.com/topstories/Barack.Obama.family.2.339709.html |archivedate=June 2, 2008 }}</ref> [[ფაილი:BlackhawksWhiteHouse2010.jpg|thumb|ობამა ჯონათან თოუზთან და სტენლის თასის გამარჯვებულ „Chicago Blackhawks“-სთან ერთად, 2010]] ობამა მხარს უჭერს [[ბეისბოლი]]ს გუნდ „ჩიკაგო უაით სოქსს“. 2005 წელს, ჯერ კიდევ სენატორობისას, ამერიკის ბეისბოლის ჩემპიონატზე ობამამ „პირველი ბურთი“<ref group="კომ.">ჟესტი, როდესაც მოწვეული სტუმარი ბურთს ისვრის მატჩის დაწყებამდე არსებული ცერემონიული ნაწილის დასრულების აღსანიშნავად.</ref> ისროლა.<ref>{{cite news |title = Barack Obama: White Sox 'serious' ball |date = August 25, 2008 |first = Mark |last = Silva |work = Chicago Tribune |url = http://www.swamppolitics.com/news/politics/blog/2008/08/barack_obama_white_sox_serious.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080829134235/http://www.swamppolitics.com/news/politics/blog/2008/08/barack_obama_white_sox_serious.html |archivedate = August 29, 2008 }}</ref> 2009 წელს, ყველა ვარვსკვლავის თამაშის დროს, ობამამ „პირველი ბურთი“ საყვარელი გუნდის მაისურში ჩაცმულმა ისროლა.<ref>{{cite web |title = Barack Obama Explains White Sox Jacket, Talks Nats in All-Star Booth Visit |date = July 14, 2009 |publisher = MLB Fanhouse |url = http://www.yardbarker.com/all_sports/articles/barack_obama_explains_white_sox_jacket_talks_nats_in_all_star_booth_visit/803700 |accessdate = December 6, 2009 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120704194211/http://www.yardbarker.com/all_sports/articles/barack_obama_explains_white_sox_jacket_talks_nats_in_all_star_booth_visit/803700 |archivedate = ივლისი 4, 2012 }}</ref> ფეხბურთის ეროვნულ ლიგაში, ობამა მხარს უჭერს „Chicago Bears“-ს, თუმცა, ადრე იყო „Pittsburgh Steelers“-ის გულშემატკივარი და მხარს უჭერდა ამ გუნდს მათ გამარჯვებამდე „Super Bowl“-ში გამარჯვებამდე 2009 წელს.<ref name="Steelers">{{cite news |last = Branigin |first = William |title = Steelers Win Obama's Approval |newspaper = The Washington Post |date = January 30, 2009 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/01/29/AR2009012903196.html |quote = But other than the Bears, the Steelers are probably the team that's closest to my heart. }}</ref> 2011 წელს, ობამამ [[თეთრი სახლი|თეთრ სახლში]] მიიწვია „Chicago Bears“-ს 1985 წლის შემადგენლობა, რომლებიც 1986 წელს „Super Bowl“-ში გამარჯვების შემდეგ ვერ ეწვიენ თეთრ სახლს კოსმოსური შატლის „Challenger“-ის კატასტროფის შემდეგ.<ref>{{cite web |last = Mayer |first = Larry |url = http://www.chicagobears.com/news/article-1/85-Bears-honored-by-President-Obama-at-White-House/A3C494F7-6681-44BB-850A-61EEE18315E4 |title = 1985 Bears honored by President Obama |publisher = [[Chicago Bears]] |date = October 7, 2011 |accessdate = November 4, 2012 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130507094538/http://www.chicagobears.com/news/article-1/85-Bears-honored-by-President-Obama-at-White-House/A3C494F7-6681-44BB-850A-61EEE18315E4 |archive-date = May 7, 2013 |url-status = dead |df = mdy-all |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130507094538/http://www.chicagobears.com/news/article-1/85-Bears-honored-by-President-Obama-at-White-House/A3C494F7-6681-44BB-850A-61EEE18315E4 |archivedate = მაისი 7, 2013 }}</ref> ობამა ცაციაა;<ref>{{cite news |url = https://www.nytimes.com/2009/01/22/us/politics/22obama.html |title = On First Day, Obama Quickly Sets a New Tone |last = Stolberg |first = Sheryl Gay |author2 = Kirkpatrick, David D. |author3 = Shane, Scott |date = January 22, 2009 |work = The New York Times |page = 1 |accessdate = September 7, 2012 }}</ref> თამაშობს კალათბურთს, რომლის მოყვარულიც ჯერ კიდევ სკოლაში იყო.<ref>{{cite news |first = Jodi |last = Kantor |title = One Place Where Obama Goes Elbow to Elbow |date = June 1, 2007 |url = https://www.nytimes.com/2007/06/01/us/politics/01hoops.html |work = The New York Times |accessdate = April 28, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090401222632/http://www.nytimes.com/2007/06/01/us/politics/01hoops.html|archivedate=April 1, 2009 |url-status = live }} See also: {{cite news |title = The Love of the Game |format = video |date = April 15, 2008 |work = Real Sports with Bryant Gumbel |publisher = HBO |url = http://www.hbo.com/real-sports-with-bryant-gumbel/episodes#/real-sports-with-bryant-gumbel/episodes/0/133-april-15-2008/index.html |accessdate = October 12, 2011 }}</ref> [[File:Barack Obama playing basketball with members of Congress and Cabinet secretaries 2.jpg|thumb|upright|left|ობამა თამაშობს კალათბურთს თეთრი სახლის კალათბურთის მოედანზე, 2009]] 1980-იან წლებში ობამა ხვდებოდა ანთროპოლოგისტ მიოში ჯაგერს,<ref name="theindependentbeforemichelle">{{cite news|last1=Hosie|first1=Rachel|title=BEFORE MICHELLE: THE STORY OF BARACK OBAMA'S PROPOSAL TO SHEILA MIYOSHI JAGER|url=https://www.independent.co.uk/life-style/before-michelle-barack-obama-sheila-miyoshi-jager-engagement-chicago-us-president-david-j-garrow-a7714771.html|accessdate=May 11, 2017|work=The Independent|date=May 3, 2017}}</ref> რომელსაც მან ორჯერ სთხოვა ხელი, თუმცა, ორჯერვე უარი მიიღო ჯაგერისგან და მისი მშობლებისგან.<ref name="theindependentbeforemichelle" /><ref name="tobiasoberlincollegeprofessor">{{cite news|last1=Tobias|first1=Andrew J.|title=Oberlin College professor received unsuccessful marriage proposal from Barack Obama in 1980s, new biography reveals|url=http://www.cleveland.com/politics/index.ssf/2017/05/oberlin_college_professor_rece.html|accessdate=May 11, 2017|work=The Plain Dealer|date=May 3, 2017}}</ref> ამ ურთიერთობის შესახებ საზოგადოებისთვის ცნობილი მხოლოდ 2017 წლის მაისში, ობამას პრეზიდენტობის დასრულების შემდეგ გახდა ცნობილი.<ref name="tobiasoberlincollegeprofessor" /> 1989 წლის ივნისში, ობამამ გაიცნო [[მიშელ ობამა|მიშელ რობინსონი]], როცა ბარაკი ჩიკაგოს იურიდიულ ფირმა „Sidley Austin“-ში მუშაობდა.<ref>Obama (2006), pp. 327–332. See also: {{cite news |first = Sarah |last = Brown |title = Obama '85 masters balancing act |work = The Daily Princetonian |url = http://www.dailyprincetonian.com/2005/12/07/14049 |date = December 7, 2005 |accessdate = February 9, 2009 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090220165725/http://www.dailyprincetonian.com/2005/12/07/14049/ |archivedate = February 20, 2009 }}</ref> მიშელ რობინსონი ფირმაში ობამას მრჩევლად დაინიშნა და მართალია, მასთან ერთად რაღაც ღონისძიებებს ესწრებოდა, თუმცა თავიდან უარს ამბობდა პაემანზე წასვლაზე.<ref>Obama (2006), p. 329.</ref> ობამასა და რობინსონის რომანი 1989 წლის ზაფხულის მიწურულს დაიწყო. 1991 წელს ისინი დაინიშნენ, ხოლო 1992 წლის 3 ოქტომბერს დაქორწინდნენ კიდეც.<ref>{{cite news |author=Fornek, Scott |title=Michelle Obama: 'He Swept Me Off My Feet' |date=October 3, 2007 |url=http://www.suntimes.com/news/politics/obama/585261,CST-NWS-wedding03.stng |archiveurl=https://www.webcitation.org/5msGZDbMO?url=http://www.suntimes.com/news/politics/obama/585261,CST-NWS-wedding03.stng |archivedate=January 18, 2010 |work=Chicago Sun-Times |accessdate=April 28, 2008 |url-status=dead}}</ref> წყვილს პირველი შვილი მალია ენი 1998 წელს გაუჩნდა,<ref>{{cite web |url = http://www.politico.com/blogs/jonathanmartin/0708/Born_on_the_4th_of_July.html |title = Born on the 4th of July |date = July 4, 2008 |accessdate = July 10, 2008 |website = Politico |author = Martin, Jonathan |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080710073536/http://www.politico.com/blogs/jonathanmartin/0708/Born_on_the_4th_of_July.html |archivedate = July 10, 2008 |url-status = live }}</ref> ხოლო მეორე ქალიშვილი, ნატაშა („საშა“) 2001 წელს დაიბადა.<ref>Obama (1995, 2004), p. 440, and Obama (2006), pp. 339–340. იხილეთ აგრეთვე: {{cite web |title = Election 2008 Information Center: Barack Obama |url = http://www.gannettnewsservice.com/?cat=153 |publisher = Gannett News Service |accessdate = April 28, 2008 }}</ref> გოგონები თავიდან ჩიკაგოს უნივერსიტეტის სკოლაში სწავლობდნენ, ხოლო ქვეყნის დედაქალაქში გადასვლის შემდეგ სწავლა განაგრძეს „სიდუელის მეგობრების სკოლაში“.<ref>{{cite web |url = http://iht.com/articles/ap/2008/11/22/america/Obama-School.php |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090129194323/http://iht.com/articles/ap/2008/11/22/america/Obama-School.php |title = Obamas choose private Sidwell Friends School |website = International Herald Tribune |date = November 22, 2008 |accessdate = July 2, 2015 |archivedate = January 29, 2009 }}</ref> ობამებს ჰყავთ ორი ძაღლი. პირველი, სახელად ბო, მათ საჩუქრად სენატორ [[ტედ კენედი]]სგან მიიღეს,<ref name="Cooper">{{cite news |url = https://www.nytimes.com/2009/04/13/us/politics/13obama.html |title = One Obama Search Ends With a Puppy Named Bo |work = The New York Times |date = April 13, 2009 |accessdate = December 22, 2010 |first = Helene |last = Cooper }}</ref> ხოლო მეორე, სანი, 2013 წელს მოიყვანეს.<ref name="Cooper"/> [[File:DIG13623-230.jpg|thumb|upright|ბარაკ და მიშელ ობამები სამოქალაქო უფლებების სამიტზე ლინდონ ჯონსონის საპრეზიდენტო ბიბლიოთეკაში, 2014]] 2005 წელს, ბარაკის მიერ დაწერილი წიგნის გაყიდვების შემოსავლით, ოჯახმა შეიძინა 1,6 მილიონი [[აშშ დოლარი]]ს (2018 წლისთვის, 2,1 მილიონი დოლარის ეკვივალენტი) ღირებულების სახლი კენვუდის რაიონში, ქალაქ [[ჩიკაგო]]ში.<ref>{{cite news |first=Jeff |last=Zeleny |title=The first time around: Sen. Obama's freshman year |date=December 24, 2005 |url=http://www.chicagotribune.com/news/local/chi-051224obama,0,1779783,full.story |work=Chicago Tribune |accessdate=April 28, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110513214525/http://www.chicagotribune.com/news/local/chi-051224obama%2C0%2C1779783%2Cfull.story |archivedate=May 13, 2011 |url-status=dead |df= }}</ref> ობამას მიერ მიწის ნაკვეთის შეძენამ და ამ ნაკვეთის ნაწილის მისდამი მიყიდვა [[ტონი როცკო]]ს ცოლის მიერ მედიის ყურადღების მიზეზი გახდა. როცკო, ობამას საარჩევნო კამპანიის შემომწირველი და მისი მეგობარი პოლიტიკური კორუფციის ბრალდებით გაასამართლეს, თუმცა, ამ ბრალდებებს ობამასთან საერთო არ ჰქონდათ.<ref name="corruption charges">{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/12/16/AR2006121600729.html |title = Obama says he regrets land deal with fundraiser |newspaper = The Washington Post |date = December 17, 2006 |access-date = June 10, 2008 |last = Slevin |first = Peter }} * {{cite news |url=https://www.nbcnews.com/id/24973282 |title = Rezko found guilty in corruption case |access-date = June 24, 2008 |date = June 4, 2008 |agency = Associated Press |publisher = NBC News |last = Robinson |first = Mike }}</ref> 2007 წლის დეკემბერში, „Money Magazine“-მა ობამას ქონება 1,3 მილიონ [[აშშ დოლარი|აშშ დოლარად]] შეაფასა (2018 წლისთვის, 1,6 მილიონის ეკვივალენტი).<ref>{{cite news |title = Obama's Money |date = December 7, 2007 |url = http://money.cnn.com/galleries/2007/moneymag/0712/gallery.candidates.moneymag/5.html |publisher = CNNMoney.com |accessdate = April 28, 2008 |first = Marlys |last = Harris |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080424113420/http://money.cnn.com/galleries/2007/moneymag/0712/gallery.candidates.moneymag/5.html |archivedate = April 24, 2008 |url-status = live }}<br />იხილეთ აგრეთვე:{{cite news |first = Zachary A |last = Goldfarb |title = Measuring Wealth of the '08 Candidates |date = March 24, 2007 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/03/24/AR2007032400305.html |work = The Washington Post |accessdate = April 28, 2008 }}</ref> 2009 წლის საგადასახო ანგარიშში, ობამების ოჯახის შემოსავალმა შეადგინა 5,5 მილიონი აშშ დოლარი, რომლის დიდი ნაწილიც წყვილმა გამოიმუშავა 2007 და 2005 წლებში, წიგნების გაყიდვის გზით.<ref>{{cite news |first = Jeff |last = Zeleny |title = Book Sales Lifted Obamas' Income in 2007 to a Total of $4.2&nbsp;Million |url = https://www.nytimes.com/2008/04/17/us/politics/17obama.html |date = April 17, 2008 |work = The New York Times |accessdate = April 28, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090416015848/http://www.nytimes.com/2008/04/17/us/politics/17obama.html|archivedate=April 16, 2009 |url-status = live }}</ref><ref>{{cite news |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/04/15/AR2010041504485.html |title = Obamas report $5.5&nbsp;million in income on 2009 tax return |work = The Washington Post |date = April 16, 2010 |accessdate = December 22, 2010 |first1 = Michael D. |last1 = Shear |first2 = David S. |last2 = Hilzenrath }}</ref> 2010 წელს, ობამამ შემოსავლის სახით მიიღო 1,7 მილიონი დოლარი, რისი 14% არაკომერციულ ფონდებს შესწირა. 131,000 დოლარი ერგო „Fisher House Foundation“-ს, საქველმოქმედო ორგანიზაციას, რომელიც დაჭრილი ვეტერანების ოჯახებს ეხმარება დაიწყონ ცხოვრება ადგილებში, რომლებიც ახლოსაა ვეტერანების სამედიცინო ცენტრებთან.<ref>{{cite news |url = https://www.pbs.org/newshour/businessdesk/2011/04/how-much-did-president-obama-m.html |date = April 18, 2011 |title = How Much Did President Obama Make in 2010? |work = [[PBS NewsHour]] |first = Paul |last = Solman |accessdate = January 27, 2012 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110502113725/http://www.pbs.org/newshour/businessdesk/2011/04/how-much-did-president-obama-m.html |archivedate = მაისი 2, 2011 }}</ref><ref>{{cite news |url = https://www.pbs.org/newshour/rundown/2011/04/the-obamas-gave-131000-to-the-fisher-house-foundation-last-year-what-is-it.html |date = April 27, 2011 |title = The Obamas Gave $131,000 to Fisher House Foundation in 2010; What Is It? |work = [[PBS NewsHour]] |first = Paul |last = Solman |accessdate = January 27, 2012 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20140129072652/http://www.pbs.org/newshour/rundown/2011/04/the-obamas-gave-131000-to-the-fisher-house-foundation-last-year-what-is-it.html |archivedate = იანვარი 29, 2014 }}</ref> 2012 წლის ანგარიშის თანახმად, ობამას ქონება შეიძლება დაახლოებით 10 მილიონ დოლარად შეფასდეს.<ref name="networth12">{{cite news |url = http://content.usatoday.com/communities/theoval/post/2012/05/obama-worth-as-much-as-10-million/1 |title = Obama worth as much as $10&nbsp;million |last = Wolf |first = Richard |date = May 16, 2012 |work = [[USA Today]] |accessdate = June 16, 2012 }}</ref> 2010 წლის დასაწყისში, მიშელ ობამამ განაცხადა, რომ მის მეუღლე ყოფილი მწეველი იყო.<ref name="reuters-smoking">Elsner, Alan (December 7, 2008). [https://www.reuters.com/article/2008/12/07/us-usa-obama-smoking-idUSTRE4B61GF20081207 Obama says he won't be smoking in White House"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151106233517/http://www.reuters.com/article/2008/12/07/us-usa-obama-smoking-idUSTRE4B61GF20081207 |date=2015-11-06 }}. Reuters. Retrieved February 28, 2010.</ref><ref>Zengerle, Patricia (February 8, 2011). [https://www.reuters.com/article/2011/02/08/us-obama-smoking-idUSTRE7176EL20110208 "Yes, he did: first lady says Obama quit smoking"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151106233522/http://www.reuters.com/article/2011/02/08/us-obama-smoking-idUSTRE7176EL20110208 |date=2015-11-06 }}. Reuters. Retrieved May 9, 2011.</ref> 2016 წლის 4 აგვისტოს, თავის 55-ე დაბადების დღეზე, ობამამ დაწერა ესე ჟურნალ „Glamour“-ში, სადაც აღწერა, თუ როგორ გახდა [[ფემინიზმი|ფემინისტი]] ქალიშვილებისა და პრეზიდენტობის გავლენით.<ref>{{cite news |url=http://www.glamour.com/story/glamour-exclusive-president-barack-obama-says-this-is-what-a-feminist-looks-like |title=Glamour Exclusive: President Barack Obama Says, "This Is What a Feminist Looks Like" |work=Glamour |date=August 4, 2016 |first=Barack |last=Obama |accessdate=August 5, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2016/08/05/us/obama-writes-feminist-essay-in-glamour.html |title=Obama Writes Feminist Essay in Glamour |work=The New York Times |date=August 4, 2016 |first=Daniel |last=Victor |accessdate=August 5, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.usatoday.com/story/life/entertainthis/2016/08/04/president-obama-glamour-s-important-sasha-and-malias-dad-feminist/88061556/ |title=President Obama in 'Glamour': It's important Sasha and Malia's dad is a feminist |work=USA Today |date=August 4, 2016 |first=Cara |last=Kelly |accessdate=August 5, 2016}}</ref> ==== რელიგიური შეხედულებები ==== ობამა პროტესტანტი ქრისტიანი; მისი რელიგიური შეხედულებები ჩამოყალიბდა ზრდასრულ ცხოვრებაში.<ref name="Christian">{{cite web |year=2009 |title=American President: Barack Obama |publisher=Miller Center of Public Affairs, University of Virginia |url=http://millercenter.org/academic/americanpresident/obama |access-date=January 23, 2009 |quote=Religion: Christian |archive-url=https://web.archive.org/web/20090123091100/http://millercenter.org/academic/americanpresident/obama |archive-date=January 23, 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090123091100/http://millercenter.org/academic/americanpresident/obama |archivedate=იანვარი 23, 2009 }} * {{cite web |title=The Truth about Barack's Faith |publisher=Obama for America |url=http://www.fightthesmears.com/file_download/2/baracksfaith.pdf |access-date=July 1, 2012 |archive-date=January 5, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110105040018/http://www.fightthesmears.com/file_download/2/baracksfaith.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110105040018/http://www.fightthesmears.com/file_download/2/baracksfaith.pdf |archivedate=იანვარი 5, 2011 }} * {{cite news |last=Miller |first=Lisa |date=July 18, 2008 |title=Finding his faith |work=Newsweek |url=http://www.newsweek.com/id/145971 |access-date=February 4, 2010 |quote=He is now a Christian, having been baptized in the early 1990s at Trinity United Church of Christ in Chicago. |archive-url=https://web.archive.org/web/20100206163704/http://www.newsweek.com/id/145971 |archive-date=February 6, 2010 |url-status=live }} * {{cite news |last=Barakat |first=Matthew |agency=Associated Press |date=November 17, 2008 |title=Obama's church choice likely to be scrutinized; D.C. churches have started extending invitations to Obama and his family |work=NBC News |url=https://www.nbcnews.com/id/27775757 |access-date=January 20, 2009 |quote=The United Church of Christ, the denomination from which Obama resigned when he left Wright's church, issued a written invitation to join a UCC denomination in Washington and resume his connections to the church. }} * {{cite web |date=January 20, 2009 |title=Barack Obama, long time UCC member, inaugurated forty-fourth U.S. President |publisher=United Church of Christ |url=http://www.ucc.org/news/obama-inauguration.html |access-date=January 21, 2009 |quote=Barack Obama, who spent more than 20 years as a UCC member, is the forty-fourth President of the United States. |archive-url=https://web.archive.org/web/20090125002304/http://www.ucc.org/news/obama-inauguration.html |archive-date=January 25, 2009 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090125002304/http://www.ucc.org/news/obama-inauguration.html |archivedate=იანვარი 25, 2009 }} * {{cite news |last=Sullivan |first=Amy |date=June 29, 2009 |title=The Obama's find a church home—away from home |magazine=Time |url=http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,1907610,00.html |access-date=February 5, 2010 |quote=instead of joining a congregation in Washington, D.C., he will follow in George W. Bush's footsteps and make his primary place of worship Evergreen Chapel, the nondenominational church at Camp David. |archive-date=April 4, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100404153523/http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,1907610,00.html |url-status=dead }} * {{cite news |last=Kornblut |first=Anne E. |date=February 4, 2010 |title=Obama's spirituality is largely private, but it's influential, advisers say |newspaper=The Washington Post |page=A6 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/02/03/AR2010020303619.html |access-date=February 5, 2010 |quote=Obama prays privately{{spaces}}... And when he takes his family to Camp David on the weekends, a Navy chaplain ministers to them, with the daughters attending a form of Sunday school there. }}</ref> თავის წიგნში მანდ დაწერა, რომ „არ იყო აღზრდილი რელიგიურ ოჯახში. ობამა აგრეთვე წერდა, რომ დედამისი, აღზრდილი არარელიგიური მშობლების მიერ და რელიგიისან შორს მყოფი, „ბევრ ასპექტში იყო სულიერად ყველაზე საღი ადამიანი, რომელსაც მე ოდესმე ვიცნობდი“. ენ დანემის ცოლად მოყვანისას, მამამისი, ობამას თქმით, „ნაღდი ათეისტი“ იყო, ხოლო მისი მამინაცვალი აღწერა როგორც „კაცი, რომელიც რელიგიას უსარგებლოდ მიიჩნევდა“. ობამა წერდა, რომ ახალგაზრდობაში, მოსახლეობის ინტერესების დაცვისას, შავკანიანთა ეკლესიებთან ჰქონდა შეხება და გააცნობიერა, რომ „აფრო-ამერიკული რელიგიური ტრადიციების ძალა სტიმულირებდა სოციალურ ცვლილებებს“.<ref name="social change">Obama (2006), pp. 202–208. Portions excerpted in: {{cite news|first=Barack |last=Obama |title=My Spiritual Journey |date=October 16, 2006 |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1546579,00.html |magazine=Time |access-date=April 28, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430051154/http://www.time.com/time/magazine/article/0%2C9171%2C1546579%2C00.html |archive-date=April 30, 2008 |url-status=dead }} * {{cite web|url=http://obama.senate.gov/speech/060628-call_to_renewal/ |title='Call to Renewal' Keynote Address |access-date=June 16, 2008 |last=Obama |first=Barack |date=June 28, 2006 |publisher=Barack Obama: U.S. Senator for Illinois |archive-url=https://web.archive.org/web/20090104231501/http://obama.senate.gov/speech/060628-call_to_renewal/ |archive-date=January 4, 2009 }}</ref> [[ფაილი:Obamas at church on Inauguration Day 2013.jpg|thumb|ობამები ეკლესიაში, 2013 წლის იანვარი; ვაშინგტონი, კოლუმბიის ოლქი]] 2008 წლის იანვარში ობამამ განაცხადა: „მე ქრისტიანი ვარ, თავგამოდებით მორწმუნე ქრისტიანი. მწამს გამოსასყიდი სიკვდილის და [[იესო ქრისტე]]ს აღდგომის. მწამს, რომ მრწმენა მაძლევს საშუალებას, ვიპოვო ცოდვებისგან გათავისუფლების გზა და სამუდამოდ ვიცხოვრო“.<ref>{{cite news |last1 = Pulliam |first1 = Sarah |last2 = Olsen |first2 = Ted |url = http://www.christianitytoday.com/ct/2008/januaryweb-only/104-32.0.html?start=2 |title = Q&A: Barack Obama |work = Christianity Today |date = January 23, 2008 |accessdate = January 4, 2013 }}</ref> 2010 წლის 27 სექტემბერს ობამამ თავის რელიგიურ შეხედულებებთან დაკავშირებით განცხადება გაავრცელა: „მე ვარ ქრისტიანი, არჩევანით. ჩემი ოჯახი ქრისტიანული რწმენის მიმდევარი არ ყოფილა. ისინი არ იყვნენ ადამიანები, რომლებიც ყოველ კვირა დღეს ეკლესიაში დადიოდნენ. დედაჩემი იყო სულიერად ყველაზე საღი ადამიანი, რომელსაც ვიცნობდი, მაგრამ მან ეკლესიაში კი არ გამზარდა. ქრისტიანულ რწმენამდე ჩემით, მოგვიანებით მივედი. ეს მოხდა იმიტომ, რომ იესო ქრისტეს მცნებები შეესაბამებოდა იმას, რაც მე მინდოდა ჩემი ცხოვრების ნაწილი ყოფილიყო — ვყოფილიყავი ჩემი ძმებისა და დების დამცველი, მოვქცეოდი სხვებს ისე, როგორც მინდოდა, რომ მე მომქცეოდნენ“.<ref name="APbychoice">{{cite news|url=http://www.huffingtonpost.com/2010/09/28/obama-christian-by-choice_n_742124.html |title=Obama 'Christian By Choice': President Responds To Questioner |author=Charles Babington |author2=Darlene Superville |agency=Associated Press |date=September 28, 2010 |work=HuffPost |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110511232554/http://www.huffingtonpost.com/2010/09/28/obama-christian-by-choice_n_742124.html |archivedate=May 11, 2011 }}</ref><ref name="ABCVideobychoice">{{cite web|url=http://blogs.abcnews.com/politicalpunch/2010/09/president-obama-i-am-a-christian-by-choicethe-precepts-of-jesus-spoke-to-me.html|title=President Obama: 'I am a Christian By Choice...The Precepts of Jesus Spoke to Me'|publisher=[[ABC News]]|date=September 29, 2010|accessdate=December 27, 2016}}</ref> 1987 წლის ოქტომბერში, ობამამ გაიცნო ქრისტეს გაერთიანებული სამების ეკლესიის მღვდელს ჯერემია რაიტს და გახდა ეკლესიის მრევლის წევრი 1992 წელს.<ref name="Trinity">{{cite news|last1=Garrett|first1=Major|last2=Obama|first2=Barack|date=March 14, 2008|title=Obama talks to Major Garrett on 'Hannity & Colmes'|publisher=RealClearPolitics|url=http://www.realclearpolitics.com/articles/2008/03/obama_talks_to_major_garrett_o.html|access-date=November 10, 2012|quote=Major Garrett, Fox News correspondent: So the first question, how long have you been a member in good standing of that church? Sen. Barack Obama (D-IL), presidential candidate: You know, I've been a member since 1991 or '92. And—but I have known Trinity even before then when I was a community organizer on the South Side, helping steel workers find jobs{{spaces}}... Garrett: As a member in good standing, were you a regular attendee of Sunday services? Obama: You know, I won't say that I was a perfect attendee. I was regular in spurts, because there was times when, for example, our child had just been born, our first child. And so we didn't go as regularly then.}} * {{cite news|date=April 29, 2008|title=Obama strongly denounces former pastor|publisher=NBC News|agency=Associated Press|url=https://www.nbcnews.com/id/24371827|access-date=November 10, 2012|quote=I have been a member of Trinity United Church of Christ since 1992, and have known Reverend Wright for 20 years. The person I saw yesterday was not the person [whom] I met 20 years ago.}} * {{cite news|last=Miller|first=Lisa|date=July 11, 2008|title=Finding his faith|work=Newsweek|url=http://www.thedailybeast.com/newsweek/2008/07/11/finding-his-faith.html|url-status=dead|access-date=November 10, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20130720055213/http://www.thedailybeast.com/newsweek/2008/07/11/finding-his-faith.html|archive-date=July 20, 2013|quote=He is now a Christian, having been baptized in the early 1990s at Trinity United Church of Christ in Chicago.}} * {{cite book|last=Remnick|first=David|year=2010|title=The Bridge: The Life and Rise of Barack Obama|location=New York|publisher=Alfred A. Knopf|page=[https://archive.org/details/bridgelifeand00remn/page/177 177]|isbn=978-1-4000-4360-6|quote=In late October 1987, his third year as an organizer, Obama went with Kellman to a conference on the black church and social justice at the Harvard Divinity School.|title-link=The Bridge: The Life and Rise of Barack Obama}} * Maraniss (2012), <span class="plainlinks">[https://books.google.com/books?id=Wnna9CLtblAC&pg=PT887 p. 557]</span>: It would take time for Obama to join and become fully engaged in Wright's church, a place where he would be baptized and married; that would not happen until later, during his second time around in Chicago, but the process started then, in October 1987{{spaces}}... Jerry Kellman: "He wasn't a member of the church during those first three years, but he was drawn to Jeremiah." * {{Cite book|first=Baker|last=Peter|author-link=Peter Baker (author)|year=2017|title=Obama: The Call of History|url=https://archive.org/details/obamacallofhisto0000bake|location=New York|publisher=[[The New York Times Company]]/Callaway|isbn=978-0-935112-90-0|oclc=1002264033}}</ref> ობამას პირველი საპრეზიდენტო კამპანიის დროს, 2008 წლის მაისში, ობამამ დატოვა ზემოთხსენებული ეკლესიის მრევლი მას შემდეგ, რაც რაიტის ზოგიერთი განცხადება კრიტიკის მიზეზი გახდა.<ref>{{cite news |agency = Associated Press |date = November 17, 2008 |title = Obama's church choice likely to be scrutinized |publisher = MSNBC |url = http://www.msnbc.msn.com/id/27775757/ |accessdate = January 20, 2009 }}</ref> [[აშშ]]-ის დედაქალაქში, [[ვაშინგტონი|ვაშინგტონში]] გადასვლის შემდეგ ობამათა ოჯახი დადიოდა სხვადასხვა პროტესტანტულ ეკლესიებში, თუმცა ოჯახის არც ერთი წევრი ეკლესიაში რეგულარულად არ დადიოდა.<ref>Parker, Ashley. "[https://www.nytimes.com/2013/12/29/us/as-the-obamas-celebrate-christmas-rituals-of-faith-stay-on-the-sidelines.html As the Obamas Celebrate Christmas, Rituals of Faith Become Less Visible]," ''The New York Times'', December 28, 2013. Retrieved January 15, 2017.</ref><ref>Gilgoff, Dan. "[https://www.usnews.com/news/blogs/god-and-country/2009/06/30/time-report-white-house-reaction-raise-more-questions-about-obamas-church-hunt TIME Report, White House Reaction Raise More Questions About Obama's Church Hunt]," ''U.S. News & World Report'', June 30, 2009. Retrieved January 15, 2017.</ref><ref>"[http://washington.cbslocal.com/2014/04/22/first-lady-we-use-sundays-for-naps-if-were-not-going-to-church/ "First Lady: We Use Sundays For Naps If We're Not Going To Church"], CBS DC, April 22, 2014. Retrieved January 15, 2017.</ref> ==== ილინოისის შტატის სენატორი (1997–2004) ==== [[File:Obamamiltondavis1.jpg|thumb|right|შტატის სენატორი ობამა სხვებთან ერთად ზეიმობს „ShoreBank“-ის თანადამფუძნებლის, მილტონ დეივისის პატივსაცემად ქუჩის დარქმევას. 1998.]] [[ილინოისი]]ს შტატის სენატში ობამა 1996 წელს აირჩიეს, დემოკრატი ალის პალმერის მემკვიდრედ. ობამა აირჩიეს მე-13 ოლქიდან, რომელიც იმ დროს მოიცავდა ჩიკაგოს სამხრეთ ნაწილის უბნებს.<ref>{{cite news |first=David |last=Jackson |author2=Ray Long |title=Obama Knows His Way Around a Ballot |date=April 3, 2007 |url=http://www.chicagotribune.com/news/politics/obama/chi-070403obama-ballot-archive,0,5693903.story |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081011054057/http://www.chicagotribune.com/news/politics/obama/chi-070403obama-ballot-archive%2C0%2C5693903.story |work=Chicago Tribune |accessdate=May 18, 2012 |archivedate=October 11, 2008 |url-status=dead |df= }} * {{cite book |author = [[Jesse White (politician)|White, Jesse]] |year = 2001 |chapter = Legislative Districts of Cook County, 1991 Reapportionment |chapterurl = https://web.archive.org/web/20080226221919/http://www.sos.state.il.us/publications/02bluebook/legislative_branch/legdistrictmaps.pdf |title = Illinois Blue Book 2001–2002 |place = Springfield |publisher = [[Illinois Secretary of State]] |page = 65 |accessdate = July 16, 2011 |deadurl = bot: unknown |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080226221919/http://www.sos.state.il.us/publications/02bluebook/legislative_branch/legdistrictmaps.pdf |archivedate = February 26, 2008 |df = mdy-all |url = http://www.sos.state.il.us/publications/02bluebook/legislative_branch/legdistrictmaps.pdf }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080226221919/http://www.sos.state.il.us/publications/02bluebook/legislative_branch/legdistrictmaps.pdf |date=თებერვალი 26, 2008 }} {{Cite web |url=http://www.chicagotribune.com/news/politics/obama/chi-070403obama-ballot-archive,0,5693903.story |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=მარტი 11, 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130130072621/http://www.chicagotribune.com/news/politics/obama/chi-070403obama-ballot-archive,0,5693903.story |archivedate=იანვარი 30, 2013 }} State Sen. District 13 = State Rep. Districts 25 & 26.</ref> არჩევის შემდეგ, ობამამ მოიპოვა ორივე პარტის მხარდაჭერა მისი კანონპროექტებისთვის, რომლებიზ მიზნად ისახავდა ეთიკასთან და ჯანდაცვასთან დაკავშირებული კანონების რეფორმაციას.<ref>{{cite news|first=Peter |last=Slevin |title=Obama Forged Political Mettle in Illinois Capitol |date=February 9, 2007 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/02/08/AR2007020802262.html |work=The Washington Post |accessdate=April 20, 2008 }}{{cite news|first=Scott |last=Helman |title=In Illinois, Obama dealt with Lobbyists |date=September 23, 2007 |url=http://www.boston.com/news/nation/articles/2007/09/23/in_illinois_obama_dealt_with_lobbyists/ |work=Boston Globe |accessdate=April 20, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080416235513/http://www.boston.com/news/nation/articles/2007/09/23/in_illinois_obama_dealt_with_lobbyists/ |archivedate=April 16, 2008 |url-status=live |df= }} იხილეთ აგრეთვე:{{cite news|title=Obama Record May Be Gold Mine for Critics |date=January 17, 2007 |publisher=CBS News |url=http://www.cbsnews.com/stories/2007/01/17/politics/main2369157.shtml |agency=Associated Press |accessdate=April 20, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080412223055/http://www.cbsnews.com/stories/2007/01/17/politics/main2369157.shtml |archivedate=April 12, 2008 |url-status=live }}</ref> ობამა იყო თანაავტორი კანონპროექტისა, რომელმაც გაზარდა საგადასახდო კრედიტები მწირშემოსავლიანი ოჯახებისთვის და მიიღო მონაწილეობა სოციალურ პროგრამებთან დაკავშირებულ მოლაპარაკებებში. ობამა აგრეთვე მხარს უჭერდა გაზრდილ სუბსიდიებს ბავშვთა ჯანდაცვის პროგრამისთვის.<ref name="Scott20070730">{{cite news |first = Janny |last = Scott |title = In Illinois, Obama Proved Pragmatic and Shrewd |date = July 30, 2007 |url = https://www.nytimes.com/2007/07/30/us/politics/30obama.html |work = The New York Times |accessdate = April 20, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081210135903/http://www.nytimes.com/2007/07/30/us/politics/30obama.html|archivedate=December 10, 2008 |url-status = live }}</ref> 2001 წელს, როგორც ორპარტიული ადმინისტრაციული წესების კომიტეტის თანათავმჯდომარემ, ობამამ მხარი დაუჭირა შტატის რესპუბლიკელი გუბერნატორის, რაიანის რეგულაციებს ფინანსურ სექტორზე.<ref>{{cite news |author=Allison, Melissa |date=December 15, 2000 |title=State takes on predatory lending; Rules would halt single-premium life insurance financing |url=https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/65214450.html?dids=65214450:65214450&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |format=paid archive |work=Chicago Tribune |page=1 (Business) |accessdate=June 1, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080617151154/https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/65214450.html?dids=65214450%3A65214450&FMT=ABS&FMTS=ABS%3AFT |archivedate=June 17, 2008 |url-status=live |df= }}{{cite news |author=Ray Long |author2=Melissa Allison |date=April 18, 2001 |title=Illinois OKs predatory loan curbs; State aims to avert home foreclosures |url=https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/71459393.html?dids=71459393:71459393&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |format=paid archive |work=Chicago Tribune |page=1 |accessdate=June 1, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081218011718/http://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/71459393.html?dids=71459393:71459393&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |archivedate=დეკემბერი 18, 2008 }}</ref> ობამა კიდევ ერთი ვადით აირჩიეს სენატში 1998 და 2002 წლებში.<ref>{{cite web |url = http://www.senatedem.state.il.us/obama/index.html |title = 13th District: Barack Obama |accessdate = April 20, 2008 |date = August 24, 2000 |publisher = Illinois State Senate Democrats |archiveurl = https://web.archive.org/web/20000824102110/http://www.senatedem.state.il.us/obama/index.html |archivedate = April 12, 2000 }}{{cite web |url = http://www.senatedem.state.il.us/obama/index.html |title = 13th District: Barack Obama |accessdate = April 20, 2008 |date = October 9, 2004 |publisher = Illinois State Senate Democrats |archiveurl = https://web.archive.org/web/20040802233730/http://www.senatedem.state.il.us/obama/index.html |archivedate = August 2, 2004 }}</ref> 2000 წელს, იგი მონაწილეობას იღებდა დემოკრატთა პრაიმერში ილინოისის პირველი საარჩევნო ოლქის კონგრესში წარმოდგენის უფლებისთვის, მაგრამ, დამარცხდა მოქმედ კონგრესმენ [[ბობი რაში|ბობი რაშთან]].<ref name="Democratic primary">{{cite web|url=http://www.fec.gov/pubrec/fe2000/ilh.htm |title=Federal Elections 2000: U.S. House Results—Illinois |publisher=[[Federal Election Commission]] |access-date=April 24, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080328011936/http://www.fec.gov/pubrec/fe2000/ilh.htm |archive-date=March 28, 2008 |url-status=live }} * {{cite news|url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=14502364 |title=Obama's Loss May Have Aided White House Bid |last=Gonyea |first=Dan |date=September 19, 2007 |publisher=NPR |archive-url=https://web.archive.org/web/20110218211819/http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=14502364 |archive-date=February 18, 2011 }} * {{cite news|first=Janny |last=Scott |title=A Streetwise Veteran Schooled Young Obama |date=September 9, 2007 |url=https://www.nytimes.com/2007/09/09/us/politics/09obama.html |work=The New York Times |access-date=April 20, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080321122541/http://www.nytimes.com/2007/09/09/us/politics/09obama.html |archive-date=March 21, 2008 |url-status=live }} * {{cite news|first=Edward |last=McClelland |title=How Obama Learned to Be a Natural |date=February 12, 2007 |url=http://www.salon.com/news/feature/2007/02/12/obama_natural/ |work=Salon |access-date=April 20, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080308133402/http://www.salon.com/news/feature/2007/02/12/obama_natural/ |archive-date=March 8, 2008 |url-status=live }} * {{cite news|first1=Richard |last1=Wolffe |last2=Briscoe |first2=Daren |title=Across the Divide |date=July 16, 2007 |work=Newsweek |url=http://www.newsweek.com/id/33156 |access-date=April 20, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080418014600/http://www.newsweek.com/id/33156 |archive-date=April 18, 2008 |url-status=live }} * {{cite news|first=Scott |last=Helman |title=Early Defeat Launched a Rapid Political Climb |date=October 12, 2007 |url=https://www.boston.com/news/nation/articles/2007/10/12/early_defeat_launched_a_rapid_political_climb/ |work=The Boston Globe |access-date=April 20, 2008 }} * {{cite news|url=https://www.usatoday.com/news/politics/2007-10-24-3157940059_x.htm |title=Obama learned from failed Congress run |work=USA Today |last=Wills |first=Christopher |date=October 24, 2007 |access-date=November 15, 2010 }}</ref> 2003 წლის იანვარში, ობამა გახდა ილინოისის სენატის ჯანდაცვის და სოციალური სერვისების კომიტეტის თავმჯდომარე მას შემდეგ, რაც ათწლიანი უმცირესობის შემდეგ, დემოკრატებმა საკანონმდებლო ორგანოში უმრავლესობა მოიპოვეს.<ref>{{cite news|first=Jackie |last=Calmes |title=Statehouse Yields Clues to Obama |date=February 23, 2007 |url=https://www.wsj.com/public/article/SB117219748197216894-Sn6oV_4KLQHp_xz7CjYLuyjv3Jg_20070324.html |work=The Wall Street Journal |accessdate=April 20, 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080918032039/http://online.wsj.com/public/article/SB117219748197216894-Sn6oV_4KLQHp_xz7CjYLuyjv3Jg_20070324.html |archivedate=September 18, 2008 }}</ref> მისი და ორივე პარტიის მხარდაჭერით, მიიღეს კანონები, რომლის თანახმადაც პოლიციელებს უნდა ჩაეწერათ რასობრივი კუთვნილება მძღოლებისა, რომლებსაც დააკავებდნენ. ილინოისი აგრეთვე გახდა პირველი შტატი, რომელმაც მოითხოვა პოლიციისგან, გადაეღო ვიდეოები სახლებში იმ შეჭრისა, რომლებსაც შეიძლებოდა ეჭვმიტანილის მკვლელობა მოჰყოლოდა.<ref name="Scott20070730" /><ref>{{cite news |author=Tavella, Anne Marie |date=April 14, 2003 |title=Profiling, taping plans pass Senate |url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=ADHB&p_theme=adhb&p_action=search&p_maxdocs=200&p_text_search-0=Profiling,%20AND%20taping%20AND%20plans%20AND%20pass%20AND%20Senate&s_dispstring=Profiling,%20taping%20plans%20pass%20Senate%20AND%20date(April_4,_2003%20to%204/4/2003)&p_field_date-0=YMD_date&p_params_date-0=date:B,E&p_text_date-0=4_April_2003%20to%204/4/2003Êl_numdocs=20&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:DÊl_useweights=no |format=paid archive |work=Daily Herald |page=17 |accessdate=June 1, 2008 }}{{cite news |author=Haynes, V. Dion |date=June 29, 2003 |title=Fight racial profiling at local level, lawmaker says; U.S. guidelines get mixed review |url=https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/352884461.html?dids=352884461:352884461&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |format=paid archive |work=Chicago Tribune |page=8 |accessdate=June 1, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080617150449/https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/352884461.html?dids=352884461%3A352884461&FMT=ABS&FMTS=ABS%3AFT |archivedate=June 17, 2008 |url-status=live |df= }}{{cite news |author=Pearson, Rick |date=July 17, 2003 |title=Taped confessions to be law; State will be 1st to pass legislation |url=https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/370136121.html?dids=370136121:370136121&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |format=paid archive |work=Chicago Tribune |page=1 (Metro) |accessdate=June 1, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081218011706/http://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/370136121.html?dids=370136121:370136121&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |archivedate=დეკემბერი 18, 2008 }}</ref> აშშ-ის სენატში ასარჩევად 2004 წლის არჩევნების დროს, პოლიციის წარმომადგენლებმა შეაქეს ობამა მისი მუშაობისვის საპოლიციო ორგანიზაციებთან სიკვდილით დასჯის რეფორმაციის საქმეში.<ref>{{cite news |first = Sam |last = Youngman |author2 = Aaron Blake |title = Obama's Crime Votes Are Fodder for Rivals |date = March 14, 2007 |url = http://thehill.com/homenews/news/11316-obamas-crime-votes-are-fodder-for-rivals |work = The Hill |accessdate = May 18, 2012 }} იხილეთ აგრეთვე: {{cite news |title = US Presidential Candidate Obama Cites Work on State Death Penalty Reforms |date = November 12, 2007 |work = International Herald Tribune |url = http://www.iht.com/articles/ap/2007/11/12/america/NA-POL-US-Obama-Death-Penalty.php |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080607111231/http://www.iht.com/articles/ap/2007/11/12/america/NA-POL-US-Obama-Death-Penalty.php |agency = Associated Press |accessdate = May 18, 2012 |archivedate = June 7, 2008 }}</ref> ობამა გადადგა შტატის სენატორის პოსტიდან 2004 წელს, აშშ-ის სენატში არჩევის შემდეგ.<ref>{{cite news|first=Melanie |last=Coffee |title=Attorney Chosen to Fill Obama's State Senate Seat |date=November 6, 2004 |publisher=HPKCC |url=http://www.hydepark.org/hpkccnews/raoul.htm#ap |agency=Associated Press |accessdate=April 20, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080516174431/http://www.hydepark.org/hpkccnews/raoul.htm |archivedate=May 16, 2008 |url-status=dead |df= }}</ref> ==== არჩევნები აშშ-ის სენატში (2004) ==== [[File:Illinois Senate Election Results by County, 2004.svg|upright=.5|thumb|არჩევნების შედეგები რაიონების მიხედვით. ლურჯად ნაჩვენებია რაიონები, სადაც ობამამ გაიმარჯვა.]] 2002 წლის მაისში, ობამას დაკვეთით ჩატარდა გამოკითხვა იმის გასაგებად, თუ როგორ მიიღებდა საზოგადოება მის კანდიდატურას 2004 წლის არჩევნებზე [[აშშ]]-ის [[აშშ-ის სენატი|სენატში]]. ობამამ შექმნა კამპანიის კომიტეტი, დაიწყო თანხების მოგროვება და 2002 წლის აგვისტოსთვის დაიქირავა პოლიტიკური კონსულტანტი დეივიდ აქსელროდი, ხოლო 2003 წელს იანვარში ფორმალურად გამოაცხადა თავისი კანდიდატურის შესახებ.<ref>{{cite news |author = Helman, Scott |date = October 12, 2007 |title = Early defeat launched a rapid political climb |newspaper = [[Boston Globe]] |page = 1A |url = http://www.boston.com/news/nation/articles/2007/10/12/early_defeat_launched_a_rapid_political_climb |accessdate = April 13, 2008 }}</ref> ობამა თავიდანვე ეწინააღმდეგებოდა [[ჯორჯ უოკერ ბუში]]ს ადმინისტრაციის შეჭრას ერაყში 2003 წელს.<ref>{{cite news |author = Strausberg, Chinta |date = September 26, 2002 |title = Opposition to war mounts |newspaper = Chicago Defender |page = 1 |url = http://www.highbeam.com/doc/1P3-220062931.html |url-status = dead |format = paid archive |accessdate = February 3, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20091014113726/http://www.highbeam.com/doc/1P3-220062931.html |archivedate = ოქტომბერი 14, 2009 }}</ref> 2002 წლის 2 ოქტომბერს, როდესაც კონგრესმა ნება მისცა ბუშს, ერაყის წინააღმდეგ ომი წამოეწყო,<ref name="Rose Garden">{{cite web |author = Office of the Press Secretary |date = October 2, 2002 |title = President, House leadership agree on Iraq resolution |url = https://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2002/10/20021002-7.html |via = [[NARA|National Archives]] |work = [[whitehouse.gov]] |access-date = February 18, 2008 }} * {{cite news |last = Tackett |first = Michael |date = October 3, 2002 |title = Bush, House OK Iraq deal; Congress marches with Bush |newspaper = Chicago Tribune |page = 1 |url = https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/203569641.html?dids=203569641:203569641&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |access-date = February 3, 2008 |archive-date = July 26, 2013 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130726235124/http://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/203569641.html?dids=203569641:203569641&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |url-status = dead }}{{subscription required}}</ref> ობამა სიტყვით გამოვიდა [[ჩიკაგო]]ში ანტი-საომარ ყრილობაზე<ref name="Federal Plaza">{{cite news |last = Glauber |first = Bill |date = October 3, 2003 |title = War protesters gentler, but passion still burns |newspaper = Chicago Tribune |page = 1 |url = https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/203569621.html?dids=203569621:203569621&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |access-date = February 3, 2008 |archive-date = June 17, 2008 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080617150444/http://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/203569621.html?dids=203569621:203569621&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |url-status = dead }}{{subscription required}} * {{cite news |last = Strausberg |first = Chinta |date = October 3, 2002 |title = War with Iraq undermines U.N |newspaper = Chicago Defender |page = 1 |url = http://www.highbeam.com/doc/1P3-220379051.html |quote = Photo caption: Left Photo: Sen. Barack Obama along with Rev. Jesse Jackson spoke to nearly 3,000 anti-war protestors (below) during a rally at Federal Plaza Wednesday. |access-date = October 28, 2008 |archive-url = https://web.archive.org/web/20091014211715/http://www.highbeam.com/doc/1P3-220379051.html |archive-date = October 14, 2009 |url-status = dead }} * {{cite web |last = Katz |first = Marilyn |date = October 2, 2007 |title = Five years since our first action |publisher = Chicagoans Against War & Injustice |url = http://www.noiraqwar-chicago.org/?p=127 |access-date = February 18, 2008 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110721192331/http://www.noiraqwar-chicago.org/?p=127 |archive-date = July 21, 2011 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110721192331/http://www.noiraqwar-chicago.org/?p=127 |archivedate = ივლისი 21, 2011 }} * {{cite news |last1 = Bryant |first1 = Greg |last2 = Vaughn |first2 = Jane B. |date = October 3, 2002 |title = 300 attend rally against Iraq war |newspaper = Daily Herald |page = 8 |url = http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=ADHB&p_theme=adhb&p_action=search&p_maxdocs=200&p_text_search-0=300%20AND%20attend%20AND%20rally%20AND%20against%20AND%20Iraq%20AND%20war&s_dispstring=300%20attend%20rally%20against%20Iraq%20war%20AND%20date(10/3/2002%20to%2010/3/2002)&p_field_date-0=YMD_date&p_params_date-0=date:B,E&p_text_date-0=10/3/2002%20to%2010/3/2002)Êl_numdocs=20&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:DÊl_useweights=no |access-date = October 28, 2008 }}{{subscription required}} * Mendell (2007), pp. 172–177.</ref> და ომის წინააღმდეგ საკუთარი პოზიცია დააფიქსირა.<ref name="spoke out">{{cite web |last = Obama |first = Barack |date = October 2, 2002 |title = Remarks of Illinois State Sen. Barack Obama against going to war with Iraq |url = http://www.barackobama.com/2002/10/02/remarks_of_illinois_state_sen.php |archive-url = https://web.archive.org/web/20080130204029/http://www.barackobama.com/2002/10/02/remarks_of_illinois_state_sen.php |archive-date = January 30, 2008 |publisher = Barack Obama |access-date = February 3, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080130204029/http://www.barackobama.com/2002/10/02/remarks_of_illinois_state_sen.php |archivedate = იანვარი 30, 2008 }} * {{cite news |last = McCormick |first = John |date = October 3, 2007 |title = Obama marks '02 war speech; Contender highlights his early opposition in an effort to distinguish him from his rivals |newspaper = Chicago Tribune |page = 7 |url = https://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/1351610621.html?dids=1351610621:1351610621&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |quote = The top strategist for Sen. Barack Obama has just 14 seconds of video of what is one of the most pivotal moments of the presidential candidate's political career. The video, obtained from a Chicago TV station, is of Obama's 2002 speech in opposition to the impending Iraq invasion. |access-date = October 28, 2008 |archive-date = December 18, 2008 |archive-url = https://web.archive.org/web/20081218011609/http://pqasb.pqarchiver.com/chicagotribune/access/1351610621.html?dids=1351610621:1351610621&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT |url-status = dead }}{{Subscription required}} * {{cite news |last = Pallasch |first = Abdon M. |date = October 3, 2007 |title = Obama touts anti-war cred; Kicks off tour 5 years after speech critical of going to Iraq |newspaper = Chicago Sun-Times |page = 26 |url = http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=CSTB&p_theme=cstb&p_action=search&p_maxdocs=200&s_dispstring=headline(Obama%20touts%20anti-war%20cred)%20AND%20date(all)&p_field_advanced-0=title&p_text_advanced-0=(Obama%20touts%20anti-war%20cred)Êl_numdocs=20&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:DÊl_useweights=no |access-date = October 28, 2008 }}{{subscription required}}</ref> 2003 წლის მარტში, მან კვლავ მიიღო მონაწილეობა ანტი-საომარ ყრილობაზე და უთხრა შეკრებილ საზოგადოებას, რომ ომის შესაჩერებლად „ჯერ კიდევ არ იყო გვიანი“.<ref name="stop the war">{{cite news |last = Ritter |first = Jim |date = March 17, 2003 |newspaper = Chicago Sun-Times |page = 3 |title = Anti-war rally here draws thousands |url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=CSTB&p_theme=cstb&p_action=search&p_maxdocs=200&s_dispstring=headline(Anti-war%20rally%20here%20draws%20thousands)%20AND%20date(all)&p_field_advanced-0=title&p_text_advanced-0=(Anti-war%20rally%20here%20draws%20thousands)Êl_numdocs=20&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:DÊl_useweights=no |access-date = February 3, 2008 }} {{subscription required}} * {{cite press release |author = Office of the Press Secretary |date = March 16, 2003 |title = President Bush: Monday 'moment of truth' for world on Iraq |url=https://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2003/03/20030316-3.html |via = [[NARA|National Archives]] |work = [[whitehouse.gov]] |access-date = February 18, 2008 }}</ref> მოქმედმა სენატორმა, რესპუბლიკელმა [[პიტერ ფიცჯერალდი|პიტერ ფიცჯერალდმა]] და პოსტზე მისმა წინამორბედმა, [[კეროლ მოსლი ბრაუნი|კეროლ მოსლი ბრაუნმა]] გადაწყვიტეს არჩევნებში მონაწილეობა არ მიეღოთ, რის გამოც რესპუბლიკელთა და დემოკრატთა პრაიმერში მთლიანობაში 15 კანდიდატი იყრიდა კენჭს.<ref>{{cite news |author = Davey, Monica |date = March 7, 2004 |title = Closely watched Illinois Senate race attracts 7 candidates in millionaire range |url = https://www.nytimes.com/2004/03/07/politics/campaign/07ILLI.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090416015834/http://www.nytimes.com/2004/03/07/politics/campaign/07ILLI.html|archivedate=April 16, 2009 |newspaper = [[The New York Times]] |page = 19 |accessdate = April 13, 2008 }}</ref> 2004 წლის მარტში, ობამამ მოულოდნელად გაიმარჯვა, რის გამოც დაიწყო საუბარი მასზე, როგორც დემოკრატიული პარტიის ამომავალ ვარვსკვლავზე და შესაძლო მომავალ პრეზიდენტობაზე. მეორედ გამოიცა მისი წიგნი „ოცნებები მამაჩემისგან“.<ref name="future">{{cite news |last = Mendell |first = David |date = March 17, 2004 |title = Obama routs Democratic foes; Ryan tops crowded GOP field; Hynes, Hull fall far short across state |newspaper = Chicago Tribune |page = 1 |url = http://articles.chicagotribune.com/2004-03-17/news/0403170332_1_blair-hull-gery-chico-blacks-and-liberal-whites |access-date = March 1, 2009 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100906201017/http://articles.chicagotribune.com/2004-03-17/news/0403170332_1_blair-hull-gery-chico-blacks-and-liberal-whites |archivedate = სექტემბერი 6, 2010 }} * {{cite news |last = Davey |first = Monica |date = March 18, 2004 |title = As quickly as overnight, a Democratic star is born |newspaper = The New York Times |page = A20 |url = https://www.nytimes.com/2004/03/18/us/as-quickly-as-overnight-a-democratic-star-is-born.html |archive-url = https://web.archive.org/web/20090506195833/http://www.nytimes.com/2004/03/18/us/as-quickly-as-overnight-a-democratic-star-is-born.html |archive-date = May 6, 2009 |url-access = limited |url-status = live |access-date = March 1, 2009 }} * {{cite news |last = Howlett |first = Debbie |date = March 19, 2004 |title = Dems see a rising star in Illinois Senate candidate |newspaper = USA Today |page = A04 |url = https://www.usatoday.com/news/politicselections/nation/2004-03-18-obama-usat_x.htm |access-date = March 1, 2009 }} * {{cite news |last = Scheiber |first = Noam |date = May 31, 2004 |title = Race against history. Barack Obama's miraculous campaign |magazine = The New Republic |volume = 230 |issue = 20 |pages = 21–22, 24–26 (cover story) |url = http://www.tnr.com/article/race-against-history-0 |access-date = March 24, 2009 }} * {{cite news |last = Finnegan |first = William |date = May 31, 2004 |title = The Candidate. How far can Barack Obama go? |magazine = [[The New Yorker]] |volume = 20 |issue = 14 |pages = 32–38 |url = https://www.newyorker.com/archive/2004/05/31/040531fa_fact1?currentPage=all |access-date = March 24, 2009 }} * {{cite news |last = Dionne |first = E.J. Jr. |date = June 25, 2004 |title = In Illinois, a star prepares |newspaper = The Washington Post |page = A29 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A4062-2004Jun24.html |access-date = March 24, 2009 }} * {{cite news |last = Scott |first = Janny |date = May 18, 2008 |title = The story of Obama, written by Obama |newspaper = The New York Times |page = A1 |url = https://www.nytimes.com/2008/05/18/us/politics/18memoirs.html |access-date = January 9, 2010 }} * Mendell (2007), pp. 235–259.</ref> 2004 წლის ივლისში, ობამა სიტყვით გამოვიდა 2004 წლის დემოკრატთა ნაციონალურ კონვენციაზე,<ref>{{cite news |author = Bernstein, David |date = June 2007 |title = The Speech |magazine = Chicago Magazine |url = http://www.chicagomag.com/Chicago-Magazine/June-2007/The-Speech |accessdate = April 13, 2008 }}</ref> რაც 9,1 მილიონმა ადამიანმა იხილა. ობამას გამოსვლას დადებითი გამოხმაურება მოჰყვა დემოკრატიულ პარტიაში.<ref name="status">{{cite news |date=August 2, 2004 |title=Star Power. Showtime: Some are on the rise; others have long been fixtures in the firmament. A galaxy of bright Democratic lights |work=Newsweek |pages=48–51 |url=http://www.newsweek.com/id/54728/output/print |access-date=November 15, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081218014146/http://www.newsweek.com/id/54728/output/print |archive-date=December 18, 2008 |url-status=live }} * {{cite news |last=Samuel |first=Terence |date=August 2, 2004 |title=A shining star named Obama. How a most unlikely politician became a darling of the Democrats |work=U.S. News & World Report |page=25 |url=https://www.usnews.com/usnews/news/articles/040802/2obama.htm |access-date=November 15, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081206100640/http://www.usnews.com/usnews/news/articles/040802/2obama.htm |archive-date=December 6, 2008 |url-status=dead}} * {{cite news |last=Lizza |first=Ryan |date=September 2004 |title=Why is Barack Obama generating more excitement among Democrats than John Kerry? |work=The Atlantic Monthly |pages=30, 33 |url=https://www.theatlantic.com/doc/200409/lizza |access-date=November 15, 2008 }} * {{cite news |last=Davey |first=Monica |date=July 26, 2004 |title=A surprise Senate contender reaches his biggest stage yet |newspaper=The New York Times |page=A1 |url=https://www.nytimes.com/2004/07/26/us/the-speaker-a-surprise-senate-contender-reaches-his-biggest-stage-yet.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20090507095649/http://www.nytimes.com/2004/07/26/us/the-speaker-a-surprise-senate-contender-reaches-his-biggest-stage-yet.html |archive-date=May 7, 2009 |url-access=limited |url-status=live |access-date=November 25, 2010 }} * {{cite news |last=Leibovich |first=Mark |date=July 27, 2004 |title=The other man of the hour |newspaper=The Washington Post |page=C1 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A16606-2004Jul26.html |access-date=November 15, 2008 }} * {{cite news |last=Milligan |first=Susan |date=July 27, 2004 |title=In Obama, Democrats see their future |work=The Boston Globe |page=B8 |url=https://www.boston.com/news/local/articles/2004/07/27/in_obama_democrats_see_their_future/ |access-date=November 15, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081218181835/http://www.boston.com/news/local/articles/2004/07/27/in_obama_democrats_see_their_future/ |archive-date=December 18, 2008 |url-status=live }} * {{cite news |last=Seelye |first=Katharine Q. |date=July 28, 2004 |title=Illinois Senate nominee speaks of encompassing unity |newspaper=The New York Times |page=A1 |url=https://www.nytimes.com/2004/07/28/politics/campaign/28blacks.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20060624052131/http://www.nytimes.com/2004/07/28/politics/campaign/28blacks.html |archive-date=June 24, 2006}} * {{cite news |last=Broder |first=David S. |date=July 28, 2004 |title=Democrats focus on healing divisions; Addressing convention, newcomers set themes |newspaper=The Washington Post |page=A1 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A17865-2004Jul27.html |access-date=November 15, 2008}} * {{cite news |last1=Bing |first1=Jonathan |last2=McClintock |first2=Pamela |date=July 29, 2004 |title=Auds resist charms of Dem stars |work=Variety |page=1 |url=https://www.variety.com/article/VR1117908388.html |access-date=November 15, 2008}} * Mendell (2007), pp. 272–285.</ref> ობამას ოპონენტი უშუალოდ სენატის არჩევნებში რესპუბლიკელი [[ჯეკ რაიანი]] უნდა ყოფილიყო, თუმცა იგი არჩევნებს საკუთარი ნებით 2004 წლის ივნისში გამოეთიშა.<ref>{{cite news |date = June 25, 2004 |title = Ryan drops out of Senate race in Illinois |publisher = CNN |url = http://www.cnn.com/2004/ALLPOLITICS/06/25/il.ryan/ |accessdate = May 18, 2012 }} * Mendell (2007), pp. 260–271.</ref> ექვსი კვირის შემდეგ, დიპლომატმა [[ალან ქეისი|ალან ქეისმა]] რაიანი ჩაანაცვლა.<ref>{{cite news |author = Lannan, Maura Kelly |agency = Associated Press |date = August 9, 2004 |title = Alan Keyes enters U.S. Senate race in Illinois against rising Democratic star |newspaper = Union-Tribune |url = http://legacy.signonsandiego.com/news/politics/20040809-0849-illinoissenate.html |accessdate = April 13, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20111214115053/http://legacy.signonsandiego.com/news/politics/20040809-0849-illinoissenate.html |archivedate = დეკემბერი 14, 2011 }}</ref> 2004 წლის ნოემბრის არჩევნებში, ობამამ ხმათა 70 პროცენტით გაიმარჯვა.<ref name="margin">{{cite news |year = 2005 |title = America Votes 2004: U.S. Senate / Illinois |publisher = CNN |url=http://www.cnn.com/ELECTION/2004/pages/results/states/IL/S/01/index.html |access-date = April 13, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080416061340/http://www.cnn.com/ELECTION/2004//pages/results/states/IL/S/01/index.html |archive-date = April 16, 2008 |url-status=live }} * {{cite news |last = Slevin |first = Peter |date = November 13, 2007 |title = For Obama, a handsome payoff in political gambles |newspaper = The Washington Post |page = A3 |url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/11/12/AR2007111201945.html |access-date = April 13, 2008 }} * {{cite news |last1 = Chase |first1 = John |last2 = Mendell |first2 = David |date = November 3, 2004 |title = Obama scores a record landslide |newspaper = Chicago Tribune |page = 1 |url=http://www.noticiasdot.com/publicaciones/2004/1104/0311/noticias031104/presidenciales-usa/images/usa/chicago_tribune/chicago_tribune_031104.pdf |access-date = April 3, 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110513095857/http://www.noticiasdot.com/publicaciones/2004/1104/0311/noticias031104/presidenciales-usa/images/usa/chicago_tribune/chicago_tribune_031104.pdf |archive-date = May 13, 2011 }} * {{cite news |last = Fornek |first = Scott |date = November 3, 2004 |title = Obama takes Senate seat in a landslide |newspaper = Chicago Sun-Times |page = 6 |url=http://www.highbeam.com/doc/1P2-1553596.html |access-date = April 3, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130510061848/http://www.highbeam.com/doc/1P2-1553596.html |archive-date = May 10, 2013 |url-status=dead }}</ref> ==== აშშ-ის სენატორი ილინოისიდან (2005–2008) ==== [[File:BarackObamaportrait.jpg|thumb|left|upright|ბარაკ ობამას, როგორც სენატორის ოფიციალური ფოტო.]] სენატორ ობამას ინაუგურაცია შედგა 2005 წლის 3 იანვარს.<ref>{{CongBio|o000167|inline=1|date=October 12, 2011}}</ref> ის გახდა სენატის ერთადერთი წევრი, რომელიც შედიოდა „კონგრესის შავკანიანთა კონფერენციაში“.<ref>{{cite web |title = Member Info |url = http://www.house.gov/kilpatrick/cbc/member_info.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080709114659/http://www.house.gov/kilpatrick/cbc/member_info.html |archivedate = July 9, 2008 |publisher = Congressional Black Caucus |accessdate = June 25, 2008 }}</ref> 2005–2007 წლებში ობამას ხმისმიცემის ანალიზზე დაყრდნობით, ჟურნალ „CQ Weekly“-მ დაახასიათა ის, როგორც „ერთგული დემოკრატი“. 2008 წლის 13 ნოემბერს, ობამამ განაცხადა, რომ გადადგებოდა სენატორის პოსტიდან იმავე წლის 16 ნოემბერს, რათა მეტი დრო დაეთმო ხელისუფლების გადაცემის პროცესისთვის.<ref name="transition period">{{cite news |url=https://www.reuters.com/article/politicsNews/idUSTRE4AF1MJ20081116 |title = Obama resigns Senate seat, thanks Illinois |access-date = March 10, 2009 |date = November 16, 2008 |work = [[Reuters]] |last = Mason |first = Jeff }}</ref> 2018 წელს, გამოქვეყნდა ობამას ფოტო „ისლამის ერის“ ლიდერთან, სკანდალებით მოცულ [[ლუის ფარაკჰანი|ლუის ფარაკჰანთან]], რომელიც 2005 წელს, ობამას სენატორობის დროს გადაიღეს.<ref>"[http://www.newsweek.com/nation-islam-barack-obama-791832 What Is the Nation of Islam? Barack Obama Photo With Group's Leader Emerges 13 Years Later]".'' Newsweek''. January 26, 2018.</ref> 2008 წლის არჩევნებში, ფარაკჰანმა მხარი ობამას დაუჭირა.<ref>"[http://articles.chicagotribune.com/2008-02-25/news/0802240188_1_minister-louis-farrakhan-senator-obama-saviours-day-convention Louis Farrakhan backs Obama for president at Nation of Islam convention in Chicago] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180906215837/http://articles.chicagotribune.com/2008-02-25/news/0802240188_1_minister-louis-farrakhan-senator-obama-saviours-day-convention |date=2018-09-06 }}". ''Chicago Tribune''. February 25, 2008.</ref><ref>"[http://politicalticker.blogs.cnn.com/2008/02/27/clinton-hits-obama-over-farrakhan-support/ Clinton hits Obama over Farrakhan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181108063009/http://politicalticker.blogs.cnn.com/2008/02/27/clinton-hits-obama-over-farrakhan-support/ |date=2018-11-08 }}". CNN. February 27, 2008.</ref> ===== საკანონმდებლო ინიციატივები ===== ობამა იყო „ამერიკის დაცვისა და მოწესრიგებული იმიგრაციის“ აქტის ერთ-ერთი თანაავტორი.<ref>{{cite web |first = 109th Congress, 1st Session |last = U.S. Senate |title = S. 1033, Secure America and Orderly Immigration Act |date = May 12, 2005 |url = https://www.congress.gov/bill/109th-congress/senate-bill/1033/cosponsors |publisher = Library of Congress |accessdate = February 25, 2017}}</ref> მის მიერ ინიცირებული ორი კანონპროექტი მის სახელს ატარებს: ლუგარ-ობამას აქტი, რომელმაცგააფართოვა ადრე მიღებული „ნუნ-ლუგარის საფრთხის შემცირების კოოპერაცია“ ჩვეულებრივ იარაღზეც;<ref>{{cite web |url = http://obama.senate.gov/press/070111-lugar-obama_non/ |title = Lugar–Obama Nonproliferation Legislation Signed into Law by the President |date = January 11, 2007 |publisher = Richard Lugar U.S. Senate Office |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081218154746/http://obama.senate.gov/press/070111-lugar-obama_non/ |archivedate = December 18, 2008 }} See also: {{cite news |first = Richard G. |last = Lugar |author2 = Barack Obama |title = Junkyard Dogs of War |date = December 3, 2005 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2005/12/02/AR2005120201509.html |work = The Washington Post |accessdate = April 27, 2008 }}</ref> „ფედერალური დაფინანსების პასუხისმგებლობის და გამჭვირვალობის აქტი (2006)“, რის შედეგადაც შეიქმნა ინტერნეტ-პორტალი „USAspending.gov“, სადაც შესაძლებელი იყო ფედერალური დანახარჯის ნახვა.<ref>{{cite news |first = John |last = McCormack |title = Google Government Gone Viral |date = December 21, 2007 |url = http://www.weeklystandard.com/Content/Public/Articles/000/000/014/502njiqx.asp |work = Weekly Standard |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080423235240/http://www.weeklystandard.com/Content/Public/Articles/000/000/014/502njiqx.asp |archivedate = April 23, 2008 |url-status = live }} იხილეთ აგრეთვე: {{cite web |title = President Bush Signs Coburn–Obama Transparency Act |date = September 26, 2006 |url = http://coburn.senate.gov/ffm/index.cfm?FuseAction=LegislativeFloorAction.Home&ContentRecord_id=eb582f19-802a-23ad-41db-7a7cb464cfdb |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080501233103/http://coburn.senate.gov/ffm/index.cfm?FuseAction=LegislativeFloorAction.Home&ContentRecord_id=eb582f19-802a-23ad-41db-7a7cb464cfdb |archivedate = May 1, 2008 |publisher = Tom Coburn U.S. Senate Office |accessdate = April 27, 2008 }}</ref> 2008 წლის 3 ივნისს, სენატორებმა ბარაკ ობამამ, [[ტომ კარპერი|ტომ კარპერმა]], [[ტომ კობურნი|ტომ კობურნმა]] და [[ჯონ მაკ-კეინი|ჯონ მაკ-კეინმა]] წარმოადგინეს „ფედერალური დანახარჯის გამჭვირვალობისა და პასუხისმგებლობის გაძლიერება (2008)“.<ref>{{cite web |url = http://www.govtrack.us/congress/bills/110/s3077 |title = S. 3077: Strengthening Transparency and Accountability in Federal Spending Act of 2008: 2007–2008 (110th Congress) |publisher = Govtrack.us |date = June 3, 2008 |accessdate = May 18, 2012 }}</ref> ობამა იყო თანაავტორი კანონპროექტისა, რომელიც მიზნად ისახავდა, მოეთხოვა ბირთვული ობიექტების მფლობელებისგან, შეეტყობინებინათ ადგილობრივი ხელისუფლება რადიოაქტიური გაჟონვების შესახებ. კანონპროექტი ვერ „გავიდა“ საბოლოო ხმისმიცემაზე კომიტეტში მიღებული მნიშვნელოვანი ცვლილებების მიუხედავად.<ref>{{cite news |last = McIntire |first = Mike |url = https://www.nytimes.com/2008/02/03/us/politics/03exelon.html |title = Nuclear Leaks and Response Tested Obama in Senate |date = February 3, 2008 |work = The New York Times |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081209065950/http://www.nytimes.com/2008/02/03/us/politics/03exelon.html|archivedate=December 9, 2008 |url-status = live }}</ref> ობამამ მხარი დაუჭირა „[[კოლექტიურ მოქმედებათა სამართლიანობის აქტი (2005)|კოლექტიურ მოქმედებათა სამართლიანობის აქტს (2005)]]“ და „[[FISA-ს ცვლილებების აქტი (2008)|FISA-ს ცვლილებების აქტს (2008)]]“.<ref name="Fisher">{{cite news |url = https://www.forbes.com/2008/08/08/obama-mccain-torts-biz-beltway-cz_df_0811torts.html |title = November Election A Lawyer's Delight |author = Fisher, Daniel |work = Forbes |date = August 11, 2008 |accessdate = January 11, 2009 }}</ref> [[File:Lugar-Obama.jpg|thumb|left|ობამა და სენატორი [[რიჩარდ ლუგარი]] რუსეთში რაკეტების დემონტაჟის პროცესს ესწრებიან (აგვისტო, 2005)<ref>{{cite web |title = Nunn–Lugar Report |date = August 2005 |publisher = Richard Lugar U.S. Senate Office |url = http://lugar.senate.gov/nunnlugar/pdf/trip_report_2005.pdf |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080501002134/http://lugar.senate.gov/nunnlugar/pdf/trip_report_2005.pdf |archivedate = May 1, 2008 |accessdate = April 30, 2008 }}</ref>]] 2006 წლის დეკემბერში, პრეზიდენტმა [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ბუშმა]] ხელი მოაწერა „კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დახმარების, უსაფრთხოების და დემოკრატიის განვითარების აქტს“, რის შედეგადაც ძალაში შევიდა პირველი ფედერალური კანონი, რომლის ავტორიც ობამა იყო.<ref>{{cite web |title = Democratic Republic of the Congo |date = April 2006 |url = http://www.usccb.org/sdwp/international/drc0406.shtml |publisher = United States Conference of Catholic Bishops |accessdate = January 26, 2012 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110108193726/http://www.usccb.org/sdwp/international/drc0406.shtml |archivedate = January 8, 2011 }}{{cite web |title = The IRC Welcomes New U.S. Law on Congo |date = January 5, 2007 |url = http://www.theirc.org/news/the-irc-welcomes-new-us-law.html |publisher = International Rescue Committee |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110807061958/http://www.rescue.org/news/the-irc-welcomes-new-us-law.html |archivedate = August 7, 2011 }}</ref> 2007 წლის იანვარში, ობამამ და სენატორმა [[რას ფაინგოლდი|ფაინგოლდმა]] შეიტანეს ცვლილებები „პატიოსანი ხელმძღვანელობის და ღია მთავრობის აქტში“ კორპორატიულ თვითმფრინავებთან დაკავშირებით. აქტი ძალაში შევიდა 2007 წლის სექტემბერში.<ref>{{cite news|first=Nathaniel |last=Weixel |title=Feingold, Obama Go After Corporate Jet Travel |date=November 15, 2007 |url=http://thehill.com/leading-the-news/feingold-obama-go-after-corporate-jet-travel-2007-11-15.html |work=The Hill |accessdate=April 27, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080515201902/http://thehill.com/leading-the-news/feingold-obama-go-after-corporate-jet-travel-2007-11-15.html |archivedate=May 15, 2008 |url-status=live }}{{cite news|first=Nathaniel |last=Weixel |title=Lawmakers Press FEC on Bundling Regulation |date=December 5, 2007 |url=http://thehill.com/leading-the-news/lawmakers-press-fec-on-bundling-regulation-2007-12-05.html |work=The Hill |accessdate=April 27, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080416162108/http://thehill.com/leading-the-news/lawmakers-press-fec-on-bundling-regulation-2007-12-05.html |archivedate=April 16, 2008 |url-status=live }} იხილეთ აგრეთვე: {{cite news|title=Federal Election Commission Announces Plans to Issue New Regulations to Implement the Honest Leadership and Open Government Act of 2007 |date=September 24, 2007 |publisher=Federal Election Commission |url=http://www.fec.gov/press/press2007/20070924travel.shtml |accessdate=April 27, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080411220016/http://www.fec.gov/press/press2007/20070924travel.shtml |archivedate=April 11, 2008 |url-status=dead }}</ref> ობამა აგრეთვე წარმოადგინა რამდენიმე კანონპროექტი, რომელიც ძალაში ვერ შევიდა.<ref>{{cite news |first = Seth |last = Stern |title = Obama–Schumer Bill Proposal Would Criminalize Voter Intimidation |date = January 31, 2007 |publisher = CQPolitics.com |url = https://www.nytimes.com/cq/2007/01/31/cq_2213.html |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080516104256/http://www.nytimes.com/cq/2007/01/31/cq_2213.html |archivedate = May 16, 2008 |url-status = live }}{{cite web |first = 110th Congress, 1st Session |last = U.S. Senate |title = S. 453, Deceptive Practices and Voter Intimidation Prevention Act of 2007 |date = January 31, 2007 |url = https://www.congress.gov/bill/110th-congress/senate-bill/453 |publisher = Library of Congress |accessdate = February 25, 2017}} See also: {{cite news |title = Honesty in Elections |date = January 31, 2007 |url = https://www.nytimes.com/2007/01/31/opinion/31wed1.html |work = The New York Times |format = editorial |accessdate = April 27, 2008 }}</ref> მათ შორის იყო „ერაყის ომის დე-ესკალაციის აქტი (2007)“.<ref>{{cite news |first = E. Kasak |last = Krystin |title = Obama Introduces Measure to Bring Troops Home |date = February 7, 2007 |publisher = Medill News Service |url = http://www.nwitimes.com/news/local/article_c7147a5d-31bc-5497-abdd-a99c0cd6c189.html |accessdate = April 27, 2008 }}</ref> 2007 წელს, ობამა იყო „თავდაცვის ავტორიზაციის აქტში“ შეტანილი ცვლილებების,<ref>{{cite web |title = Obama, Bond Hail New Safeguards on Military Personality Disorder Discharges, Urge Further Action |date = October 1, 2007 |url = http://bond.senate.gov/public/index.cfm?FuseAction=PressRoom.NewsReleases&ContentRecord_id=5C1EBFEB-1321-0E36-BA7D-04630AEFAD31 |publisher = Kit Bond U.S. Senate Office |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20101205075008/http://bond.senate.gov/public/index.cfm?FuseAction=PressRoom.NewsReleases&ContentRecord_id=5C1EBFEB-1321-0E36-BA7D-04630AEFAD31 |archivedate = December 5, 2010 }}</ref> რომელსაც სენატის სრულმა შემადგენლობამ მხარი 2008 წლის გაზაფხულზე დაუჭირა.<ref>{{cite web |title = Obama, Bond Applaud Senate Passage of Amendment to Expedite the Review of Personality Disorder Discharge Cases |url = http://obama.senate.gov/press/080314-obama_bond_appl/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081218154824/http://obama.senate.gov/press/080314-obama_bond_appl/ |archivedate = December 18, 2008 |date = March 14, 2008 }}</ref> ობამამ აგრეთვე მხარი დაუჭირა „ირანის წინააღმდეგ სანქციების შემოღების აქტს“, რომელიც ითვალისწინებდა შტატების საპენსიო ფონდის აქტივების გამოტანას ირანის ნავთობისა და გაზის ინდუსტრიისგან. აქტი ძალაში არ შესულა, მაგრამ მოგვიანებით ის ჩართეს „ირანის წინააღმდეგ ყოვლისმომცველი სანქციების, პასუხისმგებლობის და დეინვესტიციის აქტში (2010)“<ref>{{Cite web|url=https://www.govtrack.us/congress/bills/111/s1065|title=Iran Sanctions Enabling Act of 2009 (2009 – S. 1065)|website=GovTrack.us|language=en|access-date=August 27, 2018}}</ref> და იყო თანაავტორი კანონპროექტისა, რომელიც მიზნად ისახავდა ბირთვული ტერორიზმის რისკების შემცირებას.<ref name="nuclear terrorism">{{cite press release |title = Obama, Schiff Provision to Create Nuclear Threat Reduction Plan Approved |date = December 20, 2007 |url=http://obama.senate.gov/press/071220-obama_schiff_pr/ |publisher = Barack Obama U.S. Senate Office |archive-url=https://web.archive.org/web/20081218154751/http://obama.senate.gov/press/071220-obama_schiff_pr/ |archive-date = December 18, 2008 }}</ref> ობამა აგრეთვე იყო „შტატების ბავშვთა ჯანმრთელობის დაზღვევის პროგრამის“ ცვლილებების თანაავტორი, რომლის თანახმადაც ბრძოლაში დაჭრილი ჯარისკაცებზე მზრუნველი ოჯახის წევრები სამუშაო ადგილის ერთწლიან დაცვას მიიღებდნენ.<ref>{{cite web |title = Senate Passes Obama, McCaskill Legislation to Provide Safety Net for Families of Wounded Service Members |date = August 2, 2007 |url = http://obama.senate.gov/press/070802-senate_passes_o_1/ |publisher = Barack Obama U.S. Senate Office |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081218154819/http://obama.senate.gov/press/070802-senate_passes_o_1/ |archivedate = December 18, 2008 }}</ref> ===== კომიტეტები ===== [[ფაილი:Barack Obama Iraq 2006.jpg|thumb|ობამა ესაუბრება ერაყში დისლოცირებულ ჯარისკაცს, 2006]] ობამა იყო სენატის საგარეო ურთიერთობების, გარემოსა და საზოგადოებრივი სამსახურის, ვეტერანთა საქმეების კომიტეტების წევრი 2006 წლის დეკემბრისთვის.<ref>{{cite web |url = http://obama.senate.gov/committees/ |date = December 9, 2006 |title = Committee Assignments |accessdate = April 27, 2008 |publisher = Barack Obama U.S. Senate Office |archiveurl = https://web.archive.org/web/20061209190827/http://obama.senate.gov/committees/ |archivedate = December 9, 2006 }}</ref> 2007 წლის იანვარს, მან დატოვა გარემოსა და საზოგადოებრივი სამსახურის კომიტეტი, ხოლო სამაგიეროდ დაიკავა ადგილი ჯანდაცვის, განათლების, შრომისა და პენსიების და სამშობლოს უსაფრთხოების და სახელმწიფო საქმეთა კომიტეტებში.<ref>{{cite news |title = Obama Gets New Committee Assignments |date = November 15, 2006 |publisher = Barack Obama U.S. Senate Office |url = http://obama.senate.gov/news/061115-obama_gets_new/ |agency = Associated Press |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081218154741/http://obama.senate.gov/news/061115-obama_gets_new/ |archivedate = December 18, 2008 }}</ref> იგი აგრეთვე გახდა საგარეო ურთიერთობების ევროპულ საქმეთა ქვეკომიტეტის თავმჯდომარე.<ref>{{cite news |first = Tom |last = Baldwin |title = Stay-At-Home Barack Obama Comes Under Fire for a Lack of Foreign Experience |date = December 21, 2007 |url = http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/us_and_americas/article3080794.ece |work = Sunday Times (UK) |accessdate = April 27, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110510014332/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/us_and_americas/article3080794.ece |archivedate = მაისი 10, 2011 }}</ref> როგორც სენატის საგარეო ურთიერთობების კომიტეტის წევრი, ობამა ოფიციალური ვიზიტებით ესტუმრა აღმოსავლეთ ევროპას, ახლო აღმოსავლეთს, ცენტრალურ აზიასა და აფრიკას. იგი აგრეთვე შეხვდა [[მაჰმუდ აბასი|მაჰმუდ აბასს]], სანამ ის [[პალესტინა|პალესტინის]] პრეზიდენტი გახდებოდა. ობამა აგრეთვე სიტყვით გამოვიდა ნაირობის უნივერსიტეტში, სადაც დაგმო კენიის მთავრობაში არსებული [[კორუფცია]].<ref name="Kenyan">{{cite news |first=Christina |last=Larson |title=Hoosier Daddy: What Rising Democratic Star Barack Obama Can Learn from an Old Lion of the GOP |date=September 2006 |url=http://www.washingtonmonthly.com/features/2006/0609.larson.html |work=Washington Monthly |access-date=April 27, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430232404/http://www.washingtonmonthly.com/features/2006/0609.larson.html |archive-date=April 30, 2008 |url-status=dead }} * {{cite news |first=Chuck |last=Goudie |title=Obama Meets with Arafat's Successor |date=January 12, 2006 |url=http://a.abclocal.go.com/wls/story?section=news/local&id=3806933 |publisher=[[WLS-TV]] |location=Chicago |access-date=April 27, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141103231711/http://a.abclocal.go.com/wls/story?section=news%2Flocal&id=3806933 |archive-date=November 3, 2014 |url-status=dead }} * {{cite news |title=Obama Slates Kenya for Fraud |date=August 28, 2006 |url=http://www.news24.com/News24/Africa/News/0,,2-11-1447_1989646,00.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080605213213/http://www.news24.com/News24/Africa/News/0%2C%2C2-11-1447_1989646%2C00.html |archive-date=June 5, 2008 |publisher=News24 |location=Cape Town |access-date=April 27, 2008 |url-status=dead }} * {{cite news |first=Chris |last=Wamalwa |title=Envoy Hits at Obama Over Graft Remark |date=September 2, 2006 |url=http://www.eastandard.net/archives/cl/hm_news/news.php?articleid=1143957666 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071010050740/http://www.eastandard.net/archives/cl/hm_news/news.php?articleid=1143957666 |archive-date=October 10, 2007 |work=The Standard (Nairobi) |access-date=April 27, 2008}} * {{cite news |first1=Vincent |last1=Moracha |first2=Mangoa |last2=Mosota |title=Leaders Support Obama on Graft Claims |date=September 4, 2006 |url=http://www.eastandard.net/archives/cl/hm_news/news.php?articleid=1143957752 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071007115436/http://www.eastandard.net/archives/cl/hm_news/news.php?articleid=1143957752 |archive-date=October 7, 2007 |work=The Standard |location=Nairobi }}</ref> == საპრეზიდენტო კამპანიები == === 2008 === [[File:Flickr Obama Springfield 01.jpg|thumb|ობამა ცოლ-შვილთან ერთად, საკუთარი კანდიდატურის გამოცხადებამდე. სპრინგფილდი, ილინოისი, 2007 წლის 10 თებერვალი.]] 2007 წლის 10 თებერვალს, ილინოისის შტატში, ქალაქ სპრინგფილდში, ძველი კაპიტოლიუმის შენობის წინ ობამამ გამოაცხადა, რომ მონაწილეობას მიიღებდა 2008 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში.<ref name="ChicagoTribune_Pearson_20070210">{{cite news|url=http://www.chicagotribune.com/news/politics/chi-070210obama-pearson1-story,0,3768114.story |title=Obama: I'm running for president |work=Chicago Tribune |author=Pearson, Rick |author2=Long, Ray |date=February 10, 2007 |accessdate=September 20, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070813115846/http://www.chicagotribune.com/news/politics/chi-070210obama-pearson1-story%2C0%2C3768114.story |archivedate=August 13, 2007 |url-status=live |df= }}</ref><ref name="BBC20070210">{{cite news |title = Obama Launches Presidential Bid |date = February 10, 2007 |url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/6349081.stm |publisher = BBC News |accessdate = January 14, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080202060802/http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/6349081.stm |archivedate = February 2, 2008 |url-status = live }}</ref> ობამას მიერ ამ ადგილის შერჩევამ განაპირობა, რომ საზოგადოების ნაწილმა ამაში სიმბოლური მნიშვნელობა დაინახა, რადგანაც ზუსტად აქ, 1858 წელს, ისტორიული სიტყვით, „სახლი გაყოფილია“ გამოვიდა აშშ-ის მე-16 პრეზიდენტი [[აბრაჰამ ლინკოლნი]].<ref name="ChicagoTribune_Pearson_20070210" /><ref name="ChicagoTribune_Parsons20070210">{{cite news |url = http://www.highbeam.com/doc/1G1-159132539.html |url-status = dead |title = Obama's launch site: Symbolic Springfield: Announcement venue evokes Lincoln legacy |last = Parsons |first = Christi |date = February 10, 2007 |work = Chicago Tribune |accessdate = June 12, 2009 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110511195905/http://www.highbeam.com/doc/1G1-159132539.html |archivedate = მაისი 11, 2011 }}</ref> ობამამ ყურადღება გაამახვილა [[ერაყის ომი]]ს სწრაფ დამთავრებაზე, ენერგეტიკული დამოუკიდებლობის გაზრდაზე და ჯანდაცვის სისტემის რეფორმაციაზე.<ref>{{cite news|title=Barack Obama on the Issues: What Would Be Your Top Three Overall Priorities If Elected? |url=http://projects.washingtonpost.com/2008-presidential-candidates/issues/candidates/barack-obama/#top-priorities |work=The Washington Post |accessdate=April 14, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080509140350/http://projects.washingtonpost.com/2008-presidential-candidates/issues/candidates/barack-obama/ |archivedate=May 9, 2008 |url-status=dead |df= }} იხილეთ აგრეთვე: * {{cite book |author = [[Evan Thomas|Thomas, Evan]] |title = A Long Time Coming |url = https://archive.org/details/alongtimecominge00thom|publisher = [[PublicAffairs]] |year = 2009 |location = New York |page = [https://archive.org/details/alongtimecominge00thom/page/74 74] |isbn = 978-1586486075 }} * {{cite news|first=Michael |last=Falcone |title=Obama's 'One Thing' |date=December 21, 2007 |url=http://thecaucus.blogs.nytimes.com/2007/12/21/obamas-one-thing/ |work=The New York Times |accessdate=April 14, 2008 }}</ref> ობამას კამპანია აგრეთვე დიდ ყურადრებას უთმობდა იმედსა და ცვლილებებს.<ref>{{cite news |url = https://www.independent.co.uk/opinion/leading-articles/leading-article-the-obama-promise-of-hope-and-change-981761.html |title = The Obama promise of hope and change |work = The Independent |location = London |date = November 1, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110515091856/http://www.independent.co.uk/opinion/leading-articles/leading-article-the-obama-promise-of-hope-and-change-981761.html |archivedate = May 15, 2011 }}</ref> დემოკრატიული პარტიის პრაიმერში რამდენიმე კანდიდატმა მიიღო მონაწილეობა, თუმცა მალევე, მხოლოდ ორი, ბარაკ ობამა და [[ჰილარი კლინტონი]] დარჩნენ. ობამამ კლინტონს, სხვადასხვა ფატორების გავლენით, აჯობა და მოაგროვა დელეგატთა საკმარისი რაოდენობა პარტიის კანდიდატად გახდომისთვის.<ref name="allocation">{{cite news|url=http://www.time.com/time/politics/article/0,8599,1738331,00.html |title=The Five Mistakes Clinton Made |author=Tumulty, Karen |author-link=Karen Tumulty |magazine=Time |date=May 8, 2008 |access-date=November 11, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081211125310/http://www.time.com/time/politics/article/0%2C8599%2C1738331%2C00.html |archive-date=December 11, 2008 |url-status=dead }} * {{cite news|url=https://www.nytimes.com/2008/06/08/us/politics/08recon.html |title=The Long Road to a Clinton Exit |first1=Peter |last1=Baker |first2=Jim |last2=Rutenberg |work=The New York Times |date=June 8, 2008 |access-date=November 29, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081209030041/http://www.nytimes.com/2008/06/08/us/politics/08recon.html |archive-date=December 9, 2008 |url-status=live }}</ref> 2008 წლის 7 ივნისს, კლინტონმა დაასრულა თავისი კამპანია და ობამას დაუჭირა მხარი.<ref>{{cite news |last = Nagourney |first = Adam |first2 = Jeff |last2 = Zeleny |title = Clinton to End Bid and Endorse Obama |url = https://www.nytimes.com/2008/06/05/us/politics/04cnd-campaign.html |work = The New York Times |date = June 5, 2008 |accessdate = November 20, 2010 }}</ref> [[File:President George W. Bush and Barack Obama meet in Oval Office.jpg|thumb|left|პრეზიდენტი [[ჯორჯ უოკერ ბუში]] ხვდება არჩეულ პრეზიდენტ ბარაკ ობამას ოვალურ კაბინეტში, 2008 წლის 10 ნოემბერი]] 23 აგვისტოს, ობამამ გამოაცხადა, რომ მასთან ერთად ვიცე-პრეზიდენტობაზე კენჭს იყრიდა სენატორი [[დელავერი]]ს შტატიდან, [[ჯო ბაიდენი]].<ref name=nagourney>{{cite news |accessdate = September 20, 2008 |url = https://www.nytimes.com/2008/08/24/us/politics/24biden.html |last = Nagourney |first = Adam |first2 = Jeff |last2 = Zeleny |work = The New York Times |date = August 23, 2008 |title = Obama Chooses Biden as Running Mate |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090401222653/http://www.nytimes.com/2008/08/24/us/politics/24biden.html|archivedate=April 1, 2009 |url-status = live }}</ref> ბაიდენის გარდა, ვიცე-პრეზიდენტობის კანდიდატებად განიხილებოდნენ [[ინდიანა]]ს ყოფილი გუბერნატორი და სენატორი [[ევან ბეი]] და [[ვირჯინია]]ს გუბერნატორი [[ტიმ კეინი]].<ref name=nagourney/> [[კოლორადო (შტატი)|კოლორადოში]], ქალაქ [[დენვერი|დენვერში]] ჩატარებულ კონვენციაზე, ჰილარი კლინტონმა კიდევ ერთხელ აღნიშნა, რომ ობამას უჭერდა მხარს და მოუწოდა თავის მხარდამჭერებს, ხმა მისთვის მიეცათ. ობამას მხარდასაჭერი სიტყვით გამოვიდა ყოფილი პრეზიდენტი [[ბილ კლინტონი]]ც. თავად ობამა სიტყვით გამოვიდა არა კონვენციის ჩატარების ადგილას, არამედ ინვესქოს მინდვრებში, სადაც დაახლოებით 84,000 ადამიანი იმყოფებოდა. ობამას გამოსვლა მთელი მსოფლიოს მასშტაბით დაახლოებით 38-მა მილიონმა ადამიანმა იხილა.<ref name="npr1409">{{cite news |url = https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=92301409 |title = Obama To Accept Nomination at Mile High Stadium |publisher = NPR |date = July 7, 2008 |accessdate = December 22, 2010 |author = Mara Liasson, Mara |author2 = Michele Norris }}</ref><ref name="acceptance">{{cite news |title = Obama accepts Democrat nomination |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7586375.stm |publisher= BBC News |date = August 29, 2008 |access-date = August 29, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080828234350/http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7586375.stm |archive-date = August 28, 2008 |url-status=live }} * {{cite news |url=http://www.csmonitor.com/USA/Politics/2008/0829/soaring-speech-from-obama-plus-some-specifics |title = Soaring speech from Obama, plus some specifics |work = The Christian Science Monitor |author = Marks, Alexandra |date = August 29, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100314121702/http://www.csmonitor.com/USA/Politics/2008/0829/soaring-speech-from-obama-plus-some-specifics |archive-date = March 14, 2010 }}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.latimes.com/entertainment/news/la-na-tvcritic29-2008aug29,0,3593116.story|title=Barack Obama, Al Gore Raise the Roof at Invesco Field|newspaper=[[Los Angeles Times]]|first=Robert|last=Lloyd|date=August 29, 2008|accessdate=August 29, 2008}}</ref> პრაიმერის და შემდეგ უკვე ნოემბრის არჩევნების პროცესში, ობამას კამპანიამ რამდენიმე რეკორდი დაამყარა თანხის მოგროვებაში. კერძოდ, პატარა დონაციების<ref group="კომ.">იგულისხმება 200 ამერიკულ დოლარზე მცირე გადარიცხვები.</ref> რიცხვშიც.<ref name="small donations">{{cite news|first=Jim |last=Malone |title=Obama Fundraising Suggests Close Race for Party Nomination |date=July 2, 2007 |url=http://www.voanews.com/english/archive/2007-07/2007-07-02-voa52.cfm |archive-url=https://web.archive.org/web/20070914032004/http://voanews.com/english/archive/2007-07/2007-07-02-voa52.cfm |archive-date=September 14, 2007 |publisher=Voice of America }} * {{cite news|first=Jeanne |last=Cummings |title=Small Donors Rewrite Fundraising Handbook |date=September 26, 2007 |url=http://dyn.politico.com/printstory.cfm?uuid=3ECB3515-3048-5C12-004D622CB6F4E214 |work=Politico |access-date=January 14, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080201140941/http://dyn.politico.com/printstory.cfm?uuid=3ECB3515-3048-5C12-004D622CB6F4E214 |archive-date=February 1, 2008 |url-status=dead }} * {{cite news|first=Emily |last=Cadei |title=Obama Outshines Other Candidates in January Fundraising |date=February 21, 2008 |url=http://www.cqpolitics.com/wmspage.cfm?docID=news-000002674309 |publisher=CQ Politics |archive-url=https://web.archive.org/web/20080613213513/http://www.cqpolitics.com/wmspage.cfm?docID=news-000002674309 |archive-date=June 13, 2008 }}</ref> 2008 წლის 19 ივნისს, ობამა გახდა პირველი კანდიდატი მნიშვნელოვანი პოლიტიკური პარტიიდან<ref group="კომ.">იგულისხმება [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატიული]] და [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკური]].</ref>, რომელმაც უარი თქვა კამპანიის საზოგადოებრივ დაფინანსებაზე.<ref name="Bloomberg_Salant_20080619">{{cite news |author = Salant, Jonathan D. |title = Obama Won't Accept Public Money in Election Campaign |url = https://article.wn.com/view/2008/06/19/Obama_Wont_Accept_Public_Money_in_Election_Campaign/ |publisher = [[Bloomberg L.P.|Bloomberg]] |date = June 19, 2008 |accessdate = June 19, 2008}}</ref> [[File:ElectoralCollege2008.svg|thumb|upright=1.25|2008 წლის არჩევნების შედეგები შტატების მიხედვით.]] [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკელთა]] კანდიდატი იყო [[ჯონ მაკ-კეინი]], ხოლო ვიცე-პრეზიდენტობაზე კენჭს იყრიდა [[ალასკა|ალასკის]] გუბერნატორი [[სარა პეილინი]]. მაკ-კეინმა და ობამამ 2008 წლის სექტემბერ-ოქტომბერში სამ საპრეზიდენტო დებატში მიიღეს მონაწილეობა.<ref name="presidential debates">{{cite press release |url=http://www.debates.org/pages/news_111907.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080706070658/http://www.debates.org/pages/news_111907.html |archive-date = July 6, 2008 |title = Commission on Presidential Debates Announces Sites, Dates, Formats and Candidate Selection Criteria for 2008 General Election |publisher = [[Commission on Presidential Debates]] |date = November 19, 2007 }} * {{cite news |access-date = July 6, 2008 |url=http://www.courant.com/topic/ |title = Gun Ruling Reverberates |work = [[Hartford Courant]] |date = June 27, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080705225819/http://www.courant.com/topic/ |archive-date = July 5, 2008 |url-status=live }}</ref> 4 ნოემბერს, არჩევნების დღეს, ობამამ მოიპოვა 365 ხმოსნის ხმა, ხოლო მაკ-კეინმა — 173.<ref name="electoral votes">{{cite news |work = NBC News |access-date = February 20, 2009 |date = November 4, 2008 |url=https://www.nbcnews.com/id/27531033 |title = Barack Obama elected 44th president |author = Johnson, Alex }} * {{cite news |url=http://www.cnn.com/ELECTION/2008/results/president/ |title = CNN Electoral Map Calculator—Election Center 2008 |publisher = CNN |year = 2008 |access-date = December 14, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081212014309/http://www.cnn.com/ELECTION/2008/results/president/ |archive-date = December 12, 2008 |url-status=live }}</ref> არჩევნებზე მისული ამომრჩევლიდან 52,9 პროცენტმა მხარი დაუჭირა ობამას, ხოლო 45,7 პროცენტმა მაკ-კეინი ამჯობინა.<ref>{{cite web |url = http://www.realclearpolitics.com/epolls/2008/president/us/general_election_mccain_vs_obama-225.html |title = General Election: McCain vs. Obama |accessdate = February 20, 2009 |publisher = Real Clear Politics |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090217083055/http://www.realclearpolitics.com//epolls//2008//president//us//general_election_mccain_vs_obama-225.html |archivedate = February 17, 2009 |url-status = live }}</ref> ობამა გახდა პირველი [[აფრო-ამერიკელები|აფრო-ამერიკელი]], რომელიც აშშ-ის პრეზიდენტად აირჩიეს.<ref>{{cite news |url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/us_elections_2008/7709978.stm |title = Obama wins historic US election |publisher = BBC News |date = November 5, 2008 |accessdate = November 5, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081218083153/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/us_elections_2008/7709978.stm |archivedate = December 18, 2008 |url-status = live }} * {{cite news |accessdate = November 5, 2008 |url = https://www.nytimes.com/2008/11/05/us/politics/05elect.html |title = Obama Elected President as Racial Barrier Falls |first = Adam |last = Nagourney |date = November 4, 2008 |work = The New York Times |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081209071842/http://www.nytimes.com/2008/11/05/us/politics/05elect.html |archivedate = December 9, 2008 |url-status = live }} * {{cite news |accessdate = November 5, 2008 |url = http://www.cnn.com/2008/POLITICS/11/04/election.president/index.html |title = Obama: 'This is your victory' |publisher = CNN |date = November 5, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081104231227/http://www.cnn.com/2008/POLITICS/11/04/election.president/index.html |archivedate = November 4, 2008 |url-status = live }}</ref> გამარჯვების შემდეგ, ობამა სიტყვით გამოვიდა [[ჩიკაგო]]ში, გრანტ პარკში.<ref name="independent1">{{cite news |accessdate = November 5, 2008 |url = https://www.independent.co.uk/news/world/americas/change-has-come-says-presidentelect-obama-992930.html |title = Change has come, says President-elect Obama |work = The Independent |location = London |date = November 5, 2008 |last = Johnson |first = Wesley |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081209055411/http://www.independent.co.uk/news/world/americas/change-has-come-says-presidentelect-obama-992930.html |archivedate = December 9, 2008 |url-status = live }}</ref> === 2012 === [[File:P112912PS-0444 - President Barack Obama and Mitt Romney in the Oval Office - crop.jpg|thumb|left|ობამა ესალმება [[მიტ რომნი]]ს ოვალურ კაბინეტში, 2012 წლის 29 ნოემბერს, არჩევნების შემდეგ მათ პირველ შეხვედრაზე.]] 2011 წლის 4 აპრილს, ობამამ თავის ვებ-საიტზე განათავსა ვიდეო „It Begins with Us“ სადაც განაცხადა, რომ მონაწილეობას მიიღებდა 2012 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში.<ref>{{cite news |title = Obama Begins Re-Election Facing New Political Challenges |url = http://thecaucus.blogs.nytimes.com/2011/04/04/obama-launches-re-election-facing-new-political-challenges/ |date = April 4, 2011 |first = Michael D. |last = Shear |work = The New York Times (blog) |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110405205656/http://thecaucus.blogs.nytimes.com/2011/04/04/obama-launches-re-election-facing-new-political-challenges/ |archivedate = April 5, 2011 }}</ref><ref>{{cite news |title = Obama announces re-election bid |url = http://www.upi.com/Top_News/US/2011/04/04/Obama-announces-re-election-bid/UPI-95081301905800/?dailybrief |date = April 4, 2011 |agency = [[United Press International]] |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110510011832/http://www.upi.com/Top_News/US/2011/04/04/Obama-announces-re-election-bid/UPI-95081301905800/?dailybrief |archivedate = May 10, 2011 }}</ref><ref>{{cite news |title = Obama Opens 2012 Campaign, With Eye on Money and Independent Voters |url = https://www.nytimes.com/2011/04/05/us/politics/05obama.html |date = April 4, 2011 |first = Jeff |last = Zeleny |work = The New York Times |first2 = Jackie |last2 = Calmes |lastauthoramp = yes |accessdate = April 5, 2011 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20121115021431/http://www.nytimes.com/2011/04/05/us/politics/05obama.html|archivedate=November 15, 2012 }}</ref> როგორც მოქმედმა პრეზიდენტმა, მან ადვილად მოიგო დემოკრატიული პარტიის პრაიმერი, რომელშიც მას კონკურენტიც კი არ ჰყოლია.<ref name="CNN-clinch1">{{cite news |url = http://politicalticker.blogs.cnn.com/2012/04/03/leading-presidential-candidate-to-clinch-nomination-tuesday/ |title = Leading presidential candidate to clinch nomination Tuesday |publisher = CNN (blog) |author = Yoon, Robert |date = April 3, 2012 |accessdate = May 2, 2012 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120426082004/http://politicalticker.blogs.cnn.com/2012/04/03/leading-presidential-candidate-to-clinch-nomination-tuesday/ |archivedate = აპრილი 26, 2012 }}</ref> 2012 წლის 3 აპრილს, ობამას უკვე ჰყავდა კონვენციის 2778 დელეგატი — საკმარისი პარტიის კანდიდატად გახდომისთვის.<ref name="CNN-clinch2">{{cite news |url = http://politicalticker.blogs.cnn.com/2012/04/03/breaking-obama-clinches-democratic-nomination/ |title = Obama clinches Democratic nomination |publisher = CNN (blog) |date = April 3, 2012 |accessdate = April 3, 2012 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120404203415/http://politicalticker.blogs.cnn.com/2012/04/03/breaking-obama-clinches-democratic-nomination/ |archivedate = აპრილი 4, 2012 }}</ref> [[File:ElectoralCollege2012.svg|thumb|upright=1.25|2012 წლის არჩევნების შედეგები შტატების მიხედვით]] დემოკრატიული პარტიის ნაციონალურ კონვენციაზე, ქალაქ შარლოტში, [[ჩრდილოეთ კაროლინა]]ს შტატში, ობამა და [[ჯო ბაიდენი]] პარტიამ და ყოფილმა პრეზიდენტმა [[ბილ კლინტონი|ბილ კლინტონმა]] წარადგინეს პრეზიდენტობის და ვიცე-პრეზიდენტობის კანდიდატებად. მათი ოპონენტები [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკელთა]] რიგებიდან იყვნენ [[მასაჩუსეტსი]]ს ყოფილი გუბერნატორი [[მიტ რომნი]] და [[უისკონსინი]]ს პირველი საარჩევნო ოლქის წარმომადგენელი კონგრესში [[პოლ დეივის რაიანი]].<ref>{{cite news |last = Cohen |first = Tom |title = Clinton says Obama offers a better path forward for America |url = http://edition.cnn.com/2012/09/05/politics/democratic-convention-wrap/index.html |publisher = CNN |date = September 6, 2012 |accessdate = July 5, 2015 }}</ref> 2012 წლის 6 ნოემბერს, ობამამ მიიღო ხმოსანთა 332 ხმა, მეტი საჭირო 270-ზე.<ref>{{cite news|last=Lauter |first=David |title=Romney campaign gives up in Florida |url=http://www.chicagotribune.com/news/la-pn-romney-concedes-florida-election-20121108,0,415187.story |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121109020204/http://www.chicagotribune.com/news/la-pn-romney-concedes-florida-election-20121108%2C0%2C415187.story |archivedate=November 9, 2012 |newspaper=Chicago Tribune |date=November 8, 2012 |accessdate=July 5, 2015 |url-status=dead |df= }}</ref><ref>{{cite news |last = Barnes |first = Robert |title = Obama wins a second term as U.S. president |url = https://www.washingtonpost.com/politics/decision2012/after-grueling-campaign-polls-open-for-election-day-2012/2012/11/06/d1c24c98-2802-11e2-b4e0-346287b7e56c_story.html |newspaper = The Washington Post |date = November 6, 2012 |accessdate = July 5, 2015 }}</ref><ref>{{cite news |last = Welch |first = William M. |last2 = Strauss |first2 = Gary |title = With win in critical battleground states, Obama wins second term |url = https://www.usatoday.com/story/news/politics/2012/11/06/election-day-obama-romney/1680933/ |newspaper = USA Today |date = November 7, 2012 |accessdate = July 5, 2015 }}</ref> არჩევნებზე მისული ამომრჩევლის 51,1 პროცენტმა მხარი ობამას დაუჭირა.<ref name="FEC">{{cite web |url = http://www.fec.gov/pubrec/fe2012/federalelections2012.pdf |title = Election Results for the U.S. President, the U.S. Senate and the U.S. House of Representatives |publisher = [[Federal Elections Commission]] |author = FEC |date = July 2013 |accessdate = August 20, 2013 |page = 5 }}</ref> [[ფრანკლინ დელანო რუზველტი]]ს შემდეგ, ობამა გახდა პირველი დემოკრატი პრეზიდენტი, რომელმაც ამომრჩეველთა ხმების უმრავლესობა ორჯერ მიიღო.<ref>{{cite news |last = Brownstein |first = Ronald |title = The U.S. has reached a demographic milestone&nbsp;– and it's not turning back |url = http://www.nationaljournal.com/thenextamerica/demographics/the-u-s-has-reached-a-demographic-milestone-and-it-s-not-turning-back-20121109 |newspaper = National Journal |date = November 9, 2012 |archive-url = https://web.archive.org/web/20121111231854/http://www.nationaljournal.com/thenextamerica/demographics/the-u-s-has-reached-a-demographic-milestone-and-it-s-not-turning-back-20121109 |archive-date = November 11, 2012 |accessdate = July 5, 2015 }}</ref><ref>{{cite news |url = http://www.thenation.com/blog/171178/obama-has-great-big-mandate-and-he-must-use-it |title = Obama's 3 Million Vote, Electoral College Landslide, Majority of States Mandate |last = Nichols |first = John |date = November 9, 2012 |work = The Nation |accessdate = November 18, 2012 }}</ref> გამარჯვების შემდეგ, მან მიმართა მხარდაჭერებს: „დღეს თქვენ ხმა მიეცით მოქმედებას, არა პოლიტიკას. აგვირჩიეთ, რომ ყურადღება გავამახვილოთ თქვენს სამუშაოზე, არა ჩვენსაზე. მომავალ კვირებსა და თვეებში, ველი მუშაობის დაწყებას ორივე პარტიის ლიდერებთან“.<ref>{{cite news|last=Lee|first=Kristen A.|title=Election 2012: President Obama gives victory speech in front of thousands in Chicago, 'I have never been more hopeful about America{{'-}}|url=http://www.nydailynews.com/news/politics/president-obama-victory-speech-hopeful-america-article-1.1197895|accessdate=November 8, 2012|newspaper=Daily News|location=New York|date=November 7, 2012}}</ref><ref name="NYT20130121">{{cite news| url=https://www.nytimes.com/2013/01/22/us/politics/obama-inauguration-draws-hundreds-of-thousands.html|title=Obama Offers Liberal Vision: 'We Must Act{{'-}}|newspaper=[[The New York Times]]|first=Michael|last=Shear|date=January 21, 2013|accessdate=July 10, 2013}}</ref> == პრეზიდენტობა (2009–2017) == === პირველი 100 დღე === [[File:US President Barack Obama taking his Oath of Office - 2009Jan20.jpg|thumb|ბარაკ ობამა დებს ფიცს. 2009 წლის 20 იანვარი.]] ბარაკ ობამას, როგორც აშშ-ის 44-ე პრეზიდენტის ინაუგურაცია შედგა 2009 წლის 20 იანვარს. თანამდებობაზე ყოფნის პირველივე დღეებში, ობამამ გამოსცა აღმასრულებელი ბრძანება და საპრეზიდენტო მემორანდუმი, სადაც დაავალა აშშ-ის სამხედრო ძალებს მოემზადებინათ [[ერაყი]]დან ამერიკული ჯარის გამოსვლის გეგმები.<ref>{{cite news |title = Obama asks Pentagon for responsible Iraq drawdown |date = January 23, 2009 |url = http://www.chinadaily.com.cn/world/2009-01/23/content_7423535.htm |work = China Daily |accessdate = September 4, 2009 }}</ref> მან აგრეთვე ბრძანა [[გუანტანანამოს ციხე|გუანტანამოს ციხის]] დახურვა,<ref>{{cite news |url = https://www.nytimes.com/2009/01/22/washington/22gitmo.html |title = Obama Orders Halt to Prosecutions at Guantánamo |last = Glaberson |first = William |date = January 21, 2009 |work = The New York Times |accessdate = February 3, 2009 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090416015909/http://www.nytimes.com/2009/01/22/washington/22gitmo.html|archivedate=April 16, 2009 }}</ref> თუმცა, ეს ვერ მოხდა გამომდინარე იქიდან, რომ კონგრესმა ამის შესასრულებლად თანხა არ გამოყო<ref>{{cite news |title = Senate blocks transfer of Gitmo detainees |url = http://www.msnbc.msn.com/id/30826649/ns/politics-capitol_hill/ |date = May 20, 2009 |publisher = [[MSNBC]] |agency = Associated Press |mode = cs2 |accessdate = March 22, 2011 }}</ref><ref>{{cite web |title = Presidential Memorandum&nbsp;– Closure of Detention Facilities at the Guantanamo Bay Naval Base |url = http://www.whitehouse.gov/the-press-office/presidential-memorandum-closure-dentention-facilities-guantanamo-bay-naval-base |date = December 15, 2009 |first = Barack |last = Obama |publisher = [[White House]] |mode = cs2 |accessdate = March 22, 2011 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110315000624/http://www.whitehouse.gov/the-press-office/presidential-memorandum-closure-dentention-facilities-guantanamo-bay-naval-base |archivedate = March 15, 2011 }}</ref><ref>{{cite news |title = Obama signs Defense authorization bill |url = http://federalnewsradio.com/congress/2011/01/obama-signs-defense-authorization-bill/ |date = January 7, 2011 |first = Jared |last = Serbu |publisher = [[Federal News Radio]] |mode = cs2 |accessdate = March 22, 2011 }}</ref> და დაბლოკა გუანტანამოს ნებისმიერი პატიმრის სხვა ციხეში გადაყვანა.<ref>{{cite news |url = https://www.npr.org/2013/01/23/169922171/obamas-promise-to-close-guantanamo-prison-falls-short |title = Obama's Promise To Close Guantanamo Prison Falls Short |author = Northam, Jackie |date = January 23, 2013 |accessdate = April 22, 2013 |publisher = [[NPR]] }}</ref> ობამამ აგრეთვე შეამცირა საპრეზიდენტო დოკუმენტების გასაიდუმლოების შემთხვევები<ref>{{cite web|url=http://www.whitehouse.gov/the_press_office/ExecutiveOrderPresidentialRecords/ |title=Executive Order&nbsp;– Presidential Records |accessdate=January 22, 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090122234307/http://www.whitehouse.gov/the_press_office/ExecutiveOrderPresidentialRecords/ |archivedate=January 22, 2009 |url-status=dead |df= }}</ref> და გააუქმა [[ჯორჯ უოკერ ბუში]]ს მიერ აღდგენილი „მეხიკო სიტის პოლიტიკა“ (რომელიც ჯერ კიდევ [[რონალდ რეიგანი|რონალდ რეიგანმა]] შემოიღო), რომლის თანახმადაც ფედერალური ბიუჯეტი არ დაეხმარებოდა საერთაშორისო ორგანიზაციებს, რომელთა მოღვაწეობის ნუსხაშიც აბორტის ჩატარება ან მასთან დაკავშირებული რჩევების გაცემა შედიოდა.<ref>{{cite web |last = Obama |first = Barack |date = January 23, 2009 |title = Mexico City Policy and assistance for voluntary population planning (Presidential memorandum) |publisher = The White House |url = https://www.gpo.gov/fdsys/pkg/CFR-2010-title3-vol1/pdf/CFR-2010-title3-vol1-other-id197.pdf |accessdate = September 21, 2012}} * {{cite news |last = Meckler |first = Laura |date = January 24, 2009 |title = Obama lifts 'gag rule' on family-planning groups |newspaper = The Wall Street Journal |page = A3 |url = https://www.wsj.com/articles/SB123272364299610287 |accessdate = September 21, 2012 }} * {{cite news |last1 = Stein |first1 = Rob |last2 = Shear |first2 = Michael |date = January 24, 2009 |title = Funding restored to groups that perform abortions, other care |newspaper = The Washington Post |page = A3 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/01/23/AR2009012302814.html |accessdate = September 21, 2012 |quote = Lifting the Mexico City Policy would not permit U.S. tax dollars to be used for abortions, but it would allow funding to resume to groups that provide other services, including counseling about abortions. }}</ref> === შიდა პოლიტიკა === პირველი კანონპროექტი, რომელსაც ობამამ ხელი მოაწერა, იყო [[ლილი ლედბეტერის სამართლიანი ანაზღაურების აქტი (2009)|ლილი ლედბეტერის სამართლიანი ანაზღაურების აქტი]], რომელიც ხსნიდა გარკვეულ შეზღუდვებს თანაბარ ანაზღაურებთან დაკავშირებული სარჩელებისთვის.<ref>{{cite news |title = Obama Signs Equal-Pay Legislation |work = The New York Times |first=Sheryl Gay|last=Stolberg|url = https://www.nytimes.com/2009/01/30/us/politics/30ledbetter-web.html |accessdate = June 15, 2009 |date = January 30, 2009 }}</ref> ხუთი დღის შემდეგ, მან ხელი მოაწერა შტატთა ბავშვების ჯანმრთელობის დაზღვევის პროგრამის რეავტორიზაციას, რის შედეგადაც კიდევ 4 მილიონი ბავშვი, რომელსაც იქამდე დაზღვევა არ ჰქონდა, დაზღვეული გახდა.<ref>{{cite news|title=Obama signs into law expansion of SCHIP health care program for children |work=Chicago Tribune |url=http://www.chicagotribune.com/news/nationworld/chi-kids-health-care_thufeb05,0,30310.story |accessdate=June 15, 2009 |first=Noam N. |last=Levey |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090430194400/http://www.chicagotribune.com/news/nationworld/chi-kids-health-care_thufeb05%2C0%2C30310.story |archivedate=April 30, 2009 |url-status=dead |df= }}</ref> 2009 წლის მარტში, ობამამ გააუქმა ბუშის ადმინისტრაციის დროინდელი წესი, რომელიც ზღუდავდა ემბრიონული ღეროვანი უჯრედების კვლევას.<ref>{{cite news |url = http://www.cnn.com/2009/POLITICS/03/09/obama.stem.cells/index.html |title = Obama overturns Bush policy on stem cells |publisher = CNN |date = March 9, 2009 |accessdate = April 18, 2010 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100330183125/http://www.cnn.com/2009/POLITICS/03/09/obama.stem.cells/index.html |archivedate = March 30, 2010 }}</ref> [[File:Barack Obama addresses joint session of Congress 2009-02-24.jpg|thumb|left|ობამა მიმართავს კონგრესის ორივე პალატას, 24 თებერვალი, 2009. უკანა ფონზე — ვიცე-პრეზიდენტი [[ჯო ბაიდენი]] და წარმომადგენელთა პალატის სპიკერი [[ნენსი პელოსი]].]] პრეზიდენტობის პირველი ორი წლის განმავლობაში, ობამამ ორი ქალი დანიშნა [[აშშ-ის უზენაესი სასამართლო|აშშ-ის უზენაეს სასამართლოში]]. პირველი იყო [[სონია სოტომაიორი]], რომელმაც მოსამართლე [[დეივიდ სოუტერი]] ჩაანაცვლა; სენატმა მისი კანდიდატურა 2009 წლის 6 აგვისტოს დაამტკიცა.<ref>{{cite news |title = Senate confirms Sotomayor for Supreme Court |url = http://www.cnn.com/2009/POLITICS/08/06/sonia.sotomayor/ |date = August 6, 2009 |publisher = CNN |accessdate = August 6, 2009 }}</ref> სოტომაიორი გახდა უზენაესი სასამართლოს პირველი ესპანური წარმოშობის მქონე მოსამართლე.<ref>{{cite news |url = http://www.cnn.com/2009/POLITICS/05/26/supreme.court/index.html |title = Obama nominates Sotomayor to Supreme Court |accessdate = September 13, 2014 }}</ref> 2010 წლის 5 აგვისტოს, სენატმა მოსამართლედ დაამტკიცა [[ელენა კაგანი]], რომელიც [[ჯონ პოლ სტივენსი]]ს მემკვიდრე გახდა. შედეგად, პირველად აშშ-ის ისტორიაში, უზენაეს სასამართლოში 3 ქალი მოსამართლე მსახურობდა.<ref>{{cite news |url = http://www.theledger.com/article/20101004/news/10045042 |title = New Era Begins on High Court: Kagan Takes Place as Third Woman |last = Sherman |first = Mark |date = October 4, 2010 |agency = Associated Press |accessdate = November 13, 2010 }}</ref> 2010 წლის 30 მარტს, ობამამ ხელი მოაწერა კანონს ჯანდაცვისა და განათლების შესახებ, რომელმაც დაასრულა ფედერალური მთავრობის მიერ კერძო ბანკეი~ბის სუბსიდირება, გაზარდა პელის გრანტით გათვალისწინებული თანხა და შეიტანა ცვლილებები პაციენტთა დაცვისა და ხელმისაწვდომი ჯანდაცვის აქტში.<ref>{{cite news |last = Parsons |first = Christi |url = http://articles.latimes.com/2010/mar/30/nation/la-na-obama-college31-2010mar31 |title = Obama signs student loan reforms into law |work = Los Angeles Times |date = March 30, 2010 |accessdate = April 18, 2010 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100419024047/http://articles.latimes.com/2010/mar/30/nation/la-na-obama-college31-2010mar31 |archivedate = April 19, 2010 }}</ref><ref>{{cite news |url = http://voices.washingtonpost.com/44/2010/03/obama-signs-higher-education-m.html |work = The Washington Post |accessdate = April 12, 2010 |title = Obama signs higher-education measure into law |last = Branigin |first = William |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120111164121/http://voices.washingtonpost.com/44/2010/03/obama-signs-higher-education-m.html |archivedate = იანვარი 11, 2012 }}</ref> [[File:Obama cabinet meeting 2009-11.jpg|thumb|ობამა და მისი მინისიტრთა კაბინეტი. 23 ნოემბერი, 2009.]] 2010 წლის აპრილში, ობამამ გამოაცხადა, რომ გეგმავდა ცვლილებებს ეროვნული კოსმოსური სააგენტოს საქმიანობაშიც. კერძოდ, მთვარეზე კიდევ ერთი მისიის გაშვების მაგივრად, ობამამ დაავალა სააგენტოს, ემუშავა რაკეტების ახალი ტიპის შექმნაზე, დაეწყო [[მარსი|მარსზე]] გასაფრენად მზადება და ყურადღება გაემახვილებინა მიმდინარე მისიებზე საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურზე.<ref>{{cite news |author = Robert Block, Robert |author2 = Mark K. Matthews |url = http://articles.latimes.com/2010/jan/27/nation/la-na-nasa-budget27-2010jan27 |title = White House won't fund NASA moon program |quote = President Obama's budget proposal includes no money for the Ares I and Ares V rocket or Constellation program. Instead, NASA would be asked to monitor climate change and develop a new rocket |date = January 27, 2010 |work = Los Angeles Times |accessdate = January 30, 2011 }}</ref> 2011 წელს, კონგრესის ორივე პალატის წინაშე გამოსვლისას, ობამამ ფოკუსირება მოახდინა განათლებასა და ონივაციებზე. მან ხაზი გაუსვა ინოვაციური ეკონომიკის მნიშვნელობას, რომელსაც, მისი აზრით, აშშ გლობალურ დონეზე უფრო კონკურენტუნარიანი უნდა გაეხადა. ობამამ აგრეთვე განაცხადა, რომ ხუთი წლის განმავლობაში, აღარ გაიზრდებოდა შიდა ხარჯები, გაუქმდებოდა საგადასახადო ტვირთის შემსუბუქება ნავთობ-კომპანიებზე და ყველაზე მდიდარი ამერიკელებისთვის. ობამამ აგრეთვე ისაუბრა ჯანდაცვის მომსახურებებზე ფასის დაწევაზე. მან ასევე დადო პირობა, რომ 2015 წლისთვის აშშ-ში 1 მილიონი ელექტრომობილი იქნებოდა, რომელთა 80 პროცენტიც „სუფთა“ ელექტროენერგიით მომარაგდებოდა.<ref>{{cite news |title = Obama Pushes Innovation in Tech-Heavy State of the Union |work = PC Magazine |date = January 25, 2011 |first = Chloe |last = Albanesius |url = https://www.pcmag.com/article2/0,2817,2376242,00.asp |accessdate = May 17, 2011 }}</ref><ref>{{cite news |first = Anne E. |last = Kornblut |author2 = Wilson, Scott |title = State of the Union 2011: 'Win the future,' Obama says |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2011/01/25/AR2011012504068.html |date = January 26, 2011 |work = The Washington Post |accessdate = May 18, 2011 }}</ref> ==== ლგბტ საზოგადოების უფლებები ==== 2009 წლის 8 ოქტომბერს, ობამამ ხელი მოაწერა [[მეტიუ შეპარდი]]ს და [[ჯეიმზ ბიორდი]]ს ზიზღის ნიადაგზე ჩადენილი დანაშაულების პრევენციის აქტს, რომელმაც გააფართოვა 1969 წელს მიღებული აშშ-ის ფედერალური კანონი ზიზღის ნიადაგზე ჩადენილ დანაშაულებთან დაკავშირებით და ნიადაგთა ნუსხაში შეიყვანა სქესი, სექსუალური ორიენტაცია, გენდერული იდენტობა ან ინვალიდობა.<ref>{{cite news |url=http://edition.cnn.com/2009/POLITICS/10/28/hate.crimes/ |title=Obama signs hate crimes bill into law |publisher=CNN |date=October 28, 2009 |accessdate=October 12, 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190308014835/http://edition.cnn.com/2009/POLITICS/10/28/hate.crimes/ |archivedate=მარტი 8, 2019 }}</ref> 2009 წლის 30 ოქტომბერს, ობამამ მოხსნა აკრძალვა, რომლის თანახმადაც აივ-ინფექციით დაავადებულებს ეკრძალებოდათ აშშ-ში მოგზაურობა.<ref>Preston, Julia (October 30, 2009),[https://www.nytimes.com/2009/10/31/us/politics/31travel.html "Obama Lifts a Ban on Entry Into U.S. by H.I.V.-Positive People"], ''The New York Times''. Retrieved February 8, 2017.</ref> 2010 წლის 22 დეკემბერს, ობამამ ხელი მოაწერა „Don't Ask, Don'Tell“-ის პოლიტიკის გაუქმების აქტს. პოლიტიკა, მიღებული 1993 წელს, ითვალისწინებს, რომ ლესბოსელებს და გეებს არ ჰქონდათ უფლება აშშ-ის შეიარაღებულ ძალებში ღიად ემსახურათ.<ref>{{cite web |author = Lee, Jesse |url = http://www.whitehouse.gov/blog/2010/12/22/president-signs-repeal-dont-ask-dont-tell-out-many-we-are-one |title = The President Signs Repeal of "Don't Ask Don't Tell": "Out of Many, We Are One" |publisher = The White House |accessdate = December 22, 2010 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20101225051110/http://www.whitehouse.gov/blog/2010/12/22/president-signs-repeal-dont-ask-dont-tell-out-many-we-are-one |archivedate = December 25, 2010 |date = December 22, 2010 }}</ref> „Don't Ask, Don'Tell“-ის გაუქმება ობამას 2008 წლის კამპანიის ერთ-ერთი დაპირება იყო.<ref>{{cite news |url = https://www.theguardian.com/world/2010/dec/22/obama-repeals-dont-ask-dont-tell |title = 'Don't ask, don't tell' repealed as Obama signs landmark law |work = The Guardian |location = London |date = December 22, 2010 |accessdate = June 2, 2018 |<!--archiveurl = https://web.archive.org/web/20101223060037/http://www.guardian.co.uk/world/2010/dec/22/obama-repeals-dont-ask-dont-tell |archivedate = December 23, 2010--> }}</ref><ref>{{cite news |url = http://www.washingtontimes.com/news/2008/nov/21/obama-to-delay-repeal-of-dont-ask-dont-tell/ |title = Obama to delay 'don't ask, don't tell' repeal |first= Rowan|last= Scarborough|work = The Washington Times |date = November 21, 2008 |accessdate = December 22, 2010 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110125182154/http://www.washingtontimes.com/news/2008/nov/21/obama-to-delay-repeal-of-dont-ask-dont-tell/ |archivedate = January 25, 2011 }}</ref> 2016 წელს, პენტაგონმა აგრეთვე მოხსნა აკრძალვა, რომელიც ჯარში ღიად მსახურობის უფლებას [[ტრანსგენდერები|ტრანსგენდერებს]] არ აძლევდა.<ref name=TransBan1>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/us-news/2016/jun/30/us-military-ends-ban-transgender-service-members|title=US military ends ban on transgender service members|work=The Guardian|date=June 30, 2016}}</ref> 1996 წელს, ილინოისის სენატში მისთვის პირველი არჩევნების დროს, ობამამ განაცხადა, რომ ემხრობოდა ერთსქესიანთა ქორწინების ლეგალიზაციას.<ref name="WCT0114">{{cite news |last = Baim |first = Tracy |title = Windy City Times exclusive: Obama's Marriage Views Changed. WCT Examines His Step Back |url = http://www.windycitymediagroup.com/lgbt/Windy-City-Times-exclusive-Obamas-Marriage-Views-Changed-WCT-Examines-His-Step-Back/20524.html |accessdate = May 10, 2012 |newspaper = Windy City Times |date = January 14, 2009 }}</ref> 2004 წელს, უკვე აშშ-ის სენატში კენჭის ყრისას, ობამამ განაცხადა, რომ მართებულად მიაჩნდა სამოქალაქო კავშირები და შიდა პარტნიორობა, მაგრამ არა ქორწინება.<ref name="WCT0204">{{cite news |last = Baim |first = Tracy |title = Obama Seeks U.S. Senate seat |url = http://www.windycitymediagroup.com/gay/lesbian/news/ARTICLE.php?AID=3931 |accessdate = May 10, 2012 |newspaper = Windy City Times |date = February 4, 2004 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120514034445/http://www.windycitymediagroup.com/gay/lesbian/news/ARTICLE.php?AID=3931 |archivedate = მაისი 14, 2012 }}</ref> 2008 წელს, უკვე საპრეზიდენტო კამპანიის დროს, ობამამ განაცხადა: „მჯერა, რომ ქორწინება კაცსა და ქალს შორის არის. ერთსქესიანთა ქორწინებას მხარს არ ვუჭერ“.<ref>{{Cite news|url=https://www.politifact.com/truth-o-meter/statements/2012/may/11/barack-obama/president-barack-obamas-shift-gay-marriage/|title=President Barack Obama's shifting stance on gay marriage|work=@politifact|access-date=November 28, 2018|language=en}}</ref> 2012 წლის 9 მაისს, უკვე მეორე საპრეზიდენტო კამპანიის დროს, ობამამ განაცხადა, რომ მისი შეხედულებები შეიცვალა და ის უკვე მხარს უჭერდა ერთსქესიანთა ქორწინებას. ამგვარად, ობამა გახდა აშშ-ის პირველი მოქმედი პრეზიდენტი, რომელიც ერთსქესიანთა ქორწინებას ემხრობოდა.<ref>{{cite news |url = http://www.cbsnews.com/8301-503544_162-57431122-503544/obama-backs-same-sex-marriage/ |title = Obama backs same-sex marriage |publisher = [[CBS News]] |date = May 9, 2012 |accessdate = May 9, 2012 }}</ref><ref name="The Huffington Post">{{cite news |url = http://www.huffingtonpost.com/2012/05/09/obama-gay-marriage_n_1503245.html |title = Obama Backs Gay Marriage |author = Stein, Sam |date = May 9, 2012 |work = HuffPost |publisher = AOL Inc |accessdate = July 5, 2015 }}</ref> [[File:Celebrating a new America -lovewins 58242 (18588276403).jpg|thumb|თეთრი სახლი განათებული ცისარტყელას ფერებში უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილების შემდეგ. 26 ივნისი, 2015.]] მისი მეორე ინაუგურაციის დროს, ობამა გახდა პირველი მოქმედი პრეზიდენტი,<ref name="NYT20130121" /> რომელმაც ლგბტ ამერიკელების თანასწორობა ახსენა: „ჩვენი გზა ვერ იქნება სრული მანამ, სანამ ჩვენ ჰომოსექსუალ ძმებს და დებს კანონი ყველა სხვის მსგავსად არ ექცევა — თუ ჩვენ მართლაც თანასწორნი ვართ შექმნილი, მაშინ სიყვარული, რომელიც სხვის მიმართ გვაქვს, ასევე თანასწორი უნდა იყოს“. ეს იყო პირველი შემთხვევა, როდესაც პრეზიდენტმა საინაუგურაციო მიმართვაში სიტყვა „ჰომოსექსუალი“ ან ჰომოსექსუალთა უფლებები მოიხსენია.<ref>{{cite news |last = Robillard |first = Kevin |title = First inaugural use of the word 'gay' |url = http://www.politico.com/story/2013/01/first-inaugural-use-of-the-word-gay-86499.html |accessdate = January 21, 2013 |publisher = Politico |date = January 21, 2013 }}</ref><ref>{{cite news |title = Obama Inauguration Speech Makes History With Mention of Gay Rights Struggle, Stonewall Uprising |url = http://www.huffingtonpost.com/2013/01/21/obama-inauguration-speech-stonewall-gays_n_2520962.html |work = HuffPost |accessdate = January 21, 2013 |first = Noah |last = Michelson |date = January 21, 2013 }}</ref> 2013 წელს, ობამას ადმინისტრაციამ მოუწოდა აშშ-ის უზენაეს სასამართლოს, სხვადასხვა საქმეებში ერთსექსიანი წყვილების სასარგებლოდ მიეღო გადაწყვეტილება (ჰოლინგსუორტი პერის წინააღმდეგ<ref name="huffpo-amicus">{{cite news |url = http://www.huffingtonpost.com/2013/02/28/obama-gay-marriage_n_2783912.html |title = Obama Administration: Gay Marriage Ban Unconstitutional In Prop. 8 Supreme Court Case |last = Reilly |first = Ryan J. |date = February 28, 2013 |work = [[HuffPost]] |accessdate = April 21, 2013 }}</ref> და აშშ უინძორის წინააღმდეგ<ref name="cnn-amicus">{{cite news |url = http://www.cnn.com/2013/02/22/politics/supreme-court-marriage |title = Obama administration weighs in on defense of marriage law |last = Mears |first = Bill |date = February 27, 2013 |publisher = CNN |accessdate = April 21, 2013 }}</ref>). 2015 წელს, მას შემდეგ რაც უზენაესმა სასამართლომ მიიღო გადაწყვეტილება, რომ ერთსქესიანთა ქორწინება ფუნდამენტური უფლება იყო (ობერგფელი ჰოდჯის წინააღმდეგ), ობამამ განაცხადა: „ეს გადაწყვეტილება მხოლოდ აძლიერებს რწმენას, რომელიც მილიონობით ამერიკელს აქვს გულში: როდესაც ყველა ამერიკელს თანასწორად ექცევიან, ყველა ჩვენთაგანი უფრო თავისუფალია“.<ref name="remarksDecision">{{cite web |url = https://www.whitehouse.gov/the-press-office/2015/06/26/remarks-president-supreme-court-decision-marriage-equality |title = Remarks by the President on the Supreme Court Decision on Marriage Equality |publisher = The White House |accessdate = October 25, 2015 |date = June 26, 2015 }}</ref> 2015 წლის 30 ივლისს, თეთრმა სახლმა შეცვალა პოლიტიკა შიდსთან მიმართებაში. კერძოდ, დაავადება ოფიციალურ დონეზე მიება ჯანდაცვას.<ref>[http://www.hrc.org/press/obama-administration-releases-revised-national-hiv-and-aids-strategy "Obama Administration Releases Revised National HIV and AIDS Strategy"], Human Rights Campaign. July 30, 2015. Retrieved February 8, 2017</ref> ==== თეთრი სახლის მრჩეველთა ჯგუფები ==== 2009 წლის 11 მარტს, ობამამ შექმნა თეთრი სახლის საბჭო ქალთა და გოგონათა საკითხებში. საბჭო შეიქმნა აღმასრულებელი ბრძანება 13506-ით.<ref name="Executive">''Executive Order 13506'', Washington, DC: President Barack Obama, The White House, March 11, 2009, Obama, B.. Retrieved January 27, 2014.</ref> საბჭოს თავმჯდომარედ დაინიშნა ობამას უფროსი მრჩეველი [[ვალერი ჯარეტი]].<ref name="Sexualassault">{{cite web |url = http://www.whitehouse.gov/blog/2014/01/22/renewed-call-action-end-rape-and-sexual-assault |title = A renewed call to action to end rape and sexual assault |accessdate = September 13, 2014 |date = January 23, 2014 }}</ref> ობამას ინიციატივით, შეიქმნა თეთრი სახლის ოპერატიული ჯგუფი, რომელიც მიზნად ისახავდა მოსწავლეთა და სტუდენტების დაცვას სექსუალური შევიწროებისგან. შესაბამის მემორანდუმს ობამამ ხელი 2014 წლის 22 იანვარს მოაწერა.<ref name="Sexualassault" /><ref name="Memo">{{cite web |url = http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2014/01/22/memorandum-establishing-white-house-task-force-protect-students-sexual-a |title = Memorandum: Establishing White House Task Force to Protect Students from Sexual Assault |accessdate = September 13, 2014 |date = January 22, 2014 }}</ref><ref name="Freedom">{{cite web |url = http://www.msnbc.com/morning-joe/obama-we-have-power-end-sexual-assaults |title = Obama admin: Freedom from sexual assault a basic human right |publisher = MSNBC |accessdate = September 13, 2014 |date = January 22, 2014 }}</ref> ჯგუფის თანათავმჯდომარეები იყვნენ ვიცე-პრეზიდენტი [[ჯო ბაიდენი]] და კვლავ ვალერი ჯარეტი.<ref name="Memo" /> ჯგუფის შექმნის იდეა მოდიოდა ქალთა და გოგონათა საკითხების თეთრი სახლის საბჭოსგან და ვიცე-პრეზიდენტის ადმინისტრაციისგან.<ref name="Report">[http://www.sapr.mil/public/docs/research/201401_WhiteHouse_CouncilonWomenandGirls_RapeandSexualAssault.pdf "Rape and sexual assault: A renewed call to action"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140402015447/http://www.sapr.mil/public/docs/research/201401_WhiteHouse_CouncilonWomenandGirls_RapeandSexualAssault.pdf |date=2014-04-02 }}, ''White House Council on Women and Girls'', Washington, D.C.: White House Council on Women and Girls & Office of the Vice President, January 2014. Retrieved June 10, 2014.</ref> ==== ეკონომიკური პოლიტიკა ==== [[File:20090124 WeeklyAddress.ogv|thumbtime=1:3|thumb|ობამა პირველი საპრეზიდენტო მიმართვა, რომელშიც ის ეკონომიკაზე საუბრობს. 2009 წლის 24 იანვარი.]] 2009 წლის 17 თებერვალს, ობამამ ხელი მოაწერა [[ამერიკის აღორძინებისა და რეინვესტირების აქტი (2009)|ამერიკის აღორძინებისა და რეინვესტირების აქტს]], 787 მილიარდი დოლარის მოცულობის ეკონომიკური სტიმულირების კანონპროექტს, რომლის მიზანიც იყო აშშ-ის ეკონომოკის აღორძინება მსოფლიო რეცესიის შემდეგ.<ref>{{cite news |url = http://www.cnn.com/2009/POLITICS/02/13/stimulus/index.html |title = Stimulus package en route to Obama's desk |accessdate = March 29, 2009 |publisher = CNN |date = February 14, 2009 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090330094958/http://www.cnn.com/2009/POLITICS/02/13/stimulus/index.html |archivedate = March 30, 2009 |url-status = live }}</ref> კანონპროექტით გათვალისწინებული იყო ფედერალური ხარჯების ზრდა ჯანდაცვაზე, ინფრასტრუქტურაზე, განათლებაზე, სხვადასხვა საგადასახადო შემცირებაზე, შემაგულიანებელ ნაბიჯებზე და კონკრეტული პირების პირდაპირ დახმარებაზე.<ref name="direct assistance">{{cite news |url=http://www.cnn.com/2009/POLITICS/02/17/obama.stimulus.remarks/ |title = Obama's remarks on signing the stimulus plan |access-date = February 17, 2009 |publisher = CNN |date = February 17, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090220074825/http://www.cnn.com/2009/POLITICS/02/17/obama.stimulus.remarks/ |archive-date = February 20, 2009 |url-status=live }}</ref> [[File:U.S. Total Deficits vs. National Debt Increases 2001-2010.png|thumb|აშშ-ის ფედეერალური ბიუჯეტის დეფიციტები და ეროვნული ვალის ზრდა, 2001–16.]] მარტში, ობამას ფინანსთა მინისტრმა, [[ტიმოთი გეითნერი|ტიმოთი გეითნერმა]] გადადგა სხვა ნაბიჯები ფინანსურ კრიზისთან გასამკლავებლად.<ref name="markets opened">{{cite news |title = U.S. Expands Plan to Buy Banks' Troubled Assets |date = March 23, 2009 |work = The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2009/03/24/business/economy/24bailout.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20090325043723/http://www.nytimes.com/2009/03/24/business/economy/24bailout.html |archive-date=March 25, 2009 |url-access=limited |url-status=live |first1 = Edmund L. |last1 = Andrews |first2 = Eric |last2 = Dash |access-date = April 12, 2010 }} * {{cite news |title = Wall Street soars 7% on bank plan debut |date = March 23, 2009 |work = Reuters |url=https://www.reuters.com/article/businessNews/idUSTRE52H2FA20090323 }}</ref> ობამა ჩაერია აუტოინდუსტრიის პრობლემებში და 2009 წლის მარტში,<ref>{{cite news|title=White House questions viability of GM, Chrysler |date=March 30, 2009 |work=HuffPost |url=http://www.huffingtonpost.com/2009/03/30/obama-denies-bailout-fund_n_180563.html |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090407010806/http://www.huffingtonpost.com/2009/03/30/obama-denies-bailout-fund_n_180563.html |archivedate=April 7, 2009 }}</ref> გაუხანგრძლივა სესხები „[[General Motors]]“-ს და „[[Chrysler]]“-ს. მომავალი თვეების განმავლობაში, თეთრმა სახლმა დაადგინა პირობები ორივე ფირმის ბანკროტად გამოცხადებისთვის. ადმინისტრაცია ჩაერია „[[Chrysler]]“-ის მიყიდვაში „[[Fiat]]“-სთვის<ref>{{cite news |title = Chrysler and Union Agree to Deal Before Federal Deadline |url = https://www.nytimes.com/2009/04/27/business/27chrysler.html |work = The New York Times |first1 = Nick |last1 = Bunkley |first2 = Bill |last2 = Vlasic |date = April 27, 2009 |accessdate = April 12, 2010 }}</ref> და „[[General Motors]]“-ის რეორგანიზაციაში, რის სედეგადაც აშშ-ის მთავრობამ ფირმის აქციების 60% მიიღო, ხოლო კანადის მთავრობამ — 12%.<ref>{{cite web|title=GM Begins Bankruptcy Process With Filing for Affiliate |first1=John |last1=Hughes |first2=Caroline |last2=Salas |first3=Jeff |last3=Green |first4=Bob |last4=Van Voris |url=http://bloomberg.com/apps/news?pid=20601087&sid=aw4F_L7E4xYg |website=[[Bloomberg News]] |date=June 1, 2009 |accessdate=July 5, 2015 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100613163056/http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601087 |archivedate=June 13, 2010 }}</ref> 2009 წლის ივნისში, ობამა უკმაყოფილო იყო ეკონომიკური აღორძინების სიჩქარით და მოუწოდა მინისტრთა კაბინეტს, ზრდისთვის და ინვესტიციების გაზრდისთვის აუცილებელი ზომები მიეღო.<ref name="Christopher Conkey and Louise Radnofsky">{{cite news |title = Obama Presses Cabinet to Speed Stimulus Spending |date = June 9, 2009 |work = The Wall Street Journal |publisher = News Corp |url = https://www.wsj.com/articles/SB124445867883193821 |first1 = Christopher |last1 = Conkey |first2 = Louise |last2 = Radnofsky |accessdate = July 5, 2015 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130726203047/http://online.wsj.com/article/SB124445867883193821.html |archivedate = ივლისი 26, 2013 }}</ref> მან ასევე ხელი მოაწერა მანქანებზე ფასდაკლების სისტემის კანონს, რომელმაც დროებითი პოზიტიური გავლენა იქონია ეკონომიკაზე.<ref>{{cite news |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/08/20/AR2009082002699.html |title = U.S. Says 'Cash for Clunkers' Program Will End on Monday |author = Dana Hedgpeth |work = The Washington Post |date = August 21, 2009 |accessdate = March 26, 2010 }}</ref><ref>{{cite news |url = http://www.time.com/time/business/article/0,8599,1918692,00.html |title = Was Cash for Clunkers a Success? |author = Joseph R. Szczesny |work = Time |date = August 26, 2009 |accessdate = March 26, 2010 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100512154635/http://www.time.com/time/business/article/0,8599,1918692,00.html |archivedate = მაისი 12, 2010 }}</ref><ref>{{cite journal |last1 = Mian |first1 = Atif R. |first2 = Amir |last2 = Sufi |title = The Effects of Fiscal Stimulus: Evidence from the 2009 'Cash for Clunkers' Program |date = September 1, 2010 |ssrn = 1670759 |doi = 10.2139/ssrn.1670759 |issn = 1556-5068}}</ref> ობამასა და [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ბუშის]] ადმინისტრაციებმა, [[აშშ-ის ფინანსთა სამინისტრო|ფინანსთა სამინისტროს]] და [[აშშ-ის ფედერალური სარეზერვო სისტემა|ფედერალური რეზერვის]] სესხების გარანტიებიეს ხარჯზე, მოახდინეს ხარჯვის ავტორიზაცია. ეს გარანტიები მოიცავდნენ დაახლოებით 11,5 ტრილიონ [[აშშ დოლარი|ამერიკულ დოლარს]], თუმცა, 2009 წლის ნოემბერში მხოლოდ 3 ტრილიონი იყო დახარჯული.<ref>{{cite news |title = CNNMoney.com's bailout tracker |publisher=CNNMoney |page = 20 |volume = 06 |url = http://money.cnn.com/news/storysupplement/economy/bailouttracker/ |accessdate = March 26, 2010 |author = Goldman, David |date = April 6, 2009 }}</ref> ობამასა და კონგრესის საბიუჯეტო სამსახურის მონაცემებით, 2010 წლის ფისკალური წლის საბიუჯეტო დეფიციტი იქნებოდა 1,5 ტრილიონი დოლარი, ანუ [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს (მშპ) 10,6 პროცენტს. 2009 წელს, დეფიციტი შეადგენდა 1,4 ტრილიონ დოლარს, ანუ მთლიანი შიდა პროდუქტის (მშპ) 9,9 პროცენტს.<ref>{{cite news |last = Montgomery |first = Lori |title = Federal budget deficit to exceed $1.4&nbsp;trillion in 2010 and 2011 |url = https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/07/23/AR2010072304101.html |work = The Washington Post |accessdate = July 29, 2010 |date = July 24, 2010 }}</ref><ref>{{cite news |first2 = Jeff |last2 = Mason |first = Alister |last = Bull |title = Obama's 2010 budget: deficit soars amid job spending |url = https://www.reuters.com/article/idUSTRE60U00220100201 |agency = Reuters |accessdate = July 29, 2010 |date = February 1, 2010 }}</ref> 2011 წლისთვის, ადმინისტრაციის პროგნოზებით, დეფიციტი შემცირდებოდა 1,34 ტრილიონ დოლარამდე, ხოლო ათწლიანი დეფიციტი მთლიანობაში იქნებოდა 8,53 ტრილიონი დოლარი, ანუ მშპ-ის 90%.<ref>{{cite news |last = Dickson |first = David M. |title = CBO report: Debt will rise to 90% of GDP |url = http://www.washingtontimes.com/news/2010/mar/26/cbos-2020-vision-debt-will-rise-to-90-of-gdp/?page=1 |work = The Washington Times |agency = Associated Press |accessdate = July 29, 2010 |date = March 26, 2010 }}</ref> 2014 წლის თებერვალში, გაიზარდა აშშ-ის ეროვნული ვალის ლიმიტი 17,2 ტრილიონ ამერიკულ დოლარამდე.<ref>{{cite news |last = Sahadi |first = Jeanne |title = Where's the debt ceiling now? |url = http://money.cnn.com/2014/02/11/news/economy/debt-ceiling-reset/ |accessdate = March 21, 2014 |publisher = CNN |date = February 12, 2014 }}</ref> 2011 წლის 2 აგვისტოს, კონგრესში ხანგრძლივი კამათს შემდეგ, ობამამ ხელი მოაწერა ორივე პარტიის მიერ მხარდაჭერილ კანონს ბიუჯეტის კონტროლის შესახებ. კანონმა დააწესა შეზღუდვები დისკრეციონალურ ხარჯვაზე 2021 წლამდე, დააწესა პროცედურა ვალის ლიმიტის გაზრდის შესახებ, შექმნა კონგრესის ორივე პალატის არჩევითი კომიტეტი დეფიციტის შემცირებაზე.<ref>{{cite web |author = NBC's Sylvie Stein |url = http://firstread.msnbc.msn.com/_news/2011/08/02/7231805-a-breakdown-of-the-debt-limit-legislation |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120114001916/http://firstread.msnbc.msn.com/_news/2011/08/02/7231805-a-breakdown-of-the-debt-limit-legislation |archivedate = January 14, 2012 |title = First Read&nbsp;– A breakdown of the debt-limit legislation |publisher = MSNBC |accessdate = August 3, 2011 }}</ref> კანონპროექტის მიღების შედეგად, ამერიკის მთავრობამ მოახერხა, არ გამოეცხადებინა დეფოლტი თავის მოვალეობებზე.<ref>{{cite web |url = http://www.msnbc.msn.com/id/43967924/ns/politics-capitol_hill/ |title = House passes debt ceiling bill |publisher = MSNBC |date = March 8, 2011 |accessdate = August 3, 2011 }}</ref> == კომენტარები == {{Reflist|group=კომ.|30em}} == რესურსები ინტერნეტში == * {{Instagram}} * {{Facebook}} * [https://www.britannica.com/biography/Barack-Obama ენციკლოპედია „ბრიტანიკა“] * {{imdb|1682433}} * [https://web.archive.org/web/20090122102439/http://www.whitehouse.gov/administration/president_obama/ აშშ-ის პრეზიდენტ ბარაკ ობამას ბიოგრაფია] == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{აშშ-ის პრეზიდენტები}} {{ობამას კაბინეტი}} {{ნობელის პრემია 2009}} {{ნობელის პრემია მშვიდობის განმტკიცებაში}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:ობამა, ბარაკ}} [[კატეგორია:დაბადებული 4 აგვისტო]] [[კატეგორია:დაბადებული 1961]] [[კატეგორია:აშშ-ის პრეზიდენტები]] [[კატეგორია:აშშ-ის სენატორები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები მშვიდობის განმტკიცებაში]] 1mmss8ggwzeraqjp2j419pxt1ubjrez 0 61819 4816073 4717538 2025-06-18T04:44:34Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816073 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''ერნესტ რეზერფორდი''' ({{lang-en|Ernest Rutherford;}} დ. [[30 აგვისტო]], [[1871]], ბრაიტუოტერი, [[ახალი ზელანდია]] — გ. [[19 ოქტომბერი]], [[1937]], [[კემბრიჯი]], [[ინგლისი]]) — ახალი ზელანდიელი წარმოშობის [[ინგლისელები|ინგლისელი]] ფიზიკოსი, [[ბირთვული ფიზიკა|ბირთვული ფიზიკის]] ერთ–ერთი ფუძემდებელი. სამეცნიერო სკოლის შემქმნელი, [[ატომი]]ს პლანეტარული მოდელის ავტორი. ლონდონის სამეფო საზოგადოების წევრი (1903) და პრეზიდენტი (1925–1930). მსოფლიოს მრავალი სამეცნიერო აკადემიის საპატიო წევრი. [[ნობელის პრემია|ნობელის პრემიის]] ლაურეატი ([[1908]]). რეზერფორდის შრომები უმთავრესად უკავშირდება ატომბირთვის საკითხებს. მან დაადგინა ე.წ. რეზერფორდის ფორმულა. წამოაყენა მზის სისტემის მსგავსი ატომის აგებულების პლანეტარული მოდელი, რომლის საფუძველზეც [[ნილს ბორი|ნილს ბორმა]] შექმნა ატომისა და სპექტრების თეორია. 1919 წელს რეზერფორდმა პირველმა განახორციელა ხელოვნური ბირთვული გარდაქმნები, უწოდა სახელი პროტონებს, 1921 წელს იწინასწარმეტყველა [[ნეიტრონი]]ს არსებობა. == ბიოგრაფია == === ახალგაზრდობის წლები === დაიბადა ჯეიმზ რეზერფორდის და მარტა ტომპსონის მრავალშვილიან ოჯახში. ერნესტის გონებრივი შესაძლებლობები მისმა პედაგოგებმა უკვე სკოლის ასაკში აღმოაჩინეს, როდესაც იგი ნელსონის კოლეჯში სწავლობდა. [[1889]] წელს მომავალი მეცნიერის ოჯახი საცხოვრებლად ჩრდილოეთ კუნძულზე გადავიდა და ერნესტმა სწავლა კენტერბერის კოლეჯში განაგრძო. IV კურსის დასრულების შემდეგ, მათემატიკაში შესრულებული ნაშრომისათვის, მან სამაგისტრო გამოცდებში პირველი ადგილი დაიკავა. ხელოვნების მაგისტრის წოდების მიღების შემდეგ, ერნესტმა განაგრძო კოლეჯში მოღვაწეობა და პირველ საკუთარ სამეცნიერო სამუშაოს მოჰკიდა ხელი, რომლის შედეგად მან გამოიგონა მაგნიტური დეტექტორი, ელექტრომაგნიტური ტალღების მიმღები მოწყობილობა. [[1895]] წელს მომავალი მეცნიერის ცხოვრებაში გარდამტეხი მომენტი დადგა. ორ წელიწადში ერთხელ, დიდი ბრიტანეთის სამეცნიერო აკადემია, აცხადებდა კონკურსს, რომლის გამარჯვებულს ენიშნებოდა სტიპენდია და ეძლეოდა საშუალება სწავლა გაეგრძელებინა ინგლისში. 1895 წელს გადაწყდა, რომ ამ სტიპენდიას იმსახურებდა ორი ახალ ზელანდიელი – ქიმიკოსი მაკლორენი და ფიზიკოსი რეზერფორდი. საბოლოოდ არჩევანი მაკლორენზე შეჩერდა, მაგრამ ოჯახური პრობლემების გამო მას უარის თქმა მოუწია და რეზერფორდი გაემგზავრა ინგლისში, [[კემბრიჯის უნივერსიტეტი|კემბრიჯის უნივერსიტეტში]]. აქ მომავალმა მეცნიერმა კავენდიშის ლაბორატორიაში, [[ტომსონი, ჯოზეფ ჯონ|ტომპსონის]] ხელმძღვანელობით დაიწყო მუშაობა. === კევენდიშის ლაბორატორია === ჯოზეფ ჯონ ტომპსონი იმ დროისთვის ერთ-ერთ წამყვან მეცნიერად ითვლებოდა. მან მალევე შეამჩნია ერნესტის ტალანტი და ახალბედა მეცნიერი საკუთარ პროექტში ჩართო. ტომპსონი იმ დროს იკვლევდა [[აირი]]ს [[იონიზაცია]]ს [[რენტგენის სხივები]]ს ზემოქმედების ქვეშ. [[1898]] წლის ზაფხულში რეზერფორდი აქტიურად იწყებს [[ბეკერელი, ანტუან ანრი|ანრი ბეკერელის]] მიერ აღმოჩენილი სხივების შესწავლას, რომელიც ფრანგმა მეცნიერმა ურანის მარილის გამოსხივებისას აღმოაჩინა. ბეკერელის გარდა, ამ სამუშაოში ჩართულები იყვნენ [[პიერ კიური]] და [[მარია სკლოდოვსკა–კიური]], მაგრამ რეზერფორდი იყო პირველი, ვინც ბეკერელის სხივებში [[ალფა–ნაწილაკი|ალფა]] და [[ბეტა–ნაწილაკი|ბეტა]] ნაწილაკები აღმოაჩინა. მოგვიანებით აღმოჩენილი იქნა სხვა [[რადიოაქტიური]] ელემენტებიც და რეზერფორდმა ფიზიკაში შემოიღო ახალი ცნება – [[ნახევარდაშლის პერიოდი]], რითაც განასხვავებდნენ კიდეც ტრანსურანულ ელემენტებს. [[1897]] წელს რეზერფორდს გაუგრძელეს სტიპენდიის გადახდა, რითაც მეცნიერს მიეცა კიდევ ერთი შანსი დარჩენილიყო ინგლისში და გაეგრძელებინა სწავლა. მაგრამ 1898 წლის აპრილში ერნესტმა მიიღო წინადადება [[მონრეალი]]ს უნივერსიტეტიდან, სადაც მას პროფესორის თანამდებობას სთავაზობდნენ. რეზერფორდმა იცოდა, რომ სწავლა-განათლების წლები დამთავრდა და სერიოზულ სამეცნიერო საქმიანობაში ჩართვის დრო დადგა, ამიტომ მან მიიღო მონრეალის უნივერსიტეტის მიწვევა და საცხოვრებლად [[კანადა]]ში გაემგზავრა. === კანადაში მოღვაწეობა === მონრეალის უნივერსიტეტში მოღვაწეობის პირველ ეტაპებზე რეზერფორდი საკმაოდ ბევრ სირთულეს აწყდებოდა. სტუდენტები თავდაპირველად უკმაყოფილებას გამოთქვავდნენ, ვინაიდან ახალბედა პედაგოგის ლექციები მოსაწყენი და ერთობ უინტერესო იყო. ასევე პრობლემები შეიქმნა მეცნიერულ მოღვაწეობასთან დაკავშირებით, ვინაიდან ერნესტს არ ჰქონდა საჭირო რაოდენობით ნივთიერება, რომელზეც იგი ცდებს ჩაატარებდა. გარკვეული დროის შემდეგ, რეზერფორდმა გადალახა პრობლემები, რაც მის სამეცნიერო კვლევებზეც აისახა. [[1899]] წელს რეზერფორდმა აღმოაჩინა [[თორიუმი]]ს ემანაცია, ხოლო [[1902]]–[[1903]] წლებში, [[სოდი, ფრედერიკ|სოდისთან]] ერთად ჩამოაყალიბა რადიოაქტიური გარდაქმნების ზოგადი კანონი, რაც იმ დროისთვის არსებულ წარმოდგენას ქიმიურ გარდაქმნებზე მთლიანად ანგრევდა. ამ ნაშრომის საშუალებით შესაძლებელი გახდა [[მენდელეევი, დიმიტრი|მენდელეევის]] [[ქიმიურ ელემენტთა პერიოდული სისტემა]]ში, ელემენტების განლაგების ახსნა და ჯერ აღმოუჩენელი ელემენტების წინასწარმეტყველებაც კი. ამავე პერიოდში, მეცნიერის პირად ცხოვრებაში მოხდა ცვლილებები. [[1900]] წელს მან ცოლად შეირთო მერი ჯორჯინა ნიუტონი, რომელთანაც 5 წლის განმავლობაში იყო დანიშნული. ხოლო 1901 წლის [[30 მარტი|30 მარტს]] მეცნიერს შეეძინა ქალიშვილი. 1903 წელს, მეცნიერებაში შეტანილი წვლილისათვის, ერნესტ რეზერფორდი არჩეულ იქნა ლონდონის სამეფო საზოგადოების წევრად. === ინგლისში დაბრუნება === უდიდესმა მიღწევებმა, რომლებსაც მეცნიერმა მონრეალის უნივერსიტეტში მუშაობის პერიოდში მიაღწია, რეზერფორდის ავტორიტეტი იმდენად გაზარდა სამეცნიერო წრეებში, რომ მას მსოფლიოს უამრავმა უნივერისტეტმა შესთავაზა თანამშრომლობა. [[1907]] წლის მაისში რეზერფორდმა გადაწყვეტილება მიიღო დაეტოვებინა კანადა და სამუშაოდ [[მანჩესტერი]]ს უნივერსიტეტში გადასულიყო. თუმცა, ადგილმდებარეობის შეცვლას უარყოფითად არ უმოქმედია მეცნიერზე და უკვე [[1908]] წელს, გერმანელ მეცნიერ, [[ჰანს გეიგერი|ჰანს გეიგერთან]] ერთად რეზერფოდმა შექმნა ალფა–ნაწილაკების პირველი მთვლელი. ამავე წელს მეცნიერს მიენიჭა ნობელის პრემია, მაგრამ არა ფიზიკის, არამედ ქიმიის დარგში. [[1919]] წელს რეზერფორდი დაინიშნა კემბრიჯის უნივერსიტეტის პროფესორის თანამდებობაზე, სადაც მუშაობდა სიცოცხლის ბოლომდე. პარალელურად მას ერგო კევენდიშის ლაბორატორიის დირექტორის პოსტიც. ამ დროისთვის მეცნიერს ჩამოყალიბებული ჰქონდა სამეცნიერო სკოლა, რომელიც დამსახურებულად ითვლებოდა საუკეთესოდ მთელ მსოფლიოში. რეზერფორდის სკოლამ აღზარდა ისეთი გენიოსები, როგორებიც იყვნენ: [[მოსლი, ჰენრი|ჰენრი მოსლი]], [[ჩედუიკი, ჯეიმზ|ჯეიმზ ჩედუიკი]], [[ოტო ჰანი]], [[კაპიცა, პეტრე|პეტრე კაპიცა]], [[კოკროფტი, ჯონ დაგლას|ჯონ კოკროფტი]], [[გამოვი, ჯორჯ|ჯორჯ გამოვი]]. === უკანასკნელი წლები === მიუხედავად დიდი დატვირთვისა, რეზერფორდი მაინც აგრძელებდა მუშაობას და 1920 წელს მან იწინასწარმეტყველა [[ნეიტრონი]]ს და [[დეიტრონი]]ს არსებობა. [[1933]] წელს მისი ინიციატივით ჩატარდა ცდა, სადაც ექსპერიმენტულად დადგინდა მასისა და ენერგიის დამოკიდებულება ბირთვული რეაქციების დროს. ამავე პერიოდში, კონკრეტულად კი [[1923]] წელს რეზერფორდი არჩეულ იქნა ბრიტანული ასოციაციის პრეზიდენტად. 1925 წელს იგი დაინიშნა ლონდონის სამეფო საზოგადოების პრეზიდენტად. [[1931]] წელს მას მიენიჭა [[ბარონი]]ს ტიტული. 1937 წლის 19 ოქტომბერს, კემბრიჯში გარდაიცვალა მე–20 საუკუნის უდიდესი ექსპერიმენტატორი ერნესტ რეზერფორდი. იგი დაკრძალულ იქნა [[ვესტმინსტერის სააბატო]]ში, მისი პედაგოგის, ჯოზეფ ჯონ ტომპსონის გვერდით. მისი სახელი ეწოდება რადიოაქტიურობის [[რეზერფორდი (ერთეული)|საზომ ერთეულს]]. ==ლიტერატურა== {{ქსე|8|337}} *''გუჯაბიძე, ჯ.'', რეზერფორდი, თბილისი, 1975 ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ნობელის პრემია 1908}} {{ნობელის პრემია ქიმიაში}} {{DEFAULTSORT:რეზერფორდი, ერნესტ}} [[კატეგორია:ახალზელანდიელი ქიმიკოსები]] [[კატეგორია:ახალზელანდიელი ფიზიკოსები]] [[კატეგორია:ფილატელისტები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] 8ibq6gmt1ekx4bigngqpbb6mhll2xe9 0 67856 4815901 4688463 2025-06-17T13:49:14Z Jaba1977 3604 4815901 wikitext text/x-wiki {{ვიკი}} {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = დედაქალაქი |ქართული სახელი = კამპალა |მშობლიური სახელი = {{lang-sw|Kampala}}<br />{{lang-en|Kampala}} |ქვეყანა = უგანდა |პანორამა = KampalaSkyln.jpg |პანორამის სიგანე = |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N |lat_deg = 0 |lat_min = 19 |lat_sec = |lon_dir = E |lon_deg = 32 |lon_min = 35 |lon_sec = |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = რეგიონი |რეგიონი = ცენტრალური რეგიონი (უგანდა){{!}}ცენტრალური რეგიონი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = ოლქი |რაიონი = კამპალის ოლქი |მმართველის ტიპი = ქალაქის მერი |მმართველი = |დაარსების თარიღი = 1890 |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 189 |სიმაღლის ტიპი=ზღვის დონე {{!}}სიმაღლე ზღვის დონიდან |დასახლების ცენტრის სიმაღლე = 1190 |მოსახლეობა = 1 516 210 |აღწერის წელი = 2014 |სიმჭიდროვე = 8022,28 |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +3 |DST = |სატელეფონო კოდი = (+256) 041 |საფოსტო ინდექსი = |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = Kampala }} '''კამპალა''' ({{lang-sw|Kampala}}, {{lang-en|Kampala}}) — [[უგანდა|უგანდის]] დედაქალაქი და უმსხვილესი ქალაქი. მდებარეობს [[ვიქტორია (ტბა)|ვიქტორიას]] [[ტბა|ტბის]] ჩრდილოეთ სანაპიროზე. არის [[ცენტრალური რეგიონი (უგანდა)|ცენტრალური რეგიონის]] ადმინისტრაციული ცენტრი. 2019 წლის 31 ივლისის მონაცემებით, ქალაქის მოსახლეობა 1 650 800 ადამიანია და ხუთ ნაწილად იყოფა: კამპალის ცენტრალურ, კავემპეს, მაკინდიის, ნაკავისა და რუბაგის დანაყოფებად. კამპალის მეტროპოლიტური სივრცე 8 451.9 კმ²-ია და შედგება ქალაქისა და მეზობრელი რაიონებისგან: ვაკისოს, მუკონოს, მპგის, ბუიკვესა და ლუვეროს რაიონებისგან. უგანდის სტატისტიკის ბიუროს მონაცემების მიხედვით, მეტროპოლიტური სივრცის მოსახლეობა სწრაფად იზრდება და 2019 წლისთვის 6 709 000-ს ასცდა. Xuantong Wang et al.-ის მონაცემების მიხედვით, 2015 წლისთვის მეტროპოლიტური სივრცის ნომინალური GDP მოცულობამ 13.80221 მილიარდი დოლარი შეადგინა, რაც უგანდის მთელი წლის მაჩვენებლის ნახევარზე მეტი იყო და რაც უგანდის ეკონომიკაში დედაქალაქის მნიშვნელობაზე მიანიშნებს.<ref>{{Cite journal|last=Wang|first=Xuantong|last2=Rafa|first2=Mickey|last3=Moyer|first3=Jonathan D.|last4=Li|first4=Jing|last5=Scheer|first5=Jennifer|last6=Sutton|first6=Paul|date=16 January 2019|title=Estimation and Mapping of Sub-National GDP in Uganda Using NPP-VIIRS Imagery|journal=Remote Sensing|language=en|volume=11|issue=2|pages=163|doi=10.3390/rs11020163|bibcode=2019RemS...11..163W|doi-access=free|issn = 2072-4292 }}</ref> კამპალა აფრიკის ერთ-ერთი ყველაზე სწრაფმზარდი ქალაქია, რომლის მოსახლეობის წლიური ზრდის მაჩვენებელი 4.03%-ია.<ref>{{cite web|url=http://www.citymayors.com/statistics/urban_growth1.html|title=City Mayors: World's fastest-growing urban areas (1)|website=www.citymayors.com}}</ref> Mercer-ის, ნიუ-იორკში დაფუძნებული გლობალური განვითარების საკონსულტაციო სააგენტოს მონაცემების მიხედვით, კამპალა ნაირობისთან და კიგალისთან ერთად აღმოსავლეთ აფრიკაში საცხოვრებელ საუკეთესო ქალაქად დასახელდა.<ref>{{cite news |url=https://www.newvision.co.ug/new_vision/news/1418082/kampala-ranked-city-east-Africa |title=Kampala Ranked Best City In East Africa |last=Muhindo |first=Clare |date=2016-02-26 |newspaper=[[New Vision]] |accessdate=2019-08-27 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190827020437/https://www.newvision.co.ug/new_vision/news/1418082/kampala-ranked-city-east-africa |archivedate=2019-08-27 }}</ref> == ეტიმოლოგია == თავდაპირველად კამპალა ეწოდებოდა დღევანდელი ძველი კამპალის ბორცვს, რომელის მწვერვალზეც ლუგარდის ფორტი და ბრიტანელი კოლონისტების თავდაპირველი შტაბ-ბინა მდებარეობდა. სანამ ბრიტანელები მშენებლობას დაიწყებდნენ და ლუგარდის ფორტს დაიკავებდნენ, ბორცვი ბუგანდის ქაბაქის (მეფის) სამონადირე ნაკრძალს წარმოადგენდა და რამდენიმე სახეობის ანტილოპა ბინადრობდა, მათ შორის [[იმპალა]]. როდესაც ბრიტანელმა კოლონიურმა აგენტებმა ბუგანდის ქაბაქისგან ეს ბორცვი მიიღეს, მას „იმპალის ბორცვი“ უწოდეს. ბაგანდა, რომლის ტერიტორიაზეც ბრიტანელი კოლონისტები დასახლდნენ მალე Akasozi ke'Empala-დ, „იმპალების ბორცვად“ თარგმნეს. Kasozi ბორცვს ნიშნავს, ხოლო ke და empala იმპალის მრავლობითი ფორმაა. შემდეგში დასახელება კემპალად (K'empala), საბოლოოდ კი კამპალად შეიკვეცა. მართალია თავდაპირველად ეს სახელი ბრიტანულ დასახლებას ერქვა, მაგრამ შემდეგში დასახელება ძველი კამპალის ბორცვის მახლობელ ბუგანდის სამეფოს დედაქალაქ კიბუგაზეც გავრცელდა.<ref>{{cite web | url=http://www.myetymology.com/encyclopedia/Kampala.html | title=Kampala: Origin of The Name | publisher=Myetymology.com | accessdate=11 June 2014 | archive-url=https://web.archive.org/web/20131231000657/http://www.myetymology.com/encyclopedia/Kampala.html | archive-date=31 December 2013 | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20131231000657/http://www.myetymology.com/encyclopedia/Kampala.html | archivedate=31 დეკემბერი 2013 }}</ref> == ისტორია == ის ტერიტორია, რომელიც არაერთი ბორცვითა და ჭაობით იყო დაფარული და მოგვიანებით ცნობილი გახდა როგორც კამპალა, თავდაპირველად მკაცრად ცენტრალიზებული ბუგანდის სამეფოს ბირთვს წარმოადგენდა. მეფეები კორონაციის შემდეგ ირჩევდნენ კიბუგას, დედაქალაქს, რომელიც სურვილის მიხედვით რომელიმე ბორცვზე განლაგდებოდა. პირველი წერილობითი წყაროები კიბუგის (დედაქალაქი) შესახებ მკვლევარ რიჩარდ ფრენსის ბარტონს ეკუთვნის. 1860 წელს გამოცემულ წიგნში, აღმოსავლეთ აფრიკის ტბის რეგიონი, ბარტონი სნეი ბინ ამირის, არაბი ვაჭრის მიერ შეგროვებულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით კიბუგას შემდეგნაირად აღწერს: „...დასახლება სიგრძით იმხელაა ერთ დღეზე ნაკლებ დროში ვერ დაფარავ, ნაგებობები ლერწმისა და როტანგისგანაა აგებული. ქაბაქის (მეფე) სასახლე სულ ცოტა ერთი მილის სიგრძისაა. ხაზობრივად ჩაწყობილი წრიული ქოხები გარშემორტყმულია ძლიერი ღობით, რომელსაც მხოლოდ ოთხი კარიბჭე აქვს.“ 1862 წელს მკვლევარი ჯონ სპიკი ბუგანდაში ჩავიდა, რომლის დედაქალაქიც ამ დროისთვის ბანდაბაროგო იყო, დღევანდელი ბანდის ბორცვი, ხოლო მეფე მუთესა I იყო.<ref>{{Cite web | url=https://archive.org/details/journaldiscover02spekgoog/page/n280 | title=Journal of the Discovery of the Source of the Nile| publisher=Harper| year=1864}}</ref> 1875 წელს მკვლევარ ჰენრი მორტონ სტენლის მოხსენების თანახმად, დედაქალაქი თანამედროვე ლუგაბის ბორცვის ადგილას მდებარეობდა, სადაც მკვლევარი მეფე მუთესა I-საც შეხვედრია. ჰენრი სტენლი მორტონმა Daily Telegraphy-სთვის წერილიც დაწერა, რომელშიც მისიონერებს ბუგანდაში ჩასვლისკენ მოუწოდებდა. 1870-იან წლებში მან კიბუგა New York Herald-სთვისაც აღწერა. 1877 წელს Church Mission Society-ის პირველი პროტესტანტი მისიონერები გაერთიანებული სამეფოდან ჩავიდნენ და ნამირემბეს ბორცვი დაიკავეს. ორი წლის შემდეგ, 1879 წელს კათოლიკე „თეთრი მამები“ ჩავიდნენ და თავდაპირველად თანამედროვე სოფელ კითების მახლობლად დასახლდნენ, მაგრამ მალევე ლუბაგის ბორცვზე გადაინაცვლეს. ორი რელიგიური ჯგუფის ჩასვლამ 1888-1892 წლებში რელიგიური ომები გამოიწვია. 1890 წელს ბუგანდაში ბრიტანეთის იმპერიის აღმოსავლეთ აფრიკის კომპანიის აგენტი ფრედერიკ ლუგარდი ჩავიდა, რომელმაც იმდროინდელ მეფესთან, მვანგა II-სთან ხელი მოაწერა ხელშეკრულებას, რომლის მიხედვითაც ბუგანდა ბრიტანეთის იმპერიის დაცვის ქვეშ ექცეოდა. იმ დროისთვის დედაქალაქი მენგოს ბორცვზე იყო განთავსებული. კაპიტანმა ლუგარდმა შემდეგში ძველი კამპალის ბორცვი დაიკავა, სადაც ფორტიც ააგო. 1895 წელს ნამირემბეს ბორცვზე ეკლესიის მისიონერულმა საზოგადოებამ მენგოს სკოლა ააშენა, პირველი სკოლა, რომელშიც დასავლური განათლების მიღება იქნებოდა შესაძლებელი, თუმცა თავდაპირველად იქ შეძლებულთა და სამეფო სასახლის წევრთა შვილები იღებდნენ განათლებას. 1897 წელს მეფე მვანგა ბრიტანელებს აუჯანყდა, მაგრამ იმპერიამ აჯანყება ჩაახშო და 1899 წელს მვანგა II ომუკამა კაბალეგასთან ერთად სეიშელის კუნძულებზე გადაასახლა. ბრიტანელი მოხელეების, ნუბიელი ჯარისკაცებისა და ბუგანდელი კოლაბორაციონისტების მცდელობის შემდეგ მეფეს მვანგას 3 წლის ვაჟი დანიშნეს.<ref>{{Cite web|url=https://www.monitor.co.ug/SpecialReports/ugandaat50/1370466-1379638-14dfxax/index.html|title=The betrayal and capture of Mwanga and Kabalega|website=Daily Monitor|language=en|access-date=2019-10-30}}</ref> შემდეგში გაფორმდა ბუგანდის შეთანხმება (1900), რომლის მიხედვითაც ბუგანდა ოფიციალურად ბრიტანეთის კოლონიად გამოცხადდა. 1897 წელს ნამირემბეს ბორცვზე ბრიტანელი ექიმისა და მისიონერის, სერ ალბერტ რასკინ კუკის ხელმძღვანელობით პირველი დასავლური სამედიცინო ჯანდაცვის მქონე მენგოს საავადმყოფო აშენდა. 1913 წელს დოქტორ ალბერტ კუკის ხელმძღვანელობით კიდევ ერთი საავადმყოფო აიგო, ამჯერად მულაგოს ბორცვზე, დღევანდელი ეროვნული რეფერალური საავადმყოფო. == გეოგრაფია == === რელიეფი === ქალაქ კამპალას ფართობია 189 კმ², საიდანაც 176 კმ² ხმელეთს, ხოლო 13 კმ² წყალს უკავია. კამპალა მთიანი ადგილია, რომლის ხეობები მდორე მდინარეებითა და ჭაობებითაა სავსე. ქალაქის უმაღლესი წერტილი 1 311 მეტრის სიმაღლის კოლოლოს ბორცვი, რომელიც ქალაქის ცენტრში მდებარეობს. ქალაქის უდაბლესი წერტილი ზღვის დონიდან 1 135 მეტრის სიმაღლეზეა და ვიქტორიას ტბის სამხრეთ სანაპიროზე მდებარეობს. === ბორცვები === კამპალა თავდაპირველად შვიდ ბორცვზე გაშენდა, თუმცა შემდეგში უფრო მეტი ბორცვი მოიცვა. თავდაპირველი შვიდი ბორცვი იყო: ძველი კკამპალის ბორცვი, რომელზეც ბრიტანელი კოლონისტების პირველი დასაყრდენი, ლუგარდის ბორცვი მდებარეობდა. მეორე მენგოს ბორცვი იყო, რომელიც ბრიტანეთის კოლონიური მმართველობის დასაწყისში ბუგანდის სამეფოს დედაქალაქი (კიბუგა) იყო. მესამე, კიბულის ბორცვზე კიბულის მეჩეთი მდებარეობს. მეოთხე, ნამირემბეს ბორცვი, რომელიც 1888-1892 წლებში ბუგანდის რელიგიური ომების დროს ანგლიკანური ფრაქციის დასაყრდენს წარმოადგენდა და იქ მდებარეობდა ნამირემბეს ანგლიკანური საკათედრო ტაძარი. მეხუთე, ლუბაგის ბორცვზე ზემოთ ხსენებული რელიგიური ომების დროს თეთრი მამების კათოლიკური ფრაქცია იყო განლაგებული და ლუბაგის კათოლიკური საკათედრო ტაძარი მდებარეობდა. მეექვსე, ნსამბიას ბორცვზე ადრე ნსამბიის წმ. პეტრეს საკათედრო ტაძარი მდებარეობდა. მეშვიდე, ნაკასეროს ბორცვზე ძველი იმპალის ფორტიდან, ლუგარდიდან ბრიტანელების ადგილმდებარეობის შეცვლის შემდეგ ნაკასეროს ფორტი ააგეს და ბრიტანული სამხედრო დანადგარები განათავსეს. ბორცვზე განლაგებული იყო ევროპული საავადმყოფოც (დღევანდელი სამთავრობო ანალიტიკური ლაბორატორია საჯარო სამსახურების სამინისტროს შტაბ-ბინის მოპირდაპირედ). === ჭაობები და მდინარეები === კამპალის ბორცვოვანი მდებარეობისა და ტროპიკული კლიმატის გამო ველებზე მდორე მდინარეები და ჭაობები უხვადაა, რომლებიც სამხრეთიდან ჩრდილოეთით ვიქტორიას ტბისკენ მიედინებიან. კამპალის სახმელეთო სივრცის 15% სწორედ სეზონურ და მუდმივ ჭაობებს უკავია, რომელთა შორსაა: კინავატაკის ჭაობი/მდორე მდინარე, რომელიც 1.5 კმ²-ის ფართობს იკავებს, ნაკავის დანაყოფში მდებარეობს და ვიქტორიის ტბისკენ მიედინება.<ref name="Gumm">{{Cite journal|last=Gumm|first=Emily|date=2011-04-01|title=The Use and Misuse of Wetlands in Kampala|url=https://digitalcollections.sit.edu/isp_collection/1022|journal=Independent Study Project (ISP) Collection}}</ref> ნაკივუბოს ჭაობი/ მდორე მდინარე, რომელსაც 5.29 კმ² ფართობი უკავია, 9 კმ სიგრძისა, მაკერერეს მთისწინეთში მდებარეობს და სამხრეთით ვიქტორიის ტბისკენ მიედინება.<ref name="Gumm"/><ref>{{Cite web|url=https://www.monitor.co.ug/artsculture/Reviews/Nakivubo-Channel--where-good-and-bad-meet/691232-1737368-p4nbyc/index.html|title=Nakivubo Channel, where good and bad meet|website=Daily Monitor|language=en|access-date=2019-11-01}}</ref> ლუბიგის ჭაობი/მდორე მდინარე 2.85 კმ²-ის ფართობს იკავებს და კისაასის მთისწინეთიდან მაიანჯას მდინარისკენ მიედინება.<ref name="Gumm"/> სხვა ჭაობებს შორის აღსანიშნავია კანსანგისა და კეიტინდის ჭაობი/მდორე მდინარეები. === მცენარეულობა === ჭარბტენიანი ტერიტორიებითა და ბორცვებით გამორჩეული ჰაბიტატების მრავალფეროვნების გამო ბორცვები ბალახებით, სპილოს ბალახით (Pennisetum purpureum Schumach), Cyperus papyrus-ითა, აფრიკული წყლის ლილიებით და ა.შ. არის დაფარული. ჭაობებსა და მარადმწვანე ტყეებში კი აფრიკული ზეთისხილი (მპაფუ) და Ficus natalensis გვხვდება.<ref>{{Cite journal|last=Thomas|first=A. S.|date=July 1946|title=The Vegetation of Some Hillsides in Uganda: Illustrations of Human Influence in Tropical Ecology. II|journal=The Journal of Ecology|volume=33|issue=2|pages=153–172|doi=10.2307/2256463|jstor=2256463}}</ref> === გეოლოგია === კამპალა მდებარეობს აღმოსავლეთ აფრიკის პლატოზე, აღმოსავლეთ აფრიკის რიფტსა და ტანზანიის კრატონის ჩრდილოეთ საზღვარს შორის. == კლიმატი == კამპალის [[კლიმატი]] სუბეკვატორიალურია, შერბილებული ზღვის დონიდან ქალაქის საკმაოდ მაღალი სიმაღლით. არსებობს ორი ნოტიო სეზონი (გამოკვეთილი — მარტი-მაისი და არაგამოკვეთილი — აგვისტო-დეკემბერი) და ორი მოკლე მშრალი სეზონი (იანვარი-თებერვალი და ივნისი-ივლისი). ქალაქში წლის საშუალო ტემპერატურის მაქსიმუმი მერყეობს 25 °C-დან ივნის-აგვისტოში 28 °C-მდე იანვარ-თებერვალში, ხოლო წლის საშუალო ტემპერატურის მინიმუმი მერყეობს შესაბამისად 18-16 °C დიაპაზონში. აბსოლუტური მინიმუმი შეადგენს 12 °C-ს, ზოგჯერ კამპალას აღწევს გაცხელებული ჰაერის მასები [[უდაბნო]]დან და მაშინ ტემპერატურა შეიძლება აიწიოს +36 °C-მდე. == მოსახლეობა == 2002 წლის აღწერის მონაცემებით ქალაქის მოსახლეობის რაოდენობა შეადგენდა 1 189 150 ადამიანს, ხოლო 2014 წლის აღწერის მონაცემებით 1 516 210 ადამიანს<ref>[http://www.citypopulation.de/Uganda-Cities.html Citypopulation (უგანდის ქალაქების მოსახლეობა 2014 წლის აღწერის მიხედვით)]</ref><ref name="Geohive">[http://www.geohive.com/cntry/uganda.aspx Geohive (2014 წლის მოსახლეობის აღწერა)]</ref>. კამპალას მოსახლეობა მრავალი ეთნიკური ჯგუფისგან შედგება, თუმცა ადგილობრივი ეთნიკური ჯგუფის — [[განდა]]ს ხალხი შეადგენს მოსახლეობის 60 %-ზე მეტს. ქალაქის ეთნიკური შემადგენლობა განისაზღვრება პოლიტიკური და ეკონომიკური ფაქტორებით. წარმოშობით ჩრდილოეთ უგანდელი [[მილტონ ობოტე]]ს და [[იდი ამინი]]ს მმართველობის დროს ჩრდილოეთ უგანდიდან კამპალაში დასახლდა იქაურების მნიშვნელოვანი რაოდენობა 1950-იანი წლებიდან 1980-იანი წლების შუა პერიოდამდე. მათი უმრავლესობა მსახურობდა დედაქალაქის და მასთან ახლომდებარე ტერიტორიაზე მდებარე შეიარაღებული ძალებისა და მილიციის ყაზარმებში. 1986 წელს ობოტეს გადადგომის შემდეგ ბევრმა ჩრდილოელმა უგანდელმა დატოვა ქალაქი. ამავე დროს, დიდი რაოდენობით დასავლელი უგანდელი, განსაკუთრებით [[ნკოლე]]ს ხალხი, რომლებსაც საკმაო რაოდენობა უკავია [[იოვერი მუსევენი]]ს ახალ მთავრობაში, გადმოსახლდა დედაქალაქში.<ref>{{cite news|last=Jones|first=Ben|url=http://www.guardian.co.uk/society/katineblog/2009/apr/02/museveni-divided-uganda|title=Museveni's Rule Has Divided Uganda|publisher=[[The Guardian]]|date=2 April 2009|accessdate=11 June 2014|location=London}}</ref> მსხვილი ქალაქების ფარგლებს გარეთ სხვადასხვა ხალხებს შორის ქორწინება უგანდაში ჯერ კიდევ არ არის ჯეროვნად გავრცელებული. თუმცა კამპალაში დაბადებული და გაზრდილი ბევრი მაცხოვრებელი ჯერ კიდევ იხსენებს საკუთარ ტომობრივ წარმომავლობას და ლაპარაკობს საკუთარი წარმომავლობის ტომის ენაზე. ეს გამსაკუთრებით იგრძნობა გარეუბნებში, სადაც ბევრ სხვადასხვა ენებთან ერთად ისმის [[ინგლისური ენა|ინგლისური]], [[სუაჰილი ენა|სუაჰილი]] და [[ლუგანდა]]. განდას და ნკოლეს ხალხთან ერთად ქალაქში ასევე ცხოვრობენ სხვა ეთნიკური ჯგუფები, კერძოდ: [[სოგა]], [[ბაფუმბირა]], [[ტორო (ხალხი)|ტორო]], [[ჩიგა]], [[ალური]], [[გისუ]], [[ნიორო]], [[ტესო]], [[ლანგო]] და [[აჩოლი (ხალხი)|აჩოლი]].<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ug.html|title=Ethnic Groups of Uganda|publisher=Cia.gov|accessdate=11 June 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151018002856/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ug.html|archivedate=18 ოქტომბერი 2015}}</ref> == კულტურა == ქალაქი ქვეყნის მთავარი პოლიტიკური, კულტურული, ფინანსური და სავაჭრო ცენტრია. ქალაქის ტერიტორიაზე მოქმედებს [[მაკერერეს უნივერსიტეტი]], [[უგანდის მუზეუმი]] (მათ შორის მუსიკალური ინსტრუმენტების უნიკალური კოლექცია), [[არქეოლოგია|არქეოლოგიური]] კვლევის ცენტრი, ეროვნული თეატრი, [[ნელსონ მანდელა]]ს სახელობის ეროვნული [[სტადიონი]], გრაციოზული ხელოვნების სკოლა, მხატვრული გალერეა, წმინდა პავლეს ტაძარი, [[ბუგანდა|ბუგანდის]] მმართველთა საფლავი. ქალაქში მდებარეობს უგანდის ყველაზე უფრო დიდი [[მეჩეთი]] — [[ კადაფის მეჩეთი (უგანდა)|„კადაფის“ მეჩეთი]]. == ეკონომიკა == ქალაქში მოძრაობის განტვირთვის მიზნით მძიმე მრეწველობის ქალაქის ცენტრალური ბიზნეს-რაიონიდან 4-ის მოშორებით, ნამავანეში, მუკონოს რაიონში, კამპალის ბიზნეს და სამრეწველო პარკში გადატანის სამუშაოები მიმდინარეობს.<ref>{{cite web | access-date=2019-08-27 | url=https://distancecalculator.globefeed.com/Uganda_Distance_Result.asp?dt1=ChIJCacTwgW5fRcRPuJJw9VOeWU&dt2=ChIJjakXW0K4fRcR3RiO3ljyJ0Q | title=Distance between Kampala Road and Namanve Industrial Park, Mukono, Central Region, Uganda | website=Globefeed Distance Calculator}}</ref> იმ ბიზნეს კომპანიებს შორის რომელთაც სათავო ოფისები ქალაქის ცენტრში აქვთ, არიან: უგანდის 25 კომერციული ბანკი, [[New Vision Group]] - მთავრობის დაქვემდებარებაში მყოფი წამყვანი საინფორმაციო მედია კონგლომერატი; და [[Daily Monitor]] გამომცემლობა, რომელიც კენიაში დაფუძნებული Nation Media Group-ის წევრია. [[Air Uganda]]-ის შტაბ-ბინა კამპალაში, კოლოლოს ბორცვზე მდებარეობს.<ref>{{cite news |url=https://www.newvision.co.ug/new_vision/news/1249387/air-uganda-increases-flights-dar |title=Air Uganda Increases Flights To Dar |last= |first= |date=2009-02-23 |newspaper=[[New Vision]] |accessdate=2019-08-27 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190827020402/https://www.newvision.co.ug/new_vision/news/1249387/air-uganda-increases-flights-dar |archivedate=2019-08-27 }}</ref> Crown Beverages Limited [[ნაკავა]]ში, ქალაქის ცენტრიდან 5 კმ-ის დაშორებით მდებარეობს.<ref>{{cite web|accessdate=3 February 2016|url=http://www.independent.co.ug/supplement/117-supplement/8335-two-decades-of-positive-growthfor-crownbeverages|title=Two decades of positive growth for Crown Beverages|date=14 October 2013|newspaper=[[The Independent (Uganda)]]|location=Kampala|archive-url=https://web.archive.org/web/20160203233410/http://www.independent.co.ug/supplement/117-supplement/8335-two-decades-of-positive-growthfor-crownbeverages|archive-date=3 February 2016|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160203233410/http://www.independent.co.ug/supplement/117-supplement/8335-two-decades-of-positive-growthfor-crownbeverages|archivedate=3 თებერვალი 2016}}</ref> კამპალის [[GDP]]-ის მნიშვნელოვანი ნაწილი არაოფიციალურ სექტორზე მოდის. მოქალაქეები, რომლებიც ოფიციალურ სექტორში არიან ჩართული, მეტი შემოსავლის მიღების მიზნით არაოფიციალურ სექტორშიც მუშაობენ, როგორებიცაა ტაქსების გაქირავება და ურბანული სოფლის მეურნეობა. უკანასკნელ წლებში კამპალის ჭარბტენიანი ტერიტორიების ურბანული ფერმერობისთვის გამოიყენების მაჩვენებლები გაიზარდა, რაც არაოფიციალურ სოფლის დასახლებებს ქალაქის მეტად ინდუსტრიალიზებულ ნაწილებთან აკავშირებს. ჭარბტენიან ტერიტორიებზე მოყვანილი პროდუქტი ურბანულ სივრცეებში იყიდება.<ref>{{cite journal | last=Isunju | first=John Bosco | last2=Orach | first2=Christopher Garimoi | last3=Kemp | first3=Jaco | title=Hazards and vulnerabilities among informal wetland communities in Kampala, Uganda | journal=Environment and Urbanization | publisher=SAGE Publications | volume=28 | issue=1 | date=2015-12-14 | issn=0956-2478 | doi=10.1177/0956247815613689 | pages=275–293| doi-access=free }}</ref> კამპალის მოსახლეობის 30% ურბანული სოფლის მეურნეობითაა დაკავებული. ამ სფეროს განვითარებისთვის ნაკავის დანაყოფში 13 ჰექტარი მიწაა გამოყოფილი.<ref>{{cite journal|last=Wolfe|first=Jeanne M.|last2=McCans|first2=Sarah|date=June 2009|title=Designing for Urban Agriculture in an African City: Kampala, Uganda.|url=https://www.mcgill.ca/mchg/files/mchg/06-wolfe.pdf|journal=Open House International|volume=34|issue=2|page=|pages=|issn=0168-2601|oclc=311401512|via=}}</ref> [[2015]] წელს კამპალაში [[Google]]-მა პირველი Wi-Fi ქსელი გაიყვანა.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/technology-35000544|title=Google launches wi-fi network in Kampala, Uganda|date=2015-12-04|newspaper=BBC News|access-date=2019-08-27|language=English}}</ref> == განათლება == [[File:Ssetendekero Makerere.jpg|thumb|[[Makerere University]]]] კამპალაში განათლების მისაღებად არაერთი საჯარო და კერძო სკოლამდელი, დაწყებითი, საშუალო, ტექნიკური და სხვა სასწავლო დაწესებულებები მდებარეობს. სკოლამდელი განათლების დაწესებულებები კამპალის სხვადასხვა სამეზობლოში მდებარეობს და განათლებისა და სპორტის სამინისტროს დაქვემდებარებაშია. დაწყებითი და საშუალო სკოლები სამრევლოებში უმეტესად კერძო საკუთრებაშია, ნაწილი სახელმწიფო საკუთრებაშია, ზოგიერთი კი ქალაქის განათლების დირექტორიისა და განათლებისა და სპორტის სამინისტროს მიერ იმართება.<ref>{{Cite web | url=https://www.kcca.go.ug/Education |title = Education - KAMPALA CAPITAL CITY AUTHORITY &#124; for a better City}}</ref> [[მაკერერეს უნივერსიტეტი]] უგანდის უძველესი (დაარსდა 1922 წელს) და უდიდესი საგანმანათლებლო დაწესებულებაა. == ტრანსპორტი == [[File:Uganda - Kampala Taxi stop.jpg|thumb|left|Taxi station at Kampala]] [[File:Pioneer Buses Uganda.jpg|thumb|Pioneer buses (2020)]] კამპალაში ფუნქციონირებს [[ენტებეს საერთაშორისო აეროპორტი]], რომელიც ქვეყნის უდიდესი აეროპორტია. ქალაქის ფარგლებსა და მის გარეთაც პოპულარული სატრანსპორტო საშუალებაა [[ბოდა-ბოდა]] (მოტოციკლეტები). ფასები 1000-დან 2000-მდე უგანდურ შილინგს შორის მერყეობს. ბოდა-ბოდები მოსახერხებელი სატრანპორტო საშუალებებია პიკის საათის დროს გადასაადგილებლად, თუმცა ბევრი მათგანი ძველი, ცუდად აღჭურვილი და სახიფათოცაა.<ref>{{cite news | title=Deadly Ride: Boda Bodas Leading Cause of Hospital Casualties | newspaper=[[New Vision]] | date=2008-08-24 | url=http://www.newvision.co.ug/new_vision/news/1182601/deadly-ride-boda-bodas-leading-cause-hospital-casualties | first2=Joseph | last2=Kariuki | first1=Francis | last1=Kagolo | access-date=2019-08-27 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20190827020413/https://www.newvision.co.ug/new_vision/news/1182601/deadly-ride-boda-bodas-leading-cause-hospital-casualties | archivedate=2019-08-27 }}</ref> 2007 წელს კამპალაში ტაქსების ტევადი საზოგადოებრივი ავტობუსებით ჩანაცვლება გადაწყვიტეს (კამპალაში ტაქსი აღნიშნავს 15 ადგილიან მიკრო ავტობუსებს). ავტობუსებმა კამპალის მეტროპოლიტური სივრცე: მუკონო, მპიგი, ბომბო, ენტებე, ვაკისო და გაიაზა უნდა მოიცვას. 2011 წლის დეკემბრისთვის პროექტი ჯერ კიდევ არ იყო დაწყებული.<ref>{{cite news |url=https://www.newvision.co.ug/new_vision/news/1004456/pioneer-easy-buses-offer-hour-service |title=Pioneer Easy Buses To Offer 24 Hour Service |last=Semakula |first=John |date=2011-12-28 |newspaper=[[New Vision]] |accessdate=2019-08-27 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190827020358/https://www.newvision.co.ug/new_vision/news/1004456/pioneer-easy-buses-offer-hour-service |archivedate=2019-08-27 }}</ref> 2012 წლის 12 აპრილს დედაქალაქში Pioneer Easy Bus Company-მ დაიწყო ფუნქციონირება, რომელიც 100 სამოცი ადამიანსითვის (30 დასაჯდომი და 30 დასადგომი ადგილი) განკუთვნილ ავტობუსს ფლობა, რომელიც [[ჩინეთი]]სგან შეიძინეს.<ref>{{cite web | url=http://www.independent.co.ug/ugandatalks/2011/04/pioneer-easy-bus-set-to-introduce-electronic-pay-buses/?Itemid=410 | title=Pioneer Easy Bus Set to Introduce Electronic Pay Buses | date=5 April 2011 | accessdate=11 June 2014 | first=Priscilla | last=Muhairwe | publisher=[[The Independent (Uganda)]] | archiveurl=https://web.archive.org/web/20160401161852/http://www.independent.co.ug/ugandatalks/2011/04/pioneer-easy-bus-set-to-introduce-electronic-pay-buses/?itemid=410 | archivedate=1 აპრილი 2016 }}</ref><ref>{{cite web | url=http://welcometokampala.com/kampala/2012/pioneer-buses-start-service-taxi-strike-flops | title=Pioneer Buses Start Service, Taxi Strike Flops | publisher=Welcometokampala.com | date=12 March 2012 | accessdate=11 June 2014 | archive-url=https://web.archive.org/web/20140505212312/http://welcometokampala.com/kampala/2012/pioneer-buses-start-service-taxi-strike-flops/ | archive-date=5 May 2014 | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20140505212312/http://welcometokampala.com/kampala/2012/pioneer-buses-start-service-taxi-strike-flops/ | archivedate=5 მაისი 2014 }}</ref> ავტობუსები 24 საათის მანძილზე ოპერირებდნენ. 2014 წელს მთავრობის ახალი გეგმით კამპალაში ჩქაროსნული ავტობუსების დანერგვა გადაწყვიტეს. 2014 წელს უგანდის პრეზიდენტმა [[იოვერი მუსევენი]]მ და ჩინურმა სატრანსპორტო კომპანიამ ხელი მოაწერეს ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმს, რომელიც კამპალაში მსუბუქი სარკინიგზო სისტემის დანერგვას ითვალისწინებდა, რომლის მსგავსიც ცოტა ხნით ადრე [[ადის-აბება]]ში, [[ეთიოპია]]ში დასრულდა. 2016 წელს ნამანვესა და კამპალას შორის რიფტის ხეობის სარკინიგზო კონსორციუმი გაიხსნა. == თაყვანისცემის ადგილები == <gallery mode="packed" heights="134"> File:Baha'i House of Worship, Kampala, Uganda.jpg|Baha'i House of Worship in Kampala File:St. Paul's Cathedral Namirembe 20160605.jpg|St. Paul's Anglican Cathedral located on Namirembe Hill File:Rubaga Cthedral.jpg|Rubaga Cathedral, the seat for the Roman Catholic Church File:Gadafi Mosque.jpg|Gadafi Mosque </gallery> სალოცავ ადგილებს შორის კამპალაში უმეტესწილად ქრისტიანულ ტაძრები და ეკლესიები მდებარეობს: კამპალის რომის კათოლიკური არქიეპარქია, უგანდის ტაძარი (ანგლიკანური ტაძარი), უგანდის პრესვიტერიანული ტაძარი, უგანდის ბაპტისტური კავშირი და სხვ.<ref>{{cite book|last1=Melton|first1=J. Gordon|last2=Baumann|first2=Martin|title=Religions of the World: A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices|url=https://books.google.com/books?id=v2yiyLLOj88C&pg=PA2920|edition=2nd|year=2010|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-59884-204-3|page=2920|oclc=764567612}}</ref> დედაქალაქში რამდენიმე მუსლიმური [[მეჩეთი]]ც მდებარეობს. კამპალაში მდებარეობს ბაჰაისტური ტაძარიც, რომელიც აფრიკის დედა ტაძრის სახელითაა ცნობილი და კიკაიის ბორცვზე მდებარეობს. ტაძარი 1961 წელს აიგო.<ref>{{cite web|url=http://news.bahai.org/story/806|title=Fifty years on, Uganda's Baha'i temple stands as a symbol of unity and progress – Bahá'í World News Service (BWNS)|date=18 January 2011|publisher=}}</ref> == რესურსები ინტერნეტში == * {{Official website|http://www.kcca.go.ug/ }} * {{cite web | last=Musinguzi | first=Bamuturaki | title=Kampala now mapping its historical buildings | website=The East African | date=2016-01-29 | url=https://www.theeastafrican.co.ke/magazine/Kampala-now-mapping-its-historical-buildings/434746-3053984-e1i9pz/index.html | access-date=2019-08-26}} * {{Google maps |url= https://www.google.com/maps/place/Kampala,+Uganda/@0.3140103,32.5289131,12z/data=!3m1!4b1!4m5!3m4!1s0x177dbc0f9d74b39b:0x4538903dd96b6fec!8m2!3d0.3475964!4d32.5825197 |title= Kampala |access-date= 10 August 2019|mode=cs2 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} == ლიტერატურა == * {{cite book|author= David Parkin |title=Neighbours and Nationals in an African City Ward|year=1969 |publisher=Routledge |isbn=978-1-136-53248-1 }} * {{Cite book |publisher = Routledge |isbn = 1884964036 |title = International Dictionary of Historic Places: Middle East and Africa |publication-date = 1996 |editor=Noelle Watson |location=UK |chapter= Kampala |pages= }} * {{citation |url=http://ww2.unhabitat.org/programmes/ump/lakevictoria_publications.asp |year=2003 |title=Kampala City Development Strategy |publisher=[[United Nations Human Settlements Programme|UN-HABITAT]] |url-status=dead |archiveurl=https://archive.today/20140913092330/http://ww2.unhabitat.org/programmes/ump/lakevictoria_publications.asp |archivedate=2014-09-13 }} {{Webarchive|url=https://archive.today/20140913092330/http://ww2.unhabitat.org/programmes/ump/lakevictoria_publications.asp |date=2014-09-13 }} }} * {{cite book |title=Encyclopedia of Twentieth-Century African History |editor1= [[Paul Tiyambe Zeleza]] |editor2= Dickson Eyoh |publisher=Routledge |isbn=0415234794 |year=2003 |chapter= Kampala, Uganda }} * {{citation |title= Creole and Tribal Designs: Dar es Salaam and Kampala as Ethnic Cities in Coalescing Nation States |year=2008 |url= http://www.isn.ethz.ch/Digital-Library/Publications/Series/Detail/?ots591=cab359a3-9328-19cc-a1d2-8023e646b22c&lng=en&id=57395 |publisher=[[Crisis States Research Centre]] |location=London |via=[[International Relations and Security Network]] }} * T. Goodfellow (2010). “’The bastard child of nobody’? Anti-planning and the institutional crisis in Kampala”, Crisis Research Centre. * S. Lwasa (2010). “Adapting urban areas in Africa to climate change: the case of Kampala”, Current Opinion in Environment and Sustainability, Vol. 2. * {{cite book|editor=[[Kwame Anthony Appiah]] and [[Henry Louis Gates]] |title=Encyclopedia of Africa|year= 2010 |publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-533770-9 |chapter=Kampala |url=https://books.google.com/books?id=A0XNvklcqbwC |page=630 |author=Ari Nave |ref= {{harvid|Nave|2010}} * T. Goodfellow and K. Titeca. (2012). ‘Presidential intervention and the changing ‘politics of survival’ in Kampala’s informal economy’, Cities, Vol. 29 (4). * Tom Goodfellow. ‘Urban planning in Africa and the politics of implementation: contrasting patterns of state intervention in Kampala and Kigali’, in: Arlt, V. and Macamo, E. and Obrist, B., (eds.) Living the City. Zurich: Lit Verlag, 2013. * {{cite book|editor= Basant Maheshwari |title=Security of Water, Food, Energy and Liveability of Cities: Challenges and Opportunities for Peri-Urban Futures |year= 2014 |publisher=Springer|isbn=978-94-017-8878-6 |chapter=Urban Agriculture: a Response to the Food Supply Crisis in Kampala City, Uganda |author1=E.N. Sabiiti |author2=C.B. Katongole |url=https://books.google.com/books?id=vfUsBAAAQBAJ |page=233+ }} {{აფრიკის დედაქალაქები}} [[კატეგორია:უგანდის ქალაქები]] [[კატეგორია:აფრიკის დედაქალაქები]] nses3q5t7yab3o81e6vsugz9v95bwsh 1 68072 4816040 2466644 2025-06-17T20:56:07Z 2A02:3100:A88E:1C00:7BA5:131A:D828:C687 პასუხი 4816040 wikitext text/x-wiki პირველად ბიზანტიამ მიიღო სახელმწიფო რელიგიად ქრისტიანობა... ! [[User:dato_deutschland|<span style="color:#000000;font-family:Rage Italic;font-size:17pt">D<font color="red">aw</font><font color="Gold">id</font></span>]] 11:39, 18 აგვისტო 2008 (UTC) „''სომხეთმა პირველმა მსოფლიოში სახელმწიფო რელიგიათ მიიღო ქრისტიანობა''“ - წყარო მაინტერესებს. [[User:dato_deutschland|<span style="color:#000000;font-family:Rage Italic;font-size:17pt">D<font color="red">aw</font><font color="Gold">id</font></span>]] 13:07, 18 აგვისტო 2008 (UTC) :სომხები ამტკიცებენ და დანარჩენ მსოფლიოსაც სჯერა :) - Grousset, René (1947). Histoire de l'Arménie, 1984 edition, Payot, p. 122.. Estimated dates vary from 284 to 314. Garsoïan (op.cit. p.82), following the research of Ananian, favours the latter. (ინგლ. ვიკიპედიის სომხეთის სტატიიდან). - [[User:Alsandro|ალ-ო]] ^{<span style="position:absolute; font-size:15px; line-height:18px; letter-spacing:3px;">[[User talk:Alsandro|<span title="მკითხე!">&nbsp; &nbsp;</span>]]</span>[[სურათი:Nuvola apps ktip.png|17px]]} @ 13:28, 18 აგვისტო 2008 (UTC) ::სომხები ბევრ რამეს ამტკიცებენ... ეგ ფრაზა სულ ამოსაღებია. პირველი ქრისტიანული ქვეყანა, რომელმაც ქრისტიანობა სახელმწიფო რელიგიად გამოაცხადა, ბიზანტია იყო! [[User:dato_deutschland|<span style="color:#000000;font-family:Rage Italic;font-size:17pt">D<font color="red">aw</font><font color="Gold">id</font></span>]] 13:58, 18 აგვისტო 2008 (UTC) :::თუ წყაროსაც მოიყვან და დანარჩენ მსოფლიოსაც დაარწმუნებ, ნამდვილად დიდ საქმეს იზამ :) - [[User:Alsandro|ალ-ო]] ^{<span style="position:absolute; font-size:15px; line-height:18px; letter-spacing:3px;">[[User talk:Alsandro|<span title="მკითხე!">&nbsp; &nbsp;</span>]]</span>[[სურათი:Nuvola apps ktip.png|17px]]} @ 14:31, 18 აგვისტო 2008 (UTC) :::პს: მაგაზე გამახსენდა, აქ ხუმრობენ: სომხებმა ქრისტეს მოსვლამდე მიიღეს ქრისტიანობაო :) ::::ვეცდები წყარო მოვნახო... მაგრამ დანარჩენი მსოფლიოს დარწმუნებას ვერა... [[User:dato_deutschland|<span style="color:#000000;font-family:Rage Italic;font-size:17pt">D<font color="red">aw</font><font color="Gold">id</font></span>]] 14:38, 18 აგვისტო 2008 (UTC) ჯერ-ჯერობით რაც ვიცი იმას დავწერ და მერე წყაროებით დავადასტურებ. კონსტანტინემ, ბიზანტიის იმპერატორმა 313 წელს ქრისტიანობა სახელმწიფო რელიგიად გამოაცხადა, თუმცა მანამდე არსებული წარმართული რელიგიების დევნა არ დაუწყია. ანუ, ბიზანტიის მოსახლეობის დიდი ნაწილი ქრისტიანი არ იყო, მაგრამ ოფიციალურად ქრისტიანულ სახელმწიფოში ცხოვრობდნენ. მაგრამ ეს თარიღი მაინც არ მომწონს, რადგან სტატიაში წერია, რომ სომხეთში 301 წელს გამოცხადდა ქრისტიანობა. ახლა - წმინდა ნინო. წმინდა ნინომ ქართლში მოსვლამდე სოხეთი გამოიარა. მას გამოყვნენ '''რიფსიმე''' და '''გაიანე'''. სომხეთში, მეფე თრდატი მოიხიბლა რიფსიმეს სილამაზით და მისი შერთვა გადაწყვიტა. მაგრამ '''კერპთა თაყვანისმცემელი მეფე ვერ იქნებოდა მეუღლე ქრისტიანი ქალისა'''. (წმინდა ნინოს ცხოვრება, ლეონტი მროველი). და თრდატმა აწამა რიფსიმე და გაიანე... წმინდა ნინო კი ქართლში შემოვიდა 325 წელს. ახლა დაუკვირდით, სომხეთიდან ქართლში შემოსვლას რამდენი ხანი დასჭირდებოდა? მაქსიმუმ წელიწად ნახევარი (ესეც ბევრია). ანუ რიფსიმესა და გაიანეს წამება მოხდა დაახლოებით 320-დან 324 წლამდე. ჩვენს სტატიაში კი წერია, რომ 301 წელს სომხეთში ქრისტიანობა სახ. რელიგიაა. როგორ წარმოგიდგენიათ, ქვეყანას მეფე წარმართი ჰყავს, რომელიც ქრისტიანებს ხოცავს და ამ დროს ქრისტიანობა სახ. რელიგიაა?... აქედან გამომდინარე, ბიზანტიამ 313 წელს მიიღო ქრისტიანობა, ხოლო სომხეთში ეს 320 წლამდე არ მომხდარა. მე იმას არ ვამტკიცებ, რომ საქართველომ უფრო ადრე აღიარა ქრისტიანობა... მაგრამ ბიზანტია კი ნამდვილად პირველი ქრისტიანული ქვეყანა იყო. [[User:dato_deutschland|<span style="color:#000000;font-family:Rage Italic;font-size:17pt">D<font color="red">aw</font><font color="Gold">id</font></span>]] 15:09, 18 აგვისტო 2008 (UTC) :რიფსინე საერთოდ არ აპირებდა გათხოვებას იგი საბერძნეთის მეფესაც მოსწონებია საცოლედ მაგრამ მანაც უარი მიიღო რადგან მისი მიზანი ქრისტეს მსახურება იყო.იგი საბერძნეთიდან ამ მიზეზით გამოიპარა რადგან მეფე მას ყველგან დაეძებდა.ამიტომ აღმოჩნდა იგი სომხეთში.სომხეთის მეფესაც მოსწონებია ულამაზესი რიფსინე მაგრამ მანაც უარი მიიღო (გათხოვებას არ აპირებდა ) და არა იმიტომ რომ მეფე კერპთაყვანისმცემელი იყო. სომხეთის მეფემ აწამა და მოკლა ამ უარის გამო და არა ქრისტიანობის.ასე რომ რაც ისტორიაში წერია სავსებით შესაძლებელია რომ ქრისტიანობა 301 წელს მიიღეს. [[სპეციალური:წვლილი/2A02:3100:A88E:1C00:7BA5:131A:D828:C687|2A02:3100:A88E:1C00:7BA5:131A:D828:C687]] 20:56, 17 ივნისი 2025 (UTC) ==?!== მაინტერესებს თქვენი აზრიც და მე კი მგონია, რომ ეს სტატია ხელახლა დასაწერია. ავტორს როგორც თვითონ უნდა ისე დაუწერია. როდის აქეთაა სომხური ეკლესია მართლმადიდებლური? მონოფიზიტებსა და დიოფიზიტებს შორის განსხვავება აღარ არის? [[User:dato_deutschland|<span style="color:#000000;font-family:Rage Italic;font-size:17pt">D<font color="red">aw</font><font color="Gold">id</font></span>]] 11:27, 19 აგვისტო 2008 (UTC) :რაოდენ გასაკვირიც არ უნდა იყოს სომხეთი პირველი სახელმწიფოა, რომელმაც ქრისტიანობა სახელმწიფო რელიგიად გამოაცხადა და ეს მოხდა 301-315 წწ [[თრდატ III]]–ის დროს(ნუ რა საკვირველია მათი ოფიციალური თარიღია 301 წელი), თუ იმ ლეგენდებს არ გავითვალისწინებთ, რომლითაც ქრისტიანები ჯერ კიდევ 274 წლიდან სახლობენ სომხეთში <small>([[ქსე]] ტომი 9., გვ. 472, სტ. ''სომხური სამოციქულო ეკლესია'')</small>. აქ ალსანდროს ნათქვამი გამართლდება: ქრისტემდეო :). რაც შეეხება ბიზანტიას, ჯერ ის, რომ გაყოფა რომის იმპერიისა და ბიზანტიის წარმოშობა მოხდა [[395]] წელს, მეორე ის რომ [[რომის იმპერია]]ში ქრისტიანობა დაშვებულ რელიგიად გამოცხადდა 313 წელს [[:en:Edict of Milan|მილანის ედიქტით]], მესამეც – 325 წელს ჩატარდა პირველი მსოფლიო კრება ნიკეაში, და ბოლოს ქრისტიანობა სახელმწიფო რელიგიად რომმა, მხოლოდ 383 წელს მიიღო იმპ. თადეოს I-ის დიდის მეცადინეობით (გნებავთ წვალებით). ასე რომ, ამ საკითხში ჩვენც კი ვუსწრებთ რომაელებს!! :) :P.S.არ ვიცოდი სომხური ეკლესია თავის თავს მართლმადიდებლურს თუ უწოდებდა?! თუ იმას გავითვალისწინებთ, რომ სომხები მონოფიზიტობას VI ს–ში მიემხრნენ , და დიდი სქიზმა 1054 წელს მოხდა. პატივისცემით --[[მომხმარებელი:Rastrelli F|Rastrelli]] [[მომხმარებელი განხილვა:Rastrelli F|F]] 11:50, 19 აგვისტო 2008 (UTC) ::ოკ. გასაგებია. :) მაგრამ მართლაც ძალიან გასაკვირია... (გასაკვირია ის, რომ თრდატმა ქრისტიანები აწამა {{(:(}}). მაგრამ მართლმადიდებლები არ არიან. მართლმადიდებლური დიოფიზიტობა და სომხური მონოფიზიტობა საკმაოდ განსხვავებულია ერთმანეთისგან. ესეც გადასამოწმებელია მართლა უწოდებენ თუ არა თავს მართლმადიდებლებს და რატომ... [[User:dato_deutschland|<span style="color:#000000;font-family:Rage Italic;font-size:17pt">D<font color="red">aw</font><font color="Gold">id</font></span>]] 12:19, 19 აგვისტო 2008 (UTC) :პირველივე, ამასთან დაკავშირებით რაც გავაკეთე, უცხოური სტატიები გადავამოწმე და ყველგან ასეა, სავარაუდოა რომ ასეც არის ოფიციალური სახელი. თუ მხედველობაში მივიღებთ ზოგადი ფარდობითობის თეორიას, მაშინ აბსოლიტურად მართლმადიდებლურია (ყოველგვარი ირონიის გარეშე!), მაგალითად, ვიცი რომ ბაპტისტებიც თავს მართლმადიდებლებს უწოდებენ. სტატია ფაქტიურად არც დაწყებულა, ასე რომ თავიდან დასაწერი არც არაფერია. შევსება–კორეკტირება კი ვიკის დოგმაა :)--[[მომხმარებელი:Rastrelli F|Rastrelli]] [[მომხმარებელი განხილვა:Rastrelli F|F]] 12:31, 19 აგვისტო 2008 (UTC) == მიაფიზიტობა თუ მონოფიზიტობა? == სსე არის მიაფიზიტური და არა მონოფიზიტური--[[user:Semend|სამანდ]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Semend|გ]]) 09:44, 22 სექტემბერი 2011 (UTC) :რით დაამოწმებ?--[[User:Rastrelli F|<span style="color:#000000;font-family:Brush Script Std;font-size:13pt">Rastrelli</span>]] [[User Talk:Rastrelli F|<span style="color:#000000;font-family:Brush Script Std;font-size:13pt">F</span>]] 10:47, 22 სექტემბერი 2011 (UTC) :: ელემენტალურად ამით: http://en.wikipedia.org/wiki/Armenian_Apostolic_Church#Miaphysitism_versus_monophysitism --[[user:Semend|სამანდ]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Semend|გ]]) 14:23, 22 სექტემბერი 2011 (UTC) ::: http://www.oikoumene.org/en/resources/documents/wcc-programmes/justice-diakonia-and-responsibility-for-creation/ecumenical-solidarity/country-profile-armenia.html ამითაც--[[user:Semend|სამანდ]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Semend|გ]]) 14:24, 22 სექტემბერი 2011 (UTC) ::::პირველი ვიკიპედიაა და შესაბამისად - არაავტორიტეტული წყარო. მეორეში კი მიაფიზიტობა ნახსენებიც კი არ არის.--[[მომხმარებელი:Ouzo|Ouzo]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Ouzo|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Ouzo|წვლილი]]</sub> 14:57, 22 სექტემბერი 2011 (UTC) :::::პირველად მესმის ეს ტერმინი. — [[user: Mikheil88|მიხეილ]] <small>([[მომხმარებელი განხილვა:Mikheil88|მომწერე]])</small> 14:57, 22 სექტემბერი 2011 (UTC) ::::::მართლმადიდებელი (ასევე კათოლიკური) ეკლესიის პოზიციიდან მიაფიზიტობა იგივე მონოფიზიტიზმის ერთ-ერთი განშტოებაა. თუმცა თანამედროვე თეოლოგიაში არის მცდელობა მიაფიზიტობა ცალკე მოძღვრებად გამოყონ.--[[მომხმარებელი:Ouzo|Ouzo]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Ouzo|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Ouzo|წვლილი]]</sub> 15:28, 22 სექტემბერი 2011 (UTC) :::::::ერთი დასვკნა აშკარაა, რომ სტატიაში ორივე პოზიცია სახსენებელია.--[[User:Rastrelli F|<span style="color:#000000;font-family:Brush Script Std;font-size:13pt">Rastrelli</span>]] [[User Talk:Rastrelli F|<span style="color:#000000;font-family:Brush Script Std;font-size:13pt">F</span>]] 15:41, 22 სექტემბერი 2011 (UTC) ::::::::კი, და ვისი პოზიციაა ეს ესეც მისათითებელია.--[[მომხმარებელი:Ouzo|Ouzo]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Ouzo|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Ouzo|წვლილი]]</sub> 15:43, 22 სექტემბერი 2011 (UTC) == სომხური მართლმადიდებლური სამოციქულო ეკლესია? == ინფოდაფაში წარწერა ''სომხური '''მართლმადიდებლური''' სამოციქულო ეკლესია'' სწორია? --[[user:Jaba1977|ჯაბა]] [[მომხმარებლის განხილვა:jaba1977|ლაბა]] 17:59, 12 ნოემბერი 2011 (UTC) :ზემოთ განხილვა წაიკითხე მაგასთან დაკავშირებით. სწორია. [[User:Deu|<span lang="de">'''Deu.'''</span>]] 16:22, 27 აპრილი 2013 (UTC) e0sfxm5dk49itnh6xvuuv15xmnq180w 4816052 4816040 2025-06-18T04:37:18Z Jaba1977 3604 [[Special:Contributions/2A02:3100:A88E:1C00:7BA5:131A:D828:C687|2A02:3100:A88E:1C00:7BA5:131A:D828:C687]]-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა [[User:Deu|Deu]]-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია 2466644 wikitext text/x-wiki პირველად ბიზანტიამ მიიღო სახელმწიფო რელიგიად ქრისტიანობა... ! [[User:dato_deutschland|<span style="color:#000000;font-family:Rage Italic;font-size:17pt">D<font color="red">aw</font><font color="Gold">id</font></span>]] 11:39, 18 აგვისტო 2008 (UTC) „''სომხეთმა პირველმა მსოფლიოში სახელმწიფო რელიგიათ მიიღო ქრისტიანობა''“ - წყარო მაინტერესებს. [[User:dato_deutschland|<span style="color:#000000;font-family:Rage Italic;font-size:17pt">D<font color="red">aw</font><font color="Gold">id</font></span>]] 13:07, 18 აგვისტო 2008 (UTC) :სომხები ამტკიცებენ და დანარჩენ მსოფლიოსაც სჯერა :) - Grousset, René (1947). Histoire de l'Arménie, 1984 edition, Payot, p. 122.. Estimated dates vary from 284 to 314. Garsoïan (op.cit. p.82), following the research of Ananian, favours the latter. (ინგლ. ვიკიპედიის სომხეთის სტატიიდან). - [[User:Alsandro|ალ-ო]] ^{<span style="position:absolute; font-size:15px; line-height:18px; letter-spacing:3px;">[[User talk:Alsandro|<span title="მკითხე!">&nbsp; &nbsp;</span>]]</span>[[სურათი:Nuvola apps ktip.png|17px]]} @ 13:28, 18 აგვისტო 2008 (UTC) ::სომხები ბევრ რამეს ამტკიცებენ... ეგ ფრაზა სულ ამოსაღებია. პირველი ქრისტიანული ქვეყანა, რომელმაც ქრისტიანობა სახელმწიფო რელიგიად გამოაცხადა, ბიზანტია იყო! [[User:dato_deutschland|<span style="color:#000000;font-family:Rage Italic;font-size:17pt">D<font color="red">aw</font><font color="Gold">id</font></span>]] 13:58, 18 აგვისტო 2008 (UTC) :::თუ წყაროსაც მოიყვან და დანარჩენ მსოფლიოსაც დაარწმუნებ, ნამდვილად დიდ საქმეს იზამ :) - [[User:Alsandro|ალ-ო]] ^{<span style="position:absolute; font-size:15px; line-height:18px; letter-spacing:3px;">[[User talk:Alsandro|<span title="მკითხე!">&nbsp; &nbsp;</span>]]</span>[[სურათი:Nuvola apps ktip.png|17px]]} @ 14:31, 18 აგვისტო 2008 (UTC) :::პს: მაგაზე გამახსენდა, აქ ხუმრობენ: სომხებმა ქრისტეს მოსვლამდე მიიღეს ქრისტიანობაო :) ::::ვეცდები წყარო მოვნახო... მაგრამ დანარჩენი მსოფლიოს დარწმუნებას ვერა... [[User:dato_deutschland|<span style="color:#000000;font-family:Rage Italic;font-size:17pt">D<font color="red">aw</font><font color="Gold">id</font></span>]] 14:38, 18 აგვისტო 2008 (UTC) ჯერ-ჯერობით რაც ვიცი იმას დავწერ და მერე წყაროებით დავადასტურებ. კონსტანტინემ, ბიზანტიის იმპერატორმა 313 წელს ქრისტიანობა სახელმწიფო რელიგიად გამოაცხადა, თუმცა მანამდე არსებული წარმართული რელიგიების დევნა არ დაუწყია. ანუ, ბიზანტიის მოსახლეობის დიდი ნაწილი ქრისტიანი არ იყო, მაგრამ ოფიციალურად ქრისტიანულ სახელმწიფოში ცხოვრობდნენ. მაგრამ ეს თარიღი მაინც არ მომწონს, რადგან სტატიაში წერია, რომ სომხეთში 301 წელს გამოცხადდა ქრისტიანობა. ახლა - წმინდა ნინო. წმინდა ნინომ ქართლში მოსვლამდე სოხეთი გამოიარა. მას გამოყვნენ '''რიფსიმე''' და '''გაიანე'''. სომხეთში, მეფე თრდატი მოიხიბლა რიფსიმეს სილამაზით და მისი შერთვა გადაწყვიტა. მაგრამ '''კერპთა თაყვანისმცემელი მეფე ვერ იქნებოდა მეუღლე ქრისტიანი ქალისა'''. (წმინდა ნინოს ცხოვრება, ლეონტი მროველი). და თრდატმა აწამა რიფსიმე და გაიანე... წმინდა ნინო კი ქართლში შემოვიდა 325 წელს. ახლა დაუკვირდით, სომხეთიდან ქართლში შემოსვლას რამდენი ხანი დასჭირდებოდა? მაქსიმუმ წელიწად ნახევარი (ესეც ბევრია). ანუ რიფსიმესა და გაიანეს წამება მოხდა დაახლოებით 320-დან 324 წლამდე. ჩვენს სტატიაში კი წერია, რომ 301 წელს სომხეთში ქრისტიანობა სახ. რელიგიაა. როგორ წარმოგიდგენიათ, ქვეყანას მეფე წარმართი ჰყავს, რომელიც ქრისტიანებს ხოცავს და ამ დროს ქრისტიანობა სახ. რელიგიაა?... აქედან გამომდინარე, ბიზანტიამ 313 წელს მიიღო ქრისტიანობა, ხოლო სომხეთში ეს 320 წლამდე არ მომხდარა. მე იმას არ ვამტკიცებ, რომ საქართველომ უფრო ადრე აღიარა ქრისტიანობა... მაგრამ ბიზანტია კი ნამდვილად პირველი ქრისტიანული ქვეყანა იყო. [[User:dato_deutschland|<span style="color:#000000;font-family:Rage Italic;font-size:17pt">D<font color="red">aw</font><font color="Gold">id</font></span>]] 15:09, 18 აგვისტო 2008 (UTC) ==?!== მაინტერესებს თქვენი აზრიც და მე კი მგონია, რომ ეს სტატია ხელახლა დასაწერია. ავტორს როგორც თვითონ უნდა ისე დაუწერია. როდის აქეთაა სომხური ეკლესია მართლმადიდებლური? მონოფიზიტებსა და დიოფიზიტებს შორის განსხვავება აღარ არის? [[User:dato_deutschland|<span style="color:#000000;font-family:Rage Italic;font-size:17pt">D<font color="red">aw</font><font color="Gold">id</font></span>]] 11:27, 19 აგვისტო 2008 (UTC) :რაოდენ გასაკვირიც არ უნდა იყოს სომხეთი პირველი სახელმწიფოა, რომელმაც ქრისტიანობა სახელმწიფო რელიგიად გამოაცხადა და ეს მოხდა 301-315 წწ [[თრდატ III]]–ის დროს(ნუ რა საკვირველია მათი ოფიციალური თარიღია 301 წელი), თუ იმ ლეგენდებს არ გავითვალისწინებთ, რომლითაც ქრისტიანები ჯერ კიდევ 274 წლიდან სახლობენ სომხეთში <small>([[ქსე]] ტომი 9., გვ. 472, სტ. ''სომხური სამოციქულო ეკლესია'')</small>. აქ ალსანდროს ნათქვამი გამართლდება: ქრისტემდეო :). რაც შეეხება ბიზანტიას, ჯერ ის, რომ გაყოფა რომის იმპერიისა და ბიზანტიის წარმოშობა მოხდა [[395]] წელს, მეორე ის რომ [[რომის იმპერია]]ში ქრისტიანობა დაშვებულ რელიგიად გამოცხადდა 313 წელს [[:en:Edict of Milan|მილანის ედიქტით]], მესამეც – 325 წელს ჩატარდა პირველი მსოფლიო კრება ნიკეაში, და ბოლოს ქრისტიანობა სახელმწიფო რელიგიად რომმა, მხოლოდ 383 წელს მიიღო იმპ. თადეოს I-ის დიდის მეცადინეობით (გნებავთ წვალებით). ასე რომ, ამ საკითხში ჩვენც კი ვუსწრებთ რომაელებს!! :) :P.S.არ ვიცოდი სომხური ეკლესია თავის თავს მართლმადიდებლურს თუ უწოდებდა?! თუ იმას გავითვალისწინებთ, რომ სომხები მონოფიზიტობას VI ს–ში მიემხრნენ , და დიდი სქიზმა 1054 წელს მოხდა. პატივისცემით --[[მომხმარებელი:Rastrelli F|Rastrelli]] [[მომხმარებელი განხილვა:Rastrelli F|F]] 11:50, 19 აგვისტო 2008 (UTC) ::ოკ. გასაგებია. :) მაგრამ მართლაც ძალიან გასაკვირია... (გასაკვირია ის, რომ თრდატმა ქრისტიანები აწამა {{(:(}}). მაგრამ მართლმადიდებლები არ არიან. მართლმადიდებლური დიოფიზიტობა და სომხური მონოფიზიტობა საკმაოდ განსხვავებულია ერთმანეთისგან. ესეც გადასამოწმებელია მართლა უწოდებენ თუ არა თავს მართლმადიდებლებს და რატომ... [[User:dato_deutschland|<span style="color:#000000;font-family:Rage Italic;font-size:17pt">D<font color="red">aw</font><font color="Gold">id</font></span>]] 12:19, 19 აგვისტო 2008 (UTC) :პირველივე, ამასთან დაკავშირებით რაც გავაკეთე, უცხოური სტატიები გადავამოწმე და ყველგან ასეა, სავარაუდოა რომ ასეც არის ოფიციალური სახელი. თუ მხედველობაში მივიღებთ ზოგადი ფარდობითობის თეორიას, მაშინ აბსოლიტურად მართლმადიდებლურია (ყოველგვარი ირონიის გარეშე!), მაგალითად, ვიცი რომ ბაპტისტებიც თავს მართლმადიდებლებს უწოდებენ. სტატია ფაქტიურად არც დაწყებულა, ასე რომ თავიდან დასაწერი არც არაფერია. შევსება–კორეკტირება კი ვიკის დოგმაა :)--[[მომხმარებელი:Rastrelli F|Rastrelli]] [[მომხმარებელი განხილვა:Rastrelli F|F]] 12:31, 19 აგვისტო 2008 (UTC) == მიაფიზიტობა თუ მონოფიზიტობა? == სსე არის მიაფიზიტური და არა მონოფიზიტური--[[user:Semend|სამანდ]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Semend|გ]]) 09:44, 22 სექტემბერი 2011 (UTC) :რით დაამოწმებ?--[[User:Rastrelli F|<span style="color:#000000;font-family:Brush Script Std;font-size:13pt">Rastrelli</span>]] [[User Talk:Rastrelli F|<span style="color:#000000;font-family:Brush Script Std;font-size:13pt">F</span>]] 10:47, 22 სექტემბერი 2011 (UTC) :: ელემენტალურად ამით: http://en.wikipedia.org/wiki/Armenian_Apostolic_Church#Miaphysitism_versus_monophysitism --[[user:Semend|სამანდ]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Semend|გ]]) 14:23, 22 სექტემბერი 2011 (UTC) ::: http://www.oikoumene.org/en/resources/documents/wcc-programmes/justice-diakonia-and-responsibility-for-creation/ecumenical-solidarity/country-profile-armenia.html ამითაც--[[user:Semend|სამანდ]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Semend|გ]]) 14:24, 22 სექტემბერი 2011 (UTC) ::::პირველი ვიკიპედიაა და შესაბამისად - არაავტორიტეტული წყარო. მეორეში კი მიაფიზიტობა ნახსენებიც კი არ არის.--[[მომხმარებელი:Ouzo|Ouzo]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Ouzo|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Ouzo|წვლილი]]</sub> 14:57, 22 სექტემბერი 2011 (UTC) :::::პირველად მესმის ეს ტერმინი. — [[user: Mikheil88|მიხეილ]] <small>([[მომხმარებელი განხილვა:Mikheil88|მომწერე]])</small> 14:57, 22 სექტემბერი 2011 (UTC) ::::::მართლმადიდებელი (ასევე კათოლიკური) ეკლესიის პოზიციიდან მიაფიზიტობა იგივე მონოფიზიტიზმის ერთ-ერთი განშტოებაა. თუმცა თანამედროვე თეოლოგიაში არის მცდელობა მიაფიზიტობა ცალკე მოძღვრებად გამოყონ.--[[მომხმარებელი:Ouzo|Ouzo]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Ouzo|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Ouzo|წვლილი]]</sub> 15:28, 22 სექტემბერი 2011 (UTC) :::::::ერთი დასვკნა აშკარაა, რომ სტატიაში ორივე პოზიცია სახსენებელია.--[[User:Rastrelli F|<span style="color:#000000;font-family:Brush Script Std;font-size:13pt">Rastrelli</span>]] [[User Talk:Rastrelli F|<span style="color:#000000;font-family:Brush Script Std;font-size:13pt">F</span>]] 15:41, 22 სექტემბერი 2011 (UTC) ::::::::კი, და ვისი პოზიციაა ეს ესეც მისათითებელია.--[[მომხმარებელი:Ouzo|Ouzo]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Ouzo|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Ouzo|წვლილი]]</sub> 15:43, 22 სექტემბერი 2011 (UTC) == სომხური მართლმადიდებლური სამოციქულო ეკლესია? == ინფოდაფაში წარწერა ''სომხური '''მართლმადიდებლური''' სამოციქულო ეკლესია'' სწორია? --[[user:Jaba1977|ჯაბა]] [[მომხმარებლის განხილვა:jaba1977|ლაბა]] 17:59, 12 ნოემბერი 2011 (UTC) :ზემოთ განხილვა წაიკითხე მაგასთან დაკავშირებით. სწორია. [[User:Deu|<span lang="de">'''Deu.'''</span>]] 16:22, 27 აპრილი 2013 (UTC) m3zzfy27af6j5n90s7z6g4o9ew2vr4a 0 71933 4816199 4803333 2025-06-18T08:09:10Z 5.178.241.23 4816199 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | ფერი = | სახელი = ლიკა ქავჟარაძე | ფოტო = Natvrisxec.jpg | ფოტოს სიგანე = 200პქ | წარწერა = ლიკა ქავჟარაძე მარიტას როლში, ფილმიდან „[[ნატვრის ხე]]“ | დაბსახელი = | დაბთარიღი = {{დაბადების თარიღი|1959|10|26}} | დაბადგილი = [[თბილისი]], [[საქართველოს სსრ]] | გარდთარიღი = {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|2017|10|11|1959|10|26}} | გარდადგილი = თბილისი, საქართველო | სხვა სახელები= | აქტიურობის წლები = 1973–2012 | მეუღლეები= | საქმიანობა= მსახიობი | მამა = | საცხოვრებელი ადგილი= [[საქართველო]] | საიტი= | გამორჩეული როლები = }} '''ლიკა ქავჟარაძე''' (დ. [[26 ოქტომბერი]], [[1959]], [[თბილისი]], [[საქართველოს სსრ]], [[სსრკ]] — გ. [[11 ოქტომბერი]], [[2017]], [[თბილისი]]) — [[ქართველები|ქართველი]] კინომსახიობი. ცნობილია მთავარი როლით [[თენგიზ აბულაძე|თენგიზ აბულაძის]] ფილმიდან „[[ნატვრის ხე]]“. == ბიოგრაფია == ლიკა ქავჟარაძე წლინახევრის იყო, როდესაც მშობლები ერთმანეთს გაშორდნენ, ამიტომ მამა ბუნდოვნად ახსოვდა. როგორც თავად იხსენებდა, დედის გარდაცვალების შემდეგ ხატვა აქტიურად დაიწყო და ცდილობდა ამაზე გადაეტანა ყურადღება. ამასთან, დედასთან რთული ურთიერთობა ჰქონდა - ძირითადად იმ მიზეზით, რომ უკანასკნელი, როგორც თავად ლიკა აღწერდა, მუდამ აკონტროლებდა. ხუთი წლიდან მუსიკას ეუფლებოდა და [[თბილისის სახელმწიფო კონსერვატორია]] დაამთავრა [[ფორტეპიანო]]ს განხრით. 12 წლიდან დაიწყო კინოკარიერა — [[1972]] წელს მიიწვიეს [[ქართული ფილმი|კინოსტუდია „ქართულ ფილმში]]“. ამავე ასაკში მოკლემეტრაჟიან ფილმ „შადრევანში“ გადაიღეს. შემდეგ იყო „როცა აყვავდა ნუში“, „მშვენიერი კოსტიუმი“ და სხვა ფილმები. კინოში განსახიერებულ ოცდაათამდე როლის მიუხედავად, განსაკუთრებული აღიარება მას [[თენგიზ აბულაძე|თენგიზ აბულაძის]] „[[ნატვრის ხე (ფილმი)|ნატვრის ხე]]ში“ შესრულებულმა მარიტას როლმა მოუტანა. თავად ამბობდა: „მარიტამ მართლაც რომ წარუშლელი კვალი დატოვა არა მარტო ჩემს კარიერაში, არამედ, ზოგადად, ცხოვრებაში. იმის მიუხედავად, რომ საკმაოდ ბევრ ფილმში ვითამაშე, „ნატვრის ხე“ მაინც სხვა იყო. დღემდე სწორედ ამ ფილმით მიხსენებენ. მარიტას როლი ცხოვრების ბოლომდე გამყვება“. მიუხედავად აქტიური გადაღებებისა, მსახიობმა ბედი პოდიუმზეც სცადა. როგორც მოდების სალონ „ირიდას“ დამფუძნებელი იხსენებდა, „ლიკას სილამაზე დანარჩენ მოდელებს იმდენად აკომპლექსებდა, რომ მის გვერდით გამოსვლა უჭირდათ“. უკანასკნელ წლებში გამოჩნდა შოთა კალანდაძის ეროტიკულ ფილმში „მედუზა გორგონა“. თავად მას აღწერდა, „როგორც ესთეტიკურად გადაღებულ სასიყვარულო სცენებს“. ==პირადი ცხოვრება და ჯანმრთელობა== დედა შვილის ადრეულ ასაკში დაქორწინების წინააღმდეგი იყო, როდესაც ლიკას, ჩოგბურთზე მიმავალს სანდრო თაქთაქიშვილი — მომავალი მეუღლე შეხვდა. მათ მაინც იქორწინეს და ეყოლათ შვილი, ლევანი. 1993-1994 წლებში ოჯახი აშშ-ში გაემგზავრა, სადაც სანდრო მუშაობდა, მაგრამ მსახიობმა იქ ხანგრძლივი პერიოდით დარჩენა ვერ შეძლო და უკან დაბრუნდა. მეორედ ლიკამ იქორწინა ლევან შანიძესთან, რომელთანაც მეგობრული ურთიერთობა დაშორების შემდეგ შეინარჩუნა. 2014 წელს გადაცემა „სხვა რაკურსში“ საკუთარ ფსიქიკურ პრობლემებზე ისაუბრა. მსახიობმა ფსიქიკური პრობლემების მიზეზად ბევრი გადაღებები და გადაღლილობა დაასახელა. ფსიქიკური პრობლემები მას 24 წლის ასაკში დაეწყო და შესაბამისი მკურნალობა დასჭირდა. გარდა ამისა, პრობლემების მიზეზად მსახიობი ასახელებდა ექიმების მიერ ნავარაუდევ მშობიარობის სტრესს: „ზოგი ამბობს, რომ ეს არის არაბედნიერი ცხოვრების გამო. ზოგიერთი ამბო­ბს, რომ გაციებული ვიყავი და მენი­ნგიტის შედეგად გავხდი ცუდად“. სიცოცხლის უკანასკნელ წლებში მარტო ცხოვრობდა. გარდაიცვალა [[2017]] წლის [[11 ოქტომბერი|11 ოქტომბერს]], 57 წლის ასაკში.<ref>[https://www.radiotavisupleba.ge/a/28787109.html გარდაიცვალა ცნობილი კინომსახიობი ლიკა ქავჟარაძე]. „რადიო თავისუფლება“. 11.10.2017</ref> ჰყავს ვაჟი — ლევან თაქთაქიშვილი (პირველი ქორწინებიდან). == ფილმოგრაფია == *[[1972]]: „შადრევანი“ რეჟ. [[თეიმურაზ ბაქრაძე|თეიმურაზ (თემურ) ბაქრაძე]] * 1972: „[[როცა აყვავდა ნუში]]“ რეჟ. ლანა ღოღობერიძე *1973: „[[მშვენიერი კოსტუმი]]“ (<small>ელისო</small>) რეჟ. [[ლიანა ელიავა]] *[[1975]]: „[[სიყვარული, ივერია და...]]“ რეჟ. [[ზაალ კაკაბაძე]] *1975: „[[კავკასიური რომანსი]]“ (<small>მარჯანი</small>) რეჟისორები [[რევაზ გაბრიაძე|რევაზ (რეზო) გაბრიაძე]], [[ამირან დარსაველიძე]] *[[1976]]: „[[ნატვრის ხე (ფილმი)|ნატვრის ხე]]“ (<small>მარიტა</small>) რეჟ. [[თენგიზ აბულაძე]] *[[1977]]:„[[პეპელა (1977 წლის ფილმი)|პეპელა]]“ (<small>გოგონა</small>) რეჟისორები [[ნელი ნენოვა]], [[გენო წულაია]] *[[1978]]: „[[სათადარიგო ბორბალი]]“ რეჟ. ამირან დარსაველიძე *[[1979]]: „[[დიუმა კავკასიაში]]“ ({{lang-ru|Дюма на Кавказе}} ) რეჟ. [[ჰასან ხაჟკასიმოვი]] *[[1980]]: „[[მუდმივი მეგობარი (შეხვედრამდე მეგობარო...)]]“ რეჟ. [[ომარ გვასალია]] *[[1982]]: „[[დიმიტრი II]]“ (<small>დედოფალი ნანა</small>) რეჟ. [[რამაზ ხოტივარი|რამაზ (ბუბა) ხოტივარი]] *1982: „[[ყუბაჩური სამაჯურის საიდუმლო]]“ (<small>საიდა</small>) რეჟ. [[რაფაელ გასპარიანცი]] *[[1983]]: „[[ცისფერი მთები ანუ დაუჯერებელი ამბავი]]“ რეჟ. [[ელდარ შენგელაია]] *[[1984]]: „[[თოვლი სექტემბერში]]“ (<small>ზაირა</small>) რეჟ. რაფაელ გასპარიანცი *[[1985]]: „[[ოჯახი (1985 წლის ფილმი)|ოჯახი]]“ (<small>ქეთი</small>) რეჟ. [[ნანა ჯანელიძე]] *1985: „მამაკაცები და სხვები“ რეჟ. [[ვახტანგ კიკაბიძე|ვახტანგ (ბუბა) კიკაბიძე]] *[[1986]]: „არგონავტები“ (<small>მედეა</small>) რეჟ. [[ევგენი გინზბურგი]] *1986: „[[ჭიდაობას რა უნდა]]“ (<small>გიული</small>) რეჟ. [[მიხეილ ჭიაურელი (უმცროსი)]] *[[1988]]: „[[ვამეხი მოდის (დაკარგული საგანძურის საძებნელად)]]“ (<small>ლალი</small>) რეჟისორები [[ოთარ შამათავა]], [[ოთარ ლითანიშვილი (რეჟისორი)|ოთარ ლითანიშვილი]] *[[1990]]: ჩვენი კეთილმოწყობილი საზოგადოება (შემსრულებელი N 977) რეჟ. ოთარ ლითანიშვილი *1990: „[[სპირალი (ფილმი)|სპირალი]]“ (<small>ლია რამიშვილი</small>) რეჟ. [[გიული ჭოხონელიძე]] *[[1992]]: „[[უძინართა მზე]]“ რეჟ. [[თემურ ბაბლუანი]] *1992:„[[ოქროს ობობა]]“ (<small>ელა</small>) რეჟისორები [[მიხეილ ანთაძე]], [[გოგი ქავთარაძე]], [[დავით კვირცხალია]] *[[1994]]: „[[ჩაკლული სული]]“ (<small>ნატო წერეთელი</small>) რეჟ. [[გუგული მგელაძე|ყარამან (გუგული) მგელაძე]] *1994: „[[მხოლოდ ერთხელ]]“ (<small>ნანა</small>) რეჟ. [[მანანა ანასაშვილი]] *[[1998]]: „[[კავკასიური ღამე]]“ (<small>ნატაშა</small>) *[[2000]]: „მიტოვებული დონჟუანი“ რეჟ. [[შოთა კალანდაძე]] *[[2002]]: „სიზმრების გაელვება“ რეჟ. შოთა კალანდაძე *[[2009]]: „ტრილოგია“ რეჟ. შოთა კალანდაძე *[[2012]]: „მედუზა გორგონა“ რეჟ. შოთა კალანდაძე *[[2012]]: „მარიტას გარდაცვალება“ რეჟ. შოთა კალანდაძე *[[2014]]: „მხატვრის მუზები“ რეჟ. შოთა კალანდაძე *[[2022]]: „18 კინოსინჯი“ (დოკუმენტური-მხატრული), რეჟ. შოთა კალანდაძე ===ტელესერიალები=== *[[2004]]: „[[27 დრაკონი]]“ რეჟისორები [[ბესო გიორგობიანი]], [[ცისო ცხვედიანი]] ==რესურსები ინტერნეტში== {{nplg ბიოგრაფია|00008495}} {{geocinema პიროვნება|1117}} {{imdb name|0434542}} == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}} {{DEFAULTSORT:ქავჟარაძე, ლიკა}} [[კატეგორია:დაბადებული 26 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1959]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 11 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2017]] [[კატეგორია:ქართველი მსახიობები]] 1jo9ri7eflye33ci8hc5wej4jjohkby 0 84414 4816057 4555979 2025-06-18T04:40:07Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816057 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} '''ტომას სტერნზ ელიოტი''' ({{lang-en|Thomas Stearns Eliot}}; დ. [[26 სექტემბერი]] [[1888]] — გ. [[4 იანვარი]] [[1965]]) — წარმოშობით ამერიკელი, ბრიტანელი ესეისტი, გამომცემელი, [[დრამატურგი]], ლიტერატურის [[კრიტიკოსი]], მოაზროვნე და „მეოცე საუკუნის ერთ-ერთი მთავარი პოეტი“<ref> Bush, Ronald. "T.S. Eliot's Life and Career." American National Biography. Ed. John A Garraty and Mark C. Carnes. New York: Oxford University Press, 1999</ref>. 25 წლის ასაკში, [[1914]] წელს, ის მშობლიური [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ-დან]] დიდ ბრიტანეთში გადავიდა, დასახლდა, მუშაობა განაგრძო და იქვე დაქორწინდა. ელიოტის პოემა — „[[ალფრედ პრიუფროკის სიყვარულის სიმღერა]]“ — მოდერნისტული მიმდინარეობის შედევრად მიიჩნევა. ამ პოემას ინგლისურ ლიტერატურაში სხვა, კარგად ცნობილი, პოემები მოჰყვა: „[[ნარჩენთა მიწა]]“, ([[1922]]), „[[გამოფიტული კაცი]]“, [[(1925)]], „[[ოთხშაბათის ფერფლი (პოემა)|ოთხშაბათის ფერფლი]]“ ([[1930]]) და „[[ოთხი კვარტეტი]]“ ([[1945]]).<ref> Thomas Stearns Eliot, Encyclopaedia Britannica, accessed 7 November 2009.</ref>. ელიოტი ცნობილია თავისი შვიდი პიესითაც, უმეტესად, ლირიკული დრამით — [[მკვლელობა კათედრალში]] ([[1935]]). მწერალს [[1948]] წელს [[ნობელის პრემია ლიტერატურის დარგში|ნობელის პრემია გადაეცა ლიტერატურის დარგში]], „მისი, როგორც თანამედროვე პოეზიის ნოვატორის აღსანიშნავი ღვაწლისათვის“<ref>The Nobel Prize in Literature 1948". Nobelprize.org. Nobel Media. Retrieved 26 April 2013.</ref>.<ref> "The Nobel Prize in Literature 1948 – T.S. Eliot", Nobelprize.org, taken from Frenz, Horst (ed). Nobel Lectures, Literature 1901–1967. Elsevier Publishing Company, Amsterdam, 1969, accessed 6 March 2012.</ref> იყო [[დიდი ბრიტანეთი]]ს [[ღირსების ორდენი]]ს კავალერი. XX საუკუნის ერთ-ერთი ავტორიტეტული პიროვნება. ელიოტი იყო ღრმად მორწმუნე ქრიატიანი. ზოგიერთი თანამედროვე მას ბრალს სდებდა [[ანტისემიტიზმი|ანტისემიტიზმში]]. ელიოტი იყო ცნობილი ამერიკელი პოეტისა და ინგლისურენოვანი მოდერნისტული ლიტერატურის ერთ-ერთი დამაარსებლის — [[ეზრა ფაუნდი]]ს — თანამოაზრე. == ცხოვრება და შემოქმედება == ელიოტი სწავლობდა [[სორბონის უნივერსიტეტი|სორბონის]], [[ჰარვარდის უნივერსიტეტი|ჰარვარდის]] და [[ოქსფორდის უნივერსიტეტი|ოქსფორდის]] უნივერსიტეტებში. 1914 წ. საცხოვრებლად გადავიდა დიდ ბრიტანეთში და 1927 წ. მიიღო გაერთიანებული სამეფოს მოქალაქეობა. ამავე წელს გახდა [[ანგლიკანიზმი|ანგლიკანური ეკლესიის]] წევრი. 1928 წ. ელიოტმა შემდეგი დახასიათება მისცა თავის მსოფლმხედველობას: ლიტერატურაში — კლასიცისტი; პოლიტიკაში — როიალისტი; რელიგიაში — ანგლო-კათოლიკური. ელიოტმა უზარმაზარი კვალი დატოვა ინგლისურენოვან [[პოეზია]]ში; ავტორია XX ს. უმნიშვნელოვანსი ფილოსოფიური პოემებისა (პრუფროკის სასიყვარულო სიმღერა; იავარქმნილი მიწა; [[ოთხი კვარტეტი]] და ა.შ.). ელიოტი – რევოლუციური პოეტია; მან თანამედროვე ინგლისურენოვანი პოეზიის განვითარებაზე მნიშვნელოვანი გავლენა იქონია. ელეიოტმა დიდი კვალი დატოვა [[ლიტერატურა|ლიტერატურის]] [[კრიტიკა]]შიც. მან დიდი ზეგავლენა მოახდინა ახალი კრიტიკის [[სკოლა]]ზე. ელიოტი იყო მრავალი [[ესსე]]ს ავტორი (მათ შორის „მუსიკის პოეზია“). ელიოტი თანამედროვე ინგლისური ლიტერატურული ენის რეფორმატორია; ის იმდენად სკურპულოზურად ეკიდებოდა ამ საქმეს, რომ დღეს ბევრი კრიტიკოსი მას კრიპტო-ფაშისტატადაც კი მიიჩნევს. [[დრამატურგია]]ში ელიოტს აგრეთვე, დიდი დამსახურება მიუძღვის. ის რამდენიმე ცნობილი [[პიესა|პიესის]] ავტორია (ბედი; მკვლელობა საკათედრო ტაძარში, ოჯახის გაერთიანება; კოქტეილის წვეულება; კონფიდენციალური კლერკი და ა.შ.). == დამსახურება და საპატიო ორდენები == * [[დიდი ბრიტანეთი]]ს [[ღირსების ორდენი]] ([[1948]]). * საფრანგეთის [[საპატიო ლეგიონი]]ს [[ოფიცერი]] ([[1951]]). * [[გოეთე]]ს პრემიის [[ლაურეატი]] ([[1955]]). * [[დანტე]]ს [[მედალი]]ს მფლობელი ([[1959]]). * ხელოვნების და ლიტერატურის ორდენი ([[1960]]). * თავისუფლების საპრეზიდენტო მედალი ([[1964]]). * 13 უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი (ოქსფორდის, კემბრიჯის, სორბონას, ჰარვარდის და ა.შ.) * ელიოტის გარდაცვალების შემდეგ კენტის უნივერსიტეტს კოლეჯს ეწოდა მისი სახელი. * [[1983]] წ. მიენიჭა [[ტონის პრემია]]. * დაიბეჭდა მისი სახელობის [[საფოსტო მარკა|მარკები]]. == ლიტერატურა == * [[Peter Ackroyd|Ackroyd, Peter]]. ''T. S. Eliot: A Life''. (1984) * Asher, Kenneth ''T. S. Eliot and Ideology'' (1995) * Brand, Clinton A. "The Voice of This Calling: The Enduring Legacy of T. S. Eliot," ''Modern Age'' Volume 45, Number 4; Fall 2003 [http://www.mmisi.org/ma/45_04/brand.pdf online edition], conservative perspective * [[Ronald Bush|Bush, Ronald]]. ''T. S. Eliot: A Study in Character and Style''. (1984) ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ნობელის პრემია ლიტერატურაში}} {{ნობელის პრემია 1948}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:ელიოტი, ტომას სტერნზ}} [[კატეგორია:ბრიტანელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ამერიკელი პოეტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1888]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1965]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ბრიტანელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ტომას სტერნზ ელიოტი]] [[კატეგორია:ამერიკელი ემიგრატები ინგლისში]] [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს ნატურალიზებული მოქალაქეები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ბრიტანელი პოეტები]] [[კატეგორია:ამერიკელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი მამაკაცი პოეტები]] [[კატეგორია:მოდერნისტი პოეტები]] [[კატეგორია:ანგლიკანი პოეტები]] [[კატეგორია:ამერიკელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი მამაკაცი ესეისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ბრიტანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ნეოკლასიკოსი მწერლები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ამერიკელი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი მამაკაცი დრამატურგები]] [[კატეგორია:მოდერნისტული თეატრი]] [[კატეგორია:ამერიკელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ლიტერატურის კრიტიკოსები]] [[კატეგორია:ახალი კრიტიკა]] [[კატეგორია:მილტონის აკადემიის კურსდამთავრებულები]] [[კატეგორია:ჰარვარდის კოლეჯის კურსდამთავრებულები]] [[კატეგორია:პარიზის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ტონის ჯილდოს მფლობელები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ესეისტები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] [[კატეგორია:დაკარგული თაობის მწერლები]] 6utrjv746nvbz8sdchcfu9tzt9u7rmq 0 85980 4816233 4666752 2025-06-18T11:17:29Z NaukovecUKR 166968 4816233 wikitext text/x-wiki {{მმ*|დინამო}} {{ინფოდაფა საფეხბურთო კლუბი |სახელი = დინამო კიევი |ლოგო = [[File:Dynamo logo.svg|150px]] |სრული სახელი = საფეხბურთო კლუბი დინამო კიევი |მეტსახელი = ''Біло-сині'' (თეთრ-ლურჯები) |დაარსდა = [[1927]]; 86 წლის წინ |სტადიონი = [[კიევის ოლიმპიური სტადიონი]]<br/> [[კიევი]], [[უკრაინა]] |ტევადობა = 70,050 მაყურებელი |პრეზიდენტი = {{დროშანიშანი|უკრაინა}} [[იგორ სურკისი]] |მწვრთნელი = {{დროშანიშანი|რუმინეთი}} [[მირჩა ლუჩესკუ]] |კაპიტანი = {{დროშანიშანი|უკრაინა}} [[სერგეი სიდორჩუკი]] |ლიგა = [[უკრაინის პრემიერლიგა]] |სეზონი = [[უკრაინის საფეხბურთო პრემიერლიგა 2023-2024|2023-24]] |ადგილი = მე-2 |საიტი = http://www.fcdynamo.kiev.ua/en/ | pattern_la1 = _dynamo2021h | pattern_b1 = _dynamo2021h | pattern_ra1 = _dynamo2021h | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _dkyiv2021h | leftarm1 = ffffff | body1 = ffffff | rightarm1 = ffffff | shorts1 = ffffff | socks1 = ffffff | pattern_la2 = _dynamo2021a | pattern_b2 = _dynamo2021a | pattern_ra2 = _dynamo2021a | pattern_sh2 = | pattern_so2 = _dkyiv2021a | leftarm2 = 001EC4 | body2 = 001EC4 | rightarm2 = 001EC4 | shorts2 = 001EC4 | socks2 = 001EC4 |pattern_la3 = |pattern_b3 = |pattern_ra3 = |pattern_sh3 = |pattern_so3 = |leftarm3 = |body3 = |rightarm3 = |shorts3 = |socks3 = }} '''დინამო''' ({{lang-uk|ФК Динамо Київ}}) — [[უკრაინა|უკრაინის]] საფეხბურთო კლუბი ქალაქ [[კიევი]]დან. დაარსდა [[1927]] წელს, შექმნის ინიციატორები იყვნენ [[სერგეი ბარმინსკი]] და [[ნიკოლაი ხანიკოვი]]. ასპარეზობს [[უკრაინის საფეხბურთო პრემიერლიგა|უკრაინის პრემიერლიგაში]]. საშინაო მატჩებს ატარებს [[კიევის ოლიმპიური სტადიონი|კიევის ოლიმპიური სტადიონზე]], რომელიც 70 050 მაყურებელს იტევს. ის ერთ-ერთია იმ ორი კლუბიდან ([[დინამო მოსკოვი (საფეხბურთო კლუბი)|მოსკოვის „დინამოსთან“]] ერთად), რომელსაც [[სსრკ]]-ის ყველა [[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი|ჩემპიონატში]] აქვს მონაწილეობა მიღებული. პირველი ოფიციალური მატჩი გაიმართა [[1928]] წლის [[17 ივლისი|17 ივლისს]], [[დინამო ოდესა (საფეხბურთო კლუბი)|ოდესის „დინამოს“]] წინააღმდეგ. მატჩი ფრედ ანგარიშით 2:2 დასრულდა. == ჯილდოები == === ევროტურნირები === *'''[[უეფა-ს თასების მფლობელთა თასი|თასების მფლობელთა თასი]]: 2''' :: 1975, 1986 *'''[[უეფა-ს სუპერ თასი]]: 1''' :: 1975 === საშინაო ტურნირები === *'''[[უკრაინის პრემიერ-ლიგა|უკრაინის ჩემპიონატი]]: 16 (რეკორდი)''' :: 1993, 1994, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2003, 2004, 2007, 2009, 2015, 2016, 2021 *'''[[უკრაინის საფეხბურთო თასი|უკრაინის თსი]]: 13 (რეკორდი)''' :: 1993, 1996, 1998, 1999, 2000, 2003, 2005, 2006, 2007, 2014, 2015, 2020, 2021 *'''[[უკრაინის საფეხბურთო სუპერთასი|უკრაინის სუპერთასი]]: 9''' :: 2004, 2006, 2007, 2009, 2011, 2016, 2018, 2019, 2020 *'''[[სსრკ-ის საფეხბურთო ჩემპიონატი|სსრკ-ის ჩემპიონატი]]: 13 (რეკორდი)''' :: 1961, 1966, 1967, 1968, 1971, 1974, 1975, 1977, 1980, 1981, 1985, 1986, 1990 *'''[[სსრკ-ის საფეხბურთო თასი|სსრკ-ის თასი]]: 9''' :: 1954, 1964, 1966, 1974, 1978, 1982, 1985, 1987, 1990 *'''[[სსრკ-ის საფეხბურთო სუპერთასი|სსრკ-ის სუპერთასი]]: 3 (რეკორდი)''' :: 1980, 1985, 1986 === ამხანაგური ტურნირები === *'''[[სანტიაგო ბერნაბეუს თასი]]: 1''' :: 1986 *'''[[თანამეგობრობის თასი]]: 4''' :: 1996, 1997, 1998, 2002 == გამოჩენილი მწვრთნელები == * უკრაინის ჩემპიონატში {| class="wikitable" !სახელი !პერიოდი !ტიტულები |- |{{flagicon|Ukraine}} [[მიხაილო ფომენკო]] |1992–94 |1 ლიგის ტიტული, 1 შიდა თასი |- |{{flagicon|Ukraine}} [[Yozhef Sabo]] |1992, 1994–95, 1995–96, 2004–05, 2007 |2 ლიგის ჩემპიონი, 2 შიდა თასი |- |{{flagicon|Ukraine}} [[მიკოლა პავლოვი]] |1995 |1 ლიგის ტიტული |- |{{flagicon|Ukraine}} [[ვალერი ლობანოვსკი]] |1973–82, 1984–90, 1997–02 |8 ლიგის ტიტული, 7 შიდა თასი, 3 ევროპის თასი |- |{{flagicon|Ukraine}} [[ალექსეი მიხაილიჩენკო]] |2002–04 |2 ლიგის ტიტული, 1 შიდა თასი, 1 სუპერთასი |- |{{flagicon|Ukraine}} [[ანატოლი დემიანენკო]] |2005–07 |1 ლიგის ტიტული, 2 შიდა თასი, 2 სუპერთასი |- |{{flagicon|Russia}} [[იური სემინი]] |2007–09, 2010–2012 |1 ლიგის ტიტული, 1 სუპერთასი |- |{{flagicon|Russia}} [[ვალერი გაზაევი]] |2009–2010 |1 სუპერთასი |- |{{flagicon|Ukraine}} [[ოლეგ ბლოხინი]] |2012–2014 | |- |{{flagicon|Ukraine}} [[სერგეი რებროვი]] | 2014-2017 | 2 ჩემპიონატი, 2 თასი, 1 სუპერთასი |} == ფეხბურთელთა მიღწევები == ===ბომბარდირები=== {| class="wikitable sortable" style="font-size:100%; text-align: center;" width = 90%; !width=6%|# !width=20%|სახელი !width=12%|წლები !width=12%|ლიგა !width=12%|თასი !width=12%|ევროპა !width=12%|სხვა !width=14%|ჯამში |- |1||style="text-align:left;"|{{flagicon|USSR}} [[ოლეგ ბლოხინი]]||1969–1987||{{sort|211|211}}||{{sort|029|29}}||{{sort|026|26}}||{{sort|000|0}}||{{sort|266|266}} |- |2||style="text-align:left;"|{{flagicon|Ukraine}} [[სერგეი რებროვი]]||1992–2000 <br/> 2005–2007||{{sort|113|113}}||{{sort|019|19}}||{{sort|031|31}}||{{sort|000|0}}||{{sort|163|163}} |- |3||style="text-align:left;"|{{flagicon|UZB}} [[მაკსიმ შაცკიხი]]||1999–2008||{{sort|097|97}}||{{sort|022|22}}||{{sort|023|23}}||{{sort|000|0}}||{{sort|142|142}} |- |4||style="text-align:left;"|{{flagicon|Ukraine}} [[ანდრეი შევჩენკო]]||1994-1999 <br /> 2009-2012||{{sort|083|83}}||{{sort|016|16}}||{{sort|025|25}}||{{sort|000|0}}||{{sort|124|124}} |- |5||style="text-align:left;"|{{flagicon|Ukraine}} [[არტემ მილევსკი]]||2002-||{{sort|057|57}}||{{sort|011|11}}||{{sort|016|16}}||{{sort|003|3}}||{{sort|087|87}} |- |6||style="text-align:left;"|{{flagicon|USSR}} [[ვკტორ კანევსკი]]||1953–1964||{{sort|080|80}}||{{sort|005|5}}||{{sort|000|0}}||{{sort|000|0}}||{{sort|085|85}} |- |7||style="text-align:left;"|{{flagicon|USSR}} [[ლეონიდ ბურიაკი]]||1973–1984||{{sort|056|56}}||{{sort|012|12}}||{{sort|014|14}}||{{sort|000|0}}||{{sort|082|82}} |- |8||style="text-align:left;"|{{flagicon|USSR}} [[ვიკტორ კოლოტოვი]]||1971–1981||{{sort|062|62}}||{{sort|011|11}}||{{sort|008|8}}||{{sort|000|0}}||{{sort|081|81}} |- |9||style="text-align:left;"|{{flagicon|USSR}} [[ვიკტორ სერებრიანკოვი]]||1959–1971||{{sort|070|70}}||{{sort|005|5}}||{{sort|004|4}}||{{sort|000|0}}||{{sort|079|79}} |- |9||style="text-align:left;"|{{flagicon|Ukraine}} [[ვიკტორ ლეონენკო]]||1992–1998||{{sort|061|61}}||{{sort|010|10}}||{{sort|008|8}}||{{sort|000|0}}||{{sort|079|79}} |- |} *სხვა – ნაციონალური სუპერთასი ===ყველაზე გამოჩენილები=== {| class="wikitable sortable" style="font-size:100%; text-align: center;" width = 90%; !width=6%|# !width=20%|სახელი !width=12%|წლები !width=12%|ლიგა !width=12%|თასი !width=12%|ევროპა !width=12%|სხვა !width=14%|ჯამში |- |1||style="text-align:left;"|{{flagicon|USSR}} [[ოლეგ ბლოხინი]]||1969–1987||{{sort|432|432}}||{{sort|067|67}}||{{sort|079|79}}||{{sort|004|4}}||{{sort|582|582}} |- |2||style="text-align:left;"|{{flagicon|Ukraine}} [[ალექსანდრ შოვკოვსკი]] ||1993-||{{sort|374|374}}||{{sort|055|55}}||{{sort|122|122}}||{{sort|005|5}}||{{sort|556|556}} |- |3||style="text-align:left;"|{{flagicon|USSR}} [[ანატოლი დემიანენკო]]||1979-1990 <br /> 1992–1993||{{sort|347|347}}||{{sort|046|46}}||{{sort|043|43}}||{{sort|003|3}}||{{sort|439|439}} |- |4||style="text-align:left;"|{{flagicon|USSR}} [[ლეონიდ ბურიაკი]]||1973-1984||{{sort|304|304}}||{{sort|051|51}}||{{sort|051|51}}||{{sort|002|2}}||{{sort|408|408}} |- |5||style="text-align:left;"|{{flagicon|USSR}} [[ვლადიმერ მერემეევი]]||1968-1982||{{sort|310|310}}||{{sort|045|45}}||{{sort|044|44}}||{{sort|002|2}}||{{sort|401|401}} |- |6||style="text-align:left;"|{{flagicon|USSR}} [[ვლადიმერ მუნტიანი]] ||1965–1977||{{sort|302|302}}||{{sort|034|34}}||{{sort|035|35}}||{{sort|000|0}}||{{sort|371|371}} |- |7||style="text-align:left;"|{{flagicon|USSR}} [[ვლადიმერ ბეზსონოვი]]||1976-1990||{{sort|277|277}}||{{sort|047|47}}||{{sort|039|39}}||{{sort|004|4}}||{{sort|367|367}} |- |8||style="text-align:left;"|{{flagicon|Ukraine}} [[სერგეი რებროვი]] ||1992–2000 <br/> 2005–2007||{{sort|242|242}}||{{sort|044|44}}||{{sort|072|72}}||{{sort|002|2}}||{{sort|360|360}} |- |9||style="text-align:left;"|{{flagicon|Ukraine}} [[ვლადისლავ ვაშჩუკი]]||1993-2002 <br /> 2005–2008 ||{{sort|254|254}}||{{sort|041|41}}||{{sort|062|62}}||{{sort|000|0}}||{{sort|357|357}} |- |10||style="text-align:left;"|{{flagicon|Ukraine}} [[ოლეგ ლუჟნი]]||1989-1999||{{sort|253|253}}||{{sort|043|43}}||{{sort|052|52}}||{{sort|000|0}}||{{sort|348|348}} |- |} *სხვა – ეროვნული სუპერთასი == რესურსები ინტერნეტში == * {{ოფიციალური|http://www.fcdynamo.kiev.ua/en/}} * {{twitter|dynamokyiv}} * [http://int.soccerway.com/teams/ukraine/fc-dynamo-kyiv/2253/ კლუბის პროფილი Soccerway-ზე] * [http://www.transfermarkt.com/dynamo-kyiv/startseite/verein/338 კლუბის პროფილი Transfermarket-ზე] {{უკრაინის პრემიერლიგის კლუბები}} {{საბჭოთა ჩემპიონატის გამარჯვებულები}} {{საბჭოთა სუპერთასის მფლობელები}} {{თანამეგობრობის თასი}} {{უეფა-ს თასების მფლობელთა თასის გამარჯვებულები}} [[კატეგორია:უკრაინის საფეხბურთო კლუბები]] [[კატეგორია:დინამო კიევი (საფეხბურთო კლუბი)]] gp6rppsjuibhydw5wdwnb3j4oq4kv56 0 87243 4816223 4729920 2025-06-18T10:06:55Z 阿南之人 161811 ([[Commons:Commons:GlobalReplace|GlobalReplace v0.6.5]]) 4816223 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა საზოგადოებრივი ტრანსპორტი |ინფოდაფის სიგანე = |სახელი = |სურათი = [[ფაილი:Tokyo Metro logo.svg|100px]] [[ფაილი:Symbol of Tokyo Metropolis.svg|100px]]<br> |ალტ = |სურათის ზომა = |წარწერა = |სურათი2 = Tokyo-Metro-9000 Toei-6300.jpg |ალტ2 = |სურათის ზომა2 = 300 |წარწერა2 = |სურათი3 = |ალტ3 = |სურათის ზომა3 = |წარწერა3 = |მშობლიური სახელი = {{lang-ja|東京の地下鉄}} |მფლობელი = |მომსახურების არეალი = |მდებარეობა = [[ტოკიო]], [[იაპონია]] |ტრანსპორტის ტიპი = [[მეტროპოლიტენი]] |ხაზები = 13 |ხაზის ნომერი = |სადგური = 286 |დღიური მგზავრთბრუნვა = 10,786 მლნ ([[2018]] წ.) |წლიური მგზავრთბრუნვა = 3.921 მლრდ ([[2019]] წ.) |აღმასრულებელი დირექტორი = |სამმართველო = |საიტი = |ფუნქციონირების დაწყება = 30 დეკემბერი, 1927 |ფუნქციონირება დაიწყება = |ფუნქციონირება შეწყვიტა = |ოპერატორი = Tokyo Metro, Tokyo Metropolitan Bureau of Transportation (Toei) |მარკირება = |მასპინძელი = |მახასიათებელი = |სატრანსპორტო საშუალება = |მატარებლის სიგრძე = |დაშორება = |სისტემის სიგრძე = 304,1 კმ |მარშრუტები = |ლიანდის ზომა = 1067 მმ ([[Ginza Line|გინძის]], [[Marunouchi Line|მარუნოუჩის]], [[Toei Asakusa Line|ასაკუსისა]] და [[Toei Ōedo Line|ოესდოს]] ხაზებზე 1435 მმ, [[შინჯუკუს ხაზი]] 1372 მმ) |ძველი ლიანდი = |სიმრუდის მინიმალური რადიუსი = |ელექტრიფიკაცია = |საშუალო სიჩქარე = |მაქსიმალური სიჩქარე = |რუკა = [[ფაილი:Tokyo metro map en.png|300პქ]] |რუკის სახელი = |რუკის მდგომარეობა = show }} '''ტოკიოს მეტროპოლიტენი''' ({{lang-ja|東京の地下鉄}}) — [[იაპონია|იაპონიის]] დედაქალაქ [[ტოკიო]]ში არსებული [[მეტროპოლიტენი]]ს სისტემა, რომელსაც ორი ოპერატორი „[[Tokyo Metro]]“ და „[[Toei Subway]]“ მართავს. == ქსელი == ტოკიოში მეტროს ორი მთავარი ოპერატორია: * '''Tokyo Metro''' – ყოფილი „Teito Rapid Transit Authority“ (TRTA), რომლის პრივატიზებაც 2004 წელს განხორციელდა. ამჟამად ცხრა ხაზსა 180 სადგურს (სისტემის სიგრძე - 195,1 კმ) ემსახურება.<ref name="lines">{{cite web |url=http://www.tokyometro.jp/en/corporate/enterprise/transportation/conditions/index.html |title=Corporate Information = Business Contents - Transportation Services - Business Situation |publisher=Tokyo Metro Co., Ltd. |date=March 31, 2015 |accessdate=2016-01-17}}</ref> * '''Toei Subway''' – მართავს ტოკიოს აგლომერაციის მთავრობის სააგენტო - [[Tokyo Metropolitan Bureau of Transportation]]. ემსახურება ოთხ ხაზსა და 106 სადგურს (სისტემის სიგრძე - 109,0 კმ).<ref name="lines2">{{cite web |url=http://www.kotsu.metro.tokyo.jp/information/service/subway.html |title=ja:東京都交通局ホーム - 経営情報 - 交通局の概要 - 都営地下鉄 |publisher=東京都交通局 [Tokyo Metropolitan Bureau of Transportation] |language=Japanese |trans-title=Tokyo Metropolitan Bureau of Transportation Home - Management Information - Overview of the Department of Transportation - Toei Subway |date=April 1, 2015 |accessdate=2016-01-17}}</ref> {| class="wikitable sortable" !| ხაზის ფერი !!| აღნიშვნა !!| ხაზის ნომერი !!| ხაზი !!| იაპონური სახელი |- !colspan="10"|Tokyo Metro |- | style="background:#f7931d;"| {{გაფერადება|white|ნარინჯისფერი}} || style="text-align:center;"| [[ფაილი:Subway TokyoGinza.png|22px]] || ხაზი 3 || [[Tokyo Metro Ginza Line|გინძის ხაზი]] || {{lang-ja|銀座線}} |- | style="background:#ed1c24;" rowspan="2"| {{გაფერადება|white|წითელი}} || style="text-align:center;"| [[ფაილი:Subway TokyoMarunouchi.png|22px]] || rowspan="2" | ხაზი 4 || [[Tokyo Metro Marunouchi Line|მარუნოუჩის ხაზი]] || {{lang-ja|丸ノ内線}} |- | style="text-align:center;"| [[ფაილი:Subway TokyoMarunouchi b.png|22პქ]] || (მარუნოუჩის ხაზი) განშტოება || {{lang-ja|丸ノ内線分岐線}} |- | style="background:#8ba2ae;"| {{გაფერადება|white|ვერცხლისფერი}} || style="text-align:center;"| [[ფაილი:Logo of Tokyo Metro Hibiya Line.svg|22px]] || ხაზი 2 || [[Tokyo Metro Hibiya Line|ჰიბიის ხაზი]] || {{lang-ja|日比谷線}} |- | style="background:#00b2dd;"| {{გაფერადება|white|ცისფერი}} || style="text-align:center;"| [[ფაილი:Subway TokyoTozai.png|22px]] || ხაზი 5 || [[Tokyo Metro Tōzai Line|ტოძაის ხაზი]] || {{lang-ja|東西線}} |- | style="background:#00a650;"| {{გაფერადება|white|მწვანე}} || style="text-align:center;"| [[ფაილი:Logo of Tokyo Metro Chiyoda Line.svg|22px]] || ხაზი 9 || [[Tokyo Metro Chiyoda Line|ჩიიოდის ხაზი]] || {{lang-ja|千代田線}} |- | style="background:#BB8B38;"| {{გაფერადება|white|ოქროსფერი}} || style="text-align:center;"| [[ფაილი:Subway TokyoYurakucho.png|22px]] || ხაზი 8 || [[Tokyo Metro Yūrakuchō Line|იურაკუჩოს ხაზი]] || {{lang-ja|有楽町線}} |- | style="background:#937cb9;"| {{გაფერადება|white|იასამნისფერი}} || style="text-align:center;"| [[ფაილი:Subway TokyoHanzomon.png|22px]] || ხაზი 11 || [[Tokyo Metro Hanzōmon Line|ჰანძომონის ხაზი]] || {{lang-ja|半蔵門線}} |- | style="background:#00b5ad;"| {{გაფერადება|white|ზურმუხტისფერი}} || style="text-align:center;"| [[ფაილი:Subway TokyoNamboku.png|22px]] || ხაზი 7 || [[Tokyo Metro Namboku Line|ნამბოკუს ხაზი]] || {{lang-ja|南北線}} |- | style="background:#ba6831;"| {{გაფერადება|white|ყავისფერი}} || style="text-align:center;"| [[ფაილი:Subway TokyoFukutoshin.png|22px]] || ხაზი 13 || [[Tokyo Metro Fukutoshin Line|ფუკუტოშინის ხაზი]] || {{lang-ja|副都心線}} |- !colspan="10"|Toei Subway |- | style="background:#ef5ba1;"| {{გაფერადება|white|ვარდისფერი}} || style="text-align:center;"| [[ფაილი:Subway TokyoAsakusa.png|22px]] || ხაზი 1 || [[Toei Asakusa Line|ასაკუსის ხაზი]] || {{lang-ja|浅草線}} |- | style="background:#0080c6;"| {{გაფერადება|white|ლურჯი}} || style="text-align:center;"| [[ფაილი:Subway TokyoMita.png|22px]] || ხაზი 6 || [[Toei Mita Line|მიტის ხაზი]] || {{lang-ja|三田線}} |- | style="background:#6dc067;"| {{გაფერადება|white|სალათისფერი}} || style="text-align:center;"| [[ფაილი:Subway TokyoShinjuku.png|22px]] || ხაზი 10 || [[Toei Shinjuku Line|შინჯუკუს ხაზი]] || {{lang-ja|新宿線}} |- | style="background:#b51e82;"| {{გაფერადება|white|ლალისფერი}} || style="text-align:center;"| [[ფაილი:Subway TokyoOedo.png|22px]] || ხაზი 12 || [[Toei Ōedo Line|ოედოს ხაზი]] || {{lang-ja|大江戸線}} |} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} == იხილეთ აგრეთვე == * [[მეტროპოლიტენების სია]] [[კატეგორია:იაპონიის მეტროპოლიტენები]] [[კატეგორია:ტოკიო|მეტროპოლიტენი]] lyemet34o2mj339uefdpzdxa7qrxc5f 0 88198 4815982 4814510 2025-06-17T17:40:30Z 87.253.51.172 /* სტატისტიკა (მხოლოდ ოფიციალურები) */ 4815982 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები | სახელი = საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები | ემბლემა = | ემბლემის ზომა = | ფიფა-ს ტრიგრამა = GEO | მეტსახელი = ჯვაროსნები | ასოციაცია = [[საქართველოს ფეხბურთის ფედერაცია]] | კონფედერაცია = [[უეფა]] | მწვრთვნელი = {{Flagicon|Georgia}} [[რამაზ სვანაძე]]<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/4300-ramaz-svanadze-21-clamde-nakrebs 21-წლამდე ნაკრებს რამაზ სვანაძე გაწვრთნის]. ''nakrebi.ge''</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=dLOZz_qyVgA რამაზ სვანაძე | უეფას ვებ-გვერდის ინტერვიუ 21-წლამდე ნაკრების მთავარ მწვრთნელთან]</ref> | დამხმარე მწვრთვნელი = {{Flagicon|Georgia}} [[ზაურ სვანაძე]] | კაპიტანი = [[ანზორ მექვაბიშვილი]] | ვიცე-კაპიტანი = | ყველაზე მეტი კეპი = [[ნიკა კვეკვესკირი]] (20)<br /> [[გიორგი გულიაშვილი]] (20) | ბომბარდირი = [[ბექა გოცირიძე]] (9)<br /> [[გიორგი გულიაშვილი]] (9) | ფიფას რეიტინგი = 111 | ფიფაში ყველაზე მაღალი რეიტინგი = 42(1998) | ფიფაში ყველაზე დაბალი რეიტინგი = 156(1994) | pattern_la1 = _geo22h | pattern_b1 = _geo22h | pattern_ra1 = _geo22h | pattern_sh1 = _geo22h | pattern_so1 = _1redstripes | leftarm1 = FF0000 | body1 = FF0000 | rightarm1 = FF0000 | shorts1 = FF0000 | socks1 = FFFFFF | pattern_la2 = _geo22t | pattern_b2 = _geo22t | pattern_ra2 = _geo22t | pattern_sh2 = _geo22t | pattern_so2 = _1redstripes | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = 000000 | პირველი თამაში = [[ფაილი:Flag of Georgia (1990-2004).svg|20px|]] საქართველო 3–0 [[მოლდოვის 21 წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები|მოლდოვა]] {{Flagicon|Moldova}}<br/>([[თბილისი]]; [[27 მაისი]], [[1994]]) | უდიდესი გამარჯვება = {{Flagicon|Georgia}} საქართველო 7–1 [[მალაიზიის 21 წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები|მალაიზია]] {{Flagicon|Malaysia}}<br/>([[ვენა]]; [[26 მარტი]], [[2013]]) | უდიდესი დამარცხება = {{Flagicon|Ukraine}} [[უკრაინის 21 წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები|უკრაინა]] 6–0 საქართველო {{Flagicon|Georgia}}<br/>([[ჩერნოვოგრადი ]], [[უკრაინა]]; [[12 ოქტომბერი]], [[2004]]) | ევროპის ჩემპიონატზე გამოჩენა = 1994 | ევროპის ჩემპიონატი პირველად = | საუკეთესო ევროპის ჩემპიონატი = ევრო-98 (მეორე ადგილი საკვალიფიკაციო ჯგუფში) | რეგიონული სახელი = | რეგიონულ თასზე გამოჩენა = | რეგიონული თასი პირველად = | საუკეთესო რეგიონული თასი = }} '''საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები''' — 21-წლამდე ფეხბურთელთა საქართველოს ეროვნული ნაკრები, რომელიც წარმოადგენს [[საქართველო]]ს ახალგაზრდულ საფეხბურთო ტურნირებსა და სხვა საერთაშორისო შეხვედრებზე. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებს ადმინისტრირებას უწევს [[საქართველოს ფეხბურთის ფედერაცია]]. საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ საქართველოს ახალგაზრდულმა გუნდმა პირველი ოფიციალური მატჩი მოლდოვასთან 1994 წელს გამართა. მანამდე ქართველი ფეხბურთელები საბჭოთა კავშირის იუნიორთა გუნდის შემადგენლობაში ასპარეზობდნენ. ==1994–1996== 1996 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ეტაპი 1994 წელს დაიწყო და დასრულდა 1996 წლის დასაწყისში. დასკვნითი ტურნირი ჩატარდა 1996 წელს ესპანეთში. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეშვიდე ჯგუფში გერმანიის, ბულგარეთის, უელსისა და მოლდოვის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. საერთო ჯამში ჩატარებული რვა შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა მხოლოდ ერთი მატჩი მოიგეს მოლდოველებთან, დანარჩენი შვიდი შეხვედრა კი დათმეს და ჯგუფში ბოლო, მეხუთე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-1994-1995-gruppe-7/0/ U21 EURO Qualifiers 1994/1995 » Group 7]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეშვიდე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- style="background:#ccf;" |align=left|'''{{flagcountry|GER}}''' |8||6||1||1||22||5||+17||'''19''' |- |align=left|{{flagcountry|BUL}} |8||5||2||1||11||10||+1||'''17''' |- |align=left|{{flagcountry|WAL}} |8||3||1||4||11||13||−2||'''10''' |- |align=left|{{flagcountry|MDA}} |8||2||2||4||5||11||−6||'''8''' |- |align=left|{{flagcountry|GEO|1990}} |8||1||0||7||7||17||−10||'''3''' |} {|width=100% |valign="middle" align=left width=50%| * საქართველო 3–0 მოლდოვა<ref group="კომ.">საქართველო: დავით ჯანელიძე ([[მრეტები თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„მრეტები“]]), რომეო გოგიტაძე („სამტრედია“), ალექსანდრე ბურნაძე („მეტალურგი“), ზვიად პაპიძე („ანცი“), მამუკა ბუცურეიშვილი („გურია“), გიორგი კიკნაძე ([[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„დინამო“ თბილისი]]), გიორგი ღუდუშაური ([[კახეთი თელავი (საფეხბურთო კლუბი)|„კახეთი“ თელავი]]), [[ამირან მუჯირი]] ([[დინამო ბათუმი (საფეხბურთო კლუბი)|„დინამო“ ბათუმი]]), დავით ჭიჭვეიშვილი („ანცი“), ''მამია ჯიქია ([[შევარდენი-1906 თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„შევარდენი-1906“ თბილისი]])'', გიორგი ანჩაბაძე ([[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„დინამო“ თბილისი]]), ხვიჩა შუბითიძე ([[შევარდენი-1906 თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„შევარდენი-1906“ თბილისი]]), ''ალექსანდრე რეხვიაშვილი („გურია“)''.</ref><ref>''ჭიპაშვილი, ჯემალ''. [https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/253277/1/Lelo_1994_N30.pdf საქართველო – მოლდოვა] // [[ლელო (გაზეთი)|„ლელო“]], 9–15 სექტემბერი, 1994, № 30 (10898), გვ. 1.</ref><ref name="Georgia U21-1994">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/1994/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 1994]. ''worldfootball.net''</ref> * ბულგარეთი 1–0 საქართველო<ref name="Georgia U21-1994" /> * საქართველო 1–2 უელსი<ref name="Georgia U21-1994" /> * საქართველო 0–2 გერმანია |valign="middle" align=left width=50%| * უელსი 5–1 საქართველო * გერმანია 3–0 საქართველო * საქართველო 1–2 ბულგარეთი * მოლდოვა 2–1 საქართველო |} ==1996–1998== 1998 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ეტაპი 1996 წლის მარტში დაიწყო და დასრულდა 1997 წლის ოქტომბერში. ფინალური ტურნირი 1998 წელს რუმინეთში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეორე ჯგუფში ინგლისის, იტალიის, პოლონეთისა და მოლდოვის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 1996 წლის 9 ოქტომბერს იტალიის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად გაიმართა და მასპინძელთა გამარჯვებით 6–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა კი 1997 წლის 10 ოქტომბერს პოლონეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ შინ შედგა და ამჯერადაც მასპინძელთა გამარჯვებით 5–1 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული რვა შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა სამი მატჩი მოიგეს, ორი დათმეს, სამიც ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მეორე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-1996-1997-gruppe-2/0/ U21 EURO Qualifiers 1996/1997 » Group 2]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეორე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- style="background:#ccf;" |align=left|'''{{flagcountry|ENG}}''' |8||5||3||0||7||1||+6||'''18''' |- |align=left|{{flagcountry|GEO|1990}} |8||3||3||2||10||10||0||'''12''' |- |align=left|{{flagcountry|ITA}} |8||3||2||3||17||6||+11||'''11''' |- |align=left|{{flagcountry|POL}} |8||1||5||2||10||15||−5||'''8''' |- |align=left|{{flagcountry|MDA}} |8||1||1||6||5||17||−12||'''4''' |} {|width=100% |valign="middle" align=left width=50%| * იტალია 6–0 საქართველო<ref name="Georgia U21-1996">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/1996/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 1996]. ''worldfootball.net''</ref> * საქართველო 0–1 ინგლისი<ref name="Georgia U21-1996" /> * ინგლისი 0–0 საქართველო<ref name="Georgia U21-1997">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/1997/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 1997]. ''worldfootball.net''</ref> * საქართველო 1–0 მოლდოვა<ref name="Georgia U21-1997" /> |valign="middle" align=left width=50%| * პოლონეთი 2–2 საქართველო<ref name="Georgia U21-1997" /> * საქართველო 2–0 იტალია<ref name="Georgia U21-1997" /> * მოლდოვა 0–0 საქართველო<ref name="Georgia U21-1997" /> * საქართველო 5–1 პოლონეთი<ref name="Georgia U21-1997" /> |} ==1998–2000== 2000 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ეტაპი 1998 წლის სექტემბერში დაიწყო და დასრულდა 1999 წლის ოქტომბერში. ფინალური ტურნირი 2000 წელს სლოვაკეთში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეორე ჯგუფში საბერძნეთის, ნორვეგიის, ლატვიის, სლოვენიისა და ალბანეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 1998 წლის 4 სექტემბერს ალბანეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ შინ შედგა და სტუმართა გამარჯვებით 1–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრაც ალბანეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად, 1999 წლის 8 ოქტომბერს გაიმართა და ამჯერად ფრედ 0–0 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული ათი შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა ორი მატჩი მოიგეს, სამი დათმეს, ხუთიც ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მესამე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2000-2001-gruppe-2/0/ U21 EURO Qualifiers 1998/1999 » Group 2]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეორე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- style="background:#cfc;" |align=left|{{flagcountry|GRE}} |10||7||2||1||32||10||+22||'''23''' |- style="background:#cfc;" |align=left| {{flagcountry|NOR}} |10||7||1||2||21||8||+13||'''22''' |- |align=left| {{flagcountry|GEO|1990}} |10||2||5||3||11||13||–2||'''11''' |- |align=left|{{flagcountry|LVA}} |10||2||3||5||8||19||–11||'''9''' |- |align=left|{{flagcountry|SVN}} |10||1||5||4||10||19||–9||'''8''' |- |align=left|{{flagcountry|ALB}} |10||1||4||5||8||21||–13||'''7''' |} {|width=90% |valign="middle" align=left width=33%| * საქართველო 0–1 ალბანეთი<ref name="Georgia U21-1998">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/1998/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 1998]. ''worldfootball.net''</ref> * ლატვია 1–2 საქართველო<ref name="Georgia U21-1998" /> * საბერძნეთი 3–2 საქართველო<ref name="Georgia U21-1998" /> * საქართველო 0–0 სლოვენია<ref name="Georgia U21-1999">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/1999/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 1999]. ''worldfootball.net''</ref> * საქართველო 0–3 ნორვეგია<ref name="Georgia U21-1999" /> |valign="middle" align="left" width="33%"| * ნორვეგია 0–0 საქართველო<ref name="Georgia U21-1999" /> * საქართველო 1–1 საბერძნეთი<ref name="Georgia U21-1999" /> * სლოვენია 2–2 საქართველო<ref name="Georgia U21-1999" /> * საქართველო 4–2 ლატვია<ref name="Georgia U21-1999" /> * ალბანეთი 0–0 საქართველო<ref name="Georgia U21-1999" /> |} ==2000–2002== 2002 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ეტაპი 2000 წლის სექტემბერში დაიწყო და დასრულდა 2001 წლის ოქტომბერში. ფინალური ტურნირი 2002 წელს შვეიცარიაში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მერვე ჯგუფში იტალიის, რუმინეთის, უნგრეთისა და ლიეტუვის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2000 წლის 6 სექტემბერს ლიეტუვის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად შედგა და მასპინძელთა გამარჯვებით 2–1 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა რუმინეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ ასევე სტუმრად, 2001 წლის 5 ოქტომბერს გაიმართა და ამჯერადაც მასპინძელთა გამარჯვებით 2–1 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული რვა შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა მხოლოდ ერთი მატჩი მოიგეს, დანარჩენი შვიდი დათმეს და ჯგუფში ბოლო ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2000-2001-gruppe-8_2/0/ U21 EURO Qualifiers 2000/2001 » Group 8]. ''worldfootball.net''</ref> ===მერვე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- style="background:#cfc;" |align=left|{{flagcountry|ITA}} |8||6||1||1||14||5||+9||'''19''' |- style="background:#cfc;" |align=left|{{flagcountry|ROU}} |8||5||1||2||13||5||+8||'''16''' |- |align=left|{{flagcountry|HUN}} |8||5||0||3||12||9||+3||'''15''' |- |align=left|{{flagcountry|LTU|1988}} |8||2||0||6||5||17||&minus;12||'''6''' |- |align=left|{{flagcountry|GEO|1990}} |8||1||0||7||9||17||&minus;8||'''3''' |} {|width=90% |valign="middle" align=left width=33%| * ლიეტუვა 2–1 საქართველო<ref name="Georgia U21-2000">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/2000/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 2000]. ''worldfootball.net''</ref> * იტალია 3–2 საქართველო<ref name="Georgia U21-2000" /> * საქართველო 0–3 რუმინეთი<ref name="Georgia U21-2001">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/2001/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 2001]. ''worldfootball.net''</ref> * საქართველო 0–2 იტალია<ref name="Georgia U21-2001" /> |valign="middle" align=left width=33%| * უნგრეთი 2–1 საქართველო<ref name="Georgia U21-2001" /> * საქართველო 0–2 უნგრეთი<ref name="Georgia U21-2001" /> * საქართველო 4–1 ლიეტუვა<ref name="Georgia U21-2001" /> * რუმინეთი 2–1 საქართველო<ref name="Georgia U21-2001" /> |} ==2002–2004== 2004 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ეტაპი 2002 წლის სექტემბერში დაიწყო და დასრულდა 2003 წლის ოქტომბერში. ფინალური ტურნირი 2004 წელს გერმანიაში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეათე ჯგუფში შვეიცარიის, რუსეთის, ალბანეთისა და ირლანდიის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2002 წლის 7 სექტემბერს შვეიცარიის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად შედგა და მასპინძელთა გამარჯვებით 2–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა რუსეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ ასევე სტუმრად, 2003 წლის 10 ოქტომბერს გაიმართა და ამჯერადაც მასპინძელთა გამარჯვებით 3–2 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული რვა შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა მხოლოდ ერთი მატჩი მოიგეს, ხუთი დათმეს, ორი ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში ბოლო ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2002-2003-gruppe-10/0/ U21 EURO Qualifiers 2002/2003 » Group 10]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეათე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| |- |<!-- GROUP STANDINGS TABLE--> {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- style="background:#cfc;" |align="left"|{{flagcountry|SUI}} |8||6||1||1||12||6||+6||'''19''' |- |align="left"|{{flagcountry|RUS}} |8||5||0||3||14||8||+6||'''15''' |- |align="left"|{{flagcountry|ALB}} |8||3||1||4||10||10||0||'''10''' |- |align="left"|{{flagcountry|IRL}} |8||2||2||4||8||11||&minus;3||'''8''' |- |align="left"|{{flagcountry|GEO|1990}} |8||1||2||5||7||16||&minus;9||'''5''' |} |<!-- FIXTURES TABLE --> {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%;" |- !width=125|&nbsp; !{{flagicon|ALB}} !{{flagicon|GEO|1990}} !{{flagicon|IRL}} !{{flagicon|RUS}} !{{flagicon|SUI}} |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|ALB}} |&mdash; | [[#Albania v 1990|3–0]] | [[#Albania v Republic of Ireland|1–0]] | [[#Albania v Russia|1–4]] | [[#Albania v Switzerland|0–0]] |- | style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|GEO|1990|}} | [[#Georgia v Albania|3–1]] |&mdash; | [[#Georgia v Republic of Ireland|1–1]] | [[#Georgia v Russia|0–3]] | [[#Georgia v Switzerland|0–2]] |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|IRL}} | [[#Republic of Ireland v Albania|0–3]]^{[[#note IRLvALB|*]]} | [[#Republic of Ireland v Georgia|1–1]] |&mdash; | [[#Republic of Ireland v Russia|2–0]] | [[#Republic of Ireland v Switzerland|2–3]] |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|RUS}} | [[#Russia v Albania|1–0]] | [[#Russia v Georgia|3–2]] | [[#Russia v Republic of Ireland|2–0]] |&mdash; | [[#Russia v Switzerland|1–2]] |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|SUI}} | [[#Switzerland v Albania|2–1]] | [[#Switzerland v Georgia|2–0]] | [[#Switzerland v Republic of Ireland|0–2]] | [[#Switzerland v Russia|1–0]] |&mdash; |- |} |} <span id="note IRLvALB"></span>^* მატჩი თავდაპირველად ირლანდიის რესპუბლიკის გამარჯვებით 2–1 დასრულდა, მაგრამ უეფამ მოგვიანებით ალბანეთს ჩაუთვალა 3–0 მოგება, რადგან ირლანდიის შემადგენლობაში ითამაშა ფეხბურთელმა, რომელსაც მოქმედი წესების მიხედვით არ ჰქონდა ამ შეხვედრაში მონაწილეობის უფლება. ==2004–2006== 2006 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ეტაპი 2004 წლის სექტემბერში დაიწყო და დასრულდა 2005 წლის ოქტომბერში. ფინალური ტურნირი 2006 წელს პორტუგალიაში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეორე ჯგუფში დანიის, უკრაინის, საბერძნეთის, თურქეთის, ალბანეთისა და ყაზახეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2004 წლის 3 სექტემბერს თურქეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად შედგა და ფრედ 0–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა საბერძნეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ ასევე სტუმრად, 2005 წლის 11 ოქტომბერს გაიმართა და მასპინძელთა გამარჯვებით 3–0 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული 12 შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა სამი მატჩი მოიგეს, შვიდი დათმეს, ორი ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მეხუთე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2004-2005-gruppe-2/0/ U21 EURO Qualifiers 2004/2005 » Group 2]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეორე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| |- |<!-- GROUP STANDINGS TABLE--> {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- style="background:#cfc;" |align="left"|{{flagcountry|DEN}} |12||9||2||1||30||12||+18||'''29''' |- style="background:#cfc;" |align="left"|{{flagcountry|UKR}} |12||7||2||3||22||7||+15||'''23''' |- |align="left"|{{flagcountry|GRE}} |12||6||2||4||18||9||+9||'''20''' |- |align="left"|{{flagcountry|TUR}} |12||5||4||3||15||9||+6||'''19''' |- |align="left"|{{flagcountry|GEO}} |12||3||2||7||7||22||&minus;15||'''11''' |- |align="left"|{{flagcountry|ALB}} |12||2||3||7||9||27||&minus;18||'''9''' |- |align="left"|{{flagcountry|KAZ}} |12||2||1||9||8||23||&minus;15||'''7''' |} |<!-- FIXTURES TABLE --> {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%;" |- !width=125|&nbsp; !{{flagicon|ALB}} !{{flagicon|DEN}} !{{flagicon|GEO}} !{{flagicon|GRE}} !{{flagicon|KAZ}} !{{flagicon|TUR}} !{{flagicon|UKR}} |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|ALB}} |&mdash; | 1–2 | 0–1 | 1–1 | 3–1 | 1–1 | 1–1 |- | style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|DEN}} | 7–0 |&mdash; | 1–0 | 2–1 | 5–1 | 1–1 | 3–2 |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|GEO}} | 2–1 | 2–4 |&mdash; | 1–1 | 0–1 | 0–2 | 0–3 |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|GRE}} | 2–0 | 0–1 | 3–0 |&mdash; | 5–0 | 2–1 | 0–1 |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|KAZ}} | 0–1 | 1–1 | 0–1 | 1–2 |&mdash; | 2–1 | 0–1 |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|TUR}} | 4–0 | 3–2 | 0–0 | 0–1 | 1–0 |&mdash; | 1–0 |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|UKR}} | 5–0 | 0–1 | 6–0 | 1–0 | 2–1 | 0–0 |&mdash; |- |} |} ==2006–2007== 2007 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები ჩატარდა 2006 წლის 15 აგვისტოდან 6 სექტემბრის ჩათვლით. ფინალური ტურნირი 2007 წლის 10–23 ივნისს ნიდერლანდებში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მესამე ჯგუფში სერბეთისა და ლიეტუვის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2006 წლის 15 აგვისტოს ლიეტუვის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად შედგა და მასპინძელთა გამარჯვებით 1–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა სერბეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ შინ, 2006 წლის 3 სექტემბერს გაიმართა და სტუმართა გამარჯვებით 3–1 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული ორი შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა ორივე დათმეს და ჯგუფში ბოლო ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2006-gruppe-3/0/ U21 EURO Qualifiers Qualifiers 2006 » Group 3]. ''worldfootball.net''</ref> ===მესამე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude>{{#invoke:sports table|main|style=WDL |section=Group 3 |res_col_header=Q |show_positions=n |sortable_table=n |team1=SRB|name_SRB={{flagcountry|SRB|2004}} |team2=LTU|name_LTU={{flagcountry|LTU}} |team3=GEO|name_GEO={{flagcountry|GEO}} |win_SRB=2|draw_SRB=0|loss_SRB=0|gf_SRB=5|ga_SRB=1 |win_LTU=1|draw_LTU=0|loss_LTU=1|gf_LTU=1|ga_LTU=2 |win_GEO=0|draw_GEO=0|loss_GEO=2|gf_GEO=1|ga_GEO=4 |col_Q=#cfc|text_Q= |result1=Q |update=complete|source=[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2006-gruppe-3/0/ worldfootball.net] }}</onlyinclude> ==2007–2009== 2009 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები ჩატარდა 2007 წლის 31 მაისიდან 2008 წლის 9 სექტემბრის ჩათვლით. ფინალური ტურნირი 2009 წლის 15–29 ივნისს შვედეთში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეოთხე ჯგუფში ყაზახეთის, პოლონეთის, რუსეთისა და ესპანეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2007 წლის 5 ივნისს ესპანეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ შინ, [[ბორის პაიჭაძის ეროვნული სტადიონი|ბორის პაიჭაძის ეროვნულ სტადიონზე]] გაიმართა და ესპანელთა გამარჯვებით 1–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა პოლონეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ მინსკში, 2008 წლის 9 სექტემბერს გაიმართა და პოლონელთა გამარჯვებით 5–0 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული რვა შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა ორი მოიგეს, დანარჩენი ექვსი შეხვედრა დათმეს და ჯგუფში ბოლო ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/_265/0/ U21 EURO Qualifiers 2007/2008 » Group 4]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეოთხე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- bgcolor="#ccffcc" |align="left"|{{flagcountry|ESP}} |8||8||0||0||21||2||+19||'''24''' |- |align="left"|{{flagcountry|RUS}} |8||5||0||3||14||6||+8||'''15''' |- |align="left"|{{flagcountry|POL}} |8||3||0||5||9||11||&minus;2||'''9''' |- |align="left"|{{flagcountry|KAZ}} |8||2||0||6||9||18||&minus;9||'''6''' |- |align="left"|{{flagcountry|GEO}} |8||2||0||6||6||22||&minus;16||'''6''' |} ==2009–2011== 2011 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები დაიწყო 2009 წლის 27 მარტს და დასრულდა 2010 წლის 13 ოქტომბერს. ფინალური ტურნირი 2009 წლის 11–25 ივნისს დანიაში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეორე ჯგუფში სომხეთის, ესტონეთის, ირლანდიის, შვეიცარიისა და თურქეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2009 წლის 5 სექტემბერს ესტონეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად გაიმართა და ესტონელთა გამარჯვებით 2–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა სომხეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ თბილისში, [[მიხეილ მესხის სტადიონი|მიხეილ მესხის სტადიონზე]] 2010 წლის 7 სექტემბერს გაიმართა და სომეხთა გამარჯვებით 2–0 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული 10 შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა 4 მოიგეს, 3 დათმეს, 3 ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მესამე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2009-2010-gruppe-2/0/ U21 EURO Qualifiers 2009/2010 » Group 2]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეორე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude>{{#invoke:sports table|main|style=WDL |show_matches = yes |res_col_header=Q |show_positions=n <!--PLEASE READ BEFORE YOU UPDATE THE TABLE AFTER A FINAL SCORE: 1. Most importantly, make sure the score is FINAL! Don't update based on games that are still ongoing. 2. Update the record of BOTH TEAMS, not just the winner or the team you support. 3. Update EVERY COLUMN, not just Pts, in particular GF, GA, and GD (errors will be hard to detect). 4. Make sure the teams are in the correct new positions (in particular, make sure teams with the same number of points are ranked correctly based on the tiebreakers of the tournament). If in any doubt, check with standings from official websites (such as FIFA.com) or reliable sources. --> |team1=SUI|name_SUI={{flagcountry|SUI}}|short_SUI={{flagicon|SUI}} |team2=TUR|name_TUR={{flagcountry|TUR}}|short_TUR={{flagicon|TUR}} |team3=GEO|name_GEO={{flagcountry|GEO}}|short_GEO={{flagicon|GEO}} |team4=ARM|name_ARM={{flagcountry|ARM}}|short_ARM={{flagicon|ARM}} |team5=EST|name_EST={{flagcountry|EST}}|short_EST={{flagicon|EST}} |team6=IRL|name_IRL={{flagcountry|IRL}}|short_IRL={{flagicon|IRL}} |win_SUI=6|draw_SUI=2|loss_SUI=2|gf_SUI=15|ga_SUI=8 |win_TUR=5|draw_TUR=1|loss_TUR=4|gf_TUR=13|ga_TUR=11 |win_GEO=4|draw_GEO=3|loss_GEO=3|gf_GEO=12|ga_GEO=9 |win_ARM=4|draw_ARM=1|loss_ARM=5|gf_ARM=18|ga_ARM=19 |win_EST=3|draw_EST=3|loss_EST=4|gf_EST=9|ga_EST=16 |win_IRL=1|draw_IRL=4|loss_IRL=5|gf_IRL=11|ga_IRL=15 |col_A=#ccffcc|text_A= |result1=A |matches_style=FBR |match_ARM_EST=1–1 |match_ARM_GEO=2–3 |match_ARM_IRL=4–1 |match_ARM_SUI=1–3 |match_ARM_TUR=2–5 |match_EST_ARM=2–3 |match_EST_GEO=2–0 |match_EST_IRL=1–1 |match_EST_SUI=1–4 |match_EST_TUR=1–0 |match_GEO_ARM=0–2 |match_GEO_EST=2–0 |match_GEO_IRL=1–1 |match_GEO_SUI=0–0 |match_GEO_TUR=4–0 |match_IRL_ARM=1–2 |match_IRL_EST=5–0 |match_IRL_GEO=1–1 |match_IRL_SUI=1–1 |match_IRL_TUR=0–3 |match_SUI_ARM=2–1 |match_SUI_EST=0–1 |match_SUI_GEO=1–0 |match_SUI_IRL=1–0 |match_SUI_TUR=0–2 |match_TUR_ARM=1–0 |match_TUR_EST=0–0 |match_TUR_GEO=0–1 |match_TUR_IRL=1–0 |match_TUR_SUI=1–3 |update=complete|source=[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2009-2010-gruppe-2/0/ worldfootball.net] }}</onlyinclude> ==2011–2013== 2013 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები დაიწყო 2011 წლის 29 მარტს და დასრულდა 2012 წლის 10 სექტემბერს. ფინალური ტურნირი 2013 წლის 5–18 ივნისს ისრაელში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეხუთე ჯგუფში ხორვატიის, ესტონეთის, ესპანეთისა და შვეიცარიის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2011 წლის 3 ივნისს ხორვატიის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად გაიმართა და ქართველთა გამარჯვებით 1–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა ესტონეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ თბილისში, [[მიხეილ მესხის სტადიონი|მიხეილ მესხის სტადიონზე]] 2012 წლის 6 სექტემბერს გაიმართა და ამჯერადაც ქართველ ფეხბურთელთა გამარჯვებით 2–1 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული 8 შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა 3 მოიგეს, 4 დათმეს, 1 ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მესამე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2011-2012-gruppe-5/0/ U21 EURO Qualifiers 2011/2012 » Group 5]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეხუთე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude>{{#invoke:sports table|main|style=WDL |show_matches = yes |res_col_header=Q <!--PLEASE READ BEFORE YOU UPDATE THE TABLE AFTER A FINAL SCORE: 1. Most importantly, make sure the score is FINAL! Don't update based on games that are still ongoing. 2. Update the record of BOTH TEAMS, not just the winner or the team you support. 3. Update EVERY COLUMN, not just Pts, in particular GF, GA, and GD (errors will be hard to detect). 4. Make sure the teams are in the correct new positions (in particular, make sure teams with the same number of points are ranked correctly based on the tiebreakers of the tournament). If in any doubt, check with standings from official websites (such as uefa.com) or reliable sources. --> |team1=ESP|name_ESP={{flagcountry|ESP}}|short_ESP={{flagicon|ESP}} |team2=SUI|name_SUI={{flagcountry|SUI}}|short_SUI={{flagicon|SUI}} |team3=GEO|name_GEO={{flagcountry|GEO}}|short_GEO={{flagicon|GEO}} |team4=CRO|name_CRO={{flagcountry|CRO}}|short_CRO={{flagicon|CRO}} |team5=EST|name_EST={{flagcountry|EST}}|short_EST={{flagicon|EST}} |win_ESP=7|draw_ESP=1|loss_ESP=0|gf_ESP=27|ga_ESP=2 |win_SUI=5|draw_SUI=2|loss_SUI=1|gf_SUI=15|ga_SUI=4 |win_GEO=3|draw_GEO=1|loss_GEO=4|gf_GEO=8|ga_GEO=18 |win_CRO=2|draw_CRO=1|loss_CRO=5|gf_CRO=7|ga_CRO=16 |win_EST=0|draw_EST=1|loss_EST=7|gf_EST=2|ga_EST=19 |col_A=#ccffcc|text_A= |result1=A |matches_style=FBR |match_CRO_EST=[[#Croatia v Estonia|4–0]] |match_CRO_GEO=[[#Croatia v Georgia|0–1]] |match_CRO_ESP=[[#Croatia v Spain|0–2]] |match_CRO_SUI=[[#Croatia v Switzerland|1–2]] |match_EST_CRO=[[#Estonia v Croatia|0–1]] |match_EST_GEO=[[#Estonia v Georgia|1–2]] |match_EST_ESP=[[#Estonia v Spain|0–1]] |match_EST_SUI=[[#Estonia v Switzerland|0–0]] |match_GEO_CRO=[[#Georgia v Croatia|1–1]] |match_GEO_EST=[[#Georgia v Estonia|2–1]] |match_GEO_ESP=[[#Georgia v Spain|2–7]] |match_GEO_SUI=[[#Georgia v Switzerland|0–1]] |match_ESP_CRO=[[#Spain v Croatia|6–0]] |match_ESP_EST=[[#Spain v Estonia|6–0]] |match_ESP_GEO=[[#Spain v Georgia|2–0]] |match_ESP_SUI=[[#Spain v Switzerland|3–0]] |match_SUI_CRO=[[#Switzerland v Croatia|4–0]] |match_SUI_EST=[[#Switzerland v Estonia|3–0]] |match_SUI_GEO=[[#Switzerland v Georgia|5–0]] |match_SUI_ESP=[[#Switzerland v Spain|0–0]] |update=complete|source=[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2011-2012-gruppe-5/0/ worldfootball.net] }}</onlyinclude> ==2013–2015== 2015 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები დაიწყო 2013 წლის 25 მარტს და დასრულდა 2014 წლის 9 სექტემბერს. ფინალური ტურნირი 2015 წლის 17–30 ივნისს ჩეხეთის რესპუბლიკაში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მესამე ჯგუფში ნიდერლანდების, შოტლანდიის, სლოვაკეთისა და ლუქსემბურგის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2013 წლის 5 სექტემბერს ლუქსემბურგის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად გაიმართა და ქართველთა გამარჯვებით 3–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა ნიდერლანდების 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ კვლავ სტუმრად, [[დევენტერი]]ს „დე ადელარსხორსტის“ სტადიონზე 2014 წლის 4 სექტემბერს გაიმართა და [[ჯაბა ჯიღაური]]ს მიერ 71-ე წუთზე გატანილი გოლის წყალობით ამჯერადაც ქართველ ფეხბურთელთა გამარჯვებით — 1–0 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული 8 შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა 3 მოიგეს, 4 დათმეს, 1 ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მეოთხე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2013-2014-gruppe-3/0/ U21 EURO Qualifiers 2013/2014 » Group 3]. ''worldfootball.net''</ref> ===მესამე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude>{{#invoke:Sports table|main|style=football |update=complete |source=[http://www.uefa.com/under21/season=2015/standings/round=2000412/group=2002302/index.html UEFA] |name_SVK={{flagcountry|SVK}} |short_SVK={{flagicon|SVK}} |name_NED={{flagcountry|NED}} |short_NED={{flagicon|NED}} |name_SCO={{flagcountry|SCO}} |short_SCO={{flagicon|SCO}} |name_GEO={{flagcountry|GEO}} |short_GEO={{flagicon|GEO}} |name_LUX={{flagcountry|LUX}} |short_LUX={{flagicon|LUX}} |win_SVK=5 |draw_SVK=2 |loss_SVK=1 |gf_SVK=19 |ga_SVK= 7 |status_SVK= |win_NED=5 |draw_NED=1 |loss_NED=2 |gf_NED=22 |ga_NED= 6 |status_NED= |win_SCO=3 |draw_SCO=2 |loss_SCO=3 |gf_SCO=12 |ga_SCO=15 |status_SCO= |win_GEO=3 |draw_GEO=1 |loss_GEO=4 |gf_GEO= 8 |ga_GEO=15 |status_GEO= |win_LUX=1 |draw_LUX=0 |loss_LUX=7 |gf_LUX= 5 |ga_LUX=23 |status_LUX= |team1=SVK |team2=NED |team3=SCO |team4=GEO |team5=LUX |class_rules=ტაიბრეიკები |res_col_header=Q |result1=PO |result2=PO |col_PO=green1 |text_PO=პლეი-ოფები |show_matches=yes |matches_style=FBR |match_SVK_NED=[[#Slovakia v Netherlands|2–2]] |match_SVK_SCO=[[#Slovakia v Scotland|1–1]] |match_SVK_GEO=[[#Slovakia v Georgia|1–0]] |match_SVK_LUX=[[#Slovakia v Luxembourg|3–0]] |match_NED_SVK=[[#Netherlands v Slovakia|0–1]] |match_NED_SCO=[[#Netherlands v Scotland|4–0]] |match_NED_GEO=[[#Netherlands v Georgia|0–1]] |match_NED_LUX=[[#Netherlands v Luxembourg|3–1]] |match_SCO_SVK=[[#Scotland v Slovakia|2–1]] |match_SCO_NED=[[#Scotland v Netherlands|1–6]] |match_SCO_GEO=[[#Scotland v Georgia|1–1]] |match_SCO_LUX=[[#Scotland v Luxembourg|3–0]] |match_GEO_SVK=[[#Georgia v Slovakia|1–3]] |match_GEO_NED=[[#Georgia v Netherlands|0–6]] |match_GEO_SCO=[[#Georgia v Scotland|2–1]] |match_GEO_LUX=[[#Georgia v Luxembourg|0–3]] |match_GEO_LUX_note=მატჩი თავდაპირველად ფრედ 1–1 დასრულდა, მაგრამ უეფამ მოგვიანებით ლუქსემბურგს 3–0 მოგება ჩაუთვალა. |match_LUX_SVK=[[#Luxembourg v Slovakia|1–7]] |match_LUX_NED=[[#Luxembourg v Netherlands|0–1]] |match_LUX_SCO=[[#Luxembourg v Scotland|0–3]] |match_LUX_GEO=[[#Luxembourg v Georgia|0–3]] }}</onlyinclude> ==2015–2017== 2017 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები დაიწყო 2015 წლის 30 მარტს და დასრულდა 2016 წლის 11 ოქტომბერს. ფინალური ტურნირი 2015 წლის 16–30 ივნისს პოლონეთში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეექვსე ჯგუფში ესპანეთის, შვედეთის, ხორვატიის, ესტონეთისა და სან-მარინოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2015 წლის 3 ივნისს სან-მარინოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად გაიმართა და ქართველთა გამარჯვებით 3–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა ხორვატიის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ შინ, [[ზესტაფონი]]ს [[დავით აბაშიძის სტადიონი|დავით აბაშიძის სტადიონზე]] 2016 წლის 6 სექტემბერს გაიმართა და ფრედ — 2–2 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული 8 შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა 4 მოიგეს, 5 დათმეს, 1 ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მეოთხე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2015-2016-gruppe-6/0/ U21 EURO Qualifiers 2015/2016 » Group 6]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეექვსე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude>{{#invoke:Sports table|main|style=WDL |show_matches=yes |source=[http://www.uefa.com/under21/season=2017/standings/round=2000649/group=2003781/index.html UEFA] |name_ESP={{flagcountry|ESP}} |short_ESP={{flagicon|ESP}} |name_SWE={{flagcountry|SWE}} |short_SWE={{flagicon|SWE}} |name_CRO={{flagcountry|CRO}} |short_CRO={{flagicon|CRO}} |name_GEO={{flagcountry|GEO}} |short_GEO={{flagicon|GEO}} |name_EST={{flagcountry|EST}} |short_EST={{flagicon|EST}} |name_SMR={{flagcountry|SMR}} |short_SMR={{flagicon|SMR}} <!--UPDATE standings below (including date)--> |update=complete |win_ESP=7 |draw_ESP=2 |loss_ESP=1 |gf_ESP=31|ga_ESP=9 |status_ESP= |win_SWE=7 |draw_SWE=3 |loss_SWE=0 |gf_SWE=24|ga_SWE=7 |status_SWE= |win_CRO=6 |draw_CRO=2 |loss_CRO=2 |gf_CRO=24|ga_CRO=11|status_CRO= |win_GEO=4 |draw_GEO=1 |loss_GEO=5 |gf_GEO=17|ga_GEO=17|status_GEO= |win_EST=1 |draw_EST=1 |loss_EST=8 |gf_EST=3 |ga_EST=26|status_EST= |win_SMR=0 |draw_SMR=1 |loss_SMR=9 |gf_SMR=1 |ga_SMR=30|status_SMR= <!--UPDATE positions below (check tiebreakers)--> |team1=SWE |team2=ESP |team3=CRO |team4=GEO |team5=EST |team6=SMR |class_rules=საკვალიფიკაციო ტაიბრეიკები <!--UPDATE qualifications below (after 2nd place qualify or cannot qualify to play-offs)--> |res_col_header=Q |result1=FT |result2=PO |col_FT=green1 |text_FT={{Tooltip|ფინ. ტურნ.|ფინალური ტურნირი}} |col_PO=blue1 |text_PO=პლეი-ოფები |matches_style=FBR <!--UPDATE results below--> |match_ESP_SWE=[[#Spain v Sweden|1–1]] |match_ESP_CRO=[[#Spain v Croatia|0–3]] |match_ESP_GEO=[[#Spain v Georgia|5–0]] |match_ESP_EST=[[#Spain v Estonia|5–0]] |match_ESP_SMR=[[#Spain v San Marino|6–0]] |match_SWE_ESP=[[#Sweden v Spain|1–1]] |match_SWE_CRO=[[#Sweden v Croatia|4–2]] |match_SWE_GEO=[[#Sweden v Georgia|3–2]] |match_SWE_EST=[[#Sweden v Estonia|5–0]] |match_SWE_SMR=[[#Sweden v San Marino|3–0]] |match_CRO_ESP=[[#Croatia v Spain|2–3]] |match_CRO_SWE=[[#Croatia v Sweden|1–1]] |match_CRO_GEO=[[#Croatia v Georgia|1–0]] |match_CRO_EST=[[#Croatia v Estonia|2–1]] |match_CRO_SMR=[[#Croatia v San Marino|4–0]] |match_GEO_ESP=[[#Georgia v Spain|2–5]] |match_GEO_SWE=[[#Georgia v Sweden|0–1]] |match_GEO_CRO=[[#Georgia v Croatia|2–2]] |match_GEO_EST=[[#Georgia v Estonia|3–0]] |match_GEO_SMR=[[#Georgia v San Marino|4–0]] |match_EST_ESP=[[#Estonia v Spain|0–2]] |match_EST_SWE=[[#Estonia v Sweden|0–3]] |match_EST_CRO=[[#Estonia v Croatia|0–4]] |match_EST_GEO=[[#Estonia v Georgia|0–1]] |match_EST_SMR=[[#Estonia v San Marino|0–0]] |match_SMR_ESP=[[#San Marino v Spain|0–3]] |match_SMR_SWE=[[#San Marino v Sweden|0–2]] |match_SMR_CRO=[[#San Marino v Croatia|0–3]] |match_SMR_GEO=[[#San Marino v Georgia|0–3]] |match_SMR_EST=[[#San Marino v Estonia|1–2]] }}</onlyinclude> ==2017–2019== 2019 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები დაიწყო 2017 წლის 7 ივნისს და დასრულდა 2018 წლის 16 ოქტომბერს. ფინალური ტურნირი 2019 წლის 16–30 ივნისს იტალიასა და სან-მარინოში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მესამე ჯგუფში დანიის, პოლონეთის, ფინეთის, ლიეტუვისა და ფარერის კუნძულების 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2017 წლის 1 სექტემბერს პოლონეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ შინ, [[გორი]]ს [[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი|თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონზე]] გაიმართა და პოლონელთა გამარჯვებით 3–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა კვლავ პოლონეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად, [[გდინია]]ს მუნიციპალურ სტადიონზე 2018 წლის 16 ოქტომბერს გაიმართა და კვლავ პოლონელთა გამარჯვებითა და იმავე ანგარიშით — 3–0 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული 8 შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა 3 მოიგეს, 4 დათმეს, 3 ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მესამე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u21-h-em-qualifikation-2017-2018-gruppe-3/0/ U21 EURO Qualifiers 2017/2018 » Group 3]. ''worldfootball.net''</ref> ===მესამე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude>{{#invoke:Sports table|main|style=WDL |show_matches=yes |update=complete |source=[https://www.uefa.com/under21/season=2019/standings/round=2000803/index.html#grp-2005054 UEFA] |name_DEN={{flagcountry|DEN}} |short_DEN={{flagicon|DEN}} |name_POL={{flagcountry|POL}} |short_POL={{flagicon|POL}} |name_FIN={{flagcountry|FIN}} |short_FIN={{flagicon|FIN}} |name_GEO={{flagcountry|GEO}} |short_GEO={{flagicon|GEO}} |name_LTU={{flagcountry|LTU}} |short_LTU={{flagicon|LTU}} |name_FRO={{flagcountry|FRO}} |short_FRO={{flagicon|FRO}} <!--UPDATE standings below (including date)--> |win_DEN=7 |draw_DEN=2 |loss_DEN=1 |gf_DEN=30|ga_DEN=8 |status_DEN= |win_POL=6 |draw_POL=4 |loss_POL=0 |gf_POL=22|ga_POL=9 |status_POL= |win_FIN=2 |draw_FIN=3 |loss_FIN=5 |gf_FIN=13|ga_FIN=21|status_FIN= |win_GEO=3 |draw_GEO=3 |loss_GEO=4 |gf_GEO=11|ga_GEO=19|status_GEO= |win_LTU=2 |draw_LTU=2 |loss_LTU=6 |gf_LTU=7 |ga_LTU=16|status_LTU= |win_FRO=1 |draw_FRO=4 |loss_FRO=5 |gf_FRO=10|ga_FRO=20|status_FRO= <!--UPDATE positions below (check tiebreakers)--> |team1=DEN |team2=POL |team3=GEO |team4=FIN |team5=LTU |team6=FRO |class_rules=საკვალიფიკაციო ტაიბრეიკები <!--UPDATE qualifications below (after 2nd place qualify or cannot qualify to play-offs)--> |res_col_header=Q |result1=FT |result2=PO |col_FT=green1 |text_FT={{Tooltip|ფინ. ტურნ.|ფინალური ტურნირი}} |col_PO=blue1 |text_PO=პლეი-ოფები |matches_style=FBR <!--UPDATE results below--> |match_DEN_POL=[[#Denmark v Poland|1–1]] |match_DEN_FIN=[[#Denmark v Finland|2–0]] |match_DEN_GEO=[[#Denmark v Georgia|5–2]] |match_DEN_LTU=[[#Denmark v Lithuania|6–0]] |match_DEN_FRO=[[#Denmark v Faroe Islands|3–0]] |match_POL_DEN=[[#Poland v Denmark|3–1]] |match_POL_FIN=[[#Poland v Finland|3–3]] |match_POL_GEO=[[#Poland v Georgia|3–0]] |match_POL_LTU=[[#Poland v Lithuania|1–0]] |match_POL_FRO=[[#Poland v Faroe Islands|1–1]] |match_FIN_DEN=[[#Finland v Denmark|0–5]] |match_FIN_POL=[[#Finland v Poland|1–3]] |match_FIN_GEO=[[#Finland v Georgia|1–2]] |match_FIN_LTU=[[#Finland v Lithuania|0–2]] |match_FIN_FRO=[[#Finland v Faroe Islands|1–1]] |match_GEO_DEN=[[#Georgia v Denmark|2–2]] |match_GEO_POL=[[#Georgia v Poland|0–3]] |match_GEO_FIN=[[#Georgia v Finland|2–2]] |match_GEO_LTU=[[#Georgia v Lithuania|1–0]] |match_GEO_FRO=[[#Georgia v Faroe Islands|1–0]] |match_LTU_DEN=[[#Lithuania v Denmark|0–2]] |match_LTU_POL=[[#Lithuania v Poland|0–2]] |match_LTU_FIN=[[#Lithuania v Finland|0–2]] |match_LTU_GEO=[[#Lithuania v Georgia|0–0]] |match_LTU_FRO=[[#Lithuania v Faroe Islands|3–0]] |match_FRO_DEN=[[#Faroe Islands v Denmark|0–3]] |match_FRO_POL=[[#Faroe Islands v Poland|2–2]] |match_FRO_FIN=[[#Faroe Islands v Finland|1–3]] |match_FRO_GEO=[[#Faroe Islands v Georgia|3–1]] |match_FRO_LTU=[[#Faroe Islands v Lithuania|2–2]] }}</onlyinclude> ==2019–2021== 2021 წლის უეფას 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის შესარჩევი ეტაპის მე-2 ჯგუფი ექვსი გუნდისგან შედგებოდა: საფრანგეთი, სლოვაკეთი, შვეიცარია, საქართველო, აზერბაიჯანი და ლიხტენშტაინი. შესარჩევი ჯგუფური ეტაპის ცხრა ჯგუფის შემადგენლობა 2018 წლის 11 დეკემბერს გამართულმა წილისყრამ გადაწყვიტა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებმა ამ ტურნირის ფარგლებში პირველი მატჩი 2019 წლის 5 სექტემბერს გამართა, როდესაც [[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი|თენგიზ ბურჯანაძის სახელობის სტადიონზე]] ლიხტენშტაინის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებს უმასპინძლა და შეხვედრა ანგარიშით 4–0 მოიგო.<ref>Georgia 4–0 Liechtenstein / [https://www.uefa.com/under21/match/2026503/ Tengiz Burjanadze Stadium. 05.09.2019]. ''uefa.com''</ref> 2019 წლის 10 სექტემბერს გაიმართა ამ ციკლის მეორე მატჩი. ბაქოს „დალგა არენაზე“ აზერბაიჯანის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებმა ქართველ ფეხბურთელებს უმასპინძლა. შეხვედრა ვატო არველაძის, ირაკლი ბუღრიძის და გიორგი არაბიძის მიერ გატანილი გოლების წყალობით სტუმართა გამარჯვებით 3–0 დამთავრდა.<ref>Azerbaijan 0–3 Georgia / [https://www.uefa.com/under21/match/2026503/ Dalga Arena. 10.09.2019]. ''uefa.com''</ref><ref group="კომ.">2019 წელს საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების ღირსებას იცავდნენ შემდეგი ფეხბურთელები: მეკარეები: ლუკა გუგეშაშვილი („გრანადა“ ესპანეთი), დემეტრე ბულისკერია („ლოკომოტივი“ თბილისი), [[გიორგი მამარდაშვილი]] („რუსთავი“ რუსთავი); მცველები: ლუკა ლაკვეხელიანი („საბურთალო“ თბილისი), ილია ბერიაშვილი („თელავი“ თელავი), ალექსანდრე ანდრონიკაშვილი („ლოკომოტივი“ თბილისი), [[ლუკა ლოჩოშვილი]] („ჟილინა“ სლოვაკეთი), ვაჟა ფაცაცია („დინამო“ ბათუმი), დავით კობოური („დინამო“ თბილისი), ლაშა უგრეხელიძე („სიონი“ ბოლნისი), ნიკა მალი („საბურთალო“ თბილისი), ვახტანგ ნებიერიძე („ტორპედო“ ქუთაისი); ნახევარმცველები: იური ტაბატაძე („საბურთალო“ თბილისი), ლუკა სილაგაძე („რუსთავი“ რუსთავი), ნიკა ნინუა („დინამო“ თბილისი), გიორგი ქოჩორაშვილი („ლევანტე“ ვალენსია, ესპანეთი), გიორგი კუცია („დილა“ გორი), დავით სამურკასოვი („ლოკომოტივი“ თბილისი), გიორგი კოხრეიძე („საბურთალო“ თბილისი), რატი არდაზიშვილი („ჩიხურა“ საჩხერე), [[ზურიკო დავითაშვილი]] („რუბინი“ ყაზანი, რუსეთი), ვატო არველაძე („კორონა“ კელცე, პოლონეთი), [[გიორგი არაბიძე]] („ადანასპორი“ ადანა, თურქეთი), პაატა კიტეიშვილი („რუსთავი“ რუსთავი); თავდამსხმელები: ბექა ქავთარაძე („რუსთავი“), ნუგზარ სპანდერაშვილი („დილა“ გორი), ირაკლი ბუღრიძე („ბეერსხოტი“ ანტვერპენი, ბელგია), [[ხვიჩა კვარაცხელია]] („რუბინი“ ყაზანი, რუსეთი).</ref><ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/2978-21-clamdelebi-slovaketshi-chavidnen 21-წლამდელები სლოვაკეთში ჩავიდნენ]. ''nakrebi.ge''</ref> გია ცეცაძე, რომელმაც საქართველოს 21-წლამდე ნაკრების მთავარი მწვრთნელის პოსტი 2019 წლის დეკემბრის ბოლოს დატოვა,<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/2984-sakartvelos-pekhburtis-pederatsiis-gantskhadeba საქართველოს ფეხბურთის ფედერაციის განცხადება]. ''nakrebi.ge''</ref> 2020 წლის იანვრიდან [[ვასილ მაისურაძე]]მ შეცვალა, რომელიც 2011 წლიდან 2020 წლის ჩათვლით საქართველოს სხვადასხვა ასაკობრივი ნაკრების მთავარი მწვრთნელი იყო.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/2987-sakartvelos-21-clamde-nakrebis-mtavar-mcvrtnelad საქართველოს 21-წლამდე ნაკრების მთავარ მწვრთნელად ვასილ მაისურაძე იმუშავებს]. ''nakrebi.ge''</ref> 2020 წლის 4 სექტემბერს საქართველოს 21-წლამდე ნაკრებმა ევრო 2021-ის საკვალიფიკაციო ეტაპის მეექვსე მატჩი საფრანგეთის წინააღმდეგ ჩაატარა. გორის თენგიზ ბურჯანაძის სახელობის სტადიონზე გამართული შეხვედრა სტუმართა უპირატესობით წარიმართა და მათი გამარჯვებით 2–0 დასრულდა.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/3016-u21-sakartvelo-02-saprangeti U21 | საქართველო 0:2 საფრანგეთი]. ''nakrebi.ge''</ref> იმავე წლის 8 სექტემბერს საქართველოს 21-წლამდე ნაკრებმა ევრო 2021-ის საკვალიფიკაციო ეტაპის მეშვიდე მატჩი სტუმრად ლიხტენშტაინის წინააღმდეგ გამართა. შეხვედრა ქართველი ფეხბურთელების გამარჯვებით, ანგარიშით — 2–0 დასრულდა. ანგარიში მე-20 წუთზე ნუგზარ სპანდერაშვილმა გახსნა. 35-ე წუთზე კი, მეტოქის კარი დავით სამურკასოვმა აიღო და შეხვედრის საბოლოო ანგარიში დააფიქსირა. პირველი ტაიმისთვის კომპენსირებულ დროში მსაჯმა მოედნიდან საქართველოს 21-წლამდე ნაკრების მეკარე [[გიორგი მამარდაშვილი]] გააძევა. ვასილ მაისურაძის გუნდმა უპირატესობის შენარჩუნება შეძლო და სამი ქულა მოიპოვა.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/3018-u21-likhtenshtaini-02-sakartvelo U21 | ლიხტენშტაინი 0:2 საქართველო]. ''nakrebi.ge''</ref> 9 ოქტომბერს საქართველოს 21-წლამდე ნაკრებმა ევრო 2021-ის საკვალიფიკაციო ეტაპის მერვე შეხვედრა გორის თენგიზ ბურჯანაძის სახელობის სტადიონზე გამართა. საქართველოს ახალგაზრდული ნაკრები ჯგუფის ლიდერ შვეიცარიის 21-წლამდე ნაკრებთან 0–3 დამარცხდა. ანგარიში 27-ე წუთზე დან ნდოიემ გახსნა. მეორე ტაიმის დებიუტში ვასილ მაისურაძის გუნდმა მეტოქის კართან რამდენიმე სახიფათო მომენტი შექმნა, თუმცა ქართველმა ფეხბურთელებმა გოლის გატანა ვერ მოახერხეს. 69-ე წუთზე შვეიცარიელებმა 11-მეტრიანი დარტყმით სხვაობა გაზარდეს. საბოლოო ანგარიში 81-ე წუთზე შეცვლაზე შესულმა პეტარ პუსიჩმა დააფიქსირა.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/3020-u21-sakartvelo-03-shveitsaria U21 | ​საქართველო 0:3 შვეიცარია]. ''nakrebi.ge''</ref> 13 ოქტომბერს საქართველოს 21-წლამდე ნაკრებმა ევრო 2021-ის საკვალიფიკაციო ეტაპის მეცხრე შეხვედრა აზერბაიჯანის წინააღმდეგ გამართა. გორის თენგიზ ბურჯანაძეზე გამართული მატჩი ჩვენი გუნდის გამარჯვებით, ანგარიშით — 1–0 დასრულდა. მატჩის ერთადერთი გოლი პირველი ტაიმის მიწურულს გავიდა, 42-ე წუთზე დარცმელია-ლაკვეხელიანის კომბინაცია შედეგიანი დარტყმით გიორგი გულიაშვილმა დაასრულა.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/3021-u21-sakartvelo-10-azerbaijani U21 | საქართველო 1:0 აზერბაიჯანი]. ''nakrebi.ge''</ref> 12 ნოემბერს საქართველოს 21-წლამდე ნაკრებმა ევროპის 2021 წლის ჩემპიონატის შესარჩევი ციკლი გამარჯვებით დაასრულა და მე-2 ჯგუფში მე-3 ადგილი დაიკავა. ვასილ მაისურაძის გუნდმა წლის ბოლო მატჩი თბილისში, სლოვაკეთის 21-წლამდე ნაკრებთან გამართა და დამაჯერებლად გაიმარჯვა. მასპინძლები სწრაფად დაწინაურდნენ. მე-9 წუთზე გიორგი ქოჩორაშვილის აქტიურების შემდეგ, ლუკას ფაბისმა ბურთი საკუთარ კარში ჩაჭრა და ანგარიში გაიხსნა. ამის შემდეგ საქართველოს ახალგაზრდულმა ნაკრებმა უკან დაიხია და მეტოქეს სახიფათო მომენტის შექმნის შესაძლებლობა პრაქტიკულად არ მისცა. 78-ე წუთზე კი შესანიშნავი კომბინაციის შემდეგ, რომელიც მარჯვენა ფლანგიდან სერგო კუხიანიძემ დაიწყო, დარცმელიამ გააგრძელა და ანზორ მექვაბშვილმა უზუსტესი დარტყმით დაასრულა. საქართველოს 21-წლამდე ნაკრებმა 10 თამაშში 15 ქულა დააგროვა (5 მოგება, 5 მარცხი), შვეიცარიასა და საფრანგეთს ჩამორჩა, ხოლო სლოვაკეთს, აზერბაიჯანსა და ლიხტანშტაინს გაასწრო. შესარჩევი ციკლის ბოლო შეხვედრა მასპინძლებმა ასეთი შემადგენლობით ჩაატარეს: მამარდაშვილი, ძოწენიძე (86' ძებნიაური), ბერიაშვილი, ანდრონიკაშვილი (46' ჯინჯოლავა), მალი, დარცმელია, ქოჩორაშვილი (71' კუცია), მექვაბიშვილი, აზაროვი (78' ტაბატაძე), კუხიანიძე (78' სპანდერაშვილი), გულიაშვილი.<ref>Georgia 2–1 Slovakia / [https://www.uefa.com/under21/match/2026610/ Mikheil Meskhi Stadium. 12.11.2020]. ''uefa.com''</ref><ref group="კომ.">2020 წელს საქართველოს 21 წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების ღირსებას იცავდნენ შემდეგი ფეხბურთელები: მეკარეები: ლუკა გუგეშაშვილი („დილა“ გორი), გიორგი მამარდაშვილი („ლოკომოტივი“ თბილისი), ლუკა სანიკიძე („თელავი“ თელავი); მცველები: ლუკა ლაკვეხელიანი („მეზოკოვეშდი“ უნგრეთი), ლუკა ლოჩოშვილი („ვოლფსბერგერი“ ავსტრია), ალექსანდრე ანდრონიკაშვილი („ლოკომოტივი“ თბილისი), ილია ბერიაშვილი („თელავი“ თელავი), ლუკა ქაფიანიძე („ტორპედო“ ქუთაისი), ლუკა ასათიანი („სამგურალი“ წყალტუბო), შალვა ბურჯანაძე („სამგურალი“ წყალტუბო), ჯემალ ჯინჯოლავა („ლოკომოტივი“ თბილისი); ნახევარმცველები: ირაკლი აზაროვი („დინამო“ თბილისი), რატი არდაზიშვილი („რუხი“ ლვოვი), ნიკა გაგნიძე („დილა“ გორი), იური ტაბატაძე („საბურთალო“ თბილისი), რატი მჭედლიშვილი („ლოკომოტივი“ თბილისი), ანზორ მექვაბიშვილი („დინამო“ თბილისი), დავით სამურკასოვი („ლოკომოტივი“ თბილისი), ბექა დარცმელია („ლოკომოტივი“ თბილისი), თორნიკე ძებნიაური („ლოკომოტივი“ თბილისი); თავდამსხმელები: ნუგზარ სპანდერაშვილი („დილა“ გორი), გიორგი გულიაშვილი („საბურთალო“ თბილისი), ირაკლი ბუღრიძე („დინამო“ თბილისი) , სერგო კუხიანიძე („სამგურალი“ წყალტუბო), ბექა ქავთარაძე („საბურთალო“ თბილისი).</ref><ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/3012-vasil-maisuradzem-sakartvelos-21-clamde-nakrebis ვასილ მაისურაძემ საქართველოს 21-წლამდე ნაკრების შემადგენლობა დაასახელა]. ''nakrebi.ge''</ref> ===მეორე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude><!--To include this table in a page, use {{:2021 UEFA European Under-21 Championship qualification Group 2}} -->{{#invoke:Sports table|main|style=WDL |show_matches=yes |source=[https://www.uefa.com/under21/standings/2021/2001101/#grp-2006746 UEFA] |name_FRA={{flagcountry|FRA}} |short_FRA={{დროშანიშანი|FRA}} |name_SVK={{flagcountry|SVK}} |short_SVK={{დროშანიშანი|SVK}} |name_SUI={{flagcountry|SUI}} |short_SUI={{დროშანიშანი|SUI}} |name_GEO={{flagcountry|GEO}} |short_GEO={{დროშანიშანი|GEO}} |name_AZE={{flagcountry|AZE}} |short_AZE={{დროშანიშანი|AZE}} |name_LIE={{flagcountry|LIE}} |short_LIE={{დროშანიშანი|LIE}} <!--UPDATE standings below (including date)--> |update=complete |win_FRA=9 |draw_FRA=0 |loss_FRA=1 |gf_FRA=32|ga_FRA=10 |win_SVK=4 |draw_SVK=0 |loss_SVK=6 |gf_SVK=22|ga_SVK=21 |win_SUI=9 |draw_SUI=0 |loss_SUI=1 |gf_SUI=26|ga_SUI=8 |win_GEO=5 |draw_GEO=0 |loss_GEO=5 |gf_GEO=17|ga_GEO=14 |win_AZE=2 |draw_AZE=0 |loss_AZE=8 |gf_AZE=6 |ga_AZE=18 |win_LIE=1 |draw_LIE=0 |loss_LIE=9 |gf_LIE=3 |ga_LIE=35 <!--UPDATE positions below (check tiebreakers)--> |class_rules=ტაიბრეიკები |team_order=FRA, SUI, GEO, SVK, AZE, LIE <!--UPDATE qualifications below (after 2nd place qualify or cannot qualify to final tournament)--> |res_col_header=Q |result1=FT |result2=FT |col_FT=green1 |text_FT=ფინალური<br />ტურნირი |matches_style=FBR <!--UPDATE results below--> |match_FRA_SVK=[[#FRA v SVK|1–0]] |match_FRA_SUI=[[#FRA v SUI|3–1]] |match_FRA_GEO=[[#FRA v GEO|3–2]] |match_FRA_AZE=[[#FRA v AZE|5–0]] |match_FRA_LIE=[[#FRA v LIE|5–0]] |match_SVK_FRA=[[#SVK v FRA|3–5]] |match_SVK_SUI=[[#SVK v SUI|1–2]] |match_SVK_GEO=[[#SVK v GEO|3–2]] |match_SVK_AZE=[[#SVK v AZE|2–1]] |match_SVK_LIE=[[#SVK v LIE|6–0]] |match_SUI_FRA=[[#SUI v FRA|3–1]] |match_SUI_SVK=[[#SUI v SVK|4–1]] |match_SUI_GEO=[[#SUI v GEO|2–1]] |match_SUI_AZE=[[#SUI v AZE|2–1]] |match_SUI_LIE=[[#SUI v LIE|3–0]] |match_GEO_FRA=[[#GEO v FRA|0–2]] |match_GEO_SVK=[[#GEO v SVK|2–1]] |match_GEO_SUI=[[#GEO v SUI|0–3]] |match_GEO_AZE=[[#GEO v AZE|1–0]] |match_GEO_LIE=[[#GEO v LIE|4–0]] |match_AZE_FRA=[[#AZE v FRA|1–2]] |match_AZE_SVK=[[#AZE v SVK|2–1]] |match_AZE_SUI=[[#AZE v SUI|0–1]] |match_AZE_GEO=[[#AZE v GEO|0–3]] |match_AZE_LIE=[[#AZE v LIE|1–0]] |match_LIE_FRA=[[#LIE v FRA|0–5]] |match_LIE_SVK=[[#LIE v SVK|2–4]] |match_LIE_SUI=[[#LIE v SUI|0–5]] |match_LIE_GEO=[[#LIE v GEO|0–2]] |match_LIE_AZE=[[#LIE v AZE|1–0]] }}</onlyinclude> ==2021–2023== 2023 წლის 26 მარტს საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებმა [[თურქეთი]]ს ქალაქ ბელეკში ლატვიის 21-წლამდე გუნდთან ამხანაგური მატჩი გამართა, რომელიც რამაზ სვანაძის გუნდის გამარჯვებით — 1–0 დასრულდა.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/game/7721-u21 შემადგენლობა და მატჩის ოქმი]. ''nakrebi.ge''</ref> შეხვედრაში გამარჯვების გოლი, პირველი ტაიმის 21-ე წუთზე, გუნდის კაპიტანმა — გიორგი გულიაშვილმა გაიტნა, რომელმაც ქართველ ფეხბურთელთა საგრძნობი უპირატესობა გატანილ გოლში გარდასახა.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/7764-u21-latvia-01-sakartvelo U21 | ლატვია 0:1 საქართველო]. ''nakrebi.ge''</ref> ==უახლესი მატჩები== ===2023=== {{მატჩის შედეგები |format = 1 |round = უეფას ევრო U21 |date = {{Start date|2023|7|1|df=y}} |time = 20:00 |team1 = [[საქართველო]] {{Flagicon|GEO}} |score = 0–0 |aet = yes |team2 = {{Flagicon|ISR}} [[ისრაელი]] |report = [https://www.uefa.com/under21/match/2036146/ ანგარიში] |goals1 = |goals2 = |stadium = [[ბორის პაიჭაძის ეროვნული სტადიონი|დინამო არენა]] |location = [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance = 44 338 |referee = ესპენ ესკასი (ნორვეგია) |penalties1 = [[ირაკლი აზაროვი|აზაროვი]] {{pengoal}}<br />[[ზურიკო დავითაშვილი|დავითაშვილი]] {{pengoal}}<br />[[გიორგი გაგუა|გაგუა]] {{penmiss}}<br />[[გიორგი მოისწრაფიშვილი|მოისწრაფიშვილი]] {{pengoal}}<br />[[საბა ხვადაგიანი|ხვადაგიანი]] {{penmiss}} |penaltyscore = 3–4 |penalties2 = {{pengoal}} კოენი<br />{{pengoal}} განდელმანი<br />{{pengoal}} ხალაილი<br />{{pengoal}} გლუხი |result = L }} {{მატჩის შედეგები |format = 1 |round = უეფას ევრო U21 |date = {{Start date|2023|06|27|df=y}} |time = 20:00 |team1 = [[ნიდერლანდები]] {{Flagicon|NED}} |score = 1–1 |team2 = {{Flagicon|GEO}} [[საქართველო]] |report = [https://www.uefa.com/under21/match/2036138/ ანგარიში] |goals1 = კენეთ ტეილორი {{გოლი|45+6}} |goals2 = [[ზურიკო დავითაშვილი|დავითაშვილი]] {{გოლი|42}} |stadium = [[ბორის პაიჭაძის ეროვნული სტადიონი|დინამო არენა]] |location = [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance = 43 004 |result = ფრე |referee = რადე ობრენოვიჩი (სლოვენია) }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |round = უეფას ევრო U21 |date = {{Start date|2023|06|24|df=y}} |time = 20:00 |team1 = საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score = 2–2 |team2 = {{Flagicon|BEL}} [[ბელგია]] |report = [https://www.uefa.com/under21/match/2036130/ ანგარიში] |goals1 = [[გიორგი წიტაიშვილი|წიტაიშვილი]] {{გოლი|51}} <br /> [[გიორგი გულიაშვილი|გულიაშვილი]] {{გოლი|87}} |goals2 = მაქსიმ დე კუიპერი {{გოლი|15}} <br /> ლარჟი რამაზანი {{გოლი|38}} |stadium = [[ბორის პაიჭაძის ეროვნული სტადიონი|დინამო არენა]] |location = [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance = 41 886 |result = D |referee = დუიე სტრუკანი (ხორვატია) }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |round = უეფას ევრო U21 |date = {{Start date|2023|06|21|df=y}} |time = 20:00 |team1 = საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score = 2–0 |team2 = {{Flagicon|POR}} [[პორტუგალია]] |report = [https://www.uefa.com/under21/match/2036128/ ანგარიში] |goals1 = [[გიორგი გაგუა|გაგუა]] {{გოლი|37}} <br /> [[საბა საზონოვი|საზონოვი]] {{გოლი|45+1}} |goals2 = |stadium = [[ბორის პაიჭაძის ეროვნული სტადიონი|დინამო არენა]] |location = [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance = 24 447 |referee = ესპენ ესკასი (ნორვეგია) |result=W }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2023|6|15|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1=საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score=2–0 |report= |team2={{Flagicon|CYP}} [[კვიპროსი]] |goals1= [[გიორგი წიტაიშვილი|წიტაიშვილი]] {{გოლი|3}} <br /> [[საბა ხვადაგიანი|ხვადაგიანი]] {{გოლი|51}} |goals2= |stadium=[[მიხეილ მესხის სტადიონი]] |location = [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance= |result=W }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2023|3|26|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1= [[ლატვია]] {{Flagicon|LAT}} |score=0–1 |report= |team2={{Flagicon|GEO}} საქართველო |goals1= |goals2= [[გიორგი გულიაშვილი|გულიაშვილი]] {{გოლი|21}} |stadium= |location=[[ბელეკი]], [[თურქეთი]] |attendance= |result=W }} ===2022=== {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2022|11|21|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1=საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score=1–1 |report= |team2={{Flagicon|UKR}} [[უკრაინა]] |goals1= [[საბა ხვადაგიანი|ხვადაგიანი]] {{გოლი|70}} |goals2= ოლექსი კაშჩუკი {{გოლი|63}} |stadium=[[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი]] |location= [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance= |result=D }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2022|11|16|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1= საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score=1–2 |report= |team2={{Flagicon|ISR}} [[ისრაელი]] |goals1= [[ნიკა ხორხელი|ნ. ხორხელი]] {{გოლი|84}} |goals2= ლემკინი {{გოლი|49}} <br /> ქანაანი {{გოლი|56}} |stadium=[[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი]] |location= [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance= |result=L }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2022|09|27|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1= [[თურქეთი]] {{Flagicon|TUR}} |score=1–0 |report= |team2={{Flagicon|GEO}} საქართველო |goals1= ომერ ფარუკ ბეიაზი {{გოლი|41|პენ.}} |goals2= |stadium=[[რეჯეფ თაიფ ერდოღანის სტადიონი]] |location=[[სტამბოლი]], [[თურქეთი]] |attendance= |result=L }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2022|09|24|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1= [[პორტუგალია]] {{Flagicon|POR}} |score=4–1 |report= |team2={{Flagicon|GEO}} საქართველო |goals1= პაულუ ბერნარდუ {{გოლი|15}} <br /> სამუ კოშტა {{გოლი|22}} <br /> ენრიკე არაუჟუ {{გოლი|62}} <br /> აფონსუ სოუზა {{გოლი|76}} |goals2= [[გიორგი მოისწრაფიშვილი|მოისწრაფიშვილი]] {{გოლი|53}} |stadium=ხოსე დოს სანტოს პინტოს მუნიციპალური სტადიონი |location=[[კოვილიანი]], [[პორტუგალია]] |attendance= |result=L }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2022|06|03|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1=საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score=2–0 |report= |team2= {{Flagicon|GEO}} [[რუმინეთი]] |goals1= [[ცოტნე კაპანაძე|კაპანაძე]] {{გოლი|68||74}} |goals2= |stadium=[[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი]] |location= [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance= |result=W }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2022|03|29|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1=საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score=4–1 |report= |team2={{Flagicon|EST}} [[ესტონეთი]] |goals1= [[გიორგი მოისწრაფიშვილი|მოისწრაფიშვილი]] {{გოლი|34||54}} <br /> [[ბექა დარცმელია|დარცმელია]] {{გოლი|90+2}} <br /> [[შოთა შეყილაძე|შეყილაძე]] {{გოლი|90+6}} |goals2= ტამი {{გოლი|75}} |stadium=[[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი]] |location= [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance= |result=W }} ===2021=== {{მატჩის შედეგები |format = 1 |date = {{Start date|2021|11|16|df=y}} |round = ამხანაგური |time = |team1 = საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score = 3–2 |report = |team2 = {{Flagicon|ENG}} [[ინგლისი]] |goals1 = [[გიორგი გულიაშვილი|გულიაშვილი]] {{გოლი|24||47}} <br /> [[გიორგი გოჩოლეიშვილი|გოჩოლეიშვილი]] {{გოლი|65}} |goals2 = კლინტონ მოლა {{გოლი|81}} <br /> მარკ გეჰი {{გოლი|90+4}} |stadium = [[აჭარაბეთ არენა]] |location = [[ბათუმი]], [[საქართველო]] |attendance = |result = W }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2021|09|07|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1= {{Flagicon|ROU}} რუმინეთი |score=1–1 |report= |team2= {{Flagicon|GEO}} საქართველო |goals1= იანის სტოიკა {{გოლი|16}} |goals2= [[გიორგი გულიაშვილი|გულიაშვილი]] {{გოლი|73}} |stadium= ანგელ იორდენესკუს სტადიონი |location= ვოლუნტარი, რუმინეთი |attendance= |result=D }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2021|03|29|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1= საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score=4–1 |report= |team2= {{Flagicon|BLR}} [[ბელარუსი]] |goals1= <br /> [[გიორგი გულიაშვილი|გულიაშვილი]] {{გოლი|5||60}} <br /> [[გიორგი იაკობიძე|იაკობიძე]] {{გოლი|53}} <br /> [[შოთა შეყილაძე|შეყილაძე]] {{გოლი|84}} |goals2= ნიკიტა სუპრანოვიჩი {{გოლი|13}} |stadium=[[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი]] |location= [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance= |result=W }} [https://www.flashscore.com/team/georgia/QHv6ApOD/results/ წყარო] ==უეფას ევროპის 21-წლამდელთა ჩემპიონატი== {| class="wikitable" style="text-align: center;" !colspan=9|უეფას ევროპის 21-წლამდელთა ჩემპიონატი |- !წელი !რაუნდი !{{Tooltip|თ|ჩატარებული თამაშები}} !{{Tooltip|მ|მოგება}} !{{Tooltip|ფ|ფრე}} !{{Tooltip|წ|წაგება}} !{{Tooltip|გბ|გატანილი ბურთები}} !{{Tooltip|მბ|მიღებული ბურთები}} |- |1960–1994 |colspan=8|{{flagicon|URS}} სსრ კავშირის სახელით |- |{{flagicon|Spain}} 1996 |colspan=7 rowspan=15|''ვერ გავიდა'' |- |{{flagicon|France}} 1994 |- |{{flagicon|Romania}} 1998 |- |{{flagicon|Slovakia}} 2000 |- |{{flagicon|Switzerland}} 2002 |- |{{flagicon|Germany}} 2004 |- |{{flagicon|Portugal}} 2006 |- |{{flagicon|Netherlands}} 2007 |- |{{flagicon|Sweden}} 2009 |- |{{flagicon|Denmark}} 2011 |- |{{flagicon|Israel}} 2013 |- |{{flagicon|Czech Republic}} 2015 |- |{{flagicon|Poland}} 2017 |- |{{flagicon|Italy}} {{flagicon|San Marino}} 2019 |- |{{flagicon|Hungary}} {{flagicon|Slovenia}} 2021 |- |style="border: 3px solid red"|{{flagicon|Romania}} {{flagicon|Georgia}} 2023 |colspan=7 rowspan=1|''მასპინძლის კვალიფიკაცია'' |- |'''ჯამში''' |'''1/4 ფინალი''' |'''4''' |'''1''' |'''3''' |'''0''' |'''5''' |'''3''' |} ==მიმდინარე შემადგენლობა== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size:90%" |- !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=30 | № !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | მოთამაშე !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | დაბადების თარიღი !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | მატჩი !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | გოლი !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=220 | კლუბი |- !colspan=6 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| მეკარეები |- |- bgcolor=#EFEFEF | 23 | [[ლუკა კუტალაძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|4|27|df=y}} | 5 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 1 | [[გიორგი მამარდაშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2000|9|29|df=y}} | 6 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|ესპანეთი}} [[ვალენსია (საფეხბურთო კლუბი)|ვალენსია]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 12 | [[ნოდარ ყალიჩავა]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2000|11|24|df=y}} | 0 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[სამგურალი წყალტუბო (საფეხბურთო კლუბი)|სამგურალი]] |- !colspan=7 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| მცველები |- |- bgcolor=#EFEFEF | 2 | [[ცოტნე კაპანაძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|8|30|df=y}} | 9 | 2 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[საბურთალო (საფეხბურთო კლუბი)|საბურთალო]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 4 | [[ალექსანდრე კალანდაძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|5|9|df=y}} | 10 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 3 | [[ივა გელაშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|4|8|df=y}} | 8 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[საბურთალო (საფეხბურთო კლუბი)|საბურთალო]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 5 | [[საბა ხვადაგიანი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2003|1|30|df=y}} | 7 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 13 | [[გიორგი გოჩოლეიშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|2|14|df=y}} | 10 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|უკრაინა}} [[შახტარი დონეცკი (საფეხბურთო კლუბი)|შახტარი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 15 | [[საბა საზონოვი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2002|2|1|df=y}} | 5 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|რუსეთი}} [[დინამო მოსკოვი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო მოსკოვი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 16 | [[ირაკლი აზაროვი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2002|2|21|df=y}} | 10 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|სერბეთი}} [[ცრვენა ზვეზდა (საფეხბურთო კლუბი)|ცრვენა ზვეზდა]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 20 | [[ჯემალ-გიორგი ჯინჯოლავა]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2000|6|28|df=y}} | 8 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[საბურთალო (საფეხბურთო კლუბი)|საბურთალო]] |- !colspan=7 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| ნახევარმცველები |- |- bgcolor=#EFEFEF | 6 | [[ლუკა გაგნიძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2003|2|28|df=y}} | 6 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|რუსეთი}} [[დინამო მოსკოვი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო მოსკოვი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 8 | [[ანზორ მექვაბიშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|6|5|df=y}} | 12 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 10 | [[გიორგი მოისწრაფიშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|9|29|df=y}} | 10 | 3 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 14 | [[გაბრიელ სიგუა]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2005|6|30|df=y}} | 2 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 20 | [[ნიკა გაგნიძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|3|20|df=y}} | 11 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დილა გორი (საფეხბურთო კლუბი)|დილა გორი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 18 | [[ოთარ მამაგეიშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2003|1|15|df=y}} | 3 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[საბურთალო (საფეხბურთო კლუბი)|საბურთალო]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 21 | [[ნოდარ ლომინაძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2002|4|4|df=y}} | 4 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[სამგურალი წყალტუბო (საფეხბურთო კლუბი)|სამგურალი]] |- !colspan=7 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| თავდამსხმელები |- |- bgcolor=#EFEFEF | 7 | [[ზურიკო დავითაშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|2|15|df=y}} | 6 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საფრანგეთი}} [[ბორდო (საფეხბურთო კლუბი)|ბორდო]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 9 | [[გიორგი გულიაშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|9|5|df=y}} | 20 | 8 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|ბოსნია და ჰერცეგოვინა}} სარაევო |- |- bgcolor=#EFEFEF | 11 | [[გიორგი გაგუა]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|10|10|df=y}} | 12 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|ესპანეთი}} რეალ უნიონი |- |- bgcolor=#EFEFEF | 17 | [[ნიკა ხორხელი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|9|9|df=y}} | 5 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[სამგურალი წყალტუბო (საფეხბურთო კლუბი)|სამგურალი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 19 | [[გიორგი წიტაიშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2000|11|18|df=y}} | 3 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|პოლონეთი}} [[ლეხი (საფეხბურთო კლუბი)|ლეხი პოზნანი]] |} ==ბოლო დროს გამოძახებულნი== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size:90%" |- !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=30 | № !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | მოთამაშე !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | დაბადების თარიღი !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | მატჩი !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | გოლი !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=220 | კლუბი |- !colspan=6 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| მეკარეები |- |- bgcolor=#EFEFEF | | [[ლევან თანდილაშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2003|2|27|df=y}} | 0 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[თელავი (საფეხბურთო კლუბი)|თელავი]] |- !colspan=6 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| მცველები |- |- bgcolor=#EFEFEF | | [[გიორგი მაისურაძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2002|1|31|df=y}} | 2 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- !colspan=6 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| ნახევარმცველები |- |- bgcolor=#EFEFEF | | [[ივანე ფოცხვერია]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2002|7|24|df=y}} | 0 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[კოლხეთი-1913 ფოთი (საფეხბურთო კლუბი)|კოლხეთი ფოთი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | | [[გიორგი ლომთაძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|10|30|df=y}} | 2 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[გაგრა (საფეხბურთო კლუბი)|გაგრა]] |} ==სტატისტიკა (მხოლოდ ოფიციალურები)== {|class="wikitable sortable" style="text-align:center" |- !მეტოქე !მოგება !ფრე !წაგება |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|აზერბაიჯანი}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ალბანეთი}} |3 |1 |2 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ბელგია}} | |1 | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ბულგარეთი}} | | |2 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|გერმანია}} | | |2 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|გიბრალტარი}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|დანია}} | |1 |3 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|ესპანეთი}} | | |6 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ესტონეთი}} |5 | |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|თურქეთი}} |2 |1 |1 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ინგლისი}} | |1 |1 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ირლანდია}} | |4 | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ისრაელი}} | |1 |1 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|იტალია}} |1 | |3 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ლატვია}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|ლიტვა}} |2 |1 |2 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ლიხტენშტაინი}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|ლუქსემბურგი}} |1 | |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|მაკედონია}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|მალტა}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|მოლდოვა}} |3 |1 |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|ნიდერლანდები}} |1 |1 |2 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|ნორვეგია}} | |1 |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|პოლონეთი}} |2 |1 |3 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|პორტუგალია}} |1 | |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|რუმინეთი}} | | |2 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|რუსეთი}} |1 | |3 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|საბერძნეთი}} | |2 |2 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|სან-მარინო}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|საფრანგეთი}} | | |3 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|სერბეთი}} | | |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|სლოვაკეთი}} |1 | |3 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|სლოვენია}} | |2 | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|სომხეთი}} |1 | |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|უელსი}} | | |2 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|უკრაინა}} | | |2 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|უნგრეთი}} | | |2 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ფარერის კუნძულები}} |1 | |1 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ფინეთი}} |1 |1 | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ყაზახეთი}} |2 | |2 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|შვედეთი}} | |1 |2 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|შვეიცარია}} | |1 |7 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|შოტლანდია}} |1 |1 | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ხორვატია}} |2 |2 |2 |- |- class="sortbot ! 44 ქვეყანა ||45||25||68 |} ==მწვრთნელები== {{div col|colwidth=22em}} * {{flagicon|Georgia}} [[ვლადიმერ გუცაევი]] (1997–1998) * {{flagicon|Georgia}} [[გიგლა იმნაძე]] (1998–1999) * {{flagicon|Georgia}} [[მურთაზ ხურცილავა]] (1999–2001) * {{flagicon|Georgia}} [[ვახტანგ კოპალეიშვილი]] (2001–2003) * {{flagicon|Georgia}} [[რევაზ არველაძე]] (2003–2004) * {{flagicon|Georgia}} [[გოჩა ტყებუჩავა]] (2004–2005) * {{flagicon|Georgia}} [[კობა ჟორჟიკაშვილი]] (2005–2006) * {{flagicon|Germany}} [[რალფ მინგე]] (2006–2007) * {{flagicon|Croatia}} [[პეტარ სეგრტი]] (2007–2009) * {{flagicon|Georgia}} [[კახა ცხადაძე]] (2009) * {{flagicon|Georgia}} [[ოთარ გაბელია]] (2009–2011) * {{flagicon|Georgia}} [[სოსო ჭედია]] (2011–2012) * {{flagicon|Georgia}} [[ალექსანდრე ჩივაძე]] (2012–2016) * {{flagicon|Georgia}} [[გია გეგუჩაძე]] (2016–2017) * {{flagicon|Georgia}} [[გია ცეცაძე]] (2017–2019) * {{flagicon|Georgia}} [[ვასილ მაისურაძე]] (2020) * {{flagicon|Georgia}} [[რამაზ სვანაძე]] (2021–) {{div col end}} ===საუკეთესო ბომბარდირები=== {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !width=50px|№ !width=150px|მოთამაშე !width=100px|წლები !width=100px|გოლები (მატჩები) |- |1 |style="text-align:left;"|[[ბექა გოცირიძე]] |2005–2008 |9 (19) |- |2 |style="text-align:left;"|'''[[გიორგი გულიაშვილი]]''' |2020– |8 (20) |- |3 |style="text-align:left;"|[[მიხეილ აშვეთია]] |1997–1999 |7 (14) |- |4 |style="text-align:left;"|[[ნიკა კაჭარავა]] |2013–2016 |6 (10) |- | rowspan="3" style="text-align:center;"|5 |style="text-align:left;"|[[რატი ალექსიძე]] |1997–1999 |4 (14) |- |style="text-align:left;"|[[ვლადიმერ ახალაია]] |2002–2003 |4 (13) |- |style="text-align:left;"|[[ბექა მიქელთაძე]] |2017–2018 |4 (13) |} ==იხილეთ აგრეთვე== [[საქართველოს 20 წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები]] == პერიოდიკა == {{Refbegin}} * {{სტატია |ავტორი = კვარაცხელია, მამუკა. |სათაური = ჩივაძემ ხელები დაიკაპიწა |ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/359943/1/Sarbieli_1994_N54.pdf |გამოცემა = „[[სარბიელი]]“ |წელი = 11 ოქტომბერი, 1994 |ნომერი = 54 (129) |გვერდები = 1 }} * {{სტატია |ავტორი = |სათაური = საქართველო – უელსი |ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/359951/1/Sarbieli_1994_N61.pdf |გამოცემა = „[[სარბიელი]]“ |წელი = 15 ნოემბერი, 1994 |ნომერი = 61 (136) |გვერდები = 1 }} * {{სტატია |ავტორი = კვარაცხელია, მამუკა. |სათაური = სწავლა, სწავლა და სწავლა |ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/360160/1/Sarbieli_1995_N13.pdf |გამოცემა = „[[სარბიელი]]“ |წელი = 31 მარტი, 1994 |ნომერი = 13 (151) |გვერდები = 4 }} * {{სტატია |ავტორი = ჭიპაშვილი, ჯემალ. |სათაური = საქართველო – გერმანია. მოქმედება პირველი |ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/253791/1/Lelo_1995_N11.pdf |გამოცემა = [[ლელო (გაზეთი)|„ლელო“]] |წელი = 1–8 აპრილი, 1994 |ნომერი = 11 (10922) |გვერდები = 1 }} {{Refend}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://nakrebi.ge/ka/team/u21/squad საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა მიმდინარე შემადგენლობა] — საქართველოს ფეხბურთის ფედერაცია * [https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/21/ Georgia U21 » Historical results] — WorldFootball.net * [http://lelo.ge/tags/საქართველოს%20ახალგაზრდული%20ნაკრები საქართველოს ახალგაზრდული ნაკრები] — Lelo.ge {| width="600" style="background: #f9f9f9; border: 2px #aaa solid; border-collapse: collapse; border-color: white; color:black; font-size: 85%;" border="1" cellspacing="0" |- bgcolor="#c2d2e5" ! scope=col | ლელო |- ! scope=row |[https://www.nplg.gov.ge/opentext/index.php?m=18&y=2010&art=13531 01.06.2010] |} ==კომენტარები== {{Reflist|group=კომ.}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სპორტის ეროვნული ნაკრებები საქართველოში}} {{ფეხბურთი საქართველოში}} [[კატეგორია:საქართველოს ფეხბურთი]] [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები]] niutc23zit6gpljzmu2a6jfwovzvn7d 4815984 4815982 2025-06-17T17:42:30Z 87.253.51.172 /* უეფას ევროპის 21-წლამდელთა ჩემპიონატი */ 4815984 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები | სახელი = საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები | ემბლემა = | ემბლემის ზომა = | ფიფა-ს ტრიგრამა = GEO | მეტსახელი = ჯვაროსნები | ასოციაცია = [[საქართველოს ფეხბურთის ფედერაცია]] | კონფედერაცია = [[უეფა]] | მწვრთვნელი = {{Flagicon|Georgia}} [[რამაზ სვანაძე]]<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/4300-ramaz-svanadze-21-clamde-nakrebs 21-წლამდე ნაკრებს რამაზ სვანაძე გაწვრთნის]. ''nakrebi.ge''</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=dLOZz_qyVgA რამაზ სვანაძე | უეფას ვებ-გვერდის ინტერვიუ 21-წლამდე ნაკრების მთავარ მწვრთნელთან]</ref> | დამხმარე მწვრთვნელი = {{Flagicon|Georgia}} [[ზაურ სვანაძე]] | კაპიტანი = [[ანზორ მექვაბიშვილი]] | ვიცე-კაპიტანი = | ყველაზე მეტი კეპი = [[ნიკა კვეკვესკირი]] (20)<br /> [[გიორგი გულიაშვილი]] (20) | ბომბარდირი = [[ბექა გოცირიძე]] (9)<br /> [[გიორგი გულიაშვილი]] (9) | ფიფას რეიტინგი = 111 | ფიფაში ყველაზე მაღალი რეიტინგი = 42(1998) | ფიფაში ყველაზე დაბალი რეიტინგი = 156(1994) | pattern_la1 = _geo22h | pattern_b1 = _geo22h | pattern_ra1 = _geo22h | pattern_sh1 = _geo22h | pattern_so1 = _1redstripes | leftarm1 = FF0000 | body1 = FF0000 | rightarm1 = FF0000 | shorts1 = FF0000 | socks1 = FFFFFF | pattern_la2 = _geo22t | pattern_b2 = _geo22t | pattern_ra2 = _geo22t | pattern_sh2 = _geo22t | pattern_so2 = _1redstripes | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = 000000 | პირველი თამაში = [[ფაილი:Flag of Georgia (1990-2004).svg|20px|]] საქართველო 3–0 [[მოლდოვის 21 წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები|მოლდოვა]] {{Flagicon|Moldova}}<br/>([[თბილისი]]; [[27 მაისი]], [[1994]]) | უდიდესი გამარჯვება = {{Flagicon|Georgia}} საქართველო 7–1 [[მალაიზიის 21 წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები|მალაიზია]] {{Flagicon|Malaysia}}<br/>([[ვენა]]; [[26 მარტი]], [[2013]]) | უდიდესი დამარცხება = {{Flagicon|Ukraine}} [[უკრაინის 21 წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები|უკრაინა]] 6–0 საქართველო {{Flagicon|Georgia}}<br/>([[ჩერნოვოგრადი ]], [[უკრაინა]]; [[12 ოქტომბერი]], [[2004]]) | ევროპის ჩემპიონატზე გამოჩენა = 1994 | ევროპის ჩემპიონატი პირველად = | საუკეთესო ევროპის ჩემპიონატი = ევრო-98 (მეორე ადგილი საკვალიფიკაციო ჯგუფში) | რეგიონული სახელი = | რეგიონულ თასზე გამოჩენა = | რეგიონული თასი პირველად = | საუკეთესო რეგიონული თასი = }} '''საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები''' — 21-წლამდე ფეხბურთელთა საქართველოს ეროვნული ნაკრები, რომელიც წარმოადგენს [[საქართველო]]ს ახალგაზრდულ საფეხბურთო ტურნირებსა და სხვა საერთაშორისო შეხვედრებზე. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებს ადმინისტრირებას უწევს [[საქართველოს ფეხბურთის ფედერაცია]]. საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ საქართველოს ახალგაზრდულმა გუნდმა პირველი ოფიციალური მატჩი მოლდოვასთან 1994 წელს გამართა. მანამდე ქართველი ფეხბურთელები საბჭოთა კავშირის იუნიორთა გუნდის შემადგენლობაში ასპარეზობდნენ. ==1994–1996== 1996 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ეტაპი 1994 წელს დაიწყო და დასრულდა 1996 წლის დასაწყისში. დასკვნითი ტურნირი ჩატარდა 1996 წელს ესპანეთში. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეშვიდე ჯგუფში გერმანიის, ბულგარეთის, უელსისა და მოლდოვის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. საერთო ჯამში ჩატარებული რვა შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა მხოლოდ ერთი მატჩი მოიგეს მოლდოველებთან, დანარჩენი შვიდი შეხვედრა კი დათმეს და ჯგუფში ბოლო, მეხუთე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-1994-1995-gruppe-7/0/ U21 EURO Qualifiers 1994/1995 » Group 7]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეშვიდე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- style="background:#ccf;" |align=left|'''{{flagcountry|GER}}''' |8||6||1||1||22||5||+17||'''19''' |- |align=left|{{flagcountry|BUL}} |8||5||2||1||11||10||+1||'''17''' |- |align=left|{{flagcountry|WAL}} |8||3||1||4||11||13||−2||'''10''' |- |align=left|{{flagcountry|MDA}} |8||2||2||4||5||11||−6||'''8''' |- |align=left|{{flagcountry|GEO|1990}} |8||1||0||7||7||17||−10||'''3''' |} {|width=100% |valign="middle" align=left width=50%| * საქართველო 3–0 მოლდოვა<ref group="კომ.">საქართველო: დავით ჯანელიძე ([[მრეტები თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„მრეტები“]]), რომეო გოგიტაძე („სამტრედია“), ალექსანდრე ბურნაძე („მეტალურგი“), ზვიად პაპიძე („ანცი“), მამუკა ბუცურეიშვილი („გურია“), გიორგი კიკნაძე ([[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„დინამო“ თბილისი]]), გიორგი ღუდუშაური ([[კახეთი თელავი (საფეხბურთო კლუბი)|„კახეთი“ თელავი]]), [[ამირან მუჯირი]] ([[დინამო ბათუმი (საფეხბურთო კლუბი)|„დინამო“ ბათუმი]]), დავით ჭიჭვეიშვილი („ანცი“), ''მამია ჯიქია ([[შევარდენი-1906 თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„შევარდენი-1906“ თბილისი]])'', გიორგი ანჩაბაძე ([[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„დინამო“ თბილისი]]), ხვიჩა შუბითიძე ([[შევარდენი-1906 თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„შევარდენი-1906“ თბილისი]]), ''ალექსანდრე რეხვიაშვილი („გურია“)''.</ref><ref>''ჭიპაშვილი, ჯემალ''. [https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/253277/1/Lelo_1994_N30.pdf საქართველო – მოლდოვა] // [[ლელო (გაზეთი)|„ლელო“]], 9–15 სექტემბერი, 1994, № 30 (10898), გვ. 1.</ref><ref name="Georgia U21-1994">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/1994/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 1994]. ''worldfootball.net''</ref> * ბულგარეთი 1–0 საქართველო<ref name="Georgia U21-1994" /> * საქართველო 1–2 უელსი<ref name="Georgia U21-1994" /> * საქართველო 0–2 გერმანია |valign="middle" align=left width=50%| * უელსი 5–1 საქართველო * გერმანია 3–0 საქართველო * საქართველო 1–2 ბულგარეთი * მოლდოვა 2–1 საქართველო |} ==1996–1998== 1998 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ეტაპი 1996 წლის მარტში დაიწყო და დასრულდა 1997 წლის ოქტომბერში. ფინალური ტურნირი 1998 წელს რუმინეთში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეორე ჯგუფში ინგლისის, იტალიის, პოლონეთისა და მოლდოვის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 1996 წლის 9 ოქტომბერს იტალიის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად გაიმართა და მასპინძელთა გამარჯვებით 6–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა კი 1997 წლის 10 ოქტომბერს პოლონეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ შინ შედგა და ამჯერადაც მასპინძელთა გამარჯვებით 5–1 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული რვა შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა სამი მატჩი მოიგეს, ორი დათმეს, სამიც ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მეორე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-1996-1997-gruppe-2/0/ U21 EURO Qualifiers 1996/1997 » Group 2]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეორე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- style="background:#ccf;" |align=left|'''{{flagcountry|ENG}}''' |8||5||3||0||7||1||+6||'''18''' |- |align=left|{{flagcountry|GEO|1990}} |8||3||3||2||10||10||0||'''12''' |- |align=left|{{flagcountry|ITA}} |8||3||2||3||17||6||+11||'''11''' |- |align=left|{{flagcountry|POL}} |8||1||5||2||10||15||−5||'''8''' |- |align=left|{{flagcountry|MDA}} |8||1||1||6||5||17||−12||'''4''' |} {|width=100% |valign="middle" align=left width=50%| * იტალია 6–0 საქართველო<ref name="Georgia U21-1996">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/1996/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 1996]. ''worldfootball.net''</ref> * საქართველო 0–1 ინგლისი<ref name="Georgia U21-1996" /> * ინგლისი 0–0 საქართველო<ref name="Georgia U21-1997">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/1997/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 1997]. ''worldfootball.net''</ref> * საქართველო 1–0 მოლდოვა<ref name="Georgia U21-1997" /> |valign="middle" align=left width=50%| * პოლონეთი 2–2 საქართველო<ref name="Georgia U21-1997" /> * საქართველო 2–0 იტალია<ref name="Georgia U21-1997" /> * მოლდოვა 0–0 საქართველო<ref name="Georgia U21-1997" /> * საქართველო 5–1 პოლონეთი<ref name="Georgia U21-1997" /> |} ==1998–2000== 2000 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ეტაპი 1998 წლის სექტემბერში დაიწყო და დასრულდა 1999 წლის ოქტომბერში. ფინალური ტურნირი 2000 წელს სლოვაკეთში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეორე ჯგუფში საბერძნეთის, ნორვეგიის, ლატვიის, სლოვენიისა და ალბანეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 1998 წლის 4 სექტემბერს ალბანეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ შინ შედგა და სტუმართა გამარჯვებით 1–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრაც ალბანეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად, 1999 წლის 8 ოქტომბერს გაიმართა და ამჯერად ფრედ 0–0 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული ათი შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა ორი მატჩი მოიგეს, სამი დათმეს, ხუთიც ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მესამე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2000-2001-gruppe-2/0/ U21 EURO Qualifiers 1998/1999 » Group 2]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეორე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- style="background:#cfc;" |align=left|{{flagcountry|GRE}} |10||7||2||1||32||10||+22||'''23''' |- style="background:#cfc;" |align=left| {{flagcountry|NOR}} |10||7||1||2||21||8||+13||'''22''' |- |align=left| {{flagcountry|GEO|1990}} |10||2||5||3||11||13||–2||'''11''' |- |align=left|{{flagcountry|LVA}} |10||2||3||5||8||19||–11||'''9''' |- |align=left|{{flagcountry|SVN}} |10||1||5||4||10||19||–9||'''8''' |- |align=left|{{flagcountry|ALB}} |10||1||4||5||8||21||–13||'''7''' |} {|width=90% |valign="middle" align=left width=33%| * საქართველო 0–1 ალბანეთი<ref name="Georgia U21-1998">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/1998/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 1998]. ''worldfootball.net''</ref> * ლატვია 1–2 საქართველო<ref name="Georgia U21-1998" /> * საბერძნეთი 3–2 საქართველო<ref name="Georgia U21-1998" /> * საქართველო 0–0 სლოვენია<ref name="Georgia U21-1999">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/1999/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 1999]. ''worldfootball.net''</ref> * საქართველო 0–3 ნორვეგია<ref name="Georgia U21-1999" /> |valign="middle" align="left" width="33%"| * ნორვეგია 0–0 საქართველო<ref name="Georgia U21-1999" /> * საქართველო 1–1 საბერძნეთი<ref name="Georgia U21-1999" /> * სლოვენია 2–2 საქართველო<ref name="Georgia U21-1999" /> * საქართველო 4–2 ლატვია<ref name="Georgia U21-1999" /> * ალბანეთი 0–0 საქართველო<ref name="Georgia U21-1999" /> |} ==2000–2002== 2002 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ეტაპი 2000 წლის სექტემბერში დაიწყო და დასრულდა 2001 წლის ოქტომბერში. ფინალური ტურნირი 2002 წელს შვეიცარიაში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მერვე ჯგუფში იტალიის, რუმინეთის, უნგრეთისა და ლიეტუვის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2000 წლის 6 სექტემბერს ლიეტუვის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად შედგა და მასპინძელთა გამარჯვებით 2–1 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა რუმინეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ ასევე სტუმრად, 2001 წლის 5 ოქტომბერს გაიმართა და ამჯერადაც მასპინძელთა გამარჯვებით 2–1 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული რვა შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა მხოლოდ ერთი მატჩი მოიგეს, დანარჩენი შვიდი დათმეს და ჯგუფში ბოლო ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2000-2001-gruppe-8_2/0/ U21 EURO Qualifiers 2000/2001 » Group 8]. ''worldfootball.net''</ref> ===მერვე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- style="background:#cfc;" |align=left|{{flagcountry|ITA}} |8||6||1||1||14||5||+9||'''19''' |- style="background:#cfc;" |align=left|{{flagcountry|ROU}} |8||5||1||2||13||5||+8||'''16''' |- |align=left|{{flagcountry|HUN}} |8||5||0||3||12||9||+3||'''15''' |- |align=left|{{flagcountry|LTU|1988}} |8||2||0||6||5||17||&minus;12||'''6''' |- |align=left|{{flagcountry|GEO|1990}} |8||1||0||7||9||17||&minus;8||'''3''' |} {|width=90% |valign="middle" align=left width=33%| * ლიეტუვა 2–1 საქართველო<ref name="Georgia U21-2000">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/2000/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 2000]. ''worldfootball.net''</ref> * იტალია 3–2 საქართველო<ref name="Georgia U21-2000" /> * საქართველო 0–3 რუმინეთი<ref name="Georgia U21-2001">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/2001/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 2001]. ''worldfootball.net''</ref> * საქართველო 0–2 იტალია<ref name="Georgia U21-2001" /> |valign="middle" align=left width=33%| * უნგრეთი 2–1 საქართველო<ref name="Georgia U21-2001" /> * საქართველო 0–2 უნგრეთი<ref name="Georgia U21-2001" /> * საქართველო 4–1 ლიეტუვა<ref name="Georgia U21-2001" /> * რუმინეთი 2–1 საქართველო<ref name="Georgia U21-2001" /> |} ==2002–2004== 2004 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ეტაპი 2002 წლის სექტემბერში დაიწყო და დასრულდა 2003 წლის ოქტომბერში. ფინალური ტურნირი 2004 წელს გერმანიაში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეათე ჯგუფში შვეიცარიის, რუსეთის, ალბანეთისა და ირლანდიის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2002 წლის 7 სექტემბერს შვეიცარიის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად შედგა და მასპინძელთა გამარჯვებით 2–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა რუსეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ ასევე სტუმრად, 2003 წლის 10 ოქტომბერს გაიმართა და ამჯერადაც მასპინძელთა გამარჯვებით 3–2 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული რვა შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა მხოლოდ ერთი მატჩი მოიგეს, ხუთი დათმეს, ორი ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში ბოლო ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2002-2003-gruppe-10/0/ U21 EURO Qualifiers 2002/2003 » Group 10]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეათე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| |- |<!-- GROUP STANDINGS TABLE--> {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- style="background:#cfc;" |align="left"|{{flagcountry|SUI}} |8||6||1||1||12||6||+6||'''19''' |- |align="left"|{{flagcountry|RUS}} |8||5||0||3||14||8||+6||'''15''' |- |align="left"|{{flagcountry|ALB}} |8||3||1||4||10||10||0||'''10''' |- |align="left"|{{flagcountry|IRL}} |8||2||2||4||8||11||&minus;3||'''8''' |- |align="left"|{{flagcountry|GEO|1990}} |8||1||2||5||7||16||&minus;9||'''5''' |} |<!-- FIXTURES TABLE --> {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%;" |- !width=125|&nbsp; !{{flagicon|ALB}} !{{flagicon|GEO|1990}} !{{flagicon|IRL}} !{{flagicon|RUS}} !{{flagicon|SUI}} |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|ALB}} |&mdash; | [[#Albania v 1990|3–0]] | [[#Albania v Republic of Ireland|1–0]] | [[#Albania v Russia|1–4]] | [[#Albania v Switzerland|0–0]] |- | style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|GEO|1990|}} | [[#Georgia v Albania|3–1]] |&mdash; | [[#Georgia v Republic of Ireland|1–1]] | [[#Georgia v Russia|0–3]] | [[#Georgia v Switzerland|0–2]] |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|IRL}} | [[#Republic of Ireland v Albania|0–3]]^{[[#note IRLvALB|*]]} | [[#Republic of Ireland v Georgia|1–1]] |&mdash; | [[#Republic of Ireland v Russia|2–0]] | [[#Republic of Ireland v Switzerland|2–3]] |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|RUS}} | [[#Russia v Albania|1–0]] | [[#Russia v Georgia|3–2]] | [[#Russia v Republic of Ireland|2–0]] |&mdash; | [[#Russia v Switzerland|1–2]] |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|SUI}} | [[#Switzerland v Albania|2–1]] | [[#Switzerland v Georgia|2–0]] | [[#Switzerland v Republic of Ireland|0–2]] | [[#Switzerland v Russia|1–0]] |&mdash; |- |} |} <span id="note IRLvALB"></span>^* მატჩი თავდაპირველად ირლანდიის რესპუბლიკის გამარჯვებით 2–1 დასრულდა, მაგრამ უეფამ მოგვიანებით ალბანეთს ჩაუთვალა 3–0 მოგება, რადგან ირლანდიის შემადგენლობაში ითამაშა ფეხბურთელმა, რომელსაც მოქმედი წესების მიხედვით არ ჰქონდა ამ შეხვედრაში მონაწილეობის უფლება. ==2004–2006== 2006 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ეტაპი 2004 წლის სექტემბერში დაიწყო და დასრულდა 2005 წლის ოქტომბერში. ფინალური ტურნირი 2006 წელს პორტუგალიაში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეორე ჯგუფში დანიის, უკრაინის, საბერძნეთის, თურქეთის, ალბანეთისა და ყაზახეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2004 წლის 3 სექტემბერს თურქეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად შედგა და ფრედ 0–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა საბერძნეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ ასევე სტუმრად, 2005 წლის 11 ოქტომბერს გაიმართა და მასპინძელთა გამარჯვებით 3–0 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული 12 შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა სამი მატჩი მოიგეს, შვიდი დათმეს, ორი ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მეხუთე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2004-2005-gruppe-2/0/ U21 EURO Qualifiers 2004/2005 » Group 2]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეორე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| |- |<!-- GROUP STANDINGS TABLE--> {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- style="background:#cfc;" |align="left"|{{flagcountry|DEN}} |12||9||2||1||30||12||+18||'''29''' |- style="background:#cfc;" |align="left"|{{flagcountry|UKR}} |12||7||2||3||22||7||+15||'''23''' |- |align="left"|{{flagcountry|GRE}} |12||6||2||4||18||9||+9||'''20''' |- |align="left"|{{flagcountry|TUR}} |12||5||4||3||15||9||+6||'''19''' |- |align="left"|{{flagcountry|GEO}} |12||3||2||7||7||22||&minus;15||'''11''' |- |align="left"|{{flagcountry|ALB}} |12||2||3||7||9||27||&minus;18||'''9''' |- |align="left"|{{flagcountry|KAZ}} |12||2||1||9||8||23||&minus;15||'''7''' |} |<!-- FIXTURES TABLE --> {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%;" |- !width=125|&nbsp; !{{flagicon|ALB}} !{{flagicon|DEN}} !{{flagicon|GEO}} !{{flagicon|GRE}} !{{flagicon|KAZ}} !{{flagicon|TUR}} !{{flagicon|UKR}} |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|ALB}} |&mdash; | 1–2 | 0–1 | 1–1 | 3–1 | 1–1 | 1–1 |- | style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|DEN}} | 7–0 |&mdash; | 1–0 | 2–1 | 5–1 | 1–1 | 3–2 |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|GEO}} | 2–1 | 2–4 |&mdash; | 1–1 | 0–1 | 0–2 | 0–3 |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|GRE}} | 2–0 | 0–1 | 3–0 |&mdash; | 5–0 | 2–1 | 0–1 |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|KAZ}} | 0–1 | 1–1 | 0–1 | 1–2 |&mdash; | 2–1 | 0–1 |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|TUR}} | 4–0 | 3–2 | 0–0 | 0–1 | 1–0 |&mdash; | 1–0 |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|UKR}} | 5–0 | 0–1 | 6–0 | 1–0 | 2–1 | 0–0 |&mdash; |- |} |} ==2006–2007== 2007 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები ჩატარდა 2006 წლის 15 აგვისტოდან 6 სექტემბრის ჩათვლით. ფინალური ტურნირი 2007 წლის 10–23 ივნისს ნიდერლანდებში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მესამე ჯგუფში სერბეთისა და ლიეტუვის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2006 წლის 15 აგვისტოს ლიეტუვის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად შედგა და მასპინძელთა გამარჯვებით 1–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა სერბეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ შინ, 2006 წლის 3 სექტემბერს გაიმართა და სტუმართა გამარჯვებით 3–1 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული ორი შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა ორივე დათმეს და ჯგუფში ბოლო ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2006-gruppe-3/0/ U21 EURO Qualifiers Qualifiers 2006 » Group 3]. ''worldfootball.net''</ref> ===მესამე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude>{{#invoke:sports table|main|style=WDL |section=Group 3 |res_col_header=Q |show_positions=n |sortable_table=n |team1=SRB|name_SRB={{flagcountry|SRB|2004}} |team2=LTU|name_LTU={{flagcountry|LTU}} |team3=GEO|name_GEO={{flagcountry|GEO}} |win_SRB=2|draw_SRB=0|loss_SRB=0|gf_SRB=5|ga_SRB=1 |win_LTU=1|draw_LTU=0|loss_LTU=1|gf_LTU=1|ga_LTU=2 |win_GEO=0|draw_GEO=0|loss_GEO=2|gf_GEO=1|ga_GEO=4 |col_Q=#cfc|text_Q= |result1=Q |update=complete|source=[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2006-gruppe-3/0/ worldfootball.net] }}</onlyinclude> ==2007–2009== 2009 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები ჩატარდა 2007 წლის 31 მაისიდან 2008 წლის 9 სექტემბრის ჩათვლით. ფინალური ტურნირი 2009 წლის 15–29 ივნისს შვედეთში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეოთხე ჯგუფში ყაზახეთის, პოლონეთის, რუსეთისა და ესპანეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2007 წლის 5 ივნისს ესპანეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ შინ, [[ბორის პაიჭაძის ეროვნული სტადიონი|ბორის პაიჭაძის ეროვნულ სტადიონზე]] გაიმართა და ესპანელთა გამარჯვებით 1–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა პოლონეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ მინსკში, 2008 წლის 9 სექტემბერს გაიმართა და პოლონელთა გამარჯვებით 5–0 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული რვა შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა ორი მოიგეს, დანარჩენი ექვსი შეხვედრა დათმეს და ჯგუფში ბოლო ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/_265/0/ U21 EURO Qualifiers 2007/2008 » Group 4]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეოთხე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- bgcolor="#ccffcc" |align="left"|{{flagcountry|ESP}} |8||8||0||0||21||2||+19||'''24''' |- |align="left"|{{flagcountry|RUS}} |8||5||0||3||14||6||+8||'''15''' |- |align="left"|{{flagcountry|POL}} |8||3||0||5||9||11||&minus;2||'''9''' |- |align="left"|{{flagcountry|KAZ}} |8||2||0||6||9||18||&minus;9||'''6''' |- |align="left"|{{flagcountry|GEO}} |8||2||0||6||6||22||&minus;16||'''6''' |} ==2009–2011== 2011 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები დაიწყო 2009 წლის 27 მარტს და დასრულდა 2010 წლის 13 ოქტომბერს. ფინალური ტურნირი 2009 წლის 11–25 ივნისს დანიაში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეორე ჯგუფში სომხეთის, ესტონეთის, ირლანდიის, შვეიცარიისა და თურქეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2009 წლის 5 სექტემბერს ესტონეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად გაიმართა და ესტონელთა გამარჯვებით 2–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა სომხეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ თბილისში, [[მიხეილ მესხის სტადიონი|მიხეილ მესხის სტადიონზე]] 2010 წლის 7 სექტემბერს გაიმართა და სომეხთა გამარჯვებით 2–0 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული 10 შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა 4 მოიგეს, 3 დათმეს, 3 ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მესამე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2009-2010-gruppe-2/0/ U21 EURO Qualifiers 2009/2010 » Group 2]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეორე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude>{{#invoke:sports table|main|style=WDL |show_matches = yes |res_col_header=Q |show_positions=n <!--PLEASE READ BEFORE YOU UPDATE THE TABLE AFTER A FINAL SCORE: 1. Most importantly, make sure the score is FINAL! Don't update based on games that are still ongoing. 2. Update the record of BOTH TEAMS, not just the winner or the team you support. 3. Update EVERY COLUMN, not just Pts, in particular GF, GA, and GD (errors will be hard to detect). 4. Make sure the teams are in the correct new positions (in particular, make sure teams with the same number of points are ranked correctly based on the tiebreakers of the tournament). If in any doubt, check with standings from official websites (such as FIFA.com) or reliable sources. --> |team1=SUI|name_SUI={{flagcountry|SUI}}|short_SUI={{flagicon|SUI}} |team2=TUR|name_TUR={{flagcountry|TUR}}|short_TUR={{flagicon|TUR}} |team3=GEO|name_GEO={{flagcountry|GEO}}|short_GEO={{flagicon|GEO}} |team4=ARM|name_ARM={{flagcountry|ARM}}|short_ARM={{flagicon|ARM}} |team5=EST|name_EST={{flagcountry|EST}}|short_EST={{flagicon|EST}} |team6=IRL|name_IRL={{flagcountry|IRL}}|short_IRL={{flagicon|IRL}} |win_SUI=6|draw_SUI=2|loss_SUI=2|gf_SUI=15|ga_SUI=8 |win_TUR=5|draw_TUR=1|loss_TUR=4|gf_TUR=13|ga_TUR=11 |win_GEO=4|draw_GEO=3|loss_GEO=3|gf_GEO=12|ga_GEO=9 |win_ARM=4|draw_ARM=1|loss_ARM=5|gf_ARM=18|ga_ARM=19 |win_EST=3|draw_EST=3|loss_EST=4|gf_EST=9|ga_EST=16 |win_IRL=1|draw_IRL=4|loss_IRL=5|gf_IRL=11|ga_IRL=15 |col_A=#ccffcc|text_A= |result1=A |matches_style=FBR |match_ARM_EST=1–1 |match_ARM_GEO=2–3 |match_ARM_IRL=4–1 |match_ARM_SUI=1–3 |match_ARM_TUR=2–5 |match_EST_ARM=2–3 |match_EST_GEO=2–0 |match_EST_IRL=1–1 |match_EST_SUI=1–4 |match_EST_TUR=1–0 |match_GEO_ARM=0–2 |match_GEO_EST=2–0 |match_GEO_IRL=1–1 |match_GEO_SUI=0–0 |match_GEO_TUR=4–0 |match_IRL_ARM=1–2 |match_IRL_EST=5–0 |match_IRL_GEO=1–1 |match_IRL_SUI=1–1 |match_IRL_TUR=0–3 |match_SUI_ARM=2–1 |match_SUI_EST=0–1 |match_SUI_GEO=1–0 |match_SUI_IRL=1–0 |match_SUI_TUR=0–2 |match_TUR_ARM=1–0 |match_TUR_EST=0–0 |match_TUR_GEO=0–1 |match_TUR_IRL=1–0 |match_TUR_SUI=1–3 |update=complete|source=[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2009-2010-gruppe-2/0/ worldfootball.net] }}</onlyinclude> ==2011–2013== 2013 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები დაიწყო 2011 წლის 29 მარტს და დასრულდა 2012 წლის 10 სექტემბერს. ფინალური ტურნირი 2013 წლის 5–18 ივნისს ისრაელში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეხუთე ჯგუფში ხორვატიის, ესტონეთის, ესპანეთისა და შვეიცარიის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2011 წლის 3 ივნისს ხორვატიის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად გაიმართა და ქართველთა გამარჯვებით 1–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა ესტონეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ თბილისში, [[მიხეილ მესხის სტადიონი|მიხეილ მესხის სტადიონზე]] 2012 წლის 6 სექტემბერს გაიმართა და ამჯერადაც ქართველ ფეხბურთელთა გამარჯვებით 2–1 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული 8 შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა 3 მოიგეს, 4 დათმეს, 1 ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მესამე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2011-2012-gruppe-5/0/ U21 EURO Qualifiers 2011/2012 » Group 5]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეხუთე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude>{{#invoke:sports table|main|style=WDL |show_matches = yes |res_col_header=Q <!--PLEASE READ BEFORE YOU UPDATE THE TABLE AFTER A FINAL SCORE: 1. Most importantly, make sure the score is FINAL! Don't update based on games that are still ongoing. 2. Update the record of BOTH TEAMS, not just the winner or the team you support. 3. Update EVERY COLUMN, not just Pts, in particular GF, GA, and GD (errors will be hard to detect). 4. Make sure the teams are in the correct new positions (in particular, make sure teams with the same number of points are ranked correctly based on the tiebreakers of the tournament). If in any doubt, check with standings from official websites (such as uefa.com) or reliable sources. --> |team1=ESP|name_ESP={{flagcountry|ESP}}|short_ESP={{flagicon|ESP}} |team2=SUI|name_SUI={{flagcountry|SUI}}|short_SUI={{flagicon|SUI}} |team3=GEO|name_GEO={{flagcountry|GEO}}|short_GEO={{flagicon|GEO}} |team4=CRO|name_CRO={{flagcountry|CRO}}|short_CRO={{flagicon|CRO}} |team5=EST|name_EST={{flagcountry|EST}}|short_EST={{flagicon|EST}} |win_ESP=7|draw_ESP=1|loss_ESP=0|gf_ESP=27|ga_ESP=2 |win_SUI=5|draw_SUI=2|loss_SUI=1|gf_SUI=15|ga_SUI=4 |win_GEO=3|draw_GEO=1|loss_GEO=4|gf_GEO=8|ga_GEO=18 |win_CRO=2|draw_CRO=1|loss_CRO=5|gf_CRO=7|ga_CRO=16 |win_EST=0|draw_EST=1|loss_EST=7|gf_EST=2|ga_EST=19 |col_A=#ccffcc|text_A= |result1=A |matches_style=FBR |match_CRO_EST=[[#Croatia v Estonia|4–0]] |match_CRO_GEO=[[#Croatia v Georgia|0–1]] |match_CRO_ESP=[[#Croatia v Spain|0–2]] |match_CRO_SUI=[[#Croatia v Switzerland|1–2]] |match_EST_CRO=[[#Estonia v Croatia|0–1]] |match_EST_GEO=[[#Estonia v Georgia|1–2]] |match_EST_ESP=[[#Estonia v Spain|0–1]] |match_EST_SUI=[[#Estonia v Switzerland|0–0]] |match_GEO_CRO=[[#Georgia v Croatia|1–1]] |match_GEO_EST=[[#Georgia v Estonia|2–1]] |match_GEO_ESP=[[#Georgia v Spain|2–7]] |match_GEO_SUI=[[#Georgia v Switzerland|0–1]] |match_ESP_CRO=[[#Spain v Croatia|6–0]] |match_ESP_EST=[[#Spain v Estonia|6–0]] |match_ESP_GEO=[[#Spain v Georgia|2–0]] |match_ESP_SUI=[[#Spain v Switzerland|3–0]] |match_SUI_CRO=[[#Switzerland v Croatia|4–0]] |match_SUI_EST=[[#Switzerland v Estonia|3–0]] |match_SUI_GEO=[[#Switzerland v Georgia|5–0]] |match_SUI_ESP=[[#Switzerland v Spain|0–0]] |update=complete|source=[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2011-2012-gruppe-5/0/ worldfootball.net] }}</onlyinclude> ==2013–2015== 2015 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები დაიწყო 2013 წლის 25 მარტს და დასრულდა 2014 წლის 9 სექტემბერს. ფინალური ტურნირი 2015 წლის 17–30 ივნისს ჩეხეთის რესპუბლიკაში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მესამე ჯგუფში ნიდერლანდების, შოტლანდიის, სლოვაკეთისა და ლუქსემბურგის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2013 წლის 5 სექტემბერს ლუქსემბურგის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად გაიმართა და ქართველთა გამარჯვებით 3–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა ნიდერლანდების 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ კვლავ სტუმრად, [[დევენტერი]]ს „დე ადელარსხორსტის“ სტადიონზე 2014 წლის 4 სექტემბერს გაიმართა და [[ჯაბა ჯიღაური]]ს მიერ 71-ე წუთზე გატანილი გოლის წყალობით ამჯერადაც ქართველ ფეხბურთელთა გამარჯვებით — 1–0 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული 8 შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა 3 მოიგეს, 4 დათმეს, 1 ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მეოთხე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2013-2014-gruppe-3/0/ U21 EURO Qualifiers 2013/2014 » Group 3]. ''worldfootball.net''</ref> ===მესამე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude>{{#invoke:Sports table|main|style=football |update=complete |source=[http://www.uefa.com/under21/season=2015/standings/round=2000412/group=2002302/index.html UEFA] |name_SVK={{flagcountry|SVK}} |short_SVK={{flagicon|SVK}} |name_NED={{flagcountry|NED}} |short_NED={{flagicon|NED}} |name_SCO={{flagcountry|SCO}} |short_SCO={{flagicon|SCO}} |name_GEO={{flagcountry|GEO}} |short_GEO={{flagicon|GEO}} |name_LUX={{flagcountry|LUX}} |short_LUX={{flagicon|LUX}} |win_SVK=5 |draw_SVK=2 |loss_SVK=1 |gf_SVK=19 |ga_SVK= 7 |status_SVK= |win_NED=5 |draw_NED=1 |loss_NED=2 |gf_NED=22 |ga_NED= 6 |status_NED= |win_SCO=3 |draw_SCO=2 |loss_SCO=3 |gf_SCO=12 |ga_SCO=15 |status_SCO= |win_GEO=3 |draw_GEO=1 |loss_GEO=4 |gf_GEO= 8 |ga_GEO=15 |status_GEO= |win_LUX=1 |draw_LUX=0 |loss_LUX=7 |gf_LUX= 5 |ga_LUX=23 |status_LUX= |team1=SVK |team2=NED |team3=SCO |team4=GEO |team5=LUX |class_rules=ტაიბრეიკები |res_col_header=Q |result1=PO |result2=PO |col_PO=green1 |text_PO=პლეი-ოფები |show_matches=yes |matches_style=FBR |match_SVK_NED=[[#Slovakia v Netherlands|2–2]] |match_SVK_SCO=[[#Slovakia v Scotland|1–1]] |match_SVK_GEO=[[#Slovakia v Georgia|1–0]] |match_SVK_LUX=[[#Slovakia v Luxembourg|3–0]] |match_NED_SVK=[[#Netherlands v Slovakia|0–1]] |match_NED_SCO=[[#Netherlands v Scotland|4–0]] |match_NED_GEO=[[#Netherlands v Georgia|0–1]] |match_NED_LUX=[[#Netherlands v Luxembourg|3–1]] |match_SCO_SVK=[[#Scotland v Slovakia|2–1]] |match_SCO_NED=[[#Scotland v Netherlands|1–6]] |match_SCO_GEO=[[#Scotland v Georgia|1–1]] |match_SCO_LUX=[[#Scotland v Luxembourg|3–0]] |match_GEO_SVK=[[#Georgia v Slovakia|1–3]] |match_GEO_NED=[[#Georgia v Netherlands|0–6]] |match_GEO_SCO=[[#Georgia v Scotland|2–1]] |match_GEO_LUX=[[#Georgia v Luxembourg|0–3]] |match_GEO_LUX_note=მატჩი თავდაპირველად ფრედ 1–1 დასრულდა, მაგრამ უეფამ მოგვიანებით ლუქსემბურგს 3–0 მოგება ჩაუთვალა. |match_LUX_SVK=[[#Luxembourg v Slovakia|1–7]] |match_LUX_NED=[[#Luxembourg v Netherlands|0–1]] |match_LUX_SCO=[[#Luxembourg v Scotland|0–3]] |match_LUX_GEO=[[#Luxembourg v Georgia|0–3]] }}</onlyinclude> ==2015–2017== 2017 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები დაიწყო 2015 წლის 30 მარტს და დასრულდა 2016 წლის 11 ოქტომბერს. ფინალური ტურნირი 2015 წლის 16–30 ივნისს პოლონეთში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეექვსე ჯგუფში ესპანეთის, შვედეთის, ხორვატიის, ესტონეთისა და სან-მარინოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2015 წლის 3 ივნისს სან-მარინოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად გაიმართა და ქართველთა გამარჯვებით 3–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა ხორვატიის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ შინ, [[ზესტაფონი]]ს [[დავით აბაშიძის სტადიონი|დავით აბაშიძის სტადიონზე]] 2016 წლის 6 სექტემბერს გაიმართა და ფრედ — 2–2 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული 8 შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა 4 მოიგეს, 5 დათმეს, 1 ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მეოთხე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2015-2016-gruppe-6/0/ U21 EURO Qualifiers 2015/2016 » Group 6]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეექვსე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude>{{#invoke:Sports table|main|style=WDL |show_matches=yes |source=[http://www.uefa.com/under21/season=2017/standings/round=2000649/group=2003781/index.html UEFA] |name_ESP={{flagcountry|ESP}} |short_ESP={{flagicon|ESP}} |name_SWE={{flagcountry|SWE}} |short_SWE={{flagicon|SWE}} |name_CRO={{flagcountry|CRO}} |short_CRO={{flagicon|CRO}} |name_GEO={{flagcountry|GEO}} |short_GEO={{flagicon|GEO}} |name_EST={{flagcountry|EST}} |short_EST={{flagicon|EST}} |name_SMR={{flagcountry|SMR}} |short_SMR={{flagicon|SMR}} <!--UPDATE standings below (including date)--> |update=complete |win_ESP=7 |draw_ESP=2 |loss_ESP=1 |gf_ESP=31|ga_ESP=9 |status_ESP= |win_SWE=7 |draw_SWE=3 |loss_SWE=0 |gf_SWE=24|ga_SWE=7 |status_SWE= |win_CRO=6 |draw_CRO=2 |loss_CRO=2 |gf_CRO=24|ga_CRO=11|status_CRO= |win_GEO=4 |draw_GEO=1 |loss_GEO=5 |gf_GEO=17|ga_GEO=17|status_GEO= |win_EST=1 |draw_EST=1 |loss_EST=8 |gf_EST=3 |ga_EST=26|status_EST= |win_SMR=0 |draw_SMR=1 |loss_SMR=9 |gf_SMR=1 |ga_SMR=30|status_SMR= <!--UPDATE positions below (check tiebreakers)--> |team1=SWE |team2=ESP |team3=CRO |team4=GEO |team5=EST |team6=SMR |class_rules=საკვალიფიკაციო ტაიბრეიკები <!--UPDATE qualifications below (after 2nd place qualify or cannot qualify to play-offs)--> |res_col_header=Q |result1=FT |result2=PO |col_FT=green1 |text_FT={{Tooltip|ფინ. ტურნ.|ფინალური ტურნირი}} |col_PO=blue1 |text_PO=პლეი-ოფები |matches_style=FBR <!--UPDATE results below--> |match_ESP_SWE=[[#Spain v Sweden|1–1]] |match_ESP_CRO=[[#Spain v Croatia|0–3]] |match_ESP_GEO=[[#Spain v Georgia|5–0]] |match_ESP_EST=[[#Spain v Estonia|5–0]] |match_ESP_SMR=[[#Spain v San Marino|6–0]] |match_SWE_ESP=[[#Sweden v Spain|1–1]] |match_SWE_CRO=[[#Sweden v Croatia|4–2]] |match_SWE_GEO=[[#Sweden v Georgia|3–2]] |match_SWE_EST=[[#Sweden v Estonia|5–0]] |match_SWE_SMR=[[#Sweden v San Marino|3–0]] |match_CRO_ESP=[[#Croatia v Spain|2–3]] |match_CRO_SWE=[[#Croatia v Sweden|1–1]] |match_CRO_GEO=[[#Croatia v Georgia|1–0]] |match_CRO_EST=[[#Croatia v Estonia|2–1]] |match_CRO_SMR=[[#Croatia v San Marino|4–0]] |match_GEO_ESP=[[#Georgia v Spain|2–5]] |match_GEO_SWE=[[#Georgia v Sweden|0–1]] |match_GEO_CRO=[[#Georgia v Croatia|2–2]] |match_GEO_EST=[[#Georgia v Estonia|3–0]] |match_GEO_SMR=[[#Georgia v San Marino|4–0]] |match_EST_ESP=[[#Estonia v Spain|0–2]] |match_EST_SWE=[[#Estonia v Sweden|0–3]] |match_EST_CRO=[[#Estonia v Croatia|0–4]] |match_EST_GEO=[[#Estonia v Georgia|0–1]] |match_EST_SMR=[[#Estonia v San Marino|0–0]] |match_SMR_ESP=[[#San Marino v Spain|0–3]] |match_SMR_SWE=[[#San Marino v Sweden|0–2]] |match_SMR_CRO=[[#San Marino v Croatia|0–3]] |match_SMR_GEO=[[#San Marino v Georgia|0–3]] |match_SMR_EST=[[#San Marino v Estonia|1–2]] }}</onlyinclude> ==2017–2019== 2019 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები დაიწყო 2017 წლის 7 ივნისს და დასრულდა 2018 წლის 16 ოქტომბერს. ფინალური ტურნირი 2019 წლის 16–30 ივნისს იტალიასა და სან-მარინოში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მესამე ჯგუფში დანიის, პოლონეთის, ფინეთის, ლიეტუვისა და ფარერის კუნძულების 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2017 წლის 1 სექტემბერს პოლონეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ შინ, [[გორი]]ს [[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი|თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონზე]] გაიმართა და პოლონელთა გამარჯვებით 3–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა კვლავ პოლონეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად, [[გდინია]]ს მუნიციპალურ სტადიონზე 2018 წლის 16 ოქტომბერს გაიმართა და კვლავ პოლონელთა გამარჯვებითა და იმავე ანგარიშით — 3–0 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული 8 შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა 3 მოიგეს, 4 დათმეს, 3 ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მესამე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u21-h-em-qualifikation-2017-2018-gruppe-3/0/ U21 EURO Qualifiers 2017/2018 » Group 3]. ''worldfootball.net''</ref> ===მესამე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude>{{#invoke:Sports table|main|style=WDL |show_matches=yes |update=complete |source=[https://www.uefa.com/under21/season=2019/standings/round=2000803/index.html#grp-2005054 UEFA] |name_DEN={{flagcountry|DEN}} |short_DEN={{flagicon|DEN}} |name_POL={{flagcountry|POL}} |short_POL={{flagicon|POL}} |name_FIN={{flagcountry|FIN}} |short_FIN={{flagicon|FIN}} |name_GEO={{flagcountry|GEO}} |short_GEO={{flagicon|GEO}} |name_LTU={{flagcountry|LTU}} |short_LTU={{flagicon|LTU}} |name_FRO={{flagcountry|FRO}} |short_FRO={{flagicon|FRO}} <!--UPDATE standings below (including date)--> |win_DEN=7 |draw_DEN=2 |loss_DEN=1 |gf_DEN=30|ga_DEN=8 |status_DEN= |win_POL=6 |draw_POL=4 |loss_POL=0 |gf_POL=22|ga_POL=9 |status_POL= |win_FIN=2 |draw_FIN=3 |loss_FIN=5 |gf_FIN=13|ga_FIN=21|status_FIN= |win_GEO=3 |draw_GEO=3 |loss_GEO=4 |gf_GEO=11|ga_GEO=19|status_GEO= |win_LTU=2 |draw_LTU=2 |loss_LTU=6 |gf_LTU=7 |ga_LTU=16|status_LTU= |win_FRO=1 |draw_FRO=4 |loss_FRO=5 |gf_FRO=10|ga_FRO=20|status_FRO= <!--UPDATE positions below (check tiebreakers)--> |team1=DEN |team2=POL |team3=GEO |team4=FIN |team5=LTU |team6=FRO |class_rules=საკვალიფიკაციო ტაიბრეიკები <!--UPDATE qualifications below (after 2nd place qualify or cannot qualify to play-offs)--> |res_col_header=Q |result1=FT |result2=PO |col_FT=green1 |text_FT={{Tooltip|ფინ. ტურნ.|ფინალური ტურნირი}} |col_PO=blue1 |text_PO=პლეი-ოფები |matches_style=FBR <!--UPDATE results below--> |match_DEN_POL=[[#Denmark v Poland|1–1]] |match_DEN_FIN=[[#Denmark v Finland|2–0]] |match_DEN_GEO=[[#Denmark v Georgia|5–2]] |match_DEN_LTU=[[#Denmark v Lithuania|6–0]] |match_DEN_FRO=[[#Denmark v Faroe Islands|3–0]] |match_POL_DEN=[[#Poland v Denmark|3–1]] |match_POL_FIN=[[#Poland v Finland|3–3]] |match_POL_GEO=[[#Poland v Georgia|3–0]] |match_POL_LTU=[[#Poland v Lithuania|1–0]] |match_POL_FRO=[[#Poland v Faroe Islands|1–1]] |match_FIN_DEN=[[#Finland v Denmark|0–5]] |match_FIN_POL=[[#Finland v Poland|1–3]] |match_FIN_GEO=[[#Finland v Georgia|1–2]] |match_FIN_LTU=[[#Finland v Lithuania|0–2]] |match_FIN_FRO=[[#Finland v Faroe Islands|1–1]] |match_GEO_DEN=[[#Georgia v Denmark|2–2]] |match_GEO_POL=[[#Georgia v Poland|0–3]] |match_GEO_FIN=[[#Georgia v Finland|2–2]] |match_GEO_LTU=[[#Georgia v Lithuania|1–0]] |match_GEO_FRO=[[#Georgia v Faroe Islands|1–0]] |match_LTU_DEN=[[#Lithuania v Denmark|0–2]] |match_LTU_POL=[[#Lithuania v Poland|0–2]] |match_LTU_FIN=[[#Lithuania v Finland|0–2]] |match_LTU_GEO=[[#Lithuania v Georgia|0–0]] |match_LTU_FRO=[[#Lithuania v Faroe Islands|3–0]] |match_FRO_DEN=[[#Faroe Islands v Denmark|0–3]] |match_FRO_POL=[[#Faroe Islands v Poland|2–2]] |match_FRO_FIN=[[#Faroe Islands v Finland|1–3]] |match_FRO_GEO=[[#Faroe Islands v Georgia|3–1]] |match_FRO_LTU=[[#Faroe Islands v Lithuania|2–2]] }}</onlyinclude> ==2019–2021== 2021 წლის უეფას 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის შესარჩევი ეტაპის მე-2 ჯგუფი ექვსი გუნდისგან შედგებოდა: საფრანგეთი, სლოვაკეთი, შვეიცარია, საქართველო, აზერბაიჯანი და ლიხტენშტაინი. შესარჩევი ჯგუფური ეტაპის ცხრა ჯგუფის შემადგენლობა 2018 წლის 11 დეკემბერს გამართულმა წილისყრამ გადაწყვიტა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებმა ამ ტურნირის ფარგლებში პირველი მატჩი 2019 წლის 5 სექტემბერს გამართა, როდესაც [[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი|თენგიზ ბურჯანაძის სახელობის სტადიონზე]] ლიხტენშტაინის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებს უმასპინძლა და შეხვედრა ანგარიშით 4–0 მოიგო.<ref>Georgia 4–0 Liechtenstein / [https://www.uefa.com/under21/match/2026503/ Tengiz Burjanadze Stadium. 05.09.2019]. ''uefa.com''</ref> 2019 წლის 10 სექტემბერს გაიმართა ამ ციკლის მეორე მატჩი. ბაქოს „დალგა არენაზე“ აზერბაიჯანის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებმა ქართველ ფეხბურთელებს უმასპინძლა. შეხვედრა ვატო არველაძის, ირაკლი ბუღრიძის და გიორგი არაბიძის მიერ გატანილი გოლების წყალობით სტუმართა გამარჯვებით 3–0 დამთავრდა.<ref>Azerbaijan 0–3 Georgia / [https://www.uefa.com/under21/match/2026503/ Dalga Arena. 10.09.2019]. ''uefa.com''</ref><ref group="კომ.">2019 წელს საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების ღირსებას იცავდნენ შემდეგი ფეხბურთელები: მეკარეები: ლუკა გუგეშაშვილი („გრანადა“ ესპანეთი), დემეტრე ბულისკერია („ლოკომოტივი“ თბილისი), [[გიორგი მამარდაშვილი]] („რუსთავი“ რუსთავი); მცველები: ლუკა ლაკვეხელიანი („საბურთალო“ თბილისი), ილია ბერიაშვილი („თელავი“ თელავი), ალექსანდრე ანდრონიკაშვილი („ლოკომოტივი“ თბილისი), [[ლუკა ლოჩოშვილი]] („ჟილინა“ სლოვაკეთი), ვაჟა ფაცაცია („დინამო“ ბათუმი), დავით კობოური („დინამო“ თბილისი), ლაშა უგრეხელიძე („სიონი“ ბოლნისი), ნიკა მალი („საბურთალო“ თბილისი), ვახტანგ ნებიერიძე („ტორპედო“ ქუთაისი); ნახევარმცველები: იური ტაბატაძე („საბურთალო“ თბილისი), ლუკა სილაგაძე („რუსთავი“ რუსთავი), ნიკა ნინუა („დინამო“ თბილისი), გიორგი ქოჩორაშვილი („ლევანტე“ ვალენსია, ესპანეთი), გიორგი კუცია („დილა“ გორი), დავით სამურკასოვი („ლოკომოტივი“ თბილისი), გიორგი კოხრეიძე („საბურთალო“ თბილისი), რატი არდაზიშვილი („ჩიხურა“ საჩხერე), [[ზურიკო დავითაშვილი]] („რუბინი“ ყაზანი, რუსეთი), ვატო არველაძე („კორონა“ კელცე, პოლონეთი), [[გიორგი არაბიძე]] („ადანასპორი“ ადანა, თურქეთი), პაატა კიტეიშვილი („რუსთავი“ რუსთავი); თავდამსხმელები: ბექა ქავთარაძე („რუსთავი“), ნუგზარ სპანდერაშვილი („დილა“ გორი), ირაკლი ბუღრიძე („ბეერსხოტი“ ანტვერპენი, ბელგია), [[ხვიჩა კვარაცხელია]] („რუბინი“ ყაზანი, რუსეთი).</ref><ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/2978-21-clamdelebi-slovaketshi-chavidnen 21-წლამდელები სლოვაკეთში ჩავიდნენ]. ''nakrebi.ge''</ref> გია ცეცაძე, რომელმაც საქართველოს 21-წლამდე ნაკრების მთავარი მწვრთნელის პოსტი 2019 წლის დეკემბრის ბოლოს დატოვა,<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/2984-sakartvelos-pekhburtis-pederatsiis-gantskhadeba საქართველოს ფეხბურთის ფედერაციის განცხადება]. ''nakrebi.ge''</ref> 2020 წლის იანვრიდან [[ვასილ მაისურაძე]]მ შეცვალა, რომელიც 2011 წლიდან 2020 წლის ჩათვლით საქართველოს სხვადასხვა ასაკობრივი ნაკრების მთავარი მწვრთნელი იყო.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/2987-sakartvelos-21-clamde-nakrebis-mtavar-mcvrtnelad საქართველოს 21-წლამდე ნაკრების მთავარ მწვრთნელად ვასილ მაისურაძე იმუშავებს]. ''nakrebi.ge''</ref> 2020 წლის 4 სექტემბერს საქართველოს 21-წლამდე ნაკრებმა ევრო 2021-ის საკვალიფიკაციო ეტაპის მეექვსე მატჩი საფრანგეთის წინააღმდეგ ჩაატარა. გორის თენგიზ ბურჯანაძის სახელობის სტადიონზე გამართული შეხვედრა სტუმართა უპირატესობით წარიმართა და მათი გამარჯვებით 2–0 დასრულდა.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/3016-u21-sakartvelo-02-saprangeti U21 | საქართველო 0:2 საფრანგეთი]. ''nakrebi.ge''</ref> იმავე წლის 8 სექტემბერს საქართველოს 21-წლამდე ნაკრებმა ევრო 2021-ის საკვალიფიკაციო ეტაპის მეშვიდე მატჩი სტუმრად ლიხტენშტაინის წინააღმდეგ გამართა. შეხვედრა ქართველი ფეხბურთელების გამარჯვებით, ანგარიშით — 2–0 დასრულდა. ანგარიში მე-20 წუთზე ნუგზარ სპანდერაშვილმა გახსნა. 35-ე წუთზე კი, მეტოქის კარი დავით სამურკასოვმა აიღო და შეხვედრის საბოლოო ანგარიში დააფიქსირა. პირველი ტაიმისთვის კომპენსირებულ დროში მსაჯმა მოედნიდან საქართველოს 21-წლამდე ნაკრების მეკარე [[გიორგი მამარდაშვილი]] გააძევა. ვასილ მაისურაძის გუნდმა უპირატესობის შენარჩუნება შეძლო და სამი ქულა მოიპოვა.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/3018-u21-likhtenshtaini-02-sakartvelo U21 | ლიხტენშტაინი 0:2 საქართველო]. ''nakrebi.ge''</ref> 9 ოქტომბერს საქართველოს 21-წლამდე ნაკრებმა ევრო 2021-ის საკვალიფიკაციო ეტაპის მერვე შეხვედრა გორის თენგიზ ბურჯანაძის სახელობის სტადიონზე გამართა. საქართველოს ახალგაზრდული ნაკრები ჯგუფის ლიდერ შვეიცარიის 21-წლამდე ნაკრებთან 0–3 დამარცხდა. ანგარიში 27-ე წუთზე დან ნდოიემ გახსნა. მეორე ტაიმის დებიუტში ვასილ მაისურაძის გუნდმა მეტოქის კართან რამდენიმე სახიფათო მომენტი შექმნა, თუმცა ქართველმა ფეხბურთელებმა გოლის გატანა ვერ მოახერხეს. 69-ე წუთზე შვეიცარიელებმა 11-მეტრიანი დარტყმით სხვაობა გაზარდეს. საბოლოო ანგარიში 81-ე წუთზე შეცვლაზე შესულმა პეტარ პუსიჩმა დააფიქსირა.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/3020-u21-sakartvelo-03-shveitsaria U21 | ​საქართველო 0:3 შვეიცარია]. ''nakrebi.ge''</ref> 13 ოქტომბერს საქართველოს 21-წლამდე ნაკრებმა ევრო 2021-ის საკვალიფიკაციო ეტაპის მეცხრე შეხვედრა აზერბაიჯანის წინააღმდეგ გამართა. გორის თენგიზ ბურჯანაძეზე გამართული მატჩი ჩვენი გუნდის გამარჯვებით, ანგარიშით — 1–0 დასრულდა. მატჩის ერთადერთი გოლი პირველი ტაიმის მიწურულს გავიდა, 42-ე წუთზე დარცმელია-ლაკვეხელიანის კომბინაცია შედეგიანი დარტყმით გიორგი გულიაშვილმა დაასრულა.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/3021-u21-sakartvelo-10-azerbaijani U21 | საქართველო 1:0 აზერბაიჯანი]. ''nakrebi.ge''</ref> 12 ნოემბერს საქართველოს 21-წლამდე ნაკრებმა ევროპის 2021 წლის ჩემპიონატის შესარჩევი ციკლი გამარჯვებით დაასრულა და მე-2 ჯგუფში მე-3 ადგილი დაიკავა. ვასილ მაისურაძის გუნდმა წლის ბოლო მატჩი თბილისში, სლოვაკეთის 21-წლამდე ნაკრებთან გამართა და დამაჯერებლად გაიმარჯვა. მასპინძლები სწრაფად დაწინაურდნენ. მე-9 წუთზე გიორგი ქოჩორაშვილის აქტიურების შემდეგ, ლუკას ფაბისმა ბურთი საკუთარ კარში ჩაჭრა და ანგარიში გაიხსნა. ამის შემდეგ საქართველოს ახალგაზრდულმა ნაკრებმა უკან დაიხია და მეტოქეს სახიფათო მომენტის შექმნის შესაძლებლობა პრაქტიკულად არ მისცა. 78-ე წუთზე კი შესანიშნავი კომბინაციის შემდეგ, რომელიც მარჯვენა ფლანგიდან სერგო კუხიანიძემ დაიწყო, დარცმელიამ გააგრძელა და ანზორ მექვაბშვილმა უზუსტესი დარტყმით დაასრულა. საქართველოს 21-წლამდე ნაკრებმა 10 თამაშში 15 ქულა დააგროვა (5 მოგება, 5 მარცხი), შვეიცარიასა და საფრანგეთს ჩამორჩა, ხოლო სლოვაკეთს, აზერბაიჯანსა და ლიხტანშტაინს გაასწრო. შესარჩევი ციკლის ბოლო შეხვედრა მასპინძლებმა ასეთი შემადგენლობით ჩაატარეს: მამარდაშვილი, ძოწენიძე (86' ძებნიაური), ბერიაშვილი, ანდრონიკაშვილი (46' ჯინჯოლავა), მალი, დარცმელია, ქოჩორაშვილი (71' კუცია), მექვაბიშვილი, აზაროვი (78' ტაბატაძე), კუხიანიძე (78' სპანდერაშვილი), გულიაშვილი.<ref>Georgia 2–1 Slovakia / [https://www.uefa.com/under21/match/2026610/ Mikheil Meskhi Stadium. 12.11.2020]. ''uefa.com''</ref><ref group="კომ.">2020 წელს საქართველოს 21 წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების ღირსებას იცავდნენ შემდეგი ფეხბურთელები: მეკარეები: ლუკა გუგეშაშვილი („დილა“ გორი), გიორგი მამარდაშვილი („ლოკომოტივი“ თბილისი), ლუკა სანიკიძე („თელავი“ თელავი); მცველები: ლუკა ლაკვეხელიანი („მეზოკოვეშდი“ უნგრეთი), ლუკა ლოჩოშვილი („ვოლფსბერგერი“ ავსტრია), ალექსანდრე ანდრონიკაშვილი („ლოკომოტივი“ თბილისი), ილია ბერიაშვილი („თელავი“ თელავი), ლუკა ქაფიანიძე („ტორპედო“ ქუთაისი), ლუკა ასათიანი („სამგურალი“ წყალტუბო), შალვა ბურჯანაძე („სამგურალი“ წყალტუბო), ჯემალ ჯინჯოლავა („ლოკომოტივი“ თბილისი); ნახევარმცველები: ირაკლი აზაროვი („დინამო“ თბილისი), რატი არდაზიშვილი („რუხი“ ლვოვი), ნიკა გაგნიძე („დილა“ გორი), იური ტაბატაძე („საბურთალო“ თბილისი), რატი მჭედლიშვილი („ლოკომოტივი“ თბილისი), ანზორ მექვაბიშვილი („დინამო“ თბილისი), დავით სამურკასოვი („ლოკომოტივი“ თბილისი), ბექა დარცმელია („ლოკომოტივი“ თბილისი), თორნიკე ძებნიაური („ლოკომოტივი“ თბილისი); თავდამსხმელები: ნუგზარ სპანდერაშვილი („დილა“ გორი), გიორგი გულიაშვილი („საბურთალო“ თბილისი), ირაკლი ბუღრიძე („დინამო“ თბილისი) , სერგო კუხიანიძე („სამგურალი“ წყალტუბო), ბექა ქავთარაძე („საბურთალო“ თბილისი).</ref><ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/3012-vasil-maisuradzem-sakartvelos-21-clamde-nakrebis ვასილ მაისურაძემ საქართველოს 21-წლამდე ნაკრების შემადგენლობა დაასახელა]. ''nakrebi.ge''</ref> ===მეორე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude><!--To include this table in a page, use {{:2021 UEFA European Under-21 Championship qualification Group 2}} -->{{#invoke:Sports table|main|style=WDL |show_matches=yes |source=[https://www.uefa.com/under21/standings/2021/2001101/#grp-2006746 UEFA] |name_FRA={{flagcountry|FRA}} |short_FRA={{დროშანიშანი|FRA}} |name_SVK={{flagcountry|SVK}} |short_SVK={{დროშანიშანი|SVK}} |name_SUI={{flagcountry|SUI}} |short_SUI={{დროშანიშანი|SUI}} |name_GEO={{flagcountry|GEO}} |short_GEO={{დროშანიშანი|GEO}} |name_AZE={{flagcountry|AZE}} |short_AZE={{დროშანიშანი|AZE}} |name_LIE={{flagcountry|LIE}} |short_LIE={{დროშანიშანი|LIE}} <!--UPDATE standings below (including date)--> |update=complete |win_FRA=9 |draw_FRA=0 |loss_FRA=1 |gf_FRA=32|ga_FRA=10 |win_SVK=4 |draw_SVK=0 |loss_SVK=6 |gf_SVK=22|ga_SVK=21 |win_SUI=9 |draw_SUI=0 |loss_SUI=1 |gf_SUI=26|ga_SUI=8 |win_GEO=5 |draw_GEO=0 |loss_GEO=5 |gf_GEO=17|ga_GEO=14 |win_AZE=2 |draw_AZE=0 |loss_AZE=8 |gf_AZE=6 |ga_AZE=18 |win_LIE=1 |draw_LIE=0 |loss_LIE=9 |gf_LIE=3 |ga_LIE=35 <!--UPDATE positions below (check tiebreakers)--> |class_rules=ტაიბრეიკები |team_order=FRA, SUI, GEO, SVK, AZE, LIE <!--UPDATE qualifications below (after 2nd place qualify or cannot qualify to final tournament)--> |res_col_header=Q |result1=FT |result2=FT |col_FT=green1 |text_FT=ფინალური<br />ტურნირი |matches_style=FBR <!--UPDATE results below--> |match_FRA_SVK=[[#FRA v SVK|1–0]] |match_FRA_SUI=[[#FRA v SUI|3–1]] |match_FRA_GEO=[[#FRA v GEO|3–2]] |match_FRA_AZE=[[#FRA v AZE|5–0]] |match_FRA_LIE=[[#FRA v LIE|5–0]] |match_SVK_FRA=[[#SVK v FRA|3–5]] |match_SVK_SUI=[[#SVK v SUI|1–2]] |match_SVK_GEO=[[#SVK v GEO|3–2]] |match_SVK_AZE=[[#SVK v AZE|2–1]] |match_SVK_LIE=[[#SVK v LIE|6–0]] |match_SUI_FRA=[[#SUI v FRA|3–1]] |match_SUI_SVK=[[#SUI v SVK|4–1]] |match_SUI_GEO=[[#SUI v GEO|2–1]] |match_SUI_AZE=[[#SUI v AZE|2–1]] |match_SUI_LIE=[[#SUI v LIE|3–0]] |match_GEO_FRA=[[#GEO v FRA|0–2]] |match_GEO_SVK=[[#GEO v SVK|2–1]] |match_GEO_SUI=[[#GEO v SUI|0–3]] |match_GEO_AZE=[[#GEO v AZE|1–0]] |match_GEO_LIE=[[#GEO v LIE|4–0]] |match_AZE_FRA=[[#AZE v FRA|1–2]] |match_AZE_SVK=[[#AZE v SVK|2–1]] |match_AZE_SUI=[[#AZE v SUI|0–1]] |match_AZE_GEO=[[#AZE v GEO|0–3]] |match_AZE_LIE=[[#AZE v LIE|1–0]] |match_LIE_FRA=[[#LIE v FRA|0–5]] |match_LIE_SVK=[[#LIE v SVK|2–4]] |match_LIE_SUI=[[#LIE v SUI|0–5]] |match_LIE_GEO=[[#LIE v GEO|0–2]] |match_LIE_AZE=[[#LIE v AZE|1–0]] }}</onlyinclude> ==2021–2023== 2023 წლის 26 მარტს საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებმა [[თურქეთი]]ს ქალაქ ბელეკში ლატვიის 21-წლამდე გუნდთან ამხანაგური მატჩი გამართა, რომელიც რამაზ სვანაძის გუნდის გამარჯვებით — 1–0 დასრულდა.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/game/7721-u21 შემადგენლობა და მატჩის ოქმი]. ''nakrebi.ge''</ref> შეხვედრაში გამარჯვების გოლი, პირველი ტაიმის 21-ე წუთზე, გუნდის კაპიტანმა — გიორგი გულიაშვილმა გაიტნა, რომელმაც ქართველ ფეხბურთელთა საგრძნობი უპირატესობა გატანილ გოლში გარდასახა.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/7764-u21-latvia-01-sakartvelo U21 | ლატვია 0:1 საქართველო]. ''nakrebi.ge''</ref> ==უახლესი მატჩები== ===2023=== {{მატჩის შედეგები |format = 1 |round = უეფას ევრო U21 |date = {{Start date|2023|7|1|df=y}} |time = 20:00 |team1 = [[საქართველო]] {{Flagicon|GEO}} |score = 0–0 |aet = yes |team2 = {{Flagicon|ISR}} [[ისრაელი]] |report = [https://www.uefa.com/under21/match/2036146/ ანგარიში] |goals1 = |goals2 = |stadium = [[ბორის პაიჭაძის ეროვნული სტადიონი|დინამო არენა]] |location = [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance = 44 338 |referee = ესპენ ესკასი (ნორვეგია) |penalties1 = [[ირაკლი აზაროვი|აზაროვი]] {{pengoal}}<br />[[ზურიკო დავითაშვილი|დავითაშვილი]] {{pengoal}}<br />[[გიორგი გაგუა|გაგუა]] {{penmiss}}<br />[[გიორგი მოისწრაფიშვილი|მოისწრაფიშვილი]] {{pengoal}}<br />[[საბა ხვადაგიანი|ხვადაგიანი]] {{penmiss}} |penaltyscore = 3–4 |penalties2 = {{pengoal}} კოენი<br />{{pengoal}} განდელმანი<br />{{pengoal}} ხალაილი<br />{{pengoal}} გლუხი |result = L }} {{მატჩის შედეგები |format = 1 |round = უეფას ევრო U21 |date = {{Start date|2023|06|27|df=y}} |time = 20:00 |team1 = [[ნიდერლანდები]] {{Flagicon|NED}} |score = 1–1 |team2 = {{Flagicon|GEO}} [[საქართველო]] |report = [https://www.uefa.com/under21/match/2036138/ ანგარიში] |goals1 = კენეთ ტეილორი {{გოლი|45+6}} |goals2 = [[ზურიკო დავითაშვილი|დავითაშვილი]] {{გოლი|42}} |stadium = [[ბორის პაიჭაძის ეროვნული სტადიონი|დინამო არენა]] |location = [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance = 43 004 |result = ფრე |referee = რადე ობრენოვიჩი (სლოვენია) }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |round = უეფას ევრო U21 |date = {{Start date|2023|06|24|df=y}} |time = 20:00 |team1 = საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score = 2–2 |team2 = {{Flagicon|BEL}} [[ბელგია]] |report = [https://www.uefa.com/under21/match/2036130/ ანგარიში] |goals1 = [[გიორგი წიტაიშვილი|წიტაიშვილი]] {{გოლი|51}} <br /> [[გიორგი გულიაშვილი|გულიაშვილი]] {{გოლი|87}} |goals2 = მაქსიმ დე კუიპერი {{გოლი|15}} <br /> ლარჟი რამაზანი {{გოლი|38}} |stadium = [[ბორის პაიჭაძის ეროვნული სტადიონი|დინამო არენა]] |location = [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance = 41 886 |result = D |referee = დუიე სტრუკანი (ხორვატია) }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |round = უეფას ევრო U21 |date = {{Start date|2023|06|21|df=y}} |time = 20:00 |team1 = საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score = 2–0 |team2 = {{Flagicon|POR}} [[პორტუგალია]] |report = [https://www.uefa.com/under21/match/2036128/ ანგარიში] |goals1 = [[გიორგი გაგუა|გაგუა]] {{გოლი|37}} <br /> [[საბა საზონოვი|საზონოვი]] {{გოლი|45+1}} |goals2 = |stadium = [[ბორის პაიჭაძის ეროვნული სტადიონი|დინამო არენა]] |location = [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance = 24 447 |referee = ესპენ ესკასი (ნორვეგია) |result=W }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2023|6|15|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1=საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score=2–0 |report= |team2={{Flagicon|CYP}} [[კვიპროსი]] |goals1= [[გიორგი წიტაიშვილი|წიტაიშვილი]] {{გოლი|3}} <br /> [[საბა ხვადაგიანი|ხვადაგიანი]] {{გოლი|51}} |goals2= |stadium=[[მიხეილ მესხის სტადიონი]] |location = [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance= |result=W }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2023|3|26|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1= [[ლატვია]] {{Flagicon|LAT}} |score=0–1 |report= |team2={{Flagicon|GEO}} საქართველო |goals1= |goals2= [[გიორგი გულიაშვილი|გულიაშვილი]] {{გოლი|21}} |stadium= |location=[[ბელეკი]], [[თურქეთი]] |attendance= |result=W }} ===2022=== {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2022|11|21|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1=საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score=1–1 |report= |team2={{Flagicon|UKR}} [[უკრაინა]] |goals1= [[საბა ხვადაგიანი|ხვადაგიანი]] {{გოლი|70}} |goals2= ოლექსი კაშჩუკი {{გოლი|63}} |stadium=[[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი]] |location= [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance= |result=D }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2022|11|16|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1= საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score=1–2 |report= |team2={{Flagicon|ISR}} [[ისრაელი]] |goals1= [[ნიკა ხორხელი|ნ. ხორხელი]] {{გოლი|84}} |goals2= ლემკინი {{გოლი|49}} <br /> ქანაანი {{გოლი|56}} |stadium=[[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი]] |location= [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance= |result=L }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2022|09|27|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1= [[თურქეთი]] {{Flagicon|TUR}} |score=1–0 |report= |team2={{Flagicon|GEO}} საქართველო |goals1= ომერ ფარუკ ბეიაზი {{გოლი|41|პენ.}} |goals2= |stadium=[[რეჯეფ თაიფ ერდოღანის სტადიონი]] |location=[[სტამბოლი]], [[თურქეთი]] |attendance= |result=L }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2022|09|24|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1= [[პორტუგალია]] {{Flagicon|POR}} |score=4–1 |report= |team2={{Flagicon|GEO}} საქართველო |goals1= პაულუ ბერნარდუ {{გოლი|15}} <br /> სამუ კოშტა {{გოლი|22}} <br /> ენრიკე არაუჟუ {{გოლი|62}} <br /> აფონსუ სოუზა {{გოლი|76}} |goals2= [[გიორგი მოისწრაფიშვილი|მოისწრაფიშვილი]] {{გოლი|53}} |stadium=ხოსე დოს სანტოს პინტოს მუნიციპალური სტადიონი |location=[[კოვილიანი]], [[პორტუგალია]] |attendance= |result=L }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2022|06|03|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1=საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score=2–0 |report= |team2= {{Flagicon|GEO}} [[რუმინეთი]] |goals1= [[ცოტნე კაპანაძე|კაპანაძე]] {{გოლი|68||74}} |goals2= |stadium=[[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი]] |location= [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance= |result=W }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2022|03|29|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1=საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score=4–1 |report= |team2={{Flagicon|EST}} [[ესტონეთი]] |goals1= [[გიორგი მოისწრაფიშვილი|მოისწრაფიშვილი]] {{გოლი|34||54}} <br /> [[ბექა დარცმელია|დარცმელია]] {{გოლი|90+2}} <br /> [[შოთა შეყილაძე|შეყილაძე]] {{გოლი|90+6}} |goals2= ტამი {{გოლი|75}} |stadium=[[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი]] |location= [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance= |result=W }} ===2021=== {{მატჩის შედეგები |format = 1 |date = {{Start date|2021|11|16|df=y}} |round = ამხანაგური |time = |team1 = საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score = 3–2 |report = |team2 = {{Flagicon|ENG}} [[ინგლისი]] |goals1 = [[გიორგი გულიაშვილი|გულიაშვილი]] {{გოლი|24||47}} <br /> [[გიორგი გოჩოლეიშვილი|გოჩოლეიშვილი]] {{გოლი|65}} |goals2 = კლინტონ მოლა {{გოლი|81}} <br /> მარკ გეჰი {{გოლი|90+4}} |stadium = [[აჭარაბეთ არენა]] |location = [[ბათუმი]], [[საქართველო]] |attendance = |result = W }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2021|09|07|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1= {{Flagicon|ROU}} რუმინეთი |score=1–1 |report= |team2= {{Flagicon|GEO}} საქართველო |goals1= იანის სტოიკა {{გოლი|16}} |goals2= [[გიორგი გულიაშვილი|გულიაშვილი]] {{გოლი|73}} |stadium= ანგელ იორდენესკუს სტადიონი |location= ვოლუნტარი, რუმინეთი |attendance= |result=D }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2021|03|29|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1= საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score=4–1 |report= |team2= {{Flagicon|BLR}} [[ბელარუსი]] |goals1= <br /> [[გიორგი გულიაშვილი|გულიაშვილი]] {{გოლი|5||60}} <br /> [[გიორგი იაკობიძე|იაკობიძე]] {{გოლი|53}} <br /> [[შოთა შეყილაძე|შეყილაძე]] {{გოლი|84}} |goals2= ნიკიტა სუპრანოვიჩი {{გოლი|13}} |stadium=[[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი]] |location= [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance= |result=W }} [https://www.flashscore.com/team/georgia/QHv6ApOD/results/ წყარო] ==უეფას ევროპის 21-წლამდელთა ჩემპიონატი== {| class="wikitable" style="text-align: center;" !colspan=9|უეფას ევროპის 21-წლამდელთა ჩემპიონატი |- !წელი !რაუნდი !{{Tooltip|თ|ჩატარებული თამაშები}} !{{Tooltip|მ|მოგება}} !{{Tooltip|ფ|ფრე}} !{{Tooltip|წ|წაგება}} !{{Tooltip|გბ|გატანილი ბურთები}} !{{Tooltip|მბ|მიღებული ბურთები}} |- |1960–1994 |colspan=8|{{flagicon|URS}} სსრ კავშირის სახელით |- |{{flagicon|Spain}} 1996 |colspan=7 rowspan=15|''ვერ გავიდა'' |- |{{flagicon|France}} 1994 |- |{{flagicon|Romania}} 1998 |- |{{flagicon|Slovakia}} 2000 |- |{{flagicon|Switzerland}} 2002 |- |{{flagicon|Germany}} 2004 |- |{{flagicon|Portugal}} 2006 |- |{{flagicon|Netherlands}} 2007 |- |{{flagicon|Sweden}} 2009 |- |{{flagicon|Denmark}} 2011 |- |{{flagicon|Israel}} 2013 |- |{{flagicon|Czech Republic}} 2015 |- |{{flagicon|Poland}} 2017 |- |{{flagicon|Italy}} {{flagicon|San Marino}} 2019 |- |{{flagicon|Hungary}} {{flagicon|Slovenia}} 2021 |- |style="border: 3px solid red"|{{flagicon|Romania}} {{flagicon|Georgia}} 2023 |colspan=7 rowspan=1|''მასპინძლის კვალიფიკაცია'' |- |style="border: 3px solid red"|{{flagicon|SKV}} 2025 |colspan=7 rowspan=1| |- |'''ჯამში''' |'''1/4 ფინალი''' |'''4''' |'''1''' |'''3''' |'''0''' |'''5''' |'''3''' |} ==მიმდინარე შემადგენლობა== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size:90%" |- !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=30 | № !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | მოთამაშე !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | დაბადების თარიღი !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | მატჩი !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | გოლი !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=220 | კლუბი |- !colspan=6 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| მეკარეები |- |- bgcolor=#EFEFEF | 23 | [[ლუკა კუტალაძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|4|27|df=y}} | 5 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 1 | [[გიორგი მამარდაშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2000|9|29|df=y}} | 6 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|ესპანეთი}} [[ვალენსია (საფეხბურთო კლუბი)|ვალენსია]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 12 | [[ნოდარ ყალიჩავა]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2000|11|24|df=y}} | 0 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[სამგურალი წყალტუბო (საფეხბურთო კლუბი)|სამგურალი]] |- !colspan=7 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| მცველები |- |- bgcolor=#EFEFEF | 2 | [[ცოტნე კაპანაძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|8|30|df=y}} | 9 | 2 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[საბურთალო (საფეხბურთო კლუბი)|საბურთალო]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 4 | [[ალექსანდრე კალანდაძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|5|9|df=y}} | 10 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 3 | [[ივა გელაშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|4|8|df=y}} | 8 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[საბურთალო (საფეხბურთო კლუბი)|საბურთალო]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 5 | [[საბა ხვადაგიანი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2003|1|30|df=y}} | 7 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 13 | [[გიორგი გოჩოლეიშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|2|14|df=y}} | 10 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|უკრაინა}} [[შახტარი დონეცკი (საფეხბურთო კლუბი)|შახტარი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 15 | [[საბა საზონოვი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2002|2|1|df=y}} | 5 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|რუსეთი}} [[დინამო მოსკოვი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო მოსკოვი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 16 | [[ირაკლი აზაროვი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2002|2|21|df=y}} | 10 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|სერბეთი}} [[ცრვენა ზვეზდა (საფეხბურთო კლუბი)|ცრვენა ზვეზდა]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 20 | [[ჯემალ-გიორგი ჯინჯოლავა]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2000|6|28|df=y}} | 8 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[საბურთალო (საფეხბურთო კლუბი)|საბურთალო]] |- !colspan=7 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| ნახევარმცველები |- |- bgcolor=#EFEFEF | 6 | [[ლუკა გაგნიძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2003|2|28|df=y}} | 6 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|რუსეთი}} [[დინამო მოსკოვი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო მოსკოვი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 8 | [[ანზორ მექვაბიშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|6|5|df=y}} | 12 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 10 | [[გიორგი მოისწრაფიშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|9|29|df=y}} | 10 | 3 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 14 | [[გაბრიელ სიგუა]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2005|6|30|df=y}} | 2 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 20 | [[ნიკა გაგნიძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|3|20|df=y}} | 11 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დილა გორი (საფეხბურთო კლუბი)|დილა გორი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 18 | [[ოთარ მამაგეიშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2003|1|15|df=y}} | 3 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[საბურთალო (საფეხბურთო კლუბი)|საბურთალო]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 21 | [[ნოდარ ლომინაძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2002|4|4|df=y}} | 4 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[სამგურალი წყალტუბო (საფეხბურთო კლუბი)|სამგურალი]] |- !colspan=7 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| თავდამსხმელები |- |- bgcolor=#EFEFEF | 7 | [[ზურიკო დავითაშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|2|15|df=y}} | 6 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საფრანგეთი}} [[ბორდო (საფეხბურთო კლუბი)|ბორდო]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 9 | [[გიორგი გულიაშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|9|5|df=y}} | 20 | 8 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|ბოსნია და ჰერცეგოვინა}} სარაევო |- |- bgcolor=#EFEFEF | 11 | [[გიორგი გაგუა]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|10|10|df=y}} | 12 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|ესპანეთი}} რეალ უნიონი |- |- bgcolor=#EFEFEF | 17 | [[ნიკა ხორხელი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|9|9|df=y}} | 5 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[სამგურალი წყალტუბო (საფეხბურთო კლუბი)|სამგურალი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 19 | [[გიორგი წიტაიშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2000|11|18|df=y}} | 3 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|პოლონეთი}} [[ლეხი (საფეხბურთო კლუბი)|ლეხი პოზნანი]] |} ==ბოლო დროს გამოძახებულნი== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size:90%" |- !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=30 | № !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | მოთამაშე !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | დაბადების თარიღი !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | მატჩი !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | გოლი !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=220 | კლუბი |- !colspan=6 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| მეკარეები |- |- bgcolor=#EFEFEF | | [[ლევან თანდილაშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2003|2|27|df=y}} | 0 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[თელავი (საფეხბურთო კლუბი)|თელავი]] |- !colspan=6 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| მცველები |- |- bgcolor=#EFEFEF | | [[გიორგი მაისურაძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2002|1|31|df=y}} | 2 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- !colspan=6 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| ნახევარმცველები |- |- bgcolor=#EFEFEF | | [[ივანე ფოცხვერია]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2002|7|24|df=y}} | 0 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[კოლხეთი-1913 ფოთი (საფეხბურთო კლუბი)|კოლხეთი ფოთი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | | [[გიორგი ლომთაძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|10|30|df=y}} | 2 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[გაგრა (საფეხბურთო კლუბი)|გაგრა]] |} ==სტატისტიკა (მხოლოდ ოფიციალურები)== {|class="wikitable sortable" style="text-align:center" |- !მეტოქე !მოგება !ფრე !წაგება |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|აზერბაიჯანი}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ალბანეთი}} |3 |1 |2 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ბელგია}} | |1 | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ბულგარეთი}} | | |2 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|გერმანია}} | | |2 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|გიბრალტარი}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|დანია}} | |1 |3 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|ესპანეთი}} | | |6 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ესტონეთი}} |5 | |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|თურქეთი}} |2 |1 |1 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ინგლისი}} | |1 |1 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ირლანდია}} | |4 | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ისრაელი}} | |1 |1 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|იტალია}} |1 | |3 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ლატვია}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|ლიტვა}} |2 |1 |2 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ლიხტენშტაინი}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|ლუქსემბურგი}} |1 | |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|მაკედონია}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|მალტა}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|მოლდოვა}} |3 |1 |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|ნიდერლანდები}} |1 |1 |2 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|ნორვეგია}} | |1 |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|პოლონეთი}} |2 |1 |3 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|პორტუგალია}} |1 | |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|რუმინეთი}} | | |2 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|რუსეთი}} |1 | |3 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|საბერძნეთი}} | |2 |2 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|სან-მარინო}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|საფრანგეთი}} | | |3 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|სერბეთი}} | | |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|სლოვაკეთი}} |1 | |3 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|სლოვენია}} | |2 | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|სომხეთი}} |1 | |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|უელსი}} | | |2 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|უკრაინა}} | | |2 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|უნგრეთი}} | | |2 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ფარერის კუნძულები}} |1 | |1 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ფინეთი}} |1 |1 | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ყაზახეთი}} |2 | |2 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|შვედეთი}} | |1 |2 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|შვეიცარია}} | |1 |7 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|შოტლანდია}} |1 |1 | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ხორვატია}} |2 |2 |2 |- |- class="sortbot ! 44 ქვეყანა ||45||25||68 |} ==მწვრთნელები== {{div col|colwidth=22em}} * {{flagicon|Georgia}} [[ვლადიმერ გუცაევი]] (1997–1998) * {{flagicon|Georgia}} [[გიგლა იმნაძე]] (1998–1999) * {{flagicon|Georgia}} [[მურთაზ ხურცილავა]] (1999–2001) * {{flagicon|Georgia}} [[ვახტანგ კოპალეიშვილი]] (2001–2003) * {{flagicon|Georgia}} [[რევაზ არველაძე]] (2003–2004) * {{flagicon|Georgia}} [[გოჩა ტყებუჩავა]] (2004–2005) * {{flagicon|Georgia}} [[კობა ჟორჟიკაშვილი]] (2005–2006) * {{flagicon|Germany}} [[რალფ მინგე]] (2006–2007) * {{flagicon|Croatia}} [[პეტარ სეგრტი]] (2007–2009) * {{flagicon|Georgia}} [[კახა ცხადაძე]] (2009) * {{flagicon|Georgia}} [[ოთარ გაბელია]] (2009–2011) * {{flagicon|Georgia}} [[სოსო ჭედია]] (2011–2012) * {{flagicon|Georgia}} [[ალექსანდრე ჩივაძე]] (2012–2016) * {{flagicon|Georgia}} [[გია გეგუჩაძე]] (2016–2017) * {{flagicon|Georgia}} [[გია ცეცაძე]] (2017–2019) * {{flagicon|Georgia}} [[ვასილ მაისურაძე]] (2020) * {{flagicon|Georgia}} [[რამაზ სვანაძე]] (2021–) {{div col end}} ===საუკეთესო ბომბარდირები=== {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !width=50px|№ !width=150px|მოთამაშე !width=100px|წლები !width=100px|გოლები (მატჩები) |- |1 |style="text-align:left;"|[[ბექა გოცირიძე]] |2005–2008 |9 (19) |- |2 |style="text-align:left;"|'''[[გიორგი გულიაშვილი]]''' |2020– |8 (20) |- |3 |style="text-align:left;"|[[მიხეილ აშვეთია]] |1997–1999 |7 (14) |- |4 |style="text-align:left;"|[[ნიკა კაჭარავა]] |2013–2016 |6 (10) |- | rowspan="3" style="text-align:center;"|5 |style="text-align:left;"|[[რატი ალექსიძე]] |1997–1999 |4 (14) |- |style="text-align:left;"|[[ვლადიმერ ახალაია]] |2002–2003 |4 (13) |- |style="text-align:left;"|[[ბექა მიქელთაძე]] |2017–2018 |4 (13) |} ==იხილეთ აგრეთვე== [[საქართველოს 20 წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები]] == პერიოდიკა == {{Refbegin}} * {{სტატია |ავტორი = კვარაცხელია, მამუკა. |სათაური = ჩივაძემ ხელები დაიკაპიწა |ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/359943/1/Sarbieli_1994_N54.pdf |გამოცემა = „[[სარბიელი]]“ |წელი = 11 ოქტომბერი, 1994 |ნომერი = 54 (129) |გვერდები = 1 }} * {{სტატია |ავტორი = |სათაური = საქართველო – უელსი |ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/359951/1/Sarbieli_1994_N61.pdf |გამოცემა = „[[სარბიელი]]“ |წელი = 15 ნოემბერი, 1994 |ნომერი = 61 (136) |გვერდები = 1 }} * {{სტატია |ავტორი = კვარაცხელია, მამუკა. |სათაური = სწავლა, სწავლა და სწავლა |ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/360160/1/Sarbieli_1995_N13.pdf |გამოცემა = „[[სარბიელი]]“ |წელი = 31 მარტი, 1994 |ნომერი = 13 (151) |გვერდები = 4 }} * {{სტატია |ავტორი = ჭიპაშვილი, ჯემალ. |სათაური = საქართველო – გერმანია. მოქმედება პირველი |ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/253791/1/Lelo_1995_N11.pdf |გამოცემა = [[ლელო (გაზეთი)|„ლელო“]] |წელი = 1–8 აპრილი, 1994 |ნომერი = 11 (10922) |გვერდები = 1 }} {{Refend}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://nakrebi.ge/ka/team/u21/squad საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა მიმდინარე შემადგენლობა] — საქართველოს ფეხბურთის ფედერაცია * [https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/21/ Georgia U21 » Historical results] — WorldFootball.net * [http://lelo.ge/tags/საქართველოს%20ახალგაზრდული%20ნაკრები საქართველოს ახალგაზრდული ნაკრები] — Lelo.ge {| width="600" style="background: #f9f9f9; border: 2px #aaa solid; border-collapse: collapse; border-color: white; color:black; font-size: 85%;" border="1" cellspacing="0" |- bgcolor="#c2d2e5" ! scope=col | ლელო |- ! scope=row |[https://www.nplg.gov.ge/opentext/index.php?m=18&y=2010&art=13531 01.06.2010] |} ==კომენტარები== {{Reflist|group=კომ.}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სპორტის ეროვნული ნაკრებები საქართველოში}} {{ფეხბურთი საქართველოში}} [[კატეგორია:საქართველოს ფეხბურთი]] [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები]] 5gkgtz707yg6gd7pklg1jonytwjc16k 4815985 4815984 2025-06-17T17:43:41Z 87.253.51.172 /* უეფას ევროპის 21-წლამდელთა ჩემპიონატი */ 4815985 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები | სახელი = საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები | ემბლემა = | ემბლემის ზომა = | ფიფა-ს ტრიგრამა = GEO | მეტსახელი = ჯვაროსნები | ასოციაცია = [[საქართველოს ფეხბურთის ფედერაცია]] | კონფედერაცია = [[უეფა]] | მწვრთვნელი = {{Flagicon|Georgia}} [[რამაზ სვანაძე]]<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/4300-ramaz-svanadze-21-clamde-nakrebs 21-წლამდე ნაკრებს რამაზ სვანაძე გაწვრთნის]. ''nakrebi.ge''</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=dLOZz_qyVgA რამაზ სვანაძე | უეფას ვებ-გვერდის ინტერვიუ 21-წლამდე ნაკრების მთავარ მწვრთნელთან]</ref> | დამხმარე მწვრთვნელი = {{Flagicon|Georgia}} [[ზაურ სვანაძე]] | კაპიტანი = [[ანზორ მექვაბიშვილი]] | ვიცე-კაპიტანი = | ყველაზე მეტი კეპი = [[ნიკა კვეკვესკირი]] (20)<br /> [[გიორგი გულიაშვილი]] (20) | ბომბარდირი = [[ბექა გოცირიძე]] (9)<br /> [[გიორგი გულიაშვილი]] (9) | ფიფას რეიტინგი = 111 | ფიფაში ყველაზე მაღალი რეიტინგი = 42(1998) | ფიფაში ყველაზე დაბალი რეიტინგი = 156(1994) | pattern_la1 = _geo22h | pattern_b1 = _geo22h | pattern_ra1 = _geo22h | pattern_sh1 = _geo22h | pattern_so1 = _1redstripes | leftarm1 = FF0000 | body1 = FF0000 | rightarm1 = FF0000 | shorts1 = FF0000 | socks1 = FFFFFF | pattern_la2 = _geo22t | pattern_b2 = _geo22t | pattern_ra2 = _geo22t | pattern_sh2 = _geo22t | pattern_so2 = _1redstripes | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = 000000 | პირველი თამაში = [[ფაილი:Flag of Georgia (1990-2004).svg|20px|]] საქართველო 3–0 [[მოლდოვის 21 წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები|მოლდოვა]] {{Flagicon|Moldova}}<br/>([[თბილისი]]; [[27 მაისი]], [[1994]]) | უდიდესი გამარჯვება = {{Flagicon|Georgia}} საქართველო 7–1 [[მალაიზიის 21 წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები|მალაიზია]] {{Flagicon|Malaysia}}<br/>([[ვენა]]; [[26 მარტი]], [[2013]]) | უდიდესი დამარცხება = {{Flagicon|Ukraine}} [[უკრაინის 21 წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები|უკრაინა]] 6–0 საქართველო {{Flagicon|Georgia}}<br/>([[ჩერნოვოგრადი ]], [[უკრაინა]]; [[12 ოქტომბერი]], [[2004]]) | ევროპის ჩემპიონატზე გამოჩენა = 1994 | ევროპის ჩემპიონატი პირველად = | საუკეთესო ევროპის ჩემპიონატი = ევრო-98 (მეორე ადგილი საკვალიფიკაციო ჯგუფში) | რეგიონული სახელი = | რეგიონულ თასზე გამოჩენა = | რეგიონული თასი პირველად = | საუკეთესო რეგიონული თასი = }} '''საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები''' — 21-წლამდე ფეხბურთელთა საქართველოს ეროვნული ნაკრები, რომელიც წარმოადგენს [[საქართველო]]ს ახალგაზრდულ საფეხბურთო ტურნირებსა და სხვა საერთაშორისო შეხვედრებზე. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებს ადმინისტრირებას უწევს [[საქართველოს ფეხბურთის ფედერაცია]]. საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ საქართველოს ახალგაზრდულმა გუნდმა პირველი ოფიციალური მატჩი მოლდოვასთან 1994 წელს გამართა. მანამდე ქართველი ფეხბურთელები საბჭოთა კავშირის იუნიორთა გუნდის შემადგენლობაში ასპარეზობდნენ. ==1994–1996== 1996 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ეტაპი 1994 წელს დაიწყო და დასრულდა 1996 წლის დასაწყისში. დასკვნითი ტურნირი ჩატარდა 1996 წელს ესპანეთში. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეშვიდე ჯგუფში გერმანიის, ბულგარეთის, უელსისა და მოლდოვის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. საერთო ჯამში ჩატარებული რვა შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა მხოლოდ ერთი მატჩი მოიგეს მოლდოველებთან, დანარჩენი შვიდი შეხვედრა კი დათმეს და ჯგუფში ბოლო, მეხუთე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-1994-1995-gruppe-7/0/ U21 EURO Qualifiers 1994/1995 » Group 7]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეშვიდე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- style="background:#ccf;" |align=left|'''{{flagcountry|GER}}''' |8||6||1||1||22||5||+17||'''19''' |- |align=left|{{flagcountry|BUL}} |8||5||2||1||11||10||+1||'''17''' |- |align=left|{{flagcountry|WAL}} |8||3||1||4||11||13||−2||'''10''' |- |align=left|{{flagcountry|MDA}} |8||2||2||4||5||11||−6||'''8''' |- |align=left|{{flagcountry|GEO|1990}} |8||1||0||7||7||17||−10||'''3''' |} {|width=100% |valign="middle" align=left width=50%| * საქართველო 3–0 მოლდოვა<ref group="კომ.">საქართველო: დავით ჯანელიძე ([[მრეტები თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„მრეტები“]]), რომეო გოგიტაძე („სამტრედია“), ალექსანდრე ბურნაძე („მეტალურგი“), ზვიად პაპიძე („ანცი“), მამუკა ბუცურეიშვილი („გურია“), გიორგი კიკნაძე ([[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„დინამო“ თბილისი]]), გიორგი ღუდუშაური ([[კახეთი თელავი (საფეხბურთო კლუბი)|„კახეთი“ თელავი]]), [[ამირან მუჯირი]] ([[დინამო ბათუმი (საფეხბურთო კლუბი)|„დინამო“ ბათუმი]]), დავით ჭიჭვეიშვილი („ანცი“), ''მამია ჯიქია ([[შევარდენი-1906 თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„შევარდენი-1906“ თბილისი]])'', გიორგი ანჩაბაძე ([[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„დინამო“ თბილისი]]), ხვიჩა შუბითიძე ([[შევარდენი-1906 თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„შევარდენი-1906“ თბილისი]]), ''ალექსანდრე რეხვიაშვილი („გურია“)''.</ref><ref>''ჭიპაშვილი, ჯემალ''. [https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/253277/1/Lelo_1994_N30.pdf საქართველო – მოლდოვა] // [[ლელო (გაზეთი)|„ლელო“]], 9–15 სექტემბერი, 1994, № 30 (10898), გვ. 1.</ref><ref name="Georgia U21-1994">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/1994/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 1994]. ''worldfootball.net''</ref> * ბულგარეთი 1–0 საქართველო<ref name="Georgia U21-1994" /> * საქართველო 1–2 უელსი<ref name="Georgia U21-1994" /> * საქართველო 0–2 გერმანია |valign="middle" align=left width=50%| * უელსი 5–1 საქართველო * გერმანია 3–0 საქართველო * საქართველო 1–2 ბულგარეთი * მოლდოვა 2–1 საქართველო |} ==1996–1998== 1998 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ეტაპი 1996 წლის მარტში დაიწყო და დასრულდა 1997 წლის ოქტომბერში. ფინალური ტურნირი 1998 წელს რუმინეთში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეორე ჯგუფში ინგლისის, იტალიის, პოლონეთისა და მოლდოვის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 1996 წლის 9 ოქტომბერს იტალიის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად გაიმართა და მასპინძელთა გამარჯვებით 6–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა კი 1997 წლის 10 ოქტომბერს პოლონეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ შინ შედგა და ამჯერადაც მასპინძელთა გამარჯვებით 5–1 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული რვა შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა სამი მატჩი მოიგეს, ორი დათმეს, სამიც ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მეორე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-1996-1997-gruppe-2/0/ U21 EURO Qualifiers 1996/1997 » Group 2]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეორე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- style="background:#ccf;" |align=left|'''{{flagcountry|ENG}}''' |8||5||3||0||7||1||+6||'''18''' |- |align=left|{{flagcountry|GEO|1990}} |8||3||3||2||10||10||0||'''12''' |- |align=left|{{flagcountry|ITA}} |8||3||2||3||17||6||+11||'''11''' |- |align=left|{{flagcountry|POL}} |8||1||5||2||10||15||−5||'''8''' |- |align=left|{{flagcountry|MDA}} |8||1||1||6||5||17||−12||'''4''' |} {|width=100% |valign="middle" align=left width=50%| * იტალია 6–0 საქართველო<ref name="Georgia U21-1996">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/1996/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 1996]. ''worldfootball.net''</ref> * საქართველო 0–1 ინგლისი<ref name="Georgia U21-1996" /> * ინგლისი 0–0 საქართველო<ref name="Georgia U21-1997">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/1997/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 1997]. ''worldfootball.net''</ref> * საქართველო 1–0 მოლდოვა<ref name="Georgia U21-1997" /> |valign="middle" align=left width=50%| * პოლონეთი 2–2 საქართველო<ref name="Georgia U21-1997" /> * საქართველო 2–0 იტალია<ref name="Georgia U21-1997" /> * მოლდოვა 0–0 საქართველო<ref name="Georgia U21-1997" /> * საქართველო 5–1 პოლონეთი<ref name="Georgia U21-1997" /> |} ==1998–2000== 2000 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ეტაპი 1998 წლის სექტემბერში დაიწყო და დასრულდა 1999 წლის ოქტომბერში. ფინალური ტურნირი 2000 წელს სლოვაკეთში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეორე ჯგუფში საბერძნეთის, ნორვეგიის, ლატვიის, სლოვენიისა და ალბანეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 1998 წლის 4 სექტემბერს ალბანეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ შინ შედგა და სტუმართა გამარჯვებით 1–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრაც ალბანეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად, 1999 წლის 8 ოქტომბერს გაიმართა და ამჯერად ფრედ 0–0 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული ათი შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა ორი მატჩი მოიგეს, სამი დათმეს, ხუთიც ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მესამე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2000-2001-gruppe-2/0/ U21 EURO Qualifiers 1998/1999 » Group 2]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეორე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- style="background:#cfc;" |align=left|{{flagcountry|GRE}} |10||7||2||1||32||10||+22||'''23''' |- style="background:#cfc;" |align=left| {{flagcountry|NOR}} |10||7||1||2||21||8||+13||'''22''' |- |align=left| {{flagcountry|GEO|1990}} |10||2||5||3||11||13||–2||'''11''' |- |align=left|{{flagcountry|LVA}} |10||2||3||5||8||19||–11||'''9''' |- |align=left|{{flagcountry|SVN}} |10||1||5||4||10||19||–9||'''8''' |- |align=left|{{flagcountry|ALB}} |10||1||4||5||8||21||–13||'''7''' |} {|width=90% |valign="middle" align=left width=33%| * საქართველო 0–1 ალბანეთი<ref name="Georgia U21-1998">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/1998/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 1998]. ''worldfootball.net''</ref> * ლატვია 1–2 საქართველო<ref name="Georgia U21-1998" /> * საბერძნეთი 3–2 საქართველო<ref name="Georgia U21-1998" /> * საქართველო 0–0 სლოვენია<ref name="Georgia U21-1999">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/1999/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 1999]. ''worldfootball.net''</ref> * საქართველო 0–3 ნორვეგია<ref name="Georgia U21-1999" /> |valign="middle" align="left" width="33%"| * ნორვეგია 0–0 საქართველო<ref name="Georgia U21-1999" /> * საქართველო 1–1 საბერძნეთი<ref name="Georgia U21-1999" /> * სლოვენია 2–2 საქართველო<ref name="Georgia U21-1999" /> * საქართველო 4–2 ლატვია<ref name="Georgia U21-1999" /> * ალბანეთი 0–0 საქართველო<ref name="Georgia U21-1999" /> |} ==2000–2002== 2002 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ეტაპი 2000 წლის სექტემბერში დაიწყო და დასრულდა 2001 წლის ოქტომბერში. ფინალური ტურნირი 2002 წელს შვეიცარიაში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მერვე ჯგუფში იტალიის, რუმინეთის, უნგრეთისა და ლიეტუვის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2000 წლის 6 სექტემბერს ლიეტუვის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად შედგა და მასპინძელთა გამარჯვებით 2–1 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა რუმინეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ ასევე სტუმრად, 2001 წლის 5 ოქტომბერს გაიმართა და ამჯერადაც მასპინძელთა გამარჯვებით 2–1 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული რვა შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა მხოლოდ ერთი მატჩი მოიგეს, დანარჩენი შვიდი დათმეს და ჯგუფში ბოლო ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2000-2001-gruppe-8_2/0/ U21 EURO Qualifiers 2000/2001 » Group 8]. ''worldfootball.net''</ref> ===მერვე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- style="background:#cfc;" |align=left|{{flagcountry|ITA}} |8||6||1||1||14||5||+9||'''19''' |- style="background:#cfc;" |align=left|{{flagcountry|ROU}} |8||5||1||2||13||5||+8||'''16''' |- |align=left|{{flagcountry|HUN}} |8||5||0||3||12||9||+3||'''15''' |- |align=left|{{flagcountry|LTU|1988}} |8||2||0||6||5||17||&minus;12||'''6''' |- |align=left|{{flagcountry|GEO|1990}} |8||1||0||7||9||17||&minus;8||'''3''' |} {|width=90% |valign="middle" align=left width=33%| * ლიეტუვა 2–1 საქართველო<ref name="Georgia U21-2000">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/2000/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 2000]. ''worldfootball.net''</ref> * იტალია 3–2 საქართველო<ref name="Georgia U21-2000" /> * საქართველო 0–3 რუმინეთი<ref name="Georgia U21-2001">[https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/2001/3/ Georgia U21 » Fixtures & Results 2001]. ''worldfootball.net''</ref> * საქართველო 0–2 იტალია<ref name="Georgia U21-2001" /> |valign="middle" align=left width=33%| * უნგრეთი 2–1 საქართველო<ref name="Georgia U21-2001" /> * საქართველო 0–2 უნგრეთი<ref name="Georgia U21-2001" /> * საქართველო 4–1 ლიეტუვა<ref name="Georgia U21-2001" /> * რუმინეთი 2–1 საქართველო<ref name="Georgia U21-2001" /> |} ==2002–2004== 2004 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ეტაპი 2002 წლის სექტემბერში დაიწყო და დასრულდა 2003 წლის ოქტომბერში. ფინალური ტურნირი 2004 წელს გერმანიაში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეათე ჯგუფში შვეიცარიის, რუსეთის, ალბანეთისა და ირლანდიის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2002 წლის 7 სექტემბერს შვეიცარიის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად შედგა და მასპინძელთა გამარჯვებით 2–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა რუსეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ ასევე სტუმრად, 2003 წლის 10 ოქტომბერს გაიმართა და ამჯერადაც მასპინძელთა გამარჯვებით 3–2 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული რვა შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა მხოლოდ ერთი მატჩი მოიგეს, ხუთი დათმეს, ორი ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში ბოლო ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2002-2003-gruppe-10/0/ U21 EURO Qualifiers 2002/2003 » Group 10]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეათე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| |- |<!-- GROUP STANDINGS TABLE--> {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- style="background:#cfc;" |align="left"|{{flagcountry|SUI}} |8||6||1||1||12||6||+6||'''19''' |- |align="left"|{{flagcountry|RUS}} |8||5||0||3||14||8||+6||'''15''' |- |align="left"|{{flagcountry|ALB}} |8||3||1||4||10||10||0||'''10''' |- |align="left"|{{flagcountry|IRL}} |8||2||2||4||8||11||&minus;3||'''8''' |- |align="left"|{{flagcountry|GEO|1990}} |8||1||2||5||7||16||&minus;9||'''5''' |} |<!-- FIXTURES TABLE --> {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%;" |- !width=125|&nbsp; !{{flagicon|ALB}} !{{flagicon|GEO|1990}} !{{flagicon|IRL}} !{{flagicon|RUS}} !{{flagicon|SUI}} |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|ALB}} |&mdash; | [[#Albania v 1990|3–0]] | [[#Albania v Republic of Ireland|1–0]] | [[#Albania v Russia|1–4]] | [[#Albania v Switzerland|0–0]] |- | style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|GEO|1990|}} | [[#Georgia v Albania|3–1]] |&mdash; | [[#Georgia v Republic of Ireland|1–1]] | [[#Georgia v Russia|0–3]] | [[#Georgia v Switzerland|0–2]] |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|IRL}} | [[#Republic of Ireland v Albania|0–3]]^{[[#note IRLvALB|*]]} | [[#Republic of Ireland v Georgia|1–1]] |&mdash; | [[#Republic of Ireland v Russia|2–0]] | [[#Republic of Ireland v Switzerland|2–3]] |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|RUS}} | [[#Russia v Albania|1–0]] | [[#Russia v Georgia|3–2]] | [[#Russia v Republic of Ireland|2–0]] |&mdash; | [[#Russia v Switzerland|1–2]] |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|SUI}} | [[#Switzerland v Albania|2–1]] | [[#Switzerland v Georgia|2–0]] | [[#Switzerland v Republic of Ireland|0–2]] | [[#Switzerland v Russia|1–0]] |&mdash; |- |} |} <span id="note IRLvALB"></span>^* მატჩი თავდაპირველად ირლანდიის რესპუბლიკის გამარჯვებით 2–1 დასრულდა, მაგრამ უეფამ მოგვიანებით ალბანეთს ჩაუთვალა 3–0 მოგება, რადგან ირლანდიის შემადგენლობაში ითამაშა ფეხბურთელმა, რომელსაც მოქმედი წესების მიხედვით არ ჰქონდა ამ შეხვედრაში მონაწილეობის უფლება. ==2004–2006== 2006 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ეტაპი 2004 წლის სექტემბერში დაიწყო და დასრულდა 2005 წლის ოქტომბერში. ფინალური ტურნირი 2006 წელს პორტუგალიაში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეორე ჯგუფში დანიის, უკრაინის, საბერძნეთის, თურქეთის, ალბანეთისა და ყაზახეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2004 წლის 3 სექტემბერს თურქეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად შედგა და ფრედ 0–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა საბერძნეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ ასევე სტუმრად, 2005 წლის 11 ოქტომბერს გაიმართა და მასპინძელთა გამარჯვებით 3–0 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული 12 შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა სამი მატჩი მოიგეს, შვიდი დათმეს, ორი ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მეხუთე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2004-2005-gruppe-2/0/ U21 EURO Qualifiers 2004/2005 » Group 2]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეორე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| |- |<!-- GROUP STANDINGS TABLE--> {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- style="background:#cfc;" |align="left"|{{flagcountry|DEN}} |12||9||2||1||30||12||+18||'''29''' |- style="background:#cfc;" |align="left"|{{flagcountry|UKR}} |12||7||2||3||22||7||+15||'''23''' |- |align="left"|{{flagcountry|GRE}} |12||6||2||4||18||9||+9||'''20''' |- |align="left"|{{flagcountry|TUR}} |12||5||4||3||15||9||+6||'''19''' |- |align="left"|{{flagcountry|GEO}} |12||3||2||7||7||22||&minus;15||'''11''' |- |align="left"|{{flagcountry|ALB}} |12||2||3||7||9||27||&minus;18||'''9''' |- |align="left"|{{flagcountry|KAZ}} |12||2||1||9||8||23||&minus;15||'''7''' |} |<!-- FIXTURES TABLE --> {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%;" |- !width=125|&nbsp; !{{flagicon|ALB}} !{{flagicon|DEN}} !{{flagicon|GEO}} !{{flagicon|GRE}} !{{flagicon|KAZ}} !{{flagicon|TUR}} !{{flagicon|UKR}} |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|ALB}} |&mdash; | 1–2 | 0–1 | 1–1 | 3–1 | 1–1 | 1–1 |- | style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|DEN}} | 7–0 |&mdash; | 1–0 | 2–1 | 5–1 | 1–1 | 3–2 |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|GEO}} | 2–1 | 2–4 |&mdash; | 1–1 | 0–1 | 0–2 | 0–3 |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|GRE}} | 2–0 | 0–1 | 3–0 |&mdash; | 5–0 | 2–1 | 0–1 |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|KAZ}} | 0–1 | 1–1 | 0–1 | 1–2 |&mdash; | 2–1 | 0–1 |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|TUR}} | 4–0 | 3–2 | 0–0 | 0–1 | 1–0 |&mdash; | 1–0 |- |style="text-align:left;"{{!}}{{flagcountry|UKR}} | 5–0 | 0–1 | 6–0 | 1–0 | 2–1 | 0–0 |&mdash; |- |} |} ==2006–2007== 2007 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები ჩატარდა 2006 წლის 15 აგვისტოდან 6 სექტემბრის ჩათვლით. ფინალური ტურნირი 2007 წლის 10–23 ივნისს ნიდერლანდებში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მესამე ჯგუფში სერბეთისა და ლიეტუვის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2006 წლის 15 აგვისტოს ლიეტუვის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად შედგა და მასპინძელთა გამარჯვებით 1–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა სერბეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ შინ, 2006 წლის 3 სექტემბერს გაიმართა და სტუმართა გამარჯვებით 3–1 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული ორი შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა ორივე დათმეს და ჯგუფში ბოლო ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2006-gruppe-3/0/ U21 EURO Qualifiers Qualifiers 2006 » Group 3]. ''worldfootball.net''</ref> ===მესამე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude>{{#invoke:sports table|main|style=WDL |section=Group 3 |res_col_header=Q |show_positions=n |sortable_table=n |team1=SRB|name_SRB={{flagcountry|SRB|2004}} |team2=LTU|name_LTU={{flagcountry|LTU}} |team3=GEO|name_GEO={{flagcountry|GEO}} |win_SRB=2|draw_SRB=0|loss_SRB=0|gf_SRB=5|ga_SRB=1 |win_LTU=1|draw_LTU=0|loss_LTU=1|gf_LTU=1|ga_LTU=2 |win_GEO=0|draw_GEO=0|loss_GEO=2|gf_GEO=1|ga_GEO=4 |col_Q=#cfc|text_Q= |result1=Q |update=complete|source=[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2006-gruppe-3/0/ worldfootball.net] }}</onlyinclude> ==2007–2009== 2009 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები ჩატარდა 2007 წლის 31 მაისიდან 2008 წლის 9 სექტემბრის ჩათვლით. ფინალური ტურნირი 2009 წლის 15–29 ივნისს შვედეთში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეოთხე ჯგუფში ყაზახეთის, პოლონეთის, რუსეთისა და ესპანეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2007 წლის 5 ივნისს ესპანეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ შინ, [[ბორის პაიჭაძის ეროვნული სტადიონი|ბორის პაიჭაძის ეროვნულ სტადიონზე]] გაიმართა და ესპანელთა გამარჯვებით 1–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა პოლონეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ მინსკში, 2008 წლის 9 სექტემბერს გაიმართა და პოლონელთა გამარჯვებით 5–0 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული რვა შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა ორი მოიგეს, დანარჩენი ექვსი შეხვედრა დათმეს და ჯგუფში ბოლო ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/_265/0/ U21 EURO Qualifiers 2007/2008 » Group 4]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეოთხე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size: 90%;" |- !width=165|გუნდი !width=25|{{Tooltip|თ|თამაში}} !width=25|{{Tooltip|მ|მოგება}} !width=25|{{Tooltip|ფ|ფრე}} !width=25|{{Tooltip|წ|წაგება}} !width=25|{{Tooltip|გატ|გატანილი გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გაშ|გაშვებული გოლები}} !width=25|{{Tooltip|გს|გოლების ხვაობა}} !width=25|{{Tooltip|ქ|ქულები}} |- bgcolor="#ccffcc" |align="left"|{{flagcountry|ESP}} |8||8||0||0||21||2||+19||'''24''' |- |align="left"|{{flagcountry|RUS}} |8||5||0||3||14||6||+8||'''15''' |- |align="left"|{{flagcountry|POL}} |8||3||0||5||9||11||&minus;2||'''9''' |- |align="left"|{{flagcountry|KAZ}} |8||2||0||6||9||18||&minus;9||'''6''' |- |align="left"|{{flagcountry|GEO}} |8||2||0||6||6||22||&minus;16||'''6''' |} ==2009–2011== 2011 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები დაიწყო 2009 წლის 27 მარტს და დასრულდა 2010 წლის 13 ოქტომბერს. ფინალური ტურნირი 2009 წლის 11–25 ივნისს დანიაში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეორე ჯგუფში სომხეთის, ესტონეთის, ირლანდიის, შვეიცარიისა და თურქეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2009 წლის 5 სექტემბერს ესტონეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად გაიმართა და ესტონელთა გამარჯვებით 2–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა სომხეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ თბილისში, [[მიხეილ მესხის სტადიონი|მიხეილ მესხის სტადიონზე]] 2010 წლის 7 სექტემბერს გაიმართა და სომეხთა გამარჯვებით 2–0 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული 10 შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა 4 მოიგეს, 3 დათმეს, 3 ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მესამე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2009-2010-gruppe-2/0/ U21 EURO Qualifiers 2009/2010 » Group 2]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეორე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude>{{#invoke:sports table|main|style=WDL |show_matches = yes |res_col_header=Q |show_positions=n <!--PLEASE READ BEFORE YOU UPDATE THE TABLE AFTER A FINAL SCORE: 1. Most importantly, make sure the score is FINAL! Don't update based on games that are still ongoing. 2. Update the record of BOTH TEAMS, not just the winner or the team you support. 3. Update EVERY COLUMN, not just Pts, in particular GF, GA, and GD (errors will be hard to detect). 4. Make sure the teams are in the correct new positions (in particular, make sure teams with the same number of points are ranked correctly based on the tiebreakers of the tournament). If in any doubt, check with standings from official websites (such as FIFA.com) or reliable sources. --> |team1=SUI|name_SUI={{flagcountry|SUI}}|short_SUI={{flagicon|SUI}} |team2=TUR|name_TUR={{flagcountry|TUR}}|short_TUR={{flagicon|TUR}} |team3=GEO|name_GEO={{flagcountry|GEO}}|short_GEO={{flagicon|GEO}} |team4=ARM|name_ARM={{flagcountry|ARM}}|short_ARM={{flagicon|ARM}} |team5=EST|name_EST={{flagcountry|EST}}|short_EST={{flagicon|EST}} |team6=IRL|name_IRL={{flagcountry|IRL}}|short_IRL={{flagicon|IRL}} |win_SUI=6|draw_SUI=2|loss_SUI=2|gf_SUI=15|ga_SUI=8 |win_TUR=5|draw_TUR=1|loss_TUR=4|gf_TUR=13|ga_TUR=11 |win_GEO=4|draw_GEO=3|loss_GEO=3|gf_GEO=12|ga_GEO=9 |win_ARM=4|draw_ARM=1|loss_ARM=5|gf_ARM=18|ga_ARM=19 |win_EST=3|draw_EST=3|loss_EST=4|gf_EST=9|ga_EST=16 |win_IRL=1|draw_IRL=4|loss_IRL=5|gf_IRL=11|ga_IRL=15 |col_A=#ccffcc|text_A= |result1=A |matches_style=FBR |match_ARM_EST=1–1 |match_ARM_GEO=2–3 |match_ARM_IRL=4–1 |match_ARM_SUI=1–3 |match_ARM_TUR=2–5 |match_EST_ARM=2–3 |match_EST_GEO=2–0 |match_EST_IRL=1–1 |match_EST_SUI=1–4 |match_EST_TUR=1–0 |match_GEO_ARM=0–2 |match_GEO_EST=2–0 |match_GEO_IRL=1–1 |match_GEO_SUI=0–0 |match_GEO_TUR=4–0 |match_IRL_ARM=1–2 |match_IRL_EST=5–0 |match_IRL_GEO=1–1 |match_IRL_SUI=1–1 |match_IRL_TUR=0–3 |match_SUI_ARM=2–1 |match_SUI_EST=0–1 |match_SUI_GEO=1–0 |match_SUI_IRL=1–0 |match_SUI_TUR=0–2 |match_TUR_ARM=1–0 |match_TUR_EST=0–0 |match_TUR_GEO=0–1 |match_TUR_IRL=1–0 |match_TUR_SUI=1–3 |update=complete|source=[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2009-2010-gruppe-2/0/ worldfootball.net] }}</onlyinclude> ==2011–2013== 2013 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები დაიწყო 2011 წლის 29 მარტს და დასრულდა 2012 წლის 10 სექტემბერს. ფინალური ტურნირი 2013 წლის 5–18 ივნისს ისრაელში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეხუთე ჯგუფში ხორვატიის, ესტონეთის, ესპანეთისა და შვეიცარიის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2011 წლის 3 ივნისს ხორვატიის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად გაიმართა და ქართველთა გამარჯვებით 1–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა ესტონეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ თბილისში, [[მიხეილ მესხის სტადიონი|მიხეილ მესხის სტადიონზე]] 2012 წლის 6 სექტემბერს გაიმართა და ამჯერადაც ქართველ ფეხბურთელთა გამარჯვებით 2–1 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული 8 შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა 3 მოიგეს, 4 დათმეს, 1 ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მესამე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2011-2012-gruppe-5/0/ U21 EURO Qualifiers 2011/2012 » Group 5]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეხუთე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude>{{#invoke:sports table|main|style=WDL |show_matches = yes |res_col_header=Q <!--PLEASE READ BEFORE YOU UPDATE THE TABLE AFTER A FINAL SCORE: 1. Most importantly, make sure the score is FINAL! Don't update based on games that are still ongoing. 2. Update the record of BOTH TEAMS, not just the winner or the team you support. 3. Update EVERY COLUMN, not just Pts, in particular GF, GA, and GD (errors will be hard to detect). 4. Make sure the teams are in the correct new positions (in particular, make sure teams with the same number of points are ranked correctly based on the tiebreakers of the tournament). If in any doubt, check with standings from official websites (such as uefa.com) or reliable sources. --> |team1=ESP|name_ESP={{flagcountry|ESP}}|short_ESP={{flagicon|ESP}} |team2=SUI|name_SUI={{flagcountry|SUI}}|short_SUI={{flagicon|SUI}} |team3=GEO|name_GEO={{flagcountry|GEO}}|short_GEO={{flagicon|GEO}} |team4=CRO|name_CRO={{flagcountry|CRO}}|short_CRO={{flagicon|CRO}} |team5=EST|name_EST={{flagcountry|EST}}|short_EST={{flagicon|EST}} |win_ESP=7|draw_ESP=1|loss_ESP=0|gf_ESP=27|ga_ESP=2 |win_SUI=5|draw_SUI=2|loss_SUI=1|gf_SUI=15|ga_SUI=4 |win_GEO=3|draw_GEO=1|loss_GEO=4|gf_GEO=8|ga_GEO=18 |win_CRO=2|draw_CRO=1|loss_CRO=5|gf_CRO=7|ga_CRO=16 |win_EST=0|draw_EST=1|loss_EST=7|gf_EST=2|ga_EST=19 |col_A=#ccffcc|text_A= |result1=A |matches_style=FBR |match_CRO_EST=[[#Croatia v Estonia|4–0]] |match_CRO_GEO=[[#Croatia v Georgia|0–1]] |match_CRO_ESP=[[#Croatia v Spain|0–2]] |match_CRO_SUI=[[#Croatia v Switzerland|1–2]] |match_EST_CRO=[[#Estonia v Croatia|0–1]] |match_EST_GEO=[[#Estonia v Georgia|1–2]] |match_EST_ESP=[[#Estonia v Spain|0–1]] |match_EST_SUI=[[#Estonia v Switzerland|0–0]] |match_GEO_CRO=[[#Georgia v Croatia|1–1]] |match_GEO_EST=[[#Georgia v Estonia|2–1]] |match_GEO_ESP=[[#Georgia v Spain|2–7]] |match_GEO_SUI=[[#Georgia v Switzerland|0–1]] |match_ESP_CRO=[[#Spain v Croatia|6–0]] |match_ESP_EST=[[#Spain v Estonia|6–0]] |match_ESP_GEO=[[#Spain v Georgia|2–0]] |match_ESP_SUI=[[#Spain v Switzerland|3–0]] |match_SUI_CRO=[[#Switzerland v Croatia|4–0]] |match_SUI_EST=[[#Switzerland v Estonia|3–0]] |match_SUI_GEO=[[#Switzerland v Georgia|5–0]] |match_SUI_ESP=[[#Switzerland v Spain|0–0]] |update=complete|source=[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2011-2012-gruppe-5/0/ worldfootball.net] }}</onlyinclude> ==2013–2015== 2015 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები დაიწყო 2013 წლის 25 მარტს და დასრულდა 2014 წლის 9 სექტემბერს. ფინალური ტურნირი 2015 წლის 17–30 ივნისს ჩეხეთის რესპუბლიკაში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მესამე ჯგუფში ნიდერლანდების, შოტლანდიის, სლოვაკეთისა და ლუქსემბურგის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2013 წლის 5 სექტემბერს ლუქსემბურგის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად გაიმართა და ქართველთა გამარჯვებით 3–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა ნიდერლანდების 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ კვლავ სტუმრად, [[დევენტერი]]ს „დე ადელარსხორსტის“ სტადიონზე 2014 წლის 4 სექტემბერს გაიმართა და [[ჯაბა ჯიღაური]]ს მიერ 71-ე წუთზე გატანილი გოლის წყალობით ამჯერადაც ქართველ ფეხბურთელთა გამარჯვებით — 1–0 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული 8 შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა 3 მოიგეს, 4 დათმეს, 1 ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მეოთხე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2013-2014-gruppe-3/0/ U21 EURO Qualifiers 2013/2014 » Group 3]. ''worldfootball.net''</ref> ===მესამე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude>{{#invoke:Sports table|main|style=football |update=complete |source=[http://www.uefa.com/under21/season=2015/standings/round=2000412/group=2002302/index.html UEFA] |name_SVK={{flagcountry|SVK}} |short_SVK={{flagicon|SVK}} |name_NED={{flagcountry|NED}} |short_NED={{flagicon|NED}} |name_SCO={{flagcountry|SCO}} |short_SCO={{flagicon|SCO}} |name_GEO={{flagcountry|GEO}} |short_GEO={{flagicon|GEO}} |name_LUX={{flagcountry|LUX}} |short_LUX={{flagicon|LUX}} |win_SVK=5 |draw_SVK=2 |loss_SVK=1 |gf_SVK=19 |ga_SVK= 7 |status_SVK= |win_NED=5 |draw_NED=1 |loss_NED=2 |gf_NED=22 |ga_NED= 6 |status_NED= |win_SCO=3 |draw_SCO=2 |loss_SCO=3 |gf_SCO=12 |ga_SCO=15 |status_SCO= |win_GEO=3 |draw_GEO=1 |loss_GEO=4 |gf_GEO= 8 |ga_GEO=15 |status_GEO= |win_LUX=1 |draw_LUX=0 |loss_LUX=7 |gf_LUX= 5 |ga_LUX=23 |status_LUX= |team1=SVK |team2=NED |team3=SCO |team4=GEO |team5=LUX |class_rules=ტაიბრეიკები |res_col_header=Q |result1=PO |result2=PO |col_PO=green1 |text_PO=პლეი-ოფები |show_matches=yes |matches_style=FBR |match_SVK_NED=[[#Slovakia v Netherlands|2–2]] |match_SVK_SCO=[[#Slovakia v Scotland|1–1]] |match_SVK_GEO=[[#Slovakia v Georgia|1–0]] |match_SVK_LUX=[[#Slovakia v Luxembourg|3–0]] |match_NED_SVK=[[#Netherlands v Slovakia|0–1]] |match_NED_SCO=[[#Netherlands v Scotland|4–0]] |match_NED_GEO=[[#Netherlands v Georgia|0–1]] |match_NED_LUX=[[#Netherlands v Luxembourg|3–1]] |match_SCO_SVK=[[#Scotland v Slovakia|2–1]] |match_SCO_NED=[[#Scotland v Netherlands|1–6]] |match_SCO_GEO=[[#Scotland v Georgia|1–1]] |match_SCO_LUX=[[#Scotland v Luxembourg|3–0]] |match_GEO_SVK=[[#Georgia v Slovakia|1–3]] |match_GEO_NED=[[#Georgia v Netherlands|0–6]] |match_GEO_SCO=[[#Georgia v Scotland|2–1]] |match_GEO_LUX=[[#Georgia v Luxembourg|0–3]] |match_GEO_LUX_note=მატჩი თავდაპირველად ფრედ 1–1 დასრულდა, მაგრამ უეფამ მოგვიანებით ლუქსემბურგს 3–0 მოგება ჩაუთვალა. |match_LUX_SVK=[[#Luxembourg v Slovakia|1–7]] |match_LUX_NED=[[#Luxembourg v Netherlands|0–1]] |match_LUX_SCO=[[#Luxembourg v Scotland|0–3]] |match_LUX_GEO=[[#Luxembourg v Georgia|0–3]] }}</onlyinclude> ==2015–2017== 2017 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები დაიწყო 2015 წლის 30 მარტს და დასრულდა 2016 წლის 11 ოქტომბერს. ფინალური ტურნირი 2015 წლის 16–30 ივნისს პოლონეთში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მეექვსე ჯგუფში ესპანეთის, შვედეთის, ხორვატიის, ესტონეთისა და სან-მარინოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2015 წლის 3 ივნისს სან-მარინოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად გაიმართა და ქართველთა გამარჯვებით 3–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა ხორვატიის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ შინ, [[ზესტაფონი]]ს [[დავით აბაშიძის სტადიონი|დავით აბაშიძის სტადიონზე]] 2016 წლის 6 სექტემბერს გაიმართა და ფრედ — 2–2 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული 8 შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა 4 მოიგეს, 5 დათმეს, 1 ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მეოთხე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u-21-h-em-qualifikation-2015-2016-gruppe-6/0/ U21 EURO Qualifiers 2015/2016 » Group 6]. ''worldfootball.net''</ref> ===მეექვსე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude>{{#invoke:Sports table|main|style=WDL |show_matches=yes |source=[http://www.uefa.com/under21/season=2017/standings/round=2000649/group=2003781/index.html UEFA] |name_ESP={{flagcountry|ESP}} |short_ESP={{flagicon|ESP}} |name_SWE={{flagcountry|SWE}} |short_SWE={{flagicon|SWE}} |name_CRO={{flagcountry|CRO}} |short_CRO={{flagicon|CRO}} |name_GEO={{flagcountry|GEO}} |short_GEO={{flagicon|GEO}} |name_EST={{flagcountry|EST}} |short_EST={{flagicon|EST}} |name_SMR={{flagcountry|SMR}} |short_SMR={{flagicon|SMR}} <!--UPDATE standings below (including date)--> |update=complete |win_ESP=7 |draw_ESP=2 |loss_ESP=1 |gf_ESP=31|ga_ESP=9 |status_ESP= |win_SWE=7 |draw_SWE=3 |loss_SWE=0 |gf_SWE=24|ga_SWE=7 |status_SWE= |win_CRO=6 |draw_CRO=2 |loss_CRO=2 |gf_CRO=24|ga_CRO=11|status_CRO= |win_GEO=4 |draw_GEO=1 |loss_GEO=5 |gf_GEO=17|ga_GEO=17|status_GEO= |win_EST=1 |draw_EST=1 |loss_EST=8 |gf_EST=3 |ga_EST=26|status_EST= |win_SMR=0 |draw_SMR=1 |loss_SMR=9 |gf_SMR=1 |ga_SMR=30|status_SMR= <!--UPDATE positions below (check tiebreakers)--> |team1=SWE |team2=ESP |team3=CRO |team4=GEO |team5=EST |team6=SMR |class_rules=საკვალიფიკაციო ტაიბრეიკები <!--UPDATE qualifications below (after 2nd place qualify or cannot qualify to play-offs)--> |res_col_header=Q |result1=FT |result2=PO |col_FT=green1 |text_FT={{Tooltip|ფინ. ტურნ.|ფინალური ტურნირი}} |col_PO=blue1 |text_PO=პლეი-ოფები |matches_style=FBR <!--UPDATE results below--> |match_ESP_SWE=[[#Spain v Sweden|1–1]] |match_ESP_CRO=[[#Spain v Croatia|0–3]] |match_ESP_GEO=[[#Spain v Georgia|5–0]] |match_ESP_EST=[[#Spain v Estonia|5–0]] |match_ESP_SMR=[[#Spain v San Marino|6–0]] |match_SWE_ESP=[[#Sweden v Spain|1–1]] |match_SWE_CRO=[[#Sweden v Croatia|4–2]] |match_SWE_GEO=[[#Sweden v Georgia|3–2]] |match_SWE_EST=[[#Sweden v Estonia|5–0]] |match_SWE_SMR=[[#Sweden v San Marino|3–0]] |match_CRO_ESP=[[#Croatia v Spain|2–3]] |match_CRO_SWE=[[#Croatia v Sweden|1–1]] |match_CRO_GEO=[[#Croatia v Georgia|1–0]] |match_CRO_EST=[[#Croatia v Estonia|2–1]] |match_CRO_SMR=[[#Croatia v San Marino|4–0]] |match_GEO_ESP=[[#Georgia v Spain|2–5]] |match_GEO_SWE=[[#Georgia v Sweden|0–1]] |match_GEO_CRO=[[#Georgia v Croatia|2–2]] |match_GEO_EST=[[#Georgia v Estonia|3–0]] |match_GEO_SMR=[[#Georgia v San Marino|4–0]] |match_EST_ESP=[[#Estonia v Spain|0–2]] |match_EST_SWE=[[#Estonia v Sweden|0–3]] |match_EST_CRO=[[#Estonia v Croatia|0–4]] |match_EST_GEO=[[#Estonia v Georgia|0–1]] |match_EST_SMR=[[#Estonia v San Marino|0–0]] |match_SMR_ESP=[[#San Marino v Spain|0–3]] |match_SMR_SWE=[[#San Marino v Sweden|0–2]] |match_SMR_CRO=[[#San Marino v Croatia|0–3]] |match_SMR_GEO=[[#San Marino v Georgia|0–3]] |match_SMR_EST=[[#San Marino v Estonia|1–2]] }}</onlyinclude> ==2017–2019== 2019 წლის უეფა-ს 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის საკვალიფიკაციო ჯგუფური ეტაპის მატჩები დაიწყო 2017 წლის 7 ივნისს და დასრულდა 2018 წლის 16 ოქტომბერს. ფინალური ტურნირი 2019 წლის 16–30 ივნისს იტალიასა და სან-მარინოში გაიმართა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები საკვალიფიკაციო ეტაპის მესამე ჯგუფში დანიის, პოლონეთის, ფინეთის, ლიეტუვისა და ფარერის კუნძულების 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებ გუნდებს დაუპირისპირდა. პირველი შეხვედრა 2017 წლის 1 სექტემბერს პოლონეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ შინ, [[გორი]]ს [[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი|თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონზე]] გაიმართა და პოლონელთა გამარჯვებით 3–0 დასრულდა. ბოლო შეხვედრა კვლავ პოლონეთის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების წინააღმდეგ სტუმრად, [[გდინია]]ს მუნიციპალურ სტადიონზე 2018 წლის 16 ოქტომბერს გაიმართა და კვლავ პოლონელთა გამარჯვებითა და იმავე ანგარიშით — 3–0 დასრულდა. საერთო ჯამში ჩატარებული 8 შეხვედრიდან ქართველმა ფეხბურთელებმა 3 მოიგეს, 4 დათმეს, 3 ფრედ დაამთავრეს და ჯგუფში მესამე ადგილი დაიკავეს.<ref>[https://www.worldfootball.net/schedule/u21-h-em-qualifikation-2017-2018-gruppe-3/0/ U21 EURO Qualifiers 2017/2018 » Group 3]. ''worldfootball.net''</ref> ===მესამე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude>{{#invoke:Sports table|main|style=WDL |show_matches=yes |update=complete |source=[https://www.uefa.com/under21/season=2019/standings/round=2000803/index.html#grp-2005054 UEFA] |name_DEN={{flagcountry|DEN}} |short_DEN={{flagicon|DEN}} |name_POL={{flagcountry|POL}} |short_POL={{flagicon|POL}} |name_FIN={{flagcountry|FIN}} |short_FIN={{flagicon|FIN}} |name_GEO={{flagcountry|GEO}} |short_GEO={{flagicon|GEO}} |name_LTU={{flagcountry|LTU}} |short_LTU={{flagicon|LTU}} |name_FRO={{flagcountry|FRO}} |short_FRO={{flagicon|FRO}} <!--UPDATE standings below (including date)--> |win_DEN=7 |draw_DEN=2 |loss_DEN=1 |gf_DEN=30|ga_DEN=8 |status_DEN= |win_POL=6 |draw_POL=4 |loss_POL=0 |gf_POL=22|ga_POL=9 |status_POL= |win_FIN=2 |draw_FIN=3 |loss_FIN=5 |gf_FIN=13|ga_FIN=21|status_FIN= |win_GEO=3 |draw_GEO=3 |loss_GEO=4 |gf_GEO=11|ga_GEO=19|status_GEO= |win_LTU=2 |draw_LTU=2 |loss_LTU=6 |gf_LTU=7 |ga_LTU=16|status_LTU= |win_FRO=1 |draw_FRO=4 |loss_FRO=5 |gf_FRO=10|ga_FRO=20|status_FRO= <!--UPDATE positions below (check tiebreakers)--> |team1=DEN |team2=POL |team3=GEO |team4=FIN |team5=LTU |team6=FRO |class_rules=საკვალიფიკაციო ტაიბრეიკები <!--UPDATE qualifications below (after 2nd place qualify or cannot qualify to play-offs)--> |res_col_header=Q |result1=FT |result2=PO |col_FT=green1 |text_FT={{Tooltip|ფინ. ტურნ.|ფინალური ტურნირი}} |col_PO=blue1 |text_PO=პლეი-ოფები |matches_style=FBR <!--UPDATE results below--> |match_DEN_POL=[[#Denmark v Poland|1–1]] |match_DEN_FIN=[[#Denmark v Finland|2–0]] |match_DEN_GEO=[[#Denmark v Georgia|5–2]] |match_DEN_LTU=[[#Denmark v Lithuania|6–0]] |match_DEN_FRO=[[#Denmark v Faroe Islands|3–0]] |match_POL_DEN=[[#Poland v Denmark|3–1]] |match_POL_FIN=[[#Poland v Finland|3–3]] |match_POL_GEO=[[#Poland v Georgia|3–0]] |match_POL_LTU=[[#Poland v Lithuania|1–0]] |match_POL_FRO=[[#Poland v Faroe Islands|1–1]] |match_FIN_DEN=[[#Finland v Denmark|0–5]] |match_FIN_POL=[[#Finland v Poland|1–3]] |match_FIN_GEO=[[#Finland v Georgia|1–2]] |match_FIN_LTU=[[#Finland v Lithuania|0–2]] |match_FIN_FRO=[[#Finland v Faroe Islands|1–1]] |match_GEO_DEN=[[#Georgia v Denmark|2–2]] |match_GEO_POL=[[#Georgia v Poland|0–3]] |match_GEO_FIN=[[#Georgia v Finland|2–2]] |match_GEO_LTU=[[#Georgia v Lithuania|1–0]] |match_GEO_FRO=[[#Georgia v Faroe Islands|1–0]] |match_LTU_DEN=[[#Lithuania v Denmark|0–2]] |match_LTU_POL=[[#Lithuania v Poland|0–2]] |match_LTU_FIN=[[#Lithuania v Finland|0–2]] |match_LTU_GEO=[[#Lithuania v Georgia|0–0]] |match_LTU_FRO=[[#Lithuania v Faroe Islands|3–0]] |match_FRO_DEN=[[#Faroe Islands v Denmark|0–3]] |match_FRO_POL=[[#Faroe Islands v Poland|2–2]] |match_FRO_FIN=[[#Faroe Islands v Finland|1–3]] |match_FRO_GEO=[[#Faroe Islands v Georgia|3–1]] |match_FRO_LTU=[[#Faroe Islands v Lithuania|2–2]] }}</onlyinclude> ==2019–2021== 2021 წლის უეფას 21-წლამდელთა ევროპის ჩემპიონატის შესარჩევი ეტაპის მე-2 ჯგუფი ექვსი გუნდისგან შედგებოდა: საფრანგეთი, სლოვაკეთი, შვეიცარია, საქართველო, აზერბაიჯანი და ლიხტენშტაინი. შესარჩევი ჯგუფური ეტაპის ცხრა ჯგუფის შემადგენლობა 2018 წლის 11 დეკემბერს გამართულმა წილისყრამ გადაწყვიტა. საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებმა ამ ტურნირის ფარგლებში პირველი მატჩი 2019 წლის 5 სექტემბერს გამართა, როდესაც [[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი|თენგიზ ბურჯანაძის სახელობის სტადიონზე]] ლიხტენშტაინის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებს უმასპინძლა და შეხვედრა ანგარიშით 4–0 მოიგო.<ref>Georgia 4–0 Liechtenstein / [https://www.uefa.com/under21/match/2026503/ Tengiz Burjanadze Stadium. 05.09.2019]. ''uefa.com''</ref> 2019 წლის 10 სექტემბერს გაიმართა ამ ციკლის მეორე მატჩი. ბაქოს „დალგა არენაზე“ აზერბაიჯანის 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებმა ქართველ ფეხბურთელებს უმასპინძლა. შეხვედრა ვატო არველაძის, ირაკლი ბუღრიძის და გიორგი არაბიძის მიერ გატანილი გოლების წყალობით სტუმართა გამარჯვებით 3–0 დამთავრდა.<ref>Azerbaijan 0–3 Georgia / [https://www.uefa.com/under21/match/2026503/ Dalga Arena. 10.09.2019]. ''uefa.com''</ref><ref group="კომ.">2019 წელს საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების ღირსებას იცავდნენ შემდეგი ფეხბურთელები: მეკარეები: ლუკა გუგეშაშვილი („გრანადა“ ესპანეთი), დემეტრე ბულისკერია („ლოკომოტივი“ თბილისი), [[გიორგი მამარდაშვილი]] („რუსთავი“ რუსთავი); მცველები: ლუკა ლაკვეხელიანი („საბურთალო“ თბილისი), ილია ბერიაშვილი („თელავი“ თელავი), ალექსანდრე ანდრონიკაშვილი („ლოკომოტივი“ თბილისი), [[ლუკა ლოჩოშვილი]] („ჟილინა“ სლოვაკეთი), ვაჟა ფაცაცია („დინამო“ ბათუმი), დავით კობოური („დინამო“ თბილისი), ლაშა უგრეხელიძე („სიონი“ ბოლნისი), ნიკა მალი („საბურთალო“ თბილისი), ვახტანგ ნებიერიძე („ტორპედო“ ქუთაისი); ნახევარმცველები: იური ტაბატაძე („საბურთალო“ თბილისი), ლუკა სილაგაძე („რუსთავი“ რუსთავი), ნიკა ნინუა („დინამო“ თბილისი), გიორგი ქოჩორაშვილი („ლევანტე“ ვალენსია, ესპანეთი), გიორგი კუცია („დილა“ გორი), დავით სამურკასოვი („ლოკომოტივი“ თბილისი), გიორგი კოხრეიძე („საბურთალო“ თბილისი), რატი არდაზიშვილი („ჩიხურა“ საჩხერე), [[ზურიკო დავითაშვილი]] („რუბინი“ ყაზანი, რუსეთი), ვატო არველაძე („კორონა“ კელცე, პოლონეთი), [[გიორგი არაბიძე]] („ადანასპორი“ ადანა, თურქეთი), პაატა კიტეიშვილი („რუსთავი“ რუსთავი); თავდამსხმელები: ბექა ქავთარაძე („რუსთავი“), ნუგზარ სპანდერაშვილი („დილა“ გორი), ირაკლი ბუღრიძე („ბეერსხოტი“ ანტვერპენი, ბელგია), [[ხვიჩა კვარაცხელია]] („რუბინი“ ყაზანი, რუსეთი).</ref><ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/2978-21-clamdelebi-slovaketshi-chavidnen 21-წლამდელები სლოვაკეთში ჩავიდნენ]. ''nakrebi.ge''</ref> გია ცეცაძე, რომელმაც საქართველოს 21-წლამდე ნაკრების მთავარი მწვრთნელის პოსტი 2019 წლის დეკემბრის ბოლოს დატოვა,<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/2984-sakartvelos-pekhburtis-pederatsiis-gantskhadeba საქართველოს ფეხბურთის ფედერაციის განცხადება]. ''nakrebi.ge''</ref> 2020 წლის იანვრიდან [[ვასილ მაისურაძე]]მ შეცვალა, რომელიც 2011 წლიდან 2020 წლის ჩათვლით საქართველოს სხვადასხვა ასაკობრივი ნაკრების მთავარი მწვრთნელი იყო.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/2987-sakartvelos-21-clamde-nakrebis-mtavar-mcvrtnelad საქართველოს 21-წლამდე ნაკრების მთავარ მწვრთნელად ვასილ მაისურაძე იმუშავებს]. ''nakrebi.ge''</ref> 2020 წლის 4 სექტემბერს საქართველოს 21-წლამდე ნაკრებმა ევრო 2021-ის საკვალიფიკაციო ეტაპის მეექვსე მატჩი საფრანგეთის წინააღმდეგ ჩაატარა. გორის თენგიზ ბურჯანაძის სახელობის სტადიონზე გამართული შეხვედრა სტუმართა უპირატესობით წარიმართა და მათი გამარჯვებით 2–0 დასრულდა.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/3016-u21-sakartvelo-02-saprangeti U21 | საქართველო 0:2 საფრანგეთი]. ''nakrebi.ge''</ref> იმავე წლის 8 სექტემბერს საქართველოს 21-წლამდე ნაკრებმა ევრო 2021-ის საკვალიფიკაციო ეტაპის მეშვიდე მატჩი სტუმრად ლიხტენშტაინის წინააღმდეგ გამართა. შეხვედრა ქართველი ფეხბურთელების გამარჯვებით, ანგარიშით — 2–0 დასრულდა. ანგარიში მე-20 წუთზე ნუგზარ სპანდერაშვილმა გახსნა. 35-ე წუთზე კი, მეტოქის კარი დავით სამურკასოვმა აიღო და შეხვედრის საბოლოო ანგარიში დააფიქსირა. პირველი ტაიმისთვის კომპენსირებულ დროში მსაჯმა მოედნიდან საქართველოს 21-წლამდე ნაკრების მეკარე [[გიორგი მამარდაშვილი]] გააძევა. ვასილ მაისურაძის გუნდმა უპირატესობის შენარჩუნება შეძლო და სამი ქულა მოიპოვა.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/3018-u21-likhtenshtaini-02-sakartvelo U21 | ლიხტენშტაინი 0:2 საქართველო]. ''nakrebi.ge''</ref> 9 ოქტომბერს საქართველოს 21-წლამდე ნაკრებმა ევრო 2021-ის საკვალიფიკაციო ეტაპის მერვე შეხვედრა გორის თენგიზ ბურჯანაძის სახელობის სტადიონზე გამართა. საქართველოს ახალგაზრდული ნაკრები ჯგუფის ლიდერ შვეიცარიის 21-წლამდე ნაკრებთან 0–3 დამარცხდა. ანგარიში 27-ე წუთზე დან ნდოიემ გახსნა. მეორე ტაიმის დებიუტში ვასილ მაისურაძის გუნდმა მეტოქის კართან რამდენიმე სახიფათო მომენტი შექმნა, თუმცა ქართველმა ფეხბურთელებმა გოლის გატანა ვერ მოახერხეს. 69-ე წუთზე შვეიცარიელებმა 11-მეტრიანი დარტყმით სხვაობა გაზარდეს. საბოლოო ანგარიში 81-ე წუთზე შეცვლაზე შესულმა პეტარ პუსიჩმა დააფიქსირა.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/3020-u21-sakartvelo-03-shveitsaria U21 | ​საქართველო 0:3 შვეიცარია]. ''nakrebi.ge''</ref> 13 ოქტომბერს საქართველოს 21-წლამდე ნაკრებმა ევრო 2021-ის საკვალიფიკაციო ეტაპის მეცხრე შეხვედრა აზერბაიჯანის წინააღმდეგ გამართა. გორის თენგიზ ბურჯანაძეზე გამართული მატჩი ჩვენი გუნდის გამარჯვებით, ანგარიშით — 1–0 დასრულდა. მატჩის ერთადერთი გოლი პირველი ტაიმის მიწურულს გავიდა, 42-ე წუთზე დარცმელია-ლაკვეხელიანის კომბინაცია შედეგიანი დარტყმით გიორგი გულიაშვილმა დაასრულა.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/3021-u21-sakartvelo-10-azerbaijani U21 | საქართველო 1:0 აზერბაიჯანი]. ''nakrebi.ge''</ref> 12 ნოემბერს საქართველოს 21-წლამდე ნაკრებმა ევროპის 2021 წლის ჩემპიონატის შესარჩევი ციკლი გამარჯვებით დაასრულა და მე-2 ჯგუფში მე-3 ადგილი დაიკავა. ვასილ მაისურაძის გუნდმა წლის ბოლო მატჩი თბილისში, სლოვაკეთის 21-წლამდე ნაკრებთან გამართა და დამაჯერებლად გაიმარჯვა. მასპინძლები სწრაფად დაწინაურდნენ. მე-9 წუთზე გიორგი ქოჩორაშვილის აქტიურების შემდეგ, ლუკას ფაბისმა ბურთი საკუთარ კარში ჩაჭრა და ანგარიში გაიხსნა. ამის შემდეგ საქართველოს ახალგაზრდულმა ნაკრებმა უკან დაიხია და მეტოქეს სახიფათო მომენტის შექმნის შესაძლებლობა პრაქტიკულად არ მისცა. 78-ე წუთზე კი შესანიშნავი კომბინაციის შემდეგ, რომელიც მარჯვენა ფლანგიდან სერგო კუხიანიძემ დაიწყო, დარცმელიამ გააგრძელა და ანზორ მექვაბშვილმა უზუსტესი დარტყმით დაასრულა. საქართველოს 21-წლამდე ნაკრებმა 10 თამაშში 15 ქულა დააგროვა (5 მოგება, 5 მარცხი), შვეიცარიასა და საფრანგეთს ჩამორჩა, ხოლო სლოვაკეთს, აზერბაიჯანსა და ლიხტანშტაინს გაასწრო. შესარჩევი ციკლის ბოლო შეხვედრა მასპინძლებმა ასეთი შემადგენლობით ჩაატარეს: მამარდაშვილი, ძოწენიძე (86' ძებნიაური), ბერიაშვილი, ანდრონიკაშვილი (46' ჯინჯოლავა), მალი, დარცმელია, ქოჩორაშვილი (71' კუცია), მექვაბიშვილი, აზაროვი (78' ტაბატაძე), კუხიანიძე (78' სპანდერაშვილი), გულიაშვილი.<ref>Georgia 2–1 Slovakia / [https://www.uefa.com/under21/match/2026610/ Mikheil Meskhi Stadium. 12.11.2020]. ''uefa.com''</ref><ref group="კომ.">2020 წელს საქართველოს 21 წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრების ღირსებას იცავდნენ შემდეგი ფეხბურთელები: მეკარეები: ლუკა გუგეშაშვილი („დილა“ გორი), გიორგი მამარდაშვილი („ლოკომოტივი“ თბილისი), ლუკა სანიკიძე („თელავი“ თელავი); მცველები: ლუკა ლაკვეხელიანი („მეზოკოვეშდი“ უნგრეთი), ლუკა ლოჩოშვილი („ვოლფსბერგერი“ ავსტრია), ალექსანდრე ანდრონიკაშვილი („ლოკომოტივი“ თბილისი), ილია ბერიაშვილი („თელავი“ თელავი), ლუკა ქაფიანიძე („ტორპედო“ ქუთაისი), ლუკა ასათიანი („სამგურალი“ წყალტუბო), შალვა ბურჯანაძე („სამგურალი“ წყალტუბო), ჯემალ ჯინჯოლავა („ლოკომოტივი“ თბილისი); ნახევარმცველები: ირაკლი აზაროვი („დინამო“ თბილისი), რატი არდაზიშვილი („რუხი“ ლვოვი), ნიკა გაგნიძე („დილა“ გორი), იური ტაბატაძე („საბურთალო“ თბილისი), რატი მჭედლიშვილი („ლოკომოტივი“ თბილისი), ანზორ მექვაბიშვილი („დინამო“ თბილისი), დავით სამურკასოვი („ლოკომოტივი“ თბილისი), ბექა დარცმელია („ლოკომოტივი“ თბილისი), თორნიკე ძებნიაური („ლოკომოტივი“ თბილისი); თავდამსხმელები: ნუგზარ სპანდერაშვილი („დილა“ გორი), გიორგი გულიაშვილი („საბურთალო“ თბილისი), ირაკლი ბუღრიძე („დინამო“ თბილისი) , სერგო კუხიანიძე („სამგურალი“ წყალტუბო), ბექა ქავთარაძე („საბურთალო“ თბილისი).</ref><ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/3012-vasil-maisuradzem-sakartvelos-21-clamde-nakrebis ვასილ მაისურაძემ საქართველოს 21-წლამდე ნაკრების შემადგენლობა დაასახელა]. ''nakrebi.ge''</ref> ===მეორე ჯგუფის საბოლოო ცხრილი=== <onlyinclude><!--To include this table in a page, use {{:2021 UEFA European Under-21 Championship qualification Group 2}} -->{{#invoke:Sports table|main|style=WDL |show_matches=yes |source=[https://www.uefa.com/under21/standings/2021/2001101/#grp-2006746 UEFA] |name_FRA={{flagcountry|FRA}} |short_FRA={{დროშანიშანი|FRA}} |name_SVK={{flagcountry|SVK}} |short_SVK={{დროშანიშანი|SVK}} |name_SUI={{flagcountry|SUI}} |short_SUI={{დროშანიშანი|SUI}} |name_GEO={{flagcountry|GEO}} |short_GEO={{დროშანიშანი|GEO}} |name_AZE={{flagcountry|AZE}} |short_AZE={{დროშანიშანი|AZE}} |name_LIE={{flagcountry|LIE}} |short_LIE={{დროშანიშანი|LIE}} <!--UPDATE standings below (including date)--> |update=complete |win_FRA=9 |draw_FRA=0 |loss_FRA=1 |gf_FRA=32|ga_FRA=10 |win_SVK=4 |draw_SVK=0 |loss_SVK=6 |gf_SVK=22|ga_SVK=21 |win_SUI=9 |draw_SUI=0 |loss_SUI=1 |gf_SUI=26|ga_SUI=8 |win_GEO=5 |draw_GEO=0 |loss_GEO=5 |gf_GEO=17|ga_GEO=14 |win_AZE=2 |draw_AZE=0 |loss_AZE=8 |gf_AZE=6 |ga_AZE=18 |win_LIE=1 |draw_LIE=0 |loss_LIE=9 |gf_LIE=3 |ga_LIE=35 <!--UPDATE positions below (check tiebreakers)--> |class_rules=ტაიბრეიკები |team_order=FRA, SUI, GEO, SVK, AZE, LIE <!--UPDATE qualifications below (after 2nd place qualify or cannot qualify to final tournament)--> |res_col_header=Q |result1=FT |result2=FT |col_FT=green1 |text_FT=ფინალური<br />ტურნირი |matches_style=FBR <!--UPDATE results below--> |match_FRA_SVK=[[#FRA v SVK|1–0]] |match_FRA_SUI=[[#FRA v SUI|3–1]] |match_FRA_GEO=[[#FRA v GEO|3–2]] |match_FRA_AZE=[[#FRA v AZE|5–0]] |match_FRA_LIE=[[#FRA v LIE|5–0]] |match_SVK_FRA=[[#SVK v FRA|3–5]] |match_SVK_SUI=[[#SVK v SUI|1–2]] |match_SVK_GEO=[[#SVK v GEO|3–2]] |match_SVK_AZE=[[#SVK v AZE|2–1]] |match_SVK_LIE=[[#SVK v LIE|6–0]] |match_SUI_FRA=[[#SUI v FRA|3–1]] |match_SUI_SVK=[[#SUI v SVK|4–1]] |match_SUI_GEO=[[#SUI v GEO|2–1]] |match_SUI_AZE=[[#SUI v AZE|2–1]] |match_SUI_LIE=[[#SUI v LIE|3–0]] |match_GEO_FRA=[[#GEO v FRA|0–2]] |match_GEO_SVK=[[#GEO v SVK|2–1]] |match_GEO_SUI=[[#GEO v SUI|0–3]] |match_GEO_AZE=[[#GEO v AZE|1–0]] |match_GEO_LIE=[[#GEO v LIE|4–0]] |match_AZE_FRA=[[#AZE v FRA|1–2]] |match_AZE_SVK=[[#AZE v SVK|2–1]] |match_AZE_SUI=[[#AZE v SUI|0–1]] |match_AZE_GEO=[[#AZE v GEO|0–3]] |match_AZE_LIE=[[#AZE v LIE|1–0]] |match_LIE_FRA=[[#LIE v FRA|0–5]] |match_LIE_SVK=[[#LIE v SVK|2–4]] |match_LIE_SUI=[[#LIE v SUI|0–5]] |match_LIE_GEO=[[#LIE v GEO|0–2]] |match_LIE_AZE=[[#LIE v AZE|1–0]] }}</onlyinclude> ==2021–2023== 2023 წლის 26 მარტს საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებმა [[თურქეთი]]ს ქალაქ ბელეკში ლატვიის 21-წლამდე გუნდთან ამხანაგური მატჩი გამართა, რომელიც რამაზ სვანაძის გუნდის გამარჯვებით — 1–0 დასრულდა.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/game/7721-u21 შემადგენლობა და მატჩის ოქმი]. ''nakrebi.ge''</ref> შეხვედრაში გამარჯვების გოლი, პირველი ტაიმის 21-ე წუთზე, გუნდის კაპიტანმა — გიორგი გულიაშვილმა გაიტნა, რომელმაც ქართველ ფეხბურთელთა საგრძნობი უპირატესობა გატანილ გოლში გარდასახა.<ref>[https://nakrebi.ge/ka/team/u21/news/7764-u21-latvia-01-sakartvelo U21 | ლატვია 0:1 საქართველო]. ''nakrebi.ge''</ref> ==უახლესი მატჩები== ===2023=== {{მატჩის შედეგები |format = 1 |round = უეფას ევრო U21 |date = {{Start date|2023|7|1|df=y}} |time = 20:00 |team1 = [[საქართველო]] {{Flagicon|GEO}} |score = 0–0 |aet = yes |team2 = {{Flagicon|ISR}} [[ისრაელი]] |report = [https://www.uefa.com/under21/match/2036146/ ანგარიში] |goals1 = |goals2 = |stadium = [[ბორის პაიჭაძის ეროვნული სტადიონი|დინამო არენა]] |location = [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance = 44 338 |referee = ესპენ ესკასი (ნორვეგია) |penalties1 = [[ირაკლი აზაროვი|აზაროვი]] {{pengoal}}<br />[[ზურიკო დავითაშვილი|დავითაშვილი]] {{pengoal}}<br />[[გიორგი გაგუა|გაგუა]] {{penmiss}}<br />[[გიორგი მოისწრაფიშვილი|მოისწრაფიშვილი]] {{pengoal}}<br />[[საბა ხვადაგიანი|ხვადაგიანი]] {{penmiss}} |penaltyscore = 3–4 |penalties2 = {{pengoal}} კოენი<br />{{pengoal}} განდელმანი<br />{{pengoal}} ხალაილი<br />{{pengoal}} გლუხი |result = L }} {{მატჩის შედეგები |format = 1 |round = უეფას ევრო U21 |date = {{Start date|2023|06|27|df=y}} |time = 20:00 |team1 = [[ნიდერლანდები]] {{Flagicon|NED}} |score = 1–1 |team2 = {{Flagicon|GEO}} [[საქართველო]] |report = [https://www.uefa.com/under21/match/2036138/ ანგარიში] |goals1 = კენეთ ტეილორი {{გოლი|45+6}} |goals2 = [[ზურიკო დავითაშვილი|დავითაშვილი]] {{გოლი|42}} |stadium = [[ბორის პაიჭაძის ეროვნული სტადიონი|დინამო არენა]] |location = [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance = 43 004 |result = ფრე |referee = რადე ობრენოვიჩი (სლოვენია) }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |round = უეფას ევრო U21 |date = {{Start date|2023|06|24|df=y}} |time = 20:00 |team1 = საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score = 2–2 |team2 = {{Flagicon|BEL}} [[ბელგია]] |report = [https://www.uefa.com/under21/match/2036130/ ანგარიში] |goals1 = [[გიორგი წიტაიშვილი|წიტაიშვილი]] {{გოლი|51}} <br /> [[გიორგი გულიაშვილი|გულიაშვილი]] {{გოლი|87}} |goals2 = მაქსიმ დე კუიპერი {{გოლი|15}} <br /> ლარჟი რამაზანი {{გოლი|38}} |stadium = [[ბორის პაიჭაძის ეროვნული სტადიონი|დინამო არენა]] |location = [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance = 41 886 |result = D |referee = დუიე სტრუკანი (ხორვატია) }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |round = უეფას ევრო U21 |date = {{Start date|2023|06|21|df=y}} |time = 20:00 |team1 = საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score = 2–0 |team2 = {{Flagicon|POR}} [[პორტუგალია]] |report = [https://www.uefa.com/under21/match/2036128/ ანგარიში] |goals1 = [[გიორგი გაგუა|გაგუა]] {{გოლი|37}} <br /> [[საბა საზონოვი|საზონოვი]] {{გოლი|45+1}} |goals2 = |stadium = [[ბორის პაიჭაძის ეროვნული სტადიონი|დინამო არენა]] |location = [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance = 24 447 |referee = ესპენ ესკასი (ნორვეგია) |result=W }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2023|6|15|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1=საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score=2–0 |report= |team2={{Flagicon|CYP}} [[კვიპროსი]] |goals1= [[გიორგი წიტაიშვილი|წიტაიშვილი]] {{გოლი|3}} <br /> [[საბა ხვადაგიანი|ხვადაგიანი]] {{გოლი|51}} |goals2= |stadium=[[მიხეილ მესხის სტადიონი]] |location = [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance= |result=W }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2023|3|26|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1= [[ლატვია]] {{Flagicon|LAT}} |score=0–1 |report= |team2={{Flagicon|GEO}} საქართველო |goals1= |goals2= [[გიორგი გულიაშვილი|გულიაშვილი]] {{გოლი|21}} |stadium= |location=[[ბელეკი]], [[თურქეთი]] |attendance= |result=W }} ===2022=== {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2022|11|21|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1=საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score=1–1 |report= |team2={{Flagicon|UKR}} [[უკრაინა]] |goals1= [[საბა ხვადაგიანი|ხვადაგიანი]] {{გოლი|70}} |goals2= ოლექსი კაშჩუკი {{გოლი|63}} |stadium=[[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი]] |location= [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance= |result=D }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2022|11|16|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1= საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score=1–2 |report= |team2={{Flagicon|ISR}} [[ისრაელი]] |goals1= [[ნიკა ხორხელი|ნ. ხორხელი]] {{გოლი|84}} |goals2= ლემკინი {{გოლი|49}} <br /> ქანაანი {{გოლი|56}} |stadium=[[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი]] |location= [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance= |result=L }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2022|09|27|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1= [[თურქეთი]] {{Flagicon|TUR}} |score=1–0 |report= |team2={{Flagicon|GEO}} საქართველო |goals1= ომერ ფარუკ ბეიაზი {{გოლი|41|პენ.}} |goals2= |stadium=[[რეჯეფ თაიფ ერდოღანის სტადიონი]] |location=[[სტამბოლი]], [[თურქეთი]] |attendance= |result=L }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2022|09|24|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1= [[პორტუგალია]] {{Flagicon|POR}} |score=4–1 |report= |team2={{Flagicon|GEO}} საქართველო |goals1= პაულუ ბერნარდუ {{გოლი|15}} <br /> სამუ კოშტა {{გოლი|22}} <br /> ენრიკე არაუჟუ {{გოლი|62}} <br /> აფონსუ სოუზა {{გოლი|76}} |goals2= [[გიორგი მოისწრაფიშვილი|მოისწრაფიშვილი]] {{გოლი|53}} |stadium=ხოსე დოს სანტოს პინტოს მუნიციპალური სტადიონი |location=[[კოვილიანი]], [[პორტუგალია]] |attendance= |result=L }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2022|06|03|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1=საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score=2–0 |report= |team2= {{Flagicon|GEO}} [[რუმინეთი]] |goals1= [[ცოტნე კაპანაძე|კაპანაძე]] {{გოლი|68||74}} |goals2= |stadium=[[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი]] |location= [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance= |result=W }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2022|03|29|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1=საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score=4–1 |report= |team2={{Flagicon|EST}} [[ესტონეთი]] |goals1= [[გიორგი მოისწრაფიშვილი|მოისწრაფიშვილი]] {{გოლი|34||54}} <br /> [[ბექა დარცმელია|დარცმელია]] {{გოლი|90+2}} <br /> [[შოთა შეყილაძე|შეყილაძე]] {{გოლი|90+6}} |goals2= ტამი {{გოლი|75}} |stadium=[[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი]] |location= [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance= |result=W }} ===2021=== {{მატჩის შედეგები |format = 1 |date = {{Start date|2021|11|16|df=y}} |round = ამხანაგური |time = |team1 = საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score = 3–2 |report = |team2 = {{Flagicon|ENG}} [[ინგლისი]] |goals1 = [[გიორგი გულიაშვილი|გულიაშვილი]] {{გოლი|24||47}} <br /> [[გიორგი გოჩოლეიშვილი|გოჩოლეიშვილი]] {{გოლი|65}} |goals2 = კლინტონ მოლა {{გოლი|81}} <br /> მარკ გეჰი {{გოლი|90+4}} |stadium = [[აჭარაბეთ არენა]] |location = [[ბათუმი]], [[საქართველო]] |attendance = |result = W }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2021|09|07|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1= {{Flagicon|ROU}} რუმინეთი |score=1–1 |report= |team2= {{Flagicon|GEO}} საქართველო |goals1= იანის სტოიკა {{გოლი|16}} |goals2= [[გიორგი გულიაშვილი|გულიაშვილი]] {{გოლი|73}} |stadium= ანგელ იორდენესკუს სტადიონი |location= ვოლუნტარი, რუმინეთი |attendance= |result=D }} {{მატჩის შედეგები | format = 1 |date={{Start date|2021|03|29|df=y}} |round=ამხანაგური |time= |team1= საქართველო {{Flagicon|GEO}} |score=4–1 |report= |team2= {{Flagicon|BLR}} [[ბელარუსი]] |goals1= <br /> [[გიორგი გულიაშვილი|გულიაშვილი]] {{გოლი|5||60}} <br /> [[გიორგი იაკობიძე|იაკობიძე]] {{გოლი|53}} <br /> [[შოთა შეყილაძე|შეყილაძე]] {{გოლი|84}} |goals2= ნიკიტა სუპრანოვიჩი {{გოლი|13}} |stadium=[[თენგიზ ბურჯანაძის სტადიონი]] |location= [[თბილისი]], [[საქართველო]] |attendance= |result=W }} [https://www.flashscore.com/team/georgia/QHv6ApOD/results/ წყარო] ==უეფას ევროპის 21-წლამდელთა ჩემპიონატი== {| class="wikitable" style="text-align: center;" !colspan=9|უეფას ევროპის 21-წლამდელთა ჩემპიონატი |- !წელი !რაუნდი !{{Tooltip|თ|ჩატარებული თამაშები}} !{{Tooltip|მ|მოგება}} !{{Tooltip|ფ|ფრე}} !{{Tooltip|წ|წაგება}} !{{Tooltip|გბ|გატანილი ბურთები}} !{{Tooltip|მბ|მიღებული ბურთები}} |- |1960–1994 |colspan=8|{{flagicon|URS}} სსრ კავშირის სახელით |- |{{flagicon|Spain}} 1996 |colspan=7 rowspan=15|''ვერ გავიდა'' |- |{{flagicon|France}} 1994 |- |{{flagicon|Romania}} 1998 |- |{{flagicon|Slovakia}} 2000 |- |{{flagicon|Switzerland}} 2002 |- |{{flagicon|Germany}} 2004 |- |{{flagicon|Portugal}} 2006 |- |{{flagicon|Netherlands}} 2007 |- |{{flagicon|Sweden}} 2009 |- |{{flagicon|Denmark}} 2011 |- |{{flagicon|Israel}} 2013 |- |{{flagicon|Czech Republic}} 2015 |- |{{flagicon|Poland}} 2017 |- |{{flagicon|Italy}} {{flagicon|San Marino}} 2019 |- |{{flagicon|Hungary}} {{flagicon|Slovenia}} 2021 |- |style="border: 3px solid red"|{{flagicon|Romania}} {{flagicon|Georgia}} 2023 |colspan=7 rowspan=1|''მასპინძლის კვალიფიკაცია'' |- |{{flagicon|Slovakia}} 2025 |- |- |'''ჯამში''' |'''1/4 ფინალი''' |'''4''' |'''1''' |'''3''' |'''0''' |'''5''' |'''3''' |} ==მიმდინარე შემადგენლობა== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size:90%" |- !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=30 | № !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | მოთამაშე !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | დაბადების თარიღი !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | მატჩი !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | გოლი !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=220 | კლუბი |- !colspan=6 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| მეკარეები |- |- bgcolor=#EFEFEF | 23 | [[ლუკა კუტალაძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|4|27|df=y}} | 5 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 1 | [[გიორგი მამარდაშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2000|9|29|df=y}} | 6 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|ესპანეთი}} [[ვალენსია (საფეხბურთო კლუბი)|ვალენსია]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 12 | [[ნოდარ ყალიჩავა]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2000|11|24|df=y}} | 0 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[სამგურალი წყალტუბო (საფეხბურთო კლუბი)|სამგურალი]] |- !colspan=7 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| მცველები |- |- bgcolor=#EFEFEF | 2 | [[ცოტნე კაპანაძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|8|30|df=y}} | 9 | 2 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[საბურთალო (საფეხბურთო კლუბი)|საბურთალო]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 4 | [[ალექსანდრე კალანდაძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|5|9|df=y}} | 10 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 3 | [[ივა გელაშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|4|8|df=y}} | 8 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[საბურთალო (საფეხბურთო კლუბი)|საბურთალო]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 5 | [[საბა ხვადაგიანი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2003|1|30|df=y}} | 7 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 13 | [[გიორგი გოჩოლეიშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|2|14|df=y}} | 10 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|უკრაინა}} [[შახტარი დონეცკი (საფეხბურთო კლუბი)|შახტარი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 15 | [[საბა საზონოვი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2002|2|1|df=y}} | 5 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|რუსეთი}} [[დინამო მოსკოვი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო მოსკოვი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 16 | [[ირაკლი აზაროვი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2002|2|21|df=y}} | 10 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|სერბეთი}} [[ცრვენა ზვეზდა (საფეხბურთო კლუბი)|ცრვენა ზვეზდა]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 20 | [[ჯემალ-გიორგი ჯინჯოლავა]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2000|6|28|df=y}} | 8 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[საბურთალო (საფეხბურთო კლუბი)|საბურთალო]] |- !colspan=7 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| ნახევარმცველები |- |- bgcolor=#EFEFEF | 6 | [[ლუკა გაგნიძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2003|2|28|df=y}} | 6 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|რუსეთი}} [[დინამო მოსკოვი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო მოსკოვი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 8 | [[ანზორ მექვაბიშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|6|5|df=y}} | 12 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 10 | [[გიორგი მოისწრაფიშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|9|29|df=y}} | 10 | 3 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 14 | [[გაბრიელ სიგუა]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2005|6|30|df=y}} | 2 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 20 | [[ნიკა გაგნიძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|3|20|df=y}} | 11 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დილა გორი (საფეხბურთო კლუბი)|დილა გორი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 18 | [[ოთარ მამაგეიშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2003|1|15|df=y}} | 3 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[საბურთალო (საფეხბურთო კლუბი)|საბურთალო]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 21 | [[ნოდარ ლომინაძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2002|4|4|df=y}} | 4 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[სამგურალი წყალტუბო (საფეხბურთო კლუბი)|სამგურალი]] |- !colspan=7 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| თავდამსხმელები |- |- bgcolor=#EFEFEF | 7 | [[ზურიკო დავითაშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|2|15|df=y}} | 6 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საფრანგეთი}} [[ბორდო (საფეხბურთო კლუბი)|ბორდო]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 9 | [[გიორგი გულიაშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|9|5|df=y}} | 20 | 8 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|ბოსნია და ჰერცეგოვინა}} სარაევო |- |- bgcolor=#EFEFEF | 11 | [[გიორგი გაგუა]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|10|10|df=y}} | 12 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|ესპანეთი}} რეალ უნიონი |- |- bgcolor=#EFEFEF | 17 | [[ნიკა ხორხელი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|9|9|df=y}} | 5 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[სამგურალი წყალტუბო (საფეხბურთო კლუბი)|სამგურალი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | 19 | [[გიორგი წიტაიშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2000|11|18|df=y}} | 3 | 1 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|პოლონეთი}} [[ლეხი (საფეხბურთო კლუბი)|ლეხი პოზნანი]] |} ==ბოლო დროს გამოძახებულნი== {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size:90%" |- !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=30 | № !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | მოთამაშე !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | დაბადების თარიღი !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | მატჩი !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=200 | გოლი !style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right width=220 | კლუბი |- !colspan=6 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| მეკარეები |- |- bgcolor=#EFEFEF | | [[ლევან თანდილაშვილი]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2003|2|27|df=y}} | 0 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[თელავი (საფეხბურთო კლუბი)|თელავი]] |- !colspan=6 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| მცველები |- |- bgcolor=#EFEFEF | | [[გიორგი მაისურაძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2002|1|31|df=y}} | 2 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- !colspan=6 style="background-color:#1e90ff; color:#FFFFFF; align=right| ნახევარმცველები |- |- bgcolor=#EFEFEF | | [[ივანე ფოცხვერია]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2002|7|24|df=y}} | 0 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[კოლხეთი-1913 ფოთი (საფეხბურთო კლუბი)|კოლხეთი ფოთი]] |- |- bgcolor=#EFEFEF | | [[გიორგი ლომთაძე]] | {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|10|30|df=y}} | 2 | 0 | style="text-align:left;"| {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[გაგრა (საფეხბურთო კლუბი)|გაგრა]] |} ==სტატისტიკა (მხოლოდ ოფიციალურები)== {|class="wikitable sortable" style="text-align:center" |- !მეტოქე !მოგება !ფრე !წაგება |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|აზერბაიჯანი}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ალბანეთი}} |3 |1 |2 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ბელგია}} | |1 | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ბულგარეთი}} | | |2 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|გერმანია}} | | |2 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|გიბრალტარი}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|დანია}} | |1 |3 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|ესპანეთი}} | | |6 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ესტონეთი}} |5 | |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|თურქეთი}} |2 |1 |1 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ინგლისი}} | |1 |1 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ირლანდია}} | |4 | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ისრაელი}} | |1 |1 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|იტალია}} |1 | |3 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ლატვია}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|ლიტვა}} |2 |1 |2 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ლიხტენშტაინი}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|ლუქსემბურგი}} |1 | |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|მაკედონია}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|მალტა}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|მოლდოვა}} |3 |1 |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|ნიდერლანდები}} |1 |1 |2 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|ნორვეგია}} | |1 |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|პოლონეთი}} |2 |1 |3 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|პორტუგალია}} |1 | |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|რუმინეთი}} | | |2 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|რუსეთი}} |1 | |3 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|საბერძნეთი}} | |2 |2 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|სან-მარინო}} |2 | | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|საფრანგეთი}} | | |3 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|სერბეთი}} | | |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|სლოვაკეთი}} |1 | |3 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|სლოვენია}} | |2 | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|სომხეთი}} |1 | |1 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|უელსი}} | | |2 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|უკრაინა}} | | |2 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|უნგრეთი}} | | |2 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ფარერის კუნძულები}} |1 | |1 |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ფინეთი}} |1 |1 | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ყაზახეთი}} |2 | |2 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|შვედეთი}} | |1 |2 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|შვეიცარია}} | |1 |7 |- |style="text-align:left;"|{{flagcountry|შოტლანდია}} |1 |1 | |- |style="text-align:left;"|{{დროშა|ხორვატია}} |2 |2 |2 |- |- class="sortbot ! 44 ქვეყანა ||45||25||68 |} ==მწვრთნელები== {{div col|colwidth=22em}} * {{flagicon|Georgia}} [[ვლადიმერ გუცაევი]] (1997–1998) * {{flagicon|Georgia}} [[გიგლა იმნაძე]] (1998–1999) * {{flagicon|Georgia}} [[მურთაზ ხურცილავა]] (1999–2001) * {{flagicon|Georgia}} [[ვახტანგ კოპალეიშვილი]] (2001–2003) * {{flagicon|Georgia}} [[რევაზ არველაძე]] (2003–2004) * {{flagicon|Georgia}} [[გოჩა ტყებუჩავა]] (2004–2005) * {{flagicon|Georgia}} [[კობა ჟორჟიკაშვილი]] (2005–2006) * {{flagicon|Germany}} [[რალფ მინგე]] (2006–2007) * {{flagicon|Croatia}} [[პეტარ სეგრტი]] (2007–2009) * {{flagicon|Georgia}} [[კახა ცხადაძე]] (2009) * {{flagicon|Georgia}} [[ოთარ გაბელია]] (2009–2011) * {{flagicon|Georgia}} [[სოსო ჭედია]] (2011–2012) * {{flagicon|Georgia}} [[ალექსანდრე ჩივაძე]] (2012–2016) * {{flagicon|Georgia}} [[გია გეგუჩაძე]] (2016–2017) * {{flagicon|Georgia}} [[გია ცეცაძე]] (2017–2019) * {{flagicon|Georgia}} [[ვასილ მაისურაძე]] (2020) * {{flagicon|Georgia}} [[რამაზ სვანაძე]] (2021–) {{div col end}} ===საუკეთესო ბომბარდირები=== {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !width=50px|№ !width=150px|მოთამაშე !width=100px|წლები !width=100px|გოლები (მატჩები) |- |1 |style="text-align:left;"|[[ბექა გოცირიძე]] |2005–2008 |9 (19) |- |2 |style="text-align:left;"|'''[[გიორგი გულიაშვილი]]''' |2020– |8 (20) |- |3 |style="text-align:left;"|[[მიხეილ აშვეთია]] |1997–1999 |7 (14) |- |4 |style="text-align:left;"|[[ნიკა კაჭარავა]] |2013–2016 |6 (10) |- | rowspan="3" style="text-align:center;"|5 |style="text-align:left;"|[[რატი ალექსიძე]] |1997–1999 |4 (14) |- |style="text-align:left;"|[[ვლადიმერ ახალაია]] |2002–2003 |4 (13) |- |style="text-align:left;"|[[ბექა მიქელთაძე]] |2017–2018 |4 (13) |} ==იხილეთ აგრეთვე== [[საქართველოს 20 წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრები]] == პერიოდიკა == {{Refbegin}} * {{სტატია |ავტორი = კვარაცხელია, მამუკა. |სათაური = ჩივაძემ ხელები დაიკაპიწა |ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/359943/1/Sarbieli_1994_N54.pdf |გამოცემა = „[[სარბიელი]]“ |წელი = 11 ოქტომბერი, 1994 |ნომერი = 54 (129) |გვერდები = 1 }} * {{სტატია |ავტორი = |სათაური = საქართველო – უელსი |ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/359951/1/Sarbieli_1994_N61.pdf |გამოცემა = „[[სარბიელი]]“ |წელი = 15 ნოემბერი, 1994 |ნომერი = 61 (136) |გვერდები = 1 }} * {{სტატია |ავტორი = კვარაცხელია, მამუკა. |სათაური = სწავლა, სწავლა და სწავლა |ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/360160/1/Sarbieli_1995_N13.pdf |გამოცემა = „[[სარბიელი]]“ |წელი = 31 მარტი, 1994 |ნომერი = 13 (151) |გვერდები = 4 }} * {{სტატია |ავტორი = ჭიპაშვილი, ჯემალ. |სათაური = საქართველო – გერმანია. მოქმედება პირველი |ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/253791/1/Lelo_1995_N11.pdf |გამოცემა = [[ლელო (გაზეთი)|„ლელო“]] |წელი = 1–8 აპრილი, 1994 |ნომერი = 11 (10922) |გვერდები = 1 }} {{Refend}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://nakrebi.ge/ka/team/u21/squad საქართველოს 21-წლამდე ფეხბურთელთა მიმდინარე შემადგენლობა] — საქართველოს ფეხბურთის ფედერაცია * [https://www.worldfootball.net/teams/georgien-u-21-h-team/21/ Georgia U21 » Historical results] — WorldFootball.net * [http://lelo.ge/tags/საქართველოს%20ახალგაზრდული%20ნაკრები საქართველოს ახალგაზრდული ნაკრები] — Lelo.ge {| width="600" style="background: #f9f9f9; border: 2px #aaa solid; border-collapse: collapse; border-color: white; color:black; font-size: 85%;" border="1" cellspacing="0" |- bgcolor="#c2d2e5" ! scope=col | ლელო |- ! scope=row |[https://www.nplg.gov.ge/opentext/index.php?m=18&y=2010&art=13531 01.06.2010] |} ==კომენტარები== {{Reflist|group=კომ.}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სპორტის ეროვნული ნაკრებები საქართველოში}} {{ფეხბურთი საქართველოში}} [[კატეგორია:საქართველოს ფეხბურთი]] [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები]] phybv9myletdepjgko7x9g116jvl0nt 3 117213 4815859 4760777 2025-06-17T12:51:31Z Jaba1977 3604 /* მიხარია */ 4815859 wikitext text/x-wiki {{მომწერეთ}} {{მომხმარებელი:BRUTE/არქივი}} == ვიკიშეხვედრა 2015 == ვიკიშეხვედრა გადაწყდა 2015 წლის 11 იანვარს 14:00 საათზე, თავისუფლების მოედანზე მდებარე პუშკინის ძეგლთან. გთხოვთ მობრძანდეთ. შევიკრიბოთ და ერთად გადავწყვიტოთ სად შეიძლება დავსხდეთ და ვისაუბროთ. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''JABA'''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''1977'''</span>]] 14:35, 10 იანვარი 2015 (UTC) :გმადლობ. ისე ჯობს იქ შევიკრიბოთ, სადაც დასხდომას ვაპირებთ. ცოტა რთულია 20 კაცის საზოგადოებრივი ტრანსპორტით სიარული. :) – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 14:49, 10 იანვარი 2015 (UTC) სად დავსხდებით არ გადაწყვეტლა სანდრო, ამიტომ ასე მოვიფიქრეთ მე, მიშამ და დათო1010-მა. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''JABA'''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''1977'''</span>]] 14:50, 10 იანვარი 2015 (UTC) == ვასწავლი == სანდრო ვასწავლი გ.ჯანაძე-ს და ცოტა გვადროვე რა.:)--[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''JABA'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''1977'''''</span>]] 19:27, 23 თებერვალი 2015 (UTC) :დამუშავების თარგი მაინც ჩასვით ან რეზიუმეში მაინც დაწერეთ, აბა საიდან მეცოდინებოდა მე. :-) – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 19:29, 23 თებერვალი 2015 (UTC) ხშირად უნდა ადევნო თვალი ბოლო ცვლილებებს და გეცოდინებოდა :))))))))))) --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''JABA'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''1977'''''</span>]] 19:30, 23 თებერვალი 2015 (UTC) :აღარ ვარ ის მოცლილი ბიჭი. :) არა სერიოზულად, რეზიუმეში დაწერეთ ხოლმე, გაუგებრობა რომ არ მოხდეს რაიმე. – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 19:31, 23 თებერვალი 2015 (UTC) [[ვიკიპედია:ფორუმი/წინადადებები#ახალ მომხმარებელთა სტატიები|აქ იყო საუბარი]] ადრე საქმიანო კაცო :)))))))))))))))) --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''JABA'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''1977'''''</span>]] 19:34, 23 თებერვალი 2015 (UTC) :გასაგებია, მაგრამ ვისაც სკლეროზი გვაქვს იმათთვის მაინც ჩაწერეთ რეზიუმეში, მასწავლებელო. :) – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 19:44, 23 თებერვალი 2015 (UTC) კარგი მოცლილო კაცო. :))))))))) --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''JABA'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''1977'''''</span>]] 19:45, 23 თებერვალი 2015 (UTC) == ვიკიშეხვედრა == გამარჯობა, სანდრო. შეგახსენებ, რომ ხვალ შედგება ვიკიშეხვედრა. ვიკრიბებით 13:00 საათზე, მეტრო მარჯანიშვილის შესასვლელთან. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 15:58, 21 მარტი 2015 (UTC) == Translating the interface in your language, we need your help == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Hello BRUTE, thanks for working on this wiki in your language. [http://laxstrom.name/blag/2015/02/19/prioritizing-mediawikis-translation-strings/ We updated the list of priority translations] and I write you to let you know. The language used by this wiki (or by you in your preferences) needs [[translatewiki:Translating:Group_statistics|about 100 translations or less]] in the priority list. You're almost done! [[Image:Translatewiki.net logo.svg|frame|link=translatewiki:|{{int:translateinterface}}]] Please [[translatewiki:Special:MainPage|register on translatewiki.net]] if you didn't yet and then '''[[translatewiki:Special:Translate/core-0-mostused|help complete priority translations]]''' (make sure to select your language in the language selector). With a couple hours' work or less, you can make sure that nearly all visitors see the wiki interface fully translated. [[User:Nemo_bis|Nemo]] 14:06, 26 აპრილი 2015 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Nemo bis@metawiki using the list at http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Meta:Sandbox&oldid=12031713 --> == დახმარება == გამარჯობა ბრუტ! მახსოვს შენ თარგებში კარგად ერკვეოდი! :) აი ამ თარგის გადმოქართულება მინდა და რარაცა გავიჭედესავით და ხომ ვერ დამეხმარებოდი? * https://fr.wikipedia.org/wiki/Portail:Accueil * [https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98:Surprizi/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%AF%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%9D1 ჩემი სავარჯიშო გვერდი] ჩემს გვერდზე აი ამ დონემდე მივედი მარა რაღაცა ბოლო არ უჩანს ((. მოკლედ ფრანგული გადმოვაქართულოთ ხო შეიძლება?--[[მომხმარებელი:Surprizi|Surprizi]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Surprizi|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Surprizi|წვლილი]]</sub> 11:55, 26 მაისი 2015 (UTC) == ვიკიშეხვედრა == გამარჯობა, სანდრო. შეგახსენებ, რომ 8 აგვისტოს შედგება ვიკიშეხვედრა. ვიკრიბებით 13:00 საათზე, მეტრო თავისუფლების მოედნის შესასვლელთან.--[[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#005bbb;color:#ffd500;padding:0 4px">'''''დათო'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#ffd500;padding:0 4px;color:#005bbb;">'''''1010'''''</span>]] 15:23, 5 აგვისტო 2015 (UTC) == გილოცავთ == სანდრო, ხედავ, რა საჩუქარი გაგიკეთეთ? 100 000 სტატიით მოგილოცეთ დაბადების დღე! გისურვებ წარმატებებს! — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 21:05, 12 ოქტომბერი 2015 (UTC) :სანდრო გილოცავ დაბადების დღეს! გისურვებ წარმატებას და ბედნიერებას!--[[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#005bbb;color:#ffd500;padding:0 4px">'''''დათო'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#ffd500;padding:0 4px;color:#005bbb;">'''''1010'''''</span>]] 21:15, 12 ოქტომბერი 2015 (UTC) ::ვუერთდები მილოცვებს! წინსვლასა და წარმატებებს გისურვებ!--[[მომხმარებელი:SHOTHA|<font color="000000"><b>SHOTHA</b></font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:SHOTHA|[UT]]]}</small> 21:47, 12 ოქტომბერი 2015 (UTC) :::გილოცავ სანდრო! წარმატებები! --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''ჯაბა'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''1977'''''</span>]] 03:14, 13 ოქტომბერი 2015 (UTC) ::::სულ აგრერიგად წარმატებული ყოფილიყოს შენი ჲუბილე ვიკიპედიისთვის! კი არა და, შენ იყავი წარმატებული პირველ რიგში კაცო! {{(:D}} [[User:Deu|<span lang="de">'''Deu.'''</span>]] 04:12, 13 ოქტომბერი 2015 (UTC) ::::რა წვლილიც მიგიძღვის ამ 100 000 სტატიის სიმრავლეში და ხარისხში, ასჯერ იმდენი სიხარული შენ! :) [[User:Deu|<span lang="de">'''Deu.'''</span>]] 04:14, 13 ოქტომბერი 2015 (UTC) :::::დაბადების დღეს გილოცავ სანდრო! მრავალს დაესწარი, კეთილი სურვილებით, - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 08:51, 13 ოქტომბერი 2015 (UTC) კოლეგებო, დიდი მადლობა ყველას გულწრფელი მოლოცვებისათვის. მიშა, დღეს მიღებული საჩუქრებიდან ყველაზე ძვირფასი ეგ იყო. :-) – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 19:03, 13 ოქტომბერი 2015 (UTC) :ვუერთდები მილოცვებს. წარმატებებს გისურვებ, სანდრო.--[[მომხმარებელი:George.G|<font color="#000090" face="Segoe Script">George.G</font>]] / [[მომხმარებლის განხილვა:George.G|<big>✉</big>]] 19:09, 13 ოქტომბერი 2015 (UTC) ::მადლობა გიორგი. – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 19:10, 13 ოქტომბერი 2015 (UTC) == კომპიუტერი ბექას == იხ. https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98#.E1.83.99.E1.83.9D.E1.83.9B.E1.83.9E.E1.83.98.E1.83.A3.E1.83.A2.E1.83.94.E1.83.A0.E1.83.98_.E1.83.91.E1.83.94.E1.83.A5.E1.83.90.E1.83.A1 --[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] ([[მომხმარებელი განხილვა:Zangala|გ]]) 17:00, 19 ნოემბერი 2015 (UTC) :გმადლობ ცანგალა. – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 05:36, 20 ნოემბერი 2015 (UTC) == Request == Greetings. Could you create in Georgian Wikipedia, these articles about Azerbaijan? (If not, could you pass this request to other Wikipedia users in Georgian Wikipedia, who would be interested to create them?) * [[:en:Azerbaijani passport]] * [[:en:Visa requirements for Azerbaijani citizens]] * [[:en:Visa policy of Azerbaijan]] * [[:en:Foreign relations of Azerbaijan]] * [[:en:Azerbaijan National Academy of Sciences]] Thank you. [[User:Menikure|Menikure]] [[User talk:Menikure|Talk]] 09:38, 23 თებერვალი 2016‎ (UTC) == ინფორმაციის ჩასწორება. სოსო ნემსაძე და ერისთავის თეატრი == გამარჯობა. ერისთავის თეატრიდან გწერთ. სოსო ნემსაძე ერისთავის თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელია და ყველა ცვლილება მისი CV-ის მიხედვით შევიტანე. იქნებ გაუშვათ ცვლილებები. <small>— წინა [[დახმარება:ხელმოწერა|ხელმოუწერელი]] კომენტარი დატოვა მომხმარებელმა [[მომხმარებელი:Mariammindiashvili91|Mariammindiashvili91]] ([[მომხმარებელი განხილვა:Mariammindiashvili91|განხილვა]] • [[სპეციალური:Contributions/Mariammindiashvili91|წვლილი]]) 09:11, 16 მარტი 2016 (UTC).</small> == სურათები == გაუმარჯოს. გაფუჭებული ფაილების ამოღებაში მონაწილეობის მიღება მომინდა, და ის მაინტერესებს, რამდენად სწორია [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Machete_Boyz&type=revision&diff=3144907&oldid=3144870 ასეთი რედაქტირება]. მადლობა. — '''[[მომხმარებელი:ßurduli|ßurduli]]''' 10:23, 14 სექტემბერი 2016 (UTC) :გაუმარჯოს @[[მომხმარებელი:ßurduli|ßurduli]]. დიდი მადლობა დახმარებისათვის. რა თქმა უნდა სწორია, მანდ აუდიო-ფაილი იჯდა, რომელიც ახლა წაშლილია, ასე რომ თვითონ ფაილიც და, შესაბამისად, ფაილის აღწერაც ამოსაღები იყო. მე თვითონ ვერ შევამჩნიე. [[:კატეგორია:გვერდები ფაილების არასწორი ბმულებით]] - ეს არის კატეგორია, სადაც სხვა მსგავსი სტატიებია თავმოყრილი. – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 12:52, 14 სექტემბერი 2016 (UTC) == რაიხი == გამარჯობა, ბრუტ! რაიხის გავრცობას ხომ არ აპირებ? :) — '''[[მომხმარებელი:UndDerDie|UndDerDie]]''' 19:40, 17 სექტემბერი 2016 (UTC) :გაუმარჯოს. კარგი იქნებოდა, მაგრამ არ ვიცი სამაგისო დრო რამდენად მექნება. შენ ხომ არ გქონდა ეგ სტატია მიზანში ამოღებული? :) – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 09:55, 18 სექტემბერი 2016 (UTC) კი, შპეერის შემდეგ ეგ ინდოდა გამევრცო. — '''[[მომხმარებელი:UndDerDie|UndDerDie]]''' 10:11, 18 სექტემბერი 2016 (UTC) :ძალიან კარგი. – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 13:30, 18 სექტემბერი 2016 (UTC) == ხაი! == /kənˌɡɹætjʊˈleɪʃ(ə)n/ {{(;)}} [[User:Deu|<span lang="de">'''Deu.'''</span>]] 20:26, 12 ოქტომბერი 2016 (UTC) :მადლობა. :) – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 08:13, 14 ოქტომბერი 2016 (UTC) == გილოცავთ! == სანდრო გილოცავ დაბადების დღეს! წარმატებები! — [[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''ჯაბა'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''1977'''''</span>]] 15:22, 13 ოქტომბერი 2016 (UTC) :გილოცავ, საუკეთესო სურვილებით.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] ([[მომხმარებელი განხილვა:Zangala|გ]]) 15:42, 13 ოქტომბერი 2016 (UTC) ::გილოცავ, სანდრო, წარმატებებს გისურვებ! — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 15:58, 13 ოქტომბერი 2016 (UTC) :::ვუერთდები მოლოცვას! — '''[[მომხმარებელი:UndDerDie|UndDerDie]]''' 16:40, 13 ოქტომბერი 2016 (UTC) ::::გილოცავ დაბადების დღეს! მრავალს დაესწარი!. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 16:54, 13 ოქტომბერი 2016 (UTC) კოლეგებო, დიდი მადლობა ყველას მოლოცვისათვის. – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 08:13, 14 ოქტომბერი 2016 (UTC) == თარგი == [[ჯორჯ მაიკლი]] და აგრეთვე სხვა სტატიებში სადაც [[:თარგი:ინფოდაფა მუსიკოსი]] არის ჩასმული არ ჩანს სიტყვა დაბადები ადგილი და გარდაცვალების ადგილი. იქნებ შელო პრობლემა?--[[მომხმარებელი:Zangala|Zangala]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Zangala|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Zangala|წვლილი]]</sub> 09:43, 26 დეკემბერი 2016 (UTC) :გამარჯობა. გაერთიანებულია დაბ. თარიღი და ადგილი ერთი მხრივ, და გარდ. თარიღი და ადგილი მეორე მხრივ. ნახე [[ჯორჯ მაიკლი]]. – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 13:10, 26 დეკემბერი 2016 (UTC) ::მანდ რომ ვნახე იმიტომ მოგწერე. „დაბადები ადგილი“ [[:თარგი:ინფოდაფა მუსიკოსი]] თარგში წერია, ხოლო სტატიაში არ ჩანს. როგორც ვხვდები არ უნდა ჩანდეს. მაგ. [[ილია ჭავჭავაძე]] — აქ ჩანს.--[[მომხმარებელი:Zangala|Zangala]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Zangala|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Zangala|წვლილი]]</sub> 13:59, 27 დეკემბერი 2016 (UTC) == ვიკიპედია:ფორუმი/წინადადებები == იხ. [[ვიკიპედია:ფორუმი/წინადადებები#თარგი:მრავალმნიშვნელოვნება]]--[[მომხმარებელი: Zangala| ცანგალა ]] 13:43, 24 მარტი 2017 (UTC) == ვიკიშეხვედრა == [[ვიკიპედია:ფორუმი/ვიკიშეხვედრები#გადავწყვიტოთ]] [[მომხმარებელი: Zangala| ცანგალა ]] 19:29, 20 მაისი 2017 (UTC) :გმადლობ @[[მომხმარებელი:Zangala|Zangala]] მოწერისათვის. – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 11:31, 28 მაისი 2017 (UTC) == კონგრატულაციონს == გილოცავ შენს პირად ...-ე (ბოლო ორ ციფრს არ ვასახელბ) ახალ წელიწადს. წრმტ! :) [[User:Deu|<span lang="de">'''Deu.'''</span>]] 05:56, 13 ოქტომბერი 2017 (UTC) :აქეთაც გილოცავ სანდრო დაბიდუბს :) --[[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 09:51, 13 ოქტომბერი 2017 (UTC) ::გილოცავ, საუკეთესო სურვილებით. [[მომხმარებელი: Zangala| ცანგალა ]] 10:07, 13 ოქტომბერი 2017 (UTC) :::გილოცავ, სანდრო, წარმატებებს გისურვებ! — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 21:32, 13 ოქტომბერი 2017 (UTC) ::::ყველას დიდი მადლობა ყურადღებისთვის. :) – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 10:15, 14 ოქტომბერი 2017 (UTC) == ვიკიპედიის აზიის თვე 2017 == გამარჯობა, [[ვიკიპედია:ვიკიპედიის აზიის თვე 2017|ვიკიპედიის აზიის თვე]] დაიწყო! ჩაერთეთ ვიკიმარათონში!--[[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#005bbb;color:#ffd500;padding:0 4px">'''''დათო'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#ffd500;padding:0 4px;color:#005bbb;">'''''1010'''''</span>]] 07:26, 2 ნოემბერი 2017 (UTC) :მადლობა დავით. – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 18:16, 3 ნოემბერი 2017 (UTC) == საქართველოს დეივისის თასის ნაკრები == გამარჯობა. ეს ორი სტატია - [[საქართველოს კაცთა საჩოგბურთო ნაკრები]] და [[საქართველოს დეივისის თასის ნაკრები]] ერთი და იგივე დანიშნულებისაა. მეორე სტატიას, რომელიც თქვენი შექმნილია სწორი სათაური აქვს, ენათაშორისი ბმულებიც აქვს და ვფიქრობ პირველი სტატია უნდა წაიშალოს, ან გადამისამართება გაკეთდეს.--[[მომხმარებელი:Woodmana|Woodmana]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Woodmana|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Woodmana|წვლილი]]</sub> 18:14, 24 იანვარი 2018 (UTC) :გამარჯობა. კი, გეთანხმებით (ასე დაგვიანებით :)). შეგვიძლია შინაარსი გავაერთიანოთ და შემდეგ გადამისამართებაც გავაკეთოთ. – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 04:54, 21 ივნისი 2018 (UTC) == გიორგი ტყავაძე == [[გიორგი ტყავაძე]] — გეცოდინება ინფორმაცია.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 11:45, 27 მარტი 2018 (UTC) :სამწუხაროდ ვერ ვპოულობ. დინამოს ოფიციალურ საიტზე იყო თავის დროზე. – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 04:56, 21 ივნისი 2018 (UTC) == მერაბ მამულაშვილი == [[მერაბ მამულაშვილი]] — წყაროს მითითებაა საჭირო. და კიდევ რატომ შეამცირე ტექსტი?--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 19:03, 17 ივნისი 2018 (UTC) :სალამი. სტატიის გაკეთების დროს მქონდა წყარო და მითითებულიც იყო. ახლა აღარ მუშაობს ეგ ბმული. შემცირებას რაც შეეხება, დაკოპირებული მქონდა არაენციკლოპედიური ენით. ასე მახსოვს. – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 04:52, 21 ივნისი 2018 (UTC) == საქართველოს მეფეები == გამარჯობა BRUTE! საქართველოს მეფეების ქრონოლოგია თავდაპირველად, მე ვფიქრობ უნდა თარგმნილიყო და შევსებულიყო კირილ თუმანოვის მეფეების ქრონოლოგიის მიხედვით. თითოეული მეფის გვერდზე შესაძლებელი იქნებოდა ყველა ისტორიკოსის ვერსიის მითითება, ინფოდაფებში, ვთქვათ როგორც [[ადერკი]]ს გვერდი. ძალიან აღრეულია იბერიის მეფეების სია, გეთანხმები, რადგან თვით [[იბერიის სამეფო]]ს გვერდზე მეფეების ქრონოლოგია, სქოლიოში მითითებული – პირობითი თარიღების შესახებ უმართებულოა. ქსე-ს მითითება წყაროდ არ მგონია სწორი იყოს, რადგან იგი ხშირ შემთხვევაში ს. გორგაძის ვერსიას ემხრობა. გამიხარდება თუ ამ თემაზე ერთობლივად ვიმუშავებთ. ჩემი სურვილი პირადად ეგაა, რომ დალაგდეს ბოლოსდაბოლოს, რადგან მითრიდატე VII ან VIII არაა ვახტანგის მამა, არამედ საყოველთაოდ აღიარებულია, რომ მირდატ V-ა. ეს [https://ru.wikipedia.org/wiki/Фарсман_I ფარსმანის I] [https://ru.wikipedia.org/wiki/Митридат_I_(царь_Иберии) მითრიდატე I-ის] მეორე ძეა (წყარო — ლიტერატურა: საქართველოს მეფეები, მ. ლორთქიფანიძის და რ. მეტრეველის რედაქციით, თბ., 2000). წყარო მხოლოდ ს. გორგაძეს ეთანხმება, რომელიც თავის მხრივ გაზიარებულია ქსე-ში. მთელი ქართული ვიკიპედია მხოლოდ ქსე-ზეა აწყობილი, არადა უმეტესად, რომელი ისტორიული ქრონოლოგიაც უმრავლესობაშია ის უნდა ჩაწერილიყო, მაგრამ ვინაიდან ძველი ქრონიკები თანამედროვეობაში გაზიარებული არაა, მაშინ უნდა თარგმნილიყო მეფეების ქრონოლოგია, კ. თუმანოვის ვერსიის მიხედვით, რომ ერთის მხრივ თანხვედრაში მოსულიყო უცხოელი მკითხველისთვის და მეორეს მხრივ, თვით მეფეების გვერდებზე, მხოლოდ მას შემდეგ რაც ვთქვათ ფრანგულ ვიკიპედია ითარგმნებოდა (კ. თუმანოვის ვერსია), ჩაიწერებოდა ასევე ყველა ის ქრონიკა რომელიც ჩვენს მე-4 განხილვაშია. ასევე უნდა არსებობდეს ეს გვერდი [https://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_rois_d%27Ibérie იბერიის მეფეების სია], სადაც სხვადასხვა ვერსიების ჩაწერა იქნებოდა შესაძლებელი.--[[მომხმარებელი:Lasha-george|Lasha-george]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Lasha-george|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Lasha-george|წვლილი]]</sub> 10:30, 29 იანვარი 2019 (UTC) == გამოხატეთ თქვენი მოსაზრება == https://ka.wikipedia.org/wiki/ვიკიპედია:ფორუმი/წინადადებები#გამოკითხვა --[[მომხმარებელი:ჯეო|ჯეო]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:ჯეო|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/ჯეო|წვლილი]]</sub> 13:30, 10 თებერვალი 2019 (UTC) == ლაშა გობაძე == [[ლაშა გობაძე]] — რესურსები ინტერნეტში მეორე ბმული ბაქოს რაც შეეხება არ იხსნება. გასასწორებელი ან ამოსაღები ხომ არ არის?--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 15:45, 15 სექტემბერი 2019 (UTC) :სალამი. კი, ამოსაღებია ნამდვილად. – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 15:48, 15 სექტემბერი 2019 (UTC) ==ბიოგრაფიული ლექსიკონი== BRUTE, გამარჯობა. შეგიძლია გამოიყენო სპეციალური თარგი <nowiki>{{nplg ბიოგრაფია}}</nowiki>, აგრეთვე მისი მონათესავე თარგები :) — <nowiki>{{nplg სპორტსმენი}}</nowiki>, <nowiki>{{nplg ემიგრანტი}}</nowiki>, <nowiki>{{nplg ექიმი}}</nowiki> და <nowiki>{{nplg მეღვინე}}</nowiki>. [[მომხმარებელი:Gobrona|Gobrona]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Gobrona|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Gobrona|წვლილი]]</sub> 19:39, 8 ოქტომბერი 2019 (UTC) :გამარჯობა. მადლობა, მექნება მხედველობაში. :) – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 09:12, 10 ოქტომბერი 2019 (UTC) == ბიარნ სტრუსტრუპი == გამარჯობა, ბრუტ. [[ბიარნ სტრუსტრუპი]]ს შესახებ გაწუხებ, რადგან შენი შექმნილი სტატიაა. დანიურ ენაში, როგორც ქართულში, სიტყვის ყველა ბგერა იკითხება, თუ სიტყვა დანიურში უცხო ენიდან არ არის გადმოღებული. ამიტომ Bjarne სრულად იკითხება 'ბია'რნე და Stroustrup შესაბამისად იკითხება როგორც 'სტროუსტრუპ'ი. კიდევ უფრო რომ დავაზუსტოთ, 'რ' ფრანგულის მსგვასია, შესაბამისად რეალურად 'ღ' ისმის; თუმცა ეს უკვე უმნიშვნელოა, რადგან ლოკალურია თავისებურებაა, ქართულისთვის 'რ' კეთილხმოვანია, ამიტომ უფრო მიზანშეწონილია, ისევე როგორც 'პაღი' — 'პარიზის' შემთხვევაშია. რა აზრის ხარ, ეს სტატია რომ გადავიტანოთ სწორთან მიახლოებულ ჟღერადობაზე — „ბიარნე სტროუსტრუპი“? --[[მომხმარებელი:OpusDEI|<span style="color:#723ea8;font-family:DejaVu Serif;"> OpusDEI</span>]] 12:40, 16 თებერვალი 2020 (UTC) :გამარჯობა. კი, არ ვარ წინააღმდეგი. სტატიის განხილვის გვერდზეც ჯობია ეს დაიწეროს, თუმცა თუ მსგავსი პრაქტიკაა, ალბათ არავინ იქნება წინააღმდეგი. – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 08:14, 17 თებერვალი 2021 (UTC) == მიხარია == საღამო მშვიდობის! ძალიან გამიხარდა შენი გამოჩენა (ჩემი არ იყოს 😁) ბოლო ცვლილებებში. რაღაც კარგი წელი იქნება, ასე მგონია. 😍 — [[მომხმარებელი:Giorgi13|GIO]]→[[მომხმარებლის განხილვა:Giorgi13|13]][[ფაილი:Wikiswing.gif|25პქ]] 20:30, 6 მარტი 2025 (UTC) :ვახ, რა კაცი! 😁 სალამი გიო! მეც გამიხარდა ჩემი განხილვის გვერდზე შენი დანახვა. 😘😉 – [[მომხმარებელი:BRUTE|BruTe]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BRUTE|გ]]) 10:56, 8 მარტი 2025 (UTC) ==თხოვნა== სანდრო მოგესალმები, ერთი ადამიანი დამიკავშირდა, [[ლაშა გუჯეჯიანი]]ს სტატიის განვრცობა უნდა წყაროებზე დაყრდნობით, ვფიქრობ სპორტის თემატიკა შენია და იქნებ დაეხმარო, თუ სურვილი გექნებათ დაუკავშირდით ამ მეილზე: mamaladze.t@gmail.com . --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 12:51, 17 ივნისი 2025 (UTC) hc3uvk97tes5nei2pxc4232zq1ccvyi 0 137013 4816208 4732862 2025-06-18T08:39:38Z Makenzis 93024 4816208 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა საფეხბურთო კლუბი | სახელი = Celtic F.C. | ლოგო = [[ფაილი:Celtic FC.svg|150px]] | სრული სახელი = Celtic Football Club | მეტსახელი = ''The Bhoys'' | დაარსდა = {{დაიწყე თარიღი და ასაკი|1887|11|6}} | სტადიონი = [[სელტიკ პარკი]]<br />[[გლაზგო]], [[შოტლანდია]] | ტევადობა = 60.837 მაყურებელი | პრეზიდენტი = {{flagicon|Scotland}} [[იან ბანქიერი]] | მწვრთნელი = {{flagicon|Australia}} ანგელოს პოსტეკოგლუ | ლიგა = შოტლანდიის პრემიერშიპი | სეზონი = 2024–25 | ადგილი = ჩემპიონი | საიტი = http://www.celticfc.net/ | pattern_la1 = _celtic2223h | pattern_b1 = _celtic2223h | pattern_ra1 = _celtic2223h | pattern_sh1 = _celtic2223h | pattern_so1 = _celtic2223hl | leftarm1 = FFFFFF | body1 = FFFFFF | rightarm1 = FFFFFF | shorts1 = FFFFFF | socks1 = FFFFFF | pattern_la2 = _celtic2223a | pattern_b2 = _celtic2223a | pattern_ra2 = _celtic2223a | pattern_sh2 = _celtic2223a | pattern_so2 = _celtic2223a | leftarm2 = 000000 | body2 = 000000 | rightarm2 = 000000 | shorts2 = 000000 | socks2 = 000000 | pattern_la3 =_celtic2223T | pattern_b3 =_celtic2223T | pattern_ra3 =_celtic2223T | pattern_sh3 =_celtic2223T | pattern_so3 =_celtic2223T | leftarm3 =C4C3D0 | body3 =C4C3D0 | rightarm3 =C4C3D0 | shorts3 =000000 | socks3 =C4C3D0 }} '''სელტიკი''' ({{lang-en|Celtic Football Club}}) — საფეხბურთო კლუბი, რომელიც თამაშობს „სელტიკ პარკის“ სტადიონზე, პარკჰედში — [[შოტლანდია|შოტლანდიის]] ქალაქ [[გლაზგო]]ს აღმოსავლეთ ნაწილში. „სელტიკი“ [[ბრიტანეთი|ბრიტანეთისა]] და [[ევროპა|ევროპის]] ერთ-ერთი ყველაზე განთქმული და წარმატებული კლუბია, და უამრავ ეროვნულ ტიტულთან ერთად მოგებული აქვს [[ევროპის ჩემპიონთა თასი]] 1967 წელს. „სელტიკი“ [[ირლანდიელები|ირლანდიელი]] იმიგრანტების მიერ დაარსებული კლუბია, და აქედან გამომდინარე დიდი პოპულარობით სარგებლობს არა მხოლოდ [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთსა]] და [[ირლანდია]]ში, არამედ ირლანდიური წარმოშობის ხალხთა შორის მთელ მსოფლიოში, განსაკუთრებით კი [[აშშ]]-ში, [[კანადა]]სა და [[ავსტრალია]]ში, სადაც მას ბევრი ორგანიზირებული გულშემატკივართა კლუბი ჰყავს. „სელტიკისა“ და დასავლეთ გლაზგოს გუნდის „რეინჯერსის“ ერთმანეთთან დაპირისპირება — ე.წ. „ოლდ ფერმი“ (Old Firm) — მსოფლიო ფეხბურთის ერთ-ერთი ყველაზე განთქმული და დაძაბული დერბი არის. == ისტორია == === ადრეული წლები === [[ფაილი:Brother Walfrid Memorial Ballymote.JPG|thumb|right|ძმა უოლფრიდის ძეგლი ბალიმოტში (ირლანდია)]] კლუბი დაარსდა 1888 წელს ირლანდიელ იმიგრანტთა ჯქუფის მიერ, რომელსაც სათავეში [[კათოლიკური ეკლესია|კათოლიკური]] სასულიერო პირი, "ძმა უოლფრიდი" (Brother Walfrid) ედგა. მათ სახელად "სელტიკი" შეარჩიეს, რაც კლუბის ორმაგ , შოტლანდიურ და ირლანდიურ იდენტიტეტზე, კონკრეტულად კი ამ ორ ხალხთა საერთო [[კელტები|კელტურ]] წარმოშობაზე მიუთითებს. კლუბს თავდაპირველად საქველმოქმედო ფუნქცია ჰქონდა. თამაშებზე შეგროვილი ფულით სელტიკი აღმოსავლეთ [[გლაზგო|გლაზგოს]] გაღატაკებულ მოსახლეობას, რომლის უმრავლესობას ირლანდიელი იმიგრანტები წარმოადგენდნენ, ეხმარებოდა. გუნდს, რომელსაც თავიდანვე ჩინებული ფეხბურთელები გააჩნდა, მალე უფრო სერიოზული სპორტული მიზნები ჰქონდა, და 1893 წელს მან თავისი პირველი ეროვნული ჩემპიონობა მოიპოვა. მეოცე საუკუნის დასაწყისში კი სელტიკს შოტლანდიაში თანატოლი არ ჰყავდა, მან 1905-1919 წლებში კიდევ თერთმეტჯერ გაიმარჯვა შოტლადიის ჩემპიონატში, და აგრეთვე ექვსჯერ მოიპოვა ეროვნული თასი. 1922-1937 წლებში გუნდში თამაშობდა ბრიტანეთის საფეხბურთო ისტორიის ყველაზე გამორჩეული ბომბარდირი, ჯიმი მაკგრორი (Jimmy McGrory). ეროვნული ლიგის 408 თამაშში მას საოცარი 410 გოლი აქვს გატანილი, სულ მთლიანად ოფიციალურ თამაშებში კი - 550. ორივე ეს მონაცემი არა მხოლოდ [[შოტლანდია|შოტლანდიის]], არამედ მთელი [[ბრიტანეთი|ბრიტანეთის]] რეკორდს წარმოადგენს. მაკგრორი შემდეგ ოცი წლის განმავლობაში გუნდს წვრთნიდა, მაგრამ ეს პერიოდი (1945-1965) კლუბის ისტორიაში ყველაზე წარუმატებელი გამოდგა, და მან მხოლოდ ერთხელ, 1954 წელს, იმარჯვა ეროვნულ პირველობაზე. ამის მიუხედავად, 1957 წელს მაკგრორის გუნდმა ისტორიულ წარმატებას მიაღწია, როდესაც მან ლიგის თასის ფინალში "რეინჯერსი" 7-1 გაანადგურა, რაც აგრეთვე ბრიტანეთის ეროვნული თასების ფინალების რეკორდს წარმოადგენს. სელტიკი [[უეფა]]-ს ევროთასების დაარსებამდეც ხშირად გამოდიოდა საერთაშორისო ასპარეზზე, და მას რამდენიმე პრესტიჟული ტურნირი, როგორც 1914 წლის "ბუდაპეშტის თასი",<ref>{{cite web|url=http://www.thecelticwiki.com/page/Budapest+Cup |title=Budapest Cup |work=thecelticwiki.com|quote=|accessdate=15 აგვისტო, 2020}}</ref> 1938 წლის "იმპერიის თასი",<ref>{{cite web|url=http://www.thecelticwiki.com/page/Empire+Exhibition+Cup |title=Empire Exhibition Cup |work=thecelticwiki.com|quote=The history of Celtic is laced with both moments of supreme triumph and wry irony. But seldom have both factors combined with such pleasing effect as they did in the summer of 1938.|accessdate=15 აგვისტო, 2020}}</ref> და 1953 წლის "დაგვირგვინების თასი" აქვს მოგებული, სადაც მან [[ინგლისი|ინგლისის]] წამყვან გუნდებს სძლია.<ref>{{cite web|url=http://www.thecelticwiki.com/page/Coronation+Cup |title=Coronation Cup |work=thecelticwiki.com|quote=The Coronation Cup was a one-off football tournament to celebrate the coronation of Queen Elizabeth II in 1953 between four English and four Scottish clubs held in Glasgow in May 1953. The eight teams that took part were Aberdeen, Celtic, Hibernian and Rangers from Scotland and Arsenal, Manchester United, Newcastle United and Tottenham Hotspur represented England This tournament, like the Empire Exhibition Trophy was held in very high regard at the time as it gave teams the opportunity to test themselves against teams from other countries in the days before European football.|accessdate=15 აგვისტო, 2020}}</ref> ევროპის კონტინენტზე კი სელტიკმა უფრო გვიან, სწორედ ევროთასების მეშვეობით მოიპოვა თავისი დიდი სახელი. === „ოქროს ხანა“ === {| table class="infobox" width="180px" |- |<div style="position: relative;"> [[ფაილი:Soccer.Field Transparant.png|275px]] {{სურათის წარწერა|x=0.23|y=0.05|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[რონი სიმფსონი|სიმფსონი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.06|y=0.22|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ჯონ კლარკი|კლარკი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.07|y=0.15|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ბილი მაკნილი|მაკნილი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.30|y=0.15|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ჯიმ კრეიგი|კრეიგი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.35|y=0.22|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ტომას გემელი|გემელი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.10|y=0.40|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ჯიმი ჯონსტონი|ჯონსტონი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.20|y=0.35|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ბობი მერდოქი|მერდოქი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.32|y=0.40|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ბერტი ოლდი|ოლდი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.06|y=0.55|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[სტივენ ჩალმერსი|ჩალმერსი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.23|y=0.50|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ბობი ლენოქსი|ლენოქსი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.38|y=0.55|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[უილიამ უოლასი|უოლასი]]</span>}} </div> |- |<small>"ლისაბონის ლომები". მწვრთნელი [[ჯონ "ჯოკ" სტინი]].</small> |} სელტიკის „ოქროს ხანა“ უპირველეს ყოვლისა ერთ ადამიანს უკავშირდება — ჯონ „ჯოკ“ სტინს (Jock Stein).<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=tKMxYHCvZOA&feature=youtu.be&t=98 |title=September 10th 2015 - Jock Stein Tribute |work=PLZ Soccer - The Football Show|quote=|accessdate=15 აგვისტო, 2020}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=AEWXtWx1Bps |title=Kenny Dalglish On John 'Jock' Stein | History Of Football |work=History Of Football|quote=|accessdate=15 აგვისტო, 2020}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=DDx_OLm2xBk |title=Fergie on Stein |work=YouTube|quote=|accessdate=15 აგვისტო, 2020}}</ref> მან უკვე 1951 წელს თავისი „რეინჯერსის" ქომაგთა ოჯახის რისხვა გამოიწვია, როდესაც „სელტიკის“ მოთამაშე, მოგვიანებით კი კაპიტანი გახდა. 1965 წელს კი ჯოკ სტინმა მწვრთნელის თანამდებობა დაიკავა და მალევე უდიდეს წარმატებებს მიაღწია. 1965–1974 წლებში „სელტიკმა“ ზედიზედ 9 ეროვნული ჩემპიონატი მოიგო, 7 ეროვნული თასი, და 6 ლიგის თასი. 1967 წელს კი გუნდმა ყველა ეროვნულ პრიზთან ერთად მსოფლიო ფეხბურთის ყველაზე პრესტიჟული ტურნირიც, [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა|ევროპის ჩემპიონთა თასი]] მოიგო, როდესაც ქალაქ [[ლისაბონი|ლისაბონში]] უდიდესი სენსაცია მოახდინა და [[ინტერი მილანი (საფეხბურთო კლუბი)|მილანის „ინტერი“]] 2–1 დაამარცხა. „სელტიკი“ პირველი ბრიტანული კლუბია, რომელმაც ამ ტურნირში იმარჯვა და ყველა ის ფეხბურთელი, ვინც ფინალში ითამაშა, „სელტიკ პარკის“ მიმდებარე რაიონში იყო დაბადებული. „სელტიკის“ გულშემატკივრები მათ „ლისაბონის ლომებს“ (Lisbon Lions) უწოდებენ. 1970 წელს „სელტიკი“ კვლავ გავიდა [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა|ჩემპიონთა თასის]] ფინალში. ნახევარფინალურ შეხვედრას [[ინგლისი]]ს ჩემპიონ [[ლიდზ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„ლიდს იუნაიტედის“]] წინააღმდეგ „ჰამფდენ პარკის“ ეროვნულ სტადიონზე [[გლაზგო]]ში 133,961 მაყურებელი დაესწრო, რაც ევროთასების რეკორდია. „სელტიკმა“ [[ლიდზ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„ლიდს იუნაიტედი“]] როგორც სახლში, ასევე სტუმრადაც დაამარცხა და [[სან სირო|„სან სიროზე“]] [[როტერდამი]]ს [[ფეიენორდი (საფეხბურთო კლუბი)|„ფეიენოორდს“]] შეხვდა, ამჯერად, ფავორიტის როლში, თუმცა მოულოდნელად 1–2 დამარცხდა დამატებით დროში. გუნდის რიგებს ამ წლებში განსაკუთრებით ჯიმი ჯონსტონი (Jimmy Johnstone) ამშვენებდა თავისი თამაშით, რომელიც 2002 წელს კლუბის ისტორიის საუკეთესო მოთამაშედ დასახელდა. გუნდის კაპიტანი კი ბილი მაკნილი (Billy McNeill) იყო, რომელმაც „სელტიკის“ შემადგენლობაში 18 წელი და 790 თამაში ითამაშა, რაც კლუბის რეკორდია. === ბოლო წლები === [[ფაილი:Celtic Benfica CL0708.jpg|300px|left|thumb|თანამედროვე "სელტიკ პარკი" ჩემპიონთა ლიგის თამაშის დროს]] სწორედ ბილი მაკნილმა აიღო სტინის წასვლის შემდეგ 1978 წელს გუნდის მწვრთნელობა თავის ხელში, და სამჯერ მოიგო ეროვნული ჩემპიონატი, სანამ [[ალექს ფერგიუსონი]]ს „აბერდინი“ გახდებოდა შოტლანდიის ფეხბურთის წამყვანი ძალა. 1986 წელს სელტიკმა ბოლო ტურში მეტად დრამატულად მოიპოვა ჩემპიონობა 2 ბურთის სხვაობით, და თავის ასწლიან საიუბილეო 1988 წელშიც მაკნილის მეთაურობით ეროვნული ჩემპიონატისა და თასის „დუბლი“ მოიპოვა. ამის შემდეგ, კლუბს მოედანზეც, და მოედნის გაღმაც, უდიდესი პრობლემები ჰქონდა. ჯოკ სტინის მიღწევა — ზედიზედ ცხრაჯერ მოგებული ჩემპიონობა — „რეინჯერსმა“ გაიმეორა, და კლუბის ეს რეკორდი მხოლოდ ჰოლანდიელმა მწვრთნელმა ვიმ იანსენმა (Wim Jansen) „გადაარჩინა“, როდესაც მან 1998 წელს სელტიკი კვლავ ეროვნული ჩემპიონი გახადა. 4 წლით ადრე, [[კანადელები|კანადელმა]] ბიზნესმენმა ფერგიუს მაკკანმა (Fergus McCann) კლუბი სრული ფინანსური გაბანკროტებისგან იხსნა. მაკკანმა აგრეთვე „სელტიკ პარკი“ ბრიტანეთის ყველაზე დიდ თანამედროვე სტადიონად აქცია (ეს „ტიტული“ მან [[კარდიფი]]ს „მილენიუმ სტედიუმის“ 1999 წელს აშენებამდე შეინარჩუნა), მაგრამ მოედანზე „რეინჯერსის" დომინირება მაკკანმა დიდი ხნით ვერ შეაჩერა. ეს მხოლოდ ახალი საუკუნის დასაწყისში, [[ირლანდიელები|ირლანდიელი]] მწვრთნელის, მარტინ ო'ნილის (Martin O'Neill) მოსვლის შემდეგ მოხდა. ო'ნილის ხელმძღვანელობით, და [[შვედები|შვედი]] თავდამსხმელის, ჰენრიკ ლარსონის (Henrik Larsson) ბრწყინვალე თამაშის მეშვეობით, „სელტიკმა“ სამჯერ მოიპოვა ჩემპიონობა, ორჯერ კი იგი სეზონის ბოლო ტურში დათმო. ევროპის გრანდებთან მოპოვებული ბევრი შესანიშნავი გამარჯვების მიუხედავად, კლუბი ჩემპიონთა ლიგის ჯგუფურ სტადიას ვერ გასცდა, სამაგიეროდ კი 2003 წელს [[უეფა-ს ევროპა ლიგა|უეფა-ს თასის]] ფინალში გავიდა. [[ესპანეთი]]ს ქალაქ [[სევილია]]ში გუნდს 80 000 გულშემატკივარი გაჰყვა, მათი უმრავლესობა ბილეთის გარეშე. იქ სელტიკი დამატებით დროში [[ჟოზე მოურინიო]]ს [[პორტუ (საფეხბურთო კლუბი)|„პორტუსთან“]] 2–3 დამარცხდა, მათ ქომაგებს კი სამაგალითო მოქცევის შედეგად [[ფიფა]]-ს „ფეარ ფლეი“ (Fair Play) პრიზი მიენიჭათ. ჩემპიონთა ლიგის მეორე სტადიაზე სელტიკმა უკვე გორდონ სტრახანის (Gordon Strachan) მეთვალყურეობის ქვეშ მოახერხა გასვლა, 2007 და 2008 წელს. სტრახანმა აგრეთვე სამჯერ ზედიზედ მოიპოვა ეროვნული ჩემპიონობა — იგი ამჟამად კლუბის ბოლო მწვრთნელია, ვინც ამას მიაღწია. 2010 წლის მარტში გუნდი ყოფილმა კაპიტანმა, [[ირლანდიელები|ირლანდიელმა]] ნილ ლენონმა (Neil Lennon) ჩაიბარა. მისი ხელმძღვანელობით, სელტიკმა 2012 წელს, ოთხწლიანი პაუზის შემდეგ, ჩემპიონობა მოიპოვა და შემდგომ ჩემპიონთა ლიგის ჯგუფურ ეტაპზეც გავიდა. ამავე დროს, რეინჯერსის გაბანკროტების შედეგად, სელტიკს მთავარი კონკურენტი მოაკლდა ჩემპიონატში, და მან შემდეგი ორი წლის გათამაშებაც იოლად მოიგო. ნილ ლენონმა კლუბი 2013–14 წლის სეზონის ბოლოს დატოვა, და გუნდს სათავეში ჩაუდგა [[ნორვეგიელები|ნორვეგიელი]] სპეციალისტი რონი დაილა. „სელტიკის“ ტიტულების სიას კიდევ ორი ჩემპიონობა დაემატა, თუმცა, საერთაშორისო ასპარეზზე გუნდის წარუმატებლობამ კლუბის ხელმძღვანელობა ცვლილებების განხორციელებისკენ აიძულა. ახალ მთავარ მწვრთნელად [[ლივერპული (საფეხბურთო კლუბი)|„ლივერპულის“]] ყოფილი თავკაცი ბრენდან როჯერსი დაინიშნა. მისი ხელმძღვანელობით ჩატარებულ პირველივე სეზონში გუნდმა შოტლანდიის ყველა ტურნირი დაუმარცხებლად დაასრულა და სამივე მთავარი ტიტული მოიპოვა. {{ფაქტი|ამას მოყვა ზედიზედ კიდევ სამი „ტრიპლი“ (ჩემპიონატი, შოტლანდიის თასი, ლიგის თასი), რაც შოტლანდიის საკლუბო ფეხბურთში უპრეცედენტო მიღწევაა. როჯერსის 2019 წელს „ლესტერში“ წასვლის შემდეგ გუნდში ნილ ლენონი დაბრუნდა. გუნდის მიზანი, ზედიზედ ისტორიული მე-10 ჩემპიონობის მოპოვება, მან ვერ შეასრულა და 2021 წელს იქამდე შედარებით უცნობ სპეციალისტს, ანგელოს „ენჯ“ პოსტეკოგლუს დაუთმო ადგილი. ავსტრალიელმა თავკაცმა რადიკალურად გადაახალისა შემადგენლობა, შეცვალა თამაშის სტილი და კულტურა. მისი ხელმძღვანელობით „სელტიკმა“ პირველივე ცდაზე დაიბრუნა ჩემპიონობა. აღსანიშნავია, რომ კლუბმა ამ პერიოდში აზიურ ბაზარზე აიღო ორიენტაცია, კერძოდ კი ორი წლის მანძილზე ექვსი იაპონელი ფეხბურთელი დაიმატა.|6|03|2023}} === გლაზგოს დერბი === [[ფაილი:Oldfirm.jpg|240px|thumb]] „სელტიკისა“ და „რეინჯერსის“ დერბი ერთ-ერთ ყველაზე ძველ და ხშირად ნათამაშებ დაპირისპირებად ითვლება. მისი განსაკუთრებული დაძაბულობა კი პოლიტიკური, რელიგიური და სოციალური ვითარებებით არის გამოწვეული. „სელტიკი“ [[ირლანდიელი]] [[კათოლიციზმი|კათოლიკეების]] მიერ დაარსებული გუნდია, და მის გულშემატკივართა უმრავლესობა ისტორიულად სწორედ ამ ჯგუფს მიეკუთვნებოდა. „რეინჯერსის“ იდენტურობა ადგილობრივ [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტულ]] საზოგადოებაში იყო ჩამოყალიბებული. ამ ორ ჯგუფთა ცუდი დამოკიდებულებები ერთმანეთს შორის [[შოტლანდია]]სა და [[ირლანდია]]ში ფეხბურთის მოედანზეც ირეკლებოდა, სწორედ [[გლაზგო]]ს დერბის სახით. „რეინჯერსი“ დიდი ხანი საერთოდ არ ათამაშებდა კათოლიკებს თავის კლუბში. ამავე დროს, პროტესტანტები ყოველთვის თამაშობდნენ „სელტიკის“ რიგებში, და როგორც ლეგენდარული მწვრთნელი ჯოკ სტინი, ასევე ბევრი გამორჩეული მოთამაშე (კენი დალგლიში, დანიელ მაკგრეინი, „ლისაბონის ლომებთა“ ნაწილი, და სხ.) ამ ჯგუფს მიეკუთვნებოდა. მეოცე საუკუნის მიწურულს ორივე კლუბი უფრო აქტიურად შეეცადა, სტადიონზე სექტანტობა მოესპო, და დღეისთვის მდგომარეობა ბევრად გაუმჯობესდა. 2012 წლის ივნისში „რეინჯერსის“ გაბანკროტებისა და პრემიერ ლიგიდან გამოთიშვის შედეგად, ეს დერბი ორი წლის განმავლობაში არ შემდგარა. == შემადგენლობა == {| class="prettytable" |- bgcolor=#9799F3 !№ !მოთამაშე !ეროვნება !გუნდში მოვიდა !ბოლო კლუბი |- !colspan=8 bgcolor=#EFEFEF| ;მეკარეები |- bgcolor="#FFECCE" |align=center|'''1''' |[[ჯო ჰარტი]] |align=center|{{დროშანიშანი|ინგლისი}} |align=center|2020 |[[ტოტენჰემ ჰოტსპური (საფეხბურთო კლუბი)|„ტოტენჰემი“]] |- bgcolor="#FFECCE" |align=center|'''29''' |სკოტ ბეინი |align=center|{{დროშანიშანი|შოტლანდია}} |align=center|2018 |„დანდი“ |- bgcolor="#FFECCE" |align=center|31 |ბენ სიგრისტი |align=center|{{flagicon|Switzerland}} |align=center|2016 |„დანდი იუნაიტედი“ |- bgcolor="#FFECCE" |- !colspan=8 bgcolor=#EFEFEF| ;მცველები |- bgcolor="#E7FAEC" |align=center|'''2''' |ალისტერ ჯონსტონი |align=center|{{დროშანიშანი|კანადა}} |align=center|2022 |„მონრეალი“ |- bgcolor="#E7FAEC" |align=center|'''3''' |გრეგ ტეილორი |align=center|{{დროშანიშანი|შოტლანდია}} |align=center|2019 |„კილმარნოკი“ |- bgcolor="#E7FAEC" |align=center|'''4''' |კარლ სტარფელტი |align=center|{{დროშანიშანი|შვედეთი}} |align=center|2021 |[[რუბინი ყაზანი (საფეხბურთო კლუბი)|„რუბინი“ ყაზანი]] |- bgcolor="#E7FAEC" | align="center" |'''18''' |იუკი კობაიაში | align="center" |{{დროშანიშანი|იაპონია}} | align="center" |2023 | „ვისელი“ კობე |- bgcolor="#E7FAEC" | align="center" |'''20''' |კამერონ კარტერ-ვიკერსი | align="center" |{{დროშანიშანი|აშშ}} | align="center" |2021 |[[ტოტენჰემ ჰოტსპური (საფეხბურთო კლუბი)|„ტოტენჰემი“]] |- bgcolor="#E7FAEC" | align="center" |'''25''' |ალექსანდრო ბერნაბეი | align="center" |{{დროშანიშანი|არგენტინა}} | align="center" |2021 |„ლანუსი“ |- bgcolor="#E7FAEC" | align="center" |'''56''' |[[ენტონი როლსტონი]] | align="center" |{{დროშანიშანი|შოტლანდია}} | align="center" |2015 | |- !colspan=8 bgcolor=#EFEFEF| ;ნახევარმცველები |- bgcolor="#DFEDFD" |align=center|'''13''' |[[ნირ ბიტონი|არონ მოი]] |align=center|{{დროშანიშანი|ავსტრალია}} |align=center|2021 |„შანხაი პორტი“ |- bgcolor="#DFEDFD" |align=center|'''14''' |[[სკოტ ბრაუნი (კაპიტანი)|დევიდ ტერნბული]] |align=center|{{დროშანიშანი|შოტლანდია}} |align=center|2020 |„მოზერველი“ |- bgcolor="#DFEDFD" |align=center|'''16''' |ჯეიმზ მაკკარტი |align=center|{{დროშანიშანი|ირლანდია}} |align=center|2020 |„ბნეი იეჰუდა“ თელ-ავივი |-bgcolor="#DFEDFD" |align=center|'''24''' |ტომოკი ივატა |align=center|{{დროშანიშანი|იაპონია}} |align=center|2015 | „იოკოჰამა მარინოსი“ |- bgcolor="#DFEDFD" |align=center|'''33''' |მატ ო'რაილი |align=center|{{დროშანიშანი|დანია}} |align=center|2013 |„მილტონ კინსი“ |-bgcolor="#DFEDFD" |align=center|'''41''' |რეო ჰატატე |align=center|{{დროშანიშანი|იაპონია}} |align=center|2014 |„კავასაკი ფრონტალე“ |- bgcolor="#DFEDFD" | align="center" |'''42''' |[[კალუმ მაკგრეგორი]] | align="center" |{{დროშანიშანი|შოტლანდია}} | align="center" |2013 | |- bgcolor="#DFEDFD" | align="center" |'''49''' |[[ჯეიმზ ფორესტი]] | align="center" |{{დროშანიშანი|შოტლანდია}} | align="center" |2010 | |- !colspan=8 bgcolor=#EFEFEF| ;თავდამსხმელები |- bgcolor="#FFD2D6" | align="center" |'''8''' |[[ლი გრიფითსი|კიოგო ფურუჰაში]] | align="center" |{{დროშანიშანი|იაპონია}} | align="center" |2021 |„ვისელი“ კობე |- bgcolor="#FFD2D6" |align=center|'''9''' |სეად ჰაკშაბანოვიჩი |align=center|{{დროშანიშანი|მონტენეგრო}} |align=center|2022 |[[რუბინი ყაზანი (საფეხბურთო კლუბი)|„რუბინი“ ყაზანი]] |- bgcolor="#FFD2D6" |align=center|'''11''' |ლიელ აბადა |align=center|{{დროშანიშანი|ისრაელი}} |align=center|2021 |„მაკაბი“ პეტაჰ ტიკვა |- | '''17''' |ჟოტა |{{დროშანიშანი|პორტუგალია}} |2022 |[[ბენფიკა (საფეხბურთო კლუბი)|„ბენფიკა“]] |- |'''19''' |ო ჰიონ-გიუ |{{დროშანიშანი|სამხრეთ კორეა}} |2023 |„სუვონი“ |- |'''38''' |დაიზენ მაედა |{{დროშანიშანი|იაპონია}} |2022 |„იოკოჰამა მარინოსი“ |} == მწვრთნელები == {| table class="infobox" width="180px" |- |<div style="position: relative;"> [[ფაილი:Soccer.Field Transparant.png|275px]] {{სურათის წარწერა|x=0.23|y=0.05|scale=550|{{flagicon|Scotland}}|text=<span style="font-size:medium;">[[რონი სიმფსონი|სიმფსონი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.06|y=0.22|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[დანიელ მაკგრეინი|მაკგრეინი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.07|y=0.15|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ბილი მაკნილი|მაკნილი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.30|y=0.15|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ტომას გემელი|გემელი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.35|y=0.22|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ბერტი ოლდი|ოლდი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.10|y=0.40|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ჯიმი ჯონსტონი|ჯონსტონი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.20|y=0.35|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ბობი მერდოქი|მერდოქი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.32|y=0.40|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ბობი ლენოქსი|ლენოქსი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.06|y=0.55|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[კენი დალგლიში|დალგლიში]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.23|y=0.50|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[პოლ მაკსტეი|მაკსტეი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.38|y=0.55|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ჰენრიკ ლარსონი|ლარსონი]]</span>}} </div> |- |<small>„საუკეთესო შემადგენლობა“. მწვრთნელი [[ჯონ „ჯოკ“ სტინი]].</small> |} * 1897 - 1940: [[უილიამ მეილი]] {{flagicon|Scotland}} * 1940 - 45: [[ჯიმი მაკსტეი]] {{flagicon|Scotland}} * 1945 - 65: [[ჯიმი მაკგრორი]] {{flagicon|Scotland}} * 1965 - 78: [[ჯოკ სტინი]] {{flagicon|Scotland}} * 1978 - 83: [[ბილი მაკნილი]] {{flagicon|Scotland}} * 1983 - 87: [[დევიდ ჰეი]] {{flagicon|Scotland}} * 1987 - 91: [[ბილი მაკნილი]] {{flagicon|Scotland}} * 1991 - 93: [[ლიამ ბრეიდი]] {{flagicon|Ireland}} * 1993 - 94: [[ლუ მაკარი]] {{flagicon|Scotland}} * 1994 - 97: [[ტომი ბერნსი]] {{flagicon|Scotland}} * 1997 - 98: [[ვიმ იანსენი]] {{flagicon|Netherlands}} * 1998 - 99: [[იოზეფ ვენგლოში]] {{flagicon|Slovakia}} * 1999 - 00: [[ჯონ ბარნსი]] {{flagicon|England}} * 2000 - 05: [[მარტინ ო'ნილი]] {{flagicon|Northern Ireland}} * 2005 - 09: [[გორდონ სტრახანი]] {{flagicon|Scotland}} * 2009 - 10: [[ტონი მოუბრეი]] {{flagicon|England}} * 2010 - 14: [[ნილ ლენონი]] {{flagicon|Northern Ireland}} * 2014 - 16: [[რონი დაილა]] {{Flagicon|Norway}} * 2016 - 19: [[ბრენდან როჯერსი]] {{Flagicon|Northern Ireland}} * 2019 - 21: [[ნილ ლენონი]] {{flagicon|Northern Ireland}} * 2021 - : ანგელოს პოსტეკოგლუ {{Flagicon|Australia}} == მიღწევები == [[ფაილი:Celtic FC trophy case.JPG|thumb|250px]] ; შოტლანდიის საფეხბურთო ჩემპიონატი * ჩემპიონი (54): 1893, 1894, 1896, 1898, 1905, 1906, 1907, 1908, 1909, 1910, 1914, 1915, 1916, 1917, 1919, 1922, 1926, 1936, 1938, 1954, 1966, 1967, 1968, 1969, 1970, 1971, 1972, 1973, 1974, 1977, 1979, 1981, 1982, 1986, 1988, 1998, 2001, 2002, 2004, 2006, 2007, 2008, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2022, 2023, 2024 * ვიცე-ჩემპიონი (32): 1892, 1895, 1900, 1901, 1902, 1912, 1913, 1918, 1920, 1921, 1928, 1929, 1931, 1935, 1939, 1955, 1976, 1980, 1983, 1984, 1985, 1987, 1996, 1997, 1999, 2000, 2003, 2005, 2009, 2010, 2011, 2021 ; შოტლანდიის საფეხბურთო თასი * თასის მფლობელი (40): 1892, 1899, 1900, 1904, 1907, 1908, 1911, 1912, 1914, 1923, 1925, 1927, 1931, 1933, 1937, 1951, 1954, 1965, 1967, 1969, 1971, 1972, 1974, 1975, 1977, 1980, 1985, 1988, 1989, 1995, 2001, 2004, 2005, 2007, 2011, 2013, 2017, 2018, 2019, 2020 * ფინალისტი (18): 1889, 1893, 1894, 1901, 1902, 1926, 1928, 1955, 1956, 1961, 1963, 1966, 1970, 1973, 1984, 1990, 1999, 2002 ; შოტლანდიის ლიგის თასი * თასის მფლობელი (21): 1957, 1958, 1966, 1967, 1968, 1969, 1970, 1975, 1983, 1998, 2000, 2001, 2006, 2009, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2022, 2023 * ფინალისტი (15): 1965, 1971, 1972, 1973, 1974, 1976, 1977, 1978, 1984, 1987, 1991, 1995, 2003, 2011, 2012 ; გლაზგოს თასი * თასის მფლობელი (35): 1891, 1892, 1895, 1896, 1905, 1906, 1907, 1908, 1910, 1916, 1917, 1920, 1921, 1927, 1928, 1929, 1931, 1939, 1941, 1949, 1956, 1962, 1964, 1965, 1967, 1968, 1970, 1975, 1982, 2008, 2011, 2014, 2015, 2016, 2017 * ფინალისტი (31): 1890, 1893, 1897, 1900, 1902, 1903, 1904, 1909, 1911, 1913, 1919, 1922, 1925, 1926, 1930, 1936, 1945, 1951, 1952, 1961, 1963, 1976, 1979, 1981, 1983, 1986, 1987, 2009, 2010, 2012, 2013 ; კორონაციის თასი * თასის მფლობელი: 1953 ; [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა|ევროპის ჩემპიონთა თასი]] * თასის მფლობელი: 1967 <ref name="ecwinner67">{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/scotland/sportscotland/asportingnation/article/0045/print.shtml |title=A Sporting Nation&nbsp;– Celtic win European Cup 1967 |work=BBC Scotland |accessdate=15 აგვისტო, 2020}}</ref> * ფინალისტი: 1970 ; [[უეფა-ს ევროპა ლიგა|უეფა-ს თასი]] * ფინალისტი: 2003 <ref>{{cite web |url=http://sportsillustrated.cnn.com/soccer/news/2003/05/20/celtic_history/ |title=Celtic immersed in history before UEFA Cup final |work=Sports Illustrated |date=20 მაისი, 2003 |accessdate=15 აგვისტო, 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120111162522/http://sportsillustrated.cnn.com/soccer/news/2003/05/20/celtic_history/ |archivedate=11 იანვარი, 2012}}</ref> ; [[საკონტინენტთაშორისო თასი (ფეხბურთი)|საკონტინენტთაშორისო თასი]] * ფინალისტი: 1967 <ref name="racing">{{cite news |url=https://news.google.com/newspapers?id=eH5AAAAAIBAJ&sjid=uqMMAAAAIBAJ&pg=2223%2C905818 |newspaper=The Glasgow Herald |date=6 November 1967 |page=6 |title=Referee and both sides blamed for "war" |accessdate=15 აგვისტო, 2020}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * {{ოფიციალური|celticfc.net}} * {{twitter|@celticfc}} * [https://int.soccerway.com/teams/scotland/celtic-fc/1898/squad/ Soccerway] ==სქოლიო== {{სქოლიოს სია}} {{უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის გამარჯვებულები}} [[კატეგორია:შოტლანდიის საფეხბურთო კლუბები]] d3c6l09vwl37jblxuz5wev6285la1vo 4816209 4816208 2025-06-18T08:39:57Z Makenzis 93024 /* მიღწევები */ 55 4816209 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა საფეხბურთო კლუბი | სახელი = Celtic F.C. | ლოგო = [[ფაილი:Celtic FC.svg|150px]] | სრული სახელი = Celtic Football Club | მეტსახელი = ''The Bhoys'' | დაარსდა = {{დაიწყე თარიღი და ასაკი|1887|11|6}} | სტადიონი = [[სელტიკ პარკი]]<br />[[გლაზგო]], [[შოტლანდია]] | ტევადობა = 60.837 მაყურებელი | პრეზიდენტი = {{flagicon|Scotland}} [[იან ბანქიერი]] | მწვრთნელი = {{flagicon|Australia}} ანგელოს პოსტეკოგლუ | ლიგა = შოტლანდიის პრემიერშიპი | სეზონი = 2024–25 | ადგილი = ჩემპიონი | საიტი = http://www.celticfc.net/ | pattern_la1 = _celtic2223h | pattern_b1 = _celtic2223h | pattern_ra1 = _celtic2223h | pattern_sh1 = _celtic2223h | pattern_so1 = _celtic2223hl | leftarm1 = FFFFFF | body1 = FFFFFF | rightarm1 = FFFFFF | shorts1 = FFFFFF | socks1 = FFFFFF | pattern_la2 = _celtic2223a | pattern_b2 = _celtic2223a | pattern_ra2 = _celtic2223a | pattern_sh2 = _celtic2223a | pattern_so2 = _celtic2223a | leftarm2 = 000000 | body2 = 000000 | rightarm2 = 000000 | shorts2 = 000000 | socks2 = 000000 | pattern_la3 =_celtic2223T | pattern_b3 =_celtic2223T | pattern_ra3 =_celtic2223T | pattern_sh3 =_celtic2223T | pattern_so3 =_celtic2223T | leftarm3 =C4C3D0 | body3 =C4C3D0 | rightarm3 =C4C3D0 | shorts3 =000000 | socks3 =C4C3D0 }} '''სელტიკი''' ({{lang-en|Celtic Football Club}}) — საფეხბურთო კლუბი, რომელიც თამაშობს „სელტიკ პარკის“ სტადიონზე, პარკჰედში — [[შოტლანდია|შოტლანდიის]] ქალაქ [[გლაზგო]]ს აღმოსავლეთ ნაწილში. „სელტიკი“ [[ბრიტანეთი|ბრიტანეთისა]] და [[ევროპა|ევროპის]] ერთ-ერთი ყველაზე განთქმული და წარმატებული კლუბია, და უამრავ ეროვნულ ტიტულთან ერთად მოგებული აქვს [[ევროპის ჩემპიონთა თასი]] 1967 წელს. „სელტიკი“ [[ირლანდიელები|ირლანდიელი]] იმიგრანტების მიერ დაარსებული კლუბია, და აქედან გამომდინარე დიდი პოპულარობით სარგებლობს არა მხოლოდ [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთსა]] და [[ირლანდია]]ში, არამედ ირლანდიური წარმოშობის ხალხთა შორის მთელ მსოფლიოში, განსაკუთრებით კი [[აშშ]]-ში, [[კანადა]]სა და [[ავსტრალია]]ში, სადაც მას ბევრი ორგანიზირებული გულშემატკივართა კლუბი ჰყავს. „სელტიკისა“ და დასავლეთ გლაზგოს გუნდის „რეინჯერსის“ ერთმანეთთან დაპირისპირება — ე.წ. „ოლდ ფერმი“ (Old Firm) — მსოფლიო ფეხბურთის ერთ-ერთი ყველაზე განთქმული და დაძაბული დერბი არის. == ისტორია == === ადრეული წლები === [[ფაილი:Brother Walfrid Memorial Ballymote.JPG|thumb|right|ძმა უოლფრიდის ძეგლი ბალიმოტში (ირლანდია)]] კლუბი დაარსდა 1888 წელს ირლანდიელ იმიგრანტთა ჯქუფის მიერ, რომელსაც სათავეში [[კათოლიკური ეკლესია|კათოლიკური]] სასულიერო პირი, "ძმა უოლფრიდი" (Brother Walfrid) ედგა. მათ სახელად "სელტიკი" შეარჩიეს, რაც კლუბის ორმაგ , შოტლანდიურ და ირლანდიურ იდენტიტეტზე, კონკრეტულად კი ამ ორ ხალხთა საერთო [[კელტები|კელტურ]] წარმოშობაზე მიუთითებს. კლუბს თავდაპირველად საქველმოქმედო ფუნქცია ჰქონდა. თამაშებზე შეგროვილი ფულით სელტიკი აღმოსავლეთ [[გლაზგო|გლაზგოს]] გაღატაკებულ მოსახლეობას, რომლის უმრავლესობას ირლანდიელი იმიგრანტები წარმოადგენდნენ, ეხმარებოდა. გუნდს, რომელსაც თავიდანვე ჩინებული ფეხბურთელები გააჩნდა, მალე უფრო სერიოზული სპორტული მიზნები ჰქონდა, და 1893 წელს მან თავისი პირველი ეროვნული ჩემპიონობა მოიპოვა. მეოცე საუკუნის დასაწყისში კი სელტიკს შოტლანდიაში თანატოლი არ ჰყავდა, მან 1905-1919 წლებში კიდევ თერთმეტჯერ გაიმარჯვა შოტლადიის ჩემპიონატში, და აგრეთვე ექვსჯერ მოიპოვა ეროვნული თასი. 1922-1937 წლებში გუნდში თამაშობდა ბრიტანეთის საფეხბურთო ისტორიის ყველაზე გამორჩეული ბომბარდირი, ჯიმი მაკგრორი (Jimmy McGrory). ეროვნული ლიგის 408 თამაშში მას საოცარი 410 გოლი აქვს გატანილი, სულ მთლიანად ოფიციალურ თამაშებში კი - 550. ორივე ეს მონაცემი არა მხოლოდ [[შოტლანდია|შოტლანდიის]], არამედ მთელი [[ბრიტანეთი|ბრიტანეთის]] რეკორდს წარმოადგენს. მაკგრორი შემდეგ ოცი წლის განმავლობაში გუნდს წვრთნიდა, მაგრამ ეს პერიოდი (1945-1965) კლუბის ისტორიაში ყველაზე წარუმატებელი გამოდგა, და მან მხოლოდ ერთხელ, 1954 წელს, იმარჯვა ეროვნულ პირველობაზე. ამის მიუხედავად, 1957 წელს მაკგრორის გუნდმა ისტორიულ წარმატებას მიაღწია, როდესაც მან ლიგის თასის ფინალში "რეინჯერსი" 7-1 გაანადგურა, რაც აგრეთვე ბრიტანეთის ეროვნული თასების ფინალების რეკორდს წარმოადგენს. სელტიკი [[უეფა]]-ს ევროთასების დაარსებამდეც ხშირად გამოდიოდა საერთაშორისო ასპარეზზე, და მას რამდენიმე პრესტიჟული ტურნირი, როგორც 1914 წლის "ბუდაპეშტის თასი",<ref>{{cite web|url=http://www.thecelticwiki.com/page/Budapest+Cup |title=Budapest Cup |work=thecelticwiki.com|quote=|accessdate=15 აგვისტო, 2020}}</ref> 1938 წლის "იმპერიის თასი",<ref>{{cite web|url=http://www.thecelticwiki.com/page/Empire+Exhibition+Cup |title=Empire Exhibition Cup |work=thecelticwiki.com|quote=The history of Celtic is laced with both moments of supreme triumph and wry irony. But seldom have both factors combined with such pleasing effect as they did in the summer of 1938.|accessdate=15 აგვისტო, 2020}}</ref> და 1953 წლის "დაგვირგვინების თასი" აქვს მოგებული, სადაც მან [[ინგლისი|ინგლისის]] წამყვან გუნდებს სძლია.<ref>{{cite web|url=http://www.thecelticwiki.com/page/Coronation+Cup |title=Coronation Cup |work=thecelticwiki.com|quote=The Coronation Cup was a one-off football tournament to celebrate the coronation of Queen Elizabeth II in 1953 between four English and four Scottish clubs held in Glasgow in May 1953. The eight teams that took part were Aberdeen, Celtic, Hibernian and Rangers from Scotland and Arsenal, Manchester United, Newcastle United and Tottenham Hotspur represented England This tournament, like the Empire Exhibition Trophy was held in very high regard at the time as it gave teams the opportunity to test themselves against teams from other countries in the days before European football.|accessdate=15 აგვისტო, 2020}}</ref> ევროპის კონტინენტზე კი სელტიკმა უფრო გვიან, სწორედ ევროთასების მეშვეობით მოიპოვა თავისი დიდი სახელი. === „ოქროს ხანა“ === {| table class="infobox" width="180px" |- |<div style="position: relative;"> [[ფაილი:Soccer.Field Transparant.png|275px]] {{სურათის წარწერა|x=0.23|y=0.05|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[რონი სიმფსონი|სიმფსონი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.06|y=0.22|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ჯონ კლარკი|კლარკი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.07|y=0.15|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ბილი მაკნილი|მაკნილი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.30|y=0.15|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ჯიმ კრეიგი|კრეიგი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.35|y=0.22|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ტომას გემელი|გემელი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.10|y=0.40|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ჯიმი ჯონსტონი|ჯონსტონი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.20|y=0.35|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ბობი მერდოქი|მერდოქი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.32|y=0.40|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ბერტი ოლდი|ოლდი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.06|y=0.55|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[სტივენ ჩალმერსი|ჩალმერსი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.23|y=0.50|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ბობი ლენოქსი|ლენოქსი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.38|y=0.55|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[უილიამ უოლასი|უოლასი]]</span>}} </div> |- |<small>"ლისაბონის ლომები". მწვრთნელი [[ჯონ "ჯოკ" სტინი]].</small> |} სელტიკის „ოქროს ხანა“ უპირველეს ყოვლისა ერთ ადამიანს უკავშირდება — ჯონ „ჯოკ“ სტინს (Jock Stein).<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=tKMxYHCvZOA&feature=youtu.be&t=98 |title=September 10th 2015 - Jock Stein Tribute |work=PLZ Soccer - The Football Show|quote=|accessdate=15 აგვისტო, 2020}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=AEWXtWx1Bps |title=Kenny Dalglish On John 'Jock' Stein | History Of Football |work=History Of Football|quote=|accessdate=15 აგვისტო, 2020}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=DDx_OLm2xBk |title=Fergie on Stein |work=YouTube|quote=|accessdate=15 აგვისტო, 2020}}</ref> მან უკვე 1951 წელს თავისი „რეინჯერსის" ქომაგთა ოჯახის რისხვა გამოიწვია, როდესაც „სელტიკის“ მოთამაშე, მოგვიანებით კი კაპიტანი გახდა. 1965 წელს კი ჯოკ სტინმა მწვრთნელის თანამდებობა დაიკავა და მალევე უდიდეს წარმატებებს მიაღწია. 1965–1974 წლებში „სელტიკმა“ ზედიზედ 9 ეროვნული ჩემპიონატი მოიგო, 7 ეროვნული თასი, და 6 ლიგის თასი. 1967 წელს კი გუნდმა ყველა ეროვნულ პრიზთან ერთად მსოფლიო ფეხბურთის ყველაზე პრესტიჟული ტურნირიც, [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა|ევროპის ჩემპიონთა თასი]] მოიგო, როდესაც ქალაქ [[ლისაბონი|ლისაბონში]] უდიდესი სენსაცია მოახდინა და [[ინტერი მილანი (საფეხბურთო კლუბი)|მილანის „ინტერი“]] 2–1 დაამარცხა. „სელტიკი“ პირველი ბრიტანული კლუბია, რომელმაც ამ ტურნირში იმარჯვა და ყველა ის ფეხბურთელი, ვინც ფინალში ითამაშა, „სელტიკ პარკის“ მიმდებარე რაიონში იყო დაბადებული. „სელტიკის“ გულშემატკივრები მათ „ლისაბონის ლომებს“ (Lisbon Lions) უწოდებენ. 1970 წელს „სელტიკი“ კვლავ გავიდა [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა|ჩემპიონთა თასის]] ფინალში. ნახევარფინალურ შეხვედრას [[ინგლისი]]ს ჩემპიონ [[ლიდზ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„ლიდს იუნაიტედის“]] წინააღმდეგ „ჰამფდენ პარკის“ ეროვნულ სტადიონზე [[გლაზგო]]ში 133,961 მაყურებელი დაესწრო, რაც ევროთასების რეკორდია. „სელტიკმა“ [[ლიდზ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„ლიდს იუნაიტედი“]] როგორც სახლში, ასევე სტუმრადაც დაამარცხა და [[სან სირო|„სან სიროზე“]] [[როტერდამი]]ს [[ფეიენორდი (საფეხბურთო კლუბი)|„ფეიენოორდს“]] შეხვდა, ამჯერად, ფავორიტის როლში, თუმცა მოულოდნელად 1–2 დამარცხდა დამატებით დროში. გუნდის რიგებს ამ წლებში განსაკუთრებით ჯიმი ჯონსტონი (Jimmy Johnstone) ამშვენებდა თავისი თამაშით, რომელიც 2002 წელს კლუბის ისტორიის საუკეთესო მოთამაშედ დასახელდა. გუნდის კაპიტანი კი ბილი მაკნილი (Billy McNeill) იყო, რომელმაც „სელტიკის“ შემადგენლობაში 18 წელი და 790 თამაში ითამაშა, რაც კლუბის რეკორდია. === ბოლო წლები === [[ფაილი:Celtic Benfica CL0708.jpg|300px|left|thumb|თანამედროვე "სელტიკ პარკი" ჩემპიონთა ლიგის თამაშის დროს]] სწორედ ბილი მაკნილმა აიღო სტინის წასვლის შემდეგ 1978 წელს გუნდის მწვრთნელობა თავის ხელში, და სამჯერ მოიგო ეროვნული ჩემპიონატი, სანამ [[ალექს ფერგიუსონი]]ს „აბერდინი“ გახდებოდა შოტლანდიის ფეხბურთის წამყვანი ძალა. 1986 წელს სელტიკმა ბოლო ტურში მეტად დრამატულად მოიპოვა ჩემპიონობა 2 ბურთის სხვაობით, და თავის ასწლიან საიუბილეო 1988 წელშიც მაკნილის მეთაურობით ეროვნული ჩემპიონატისა და თასის „დუბლი“ მოიპოვა. ამის შემდეგ, კლუბს მოედანზეც, და მოედნის გაღმაც, უდიდესი პრობლემები ჰქონდა. ჯოკ სტინის მიღწევა — ზედიზედ ცხრაჯერ მოგებული ჩემპიონობა — „რეინჯერსმა“ გაიმეორა, და კლუბის ეს რეკორდი მხოლოდ ჰოლანდიელმა მწვრთნელმა ვიმ იანსენმა (Wim Jansen) „გადაარჩინა“, როდესაც მან 1998 წელს სელტიკი კვლავ ეროვნული ჩემპიონი გახადა. 4 წლით ადრე, [[კანადელები|კანადელმა]] ბიზნესმენმა ფერგიუს მაკკანმა (Fergus McCann) კლუბი სრული ფინანსური გაბანკროტებისგან იხსნა. მაკკანმა აგრეთვე „სელტიკ პარკი“ ბრიტანეთის ყველაზე დიდ თანამედროვე სტადიონად აქცია (ეს „ტიტული“ მან [[კარდიფი]]ს „მილენიუმ სტედიუმის“ 1999 წელს აშენებამდე შეინარჩუნა), მაგრამ მოედანზე „რეინჯერსის" დომინირება მაკკანმა დიდი ხნით ვერ შეაჩერა. ეს მხოლოდ ახალი საუკუნის დასაწყისში, [[ირლანდიელები|ირლანდიელი]] მწვრთნელის, მარტინ ო'ნილის (Martin O'Neill) მოსვლის შემდეგ მოხდა. ო'ნილის ხელმძღვანელობით, და [[შვედები|შვედი]] თავდამსხმელის, ჰენრიკ ლარსონის (Henrik Larsson) ბრწყინვალე თამაშის მეშვეობით, „სელტიკმა“ სამჯერ მოიპოვა ჩემპიონობა, ორჯერ კი იგი სეზონის ბოლო ტურში დათმო. ევროპის გრანდებთან მოპოვებული ბევრი შესანიშნავი გამარჯვების მიუხედავად, კლუბი ჩემპიონთა ლიგის ჯგუფურ სტადიას ვერ გასცდა, სამაგიეროდ კი 2003 წელს [[უეფა-ს ევროპა ლიგა|უეფა-ს თასის]] ფინალში გავიდა. [[ესპანეთი]]ს ქალაქ [[სევილია]]ში გუნდს 80 000 გულშემატკივარი გაჰყვა, მათი უმრავლესობა ბილეთის გარეშე. იქ სელტიკი დამატებით დროში [[ჟოზე მოურინიო]]ს [[პორტუ (საფეხბურთო კლუბი)|„პორტუსთან“]] 2–3 დამარცხდა, მათ ქომაგებს კი სამაგალითო მოქცევის შედეგად [[ფიფა]]-ს „ფეარ ფლეი“ (Fair Play) პრიზი მიენიჭათ. ჩემპიონთა ლიგის მეორე სტადიაზე სელტიკმა უკვე გორდონ სტრახანის (Gordon Strachan) მეთვალყურეობის ქვეშ მოახერხა გასვლა, 2007 და 2008 წელს. სტრახანმა აგრეთვე სამჯერ ზედიზედ მოიპოვა ეროვნული ჩემპიონობა — იგი ამჟამად კლუბის ბოლო მწვრთნელია, ვინც ამას მიაღწია. 2010 წლის მარტში გუნდი ყოფილმა კაპიტანმა, [[ირლანდიელები|ირლანდიელმა]] ნილ ლენონმა (Neil Lennon) ჩაიბარა. მისი ხელმძღვანელობით, სელტიკმა 2012 წელს, ოთხწლიანი პაუზის შემდეგ, ჩემპიონობა მოიპოვა და შემდგომ ჩემპიონთა ლიგის ჯგუფურ ეტაპზეც გავიდა. ამავე დროს, რეინჯერსის გაბანკროტების შედეგად, სელტიკს მთავარი კონკურენტი მოაკლდა ჩემპიონატში, და მან შემდეგი ორი წლის გათამაშებაც იოლად მოიგო. ნილ ლენონმა კლუბი 2013–14 წლის სეზონის ბოლოს დატოვა, და გუნდს სათავეში ჩაუდგა [[ნორვეგიელები|ნორვეგიელი]] სპეციალისტი რონი დაილა. „სელტიკის“ ტიტულების სიას კიდევ ორი ჩემპიონობა დაემატა, თუმცა, საერთაშორისო ასპარეზზე გუნდის წარუმატებლობამ კლუბის ხელმძღვანელობა ცვლილებების განხორციელებისკენ აიძულა. ახალ მთავარ მწვრთნელად [[ლივერპული (საფეხბურთო კლუბი)|„ლივერპულის“]] ყოფილი თავკაცი ბრენდან როჯერსი დაინიშნა. მისი ხელმძღვანელობით ჩატარებულ პირველივე სეზონში გუნდმა შოტლანდიის ყველა ტურნირი დაუმარცხებლად დაასრულა და სამივე მთავარი ტიტული მოიპოვა. {{ფაქტი|ამას მოყვა ზედიზედ კიდევ სამი „ტრიპლი“ (ჩემპიონატი, შოტლანდიის თასი, ლიგის თასი), რაც შოტლანდიის საკლუბო ფეხბურთში უპრეცედენტო მიღწევაა. როჯერსის 2019 წელს „ლესტერში“ წასვლის შემდეგ გუნდში ნილ ლენონი დაბრუნდა. გუნდის მიზანი, ზედიზედ ისტორიული მე-10 ჩემპიონობის მოპოვება, მან ვერ შეასრულა და 2021 წელს იქამდე შედარებით უცნობ სპეციალისტს, ანგელოს „ენჯ“ პოსტეკოგლუს დაუთმო ადგილი. ავსტრალიელმა თავკაცმა რადიკალურად გადაახალისა შემადგენლობა, შეცვალა თამაშის სტილი და კულტურა. მისი ხელმძღვანელობით „სელტიკმა“ პირველივე ცდაზე დაიბრუნა ჩემპიონობა. აღსანიშნავია, რომ კლუბმა ამ პერიოდში აზიურ ბაზარზე აიღო ორიენტაცია, კერძოდ კი ორი წლის მანძილზე ექვსი იაპონელი ფეხბურთელი დაიმატა.|6|03|2023}} === გლაზგოს დერბი === [[ფაილი:Oldfirm.jpg|240px|thumb]] „სელტიკისა“ და „რეინჯერსის“ დერბი ერთ-ერთ ყველაზე ძველ და ხშირად ნათამაშებ დაპირისპირებად ითვლება. მისი განსაკუთრებული დაძაბულობა კი პოლიტიკური, რელიგიური და სოციალური ვითარებებით არის გამოწვეული. „სელტიკი“ [[ირლანდიელი]] [[კათოლიციზმი|კათოლიკეების]] მიერ დაარსებული გუნდია, და მის გულშემატკივართა უმრავლესობა ისტორიულად სწორედ ამ ჯგუფს მიეკუთვნებოდა. „რეინჯერსის“ იდენტურობა ადგილობრივ [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტულ]] საზოგადოებაში იყო ჩამოყალიბებული. ამ ორ ჯგუფთა ცუდი დამოკიდებულებები ერთმანეთს შორის [[შოტლანდია]]სა და [[ირლანდია]]ში ფეხბურთის მოედანზეც ირეკლებოდა, სწორედ [[გლაზგო]]ს დერბის სახით. „რეინჯერსი“ დიდი ხანი საერთოდ არ ათამაშებდა კათოლიკებს თავის კლუბში. ამავე დროს, პროტესტანტები ყოველთვის თამაშობდნენ „სელტიკის“ რიგებში, და როგორც ლეგენდარული მწვრთნელი ჯოკ სტინი, ასევე ბევრი გამორჩეული მოთამაშე (კენი დალგლიში, დანიელ მაკგრეინი, „ლისაბონის ლომებთა“ ნაწილი, და სხ.) ამ ჯგუფს მიეკუთვნებოდა. მეოცე საუკუნის მიწურულს ორივე კლუბი უფრო აქტიურად შეეცადა, სტადიონზე სექტანტობა მოესპო, და დღეისთვის მდგომარეობა ბევრად გაუმჯობესდა. 2012 წლის ივნისში „რეინჯერსის“ გაბანკროტებისა და პრემიერ ლიგიდან გამოთიშვის შედეგად, ეს დერბი ორი წლის განმავლობაში არ შემდგარა. == შემადგენლობა == {| class="prettytable" |- bgcolor=#9799F3 !№ !მოთამაშე !ეროვნება !გუნდში მოვიდა !ბოლო კლუბი |- !colspan=8 bgcolor=#EFEFEF| ;მეკარეები |- bgcolor="#FFECCE" |align=center|'''1''' |[[ჯო ჰარტი]] |align=center|{{დროშანიშანი|ინგლისი}} |align=center|2020 |[[ტოტენჰემ ჰოტსპური (საფეხბურთო კლუბი)|„ტოტენჰემი“]] |- bgcolor="#FFECCE" |align=center|'''29''' |სკოტ ბეინი |align=center|{{დროშანიშანი|შოტლანდია}} |align=center|2018 |„დანდი“ |- bgcolor="#FFECCE" |align=center|31 |ბენ სიგრისტი |align=center|{{flagicon|Switzerland}} |align=center|2016 |„დანდი იუნაიტედი“ |- bgcolor="#FFECCE" |- !colspan=8 bgcolor=#EFEFEF| ;მცველები |- bgcolor="#E7FAEC" |align=center|'''2''' |ალისტერ ჯონსტონი |align=center|{{დროშანიშანი|კანადა}} |align=center|2022 |„მონრეალი“ |- bgcolor="#E7FAEC" |align=center|'''3''' |გრეგ ტეილორი |align=center|{{დროშანიშანი|შოტლანდია}} |align=center|2019 |„კილმარნოკი“ |- bgcolor="#E7FAEC" |align=center|'''4''' |კარლ სტარფელტი |align=center|{{დროშანიშანი|შვედეთი}} |align=center|2021 |[[რუბინი ყაზანი (საფეხბურთო კლუბი)|„რუბინი“ ყაზანი]] |- bgcolor="#E7FAEC" | align="center" |'''18''' |იუკი კობაიაში | align="center" |{{დროშანიშანი|იაპონია}} | align="center" |2023 | „ვისელი“ კობე |- bgcolor="#E7FAEC" | align="center" |'''20''' |კამერონ კარტერ-ვიკერსი | align="center" |{{დროშანიშანი|აშშ}} | align="center" |2021 |[[ტოტენჰემ ჰოტსპური (საფეხბურთო კლუბი)|„ტოტენჰემი“]] |- bgcolor="#E7FAEC" | align="center" |'''25''' |ალექსანდრო ბერნაბეი | align="center" |{{დროშანიშანი|არგენტინა}} | align="center" |2021 |„ლანუსი“ |- bgcolor="#E7FAEC" | align="center" |'''56''' |[[ენტონი როლსტონი]] | align="center" |{{დროშანიშანი|შოტლანდია}} | align="center" |2015 | |- !colspan=8 bgcolor=#EFEFEF| ;ნახევარმცველები |- bgcolor="#DFEDFD" |align=center|'''13''' |[[ნირ ბიტონი|არონ მოი]] |align=center|{{დროშანიშანი|ავსტრალია}} |align=center|2021 |„შანხაი პორტი“ |- bgcolor="#DFEDFD" |align=center|'''14''' |[[სკოტ ბრაუნი (კაპიტანი)|დევიდ ტერნბული]] |align=center|{{დროშანიშანი|შოტლანდია}} |align=center|2020 |„მოზერველი“ |- bgcolor="#DFEDFD" |align=center|'''16''' |ჯეიმზ მაკკარტი |align=center|{{დროშანიშანი|ირლანდია}} |align=center|2020 |„ბნეი იეჰუდა“ თელ-ავივი |-bgcolor="#DFEDFD" |align=center|'''24''' |ტომოკი ივატა |align=center|{{დროშანიშანი|იაპონია}} |align=center|2015 | „იოკოჰამა მარინოსი“ |- bgcolor="#DFEDFD" |align=center|'''33''' |მატ ო'რაილი |align=center|{{დროშანიშანი|დანია}} |align=center|2013 |„მილტონ კინსი“ |-bgcolor="#DFEDFD" |align=center|'''41''' |რეო ჰატატე |align=center|{{დროშანიშანი|იაპონია}} |align=center|2014 |„კავასაკი ფრონტალე“ |- bgcolor="#DFEDFD" | align="center" |'''42''' |[[კალუმ მაკგრეგორი]] | align="center" |{{დროშანიშანი|შოტლანდია}} | align="center" |2013 | |- bgcolor="#DFEDFD" | align="center" |'''49''' |[[ჯეიმზ ფორესტი]] | align="center" |{{დროშანიშანი|შოტლანდია}} | align="center" |2010 | |- !colspan=8 bgcolor=#EFEFEF| ;თავდამსხმელები |- bgcolor="#FFD2D6" | align="center" |'''8''' |[[ლი გრიფითსი|კიოგო ფურუჰაში]] | align="center" |{{დროშანიშანი|იაპონია}} | align="center" |2021 |„ვისელი“ კობე |- bgcolor="#FFD2D6" |align=center|'''9''' |სეად ჰაკშაბანოვიჩი |align=center|{{დროშანიშანი|მონტენეგრო}} |align=center|2022 |[[რუბინი ყაზანი (საფეხბურთო კლუბი)|„რუბინი“ ყაზანი]] |- bgcolor="#FFD2D6" |align=center|'''11''' |ლიელ აბადა |align=center|{{დროშანიშანი|ისრაელი}} |align=center|2021 |„მაკაბი“ პეტაჰ ტიკვა |- | '''17''' |ჟოტა |{{დროშანიშანი|პორტუგალია}} |2022 |[[ბენფიკა (საფეხბურთო კლუბი)|„ბენფიკა“]] |- |'''19''' |ო ჰიონ-გიუ |{{დროშანიშანი|სამხრეთ კორეა}} |2023 |„სუვონი“ |- |'''38''' |დაიზენ მაედა |{{დროშანიშანი|იაპონია}} |2022 |„იოკოჰამა მარინოსი“ |} == მწვრთნელები == {| table class="infobox" width="180px" |- |<div style="position: relative;"> [[ფაილი:Soccer.Field Transparant.png|275px]] {{სურათის წარწერა|x=0.23|y=0.05|scale=550|{{flagicon|Scotland}}|text=<span style="font-size:medium;">[[რონი სიმფსონი|სიმფსონი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.06|y=0.22|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[დანიელ მაკგრეინი|მაკგრეინი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.07|y=0.15|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ბილი მაკნილი|მაკნილი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.30|y=0.15|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ტომას გემელი|გემელი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.35|y=0.22|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ბერტი ოლდი|ოლდი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.10|y=0.40|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ჯიმი ჯონსტონი|ჯონსტონი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.20|y=0.35|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ბობი მერდოქი|მერდოქი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.32|y=0.40|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ბობი ლენოქსი|ლენოქსი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.06|y=0.55|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[კენი დალგლიში|დალგლიში]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.23|y=0.50|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[პოლ მაკსტეი|მაკსტეი]]</span>}} {{სურათის წარწერა|x=0.38|y=0.55|scale=550|text=<span style="font-size:medium;">[[ჰენრიკ ლარსონი|ლარსონი]]</span>}} </div> |- |<small>„საუკეთესო შემადგენლობა“. მწვრთნელი [[ჯონ „ჯოკ“ სტინი]].</small> |} * 1897 - 1940: [[უილიამ მეილი]] {{flagicon|Scotland}} * 1940 - 45: [[ჯიმი მაკსტეი]] {{flagicon|Scotland}} * 1945 - 65: [[ჯიმი მაკგრორი]] {{flagicon|Scotland}} * 1965 - 78: [[ჯოკ სტინი]] {{flagicon|Scotland}} * 1978 - 83: [[ბილი მაკნილი]] {{flagicon|Scotland}} * 1983 - 87: [[დევიდ ჰეი]] {{flagicon|Scotland}} * 1987 - 91: [[ბილი მაკნილი]] {{flagicon|Scotland}} * 1991 - 93: [[ლიამ ბრეიდი]] {{flagicon|Ireland}} * 1993 - 94: [[ლუ მაკარი]] {{flagicon|Scotland}} * 1994 - 97: [[ტომი ბერნსი]] {{flagicon|Scotland}} * 1997 - 98: [[ვიმ იანსენი]] {{flagicon|Netherlands}} * 1998 - 99: [[იოზეფ ვენგლოში]] {{flagicon|Slovakia}} * 1999 - 00: [[ჯონ ბარნსი]] {{flagicon|England}} * 2000 - 05: [[მარტინ ო'ნილი]] {{flagicon|Northern Ireland}} * 2005 - 09: [[გორდონ სტრახანი]] {{flagicon|Scotland}} * 2009 - 10: [[ტონი მოუბრეი]] {{flagicon|England}} * 2010 - 14: [[ნილ ლენონი]] {{flagicon|Northern Ireland}} * 2014 - 16: [[რონი დაილა]] {{Flagicon|Norway}} * 2016 - 19: [[ბრენდან როჯერსი]] {{Flagicon|Northern Ireland}} * 2019 - 21: [[ნილ ლენონი]] {{flagicon|Northern Ireland}} * 2021 - : ანგელოს პოსტეკოგლუ {{Flagicon|Australia}} == მიღწევები == [[ფაილი:Celtic FC trophy case.JPG|thumb|250px]] ; შოტლანდიის საფეხბურთო ჩემპიონატი * ჩემპიონი (55): 1893, 1894, 1896, 1898, 1905, 1906, 1907, 1908, 1909, 1910, 1914, 1915, 1916, 1917, 1919, 1922, 1926, 1936, 1938, 1954, 1966, 1967, 1968, 1969, 1970, 1971, 1972, 1973, 1974, 1977, 1979, 1981, 1982, 1986, 1988, 1998, 2001, 2002, 2004, 2006, 2007, 2008, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2022, 2023, 2024, 2025 * ვიცე-ჩემპიონი (32): 1892, 1895, 1900, 1901, 1902, 1912, 1913, 1918, 1920, 1921, 1928, 1929, 1931, 1935, 1939, 1955, 1976, 1980, 1983, 1984, 1985, 1987, 1996, 1997, 1999, 2000, 2003, 2005, 2009, 2010, 2011, 2021 ; შოტლანდიის საფეხბურთო თასი * თასის მფლობელი (40): 1892, 1899, 1900, 1904, 1907, 1908, 1911, 1912, 1914, 1923, 1925, 1927, 1931, 1933, 1937, 1951, 1954, 1965, 1967, 1969, 1971, 1972, 1974, 1975, 1977, 1980, 1985, 1988, 1989, 1995, 2001, 2004, 2005, 2007, 2011, 2013, 2017, 2018, 2019, 2020 * ფინალისტი (18): 1889, 1893, 1894, 1901, 1902, 1926, 1928, 1955, 1956, 1961, 1963, 1966, 1970, 1973, 1984, 1990, 1999, 2002 ; შოტლანდიის ლიგის თასი * თასის მფლობელი (21): 1957, 1958, 1966, 1967, 1968, 1969, 1970, 1975, 1983, 1998, 2000, 2001, 2006, 2009, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2022, 2023 * ფინალისტი (15): 1965, 1971, 1972, 1973, 1974, 1976, 1977, 1978, 1984, 1987, 1991, 1995, 2003, 2011, 2012 ; გლაზგოს თასი * თასის მფლობელი (35): 1891, 1892, 1895, 1896, 1905, 1906, 1907, 1908, 1910, 1916, 1917, 1920, 1921, 1927, 1928, 1929, 1931, 1939, 1941, 1949, 1956, 1962, 1964, 1965, 1967, 1968, 1970, 1975, 1982, 2008, 2011, 2014, 2015, 2016, 2017 * ფინალისტი (31): 1890, 1893, 1897, 1900, 1902, 1903, 1904, 1909, 1911, 1913, 1919, 1922, 1925, 1926, 1930, 1936, 1945, 1951, 1952, 1961, 1963, 1976, 1979, 1981, 1983, 1986, 1987, 2009, 2010, 2012, 2013 ; კორონაციის თასი * თასის მფლობელი: 1953 ; [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა|ევროპის ჩემპიონთა თასი]] * თასის მფლობელი: 1967 <ref name="ecwinner67">{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/scotland/sportscotland/asportingnation/article/0045/print.shtml |title=A Sporting Nation&nbsp;– Celtic win European Cup 1967 |work=BBC Scotland |accessdate=15 აგვისტო, 2020}}</ref> * ფინალისტი: 1970 ; [[უეფა-ს ევროპა ლიგა|უეფა-ს თასი]] * ფინალისტი: 2003 <ref>{{cite web |url=http://sportsillustrated.cnn.com/soccer/news/2003/05/20/celtic_history/ |title=Celtic immersed in history before UEFA Cup final |work=Sports Illustrated |date=20 მაისი, 2003 |accessdate=15 აგვისტო, 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120111162522/http://sportsillustrated.cnn.com/soccer/news/2003/05/20/celtic_history/ |archivedate=11 იანვარი, 2012}}</ref> ; [[საკონტინენტთაშორისო თასი (ფეხბურთი)|საკონტინენტთაშორისო თასი]] * ფინალისტი: 1967 <ref name="racing">{{cite news |url=https://news.google.com/newspapers?id=eH5AAAAAIBAJ&sjid=uqMMAAAAIBAJ&pg=2223%2C905818 |newspaper=The Glasgow Herald |date=6 November 1967 |page=6 |title=Referee and both sides blamed for "war" |accessdate=15 აგვისტო, 2020}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * {{ოფიციალური|celticfc.net}} * {{twitter|@celticfc}} * [https://int.soccerway.com/teams/scotland/celtic-fc/1898/squad/ Soccerway] ==სქოლიო== {{სქოლიოს სია}} {{უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგის გამარჯვებულები}} [[კატეგორია:შოტლანდიის საფეხბურთო კლუბები]] 6h41l3flq8sc46axwo2yt2n1w4xjdhz 0 169478 4816045 4717469 2025-06-17T23:57:58Z BibiKvachi 104627 ბიბი კვაჭაძე - BiBi Kvachadze - Wikipedia 4816045 wikitext text/x-wiki {{ვიკი}} {{მიკერძოებული}} {{ინფოდაფა მუსიკოსი}} '''ბიბი კვაჭაძე''' (დ. [[16 ივლისი]], [[1962]]) — [[ქართველები|ქართველი]] მუსიკოსი, მუსიკალური პროდიუსერი, სიმღერების და ტექსტების ავტორი, რადიო და ტელე წამყვანი. ==ბიოგრაფია == გიორგი ბიბი კვაჭაძე - დაიბადა 1962 წლის 16 ივლისს, ქ.თბილისში, ე.ნინოშვილის ქუჩაზე. ქართულ ხალხურ მუსიკას ბავშვობიდან ეზიარა, რადგან იზრდებოდა ნამდვილ ტრადიციულ ქართულ ოჯახში, სადაც დედა და მამა დიდი მონდომებით ასწავლიდნენ მას და მის ძმას, ლადოს ქართულ სიმღერებს. ბიბი მღეროდა ოჯახშიც და ძმასთან ერთად მღეროდა სკოლასთან არსებულ ქართული ხალხური სიმღერების გუნდში, რომელსაც ხელმძღვანელობდა ხალხური მუსიკის ცნობილი მომღერალი - ჯოყოლა (ნიკოლოზ) სამჭკუაშვილი. პირველად 7 სიმიან გიტარაზე მამის ძმამ ასწავლა დაკვრა. შემდეგ 6 სიმიანზე გადავიდა და სკოლასთან არსებულ ანსამბლში დაიწყო თანამედროვე მუსიკის დაკვრა. პარალელურად თავისი ბენდი ჩამოაყალიბა და 15 წლის ასაკში წამყვანი გიტარისტი გახდა. [[1979]] წელს დაამთავრა (ახლანდელი თევდორე მღვდლის, ყოფილი ს.ორჯონიკიძის ქუჩაზე) მდებარე 29-ე საშუალო სკოლა. 1980 წელს ჩააბარა ილია ჭავჭავაძის სახელობის უცხო ენათა სახელმწიფო პედაგოგიურ ინსტიტუტში, [[ინგლისური ენა|ინგლისური ენის]] ფაკულტეტზე. მე-2 კურსის დასრულების შემდეგ (1982 წლის 16 ივლისს), ბიბი ავტოავარიაში მოყვა და მიღებული უმძიმესი ფიზიკური ტრავმებისა და მოტეხილობების გამო რამოდენიმე თვე ჰოსპიტალიზირებული იყო. იგი იძულებული გახდა ინსტიტუტში სწავლა დროებით შეეჩერებინა, ამიტომ ე.წ. „აკადემიური“ (1 წლიანი შესვენება) აიღო, რათა აღედგინა ძალები და გამოჯანმრთელებულიყო. (სწორედ ამის გამო მან ინსტიტუტი 1985 წლის მაგივრად, 1986 წელს დაამთავრა. ფიზიკური ტრამვების გამო, ბიბი გათავისუფლებული იქნა სავალდებულო სამხედრო სამსახურიდან.) ხანგრძლივი რეაბილიტაციისა და გამოჯანმრთელების შემდეგ, ბიბი ინსტიტუტს უბრუნდება და სწავლას აგრძელებს. ამ დროს, "უცხო ენები", როგორც დიდი მუსიკალური ტრადიციების მქონე ინსტიტუტი, აყალიბებს ინსტიტუტთან არსებულ პატარა ქართულ ხალხურ გუნდს, სადაც ბიბიც იწყებს სიმღერას. გუნდს ხელმძღვანელობს ქართული ხალხური მუსიკის უბადლო შემსრულებელი, გამოჩენილი მომღერალი - ჰამლეტ გონაშვილი. ბატონ ჰამლეტთან მუშაობა პატივიც იყო და გამოცდილების მიღების უდიდესი შანსიც. ბიბი აღფრთოვანებული იყო როგორც ბატონი ჰამლეტის მაღალი პროფესიონალიზმით, ასევე მისი პიროვნული და ადამიანური თვისებებით, უშუალობით და თავმდაბლობით. მაესტროსთან დიდი გამოცდილების მიღების შემდეგ, იყო ბევრი გამოსვლა და კონცერტი, იყო ურთიერთპატივისცემა და მამაშვილური მეგობრობა. სწორედ ამიტომ, ბატონი ჰამლეტი ბიბისთვის ხალხური მუსიკის ერთადერთ საყვარელ მასწავლებლად და მენტორად რჩება. 1986 წელს ბიბი დაოჯახდა და ამავე წელს, თავისი პროფესიით, მთარგმნელად დაიწყო მუშაობა სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტში. 1987 წლის 23 მაისს პირველი შვილი - ნინო შეეძინა. 1989 წელს შესთავაზეს საგარეო საქმეთა სამინისტროში მუშაობის დაწყება, რაზეც დათანხმდა და მეორე მდივანის თანამდებობაზე დაინიშნა. მუშაობდა როგორც პროტოკოლის განყოფილებაში, ასევე კულტურისა და ეკონომიკის დეპარტამენტებში. 1990 წლის 16 თებერვალს მეორე შვილი - ალექსანდრე (სანდრო) შეეძინა. 1990 წელს ბიბი [[რუსეთი|რუსეთში]], ქალაქ [[მოსკოვი|მოსკოვში]] გააგზავნეს, სადაც მან 1990-1991 წლებში მოსკოვის საერთაშორისო ბიზნეს სკოლაში მიიღო განათლება. 1992 წელს ნიდერლანდებში გააგზავნეს მივლინებით და სასწავლებლად. 1992-1993 წლებში ნიდერლანდებში, ქალაქ [[ჰააგა]]ში სწავლობდა, პარალელურად, ბრიუსელში, პარიზში და ლუქსემბურგში იღებდა განათლებას. მან აღმოსავლეთ ევროპის დიპლომატიური კორპუსისთვის განკუთვნილი სპეციალური კურსები დაამთავრა. დაბრუნდა თბილისში და დაინიშნა პარტნიორულ ურთიერთობათა დეპარტამენტის ხელმძღვანელის მოადგილედ. მიიღო ატაშეს დიპლომატიური რანგი. 1993 წლის აგვისტოში, საქართველოში შექმნილი უმძიმესი ეკონომიკური მდგომარეობის გამო, ბიბიმ საკუთარი ნებით, განცხადების საფუძველზე დატოვა საგარეო საქმეთა სამინისტრო. აუტანელი მდგომარეობის გამო, ამავე წელს ბიბიმ გადაწყვიტა ქვეყნის დატოვება, ზურგზე მოიკიდა თავისი თეთრი Fender Stratocaster-ი ჰოლანდიაში გაემგზავრა, სადაც დიდი ხნის ოცნება აისრულა და მუსიკალურ სფეროში დაიწყო მოღვაწეობა. გაიცნო ევროპელი მუსიკოსები, აქტიურად გამოდიოდა სხვადასხვა კონცერტებზე და ფესტივალებზე, ჰქონდა მიწვევები და მუშაობდა ხმის ჩამწერ სტუდიებში როგორც Record Producer-ი, არანჟირების სპეციალისტი და სესიური გიტარისტი. აღიარებულ იქნა ჰოლანდიური ბენდების ლიდერად. მუდმივად მონაწილეობდა ჯემ სესიებში, იწვევდნენ სხვადასხვა ქალაქების Music Venue-ებში. კოლაბორაციების შედეგად შექმნილი აქვს სიმღერები ჰოლანდიელ მუსიკოსებთან. მიუხედავად მისი წარმატებული მუსიკალური კარიერისა ჰოლანდიაში, ბიბიმ ოჯახთან სიშორეს ვერ გაუძლო და რამოდენიმე წლის მუშაობის შემდეგ საქართველოში დაბრუნდა. დანგრეულ ქვეყანაში მუსიკალური ბიზნესი არ არსებობდა და შემოსავლის წყარო ვერ იქნებოდა, ამიტომ, ჯერჯერობით პატარა კომპანიაში (კვლავ) თარჯიმნად იწყებს მუშაობას. 1996 წელს მას რადიოს მუსიკალურ წამყვანად იწვევენ "FM რადიო 96"-ში. "რადიო 96" მალევე იხურება, მაგრამ ბიბი მუშაობას რადიო „[[აუდიენცია (რადიოსადგური)|აუდიენცია]]"-ში განაგრძობს (ახლანდელი რადიო იმედი - FM 105.9), სადაც მსმენელს გამორჩეულად საინტერესო რადიო წამყვანად ევლინება. ცოტა ხანში, ბიბი პოპულარული რადიო წამყვანი ხდება და მას რამდენიმე რადიო Talk Show მიჰყავს, ერთ-ერთი ამერიკული ტოპ 40 იყო (Rick Dees Weekly Top 40), რომელზეც რადიო აუდიენციას ჰქონდა ექსკლუზივი. იმავე წელს ბიბის ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩოში იწვევენ ინგლისური ენის მასწავლებლისა და ინსტრუქტორის თანამდებობაზე. ასევე 1996 წელს რეჟისორმა [[გიორგი ებრალიძემ]] ბიბი მუსიკალურ რედაქტორად მიიწვია ახლად გახსნილ ტელე-სტუდია „მაესტრო"-ში, რომელიც პირველ ნაბიჯებს დგამდა საზოგადოებრივი მაუწყებელის ეთერის მეშვეობით. ბიბიმ სტუდია მაესტროს გადაცემების მუსიკალური გაფორმების საქმე ითავა და დაიწყო სატელევიზიო გასართობი თუ მუსიკალური პროგრამებისთვის მუსიკის წერა და არანჟირება. ამ პერიოდში ბიბი ერთდროულად ოთხ სამსახურში მუშაობდა. 1998 წელს, ბიბი როგორც სამხედრო თარჯიმანი 2 ქართველ სამხედრო პილოტთან ერთად ამერიკაში, არიზონას შტატში, Tucson-ის Davis Monthan-ის სამხედრო საავიაციო ბაზაზე გააგზავნეს სამუშაოდ და სასწავლებლად. დაბრუნებისას მას შესთავაზეს ამერიკის საელჩოში მუდმივ პოზიციაზე მუშაობა, კერძოდ - აშშ საბაჟო დეპარტამენტთან არსებული პროგრამის - "BSLE" - Border Security and Law Enforcement Program-ის თარჯიმნად. ამ გამოწვევას ბიბი დათანხმდა და პროდიუსერული კარიერა გვერდზე გადადო, რადგან მუსიკისთვის დრო აღარ რჩებოდა. 2001 წელს, ამერიკის საელჩოში დეპარტამენტის ხელმძღვანელთან უსამართლო კონფლიქტის შემდეგ, ბიბი ტოვებს აშშ-ს საელჩოს. 2002 წელს (სწაპი) „საქართველოს წვრთნისა და აღჭურვის პროგრამა" (Georgia Train and Equip Program - GTEP) იწყება და ბიბი ამჯერად აქ იწყებს მუშაობას. აშშ სპეც. დანიშნულების რაზმის, აშშ-ის საზღვაო ქვეითი ჯარისა და ბრიტანული სამხედრო შენაერთების დახმარებით, პროგრამა მიზნად ისახავდა საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს პირადი შემადგენლობისა და ქართული ჯარის მაღალ დონეზე გადამზადებას და აღჭურვას. კრწანისის სამხედრო ბაზაზე, „სწაპი"-ს განხორციელებას ამერიკულ კომპანია KBR უზრუნველყოფდა.<ref>http://www.globalsecurity.org/military/ops/gtep.htm</ref><ref>http://www.defense.gov/releases/release.aspx?releaseid=3326</ref> ქართულ მიწაზე არსებულ ამერიკულ საწვრთნელ სამხედრო ბაზაზე (AOB 060) ბიბიმ თარჯიმნად 3 წელი იმუშავა, ხოლო შემდეგ მიიღო შემოთავაზება გადასულიყო კომპანია KBR-ის მუდმივ შტატში, სადაც მიღებული იქნა სამხედრო ბაზის ხარისხის კონტროლის დეპარტამენტში ჯერ ასისტენტად, ხოლო შემდეგ განყოფილების უფროსად. 2006 წელს, ბიბი კვაჭაძე საკუთარი ნებით ტოვებს კრწანისის სამხედრო ბაზას და უბრუნდება მუსიკალურ საქმიანობას. ბიბი ხმის ჩამწერ სტუდია "სანო სტუდია"-ში ხმის რეჟისორად და არანჟირების სპეციალისტად იწყებს მუშაობას, სადაც უფრო დიდ გამოცდილებას იძენს და ქმნის ახალ მუსიკას. 2007 წლის 13 მარტს, ბიბი ტელეკომპანია რუსთავი 2-ის საბავშვო მუსიკალური ტელეპროექტის, „ანა-ბანა"-ს წამყვანის კასტინგზე მიიწვიეს, რომელსაც პროდიუსერი და იდეის ავტორი ლანა ქუთათელაძე, მუს.პროდიუსერი მარინა ბერიძე და სტუდია "ღამის შოუ" აკეთებდნენ. კასტინგის შედეგად ბიბი ტელეწამყვანად დაამტკიცეს და დაიწყო "ოქროს ხანა". ეს საერთაშორისო სატელევიზიო მუსიკალური პროექტი ძალზედ წარმატებული აღმოჩნდა. 2010 წელს ბიბი სამუშაოდ მიიწვიეს ხმის ჩამწერ სტუდია "Bravo Records"-ში, მუსიკალური პროდიუსერის თანამდებობაზე, სადაც მან 2013 წლამდე იმუშავა. მუსიკოსმა პროფესიონალური მუსიკალური კარიერა ნიუ იორკში გააგრძელა. იგი მეგობრების რეკომენდაციით მოხვდა ნიუ იორკის წამყვან ხმისჩამწერ კომპანიაში "Purfek Storm Group", სადაც გამოჩენილ ამერიკელ არტისტებთან იმუშავა. წლების შემდეგ ბიბი საკუთარ ხმისჩამწერ სტუდიას და ლეიბლს „BiBi's Freedom Productions Studio“-ს აყალიბებს Brooklyn-ში და იწყებს კონტაქტების გაფართოებას, სხვადასხვა პროექტებზე ინტენსიურად თანამშრომლობს ამერიკელ მუსიკოსებთან. ===ბიბი კვაჭაძე ~ მუსიკოსი, ავტორი და პროდიუსერი ~=== ბიბი კვაჭაძეს დაწერილი აქვს 200-მდე საკუთარი სიმღერა როგორც ინგლისურ, ასევე ქართულ ენებზე. დაწერილი აქვს და 300-ზე მეტი ინგლისურ ენოვანი ლექსი სხვადასხვა არტისტისთვის. შექმნილი აქვს ორიგინალური მუსიკა დოკუმენტური, მუსიკალური და ანიმაციური ფილმებისთვის, სატელევიზიო გადაცემებისთვის და რეკლამებისთვის. არის მრავალი მუსიკალური ალბომის პროდიუსერი და თანაპროდიუსერი, თანამშრომლობდა ისეთ არტისტებთან, ჯგუფებთან თუ დუეტებთან როგორებიც არიან: თამთა ცხვიტავა, გოგი დოლიძე (ალბომის Re-make ვერსია), [[ნანი ბრეგვაძე]], დათო არჩვაძე, ქართული საგალობლები – კარბელაანთ კილო, ტრიო „სიმი", [[სოფო ხალვაში]], [[სტეფანე და 3G]], [[ქართული ხმები]], „[[ერისიონი]]", [[სოფო ნიჟარაძე]] და Dejah Gomez, [[ბლიცი (ჯგუფი)|ჯგუფი "კითხვის ნიშანი", კახა კიკაბიძე, ზაზა ქუთათელაძე, ბლიცი]], [[The Dreamers (ჯგუფი)|The Dreamers]], [[Funkateers|ჯგუფი სახლი]], [[GDEmpire|Georgian Dance Empire (GDEmpire)]], [[ბიბი და სერგი]], Morris Pleasure, და ბევრი სხვა. ბიბი კვაჭაძე ნიუ-იორკში ცხოვრობს და მოღვაწეობს, სადაც ხმისჩამწერ კომპანია BiBi's Freedom Productions Studio-ში მუსიკალურ კარიერას აგრძელებს. ===პროექტები=== ==რესურსები ინტერნეტში== * {{YouTube|u=BibiKvachadze}}* {{YouTube|u=BibiKvachadze}}* {{YouTube|u=BibiKvachadze}}* {{YouTube|u=BibiKvachadze}}* {{YouTube|u=BibiKvachadze}}* {{YouTube|u=BibiKvachadze}} == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}} {{DEFAULTSORT:კვაჭაძე, ბიბი}} [[კატეგორია:ქართველი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:ქართველი მუსიკალური პროდიუსერები]] [[კატეგორია:დაბადებული 16 ივლისი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1962]] [[კატეგორია:თბილისში დაბადებულები]] [[კატეგორია:კვაჭაძეები|ბ]] h7ie3j892d3oapj0htt922m6c520kbx 4 173175 4815987 4814202 2025-06-17T17:43:58Z MediaWiki message delivery 56643 /* Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 - Call for Candidates */ ახალი სექცია 4815987 wikitext text/x-wiki {{/თავი}} == Universal Code of Conduct annual review: provide your comments on the UCoC and Enforcement Guidelines == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> My apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}}. I am writing to you to let you know the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines is open now. You can make suggestions for changes through 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]]. Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 01:11, 24 იანვარი 2025 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27746256 --> == Feminism and Folklore 2025 starts soon == <div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;> [[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]] ::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <center>''{{int:please-translate}}''</center> Dear Wiki Community, You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025]]''' writing competition from February 1, 2025, to March 31, 2025 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia. You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles. Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project: # Create a page for the contest on the local wiki. # Set up a campaign on '''CampWiz''' tool. # Create the local list and mention the timeline and local and international prizes. # Request local admins for site notice. # Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta project page]]. This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools'''] Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2025|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance. We look forward to your immense coordination. Thank you and Best wishes, '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]]''' ::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&nbsp; [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]] </div></div> --[[მომხმარებელი:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MediaWiki message delivery|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MediaWiki message delivery|წვლილი]]) 02:35, 29 იანვარი 2025 (UTC) == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] Dear Wiki Community, You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore 2025]]''' an international media contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2025 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2025|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' --[[მომხმარებელი:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MediaWiki message delivery|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MediaWiki message delivery|წვლილი]]) 02:35, 29 იანვარი 2025 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=26503019 --> == Reminder: first part of the annual UCoC review closes soon == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> My apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}}. This is a reminder that the first phase of the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines will be closing soon. You can make suggestions for changes through [[d:Q614092|the end of day]], 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. After review of the feedback, proposals for updated text will be published on Meta in March for another round of community review. Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 00:48, 3 თებერვალი 2025 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28198931 --> == <span lang="en" dir="ltr"> Upcoming Language Community Meeting (Feb 28th, 14:00 UTC) and Newsletter</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="message"/> Hello everyone! [[File:WP20Symbols WIKI INCUBATOR.svg|right|frameless|150x150px|alt=An image symbolising multiple languages]] We’re excited to announce that the next '''Language Community Meeting''' is happening soon, '''February 28th at 14:00 UTC'''! If you’d like to join, simply sign up on the '''[[mw:Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#28_February_2025|wiki page]]'''. This is a participant-driven meeting where we share updates on language-related projects, discuss technical challenges in language wikis, and collaborate on solutions. In our last meeting, we covered topics like developing language keyboards, creating the Moore Wikipedia, and updates from the language support track at Wiki Indaba. '''Got a topic to share?''' Whether it’s a technical update from your project, a challenge you need help with, or a request for interpretation support, we’d love to hear from you! Feel free to '''reply to this message''' or add agenda items to the document '''[[etherpad:p/language-community-meeting-feb-2025|here]]'''. Also, we wanted to highlight that the sixth edition of the Language & Internationalization newsletter (January 2025) is available here: [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January]]. This newsletter provides updates from the October–December 2024 quarter on new feature development, improvements in various language-related technical projects and support efforts, details about community meetings, and ideas for contributing to projects. To stay updated, you can subscribe to the newsletter on its wiki page: [[:mw:Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter]]. We look forward to your ideas and participation at the language community meeting, see you there! <section end="message"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 08:29, 22 თებერვალი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:SSethi (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28217779 --> == CEE Hub Microgrant Programme - 2025 round == '''[[:m:Wikimedia CEE Hub/Microgrants|CEE Hub Microgrant programme]]''' is open for submissions from the communities across Central and Eastern Europe (as well as Central Asia, and Farsi contributors that live in these regions). The CEE Hub Microgrant programme will fund projects ranging from 50 to 700 EUR. Please read the criteria and other details with the programme. '''[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdscTZ9EPNjHhU0r7hUHNwntX34Wrk8ieiHemk_clB9VI3PfQ/viewform Application form]''' is accessible on the Meta page where you will need to answer a few simple questions. You can find a list of the applications for the programme from 2024 [[:m:Wikimedia CEE Hub/Microgrants/Applications 2024|on this page]], so you will get a sense of what other communities asked for funds. If you have any questions, please let us know ([[:m:Wikimedia CEE Hub/Communication|contact us]]). We are waiting for your submissions! --[[მომხმარებელი:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MediaWiki message delivery|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MediaWiki message delivery|წვლილი]]) 13:35, 24 თებერვალი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/CEE_Hub&oldid=28306207 --> == Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> My apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}}. I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes. [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]]. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]]. Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 18:51, 7 მარტი 2025 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28307738 --> == An improved dashboard for the Content Translation tool == <div lang="en" dir="ltr"> {{Int:hello}} Wikipedians, Apologies as this message is not in your language, {{Int:please-translate}}. The [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization|Language and Product Localization team]] has improved the [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits&active-list=suggestions&from=en&to=es Content Translation dashboard] to create a consistent experience for all contributors using mobile and desktop devices. The improved translation dashboard allows all logged-in users of the tool to enjoy a consistent experience regardless of their type of device. With a harmonized experience, logged-in desktop users now have access to the capabilities shown in the image below. [[file:Content_Translation_new-dashboard.png|alt=|center|thumb|576x576px|Notice that in this screenshot, the new dashboard allows: Users to adjust suggestions with the "For you" and "...More" buttons to select general topics or community-created collections (like the example of Climate topic).  Also, users can use translation to create new articles (as before) and expand existing articles section by section. You can see how suggestions are provided in the new dashboard  in two groups ("Create new pages" and "Expand with new sections")-one for each activity.]] [[File:Content_Translation_dashboard_on_desktop.png|alt=|center|thumb|577x577px|In the current dashboard, you will notice that you can't adjust suggestions to select topics or community-created collections. Also, you can't expand on existing articles by translating new sections.]] We will implement [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|this improvement]] on your wiki '''on Monday, March 17th, 2025''' and remove the current dashboard '''by May 2025'''. Please reach out with any questions concerning the dashboard in this thread. Thank you! On behalf of the Language and Product Localization team. </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]</bdi> 02:55, 13 მარტი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_CX_Unified_dashboard_announcement_list_1&oldid=28382282 --> == Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon. Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 02:04, 4 აპრილი 2025 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28469465 --> == Be part of the next CEE Catch Up about Global Trends == Hi everyone, We want to announce the ninth '''[[:m:Wikimedia CEE Hub/Catch up|CEE Catch Up]]''' session, which will be dedicated to the Foundation Annual Planning Workshop focused on [[diffblog:2025/03/04/global-trends-2025/|'''global trends that are affecting our movement''']]. The session will take place on 23^rd of April 2025, 18:00-19:00 CEST (check your local time [https://zonestamp.toolforge.org/1745424000 here]). Together (the CEE Communities and the Wikimedia Foundation staff) we will discuss the trends related to our projects, our readers and editors. We will explore how those trends show up in the CEE context and discuss what our projects need to address those trends, and how we can support them. You will also have the opportunity to ask questions to the Wikimedia Foundation staff about the work being planned as part of the annual plan that runs from July 2025 to June 2026. '''<u>''[[Wikimedia CEE Hub/Catch up|Join us at the Next CEE Catch up]]!''</u>''' --[[მომხმარებელი:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MediaWiki message delivery|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MediaWiki message delivery|წვლილი]]) 17:19, 14 აპრილი 2025 (UTC) (on behalf of the CEE Catch Up team) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/CEE_Hub&oldid=28546550 --> == Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025: Invitation == <div lang="en" dir="ltr"> [[File:UCDM 2025 general.png|180px|right]] {{int:please-translate}} Hello, dear Wikipedians!<br/> [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the fifth edition of writing challenge "'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from '''14th April''' until '''16th May 2025'''. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design, and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contributions in every language! The most active contesters will receive prizes. If you are interested in coordinating long-term community engagement for the campaign and becoming a local ambassador, we would love to hear from you! Please let us know your interest. <br/> We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:OlesiaLukaniuk (WMUA)|OlesiaLukaniuk (WMUA)]] ([[:m:User talk:OlesiaLukaniuk (WMUA)|talk]]) </div> 16:11, 16 აპრილი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:Hide on Rosé@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:OlesiaLukaniuk_(WMUA)/list_of_wikis&oldid=28552112 --> == Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines ("UCoC EG") and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki. The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 00:34, 17 აპრილი 2025 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28469465 --> == Global bot approval request for KiranBOT == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> {{int:hello}}! I apologise for sending the message in English. {{int:please-translate}}. In accordance to [[:m:Bot policy#Global bots|the policy]], this message is to notify you that there is a new approval request for a global bot. The discussion is available at [[:m:Steward requests/Bot status#Global bot status for KiranBOT|Steward requests/Bot status#Global bot status for KiranBOT]] on Meta.<br />Kindly note that the request will remain open for 14 days starting today. Thank you for your time. Best regards,<br />[[მომხმარებელი:Usernamekiran|Usernamekiran]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Usernamekiran|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Usernamekiran|წვლილი]]) 09:16, 19 აპრილი 2025 (UTC) <!-- Message manually sent by User:usernamekiran@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Bot_policy/New_global_bot_discussion&oldid=28423712 --> == Sub-referencing: User testing == <div lang="en" dir="ltr"> [[File:Sub-referencing reuse visual.png|400px|right]] <small>''Apologies for writing in English, please help us by providing a translation below''</small> Hi I’m Johannes from [[:m:Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]'s [[:m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes team]]. We are making great strides with the new [[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|sub-referencing feature]] and we’d love to invite you to take part in two activities to help us move this work further: #'''Try it out and share your feedback''' #:[[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing# Test the prototype|Please try]] the updated ''wikitext'' feature [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Sub-referencing on the beta wiki] and let us know what you think, either [[:m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|on our talk page]] or by [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/talktotechwish booking a call] with our UX researcher. #'''Get a sneak peak and help shape the ''Visual Editor'' user designs''' #:Help us test the new design prototypes by participating in user sessions – [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/gxk0taud/apply sign up here to receive an invite]. We're especially hoping to speak with people from underrepresented and diverse groups. If that's you, please consider signing up! No prior or extensive editing experience is required. User sessions will start ''May 14th''. We plan to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We’ll reach out to wikis for piloting in time for deployments. Creators and maintainers of reference-related tools and templates will be contacted beforehand as well. Thank you very much for your support and encouragement so far in helping bring this feature to life! </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]])</bdi> 15:03, 28 აპრილი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&oldid=28628657 --> == <span lang="en" dir="ltr">Vote on proposed modifications to the UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter closes on 1 May 2025 at 23:59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki. The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community in your language, as appropriate, so they can participate as well. In cooperation with the U4C -- <section end="announcement-content" /> </div> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 03:41, 29 აპრილი 2025 (UTC)</div> <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 --> == <span lang="en" dir="ltr">Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]]. You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC. If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, </div><section end="announcement-content" /> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|განხილვა]])</bdi> 22:07, 15 მაისი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 --> == RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)'' Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation. You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 15:26, 22 მაისი 2025 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Sannita (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&oldid=28768453 --> == <span lang="en" dir="ltr">Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection & Call for Questions</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear all, This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats. The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4]. Here are the key planned dates: * May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6] * June 17 – July 1, 2025: Call for candidates * July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5] * August 2025: Campaign period * August – September 2025: Two-week community voting period * October – November 2025: Background check of selected candidates * Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]]. '''Call for Questions''' In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]] '''Election Volunteers''' Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]] Thank you! [1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results [2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter [3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024 [4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles [5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ [6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates Best regards, Victoria Doronina Board Liaison to the Elections Committee Governance Committee<section end="announcement-content" /> </div> [[მომხმარებელი:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MediaWiki message delivery|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MediaWiki message delivery|წვლილი]]) 03:07, 28 მაისი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 --> == <span lang="en" dir="ltr"> Upcoming Deployment of the CampaignEvents Extension</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="message"/> Hello everyone, ''(Apologies for posting in English if English is not your first language. Please help translate to your language.)'' The Campaigns Product Team is planning a global deployment of the '''[[:mw:Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]]''' to all Wikipedias, including this wiki, during the '''week of June 23rd'''. This extension is designed to help organizers plan and manage events, WikiProjects, and other on-wiki collaborations - and to make these efforts more discoverable. The three main features of this extension are: * '''[[:m:Event_Center/Registration|Event Registration]]''': A simple way to sign up for events on the wiki. * '''[[:m:CampaignEvents/Collaboration_list|Collaboration List]]''': A global list of events and a local list of WikiProjects, accessible at '''[[:m:Special:AllEvents|Special:AllEvents]]'''. * '''[[:m:Campaigns/Foundation_Product_Team/Invitation_list|Invitation Lists]]''': A tool to help organizers find editors who might want to join, based on their past contributions. '''Note''': The extension comes with a new user right called '''"Event Organizer"''', which will be managed by administrators on this wiki. Organizer tools like Event Registration and Invitation Lists will only work if someone is granted this right. The Collaboration List is available to everyone immediately after deployment. The extension is already live on several wikis, including '''Meta, Wikidata, English Wikipedia''', and more ( [[m:CampaignEvents/Deployment_status#Current_Deployment_Status_for_CampaignEvents_extension| See the full deployment list]]) If you have any questions, concerns, or feedback, please feel free to share them on the [[m:Talk:CampaignEvents| extension talkpage]]. We’d love to hear from you before the rollout. Thank you! <section end="message"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:Udehb-WMF|Udehb-WMF]] ([[User talk:Udehb-WMF|განხილვა]]) 16:47, 29 მაისი 2025 (UTC)</bdi> <!-- Message sent by User:Udehb-WMF@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Udehb-WMF/sandbox/deployment_audience&oldid=28803829 --> ==Proposal to enable the "Contribute" entry point in Georgian Wikipedia== {{Int:Hello}} Georgian Wikipedians, Apologies as this message is not in your language. {{Int:please-translate}}. The [[mediawikiwiki:Wikimedia_Language_and_Product_Localization|WMF Language and Product Localization]] team proposes enabling an entry point called "Contribute" to your Wikipedia. The [[:bn:বিশেষ:Contribute|Contribute]] entry point is based on collaborative work with other product teams in the Wikimedia Foundation on [[mediawikiwiki:Edit_Discovery|Edit discovery]], which validated the entry point as a persistent and constant path that contributors took to discover ways to contribute content in Wikipedia. Therefore, enabling this entry point in your Wikipedia will help contributors quickly discover available tools and immediately click to start using them. This entry point is designed to be a central point for discovering contribution tools in Georgian Wikipedia. '''Who can access it''' Once it is enabled in your Wikipedia, newcomers can access the entry point automatically by just logging into their account, click on the User drop-down menu and choose the "Contribute" icon, which takes you to another menu where you will find a self-guided description of what you can do to contribute content, as shown in the image below. An option to "view contributions" is also available to access the list of your contributions. [[File:Mobile_Contribute_Page.png|Mobile Contribute Page]] [[File:Mobile_contribute_menu_(detailed).png|Mobile contribute menu (detailed)]] For experienced contributors, the Contribute icon is not automatically shown in their User drop-down menu. They will still see the "Contributions" option unless they change it to the "Contribute" manually. We have gotten valuable feedback that helped us improve its discoverability. Now, it is ready to be enabled in other Wikis. One major improvement was to [[phab:T369041|make the entry point optional for experienced contributors]] who still want to have the "Contributions" entry point as default.           We plan to enable it '''on mobile''' for Wikis, where the Section translation tool is enabled. In this way, we will provide a main entry point to the mobile translation dashboard, and the exposure can still be limited by targeting only the mobile platform for now. If there are no objections to having the entry point for mobile users from your community, we will enable it by 17th June 2025. We welcome your feedback and questions in this thread on our proposal to enable it here. Suppose there are no objections, we will deploy the "Contribute" entry point in your Wikipedia. We look forward to your response soon. Thank you! On behalf of the WMF Language and Product Localization team. [[მომხმარებელი:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[მომხმარებლის განხილვა:UOzurumba (WMF)|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/UOzurumba (WMF)|წვლილი]]) 04:57, 4 ივნისი 2025 (UTC) == Vote now in the 2025 U4C Election == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Apologies for writing in English. {{Int:Please-translate}} Eligible voters are asked to participate in the 2025 [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] election. More information–including an eligibility check, voting process information, candidate information, and a link to the vote–are available on Meta at the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2025|2025 Election information page]]. The vote closes on 17 June 2025 at [https://zonestamp.toolforge.org/1750161600 12:00 UTC]. Please vote if your account is eligible. Results will be available by 1 July 2025. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 23:00, 13 ივნისი 2025 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28848819 --> == <span lang="en" dir="ltr">Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 - Call for Candidates</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div> Hello all, The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025|call for candidates for the 2025 Wikimedia Foundation Board of Trustees selection is now open]] from June 17, 2025 – July 2, 2025 at 11:59 UTC [1]. The Board of Trustees oversees the Wikimedia Foundation's work, and each Trustee serves a three-year term [2]. This is a volunteer position. This year, the Wikimedia community will vote in late August through September 2025 to fill two (2) seats on the Foundation Board. Could you – or someone you know – be a good fit to join the Wikimedia Foundation's Board of Trustees? [3] Learn more about what it takes to stand for these leadership positions and how to submit your candidacy on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Candidate application|this Meta-wiki page]] or encourage someone else to run in this year's election. Best regards, Abhishek Suryawanshi<br /> Chair of the Elections Committee On behalf of the Elections Committee and Governance Committee [1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Call_for_candidates [2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Bylaws#(B)_Term. [3] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Resources_for_candidates<section end="announcement-content" /> </div> [[მომხმარებელი:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MediaWiki message delivery|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MediaWiki message delivery|წვლილი]]) 17:43, 17 ივნისი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28866958 --> bb8tubvzkzywfjvddfl5zbq1xnkqoa6 0 176775 4815966 4694314 2025-06-17T16:33:47Z Giorgikost 171219 გამორჩენილი იყო ჯავახეთში ბერძნების გადმოსახლების მოკლე მონაკვეთი 4815966 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Greeks Georgia Batumi.JPG|მინი|[[პონტოელები|პონტოელი ბერძნები]] [[ბათუმი|ბათუმში]].]] '''ბერძნები საქართველოში''' — [[საქართველო]]ში [[ბერძნები]]ს პირველი დასახლებების გაჩენა [[შავი ზღვა|შავი ზღვის]] სანაპიროების [[ბერძნული კოლონიზაცია|ბერძნულ კოლონიზაციას]] უკავშირდება და ბერძნული მოსახლეობა საქართველოში [[ანატოლია|ანატოლიიდანაა]] გადმოსახლებული. ბერძნების მცირე ჯგუფი საქართველოში XVIII საუკუნის მეორე ნახევარში ჩამოსახლდა, როდესაც მეფე [[ერეკლე II]]-ის ინიციატივით ჩვენში დაიწყო ვერცხლის და ტყვიის მოპოვება; მაშინ მოიწვიეს ანატოლიიდან ამ საქმის მცოდნე ბერძენი ოსტატები. არსებული ცნობებით, გიუმიუშხანიდან მოსული ბერძნების 800-მდე ოჯახი ჩასახლებულა [[1763]] წელს [[ახტალა (სომხეთი)|ახტალის]] მიდამოებში. მათი შთამომავლები არიან [[მარნეულის მუნიციპალიტეტი]]ს სოფელ [[ოფრეთი|ოფრეთში]] მცხოვრები ბერძნები. უფრო მოგვიანებით, [[1813]] წელს [[თურქეთი]]დან მოსული ბერძნების 120 ოჯახი დასახლდა ქართველების ყოფილ სოფელ [[წინწყარო (თეთრი წყაროს მუნიციპალიტეტი)|წინწყაროში]] ([[თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტი]]). [[1830]] წელს [[თრიალეთი (მხარე)|თრიალეთში]] დასახლდა კვლავ თურქეთიდან მოსული 7 ათასამდე ბერძენი, რომლებმაც ქართველების ყოფილ ნასახლარზე 18 სოფელი შექმნეს. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] შუა წლებში ბერძნები ჩამოსახლდნენ ზღვისპირა აჭარაში, აგრეთვე სოფელ [[ირაგა (თეთრი წყაროს მუნიციპალიტეტი)|ირაგაში]] (თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტი) და [[ციხისჯვარი (ბორჯომის მუნიციპალიტეტი)|ციხისჯვარში]] ([[ბორჯომის მუნიციპალიტეტი]]). 1860-იან წლებში სოფელ გვიმიშხანიდან (დღევანდელი თურქეთი) ჯავახეთის ტერიტორიაზე გადმოსახლდა პონტოელი ბერძნების მცირე ჯგუფი, რომელიც საბოლოოდ ბორჯომის რაიონში, ჯავახეთის ზეგანზე, სოფელ ბალანთაში დასახლდა და იქ მიჰყვეს ხელი სოფლის მეურნეობასა და ხუროთმოძღვრებას. გასული საუკუნის 60-იანი წლებიდან ბერძნები მასიურად ჩასახლდნენ [[აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა|აფხაზეთში]]. 1989 წელს ბერძნების საერთო რაოდენობა საქართველოში დაახლოებით 100 ათასს შეადგენდა. ბოლო [[2002]] წლის აღწერის მონაცემებით საქართველოში ცხოვრობდა 15 166 ბერძენი, მათ შორის ქვემო ქართლში - 7415, თბილისში - 3792, აჭარაში - 2168<ref>[http://pop-stat.mashke.org/georgia-ethnic2002.htm 2002 წლის მოსახლეობის აღწერის მონაცემები]</ref>. == იხილეთ აგრეთვე == * [[ბერძნები]] * [[პონტიელები]] ==ლიტერატურა== * ბერძნები საქართველოში, თბ., 1990, გვ. 5-8; * ვ. ჯაოშვილი, საქართველოს მოსახლეობა XVIII-XIX საუკუნეებში, თბილისი 1984, გვ.233; * ვ. ჯაოშვილი, საქართველოს მოსახლეობა, თბილისი 1996, გვ. 79-290; * საქართველოს მოსახლეობის აღწერის ძირითადი შედეგები, თბილისი 2002, ტ. I-II. == რესურსები ინტერნეტში== * [http://geogen.ge/index.php?id_menu_up=4&lang=&id_menu=24&abc=0 ბერძნები საქართველოში] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111005193124/http://geogen.ge/index.php?id_menu_up=4&lang=&id_menu=24&abc=0 |date=2011-10-05 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბერძნები]] 8lyees3v9tcg36spswrpi52ae23t8hv 0 177370 4816030 4814521 2025-06-17T19:56:46Z 78.177.163.183 4816030 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = დონალდ ტრამპი<br/>Donald Trump | სურათი= Official Presidential Portrait of President Donald J. Trump (2025).jpg | სურათის ზომა =250px | წარწერა სურათის ქვეშ= | ხელმოწერა = Trumpsignature2025.svg | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1946|6|14}} | დაბადების ადგილი= [[ნიუ-იორკი]], {{დროშა|აშშ}} | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი= | მოქალაქეობა = | ეროვნება =[[ფაილი:Flag of the United States.svg|25px]] [[ამერიკელები|ამერიკელი]] | საარჩევნო ოლქი = | მამა =ფრედ ტრამპი | დედა = | მეუღლე = [[მელანია ტრამპი]] <small>(2005–დღემდე)</small><br /> [[მარლა მეიპლზი]] <small>(1993–99)</small><br /> [[ივანა ტრამპი]] <small>(1977–92)</small> | შვილები=[[ივანკა ტრამპი|ივანკა]], ტიფანი, ერიკი, დონალდ უმცროსი, ბარონი | განათლება =[[ფორდჰემის უნივერსიტეტი]]<br>[[პენსილვანიის უნივერსიტეტი]] <small>([[მეცნიერების ბაკალავრი|მ.ბ.]])</small> | პროფესია = | საქმიანობა = | რელიგია =[[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტი]] | ჯილდოები = | პარტია = [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკელი]] <small>(1987–99; 2009–დღემდე)</small><br /> [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატი]] <small>(2001–09)</small><ref name=swappedparty>{{cite news|work=New York Daily News|url=http://www.nydailynews.com/gossip/2011/02/15/2011-02-15_president_trump_the_donald_swapped_party_affiliations_for_potential_presidential.html|first1=Carson|last1=Griffith|first2=Molly|last2=Fischer|title=President Trump? The Donald swapped party affiliations for potential presidential bid in 2009: doc|date=February 15, 2011|access-date=2011-11-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110218045813/http://www.nydailynews.com/gossip/2011/02/15/2011-02-15_president_trump_the_donald_swapped_party_affiliations_for_potential_presidential.html|archivedate=2011-02-18}}</ref><br /> [[ამერიკის შეერთებული შტატების რეფორმის პარტია|რეფორმის პარტია]] <small>(1999–2000)</small><ref>{{cite news | url=http://articles.cnn.com/1999-10-25/politics/trump.cnn_1_reform-party-donald-trump-independence-party?_s=PM:ALLPOLITICS | publisher=CNN | title=Jesse The Body Ventura bodyslams national Reform Party | date=March 13, 2000 | access-date=2011-11-23 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20111226160714/http://articles.cnn.com/1999-10-25/politics/trump.cnn_1_reform-party-donald-trump-independence-party?_s=PM:ALLPOLITICS | archivedate=2011-12-26 }}</ref> | საიტი= | რიგი = [[აშშ]]-ის 45-ე და 47-ე [[აშშ-ის პრეზიდენტების სია|პრეზიდენტი]] | თანამდებობა დაიკავა = [[20 იანვარი]], [[2025]] | თანამდებობა დატოვა= | წინამორბედი = [[ჯო ბაიდენი]] | მემკვიდრე = | პრეზიდენტი= | ვიცე-პრეზიდენტი = [[ჯეი დი ვენსი]] | პრემიერ-მინისტრი= | თანამდებობა დაიკავა2 = [[20 იანვარი]], [[2017]] | თანამდებობა დატოვა2 = [[20 იანვარი]], [[2021]] | ვიცე-პრეზიდენტი2 =[[მაიკ პენსი]] | პრეზიდენტი2 = | პრემიერ-მინისტრი2 = | წინამორბედი2 = [[ბარაკ ობამა]] | მემკვიდრე2 =[[ჯო ბაიდენი]] | რიგი3 = | თანამდებობა დაიკავა3 = | თანამდებობა დატოვა3 = | წინამორბედი3 = | მემკვიდრე3 = | პრეზიდენტი3 = | პრემიერ-მინისტრი3= | რიგი4 = | თანამდებობა დაიკავა4 = | თანამდებობა დატოვა4 = | წინამორბედი4 = | მემკვიდრე4 = | პრეზიდენტი4 = | პრემიერ-მინისტრი4= | რიგი5 = | თანამდებობა დაიკავა5 = | თანამდებობა დატოვა5 = | წინამორბედი5 = | მემკვიდრე5 = | პრეზიდენტი5 = | პრემიერ-მინისტრი5= }} '''დონალდ ჯონ ტრამპი''' ({{lang-en| Donald John Trump}}; დ. [[14 ივნისი]], [[1946]], [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]]) — [[ამერიკელები|ამერიკელი]] [[ბიზნესმენი]] და [[პოლიტიკოსი]]. [[ამერიკის შეერთებული შტატები]]ს [[აშშ-ის პრეზიდენტების სია|45-ე პრეზიდენტი]] [[2017]] წლის [[20 იანვარი|20 იანვრიდან]] [[2021]] წლის [[20 იანვარი|20 იანვრამდე]] და [[აშშ-ის პრეზიდენტების სია|47-ე პრეზიდენტი]] [[2025]] წლის [[20 იანვარი|20 იანვრიდან]]. დონალდ ტრამპი ჰოლდინგური [[The Trump Organization]]-ის თავმჯდომარე და პრეზიდენტია, რომელიც შექმნილია ტრამპის უძრავი ქონებისა და სხვადასხვა ბიზნეს-ინტერესებისათვის. მისი თქმით, პრეზიდენტის პოსტის დაკავებამდე, იგი კომპანიაში თანამდებობას დატოვებს. საკუთარი მოღვაწეობის მანძილზე, ტრამპს მსოფლიოს მასშტაბით აშენებული აქვს საოფისე კოშკები, სასტუმროები, სამორინეები, გოლფის მოედნები და ბრენდირებული სხვადასხვა ობიექტები. ტრამპი დაიბადა და გაიზარდა [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]]. 1968 წელს ეკონომიკის ბაკალავრის ხარისხი მიიღო [[პენსილვანიის უნივერსიტეტი]]ს უორტონის სკოლაში. 1971 წელს მამამისის, [[ფრედ ტრამპი]]სგან მემკვიდრეობით მიიღო უძრავი ქონება და სამშენებლო კომპანია, რომელსაც მოგვიანებით სახელი შეუცვალა და The Trump Organization დაარქვა. 1996-2015 წლებში ფლობდა სილამაზის კონკურს [[Miss USA]]-ს. 2000 წელს, საპრეზიდენტო არჩევნებში მონაწილეობა რეფორმების პარტიიდან სცადა, თუმცა ხმის მიცემის დაწყებამდე კანდიდატურა მოხსნა. 2004-2015 წლებში, ტელეარხ [[NBC]]-ზე მიჰყავდა რეალითი სატელევიზიო სერიალი The Apprentice. 2016 წელს, „[[Forbes]]“-ის მილიონერთა სიაში ტრამპი მსოფლიო მასშტაბით 324-ე ადგილს იკავებს, აშშ-ში კი 156-ე პოზიციას. 2015 წლის ივნისში, ტრამპმა საკუთარი თავი რესპუბლიკური პარტიის საპრეზიდენტო კანდიდატად წამოაყენა და სწრაფად იქცა კანდიდატობისთვის მებრძოლ რეალურ კანდიდატად თავისი პარტიიდან. 2016 წლის მაისში, მისმა რესპუბლიკელმა კონკურენტებმა თავიანთი კამპანია შეაჩერეს და უკვე ივლისში, ტრამპი ოფიციალურად დასახელდა პრეზიდენტობის კანდიდატად 2016 წლის არჩევნებზე. ტრამპის საარჩევნო კამპანიამ უპრეცედენტო ყურადღება ჰპოვა მედიისა და საერთაშორისო საზოგადოების მხრიდან. მისი მრავალი განცხადება ინტერვიუებში, [[Twitter]]-ზე და უშუალოდ კამპანიის დროს, საკამათო ან ყალბი აღმოჩნდა. ტრამპის პლატფორმა მოიცავს აშშ-[[ჩინეთი]]ს ხელშეკრულებების გადახედვას, ეწინააღმდეგება ისეთ მნიშვნელოვან სავაჭრო ხელშეკრულებებს, როგორებიცაა [[NAFTA]] და ტრანსწყნაროკეანური პარტნიორობა, საიმიგრაციო კანონმდებლობის გაძლიერება — მათ შორის, კედლის აშენება აშშ-[[მექსიკა|მექსიკის]] [[საზღვარი (სახელმწიფო)|საზღვარზე]], ვეტერანებზე ზრუნვის პროგრამის რეფორმა, 2010 წელს განხორციელებული ჯანდაცვის რეფორმის გაუქმება და ჩანაცვლება, გადასახადების შემცირება. 2015 წლის ნოემბრის [[პარიზის ტერაქტები (ნოემბერი, 2015)|პარიზის ტერაქტების]] შემდეგ, ტრამპი გამოვიდა მოწოდებით დროებით აეკრძალათ მუსლიმთა იმიგრაცია აშშ-ში, მოგვიანებით კი განმარტა, რომ ეს აკრძალვა ძირითადად უნდა შეეხოს იმ ქვეყნებს, რომელთაც აშკარა ტერორიზმის ისტორია აქვთ, მანამ, სანამ პოტენციურ ტერორისტთა გამოვლენის სიტუაცია არ გაუმჯობესდება. 2012 წელს [[მიხეილ სააკაშვილი|მიხეილ სააკაშვილმა]] დონალდ ტრამპი დააჯილდოვა ბრწყინვალების საპრეზიდენტო ორდენით, რომელიც გადაეცემა სხვადასხვა დარგის გამოჩენილ მოღვაწეებს საზოგადოებრივი ცხოვრების შესაბამის სფეროში გამორჩეული მიღწევებისათვის და საქართველოს წინაშე აღმატებული ღვაწლისათვის.<ref>[http://www.interpressnews.ge/ge/politika/198958-mikheil-saakashvilma-donald-trampi-brtsyinvalebis-ordenith-daajildova.html?ar=A მიხეილ სააკაშვილმა დონალდ ტრამპი ბრწყინვალების ორდენით დააჯილდოვა]</ref> == ადრეული ცხოვრება == დონალდ ტრამპი დაიბადა ქალაქ ნიუ-იორკში, ქუინსში, Jamaica Estate სამშობიაროში და გაიზარდა გერმანულ-შოტლანდიურ ოჯახში.<ref>{{cite news |url=http://www.foxnews.com/projects/pdf/20110328125536753.pdf |title=Certificate of Birth: Donald John Trump |author=Jamaica Hospital |date=June 14, 1946 |publisher=Fox News Channel |format=PDF |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110409070650/http://www.foxnews.com/projects/pdf/20110328125536753.pdf |archivedate=April 9, 2011 |url-status=live |accessdate=May 31, 2016}}</ref> მისი გერმანული წარმომავლობის მიუხედავად, მან არაერთხელ უარყო გერმანული წარმომავლობა და გერმანიასთან კავშირი. დედა შოტლანდიელი ანა მარი მაკლეოდი დაიბადა და გაიზარდა შოტლანდიაში, კუნძულ ლუისზე. დონალდი მუდამ აღნიშნავს და ხაზს უსმევს, რომ იგი ამერიკელია შოტლანდიური წარმომავლობით და შოტლანდიასთან ინარჩუნებს უწყვეტ ურთიერთობას. დედამისზე საუბრისას ყოველთვის ამაყად აცხადებს, რომ დედა, ანა მარი, ყველაზე მშვენიერი და გულთბილი ადამიანია, რომელსაც ძალიან უყვარს შოტლანდია და რა თქმა უნდა მისი დამსახურებაა ამ ქვეყნს მიმართ მისი გრძნობებიც. დონალდს შოტლანდიაში გახსნილი აქვს რამდენიმე გოლფის მოედანი, მან შეისყიდა და აღადგინა ერთ-ერთი უძველესი, 1906 წელს სამხრეთ-დასავლეთ შოტლანდიაში, აირშირში, ცნონილი არქიტექტორის ჯეიმს მილერის დიზაინით აშენებული გოლფის სასტუმრო თარნბერი, რომელიც აღდგენის შემდეგ დღეს წარმოდგენილია სასტუმრო თარნბერი რესორტის სახით, რასთან დაკავშირებითაც დონალდმა სიამაყათი განაცხადა გახსნის ცერემონიის დროს, რომ საკმაოდ ფრთხილი რესტავრაციის შემდეგ, დღეს თარნები რესორტი ევროპაში საუკეთესო გოლფის აკადემიაა. მისი განცხადებით შოტლანდიასთან დაკავშირებული ერთადერთი პრობლემა ისაა, რომ სურვილის მიუხედავად ხშირად ვერ ახერხებს შოტლანდიაში ფიზიკურად ჩასვლას. დონალდს ჰყავდა ოთხი და-ძმა, სამი მათგანი, მარიანა, ელისაბედი და რობერტი დღემდე ცოცხლები არიან, ხოლო უფროსი ძმა, ფრედ უმცროსი [[1981]] წელს ალკოჰოლური სასმელების მიღებით გარდაიცვალა. ტრამპმა განაცხადა, რომ ძმის მაგალითის გამო ერიდებოდა ალკოჰოლური სასმელების დალევას ან სიგარეტის მოხმარებას.<ref>{{cite news |last=Horowitz |first=Jason |date=January 2, 2016 |title=For Donald Trump, Lessons From a Brother's Suffering |url=http://www.nytimes.com/2016/01/03/us/politics/for-donald-trump-lessons-from-a-brothers-suffering.html |newspaper=The New York Times |access-date=July 24, 2016}}</ref> == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Donald Trump}} *[https://www.donaldjtrump.com/ ოფიციალური საიტი] *[http://www.trump.com/ The Trump Organization] *[http://www.huffingtonpost.com/donald-j-trump Column archives] at ''[[:en:The Huffington Post|The Huffington Post]]'' *[http://www.ontheissues.org/donald_trump.htm Issue positions] at [[:en:Ontheissues.org|Ontheissues.org]] *{{IMDb name|874339|Donald Trump}} *[http://www.biography.com/articles/Donald-Trump-9511238 Donald Trump] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100912081720/http://www.biography.com/articles/Donald-Trump-9511238 |date=2010-09-12 }} at ''[[:en:Biography.com|Biography.com]]'' *[http://www.businessweek.com/magazine/content/07_04/b4018061.htm It's All Donald All The Time], ''[[:en:Bloomberg Businessweek|Bloomberg Businessweek]]'', January 22, 2007 *[http://www.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,2068227_2068229_2068223,00.html Top 10 Donald Trump Failures] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111123024621/http://www.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,2068227_2068229_2068223,00.html |date=2011-11-23 }}, Kayla Webley, ''TIME'', April 29, 2011 == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{აშშ-ის პრეზიდენტები}} {{დიდი შვიდიანის ლიდერები}} {{დიდი რვიანის ლიდერები}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:ტრამპი, დონალდ}} [[კატეგორია:ამერიკელი მეწარმეები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1946]] [[კატეგორია:გერმანელი ამერიკელები]] [[კატეგორია:ამერიკელი მილიარდერები]] [[კატეგორია:აშშ-ის პრეზიდენტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ივნისი]] [[კატეგორია:საქართველოს ბრწყინვალების საპრეზიდენტო ორდენის კავალრები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ბიზნესმენები]] hbuba2j83qj5ali1g74e0o1sxe7v7oh 4816037 4816030 2025-06-17T20:07:08Z Jaba1977 3604 [[Special:Contributions/78.177.163.183|78.177.163.183]]-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა [[User:RustaviOri|RustaviOri]]-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია 4811568 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = დონალდ ტრამპი<br />{{lang-en|Donald Trump}} | სურათი= Official Presidential Portrait of President Donald J. Trump (2025).jpg | სურათის ზომა =250px | წარწერა სურათის ქვეშ= | ხელმოწერა = Donald Trump (Presidential signature).svg | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1946|6|14}} | დაბადების ადგილი= [[ნიუ-იორკი]], {{დროშა|აშშ}} | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი= | მოქალაქეობა = | ეროვნება =[[ფაილი:Flag of the United States.svg|25px]] [[ამერიკელები|ამერიკელი]] | საარჩევნო ოლქი = | მამა =ფრედ ტრამპი | დედა = | მეუღლე = [[მელანია ტრამპი]] <small>(2005–დღემდე)</small><br /> [[მარლა მეიპლზი]] <small>(1993–99)</small><br /> [[ივანა ტრამპი]] <small>(1977–92)</small> | შვილები=[[ივანკა ტრამპი|ივანკა]], ტიფანი, ერიკი, დონალდ უმცროსი, ბარონი | განათლება =[[ფორდჰემის უნივერსიტეტი]]<br>[[პენსილვანიის უნივერსიტეტი]] <small>([[მეცნიერების ბაკალავრი|მ.ბ.]])</small> | პროფესია = | საქმიანობა = | რელიგია =[[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტი]] | ჯილდოები = | პარტია = [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკელი]] <small>(1987–99; 2009–დღემდე)</small><br /> [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატი]] <small>(2001–09)</small><ref name=swappedparty>{{cite news|work=New York Daily News|url=http://www.nydailynews.com/gossip/2011/02/15/2011-02-15_president_trump_the_donald_swapped_party_affiliations_for_potential_presidential.html|first1=Carson|last1=Griffith|first2=Molly|last2=Fischer|title=President Trump? The Donald swapped party affiliations for potential presidential bid in 2009: doc|date=February 15, 2011|access-date=2011-11-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110218045813/http://www.nydailynews.com/gossip/2011/02/15/2011-02-15_president_trump_the_donald_swapped_party_affiliations_for_potential_presidential.html|archivedate=2011-02-18}}</ref><br /> [[ამერიკის შეერთებული შტატების რეფორმის პარტია|რეფორმის პარტია]] <small>(1999–2000)</small><ref>{{cite news | url=http://articles.cnn.com/1999-10-25/politics/trump.cnn_1_reform-party-donald-trump-independence-party?_s=PM:ALLPOLITICS | publisher=CNN | title=Jesse The Body Ventura bodyslams national Reform Party | date=March 13, 2000 | access-date=2011-11-23 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20111226160714/http://articles.cnn.com/1999-10-25/politics/trump.cnn_1_reform-party-donald-trump-independence-party?_s=PM:ALLPOLITICS | archivedate=2011-12-26 }}</ref> | საიტი= | რიგი = [[აშშ]]-ის 45-ე და 47-ე [[აშშ-ის პრეზიდენტების სია|პრეზიდენტი]] | თანამდებობა დაიკავა = [[20 იანვარი]], [[2025]] | თანამდებობა დატოვა= | წინამორბედი = [[ჯო ბაიდენი]] | მემკვიდრე = | პრეზიდენტი= | ვიცე-პრეზიდენტი = [[ჯეი დი ვენსი]] | პრემიერ-მინისტრი= | თანამდებობა დაიკავა2 = [[20 იანვარი]], [[2017]] | თანამდებობა დატოვა2 = [[20 იანვარი]], [[2021]] | ვიცე-პრეზიდენტი2 =[[მაიკ პენსი]] | პრეზიდენტი2 = | პრემიერ-მინისტრი2 = | წინამორბედი2 = [[ბარაკ ობამა]] | მემკვიდრე2 =[[ჯო ბაიდენი]] | რიგი3 = | თანამდებობა დაიკავა3 = | თანამდებობა დატოვა3 = | წინამორბედი3 = | მემკვიდრე3 = | პრეზიდენტი3 = | პრემიერ-მინისტრი3= | რიგი4 = | თანამდებობა დაიკავა4 = | თანამდებობა დატოვა4 = | წინამორბედი4 = | მემკვიდრე4 = | პრეზიდენტი4 = | პრემიერ-მინისტრი4= | რიგი5 = | თანამდებობა დაიკავა5 = | თანამდებობა დატოვა5 = | წინამორბედი5 = | მემკვიდრე5 = | პრეზიდენტი5 = | პრემიერ-მინისტრი5= }} '''დონალდ ჯონ ტრამპი''' ({{lang-en| Donald John Trump}}; დ. [[14 ივნისი]], [[1946]], [[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]]) — [[ამერიკელები|ამერიკელი]] [[ბიზნესმენი]] და [[პოლიტიკოსი]]. [[ამერიკის შეერთებული შტატები]]ს [[აშშ-ის პრეზიდენტების სია|45-ე პრეზიდენტი]] [[2017]] წლის [[20 იანვარი|20 იანვრიდან]] [[2021]] წლის [[20 იანვარი|20 იანვრამდე]] და [[აშშ-ის პრეზიდენტების სია|47-ე პრეზიდენტი]] [[2025]] წლის [[20 იანვარი|20 იანვრიდან]]. დონალდ ტრამპი ჰოლდინგური [[The Trump Organization]]-ის თავმჯდომარე და პრეზიდენტია, რომელიც შექმნილია ტრამპის უძრავი ქონებისა და სხვადასხვა ბიზნეს-ინტერესებისათვის. მისი თქმით, პრეზიდენტის პოსტის დაკავებამდე, იგი კომპანიაში თანამდებობას დატოვებს. საკუთარი მოღვაწეობის მანძილზე, ტრამპს მსოფლიოს მასშტაბით აშენებული აქვს საოფისე კოშკები, სასტუმროები, სამორინეები, გოლფის მოედნები და ბრენდირებული სხვადასხვა ობიექტები. ტრამპი დაიბადა და გაიზარდა [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]]. 1968 წელს ეკონომიკის ბაკალავრის ხარისხი მიიღო [[პენსილვანიის უნივერსიტეტი]]ს უორტონის სკოლაში. 1971 წელს მამამისის, [[ფრედ ტრამპი]]სგან მემკვიდრეობით მიიღო უძრავი ქონება და სამშენებლო კომპანია, რომელსაც მოგვიანებით სახელი შეუცვალა და The Trump Organization დაარქვა. 1996-2015 წლებში ფლობდა სილამაზის კონკურს [[Miss USA]]-ს. 2000 წელს, საპრეზიდენტო არჩევნებში მონაწილეობა რეფორმების პარტიიდან სცადა, თუმცა ხმის მიცემის დაწყებამდე კანდიდატურა მოხსნა. 2004-2015 წლებში, ტელეარხ [[NBC]]-ზე მიჰყავდა რეალითი სატელევიზიო სერიალი The Apprentice. 2016 წელს, „[[Forbes]]“-ის მილიონერთა სიაში ტრამპი მსოფლიო მასშტაბით 324-ე ადგილს იკავებს, აშშ-ში კი 156-ე პოზიციას. 2015 წლის ივნისში, ტრამპმა საკუთარი თავი რესპუბლიკური პარტიის საპრეზიდენტო კანდიდატად წამოაყენა და სწრაფად იქცა კანდიდატობისთვის მებრძოლ რეალურ კანდიდატად თავისი პარტიიდან. 2016 წლის მაისში, მისმა რესპუბლიკელმა კონკურენტებმა თავიანთი კამპანია შეაჩერეს და უკვე ივლისში, ტრამპი ოფიციალურად დასახელდა პრეზიდენტობის კანდიდატად 2016 წლის არჩევნებზე. ტრამპის საარჩევნო კამპანიამ უპრეცედენტო ყურადღება ჰპოვა მედიისა და საერთაშორისო საზოგადოების მხრიდან. მისი მრავალი განცხადება ინტერვიუებში, [[Twitter]]-ზე და უშუალოდ კამპანიის დროს, საკამათო ან ყალბი აღმოჩნდა. ტრამპის პლატფორმა მოიცავს აშშ-[[ჩინეთი]]ს ხელშეკრულებების გადახედვას, ეწინააღმდეგება ისეთ მნიშვნელოვან სავაჭრო ხელშეკრულებებს, როგორებიცაა [[NAFTA]] და ტრანსწყნაროკეანური პარტნიორობა, საიმიგრაციო კანონმდებლობის გაძლიერება — მათ შორის, კედლის აშენება აშშ-[[მექსიკა|მექსიკის]] [[საზღვარი (სახელმწიფო)|საზღვარზე]], ვეტერანებზე ზრუნვის პროგრამის რეფორმა, 2010 წელს განხორციელებული ჯანდაცვის რეფორმის გაუქმება და ჩანაცვლება, გადასახადების შემცირება. 2015 წლის ნოემბრის [[პარიზის ტერაქტები (ნოემბერი, 2015)|პარიზის ტერაქტების]] შემდეგ, ტრამპი გამოვიდა მოწოდებით დროებით აეკრძალათ მუსლიმთა იმიგრაცია აშშ-ში, მოგვიანებით კი განმარტა, რომ ეს აკრძალვა ძირითადად უნდა შეეხოს იმ ქვეყნებს, რომელთაც აშკარა ტერორიზმის ისტორია აქვთ, მანამ, სანამ პოტენციურ ტერორისტთა გამოვლენის სიტუაცია არ გაუმჯობესდება. 2012 წელს [[მიხეილ სააკაშვილი|მიხეილ სააკაშვილმა]] დონალდ ტრამპი დააჯილდოვა ბრწყინვალების საპრეზიდენტო ორდენით, რომელიც გადაეცემა სხვადასხვა დარგის გამოჩენილ მოღვაწეებს საზოგადოებრივი ცხოვრების შესაბამის სფეროში გამორჩეული მიღწევებისათვის და საქართველოს წინაშე აღმატებული ღვაწლისათვის.<ref>[http://www.interpressnews.ge/ge/politika/198958-mikheil-saakashvilma-donald-trampi-brtsyinvalebis-ordenith-daajildova.html?ar=A მიხეილ სააკაშვილმა დონალდ ტრამპი ბრწყინვალების ორდენით დააჯილდოვა]</ref> == ადრეული ცხოვრება == დონალდ ტრამპი დაიბადა ქალაქ ნიუ-იორკში, ქუინსში, Jamaica Estate სამშობიაროში და გაიზარდა გერმანულ-შოტლანდიურ ოჯახში.<ref>{{cite news |url=http://www.foxnews.com/projects/pdf/20110328125536753.pdf |title=Certificate of Birth: Donald John Trump |author=Jamaica Hospital |date=June 14, 1946 |publisher=Fox News Channel |format=PDF |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110409070650/http://www.foxnews.com/projects/pdf/20110328125536753.pdf |archivedate=April 9, 2011 |url-status=live |accessdate=May 31, 2016}}</ref> მისი გერმანული წარმომავლობის მიუხედავად, მან არაერთხელ უარყო გერმანული წარმომავლობა და გერმანიასთან კავშირი. დედა შოტლანდიელი ანა მარი მაკლეოდი დაიბადა და გაიზარდა შოტლანდიაში, კუნძულ ლუისზე. დონალდი მუდამ აღნიშნავს და ხაზს უსმევს, რომ იგი ამერიკელია შოტლანდიური წარმომავლობით და შოტლანდიასთან ინარჩუნებს უწყვეტ ურთიერთობას. დედამისზე საუბრისას ყოველთვის ამაყად აცხადებს, რომ დედა, ანა მარი, ყველაზე მშვენიერი და გულთბილი ადამიანია, რომელსაც ძალიან უყვარს შოტლანდია და რა თქმა უნდა მისი დამსახურებაა ამ ქვეყნს მიმართ მისი გრძნობებიც. დონალდს შოტლანდიაში გახსნილი აქვს რამდენიმე გოლფის მოედანი, მან შეისყიდა და აღადგინა ერთ-ერთი უძველესი, 1906 წელს სამხრეთ-დასავლეთ შოტლანდიაში, აირშირში, ცნონილი არქიტექტორის ჯეიმს მილერის დიზაინით აშენებული გოლფის სასტუმრო თარნბერი, რომელიც აღდგენის შემდეგ დღეს წარმოდგენილია სასტუმრო თარნბერი რესორტის სახით, რასთან დაკავშირებითაც დონალდმა სიამაყათი განაცხადა გახსნის ცერემონიის დროს, რომ საკმაოდ ფრთხილი რესტავრაციის შემდეგ, დღეს თარნები რესორტი ევროპაში საუკეთესო გოლფის აკადემიაა. მისი განცხადებით შოტლანდიასთან დაკავშირებული ერთადერთი პრობლემა ისაა, რომ სურვილის მიუხედავად ხშირად ვერ ახერხებს შოტლანდიაში ფიზიკურად ჩასვლას. დონალდს ჰყავდა ოთხი და-ძმა, სამი მათგანი, მარიანა, ელისაბედი და რობერტი დღემდე ცოცხლები არიან, ხოლო უფროსი ძმა, ფრედ უმცროსი [[1981]] წელს ალკოჰოლური სასმელების მიღებით გარდაიცვალა. ტრამპმა განაცხადა, რომ ძმის მაგალითის გამო ერიდებოდა ალკოჰოლური სასმელების დალევას ან სიგარეტის მოხმარებას.<ref>{{cite news |last=Horowitz |first=Jason |date=January 2, 2016 |title=For Donald Trump, Lessons From a Brother's Suffering |url=http://www.nytimes.com/2016/01/03/us/politics/for-donald-trump-lessons-from-a-brothers-suffering.html |newspaper=The New York Times |access-date=July 24, 2016}}</ref> == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Donald Trump}} *[https://www.donaldjtrump.com/ ოფიციალური საიტი] *[http://www.trump.com/ The Trump Organization] *[http://www.huffingtonpost.com/donald-j-trump Column archives] at ''[[:en:The Huffington Post|The Huffington Post]]'' *[http://www.ontheissues.org/donald_trump.htm Issue positions] at [[:en:Ontheissues.org|Ontheissues.org]] *{{IMDb name|874339|Donald Trump}} *[http://www.biography.com/articles/Donald-Trump-9511238 Donald Trump] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100912081720/http://www.biography.com/articles/Donald-Trump-9511238 |date=2010-09-12 }} at ''[[:en:Biography.com|Biography.com]]'' *[http://www.businessweek.com/magazine/content/07_04/b4018061.htm It's All Donald All The Time], ''[[:en:Bloomberg Businessweek|Bloomberg Businessweek]]'', January 22, 2007 *[http://www.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,2068227_2068229_2068223,00.html Top 10 Donald Trump Failures] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111123024621/http://www.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,2068227_2068229_2068223,00.html |date=2011-11-23 }}, Kayla Webley, ''TIME'', April 29, 2011 == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{აშშ-ის პრეზიდენტები}} {{დიდი შვიდიანის ლიდერები}} {{დიდი რვიანის ლიდერები}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:ტრამპი, დონალდ}} [[კატეგორია:ამერიკელი მეწარმეები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1946]] [[კატეგორია:გერმანელი ამერიკელები]] [[კატეგორია:ამერიკელი მილიარდერები]] [[კატეგორია:აშშ-ის პრეზიდენტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 ივნისი]] [[კატეგორია:საქართველოს ბრწყინვალების საპრეზიდენტო ორდენის კავალრები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი ბიზნესმენები]] j3hr83xf1xhamclp0meib31saaz44ty 0 188119 4815894 4730894 2025-06-17T13:44:22Z Jaba1977 3604 4815894 wikitext text/x-wiki '''ლიბერტარიანიზმი''' ({{lang-en|libertarianism}}) — [[პოლიტიკა|პოლიტიკური]] [[ფილოსოფია|ფილოსოფიების]] ჯგუფი, რომლებიც ხაზს უსვამს პიროვნულ თავისუფლებასა და ნებაყოფლობით ასოციაციას. ლიბერტარიანელები მხარს უჭერენ მთავრობის მცირე ძალაუფლების ქვეშ ან სრულიად თავისუფალი საზოგადოების არსებობას. ლიბერტარიანელი ისტორიკოსი [[ჯორჯ ვუდკოკი]] ლიბერტარიანიზმს განმარტავს, როგორც ფილოსოფიას, რომელიც ავტორიტეტის არსებობას დიდი კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებს და საზოგადოების ტრანსფორმაციას რეფორმით ან [[რევოლუცია|რევოლუციის]] გზით ხედავს. ლიბერტარიანელი ფილოსოფოსი [[როდერიკ ლონგი]] ლიბერტარიანიზმს განმარტავს „ნებისმიერ პოლიტიკურ პოზიციად, რომელიც მხარს უჭერს ძალაუფლების რადიკალურ გადაცემას ძალდატანებითი სახელმწიფოსგან თავისუფალი ინდივიდების მოხალისეობრივი ასოციაციების ხელში“, იმის მიუხედავად, მიიღებს თუ არა „მოხალისეობრივი ასოციაცია“ თავისუფალი ბაზრის თუ კომუნალური კოოპერატივის ფორმას. [[აშშ]]-ს ლიბერტარიანული პარტიის მიხედვით, ლიბერტარიანიზმი არის ისეთი მთავრობის მხარდაჭერა, რომელიც მოხალისობრივად ფინანსდება და მისი მოვალეობები ინდივიდების ძალადობისგან დაცვით შემოიფარგლება. ლიბერტარიანული აზროვნების სკოლები ერთმანეთისგან [[სახელმწიფო]]ს უფლებების შემცირების ხარისხით განსხვავდება. [[ანარქიზმი|ანარქისტული]] სკოლები მხარს უჭერენ სახელმწიფოს სრულ გაუქმებას. მონარქისტული სკოლები სახელმწიფოს მოვალეობად მხოლოდ მოქალაქეების აგრესიისგან, ქურდობისა და თაღლითობისგან დაცვას მიიჩნევს. ზოგიერთი სკოლა ღარიბების დახმარებას ეთანხმება. ასევე, არის სკოლები, რომლებიც მხარს უჭერენ კერძო საკუთრების უფლებებს განუკუთვნელ მიწებზე და ბუნებრივ რესურსებზე. ამის პარალელურად, არსებობს სკოლები, რომლებიც სრულიად უარყოფენ კერძო საკუთრების უფლებას და საერთო საკუთრებას უჭერენ მხარს. კიდევ ერთი კონტრასტი, რომელიც ლიბერტარიანელებს შორის არსებობს, არის ის, რომ ზოგიერთი მათგანი მხარს უჭერს წარმოების საშუალებებზე კერძო საკუთრების უფლების არსებობას, ზოგიერთი კი პირიქით, საერთო საკუთრებას ეთანხმება. პირველის მაგალითია [[კაპიტალისტური ეკონომიკური სისტემა]], ხოლო უკანასკნელის - სოციალისტური. კონტრაქტარიანული ლიბერტარიანიზმი მიიჩნევს, რომ მთავრობის ლეგიტიმურობას განსაზღვრავს არა მართულების თანხმობა, არამედ - კონტრაქტი, ორმხრივი შეთანხმება, თუმცა ეს შეიძლება დავინახოთ როგორც [[კონსეკვენციალიზმი]] ან [[დეონტოლოგიზმი]], გააჩნია კონტრაკტი რის საფუძველზე განისჯება. ზოგირთი ლიბერტარიანელი სოციალისტი უარყოფს დეონტოლიგიურ და კონსეკვენციალურ მიდგომას და იყენებს ისტორიულ მატერიალიზმს თავისუფლების მოპოვების გზის განსასჯელად. ისეთი სწავლული, როგორიც [[ნოამ ჩომსკი|ნოამ ჩომსკია]], ამტკიცებს, რომ უმეტეს ქვეყნებში ტერმინები „ლიბერტარიანი“ და „ლიბერტარიანიზმი“ მემარცხენე ანარქიზმის სინონიმებია. მხოლოდ აშშ-ში ასოცირდება ლიბერტარიანელი იმ ადამიანთან, რომელსაც კონსერვატიული პოზიცია აქვს ეკონომიკის საკითხებზე და ლიბერალური შეხედულება — სოციალურ საკითხებზე, „კონსერვატორის“ და „ლიბერალის“ ზოგადი გაგებით აშშ-ში. == ზოგადი მიმოხილვა == ლიბერტარიანელი ფილოსოფოსები შეიძლება დაიყოს სამი ძირითადი კითხვით: არის თუ არა აქტის მორალურობა განსაზღვრული [[კონსეკვენციალიზმი|კონსეკვენციალურად]] ან [[დეონტოლოგიური ეთიკა|დეონტოლოგიურად]], არის თუ არა [[კერძო საკუთრება]] ლეგიტიმური და არის თუ არა სახელმწიფო ლეგიტიმური. === კონსეკვენციალისტური / დეონტოლოგიური განსხვავება === ლიბერტარიანზმში, რომელიც მხარს უჭერს კერძო საკუთრების უფლებას, გამოიყოფა ორი ტიპი, რომლებიც განსხვავებულ ეთიკურ დოქტრინებს ეფუძნებიან. ერთი არის [[კონსეკვენციალისტური ლიბერტარიანიზმი]] და მეორე [[დეონტოლოგიური ლიბერტარიანიზმი]] ან ლიბერტარიანული მორალიზმი. კონსეკვენციალისტური ლიბერტარიანიზმი ამტკიცებს, რომ [[თავისუფალი ბაზარი]] და ძლიერი [[უფლებები კერძო საკუთრებაზე|კერძო საკუთრების უფლება]], არის სასარგებლო შედეგების მომტანი, როგორიცაა სიმდიდრე და პროდუქტიულობა. დეონტოლოგიური ლიბერტარიანიზმი ამტკიცებს, რომ არსებობს მორალური წესები, რომლის დარღვევაც არავის შეუძლია მიუხედავად შედეგებისა. დეონტოლოგიური ლიბერტარიანიზმს მოჰყავს [[აგრესია]] და [[ძალდატანება]] მაგალითებად. დეონტოლოგიური ლიბერტარიანიზმი ზოგადად [[ანარქიზმი]]ს მხარდამჭერია. დეონტოლოგი ლიბერტარიანელი ანარქისტები სახელმწიფოს ადანაშაულებენ არა-აგრესიულობის პრინციპის დარღვევაში. კონსეკვენციალისტი ლიბერტარიანელები კი სახელმწიფოს უჭერენ მხარს. არსებობს ასევე დეონტოლოგიური და კონსეკვენციალისტური აზროვნების ჰიბრიდული ფორმებიც. === პროპერტარიანული / ნონ-პროპერტარიანული განსხვავება === ნონ-პროპერტარიანული ლიბერტარიანელი ფილოსოფოსები თვლიან, რომ თავისუფლება ეს არის ავტორიტეტის არარსებობა და ამტკიცებენ, რომ საზოგადოება, რომელიც ეფუძნება თავისუფლებასა და თანასწორობას, შეიძლება მხოლოდ ჩამოყალიბდეს იმ [[ავტორიტარიზმი|ავტორიტარული]] ინსტიტუტების გაუქმებით, რომლებიც აწესებენ კონტროლს წარმოების საშუალებებზე და უქვემდებარებენ უმრავლესობას მმართველ კლასს ან პოლიტიკურ და ეკონომიკურ ელიტას. უფრო მკაფიოდ, ის ჰგმობს კერძო საკუთრების უფლებას და აქედან გამომდინარე, მას არ მიაჩნია ლეგიტიმურად მავანის მოთხოვნა რომელიმე რესურსზე. ლიბერტარიანული სოციალიზმი არის პოლიტიკური ფილოსოფოსების ჯგუფი, რომელიც მხარს უჭერს არა-იერარქიულ, არა-ბიუროკრატიულ, [[უხელისუფლებო საზოგადოება]]ს, სადაც წარმოების საშუალებებზე არ არსებობს კერძო საკუთრების უფლება. ტერმინი ლიბერტარიანული სოციალიზმი ასევე გამოიყენება, რომ განასხვავოს ეს ფილოსოფია [[სახელმწიფო სოციალიზმი]]სგან და [[ანარქიზმი]]სგან. ლიბერტარიანელი სოციალისტები იმედს ამყარებენ დეცენტრალიზებულ [[პირდაპირი დემოკრატია|პირდაპირ დემოკრატიაზე]] როგორიცაა [[ლიბერტარიანული მუნიციპალიზმი]], მოქალაქეთა ასამბლეები, [[სავაჭრო გაერთიანება|სავაჭრო გაერთიანებები]] და [[მუშათა საბჭო]]ები. პროპერტარიანული ლიბერტარიანელი ფილოსოფოსები თავისუფლებას განმარტავენ როგორც [[არა-აგრესიულობის პრინციპი|არა-აგრესიულობას]], ან სახელმწიფოს, სადაც არც ერთი პიროვნება ან ჯგუფი არ ახორციელებს აგრესიას სხვა პიროვნებასა თუ ჯგუფზე, სადაც აგრესია განიმარტება, როგორც კერძო საკუთრების უფლების შელახვა. ეს ფილოსოფია სრულად უჭერს მხარს კერძო საკუთრების უფლების ლეგიტიმურობას. პროპერტარიანული ლიბერტარიანელები თვლიან, რომ კერძო საკუთრების წესი არის ეთიკურიც და სარგებელიც საუკეთესო მოაქვს. ისინი ძირითადად უჭერენ მხარს თავისუფალ ბაზარს და არ ეწინააღმდეგებიან ძალების ნებისმიერ კონცენტრაციას (მონოპოლიებს), რომელსაც ხსნიან იმით, რომ ეს არა-ძალდატანებითი საშუალებების შედეგია. === სტატისტური / ანარქისტული განსხვავება === ლიბერტარიანელები განსხვავდებიან იმით, თუ რა ხარისხით უნდა შემცირდეს სახელმწიფოს უფლებები. ზოგიერთი მხარს უჭერს სახელმწიფოს არსებობას და ხედავს მას საჭიროდ, ამის პარალელურად ზოგიერთი უპირატესობას ანიჭებს უხელისუფლებო საზოგადოებას და სახელმწიფოს ხედავს როგორც არასასურველს, გამოუსადეგარს და საზიანოს. ხელისუფლების მხარდამჭერები ამტკიცებენ, რომ ბაზრის მიერ კონტროლირებადი თავდაცვა და სასამართლო ამახინჯებს სამართალს და აქცევს მას ფართომოხმარებად საქონლად, უქვემდებარებს მას ეკონომიურ ძალაუფლებას. მოწინააღმდეგეები ამტკიცებენ რომ სახელმწიფოს მიერ კონტროლირებადი თავდაცვა და სასამართლო არის როგორც ამორალური, ასევე არაეფექტური. ლიბერტარიანელი სოციალისტები თვლიან, რომ თავისუფლება შეუთავსებელია სახელმწიფოსთან, ასკვნიან ამას სახელმწიფოს კლასების ბრძოლის ანალიზის საფუძველზე. == ეტიმოლოგია == ტერმინი მოდის ფრანგული სიტყვიდან ''libertaire''. სიტყვის გამოყენება „ლიბერტარიანელი“, იმისათვის რომ აღეწერათ რიგი პოლიტიკური პოზიციები, უკავშირდება სწორედ ამ ფრანგულ სიტყვას - ''libertaire'', რომელიც ფრანგმა [[ანარქიზმი|ანარქისტმა]] [[ჟოზეფ დეჟაკი|ჟოზეფ დეჟაკმა]] შემოიღო, რათა განესხვავებინა თავისი [[ანარქისტული კომუნიზმი|ლიბერტარიანული კომუნისტური]] მიდგომა [[მიუტიუელიზმი]]სგან. მას შემდეგ, [[1890]] წლიდან, ლიბერტარიანიზმი გამოიყენება [[მემარცხენე ანარქიზმი]]ს სინონიმად. აშშ-ს გარდა, სხვა ქვეყნებში ლიბერტარიანიზმი მიიჩნევა როგორც [[ანარქიზმი]]ს სინონიმი. == ისტორია == === მეთვრამეტე საუკუნე === ==== განმანათლებლობის ხანა ==== [[ფაილი:JohnLocke.png|მინი|ჯონ ლოკი]] მეთვრამეტე საუკუნეში, ევროპასა და ჩრდილოეთ ამერიკაში კლსიკურმა ლიბერალურმა იდეებმა ჰპოვეს აღორძინება. ლიბერტარიანიზმის სხვადასხვა სკოლის წარმომადგენლები კლასიკური ლიბერალური იდეების გავლენას განიცდიდნენ. ტერმინი ლიბერტარიანელი მეტაფიზიკურ, ფილოსიფიურ ჭრილში თავიდან, გვიანი განმანათლებლობის ხანაში, აღწერდა თავისუფლად-მოაზროვნეებს, რომელთაც სწამდათ თავისუფალი ნების, რითაც [[დეტერმინიზმი|დეტერმინიზმს]] უპირისპირდებოდნენ. პირველი წერილობითი გამოყენება [[1789]] წელს [[უილიამ ბელშემი|უილიამ ბელშემს]] ეკუთვნის, როდესაც განიხილავს თავისუფალ ნებას და უპირისპირდება „ნესესიტარიანულ“ (იგივე დეტერმინისტულ) შეხედულებებს. [[1793]] წელს, [[უილიამ გოდვინი|უილიამ გოდვინმა]] დაწერა [[პოლიტიკური სამართალი]], რომელსაც ზოგი ანარქიზმის პირველ გამოვლინებად მიიჩნევს. გოდვინი დაუპირისპირდა რევოლუციურ მოქმედებას და მიიჩნევდა მინიმალურ სახელმწიფოს, როგორ აწმყოს „საჭირო ბოროტებად“, რომელიც ცოდნის გავრცელებასთან ერთად თანდათან შეუსაბამო და უუნარო გახდებოდა. ამ პერიოდში [[ჯონ ლოკი]]ს ნაშრომები გახდა გავლენიანი. ლოკის პოლიტიკური თეორია [[სოციალური კონტრაქტი]]ს თეორიას ემყარება. [[თომას ჰობსი]]სგან განსხვავებით, ლოკს სწამდა, რომ ადამიანურ ბუნებას ახასიათებს კეთილ-გონიერება და ტოლერანტობა. ჰობსის მსგავსად, ლოკს სჯეროდა, რომ ადამიანური ბუნება ადამიანს აძლევს საშუალებას იყოს ეგოისტი. ეს ნათელი ვალუტის გაჩენასთან ერთად გახდა. [[ბუნებრივი მდგომარეობა|ბუნებრივ მდგომარეობად]] მიიჩნევა, როდესაც ყველა ადამიანი არის თანასწორი, დამოუკიდებელი და ყველას აქვს ბუნებრივი უფლება, დაიცვას თავისი „სიცოცხლე, ჯანმრთელობა და საკუთრება“. ეს გახდა საფუძველი ამერიკული დამოუკიდებლოს დეკლარაციაში ფრაზისა: „სიცოცხლე, თავისუფლება და ბედნიერებისკენ სწრაფვა“. ==== მიუტიუელიზმი ==== მიუტიუელიზმი მეთვრამეტე საუკუნეში ინგლისური და ფრანგული მუშათა მოძრაობებით დაიწყო, სანამ მიიღებდა ანარქისტულ ფორმას, რომელიც ასოცირდებოდა [[პიერ-ჟოზეფ პრუდონი|პიერ-ჟოზეფ პრუდონთან]] საფრანგეთში და სხვებთან აშშ-ში. პრუდონმა შემოგვთავაზა [[სპონტანური წესრიგი]], სადაც ორგანიზაცია წარმოიქმნება ცენტრალური ავტორიტეტის გარეშე, „პოზიტიური ანარქია“, სადაც წესრიგი წარმოიშვება, როდესაც ყველა აკეთებს „იმას რაც სურს და მხოლოდ იმას რაც უნდა“ და სადაც „სოციალური წესრიგს მხოლოდ ბიზნესის ტრანზაქციები აწარმოებენ“. მნიშვენლოვანია ავღნიშნოთ, რომ პრუდონმა განასხვავა ერთმანეთისგან იდეალური და პრაქტიკული პოლიტიკური შესაძლებლობები. ამ მიზეზით, მისი თეორეტიკული განცხადებებისგან განსხვავებით უკიდურესი სპონტანური თვით-მმართველობის შესახებ, პრუდონი აქტიურად იყო ჩაბმული საფრანგეთის პარლამენტურ პოლიტიკაში და თავს აკუთვნებდა არა ანარქისტურ, არამედ მუშათა სოციალისტურ მოძრაობებს, ასევე მხარს უჭერდა სახელმწიფო დაცის ქვეშ არსებულ მუშათა კოოპერატივებს და პროპაგანდას უწევდა ზოგიერთ [[ნაციონალიზაცია|ნაციონალიზაციის]] სქემას თავისი სახელმწიფო სამსახურის კარიერის განმავლობაში. მიუტიუელისტური ანარქიზმი ეხება ისეთ საგნებს, როგორიცაა [[თანაზიარობა (კულტურ-ანთროპოლოგია)|თანაზიარობა]], თავისუფალი ასოციაცია, მოხალისეობრივი კონტრაქტი, ფედერაცია, საკრედიტო და სავალუტო რეფორმა. უილიამ ბეტჩელდერ გრინის მიხედვით, თითოეული მუშა მიუტიუელისტურ სისტემაში მიიღებს „ზუსტ გასამრჯელოს მისი სამუშაოსთვის; მომსახურებებს, რომლებიც თანაბარი ფასით გადაიცვლება სხვა მომსახურებებზე, მოგების ან ფასდაკლების გარეშე“. მიუტიუელიზმი რეტროსპექტიულად ხასიათდება, როგორც იდეოლოგიურად შუაში მყოფი ანარქიზმის ინდივიდუალისტურ და კოლექტივისტურ ფორმებს შორის. პრუდონი თავის მიზანს ახასიათდება, როგორც „საზოგადოების მესამე ფორმა, კომუნიზმისა და საკუთრების სინთეზი“. === ადრეული მეცხრამეტე საუკუნე === ==== ეგოისტური ანარქიზმი ==== ინდივიდუალისტური ანარქიზმის გავლენიანი ფორმა, „ეგოიზმი“ იგივე ეგოისტური ანარქიზმი, განისაზღვრა ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული და კარგად ცნობილი ინდივიდუალისტური ანარქიზმის პროპონენტის, გერმანელი [[მაქს შტირნერი]]ს მიერ. შტირნერის ''ეგო და იგი თვითონ'', გამოქვეყნებული 1844 წელს, ამ ფილოსოფიის დამფუძნებელი ნაშრომია. შტირნერის მიხედვით, ინდივიდუალის უფლებების შემზღვუდელი ფაქტორი არის მხოლოდ მისი ძალაუფლება მოიპოვოს რაც სურს, ღმერთის, სახელმწიფოს და მორალის ჩაუთვლელად. შტირნერი თვლიდა, რომ უფლებები არის [[რეიფიკაცია|მოჩვენებითობა]] ადამიანის გონებაში და რომ არ არსებობს საზოგადოება, არსებობენ მხოლოდ ინდივიდუალები. იგი უჭერდა მხარს სურვილის მიხედვით მოქმედებეას, რომელსაც შტირნერი განიხილავდა, როგორც ორგანიზაციის ფორმას [[სახელმწიფო]]ს ნაცვლად. ეგოისტი ანარქისტები ამტკიცებენ, რომ ეგოისტური სურვილი წარმოშობოს ინდივიდუალებს შორის ჭეშმარიტ და სპონტანურ გაერთიანებას. ==== ადრეული ინდივიდუალისტური ანარქიზმი ==== [[ფაილი:Josiah Warren.jpg|მინი|იოსია უორენი]] [[იოსია უორენი]] ფართოდ ცნობილი, როგორც პირველი ამერიკელი ანარქისტი და ოთხგვერდიანი ყოველკვირეული გაზეთის ''მშვიდობიანი რევოლუციონერის'', პირველი პერიოდული ანარქისტული გამოცემის რედაქტორი იყო [[1833]] წელს. ამერიკელი ანარქისტი ისტორიკოსის [[ეუნიკე მინიტ შუსტერი]]ს მიხედვით „ეს ნათელია... რომ პრუდონიანური ანარქიზმი ამერიკის შეერთებულ შტატებში სულ ცოტა [[1848]] წელს იყო დამკვიდრებული და ის ნაკლებად უკავშირდებოდა იოსია უორენისა და [[სტეფან პერლ ენდრიუსი]]ს ინდივიდუალისტურ ანარქიზმს... [[უილიამ ბ. გრინი|უილიამ ბ. გრინმა]] წარმოადგინა პრუდონიანური მიუტიუელიზმი ყველაზე წმინდა და სისტემატური ფორმით.“ [[ჰენრი დეივიდ თოროუ]] ([[1817]]-[[1862]]) იყო ფიგურა, რომელმაც მნიშვნელოვანი ზეგავლენა მოახდინა ადრეულ ინდივიდუალისტურ აზროვნებაზე აშშ-სა და ევროპაში. თოროუ ამერიკელი მწერალი, პოეტი, ნატურალისტი, ანტიმოდერნისტი, გეოდეზისტი, ისტორიკოსი, ფილოსოფოსი და წამყვანი ტრანსცენდენტალისტი იყო. იგი ცნობილია თავისი წიგნით ''უოლდენ'' და ასეთი, ''სამოქალაქო დაუმორჩილებლობა'', ინდივიდუალური წინააღმდეგობის არგუმენტირება სამოქალაქო მთავრობის წინააღმდეგ, მორალური ოპოზოცია უსამართლო სახელმწიფოში. მოგვიანებით, [[ბენჟამინ ტაკერი|ბენჟამინ ტაკერმა]] შეაერთა შტირნერის ეგოიზმი უორენისა და პრუდონის ეკონომიკასთან თავის გავლენიან ეკლეკტიკურ გამოცემაში ''თავისუფლება''. ამერიკული ინდივიდუალისტური ანარქიზმის მოწინავე თემა იყო [[თავისუფალი სიყვარული]]. თავისუფალმა სიყვარულმა წინ წამოწია ქალთა უფლებები, მათ შორის ის კანონები, რომლებიც ქალთა დისკრიმინაციას ახდენდა: მაგალითად, ქორწინების კანონები და ანტი-შობადობის კონტროლის ზომები. ამერიკული თავისუფალი სიყვარულის ყველაზე მნიშვნელოვანი ჟურნალი ''Lucifer the Lightbearer'' ([[1883]]-[[1907]]) იყო მოსე ჰარმანის და ლოის ვაისბრუკერის რედაქტორობით, ასევე პარალელურად გამოიცემოდა [[ეზრა ჰეივუდი]]სა და [[ანგელა ჰეივუდი]]ს ''The Word'' ([[1872]]–[[1890]], 1892–1893). XIX საუკუნის ბოლოს და XX საუკუნის დასაწყისში მთავარი ანარქისტული გაზეთი ამერიკაში ''Free Society'' ([[1895]]-[[1897]] The Firebrand-ის სახელით; [[1897]]-[[1904]] Free Society-ის სახელით) იყო. პუბლიკაცია მხარს უჭერდა თავისუფალ სიყვარულსა და ქალთა უფლებებს, აკრიტიკებდა [[ენტონი კომსტოკი|კომსტოკერისებურ]] ცენზურას სქესობრივ ინფორმაციაზე. ასევე, [[მ. ე ლაზარუსი]] იყო ამერიკული ინდივიდუალისტური ანარქიზმის მნიშვნელოვანი წარმომადგენელი, რომელიც აქტიურად უჭერდა მხარს თავისუფალ სიყვარულს. ლიბერტარიანიზმი [[პოლიტიკა|პოლიტიკური]] [[ფილოსოფია]] და [[პოლიტიკა|პოლიტიკური]] [[მოძრაობაა]], რომელიც მხარს უჭერს [[თავისუფლება|თავისუფლებას]], როგორც მის მთავარ პრინციპს.<ref name="Boaz">{{cite encyclopedia|title=Libertarianism|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/339321/libertarianism|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|author=Boaz, David|author-link=David Boaz|date=30 January 2009|accessdate=21 February 2017|quote=[L]ibertarianism, political philosophy that takes individual liberty to be the primary political value.}}</ref> ლიბერტარიანელები ცდილობენ გაზარდონ [[ავტონომია]] და [[პოლიტიკა|პოლიტიკური]] [[თავისუფლება]], დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ [[თავისუფალი|თავისუფალ]] [[გაერთიანება|გაერთიანებას]], [[არჩევანის თავისუფლება|არჩევანის თავისუფლებას]], [[ინდივიდუალიზმი|ინდივიდუალიზმსა]] და [[ნებაყოფლობით გაერთიანებას]].<ref>{{cite book|last=Woodcock|first=George|title=Anarchism: A History of Libertarian Ideas and Movements|orig-year=1962|year=2004|publisher=Broadview Press|location=Peterborough|isbn=9781551116297|page=16|quote=[F]or the very nature of the libertarian attitude—its rejection of dogma, its deliberate avoidance of rigidly systematic theory, and, above all, its stress on extreme freedom of choice and on the primacy of the individual judgement {{sic}}.|title-link=Anarchism (Woodcock book)}}</ref> ლიბერტარიანელები [[ავტორიტეტი|ავტორიტეტისა]] და [[სახელმწიფო]] [[ძალაუფლება|ძალაუფლების]] სკეპტიციზმს იზიარებენ, მაგარამ ზოგიერთი მათგანი განსხვავდება არსებული [[ეკონომიკა|ეკონომიკური]] და [[პოლიტიკა|პოლიტიკური]] [[სისტემა|სისტემების]] წინააღმდეგ მიმართულების მასშტაბით. ლიბერტარიანული აზრის სხვადასხვა სკოლა გვთავაზობს სხვადასხვა მოსაზრებას სახელმწიფო და კერძო [[ძალაუფლება|ძალაუფლების]] ლეგიტიმურ ფუნქციებთან მიმართებაში, რომლებიც ხშირად ითხოვენ იძულებითი [[სოციალური]] [[ინსტიტუტები|ინსტიტუტების]] შეზღუდვას ან დაშლას. ლიბერტარიანიზმის სხვადასხვა ფორმის განსხვავებისთვის გამოყენებულია მისი სხვადასხვა კატეგორიზაცია.<ref name="Long1">Long, Joseph. W (1996). "Toward a Libertarian Theory of Class". ''Social Philosophy and Policy''. '''15''' (2): 310. "When I speak of 'libertarianism' [...] I mean all three of these very different movements. It might be protested that LibCap [libertarian capitalism], LibSoc [libertarian socialism] and LibPop [libertarian populism] are too different from one another to be treated as aspects of a single point of view. But they do share a common—or at least an overlapping—intellectual ancestry."</ref><ref name="Carlson1">Carlson, Jennifer D. (2012). "Libertarianism". In Miller, Wilburn R., ed. ''The Social History of Crime and Punishment in America''. London: Sage Publications. [https://books.google.com/books?id=tYME6Z35nyAC&pg=PA1006&dq=right-libertarianism&hl=it&sa=X&ved=0ahUKEwjVoNT9_uvlAhWN6aQKHWZ6AUUQ6AEINjAB#v=onepage&q=There%20exist%20three%20major%20camps%20in%20libertarian%20thought%3A%20right-libertarianism%2C%20socialist%20libertarianism%2C%20and%20left-libertarianism%3B%20the%20extent%20to%20which%20these%20represent%20distinct%20ideologies%20as%20opposed%20to%20variations%20on%20a%20theme%20is%20contested%20by%20scholars.&f=false p. 1006]. {{ISBN|1412988764}}. "There exist three major camps in libertarian thought: right-libertarianism, socialist libertarianism, and left-libertarianism; the extent to which these represent distinct ideologies as opposed to variations on a theme is contested by scholars."</ref> მეცნიერები განასხვავებენ ლიბერტარიანულ შეხედულებებს [[საკუთრება|საკუთრებისა]] და [[კაპიტალი|კაპიტალის]] ხასიათის მიმართებაში, როგორც წესი, მემარცხენე-მემარჯვენე ან სოციალისტურ-კაპიტალისტური ხაზით.<ref name="Francis">{{cite journal|last1=Francis|first1=Mark|title=Human Rights and Libertarians|journal=[[Australian Journal of Politics & History]]|volume=29|issue=3|pages=462–472|date=December 1983|doi=10.1111/j.1467-8497.1983.tb00212.x|issn=0004-9522}}</ref> [[მემარცხენე ლიბერტარიანიზმი|მემარცხენე ლიბერტარიანული]]<ref name="Kymlicka"/><ref name="Goodway"/><ref name="Marshall p. 641"/><ref name="Spitz"/><ref name="Newman"/> იდეოლოგიები მოიცავს [[ანარქისტული აზროვნების სკოლა|ანარქისტულ აზროვნების სკოლას]],ასევე [[ახალი მემარცხენე]] [[აზროვნების სკოლა|აზროვნების სკოლებს,]] რომლებიც ორიენტირებულია ეკონომიკურ თანასწორუფლებიანობაზე, ისევე როგორც, [[გეოლიბერტარიანიზმი|გეოლიბერტარიანიზმზე]], [[მწვანე პოლიტიკა|მწვანე პოლიტიკაზე]], ბაზარზე ორიენტირებულ მემრცხენე ლიბერტარიანელებზე და შტაინერ-ვალენიტის სკოლაზე.<ref name="Kymlicka"/><ref name="Spitz"/><ref name="Routledge p. 227">"Anarchism". In Gaus, Gerald F.; D'Agostino, Fred, eds. (2012). ''The Routledge Companion to Social and Political Philosophy''. p. 227. "The term 'left-libertarianism' has at least three meanings. In its oldest sense, it is a synonym either for anarchism in general or social anarchism in particular. Later it became a term for the left or Konkinite wing of the free-market libertarian movement, and has since come to cover a range of pro-market but anti-capitalist positions, mostly individualist anarchist, including agorism and mutualism, often with an implication of sympathies (such as for radical feminism or the labor movement) not usually shared by anarcho-capitalists. In a third sense it has recently come to be applied to a position combining individual self-ownership with an egalitarian approach to natural resources; most proponents of this position are not anarchists."</ref><ref name="Vallentyne"/><ref name="Carson">Carson, Kevin (15 June 2014). [https://c4ss.org/content/28216 "What is Left-Libertarianism?"]. Center for a Stateless Society. Retrieved 28 November 2019.</ref> XX საუკუნის შუა ხანებში , მემარჯვენე ლიბერტარიანულმა იდეოლოგიებმა, როგორიცაა [[ანარქო-კაპიტალიზმი]] და [[მინარქიზმი]], შექმნეს ტერმინი „ლიბერტარიანელი“, რათა მხარი დაეჭირათ ლეზე ფერის კაპიტალიზმისა და გაძლიერებული საკუთრების უფლებისათვის, მაგალითად, როგორიცაა მიწა, ინფრასტრუქტურა და ბუნებრივი რესურსები. <ref name="Goodway"/><ref name="Newman"/><ref name="Marshall p. 565"/><ref name="Carlson"/><ref name="RothbardBetrayal">{{cite book|last1=Rothbard|first1=Murray|url=https://cdn.mises.org/The%20Betrayal%20of%20the%20American%20Right_2.pdf|title=The Betrayal of the American Right|orig-date=2007|year=2009|publisher=Mises Institute|isbn=978-1610165013|page=83|quote=One gratifying aspect of our rise to some prominence is that, for the first time in my memory, we, 'our side,' had captured a crucial word from the enemy. 'Libertarians' had long been simply a polite word for left-wing anarchists, that is for anti-private property anarchists, either of the communist or syndicalist variety. But now we had taken it over.|access-date=10 November 2019|archive-date=21 December 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191221173352/https://cdn.mises.org/The%20Betrayal%20of%20the%20American%20Right_2.pdf|url-status=live}}</ref><ref>{{cite book|last=Hussain|first=Syed B.|title=Encyclopedia of Capitalism, Volume 2|year=2004|publisher=Facts on File Inc|location=New York|isbn=0816052247|page=492|url=https://books.google.com/books?id=FbVZAAAAYAAJ|quote=In the modern world, political ideologies are largely defined by their attitude towards capitalism. Marxists want to overthrow it, liberals to curtail it extensively, conservatives to curtail it moderately. Those who maintain that capitalism is an excellent economic system, unfairly maligned, with little or no need for corrective government policy, are generally known as libertarians.}}</ref> ეს უკანასკნელი კი ლიბერტარიანიზმის დომინანტური ფორმაა შეერთებულ შტატებში და იგი მხარს უჭერს სამოქალაქო თავისუფლებას, ბუნების კანონებს და თავისუფალი ბაზრის კაპიტალიზმს.<ref name="Carlson"/><ref name="Rothbard">Rothbard, Murray (1 March 1971). [https://mises.org/library/left-and-right-within-libertarianism "The Left and Right Within Libertarianism"]. ''WIN: Peace and Freedom Through Nonviolent Action''. '''7''' (4): 6–10. Retrieved 14 January 2020.</ref><ref>{{cite encyclopedia|url=https://www.libertarianism.org/encyclopedia/natural-law|title=Natural Law|last=Miller|first=Fred|encyclopedia=The Encyclopedia of Libertarianism|date=15 August 2008|accessdate=31 July 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.cato.org/publications/commentary/key-concepts-libertarianism|title=Key Concepts of Libertarianism|last=Boaz|first=David|date=12 April 2019|publisher=Cato Institute|accessdate=20 December 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://theihs.org/who-we-are/what-is-libertarian/|title=What Is Libertarian|publisher=Institute for Humane Studies|accessdate=20 December 2019}}</ref><ref name="Baradat">{{cite book|title=Political Ideologies|last=Baradat|first=Leon P.|publisher=Routledge|year=2015|page=31|isbn=978-1317345558}}</ref> == მიმოხილვა == === განმარტება === {{main|ანარქიზმისა და ლიბერტარიანიზმის განმარტება}} მიუხედავად იმისა, რომ ლიბერტარიანიზმი წარმოიშვა, როგორც [[მემარცხენე]] [[პოლიტიკა|პოლიტიკური]] ფორმა, XX საუკუნის შუა ხანებში თანამედროვე ლიბერტარიანიზმის განვითარებამ [[შეერთებული შტატები|შეერთებულ შტატებში]] რამდენიმე ავტორსა და პოლიტოლოგს უბიძგა გამოეყენებინათ მისი ორი და მეტი კატეგორიზაცია, რათა განესხვავებინათ ლიბერტარიანული შეხედულებები საკუთრების ბუნებისა და კაპიტალის ირგვლივ, მემარჯვენე ან სოციალისტურ-კაპიტალისტური ხაზით. <ref name="Long1"/><ref name="Carlson1"/><ref name="Francis"/><ref name="Carson"/><ref name="routledge-anarchism"/> განსხვავებით მემარჯვენე ლიბერტარიანლებისგან, რომლებიც უარყოფენ იარლიყს, [[კონსერვატიზმი|კონსერვატიზმთან]] და [[მემარჯვენე]] [[პოლიტიკა|პოლიტიკასთან]] ასოცირების გამო, და საკუთარ თავს მოიხსენიებენ, როგორც უბრალოდ „ლიბერტარიანელებს“, [[თავისუფალი ბაზარი|თავისუფალი ბაზრის]] ანტიკაპიტალიზმის დამცველებს შეერთებულ შტატებში და შეგნებულად თავს წარმოაჩენენ „მემარცხენე ლიბერტარიანელებად“ და ფართო მემარცხენე ლიბერტარიანელების ნაწილად.<ref name="Carson"/><ref name="routledge-anarchism"/> მიუხედავად იმისა, რომ ტერმინი „ლიბერტარიანელი“ მეტწილად [[ანარქიზმი|ანარქიზმის]] სინონიმია, როგორც მემარცხენე ნაწილისა, ის დღემდე რჩება ლიბერტარიანული მემარცხენეობის ნაწილად, რომელიც ეწინააღმდეგება ზომიერ მემარცხენეობას, მაგალითად, [[სოციალიზმი|სოციალისტურ]] [[დემოკრატია|დემოკრატიას]], ავტორიტარიანულ ან სტატისტიკურ სოციალიზმს. მისი მნიშვნელობა ახლახან განზავდა იდეოლოგიურად განსხვავებული ჯგუფების, მათ შორის მემარჯვნეების შეერთებით.<ref name="Goodway"/><ref name="Marshall p. 565"/>ref name="Marshall"/><ref>{{cite book|last=Cohn|first=Jesse|editor-last1=Ness|editor-first1=Immanuel|chapter=Anarchism|title=The International Encyclopedia of Revolution and Protest|url=https://archive.org/details/internationalenc00ness|url-access=limited|date=April 20, 2009|location=Oxford|publisher=John Wiley & Sons, Ltd|page=[https://archive.org/details/internationalenc00ness/page/n163 6]|quote='[L]ibertarianism' [...] a term that, until the mid-twentieth century, was synonymous with "anarchism" per se.|doi=10.1002/9781405198073.wbierp0039|isbn=978-1-4051-9807-3}}</ref> როგორც ტერმინი, „ლიბერტარიანელი“ შეიძლება მოიცავდეს, როგორც [[ახალი მემარცხენე|ახალ მემარცხენე]] მარქსისტებს (რომლებიც არ უკავშირდებიან [[ავანგარდული|ავანგარდულ]] [[პარტია|პარტიას]]), ასევე უკიდურეს ლიბერალებს (ძირითადად სამოქალაქო თავისუფლებით დაინტერესებულებს) ან სამოქალაქო ლიბერტარიანელებს. გარდა ამისა, ზოგიერთი ლიბერტარიანელი იყენებს ტერმინს [[ლიბერტარიანული სოციალიზმი|„ლიბერტარიანელი სოციალისტი“]], რათა თავიდან აიცილოს ანარქიზმის ნეგატიური დატვირთვა და ხაზი გაუსვან ლიბერტარიანიზმნის კავშირს სოციალიზმთან.<ref name="Marshall"/><ref name="Guérin">Guérin, Daniel (1970). ''[[Anarchism: From Theory to Practice]]''. New York City: Monthly Review Press. p. 12. "[A]narchism is really a synonym for socialism. The anarchist is primarily a socialist whose aim is to abolish the exploitation of man by man. Anarchism is only one of the streams of socialist thought, that stream whose main components are concern for liberty and haste to abolish the State." {{ISBN|978-0853451754}}.</ref> XX საუკუნის შუა ხანებიდან ბოლომდე, თავისუფალი ბაზრის იდეოლოგიების აღორძიენაბას გაუგებრობა მოჰყვა იმასთან დაკავშირებით, თუ რა სახელწოდება უნდა ჰქონოდა ამ მოძრაობას. მიუხედავად იმისა, რომ მისი მიმდევრები უპირატესობას ანიჭებენ ტერმინს „ლიბერტარიანელი“, ბევრი [[კონსერვატიზმი|კონსერვატი]] [[ლიბერტარიანი|ლიბერტარიანელი]] უარყოფდა ტერმინის ასოციაციას 1960-იანი წლების ახალ მემარცხენეობასთან და მის ლიბერტარიანულ ჰედონიზმთან დაკავშირებით.<ref name="Gamble 2013 p. 405">{{cite journal|last=Gamble|first=Andrew|authorlink=Andrew Gamble|editor-last1=Freeden|editor-first1=Michael|editor-last2=Stears|editor-first2=Marc|title=Economic Libertarianism|journal=The Oxford Handbook of Political Ideologies|date=August 2013|publisher=Oxford University Press|pages=405|doi=10.1093/oxfordhb/9780199585977.013.0008}}</ref> მოძრაობა დაიყო „კონსერვატიზმის“, როგორც ალტერნატივის გამოყენების გამო.<ref name="Gamble 2013 p. 406">{{cite journal|last=Gamble|first=Andrew|authorlink=Andrew Gamble|editor-last1=Freeden|editor-first1=Michael|editor-last2=Stears|editor-first2=Marc|title=Economic Libertarianism|journal=The Oxford Handbook of Political Ideologies|date=August 2013|publisher=Oxford University Press|pages=406|doi=10.1093/oxfordhb/9780199585977.013.0008}}</ref> ისინი, ვინც იღვწოდნენ როგორც ეკონომიკური, ასევე სოციალური თავისუფლებისკენ, ცნობილი იქნებოდნენ, ლიბერტარიანელებად, მაგრამ ამ ტერმინმა შექმნა ასოციაცია შეზღუდული მთავრობის, დაბალი დაბეგვრის და მინიმალური სახელმწიფოს საწინააღმდეგოდ, რომელსაც მოძრაობა მხარს უჭერდა.<ref>{{cite journal|last=Gamble|first=Andrew|authorlink=Andrew Gamble|editor-last1=Freeden|editor-first1=Michael|editor-last2=Stears|editor-first2=Marc|title=Economic Libertarianism|journal=The Oxford Handbook of Political Ideologies|date=August 2013|publisher=Oxford University Press|pages=405–406|doi=10.1093/oxfordhb/9780199585977.013.0008}}</ref> თავისუფალი ბაზრის აღორძინებისას წარმოქმნილი მოძრაობები მოიცავს [[კლასიკური ლიბერალიზმი|კლასიკურ ლიბერალიზმს]], [[ეკონომიკური ლიბერალიზმი|ეკონომიკურ ლიბერალიზმს]], თავისუფალი ბაზრის ლიბერალიზმსა და [[ნეოლიბერალიზმი|ნეოლიბერალიზმს]].<ref name="Gamble 2013 p. 405"/> როგორც ტერმინი, „ლიბერტარიანელი“ ან „ეკონომიკური ლიბერტარიანელი“, ყველაზე ხშირად მოძრაობის წევრების აღსაწერად გამოიყენება, ეს უკანასკნელი კი ემყარება როგორც, ოდეოლოგიის პირველობას ეკონომიკაში, ასევე მის განსხვავებას მემარცხენე ლიბერტარიანელებისგან.<ref name="Gamble 2013 p. 406"/> მიუხედავად იმისა, რომ ისტორიული ლიბერტარიანიზმი და თანამედროვე ეკონომიკური ლიბერტარიანიზმი იზიარებენ ზოგად ანტიპათიას ავტორიტარული ხელისუფლების ძალის მიმართ, ეს უკანასკნელი [[თავისუფალი ბაზრის კაპიტალიზმი|თავისუფალი ბაზრის კაპიტალიზმის]] მეშვეობით ნებას რთავს ძალაუფლების გამოყენებას. ისტორიულად, ლიბერტარიანელები, მათ შორის [[ჰერბერტ სპენსერი]] და [[მაქს სტირნერი]] მხარს უჭერდნენ პიროვნების თავისუფლებას მთავრობის ძალაუფლებისა და კერძო საკუთრებისგან.<ref>{{cite journal|last1=Francis|first1=Mark|title=Human Rights and Libertarians|journal=[[Australian Journal of Politics & History]]|volume=29|issue=3|page=462|date=December 1983|doi=10.1111/j.1467-8497.1983.tb00212.x|issn=0004-9522}}</ref> ამის საწინააღმდეგოდ, მიუხედავად იმისა, რომ დაგმეს მთავრობის ხელყოფა პირადი თავისუფლებების მიმართ, თანამედროვე ამერიკელი ლიბერტარიანელები მხარს უჭერენ თავისუფლებას კერძო საკუთრების უფლებებთან შეთანხმების საფუძველზე.<ref>{{cite journal|last1=Francis|first1=Mark|title=Human Rights and Libertarians|journal=[[Australian Journal of Politics & History]]|volume=29|issue=3|pages=462–463|date=December 1983|doi=10.1111/j.1467-8497.1983.tb00212.x|issn=0004-9522}}</ref> საზოგადოებრივი კეთილმოწყობის გაუქმება კი საერთო თემაა თანამედროვე ამერიკულ ლიბერტარიანულ ნაშრომებში.<ref>{{cite journal|last1=Francis|first1=Mark|title=Human Rights and Libertarians|journal=[[Australian Journal of Politics & History]]|volume=29|issue=3|pages=463|date=December 1983|doi=10.1111/j.1467-8497.1983.tb00212.x|issn=0004-9522}}</ref> თანამედროვე ამერიკელი ლიბერტარიანელის [[ვალერ ბლოკი|ვალერ ბლოკის]] მიხედვით, მემარჯვენე და მემარცხენე ლიბერტარიანელები ერთმანეთს ეთანხმებიან გარკვეულ შეხედულებებში. მიუხედავად, იმისა რომ რამდენიმე თანამედროვე ლიბერტარიანელი უარყოფს პოლიტიკურ სპექტრს, განსაკუთრებით კი მემარჯვენე-მემარცხენე პოლიტიკურ სპექტრს, შეერთებულ შტატებში ლიბერტარიანიზმის რამდენიმე მიმართულება და მემარჯვენე ლიბერტარიანელობა შეფასდა მემარჯვენეობად.<ref name="Rothbard"/><ref name="Baradat"/><ref name="Block">Block, Walter (2010). [https://mises.org/journals/jls/22_1/22_1_8.pdf "Libertarianism Is Unique and Belongs Neither to the Right Nor the Left: A Critique of the Views of Long, Holcombe, and Baden on the Left, Hoppe, Feser, and Paul on the Right"]. ''[[Journal of Libertarian Studies]]''. '''22'''. pp. 127–170.</ref><ref name="Read">Read, Leonard E. (January 1956). [http://www.fee.org/the_freeman/detail/neither-left-nor-right#axzz2Vgjo32JJ "Neither Left Nor Right"]. ''[[The Freeman]]''. '''48''' (2): 71–73.</ref><ref name="Browne">Browne, Harry (21 December 1998). [http://www.harrybrowne.org/articles/Abortion.htm "The Libertarian Stand on Abortion"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101006055112/http://www.harrybrowne.org/articles/Abortion.htm |date=2010-10-06 }}. HarryBrowne.org. Retrieved 14 January 2020.</ref><ref name="Raimondo">Raimondo, Justin (2000). ''An Enemy of the State''. Chapter 4: "Beyond left and right". [[Prometheus Books]]. p. 159.</ref><ref name="Machan">Machan, Tibor R. (2004). [http://www.hoover.org/publications/books/8300 "Neither Left Nor Right: Selected Columns"]. '''522'''. [[Hoover Institution Press]]. {{ISBN|0817939822}}. {{ISBN|9780817939823}}.</ref><ref name="Robin">{{cite book|title=The Reactionary Mind: Conservatism from Edmund Burke to Sarah Palin|last=Robin|first=Corey|publisher=Oxford University Press|year=2011|isbn=978-0199793747|pages=[https://archive.org/details/isbn_9780199793747/page/15 15–16]|url=https://archive.org/details/isbn_9780199793747/page/15}}</ref><ref>{{cite journal|title=Right‐Libertarian Parties and the "New Values": A Re‐examination|last1=Harmel|first1=Robert|last2=Gibson|first2=Rachel K.|journal=Scandinavian Political Studies|date=June 1995|volume=18|issue=July 1993|pages=97–118|doi=10.1111/j.1467-9477.1995.tb00157.x | issn = 0080-6757}}</ref><ref>Robinson, Emily; ''et al.'' (2017). [https://academic.oup.com/tcbh/article/28/2/268/3061496 "Telling stories about post-war Britain: popular individualism and the 'crisis' of the 1970s"]. ''Twentieth Century British History''. '''28''' (2): 268–304.</ref><ref>Kitschelt, Herbert; McGann, Anthony J. (1997) [1995]. ''[[The Radical Right in Western Europe|The Radical Right in Western Europe: A Comparative Analysis]]''. University of Michigan Press. [https://books.google.com/books?id=AZiD0rsmqO4C&pg=PA27&dq=%22right-libertarianism%22&hl=en&sa=X&ei=p5rcUPreFaXv0gGnvICACA&ved=0CDwQ6AEwAQ#v=onepage&q=%22right-libertarianism%22&f=false p. 27]. {{ISBN|9780472084418}}.</ref><ref>Mudde, Cas (11 October 2016). [https://books.google.com/books?id=3PgwDQAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=The+Populist+Radical+Right:+A+Reader&hl=it&sa=X&ved=0ahUKEwj60OqKmYHnAhVQDOwKHelHBMIQ6AEIKDAA#v=onepage&q=Right-libertarianism&f=false ''The Populist Radical Right: A Reader''] (1st ed.). Routledge. {{ISBN|978-1138673861}}.</ref> მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი ამერიკელი ლიბერტარიანელი, როგორიცაა [[ვალტერ ბლოკი]], [[ჰარი ბრაუნი]], [[ტიბორ მაჩანი]], [[ჯასტირ რაიმონდი]], [[ლეონარდ რედი]], და [[მიურეი როდბარდი]] უარყოფენ რაიმე ურთიერთობას, როგორც მემარცხენეებთან, ასევე მემარჯვენეებთან, სხა ამერიკელი ლიბერტარიანელები მაგალითად [[კევინ კარსონი]], [[კარლ ჰესი]], [[როდერიკ თ. ლონგმა]] და [[შელდონ რიჩმანი]],<ref name="Carson"/><ref name="Rothbard"/><ref name="Block"/><ref name="Read"/><ref name="Browne"/><ref name="Raimondo"/><ref name="Machan"/><ref>Hess, Karl (18 February 2015). [https://c4ss.org/content/35952 "Anarchism Without Hyphens & The Left/Right Spectrum"]. Center for a Stateless Society. Tulsa Alliance of the Libertarian Left. Retrieved 17 March 2020. "The far left, as far as you can get away from the right, would logically represent the opposite tendency and, in fact, has done just that throughout history. The left has been the side of politics and economics that opposes the concentration of power and wealth and, instead, advocates and works toward the distribution of power into the maximum number of hands."</ref><ref>Long, Roderick T. (8 April 2006). [https://mises.org/library/rothbards-left-and-right-forty-years-later "Rothbard's 'Left and Right': Forty Years Later"]. Mises Institute. Rothbard Memorial Lecture, Austrian Scholars Conference 2006. Retrieved 17 March 2020.</ref><ref>Richman, Sheldon (1 June 2007). [https://www.fff.org/explore-freedom/article/libertarianism-left/ "Libertarianism: Left or Right?"]. The Future of Freedom Foundation. Retrieved 15 March 2020. "In fact, libertarianism is planted squarely on the Left, as I will try to demonstrate here."</ref> ამტკიცებდნენ, რომ ლიბერტარიანიზმი ფუნდამენტურად მემარცხენე პოზიციაა.<ref name="LibertarianLeft">Richman, Sheldon (3 February 2011). [http://www.theamericanconservative.com/blog/libertarian-left/ "Libertarian Left: Free-market anti-capitalism, the unknown ideal"]. ''The American Conservative''. {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190610075037/https://www.theamericanconservative.com/articles/libertarian-left/|date=10 June 2019}}. Retrieved 5 March 2012.</ref><ref>Rothbard, Murray (Spring 1965). "Left and Right: The Prospects for Liberty". ''Left and Right: A Journal of Libertarian Thought''. '''1''' (1): 4–22.</ref> === ფილოსოფია=== პირველ რიგში, ლიბერტარიანელები [[პირადი ავტონომია|პირადი ავტონომიის]] კონცეპციით ემხრობიან სამოქალაქო თავისუფლებას, სახელმწიფოს შემცირებას ან ლიკვიდაციას.<ref name="Boaz"/> ლიბერტარიანიზმის მიმდევრები აღწერილნი არიან, როგორც მემარცხენე ან მემარჯვენე ლიბერტარიანელებად, რომლებიც საკუთარ თავს უწოდებენ უბრალოდ ლიბერტარიანელებს, ფილოსოფიას კი ლიბერტარიანობას. შედეგად, ზოგიერთი პოლიტოლოგი და მწერალი ლიბერტარიანიზმს ორ ან მეტ ჯგუფად ჰყოფს, რათა განასხვაონ ლიბერტარიანული შეხედულებები საკუთრების ბუნებისა და კაპიტალიზმის ირგვლივ.<ref name="Long1"/><ref name="Carlson1"/><ref name="Francis"/><ref name="Carlson p. 1006">Carlson, Jennifer D. (2012). "Libertarianism". In Miller, Wilbur R. ''The Social History of Crime and Punishment in America: An Encyclopedia''. SAGE Publications. [https://books.google.com/books?id=tYME6Z35nyAC&dq=right-libertarianism&pg=PA1006 p. 1006] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191221173347/https://books.google.it/books?id=tYME6Z35nyAC&pg=PA1006&dq=right-libertarianism&hl=it&sa=X&ved=0ahUKEwjVoNT9_uvlAhWN6aQKHWZ6AUUQ6AEINjAB |date=21 December 2019 }}. "[S]ocialist libertarians view any concentration of power into the hands of a few (whether politically or economically) as antithetical to freedom and thus advocate for the simultaneous abolition of both government and capitalism".</ref> შეერთებულ შტატებში, თავისუფალი ბაზრის ანტიკაპიტალიზმის მომხრეები შეგნებულად იწოდებენ თავს მემარცხენე ლიბერტარიანელებად და მიიჩნევენ, რომ მიეკუთნებიან ფართო ლიბერტარიანელი მემარცხენეების ნაწილს.<ref name="Carson"/><ref name="routledge-anarchism">"Anarchism". In Gaus, Gerald F.; D'Agostino, Fred, eds. (2012). ''The Routledge Companion to Social and Political Philosophy''. p. 227.</ref> [[მემარცხენე ლიბერტარიანიზმი]], მოიცავს ლიბერტარიანულ რწმენებს, რის მიხედვითაც, დედამიწის ბუნებრივი რესურსები ეკუთვნის ყველას თანასწორუფლებიანად ან კოლექტიურად.<ref name="Kymlicka">[[Will Kymlicka|Kymlicka, Will]] (2005). "libertarianism, left-". In [[Ted Honderich|Honderich, Ted]]. ''The Oxford Companion to Philosophy''. New York City: [[Oxford University Press]]. p. 516. {{ISBN|978-0199264797}}. "'Left-libertarianism' is a new term for an old conception of justice, dating back to Grotius. It combines the libertarian assumption that each person possesses a natural right of self-ownership over his person with the egalitarian premiss that natural resources should be shared equally. Right-wing libertarians argue that the right of self-ownership entails the right to appropriate unequal parts of the external world, such as unequal amounts of land. According to left-libertarians, however, the world's natural resources were initially unowned, or belonged equally to all, and it is illegitimate for anyone to claim exclusive private ownership of these resources to the detriment of others. Such private appropriation is legitimate only if everyone can appropriate an equal amount, or if those who appropriate more are taxed to compensate those who are thereby excluded from what was once common property. Historic proponents of this view include Thomas Paine, Herbert Spencer, and Henry George. Recent exponents include Philippe Van Parijs and Hillel Steiner."</ref><ref name="Kymlicka"/><ref name="Goodway">Goodway, David (2006). ''[[Anarchist Seeds Beneath the Snow: Left-Libertarian Thought and British Writers from William Morris to Colin Ward]]''. Liverpool: Liverpool University Press. [https://books.google.com/books?id=Fgya85u7S-4C&pg=PA4&dq=anarcho-capitalism+right+libertarian&sa=X&ct=result&resnum=10#v=onepage&q=anarcho-capitalism%20right%20libertarian p. 4]. {{ISBN|1846310253}}. {{ISBN|978-1846310256}}. "'Libertarian' and 'libertarianism' are frequently employed by anarchists as synonyms for 'anarchist' and 'anarchism', largely as an attempt to distance themselves from the negative connotations of 'anarchy' and its derivatives. The situation has been vastly complicated in recent decades with the rise of anarcho-capitalism, 'minimal statism' and an extreme right-wing ''laissez-faire'' philosophy advocated by such theorists as Murray Rothbard and Robert Nozick and their adoption of the words 'libertarian' and 'libertarianism'. It has therefore now become necessary to distinguish between their right libertarianism and the left libertarianism of the anarchist tradition".</ref><ref name="Marshall p. 641">Marshall, Peter (2008). ''[[Demanding the Impossible: A History of Anarchism]]''. London: Harper Perennial. [https://books.google.it/books?id=QDWIOL_KtGYC&printsec=frontcover&dq=Demanding+the+Impossible:+A+History+of+Anarchism&hl=it&sa=X&ved=0ahUKEwiIt4Gi0eLlAhXP_qQKHRvYD10Q6AEIKDAA#v=onepage&q=Left%20libertarianism&f=false p. 641]. "Left libertarianism can therefore range from the decentralist who wishes to limit and devolve State power, to the syndicalist who wants to abolish it altogether. It can even encompass the Fabians and the social democrats who wish to socialize the economy but who still see a limited role for the State".</ref><ref name="Spitz">{{cite web|url=https://www.cairn-int.info/article-E_RAI_023_0023--left-wing-libertarianism-equality-based.htm|title=Left-wing libertarianism: equality based on self-ownership|last=Spitz|first=Jean-Fabien|website=Cairn-int.info|date=March 2006|accessdate=11 March 2018}}</ref><ref name="Newman">Newman, Saul (2010). ''The Politics of Postanarchism'', Edinburgh University Press. [https://books.google.com/books?id=SiqBiViUsOkC&pg=PA43&dq=anarcho-capitalism+right+libertarian&sa=X&ct=result&resnum=3#v=onepage&q=anarcho-capitalism%20right%20libertarian p. 43]. {{ISBN|0748634959}}. {{ISBN|978-0748634958}}. "It is important to distinguish between anarchism and certain strands of right-wing libertarianism which at times go by the same name (for example, Murray Rothbard's anarcho-capitalism). There is a complex debate within this tradition between those like Robert Nozick, who advocate a 'minimal state', and those like Rothbard who want to do away with the state altogether and allow all transactions to be governed by the market alone. From an anarchist perspective, however, both positions—the minimal state (minarchist) and the no-state ('anarchist') positions—neglect the problem of economic domination; in other words, they neglect the hierarchies, oppressions, and forms of exploitation that would inevitably arise in a ''laissez-faire'' 'free' market. [...] Anarchism, therefore, has no truck with this right-wing libertarianism, not only because it neglects economic inequality and domination, but also because in practice (and theory) it is highly inconsistent and contradictory. The individual freedom invoked by right-wing libertarians is only a narrow economic freedom within the constraints of a capitalist market, which, as anarchists show, is no freedom at all".</ref><ref name="Routledge p. 227"/><ref name="Vallentyne"/><ref name="Vallentyne">{{cite encyclopedia|title=Libertarianism|encyclopedia=[[Stanford Encyclopedia of Philosophy]]|publisher=[[Stanford University]]|location=Stanford, California|url=http://plato.stanford.edu/archives/spr2009/entries/libertarianism/|accessdate=5 March 2010|last=Vallentyne|first=Peter|date=March 2009|edition=Spring 2009|quote=Libertarianism is committed to full self-ownership. A distinction can be made, however, between right-libertarianism and left-libertarianism, depending on the stance taken on how natural resources can be owned.|editor-last=Zalta|editor-first=Edward N.}}</ref><ref name="Carlson"/> [[ლიბერტარიანული სოციალიზმი|სოციალისტი ლიბერტარიანელები]],<ref name="Carlson p. 1006"/><ref name="Kropotkin">{{cite book|title=Anarchism: A Collection of Revolutionary Writings|last=Kropotkin|first=Peter|publisher=Courier Dover Publications|year=1927|isbn=978-0486119861|page=150|quote=It attacks not only capital, but also the main sources of the power of capitalism: law, authority, and the State.}}</ref><ref name="Otero">{{cite book|title=Radical Priorities|url=https://archive.org/details/radicalprioritie0000chom_c1j5|last=Otero|first=Carlos Peregrin|publisher=[[AK Press]]|others=Chomsky, Noam Chomsky|year=2003|isbn=1902593693|editor-last=Otero|editor-first=Carlos Peregrin|edition=3rd|location=Oakland, California|page=[https://archive.org/details/radicalprioritie0000chom_c1j5/page/26 26]|chapter=Introduction to Chomsky's Social Theory}}</ref><ref name="Chomsky 2003">{{cite book|title=Radical Priorities|url=https://archive.org/details/radicalprioritie0000chom_c1j5|last=Chomsky|first=Noam|publisher=[[AK Press]]|year=2003|isbn=1902593693|editor=Carlos Peregrin Otero|edition=3rd|location=Oakland, California|pages=[https://archive.org/details/radicalprioritie0000chom_c1j5/page/227 227]–228}}<!-- Verified 22 November 2011. --></ref> როგორებიც არიან [[სოციალიზმი|სოციალისტური]] და [[ინდივიდუალიზმი|ინდივიდუალისტური]] [[ანარქიზმი|ანარქისტები]], ლიბერტარიანელი მარქსისტები, საბჭოთა კომუნისტები, ლუქსემბურგისტები და დე ლეონისტები ხელს უწყობენ უზუფრუქტისა და სოციალისტური ეკონომიკის თეორიების განვითარებას, მათ შორის [[კომუნიზმი|კომუნიზმის]], კოლექტივიზმის, სინდიკალიზმისა და მუტუალიზმის ჩათვლით.<ref name="Routledge p. 227"/><ref name="Carson"/> ისინი აკრიტიკებენ სახელმწიფოს, როგორც პირადი საკუთრების დამცველს და თვლიან, რომ კაპიტალიზმი ხელფასის მონობას გულისხმობს.<ref name="Kropotkin"/><ref name="Otero"/><ref name="Chomsky 2003"/> [[მემარჯვენე ლიბერტარიანიზმი]]<ref name="Goodway"/><ref name="Newman"/><ref name="Marshall p. 565">Marshall, Peter (2008). ''[[Demanding the Impossible: A History of Anarchism]]''. London: Harper Perennial. p. 565. "The problem with the term 'libertarian' is that it is now also used by the Right. [...] In its moderate form, right libertarianism embraces ''laissez-faire'' liberals like Robert Nozick who call for a minimal State, and in its extreme form, anarcho-capitalists like Murray Rothbard and David Friedman who entirely repudiate the role of the State and look to the market as a means of ensuring social order".</ref><ref name="Carlson">Carlson, Jennifer D. (2012). "Libertarianism". In Miller, Wilburn R., ed. ''The Social History of Crime and Punishment in America''. London: Sage Publications. [https://books.google.it/books?id=tYME6Z35nyAC&pg=PA1006&dq=right-libertarianism&hl=it&sa=X&ved=0ahUKEwjVoNT9_uvlAhWN6aQKHWZ6AUUQ6AEINjAB p. 1006]. {{ISBN|1412988764}}.</ref> შეერთებულ შტატებში განვითარდა XX საუკუნის შუა ხანებში, ევროპელი მწერლების, [[ჯონ ლოკი|ჯონ ლოკის]], [[ფრიდრიხ ჰაიეკი|ფრიდრიხ ჰაიეკისა]] და [[ლუდვიგ ფონ მიზესი|ლუდვიგ ფონ მიზესის]] ნაშრომებიდან. ის დღეს შეერტებულ შტატებში ლიბერტარიანიზმის ყველაზე პოპულარული ფორმაა და<ref name="Carlson"/><ref name="Lester">Lester, J. C. (22 October 2017). [https://philpapers.org/rec/INDNLA "New-Paradigm Libertarianism: a Very Brief Explanation"]. PhilPapers. Retrieved 26 June 2019.</ref> ძირითადად [[კლასიკური ლიბერალიზმი|კლასიკური ლიბერალიზმის]] გაგრძელებად ან რადიკალიზაციად მიიჩნევა. ყველაზე მნიშვნელოვანი ადრეული მემარჯვენე ლიბერალიზმის ფილოსოფოსი კი არის [[რობერტ ნოზიკი]].<ref name="Carlson"/><ref name="Lester"/><ref>Boaz, David (1998). ''Libertarianism: A Primer''. Free Press. pp. 22–26.</ref><ref>{{cite encyclopedia|last=Conway|first=David|authorlink=David Conway (academic)|editor-first=Ronald|editor-last=Hamowy|editor-link=Ronald Hamowy|encyclopedia=The Encyclopedia of Libertarianism|title=Liberalism, Classical|url=https://books.google.com/books?id=yxNgXs3TkJYC|year=2008|publisher=[[SAGE Publications|SAGE]]; [[Cato Institute]]|location=Thousand Oaks, California|doi=10.4135/9781412965811.n112|isbn=978-1-4129-6580-4|oclc=750831024|lccn=2008009151|pages=295–298|quote=Depending on the context, libertarianism can be seen as either the contemporary name for classical liberalism, adopted to avoid confusion in those countries where liberalism is widely understood to denote advocacy of expansive government powers, or as a more radical version of classical liberalism.|chapter=Freedom of Speech}}</ref><ref name="Schaefer">Schaefer, David Lewis (30 April 2008). [http://www.nysun.com/sports/reconsiderations-robert-nozick-and-coast-utopia "Robert Nozick and the Coast of Utopia"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140821170556/http://www.nysun.com/sports/reconsiderations-robert-nozick-and-coast-utopia |date=21 August 2014 }}. ''The New York Sun''. Retrieved 26 June 2019.</ref> მიუხედავად იმისა, რომ ამ ფრთის წარმომადგენლები იზიარებენ მემარცხენე ლიბერტარიანელების შეხედულებებს სოციალური თავისუფლების მიმართ, მემარჯვენე ლიბერტარიანელებისთვის ღირებულია სოციალური ინსტიტუტები, რომლებიც აღასრულებენ კაპიტალიზმის პირობებს. ამასთანავე, უარყოფენ იმ ინსტიტუტების ფუნქციონირებას, რომლებიც მათ საწინააღმდეგოდ ფუნქციონირებს იმ მოტივით, რომ ასეთი ჩარევები წარმოადგენს ინდივიდების ზედმეტ იძულებას და ხელს უშლის მათ ეკონომიკურ თავისუფლებას.<ref>[https://www.lp.org/about "About the Libertarian Party"]. Libertarian Party. "Libertarians strongly oppose any government interference into their personal, family, and business decisions. Essentially, we believe all Americans should be free to live their lives and pursue their interests as they see fit as long as they do no harm to another". Retrieved 2 May 2020.</ref> [[ანარქო-კაპიტალიზმი|ანარქო-კაპიტალისტები]]<ref name="Newman"/><ref name="Marshall p. 565"/> ცდილობენ სახელმწიფოს შემცირებას, კერძო დაფინანსებული უსაფრთხოების სამსახურების გამოყენებით, ხოლო მინარქისტები იცავენ მხოლოდ იმ სამთავრობო ფუნქციებს, რომლებიც საჭირო და აუცილებელია ადამიანის ბუნებრივი უფლებების დასაცავად, პირადი კუთვნილების ან ავტონომიის ფარგლებში.<ref>{{cite book|last1=Nozick|first1=Robert|title=Anarchy, State, and Utopia|url=https://archive.org/details/anarchystateutop00nozi_0|date=1974|publisher=Basic Books}}</ref> [[ლიბერტარიანული პატერნალიზმი]]<ref>Thaler, Richard; Sunstein, Cass (2003). "Libertarian Paternalism". ''The American Economic Review''. 93: 175–179.</ref> - მიმდინარეობა, რომელსაც მხარს უჭერეს ორი ამერიკელი მეცნიერი და ეკონომისტი [[რიჩარდ თალერი]] და [[კას სუნსტეიი]].<ref>{{cite book|title=Nudge: Improving Decisions About Health, Wealth, and Happiness|url=https://archive.org/details/nudgeim_tha_2008_00_2497|url-access=registration|last=Thaler|first=Richard H.|date=2008|publisher=Yale University Press|others=Sunstein, Cass R.|isbn=9780300122237|location=New Haven, CT|oclc=181517463}}</ref> წიგნში „სწრაფი და ნელი ფიქრი“, [[დენიელ კანემანი]] გვთავაზობს მოკლე რეზიუმეს: „თალერი და სუსტეინი მხარს უჭერენ ლიბერტარიანული პატერნალიზმის პოზიციას, რის მიხედვითაც სახელმწიფოს და სხვა ინსტიტუტებს აქვთ უფლება, რომ მიიღონ გადაწყვეტილებები საკუთარი გრძელვადიანი ინტერესების სასარგებლოდ“.<ref name="Kahneman">{{cite book|title=Thinking, Fast and Slow|url=https://archive.org/details/thinkingfastslow0000kahn|url-access=registration|last=Kahneman|first=Daniel|isbn=9780374275631|edition=1st|location=New York City, NY|oclc=706020998|date=25 October 2011}}</ref> [[ნეო ლიბერტარიანიზმი]] - აერთიანებს „ლიბერტარიანელების მორალურ ვალდებულებას ნეგატიური თავისუფლებისადმი და პროცედურას, რომელიც ზღუდავს თავისუფლების პრინციპებს ერთიანი შეთანხმების საფუძველზე, სადაც ყველას პირადი ინტერესი თანაბრად იქნება გათვალისწინებული“.<ref>Sterba, James (2013). ''The Pursuit of Justice''. Lanham: Rowman & Littlefield. p. 66. {{ISBN|9781442221796}}.</ref> ნეო ლიბერტარიანიზმის ფესვები ჯერ კიდევ 1980-იან წლებში წარმოიშვა, როდესაც ამერიკელმა ფილოსოფოსმა ჯეიმზ სტერბმა პირველად აღწერა იგი [[ნოტრ-დამი|ნოტრ-დამის]] უნივერსიტეტში. სტერბი დააკვირდა, რომ ლიბერტარიანობა მხარს უჭერს მთავრობას, რომელიც უკვე თაღლითობის, ქურდობის, ძალის გამოყენების და სხვა [[ნეგატიური თავისუფლება|ნეგატიური თავისუფლებების]] აღსრულების მეტს აღარაფერს აკეთებდა და ეწინააღმდეგებოდა [[ესაია ბერლინი|ესაია ბერილინის]] [[პოზიტიური თავისუფლება|პიზიტიურ თავისუფლებებს]].<ref>{{cite encyclopedia|last=Carter|first=Ian|date=2 August 2016|url=https://plato.stanford.edu/entries/liberty-positive-negative/|title=Positive and Negative Liberty|encyclopedia=Stanford Encyclopedia of Philosophy|accessdate=21 September 2020}}</ref> სტრები დაუპირისპირდა ძველი ლიბერტარიანიზმის სამაგალითო მინარქისტულ სახელმწიფო მოდელს და ამბობდა, რომ „ცხადია, შეუძლებელია საზოგადოებაში ყველას გარანტირებული ჰქონდეს სრული თავისუფლება, როგორც ეს განსაზღვრულია ამ იდეალით: ბოლოს და ბოლოს შესაძლებელია ადამიანების რეალური და წარმოსახვითი სურვილები სერიოზულ კონფლიქტში გადაიზარდოს. ასევე შეუძლებელია საზოგადოებაში ყველა სრულყოფილად თავისუფალი იყოს სხვა პირების ჩარევისგან“.<ref>Sterba, James (1980). ''Justice: Alternative Political Perspectives''. Boston: Wadsworth Publishing Company. p. 175. {{ISBN|9780534007621}}.</ref> [[სოციალური ლიბერალიზმი]], ანუ „ლიბერტარიანული სოციალ დემოკრატია“ არის პოლიტიკური ფილოსოფია და იდეოლოგია, რომელიც ამტკიცებს, რომ ყველა ადამიანი იმსახურებს შესაბამის საჭიროებას, თავისუფლებას და დამოუკიდებლობას. მნიშვნელოვანია, მისი გამიჯვნა [[მემარცხენე ლიბერტარიანიზმი|მემარცხენე ლიბერტარიანიზმისგან]]. ისინი საუბრობენ, როგორც პოზიტიური, ისე ნეგატიური თავისუფლების არსებობაზე და ამბობენ, რომ ორივე თანამბრად მნიშვნელოვანია მათთვის. შესაბამისად, ლიბერტარიანული იდეოლოგია უნდა ფორმირდეს თავისუფლებისა და სამართლინობის თვალსაზრისით. სოციალ-ლიბერტარიანელები [[ამერიკელი ლიბერტარიანელები|ამერიკელ ლიბერტარიანელებს]] ეთანხმებიან 90%-ით, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც საკითხი ეხება ბაზრის ჩავარდნას ან კეთილდღეობას. სოციალ-ლიბერტარიანელებს სჯერათ [[სოციალური ლიბერტარიანიზმი|სოციალური კაპიტალიზმის]] და მისი სახემლწიფოსგან დამოუკიდებლობის. ამავე დროს, მათ სჯერათ სოციალური უსაფრთხოების ქსელის, უნივერსალური ჯანდაცვის და უნივერსალური ძირითადი შემოსავლების ქონის. შესაბამისად, ისინი მხარს უჭერენ ლიბერტარიანულ ერთიანობას ყველა ლიბერტარიანელისთვის, განურჩევლად ცენტრისტისა, მემარცხენისა თუ მემარჯვენისა. === ტიპოლოგია === შეერთებულ შტატებში ლიბერტარიანელი არის ტიპოლოგია, რომელიც გამოიყენება ისეთი პოლიტიკური პოზიციის აღსაწერად, რომელიც მხარს უჭერს მცირე მთავრობას, არის [[ტრადიციული ლიბერალი|ტრადიციულად ლიბერალი]] და ფისკალურად კონსერვატი, ორგანზომილებიანი პოლიტიკური სპექტრისთვის. ასეთია ლიბერტარიანიზმით შთაგონებული [[ნოლანის სქემა]], სადაც სხვა მთავარი ტიპოლოგიები კონსერვატული, ლიბერალური და პოპულისტურია.<ref name="Libertarian Vote">Boaz, David; Kirby, David (18 October 2006). [https://www.cato.org/publications/policy-analysis/libertarian-vote "The Libertarian Vote"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191031152256/https://www.cato.org/publications/policy-analysis/libertarian-vote |date=31 October 2019 }}. Cato Institute. Retrieved 10 February 2020.</ref><ref name="Anes 2004">Arbor, Ann. ''The ANES Guide to Public Opinion and Electoral Behavior, 1948–2004''. American National Election Studies.</ref><ref>[https://www.nolanchart.com/faq/faq8-php "Q8. What is the Nolan Chart?"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190818013938/https://www.nolanchart.com/faq/faq8-php |date=2019-08-18 }}. Nolan Chart. Retrieved 10 February 2020.</ref><ref>[https://www.theadvocates.org/about-the-quiz/ "About the Quiz"]. Advocates for Self-Government. Retrieved 8 February 2020.</ref> ლიბერტარიანელები მხარს უჭერენ უმსხვერპლო დანაშაულს, მაგალითად მარიხუანის მოხმარებას, ხოლო ეწინააღმდეგებიან დაბეგვრის მაღალ დონეს და სახელმწიფო ხარჯებს ჯანდაცვაზე, კეთილდღეობასა და განათლებაზე.<ref name="Libertarian Vote"/> ლიბერტარიანიზმი შეერთებულ შტატებში ათვისებულ იქნა, იქ სადაც ლიბერალები ასოცირებულნი გახდნენ სახელმწიფო ხარჯების სოციალურ პოლიტიკაზე მიმართვისკენ.<ref name="FEE">Tucker, Jeffrey (15 September 2016). [https://fee.org/articles/where-does-the-term-libertarian-come-from-anyway/ "Where Does the Term "Libertarian" Come From Anyway?"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200223185333/https://fee.org/articles/where-does-the-term-libertarian-come-from-anyway/ |date=23 February 2020 }}. Foundation for Economic Education. Retrieved 28 November 2019.</ref> ლიბერტარიანიზმი ასევე შეიძლება მივიჩნიოთ ანარქისტულ იდეოლოგიად, რომელიც მეცხრამეტე საუკუნეში განვითარდა და ასევე შეგვიძლია მივიჩნიოთ ლიბერალურ ვერსიათ, რომელიც შეერთებულ შტატებში წარმოშობით პრო [[კაპიტალიზმი|კაპიტალისტურია]].<ref name="Kymlicka"/><ref name="Goodway"/><ref name="Newman"/> გამოკითხვების თანახმად, დაახლოებით ყოველი მეოთხე ამერიკელი თავს ლიბერტარიანელად მიიჩნევს. მიუხედავად იმისა, რომ ეს ჯგუფი იდეოლოგიურად ორიენტირებული არ არის, ტერმინი ლიბერტარიანელი ჩვეულებრივ გამოიყენება შეერთებული შტატებში ფართოდ გავრცელებული ლიბერტარიანიზმის ფორმის აღსაწერად. ასევე, ამ ფორმას ხშირად ლიბერალიზმსაც უწოდებენ ევროპაში, სადაც ლიბერალიზმს სხვა მნიშვნელობა აქვს. ზოგიერთ აკადემიურ წრეებში ამ ფორმას მემარჯვენე ლიბერტარიანიზმასაც უწოდებენ და მემარცხენე ლიბერტარიანიზმის შესავსებად იყენებენ.<ref name="Kymlicka"/><ref name="Goodway"/><ref name="Newman"/><ref name="Carlson"/><ref name="FEE"/><ref name="Gallup 2006">[https://news.gallup.com/poll/24487/gallup-database-2006-survey-results.aspx "Gallup Database: 2006 Survey Results"]. Gallup. Retrieved 23 December 2019.</ref><ref name="Pew 2014">Kiley, Jocelyn (25 August 2014). [http://www.pewresearch.org/fact-tank/2014/08/25/in-search-of-libertarians/ "In Search of Libertarians"]. Pew Research Center. "14% say the term libertarian describes them well; 77% of those know the definition (11% of total), while 23% do not (3% of total)."</ref><ref name="Reuters 2015">Becker, Amanda (30 April 2015). [https://www.reuters.com/article/us-usa-election-libertarians/americans-dont-like-big-government-but-like-many-programs-poll-idUSKBN0NL15B20150430 "Americans don't like big government - but like many programs: poll"]. Retrieved 31 October 2019.</ref><ref name="Gallup 2015">Boaz, David (10 February 2016). [https://www.cato.org/blog/gallup-finds-more-libertarians-electorate "Gallup Finds More Libertarians in the Electorate"]. Retrieved 31 October 2019.</ref> === ანარქიზმი === {{main|ანარქიზმის ისტორია}} [[File:Pierre Joseph Proudhon.jpg|thumb|left|upright|[[Pierre-Joseph Proudhon]], the first to proclaim himself as an ''anarchist'']] თანამედროვე ანარქიზმი წარმოიშვა განმანათლებლობის პერიოდში რელიგიური და სეკულარული აზროვნების მიხედვით. მის წარმოშობაზე კი დიდი გავლენა იქონია [[ჟან-ჟაკ რუსო|ჟან-ჟაკ რუსოს]] არგუმენტებმა თავისუფლების მორალური ცენტრალიზაციის შესახებ.<ref name="Encarta">"Anarchism", ''[[Encarta]] Online Encyclopedia'' 2006 (UK version).</ref> საფრანგეთის რევოლუციის ფონზე 1790-იანი წლების პოლიტიკური არეულობის ფარგლებში, უილიამ გოდვინმა განავითარა თანამედროვე ანარქისტული აზროვნების პირველი გამოხატულება.<ref>Everhart, Robert B. The Public School Monopoly: A Critical Analysis of Education and the State in American Society. Pacific Institute for Public Policy Research, 1982. p. 115.</ref><ref name="godwinsep"/> [[პიტერ კროპოტკინი|პიტერ კროპოტკინის]] აზრით, გოდვინა „პირველმა ჩამოაყალიბა ანარქიზმის პოლიტიკური და ეკონომიკური კონცეფციები, მიუხედავად იმისა, რომ თავის ნაშრომებში მის იდეებს ანარქიზმს არ უწოდებდა“, ხოლო თავად გოდვინი მის ანარქისტულ იდეებს ედმუნდ ბურკის ნაშრომებს უკავშირებდა.<ref name="EB1910">Peter Kropotkin, [http://dwardmac.pitzer.edu/Anarchist_Archives/kropotkin/britanniaanarchy.html "Anarchism"], ''[[Encyclopædia Britannica Eleventh Edition|Encyclopædia Britannica]]'' 1910.</ref><ref>Godwin himself attributed the first anarchist writing to Edmund Burke's '' [[A Vindication of Natural Society]]''. "Most of the above arguments may be found much more at large in Burke's ''Vindication of Natural Society''; a treatise in which the evils of the existing political institutions are displayed with incomparable force of reasoning and lustre of eloquence..." – footnote, Ch. 2 ''[[Political Justice]]'' by William Godwin.</ref> ზოგადად, გოდვინი განიხილება, როგორც ფილოსოფიური ანარქიზმის აზროვნების სკოლის ფუძემდებელი. იგი წიგნში „კვლევა პოლიტიკურ სამართლიანობაზე“ (1793) ამტკიცებს, რომ მთავრობას თავისებურად ბოროტი გავლენა აქვს საზოგადოებაზე, რაც განაპირობებს უვიცობასა და მასზე დამოკიდებულებას. ის ფიქრობდა, რომ მიზეზების გამოყენების მასაზე გავრცელება, საბოლოოდ გამოიწვევდა მთავრობის, როგორც არასაჭირო ძალის, გაქრობას.<ref name="godwinsep"/><ref name="godwinsep">{{cite SEP|url-id=godwin|title=William Godwin|last=Philip|first=Mark|date=20 May 2006}}</ref><ref>Adams, Ian. Political Ideology Today. Manchester University Press, 2001. p. 116.</ref> მიუხედავად იმისა, რომ იგი არ ეთანხმებოდა სახელმწიფოს მორალურ ლეგიტიმურობას, წინააღმდეგი იყო რევოლუციური გზებით მთავრობის ძალაუფლებისგან ჩამოშორების. უფრო მეტიც, გოდვინი მხარს უჭერდა მთავრობის ჩამოშორებას მშვიდობიანი პროცესების განვითარებით.<ref>{{cite book|title=Enquiry Concerning Political Justice and its Influence on Modern Morals and Manners|last=Godwin|first=William|authorlink=William Godwin|year=1796|publisher=G. G. and J. Robinson|oclc=2340417|origyear=1793|title-link=Political Justice}}</ref> მისმა ზიზღმა წესებზე დამოკიდებული საზოგადოების მიმართ, აიძულა მას, რომ განეგმირა ხალხის „გონებრივი მონობის“ გამოვლინება, კანონის საფუძვლები, საკუთრების უფლებები და ქორწინების ინსტიტუტიც კი. გოდვინი საზოგადოების ძირითად საფუძვლად მიიჩნევდა, ინდივიდების ბუნებრივი განვითარების შეზღუდვას, გამოყენებინათ მართებული მსჯელობის შესაძლებლობა, რათა სოციალური ორგანიზაციის ორმხრივად სასარგებლო მეთოდისთვის. თითოეულ შემთხვევაში, მთავრობა და მისი ინსტიტუტები ნაჩვენებია, როგორც ძალა შეზღუდოს ინდივიდების განვითარების შესაძლებლობა, რათა ისინი სრულიად დამოკიდებულნი იყვნენ ზემოთაღნიშნულ ინსტიტუტებზე.<ref name="godwinsep"/> საფრანგეთში რევოლუციის პერიოდში მრავალი ანარქისტული მიმდინარეობა გაჩნდა, თუმცა, 1793 წლის სექტემბერში ზოგიერთი რევოლუციონერი სიტყვას „ანარქისტი დადებითად იყენებდა.<ref>Sheehan, Sean. ''Anarchism'', London: Reaktion Books Ltd., 2004. p. 85.</ref> „ცოფიანები“ ეწინააღმდეგებოდნენ რევოლუციურ მთავრობას სწორედ ზემოთხსენებული თვალსაზრისით. იაკობინელთა დიქტატურის დაგმობით, ჟარ ვარლეტმა 1794 წელს დაწერა, რომ „მთავრობა და რევოლუცია შეუთავსებელია, თუ ხალხს არ სურს მოაქციოს მისი შექმნილი ხელისუფლება თავის წინააღმდეგ მუდმივ აჯანყებაში.<ref name=graham/> სილვან მარელახი, თავის „თანასწორთა მანიფესტში“, იმედოვნებს, რომ „ერთხელ და სამუდამოდ გაუჩინარდება აღმაშფოთებელი განსხვავება მდიდრებსა და ღარიბებს, დიდებსა და პატარებს, ბატონებსა და ყმებს და მმართველთა და მმართულთ შორის“.<ref name=graham>{{cite book|last=Graham|first=Robert|chapter=Preface|title=Anarchism: a Documentary History of Libertarian Ideas: from Anarchy to Anarchism|publisher=Black Rose Books|location=Montréal|year=2005|isbn=1-55164-250-6|authorlink=Robert Graham (historian)|pages=xi–xiv|accessdate=11 August 2010|chapter-url=http://www.blackrosebooks.net/anarism2.htm|title-link=Anarchism: a Documentary History of Libertarian Ideas: from Anarchy to Anarchism}}</ref> === ლიბერტარიანული სოციალიზმი === {{main|ლიბერტარიანული სოციალიზმი}} [[ლიბერტარიანული კომუნიზმი|„ლიბერტარიანული კომუნიზმი“]], [[ლიბერტარიანული მარქსიზმი'|„ლიბერტარიანული მარქსიზმი“]], [[ლიბერტარიანული სოციალიზმი|„ლიბერტარიანული სოციალიზმი“]], ის ტერმინებია, რომლებსაც სხვადასხვა პერქპექტივის მქონე აქტივისტები იყენებდნენ თავიანთ შეხედულებებზე.<ref>[http://www.revoltlib.com/?id=1138 "What is Communist Anarchism?"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120523195452/http://theanarchistlibrary.org/HTML/Alexander_Berkman__What_Is_Communist_Anarchism_.html|date=2012-05-23}} [[Alexander Berkman]], in ''[[Now and After]]''.</ref> [[ჯოსეფ დეჟაკი]] პირველი ანარქისტ-კომუნისტი ფილოსოფოსი იყო, რომელმაც თავი ლიბერტარიანელად შეაფასა.<ref name="Dejacque">Joseph Déjacque. [http://joseph.dejacque.free.fr/ecrits/lettreapjp.htm De l'être-humain mâle et femelle – Lettre à P.J. Proudhon par Joseph Déjacque] (in French).</ref> მუტუალისტი ანარქისტი ფოლოსოფოსის [[პიერ-ჟოფერ პრუდონი|პიერ-ჟოზეფ პრუდონისგან]] განსხვავებით, დეჟაკი ამტკიცებდა, რომ „მუშაკს უნდა ჰქონდეს თავისი საჭიროებების დაკმაყოფილების უფლება, განურჩევლად მისი ბუნებისა.“''<ref name="Graham-2005">Robert Graham, ''Anarchism: A Documentary History of Libertarian Ideas – Volume One: From Anarchy to Anarchism (300 CE to 1939)'', Black Rose Books, 2005</ref><ref>[http://joseph.dejacque.free.fr/libertaire/n06/lib01.htm "l'Echange"], article in ''Le Libertaire'' no 6, 21 September 1858, New York.</ref>'' ანარქისტი ისტორიკოსის [[მაქს ნატლეუ|მაქს ნეტლაუს]] თანახმად, ტერმინი ''„ლიბერტარიანული კომუნიზმი“'' პირველად გამოიყენეს 1880 წლის ნოემბერში, როდესაც საფრანგეთის ანარქისტულმა კონგრესმა შეიმუშავა ეს ტერმინი მისი დოქტრინების უფრო მკაფიოდ იდენტიფიცირებისთვის.<ref>{{cite book|title=A Short History of Anarchism|last=Nettlau|first=Max|authorlink=Max Nettlau|year=1996|publisher=Freedom Press|isbn=0-900384-89-1|page=145}}</ref> ინდივიდუალისტური ანარქიზმი წარმოადგენს ანარქისტული მოძრაობის აზროვნების რამდენიმე ტრადიციას, რომლებიც ხაზს უსვამენ [[ინდივიდი|ინდივის]] და მის ნებას ნებისმიერი სახის გარე განმსაზღვრელ ფაქტორზე, როგორიცაა მაგალითად ჯგუფები, საზოგადოება, ტრადიციები და იდეოლოგიური სისტემები.<ref name="ryner">"What do I mean by individualism? I mean by individualism the moral doctrine which, relying on no dogma, no tradition, no external determination, appeals only to the individual conscience."[https://web.archive.org/web/20080906233034/http://www.marx.org/archive/ryner/1905/mini-manual.htm ''Mini-Manual of Individualism'' by Han Ryner]</ref><ref name="tucker">"I do not admit anything except the existence of the individual, as a condition of his sovereignty. To say that the sovereignty of the individual is conditioned by Liberty is simply another way of saying that it is conditioned by itself.""Anarchism and the State" in ''Individual Liberty''</ref> ინდივიდუალისტური ანარქიზმის გავნენიანი ფორმა, ეგოისმი ან ეგოისტური ანარქიზმი, განმარტა ინდივიდუალისტური ანარქიზმის ერთ-ერთმა ადრეულმა და ყველაზე ცნობილმა მომხრემ, გერმანელმა [[მაქს შტირნერი|მაქს შტირნერმა]].<ref name="Goodway, David 2006, p. 99">Goodway, David. [[Anarchist Seeds Beneath the Snow]]. Liverpool University Press, 2006, p. 99.</ref><ref name="SEP-Stirner">{{cite SEP|url-id=max-stirner|title=Max Stirner|last=Leopold|first=David|date=4 August 2006}}</ref> შტინერის წიგნი [[„ეგო და მისი საკუთრება“]] გამოიცა 1844 წელს და იყო ფილოსოფიის დამაარსებელი ნაშრომი.<ref name="SEP-Stirner"/> შტინერის აზრით, ინდივიდუალური უფლებების ერთადერთი შეზღუდვა არის მათი ძალა, მიიღონ ის, რაც სურთ, ღმერთის, სახელმწიფოსა და ძნეობის გათვალისწინების გარეშე.<ref>The Encyclopedia Americana: A Library of Universal Knowledge. Encyclopedia Corporation. p. 176.</ref><ref>Miller, David. "Anarchism". 1987. ''The Blackwell Encyclopaedia of Political Thought''. Blackwell Publishing. p. 11.</ref> შტირნერი მხარს უჭერდა თვითდამკბიდრებას და ამბობდა რომ უნდა ეარსება ეგოისტურ გაერთიანებებს, არასისტემურ ასიციაციებს, რომლებიც იქნებოდა პარტიულად განახლებადი და იქნებოდა ორგანიზაციის ფორმა [[სახემწიფო|სახელმწიფოს]] ნაცვლად.<ref name=nonserviam>{{cite journal|url=http://i-studies.com/journal/n/pdf/nsi-17.pdf|archivedate=7 December 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101207042220/http://i-studies.com/journal/n/pdf/nsi-17.pdf|title=The union of egoists|journal=Non Serviam|volume=1|first=Svein Olav|last=Nyberg|pages=13–14|location=Oslo, Norway|publisher=Svein Olav Nyberg|oclc=47758413|accessdate=1 September 2012|ref=harv}}</ref><ref name=karl>{{cite book|last=Thomas|first=Paul|title=Karl Marx and the Anarchists|url=https://archive.org/details/karlmarxanarchis00thom|url-access=limited|publisher=[[Routledge]]/[[Kegan Paul]]|location=London|year=1985|isbn=0-7102-0685-2|page=[https://archive.org/details/karlmarxanarchis00thom/page/n146 142]|ref=harv}}</ref> ეგოსიტი ანარქისტები ამტკიცებდნენ, რომ ეგოიზმი ხელს შეიწყობდა ადამინებს შორის ჭეშმარიტ და სპონტანურ კავშირს.<ref name=carlson>{{cite book|last=Carlson|first=Andrew|title=Anarchism in Germany|publisher=Scarecrow Press|location=Metuchen|year=1972|isbn=0-8108-0484-0|chapterurl=https://web.archive.org/web/20050215230704/http://tmh.floonet.net/articles/carlson.html|chapter=Philosophical Egoism: German Antecedents|accessdate=4 December 2008|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050215230704/http://tmh.floonet.net/articles/carlson.html|archivedate=15 February 2005|url=http://tmh.floonet.net/articles/carlson.html}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081210202509/http://tmh.floonet.net/articles/carlson.html |date=10 დეკემბერი 2008 }}</ref> ეგოიზმმა შტირნერის ფილოსოფიის მრავალი ინტერპრეტაცია გააჩინა. მოგვიანებით, შტირნერის ფილოსოფია ხელახდა აღმოაჩინა და დააწინაურა გერმანალემა ფილოსოფოსმა ანარქისტმა და ლგბტ ქტივისტმა [[ჯონ ჰენრი მაკაი|ჯონ ჰენრი მაკაიმ]]. ჯოსია უორენი კი განიხილება, როგორც პირველი ამერიკელი ანარქისტი და ავტორი პირველი ოთხ გვერდიანი საკვირაო გაზეთისა, „მშვიდობიანი რევოლუციონერი“, რომელიც მან დაარედაქტირა 1833 წელს და იყო პირველი ანარქისტული პერიოდული გამოცემა.<ref name="Slate">Palmer, Brian (29 December 2010). [http://www.slate.com/id/2279457/ What do anarchists want from us?]. ''[[Slate.com]]''.</ref><ref name="bailie20">{{cite web|url=http://libertarian-labyrinth.org/warren/1stAmAnarch.pdf|title=Josiah Warren: The First American Anarchist – A Sociological Study|accessdate=17 June 2013 |first=William |last=Bailie |publisher=Small, Maynard & Co. |year=1906 |page= 20 |url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120204155505/http://libertarian-labyrinth.org/warren/1stAmAnarch.pdf|archivedate=4 February 2012}}</ref> ამერიკელი ანარქისტი ისტორიკოსის, ეუნიკე მინეტ შუსტერისთვის, „აშკარაა [...], რომ პრუდონული ანარქიზმი გვხვდებოდა შეერთებულ შტატებში, სულ მცირე, ჯერ კიდევ 1848 წელს და რომ არ იცოდა მისი დამოკიდებულება ჯოსია უორენისა და სტივენ პერლ ენდრიუსის ინდივიდუალისტურ ანარქიზმთან. [...] უილიამ ბ. გრინმა წარმოადგინა ეს პრუდონული მუტუალიზმი თავისი ყველაზე სუფთა და სისტემური ფორმით“.<ref name="againstallauthority.org2">[http://www.againstallauthority.org/NativeAmericanAnarchism.html ''Native American Anarchism: A Study of Left-Wing American Individualism'' by Eunice Minette Schuster] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160213201445/http://www.againstallauthority.org/NativeAmericanAnarchism.html|date=13 February 2016}}</ref> მოგვიანენიბთ, ბენჟამინ ტაკერმა შეარკინა შტირნერის ეგოიზმი უორენისა და პრუდონის ეკონომიკასთან და გააეღიანა თავის ეკლექტურ გავლენიან გამოცემა Libert-ში. ამ ადრეული გავლენის შედეგად, ინდივიდუალისტურ ანარქიზმს სხვადასხვა ქვეყანაში იზიდავდა ბოჰემიელი მხატვრებისა და ინტელექტუალების მცირე რაოდენობა,<ref name="bohemian individualism">{{cite web|url=http://libcom.org/library/socanlifean2|title=2. Individualist Anarchism and Reaction}}</ref> თავისუფალი სიყვარულისა და მშობადობის კონტროლის მხარდამჭერები, ინდივიდუალისტი ნატურალისტებისი ნუდისტები, თავისუფალი აზროვნებისა და ანკლერისტიზმის მომხრე აქტივისტები, აგრეთვე, ახალგაზრდა ანარქისტი უკანონოდ მიიჩნევს უკანონობას და ინდივიდუალურ მელიორაციას.<ref name=autogenerated1>{{cite web|url=http://www.ncc-1776.org/tle1996/le961210.html|title=The Free Love Movement and Radical Individualism, By Wendy McElroy|accessdate=2020-11-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110614215038/http://www.ncc-1776.org/tle1996/le961210.html|archivedate=2011-06-14}}</ref><ref>[http://www.acracia.org/1-23a58lainsumision.pdf "La insumisión voluntaria: El anarquismo individualista español durante la Dictadura y la Segunda República (1923–1938)" by Xavier Díez]. {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723130358/http://www.acracia.org/1-23a58lainsumision.pdf|date=23 July 2011}}</ref><ref>"Los anarco-individualistas, G.I.A ... Una escisión de la FAI producida en el IX Congreso (Carrara, 1965) se produjo cuando un sector de anarquistas de tendencia humanista rechazan la interpretación que ellos juzgan disciplinaria del ''pacto asociativo'' clásico, y crean los GIA (Gruppi di Iniziativa Anarchica). Esta pequeña federación de grupos, hoy nutrida sobre todo de veteranos anarco-individualistas de orientación pacifista, naturista, etcétera defiende la autonomía personal y rechaza a rajatabla toda forma de intervención en los procesos del sistema, como sería por ejemplo el sindicalismo. Su portavoz es L'Internazionale con sede en Ancona. La escisión de los GIA prefiguraba, en sentido contrario, el gran debate que pronto había de comenzar en el seno del movimiento"[https://web.archive.org/web/20120425162248/http://almeralia.enlucha.info/bicicleta/bicicleta/ciclo/01/17.htm "El movimiento libertario en Italia" by ''Bicicleta. REVISTA DE COMUNICACIONES LIBERTARIAS'' Year 1 No. Noviembre, 1 1977].</ref><ref name="acracia.org">"Proliferarán así diversos grupos que practicarán el excursionismo, el naturismo, el nudismo, la emancipación sexual o el esperantismo, alrededor de asociaciones informales vinculadas de una manera o de otra al anarquismo. Precisamente las limitaciones a las asociaciones obreras impuestas desde la legislación especial de la Dictadura potenciarán indirectamente esta especie de asociacionismo informal en que confluirá el movimiento anarquista con esta heterogeneidad de prácticas y tendencias. Uno de los grupos más destacados, que será el impulsor de la revista individualista Ética será el Ateneo Naturista Ecléctico, con sede en Barcelona, con sus diferentes secciones la más destacada de las cuales será el grupo excursionista Sol y Vida."[http://www.acracia.org/1-23a58lainsumision.pdf "La insumisión voluntaria: El anarquismo individualista español durante la Dictadura y la Segunda República (1923–1938)" by Xavier Díez] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723130358/http://www.acracia.org/1-23a58lainsumision.pdf|date=23 July 2011}}</ref><ref name="aujourdhui">"Les anarchistes individualistes du début du siècle l'avaient bien compris, et intégraient le naturisme dans leurs préoccupations. Il est vraiment dommage que ce discours se soit peu à peu effacé, d'antan plus que nous assistons, en ce moment, à un retour en force du puritanisme (conservateur par essence)."[http://ytak.club.fr/natytak.html "Anarchisme et naturisme, aujourd'hui." by Cathy Ytak] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090225212442/http://ytak.club.fr/natytak.html|date=25 February 2009}}</ref><ref name="mises.org">{{cite web|url=https://mises.org/journals/jls/5_3/5_3_4.pdf|title=Culture of Individualist Anarchism in Late 19th Century America|last=anne|date=30 July 2014}}</ref><ref>[http://www.viruseditorial.net/pdf/anarquismo individualista.pdf Xavier Diez. ''El anarquismo individualista en España (1923–1939)''. Virus Editorial. 2007. p. 143]. {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160408141221/http://www.viruseditorial.net/pdf/anarquismo |date=2016-04-08 }}</ref><ref name="The Illegalists">[http://recollectionbooks.com/siml/library/illegalistsDougImrie.htm The "Illegalists"].{{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150908072801/http://recollectionbooks.com/siml/library/illegalistsDougImrie.htm|date=8 September 2015}}. Doug Imrie (published by [[Anarchy: A Journal of Desire Armed]]).</ref><ref name="Parry, Richard 1987. p. 15">Parry, Richard. The Bonnot Gang. Rebel Press, 1987. p. 15.</ref> მსგავს ატორებსა და აქტივისტებს შორის იყვნენ: [[ემილი არმანდი]], [[ჰან რაინერი]], [[ანრი ცისლი]], [[რენცო ნოვატორე]], [[მიგელ გიმენიზ იგულადა]], [[ადოლფ ბრენდი]] და [[ლევ ჩერნი]].[[File:Fauresebastien police.jpg|thumb|upright=0.9|[[Sébastien Faure]], prominent French theorist of libertarian communism as well as atheist and freethought militant]] 1873 წელს პრუდოს მიმდევარი და თარჯიმანი, კატალონიელი [[ფრანჩესკ პი მერგალი]], გახდა [[ესპანეთის პრეზიდენტი]] პროგრამით, რომლის მიზანიც პრუდონის ხაზით დეცენტრალიზებული და კანტონისტული პოლიტიკური სისტემის შექმნა იყო,<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/22753/anarchism/66525/Anarchism-in-Spain#ref539322 "Anarchism" at the ''Encyclopedia Britannica'' online].</ref> რომელსაც [[რუდოლფ რეკორი|რუდოლფ როკერის]] თანახმად ჰქონდა „პოლიტიკური იდეები, [...] ბევრი საერთო ჰქონდა პირველი პერიოდის ანგლო-ამერიკული ლიბერალიზმის წარმომადგენლებთან. მას სურდა სახელმწიფო ძალაუფლების მინიმუმამდე შეზღუდვა და თანდათანობით მისი სიციალისტური ეკონომიკის წესრიგით ჩანაცვლება“. მეორეს მხრივ, [[ფერმინ სარვოჩეა]],ქალაქ [[კადიზი|კადიზის]] მერი და კადიზის პროვინციის პრეზიდენტი, იყო XIX საუკუნის ბოლოს ანარქისტული აზროვნების ერთ-ერთი მთავარი პროპაგანდისტის ამ მხარეში და ითვლებოდა „XIX საუკუნის ესპანეთის ანარქისტული მოძრაობის, ალბათ, ყველაზე საყვარელ ფიგურად“.<ref name="bookchin">Bookchin, Murray (1998). ''[[The Spanish Anarchists]]''. pp. 111–114.</ref><ref>[https://translate.google.com/translate?sl=es&u=http://www.cgt.es/spcgta/BIOGRAFIAS4.htm&sa=X&oi=translate&resnum=3&ct=result&prev=/search%3Fq%3DFerm%25C3%25ADn%2BSalvochea%26hl%3Den%26client%3Dfirefox-a%26rls%3Dorg.mozilla:en-GB:official%26hs%3DbF3 FERMÍN SALVOCHEA ÁLVAREZ], CGT. BIOGRAFÍAS (English translation). Accessed April 2009</ref> იდეოლოგიურად, მასზე გავლენა მოახდინეს [[ბრედლუ|ბრედლუმ]], ოუენმა და პეინმა, რომელთა ნამუშევრები მან შეისწავლა [[ინგლისი|ინგლისსა]] და კროპოტკინში ყოფნისას.<ref name="bookchin"/> 1917-1923 წლების რევოლუციური ტალღა, ასახავს ანარქისტების აქტიურ მონაწილეობას რუსეთსა და ევროპაში. რუსი ანარქისტები მონაწილეობდნენ [[ბოლშევიკი|ბოლშევიკებთან]] ერთად, როგორც 1917 წლის თებერვლის, ისე ოქტომბრის რევოლუციებში. მაგარამ, რატომღაც, ბოლშევიკებმა ცენტრალურ რუსეთში სწრაფად დაიწყეს ლიბერტარიანელი ანარქისტების დაპატიმრება ან მიწისქვეშ გამოკეტვა. ბევრი გაიქცა უკრაინაში<ref>{{cite book|last=Avrich|first=Paul|title=The Russian Anarchists|publisher=AK Press|location=Stirling|year=2006|isbn=1-904859-48-8|url=https://books.google.com/books?id=5pqSkSgKacAC&q=The+Russian+Anarchists+libertarian&pg=PA195|pages=195, 204}}</ref> სადაც ისინი იბრძოდნენ თავისუფალი ტერიტორიის დასაცავად რუსეთის სამოქალაქო ომში თეთრი მოძრაობის, მონარქისტებისა და რევოლუციის სხვა ოპონენტების წინააღმდეგ, ხოლო შემდეგ ბოლშევიკთა წინააღმდეგ, როგორც უკრაინის რევოლუციური აჯანყებული არმიის ნაწილი [[ნესტორ მახნო|ნესტორ მახნოს]] მეთაურობით, რომელსაც ანარქისტული საზოგადოება რეგიონში რამდენიმე თვის დაარსებული ჰქონდა. ასევე ბოლშევიკურ პოლიტიკას აპროტესტებდნენ ამერიკელი ანარქისტები [[ალექსანდრე ბერკმანი]] და [[ევა გოლდმანი]], მანამ სანამ განდევნილები იქნებოდნენ რუსეთის ტერიტორიიდან. ბოლშევიკების გამარჯვებამ საერთაშორისო დონეზე დააზიანა ანარქისტული მოძრაობები, ვინაიდან [[კომუნისტური პარტია|კომუნისტურ პარტიებს]] უერთდებოდნენ მუშაკები და სხვა აქტივისტები. მაგალითად, საფრანგეთსა და შეერთებულ შტატებში, [[CGT]] და [[IWW]] ძირითადი სინდიკალისტური მოძრაობის წევრები შეუერთდნენ [[კომინტერი|კომინტერებს]]. პარიზში, რუს ანარქისტ დევნილთა დიელო<ref>{{cite book|editor1-last=Drachkovitch|editor1-first=Milorad M.|first=Max|last=Nomad|contribution=The Anarchist Tradition|title=The Revolutionary Internationals, 1864-1943|url=https://archive.org/details/revolutionaryint0000drac|publisher=Stanford University Press|page=[https://archive.org/details/revolutionaryint0000drac/page/88 88]|year=1966|isbn=0-8047-0293-4}}{{verify source|date=March 2013}}</ref> პარიზში, რუს ანარქისტ დევნილთა [[დიელო ტრუდა|დიელო ტრუდას]] ჯგუფმა, რომელშიც შედიოდა [[ნესტორ მახნო]], გამოაქვეყნა 1926 წლის მანიფესტი, [[ანარქისტთა გენერალური კავშირის ორგანიზაციული პლათფორმა]], ანარქისტული საორგანიზაციო სტრუქტურის შექმნის მოთხოვნით.<ref name=Platformtext>{{cite book|last=Dielo Truda|authorlink=Dielo Truda|title=Organizational Platform of the General Union of Anarchists (Draft)|origyear=1926|url=http://www.anarkismo.net/newswire.php?story_id=1000|accessdate=24 October 2006|year=2006|publisher=FdCA|location=Italy}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nestormakhno.info/english/platform/org_plat.htm|title=The Organizational Platform of the Libertarian Communists}}</ref> გერმანიაში- 1918-1919 წლების [[ბავარიის საბჭოთა რესპუბლიკა|ბავარიის საბჭოთა რესპუბლიკას]] ლიბერტარიანული სოციალისტური მახასიათებლები ჰქონდა. იტალიაში- ანარქო-სინდიკალისტური პროფკავშირი [[Unione Sindacale Italiana]] 1918-1921 წლებში გაიზარდა 800000 წევრით, ე.წ. [[ბენიო როსო|ბენიო როსოს]] დროს.<ref>[http://libcom.org/history/articles/italy-factory-occupations-1920 "1918–1921: The Italian factory occupations – Biennio Rosso"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111105224302/http://libcom.org/history/articles/italy-factory-occupations-1920|date=5 November 2011}}. Libcom.org.</ref> ევროპაში ფაშიზმის აღმავლობასთან ერთად, 1920-იან და 1930-იან წლებს შორის, ანარქისტებმა დაიწყეს ფაშისტებთან ბრძოლა იტალიაში,<ref>Holbrow, Marnie, [http://www.socialistreview.org.uk/article.php?articlenumber=8205 "Daring but Divided"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130729114710/http://www.socialistreview.org.uk/article.php?articlenumber=8205 |date=2013-07-29 }} (''Socialist Review'', November 2002).</ref> საფრანგეთში 1934 წლის თებერვლის არეულობის დროს<ref>Berry, David. "Fascism or Revolution." ''Le Libertaire''. August 1936.</ref> და ესპანეთში, სადაც [[Confederación Nacional del Trabajo|CNT]] არჩევნების ბოიკოტმა მემარჯვენე ფრთის წარმომადგენლები მიიყვანა გამარჯვებამდე და მოგვიანებით, 1936 წელს კენჭისყრაში მონაწილეობამ ხელი შეუწყო ხალხის ფრონტის ხელისუფლებაში დაბრუნებას. ამან კი, გამოიწვია მმართველი კლასის გადატრიალების მცდელობა და [[ესპანეთის სამოქალაქო ომი]] (1936-1939).<ref>Antony Beevor, ''The Battle for Spain: The Spanish Civil War 1936–1939'', Weidenfeld & Nicolson, 2006, p. 46, {{ISBN|978-0-297-84832-5}}.</ref> Gruppo Comunista Anarchico di Firenze-მა დაადგინა, რომ მეოცე საუკუნის დაასწყისში, ლიბერტარიანული კომუნიზმი და ანარქისტული კომუნიზმი საერთაშორისო ანარქისტული მოძრაობის სინონიმი გახდა, ვინაიდან მათ მჭიდრო კავშირი ჰქონდათ ესპანეთში. ასევე, გავრცელებული ტრემინი გახდა ლიბერტარიანული კომუნიზმი.<ref>Gruppo Comunista Anarchico di Firenze (October 1979). [http://www.fdca.it/fdcaen/historical/vault/ancom-libcom.htm "Anarchist Communism & Libertarian Communism"]. ''L'informatore di parte''. '''4'''.</ref> [[მოურეი ბუკჩინი|მოურეი ბუკჩინმა]] დაწერა, რომ ესპანეთის ლიბერტარიანული მოძრაობა 30-იანი წლების შუა ხანებში უნიკალური იყო, რადგან მისი მუშათა კონტროლი და კოლექტივები-რომლებიც წარმოიშვნენ სანი თაომის „მასობრივი ლიბერტარიანული მოძრაობიდან“, რესპუბლიკურ ბანაკებად დაყვეს და მარქსისტებს დაუპირისპირეს. „ადგილობრივმა ანარქისტებმა“ შექმნეს ლიბერტარიანული კომუნიზმის ორგანიზაციის ფორმები, რომლებიც გარდაიქმნა CNT-ში, სინდიკალისტირ კავშირში, რომელიც უზრუნველყოფდა ლიბერტარიანული საზოგადოების ინფრასტრუქტურას. ამასთანავე, შეიქმნა ადგილობრივი ორგანიზაციები, რომლებიც ადმინისტრირებდა სოციალურ და ეკონომიკურ ცხოვრებაზე დეცენტრალიზებული ლიბერტარიანული პრინციპით. ინფრასტრუქტურის დიდი ნაწილი განადგურდა 1930-იანი წლების ესპანეთის სამოქალაქო ომის დროს ავტორიტეტულ და ფაშისტურ ძალებთან ბრძოლაში.<ref>Murray Bookchin, ''To Remember Spain: The Anarchist and Syndicalist Revolution of 1936'', AK Press, 1994, [https://books.google.com/books?id=1DzxkWr0X60C&printsec=frontcover&dq=To+Remember+Spain:+The+Anarchist+and+Syndicalist+Revolution+libertarian&sa=X#v=onepage&q=Libertarian pp. 2–39], {{ISBN|9781873176870}}.</ref> იბერიის ლიბერტარიანელი ახალგზარდების ფედერაცია,<ref>{{cite journal|last1=|first1=|year=|title=''inter alia'': *George Richard Esenwein, ''The Spanish Civil War: a Modern Tragedy'', 2005, p. 269. *Alexandre Skirda, ''Facing the Enemy: a History of Anarchist Organization from Proudhon to May'' 1968: 2002, p. 158. *Peter Marshall, ''Demanding the Impossible: A History of Anarchism'', 2010, p. 466. *Graham Kelsey|url=|journal=Anarchosyndicalism, Libertarian Communism, and the State: The CNT in Zaragoza and Aragon, 1930–1937|volume=1991|issue=|page=250}}</ref> ზოგჯერ, შემოკლებით ლიბერტარიანული ახალგზარდობა, იყო ლიბერტარიანული სოციალისტური ორგანიზაცია, რომელიც შეიქმნდა 1932 წელს მადრიდში.<ref>José Peirats & [[Chris Ealham]], ''The CNT in the Spanish Revolution, Volume'' 2: 2001, p. 76. "The anarchist youth movement had been founded soon after the birth of the Second Republic. ... Later, they spread throughout the whole of Spain until they came to represent the third branch of the great libertarian family. ... The FIJL had agreed upon the following statement of principles: '...This Association shall strive to invest young people with a libertarian conviction, as to equip them individually to struggle against authority in all its forms, whether in trade union matters or in ideological ones, so as to attain a libertarian social arrangement'".</ref><ref>Esenwein, George Richard. ''The Spanish Civil War: A Modern Tragedy'', Routledge, 2005. p. 269.</ref> 1937 წლის თებერვალში ჩატარებულმა მეორე კონგრესზე FIJL-მა მოაწყო რეგიონული ორგანიზაციების პლენუმი. 1938 წლის ოქტომბერში, ბარსელონაში FIJL მონაწილეობდა ლიბერტარიანული მოძრაობის ეროვნულ პლენუმში, რომელსაც ესწრებოდნენ CNT-ის და იბერიის ანარქისტული ფედერაციის (FAI) წევრები.<ref>Gómez Casas, p. 237.</ref> FIJL დღემდე არსებობს. როდესაც რესპუბლიკურმა ძალებმა ესპანეთის სამოქალაქო ომი წააგეს, 1939 წელს ქალაქი მადრიდი გადაცა ფრანკოსის ძალებს, ქალაქის უკანასკნელმა არაფრანკოისტმა მერმა, ანარქისტმა მელქონ როდრიგეს გარსიამ.<ref>"Sí se ha aprobado por unanimidad, también a propuesta de Ciudadanos, dedicar una calle al anarquista Melchor Rodríguez García, el último alcalde de Madrid republicano, ante "el gran consenso social y político" al respecto y por "su gran relevancia para la reconciliación y la concordia tras la Guerra Civil". ''[[El País]]''. [http://ccaa.elpais.com/ccaa/2016/01/27/madrid/1453905439_934798.html?rel=cx_articulo#cxrecs_s "Madrid sustituirá las calles franquistas por víctimas del terrorismo"].</ref> 1931 წლის შემოდგომაზე ანარქისტული პროფკავშირების CNT-ის მებრძოლებმა გამოაქვეყნეს „30-ის მანიფესტი“ და ხელმომწერელთა შორის იყო CNT-ის გენერალური მდიმავი [[ჯოან პეირო]], [[ანხელ პესტანა]] და [[ხუან ლოპეს სანჩეზი]]. მათ ეწოდათ „ოცდაათიანი“ და იღვწოდნენ ლიბერტარიანული პოსიბილისმიზკენ, რომელიც მხარს უჭერდა ლიბერტარიანული სოციალისტური მიზნების მიღწევას თანამედროვე [[საპარლამენტო დემოკრატია|საპარლამენტო დემოკრატიის]] სტრუქტურებში მონაწილეობით.<ref>Jesus Ruiz. ''Posibilismo libertario. Felix Morga, Alcalde de Najera (1891-1936)''. El Najerilla-Najera. 2003.</ref> 1932 წელს მათ დაარსეს სინდიკალისტური პარტია, რომელიც მონაწილეობდა 1936 წლის ესპანეთის საყოველთაო არჩევნებში და გახდნე კოალიციური მემარცხენე პარტიების ნაწილი, რომელიც სახალხო ფრონტის სახელით არის ცნობილი და მოიპოვეს ორი კონგრესმენის მანდატი. 1938 წელს CNT-ის გენერალურმა მდივანმა ჰორაციო პრიოეტომ შეთავაზა, რომ იბერიის ანარქისტული ფედერაცია გარდაქმნულიყო ლიბერტარიანულ სოციალისტურ პარტიად და მონაწილეობა მიეღო ეროვნულ არჩევნებში.<ref name=Renof>Renof, Israël Renof (May 1968). [http://archivesautonomies.org/IMG/pdf/anarchismes/apres-1944/noiretrouge/NR-n41.pdf ''Possibilisme libertaire''] (PDF). ''Noir et Rouge''. '''41''': 16–23.</ref>[[File:Murray Bookchin.jpg|thumb|left|upright=0.9|[[Murray Bookchin]], American libertarian socialist theorist and proponent of libertarian municipalism]] „ლიბერტარიანული კომუნიზმის მანიფესტი“ 1935 წელს ჟორჟ ფონტესმა დაწერა, საფრანგეთის კომუნისტური ლიბერტერის ფედერაციისთვის. ეს არის ანარქისტ-კომუნისტური მიმდინარეობის ერთ-ერთი მთავარი ნაშრომი, რომელიც ცნობილია [[პლათფორმიზმი|პლათფორმიზმის]] სახელით.<ref>{{cite web|url=http://libcom.org/library/manifesto-of-libertarian-communism-georges-fontenis|title=Manifesto of Libertarian Communism – Georges Fontenis}}</ref> 1968 წელს, საერთაშორისო ანარქისტული კონფერენციის დროს,[[კარარა|კარარაში]], იტალიაში,ლიბერტარიანული სოლიდარობის განვითარების მიზნით ანარქისტული ფედერაციების საერთაშორისო ორგანიზაცია დაარსდა. მას სურდა ჩამოეყალიბებინა „ძლიერი და ორგანიზებული მუშათა მოძრაობა, რომელიც გაიზიარებდა ლიბერტარიანულ იდეებს“.<ref>[http://www.iisg.nl/archives/en/files/l/10760196.php London Federation of Anarchists involvement in Carrara conference, 1968] International Institute of Social History. Retrieved 19 January 2010.</ref><ref name="Short history of the IAF-IFA">[https://web.archive.org/web/19980206152015/http://flag.blackened.net/liberty/ifa-hist-short.html Short history of the IAF-IFA] A-infos news project, Accessed 19 January 2010.</ref> ნიუ-იორკში, შეერთებულ შტატებში, 1954 წელს, ლიბერტარიანული ლიგა დაარსდა, როგორც მემარცხენე-ლიბერტარიანელი პოლიტიკოსების ორგანიზაცია, ლიბერტარიანული წიგნის კლუბის შენობაში.<ref>{{cite web|url=http://thevillager.com/2012/01/19/the-left-libertarians-the-last-of-an-ancient-breed/|title=The Left-Libertarians – the last of an ancient breed – The Villager Newspaper|work=The Villager|date=25 January 2012}}</ref><ref>''[[Anarchist Voices: An Oral History of Anarchism in America]]'' by [[Paul Avrich]]. AK Press. 2005. pp. 471–472.</ref> წევრებს შორის იყვნენ: [[სემ დოლგოფი]]<ref>Avrich, Paul. ''Anarchist Voices: An Oral History of Anarchism in America'', AK Press, p. 419.</ref> რასელ ბლეკველი, [[დეივ ვან რონკი]], [[ენრიკო არიგონი]]<ref>''Anarchist Voices: An Oral History Of Anarchism In America'' by Paul Avrich. AK Press. 2005.</ref> და მიურეი ბუკჩინი. [[სიდნეი|სიდნეიში]], ავსტრალიაში, [[Sydney Push]] იყო უპირატესად მემარცხენე ინტელექტუალური სუბკულტურა 1940-იანი წლების ბოლოდან 1970-იანი წლების დასაწყისამდე და იგი ასოცირდება სიდნეიში ლიბერტარიანობის დასაწყისთან. [[Sydney Push]]-თან ასოცირებული ცნობილი პირები არიან [[ჯიმ ბეიკერი]], [[ჯონ ფლაუსი]], [[ჰარი ჰოტონი]], [[მარგარეტ ფინკი]], [[საშა სოლდატოუ]], [[ლექს ბენინგი]], [[ევა კოქსი]], [[რიჩარდ აპლეტონი]], [[პედი მაკგუინი]], [[დევიდ მაკინსონი]], [[ჟერმეინ გრირი]], [[კლაივ ჯეიმზი]], [[რობერტ ჰიუგო]], [[ფრენკ მურჰაუსი]] და [[ლილიანი როქსონი]].<ref>A 1970s associate, subject of [[David Marr (journalist)|David Marr]]'s [https://www.smh.com.au/news/obituaries/a-spirit-gone-to-another-place/2006/09/08/1157222325334.html A spirit gone to another place] ''The Sydney Morning Herald'' obituary, 9 September 2006.</ref> ბეიკერის მოგონებების მიხედვით, რომელიც 1975 წელს ლიბერტარიანულ ბროშურაში გამოქვეყნდა, Push-ის დებატებში მთავარ ინტელექტუალურ ფიგურებს შორის იყვნენ ფილოსოფოსი დევიდ ჯ. აივისონი, ჯორჯ მოლნარი, რულოვ სმილდი, დარსი უოტერსიდა ჯიმ ბეიკერი.<ref>Baker, A. J. (2 February 1998). [http://www.takver.com/history/aia/aia00026.htm "Sydney Libertarianism and the Push"]. Takver's Initiatives. {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191016205235/http://www.takver.com/history/aia/aia00026.htm|date=16 October 2019}}. [https://web.archive.org/web/20160303230052/http://www.nealemorison.com/wlmorison/sydlib.htm Archived] from the [http://www.nealemorison.com/wlmorison/sydlib.htm original] 3 March 2016 at the [[Wayback Machine]]. Neale Morison memorial site. Retrieved 2 May 2020.</ref> მათი ლიბერტარიანული ღირებულებებისა და სოციალური თეორიის გააზრება შესაძლებელია მათი პუბლიკაციებიდან, რომელთაგან რამდენიმე ინტერნეტშიც არის ხელმისაწვდომი.<ref>{{cite web|url=http://www.takver.com/history/sydney/indexsl.htm#waters|title=Sydney Libertarians and Anarchism Index|last=Takver}}</ref><ref>[http://marxists.architexturez.net/history/australia/libertarians/index.htm "Sydney Libertarianism"] at the Marxists Internet Archive.</ref> 1969 წელს, ფრანგმა პლატფორმისტმა და ანარქო-კომუნისტმა [[დალიერ გერინი|დანიელ გერინიმ]] გამოაქვეყნა ესე სახელწოდებით „ლიბერტარიანული მარქსიზმი?“. რომელშიც განიხილავდა [[კარლ მარქსი|კარლ მარქსისა]] და [[მიხეილ ბაკუნინი|მიხელ ბაკუნინის]] შორის დებატები [[First International]]-ზე და შემდეგ განაცხადა, რომ „ლიბერტარიანული მარქსიზმი უარყოფს დეტერმინიზმს და ფატალიზმს, რაც უფრო მეტ ადგილს უთმობს ინდივიდუალურ ნებას, ინტუიციას, წარმოსახვას, რეფლექსურ სიჩქარეს და მასების ღრმა ინსტინქტებს, რომელთა მსჯელობა კრიზისულ საათებში ელიტების მსჯელობაზე შედეგიანია; ლიბერტარიანული მარქსიზმი ფირქობს სიურპრიზის, პროვოკაციისა და გაბედულობის გავლენაზე, უარს ამბობს მძიმე „სამეცნიერო“ აპარატის მოწესრიგებასა და პარალიზებაზე, არ პროვოცირებს და ბლეფობს, თავს იკავებს ავანტიურისტებისგან, ისევე როგორც უცნობი შიშისგან“.<ref>{{cite web|url=http://www.revoltlib.com/?id=1352|title=Libertarian Marxism? – The Anarchist Library|date=6 February 2017|accessdate=20 ნოემბერი 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220419203439/http://www.revoltlib.com/anarchism/libertarian-marxism-hands-of-the-state-guerin-daniel-1969/|archivedate=19 აპრილი 2022}}</ref> ლიბერტარიანული მარქსისტური მიმდინარეობების ხშირად უკავშირდება მარქსისა და ენგელსის გვიანდელ ნამუშევრებს, კერძოდი კი ''[[Grundrisse]]'' და ''[[The Civil War in France]]''.<ref>Ernesto Screpanti, ''Libertarian communism: Marx Engels and the Political Economy of Freedom,'' Palgrave Macmillan, London, 2007.</ref> ისინი ხაზს უსვამენ მარქსისტულ რწმენას მუშათა კლასის მიერ საკუთარი ბედი გაყალბების შესაძლებლობებში, რევოლუციური პარტიის ან სახელმწიფოს საჭიროების გარეშე.<ref>Draper, Hal. [https://jps.library.utoronto.ca/index.php/srv/article/view/5333 "The Principle of Self-Emancipation in Marx and Engels"]. {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723070247/https://jps.library.utoronto.ca/index.php/srv/article/view/5333|date=23 July 2011}} "The Socialist Register." Vol 4.</ref> ლიბერტარიანულ მარქსიზმში შედის ისეთი მიმდინარეობები, როგორიცაა ავტონომია, საბჭოთა კომუნიზმი, მემარცხენე კომუნიზმი, ლეტრიზმი, ახალი მემარცხენე, სიტუაციონიზმი, სოციალიზმი ან ოპერიზმი.<ref>{{cite web|url=http://libcom.org/library/libertarian-marxist-tendency-map|title=A libertarian Marxist tendency map|publisher=Libcom.org|accessdate=13 May 2014}}</ref> შეერთებულ შტატებში, 1970-1981 წლებს შორის, არსებობდა გამოცემა ''Root & Branch'', რომელსაც შემდეგი ქვესათაური ჰქონდა ''A Libertarian Marxist Journal''.<ref>{{cite web|url=https://libcom.org/tags/root-branch|title=Root & Branch}}</ref><ref>{{cite web|url=https://libcom.org/library/root-branch-7|title=Root & Branch # 7}}</ref> 1974 წელს,გაერთიანებულ სამეფოში, სოციალისტური პარტიის ჯგუფმა დაიწყო ლიბერტარიანული კომუნიზმის ჟურნალის გამოცემა.<ref>"papers relating to Libertarian Communism (a splinter group of the SPGB) including journals and miscellaneous correspondence, 1970–1980 (1 box). [[Socialist Party of Great Britain|"Socialist Party of Great Britain" at Archives Hub at the Great Research Centre]].</ref> 1986 წელს ანარქო-სინდიკალისტი სელ დოლგოლფმი ხელმძღვანელობდა ''[[Libertarian Labor Review]]''-ს გამოცემას შეერტებულ შტატებში. მან გადაწყვიტა.<ref>{{cite web|url=https://www.amazon.com/LIBERTARIAN-LABOR-REVIEW-Anarchosyndicalist-Discussion/dp/B002DTKJR0|title=LIBERTARIAN LABOR REVIEW: Anarchosyndicalist Ideas and Discussion. #9 Summer, 1990.|first=Jon, Sam Dolgoff, MiMi Rivera and Jeff Stein PERIODICAL|last=BEKKEN|date=1 January 1989|publisher=Champaign: Libertarian Labor Review, 1989.|via=Amazon}}</ref> მან გადაწყვიტა გაზეთისთვის დაერქმია ''[[Anarcho-Syndicalist Review]]'', რათა თავიდან აეცილებინა მემარჯვენე-ლიბერტარიანული ხედვების დაბნეულობა.<ref>[http://syndicalist.us/wp-content/uploads/2013/07/llr-index.pdf "Libertarian Labor Review INDEX #1–24" at syndicalists.us] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140426232330/http://syndicalist.us/wp-content/uploads/2013/07/llr-index.pdf |date=2014-04-26 }}.</ref> ===ჯორჯიზმი და გეოლიბერტარიანიზმი=== {{main|ჯორჯიზმი|გეოლიბერტარიანიზმი}} [[File:Henry George c1885 retouched.jpg|thumb|left|upright|[[Henry George]], influential among left-libertarians, advocated that the value derived from land should belong to all members of a society]] [[ჰენრი ჯორჯი]] იყო ამერიკელი პოლიტიკური ეკონომისტი და ჟურნალისტი, რომელიც მხარს უჭერდა მოსაზრებას, რომ მთელი ეკონომიკური ღირებულება მიწიდან, [[ბუნებრივი რესურსი|ბუნებრივი რესურსების]] ჩათვლით, თანაბრად უნდა ეკუთვნოდეს საზოგადოების ყველა წევრს. ჯორჯიმ, შექმნა გეორგიზმის, ანუ გეოიზმის ფილოსოფია, რომელიც გავლენას ახდენს მრავალ მემარცხენე ლიბერტარიანელში, მათ შორის [[გეოლიბერტარიანელი|გეოლიბერტარიანელებსა]] და გეოანარქისტებში. ინგლისური [[The Diggers|Digger movement]]-ის მსგავსად, რომელიც ფლობდა ყველა მატერიალურ საკუთრებას, ჯორჯი ამტკიცებდა, რომ მიწა და მისი ფინანსური ქონება ყველას ეკუთვნის და რომ მიწის საკუთრება, როგორც კერძო საკუთრება, უზარმაზარ უთანასწორობას გამოიწვევს, მათ შორის უფლებამოსილებას ასეთი მიწის კერძო მესაკუთრეთა მხრიდან. მანამ, სანამ სახელმწიფოები ოდესღაც დასახლებული ან დაუსახლებელი მიწის ნაკვეთებს მიანიჭებდნენ ქონენის მფლობელებს, მსოფლიოს დედამიწა საერთო იყო. როდესაც ყველა რესურსი, რომელიც მიწიდან მიიღება, უზრუნველყოფს ცხოვრების მაღალი ხარისხის შექმნას, არა მხოლოდ დამსაქმებლების ან მემამულეებისათვის, არამედ ფართო საზოგადოების ზოგადი ინტერესებისა და კომფორტის მისაღწევად, გეოლიბერტარიანელები აცხადებენ, რომ შესაძლებელია მიღწეულიყო ცხოვრების ბევრად უფრო მაღალი თვისებები, განსაკუთრებით ტექნოლოგიებისა და ინდუსტრიული სოფლის მეურნეობის განვითარების შემთხვევაში. Levellers, ასევე ცნობილი როგორც Diggers, XVII საუკუნის [[ანტიავტორიტარული]] მოძრაობა იყო, რომელიც წინააღმდეგობას უწევდა ინგლისის მთავრობას და ფეოდალიზმს, და ხელს უწყობდა მიწის იძულებით პრივატიზებას, რომელიც ინგლისის პირველი სამოქალაქო ომის პერიოდში ცნობილი იყო დანართის სახელით. მორწმუნე პროტესტანტი, [[ჯერარდ უინსტალი]] საზოგადოების გამორჩეული წევრი იყო და თავისი რელიგიის პროგრესული ინტერპრეტაციით ცდილობდა დასრულებულიყო ყიდვა-გაყიდვა, ნაცვლად იმისა, რომ საზოგადოების ყველა მცხოვრებელს გაეზიარებინა თავისი მატერიალური ქონება ფულისა და ვაჭრობის გარეშე.კერძო საკუთრების, მათ შორის კერძო მიწის სრული გაუქმების შედეგად, ინგლისელმა ლეიველერებმა შექმნეს ქონების ის ჯგუფი, სადაც ყველა ქონება ყველას თანაბრად ეკუთვნოდა. ხშირად, როგორც პირველი პრაქტიკოსი ანარქისტები, Digger მოძრაობა ითვლება ქრისტიანულ კომუნისტურ და უკიდურესად ადრეულ ლიბერტარიანულ კომუნიზმად. ===თანამედროვე ლიბერტარიანიზმი შეერთებულ შტატებში=== {{main|ლიბერტარიანიზმი შეერთებულ შტატებში}} XX საუკუნის დასაწყისისთვის ინდივიდუალისტური ანარქიზმის აღმავლობის პერიოდი გავიდა.<ref>[[Paul Avrich|Avrich, Paul]] (1995) [2006]. ''Anarchist Voices: An Oral History of Anarchism in America''. Edinburgh, Scotland; Oakland, West Virginia: [[AK Press]]. p. 6. {{ISBN|978-1904859277}}.</ref> [[ჰ. ლ. მენკენი]] და [[ალბერტ ჯეი ნოკი]] შეერთებულ შტატებში იყვნენ პირველი ცნობილი მოღვაწეები, რომლებმაც თავი ლიბერატარიანად შეაფასეს, როგორც ლიბერალის სინონიმად. მათ სჯეროდათ, რომ [[ფრანკლინ დელანო რუზველტი|ფრანკლინ დ. რუზველტმა]] სიტყვა ლიბერალი გამოიყენა მისი ახალი გარიგების პოლიტიკისთვის, რომელსაც ისინი ეწინააღმდეგებოდნენ და გამოიყენეს სიტყვა „ლიბერტარიანელი“ კლასიკური ლიბერალიზმის, [[ინდივიდუალიზმი|ინდივიდუალიზმისა]] და შეზღუდული მმართველობისადმი ერთგულებისთვის.<ref name=Burns>{{cite book|title=Goddess of the Market: Ayn Rand and the American Right|last=Burns|first=Jennifer|year=2009|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-532487-7|location=New York|url=https://books.google.com/books?id=z6e9X6JxHpMC&q=Goddess+of+the+Market+Nock+Menken&pg=PA306|page=309}}</ref> 1914 წელს ნოკი შეუერთდა ჟურნალ [[The Nation]]-ის პერსონალს, რომელიც იმ დროს ლიბერალური კაპიტალიზმის მომხრე იყო. ჰენრი ჯორჯის მთელი ცხოვრების განმავლობაში თაყვანისმცემელი ნოკი გახდა The Freeman-ის რედაქტორი 1920-დან 1924 წლამდე. გამოცემა თავდაპირველად ჩაითვალა როგორც ერთი საგადასახადო მოძრაობის სატრანსპორტო საშუალება, რომელიც ფინანსდებოდა ჟურნალის სხვა რედაქტორის მდიდარი მეუღლის [[ფრენსის ნელსონი|ფრენსის ნილსონის]] მიერ.<ref>{{cite journal|last1=Neilson|first1=Francis|year=1946|title=The Story of 'The Freeman'|url=https://archive.org/details/sim_american-journal-of-economics-and-sociology_1946-10_6_1/page/3|journal=The American Journal of Economics and Sociology|volume=6|issue=1|pages=3–53}}</ref> კრიტიკოსმა ჰ. ლ. მენკენმა დაწერა, რომ „რედაქციამ ფრიმენის სამი ხანმოკლე წლის განმავლობაში გააკეთა ის, რისი მიღწევაც ვერავინ მოახერხა. ისინი კარგად იყვნენ ინფორმირებულები და ზოგჯერ ნასწავლიც კი, მაგრამ მათში არასოდეს ყოფილა პედანტურობის მცირედი კვალი“.<ref name="Mencken">{{cite journal|last1=Mencken|first1=H. L.|year=1926|title=The Immortal Democrat|url=http://www.unz.org/Pub/AmMercury-1926sep-00123|journal=American Mercury|volume=9|issue=33|page=123}}</ref> კატოს ინსტიტუტის აღმასრულებელი ვიცე-პრეზიდენტი [[დევიდ ბოაზი]] წერდა: „1943 წელს, ისტორიაში თავისუფლებისა და კაცობრიობის ერთ-ერთ ყველაზე დაბალ წერტილზე, სამმა შესანიშნავმა ქალმა გამოაქვეყნა წიგნები, რომლებიც შეიძლება ითქვას, რომ მათ გააჩინა თანამედროვე ლიბერტარიანული მოძრაობა“.<ref>Boaz, David (1997). ''The Libertarian Reader: Classic and Contemporary Readings from Lao-Tzu to Milton Friedman''. New York: Free Press. p. 31.</ref> [[იზაბელ პეტერსონი|იზაბელ პატერსონის]] ფილმები „ღმერთის მანქანა“, [[როუზ უაილდერ ლეინი]] - „თავისუფლების აღმოჩენა“ და ეინ რენდის ფილმი „შადრევანი“ თითოეულმა ინდივიდუალიზმისა და კაპიტალიზმს განვიტარებას შეუწყო ხელი. არცერთმა მათგანმა არ გამოიყენა ტერმინი ლიბერტარიანობა მათი რწმენის აღსაწერად, რენდმა სპეციალურად უარყო ეს იარლიყი და გააკრიტიკა განვითარებადი ამერიკული ლიბერტარიანული მოძრაობა, როგორც „მემარჯვენეების ჰიპები“.<ref name="ari">{{cite web|title=What was Ayn Rand's view of the libertarian movement?|url=http://www.aynrand.org/site/PageServer?pagename=ar_libertarianism_qa|publisher=Ayn Rand Institute|quote=More specifically, I disapprove of, disagree with and have no connection with, the latest aberration of some conservatives, the so-called "hippies of the right," who attempt to snare the younger or more careless ones of my readers by claiming simultaneously to be followers of my philosophy and advocates of anarchism. [...] libertarians are a monstrous, disgusting bunch of people: they plagiarize my ideas when that fits their purpose, and denounce me in a more vicious manner than any communist publication when that fits their purpose.|archive-url=https://web.archive.org/web/20140115095632/http://www.aynrand.org/site/PageServer?pagename=ar_libertarianism_qa|archive-date=15 January 2014|url-status=dead|accessdate=20 ნოემბერი 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140115095632/http://www.aynrand.org/site/PageServer?pagename=ar_libertarianism_qa|archivedate=15 იანვარი 2014}}</ref> რენდის ობიექტივიზმის ფილოსოფია აშკარად მსგავსია ლიბერტარიანობისა და მან დაადანაშაულა ლიბერტარიანელები მისი იდეების პლაგიატში.<ref name="ari"/> რენდი ამბობდა: {{quote|დღეს ყველანაირი ადამიანი საკუთარ თავს „ლიბერტარიანელს“ უწოდებს, განსაკუთრებით კი ახალ მემარჯვენეს, რომელიც შედგება ჰიპებისგან, რომლებიც მემარცხენე კოლექტივისტების ნაცვლად ანარქისტები არიან; მაგრამ ანარქისტები კოლექტივისტები არიან. კაპიტალიზმი არის ერთი სისტემა, რომელიც მოითხოვს აბსოლუტურ ობიექტურ კანონს, მაგრამ ლიბერტარიანელები აერთიანებენ კაპიტალიზმს და ანარქიზმს. ეს უარესია, ვიდრე ახალი მემარცხენეები გვთავაზობენ. ეს ფილოსოფიისა და იდეოლოგიის დაცინვაა. ისინი ატარებენ ლოზუნგებს და ცდილობენ ორი კურდღლის დაჭერას. მათ სურთ იყვნენ ჰიპები, მაგრამ არ უნდათ, რომ კოლექტივიზმის ქადაგება შეძლონ. მაგრამ ანარქიზმი არის კოლექტივიზმის ანტიინტელექტუალური მხარის ლოგიკური შედეგი. მე შემეძლო მარქსისტთან გამკლავება, უფრო მეტი შანსი იყო მათთან მიმეღწია რაიმე სახის გაგებას და უფრო დიდ პატივისცემას. ანარქისტები არიან მემარცხენეების ინტელექტუალური სამყაროს ნაძირლები, რომლებმაც მათ თავი დაანებეს. ასე რომ, მემარჯვენეებმა კიდევ ერთი მარცხენა გადააგდეს. ეს არის ლიბერტარიანული მოძრაობა.<ref>Mayhew, Robert (2005). ''Ayn Rand Answers: The Best of Her Q & A''. p. 72.</ref>}} 1946 წელს [[ლეონარდ ე რედი|ლეონარდ ე რედმა დააფუძნა]] დააარსა [[Foundation for Economic Education]] (FEE), ამერიკული არაკომერციული საგანმანათლებლო ორგანიზაცია, რომელიც ხელს უწყობს ლეზე ფერის ეკონომიკის, კერძო საკუთრებისა და შეზღუდული მმართველობის პრინციპებს.<ref>{{cite book|ref=harv|last=Phillips-Fein|first=Kim|date=2009|title=Invisible Hands: The Making of the Conservative Movement from the New Deal to Reagan|url=https://archive.org/details/invisiblehandsma00phil|url-access=registration|location=New York|publisher=W. W. Norton|page=[https://archive.org/details/invisiblehandsma00phil/page/27 27]}}</ref> გარი ნორტის, ყოფილი FEE სემინარების დირექტორისა და ამჟამინდელი [[Mises Institute]]-ის მკვლევარის აზრით, FEE არის „ყველა ლიბერტარიანული ორგანიზაციის ბაბუა“.<ref>Galles, Gary (2013). ''Apostle of Peace: The Radical Mind of Leonard Read''. Laissez Faire Books. {{ISBN|9781621290513}}.</ref> FEE-ს საწყისი ოფიცრები იყვნენ ლეონარდ ე. რიდი პრეზიდენტად, ავსტრიული სკოლის ეკონომისტი ჰენრი ჰაზლიტი ვიცე – პრეზიდენტად და დევიდ გუდრიჩი - თავმჯდომარედ. FEE საბჭოს სხვა რწმუნებულები იყვნენ მდიდარი ინდუსტრიალისტი ჯასპერ კრანი DuPont-იდან, H. W. Luhnow William Volker & Co-დან და ჯონ ბირჩის საზოგადოების დამფუძნებელი რობერტ უელჩ უმცროსი.<ref>{{cite web|last=Hazlitt|first=Henry|title=The Early History of FEE|url=http://www.fee.org/the_freeman/detail/the-early-history-of-fee|work=The Freeman|publisher=Foundation for Economic Education|date=1 May 2006|orig-year=March 1984|quote=The original officers were David M. Goodrich, chairman of the Board (he was then also chairman of the board of the B. F. Goodrich Company); Leonard Read, president; myself, vice-president; Fred R. Fairchild, professor of economics at Yale University, secretary; and Claude Robinson, president of the Opinion Research Institute, treasurer. [The] sixteen [original] trustees [...] included H. W. Luhnow, president of William Volker & Company; A. C. Mattei, president of Honolulu Oil Corporation; William A. Paton of the University of Michigan; Charles White, president of the Republic Steel Corporation; Leo Wolman, professor of economics at Columbia; Donaldson Brown, former vice-president of General Motors; Jasper Crane, former vice-president of Du Pont; B. E. Hutchinson, chairman of the finance committee of Chrysler Corporation; Bill Matthews, publisher of the Arizona Star; W. C. Mullendore, president of the Southern California Edison Company.}}</ref><ref>{{cite book|last=Perlstein|first=Rick|title=Before the Storm: Barry Goldwater and the Unmaking of the American Consensus|year=2009|publisher=Nation Books|pages=113–14|url=https://books.google.com/books?id=DG3BE0C0VkAC&q=113|isbn=9780786744152}}</ref> [[Austrian School]]-ის ეკონომისტი ეკონომისტი მიურეი როტბარდი თავდაპირველად ძველი მემარჯვენეების ენთუზიაზმი იყო, განსაკუთრებით ომისა და იმპერიალიზმისადმი ზოგადი წინააღმდეგობის გამო<ref>Raimondo, Justin (2001). ''An Enemy of the State: The Life of Murray N. Rothbard''. Amherst, NY: Prometheus.</ref> მაგრამ დიდი ხნის განმავლობაში კითხულობდა ამერიკის ისტორიას, რომელიც ხაზს უსვამდა ელიტის პრივილეგიის როლს იურიდიული და პოლიტიკური ინსტიტუტების ჩამოყალიბებაში. იგი მოკლე პერიოდი იყო [[აინ რენდი|აინ რენდის]] წრის ნაწილი, მაგრამ მოგვიანებით მკაცრად გააკრიტიკა ობიექტივიზმი.<ref>Sabatini, Peter (Fall/Winter 1994–1995). [http://theanarchistlibrary.org/library/peter-sabatini-libertarianism-bogus-anarchy#fn_back3 "Libertarianism: Bogus Anarchy"]. ''Anarchy: A Journal of Desire Armed''. p. 41.</ref> მანდ შეაქო რენდსის ''[[Atlas Shrugged]]'' და წერდა, რომ მან „გამაცნო ბუნებრივი უფლებებისა და ბუნებრივი სამართლის მთელი ფილოსოფია“, რის გამოც მას „ბუნებრივი უფლებების ბრწყინვალე ტრადიცია“ შეისწავლა.<ref name="Enemy">{{cite book|last=Raimondo|first=Justin|authorlink=Justin Raimondo|title=An Enemy of the State: The Life of Murray N. Rothbard|url=https://archive.org/details/enemyofstatelife0000raim|publisher=Prometheus Books|location=Amherst, New York|year=2000|pages=[https://archive.org/details/enemyofstatelife0000raim/page/121 121], 132–134|isbn=1-61592-239-3|oclc=43541222}}</ref> მან მალევე გაწყვიტა კავშირი რენდსთან სხვადასხვა განსხვავებების გამო, მათ შორის ანარქიზმის დაცვისთვის და მის ფილოსოფიას ანარქო-კაპიტალიზმი უწოდა. როტბარდზე გავლენა მოახდინა XIX საუკუნის ამერიკელმა ინდივიდუალისტმა ანარქისტთა მოღვაწეობამ<ref>DeLeon, David (1978). ''[[The American as Anarchist: Reflections on Indigenous Radicalism]]''. [[Johns Hopkins University Press]]. p. 127. "only a few individuals like Murray Rothbard, in ''Power and Market'', and some article writers were influenced by [past anarchists like Spooner and Tucker]. Most had not evolved consciously from this tradition; they had been a rather automatic product of the American environment."</ref> და ცდილობდნენ შეერწყა ავსტრიის ეკონომიკის პრინციპების დაცვა თავისუფალი ბაზრებითა და კერძო თავდაცვით.<ref name=autogenerated3>Rothbard, Murray N. (1965, 2000). [https://www.mises.org/journals/jls/20_1/20_1_2.pdf "The Spooner-Tucker Doctrine: An Economist's View"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121102032649/https://www.mises.org/journals/jls/20_1/20_1_2.pdf |date=2012-11-02 }}. ''Journal of Libertarian Studies''. '''20''' (1): 7. "There is, in the body of thought known as 'Austrian economics,' a scientific explanation of the workings of the free market (and of the consequences of government intervention in that market) which individualist anarchists could easily incorporate into their political and social Weltanschauung [worldview]".</ref> [[კარლ ჰესი]], [[ბარი გოლდუტერი|ბარი გოლდუტერის]] სპიკერი და რესპუბლიკური პარტიის 1960-1964 წლებში პლატფორმების მთავარი ავტორი, იმედგაცრუებული დარჩა ტრადიციული პოლიტიკით 1964 წლის საპრეზიდენტო კამპანიის შემდეგ, რომელშიც გოლდვატერი დამარცხდა ლინდონ ჯონსონთან. იგი მთლიანად ჩამოშორდა რესპუბლიკელებს იმის შემდეგ რაც უარყოფილი იქნა სამუშაოდან და მუშაობა დაიწყო მძიმე შემდუღებლად. ჰესმა ამერიკული ანარქისზმის კითხვა ძირითადად მისი მეგობრის მიურეი როტბარდის რეკომენდაციების გამო დაიწყო და თქვა, რომ კომუნისტ-ანარქისტი ემა გოლდმანის ნაწარმოებების წაკითხვის შემდეგ მან აღმოაჩინა, რომ ანარქისტებს სჯეროდათ ყველაფრის, რისი იმედიც ჰქონდა, რასაც რესპუბლიკური პარტია წარუდგენდა. ჰესისთვის გოლდმანი იყო აინ რენდის საუკეთესო და ყველაზე მნიშვნელოვანი თეორიების წყარო ყოველგვარი „გიჟური [[სოლიფსიზმი|სოლიფსიზმის]] გარეშე, რომელიც რენდს ასე უყვარდა“.<ref>Fischler, Steven (Director); Sucher, Joel (Director) (1983). ''Anarchism in America'' (DVD). Pacific Street Films. "I was just amazed. When I read Emma Goldman, it was as though everything I had hoped that the Republican Party would stand for suddenly came out—crystallized—in this magnificently clear statement."</ref> ჰესმა და როტბარდმა, ჯორჯ რეშთან და ლეონარდ პ. რიოგიოსთან ერთად დააარსეს ჟურნალი Left and Right: A Journal of Libertarian Thought, რომელიც 1965–1968 წლებში გამოიცა. 1969 წელს დაარედაქტირეს Libertarian Forum, რომელიც ჰესმა 1971 წელს დატოვა. იგი მიიჩნევდა, რომ მისი ორი ძირითადი კარდინალი იყო „წინააღმდეგობა ცენტრალური პოლიტიკური ავტორიტეტისა“ და „ხალხისადმი ინდივიდუალური ზრუნვა“. მისი უარი ამერიკულ სტანდარტულ პარტიულ პოლიტიკაზე აისახა ლექციაში, რომელის წაკითხვისას მან თქვა: „დემოკრატები ან ლიბერალები ფიქრობენ, რომ ყველა სულელია და ამიტომ მათ სჭირდებათ ვინმე [...], რომ უთხრას მათ როგორ მოიქცნენ. რესპუბლიკელები ფიქრობენ, რომ ყველა ზარმაცია“.<ref>Halle, Roland; Ladue, Peter (1980). ''Karl Hess: Toward Liberty''. Direct Cinema, Ltd. [M16 2824 K].</ref> [[File:Nolan chart normal.svg|thumb|left|The [[Nolan Chart]], created by American libertarian [[David Nolan (libertarian)|David Nolan]], expands the left–right line into a two-dimensional chart classifying the political spectrum by degrees of personal and economic freedom]] ვიეტნამის ომმა გააფუჭა რთული ალიანსი ამერიკელ ლიბერტარიანელთა და კონსერვატორების მზარდ რაოდენობას შორის, რომელთაც სჯეროდათ თავისუფლების შეზღუდვის ხარჯზე ზნეობრივი სათნოებების დაცვის. ომის მოწინააღმდეგე ლიბერტარიანელები შეუერთდნენ წინააღმდეგობისა და მშვიდობის მოძრაობის პროექტებს, ასევე ისეთ ორგანიზაციებს, როგორიცაა სტუდენტები დემოკრატიული საზოგადოებისათვის (SDS). 1969 და 1970 წლებში ჰესი შეუერთდა სხვებს, მათ შორის მიურეი როტბარდს, რობერტ ლეფევრს, დანა რორაბაჩერს, სამუელ ედვარდ კონკინ III-ს და SDS-ის ყოფილ ლიდერს კარლ ოგლსბს, რათა ესაუბრათ ორ კონფერენციაზე, რომელმაც თავი მოუყარა ახალ მემარცხენე და ძველ მემარჯვენე აქტივისტებს, საიდანაც წარმოიშვა ახალდაბადებული ლიბერტარიანული მოძრაობა.<ref>{{cite web|url=http://bradspangler.com/blog/archives/288|archiveurl=https://archive.today/20110708090610/http://bradspangler.com/blog/archives/288|archivedate=8 July 2011|title=Spangler Home Improvement Tips – Smart home improvement decisions}}</ref> მისი მცდელობის ფარგლებში, ლიბერტარიანობის მარცხენა და მარჯვენა ფრთების გაერთიანების მიზნით, ჰესი შეუერთდებოდა როგორც SDS-ს, ასევე მსოფლიოს ინდუსტრიულ მუშაკებს (IWW), და მან განმარტა: „ჩვენ ამ ქვეყანაში მუშათა მოძრაობა გვქონდა, IWW ლიდერები მოკლეს ან დააპატიმრეს. შეიძლება ითქვას, რომ პროფკავშირები ტყვედ იქცნენ, როდესაც ბიზნესმა და მთავრობამ დაიწყეს მათი ქება. ისინი ისევე ანადგურებენ მებრძოლ შავ ლიდერებს. თუკი ხოცვა გაგრძელდება, მანამ სანამ ლიბერალები მოითხოვდნენ, გაიხსენეთ, „რა მოუვიდა შავკანიანებს? რატომ აღარ არიან ისინი მებრძოლები?“<ref>[http://fare.tunes.org/books/Hess/from_far_right_to_far_left.html ''From Far Right to Far Left– and Farther– With Karl Hess''] by James Boyd: 1970 ''[[The New York Times]]''.</ref> საბოლოოდ როტბარდი მემარცხენეებს გამოეყო და [[პალეოკონსერვატიული]] მოძრაობის მოკავშირე გახდა. <ref>Raimondo, Justin (2001). ''An Enemy of the State: The Life of Murray N. Rothbard''. Amherst: Prometheus. pp. 277–278.</ref><ref>Doherty, Brian (2007). ''Radicals for Capitalism: A Freewheeling History of the Modern American Libertarian Movement''. New York: Public Affairs. pp. 562–565.</ref> მან გააკრიტიკა ამ ლიბერტარიანელების ტენდენცია მიმართონ „თავისუფალ სულებს“, იმ ხალხს, ვისაც არ სურს სხვა ადამიანებისა და საკუთარი თავების გარშემო მოქცევა გარშემო, ამერიკელთა დიდი ნაწილისგან განსხვავებით, რომლებიც „შეიძლება იყვნენ მკაცრი კონფორმისტები, რომელთაც სურთ ამოიღონ ნარკოტიკები მათ სიახლოვეს, გაათავისუფლონ უცნაური ჩვევების მქონე ადამიანები და ა.შ.“ როტბარდმა ხაზი გაუსვა, რომ ეს მნიშვნელოვანია სტრატეგიის თვალსაზრისით, რადგან შუა ამერიკაში ლიბერტარიანული გზავნილის გაგზავნამ შეიძლება გამოიწვიოს „მკაცრი უმრავლესობის“ დაკარგვა.<ref>Rothbard, Murray (5 June 1986). "Letter to David Bergland". Rothbard emphasized that this was relevant as a matter of strategy, writing that the failure to pitch the libertarian message to Middle America might result in the loss of "the tight-assed majority".</ref><ref>Raimondo, Justin (2001). ''An Enemy of the State: The Life of Murray N. Rothbard''. Amherst: Prometheus. pp. 263–264.</ref> ეს მემარცხენე-ლიბერტარიანული ტრადიცია დღემდე შეინარჩუნეს კონკინ III-ის აგორისტებმა,<ref>Zwolinski, Matt (9 January 2013). [https://fee.org/articles/markets-not-capitalism/ "Markets Not Capitalism"]. Foundation for Economic Education. Retrieved 10 January 2020.</ref><ref>Konkin III, Samuel Edward. [http://agorism.info/docs/NewLibertarianManifesto.pdf "The New Libertarian Manifesto"]. {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140605094706/http://agorism.info/docs/NewLibertarianManifesto.pdf|date=5 June 2014}}. Retrieved 10 February 2020.</ref> თანამედროვე მუტუალისტებმა, როგორებიც არიან კევინ კარსონი, როდერიკ თ. ლონგი<ref>Carson, Kevin A. (2008). ''Organization Theory: A Libertarian Perspective''. Charleston, SC: BookSurge.</ref><ref>Long, Roderick T. (2008). [http://en.liberalis.pl/2008/01/04/interview-with-roderick-long/ "An Interview With Roderick Long"].</ref> და სხვებმა, გარი შარტიერიმ ჩარლზ ჯონსონიმ შელდონ რიჩმანიმ, კრის მათე სკიაბარამ და ბრედ სპანგლერიმ.<ref name="LibertarianLeft"/><ref>Chartier, Gary (2009). ''Economic Justice and Natural Law''. Cambridge: Cambridge University Press.</ref><ref>Johnson, Charles W. (2008). [http://radgeek.com/gt/2010/03/02/liberty-equality-solidarity-toward-a-dialectical-anarchism/ "Liberty, Equality, Solidarity: Toward a Dialectical Anarchism"]. ''Anarchism/Minarchism: Is a Government Part of a Free Country?'' In Long, Roderick T.; Machan, Tibor. Aldershot: Ashgate pp. 155–188.</ref><ref>Chartier, Gary; Johnson, Charles W. (2011). ''Markets Not Capitalism: Individualist Anarchism Against Bosses, Inequality, Corporate Power, and Structural Poverty''. Brooklyn: Minor Compositions/Autonomedia. pp. 1–16.</ref><ref>Sciabarra, Chris Matthew (2000). ''Total Freedom: Toward a Dialectical Libertarianism''. University Park, PA: Pennsylvania State University Press.</ref><ref>Spangler, Brad (15 September 2006). [http://bradspangler.com/blog/archives/473 "Market Anarchism as Stigmergic Socialism"]. {{webarchive|url=https://archive.today/20110510102306/http://bradspangler.com/blog/archives/473|date=10 May 2011}}.</ref> [[File:Ron Paul (6811133499).jpg|thumb|upright=0.9|right|Former Congressman [[Ron Paul]], a self-described libertarian, whose presidential campaigns in [[Ron Paul 2008 presidential campaign|2008]] and [[Ron Paul 2012 presidential campaign|2012]] garnered significant support from youth and [[libertarian Republican]]s]] 1971 წელს ამერიკელთა მცირე ჯგუფმა [[დევიდ ნოლანი|დევიდ ნოლანის]] მეთაურობით ჩამოაყალიბა [[ლიბერტარიანული პარტია]], რომელიც საპრეზიდენტო არჩევნებში კენჭს იყრიდა 1972 წლიდან. სხვა ლიბერტარიანული ორგანიზაციები, როგორიცაა [[Center for Libertarian Studies]] ასევე ჩამოყალიბდნენ 1970-იან წლებში.<ref>[https://web.archive.org/web/20110716024031/http://www.isil.org/network/global/C19/ International Society for Individual Liberty Freedom Network list].</ref> ფილოსოფოსი [[ჯონ ჰოსპერსი]], რენდის ახლო წრიდან ერთ-ერთი, შესთავაზა ძალის არამოქმედების პრინციპი ორივე ჯგუფის გაერთიანებისთვის, მოგვიანებით ეს განცხადება გახდა აუცილებელი პირობა ლიბერტარიანული პარტიის კანდიდატებისთვის და ჰოსპერსი გახდა მათი პირველი საპრეზიდენტო კანდიდატი 1972 წელს.<ref>{{cite web|url=https://71republic.com/2018/11/11/the-libertarian-party-history/|title=The Libertarian Party: A History From Hospers to Johnson|website=71 Republic|date=11 November 2018|accessdate=22 March 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322220233/https://71republic.com/2018/11/11/the-libertarian-party-history/|archivedate=22 მარტი 2019}}</ref> 1980-იან წლებში ჰესი შეუერთდა ლიბერტარიანულ პარტიას და 1986–1990 წლებში მუშაობდა მისი გაზეთის რედაქტორად.მორინ ტკაციკის თანახმად, ჰესი გადავიდა რადიკალურ მემარცხენეობაში<ref>Boyd, Tames (6 December 1070). [https://www.nytimes.com/1970/12/06/archives/from-far-right-to-far-left-and-fartherwith-karl-hess-from-far-right.html "From Far Right to Far Left"]. ''The New York Times''. Retrieved 17 March 2020.</ref> და იყო ანტი-1% და 99% პრო-მოძრაობის იდეოლოგიური ბაბუა, ისეთი მოაზროვნეების პირდაპირი წინამორბედი, როგორიც არის [[რონ პოლი]] და როგორიც Tea Party-ის მოძრაობაა, ასევე ოკუპაცია.<ref>Tkacik, Maureen (20 September 2012). [http://blogs.reuters.com/great-debate/2012/09/20/the-radical-right-wing-roots-of-occupy-wall-street/ "The radical right-wing roots of Occupy Wall Street"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130130104353/http://blogs.reuters.com/great-debate/2012/09/20/the-radical-right-wing-roots-of-occupy-wall-street/ |date=2013-01-30 }}. Reuters. Retrieved 17 March 2020.</ref> თანამედროვე ლიბერტარიანობამ მნიშვნელოვანი აღიარება მოიპოვა აკადემიაში 1974 წელს ჰარვარდის უნივერსიტეტის პროფესორის [[რობერტ ნოზიკის]] „ანარქიის, შტატისა და უტოპიის“ გამოქვეყნებით, რისთვისაც მან წიგნის ეროვნული ჯილდო მიიღო 1975 წელს.<ref>National Book Foundation. [http://www.nationalbook.org/nba1975.html "National Book Awards: 1975 – Philosophy and Religion"]. {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110909065656/http://www.nationalbook.org/nba1975.html|date=9 September 2011}}</ref> ჯონ როულსის „სამართლიანობის თეორიის“ საპასუხოდ, ნოზიკის წიგნმა მხარი დაუჭირა მინიმალურ მდგომარეობას (რომელსაც ნოზიკს Nightwatchman State უწოდებდა) იმ მოტივით, რომ ულტრამინიმალური მდგომარეობა წარმოიქმნება ინდივიდუალური უფლებების დარღვევის გარეშე<ref>Schaefer, David Lewis (30 April 2008). [http://www.nysun.com/sports/reconsiderations-robert-nozick-and-coast-utopia "Robert Nozick and the Coast of Utopia"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140821170556/http://www.nysun.com/sports/reconsiderations-robert-nozick-and-coast-utopia|date=2014-08-21}}. ''[[The New York Sun]]''.</ref> და ულტრა მინიმალური მდგომარეობიდან მინიმალურ მდგომარეობაში გადასვლა მორალურად სავალდებულოა. კერძოდ, ნოზიკმა დაწერა: „ჩვენ ვამტკიცებთ, რომ პირველი დამცავი სააგენტოების სისტემიდან ულტრამინიმალური სახელმწიფოში გადასვლა მოხდება უხილავი პროცესით მორალურად დასაშვები გზით, რომელიც არავის უფლებებს დაარღვევს. მეორე, ჩვენ ვამტკიცებთ, რომ ზომიერად მინიმალური მდგომარეობიდან მინიმალურ მდგომარეობაზე გადასვლა უნდა მოხდეს მორალურად. მორალურად დაუშვებელია პირთათვის ულტრამინიმალურ სახელმწიფოში მონოპოლიის შენარჩუნება ყველასთვის დამცავი მომსახურების გაწევის გარეშე, თუნდაც ამან მოითხოვოს სპეციფიკური „გადანაწილება“. ულტრამინიმალური სახელმწიფოს ოპერატორები მორალურად ვალდებულნი არიან აწარმოონ მინიმალური მდგომარეობა“. <ref>{{cite book|title=Anarchy, State, and Utopia|last=Nozick|first=Robert|publisher=Basic Books|year=2013|isbn=978-0-465-05100-7|pages=51}}</ref> 1970-იანი წლების დასაწყისში როტბარდმა დაწერა: „ჩვენი აღტაცების ერთი სასიამოვნო ასპექტი ისაა, რომ ჩემს მეხსიერებაში პირველად ჩვენ“, ჩვენმა მხარემ, „მტრისგან გადამწყვეტი სიტყვა მივიღეთ.“ „ლიბერტარიანელებს“ დიდი ხანი იყო უბრალოდ თავაზიანი სიტყვა მემარცხენე ანარქისტებისთვის, ეს არის ანტიკვარული საკუთრების ანარქისტებისთვის, კომუნისტური ან სინდიკალისტური ჯიშისთვის. მაგრამ ახლა ჩვენ ახლა ამაზე გავიმარჯვეთ“.<ref>Rothbard, Murray. (2009). ''The Betrayal of the American Right''. Ludwig von Mises Institute. {{ISBN|1610165012}}.</ref> ლიბერტარიანული იდეალების გავრცელების პროექტი შეერთებულ შტატებში იმდენად წარმატებულია, რომ ზოგიერთი ამერიკელი, ვინც ლიბერტარიანად არ ცნობს თავს, როგორც ჩანს, მაინც ლიბერტარიანული შეხედულებები აქვს.<ref>{{cite book|title=Peak Oil: Apocalyptic Environmentalism and Libertarian Political Culture|last=Schneider-Mayerson|first=Matthew|isbn=9780226285573|location=Chicago|oclc=922640625|date=14 October 2015}}</ref> 70-იანი წლების ნეოლიბერალიზმის აღორძინების შემდეგ, თანამედროვე ამერიკული ლიბერტარიანობა ჩრდილოეთ ამერიკის ფარგლებს მიღმა გავრცელდა სამეცნიერო ცენტრებისა და პოლიტიკური პარტიების მეშვეობით.<ref name="teles2008diffusion">Teles, Steven; Kenney, Daniel A. (2008). "Spreading the Word: The diffusion of American Conservatism in Europe and Beyond". In Steinmo, Sven (2007). [https://books.google.com/books?id=Mfy3k0BWBNAC ''Growing Apart?: America and Europe in the Twenty-First Century'']. [[Cambridge University Press]]. pp. 136–169.</ref><ref name="lewrockwell.com">Gregory, Anthony (24 April 2007). [http://archive.lewrockwell.com/gregory/gregory136.html "Real World Politics and Radical Libertarianism"]. LewRockwell.com. {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150618072909/http://archive.lewrockwell.com/gregory/gregory136.html|date=18 June 2015}}</ref> ==უახლესი ლიბერტარიანიზმი== === თანამედროვე ლიბერტარიანული სოციალიზმი === [[File:CNT-1mayo2010.jpg|thumb|left|Members of the Spanish anarcho-syndicalist trade union [[Confederación Nacional del Trabajo]] marching in Madrid in 2010]] ლიბერტარიანული სოციალიზმის მიმართ პოპულარული ინტერესი დასავლეთის ქვეყნებში 1960-იან და 1970-იან წლებში მოხდა.<ref>{{Harvnb|Thomas|1985|page=4}}</ref> ანარქიზმმა გავლენა იქონია 1960-იანი წლების [[კონტკულტურა|კონტრკულტურაში]]<ref>{{cite web|author=John Patten|url=http://www.katesharpleylibrary.net/dnckhs|title="These groups had their roots in the anarchist resurgence of the nineteen sixties. Young militants finding their way to anarchism, often from the anti-bomb and anti-Vietnam war movements, linked up with an earlier generation of activists, largely outside the ossified structures of 'official' anarchism. Anarchist tactics embraced demonstrations, direct action such as industrial militancy and squatting, protest bombings like those of the First of May Group and Angry Brigade—and a spree of publishing activity." "Islands of Anarchy: Simian, Cienfuegos, Refract and their support network" by John Patten|publisher=Katesharpleylibrary.net|date=28 October 1968|accessdate=11 October 2013|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110604120204/http://www.katesharpleylibrary.net/dnckhs|archivedate=4 June 2011}}</ref><ref>"Farrell provides a detailed history of the Catholic Workers and their founders Dorothy Day and Peter Maurin. He explains that their pacifism, anarchism, and commitment to the downtrodden were one of the important models and inspirations for the 60s. As Farrell puts it, "Catholic Workers identified the issues of the sixties before the Sixties began, and they offered models of protest long before the protest decade."[http://library.nothingness.org/articles/SA/en/display/268 "The Spirit of the Sixties: The Making of Postwar Radicalism" by James J. Farrell].</ref><ref>"While not always formally recognized, much of the protest of the sixties was anarchist. Within the nascent women's movement, anarchist principles became so widespread that a political science professor denounced what she saw as "The Tyranny of Structurelessness." Several groups have called themselves "Amazon Anarchists." After the [[Stonewall Rebellion]], the New York [[Gay Liberation Front]] based their organization in part on a reading of [[Murray Bookchin]]'s anarchist writings." [http://www.williamapercy.com/wiki/images/Anarchism.pdf "Anarchism" by Charley Shively in ''Encyclopedia of Homosexuality'']. p. 52.</ref> და ანარქისტები აქტიურად მონაწილეობდნენ 1968 წლის საპროტესტო აქციებში, რომელსაც სტუდენტთა და მუშათა აჯანყებებიც მოიცავდა.<ref>"Within the movements of the sixties there was much more receptivity to anarchism-in-fact than had existed in the movements of the thirties ... But the movements of the sixties were driven by concerns that were more compatible with an expressive style of politics, with hostility to authority in general and state power in particular ... By the late sixties, political protest was intertwined with cultural radicalism based on a critique of all authority and all hierarchies of power. Anarchism circulated within the movement along with other radical ideologies. The influence of anarchism was strongest among radical feminists, in the commune movement, and probably in the Weather Underground and elsewhere in the violent fringe of the anti-war movement." [http://www.monthlyreview.org/0901epstein.htm "Anarchism and the Anti-Globalization Movement" by Barbara Epstein].</ref> 1968 წელს, დაარსდა ანარქისტული ფედერაციების საერთაშორისო ორგანიზაცია, კარარაში, იტალია, საერთაშორისო ანარქისტული კონფერენციის დროს, რომელიც ჩატარდა იქ 1968 წელს საფრანგეთის სამი მოქმედი ფედერაციის, იტალიისა და იბერიის ანარქისტული ფედერაციის, აგრეთვე ბულგარეთის ანარქისტული ფედერაციის მიერ ფრანგულ გადასახლებაში.<ref name="Short history of the IAF-IFA"/><ref>[http://www.iisg.nl/archives/en/files/l/10760196.php "London Federation of Anarchists involvement in Carrara conference, 1968"], International Institute of Social History. Retrieved 19 January 2010.</ref> 1968 წლის მაისის აჯანყებებმა მცირე ინტერესი გამოიწვია მემარცხენე კომუნისტური იდეების მიმართ. შეიქმნა სხვადასხვა მცირე მემარცხენე კომუნისტური ჯგუფები მთელს მსოფლიოში, ძირითადად კი, წამყვან კაპიტალისტურ ქვეყნებში.კომუნისტური მემარცხენეების კონფერენციების სერია დაიწყო 1976 წელს, რომლის მიზანი საერთაშორისო და ჯვარედინი ტენდენციური დისკუსია იყო, მაგრამ ეს ჩატარდა 1980-იან წლებში, მოძრაობის პროფილისა და იდეების ერთიანობის გაზრდის გარეშე.<ref>{{cite web|url=http://en.internationalism.org/ir/122_conferences|title=The International Conferences of the Communist Left (1976–80) &#124; International Communist Current|publisher=En.internationalism.org|accessdate=12 July 2013}}</ref> დღეს არსებული მემარცხენე კომუნისტური ჯგუფებია [[International Communist Party]], International Communist Current და the Internationalist Communist Tendency. საცხოვრებლისა და დასაქმების კრიზისმა დასავლეთ ევროპის უმეტეს ნაწილში გამოიწვია [[Commune]]-ისა და [[Squatter]]-ების მოძრაობის ჩამოყალიბება, მაგალიტათ, ბარსელონაში, ესპანეთში. დანიაში, [[Squatter]]-მა დაიპყრეს გამოუყენებელი სამხედრო ბაზა და გამოაცხადეს Freetown Christiania, ავტონომიურ თავშესაფარად კოპენჰაგენის ცენტრში. XXI საუკუნის მიჯნაზე, ლიბერტარიანულმა სოციალიზმმა პოპულარობა და გავლენა მოიპოვა, როგორც ომის, ანტიკაპიტალისტური და ანტიგლობალიზაციის საწინააღმდეგო მოძრაობამ.<ref name=rupert>{{cite book|page=[https://archive.org/details/globalizationint00rupe/page/66 66]|last=Rupert|first=Mark|title=Globalization and International Political Economy|publisher=Rowman & Littlefield Publishers|location=Lanham|year=2006|isbn=0-7425-2943-6|url=https://archive.org/details/globalizationint00rupe/page/66}}</ref> ანარქისტები ცნობილები გახდნენ [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია|მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის]] (WTO), რვიანის ჯგუფისა და მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის შეხვედრების წინააღმდეგ საპროტესტო აქციებში მონაწილეობით. ზოგიერთი ანარქისტული დაჯგუფება ამ საპროტესტო გამოსვლებში მონაწილეობდა ბუნტის, ქონების განადგურებისა და პოლიციასთან ძალადობრივი დაპირისპირების გზით. ეს ქმედებები დააჩქარეს დროებითმა, უპიროვნო, ანონიმურმა კადრებმა, შავი ბლოკებისა და სხვა ორგანიზაციული ტაქტიკების პიონერებად ცნობილმა, რომლებიც იმ დროსთვის მოიცავდნენ, უსაფრთხოების კულტურას, ასოცირებულ ჯგუფებს და დეცენტრალიზებული ტექნოლოგიების გამოყენებას, როგორიცაა ინტერნეტი.<ref name=rupert/> ამ პერიოდის მნიშვნელოვანი მოვლენა იყო 1999 წელს სიეტლში დაპირისპირებები მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის კონფერენციაზე.<ref name=rupert/> ინგლისელი ანარქისტი მეცნიერის [[სიმონ კრიტჩლი|სიმონ კრიტჩლისთვის]] „თანამედროვე ანარქიზმი შეიძლება ჩაითვალოს თანამედროვე ნეო-ლიბერალიზმის ფსევდო-ლიბერტარიანობის მძლავრ კრიტიკად. შეიძლება ითქვას, რომ თანამედროვე ანარქიზმის პასუხისმგებლობას ეხება, სექსუალური, ეკოლოგიური თუ სოციალურ-ეკონომიკური საკითხებს; ეს სინდისის გამოცდილებიდან გამომდინარეობს, თუ როგორი მრავალმხრივია დასავლეთი დანარჩენებზე; ეს არის ეთიკური აღშფოთება გაღარიბებისა და უფლების შეზღუდვის თვალსაზრისით, რაც ძალზე საგრძნობია ადგილობრივ და გლობალურ დონეზე“.<ref>''[[Simon Critchley#Infinitely Demanding (2007)|Infinitely Demanding]]'' by [[Simon Critchley]]. [[Verso Books|Verso]]. 2007. p. 125.</ref> ეს ასევე შესაძლოა გამოწვეული ყოფილიყო „ნამდვილად არსებული სოციალიზმის „კოლაფსით და დასავლური სოციალ-დემოკრატიის ნეო-ლიბერალიზმის კაპიტულაციით“.<ref>Chamsy el- Ojeili. ''Beyond post-socialism. Dialogues with the far-left.'' Palgrave Macmillan. 2015. p. 7.</ref> XXI საუკუნის დასაწყისში ლიბერტარიანელი სოციალისტები მონაწილეობდნენ შეცვლა-გლობალიზაციის მოძრაობაში, squatter მოძრაობაში; სოციალური ცენტრებში; ინფოშოპებში; სიღარიბის საწინააღმდეგო ჯგუფებში, როგორიცაა ონტარიოს კოალიცია სიღარიბის წინააღმდეგ; დამქირავებელთა გაერთიანებებში; საბინაო კოოპერატივებში; განზრახ თემებში ზოგადად და თანასწორუფლებიან თემებში; ანტი-სექსისტურ ორგანიზებში; მედია ინიციატივებში; ციფრულ მედია და კომპიუტერულ აქტივიზმში; ექსპერიმენტების მონაწილეობრივ ეკონომიკაში; ანტირასისტულ და ანტიფაშისტური ჯგუფებში, როგორიცაა ანტირასისტული მოქმედება და ანტიფაშისტური მოქმედება; ემიგრანტების უფლებების დამცველ აქტივისტების ჯგუფებში და ხელს უწყობენ ადამიანების თავისუფალ გადაადგილებას, როგორიცაა No Border ქსელი მუშა კოოპერატივებში, კონტრკულტურული და მხატვართა ჯგუფებში; და სამშვიდობო მოძრაობებში. ===უახლესი ლიბერტარიანიზმი შეერთებულ შტატებში=== {{ლიბერტარიანიზმი შეერთებულ შტატებში}} შეერთებულ შტატებში ჩატარებული გამოკითხვების თანახმად (დაახლოებით 2006 წ.) დაადგინეს, რომ 10%-20% ან მეტი ამერიკელების ის ნაწილი, რომელსაც ხმის მიცემის უფლება აქვს, შეილება კლასიფიცირდეს როგორც „ფისკალურად კონსერვატი და სოციალურად ლიბერალი, ან ლიბერტარიანელი“.<ref name="Libertarian Vote"/><ref name="Anes 2004"/> ეს კვლება დაფუძნებულია საზოგადოების იმ ნაწილზე, რომლებიც არიან კვლევის მონაწილეები ან მკვლევარები, რომლებიც ლიბერტარიანულ შეხედულებებს განსაზღვრავენ, როგორც ფისკალურად კონსერვატიულს და სოციალურად ლიბერალურს (ამ ტერმინების შეერთებული შტატების ზოგადი მნიშვნელობიდან გამომდინარე) და ეწინააღმდეგებიან ეკონომიკის საქმეებში მთავრობის ჩარევისა და პირადი თავისუფლების გაფართოების.<ref name="Libertarian Vote"/> 2015 წელს Gallup-ის გამოკითხვის შედეგად ეს მაჩვენებელი 27%-მდე გაიზარდა.<ref name="Gallup 2015"/> როიტერის 2015 წლის გამოკითხვამ აჩვენა, რომ ამერიკელი ამომრჩეველთა 23% თვითგამოცხადებულია, როგორც ლიბერტარიანელები, მათ შორის 32% 18–29 წლის ასაკობრივ ჯგუფს მიეკუთვნება.<ref name="Reuters 2015"/> ამ თემასთან დაკავშირებული ოცამდე გამოკითხვის შედეგად, რომელიც ცამეტ წელს მოიცავს, გალუპმა დაადგინა, რომ პოლიტიკური სპექტრის ლიბერტარიანელი ამომრჩეველი აშშ-ს ამომრჩეველთა 17–23%-ს შორის იყო.<ref name="Gallup 2006"/> ამასთან, 2014 წლის Pew გამოკითხვამ აჩვენა, რომ ამერიკელთა 23%, რომლებიც ლიბერტარიანელებად მიიჩნევენ თავს, წარმოდგენა არ აქვთ რას ნიშნავს ეს სიტყვა. 2009 წელს გაიზარდა [[Tea Party movement|Tea Party]]-ის მოძრაობა, ამერიკული პოლიტიკური მოძრაობა, რომელიც ცნობილია აშშ-ს სახელმწიფო ვალის შემცირებისა და ფედერალური ბიუჯეტის დეფიციტის მხარდაჭერით, მთავრობის ხარჯებისა და გადასახადების შემცირებით, რომელსაც მნიშვნელოვანი ლიბერტარიანული კომპონენტი ჰქონდა,<ref name=libertarian>{{cite journal|url=http://www.cato.org/publications/policy-analysis/libertarian-roots-tea-party?mc_cid=6b9d637298&mc_eid=a1708a475b|title=Libertarian Roots of the Tea Party|last1=Kirby|first1=David|last2=Ekins|first2=Emily McClintock|publisher=Cato|date=6 August 2012}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთ სფეროში ლიბერტარიანული ღირებულებებისა და შეხედულებების, მაგალითად თავისუფალი ვაჭრობის, იმიგრაციის, ნაციონალიზმისა და სოციალური საკითხების წინააღმდეგები იყვნენ.<ref>{{cite book|title=Libertarianism What Everyone Needs to Know|last=Brennan|first=Jason|publisher=Oxford University Press|date=2012|isbn=|location=|pages=142–42|quote=Is the Tea Party libertarian? Overall, the Tea Party movement is not libertarian, though it has many libertarian elements, and many libertarians are Tea Partiers. [...] They share the libertarian view that DC tends to be corrupt, and that Washington often promotes special interests at the expense of the common good. However, Tea Party members are predominantly populist, nationalist, social conservatives rather than libertarians. Polls indicate that most Tea Partiers believe government should have an active role in promoting traditional "family values" or conservative Judeo-Christian values. Many of them oppose free trade and open immigration. They tend to favor less government intervention in the domestic economy but more government intervention in international trade.}}</ref> 2011 წელს Reason-Rupe-ის გამოკითხვამ აჩვენა, რომ მათ შორის, ვინც თავს Tea Party-ის მხარდამჭრად თვლიდა, მათი 41% ლიბერტარიანელი და 59% სოციალურად კონსერვატი იყო.<ref>Ekins, Emily (26 September 2011). [http://reason.com/poll/2011/09/26/is-half-the-tea-part-libertart "Is Half the Tea Party Libertarian?"] ''[[Reason (magazine)|Reason]]''. 26 September 2011.</ref> მოგვიანებით [[Boston Tea Party]]-ის სახელად ცნობილი ორგანიზაცია შეიცავს კონსერვატიულ<ref>{{cite news|author=Pauline Arrillaga|title=Tea Party 2012: A Look At The Conservative Movement's Last Three Years|url=https://www.huffingtonpost.com/2012/04/14/tea-party-2012_n_1425957.html?|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120417025313/http://www.huffingtonpost.com/2012/04/14/tea-party-2012_n_1425957.html|archivedate=17 April 2012|newspaper=Huffington Post|date=14 March 2012|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|author=Michelle Boorstein|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/10/05/AR2010100501491.html|title=Tea party, religious right often overlap, poll shows|newspaper=The Washington Post|date=5 October 2010}}</ref><ref>{{cite news|author=Peter Wallsten, Danny Yadron|url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424052748703882404575520252928390046|title=Tea-Party Movement Gathers Strength|newspaper=The Wall Street Journal|date=29 September 2010}}</ref> და პოპულისტურ ელემენტებს,<ref>{{cite news|url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=123137382|first=Liz|last=Halloran|title=What's Behind The New Populism?|publisher=NPR|date=5 February 2010}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2010/02/16/us/politics/16teaparty.html|title=Tea Party Lights Fuse for Rebellion on Right|work=The New York Times|date=16 February 2010|first=David|last=Barstow}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.newsweek.com/2010/04/05/party-time.html|title=Party Time|work=Newsweek|date=6 April 2010|first=Howard|last=Fineman}}</ref> რომელიც 2009 წლიდან სპონსორობდა მრავალ საპროტესტო აქციას და მხარს უჭერდა სხვადასხვა პოლიტიკურ კანდიდატს. 2010 წლის შემდეგ Tea Party-ის საქმიანობა შემცირდა, ქვეყნის მასშტაბით 1000-დან 600 თავამდე.<ref name="HuffPostDec">[https://web.archive.org/web/20120417025313/http://www.huffingtonpost.com/2012/04/14/tea-party-2012_n_1425957.html "Tea Party 2012: A Look At The Conservative Movement's Last Three Years"].</ref><ref name="DBDec">[http://www.thedailybeast.com/articles/2012/02/06/tea-party-is-dead-how-the-movement-fizzled-in-2012-s-gop-primaries.html Tea Party 'Is Dead': How the Movement Fizzled in 2012's GOP Primaries]. ''The Daily Beast''. 2 February 2012.</ref> როგორც ამბობენ, ძირითადად, ამ პარტიის ორგანიზაციებმა გადაინაცვლეს ეროვნული დემონსტრაციიდან ადგილობრივ თემებზე.<ref name="HuffPostDec"/> 2012 წელს, პოლ რაიანის მიტ რომნის ვიცე-პრეზიდენტად არჩევის შემდეგ, New York Times-მა განაცხადა, რომ Tea Party-ის დეპუტატები აღარ არიან კონსერვატიული კოალიციის ზღვარში, მაგრამ ახლა „უდავოა,რომ ისინი თანამედროვე თანამედროვე Republican Party-ის ბირთვში არიან“.<ref>[http://thecaucus.blogs.nytimes.com/2012/08/12/ryan-brings-the-tea-party-to-the-ticket/?smid=tw-thecaucus&seid=auto Ryan Brings the Tea Party to the Ticket]. ''The New York Times''. 12 August 2012. Retrieved 13 August 2012.</ref> 2012 წელს, ომის საწინააღმდეგო და ნარკოტიკების ლიბერალიზაციის მომხრე საპრეზიდენტო კანდიდატებმა, როგორიცაა ლიბერტარიანელი რესპუბლიკელი [[რონ პოლი]] და ლიბერტარიანული პარტიის კანდიდატი [[გარი ჯონსონი]], მილიონობით დოლარი გამოიმუშავეს და მილიონობით ხმა დააგროვეს, მიუხედავად იმისა, რომ ეწინააღმდეგებოდნენ დემოკრატებისა და რესპუბლიკელების მიერ საარჩევნო ბიულეტენების მოპოვებას.<ref>Raimondo, Justin (6 November 2012). [http://original.antiwar.com/justin/2012/11/06/election-2012-ron-pauls-revenge/ "Election 2012: Ron Paul's Revenge!"] [[Antiwar.com]]. Retrieved 7 November 2012.</ref> 2012 წლის Libertarian National Convention-ის კონგრესმა ჯონსონი და [[ჯიმ გრეი]] წარადგინა ლიბერტარიანული პარტიის 2012 წლის საპრეზიდენტო ბილეთად, რის შედეგადაც 2000 წლიდან მესამე მხარის საპრეზიდენტო კანდიდატურა ყველაზე წარმატებული აღმოჩნდა და Libertarian Party-ის ისტორიაში საუკეთესო იყო ხმების რაოდენობის მიხედვით. ჯონსონმა მიიღო ხმათა 1%, რაც 1,2 მილიონზე მეტ ხმას შეადგენდა.<ref name="million">{{cite web|url=http://reason.com/blog/2012/11/07/gary-johnson-pulls-one-million-votes-one|title=Gary Johnson Pulls One Million Votes, One Percent|work=[[Reason (magazine)|Reason]]|date=7 November 2012|accessdate=7 November 2012|author=Tuccile, J.D.}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.upi.com/Top_News/US/2012/11/08/Libertarian-Party-buoyant-Greens-hopeful/UPI-46151352363400/|title=Libertarian Party buoyant; Greens hopeful|agency=United Press International|accessdate=9 November 2012}}</ref> ჯონსონმა გამოთქვა სურვილი, მოიგოს ხმების მინიმუმ 5%, რათა ლიბერტარიანული პარტიის კანდიდატებს მიეღოთ თანაბარი ბიულეტენების ხელმისაწვდომობა და ფედერალური დაფინანსება, რითაც შემდგომ დასრულდებოდა ორპარტიული სისტემა.<ref>{{cite news|author=Karoun Demirjian|url=http://www.lasvegassun.com/news/2012/oct/05/libertarian-candidate-makes-push-nevadas-ron-paul-/|title=Libertarian candidate makes push for Nevada's Ron Paul supporters|newspaper=Las Vegas Sun|date=5 October 2012|accessdate=2 November 2012}}</ref><ref>{{cite web|title=Why 5% matters to Gary Johnson|url=http://ivn.us/2012/11/01/why-5-matters-to-gary-johnson/|author=Lucas Eaves|date=1 November 2012|publisher=Independent Voter Network|accessdate=6 November 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130618034013/http://ivn.us/2012/11/01/why-5-matters-to-gary-johnson/|archivedate=18 ივნისი 2013}}</ref><ref>Texas Politics Today, 2013–2014 Edition – p. 121, William Maxwell, Ernest Crain, Adolfo Santos – 2013.</ref> 2016 წლის [[თავისუფლების ეროვნული კონვენცია]] ჯონსონი და ბილ უელდი დაასახელა 2016 წლის საპრეზიდენტო ბილეთად და 1996 წლის შემდეგ ჰქონდათ ყველაზე წარმატებული შედეგი მესამე მხარის საპრეზიდენტო კანდიდატისთვის და საუკეთესოები იყვნენ ლიბერტარიანული პარტიის ისტორიაში ხმების რაოდენობით. ჯონსონმა მიიღო ხმების 3%, რაც 4,3 მილიონზე მეტ ხმას შეადგენს.<ref>{{cite web|url=https://transition.fec.gov/pubrec/fe2016/federalelections2016.pdf|title=Official 2016 Presidential General Election Results|publisher=Federal Election Commission|date=December 2017|accessdate=30 December 2019}}</ref> ==თანამედროვე ლიბერტარიანული ორგანიზაციები== {{category see also|Anarchist organizations|Libertarian parties|Libertarian publications|Libertarian think tanks}} ამჟამინდელი საერთაშორისო ანარქისტული ფედერაციები, რომლებიც თავს ლიბერტარიანულად ასახელებენ, მოიცავს [[საერტაშორისო ანარქისტული ფედერაცია|საერთაშორისო ანარქისტულ ფედერაციას]], [[მშრომელთა საერთაშორისო ასოციაცია|მშრომელთა საერთაშორისო ასოციაციას]] და [[საერთაშორისო ლიბერტარიანულ სოლიდარობა|საერთაშორისო ლიბერტარიანული სოლიდარობას]]. დღეს ყველაზე დიდი ორგანიზებული ანარქისტული მოძრაობა ესპანეთშია, [[Confederacion General del Trabajo de España|Confederación General del Trabajo]] (CGT) და the CNT-ის სახით. 2003 წლისთვის CGT-ის წევრთა რაოდენობა დაახლოებით 100,000 იყო.<ref>Carley, Mark (2004). "Trade union membership 1993–2003". International: SPIRE Associates.</ref> სხვა აქტიური სინდიკლისტური მოძრაობებია [[შვედეთის მუშათა ცენტრალური ორგანიზაცია]] და [[შვედეთის ანარქო-სინდიკალისტური ახალგაზრდული ფედერაცია]]; [[Unione Sindacale Italiana]] იტალიაში; [[მშრომელთა სოლიდარობის ალიანსი]] შეერთებულ შტატებში; და [[სოლიდარობის ფედერაცია]] გაერთიანებულ სამეფოში. [[Industrial Workers of the World]]-ის ინდუსტრიული მუშაკები აცხადებენ, რომ ჰყავთ 2000 წევრი, აგრეთვე აქტიურია საერთაშორისო მშრომელთა ასოციაცია, რომელიც პირველი საერთაშორისო ინტერნაციონალის ანარქო-სინდიკალისტი მემკვიდრეა. შეერთებულ შტატებში არსებობს - [[Common Struggle|Common Struggle – Libertarian Communist Federation]]. 1950-იანი წლებიდან მრავალი ამერიკული ლიბერტარიანული ორგანიზაცია ატარებს თავისუფალ ბაზრის პოზიციას, ასევე მხარს უჭერს სამოქალაქო თავისუფლებებს და არაინტერვენციონისტულ საგარეო პოლიტიკას. მათ შორისაა [[Ludwig von Mises Institute]], [[Francisco Marroquín University]], [[Foundation for Economic Education]], [[Center for Libertarian Studies]], [[Cato Institute]] და [[Liberty International (organization)|Liberty International]]. 2001 წელს დაფუძნებული [[Free State Project]] მუშაობს ნიუ ჰემფშირში 20,000 ლიბერტარიელის მოსაზიდად, რათა გავლენა მოახდინონ სახელმწიფო პოლიტიკაზე.<ref>{{cite news|title=Libertarians Pursue New Political Goal: State of Their Own|url=https://www.nytimes.com/2003/10/27/us/libertarians-pursue-new-political-goal-state-of-their-own.html|first=Pam|last=Belluck|work=The New York Times|date=27 October 2003|accessdate=26 May 2011}}</ref> აქტიურ სტუდენტურ ორგანიზაციებში შედიან [[Students for Liberty]] და [[Young American for Liberty]]. რამდენიმე ქვეყანაში აქვთ პარტიაები, რომლებიც კენჭს იყრიან პოლიტიკურ ოფისში. შეერთებულ შტატებში, 1972 წელს, შეიქმნა სიდიდთ მესამე ლიბერტარიანული პარტია.<ref>{{cite news|author=Elizabeth Hovde|url=http://www.oregonlive.com/hovde/index.ssf/2009/05/americans_mixed_on_obamas_big.html|title=Americans mixed on Obama's big government gamble|newspaper=The Oregonian|date=11 May 2009}}</ref><ref>{{cite book|last=Gairdner|first=William D.|title=The Trouble with Canada: A Citizen Speaks Out|publisher=BPS Books|location=Toronto|year=2007|origyear=1990|isbn=978-0-9784402-2-0|pages=101–102|quote=The first, we would call "libertarianism" today. Libertarians wanted to get ''all'' government out of people's lives. This movement is still very much alive today. In fact, in the United States, it is the third largest political party, and ran 125 candidates during the U.S. election of 1988.}}</ref> ამერიკული პოლიტიკური პარტია, რომელშიც 511 277 ამომრჩეველი იყო (მთლიანი ელექტორატის 0,46%) რეგისტრირებულია ლიბერტარიანად 31 შტატში, რომლებიც ავრცელებენ ლიბერტარიანის რეგისტრაციის სტატისტიკას.<ref>{{cite web|url=http://ballot-access.org/2017/09/03/august-2017-ballot-access-news-print-edition/|title=August 2017 Ballot Access News Print Edition|website=ballot-access.org}}</ref> ==კრიტიციზმი== {{main|ლიბერტარიანიზმის კრიტიციზმი}} ლიბერტარიზმის კრიტიკა მოიცავს ეთიკურ, ეკონომიკურ, ეკოლოგიურ, პრაგმატულ და ფილოსოფიურ შეხედულებებს, განსაკუთრებით მემარჯვენეობის თავისუფლებასთან დაკავშირებით,<ref>Friedman, Jeffrey (1993). "What's Wrong with Libertarianism". ''Critical Review''. 11 (3). p. 427.</ref><ref>Sterba, James P. (October 1994). "From Liberty to Welfare". ''Ethics''. Cambridge, Massachusetts: Blackwell. '''105''' (1): 237–241.</ref><ref>Partridge, Ernest (2004). [http://gadfly.igc.org/papers/liberty.htm "With Liberty and Justice for Some"]. In Zimmerman, Michael; Callicott, Baird; Warren, Karen; Klaver, Irene; Clark, John. ''Environmental Philosophy: From Animal Rights to Radical Ecology'' (4th ed.). Pearson. {{ISBN|978-0-1311-2695-4}}.</ref><ref>{{cite journal|url=http://www.virginialawreview.org/content/pdfs/92/1605.pdf|title=Libertarianism, Utility, and Economic Competition|last=Wolff|first=Jonathan|date=22 October 2006|publisher=Virginia Law Review|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130112210848/http://www.virginialawreview.org/content/pdfs/92/1605.pdf|archivedate=12 January 2013|accessdate=10 February 2020}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.demos.org/blog/10/28/13/libertarians-are-huge-fans-economic-coercion|archive-url=https://web.archive.org/web/20190218082051/https://www.demos.org/blog/10/28/13/libertarians-are-huge-fans-economic-coercion|title=Libertarians Are Huge Fans of Economic Coercion|last=Bruenig|first=Matt|publisher=[[Demos (U.S. think tank)|Demos]]|date=28 October 2013|archive-date=18 February 2019|accessdate=19 August 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190218082051/https://www.demos.org/blog/10/28/13/libertarians-are-huge-fans-economic-coercion|archivedate=18 თებერვალი 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.demos.org/blog/11/17/13/libertarians-are-huge-fans-initiating-force|archive-url=https://web.archive.org/web/20181215065938/https://www.demos.org/blog/11/17/13/libertarians-are-huge-fans-initiating-force|title=Libertarians are Huge Fans of Initiating Force|last=Bruenig|first=Matt|publisher=[[Demos (U.S. think tank)|Demos]]|date=17 November 2013|archive-date=15 December 2018|accessdate=19 August 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160820210431/http://www.demos.org/blog/11/17/13/libertarians-are-huge-fans-initiating-force|archivedate=20 აგვისტო 2016}}</ref> მათ შორის მოსაზრებას, რომ მას არ აქვს აშკარა თეორიის თავისუფლება.<ref name="Lester"/> ამტკიცებენ, რომ [[ლესე ფერი|ლესე ფერის]] [[კაპიტალიზმი|კაპიტალიზმს]] სულაც არ აქვს საუკეთესო ან ყველაზე ეფექტურ შედეგი<ref>{{cite book|title=The Progressive Assault on Laissez Faire: Robert Hale and the First Law and Economics Movement|last=Fried|first=Barbara|publisher=Harvard University Press|year=2009|page=50|isbn=9780674037304}}</ref><ref>Liu, Eric; Hanauer, Nick (7 May 2016). [http://evonomics.com/complexity-economics-shows-us-that-laissez-faire-fail-nickhanauer/ "Complexity Economics Shows Us Why Laissez-Faire Economics Always Fails"]. Evonomics. Retrieved 10 February 2020.</ref> და არც [[ინდივიდუალიზმი|ინდივიდუალიზმის]] ფილოსოფია და დერეგულაციის პოლიტიკა უშლის ხელს ბუნებრივი რესურსების ბოროტად გამოყენებას.<ref>{{cite book|title=Peak Oil: Apocalyptic Environmentalism and Libertarian Political Culture|last=Matthew|first=Schneider-Mayerson|isbn=9780226285573|location=Chicago|oclc=922640625|date=14 October 2015}}</ref> [[კორირობინი|კორი რობინის]] მსგავსი კრიტიკოსები აღწერენ ამ ტიპის ლიბერტარიანობას, როგორც ფუნდამენტურად რეაქციულ კონსერვატიულ იდეოლოგიას, რომელიც გაერთიანებულია უფრო ტრადიციონალისტულ კონსერვატიულ აზრთან და მიზნებთან იერარქიული ძალაუფლებისა და სოციალური ურთიერთობების გაძლიერების სურვილით.<ref name="Robin"/> ანალოგიურად, [[ნენსი მაკლენი]] ამტკიცებს, რომ ეს არის რადიკალურ მემარჯვენე იდეოლოგია, რომელიც დემოკრატიის წინააღმდეგია. მაკლენის თანახმად, ლიბერტარიანულმა ჩარლზ და დევიდ კოხებმა ანონიმურად გამოიყენეს, მუქი ფულის კამპანიის შენატანები, ლიბერტარიანული ინსტიტუტების ქსელი და ლობირება შეერთებული შტატების ფედერალურ და სახელმწიფო სასამართლოებში ლიბერტარიანელების დანიშვნის, ბიზნესის მომხრე მოსამართლეების დანიშვნის მიზნით, რათა შეწინააღმდეგებოდნენ გადასახადებს, საზოგადოებრივ განათლებას, თანამშრომელთა დაცვის კანონებს, გარემოს დაცვის კანონებს და ახალი გარიგების სოციალური დაცვის პროგრამას.<ref>{{cite book|last=MacLean|first=Nancy|title=Democracy in Chains, The Deep History of the Radical Right's Stealth Plan for America|url=https://archive.org/details/democracyinchain0000macl|year=2017|publisher=Penguin Books|isbn=9781101980965}}</ref> ლიბერტარიანიზმის მორალური და პრაგმატული კრიტიკა ასევე მოიცავს ბრალდებებს უტოპიონიზმის,<ref name="Landauer">Landauer, Carl (1959). ''European Socialism: A History of Ideas and Movements''. University of California Press. {{ASIN|B0071I7P1G}}.</ref> ჩუმი ავტორიტარიანიზმის<ref name="Debord">Debord, Guy; Knabb, Ken, trans. (1993). ''Society of the Spectacle''. London: Rebel Press. {{ISBN|978-0-946061-12-9}}.</ref><ref name="Libcom">[http://libcom.org/library/problem-of-organisation-and-notion-of-synthesis "The problem of organisation and the notion of synthesis"]. Libcom.org. 26 December 2005. Retrieved 10 February 2020.</ref> და ვანდალიზმის ცივილიზაციის სიახლეების მიმართ.<ref name="On Authority">Engels, Friedrich (1872). [http://www.marxists.org/archive/marx/works/1872/10/authority.htm "On Authority"]. Marxists Internet Archive. Retrieved 10 February 2020.</ref> ===უტოპიზმის ბრალდება=== ლიბერტარიანული ფილოსოფიები, მაგალითად ანარქიზმი, შეფასებულია, როგორც შეუძლებელი ან უტოპიური. ევროპული ისტორიის პროფესორი კარლ ლანდაუერი ამტკიცებს, რომ ანარქია არარეალურია და რომ მთავრობა „ნაკლებად ბოროტია“, ვიდრე საზოგადოება „რეპრესიული ძალის“ გარეშე. ის ასევე ამტკიცებს, რომ აბსურდულია „ბოროტი ზრახვები შეწყვეტა, თუ რეპრესიული ძალა გაქრება“. ამის საპასუხოდ, ანარქისტთა ხშირად დასმულ კითხვაში ნათქვამია შემდეგი: „ანარქია არ არის უტოპია, [ან] ანარქისტებს არ აქვთ მსგავსი პრეტენზიები ადამიანის სრულყოფის შესახებ. [...] დარჩენილი დავები მოგვარებადია გონივრული მეთოდებით, მაგალითად, ნაფიც მსაჯულთა გამოყენებნით, მესამე პირთა ჩართულობით, ან საზოგადოების და სამუშაო ადგილების ასამბლეებით“. მასში ასევე ნათქვამია, რომ „გარკვეული“ სასამართლო „სისტემა კვლავ საჭირო იქნება დარჩენილი დანაშაულების მოსაგვარებლად და მოქალაქეებს შორის დავების განსასჯელად“.<ref name="Landauer"/><ref>Anarchist FAQ Editorial Collective (2017). ''An Anarchist FAQ''. "A.2.16 Does anarchism require "perfect" people to work?". "I.5.8 What about crime?"</ref> === მთავრობის დეცენტრალიზაცია === {{further|დეცენტრალიზაცია}} ჯონ დონაჰიუ ამტკიცებს, რომ თუ პოლიტიკური ძალაუფლება რადიკალურად გადაინაცვლებს ადგილობრივი ხელისუფლების ორგანოებზე, არალიბერალური ინტერესები გადააჭარბებს ყველაფერს, რაც მეტად გაამძაფრებს კოლექტიურ მოქმედებას.<ref>Donahue, John. (1 May 1997). [https://web.archive.org/web/20070414205533/http://www.prospect.org/print/V8/32/donahue-j.html "The Devil in Devolution"]. ''American Prospect''. 8 (32).</ref> დონაჰიუს წინ [[ფრიდრიხ ენგელსი|ფრიდრიხ ენგელსმა]] თავის ნარკვევში „ხელისუფლების შესახებ“ განაცხადა, რომ რადიკალური დეცენტრალიზაცია გაანადგურებდა თანამედროვე ინდუსტრიულ ცივილიზაციას, რკინიგზის მაგალითის მითითებით:<ref name="On Authority"/> {{quote|მატარებელის გამართულობისთვის აუცილებელია მრავალი ადამიანის თანამშრომლობა და ეს თანამშრომლობა უნდა განხორციელდეს განსაზღვრულ საათებში, ავარიის თავიდან ასარიდებლად.აქაც, სამუშაოს პირველი პირობა დომინანტური ნებაა, რომელიც აგვარებს ყველა დაქვემდებარებულ საკითხს, წარმოდგენილი იქნება ეს ერთი დელეგატით თუ კომიტეტით, რომელიც პასუხისმგებელია დაინტერესებული პირების უმრავლესობის დადგენილებების შესრულებაზე. ორივე შემთხვევაში გამოხატულია ავტორიტეტი. წარმოიდგინეთ, რა დაემართებოდა მატარებელს თუ რკინიგზის თანამშრომლები დაუპირისპირდებოდნენ ჰონს?}} საბოლოოდ, ამტკიცებენ, რომ ნებისმიერი ფორმით უფლებამოსილება ბუნებრივი მოვლენაა და იგი არ უნდა გაუქმდეს.<ref>Goodwin, Barbara. (2014). ''Using Political Ideas'' (6th ed.). John Wiley and Sons, Inc. Hoboken, New Jersey.</ref> ===რეალურ მაგალითთა ნაკლებობა=== [[მაიკლ ლინდი|მაიკლ ლინდმა]] დაადასტურა, რომ დღეს მსოფლიოს 195 ქვეყნიდან ვერც ერთმა ვერ მოახერხა საზოგადოების იმგვარად მოწყობა, როგორსაც ამერიკელი ლიბერტატიანელები უჭერდნენ მხარს: {{quote|თუ ლიბერტარიანობა კარგი იდეა იქნებოდა, ერთი ქვეყანა მაინც არ ცდიდა მის გამოყენებას? ნუთი არ იქნებიდა ორასიდან ერთი ქვეყანა მაინც, მინიმალური მმართველობით, თავისუფალი ვაჭრობით, ღია საზღვრებით, დეკრიმინალიზებული ნარკოტიკებით, არც მზრუნველი სახელმწიფო და არც საჯარო განათლების სიტემა?}} <ref>[[Michael Lind|Lind, Michael]] (4 June 2013). [http://www.salon.com/2013/06/04/the_question_libertarians_just_cant_answer "The Question Libertarians Just Can't Answer"]. ''[[Salon (magazine)|Salon]]''.</ref> გარდა ამისა, ლინდმა გააკრიტიკა ლიბერტარიანობა შეერთებულ შტატებში, როგორც დემოკრატიასთან შეუთავსებელი და ავტოკრატიასთან მობოდიშე.<ref>{{cite web|url=http://www.salon.com/2011/08/30/lind_libertariansim/|title=Why libertarians apologize for autocracy|first=Michael|last=Lind|website=Salon|date=30 August 2011}}</ref> ამის საპასუხოდ, ამერიკელი ლიბერტარიანელი უორენ რედლიხი ამტკიცებს, რომ შეერთებული შტატები „დაარსების დღიდან 1860 წლამდე ძალიან ლიბერტარიანული იყო“.<ref>{{cite news|url=http://independentpoliticalreport.com/2017/04/was-america-ever-libertarian/|title=Was America Ever Libertarian|date=25 April 2017|work=Independent Political Report|accessdate=6 October 2018}}</ref> === ჩუმი ავტორიტარიანიზმი === პლათფორმიზმის სახელით ცნობილი ანარქიზმის ლიბერტარიანული ტენდენცია კრიტიკის ქვეშ იყო სხვა ლიბერტარიანელებისგან მკაფიოდ ავტორიტეტული, ბიოროკრატიული ან სტატისტიკური ტენდენციების შენარჩუნებისთვის.<ref name="Debord"/><ref name="Libcom"/> == ლიტერატურა == * {{Cite book| last=Bevir | first=Mark | title=Encyclopedia of Political Theory | location=Thousand Oaks, Calif | publisher=Sage Publications | year=2010 | chapter=Libertarianism|url=http://books.google.com/books?id=wVIoCtB3m74C&pg=PA810| isbn=978-1-4129-5865-3}} * {{Cite book |last=Block |first=Walter |url=http://books.google.com/?id=A3WzsUCHRMAC&pg=PA217&dq=lynchpin+of+the+philosophy+of+libertarianism#v=onepage&q=lynchpin%20of%20the%20philosophy%20of%20libertarianism&f=false |chapter=The Non-Aggression Axiom of Libertarianism |year=2010 |origyear=2006 |accessdate= |title=Building Blocks for Liberty: Critical Essays by Walter Block |editor= Iulian Tãnase, Bogdan Glãvan |pages=217–220 |location=Auburn, Alabama |publisher=Ludwig von Mises Institute |postscript=. Originally published Bucharest Romania: Libertas publishing. Reprinted from http://www.lewrockwell.com/ : anti-state, anti-war, pro-market|isbn=978-1-933550-91-6}} * {{Cite book|last=Cohen |first=G.A. |title=Self-ownership, Freedom and Equality |location=Cambridge, UK |publisher=Cambridge University Press |year=1995}} * {{cite book|last=Doherty |first=Brian |title=Radicals for Capitalism: A Freewheeling History of the Modern American Libertarian Movement|url=https://archive.org/details/radicalsforcapit0000dohe |publisher=PublicAffairs |year=2007}} == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.humblelibertarian.com/ The Humble Libertarian] * [http://www.fee.org Foundation for Economic Education] == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{პოლიტიკური იდეოლოგიები}} [[კატეგორია:პოლიტიკური ფილოსოფია]] [[კატეგორია:ლიბერტარიანიზმი]] [[კატეგორია:ეკონომიკური იდეოლოგიები]] [[კატეგორია:ეკონომიკური აზრის ისტორია]] [[კატეგორია:ფილოსოფიური მიმდინარეობები]] 04vzs18k6go544vqbb2crygus4hhlgm 0 213624 4815888 4734807 2025-06-17T13:35:59Z Jaba1977 3604 /* ჩარტი */ 4815888 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ალბომი | სახელწოდება = Arriving Somewhere... | ტიპი = dvd | შემსრულებელი = [[Porcupine Tree]] | გარეკანი = Porcupine Tree - Arriving Somewhere (cover).jpg | გამოცემის თარიღი = 21 აგვისტო 2006<br>21 აპრილი 2008 | ფორმატი = DVD, კომპაქტ-დისკი | ჩაწერის თარიღი = პარკ უესტი; [[ჩიკაგო]], [[აშშ]], ოქტომბერი 2005 | ჟანრი = [[პროგრესული როკი]]<br>[[პროგრესული მეტალი]] | ხანგრძლივობა = 101:48 (კონცერტი) | აუდიო = | სუბტიტრები = | ენა = | ლეიბლი = [[Snapper Music|Snapper]]/Kscope | ნომერი კატალოგში = | რეჟისორი = [[ლასე ჰოილი]] | პროდიუსერი = სტივენ უილსონი, [[Porcupine Tree]] | წინა_სახელწოდება = | წინა_წელი = | შემდეგი_სახელწოდება = [[Anesthetize (ვიდეო)|Anesthetize]] | შემდეგი_წელი = 2010 }} {{Album ratings | rev1 = [[Blogcritics]] | rev1Score = პროდიუსერული ნამუშევარი: (9/10)<ref>{{cite web |url=http://blogcritics.org/music/article/music-dvd-review-porcupine-tree-arriving/ |title=Music DVD Review: Porcupine Tree - Arriving Somewhere... - Blogcritics Music |first=Paul |last=Roy |work=blogcritics.org |year=2011 [last update] |accessdate=6 July 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110605082209/http://blogcritics.org/music/article/music-dvd-review-porcupine-tree-arriving/ |archivedate=5 ივნისი 2011 |deadurl=no }}</ref> | rev2 = ''[[Record Collector]]'' | rev2Score = {{Rating|5|5}}<ref>{{cite web |url=http://www.kscopemusic.com/2008/04/11/porcupine-tree-live/ |title=Kscope » Blog Archive » Porcupine Tree Live |first= |last= |work=kscopemusic.com |year=2011 [last update] |accessdate=6 July 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110810022050/http://www.kscopemusic.com/2008/04/11/porcupine-tree-live/ |archivedate=10 აგვისტო 2011 }}</ref> | rev3 = ''[[Sound and Vision (ჟურნალი)|Sound and Vision]]'' | rev3Score = შოუ: {{Rating|4.5|5}}<br>გამოსახულება/ჟღერადობა: {{Rating|4.5|5}}<br>დამატებები: {{Rating|4|5}}<ref>{{cite web |url=http://www.soundandvisionmag.com/videoreviews/1854/pink-floyd-porcupine-tree.html |title=Sound & Vision Magazine - Pink Floyd & Porcupine Tree |first=Mike |last=Mettler |work=web.archive.org |year=2011 [last update] |accessdate=6 July 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080706080148/http://www.soundandvisionmag.com/videoreviews/1854/pink-floyd-porcupine-tree.html |archivedate=6 ივლისი 2008 }}</ref> }} '''''Arriving Somewhere...''''' — [[გაერთიანებული სამეფო|ბრიტანული]] [[პროგრესული როკი|პროგრესული როკ]]-ჯგუფ [[Porcupine Tree]]-ს პირველი ოფიციალური DVD. მისი პირველი დისკი შედგება ალბომის ''[[Deadwing]]'' და სხვა სიმღერების შესრულებისგან.<ref name="Studio M">{{cite web|url=http://www.studiomlive.com/|title=Studio M Live|accessdate=2008-04-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080420142513/http://www.studiomlive.com/|archivedate=2008-04-20|deadurl=no}}</ref> გადაღებული პარკ უესტში ( [[ჩიკაგო]], [[აშშ]]), 2005 წლის ოქტომბერში. ფილმის მონტაჟი [[ლასე ჰოილი|ლასე ჰოილ]]ს ეკუთვნის. == სიმღერების სია == ===დისკი 1=== #Revenant – 3:04 <small>([[B-გვერდი]] ალბომიდან ''[[Deadwing]]'')</small> #Open Car – 4:46 <small>(ალბომიდან ''Deadwing'')</small> #Blackest Eyes – 4:41 <small>(ალბომიდან ''[[In Absentia]]'')</small> #Lazarus – 4:06 <small>(ალბომიდან ''Deadwing'')</small> #Hatesong – 9:14 <small>(ალბომიდან ''[[Lightbulb Sun]]'')</small> #Don't Hate Me – 8:38 <small>(ალბომიდან ''[[Stupid Dream]]'')</small> #Mother and Child Divided – 5:11 <small>(B-გვერდი ალბომიდან ''Deadwing'')</small> #Buying New Soul – 7:17 <small>(B-გვერდი ალბომიდან ''Lightbulb Sun'')</small> #So-Called Friend – 4:55 <small>(B-გვერდი ალბომიდან ''Deadwing'')</small> #Arriving Somewhere but Not Here – 12:57 <small>(ალბომიდან ''Deadwing'')</small> #Heartattack in a Layby – 4:07 <small>(ალბომიდან ''In Absentia'')</small> #Start of Something Beautiful – 7:19 <small>(ალბომიდან ''Deadwing'')</small> #Halo – 6:42 <small>(ალბომიდან ''Deadwing'')</small> #The Sound of Muzak – 5:14 <small>(ალბომიდან ''In Absentia'')</small> #Even Less – 6:54 <small>(ალბომიდან ''Stupid Dream'')</small> #Trains – 7:18 <small>(ალბომიდან ''In Absentia'')</small> #End Credits (სიმღერის Mother and Child Divided სპეციალური მიქსი) – 2:05 ===დისკი 2=== #[[Futile (Porcupine Tree-ს EP)|Futile]] - ''[[Rockpalast (ალბომი)|Rockpalast]]''-იდან – 6:09 <small>(B-გვერდი ალბომიდან ''In Absentia'')</small> #Radioactive Toy - ''Rockpalast''-იდან – 5:59 <small>(ალბომიდან ''[[On the Sunday of Life...]]'')</small> #Lazarus - პრომო ვიდეო, რეჟისორი - [[ლასე ჰოილი]] - 3:57 #The Start of Something Beautiful – საკონცერტო ფილმი, პრზემისლავ ვშებორი და ლასე ჰოილი - 7:10 #Halo – საკონცერტო ფილმი, ლასე ჰოილი - 5:54 #Mother and Child Divided – საკონცერტო ფილმი, ლასე ჰოილი - 4:56 #Cymbal Song - [[გევინ ჰარისონი]], სტერეო და 5.1 აუდიო - 3:57 #ფოტო-გალერეა, რიჩარდ ბარბიერისა და სტივენ უილსონის ექსკლუზიური მუსიკით მუსიკით - 9:21 ==ჩამოსატვირთი ვერსია== ამავე DVD-ს თანმხლები აუდიო ვერსია. ===დისკი 1=== #Revenant – 3:04 #Open Car – 4:46 #Blackest Eyes – 4:41 #Lazarus – 4:06 #Hatesong – 9:14 #Don't Hate Me – 8:38 #Mother and Child Divided – 5:11 #Buying New Soul – 7:17 #So Called Friend – 4:55 ===დისკი 2=== #Arriving Somewhere But Not Here – 12:57 #Heartattack in a Layby – 4:07 #Start of Something Beautiful – 7:19 #Halo – 6:42 #The Sound of Muzak – 5:14 #Even Less – 6:54 #Trains – 7:18 #End Credits (Mother and Child Divided) – 2:05 == პერსონალი == * [[სტივენ უილსონი]] – ვოკალი, კლავიშები, გიტარა * [[რიჩარდ ბარბიერი]] - კლავიშებიანი საკრავები * [[კოლინ ედვინი]] - ბასი * [[გევინ ჰარისონი]] - დასარტყმელი საკრავები * [[ჯონ უესლი (გიტარისტი)|ჯონ უესლი]] - გიტარა, ვოკალი ==ჩარტი== {| class="wikitable" style="margin-top: 0" !ჩარტი !პოზიცია |- |Billboard Comprehensive Music Videos |align="center"|#36 |- |} == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}} {{Porcupine Tree}} [[კატეგორია:Porcupine Tree-ს ვიდეო ალბომები]] [[კატეგორია:2006 წლის ალბომები]] [[კატეგორია:Porcupine Tree-ს საკონცერტო ალბომები]] ddrk6oahgjh1kqhfpmj949h8lu5xbnq 0 216434 4815969 4551239 2025-06-17T17:27:48Z გიო ოქრო 84301 4815969 wikitext text/x-wiki [[File:2013-13-27 Máscara funeraria mixteca Tumba No. 7 Monte Alban Museo de las Culturas de Oaxaca anagoria.JPG|200px|thumb|right|მისტეკების ფირუზის ნიღაბი მონტე-ალბანადან]] [[ფაილი:Codex Zouche-Nuttall - higher definition.jpg|200px|thumb|right|მისტეკების დამწერლობის მაგალითი]] '''მისტეკები''' ({{lang-es|Mixtecos}}) — ძველი მესოამერიკული ერი, [[მექსიკა|მექსიკის]] შტატ [[ოახაკა (შტატი)|ოახაკასა]] და მის ჩრდილოეთით მდებარე შტატებში დასახლებული. დასახელება „მისტეკები“ [[ნაუატლი]]დან თარგმანში ნიშნავს „ერი ღრუბლების ქვეყნიდან“. საერთო რაოდენობა — დაახლოებით 270 ათასი ადამიანი. საუბრობენ [[მიჰტეკური ენა|მისტეკურ ენაზე]], ასევე გავრცელებულია [[ესპანური ენა]]. მისტეკები იყვნენ მაღალგანვითარებული კოლუმბამდელი კულტურის მატარებლები სამხრეთ [[მექსიკა]]ში. [[VII საუკუნე]]ში მისტეკებმა თავიანთი კულტურის აყვავებას მიაღწიეს. ისინი ცნობილნი იყვნენ ხშირი ომებით [[საპოტეკები]]ს წინააღმდეგ. [[1455]] წელს მისტეკები [[აცტეკები|აცტეკებმა]] დაიპყრეს. მისტეკები მარჯვე ხელოსნები იყვნენ, მათი ნაკეთობები ძვირად ფასობდნენ მეზობელ ქვეყნებში. ისინი აწარმოებდნენ ნათელი საღებავებით შეღებილ [[კერამიკა|კერამიკის]] ნაკეთობებს, ქმნიდნენ ძვირფას [[ფირუზი]]ს [[მოზაიკა|მოზაიკებს]] და იყვნენ მეტალის დამუშავების ოსტატები. მრავალრიცხოვანი არტეფაქტების ნამარხები, რომლებიც მოწმობდნენ მეტალების დამუშავების მაღალ ოსტატობაზე, აღმოაჩინეს [[მონტე-ალბანი|მონტე-ალბანში]]. მისტეკების კულტურული გავლენა გავრცელდა [[ჩოლულა]]შიც. მისტეკებს ჰქონდათ საკუთარი იდეოგრაფიული დამწერლობა. ==ლიტერატურა== {{ქსე|7|31}} == რესურსები ინტერნეტში == * [https://archive.today/20121225082429/mesoamerica.narod.ru/civhistsm.html საპოტეკებისა და მისტეკების სახელმწიფო] * [http://www.mesoamerica.ru/indians/oahaka/oahaca_history.html მისტეკებისა და საპოტეკების ისტორია, კულტურა, ეკონომიკა და სოციალური ორგანიზაცია] {{აცტეკები}} {{მესოამერიკის კოლუმბამდელი კულტურები}} [[კატეგორია:აცტეკები]] [[კატეგორია:ცენტრალური ამერიკის ინდიელები]] [[კატეგორია:მექსიკის ხალხები]] 9b3sham9c9bk302liy00tj18f6ksm0i 0 232045 4816172 2355141 2025-06-18T05:53:53Z Jaba1977 3604 წაშლილი გადამისამართება [[რეზა-შაჰ ფეჰლევი]] 4816172 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Crown Prince of IRAN Reza PAHLAVI EP-146067A AR2 (cropped).jpg|300px|მინი|რეზა ფეჰლევი — ირანის უკანასკნელი შაჰის შვილი]] '''რეზა ფეჰლევი''' ({{lang-fa|رضا پهلوی}}; დ. [[31 ოქტომბერი]], [[1960]]) — 0rxk83cya1tras6fz8utkcsd8pb26jv 4816173 4816172 2025-06-18T05:58:47Z Jaba1977 3604 4816173 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Crown Prince of IRAN Reza PAHLAVI EP-146067A AR2 (cropped).jpg|300px|მინი|რეზა ფეჰლევი — ირანის უკანასკნელი შაჰის შვილი]] '''რეზა ფეჰლევი''' ({{lang-fa|رضا پهلوی}}; დ. [[31 ოქტომბერი]], [[1960]]) — [[ირანი]]ს უკანასკნელი შაჰის [[მოჰამედ რეზა ფეჰლევი|მოჰამედ რეზა ფეჰლევისა]] და მისი მესამე ცოლის [[ფარაჰ დიბა]]ს უფროსი ვაჟი. იგი ოფიციალურად დასახელდა ირანის ტახტის მემკვიდრეს [[1967]] წელს მამამისის კორონაციის დროს. ფეჰლევი არის ემიგრაციაში მყოფი ოპოზიციური ჯგუფის, [[ირანის ეროვნული საბჭო]]ს დამფუძნებელი და ლიდერი. მონაწილეობს ირანის დემოკრატიულ მოძრაობაში და არის [[ირანის ისლამური რესპუბლიკა|ირანის ისლამური რესპუბლიკის]] მთავრობის ცნობილი კრიტიკოსი. n5fwsptean2vrghnyqpklvitm5t9yhd 4816174 4816173 2025-06-18T05:59:05Z Jaba1977 3604 4816174 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Crown Prince of IRAN Reza PAHLAVI EP-146067A AR2 (cropped).jpg|300px|მინი|რეზა ფეჰლევი — ირანის უკანასკნელი შაჰის შვილი]] '''რეზა ფეჰლევი''' ({{lang-fa|رضا پهلوی}}; დ. [[31 ოქტომბერი]], [[1960]]) — [[ირანი]]ს უკანასკნელი შაჰის [[მოჰამედ რეზა ფეჰლევი|მოჰამედ რეზა ფეჰლევისა]] და მისი მესამე ცოლის [[ფარაჰ დიბა]]ს უფროსი ვაჟი. იგი ოფიციალურად დასახელდა ირანის ტახტის მემკვიდრეს [[1967]] წელს მამამისის კორონაციის დროს. ფეჰლევი არის ემიგრაციაში მყოფი ოპოზიციური ჯგუფის, [[ირანის ეროვნული საბჭო]]ს დამფუძნებელი და ლიდერი. მონაწილეობს ირანის დემოკრატიულ მოძრაობაში და არის [[ირანის ისლამური რესპუბლიკა|ირანის ისლამური რესპუბლიკის]] მთავრობის ცნობილი კრიტიკოსი. ==ადრეული ცხოვრება და განათლება== hi2ql8a8rskhi9joqog593rs9g31kzj 4816177 4816174 2025-06-18T06:12:08Z Jaba1977 3604 /* ადრეული ცხოვრება და განათლება */ 4816177 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Crown Prince of IRAN Reza PAHLAVI EP-146067A AR2 (cropped).jpg|300px|მინი|რეზა ფეჰლევი — ირანის უკანასკნელი შაჰის შვილი]] '''რეზა ფეჰლევი''' ({{lang-fa|رضا پهلوی}}; დ. [[31 ოქტომბერი]], [[1960]]) — [[ირანი]]ს უკანასკნელი შაჰის [[მოჰამედ რეზა ფეჰლევი|მოჰამედ რეზა ფეჰლევისა]] და მისი მესამე ცოლის [[ფარაჰ დიბა]]ს უფროსი ვაჟი. იგი ოფიციალურად დასახელდა ირანის ტახტის მემკვიდრეს [[1967]] წელს მამამისის კორონაციის დროს. ფეჰლევი არის ემიგრაციაში მყოფი ოპოზიციური ჯგუფის, [[ირანის ეროვნული საბჭო]]ს დამფუძნებელი და ლიდერი. მონაწილეობს ირანის დემოკრატიულ მოძრაობაში და არის [[ირანის ისლამური რესპუბლიკა|ირანის ისლამური რესპუბლიკის]] მთავრობის ცნობილი კრიტიკოსი. ==ბიოგრაფია== რეზა ფეჰლევი დაიბადა თეირანში, როგორც მოჰამად რეზა ფეჰლევისა და [[ფარაჰ ფეჰლევი]]ს უფროსი ვაჟი. ფეჰლევის ძმები და დები არიან პრინცესა [[ფარაჰნაზ ფეჰლევი]] (დაიბადა 1963 წელს), ძმა პრინცი [[ალი რეზა ფეჰლევი]] (1966–2011), და და პრინცესა [[ლეილა ფეჰლევი]] (1970–2001), ასევე ნახევარ და, პრინცესა [[შაჰნაზ ფეჰლევი]] (დაიბადა 1940 წელს). როდესაც იგი დაიბადა, შაჰმა შეიწყალა 98 პოლიტიკური პატიმარი და მთავრობამ გამოაცხადა საშემოსავლო გადასახადის 20 %-იანი შემცირება.<ref name="Freedland">{{cite news |first=Jonathan|last=Freedland|title=The Prince's Trust: The Boy Who Lost Everything|work=The Observer|location=London, United Kingdom|date=26 January 1997|pages=97, 168–169}}</ref> იგი სწავლობდა თავისივე სახელწოდების „რეზა პაჰლავის სკოლაში“, კერძო სკოლაში, რომელიც მდებარეობდა სამეფო სასახლეში და იზღუდებოდა საიმპერატორო ოჯახისა და კარის თანამშრომლებისთვის.<ref name="The Man Who Would Be Shah">{{cite magazine|first1=Pete|last1=Axthelm|first2=Victoria|last2=Brynner|title=The Man Who Would Be Shah|url=https://people.com/archive/the-man-who-would-be-shah-vol-31-no-13/|volume=31|number=13|magazine=People|date=3 April 1989|access-date=25 January 2019}}</ref> მას ამზადებდნენ როგორც პილოტს; მისი პირველი დამოუკიდებელი ფრენა იყო 11 წლის ასაკში და მან მიიღო ლიცენზია ერთი წლის შემდეგ.<ref name="AJ">{{cite news |title=Pahlavi recalls 'tremendous boost to my morale' during Air Force training in Lubbock|url=https://www.lubbockonline.com/news/local-news/2018-01-09/pahlavi-recalls-tremendous-boost-my-morale-during-air-force-training |work=Lubbock Online|date=9 January 2018|access-date=25 January 2019}}</ref> იგი იყო ტაჯ აბადანის საფეხბურთო კლუბის მხარდამჭერი.<ref>{{cite journal |author=Houchang E. Chehabi|title=A Political History of Football in Iran|journal=Iranian Studies|date=Autumn 2002|volume=35|issue=4|page=387|doi=10.1080/14660970600615328|s2cid=144616657}}</ref> როგორც ირანის იმპერიული სამხედრო ავიაციის კადეტი გაიგზავნა ამერიკის შეერთებულ შტატებში [[1978]] წლის აგვისტოში პილოტის ტრენინგის გასაგრძელებლად. იგი იმყოფებოდა ერთწლიან პილოტის სასწავლო პროგრამაში ყოფილ რიზის ავიაბაზაზე, [[ტეხასი|ტეხასში]]. ირანის რევოლუციის შედეგად, მან დატოვა ბაზა 1979 წლის მარტში, დაახლოებით ოთხი თვით ადრე, ვიდრე ეს იყო დაგეგმილი.<ref name="AJ"/><ref>{{cite news |title=Caprock Chronicles: Lubbock once home to crown prince of Iran|url=https://www.lubbockonline.com/caprock-chronicles/local-news/news/2018-02-10/caprock-chronicles-lubbock-once-home-crown-prince-iran|work=Lubbock Online|date=10 February 2018|access-date=25 January 2019}}</ref> 1979 წლის სექტემბერში ფეჰლევმა დაიწყო სწავლა უილიამს კოლეჯში,<ref name="WP"/> მაგრამ მიატოვა 1980 წელს.<ref>{{cite news |title= Empress Farah Dibah Pahlavi: My son may one day return to his country and take over his father's throne|url=https://www.upi.com/Archives/1984/07/23/Empress-Farah-Dibah-Pahlavi-widow-of-the-deposed-shah/3013459403200/#ixzz5dpbiQhaU|date=23 July 1984|access-date=25 January 2019|publisher=United Press International}}</ref> შემდეგ ჩაირიცხა კაიროს ამერიკულ უნივერსიტეტში პოლიტიკურ მეცნიერებათა სტუდენტად, მაგრამ მისი დასწრება არარეგულარული იყო.<ref name="UPI"/> [[1981]] წელს მან მიატოვა პროგრამა და გააგრძელა სწავლა კერძოდ ირანელ პროფესორებთან, სწავლობდა სპარსულ კულტურასა და ისტორიას, ისლამური ფილოსოფიასა და ნავთობს ირანში.<ref name="Berkshire">{{cite news |title=Former Student Prince Aims at Iranian Throne|agency=United Press International|work=The Berkshire Eagle|location=Pittsfield, Massachusetts|date=6 August 1981|page=23}}</ref> ფეჰლევმა [[1985]] წელს მიიღო კალიფორნიის უნივერსიტეტის ბაკალავრის ხარისხი პოლიტიკურ მეცნიერებებში. მშობლიური [[სპარსული ენა|სპარსულის]] გარდა იგი თავისუფლად ფლობს [[ინგლისური ენა|ინგლისურ]] და [[ფრანგული ენა|ფრანგულ]] ენებს.<ref name="WP"/> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} t03zjy934f2x24l05tynchmr549lbu6 4816178 4816177 2025-06-18T06:12:46Z Jaba1977 3604 /* ბიოგრაფია */ 4816178 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Crown Prince of IRAN Reza PAHLAVI EP-146067A AR2 (cropped).jpg|300px|მინი|რეზა ფეჰლევი — ირანის უკანასკნელი შაჰის შვილი]] '''რეზა ფეჰლევი''' ({{lang-fa|رضا پهلوی}}; დ. [[31 ოქტომბერი]], [[1960]]) — [[ირანი]]ს უკანასკნელი შაჰის [[მოჰამედ რეზა ფეჰლევი|მოჰამედ რეზა ფეჰლევისა]] და მისი მესამე ცოლის [[ფარაჰ დიბა]]ს უფროსი ვაჟი. იგი ოფიციალურად დასახელდა ირანის ტახტის მემკვიდრეს [[1967]] წელს მამამისის კორონაციის დროს. ფეჰლევი არის ემიგრაციაში მყოფი ოპოზიციური ჯგუფის, [[ირანის ეროვნული საბჭო]]ს დამფუძნებელი და ლიდერი. მონაწილეობს ირანის დემოკრატიულ მოძრაობაში და არის [[ირანის ისლამური რესპუბლიკა|ირანის ისლამური რესპუბლიკის]] მთავრობის ცნობილი კრიტიკოსი. ==ბიოგრაფია== რეზა ფეჰლევი დაიბადა თეირანში, როგორც მოჰამად რეზა ფეჰლევისა და [[ფარაჰ ფეჰლევი]]ს უფროსი ვაჟი. ფეჰლევის ძმები და დები არიან პრინცესა [[ფარაჰნაზ ფეჰლევი]] (დაიბადა 1963 წელს), ძმა პრინცი [[ალი რეზა ფეჰლევი]] (1966–2011), და და პრინცესა [[ლეილა ფეჰლევი]] (1970–2001), ასევე ნახევარ და, პრინცესა [[შაჰნაზ ფეჰლევი]] (დაიბადა 1940 წელს). როდესაც იგი დაიბადა, შაჰმა შეიწყალა 98 პოლიტიკური პატიმარი და მთავრობამ გამოაცხადა საშემოსავლო გადასახადის 20 %-იანი შემცირება.<ref name="Freedland">{{cite news |first=Jonathan|last=Freedland|title=The Prince's Trust: The Boy Who Lost Everything|work=The Observer|location=London, United Kingdom|date=26 January 1997|pages=97, 168–169}}</ref> იგი სწავლობდა თავისივე სახელწოდების „რეზა პაჰლავის სკოლაში“, კერძო სკოლაში, რომელიც მდებარეობდა სამეფო სასახლეში და იზღუდებოდა საიმპერატორო ოჯახისა და კარის თანამშრომლებისთვის.<ref name="The Man Who Would Be Shah">{{cite magazine|first1=Pete|last1=Axthelm|first2=Victoria|last2=Brynner|title=The Man Who Would Be Shah|url=https://people.com/archive/the-man-who-would-be-shah-vol-31-no-13/|volume=31|number=13|magazine=People|date=3 April 1989|access-date=25 January 2019}}</ref> მას ამზადებდნენ როგორც პილოტს; მისი პირველი დამოუკიდებელი ფრენა იყო 11 წლის ასაკში და მან მიიღო ლიცენზია ერთი წლის შემდეგ.<ref name="AJ">{{cite news |title=Pahlavi recalls 'tremendous boost to my morale' during Air Force training in Lubbock|url=https://www.lubbockonline.com/news/local-news/2018-01-09/pahlavi-recalls-tremendous-boost-my-morale-during-air-force-training |work=Lubbock Online|date=9 January 2018|access-date=25 January 2019}}</ref> იგი იყო ტაჯ აბადანის საფეხბურთო კლუბის მხარდამჭერი.<ref>{{cite journal |author=Houchang E. Chehabi|title=A Political History of Football in Iran|journal=Iranian Studies|date=Autumn 2002|volume=35|issue=4|page=387|doi=10.1080/14660970600615328|s2cid=144616657}}</ref> როგორც ირანის იმპერიული სამხედრო ავიაციის კადეტი გაიგზავნა ამერიკის შეერთებულ შტატებში [[1978]] წლის აგვისტოში პილოტის ტრენინგის გასაგრძელებლად. იგი იმყოფებოდა ერთწლიან პილოტის სასწავლო პროგრამაში ყოფილ რიზის ავიაბაზაზე, [[ტეხასი|ტეხასში]]. ირანის რევოლუციის შედეგად, მან დატოვა ბაზა 1979 წლის მარტში, დაახლოებით ოთხი თვით ადრე, ვიდრე ეს იყო დაგეგმილი.<ref name="AJ"/><ref>{{cite news |title=Caprock Chronicles: Lubbock once home to crown prince of Iran|url=https://www.lubbockonline.com/caprock-chronicles/local-news/news/2018-02-10/caprock-chronicles-lubbock-once-home-crown-prince-iran|work=Lubbock Online|date=10 February 2018|access-date=25 January 2019}}</ref> 1979 წლის სექტემბერში ფეჰლევმა დაიწყო სწავლა უილიამს კოლეჯში,<ref name="WP"/> მაგრამ მიატოვა 1980 წელს.<ref>{{cite news |title= Empress Farah Dibah Pahlavi: My son may one day return to his country and take over his father's throne|url=https://www.upi.com/Archives/1984/07/23/Empress-Farah-Dibah-Pahlavi-widow-of-the-deposed-shah/3013459403200/#ixzz5dpbiQhaU|date=23 July 1984|access-date=25 January 2019|publisher=United Press International}}</ref> შემდეგ ჩაირიცხა კაიროს ამერიკულ უნივერსიტეტში პოლიტიკურ მეცნიერებათა სტუდენტად, მაგრამ მისი დასწრება არარეგულარული იყო.<ref name="UPI"/> [[1981]] წელს მან მიატოვა პროგრამა და გააგრძელა სწავლა კერძოდ ირანელ პროფესორებთან, სწავლობდა სპარსულ კულტურასა და ისტორიას, ისლამური ფილოსოფიასა და ნავთობს ირანში.<ref name="Berkshire">{{cite news |title=Former Student Prince Aims at Iranian Throne|agency=United Press International|work=The Berkshire Eagle|location=Pittsfield, Massachusetts|date=6 August 1981|page=23}}</ref> ფეჰლევმა [[1985]] წელს მიიღო კალიფორნიის უნივერსიტეტის ბაკალავრის ხარისხი პოლიტიკურ მეცნიერებებში. მშობლიური [[სპარსული ენა|სპარსულის]] გარდა იგი თავისუფლად ფლობს [[ინგლისური ენა|ინგლისურ]] და [[ფრანგული ენა|ფრანგულ]] ენებს.<ref name="WP">{{cite news |title=The Shah Without a Country|url=https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/1989/05/21/the-shah-without-a-country/f0faf362-f2c1-4a3b-83e5-25ef1b0ecb87|last1=Hall|first1=Carla|date=21 May 1989|access-date=25 January 2019|newspaper=The Washington Post}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} bcqpfdfuc26rzmfla6ltyj1h50rdqph 4816179 4816178 2025-06-18T06:13:51Z Jaba1977 3604 /* ბიოგრაფია */ 4816179 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Crown Prince of IRAN Reza PAHLAVI EP-146067A AR2 (cropped).jpg|300px|მინი|რეზა ფეჰლევი — ირანის უკანასკნელი შაჰის შვილი]] '''რეზა ფეჰლევი''' ({{lang-fa|رضا پهلوی}}; დ. [[31 ოქტომბერი]], [[1960]]) — [[ირანი]]ს უკანასკნელი შაჰის [[მოჰამედ რეზა ფეჰლევი|მოჰამედ რეზა ფეჰლევისა]] და მისი მესამე ცოლის [[ფარაჰ დიბა]]ს უფროსი ვაჟი. იგი ოფიციალურად დასახელდა ირანის ტახტის მემკვიდრეს [[1967]] წელს მამამისის კორონაციის დროს. ფეჰლევი არის ემიგრაციაში მყოფი ოპოზიციური ჯგუფის, [[ირანის ეროვნული საბჭო]]ს დამფუძნებელი და ლიდერი. მონაწილეობს ირანის დემოკრატიულ მოძრაობაში და არის [[ირანის ისლამური რესპუბლიკა|ირანის ისლამური რესპუბლიკის]] მთავრობის ცნობილი კრიტიკოსი. ==ბიოგრაფია== რეზა ფეჰლევი დაიბადა თეირანში, როგორც მოჰამად რეზა ფეჰლევისა და [[ფარაჰ ფეჰლევი]]ს უფროსი ვაჟი. ფეჰლევის ძმები და დები არიან პრინცესა [[ფარაჰნაზ ფეჰლევი]] (დაიბადა 1963 წელს), ძმა პრინცი [[ალი რეზა ფეჰლევი]] (1966–2011), და და პრინცესა [[ლეილა ფეჰლევი]] (1970–2001), ასევე ნახევარ და, პრინცესა [[შაჰნაზ ფეჰლევი]] (დაიბადა 1940 წელს). როდესაც იგი დაიბადა, შაჰმა შეიწყალა 98 პოლიტიკური პატიმარი და მთავრობამ გამოაცხადა საშემოსავლო გადასახადის 20 %-იანი შემცირება.<ref name="Freedland">{{cite news |first=Jonathan|last=Freedland|title=The Prince's Trust: The Boy Who Lost Everything|work=The Observer|location=London, United Kingdom|date=26 January 1997|pages=97, 168–169}}</ref> იგი სწავლობდა თავისივე სახელწოდების „რეზა პაჰლავის სკოლაში“, კერძო სკოლაში, რომელიც მდებარეობდა სამეფო სასახლეში და იზღუდებოდა საიმპერატორო ოჯახისა და კარის თანამშრომლებისთვის.<ref name="The Man Who Would Be Shah">{{cite magazine|first1=Pete|last1=Axthelm|first2=Victoria|last2=Brynner|title=The Man Who Would Be Shah|url=https://people.com/archive/the-man-who-would-be-shah-vol-31-no-13/|volume=31|number=13|magazine=People|date=3 April 1989|access-date=25 January 2019}}</ref> მას ამზადებდნენ როგორც პილოტს; მისი პირველი დამოუკიდებელი ფრენა იყო 11 წლის ასაკში და მან მიიღო ლიცენზია ერთი წლის შემდეგ.<ref name="AJ">{{cite news |title=Pahlavi recalls 'tremendous boost to my morale' during Air Force training in Lubbock|url=https://www.lubbockonline.com/news/local-news/2018-01-09/pahlavi-recalls-tremendous-boost-my-morale-during-air-force-training |work=Lubbock Online|date=9 January 2018|access-date=25 January 2019}}</ref> იგი იყო ტაჯ აბადანის საფეხბურთო კლუბის მხარდამჭერი.<ref>{{cite journal |author=Houchang E. Chehabi|title=A Political History of Football in Iran|journal=Iranian Studies|date=Autumn 2002|volume=35|issue=4|page=387|doi=10.1080/14660970600615328|s2cid=144616657}}</ref> როგორც ირანის იმპერიული სამხედრო ავიაციის კადეტი გაიგზავნა ამერიკის შეერთებულ შტატებში [[1978]] წლის აგვისტოში პილოტის ტრენინგის გასაგრძელებლად. იგი იმყოფებოდა ერთწლიან პილოტის სასწავლო პროგრამაში ყოფილ რიზის ავიაბაზაზე, [[ტეხასი|ტეხასში]]. ირანის რევოლუციის შედეგად, მან დატოვა ბაზა 1979 წლის მარტში, დაახლოებით ოთხი თვით ადრე, ვიდრე ეს იყო დაგეგმილი.<ref name="AJ"/><ref>{{cite news |title=Caprock Chronicles: Lubbock once home to crown prince of Iran|url=https://www.lubbockonline.com/caprock-chronicles/local-news/news/2018-02-10/caprock-chronicles-lubbock-once-home-crown-prince-iran|work=Lubbock Online|date=10 February 2018|access-date=25 January 2019}}</ref> 1979 წლის სექტემბერში ფეჰლევმა დაიწყო სწავლა უილიამს კოლეჯში,<ref name="WP"/> მაგრამ მიატოვა 1980 წელს.<ref>{{cite news |title= Empress Farah Dibah Pahlavi: My son may one day return to his country and take over his father's throne|url=https://www.upi.com/Archives/1984/07/23/Empress-Farah-Dibah-Pahlavi-widow-of-the-deposed-shah/3013459403200/#ixzz5dpbiQhaU|date=23 July 1984|access-date=25 January 2019|publisher=United Press International}}</ref> შემდეგ ჩაირიცხა კაიროს ამერიკულ უნივერსიტეტში პოლიტიკურ მეცნიერებათა სტუდენტად, მაგრამ მისი დასწრება არარეგულარული იყო.<ref name="UPI">{{cite news |title= Fulfilling his father's deathbed wish, Crown Prince Reza will proclaim himself shah of Iran|url=https://www.upi.com/Archives/1980/10/30/Fulfilling-his-fathers-deathbed-wish-Crown-Prince-Reza-will/7040341730000/#ixzz5dpUphxef|last1=Guindi|first1=Maurice|date=30 October 1980|access-date=25 January 2019|publisher=United Press International}}</ref> [[1981]] წელს მან მიატოვა პროგრამა და გააგრძელა სწავლა კერძოდ ირანელ პროფესორებთან, სწავლობდა სპარსულ კულტურასა და ისტორიას, ისლამური ფილოსოფიასა და ნავთობს ირანში.<ref name="Berkshire">{{cite news |title=Former Student Prince Aims at Iranian Throne|agency=United Press International|work=The Berkshire Eagle|location=Pittsfield, Massachusetts|date=6 August 1981|page=23}}</ref> ფეჰლევმა [[1985]] წელს მიიღო კალიფორნიის უნივერსიტეტის ბაკალავრის ხარისხი პოლიტიკურ მეცნიერებებში. მშობლიური [[სპარსული ენა|სპარსულის]] გარდა იგი თავისუფლად ფლობს [[ინგლისური ენა|ინგლისურ]] და [[ფრანგული ენა|ფრანგულ]] ენებს.<ref name="WP">{{cite news |title=The Shah Without a Country|url=https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/1989/05/21/the-shah-without-a-country/f0faf362-f2c1-4a3b-83e5-25ef1b0ecb87|last1=Hall|first1=Carla|date=21 May 1989|access-date=25 January 2019|newspaper=The Washington Post}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} 59il08r0d547eyjrxshfiwadxxno52e 4816180 4816179 2025-06-18T06:14:15Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:დაბადებული 31 ოქტომბერი]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816180 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Crown Prince of IRAN Reza PAHLAVI EP-146067A AR2 (cropped).jpg|300px|მინი|რეზა ფეჰლევი — ირანის უკანასკნელი შაჰის შვილი]] '''რეზა ფეჰლევი''' ({{lang-fa|رضا پهلوی}}; დ. [[31 ოქტომბერი]], [[1960]]) — [[ირანი]]ს უკანასკნელი შაჰის [[მოჰამედ რეზა ფეჰლევი|მოჰამედ რეზა ფეჰლევისა]] და მისი მესამე ცოლის [[ფარაჰ დიბა]]ს უფროსი ვაჟი. იგი ოფიციალურად დასახელდა ირანის ტახტის მემკვიდრეს [[1967]] წელს მამამისის კორონაციის დროს. ფეჰლევი არის ემიგრაციაში მყოფი ოპოზიციური ჯგუფის, [[ირანის ეროვნული საბჭო]]ს დამფუძნებელი და ლიდერი. მონაწილეობს ირანის დემოკრატიულ მოძრაობაში და არის [[ირანის ისლამური რესპუბლიკა|ირანის ისლამური რესპუბლიკის]] მთავრობის ცნობილი კრიტიკოსი. ==ბიოგრაფია== რეზა ფეჰლევი დაიბადა თეირანში, როგორც მოჰამად რეზა ფეჰლევისა და [[ფარაჰ ფეჰლევი]]ს უფროსი ვაჟი. ფეჰლევის ძმები და დები არიან პრინცესა [[ფარაჰნაზ ფეჰლევი]] (დაიბადა 1963 წელს), ძმა პრინცი [[ალი რეზა ფეჰლევი]] (1966–2011), და და პრინცესა [[ლეილა ფეჰლევი]] (1970–2001), ასევე ნახევარ და, პრინცესა [[შაჰნაზ ფეჰლევი]] (დაიბადა 1940 წელს). როდესაც იგი დაიბადა, შაჰმა შეიწყალა 98 პოლიტიკური პატიმარი და მთავრობამ გამოაცხადა საშემოსავლო გადასახადის 20 %-იანი შემცირება.<ref name="Freedland">{{cite news |first=Jonathan|last=Freedland|title=The Prince's Trust: The Boy Who Lost Everything|work=The Observer|location=London, United Kingdom|date=26 January 1997|pages=97, 168–169}}</ref> იგი სწავლობდა თავისივე სახელწოდების „რეზა პაჰლავის სკოლაში“, კერძო სკოლაში, რომელიც მდებარეობდა სამეფო სასახლეში და იზღუდებოდა საიმპერატორო ოჯახისა და კარის თანამშრომლებისთვის.<ref name="The Man Who Would Be Shah">{{cite magazine|first1=Pete|last1=Axthelm|first2=Victoria|last2=Brynner|title=The Man Who Would Be Shah|url=https://people.com/archive/the-man-who-would-be-shah-vol-31-no-13/|volume=31|number=13|magazine=People|date=3 April 1989|access-date=25 January 2019}}</ref> მას ამზადებდნენ როგორც პილოტს; მისი პირველი დამოუკიდებელი ფრენა იყო 11 წლის ასაკში და მან მიიღო ლიცენზია ერთი წლის შემდეგ.<ref name="AJ">{{cite news |title=Pahlavi recalls 'tremendous boost to my morale' during Air Force training in Lubbock|url=https://www.lubbockonline.com/news/local-news/2018-01-09/pahlavi-recalls-tremendous-boost-my-morale-during-air-force-training |work=Lubbock Online|date=9 January 2018|access-date=25 January 2019}}</ref> იგი იყო ტაჯ აბადანის საფეხბურთო კლუბის მხარდამჭერი.<ref>{{cite journal |author=Houchang E. Chehabi|title=A Political History of Football in Iran|journal=Iranian Studies|date=Autumn 2002|volume=35|issue=4|page=387|doi=10.1080/14660970600615328|s2cid=144616657}}</ref> როგორც ირანის იმპერიული სამხედრო ავიაციის კადეტი გაიგზავნა ამერიკის შეერთებულ შტატებში [[1978]] წლის აგვისტოში პილოტის ტრენინგის გასაგრძელებლად. იგი იმყოფებოდა ერთწლიან პილოტის სასწავლო პროგრამაში ყოფილ რიზის ავიაბაზაზე, [[ტეხასი|ტეხასში]]. ირანის რევოლუციის შედეგად, მან დატოვა ბაზა 1979 წლის მარტში, დაახლოებით ოთხი თვით ადრე, ვიდრე ეს იყო დაგეგმილი.<ref name="AJ"/><ref>{{cite news |title=Caprock Chronicles: Lubbock once home to crown prince of Iran|url=https://www.lubbockonline.com/caprock-chronicles/local-news/news/2018-02-10/caprock-chronicles-lubbock-once-home-crown-prince-iran|work=Lubbock Online|date=10 February 2018|access-date=25 January 2019}}</ref> 1979 წლის სექტემბერში ფეჰლევმა დაიწყო სწავლა უილიამს კოლეჯში,<ref name="WP"/> მაგრამ მიატოვა 1980 წელს.<ref>{{cite news |title= Empress Farah Dibah Pahlavi: My son may one day return to his country and take over his father's throne|url=https://www.upi.com/Archives/1984/07/23/Empress-Farah-Dibah-Pahlavi-widow-of-the-deposed-shah/3013459403200/#ixzz5dpbiQhaU|date=23 July 1984|access-date=25 January 2019|publisher=United Press International}}</ref> შემდეგ ჩაირიცხა კაიროს ამერიკულ უნივერსიტეტში პოლიტიკურ მეცნიერებათა სტუდენტად, მაგრამ მისი დასწრება არარეგულარული იყო.<ref name="UPI">{{cite news |title= Fulfilling his father's deathbed wish, Crown Prince Reza will proclaim himself shah of Iran|url=https://www.upi.com/Archives/1980/10/30/Fulfilling-his-fathers-deathbed-wish-Crown-Prince-Reza-will/7040341730000/#ixzz5dpUphxef|last1=Guindi|first1=Maurice|date=30 October 1980|access-date=25 January 2019|publisher=United Press International}}</ref> [[1981]] წელს მან მიატოვა პროგრამა და გააგრძელა სწავლა კერძოდ ირანელ პროფესორებთან, სწავლობდა სპარსულ კულტურასა და ისტორიას, ისლამური ფილოსოფიასა და ნავთობს ირანში.<ref name="Berkshire">{{cite news |title=Former Student Prince Aims at Iranian Throne|agency=United Press International|work=The Berkshire Eagle|location=Pittsfield, Massachusetts|date=6 August 1981|page=23}}</ref> ფეჰლევმა [[1985]] წელს მიიღო კალიფორნიის უნივერსიტეტის ბაკალავრის ხარისხი პოლიტიკურ მეცნიერებებში. მშობლიური [[სპარსული ენა|სპარსულის]] გარდა იგი თავისუფლად ფლობს [[ინგლისური ენა|ინგლისურ]] და [[ფრანგული ენა|ფრანგულ]] ენებს.<ref name="WP">{{cite news |title=The Shah Without a Country|url=https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/1989/05/21/the-shah-without-a-country/f0faf362-f2c1-4a3b-83e5-25ef1b0ecb87|last1=Hall|first1=Carla|date=21 May 1989|access-date=25 January 2019|newspaper=The Washington Post}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 31 ოქტომბერი]] i68rtlapo36qbc44st0aomc636wugg1 4816181 4816180 2025-06-18T06:14:24Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:დაბადებული 1960]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816181 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Crown Prince of IRAN Reza PAHLAVI EP-146067A AR2 (cropped).jpg|300px|მინი|რეზა ფეჰლევი — ირანის უკანასკნელი შაჰის შვილი]] '''რეზა ფეჰლევი''' ({{lang-fa|رضا پهلوی}}; დ. [[31 ოქტომბერი]], [[1960]]) — [[ირანი]]ს უკანასკნელი შაჰის [[მოჰამედ რეზა ფეჰლევი|მოჰამედ რეზა ფეჰლევისა]] და მისი მესამე ცოლის [[ფარაჰ დიბა]]ს უფროსი ვაჟი. იგი ოფიციალურად დასახელდა ირანის ტახტის მემკვიდრეს [[1967]] წელს მამამისის კორონაციის დროს. ფეჰლევი არის ემიგრაციაში მყოფი ოპოზიციური ჯგუფის, [[ირანის ეროვნული საბჭო]]ს დამფუძნებელი და ლიდერი. მონაწილეობს ირანის დემოკრატიულ მოძრაობაში და არის [[ირანის ისლამური რესპუბლიკა|ირანის ისლამური რესპუბლიკის]] მთავრობის ცნობილი კრიტიკოსი. ==ბიოგრაფია== რეზა ფეჰლევი დაიბადა თეირანში, როგორც მოჰამად რეზა ფეჰლევისა და [[ფარაჰ ფეჰლევი]]ს უფროსი ვაჟი. ფეჰლევის ძმები და დები არიან პრინცესა [[ფარაჰნაზ ფეჰლევი]] (დაიბადა 1963 წელს), ძმა პრინცი [[ალი რეზა ფეჰლევი]] (1966–2011), და და პრინცესა [[ლეილა ფეჰლევი]] (1970–2001), ასევე ნახევარ და, პრინცესა [[შაჰნაზ ფეჰლევი]] (დაიბადა 1940 წელს). როდესაც იგი დაიბადა, შაჰმა შეიწყალა 98 პოლიტიკური პატიმარი და მთავრობამ გამოაცხადა საშემოსავლო გადასახადის 20 %-იანი შემცირება.<ref name="Freedland">{{cite news |first=Jonathan|last=Freedland|title=The Prince's Trust: The Boy Who Lost Everything|work=The Observer|location=London, United Kingdom|date=26 January 1997|pages=97, 168–169}}</ref> იგი სწავლობდა თავისივე სახელწოდების „რეზა პაჰლავის სკოლაში“, კერძო სკოლაში, რომელიც მდებარეობდა სამეფო სასახლეში და იზღუდებოდა საიმპერატორო ოჯახისა და კარის თანამშრომლებისთვის.<ref name="The Man Who Would Be Shah">{{cite magazine|first1=Pete|last1=Axthelm|first2=Victoria|last2=Brynner|title=The Man Who Would Be Shah|url=https://people.com/archive/the-man-who-would-be-shah-vol-31-no-13/|volume=31|number=13|magazine=People|date=3 April 1989|access-date=25 January 2019}}</ref> მას ამზადებდნენ როგორც პილოტს; მისი პირველი დამოუკიდებელი ფრენა იყო 11 წლის ასაკში და მან მიიღო ლიცენზია ერთი წლის შემდეგ.<ref name="AJ">{{cite news |title=Pahlavi recalls 'tremendous boost to my morale' during Air Force training in Lubbock|url=https://www.lubbockonline.com/news/local-news/2018-01-09/pahlavi-recalls-tremendous-boost-my-morale-during-air-force-training |work=Lubbock Online|date=9 January 2018|access-date=25 January 2019}}</ref> იგი იყო ტაჯ აბადანის საფეხბურთო კლუბის მხარდამჭერი.<ref>{{cite journal |author=Houchang E. Chehabi|title=A Political History of Football in Iran|journal=Iranian Studies|date=Autumn 2002|volume=35|issue=4|page=387|doi=10.1080/14660970600615328|s2cid=144616657}}</ref> როგორც ირანის იმპერიული სამხედრო ავიაციის კადეტი გაიგზავნა ამერიკის შეერთებულ შტატებში [[1978]] წლის აგვისტოში პილოტის ტრენინგის გასაგრძელებლად. იგი იმყოფებოდა ერთწლიან პილოტის სასწავლო პროგრამაში ყოფილ რიზის ავიაბაზაზე, [[ტეხასი|ტეხასში]]. ირანის რევოლუციის შედეგად, მან დატოვა ბაზა 1979 წლის მარტში, დაახლოებით ოთხი თვით ადრე, ვიდრე ეს იყო დაგეგმილი.<ref name="AJ"/><ref>{{cite news |title=Caprock Chronicles: Lubbock once home to crown prince of Iran|url=https://www.lubbockonline.com/caprock-chronicles/local-news/news/2018-02-10/caprock-chronicles-lubbock-once-home-crown-prince-iran|work=Lubbock Online|date=10 February 2018|access-date=25 January 2019}}</ref> 1979 წლის სექტემბერში ფეჰლევმა დაიწყო სწავლა უილიამს კოლეჯში,<ref name="WP"/> მაგრამ მიატოვა 1980 წელს.<ref>{{cite news |title= Empress Farah Dibah Pahlavi: My son may one day return to his country and take over his father's throne|url=https://www.upi.com/Archives/1984/07/23/Empress-Farah-Dibah-Pahlavi-widow-of-the-deposed-shah/3013459403200/#ixzz5dpbiQhaU|date=23 July 1984|access-date=25 January 2019|publisher=United Press International}}</ref> შემდეგ ჩაირიცხა კაიროს ამერიკულ უნივერსიტეტში პოლიტიკურ მეცნიერებათა სტუდენტად, მაგრამ მისი დასწრება არარეგულარული იყო.<ref name="UPI">{{cite news |title= Fulfilling his father's deathbed wish, Crown Prince Reza will proclaim himself shah of Iran|url=https://www.upi.com/Archives/1980/10/30/Fulfilling-his-fathers-deathbed-wish-Crown-Prince-Reza-will/7040341730000/#ixzz5dpUphxef|last1=Guindi|first1=Maurice|date=30 October 1980|access-date=25 January 2019|publisher=United Press International}}</ref> [[1981]] წელს მან მიატოვა პროგრამა და გააგრძელა სწავლა კერძოდ ირანელ პროფესორებთან, სწავლობდა სპარსულ კულტურასა და ისტორიას, ისლამური ფილოსოფიასა და ნავთობს ირანში.<ref name="Berkshire">{{cite news |title=Former Student Prince Aims at Iranian Throne|agency=United Press International|work=The Berkshire Eagle|location=Pittsfield, Massachusetts|date=6 August 1981|page=23}}</ref> ფეჰლევმა [[1985]] წელს მიიღო კალიფორნიის უნივერსიტეტის ბაკალავრის ხარისხი პოლიტიკურ მეცნიერებებში. მშობლიური [[სპარსული ენა|სპარსულის]] გარდა იგი თავისუფლად ფლობს [[ინგლისური ენა|ინგლისურ]] და [[ფრანგული ენა|ფრანგულ]] ენებს.<ref name="WP">{{cite news |title=The Shah Without a Country|url=https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/1989/05/21/the-shah-without-a-country/f0faf362-f2c1-4a3b-83e5-25ef1b0ecb87|last1=Hall|first1=Carla|date=21 May 1989|access-date=25 January 2019|newspaper=The Washington Post}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 31 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1960]] dticivwuf9mppcb64yjvyew0hh6w3ys 4816182 4816181 2025-06-18T06:14:42Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:ფეჰლევიანები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816182 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Crown Prince of IRAN Reza PAHLAVI EP-146067A AR2 (cropped).jpg|300px|მინი|რეზა ფეჰლევი — ირანის უკანასკნელი შაჰის შვილი]] '''რეზა ფეჰლევი''' ({{lang-fa|رضا پهلوی}}; დ. [[31 ოქტომბერი]], [[1960]]) — [[ირანი]]ს უკანასკნელი შაჰის [[მოჰამედ რეზა ფეჰლევი|მოჰამედ რეზა ფეჰლევისა]] და მისი მესამე ცოლის [[ფარაჰ დიბა]]ს უფროსი ვაჟი. იგი ოფიციალურად დასახელდა ირანის ტახტის მემკვიდრეს [[1967]] წელს მამამისის კორონაციის დროს. ფეჰლევი არის ემიგრაციაში მყოფი ოპოზიციური ჯგუფის, [[ირანის ეროვნული საბჭო]]ს დამფუძნებელი და ლიდერი. მონაწილეობს ირანის დემოკრატიულ მოძრაობაში და არის [[ირანის ისლამური რესპუბლიკა|ირანის ისლამური რესპუბლიკის]] მთავრობის ცნობილი კრიტიკოსი. ==ბიოგრაფია== რეზა ფეჰლევი დაიბადა თეირანში, როგორც მოჰამად რეზა ფეჰლევისა და [[ფარაჰ ფეჰლევი]]ს უფროსი ვაჟი. ფეჰლევის ძმები და დები არიან პრინცესა [[ფარაჰნაზ ფეჰლევი]] (დაიბადა 1963 წელს), ძმა პრინცი [[ალი რეზა ფეჰლევი]] (1966–2011), და და პრინცესა [[ლეილა ფეჰლევი]] (1970–2001), ასევე ნახევარ და, პრინცესა [[შაჰნაზ ფეჰლევი]] (დაიბადა 1940 წელს). როდესაც იგი დაიბადა, შაჰმა შეიწყალა 98 პოლიტიკური პატიმარი და მთავრობამ გამოაცხადა საშემოსავლო გადასახადის 20 %-იანი შემცირება.<ref name="Freedland">{{cite news |first=Jonathan|last=Freedland|title=The Prince's Trust: The Boy Who Lost Everything|work=The Observer|location=London, United Kingdom|date=26 January 1997|pages=97, 168–169}}</ref> იგი სწავლობდა თავისივე სახელწოდების „რეზა პაჰლავის სკოლაში“, კერძო სკოლაში, რომელიც მდებარეობდა სამეფო სასახლეში და იზღუდებოდა საიმპერატორო ოჯახისა და კარის თანამშრომლებისთვის.<ref name="The Man Who Would Be Shah">{{cite magazine|first1=Pete|last1=Axthelm|first2=Victoria|last2=Brynner|title=The Man Who Would Be Shah|url=https://people.com/archive/the-man-who-would-be-shah-vol-31-no-13/|volume=31|number=13|magazine=People|date=3 April 1989|access-date=25 January 2019}}</ref> მას ამზადებდნენ როგორც პილოტს; მისი პირველი დამოუკიდებელი ფრენა იყო 11 წლის ასაკში და მან მიიღო ლიცენზია ერთი წლის შემდეგ.<ref name="AJ">{{cite news |title=Pahlavi recalls 'tremendous boost to my morale' during Air Force training in Lubbock|url=https://www.lubbockonline.com/news/local-news/2018-01-09/pahlavi-recalls-tremendous-boost-my-morale-during-air-force-training |work=Lubbock Online|date=9 January 2018|access-date=25 January 2019}}</ref> იგი იყო ტაჯ აბადანის საფეხბურთო კლუბის მხარდამჭერი.<ref>{{cite journal |author=Houchang E. Chehabi|title=A Political History of Football in Iran|journal=Iranian Studies|date=Autumn 2002|volume=35|issue=4|page=387|doi=10.1080/14660970600615328|s2cid=144616657}}</ref> როგორც ირანის იმპერიული სამხედრო ავიაციის კადეტი გაიგზავნა ამერიკის შეერთებულ შტატებში [[1978]] წლის აგვისტოში პილოტის ტრენინგის გასაგრძელებლად. იგი იმყოფებოდა ერთწლიან პილოტის სასწავლო პროგრამაში ყოფილ რიზის ავიაბაზაზე, [[ტეხასი|ტეხასში]]. ირანის რევოლუციის შედეგად, მან დატოვა ბაზა 1979 წლის მარტში, დაახლოებით ოთხი თვით ადრე, ვიდრე ეს იყო დაგეგმილი.<ref name="AJ"/><ref>{{cite news |title=Caprock Chronicles: Lubbock once home to crown prince of Iran|url=https://www.lubbockonline.com/caprock-chronicles/local-news/news/2018-02-10/caprock-chronicles-lubbock-once-home-crown-prince-iran|work=Lubbock Online|date=10 February 2018|access-date=25 January 2019}}</ref> 1979 წლის სექტემბერში ფეჰლევმა დაიწყო სწავლა უილიამს კოლეჯში,<ref name="WP"/> მაგრამ მიატოვა 1980 წელს.<ref>{{cite news |title= Empress Farah Dibah Pahlavi: My son may one day return to his country and take over his father's throne|url=https://www.upi.com/Archives/1984/07/23/Empress-Farah-Dibah-Pahlavi-widow-of-the-deposed-shah/3013459403200/#ixzz5dpbiQhaU|date=23 July 1984|access-date=25 January 2019|publisher=United Press International}}</ref> შემდეგ ჩაირიცხა კაიროს ამერიკულ უნივერსიტეტში პოლიტიკურ მეცნიერებათა სტუდენტად, მაგრამ მისი დასწრება არარეგულარული იყო.<ref name="UPI">{{cite news |title= Fulfilling his father's deathbed wish, Crown Prince Reza will proclaim himself shah of Iran|url=https://www.upi.com/Archives/1980/10/30/Fulfilling-his-fathers-deathbed-wish-Crown-Prince-Reza-will/7040341730000/#ixzz5dpUphxef|last1=Guindi|first1=Maurice|date=30 October 1980|access-date=25 January 2019|publisher=United Press International}}</ref> [[1981]] წელს მან მიატოვა პროგრამა და გააგრძელა სწავლა კერძოდ ირანელ პროფესორებთან, სწავლობდა სპარსულ კულტურასა და ისტორიას, ისლამური ფილოსოფიასა და ნავთობს ირანში.<ref name="Berkshire">{{cite news |title=Former Student Prince Aims at Iranian Throne|agency=United Press International|work=The Berkshire Eagle|location=Pittsfield, Massachusetts|date=6 August 1981|page=23}}</ref> ფეჰლევმა [[1985]] წელს მიიღო კალიფორნიის უნივერსიტეტის ბაკალავრის ხარისხი პოლიტიკურ მეცნიერებებში. მშობლიური [[სპარსული ენა|სპარსულის]] გარდა იგი თავისუფლად ფლობს [[ინგლისური ენა|ინგლისურ]] და [[ფრანგული ენა|ფრანგულ]] ენებს.<ref name="WP">{{cite news |title=The Shah Without a Country|url=https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/1989/05/21/the-shah-without-a-country/f0faf362-f2c1-4a3b-83e5-25ef1b0ecb87|last1=Hall|first1=Carla|date=21 May 1989|access-date=25 January 2019|newspaper=The Washington Post}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 31 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1960]] [[კატეგორია:ფეჰლევიანები]] 5ak5q7746axr1rculkfa6qkx0jpc9d1 0 254944 4815858 4716099 2025-06-17T12:29:27Z BRUTE 12555 განახლება 4815858 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა საფეხბურთო კლუბი |სახელი = ს.კ იბერია 1999 |ლოგო = [[ფაილი:სკ საბურთალოს ლოგო.png|200 პქ]] |სრული სახელი = საფეხბურთო კლუბი იბერია 1999 |მეტსახელ(ებ)ი = ხუმარები, ქუთათურები, შავები |დაარსდა = [[1999]] |სტადიონი = [[ბენდელა (სტადიონი)|ბენდელა]], [[თბილისი]] |ტევადობა = 1000 |პრეზიდენტი = {{დროშანიშანი|საქართველო}} [[ტარიელ ხეჩიკაშვილი]] |მწვრთნელი = ომარ თეთრაძე |კაპიტანი = [[ლევან კაკუბავა]] |ლიგა = [[ეროვნული ლიგა]] |სეზონი = [[ეროვნული ლიგა 2024|2024]] |ადგილი = [[ფაილი:golden star.svg|20px|მოქმედი ჩემპიონი]] '''ჩემპიონი''' |საიტი = https://fciberia1999.ge/ | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | leftarm1 = FF0000 | body1 = FF0000 | rightarm1 = FF0000 | shorts1 = FF0000 | socks1 = FF0000 | pattern_la2 = | pattern_b2 = | pattern_ra2 = | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = FFFFFF }} '''„იბერია 1999“''' (ყოფილი „საბურთალო“) — [[საქართველო|ქართული]] [[ფეხბურთი|საფეხბურთო]] კლუბი ქალაქ [[თბილისი]]დან. ასპარეზობს [[ეროვნული ლიგა|ეროვნულ ლიგაში]]. საშინაო მატჩებს ატარებს [[ბენდელა (სტადიონი)|ზაზა ბენდელიანის სახელობის სტადიონზე]] (ბენდელა). ==ისტორია== {{მიკერძოებული|სტილი=width:auto}} {{მრავალი სურათი <!-- ძირითადი პარამეტრები --> | ზონა = right | მიმართულება = horizontal | სათაური = „საბურთალოს“ ძველი ლოგოები | სიგანე =150 <!-- სურათი 1 --> | ფაილი1 = სკ საბურთალოს ლოგო.jpg | წარწერა1 = 1999-2014 <!-- სურათი 2 --> | ფაილი2 = საბურთალოს ლოგო2.png | წარწერა2 =2015-2021 }} საფეხბურთო კლუბი „საბურთალო“ [[1999]] წლის 20 აგვისტოს იოსებიძის ქუჩაზე მდებარე №161-ე საჯარო სკოლაში [[გიგა არევაძე|გიგა არევაძემ]], ქ[[ართლოს ჭუმბურიძე|ართლოს ჭუმბურიძემ]] და [[მამუკა კვარაცხელია|მამუკა კვარაცხელიამ]] დააფუძნეს, პირველი დირექტორი [[კახა ჭუმბურიძე]] იყო. [[2005]] წელს კლუბის მეპატრონე შეიცვალა: შპს საფეხბურთო კლუბი „საბურთალო“ ცნობილმა ჰოლდინგმა, „იბერია ბიზნეს ჯგუფმა“ შეიძინა. პრეზიდენტი არის [[ტარიელ ხეჩიკაშვილი]], რომელმაც მიზნად დასახა საფეხბურთო კლუბის ეტაპობრივი განვითარების გეგმა და წარმოადგინა აღნიშნული გეგმის პროექტი, რომლის ხორცშესხმაც ფაქტობრივად მეორე დღიდანვე დაიწყო, ხოლო კლუბის გენერალური დირექტორი კახა ჭუმბურიძეა. დაარსების დღიდან კლუბში თავმოყრილია გამოცდილი სპეციალისტების (ადმინისტრაცია, მწვრთნელები) ჯგუფი, რომლებიც თავის გამოცდილებას უზიარებს მოზარდ თაობას. ამას ნათლად ასახავს ის ფაქტი რომ [[1999]] წლიდან დღემდე, საფეხბურთო კლუბ „საბურთალოში“ მრავალი ნიჭიერი ფეხბურთელი აღიზარდა. „საბურთალოს“ აღსაზრდელები საქართველოს სხვადასხვა ასაკობრივ ნაკრებებში გამოდიან და მონაწილეობას იღებენ [[საქართველოს ფეხბურთის ფედერაცია|საქართველოს ფეხბურთის ფედერაციისა]] და თბილისის ფეხბურთის ფედერაციის მიერ ორგანიზებულ მატჩებში. საფეხბურთო კლუბ „საბურთალოს“ ფეხბურთელი [[გიორგი ჭანტურია (ფეხბურთელი)|გიორგი ჭანტურია]], რომელიც ირიცხებოდა ჩვიდმეტ წლამდელთა ნაკრებში, 1,5 წლით იმყოფებოდა საფეხბურთო კლუბ [[ბარსელონა (საფეხბურთო კლუბი)|„ბარსელონაში“]] მათივე მიწვევით, იჯარით. შემდეგ კი გააფორმა კონტრაქტი ჰოლანდიის საფეხბურთო კლუბ [[ვიტესი (საფეხბურთო კლუბი)|„ვიტესთან“]], რომელშიც ასევე ირიცხება ჩვენი აღზრდილი ფეხბურთელი [[ვაკო ყაზაიშვილი]]. ისინი დიდი წარმატებით აგრძელებენ თავიანთ საფეხბურთო კარიერას. ასევე საზღვარგარეთ სტაჟირებაზე იყვნენ [[ბაჩანა არაბული]] ([[მანჩესტერ იუნაიტედი (საფეხბურთო კლუბი)|„მანჩესტერ იუნაიტედი“]]), დავით ხოჭოლავა ([[ემპოლი (საფეხბურთო კლუბი)|„ემპოლი“]]), არჩილ ტვილდიანი (მოსკოვის „სპარტაკი“). უნდა აღინიშნოს, რომ [[ლევან ყენია]] ადრეულ ასაკში, „საბურთალოში“ ვარჯიშობდა. [[1993]]-[[1994]] წლებში დაბადებული 9 ფეხბურთელი ჩაირიცხა საფეხბურთო კლუბ [[თბილისი|თბილისის]] [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„დინამოში“]], ხოლო [[1992]] წელს დაბადებული 2 ბავშვი საფეხბურთო კლუბ [[ზესტაფონი (საფეხბურთო კლუბი)|„ზესტაფონში“]]. მსგავსი წარმატებები საფეხბურთო კლუბ „საბურთალოს“ არაერთი აქვს, რაშიც დიდი დამსახურება მიუძღვის კლუბის სწორ მენეჯმენტს, კვალიფიციურ მწვრთნელებსა და სკოლის ინფრასტრუქტურას. შპს საფეხბურთო კლუბ „საბურთალოს“ ერთ-ერთი უპირატესი საკითხია ინფრასტრუქტურის განვითარება. კლუბს აქვს 4 მცირე ზომის მოედანი იოსებიძის ქუჩაზე, 2 ისევ მცირე ზომისა და ერთიც სტანდარტული ზომის სტადიონი „ბენდელა“ ასათიანის ქუჩა №7ა–ში (სამედიცინო უნივერსიტეტის მიმდებარე ტერიტორიაზე), სადაც განთავსებულია კლუბის ადმინისტრაცია, vip-ლოჟა, სამედიცინო ცენტრი, კეთილმოწყობილი გასახდელები, საშხაპეები და ყველანაირი პირობებია შექმნილი მოთმაშეებისათვის. [[2011]] წლიდან ზაზა ბენდელიანის სახელობის სტადიონ [[ბენდელა (სტადიონი)|ბენდელაზე]] ტარდება ყოველწლიური, ტრადიციული საერთაშორისო ტურნირი: 2011 წლის დეკემბერში – „ვოლკსვაგენის თასი“, სადაც მონაწილეობდა საფეხბურთო კლუბი „ვიტესი“ (ჰოლანდია), ხოლო [[2012]] წლის დეკემბრიში „სალერის თასი“, სადაც მონაწილეობდნენ „ვიტესი“, [[მალაგა (საფეხბურთო კლუბი)|„მალაგა“]], „საბურთალო“ და თბილისის [[ლოკომოტივი თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„ლოკომოტივი“]]. ორივე წელს პირველი ადგილი საფეხბურთო კლუბმა „საბურთალომ“ დაიკავა. 2024 წლის 27 თებერვალს „საბურთალომ“ სახელწოდება ოფიციალურად შეიცვალა და ახალი სეზონიდან კლუბი „იბერიას 1999“-ის სახელწოდებით იასპარეზებს.<ref>[https://www.fcsaburtalo.ge/ახალი-სეზონიდან-საბურთა/ „საბურთალომ“ სახელწოდება ოფიციალურად შეიცვალა]</ref>. == შემადგენლობა 2021 == ''მონაცემები აღებულია „Crystalbet ეროვნული ლიგის“ ოფიციალური საიტიდან 2021 წლის 5 ნოემრის მონაცემებით''<ref>[https://erovnuliliga.ge/ge/club/saburtalo/squad საბურთალო] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211105143703/https://erovnuliliga.ge/ge/club/saburtalo/squad |date=2021-11-05 }} - ეროვნული ლიგა (erovnuliliga.ge)</ref> {{საფეხბურთო გუნდი დასაწყისი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=1|ნაკ=საქართველო|პოზ=მეკარე|სახელი=[[თორნიკე მეგრელიშვილი]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=2|ნაკ=საქართველო|პოზ=მცველი|სახელი=[[ნიკოლოზ მალი]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=3|ნაკ=საქართველო|პოზ=მცველი|სახელი=[[გიორგი ლაცაბიძე]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=4|ნაკ=საქართველო|პოზ=მცველი|სახელი=[[გიორგი ჯგერენაია]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=5|ნაკ=საქართველო|პოზ=მცველი|სახელი=[[საბა მამაცაშვილი]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=6|ნაკ=საქართველო|პოზ=ნახევარმცველი|სახელი=[[შოთა ნონიკაშვილი]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=7|ნაკ=საქართველო|პოზ=ნახევარმცველი|სახელი=[[იური ტაბატაძე]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=8|ნაკ=საქართველო|პოზ=ნახევარმცველი|სახელი=[[თორნიკე ძებნიაური]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=9|ნაკ=საქართველო|პოზ=თავდამსხმელი|სახელი=[[გიორგი გულიაშვილი]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=11|ნაკ=საქართველო|პოზ=ნახევარმცველი|სახელი=[[ლევან ნონიკაშვილი]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=12|ნაკ=საქართველო|პოზ=მცველი|სახელი=[[ლევან კაკუბავა]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=13|ნაკ=საქართველო|პოზ=მეკარე|სახელი=[[ოთო გოშაძე]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=15|ნაკ=საქართველო|სახელი=[[დაჩი ცნობილაძე]]|პოზ=ნახევარმცველი}} {{საფეხბურთო გუნდი შუა}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=16|ნაკ=საქართველო|პოზ=თავდამსხმელი|სახელი=[[ლაშა კოხრეიძე]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=17|ნაკ=საქართველო|პოზ=მცველი|სახელი=[[რომან ჩაჩუა]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=19|ნაკ=საქართველო|პოზ=თავდამსხმელი|სახელი=გიორგი ერისთავი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=20|ნაკ=გერმანია|პოზ=ნახევარმცველი|სახელი=[[სიმონ ზეფერინგსი]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=25|ნაკ=საქართველო|პოზ=თავდამსხმელი|სახელი=[[გიორგი კვერნაძე]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=26|ნაკ=საქართველო|პოზ=ნახევარმცველი|სახელი=[[გიზო მამაგეიშვილი]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=27|ნაკ=საქართველო|პოზ=ნახევარმცველი|სახელი=[[გიორგი გოჩოლეიშვილი]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=30|ნაკ=საქართველო|პოზ=მეკარე|სახელი=[[ლუკა ლეჟავა]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=31|ნაკ=საქართველო|პოზ=ნახევარმცველი|სახელი=[[თორნიკე ასკურავა]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=32|ნაკ=საქართველო|პოზ=ნახევარმცველი|სახელი=[[აკაკი შულაია]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=34|ნაკ=მოლდოვა|პოზ=ნახევარმცველი|სახელი=[[დმიტრი მანდრიჩენკო]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=35|ნაკ=ნიგერია|პოზ=მცველი|სახელი=[[ოგაგა ოდუკო]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=38|ნაკ=საქართველო|პოზ=მეკარე|სახელი=[[რევაზ კურტანიძე]]}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=40|ნაკ=მოლდოვა|პოზ=მცველი|სახელი=[[ვიქტორ მუდრაკი]]}} {{საფეხბურთო გუნდი დასასრული}} == 2017 წლის ტრანსფერები == === მოვიდნენ === {| class="wikitable sortable" style="text-align: left;" !width=70|პოზ. !width=200|ფეხბურთელი !width=200|ყოფილი კლუბი |- |align="center"|[[მეკარე (ფეხბურთი)|მეკარე]]||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[ლაზარე კუპატაძე]] ||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[ლოკომოტივი თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|ლოკომოტივი თბილისი]] |- |align="center"|[[მეკარე (ფეხბურთი)|მეკარე]]||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[ლუკა სანიკიძე]] ||{{დროშანიშანი|საქართველო}} '''საბურთალო 19 წლ.''' |- |align="center"|[[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]]||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[ლუკა ლაკვეხელიანი]] ||{{დროშანიშანი|საქართველო}} '''საბურთალო 19 წლ.''' |- |align="center"|[[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]]||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[დაჩი ცნობილაძე]] ||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[სამტრედია (საფეხბურთო კლუბი)|სამტრედია]] |- |align="center"|[[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]]||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[ზურაბ არზიანი]] ||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[შუქურა ქობულეთი (საფეხბურთო კლუბი)|შუქურა ქობულეთი]] |- |align="center"|[[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]]||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[გოგი ფიფია]] ||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[ნორჩი დინამოელი (საფეხბურთო კლუბი)|ნორჩი დინამოელი]] |- |align="center"|[[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]]||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[თემურ ჩოგაძე]] ||{{დროშანიშანი|საქართველო}} '''საბურთალო 19 წლ.''' |- |align="center"|[[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]]||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[ლაშა შინდაგორიძე]] ||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[ცხინვალი (საფეხბურთო კლუბი)|ცხინვალი]] |- |align="center"|[[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]]||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[ლუკა იმნაძე]] ||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[გურია ლანჩხუთი (საფეხბურთო კლუბი)|გურია ლანჩხუთი]] |} <small>* — იჯარით</small><br /> <small>** — იჯარიდან</small> === წავიდნენ === {| class="wikitable sortable" style="text-align: left;" !width=70|პოზ. !width=200|ფეხბურთელი !width=200|ახალი კლუბი |- |align="center"|[[მეკარე (ფეხბურთი)|მეკარე]]||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[ბექა ქურდაძე]] ||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[ლოკომოტივი თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|ლოკომოტივი თბილისი]] |- |align="center"|[[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]]||{{დროშანიშანი|ესპანეთი}} [[ხოსე მანუელ კარასკო]] ||{{დროშანიშანი|ესპანეთი}} [[პალენსია (საფეხბურთო კლუბი)|პალენსია]] |- |align="center"|[[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]]||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[ირაკლი რუხაძე]] ||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[მერანი მარტვილი (საფეხბურთო კლუბი)|მერანი მარტვილი]] |- |align="center"|[[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]]||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[გიორგი ბუხაიძე]] ||{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[კოლხეთი-1913 ფოთი (საფეხბურთო კლუბი)|კოლხეთი-1913 ფოთი]] |- |align="center"|[[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]]||{{დროშანიშანი|ესპანეთი}} [[სანტი ხარა]] ||{{დროშანიშანი|ესპანეთი}} [[რასინგი (საფეხბურთო კლუბი)|რასინგი]] |- |align="center"|[[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]]||{{დროშანიშანი|ესპანეთი}} [[ხუან ფრანსისკო გარსია პენია|ხუანფრი]] ||{{დროშანიშანი|ესპანეთი}} [[ანტეკერა (საფეხბურთო კლუბი)|ანტეკერა]] |} <small>* — იჯარით</small><br /> <small>** — იჯარიდან</small> ==ევროთასებზე== {| class="wikitable" ! სეზონი ! შეჯიბრება ! რაუნდი ! კლუბი ! შინ ! გასვლითი ! ჯამი |- | rowspan="3" | 2019-20 | rowspan="2" | [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა]] | 1-ლი შრ | {{flagicon|MDA}} [[შერიფი (საფეხბურთო კლუბი)|შერიფ ტირასპოლი]] | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| 1−3 | bgcolor="#ffdddd" style="text-align:center;"| 3−0 | style="text-align:center;"| '''4−3''' |- | მე-2 შრ | {{flagicon|CRO}} [[დინამო ზაგრები (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო ზაგრები]] | bgcolor="#ffdddd" style="text-align:center;"| 0−2 | bgcolor="#ffdddd" style="text-align:center;"| 0−3 | style="text-align:center;"| '''0−5''' |- | [[უეფა-ს ევროპა ლიგა]] | მე-3 შრ | {{flagicon|ARM}} არარატ-არმენია | bgcolor="#ffdddd" style="text-align:center;"| 0−2 | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| 2−1 | style="text-align:center;"| '''2−3''' |- |2020-21 |[[უეფა-ს ევროპა ლიგა]] |1-ლი შრ |{{Flagicon|Cyprus}} აპოლონი |style="text-align:center;"|{{აღნიშვნა|X|კორონავირუსის პანდემიის გამო, 2020-21 წლის უეფა-ს ევროპა ლიგის საკვალიფიკაციო ეტაპებში გამარჯვებულები გამოვლინდნენ ერთ მატჩიან დაპირისპირებებში}} | bgcolor="#ffdddd" style="text-align:center;"| 1−5 |style="text-align:center;"|'''1-5''' |- | rowspan="2" |2022-23 | rowspan="2" |[[უეფა-ს კონფერენს ლიგა]] |1-ლი შრ | {{flagicon|ALB}} პარტიზანი | bgcolor="#ffdddd" style="text-align:center;"|0−1 | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"|1−0 [[დამატებითი დრო|დ.დ]] |style="text-align:center;"| '''1−1 (5−4 [[პენალტების სერია|პენ.]]) |- |მე-2 შრ |{{flagicon|ROU}} [[სტიაუა (საფეხბურთო კლუბი)|სტიაუა]] | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"|1−0 | bgcolor="#ffdddd" style="text-align:center;"|2−4 |style="text-align:center;"| '''3−4''' |- |2020-21 |[[უეფა-ს კონფერენს ლიგა]] |1-ლი შრ | | | | |} ==ტიტულები== *'''[[ეროვნული ლიგა]]''' **გამარჯვებული: [[ეროვნული ლიგა 2018|2018]], [[ეროვნული ლიგა 2024|2024]] *'''[[საქართველოს თასი]]''' **გამარჯვებული: [[საქართველოს საფეხბურთო თასი 2019|2019]], [[საქართველოს საფეხბურთო თასი 2021|2021]], [[საქართველოს საფეხბურთო თასი 2023|2023]] *'''[[საქართველოს სუპერთასი]]''' **გამარჯვებული: [[საქართველოს საფეხბურთო სუპერთასი 2020|2020]] ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს საფეხბურთო კლუბების სია]] == რესურსები ინტერნეტში == *[http://fcsaburtalo.ge/ კლუბის ოფიციალური საიტი] {{ka icon}}, {{en icon}} *[http://www.transfermarkt.com/en/fc-saburtalo/startseite/verein_41133.html პროფილი Transfermarkt-ზე] {{en icon}} *[http://int.soccerway.com/teams/georgia/saburtalo/24902/ პროფილი Soccerway-ზე] {{en icon}} == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{ეროვნული ლიგა}} [[კატეგორია:საქართველოს საფეხბურთო კლუბები]] pcgft9816twr6kypgc4ttntzy4z221w 0 255790 4815955 4739695 2025-06-17T15:08:15Z Riad Salih 148464 Fictional flag, not based on a reliable source, please not to be added again. 4815955 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დროშა |სახელი = მაროკოს სამეფოს დროშა |სუბიექტი = |რაიონი = |რეგიონი = |ქვეყანა = მაროკო |ფაილი = Flag of Morocco.svg |წარწერა = |მიღებულია = [[17 ნოემბერი]], [[1915]] |გაუქმებულია = |დადგენილია2 = |ძალა_დაკარგა = |პროპორცია = {{დროშის გამოყენება|1|1|1|0|1|0}} 2:3 |ავტორები = |ავტორი = |იდეა = |პროექტი = |დამუშავება = |მხატვარი = |დიზაინი = |კონსულტანტი = |სიმბოლიკა = მწვანე [[პენტაგრამა]] წითელ ფონზე. |ფაილი2 = Civil Ensign of Morocco.svg |წარწერა2 = ''სამოქალაქო დროშა'' |პროპორცია2 = {{დროშის გამოყენება|0|0|0|1|0|0}} |ავტორი2 = |ფაილი3 = Naval Ensign of Morocco.svg |წარწერა3 = ''სამხედრო-საზღვაო დროშა'' |პროპორცია3 = {{დროშის გამოყენება|0|0|0|0|0|1}} |ფაილი4 = |წარწერა4 = |ფაილი5 = |წარწერა5 = |ფაილი6 = |წარწერა6 = |ფაილი7 = |წარწერა7 = }} '''[[მაროკო]]ს დროშა''' ({{lang-ar|علم المغرب}}; {{lang-ber|Acenyal n Umerruk}}) — [[მაროკო|მაროკოს სამეფო]]ს ოფიციალური სიმბოლო, რომელიც მიღებულია [[1915]] წლის 17 ნოემბერს. == აღწერა და სიმბოლიკა == მაროკოს დროშის ძირითადი ფერებია წითელი და მწვანე. დროშა წარმოადგენს წითელ ველს პროპორციით 2:3, რომლის ცენტრშიც მდებარეობს მწვანე [[პენტაგრამა]]. წითელი [[მექა|მექის]] შერიფების ფერია. == ისტორიული დროშები == <gallery widths="200" style="text-align:center"> ფაილი:Flag of Morocco (1666–1915).svg|[[1666]]—[[1915]] ფაილი:Flag of Spanish Morocco.svg|{{დროშის გამოყენება|0|0|0|1|0|0}} [[ესპანეთის მაროკო]]ს დროშა <br />[[7 იანვარი]], [[1937]] — [[7 აპრილი]], [[1956]] </gallery> == რესურსები ინტერნეტში == * {{commonscat-inline|Flags of Morocco}} * [http://flagspot.net/flags/ma.html FOTW Flags Of The World website. Morocco] {{ref-en}} {{აფრიკა თემატურად|დროშა|[[აფრიკის დროშები]]}} [[კატეგორია:მსოფლიოს ქვეყნების დროშები]] [[კატეგორია:მაროკოს ეროვნული სიმბოლოები]] [[კატეგორია:აფრიკის ქვეყნების დროშები]] [[კატეგორია:ვარსკვლავებიანი დროშები]] n3car64jedegqeglzzeix3hix62cqb2 3 279965 4816096 4815191 2025-06-18T05:07:38Z Jaba1977 3604 /* კატეგორიების სახელწოდებები */ პასუხი 4816096 wikitext text/x-wiki {{მომწერეთ}} {{არქივის დაფა|სურათი=[[სურათი:Archive information icon.png]]|დაფის-სიგანე=22em| *[[მომხმარებელი განხილვა:GiorgiXIII/არქივი 1|2014 — 2017]] }} == ცვლილებები == გიორგი, მომხმარებლის პირად გვერდებზე (განხილვა, პირადი გვერდი, არქივი) ცვლილებების შეტანა ზედმეტი ნაბიჯია. გამოცდილებიდან გამომდინარე გეუბნები. იყალთოს აკადემია არ ვართ, რომ ყველგან სიზუსტე დავიცვათ :) მით უმეტეს, ეგ რედაქტირებები უადგილოა იმიტომ რომ ბმულს მაინც არ ქმნის. ანუ რომ ქმნიდეს ბმულს "ნიდერლანდი" და იყოს აუცილებელი ამ სიტყვაზე ბმულების ამოშლა ვიკიპედიიდან, სხვა ამბავი იქნებოდა უკვე. --[[მომხმარებელი:Abandoner|Abandoner]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Abandoner|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Abandoner|წვლილი]]</sub> 12:00, 2 იანვარი 2018 (UTC) :გამარჯობა გიორგი! მადლობა, მე სხვაგვარად მეგონა. სხვა დროს არ გავაკეთებ.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 12:26, 2 იანვარი 2018 (UTC) არა უშავს. მე პირადად პირად გვერდებზე ვარედაქტირებ ხოლმე, მხოლოდ ასეთ შემთხვევებში - როდესაც საჭიროა კატეგორიის გასუფთავება. თუ ქმნის კატეგორიებს (მაგალითად, სავარჯიშო გვერდია და კატეგორია აქვს ჩასმული და ამრიგად, შეტანილია შესაბამის კატეგორიაში და ზედმეტია - თანაც საქმე ეხება დიდი ხნის წინ შექმნილ სავარჯიშოს) - როდესაც მოთხოვნილია რაღაც გვერდები (ჯერ არარსებული) - თარგები, სტატიები და ა.შ. უცხო ენაზე (რუსული, ინგლისური და ა.შ.). ვცვლი შესაბამისად პირად გვერდზე, რათა მოთხოვნილებიდან ამოიშალოს - ბუნებრივია, ისეთ შემთხვევაში, როგორიც იყო მომხმარებლის თარგების სხვა სივრცეში გადატანა (მცირე ხნის წინ) --[[მომხმარებელი:Abandoner|Abandoner]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Abandoner|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Abandoner|წვლილი]]</sub> 12:31, 2 იანვარი 2018 (UTC) :გიორგი ეგ კი გავიგე და მადლობასაც გიხდი, მაგრამ [[დამოუკიდებლობის დღე|ამას]] რა ვუყო.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 13:03, 2 იანვარი 2018 (UTC) რეზიუმეში ვკითხულობთ - "დაცულია „დამოუკიდებლობის დღე“: უკუპროდუქტიული რედაქტირების ომები". როდესაც ვთხოვ ისეთი სტატიების დაცვას, რომლებსაც ხშირად ავანდალებენ (წარსულში ასეთი იყო თემურლენგი, ახლა - აშკარად წერეთლის სტატია), მეუბნებიან, რომ დიდი ხნით მაინც არ შეიძლება დაცვა და აგერ, დავიწყებიათ :) 2 წელია ასეა. --[[მომხმარებელი:Abandoner|Abandoner]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Abandoner|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Abandoner|წვლილი]]</sub> 13:31, 2 იანვარი 2018 (UTC) :ჰოდა საქმეც მაგაშია, რომ ორი წელი დაბლოკილია. ''ნიდერლანდი'' მაინც შეასწორონ. მაგრამ როდის ეს მოხდება მე ნამდვილად ვერ ვიტყვი. ალბათ ფორუმზე გავიტან.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 13:58, 2 იანვარი 2018 (UTC) ==ერ-რიადი== [[ერ-რიადი]] — ქალაქების დამპყრობელო. იქნებ ესეც დაიპყრო და შეავსო ორი სიტყვით. მადლობა.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 10:14, 30 იანვარი 2018 (UTC) :გამარჯობა! მე არც დავით აღმაშენებელი ვარ და არც მეფე გიორგი, მაგრამ შენი თხოვნით და პატივისცემით შევავსებ. ოღონდ ერთი თხოვნა მაქვს, რაში დაგჭირდა საგანგებოდ ეს ქალაქი გამაგებინე რა?[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 13:31, 30 იანვარი 2018 (UTC) ::იხ. [[საუდი (საუდის არაბეთი)]] — აი რაში „დამჭირდა“. შენ მეფე ხარ GiorgiXIII. ვიკის მეფე {{(:)}}--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 16:42, 30 იანვარი 2018 (UTC) :::გასაგებია. ისიც გასაგებია, რომ მეფეები გიყვარს. ეს ისე სასხვათაშორისოდ — მონარქისტული პარტიის წევრი ხომ არა ხარ? თანაც მოვლენებს წინ ნუ უსწრებ, ჯერ მონარქიად გადააკეთე საქართველო და მეფედ მერე დამნიშნე![[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 16:55, 30 იანვარი 2018 (UTC) ::::გაკეთდა. წაიკითხე ახალი [[ერ-რიადი]].[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 17:33, 30 იანვარი 2018 (UTC) :::::საქართველო აქ არაფერ შუაშია. მე ვთქვი ვიკის მეფე. {{(:)}}--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 17:49, 30 იანვარი 2018 (UTC) :::::აი ცანგალ რატო არა ვარ მეფე გიორგი?! (დიდოსტატის მარჯვენა).[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 17:56, 30 იანვარი 2018 (UTC) {{(:)}}{{(:)}}{{(:)}}{{(:)}}{{(:)}}{{(:)}}{{(:)}}{{(:)}}{{(:)}}{{(:)}}{{(:)}}{{(:)}}{{(:)}}{{(:)}}{{(:)}}{{(:)}}{{(:)}}{{(:)}}{{(:)}}{{(:)}}--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 18:09, 30 იანვარი 2018 (UTC) :მეც {{(:)}} (მრავალმნიშვნელოვანი)[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 23:23, 30 იანვარი 2018 (UTC) == ანტარქტიდა == ანტარქტიდის პრობლემა გასწორებულია :)--[[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#005bbb;color:#ffd500;padding:0 4px">'''''დათო'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#ffd500;padding:0 4px;color:#005bbb;">'''''1010'''''</span>]] 15:57, 4 მარტი 2018 (UTC) :დიდი მადლობა! არ მინახია, მაგრამ მჯერავს.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 19:27, 4 მარტი 2018 (UTC) == ვიკიპედია:ფორუმი/წინადადებები#საუკუნეები თარიღებში == [[ვიკიპედია:ფორუმი/წინადადებები#საუკუნეები თარიღებში]] — როგორც მომხმარებელმა შენი აზრი დააფიქსირე.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 20:03, 19 მარტი 2018 (UTC) == თხოვნა == გამარჯობა! შევამჩნიე, რომ სტატიებში იყენებთ ტერმინს მთის ჯიშები/მთის ჯიში, რაც უხეში შეცდომაა. უნდა იყოს უბრალოდ ქანი. აქა-იქ ჩასწორებული მაქვს, თუ შეგხვდათ ეგებ ჩაასწოროთ. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 14:28, 25 მარტი 2018 (UTC) :გამარჯობათ! თქვენ მართალი ხართ, მეორედ ამ შეცდომას აღარ გავიმეორებ და უკვე დაშვებულ შეცდომებსაც შეძლებისდაგვარად გამოვასწორებ.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 14:35, 25 მარტი 2018 (UTC) == Share your experience and feedback as a Wikimedian in this global survey == <div class="mw-parser-output"> <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello! The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey. We want to know how well we are supporting your work on and off wiki, and how we can change or improve things in the future. The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. You have been randomly selected to take this survey as we would like to hear from your Wikimedia community. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes. <big>'''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=VAE&prj=me&edc=6&prjedc=me6 Take the survey now!]'''</big> You can find more information about this survey [[m:Special:MyLanguage/Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|on the project page]] and see how your feedback helps the Wikimedia Foundation support editors like you. This survey is hosted by a third-party service and governed by this [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2018_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]] (in English). Please visit our [[m:Special:MyLanguage/Community_Engagement_Insights/Frequently_asked_questions|frequently asked questions page]] to find more information about this survey. If you need additional help, or if you wish to opt-out of future communications about this survey, send an email through the EmailUser feature to [[:m:Special:EmailUser/WMF Surveys|WMF Surveys]] to remove you from the list. Thank you! </div> <span class="mw-content-ltr" dir="ltr">[[m:User:WMF Surveys|WMF Surveys]]</span>, 18:34, 29 მარტი 2018 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:WMF Surveys@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2018/me6&oldid=17881391 --> == ღორიხვასებრნი == იქნებ ამიხსნათ რატომ არის წასაშლელი? '''''<font color="gold">[[მომხმარებელი:გიო ოქრო|გიო]]</font> <font color="#66FF00">[[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|ოქრო]]</font>''''' 19:21, 2 აპრილი 2018 (UTC) :გამარჯობათ! იქვე, დაბლა წერია, რომ გადამისამართებულია [[ღორიხვა]]ზე. ასევე არსებობს გვერდი [[ღორიხვასნაირნი]].[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 19:36, 2 აპრილი 2018 (UTC) ::ღორიხვა გვარია, ღორიხასებრნი ოჯახი, ხოლო ღორიხვასნაირნი რიგი. შესაბამისად არცერთი არ არის ერთაირნი. გადამისამართება გააჩინა იმან, რომ მივბაძე სხვა ვიკიებს და ერთაფ გავაკეთე ოჯახის და გვარის სტატია (ამის უფლებას ისიც მაძლევდა, რომ ოჯახში ერთადერთი გვარია). არ არის წასაშლელი. '''''<font color="gold">[[მომხმარებელი:გიო ოქრო|გიო]]</font> <font color="#66FF00">[[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|ოქრო]]</font>''''' 19:42, 2 აპრილი 2018 (UTC) :::სრულიად მართალი ბრძანდებით, მაგრამ მაგალითად დღეს, რომელიმე მომხმარებელმა რომ შექმნას გვერდი [[ღორიხვასებრნი]] ის არ გადამისამართდება [[ღორიხვა]]ზე? მე ამ მიზნით დავაყენე წაშლაზე. თუ ვცდები რა თქმა უნდა წაშლა უნდა გავაუქმოთ.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 19:50, 2 აპრილი 2018 (UTC) ::::ზუსტად იმიტომ გადავამისამართე, რომ ღორიხვასებრნზე სტატიას არავინ შექმნის. ამის მიზეზია ის, რომ გვარზე უკვე გვაქვს და ყველა ვიკისაც გვარზე აქვს. ოჯახში ერთქადერთი გვარია და ერთგვარი პრაქტიკაა ამ დროს ერთი სტატია შეიქმნას და მეორე გადამისამართდეს. '''''<font color="gold">[[მომხმარებელი:გიო ოქრო|გიო]]</font> <font color="#66FF00">[[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|ოქრო]]</font>''''' 19:55, 2 აპრილი 2018 (UTC) :::::კი ბატონო! ეხლავე გავაუქმებ წაშლას.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 19:58, 2 აპრილი 2018 (UTC) == წასაშლელი == გამარჯობა, გიორგი! შევნიშნე, რომ წაშლის თარგი განათავსეთ რამდენიმე გადამისამართების გვერდში, მაგ აქ [[Breathe (Reprise)]]. სინამდვილეში ეს გვერდები წასაშლელი არ არის, უბრალოდ ვიკიმონაცემებში იყოს გასასწორებელი. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 09:47, 3 აპრილი 2018 (UTC) :გამარჯობათ! სამსახურიდან ამ წუთას მოვედი და შეტყობინებასაც ეხლა ვკითხულობ. კი ბატონო, წინააღმდეგი არა ვარ. რაც წასაშლელია წაიშალოს, ხოლო რაც ვიკიმონაცემებში გასასწორებელია გასწორდეს.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 16:15, 3 აპრილი 2018 (UTC) ::კი, რაღაც-რაღაცები გავასწორე. ახლა რიგზეა ყველაფერი. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 16:20, 3 აპრილი 2018 (UTC) :::კარგია, დიდი მადლობა. ერთი შეკითხვა მაქვს ყველასთან და არა მარტო თქვენთან. ამ [https://ka.wikipedia.org/wiki/სპეციალური:განსაკუთრებული_გვერდები|სპეციალურ გვერდებს] ჩემი აზრით არავინ არ კითხულობს და შესაბამისად არც ასწორებს (შეიძლება ვცდები) და რატომ არ ვიცი?[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 16:28, 3 აპრილი 2018 (UTC) :როგორ არ კითხულობს :). ვადევნებ ხოლმე თვალს, მაგრამ პრობლემები გროვდება, ვინაიდან რედაქტორთა დეფიციტია. მე პირადად, შემოწმების მომლოდინე გვერდები მაწუხებს ყველაზე მეტად, მაგრამ შემმოწმებელთა დეფიციტია და გვერდები იმატებს მასში. აგერ, გიო ოქროს მივმართე წეღან წამოეყენებინა შემმოწმებლის კანდიდატურა, რადგან დასამოწმებელი გვერდები გროვდება. მოკლედ, პრობლემები არის, რა ვქნათ... - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 16:35, 3 აპრილი 2018 (UTC) ::საკმაოდ ბევრი დაგროვდა და არა მარტო შემოწმების მომლოდინე გვერდების რაოდენობაში, ბევრი გასასწორებელიაა სხვადასხვა კატეგორიები, მაგალითად: * Lint errors *გამოუყენებელი თარგები *გამოუყენებელი კატეგორიები *გამოუყენებელი სურათები *გაწყვეტილი გადამისამართება *გვერდები ენის ბმულების გარეშე *გვერდები კატეგორიის გარეშე *გრძელი გვერდები *დაცული გვერდები *დაცული სათაურები *ელემენტებთან დაუკავშირებელი გვერდები *თარგები კატეგორიის გარეშე *კატეგორიები კატეგორიის გარეშე *მოთხოვნილი გვერდები *მოთხოვნილი თარგები *მოთხოვნილი კატეგორიები *მოთხოვნილი ფაილები *მოკლე გვერდები *ობოლი გვერდები *ორმაგი გადამისამართება *სურათები კატეგორიის გარეშე *ყველაზე ნაკლებად რედაქტირებული სტატიები *ჩიხის გვერდები *ხანდაზმული გვერდები :კი, ვიცი, გიორგი, მაგრამ დრო სჭირდება ამის გასწორებას. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 16:51, 3 აპრილი 2018 (UTC) ::გასაგებია, მაგრამ სხვებიც რომ ჩაერთონ ამ ღონისძიებაში კარგი იქნებოდა. მარტო ორი ან სამი ადამიანი ამას ვერ გასწვდება.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 17:08, 3 აპრილი 2018 (UTC) == Reminder: Share your feedback in this Wikimedia survey == <div class="mw-parser-output"> <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Every response for this survey can help the Wikimedia Foundation improve your experience on the Wikimedia projects. So far, we have heard from just 29% of Wikimedia contributors. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes to be completed. '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=VAE&prj=me&edc=6&prjedc=me6 Take the survey now.]''' If you have already taken the survey, we are sorry you've received this reminder. We have design the survey to make it impossible to identify which users have taken the survey, so we have to send reminders to everyone. If you wish to opt-out of the next reminder or any other survey, send an email through EmailUser feature to [[:m:Special:EmailUser/WMF Surveys|WMF Surveys]]. You can also send any questions you have to this user email. [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|Learn more about this survey on the project page.]] This survey is hosted by a third-party service and governed by this Wikimedia Foundation [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2018_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]]. Thanks! </div> <span class="mw-content-ltr" dir="ltr">[[m:User:WMF Surveys|WMF Surveys]]</span>, 01:31, 13 აპრილი 2018 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:WMF Surveys@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2018/me6&oldid=17881391 --> == Your feedback matters: Final reminder to take the global Wikimedia survey == <div class="mw-parser-output"> <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello! This is a final reminder that the Wikimedia Foundation survey will close on '''23 April, 2018 (07:00 UTC)'''. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes. '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=VAE&prj=me&edc=6&prjedc=me6 Take the survey now.]''' '''If you already took the survey - thank you! We will not bother you again.''' We have designed the survey to make it impossible to identify which users have taken the survey, so we have to send reminders to everyone. To opt-out of future surveys, send an email through EmailUser feature to [[:m:Special:EmailUser/WMF Surveys|WMF Surveys]]. You can also send any questions you have to this user email. [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|Learn more about this survey on the project page.]] This survey is hosted by a third-party service and governed by this Wikimedia Foundation [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2018_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]]. </div> <span class="mw-content-ltr" dir="ltr">[[m:User:WMF Surveys|WMF Surveys]]</span>, 00:41, 20 აპრილი 2018 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:WMF Surveys@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2018/me6&oldid=17881391 --> == კატეგორია:კათოლიკური ტაძარი == [[:კატეგორია:კათოლიკური ტაძარი]] — Catholic church პირდაპირად არ უნდა ვთარგმნოთ. იგი რომის კათოლიკური ეკლესიაა ქართულად. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 19:53, 26 აპრილი 2018 (UTC) ==კატეგორია:1969 წელს დაშლილი ჯგუფები== კატეგორია:1969 წელს დაშლილი ჯგუფები — დაშლილი ჯგუფი გასაგებია, მაგრამ მერე გაუქმებული — ?--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 11:15, 5 მაისი 2018 (UTC) :ეგეთი ტერმინოლოგიაა სხვა წლებშიც, იგივეა ორგანიზაციებშიც. ისე დაშლილი და გაუქმებული პრაქტიკულად ერთი და იგივე არ არის?[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 11:20, 5 მაისი 2018 (UTC) ::მგონი სამინისტროები საქართველოში გაუქმდა, არ დაშლილა. მუსიკალური ჯგუფები (ორერა) დაიშალა და არ გაუქმდა. მე ჩემი აზრი გამოვთქვი. --[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 16:15, 5 მაისი 2018 (UTC) == ინფოდაფებთან დაკავშირებით == ღამემშვიდობის ბ-ნ გიორგი! შევნიშნე ასწორებთ ინფოდაფებში არსებულ გამოტოვებს და ამასთან დაკავშირებით რჩევა მინდა მოგცეთ. კერძოდ, ჯობია თვით ინფოდაფების დოკუმენტებში (ანუ შაბლონში) მოაშოროთ ეს გამოტოვები და შემდეგში ვინც მას გამოიყენებს, უკვე გამოტოვების გარეშე ჩასვამს სტატიაში. ამით ძირეულად მოვსპობთ პრობლემას. წარმატებები --[[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 23:06, 1 ივნისი 2018 (UTC) : ღამე მშვიდობის! სავსებით გეთანხმებით. შევეცდები გავასწორო.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 23:09, 1 ივნისი 2018 (UTC) ::თუ დაგჭირდათ რამე, სიამოვნებით დაგეხმარებით. და კიდევ, კარგი იქნება თუ თქვენი განხილვის გვერდის წინა წლების ნაწერებს დაარქივებთ, ამით უსასრულო სქროლვისგან ჩვენც და თქვენც დაისვენებთ {{(:D}} --[[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 23:40, 1 ივნისი 2018 (UTC) == ვიკიშეხვედრა 2 == მოგესალმებით! გთხოვთ [[ვიკიპედია:ფორუმი/ვიკიშეხვედრები#წლის მეორე ვიკიშეხვედრა|'''დააფიქსიროთ თქვენი მოსაზრება''']], გელით შეხვედრაზე. --[[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 14:37, 3 ივნისი 2018 (UTC) ==კატეგორიების სპეციალისტო== კატეგორია:Pages using infoboxes with thumbnail images“ — რა არის ეს?--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 17:01, 3 ივნისი 2018 (UTC) :გამარჯობა! მე რატომ მეკითხები? (კატეგორია:გვერდები, რომლებიც იყენებენ ინფობოქსებს გამოსახულების მინიატურებით)[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 17:10, 3 ივნისი 2018 (UTC) == წითელი კატეგორიები == [[ფედერიკა მოგერინი]] — შეხვედრაზე ვგულისხმობდი ასეთ კატეგორიებს.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 16:25, 13 ივნისი 2018 (UTC) :გამარჯობა! გავიგე. კარგად გიგულისხმია.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 16:56, 13 ივნისი 2018 (UTC) ::[[სტივენ თომას ერლეუაინი]] — აი კიდევ.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 10:12, 17 ივნისი 2018 (UTC) *[[პოლ მაკ-კარტნი]]--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 11:29, 17 ივნისი 2018 (UTC) *[[რადოვან კარაჯიჩი]]--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 14:50, 17 ივნისი 2018 (UTC) :გამარჯობა! მე ერთი კვირის წინ შეხვედრაზე აგიხსენი რა მეთოდითაც ვსპობ ამ წითელ კატეგორიებს, რომლებიც მილიონობითაა. ეხლა მაყურებინე ფეხბურთს, თორემ...!!![[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 14:59, 18 ივნისი 2018 (UTC) ::თან ფეხბურთი და თან საქმეც. --[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 15:07, 18 ივნისი 2018 (UTC) :::ორი საქმე ერთდროულად არ კეთდება, ჯერ მთავარი (ამ დღეებში ფეხბურთები და რაგბები) და მერე დანარჩენი![[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 20:40, 19 ივნისი 2018 (UTC) == გიორგი ჩხაიძე == [[გიორგი ჩხაიძე]] — დაბადების თვე და რიცხვი შეცვალე და რატომ? უნდა იყოს აგვისტო და არა ივნისი.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 19:53, 20 ივნისი 2018 (UTC) :მგონი შენი შეცდომა არ არის.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 19:57, 20 ივნისი 2018 (UTC) ::გამარჯობა! მართალია, ჩემი არ არის[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 18:59, 21 ივნისი 2018 (UTC) ==ევა გრინი== [[ევა გრინი]] — გადახედე კატეგორიას დაუსრულებელი ფილმოგრაფია.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 15:23, 2 ივლისი 2018 (UTC) :უცხო ენებზე ეგ კატეგორია ვერ მოვძებნე (კალათბურთი იწყება, ხოლო შემდეგ ფეხბურთი).[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 16:08, 2 ივლისი 2018 (UTC) ==კატეგორიები== ბატონო გიორგი. გამარჯობა. ერთი თხოვნა მაქვს თქვენთან, როგორც ვხედავ აქტიურათ ხართ ჩართული კატეგორიების შექმნით. თუ ამგვარ კატეგორიებს წააწყდებით: კატეგორია:ორგანიზაციები დაარსებული 1990-იან წლებში, კატეგორია:კომპანიები დაარსებული 1990-იან წლებში, კატეგორია:კომპანიები დაარსებული XXI საუკუნეში, კატეგორია:პროდუქტები წარმოდგენილი XX საუკუნეში — წაშალეთ, ვინაიდან, „კომპანიების“ და „ორგანიზაციების“ წინ მძიმე იწერება, კატეგორიაში კიდევ არ არის ლამაზი მძიმეს ჩასმა. ამიტომაც სჯობს შეიქმნას ასე — კატეგორია:1990-იან წლებში 1990-იან წლებში ორგანიზაციები, კატეგორია:1990-იან წლებში დაარსებული კომპანიები, კატეგორია:XX საუკუნეში წარმოდგენილი პროდუქტები. იხილეთ ეს განხილვა [[მომხმარებლის განხილვა:Gobrona/არქივი 2#შეცვლა|„შეცვლა“]]. [[მომხმარებელი:Gobrona|Gobrona]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Gobrona|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Gobrona|წვლილი]]</sub> 09:50, 25 ივლისი 2018 (UTC) == ვიკიორდენი == {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |rowspan="2" valign="middle" | [[ფაილი:Category Barnstar Hires.png|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''კატეგორიების ვიკიორდენი''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | კატეგორიზაცია ქართული ვიკის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი პრობლემაა. ძალიან მნიშვნელოვან საქმეს აკეთებთ — ქართული ვიკიპედიის ხარისხს ზრდით — და უღრმესი მადლობა თქვენ ამისთვის!--[[მომხმარებელი:SHOTHA|<font color="#45b94d">შოთა</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:SHOTHA|<span style="color:#ff0000">(განხილვა)</span>]]}</small> 22:12, 7 აგვისტო 2018 (UTC) |} :ღამე მშვიდობისა. დიდი მადლობა თქვენ და ყველა ვიკიპედიელს![[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 22:18, 7 აგვისტო 2018 (UTC) ::არაფრის! აქვე შევამჩნიე, რომ [[ვიკიპედია:Gadget/HotCat|HotCat-ს]] არ იყენებთ. შესაძლოა, არ იცოდეთ მისი არსებობის შესახებ. თუ ასეა, გირჩევთ, სცადოთ, ძალიან გაგიმარტივებთ საქმეს. HotCat-ის ჩასართავად გადადით „კონფიგურაციაში“, შემდეგ [[სპეციალური:კონფიგურაცია#mw-prefsection-gadgets|„დამატებით ხელსაწყოებში“]] და „რედაქტირების“ სექციაში მონიშნეთ HotCat-ის ჩართვა. შემდეგ უკვე სტატიის (ან თვითონ კატეგორიის) ქვემოთ, სადაც კატეგორიებია მოცემული, პირდაპირ შეგეძლებათ მათი შეცვლა/ამოღება/ჩამატება ისე, რომ სტატიის სარედაქტირო ფანჯრის გახსნაც არ მოგიწევთ. იმედი მაქვს, გამოგადგებათ.--[[მომხმარებელი:SHOTHA|<font color="#45b94d">შოთა</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:SHOTHA|<span style="color:#ff0000">(განხილვა)</span>]]}</small> 22:24, 7 აგვისტო 2018 (UTC) :::დიდი მადლობა![[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 22:30, 7 აგვისტო 2018 (UTC) :უი, მოგვიანებით გილოცავ. {{(:*}}--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 20:02, 22 აგვისტო 2018 (UTC) == კატეგორია:პირველი ქალბატონები == [[:კატეგორია:პირველი ქალბატონები]] — ამ კატეგორიაში შემავლებს გადახედე. ზოგს ბევრი და ზოგს მცირე კატეგორია უწერიათ.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 20:04, 22 აგვისტო 2018 (UTC) :ღამე მშვიდობისა! ჯერ მაგის დრო არ არის, მაგრამ მოვა. ეხლა მხოლოდ ინტერვიკები გავუკეთე. ისე ინგლისურშიც ზოგს ოთხი აქვს, ზოგს სამი. სხვა ენებშიც მასე იქნება, არ შეგეშინდეს. მადლობა მოლოცვისათვის (წინასწარ გილოცავ ქალბატონ მერკელის ჩამოსვლას. რას იზავ, ქალიც ადამიანის მეგობარია).[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 20:25, 22 აგვისტო 2018 (UTC) == კატეგორია:პოლიტიკოსი ქალები == [[:კატეგორია:პოლიტიკოსი ქალები]] — ამ კატეგორიას აუქმებ? [[:კატეგორია:პაკისტანელი პოლიტიკოსი ქალები]] — აქედან რომ ამოიღე. [[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 19:09, 21 სექტემბერი 2018 (UTC) :გამარჯობა! ჯერ ამოვიღე იმიტომ, რომ ასეა წყობა. ცოტა მოითმინე და ჩაჯდება.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 20:10, 21 სექტემბერი 2018 (UTC) ::[[:კატეგორია:ქართველი პოლიტიკოსი ქალები]] — რავი ქართული არ არის ჯერ მოწესრიგებული.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 06:49, 22 სექტემბერი 2018 (UTC) :{{მოწონება}}--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 07:59, 22 სექტემბერი 2018 (UTC) ==Far Cry 5== გამარჯობათ, ბატონო გიორგი. მადლობელი ვარ ჩემს სტატიაში „[[Far Cry 5]]“ თქვენ მიერ განხორციელებული ჩასწორებითვის, მაგრამ ვერ შენიშნეთ, რომ მასში განთავსებულია თარგი:მუშავდება? [[მომხმარებელი:Gobrona|Gobrona]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Gobrona|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Gobrona|წვლილი]]</sub> 22:11, 28 სექტემბერი 2018 (UTC) :ღამე მშვიდობისა! შევნიშნე რა თქმა უნდა, მაგრამ როგორც თქვენ შეამჩნევდით მე მხოლოდ ორი მექანიკური შეცდომა გავასწორე და მეტი არც მიცდია და არც გამიფიქრებია.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 23:21, 28 სექტემბერი 2018 (UTC) == კატეგორია:საქართველოს მინისტრები == [[:კატეგორია:საქართველოს მინისტრები]] — რამდენიმე სამინისტროს კატეგორია შევქმენი — გადახედე. ისე ეს გვარებიც ამოსაღებია. --[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 20:08, 4 ოქტომბერი 2018 (UTC) :გამარჯობა! კარგია რას ერჩი? მაგრამ გვარები რატომაა ამოსაღები?[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 20:20, 4 ოქტომბერი 2018 (UTC) ::მაგ. [[ჯემალ გახოკიძე]] — სტატიაში უწერია საქართველოს მინისტრები. სხვებს მაგ. [[გიორგი კვირიკაშვილი]] — უწერიათ, თუ რისი მინისტრები იყვნენ. თითოეულ გვარებს რომ შეუცვლი კატეგორიებს, გვარები აღარ იქნება კატეგორიაში. იმედი მაქვს, რომ გამიგე.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 20:49, 4 ოქტომბერი 2018 (UTC) :::ისე შენ მართალი ხარ. ჯობია ყველა მინისტრს გვერდში მივუწეროთ ის კატეგორია, რისი მინისტრებიც ისინი იყვნენ და გვარებიც ავტომატურად წაიშლება.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 20:54, 4 ოქტომბერი 2018 (UTC) :ხო. დღეს რამდენიმეს გავუკეთე. გთხოვ გადაამოწმო. ნახე ჩემი წვლილი კატეგორიებში. მადლობა.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 20:58, 4 ოქტომბერი 2018 (UTC) ::მაგ. დღეს გავაკეთე [[ლევან ყიფიანი]]--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 21:06, 4 ოქტომბერი 2018 (UTC) ==რუსი სამხედრო მოღვაწეები == [[:კატეგორია:რუსი სამხედრო მოღვაწეები]] — ქვეკატეგორიები. სტატიებში გადასახედია. მგონი არეულია.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 09:09, 9 ოქტომბერი 2018 (UTC) :გამარჯობა! ცოტა მაცალე, ეხლა მოვედი, საჭმელს მივირთმევ და თუ გასასწორებელია გავასწორებ.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 14:18, 9 ოქტომბერი 2018 (UTC) ::გისურვებ კარგ მადას. თვითონ სტატიებსაც თუ გადახედავ კარგი ბიჭი იქნები.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 14:57, 9 ოქტომბერი 2018 (UTC) :::დიდი მადლობა! მადა მშვენიერი მაქვს. დასამატებელი იყო და დავამატე, მაგრამ რომელ სტატიებს უნდა გადავხედო?[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 15:01, 9 ოქტომბერი 2018 (UTC) == ცარიელი კატეგორიები == რატომ შექმენი ცარიელი კატეგორიები?--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 22:28, 10 ოქტომბერი 2018 (UTC) :ღამე მშვიდობისა! ეს სულ სხვა საქმეა. ისინი უკვე შექმნილები იყვნენ, მაგრამ თავად არ ჰქონდათ კატეგორია, ხოლო ზოგს ინტერვიკები. ესენი სხვადასხვა ენაზე მოლაპარაკე მომხმარებლების კატეგორიებია. თუ ქართულ ვიკიპედიაში შემოგვემატა ვინმე ჩვენ ქვეყანაში ამ ნაკლებად გავრცელებული ენების მცოდნე, მათ გამზადებული დახვდებათ მომხმარებელთა ის კატეგორიები, რომელ ენასაც ფლობენ (ასეა სხვა ენებშიც).[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 22:36, 10 ოქტომბერი 2018 (UTC) ::კარგად წაიკითხე შიგ წერია, რომ კატეგორია ცარიელია. არ ვქმნით ცარიელ კატეგორიებს.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 22:38, 10 ოქტომბერი 2018 (UTC) ::იხ. [[:კატეგორია:მომხმარებელი ka-N]]. წინასწარ არ კეთდება კატეგორია.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 22:40, 10 ოქტომბერი 2018 (UTC) ::იხ. [[:კატეგორია:მომხმარებლის ენები]] --[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 22:46, 10 ოქტომბერი 2018 (UTC) ::მაშინ ყველა ენას უნდა გაუმზადო თარგები. ზოგი კარგად საუბრობს, ზოგი საშუალოდ და ზოგი საშუალოზე ცუდად.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 22:50, 10 ოქტომბერი 2018 (UTC) ::მაგ. [[:კატეგორია:მომხმარებელი it]] — ცოდნის რამდენიმე საფეხური აქვს.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 22:51, 10 ოქტომბერი 2018 (UTC) :::მართალია წერია, თუმცა ყველა არაა ცარიელი. მაგალითად ჩინური ენის ზოგ დიალექტს (შეიძლება ეს ენაც იყოს, ეგ ენათმეცნიერებსაც ვერ გაურკვევიათ) და ასევე სხვა ენასაც ჰყავს მცოდნე და შესაბამისად მომხმარებელიც. კიდევ ერთხელ ვამბობ ეს განსაკუთრებული კატეგორიებია და რაც მთავარია ისინი მე არ შემიქმნია, მე მხოლოდ [[:კატეგორია:მომხმარებლის ენები|კატეგორია]] ჩავუმატე, ხოლო რომელსაც ინტერვიკები არ ჰქონდა დავუმატე. მათი შექმნის ისტორია წაიკითხე და ყველაფერი გაირკვევა.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 22:52, 10 ოქტომბერი 2018 (UTC) ::::ვიცი. მე ყოველთვის ვიხედები შექმნის ისტორიაში. მასე არ იქმნება როგორც იყო შექმნილი. ის იყო ვანდალი.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 07:56, 11 ოქტომბერი 2018 (UTC) :გამარჯობა! კარგია, რომ წაშლაზე დააყენე და შესაბამისად წაიშალა კიდეც, თუმცა სიაში [https://ka.wikipedia.org/wiki/სპეციალური:უკატეგორიო_კატეგორიები] წაშლილები მაინც რჩებიან.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 16:43, 11 ოქტომბერი 2018 (UTC) ::წესით არ უნდა ჩანდეს. ალბათ დრო სჭირდება. ვკითხავ ადმინებს. მომავალშიც შენ ჩასვის თარგი წაშლაზე. --[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 17:11, 11 ოქტომბერი 2018 (UTC) == მალიჰა ლოდჰი == [[მალიჰა ლოდჰი]] — ეს წითელი კატეგორიები ან ამოიღე ან გაალურჯე, გთხოვ.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 20:55, 11 ოქტომბერი 2018 (UTC) :კი მაგრამ რაღა ამ პაკისტანელი ქალბატონის ჯინი გჭირს? ასეთი და ამაზე უარესი გვერდები უამრავია ქართულ ვიკიპედიაში. ყველას გალურჯებას (მარტო ამ გვერდზე არ მაქვს საუბარი) წლები სწირდება. წითლებს ნელ-ნელა გავალურჯებთ ჩვენ ყველა, მათ შორის იმედი მაქვს შენც. მაგრამ რადგან გინდა (რაღა ქალებს გადავეყარე) ზოგიერთი კატეგორია ვეცდები გავალურჯო, ოღონდ ხვალ, რადგან დღეს უკვე დაღამდა.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 21:15, 11 ოქტომბერი 2018 (UTC) == კატეგორია:მოკლული პოლიტიკოსები == [[:კატეგორია:მოკლული პოლიტიკოსები]] — კარგი იქნება დარჩენილ ოთხ პოლიტიკოსსაც თუ ჩასვავ სხვაგან, როგორც დანარჩენს.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 19:39, 21 ოქტომბერი 2018 (UTC) :ღამე მშვიდობისა! ყველას ჩავსვავ, ოღონდ ხვალ. ეხლა ალბათ დავიძინებ.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 19:51, 21 ოქტომბერი 2018 (UTC) ==ბუკურა დუმბრავა== [[ბუკურა დუმბრავა]] — ნახე რა ხდება.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 11:37, 24 ოქტომბერი 2018 (UTC) :გამარჯობა! ვნახე. ხომ გითხარი [[მალიჰა ლოდჰი]]ს პასუხში — ასეთი და ამაზე უარესი ბევრია ქართულ ვიკიპედიაში თქო. კიდევ ერთხელ გეუბნები: ″ყველას გალურჯებას (მარტო ამ გვერდზე არ მაქვს საუბარი) წლები სწირდება. წითლებს ნელ-ნელა გავალურჯებთ ჩვენ ყველა, მათ შორის იმედი მაქვს შენც″.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 14:38, 24 ოქტომბერი 2018 (UTC) ::კატეგორიების სპეციალისტი შენ ხარ.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 14:42, 24 ოქტომბერი 2018 (UTC) :::მარტო მე არ ვარ! ისე შენი დაწერილი გვერდები და კატეგორიები სხვა ენებსაც რომ მიაბა კარგი იქნება — ეს ერთი კვირაა დავიტანჯე![[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 14:50, 24 ოქტომბერი 2018 (UTC) == კატეგორია:ამერიკული კომედიური სატელევიზიო პროგრამები == [[:კატეგორია:ამერიკული კომედიური სატელევიზიო პროგრამები]] — წასაშლელი რატომ არის. ცარიელი არ არის, ერთი სტატიაა მითიტებული.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 14:21, 30 ოქტომბერი 2018 (UTC) :გამარჯობა! აღარ არის![[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 14:26, 30 ოქტომბერი 2018 (UTC) ::ახლა აღარ არის. {{(:D}}--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 14:30, 30 ოქტომბერი 2018 (UTC) :::რა გაცინებს? ეს არის [[:კატეგორია:ამერიკული კომედიური ტელესერიალები]]ს დუბლიკატი. ჯერ ერთი, რომ ორივეს ერთი და იგივე ქვეკატეგორიები აქვს, მეორე ის, რომ ასეთი კატეგორია არც ერთ ენაზე არ არსებობს და შესაბამისად ვერც ერთ ენას ვერ მიაბავ. ეხლა გაიგე?[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 14:37, 30 ოქტომბერი 2018 (UTC) ::::სიცილიც დამიშალე {{(:)}}. --[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 14:45, 30 ოქტომბერი 2018 (UTC) :::::იცინე, იცინე და ბოლოს ვინ გაიცინებს იმასაც ვნახავ![[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 14:48, 30 ოქტომბერი 2018 (UTC) == კატეგორიის განხილვა:დაბადებული 530 == იხ. [[:კატეგორიის განხილვა:დაბადებული 530]]--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 10:39, 3 ნოემბერი 2018 (UTC) == ??? == [http://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%B0%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%AE%E1%83%98&curid=424098&diff=3591246&oldid=3589437&diffmode=source ამ რედაქტირების] (კატეგორიებს არ ვგულუსხმობ) აზრს ვერ ვიგებ. რა აზრი აქვს <nowiki>[[ჰილდერიხი|ჰილდრიხის]]</nowiki> ეწერება თუ <nowiki>[[ჰილდერიხი]]ს</nowiki>. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 20:02, 1 დეკემბერი 2018 (UTC) :ღამე მშვიდობისა! აზრი უბრალოა — რადგან კატეგორიები მივაწერე ზედმეტი ასოებიც წავშალე, მეტი არაფერი.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 20:26, 1 დეკემბერი 2018 (UTC) ::[http://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%97%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A5%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90&type=revision&diff=3589678&oldid=3580886&diffmode=source აქ?] [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 20:46, 1 დეკემბერი 2018 (UTC) :::აქაც თითქმის იგივეა. თქვენს მიერ სტატიაში დაწერილი <nowiki>[[თურქენული ენა|თურქმენულ ენაზე]]</nowiki>-ს შესწორებისას (რაც ბუნებრივია წითლად იკითხებოდა) ასევე წავშალე ზედმეტი ასოები (ეს შეგიძლიათ ნახოთ [[თურქმენული ლიტერატურა|აღნიშნული გვერდის]] ისტორიაში).[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 20:58, 1 დეკემბერი 2018 (UTC) == კატეგორია:ათასწლეულის დასაწყისი == [[:კატეგორია:ათასწლეულის დასაწყისი]] — '''დაწყებულები''' ხომ არ უნდა იყოს (Beginnings) [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 09:36, 18 დეკემბერი 2018 (UTC) :გამარჯობათ! თქვენ ალბათ გულისხმობთ, რომ უნდა იყოს '''ათასწლეულში დაწყებულები'''. თუ ასე ფიქრობთ ჩემი აზრით სწორი გადაწყვეტილებაა, მაგრამ არსებობს ბევრი მსგავსი, ერთმანეთზე მიბმული, კატეგორიები (მაგ. საუკუნის დასაწყისი, ათწლეულის დასაწყისი, წლის დასაწყისი და სხვა). მაგათ რაღა ვუყოთ?[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 15:02, 18 დეკემბერი 2018 (UTC) ::როგორც სწორია ისე მოვიქცეთ. ყველა კატეგორიაში ჩასასწორებელია. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 15:05, 18 დეკემბერი 2018 (UTC) :::საკმაოდ ხანგრძლივი და შრომატევადი საქმეა.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 15:37, 18 დეკემბერი 2018 (UTC) == მუნიციპალიტეტი == გამარჯობა. რადგანაც მიწერილი სანადირო მეურნეობები საბჭოთა დროის მერე აღარ არსებულა, შესაბამისად სწორია იმ სახელწოდების გამოყენება, რაც დღ. მუნიციპალიტეტებს ერქვა, ანუ რაიონები. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 16:58, 9 იანვარი 2019 (UTC) :გამარჯობათ! კი ბატონო იყოს, მაგრამ მაგ რაიონებს რომ მიუწკაპუნებთ მაინც მუნიციპალიტეტები გაგეხსნებათ. რედაქტირებაში იმიტომ მეწერა ორივე — ჯერ მუნიციპალიტეტი და მერე რაიონი (ტექსტში მაინც რაიონი ჩანდა).[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 17:07, 9 იანვარი 2019 (UTC) ::საქმე იმაშია, რომ ადრე [[მომხმარებელი:Jaba1977]]-მა სადღაც დაწერა (ფორუმზე), რომ რაიონებზე ცალკე სტატიები შეგვექმნა, რასაც მხარი დაუჭირეს. როცა იქნება ხომ შექმნიან და სწორ მისამართზე გადავა ბმული. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 17:08, 9 იანვარი 2019 (UTC) :::რა თქმა უნდა გადავა, მაგრამ ეს ცვლილებები უკვე დაწერილ სტატიებს ეხება. მაგალითად რომელიმე სტატიაში თუ წერია სოფლის დასახელება და მას ფრჩხილებში უწერია თანამედროვე თეთრიწყაროს რაიონი, არ ჯობია ეწეროს თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტი. მესმის, რომ ამას დიდი განსაკუთრებული მნიშვნელობა არ აქვს, მაგრამ მე მგონი არც არაფერი შავდება.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 17:19, 9 იანვარი 2019 (UTC) ::::კი ჯობია, მაგრამ მიწერილ სანადირო მეურნეობებთან რაიონები ეწეროს. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 18:29, 9 იანვარი 2019 (UTC) :::::ეწეროს! (უკვე ხომ წერია)[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 18:35, 9 იანვარი 2019 (UTC) == nowiki == მოგესალმებით! <nowiki><nowiki></nowiki></nowiki>-ის ველს ნუ შლით იმ ინფოდაფებიდან, სადაც ის მითითებულია (ძირითად დასახლების ინფოდაფებში). ეს იმიტომ არის გაკეთებული, რომ ერთი და იგივე ნაწერი ორჯერ არ გამოჩნდეს (მაგ.: სოფლის ქართული სახელწოდება). სადაც ეს ველი ამოშალეთ, გთხოვთ სასწრაფოდ უკან დააბრუნოთ! მადლობა --[[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 20:22, 10 იანვარი 2019 (UTC) == კატეგორიების შესახებ == გამარჯობა ბატონო გიორგი, როგორ გიკითხოთ? როგორ მომაკლდა თქვენს მიერ შექმნილი კატეგორიები რუსეთის შესახებ (და არა მარტო) დაწერილ სტატიებში. თქვენი მუშაობის შემდეგ ვერც კი ვბედავ მე შევქმნა კატეგორიები. თუ ისევ გვერდით ამომიდგებით ამ კუთხით ძალიან გამახარებთ. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''ჯაბა'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''1977'''''</span>]] 13:59, 20 იანვარი 2019 (UTC) :გამარჯობათ ბატონო ჯაბა, მე კარგად ვარ და იმედია თქვენც. მაგას გავაგრძელებ რამდენიმე დღეში, მაგრამ რატომ ვერ ბედავთ ნამდვილად მიკვირს. თუ შეცდომის გეშინიათ არ იდარდოთ, ვინც მუშაობს შეცდომაც ყველას მოსდის (მთავარია განზრახ არ იყოს) და ყველა შეცდომა გამოსწორებადია. მთავარია ერთმანეთს არ ვეჩხუბოთ, რაც სამწუხაროდ უახლოეს პერიოდში გამოიკვეთა ქართულ ვიკიპედიაში.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 14:08, 20 იანვარი 2019 (UTC) არა, შეცდომების არ მეშინია, თუ შეცდომას დავუშვებ სხვა გაასწორებს ეგ არაა პრობლემა. სამწუხაროდ ზოგიერთ ვიკიპედიელს ავიწყდება ვიკიპედიის პრინციპები და ერთი შეცდომის საფუძველზე სერიოზულ კამათს იწვევენ. უბრალოდ, კატეგორიების კეთება თქვენ მართლა კარგად გამოგდით. მიხარია, რომ კვლავ გააგრძელებთ ამ კუთხით მუშაობას. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''ჯაბა'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''1977'''''</span>]] 14:46, 20 იანვარი 2019 (UTC) :ნამდვილად გავაგრძელებ. საქმე იმაშია, რომ ეხლა ერთ საინტერესო საქმითა ვარ დაკავებული (ჩვენი ჩეჩენი მეზობლის თხოვნაცაა) და იმას რომ მოვრჩები (თუმცა მოცულობა დიდია, რადგან საქართველოს დასახლებულ პუნქტებს ეხება) აუცილებლად გავაგრძელებ.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 14:58, 20 იანვარი 2019 (UTC) == ლაფანყური == გამარჯობა, სტატიაში [[ლაფანყური]] მიუთითეთ მოსახლეობის ეთნიკური შემადგნელობა და ეს ინფორმაცია საიდან გაქვთ, წყარო მომაწოდეთ.— [[მომხმარებელი:Beqabai|~ბ.ბ.~]] <small>([[მომხმარებლის განხილვა:Beqabai|მომწერეთ აქ!]])</small> 05:34, 20 ივნისი 2019 (UTC) == Reminder: Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, A couple of weeks ago, we invited you to take the Community Insights Survey. It is the Wikimedia Foundation’s annual survey of our global communities. We want to learn how well we support your work on wiki. We are 10% towards our goal for participation. If you have not already taken the survey, you can help us reach our goal! '''Your voice matters to us.''' Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(meafwps,act5) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 18:58, 20 სექტემბერი 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:RMaung (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(meaf_wps,act5)&oldid=19397738 --> == Reminder: Community Insights Survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> '''Share your experience in this survey''' Hi {{PAGENAME}}, There are only a few weeks left to take the Community Insights Survey! We are 30% towards our goal for participation. If you have not already taken the survey, you can help us reach our goal! With this poll, the Wikimedia Foundation gathers feedback on how well we support your work on wiki. It only takes 15-25 minutes to complete, and it has a direct impact on the support we provide. Please take 15 to 25 minutes to '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_0pSrrkJAKVRXPpj?Target=CI2019List(meafwps,act5) give your feedback through this survey]'''. It is available in various languages. This survey is hosted by a third-party and [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Community_Insights_2019_Survey_Privacy_Statement governed by this privacy statement] (in English). Find [[m:Community Insights/Frequent questions|more information about this project]]. [mailto:surveys@wikimedia.org Email us] if you have any questions, or if you don't want to receive future messages about taking this survey. Sincerely, </div> [[User:RMaung (WMF)|RMaung (WMF)]] 15:28, 4 ოქტომბერი 2019 (UTC) <!-- Message sent by User:RMaung (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CI2019List(meaf_wps,act5)&oldid=19432342 --> == მიმინოსხევი == გამარჯობა ბატონო გიორგი, გამოცდილი ხართ და ამ სტატიას იქნებ რაიმე გაუგოთ:[[მიმინოსხევი]]--[[მომხმარებელი:ჯეო|M.I.K.H.E.I.L.&#61;ჯეო]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:ჯეო|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/ჯეო|წვლილი]]</sub> 18:25, 20 ოქტომბერი 2019 (UTC) :ღამე მშვიდობისა! იქვე მითითებული wikimapia გავხსენი და შედეგად კოორდინატი იყო შეცდომით დაწერილი. wikimapia-ს თანახმად ეს ნასოფლარი მდებარეობს ქარელის მუნიციპალიტეტში, რუსეთის მიერ ოკუპირებულ ე.წ. სამხრეთ ოსეთის ტერიტორიაზე, სოფელ ნულთან საკმაოდ ახლოს, თუმცა კოორდინატზე დაწკაპუნებისას იგი არ ჩანს (ნასოფლარია და ალბათ იმიტომ).[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 19:07, 20 ოქტომბერი 2019 (UTC) == მიუკერძოებლობა სტატიაში „საქართველო“ == გამარჯობა გიორგი. თქვენ [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D&direction=next&oldid=3370857 ჩანიშნეთ] სტატიაში [[საქართველო]] – [[თარგი:მიკერძოებული]]. მას მერე ბევრი დრო გავიდა. თუ არ შეწუხდბით, შეგიძლიათ მიგვითითოთ რა ნაწილშია პრობლემა? --[[User:Rastrelli F|<span style="color:#000000;font-family:Brush Script Std;font-size:13pt">Rastrelli</span>]] [[User Talk:Rastrelli F|<span style="color:#000000;font-family:Brush Script Std;font-size:13pt">F</span>]] 21:09, 28 ოქტომბერი 2019 (UTC) == პოლიტიკა == გამარჯობა, ბატონო გიორგი. გთხოვთ, მომავალში სიტყვა Politics თარგმნეთ როგორც პოლიტიკა და არა — პოლიტიკოსები. პატივისცემით,--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 18:30, 26 მარტი 2020 (UTC) == ჯოლევი == გამარჯობა. როგორ გიკითხოთ? რატომ გადაიტანეთ [[ჯოლევი]] [[ჯოლევი (მრავალმნიშვნელოვანი)]]-ზე? --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 14:20, 28 აგვისტო 2020 (UTC) :გაგიმარჯოთ! გმადლობთ. იმიტომ, რომ მას ორი მნიშვნელობა აქვს. ერთი სენაკის მუნიციპალიტეტში და მეორე მარტვილის მუნიციპალიტეტში.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 14:24, 28 აგვისტო 2020 (UTC) ::ვიკიპედიის დამკვიდრებული წესების თანახმად თუკი რომელიმე უპირატესი არ არის ვქმნით მრავალმნიშვნელობის გევრდს ფრჩხილების გარეშე. ახლა რა გამოდის? სიტყვა ჯოლევი თავისუფალია და გვაქვს ფრჩხილებიანი გვერდი. უკანვეა გადასატანი და საჭიროა მანამდე არსებული მდგომარეობის აღდგენა. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 16:14, 28 აგვისტო 2020 (UTC) :::მაგალითისთვის [[ახალსოფელი]]. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 16:18, 28 აგვისტო 2020 (UTC) [[ახალსოფელი|აქ]] დაბლა წერია ახალსოფლის თემი, რომელსაც უწერია მრავალმნიშვნელოვანი. ამის გარდა მე უკვე ორი წელია საქართველოს სოფლებზე ვმუშაობ და ასეთი შემთხვევა ძალიან ხშირად არა, მაგრამ რამდენიმე მინახია. რაც მთავარია ჩემთვის მთავარი იყო, რომ არც ერთ სოფელს არ ეწერა თავზე, რომ არსებობს იმავე დასახელების სოფელი, ოღონდ სხვა მუნიციპალიტეტში და მე ორივეს მივუწერე ეს. შესაბამისად მე არანაირი პრეტენზია არ მექნება თუ თქვენ წაშლით სიტყვა მრავალმნიშვნელოვანს (მე არ წავშლი არავითარ შემთხვევაში) და აღადგენთ გვერდ [[ჯოლევი|ჯოლევს]].[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 16:44, 28 აგვისტო 2020 (UTC) სწორია, ახალსოფლის თემიც გასასწორებელია და თქვენ წარმოიდგინეთ ორივე (ახალსოფელიც და ახალსოფლის თემიც) ერთიდაიგივე მომხმარებლის გაკეთებულია. ორივეს გავასწორებ წესების თანახმად. დიდი მადლობა. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 17:03, 28 აგვისტო 2020 (UTC) :მე პრეტენზია არა მაქვს. თქვენ ''გაასწორეთ,, მე არ ვიზავ მაგ საქმეს. ოღონდ სოფლებს [[ჯოლევი (მარტვილის მუნიციპალიტეტი)|ჯოლევს]] და [[ჯოლევი (სენაკის მუნიციპალიტეტი)|ჯოლევს]] არ შეეხოთ რადგან ორივეს გახსნის შემთხვევაში მკითხველმა უნდა იცოდეს, რომ არსებობს მეორე იმავე დასახელების სოფელი, ოღონდ მეორე მუნიციპალიტეტში.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 17:12, 28 აგვისტო 2020 (UTC) მაგას ნამდვილად არ ვეხებით. ეგ ყველა შემთხვევაში უნდა იყოს ისე როგორც თქვენ გააკეთეთ. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 18:09, 28 აგვისტო 2020 (UTC) :ძალიან კარგი.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 18:11, 28 აგვისტო 2020 (UTC) ==მხარე== გამარჯობა. სოფლების შესახებ სტატიებში არაა აუცილებელი მხარის ჩამატება ამ სახით ''მდებარეობს X მხარის X მუნიციპალიტეტში'', სრულიად საკმარისია ''მდებარეობს X მუნიციპალიტეტში''. ასეთი ფორმულირება ქმნის მცდარ შთაბეჭდილებას რომ ესა თუ ის მუნიციპალიტეტი ამა თუ იმ მხარისაა, რაც ასე არ არის, ჩვენთქნ მხარეები არსებობს დე-ფაქტო, მაგრამ არა დე-იურე. ამასთან მხარის შესახებ ინფორმაცია ისედაც ასახულია შესაბამის ინფოდაფაში. --[[მომხმარებელი:M.|M.]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:M.|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/M.|წვლილი]]</sub> 12:53, 5 ოქტომბერი 2020 (UTC) :მართლაც უკეთესი იქნება. მხოლოდ იქიდან გამომდინარეც კი, რომ მაგ., „შიდა ქართლის მხარე“ — ოფიციალურად არც შიდა ქართლი ჰქვია და არც მხარე. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 15:21, 5 ოქტომბერი 2020 (UTC) ::უი, რატომღაც ფორუმად ჩავთვალე და პირდაპირ შემოვიჭერი :)) [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 15:25, 5 ოქტომბერი 2020 (UTC) ==მუშა კაცის ვიკიორდენი== {{მუშა კაცის ვიკიორდენი|თქვენი თავდაუზოგავი შრომის დასახლებული პუნქტების შესახებ სტატიების შექმნისა და გამდიდრებისათვის, და არამარტო ამისთვის!, ვიკიპედიისთვის შექმნილი 1350-ზე მეტი სტატიისათვის, პატივისცემით}}--[[მომხმარებელი:ჯეო|ჯეო 4WIKI]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:ჯეო|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/ჯეო|წვლილი]]</sub> 17:22, 23 ოქტომბერი 2020 (UTC) :გამარჯობათ ყველას! დიდი მადლობა ორდენისათვის. ჩემი ასაკიდან გამომდინარე სანამ მუშაობა შემიძლია ვიმუშავებ, რაც ჩემთვის საკმაოდ საინტერესოა. ჯანმრთელობას გისურვებთ ყველას.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 17:33, 23 ოქტომბერი 2020 (UTC) :გაიხარეთ!--[[მომხმარებელი:ჯეო|ჯეო 4WIKI]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:ჯეო|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/ჯეო|წვლილი]]</sub> 20:28, 23 ოქტომბერი 2020 (UTC) == °С == გამარჯობა. სტატიებში ასწორებთ „22°С“-ს „22 °С“-ით. მაინტერესებს, რის მიხედვით? [[ცელსიუსი]] — აქ მითითებულ წყაროში ერთადაა. იგივე ეხება პროცენტს. ქართულში, როგორც წესი, არ გამოვყოფთ. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 17:23, 7 ნოემბერი 2020 (UTC) :გამარჯობათ. მე ასე ვიცი, რომ რიცხვის შემდეგ უნდა იყოს დეფიზი. მაგალითად: 22 კგ, 22 ტ, 22 კმ/სთ და შესაბამისად 22 °С. გამახსენდა, სკოლაში როცა ვსწავლობდი ფიზიკას (იმ ბნელ დროში (1978-1981 წწ.)) საშინაო დავალებაშიც ასე ვწერდით მოსწავლეები 22 °С.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 17:31, 7 ნოემბერი 2020 (UTC) ::ანუ, როგორც ვატყობ, თუკი რიცხვს მოსდევს ქართულენოვანი ერთეული (კგ, მმ, სმ და მისთ.) ადგილს გამოვყოფთ (უპირობოდ), მაგრამროდესაც საერთაშორისო აღნიშვნები მოსდევს, იქ აქამდე არ შემხვედრია ადგილის გამოყოფა (მაგალითად გეოგრაფიული კოორინატები, სადაც გრადუსი, სეკუნდი და მინუტი არ არის გამოყოფილი, იგივე პროცენტზეც, რომელიც საზომი ერთეული არც არის). ლიტერატურა კარგი იქნებოდა, თუმცა სამწუხაროდ ჯერ-ჯერობით ვერ მივაგენი. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 18:00, 7 ნოემბერი 2020 (UTC) :::საერთაშორისო გასაგებია. მაგალითად ინგლისურენოვანი ქვეყნები (და არა მარტო ისინი) ციფრებსაც თავისი წესის შესაბამისად წერენ, მაგალითად ჩვენებურ 2385-ს ისინი წერენ 2,385; ჩვენებურ 45 350-ს წერენ როგორც 45,350. რა ვქნათ? ჩვენც ისევე ვწეროთ. თუმჩა მე ხშირად შემხვედრია ქართველების შექმნილი გვერდები სადაც ფართობი წერია, როგორც მაგალითად 2,345 კმ², როცა ის არის 2345 კმ². კიდევ უფრო უარესი, როდესაც რაოდენობაზეა ლაპარაკი წერენ მაგალითად 7,000 ცალი, როდესაც ის 7000 ცალია. ამით მე იმას ვნატრობ, რომ ევროპაც კარგია და ამერიკაც, მაგრამ როდის მოვა ის დრო, როდესაც თუნდაც ოდნავ მაინც ვიფიქრებთ იმაზე, რომ ჩვენ ქართველები ვართ და ჩვენც გვაქვს რაღაც, თუნდაც პატარა რამ კარგი. ყველა ქვეყანას თავისი მართლწერის სისტემა გააჩნია და ჩვენც გვაქვს ჩვენი, უფრო სწორედ გვქონდა მაგრამ ეხლა უკვე გაქრა, აღარ არსებობს. არსებობენ ჩემი აზრით მეტად საეჭვო ორგანიზაციები, რომლებიც ზოგჯერ მეტად გაუგებარ ინსტრუქციებს იძლევიან და გვეუბნებიან ესაა ქართულიო. მაგრამ საზოგადოება ჯერ კიდევ ქართულად საუბრობს. მაგალითად მე შარშან პირველად გავიგე, რომ ქართულად სამოას ნაკრები კი არ ყოფილა სწორი, არამედ სამოის ნაკრები. ერთი თხოვნა მაქვს თქვენთან, მიუხედავად იმისა, რომ მე არ ვიცი თქვენ რაგბი გიყვართ თუ არა, საზოგადოებაში როცა მოხვდებით იქ შემთხვევით ჩამოაგდეთ საუბარი სამოას (შემეშალა სამოის) ნაკრებზე და დაუკვირდით ისინი რა სიტყვებს იხმარებენ, ანუ სამოას ნაკრები თუ სამოის ნაკრები. ბოდიშით, რომ გრძელი პასუხი გამომივიდა, მაგრამ რაც მინდოდა მოკლედ ის ვთქვი.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 18:36, 7 ნოემბერი 2020 (UTC) ==ახალგორის სოფლები== გამარჯობა, პირველ რიგში მადლობა იმ სამუშაოსთვის, რასაც ეწევით. ახალგორის მუნიციპალიტეტის სოფლებს მცხეთა-მთიანეთის მხარე ინფორდაფაში არ მიუთითოთ, ეს მუნიციპალიტეტი რ შედის ამ მხარეში, ხოლო სადაც ჯერ კიდევ დარჩენილია ეს ინფორმაცია, გთხოვთ, ამოიღეთ სტატიიდანაც და ინფოდაფიდანაც. --[[მომხმარებელი:M.|M.]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:M.|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/M.|წვლილი]]</sub> 05:23, 28 დეკემბერი 2020 (UTC) :გამარჯობათ! რომელი წლიდან არ შედის?[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 11:00, 28 დეკემბერი 2020 (UTC) ::2008 წლიდან, მას შემდეგ, რაც ახალგორი საოკუპაციო ძალებმა დაიკავეს --[[მომხმარებელი:M.|M.]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:M.|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/M.|წვლილი]]</sub> 11:01, 28 დეკემბერი 2020 (UTC) :::კი დაიკავეს, მაგრამ არსებობს ოფიციალური სახელმწიფო დადგენილება მისი მცხეთა მთიანეთიდან ამოღების თაობაზე? მაშინ გამოდის, რომ მაგალითად ქარელის მუნიციპალიტეტის ის სოფლები, რომლებიც 1990 წლამდე ე.წ. ზნაურის რაიონში შედიოდნენ დღეისათვის აღარ შედიან ქარელის მუნიციპალიტეტში. გამარკვიეთ თუ შეიძლება. ეს საკითხი მეც მაინტერესებს.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 11:10, 28 დეკემბერი 2020 (UTC) ::::თუ შეიძლება დავწერ, ახალგორის მუნიციპალიტეტი მცხეთა-მთიანეთი აღარ არის [[სამხრეთ ოსეთის დროებითი ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეული|სამხრეთ ოსეთის დროებითი ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულის]] შექმნის შემდეგ. ქარელის რაიონის სოფლები კი (რომლებიც ადრე ზნაურის რაიონს მიეკუთვნებოდა) 2006 წლიდან არის [[თიღვის მუნიციპალიტეტი]]. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 11:18, 28 დეკემბერი 2020 (UTC) :::::დიდი მადლობა. ყველაფერი გასაგებია.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 11:30, 28 დეკემბერი 2020 (UTC) == ოკუპაციის კანონი == გამარჯობა. სტატიაში [[ორჭოსანი (ახალგორის მუნიციპალიტეტი)]] ცვლილება შევიტანე. მკვდარი ბმული ამოვიღე და იქნებ ეს ლინკი გამოიყენით ხოლმე ([https://matsne.gov.ge/ka/document/view/19132?publication=8 კანონი ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ]). მადლობა. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 19:36, 28 დეკემბერი 2020 (UTC) :გამარჯობათ! მადლობა, სოფლების უდიდეს ნაწილზე გაკეთებულია.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 22:03, 28 დეკემბერი 2020 (UTC) კი, თუმცა ბევრგან მკვდარი ბმულია მითითებული და ამით ჩაანაცვლეთ. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 04:58, 29 დეკემბერი 2020 (UTC) :მე დავამთავრე ახალგორის მუნიციპალიტეტის სოფლები, სხვა მუნიციპალიტეტების სოფლებზე როცა გადავალ ამ ბმულს გავითვალისწინებ.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 09:14, 29 დეკემბერი 2020 (UTC) ==ვიკიორდენი== {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |rowspan="2" valign="middle" | [[სურათი:Working_Man's_Barnstar.png|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''მშრომელი {{#switch: {{{2}}} |მდ=ქალის |უცნ=ვიკიპედიელის |#default=კაცის }} ვიკიორდენი''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | ვიკიპედიაში გაწეული შრომისთვის გაჯილდოებ ამ ვიკიორდენით. --[[მომხმარებელი:M.|M.]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:M.|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/M.|წვლილი]]</sub> 12:38, 9 იანვარი 2021 (UTC) |} :გამარჯობათ ყველას! გილოცავთ შობა-ახალ წელს. ჯანმრთელობას და ბარაქას გისურვებთ ყველას, ქვეყნის გამთლიანებას და სიკეთეს. დიდი მადლობა ორდენისათვის. ჩემი ასაკიდან გამომდინარე სანამ მუშაობა შემიძლია ვიმუშავებ.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 12:46, 9 იანვარი 2021 (UTC) == [[განხილვა:ირმაშლი]] == გამარჯობა, გთხოვთ იხილოთ [[განხილვა:ირმაშლი]] სადაც მომხმარებელმა ცანგალამ კონკრეტული საკიტხის გამო ეჭვქვეშ დააყენა თქვენს მიერ დაწერილი სტატია [[მთისძირი (გარდაბნის მუნიციპალიტეტი)]]. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 12:00, 27 თებერვალი 2021 (UTC) ::ეგ არაფერი. მე საქართველოს სოფლების რედაქტირება ქვემო მხარის რეგიონიდან დავიწყე და სულ მალე დავუბრუნდები აქმავე რეგიონს. ისე კუმისზე ცანგალა მართალია ინფოდაფაში სხვა მონაცემი წერია და ტექსტში სხვა, მაგრამ მალე დავუბრუნდები ქვემო ქართლს და შევასწორებ. მთავარი ისაა, რომ ჩხუბი არ გვინდა. ჯობია ვიმუშაოდ მშვიდად და ვითანამშრომლოდ ცივილიზირებულად, როგორც ეს 2,3 და უფრო ადრე წლებში ხდებოდა. ჩემი აზრით (ნეტავი ვცდებოდე) ნამეტანი ავირიეთ.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 12:43, 27 თებერვალი 2021 (UTC) ძალიან კარგი რომ დაუბრუნდებით, თორემ მსგავსი სტატიები უკვე არგუმენტებად მოჰყავთ და [[განხილვა:აკაინოვო|თითიდან გამოწოვილ მიზეზებსაც]] იყენებენ ჩემი ვოიკი-მოსწავლეების წინააღმდეგ საბრძოლველად. ასე თუ ვიარეთ შორს ვერ წავალთ ნამდვილად. მადლობა პასუხისთვის. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 12:47, 27 თებერვალი 2021 (UTC) :ნამდვილად დავუბრუნდები, თუმცა ეხლაც იგივეს ვაკეთებ, ოღონდ [[https://www.wikidata.org/wiki/Q25543513 ვიკიმონაცემები ელემენტებზე]] ვარ გადართული მცხეთა მთიანეთის მხარის სოფლებზე, რომელიც საკმაოდ ღარიბია. კახეთის მხარის სოფლები უკვე გავაკეთე. რაც შეეხება ვოიკი-მოსწავლეებს, მე პირადად არც თქვენი და არც არავის მოსწავლეების საწინააღმდეგო არაფერი მაქვს. პირიქით, რაც უფრო მეტნი იქნებიან ისინი, მით უფრო კარგი იქნება ქართული ვიკიპედიისთვის, განსაკუთრებით ახალგაზრდობა. ყველა მხარეს მოგიწოდებთ: ჯობია ყურადღება ნამდვილ საქმეზე გადავიტანოთ და იქ ვიმუშაოთ, ვიდრე ბავშვურ ჩხუბზე. ბოდიშს ვუხდი ყველას ვისაც ჩემი ამ სიტყვებისგან უნებური და არა განზრახი შეურაწყოფა მივაყენე.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 13:04, 27 თებერვალი 2021 (UTC) სწორედ ეგ არ ესმის მაგ კონკრეტულ მომხმარებელს. მეტი სისხლი, მეტი სიახლე სჭირდება ქართულ ვიკიპედიას, მეტი ახალგაზრდა, მეტი ახალი ლიტერატურაც. თქვენს მოწოდებას ჩემს თავზე ვერ მივიღებ, რადგან მიმდინარე მოვლენებს ქრონოლოგიურად თუ დააკვირდებით კარგად დავინახავთ ყველა ვის ეკუთვნის ეგ სიტყვები. ბუნებრივია არც მწყენია არაფერი. წარმატებებს გისურვებთ. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 13:24, 27 თებერვალი 2021 (UTC) :ეს ყველაფერი მე არ მითქვავს მხოლოდ თქვენთვის. ეს მოწოდება კი არა თხოვნა და ეს ბოდიში მიმართულია ყველა იმ წევრისთვის, ვინც გარკვეულ წილად ინაწილებს მას. მე არ ვარ მოსამართლე და არც მინდა რომ ვიყვე. ეს არის ჩემი თხოვნა ყველა წევრისადმი. შეიძლება უხეშად ან არაკორექტულად გამომივიდა, რაზედაც კიდევ ერთხელ ვუხდი ყველას ბოდიშს, მაგრამ ამ ჩხუბში და დავიდარაბაში, რომ ჩვენი საქმე წინ ვერ წავა ეს მგონი ყველასათვის ნათელია. კიდევ კარგი, რომ ქართული ენა მარტო ჩვენ გვესმის, თორემ წარმოიდგინეთ რა დღეში ვიქნებოდით მსოფლიოს თვალწინ. სწორედ ამიტომ გთხოვთ ყველას სიმშვიდეს და კორექტულობას.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 13:39, 27 თებერვალი 2021 (UTC) იმედია ვისაც ეკუთვნის ეს სიტყვები ის გაიგებს. ამ გახსენებაზე რა მაინტერესებს იცით? შევამჩნიე ამ ბოლო დროს კოორდინატებს ცვლით სეკუნდებში. მაგ. [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AF%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98&diff=prev&oldid=4136227 ეს ნახეთ]. სოფელი არაა ისეთი მცირე ობიექტი, რომ ასე სეკუნდებში შეცვლა დაგვჭირდეს. ან იქნებ მე ვერ ვხვდები? იქნებ გამარკვიოთ ამ საკითხში. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 13:46, 27 თებერვალი 2021 (UTC) :გეთანხმებით, იმედია ყველა გაიგებს. რაც შეეხება სოფლის კოორდინატების სეკუნდებში შეცვლას. როდესაც ვმუშაობ [[https://www.wikidata.org/wiki/Q25543513 ვიკიმონაცემები ელემენტებზე]], იქ არის პატარა კვადრატი, სადაც მოცემულია აღნიშნული სოფელი. როდესაც რეალურ მონაცემებს შორის სხვაობა აღწევს ათეულობით სეკუნდს ამ პატარა კვადრატში ეს (ჩემი აზრით) ვიზუალურად აღიქმება, როგორც დიდი აცდენა. ამიტომ ვცდილობ დავაზუსტო სოფლის ცენტრის ზუსტი კოორდინატები.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 14:01, 27 თებერვალი 2021 (UTC) სეკუნდებით აცდენა კონკრეტულ ობიექტზე (მაგ. ტაძარი, ციხესიმაგრე) გეთანხმებით აცდენა არის, მაგრამ სოფელი ხომ ერთი წერტილი არაა, ეს ტერიტორიაა, მე არ მიმაჩნია გამართლებულად ამ სეკუნდების შეცვლა. მით უფრო დარწმუნებული ვარ არსებული კოორდინატებიც და თქვენ მიერ შეცვლილი კოორდინატებიც რეალურად სოფლის ტერიტორიაზე მდებარეობს. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 14:05, 27 თებერვალი 2021 (UTC) :გეთანხმებით. სოფელი ტერიტორიაა და საქართველოს სოფლების უმრავლესობა დღეისათვის თავის კოორდინატებშია. მაგრამ უფრო მეტად დაზუსტება ჩემი აზრით საქმეს საერთოდ არ აფუჭებს, მე მგონი უკეთესიცაა. თანაც ვიკიმონაცემები ელემენტებზე მუშაობისას, სადაც არეალი პატარაა და მასშტაბი კი გაცილებით დიდი ჯობია უფრო დაზუსტებული კოორდინატები, ვიდრე შედარებით არაზუსტი[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 14:15, 27 თებერვალი 2021 (UTC) არა, საქმეს ნამდვილად არ აფუჭებთ (არც მითქვამს), უბრალოდ ვფიქრობ ზემოთ რითაც დავიწყე, მსგავს პრობლემებს უნდა მივხედოთ. როგორც ხედავთ ზემოთაღნიშნული სტატიებით ძალიან ცუდად აპელირებენ. თუმცა არის კიდევ ერთი პრობლემა, რაც სოფლის გეოგრაფიულმა მდებარეობამ შეიძლება გამოიწვიოს. ეს არის ზღის დონიდან მდებარეობა. აი აქ გაცილებით რთულად იქნება საქმე მასე თუ დავიწყეთ სოფლის ცენტრების ძიება. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 14:20, 27 თებერვალი 2021 (UTC) :ბოდიშით დაგვიანებისათვის. რაგბში 6 ერის მესამე ტურის ორ თამაშს ვუყურე და პასუხი დამაგვიანდა. მერე რა, ყველას თავისი აზრი გააჩნია და მათ აქვთ ამის უფლება. უბრალოდ ამან ჩვენი გაბრაზება და გაღიზიანება არ უნდა გამოიწვიოს. ჩემი აზრით პრობლემა რა თქმა უნდა არის, მაგრამ არც თუ ისეთი საგანგაშო, რადგან დასახლებით პატარა სოფლებს ტერიტორიაც პატარა აქვთ და შესაბამისად სიმაღლის სხვაობა სოფლის ცენტრსა და მის სხვა წერტილებს შორის მაქსიმუმ 50 მეტრი იქნება. რაც შეეხება დასახლებით დიდ სოფლებს, მათი უდიდესი ნაწილი ბარში ან ზეგნებზეა განლაგებული და მათ შორისაც სხვაობა უმრავლეს შემთხვევაში 50 მეტრი იქნება. მე უბრალოდ პრობლემას სხვაგან ვხედავ. კერძოდ ინფოდაფებში რელიგიის აღმნიშვნელი მაჩვენებლის ამოღება, რომელიც მოხდა ფორუმზე წილისყრით 2020 წლის ნოემბერში თუ დეკემბერში. მე დავაგვიანე წილისყრაში მონაწილეობის მიღება, ეს ინფორმაცია წავიკითხე წილისყრის ჩატარების შემდეგ, თუმცა რომც მიმეღო მონაწილეობა მაინც უმცირესობაში ავღმოჩნდებოდით და გაიმარჯვებდა ამოღების იდეა. მაგრამ რადგან უმრავლესობამ ასე გადაწყვიტა მე ეს მივიღე როგორც წესი, არ გამიპროტესტებია და არც ვაპირებ მის გაპროტესტებას. ჩემთვის უმრავლესობის აზრი სავალდებულო და კანონია.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 19:53, 27 თებერვალი 2021 (UTC) არამგონია ვიკიპედიისათვის არამომგებიანი ნაბიჯები და აპელირება კარგი იყოს და ამის უფლება ვინმეს ქონდეს (ბევრ სხვა ვიკიპედიაში ეს დასჯადია). აი როდესაც ამ პრობლემის წინაშე დავდგებით, მერე ნახეთ როგორ განგაშს ატეხენ და საბუთად დაგვიდებენ აი სეკუნდებს რომ ცვლიდა, ახლა მე მინდა და ზღვის დონიდან მდებარეობა უნდა შევცვალოო. :) მოკლედ დღეს თქვენთან გასაუბრება დავასრულე (მგონი დიდი დრო წაგართვით), წარმატებები პირად და ვიკი-საქმიანობაში. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 20:31, 27 თებერვალი 2021 (UTC) :ჩემთვისაც სასიამოვნო იყო თქვენთან საუბარი. მეც ყოველივე კარგს გისურვებთ და რაც მთავარია ჯანმრთელობას![[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 21:35, 27 თებერვალი 2021 (UTC) == ეკლესია == გამარჯობა, გთხოვთ იხილოთ სტატია [[ეკლესია (ნაგებობა)]] და შემდეგ მისი [[განხილვა:ეკლესია (ნაგებობა)|განხილვა]]. [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A7%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A6%E1%83%95%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%A8%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90&type=revision&diff=4175563&oldid=2205794 მსგავსი ცვლილების] დროს რომ გაითვალისწინოთ. ალბათ უკეთესი იქნება თუ ჩაწერთ <nowiki>[[ეკლესია (ნაგებობა)|ეკლესია]]</nowiki> — ამ ფორმით. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 15:15, 3 აპრილი 2021 (UTC) == ზემო რენე == [[ზემო რენე]] — გამარჯობა, კოორდინატები სწორი იყო. თქვენს მიერ მითითებული ტრაქტორების ავტოპარკზე გადადიოდა :) ზემო და ქვემო რენეს კოორდინატები ადრე დავაზუსტე. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 12:40, 8 აპრილი 2021 (UTC) :გამარჯობათ! მე არ ვიცი თქვენ როგორ დააზუსტეთ, მაგრამ GeoHack-ზე შესვლის შემდეგ ყველა სერვისი სოფელ ზემო რენეს კოორდინატებს სხვადასხვანაირად უჩვენებს (ზოგი ქვემო რენეს მარცხნივ, ზოგი მარჯვნივ, ზოგი ქვემოთ და ზოგიც ზემოთ. ზოგიც სოფელ გამდლისწყაროს ქვემოთ). citypopulation აჩვენებს ისე როგორც GeoHack-ზე Apple Maps (iOS)-ის და Bing Maps-ის სერვისი. ამიტომ ჩემი აზრით მისი ადგილმდებარეობა დასაზუსტებელია და დარჩეს ისე, როგორც დღეისათვის არის.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 13:00, 8 აპრილი 2021 (UTC) ::ახლანდელები ზუსტია, ეს სოფლები ერთმანეთზეა გადაბმული და გზა ჰყოფს პირობითად. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 13:16, 8 აპრილი 2021 (UTC) :::კი ბატონო, თქვენი აზრით ზუსტია. იმედი მაქვს GeoHack-ის ყველა სერვისზე ოდესღაც დაზუსტდება და ერთიანი კოორდინატები გვექნება, მაგრამ მე თუ მოვესწრები ამას? რაღაც არა მგონია.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 13:25, 8 აპრილი 2021 (UTC) ==სასოფლო საკრებულოები== მოგესალმებით, ბატონო გიორგი. ახლა ვნახე რომ ხაშურის მუნიციპალიტეტიდან ამოგიღიათ ადმინისტრაციული ერთეულები. დატოვებულია სასოფლო საკრებულოები. როგორც მე ვიცი ამჟამინდელი მდგომარეობით სასოფლო საკრებულოები აღარ არსებობს, დღეს მათი სახელწოდებაა ადმინისტრაციული ერთეულები.--[[მომხმარებელი:გიორგი ჩუბინიძე|გიორგი ჩუბინიძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:გიორგი ჩუბინიძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/გიორგი ჩუბინიძე|წვლილი]]</sub> 11:55, 18 აპრილი 2021 (UTC) :გამარჯობათ! ამოღების მიზეზი მხოლოდ ერთია. ისინი ერთმანეთის დუბლიკატები იყვნენ. მაგალითად ქალაქის საკრებულოს მაგივრად რომ ჩავწერო ქალაქის ადმინისტრაციული ერთეული მისაღები იქნება?[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 12:06, 18 აპრილი 2021 (UTC) ::კი, მისაღებიც იქნება და თანამედროვე ადმინისტრაციული დაყოფით სწორიც ასეა. ადმინისტრაციული ერთეულით უნდა ჩანაცვლდეს. საკრებულოს დღეს მხოლოდ წარმომადგენლობითი ორგანოს დანიშნულება აქვს, ანუ ხაშურის მუნიციპალიტეტის მერია, ხაშურის მუნიციპალიტეტის საკრებულო. ,,სასოფლო საკრებულოები” აღარ არსებობს.--[[მომხმარებელი:გიორგი ჩუბინიძე|გიორგი ჩუბინიძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:გიორგი ჩუბინიძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/გიორგი ჩუბინიძე|წვლილი]]</sub> 15:03, 18 აპრილი 2021 (UTC) :::ქალაქის და დაბის საკრებულოც აღარაა. არის მხოლოდ 1 ქალაქი, 1 დაბა და ადმინისტრაციული ერთეულები, მათში შემავალი სოფლებითურთ.--[[მომხმარებელი:გიორგი ჩუბინიძე|გიორგი ჩუბინიძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:გიორგი ჩუბინიძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/გიორგი ჩუბინიძე|წვლილი]]</sub> 15:08, 18 აპრილი 2021 (UTC) :ასე წავა? (იხ. [[ხაშურის მუნიციპალიტეტი]]) ::ახლა კარგია. მეც ჩავასწორე ცოტა.--[[მომხმარებელი:გიორგი ჩუბინიძე|გიორგი ჩუბინიძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:გიორგი ჩუბინიძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/გიორგი ჩუბინიძე|წვლილი]]</sub> 15:13, 18 აპრილი 2021 (UTC) == განხილვაში შეტანილი ცვლილება == გამარჯობა. ვნახე თქვენი [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%95%E1%83%90%3A%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90_%E1%83%93%E1%83%90_%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A5%E1%83%98%E1%83%90&type=revision&diff=4190720&oldid=2913059 ცვლილება] ამ [[განხილვა:ბათუმისა და ლაზეთის ეპარქია|განხილვაში]] და ორი თხოვნა მექნება რომ გაითვალისწინოთ: # 1829 წელს ვერანაირად დაუბრუნდებოდა სამცხე-ჯავახეთის მხარე, ანუ გამოდის რომ ცვლილება არასწორად შეიტანეთ. # განხილვაში სხვის მიერ დაწერილ ტექსტში ცვლილებები არ შეგვაქვს. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 16:30, 30 აპრილი 2021 (UTC) == ჟოზე დე ანშიეტა == გამარჯობა, შეგიძლიათ მიიღოთ ჩემი რედაქტირება? მადლობა: [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%9F%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%94_%E1%83%93%E1%83%94_%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90&action=history ჟოზე დე ანშიეტა].--[[სპეციალური:წვლილი/87.223.205.225|87.223.205.225]] 13:13, 5 აპრილი 2022 (UTC) :გამარჯობათ! ჩემთვის გაუგებარია თქვენი რედაქტირება. ეს მისიონერი წარმოშობით ესპანელია, მაგრამ თავის მისიონერობას ახორციელებდა ბრაზილიაში, სადაც სახელმწიფო ენა პორტუგალურია. სათაურშიც ასე წერია {{lang-pt|José de Anchieta}}, {{lang-es|José de Anchieta Llarena}}, ანუ მისი სახელი ორიგინალში მოხსენებულია, როგორც პორტუგალიურ, ასევე ესპანურ ენებზე და ქართულადაც ნათარგმნია, როგორც წარმოითქმის შესაბამისი ენებიდან.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]</sub> 21:20, 5 აპრილი 2022 (UTC) == მარცვლეული == გამარჯობა. არ არის სწორი „მარცვლეულის“ ჩანაცვლება ყველგან „მარცვლეული კულტურებით“. მაგ., სტატიაში [[ნიკოლოზ ჩირვინსკი]]. მარცვლეული აქ გულისხმობს ამ კულტურების ნაყოფს და სხვა დატვირთვა აქვს თავად ტექსტში. სტატია ერთი გვაქვს და გადამისამართებით გადადის, მაგრამ ყველა შემთხვევაში მისი შეცვლა არ იქნება სწორი. იგივეა ბოსტნეულ კულტურებზე და მისთანებზე. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<span style="color:gold">'''''გიო'''''</span>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<span style="color:#66FF00">'''''ოქრო'''''</span>]] 18:15, 19 აგვისტო 2022 (UTC) == უმართებულო რედაქტირებები == სამწუხაროდ, თქვენ ახორციელებთ ფუჭ რედაქტირებებს. კერძოდ, თუკი გვაქვს სტატია „მიწისქვეშა წყალი“ და მასზე არსებობს გადამისამართება მრავლობითში, მაშინ ასეთი კვადრატული ფრჩხილების გასწორების არანაირი აუცილებლობა არარსებობს. მაგ., კვადრატულ ფრჩხილში გვაქვს „აშშ“ — არანაირი აუცილებლობა არარსებობს ბმულში დამატებით „ამერიკის შეერთებული შტატების“ თანდართვა. მიზეზი: პირველ ყოვლისა, მომხმარებელმა უნდა იცოდეს, რომ აშშ და ამერიკის შეერთებული შტატები ერთი და იგივეა, ისევე როგორც მიწისქვეშა წყალი და მიწისქვეშა წყლები და ასე შემდეგ. ამიტომ მოიგონეს ვიკიპედიაში რედირექტი. ასე რომ, შეწყვიტეთ მსგავსი ტიპის რედაქტირებები. გარდა ამისა, ვიკიპედიის პრაქტიკიდან და აგრეთვე, კითხვადობის აღქმიდან გამომდინარე, ვიკიპედიაში გადაბმით ვიკი-ბმულების შესრულება არ ხდება. მაგალითად, „მთიანი“ „პლატო“ „საქართველოში“. სამივე სიტყვის ბმულზე გადაწყვანა გადაბმით უმართებულოა. გამომდინარე აქედან, თქვენი რედაქტირებები გაუქმდება. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 07:59, 22 სექტემბერი 2022 (UTC) :გამარჯობათ. ეგ ყველაფერი გასაგებია, მაგრამ მდინარე [[ჭვანისწყალი|ჭვანისწყალს]] რაღას ერჩოდით?[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ([[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]) 11:36, 22 სექტემბერი 2022 (UTC) ::იმას ვერჩოდი, რომ მდინარის აღწერისას მდინარის აუზის ჩაწერა ასეთ დროს არ არის მიზანშეწონილი; უნდა ყოფილიყო ასე: <nowiki>[[მდინარის აუზი|აუზის]] ფართობი</nowiki> და არა ასე: <nowiki>[[მდინარის აუზი]]ს</nowiki> ფართობი... თუ აუზის დახასიათებაზე მიდის საუბარი ეს სხვა საკითხია. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 12:06, 22 სექტემბერი 2022 (UTC) :::ეხლა წერია ასე: <nowiki>[[მდინარის აუზი|აუზის]] ფართობი</nowiki>. ყველაფერი სწორეა?[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ([[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]) 12:22, 22 სექტემბერი 2022 (UTC) ::::კი, ბატონო. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 12:22, 22 სექტემბერი 2022 (UTC) :ძალიან სასიამოვნოა. მე პატივს ვცემ თქვენს აზრს, მაგრამ მე უფლება მაქვს გამაჩნდეს ჩემი საკუთარი აზრი და შესაბამისად ვერ დაგეთანხმებით ვერც მიწისქვეშა წყლებში და ვერც მდინარის აუზში. მაგრამ იმიტომ, რომ თქვენ ჩემზე უფრო გამოცდილი ადამიანი ხართ ამ საქმეში მე არავითარი პრეტენზია არ გამაჩნია. მხოლოდ ერთი შეკითხვა მაქვს — შეგესწორებინათ მარტო მიწისქვეშა წყლები და მდინარის აუზი, რა საჭირო იყო ყველა შესწორების გაუქმება?[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ([[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]) 12:45, 22 სექტემბერი 2022 (UTC) == წყალდიდობა == გამარჯობა. ბმულების მითითებისას გთხოვთ გაითვალისწინოთ, რომ გვაქვს ორი სტატია — [[წყალდიდობა (წყლის რეჟიმი)]] (როდესაც მდინარეში წყლის დონე არის მომატებული) და [[წყალდიდობა]] (სტიქიური უბედურება, რომელსაც მოაქვს ნგრევა). [[ჩაბარუხისწყალი]] — აქ მაგალითად შევცვალე ბმულის სამიზნე. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] <span style="color:#1DA1F2; font-size:17px">⬤</span><span style="position:relative; left:-11.5px; top:-2px; font-size:10px; color:white">✔</span> 20:13, 14 იანვარი 2023 (UTC) :ღამე მშვიდობისა! მე ჩემი მოკლე ჭკუით (ლამის 60 წლისა ვარ) ბავშვობიდან ასე მახსოვს, რომ წყალდიდობას (სტიქიური უბედურება, რომელსაც მოაქვს ნგრევა) ვეძახდით წყალდიდობას, ხოლო როდესაც მდინარეში წყლის დონეა მომატებული, მას ვეძახდით წყლის მატებას, ან წყლის დონის მატებას და მას წყალდიდობასთან არანაირი კავშირი არ ჰქონდა. იქნებ მეცნიერებს ან ამ საქმის სპეციალისტებს (განსაკუთრებით ჰიდროლოგებს) შევკითხოდით და მერე შემოგვეღო [[წყალდიდობა (წყლის რეჟიმი)|წყალდიდობა]] და [[წყალდიდობა]]. თუ უკვე შევეკითხეთ და მათი თქმით ორივეს წყალდიდობა ქვია, მაშინ მე უფლებას ვიტოვებ არ დავეთანხმო ასეთ აბრაკადაბრას და აწი არც ერთ წყალდიდობას არ დავაკორექტირებ და არც მეორეს (რა თქმა უნდა ბოდიშის მოხდით).[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ([[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]) 20:40, 14 იანვარი 2023 (UTC) ::საქმე ისაა, რომ მდინარეთა სტატიებში, სადაც ლაპარაკია, რომ მაგალითად, გაზახფულზე იცის წყალდიდობაო, იგულისხმება, რომ წყლის დონე ამ დროს არის მომატებული (მაღალი). აქ ნგრევის მოტანა და სტიქიური უბედურება არ იგულისხმება. ზოგჯერ ვხმარობთ სტიქიური უბედურების მიმართებითაც. ანუ, ახლანდელი წყაროებით, ორი მნიშვნელობა აქვს ამ სიტყვას... [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] <span style="color:#1DA1F2; font-size:17px">⬤</span><span style="position:relative; left:-11.5px; top:-2px; font-size:10px; color:white">✔</span> 21:25, 14 იანვარი 2023 (UTC) :::თქვენი აზრი ჩემთვის საკმაოდ ადვილი გასაგებია. მე მხოლოდ ის მაინტერესებს, რომ ეს ტერმინები (წყალდიდობა) ჩვენი მოფიქრებულია თუ სპეციალისტების მიერაა ნაკარნახევი. ან სადმე მეცნიერულ ლექსიკონშია დაფიქსირებული. ჩემთვის საკმაოდ უხერხულია და უფრო მეტიც — ძალიან საკვირველი. ჩემი აზრით ორივე ერთი და იგივე წყალდიდობაა, უბრალოდ მასშტაბებს გააჩნია, ის რაც ნგრევას იწვევს წყლის დონის მაღალი მატებითაა გამოწვეული, ხოლო მეორე კი წყლის რაოდენობის მცირე მატება არაფერ ნგრევას არ იწვევს, შეიძლება წყალი მცირე რაოდენობით გადმოვიდეს ნაპირიდან და გადმოიტანოს წვრილი ან საშუალო შემავსებელი და მეტი არაფერი, ანაც უბრალოდ წყლის დონემ უმნიშვნელოდ მოიმატოს და ნაპირებიდან არც გადმოვიდეს. საქართველოში მდინარეებში წყლის დონის მატება ძირითადად ხდება გაზაფხულზე და იშვიათად შემოდგომაზე გააჩნია მასშტაბებს. ჩემი აზრით ეს არის და ეს. მე ახალი არაფერი აღმომიჩენია, რაც ყველამ უკვე დიდი ხანია ვიცით იმას გეუბნებით, მეტი არაფერი. ორივე ჩვეულებრივი წყალდიდობაა მასშტაბზე დამოკიდებული და მეტი არაფერი. ნუ ვეძებთ შავ კატას ბნელ ოთახში, მითუმეტეს როდესაც იგი იქ არ იმყოფება (ჩემი ნათქვამი რომ არ არის ეს ყველამ კარგად იცით).[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ([[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]) 21:56, 14 იანვარი 2023 (UTC) ::::ენათშორის ბმულებს დააკვირდით. ორი სხვადასხვა რამაა. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] <span style="color:#1DA1F2; font-size:17px">⬤</span><span style="position:relative; left:-11.5px; top:-2px; font-size:10px; color:white">✔</span> 09:34, 15 იანვარი 2023 (UTC) :::::გამარჯობათ! დავაკვირდი, დიახაც რომ დავაკვირდი. სხვა ენებსაც დავაკვირდი. ქართულის ვერაფერი დიდი სხვაობა მე ვერ აღმოვაჩინე ხოლო უცხო ენებზე თუ წყალდიდობა 138 ენაზეა დაწერილი, წყლის რეჟიმი კი მხოლოდ 38 ენაზე, მაგრამ ეგ ბევრს არაფერს ნიშნავს, მთავარი ისაა, რომ იქ ერთიდაიგივე სიტყვებით კი არ აღინიშნება ეს ორი თქვენი (და არა ჩემი) გაგებით სხვადასხვა ტერმინი, არამედ სხვადასხვათი. მაგ: *ქართ: წყალდიდობა (წყლის რეჟიმი) ---------- წყალდიდობა *ინგ: Flood -------- Flood *ესპ: Avenida --------- Inundacion *ფრან: Crue --------- Inondation *იტალ: Esondazione --------- Inondazione *უკრ: Повiнь --------- Повiдь *რუს: Половодие ---------- Наводнение თუ შეამჩნიეთ ყველა ამ მსოფლიოში ნაცნობ და გავრცელებულ ენებზე ამ ორი ტერმინის მნიშვნელობა სხვადასხვა სიტყვითაა დაწერილი, გარდა ინგლისურისა. ინგლისელებს არ გააჩნიათ მეორე ტერმინი ისინი როგორც მე წყალდიდობას მიიჩნევენ წყალდიდობად და მეტი არაფერი, ანუ ახალს არაფერს არ იგონებენ. ჩვენ თუ გვინდა რამე ახლის გამოგონება არ ჯობია გავაკეთოთ ეს კარგად და არა ისე როგორც ამ სათამაშო და სასაცილო ფორმით გვაქვს გაკეთებული???[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ([[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]) 11:41, 15 იანვარი 2023 (UTC) :ბატონო გიორგი, ახალს არაფერს არ ვიგონებთ. ახალ ტერმინს მე ვერ შევქმნი. ასე ჰქვია წყაროებში. ეს ორი ერთი და იგივე არ არის. Наводнение არის ერთჯერადი და ხანმოკლე მოვლენა. Половодие არის ხანგრძლივი, ერთსა და იმავე დროს განმეორებადი და სტაბილური. სხვაობა ძალიან დიდი და ადვილად დასანახია. ერთ სტატიად გაერთიანებაც შეიძლება, მაგრამ იქვე უნდა განისაზღვროს მათი ორი სხვადასხვა მნიშვნელობა, რაც, ჩემი აზრით, ცოტა ძნელი იქნება ერთი სტატიის შემთხვევაში. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] <span style="color:#1DA1F2; font-size:17px">⬤</span><span style="position:relative; left:-11.5px; top:-2px; font-size:10px; color:white">✔</span> 12:33, 15 იანვარი 2023 (UTC) ::მე განსაკუთრებით ტერმინებს ვეხები, თორემ ორი სტატია თუ საჭიროა იყოს ორი, ეგ არაფერი უბედურება არ არის, თუნდაც სამი იყოს, მაგრამ სხვადასხვა ტერმინით, მაგალითად წყლის რეჟიმი ოყოს დატბორვა, ან რაღაც მაგის მსგავსი.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ([[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]) 12:49, 15 იანვარი 2023 (UTC) == [[კატეხისწყალი]] == რატომ ამოიღეთ სტატიიდან კატეგორია კახეთის მხარის მდინარეები. ?. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 09:15, 16 იანვარი 2023 (UTC) :გამარჯობათ! უბრალო მიზეზების გამო, იქ წერია კატეგორიები აზერბაიჯანის მდინარეები და საქართველოს მდინარეები. თუ არასწორად ამოვიღე მითხარით და ჩავსვავ, მითუმეტეს მისი ჩასმა არანაირ პრობლემას არ ქმნის.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ([[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]) 10:10, 16 იანვარი 2023 (UTC) ::იცით, სწორედ ამიტომ შეგეკითხეთ, რომ გაურკვევლად არ მაქვს სურვილი რედაქტირებების გაუქმებისა. და კიდევ, ძალიან გთხოვთ, რომ მიყოლებით ვიკიფიცირებას ნუ ასრულებთ, არაკითხვადია და არაპრაქტიკული. მაგ., ზედიზედ რამდენიმე სიტყვის „გალურჯება“ არ არის პრაქტიკაში, მათ შორის აუცილებლად უნდა იყოს დაშორება. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 10:30, 16 იანვარი 2023 (UTC) == [[ფრონისპირეთი]] == გამარჯობა. რის საფუძველზე შეცვალეთ ფრონის ბმული აღმოსავლეთის ფრონეზე (სექციაში „იხ. აგრეთვე“)? ასევე, თუკი რაიმე ბმული გადამისამართებაა, არაა საჭირო ყველა სტატიაში მისი ჩანაცვლება გადამისამართების სამიზნე ბმულით. გადამისამართება მაგიტომაცაა, რომ იმ სხვადასხვა სახელიდან გადავიდეს ძირითად გვერდზე, რომლებიც სხვადასხვა წყაროშია დამოწმებული. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] <span style="color:#1DA1F2; font-size:17px">⬤</span><span style="position:relative; left:-11.5px; top:-2px; font-size:10px; color:white">✔</span> 14:40, 11 მაისი 2023 (UTC) :მაგალითად [[სპეციალური:Diff/4518457|ეს რედაქტირება]] — არანაირი აუცილებლობა არ არსებობს იმისა, რომ სადაც ქცია გვიწერია ყველა ხრამით შევცვალოთ. ამ მდინარეს ორი სახელი აქვს და ამ სახელებით მოხსენიება არც შეცდომაა და არც პრობლემატური. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] <span style="color:#1DA1F2; font-size:17px">⬤</span><span style="position:relative; left:-11.5px; top:-2px; font-size:10px; color:white">✔</span> 14:48, 11 მაისი 2023 (UTC) ::გამარჯობათ. უბრალო მიზეზების გამო. იქ წერია, რომ ფრონისპირეთი არის შიდა ქართლის ვაკის დასავლეთი ქვერაიონი და [[ფრონე]]ში ჩამოთვლილ აღმოსავლეთ, დასავლეთ, შუა, ზედა და ქვედა ფრონეებიდან შეესაბამება მხოლოდ აღმოსავლეთი ფრონე და მეტი არცერთი. თუ თქვენ გადაასწორეთ ჩემი შესწორება მე არანაირი პრეტენზია არ მექნება. იკითხოს იმან ვინც [[ფრონე]]ს დაუწკაპუნებს და საძებარი ექნება რომელ ფრონეს მიაქციოს წასაკითხად ყურადღება. რაც შეეხება მდინარე ხრამს ჩემი და თქვენი შეხედულებები განსხვავებულია. მდინარეს ორი სახელი აქვს, მაგრამ მას ორივე სახელი არ ქვია ნებისმიერ ადგილას. წალკის წყალსაცავამდე მას უწოდებენ ქციას, ხოლო შემდეგ ხრამს. მე ეს ახალგაზრდობიდან ვიცოდი (ეხლა უკვე 60 წლისა ვარ) და მხოლოდ წყარო მჭირდებოდა ამის დასადასტურებლად, რაც ჩავწერე კიდეც. ამას თუ თქვენ ამოშლით გინდ დაიჯერეთ გინდ არა, მაგრამ დიდ შეცდომას დაუშვებთ, ფრონეზე გაცილებით დიდს (მხედველობაში მაქვს მდინარე [[ხრამი]]-ის რედაქტირება). მე ჩემი აზრი მოგახსენეთ და ეხლა რაც თქვენ გინდათ ის ქენით, ღმერთმა ჯანმრთელად გამყოფოდ.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ([[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]) 15:14, 11 მაისი 2023 (UTC) :::ფრონისპირეთში მოცემული ბმული „ფრონე“ იმისთვისაა, რომ მკითხველმა გაიგოს, რატომ ჰქვია ფრონისპირეთი, ანუ რის მიხედვით. წყაროში არ კონკრეტდება რომელიმე ფრონე, ამიტომ მოცემულია საერთო სახელით. სტატიაში „[[ნაძვი]]“ — აღმოსავლური ნაძვი გადაგისწორებიათ აღმოსავლეთის ნაძვად, არადა ამ მცენარეს წყაროების უმრავლესობაში აღმოსავლური ნაძვი ჰქვია (მოყვანილია განხილვაში) და ახლა უკან უნდა გადავასწორო. ამით იმის თქმა მინდა, რომ გადამისამართებათა უპირობოდ შეცვლა სწორი არ იქნება. დანარჩენი თქვენ იცით. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] <span style="color:#1DA1F2; font-size:17px">⬤</span><span style="position:relative; left:-11.5px; top:-2px; font-size:10px; color:white">✔</span> 15:32, 11 მაისი 2023 (UTC) ::::ვერ დაგეთანხმებით. რაც შეეხება ნაძვს, იქ ჩემი აზრით ყველაფერი სწორეა.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ([[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]) 16:03, 11 მაისი 2023 (UTC) == ტერმინთა ამოშლა == გამარჯობა. ამის შესახებ ბევრჯერ მოგწერეს სხვადასხვა რედაქტორმა, მაგრამ იგივეს აგრძელებთ. ლიქენა და მღიერა არის სინონიმები (ერთი უცხოურია, მეორე ქართული), ეს აღნიშნულია სტატიაშიც. ვიკიპედიის სტატიებში გვხვდება ორივე. თქვენი რედაქტირებებით ვიკიპედიის ფურცლებიდან საერთოდ აქრობთ მიღებულ ტერმინს, რაც სწორი არ არის. გთოვთ, გაითვალისწინოთ. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] 11:32, 3 იანვარი 2024 (UTC) :ბატონო გიორგი, მღიერებს რატომ იღებთ სტატიებიდან? )) [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] 20:42, 22 თებერვალი 2024 (UTC) ::ღამე მშვიდობისათ! მღიერებს კი არ ვიღებ არამედ მის მაგივრად ვსვავ გადამისამართების შედეგად დღეისათვის არსებულ სახელ ლიქენებს. შესაძლებელია თქვენ მღიერები უფრო მოგწონთ, ეს ჩემთვის სულაც არ არის გასაკვირი (ამაში მე ცუდს ვერაფერს ვხედავ), მაგრამ გთხოვთ გაითვალისწინოთ, რომ ეს სტატია მე არ გადამიმისამართებია და თუ მღიერები უფრო ჯობდა მაშინ რატომ გადამისამართდა? ან დაუყოვნებლივ (თუნდაც გარკვეული დროის გასვლის შემდეგ) არ დაუბრუნდა ძველი სახელი? ეს არის და ეს, მეტი არაფერი, თორემ გარწმუნებთ არც მე მაქვს მღიერების მიმართ რამე საწინააღმდეგო.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ([[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]) 20:56, 22 თებერვალი 2024 (UTC) :::კი, გადამისამართდა, მაგრამ ეს იმას ხომ არ ნიშნავს, რომ ყველა სტატიიდან ამოიშალოს? მღიერა მიღებული ტერმინია, ლიქენაც. სინონიმებია და ორივეს ხმარება დასაშვებია სრულად. ამიტომაა გადამისამართების ფუნქცია რომ გვაქვს. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] 21:05, 22 თებერვალი 2024 (UTC) ::::მე მესმის თქვენი. ძალიან კარგადაც მესმის, მაგრამ გთხოვთ ჩემი აზრიც მოისმინოთ, თუნდაც არასწორი. ჩემი გაგებით როდესაც რაიმე დასახელება გადამისამართდება ეს ნიშნავს, რომ ახალი ცოტათი მაინც უკეთესია ძველზე. იმიტომ, რომ თუ მაინც ის ძველი ჯობია, ან არ ჯობია, მაგრამ იგივეა, მაშინ რაღაზე ვამისამართებდით. ზოგიერთ გადამისამართებას არც მე ვეთანხმები, მაგრამ რადგან საზოგადოებამ მიიღო მეც ჩუმად ვარ (მაგალითად სირიის დედაქალაქს დამასკი რომ ვუწოდეთ რა მეთქვა არ ვიცოდი და დღესაც არ ვიცი იგივე სახელი ქვია თუ დაუბრუნდა ძველი სახელი). ეხლა რაც შეეხება მღიერებს (იგივე ლიქენებს) - ჩემი აზრით გადამისამართების ავტორებმა ჩათვალეს, რომ ლიქენები უფრო სწორი იყო ვიდრე მღიერები (არ ვიცი რამდენად მართლები არიან ისინი), თუნდაც ცოტათი უფრო სწორი, რასაც დაეთანხმა საზოგადოება (როგორც დამასკის). მე ბიოლოგიაში ძალიან სუსტი ვარ, მაგრამ მეც მათ მხარეზე ვარ და იმიტომ ვუცვლი სახელებს მეტი არაფერი (კიდევ ერთხელ ვამბობ, რომ შეიძლება ვცდები). თუ თქვენ სხვანაირად ფიქრობთ, მაშინ ადექით და თქვენ უკან დაუბრუნეთ სახელი. მე არაფერი მეწყინება. ღმერთმა სულ გამარჯვებებისკენ გატაროთ[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ([[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]) 21:26, 22 თებერვალი 2024 (UTC) :::::სტატიის სახელწოდება არავის შეუცვლია, დაწერის დღიდან „ლიქენები“ ჰქვია, უბრალოდ სინონიმური „მღიერიდან“ არის გადამისამართება, რომ როდესაც საძიებოში ჩაწერს ადამიანი ან ბმულს გაუკეთებს, გადავიდეს ძირითად სტატიაზე. ეს არ ნიშნავს, რომ რომელიმე ტერმინი კარგია და რომელიმე ცუდი. ორივეს გამოყენება შეგვიძლია თავისუფლად, რადგან პარალელური ფორმებია. აი მაგალითად სტამბული და სტამბოლი სხვა შემთხვევაა, აქ სტამბული პარალელური ფორმა კი არა, არასწორი ფორმაა, ამიტომ მისი გამოყენება სტატიებში არ შეიძლება. სინონიმებს ეს არ ეხება. ბევრ სტატიაში გვაქვს, მაგალითად, ენათმეცნიერება, ბევრშიც — ლინგვისტიკა, რადგან პარალელური ფორმებია. ჩემი აზრით, ასე მკაცრად არ უნდა მივუდგეთ სინონიმიის შემთხვევებს. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] 21:31, 22 თებერვალი 2024 (UTC) ::::::გამარჯობათ! და თუ ორივეს გამოყენება შეგვიძლია მაშინ იყოს ლიქენები. იქიდან გამომდინარე, რომ თქვენ უკმაყოფილო ხართ ლიქენებით და უფრო მღიერებს ემხრობით (რაც ჩემი აზრით სულაც არ არის ცუდი) მე პირობას ვდებ, რომ დღეიდან აღარ შევეხები სტატიებში მათი დასახელებების შეცვლას (ანუ სადაც წერია მღიერი ეწერება მღიერი და არა ლიქენი). მე თქვენ დიდ პატივს გცემთ და სულაც არ მინდა თქვენი გაბრაზება. დიდი ბოდიში რაც აქამდე გამიკეთებია.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ([[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]) 09:59, 23 თებერვალი 2024 (UTC) == კატეგორიების სახელწოდებები == მოგესალმებით, კატეგორიებზე ვმუშაობ ეს ბოლო დღეებია და წავაწყდი თქვენ მიერ შექმნილ კატეგორიებს [[:კატეგორია:1945 წელი ქვეყნის მიხედვით]] და [[:კატეგორია:1946 წელი ქვეყნების მიხედვით]]. ქვეყნის თუ ქვეყნების? მე მიმაჩნია რომ უნდა იყოს ქვეყნების და თქვენ რას ფიქრობთ? მე ერთი რაც ვიცი ისაა რომ მსგავსი სახელებით უნდა იყოს. [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 06:26, 5 ივნისი 2025 (UTC) :ცალსახად მრავლობითში ვწერთ კეტაგორიებს და ამიტომ კატეგორია <u>ქვეყნების მიხედვით</u> უნდა იყოს. აქვე დავამატებ, ბატონო გიორგი, სანამ კატეგორიას შექმნით, მანამდე გთხოვთ კარგად შეამოწმოთ არსებობს თუ არა უკვე ასეთი კატეგორია, ვინაიდან როგორც კი ვამოწმებ წასაშლელ კატეგორიებს სულ თქვენ მიერ შეცდომით შექმნილ კატეგორიას ვაწყდები. მადლობა, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 11:59, 5 ივნისი 2025 (UTC) ::გამარჯობათ! მოგესალმებით ორივეს. საქმე იმაშია, რომ მე კატეგორიებზე ვმუშაობდი დაახლოებით 4-5 წლის წინ და მაშინ შენიშვნა მომცეს, რომ ბოლო სიტყვა თუ აუცილებლობას არ წარმოადგენდა უნდა ყოფილიყო მხოლობითში. მაგალითად [[:კატეგორია: ფეხბურთელები ქვეყნის მიხედვით]] და არა [[:კატეგორია: ფეხბურთელები ქვეყნების მიხედვით]]. თუ იმის მერე გადაწყვეტილება შეიცვალა და უნდა დაიწეროს მრავლობითში დიდი ბოდიშის მოხდით გეტყვით, რომ მე ეს არ ვიცოდი. შემდგომში მე არანაირი პრეტენზია არ გამაჩნია, რომ გინდა თუ არა მხოლობითში დავწერო და დავწერ მრავლობითში (თუმცა ჩემი აზრით მხოლობითი ჯობია, მაგრამ მაინც მრავლობითში დავწერ). რაც შეეხება შეცდომებს თქვენ აბსოლუტურად მართალი ბრძანდებით ბატონო მეჰმან, მაგრამ თავის გასამართლებლად არ ვამბობ, მაგრამ იქვე ვაღიარებ და ვიხდი ბოდიშს, რომელიც თქვენ ჩემზე უკეთ მოგეხსენებათ. ისე, სხვათა შორის, ადამიანმა დაახლოებით 1000 კატეგორია რომ შექმნას და ამ 1000-დან დაახლოებით 5-დან 10-მდე შეეშალოს მე მგონი დიდად დასაძრახი არ უნდა იყოს (ეს მხოლოდ ჩემი აზრია და მტკიცებითი ფორმულირებით არ ვამბობ).[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ([[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]) 16:12, 6 ივნისი 2025 (UTC) :::სალამი. კატეგორიების უმრავლესობა მრავლობითში გვაქვს შექმნილი აქამდე და ერთგვარ წესად იქცა ეს, ამიტომ ჯობია მრავლობითით გავაგრძელოთ. თან ეს ენობრივად უფრო გამართულად მეჩვენება (ეს სუბიექტურია). რაც შეეხება შეცდომებს: 1000-დან თუ 10-შია შეცდომა, ეს რა თქმა უნდა კატასტროფა არ არის, მთავარია 1000-დან ათი იყოს და არ ასი (ეს კი ხუმრობით). წარმატებები, — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 18:39, 6 ივნისი 2025 (UTC) ::::ღამე მშვიდობისათ ბატონო მეჰმან! მე უკვე მოგახსენეთ იმის შესახებ, რომ მიუხედავად იმისა მე მრავლობითის მომხრე ვარ თუ მხოლობითის (მე მხოლობითის) დღეიდან მაინც დავწერ მრავლობით ფორმაში და ამის შესახებ არანაირი პრეტენზიები არ გამაჩნია. ხუმრობა ჩემთვის გასაგებია და ასი შეცდომა რომ არ არის ნათლად ჩანს ჩემი რედაქტირებების ისტორიიდან. უღრმესი მადლობა წარმატებებისათვის და რა თქმა უნდა თქვენც დიდ წარმატებებს გისურვებთ, როგორც ვიკიპედიაში ასევე პირად ცხოვრებაში.[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ([[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]) 18:54, 6 ივნისი 2025 (UTC) :::::[[:კატეგორია:ევროპის ბუნება ქვეყნის მიხედვით]] ისევ მხოლობითში? [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 18:47, 15 ივნისი 2025 (UTC) ::::::ღამე მშვიდობისათ! ყველაფერი გასწორდა (ბოდიშით შეცდომისათვის).[[მომხმარებელი:GiorgiXIII|GiorgiXIII]] ([[მომხმარებლის განხილვა:GiorgiXIII|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/GiorgiXIII|წვლილი]]) 19:16, 15 ივნისი 2025 (UTC) :::::::დიახ ეგ გასწორებულია, მაგრამ '''ყველაფერი '''არ გასწორებულა. როდესაც ვწერთ ერთ კონკრეტულ ფაქტს, აუცილებელია ის სხვა შემთხვევებზეც განვაზოგადოთ, გუშინ შექმენით [[:კატეგორია:ევროპის ბუნების ისტორია ქვეყნის მიხედვით]] და დღეს ისევ ამ ფორმითაა. ყველაზე სათითაოდ ვერ მოგწერთ. გთხოვთ შეასწოროთ. [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 04:51, 16 ივნისი 2025 (UTC) ::::::::2018 წლის 22 ივლისს შექმნილი 2 კატეგორია: XI საუკუნის '''ადამიანები '''და XIX საუკუნის '''ხალხი'''.... რომელზე ჩამოვყალიბდეთ? მე უფრო ადამიანებისაკენ ვიხრები. ვფიქრობ ესენიც გადასატანია. [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 05:07, 18 ივნისი 2025 (UTC) lxua6x01bods8ily2grgt3397wfa82b 0 280633 4815956 4526364 2025-06-17T15:08:28Z Riad Salih 148464 Fictional flag, not based on a reliable source, please not to be added again. 4815956 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ყოფილი ქვეყანა |სახელი =გრანადის საამირო |მშობლიური სახელი ={{lang-ar|مملكة غرناطة}},<br /> {{lang-es|Reino de Granada}} |სტატუსი = საამირო |ჰიმნი = |დროშა = Royal Standard of Nasrid Dynasty Kingdom of Grenade.svg |დროშის აღწერა = |გერბი = Coat of Arms of the Emirate of Granada (1013-1492).svg |გერბის აღწერა = |რუკა =Reino de Granada.svg |აღწერა = |p7 =ალმოჰადები |flag_p7 = |p2 = |flag_p2 = |p3 = |flag_p3 = |p4 = |flag_p4 = |შექმნილია =1238 |ლიკვიდერებულია =1492 |s11 =კასტილიისა და ლეონის სამეფო |flag_s11 = Banner of arms crown of Castille Habsbourg style.svg |s2 = |flag_s2 = |s3 = |flag_s3 = |s4 = |flag_s4 = |დევიზი = |დედაქალაქი =[[გრანადა]] |ქალაქები =[[მალაგა (ქალაქი)|მალაგა]] |ენა =[[არაბული ენა|არაბული]], [[ესპანური ენა|ესპანური]], [[ლადინო|სეფარდული]] |რელიგია = [[ქრისტიანობა]], [[ისლამი]], [[იუდაიზმი]] |ვალუტა = |დამატებითი პარამეტრი = |პარამეტრის შიგთავსი = |ფართობი = |მოსახლეობა = |მართველობის ფორმა = მონარქია |დინასტია = [[ნასრიდები]] |მმართველის ტიტული = |მმართველი1 = |მმართველი1 წელი = |მმართველის ტიტული2 = |მმართველი2 = |მმართველი2 წელი = |მმართველის ტიტული3 = |მმართველი3 = |მმართველი3 წელი = |მმართველის ტიტული4 = |მმართველი4 = |მმართველი4 წელი = |მმართველის ტიტული5 = |მმართველი5 = |მმართველი5 წელი = |მმართველის ტიტული6 = |მმართველი6 = |მმართველი6 წელი = |დამატებითი პარამეტრი1 = |პარამეტრის შიგთავსი1 = ისტორია |ეტაპი1 = დაარსება |თარიღი1 = |წელი1 =1238 |ეტაპი2 = გაუქმება |თარიღი2 = |წელი2 =1492 |ეტაპი3 = |თარიღი3 = |წელი3 = |ეტაპი4 = |თარიღი4 = |წელი4 = |ეტაპი5 = |თარიღი5 = |წელი5 = |ეტაპი6 = |თარიღი6 = |წელი6 = |დამატებითი პარამეტრი2 = |პარამეტრის შიგთავსი2 = |წინა = |წინამორბედი1 = |წინამორბედი2 = |წინამორბედი3 = |წინამორბედი4 = |წინამორბედი5 = |წინამორბედი6 = |წინამორბედი7 = |შემდეგი = |მემკვიდრე1 = |მემკვიდრე2 = |მემკვიდრე3 = |მემკვიდრე4 = |მემკვიდრე5 = |მემკვიდრე6 = |მემკვიდრე7 = |სქოლიო = }} '''გრანადის საამირო''' ({{lang-ar|مملكة غرناطة}}, {{lang-es|Reino de Granada}}) — უკანასკნელი არაბული სახელმწიფო [[ევროპა|ევროპის]] ტერიტორიაზე და უკანასკნელი ისლამური სახელმწიფოებრივი გაერთიანება [[პირენეს ნახევარკუნძული]]ს ტერიტორიაზე [[1238]]-[[1492]] წლებში. მისი გათავისუფლებით ესპანელებმა დაასრულეს ქვეყნის გათავისუფლების ხანგრძლივი პროცესი [[რეკონკისტა]]. [[გრანადის აღება]]ს ევროპული სახელმწიფოებრიობის ისტორიაში იგივე მნიშვნელობა ჰქონდა რაც [[კონსტანტინოპოლის აღება]]ს. == ისტორია == [[ალმოჰადები]]ს ცნობილი მმართველის [[მუჰამედ ალ-ნასირი]]ს გარდაცვალების შემდეგ [[პირენეს ნახევარკუნძული]]ს მუსულმანურ მოსახლეობაში არეულობა დაიწყო, რომელიც ალმოჰადების სახელმწიფოს დაშლისაკენ მიაქანებდა. [[1224]]-[[1230]] წლებში რეგიონი ფეოდალურმა დაქუცმაცებულობამ მოიცვა. ჩამოყალიბდა ერთმანეთთან მებრძოლი პატარა სახელმწიფოებრივი გაერთიანებები [[ტაიფა|ტაიფები]]. [[ვალენსია]]ში ჩამოყალიბდა ტაიფა რომელიც [[1228]] წლამდე არსებობდა, მსგავსი გაერთიანება არსებობდა [[მურსია]]ში [[1228]]-[[1241]] წლებში. მესამე საამირო ჩამოყალიბდა [[არხონა]]ში, რომლის მმართველმა [[მუჰამედ I]]-მა ჯერ ქალაქი [[ხაენი]] დაიპყრო, შემდეგ ბასა, გუადისი და [[გრანადა]]. ასე დაარსდა გრანადის საამირო — უკანასკნელი [[მავრები|მავრიტანული]] სახელმწიფო. საამიროს ერთადერთი მმართველი დინასტია იყო [[ნასრიდები]]. გრანადის საამიროში სხვადასხვა მუსულმანური საამიროებიდან მოდიოდნენ და სახლდებოდნენ, სადაც მოჰქონდათ თავიანთი ავლა-დიდება და ხდებოდა მეურნეობის განვითარება. აქ გააგრძელა აღმასვლა ტრადიციულმა მავრიტანიულმა კულტურამ და ხელოვნებამ. [[XV საუკუნე|XV საუკუნის]] ბოლოს საამირო კრიზისმა მოიცვა, ხაზინას ქრონიკულად არ ჰყოფნიდა ფინანსები, იყო საკვების კრიზისი, მოსახლეობა შიმშილობდა, ქალაქი ცარიელდებოდა და შენობები ინგრეოდა. ესპანეთში ამ დროს ტრიუმფით აღნიშნავენ [[ქრისტეფორე კოლუმბი]]ს მიერ ამერიკის აღმოჩენას. გარდა ამისა ქრისტიანულ სამყაროში გავრცელდა აზრი, რომ ისლამური გრანადის აღება იქნებოდა კომპესანცია ქრისტიანული [[კონსტანტინოპოლი]]ს აღების სანაცვლოდ. [[1492]] წელს გრანადა აიღეს, დასრულდა [[რეკონკისტა]]. == იხილეთ აგრეთვე == * [[ესპანეთის ისტორია]] * [[გრანადის ამირები]] * [[ნასრიდები]] == რესურსები ინტერნეტში == {{commons-inline|Category:Kingdom of Granada}} * [http://www.world-history.ru/countries_about/3/2104.html Начало Реконкисты в Испании. Мусульманские государства] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230420194706/http://www.world-history.ru/countries_about/3/2104.html |date=2023-04-20 }} * [http://runivers.ru/doc/isl/index.php?SECTION_ID=311&IBLOCK_ID=43 Гранадский эмират (XIII—XV вв.) на сайте «Руниверс»] * {{cite web |author = ანონიმი ავტორი |url = http://kuprienko.info/las-cronicas-de-la-espana-medieval-reconquista-chronicon-de-cardena-los-anales-toledanos-al-ruso/ |title = Испанские средневековые хроники: Хроника Карденьи I. Хроника Карденьи II. Анналы Толедо I. Анналы Толедо II. Анналы Толедо III. |publisher = www.kuprienko.info (А. Скромницкий) |datepublished = 2011-08-24 |accessdate = 2012-11-17 |description = |archiveurl = https://archive.today/20121204181751/http://kuprienko.info/las-cronicas-de-la-espana-medieval-reconquista-chronicon-de-cardena-los-anales-toledanos-al-ruso/ |archivedate = 2012-12-04 }} {{რეკონკისტა}} {{გრანადის ამირები}} [[კატეგორია:ევროპის ყოფილი ისლამური ქვეყნები]] [[კატეგორია:ესპანეთის ისტორია]] pzy1qkpai4yo5n4wcbixn7b69td38rf 0 285586 4816187 4815836 2025-06-18T07:31:19Z Beqabai 65017 [[Special:Contributions/Ninuc10|Ninuc10]]-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა [[User:AbandonerBot|AbandonerBot]]-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია 3361300 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა კუნძული | სახელი = სტიუარტი | მშობ. სახელი = {{lang-en|Stewart Island}} | native name link = | მეტსახელი = | სურათის სახელი = NZStewardIslandAreaMap.png | სურათის წარწერა = სტიუარტის კუნძულის რუკა | სურათის ზომა = 250px | ალტ სურათი = | locator map = | locator map size = | map_custom = yes | მდებარეობა = | კოორდინატები = {{Coord|47.00|S|167.84|E|display=inline,title}} | მდებარეობა = [[ფოვოს სრუტე]] | კუნძულთა რაოდენობა = | მთავარი კუნძული = | ფართობი_კმ2 = 1746 | სია = | სიგრძე_კმ = | სიგანე_კმ = | სანაპიროს სიგრძე = | სანაპიროზოლი_კმ = | უმაღლესი მთა = მთა [[ანგლემი]] | სიმაღლე_მ = 979 | ქვეყნის სახელი = {{დროშა|ახალი ზელანდია}} | ქვეყანა = | ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური = რეგიონი | ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფა = [[საუთლენდის რეგიონი]] | ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური 1 = | ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფა 1 = | ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური 2 = | ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფა 2 = | ქვეყნის დედაქალაქი = | ქვეყნის უდიდესი ქალაქი = | ქვეყნის უდიდესი ქალაქის მოსახლეობა = | ქვეყნის ლიდერის ტიპი = | ქვეყნის ლიდერის სახელი = | ქვეყანა 1 = | ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური = | ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფა = | ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური 1 = | ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფა 1 = | ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური 2 = | ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფა 2 = | ქვეყნის 1 დედაქალაქი = | ქვეყნის 1 უდიდესი ქალაქი = | ქვეყნის 1 უდიდესი ქალაქის მოსახლეობა = | ქვეყნის 1 ლიდერის ტიპი = | ქვეყნის 1 ლიდერის სახელი = | ქვეყანა 2 = | ქვეყნის 2 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური = | ქვეყნის 2 ადმინისტრაციული დაყოფა = | ქვეყნის 2 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური 1 = | ქვეყნის 2 ადმინისტრაციული დაყოფა 1 = | ქვეყნის 2 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური 2 = | ქვეყნის 2 ადმინისტრაციული დაყოფა 2 = | ქვეყნის 2 დედაქალაქი = | ქვეყნის 2 უდიდესი ქალაქი = | ქვეყნის 2 უდიდესი ქალაქის მოსახლეობა = | ქვეყნის 2 ლიდერის ტიპი = | ქვეყნის 2 ლიდერის სახელი = | მოსახლეობა = 402 | აღწერის წელი = 2006 | სიმჭიდროვე_კმ2 = 0,23 ად. | ეთნიკური ჯგუფები = | ვებსაიტი = | დამატებითი ინფო = }} '''სტიუარტი''' ({{lang-en|Stewart Island}}) ან '''რაკიურა ''' ({{lang-mi|Rakiura}}) — სიდიდით მესამე კუნძული [[ახალი ზელანდია|ახალ ზელანდიაში]]. მდებარეობს [[სამხრეთი კუნძული]]დან 30 კმ-ით სამხრეთით და მისგან გამოყოფილია [[ფოვოს სრუტე|ფოვოს სრუტით]]. == გეოგრაფია == [[ფაილი:Stewart Island.jpg|thumb|250px|ხედი თანამგზავრიდან]] კუნძულის ფართობი შეადგენს 1746 [[კვადრატული კილომეტრი|კმ²-ს]]. ზღვის დონიდან კუნძულის ყველაზე მაღალი წერტილი — მთა [[ანგლემი]], რომელიც მდებარეობს ჩრდილოეთ სანაპიროს ახლოს და მისი სიმაღლეა 979 მეტრი. კუნძულის ჩრდილოეთი ნაწილი მთიანია, პატარა მდინარეებისაგან დაცალკევებულია დაჭაობებული ვაკეებით, რომელთაგან ყველაზე დიდია [[მდინარე]] [[ფრეშუოტერი (მდინარე)|ფრეშუოტერი]]. კუნძულის სამხრეთი ნაწილი უფრო ვაკიანია, აქ მოედინებიან მდინარეები რაკიჰუა, ტოიტოი, ბოგა და ზოგიერთი უფრო პატარა. სამხრეთ-დასავლეთის კონცხი კუნძულის უკიდურეს სამხრეთ-დასავლეთში, კუნძულის და ახალი ზელანდიის კუნძულების მთელი მთლიანი ჯაჭვის ყველაზე სამხრეთი წერტილია. სამი დიდი და ბევრი მომცრო კუნძულები გარს აკრავს სტიუარტის კუნძულს. მათ შორის ყველაზე დიდია: კუნძული [[რუაპიუკი]], ფოვოს სრუტეში, 32 კმ-ში ჩრდილო-აღმოსავლეთში ქალაქ ობანიდან; კუნძული [[კოდფიში]] (ვენუაჰოუ), ჩრდილო-დასავლეთი სანაპიროს სიახლოვეს; და კუნძული [[ბიგ საუტ კეიპი]], კუნძულის სამხრეთ-დასავლეთი უკიდურესი წერტილის სიახლოვეს. კუნძულის ტერიტორიის 80 %-ზე მეტი ეკუთვნის [[რაკიურა (ეროვნული პარკი)|რაკიურას]] [[ეროვნული პარკი|ეროვნულ პარკს]] — ეს ყველაზე ახალგაზრდა ეროვნული პარკია ახალ ზელანდიაში. == ისტორია == კუნძული პირველად 1770 წელს აღმოაჩინა [[კაპიტანი|კაპიტანმა]] [[ჯეიმზ კუკი|ჯეიმზ კუკმა]], მაგრამ მაშინ ის ვარაუდობდა, რომ მის მიერ აღმოჩენილი მიწა სამხრეთი კუნძულის ნაწილი იყო. 1809 წელს უილიამ სტიუარტმა «პეგასის» [[გემი]]თ, საკვლევი ექსპედიციის მიმდინარეობისას, დაამტკიცა რომ ეს მიწა კუნძულია. მოგვიანებით კუნძულმა მიიღო მისი სახელი. [[მაორი]]ს ენაზე კუნძულს ჰქვია რაკიურა ({{lang-mi|Rakiura}}), რაც ითარგმნება, როგორც «მბოლავი ზეცა» — სავარაუდოდ განთქმული [[ჩრდილოეთის ციალი]]ს პატივსაცემად, რაც დამახასიათებელია კუნძულისათვის. 1841 წელს კუნძულის მთელ ტერიტორიაზე ჩამოყალიბდა ახალი ზელანდიის სამი ახალი პროვინციიდან ერთ-ერთი, რომელსაც სახელად დაერქვა ახალი ლენსტერი. მაგრამ მან იარსება სულ ხუთი წელი, და კონსტიტუციის შესახებ მიღებული ახალზელანდიური კანონის საფუძველზე 1846 წელს პროვინცია გახდა ახალი მიუნსტერის ნაწილი, პროვინციის, რომელიც მოიცავდა მთელ სამხრეთ კუნძულს. 1853 წელს ახალი მიუნსტერი გაუქმდა, სტიუარტის კუნძული გახდა ოტაგოს პროვინციის ნაწილი. 1861 წელს ოტაგოს პროვინციას გამოეყო საუთლენდის პროვინცია, რომლის ნაწილიც გახდა სტიუარტის კუნძული. 1876 წელს ქვეყნის პროვინციებად დაყოფა გაუქმდა. მას შემდეგიდან დღევანდელ დღემდე კუნძული შედის [[საუთლენდის რეგიონი]]ს შემადგენლობაში. == მოსახლეობა == კუნძულზე ერთადერთი მუდმივად დასახლებული პუნქტია — ქალაქი [[ობანი]], რომლის მოსახლეობა, 2006 წლის აღწერის თანახმად, შეადგენდა 402 ადამიანს. ადრე სამხრეთ სანაპიროზე მდებარეობდა კიდევ ერთი დასახლებული პუნქტი — პორტ-პეგასუსი, იქ მდებარეობდა რამდენიმე მაღაზია, ფოსტა, სასაწყობო შენობები, დღეისათვის — დაუსახლებელია. == ტრანსპორტი და ინფრასტრუქტურა == სტიუარტის კუნძულს სამხრეთ კუნძულთან აკავშირებს რეგულარული [[ბორანი|საბორნე]] გადასასვლელი [[ბლაფი (ახალი ზელანდია)|ბლაფი]] — ობანი. ასევე არსებობს საჰაერო კავშირი ქალაქ [[ინვერკარგილი|ინვერკარგილთან]], რომელსაც ასრულებს ავიაკომპანია «Stewart Island Flights». თვითმფრინავები ასევე ზოგჯერ ასრულებენ დაჯდომას მასონის [[უბე|უბის]] [[ქვიშა|ქვიშოვან]] ნაპირზე. კუნძულის შემოსავლების ძირითადი დარგებია [[თევზჭერა]], ასევე, უფრო დაბალი ხარისხით, — [[სოფლის მეურნეობა]], ხის გადამუშავება და [[ტურიზმი]]. == გეომაგნიტური ანომალია == [[ფაილი:AuroraAustralisDisplay.jpg|thumb|200px|პოლარული ციალი კუნძულის თავზე]] მაგნიტური ანომალიების გამო, კუნძულზე, რომელიც მდებარეობს შედარებით ჩრდილოეთ განედზე (48° ს.გ.), არსებობს პოლარული ციალის დაკვირვების შესაძლებლობა. ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ახალი ზელანდიის კუნძულების სია]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.stewart-island-news.com კუნძულის სიახლეები] {{ref-en}} * [http://www.stewartislandflights.co.nz/ Stewart Island Flights] {{ref-en}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ახალი ზელანდიის კუნძულები]] 8cwrf9tbm7d8lxj0lmt7d0ps3hpsb6e 2 292793 4816189 4755390 2025-06-18T07:35:00Z Beqabai 65017 4816189 wikitext text/x-wiki [[File:Animated-Flag-Georgia.gif|200px|ცენტრში]] <center>'''{{მთავრული|კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება ჩემს პირად გვერდზე!!!}}<br><big>~ბ.ბ.~</big>'''</center> {{userboxtop}} {{User ka}} {{User en-3}}<br> {{user ru-2}} {{მომხმარებლის თარგი/შემმოწმებელი|pic=მწვანე}} {{მომხმარებლის თარგი/ვიკიპედიელის ასაკი|დღე=25|თვე=12|წელი=2014}} {{მომხმარებლის თარგი/ლაფანყური}} {{მომხმარებლის თარგი/ქართველი}} {{მომხმარებლის თარგი/საქ მომხრე}} {{მომხმარებლის თარგი/სტატია|637}} {{მომხმარებლის თარგი/რედაქტირება|16 307}} {{მომხმარებლის თარგი/თარგი|117}} {{მომხმარებლის თარგი/თავმდაბლობა|637}} {{მომხმარებლის თარგი/თსუ|ვსწავლობ}} |} {{დაიწყე კადრი|ნარინჯისფერი}} * [[მომხმარებელი:Beqabai/სავარჯიშო|ჩემი სავარჯიშო]] * [[მომხმარებელი:Beqabai/სავარჯიშო2|ჩემი სავარჯიშო2]] * [[მომხმარებელი:Beqabai/სავარჯიშო3|ჩემი სავარჯიშო3]] * [[მომხმარებელი:Beqabai/სავარჯიშო4|ჩემი სავარჯიშო4]] * [[მოდული:სავარჯიშო/Beqabai/მოდული1|სავარჯიშო მოდული]] * [[დახმარება:ზოგიერთი უცხოენოვანი ბგერის გადმოცემა ქართულში|ბგერები]] * [[მომხმარებელი:Beqabai/ვიკიიდეები|ვიკიიდეები]] * [https://tools.wmflabs.org/userviews/ userviews] * [[სპეციალური:PendingChanges|შემოწმება]] * [[მომხმარებელი:Beqabai/10wikiwomenweeks|10wikiwomenweeks]] * [[მომხმარებელი:Beqabai/ვიკიორდენები|ვიკიორდენები]] * [[კატეგორია:მუშავდება/ამოსაღები თარგი|მუშავდება]] {{Vertical bar chart|full_name=რედაქტირების სტატისტიკა|height=200px|position=right-stack|color_12=blue|2014|10|2015|4440|2016|2721|2017|1667|2018|903|2019|81|2020|716|2021|343|2022|240|2023|196|2024|849|note=<small> </small> }} {{დაასრულე კადრი}} 5fjf8llhqfgtros7y7501kacrq9vi34 4816190 4816189 2025-06-18T07:35:26Z Beqabai 65017 4816190 wikitext text/x-wiki [[File:Animated-Flag-Georgia.gif|200px|ცენტრში]] <center>'''{{მთავრული|კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება ჩემს პირად გვერდზე!!!}}<br><big>~ბ.ბ.~</big>'''</center> {{userboxtop}} {{User ka}} {{User en-3}}<br> {{user ru-2}} {{მომხმარებლის თარგი/შემმოწმებელი|pic=მწვანე}} {{მომხმარებლის თარგი/ვიკიპედიელის ასაკი|დღე=25|თვე=12|წელი=2014}} {{მომხმარებლის თარგი/ლაფანყური}} {{მომხმარებლის თარგი/ქართველი}} {{მომხმარებლის თარგი/საქ მომხრე}} {{მომხმარებლის თარგი/სტატია|637}} {{მომხმარებლის თარგი/რედაქტირება|16 307}} {{მომხმარებლის თარგი/თარგი|117}} {{მომხმარებლის თარგი/თავმდაბლობა|637}} {{მომხმარებლის თარგი/თსუ|ვსწავლობ}} |} {{დაიწყე კადრი|ნარინჯისფერი}} * [[მომხმარებელი:Beqabai/სავარჯიშო|ჩემი სავარჯიშო]] * [[მომხმარებელი:Beqabai/სავარჯიშო2|ჩემი სავარჯიშო2]] * [[მომხმარებელი:Beqabai/სავარჯიშო3|ჩემი სავარჯიშო3]] * [[მომხმარებელი:Beqabai/სავარჯიშო4|ჩემი სავარჯიშო4]] * [[მოდული:სავარჯიშო/Beqabai/მოდული1|სავარჯიშო მოდული]] * [[დახმარება:ზოგიერთი უცხოენოვანი ბგერის გადმოცემა ქართულში|ბგერები]] * [https://tools.wmflabs.org/userviews/ userviews] * [[სპეციალური:PendingChanges|შემოწმება]] * [[მომხმარებელი:Beqabai/10wikiwomenweeks|10wikiwomenweeks]] * [[მომხმარებელი:Beqabai/ვიკიორდენები|ვიკიორდენები]] * [[კატეგორია:მუშავდება/ამოსაღები თარგი|მუშავდება]] {{Vertical bar chart|full_name=რედაქტირების სტატისტიკა|height=200px|position=right-stack|color_12=blue|2014|10|2015|4440|2016|2721|2017|1667|2018|903|2019|81|2020|716|2021|343|2022|240|2023|196|2024|849|note=<small> </small> }} {{დაასრულე კადრი}} 7nwbiczn6wi585k5bgzssd9o7ece394 4816191 4816190 2025-06-18T07:37:37Z Beqabai 65017 4816191 wikitext text/x-wiki [[File:Animated-Flag-Georgia.gif|200px|ცენტრში]] <center>'''{{მთავრული|კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება ჩემს პირად გვერდზე!!!}}<br><big>~ბ.ბ.~</big>'''</center> {{userboxtop}} {{User ka}} {{User en-3}}<br> {{user ru-2}} {{მომხმარებლის თარგი/შემმოწმებელი|pic=მწვანე}} {{მომხმარებლის თარგი/ვიკიპედიელის ასაკი|დღე=25|თვე=12|წელი=2014}} {{მომხმარებლის თარგი/ლაფანყური}} {{მომხმარებლის თარგი/ქართველი}} {{მომხმარებლის თარგი/საქ მომხრე}} {{მომხმარებლის თარგი/სტატია|637}} {{მომხმარებლის თარგი/რედაქტირება|16 307}} {{მომხმარებლის თარგი/თარგი|117}} {{მომხმარებლის თარგი/თავმდაბლობა|637}} {{მომხმარებლის თარგი/თსუ|ვსწავლობ}} |} {{დაიწყე კადრი|ნარინჯისფერი}} * [https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90/%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A6%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98_%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%98 მუშავდება] * [[მომხმარებელი:Beqabai/სავარჯიშო|ჩემი სავარჯიშო]] * [[მომხმარებელი:Beqabai/სავარჯიშო2|ჩემი სავარჯიშო2]] * [[მომხმარებელი:Beqabai/სავარჯიშო3|ჩემი სავარჯიშო3]] * [[მომხმარებელი:Beqabai/სავარჯიშო4|ჩემი სავარჯიშო4]] * [[მოდული:სავარჯიშო/Beqabai/მოდული1|სავარჯიშო მოდული]] * [[დახმარება:ზოგიერთი უცხოენოვანი ბგერის გადმოცემა ქართულში|ბგერები]] * [https://tools.wmflabs.org/userviews/ userviews] * [[სპეციალური:PendingChanges|შემოწმება]] * [[მომხმარებელი:Beqabai/10wikiwomenweeks|10wikiwomenweeks]] * [[მომხმარებელი:Beqabai/ვიკიორდენები|ვიკიორდენები]] {{დაასრულე კადრი}} {{Vertical bar chart|full_name=რედაქტირების სტატისტიკა|height=200px|position=right-stack|color_12=blue|2014|10|2015|4440|2016|2721|2017|1667|2018|903|2019|81|2020|716|2021|343|2022|240|2023|196|2024|849|note=<small> </small> }} 04kfqqvpcsl0w7ns2g2ws7c9mytrdst 3 333622 4816039 4815405 2025-06-17T20:28:42Z იაკობ მახარაძე 77021 /* კატეგორიები */ 4816039 wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}}— [[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] ([[მომხმარებელი განხილვა:Zangala|გ]]) 07:06, 13 თებერვალი 2016 (UTC) == [[ივერია (გაზეთი)|ივერია]] == გამარჯობა! სტატიებში ნუ იყენებთ ტეგებს, როგორიცაა <nowiki> </nowiki> და მისთ. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 19:05, 3 ივლისი 2016 (UTC) == [[თემურლენგი]] == გამარჯობა! როდესაც სტატიაში ცვლით თარიღებს ეგებ წყაროც მიუთითოთ ? საქმე იმაშია, რომ მითითებულ ლიტერატურაში წერია 1388 წელი, თქვენ ცვლით სხვა თარიღით, ამას წყარო დასჭირდება, გარდა ამისა, რატომ წერთ თემურლენგს დეფისით, მაშინ როდესაც ძირითად სათაურად თემურლენგი დეფისის გარეშე წერია ? - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 18:39, 10 ივლისი 2016 (UTC) == წყარო == გამარჯობა, სხვა ენოვანი ვიკიპედია წყარო არ არის!--[[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#005bbb;color:#ffd500;padding:0 4px">'''''დათო'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#ffd500;padding:0 4px;color:#005bbb;">'''''1010'''''</span>]] 04:31, 14 ივლისი 2016 (UTC) ==საავტორო უფლებები== გამარჯობა. ავტორის ნებართვის გარეშე, სხვა საიტიდან კოპირება ვიკიპედიაში სასტიკად იკრძალება. ამ მიზეზით უკვე წაიშალა თქვენ მიერ შემოტანილი ორი სტატია. გთხოვთ, გაითვალისწინოთ. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 21:04, 14 ივლისი 2016 (UTC) == რედაქტირება == გამარჯობა იაკობ. როდესაც სტატიას სულ თავში უზის ასეთი წარწერა: '''ამ სტატიას ამჟამად აქტიურად არედაქტირებს Jaba1977.''' მისი დარედაქტირება არ შეიძლება და ეს ძალიან ცუდად აღიქმება. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''ჯაბა'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''1977'''''</span>]] 04:14, 20 ივლისი 2016 (UTC) მომხმარებელო იაკობ! ვუერთდები ზემოთ აღნიშნულ გაფრთხილებას და მეც გაფრთხილებთ, ნუ შეეხებით იმ სტატიებს, სადაც ჩასმულია სპეც. თარგი, რომელიც აღნიშნავს სტატიის აქტიურ რედაქტირებას, წინააღმდეგ შემთხვევაში, შესაძლოა, მოხდეს [[დახმარება:რედაქტირების კონფლიქტი|რედაქტირების კონფლიქტი]]. პატივისცემით -- [[User:Mehman Ibragimov|Mehman]] [[User Talk:Mehman Ibragimov|<span style="color:#FF4500">(მომწერეთ)</span>]] 20:39, 20 ივლისი 2016 (UTC) == სქოლიო == გამარჯობა, სქოლიო გამოიყენება მხოლოდ კონკრეტული წინადადების სისწორის გასამყარებლად, ხოლო როდესაც სტატიის მთელი ინფორმაცია ერთი წყაროდანაა, მაშინ უნდა გამოიყენოთ ლიტერატურა ან რესურსები ინტერნეტში. ქსე-ს შემთხვევაში ლიტერატურა იქნება. აი ქსე-ს შემთხვევაში [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ჰელიოტექნიკა&type=revision&diff=3120937&oldid=3120910 ამგვარად უნდა იყოს]--[[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#005bbb;color:#ffd500;padding:0 4px">'''''დათო'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#ffd500;padding:0 4px;color:#005bbb;">'''''1010'''''</span>]] 05:39, 23 ივლისი 2016 (UTC) ==ტირე== გაუმარჯოს. სტატიის დასაწყისში გამოიყენე ეს დიდი ტირე — . რედაქტირების ქვედა პანელში ზის. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 23:18, 23 ივლისი 2016 (UTC) == ნავდაფა == გამარჯობა! სტატიაში ნავდაფის კონსტრუქციის გამოყენება მიზანშეწონილი არ არის. ნავდაფა საკუთრივ უნდა შეიქმნას და ისე განთავდეს სტატიაში. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 13:19, 2 აგვისტო 2016 (UTC) ==რამოდენიმე → რამდენიმე== გაუმარჯოს, იაკობ. შენს სტატიებში შევნიშნე, რომ იყენებ სიტყვას „რამოდენიმე“, რაც შეცდომაა. გთხოვ, გაითვალისწინო :) — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 16:16, 27 სექტემბერი 2016 (UTC) == კატეგორიების შესახებ == გამარჯობა! სტატიებში კატეგორიების დამატებისას ყურადღება გამოიჩინეთ! მსგავს კატეგორიებს არ ვიყენებთ ქართულ ვიკიპედიაში, ვგულისხმობს ამ კატეგორიას → [[:კატეგორია:ძველი ეგვიპტელები]]. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] 08:03, 20 ოქტომბერი 2016 (UTC) == ტუტი და ნობელიანტები== იაკობ, [[ტუტანხამონი]] - ამ სტატიას შენ მიხედავ?! [[ნობელის პრემიის ლაურეატები ლიტერატურის დარგში]] - ამასაც გადახედე, როცა მოიცლი.--[[მომხმარებელი:ტამინა|ტამინა]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:ტამინა|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/ტამინა|წვლილი]]</sub> 10:06, 9 ნოემბერი 2016 (UTC) :ტამი [[ტუტანხამონი|ტუტი]]-ს მივხედავ, ლიტერატურის საკითხებს შენ მიხედე, ჯეიმსი წიგნებს და ისტორიას განავრცობს ხოლმე, როცა მოიცლის.--[[მომხმარებელი:იაკობ|წიპა]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ|წვლილი]]</sub> 15:04, 9 ნოემბერი 2016 (UTC) == Share your experience and feedback as a Wikimedian in this global survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello! The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey. We want to know how well we are supporting your work on and off wiki, and how we can change or improve things in the future.<ref group=survey>This survey is primarily meant to get feedback on the Wikimedia Foundation's current work, not long-term strategy.</ref> The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. You have been randomly selected to take this survey as we would like to hear from your Wikimedia community. To say thank you for your time, we are giving away 20 Wikimedia T-shirts to randomly selected people who take the survey.<ref group=survey>Legal stuff: No purchase necessary. Must be the age of majority to participate. Sponsored by the Wikimedia Foundation located at 149 New Montgomery, San Francisco, CA, USA, 94105. Ends January 31, 2017. Void where prohibited. [[m:Community Engagement Insights/2016 contest rules|Click here for contest rules]].</ref> The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes. <big>'''[https://wikimedia.qualtrics.com/SE/?SID=SV_6mTVlPf6O06r3mt&Aud=VAE&Src=50VAEME Take the survey now!]'''</big> You can find more information about [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|this project]]. This survey is hosted by a third-party service and governed by this [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2016_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]]. Please visit our [[m:Community_Engagement_Insights/Frequently_asked_questions|frequently asked questions page]] to find more information about this survey. If you need additional help, or if you wish to opt-out of future communications about this survey, send an email to surveys@wikimedia.org. Thank you! --[[:m:User:EGalvez (WMF)|EGalvez (WMF)]] ([[:m:User talk:EGalvez (WMF)|talk]]) 21:38, 13 იანვარი 2017 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:EGalvez (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2016/50-VAEME&oldid=16205390 --> <references group=survey /> == Your feedback matters: Final reminder to take the global Wikimedia survey == (''Sorry for writing in English'') <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello! This is a final reminder that the Wikimedia Foundation survey will close on '''28 February, 2017 (23:59 UTC)'''. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes. '''[https://wikimedia.qualtrics.com/SE/?SID=SV_6mTVlPf6O06r3mt&Aud=VAE&Src=50VAEME Take the survey now.]''' If you already took the survey - thank you! We won't bother you again. '''About this survey:''' You can find more information about [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|this project here]] or you can read the [[m:Community_Engagement_Insights/Frequently_asked_questions|frequently asked questions]]. This survey is hosted by a third-party service and governed by this [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2016_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]]. If you need additional help, or if you wish to opt-out of future communications about this survey, send an email through EmailUser function to [[:m:Special:EmailUser/EGalvez_(WMF)| User:EGalvez (WMF)]]. '''About the Wikimedia Foundation:''' The [[:wmf:Home|Wikimedia Foundation]] supports you by working on the software and technology to keep the sites fast, secure, and accessible, as well as supports Wikimedia programs and initiatives to expand access and support free knowledge globally. Thank you! --[[:m:User:EGalvez (WMF)|EGalvez (WMF)]] ([[:m:User talk:EGalvez (WMF)|talk]]) 19:28, 21 თებერვალი 2017 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:EGalvez (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2016/50-VAEME&oldid=16227501 --> == ალა ნაზიმოვა == იაკობ! მიხედე სტატიას!!! --[[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 17:06, 4 აპრილი 2018 (UTC) == 1918 — დამოუკიდებლობიდან თავისუფლებამდე == მოგესალმებით და გილოცავთ!!! თქვენ გახდით „ვიკიმედია საქართველოს მომხმარებელთა ჯგუფის“ მიერ ორგანიზებული და ჩატარებული კონკურსის „1918 — დამოუკიდებლობიდან თავისუფლებამდე“ ერთ-ერთი გამარჯვებული. თქვენთვის განკუთვნილი პრიზის მისაღებად გთხოვთ შეავსოთ სპეციალური ფორმა, რომელიც გამოგზავნილია თქვენ მიერ მითითებულ ელექტრონულ მისამართზე. მადლობა მონაწილეობისათვის და გისურვებთ წარმატებებს. — [[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 14:27, 4 ივლისი 2018 (UTC) :უღრმესი მადლობა. თქვენც წარმატებას გისურვებთ.--[[მომხმარებელი:იაკობ|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ|წვლილი]]</sub> 17:48, 4 ივლისი 2018 (UTC) გილოცავ იაკობ, წარმატებები! --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''ჯაბა'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''1977'''''</span>]] 05:06, 5 ივლისი 2018 (UTC) :მადლობა ჯაბა. ასევე, წარმატებები.--[[მომხმარებელი:იაკობ|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ|წვლილი]]</sub> 14:24, 5 ივლისი 2018 (UTC) == MIKHEIL-ის სტატუსის შენარჩუნება == გამარჯობა. [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ვიკიპედია:ფორუმი/უთანხმოება&diff=next&oldid=3535482 თქვენ ხმა მიეცით MIKHEIL-ის სტატუსის შენარჩუნებას]. გთხოვთ, მითხარით, გაეცანით თუ არა ამ გვერდზევე მიმდინარე განხილვას, იცნობთ თუ არა ვიკიპედიის წესებს ადმინისტრატორის სტატუსთან დაკავშირებით? თუ ენდეთ უფრო გამოცდილი ვიკიპედიელის რჩევას? [[User:Deu|<span lang="de">'''Deu.'''</span>]] 05:50, 7 აგვისტო 2018 (UTC) == იაპონიის ტურიზმი == [[იაპონიის ტურიზმი]] — გთხოვთ მიუთითოთ ენათშორისი ბმულები. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 05:34, 14 ნოემბერი 2018 (UTC) :გმადლობ, გიო, რომ შემახსენე. მივუთითე.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 05:48, 14 ნოემბერი 2018 (UTC) == ვიკიპედიის აზიის თვე 2018 == მოგესალმებით! თქვენ წელს მონაწილეობა მიიღეთ ვიკიპედიის კონკურსში „[[ვიკიპედია:ვიკიპედიის აზიის თვე/აზიის თვე 2018|ვიკიპედიის აზიის თვე 2018]]“. კონკურსის [[ვიკიპედია:ვიკიპედიის აზიის თვე/აზიის თვე 2018/შედეგები|შედეგების]] თანახმად, ტქვენ კონკურსის ერთ-ერთი გამარჯვებული ხართ, გთხოვთ დროულად შეავსოთ '''[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfay-YtU2Ut39vXXVk-a31m7qayj58VZNtJf7qEmsHS93dXYg/viewform?usp=sf_link ეს ფორმა]'''. ჯილდოს მიღების ადგილს და დროს შეგატყობინებთ ელექტრონული ფოსტის მეშვეობით. პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 11:12, 4 დეკემბერი 2018 (UTC) :დიდი მადლობა კონკურსის ორგანიზებისათვის. პატივისცემით,--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 18:42, 4 დეკემბერი 2018 (UTC) == ბმულები == გამარჯობა. [[ჩობეს ეროვნული პარკი]] და [[კგალაგადის ტრანსსასაზღვრო პარკი]] — ენათშორისი ბმულები არ აქვს მითითებული. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 22:07, 5 დეკემბერი 2018 (UTC) :გაგიმარჯოს, გიო.{{გაკეთდა}},--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 22:31, 5 დეკემბერი 2018 (UTC) == აზიის თვე 2018 == გამარჯობა, თქვენ მონაწილეობდით კონკურსში „ვიკიპედიის აზიის თვე 2018“. იმისათვის, რომ თქვენ შექმენით 4 და უფრო მეტი სტატია კონკურსის საერთაშორისო ორგანიზატორებისგან საჩუქრად საფოსტო ბარათს მიიღებთ. საჩუქრის მისაღებად გთხოვთ, დროულად შეავსოთ [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScoZU2jEj-ndH3fLwhwG0YBc99fPiWZIfBB1UlvqTawqTEsMA/viewform ეს ფორმა]--[[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#005bbb;color:#ffd500;padding:0 4px">'''''დათო'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#ffd500;padding:0 4px;color:#005bbb;">'''''1010'''''</span>]] 13:12, 20 დეკემბერი 2018 (UTC) == აპელაცია == გამარჯობა! პირველ რიგში, მინდა დიდი მადლობა გადაგიხადოთ, [[ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019|საბუნებისმეტყველო კონკურსში]] მონაწილეობისათვის. მე ამ კონკურსის ერთ-ერთი ჟიურის წევრი [[მომხმარებელი:Beqabai|BeqaBai]] ვარ და მინდა გაცნობოთ, რომ დავასრულე შეფასება. გთხოვთ, [https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/natural-sciences-2019-ka აი აქ] იხილოთ ჩემი შეფასებები და კომენტარებიც. იმ შემთხვევაში, თუ რაიმეს არ ეთანხმებით, ან ვერ მიხვდებით „რატომ?“ და „რისთვის?“, შეგიძლიათ მომმართოთ მანამ, სანამ საბოლოოდ დასრულდება შეფასება პირად განხილვის გვერდზე და გაგცემთ ადეკვატურ პასუხს, ან განვიხილავ თქვენს საჩივარს. კიდევ ერთხელ დიდი მადლობა და გისურვებთ წარმატებებს! პატივისცემით, — [[მომხმარებელი:Beqabai|~ბ.ბ.~]] <small>([[მომხმარებლის განხილვა:Beqabai|მომწერეთ აქ!]])</small> 09:43, 9 ივნისი 2019 (UTC) :საღამო მშვიდობისა. დიდი მადლობა თქვენ კონკურსის ორგანიზებისთვის. კომენტარებს რაც შეეხება, ყველა მათგანი სამართლიანია და ამჟამად ვერა (მოუცლელობის გამო), მაგრამ მომავალში აუცილებლად შევასწორებ. ასევე, წარმატებას გისურვებთ. საუკეთესო სურვილებით, --[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 18:10, 9 ივნისი 2019 (UTC) ==ჰერმან ბროხი== [[ჰერმან ბროხი]] დაბადებისა და გარდაცვალების თარიღებთან ვიკიპედიის წესის მიხედვით ვწერთ (დ..... — გ.....), აგრეთვე კატეგორიებში იწერება დაბადებისა და გარდაცვალების თვე და რიცხვი. გთხოვ, გაითვალისწინო. მადლობა.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 06:36, 30 ივნისი 2019 (UTC) :მადლობა, ცანგალა. აუცილებლად გავითვალისწინებ.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 06:39, 30 ივნისი 2019 (UTC) ==სამწუხაროდ== HotCat — სამწუხაროდ არ მუშაობს. ამიტომ წყაროს რედაქტირებით დაამატე კატეგორიები. --[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 05:39, 1 ივლისი 2019 (UTC) == თხოვნა == იაკობ შევმჩნიე, რომ დაიწყე სტატიების წერა ჩვენს მიერ ორგანიზებულ კონკურსში „ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის კულტურის უძრავი ძეგლები“. ძალიან მიხარია, პატივს ვცემ შენს წვლილს. მაქსიმალურად შეეცადე დაიცვა კონკურსის წესები სამართლიანი თამაშის წესების კონტექსტში. ამისათვის საჭიროა შენი შექმნილი სტატიები დაამატო შესაბამის გვერდზე, რასაც მოითხოვს კონკურსის პირობები. წარმატებებს გისურვებ. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 09:16, 19 ივლისი 2019 (UTC) ==ქოქოლეთის ხიდი== არ ვიცი რა კონკურსი ტარდება (ვიცი და წარმატებები), მაგრამ გთხოვ მითითებულ ლიტერატურას მიუთითო გამოცემი წელი და თუ ავტორი ჰყავს ისიც მიუთითო. khelvachauri.ge. ლათინურად რატომ წერია?--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 05:29, 20 ივლისი 2019 (UTC) :გამარჯობა, ცანგალა. გამოცემის წელი ზოგიერთგან არაა მითითებული, ყოველ შემთხვევაში, დასკანერებულ ვერსიებში არ ჩანს, რის გამოც ვეღარ მივუთითე. რაც შეეხება მეორე ნაწილს, ვებ-საიტის დასახელებაა და მაგიტომ მივუთითე ლათინურად. პატივისცემით,--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 05:35, 20 ივლისი 2019 (UTC) ::ძალიან გაურკვევლად არის მითითებული. ლიტერატურა, რესურსები ინტერნეტში, სქოლიო — თუ ვებ-საიტია უნდა იყოს ბმული მითითებული (და ამას ვწერთ რესურსები ინტერნეტში ან აქოლიოში), თუ ლიტერატურაა უნდა ჰყავდეს ავტორი და ჰქონდეს გამოცემის წელი. ცოტა არეულად მეჩვენება. თუ ჩამოაყალიბებ მადლობელი დაგრჩები. ალბათ შენც ხვდები ამ გაურკვევლობას. {{(:)}}--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 05:51, 20 ივლისი 2019 (UTC) :::მადლობა, ცანგალა. მივხედავ ლიტერატურის მითითების საკითხს. პატივისცემით,--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 11:53, 20 ივლისი 2019 (UTC) == ადიშის მაცხოვრის ეკლესიის კომპლექსი == [[ადიშის მაცხოვრის ეკლესიის კომპლექსი]] ეს სტატია სჯობს არ დაწერო, ვინაიდან მე როგორ კონკურსის ჟიურის წევრი ვალდებული ვარ გაგაფრთხილო. შენზე ადრე სხვამ დაიწყო წერა. გარდა ამისა დამუშავების თარგით სტატიების დაკავება ვფიქრობ არასამართლიანი თამაშის წესია, რაც გათვალისწინებული იქნება კონკურსის შედეგების დათვლის დროს.--[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 14:50, 24 ივლისი 2019 (UTC) :უკაცრავად, [[ადიშის მაცხოვრის ეკლესიის კომპლექსი]] სხვა სტატიაა [[ადიშის მაცხოვრის ეკლესია]] სხვა. სათაურმა დამაბნია. თუმცა გაფრთხილებას ძალაში ვტოვებ. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 14:56, 24 ივლისი 2019 (UTC) == ენის თარგები == გამარჯობა იაკობ. ვიკიპედიაში „სპარს.“, „ჩეჩნ.“ და სხვა შემოკლებების მაგივრად ვიყენებთ ენის თარგებს (ლაპარაკია შესავალში ფრჩხილებში მითითებულ ორიგინალურ დასახელებებზე). მაგ., {{თ|Lang-fa}} (სპარსული), {{თ|Lang-ru}} (რუსული), {{თ|Lang-ce}} (ჩეჩნური) და სხვ. ასევე, არ არის საჭირო ამ ორიგინალური სახელის დახრილი შრიფტით (იტალიკით) წერა. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 17:01, 29 ოქტომბერი 2019 (UTC) :გამარჯობა, გიო. თავდაპირველად არ ვიცოდი ენის თარგების შესახებ და ბოლოს ატვირთულ სტატიებში უკვე ჩავსვი. ჩემ მიერ დაწერილ სტატიებს გადავხედავ რამდენიმე დღეში და გავასწორებ სათითაოდ. მადლობა რჩევისთვის.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 17:03, 29 ოქტომბერი 2019 (UTC) == აზერბაიჯანის ბუნება == გამარჯობა იაკობ. „აზერბაიჯანის ბუნება — მოიცავს მრავალფეროვან ჰაბიტატებს“ — ამ შემთხვევაში ტირე არ არის აუცილებელი, რადგან მის გარეშეც გამართულია წინადადება. ტირე საჭიროა მაშინ, როდესაც ტერმინს განმარტავ (სიტყვა „არის“ შემცვლელად იყენებ). მაგ., თბილისი — საქართველოს დედაქალაქი (ტირეს მაგივრად სიტყვა „არის“ იგულისხმება). [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 15:15, 1 ნოემბერი 2019 (UTC) :გამარჯობა. დიდი მადლობა, გიო, გავითვალისწინებ.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 15:16, 1 ნოემბერი 2019 (UTC) ==აზრის დაფიქსირება== გამარჯობა იაკობ, გთხოვთ დააფიქსიროთ თქვენი მოსაზრება მოცემულ [http://ka.wikipedia.org/wiki/ვიკიპედია:შემოწმება/მოთხოვნა#კენჭისყრა_3 საკითხთან] დაკავშირებით. [[მომხმარებელი:Vano3333|<font color="blue">'''''Vano'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:Vano3333|<font color="red">'''''3333'''''</font>]] 18:07, 4 ნოემბერი 2019 (UTC) == [[:ფაილი:Rector of asau.jpg]] == <div style="clear:both"></div> {| align="center" style="background-color:#FFFFF8; border:2px solid #FF0000; padding:5px;" |- |[[Image:Nuvola apps important.svg|45px|გაფრთხილება!]] | <center><big>ეს სურათი შეიძლება [[ვიკიპედია:გვერდის წაშლა|'''წაიშალოს''']].</big></center> |} გამარჯობა, გმადლობთ '''[[:ფაილი:Rector of asau.jpg]]'''-ის ატვირთვისთვის, თუმცა ფაილის (სურათი, ვიდეო და ა.შ.) ამჟამინდელი გვერდი არ შეიცავს მის შემქმნელზე ინფორმაციას, ამგვარად [[საავტორო უფლებები]]ს სტატუსი გაურკვეველია. თუ ფაილი თქვენი შექმნილი არ არის, მაშინ უნდა დაასაბუთოთ მისი გამოყენების სამართლიანობა ვიკიპედიაში (იხ. [[ვიკიპედია:სურათების ატვირთვა]]), ასევე უნდა მიუთითოთ წყარო (მაგ. უმეტეს შემთხვევაში იმ [[საიტი]]ს ბმული საიდანაც აიღეთ და გამოყენების პირობები ამ გვერდიდან). თუ ფაილი საავტორო უფლებებით დაცული ნამუშევრიდან არის [[Commons:Derivative works|წარმოებული]], მაშინ აუცილებელია მიეთითოს დედანის ავტორის სახელი და ლიცენზია. ფაილს ასევე, აუცილებლად უნდა ჰქონდეს საავტორო ულებების თარგი. თუ თქვენ შექმენით/გადაიღეთ სურათი, აუდიო, ან ვიდეო, მაშინ შეგიძლიათ გამოიყენოთ კომპლექსური თარგი <nowiki>{{self|GFDL|cc-by-sa-all}}</nowiki>, რათა ერთდროულად რამდენიმე ლიცენზიით გამოაქვეყნოთ ფაილი: [[თარგი:self|self]], [[თარგი:GFDL |GFDL]] და [[Creative Commons]] Attribution-ShareAlike (ყველა ვერსიის ლიცენზია), ან შეგიძლიათ გამოიყენოთ თარგი {{თ|PD-self}}, რათა განათავსოთ [[საზოგადოებრივი დომენი|საზოგადოებრივ დომენში]]. საავტორო ულებების თარგების სრული სიისთვის იხილეთ [[ვიკიპედია:თარგები/სურათის წყაროები]]. გახსოვდეთ, ავტორის ვინაობის მითითება ყოველთვის შესაძლებელი არ არის, მაგრამ ნებისმიერი ულიცენზიო და წყაროს გარეშე ფაილი წაიშლება! გმადლობთ. [[მომხმარებელი:Melberg|<font color="red">M</font><font color="black">elberg</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:Melberg|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 04:59, 7 ნოემბერი 2019 (UTC) == [[:ფაილი:Innovation centre asau.jpg]] == <div style="clear:both"></div> {| align="center" style="background-color:#FFFFF8; border:2px solid #FF0000; padding:5px;" |- |[[Image:Nuvola apps important.svg|45px|გაფრთხილება!]] | <center><big>ეს სურათი შეიძლება [[ვიკიპედია:გვერდის წაშლა|'''წაიშალოს''']].</big></center> |} გამარჯობა, გმადლობთ '''[[:ფაილი:Innovation centre asau.jpg]]'''-ის ატვირთვისთვის, თუმცა ფაილის (სურათი, ვიდეო და ა.შ.) ამჟამინდელი გვერდი არ შეიცავს მის შემქმნელზე ინფორმაციას, ამგვარად [[საავტორო უფლებები]]ს სტატუსი გაურკვეველია. თუ ფაილი თქვენი შექმნილი არ არის, მაშინ უნდა დაასაბუთოთ მისი გამოყენების სამართლიანობა ვიკიპედიაში (იხ. [[ვიკიპედია:სურათების ატვირთვა]]), ასევე უნდა მიუთითოთ წყარო (მაგ. უმეტეს შემთხვევაში იმ [[საიტი]]ს ბმული საიდანაც აიღეთ და გამოყენების პირობები ამ გვერდიდან). თუ ფაილი საავტორო უფლებებით დაცული ნამუშევრიდან არის [[Commons:Derivative works|წარმოებული]], მაშინ აუცილებელია მიეთითოს დედანის ავტორის სახელი და ლიცენზია. ფაილს ასევე, აუცილებლად უნდა ჰქონდეს საავტორო ულებების თარგი. თუ თქვენ შექმენით/გადაიღეთ სურათი, აუდიო, ან ვიდეო, მაშინ შეგიძლიათ გამოიყენოთ კომპლექსური თარგი <nowiki>{{self|GFDL|cc-by-sa-all}}</nowiki>, რათა ერთდროულად რამდენიმე ლიცენზიით გამოაქვეყნოთ ფაილი: [[თარგი:self|self]], [[თარგი:GFDL |GFDL]] და [[Creative Commons]] Attribution-ShareAlike (ყველა ვერსიის ლიცენზია), ან შეგიძლიათ გამოიყენოთ თარგი {{თ|PD-self}}, რათა განათავსოთ [[საზოგადოებრივი დომენი|საზოგადოებრივ დომენში]]. საავტორო ულებების თარგების სრული სიისთვის იხილეთ [[ვიკიპედია:თარგები/სურათის წყაროები]]. გახსოვდეთ, ავტორის ვინაობის მითითება ყოველთვის შესაძლებელი არ არის, მაგრამ ნებისმიერი ულიცენზიო და წყაროს გარეშე ფაილი წაიშლება! გმადლობთ. [[მომხმარებელი:Melberg|<font color="red">M</font><font color="black">elberg</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:Melberg|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 05:02, 7 ნოემბერი 2019 (UTC) == [[:ფაილი:Fasad bibliteki2 0.jpg]] == <div style="clear:both"></div> {| align="center" style="background-color:#FFFFF8; border:2px solid #FF0000; padding:5px;" |- |[[Image:Nuvola apps important.svg|45px|გაფრთხილება!]] | <center><big>ეს სურათი შეიძლება [[ვიკიპედია:გვერდის წაშლა|'''წაიშალოს''']].</big></center> |} გამარჯობა, გმადლობთ '''[[:ფაილი:Fasad bibliteki2 0.jpg]]'''-ის ატვირთვისთვის, თუმცა ფაილის (სურათი, ვიდეო და ა.შ.) ამჟამინდელი გვერდი არ შეიცავს მის შემქმნელზე ინფორმაციას, ამგვარად [[საავტორო უფლებები]]ს სტატუსი გაურკვეველია. თუ ფაილი თქვენი შექმნილი არ არის, მაშინ უნდა დაასაბუთოთ მისი გამოყენების სამართლიანობა ვიკიპედიაში (იხ. [[ვიკიპედია:სურათების ატვირთვა]]), ასევე უნდა მიუთითოთ წყარო (მაგ. უმეტეს შემთხვევაში იმ [[საიტი]]ს ბმული საიდანაც აიღეთ და გამოყენების პირობები ამ გვერდიდან). თუ ფაილი საავტორო უფლებებით დაცული ნამუშევრიდან არის [[Commons:Derivative works|წარმოებული]], მაშინ აუცილებელია მიეთითოს დედანის ავტორის სახელი და ლიცენზია. ფაილს ასევე, აუცილებლად უნდა ჰქონდეს საავტორო ულებების თარგი. თუ თქვენ შექმენით/გადაიღეთ სურათი, აუდიო, ან ვიდეო, მაშინ შეგიძლიათ გამოიყენოთ კომპლექსური თარგი <nowiki>{{self|GFDL|cc-by-sa-all}}</nowiki>, რათა ერთდროულად რამდენიმე ლიცენზიით გამოაქვეყნოთ ფაილი: [[თარგი:self|self]], [[თარგი:GFDL |GFDL]] და [[Creative Commons]] Attribution-ShareAlike (ყველა ვერსიის ლიცენზია), ან შეგიძლიათ გამოიყენოთ თარგი {{თ|PD-self}}, რათა განათავსოთ [[საზოგადოებრივი დომენი|საზოგადოებრივ დომენში]]. საავტორო ულებების თარგების სრული სიისთვის იხილეთ [[ვიკიპედია:თარგები/სურათის წყაროები]]. გახსოვდეთ, ავტორის ვინაობის მითითება ყოველთვის შესაძლებელი არ არის, მაგრამ ნებისმიერი ულიცენზიო და წყაროს გარეშე ფაილი წაიშლება! გმადლობთ. [[მომხმარებელი:Melberg|<font color="red">M</font><font color="black">elberg</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:Melberg|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 05:02, 7 ნოემბერი 2019 (UTC) == [[:ფაილი:Kuban logo.png]] == <div style="clear:both"></div> {| align="center" style="background-color:#FFFFF8; border:2px solid #FF0000; padding:5px;" |- |[[Image:Nuvola apps important.svg|45px|გაფრთხილება!]] | <center><big>ეს სურათი შეიძლება [[ვიკიპედია:გვერდის წაშლა|'''წაიშალოს''']].</big></center> |} გამარჯობა, გმადლობთ '''[[:ფაილი:Kuban logo.png]]'''-ის ატვირთვისთვის, თუმცა ფაილის (სურათი, ვიდეო და ა.შ.) ამჟამინდელი გვერდი არ შეიცავს მის შემქმნელზე ინფორმაციას, ამგვარად [[საავტორო უფლებები]]ს სტატუსი გაურკვეველია. თუ ფაილი თქვენი შექმნილი არ არის, მაშინ უნდა დაასაბუთოთ მისი გამოყენების სამართლიანობა ვიკიპედიაში (იხ. [[ვიკიპედია:სურათების ატვირთვა]]), ასევე უნდა მიუთითოთ წყარო (მაგ. უმეტეს შემთხვევაში იმ [[საიტი]]ს ბმული საიდანაც აიღეთ და გამოყენების პირობები ამ გვერდიდან). თუ ფაილი საავტორო უფლებებით დაცული ნამუშევრიდან არის [[Commons:Derivative works|წარმოებული]], მაშინ აუცილებელია მიეთითოს დედანის ავტორის სახელი და ლიცენზია. ფაილს ასევე, აუცილებლად უნდა ჰქონდეს საავტორო ულებების თარგი. თუ თქვენ შექმენით/გადაიღეთ სურათი, აუდიო, ან ვიდეო, მაშინ შეგიძლიათ გამოიყენოთ კომპლექსური თარგი <nowiki>{{self|GFDL|cc-by-sa-all}}</nowiki>, რათა ერთდროულად რამდენიმე ლიცენზიით გამოაქვეყნოთ ფაილი: [[თარგი:self|self]], [[თარგი:GFDL |GFDL]] და [[Creative Commons]] Attribution-ShareAlike (ყველა ვერსიის ლიცენზია), ან შეგიძლიათ გამოიყენოთ თარგი {{თ|PD-self}}, რათა განათავსოთ [[საზოგადოებრივი დომენი|საზოგადოებრივ დომენში]]. საავტორო ულებების თარგების სრული სიისთვის იხილეთ [[ვიკიპედია:თარგები/სურათის წყაროები]]. გახსოვდეთ, ავტორის ვინაობის მითითება ყოველთვის შესაძლებელი არ არის, მაგრამ ნებისმიერი ულიცენზიო და წყაროს გარეშე ფაილი წაიშლება! გმადლობთ. [[მომხმარებელი:Melberg|<font color="red">M</font><font color="black">elberg</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:Melberg|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 05:02, 7 ნოემბერი 2019 (UTC) == [[:ფაილი:Facade. kubstu.jpg]] == <div style="clear:both"></div> {| align="center" style="background-color:#FFFFF8; border:2px solid #FF0000; padding:5px;" |- |[[Image:Nuvola apps important.svg|45px|გაფრთხილება!]] | <center><big>ეს სურათი შეიძლება [[ვიკიპედია:გვერდის წაშლა|'''წაიშალოს''']].</big></center> |} გამარჯობა, გმადლობთ '''[[:ფაილი:Facade. kubstu.jpg]]'''-ის ატვირთვისთვის, თუმცა ფაილის (სურათი, ვიდეო და ა.შ.) ამჟამინდელი გვერდი არ შეიცავს მის შემქმნელზე ინფორმაციას, ამგვარად [[საავტორო უფლებები]]ს სტატუსი გაურკვეველია. თუ ფაილი თქვენი შექმნილი არ არის, მაშინ უნდა დაასაბუთოთ მისი გამოყენების სამართლიანობა ვიკიპედიაში (იხ. [[ვიკიპედია:სურათების ატვირთვა]]), ასევე უნდა მიუთითოთ წყარო (მაგ. უმეტეს შემთხვევაში იმ [[საიტი]]ს ბმული საიდანაც აიღეთ და გამოყენების პირობები ამ გვერდიდან). თუ ფაილი საავტორო უფლებებით დაცული ნამუშევრიდან არის [[Commons:Derivative works|წარმოებული]], მაშინ აუცილებელია მიეთითოს დედანის ავტორის სახელი და ლიცენზია. ფაილს ასევე, აუცილებლად უნდა ჰქონდეს საავტორო ულებების თარგი. თუ თქვენ შექმენით/გადაიღეთ სურათი, აუდიო, ან ვიდეო, მაშინ შეგიძლიათ გამოიყენოთ კომპლექსური თარგი <nowiki>{{self|GFDL|cc-by-sa-all}}</nowiki>, რათა ერთდროულად რამდენიმე ლიცენზიით გამოაქვეყნოთ ფაილი: [[თარგი:self|self]], [[თარგი:GFDL |GFDL]] და [[Creative Commons]] Attribution-ShareAlike (ყველა ვერსიის ლიცენზია), ან შეგიძლიათ გამოიყენოთ თარგი {{თ|PD-self}}, რათა განათავსოთ [[საზოგადოებრივი დომენი|საზოგადოებრივ დომენში]]. საავტორო ულებების თარგების სრული სიისთვის იხილეთ [[ვიკიპედია:თარგები/სურათის წყაროები]]. გახსოვდეთ, ავტორის ვინაობის მითითება ყოველთვის შესაძლებელი არ არის, მაგრამ ნებისმიერი ულიცენზიო და წყაროს გარეშე ფაილი წაიშლება! გმადლობთ. [[მომხმარებელი:Melberg|<font color="red">M</font><font color="black">elberg</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:Melberg|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 05:02, 7 ნოემბერი 2019 (UTC) == [[:ფაილი:Dormitoru kubstu.jpg]] == <div style="clear:both"></div> {| align="center" style="background-color:#FFFFF8; border:2px solid #FF0000; padding:5px;" |- |[[Image:Nuvola apps important.svg|45px|გაფრთხილება!]] | <center><big>ეს სურათი შეიძლება [[ვიკიპედია:გვერდის წაშლა|'''წაიშალოს''']].</big></center> |} გამარჯობა, გმადლობთ '''[[:ფაილი:Dormitoru kubstu.jpg]]'''-ის ატვირთვისთვის, თუმცა ფაილის (სურათი, ვიდეო და ა.შ.) ამჟამინდელი გვერდი არ შეიცავს მის შემქმნელზე ინფორმაციას, ამგვარად [[საავტორო უფლებები]]ს სტატუსი გაურკვეველია. თუ ფაილი თქვენი შექმნილი არ არის, მაშინ უნდა დაასაბუთოთ მისი გამოყენების სამართლიანობა ვიკიპედიაში (იხ. [[ვიკიპედია:სურათების ატვირთვა]]), ასევე უნდა მიუთითოთ წყარო (მაგ. უმეტეს შემთხვევაში იმ [[საიტი]]ს ბმული საიდანაც აიღეთ და გამოყენების პირობები ამ გვერდიდან). თუ ფაილი საავტორო უფლებებით დაცული ნამუშევრიდან არის [[Commons:Derivative works|წარმოებული]], მაშინ აუცილებელია მიეთითოს დედანის ავტორის სახელი და ლიცენზია. ფაილს ასევე, აუცილებლად უნდა ჰქონდეს საავტორო ულებების თარგი. თუ თქვენ შექმენით/გადაიღეთ სურათი, აუდიო, ან ვიდეო, მაშინ შეგიძლიათ გამოიყენოთ კომპლექსური თარგი <nowiki>{{self|GFDL|cc-by-sa-all}}</nowiki>, რათა ერთდროულად რამდენიმე ლიცენზიით გამოაქვეყნოთ ფაილი: [[თარგი:self|self]], [[თარგი:GFDL |GFDL]] და [[Creative Commons]] Attribution-ShareAlike (ყველა ვერსიის ლიცენზია), ან შეგიძლიათ გამოიყენოთ თარგი {{თ|PD-self}}, რათა განათავსოთ [[საზოგადოებრივი დომენი|საზოგადოებრივ დომენში]]. საავტორო ულებების თარგების სრული სიისთვის იხილეთ [[ვიკიპედია:თარგები/სურათის წყაროები]]. გახსოვდეთ, ავტორის ვინაობის მითითება ყოველთვის შესაძლებელი არ არის, მაგრამ ნებისმიერი ულიცენზიო და წყაროს გარეშე ფაილი წაიშლება! გმადლობთ. [[მომხმარებელი:Melberg|<font color="red">M</font><font color="black">elberg</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:Melberg|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 05:02, 7 ნოემბერი 2019 (UTC) ==თარგი:lang-ja== გამარჯობა, იაკობ. არსებობს სპეციალური თარგი <nowiki>{{lang-ja}}</nowiki>, მაგალითისთვის <nowiki>{{lang-ja|名古屋城}}</nowiki> გამოისახება ასე — ({{lang-ja|名古屋城}}). [[მომხმარებელი:Gobrona|Gobrona]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Gobrona|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Gobrona|წვლილი]]</sub> 10:11, 6 დეკემბერი 2019 (UTC) :გამარჯობა. გასაგებია, Gobrona, მადლობა.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 21:20, 6 დეკემბერი 2019 (UTC) == ვიკის უკყვარს კავკასია == იაკობ, მიმდინარეობს სტატიების შეფასება კონკურსის ჟიურის მიერ ამიტომ, გთხოვთ, „ვიკის უკყვარს კავკასიის“ საკონკურსო სტატიებში ნუ შეიტანთ ცვლილებებს. წინააღმდეგ შემთხვევაში ასეთი სტატიები არ შეფასდება. მადლობა--[[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#5D8AA8;color:#F0F8FF;padding:0 4px">'''''დათო'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#F0F8FF;padding:0 4px;color:#5D8AA8;">'''''1010'''''</span>]] 05:06, 9 დეკემბერი 2019 (UTC) :კარგი, დავით. მაშინ, როცა შეაფასებთ, შემდეგ გავაგრძელებ.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 05:13, 9 დეკემბერი 2019 (UTC) == WAM 2019 Postcard == Dear Participants and Organizers, Congratulations! It's WAM's honor to have you all participated in [[:m:Wikipedia Asian Month 2019|Wikipedia Asian Month 2019]], the fifth edition of WAM. Your achievements were fabulous, and all the articles you created make the world can know more about Asia in different languages! Here we, the WAM International team, would like to say thank you for your contribution also cheer for you that you are eligible for the postcard of Wikipedia Asian Month 2019. Please kindly fill [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdX75AmuQcIpt2BmiTSNKt5kLfMMJUePLzGcbg5ouUKQFNF5A/viewform the form], let the postcard can send to you asap! Cheers! Thank you and best regards, [[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] --[[მომხმარებელი:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:MediaWiki message delivery|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/MediaWiki message delivery|წვლილი]]</sub> 08:16, 3 იანვარი 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2019_Postcard&oldid=19671656 --> == WAM 2019 Postcard == [[File:Wikipedia Asian Month Logo.svg|right|200px|Wikipedia Asian Month 2019|link=:m:Wikipedia Asian Month 2019]] Dear Participants and Organizers, Kindly remind you that we only collect the information for [[:m:Wikipedia Asian Month 2019|WAM]] postcard 31/01/2019 UTC 23:59. If you haven't filled [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdX75AmuQcIpt2BmiTSNKt5kLfMMJUePLzGcbg5ouUKQFNF5A/viewform the google form], please fill it asap. If you already completed the form, please stay tun, wait for the postcard and tracking emails. Cheers! Thank you and best regards, [[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] 2020.01 [[მომხმარებელი:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:MediaWiki message delivery|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/MediaWiki message delivery|წვლილი]]</sub> 20:58, 20 იანვარი 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:-revi@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2019_Postcard&oldid=19732202 --> ==კატეგორია:მამაკაცი მწერლები ეროვნების მიხედვით== იხ. [[:კატეგორია:მამაკაცი მწერლები ეროვნების მიხედვით]] გაალურჯე კატეგორიები [[ფრედერიკ მისტრალი]].--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 20:21, 31 იანვარი 2020 (UTC) ==თომას მანი== [[თომას მანი]] [[:კატეგორია:პორტუგალიური წარმოშობის გერმანელები]] [[:კატეგორია:ბრაზილიური წარმოშობის გერმანელები]] — მართალია ინგლ. ვიკიში ორივე კატეგორია წერია, მაგრამ შეიძლება ერთი პიროვნება პორტუგალიური და ბრაზილიური წარმოშობის იყოს. პორტუგალიურ ვიკიში როგორც მივხვდი მხოლოდ ბრაზილიური წერია. საინტერესოა შენი აზრი.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 20:39, 6 მარტი 2020 (UTC) :გამარჯობა. დიახ, პორტუგალიურ ვიკიპედიაში მხოლოდ ბრაზილიური წარმოშობაა ხაზგასმული. რაც შეეხება მანის პორტუგალიურ წარმომავლობას, მისი ბებიის წინაპრები იყვენ პორტუგალიიდან, ამიტომაცაა ინგლისურ ვიკიპედიაში ეს კატეგორია.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 20:56, 6 მარტი 2020 (UTC) ==პირველი ვიკიორდენი== {| style="border: 1px solid gray; background-color: silver; width: 70%" |rowspan="2" valign="middle" | [[სურათი:Original_Barnstar.png|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | {{გაფერადება|black|'''პირველი ვიკიორდენი'''}} |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | {{გაფერადება|black|დიდი ხანია გეკუთვნის ვიკიორდენი, წარმატებებს გისურვებ! [[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 04:06, 12 მარტი 2020 (UTC)}} |} :ძალიან დიდი მადლობა, ჯაბა.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 15:41, 12 მარტი 2020 (UTC) == WAM 2019 Postcard: All postcards are postponed due to the postal system shut down == [[File:Wikipedia Asian Month Logo.svg|right|200px|Wikipedia Asian Month 2019|link=:m:Wikipedia Asian Month 2019]] Dear all participants and organizers, Since the outbreak of COVID-19, all the postcards are postponed due to the shut down of the postal system all over the world. Hope all the postcards can arrive as soon as the postal system return and please take good care. Best regards, [[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] 2020.03 <!-- Message sent by User:Aldnonymous@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2019_Postcard&oldid=19882731 --> == სია == მეტს ნუ ამატებ, საკმარისია რაც არის. --[[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 22:55, 6 მაისი 2020 (UTC) ==დაბლოკვა== დაბლოკილი (გაფრთხილების გარეშე) ვარ ერთი თვით და სტატიების განხილვის გვერდზე აზრის გამოთქმის უფლება არ მაქვს. როდესაც ვთხოვე სტატიის განხილვის გვერდებზე ეს ინფორმაცია ჩაეწერა, ნახე რა გვერდი შემიქმნა მელბეგმა შეგშურდება [[მომხმარებელი:Zangala/განხილვები]], დააგროვე და ერთი თვის შემდეგ ჩაწერეო. --[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 05:54, 24 მაისი 2020 (UTC) == ვიკის უყვარს კავკასია 2019 — გილოცავთ! == '''გილოცავთ!''' თქვენ გაიმარჯვეთ [[WMGE:ვიკიმედია:ჩვენ შესახებ|„ვმ საქართველოს“]] მიერ ორგანიზებულ კონკურსში [[ვიკიპედია:ვიკის უყვარს კავკასია 2019|„ვიკის უყვარს კავკასია“]]. თქვენი ჯილდოს მისაღებად და შემდგომი ინსტრუქციისთვის, გთხოვთ მოგვწეროთ ელ-ფოსტაზე — '''contests@wikimedia.ge''' ('''თემის''' ველში ჩაწერეთ → ''ვიკის უყვარს კავკასია 2019''; '''მეილში''' → ''თქვენი მომხმარებლის სახელი და ნამდვილი სახელი''). პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 16:26, 10 ივნისი 2020 (UTC) :დიდი მადლობა. პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 22:08, 14 ივნისი 2020 (UTC) == Digital Postcards and Certifications == [[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=M:Wikipedia_Asian_Month_2019|right|217x217px|Wikipedia Asian Month 2019]] Dear Participants and Organizers, Because of the COVID19 pandemic, there are a lot of countries’ international postal systems not reopened yet. We would like to send all the participants digital postcards and digital certifications for organizers to your email account in the upcoming weeks. For the paper ones, we will track the latest status of the international postal systems of all the countries and hope the postcards and certifications can be delivered to your mailboxes as soon as possible. Take good care and wish you all the best. <small>This message was sent by [[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] via [[მომხმარებელი:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:MediaWiki message delivery|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/MediaWiki message delivery|წვლილი]]</sub> 18:58, 20 ივნისი 2020 (UTC)</small> <!-- Message sent by User:Martin Urbanec@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2019_Postcard&oldid=20024482 --> == ვიკიპედიის აზიის თვე 2019 — გილოცავთ! == '''გილოცავთ!''' თქვენ გაიმარჯვეთ [[WMGE:ვიკიმედია:ჩვენ შესახებ|„ვმ საქართველოს“]] მიერ ორგანიზებულ კონკურსში [[ვიკიპედია:ვიკიპედიის აზიის თვე/აზიის თვე 2019|„ვიკიპედიის აზიის თვე 2019“]]. თქვენი ჯილდოს მისაღებად და შემდგომი ინსტრუქციისთვის, გთხოვთ მოგვწეროთ ელ-ფოსტაზე — '''contests@wikimedia.ge''' ('''თემის''' ველში ჩაწერეთ → ''აზიის თვე 2019''; '''მეილში''' → ''თქვენი მომხმარებლის სახელი და ნამდვილი სახელი''). პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 17:19, 12 აგვისტო 2020 (UTC) :მადლობა, მეჰმან.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 18:07, 15 აგვისტო 2020 (UTC) ==ვიკიდატა== იაკობ, გამარჯობა. ვიკიდატაში ([[ვიკიმონაცემები]]) მუშაობა იცი? [[მომხმარებელი:Gobrona|Gobrona]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Gobrona|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Gobrona|წვლილი]]</sub> 07:55, 15 აგვისტო 2020 (UTC) :საღამო მშვიდობისა, {{ping|Gobrona}}. არა, სამწუხაროდ მხოლოდ ქართული ვიკიპედიის ბმულებს ვამატებ ხოლმე მანდ.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 18:11, 15 აგვისტო 2020 (UTC) ძალიან მარტივია. ალბათ გეცოდინება, თითქმის ყველა ინფოდაფა ქართულ ვიკიპედიაში მიბმულია ვიკიმონაცემებზე და იქ განხორციელებული თითქმის ყველა ცვლილება აისახება სტატიის ინფოდაფაში. აი, მაგალითად, ავიღოთ შენი სტატია [[ლეილა სლიმანი]]: ინფოდაფაში, ბევრი რამე ინგლისურად წერია, ანაც ამგვარი Q87913469 ციფრებია გამოსახული. მოკლედ, გასაქართულებალად აჭერ, მაგალითად, Cours Florent, შემდეგ აჭერ ზედა მარჯვენა კუთხეში რედაქტირებას და პირველივე ველში, სადაც წერია ქართული იქ წერ გაქართულებულ სახელს, გვერდითა ველში შეგიძლია ჩაწერო აღწერა. და ბოლოს — publish, (ან გამოქვეყნება ეწერება). მარტივია. მოკლედ, თუ სურვილი გექნება და გააკეთებ, ერთი ორად გაზრდი სტატიების ხარისხს. [[მომხმარებელი:Gobrona|Gobrona]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Gobrona|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Gobrona|წვლილი]]</sub> 19:45, 15 აგვისტო 2020 (UTC) :დიდი მადლობა, {{ping|Gobrona}}. ვეცდები, როცა დრო მექნება, ვიკიმონაცემებშიც ვიმუშაო. მადლობა დახმარებისა და რჩევისთვის. პატივისცემით,--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 00:54, 18 აგვისტო 2020 (UTC) == რამსარის ძეგლები == იაკობ გამარჯობა, ძალიან კარგ საქმეს ჩაეჭიდე, თუ რამსარის ძეგლებზე იმუშავებ და ისე წამოწევ თემატიკას, როგორც მე და მიხეილმა იუნესკოს ძეგლები (ვგულისხმობ სტატიებს, კატეგორიებს, თარგებს...) კარგი იქნება. მე მცირედ დახმარებებს გაგიწევ თუკი დაგჭირდებოდა. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 15:39, 23 აგვისტო 2020 (UTC) :გამარჯობა, ჯაბა. ამ თვეში კომპიუტერთან წვდომა მექნება (ალბათ) და აზიისა და აფრიკის ძეგლებზე ეტაპობრივად დავწერ ხოლმე. მადლობა, დახმარება თუ დამჭირდება, აუცილებლად შეგეხმიანები.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 20:57, 4 სექტემბერი 2020 (UTC) == Wikipedia Asian Month 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">[[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=m:Wikipedia_Asian_Month_2020|right|217x217px|Wikipedia Asian Month 2020]] Hi WAM organizers and participants! Hope you are all doing well! Now is the time to sign up for [[:m:Wikipedia Asian Month 2020|Wikipedia Asian Month 2020]], which will take place in this November. '''For organizers:''' Here are the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Organiser Guidelines|basic guidance and regulations]] for organizers. Please remember to: # use '''[https://fountain.toolforge.org/editathons/ Fountain tool]''' (you can find the [[:m:Fountain tool|usage guidance]] easily on meta page), or else you and your participants’ will not be able to receive the prize from WAM team. # Add your language projects and organizer list to the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#Communities and Organizers|meta page]] before '''October 29th, 2020'''. # Inform your community members WAM 2020 is coming soon!!! # If you want WAM team to share your event information on [https://www.facebook.com/wikiasianmonth/ Facebook] / [https://twitter.com/wikiasianmonth twitter], or you want to share your WAM experience/ achievements on our blog, feel free to send an email to info@asianmonth.wiki or PM us via facebook. If you want to hold a thematic event that is related to WAM, a.k.a. [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#Subcontests|WAM sub-contest]]. The process is the same as the language one. '''For participants:''' Here are the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#How to Participate in Contest|event regulations]] and [[:m:Wikipedia Asian Month/QA|Q&A information]]. Just join us! Let’s edit articles and win the prizes! '''Here are some updates from WAM team:''' # Due to the [[:m:COVID-19|COVID-19]] pandemic, this year we hope all the Edit-a-thons are online not physical ones. # The international postal systems are not stable enough at the moment, WAM team have decided to send all the qualified participants/ organizers extra digital postcards/ certifications. (You will still get the paper ones!) # Our team has created a [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/WAM2020 postcards and certification deliver progress (for tracking)|meta page]] so that everyone tracking the progress and the delivery status. If you have any suggestions or thoughts, feel free to reach out the WAM team via emailing '''info@asianmonth.wiki''' or discuss on the meta talk page. If it’s urgent, please contact the leader directly ('''jamie@asianmonth.wiki'''). Hope you all have fun in Wikipedia Asian Month 2020 Sincerely yours, [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] 2020.10</div> <!-- Message sent by User:KOKUYO@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2020&oldid=20508138 --> ==ბუტუანი== [[ბუტუანი]] [[:კატეგორია: ყველა სტატია მკვდარი გარე ბმულით - July 2020]] და [[:კატეგორია: თარგები თარგში არასწორი პარამეტრით]] — მგონი მისახედია. --[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 07:40, 5 ნოემბერი 2020 (UTC) == ზედმეტად დაგვიანებული მილოცვა == ოდნავ მოგვიანებით გილოცავთ იუბილეს ;) წარმატებები პირად და ვიკიპედიურ ცხოვრებაში----<font color="red">'''''ჯეო'''''</font><font color="gold">'''''4WIKI'''''</font>^{[[მომხმარებლის განხილვა:ჯეო|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/ჯეო|წვლილი]]</sub> 20:02, 30 ნოემბერი 2020 (UTC) :ეგ არაფერი. სჯობს გვიან, ვიდრე არასდროს. დიდი მადლობა, {{ping|ჯეო}}.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 03:08, 1 დეკემბერი 2020 (UTC) == Wikipedia Asian Month 2020 Postcard == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=m:Wikipedia_Asian_Month_2020|right|120px|Wikipedia Asian Month 2020]] Dear Participants, Jury members and Organizers, Congratulations! It's Wikipedia Asian Month's honor to have you all participated in Wikipedia Asian Month 2020, the sixth Wikipedia Asian Month. Your achievements were fabulous, and all the articles you created make the world can know more about Asia in different languages! Here we, the Wikipedia Asian Month International team, would like to say thank you for your contribution also cheer for you that you are eligible for the postcard of Wikipedia Asian Month 2020. Please kindly fill '''[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSftK0OwA_f1ZVtCULlyi4bKU9w2Z7QfW4Y_1v9ltdTIFKFcXQ/viewform the form]''', let the postcard can send to you asap! * This form will be closed at February 15. * For tracking the progress of postcard delivery, please check '''[[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Postcards and Certification|this page]]'''. Cheers! Thank you and best regards, [[:m:Wikipedia_Asian_Month_2020/Team#International_Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2021.01</div> <!-- Message sent by User:KOKUYO@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2020_Postcards&oldid=20923776 --> == Wikipedia Asian Month 2020 Postcard == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=m:Wikipedia_Asian_Month_2020|right|120px|Wikipedia Asian Month 2020]] Dear Participants and Organizers, Kindly remind you that we only collect the information for Wikipedia Asian Month postcard 15/02/2021 UTC 23:59. If you haven't filled the [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSftK0OwA_f1ZVtCULlyi4bKU9w2Z7QfW4Y_1v9ltdTIFKFcXQ/viewform Google form], please fill it asap. If you already completed the form, please stay tun, [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Postcards and Certification|wait for the postcard and tracking emails]]. Cheers! Thank you and best regards, [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Team#International Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2021.01 </div> <!-- Message sent by User:KOKUYO@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2020_Postcards&oldid=20923776 --> == კინოხელოვნების კონკურსი == გამარჯობა, მაინტერესებს, კინოხელოვნების კონკურსთან დაკავშირებით თუ არის რამე სიახლე? -- [[მომხმარებელი:AnnetteStrauss000|AnnetteStrauss000]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:AnnetteStrauss000|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/AnnetteStrauss000|წვლილი]]</sub> 18:07, 12 იანვარი 2021 (UTC) :საღამო მშვიდობისა. {{ping|AnnetteStrauss000}} მე და მარიამი ჯერ კიდევ ერთი კვირის წინ მოვრჩით სტატიების შეფასებას. გილოცავთ, მეორე ადგილზე გახვედით. შეფასების სანახავად შეგიძლიათ [https://fountain.toolforge.org/editathons/cinematography-2020-ka ამ ბმულზე] გადახვიდეთ. პატივისცემით,--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 18:38, 12 იანვარი 2021 (UTC) ::დიდი მადლობა. დაჯილდოება რა ფორმატში იგეგმება? [[მომხმარებელი:AnnetteStrauss000|AnnetteStrauss000]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:AnnetteStrauss000|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/AnnetteStrauss000|წვლილი]]</sub> 18:24, 13 იანვარი 2021 (UTC) :::პანდემიის გამო ფიზიკური შეხვედრები გაუქმებულია, ამიტომ პრიზს ფოსტის მეშვეობით მოგაწვდიან. დაელოდეთ. „ვმ საქართველოს“ წარმომადგენელი გამარჯვებულის ფორმას გამოგიგზავნით. წარმატებას გისურვებთ. პატივისცემით,--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 19:20, 13 იანვარი 2021 (UTC) ==შეკითხვა== გამარჯობა, იაკობ. შენ სანდო მომხმარებლის სტატუსი არ გაქვს? [[მომხმარებელი:Gobrona|Gobrona]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Gobrona|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Gobrona|წვლილი]]</sub> 19:58, 20 თებერვალი 2021 (UTC) :საღამო მშვიდობისა, {{ping|Gobrona}}. დიახ, მაქვს, თუმცა რამდენიმე დღეა ჩემს სტატიებს მაინც დამოწმება სჭირდება. ალბათ სისტემური ხარვეზია. პატივისცემით,--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 20:02, 20 თებერვალი 2021 (UTC) == Stefania Turkewich == Hello იაკობ მახარაძე, If you have some time, could you take a look at this article: [[en: Stefania Turkewich]]? Stefania is Ukraine's first woman composer. I have been doing articles about her in other languages. Might you consider doing an article about her for the Georgian Wikipedia, as part of Wikipedia's Women's History Month? If I can be of any help along the way, please let me know. I am not fluent in Georgian, but can help with photos, references, and links if needed.[[მომხმარებელი:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Nicola Mitchell|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Nicola Mitchell|წვლილი]]</sub> 17:12, 1 მარტი 2021 (UTC) == Wikimedia_CEE_Spring_2021/Structure/Ukraine == [[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] добрый день! Вижу вы активно пишите об Украине. Возможно вас заинтересуют такие статьи о выдающихся украинских личностях: [[:en:Yuriy Drohobych]], [[:de:Jurij Woronyj|Yuriy Woronyi]], [[:en:Volodymyr Ivasyuk]], [[:en:Yuri Kondratyuk|Yuriy Kondratyuk]], [[:en:Valentin Mankin|Valentyn Mankin]], [[:en:Mykola Rudenko]], [[:de:Oles Berdnyk]], [[:de:Mykola Straschesko|Mykola Strazhesko]], [[:en:Ivan Pulyui]], [[:en:Vasyl Stus]], [[:en:Valeriy Lobanovskyi]], [[:en:Mikhail Ostrogradsky|Mykhaylo Ostrohradsky]], [[:en:Pavel Popovich|Pavlo Popovych]], [[:en:Mykola Lysenko]], [[:en:Ivan Franko]], [[:en:Alexander Dovzhenko|Olexandr Dovzhenko]], [[:en:Sergei Bondarchuk|Serhiy Bondarchuk]], [[:en:Symon Petliura]], [[:en:Ivan Mazepa]], [[:en:Symon Petliura]], [[:en:Alexander Archipenko|Olexandr Archipenko]], [[:en:Yuri Lisyansky|Yuriy Lisyansky]], [[:en:Mykola Leontovych]], [[:en:Yuriy Sedykh]], [[:en:Valeriy Borzov]], [[:en:Valentin Glushko|Valentyn Glushko]], [[:en:Sonia Delaunay]], [[:en:Pavlo Skoropadskyi]], [[:en:Volodymyr Holubnychy|Volodymyr Holubnychyy]], [[:en:Serge Lifar|Serhiy Lyfar]], [[:en:Yuri Knorozov|Yuriy Knorozov]], [[:en:Stephen Timoshenko|Stepan Tymoshenko]],[[:en:Dmitry Levitzky|Dmytro Levytzkyi]], [[:en:Ivan Poddubny|Ivan Piddubnyi]], [[:en:Marie Bashkirtseff |Maria Bashkyrtseva]], [[:en:Gregory Skovoroda|Hryhoriy Skovoroda]], [[:en:Inessa Kravets]], [[:en:Daniel of Galicia|Danylo of Halychyna]], [[:en:Mykhailo Hrushevskyi|Mykhaylo Hrushevskyi]], [[:en:Oksana Baiul|Oksana Bayul]], [[:en:Erwin Chargaff]], [[:en:Lilia Podkopayeva]], [[:en:Aleksandra Ekster|Oleksandra Ekster]], [[:en:Dmitry Bortniansky|Dmytro Bortnianskyi]], [[:en:Oleg Bryjak|Oleh Bryzhak]], [[:en:Jan Koum|Yun Kum]], [[:en:Bohdan Bondarenko]], [[:en:Viktor Chukarin]], [[:en:Andriy Medvedev]], [[:en:Borys Paton]], [[:en:Serhiy Zhadan]], [[:en:Lina Kostenko]], [[:en:David Burliuk]], [[:en:Bohdan Stupka]], [[:en:Solomiya Krushelnytska]], [[:en:Maryna Viazovska]], [[:en:Oksana Zabuzhko]], [[:en:Viktor Petrenko]], [[:en:Yuriy Cheban]], [[:en:Viacheslav Chornovil]], [[:en:Klim Churyumov|Klym Churyumov]], [[:en:Oleksandr Abramenko]], [[:en:Sergei Loznitsa|Serhiy Loznytsia]], [[:en:Yana Shemyakina]], [[:en:Oles Honchar]], [[:en:Vera Kholodnaya|Vira Kholodna]], [[:en:Valentyn Sylvestrov]], [[:en:Pylyp Orlyk]], [[:en:Grigory Kriss|Hrygoriy Kriss]], [[:en:Kvitka Cisyk]], [[:en:Inna Osypenko-Radomska]], [[:en:Olena Kostevych]] или другие статьи из следующих списков, отсутствующие в вашем разделе: * https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Spring_2021/Structure/Ukraine/Extended/Culture * https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Spring_2021/Structure/Ukraine/Extended/Science_and_Medicine * https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Spring_2021/Structure/Ukraine/Extended/History * https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Spring_2021/Structure/Ukraine/Extended/Sports & *https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Spring_2021/Structure/Ukraine/Extended/Nature_and_Geography ? Если надо - могу кратко охарактеризовать важность той или иной особы или темы. Также прошу вас проставить страны тут в грузинском подразделе, потом что ваш наверняка замечательный и точно древний язык наименее читабелен носителями других. Для меня он слишком сложен, а хочется переходить только на украинские темы, но названия стран нет и приходться искать методом тыка и тратить много времени. Буду очень благодарен за любой ответ, но надеюсь на положительный. C уважением.--[[მომხმარებელი:Yasnodark|Yasnodark]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Yasnodark|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Yasnodark|წვლილი]]</sub> 15:25, 27 აპრილი 2021 (UTC) == სურიგაო == სალამი, იაკობ. იქნებ [[სპეციალური:Diff/4289683|ამ ცვლილებას]] გადახედო. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 14:35, 8 დეკემბერი 2021 (UTC) :საღამო მშვიდობისა, {{ping|გიო ოქრო}}. რუკა ზუსტადაა შედგენილი და ვფიქრობ, ცვლილების დამოწმება შეიძლება. პატივისცემით,--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 17:09, 8 დეკემბერი 2021 (UTC) {{მუშავდება/შეტყობინება|იაკობ მახარაძე.|ატლანტის ოკეანის პორტებისა და ნავსადგურების სია}}-[[მომხმარებელი:Melberg|<font color="red">M</font><font color="black">elberg</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:Melberg|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 18:44, 29 იანვარი 2022 (UTC) == Wikipedia Asian Month 2021 Postcard == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear Participants, Congratulations! It's Wikipedia Asian Month's honor to have you all participated in Wikipedia Asian Month 2021, the seventh Wikipedia Asian Month. Your achievements were fabulous, and all the articles you created make the world can know more about Asia in different languages! Here we, the Wikipedia Asian Month International team, would like to say thank you for your contribution also cheer for you that you are eligible for the postcard of Wikipedia Asian Month 2021. Please kindly fill [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSck2FFBSatWmQYubvyCSWDEAvYzplfL_ZNDvr8j5hWU2bmNww/viewform the form], let the postcard can send to you asap! :This form will be closed at March 15. Cheers! Thank you and best regards, [[:m:Wikipedia_Asian_Month_2021/Team#International_Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2022.02 </div> </div> <!-- Message sent by User:Reke@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Asian_Month_Winners&oldid=22878389 --> == უნივერსიტეტები == იაკობ ზოგიერთი უნივერსიტეტის სახელი ვიკიმონაცემებში არ არის და თარგს ვერ გადმოაქვს ავტომატურად, შესაბამისად ინფოდაფა ცარიელი რჩება. ასე, რომ არ მოხდეს იქ სადაც საჭირო იქნება ინფოდაფაში სახელწოდებები ხელით გაუწერე. [[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#008000;color:#F0F8FF;padding:0 4px">'''''David'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#F0F8FF;padding:0 4px;color:#008000;">'''''As'''''</span>]] 04:42, 26 მარტი 2022 (UTC) :გამარჯობა, დავით. მადლობა, ეგრე გავაკეთებ.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 10:46, 26 მარტი 2022 (UTC) == ვიკი-ორდენი == {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |rowspan="2" valign="middle" | [[სურათი:Category Barnstar Hires.png|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''კატეგორიზაციის ვიკი-ორდენი''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | კატეგორიზაციის და საერთოდ, გაწეული სამსახურისთვის ეს ორდენი თქვენ!. წარმატებას გისურვებთ!. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 12:12, 6 აპრილი 2022 (UTC) |} :უღრმესი მადლობა, ბატონო {{ping|Otogi}}.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 16:00, 6 აპრილი 2022 (UTC) == პარიზის შეთანხმება == გამარჯობა იაკობ. მაინტერესებს, იმ 47 კატეგორიის შექმნას თუ აპირებ? — [[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 13:40, 17 აპრილი 2022 (UTC) :საღამო მშვიდობისა, მეჰმან. რა თქმა უნდა. 47-ს კი არა, ეტაპობრივად ყველა დამატებულ კატეგორიას შევქმნი.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 13:46, 17 აპრილი 2022 (UTC) == Translation request == Hello. Can you translate and upload the article [[:en:French-Azerbaijani University]] in Georgian Wikipedia? Yours sincerely, [[მომხმარებელი:Multituberculata|Multituberculata]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Multituberculata|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Multituberculata|წვლილი]]) 20:46, 8 მაისი 2022 (UTC) :Hello {{ping|Multituberculata}}. I have already translated and uploaded this article. Kind regards, --[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ([[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]) 19:16, 9 მაისი 2022 (UTC) ::Thank you very much for the new article and all the best! [[მომხმარებელი:Multituberculata|Multituberculata]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Multituberculata|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Multituberculata|წვლილი]]) 15:02, 10 მაისი 2022 (UTC) == [[ფილიპინების ქალაქებისა და მუნიციპალიტეტების სია]] == {{მუშავდება/შეტყობინება/ძირი|იაკობ მახარაძე.|ფილიპინების ქალაქებისა და მუნიციპალიტეტების სია}}-[[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 17:06, 7 ივნისი 2022 (UTC) == Translation request == Hello. Can you create the article [[:en:Laacher See]], which is the third most powerful volcano in Europe after Campi Flegrei and Santorini, in Georgian Wikipedia? Yours sincerely, [[მომხმარებელი:Multituberculata|Multituberculata]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Multituberculata|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Multituberculata|წვლილი]]) 10:08, 12 ივნისი 2023 (UTC) == Research about the tools on Wikimedia projects by the CEE Hub == Hi everyone, We would like to invite you to submit your responses to the survey dedicated to the tools that are used currently across the Wikimedia projects and the tools that you want to have. This survey was made by the working group of the [[:m:Wikimedia CEE Hub|CEE Hub]], and your responses will be reviewed afterwards, as we want to continue supporting the communities. That support can be documentation for certain most used tools by other communities across the region per specific topics, finding solutions for new tools to be created in the future, creating most needed tools in the region (so called "regional wishlist list"), and many other options. ''Deadline to fill in the survey is '''20th of August, 2024'''.'' Submit your answers [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeIwzCDKs6jXPG7EpZe-JH2Mm1odU0_MAv1bO-z-nLOq9dlug/viewform?usp=sf_link '''here'''] Thank you in advance for your time that you will dedicate in filling in this survey --[[მომხმარებელი:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MediaWiki message delivery|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MediaWiki message delivery|წვლილი]]) 13:07, 26 ივლისი 2024 (UTC) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tools&oldid=27177596 --> ==მესენჯერი== იაკობ, მესენჯერში შემოიხედე ფლიიზ. :)))--[[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 14:53, 5 სექტემბერი 2024 (UTC) == ვიკი-ორდენი == {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |rowspan="2" valign="middle" | [[სურათი:Compass Barnstar Hires.png|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''გეოგრაფის ვიკი-ორდენი''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | გეოგრაფიული მეცნიერების დარგში შეტანილი მნიშვნელოვანი წვლილისთვის თქვენ დამსახურებულად გადმოგეცემათ აღნიშნული ორდენი!. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 15:12, 7 სექტემბერი 2024 (UTC) |} :ძალიან დიდი მადლობა, ბატონო {{ping|Otogi}}.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ([[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]) 08:52, 8 სექტემბერი 2024 (UTC) == Results from the survey about the tools on Wikimedia projects by the CEE Hub == Hi everyone, During August 2024, we sent you a survey about the tools, so now we would like to bring to your attention the conclusions and results from the survey, which you can explore on this '''[[:m:Wikimedia CEE Hub/Tools|Meta page]]'''. I hope you will enjoy exploring the mentioned tools on the page, along with other conclusions from the survey. Thanks for your time, and we will continue working on this important topic. --[[მომხმარებელი:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MediaWiki message delivery|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MediaWiki message delivery|წვლილი]]) 12:10, 7 ოქტომბერი 2024 (UTC) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tools&oldid=27177596 --> == [[მარინა ენდელაძე]] == ბატონო იაკობ... - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 18:01, 19 მარტი 2025 (UTC) == კატეგორიები == სალამი იაკობ. 2018 წლის 1 აგვისტოს შექმნილი გაქვს კატეგორია [[:კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]], ხოლო სტატიას [[გრეგორი უინტერი]] წერ 2019 წლის 9 აპრილს და ჩაუსვი [[:კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]]. რა ხდება? რა ვითარებაა? :))))))) რომელი ვარიანტი დავტოვოთ? [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 14:03, 16 ივნისი 2025 (UTC) :{{ping|Jaba1977}}, გამარჯობა. 2018-ში ჯერ კიდევ ფეხს ვიდგამდი და ალბათ რუსულ ვიკიპედიასაც გადავხედე. მაგიტომ შევქმნიდი მაგ დასახელებით. ბრიტანელ ნობელის პრემიის ლაურეატებზე უნდა გადავიტანოთ. სხვა ქვეყნების შემთხვევაშიც მასე გვაქვს. პატივისცემით,--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ([[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]) 20:28, 17 ივნისი 2025 (UTC) t9husxcdzbujgb28qke9keitp7iso10 4816053 4816039 2025-06-18T04:38:12Z Jaba1977 3604 /* კატეგორიები */ პასუხი 4816053 wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}}— [[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] ([[მომხმარებელი განხილვა:Zangala|გ]]) 07:06, 13 თებერვალი 2016 (UTC) == [[ივერია (გაზეთი)|ივერია]] == გამარჯობა! სტატიებში ნუ იყენებთ ტეგებს, როგორიცაა <nowiki> </nowiki> და მისთ. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 19:05, 3 ივლისი 2016 (UTC) == [[თემურლენგი]] == გამარჯობა! როდესაც სტატიაში ცვლით თარიღებს ეგებ წყაროც მიუთითოთ ? საქმე იმაშია, რომ მითითებულ ლიტერატურაში წერია 1388 წელი, თქვენ ცვლით სხვა თარიღით, ამას წყარო დასჭირდება, გარდა ამისა, რატომ წერთ თემურლენგს დეფისით, მაშინ როდესაც ძირითად სათაურად თემურლენგი დეფისის გარეშე წერია ? - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 18:39, 10 ივლისი 2016 (UTC) == წყარო == გამარჯობა, სხვა ენოვანი ვიკიპედია წყარო არ არის!--[[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#005bbb;color:#ffd500;padding:0 4px">'''''დათო'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#ffd500;padding:0 4px;color:#005bbb;">'''''1010'''''</span>]] 04:31, 14 ივლისი 2016 (UTC) ==საავტორო უფლებები== გამარჯობა. ავტორის ნებართვის გარეშე, სხვა საიტიდან კოპირება ვიკიპედიაში სასტიკად იკრძალება. ამ მიზეზით უკვე წაიშალა თქვენ მიერ შემოტანილი ორი სტატია. გთხოვთ, გაითვალისწინოთ. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 21:04, 14 ივლისი 2016 (UTC) == რედაქტირება == გამარჯობა იაკობ. როდესაც სტატიას სულ თავში უზის ასეთი წარწერა: '''ამ სტატიას ამჟამად აქტიურად არედაქტირებს Jaba1977.''' მისი დარედაქტირება არ შეიძლება და ეს ძალიან ცუდად აღიქმება. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''ჯაბა'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''1977'''''</span>]] 04:14, 20 ივლისი 2016 (UTC) მომხმარებელო იაკობ! ვუერთდები ზემოთ აღნიშნულ გაფრთხილებას და მეც გაფრთხილებთ, ნუ შეეხებით იმ სტატიებს, სადაც ჩასმულია სპეც. თარგი, რომელიც აღნიშნავს სტატიის აქტიურ რედაქტირებას, წინააღმდეგ შემთხვევაში, შესაძლოა, მოხდეს [[დახმარება:რედაქტირების კონფლიქტი|რედაქტირების კონფლიქტი]]. პატივისცემით -- [[User:Mehman Ibragimov|Mehman]] [[User Talk:Mehman Ibragimov|<span style="color:#FF4500">(მომწერეთ)</span>]] 20:39, 20 ივლისი 2016 (UTC) == სქოლიო == გამარჯობა, სქოლიო გამოიყენება მხოლოდ კონკრეტული წინადადების სისწორის გასამყარებლად, ხოლო როდესაც სტატიის მთელი ინფორმაცია ერთი წყაროდანაა, მაშინ უნდა გამოიყენოთ ლიტერატურა ან რესურსები ინტერნეტში. ქსე-ს შემთხვევაში ლიტერატურა იქნება. აი ქსე-ს შემთხვევაში [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ჰელიოტექნიკა&type=revision&diff=3120937&oldid=3120910 ამგვარად უნდა იყოს]--[[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#005bbb;color:#ffd500;padding:0 4px">'''''დათო'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#ffd500;padding:0 4px;color:#005bbb;">'''''1010'''''</span>]] 05:39, 23 ივლისი 2016 (UTC) ==ტირე== გაუმარჯოს. სტატიის დასაწყისში გამოიყენე ეს დიდი ტირე — . რედაქტირების ქვედა პანელში ზის. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 23:18, 23 ივლისი 2016 (UTC) == ნავდაფა == გამარჯობა! სტატიაში ნავდაფის კონსტრუქციის გამოყენება მიზანშეწონილი არ არის. ნავდაფა საკუთრივ უნდა შეიქმნას და ისე განთავდეს სტატიაში. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 13:19, 2 აგვისტო 2016 (UTC) ==რამოდენიმე → რამდენიმე== გაუმარჯოს, იაკობ. შენს სტატიებში შევნიშნე, რომ იყენებ სიტყვას „რამოდენიმე“, რაც შეცდომაა. გთხოვ, გაითვალისწინო :) — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 16:16, 27 სექტემბერი 2016 (UTC) == კატეგორიების შესახებ == გამარჯობა! სტატიებში კატეგორიების დამატებისას ყურადღება გამოიჩინეთ! მსგავს კატეგორიებს არ ვიყენებთ ქართულ ვიკიპედიაში, ვგულისხმობს ამ კატეგორიას → [[:კატეგორია:ძველი ეგვიპტელები]]. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] 08:03, 20 ოქტომბერი 2016 (UTC) == ტუტი და ნობელიანტები== იაკობ, [[ტუტანხამონი]] - ამ სტატიას შენ მიხედავ?! [[ნობელის პრემიის ლაურეატები ლიტერატურის დარგში]] - ამასაც გადახედე, როცა მოიცლი.--[[მომხმარებელი:ტამინა|ტამინა]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:ტამინა|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/ტამინა|წვლილი]]</sub> 10:06, 9 ნოემბერი 2016 (UTC) :ტამი [[ტუტანხამონი|ტუტი]]-ს მივხედავ, ლიტერატურის საკითხებს შენ მიხედე, ჯეიმსი წიგნებს და ისტორიას განავრცობს ხოლმე, როცა მოიცლის.--[[მომხმარებელი:იაკობ|წიპა]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ|წვლილი]]</sub> 15:04, 9 ნოემბერი 2016 (UTC) == Share your experience and feedback as a Wikimedian in this global survey == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello! The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey. We want to know how well we are supporting your work on and off wiki, and how we can change or improve things in the future.<ref group=survey>This survey is primarily meant to get feedback on the Wikimedia Foundation's current work, not long-term strategy.</ref> The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. You have been randomly selected to take this survey as we would like to hear from your Wikimedia community. To say thank you for your time, we are giving away 20 Wikimedia T-shirts to randomly selected people who take the survey.<ref group=survey>Legal stuff: No purchase necessary. Must be the age of majority to participate. Sponsored by the Wikimedia Foundation located at 149 New Montgomery, San Francisco, CA, USA, 94105. Ends January 31, 2017. Void where prohibited. [[m:Community Engagement Insights/2016 contest rules|Click here for contest rules]].</ref> The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes. <big>'''[https://wikimedia.qualtrics.com/SE/?SID=SV_6mTVlPf6O06r3mt&Aud=VAE&Src=50VAEME Take the survey now!]'''</big> You can find more information about [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|this project]]. This survey is hosted by a third-party service and governed by this [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2016_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]]. Please visit our [[m:Community_Engagement_Insights/Frequently_asked_questions|frequently asked questions page]] to find more information about this survey. If you need additional help, or if you wish to opt-out of future communications about this survey, send an email to surveys@wikimedia.org. Thank you! --[[:m:User:EGalvez (WMF)|EGalvez (WMF)]] ([[:m:User talk:EGalvez (WMF)|talk]]) 21:38, 13 იანვარი 2017 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:EGalvez (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2016/50-VAEME&oldid=16205390 --> <references group=survey /> == Your feedback matters: Final reminder to take the global Wikimedia survey == (''Sorry for writing in English'') <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello! This is a final reminder that the Wikimedia Foundation survey will close on '''28 February, 2017 (23:59 UTC)'''. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes. '''[https://wikimedia.qualtrics.com/SE/?SID=SV_6mTVlPf6O06r3mt&Aud=VAE&Src=50VAEME Take the survey now.]''' If you already took the survey - thank you! We won't bother you again. '''About this survey:''' You can find more information about [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|this project here]] or you can read the [[m:Community_Engagement_Insights/Frequently_asked_questions|frequently asked questions]]. This survey is hosted by a third-party service and governed by this [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2016_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]]. If you need additional help, or if you wish to opt-out of future communications about this survey, send an email through EmailUser function to [[:m:Special:EmailUser/EGalvez_(WMF)| User:EGalvez (WMF)]]. '''About the Wikimedia Foundation:''' The [[:wmf:Home|Wikimedia Foundation]] supports you by working on the software and technology to keep the sites fast, secure, and accessible, as well as supports Wikimedia programs and initiatives to expand access and support free knowledge globally. Thank you! --[[:m:User:EGalvez (WMF)|EGalvez (WMF)]] ([[:m:User talk:EGalvez (WMF)|talk]]) 19:28, 21 თებერვალი 2017 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:EGalvez (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2016/50-VAEME&oldid=16227501 --> == ალა ნაზიმოვა == იაკობ! მიხედე სტატიას!!! --[[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 17:06, 4 აპრილი 2018 (UTC) == 1918 — დამოუკიდებლობიდან თავისუფლებამდე == მოგესალმებით და გილოცავთ!!! თქვენ გახდით „ვიკიმედია საქართველოს მომხმარებელთა ჯგუფის“ მიერ ორგანიზებული და ჩატარებული კონკურსის „1918 — დამოუკიდებლობიდან თავისუფლებამდე“ ერთ-ერთი გამარჯვებული. თქვენთვის განკუთვნილი პრიზის მისაღებად გთხოვთ შეავსოთ სპეციალური ფორმა, რომელიც გამოგზავნილია თქვენ მიერ მითითებულ ელექტრონულ მისამართზე. მადლობა მონაწილეობისათვის და გისურვებთ წარმატებებს. — [[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 14:27, 4 ივლისი 2018 (UTC) :უღრმესი მადლობა. თქვენც წარმატებას გისურვებთ.--[[მომხმარებელი:იაკობ|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ|წვლილი]]</sub> 17:48, 4 ივლისი 2018 (UTC) გილოცავ იაკობ, წარმატებები! --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''ჯაბა'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''1977'''''</span>]] 05:06, 5 ივლისი 2018 (UTC) :მადლობა ჯაბა. ასევე, წარმატებები.--[[მომხმარებელი:იაკობ|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ|წვლილი]]</sub> 14:24, 5 ივლისი 2018 (UTC) == MIKHEIL-ის სტატუსის შენარჩუნება == გამარჯობა. [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ვიკიპედია:ფორუმი/უთანხმოება&diff=next&oldid=3535482 თქვენ ხმა მიეცით MIKHEIL-ის სტატუსის შენარჩუნებას]. გთხოვთ, მითხარით, გაეცანით თუ არა ამ გვერდზევე მიმდინარე განხილვას, იცნობთ თუ არა ვიკიპედიის წესებს ადმინისტრატორის სტატუსთან დაკავშირებით? თუ ენდეთ უფრო გამოცდილი ვიკიპედიელის რჩევას? [[User:Deu|<span lang="de">'''Deu.'''</span>]] 05:50, 7 აგვისტო 2018 (UTC) == იაპონიის ტურიზმი == [[იაპონიის ტურიზმი]] — გთხოვთ მიუთითოთ ენათშორისი ბმულები. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 05:34, 14 ნოემბერი 2018 (UTC) :გმადლობ, გიო, რომ შემახსენე. მივუთითე.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 05:48, 14 ნოემბერი 2018 (UTC) == ვიკიპედიის აზიის თვე 2018 == მოგესალმებით! თქვენ წელს მონაწილეობა მიიღეთ ვიკიპედიის კონკურსში „[[ვიკიპედია:ვიკიპედიის აზიის თვე/აზიის თვე 2018|ვიკიპედიის აზიის თვე 2018]]“. კონკურსის [[ვიკიპედია:ვიკიპედიის აზიის თვე/აზიის თვე 2018/შედეგები|შედეგების]] თანახმად, ტქვენ კონკურსის ერთ-ერთი გამარჯვებული ხართ, გთხოვთ დროულად შეავსოთ '''[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfay-YtU2Ut39vXXVk-a31m7qayj58VZNtJf7qEmsHS93dXYg/viewform?usp=sf_link ეს ფორმა]'''. ჯილდოს მიღების ადგილს და დროს შეგატყობინებთ ელექტრონული ფოსტის მეშვეობით. პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 11:12, 4 დეკემბერი 2018 (UTC) :დიდი მადლობა კონკურსის ორგანიზებისათვის. პატივისცემით,--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 18:42, 4 დეკემბერი 2018 (UTC) == ბმულები == გამარჯობა. [[ჩობეს ეროვნული პარკი]] და [[კგალაგადის ტრანსსასაზღვრო პარკი]] — ენათშორისი ბმულები არ აქვს მითითებული. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 22:07, 5 დეკემბერი 2018 (UTC) :გაგიმარჯოს, გიო.{{გაკეთდა}},--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 22:31, 5 დეკემბერი 2018 (UTC) == აზიის თვე 2018 == გამარჯობა, თქვენ მონაწილეობდით კონკურსში „ვიკიპედიის აზიის თვე 2018“. იმისათვის, რომ თქვენ შექმენით 4 და უფრო მეტი სტატია კონკურსის საერთაშორისო ორგანიზატორებისგან საჩუქრად საფოსტო ბარათს მიიღებთ. საჩუქრის მისაღებად გთხოვთ, დროულად შეავსოთ [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScoZU2jEj-ndH3fLwhwG0YBc99fPiWZIfBB1UlvqTawqTEsMA/viewform ეს ფორმა]--[[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#005bbb;color:#ffd500;padding:0 4px">'''''დათო'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#ffd500;padding:0 4px;color:#005bbb;">'''''1010'''''</span>]] 13:12, 20 დეკემბერი 2018 (UTC) == აპელაცია == გამარჯობა! პირველ რიგში, მინდა დიდი მადლობა გადაგიხადოთ, [[ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019|საბუნებისმეტყველო კონკურსში]] მონაწილეობისათვის. მე ამ კონკურსის ერთ-ერთი ჟიურის წევრი [[მომხმარებელი:Beqabai|BeqaBai]] ვარ და მინდა გაცნობოთ, რომ დავასრულე შეფასება. გთხოვთ, [https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/natural-sciences-2019-ka აი აქ] იხილოთ ჩემი შეფასებები და კომენტარებიც. იმ შემთხვევაში, თუ რაიმეს არ ეთანხმებით, ან ვერ მიხვდებით „რატომ?“ და „რისთვის?“, შეგიძლიათ მომმართოთ მანამ, სანამ საბოლოოდ დასრულდება შეფასება პირად განხილვის გვერდზე და გაგცემთ ადეკვატურ პასუხს, ან განვიხილავ თქვენს საჩივარს. კიდევ ერთხელ დიდი მადლობა და გისურვებთ წარმატებებს! პატივისცემით, — [[მომხმარებელი:Beqabai|~ბ.ბ.~]] <small>([[მომხმარებლის განხილვა:Beqabai|მომწერეთ აქ!]])</small> 09:43, 9 ივნისი 2019 (UTC) :საღამო მშვიდობისა. დიდი მადლობა თქვენ კონკურსის ორგანიზებისთვის. კომენტარებს რაც შეეხება, ყველა მათგანი სამართლიანია და ამჟამად ვერა (მოუცლელობის გამო), მაგრამ მომავალში აუცილებლად შევასწორებ. ასევე, წარმატებას გისურვებთ. საუკეთესო სურვილებით, --[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 18:10, 9 ივნისი 2019 (UTC) ==ჰერმან ბროხი== [[ჰერმან ბროხი]] დაბადებისა და გარდაცვალების თარიღებთან ვიკიპედიის წესის მიხედვით ვწერთ (დ..... — გ.....), აგრეთვე კატეგორიებში იწერება დაბადებისა და გარდაცვალების თვე და რიცხვი. გთხოვ, გაითვალისწინო. მადლობა.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 06:36, 30 ივნისი 2019 (UTC) :მადლობა, ცანგალა. აუცილებლად გავითვალისწინებ.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 06:39, 30 ივნისი 2019 (UTC) ==სამწუხაროდ== HotCat — სამწუხაროდ არ მუშაობს. ამიტომ წყაროს რედაქტირებით დაამატე კატეგორიები. --[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 05:39, 1 ივლისი 2019 (UTC) == თხოვნა == იაკობ შევმჩნიე, რომ დაიწყე სტატიების წერა ჩვენს მიერ ორგანიზებულ კონკურსში „ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის კულტურის უძრავი ძეგლები“. ძალიან მიხარია, პატივს ვცემ შენს წვლილს. მაქსიმალურად შეეცადე დაიცვა კონკურსის წესები სამართლიანი თამაშის წესების კონტექსტში. ამისათვის საჭიროა შენი შექმნილი სტატიები დაამატო შესაბამის გვერდზე, რასაც მოითხოვს კონკურსის პირობები. წარმატებებს გისურვებ. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 09:16, 19 ივლისი 2019 (UTC) ==ქოქოლეთის ხიდი== არ ვიცი რა კონკურსი ტარდება (ვიცი და წარმატებები), მაგრამ გთხოვ მითითებულ ლიტერატურას მიუთითო გამოცემი წელი და თუ ავტორი ჰყავს ისიც მიუთითო. khelvachauri.ge. ლათინურად რატომ წერია?--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 05:29, 20 ივლისი 2019 (UTC) :გამარჯობა, ცანგალა. გამოცემის წელი ზოგიერთგან არაა მითითებული, ყოველ შემთხვევაში, დასკანერებულ ვერსიებში არ ჩანს, რის გამოც ვეღარ მივუთითე. რაც შეეხება მეორე ნაწილს, ვებ-საიტის დასახელებაა და მაგიტომ მივუთითე ლათინურად. პატივისცემით,--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 05:35, 20 ივლისი 2019 (UTC) ::ძალიან გაურკვევლად არის მითითებული. ლიტერატურა, რესურსები ინტერნეტში, სქოლიო — თუ ვებ-საიტია უნდა იყოს ბმული მითითებული (და ამას ვწერთ რესურსები ინტერნეტში ან აქოლიოში), თუ ლიტერატურაა უნდა ჰყავდეს ავტორი და ჰქონდეს გამოცემის წელი. ცოტა არეულად მეჩვენება. თუ ჩამოაყალიბებ მადლობელი დაგრჩები. ალბათ შენც ხვდები ამ გაურკვევლობას. {{(:)}}--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 05:51, 20 ივლისი 2019 (UTC) :::მადლობა, ცანგალა. მივხედავ ლიტერატურის მითითების საკითხს. პატივისცემით,--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 11:53, 20 ივლისი 2019 (UTC) == ადიშის მაცხოვრის ეკლესიის კომპლექსი == [[ადიშის მაცხოვრის ეკლესიის კომპლექსი]] ეს სტატია სჯობს არ დაწერო, ვინაიდან მე როგორ კონკურსის ჟიურის წევრი ვალდებული ვარ გაგაფრთხილო. შენზე ადრე სხვამ დაიწყო წერა. გარდა ამისა დამუშავების თარგით სტატიების დაკავება ვფიქრობ არასამართლიანი თამაშის წესია, რაც გათვალისწინებული იქნება კონკურსის შედეგების დათვლის დროს.--[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 14:50, 24 ივლისი 2019 (UTC) :უკაცრავად, [[ადიშის მაცხოვრის ეკლესიის კომპლექსი]] სხვა სტატიაა [[ადიშის მაცხოვრის ეკლესია]] სხვა. სათაურმა დამაბნია. თუმცა გაფრთხილებას ძალაში ვტოვებ. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 14:56, 24 ივლისი 2019 (UTC) == ენის თარგები == გამარჯობა იაკობ. ვიკიპედიაში „სპარს.“, „ჩეჩნ.“ და სხვა შემოკლებების მაგივრად ვიყენებთ ენის თარგებს (ლაპარაკია შესავალში ფრჩხილებში მითითებულ ორიგინალურ დასახელებებზე). მაგ., {{თ|Lang-fa}} (სპარსული), {{თ|Lang-ru}} (რუსული), {{თ|Lang-ce}} (ჩეჩნური) და სხვ. ასევე, არ არის საჭირო ამ ორიგინალური სახელის დახრილი შრიფტით (იტალიკით) წერა. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 17:01, 29 ოქტომბერი 2019 (UTC) :გამარჯობა, გიო. თავდაპირველად არ ვიცოდი ენის თარგების შესახებ და ბოლოს ატვირთულ სტატიებში უკვე ჩავსვი. ჩემ მიერ დაწერილ სტატიებს გადავხედავ რამდენიმე დღეში და გავასწორებ სათითაოდ. მადლობა რჩევისთვის.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 17:03, 29 ოქტომბერი 2019 (UTC) == აზერბაიჯანის ბუნება == გამარჯობა იაკობ. „აზერბაიჯანის ბუნება — მოიცავს მრავალფეროვან ჰაბიტატებს“ — ამ შემთხვევაში ტირე არ არის აუცილებელი, რადგან მის გარეშეც გამართულია წინადადება. ტირე საჭიროა მაშინ, როდესაც ტერმინს განმარტავ (სიტყვა „არის“ შემცვლელად იყენებ). მაგ., თბილისი — საქართველოს დედაქალაქი (ტირეს მაგივრად სიტყვა „არის“ იგულისხმება). [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 15:15, 1 ნოემბერი 2019 (UTC) :გამარჯობა. დიდი მადლობა, გიო, გავითვალისწინებ.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 15:16, 1 ნოემბერი 2019 (UTC) ==აზრის დაფიქსირება== გამარჯობა იაკობ, გთხოვთ დააფიქსიროთ თქვენი მოსაზრება მოცემულ [http://ka.wikipedia.org/wiki/ვიკიპედია:შემოწმება/მოთხოვნა#კენჭისყრა_3 საკითხთან] დაკავშირებით. [[მომხმარებელი:Vano3333|<font color="blue">'''''Vano'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:Vano3333|<font color="red">'''''3333'''''</font>]] 18:07, 4 ნოემბერი 2019 (UTC) == [[:ფაილი:Rector of asau.jpg]] == <div style="clear:both"></div> {| align="center" style="background-color:#FFFFF8; border:2px solid #FF0000; padding:5px;" |- |[[Image:Nuvola apps important.svg|45px|გაფრთხილება!]] | <center><big>ეს სურათი შეიძლება [[ვიკიპედია:გვერდის წაშლა|'''წაიშალოს''']].</big></center> |} გამარჯობა, გმადლობთ '''[[:ფაილი:Rector of asau.jpg]]'''-ის ატვირთვისთვის, თუმცა ფაილის (სურათი, ვიდეო და ა.შ.) ამჟამინდელი გვერდი არ შეიცავს მის შემქმნელზე ინფორმაციას, ამგვარად [[საავტორო უფლებები]]ს სტატუსი გაურკვეველია. თუ ფაილი თქვენი შექმნილი არ არის, მაშინ უნდა დაასაბუთოთ მისი გამოყენების სამართლიანობა ვიკიპედიაში (იხ. [[ვიკიპედია:სურათების ატვირთვა]]), ასევე უნდა მიუთითოთ წყარო (მაგ. უმეტეს შემთხვევაში იმ [[საიტი]]ს ბმული საიდანაც აიღეთ და გამოყენების პირობები ამ გვერდიდან). თუ ფაილი საავტორო უფლებებით დაცული ნამუშევრიდან არის [[Commons:Derivative works|წარმოებული]], მაშინ აუცილებელია მიეთითოს დედანის ავტორის სახელი და ლიცენზია. ფაილს ასევე, აუცილებლად უნდა ჰქონდეს საავტორო ულებების თარგი. თუ თქვენ შექმენით/გადაიღეთ სურათი, აუდიო, ან ვიდეო, მაშინ შეგიძლიათ გამოიყენოთ კომპლექსური თარგი <nowiki>{{self|GFDL|cc-by-sa-all}}</nowiki>, რათა ერთდროულად რამდენიმე ლიცენზიით გამოაქვეყნოთ ფაილი: [[თარგი:self|self]], [[თარგი:GFDL |GFDL]] და [[Creative Commons]] Attribution-ShareAlike (ყველა ვერსიის ლიცენზია), ან შეგიძლიათ გამოიყენოთ თარგი {{თ|PD-self}}, რათა განათავსოთ [[საზოგადოებრივი დომენი|საზოგადოებრივ დომენში]]. საავტორო ულებების თარგების სრული სიისთვის იხილეთ [[ვიკიპედია:თარგები/სურათის წყაროები]]. გახსოვდეთ, ავტორის ვინაობის მითითება ყოველთვის შესაძლებელი არ არის, მაგრამ ნებისმიერი ულიცენზიო და წყაროს გარეშე ფაილი წაიშლება! გმადლობთ. [[მომხმარებელი:Melberg|<font color="red">M</font><font color="black">elberg</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:Melberg|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 04:59, 7 ნოემბერი 2019 (UTC) == [[:ფაილი:Innovation centre asau.jpg]] == <div style="clear:both"></div> {| align="center" style="background-color:#FFFFF8; border:2px solid #FF0000; padding:5px;" |- |[[Image:Nuvola apps important.svg|45px|გაფრთხილება!]] | <center><big>ეს სურათი შეიძლება [[ვიკიპედია:გვერდის წაშლა|'''წაიშალოს''']].</big></center> |} გამარჯობა, გმადლობთ '''[[:ფაილი:Innovation centre asau.jpg]]'''-ის ატვირთვისთვის, თუმცა ფაილის (სურათი, ვიდეო და ა.შ.) ამჟამინდელი გვერდი არ შეიცავს მის შემქმნელზე ინფორმაციას, ამგვარად [[საავტორო უფლებები]]ს სტატუსი გაურკვეველია. თუ ფაილი თქვენი შექმნილი არ არის, მაშინ უნდა დაასაბუთოთ მისი გამოყენების სამართლიანობა ვიკიპედიაში (იხ. [[ვიკიპედია:სურათების ატვირთვა]]), ასევე უნდა მიუთითოთ წყარო (მაგ. უმეტეს შემთხვევაში იმ [[საიტი]]ს ბმული საიდანაც აიღეთ და გამოყენების პირობები ამ გვერდიდან). თუ ფაილი საავტორო უფლებებით დაცული ნამუშევრიდან არის [[Commons:Derivative works|წარმოებული]], მაშინ აუცილებელია მიეთითოს დედანის ავტორის სახელი და ლიცენზია. ფაილს ასევე, აუცილებლად უნდა ჰქონდეს საავტორო ულებების თარგი. თუ თქვენ შექმენით/გადაიღეთ სურათი, აუდიო, ან ვიდეო, მაშინ შეგიძლიათ გამოიყენოთ კომპლექსური თარგი <nowiki>{{self|GFDL|cc-by-sa-all}}</nowiki>, რათა ერთდროულად რამდენიმე ლიცენზიით გამოაქვეყნოთ ფაილი: [[თარგი:self|self]], [[თარგი:GFDL |GFDL]] და [[Creative Commons]] Attribution-ShareAlike (ყველა ვერსიის ლიცენზია), ან შეგიძლიათ გამოიყენოთ თარგი {{თ|PD-self}}, რათა განათავსოთ [[საზოგადოებრივი დომენი|საზოგადოებრივ დომენში]]. საავტორო ულებების თარგების სრული სიისთვის იხილეთ [[ვიკიპედია:თარგები/სურათის წყაროები]]. გახსოვდეთ, ავტორის ვინაობის მითითება ყოველთვის შესაძლებელი არ არის, მაგრამ ნებისმიერი ულიცენზიო და წყაროს გარეშე ფაილი წაიშლება! გმადლობთ. [[მომხმარებელი:Melberg|<font color="red">M</font><font color="black">elberg</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:Melberg|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 05:02, 7 ნოემბერი 2019 (UTC) == [[:ფაილი:Fasad bibliteki2 0.jpg]] == <div style="clear:both"></div> {| align="center" style="background-color:#FFFFF8; border:2px solid #FF0000; padding:5px;" |- |[[Image:Nuvola apps important.svg|45px|გაფრთხილება!]] | <center><big>ეს სურათი შეიძლება [[ვიკიპედია:გვერდის წაშლა|'''წაიშალოს''']].</big></center> |} გამარჯობა, გმადლობთ '''[[:ფაილი:Fasad bibliteki2 0.jpg]]'''-ის ატვირთვისთვის, თუმცა ფაილის (სურათი, ვიდეო და ა.შ.) ამჟამინდელი გვერდი არ შეიცავს მის შემქმნელზე ინფორმაციას, ამგვარად [[საავტორო უფლებები]]ს სტატუსი გაურკვეველია. თუ ფაილი თქვენი შექმნილი არ არის, მაშინ უნდა დაასაბუთოთ მისი გამოყენების სამართლიანობა ვიკიპედიაში (იხ. [[ვიკიპედია:სურათების ატვირთვა]]), ასევე უნდა მიუთითოთ წყარო (მაგ. უმეტეს შემთხვევაში იმ [[საიტი]]ს ბმული საიდანაც აიღეთ და გამოყენების პირობები ამ გვერდიდან). თუ ფაილი საავტორო უფლებებით დაცული ნამუშევრიდან არის [[Commons:Derivative works|წარმოებული]], მაშინ აუცილებელია მიეთითოს დედანის ავტორის სახელი და ლიცენზია. ფაილს ასევე, აუცილებლად უნდა ჰქონდეს საავტორო ულებების თარგი. თუ თქვენ შექმენით/გადაიღეთ სურათი, აუდიო, ან ვიდეო, მაშინ შეგიძლიათ გამოიყენოთ კომპლექსური თარგი <nowiki>{{self|GFDL|cc-by-sa-all}}</nowiki>, რათა ერთდროულად რამდენიმე ლიცენზიით გამოაქვეყნოთ ფაილი: [[თარგი:self|self]], [[თარგი:GFDL |GFDL]] და [[Creative Commons]] Attribution-ShareAlike (ყველა ვერსიის ლიცენზია), ან შეგიძლიათ გამოიყენოთ თარგი {{თ|PD-self}}, რათა განათავსოთ [[საზოგადოებრივი დომენი|საზოგადოებრივ დომენში]]. საავტორო ულებების თარგების სრული სიისთვის იხილეთ [[ვიკიპედია:თარგები/სურათის წყაროები]]. გახსოვდეთ, ავტორის ვინაობის მითითება ყოველთვის შესაძლებელი არ არის, მაგრამ ნებისმიერი ულიცენზიო და წყაროს გარეშე ფაილი წაიშლება! გმადლობთ. [[მომხმარებელი:Melberg|<font color="red">M</font><font color="black">elberg</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:Melberg|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 05:02, 7 ნოემბერი 2019 (UTC) == [[:ფაილი:Kuban logo.png]] == <div style="clear:both"></div> {| align="center" style="background-color:#FFFFF8; border:2px solid #FF0000; padding:5px;" |- |[[Image:Nuvola apps important.svg|45px|გაფრთხილება!]] | <center><big>ეს სურათი შეიძლება [[ვიკიპედია:გვერდის წაშლა|'''წაიშალოს''']].</big></center> |} გამარჯობა, გმადლობთ '''[[:ფაილი:Kuban logo.png]]'''-ის ატვირთვისთვის, თუმცა ფაილის (სურათი, ვიდეო და ა.შ.) ამჟამინდელი გვერდი არ შეიცავს მის შემქმნელზე ინფორმაციას, ამგვარად [[საავტორო უფლებები]]ს სტატუსი გაურკვეველია. თუ ფაილი თქვენი შექმნილი არ არის, მაშინ უნდა დაასაბუთოთ მისი გამოყენების სამართლიანობა ვიკიპედიაში (იხ. [[ვიკიპედია:სურათების ატვირთვა]]), ასევე უნდა მიუთითოთ წყარო (მაგ. უმეტეს შემთხვევაში იმ [[საიტი]]ს ბმული საიდანაც აიღეთ და გამოყენების პირობები ამ გვერდიდან). თუ ფაილი საავტორო უფლებებით დაცული ნამუშევრიდან არის [[Commons:Derivative works|წარმოებული]], მაშინ აუცილებელია მიეთითოს დედანის ავტორის სახელი და ლიცენზია. ფაილს ასევე, აუცილებლად უნდა ჰქონდეს საავტორო ულებების თარგი. თუ თქვენ შექმენით/გადაიღეთ სურათი, აუდიო, ან ვიდეო, მაშინ შეგიძლიათ გამოიყენოთ კომპლექსური თარგი <nowiki>{{self|GFDL|cc-by-sa-all}}</nowiki>, რათა ერთდროულად რამდენიმე ლიცენზიით გამოაქვეყნოთ ფაილი: [[თარგი:self|self]], [[თარგი:GFDL |GFDL]] და [[Creative Commons]] Attribution-ShareAlike (ყველა ვერსიის ლიცენზია), ან შეგიძლიათ გამოიყენოთ თარგი {{თ|PD-self}}, რათა განათავსოთ [[საზოგადოებრივი დომენი|საზოგადოებრივ დომენში]]. საავტორო ულებების თარგების სრული სიისთვის იხილეთ [[ვიკიპედია:თარგები/სურათის წყაროები]]. გახსოვდეთ, ავტორის ვინაობის მითითება ყოველთვის შესაძლებელი არ არის, მაგრამ ნებისმიერი ულიცენზიო და წყაროს გარეშე ფაილი წაიშლება! გმადლობთ. [[მომხმარებელი:Melberg|<font color="red">M</font><font color="black">elberg</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:Melberg|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 05:02, 7 ნოემბერი 2019 (UTC) == [[:ფაილი:Facade. kubstu.jpg]] == <div style="clear:both"></div> {| align="center" style="background-color:#FFFFF8; border:2px solid #FF0000; padding:5px;" |- |[[Image:Nuvola apps important.svg|45px|გაფრთხილება!]] | <center><big>ეს სურათი შეიძლება [[ვიკიპედია:გვერდის წაშლა|'''წაიშალოს''']].</big></center> |} გამარჯობა, გმადლობთ '''[[:ფაილი:Facade. kubstu.jpg]]'''-ის ატვირთვისთვის, თუმცა ფაილის (სურათი, ვიდეო და ა.შ.) ამჟამინდელი გვერდი არ შეიცავს მის შემქმნელზე ინფორმაციას, ამგვარად [[საავტორო უფლებები]]ს სტატუსი გაურკვეველია. თუ ფაილი თქვენი შექმნილი არ არის, მაშინ უნდა დაასაბუთოთ მისი გამოყენების სამართლიანობა ვიკიპედიაში (იხ. [[ვიკიპედია:სურათების ატვირთვა]]), ასევე უნდა მიუთითოთ წყარო (მაგ. უმეტეს შემთხვევაში იმ [[საიტი]]ს ბმული საიდანაც აიღეთ და გამოყენების პირობები ამ გვერდიდან). თუ ფაილი საავტორო უფლებებით დაცული ნამუშევრიდან არის [[Commons:Derivative works|წარმოებული]], მაშინ აუცილებელია მიეთითოს დედანის ავტორის სახელი და ლიცენზია. ფაილს ასევე, აუცილებლად უნდა ჰქონდეს საავტორო ულებების თარგი. თუ თქვენ შექმენით/გადაიღეთ სურათი, აუდიო, ან ვიდეო, მაშინ შეგიძლიათ გამოიყენოთ კომპლექსური თარგი <nowiki>{{self|GFDL|cc-by-sa-all}}</nowiki>, რათა ერთდროულად რამდენიმე ლიცენზიით გამოაქვეყნოთ ფაილი: [[თარგი:self|self]], [[თარგი:GFDL |GFDL]] და [[Creative Commons]] Attribution-ShareAlike (ყველა ვერსიის ლიცენზია), ან შეგიძლიათ გამოიყენოთ თარგი {{თ|PD-self}}, რათა განათავსოთ [[საზოგადოებრივი დომენი|საზოგადოებრივ დომენში]]. საავტორო ულებების თარგების სრული სიისთვის იხილეთ [[ვიკიპედია:თარგები/სურათის წყაროები]]. გახსოვდეთ, ავტორის ვინაობის მითითება ყოველთვის შესაძლებელი არ არის, მაგრამ ნებისმიერი ულიცენზიო და წყაროს გარეშე ფაილი წაიშლება! გმადლობთ. [[მომხმარებელი:Melberg|<font color="red">M</font><font color="black">elberg</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:Melberg|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 05:02, 7 ნოემბერი 2019 (UTC) == [[:ფაილი:Dormitoru kubstu.jpg]] == <div style="clear:both"></div> {| align="center" style="background-color:#FFFFF8; border:2px solid #FF0000; padding:5px;" |- |[[Image:Nuvola apps important.svg|45px|გაფრთხილება!]] | <center><big>ეს სურათი შეიძლება [[ვიკიპედია:გვერდის წაშლა|'''წაიშალოს''']].</big></center> |} გამარჯობა, გმადლობთ '''[[:ფაილი:Dormitoru kubstu.jpg]]'''-ის ატვირთვისთვის, თუმცა ფაილის (სურათი, ვიდეო და ა.შ.) ამჟამინდელი გვერდი არ შეიცავს მის შემქმნელზე ინფორმაციას, ამგვარად [[საავტორო უფლებები]]ს სტატუსი გაურკვეველია. თუ ფაილი თქვენი შექმნილი არ არის, მაშინ უნდა დაასაბუთოთ მისი გამოყენების სამართლიანობა ვიკიპედიაში (იხ. [[ვიკიპედია:სურათების ატვირთვა]]), ასევე უნდა მიუთითოთ წყარო (მაგ. უმეტეს შემთხვევაში იმ [[საიტი]]ს ბმული საიდანაც აიღეთ და გამოყენების პირობები ამ გვერდიდან). თუ ფაილი საავტორო უფლებებით დაცული ნამუშევრიდან არის [[Commons:Derivative works|წარმოებული]], მაშინ აუცილებელია მიეთითოს დედანის ავტორის სახელი და ლიცენზია. ფაილს ასევე, აუცილებლად უნდა ჰქონდეს საავტორო ულებების თარგი. თუ თქვენ შექმენით/გადაიღეთ სურათი, აუდიო, ან ვიდეო, მაშინ შეგიძლიათ გამოიყენოთ კომპლექსური თარგი <nowiki>{{self|GFDL|cc-by-sa-all}}</nowiki>, რათა ერთდროულად რამდენიმე ლიცენზიით გამოაქვეყნოთ ფაილი: [[თარგი:self|self]], [[თარგი:GFDL |GFDL]] და [[Creative Commons]] Attribution-ShareAlike (ყველა ვერსიის ლიცენზია), ან შეგიძლიათ გამოიყენოთ თარგი {{თ|PD-self}}, რათა განათავსოთ [[საზოგადოებრივი დომენი|საზოგადოებრივ დომენში]]. საავტორო ულებების თარგების სრული სიისთვის იხილეთ [[ვიკიპედია:თარგები/სურათის წყაროები]]. გახსოვდეთ, ავტორის ვინაობის მითითება ყოველთვის შესაძლებელი არ არის, მაგრამ ნებისმიერი ულიცენზიო და წყაროს გარეშე ფაილი წაიშლება! გმადლობთ. [[მომხმარებელი:Melberg|<font color="red">M</font><font color="black">elberg</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:Melberg|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 05:02, 7 ნოემბერი 2019 (UTC) ==თარგი:lang-ja== გამარჯობა, იაკობ. არსებობს სპეციალური თარგი <nowiki>{{lang-ja}}</nowiki>, მაგალითისთვის <nowiki>{{lang-ja|名古屋城}}</nowiki> გამოისახება ასე — ({{lang-ja|名古屋城}}). [[მომხმარებელი:Gobrona|Gobrona]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Gobrona|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Gobrona|წვლილი]]</sub> 10:11, 6 დეკემბერი 2019 (UTC) :გამარჯობა. გასაგებია, Gobrona, მადლობა.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 21:20, 6 დეკემბერი 2019 (UTC) == ვიკის უკყვარს კავკასია == იაკობ, მიმდინარეობს სტატიების შეფასება კონკურსის ჟიურის მიერ ამიტომ, გთხოვთ, „ვიკის უკყვარს კავკასიის“ საკონკურსო სტატიებში ნუ შეიტანთ ცვლილებებს. წინააღმდეგ შემთხვევაში ასეთი სტატიები არ შეფასდება. მადლობა--[[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#5D8AA8;color:#F0F8FF;padding:0 4px">'''''დათო'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#F0F8FF;padding:0 4px;color:#5D8AA8;">'''''1010'''''</span>]] 05:06, 9 დეკემბერი 2019 (UTC) :კარგი, დავით. მაშინ, როცა შეაფასებთ, შემდეგ გავაგრძელებ.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 05:13, 9 დეკემბერი 2019 (UTC) == WAM 2019 Postcard == Dear Participants and Organizers, Congratulations! It's WAM's honor to have you all participated in [[:m:Wikipedia Asian Month 2019|Wikipedia Asian Month 2019]], the fifth edition of WAM. Your achievements were fabulous, and all the articles you created make the world can know more about Asia in different languages! Here we, the WAM International team, would like to say thank you for your contribution also cheer for you that you are eligible for the postcard of Wikipedia Asian Month 2019. Please kindly fill [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdX75AmuQcIpt2BmiTSNKt5kLfMMJUePLzGcbg5ouUKQFNF5A/viewform the form], let the postcard can send to you asap! Cheers! Thank you and best regards, [[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] --[[მომხმარებელი:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:MediaWiki message delivery|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/MediaWiki message delivery|წვლილი]]</sub> 08:16, 3 იანვარი 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2019_Postcard&oldid=19671656 --> == WAM 2019 Postcard == [[File:Wikipedia Asian Month Logo.svg|right|200px|Wikipedia Asian Month 2019|link=:m:Wikipedia Asian Month 2019]] Dear Participants and Organizers, Kindly remind you that we only collect the information for [[:m:Wikipedia Asian Month 2019|WAM]] postcard 31/01/2019 UTC 23:59. If you haven't filled [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdX75AmuQcIpt2BmiTSNKt5kLfMMJUePLzGcbg5ouUKQFNF5A/viewform the google form], please fill it asap. If you already completed the form, please stay tun, wait for the postcard and tracking emails. Cheers! Thank you and best regards, [[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] 2020.01 [[მომხმარებელი:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:MediaWiki message delivery|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/MediaWiki message delivery|წვლილი]]</sub> 20:58, 20 იანვარი 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:-revi@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2019_Postcard&oldid=19732202 --> ==კატეგორია:მამაკაცი მწერლები ეროვნების მიხედვით== იხ. [[:კატეგორია:მამაკაცი მწერლები ეროვნების მიხედვით]] გაალურჯე კატეგორიები [[ფრედერიკ მისტრალი]].--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 20:21, 31 იანვარი 2020 (UTC) ==თომას მანი== [[თომას მანი]] [[:კატეგორია:პორტუგალიური წარმოშობის გერმანელები]] [[:კატეგორია:ბრაზილიური წარმოშობის გერმანელები]] — მართალია ინგლ. ვიკიში ორივე კატეგორია წერია, მაგრამ შეიძლება ერთი პიროვნება პორტუგალიური და ბრაზილიური წარმოშობის იყოს. პორტუგალიურ ვიკიში როგორც მივხვდი მხოლოდ ბრაზილიური წერია. საინტერესოა შენი აზრი.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 20:39, 6 მარტი 2020 (UTC) :გამარჯობა. დიახ, პორტუგალიურ ვიკიპედიაში მხოლოდ ბრაზილიური წარმოშობაა ხაზგასმული. რაც შეეხება მანის პორტუგალიურ წარმომავლობას, მისი ბებიის წინაპრები იყვენ პორტუგალიიდან, ამიტომაცაა ინგლისურ ვიკიპედიაში ეს კატეგორია.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 20:56, 6 მარტი 2020 (UTC) ==პირველი ვიკიორდენი== {| style="border: 1px solid gray; background-color: silver; width: 70%" |rowspan="2" valign="middle" | [[სურათი:Original_Barnstar.png|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | {{გაფერადება|black|'''პირველი ვიკიორდენი'''}} |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | {{გაფერადება|black|დიდი ხანია გეკუთვნის ვიკიორდენი, წარმატებებს გისურვებ! [[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 04:06, 12 მარტი 2020 (UTC)}} |} :ძალიან დიდი მადლობა, ჯაბა.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 15:41, 12 მარტი 2020 (UTC) == WAM 2019 Postcard: All postcards are postponed due to the postal system shut down == [[File:Wikipedia Asian Month Logo.svg|right|200px|Wikipedia Asian Month 2019|link=:m:Wikipedia Asian Month 2019]] Dear all participants and organizers, Since the outbreak of COVID-19, all the postcards are postponed due to the shut down of the postal system all over the world. Hope all the postcards can arrive as soon as the postal system return and please take good care. Best regards, [[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] 2020.03 <!-- Message sent by User:Aldnonymous@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2019_Postcard&oldid=19882731 --> == სია == მეტს ნუ ამატებ, საკმარისია რაც არის. --[[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 22:55, 6 მაისი 2020 (UTC) ==დაბლოკვა== დაბლოკილი (გაფრთხილების გარეშე) ვარ ერთი თვით და სტატიების განხილვის გვერდზე აზრის გამოთქმის უფლება არ მაქვს. როდესაც ვთხოვე სტატიის განხილვის გვერდებზე ეს ინფორმაცია ჩაეწერა, ნახე რა გვერდი შემიქმნა მელბეგმა შეგშურდება [[მომხმარებელი:Zangala/განხილვები]], დააგროვე და ერთი თვის შემდეგ ჩაწერეო. --[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 05:54, 24 მაისი 2020 (UTC) == ვიკის უყვარს კავკასია 2019 — გილოცავთ! == '''გილოცავთ!''' თქვენ გაიმარჯვეთ [[WMGE:ვიკიმედია:ჩვენ შესახებ|„ვმ საქართველოს“]] მიერ ორგანიზებულ კონკურსში [[ვიკიპედია:ვიკის უყვარს კავკასია 2019|„ვიკის უყვარს კავკასია“]]. თქვენი ჯილდოს მისაღებად და შემდგომი ინსტრუქციისთვის, გთხოვთ მოგვწეროთ ელ-ფოსტაზე — '''contests@wikimedia.ge''' ('''თემის''' ველში ჩაწერეთ → ''ვიკის უყვარს კავკასია 2019''; '''მეილში''' → ''თქვენი მომხმარებლის სახელი და ნამდვილი სახელი''). პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 16:26, 10 ივნისი 2020 (UTC) :დიდი მადლობა. პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 22:08, 14 ივნისი 2020 (UTC) == Digital Postcards and Certifications == [[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=M:Wikipedia_Asian_Month_2019|right|217x217px|Wikipedia Asian Month 2019]] Dear Participants and Organizers, Because of the COVID19 pandemic, there are a lot of countries’ international postal systems not reopened yet. We would like to send all the participants digital postcards and digital certifications for organizers to your email account in the upcoming weeks. For the paper ones, we will track the latest status of the international postal systems of all the countries and hope the postcards and certifications can be delivered to your mailboxes as soon as possible. Take good care and wish you all the best. <small>This message was sent by [[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] via [[მომხმარებელი:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:MediaWiki message delivery|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/MediaWiki message delivery|წვლილი]]</sub> 18:58, 20 ივნისი 2020 (UTC)</small> <!-- Message sent by User:Martin Urbanec@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2019_Postcard&oldid=20024482 --> == ვიკიპედიის აზიის თვე 2019 — გილოცავთ! == '''გილოცავთ!''' თქვენ გაიმარჯვეთ [[WMGE:ვიკიმედია:ჩვენ შესახებ|„ვმ საქართველოს“]] მიერ ორგანიზებულ კონკურსში [[ვიკიპედია:ვიკიპედიის აზიის თვე/აზიის თვე 2019|„ვიკიპედიის აზიის თვე 2019“]]. თქვენი ჯილდოს მისაღებად და შემდგომი ინსტრუქციისთვის, გთხოვთ მოგვწეროთ ელ-ფოსტაზე — '''contests@wikimedia.ge''' ('''თემის''' ველში ჩაწერეთ → ''აზიის თვე 2019''; '''მეილში''' → ''თქვენი მომხმარებლის სახელი და ნამდვილი სახელი''). პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 17:19, 12 აგვისტო 2020 (UTC) :მადლობა, მეჰმან.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 18:07, 15 აგვისტო 2020 (UTC) ==ვიკიდატა== იაკობ, გამარჯობა. ვიკიდატაში ([[ვიკიმონაცემები]]) მუშაობა იცი? [[მომხმარებელი:Gobrona|Gobrona]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Gobrona|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Gobrona|წვლილი]]</sub> 07:55, 15 აგვისტო 2020 (UTC) :საღამო მშვიდობისა, {{ping|Gobrona}}. არა, სამწუხაროდ მხოლოდ ქართული ვიკიპედიის ბმულებს ვამატებ ხოლმე მანდ.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 18:11, 15 აგვისტო 2020 (UTC) ძალიან მარტივია. ალბათ გეცოდინება, თითქმის ყველა ინფოდაფა ქართულ ვიკიპედიაში მიბმულია ვიკიმონაცემებზე და იქ განხორციელებული თითქმის ყველა ცვლილება აისახება სტატიის ინფოდაფაში. აი, მაგალითად, ავიღოთ შენი სტატია [[ლეილა სლიმანი]]: ინფოდაფაში, ბევრი რამე ინგლისურად წერია, ანაც ამგვარი Q87913469 ციფრებია გამოსახული. მოკლედ, გასაქართულებალად აჭერ, მაგალითად, Cours Florent, შემდეგ აჭერ ზედა მარჯვენა კუთხეში რედაქტირებას და პირველივე ველში, სადაც წერია ქართული იქ წერ გაქართულებულ სახელს, გვერდითა ველში შეგიძლია ჩაწერო აღწერა. და ბოლოს — publish, (ან გამოქვეყნება ეწერება). მარტივია. მოკლედ, თუ სურვილი გექნება და გააკეთებ, ერთი ორად გაზრდი სტატიების ხარისხს. [[მომხმარებელი:Gobrona|Gobrona]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Gobrona|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Gobrona|წვლილი]]</sub> 19:45, 15 აგვისტო 2020 (UTC) :დიდი მადლობა, {{ping|Gobrona}}. ვეცდები, როცა დრო მექნება, ვიკიმონაცემებშიც ვიმუშაო. მადლობა დახმარებისა და რჩევისთვის. პატივისცემით,--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 00:54, 18 აგვისტო 2020 (UTC) == რამსარის ძეგლები == იაკობ გამარჯობა, ძალიან კარგ საქმეს ჩაეჭიდე, თუ რამსარის ძეგლებზე იმუშავებ და ისე წამოწევ თემატიკას, როგორც მე და მიხეილმა იუნესკოს ძეგლები (ვგულისხმობ სტატიებს, კატეგორიებს, თარგებს...) კარგი იქნება. მე მცირედ დახმარებებს გაგიწევ თუკი დაგჭირდებოდა. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 15:39, 23 აგვისტო 2020 (UTC) :გამარჯობა, ჯაბა. ამ თვეში კომპიუტერთან წვდომა მექნება (ალბათ) და აზიისა და აფრიკის ძეგლებზე ეტაპობრივად დავწერ ხოლმე. მადლობა, დახმარება თუ დამჭირდება, აუცილებლად შეგეხმიანები.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 20:57, 4 სექტემბერი 2020 (UTC) == Wikipedia Asian Month 2020 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">[[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=m:Wikipedia_Asian_Month_2020|right|217x217px|Wikipedia Asian Month 2020]] Hi WAM organizers and participants! Hope you are all doing well! Now is the time to sign up for [[:m:Wikipedia Asian Month 2020|Wikipedia Asian Month 2020]], which will take place in this November. '''For organizers:''' Here are the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Organiser Guidelines|basic guidance and regulations]] for organizers. Please remember to: # use '''[https://fountain.toolforge.org/editathons/ Fountain tool]''' (you can find the [[:m:Fountain tool|usage guidance]] easily on meta page), or else you and your participants’ will not be able to receive the prize from WAM team. # Add your language projects and organizer list to the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#Communities and Organizers|meta page]] before '''October 29th, 2020'''. # Inform your community members WAM 2020 is coming soon!!! # If you want WAM team to share your event information on [https://www.facebook.com/wikiasianmonth/ Facebook] / [https://twitter.com/wikiasianmonth twitter], or you want to share your WAM experience/ achievements on our blog, feel free to send an email to info@asianmonth.wiki or PM us via facebook. If you want to hold a thematic event that is related to WAM, a.k.a. [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#Subcontests|WAM sub-contest]]. The process is the same as the language one. '''For participants:''' Here are the [[:m:Wikipedia Asian Month 2020#How to Participate in Contest|event regulations]] and [[:m:Wikipedia Asian Month/QA|Q&A information]]. Just join us! Let’s edit articles and win the prizes! '''Here are some updates from WAM team:''' # Due to the [[:m:COVID-19|COVID-19]] pandemic, this year we hope all the Edit-a-thons are online not physical ones. # The international postal systems are not stable enough at the moment, WAM team have decided to send all the qualified participants/ organizers extra digital postcards/ certifications. (You will still get the paper ones!) # Our team has created a [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/WAM2020 postcards and certification deliver progress (for tracking)|meta page]] so that everyone tracking the progress and the delivery status. If you have any suggestions or thoughts, feel free to reach out the WAM team via emailing '''info@asianmonth.wiki''' or discuss on the meta talk page. If it’s urgent, please contact the leader directly ('''jamie@asianmonth.wiki'''). Hope you all have fun in Wikipedia Asian Month 2020 Sincerely yours, [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] 2020.10</div> <!-- Message sent by User:KOKUYO@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2020&oldid=20508138 --> ==ბუტუანი== [[ბუტუანი]] [[:კატეგორია: ყველა სტატია მკვდარი გარე ბმულით - July 2020]] და [[:კატეგორია: თარგები თარგში არასწორი პარამეტრით]] — მგონი მისახედია. --[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] 07:40, 5 ნოემბერი 2020 (UTC) == ზედმეტად დაგვიანებული მილოცვა == ოდნავ მოგვიანებით გილოცავთ იუბილეს ;) წარმატებები პირად და ვიკიპედიურ ცხოვრებაში----<font color="red">'''''ჯეო'''''</font><font color="gold">'''''4WIKI'''''</font>^{[[მომხმარებლის განხილვა:ჯეო|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/ჯეო|წვლილი]]</sub> 20:02, 30 ნოემბერი 2020 (UTC) :ეგ არაფერი. სჯობს გვიან, ვიდრე არასდროს. დიდი მადლობა, {{ping|ჯეო}}.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 03:08, 1 დეკემბერი 2020 (UTC) == Wikipedia Asian Month 2020 Postcard == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=m:Wikipedia_Asian_Month_2020|right|120px|Wikipedia Asian Month 2020]] Dear Participants, Jury members and Organizers, Congratulations! It's Wikipedia Asian Month's honor to have you all participated in Wikipedia Asian Month 2020, the sixth Wikipedia Asian Month. Your achievements were fabulous, and all the articles you created make the world can know more about Asia in different languages! Here we, the Wikipedia Asian Month International team, would like to say thank you for your contribution also cheer for you that you are eligible for the postcard of Wikipedia Asian Month 2020. Please kindly fill '''[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSftK0OwA_f1ZVtCULlyi4bKU9w2Z7QfW4Y_1v9ltdTIFKFcXQ/viewform the form]''', let the postcard can send to you asap! * This form will be closed at February 15. * For tracking the progress of postcard delivery, please check '''[[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Postcards and Certification|this page]]'''. Cheers! Thank you and best regards, [[:m:Wikipedia_Asian_Month_2020/Team#International_Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2021.01</div> <!-- Message sent by User:KOKUYO@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2020_Postcards&oldid=20923776 --> == Wikipedia Asian Month 2020 Postcard == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=m:Wikipedia_Asian_Month_2020|right|120px|Wikipedia Asian Month 2020]] Dear Participants and Organizers, Kindly remind you that we only collect the information for Wikipedia Asian Month postcard 15/02/2021 UTC 23:59. If you haven't filled the [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSftK0OwA_f1ZVtCULlyi4bKU9w2Z7QfW4Y_1v9ltdTIFKFcXQ/viewform Google form], please fill it asap. If you already completed the form, please stay tun, [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Postcards and Certification|wait for the postcard and tracking emails]]. Cheers! Thank you and best regards, [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Team#International Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2021.01 </div> <!-- Message sent by User:KOKUYO@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2020_Postcards&oldid=20923776 --> == კინოხელოვნების კონკურსი == გამარჯობა, მაინტერესებს, კინოხელოვნების კონკურსთან დაკავშირებით თუ არის რამე სიახლე? -- [[მომხმარებელი:AnnetteStrauss000|AnnetteStrauss000]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:AnnetteStrauss000|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/AnnetteStrauss000|წვლილი]]</sub> 18:07, 12 იანვარი 2021 (UTC) :საღამო მშვიდობისა. {{ping|AnnetteStrauss000}} მე და მარიამი ჯერ კიდევ ერთი კვირის წინ მოვრჩით სტატიების შეფასებას. გილოცავთ, მეორე ადგილზე გახვედით. შეფასების სანახავად შეგიძლიათ [https://fountain.toolforge.org/editathons/cinematography-2020-ka ამ ბმულზე] გადახვიდეთ. პატივისცემით,--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 18:38, 12 იანვარი 2021 (UTC) ::დიდი მადლობა. დაჯილდოება რა ფორმატში იგეგმება? [[მომხმარებელი:AnnetteStrauss000|AnnetteStrauss000]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:AnnetteStrauss000|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/AnnetteStrauss000|წვლილი]]</sub> 18:24, 13 იანვარი 2021 (UTC) :::პანდემიის გამო ფიზიკური შეხვედრები გაუქმებულია, ამიტომ პრიზს ფოსტის მეშვეობით მოგაწვდიან. დაელოდეთ. „ვმ საქართველოს“ წარმომადგენელი გამარჯვებულის ფორმას გამოგიგზავნით. წარმატებას გისურვებთ. პატივისცემით,--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 19:20, 13 იანვარი 2021 (UTC) ==შეკითხვა== გამარჯობა, იაკობ. შენ სანდო მომხმარებლის სტატუსი არ გაქვს? [[მომხმარებელი:Gobrona|Gobrona]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Gobrona|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Gobrona|წვლილი]]</sub> 19:58, 20 თებერვალი 2021 (UTC) :საღამო მშვიდობისა, {{ping|Gobrona}}. დიახ, მაქვს, თუმცა რამდენიმე დღეა ჩემს სტატიებს მაინც დამოწმება სჭირდება. ალბათ სისტემური ხარვეზია. პატივისცემით,--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 20:02, 20 თებერვალი 2021 (UTC) == Stefania Turkewich == Hello იაკობ მახარაძე, If you have some time, could you take a look at this article: [[en: Stefania Turkewich]]? Stefania is Ukraine's first woman composer. I have been doing articles about her in other languages. Might you consider doing an article about her for the Georgian Wikipedia, as part of Wikipedia's Women's History Month? If I can be of any help along the way, please let me know. I am not fluent in Georgian, but can help with photos, references, and links if needed.[[მომხმარებელი:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Nicola Mitchell|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Nicola Mitchell|წვლილი]]</sub> 17:12, 1 მარტი 2021 (UTC) == Wikimedia_CEE_Spring_2021/Structure/Ukraine == [[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] добрый день! Вижу вы активно пишите об Украине. Возможно вас заинтересуют такие статьи о выдающихся украинских личностях: [[:en:Yuriy Drohobych]], [[:de:Jurij Woronyj|Yuriy Woronyi]], [[:en:Volodymyr Ivasyuk]], [[:en:Yuri Kondratyuk|Yuriy Kondratyuk]], [[:en:Valentin Mankin|Valentyn Mankin]], [[:en:Mykola Rudenko]], [[:de:Oles Berdnyk]], [[:de:Mykola Straschesko|Mykola Strazhesko]], [[:en:Ivan Pulyui]], [[:en:Vasyl Stus]], [[:en:Valeriy Lobanovskyi]], [[:en:Mikhail Ostrogradsky|Mykhaylo Ostrohradsky]], [[:en:Pavel Popovich|Pavlo Popovych]], [[:en:Mykola Lysenko]], [[:en:Ivan Franko]], [[:en:Alexander Dovzhenko|Olexandr Dovzhenko]], [[:en:Sergei Bondarchuk|Serhiy Bondarchuk]], [[:en:Symon Petliura]], [[:en:Ivan Mazepa]], [[:en:Symon Petliura]], [[:en:Alexander Archipenko|Olexandr Archipenko]], [[:en:Yuri Lisyansky|Yuriy Lisyansky]], [[:en:Mykola Leontovych]], [[:en:Yuriy Sedykh]], [[:en:Valeriy Borzov]], [[:en:Valentin Glushko|Valentyn Glushko]], [[:en:Sonia Delaunay]], [[:en:Pavlo Skoropadskyi]], [[:en:Volodymyr Holubnychy|Volodymyr Holubnychyy]], [[:en:Serge Lifar|Serhiy Lyfar]], [[:en:Yuri Knorozov|Yuriy Knorozov]], [[:en:Stephen Timoshenko|Stepan Tymoshenko]],[[:en:Dmitry Levitzky|Dmytro Levytzkyi]], [[:en:Ivan Poddubny|Ivan Piddubnyi]], [[:en:Marie Bashkirtseff |Maria Bashkyrtseva]], [[:en:Gregory Skovoroda|Hryhoriy Skovoroda]], [[:en:Inessa Kravets]], [[:en:Daniel of Galicia|Danylo of Halychyna]], [[:en:Mykhailo Hrushevskyi|Mykhaylo Hrushevskyi]], [[:en:Oksana Baiul|Oksana Bayul]], [[:en:Erwin Chargaff]], [[:en:Lilia Podkopayeva]], [[:en:Aleksandra Ekster|Oleksandra Ekster]], [[:en:Dmitry Bortniansky|Dmytro Bortnianskyi]], [[:en:Oleg Bryjak|Oleh Bryzhak]], [[:en:Jan Koum|Yun Kum]], [[:en:Bohdan Bondarenko]], [[:en:Viktor Chukarin]], [[:en:Andriy Medvedev]], [[:en:Borys Paton]], [[:en:Serhiy Zhadan]], [[:en:Lina Kostenko]], [[:en:David Burliuk]], [[:en:Bohdan Stupka]], [[:en:Solomiya Krushelnytska]], [[:en:Maryna Viazovska]], [[:en:Oksana Zabuzhko]], [[:en:Viktor Petrenko]], [[:en:Yuriy Cheban]], [[:en:Viacheslav Chornovil]], [[:en:Klim Churyumov|Klym Churyumov]], [[:en:Oleksandr Abramenko]], [[:en:Sergei Loznitsa|Serhiy Loznytsia]], [[:en:Yana Shemyakina]], [[:en:Oles Honchar]], [[:en:Vera Kholodnaya|Vira Kholodna]], [[:en:Valentyn Sylvestrov]], [[:en:Pylyp Orlyk]], [[:en:Grigory Kriss|Hrygoriy Kriss]], [[:en:Kvitka Cisyk]], [[:en:Inna Osypenko-Radomska]], [[:en:Olena Kostevych]] или другие статьи из следующих списков, отсутствующие в вашем разделе: * https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Spring_2021/Structure/Ukraine/Extended/Culture * https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Spring_2021/Structure/Ukraine/Extended/Science_and_Medicine * https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Spring_2021/Structure/Ukraine/Extended/History * https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Spring_2021/Structure/Ukraine/Extended/Sports & *https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_CEE_Spring_2021/Structure/Ukraine/Extended/Nature_and_Geography ? Если надо - могу кратко охарактеризовать важность той или иной особы или темы. Также прошу вас проставить страны тут в грузинском подразделе, потом что ваш наверняка замечательный и точно древний язык наименее читабелен носителями других. Для меня он слишком сложен, а хочется переходить только на украинские темы, но названия стран нет и приходться искать методом тыка и тратить много времени. Буду очень благодарен за любой ответ, но надеюсь на положительный. C уважением.--[[მომხმარებელი:Yasnodark|Yasnodark]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Yasnodark|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Yasnodark|წვლილი]]</sub> 15:25, 27 აპრილი 2021 (UTC) == სურიგაო == სალამი, იაკობ. იქნებ [[სპეციალური:Diff/4289683|ამ ცვლილებას]] გადახედო. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 14:35, 8 დეკემბერი 2021 (UTC) :საღამო მშვიდობისა, {{ping|გიო ოქრო}}. რუკა ზუსტადაა შედგენილი და ვფიქრობ, ცვლილების დამოწმება შეიძლება. პატივისცემით,--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 17:09, 8 დეკემბერი 2021 (UTC) {{მუშავდება/შეტყობინება|იაკობ მახარაძე.|ატლანტის ოკეანის პორტებისა და ნავსადგურების სია}}-[[მომხმარებელი:Melberg|<font color="red">M</font><font color="black">elberg</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:Melberg|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 18:44, 29 იანვარი 2022 (UTC) == Wikipedia Asian Month 2021 Postcard == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear Participants, Congratulations! It's Wikipedia Asian Month's honor to have you all participated in Wikipedia Asian Month 2021, the seventh Wikipedia Asian Month. Your achievements were fabulous, and all the articles you created make the world can know more about Asia in different languages! Here we, the Wikipedia Asian Month International team, would like to say thank you for your contribution also cheer for you that you are eligible for the postcard of Wikipedia Asian Month 2021. Please kindly fill [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSck2FFBSatWmQYubvyCSWDEAvYzplfL_ZNDvr8j5hWU2bmNww/viewform the form], let the postcard can send to you asap! :This form will be closed at March 15. Cheers! Thank you and best regards, [[:m:Wikipedia_Asian_Month_2021/Team#International_Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2022.02 </div> </div> <!-- Message sent by User:Reke@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Asian_Month_Winners&oldid=22878389 --> == უნივერსიტეტები == იაკობ ზოგიერთი უნივერსიტეტის სახელი ვიკიმონაცემებში არ არის და თარგს ვერ გადმოაქვს ავტომატურად, შესაბამისად ინფოდაფა ცარიელი რჩება. ასე, რომ არ მოხდეს იქ სადაც საჭირო იქნება ინფოდაფაში სახელწოდებები ხელით გაუწერე. [[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#008000;color:#F0F8FF;padding:0 4px">'''''David'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#F0F8FF;padding:0 4px;color:#008000;">'''''As'''''</span>]] 04:42, 26 მარტი 2022 (UTC) :გამარჯობა, დავით. მადლობა, ეგრე გავაკეთებ.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 10:46, 26 მარტი 2022 (UTC) == ვიკი-ორდენი == {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |rowspan="2" valign="middle" | [[სურათი:Category Barnstar Hires.png|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''კატეგორიზაციის ვიკი-ორდენი''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | კატეგორიზაციის და საერთოდ, გაწეული სამსახურისთვის ეს ორდენი თქვენ!. წარმატებას გისურვებთ!. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 12:12, 6 აპრილი 2022 (UTC) |} :უღრმესი მადლობა, ბატონო {{ping|Otogi}}.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 16:00, 6 აპრილი 2022 (UTC) == პარიზის შეთანხმება == გამარჯობა იაკობ. მაინტერესებს, იმ 47 კატეგორიის შექმნას თუ აპირებ? — [[მომხმარებელი:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 13:40, 17 აპრილი 2022 (UTC) :საღამო მშვიდობისა, მეჰმან. რა თქმა უნდა. 47-ს კი არა, ეტაპობრივად ყველა დამატებულ კატეგორიას შევქმნი.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]</sub> 13:46, 17 აპრილი 2022 (UTC) == Translation request == Hello. Can you translate and upload the article [[:en:French-Azerbaijani University]] in Georgian Wikipedia? Yours sincerely, [[მომხმარებელი:Multituberculata|Multituberculata]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Multituberculata|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Multituberculata|წვლილი]]) 20:46, 8 მაისი 2022 (UTC) :Hello {{ping|Multituberculata}}. I have already translated and uploaded this article. Kind regards, --[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ([[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]) 19:16, 9 მაისი 2022 (UTC) ::Thank you very much for the new article and all the best! [[მომხმარებელი:Multituberculata|Multituberculata]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Multituberculata|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Multituberculata|წვლილი]]) 15:02, 10 მაისი 2022 (UTC) == [[ფილიპინების ქალაქებისა და მუნიციპალიტეტების სია]] == {{მუშავდება/შეტყობინება/ძირი|იაკობ მახარაძე.|ფილიპინების ქალაქებისა და მუნიციპალიტეტების სია}}-[[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 17:06, 7 ივნისი 2022 (UTC) == Translation request == Hello. Can you create the article [[:en:Laacher See]], which is the third most powerful volcano in Europe after Campi Flegrei and Santorini, in Georgian Wikipedia? Yours sincerely, [[მომხმარებელი:Multituberculata|Multituberculata]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Multituberculata|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Multituberculata|წვლილი]]) 10:08, 12 ივნისი 2023 (UTC) == Research about the tools on Wikimedia projects by the CEE Hub == Hi everyone, We would like to invite you to submit your responses to the survey dedicated to the tools that are used currently across the Wikimedia projects and the tools that you want to have. This survey was made by the working group of the [[:m:Wikimedia CEE Hub|CEE Hub]], and your responses will be reviewed afterwards, as we want to continue supporting the communities. That support can be documentation for certain most used tools by other communities across the region per specific topics, finding solutions for new tools to be created in the future, creating most needed tools in the region (so called "regional wishlist list"), and many other options. ''Deadline to fill in the survey is '''20th of August, 2024'''.'' Submit your answers [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeIwzCDKs6jXPG7EpZe-JH2Mm1odU0_MAv1bO-z-nLOq9dlug/viewform?usp=sf_link '''here'''] Thank you in advance for your time that you will dedicate in filling in this survey --[[მომხმარებელი:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MediaWiki message delivery|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MediaWiki message delivery|წვლილი]]) 13:07, 26 ივლისი 2024 (UTC) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tools&oldid=27177596 --> ==მესენჯერი== იაკობ, მესენჯერში შემოიხედე ფლიიზ. :)))--[[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 14:53, 5 სექტემბერი 2024 (UTC) == ვიკი-ორდენი == {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |rowspan="2" valign="middle" | [[სურათი:Compass Barnstar Hires.png|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''გეოგრაფის ვიკი-ორდენი''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | გეოგრაფიული მეცნიერების დარგში შეტანილი მნიშვნელოვანი წვლილისთვის თქვენ დამსახურებულად გადმოგეცემათ აღნიშნული ორდენი!. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 15:12, 7 სექტემბერი 2024 (UTC) |} :ძალიან დიდი მადლობა, ბატონო {{ping|Otogi}}.--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ([[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]) 08:52, 8 სექტემბერი 2024 (UTC) == Results from the survey about the tools on Wikimedia projects by the CEE Hub == Hi everyone, During August 2024, we sent you a survey about the tools, so now we would like to bring to your attention the conclusions and results from the survey, which you can explore on this '''[[:m:Wikimedia CEE Hub/Tools|Meta page]]'''. I hope you will enjoy exploring the mentioned tools on the page, along with other conclusions from the survey. Thanks for your time, and we will continue working on this important topic. --[[მომხმარებელი:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MediaWiki message delivery|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MediaWiki message delivery|წვლილი]]) 12:10, 7 ოქტომბერი 2024 (UTC) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tools&oldid=27177596 --> == [[მარინა ენდელაძე]] == ბატონო იაკობ... - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 18:01, 19 მარტი 2025 (UTC) == კატეგორიები == სალამი იაკობ. 2018 წლის 1 აგვისტოს შექმნილი გაქვს კატეგორია [[:კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]], ხოლო სტატიას [[გრეგორი უინტერი]] წერ 2019 წლის 9 აპრილს და ჩაუსვი [[:კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]]. რა ხდება? რა ვითარებაა? :))))))) რომელი ვარიანტი დავტოვოთ? [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 14:03, 16 ივნისი 2025 (UTC) :{{ping|Jaba1977}}, გამარჯობა. 2018-ში ჯერ კიდევ ფეხს ვიდგამდი და ალბათ რუსულ ვიკიპედიასაც გადავხედე. მაგიტომ შევქმნიდი მაგ დასახელებით. ბრიტანელ ნობელის პრემიის ლაურეატებზე უნდა გადავიტანოთ. სხვა ქვეყნების შემთხვევაშიც მასე გვაქვს. პატივისცემით,--[[მომხმარებელი:იაკობ მახარაძე|იაკობ მახარაძე]] ([[მომხმარებლის განხილვა:იაკობ მახარაძე|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/იაკობ მახარაძე|წვლილი]]) 20:28, 17 ივნისი 2025 (UTC) ::მადლობა იაკობ, გადავიტან აბა. ისე კი მინდა ისევ გააგრძელო კატეგორიებზე მუშაობა. [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 04:38, 18 ივნისი 2025 (UTC) 3ak34s97py06sw8283pl53r5ch8p9h3 0 341885 4816055 4706265 2025-06-18T04:39:45Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816055 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} სერ '''უილიამ ჯერალდ გოლდინგი''' ({{lang-en|William Gerald Golding}}; დ. [[19 სექტემბერი]], [[1911]] — გ. [[19 ივნისი]], [[1993]]) — [[1980]] წლის [[ბუკერის პრემია|ბუკერისა]] და [[1983]] წლის [[ნობელის პრემია|ნობელის პრემიის]] ლაურეატი, ბრიტანელი მწერალი. [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] ერთ-ერთი ცნობილი ლიტერატორი. უილიამ გოლდინგი დაიბადა [[1911]] წელს კორნუოლში<ref name=ODNB>Kevin McCarron, ‘Golding, Sir William Gerald (1911–1993)’, Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, Sept 2004; online edn, May 2006 [http://www.oxforddnb.com/view/article/52079 accessed 13 Nov 2007]</ref>.დაამთავრა მარლბოროუს სკოლა, რის შემდეგაც ჩაირიცხა ბრასენოსის კოლეჯში (ოქსფორდი). ცხოვრების განმავლობაში ბევრი სპეციალობით იყო დაკავებული. ის იყო სკოლის მასწავლებელი, ლექტორი, მეზღვაური, მუსიკოსი, მწერალი, მსახიობი. ბავშვობიდან უნდოდა გამხდარიყო მეცნიერი, თუმცა მოგვიანებით აზრი შეიცვალა. ოქსფორდში სწავლისას უილიამი ინგლისურ ლიტერატურას გაეცნო. [[1935]] წელს დაიბეჭდა მისი პოემების კრებული. [[1940]] წელს ჩაეწერა საზღვაო ფლოტში.<ref>Raychel Haugrud Reiff, William Golding: Lord of the Flies, page 58 (Marshall Cavendish, 2010). ISBN 978-0-7614-4276-9</ref> უილიამ გოლდინგმა 6 წელი ზღვაში გაატარა. ომის შემდეგ მუშაობდა მასწავლებლად. შემდეგ ხელმეორედ დაუბრუნდა თავის ძველ საქმიანობას და წერა დაიწყო. მწერლის ინტერესის სფეროებმა გავლენა მის ნაწარმოებებზეც მოახდინა. უკვე 40 წელს გადაცილებულმა დაწერა რომანი [[ბუზთა ბატონი]] ([[1954]]) — უამრავი სიმბოლიკით დატვირთული ერთგვარი ლიტერატურული პაროდია, „რობინზონიადას“ ერთ-ერთი ვარიანტი, რომელშიც ველური კუნძულის ერთადერთი ცივილიზებული წარმომადგენლები ბავშვები არიან. ამ რომანით მწერალმა არაერთი სტერეოტიპი დაანგრია და უკაცრიელ კუნძულზე მოხვედრილი სკოლის მოსწავლეების მაგალითზე შეულამაზებლად ასახა ადამიანის ქვეცნობიერში ცივილიზებულობის მიღმა მიმალული ურჩხული. [[1963]] წელს ნაწარმოების მიხედვით ფილმიც გადაიღეს. უილიამ გოლდინგი [[1993]] წლის [[19 ივნისი|19 ივნისს]] გარდაიცვალა. [[2008]] წელს ჟურნალმა „[[ტაიმი (ჟურნალი)|ტაიმმა]]“ მას 50 საუკეთესო თანამედროვე ბრიტანელ ავტორთა სიაში მესამე ადგილი მიაკუთვნა<ref>[http://entertainment.timesonline.co.uk/tol/arts_and_entertainment/books/article3127837.ece The 50 greatest British writers since 1945] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110425050801/http://entertainment.timesonline.co.uk/tol/arts_and_entertainment/books/article3127837.ece |date=2011-04-25 }}. The Times (5 January 2008). Retrieved on 1 February 2010.</ref>. ==რესურსები ინტერნეტში== {{commonscat-inline|William Golding}} * {{britannica|William-Golding}} * {{IMDb name|0325717}} * {{OL author|OL335424A}} * [http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1983/golding-bio.html უილიამ გოლდინგის ბიოგრაფია] {{en}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ნობელის პრემია ლიტერატურაში}} {{ნობელის პრემია 1983}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:გოლდინგი, უილიამ}} [[კატეგორია:დაბადებული 19 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1911]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 19 ივნისი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1993]] [[კატეგორია:ბუკერის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ინგლისელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ინგლისელი რომანისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ინგლისელი პოეტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ბრიტანელი დრამატურგები]] [[კატეგორია:ინგლისელი მწერლები]] [[კატეგორია:ინგლისელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ინგლისელი ისტორიული რომანისტები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] sc0j243dc9yk5m9kfcjh39m9k23kdtx 4 348947 4815940 4796776 2025-06-17T14:13:46Z ErfgoedBot 82879 Images to be used in monument lists: 555 4815940 wikitext text/x-wiki {{#ifexist:{{FULLPAGENAME}}/header|{{/header}}|For information on how to use this report and how to localise these instructions visit [[:c:Commons:Monuments database/Unused images]]. }} === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/კახეთი/სიღნაღის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Barakoni,_Racha,_Georgia.jpg|2 File:Khotevi_Archangel_Church.jpg|3 File:Upper_Joshkha,_Crucifixion_Church,_Racha,_Georgia.jpg|4 File:კოლონადა_ბათუმის_ბულვარში.jpg|12 File:ქ._სიღნაღი,_9_აპრილის_ქ._№16_და_სხვა_შენობები.jpg|23 File:ქ._სიღნაღი,_ცოტნე_დადიანისა_და_9_აპრილის_ქუჩის_გადაკვეთა.jpg|31 File:Ქორწინების_სახლი.jpg|40 File:სიღნაღი,_თამარ_მეფის_ქუჩა,_საცხოვრებელი_სახლები.jpg|57 File:Բադբիի_վանք_154.jpg|1279 File:St._George’s_Church_in_Sighnaghi_against_the_background_of_mountains.jpg|1281 File:წმინდა_სტეფანეს_ეკლესია_(სიღნაღის_გალავნის_ყველაზე_დიდ_კოშკში).jpg|1284 File:Khirsa,_cupola.jpg|1334 File:Signax14.jpg|3633 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/კახეთი/თელავი]] === <gallery> File:გალავანი_20160909_017.jpg|81 File:ბატონის_ციხე.jpg|82 File:კარი_მცირე_ეკლესია.jpg|83 File:ჩოლოყაშვილის_53.jpg|154 File:თელავი_ლიონიძის_ჩიხი_№1.jpg|205 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/სამცხე-ჯავახეთი/ადიგენის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Abastumanis_khidi_(3).jpg|248 File:არალი_წმინდა_ნინოს_სახელობის_ეკლესია5.jpg|252 File:არალი_სტელა8.jpg|253 File:არალი_წმინდა_იოსების_სახელობის_კათოლიკური_ეკლესია_5.jpg|254 File:Varkhani_Mosque.jpg|264 File:Zarzma_monastery_(81).jpg|265 File:Zanavi_Fortress_(4).jpg|266 File:Chulevi_Monastery_(34).jpg|268 File:უდის_ღვთისმშობლის_მიძინების_ეკლესია_5.jpg|282 File:საძალოს_ციხე.jpg|283 File:უდე_შუშანქალას_ეკლესია.jpg|285 File:უდე_წყისის_ნაეკლესიარი.jpg|287 File:ოქროს_ციხე.jpg|293 File:ტელესკოპი_(აბასთუმნი2).jpg|6147 File:Abastumani,_Rustaveli_str._94_(1).jpg|6233 File:Abastumani,_Paliashvili_str._16_(5).jpg|6240 File:Romanovebis_sasakhle_(1).jpg|6245 File:Romanovebis_Tskaro_(1).jpg|6246 File:Romanov's_Palace_(11).jpg|6247 File:Mikheil_Vashakidze's_house_in_Abastumani.jpg|6251 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/სამცხე-ჯავახეთი/ასპინძის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:ვარძია_1.jpg|313 File:Ვ_ა_რ_ძ_ი_ა.jpg|316 File:Vardzia_paintings_on_the_ceiling.jpg|321 File:ზედა_ვარძიის_ტაძარი.jpg|325 File:წმინდა_გიორგის_ტაძარი,_ვანის_ქვაბები_1.jpg|327 File:ზედა_თმოგვის_სტელა_ჯვარი.jpg|330 File:Tmogvi_fortress_(4).jpg|332 File:ქარვასლა.jpg|343 File:მთავარანგელოზის_ეკლესია_2.jpg|357 File:სარო.jpg|358 File:ხიზაბავრის_მართმადიდებლური_ეკლესია.jpg|377 File:ხიზაბავრააა.jpg|379 File:წმინდა_მარინეს_სახელობის_ეკლესია.jpg|6517 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/სამცხე-ჯავახეთი/ახალქალაქის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:268A0065.jpg|410 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/სამცხე-ჯავახეთი/ახალციხის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:SAFARA.jpg|435 File:Agara_monastery_(44).jpg|463 File:Tskordza,_Baiebi_(13).jpg|466 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/სამცხე-ჯავახეთი/ახალციხე]] === <gallery> File:Wminda_marines_eklesia.jpg|437 File:ივანე_გვარამაძის_("ვინმე_მესხის")_საფლავი_02.jpg|438 File:Old_Synagogue_in_Akhaltsikhe.jpg|6584 File:Akhalcikhe,_old_city.jpg|6739 File:რაბათი_5.jpg|6741 File:რაბათის_ციხე-ახალციხე.jpg|6742 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/სამცხე-ჯავახეთი/ბორჯომის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:ბორჯომი._კვირიკეწმიდის_მონასტერი.jpg|504 File:კორტანეთის_წმინდა_გიორგის_ეკლესია.jpg|507 File:ლიკანის_ბაღ-პარკი._1895_წელს_აგებული_მცირე_სასახლე.jpg|508 File:ბალანთის_ეკლესია.jpg|519 File:Kvabiskhevi_church_(10).jpg|536 File:ბორჯომი._სოფელი_ყვიბისი._მთავარანგელოზის_სახელობის_ეკლესია.jpg|544 File:Mtsvane_monastery_(17).jpg|545 File:34_April_Nine_Street,_Borjomi.jpg|6271 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/სამცხე-ჯავახეთი/ნინოწმინდის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:ეკლესია_საღამოს_ტბასთან.jpg|578 File:ობოლთა_სახლი,_კალმიკოვების_საზაფხულო_სახლი.jpg|5914 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/იმერეთი/ქუთაისი]] === <gallery> File:ბაგრატის_ღვთისმშობლის_მიძინების_სახელობის_ტაძარი.jpg|591 File:2014_Kutaisi,_Cerkiew_Archanioła_(02).jpg|596 File:საფიჩხია.jpg|598 File:Tsiteli_Khidi,_Kutaisi.jpg|607 File:Kutaisi,_cisferkantselta_7_(2).jpg|5431 File:Პუშკინი_1_-_ცისფერყანწ_1_(2).jpg|5433 File:Kuataisi_cisferkantselta_9_(7).jpg|5435 File:სასტუმრო_"ქუთაისი".jpg|5437 File:Kutaisi,_St._Nino_13_(4).jpg|5438 File:Kutaisi,_St._Nino_11.jpg|5439 File:Kutaisi,_St._Nino_9_(1).jpg|5440 File:Kutaisi,_St._Nino_7_(4).jpg|5441 File:Kutaisi,_pushkini_str._14_(10).jpg|5443 File:Kutaisi,_pushkini_str._14_(2).jpg|5444 File:Kutaisi,_Pushkini_str._16.jpg|5445 File:Kutaisi_3_Public_school_(9).jpg|5446 File:ა._პუშკინის_ქუჩა.jpg|5576 File:№1_პოლიკლინიკა.jpg|5623 File:სახალხო_ბანკის_შენობა,_ექსტერიერი.jpg|5641 File:ფოსტა.jpg|5642 File:აკაკი_წერეთლის_სახელმწიფო_უნივერსიტეტი.jpg|5643 File:ოპერის_თეატრი.jpg|5657 File:Kutaisi,_Faliashvili_str._23_(6).jpg|5747 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/იმერეთი/წყალტუბოს_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:ქვაზე_ამოტვიფრული_წარწერა_ტაძრის_დაარსებასთან_დაკავშირებით.jpg|658 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/იმერეთი/თერჯოლის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:ეკლესია-სალოცავი_სოფელში.jpg|708 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/იმერეთი/ბაღდათის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:წმ._გიორგის_სახელობის_(დევიძეების)_ეკლესია.jpg|802 File:ვანიგანის_ამაღლების_ეკლესია_(ნანგრევები).jpg|805 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/იმერეთი/სამტრედიის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:სოფელი_ნაბაკევის_ჯვარცმის_ეკლესია.jpg|831 File:ქორეის_უბნის_ეკლესია.jpg|837 File:წმ._გიოგრის_ხის_ეკლესია.jpg|838 File:ჩხენიშის_ეკლესია.jpg|840 File:ქალაქ_სამტრედიის_№12_საჯარო_სკოლა.jpg|7519 File:ჭაგნის_მთავარანგელოზთა_სახელობის_ეკლესია.jpg|7619 File:ჭაგანის_ღვთისმშობლის_შობის_სახელობის_ხის_ეკლესია.jpg|7620 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/იმერეთი/საჩხერის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:საჩხერე,სოფელ_საირხის_ნაქალაქარის_კარიბჭე–წყაროსთავის_კოშკი.jpg|846 File:ხედი_სახლიდან.jpg|861 File:Srs3.jpg|6870 File:Sxvitoriskariseklesia.jpg|7134 File:Rsak3.jpg|7261 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/იმერეთი/ტყიბულის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Motsameta.jpg|877 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/იმერეთი/ხონის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Khoni.6.jpg|886 File:Დადიანების_კარის_ეკლესია_წმ._გიორგი.jpg|895 File:სოფელი_ქუტირის_ეკლესია.jpg|918 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/კახეთი/ახმეტის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:კვეტერა_-_სასახლე_1.jpg|921 File:ცხრაკარას_სასახლე.jpg|927 File:Alaverdi_cathedral_(1)_01.jpg|930 File:ალავერდის_წმინდა_გიორგის_ტაძრის_სამრეკლო.jpg|933 File:Akhshani,_Gorijvari_church_(22).jpg|937 File:გირევის_კოშკები.jpg|940 File:წმინდა_გიორგის_ეკლესია_ზემო_ალვანში.jpg|952 File:ზემო_ხალაწინის_ეკლესია.jpg|954 File:ხალაწანის_ეკლესია.jpg|955 File:Marani_with_tower.jpg|958 File:WLE_-_2020_-_Kvavlo_Tower.jpg|964 File:წმინდა_გიორგის_ეკლესია,_შენაქო.jpg|1008 File:ლაშარის_ხატი_ჩიღოში.jpg|1012 File:სოფელი_დოჭუ.jpg|7314 File:2018_-_The_Kvavlo_village.jpg|7504 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/კახეთი/გურჯაანის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Sabatsminda_1,_Kardenakhi.jpg|1082 File:ნატო_ვაჩნაძის_სახლ-მუზეუმი.jpg|5451 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/კახეთი/თელავის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Old_Shuamta.jpg|1132 File:OLD_SHUAMTA.jpg|1133 File:Church_of_the_Transfiguration_(Ikalto)_03.jpg|1135 File:Trinity_church,_Ikalto.jpg|1138 File:საქართველო,_თელავის_მუნიციპალიტეტი,_სოფ._აკურა,_მამადავითის_ეკლესია.jpg|1139 File:საქართველო,_თელავის_მუნიციპალიტეტი,_ვანთა,_სასახლის_ნაშთები_6.jpg|1140 File:იყალთო.jpg|1141 File:St._Shio_church2.jpg|1143 File:იოანე_ნათლისმცემლის_ეკლესია.jpg|6823 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/კახეთი/ლაგოდეხის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Church_of_the_Assumption_of_the_Virgin_(2).jpg|1159 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/კახეთი/საგარეჯოს_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:საგარეჯოს_მუნიციპალიტეტის_სოფელ_ნინოწმინდის_დედათა_მონასტერი.jpg|1242 File:დავითგარეჯა.jpg|1258 File:David_Gareja_Monastery.Lavra.Tower.1.jpg|1259 File:Fresko_of_desert.8.jpg|1260 File:Church_of_deser.5.jpg|1261 File:Chichkhituri_tower_(11).jpg|1262 File:Ujarma_fortress_03.jpg|1264 File:Khashmi,_Trinity_of_Katsareti.jpg|1274 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/კახეთი/ყვარლის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:გრემი_-_გრემის_კომპლექსი_0651.JPG|1367 File:კუჭატნის_ღვთისმშობლის_სახელობის_ეკლესია_-_მე-6_საუკუნე.jpg|1381 File:წმინდა_გიორგის_ეკლესია_-_XVII_საუკუნე_-კუჭატანი-_ყვარელი-_კახეთი.jpg|1382 File:Nekresi,_Monastery_(8).jpg|1429 File:საცხოვრებელი_სახლი2.jpg|5971 File:ილია_ჭავჭავაძის_სახ._სახლ-მუზეუმი,_საგვარეულო_კოშკი1.jpg|5973 File:Church_of_Kvareli.jpg|6142 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/კახეთი/დედოფლისწყაროს_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:წმინდა_გიორგის_ეკლესია.jpg|1465 File:ალავერდის_ეკლესია_მირზაანში.jpg|1469 File:ოზაანის_ამაღლების_ეკლესია.jpg|1474 File:წმინდა_სტეფანეს_ეკლესია_ოზაანში.jpg|1476 File:ელიას_ეკლესია.jpg|1480 File:დიდნაურის_ნაქალაქარი.jpg|7244 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/ქვემო_ქართლი/ბოლნისის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:ვანათის_ეკლესიის_ნანგრევი.jpg|1487 File:ყორანთის_წმ.გიორგის_სახელობის_ეკლესია.jpg|1488 File:ყორანთის_ეკლესია.jpg|1490 File:ქვემო_ბოლინისის_ეკლესია.jpg|7206 File:Petre-pavle_church.jpg|7291 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/ქვემო_ქართლი/გარდაბნის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:კოჯრის_ციხე.jpg|1561 File:Inbound6550974878409613848.jpg|1566 File:ანტონ_მარტყოფელის_სვეტი.jpg|1569 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/ქვემო_ქართლი/დმანისის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Дманисский_Сион15.jpg|1577 File:St._Elia_church_of_Ganakhleba_(13).jpg|1588 File:Kukhi_church,_Gomareti_(12).jpg|1592 File:Zemo_Karabulakhi_church_(16).jpg|1622 File:99_big.jpg|1666 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/ქვემო_ქართლი/თეთრიწყაროს_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Petre_pavle.jpg|1702 File:Fartskhisi_Fortress_(14).jpg|1770 File:საკურთხეველი.jpg|1794 File:Asureti_church_(7).jpg|7150 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/შიდა_ქართლი/გორის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Veres_gvtismshoblis_eklesia_(1)_01.jpg|1907 File:დისევი._ძელიცხოველის_ეკლესია.jpg|1918 File:ერედვი._წმ._გიორგის_ეკლესია.jpg|1921 File:ვანათის_ციხე.jpg|1927 File:Niqozis_samreklo_(1)_01.jpg|1935 File:Ancient_cave_in_Uplistsikhe_20230920.jpg|1953 File:Uplistsikhe_church.jpg|1957 File:იკორთას_კომპლექსი._ციხე-დარბაზი.jpg|1960 File:წუნარი._ღმრთისმშობლის_ეკლესია._2.jpg|1977 File:ცხინვალი._ზღუდერის_წმ._გიორგის_ეკლესია.jpg|1979 File:Mtavarangelozis_saxelobis_eklesia.jpg|5905 File:ივანე_მაჩაბლის_ყოფილი_სასახლე.jpg|5985 File:Tirdznisis_sameba_(1)_03.jpg|6009 File:კულბითის_ღმრთისმშობლის_ეკლესია.jpg|6031 File:Qordis_Koshki_4.jpg|6038 File:დიცის_მთავარანგელოზთა_ეკლესია._7.jpg|6041 File:ზონკარი._ღმრთისმშობლის_ეკლესია._2.jpg|6058 File:ბელოთის_კომპლექსი._ციხე-გალავანი._2.jpg|6062 File:Tseroskhevis_eklesia_(1)_05.jpg|6514 File:Koshkebis_gvtismshoblis_eklesia_(1)_05.jpg|6844 File:Bneletis_gvtismshobeli_(1)_05.jpg|7318 File:Bobnevis_ioane_makhareblis_eklesia_(1)_06.jpg|7516 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/შიდა_ქართლი/კასპის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Kaspi,_Ertatsminda_church_(34).jpg|2002 File:იკვის_წმ._გიორგის_ეკლესია.jpg|2006 File:რკონის_მონასტერი.jpg|2016 File:Svimon_mesvete.jpg|2018 File:წინარეხის_ეკლესია,_გუმბათი.jpg|2025 File:ქვათახევის_ეკლესია.jpg|2121 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/შიდა_ქართლი/ქარელის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Aradeti_Castle_(1)_01.jpg|2039 File:Ს_ა_რ_კ_ი_ს_მ_ო_ნ_ა_ს_ტ_ე_რ_ი.jpg|2066 File:ორთუბნის_დედათა_მონასტერი.jpg|2084 File:Urbnisis_Sioni_(12).jpg|2098 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/შიდა_ქართლი/ხაშურის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Kviratskhoveli_Church_of_Ali.jpg|2129 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/მცხეთა-მთიანეთი/ახალგორის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:ახალგორი._ქსნის_ერისთავების_სასახლე.jpg|2290 File:ქსნის_არმაზი._წმ._გიორგის_ეკლესია.jpg|2291 File:დადიანეთის_მონასტერი._სამრეკლო.jpg|2295 File:დორეთკარი._წინკიბის_ციხის_კომპლექსი.jpg|2298 File:დორეთკარი._წინკიბის_ციხის_კომპლექსი._წმ._ბარბარეს_ეკლესია.jpg|2299 File:კორინთა._წმ._გიორგის_ეკლესია.jpg|2308 File:ლარგვისის_კომპლექსი._საერთო_ხედი.jpg|2310 File:მოსაბრუნის_ღმრთისმშობლის_ეკლესია.jpg|2314 File:მშველიეთი._წმ._გიორგის_ეკლესია.jpg|2316 File:მთის_ჯვარის_ეკლესია_06.jpg|2317 File:ყანჩაეთის_კაბენის_მონასტერი._სატრაპეზო.jpg|2322 File:ალევის_სამების_მონასტერი.jpg|2325 File:ცხავატი._მაცხოვრის_ეკლესია.jpg|2329 File:ცხავატის_მონასტერი._წმ._გიორგის_ეკლესია.jpg|2330 File:წირქოლი._ღმრთისმშობლის_ეკლესია.jpg|2332 File:წირქოლის_ციხე.jpg|2333 File:ფიცხელაურების_კოშკი.jpg|2334 File:წირქოლის_წმ._გიორგის_მონასტერი.jpg|2335 File:წირქოლის_წმ._გიორგის_ეკლესია.jpg|2336 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/მცხეთა-მთიანეთი/დუშეთის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Ananuri_Church.jpg|2343 File:Davati-stela_(4).jpg|2368 File:Kistani.jpg|2384 File:მუცოს_ციხე-სოფელი.jpg|2393 File:Thorgai_tower.jpg|2394 File:Torgvas_home.jpg|2395 File:მთავარანგელოზთა_ეკლესია_მჭადიჯვარი.jpg|2398 File:Ნ_ა_ღ_ვ_ა_რ_ე_ვ_ი_ს_ე_კ_ლ_ე_ს_ი_ა.jpg|2400 File:Kelis-fortress.jpg|2409 File:ეკლესია_ქვითკირისწყარო_წმ._გიორგის_ეკლესია_და_კოშკი.jpg|2421 File:Qorogho_Inscription_(2).jpg|2422 File:აკლდამა_შატილში.jpg|2424 File:ვაჟა-ფშაველას_სახლ-მუზეუმი_ჩარგალში_10.jpg|2428 File:Feraulti.jpg|2443 File:Biso_fortresss.jpg|6352 File:ანატორის_აკლდამები.jpg|6406 File:აკლდამები6.jpg|6409 File:მუცცო.jpg|6416 File:სოფელი_არდოტი.jpg|6429 File:Ardoti-Church.jpg|6430 File:Ardoti_village.jpg|6431 File:ლებაისკარის_კოშკი.png|6436 File:Lebaiskari_Church.jpg|6437 File:კისტანი13.jpg|6438 File:Chechketi.jpg|6443 File:შატილი,_ციხე-სოფელი.jpg|6446 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/მცხეთა-მთიანეთი/თიანეთის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:ბოჭორმის_წმინდა_გიორგის_ეკლესია.jpg|2453 File:Church_of_Zaridzeebi.jpg|2455 File:არჩილის_მონასტერი,_კომპლექსი.jpg|2462 File:Jebota_church_and_Bell-tower.jpg|2464 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/მცხეთა-მთიანეთი/მცხეთა]] === <gallery> File:Սամտավրոյի_վանք_105.jpg|2506 File:Svetitskhoveli_Cathedral_Cross.jpg|2507 File:კალოუბნის_წმინდა_გიორგის_ეკლესია,_მცხეთა.jpg|2513 File:Jvari_Monastery_Mtskheta_2023.jpg|2514 File:Samtavro_cemetery7.jpg|6021 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/მცხეთა-მთიანეთი/მცხეთის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Mukhranbatoni_Palace_(3c).jpg|2521 File:Zedazeni_church_(2).jpg|2523 File:თელოვანის_ჯვარპატიოსანი.jpg|2529 File:Ქსნის_ციხე_(გაზაფხული).jpg|2530 File:ილია_ჭავჭავაძის_სახლ-მუზეუმი_02.jpg|5430 File:მამკოდას_წმინდა_გიორგის_ეკლესია.jpg|6263 File:წმინდა_გიორგის_ეკლესია_VII-VIII.jpg|6265 File:Zegardi_Church,_Mukhatgverdi.jpg|6838 File:წილკნის_ღვთისმშობლის_სახელობის_ტაძრის_ციხე-გალავანი.jpg|7222 File:ძალისი.7.jpg|7243 File:„ბნელა_საყდარი“.jpg|7623 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/მცხეთა-მთიანეთი/ყაზბეგის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:თრუსო._ზაქაგორის_ციხე-ქალაქი.jpg|2545 File:მთავარანგელოზი.jpg|2549 File:სიონის_ეკლესია_9.jpg|2553 File:Church_and_tower,_Truso_Valley_01.jpg|6486 File:ფხელშეს_ციხე_118.jpg|6490 File:ითონიშვილების_ციხე-სახლი.jpg|6494 File:გორისციხე_20160930_102052.jpg|6496 File:Dariali_monastery,_2017.jpg|6507 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/რაჭა-ლეჩხუმი_და_ქვემო_სვანეთი/ამბროლაურის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:ნიკორწმინდის_ტაძარი_1.jpg|2587 File:წმ._გიორგი.jpg|2592 File:Barakoni.jpg|2605 File:მინდა_ციხე.jpg|2606 File:ხიდიკარის_კოშკი.jpg|2612 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/რაჭა-ლეჩხუმი_და_ქვემო_სვანეთი/ონის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:ონის_სინაგოგა.jpg|2650 File:Ღ_ე_ბ_ი_ს_კ_ო_შ_კ_ი.jpg|2675 File:მრავალძალი_2.jpg|7593 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/სამეგრელო-ზემო_სვანეთი/მარტვილის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:მარტვილის_მონასტერი_ხედი_მარტვილის_კანიონიდან.jpg|2686 File:Kvirikes_saocari_eklesia.jpg|2697 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/სამეგრელო-ზემო_სვანეთი/ჩხოროწყუს_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:ნაციხარი_სოფელ_სარაქონში.png|2738 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/სამეგრელო-ზემო_სვანეთი/წალენჯიხის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:წალენჯიხის_მაცხოვრის_ფერისცვალების_საკათედრო_ტაძარი.jpg|2742 File:ენგურჰესი,_გასეირნება_ჰესზე.jpg|7121 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/სამეგრელო-ზემო_სვანეთი/მესტიის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Ხერგიანების_მაჩუბი_(7).jpg|2817 File:Stone_Towers_of_Mestia,_Svaneti.jpg|2818 File:Archangels_church_of_Lanchvali6.jpg|2827 File:სვანური_კოშკი_მესტია_უბანი_ლანჩვალი.jpg|2829 File:სვანური_კოშკები_და_მაჩუბი_მესტია,_ლანჩვალის_უბანი.jpg|2830 File:Koshki44.jpg|2831 File:Part_of_mestia,_Seti.jpg|2841 File:Იენაშის_იოანე_წინასწარმეტყველის_ეკლესია_(20).jpg|2946 File:ანტონგვიჩიანისკოშკი.jpg|2950 File:უდის_ღვთისმშობლის_მიძინების_ტაძარი.jpg|3008 File:სოფლის_განაშენიანება.jpg|3040 File:Matskhvarishi_church_of_the_Savior._Coronation_scene.jpg|3041 File:Village_of_Jibiani.jpg|3092 File:Ushguli's_Lamaria_(19).jpg|3093 File:ჟიბიანის_წმინდა_გიორგის_ეკლესია.jpg|3094 File:Signboard_of_Jibiani_church.jpg|3095 File:Sunny_tower.jpg|3141 File:Tower_of_Tamara.jpg|3142 File:Church_of_Chajashi.jpg|3143 File:Tower_of_Ilo_Nijaradze_№1_(2).jpg|3144 File:Tower_of_ILia_Nijaradze_(2).jpg|3145 File:Tower_of_3_inhabitants.jpg|3146 File:Tower_of_Nikoloz_Davituliani_(I).jpg|3150 File:Tower_of_Nikoloz_Davituliani3_(II).jpg|3151 File:Tower_of_Konstantine_Nijaradze.jpg|3152 File:სოფელი_ცალდაში.jpg|3185 File:წმ._კვირიკეს_და_ივლიტას_ეკლესია_„ლაგურკა“_კალას_თემი.jpg|3230 File:St._Barbare_church_of_Khe6.jpg|3231 File:Tower_of_Ilia_Gulbani6.jpg|3232 File:Ushguli-A_lonely_cow.jpg|6558 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/გურია/ოზურგეთის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:შემოქმედის_მონასტერი.jpg|3288 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/აჭარა/ბათუმი]] === <gallery> File:ცირკი_ბათუმში.jpg|3292 File:რუსული_მართლმადიდებლური_ეკლესია.ბათუმი.jpg|3337 File:Batumi,_Vaja-pshavela_st._28_(4).jpg|3348 File:Batumi,_Vaja-pshavela_st._30_(2).jpg|3349 File:Batumi,_Vaja-pshavela_st._32.jpg|3350 File:Mikheil_Nakashidze_House.jpg|3362 File:ბსუ.jpg|3364 File:თურქეთის_გენერალური_საკონსულო.jpg|3384 File:Batumi,_dwelling-house,_Parnavazi_Str._N_57.jpg|5886 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/აჭარა/ქობულეთის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:ვარჯანაულის_ხიდი_2.jpg|3443 File:პეტრას_ციხის_შესასვლელი.jpg|3448 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/აჭარა/ქედის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Castle_of_Zendidi.2.jpg|3467 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/აჭარა/ხელვაჩაურის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Tshemlara_stone_arch_bridge.jpg|3505 File:Mirveti_bridge.jpg|5946 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/აფხაზეთი/სოხუმის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:წმ.ელიას_სახელობის_ეკლესიის_ხედი_აღმოსავლეთიდან.jpg|3518 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/თბილისი1]] === <gallery> File:Церковь_Михаила_Тверского_07.jpg|3652 File:Парк_9_апреля._Бюст_Георгия_Отаровича_(Гия)_Чантурия.jpg|3653 File:აბაკელია_თამარის_ქუჩა_13.jpg|3656 File:აბაკელია_თამარის_ქუჩა_3ა.jpg|3657 File:აბაკელია_თამარის_ქუჩა_5.jpg|3658 File:აბაკელია_თამარის_ქუჩა_7.jpg|3659 File:აბაკელია_თამარის_ქუჩა_9.jpg|3660 File:Old_Tbilisi._Wedding_couple.jpg|3661 File:ძველი_აივნებიანი_სახლი_აბანოს_I_შესახვევი_13.jpg|3662 File:ლურჯი_აივნებიანი_სახლი_აბანოს_ფონზე_აბანოს_ქუჩა_17.jpg|3666 File:სახლი_ძველი_თბილისური_აივნებით_და_მდინარე_წავკისისწყალის_ჯებირი_აბანოს_ქუჩა_23.jpg|3672 File:ძველი_თბილისი_აბანოს_შესახვევი_10.jpg|3676 File:Წმ._სამების_ეკლესია.jpg|3678 File:სამეფო_უბნის_თეატრი,_ანტონ_კათალიკოსის_ქუჩა_8.jpg|3694 File:საცხოვრებელი_სახლი_(1).jpg|3711 File:ათონელის_ქუჩა_20.jpg|3726 File:Giorgi_Atoneli_street_29_-_Khidi_street_1_(4).jpg|3733 File:ათონელის_3.jpg|3734 File:გიორგი_ათონელის_6.jpg|3738 File:ათონელის_9.jpg|3741 File:Raffi_kojian-Surb_Nshan-0341.jpg|3744 File:Yetim_Gurji_Street_Cat.jpg|3745 File:ამაღლების_ქუჩა_12.jpg|3750 File:ქართველ_ებრაელთა_ეთოგრაფიულ-ისტორიული_მუზეუმი,_ანტონ_კათალიკოსის_ქუჩა_3.jpg|3777 File:ანჯაფარიძე_ვერიკოს_ქუჩა_16.jpg|3785 File:ანჯაფარიძე_ვერიკოს_ქუჩა_12.jpg|3786 File:ავლაბრის_სომხური_ეკლესია_"ეჩმიაძინი".jpg|3795 File:არსენას_36.jpg|3800 File:არსენას_4_აივანი.tif|3801 File:არსენას_5.jpg|3802 File:ლადო_ასათიანის_11.jpg|3804 File:ლადო_ასათიანის_12.jpg|3805 File:ლადო_ასათიანის_2.jpg|3810 File:ლადო_ასათიანის_ქუჩა_24.jpg|3812 File:ლადო_ასათიანის_26.jpg|3813 File:მაჩაბლის_ქუჩა_17,_მოხატული_სადარბაზო.jpg|3814 File:ლადო_ასათიანის_38.jpg|3820 File:ლადო_ასათიანის_31.jpg|3821 File:ლადო_ასათიანის_37.jpg|3825 File:ლადო_ასთიანის_39.jpg|3827 File:ლადო_ასათიანის_42.jpg|3830 File:ასათიანის_31.jpg|3836 File:43-ე_საჯრო_სკოლა_02.jpg|3837 File:ლადო_ასათიანის_8.jpg|3842 File:ლადო_ასათიანის_7.jpg|3846 File:ახვლედიანი_ელენეს_აღმართი_10_თბილისი.jpg|3865 File:შერეული_ფუნქციის_შენობა_ბამბის_რიგის_ქუჩა_7.jpg|3894 File:თბილისი._ბაქოს_N_12._საცხოვრებელი_სახლი.jpg|3915 File:თბილისი._ბაქოს_ქუჩა_N_16._საცხოვრებელი_სახლი.jpg|3918 File:თბილისი._ბაქოს_ქუჩა_N_20_ბ._საცხოვრებელი_სახლი.jpg|3921 File:თბილისი._ბაქოს_ქუჩა_N_5._საცხოვრებელი_სახლი.jpg|3923 File:Baku_st._8.jpg|3926 File:ბეთლემის_კიბე-ქუჩა.jpg|3939 File:ეკლესია_„ზედა_ბეთლემი“.jpg|3942 File:Wooden_gingerbread,_Tbilisi.jpg|3949 File:ბეთლემის_ქუჩა_41_თბილისი.jpg|3950 File:Tbilisi_Vukol_Beridze_St_1.png|3957 File:Tbilisi_Vukol_Beridze_St_3.png|3959 File:Tbilisi_Vukol_Beridze_st_6-8.jpg|3962 File:ბესიკის_5_შიგნით.tif|3973 File:ხიდი_მდინარე_წავკისის_ჩანჩქერზე_თბილისის_ბოტანიკური_ბაღი.jpg|3988 File:თბილისის_ბოტანიკური_ბაღი.jpg|3989 File:ბოტანიკურის_ქუჩა_16_(3).jpg|3995 File:ბოტანიკურის_ქუჩა_24_(2).jpg|3997 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/თბილისი2]] === <gallery> File:საცხოვრებელი_სახლი._ჯამბულის_ქუჩა_16.jpg|4001 File:საცხოვრებელი_სახლი._ბროსეს_ქუჩა_3.jpg|4002 File:ბროსეს_ქუჩა_4._საცხოვრებელი_სახლი.jpg|4003 File:ბროსეს_ქუჩა_5._საცხოვრებელი_სახლი.jpg|4004 File:საცხოვრებელი_სახლი._ბროსეს_ქუჩა_9.jpg|4005 File:ბროსეს_ქუჩა_9.jpg|4006 File:საცხოვრებელი_სახლი._ბუხაიძის_ქუჩა_10.jpg|4007 File:საცხოვრებელი_სახლი._გაბაშვილი_ეკატერინეს_ქუჩა_10_(1).jpg|4008 File:თბილისი_რუსთაველის_გამზირი_54.jpg|4009 File:Galaktion_Tabidze_18.jpg|4018 File:მერია_116.jpg|4020 File:24_Galaktion_Tabidze_St,_Tbilisi.jpg|4025 File:Vke5423.jpg|4030 File:თბილისის_ცირკი_საღამოს.jpg|4035 File:საცხოვრებელი_სახლი_და_რკინის_წრიული_კიბე_გოგირდის_შესახვევი_8.jpg|4043 File:კლდისუბნის_წმინდა_გიორგის_ეკლესია_თბილისი.jpg|4049 File:ათეშგა,_III-VII_საუკუნეების.jpg|4054 File:საცხოვრებელი_სახლი,_გომის_ქუჩა_4.jpg|4055 File:5,gomi_2.jpg|4056 File:გრიბოედოვის_ქ._13.jpg|4067 File:გრიბოედოვი_ქუჩა_15.jpg|4069 File:გრიბოედოვის_ქუჩა_18.jpg|4070 File:გრიბოედოვის_2.jpg|4072 File:გრიბოედოვის_ქ._20.jpg|4073 File:გრიბოედოვის_ქუჩა_22.jpg|4074 File:გრიბოედოვის_ქ._23.jpg|4075 File:გრიბოედოვის_ქ._25.jpg|4076 File:გრიბოედოვის_ქ._26.jpg|4077 File:გრიბოედოვის_ქ._27.jpg|4078 File:გრიბოედოვის_ქუჩა_28.jpg|4079 File:გრიბოედოვის_ქუჩა_5.jpg|4082 File:გრიბოედოვის_ქუჩა_6.jpg|4083 File:გრიბოედოვის_ქუჩა_8-10.jpg|4085 File:გუდიაშვილის_11.jpg|4092 File:შალვა_დადიანის_ქუჩა_34.jpg|4119 File:109_Agmashenebeli.jpg|4131 File:ყოფილი_თსს.jpg|4170 File:ყოფილი_"თსს".jpg|4171 File:აღმაშენებლის_გამზირი_149_მაღაზია.jpg|4173 File:Brownie_Vetsel.jpg|4175 File:მიხეილ_თუმანიშვილის_სახელობის_თეატრი.jpg|4179 File:მუსიკისა_და_დრამის_თეატრი.jpg|4189 File:დავით_აღმაშენებლის_გამზირი_8_1.jpg|4241 File:Agmashenebeli_80.jpg|4257 File:თბილისი_დიუმას_ქუჩა_13.jpg|4265 File:ErekleII-4.jpg|4275 File:საპატრიარქოს_გალავანი.jpg|4276 File:ქართული_და_კავკასიური_ხალიჩების_გალერეა_ერეკლე_მეორის_ქუჩა_8.jpg|4287 File:ერეკლე_მეორის_ქუჩა_9.jpg|4290 File:Vardisparki0040.jpg|4300 File:Vera0748.jpg|4333 File:Saarbruecken_bridge.jpg|4348 File:Mshrali_Khidi.jpg|4349 File:საკრებულო_12.jpg|4392 File:თბილისი._თამარ_მეფის_სახელობის_ხიდი.jpg|4394 File:თბილისი._საქართველოს_რკინიგზა.jpg|4395 File:თბილისი._თამარ_მეფის_გამზირი_23._საცხოვრებელი_სახლი.jpg|4398 File:ძველი_თბილისის_ხედი_მეტეხის_ხიდიდან.jpg|4413 File:After_One_Century.jpg|4420 File:იეთიმ_გურჯის_ქუჩა9.jpg|4424 File:იეთიმის_5.jpg|4425 File:იეთიმ_გურჯის_ქუჩა12.jpg|4426 File:ინგოროყვა_პავლეს_ქუჩა_20.jpg|4442 File:თბილისის_ხელოვნების_სასახლე._როიალი.jpg|4473 File:თბილისი._წმინდა_ნიკოლოზის_სახელობის_ეკლესიის_ინტერიერი._13.jpg|4492 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/თბილისი3]] === <gallery> File:კოსტავას_ქუჩა_23._საცხოვრებელი_სახლი_4.jpg|4501 File:კოსტავას_ქუჩა_6.jpg|4511 File:Gpi320.jpg|4514 File:GpiII356.jpg|4515 File:Kojori_st.9,_Tbilisi,_Georgia.jpg|4534 File:პარიზული_სახლი.jpg|4545 File:MFA_Geo_Building_3_Leonidze_Str.jpg|4552 File:Home_Leselidze.jpg|4578 File:თბილისი_მაჩაბელი_ივანეს_ქუჩა_12.jpg|4630 File:მწერალთა_სახლი.jpg|4631 File:თბილისის_დიდი_საკონცერტო_დარბაზი_08.jpg|4642 File:საცხოვრებელი_სახლი,_აგებული_1912_წელს.jpg|4645 File:დარეჯან_დედოფლის_სასახლე_02.jpg|4658 File:თბილისი._მეტეხის_აღმართი_14._საცხოვრებელი_სახლი.jpg|4661 File:Მოსწავლე_ახალგაზრდობის_სასახლის_ბაღი_(4).jpg|4686 File:9marti436.jpg|4687 File:მუშთაიდი_62.jpg|4691 File:ძველი_თბილისური_სახლი,_ნიშნიანიძე_შოთას_ქუჩა_16.jpg|4725 File:Წმინდა_ნინოს_ეკლესია_کلیسای_سنت_نینو_در_تفلیس_05.jpg|4739 File:ძველი_თბილისის_აივნიანი_სახლები_ორპირის_ქუჩა_27.jpg|4758 File:Chamber_iashvili.jpg|4779 File:პურის_მოედანი.jpg|4794 File:Პუშკინის_3.jpg|4796 File:Საქართველოს_ისტორიის_მუზეუმი_Georgian_History_Museum_35.jpg|4797 File:პუშკინის_15.jpg|4798 File:Შერეული_ფუნქციის_შენობა,_პუშკინის_10.jpg|4801 File:Rustaveliave1.jpg|4809 File:რუსთაველის_გამზირი_15.jpg|4814 File:არტისტული_საზოგადოების_შენობა.jpg|4815 File:რუსთაველის_19.jpg|4817 File:რუსთაველის_გამზირი_19_(2).jpg|4818 File:რუსთაველის_გამზირი_21.jpg|4821 File:რუსთაველის_გამზირი_22.jpg|4822 File:24_Shota_Rustaveli_Ave,_T'bilisi.jpg|4824 File:Zurab_Tsereteli_Museum_Of_Modern_Art_5.jpg|4827 File:რუსთაველის_გამზირი_40_(8).jpg|4832 File:რუსთაველის_გამზირი_46_(2).jpg|4834 File:Parliamenti.jpg|4840 File:Თბილისის_ბოტანიკური_ბაღი_National_Botanical_Garden_of_Georgia_04.jpg|4856 File:Surb_Gevorg_Church_in_Tbilisi,_Georgia.jpg|4857 File:Agm_84.jpg|4863 File:Bell_tower_of_Sioni.1.jpg|4876 File:თბილისი._საცხოვრებელი_სახლი._კრილოვის_N_15.jpg|4938 File:თბილისი._უზნაძის_N_109._საცხოვრებელი_სახლი.jpg|4940 File:"საჩინო"_-_დარეჯან_დედოფლის_სასახლე.jpg|4974 File:ხედი_ფერისცვალების_დედათა_მონასტრიდან.jpg|4975 File:თბილისი._ეკლესია_"შამქარეცი".jpg|4982 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/თბილისი4]] === <gallery> File:ქიაჩელი_ლეოს_ქუჩა_10.jpg|5010 File:იოანე_ღვთისმეტყველის_ეკლესია,_ქიაჩელი_ლეოს_ქუჩა_21.jpg|5015 File:ქიაჩელი_ლეოს_ქუჩა_20.jpg|5016 File:ლურჯი_მონასტერი_და_იოანე_ღვთისმეტყველის_ეკლესია_ქიაჩელი_ლეოს_ქუჩა_21_და_25.jpg|5018 File:თბილისი_ქიქოძე_გერონტის_ქუჩა_9.png|5035 File:Ნ._ბარათაშვილის_სახლ-მუზეუმი.jpg|5065 File:Rezo_Gabriadze_Marionette_Theater,_Tbilisi.jpg|5067 File:იოანე_შავთელის_ქუჩა_ზამთარში_თბილისი.jpg|5068 File:კარის_ეკლესია_თბილისი_შავთელის_ქუჩა3.jpg|5070 File:ანჩისხატის_სამრეკლო_01.jpg|5072 File:Ანჩისხატი.jpg|5073 File:შარდენის_21.jpg|5092 File:ჩახრუხაძის_N2.jpg|5108 File:Ninowminda16.jpg|5133 File:ერეკლეს_აბანო_ეზოს_მხრიდან.jpg|5153 File:Პანთეონი.jpg|5237 File:თბილისი._წინამძღვრიშვილის_ქუჩა_N_162._პროკურატურის_შენობა.jpg|5256 File:Foth_twin.jpg|5264 File:ა.ჭავჭავაძის_4.jpg|5302 File:თსუ_I_კორპუსი_;_საღამოს_ხედი,_მზადება_გამოსამშვიდობებელი_ღონისძიებისთვის.jpg|5313 File:ღვთისმშობლის_ხატის_სამლოცველო_ეკლესიის_ეზოს_კარიბჭესთან.jpg|5385 File:ივ._ჯავახიშვილის_N_84-ში_მდებარე_საცხოვრებელი_სახლი.jpg|5391 File:ვიქტორ_ჯორბენაძის_ქუჩა_-_საცხოვრებელი_სახლები._ხედი_მტკვრიდან.jpg|5412 File:თბილისი._მეტეხის_ქუჩა_N_1_._საცხოვრებელი_სახლი.jpg|5416 File:House_over_water._Jorbenadze_St.jpg|5426 File:Onadiri_church_fasade.jpg|7160 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/შიდა_ქართლი/გორი]] === <gallery> File:მამარდაშვილის_ქუჩაა.jpg|5461 File:Stalin_Museum,_Gori,_ArmAg_1_(6).jpg|5480 File:Muzeum_Stalina_w_Gori.jpg|5482 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/აჭარა/ხულოს_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Castl_of_Khikhani.3.jpg|5967 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/ქვემო_ქართლი/რუსთავი]] === <gallery> File:Naqalaqari.jpg|5979 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/იმერეთი/ხარაგაულის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Lashe,_Vani_church_(7).jpg|6143 File:Chkheri_fortress_(28).jpg|7445 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/სამეგრელო-ზემო_სვანეთი/ფოთი]] === <gallery> File:ფოთის_ცენტრალური_პარკი_(2).jpg|6459 </gallery> === [[ვიკიპედია:ვიკის_უყვარს_ძეგლები/ძეგლების_სია/ქვემო_ქართლი/წალკის_მუნიციპალიტეტი]] === <gallery> File:Ბერთის_ღვთისმშობლის_ეკლესია_(6).jpg|7517 </gallery> rh8u5888pvzkdb1mfza884jlqdj6qyi 0 350270 4816188 4815826 2025-06-18T07:32:41Z Beqabai 65017 [[Special:Contributions/Ninuc10|Ninuc10]]-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა [[User:Otogi|Otogi]]-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია 3908444 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი |ქართული სახელი = ვოდოვრატი |მშობლიური სახელი = {{lang-mk|Водоврати}} |ქვეყანა = ჩრდილოეთი მაკედონია |დაქვემდებარება = |პანორამა = |პანორამის სიგანე = |წარწერა = |დროშა = |დროშწარწ = |გერბი = |გერბწარწ = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |ჩარჩო = |ქვეყნის რუკა2 = |ქვეყნის რუკის ზომა2 = |წარწერა2= |lat_dir = N|lat_deg = 41|lat_min = 34|lat_sec = 55 |lon_dir = E|lon_deg = 21|lon_min = 52|lon_sec = 45 |CoordAddon = type:city |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = |ქვეყნის რუკა= |რეგიონის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკა= |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = სტატისტიკური რეგიონი |რეგიონი = ვარდარის რეგიონი{{!}}ვარდარი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = თემი |რაიონი = გრადსკოს თემი{{!}}გრადსკო |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |სიმაღლის ტიპი=სიმაღლე ზღვის დონიდან{{!}}სიმაღლე |დასახლების ცენტრის სიმაღლე=213 |კლიმატი= |ოფიციალური ენა= |მოსახლეობა = 379<ref name="აღწერა">[http://www.stat.gov.mk/pdf/kniga_13.pdf 2002 წლის მოსახლეობის აღწერის მონაცემები]</ref> |აღწერის წელი = 2002 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = +1 |DST = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი= |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = |add1n= |add1= }} '''ვოდოვრატი''' ({{lang-mk|Водоврати}}) — სოფელი [[ჩრდილოეთ მაკედონია]]ში, [[გრადსკოს თემი|გრადსკოს თემში]] ([[ვარდარის რეგიონი]]). მდებარეობს [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 213 მეტრზე. [[2002]] წლის მონაცემებით, მოსახლეობა 379 ადამიანს შეადგენდა<ref name="აღწერა" />. ==იხილეთ აგრეთვე == * [[ვარდარის რეგიონი]] * [[გრადსკოს თემი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{გრადსკოს თემი}} [[კატეგორია:გრადსკოს თემის სოფლები]] ebvz9z7jdhk0v15xexim00dv9lg86qi 0 354143 4815891 4667121 2025-06-17T13:39:27Z Jaba1977 3604 4815891 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Seth MacFarlane (7607033712).jpg|მინი|220პქ|[[სეთ მაკფარლეინი]], ''[[გრიფინები]]ს'' შემქმნელი]] „'''[[გრიფინები]]'''“ ({{lang-en|Family Guy}}, <small>წარმოთქმა:</small> {{IPA|[ˈfæm.(ə)l.i gaɪ]}}; სიტყვასიტყვით — მეოჯახე) — [[სეთ მაკფარლეინი|სეთ მაკფარლეინის]] მიერ შექმნილი ამერიკული ანიმაციური [[სიტკომი]] ტელეარხ [[Fox Broadcasting Company]]-სთვის. სიუჟეტის ცენტრში არის გრიფინების უბედური ოჯახი<ref>{{cite web|url=http://www.nbcnews.com/technology/ingame/family-guy-online-game-lets-you-live-quahog-dream-121987|title='Family Guy Online' game lets you live the Quahog dream|accessdate=2012-09-12|lang=en|publisher=[[NBC]]|author=Benedetti, Winda.|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUaNh8Wl?url=http://www.nbcnews.com/technology/ingame/family-guy-online-game-lets-you-live-quahog-dream-121987|archivedate=2012-10-17}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.film.com/tv/tv-throwdown-simpsons-vs-family-guy|title=TV Throwdown: Simpsons vs. Family Guy|accessdate=2012-09-12|lang=en|publisher=[[TV.com]]|author=Yong, Susan.|date=2009-07-01|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUaOG0ao?url=http://www.film.com/tv/tv-throwdown-simpsons-vs-family-guy|archivedate=2012-10-17}}</ref>, რომელიც შედგება [[პიტერ გრიფინი|პიტერ]] და [[ლოის გრიფინი|ლოის]] გრიფინებისგან. მათ ჰყავთ სამი შვილი: [[კრის გრიფინი|კრისი]], [[მეგ გრიფინი|მეგი]] და [[სტიუი გრიფინი|სტიუი]]. გარდა ამისა, სახლში არის [[ანთროპომორფიზმი|ანთროპომორფიზმული]] ძაღლი [[ბრაიან გრიფინი|ბრაიანი]]. სიტკომის მოქმედებები ვითარდება შტატ [[როდ აილენდი]]ს გამოგონილ ქალაქ [[კუაჰოგი|კუაჰოგში]]. ეპიზოდებში ხშირად ეხებიან სხვადასხვა საკამათო და „მტკივნეულ“ თემებს, როგორებიცაა [[პოლიტიკა]], [[რასიზმი]], [[მონათმფლობელობა]], [[ფემინიზმი]], ჭარბწონიანობა და სხვა. გრიფინების იდეა სეთ მაკფარლეინს ჯერ კიდევ კოლეჯში მოუვიდა, მაგრამ, მის რეალიზაციას ის მხოლოდ თავისი პირველი ანიმაციური პროექტების, ''[[ლარის ცხოვრება]]'' და ''[[ლარი და სტივი|ლარი და სტივის]]'' შემდეგ შეუდგა. ამ მულტფილმების მთავარი პერსონაჟები, ლარი და მისი ძაღლი სტივი მაკფარლეინმა ბრაიანად და პიტერად გადააკეთა. [[1998]] წლის [[15 მაისი|15 მაისს]] მან შვიდწუთიანი საპილოტო ეპიზოდი გადაიღო და თავისი იდეა ტელეარხ Fox-ის ხელმძღვანელობას წარუდგინა. ხელმძღვანელობას იდეა მოეწონა —  პროექტმა დაფინანსება მიიღო. [[2002]] წელს პროექტი შეაჩერეს, მაგრამ, ტელეარხ Fox-ის ხელმძღვანელობამ [[2004]] წელს, [[DVD]] დისკების კარგი გაყიდვების და [[Adult Swim]]-ზე მაღალი რეიტინგის გამო გრიფინების გაგრძელება გადაწყვიტა. სერიალი 16-ჯერ იქნა ნომინირებული პრემია ემიზე (გრიფინებმა ოთხჯერ გაიმარჯვეს) და 11-ჯერ პრემია ემიზე (სამი გამარჯვება). [[2009]] წელს სერიალი ემის პრემიის კატეგორია საუკეთესო კომედიური სერიალზე იქნა ნომინირებული. [[ფლინტსტოუნები]]ს შემდეგ ([[1961]] წ.) სერიალი გახდა მეორე ანიმაციური პროექტი, რომელიც ამ კატოგორიაზე იქნა ნომინირებული. გრიფინები არაერთხელ შერაცხეს საკულტო სერიალად<ref>{{cite web|url=http://www.hollywoodreporter.com/news/cult-classic-family-guy-100th-153609|title= TV Guide Names the Top Cult Shows Ever — Today's News: Our Take|work=[[TV Guide]]|lang=en|accessdate=2012-08-30|date=29 ივნისი, 200}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.hollywoodreporter.com/news/cult-classic-family-guy-100th-153609|title=Cult Classic: 'Family Guy' 100th episode|work=Hollywood Reporter|lang=en|accessdate=2012-08-30|date=2007-29-10|author=Richmond, Ray|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUaMmijW?url=http://www.hollywoodreporter.com/news/cult-classic-family-guy-100th-153609|archivedate=2012-10-17}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.thesun.co.uk/sol/homepage/showbiz/tv/2867752/Hugh-Laurie-pops-up-on-cult-cartoon-Family-Guy.html|title=Hit by a Laurie|date=2010-02-25|work=The Sun|lang=en|accessdate=2012-08-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120611200838/http://www.thesun.co.uk/sol/homepage/showbiz/tv/2867752/Hugh-Laurie-pops-up-on-cult-cartoon-Family-Guy.html|archivedate=2012-06-11}}</ref>, მაგრამ, ამავე დროს, სერიალს ხშირად აკრიტიკებენ. კრიტიკოსების აზრით, ''გრიფინები'' ბევრი რამით ჰგავს მულტიპლიკაციურ სერიალ ''[[სიმფსონები|სიმფსონებს]]''. [[2016]] წლისთვის ''[[გრიფინები]]ს'' 274 ეპიზოდია გამოსული. სერიალი ''[[სიმფსონები]]ს'' შემდეგ ''Fox''-ზე ყველა გრძელვადიანი ანიმაციური სერიალია. == სერიალის მიმოხილვა == <onlyinclude>{{სერიალის მიმოხილვა | infoheader = Nielsen ratings | infoA = რეიტინგი | infoB = მაყურებელი<br>(მილიონებში) | color1 = #FBEC5C | link1 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 1 (1999) | episodes1 = 7 | start1 = {{Start date|1999|1|31}} | end1 = {{End date|1999|5|16}} | info1A = 33 | info1B = 12.80 | color2 = #75A1CD | link2 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 2 (1999–2000) | episodes2 = 21 | start2 = {{Start date|1999|9|23}} | end2 = {{End date|2000|8|1}} | info2A = 114 | info2B = 6.32<ref name="autogenerated1999">{{cite web|url=http://fbibler.chez.com/tvstats/recent_data/1999-00.html |title=TV Ratings 1999–2000 |publisher=Fbibler.chez.com |date=2002-07-26 |accessdate=2011-07-17}}</ref> | color3 = #2FCE1F | link3 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 3 (2001–03) | episodes3 = 22 | start3 = {{Start date|2001|7|11}} | end3 = {{End date|2003|11|9}} | info3A = 125 | info3B = 4.50<ref name="season3ratings">{{cite news |url=http://www.usatoday.com/life/television/2002/2002-05-28-year-end-chart.htm |title=How did your favorite show rate? |accessdate=2009-01-04 |date= 2002-05-28 |publisher=''USA Today''}}</ref> | color4 = #C273FF | link4 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 4 (2005–06) | episodes4 = 30 | start4 = {{Start date|2005|5|1}} | end4 = {{End date|2006|5|21}} | info4A = 68 | info4B = 7.90<ref name="season4ratings">{{cite web|url=http://www.hollywoodreporter.com/hr/search/article_display.jsp?vnu_content_id=1002576393|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100722095055/http://www.hollywoodreporter.com/hr/search/article_display.jsp?vnu_content_id=1002576393|archivedate=2010-07-22|work=The Hollywood Reporter|publisher=Nielsen Business Media|title= Series|date=2006-05-26|accessdate=2009-07-03}}</ref> | color5 = #FF9933 | link5 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 5 (2006–07) | episodes5 = 18 | start5 = {{Start date|2006|9|10}} | end5 = {{End date|2007|5|20}} | info5A = 71 | info5B = 7.20<ref name="season5ratings">{{cite web|work=The Hollywood Reporter |publisher=Nielsen Business Media |date=2007-05-25 |url=http://www.hollywoodreporter.com/hr/content_display/television/features/e3ifbfdd1bcb53266ad8d9a71cad261604f?pn=1 |title=2006–07 primetime wrap |accessdate=2009-07-03 }}{{dead link|date=May 2016|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref> | color6 = #AE0F1A | link6 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 6 (2007–08) | episodes6 = 12 | start6 = {{Start date|2007|9|23}} | end6 = {{End date|2008|5|4}} | info6A = 84 | info6B = 7.94<ref name="season6ratings">{{cite web|publisher=ABC Medianet |date=2008-05-28 |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=052808_06 |title=Season Program Rankings from 09/24/07 through 05/25/08 |accessdate=2009-07-03 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100413172935/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=052808_06 |archivedate=2010-04-13 |df= }}</ref> | color7 = #FBEC5D | link7 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 7 (2008–09) | episodes7 = 16 | start7 = {{Start date|2008|9|28}} | end7 = {{End date|2009|5|17}} | info7A = 69 | info7B = 7.56<ref name="season7ratings">{{cite web|publisher=ABC Medianet |date=2009-05-19 |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=051909_05 |title=Season Program Rankings from 09/22/08 through 05/17/09 |accessdate=2009-07-03 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090623063544/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=051909_05 |archivedate=2009-06-23 |df= }}</ref> | color8 = #87ceeb | link8 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 8 (2009–10) | episodes8 = 21 | start8 = {{Start date|2009|9|27}} | end8 = {{End date|2010|6|20}} | info8A = 53 | info8B = 7.73<ref name="0910season">{{cite web|publisher=Deadline|date=2010-05-27|url=http://www.deadline.com/2010/05/full-series-rankings-for-the-2009-10-broadcast-season/|title= Full Series Rankings For The 2009–10 Broadcast Season |accessdate=2010-05-18|first=Nellie |last=Andreeva}}</ref> | color9 = #192870 | link9 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 9 (2010–11) | episodes9 = 18 | start9 = {{Start date|2010|9|26}} | end9 = {{End date|2011|5|22}} | info9A = 56 | info9B = 7.66<ref name="1011season">{{cite web|publisher=Deadline|date=2011-05-27|url=http://www.deadline.com/2011/05/full-2010-11-season-series-rankers/|title= Full 2010–2011 TV Season Series Rankings |accessdate=2011-05-28|first=Nellie |last=Andreeva}}</ref> | color10 = #9CD298 | link10 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 10 (2011–12) | episodes10 = 23 | start10 = {{Start date|2011|9|25}} | end10 = {{End date|2012|5|20}} | info10A = 63 | info10B = 7.30<ref name="1112season">{{cite web|publisher=Deadline|date=2011-05-27|url=http://www.deadline.com/2012/05/full-2011-2012-tv-season-series-rankings/|title= Full 2011–2012 TV Season Series Rankings |accessdate=2011-05-28|first=Nellie |last=Andreeva}}</ref> | color11 = #000000 | link11 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 11 (2012–13) | episodes11 = 22 | start11 = {{Start date|2012|9|30}} | end11 = {{End date|2013|5|19}} | info11A = 62 | info11B = 6.94<ref name="1213season">{{cite web|publisher=Deadline|date=2011-05-27|url=http://www.deadline.com/2013/05/tv-season-series-rankings-2013-full-list/|title= Full 2012–2013 TV Season Series Rankings |accessdate=2011-05-28|first=Nellie |last=Andreeva}}</ref> | color12 = #594022 | link12 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 12 (2013–14) | episodes12 = 21 | start12 = {{Start date|2013|9|29}} | end12 = {{End date|2014|5|18}} | info12A = 78 | info12B = 6.11<ref name="1314season">{{cite web|publisher=Deadline|date=2011-05-27|url=http://www.deadline.com/2014/05/tv-season-series-rankings-2013-full-list-2/|title= Full 2012–2013 TV Season Series Rankings |accessdate=2014-05-22|first=Nellie |last=Andreeva}}</ref> | color13 = #8C2528 | link13 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 13 (2014–15) | episodes13 = 18 | start13 = {{Start date|2014|9|28}} | end13 = {{End date|2015|5|17}} | info13A = 94 | info13B = 5.86<ref name="entertainment2015">{{cite web|url=http://deadline.com/2015/05/2014-15-full-tv-season-ratings-shows-rankings-1201431167|title=Full 2014–15 Series Rankings|work=Deadline Hollywood|date=May 22, 2015|accessdate=May 22, 2015}}</ref> | color14 = #AE054E | link14 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 14 (2015–16) | episodes14 = 20 | start14 = {{Start date|2015|9|27}} | end14 = {{End date|2016|5|22}} | info14A = 111 | info14B = 4.28<ref name="entertainment2016">{{cite web|url=http://deadline.com/2016/05/tv-season-2015-2016-series-rankings-shows-full-list-1201763189/|title=Full 2015–16 TV Season Series Rankings|work=Deadline Hollywood|date=May 26, 2015|accessdate=May 26, 2015}}</ref> | color15 = #75A1CD | link15 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 15 (2016–17) | episodes15 = 20 | start15 = {{Start date|2016|9|25}} | end15 = {{End date|2017|5|21}} | info15A = 116 | info15B = 3.98<ref name="entertainment2017">{{cite web|url=http://deadline.com/2017/05/2016-2017-tv-season-ratings-series-rankings-list-1202102340/|title=Final 2016-17 TV Rankings: ‘Sunday Night Football’ Winning Streak Continues|work=Deadline Hollywood|date=May 26, 2017|accessdate=May 26, 2017}}</ref> }}</onlyinclude> == ეპიზოდები == === პირველი სეზონი (1999) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 1)}} {{:გრიფინები (სეზონი 1)}} === მეორე სეზონი (1999–2000) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 2)}} {{:გრიფინები (სეზონი 2)}} === მესამე სეზონი (2001-03) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 3)}} {{:გრიფინები (სეზონი 3)}} === მეოთხე სეზონი (2005–06) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 4)}} {{:გრიფინები (სეზონი 4)}} === მეხუთე სეზონი (2006–07) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 5)}} {{:გრიფინები (სეზონი 5)}} === მეექვსე სეზონი (2007–08) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 6)}} {{:გრიფინები (სეზონი 6)}} === მეშვიდე სეზონი (2008–09) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 7)}} {{:გრიფინები (სეზონი 7)}} === მერვე სეზონი (2009–10) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 8)}} {{:გრიფინები (სეზონი 8)}} === მეცხრე სეზონი (2010–11) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 9)}} {{:გრიფინები (სეზონი 9)}} === მეათე სეზონი (2011–12) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 10)}} {{:გრიფინები (სეზონი 10)}} === მეთერთმეტე სეზონი (2012–13) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 11)}} {{:გრიფინები (სეზონი 11)}} === მეთორმეტე სეზონი (2013–14) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 12)}} {{:გრიფინები (სეზონი 12)}} === მეცამეტე სეზონი (2014–15) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 13)}} {{:გრიფინები (სეზონი 13)}} === მეთოთხმეტე სეზონი (2015–16) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 14)}} {{:გრიფინები (სეზონი 14)}} === მეთხუთმეტე სეზონი (2016) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 15)}} {{:გრიფინები (სეზონი 15)}} ==საშინაო მედია== {| class="wikitable" style="width:100%; text-align:center;" |- ! rowspan="2"|სეზონი ! rowspan="2"|ეპიზოდები ! rowspan="2"|DVD დანაყოფი/სეზონი/სპეციალური<br />(რეგიონი 1) ! rowspan="2"|DVD სეზონი/სპეციალური<br />(რეგიონი 2/4) ! colspan="4"|DVD გამოცემის თარიღი |- |- ! scope="col" | [[DVD რეგიონის კოდი#1|რეგიონი 1]] ! scope="col" | [[DVD რეგიონის კოდი#2|რეგიონი 2]] ! scope="col" | [[DVD რეგიონის კოდი#4|რეგიონი 4]] ! scope="col" | დისკები |- | style="width:5%;"|[[გრიფინები (სეზონი 1)|1]] | width=3%| 7 | rowspan="2" | 1 || 1 | rowspan="2"| 15 აპრილი, 2003<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/1666 |title=Family Guy&nbsp;– Volume 1 |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121015144536/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/1666 |archivedate=2012-10-15 }}</ref> || 12 ნოემბერი, 2001<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B00005OL9E |title=Family Guy&nbsp;– Season 1 |publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2009-11-03}}</ref> || 20 ოქტომბერი, 2003<ref>{{cite web|url=http://www.jbhifionline.com.au/dvd/dvd-genres/tv/family-guy-season-1/223846|title=Family Guy&nbsp;– Season 1|publisher=JBHiFiOnline.com.au|accessdate=2011-02-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121023025429/http://www.jbhifionline.com.au/dvd/dvd-genres/tv/family-guy-season-1/223846|archivedate=2012-10-23}}</ref> | rowspan="2"|4 |- | [[გრიფინები (სეზონი 2)|2]] | 21 || 2 || 27 იანვარი, 2003<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B00007JGJ9 |title=Family Guy&nbsp;– Season 2 |publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2009-11-03}}</ref> || 2 აგვისტო, 2004<ref>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/228058 |title=Family Guy&nbsp;– Season 2 |publisher=''EzyDVD'' |accessdate=2009-11-03 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUafN1D4?url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-2-2-disc-set/dp/228058 |archivedate=2012-10-17 }}</ref> |- | [[გრიფინები (სეზონი 3)|3]] | 22 | 2 | 3 | 9 სექტემბერი, 2003<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/2461 |title=Family Guy&nbsp;– Volume 2 |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020050951/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/2461 |archivedate=2012-10-20 }}</ref> | 21 ივლისი, 2003<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B00009PGWO |title=Family Guy&nbsp;– Season 3 |publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2009-11-03}}</ref> | 2 მაისი, 2005<ref>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/779330 |title=Family Guy&nbsp;– Season 3 |publisher=''EzyDVD'' |accessdate=2009-11-03 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUahlgYM?url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-3-3-disc-set/dp/779330 |archivedate=2012-10-17 }}</ref> | 3 |- | rowspan="3" | [[გრიფინები (სეზონი 4)|4]] | rowspan="3" | 30 | 3 | 4 | 29 ნოემბერი, 2005<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/5084 |title=Family Guy&nbsp;– Volume 3 |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020051024/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/5084 |archivedate=2012-10-20 }}</ref> |24 აპრილი, 2006<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B000E994P4 |title=Family Guy&nbsp;– Season 4 |publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2009-11-03}}</ref> | 29 მაისი, 2006<ref>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/785866 |title=Family Guy&nbsp;– Season 4 |publisher=''EzyDVD'' |accessdate=2009-11-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091002061240/http://www.ezydvd.com.au/item.zml/785866 |archivedate=2009-10-02 }}</ref> | 3 |- | 4 | 5 | 14 ნოემბერი, 2006<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/6108 |title=Family Guy&nbsp;– Volume 4 |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121016043939/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/6108 |archivedate=2012-10-16 }}</ref> | 30 ოქტომბერი, 2006<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B000H5TI8S |title= Family Guy&nbsp;– Season 5 |publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2011-02-28}}</ref> | 1 ნოემბერი, 2006<ref>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/794820 |title=Family Guy&nbsp;– Season 6 |publisher=''EzyDVD'' |accessdate=2009-11-03 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUamvUWK?url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-6-3-disc-set/dp/794820 |archivedate=2012-10-17 }}</ref> | 3 |- | ''[[Stewie Griffin: The Untold Story|Stewie Griffin:<br>The Untold Story]]'' | ''[[Stewie Griffin: The Untold Story|Stewie Griffin:<br>The Untold Story]]'' | {{nowrap|27 სექტემბერი, 2005<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/5004 |title=Family Guy&nbsp;– Stewie Griffin: The Untold Story |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020051037/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/5004 |archivedate=2012-10-20 }}</ref>}} | 24 ოქტომბერი, 2005<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B000AM6NAY |title=Family Guy Presents: Stewie Griffin: The Untold Story |publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2009-11-03}}</ref> | 25 იანვარი, 2006<ref>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/784478 |title=Family Guy&nbsp;– Stewie Griffin: The Untold Story |publisher=''EzyDVD'' |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUapCbdJ?url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-presents-stewie-griffin-the-untold-story/dp/784478 |archivedate=2012-10-17 }}</ref> | 1 |- | [[გრიფინები (სეზონი 5)|5]] | 18 | 5 | 6 | {{nowrap|18 სექტემბერი, 2007<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/6800 |title=Family Guy&nbsp;– Volume 5 |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020051055/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/6800 |archivedate=2012-10-20 }}</ref>}} | 15 ოქტომბერი, 2007<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B000TQLJJQ |title=Family Guy&nbsp;– Season 6 |publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2009-11-03}}</ref> | 17 ოქტომბერი, 2007<ref>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/801830 |title=Family Guy&nbsp;– Season 7 |publisher=''EzyDVD'' |accessdate=2009-11-03 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUarZsuz?url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-7-3-disc-set/dp/801830 |archivedate=2012-10-17 }}</ref> | 3 |- | rowspan="2" | [[გრიფინები (სეზონი 6)|6]] | rowspan="2" | 12 | 6 | 7 | 21 ოქტომბერი, 2008<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/6800 |title=Family Guy&nbsp;– Volume 6 |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020051055/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/6800 |archivedate=2012-10-20 }}</ref> | 10 ნოემბერი, 2008<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B001E0C4DQ |title=Family Guy&nbsp;– Season 7|publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2009-11-03}}</ref> | 10 დეკემბერი, 2008<ref>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/806205 |title= Family Guy&nbsp;– Season 8 | publisher= EzyDVD |accessdate=2009-12-05}}</ref> | 3 |- | "[[Blue Harvest (გრიფინები)|Blue Harvest]]"³ ⁴ | "[[Blue Harvest (გრიფინები)|Blue Harvest]]"³ ⁴ | 15 იანვარი, 2008<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/7266 |title=Family Guy&nbsp;– Blue Harvest |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020051102/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/7266 |archivedate=2012-10-20 }}</ref> | 21 იანვარი, 2008<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B000XEMDRQ |title=Family Guy&nbsp;– Blue Harvest |publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2009-11-03}}</ref> | 5 იანვარი, 2008<ref>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/797580 |title=Family Guy&nbsp;– Blue Harvest |publisher=''EzyDVD'' |accessdate=2009-11-03 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUava8zA?url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-presents-blue-harvest/dp/797580 |archivedate=2012-10-17 }}</ref> | 1 |- | [[გრიფინები (სეზონი 7)|7]] | 16 | 7 | 8 | 16 ივნისი, 2009<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/8661 |title=Family Guy&nbsp;– Volume 7 |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020051120/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/8661 |archivedate=2012-10-20 }}</ref> | 2 ნოემბერი, 2009<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B0029F1YW2 |title=Family Guy&nbsp;– Season 8 |publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2009-12-05}}</ref> | {{nowrap|29 სექტემბერი, 2009<ref>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/806205 |title=Family Guy&nbsp;– Season 8 |publisher=EzyDVD.com.au |accessdate=2011-02-28}}</ref>}} | 3 |- | rowspan="2" | [[გრიფინები (სეზონი 8)|8]] | rowspan="2" | 21 | 8 | 9 | 15 ივნისი, 2010<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/9884 |title=Family Guy&nbsp;– Volume 8 |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020051235/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/9884 |archivedate=2012-10-20 }}</ref> | 1 ნოემბერი, 2010<ref name="DVDs82">{{cite web |url=http://www.play.com/DVD/DVD/4-/12041512/Family-Guy-Season-9/Product.html?add=12041512 |title=DVD&nbsp;– Family Guy: Season 9 |publisher=Play.com |accessdate=2010-03-04}}</ref> | 17 აგვისტო, 2010<ref name=DVDs8au>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/814170 |title=Family Guy&nbsp;– Season 9 |publisher=''EzyDVD'' |accessdate=2010-07-03 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUfZzSZU?url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-9-3-disc-set/dp/814170 |archivedate=2012-10-18 }}</ref> | 3 |- | "[[Something, Something, Something, Dark Side|Something, Something,<br>Something, Dark Side]]"¹ ⁴ | "[[Something, Something, Something, Dark Side|Something, Something,<br>Something, Dark Side]]"¹ ⁴ | 22 დეკემბერი, 2009<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/9299 |title=Family Guy&nbsp;– Something, Something, Something, Dark Side |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020051313/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/9299 |archivedate=2012-10-20 }}</ref> | {{nowrap|26 დეკემბერი, 2009<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.co.uk/dp/B002L16KRI |title=Family Guy Presents: Something Something Something Dark Side |publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2009-12-24}}</ref>}} | {{nowrap|23 დეკემბერი, 2009<ref>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/808337 |title=Announcement for Family Guy&nbsp;– Something, Something, Something Dark Side |publisher=TVShowsOnDVD.com |date= |accessdate=2009-08-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090929204803/http://www.ezydvd.com.au/item.zml/808337 |archivedate=2009-09-29 }}</ref>}} | 1 |- | rowspan="3" | [[გრიფინები (სეზონი 9)|9]] | rowspan="3" | 18 | 9 | 10 | 13 დეკემბერი, 2011<ref>{{cite web|url=http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Volume-9/15696|title=Family Guy&nbsp;– Street Date, Cost, and Other New Info for 'Volume 9' Come Out|publisher=TVShowsOnDVD.com|accessdate=2016-12-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020051330/http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Volume-9/15696|archivedate=2012-10-20}}</ref> | 9 მაისი, 2011<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.co.uk/dp/B004LROJYQ|title=Family Guy&nbsp;– Season 10|publisher=amazon.co.uk}}</ref> | 15 ივნისი, 2011<ref>{{cite web|url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/818764|title=Family Guy&nbsp;– Season 10|publisher=ezydvd.com.au|accessdate=2016-12-12|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUfebWAN?url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-10-3-disc-set/dp/818764|archivedate=2012-10-18}}</ref> | 3 |- | 10 | 11 | 25 სექტემბერი, 2012<ref>{{cite web|url=http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Volume-10/17213|title=Family Guy&nbsp;— Long List of Extras Revealed with Formal ''Volume 10'' DVD|work=TV Shows on DVD|last=Lambert|first=David|date=July 11, 2012|accessdate=July 12, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120722234240/http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Volume-10/17213|archivedate=ივლისი 22, 2012}}</ref> |7 სექტემბერი, 2011<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.co.uk/dp/B004S676ZE |title=Family Guy&nbsp;– Season 11 [DVD&#93;: Amazon.co.uk: Seth MacFarlane, Alex Borstein, Seth Green, Mila Kunis: Film & TV |publisher=Amazon.co.uk |date= |accessdate=2011-10-17}}</ref> | 29 თებერვალი, 2012<ref>{{cite web|url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-11/dp/6107779|title=Family Guy&nbsp;— Season 11|publisher=ezydvd.com.au|accessdate=June 10, 2012|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUfgqfrR?url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-11/dp/6107779|archivedate=ოქტომბერი 18, 2012}}</ref> | 3 |- | "[[It's a Trap!]]"² ⁴ | "[[It's a Trap!]]"² ⁴ | {{nowrap|21 დეკემბერი, 2010<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/10321 |title=Family Guy&nbsp;– It's a Trap! |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020051517/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/10321 |archivedate=2012-10-20 }}</ref>}} | 27 დეკემბერი, 2010<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.co.uk/dp/B0048EJVWC|title=Family Guy Presents&nbsp;– Limited Collectors Edition|publisher=amazon.co.uk}}</ref> | 22 დეკემბერი, 2010<ref>{{cite web |url=http://www.sanity.com.au/products/2177378/Family_Guy_We_Have_A_Bad_Feel |title=Buy Family Guy; It's A Trap Voices; Seth Macfarlane, Animated, DVD |publisher=Sanity.com.au |accessdate=2010-07-23 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUfizj0G?url=http://www.sanity.com.au/products/2177378/Family_Guy_We_Have_A_Bad_Feel |archivedate=2012-10-18 }}</ref> | 1 |- | [[გრიფინები (სეზონი 10)|10]] | 23 | 11 | 12 | 24 სექტემბერი, 2013<ref>{{cite web|url=http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Volume-11/18695|title=Family Guy – Fox Home Entertainment Schedules a Release Date for {{'}}''Volume 11''{{'}}|work=TV Shows on DVD|last=Lambert|first=David|date=12 ივლისი, 2013|accessdate=13 ივლისი, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130715224715/http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Volume-11/18695|archivedate=2013-07-15}}</ref> | 4 ნოემბერი, 2013<ref>{{cite web|url = http://www.amazon.co.uk/Family-Guy-Season-Only-Cover/dp/B006E06QDU/ref=sr_1_89?s=dvd&ie=UTF8&qid=1375964865&sr=1-89|title = Family Guy – Season 12 (UK Only Cover) [DVD]|work=Amazon.co.uk|accessdate = 8 აგვისტო, 2013}}</ref> | {{Start date|2013|10|9}}<ref>{{cite web|url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-12/dp/6144753|title=Family Guy: Season 12|work=Ezy DVD|accessdate=17 აგვისტო, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130825070714/http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-12/dp/6144753|archivedate=2013-08-25}}</ref> | 3 |- | [[გრიფინები (სეზონი 11)|11]] | 22 | 12 | 13 | 17 დეკემბერი, 2013<ref>{{cite web|url=http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Volume-12/19063|title=Family Guy – Fox Announces 'Volume 12': Street Date, Pricing, Bonus Material|work=TV Shows on DVD|last=Lambert|first=David|date=10 ოქტომბერი, 2013|accessdate=10 ოქტომბერი, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131013184736/http://tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Volume-12/19063|archivedate=2013-10-13}}</ref> | 9 ივნისი, 2014<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.co.uk/Family-Guy-Season-13-DVD/dp/B00J3Q1HAY/ref=sr_1_6?ie=UTF8&qid=1395606749&sr=8-6&keywords=family+guy+season+13|title=Family Guy – Season 13 [DVD]|work=amazon.co.uk|accessdate=22 ივლისი, 2015}}</ref> | 14 მაისი, 2014<ref>{{Cite web|url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-13-volume-12/dp/6148180|title=Family Guy: Season 13 – Volume 12 (DVD)|work=Ezy DVD|accessdate=27 აპრილი, 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140321043248/http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-13-volume-12/dp/6148180|archivedate=2014-03-21}}</ref> | 3 |- | [[გრიფინები (სეზონი 12)|12]] | 21 | 12 | 14 | 9 დეკემბერი, 2014<ref>{{cite web|url=http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Volume-13/20399|title=Family Guy – 'Volume 13' Announced: Street Date, Pricing, and Front Cover Art|work=TV Shows on DVD|last=Lambert|first=David|date=October 17, 2014|accessdate=17 ოქოტმბერი, 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141020015435/http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Volume-13/20399|archivedate=ოქტომბერი 20, 2014}}</ref> | 10 ნოემბერი, 2014<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.co.uk/Family-Guy-Season-14-DVD/dp/B00LZQ8I7U/ref=sr_1_1?s=dvd&ie=UTF8&qid=1405974875&sr=1-1&keywords=family+guy|title=Family Guy – Season 14 [DVD] |work=Amazon.co.uk|accessdate=21 ივლისი, 2014}}</ref> | 10 დეკემბერი, 2014<ref>{{Cite web|url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-14/dp/6151868|title=Family Guy: Season 14 (DVD)|work=Ezy DVD|accessdate=15 მაისი, 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140517114854/http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-14/dp/6151868|archivedate=2014-05-17}}</ref> | 3 |- | [[გრიფინები (სეზონი 13)|13]] | 18 | 13 | 15 | 8 დეკემბერი, 2015<ref>{{cite web|url=http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Season-13/21584|title=Family Guy – Official Fox Press Release for 'Season 13': Date, Extras, New Packaging!|work=TV Shows on DVD|last=Lambert|first=David|date=29 სექტემბერი, 2015|accessdate=6 ოქტომბერი, 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151005002038/http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Season-13/21584|archivedate=2015-10-05}}</ref> | 16 ნოემბერი, 2015<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.co.uk/Family-Guy-Season-15-DVD/dp/B013GV74YO/ref=sr_1_1?ie=UTF8&qid=1440092531&sr=8-1&keywords=family+guy+season+15|title=Family Guy Season 15 DVD [2015]|work=Amazon.co.uk|accessdate=20 აგვისტო, 2015}}</ref> | მომავალი | 3 |- | [[გრიფინები (სეზონი 14)|14]] | 20 | 14 | 16 | 6 დეკემბერი, 2016<ref>{{cite web|url=http://tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Season-14/22727|title=Family Guy DVD news: Press Release for Season 14|work=TV Shows on DVD|last=Lambert|first=David|date=October 11, 2016|accessdate=11 ოქტომბერი, 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161012151949/http://tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Season-14/22727|archivedate=ოქტომბერი 12, 2016}}</ref> | 7 ნოემბერი, 2016<ref>{{cite web|url=https://www.amazon.co.uk/Family-Guy-Season-16-DVD/dp/B01D1FIN5Y/ref=sr_1_3?s=dvd&ie=UTF8&qid=1462588468&sr=1-3|title=Family Guy Season 16 DVD [[2016]|work=Amazon.co.uk|accessdate=7 მაისი, 2016}}</ref> | მომავალი | 3 |} ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons category|Family Guy}} * [http://www.fox.com/familyguy/ ''გრიფინები''] Fox.com-ზე * [http://www.adultswim.com/shows/family-guy/index.html ''გრიფინები''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120626000749/http://www.adultswim.com/shows/family-guy/index.html |date=2012-06-26 }} AdultSwim.com-ზე * [http://www.tbs.com/shows/familyguy/ ''გრიფინები''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120717085448/http://www.tbs.com/shows/familyguy/ |date=2012-07-17 }} TBS.com-ზე * [http://www.guidebox.com/#!FOX/Family-Guy ''გრიფინები''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120920052359/http://www.guidebox.com/#!FOX/Family-Guy |date=2012-09-20 }} Guidebox.com-ზე == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{გრიფინები}} [[კატეგორია:გრიფინები]] riwx4tzan7y4kgwbauro77v3z40swj4 4815893 4815891 2025-06-17T13:41:52Z Jaba1977 3604 4815893 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Seth MacFarlane (7607033712).jpg|მინი|220პქ|[[სეთ მაკფარლეინი]], ''[[გრიფინები]]ს'' შემქმნელი]] „'''[[გრიფინები]]'''“ ({{lang-en|Family Guy}}, <small>წარმოთქმა:</small> {{IPA|[ˈfæm.(ə)l.i gaɪ]}}; სიტყვასიტყვით — მეოჯახე) — [[სეთ მაკფარლეინი|სეთ მაკფარლეინის]] მიერ შექმნილი ამერიკული ანიმაციური [[სიტკომი]] ტელეარხ [[Fox Broadcasting Company]]-სთვის. სიუჟეტის ცენტრში არის გრიფინების უბედური ოჯახი<ref>{{cite web|url=http://www.nbcnews.com/technology/ingame/family-guy-online-game-lets-you-live-quahog-dream-121987|title='Family Guy Online' game lets you live the Quahog dream|accessdate=2012-09-12|lang=en|publisher=[[NBC]]|author=Benedetti, Winda.|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUaNh8Wl?url=http://www.nbcnews.com/technology/ingame/family-guy-online-game-lets-you-live-quahog-dream-121987|archivedate=2012-10-17}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.film.com/tv/tv-throwdown-simpsons-vs-family-guy|title=TV Throwdown: Simpsons vs. Family Guy|accessdate=2012-09-12|lang=en|publisher=[[TV.com]]|author=Yong, Susan.|date=2009-07-01|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUaOG0ao?url=http://www.film.com/tv/tv-throwdown-simpsons-vs-family-guy|archivedate=2012-10-17}}</ref>, რომელიც შედგება [[პიტერ გრიფინი|პიტერ]] და [[ლოის გრიფინი|ლოის]] გრიფინებისგან. მათ ჰყავთ სამი შვილი: [[კრის გრიფინი|კრისი]], [[მეგ გრიფინი|მეგი]] და [[სტიუი გრიფინი|სტიუი]]. გარდა ამისა, სახლში არის [[ანთროპომორფიზმი|ანთროპომორფიზმული]] ძაღლი [[ბრაიან გრიფინი|ბრაიანი]]. სიტკომის მოქმედებები ვითარდება შტატ [[როდ აილენდი]]ს გამოგონილ ქალაქ [[კუაჰოგი|კუაჰოგში]]. ეპიზოდებში ხშირად ეხებიან სხვადასხვა საკამათო და „მტკივნეულ“ თემებს, როგორებიცაა [[პოლიტიკა]], [[რასიზმი]], [[მონათმფლობელობა]], [[ფემინიზმი]], ჭარბწონიანობა და სხვა. გრიფინების იდეა სეთ მაკფარლეინს ჯერ კიდევ კოლეჯში მოუვიდა, მაგრამ, მის რეალიზაციას ის მხოლოდ თავისი პირველი ანიმაციური პროექტების, ''[[ლარის ცხოვრება]]'' და ''[[ლარი და სტივი|ლარი და სტივის]]'' შემდეგ შეუდგა. ამ მულტფილმების მთავარი პერსონაჟები, ლარი და მისი ძაღლი სტივი მაკფარლეინმა ბრაიანად და პიტერად გადააკეთა. [[1998]] წლის [[15 მაისი|15 მაისს]] მან შვიდწუთიანი საპილოტო ეპიზოდი გადაიღო და თავისი იდეა ტელეარხ Fox-ის ხელმძღვანელობას წარუდგინა. ხელმძღვანელობას იდეა მოეწონა —  პროექტმა დაფინანსება მიიღო. [[2002]] წელს პროექტი შეაჩერეს, მაგრამ, ტელეარხ Fox-ის ხელმძღვანელობამ [[2004]] წელს, [[DVD]] დისკების კარგი გაყიდვების და [[Adult Swim]]-ზე მაღალი რეიტინგის გამო გრიფინების გაგრძელება გადაწყვიტა. სერიალი 16-ჯერ იქნა ნომინირებული პრემია ემიზე (გრიფინებმა ოთხჯერ გაიმარჯვეს) და 11-ჯერ პრემია ემიზე (სამი გამარჯვება). [[2009]] წელს სერიალი ემის პრემიის კატეგორია საუკეთესო კომედიური სერიალზე იქნა ნომინირებული. [[ფლინტსტოუნები]]ს შემდეგ ([[1961]] წ.) სერიალი გახდა მეორე ანიმაციური პროექტი, რომელიც ამ კატოგორიაზე იქნა ნომინირებული. გრიფინები არაერთხელ შერაცხეს საკულტო სერიალად<ref>{{cite web|url=http://www.hollywoodreporter.com/news/cult-classic-family-guy-100th-153609|title= TV Guide Names the Top Cult Shows Ever — Today's News: Our Take|work=[[TV Guide]]|lang=en|accessdate=2012-08-30|date=29 ივნისი, 200}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.hollywoodreporter.com/news/cult-classic-family-guy-100th-153609|title=Cult Classic: 'Family Guy' 100th episode|work=Hollywood Reporter|lang=en|accessdate=2012-08-30|date=2007-29-10|author=Richmond, Ray|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUaMmijW?url=http://www.hollywoodreporter.com/news/cult-classic-family-guy-100th-153609|archivedate=2012-10-17}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.thesun.co.uk/sol/homepage/showbiz/tv/2867752/Hugh-Laurie-pops-up-on-cult-cartoon-Family-Guy.html|title=Hit by a Laurie|date=2010-02-25|work=The Sun|lang=en|accessdate=2012-08-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120611200838/http://www.thesun.co.uk/sol/homepage/showbiz/tv/2867752/Hugh-Laurie-pops-up-on-cult-cartoon-Family-Guy.html|archivedate=2012-06-11}}</ref>, მაგრამ, ამავე დროს, სერიალს ხშირად აკრიტიკებენ. კრიტიკოსების აზრით, ''გრიფინები'' ბევრი რამით ჰგავს მულტიპლიკაციურ სერიალ ''[[სიმფსონები|სიმფსონებს]]''. [[2016]] წლისთვის ''[[გრიფინები]]ს'' 274 ეპიზოდია გამოსული. სერიალი ''[[სიმფსონები]]ს'' შემდეგ ''Fox''-ზე ყველა გრძელვადიანი ანიმაციური სერიალია. == სერიალის მიმოხილვა == <onlyinclude>{{სერიალის მიმოხილვა | infoheader = Nielsen ratings | infoA = რეიტინგი | infoB = მაყურებელი<br>(მილიონებში) | color1 = #FBEC5C | link1 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 1 (1999) | episodes1 = 7 | start1 = {{Start date|1999|1|31}} | end1 = {{End date|1999|5|16}} | info1A = 33 | info1B = 12.80 | color2 = #75A1CD | link2 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 2 (1999–2000) | episodes2 = 21 | start2 = {{Start date|1999|9|23}} | end2 = {{End date|2000|8|1}} | info2A = 114 | info2B = 6.32<ref name="autogenerated1999">{{cite web|url=http://fbibler.chez.com/tvstats/recent_data/1999-00.html |title=TV Ratings 1999–2000 |publisher=Fbibler.chez.com |date=2002-07-26 |accessdate=2011-07-17}}</ref> | color3 = #2FCE1F | link3 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 3 (2001–03) | episodes3 = 22 | start3 = {{Start date|2001|7|11}} | end3 = {{End date|2003|11|9}} | info3A = 125 | info3B = 4.50<ref name="season3ratings">{{cite news |url=http://www.usatoday.com/life/television/2002/2002-05-28-year-end-chart.htm |title=How did your favorite show rate? |accessdate=2009-01-04 |date= 2002-05-28 |publisher=''USA Today''}}</ref> | color4 = #C273FF | link4 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 4 (2005–06) | episodes4 = 30 | start4 = {{Start date|2005|5|1}} | end4 = {{End date|2006|5|21}} | info4A = 68 | info4B = 7.90<ref name="season4ratings">{{cite web|url=http://www.hollywoodreporter.com/hr/search/article_display.jsp?vnu_content_id=1002576393|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100722095055/http://www.hollywoodreporter.com/hr/search/article_display.jsp?vnu_content_id=1002576393|archivedate=2010-07-22|work=The Hollywood Reporter|publisher=Nielsen Business Media|title= Series|date=2006-05-26|accessdate=2009-07-03}}</ref> | color5 = #FF9933 | link5 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 5 (2006–07) | episodes5 = 18 | start5 = {{Start date|2006|9|10}} | end5 = {{End date|2007|5|20}} | info5A = 71 | info5B = 7.20 | color6 = #AE0F1A | link6 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 6 (2007–08) | episodes6 = 12 | start6 = {{Start date|2007|9|23}} | end6 = {{End date|2008|5|4}} | info6A = 84 | info6B = 7.94<ref name="season6ratings">{{cite web|publisher=ABC Medianet |date=2008-05-28 |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=052808_06 |title=Season Program Rankings from 09/24/07 through 05/25/08 |accessdate=2009-07-03 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100413172935/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=052808_06 |archivedate=2010-04-13 |df= }}</ref> | color7 = #FBEC5D | link7 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 7 (2008–09) | episodes7 = 16 | start7 = {{Start date|2008|9|28}} | end7 = {{End date|2009|5|17}} | info7A = 69 | info7B = 7.56<ref name="season7ratings">{{cite web|publisher=ABC Medianet |date=2009-05-19 |url=http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=051909_05 |title=Season Program Rankings from 09/22/08 through 05/17/09 |accessdate=2009-07-03 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090623063544/http://abcmedianet.com/web/dnr/dispDNR.aspx?id=051909_05 |archivedate=2009-06-23 |df= }}</ref> | color8 = #87ceeb | link8 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 8 (2009–10) | episodes8 = 21 | start8 = {{Start date|2009|9|27}} | end8 = {{End date|2010|6|20}} | info8A = 53 | info8B = 7.73<ref name="0910season">{{cite web|publisher=Deadline|date=2010-05-27|url=http://www.deadline.com/2010/05/full-series-rankings-for-the-2009-10-broadcast-season/|title= Full Series Rankings For The 2009–10 Broadcast Season |accessdate=2010-05-18|first=Nellie |last=Andreeva}}</ref> | color9 = #192870 | link9 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 9 (2010–11) | episodes9 = 18 | start9 = {{Start date|2010|9|26}} | end9 = {{End date|2011|5|22}} | info9A = 56 | info9B = 7.66<ref name="1011season">{{cite web|publisher=Deadline|date=2011-05-27|url=http://www.deadline.com/2011/05/full-2010-11-season-series-rankers/|title= Full 2010–2011 TV Season Series Rankings |accessdate=2011-05-28|first=Nellie |last=Andreeva}}</ref> | color10 = #9CD298 | link10 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 10 (2011–12) | episodes10 = 23 | start10 = {{Start date|2011|9|25}} | end10 = {{End date|2012|5|20}} | info10A = 63 | info10B = 7.30<ref name="1112season">{{cite web|publisher=Deadline|date=2011-05-27|url=http://www.deadline.com/2012/05/full-2011-2012-tv-season-series-rankings/|title= Full 2011–2012 TV Season Series Rankings |accessdate=2011-05-28|first=Nellie |last=Andreeva}}</ref> | color11 = #000000 | link11 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 11 (2012–13) | episodes11 = 22 | start11 = {{Start date|2012|9|30}} | end11 = {{End date|2013|5|19}} | info11A = 62 | info11B = 6.94<ref name="1213season">{{cite web|publisher=Deadline|date=2011-05-27|url=http://www.deadline.com/2013/05/tv-season-series-rankings-2013-full-list/|title= Full 2012–2013 TV Season Series Rankings |accessdate=2011-05-28|first=Nellie |last=Andreeva}}</ref> | color12 = #594022 | link12 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 12 (2013–14) | episodes12 = 21 | start12 = {{Start date|2013|9|29}} | end12 = {{End date|2014|5|18}} | info12A = 78 | info12B = 6.11<ref name="1314season">{{cite web|publisher=Deadline|date=2011-05-27|url=http://www.deadline.com/2014/05/tv-season-series-rankings-2013-full-list-2/|title= Full 2012–2013 TV Season Series Rankings |accessdate=2014-05-22|first=Nellie |last=Andreeva}}</ref> | color13 = #8C2528 | link13 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 13 (2014–15) | episodes13 = 18 | start13 = {{Start date|2014|9|28}} | end13 = {{End date|2015|5|17}} | info13A = 94 | info13B = 5.86<ref name="entertainment2015">{{cite web|url=http://deadline.com/2015/05/2014-15-full-tv-season-ratings-shows-rankings-1201431167|title=Full 2014–15 Series Rankings|work=Deadline Hollywood|date=May 22, 2015|accessdate=May 22, 2015}}</ref> | color14 = #AE054E | link14 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 14 (2015–16) | episodes14 = 20 | start14 = {{Start date|2015|9|27}} | end14 = {{End date|2016|5|22}} | info14A = 111 | info14B = 4.28<ref name="entertainment2016">{{cite web|url=http://deadline.com/2016/05/tv-season-2015-2016-series-rankings-shows-full-list-1201763189/|title=Full 2015–16 TV Season Series Rankings|work=Deadline Hollywood|date=May 26, 2015|accessdate=May 26, 2015}}</ref> | color15 = #75A1CD | link15 = <includeonly>გრიფინების ეპიზოდების სია</includeonly>#სეზონი 15 (2016–17) | episodes15 = 20 | start15 = {{Start date|2016|9|25}} | end15 = {{End date|2017|5|21}} | info15A = 116 | info15B = 3.98<ref name="entertainment2017">{{cite web|url=http://deadline.com/2017/05/2016-2017-tv-season-ratings-series-rankings-list-1202102340/|title=Final 2016-17 TV Rankings: ‘Sunday Night Football’ Winning Streak Continues|work=Deadline Hollywood|date=May 26, 2017|accessdate=May 26, 2017}}</ref> }}</onlyinclude> == ეპიზოდები == === პირველი სეზონი (1999) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 1)}} {{:გრიფინები (სეზონი 1)}} === მეორე სეზონი (1999–2000) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 2)}} {{:გრიფინები (სეზონი 2)}} === მესამე სეზონი (2001-03) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 3)}} {{:გრიფინები (სეზონი 3)}} === მეოთხე სეზონი (2005–06) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 4)}} {{:გრიფინები (სეზონი 4)}} === მეხუთე სეზონი (2006–07) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 5)}} {{:გრიფინები (სეზონი 5)}} === მეექვსე სეზონი (2007–08) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 6)}} {{:გრიფინები (სეზონი 6)}} === მეშვიდე სეზონი (2008–09) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 7)}} {{:გრიფინები (სეზონი 7)}} === მერვე სეზონი (2009–10) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 8)}} {{:გრიფინები (სეზონი 8)}} === მეცხრე სეზონი (2010–11) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 9)}} {{:გრიფინები (სეზონი 9)}} === მეათე სეზონი (2011–12) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 10)}} {{:გრიფინები (სეზონი 10)}} === მეთერთმეტე სეზონი (2012–13) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 11)}} {{:გრიფინები (სეზონი 11)}} === მეთორმეტე სეზონი (2013–14) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 12)}} {{:გრიფინები (სეზონი 12)}} === მეცამეტე სეზონი (2014–15) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 13)}} {{:გრიფინები (სეზონი 13)}} === მეთოთხმეტე სეზონი (2015–16) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 14)}} {{:გრიფინები (სეზონი 14)}} === მეთხუთმეტე სეზონი (2016) === {{მთავარი|გრიფინები (სეზონი 15)}} {{:გრიფინები (სეზონი 15)}} ==საშინაო მედია== {| class="wikitable" style="width:100%; text-align:center;" |- ! rowspan="2"|სეზონი ! rowspan="2"|ეპიზოდები ! rowspan="2"|DVD დანაყოფი/სეზონი/სპეციალური<br />(რეგიონი 1) ! rowspan="2"|DVD სეზონი/სპეციალური<br />(რეგიონი 2/4) ! colspan="4"|DVD გამოცემის თარიღი |- |- ! scope="col" | [[DVD რეგიონის კოდი#1|რეგიონი 1]] ! scope="col" | [[DVD რეგიონის კოდი#2|რეგიონი 2]] ! scope="col" | [[DVD რეგიონის კოდი#4|რეგიონი 4]] ! scope="col" | დისკები |- | style="width:5%;"|[[გრიფინები (სეზონი 1)|1]] | width=3%| 7 | rowspan="2" | 1 || 1 | rowspan="2"| 15 აპრილი, 2003<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/1666 |title=Family Guy&nbsp;– Volume 1 |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121015144536/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/1666 |archivedate=2012-10-15 }}</ref> || 12 ნოემბერი, 2001<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B00005OL9E |title=Family Guy&nbsp;– Season 1 |publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2009-11-03}}</ref> || 20 ოქტომბერი, 2003<ref>{{cite web|url=http://www.jbhifionline.com.au/dvd/dvd-genres/tv/family-guy-season-1/223846|title=Family Guy&nbsp;– Season 1|publisher=JBHiFiOnline.com.au|accessdate=2011-02-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121023025429/http://www.jbhifionline.com.au/dvd/dvd-genres/tv/family-guy-season-1/223846|archivedate=2012-10-23}}</ref> | rowspan="2"|4 |- | [[გრიფინები (სეზონი 2)|2]] | 21 || 2 || 27 იანვარი, 2003<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B00007JGJ9 |title=Family Guy&nbsp;– Season 2 |publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2009-11-03}}</ref> || 2 აგვისტო, 2004<ref>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/228058 |title=Family Guy&nbsp;– Season 2 |publisher=''EzyDVD'' |accessdate=2009-11-03 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUafN1D4?url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-2-2-disc-set/dp/228058 |archivedate=2012-10-17 }}</ref> |- | [[გრიფინები (სეზონი 3)|3]] | 22 | 2 | 3 | 9 სექტემბერი, 2003<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/2461 |title=Family Guy&nbsp;– Volume 2 |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020050951/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/2461 |archivedate=2012-10-20 }}</ref> | 21 ივლისი, 2003<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B00009PGWO |title=Family Guy&nbsp;– Season 3 |publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2009-11-03}}</ref> | 2 მაისი, 2005<ref>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/779330 |title=Family Guy&nbsp;– Season 3 |publisher=''EzyDVD'' |accessdate=2009-11-03 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUahlgYM?url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-3-3-disc-set/dp/779330 |archivedate=2012-10-17 }}</ref> | 3 |- | rowspan="3" | [[გრიფინები (სეზონი 4)|4]] | rowspan="3" | 30 | 3 | 4 | 29 ნოემბერი, 2005<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/5084 |title=Family Guy&nbsp;– Volume 3 |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020051024/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/5084 |archivedate=2012-10-20 }}</ref> |24 აპრილი, 2006<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B000E994P4 |title=Family Guy&nbsp;– Season 4 |publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2009-11-03}}</ref> | 29 მაისი, 2006<ref>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/785866 |title=Family Guy&nbsp;– Season 4 |publisher=''EzyDVD'' |accessdate=2009-11-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091002061240/http://www.ezydvd.com.au/item.zml/785866 |archivedate=2009-10-02 }}</ref> | 3 |- | 4 | 5 | 14 ნოემბერი, 2006<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/6108 |title=Family Guy&nbsp;– Volume 4 |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121016043939/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/6108 |archivedate=2012-10-16 }}</ref> | 30 ოქტომბერი, 2006<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B000H5TI8S |title= Family Guy&nbsp;– Season 5 |publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2011-02-28}}</ref> | 1 ნოემბერი, 2006<ref>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/794820 |title=Family Guy&nbsp;– Season 6 |publisher=''EzyDVD'' |accessdate=2009-11-03 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUamvUWK?url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-6-3-disc-set/dp/794820 |archivedate=2012-10-17 }}</ref> | 3 |- | ''[[Stewie Griffin: The Untold Story|Stewie Griffin:<br>The Untold Story]]'' | ''[[Stewie Griffin: The Untold Story|Stewie Griffin:<br>The Untold Story]]'' | {{nowrap|27 სექტემბერი, 2005<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/5004 |title=Family Guy&nbsp;– Stewie Griffin: The Untold Story |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020051037/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/5004 |archivedate=2012-10-20 }}</ref>}} | 24 ოქტომბერი, 2005<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B000AM6NAY |title=Family Guy Presents: Stewie Griffin: The Untold Story |publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2009-11-03}}</ref> | 25 იანვარი, 2006<ref>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/784478 |title=Family Guy&nbsp;– Stewie Griffin: The Untold Story |publisher=''EzyDVD'' |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUapCbdJ?url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-presents-stewie-griffin-the-untold-story/dp/784478 |archivedate=2012-10-17 }}</ref> | 1 |- | [[გრიფინები (სეზონი 5)|5]] | 18 | 5 | 6 | {{nowrap|18 სექტემბერი, 2007<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/6800 |title=Family Guy&nbsp;– Volume 5 |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020051055/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/6800 |archivedate=2012-10-20 }}</ref>}} | 15 ოქტომბერი, 2007<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B000TQLJJQ |title=Family Guy&nbsp;– Season 6 |publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2009-11-03}}</ref> | 17 ოქტომბერი, 2007<ref>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/801830 |title=Family Guy&nbsp;– Season 7 |publisher=''EzyDVD'' |accessdate=2009-11-03 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUarZsuz?url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-7-3-disc-set/dp/801830 |archivedate=2012-10-17 }}</ref> | 3 |- | rowspan="2" | [[გრიფინები (სეზონი 6)|6]] | rowspan="2" | 12 | 6 | 7 | 21 ოქტომბერი, 2008<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/6800 |title=Family Guy&nbsp;– Volume 6 |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020051055/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/6800 |archivedate=2012-10-20 }}</ref> | 10 ნოემბერი, 2008<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B001E0C4DQ |title=Family Guy&nbsp;– Season 7|publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2009-11-03}}</ref> | 10 დეკემბერი, 2008<ref>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/806205 |title= Family Guy&nbsp;– Season 8 | publisher= EzyDVD |accessdate=2009-12-05}}</ref> | 3 |- | "[[Blue Harvest (გრიფინები)|Blue Harvest]]"³ ⁴ | "[[Blue Harvest (გრიფინები)|Blue Harvest]]"³ ⁴ | 15 იანვარი, 2008<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/7266 |title=Family Guy&nbsp;– Blue Harvest |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020051102/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/7266 |archivedate=2012-10-20 }}</ref> | 21 იანვარი, 2008<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B000XEMDRQ |title=Family Guy&nbsp;– Blue Harvest |publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2009-11-03}}</ref> | 5 იანვარი, 2008<ref>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/797580 |title=Family Guy&nbsp;– Blue Harvest |publisher=''EzyDVD'' |accessdate=2009-11-03 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUava8zA?url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-presents-blue-harvest/dp/797580 |archivedate=2012-10-17 }}</ref> | 1 |- | [[გრიფინები (სეზონი 7)|7]] | 16 | 7 | 8 | 16 ივნისი, 2009<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/8661 |title=Family Guy&nbsp;– Volume 7 |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020051120/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/8661 |archivedate=2012-10-20 }}</ref> | 2 ნოემბერი, 2009<ref>{{cite web |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B0029F1YW2 |title=Family Guy&nbsp;– Season 8 |publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2009-12-05}}</ref> | {{nowrap|29 სექტემბერი, 2009<ref>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/806205 |title=Family Guy&nbsp;– Season 8 |publisher=EzyDVD.com.au |accessdate=2011-02-28}}</ref>}} | 3 |- | rowspan="2" | [[გრიფინები (სეზონი 8)|8]] | rowspan="2" | 21 | 8 | 9 | 15 ივნისი, 2010<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/9884 |title=Family Guy&nbsp;– Volume 8 |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020051235/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/9884 |archivedate=2012-10-20 }}</ref> | 1 ნოემბერი, 2010<ref name="DVDs82">{{cite web |url=http://www.play.com/DVD/DVD/4-/12041512/Family-Guy-Season-9/Product.html?add=12041512 |title=DVD&nbsp;– Family Guy: Season 9 |publisher=Play.com |accessdate=2010-03-04}}</ref> | 17 აგვისტო, 2010<ref name=DVDs8au>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/814170 |title=Family Guy&nbsp;– Season 9 |publisher=''EzyDVD'' |accessdate=2010-07-03 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUfZzSZU?url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-9-3-disc-set/dp/814170 |archivedate=2012-10-18 }}</ref> | 3 |- | "[[Something, Something, Something, Dark Side|Something, Something,<br>Something, Dark Side]]"¹ ⁴ | "[[Something, Something, Something, Dark Side|Something, Something,<br>Something, Dark Side]]"¹ ⁴ | 22 დეკემბერი, 2009<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/9299 |title=Family Guy&nbsp;– Something, Something, Something, Dark Side |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020051313/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/9299 |archivedate=2012-10-20 }}</ref> | {{nowrap|26 დეკემბერი, 2009<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.co.uk/dp/B002L16KRI |title=Family Guy Presents: Something Something Something Dark Side |publisher=Amazon.co.uk |accessdate=2009-12-24}}</ref>}} | {{nowrap|23 დეკემბერი, 2009<ref>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/808337 |title=Announcement for Family Guy&nbsp;– Something, Something, Something Dark Side |publisher=TVShowsOnDVD.com |date= |accessdate=2009-08-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090929204803/http://www.ezydvd.com.au/item.zml/808337 |archivedate=2009-09-29 }}</ref>}} | 1 |- | rowspan="3" | [[გრიფინები (სეზონი 9)|9]] | rowspan="3" | 18 | 9 | 10 | 13 დეკემბერი, 2011<ref>{{cite web|url=http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Volume-9/15696|title=Family Guy&nbsp;– Street Date, Cost, and Other New Info for 'Volume 9' Come Out|publisher=TVShowsOnDVD.com|accessdate=2016-12-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020051330/http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Volume-9/15696|archivedate=2012-10-20}}</ref> | 9 მაისი, 2011<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.co.uk/dp/B004LROJYQ|title=Family Guy&nbsp;– Season 10|publisher=amazon.co.uk}}</ref> | 15 ივნისი, 2011<ref>{{cite web|url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/818764|title=Family Guy&nbsp;– Season 10|publisher=ezydvd.com.au|accessdate=2016-12-12|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUfebWAN?url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-10-3-disc-set/dp/818764|archivedate=2012-10-18}}</ref> | 3 |- | 10 | 11 | 25 სექტემბერი, 2012<ref>{{cite web|url=http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Volume-10/17213|title=Family Guy&nbsp;— Long List of Extras Revealed with Formal ''Volume 10'' DVD|work=TV Shows on DVD|last=Lambert|first=David|date=July 11, 2012|accessdate=July 12, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120722234240/http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Volume-10/17213|archivedate=ივლისი 22, 2012}}</ref> |7 სექტემბერი, 2011<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.co.uk/dp/B004S676ZE |title=Family Guy&nbsp;– Season 11 [DVD&#93;: Amazon.co.uk: Seth MacFarlane, Alex Borstein, Seth Green, Mila Kunis: Film & TV |publisher=Amazon.co.uk |date= |accessdate=2011-10-17}}</ref> | 29 თებერვალი, 2012<ref>{{cite web|url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-11/dp/6107779|title=Family Guy&nbsp;— Season 11|publisher=ezydvd.com.au|accessdate=June 10, 2012|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUfgqfrR?url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-11/dp/6107779|archivedate=ოქტომბერი 18, 2012}}</ref> | 3 |- | "[[It's a Trap!]]"² ⁴ | "[[It's a Trap!]]"² ⁴ | {{nowrap|21 დეკემბერი, 2010<ref>{{cite web |url=http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/10321 |title=Family Guy&nbsp;– It's a Trap! |publisher=TVShowsonDVD.com |accessdate=2010-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121020051517/http://www.tvshowsondvd.com/releases/Family-Guy-Volume-Release/10321 |archivedate=2012-10-20 }}</ref>}} | 27 დეკემბერი, 2010<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.co.uk/dp/B0048EJVWC|title=Family Guy Presents&nbsp;– Limited Collectors Edition|publisher=amazon.co.uk}}</ref> | 22 დეკემბერი, 2010<ref>{{cite web |url=http://www.sanity.com.au/products/2177378/Family_Guy_We_Have_A_Bad_Feel |title=Buy Family Guy; It's A Trap Voices; Seth Macfarlane, Animated, DVD |publisher=Sanity.com.au |accessdate=2010-07-23 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BUfizj0G?url=http://www.sanity.com.au/products/2177378/Family_Guy_We_Have_A_Bad_Feel |archivedate=2012-10-18 }}</ref> | 1 |- | [[გრიფინები (სეზონი 10)|10]] | 23 | 11 | 12 | 24 სექტემბერი, 2013<ref>{{cite web|url=http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Volume-11/18695|title=Family Guy – Fox Home Entertainment Schedules a Release Date for {{'}}''Volume 11''{{'}}|work=TV Shows on DVD|last=Lambert|first=David|date=12 ივლისი, 2013|accessdate=13 ივლისი, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130715224715/http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Volume-11/18695|archivedate=2013-07-15}}</ref> | 4 ნოემბერი, 2013<ref>{{cite web|url = http://www.amazon.co.uk/Family-Guy-Season-Only-Cover/dp/B006E06QDU/ref=sr_1_89?s=dvd&ie=UTF8&qid=1375964865&sr=1-89|title = Family Guy – Season 12 (UK Only Cover) [DVD]|work=Amazon.co.uk|accessdate = 8 აგვისტო, 2013}}</ref> | {{Start date|2013|10|9}}<ref>{{cite web|url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-12/dp/6144753|title=Family Guy: Season 12|work=Ezy DVD|accessdate=17 აგვისტო, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130825070714/http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-12/dp/6144753|archivedate=2013-08-25}}</ref> | 3 |- | [[გრიფინები (სეზონი 11)|11]] | 22 | 12 | 13 | 17 დეკემბერი, 2013<ref>{{cite web|url=http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Volume-12/19063|title=Family Guy – Fox Announces 'Volume 12': Street Date, Pricing, Bonus Material|work=TV Shows on DVD|last=Lambert|first=David|date=10 ოქტომბერი, 2013|accessdate=10 ოქტომბერი, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131013184736/http://tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Volume-12/19063|archivedate=2013-10-13}}</ref> | 9 ივნისი, 2014<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.co.uk/Family-Guy-Season-13-DVD/dp/B00J3Q1HAY/ref=sr_1_6?ie=UTF8&qid=1395606749&sr=8-6&keywords=family+guy+season+13|title=Family Guy – Season 13 [DVD]|work=amazon.co.uk|accessdate=22 ივლისი, 2015}}</ref> | 14 მაისი, 2014<ref>{{Cite web|url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-13-volume-12/dp/6148180|title=Family Guy: Season 13 – Volume 12 (DVD)|work=Ezy DVD|accessdate=27 აპრილი, 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140321043248/http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-13-volume-12/dp/6148180|archivedate=2014-03-21}}</ref> | 3 |- | [[გრიფინები (სეზონი 12)|12]] | 21 | 12 | 14 | 9 დეკემბერი, 2014<ref>{{cite web|url=http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Volume-13/20399|title=Family Guy – 'Volume 13' Announced: Street Date, Pricing, and Front Cover Art|work=TV Shows on DVD|last=Lambert|first=David|date=October 17, 2014|accessdate=17 ოქოტმბერი, 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141020015435/http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Volume-13/20399|archivedate=ოქტომბერი 20, 2014}}</ref> | 10 ნოემბერი, 2014<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.co.uk/Family-Guy-Season-14-DVD/dp/B00LZQ8I7U/ref=sr_1_1?s=dvd&ie=UTF8&qid=1405974875&sr=1-1&keywords=family+guy|title=Family Guy – Season 14 [DVD] |work=Amazon.co.uk|accessdate=21 ივლისი, 2014}}</ref> | 10 დეკემბერი, 2014<ref>{{Cite web|url=http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-14/dp/6151868|title=Family Guy: Season 14 (DVD)|work=Ezy DVD|accessdate=15 მაისი, 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140517114854/http://www.ezydvd.com.au/DVD/family-guy-season-14/dp/6151868|archivedate=2014-05-17}}</ref> | 3 |- | [[გრიფინები (სეზონი 13)|13]] | 18 | 13 | 15 | 8 დეკემბერი, 2015<ref>{{cite web|url=http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Season-13/21584|title=Family Guy – Official Fox Press Release for 'Season 13': Date, Extras, New Packaging!|work=TV Shows on DVD|last=Lambert|first=David|date=29 სექტემბერი, 2015|accessdate=6 ოქტომბერი, 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151005002038/http://www.tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Season-13/21584|archivedate=2015-10-05}}</ref> | 16 ნოემბერი, 2015<ref>{{cite web|url=http://www.amazon.co.uk/Family-Guy-Season-15-DVD/dp/B013GV74YO/ref=sr_1_1?ie=UTF8&qid=1440092531&sr=8-1&keywords=family+guy+season+15|title=Family Guy Season 15 DVD [2015]|work=Amazon.co.uk|accessdate=20 აგვისტო, 2015}}</ref> | მომავალი | 3 |- | [[გრიფინები (სეზონი 14)|14]] | 20 | 14 | 16 | 6 დეკემბერი, 2016<ref>{{cite web|url=http://tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Season-14/22727|title=Family Guy DVD news: Press Release for Season 14|work=TV Shows on DVD|last=Lambert|first=David|date=October 11, 2016|accessdate=11 ოქტომბერი, 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161012151949/http://tvshowsondvd.com/news/Family-Guy-Season-14/22727|archivedate=ოქტომბერი 12, 2016}}</ref> | 7 ნოემბერი, 2016<ref>{{cite web|url=https://www.amazon.co.uk/Family-Guy-Season-16-DVD/dp/B01D1FIN5Y/ref=sr_1_3?s=dvd&ie=UTF8&qid=1462588468&sr=1-3|title=Family Guy Season 16 DVD [[2016]|work=Amazon.co.uk|accessdate=7 მაისი, 2016}}</ref> | მომავალი | 3 |} ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons category|Family Guy}} * [http://www.fox.com/familyguy/ ''გრიფინები''] Fox.com-ზე * [http://www.adultswim.com/shows/family-guy/index.html ''გრიფინები''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120626000749/http://www.adultswim.com/shows/family-guy/index.html |date=2012-06-26 }} AdultSwim.com-ზე * [http://www.tbs.com/shows/familyguy/ ''გრიფინები''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120717085448/http://www.tbs.com/shows/familyguy/ |date=2012-07-17 }} TBS.com-ზე * [http://www.guidebox.com/#!FOX/Family-Guy ''გრიფინები''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120920052359/http://www.guidebox.com/#!FOX/Family-Guy |date=2012-09-20 }} Guidebox.com-ზე ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{გრიფინები}} [[კატეგორია:გრიფინები]] adslabl9tz1kqtmft78mke411a2t17r 0 384732 4816122 3392280 2025-06-18T05:20:10Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1924 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816122 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = განჯის ნიზამი განჯევის სახელობის ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მუზეუმი | სურათი = Ganja History - Ethnography Museum building.jpg | სურათისზომა = 250px | წარწერა = | დაარსდა = 1924 | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = განჯა, ათათურქის გამზირი | სტატუსი = მუზეუმი | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''განჯის ნიზამი განჯევის სახელობის ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მუზეუმი''' — ეთნოგრაფიული [[მუზეუმი]], განლაგებული აზერბაიჯანის ქალაქ [[განჯაში]]. == მუზეუმის ისტორია == მუზეუმი დაარსდა 1924 წელს განჯის პედაგოგიური სემინარიის მასწავლებლების და სტუდენტების ინიციატივით.<ref name="Bayramov"/> სტუდენტთა საინიციატივო ჯგუფში შედიოდნენ ისხაგ ჯაფარზადე, ს.სეიდოვი, ფ.მელიქოვი და სხვა. მუზეუმში დაარსდა ორი განყოფილება : სოფლის მეურნეობისა და ეტნოგრაფიის განყოფილებები. აქ დემონსტრირდებოდა ნახევარ ათას ექსპონატზე მეტი.<ref name="Гулиев">[http://anl.az/down/meqale/azerizv/2014/noyabr/400944.htm Храм истории. Гянджинский историко-краеведческий музей отмечает своё 90-летие] Гулиев Ф. 5 ноября 2014</ref> ყოველ წელს ექსპონატთა რიცხვი იზრდებოდა, ამის გამო მუზეუმს 1954 წელს მოუწია ახალ, უფრო დიდ შენობაში გადასვლა. იმ დროისათვის მუზეუმში უკვე სამი განყოფილება იყო : რევოლუციამდელი, საბჭოთა პერიოდისა და ეთნოგრაფიული. მუზეუმის შვიდ დარბაზში გამოფენილი იყო უკვე რამდენიმე ათასი ექსპონატი.<ref name="Гулиев"/>. 1961 წელს განჯის ეთნოგრაფიულ მუზეუმს შეუერთდა ქალაქ ხანლარის ლიკვიდირებული ეთნოგრაფიული მუზეუმი, რომელშიც ინახებოდა 1928 წელს იაგუბ გუმელის მიერ მდინარე განჯაჩაის ტერიტორიაზე, ზარქეოლოგიური გათხრების შედეგად ნაპოვნი ნივთებიც.<ref name="Bayramov">Bayramov A. [http://www.anl.az/down/meqale/medeniyyet/2010/sentyabr/133732.htm Eksponatlarda yaşayan tarix] 22 september 2010</ref>. [[File:Ganja History - Ethnography Museum 2.JPG|thumb|left|250px|მუზეუმის ერთ-ერთი დარბაზი]] 1972 წელს, იმის გათვალიწინებით, რომ მუზეუმის ფონდები საგრძნობლად გაიზარდა, ქალაქის ხელმძღვანელობამ მუზეუმს გამოუყო ძველი სასახლე, რომელსაც რამდენიმე დიდი ოთახი გააჩნდა. ადრე სასახლე ეკუთვნოდა აბულფათ ხანს ზიადხანების საგვარეულოდან, მოგვიანებით კი მის შვილს ისმაილ ხან ზიათხანოვს. ამ შენობაში მუზეუმი იმყოფება დღემდე.<ref name="Гулиев"/> == კოლექცია == მუზეუმში 18 დარბაზია, რომელშიც 30 ათასზე მეტი ექსპონატია. ეს ექსპონატები გამოხატავენ ამ რეგიონის სხვადასხვა დროის ხანას. ამ ექსპონატებს შორის ყველაზე ძვირფას ნიმუშებს წარმოადგენს - ჭურჭელი, იარაღები<ref name="Гулиев"/> და ჩვენი წ.ა. IX ათასწლეულის მეორე ნახევრის ბრინჯაოს მოსართავები, რომელთა უმრავლესობაც ნაპოვნია განჯის მიმდებარე ტერიტორიაზე. მუზეუმის კოლექციის უდიდეს ნაწილს წარმოადგენს განჯა-ყარაბაღის კულტურის (ტიხისა და სპილენძის) ექსპონატები. აქ არის თავმოყრილი შუასაუკუნეების ხანის ჭურჭელი, იარაღები, მონეტების კოლექციები, მოსართავები, სამოსები და ა.შ. ამ განყოფილების ცენტრში წარმოდგენილია განჯის ბოლო ხანის - ჯავად ხანის დროშა, რომელიც ნაპოვნია მისი გადასვენების შედეგად. ასევა სხვა უამრავი ექსპონატი, რომლებიც მიეკუთვნებიან XIX საუკუნის დასაწყისს. მუზეუმის ერთ-ერთი დარბაზი მიეკუთვნება განჯის მკვიდრს, სპარსული პოეზიის გამოჩენილ კლასიკოსს ნიზამი განჯევის.<ref name="Bayramov"/>. მუზეუმის კოლექცია მუდამ იზრდება. ძირითადად მუზეუმში მოაქვთ საბჭოთა კავშირის დროის ექსპონატები (1920-1990-ანი წლების) ჭურჭელი, წიგნები, გაზეთები, მონეტები და ა.შ. ერთ-ერთ ძვირფას ექსპონატად იქცა ქალაქის მკვიდრის მირზა შაფი ვაზეხის ლექსების კრებული, რომელიც 1872 წელს ბერლინში დაიბეჭდა. ==გალერეა== <gallery widths=170px heights=120px> File:Tunc dövrü qəbir.JPG|<small>ბრინჯაოს ხანის საფლავი</small> File:Gil qab 18.JPG|<small>კერამიკა</small> File:Qədim Gəncə gil qab 3.JPG|<small>კერამიკა</small> File:Gil qab, Leylatəpə mədəniyyəti.JPG|<small>კერამიკა </small> </gallery> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1924 წელს დაარსებული მუზეუმები]] s5tl87ff7xpq8xso28e4t0neucsb7wj 0 384853 4816144 4540029 2025-06-18T05:30:46Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1920 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816144 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = აზერბაიჯანის ისტორიის ეროვნული მუზეუმი | სურათი = National Museum of History of Azerbaijan 11.JPG | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = 1920 | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = აზერბაიჯანი, ბაქო | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = http://www.azhistorymuseum.az/ }} '''აზერბაიჯანის ისტორიის ეროვნული მუზეუმი''' (აზერ.Milli Azərbaycan tarixi Muzeyi) დაარსდა 1920 წელს. განლაგებულია [[აზერბაიჯანის]] დედაქალაქ [[ბაქოში]]. == მუზეუმის ისტორია == 1920 წლის ივნისში [[აზერბაიჯანის სსრ-ს]] განათლების კომისარიატის სკოლისგარეშე განყოფილებაში დაარსდა „მუზექსკურსის“ ქვეგანყოფილება - „მშობლიური მხარის სასწავლო მუზეუმი - ისტიგლალი“, რომელმაც შემდგომ მიენიჭა მუზეუმის სატუსი. მუზეუმმა მოგვიანებით რამდენიმეჯერ შეიცვალა სახელწოდება ( ასე, [[ვ.ა. შნირელმანის]] მიხედვით, 1920 წლებში მას ეწოდებოდა „აზერბაიჯანის ხალხების ისტორიის მუზეუმი<ref>В. А. Шнирельман, [http://www.vehi.net/istoriya/armenia/albanskymif.html «Войны памяти. Мифы, идентичность и политика в Закавказье», М., ИКЦ, «Академкнига», 2003]</ref>). 1920 წლის ივლისიდან, მუზეუმი ფუნქციონირებდა ცნობილი ნავთობ - მაგნატისა და მეცენატის გ.ზ.ტაგიევის სასახლეში . 1920 წლის 25 ოქტომბერს მუზეუმს გადაერქვა სახელი „აზერბაიჯანის სსრ-ს სახელმწიფო მუზეუმად“, ხოლო 1921 წლის მაისში მუზეუმმა უკვე მიიღო პირველი დამთვალიერებლები. == მუზეუმის დახასიათება == [[File:Украшения из меди.jpg|thumb|right|200px|მორთულობა სპილენძისგან]] მუზეუმის სასარგებლო ფართობი შეადგენს 3000 კვ.მ. მათ შორის 2000 კვ.მ. განკუთვნილია სამეცნიერო ექსპოზიციებზე, სადაც, მატერიალური და სულიერი კულტურის საფუძველზე, გადმოცემულია ქვეყნის ნამდვილი პოლიტიკური და სოციალურ - ეკონომიკური ცხოვრება და აზერბაიჯანის ისტორია მაგალითებზე დაყრდნობით დაწყებული უძველესი დროიდან დღევანდელ დღემდე. პირველ ხანებში მუზეუმში მოქმედებდნენ [[ისტორიის]], [[ეთნოგრაფიის]], [[არქეოლოგიის]], [[ბოტანიკის]], [[ზოოლოგიის]], სამხატვრო ხელოვნების, სახალხო განათლების , ასევე აზერბაიჯანის საზოგადოების მშობლიური მხარის საზოგადოება, და უძველესი ძეგლების დაცვის კომისია. შემდგომ წლებში, მუზეუმში ჩატარდა რიგი რიგი სტრუქტურული ცვლილება. 1936 წლის 31 მარტს სახალხო კომისართა საბჭომ მიიღო გადაწყვეტილება აზერბაიჯანის სახელმწიფო მუზეუმის რეორგანიზაციის შესახებ, ისტორიული პროფილის მქონე მუზეუმის შექმნის შესახებ და მისი აზერბაიჯანის ისტორიის მუზეუმად გადარქმევის შესახებ. მუზეუმი გადაცხემულ იქნა სსრკ-ს მეცნიერებათა აკადემიის აზერბაიჯანის ფილიალის განკარგვაში. == უახლესი ისტორია == [[File:История азербайджана.jpg|thumb|right|200px|მუზეუმის ერთ-ერთი დარბაზი]] დღესდრეობით მუზეუმში მოქმედებს 6 განყოფილება (აზერბაიჯანის უძველესი და შუა საუკუნეების ისტორიული ფონდის ექსპოზიციათა განყოფილება, აზერბაიჯანის ახალი ხანის ისტორიული ფონდის ექსპოზიციათა განყოფილება, აზერბაიჯანის უახლესი ისტორიული ფონდის ექსპოზიციათა განყოფილება, ნუმიზმატიკისა და ეპიგრაფიკის ფონდების განყოფილება, ეთნოგრაფიის ფონდების განყოფილება, სამეცნიერო ექსკურსიებისა და მასიური სამუშაოს განყოფილება), ასევე სამუზეუმო ექსპონატების რესტავრაციის განყოფილება, სამხატვრო გაფორმების ჯგუფი, ექსპონატების უსაფრთხოების ჯგუფი,საწარმოო ჯგუფი, ექსპონატების შეფასებისა და შეძენის კომისია, ბიბლიოთეკა. მუზეუმის ფასეულობათა საერთო რაოდენობა აჭარბებს შენახვის 300 000 ერთეულს (ფონდს). მათგან 20 000 გამოფენილია ექსპოზიციაში, დანარჩენი შენახულია სამეცნიერო ფონდების საცავში - ნუმიზმატურში (1500 ერთეულზე მეტია), არქეოლოგიურში (93000), ეთნოგრაფიულში (9000), შეიარაღებისაში (2300), სამეცნიერო არქივში (12000), ძვირფასი მეტალების ფონდებში (15 000), ნეგატივები (10254), იშვიათი წიგნების ფონდში (4570). მუზეუმი გამოსცემს სტატიების კრებულს „აზერბაიჯანის ისტორიის მასალები“. <center> '''ნუმიზმატიკური კოლექცია''' <gallery perrow="5" widths="150px" heights="110px"> File: Abbas I.jpg| File: Albaniya tetradraxma.jpg| File: Khatai 1507.jpg| File: Sefevid Abbas I.jpg| File: Sirvansah mazyadi.jpg| File: Аббас второй Сефевиды.jpg| File: Tetradraxma albania.jpg| File: Амавиды.jpg| File: Karabakh khanate.jpg| File: Karabakh Panahabad (shusha).jpg| </gallery> </center> ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.azhistorymuseum.az/ ოფიციალური საიტი] * [http://www.science.az/ru/azhistorymuseum/index.htm აზერბაიჯანის ისტორიის ეროვნული მუზეუმი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110830114057/http://www.science.az/ru/azhistorymuseum/index.htm |date=2011-08-30 }} * [http://www.impression.ru/Azerbaijan/articles/Azerbaijan_1535.html ისტორიის მუზეუმი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110425140115/http://www.impression.ru/Azerbaijan/articles/Azerbaijan_1535.html |date=2011-04-25 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:1920 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 51hwz0wqvdb64j062vpk3u6l4n2dm6h 0 384855 4816130 4265919 2025-06-18T05:23:47Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1983 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816130 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = პურის მუზეუმი | სურათი = Bread Museum in Agdam, Azerbaijan.jpg | სურათისზომა = 250 | წარწერა = 2012 წელს მუზეუმის განადგურებული შენობა | დაარსდა = 25 ნოემბერი 1983 | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[აღდამი]], [[აზერბაიჯანი]] | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = ნიაზი ყულიევი | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''პურის მუზეუმი''' ({{lang-az|Çörək muzeyi}}) — მუზეუმი, რომელიც ოდესღაც არსებობდა [[აზერბაიჯანის სსრ]]-ს ქალაქ [[აღდამი|აღდამში]]. == ისტორია == მუზეუმი დაარსდა 1983<ref name="azerbaijans"/> წლის ნოემბერში. მუზეუმში ინახებოდა ანტიკური და შუასაუკუნეების ექსპონატები, არქეოლოგიური აღმოჩენები, რომლებიც დაკავშირებულნი არიან პურთან და ხორბალთან, გაქვავებული ხორბალი, ხელის წისქვილები, ჭურჭელი, უძველესი წიგნები, ხელნაწერები და სხვადასხვა სახის მასალები, რომლებიც მოწმობენ სხვადასხვა სახის შრომის იარაღებისა (ცელი, ნამგალი, სამკავი და სხვა) და მიწარმოქმედების განვითარებას.<ref name="mct">[http://www.mct.gov.az/content.php?lang=az&page=33&rg=12&nid=75 Информация о городе Агдам на сайте министерства культуры и туризма Азербайджана]{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> მუზეუმი ძლიერად დაზარალდა 1990 წლების [[ყარაბაღის ომი]]ს მსვლელობის დროს. ამჟამად მუზეუმი იმყოფება დანგრეულ მდგომარეობაში.<ref name="azerbaijans">[http://azerbaijans.com/content_1578_ru.html Агдамский хлебный музей] azerbaijans.com 2013-01-13</ref><ref name="mct"/> შენობის ფასადზე იყო გამოსახული სხვადასხვა სახის ორნამენტები, ასევე ორი მოზაიკის პანო, რომლებზეც გამოსახულია ხორბლის თავთავები და მზე. შიგნით შენობა მორთული იყო ფერადი ვიტრაჟებით, ჭერი მოპირკეთებული იყო მუქი ფერის ხის კვადრატებით. მუზეუმის ერთ-ერთი დარბაზის შესასვლელში იყო წარწერა „თაყვანი ეცით პურს!“. მუზეუმში, სხვა ექსპონატებთან ერთად ასევე ინახებოდა გაქვავებული ხორბალი, რომელიც ყოფილი დირექტორის, აკადემიკოს იმამ მუსტაფაევის, მოწმობით ნაპოვნი იყო არქეოლოგიური გათხრების მსვლელობის დროს აღდამის რაიონის სოფელ ჩალან-ტეპეში. ეს ექსპონატები, მუზეუმს საჩუქრად გადასცა მეცნიერ სელექციონერმა, აკადემიკოსმა [[იმამ მუსტაფაევი|იმამ მუსტაფაევმა]], რომელმაც სელექციის საშუალებით შექმნა ხორბლის რამდენიმე ჯიში. იგივე ყულიევის მოთხრობით, ერთხელ მუზეუმში მოვიდა სოფელ აღდამლის მკვიდრი ოთხმოცი წლის მოხუცი ისმაილ კაფარ ოღლი მამედოვი. მან მუზეუმს გადასცა ორი ძველი XVII საუკუნის კირ-კირე (ხელის წისქვილი). მისი თქმით, იმისთვის, რომ ხალხს სცოდნოდა თუ რა რთულად მოიპოვებოდა ადრე პური. მუზეუმში ასევე ინახებოდა ბლოკადური ლენინგრადის დროინდელი პური, რომელიც მოიტანა ქალმა — მცხობელმა გალინა კანაევამ. == ლიტერატურა == * Vüqar Tofiqli. Agdam Çörək Muzeyi:Dünəni, bugünü və sabahı. — Баку: Adiloglu, 2011. — ISBN 9789952251302. * Р. Абдуллаев. Музей хлеба: [Агдам] // Гудок. — 28 января 1986. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1983 წელს დაარსებული მუზეუმები]] s8xekjleyqkpn7gxf3zuty5ss1ilrty 0 384857 4816150 4328192 2025-06-18T05:32:19Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1975 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816150 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = უზეირ ჰაჯიბეილის სახლ-მუზეუმი | სურათი = House-museum of Uzeyir Hajibeyov.jpg | სურათისზომა = 250 | წარწერა = | დაარსდა = [[1975]] | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[აზერბაიჯანი]], [[ბაქო]] | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''უზეირ ჰაჯიბეილის სახლ-მუზეუმი''' — სახლ-მუზეუმი, რომელშიც ცხოვრობდა ცნობილი [[აზერბაიჯანელები|აზერბაიჯანელი]] კომპოზიტორი [[უზეირ ჰაჯიბეკოვი]]. სახლი განლაგებულია შამილ აზიზბეკოვის ქუჩაზე, ნიზამის მეტროს სადგურის მახლობლად. მუზეუმი შეიქმნა [[ჰეიდარ ალიევი]]ს ინიციატივით [[1975]] წელს<ref>{{წიგნი|ავტორი=Шароева И. Г.| სათაური=Музыка, которую мы видим|ადგილი=М.|გამომცემლობა=Советский композитор|წელი=1989 |გვერდი=256|გვერდნი= 227}}</ref> უზეირ ჰაჯიბეკოვის სახელის უკვდავსაყოფად. მემორიალური მუზეუმი იმყოფება აზერბაიჯანის რესპუბლიკის კულტურისა და ტურიზმის მონიტორინგის ქვეშ. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის სახლ-მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ბიოგრაფიული მუზეუმები]] [[კატეგორია:1975 წელს დაარსებული მუზეუმები]] bdrbpgs5mqgzfb8ay1m52ozcvcquq2r 0 385327 4816127 3381910 2025-06-18T05:22:12Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1989 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816127 wikitext text/x-wiki {{წყარო}}{{ინფოდაფა მონუმენტი |მონუმენტის სახელი = ნახიჩევანის ხანების სასახლე |მშობლიური სახელი = |სურათი = Nakhchivan khan palace7.JPG |სურათის ზომა = |წარწერა = |კოორდინატები = |მდებარეობა = ნახიჩევანი |არქიტექტორი = |მოქანდაკე = |ტიპი = |მასალა = |სიგრძე = |სიგანე = |სიმაღლე = |დაწყება = |დასრულება = |გახსნა = |თარიღდება = XVIII საუკუნე |მდგომარეობა = |მიძღვნილია = |რუკის სურათი = |რუკის ტექსტი = |რუკის სიგანე = |რელიეფი = |latd = |latm = |lats = |latNS = |longd = |longm = |longs = |longEW = |lat = |long = |ექსტრა = }} '''ნახიჩევანის ხანების სასახლე''' — წარმოადგენს XVIII საუკუნის ისტორიულ-არქიტექტურულ ძეგლს ქალაქ [[ნახიჩევანი|ნახიჩევანში]]. XX საუკუნის დასაწყისამდე იგი ნახიჩევანელი ხანების საცხოვრებელს წარმოადგენდა. XVIII საუკუნის ბოლოს სასახლე ააშენა ქელბალი-ხან კენგერლიმ, ნახიჩევანის ბოლო ხანის [[ეხსან ხანი]]ს მამამ. ისტორიული ცნობებით ეს სასახლე აშენდა [[1780]] წელს, იგი მიეკუთვნება აზერბაიჯანული ხუროთმოზღვრების მარგალიტებს. ამ სასახლის კომპლექსის ზოგიერთი ნაწილი ჩვენ დრომდე შემორჩა. ხანები და ხანების შთამომავლები ცხოვრობდნენ აქ [[1920]] წლამდე. სასახლე ორსართულიანია. თავის დროს სასახლე შედგებოდა ორი ნაწილიდან. სამხრეთ ნაწილს ადმინისტრაციული დატვირთვა ჰქონდა, მიმდინარეობდა კრებები და ხდებოდა სტუმრების მიღება, ხოლო ჩრდილო ნაწილში ცხოვრობდა ხანის ოჯახი. ნახიჩევანის ხანების სასახლე ძველი დროიდან იზიდავდა მოგზაურებისა და დიპლომატების ყურადღებას. იგი მოიხსენიება აღმოსავლეთმცოდნეების, სამხედროებისა და დიპლომატების დღიურებში და მემუარებში, რომლებიც სტუმრობდნენ ნახიჩევანს XIX საუკუნეში. [[1989]] წელს ნახიჩევანის ხანების სასახლე გადაკეთდა ხალიჩის მუზეუმად. == ფოტოები == <gallery> File:Nakhchivan khan palace2.JPG| File:Nakhchivan khan palace4.JPG| File:Nakhchivan khan palace5.JPG| </gallery> [[კატეგორია:ნახიჩევანის ავტონომიური რესპუბლიკა]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:ისლამური არქიტექტურა]] [[კატეგორია:სამეფო რეზიდენციები]] [[კატეგორია:1989 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 0nq9mzot06j32v7jfun5dqguugnt779 0 386091 4816145 4553149 2025-06-18T05:30:54Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:2002 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816145 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = ბაქოს მინიატურული წიგნების მუზეუმი | სურათი = Miniatür Kitab Muzeyi (2016).jpg | სურათისზომა =300 | წარწერა = | დაარსდა = 2002 | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[ბაქო]], [[აზერბაიჯანი]] | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = ზარიფა სალახოვა | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''ბაქოს მინიატურული წიგნების მუზეუმი''' ({{lang-az|Miniatur Kitab Muzeyi}}) — მუზეუმი ქალაქ [[ბაქო]]ს ძველ ნაწილში, ისტორიულ რაიონ [[იჩერი-შეჰერი|იჩერი-შეჰერში]], სასახლის ქუჩაზე. ფუნქციონირება დაიწყო 2002 წლის 2 აპრილს.<ref>[http://www.bibliograf.ru/materials/news/2549/ Журнал «Библиотечное дело» — Новости]</ref> მუზეუმის ექსპონატები შეგროვებულ იქნა ტაირ სალახოვის დის, ზარიფა სალახოვას მიერ 30 წლის განმავლობაში მსოფლიოს 64 ქვეყანიდან. მისი პირადი კოლექცია შეადგენს 6500 წიგნს. მუზეუმში შეგროვებულია ექსპონატები, როგორც [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] დროს გამოშვებულები, ასევე [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა]] პერიოდშიც.<ref>{{Cite web |url=http://mirtv.ru/content/view/54693/42/ |title=Музей миниатюрной книги работает в Баку |accessdate=2017-11-04 |archiveurl=https://archive.today/20120712113829/http://mirtv.ru/content/view/54693/42/ |archivedate=2012-07-12 }}</ref> მასში თავმოყრილია ისეთი წიგნები, რომლებიც გამოცემულია [[საქართველო]]ში, [[მოლდოვა]]ში, [[უკრაინა]]ში, [[ბელარუსი|ბელარუსში]], [[შუა აზია|შუა აზიის]] რესპუბლიკებში, ასევე [[ევროპა]]ში. მუზეუმის ფონდებში არის [[კორნეი ჩუკოვსკი]]ს, [[აგნია ბარტო]]ს, [[ფიოდორ დოსტოევსკი|ფიოდორ დოსტოევსკისა]] და [[ალექსანდრე პუშკინი]]ს იშვიათი გამოცემები.<ref>[http://www.baku.ru/blg-list.php?id=66624&cmm_id=91 Сборник статей о музее миниатюрной книги Зарифы Салаховой] </ref> მუზეუმში გამოფენილია ისეთი ცნობილი კლასიკოსების წიგნები, როგორებიც არიან [[მოლა პანაჰ ვაგიფი|ვაგიფი]], [[ჰურშიდბანუ ნათავანი]], [[ნიზამი განჯევი]], [[იმადედინ ნასიმი|ნასიმი]], [[ფუზული]], [[სამედ ვურღუნი]], [[მირზა ფათალი ახუნდოვი]] და სხვა. == მუზეუმის ექსპოზიცია == <gallery perrow="4" widths="190px" heights="160px"> File: Bookmuseum1.jpg File: Bookmuseum2.jpg File: Bookmuseum3.jpg </gallery> </center> ==რესურსები ინტერნეტში== {{commonscat-inline|Baku Museum of Miniature Books}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:2002 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 5lo5od4jz28hunh4z97h6pk8tuoakwn 0 386092 4816148 4703941 2025-06-18T05:31:44Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:1939 წელს დაარსებულები]]; დაემატა [[კატეგორია:1939 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816148 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = ნიზამი განჯევის სახელობის აზერბაიჯანული ლიტერატურის მუზეუმი | სურათი = Museo de Azerbaiyán de Literatura Nizami, Baku, Azerbaiyán, 2016-09-26, DD 200.jpg | სურათისზომა = | წარწერა =Nizami Gəncəvi adına Azərbaycan Ədəbiyyatı muzeyi | დაარსდა =1939 | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[ბაქო]], [[აზერბაიჯანი]] | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი =რაფაელ ბაბა ოღლუ ჰუსეინოვი | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი =[http://nizamimuseum.az/az/home nizamimuseum.az] }} '''ნიზამი განჯევის სახელობის აზერბაიჯანული ლიტერატურის მუზეუმი''' ({{lang-az|Nizami Gəncəvi adına Azərbaycan Ədəbiyyatı muzeyi}}) — მუზეუმი [[ბაქო]]ში, რომელიც დაარსდა [[1939]] წელს. მდებარეობს [[აზერბაიჯანი]]ს დედაქალაქის ცენტრში, [[შადრევნის მოედანი]]ს მახლობლად „[[იჩერი-შეჰერი|იჩერი შეჰერის“]] შესასვლელთან. დღეს ეს მუზეუმი არის [[აზერბაიჯანული ლიტერატურა|აზერბაიჯანული ლიტერატურისა]] და [[აზერბაიჯანის კულტურა|კულტურის]] მასალების ერთ-ერთი ყველაზე მდიდარი და უდიდესი საცავი. მუზეუმის მთავარი მიზანია სამეცნიერო და სხვა მასალების შეგროვება, კვლევა და შენახვა აზერბაიჯანული ლიტერატურისა და კულტურის შესახებ; ამ მასალების წარმოდგენა სხვადასხვა გამოფენებზე. მუზეუმი ასევე ატარებს ფართო სამეცნიერო კვლევას, იწერება და ქვეყნდება წიგნები და მონოგრაფიები<ref name=":0">{{Cite web |url=http://exploreazerbaijan.com/ru/things_to_do/museums/Museum-azerbaijan-literature.php |title=Музей Азербайджанской литературы имени Низами Гянджеви |accessdate=2018-07-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190603041650/http://www.exploreazerbaijan.com/ru/things_to_do/museums/Museum-azerbaijan-literature.php |archivedate=2019-06-03 }}</ref>. == მუზეუმის ისტორია == [[ფაილი:Hotel Metropol in Baku.jpg|მარცხნივ|მინი|232x232პქ|სასტუმრო "მეტროპოლი"]] შენობა, რომელშიც მუზეუმი მდებარეობს, აშენდა 1860-იან წლებში, როგორც ორსართულიანი ქარავან-სარაი. არქიტექტორი კასიმ-ბეგ ჰაჯიბაბაბეკოვი იყო<ref>[https://www.ourbaku.com/index.php/%D0%93%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B2_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BC-%D0%B1%D0%B5%D0%BA_-_%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80 Гаджибабабеков Касым-бек - архитектор]</ref>. 1915 წელს შენობა გადაეცა სასტუმრო „მეტროპოლს“ და ამ პერიოდში მეორე სართულის აშენება დასრულდა. შემდეგ, 1918-1920 წლებში აქ [[აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობა|აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის თანამშრომლები]] ცხოვრობდნენ და მუშაობდნენ, ხოლო 1920-1930 წლებში ამ შენობაში აზერბაიჯანის პროფესიული კავშირების საბჭო მდებარეობდა. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, [[ლენინგრადის ბლოკადა|ბლოკადურ ლენინგრადში]], როდესაც აღინიშნებოდა აზერბაიჯანელი მწერლის [[ნიზამი განჯევი|ნიზამი განჯევის]] 800 წლისთავი, აქ გრძელდებოდა ექსპოზიციების განთავსება. ამ შენობაში ნიზამის სახელობის მემორიალური მუზეუმი შეიქმნა. არქიტექტორების, [[სადიქ დადაშოვი]]სა და [[მიქაილ ჰუსეინოვი]]ს პროექტის ფარგლებში ჩატარდა რემონტი, ფასადებზე დამონტაჟდა სკულპტურები და ორი სართული აშენდა. მოგვიანებით, მემორიალური მუზეუმი გადაიქცა აზერბაიჯანის ლიტერატურის მუზეუმად<ref name=":0" />. მუზეუმის ინტერიერი [[ლატიფ ქერიმოვი]]ს მიერ იყო მორთული. იმის მიუხედავად, რომ მუზეუმი დაარსდა 1939 წელს, ამოქმედდა მხოლოდ 1945 წლის 14 მაისს. 1959 და 1967 წელს მუზეუმს ორჯერ ჩაუტარდა კაპიტალური რემონტი, გამაგრება და იგი გაფართოვდა. 2001-2003 წლებში მუზეუმმა კვლავ განიცადა რიგი ცვლილებები და განახლებები. აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტის [[ილჰამ ალიევი]]ს 2004 წლის 30 დეკემბრის სტუმრობის შემდეგ, 2005 წლის ზაფხულში მომზადდა ახალი პროექტები, რომლის მიხედვითაც დაიწყო სარემონტო-სარესტავრაციო სამუშაოები. აზერბაიჯანის რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტმა მუზეუმის 2500 კვადრატული მეტრით გასადიდებლად გამოყო 13 მილიონი მანათი. ამის ხარჯზე დარბაზთა რაოდენობა გაიზარდა 30 ძირითად და 10 დამხმარემდე. თუ 2005 წლამდე მუზეუმში ექსპოზიციათა რიცხვი შეადგენდა 1000 ერთეულს, რესტავრაციის შემდეგ მან 25 000-ს გადააჭარბა. == შენობა == მუზეუმის საერთო ფართობი დაახლოებით 2500 მ²-ია. მუზეუმის 30 ძირითად და 10 დამხმარე დარბაზში 3 ათასზე მეტი ხელნაწერი, იშვიათი წიგნები, ილუსტრაციები, პორტრეტები, ქანდაკებები, მინიატურები, მწერლების მემუარები და სხვა გამოფენებია წარმოდგენილი. შენობის ნაწილი დაცულია წიგნის მაღაზიად არის გადაქცეული (ამჟამად მოქმედი). შენობის ფასადზე, თაღებითა ღერძზე, აზერბაიჯანის გამოჩენილი პოეტებისა და მწერლების ქანდაკებებია განლაგებული: [[ფუზული|მუჰამედ ფუზული]] (მოქანდაკე ი.აბდურახმანოვი), [[მოლა ფანაჰ ვაგიფი]] (მოქანდაკე [[ჯალალ კარიაღდი|ჯ. კარიაღდი]]), [[მირზა ფათალი ახუნდოვი]] (მოქანდაკე პ. საბსაი), [[ნათავან ხურშიდბანუ]] (მოქანდაკე ე. ტრიპოლსკაია), [[ჯალილ მამედყულიზადე]] (მოქანდაკე ნ.ზახაროვი), [[ჯაფარ ჯაბარლი]] (მოქანდაკე ს. კლიაცკი)<ref>[http://www.anl.az/down/meqale/medeniyyet/medeniyyet_may2009/79835.htm Bakının heykəlləri]</ref>. == გამოფენები == მუზეუმში ინახება ნიზამი განჯევის პოემის „[[ისქანდერნამე]]ს“ ხელნაწერი, რომელიც 1418 წელს დაიწერა, [[ფუზული]]ს „ბანქუ-ბადეს“ (1569) ხელნაწერის ასლი, [[მირზა ფათალი ახუნდოვი]]ს „აღმოსავლური პოემა პუშკინის გარდაცვალებაზე“, აგრეთვე პირადი ავტოგრაფები და დიდი სამეცნიერო ღირებულების სხვა ექსპონატები. ასევე მუზეუმში არის [[ნიზამის პორტრეტი|ნიზამი განჯევის პორტრეტი]], რომელიც 1940 წელს [[გაზანფარ ხალიგოვი|გაზანფარ ხალიგოვმა]] შექმნა და პოეტის 1479 წლის ხელნაწერები მინიატურებით. == სქოლიო == {{სქოლიო}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://nizamimuseum.az/museum/ ოფიციალური საიტი] {{ნიზამი განჯელი}} [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:1939 წელს დაარსებული მუზეუმები]] [[კატეგორია:მუზეუმები ანბანის მიხედვით]] [[კატეგორია:ნიზამი განჯელი]] 8h4qk3ia5e2syqq80wl97yroaomquvp 0 389319 4816155 3793536 2025-06-18T05:33:54Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:2015 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816155 wikitext text/x-wiki {{წყარო}}{{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = ქვის დამწერლობის მუზეუმი | სურათი = | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = 2015 | დამაარსებლები = ჰეიდარ ალიევის ფონდი | დაიხურა = | მდებარეობა = [[აზერბაიჯანი]], [[ბაქო]] | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''ქვის დამწერლობის მუზეუმი''' (აზერ. Daş salnamə muzeyi) — [[ბაქო]]ში მდებარე მუზეუმი, რომელიც ეძღვნება ქვის დამუშავების ხელოვნებას. ეს არის მუზეუმი, რომელზეც წარმოდგენილია ქვის პლასტიკის განვითარება [[აზერბაიჯანი]]ს ტერიტორიაზე. იგი განლაგებულია აზერბაიჯანის სახელმწიფო დროშის მოედანზე და შექმნილია [[ჰეიდარ ალიევის ფონდი]]ს მიერ. == ისტორია == შენობა, რომელშიც განლაგებულია მუზეუმი, აშენებულია [[ძმები სიმენსები]]ს მიერ 1901 წელს. შენობაში ფუნქციონირებდა აზერბაიჯანში პირველი ელექტროსადგური, რომელიც მუშაობდა ნავთობზე. შემდგომ შენობას ჩაუტარდა კაპიტალური რესტავრაცია და მასში დაიწყო ფუნქციონირება ქვის დამწერლობის მუზეუმმა. მუზეუმის გახსნა მოხდა 2015 წლის 8 ივნისს. აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტი [[ილჰამ ალიევი]], ჰეიდარ ალიევის ფონდის პრეზიდენტი [[მეჰრიბან ალიევა]] და [[ჰეიდარ ალიევის ფონდი]]ს ვიცე პრეზიდენტი [[ლეილა ალიევა]] გაეცნენ მუზეუმს. == ექსპოზიცია == მუზეუმში გამოფენილია უამრავი ქვის პლასტიკის ნიმუშები, რომლებიც აღმოჩენილი არის აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე. ექსპონატების უმრავლესობას შეადგენს უძველესი საყოფაცხოვრებო ნივთები, რომელთაც გააჩნიათ ფუნქციონალური დატვირთვა. ასევე პირველყოფილი ადამიანის შრომის შედეგად შექმნილი ექსპონატები. მუზეუმში ასევე წარმოდგენილია [[გობუსტანი]]ს და გალას ნაკრძალების კედლური დამწერლობის ნიმუშები. ექსპოზიციის ძირითად ნაწილს წარმოადგენს შუა საუკუნეების საფლავის ქვები, რომელნიც ნაპოვნია შირვან- აბშერონის ზონაში. საფლავის ქვებზე წარმოდგენილია ინფორმაცია შუა საუკუნეების სხვადასხვა საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ, სოციალურ, კულტურულ და იდეოლოგიურ მოვლენებზე. ექსპოზიცია აგრეთვე მოიცავს აზერბაიჯანის სახალხო არტისტის ჰუსეინ ჰაგვერდიევის ნაშრომსაც - „არტერია“ (2014 წ.) მუზეუმში წარმოდგენილი ექსპონატების მიხედვით ადვილად შესაძლებელია აზერბაიჯანის ქვის პლასტიკის ისტორიის და მისი ეტაპების განვითარების აღქმა. [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:2015 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 6jso8xowrrentq4iyf00px0513nux0x 0 390019 4816158 4328222 2025-06-18T05:34:40Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:2014 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816158 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = სათარ ბაჰლულზადეს სახლ-მუზეუმი | სურათი = | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = ბაქო აზერბაიჯანი | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''სათარ ბაჰლულზადეს სახლ-მუზეუმი''' ({{lang-az|Səttar Bəhlulzadənin ev-muzeyi}}) — სახლ-მუზეუმი, რომელშიც ცხოვრობდა და ეწეოდა თავის შემოქმედებას აზერბაიჯანის სახალხო მხატვარი [[სათარ ბაჰლულზადე]]. განლაგებულია სურახანების რაიონის ამირჯანის დასახლებაში. მუზეუმის გახსნა მოხდა 2014 წლის 22 მაისს. == შექმნის ისტორია == სათარ ბაჰლულზადეს გარდაცვალების შემდგომ დადგა საკითხი მისი სახლ-მუზეუმის შექმნის თაობაზე. მაშინ ამირჯანის დასახლებაში არსებული მეჩეთის შენობიდან, რომელიც აშენებული იქნა ნავთობმრეწველის [[მურთუზ მუხტაროვი]]ს მიერ, გამოსახლებული იქნა საქსოვი ფაბრიკა, რომელსაც გამოუყეს სხვა შენობა, ხოლო მეჩეთში შეიქმნა მუზეუმი, რომელშიც გამოფენილი იქნა მხატვრის ნამუშევრები. მალე, ამ შენობაში კვლავ დაიწყო ფუნქციონირება მეჩეთმა. ნახატები კი გადატანილი იქნა სათარ ბაჰლულზადეს სახლში. ეს სახლი, რომელიც განლაგებული იყო მამამისის სახლის გვერდით, თვითონ მხატვრის მიერ იქნა აშენებული თავისი ჰონორარებით; ამ სახლში თვითონ ცხოვრობდა გარდაცვალებამდე.<ref name="Мирзоева">Мирзоева С. Наша гордость и слава — Саттар Бахлулзаде. http://www.anl.az/down/meqale/bakrabochiy/bakrabochiy_iyun2009/82412.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150120165701/http://www.anl.az/down/meqale/bakrabochiy/bakrabochiy_iyun2009/82412.htm |date=2015-01-20 }} .Бакинский рабочий. 2.06.2009</ref>. == გახსნა == 2014 წლის 22 მაისს ამ შენობაში კაპიტალური შეკეთების შემდგომ გაიხსნა მხატვრის სახლ-მუზეუმი. მუზეუმი შეიქმნა აზერბაიჯანის პრეზიდენტის [[ჰეიდარ ალიევი]]ს 1994 წლის განკარგულების საფუძველზე.<ref name="Дом-музей">Иманов В. [http://www.trend.az/life/socium/2277594.html В Амирджаны состоялось открытие реконструированного Дома-музея Саттара Бахлулзаде] 23.05.2014 Trend News Agency 2015-01-30</ref>. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ბიოგრაფიული მუზეუმები]] [[კატეგორია:2014 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 0hagly12rc6mou3q8cem4sa2cdsm6t2 0 390053 4816142 4626964 2025-06-18T05:30:10Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1967 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816142 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = აზერბაიჯანული ხალიჩის მუზეუმი | სურათი = Azərbaycan xalça muzeyi.jpg | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = 13 მარტი, 1967 | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[ბაქო]], [[აზერბაიჯანი]] | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = შირინ მელიქოვა | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = [http://azcarpetmuseum.az/front/az ოფიციალური ვებ-გვერდი] }} '''აზერბაიჯანული ხალიჩის მუზეუმი''' — [[ხალიჩა|ხალიჩის]] მუზეუმი ქალაქ [[ბაქო]]ში. დაარსდა [[1967]] წელს. იგი იქცა მსოფლიოში პირველ სპეციალიზებულ მუზეუმად, რომლის ფუნქციაშიც შედის ხალიჩების შეგროვება, შენახვა და მათი შესწავლა. მისი პირველი ექსპოზიცია გახსნილი იქნა 1972 წელს [[ჯუმა-მეჩეთი (ბაქო)|ჯუმა-მეჩეთში]], ქალაქ [[ბაქო]]ს ძველი ციხე-სიმაგრის — [[იჩერი-შეჰერი]]ს ტერიტორიაზე. მუზეუმი წარმოადგენს აზერბაიჯანის ეროვნულ კულტურის მარგალიტს. აქ ხდება ხალიჩების დემონსტრაცია აზერბაიჯანის ტრადიციული ხელოვნების დარგებთან სიმბიოზში. მისი კოლექცია ითვლის ხალიჩების, ტანისამოსის, ნაქარგების, სპილენძის მჭედლური საგნების, საიუველირო ნაწარმებისა, ხის და შუშის თანამედროვე ნაკეთობების 14 000 ეგზემპლარს. მუზეუმი იმავდროულად წარმოადგენს აზერბაიჯანის ხალიჩების შესწავლისა და განვითარების ცენტრს. მუზეუმი მონაწილეობდა აზერბაიჯანული ხალიჩებისადმი მიძღვნილ რიგ საერთაშორისო სიმპოზიუმში. პირველი ასეთი სიმპოზიუმი ჩატარდა [[1983]] წელს [[იუნესკო]]ს ეგიდით. შემდგომი სიმპოზიუმები ჩატარდა 1988, 2003 და 2007 წლებში; ბოლო სიმპოზიუმი ჩატარდა [[პარიზი|პარიზში]] — [[იუნესკო]]ს შტაბ-ბინაში. აზერბაიჯანის პრეზიდენტის [[ილჰამ ალიევი]]ს განკარგულებით 2008 წელს დაიწყო მუზეუმისათვის ახალი თანამედროვე შენობის მშენებლობა. 2014 წლის აგვისტოში კი გაიხსნა მისი პირველი ექსპოზიცია. მუზეუმის კოლექცია მსოფლიოს მასშტაბით 50-ზე მეტ ქვეყანაში არის ნაჩვენები, რომელთა შორის ევროპის ისეთი ქვეყნებია, როგორიცაა [[გაერთიანებული სამეფო]], [[პორტუგალია]], [[ნიდერლანდები]], [[ესპანეთი]], [[იტალია]], [[საფრანგეთი]], ხოლო აზიის ქვეყნებს შორისაა [[ინდოეთი]], [[ირანი]], [[ისრაელი]], [[თურქეთი]]. ასევე, კოლექცია გამოეფინა ყოფილ [[საბჭოთა კავშირი]]ს ქვეყნებში, ისევე როგორც [[კუბა]]სა და [[აშშ]]-ში. == ისტორია == მუზეუმი დააარსა ლათიფ ქარიმოვმა 1967 წლის 1 ივნისს. პირველი ექსპოზიცია გაიხსნა 1972 წელს. მაშინ მუზეუმი ფუნქციონირებდა ჯუმა-მეჩეთის შენობაში. 1992 წელს მუზეუმი გადავიდა სამუზეუმო ცენტრის შენობაში<ref name=":0">[http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/82_folder/82_articles/82_carpet_museum.html Carpets Made to Last]</ref>. 2008 წლის 17 მაისს ბაქოში შედგა მუზეუმის საფუძვლის ჩაყრა, რომელშიც მონაწილეობას იღებდნენ აზერბაიჯანის პრეზიდენტი [[ილჰამ ალიევი]] და [[იუნესკო]]ს მთავარი დირექტორი [[კიოტირო მაცურა]]. მუზეუმის შენობა აშენებულია დაკეცილი ხალიჩის სახით. მისი არქიტექტორები არიან ფრანს იანსი და ვალტერ მარი<ref>[https://www.curbed.com/2014/10/10/10036992/museum-that-looks-like-rolled-up-carpet-opens-in-azerbaijan Azerbaijan Now Has a Carpet Museum That Looks Like a Carpet]</ref>. ახალი შენობა 2012 წლის ბოლოს გაიხსნა<ref>[https://www.azernews.az/culture/42752.html Unique carpet museum to open in Baku by year-end]</ref>. 2014 წლის აპრილში მუზეუმს ეწოდა აზერბაიჯანის ხალიჩების მუზეუმი, რაც მას ოფიციალურობა შეჰმატა<ref>{{Cite web |url=http://vestnikkavkaza.net/news/society/53644.html |title=Carpet museum renamed in Azerbaijan |accessdate=2018-07-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140416211150/http://vestnikkavkaza.net/news/society/53644.html |archivedate=2014-04-16 }}</ref>. == მუზეუმის კოლექცია == აზერბაიჯანის ხალიჩების მუზეუმში ინახება ღირებული ისტორიული ექსპონატები და ხელოვნების ნიმუშები [[ყუბა|ყუბიდან]], [[ქაბალა|ქაბალიდან]], [[შირვანი (ქალაქი)|შირვანიდან]], [[ყაზახი]]დან, [[თავრიზი]]დან, [[განჯა|განჯიდან]] და ქვეყნის სხვა ქალაქებიდან და რეგიონებიდან. თითოეული ექსპონატი მოიცავს აზერბაიჯანის ისტორიას. ესენი არიან არქეოლოგიური ძეგლები, რომლებიც მიეკუთვნებიან [[ბრინჯაოს ხანა]]ს, XII საუკუნის თიხის ჭურჭელი, XIX საუკუნის მხატვრული სამკერვალო და ეროვნული ტანსაცმელი, ლითონის, ხის, მინისა და საიუველირო სამკაულები, იარაღი, ხალიჩები ეროვნული ორნამენტებითა და სიუჟეტით. მუზეუმში უძველესი ხალიჩის საგანია XVII საუკუნის თავრიზის ხალიჩის „ოვჩულუგის“ ფრაგმენტი<ref>{{Cite web |url=http://www.kavkazportal.com/index.php?name=news&op=view&id=4026 |title=Азербайджанский музей ковров - ДОКУМЕНТАЛЬНЫЙ ФИЛЬМ |accessdate=2018-07-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170418081307/http://www.kavkazportal.com/index.php?name=news&op=view&id=4026 |archivedate=2017-04-18 }}</ref>. მუზეუმში წარმოდგენილი ზოგიერთი ხალიჩები არის საოჯახო რელიკვიები, რომლებიც მიჰყიდეს ან შესწირეს მუზეუმს<ref name=":0" />. მუზეუმის კოლექციაში შედის ხალიჩების ჯგუფი [[შუშა (ქალაქი)|შუშიდან]], რომელიც გადარჩენილ იქნა შუშის ყოფილი ხალიჩების მუზეუმიდან. 1992 წელს [[ყარაბაღის ომი]]ს დროს არსებობდა სერიოზული საფრთხე იმისა, რომ ხალიჩების განადგურებულნი იყვნენ. ამ იშვიათი ნიმუშების შენარჩუნების მცდელობით, შუშის მუზეუმის დირექტორმა, დაახლოებით, 600-მდე ხალიჩა სამხედრო მანქანებით გამოიტანა. დღეს, ეს ხალიჩები შეიძლება იხილოთ ბაქოს მუზეუმში გამოფენაზე სახელწოდებით „დამწვარი კულტურა“<ref name=":0" />. == გალერეა == <center> '''[[თავრიზი|თავრიზის]] ხალიჩები'''<gallery widths="200" heights="200"> ფაილი:Azeri rug Agajli.jpg ფაილი:Azerbaijani Afshan rug.jpg ფაილი:«Сераби».jpg ფაილი:«Герис».jpg </gallery>'''[[ყარაბაღი|ყარაბაღის]] ხალიჩები'''<gallery widths="200" heights="200"> ფაილი:«Касымушагы».jpg ფაილი:«Кара-коюнлу».jpg ფაილი:«Ханлыг».jpg ფაილი:Shusha rug.jpg|"შუშა" </gallery> '''[[ბაქო]]ს ხალიჩები'''<gallery widths="200" heights="200"> ფაილი:Azerbaijanian carpet from Surakhani.jpg ფაილი:"Baku" rug.jpg ფაილი:Зили 1.jpg ფაილი:«Новханы».jpg </gallery></center> ==რესურსები ინტერნეტში== {{official website|http://www.azcarpetmuseum.az/}} {{az icon}} {{en icon}} {{ru icon}} == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:1967 წელს დაარსებული მუზეუმები]] qjrpox5axv92zq55lc25hc5h0df4euw 0 390821 4816118 3498336 2025-06-18T05:18:51Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1976 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816118 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = არქეოლოგიისა და ეთნოგრაფიის მუზეუმი | სურათი = Yaşayış evi, Böyük Qala küç. 42.jpg | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = 1976 | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[ბაქო]], [[აზერბაიჯანი]] | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''არქეოლოგიისა და ეთნოგრაფიის მუზეუმი''' ({{lang-az|Arxeologiya və Etnoqrafiya Muzeyi}}) — აზერბაიჯანის კულტურული დაწესებულება. განლაგებულია [[ბაქო]]ში. == ისტორია == დაარსდა 1976 წელს. სახელწოდება მიენიჭა აზერბაიჯანელი არქიტექტორ [[მიქაილ უსეინოვი]]ს პატივსაცემად. 2008 წელს მუზეუმში ჩატარდა სარემონტო-სარესტავრაციო სამუშაოები და გამოფენათა რიცხვი გაიზარდა 2000-მდე.<ref name="museums">Museums, Reserves, Galleries of Baku: Museum of Archaeology and Ethnography — National Tourism Promotion Bureau, 2017.</ref> == ექსპოზიცია == მუზეუმი გაყოფილია ორ სექციად. [[ეთნოგრაფია|ეთნოგრაფიის]] სექციაში წარმოდგენილია მასალები, რომლებიც მიეკუთვნებიან XIX საუკუნის ბოლოს და XX საუკუნის დასაწყისს, ასევე აზერბაიჯანელი ხალხის ცხოვრებას.<ref name="museums"/> [[არქეოლოგია|არქეოლოგიის]] სექციაში წარმოდგენილია მასალები, რომელნიც მიეკუთვნებიან აზერბაიჯანის ისტორიულ განვითარებას, მის კულტურას [[ქვის ხანა|ქვის ხანიდან]] [[გვიანი შუა საუკუნეები|გვიანი შუა საუკუნეების]] ხანამდე. მუზეუმის ექსპონატები ქმნიან სრულ სურათს პირველყოფილი ადამიანის ბანაკებზე აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე, შუა საუკუნეების დასახლებებზე, ადრეულ ქალაქების კულტურაზე, უძველესი სახელმწიფოების ისტორიულ და მატერიალურ კულტურაზე.<ref name="museums"/> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1976 წელს დაარსებული მუზეუმები]] hhjcfpod4u2l5av467qko8dctlcycky 0 392591 4816125 4461895 2025-06-18T05:21:46Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1967 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816125 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = ნახიჩევანის ლიტერატურის მუზეუმი | სურათი = | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = 1967 | დამაარსებლები = [[აზერბაიჯანი]], [[ნახიჩევანი]] | დაიხურა = | მდებარეობა = | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''ნახიჩევანის ლიტერატურის მუზეუმი''' ({{lang-az|Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Ədəbiyyat Muzeyi}}) — მეცნიერულ-კვლევითი და საგანმანათლებლო ცენტრი [[ნახიჩევანი|ნახიჩევანში]]. ატარებს მწერალ-სატირიკოსის [[ჯალილ მამედკულიზადე]]ს სახელს. == ისტორია == ჯალილ მამედკულიზადეს სახელობის ნახიჩევანის ლიტერატურის მუზეუმი დაარსდა [[1962]] წლის 12 ივნისს ([[საბჭოთა კავშირი]]ს მინისტრთა საბჭოს [[1966]] წლის გადაწყვეტილების საფუძველზე). გახსნის მომენტისთვის მუზეუმს გააჩნდა 98 ექსპონატი, ამჟამად კი მუზეუმის ფონდი ითვლის 19 000 ექსპონატს. მუზეუმის ფონდებში ინახება უძვირფასესი ხელნაწერები, ხელოვნების ნიმუშები, ძველი და თანამედროვე წიგნები (მათ შორის ავტოგრაფებიც), გაზეთები და ჟურნალები, რომლებიც განასახიერებენ აზერბაიჯანული კულტურის საჭირბოროტო საკითხებს. ექსპოზიციაში ასევე დათმობილია ადგილი ეთმობა ადგილობრივ მოღვაწეებს. ფონდებში აგრეთვე წარმოდგენილია სხვადასხვა ჟანრის ნაწარმოებები, რომლებიც შექმნილია [[ნახიჩევანი]]ს მოქანდაკეების, არქიტექტორების და მხატვრების მიერ. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.nakhchivan.az/portal-1/muz-ler.htm ინფორმაცია მუზეუმის შესახებ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150422234513/http://www.nakhchivan.az/portal-1/muz-ler.htm |date=2015-04-22 }} {{az}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1967 წელს დაარსებული მუზეუმები]] e9assmzwro3c0b9puz6k1x6w0aujiwf 0 394057 4816151 4328208 2025-06-18T05:32:29Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1981 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816151 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = ჰუსეინ ჯავიდის სახლ-მუზეუმი | სურათი = Institute of Manuscripts, Baku, 2010.jpg | სურათისზომა = 250 | წარწერა = | დაარსდა = 1981 წლის 21 ივლისი | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[ბაქო]], [[აზერბაიჯანი]] |lat_dir = N |lat_deg = 40 |lat_min = 22 |lat_sec = 06 |lon_dir = E |lon_deg = 49 |lon_min = 49 |lon_sec =59 | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''ჰუსეინ ჯავიდის სახლ-მუზეუმი''' ({{lang-az|Hüseyn Cavidin Ev Muzeyi}}) — შედის [[აზერბაიჯანის მეცნიერებათა აკადემიის]] სამეცნიერო განყოფილების შემადგენლობაში. მუზეუმი შეიქმნა სახლში, რომელშიც ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა აზერბაიჯანელი პოეტი და დრამატურგი [[ჰუსეინ ჯავიდი]]. == ისტორია == [[ჰუსეინ ჯავიდი]]ს სახლ-მუზეუმი შეიქმნა ფილოსოფოსის, დრამატურგისა და პოეტის ჰუსეინ ჯავიდის სახელის უკვდავსაყოფად. კომუნისტური პარტიის ცენტრალურმა კომიტეტმა დიდი ლიდერის [[ჰეიდარ ალიევი]]ს მხარდაჭერით 1981 წლის 21 ივლისს მიიღო განკარგულება „ჰუსეინ ჯავიდის 100 წლის იუბილესთან დაკავშირებით“.<ref name="azerbaijan.travel">{{cite web | url=http://azerbaijan.travel/en/accommodation/1081-Huseyn-Cavidin-Ev-Muzeyi | title=House-Museum of Huseyn Javid | website=azerbaijan.travel | accessdate=16 ივლისი, 2017 }}{{Dead link|date=დეკემბერი 2020 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> აზერბაიჯანის მინისტრთა კაბინეტის გადაწყვეტილების თანახმად შეიქმნა ჰუსეინ ჯავიდის სახლ-მუზეუმი, რომელიც დაექვემდებარა აზერბაიჯანის მეცნიერებათა აკადემიას.<ref name="azerbaijan.travel" /> [[ფაილი:Muzeyhüseyn.jpg|მინი|მარჯვნივ|200პქ|ჰუსეინ ჯავიდის 120 წლის იუბილე. აზერბაიჯანის საყოველთაო ლიდერის [[ჰეიდარ ალიევი]]ს საუბარი ტურან ჯავიდთან. 2002 წლის 24.10.]] 2002 წლის 24 ოქტომბერს 120 წლის იუბილესთან დაკავშირებით, ჰუსეინ ჯავიდის სახლ-მუზეუმის გახსნის ოფიციალური ცერემონიის შემდეგ გაიხსნა ექსპოზიცია მნახველებისათვის. == განყოფილებები == მუზეუმის განყოფილებები მოიცავენ „მეცნიერულ კვლევებს“, „მეცნიერულ დასაბუთებებს“, „მეცნიერულ და მხატვრულ დიზაინს“, „მეცნიერულ ექსპოზიციებს“, „ბიბლიოთეკის მეცნიერულ ინფორმაციას“. ჰუსეინ ჯავიდი მოღვაწეობდა ეროვნული მემკვიდრეობის პროპაგანდისა და კვლევების სფეროში. == მეცნიერული ექსპოზიცია == სახლ-მუზეუმი შედგება 4 ოთახისა და ფოიესაგან. მუზეუმის საერთო ფართობი შეადგენს 245 კვ.მ.<ref name="huseyncavid">{{cite web| url=https://huseyncavid.wordpress.com/ev-muzeyi/ | title=Ev Muzeyi | website=huseyncavid.wordpress.com | publisher=[[Wordpress]] | accessdate=16 ივლისი, 2017 }}</ref> მუზეუმში ინახება 4250 ექსპონატი. ფოიეში არის ვარსკვლავის გამოსახულება, რომელსაც აქვს მინიჭებული პოეტის სახელი. მუზეუმში ასევე ინახება პოეტის ტანსაცმელი, მის მიერ გამოცემული ნაწარმოებები, სპექტაკლის აფიშები, მისი ნაწარმოების „ბოლო ზაფხულის“ (მხ. ა. ალიევი) ილუსტრაციები, ასევე პოეტის დრამის „იბლისის“ (მხ. ა. ალიევი), სიუჟეტური ხალიჩა (მხ. ა. ქერიმოვი) და სხვა მასალები. მუზეუმის ერთ-ერთ ოთახს ეწოდება „ჯავიდის ტრაღედია“. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.huseyncavid.com ოფიციალური ვებგვერდი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180601160437/http://www.huseyncavid.com/ |date=2018-06-01 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ბიოგრაფიული მუზეუმები]] [[კატეგორია:1981 წელს დაარსებული მუზეუმები]] ndv9m135ruhrqdxzx7xm5ttndkcs7xj 4816152 4816151 2025-06-18T05:33:05Z Jaba1977 3604 /* ისტორია */ 4816152 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = ჰუსეინ ჯავიდის სახლ-მუზეუმი | სურათი = Institute of Manuscripts, Baku, 2010.jpg | სურათისზომა = 250 | წარწერა = | დაარსდა = 1981 წლის 21 ივლისი | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[ბაქო]], [[აზერბაიჯანი]] |lat_dir = N |lat_deg = 40 |lat_min = 22 |lat_sec = 06 |lon_dir = E |lon_deg = 49 |lon_min = 49 |lon_sec =59 | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''ჰუსეინ ჯავიდის სახლ-მუზეუმი''' ({{lang-az|Hüseyn Cavidin Ev Muzeyi}}) — შედის [[აზერბაიჯანის მეცნიერებათა აკადემიის]] სამეცნიერო განყოფილების შემადგენლობაში. მუზეუმი შეიქმნა სახლში, რომელშიც ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა აზერბაიჯანელი პოეტი და დრამატურგი [[ჰუსეინ ჯავიდი]]. == ისტორია == [[ჰუსეინ ჯავიდი]]ს სახლ-მუზეუმი შეიქმნა ფილოსოფოსის, დრამატურგისა და პოეტის ჰუსეინ ჯავიდის სახელის უკვდავსაყოფად. კომუნისტური პარტიის ცენტრალურმა კომიტეტმა დიდი ლიდერის [[ჰეიდარ ალიევი]]ს მხარდაჭერით 1981 წლის 21 ივლისს მიიღო განკარგულება „ჰუსეინ ჯავიდის 100 წლის იუბილესთან დაკავშირებით“. აზერბაიჯანის მინისტრთა კაბინეტის გადაწყვეტილების თანახმად შეიქმნა ჰუსეინ ჯავიდის სახლ-მუზეუმი, რომელიც დაექვემდებარა აზერბაიჯანის მეცნიერებათა აკადემიას. [[ფაილი:Muzeyhüseyn.jpg|მინი|მარჯვნივ|200პქ|ჰუსეინ ჯავიდის 120 წლის იუბილე. აზერბაიჯანის საყოველთაო ლიდერის [[ჰეიდარ ალიევი]]ს საუბარი ტურან ჯავიდთან. 2002 წლის 24.10.]] 2002 წლის 24 ოქტომბერს 120 წლის იუბილესთან დაკავშირებით, ჰუსეინ ჯავიდის სახლ-მუზეუმის გახსნის ოფიციალური ცერემონიის შემდეგ გაიხსნა ექსპოზიცია მნახველებისათვის. == განყოფილებები == მუზეუმის განყოფილებები მოიცავენ „მეცნიერულ კვლევებს“, „მეცნიერულ დასაბუთებებს“, „მეცნიერულ და მხატვრულ დიზაინს“, „მეცნიერულ ექსპოზიციებს“, „ბიბლიოთეკის მეცნიერულ ინფორმაციას“. ჰუსეინ ჯავიდი მოღვაწეობდა ეროვნული მემკვიდრეობის პროპაგანდისა და კვლევების სფეროში. == მეცნიერული ექსპოზიცია == სახლ-მუზეუმი შედგება 4 ოთახისა და ფოიესაგან. მუზეუმის საერთო ფართობი შეადგენს 245 კვ.მ.<ref name="huseyncavid">{{cite web| url=https://huseyncavid.wordpress.com/ev-muzeyi/ | title=Ev Muzeyi | website=huseyncavid.wordpress.com | publisher=[[Wordpress]] | accessdate=16 ივლისი, 2017 }}</ref> მუზეუმში ინახება 4250 ექსპონატი. ფოიეში არის ვარსკვლავის გამოსახულება, რომელსაც აქვს მინიჭებული პოეტის სახელი. მუზეუმში ასევე ინახება პოეტის ტანსაცმელი, მის მიერ გამოცემული ნაწარმოებები, სპექტაკლის აფიშები, მისი ნაწარმოების „ბოლო ზაფხულის“ (მხ. ა. ალიევი) ილუსტრაციები, ასევე პოეტის დრამის „იბლისის“ (მხ. ა. ალიევი), სიუჟეტური ხალიჩა (მხ. ა. ქერიმოვი) და სხვა მასალები. მუზეუმის ერთ-ერთ ოთახს ეწოდება „ჯავიდის ტრაღედია“. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.huseyncavid.com ოფიციალური ვებგვერდი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180601160437/http://www.huseyncavid.com/ |date=2018-06-01 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ბიოგრაფიული მუზეუმები]] [[კატეგორია:1981 წელს დაარსებული მუზეუმები]] nmkvr9ttleeq30pqxxryoi0xc3802sg 0 394062 4816163 4667062 2025-06-18T05:36:16Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1990 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816163 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = აზერბაიჯანის სახელმწიფო ისტორიისა და რელიგიის მუზეუმი | სურათი = | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = 1990 | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[ბაქო]], [[აზერბაიჯანი]] | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''აზერბაიჯანის სახელმწიფო ისტორიისა და რელიგიის მუზეუმი''' ({{lang-az|Azərbaycan Dövlət Din Tarixi Muzeyi}}) — მუზეუმი აზერბაიჯანში, [[ბაქო]]ში. მუზეუმში შუქდება ადგილობრივი პირველყოფილი ადამიანების რელიგიური მრწამსი. მუზეუმი იმყოფება [[აზერბაიჯანის რესპუბლიკის კულტურისა და ტურიზმის სამინისტრო]]ს დაქვემდებარებაში. == ისტორია == [[1967]] წელს შექმნილი იქნა აზერბაიჯანის სსრ რესპუბლიკის მინისტრთა საბჭოს ბრძანების საფუძველზე ისტორიული [[ათეიზმის]] მუზეუმი. [[1990]] წლის [[17 სექტემბერს]] აზერბაიჯანის რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის 414 განკარგულების საფუძველზე მუზეუმს გადაერქვა სახელი და ეწოდა რელიგიის ისტორიის სახელმწიფო მუზეუმი. 1993 წლის ივნისში მუზეუმი გადატანილი იქნა სამუზეუმო ცენტრში.<ref>{{Cite web |url=http://www.icom.azeurotel.com/en/history05en.html |title=Historical museums and reserves |accessdate=2018-02-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170820080008/http://www.icom.azeurotel.com/en/history05en.html |archivedate=2017-08-20 }}</ref> == კოლექციები == მუზეუმის ისტორიული რელიგიის მეცნიერული ფონდი შედგება სამხატვრო ნაწარმოებებისგან, გრაფიკული სახეებისგან, სკულპტურებისგან, წიგნებისგან და ხელნაწერებისგან, ფოტოგრაფიებისგან, გაზეთებისა და ჟურნალებისგან რომლებში არის გამოხატული იუდეური, ბუდისტური, ქრისტიანული და მუსულმანური დოკუმენტაციები. ფონდები მოიცავს 4 ათასს ექსპონატს. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:1990 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 433jdyqvxtwlu420ub4043rgw93in8o 0 394065 4816157 3449044 2025-06-18T05:34:27Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1984 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816157 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = აზერბაიჯანის სამედიცინო მუზეუმი | სურათი = | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = {{დაიწყე თარიღი და ასაკი|1984|df=yes}} | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[ბაქო]], [[აზერბაიჯანი]] | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''აზერბაიჯანის სამედიცინო მუზეუმი''' ({{lang-az|Azərbaycan Tibb Muzeyi}}) — მუზეუმი აზერბაიჯანში, [[ბაქო]]ში. მუზეუმის შექმნა, ჩამოყალიბება და განვითარება უშუალოდ დაკავშირებულია აზერბაიჯანის მედიცინის ისტორიასთან. == ისტორია == აზერბაიჯანის სამედიცინო ინსტიტუტი — მუზეუმი ბაქოში, შეიქმნა აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ჯანდაცვის სამინისტროს [[1984]] წლის 2 ივლისის ბრძანებით. ოფიციალურად გაიხსნა [[1986]] წლის 29 იანვარს.<ref>[http://www.historymed.ru/encyclopedia/muse/index.php?ELEMENT_ID=1446 Музей медицины Азербайджана]</ref> == ექსპოზიცია == მუზეუმში წარმოდგენილია აზერბაიჯანული მედიცინის განვითარების ისტორია უძველესი დროიდან. მის ექსპოზიციებს წარმოადგენენ ფოტოები, წიგნები, ინსტრუმენტები, ანატომიური პრეპარატები, გამოჩენილი აზერბაიჯანელი ექიმების პირადი ნივთები. მუზეუმის ექსპოზიცია მუდამ იზრდება. მუზეუმის პირველ დარბაზში დგას [[აბუ ალი იბნ სინა]]ს ბიუსტი. მუზეუმში ასევე ინახება ფოტოები, რომლებიც გაკეთებულია ხელნაწერ „საექიმო მეცნიერების კანონებიდან“ ([[1143]] წ.), რომელსაც სწავლობენ ევროპის სხვადასხვა სამედიცინო უნივერსიტეტებში. მეორე დარბაზში განლაგებულია შუა საუკუნეების ქირურგიული ინსტრუმენტები და XIII-XIX საუკუნის ტრაქტატები, რომელთა ორიგინალებიც ინახება ხელნაწერთა ინსტიტუტში. მესამე დარბაზში განლაგებულია უამრავი ფოტო და დოკუმენტი, რომელიც მიეკუთვნება სამედიცინო დაწესებულებებს, რომლების კეთილმოწყობილი იყვნენ XX საუკუნის დასაწყისის ბაქოს მენავთობე მილიონერების მიერ. მეოთხე დარბაზში წარმოდგენილია მედიცინის განვითარება აზერბაიჯანის სახალხო რესპუბლიკის არსებობის დროს. ასევე ინფორმაცია ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის შენობის, მისი პირველი რექტორების - ქირურგ [[ვასილი რაზუმოვსკი]]ს და ნევროპათოლოგ სერგეი დავიდენკოს შესახებ. მეხუთე დარბაზში წარმოდგენილია ინფორმაცია საბჭოთა აზერბაიჯანის მედიცინის მოწყობის შესახებ. ბოლო დარბაზი მიძღვნილია აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტის [[ილჰამ ალიევი]]ს ხელმძღვანელობით ჩატარებულ საქმიანობას ჯანდაცვის საკითხებთან დაკავშირებით. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:1984 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 5nckjolaa3lujvpaqgttojm6t9vyy53 0 397815 4816146 4723032 2025-06-18T05:31:11Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:2009 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816146 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმი | სურათი = Музей современного искусства в Баку.jpg | სურათისზომა = 270px | წარწერა = | დაარსდა = 20 მარტი 2009 | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = ბაქო, აზერბაიჯანი | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = http://mim.az/en/ }} '''თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმი''' ({{lang-az|Müasir incəsənət muzeyi}}) — მუზეუმი აზერბაიჯანის დედაქალაქ [[ბაქო]]ში. გაიხსნა 2009 წლის 20 მარტს. მუზეუმში შენახულია ძირითადად ავანგარდულ სტილში მომუშავე [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანელი]] მხატვრებისა და სკულფტორების 800-მდე ნამუშევარი. მუზეუმში გამოფენილი არიან ძირითადად ისეთი განთქმული მხატვრები როგორებიც არიან [[სათარ ბაჰლულზადე]], [[ბეიუქაღა მირზაზადე]], [[ელმირა შაჰთაჰთინსკაია]], [[თაირ სალახოვი]], [[ომარ ელდაროვი]], [[ნადირ აბდურახმანოვი]], [[გენადი ბრიჟატიუკი]]. ცალკე დარბაზში გამოფენილი არის ისეთი დასავლეთის ავანგარდიზმის წარმომადგენლები, როგორებიც არიან [[სალვადორ დალი]], [[პაბლო პიკასო]] და [[მარკ შაგალი]].<ref name="История">[http://www.mim.az/content/tarix.html История музея] Официальный сайт музея</ref> მუზეუმის დიზაინის ავტორი არის ცნობილი მხატვარი ალთაი სადიჰზადე. მუზეუმის გახსნას ესწრებოდა აზერბაიჯანის პრეზიდენტი [[ილჰამ ალიევი]], აზერბაიჯანის პირველი ლედი, იუნესკოს კეთილი ნების ელჩი [[მეჰრიბან ალიევა]] და იუნესკოს გენერალური დირექტორი კოიშირო მაცურა. == მუზეუმის შესახებ == === არქიტექტურა === მუზეუმს არ გააჩნია კონკრეტული თემატიკა. ექსპონატები, ნახატები, დიზაინი და არქიტექტურა ყველაფერი ერთმანეთთანაა კავშირში. მუზეუმის არქიტექტურული ხაზის იდეაა - დარბაზები კუთხეების გარეშე, ღია გასასვლელები, დახრილი კედლები კი ხელსუწყობს მოძრაობის ხილვადობას. მუზეუმს არ აქვს იზოლირებული ფორმები. ორი სართული განლაგებულია ღია სივრცეში და უკავშირდება ხელოვნების ობიექტს "დავიწყებული კიბე". მუზეუმის კონცეფციის, არქიტექტურის, დიზაინისა და ექსპონატების შერჩევის ავტორია მხატვარი ალთაი სადიჰზადე. ერთიანი დიზაინის შემადგენელია  თეთრი ფერი, რომლითაც წარმოდგენილია მუზეუმი. მუზეუმი მთლიანად თავისი თავისუფალი არქიტექტურით, ფერწერებითა და ქანდაკებების ექსპოზიციით წარმოადგენს ავანგარდული ხელოვნების ნიმუშს<ref name=":0">{{Cite web |url=https://baku.arttube.ru/institution/myzei-sovremennogo-iskysstva-baky/ |title=Музей Современного Искусства Баку |accessdate=2018-05-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231004195554/https://baku.arttube.ru/institution/myzei-sovremennogo-iskysstva-baky/ |archivedate=2023-10-04 }}</ref>. === ექსპოზიცია === მოცემული პროექტის მიზანია აზერბაიჯანული ფერწერის პოპულარიზაცია და განვითარება. ასევე ახალგაზრდა და უკვე ცნობილი მხატვრების მხარდაჭრა. მუზეუმის ექსპოზიციაში წარმოდგენილია ევროპის ოსტატების ნამუშევრები - ავანგარდის სტილის დამფუძნებლები მსოფლიო ხელოვნებაში - [[სალვადორ დალი|სალვადორ დალის]], [[პაბლო პიკასო|პაბლო პიკასოს]], [[მარკ შაგალი|მარკ შაგალის]]. ექსპოზიციის გარკვეული ნაწილი ასახავს საბჭოთა ხელისუფლების ატმოსფეროს. მასში შედის აშრაფ მურადის, ქემალ ახმედის, მირჯავად ჯავადის, რასიმ ბაბაევის უნიკალური ნამუშევრები. მუზეუმში ასევე ბავშვთა სახვითი ხელოვნების ექსპოზიციაა, რომელიც ხელსუწყობს  ბავშვთა ინტერესების განვითარებას. ამის გარდა დოკუმენტური ფილმების ჩვენების ვიდეო-დარბაზი, საგამოფენო სალონი კერძო გამოფენების ორგანიზებისთვის, აგრეთვე ბიბლიოთეკა და წიგნის მაღაზია, სადაც სტუმრებს გადაეცემათ მსოფლიო ხელოვნების, არქიტექტურისა და სკულპტურის ისტორიის წიგნები<ref name=":0" />. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://mim.az/ru/ ოფიციალური საიტი] {{ref-az}} {{ref-ru}} {{ref-en}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის სახვითი ხელოვნება]] [[კატეგორია:2009 წელს დაარსებული მუზეუმები]] ayy7alssxhbjvd1tm1ueewbmzeewlgp 0 405092 4816168 4560177 2025-06-18T05:37:40Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1967 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816168 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = მუსიკალური კულტურის აზერბაიჯანის სახელმწიფო მუზეუმი<br>{{lang-az|Azərbaycan Musiqi Mədəniyyət Dövlət Muzeyi}} | სურათი = Azərbaycan Musiqi Mədəniyyəti Dövlət Muzeyi.jpg | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = 1967 | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[ბაქო]], [[აზერბაიჯანი]] | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = http://www.musicmuseum.az/az/index.php }} '''მუსიკალური კულტურის აზერბაიჯანის სახელმწიფო მუზეუმი''' ({{lang-az|Azərbaycan Musiqi Mədəniyyət Dövlət Muzeyi}}) — [[აზერბაიჯანი]]ს კულტურის დაწესებულება. == ისტორია == შეიქმნა [[ბაქო]]ში [[1967]] წელს. მუზეუმის ძირითადი მიზნები და ამოცანებია აზერბაიჯანის მუსიკალურ კულტურასთან დაკავშირებული მასალების შეგროვება, შენახვა, შესწავლა და პოპულარიზირება. [[1967]]-[[1996]] წლებში მდებარეობდა [[იჩერი-შეჰერი|იჩერი-შეჰერში]], ყოფილ ქარავან-სარაის შენობაში, მდებარე ჰაგიტად რზაევას ქ. №9-ში. [[2015]] წელს მუსიკალური კულტურის აზერბაიჯანის სახელმწიფო მუზეუმი გადავიდა მუსიკალური ცენტრის შენობაში, რომელიც მდებარეობს მენავთობეების პროსპექტზე, №123-ა-ში. == ექსპონატები == მუზეუმის ფონდებში ინახება 20.000-ზე მეტი ექსპონატი.<ref>[http://uzeyirbook.musigi-dunya.az/ru/data.pl?id=56&lang=RU В музее хранятся свыше 20000 экспонатов] {{ref-az}} {{ref-ru}}</ref> მათ შორის არის ისეთი ეროვნული ინსტრუმენტები, როგორიცაა ჩენგი, [[თარი]], [[ქამანჩა]], [[საზი]], გავალი, გოშანაღარა, [[ზურნა]], ნეი, ამის გარდა ისეთი უჩვეულო მუსიკალური საკრავები, როგორებიც არის ასა-თარი, ასა-საზი, ასევე გრამაფონები, პატეფონები და [[გრამფირფიტა|ფირფიტები]]. აქ ინახება საოპერო მომღერლების — გ. სარაბსკის, [[ფატმა მუხტაროვა|ფ. მუხტაროვას]], მ. ბაგიროვას და სხვების პირადი არქივები. მუზეუმში ასევე ინახება [[უზეირ ჰაჯიბეკოვი]]ს, [[ბულბული (მომღერალი)|ბულბული]]ს, [[ყარა ყარაევი]]ს, [[ფიქრეთ ამიროვი]]ს საავტორო სანოტო ჩანაწერები, მუსიკალურ მოღვაწეთა პირადი ნივთები, აფიშები, პროგრამები, ფოტოები, სახვითი ხელოვნების ნიმუშები, წიგნები და სხვა სახის ექსპონატები. {{commonscat|Azerbaijan State Museum of Musical Culture}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:მუსიკის მუზეუმები]] [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუსიკალური ორგანიზაციები]] [[კატეგორია:1967 წელს დაარსებული მუზეუმები]] ryhpguczjx2lvq3ax8gi16tmwbgfgvf 0 405093 4816164 3496075 2025-06-18T05:36:28Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1989 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816164 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = რინაი<br>{{lang-az|Rinay}} | სურათი = რინაი.jpg | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = 1989 | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[ბაქო]], [[აზერბაიჯანი]] | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''რინაი''' ({{lang-az|Rinay}}) — ბუნების ისტორიის [[მალაკოლოგია|მალაკოლოგიური]] მუზეუმი [[ბაქო]]ში ([[აზერბაიჯანი]]). მუზეუმი შედის მსოფლიოს კერძო მუზეუმთა რეესტრის სიაში. მასში განსახიერებულია ყველა. კონტინენტის მეცნიერული მალაკაფაუნა, რასაც გააჩნია მეცნიერული და პრაქტიკული ღირებულება. „რინაი“ გახსნილია დამთვალიერებლისათვის ორშაბათს, სამშაბათსა და პარასკევს 10:00 დან 14:00-მდე. == ისტორია == კოლექციური მუზეუმის საფუძველი ჩაიყარა [[1930]]-ან წლებში სადიხ ყარაევის მიერ, რომელიც იყო ცნობილი საბჭოთა ინჟინერი და გამომგონებელი. [[1986]] წელს საფიხ ყარაევის შვილმა, გეოლოგა — მინერალური მეცნიერებათა კანდიდატმა, პროფესორ ტოფიგ ყარაევმა, გააგრძელა მამის გზა და დააარსა მუზეუმი. [[1989]] წელს მუზეუმმა მიიღო ოფიციალური სტატუსი. [[2007]] წლის ივნისში, ტოფიგ ყარაევმა გააგრძელა მამის გზა. მან ჩაატარა თანამედროვე მილუსკების ტაქსომოტორული კვლევა.<ref>Yol magazine, N4 (8), 2007, pp. 40, 44</ref><ref>[http://www.kaspiy.az/news.php?id=5431 Тайны мирового океана]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:1989 წელს დაარსებული მუზეუმები]] fpd9zgbtq9yjb6b6a4qomzsdlhnqyda 14 407578 4815924 3503647 2025-06-17T14:05:25Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815924 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|1879 by country}} [[კატეგორია:1879]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:1870-იანი წლები ქვეყნის მიხედვით]] shqqxaee78zmjg9k9oc1tzhti30m9yl 14 407579 4815916 3548575 2025-06-17T14:03:13Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]]“ 3548575 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:წლები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:XIX საუკუნე ქვეყნის მიხედვით| ]] lpo1nm4ff3uh2ahmhelevsr963whb0w 0 411054 4816137 4074615 2025-06-18T05:26:54Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1925 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816137 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = შაქის ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მუზეუმი<br>{{lang-az|Şəki Tarix Diyarşünaslıq Muzeyi}} | სურათი = Şəki Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyinin binası.jpg | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = {{დაიწყე თარიღი და ასაკი|1925}} | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[შაქი (აზერბაიჯანი)|შაქი]], [[აზერბაიჯანი]] | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''შაქის ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მუზეუმი''' ({{lang-az|Şəki Tarix Diyarşünaslıq Muzeyi}}) — მუზეუმი აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ქალაქ [[შაქი (აზერბაიჯანი)|შაქში]]. მუზეუმი ატარებს აზერბაიჯანელი პედაგოგის, მწერლის და ეთნოგრაფის რაშიდ ბეგ ეფენდიევის სახელს. შაქის ეთნოგრაფიული მუზეუმი დაფუძნებულია განათლების კომიტეტის გადაწყვეტილებით [[1925]] წლის სექტემბერში. [[1980]] წელს მუზეუმი გადავიდა შენობაში, რომელიც აშენებული იყო [[1895]] წელს<ref>{{Cite web |url=http://www.azculture.az/r-f-ndiyev-adina-s-ki-s-h-r-tarix-diyarsunasliq-muzeyi/ |title=Шекинский историко-краеведческий музей имени Р.Эфендиева |accessdate=2018-07-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180221161837/http://www.azculture.az/r-f-ndiyev-adina-s-ki-s-h-r-tarix-diyarsunasliq-muzeyi/ |archivedate=2018-02-21 }}</ref> ყაზარმის სახით. მუზეუმის საერთო ფართობი შეადგენს 924 მ², მათგან 724 მ² დათმობილია ექსპოზიციების დრბაზებისთვის. მუზეუმში გამოფენილია 5000 ექსპონატზე მეტი, რომელებიც გამოხატავს ისტორიას, კულტურას, ხელოვნების უძველეს სახეობას, შაქის რეგიონის ეთნოგრაფიას და სამზარეულოს. ასევე მუზეუმში განლაგებულია სტენდები, რომლებიც მიძღვნილია დიდი სამამულო ომისადმი, ასევე ავღანეთისა და ყარაბაღის ომებისადმი. ==რესურსები ინტერნეტში== {{commonscat-inline|Collections of Shaki Historical-Ethnography Museum}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანული კულტურა]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1925 წელს დაარსებული მუზეუმები]] cb4v0h7rmj5tpck9sdsxv1fxbhtidgn 14 412784 4816084 3564140 2025-06-18T04:48:39Z Jaba1977 3604 გვერდი წასაშლელია ([[en:User:Awesome Aasim/oneclickdelete|oneclickdelete]]) 4816084 wikitext text/x-wiki {{წასაშლელი|კ1}}{{Commons category|Nobel laureates from the United Kingdom}} [[კატეგორია:ბრიტანელები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მეცნიერება და ტექნოლოგიები გაერთიანებულ სამეფოში]] [[კატეგორია:ბრიტანული ჯილდოების მფლობელები]] hmq3odeqbhz88q2lje5vbq1a8g5fth2 0 415209 4816143 4680658 2025-06-18T05:30:24Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1936 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816143 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = აზერბაიჯანის ხელოვნების ეროვნული მუზეუმი <br>{{lang-az|Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi}} | სურათი = National Art Museum of Azerbaijan (de Burs House) edited.jpg | სურათისზომა = 300 px | წარწერა = მუზეუმის პირველი კორპუსი | დაარსდა = 1936 წ | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[ბაქო]], [[აზერბაიჯანი]] ნიაზის ქუჩა 9/11 | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = ჩინგიზ ფარზალიევი | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = [http://nationalmuseum.az/ www.nationalmuseum.az] }}'''რუსტამ მუსტაფაევის''' '''სახელობის აზერბაიჯანის ხელოვნების ეროვნული მუზეუმი''' ({{Lang-az|Rüstəm Mustafayev adına Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi}}) — უდიდესი ხელოვნების მუზეუმი [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]], სადაც 17 000-ზე მეტი ნამუშევარი ინახება<ref>{{Cite web |url=http://www.azerizv.az/news/a-9851.html |title=Чингиз ФАРЗAЛИEВ, директор Национального музея искусств Азербайджана: «Наша коллекция насчитывает свыше 17 тысяч экспонатов» |accessdate=2018-08-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180205185138/http://www.azerizv.az/news/a-9851.html |archivedate=2018-02-05 }}</ref>. მუზეუმი დაფუძნდა 1936 წელს<ref>''В. Г. Власов.'' Большой энциклопедический словарь изобразительного искусства. — Лита, 2000. — Т. 1. — С. 534</ref> და 1943 წელს აზერბაიჯანის თეატრალური და დეკორატიული ხელოვნების ერთ-ერთი დამფუძნებელი, ცნობილი აზერბაიჯანის თეატრის მხატვრის რუსტამ მუსტაფაევის პატივსაცემად დასახელდა<ref><nowiki>Мустафаев Рустам Мамед оглы // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.</nowiki></ref>. == ისტორია == [[ფაილი:Muzey1154.jpg|მარცხნივ|მინი|228x228პქ|თაღიევის კაბინეტი აზერბაიჯანის ისტორიის მუზეუმში, სადაც თავდაპირველი სახვითი ხელოვნების განყოფილება იყო განთავსებული]] [[1920]] წელს, აზერბაიჯანის სახელმწიფო მუზეუმში შეიქმნა ხელოვნების დეპარტამენტი. [[1936]] წელს გადაწყდა დამოუკიდებელი მუზეუმის შექმნა<ref name=":0">[https://cyberleninka.ru/article/n/nauchno-issledovatelskaya-rabota-v-muzee-na-osnove-fondov-na-primere-azerbaydzhanskogo-gosudarstvennogo-muzeya-iskusstv-im-r-mustafaeva НАУЧНО-ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКАЯ РАБОТА В МУЗЕЕ НА ОСНОВЕ ФОНДОВ: НА ПРИМЕРЕ АЗЕРБАЙДЖАНСКОГО ГОСУДАРСТВЕННОГО МУЗЕЯ ИСКУССТВ ИМ. Р. МУСТАФАЕВА]</ref>. თავდაპირველად ხელოვნების დეპარტამენტი მდებარეობდა მილიონერ [[ჰაჯი ზეინალაბდინ თაღიევი|ჰაჯი ზეინალაბდინ თაღიევის]] სასახლეში, სადაც დღეს აზერბაიჯანის ისტორიის მუზეუმი მდებარეობს. მუზეუმის გაიხსნა [[1937]] წელს<ref>Азәрбајҹан инҹәсәнәт музеји / Под ред. Дж. Б. Кулиева. — Азербайджанская Советская Энциклопедия: Главная редакция АСЭ, 1976. — Т. 1. — С. 144.</ref>. შემდეგ მუზეუმისთვის [[ნიზამი განჯევი|ნიზამი განჯევის]] სახელობის ლიტერატურის მუზეუმის მეხუთე სართული გამოიყო<ref name=":1">[http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/82_folder/82_articles/82_art_museum.html Breathing Life Back Into Art - The National Art Museum]</ref>. [[1943]] წელს მუზეუმმა დაიწყო აზერბაიჯანის თეატრალური და დეკორატიული ხელოვნების ერთ-ერთი დამფუძნებლის, გამოჩენილი აზერბაიჯანელი თეატრის მხატვრის რუსტამ მუსტაფაევის სახელის ტარება. [[1950]]-იანი წლების დასაწყისამდე მუზეუმი მდებარეობდა რამდენიმე მცირე ისტორიულ სასახლეებში, სადაც ეწყობოდა ექსპოზიციები და დროებითი გამოფენები. მრავალი წლის მანძილზე მუზეუმს ხელმძღვანელობდნენ აზერბაიჯანელი ხალხური მხატვრები, სსრკ-ის სახელმწიფო პრემიების ლაურეატები სალამ სალამზადე, ქაზიმ ქაზიმზადე, იბრაჰიმ ზეინალოვი. [[1951]] წელს აზერბაიჯანის კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის მდივანმა მირზაფარ ბაგიროვმა ხელოვნების მუზეუმს გადასცა შენობა, რომელიც ცნობილია როგორც „[[დე ბურის სასახლე|დე ბურის სასახლე“]]<ref>[http://www.azeribooks.narod.ru/history/shamil_fatullayev/gradostroitelstvo_baku/gradostroitelstvo_baku_xix_nachala_xx_vekov.htm ГРАДОСТРОИТЕЛЬСТВО БАКУ - XIX - начала XX веков]</ref>[[დე ბურის სასახლე|.]] ახალ შენობაში შეიქმნა ახალი ექსპოზიცია, რომელშიც წარმოდგენილი იყო ხელოვნების ნამუშევრების საუკეთესო მაგალითები მუზეუმის კოლექციიდან. მოგვიანებით, მუზეუმი გახდა ხელოვნების ისტორიის ცენტრი. აქ იმართებოდა სხვადასხვა ღონისძიებები: მხატვართა საიუბილეო გამოფენები, მუსიკალური საღამოები, ინტელექტუალების შეხვედრები და სხვა<ref name=":0" />. [[1992]]-[[1993|93]] წლებში სახალხო ფრონტის ხელმძღვანელებმა გადაწყვიტეს დე ბურის სასახლიდან მუზეუმის „გამოსახლება“ და განათავსონ იგი აზერბაიჯანის საგარეო საქმეთა სამინისტროს შენობაში. შემდეგ აზერბაიჯანის ავტორიტეტული კულტურის მოღვაწეების ჯგუფი, მათ შორის ელმირა შახტახტინსკაია, [[მიქაელ აბდულაევი]], ტოკაი მამედოვი და სხვები შეხვდნენ პრეზიდენტ [[აბულფაზ ელჩიბეი|აბულფაზ ელჩიბეის]], რის შემდეგაც გადაწყდა მუზეუმის მოცემულ შენობაში დატოვება<ref>[http://www.proza.ru/2012/03/23/2166 Т. Гумбатова. Де-Буровский дворец]</ref>. [[1994]] წლიდან [[2003]] წლამდე მუზეუმის დირექტორი იყო მოქანდაკე იბრაჰიმ ზეინალოვი<ref>[http://anl.az/down/medeniyyet2008/mart/medeniyyet2008_mart_148.htm İbrahim İsmayıl oğlu Zeynalov] - '''(აზერბაიჯანული)'''</ref>, [[2003]] წლიდან [[2010]] წლამდე - ხელოვნების დოქტორი ისრაფილ ისრაფილოვი და 2010 წლიდან დღემდე მუზეუმის დირექტორის თანამდებობა უკავია აზერბაიჯანის დამსახურებულ არტისტს, პროფესორ [[ჩინგიზ ფარზალიევი|ჩინგიზ ფარზალიევს]]. [[2013]] წლის [[7 ივნისი|7 ივნისს]] ხელოვნების მუზეუმის ახალი შენობა-ნაგებობა გაიხნა. გახსნის ცერემონიას პრეზიდენტი [[ილჰამ ალიევი]] და მისი მეუღლე [[მეჰრიბან ალიევა]] დაესწრნენ<ref>[https://ru.president.az/articles/8399 Ильхам Алиев принял участие в церемонии открытия нового корпуса Азербайджанского национального музея искусств] - '''''president.az'''''</ref>. == მუზეუმის კოლექცია == მუზეუმის 60 ოთახში გამოფენილია 3000-ზე მეტი ექსპონატი. პირველი შენობის შვიდი ოთახი განკუთვნილია ევროპელი მხატვრებისთვის, 10 - რუსი მხატვრებისთვის და დანარჩენი ირანული, თურქული და იაპონური ხელოვნებისთვის. მეორე შენობაში ყველა 30 ოთახი დაკავებულია აზერბაიჯანული მხატვრების მიერ. გამოფენაში წარმოდგენილია აზერბაიჯანული სახვითი და დეკორატიული ხელოვნება, სხვადასხვა ისტორიული პერიოდის ხალხური ხელოვნების ნიმუშები. ასევე არსებობს უძველესი აზერბაიჯანის ხელოვნების განყოფილება, სადაც წარმოდგენილია კერამიკის, ლითონის, ნაქარგების, ეროვნული ტანსაცმლის ორნამენტები. წარმოდგენილია ასევე ყარაბაღის, ყაზახის, შირვანისა და აბშერონის ბევრი ხალიჩაა. არსებობს სპეციალური განყოფილება, სადაც წარმოდგენილია მამაკაცებისა და ქალების ქამრები და ხანჯლები. საერთო ჯამში, მუზეუმში დაახლოებით 17,000 ნამუშევრია, მაგრამ მცირე ადგილის გამო,  მუზეუმის ყველა ექსპონატი ერთდროულად ვერ იფინება. აქედან გამომდინარე, ექსპონატები პერიოდულად იცვლება ისე, რომ ნამუშევრების უმრავლესობა იყოს ნაჩვენები<ref name=":1" />. == გალერეა == <gallery widths="200" heights="200"> ფაილი:Ceramic dish from Nakhchevan.jpg|კერამიკის ჭურჭელი [[ნახიჩევანი|ნახიჩევანიდან]]. II ათასწლეული ჩვ.წ ფაილი:Ceramic dish from Gabala 1.jpg|კერამიკის ჭურჭლი [[გაბალა|გაბალიდან]]. I ათასწლეული ჩვ.წ. ფაილი:Ceramic dish from Mingechevir.jpg|კერამიკის ჭურჭელი [[მინგეჩაური|მინგეჩაურიდან]] </gallery><gallery widths="200" heights="200"> ფაილი:Shaki khan palace interier.jpg|სიცოცხლის ხე, შაქის ხანის სასახლიდან, მე -18 საუკუნის ბოლო. უსტა გამბარ ყარაბაღი ფაილი:Unknown Azerbaijani painter - Portraot of Darvish Sultan Bayazid.jpg|უცნობი მხატვარი. დერვიშ სულთან ბაიაზიდის პორტრეტი. XIX საუკუნე. ფაილი:Bahruz Kangarli - Qaçqın qadın.jpg|ბაჰრუზ ქანგარლი - ქალის პორტრეტი. 1920 წ ფაილი:Əzim Əzimzadə - Varli evinde ramazan.jpg|აზიმ აზიმზადე - "რამაზანი მდიდარის სახლში". 1932 წ </gallery><gallery widths="200" heights="200"> ფაილი:Meeting at the well by Venetsianov.jpeg|ალექსეი ვენეციანოვი. "შეხვედრა ჭასთან". 1843 წ ფაილი:Иван Шишкин. Березовая роща.jpg|[[ივანე შიშკინი]]. "არყის ხის კორომი". 1878 წ ფაილი:Куинджи. Волга.jpg|არხიპ კუინჯი. ვოლგა. ფაილი:П. Верещагин. Вид Баку. 1872 год.jpg|პეტრე ვერესჩაგინი. "ბაქოს ხედი ზღვიდან". 1872 წ </gallery><gallery widths="200" heights="200"> ფაილი:Francesco Solimena - Boreas Abducting Oreithyia, Daughter of Erechteus.jpg|ფრანჩესკო სოლიმენა. "ორიფეას გატაცება" ფაილი:Leandro Bassano - Portrait of a woman.jpg|ლეანდრო ბასსანო. ქალის პორტრეტი. XVII ს ფაილი:Giovanni Antonio Canal - View of Venice.jpg|უცნობი მხატვარი. "ხედი ვენეციაზე". XVIII ს ფაილი:Unknown Florentian painter - La Visitation.jpg|უცნობი ფლორენტიელი მხატვარი - "შეხვედრა". XVI საუკუნე. </gallery> == იხილეთ აგრეთვე == * [[აზერბაიჯანის ისტორიის ეროვნული მუზეუმი]] * [[აზერბაიჯანის სახელმწიფო ისტორიისა და რელიგიის მუზეუმი]] * [[აზერბაიჯანული ხალიჩის მუზეუმი]] *[[მუსიკალური კულტურის აზერბაიჯანის სახელმწიფო მუზეუმი]] == რესურსები ინტერნეტში == * [http://azerbaijan24.com/about/azerbaijan_cities/baku/museums_in_baku/national_art_museum_of_azerbaijan/ NATIONAL ART MUSEUM OF AZERBAIJAN] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180515050931/http://azerbaijan24.com/about/azerbaijan_cities/baku/museums_in_baku/national_art_museum_of_azerbaijan/ |date=2018-05-15 }} * [https://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_pictures/53/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9 Азербайджанский музей искусств] == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის სახვითი ხელოვნება]] [[კატეგორია:1936 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 016z4r35fszw0evwt8n1f5p9betkp8d 14 415361 4815920 3548606 2025-06-17T14:04:38Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815920 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|1868 by country}} [[კატეგორია:1868]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:1860-იანი წლები ქვეყნის მიხედვით]] b2ov51x27ybq22ik7fkwkde4kl693ad 4815935 4815920 2025-06-17T14:10:29Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:1860-იანი წლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:1860-იანი წლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815935 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|1868 by country}} [[კატეგორია:1868]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:1860-იანი წლები ქვეყნების მიხედვით]] 8wvt3m9a2evg9mgtua2ekm9bmchphax 14 415362 4815937 3548607 2025-06-17T14:12:01Z Jaba1977 3604 გვერდი წასაშლელია ([[en:User:Awesome Aasim/oneclickdelete|oneclickdelete]]) 4815937 wikitext text/x-wiki {{წასაშლელი|კ1}}{{Commons cat|1860s by country}} [[კატეგორია:1860-იანები]] [[კატეგორია:ათწლეულები ქვეყნების მიხედვით]] 41j1y2mj5l2kh8th00bwfwf61rfo2fi 14 415363 4815933 3548608 2025-06-17T14:10:13Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:1860-იანი წლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:1860-იანი წლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815933 wikitext text/x-wiki {{Commons category|1860s establishments by country}} [[კატეგორია:XIX საუკუნეში დაარსებულები ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:1860-იან წლებში დაარსებულები]] [[კატეგორია:1860-იანი წლები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:დაარსებულები ათწლეულისა და ქვეყნის მიხედვით]] m7feswdngw4mmk36ki7icxq2btzcekm 14 415369 4815934 3548616 2025-06-17T14:10:21Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:1860-იანი წლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:1860-იანი წლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815934 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Japan in the 1860s}} [[კატეგორია:1860-იანი წლები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:XIX საუკუნე იაპონიაში]] [[კატეგორია:ათწლეულები იაპონიაში]] [[კატეგორია:1860-იანი წლები აზიაში]] bg76wmf6vlknfj6dk2fpu4vbnjjx33s 14 415370 4815943 3548617 2025-06-17T14:15:22Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:1860-იანი წლები კონტინენტის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:1860-იანი წლები კონტინენტების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815943 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Asia in the 1860s}} [[კატეგორია:1860-იანი წლები კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:ათწლეულები აზიაში]] [[კატეგორია:XIX საუკუნე აზიაში]] agk8kpb8gm4a75caigwmaw1fphst0gl 14 415371 4815945 3548618 2025-06-17T14:15:43Z Jaba1977 3604 გვერდი წასაშლელია ([[en:User:Awesome Aasim/oneclickdelete|oneclickdelete]]) 4815945 wikitext text/x-wiki {{წასაშლელი|კ1}}{{Commons category|1860s by continent}} [[კატეგორია:1860-იანები]] [[კატეგორია:ათწლეულები კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:XIX საუკუნე კონტინენტის მიხედვით]] fntd8laop6l2y9yxzzra7j3x46xcs0z 14 415373 4815942 3548620 2025-06-17T14:15:16Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:1860-იანი წლები კონტინენტის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:1860-იანი წლები კონტინენტების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815942 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XIX საუკუნეში დაარსებულები კონტინენტის მიხედვით]] [[კატეგორია:1860-იან წლებში დაარსებულები]] [[კატეგორია:1860-იანი წლები კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:დაარსებულები ათწლეულისა და კონტინენტის მიხედვით]] iy27efsdzsndjh5gmygvamvbf8zcv78 14 415375 4815929 3548623 2025-06-17T14:06:38Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815929 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Japan in the 19th century}} [[კატეგორია:XIX საუკუნე იაპონიაში]] [[კატეგორია:წლები იაპონიაში]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები აზიაში]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] 1duifzc39of65uq5gyoueo9fqpjfodk 14 415379 4815944 3548632 2025-06-17T14:15:30Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:1860-იანი წლები კონტინენტის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:1860-იანი წლები კონტინენტების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815944 wikitext text/x-wiki {{Commons category|1868 by continent}} [[კატეგორია:1868]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები კონტინენტის მიხედვით]] [[კატეგორია:1860-იანი წლები კონტინენტების მიხედვით]] q9uve9919x59vbi8b0ig3axji8517ji 0 416178 4816149 3632159 2025-06-18T05:32:02Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1884 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816149 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = პეტროლეას ვილა | სურათი = Villa Petrolea back.jpg | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = 1884 | დამაარსებლები = | დაიხურა = 2008 | მდებარეობა = {{AZE}} |lat_dir =N |lat_deg =40 |lat_min =22 |lat_sec =47 |lon_dir =E |lon_deg =49 |lon_min =53 |lon_sec = 37 | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''პეტროლეას ვილა''' ({{lang-az|Villa Petrolea}}) — დაბა, რომელიც ააშენეს ძმებმა ნობელებმა [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] ბოლოს თავიანთი კომპანიის თანამშრომლებისთვის შავი ზღვის საზღვარზე [[ბაქო]]ს პერიფერიაზე. ასევე ეს სახელწოდება გამოიყენება ძმები ნობელების რეზიდენციის აღსანიშნავად. ამჟამად აქ ფუნქციონირებს ნობელების ოჯახის მუზეუმი და ასევე რამდენიმე ორგანიზაციის ოფისები. ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.ourbaku.com/index.php/%22%D0%92%D0%B8%D0%BB%D0%BB%D0%B0_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%B0%22_-_%C2%ABVilla_Petrolea%C2%BB_-_%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%BA_%D1%81%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B0%D1%89%D0%B8%D1%85_(%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4,_%D0%91%D0%B0%D0%BA%D1%83) პეტროლეას ვილა] [[კატეგორია:ბაქოს ღირსშესანიშნაობები]] [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:1884 წელს დაარსებული მუზეუმები]] mf9703oxe3559owfryxfajmvizqn4ww 0 416179 4816165 4328221 2025-06-18T05:36:37Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1976 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816165 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = ბულბულის სახლ მუზეუმი | სურათი = Bulbul 1.jpg | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = [[1976]] | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = {{AZE}} | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''ბულბულის სახლ-მუზეუმი''' — სახლი, რომელშიც ცხოვრობდა [[აზერბაიჯანის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|აზერბაიჯანელი საბჭოთა]] საოპერო მომღერალი<ref>[http://4kids.az/ru/news/read/45-doma-muzei-izvestnyh-lyudej-baku ДОМА-МУЗЕИ ИЗВЕСТНЫХ ЛЮДЕЙ БАКУ]</ref>. მუზეუმი შეიქმნა [[1976]] წელს. [[ჰეიდარ ალიევი]]ს პირადი ინიციატივით შეიქმნა შემდეგი ბულბულის, მ. ორდუბადის, ჯ. ჯაბარლისა და ჯ. მამედყულიზადეს მემორიალური მუზეუმები. [[1982]] წლის [[10 ივნისი|10 ივნისს]] შესდგა ბულბულის მემორიალური მუზეუმის საზეიმო გახსნა [[ბაქო]]ში. [[1977]] წლის [[1 ივლისი|1 ივლისს]] ბულბულის მემორიალური მუზეუმის დირექტორად დაინიშნა ა. მამედოვა ბულბულის მეუღლე. ბულბული ცხოვრობდა [[1897]]-[[1961]] წლებში. == ექსპოზიცია == <center> <gallery> Bulbul 22.jpg| Bulbul 35.jpg| Bulbul 13.jpg| Memorial Museum of Bulbul.jpg| Bulbul 21.jpg| Bulbul 19.jpg| Bulbul 20.jpg| Bulbul 31.jpg| </gallery> </center> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:1976 წელს დაარსებული მუზეუმები]] o16abl1b8s6am3pddeygo9aeuiq94x2 0 416181 4816161 4328194 2025-06-18T05:35:34Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1959 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816161 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = უზეირ ჰაჯიბეკოვის სახლ-მუზეუმი | სურათი = უზეირ ჰაჯიბეკოვის სახლ-მუზეუმი (შუშა).jpg | სურათისზომა = 250 | წარწერა = | დაარსდა = [[1959]] | დამაარსებლები = | დაიხურა = [[1992]] | მდებარეობა = {{AZE}} | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''უზეირ ჰაჯიბეკოვის სახლ-მუზეუმი''' — [[უზეირ ჰაჯიბეკოვი]]ს სახლ-მუზეუმი, რომელიც აშენდა [[XX საუკუნე]]ში [[აზერბაიჯანი]]ს მეცნიერებათა აკადემიის, კულტურის სამინისტროსა, მუსიკალური ფონდის და აზერბაიჯანის ისტორიის მუზეუმის დახმარებით.<ref>[http://uzeyir.musigi-dunya.az/az/dom_muzey_shusha.html Дом-музей Узеира Гаджибейли в Шуше]</ref> მუზეუმი, რომელიც შეიქმნა [[1959]] წელს ოკუპირებულ იქნა [[1992]] წელს [[სომხეთი]]ს მიერ. სომხების მიერ ქალაქ შუშის ოკუპაციის შემდეგ სახლ-მუზეუმმა თავისი ფუნქციონირება [[უზეირ ჰაჯიბეილის სახლ-მუზეუმი|ბაქოს უზეირ ჰაჯიბეკოვის სახლ-მუზეუმში]]. ოკუპაციამდე მუზეუმში ინახებოდა 1700 ექსპონატი. ექსპონატები გადმოტანილი იქნა [[ბაქო]]ში. 1600 ექსპონატი განადგურებული იქნა სომხეთის შეიარაღებული ძალების ჯარისკაცების მიერ. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის სახლ-მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ბიოგრაფიული მუზეუმები]] [[კატეგორია:1959 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 1xas8tvq3nto6y3sp7kq5bk6dumhuya 0 416182 4816153 4328190 2025-06-18T05:33:18Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1978 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816153 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = ჯალილ მამედყულიზადეს სახლ-მუზეუმი | სურათი = Cəlil Məmmədquluzadənin Ev Muzeyi - 2.jpg | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = 1978 | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = {{AZE}} | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''ჯალილ მამედყულიზადეს სახლ-მუზეუმი''' — ცნობილი აზერბაიჯანელი მწერლის, პუბლიცისტის, ჟურნალ „[[მოლა ნასრედინი]]-ს“ დამფუძნებლის,<ref>Дом-музей Джалила Мамедкулизаде,Баку, 2002, стр. 310</ref><ref>Музеи, заповедники, галереи Баку - Национальное бюро по пропаганде туризма, 2017 год</ref> [[ჯალილ მამედყულიზადე]]ს სახლ-მუზეუმი. ამ სახლში ჯალილ მამედყულიზადე ცხოვრობდა [[1920]]-[[1932]] წლებში. [[1978]] წელს მიღებულ იქნა გადაწყვეტილება სახლ-მუზეუმის დაარსებასთან დაკავშირებით. [[1994]] წლის [[28 დეკემბერი|28 დეკემბერს]] [[აზერბაიჯანის პრეზიდენტი]]ს [[ჰეიდარ ალიევი]]ს განკარგულების საფუძველზე, ჯალილ მამედყულიზადეს 125 წლის თავთან დაკავშირებით საზეიმო ვითარებში გაიხსნა მისი სახელობის სახლ-მუზეუმი.<ref>[http://az.baku-art.com/index.php?newsid=204 Дом-Музей Джалила Мамедкулизаде]az.baku-art.com</ref> == მოღვაწეობა == მუზეუმის ფონდებში ინახება 4000 ექსპონატამდე, მათ შორის 500 წარმოდგენილია ექსპოზიციაში. მათ უმრავლესობას შეადგენს ჟურნალ „მოლა ნასრედინი“-ს ორიგინალური ეგზემპლიარები, ასევე მისი გავლენით შექმნილი გამომცემლობები: „ტუტი“, „ზემბური“ და სხვა. მუზეუმი ყოველ წელს ატარებს მწერლის ხსოვნასისადმი მიძღვნილ გამოფენებს. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის სახლ-მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ბიოგრაფიული მუზეუმები]] [[კატეგორია:1978 წელს დაარსებული მუზეუმები]] fh9xm3tq7bapldep68oopq2lqddjhia 14 416533 4815926 3554017 2025-06-17T14:06:03Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815926 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|1895 by country}} [[კატეგორია:1895]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:1890-იანი წლები ქვეყნის მიხედვით]] o61fbackee1a4bmjmub8zviwav3671n 0 416860 4816160 4328189 2025-06-18T05:35:23Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1982 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816160 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = ჯაფარ ჯაბარლის სახლ-მუზეუმი<br>{{lang-az|Cəfər Cabbarlının ev-muzeyi}} | სურათი = დამოუკიდებლობის მუზეუმი.jpg | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = [[1982]] | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = {{AZE}}, [[ბაქო]] | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''ჯაფარ ჯაბარლის სახლ-მუზეუმი''' ({{lang-az|Cəfər Cabbarlının ev-muzeyi}}) — სახლ-მუზეუმი, რომელშიც ცხოვრობდა აზერბაიჯანელი დრამატურგი [[ჯაფარ ჯაბარლი]]. მუზეუმი შედის კულტურის სამინისტროს სისტემაში. მუზეუმი გაიხსნა [[1982]] წლის 20 მარტს მწერლის 80 წლისთავთან დაკავშირებით. მუზეუმის სახელით გამოშვებული იქნა დისკი „თავისუფალი ჩიტი“, რომელიც შედგებოდა მწერლის მიერ დაწერილი სიმღერებისგან. იმავდროულად ჯაბარ ჯაბარლის 100 წლისთავთან დაკავშირებით დაფუძნდა განსაკუთრებული პრემია „ჯაბარლი“, რომელიც რამდენიმე ესტრადის არტისტს გადაეცა. კულტურულ ცენტრში ინახება 8 000 ექსპონატი. ოთახებში, სადაც განლაგებულია ექსპონატები, ასევე წარმოდგენილია დოკუმენტები და ფოტოსურათები, რომლებიც განასახიერებენ მწერლის ცხოვრების სასცენო მაკეტებს, პირად ნივთებს და სხვა. ასევე გამოჩენილი პიროვნებების მიერ ნაჩუქარი ნივთები და სამეცნიერო ნაშრომები, რომლებიც ეძღვნება ჯაბარ ჯაბარლის. ამჟამათ მუზეუმს ხელმძღვანელობს გიამარ სეიფედინგიზი.<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=VHOwk3YsgGw Впервые опубликованы переводы Дж.Джаббарлы]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის სახლ-მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ბიოგრაფიული მუზეუმები]] [[კატეგორია:1982 წელს დაარსებული მუზეუმები]] ia064mnpohrymmueo5nx7ae01hbrs50 0 416862 4816147 4084767 2025-06-18T05:31:32Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1919 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816147 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = დამოუკიდებლობის მუზეუმი<br>{{lang-az|İstiqlal Muzeyi}} | სურათი = Muslim girls school in Baku.jpg | სურათისზომა = | წარწერა = აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკის პარლამენტის შენობა, სადაც განლაგებულია მუზეუმი, XX საუკუნის დასაწყისი | დაარსდა = 1919 | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''დამოუკიდებლობის მუზეუმი''' ({{lang-az|İstiqlal Muzeyi}}), ან „ინსტიგლალი“-ს მუზეუმი — მუზეუმი, რომელიც გამოხატავს აზერბაიჯანელი ხალხის ბრძოლას თავისი დამოუკიდებლობისათვის და კულტურულ-ისტორიული ცხოვრების მნიშვნელოვან მოვლენებს უძველესი დროიდან დღემდე. დამოუკიდებლობის მუზეუმი შეიქმნა 1919 წლის 7 დეკემბერს [[აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკა|აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკის]] დედაქალაქ [[ბაქო]]ში. მუზეუმის დაფუძნებასთან დაკავშირებით დიდი და მნიშვნელოვანი როლი ითამაშეს გ. მირზაჯამალოვმა და ი.მ. აღაოღლიმ. მუზეუმში შეგროვდა არქეოლოგიური აღმოჩენები, მხატვრების ნაწარმოებები, რარიტეტული წიგნები, ნუმიზმატიკის საგნები, იუველირული ნაწარმები და ა.შ.<ref name="Гафарова">Г. Гафарова. История музейного дела в Азербайджане. [http://history.spbu.ru/userfiles/VM_Gafarova.pdf Вопросы музеологии] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140918053050/http://history.spbu.ru/userfiles/VM_Gafarova.pdf |date=2014-09-18 }} 2010</ref> მუზეუმმა მოასწრო ფუნქციონირება მხოლოდ ერთი წლის განმავლობაში. იგი გაუქმდა 1920 წელს, როდესაც აზერბაიჯანში დამყარდა საბჭოთა ხელისუფლება. მუზეუმში შეგროვებული მასალები გახდა ფონდ „მუზექსკურსისა“ და აზერბაიჯანის სახელმწიფო მუზეუმის ფონდების ბაზისი.<ref name="Гафарова"/> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:1919 წელს დაარსებული მუზეუმები]] c3cye9e5knsi5710wvwgc6iokb603ie 0 416865 4816162 3823764 2025-06-18T05:36:08Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1924 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816162 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = აზერბაიჯანის სოფლის მეურნეობის სახელმწიფო მუზეუმი<br>{{lang-az|Azərbaycan Dövlət Kənd Təsərrüfatı Muzeyi}} | სურათი = აზერბაიჯანის სოფლის მეურნეობის სახელმწიფო მუზეუმი.jpg | სურათისზომა = 300 | წარწერა = | დაარსდა = [[1924]] | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = |lat_dir =N |lat_deg =40 |lat_min =25 |lat_sec = 45 |lon_dir =E |lon_deg = 49 |lon_min = 50 |lon_sec = 37 | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''აზერბაიჯანის სოფლის მეურნეობის სახელმწიფო მუზეუმი''' ({{lang-az|Azərbaycan Dövlət Kənd Təsərrüfatı Muzeyi}}) — სახელმწიფო მუზეუმი აზერბაიჯანში, რომელიც შეიქმნა 1924 წელს. მუზეუმში წარმოდგენილია [[აზერბაიჯანი]]ს ტერიტორიაზე სოფლის მეურნეობის განვითარების ისტორია და დღევანდელი მდგომარეობა.<ref>[https://www.azerbaijan.com/v/exhibitions/ Выставка], www.azerbaijan.com.</ref> მუზეუმში შენახულია 10 000 ექსპონატი, ძირითადად სოფლის მეურნეობის იარაღები, როგორც ტრადიციულები, ასევე თანამედროვე კომბაინების მოდელებით დამთავრებული. მუზეუმის ექსპოზიციები მოიცავს სოფლის მეურნეობის სხვადასხვა დარგს: [[მემცენარეობა]]ს, [[მეცხოველეობა]]სა და [[მებაღეობა]]ს. უამრავი მასალა ეძღვნება ეთნოგრაფიულ საკითხებს: დოკუმენტებს და ფოტოგრაფიებს, რომლებშიც გამოსახულია სოფლის მეურნეობის ტრადიციული ცხოვრების წესი.<ref>[https://www.azerbaijan.com/v/exhibitions/ Выставка], www.azerbaijan.com.</ref> არსებობს ტრადიციული ხელის წიქვილი, რომელიც 100 წელზე მეტისაა და ამდენივე წლის ზეთის ლამპარი, ყურძნის წვენის დასაწური ქვა, კერამიკული დოქები, რომლებსაც ხმარობდნენ რძის პროდუქტების დასამზადებლად.<ref>Музеи, заповедники, галереи Баку - Национальное бюро пропаганды туризма, 2017 год.</ref> მუზეუმის გიდებს აცვიათ ტრადიციული ეროვნული სამოსები და მუზეუმში უკრავს ტრადიციული ეროვნული მუსიკა. == გალერეა == <center> <gallery> მეურნეობის სახელმწიფო მუზეუმი4.jpg მეურნეობის სახელმწიფო მუზეუმი3.jpg მეურნეობის სახელმწიფო მუზეუმი2.JPG მეურნეობის სახელმწიფო მუზეუმი1.jpg </gallery> </center> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის სოფლის მეურნეობის მუზეუმები]] [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:1924 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 69s86roh45m493fy8k5krpdokcwk6tc 0 416888 4816126 3569367 2025-06-18T05:21:53Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:2002 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816126 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = ნახიჩევანის მუზეუმი ღია ცის ქვეშ | სურათი = Açıq səma altında muzey. Möminə Xatun türbəsinin yanında.jpg | სურათისზომა = 300 | წარწერა = | დაარსდა = [[2002]] | დამაარსებლები = | დაიხურა = {{AZE}}, [[ნახიჩევანი]] | მდებარეობა = | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''ნახიჩევანის მუზეუმი ღია ცის ქვეშ''' ({{lang-az|Naxçıvan Açıq Səma Altında Muzey}}) — ისტორიის, არქეოლოგიისა და ეთნოგრაფიის მუზეუმი ღია ცის ქვეშ [[აზერბაიჯანი]]ს ქალაქ [[ნახიჩევანი|ნახიჩევანში]] (ნახიჩევანის ავტონომიური რესპუბლიკა). ნახიჩევანის მუზეუმი ღია ცის ქვეშ დაარსდა 2002 წელს ნახიჩევანის ავტონომიური რესპუბლიკის უზენაესი მეჯლისის თავმჯდომარის ვასიფ თალიბოვის განკარგულების საფუძველზე. მუზეუმი განლაგებულია 3 ჰა ფართობზე. მუზეუმის ტერიტორიაზე განლაგებულია მომინე ხათუნის მავზოლეუმი. მუზეუმის ძირითად ექსპონატებს წარმოადგენენ ბატკნების გამოსახულების მქონე ქვები. ამათ გარდა მუზეუმის ფონდებს ასევე მიეკუთვნება ქვის სხვადასხვა ფორმის ფიგურები, აკლდამები და კოლონები. ასევე მუზეუმის ტერიტორიაზე განლაგებულია [[გიამიგაიის კლდის მხატვრობა|გიამიგაიადან]] ჩამოტანილი წარწერებიანი საფლავის ქვები, რომლებიც მიეკუთვნებიან ბრინჯაოს ხანას.<ref>National Academy of Sciences of Azerbaijan. Nakhchivan Branch. The Encyclopaedia of Nakhchivan Monuments. Vasif Talibov. Nakhchivan. 2008</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანული კულტურა]] [[კატეგორია:2002 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 2yttmb2kii1brgz7f8fa1jz69et87lk 0 416889 4816136 4537311 2025-06-18T05:26:42Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:2013 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816136 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = ყუბის გენოციდის მემორიალური კომპლექსი | სურათი = | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = 2013 | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[ყუბა]], {{AZE}} | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''ყუბის გენოციდის მემორიალური კომპლექსი''' ({{lang-az|Quba Soyqırımı Memorial Kompleksi}}) — მუზეუმი [[ყუბა]]ში, [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]]. აშენდა [[2009]]-[[2013]] წლებში და ეძღვნება ბაქოში მარტის მოვლენების დროს დაღუპულთა ხსოვნას. კულტურისა და ტურიზმის სამინისტროს<ref>[https://heydar-aliyev-foundation.org/ru/content/view/93/2808/Губинский-мемориальный-комплекс-геноцида Губинский мемориальный комплекс геноцида]</ref> ეგიდით მემორიალური კომპლექსი ტურისტულ ადგილად გადაიქცა. მუზეუმის მშენებლობა დაიწყო [[2009]] წელს, 2007 წელს მასიური დაკრძალვის ადგილის აღმოჩენის გამო. 2013 წლის 18 სექტემბერს ყუბის მემორიალური კომპლექსი აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა [[ილჰამ ალიევი|ილჰამ ალიევმა]] გახსნა.<ref>{{Cite web |url=http://news.az/articles/politics/82690 |title=Открытие Мемориального комплекса геноцида в Губе |accessdate=2018-09-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180929194729/https://news.az/articles/politics/82690 |archivedate=2018-09-29 }}</ref> == გალერეა == <gallery> File:Guba Mass Grave bones.jpg| File:Guba Genocide Memorial Complex.JPG| File:Ilham Aliyev in openning ceremony Guba Genocide Memorial Complex.JPG| File:Guba mass grave.jpg| </gallery> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:2013 წელს დაარსებული მუზეუმები]] euru8v7y1bd55qb1qg6fhcrt2wivasb 0 416890 4816123 4083194 2025-06-18T05:20:20Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1985 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816123 wikitext text/x-wiki {{წყარო}} {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = ლაღიჩის ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მუზეუმი<br>{{lang-az|Lahıc tarix-diyarşunaslıq muzeyi}} | სურათი = Музей Лагич.jpg | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = [[1985]] | დამაარსებლები = | დაიხურა = [[ლაჰიჯი (ისმაილი)|ლაღიჩი]], {{AZE}} | მდებარეობა = | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''ლაღიჩის ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მუზეუმი''' ({{lang-az|Lahıc tarix-diyarşunaslıq muzeyi}}) — დაარსდა 1985 წელს. განლაგებულია [[აზერბაიჯანი]]ს ისმაილის რაიონში. მუზეუმის მთავარი მცველი არის მაარიფ აღამეშედი ოღლი ალიევი. მუზეუმი გაიხსნა [[1985]] წელს. დასაწყისში იგი მიეკუთვნებოდა ისტორიულ-ეთნოგრაფიული ნაკრძალის შემადგენლობაში, ხოლო [[1992]] წლიდან დაიწყო დამოუკიდებლად ფუნქციონირება, როგორც დამოუკიდებელმა ობიექტმა. მუზეუმის ექსპოზიცია მოიცავს 1000 ექსპონატზე მეტს. თვითონ მუზეუმი განლაგებულია შენობაში, რომელიც ცნობილია ლაღიჩში „აღოლუს მეჩეთ“-ად, რომელიც აშენდა 1914 წელს. [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1985 წელს დაარსებული მუზეუმები]] bli93l1fzipz0sncyitv9gasnf722jf 0 418483 4816032 4739393 2025-06-17T19:57:22Z 78.177.163.183 4816032 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = კამალა ჰარისი<br/>Kamala Harris | სურათი= Kamala Harris Vice Presidential Portrait.jpg | სურათის ზომა =250პქ | წარწერა სურათის ქვეშ= | ხელმოწერა = Kamala_Harris_Signature.svg | დაბადების თარიღი = [[20 ოქტომბერი]], [[1964]] | დაბადების ადგილი= [[ოკლენდი (კალიფორნია)|ოკლენდი]], [[კალიფორნია]], [[აშშ]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი= | მოქალაქეობა = | ეროვნება = | რეზიდენცია = | საარჩევნო ოლქი = | მამა =[[დონალდ ჰარისი]] | დედა =[[შამალა გოპალანი]] | მეუღლე = [[დუგლას ემჰოფი]] | შვილები= | განათლება =[[ჰარვარდის უნივერსიტეტი]] | პროფესია = | საქმიანობა = | რელიგია = [[ბაპტიზმი]] | ჯილდოები = | პარტია = [[აშშ-ის დემოკრატიული პარტია]] | საიტი= | რიგი = [[აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტი|აშშ-ის 49-ე ვიცე-პრეზიდენტი]] | თანამდებობა დაიკავა = [[20 იანვარი]], [[2021]] | თანამდებობა დატოვა = [[20 იანვარი]], [[2025]] | ვიცე-პრეზიდენტი = | პრეზიდენტი =[[ჯო ბაიდენი]] | პრემიერ-მინისტრი = | წინამორბედი = [[მაიკ პენსი]] | მემკვიდრე = [[ჯეი დი ვენსი]] | რიგი2 = [[აშშ-ის სენატი|სენატის]] წევრი [[კალიფორნია|კალიფორნიიდან]] | თანამდებობა დაიკავა2 = [[3 იანვარი]], [[2017]] | თანამდებობა დატოვა2= დღემდე | წინამორბედი2 = [[ბარბარა ბოკსერი]] | მემკვიდრე2 = | პრეზიდენტი2= | ვიცე-პრეზიდენტი2 = | პრემიერ-მინისტრი2= | რიგი3 = კალიფორნიის გენერალური პროკურორი | თანამდებობა დაიკავა3 = [[3 იანვარი]], [[2011]] | თანამდებობა დატოვა3 =[[3 იანვარი]], [[2017]] | წინამორბედი3 = [[ჯერი ბრაუნი]] | მემკვიდრე3 = [[ხავიერ ბესერა]] | პრეზიდენტი3 = | პრემიერ-მინისტრი3= | რიგი4 = | თანამდებობა დაიკავა4 = | თანამდებობა დატოვა4 = | წინამორბედი4 = | მემკვიდრე4 = | პრეზიდენტი4 = | პრემიერ-მინისტრი4= | რიგი5 = | თანამდებობა დაიკავა5 = | თანამდებობა დატოვა5 = | წინამორბედი5 = | მემკვიდრე5 = | პრეზიდენტი5 = | პრემიერ-მინისტრი5= }} '''კამალა დევი ჰარისი''' ({{lang-en|Kamala Devi Harris}}; დ. [[20 ოქტომბერი]], [[1964]], [[ოკლენდი (კალიფორნია)|ოკლენდი]], [[კალიფორნია]]) — ამერიკელი იურისტი და პოლიტიკოსი, [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატიული პარტიის]] წევრი. აშშ-ის სენატორი [[კალიფორნია|კალიფორნიიდან]] ([[2017]] წლიდან). კალიფორნიის გენერალური პროკურორი [[2011]]-[[2017]] წლებში. [[2021]]-[[2025]] წლებში იყო [[აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტი]]. იგი არის პირველი ქალი, პირველი ფერადკანიანი და პირველი აზიური წარმომავლობის მქონე ვიცე-პრეზიდენტი იყო [[ამერიკის შეერთებული შტატები]]ს ისტორიაში. 2024 წელს, საქართველოს პარლამენტის მიერ [[რუსული კანონი]]ს მიღების შემდეგ, კამალა ჰარისმა საქართველოს პრეზიდენტ [[სალომე ზურაბიშვილი]]სთვის გაგზავნილ წერილში ხაზი გაუსვა, რომ „დიდი შეშფოთებით“ ადევნებს თვალს საქართველოში განვითარებულ მოვლენებს.<ref>[https://www.radiotavisupleba.ge/a/%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%A8-%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%AA%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98-%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90-%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%98-%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1-%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%96%E1%83%94/32965260.html ბაიდენი და მე დიდი შეშფოთებით ვადევნებთ თვალს მოვლენებს საქართველოში - კამალა ჰარისი]</ref> ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== კამალა ჰარისი იმიგრანტების შვილია (მისი სახელი სანსკრიტის ენაზე „ლოტოსის ყვავილს“ ნიშნავს). დედა — [[შამალა გოპალანი]] წარმოშობით [[ინდოეთი|ინდოელია]]. მამა — დონალდ ჰარისი ეკონომიკის პროფესორია, წარმოშობით [[იამაიკა|იამაიკიდან]]. მშობლები ერთმანეთს დაშორდნენ, როდესაც კამალა ხუთი წლის იყო<ref>{{cite web|url= http://www.latimes.com/local/politics/la-me-pol-ca-harris-senate-20150930-story.html| title= How race helped shape the politics of Senate candidate Kamala Harris|author = Michael Finnegan|date = 2015-09-30|work= |publisher=Los Angeles Times|accessdate= 2016-11-11|lang= en|archiveurl= |archivedate= }}</ref>. კამალას უმცროსი და [[მაია ჰარისი]], იურისტი, [[ჰილარი კლინტონი]]ს გუნდის წევრი იყო, მისი საპრეზიდენტო კამპანიის დროს. ჯერ კიდევ მაშინ, როდესაც კამალა არასწრულწლოვანი იყო დედამისი, შამალა გოპალან-ჰარისი ასწავლიდა მაკგილის უნივერსიტეტში და თავის დასთან ერთად ცხოვრობდა დედასთან [[მონრეალი|მონრეალში]]<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/news/election-us-2020-53728050|title=Kamala Harris: Who is Biden's running mate in 2020 US election?|lang=en|author=|date=2020-08-12|publisher=BBC News|accessdate=2020-08-12}}</ref>. კამალა ჰარისმა დაამთავრა [[ჰარვარდის უნივერსიტეტი]], შემდეგ კი მიიღო სამართლის დოქტორის ხარისხი კალიფორნიის უნივერსიტეტის ჰასტინგსის კოლეჯში და მუშაობდა ალამიდის ოლქის პროკურორის თანაშემწედ<ref>{{cite web|url= http://www.nbcnews.com/storyline/2016-election-day/meet-kamala-harris-second-black-woman-elected-u-s-senate-n680726| title= Meet Kamala Harris, the Second Black Woman Elected to the U.S. Senate|author = Donna Owens|date = 2016-11-08|work= |publisher=NBC News|accessdate= 2016-11-11|lang= en|archiveurl= |archivedate= }}</ref>. ==პროფესიონალური კარიერა== [[2003]] წელს აირჩიეს სან-ფრანცისკოს საოლქო პროკურორად და ეს თანამდებობა ეკავა [[2004]]-[[2011]] წლებში. ყურადღების ცენტრში აღმოჩნდა მაშინ, როდესაც მან უარი თქვა დევიდ ჰილის სიკვდილით დასჯის მოთხოვნაზე, რომელიც ბრალდებული იყო პოლიციელ ისააკ ესპინოზას მკვლელობაში. კალიფორნიის სენატორებმა [[ბარბარა ბოქსერი|ბარბარა ბოქსერმა]] და [[დაიან ფაინშტაინი|დაიან ფეინშტაინმა]] და შემდეგ გენერალურმა პროკურორმა ბილ ლოკერმა დაგმო მისი გადაწყვეტილება, ხოლო [[ოკლენდი (კალიფორნია)|ოკლენდის]] მერმა ჯერი ბრაუნმა დაიწყო უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენების ბრალდებით გამოძიება, მაგრამ დარღვევები ვერ აღმოაჩინეს. [[2010]] წელს აირჩიეს კალიფორნიის გერნერალურ პროკურორად და [[2011]] წელს შეუდგა მოვალეობის შესრულებას. გახდა პირველი აფრო-ამერიკელი და აზიური წარმოშობის ადამიანი და მეორე ქალი ამ თანამდებობაზე. [[2014]] წელს აირჩიეს მეორე ვადით<ref>{{cite web|url= http://www.naag.org/naag/attorneys-general/whos-my-ag/california/kamala-harris.php|title= Kamala D. Harris|author= |date= |work= |publisher= National Association of Attorneys General (NAAG)|accessdate= 2016-11-11|lang= en|archiveurl= https://web.archive.org/web/20161112031326/http://www.naag.org/naag/attorneys-general/whos-my-ag/california/kamala-harris.php|archivedate= 2016-11-12|deadlink= yes}}</ref>. [[2017]] წლიდან [[აშშ-ის სენატი]]ს წევრია კალიფორნიის შტატიდან<ref>{{cite web|url= http://www.latimes.com/politics/la-pol-ca-senate-race-kamala-harris-wins-20161108-story.html| title= Kamala Harris breaks a color barrier with her U.S. Senate win|author = Phil Willon|date = 2016-11-08|work= |publisher= Los Angeles Times|accessdate= 2016-11-11|lang= en|archiveurl= |archivedate= }}</ref>. [[2019]] წლის 21 იანვარს გამოაცხადა აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში მონაწილეობის შესახებ<ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/2019/1/21/18175628/kamala-harris-2020-campaign-president|title=Kamala Harris announces her historic 2020 presidential campaign|author=Li Zhou|date=2019-01-21|publisher=Vox|accessdate=2019-01-21}}</ref>. [[2019]] წლის 30 ოქტომბერს გამოქვეყნებული სოციოლოგიური გამოკითხვის თანახმად, დემოკრატიული პარტიის პრაიმერიზის არჩევნების ოფიციალურ დაწყებამდე სამი თვით ადრე, კამალა ჰარისის რეიტინგი იყო 3 %<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/us-news/2019/nov/01/kamala-harris-2020-campaign-trump-impeachment|title=‘Don't count her out’: can Kamala Harris salvage a languishing 2020 bid?|lang=en|author= Lauren Gambino |date=2019-11-01|publisher=The Guardian|accessdate=2019-11-01}}</ref>. [[2020]] წლის 8 მარტს ჰარისმა ტვიტერზე გამოაქვეყნა ვიდეო, რომელშიც აცხადებდა მისი კამპანიის დასრულების შესახებ და მოუწოდა თავის მომხრეებს, მხარი დაუჭირონ [[ჯო ბაიდენი]]ს კანდიდატურას<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/us-news/2020/mar/08/kamala-harris-endorses-joe-biden|title=Kamala Harris endorses Joe Biden for president ahead of key contests|lang=en|author=Richard Luscombe|date=2020-03-08|publisher=The Guardian|accessdate=2020-03-09}}</ref>. [[2020]] წლის 11 აგვისტოს გახდა პირველი ფერადკანიანი ქალი, რომელიც გახდა ერთ-ერთი ძირითადი პარტიის ვიცე-პრეზიდენტობის კანდიდატი ამერიკის შეერთებულ შტატებში<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/905fa6cee7441c8b0cd5363d578278ce|title=Biden picks Kamala Harris as running mate, first Black woman|lang=en|author=Kathleen Ronayne and Will Weissert|date=2020-08-12|publisher=AP|accessdate=2020-08-12}}</ref>. 2020 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში [[ჯო ბაიდენი]]ს შეერთებული შტატების პრეზიდენტად არჩევის შემდეგ, ჰარისი დაიკავებს ამერიკის შეერთებული შტატების ვიცე-პრეზიდენტის თანამდებობას 2021 წლის 20 იანვარს<ref>{{cite web|url=https://edition.cnn.com/2020/11/07/politics/kamala-harris-first-vice-president-female-black-south-asian/index.html|title=Harris bursts through another barrier, becoming the first female, first Black and first South Asian vice president-elect|first1=Brandon|last1=Tensley|last2=Wright|first2=Jasmine|work=CNN|date=November 7, 2020|access-date=November 8, 2020|archive-date=November 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201107194833/https://edition.cnn.com/2020/11/07/politics/kamala-harris-first-vice-president-female-black-south-asian/index.html|url-status=live}}</ref>. იგი იქნება პირველი ქალი აღნიშნულ თანამდებობაზე და მეორე ფერადკანიანი [[ჩარლზ კურტისი]]ს შემდეგ<ref name="Forbes">{{Cite news|date=August 12, 2020|title=Here Are The ‘Firsts’ Kamala Harris Represents With VP Candidacy|first=Andrew|last=Solender|url=https://www.forbes.com/sites/andrewsolender/2020/08/12/here-are-the-firsts-kamala-harris-represents-with-vp-candidacy/|quote=Harris would not be the first person of color to serve as vice president. That honor belongs to Charles Curtis, President Herbert Hoover’s No. 2.|work=Forbes|access-date=November 8, 2020|archive-date=September 2, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200902023222/https://www.forbes.com/sites/andrewsolender/2020/08/12/here-are-the-firsts-kamala-harris-represents-with-vp-candidacy/|url-status=live}}</ref>. == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.harris.senate.gov Kamala Harris] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170430143723/https://www.harris.senate.gov/ |date=2017-04-30 }} official U.S. Senate website * [https://kamalaharris.org/ Campaign website] == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}} {{აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტები}} {{DEFAULTSORT:ჰარისი, კამალა}} [[კატეგორია:დაბადებული 20 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1964]] [[კატეგორია:ამერიკელი პოლიტიკოსი ქალები]] [[კატეგორია:ამერიკელი იურისტები]] [[კატეგორია:აშშ-ის სენატორები]] [[კატეგორია:აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტები]] [[კატეგორია:ქალი ვიცე-პრეზიდენტები]] 39ji8fqce3s9qdjk2cendfzjovh6mff 14 422032 4816109 3579879 2025-06-18T05:14:47Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ხალხი]]; დაემატა [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ადამიანები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816109 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Europe}} [[კატეგორია:XVIII საუკუნე ევროპაში]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ადამიანები]] [[კატეგორია:ევროპელი ხალხი საუკუნეების მიხედვით]] [[კატეგორია:II ათასწლეულის ევროპელები]] sf4v7anpuq4r050t86x606a8nzm79bg 14 422033 4816113 4325936 2025-06-18T05:16:01Z Jaba1977 3604 გვერდი წასაშლელია ([[en:User:Awesome Aasim/oneclickdelete|oneclickdelete]]) 4816113 wikitext text/x-wiki {{წასაშლელი|კ1}}{{Commons category|People in the 18th century}} [[კატეგორია:XVIII საუკუნე|ადამიანები]] [[კატეგორია:ადამიანები საუკუნეების მიხედვით|18]] [[კატეგორია:II ათასწლეულის ადამიანები|18]] b2s6dls4yzrb5fvjqffgyk9euu8z2fx 14 422047 4816108 3887326 2025-06-18T05:14:40Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ხალხი]]; დაემატა [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ადამიანები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816108 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ადამიანები]] [[კატეგორია:ადამიანები საუკუნისა და საქმიანობის მიხედვით]] 9eobrttiegy2bw42mgrhz0fuaykqh6u 14 422048 4816106 4475935 2025-06-18T05:14:27Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ხალხი]]; დაემატა [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ადამიანები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816106 wikitext text/x-wiki {{Commons category|People in the 18th century by country}} [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ადამიანები]] [[კატეგორია:ადამიანები საუკუნეებისა და ეროვნების მიხედვით]] 7vbm09j6f7u6ezxlrxmw6b53ve131k3 0 427724 4816159 4328212 2025-06-18T05:34:50Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1968 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816159 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = აზიმ აზიმზადეს სახლ-მუზეუმი | სურათი = აზიმ აზიმზადეს სახლ-მუზეუმი.jpg | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = 1968 | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[ბაქო]], [[აზერბაიჯანი]] |lat_dir = N |lat_deg = 40 |lat_min = 22 |lat_sec = 30 |lon_dir = E |lon_deg = 49 |lon_min = 50 |lon_sec = 9 | პოზრუკა = | პოზრუკის ზომა = | ალტერნატიული რუკა = | პოზრუკა2 = | პოზრუკის ზომა2 = | ალტერნატიული რუკა2 = | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''აზიმ ასლან ოღლი აზიმზადეს სახლ-მუზეუმი''' ({{lang-az|Əzim Əzimzadə ev-muzeyi}}) — მემორიალური მუზეუმი, რომელიც მიეკუთვნება აზერბაიჯანელ მხატვარს, გრაფიკოსს და კარიკატურისტს, [[აზერბაიჯანი]]ს სსრ რესპუბლიკის სახალხო არტისტს. განლაგებულია აზერბაიჯანის დედაქალაქში, ქალაქ [[ბაქო]]ში, დილარა ალიევას ქუჩა 157-ში. მუზეუმში გამოფენილია ნივთები (დოკუმენტები, ფოტოსურათები, ხელოვნების ნიმუშები), რომლებიც მიეკუთვნებოდა აზიმ აზიმზადეს.<ref>{{Cite web |url=http://ezimzade.ev-muzeyi.az/#gallery |title=Сайт дома-музея Азима Азимзаде |accessdate=2019-01-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180806115458/http://ezimzade.ev-muzeyi.az/#gallery |archivedate=2018-08-06 }}</ref> მუზეუმის გახსნა მოხდა 1968 წელს. აზიმ აზიმზადეს სახლ-მუზეუმი შეიქმნა მომცრო ზომის ბინაში, რომელშიც ცხოვრობდა მხატვარი. წლების შემდეგ სახლი დანფრევის პირას იყო. ამასთან დაკავშირებით აზერბაიჯანის კულტურის სამინისტროს დაკვეთით მოხდა ახალი შენობის აგება იმავე ადგილას. მუზეუმში ინახება მხატვართან დაკავშირებული 2000 ექსპონატზე მეტი.<ref>[http://www.1news.az/politics/20110608023531376.html Что будет со снесенным домом-музеем художника Азима Азимзаде?]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:1968 წელს დაარსებული მუზეუმები]] du1zqba229pph9meurkz7cxjet4c3a6 0 429815 4816166 3793535 2025-06-18T05:37:13Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:1957 წელს დაარსებულები]]; დაემატა [[კატეგორია:1955 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816166 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = მუზეუმის ცენტრი (ბაქო) <br/> {{lang-az|Muzey Mərkəzi}} | სურათი = Muzey Mərkəzi.jpg | სურათისზომა = 50 px | წარწერა = | დაარსდა = [[1955]] | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[აზერბაიჯანი]], [[ბაქო]] {{დროშანიშანი|აზერბაიჯანი}} |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = | პოზრუკა = | პოზრუკის ზომა = | ალტერნატიული რუკა = | პოზრუკა2 = | პოზრუკის ზომა2 = | ალტერნატიული რუკა2 = | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი =ლიანა ვეზიროვა | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = [http://www.museumcenter.az museumcenter.az] }} '''აზერბაიჯანის კულტურისა და ტურიზმის სამინისტროს მუზეუმის ცენტრი''' (წარსულში ლენინის სახელობის ცენტრალური მუზეუმის ბაქოს ფილიალი) (''{{Lang-az|Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Muzey Mərkəzi}}'') — შენობა მდებარეობს აზერბაიჯანის დედაქალაქ [[ბაქო|ბაქოში]], ბულვართან ახლოს. საგამოფენო დარბაზების საერთო ფართობი 3,700 მ²ა. მუზეუმის სააქტო დარბაზში განკუთვნილია 150 ადგილი და მისი ფართობი 240 მ². მრგვალი დარბაზის ფართობი - 230 მ², სამხატვრო გალერეა - 400 მ² და საგამოფენო დარბაზი - 700 მ². == ისტორია == [[1954]] წლის [[4 აგვისტო|4 აგვისტოს]] სტალინის სახელობის აზერბაიჯანის ბოლშევიკური ორგანიზაციების ისტორიის მუზეუმის ბაზაზე შეიქმნა ლენინის სახელობის ცენტრალური მუზეუმის ბაქოს ფილიალი. მუზეუმი [[1955]] წელს გაიხსნა. 1955 წლიდან [[1959]] წლამდე მუზეუმის შენობაში იყო ბოლშევიკური ორგანიზაციები. ძველი მუზეუმის შენობაში იყო 15 საგამოფენო დარბაზი. ახალი შენობა [[1957]] წელს <ref>Касим-заде Э. А. Проблемы развития азербайджанской советской архитектуры на современном этапе. — Б.: Азернешр, 1967. — С. 100. — 234 с.</ref><ref>Эфендизаде Р. М. Архитектура Советского Азербайджана. — М.: Стройиздат, 1986. — С. 102. — 319 с.</ref> ყოფილი პეტროვის პარკის ტერიტორიაზე აშენდა აზერბაიჯანელი არქიტექტორის [[ჰასან მეჯიდოვი|ჰასან მეჯიდოვის]] პროექტის მიხედვით, რომელიც ვ. ი. ლენინის 90 წლისთავისადმი იყო მიძღვნილი და [[1961]] წელს გადაეცა მოსკოვის მუზეუმის ფილიალს ექსპლუატაციაში. მუზეუმში დაცულია 110 000 ექსპონატი, მათ შორის - ლენინის ხელნაწერთა ფოტოასლები. ბაქოს მუზეუმი ასევე ფუნქციონირებდა, როგორც მეცნიერებათა ცენტრი<ref>[http://www.museumcenter.az/static,30/lang,ru/ О Бакинском филиале Центрального Музея В.И.Ленина]</ref>. [[ფაილი:Stamps of Azerbaijan, 2016-1258.jpg|მინი|270x270პქ|მარკა ჰასან მეჯიდოვის გამოსახულებით]] [[1991]] წელს, [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირის]] დაშლის შემდეგ, აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტის ბრძანების საფუძველზე, შენობა გადაეცა აზერბაიჯანის რესპუბლიკის კულტურის სამინისტროს და მიეცა სახელოწება '''მუზეუმის ცენტრი'''. აზერბაიჯანის რესპუბლიკის კულტურისა და ტურიზმის მუზეუმის ცენტრის დირექტორი ლიანა ვეზიროვაა. მუზეუმის შენობა შედგება ოთხი სართულისაგან. პირველ სართულზე არის ფოიე და სამუზეუმო კიოსკი; მეორეზე - სააქტო დარბაზი და აზერბაიჯანის მუსიკალური კულტურის სახელმწიფო მუზეუმი; მესამეზე - აზერბაიჯანის დამოუკიდებლობის მუზეუმი და ჯ. ჯაბარლის სახელობის აზერბაიჯანის სახელმწიფო თეატრის მუზეუმი მუზეუმი; მეოთხე სართულზე არის დირექტორატი, მრგვალი დარბაზი, სამხატვრო გალერეა და საინფორმაციო ცენტრი, ასევე საინფორმაციო კვლევის ცენტრი „რუსეთის მუზეუმის“ ვირტუალური ფილიალი. აზერბაიჯანის რესპუბლიკის კულტურისა და ტურიზმის სამინისტროს მუზეუმი მჭიდროდ თანამშრომლობს [[რუსეთი|რუსეთის]], [[საქართველო|საქართველოს]], [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ამერიკის შეერთებულ შტატების]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთის]], [[გერმანია|გერმანიის]] მუზეუმებთან. [[2007]] წელს ხელი მოეწერა შეთანხმებას „თანამშრომლობა აზერბაიჯანისა და ნორვეგიის მუზეუმებს შორის“. მუზეუმის ცენტრში იმართება [[იუნესკო|იუნესკოს]] საერთაშორისო ორგანიზაციების, გაეროს, თურქეთის, სემინარების, ცნობილი ადამიანების, პრესკონფერენციების, მემორიალური საღამოების სხვადასხვა სახის ღონისძიებები, კონფერენციები. [[2005]] წელს მუზეუმის ცენტრში კულტურის განვითარებისა და საერთაშორისო ურთიერთობების დეპარტამენტი გაიხსნა და ამ განყოფილების შექმნის მიზანი იყო ახალი კულტურული პროგრამების განვითარება<ref>[http://www.museumcenter.az/static,23/lang,ru/ Концепция деятельности]</ref>. == სამხატვრო გალერეა == მუზეუმის ცენტრის სამხატვრო გალერეა შედგება ხუთი დარბაზისგან, რომლის ფართობია 400 მ². დაარსების დღიდან გალერეა გამოყენებულია, როგორც საგამოფენო სივრცე. [[1961]] წელს გალერეაში გაიმართა პირველი გამოფენა, რომელიც ეძღვნებოდა პირველი ადამიანის კოსმოსში გაფრენას. მეოცე საუკუნის 80-იან წლებში გალერეაში გაიხსნა კომსომოლის ცენტრალური კომიტეტის მუზეუმი. [[2003]] წლიდან გალერეაში ჩატარდა გამოფენები, როგორიცაა „დროის ფრთები. „სეზონები“ - „შემოდგომის ფერები“, „გაზაფხული.ქალი.სიყვარული“, „საზაფხულო შთაბეჭდილება“, „ზამთრის ჰარმონია“, გამოფენა „სიყვარულის ცისარტყელა“. გალერეაში ასევე მონაწილეობდნენ შემდეგი გამოფენები: გერმანიის ფოტოგრაფი კლაუს ვიგრატი, ბულგარელი მხატვრის ემილ სტოიჩევის მიერ გამოცემული სოლო გამოფენა, ხუთი ამერიკული გამოფენა, თანამედროვე ამერიკული ფოტოგრაფიის სკოლის წარმომადგენლის თუბა ოზტეკინ კოიმენის ფოტოგამოფენა სახელწოდებით „განათება“<ref>[http://www.museumcenter.az/static,38/lang,ru/ Галерея Искусств]</ref><ref>[https://azertag.az/xeber/MUZEY_MARKAZI_VEB_SAYTININ_TAQDIMATI_OLMUSDUR-453777 MUZEY MƏRKƏZİ VEB-SAYTININ TƏQDİMATI OLMUŞDUR]</ref>. == მრგვალი დარბაზი == მრგვალი დარბაზის ფართობი 230 მ² და მდებარეობს შენობის გუმბათის ქვეშ. კულტურისა და ტურიზმის სამინისტროს პრეზენტაციები, ოფიციალური მიღება, საზეიმო გახსნა, კულტურისა და ტურიზმის სამინისტროს კოლეგიები, კულტურული თანამშრომლობის შესახებ შეთანხმებების ხელმოწერა, აზერბაიჯანელი დიზაინერების ჩვენება, როგორც წესი, ტარდება მრგვალ დარბაზში. დარბაზში ასევე ტარდებოდა დეფილეები<ref>[http://www.museumcenter.az/static,37/lang,ru/ Круглый зал]</ref>. == იხილეთ აგრეთვე == * [[აზერბაიჯანის ისტორიის ეროვნული მუზეუმი]] * [[აზერბაიჯანის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა]] * [[აზერბაიჯანის კულტურა]] == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.museumcenter.az/static,22/lang,en/ The Museum Center of the Ministry of Culture of the Azerbaijan Republic] - ოფიციალური ვებ-საიტი == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:1955 წელს დაარსებული მუზეუმები]] [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] bqy9bll2hwtqtm621i6bhct2jreb5vy 0 434253 4816076 4815401 2025-06-18T04:45:02Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816076 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი | სახელი = გრეგორი უინტერი | მშობლიური სახელი = გრეგორი პოლ უინტერი | ფოტო = Gregory Winter, 2016 (cropped).jpg | სურათის ზომა = | სურათის წარწერა = | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1951|4|14}} | დაბადების ადგილი = [[ლესტერი]], [[ლესტერშირი]], ინგლისი | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | მოქალაქეობა = გაერთიანებული სამეფო | სამეცნიერო სფერო = ბიოქიმია | მუშაობის ადგილი = [[კემბრიჯის უნივერსიტეტი]]<br > მოლეკულური ბიოლოგიის ლაბორატორია <br > ლონდონის საიმპერიო კოლეჯი | ალმა-მატერი = ტრინიტის კოლეჯი, კემბრიჯი | სამეცნიერო ხელმძღვანელი = ბრაიან ჰართლი | გავლენა იქონიეს = | გავლენა იქონია = | განთქმული მოსწავლეები = | ცნობილია როგორც = | სამეცნიერო ხარისხი = | სამეცნიერო წოდება = | ჯილდოები და პრემიები = | ხელმოწერა = | საიტი = {{URL|https://www2.mrc-lmb.cam.ac.uk/group-leaders/emeritus/greg-winter/|LMB web page}} }} '''სერ გრეგორი პოლ უინტერი''' (დ. [[14 აპრილი]], [[1951]])<ref name="whoswho">{{Who's Who |surname=WINTER |othernames=Sir Gregory (Paul) |id=U40396 |volume=2016 |edition=online [[Oxford University Press]]}} {{subscription required}}</ref><ref name="Nobel">{{cite web |date=6 October 2018 |title=Sir Gregory P. Winter – Facts – 2018 |url=https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2018/winter/facts/ |work=NobelPrize.org |publisher=Nobel Media AB |accessdate=6 October 2018}}</ref> [[ბრიტანელები|ბრიტანელი]] [[ბიოქიმია|ბიოქიმიკოსი]] და [[ნობელის პრემიის ლაურეატები ქიმიის დარგში|ნობელის პრემიის ლაურეატი]]. ცნობილია თავისი შრომებით მონოკლონური ანტისხეულების თერაპიული გამოყენების შესახებ. მეცნიერის კარიერა თითქმის მთლიანად მოლეკულური ბიოლოგიის ლაბორატორიასა და ცილის ინჟინერიის ცენტრს დაეფუძნა (კემბირჯი, ინგლისი). მეცნიერის სახელთანაა დაკავშირებული ჰუმანიზებული ანტისხეულების (1986), შემდეგ კი ფაგების დისფლეის მთლიანად ჰუმანიზებული, ანტისხეულების თერაპიული გამოყენების ტექნიკების განვითარება.<ref name=bicycle>The [http://www.bicycletherapeutics.com/about/scientific-founders Scientific Founders] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110913014724/http://www.bicycletherapeutics.com/about/scientific-founders |date=13 September 2011 }} of Bicycle Therapeutics Ltd. – Christian Heinis and Sir Greg Winter, FRS.</ref><ref>{{Cite journal |doi=10.1038/348552a0 |pmid=2247164 |year=1990 |last1=McCafferty |first1=J. |authorlink1=John McCafferty |last2=Griffiths |first2=A. |last3=Winter |first3=G. |authorlink3=Greg Winter |last4=Chiswell |first4=D. |authorlink4=David Chiswell |title=Phage antibodies: filamentous phage displaying antibody variable domains |volume=348 |issue=6301 |pages=552–554 |journal=Nature |bibcode=1990Natur.348..552M}}</ref><ref>[http://www.trin.cam.ac.uk/index.php?pageid=176&conid=87 www.trin.cam.ac.uk] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120306054554/http://www.trin.cam.ac.uk/index.php?pageid=176&conid=87 |date=6 March 2012 }}</ref><ref>{{Cite journal |pmid=8011287 |year=1994 |author1=Winter |first1=G |title=Making antibodies by phage display technology |journal=Annual Review of Immunology |volume=12 |pages=433–455 |last2=Griffiths |first2=A. D. |last3=Hawkins |first3=R. E. |last4=Hoogenboom |first4=H. R. |doi=10.1146/annurev.iy.12.040194.002245}}</ref><ref>{{Cite journal |pmid=8045255 |year=1994 |author1=Griffiths |first1=A. D. |title=Isolation of high affinity human antibodies directly from large synthetic repertoires |journal=The EMBO Journal |volume=13 |issue=14 |pages=3245–60 |last2=Williams |first2=S. C. |last3=Hartley |first3=O |last4=Tomlinson |first4=I. M. |last5=Waterhouse |first5=P |last6=Crosby |first6=W. L. |last7=Kontermann |first7=R. E. |last8=Jones |first8=P. T. |last9=Low |first9=N. M.| last10 = Allison| first10 = T. J. |pmc=395221}}</ref><ref>{{Cite journal |pmid=1908075 |year=1991 |author1=Hoogenboom |first1=H. R. |title=Multi-subunit proteins on the surface of filamentous phage: Methodologies for displaying antibody (Fab) heavy and light chains |journal=Nucleic Acids Research |volume=19 |issue=15 |pages=4133–4137 |last2=Griffiths |first2=A. D. |last3=Johnson |first3=K. S. |last4=Chiswell |first4=D. J. |last5=Hudson |first5=P. |last6=Winter |first6=G. |pmc=328552 |doi=10.1093/nar/19.15.4133}}</ref> თავდაპირველად ანტისხეულებს თაგვებიდან იღებდნენ, თუმცა ადამიანებისთვის თერაპიული გამოყენება რთული იყო, რადგანაც ადამიანთა იმუნური სისტემას თაგვების საწინააღმდეგო რეაქცია აქვს.<ref name="whoswho" /><ref>{{Cite journal |author=Anon |doi=10.1038/nbt.1815 |pmid=21390009 |title=The inventor of humanized monoclonal antibodies and cofounder of Cambridge Antibody Technology, Greg Winter, muses on the future of antibody therapeutics and UK life science innovation |url=https://archive.org/details/sim_nature-biotechnology_2011-03_29_3/page/190 |journal=[[Nature Biotechnology]] |volume=29 |issue=3 |pages=190 |year=2011}}</ref><ref>{{Cite journal |doi=10.1038/292072a0 |pmid=7278968 |title=Nucleotide sequence of the haemagglutinin gene of a human influenza virus H1 subtype |journal=Nature |volume=292 |issue=5818 |pages=72–5 |year=1981 |last1=Winter |first1=G. |authorlink1=Greg Winter |last2=Fields |first2=S. |authorlink2=Stanley Fields (biologist) |last3=Brownlee |first3=G. G. |authorlink3=George Brownlee |bibcode=1981Natur.292...72W}} {{closed access}}</ref><ref>{{Cite journal |doi=10.1038/290213a0 |pmid=7010182 |title=Structure of the neuraminidase gene in human influenza virus A/PR/8/34 |journal=[[Nature (journal)|Nature]] |volume=290 |issue=5803 |pages=213–7 |year=1981 |last1=Fields |first1=S. |authorlink1=Stanley Fields (biologist) |last2=Winter |first2=G. |authorlink2=Greg Winter |last3=Brownlee |first3=G. G. |authorlink3=George Brownlee |bibcode=1981Natur.290..213F}} {{closed access}}</ref><ref>{{Cite journal |doi=10.1038/332323a0 |pmid=3127726 |title=Reshaping human antibodies for therapy |journal=Nature |volume=332 |issue=6162 |pages=323–7 |year=1988 |last1=Riechmann |first1=L. |last2=Clark |first2=M. |last3=Waldmann |first3=H. |last4=Winter |first4=G. |bibcode=1988Natur.332..323R}} {{closed access}}</ref><ref>{{Cite journal |doi=10.1016/0022-2836(91)90498-U |pmid=1748994 |title=By-passing immunization |journal=[[Journal of Molecular Biology]] |volume=222 |issue=3 |pages=581–97 |year=1991 |last1=Marks |first1=J. D. |last2=Hoogenboom |first2=H. R. |last3=Bonnert |first3=T. P. |last4=McCafferty |first4=J. |last5=Griffiths |first5=A. D. |last6=Winter |first6=G.}} {{closed access}}</ref> 2018 წელს ამ მიღწევებისთვის გრეგორი უინტერი [[ჯორჯ სმიტი (ქიმიკოსი)|ჯორჯ სმიტთან]] და [[ფრენსის არნოლდი|ფრენსის არნოლდთან]] ერთად ქიმიის დარგში ნობელის პრემიით დაჯილდოვდა.<ref name=nobel-1>{{cite web |url=https://www.chemistryworld.com/news/live-blog-2018-chemistry-nobel-prize/3009569.article |title=Live blog: direction evolution takes chemistry Nobel prize |accessdate=3 October 2018}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.theguardian.com/science/live/2018/oct/03/nobel-prize-in-chemistry-2018-live |title=Nobel Prize in Chemistry 2018 – live |accessdate=3 October 2018}}</ref> [[2012]] წლის [[2 ოქტომბერი|2 ოქტომბრიდან]] არის ტრინიტის კოლეჯის (კემბრიჯი) ხელმძღვანელი. 2006-2011 წლებში იყო მოლეკულური ბიოლოგიის ლაბორატორიის დირექტორის მოადგილე, 2007-2008 წლებში სამედიცინო კვლევების საბჭოს დირექტორი,ხოლო 1994-2006 წლებში ცილებისა და ნუკლეინის მჟავების ქიმიის განყოფილების ხელმძღვანელი. 1990 წლიდან 2010 წლამდე უინტერი სამედიცინო კვლევების საბჭოს ცილის ინჟინერიის ცენტრის დირექტორის მოადგილე იყო.<ref>[http://www.f-star.com/scientific_advisors/3/sir-gregory-winter-chairman http://www.f-star.com/scientific_advisors/3/sir-gregory-winter-chairman] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120129160435/http://www.f-star.com/scientific_advisors/3/sir-gregory-winter-chairman |date=29 January 2012 }}</ref><ref>{{cite web |title=Greg Winter wins 2018 Nobel Prize for Chemistry - MRC Laboratory of Molecular Biology |url=https://www2.mrc-lmb.cam.ac.uk/greg-winter-wins-2018-nobel-prize-for-chemistry/ |website=MRC Laboratory of Molecular Biology |accessdate=7 October 2018 |date=3 October 2018}}</ref> ==განათლება== გრეგორი უინტერი [[ნიუკასლ-აპონ-ტაინი]]ს გრამატიკის სამეფო სკოლაში სწავლობდა.<ref name="whoswho" /> შემდეგ სწავლა განაგრძო [[კემბრიჯის უნივერსიტეტი]]ს საბუნებისმეტყველო მეცნიერებების მიმართულებააზე და 1973 წელს ტრინიტის კოლეჯი დაამთავრა. [[1977]] წელს უინტერს [[ფილოსოფიის დოქტორი]]ს წოდება სამედიცინო კვლევების საბჭოს მოლეკულური ბიოლოგიის ლაბორატორიამ მიანიჭა ბაქტერია Bacillus stearothermophilus-ის ტრიფტოფანილ-tRNA სინთეტაზის [[ამინომჟავები]]ს წყობის კვლევებისთვის. უინტერის სამეცნიერო ხელმძღვანელი ბრაიან ჰართლი იყო.<ref name="WinterHartley1977">{{cite journal |last1=Winter |first1=G. P. |last2=Hartley |first2=B. S. |title=The amino acid sequence of tryptophanyl tRNA Synthetase fromBacillus stearothermophilus |journal=FEBS Letters |volume=80 |issue=2 |year=1977 |pages=340–342 |issn=00145793 |doi=10.1016/0014-5793(77)80471-7 |pmid=891985}}</ref> შემდეგში უინტერი ლონდონის საიმპერიო კოლეჯსა და კემბრიჯის უნივერსიტეტის გენეტიკის ინსტიტუტში სწავლობდა.<ref>{{Cite web|url=https://kingfaisalprize.org/professor-sir-gregory-p-winter/|title=King Faisal Prize {{!}} Professor Sir Gregory P. Winter|website=kingfaisalprize.org|language=en-US|access-date=2018-10-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181021015228/http://kingfaisalprize.org/professor-sir-gregory-p-winter/|archivedate=2018-10-21}}</ref> ==კარიერა== 1989 წელს უინტერმა „კემბრიჯის ანტისხეულთა ტექნოლოგიის ჯგუფი“ დააარსა. შემდეგ მუშაობდა Covagen-ის (დღეისთვის შვეიცარიული ფარმაცევტული კომპანიის, Ciag-ის ნაწილია) სამეცნიერო მრჩეველთა საბჭოში. არის Biosceptre International Limited-ის სამეცნიერო მრჩეველთა საბჭოს წევრი.2000 წელს უინტერმა დომინანტი ანტისხეულების კვლევების დასაწყებად Domantis დააარსა. 2006 წელს კომპანია ბრიტანულმა ფარმაცევტულმა კომპანიამ, GlaxoSmithKline 230 მილიონ ევროდ შეიძინა.<ref name="domantis">[https://www.independent.co.uk/news/business/news/gsk-snaps-up-domantis-to-move-into-biotech-field-427735.html GSK snaps up Domantis to move into biotech field | The Independent]</ref><ref>[http://www.mrc.ac.uk/Newspublications/News/MRC003436 GSK is to buy Domantis – a company based on discoveries by MRC scientists] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140116124659/http://www.mrc.ac.uk/Newspublications/News/MRC003436 |date=16 January 2014 }} LMB webpage</ref> ==ჯილდოები და წოდებები== [[1990]] წელს უინტერი სამეფო საზოგადოების წევრად აირჩიეს.<ref name=frs>{{cite web |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151117013423/https://royalsociety.org/people/gregory-winter-12548/ |archivedate=17 November 2015 |url=https://royalsociety.org/people/gregory-winter-12548/ |publisher=[[Royal Society]] |location=London |title=Sir Gregory Winter CBE FMedSci FRS}}</ref> 2011 წელს „ცილის ინჟინერიისა და მონოკლონური ანტისხეულების თერაპიული გამოყენების პიონერობისა და მისი, როგორც გამომგონებლისა და ანტრეპრენიორის წვლილის“ გამო სამეფო საზოგადოებამ სამეფო მედლით დააჯილდოვა.<ref>{{cite web |url=http://royalsociety.org/news/RS-announces-2011-Copley/ |title=Royal Society announces 2011 Copley Medal recipient |publisher=Royal Society |accessdate=23 February 2012}}</ref> 1994 წელს მეცნიერს შეელეს ჯილდო გადაეცა. 1995 წელს უინტერმა არაერთი საერთაშორისო ჯილდო მოიპოვა, მათ შორის მეფე ფეისალის საერთაშორისო პრიზი მედიცინაში (მოლეკულური იმუნოლოგია). 1999 წელს კიბოს კვლევის ინსტიტუტმა უილიამ კოლის ჯილდო გადასცა. არის მეცნიერებისა და ინჟინერიის კამპანიის მრჩეველთა საბჭოს წევრი.<ref name="CaSE Advisory Council">{{cite web |url=http://www.sciencecampaign.org.uk/about/who/advisory.htm |title=Advisory Council of the Campaign for Science and Engineering |accessdate=11 February 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100828110110/http://www.sciencecampaign.org.uk/about/who/advisory.htm |archivedate=28 August 2010 |df=}}</ref> 2004 წელს [[რაინდი ბაკალავრი]]ს წოდება მიენიჭა. 2012 წლიდან არის ტრინიტის კოლეჯის ხელმძღვანელი.<ref>{{cite web |url=http://www.number10.gov.uk/news/master-of-trinity/ |title=Sir Gregory Winter CBE FRS appointed Master of Trinity College, Cambridge University |publisher=10 Downing Street |date=16 December 2011 |accessdate=5 April 2013}}</ref><ref>{{cite web |url=http://news.admin.cam.ac.uk/news/2011/12/16/master-of-trinity-college-cambridge/ |title=Master of Trinity College, Cambridge &' events |publisher=University of Cambridge |accessdate=5 April 2013 |archiveurl=https://archive.today/20120712215150/http://news.admin.cam.ac.uk/news/2011/12/16/master-of-trinity-college-cambridge/ |archivedate=12 ივლისი 2012 }}</ref> 2018 წლის 3 ოქტომბერს უინტერი ჯორჯ სმიტთან და ფრენსის არნოლდთან ერთად ნობელის პრემიით დაჯილდოვდა.<ref name=nobel-1 /> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ნობელის პრემია ქიმიაში}} {{ნობელის პრემია 2018}} {{DEFAULTSORT:უინტერი, გრეგორი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1951]] [[კატეგორია:დაბადებული 14 აპრილი]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ბიოქიმიკოსები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:სამეფო მედლის მფლობელები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] sode86boat94ht1aeju64uzmgsdmg51 0 434662 4816141 3657945 2025-06-18T05:29:24Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1930 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816141 wikitext text/x-wiki '''ჰასან ბეკ ზარდაბის სახელობის საბუნებისმეტყველო ისტორიის მუზეუმი''' — 1930 წელს დაარსებული ისტორიული მუზეუმი, რომელიც აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის, ინტელექტუალის, განმანათლებლის, პუბლიცისტის, პედაგოგის, დედამიწაზე სიცოცხლის წარმოშობის, ეკოლოგიისა და დარვინიზმის პრობლემებისადმი მიძღვნილ უამრავი სამეცნიერო ნაშრომის ავტორის, [[ჰასან ბეკ ზარდაბის]] სახელს ატარებს. მუზეუმი ფუნქციონირებს [[აზერბაიჯანი]]ს გეოლოგიის და გეოფიზიკის ინსტიტუტის ეგიდით. თავდაპირველად მუზეუმი ფუნქციონირებდა, როგორც მხარეთმცოდნეობის პედაგოგიური წრე 1920 წელს. თავად საბუნებისმეტყველო მუზეუმი დაარსდა 1930 წელს აზერბაიჯანის სსრ-ის სახელმწიფო მუზეუმის ბიოლოგიის განყოფილების ბაზაზე. 1945 წელს მუზეუმი შევიდა [[აზერბაიჯანის სსრ]]-ის მეცნიერებათა აკადემიის გეოლოგიის ინსტიტუტის შემადგენლობაში. 1944 წლიდან დაწესებულებას მიენიჭა ჰასან ბეკ ზარდაბის სახელი. შემდგომში, რესპუბლიკაში არსებული მუზეუმების რეკონსტრუქციასა და სარესტავრაციო სამუშაოების ჩატარების მიზნით დაარსებულ იქნა სამეცნიერო-სარესტავრაციო ცენტრი. აღნიშნული დაწესებულებები დღესაც ფუნქციონირებენ. 2014 წლის იანვარში მიღებულ იქნა გადაწყვეტილება აზერბაიჯანის რესპუბლიკის საბუნებისმეტყველო ისტორიის ეროვნული მუზეუმის დებულების დამტკიცების შესახებ. დებულების თანახმად იგეგმება აზერბაიჯანის რესპუბლიკის მეცნიერებათა აკადემიასთან ეროვნული მუზეუმის შექმნა.<ref>{{cite web |url=http://anl.az/down/h_zerdabi_170.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160506213151/http://anl.az/down/h_zerdabi_170.pdf |archivedate=2016-05-06 |title=Azərbaycan maarifinin yorulmaz carçısı: Həsən bəy Zərdabi – 170 |author=Tərtibçi:A.Abdullayeva |date=2012 |work= |publisher= |accessdate=2016-08-08 |language=az }}</ref> == გალერეა == <center> <gallery> Archiodiscodon meridionalis Nesti.jpg Diodon hystrix in museum.jpg Rhinoceras binagadiensis.jpg </gallery> </center> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1930 წელს დაარსებული მუზეუმები]] htuaaxbep8ayw8avcz7l29ehkzgkgsb 0 435043 4816071 4815399 2025-06-18T04:44:10Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816071 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი | სახელი = | მშობლიური სახელი = | ფოტო = | სურათის ზომა = | სურათის წარწერა = | დაბადების თარიღი = | დაბადების ადგილი = | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | მოქალაქეობა = | სამეცნიერო სფერო = | მუშაობის ადგილი = | ალმა-მატერი = | სამეცნიერო ხელმძღვანელი = | გავლენა იქონიეს = | გავლენა იქონია = | განთქმული მოსწავლეები = | ცნობილია როგორც = | სამეცნიერო ხარისხი = | სამეცნიერო წოდება = | ჯილდოები და პრემიები = | ხელმოწერა = | საიტი = }} '''ვენკატრამან „ვენკი“ რამაკრიშნანი''' (დ. 1952)<ref name=whoswho>{{Who's Who | surname = Ramakrishnan | othernames = Sir Venkatraman | id = U45543 | year = 2015 | edition = online [[Oxford University Press]]|author=Anon|doi=10.1093/ww/9780199540884.013.U45543}} {{subscription required}}</ref> — ინდური წარმოშობის ამერიკელი და ბრიტანელი სტრუქტურული ბიოლოგი. 2009 წელს [[ტომას სტეიცი|ტომას სტეიცთან]] და [[ადა იონათი|ადა იონათთან]] ერთად ქიმიის დარგში ნობელის პრემია მიენიჭა „[[რიბოსომა|რიბოსომის]] სტრუქტურული და ფუნქციური შესწავლისათვის“.<ref name=laureates>{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2009/|title = 2009 Chemistry Nobel Laureates|year=2009|publisher=Nobel Foundation|accessdate=2009-10-14}}</ref><ref name="Rodnina Wintermeyer 2010 pp. 1–5">{{cite journal | last=Rodnina | first=Marina V. | last2=Wintermeyer | first2=Wolfgang | title=The ribosome goes Nobel | url=https://archive.org/details/sim_trends-in-biochemical-sciences_2010-01_35_1/page/1 | journal=Trends in Biochemical Sciences | volume=35 | issue=1 | year=2010 | pages=1–5 | doi=10.1016/j.tibs.2009.11.003 | pmid=19962317 }}</ref> 2015 წელს აირჩიეს სამეფო საზოგადოების პრეზიდენტად.<ref>{{Cite journal | doi = 10.1038/nature.2015.17153| title = Structural biologist named president of UK Royal Society| journal = Nature| year = 2015| last1 = Peplow | first1 = M.}}</ref>. 1999 წლიდან მუშაობს კემბრიჯის ბიოსამედიცინო კამპუსის მოლეკულური ბიოლოგიის ლაბორატორიის სამედიცინო კვლევითი საბჭოს ჯგუფის ხელმძღვანელად.<ref>{{Cite journal | last1 = Nair | first1 = Prashant | doi = 10.1073/pnas.1113044108 | title = Profile of Venkatraman Ramakrishnan | journal = [[Proceedings of the National Academy of Sciences]] | year = 2011 | pmid = 21914843 | pmc =3179092 | volume=108 | issue=38 | pages=15676–15678 }}</ref><ref name=bbc>{{cite web|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151010063036/http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-31869779|archivedate=2015-10-10|url=https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-31869779|publisher=[[BBC News]]|location=London|title=Biologist Venki Ramakrishnan to lead Royal Society|date=2015-03-18}}</ref><ref>Venki Ramakrishnan {{Official website}}</ref><ref name=genemachine>{{cite book|title=Gene machine. The race to decipher the secrets of the ribosome|publisher=Oneworld|location=London|year=2018|isbn=9781786074362|oclc=1080631601|first=Venki|last=Ramakrishnan|url=https://oneworld-publications.com/gene-machine-hb.html}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190327222844/https://oneworld-publications.com/gene-machine-hb.html |date=2019-03-27 }}</ref> ==განათლება და ადრეული წლები== რამაკრიშნანი ინდოეთში, [[ტამილნადუ]]ს შტატში, კუდალორის რაიონში, ჩიდამბარამში დაიბადა. მისი ორივე მშობელი მეცნიერი იყო. მამამისი ბაროდას მაჰარაჯა საიაჯირაოს უნივერსიტეტის ბიოქიმიის დეპარტამენტს ხელმძღვანელობდა.<ref>http://www.asianwindow.com/tag/venkatraman-venki-ramakrishnan/</ref><ref name=cvramakrishnan>{{cite journal | last=Ramakrishnan | first=C. V. | last2=Banerjee | first2=B. N. | title=Mould Lipase: Effect of Addition of Vitamins and Sterol to the Cake Medium on the Growth and the Activity of the Lipolytic Mould | journal=Nature | volume=168 | issue=4282 | year=1951 | pages=917–918 | doi=10.1038/168917a0| pmid=14899529 }}</ref> ვენკატრამანის დაბადებისას მამამისი აშშ-ში, უისკონსინ-მედისონის უნივერსიტეტში პოსდოქტორანტ მკვლევრად მუშაობდა. რამაკრიშნანის დედამ [[მაკგილის უნივერსიტეტი|მაკგილის უნივერსიტეტში]] ფსიქოლოგიაში ფილოსოფიის დოქტორის წოდება 1959 წელს მიიღო. მან ეს კურსი 18 თვეში დაასრულა დონალ ჰიბის ხელმძღვანელობით. მისი უმცროსი და, ლალია რამაკრიშნანი კემბრიჯის უნივერსიტეტის მედიცინის დეპარტამენტის იმუნოლოგიისა და ინფექციური დაავადებების პროფესორი და მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის წევრია.<ref>{{cite news|url=http://www.cam.ac.uk/for-staff/awards/lalita-ramakrishnan-elected-to-the-us-national-academy-of-sciences|title=Lalita Ramakrishnan elected to the U.S. National Academy of Sciences|publisher=University of Cambridge|accessdate=30 January 2016}}</ref> 3 წლის ასაკში რამაკრიშნანის ოჯახი [[გუჯარათი]]ს რაიონში, [[ვადოდარა]]ში გადავიდა საცხოვრებლად. ბაკალავრიატისა და მაგისტრატურის დასრულების შემდეგ რამაკრიშნანი აშშ-ში გადავიდა და ფიზიკაში ფილოსოფიის დოქტორის ხარისხი 1976 წელს [[ოჰაიოს უნივერსიტეტი]]სგან მიიღო „მონოკალიუმის ფოსფატის ფეროელექტრული ფაზური გადასვლის“ კვლევისთვის. რამაკრიშნანის ხელმძღვანელი ტომოიასუ ტანაკა იყო.<ref name=physrevb>{{cite journal | last=Ramakrishnan | first=Venkatraman | last2=Tanaka | first2=Tomoyasu | title=Green's-function theory of the ferroelectric phase transition in potassium dihydrogen phosphate (KDP) | journal=[[Physical Review B]] | volume=16 | issue=1 | year=1977 | pages=422–426 | doi=10.1103/physrevb.16.422 }}</ref><ref name = "toi">{{cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/msid-5098151,prtpage-1.cms|title=Venkatraman Ramakrishnan: a profile|publisher=Times of India|accessdate=2009-10-07|date=2009-10-07}}</ref><ref name = "reuters">{{cite news|url=https://www.reuters.com/articlePrint?articleId=USTRE5962EE20091007|title=FACTBOX: Nobel chemistry prize&nbsp;– Who are the winners?|accessdate=2009-10-07|agency=Reuters | date=2009-10-07}}</ref> შემდეგ რამაკრიშნანი 2 წელი სან-დიეგოს კალიფორნიის უნივერსიტეტში ბიოლოგიაზე სწავლობდა და თეორიული ფიზიკიდან ბიოლოგიაზე გადაერთო.<ref name = "iex">{{cite news|url=http://www.indianexpress.com/story-print/526251/|title=Profile: Dr Venkatraman Ramakrishnan|date=7 October 2009|publisher=[[Indian Express]]|accessdate=2009-10-07}}</ref> ==კარიერა== რამაკრიშნანმა რიბოსომებზე მუშაობა [[იელის უნივერსიტეტი|იელის უნივერსიტეტში]] დაიწყო. 1983-1995 წლებში ქიმიკოსმა რიბოსომებზე მუშაობა ბრუკჰევენის ეროვნულ ლაბორატორიაში გააგრძელა.<ref name=brookhaven>{{cite journal | last=Cerf | first=Corinne | last2=Lippens | first2=Guy | last3=Muyldermans | first3=Serge | last4=Segers | first4=Alain | last5=Ramakrishnan | first5=V. | last6=Wodak | first6=Shoshana J. | last7=Hallenga | first7=Klaas | last8=Wyns | first8=Lode | title=Homo- and heteronuclear two-dimensional NMR | journal=Biochemistry | volume=32 | issue=42 | year=1993 | pages=11345–11351 | doi=10.1021/bi00093a011 }}</ref>}} 1995 წელს ის იუტას უნივერსიტეტში ბიოქიმიის პროფესორად დაინიშნა, ხოლო 1999 წელს ინგლისში,კემბრიჯის უნივერსიტეტის მოლეკულური ბიოლოგიის ლაბორატორიის სამედიცინო კვლევის საბჭოს წევრი გახდა. ==ჯილდოები და წოდებები== 2002 წელს რამაკრიშნანი ევროპის მოლეკულური ბიოლოგიის ორგანიზაციის წევრად აირჩიეს, 2003 წელს კი სამეფო საზოგადოების წევრად.2004 წელს მეცნიერი აშშ-ის მეცნიერების ეროვნული აკადემიის წევრი გახდა. 2007 წელს ლუის ჟანეტის პრიზით, ხოლო ევროპის ბიოქიმიური საზოგადოებების ფედერაციისგან მედლით დაჯილდოვდა. 2008 წელს ბრიტანეთის ბიოქიმიის საზოგადოებისგან ჰითლის მედალი მიიღო. იმავე წელს კემბრიჯის ტრინიტის კოლეჯის წევრად აირჩიეს, მოგიანებით კი ინდოეთის ეროვნული სამეცნიერო აკადემიის უცხოელ წევრად. 2010 წელს სამედიცინო მეცნიერებების აკადემიის საპატიო წევრად აირჩიეს და ბაროდასმაჰარაჯა საიაჯირაოს უნივერსიტეტის, იუტის უნივერსიტეტისა და კემბრიჯის უნივერსიტეტის საპატიო ხარისხი მიენიჭა. არის ოქსფორდის სამერვილის კოლეჯის საპატიო წევრიც.<ref>{{cite web|url=https://www.some.ox.ac.uk/about-somerville/emeritus-and-honorary-fellows/|title=Emeritus and Honorary Fellows|access-date=26 August 2018|publisher=[[Somerville College, Oxford]]}}</ref> ==პირადი ცხოვრება== რამაკრიშნანი 1975 წელს საბავშვო წიგნების ავტორსა და ილუსტრატორ ვერა როზენბერიზე დაქორწინდა. მისი შვილიშვილი, ტანია კაპკა ორეგონში მეცნიერია, ხოლო მისი ვაჟი, რამან რამაკრიშნანი ნიუ-იორკში მოღვაწეობს და ჩელოისტია.<ref name="family">{{cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1091017/jsp/frontpage/story_11626163.jsp|title='Venki' makes light of India link&nbsp;– Winner says not to treat science like cricket; league of misses grows|author=Amit Roy|date=17 Oct 2009|publisher=[[The Telegraph (Kolkata)]]|accessdate=2009-10-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171020083415/https://www.telegraphindia.com/1091017/jsp/frontpage/story_11626163.jsp|archivedate=2017-10-20}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ნობელის პრემია ქიმიაში}} {{ნობელის პრემია 2009}} {{DEFAULTSORT:რამაკრიშნანი, ვენკატრამან}} [[კატეგორია:დაბადებული 1952]] [[კატეგორია:ამერიკელი ქიმიკოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ბიოფიზიკოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ბიოფიზიკოსები]] [[კატეგორია:ინდოელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] ebaotd82tn9o11dtc4fz9pkjbaskiyo 0 436114 4816062 3879938 2025-06-18T04:41:25Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816062 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''მაიკლ ლევიტი''' ({{lang-en|Michael Levitt}}; დ. [[9 მაისი]], [[1947]], [[პრეტორია]], [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა]]) — დიდ ბრიტანელი, ებრაელი და ამერიკელი ბიოფიზიკოსი. [[2013]] წლის ნობელის პრემიის ლაურეატი ქიმიის დარგში [[მარტინ კარპლუსი|მარტინ კარპლუსთან]] და [[არე ვერშელი|არე ვერშელთან]] ერთად „ქიმიური სისტემის კომპიუტერული მოდელირებისათვის“. აშშ-ის ეროვნული აკადემიის წევრი და [[სტენფორდის უნივერსიტეტი]]ს პროფესორი [[1987]] წლიდან. == ბიოგრაფია == მაიკლ ლევიტი დაიბადა ებრაელების ოჯახში. დედა — გერტრუდა ლევიტი (დაბადებით შტერნი, დაიბადა 1915 წელს), მისი ოჯახი [[ბოჰემია|ბოჰემიიდან]]<ref>[http://losaltos.patch.com/groups/schools/p/stanford-biologist-wins-nobel-prize-for-chemistry Stanford Biologist Wins Nobel Prize for Chemistry]</ref><ref>[http://www.geni.com/people/Gertrude-Levitt/6000000010440403629 Генеалогические данные семьи Штерн (Лихтенштерн)]</ref> საცხოვრებლად გადავიდა [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა]]ში, ხოლო იქიდან [[გაერთიანებული სამეფო|დიდ ბრიტანეთში]], სადაც მაიკლმა განათლება მიიღო [[ლონდონის სამეფო კოლეჯი|ლონდონის სამეფო კოლეჯში]], რომელიც დაასრულა [[1967]] წელს ფიზიკის მეცნიერებათა ბაკალავრის ხარისხით<ref>{{Cite web |url=http://csb.stanford.edu/levitt/Levitt_NSB01_History_0501_392.pdf |title=Michael Levitt «The birth of computational structural biology» |accessdate=2013-11-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20030316143900/http://csb.stanford.edu/levitt/Levitt_NSB01_History_0501_392.pdf |archivedate=2003-03-16 |deadlink=yes }}</ref><ref name="whoswho">{{cite web |url=http://www.ukwhoswho.com/view/article/oupww/whoswho/U42816 |title=‘LEVITT, Prof. Michael’, Who's Who 2013, A & C Black, an imprint of Bloomsbury Publishing plc, 2013; online edn, Oxford University Press |format= |work= |accessdate=}}</ref><ref>{{cite web |url=http://csb.stanford.edu/levitt/2_Page_CV.html |title=アーカイブされたコピー |accessdate=2014-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120322220938/http://csb.stanford.edu/levitt/2_Page_CV.html |archivedate=2012-03-22 }} Michael Levitt CV</ref>. [[1967]]-[[1968]] წლებში სტაჟირებზე იყო [[შნეურ ლიფსონი]]ს ლაბორატორიაში. [[1971]] წელს ჰონვილ-ენდ-კიზის კოლეჯში მიიღო ფილოსოფიის დოქტორის ხარისხი ბიოლოგიის დარგში. შემდეგ კი განაგრძო სადოქტოროს შემდგომი სტაჟირება შნეურ ლიფსონთან ვეიცმანის ინსტიიტუტში ([[1972]]-[[1974]] წლები) და [[1974]] წლის ოქტომბერში გახდა კემბრიჯში მოლეკულური ბიოლოგიის ლაბორატორიის მეცნიერ-თანამშრომელი. [[1979]]-[[1987]] წლებში მაიკლ ლევიტი [[ისრაელი|ისრაელში]] ვეიცმანის ინსტიტუტის დოცენტია, ხოლო [[1984]] წლიდან ქიმიური ფიზიკის პროფესორი. [[1980]]-[[1983]] წლებში ამავე ინსტიტუტის ქიმიური ფიზიკის დეპარტამენტის ხელმძღვანელია. [[1987]] წლიდან სტენფორდის უნივერსიტეტის მედიცინის სკოლის სტრუტურული ბიოლოგიის დეპარტამენტის პროფესორია, [[1993]]-[[2004]] წლებში კი ამ დეპარტამენტის ხელმძღვანელი. [[2016]] წელს გაუგზავნა წერილი საერთაშორისო ორგანიზაციებს [[გრინპისი|გრინპისსა]] და [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია]]ს, მსოფლიოს ყველა ქვეყნის მტავრობებს, რომ შეეწყვიტათ ბრძოლა ორგანიზმის გენეტიკური მოდიფიცირების წინააღმდეგ<ref>[https://www.washingtonpost.com/news/speaking-of-science/wp/2016/06/29/more-than-100-nobel-laureates-take-on-greenpeace-over-gmo-stance/ 107 Nobel laureates sign letter blasting Greenpeace over GMOs]</ref><ref>[http://supportprecisionagriculture.org/nobel-laureate-gmo-letter_rjr.html Laureates Letter Supporting Precision Agriculture (GMOs)]</ref><ref>[http://supportprecisionagriculture.org/view-signatures_rjr.html Список нобелевских лауреатов подписавших письмо]</ref>. მაიკლ ლევიტი იყო ერთ-ერთი პირველი, რომელმაც გამოიყენა [[კლასიკური მოლეკულური დინამიკის მეთოდი]] [[დეზოქსირიბონუკლეინის მჟავა|დნმ]]-ის მოლეკულებთან და შეიმუშავა პროგრამული უზრუნველყოფა ამ მიზნისთვის. ლევიტმა ასევე შეიმუშავა მაკრომოლეკულური სტრუქტურის პროგნოზირების მეთოდები, მიიღო მონაწილეობა „CASP“-ის მასშტაბურ ექსპერიმენტში. იგი იყო ისეთი მეცნიერების სამეცნიერო ხელმძღვანელი, როგორებიცაა: [[მარკ ბენდერ გერშტეინი]] და [[რამ სამუდრალა]]. მაიკლ ლევიტი ასევე თანამშრომლობდა [[საირუს ჩოტია]]სთან. === ჯილდოები და დამსახურება === [[1983]] წელს ლევიტი აირჩიეს მოლეკულური ბიოლოგიის ევროპული ორგანიზაციის წევრად. [[2002]] წელს კი აშშ-ის მეცნიერებათა აკადემიის წევრად. [[2013]] წელს მიიღო ნობელის პრემია ქიმიის დარგში. მარტინ კარპლუსთან და არიე ვარშელთან ერთად. [[2014]] წელს აირჩიეს გამოყენებითი ბიოლოგიის საერთაშორისო საზოგადოების წევრად. == პირადი ცხოვრება == მაიკლ ლევიტი ერთდროულად არის ამერიკის შეერთებული შტატების, დიდი ბრიტანეთისა და ისრაელის მოქალაქე. მისი მეუღლე რინა, რომელიც იყო მოქანდაკე და მხატვარი გარდაიცვალა [[2017]] წლის [[23 იანვარი|23 იანვარს]]. მათ ყავდათ 3 შვილი. მაიკლ ლევიტი მეექვსე ებრაელია, რომელსაც ახალი ათასწლეულის განმავლობაში გადაეცა ნობელის პრემია ქიმიის დარგში<ref>{{cite news|last=Pileggi |first=Tamar |url=http://www.timesofisrael.com/tiny-israel-a-nobel-heavyweight-especially-in-chemistry/ |title=Tiny Israel a Nobel heavyweight, especially in chemistry |newspaper=[[The Times of Israel]] |date=9 October 2013 |accessdate=22 March 2017}}</ref><ref>{{cite news|last=Solomon |first=Shoshanna |url=http://www.timesofisrael.com/two-americans-german-win-nobel-medicine-prize/ |title=Israelis lose out to US-German trio for Nobel medicine prize |newspaper=The Times of Israel |accessdate=22 March 2017}}</ref>. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ნობელის პრემია ქიმიაში}} {{ნობელის პრემია 2013}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:ლევიტი, მაიკლ}} [[კატეგორია:ამერიკელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ისრაელიდან]] [[კატეგორია:ამერიკელი ბიოფიზიკოსები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ბიოფიზიკოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი ბიოფიზიკოსები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] ov2azswwbhjr2z6bvbbivzuf5t2tp83 4816063 4816062 2025-06-18T04:41:59Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ისრაელიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ებრაელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816063 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''მაიკლ ლევიტი''' ({{lang-en|Michael Levitt}}; დ. [[9 მაისი]], [[1947]], [[პრეტორია]], [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა]]) — დიდ ბრიტანელი, ებრაელი და ამერიკელი ბიოფიზიკოსი. [[2013]] წლის ნობელის პრემიის ლაურეატი ქიმიის დარგში [[მარტინ კარპლუსი|მარტინ კარპლუსთან]] და [[არე ვერშელი|არე ვერშელთან]] ერთად „ქიმიური სისტემის კომპიუტერული მოდელირებისათვის“. აშშ-ის ეროვნული აკადემიის წევრი და [[სტენფორდის უნივერსიტეტი]]ს პროფესორი [[1987]] წლიდან. == ბიოგრაფია == მაიკლ ლევიტი დაიბადა ებრაელების ოჯახში. დედა — გერტრუდა ლევიტი (დაბადებით შტერნი, დაიბადა 1915 წელს), მისი ოჯახი [[ბოჰემია|ბოჰემიიდან]]<ref>[http://losaltos.patch.com/groups/schools/p/stanford-biologist-wins-nobel-prize-for-chemistry Stanford Biologist Wins Nobel Prize for Chemistry]</ref><ref>[http://www.geni.com/people/Gertrude-Levitt/6000000010440403629 Генеалогические данные семьи Штерн (Лихтенштерн)]</ref> საცხოვრებლად გადავიდა [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა]]ში, ხოლო იქიდან [[გაერთიანებული სამეფო|დიდ ბრიტანეთში]], სადაც მაიკლმა განათლება მიიღო [[ლონდონის სამეფო კოლეჯი|ლონდონის სამეფო კოლეჯში]], რომელიც დაასრულა [[1967]] წელს ფიზიკის მეცნიერებათა ბაკალავრის ხარისხით<ref>{{Cite web |url=http://csb.stanford.edu/levitt/Levitt_NSB01_History_0501_392.pdf |title=Michael Levitt «The birth of computational structural biology» |accessdate=2013-11-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20030316143900/http://csb.stanford.edu/levitt/Levitt_NSB01_History_0501_392.pdf |archivedate=2003-03-16 |deadlink=yes }}</ref><ref name="whoswho">{{cite web |url=http://www.ukwhoswho.com/view/article/oupww/whoswho/U42816 |title=‘LEVITT, Prof. Michael’, Who's Who 2013, A & C Black, an imprint of Bloomsbury Publishing plc, 2013; online edn, Oxford University Press |format= |work= |accessdate=}}</ref><ref>{{cite web |url=http://csb.stanford.edu/levitt/2_Page_CV.html |title=アーカイブされたコピー |accessdate=2014-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120322220938/http://csb.stanford.edu/levitt/2_Page_CV.html |archivedate=2012-03-22 }} Michael Levitt CV</ref>. [[1967]]-[[1968]] წლებში სტაჟირებზე იყო [[შნეურ ლიფსონი]]ს ლაბორატორიაში. [[1971]] წელს ჰონვილ-ენდ-კიზის კოლეჯში მიიღო ფილოსოფიის დოქტორის ხარისხი ბიოლოგიის დარგში. შემდეგ კი განაგრძო სადოქტოროს შემდგომი სტაჟირება შნეურ ლიფსონთან ვეიცმანის ინსტიიტუტში ([[1972]]-[[1974]] წლები) და [[1974]] წლის ოქტომბერში გახდა კემბრიჯში მოლეკულური ბიოლოგიის ლაბორატორიის მეცნიერ-თანამშრომელი. [[1979]]-[[1987]] წლებში მაიკლ ლევიტი [[ისრაელი|ისრაელში]] ვეიცმანის ინსტიტუტის დოცენტია, ხოლო [[1984]] წლიდან ქიმიური ფიზიკის პროფესორი. [[1980]]-[[1983]] წლებში ამავე ინსტიტუტის ქიმიური ფიზიკის დეპარტამენტის ხელმძღვანელია. [[1987]] წლიდან სტენფორდის უნივერსიტეტის მედიცინის სკოლის სტრუტურული ბიოლოგიის დეპარტამენტის პროფესორია, [[1993]]-[[2004]] წლებში კი ამ დეპარტამენტის ხელმძღვანელი. [[2016]] წელს გაუგზავნა წერილი საერთაშორისო ორგანიზაციებს [[გრინპისი|გრინპისსა]] და [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია]]ს, მსოფლიოს ყველა ქვეყნის მტავრობებს, რომ შეეწყვიტათ ბრძოლა ორგანიზმის გენეტიკური მოდიფიცირების წინააღმდეგ<ref>[https://www.washingtonpost.com/news/speaking-of-science/wp/2016/06/29/more-than-100-nobel-laureates-take-on-greenpeace-over-gmo-stance/ 107 Nobel laureates sign letter blasting Greenpeace over GMOs]</ref><ref>[http://supportprecisionagriculture.org/nobel-laureate-gmo-letter_rjr.html Laureates Letter Supporting Precision Agriculture (GMOs)]</ref><ref>[http://supportprecisionagriculture.org/view-signatures_rjr.html Список нобелевских лауреатов подписавших письмо]</ref>. მაიკლ ლევიტი იყო ერთ-ერთი პირველი, რომელმაც გამოიყენა [[კლასიკური მოლეკულური დინამიკის მეთოდი]] [[დეზოქსირიბონუკლეინის მჟავა|დნმ]]-ის მოლეკულებთან და შეიმუშავა პროგრამული უზრუნველყოფა ამ მიზნისთვის. ლევიტმა ასევე შეიმუშავა მაკრომოლეკულური სტრუქტურის პროგნოზირების მეთოდები, მიიღო მონაწილეობა „CASP“-ის მასშტაბურ ექსპერიმენტში. იგი იყო ისეთი მეცნიერების სამეცნიერო ხელმძღვანელი, როგორებიცაა: [[მარკ ბენდერ გერშტეინი]] და [[რამ სამუდრალა]]. მაიკლ ლევიტი ასევე თანამშრომლობდა [[საირუს ჩოტია]]სთან. === ჯილდოები და დამსახურება === [[1983]] წელს ლევიტი აირჩიეს მოლეკულური ბიოლოგიის ევროპული ორგანიზაციის წევრად. [[2002]] წელს კი აშშ-ის მეცნიერებათა აკადემიის წევრად. [[2013]] წელს მიიღო ნობელის პრემია ქიმიის დარგში. მარტინ კარპლუსთან და არიე ვარშელთან ერთად. [[2014]] წელს აირჩიეს გამოყენებითი ბიოლოგიის საერთაშორისო საზოგადოების წევრად. == პირადი ცხოვრება == მაიკლ ლევიტი ერთდროულად არის ამერიკის შეერთებული შტატების, დიდი ბრიტანეთისა და ისრაელის მოქალაქე. მისი მეუღლე რინა, რომელიც იყო მოქანდაკე და მხატვარი გარდაიცვალა [[2017]] წლის [[23 იანვარი|23 იანვარს]]. მათ ყავდათ 3 შვილი. მაიკლ ლევიტი მეექვსე ებრაელია, რომელსაც ახალი ათასწლეულის განმავლობაში გადაეცა ნობელის პრემია ქიმიის დარგში<ref>{{cite news|last=Pileggi |first=Tamar |url=http://www.timesofisrael.com/tiny-israel-a-nobel-heavyweight-especially-in-chemistry/ |title=Tiny Israel a Nobel heavyweight, especially in chemistry |newspaper=[[The Times of Israel]] |date=9 October 2013 |accessdate=22 March 2017}}</ref><ref>{{cite news|last=Solomon |first=Shoshanna |url=http://www.timesofisrael.com/two-americans-german-win-nobel-medicine-prize/ |title=Israelis lose out to US-German trio for Nobel medicine prize |newspaper=The Times of Israel |accessdate=22 March 2017}}</ref>. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ნობელის პრემია ქიმიაში}} {{ნობელის პრემია 2013}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:ლევიტი, მაიკლ}} [[კატეგორია:ამერიკელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ებრაელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ბიოფიზიკოსები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ბიოფიზიკოსები]] [[კატეგორია:ებრაელი ბიოფიზიკოსები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] pkyza8hwwu7sijh2qqpiumzgag9orwj 0 444988 4816043 4815779 2025-06-17T22:03:44Z Giorgi13 20951 4816043 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა წყალსაცავი | სახელი = იაყუბლოს წყალსაცავი | მშობლიური სახელი = | სურათი = Iakublo Reservoir.jpg | სურათის სიგანე = | სურათის წარწერა = | lat_dir = N |lat_deg = 41 |lat_min = 20 |lat_sec = 17.3 | lon_dir = E |lon_deg = 44 |lon_min = 09 |lon_sec = 19.9 | ქვეყანა = {{დროშა|საქართველო}} | ტერიტორიული ერთეული = [[დმანისის მუნიციპალიტეტი]] ([[ქვემო ქართლის მხარე]]) | სიმაღლე ზღვის დონიდან = | სიგრძე = | სიგანე = | ფართობი = 2,0 | მოცულობა = 0,011 | სანაპირო ხაზის სიგრძე = | უდიდესი სიღრმე = | საშუალო სიღრმე = | გამჭვირვალობა = | აუზის ფართობი = | მდინარე = | ჩაედინება = | გამოედინება = | შევსების წელი = 1978 | ჰესი = | კაშხლის სიმაღლე = | პოზრუკა = საქართველო | პოზრუკა2 = საქართველო ქვემო ქართლის მხარე | ვიკისაწყობი = Iakublo Reservoir }} '''იაყუბლოს წყალსაცავი''' ― ხელოვნური [[წყალსატევი]] [[საქართველო]]ში. მდებარეობს [[ქვემო ქართლის მხარე]]ში, [[დმანისის მუნიციპალიტეტი|დმანისის მუნიციპალიტეტში]], სოფელ [[იაღუფლო]]ს ადმინისტრაციულ საზღვრებში, დასახლების დასავლეთით და სოფელ [[შახმარლო]]ს აღმოსავლეთით. წყლის მოცულობა 11,0 მლნ. მ³, წყლის სარკის ფართობი 2,0 კმ². ადგილს, სადაც ახლა წყალსაცავია, ტოპოგრაფიულ რუკებზე ჩაირის სახელით მოიხსენიებდნენ.<ref>{{cite web|url=http://www.nplg.gov.ge/gsdl/cgi-bin/library.exe?e=d-01000-00---off-0ekonomik--00-1----0-10-0---0---0prompt-10---4-------0-1l--11-ka-50---20-about---00-3-1-00-0-0-11-1-0utfZz-8-00&a=d&c=ekonomik&cl=CL4.2&d=HASH611428d35ab6e96ac30284.3.7.4#HASH611428d35ab6e96ac30284.3.7.4 |title= საქართველოს სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების პროგრამა |author = |date= |publisher= |accessdate= 1 სექტემბერი, 2019}}</ref> ექსპლუატაციაში შევიდა 1978 წელს. წყალსაცავი 3000 ჰექტარი მიწის ფართობს ამარაგებს სარწყავი წყლით, ხოლო მთისძირისა და [[პანტიანის ტბა|პანტიანის წყალსაცავებთან]] ერთად [[ბოლნისის მუნიციპალიტეტი|ბოლნისის]], [[დმანისის მუნიციპალიტეტი|დმანისისა]] და [[მარნეულის მუნიციპალიტეტი|მარნეულის მუნიციპალიტეტის]], საერთო ჯამში 8000 ჰექტარი მიწის ფართობის წყალუზრუნველყოფას ემსახურება.<ref>{{cite web|url=https://fortuna.ge/fortuna/post/iakublos-wyalsacavs-reabilitacia-utardeba |title= იაკუბლოს წყალსაცავს რეაბილიტაცია უტარდება |author= |date= 29 თებერვალი, 2016 |publisher= Fortuna.ge |accessdate= 1 სექტემბერი, 2019}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{საქართველოს წყლის რესურსები}} [[კატეგორია:ქვემო ქართლის მხარის წყალსაცავები]] 1sqj77u7nvityenqyic4j8h6jv421nb 4816044 4816043 2025-06-17T22:05:26Z Giorgi13 20951 4816044 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა წყალსაცავი | სახელი = იაყუბლოს წყალსაცავი | მშობლიური სახელი = | სურათი = Iakublo Reservoir.jpg | სურათის სიგანე = | სურათის წარწერა = | lat_dir = N |lat_deg = 41 |lat_min = 20 |lat_sec = 17.3 | lon_dir = E |lon_deg = 44 |lon_min = 09 |lon_sec = 19.9 | ქვეყანა = {{დროშა|საქართველო}} | ტერიტორიული ერთეული = [[დმანისის მუნიციპალიტეტი]] ([[ქვემო ქართლის მხარე]]) | სიმაღლე ზღვის დონიდან = | სიგრძე = | სიგანე = | ფართობი = 2,0 | მოცულობა = 0,011 | სანაპირო ხაზის სიგრძე = | უდიდესი სიღრმე = | საშუალო სიღრმე = | გამჭვირვალობა = | აუზის ფართობი = | მდინარე = | ჩაედინება = | გამოედინება = | შევსების წელი = 1978 | ჰესი = | კაშხლის სიმაღლე = | პოზრუკა = საქართველო | პოზრუკა2 = საქართველო ქვემო ქართლის მხარე | ვიკისაწყობი = Iakublo Reservoir }} '''იაყუბლოს წყალსაცავი''' ― ხელოვნური [[წყალსატევი]] [[საქართველო]]ში. მდებარეობს [[ქვემო ქართლის მხარე]]ში, [[დმანისის მუნიციპალიტეტი|დმანისის მუნიციპალიტეტში]], სოფელ [[იაღუფლო]]ს ადმინისტრაციულ საზღვრებში, დასახლების დასავლეთით და სოფელ [[შახმარლო]]ს აღმოსავლეთით. წყლის მოცულობა 11,0 მლნ. მ³, წყლის სარკის ფართობი 2,0 კმ². ადგილი, სადაც ახლა წყალსაცავია, ტოპოგრაფიულ რუკებზე ჩაირის სახელით იხსენიება.<ref>{{cite web|url=http://www.nplg.gov.ge/gsdl/cgi-bin/library.exe?e=d-01000-00---off-0ekonomik--00-1----0-10-0---0---0prompt-10---4-------0-1l--11-ka-50---20-about---00-3-1-00-0-0-11-1-0utfZz-8-00&a=d&c=ekonomik&cl=CL4.2&d=HASH611428d35ab6e96ac30284.3.7.4#HASH611428d35ab6e96ac30284.3.7.4 |title= საქართველოს სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების პროგრამა |author = |date= |publisher= |accessdate= 1 სექტემბერი, 2019}}</ref> ექსპლუატაციაში შევიდა 1978 წელს. წყალსაცავი 3000 ჰექტარი მიწის ფართობს ამარაგებს სარწყავი წყლით, ხოლო მთისძირისა და [[პანტიანის ტბა|პანტიანის წყალსაცავებთან]] ერთად [[ბოლნისის მუნიციპალიტეტი|ბოლნისის]], [[დმანისის მუნიციპალიტეტი|დმანისისა]] და [[მარნეულის მუნიციპალიტეტი|მარნეულის მუნიციპალიტეტის]], საერთო ჯამში 8000 ჰექტარი მიწის ფართობის წყალუზრუნველყოფას ემსახურება.<ref>{{cite web|url=https://fortuna.ge/fortuna/post/iakublos-wyalsacavs-reabilitacia-utardeba |title= იაკუბლოს წყალსაცავს რეაბილიტაცია უტარდება |author= |date= 29 თებერვალი, 2016 |publisher= Fortuna.ge |accessdate= 1 სექტემბერი, 2019}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{საქართველოს წყლის რესურსები}} [[კატეგორია:ქვემო ქართლის მხარის წყალსაცავები]] ox036ou2fvagznnvnvjfwk7milcny1m 0 448470 4815892 4692713 2025-06-17T13:40:23Z Vagvianebt 171158 4815892 wikitext text/x-wiki {{ვიკი}}{{გასწორება}} [[ფაილი:Shah_Abbas_and_Wine_Boy.jpg|მინი|200პქ|მარჯვნივ|I Şah Abbas Səfəvinin gənc oğlanla eşqbazlığı[1][2], rəssam:Məhəmməd Qasım, 1627-ci il, Luvr muzeyi, Paris.]] '''ჰომოსექსუალობა აზერბაიჯანში''' — მოიცავს ინფორმაციას ჰომოსექსუალობის შესახებ სხვადასხვა დროს აზერბაიჯანულ საზოგადოებაში (მათ შორის ირანის აზერბაიჯანსა და [[არანი|არანში]]). იმის მიუხედავად, რომ უძველესი და შუა საუკუნეების დროს არსებული ინფორმაცია ძირითადად მმართველ კლასსა და სასახლეებს მოიცავს, არსებობს იმის მტკიცებულება, რომ ამგვარი ურთიერთობები არსებობდა ფართო მასებშიც. == ანტიკური ხანა == [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]] არ არის მოპოვებული უძველესი ინფორმაცია ერთსქესიანთა ურთიერთობებთან დაკავშირებით. აზერბაიჯანი იყო [[ზოროასტრიზმი|ზოროასტრიზმის]] ერთ – ერთი ყველაზე გავრცელებული კერა. ცნობილია, რომ ზოროასტრიზმის დროს ჰომოსექსუალობა ისჯებოდა სიკვდილით.<ref>[http://www.religioustolerance.org/hom_zor.htm THE ZOROASTRIAN FAITH AND HOMOSEXUALITY] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220122020220/http://www.religioustolerance.org/hom_zor.htm |date=2022-01-22 }}, religioustolerance.org, İstifadə tarixi: 21 aprel 2015</ref> == შუა საუკუნეები == === კავკასიის ალბანეთში === ქრისტიანობა მე-4-ე საუკუნიდან ოფიციალურად გამოცხადდა რელიგიად [[კავკასიის ალბანეთი|კავკასიის ალბანეთში]]. ქვეყნის ზოგიერთ ნაწილში ზოროასტრიელები იწყებენ ბატონობას. იმისდა მიუხედავად, რომ ორივე რელიგიამ აკრძალა ჰომოსექსუალობა, ზოგიერთ საზოგადოებას ჯერ კიდევ ჰქონდა ასეთი სახის ურთიერთობა. ამის შესახებ ინფორმაციას გვაწვდის მოისეი კალანკატლიმ თავის ნაშრომში '' '' [[ალბანეთის ისტორია]] '':{{cquote|müəllif=Alban ölkəsinin tarixi<ref>Moisey Kalankatlı - [[Alban ölkəsinin tarixi]], [http://www.vostlit.info/Texts/rus5/Kalank/frametext22.htm II kitab, XXXII fəsil].</ref>|''იმ დროს ალბანეთის დიდგვაროვნებმა ჩაიდინეს უკანუნო ქორწინება. მათ შორის იყო პირველი კოკინელი მმართველი, სამი ოჯახი არსაშაშენის გუბერნიიდან, შემდეგ კი ხურჯების ოჯახიდან კურას მეორე მხარეს, ვაკის პროვინციაში და ტუიერაკის ოჯახი, რომლებიც სამღვდელოებას ინახავდნენ არჯაკანის ეკლესიაში. კათოლიკეები ლანძღავდნენ მათ უკანონო ქორწინების გამო და არღვევდნენ ამ ქორწინებებს. მაგრამ მათ უარი არ თქვეს საკუთარ ბოროტებებზე და განადგურდნენ დედამიწაზე.''}} ''"ალბანეთის ქვეყნის ისტორიაში"'' მოვლენები, რომლებიც წინ უძღოდა [[ჯავანშირი|ჯავანშირის]] სიკვდილით დასჯას მე -7 საუკუნის ალბანეთში, შემდეგნაირად იყო აღწერილი: {{cquote|müəllif=Alban ölkəsinin tarixi<ref>Moisey Kalankatlı - [[Alban ölkəsinin tarixi]], [http://www.vostlit.info/Texts/rus5/Kalank/frametext22.htm II kitab, XXXII fəsil].</ref>|''როდესაც დიდებული ჯავანშირი ისვენებდა, უსახელმო ბინძურმა და ბოროტმა დაივიწყა ჯავანშირის სიყვარული, უკიდურესი პატივისცემა, მამის სახლზე ზრუნვა და ჯავანშირის მოკვლა სცადა და მისი მეგობრებიც ამ საქმეში დაიხმარა. მან ჯავანშირი საძაგელი სიამოვნებისკენ მოუწოდა.''}} === არაბი ხალიფების ხანა === [[ფაილი:Shirvan manuscript, 1468. Selections from the Divan of Jami Miniature. Four men watching a handsome youth.png|200px|მინიthumb|მარცხნივ|Dörd adam yaraşıqlı gəncə baxarkən. [[I Fərrux Yasar|I Yassar]] dövrü]] VIII საუკუნეში [[აზერბაიჯანი]] და [[არანი]] შევიდა არაბულ ხალიპატში, გავრცელდა [[ისლამი|ისლამური]] რელიგია ამ მხარეებში. მიუხედავად იმისა, რომ ისლამი ცალსახად კრძალავს ერთსქესიანთა ურთიერთობებს, არსებობს გარკვეული მტკიცებულება, რომ ამგვარი ურთიერთობა საიდუმლოებას ინარჩუნებს მმართველ წრეებსა და სასახლეებში. იმ პერიოდის ცნობილი ისტორიკოსის ალექსანდრე თავის ნაშრომში "Mirror for the Prince" -ში წერდა, „იქნება ეს ქალი ან ახალგაზრდა ბიჭი მნიშვნელობა არ აქვს. გაატარეთ ზამთარი ბიჭებთან და ზაფხული ქალებთან".<ref>Eşcinselliğin Toplumsal Tarihi” – Halit Erdem Oksaçan, İstanbul, 2012, səh. 148</ref> იუდეველი მეცნიერის სამუელ იბნ იაჰი წერდა: ''„ის რომ ექიმები კაცებს ეუბნებიან, რომ ქალებთან ურთიერთობა იწვევს ნაადრევ დაბერებას და სხვა დაავადებებს, ეს იწვევს კაცებში ახალგაზრდა ბიჭების მიმართ მიდრეკილებას.”''<ref>[http://www.religionfacts.com/islam/ethics/homosexuality Homosexuality and Islam] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150508235526/http://www.religionfacts.com/islam/ethics/homosexuality |date=2015-05-08 }}, religionfacts.com, İstifadə tarixi: 27 aprel 2015</ref> ხურემისტულიმა მოძრაობამ, რომელიც მიმართული იყო არაბული მმართველობის წინააღმდეგ, შეძლო გავლენა მოახდინოს უფრო დიდ მასაზე, რომელიც თავის თავდაპირველ პრინციპებს იღებდა მაზდაკისტური მოძრაობიდან. ასევე შერჩა სხვადასხვა ცხოვრების სტილი. ამ საზოგადოებაში, არაბ ისტორიკოსთა უმეტესობის ცნობებში არის ინფორმაცია, რომ დალევა და ჯგუფური სექსი თავისუფალი იყო.<ref>C. Bayramlı - Babək və Hürrəmilik (yalanlar və gerçəklər), Bakı, Kitab aləmi, 2011, səh. 209-211, 248-254</ref><ref>N. Vəlixanlı – Ərəb Xilafəti və Azərbaycan, Bakı, 1992, səh. 71-73</ref> ასეთ შემთხვევებში ერთსქესიანი ურთიერთობების არსებობაც შესაძლებელი იყო.<ref>Arthur Goldschmidt, Lawrence Davidson, “A concise history of the Middle East”, Westview Press; Eighth Edition (July 21, 2005), pp. 245-248</ref> === მონღოლების მმართველობის დროს, თურქმენთა დინასტიები და საფავიდები === თურქულ – მონღოლური დინასტიების მასობრივი დასახლება აზერბაიჯანში X საუკუნეში იწყება.<ref>V. Ömərov -[http://www.anl.az/down/meqale/ses/2012/sentyabr/261065.htm Azərbaycan dövləti ərəb xilafəti tərkibində], Səs qəzeti, 12 sentyabr 2012</ref>[[მონღოლეთის მონღოლთა დიდი ინპერიის, ჩინგიზ ყაენის მიერ შექმნა "იასას" 48-ე მუხლი, რომელიც ასევე მოიცავს ერთსქესიან ურთიერთობებს. ''.<ref>[http://www.pinknews.co.uk/2007/08/29/genghis-khans-constitutional-ban-on-homosexuality-revealed/ Genghis Khan’s constitutional ban on homosexuality revealed], pinknews.co.uk, İstifadə tarixi: 28 aprel 2015</ref> საავიაციო მმართველობის პერიოდს აღნიშნავენ სასახლეებიდან ჰომოსექსუალობის გამორიცხვა.<ref>Willem Floor - A Social History of Sexual Relations in Iran, 2008, səh. 322</ref>საფაბად– ის ადრეულ ხანაში დიდ ქალაქებში სპეციალური ადგილები იყო ხელმისაწვდომი მეძავებისთვის. ამ სახლების ზოგიერთი ნაწილი იურიდიულად ფუნქციონირებდა და იბეგრებოდა.<ref>Willem Floor - A Social History of Sexual Relations in Iran, 2008, səh. 341-342</ref> დოქტორი შამსი თავის წიგნში წერს ნაყოფიერებას სპარსულ ლიტერატურაში: ''“საფაბის შაჰი ისმაილი, თაბრიზში მეორედ მოსვლისას 8 ლამაზი ბიქი ჰაშთ-ბეჰიშთის სასახლეში წაიყვანა და სასირცხვილო მოქმედებები შეასრულა. შემდეგ კი ბრძანა კიდევ 10 ასეთი ახალგაზრდა ბიჭის მოყვანა”''<ref>S.Shamisā - Shāhedbāzi dar adabiyāt-e fārsi , Enteshārā t-e Ferdous, Tehran, 1381 (2002), səh.217</ref> == ახალი ხანა == [[ფაილი:Mütrib.png|მარცხნივ|200px|მინი|Mütribin portreti. [[Əzim Əzimzadə]], çəkildiyi il bilinmir]] ჰომოსექსუალები, რომლებიც შუა საუკუნეებიდან საიდუმლოდ ცხოვრობდნენ ცარისტული რუსეთი~ცარისტული რუსეთის დროს, დაიწყეს ინტენსიფიკაცია ეკლესიის შესუსტების გამოყენებით. პეტრემ, რომელმაც რამდენჯერმე იმოგზაურა აზერბაიჯანში, 1716 წელს პირველად მოვაწერე ხელი ჰომოსექსუალობის შესახებ კანონს. კანონი კრძალავს ჰომოსექსუალობას ჯარში. რუსეთის იმპერიის აზერბაიჯანული ხანატების მემკვიდრეობის შემდეგ, ცარმა I ნიკოლოზმა ხელი მოაწერა [[995]]-ე კანონს, რომლითაც გააუქმებს მამაკაცებს შორის ჰომოსექსუალობას. კანონი კრძალავს სქესობრივ კავშირს ორ ბიჭს შორის. ვინც დაარღვია კანონი, უნდა გადაეყვანათ [[ციმბირი|ციმბირში]] 3-5 წლის განმავლობაში. ის ფაქტი, რომ ჰომოსექსუალები ქმნიან ღონისძიების მახლობლად უამრავ ადამიანს, განსაკუთრებით ხელოვნების სპეციალისტებს, უბრალოდ ინახავდა ამ კანონის წესს. მიუხედავად იმისა, რომ ჰომოსექსუალიზმი იმ დროს ლიტერატურის ერთ-ერთი მთავარი თემა იყო, სახელმწიფოს მოწინააღმდეგეები ჰომოსექსუალური მარკებით ისჯებოდნენ..<ref name="History">{{cite web |url=http://www.bbc.co.uk/news/world-25927595 |title=Where is it illegal to be gay? |accessdate=29 aprel 2015 |work=BBC News}}</ref> დიდმა აჯანყებებმა, რომლებიც დაიწყო ცარისტულ რუსეთში, გამოიწვია იმპერიის მნიშვნელოვანი რეფორმები 1905-1907 წლებში. მიუხედავად იმისა, რომ ეს პერიოდი განიხილება, როგორც რუსეთის ვერცხლის ხანა, ჰომოსექსუალობა შეიძლება ჩაითვალოს რუსეთის ოქროს ხანად. უამრავი მეცნიერი, ხელოვნების მოღვაწე და მწერლები, რომლებმაც ნათლად აჩვენეს თავიანთი ორიენტაცია, ამ პერიოდში შექმნეს შესანიშნავი ნამუშევრები.<ref name="History"/> თუმცა, მიუხედავად ყველა აკრძალვისა, XIX საუკუნეში ჰომოსექსუალობის შესახებ გარკვეული ინფორმაცია ხელმისაწვდომი გახდა იმდროინდელი პრესის საშუალებით. გამოქვეყნდა [[1906]] -ში, ჟურნალი [[მოლა ნასადრინი]] ''. ჟურნალის 37-ე ნომერში, რომელიც გამოქვეყნდა 1907 წლის 2 ოქტომბერს, ცხადყოფს, რომ ბიჭობა ამ პერიოდში იყო გავრცელებული: … ჩვენ მხოლოდ მაჰმადიანური ხალხი ვიცით და სხვა ვერ ვხედავთ. როდესაც სამყარო ზემოდან გამოიყურება, იგი ხედავს ყველა ერს ქვეცნობიერად და რა თქმა უნდა, მათ ეს კარგად იციან. და ქალღმერთი ხედავს, რომ არც ერთ ერში არ არის ჩვეულებრივი ქორწინება, გარდა იმისა, რომ ჩვენ მაჰმადიანი ვართ."''<ref>Molla nəzrəddin, [https://www.copy.com/s/6fLYGHZ9288u XXXVII nömrə] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191025172529/https://www.copy.com/s/6fLYGHZ9288u |date=2019-10-25 }}, 2 okyabr 1907</ref> ყარაბაღის კავშირის ანსამბლეის დიფაი პროგრამის მე -19 მუხლის თანახმად, რომელიც არსებობდა 1905-1917 წლებში, ჰომოსექსუალები მკაცრად დაისჯებოდნენ.<ref>Əzizov Eldar Əziz oğlu - Difai: XX əsrin əvvəllərində.</ref> === აზერბაიჯანი საბჭოთა კავშირის დროს === 1917 წლის ოქტომბრის რევოლუციის შემდეგ ჩამოყალიბდა ლენინის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა, ხოლო 1920 წლის 28 აპრილს აზერბაიჯანი შეუერთდა ახლად შექმნილ კავშირს.<ref>Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi, Bakı, 2007</ref> ლენინმა გააუქმა ნიკოლოზ I-ის 1832 წლის კანონი, რომელიც კრძალავდა ჰომოსექსუალობას. თუმცა, აზერბაიჯანში კანონი არ შეცვლილა და 1923 წელს აკრძალვა დაემატა ქვეყნის კონსტიტუციას.<ref>İqor Kon - [http://www.gay.ru/english/history/kon/soviet.htm Soviet Homophobia], gay.ru, İstifadə tarixi: 29 aprel 2015</ref><ref>Dan Healey GLQ 8:3 ''Homosexual Existence and Existing Socialism New Light on the Repression of Male Homosexuality in Stalin's Russia'' p. 349–378 2002</ref> სტალინი, რომელიც ლენინის გარდაცვალების შემდეგ მოვიდა ხელისუფლებაში, [[1934]] წელს აკრძალა მამრობითი სქესის ჰომოსექსუალობას მთელ სსრკ-ში. საბჭოთა სისხლის სამართლის კოდექსის 121-ე მუხლი ითვალისწინებს ჰომოსექსუალობას, როგორც სახელმწიფოს წინააღმდეგ ჩადენილ დანაშაულს, ისჯებოდა ხუთი წლით თავისუფლების აღკვეთით და იძულებითი შრომით იმავე პირობებით. სოციალისტებმა განაცხადეს, რომ ეს არის დასავლეთის ქმედება და კაპიტალიზმი. ჰომოსექსუალური ასოციაციები და მცირე ლობივები, რომლებიც აქტიურად მოქმედებენ ევროპასა და ამერიკაში 1968 წლიდან, ასევე დაიწყეს სსრკ-ში ადამიანის უფლებების პრობლემების გაშუქება მსოფლიო მედიაში.<ref>[http://www.uscis.gov/tools/asylum-resources/resource-information-center-79 Resource Information Center about Soviet and Russia], Official Website of the US Department of Homeland Security, İstifadə tarixi: 29 aprel 2015</ref> == თანამედროვე პერიოდი == [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]] რესპუბლიკის გამოცხადების შემდეგ, ქვეყნის კონსტიტუციის 113-ე მუხლი ჰომოსექსუალობას კრძალავდა.<ref>{{cite web |author=United Nations High Commissioner for Refugees |url=http://www.unhcr.org/refworld/country,,USCIS,,AZE,4562d8b62,3df0d87d4,0.html |title=Azerbaijan: Information On The Treatment Of Homosexuals |publisher=Unhcr.org |date= |accessdate=29 aprel 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121009023720/http://www.unhcr.org/refworld/country,,USCIS,,AZE,4562d8b62,3df0d87d4,0.html |archivedate=2012-10-09 }}</ref><ref>{{cite book|last=Russian S.F.S.R.|first=|title=Soviet criminal law and procedure: the RSFSR codes|year=1966|publisher=Harvard University Press|page=196|url=http://books.google.com/books?id=Z-5MAAAAIAAJ&dq=soviet%20codes%20of%20law&source=gbs_book_other_versions|editor=Harold Joseph Berman|archivedate=Dec 14, 2007|format=University of California original}}</ref> თუმცა, 2001 წელს ჰომოსექსუალიზმის ამკრძალველი კანონი [[ჰეიდარ ალიევი]]ს მიერ, სისხლის სამართლის კოდექსიდან ამოღებულ იქნა.<ref>{{cite web|title=Council of Europe|url=http://hub.coe.int/web/coe-portal|accessdate=29 aprel 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130508211710/http://hub.coe.int/web/coe-portal|archivedate=2013-05-08}}</ref> ამან კი თავის მხრივ ქვეყანას საშუალება მისცა [[ევროპის საბჭო]]ში გაწევრიანებულიყო.<ref>{{cite web|title=Azerbaijan|url=http://hub.coe.int/country/azerbaijan|accessdate=29 aprel 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130717220050/http://hub.coe.int/country/azerbaijan|archivedate=2013-07-17}}</ref> 2007 წელს აზერბაიჯანში პირველად შეიქმნა "გენდერი და განვითარების" სოციალური კავშირი ლესბოსელი, ბისექსუალი ქალებისა და ტრანსსექსუალების მიმართ დისკრიმინაციის წინააღმდეგ. როდესაც ის დაარსდა, ქალთა უფლებების ორგანიზაციამ კიდევ უფრო გააფართოვა თავისი შესაძლებლობები გეი და ბისექსუალ მამაკაცებს შორის.<ref>[http://www2.ohchr.org/english/bodies/cedaw/docs/ngos/Gender_Development_Social_Union_azerbaijan_cedaw44.pdf DISCRIMINATION AND VIOLENCE AGAINST LESBIANS, BISEXUAL WOMEN AND TRANSGENDER PEOPLE IN AZERBAIJAN REPUBLIC]</ref> შემდეგ წლებში შეიქმნა 3-ზე მეტი [[LGBT]] ორგანიზაცია სხვადასხვა თარიღით.<ref>[http://www.bbc.com/news/world-europe-14913247 Eurovision 2012: Azerbaijan's gays not welcome at home], Dina Newman, [[BBC]], 15 September 2011, İstifadə tarixi: 29 aprel 2015</ref><ref>[http://www.reuters.com/article/2012/05/22/azerbaijan-iran-idUSL5E8GM61H20120522 Iran's "gay" Eurovision jibes strain Azerbaijan ties] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151008202321/http://www.reuters.com/article/2012/05/22/azerbaijan-iran-idUSL5E8GM61H20120522 |date=2015-10-08 }}, Margarita Antidze, Reuters, May 22, 2012, İstifadə tarixi:29 aprel 2015</ref> აზერბაიჯანელმა ჰომოსექსუალმა მხატვარმა [[ბაბი ბადალოვი|ბაბი ბადალოვმა]] 2008 წელს მოინდომა ინგლისში ემიგრანტად წასვლა<ref>{{cite web|url= http://www.metamute.org/community/your-posts/free-babi-badalov-gay-azeri-artist-faces-imminent-deportation-uk|title= FREE BABI BADALOV! (GAY AZERI ARTIST FACES IMMINENT DEPORTATION FROM THE UK)|publisher= Chto Delat Platform|date= 19 September 2008}}</ref>, მაგრამ ბაბი ითვლებოდა თავშესაფრისთვის არასაკმარისად, რადგან ჰომოსექსუალობა არ არღვევდა კანონს აზერბაიჯანში<ref>{{cite web|url= http://madikazemi.blogspot.com/2008/09/babi-badalov-campaign-update.html|title= Babi Badalov campaign update|publisher= LGBT Asylum News|date= Sunday, 7 September 2008|author= Hywel Bishop}}</ref>. 22 იანვარს 2014 წელს „თავისუგალი ლგბტ" ორგანიზაციის ლიდერმა, ლგბტ აქტივისტმა ისა შაჰმარლიმ, თავი მოიკლა იმ ოფისში, სადაც ის მუშაობდა. ეს ღონისძიება განხილვის საგნად იქცა ლგბტ უფლებების დამცველთა მიერ აზერბაიჯანში, რომელიც განხილვის საგანი გახდა როგორც ეროვნულ, ისე მის ფარგლებს გარეთ. ისა შაჰმარლის გარდაცვალების ისტორია მიღებულ იქნა აზერბაიჯანში ლგბტ თემის მიერ და '' ჰომოფობიის დღე '' 'მიერ შემწყნარებელი ხალხის მიერ..<ref>[http://yesilgazete.org/blog/2014/01/25/mersinliler-pazar-aksami-isa-sahmarli-icin-elele-hemcinsleri-ile-bakuye-yuruyor/ Mersinliler Pazar akşamı İsa Şahmarlı için elele Bakü’ye yürüyor] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306225311/http://yesilgazete.org/blog/2014/01/25/mersinliler-pazar-aksami-isa-sahmarli-icin-elele-hemcinsleri-ile-bakuye-yuruyor/ |date=2016-03-06 }}, Alper Tolga Akkuş, 25/01/2014, İstifadə tarixi:29 aprel 2015</ref><ref>[http://www.cnnturk.com/haber/yasam/diger/azerbaycan-da-lgbt-aktivisti-intihar-etti Azerbaycan’da LGBT aktivisti intihar etti], CNN Türk, 23.01.2014, İstifadə tarixi:29 aprel 2015</ref> == კულტურაში == მკვლევარი, რომელიც მეტწილად ისტორიის სფეროს გამოკვლევით არის ცნობილი [[მურატ ბარდაქჩი|მურატ ბარდაქჩიმ]] დაწერა მრავალი წიგნი და ენციკლოპედია (მაგალითად, ენციკლოპედია ირანკა).<ref>{{cite web|url= http://www.iranicaonline.org/articles/homosexuality-iii|title= HOMOSEXUALITY iii. IN PERSIAN LITERATURE|publisher= Encyclopædia Iranica|page= Vol. XII, Fasc. 4, pp. 445-448 and Vol. XII, Fasc. 5, pp. 449-454|date= December 15, 2004}}</ref>) აბაზისტების დროს დატყვევებული თურქი ბიჭები ერთგულების წყარო წარმოადგენდნენ სპარსულ ლიტერატურაში ჰომოსექსუალური სიყვარულის გამოსახულებას. მსგავსი მიდგომა შეინიშნება."''<ref>Murat Bardakçı- [http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/4985167.asp ’Gay’ler eskiden esnaftan sayılır ve padişahın huzurunda yapılan resmigeçitlere bile katılırlardı], Hürriyet qəzeti, 27 Ağustos 2006, İstifadə tarixi:28 aprel 2015</ref> ფუზულიმ თავის სააბაზანოს აჩრდილი მოუწოდა თავის პარიკმახერს და თქვა: "მე ისევ არ გავიქცევი მაშინაც კი, თუ სისხლს ვასხამ იატაკზე მოაჯირის დანით.".<ref>S. O Murray, “Corporealizing Medieval Persian and Turkish Tropes,” in Islamic Homosexualities,ed. S. Murray and W. Roscoe, New York, 1997, pp. 132-141</ref> ერთ-ერთი თემა, რომელმაც მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა სპარსულენოვან ლიტერატურაში, არის [[სულთან მაჰმუდ ღაზნალის]] სიყვარული მონისადმი, სახელად აიაზ. ეს მოვლენა, რომელიც ფარუკინის დივანზე სპეციალური ნაკვეთით არის გამოსახული, ასევე იმოქმედა ეპიკური სიყვარულის ლეგენდებზე, როგორებიცაა „[[ხოსროვი და შირინი]]" და „[[ლეილი და მაჯუნუნი]] ”..<ref name="iranika"/> [[აჰვადი მურაგაი|აჰვადი მურაგაიმ]] ერთ-ერთ მის ნაწარმოებში დაწერა მისი სიყვარული და ვნება ახალგაზრდა ბიჭის მიმართ.<ref name="iranika">[[Encyclopædia Iranica]], [http://www.iranicaonline.org/articles/homosexuality-iii HOMOSEXUALITY IN PERSIAN LITERATURE], İstifadə tarixi: 28 aprel 2015</ref>'' ზოგი მკვლევარი აზერბაიჯანს მიიჩნევს, როგორც სუფიზმის ერთ-ერთ ცენტრად. სუფიური ნაწარმოებები დამახასიათებელია XII-XVIII საუკუნეების მრავალი პოეტის ნაწარმოებებისთვის. ამასთან, მკვლევართა უმეტესობა ხაზს უსვამს სუფიური ლიტერატურის საერო და რელიგიურ დიდებას.<ref name="iranika"/> სუფიელები ჰომოსექსუალურ ან ჰეტეროსექსუალურ სიყვარულს უწოდებენ „ფიგურალურ სიყვარულს" და ამტკიცებენ, რომ ნამდვილი სიყვარული ღმერთია. რიჩარდ ფრენსის ბურტონი წერს, რომ სუფიებს ერთსა და იმავე საწოლში ეძინა ახალ ქრისტიანებთან, რომლებიც სასადილო ოთახებში ღვინოს ამარაგებდნენ ''.<ref name="iranika"/> 2009 წელს მწერალ ალი აქბარის ნაწარმოები, რომელიც მოგვითხრობს ორი ჰომოსექსუალი ბიჭის სიყვარულზე ([[არტუში და ზაური]]), ხალხის დიდი რეაქცია გამოიწვია აზერბაიჯანში.<ref>[http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1236370920 Mina Muradova: Artush and Zaur Causing Public Scandal] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171113020710/http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1236370920 |date=2017-11-13 }}. CentrAsia. 6 March 2009, İstifadə tarixi: 29 aprel 2015</ref> ერთ-ერთი გმირი იყო სომეხი, რამაც კიდევ უფრო გაზარდა რეაქცია და აიკრძალა წიგნი.<ref>[http://azeri.ru/papers/news-azerbaijan/41219/ Artush and Zaur Withdrawn from Sales] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160917082147/http://azeri.ru/papers/news-azerbaijan/41219/ |date=2016-09-17 }}. 10 March 2009, İstifadə tarixi: 29 aprel 2015</ref> ==ინტერნეტ რესურსები == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ისტორია]] r309ie8ra2beuwt7czrd59cqt0l25nb 0 448510 4816156 4254717 2025-06-18T05:34:16Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816156 wikitext text/x-wiki '''აზერბაიჯანის საბაჟო ისტორიის მუზეუმი''' ({{lang-az|Azərbaycan Gömrük Tarixi Muzeyi}})— [[აზერბაიჯანის სახელმწიფო საბაჟო კომიტეტი]]ს მუზეუმი, მდებარეობს [[ბაქო]]ში, [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]]. ==ისტორია== აზერბაიჯანის საბაჟო ისტორიის მუზეუმი [[2006]] წლის 23 მარტს, აზრბაიჯანის რესპუბლიკის საბაჟო კომიტეტის No. 034 ბრძანებით დაარსდა. მუზეუმი აზერბაიჯანის რესპუბლიკის სახელმწიფო საბაჟო კომიტეტის 15 წლისთავთან დაკავშირებით გაიხსნა. [[2007]] წლის [[27 იანვარი|27 იანვარს]] საბაჟო ისტორიის მუზეუმის განყოფილება ''Azerterminalcomplex'' გაიხსნა. [[2008]] წელს აზერბაიჯანის საბაჟო ისტორიის მუზეუმი მუზეუმების საერთაშორისო საბჭოს აზერბაიჯანის ეროვნული კომიტეტის შემადგენლობაში შეიყვანეს.<ref name="createch-group.net">{{cite web|url=http://museums.createch-group.net/about/museum/customs/|title=Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsinin muzeyləri|website=museums.createch-group.net|accessdate=2019-10-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180221100218/http://museums.createch-group.net/about/museum/customs/|archivedate=2018-02-21}}</ref> 2008 წლის სექტემბრიდან მუზეუმი საბაჟო მუზეუმთა საერთაშორისო ასოციაციის წევრია.<ref>{{cite web|url=http://customs.gov.az/az/faydali/xeberler/102_azerbaycan-gomruyu-avrasiyanin-medeniyyet-muxtelifliyinin-astanasinda/|title=Azərbaycan gömrüyü Avrasiyanın mədəniyyət müxtəlifliyinin astanasında - Gömrük xidməti hər bir dövlətin müstəqilliyinin əsas atributlarından biridir.|first=|last=...|website=customs.gov.az}}</ref> 2010 წელს "Azerterminalcomplex" საბაჟო ისტორიის ფილიალად გადაკეთდა.<ref>[https://web.archive.org/web/20150405050515/http://museums.customs.gov.az/about/museum/customs/branch/ Gömrük Tarixi Muzeyinin filialı]</ref> აზერბაიჯანის კულტურისა და ტურიზმის სამინისტროს თანხმობის შემდეგ „Azerterminalcomplex"-ს საკუთარი ფონდი და მუდმივი ექსპოზიცია აქვს. ==გამოფენა== მუზეუმების კოლექციების უმრავლესობა საჯარო მოხელეებისა და იურიდიული პირების მიერ ჩაბარებულ კულტურულ, მეცნიერულ, ისტორიულ და ხელოვნების ნიმუშებს მოიცავს. სხვადასხვა დროს აღნიშნული ნიმუშები მუზეუმებს, სამეცნიერო ინსტიტუტტებსა და ბაქოს რელიგიურ ორგანიზაციებს, მეჩეთებსა და ტაძრებს გადაეცემოდა. აზერბაიჯანის საბაჟო მუზეუმის გამოფენები ძირითადად ევროკავშირის ქვეყნებში ეწყობა.<ref>{{cite web|url=https://apa.az/print/267031|title=APA - Azərbaycan Gömrük Tarixi Muzeyinin eksponatları Budapeştdə nümayiş etdirilib|first=APA Information Agency, APA|last=Holding|website=apa.az|access-date=2018-02-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20180221095930/https://apa.az/print/267031|archive-date=2018-02-21|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180221095930/https://apa.az/print/267031|archivedate=2018-02-21}}</ref> მუზეუმის კოლექცია როგორც თემატურ, ისე რეგიონულ ასპექტებზეა ფოკუსირებული. კოლექციათა უმრავლესობა საბაჟო ისტორიის ამსახველი დოკუმენტებისა და ფოტოებისგან და სხვადასხვა ოსტატის მიერ შესრულებული ნახატისაგან შედგება. მუზეუმის კოლექციები აზერბაიჯანის ისტორიის სხვადასხვა პერიოდს მოიცავს. აზერბაიჯანის საბაჟო ისტორიის მუზეუმში გამოფენილი ექსპონატები აზერბაიჯანელი საბაჟო მოხელეების კონდრაბანდული საქმიანობის წინააღმდეგ ბრძოლის გამოვლინებაა, რომელიც ეროვნული ინტერესებისა და მორალური ღირებულებების შენარჩუნებასა და დაცვას ისახავს მიზნად. 2006 წლის შემდეგ იმ სიძველეების სისტემატიზირება დაიწყო, რომელთა ქვეყნის გარეთ გატანასაც ცდილობდნენ.<ref>{{cite web|url=https://ru.sputnik.az/culture/20170618/410758232/drevnie-monety-kontrabanda-azerbajdzhan-tamozhnja.html|title=Наследие культуры и истории Азербайджана пытались вывезти из страны|first=|last=Sputnik|website=ru.sputnik.az}}</ref> საბაჟო ისტორიის მუზეუმს აქვს თანამედროვე სახვითი ხელოვნების დეპარტამენტი, რომელშიც ნახატები, ქანდაკებები, სახვითი ხელოვნების სხვა ნიმუშები და ხელსაქმის ნაწარმია წარმოდგენილი. მუზეუმში შენახულია ის ხალიჩები, აღმოსავლური ქანდაკებები, [[სპილენძი]]ს ნაკეთობები, ანტიკური მონეტები, ანტიკური ხატები, ძვირფასეულობა, საბრძოლო იარაღები, XVII-XIX საუკუნის იარაღები, ყურანისა და ბიბლიის ეგზემპლარებია შენახული, რომელთა საზღვრის გარეთ გატანასაც უკანონოდ ცდილობდნენ.<ref>{{cite web|url=https://ru.sputnik.az/culture/20170618/410758232/drevnie-monety-kontrabanda-azerbajdzhan-tamozhnja.html|title=Наследие культуры и истории Азербайджана пытались вывезти из страны|first=|last=Sputnik|website=ru.sputnik.az}}</ref> აღნიშნული დეპარტამენტი აზერბაიჯანის ხელოვანთა კავშირისა და მუზეუმის ერთობლივი ძალისხმევის შედეგად შეიქმნა.<ref name="createch-group.net"/> ==ფილატელია== ქვემოთ მოცემულია ის საფოსტო მარკები, რომლებზეც აზერბაიჯანის საბაჟო ისტორიის მუზეუმის ნიმუშებია გამოსახული. <center> <gallery caption="საბაჟო მუზეუმის ნიმუშები საფოსტო მარკებზე" perrow="5" widths="150px" heights="115px"> Stamps of Azerbaijan, 2011-969.jpg| Stamps of Azerbaijan, 2011-970.jpg| Stamps of Azerbaijan, 2011-971.jpg| Stamps of Azerbaijan, 2011-972.jpg| Stamps of Azerbaijan, 2011-973.jpg| Stamps of Azerbaijan, 2011-974.jpg| Stamps of Azerbaijan, 2011-975.jpg| Stamps of Azerbaijan, 2011-976.jpg| </gallery> <gallery perrow="5" widths="150px" heights="115px"> Stamps of Azerbaijan, 2011-977.jpg| Stamps of Azerbaijan, 2011-978.jpg| Stamps of Azerbaijan, 2011-979.jpg| Stamps of Azerbaijan, 2011-980.jpg| Stamps of Azerbaijan, 2011-981.jpg| Stamps of Azerbaijan, 2011-982.jpg| Stamps of Azerbaijan, 2011-983.jpg| Stamps of Azerbaijan, 2011-984.jpg| </gallery> </center> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:2006 წელს დაარსებული მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ისტორიის მუზეუმები]] [[კატეგორია:ბაქოს ტურისტული ღირსშეანიშნაობები]] [[კატეგორია:ბაქოს შენობა-ნაგებობები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] pz67by03bp49y5x6dr5qpdvlsn7v9x0 0 448808 4816114 4467186 2025-06-18T05:17:27Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1969 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816114 wikitext text/x-wiki '''აზერბაიჯანის გეოლოგიის მუზეუმი''' — მდებარეობს [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]]. მუზეუმის ძირითად საქმიანობას კლდეების, მინერალებისა და მადნეულის ნიმუშების შესწავლა და ქვეყნის მინერალებისა და ნედლეულის ბაზის საფუძველზე დახასიათება წარმოადგენს.<ref name=":0">{{Cite web|url=http://eco.gov.az/az/93-azerbaycan-geologiya-muzeyi|title=Azərbaycan Geologiya Muzeyi {{!}} Azərbaycan Respublikası Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi|website=eco.gov.az|language=az|access-date=2018-12-22}}</ref> ==ისტორა== მუზეუმი [[1969]] წელს დაარსდა. [[1982]] წელს აზერბაიჯანის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის მინისტრთა საბჭოს გადაწყვეტილებით მას „აზერბაიჯანის გეოლოგიის მუზეუმი“ ეწოდა.<ref name=":0" /> [[2008]] წლის 21 მაისს აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტმა, [[ილჰამ ალიევი|ილჰამ ალიევმა]] ხელი მოაწერა ბრძანებას ბუნებრივი რესურსებისა და გარემოს სამინისტროს საქმიანობის გასაუმჯობესებლად საპრეზიდენტო სარეზერვო ფონდიდან 1 მილიონი [[აზერბაიჯანული მანათი]]ს გამოყოფის შესახებ.<ref>{{Cite web|url=https://aze.az/news_muzey_geologii_azerbaydzh_15146.html|title=Музей геологии Азербайджана будет отреставрирован|date=2008-05-22|website=AZE.az|language=en-US|access-date=2018-12-22}}</ref> ბრძანების შესაბამისად მუზეუმს რეკონსტრუქცია ჩაუტარდა და სტრუქტურა თანამედროვე მოთხოვნილებების შესაბამისად განახლდა. მუზეუმს 639 მ² ფართობი უკავია. განაზლებული მუზეუმი 2010 წლის 25 დეკემბერს გაიხსნა.<ref>{{Cite web|url=https://www.trend.az/azerbaijan/society/1803518.html|title=Состоялось открытие Музея геологии Азербайджана после ремонта (ФОТО)|date=2010-12-25|website=Trend.Az|language=ru|access-date=2018-12-22}}</ref> ==ექსპოზიცია== მუზეუმის საგამოფენო დერეფანში 500-ზე მეტი მადნეული, არა-მადნეული, სამშენებლო მასალა, მოსაჩუქურთმებელი და მოსაპირკეთებელი ქვის, ბუნებრივი ქვების, მინერალური, პალეონტოლოგიური ნიმუშები, აზერბაიჯანისა და მსოფლიოს სხვა რეგიონების მინერალური რესურსების გეოლოგიური რუკები, ალბომები და ბუკლეტებია გამოფენილი.მუზეუმში 6 განყოფილებაა.<ref name=":0" /> 2016-2017 წლებში სამუზეუმო ფონდში 15 ექსპონატი, მათ შორის კვარცის მინერალები და დეკორატიული ქვები შევიდა. ექსპონატები დაშქესანისა და ხირზის რეგიონებში, ასევე მცირე კავკასიონისა და კავკასიონის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში მოიპოვეს. [[კვარცი]]ს ნიმუში [[ზაქათალა|ზაქათალის]] რეგიონში აღმოაჩინეს.<ref>{{Cite web|url=https://azertag.az/ru/xeber/V_tekushchem_godu_v_fond_Muzeya_geologii_Azerbaidzhana_peredano_okolo_15_eksponatov-1080596|title=В текущем году в фонд Музея геологии Азербайджана передано около 15 экспонатов|website=azertag.az|language=ru|access-date=2018-12-22}}</ref> ===რეგიონული გეოლოგია=== რეგიონული გეოგრაფიის სექციააში წარმოდგენილია სტრატიგრაფიული, ლითოლოგიური, პეტროგრაფიული, ტექტონიკური, მაგნეტიზმის, მორფოლოგიის, ვულკანური, მიწისქვეშა მინერალური წყლებისა და მინერალური დეპოზიტების გეოლოგიური რუკები. რესპუბლიკის გეოლოგიური რუკა დაფუძნებულია რელიეფზე, რომელიც 1: 100 000 სკალაზე. განყოფილებაში წარმოდგენილია კავკასიის გეოლოგიური რუკაც, 1: 500,000 სკალით. განყოფილებაში გამოფენილია 500 იშვიათი კლდის, მადნისა და მონო-მინერალის ნიმუში.<ref name=":0" /> ===პეტროგრაფია=== პეტროგრაფიის განყოფილებაში წარმოდგენილია ინტრუზიული და [[ეფუზია|ეფუზიური]], დანალექი და მეტამორფული კლდეებისა და ქვების ნიმუშები. კოლექციებში შეტანილია როგორც აზერბაიჯანის რეგიონის, ისე მსოფლიოს სხვა რეგიონის ნიმუშებიც.<ref name=":0" /> ===მინერალოგია=== მინერალოგიის განყოფილებაში გამოფენილია როგორც აზერბაიჯანიის რესპუბლიკის, ისე მსოფლიოს სხვა რეგიონების მინერალური ნიმუშების კოლექციები. განყოფილებაში მინერალების კრისტალური აგრეგატები, თავისუფალი ელემენტები, სულფიდები, ოქსიდები, კარბონატები, ფოსფატები და ჰიდროქსიდებია წარმოდგენილი.<ref name=":0" /> ===პალეონტოლოგია=== პალეონტოლოგიის განყოფილებაში გამოფენილია [[სილურული სისტემა|სილურული სისტემიდან]] [[ნეოგენური სისტემა|ნეოგენურ სისტემამდე]] ხანის ფლორისა და ფაუნის ნიმუშები. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://eco.gov.az/en აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ბუნებრივი რესურსებისა და ეკოლოგიის სამინისტროს ვებ-საიტი] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის გეოლოგია]] [[კატეგორია:გეოლოგიის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1969 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 0nubmhaqxgbeyi79kr9w68setdsi4kh 0 449972 4816167 4527476 2025-06-18T05:37:31Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1934 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816167 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = აზერბაიჯანის სახელმწიფო თეატრის მუზეუმი | სურათი = Azərbaycan_Dövlət_Teatr_Muzeyi.jpg | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = [[1934]] | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[ბაქო]], [[აზერბაიჯანი]] | პოზრუკა = | პოზრუკის ზომა = | ალტერნატიული რუკა = | პოზრუკა2 = | პოზრუკის ზომა2 = | ალტერნატიული რუკა2 = | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''ჯაფარ ჯაბარლის სახელობის აზერბაიჯანის თეატრის მუზეუმი''' ({{lang-az|Azərbaycan Dövlət Teatr Muzeyi}}) — პირველი მუზეუმი აზერბაიჯანში, რომელიც მიეძღვნა აზერბაიჯანულ თეატრს. ის [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანის]] რესპუბლიკის ერთ-ერთი მდიდარი და მოწინავე კულტურული ცენტრია. მუზეუმში 130 000-ზე მეტი ნივთია თავმოყრილი, რომელიც ასახავს ეროვნული თეატრის შექმნის ისტორიას, მისი განვითარების გზებს, აზერბაიჯანელი თეატრის კორიფეების ცხოვრებასა და შემოქმედებას. მუზეუმი მდებარეობს [[მუზეუმის ცენტრი (ბაქო)|სამუზეუმო ცენტრის შენობაში]].<ref>[http://teatrmuzeyi.musigi-dunya.az/az/melumat.html აზერბაიჯანის თეატრის მუზეუმი]</ref> მუზეუმის დამფუძნებელი და პირველი დირექტორი იყო გამოჩენილი თეატრალური მოღვაწე, ბაქოს თეატრალური ტექნიკუმის დირექტორის მოადგილე, პედაგოგი აღა ქერიმ შარიფოვი, რომელმაც დიდი დრო დაუთმო თეატრის ისტორიის შესწავლას და პოპულარიზაციას. ==წარმოშობის ისტორია== მუზეუმის ორგანიზება 1934 წლით თარიღდება. 1934 წელს ასეთი მუზეუმის შექმნის საკითხი დაისვა თეატრის მუშაკთა რესპუბლიკურ საბჭოში და მუზეუმი იმავე წელს მოეწყო აზერბაიჯანის სახელმწიფო დრამატული თეატრის შენობაში. ფაქტობრივად, ეს იყო მომავალი მუზეუმისა და თეატრის ისტორიის გამოფენის საფუძველი. თვითმხილველების თქმით, აზერბაიჯანელმა მწერლებმა [[ჯალილ მამედყულიზადე]]მ და [[აბდურაჰიმ ჰაგვერდიევი|აბდურაჰიმ ბეი ჰაგვერდიევმა]], რომლებმაც გამოფენის გახსნის ლენტი გაჭრეს, თქვეს: „გაუმარჯოს აზერბაიჯანულ თეატრს!“ იმ დღიდან ეს მუზეუმი გადაიქცა ტაძრად, რომელიც აგროვებს და ინახავს სუვენირებს, ხელნაწერებს, ფოტოებს, ნახატებს და სხვადასხვა დოკუმენტებს, რომლებიც დაკავშირებულია თეატრის ისტორიასთან და თეატრალურ პიროვნებებთან. გამოფენა სწრაფად ჩამოყალიბდა, როგორც აზერბაიჯანის სახელმწიფო მუზეუმის თეატრალური განყოფილება, რომელიც იმ დროს მოქმედებდა. საბოლოოდ, 1934 წელს აზერბაიჯანის სახელმწიფო მუზეუმის შესაბამისი განყოფილების ბაზაზე შეიქმნა აზერბაიჯანის სახელმწიფო თეატრის მუზეუმი და მუზეუმის დირექტორად დაინიშნა აღა ქერიმ შარიფოვი. [[1934]] წლის 25 ნოემბერს გაიმართა მუზეუმის საზეიმო გახსნა. ცერემონიაში მონაწილეობენ იმ დროის გამოჩენილი მხატვრები — [[შოვქეთ მამედოვა]], [[ჰუსეინგულუ სარაბსკი]], ალექსანდრე ტუგანოვი, ულვი რაჯაბი, ისმაილ ჰიდაიათზადე და სხვები.<ref>"Pravda" qəzeti, 21 dekabr 1934-cü il</ref> [[1935]] წელს მუზეუმს ეწოდა დიდი აზერბაიჯანელი დრამატურგის [[ჯაფარ ჯაბარლი|ჯაფარ ჯაბარლის სახელი]]. 1963 წელს აზერბაიჯანის სახელმწიფო თეატრალური მუზეუმი გაუქმდა და გახდა ნიზამის სახელობის აზერბაიჯანული ლიტერატურის მუზეუმის თეატრისა და დრამატურგიის განყოფილება. 1968 წელს რესპუბლიკის მთავრობამ მიიღო გადაწყვეტილება „აზერბაიჯანის ჯაფარ ჯაბარლის სახელობის სახელმწიფო თეატრის მუზეუმის მოწყობის შესახებ“ ამ გადაწყვეტილების საფუძველზე, ნიზამის სახელობის აზერბაიჯანული ლიტერატურის მუზეუმის შენობის IV სართულზე ოთახები ახლად შექმნილ მუზეუმს გადაეცა. ამ ოთახებში შესაძლებელი იყო მხოლოდ მუზეუმის ნივთების მარაგისა და თანამშრომლების განთავსება. აზერბაიჯანის სახელმწიფო თეატრის მუზეუმის ისტორიაში ყველაზე მნიშვნელოვანი ცვლილება [[1991]] წელს მოხდა, როცა ლენინის სახელობის ცენტრალური მუზეუმის ბაქოს ფილიალის შენობა აზერბაიჯანის კულტურის სამინისტროს გადაეცა. აქ შეიქმნა „სამუზეუმო ცენტრი“. შენობაში განთავსდა აზერბაიჯანის ხალიჩებისა და ხალხური გამოყენებითი ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმი, აზერბაიჯანის დამოუკიდებლობის მუზეუმი და თეატრის მუზეუმი ერთად. ასე შეიქმნა აზერბაიჯანული თეატრის ისტორიის ამსახველი მდიდარი ექსპოზიცია. ==ექსპოზიცია== [[ფაილი:Teatr_muzeyi.jpg|ბმული=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Teatr_muzeyi.jpg/250px-Teatr_muzeyi.jpg|მარჯვნივ|მინი|250x250პქ| ექსპონატები]] მუზეუმის კოლექციაში 130 000-ზე მეტი ექსპონატია. მუზეუმის ექსპოზიცია, რომელიც 7 დარბაზშია განთავსებული, მოიცავს მხატვრულ-ესთეტიკური თვისების მატარებელ იშვიათ ექსპონატებს და გადმოსცემს აზერბაიჯანული თეატრის განვითარების სხვადასხვა ეტაპების სულისკვეთებას. მუზეუმის პირველ დარბაზში გამოფენილია თეატრის ჩამოყალიბების ისტორიის, აზერბაიჯანული თეატრის პირველი მოღვაწეების ამსახველი (XIX საუკუნის ბოლოსა და XX საუკუნის დასაწყისის პერიოდის) იშვიათი ექსპონატები. იგი ეძღვნება [[აზერბაიჯანის ეროვნული სახელმწიფო აკადემიური დრამატული თეატრი|აზერბაიჯანის სახელმწიფო ეროვნულ დრამატულ თეატრს]]. მუზეუმის მე-2 დარბაზში წარმოდგენილია [[ჯაფარ ჯაბარლი]]სა და [[ჰუსეინ ჯავიდი]]ს ეპოქის მასალები. სხვადასხვა დოკუმენტებითა და ფოტოგრაფიებით გადმოცემულია იმ ხელოვანების ცხოვრება და შემოქმედება, რომელთაც ფასდაუდებელი სამსახური ჰქონდათ გაწეული აზერბაიჯანის პროფესიული თეატრის ჩამოყალიბებასა და განვითარებაში. დარბაზის ერთი კუთხე ასახავს აზერბაიჯანის დრამატულ თეატრში დადგმული დასავლური და რუსული დრამატურგიის მაგალითების სცენურ განსახიერებას. მუზეუმის მე-3 დარბაზი [[აზერბაიჯანის ოპერისა და ბალეტის სახელმწიფო აკადემიური თეატრი|ეთმობა ოპერისა და ბალეტის სახელმწიფო აკადემიურ თეატრს]]. ამ დარბაზში შეიძლება აზერბაიჯანელი კომპოზიტორების შემოქმედებასთან დაკავშირებული ექსპონატების ნახვა. ნაჩვენებია პირველი ეროვნული საოპერო ხელოვნების შექმნის ისტორია, მუღამზე დაწერილი სიმფონიური ნაწარმოებები. ასევე ეროვნული საბალეტო ხელოვნების შექმნისა და აღმავლობის ისტორია, [[ევროპა|ევროპული]] ოპერების ცნობილი აზერბაიჯანელი შემსრულებლები. ცენტრალური პოზიცია უჭირავს აზერბაიჯანული კულტურის კორიფეს, გენიალური კომპოზიტორის, [[უზეირ ჰაჯიბეკოვი]]ს შემოქმედების ამსახველ ექსპონატებს. გამოფენილია მისი ყველა ოპერის პროგრამები და აფიშები. მუზეუმის მე-4 დარბაზი მოგვითხრობს აზერბაიჯანის მუსიკალური კომედიის სახელმწიფო თეატრის, [[მაქსიმ გორკის სახელობის აზერბაიჯანული მოზარდმაყურებლის თეატრი|მოზარდ მაყურებელთა თეატრის]], [[აზერბაიჯანის თოჯინების სახელმწიფო თეატრი|თოჯინების თეატრის]] საქმიანობაზე. მუზეუმის მე-5 დარბაზი [[სამედ ვურღუნის სახელობის აზერბაიჯანის სახელმწიფო რუსული დრამატული თეატრი|აზერბაიჯანის სახელმწიფო რუსული დრამატული თეატრის]] შემოქმედებაზე მოგვითხრობს. თეატრის საქმიანობა შუქდება დოკუმენტებით, ფოტოებით, სპექტაკლებისთვის აგებული მაკეტებით, ესკიზებით, კოსტიუმებითა და თოჯინებით. მე-6 დარბაზი ეთმობა [[შუშა (ქალაქი)|შუშას]] სახელმწიფო მუსიკალურ-დრამატულ თეატრს, [[თბილისის აზერბაიჯანული სახელმწიფო დრამატული თეატრი|თბილისის აზერბაიჯანულ თეატრს]], [[შაქი (აზერბაიჯანი)|შაქის]] სახელმწიფო დრამატულ თეატრს, [[ერევნის აზერბაიჯანული დრამატული თეატრი|ერევნის სახელმწიფო აზერბაიჯანულ დრამატულ თეატრს]], [[ნახიჩევანი|ნახიჩევანის]] სახელმწიფო მუსიკალურ თეატრს, [[განჯა|განჯის]] სახელმწიფო დრამატულ თეატრს. გამოფენილია ასევე სხვა მასალები და დოკუმენტები თეატრალური სამყაროდან. მე-7 დარბაზში გამოფენილია ექსპონატები კერძო კოლექციებიდამ და იშვიათი საფონდო მასალები. აქვე პერიოდულად ტარდება სამეცნიერო-პრაქტიკული კონფერენციები, სხდომები, ხსოვნის საღამოები, საიუბილეო ღონისძიებები და სხვა. ==საინტერესო ფაქტები== 1937-1938 წლებმა მძიმე დარტყმა მიაყენა ეროვნული თეატრის განვითარებას. იმ წლებში თეატრის არაერთი თანამშრომელი დაექვემდებარა რეპრესიებს. მათ შორის იყვნენ სახელმწიფო თეატრის მუზეუმის დირექტორის აღა ქერიმ შარიფოვის ახლობლები. ცოტა მოგვიანებით აღა ქერიმ შარიფოვი სამსახურიდან გაათავისუფლეს. სწორედ იმ წლებში მუზეუმის მეცნიერ-თანამშრომელმა აფერინ მამადბეოვამ სიცოცხლე საფრთხეში ჩაიგდო და რეპრესიების მსხვერპლთა ნივთები მუზეუმში დამალა და დატყვევებისგან დაიცვა და ამგვარად ეს დოკუმენტები დღემდეა შემორჩენილი. ==იხილეთ ასევე== * [[აზერბაიჯანის კულტურა|აზერბაიჯანული კულტურა]] ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://museum.az/az/museum/9 ჯაფარ ჯაბარლის სახელობის აზერბაიჯანის თეატრის მუზეუმი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221017105651/https://museum.az/az/museum/9 |date=2022-10-17 }} ==სქოლიო== [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:1934 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 28nqakogyrkf3m2bfnv5uakyq4esxr2 0 450093 4816154 4458856 2025-06-18T05:33:47Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1924 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816154 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = ნახიჩევანის ისტორიის სახელმწიფო მუზეუმი<br>{{lang-az|Naxçıvan Dövlət Tarix Muzeyi}} | სურათი = | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = 1924 წელი | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[ნახიჩევანი]], [[აზერბაიჯანი]] |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = | პოზრუკა = | პოზრუკის ზომა = | ალტერნატიული რუკა = | პოზრუკა2 = | პოზრუკის ზომა2 = | ალტერნატიული რუკა2 = | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''ნახიჩევანის ისტორიის სახელმწიფო მუზეუმი''' ({{lang-az|Naxçıvan Dövlət Tarix Muzeyi}}) — არის [[ნახიჩევანი|ნახიჩევანის]] ისტორიის მუზეუმი, დაარსდა [[1924]] წელს. მუზეუმი მდებარეობს [[ნახიჩევანის ავტონომიური რესპუბლიკა|ნახიჩევანის ავტონომიურ რესპუბლიკაში]], ნახიჩევანის ქალაქ ისტიგალალის ქუჩაზე. ნახიჩევანის ისტორიის სახელმწიფო მუზეუმი გაიხსნა 1924 წელს. მუზეუმი თავდაპირველად შეიქმნა, როგორც ისტორიული და ეთნოგრაფიული მუზეუმი. მომდევნო წლებში მუზეუმს ეწოდა ადგილობრივი ისტორიის მუზეუმი. [[1968]] წელს მუზეუმს მიენიჭა სახელმწიფო მუზეუმის სტატუსი. [[1969]] წლის ნოემბერში ნახიჩევანის სახელმწიფო ისტორიულ მუზეუმში ჩატარდა სამეცნიერო და თეორიული კონფერენცია, აზერბაიჯანის მეცნიერებათა აკადემიის ისტორიის ინსტიტუტთან ერთად. კონფერენციაზე განხილული ძირითადი საკითხები ეხებოდა ნახიჩევანის უძველესი ისტორიის შესწავლას, აზერბაიჯანში ანთროპოლოგიური მეცნიერების განვითარებას, ნახიჩევანში საბჭოთა ეპოქის ისტორიას, აგრეთვე ავტონომიური რესპუბლიკის ეთნოგრაფიის ისტორიის შესწავლას. მუზეუმში აგრეთვე ტარდება სამეცნიერო კვლევები, სტაციონარული და მობილური გამოფენები, შეხვედრები, მემორიალური ცერემონიები, სამეცნიერო-თეორიული და ექსპერიმენტული კონფერენციები, მრგვალი მაგიდები და ა.შ. ნახიჩევანის სახელმწიფო ისტორიულ მუზეუმში დაცულია 48000-ზე მეტი ექსპონატი.<ref>[http://nakhchivan.preslib.az/az_d7.html Нахичеванская Автономная Республика]</ref> ნახიჩევანის ავტონომიურ რესპუბლიკაში მიმდინარე არქეოლოგიური გათხრების დროს აღმოაჩინეს გამოყენებითი ხელოვნების ნიმუშები, უძველესი ნუმიზმატიკური მასალები, აგრეთვე ეროვნული სამოსი, ნაქარგები და ხალიჩის ნაწარმი, ძვირფასი ლითონებისაგან დამზადებული სამკაულები, საყოფაცხოვრებო საგნები და ნახატები. ექსპოზიცია ძირითადად მოიცავს უძველეს, შუა საუკუნეების, თანამედროვე და ახალ პერიოდს. მუზეუმი შედგება 10 ფილიალისგან. აქ მოცემულია სხვადასხვა სახის ხელსაწყოები, საგნები პალეოლითისა და ნეოლითის ხანიდან, ქვები, ობსსიანური დაფები, ქვის ძვლები, სპილენძი და ვერცხლის მონეტები ნაპოვნი ნახიჩევანის ავტონომიურ რესპუბლიკაში. მუზეუმს სახელმწიფო სტატუსი მიენიჭა 1968 წელს. ნახჩივანის ისტორიის სახელმწიფო მუზეუმის წარმატება 1969 წლით თარიღდება. 1969 წელს [[ჰეიდარ ალიევი|ჰეიდარ ალიევის]] ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ, მუზეუმების განვითარებისა და მათი ავტორიტეტის გაზრდისთვის განხორციელებული ზომების შედეგად, აზერბაიჯანული მუზეუმები, მათ შორის ნახიჩევანის ისტორიის სახელმწიფო მუზეუმი, ფუნქციონირებს არა მხოლოდ როგორც კულტურული მომსახურების ცენტრები, არამედ როგორც კვლევითი ბაზები. მათი ურთიერთობა ფართოვდება. ამ დროიდან ნახიჩევანის ისტორიის სახელმწიფო მუზეუმს ასევე აქვს მრავალი დასამახსოვრებელი ღონისძიება და ღირსშესანიშნავი დღე ჩატარებული. == ექსპოზიცია == ექსპოზიცია ძირითადად მოიცავს უძველეს, შუასაუკუნოვან, თანამედროვე და ახალ ეპოქებს. მუზეუმი შესდგება 10 განყოფილებისაგან. აქ წარმოდგენილია სამუშაო იარაღების მრავალი სახეობა, პალეოლითისა და ნეოლითის ეპოქებისათვის დამახასიათებელი ნივთები, ქვები, ობსიდანის დაფები, ქვის ჩაქუჩები, ნახიჩევანის რესპუბლიკაში ნაპოვნი სპილენძისა და ვერცხლის მონეტები, შუასაუკუნეების არქიტექტორის [[აჯემი ნაჩივანელელი|აჯემი აბუბაკრ ნახიჩევანის]] მიერ აგებული არქიტექტურული ძეგლების მომინე [[მომინე ხათუნის მავზოლეუმი|მომინე ხათუნის სამარხის]], იუსუფ კუსეირ ოღლის სამარხის და სხვა არქიტექტურული ძეგლების ფოტოსურათები, ხალიჩისქსოვა, საიუველირო ნაკეთობები, სპილენძი, კერამიკა და დეკორატიულ-გამოყენებითი ხელოვნების ნიმუშები, ასევე ეროვნული ოსტატების ხელით ნაკეთი ნამუშევრები.<ref>{{Cite web |url=http://www.nakhchivan.az/portal-ru/muz-ler.htm |title=НАХЧЫВАНСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ ИСТОРИЧЕСКИЙ МУЗЕЙ |accessdate=2021-05-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171123063200/http://www.nakhchivan.az/portal-ru/muz-ler.htm |archivedate=2017-11-23 }}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://dmfa.nakhchivan.az/page.php?lang=az&page=000105 Naxçıvan Muxtar Respublikası] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160403190639/http://dmfa.nakhchivan.az/page.php?lang=az&page=000105 |date=2016-04-03 }} [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:1924 წელს დაარსებული მუზეუმები]] ishstxme12ov4xzztvheg8km5iiwd1v 0 454386 4815910 3781458 2025-06-17T13:53:55Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩრდილოეთ მაკედონიის ტაძრები]]; დაემატა [[კატეგორია:ჩრდილოეთ მაკედონიის მართლმადიდებლური ტაძრები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815910 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ტაძარი | ტაძრის_სახელი = ოჰრიდის წმინდა სოფიას ტაძარი | infobox_width = 250px | სურათი =St_Sophia_(Ohrid).jpg | სურათი_ზომა =250პქ | წარწერა = | რუკა_ტიპი = ჩრდილოეთი მაკედონია | რუკა_ზომა =250 | რუკა_წარწერა = | ადგილმდებარეობა = [[ოჰრიდი]] | გეო = {{coord|41|06|44|N|20|47|39|E|}} | რელიგიური_წევრობა = [[მაკედონიის მართლმადიდებელი ეკლესია]] | წესჩვეულება = | პროვინცია = | რაიონი = | კურთხევის_წელი = | სტატუსი =მოქმედი | ფუნქციური_სტატუსი = | მემკვიდრეობითი_ადგილმდებარეობა = | ხელმძღვანელობა = | საიტი = | ხუროთმოძღვრება =დიახ | ხუროთმოძღვარი = | ხუროთმოძღვრული_ტიპი = | ხუროთმოძღვრული_სტილი = ბიზანტიური | ფასადის_მიმართულება = | ნოვატორული = | თარიღდება = [[1035]] | მშენებლობის_ფასი = | დეტალები =დიახ | ტევადობა = | სიგრძე = | სიგანე = | ნავის_სიგანე = | სიმაღლე_მაქსიმალური = | გუმბათის_რაოდენობა =2 | გუმბათის_სიმაღლე_გარე = | გუმბათის_სიმაღლე_შიდა = | გუმბათის_დიაგ_გარე = | გუმბათის_დიაგ_შიდა = | მინარეთი_რაოდენობა = | მინარეთის_სიმაღლე = | წვეტის_რაოდენობა = | წვეტის_სიმაღლე = | მასალა = | nrhp = | added = | refnum = | designated = | განედი = 41.112222 | გრძედი = 20.794167 | საერთო_მოიჯარე = | ქვეყანა={{NMK}} | გეგმა= | გეგმა_ზომა= | გეგმა_წარწერა= }} '''ოჰრიდის წმინდა სოფიას ტაძარი''' — [[მართლმადიდებლობა|მართლმადიდებლური]] ტაძარი ქალაქ [[ოჰრიდი|ოჰრიდში]], [[ჩრდილოეთი მაკედონია]]. ჩრდილოეთ მაკედონიის ყველაზე მთავარი ისტორიული ძეგლი. == ისტორია == ეკლესია ააშენეს [[ბულგარეთის პირველი იმპერია|ბულგარეთის პირველი იმპერიის]] დროს, მას შემდეგ რაც მოხდა [[ბულგარეთის გაქრისტიანება]]. ზოგიერთი წყაროს მიხედვით ეკლესია აგებულია თავად [[ბორის I]]-ის ([[852]]-[[889]] წწ.) მმარტველობის პერიოდში<ref>Boris Cholpanov — «Land of a global crossroads», Sofia, 1993, Bulgarian Academy of Science, page 131 (the original is in Bulgarian)</ref>. ტაძარი იყო [[ბულგარეთის მართლმადიდებელი ეკლესია|ბულგარეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის]] კუთვნილება და მოგვიანებით გახდა ოჰრიდის სამთავარეპისკოპოსოს საკათედრო ტაძარი. [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალების]] ოკუპაციის პერიოდში გადააკეთეს მეჩეთად<ref>rucht, Richard. Eastern Europe: an introduction to the people, lands, and culture. ABC-CLIO, 2005. — P. 928. — ISBN 978-1-57607-800-6.</ref>. ეკლესიის ინტერიერში კარგადაა შემონახული [[XI საუკუნე|XI]]—[[XIII საუკუნე]]ების ფრესკები, რომელიც ამ პერიოდის ბიზანტიური ხატწერის საუკეთესო ნიმუშებია. ეკლესიის ძირითადი ნაწილი აგებულია XI საუკუნეში. დამატებით, მიშენებები ააგო მთავარეპისკოპოსმა გრიგორი II-მ [[XIV საუკუნე]]ში. ==ლიტერატურა== * Boris Cholpanov, Land of a global crossroads, Sofia, 1993 * Трифунович Л. Югославия. Памятники Искусства. Белград, 1989 ==რესურსები ინტერნეტში== {{commons category|St. Sophia Church (Ohrid)}} * [https://web.archive.org/web/20070927012134/http://www.exploringmacedonia.com/default.asp?ItemID=943E194C9F58784383F8451C85E1692C Pictures of the Church] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ოჰრიდი}} [[კატეგორია:ჩრდილოეთ მაკედონიის მართლმადიდებლური ტაძრები]] my05nntu0rqxkj5xg5qoqoc49lw8qy7 0 454424 4815908 4396677 2025-06-17T13:53:26Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩრდილოეთ მაკედონიის ტაძრები]]; დაემატა [[კატეგორია:ჩრდილოეთ მაკედონიის მართლმადიდებლური ტაძრები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815908 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ტაძარი | ტაძრის_სახელი = ოჰრიდის წმინდა იოანე კანეოს ეკლესია | infobox_width = 250px | სურათი =Iglesia San Juan Kaneo, Ohrid, Macedonia del Norte, 2014-04-17, DD 19.jpg | სურათი_ზომა =250პქ | წარწერა = | რუკა_ტიპი = ჩრდილოეთი მაკედონია | რუკა_ზომა =250 | რუკა_წარწერა = | ადგილმდებარეობა = [[ოჰრიდი]] | გეო = {{coord|41|06|39|N|20|47|19|E|}} | რელიგიური_წევრობა = [[მაკედონიის მართლმადიდებელი ეკლესია]] | წესჩვეულება = | პროვინცია = | რაიონი = | კურთხევის_წელი = | სტატუსი =მოქმედი | ფუნქციური_სტატუსი = | მემკვიდრეობითი_ადგილმდებარეობა = | ხელმძღვანელობა = | საიტი = | ხუროთმოძღვრება =დიახ | ხუროთმოძღვარი = | ხუროთმოძღვრული_ტიპი = | ხუროთმოძღვრული_სტილი = ბიზანტიური | ფასადის_მიმართულება = | ნოვატორული = | თარიღდება = [[XIII საუკუნე]] | მშენებლობის_ფასი = | დეტალები =დიახ | ტევადობა = | სიგრძე = | სიგანე = | ნავის_სიგანე = | სიმაღლე_მაქსიმალური = | გუმბათის_რაოდენობა =1 | გუმბათის_სიმაღლე_გარე = | გუმბათის_სიმაღლე_შიდა = | გუმბათის_დიაგ_გარე = | გუმბათის_დიაგ_შიდა = | მინარეთი_რაოდენობა = | მინარეთის_სიმაღლე = | წვეტის_რაოდენობა = | წვეტის_სიმაღლე = | მასალა = | nrhp = | added = | refnum = | designated = | განედი = 41.111086 | გრძედი = 20.788658 | საერთო_მოიჯარე = | ქვეყანა={{NMK}} | გეგმა= | გეგმა_ზომა= | გეგმა_წარწერა= }} '''ოჰრიდის წმინდა იოანე კანეოს ეკლესია''' ({{lang-mk|Црква "Свети Јован Канео}}), ასევე ცნობილია, როგორც '''წმინდა იოანე ღვთისმეტყველის ეკლესია''' — [[მართლმადიდებლობა|მართლმადიდებლური]] ტაძარი ქალაქ [[ოჰრიდი|ოჰრიდში]], [[ჩრდილოეთი მაკედონია]]. მდებარეობს [[ოჰრიდის ტბა|ოჰრიდის ტბის]] ნაპირზე. ტაძარი აგებულია [[იოანე ღვთისმეტყველი]]ს სახელზე, რომელიც საეკლესიო ლიტერატურაში იოანე პატმოსელის სახელითაა ცნობილი. ტაძრის აგების ზუსტი თარიღი უცნობია, მაგრამ საეკლესიო დოკუმენტების მიხედვით იგი აგებული უნდა იყოს [[1447]] წლამდე. არქეოლოგიურმა გათხრებმა დაადასტურა, რომ ეკლესია აგებულია [[XIII საუკუნე]]ში, ჯერ კიდევ ოსმალთა იმპერიის დაარსებამდე. ეკლესია ჯვარ-გუმბათოვანია. აღმოსავლეთ ნაწილში სამგვერდა აფსიდია. ტაძარი აგებულია ბიზანტიურ სტილში. [[XIV საუკუნე]]ში ოსმალების მაკედონიაში შეჭრამდე ცოტა ხნით ადრე ეკლესიას ჩაუტარდა რეკონსტრუქცია. ოსმალების მიერ ქვეყნის დაპყრობის შემდეგ საეკლესიო ცხოვრება შეწყდა. ეკლესიას რამდენიმე რეკონსტრუქცია ჩაუტარდა [[XIX საუკუნე|XIX]]-[[XX საუკუნე]]ებში. [[1964]] წელს მორიგი რესტავრაციის დროს აღმოაჩინეს რამდენიმე ფრესკა. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://makedonya.ru/interest/kaneo ХРАМ СВ. ИОАННА БОГОСЛОВА В КАНЕО] {{ref-ru}} * [http://www.exploringmacedonia.com/church-st-jovan-kaneo.nspx Church "St. John at Kaneo"] * [https://structurae.net/en/structures/church-of-saint-john-at-kaneo Church of Saint John at Kaneo] {{ოჰრიდი}} [[კატეგორია:ჩრდილოეთ მაკედონიის მართლმადიდებლური ტაძრები]] 93clbj2vltd2lq0c8id5cpwhkrcfibr 0 454471 4815909 4552423 2025-06-17T13:53:46Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ჩრდილოეთ მაკედონიის ტაძრები]]; დაემატა [[კატეგორია:ჩრდილოეთ მაკედონიის მართლმადიდებლური ტაძრები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815909 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ტაძარი | ტაძრის_სახელი = ოჰრიდის წმინდა კლიმენტისა და პანტელეიმონის ეკლესია | infobox_width = 250px | სურათი =2011_Ochryda,_Cerkiew_św._Pantelejmona_(02).jpg | სურათი_ზომა =250პქ | წარწერა = | რუკა_ტიპი = ჩრდილოეთი მაკედონია | რუკა_ზომა =250 | რუკა_წარწერა = | ადგილმდებარეობა = [[ოჰრიდი]] | გეო = {{coord|41|06|45|N|20|47|27|E|}} | რელიგიური_წევრობა = [[მაკედონიის მართლმადიდებელი ეკლესია]] | წესჩვეულება = | პროვინცია = | რაიონი = | კურთხევის_წელი = | სტატუსი =მოქმედი | ფუნქციური_სტატუსი = | მემკვიდრეობითი_ადგილმდებარეობა = | ხელმძღვანელობა = | საიტი = | ხუროთმოძღვრება =დიახ | ხუროთმოძღვარი = [[კლიმენტ ოჰრიდელი]] | ხუროთმოძღვრული_ტიპი = | ხუროთმოძღვრული_სტილი = ბიზანტიური | ფასადის_მიმართულება = | ნოვატორული = | თარიღდება = | მშენებლობის_ფასი = | დეტალები =დიახ | ტევადობა = | სიგრძე = | სიგანე = | ნავის_სიგანე = | სიმაღლე_მაქსიმალური = | გუმბათის_რაოდენობა =2 | გუმბათის_სიმაღლე_გარე = | გუმბათის_სიმაღლე_შიდა = | გუმბათის_დიაგ_გარე = | გუმბათის_დიაგ_შიდა = | მინარეთი_რაოდენობა = | მინარეთის_სიმაღლე = | წვეტის_რაოდენობა = | წვეტის_სიმაღლე = | მასალა = | nrhp = | added = | refnum = | designated = | განედი = 41.1125 | გრძედი = 20.7909 | საერთო_მოიჯარე = | ქვეყანა={{NMK}} | გეგმა= | გეგმა_ზომა= | გეგმა_წარწერა= }} '''ოჰრიდის წმინდა კლიმენტისა და პანტელეიმონის ეკლესია''' — [[მართლმადიდებლობა|მართლმადიდებლური]] მონასტერი ქალაქ [[ოჰრიდი|ოჰრიდში]], [[ჩრდილოეთი მაკედონია]]. მდებარეობს [[პლაოშნიკი]]ს რაიონში და აგებულია [[დიდმოწამე პანტელეიმონი]]ს სახელზე. გადმოცემის მიხედვით ააგო წმინდა [[კლიმენტ ოჰრიდელი|კლიმენტ ოჰრიდელმა]]. ამჟამინდელი მონასტრის ეკლესია აგებულია [[2000]]-[[2002]] წლებში [[ბიზანტიური არქიტექტურა|ბიზანტიური არქიტექტურის]] სტილში. == ისტორია == [[ფაილი:Sv_pentelejmon_side.jpg|thumb|left|მონასტრის სამრეკლო. შესასვლელში გამოსახულია წმინდა კლიმენტისა და პანტელეიმონის ხატები და მათ შორის [[იესო ქრისტე]]]] [[866]] წელს [[კირილე და მეთოდე|კირილესა და მეთოდეს]] მოსწავლე [[კლიმენტ ოჰრიდელი|კლიმენტი]] ჩავიდა ოჰრიდში, რათა ეთხოვა ბულგარეთის მეფე [[ბორის I]]-ისათვის, რომ დაეწყო მისიონერული მოღვაწეობა. [[893]] წელს ოჰრიდში ასევე ჩადის მისი მოსწავლე [[ნაუმ ოჰრიდელი]]<ref name="MO1">{{cite web |url=http://www.ohrid.com.mk/history/history.asp?ID=380 |title=History |publisher=Municipality of Ohrid |accessdate=2017-01-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100626071127/http://www.ohrid.com.mk/history/history.asp?ID=380 |archivedate=2010-06-26 |deadlink=yes }}</ref>. იმავე [[893]] წელს სავარაუდოდ კლიმენტ ოჰრიდელმა დააარსა მონასტერი და [[ოჰრიდის ლიტერატურული სკოლა]]<ref name="MO1"/><ref name="org"/>, სადაც ასწავლიდნენ სლავურ ლიტერატურასა და ლიტურგიას<ref name="MO1"/>. ტრადიცია კლიმენტ ოჰრიდელს მიაწერს კირილიცის შექმნას. მის მოკლე ცხოვრებაში, რომელიც ბერძნულ ენაზეა შექმნილი წერია: {{ციტატა|კლიმენტმა გამოიგონა სხვა ნიშნები, რომლებიც უფრო გასაგები იყო ვიდრე კირილეს მიერ შექმნილი.<ref>[http://www.promacedonia.org/bugarash/ko/kratkozhitie.html Димитри Хоматиан. Краткое житие Климента Охридскога, XIV] {{ref-bg}} {{el}}</ref>}} თუმცა მკვლევრების უმეტესობა ამ მოსაზრებას არ იზიარებს<ref>{{Cite web |url=https://bigenc.ru/religious_studies/text/2624721 |title=Климент Охридский / Верещагин Е. М. // Киреев — Конго. — М. : Большая российская энциклопедия, 2009. — С. 291. — (Большая российская энциклопедия : &#91;в 35 т.&#93; / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 14). — ISBN 978-5-85270-345-3. |accessdate=2020-01-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190819171104/https://bigenc.ru/religious_studies/text/2624721 |archivedate=2019-08-19 }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://bigenc.ru/linguistics/text/2066943 |title=Кириллица / Верещагин Е. М. // Киреев — Конго. — М. : Большая российская энциклопедия, 2009. — С. 22. — (Большая российская энциклопедия : &#91;в 35 т.&#93; / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 14). — ISBN 978-5-85270-345-3. |accessdate=2020-01-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220926215817/https://bigenc.ru/linguistics/text/2066943 |archivedate=2022-09-26 }}</ref>. მისი მოსწავლეების რიცხვი 3 500-ს აღწევდა<ref name="MO1"/>, მოგვიანებით მან უფრო ცნობადი გახადა სლავური დამწერლობა და მონასტერი კულტურულ ცენტრად აქცია. ზოგიერთი წყარო მონასტერს ევროპის უძველეს უნივერსიტეტადაც კი მოიხსენიებს<ref name="nova">{{cite web |url=http://www.culture.in.mk/story.asp?id=3039&rub=43 |title=On Plaosnik – a New Building on Ancient Foundations – Saint Clement’s Temple Resurrects in the New Age |publisher=Nova Makedonija |date=2002-04-05 |accessdate=2017-01-29 |archiveurl=https://archive.today/20120630083811/http://www.culture.in.mk/story.asp?id=3039&rub=43 |archivedate=2012-06-30 }}</ref>. წმინდა კლიმენტ ოჰრიდელი გარდაიცვალა [[916]] წელს და დაკრძალულია მონასტრის საძვალეში<ref name="org"><{{cite web |url=http://www.ohrid.org.mk/eng/crkvi/pantelej.htm |title=St. Clement's monastery "St. Pantheleimon" |accessdate=2017-01-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111106235053/http://www.ohrid.org.mk/eng/crkvi/pantelej.htm |archivedate=2011-11-06}}</ref><ref name="popovic78">Popović, Mihailo St. Saint Clement of Ohrid: His Life and Aftermath between Sofia and Skopje (англ.) // Institute of History Belgrade Collection of Works : journal. — Institute of History Belgrade, 2016. — Vol. 32. — P. 78.</ref>. == მეჩეთად გადაკეთება == [[XIV საუკუნე|XIV საუკუნის]] დასაწყისში ოჰრიდი [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] კონტროლს დაექვემდებარა და [[XV საუკუნე]]ში მონასტერი მეჩეთად გადააკეთეს. [[XVI საუკუნე]]ში მიიღეს გადაწყვეტილება აღედგინათ ადრე დანგრეული ეკლესია-მონასტრები, აღადგინეს წმინდა კლიმენტის მონასტერიც. XVI-XVII საუკუნეების მიჯნაზე მონასტერი კვლავ დაანგრიეს (რის გამოც წმინდა კლიმენტის ნეშტი სხვა ეკლესიაში გადაასვენეს), ხოლო მის ადგილზე ოსმალებმა კვლავ მეჩეთი ააგეს<ref name="org"/><ref name="popovic80">Popović: 80</ref>. == არქეოლოგიური გათხრები == [[ფაილი:Plaoshnik-Ohrid.jpg|thumb|right|არქეოლოგიური გათხრები მონასტრის ტერიტორიაზე (2007 წლის დეკემბერი)]] პირველი მნიშვნელოვანი არქეოლოგიური გათხრები მონასტრის ტერიტორიაზე მიმდინარეობდა [[1965]] წელს<ref name="org"/>. [[1999]] წელს კი დაიწყო არქეოლოგიური გათხრები მეჩეთის ნანგრევების სიახლოვეს<ref name="org"/>, რომლის დროსაც აღმოაჩინეს ხუთნავიანი [[ბაზილიკა|ბაზილიკის]] სანათლავი, რომელიც თარიღდება [[IV საუკუნე|IV]]-[[VI საუკუნე]]ებით. ბაზილიკა სავარაუდოდ აგებული უნდა ყოფილიყო წმინდა პავლეს სახელზე. [[2002]] წელს მონასტერში დაიწყო სამშენებლო სამუშაოები ახალი ტაძრის ასაგებად, რომელიც ამავე წლის ივლისში დასრულდა. [[2007]] წლის 10 ოქტომბერს მორიგი არქეოლოგიური გათხრების შედეგად აღმოაჩინეს 2 383 ვენეციური მონეტა, რაც ადგილობრივი ისტორიკოსების აზრით [[ვენეცია]]სა და ოჰრიდს შორის სავაჭრო ურთიერთობის დამადასტურებელია<ref>{{cite web |url=http://culture.in.mk/story.asp?id=21569&rub=43 |title=Archaeology – Depot with Venetian Silver Coins Excavated |publisher=Večer |date=2007-10-10 |accessdate=2017-01-29 |archiveurl=https://archive.today/20120630083811/http://culture.in.mk/story.asp?id=21569&rub=43 |archivedate=2012-06-30 }}</ref>. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ოჰრიდი}} [[კატეგორია:ჩრდილოეთ მაკედონიის მართლმადიდებლური ტაძრები]] [[კატეგორია:ჩრდილოეთ მაკედონიის მონასტრები]] ic9la2o1dvw9wnu4t6gkxbc8wjspjxb 0 458625 4816075 4753732 2025-06-18T04:44:53Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816075 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი = ბეტი უილიამსი | ფოტო = Betty Williams 1996.jpg | ფოტოს სიგანე = 220პქ |წარწერა = ბეტი უილიამსი 1996 წელს. | დაბსახელი = ელიზაბეთ სმითი | დაბთარიღი = [[22 მაისი]], [[1943]] | დაბადგილი = [[ბელფასტი]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი = | გარდადგილი = | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა = | ეთნიკური წარმომავლობა = | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი = | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 = | მოდული1 = | სახელი2 = | მოდული2 = | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხელმოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''ბეტი უილიამსი''' ({{lang-en|Betty Williams}}; დ. [[22 მაისი]], [[1943]], [[ბელფასტი]], [[ჩრდილოეთი ირლანდია]]) — ჩრდილოირლანდიელი მშვიდობის აქტივისტი. 1970-იან წლებში [[მეირიდ მაგუაირი|მეირიდ მაგუაირთან]] და კიარან მაკკეონთან ერთად ხელმძღვანელობდა სამოქალაქო საზოგადოება „მშვიდობის ხალხს“, რომლის მიზანი იყო ჩრდილოეთ ირლანდიაში კონფესიური დაპირისპირების შეჩერება. [[1976]] წელს მაგუაირთან ერთად მიიღო [[ნობელის პრემიის ლაურეატები მშვიდობის განმტკიცების დარგში|ნობელის პრემია მშვიდობის დარგში]]. უილიამსი არის რამდენიმე უფლებადამცველი ორგანიზაციის დამაარსებელი და აქტიური წევრი; კითხულობს ლექციებს მშვიდობაზე, განათლებაზე, კულტურათაშორის და რელიგიათაშორის დიალოგზე, ანტი-ექსტრემიზმზე და ბავშვთა უფლებებზე. == ბიოგრაფია == ელიზაბეთ (ბეტი) უილიამსი (ქალიშვილობის გვარი — სმითი, Smyth) 1943 წელს ბელფასტში, შერეულ [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტულ]]-[[კათოლიციზმი|კათოლიკურ]] ოჯახში დაიბადა. მამა ყასაბი იყო, დედა — დიასახლისი. შერეული კონფესიის ოჯახები იმ დროის ირლანდიაში იშვიათობა იყო და ამ გარემოებამ მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა მომავალი აქტივისტის ტოლერანტული მსოფლმხედველობის ჩამოყალიბებაში. 1970-იანი წლების დასაწყისში ბეტი უილიამსი მონაწილეობდა ძალადობის წინააღმდეგ პროსტესტანტი მღვდლის მიერ ორგანიზებულ კამპანიაში. აქტიურ საზოგადოებრივ ცხოვრებაში [[1976]] წლის აგვისტოში ჩაება მას შემდეგ, რაც გახდა ტრაგიკული შემთხვევის თვითმხილველი: [[დიდი ბრიტანეთი|ბრიტანელმა]] ჯარისკაცმა ესროლა [[ირლანდიური რესპუბლიკური არმია|ირლანდიური რესპუბლიკური არმიის]] ავტომანქანით მოძრავ მებრძოლს, რის შემდეგაც მანქანამ კონტროლი დაკარგა და სამი ბავშვი იმსხვერპლა. რამდენიმე დღეში უილიამსმა დაიწყო პროტესტანტულ თემში პეტიციების გავრცელება, ხელმოწერების შეგროვება და კონფესიურ ნიადაგზე ძალადობის შეწყვეტისკენ მოწოდება. ამ საქმიანობამ უილიამსი მალე დაღუპული ბავშვების დეიდასთან, კათოლიკე მეირიდ მაგუაირთან დააკავშირა. მათ ერთად სამოქალაქო საზოგადოება „ქალები მშვიდობისთვის“ დააარსეს და ჩრდილოეთ ირლანდიაში კონფლიქტის დასრულებისთვის დაიწყეს ბრძოლა. ორგანიზაციას მალე ეწოდა „მშვიდობის ხალხის საზოგადოება“. მათ შეურთდა ჟურნალისტი კიარან მაკკეონი, რომელმაც შექმნა საზოგადოების დეკლარაცია და მოაწყო მანიფესტაცია მის მხარდასაჭერად. იმავე წელს უილიამსი და მაგუაირი დაჯილდოვდნენ მშვიდობის დარგში ნობელის პრემიით (გადაეცათ [[1977]] წელს). სამშვიდობო მოძრაობაში მონაწილეობდნენ როგორც პროტესტანტული, ასევე კათოლიკური თემის წარმომადგენლები. უილიამსის და მისი თანამებრძოლების წარმოდგენით, მიზნის მიღწევა „ქვემოდან“, მშვიდობის იდეის გარშემო ხალხის მასების დარაზმვით იყო შესაძლებელი.<ref name="ბრიტ">[https://www.britannica.com/biography/Betty-Williams Betty Williams], Encyclopædia Britannica. 2019. ნანახია 12 თებერვალი, 2020.</ref><ref name="ნობელი">[https://www.nobelprize.org/prizes/peace/1976/williams/lecture/ Betty Williams], Nobel Media AB. ნანახია 12 თებერვალი, 2020.</ref> [[1978]] წელს შიდა უთანხმოებისა და კათოლიკური და პროტესტანტული თემების ექსტრემისტი წარმომადგენლების მიერ საბოტაჟის შედეგად ჩრდილოეთ ირლანდიის სამშვიდობო მოძრაობა თანდათან დაიშალა.<ref name="ნობელი"/> უილიამსმა „მშვიდობის ხალხის“ საზოგადოება დატოვა, მეორედ იქორწინა და [[1982]] წელს [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ამერიკის შეერთებულ შტატებში]] გადასახლდა. აშშ-ში ცხოვრების წლებში კითხულობდა ლექციებს მშვიდობასა და ადამიანის უფლებებზე; არჩეული იყო სემ ჰიუსტონის უნივერსიტეტის მოწვეულ პროფესორად პოლიტიკურ მეცნიერებასა და ისტორიაში. ორი ათეული წლის შემდეგ [[ირლანდიის რესპუბლიკა]]ში დამკვიდრდა, თუმცა განაგრძობდა მოგზაურობას და ლექციების კითხვას სხვადასხვა ქვეყანაში. [[1997]] წელს უილიამსმა დააფუძნა ბავშვთა თანაგრძნობის მსოფლიო ცენტრების საერთაშორისო ორგანიზაცია, 2006 წელს კი ნობელის პრემიის ლაურეატებთან — მეირიდ მაგუაირთან, [[შირინ ებადი]]სთან, [[ჯოდი უილიამსი|ჯოდი უილიამსთან]], [[ვანგარი მაატაი]]სთან და [[რიგობერტა მენჩუ]]სთან ერთად დააარსა „ნობელიანტ ქალთა ინიციატივა“, რომლის მიზანია მსოფლიოში სამართლიანობის, მშვიდობისა და თანასწორობისთვის მებრძოლ ქალთა მხარდაჭერა.<ref name="ბრიტ"/> [[2006]] წელს დალასში სამშვიდობო კონფერენციაზე უილიამსმა განაცხადა, რომ სურდა შესძლებოდა აშშ პრეზიდენტის, [[ჯორჯ უოკერ ბუში]]ს მოკვლა. მოგვიანებით აქტივისტმა საკუთარი სიტყვების გამო ბოდიში მოიხადა.<ref>[https://www.eastbaytimes.com/2007/07/13/bush-critic-apologizes-for-remark/ Bush critic apologizes for remark], ''East Bay Times''. 13 ივლისი, 2007.</ref> მშვიდობის სხვა აქტივისტებთან ერთად უილიამსი ჩანს კანადური როკ-ჯგუფის [[Nickelback]]-ის სიმღერის „If Everyone Cared“-ის ვიდეოკლიპში. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:უილიამსი, ბეტი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1943]] [[კატეგორია:დაბადებული 22 მაისი]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები მშვიდობის განმტკიცებაში]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:პაციფიზმი]] [[კატეგორია:ჩრდილოირლანდიელები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი აქტივისტები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] d8vj23ozni9hr7ywk19lekyas61wsaa 0 458753 4816065 4004177 2025-06-18T04:42:55Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816065 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი = მეირიდ მაგუაირი | ფოტო = Mairead Corrigan Gaza.jpg | ფოტოს სიგანე = 180პქ |წარწერა = მაგუაირი 2009 წელს. | დაბსახელი = მეირიდ კორიგანი | დაბთარიღი = [[27 იანვარი]], [[1944]] | დაბადგილი = [[ბელფასტი]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი = | გარდადგილი = | გარდაცვალების მიზეზი = | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = | ეროვნება = | მოქალაქეობა = | ეთნიკური წარმომავლობა = | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი = | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = | აქტიურობის წლები = | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = | პარტნიორები = | შვილები = | მამა = | დედა = | ნათესავები = | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 = | მოდული1 = | სახელი2 = | მოდული2 = | სახელი3 = | მოდული3 = | სახელი4 = | მოდული4 = | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხელმოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''მეირიდ მაგუაირი''', ''მეირიდ კორიგან მაგუაირი'', ({{lang-en|Máiread Maguire}}; ქალიშვილობის გვარი: კორიგანი, Corrigan; დ. [[27 იანვარი]], [[1944]], [[ბელფასტი]], [[ჩრდილოეთი ირლანდია]]) — ჩრდილოირლანდიელი მშვიდობის აქტივისტი. 1970-იან წლებში [[ბეთი უილიამსი|ბეთი უილიამსთან]] და კიარან მაკკეონთან ერთად ხელმძღვანელობდა სამოქალაქო საზოგადოება „მშვიდობის ხალხს“, რომლის მიზანი იყო ჩრდილოეთ ირლანდიაში კონფესიური დაპირისპირების შეჩერება. [[1976]] წელს უილიამსთან ერთად მიიღო [[ნობელის პრემიის ლაურეატები მშვიდობის განმტკიცების დარგში|ნობელის პრემია მშვიდობის დარგში]]. == ბიოგრაფია == მეირიდ კორიგანი დაიბადა ბელფასტის ღარიბ [[კათოლიციზმი|კათოლიკურ]] ოჯახში 1944 წელს. ახალგაზრდობაში მუშაობდა მდივნად. ამათანავე, იგი იყო კათოლიკური საქველმოქმედო საზოგადოების, „მარიამის ლეგიონის“ (Legion of Mary) და მოხალისედ მუშაობდა ბავშვებთან და მოზარდებთან ბელფასტის კათოლიკურ უბნებში. უფრო აქტიურ საზოგადოებრივ ცხოვრებაში [[1976]] წლის აგვისტოში ჩაება მას შემდეგ, რაც გახდა საკუთარი დისშვილების ტრაგიკული დაღუპვის თვითმხილველი: [[დიდი ბრიტანეთი|ბრიტანელმა]] ჯარისკაცმა ესროლა [[ირლანდიური რესპუბლიკური არმია|ირლანდიური რესპუბლიკური არმიის]] ავტომანქანით მოძრავ მებრძოლს, რის შემდეგაც მანქანამ კონტროლი დაკარგა და სამი ბავშვი იმსხვერპლა. შემთხვევას შეესწრო ასევე ბეთი უილიამსი. რამდენიმე დღეში ორივე ქალბატონი უკვე აქტიურად ავრცელებდა პეტიციებს, აგროვებდა ხელმოწერებს და კონფესიურ ნიადაგზე ძალადობის შეწყვეტისკენ მოუწოდებდა. ამ საქმიანობამ კორიგანი და ვილიამსი ერთმანეთს დააკავშირა. მათ ერთად სამოქალაქო საზოგადოება „ქალები მშვიდობისთვის“ დააარსეს, მასში ათასობით პროტესტანტი და კათოლიკე გააერთიანეს და ჩრდილოეთ ირლანდიაში კონფლიქტის დასრულებისთვის დაიწყეს ბრძოლა. ორგანიზაციას მალე ეწოდა „მშვიდობის ხალხის საზოგადოება“ (Peace People). მათ შეურთდა ჟურნალისტი კიარან მაკკეონი, რომელმაც შექმნა საზოგადოების დეკლარაცია და მოაწყო მანიფესტაცია მის მხარდასაჭერად. იმავე წელს უილიამსი და მაგუაირი დაჯილდოვდნენ მშვიდობის დარგში ნობელის პრემიით (გადაეცათ [[1977]] წელს). კორიგანის, უილიამსის და მისი თანამებრძოლების წარმოდგენით, მიზნის მიღწევა „ქვემოდან“, მშვიდობის იდეის გარშემო ხალხის მასების დარაზმვით იყო შესაძლებელი. სამშვიდობო მოძრაობაში მონაწილეობდნენ როგორც პროტესტანტული, ასევე კათოლიკური თემის წარმომადგენლები, რომლებიც ერთიანდებოდნენ სკოლებში, უბნებში, სპორტულ კლუბებში. გარდა ამისა, ორგანიზაცია პატიმრების ოჯახების წევრებს საპყრობილეების მოსანახულებლად ავტობუსით ემსახურებოდა.<ref name="ბრიტ">[https://www.britannica.com/biography/Mairead-Maguire Mairead Maguire], Encyclopædia Britannica. 2019. ნანახია 13 თებერვალი, 2020.</ref><ref name="ნობელი">[https://www.nobelprize.org/prizes/peace/1976/corrigan/biographical/ Mairead Corrigan], Nobel Media AB. ნანახია 13 თებერვალი, 2020.</ref> [[1978]] წელს შიდა უთანხმოებისა და კათოლიკური და პროტესტანტული თემების ექსტრემისტი წარმომადგენლების მიერ საბოტაჟის შედეგად ჩრდილოეთ ირლანდიის სამშვიდობო მოძრაობა თანდათან დაიშალა. ვილიამსი „მშვიდობის ხალხის საზოგადოებას“ [[1980]] წელს გამოეთიშა, მაგრამ კორიგანს ორგანიზაციის რწმენა არ დაუკარგავს, მის აქტიურ წევრად დარჩა და საპატიო პრეზიდენტად იქნა არჩეული. [[1981]] წელს ის ცოლად გაჰყვა თავისი დის ქვრივ ქმარს, ჯეკი მაგუაირს (მანამდე მეირიდის დამ, გარდაცვლილი ბავშვების დედამ [[ახალი ზელანდია|ახალ ზელანდიაში]] სიცოცხლე თვითმკვლელობით დაასრულა). 2006 წელს მეირიდ კორიგან მაგუაირმა ნობელის პრემიის ლაურეატებთან — ბეთი უილიამსთან, [[შირინ ებადი]]სთან, [[ჯოდი უილიამსი|ჯოდი უილიამსთან]], [[ვანგარი მაატაი]]სთან და [[რიგობერტა მენჩუ]]სთან ერთად დააარსა „ნობელიანტ ქალთა ინიციატივა“, რომლის მიზანია მსოფლიოში სამართლიანობის, მშვიდობისა და თანასწორობისთვის მებრძოლ ქალთა მხარდაჭერა. ის ასეე ცნობილია [[პალესტინელები]]ს მხარდამჭერი აქციებით; კერძოდ, გამოდიოდა [[ისრაელი]]ს მიერ [[ღაზას სექტორი]]ს ბლოკადის წინააღმდეგ, რის გამოც რამდენჯერმე იყო დეპორტირებული ისრაელიდან. მონაწილეობა აქვს მიღებული არაერთ საერთაშორისო საქველმოქმედო აქციაში, უფლებადამცველი ორგანიზაციების მუშაობაში; შეხვედრია მსოფლიოს წამყვან რელიგიურ და პოლიტიკურ ლიდერებს.<ref name="ბრიტ"/><ref name="ნობელი"/> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ნობელის პრემია მშვიდობის განმტკიცებაში}} {{ნობელის პრემია 1976}} {{DEFAULTSORT:მაგუაირი, მეირიდ}} [[კატეგორია:დაბადებული 1944]] [[კატეგორია:დაბადებული 27 იანვარი]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები მშვიდობის განმტკიცებაში]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:პაციფიზმი]] [[კატეგორია:ჩრდილოირლანდიელები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი აქტივისტები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] 0sw7vt8pa6mx2f04lkxzf3mcfbgnzps 14 460283 4816083 3816289 2025-06-18T04:48:25Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816083 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ინგლისელები]] b1pb4l8kown7nzqi1quswcavb00d70f 14 462648 4815994 3829937 2025-06-17T17:52:52Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურის ისტორია იტალიაში]]; დაემატა [[კატეგორია:იტალიის ლიტერატურის ისტორია]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815994 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იტალიის ლიტერატურის ისტორია]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ლიტერატურა]] [[კატეგორია:XX საუკუნე იტალიაში]] cyiw8q0w2k800cf1enrlkcxv8uru5wz 14 462649 4815996 3829940 2025-06-17T17:53:09Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურის ისტორია ქვეყნის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815996 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იტალიური ლიტერატურა]] [[კატეგორია:იტალიის კულტურული ისტორია]] q8bej15p0cq29hq8g8al233dse6nyic 4815997 4815996 2025-06-17T17:53:14Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:იტალიის კულტურული ისტორია]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815997 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იტალიური ლიტერატურა]] k4m3m6xgvzdb6m2cc1of47fqcafhzwf 4815998 4815997 2025-06-17T17:53:18Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:იტალიური ლიტერატურა]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815998 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 4816000 4815998 2025-06-17T17:54:05Z Jaba1977 3604 გვერდი წასაშლელია ([[en:User:Awesome Aasim/oneclickdelete|oneclickdelete]]) 4816000 wikitext text/x-wiki {{წასაშლელი|კ1}} b6y3wqov0zdcvqxyzjojxufwcd21e9j 0 472269 4816074 4685044 2025-06-18T04:44:44Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816074 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''სერ იოსებ როტბლატი''' (დ. [[4 ნოემბერი]], [[1908]] — გ. [[31 აგვისტო]], [[2005]]) — პოლონელი ფიზიკოსი, რომელიც საკუთარ თავს აღწერდა, როგორც „პოლონელს ბრიტანეთის პასპორტით“. <ref name="passport">{{Cite web|url=http://kalendarium.polska.pl/wydarzenia/article.htm?id=395480|title=Decyzja o przyznaniu pokojowej Nagrody Nobla Lechowi Wałęsie|publisher=wydarzenia|language=Polish|date=5 October 1983|accessdate=17 ივნისი 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110721232415/http://kalendarium.polska.pl/wydarzenia/article.htm?id=395480|archivedate=21 ივლისი 2011}}</ref> როტბლატი მუშაობდა [[მანჰეტენის პროექტი|მანჰეტენის პროექტზე]] [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის დროს]], მაგრამ დატოვა ლოს ალამოსის ლაბორატორია გერმანიასთან ომის დასრულების შემდეგ. მისმა საქმიანობამ რადიოაქტიურ ნალექებში მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა [[1963]] წლის ბირთვული ტესტირების აკრძალვის შესახებ ხელშეკრულების რატიფიკაციაში. [[1955]] წელს ხელი მოაწერა [[რასელ-აინშტაინის მანიფესტი|რასელ – აინშტაინის მანიფესტს]]. ის იყო [[პაგუოშის კონფერენციები|პაგუოშის კონფერენციების]] გენერალური მდივანი [[პაგუოშის კონფერენციები|მეცნიერებასა და მსოფლიო საკითხებზე]] მისი დაარსებიდან [[1973]] წლამდე. როტბლატმა პაგუოშის [[პაგუოშის კონფერენციები|კონფერენციებში]] გაწეული შრომის შედეგად [[1995]] წელს მიიღო [[ნობელის მშვიდობის პრემია|ნობელის პრემია მშვიდობის დარგში]] ბირთვულ განიარაღებაში მიმართული ძალისხმევის გამო. == ადრეული ცხოვრება და განათლება == იოსებ როტბლატი დაიბადა 1908 წლის 4 ნოემბერს [[ვარშავა|ვარშავაში]], პოლონურ-ებრაულ ოჯახში. ის შვიდი შვილიდან ერთ-ერთი იყო, ორი მათგანი ბავშვობაში გარდაიცვალა. მისმა მამამ, ზიგმუნტ როტბლატმა, შექმნა და აწარმოებდა ქვეყნის მასშტაბით საცხენოსნო ვაჭრობას, ფლობდა მიწას და გამოჰყავდა ცხენები. იოსებმა ბავშვობის წლები გაატარა ამ აყვავებულ ოჯახში, მაგრამ პირველი [[პირველი მსოფლიო ომი|პირველი მსოფლიო ომის]] დაწყებისთანავე გარემოებები შეიცვალა. საზღვრები დაიკეტა და ოჯახის ცხენები გამოითხოვეს, რამაც გამოიწვია ბიზნესის წარუმატებლობა და მათი ოჯახის გაღარიბება. {{Sfn|Brown|2012}} ათი წლის ასაკში, მან ეჭვი შეიტანა ღმერთის არსებობაში{{Sfn|Brown|2012}} და მოგვიანებით გახდა [[აგნოსტიციზმი|აგნოსტიკოსი]]. {{Sfn|Brown|2012}} <ref>{{Cite|Rotblat|Ikeda|2007}}. "I have to admit, however, that there are really many things that I do not know. I am not a particularly religious person, and this is the reason for my agnosticism. To be an agnostic simply means that I do not know and will keep seeking the answer for eternity. This is my response to questions about religion."</ref> როტბლატის მშობლებმა ვერ მოახერხეს შვილის [[გიმნაზია|გიმნაზიაში]] გაგზავნა, ასე რომ როტბლატმა მიიღო საშუალო განათლება ადგილობრივი რაბინისგან. შემდეგ ის დადიოდა ტექნიკურ სკოლაში, სადაც სწავლობდა [[ელექტროტექნიკა|ელექტროინჟინერიას]], 1923 წელს დაამთავრა სასწავლებელი და მიიღო დიპლომი. სკოლის დამთავრების შემდეგ როტბლატი მუშაობდა ვარშავაში ელექტრიკოსად, მაგრამ ჰქონდა ამბიცია, რომ გამხდარიყო ფიზიკოსი. მან 1929 წლის იანვარში ჩააბარა პოლონეთის თავისუფალი უნივერსიტეტის საგამოცდო გამოცდები და მარტივად ჩააბარა ფიზიკის გამოცდაც, მაგრამ ნაკლებად წარმატებული იყო მისი სტატია ეროვნული განათლების კომისიის შესახებ, რომლის შესახებაც მან არაფერი იცოდა. წერითი გამოცდის შემდეგ ინტერვიუ ჩაუტარა ლუდვიკ ვერნშტაინმა, მეცნიერებათა ფაკულტეტის დეკანმა. ვერტენშტეინი სწავლობდა პარიზში [[მარი სკლოდოვსკა-კიური|მარი კიურის]] და [[ერნესტ რეზერფორდი|ერნესტ რეზენფორდის]] მეთვალყურეობის ქვეშ [[კემბრიჯის უნივერსიტეტი|კემბრიჯის უნივერსიტეტის]] კავენდიშის [[კავენდიშის ლაბორატორია|ლაბორატორიაში]]. ვერტენშტეინმა როტბლატს შესთავაზა ადგილი უნივერსიტეტში. {{Sfn|Brown|2012}} როტბლატმა მოიპოვა მაგისტრის ხარისხი თავისუფალ უნივერსიტეტში 1932 წელს. ამის შემდეგ იგი ვარშავის უნივერსიტეტში ჩაირიცხა და ფიზიკის დოქტორი გახდა 1938 წელს. იგი მეცნიერ-თანამშრომლის თანამდებობას იკავებდა ვარშავის სამეცნიერო საზოგადოების რადიოლოგიურ ლაბორატორიაში, რომლის დირექტორიც ვერტენშტეინი იყო და როტბლატი გახდა 1938 წელს პოლონეთის თავისუფალი უნივერსიტეტის ატომური ფიზიკის ინსტიტუტის დირექტორის ასისტენტი. <ref name="Curriculum Vitae">{{Cite web|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1995/rotblat-bio.html|title=Joseph Rotblat – Biographical – Curriculum Vitae|access-date=24 November 2016}}</ref> ამ პერიოდის განმავლობაში როტბლატი დაქორწინდა ლიტერატურის სტუდენტზე, ტოლა გრინზე, რომელსაც იგი სტუდენტურ საზაფხულო ბანაკში შეხვდა 1930 წელს. {{Sfn|Brown|2012}} [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის დაწყებამდე]] მან ჩაატარა ექსპერიმენტები, რომლებმაც აჩვენეს, რომ უჯრედის გაყოფის პროცესში, [[ნეიტრონი|ნეიტრონები]] გამოიყოფოდა. 1939 წლის დასაწყისში იგი ვარაუდობდა, რომ შეიძლებოდა დიდი ოდენობით უჯრედების გაყოფა და თუ ეს მოხდებოდა საკმარისად მოკლე დროში, მაშინ გამოიფრქვეოდა დიდი რაოდენობით ენერგია. გაანგარიშებაზე დაყრდნობით მან დაასკვნა, რომ თუ ეს პროცესი მიკროწამზე ნაკლებ დროში მოხდებოდა, ეს გამოიწვევდა აფეთქებას. 1939 წელს ვერტენშტაინის კავშირების საშუალებით, როტბლატი მიიწვიეს სასწავლებლად პარიზში და ლივერპულის უნივერსიტეტში [[ჯეიმზ ჩედვიკი|ჯეიმზ ჩედვიკის]] ხელმძღვანელობით, რომელმაც 1932 წელს მიიღო ნობელის პრემია ნეიტრონის აღმოჩენისთვის. ჩედვიკი აშენებდა ნაწილაკების ამაჩქარებელს, რომელსაც ეწოდება „[[ციკლოტრონი]]“, ფუნდამენტური ბირთვული რეაქციების შესასწავლად, ხოლო, როტბლატს სურდა ვარშავაში მსგავსი აპარატის აშენება, ამიტომ მან გადაწყვიტა ჩედვიკს შეერთებოდა ლივერპულში. ის ინგლისში მარტო გაემგზავრა, რადგან მეუღლემ ვერ შეძლო მასთან ერთად გამგზავრება. {{Sfn|Brown|2012}} დიდი ხნით ადრე ჩედვიკმა როტბლასტს სტიპენდია მისცა (ოლივერ ლოჯის სტიპენდია). სტიპენდიამ გააორმაგა მისი შემოსავალი და 1939 წლის ზაფხულში ახალგაზრდა პოლონელი სახლში დაბრუნდა. იგი აპირებდა ტოლასთან ერთად პოლონეთის დატოვებას. {{Sfn|Brown|2012}} აგვისტოს ვარშავაში წასვლის დრო რომ მოვიდა, ტოლა დაავადდა აპენდიციტის ოპერაციის შემდეგ და ვერ მოახერხა ვარშავაში წასვლა. ამასთან, იძაბებოდა პოლიტიკური ვითარება. {{Sfn|Brown|2012}} ტოლა ხაფანგში აღმოჩნდა და მომდევნო თვეებში სასოწარკვეთილი ცდილობდა დანიის გავლით ქვეყნის დატოვებას ( [[ნილს ბორი|ნილს ბორის დახმარებით]] ). ბელგიისა და იტალის გავლითაც ვერაფერი მოახერხა, რადგანაც ყველა ქვეყანა ჩაიკეტა ომის შედეგად. {{Sfn|Brown|2012}} იოსებს მეუღლე არასოდეს უნახავს. იგი მოკლეს [[ჰოლოკოსტი|ჰოლოკოსტის]] ბელზეკის საკონცენტრაციო ბანაკში . {{Sfn|Brown|2012}} ამან ღრმა გავლენა მოახდინა როტბლატზე მთელი ცხოვრების განმავლობაში და იგი არასდროს დაქორწინებულა მეორედ. <ref>{{Cite web|last1=Underwood|first1=Martin|title=Liverpool University (1939–43)|year=2011|url=http://www.josephrotblat.com/nuclear-physics.html|publisher=Joseph Rotblat: The bomb, peace, and his archive|accessdate=13 October 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110713121201/http://www.josephrotblat.com/nuclear-physics.html|archivedate=13 July 2011}}</ref> == სამშვიდობო საქმე == როტბლატი თვლიდა, რომ მეცნიერები ყოველთვის უნდა ღელავდნენ მათი საქმიანობის ეთიკური შედეგებზე. <ref name="oath">{{Cite journal|last=Rotblat|first=J.|title=A Hippocratic Oath for scientists|year=1999|url=https://semanticscholar.org/paper/de0497cbc8d4ff2461c2f2b83caea12911857132}}</ref> იგი გახდა ბირთვული შეიარაღების ერთ-ერთი ყველაზე კრიტიკოსი. 1955 წელს [[რასელ-აინშტაინის მანიფესტი|რასელ – აინშტაინის მანიფესტის]] ყველაზე ახალგაზრდა ხელმომწერი იყო და ხელმძღვანელობდა ამ მანიფესტისადმი მიძღვნილ პრესკონფერენციას. მანიფესტის პოზიტიურად გაშუქების შემდეგ, [[საირუს იტონი|საირუს იტონმა]] შესთავაზა, რომ დააფინანსებდა [[პაგუოშის კონფერენციები|პაგუოშის]] გავლენიან [[პაგუოშის კონფერენციები|კონფერენციებს მეცნიერებისა და მსოფლიო საკითხების]] შესახებ, ეს იქნებოდა [[საერთაშორისო ორგანიზაცია|საერთაშორისო ორგანიზაცია,]] რომელიც შეიკრბდა მეცნიერებსა და საზოგადო მოღვაწეებს, ისინი იმსჯელებდნენ [[ომი|შეიარაღებული კონფლიქტის]] საფრთხის შემცირებისკენ და [[საერთაშორისო უსაფრთხოება|გლობალური უსაფრთხოების]] პრობლემების გადაწყვეტაზე, ცენტრალურ თემას წარმოადგენდა [[ბირთვული ომი]] . როტბლატი დაინიშნა [[პაგუოშის კონფერენციები|პაგუოშის კონფერენციების]] გენერალური მდივნად. მისი დაარსებიდან [[1973]] წლამდე [[ბერტრან რასელი|ბერტრანდ რასელთან]] და სხვებთან ერთად როტბლატმა ორგანიზება გაუწია პირველ კონფენეციას 1957 წელს და განაგრძო მუშაობა გარდაცვალებამდე. [[რკინის ფარდა|რკინის ფარდისა]] და [[ცივი ომი|ცივი ომის მიუხედავად]], იგი მხარს უჭერდა დასავლეთის და აღმოსავლეთის მეცნიერების დაკავშირებას. ამ მიზეზის გამო პაგუოშის კონფერენციებს ეჭვის თვალით უყურებდნენ. თავდაპირველად ბრიტანეთის მთავრობა ამ ყველაფერს „კომუნისტური ფრონტის შეკრებებად“ თვლიდა. <ref name="witt">{{Cite web|url=http://hnn.us/articles/14428.html|title=The Political Rehabilitation of Józef Rotblat|first=Lawrence S.|last=Wittner|year=2005|access-date=24 November 2016}}</ref> == ჯილდოები და პრიზები == როტბლატმა [[პაგუოშის კონფერენციები|პაგუოშის კონფერენციებში]] გაწეული შრომის შედეგად 1995 წელს მიიღო [[ნობელის მშვიდობის პრემია|ნობელის პრემია]] ბირთვულ განიარაღებაში მიმართული ძალისხმევის გამო. <ref>{{Cite web|url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1995/rotblat-facts.html|title=Joseph Rotblat – Biographical – Facts|access-date=24 November 2016}}</ref> მის შესახებ ციტატში ნათქვამია: „საერთაშორისო საქმეებში ბირთვული იარაღის მიერ განხორციელებული საფრთხის შემცირების მცდელობებისთვის და გრძელვადიან პერსპექტივაში, ამგვარი იარაღის აღმოსაფხვრელად“. სიცოცხლის ბოლოს, იგი ასევე აირჩიეს ფიზიკის სტუდენტთა საერთაშორისო ასოციაციის საპატიო წევრად, <ref>{{Cite web|url=http://www.iaps.info/members/list-of-iaps-members|title=List of IAPS Members|accessdate=17 ივნისი 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150323214529/http://www.iaps.info/members/list-of-iaps-members|archivedate=23 მარტი 2015}}</ref> და ინდოეთის [[ჯამნალალ ბაჯაჯი]]ს ფონდმა მას [[ჯამნალალ ბაჯაჯის ჯილდო]] 1999 წელს მიანიჭა . <ref>{{Cite web|url=http://www.jamnalalbajajfoundation.org/awards/archives/1999/international/sir-joseph-rotblat|title=Prof. Sir Joseph Rotblat – 1999 – Jamnalal Bajaj Award for Promoting Gandhian Values Outside India|access-date=24 November 2016}}</ref> იგი იყო ჟურნალის „გარემო მშვიდობისათვის“ სარედაქციო საბჭოს საპატიო წევრი, რომელსაც აქვეყნებდა ტორონტოს უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკა. == ლიტერატურა == * Brown, Andrew (2012). Keeper of the Nuclear Conscience: The Life and Works of Joseph Rotblat. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-958658-5. OCLC 963830214.CS1 maint: ref=harv (link) * Górlikowski, Marek (2018). Noblista z Nowolipek. Józefa Rotblata wojna o pokój. Kraków: Znak. ISBN 9788324055401. OCLC 1050817827. * Rotblat, Joseph; Ikeda, Daisaku (2007). A Quest for Global Peace: Rotblat and Ikeda on War, Ethics and the Nuclear Threat. London: I.B.Tauris. ISBN 978-1-84511-278-3. OCLC 123195789.CS1 == რესურსები ინტერნეტში == * [https://janus.lib.cam.ac.uk/db/node.xsp?id=EAD%2FGBR%2F0014%2FRTBT Catalogue] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200618183457/https://janus.lib.cam.ac.uk/db/node.xsp?id=EAD%2FGBR%2F0014%2FRTBT |date=2020-06-18 }} of the Joseph Rotblat papers at the [https://www.chu.cam.ac.uk/archives/ Churchill Archives Centre] * [http://manhattanprojectvoices.org/oral-histories/joseph-rotblats-interview 1989 Audio Interview with Joseph Rotblat by Martin Sherwin] Voices of the Manhattan Project. * [http://culture.pl/en/article/dr-rotblat-or-how-i-learned-to-start-worrying-fear-the-bomb Dr. Rotblat: Or How I Learned to Start Worrying & Fear the Bomb] via Culture.pl * [http://alsos.wlu.edu/qsearch.aspx?browse=people/Rotblat,+Józef Annotated Bibliography for Józef Rotblat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160513045030/http://alsos.wlu.edu/qsearch.aspx?browse=people%2FRotblat%2C+J%C3%B3zef |date=2016-05-13 }} from the Alsos Digital Library for Nuclear Issues. * [https://web.archive.org/web/20130307204929/http://www.nfb.ca/film/strangest_dream ''The Strangest Dream''],  a National Film Board of Canada film that tells Rotblat's life story. * [https://web.archive.org/web/20070213024552/http://openvault.wgbh.org/wapina/barcode9411rotblat_4/index.html Interview about the Manhattan Project] for the WGBH-TV series [https://web.archive.org/web/20070509083727/http://openvault.wgbh.org/series/War+and+Peace+in+the+Nuclear+Age/ ''War and Peace in the Nuclear Age'']. * [http://www.vega.org.uk/video/programmeset/2 Series 1 video interviews (recorded in 2002) with Sir Józef Rotblat] by the Vega Science Trust. * [http://vega.org.uk/video/programme/153 Series 2 video interview (recorded in 2005) with Sir Józef Rotblat] by the Vega Science Trust. * Joseph Rotblat on Nobelprize.org * [https://www.nytimes.com/2005/05/17/opinion/the-50year-shadow.html Op-Ed: The 50-Year Shadow] by Józef Rotblat, ''[[ნიუ-იორკ ტაიმზი (გაზეთი)|The New York Times]]'', 17 May 2005. * [http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1995/rotblat-lecture.html Józef Rotblat – Nobel Lecture] * [https://web.archive.org/web/20110805081548/http://www.commondreams.org/headlines05/0902-03.htm Man of Peace Dies: Scientist Who Turned Back on A-bomb Project] ''[[The Guardian]]'' 2 September 2005. * The Papers of Professor Sir Joseph Rotblat (292 boxes) are held by the Churchill Archives Centre [http://janus.lib.cam.ac.uk/db/node.xsp?id=EAD%2FGBR%2F0014%2FRTBT] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200618183457/https://janus.lib.cam.ac.uk/db/node.xsp?id=EAD/GBR/0014/RTBT |date=2020-06-18 }}. As of 2009 [https://web.archive.org/web/20130901131815/http://www.chu.cam.ac.uk/archives/about/Annual_report_09_highlights.pdf] some has been catalogued by National Cataloguing Unit for Archives of Contemporary Scientists (NCUACS, Bath, England). * [http://vega.org.uk/video/programme/153 Interview with Józef Rotblat] recorded in 2005 a few months before he died. * [https://web.archive.org/web/20120607000737/http://www.josephrotblat.com/ Józef Rotblat: A site dedicated to his life, work, and archive], assembled by Dr Martin Underwood. * [http://sounds.bl.uk/View.aspx?item=021M-C0464X0017XX-0100V0.xml Listen to a life story oral history interview with Sir Joseph Rotblat], recorded for [http://www.bl.uk/nls National Life Stories] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140425192058/http://www.bl.uk/nls |date=2014-04-25 }} at the British Library. * [https://culture.pl/en/article/dr-rotblat-or-how-i-learned-to-start-worrying-fear-the-bomb Dr. Rotblat: Or How I Learned to Start Worrying & Fear the Bomb] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ნობელის პრემია მშვიდობის განმტკიცებაში}} {{ნობელის პრემია 1995}} {{DEFAULTSORT:როტბლატი, იოსებ}} [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს ნატურალიზებული მოქალაქეები]] [[კატეგორია:პოლონელი ფიზიკოსები]] [[კატეგორია:ლონდონის სამეფო საზოგადოების წევრები]] [[კატეგორია:ბრიტანეთის იმპერიის ორდენის კომანდორები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ფიზიკოსები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ჰუმანისტები]] [[კატეგორია:პოლონელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ებრაელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები მშვიდობის განმტკიცებაში]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2005]] [[კატეგორია:დაბადებული 1908]] 0zhcbo4a0ray77x2mbsy03wum7gilow 0 472290 4816080 4561502 2025-06-18T04:45:54Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816080 wikitext text/x-wiki {{DEFAULTSORT|ჰენდერსონი, ართურ}}{{ინფოდაფა პოლიტიკოსი}} '''ართურ ჰენდერსონი''' ({{Lang-en|Arthur Henderson;}} დ. [[13 სექტემბერი]], [[1863]] — გ. [[20 ოქტომბერი]], [[1935]]) — [[ბრიტანელები|ბრიტანელი]] [[ლეიბორისტული პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|ლეიბორისტი პოლიტიკოსი]]. მას [[1934]] წელს გადაეცა [[ნობელის მშვიდობის პრემია|ნობელის პრემია მშვიდობის დარგში]]. იგი პოპულარობით სარგებლობდა მის კოლეგებში, რომლებმაც მას უწოდეს ”ბიძა ართური” მისი საქმისადმი ერთგულების გამო. ის იყო გარდამავალი ფიგურა, რომლის პოლიტიკა, პირველ რიგში, უახლოვდებოდა [[ლიბერალური პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|ლიბერალური პარტიის პოლიტიკურ შეხედულებებს]]. [[პროფესიული კავშირი|პროფკავშირებმა]] უარყვეს მისი აქცენტი არბიტრაჟსა და კონსოლიდაციაზე, რითაც შეაფერხეს ლეიბორისტული პარტიისა და პროფკავშირების გაერთიანება. == ადრეული წლები == ართურ ჰენდერსონი დაიბადა 1863 წელს, პატერსონის ქუჩა №10-ში, ანდერსტონში, [[გლაზგო|გლაზგოში]], [[შოტლანდია|შოტლანდიაში]], ადგილობრივი მოსამსახურის აგნესის და დევიდ ჰენდერსონის ვაჟი, [[ტექსტილი|ტექსტილის]] თანამშრომელი, რომელიც გარდაიცვალა, როდესაც ართური ათი წლის იყო. მამის გარდაცვალების შემდეგ ჰენდერსონები გადავიდნენ [[ნიუკასლ-აპონ-ტაინი|ნიუკასლ-აპონ-ტაინზე]], [[ინგლისი|ინგლისის]] ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში, სადაც მოგვიანებით აგნესი დაქორწინდა რობერტ ჰითზე. ჰენდერსონი თორმეტი წლის ასაკში მუშაობდა კომპანია ''რობერტ სტეფენსონი და ვაჟების'' გენერალურ მეტალურგიულ სამუშაოებში. ამის შემდეგ, ჩვიდმეტი წლის ასაკში, ის გადავიდა [[საუთჰემპტონი|საუთჰემპტონში]], ერთი წლით და შემდეგ დაბრუნდა და განაგრძო მუშაობა შემდუღაბებლად, ნიუკასლ-აპონ- ტაინში. ჰენდერსონი [[მეთოდიზმი|მეთოდისტად]] იქცა 1879 წელს (მანამდე იყო კონგრეგაციონალისტი ) და გახდა ადგილობრივი მქადაგებელი . მას შემდეგ, რაც მან სამსახური დაკარგა 1884 წელს, მთელი ყურადღება გადაიტანა მეთოდისტური მოძღვრების ქადაგებაზე. == კავშირის ლიდერი == 1892 წელს ჰენდერსონი შევიდა [[პროფესიული კავშირი|პროფკავშირული]] პოლიტიკის რთულ სამყაროში, როდესაც იგი არჩეულ იქნა რკინის მწარმოებლების მეგობრული საზოგადოების ანაზღაურებად ორგანიზატორად. იგი ასევე გახდა წარმომადგენელი ჩრდილოეთ აღმოსავლეთის შერიგების საბჭოში. ჰენდერსონს მიაჩნდა, რომ გაფიცვები უფრო საზიანო იყო, ვიდრე სიკეთის მომტანი და ცდილობდა თავიდან აეცილებინა ისინი, თუკი შესაძლებლობა მიეცემოდა. ამ მიზეზით, იგი ეწინააღმდეგებოდა პროფკავშირების გენერალური ფედერაციის შექმნას, რადგან იგი დარწმუნებული იყო, რომ ეს უფრო მეტ გაფიცვებს გამოიწვევდა. == ლეიბორისტული პარტია == 1900 წელს ჰენდერსონი 129 პროფკავშირელ და [[სოციალიზმი|სოციალისტ]] დელეგატთაგან ერთ-ერთი იყო, რომელთაც კირ ჰარდის შუამდგომლობით შექმნეს [[ლეიბორისტული პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|ლეიბორისტთა წარმომადგენლობის კომიტეტი]] (LRC). 1903 წელს ჰენდერსონი აირჩიეს ამ კომიტეტის ხაზინადრად და ამავდროულად არჩეულ იქნა პარლამენტის წევრად, შუალედურ არჩევნებში. 1903 წლიდან 1904 წლამდე ჰენდერსონი ასევე მსახურობდა დურჰამის მხარის, ქალაქ დარლინგტონის მერის თანამდებობაზე. <ref><https://www.thenorthernecho.co.uk/news/10330798.arthur-henderson-a-labour-pioneer/></ref> 1906 წელს ლეიბორისტთა წარმომადგენლობითმა კომიტეტმა სახელი შეიცვალა ლეიბორისტულ პარტიად და გენერალურ არჩევნებში 29 ადგილი მოიპოვა. 1908 წელს, როდესაც ჰარდი გადადგა ლეიბორისტული პარტიის ხელმძღვანელობიდან, ჰენდერსონი აირჩიეს მის ნაცვლად. იგი ლიდერად დარჩა ორი წლის მანძილზე, 1910 წლამდე. == მინისტრთა კაბინეტი == როდესაც, 1914 წელს [[პირველი მსოფლიო ომი|პირველი მსოფლიო ომის]] დასაწყისში, ლეიბორისტული პარტიის ლიდერმა [[რემსი მაკდონალდი|რემსი მაკდონალდმა]] პროტესტის ნიშნად თანამდებობა დატოვა ის ჰენდერსონმა ჩაანაცვლა. 1915 წელს, პრემიერ-მინისტრ [[ჰერბერტ ასკვითი|ჰერბერტ ასკვითის]] გადაწყვეტილების საფუძველზე, კოალიციური მთავრობა შეიქმნა, ჰენდერსონი იყო პირველი ლეიბორისტული პარტიიდან, რომელიც გახდა საბჭოს წევრი და დაიკავა განათლების საბჭოს ხელმძღვანელის პოზიცია. 1916 წელს [[დეივიდ ლოიდ ჯორჯი|დევიდ ლოიდ ჯორჯმა]] აიძულა ასკვითი თანამდებობიდან გადამდგარიყო და პრემიერ-მინისტრის პოსტი თავად დაიკავა. ჰენდერსონი მცირე ''ომის კაბინეტის'' წევრი გახდა და დაიკავა უპორტფელო მინისტრის პოსტი.(ლეიბორისტული პარტიის სხვა წარმომადგენლები, რომლებიც შეუერთდნენ ლოიდ ჯორჯის კოალიციურ მთავრობას იყვნენ ჯონ ჰოჯჯი, რომელიც გახდა დასაქმების სახელმწიფო მინისტრი და ჯორჯ ბარნსი, რომელიც გახდა პენსიების სახელმწიფო მინისტრი). ჰენდერსონი გადადგა 1917 წლის აგვისტოში მას შემდეგ, რაც მისი წინადადება ომის საკითხების შესახებ საერთაშორისო კონფერენციის გამართვაზე, მთელი კაბინეტისგან უარყოფილ იქნა. <ref>Eric Hopkins, 'A Social History of the English Working Classes, 1815–1945'' (Hodder & Stoughton, 1979) p. 219. {{ISBN|0713103167}}.''</ref> ჰენდერსონმა ყურადღება გაამახვილა ლეიბორისტული პარტიისთვის დამხმარე ქსელის დაფუძნებაზე. ადრე მას მცირე ეროვნული ორგანიზაცია ჰქონდა, რომელიც ძირითადად ემყარებოდა პროფკავშირებს და სოციალისტურ საზოგადოებებს. 1918 წელს [[რემსი მაკდონალდი|რემსი მაკდონალდთან]] და სიდნი ვებთან მუშაობით ჰენდერსონმა დააარსა კონსტიტუციონალური ორგანიზაციების ეროვნული ქსელი. ისინი პროფკავშირებისგან და აღმასრულებელი კომიტეტისგან დამოუკიდებლად მუშაობდნენ და ღია იყო ყველასთვის, ვინც თანაუგრძნობდა პარტიის პოლიტიკას. ჰენდერსონმა უზრუნველყო სიდნი ვების შემუშავებული პარტიული პოლიტიკის ყოვლისმომცველი განცხადების მიღება. სახელწოდებით "შრომა და ახალი სოციალური წესრიგი", იგი დარჩა ლეიბორისტული პარტიის ძირითად პლატფორმად 1950 წლამდე. მან გამოაცხადა საზოგადოებრივი პარტია, რომლის პრინციპები მოიცავს ყველასთვის გარანტირებულ ცხოვრების მინიმალურ სტანდარტს, ინდუსტრიის [[ნაციონალიზაცია|ნაციონალიზაციას]] და დიდი შემოსავლისა და სიმდიდრის მძიმე დაბეგვრას. <ref>Bentley B. Gilbert, ''Britain since 1918'' (1980) p 49.</ref> == "კუპონის არჩევნები" და 1920-იანი წლები == ჰენდერსონმა დაკარგა ადგილი 1918 წლის 14 დეკემბრის "კუპონის არჩევნებში", რომელიც გამოცხადდა საომარი მოქმედებების დასრულებიდან ოცდაოთხ საათში და რასაც შედეგად მოჰყვა [[დეივიდ ლოიდ ჯორჯი|ლოიდ ჯორჯის]] მიერ ჩამოყალიბებული კოალიციის გამარჯვება. <ref>Katz, Liane (4 April 2005) [http://politics.guardian.co.uk/electionspast/story/0,15867,1450370,00.html "Women and the Welsh Wizard"]. Politics.guardian.co.uk. Retrieved on 12 September 2015.</ref> თუმცა, ჰენდერსონი პარლამენტში დაბრუნდა 1919 წელს ვაინდსში შუალედური არჩევნების მოგების შემდეგ. 1924 წელს ჰენდერსონი დაინიშნა შინაგან საქმეთა მდივნად პირველ ლეიბორისტულ მთავრობაში, რომელსაც ხელმძღვანელობდა [[რემსი მაკდონალდი]]. ეს მთავრობა დამარცხდა იმავე წლის და ასევე მომდევნო არჩევნებზეც . 1924 წელს, ხელახლა არჩევისას ჰენდერსონმა უარი თქვა მაკდონალდის გამოწვევაზე პარტიის ხელმძღვანელის პოზიციის დასაკავებლად. == საგარეო საქმეთა მდივანი == 1929 წელს ლეიბორისტებმა ჩამოაყალიბეს უმცირესობის მთავრობა და მაკდონალდმა დანიშნა ჰენდერსონი საგარეო საქმეთა მდივნად, ჰენდერსონმა თანამდებობა გამოიყენა, [[ევროპა|ევროპაში]], [[პირველი მსოფლიო ომი|პირველი მსოფლიო ომის]] შემდეგ ჩამოყალიბებული დაძაბულობის შესამცირებლად. დიპლომატიური ურთიერთობები ხელახლა დამყარდა [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|სსრკ-სთან]] და ჰენდერსონი წარმოადგენდა ბრიტანეთის სრული მხარდაჭერის გარანტს [[ერთა ლიგა|ერთა ლიგის]] მიმართ . <ref>{{Cite book|title=MacDonald versus Henderson: The Foreign Policy of the Second Labour Government|url=https://books.google.com/books?id=zyyxCwAAQBAJ&pg=PA23|publisher=Palgrave Macmillan}}</ref> == მოგვიანო კარიერა == [[ფაილი:ARTHUR HENDERSON 1863-1935 Statesman lived here.jpg|მინი]] ჰენდერსონი პარლამენტში დაბრუნდა მას შემდეგ, რაც კლეი კროსში შუალედურ არჩევნებში გაიმარჯვა და მიაღწია უნიკალურ მდგომარეობას შუალედურ არჩევნებზე ხუთჯერ არჩევით. მან დაამყარა რეკორდი დაკარგულ პოზიციაზე (პარლამენტის წევრად) ყველაზე ხშირი დაბრუნებით. ჰენდერსონმა მთელი ცხოვრება გაატარა იმის ცდაში, რომ ომის ქარიშხალი ნაწილობრივ მაინც შეეჩერებინა. იგი მუშაობდა მშვიდობის მსოფლიო ლიგასთან და ხელმძღვანელობდა [[ჟენევა|ჟენევის]] განიარაღების კონფერენციას, 1934 წელს კი მიენიჭა [[ნობელის მშვიდობის პრემია|ნობელის პრემია]]. (2013 წლის 3 აპრილს მისი ნობელის მედალი მოიპარეს ნიუკასლის მერის ოფიციალური რეზიდენციიდან). <ref name="BBC_2013_04_03">[https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-tyne-22008819 "Nobel Peace Prize Medal Stolen in Newcastle"]. BBC News. 3 April 2013.</ref> ჰენდერსონი გარდაიცვალა 1935 წელს, 72 წლის ასაკში. ჰენდერსონის სამივე ვაჟი მსახურობდა სამხედრო სამსახურში, დიდი ომის დროს, უფროსი, დევიდი, 1916 წელს ერთ-ერთი სამხედრო მოქმედების დროს დაიღუპა, როდესაც მიდლექსის პოლკის [[კაპიტანი (მრავალმნიშვნელოვანი)|კაპიტანად]] მსახურობდა. მისი გადარჩენილი ვაჟები ასევე გახდნენ [[ლეიბორისტული პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|ლეიბორისტი]] პოლიტიკოსები: მეორე ვაჟს, უილიამს 1945 წელს [[ბარონი]] ჰენდერსონის წოდება მიენიჭა, ხოლო მის მესამე ვაჟს, ართურს, ბარონი როულის წოდება, 1966 წელს. [[მანჩესტერი|მანჩესტერის]] სახალხო ისტორიის მუზეუმის, ლეიბორისტული ისტორიის არქივი და სასწავლო ცენტრი ინახავს ართურ ჰენდერსონის , 1915-1935 წლებში შესრულებულ, ნაშრომებს მათ კოლექციაში. <ref>{{Citation|title=Collection Catalogues and Descriptions|publisher=Labour History Archive and Study Centre|url=http://www.phm.org.uk/archive-study-centre/online-catalogue/|access-date=20 January 2015|accessdate=17 ივნისი 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150113161101/http://www.phm.org.uk/archive-study-centre/online-catalogue/|archivedate=13 იანვარი 2015}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150113161101/http://www.phm.org.uk/archive-study-centre/online-catalogue/ |date=13 იანვარი 2015 }}</ref> == ლიტერატურა == *{{cite book|author=Carlton, David|title=MacDonald versus Henderson: The Foreign Policy of the Second Labour Government|url=https://books.google.com/books?id=zyyxCwAAQBAJ&pg=PA23|year=1970|publisher=Palgrave Macmillan|isbn=9781349006755}} *[[:en:Mary_Hamilton_(Labour_politician)|Hamilton, Mary Agnes]]. ''Arthur Henderson: A Biography'' (1938), a detailed and favourable account by a former colleague * McKibbin, Ross. "Arthur Henderson as Labour Leader," ''International Review of Social History'' (1978) pp.&nbsp;79–101 * Riddell, Neil. "Arthur Henderson, 1931–1932," in ''Leading Labour: From Keir Hardie to Tony Blair'', ed. Kevin Jefferys (1999) * Thorpe, Andrew. "Arthur Henderson and the British Political Crisis of 1931," ''Historical Journal'' (1988) pp.&nbsp;117–139 [https://www.jstor.org/stable/2639239 in JSTOR] * Winkler, Henry H. "Arthur Henderson," in ''The Diplomats, 1919–1939'', ed. Gordon A. Craig and Felix Gilbert (1953) * Winter, J M. "Arthur Henderson, the Russian Revolution and the Reconstruction of the Labour Party," ''Historical Journal'' (1972) pp.&nbsp;753–73. [https://www.jstor.org/stable/2638041 in JSTOR] * Wrigley, Chris. ''Arthur Henderson'' (1990), a scholarly biography == რესურსები ინტერნეტში == *https://www.nobelprize.org/prizes/peace/1934/henderson/acceptance-speech/ *[http://fair-use.org/second-international/manifesto-to-the-british-people J. Keir Hardie and Arthur Henderson, ''Manifesto to the British People''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180831131905/http://fair-use.org/second-international/manifesto-to-the-british-people |date=2018-08-31 }} (1 August 1914) == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}}{{ნობელის პრემია მშვიდობის განმტკიცებაში}}{{ნობელის პრემია 1934}} [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1935]] [[კატეგორია:დაბადებული 1863]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები მშვიდობის განმტკიცებაში]] [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს ლეიბორისტული პარტიის ლიდერები]] r503ouruiu4qrtq00lapxa8o0s90eg1 0 472451 4816068 4692376 2025-06-18T04:43:25Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816068 wikitext text/x-wiki {{DEFAULTSORT|ორი, ჯონ ბოიდ}} {{ინფოდაფა პოლიტიკოსი}}'''ჯონ ბოიდ ორი, პირველი ბარონი ბოიდ-ორი.''' ( {{Lang-en|John Boyd Orr}}, დ. [[23 სექტემბერი]],[[1880]] - გ. [[25 ივნისი]], [[1971]]), '''სერ ჯონ ბოიდ ორი''' 1935 წლიდან 1949 წლამდე, იყო [[შოტლანდიელები|შოტლანდიელი]] [[პედაგოგი]], [[ექიმი]], [[ბიოლოგია|ბიოლოგი]], [[ფიზიოლოგია|კვების ფიზიოლოგი]], პოლიტიკოსი, ბიზნესმენი და ფერმერი, რომელსაც მიენიჭა [[ნობელის მშვიდობის პრემია|ნობელის პრემია]] მისი სამეცნიერო კვლევებისთვის კვების რაციონში და მისი მუშაობისთვის, როგორც [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს]] [[გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია|სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციის]](FAO) გენერალური დირექტორი. ის იყო [[ხელოვნებისა და მეცნიერების მსოფლიო აკადემია|ხელოვნებისა და მეცნიერების მსოფლიო აკადემიის]] (WAAS) თანადამფუძნებელი და პირველი პრეზიდენტი (1960–1971). {{Sfn|Cuthbertson|2007}} {{Sfn|ODNB|2004}} 1945 წელს აირჩიეს მშვიდობის ეროვნული საბჭოს პრეზიდენტად და იყო მშვიდობის ორგანიზაციების მსოფლიო კავშირისა და ფედერალისტური მთავრობის მსოფლიო მოძრაობის პრეზიდენტი . {{Sfn|Jahn|1949}} == ადრეული ცხოვრება და ოჯახური ფონი == [[ფაილი:Boydorrshouse.JPG|მარცხნივ|მინი|200x200პქ| ჯონ ბოიდ ორის დაბადების ადგილი: ჰოლანდ გრინი, ფენვიკის გზა, კილმაურსი. ]] ჯონ ბოიდ ორი დაიბადა [[:en:Kilmaurs|კილმაურსში]], [[:en:Kilmarnock|კილმარნოკის მახლობლად]], [[შოტლანდია|შოტლანდიაში]], შვიდ შვილიან ოჯახში შუათანა შვილი. მამამისი, რობერტ კლარკ ორი, იყო [[კარიერი|კარიერის]] მფლობელი და ღრმა რელიგიური მრწამსის კაცი, [[:en:Free_Church_of_Scotland_(1843–1900)|შოტლანდიის თავისუფალი ეკლესიის]] წევრი . ჯონის დედა, ენი ბოიდი, კიდევ ერთი კარიერის მფლობელის, რობერტ ორზე უფრო მდიდარი, და [[მასონთა ლოჟა|მასონთა ლოჟის]] წევრის, ქალიშვილი იყო. ჯონ ბოიდ ორს ადრეულ ასაკში ასწავლიდა ქვრივი ბებია, რომელიც მათ ოჯახთან ერთად ცხოვრობდა. {{Sfn|Kay|1972}} ოჯახის სახლი მომარაგებული იყო წიგნებით, ხოლო მამამისი ხშირად კითხულობდა, როგორც [[რელიგია|რელიგიურ]], ისე [[პოლიტიკა|პოლიტიკურ]], [[სოციოლოგია|სოციოლოგიურ]] და მეტაფიზიკურ საკითხებზე. ასაკის მატებასთან ერთად, ჯონი რეგულარულად განიხილავდა ამ თემებს მამასთან, ძმებთან და მეგობრებთან ერთად. ის, საღამოობით მონაწილეობდა ოჯახის რეგულარულ ჩვეულებებში. {{Sfn|Kay|1972}} როდესაც ის ხუთი წლის იყო, ოჯახს პრობლემები შეექმნა, რობერტ ორის კუთვნილი გემის ზღვაში დაკარგვის გამო. ისინი იძულებულნი გახდნენ გაეყიდათ თავიანთი სახლი კილმაურსში და გადავიდნენ [[:en:West_Kilbride|დასავლეთ კილბრიდში]], სოფელ- ჩრდილოეთ [[აირშირი|აირშირის]] სანაპიროზე. ახალი სახლი და გარემო კილმაურსზე უკეთესი იყო, მიუხედავად ოჯახის შემცირებული შესაძლებლობებისა. მისი აღზრდის პერიოდის ძირითადი ნაწილი გაატარა დასავლეთ კილბრიდსა და მის შემოგარენში. ცამეტი წლის ასაკში ოთხთვიანი შესვენების გამოკლებით, იგი სწავლობდა სოფლის სკოლაში ცხრამეტ წლამდე, ბოლო ოთხი წელი კი, როგორც ,,მოსწავლე-მასწავლებლი<nowiki>''</nowiki>. რელიგია მაშინ დაწყებითი განათლების მნიშვნელოვანი ნაწილი იყო [[შოტლანდია|შოტლანდიაში]] და სკოლამ მას [[ბიბლია|ბიბლიის]] კარგი ცოდნა მისცა, რომელიც ცხოვრების ბოლომდე გაჰყვა. {{Sfn|Kay|1972}} ცამეტი წლის ასაკში, ბოიდ ორმა მოიგო სტიპენდია [[:en:Kilmarnock_Academy|კილმარნოკის აკადემიაში]], ეს მნიშვნელოვანი მიღწევა იყო, რადგან მაშინ ასეთი სტიპენდიები იშვიათი იყო. ახალი სკოლა მისი სახლიდან 32 კილომეტრით შორს მდებარეობდა, მაგრამ მამამისის კარიერი სამი კილომეტრის მანძილზე იყო, სადაც მოიწყო ჯონმა საცხოვრებელი პირობები. მისმა ოჯახმა აკადემიაში სწავლა შეაწყვეტინა, რადგან სკოლაში სწავლის ხარჯებს ვერ გასწვდნენ. იგი დროს კარიერის თანამშრომლებთან ატარებდა, რომლებმაც მას მანქანებთან მუშაობა ასწავლეს.{{Sfn|Kay|1972}} ოთხი თვის შემდეგ იგი დაბრუნდა დასავლეთ კილბრიდის სოფლის სკოლაში, სადაც სწავლა განაგრძო ხელმძღვანელის, ჯონ ლიონის, შთამაგონებელი მეთვალყურეობის ქვეშ. {{Sfn|Kay|1972}} იქ იგი გახდა მოსწავლე - მასწავლებელი £ 10 ხელფასით პირველი წლის განმავლობაში, ხოლო მეორე წელს £ 20. ეს განსაკუთრებით დატვირთული დრო იყო ახალგაზრდა ბოიდ ორისთვის, რადგან გარდა მასწავლებლის მოვალეობებისა, სახლში სწავლობდა საკითხებს უნივერსიტეტში შესასვლელად და მასწავლებელთა კვალიფიკაციის ასამაღლებლად, მას, ასევე, ყოველდღე უნდა ემუშავა მამის ბიზნესში. {{Sfn|Kay|1972}} == გლაზგოს უნივერსიტეტი == მოსწავლე-მასწავლებელად მუშაობის ოთხი წლის შემდეგ, 19 წლის ასაკში მოიგო დედოფლის სტიპენდია [[გლაზგო|გლაზგოს]] მასწავლებელთა საწვრთნელ კოლეჯში სასწავლებლად, ამასთანავე, ფულადი ჯილდო, რომელიც მისი ქირის გადასახადს დაფარავდა. კურსის გავლა მოითხოვდა კოლეჯში გაკვეთილებზე დასწრებას, გარდა ამისა, კლასიკაზე დაფუძნებულ, სამწლიან ხელოვნების კურსს [[:en:University_of_Glasgow|უნივერსიტეტში]]. == პირველი შეტაკებები სიღარიბესთან და სწავლების კარიერა == გლაზგოში სწავლის პერიოდში, დასვენების დღეებში ჯონ ორი ძირითადად ქალაქის იერსახეს ეცნობოდა. მისთვის შოკისმომგვრელი იყო იმის აღმოჩენა, რომ ქალაქის დიდი ნაწილი სიღარიბეს მოეცვა. [[რაქიტი]] ფართოდ იყო გავრცელებული ბავშვებში,საკვების სიმცირით გამოწვეული კვებითი აშლილობა აშკარა იყო მოზარდებში. 1902 წელს [[მაგისტრი|სამაგისტრო ხარისხის]] მიღების შემდეგ თავისი პირველი სამსახური დაიწყო გარეუბნის ღარიბთა დასახლების სკოლაში. მისი პირველი კლასი ძალზე გადატვირთული იყო, ბავშვები ცუდად გამოკვებილნი ან რეალურად მშიერნი, არასათანადოდ ჩაცმული და ფიზიკურად ავადმყოფური შესახედაობის იყვნენ. მან რამდენიმე დღის შემდეგ თანამდებობა დატოვა, რადგან გააცნობიერა, რომ ვერ შეძლებდა ბავშვების სწავლებას ასეთ მდგომარეობაში და ვერაფერი გააკეთა იმისთვის, რომ ისინი უბედურებისგან ეხსნა. {{Sfn|Kay|1972}} რამდენიმე თვიანი მუშაობის შემდეგ მამის ბიზნესში, მან სამი წლის განმავლობაში ასწავლა [[:en:Saltcoats|სოლტკოტის]] სკოლაში, ასევე ღარიბი უბანი, მაგრამ [[გლაზგო|გლაზგოს]] შემოგარენზე უკეთეს მდგომარეობაში მყოფი. ცოდნა და უნარ-ჩვევები, რომლებიც, სწავლისა და სწავლების პროცესში შეითვისა ძალიან გამოსადეგი აღმოჩნდა მისი მოგვიანო კარიერისთვის. == უნივერსიტეტში დაბრუნება == {{Commons}}ბოიდ ორი მიხვდა, რომ მისი გული მასწავლებლობას არ ეკუთვნოდა და დედოფლის სტიპენდიის პირობებში სწავლების ვალდებულებების შესრულების შემდეგ, იგი უნივერსიტეტში დაბრუნდა [[ბიოლოგია|ბიოლოგიის]] შესასწავლად, საგანი, რომელიც ბავშვობიდანვე აინტერესებდა. ამავდროულად განაგრძო სწავლა [[მედიცინა|სამედიცინო]] ხარისხის მისაღებად . მეცნიერების [[ბაკალავრიატი|ბაკალავრის ხარისხი]] მიიღო 1910 წელს და მედიცინისა და ქირურგიის ბაკალავრის ხარისხი 1912 წელს, 32 წლის ასაკში. ორი წლის შემდეგ, 1914 წელს, მიიღო [[დოქტორი (მრავალმნიშვნელოვანი)|დოქტორის ხარისხი]] მედიცინაში. == მკვლევარის კარიერა == უნივერსიტეტიდან წასვლის შემდეგ მან დაიკავა გემის ქირურგის პოზიცია, [[შოტლანდია|შოტლანდიასა]] და [[დასავლეთი აფრიკა|დასავლეთ აფრიკას]] შორის სავაჭროდ მომუშავე გემზე, მან ეს სამსახური აირჩია, რადგან ეს იყო ბანკის სტუდენტური სესხის ყველაზე სწრაფად დაფარვის შესაძლებლობა. მან თანამდებობა დატოვა ოთხი თვის შემდეგ, როდესაც დავალიანება დაფარა. შემდეგ სცადა ზოგადი პრაქტიკა. გააცნობიერა, რომ სამედიცინო კარიერა მისთვის არ იყო განკუთვნილი, სანაცვლოდ მიიღო კარნეგის ორწლიანი სტიპენდიის შეთავაზება, ემუშავა [[:en:Edward_Provan_Cathcart|ედვარდ კათკარტის]] ლაბორატორიაში. === როუეტის კვლევითი ინსტიტუტის დასაწყისი === 1914 წლის 1 აპრილს, ბოიდ ორმა აიღო [[აბერდინი|აბერდინში]] ახალი სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის პროექტი, რომელიც წარმოადგენდა, [[:en:Scottish_Agricultural_College|ჩრდილოეთ შოტლანდიის სოფლის მეურნეობის კოლეჯისა]] და [[:en:University_of_Aberdeen|აბერდინის უნივერსიტეტის]] ცხოველთა კვების კვლევის ერთობლივი კომიტეტის პროექტს. მას შესთავაზეს თანამდებობა ედვარდ კათკარტის რეკომენდაციით, მაგრამ მან მიიღო გადაწყვეტილება [[ლონდონის უნივერსიტეტი|ლონდონში]], [[ფიზიოლოგია|ფიზიოლოგიის]] კათედრის სასარგებლოდ. === საომარი სამსახური (1914–1918) === [[პირველი მსოფლიო ომი|პირველი მსოფლიო ომის დაწყებისთანავე]] მიეცა შვებულება, რათა შეერთებოდა [[ბრიტანეთის არმია|ბრიტანეთის არმიას]] და მის ყოფილ კოლეგას კათკარტს სთხოვა დახმარებოდა საზღვარგარეთ, ქვეითთა ნაწილში, სამედიცინო კომისიის შემადგენლობაში ადგილის მოპოვებაში. კათკარტი ფიქრობდა, რომ ის შინ უფრო სასარგებლო იქნებოდა, ამიტომ მისი პირველი კომისია იყო [[:en:Royal_Army_Medical_Corps|სამეფო არმიის სამედიცინო კორპუსის]] (RAMC) სპეციალურ სამოქალაქო განყოფილებაში, რომელიც სანიტარული მდგომარეობით იყო დაკავებული. 18 თვის შემდეგ იგი დაინიშნა, როგორც [[ექიმი|სამედიცინო ოფიცერი]] ქვეითთა განყოფილებაში, [[:en:Sherwood_Foresters|შერვუდ ფორესტერის პირველ ბატალიონში]]. მან თავისი დროის უმეტესი ნაწილი [[სანგარი|სანგარში]] გაატარა, უმკურნალა მრავალ დაჭრილს. მისი გამბედაობა და მოვალეობის შესრულებისადმი ერთგულება, [[სომის ბრძოლა|სომის ბრძოლის]] შემდეგ [[:en:Military_Cross|სამხედრო ჯვრით]] დაჯილდოებით და [[:en:Battle_of_Passchendaele|პაშენდეილის ბრძოლის]] შემდეგ [[:en:Distinguished_Service_Order|ღირსეული სამსახურის ორდენით]], დაუფასდა. {{Sfn|Kay|1972}} წუხდა, რომ კარგავდა შეხებას სამედიცინო და კვების მიღწევებთან, მან ითხოვა [[სამეფო ფლოტი|საზღვაო ძალაში]] გადაყვანა, სადაც ფიქრობდა, რომ მეტი დრო ექნებოდა კითხვისა და კვლევისთვის. არმიას არ სურდა მისი გაშვება, მაგრამ დათანხმდნენ, რადგან ის ჯერ კიდევ სამოქალაქო ქირურგი იყო. მან გაატარა სამი, დატვირთული თვე საზღვაო საავადმყოფოში. გემზე მისი სამედიცინო მოვალეობები შედარებით მარტივი იყო, რამაც კითხვის საშუალება მისცა. იგი მოგვიანებით გამოიძახეს ჯარის კვებითი მოთხოვნების შესასწავლად. === როუეტის კვლევითი ინსტიტუტის ომის შემდგომი გაფართოება === როდესაც ბოიდ ორი, 1950 წლის დასაწყისში, დაბრუნდა [[აბერდინი|აბერდინში]],მისი გეგმა ინსტიტუტის გაფართოების შესახებ ჯერ კიდევ არ იყო მიღებული. გრანტი, ინსტიტუტის წლიური საჭიროებებისთვის უნდა დაემტკიცებინა [[კემბრიჯის უნივერსიტეტი|კემბრიჯის]] სოფლის მეურნეობის პროფესორ ტომას ბარლოუ ვუდს. მიუხედავად ამ უკანასკნელის მხარდაჭერის მოპოვებისა, მისი გაფართოების გეგმები თავიდანვე უარყვეს, თუმცა მან შეძლო წლიური გრანტის 4000 £-მდე გაზრდა. 1920 წელს მან გაიცნო [[:en:John_Quiller_Rowett|ჯონ როუეტი]], ბიზნესმენი, რომელსაც, როგორც ჩანს, სინდისის ქენჯნა აწუხებდა {{Sfn|Kay|1972}} ომის პერიოდში დიდი მოგების ნახვის გამო. ცოტა ხნის შემდეგ, მთავრობა დათანხმდა, რომ დაეფინანსებინა ბოიდ ორის გეგმის ღირებულების ნახევარი, იმ პირობით, თუ ჯონი შეძლებდა მეორე ნახევრის სხვა გზით შევსებას. როუეტი დათანხმდა, რომ უზრუნველეყო პირველი წლისთვის £10,000 , მეორე წლისთვისაც £10,000 და მეურნეობის შესაძენად დამატებით £2,000 მისცა. 1922 წლის სექტემბრისთვის შენობები თითქმის დასრულებული იყო, ხოლო სახელად როუეტის კვლევის ინსტიტუტი უწოდეს და მალევე გაიხსნა [[მარია ტეკელი|დედოფალი მარია ტეკელის მიერ]] . {{Sfn|Kay|1972}} ბოიდ ორმა დაამტკიცა, რომ ეფექტურად შეეძლო, როგორც სახელმწიფო, ისე კერძო რესურსებით ფონდის გაზრდა. {{Sfn|Smith|1998}} გააფართოვა ექსპერიმენტული მეურნეობა დაახლოებით 4კმ² -ით, შეძლო კეთილმოწყობილი ბიბლიოთეკის აგება და შენობების გაფართოება. 1920-იანი წლების განმავლობაში, მისი კვლევა დაეთმო ძირითადად ცხოველების კვებას, თუმცა, შემდგომ ყურადღება გაამახვილა ადამიანთა კვებაზე, როგორც მკვლევარმა, აქტიურმა ლობისტმა და პროპაგანდისტმა, დიეტების გაუმჯობესების მიზნით. 1936 წელს ჩატარებულმა მოხსენებამ "საკვები, ჯანმრთელობა და შემოსავალი" აჩვენა, რომ დიდი ბრიტანეთის მოსახლეობის მინიმუმ ერთი მესამედი იმდენად ღარიბი იყო, რომ მათ არ შეეძლოთ საკმარისი საკვების ყიდვა ჯანსაღი დიეტის უზრუნველსაყოფად და გამოავლინა, რომ არსებობს კავშირი დაბალშემოსავლიანობას, არაჯანსაღ კვებასა და სკოლებში წარუმატებლობას შორის. {{Sfn|UoG}} 1929 წლიდან 1944 წლამდე ბოიდ ორი იყო ცხოველთა კვების საიმპერატორო ბიუროს კონსულტანტ-დირექტორი. მეორე მსოფლიო ომის დროს ის იყო [[უინსტონ ჩერჩილი|ჩერჩილის]] სასურსათო პოლიტიკის სამეცნიერო კომიტეტის წევრი და ხელი შეუწყო საკვების რაციონის ფორმირებას. {{Sfn|UoG}} == საერთაშორისო და პოლიტიკური საქმიანობა == 1945 წლის ოქტომბერში, ბოიდ ორი აირჩიეს [[:en:Rector_of_the_University_of_Glasgow|გლაზგოს უნივერსიტეტის რექტორად]], დამოუკიდებელ, პროგრესულ კანდიდატად წარდგენილი. იგი აირჩიეს პარლამენტის დამოუკიდებელ წევრად (დეპუტატი) [[:en:Combined_Scottish_Universities_(UK_Parliament_constituency)|შოტლანდიის გაერთიანებული უნივერსიტეტებისთვის]] [[:en:1945_Combined_Scottish_Universities_by-election|შუალედურ არჩევნებში, 1945 წლის აპრილში]], {{Sfn|''The Glasgow Herald'' 14 Apr|1945}} და მან მალევე დაიმკვიდრა თავისი ადგილი ზოგად არჩევნებში . იგი გადადგა 1946 წელს. {{Sfn|''The Glasgow Herald'' 4 Oct|1946}} [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ]], ბოიდ ორი გადადგა როუეტის ინსტიტუტიდან და რამდენიმე თანამდებობა დაიკავა, განსაკუთრებით აღსანიშნავია გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის, ახალი, სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციის (FAO) გენერალური დირექტორის თანამდებობა. {{Sfn|''The Glasgow Herald'' 28 Oct|1945}} {{Sfn|''The Glasgow Herald'' 1 Dec|1945}} მიუხედავად იმისა, რომ მისი ყოფნა ამ თანამდებობაზე ხანმოკლე იყო (1945–1948), იგი მუშაობდა არა მხოლოდ, უშუალოდ, ომის შემდგომი საკვების უკმარისობის შესამსუბუქებლად, სასწრაფო საერთაშორისო საკვების კომიტეტის (IEFC) მეშვეობით, არამედ სთავაზობდა საკვების წარმოების გაუმჯობესების და სამართლიანი განაწილების ყოვლისმომცველ გეგმებს - სურსათის მსოფლიო საბჭოს შექმნის გზით. მიუხედავად იმისა, რომ საბჭომ ვერ მიაღწია ბრიტანეთისა და აშშ-ს მხარდაჭერას, ბოიდ ორმა მტკიცე საფუძველი ჩაუყარა გაეროს ახალ სპეციალიზებულ სააგენტოს. {{Sfn|Staples|2006}} {{Sfn|Staples|2003}} შემდეგ იგი გადადგა FAO– დან და რამდენიმე კომპანიის დირექტორი გახდა. როდესაც ბოიდ ორმა, 1949 წელს მიიღო [[ნობელის მშვიდობის პრემია|ნობელის პრემია]], მთელი ფინანსური ჯილდო მიუძღვნა მსოფლიო სამშვიდობო ორგანიზაციებს. იგი ამაღლდა წოდებით 1949 წელს და გახდა '''ბარონ ბოიდ-ორი.''' {{Sfn|Kay|1972}} 1960 წელს ბოიდ ორი აირჩიეს [[ხელოვნებისა და მეცნიერების მსოფლიო აკადემია|ხელოვნებისა და მეცნიერების მსოფლიო აკადემიის]] პირველ პრეზიდენტად, რომელიც ჩამოაყალიბეს იმ დროის გამოჩენილმა მეცნიერებმა და ეხმიანებოდნენ სამეცნიერო აღმოჩენების, განსაკუთრებით, ბირთვული იარაღის შესაძლო ბოროტად გამოყენებას. == პირადი ცხოვრება == 1915 წელს, ბოიდ ორი დაქორწინდა ელიზაბეტ პირსონ კალუმზე, რომელსაც იგი თინეიჯერობისას შეხვდა, დასავლეთ კილბრიდში . {{Sfn|Kay|1972}} {{Sfn|Boyd Orr|1966}} მათ შეეძინათ სამი შვილი: ელიზაბეტ ჯოანი (დაიბადა 1916), ჰელენ ენი (დაიბადა 1919 წელს) და დონალდ ნოელი (1921–1942). {{Sfn|Kay|1972}} მისი ვაჟი მოკლეს აქტიური საბრძოლო შეტაკებისას [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] დროს. {{Sfn|ODNB|2004}} == გარდაცვალება და მემკვიდრეობა == ბოიდ ორი გარდაიცვალა 1971 წლის 25 ივნისს [[შოტლანდია|შოტლანდიაში]], [[:en:Brechin|ბრიჰინში]], 90 წლის ასაკში. {{Sfn|ODNB|2004}} [[:en:Boyd_Orr_Building|გლაზგოს უნივერსიტეტს]] აქვს ბოიდ ორის სახელობის შენობა და მოსახლეობისა და ეკოსისტემის ჯანმრთელობის ცენტრი {{Sfn|Boyd Orr Centre}} რომელსაც, ასევე, მისი სახელი ეწოდა. უნივერსიტეტის მუზეუმში ინახება მისი ნობელის მედალი. მის მშობლიურ ქალაქ კილმაურსში ქუჩას უწოდეს ბოიდ ორის სახელი. მისი სახელობის ქუჩები არსებობს, ასევე ბრიჰინში, ანგუსში, პენიკუიკში, მიდლოთიანში, [[აბერდინი|აბერდინში]] და სოლტკოტში.   == ლიტერატურა == * {{Cite book|title=Scotch Church Crisis: The Full Story of the Modern Phase of the Presbyterian Struggle|last=Boyd Orr|first=John|year=1905|publisher=John M'Neilage|location=Glasgow|ref=harv}} * {{Cite book|title=Minerals in Pastures and Their Relation to Animal Nutrition|url=https://archive.org/details/mineralsinpastur00boyd|last=Boyd Orr|first=John|year=1929|publisher=Lewis|location=London|ref=harv}} * {{Cite book|title=The National Food Supply and Its Influence on Public Health|last=Boyd Orr|first=John|year=1934|publisher=King|location=London|ref=harv}} * {{Cite book|title=Food, Health and Income|url=https://archive.org/details/b32728049|last=Boyd Orr|first=John|year=1936|publisher=Macmillan|location=London|ref=harv}} * {{Cite book|title=Nutritional Science and State Planning|last=Boyd Orr|first=John|year=1937|ref=harv}}in (Orr) * {{Cite book|title=Nutrition in war|last=Boyd Orr|first=John|year=1940|publisher=[[Fabian Society]]|location=London|ref=harv}} * {{Cite book|title=Fighting for What?|url=https://archive.org/details/fightingforwhat0000orrs|last=Boyd Orr|first=John|year=1942|publisher=Macmillan|location=London|ref=harv}} * {{Cite book|title=Food and the People|url=https://archive.org/details/b32795622|last=Boyd Orr|first=John|year=1943|publisher=Pilot Press|location=London|ref=harv}} * {{Cite book|title=Welfare and Peace|last=Boyd Orr|first=John|year=1945|publisher=[[National Peace Council]]|location=London|ref=harv}} * {{Cite book|title=A Charter for Health|last=Boyd Orr|first=John|year=1946|publisher=Allen & Unwin|location=London|ref=harv}} * {{Cite book|title=Food: The Foundation of World Unity|last=Boyd Orr|first=John|year=1948|publisher=[[National Peace Council]]|location=London|ref=harv}} * {{Cite book|title=International Liaison Committee of Organisations for Peace: A New Strategy of Peace|last=Boyd Orr|first=John|year=1950|publisher=[[National Peace Council]]|location=London|ref=harv}} * {{Cite book|title=Feast and famine: The wonderful world of food|last=Boyd Orr|first=John|year=1957|publisher=Rathbone Books|location=London|ref=harv}} * {{Cite book|title=The Wonderful World of Food: The Substance of Life|last=Boyd Orr|first=John|year=1958|publisher=Garden City Books|location=Garden City, NY|ref=harv}} * {{Cite book|title=As I recall: the 1880s to the 1960s|url=https://archive.org/details/asirecall0000boyd|last=Boyd Orr|first=John|year=1966|publisher=MacGibbon & Kee|location=London|ref=harv}} ; სხვა ავტორებთან * Boyd Orr, John; Lubbock, David (1940). Feeding the people in war time. London: Macmillan.CS1 maint: ref=harv (link) * Boyd Orr, John; Lubbock, David (1964) [First published 1953]. The White Man's Dilemma: Food and the Future (2nd ed.). London: Allen & Unwin.CS1 maint: ref=harv (link) * Boyd Orr, John; Beck, Robert Nelson (1970). Ethical Choice. London: Free Press. ISBN 978-0-02-902070-8.CS1 maint: ref=harv (link) == შემდგომი საკითხავი == * National Library of Scotland, correspondence and papers * The National Archives Public Record Office (TNA: PRO), reports on Germany, [http://www.nationalarchives.gov.uk/catalogue/displaycataloguedetails.asp?CATLN=6&CATID=3348355&SearchInit=4&CATREF=MH79%2F358 MH79/358] * National Archives of Scotland, correspence with Lord Lothian * Rowett Research Institute, Aberdeenshire, corresp. and papers relating to Rowett Research Institute * Lida Moser, [http://www.npg.org.uk/collections/search/portrait.php?search=ss&firstRun=true&sText=Orr&LinkID=mp08505&rNo=0&role=sit photograph], 1949, National Portrait Gallery (NPG) [see illus.] * B. Schotz, bronze head, 1950, Hunterian Museum and Art Gallery, Glasgow * W. Stoneman, [http://www.npg.org.uk/collections/search/portrait.php?search=ss&firstRun=true&sText=Orr&LinkID=mp08505&rNo=3&role=sit bromide print], 1953, NPG * Elliott &amp;amp; Fry, [http://www.npg.org.uk/collections/search/portrait.php?search=ss&firstRun=true&sText=Orr&LinkID=mp08505&rNo=1&role=sit photograph], NPG * Elliott & Fry, [http://www.npg.org.uk/collections/search/portrait.php?search=ss&firstRun=true&sText=Orr&LinkID=mp08505&rNo=2&role=sit vintage print], 1942, NPG * photograph, repro. in Kay, Memoirs FRS * Hansard 1803–2005: contributions in Parliament by John Boyd Orr == რესურსები ==  {{refbegin|30em}} *{{Cite web|title=Boyd Orr Centre for Population and Ecosystem Health|url=http://www.gla.ac.uk/boydorr/|ref={{harvid|Boyd Orr Centre}}}} *{{Cite book|title=The energy expenditure of infantry recruits in training|last1=Boyd Orr|first1=J|last2=Cathcart|first2=E.P.|author2-link=Edward Provan Cathcart|year=1919|publisher=[[HMSO]]|location=London|ref=harv}} * *{{cite web|title=Lord Boyd Orr: Nobel Lecture|last=Boyd Orr|first=John|publisher=Nobel Media AB|url=https://www.nobelprize.org/prizes/peace/1949/orr/lecture/|date=12 December 1949|access-date=8 December 2018|ref={{harvid|Nobel Lecture|1949}}}} From ''Nobel Lectures, Peace 1926-1950'', Editor Frederick W. Haberman, Elsevier Publishing Company, Amsterdam, 1972 *{{cite journal|title=The influence of excessive water ingestion on the excretion of creatine and creatinine|last1=Boyd Orr|first1=John|last2=Burns|first2=D.|journal=British Medical Journal|date=19 September 1914|ref=harv}} *{{cite encyclopedia|title=Boyd-Orr of Brechin Mearns, John Boyd Orr, Baron|encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica]]|year=2007|url=http://library.eb.co.uk/eb/article-9016065|access-date=11 August 2007|ref={{harvid|Encyclopædia Britannica|2007}}}} *{{cite journal|title=The influence of acetoacetic acid on the estimation of creatinine|last1=Cathcart|first1=E.P.|last2=Boyd Orr|first2=John|author1-link=Edward Provan Cathcart|journal=The Journal of Physiology|year=1914|volume=48|pages=xxi–xxii|url=http://jp.physoc.org/cgi/reprint/48/Suppl/xix.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090326181654/http://jp.physoc.org/cgi/reprint/48/Suppl/xix.pdf|archive-date=26 March 2009|doi=10.1113/jphysiol.1914.sp001679|ref=harv}} *{{Cite journal|title=The influence of carbohydrate and fat on protein metabolism: III. The effect of sodium selenite|last1=Cathcart|first1=E. P.|last2=Orr|first2=J. B.|author1-link=Edward Provan Cathcart|journal=The Journal of Physiology|year=1914|volume=48|issue=2–3|pages=113–127|doi=10.1113/jphysiol.1914.sp001651|pmc=1420513|pmid=16993271|ref=harv}} *{{Cite journal|title=Lord Boyd Orr (23 September 1880 to 25 June 1971)|last=Cuthbertson|first=D. P.|journal=British Journal of Nutrition|year=2007|volume=27|issue=1|pages=1–5|url=https://www.cambridge.org/core/services/aop-cambridge-core/content/view/46B9C0693565C3EAB70D2FA748010DFD/S0007114572000789a.pdf/div-class-title-lord-boyd-orr-23-september-1880-to-25-june-1971-div.pdf|doi=10.1079/BJN19720063|pmid=4550999|ref=harv}} *{{cite news|title=Eliminating Hunger in the World. United Nations' Food Policy|newspaper=The Glasgow Herald|page=2|url=https://news.google.com/newspapers?id=3kBAAAAAIBAJ&sjid=c1kMAAAAIBAJ&pg=5960%2C4876844|date=1 December 1945|access-date=15 November 2017|ref={{harvid|''The Glasgow Herald'' 1 Dec|1945}}}} *{{cite web|title=Former RSE Fellows 1783–2002|publisher=[[Royal Society of Edinburgh]]|url=https://www.rse.org.uk/wp-content/uploads/2016/11/all_fellows.pdf|ref={{harvid|RSE Fellows 1783–2002}}|accessdate=20 ივნისი 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200918095211/https://www.rse.org.uk/wp-content/uploads/2016/11/all_fellows.pdf|archivedate=18 სექტემბერი 2020}} *{{cite web|title=General Information|publisher=[[Rowett Research Institute]]|year=2005|url=http://www.rowett.ac.uk/institute/history.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20061229125832/http://www.rowett.ac.uk/institute/history.html|archive-date=29 December 2006|ref={{harvid|RRI|2005}}|accessdate=20 ივნისი 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061229125832/http://www.rowett.ac.uk/institute/history.html|archivedate=29 დეკემბერი 2006}} *{{cite web|title=Award ceremony speech|last=Jahn|first=Gunnar|publisher=Nobel Media AB|url=https://www.nobelprize.org/prizes/peace/1949/ceremony-speech/|date=10 December 1949|publication-date=2018|access-date=7 December 2018|ref=harv}} *{{cite web|title=John Boyd Orr biography|publisher=University of Glasgow|url=http://www.worldchanging.glasgow.ac.uk/article/?id=79|access-date=22 November 2018|ref={{harvid|UoG}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211017010745/https://worldchanging.glasgow.ac.uk/article/?id=79|archivedate=17 ოქტომბერი 2021}} *{{Cite journal|title=John Boyd Orr. Baron Boyd Orr of Brechin Mearns 1880–1971|last=Kay|first=H. D.|journal=[[Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society]]|year=1972|volume=18|pages=43–81|doi=10.1098/rsbm.1972.0004|pmid=11615751|doi-access=free|ref=harv}} *{{cite web|title=Lord Boyd Orr – Biographical|publisher=Nobel Media AB|year=2018|url=https://www.nobelprize.org/prizes/peace/1949/orr/biographical/|access-date=8 December 2018|ref={{harvid|Nobel Prize – Biographical}}}} *{{cite news|title=Lord Boyd Orr, 90, F.A.O. Leader, Dies|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/1971/06/26/archives/lord-boyd-orr-90-fao-leader-dies-lord-boyd-orr-exfao-head-dies.html|date=26 June 1971|access-date=7 December 2018|ref={{harvid|''The New York Times'' 26 Jun|1971}}}} *{{Cite journal|title=Lord Boyd Orr, CH, DSO, MC, LL.D, D.Sc, MD, FRSE, FRS|journal=British Medical Journal|department=Obituary Notices|date=3 July 1971|volume=3|issue=5765|pages=54–55|url=https://www.bmj.com/content/3/5765/54|url-access=subscription|doi=10.1136/bmj.3.5765.54|ref={{harvid|BMJ obit|1971}}}} *{{cite news|title=Lord Boyd Orr: Scientist crusader for better nutrition|newspaper=[[The Times]]|department=Obituary|location=London|issue=58209|page=14|url=http://find.galegroup.com/ttda/infomark.do?&source=gale&prodId=TTDA&userGroupName=inde80299&tabID=T003&docPage=article&searchType=BasicSearchForm&docId=CS237335770&type=multipage&contentSet=LTO&version=1.0|url-access=subscription|date=26 June 1971|access-date=11 December 2018|ref={{harvid|''The Times'' 26 Jun|1971}}}} *{{Cite web|title=Nobel Peace Prize Nominations|publisher=[[American Friends Service Committee]]|url=http://www.afsc.org/about/nobel/past-nominations.htm|date=14 April 2010|access-date=23 November 2018|ref={{harvid|AFSC Nobel Nominations}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080815101402/https://www.afsc.org/about/nobel/past-nominations.htm|archivedate=15 აგვისტო 2008}} *{{Cite journal|title=The Influence of Excessive Water Ingestion on Protein Metabolism|url=https://archive.org/details/sim_biochemical-journal_1914-10_8_5/page/530|last=Orr|first=J. B.|journal=The Biochemical Journal|year=1914|volume=8|issue=5|pages=530–540|doi=10.1042/bj0080530|pmc=1276600|pmid=16742337|ref=harv}} *{{cite book|title=What Science Stands For|editor-last=Orr|editor-first=John Boyd|publisher=Allen & Unwin|location=London|ref=harv}} *{{Cite journal|title=Orr, John Boyd|journal=The Oxford Dictionary of National Biography|year=2004|doi=10.1093/ref:odnb/31519|ref={{harvid|ODNB|2004}}}} *{{cite news|title=Scots MP vacates seat|newspaper=The Glasgow Herald|page=4|url=https://news.google.com/newspapers?id=mjA1AAAAIBAJ&sjid=E6YLAAAAIBAJ&pg=4069%2C1834226|date=4 October 1946|access-date=24 March 2017|ref={{harvid|''The Glasgow Herald'' 4 Oct|1946}}}} *{{cite news|title=Sir John Boyd Orr Chief of F.A.O.|newspaper=The Glasgow Herald|page=3|url=https://news.google.com/newspapers?id=Njs1AAAAIBAJ&sjid=TqYLAAAAIBAJ&pg=2539%2C3048340|date=28 October 1945|access-date=15 November 2017|ref={{harvid|''The Glasgow Herald'' 28 Oct|1945}}}} *{{cite news|title=Sir John Boyd Orr, M.P., Elected Rector of Glasgow University|newspaper=The Glasgow Herald|page=4|url=https://news.google.com/newspapers?id=vEBAAAAAIBAJ&sjid=c1kMAAAAIBAJ&pg=3858%2C2715493|date=22 October 1945|ref={{harvid|''The Glasgow Herald'' 22 Oct|1945}}}} *{{cite journal|title=The Agricultural Research Association, the Development Fund, and the Origins of the Rowett Research Institute|last=Smith|first=David|journal=Agricultural History Review|year=1998|volume=46|issue=1|pages=47–63|url=http://www.bahs.org.uk/46n1a4.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927190046/http://www.bahs.org.uk/46n1a4.pdf|archive-date=27 September 2007|ref=harv|accessdate=20 ივნისი 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070927190046/http://www.bahs.org.uk/46n1a4.pdf|archivedate=27 სექტემბერი 2007}} *{{Cite journal|title=To Win the Peace: The Food and Agriculture Organization, Sir John Boyd Orr, and the World Food Board Proposals|url=https://archive.org/details/sim_peace-change_2003-10_28_4/page/495|last=Staples|first=Amy L. S.|journal=Peace & Change|date=October 2003|volume=28|issue=4|pages=495–523|doi=10.1111/1468-0130.00273|ref=harv}} *{{Cite book|title=The Birth of Development: How the World Bank, Food and Agriculture Organization, and World Health Organization Changed the World, 1945-1965|url=https://archive.org/details/birthofdevelopme0000sayw|last=Staples|first=Amy L. S.|year=2006|publisher=Kent State University Press|location=Kent, OH|pages=[https://archive.org/details/birthofdevelopme0000sayw/page/n97 78]–96|isbn=978-0-87338-849-8|ref=harv}} *{{cite news|title=Universities' New M.P. Sir John Orr's Victory|newspaper=[[The Glasgow Herald]]|page=10|url=https://news.google.com/newspapers?id=OhA1AAAAIBAJ&sjid=r6ULAAAAIBAJ&pg=3313%2C5550571|date=14 April 1945|access-date=24 March 2017|ref={{harvid|''The Glasgow Herald'' 14 Apr|1945}}}} {{refend}} == რესურსები ინტერნეტში == *{{Internet Archive author|sname=John Boyd Orr, 1st Baron Boyd-Orr}} *https://www.nobelprize.org/prizes/peace/1949/orr/biographical/ *https://www.nobelprize.org/prizes/peace/1949/orr/facts/ == სქოლიო == [[კატეგორია:შოტლანდიელი ბიოლოგები]] [[კატეგორია:კვება]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები მშვიდობის განმტკიცებაში]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ჰუმანისტები]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1971]] [[კატეგორია:დაბადებული 1880]] <references />{{ნობელის პრემია მშვიდობის განმტკიცებაში}}{{ნობელის პრემია 1949}} ip4vgddu1hzpvnm1t6z6kw662s7xk4z 0 472546 4816054 4561506 2025-06-18T04:39:37Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816054 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პოლიტიკოსი}}'''ფილიპ ჯონ ნოელ-ბეიკერი, ბარონი ნოელ-ბეიკერი''', ( {{Lang-en|Philip John Noel-Baker}}, დ.[[1 ნოემბერი]], [[1889]] - გ. [[8 ოქტომბერი]], [[1982]]) — [[ინგლისელები|ბრიტანელი]] [[პოლიტიკა|პოლიტიკოსი]], [[დიპლომატია|დიპლომატი]], [[აკადემიკოსი]], გამოჩენილი მოყვარული სპორტსმენი და ცნობილი განიარაღების კამპანიის წევრი. 1920 წელს [[ანტვერპენი|ანტვერპენში]] გამართულ ზაფხულის ოლიმპიადაზე ბრიტანეთის სახელით ასპარეზობისას მოიგო ვერცხლის მედალი. ფილიპ ნოელ-ბეიკერს [[1959]] წელს მიენიჭა [[ნობელის მშვიდობის პრემია|ნობელის პრემია]].<ref name="nobel">{{Cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1959/noel-baker-bio.html|title=Philip Noel-Baker; The Nobel Peace Prize 1959|work=Nobelprize.org|publisher=[[The Nobel Foundation]]|accessdate=21 October 2008}}</ref>{{Commons|Philip John Noel-Baker=}} ნოელ-ბეიკერი ერთადერთი ადამიანია, რომელმაც [[ოლიმპიური მედლების სია|ოლიმპიური მედალიც]] მოიპოვა და ნობელის პრემიაც მიიღო.<ref>[http://www.canberratimes.com.au/opinion/olympic-games-trivia-for-pedants-20120802-23i1q.html "Olympic Games trivia for pedants"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120809000636/http://www.canberratimes.com.au/opinion/olympic-games-trivia-for-pedants-20120802-23i1q.html |date=2012-08-09 }}, ''Canberra Times'', 2 August 2012.</ref> იგი იყო პარლამენტის [[ლეიბორისტული პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|ლეიბორისტული პარტიის]] წევრი 1929-1931 წლებში და 1936 წლიდან 1970 წლამდე, მსახურობდა მინისტრების რამდენიმე კაბინეტში. == ადრეული ცხოვრება და ათლეტური კარიერა == ბეიკერი დაიბადა [[ლონდონი|ლონდონში]], ბრონდესბური პარკში,<ref name="ODNB">[http://www.oxforddnb.com/view/article/31505 David Howell, "Baker, Philip John Noel-, Baron Noel-Baker (1889–1982)", ''Oxford Dictionary of National Biography'', Oxford University Press, 2004; online edn, May 2012]; accessed 7 December 2014.</ref> კანადელი [[კვაკერები|კვაკერის]], ჯოზეფ ალენ ბეიკერის და შოტლანდიელი ელიზაბეტ ბალმერ მოსკრიპის შვიდი შვილიდან მეექვსე. მამამისი 1876 წელს გადავიდა ინგლისში, საწარმოო ბიზნესის ჩამოსაყალიბებლად და 1895 წლიდან 1906 წლამდე მუშაობდა ლონდონის საოლქო საბჭოს პროგრესული პარტიის წევრად, ხოლო აღმოსავლეთ ფინსბურის [[თემთა პალატა (გაერთიანებული სამეფო)|თემთა პალატის]] [[ლიბერალური პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|ლიბერალური პარტიის]] წევრად, 1905 წლიდან 1918 წლამდე. ბეიკერმა განათლება მიიღო [[:en:Ackworth School|აკვორთის]] და [[:en:Bootham School|ბუთჰემის სკოლებში]], შემდეგ კი [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]] – ში, [[პენსილვანიის შტატი|პენსილვანიის]] [[კვაკერები|კვაკერებთან]] ასოცირებულ [[:en:Haverford College|ჰეივერფორდის კოლეჯში]]. 1908-დან 1912 წლამდე სწავლობდა სამეფო კოლეჯში, [[კემბრიჯი|კემბრიჯში]]. ის იყო კემბრიჯის საზოგადოებრივი კავშირის პრეზიდენტი 1912 წელს და 1910 წლიდან 1912 წლამდე კემბრიჯის უნივერსიტეტის ატლეტური კლუბის პრეზიდენტი.<ref name="ODNB"/> იგი იყო [[ოლიმპიური თამაშები|ოლიმპიური თამაშების]] კონკურსანტი, როგორც საშუალო დისტანციის მორბენალი, [[პირველი მსოფლიო ომი|პირველი მსოფლიო ომის დაწყებამდე]] და შემდეგაც, იგი წარმოადგენდა დიდ ბრიტანეთს [[სტოკჰოლმი|სტოკჰოლმში]] 1912 წლის ოლიმპიურ თამაშებზე 800 და 1500 მეტრიან დისტანციებზე . იგი გავიდა ფინალში 1500 მეტრიან დისტანციაზე შეჯიბრში, რომელიც მოიგო მისმა თანამემამულე არნოლდ ჯექსონმა. 1920 წლის ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებზე, ანტვერპენში, ბეიკერი იყო ბრიტანული გუნდის კაპიტანი და ატარებდა გუნდის დროშას. მან მოიგო თავისი პირველი რბოლა 800 მეტრიან დისტანციაზე, მაგრამ შემდეგ კონცენტრირება მოახდინა 1500 მეტრზე, მოიგო ვერცხლის მედალი, რითაც ჩამორჩა თანაგუნდელ ალბერტ ჰილს .<ref name="sr">[https://web.archive.org/web/20200417114459/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ba/philip-baker-1.html Philip Baker]. sports-reference.com</ref> ის კვლავ კაპიტანი იყო 1924 წელს [[პარიზი|პარიზში]] გამართულ ზაფხულის ოლიმპიადაზე, მაგრამ ვერ გაიმარჯვა.<ref name="ODNB"/> ბეიკერის ადრეული კარიერა წარიმართა აკადემიური მიმართულებით. 1914 წელს დაინიშნა [[:en:Ruskin College|ოქსფორდის რუსკინის კოლეჯის]] ვიცე-დირექტორად, ხოლო 1915 წელს აირჩიეს კინგსის კოლეჯში, კემბრიჯში.<ref name="ODNB"/> პირველი [[პირველი მსოფლიო ომი|მსოფლიო ომის დროს]] მან მან მოაწყო და ხელმძღვანელობდა ''მეგობრების სასწრაფო დახმარების განყოფილებას'', რომელიც საფრანგეთში საბრძოლო ფრონტზე იყო მიმაგრებული (1914–1915) . 1916 წლიდან, იყო [[იტალია|იტალიაში]] პირველი ბრიტანული სასწრაფო დახმარების განყოფილების [[ადიუტანტი]], ბრიტანეთის [[წითელი ჯვარი|წითელ ჯვართან]] (1915–1918) თანამონაწილეობით, რისთვისაც მან მიიღო სამხედრო მედლები დიდი ბრიტანეთიდან, საფრანგეთიდან და იტალიიდან.<ref name="sr"/> == პოლიტიკური კარიერა == პირველი მსოფლიო ომის შემდეგ, ნოელ-ბეიკერი მჭიდრო კავშირში იყო [[ერთა ლიგა|ერთა ლიგის]] ფორმირებასთან, ასრულებდა [[რობერტ სესილი|ლორდ რობერტ სესილის ასისტენტის]] მოვალეობას, შემდეგ კი სერ ერიკ დრუმონდის, ლიგის პირველი გენერალური მდივნის ასისტენტის მოვალეობას. იგი გახდა პირველი სერ ერნესტ კასელ პროფესორი საერთაშორისო ურთიერთობებში (Sir Ernest Cassel Professor of International Relations), [[ლონდონის უნივერსიტეტი|ლონდონის უნივერსიტეტში]],1924 წლიდან 1929 წლამდე <ref>{{Cite web|url=http://www.lse.ac.uk/collections/pressAndInformationOffice/aboutLSE/nobelPrizeWinners/noelBaker.htm|title=Lord Philip Noel-Baker, Nobel Prize Winner|publisher=London School of Economics|accessdate=5 May 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081207085252/http://www.lse.ac.uk/collections/pressAndInformationOffice/aboutLSE/nobelPrizeWinners/noelBaker.htm|archivedate=7 December 2008}}</ref> და ლექტორი [[იელის უნივერსიტეტი|იელის უნივერსიტეტში]] 1933-დან 1934 წლამდე. მისი პოლიტიკური კარიერა, [[ლეიბორისტული პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|ლეიბორისტულ პარტიასთან,]] დაიწყო 1924 წელს. იგი 1929 წელს აირჩიეს კოვენტრის წარმომადგენლად და მუშაობდა საგარეო საქმეთა მინისტრ [[ართურ ჰენდერსონი|ართურ ჰენდერსონის]] საპარლამენტო კერძო მდივნად.<ref>{{Cite book|title=The Geneva Protocol for the Pacific Settlement of International Disputes|publisher=P.S. King & Son Ltd}}</ref> ნოელ-ბეიკერმა დაკარგა ადგილი 1931 წელს, მაგრამ დარჩა ჰენდერსონის თანაშემწედ, როდესაც ჰენდერსონი იყო მსოფლიო განიარაღების კონფერენციის პრეზიდენტი, ჟენევაში ,1932-1933 წლებში. იგი 1935 წელს კვლავ იბრძოდა კოვენტრის წარმომადგენლობისთვის პარლამენტში, თუმცა წარუმატებლად, მაგრამ დერბის შუალედურ არჩევნებში გაიმარჯვა 1936 წლის ივლისში, მას შემდეგ, რაც დერბის წარმომადგენელმა, პარლამენტის წევრმა ჯეიმზ ჰენრი თომასმა თანამდებობა დატოვა. ნოელ-ბეიკერი გახდა ლეიბორისტული პარტიის ეროვნული აღმასრულებელი კომიტეტის წევრი 1937 წელს. 1938 წლის 21 ივნისს, ნოელ-ბეიკერი, როგორც დერბის დეპუტატი, [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის დასრულებამდე]], თემთა პალატაში სიტყვით გამოვიდა გერმანიის ქალაქების საჰაერო დაბომბვის წინააღმდეგ, რაც მისი მორალური საფუძვლებიდან გამომდინარეობდა.<ref>[http://ww2db.com/event/today/06/21/1938 P.J. Noel-Baker comments on air warfare], ww2db.com; accessed 7 December 2014.</ref> კოალიციურ მთავრობაში, მეორე [[მეორე მსოფლიო ომი|მსოფლიო ომის დროს]], ის იყო საპარლამენტო მდივანი ომის ტრანსპორტის სამინისტროში 1942 წლის თებერვლიდან და ასრულებდა საგარეო საქმეთა მინისტრის თანამდებობას მას შემდეგ, რაც ლეიბორისტულმა პარტიამ მოიპოვა ძალაუფლება 1945 წლის შემდეგ ჩატარებულ საყოველთაო არჩევნებში. თუმცა, ცუდი ურთიერთობა ჰქონდა საგარეო საქმეთა მდივან ერნესტ ბევინთან. ნოელ-ბეიკერი 1947 წელს გახდა სახელმწიფო მდივანი თანამეგობრობის ურთიერთობებში და შეუერთდა სამთავრობო კაბინეტს.<ref name="DDT">{{Cite news|title=New Ministers at Palace|work=Derby Daily Telegraph|date=14 October 1947|accessdate=2 November 2015|url=http://www.britishnewspaperarchive.co.uk/viewer/bl/0000521/19471014/010/0001}}</ref> ნოელ-ბეიკერი იყო 1948 წლის ლონდონის, ზაფხულის ოლიმპიური თამაშების ორგანიზებაზე პასუხისმგებელი მინისტრი. იგი საწვავის და ენერგეტიკის სამინისტროში გადავიდა 1950 წელს. 1940-იანი წლების შუა ხანებში ნოელ-ბეიკერი წარმოადგენდა ბრიტანეთის დელეგაციას [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაში]]. ის მუშაობდა ლეიბორისტული პარტიის თავმჯდომარედ 1946–47 წლებში, მაგრამ მან დაკარგა ადგილი ეროვნულ აღმასრულებელ კომიტეტში 1948 წელს, მისი ადგილი დაიკავა მაიკლ ფუტმა .<ref name="GE">{{Cite news|title=NOEL-BAKER DROPPED}}</ref> იგი იყო მემარცხენე ფრთის ბევანიტური პოლიტიკის მოწინააღმდეგე 1950-იან წლებში და ბირთვული განიარაღების მხარდამჭერი. ფილიპ ნოელ-ბეიკერმა მიიღო [[ნობელის მშვიდობის პრემია]] 1959 წელს. 1979 წელს ფენერ ბროკვეისთან ერთად, მან დააფუძნა, მსოფლიო განიარაღების კამპანია, რომლის თანათავმჯომარედაც მსახურობდა გარდაცვალებამდე <ref>{{Cite book|last=Whittaker|first=David J.|title=Fighter for peace: Philip Noel-Baker 1889–1982|url=https://archive.org/details/fighterforpeacep0000whit|publisher=Sessions|location=York|year=1989|isbn=1-85072-056-8}}</ref> და იყო განიარაღების აქტიური მომხრე 1980-იან წლებში. 1970 წლის საყოველთაო არჩევნებზე ნოელ-ბეიკერი სამხრეთ დერბის დეპუტატად დარჩა. 1977 წლის 22 ივლისს, მისი წოდება ამაღლდა '''ბარონ ნოელ-ბეიკერად.''' იგი იყო სპორტული მეცნიერებისა და ფიზიკური აღზრდის საერთაშორისო საბჭოს პრეზიდენტი 1960 წლიდან 1976 წლამდე.<ref name="ODNB"/> == პირადი ცხოვრება == 1915 წლის ივნისში, ფილიპ ბეიკერმა იქორწინა ირენე ნოელზე, საველე საავადმყოფოს მედდა აღმოსავლეთ გრინსტედში, რის შემდეგაც 1921 წელს მიიღო გაერთიანებული სახელი '''ნოელ-ბეიკერი''' . მისი მეუღლე იყო [[ვირჯინია ვულფი|ვირჯინია ვულფის]] მეგობარი. მათი ერთადერთი ვაჟი, ფრენსის ნოელ-ბეიკერი, ასევე გახდა ლეიბორისტი დეპუტატი და მამამისთან ერთად თემთა პალატაში მსახურობდა. მათი ქორწინება წარმატებული არ აღმოჩნდა და 1936 წლიდან ნოელ-ბეიკერის პარტნიორი იყო მეგან ლოიდ ჯორჯი, [[ლიბერალური პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|ლიბერალური პარტიის]] ყოფილი ლიდერის [[დეივიდ ლოიდ ჯორჯი|დეივიდ ლოიდ ჯორჯის]] ქალიშვილი, თავადაც ლიბერალი და მოგვიანებით ლეიბორისტი დეპუტატი. ურთიერთობა დასრულდა, როდესაც ირენე გარდაიცვალა 1956 წელს. 92 წლის ასაკში [[ვესტმინსტერი|ვესტმინსტერში]], ნოელ-ბეიკერის გარდაცვალების შემდეგ, იგი მეუღლესთან ერთად დაკრძალეს ჰეიშოთში, [[სასექსი|დასავლეთ სასექსში]].<ref name="ODNB"/> == ნაშრომები == === პირადი ნაწერები === * {{Cite book|last=Noel-Baker|first=Philip|title=Disarmament|location=London|publisher=The Hogarth Press|year=1926}} (Reprint 1970, New York: Kennicat Press) * {{Cite book|last=Noel-Baker|first=Philip|title=The League of Nations at Work|location=London|publisher=Nisbet|year=1926}} * {{Cite book|last=Noel-Baker|first=Philip|title=Disarmament and the Coolidge Conference|location=London|publisher=[[Leonard Woolf|Leonard]] & [[Virginia Woolf]]|year=1927}} * {{Cite book|last=Noel-Baker|first=Philip|title=The Present Juridical Status of the British Dominions in International Law|location=London|publisher=Longmans|year=1929}} * {{Cite book|last=Noel-Baker|first=Philip|title=Disarmament|location=London|publisher=[[League of Nations Union]]|year=1934}} * {{Cite book|last=Noel-Baker|first=Philip|title=Hawkers of Death: The Private Manufacture and Trade in Arms|location=London|publisher=Labour Party|year=1934}} * {{Cite book|last=Noel-Baker|first=Philip|title=The Private Manufacture of Armaments|location=London|publisher=[[Victor Gollancz]]|year=1936}} (Reprint 1972, New York: Dover Publications) * {{Cite book|last=Noel-Baker|first=Philip|title=Before we go back: a pictorial record of Norway's fight against Nazism|publisher=[[H.M.S.O.]]|location=London|year=1944}} * {{Cite book|last=Noel-Baker|first=Philip|title=U.N., the Atom, the Veto (speech at the Plenary Assembly of the United Nations 25 October 1946)|publisher=The Labour Party|location=London|year=1946}} * {{Cite book|last=Noel-Baker|first=Philip|title=The Arms Race: A Programme for World Disarmament|publisher=Stevens & Sons|location=London|year=1958}} * {{Cite book|last=Noel-Baker|first=Philip|title=Nansen's Place in History|location=Oslo|publisher=[[Universitetsförlaget]]|year=1962}} * {{Cite book|last=Noel-Baker|first=Philip|title=The Way to World Disarmament-Now!|publisher=[[Union of Democratic Control]]|location=London|year=1963}} * {{Cite book|last=Noel-Baker|first=Philip|title=The first World Disarmament Conference, 1932–1933 and why it failed|publisher=Pergamon|location=Oxford|year=1979}} '''ფილიპ ნოელ-ბეიკერი სხვა ავტორებთან''' * {{Cite book|last=Buzzard|first=Rear-Admiral Sir Anthony|last2=Noel-Baker|first2=Philip|title=Disarmament and Defence|publisher=United Nations [Peacefinder Pamphlet. no. 28]|year=1959}} * {{Cite book|last=Mountbatten|first=Louis|last2=Noel-Baker|first2=Philip|title=Apocalypse now?|publisher=Spokesman Books|year=1980}} == იხილეთ აგრეთვე == * [https://www.nobelprize.org/prizes/peace/1959/noel-baker/biographical/ Nobelprize.org] * [[:en:List of peace activists|List of peace activists]] == ლიტერატურა == '''ძირითადი და მეორეული წყაროები''' *{{cite book|last=Ferguson|first=John|title=Philip Noel-Baker: the man and his message|publisher=[[United Nations Association]]|location=London|year=1983|id=ASIN: B0000EF3NF}} * Lloyd, Lorna: ''Philip Noel-Baker and the Peace Through Law'' in {{Cite book|last=Long|first=David|last2=Wilson, Peter (eds)|title=Thinkers of the Twenty Years' Crisis. Inter-War Idealism reassessed|url=https://archive.org/details/thinkersoftwenty0000unse|place=Oxford|publisher=Clarendon Press|year=1995|isbn=0-19-827855-1}} *{{cite journal|last=Russell|first=Bertrand|authorlink=Bertrand Russell|title=Philip Noel-Baker: A Tribute|journal=[[International Relations (journal)|International Relations]]|volume=2|pages=1–2|year=1960|doi=10.1177/004711786000200101|last2=Russell|first2=B.}} == რესურსები ინტერნეტში == * Hansard 1803–2005: [https://api.parliament.uk/historic-hansard/people/mr-philip-noel-baker/index.html contributions in Parliament by Philip Noel-Baker] * [https://nationalarchives.gov.uk/search/results/?_q=Philip+Noel-Baker+ "Archival material relating to Philip Noel-Baker"]. [https://www.nationalarchives.gov.uk/ UK National Archives]. * [https://web.archive.org/web/20161202220114/http://www.sports-reference.com/olympics/athletes/ba/philip-baker-1.html Philip Baker at the International Olympic Committee] * [https://janus.lib.cam.ac.uk/db/node.xsp?id=EAD%2FGBR%2F0014%2FNBKR "Papers of Philip Noel-Baker (Churchill/NBKR)"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210216184548/https://janus.lib.cam.ac.uk/db/node.xsp?id=EAD%2FGBR%2F0014%2FNBKR |date=2021-02-16 }}. Churchill Archives Centre. Retrieved 2 June 2007. (timeline of Noel-Baker's life, and index to his papers held at Churchill Archives Centre, [[Churchill College, Cambridge]]) * [http://webopac.hwwa.de/PresseMappe20E/Digiview_MID.cfm?mid=P000921 Newspaper clippings about Philip Noel-Baker in the 20th Century Press Archives of the ZBW] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200713031632/http://webopac.hwwa.de/PresseMappe20E/Digiview_MID.cfm?mid=P000921 |date=2020-07-13 }} {{Sports-reference|ba/philip-baker-1|Philip Baker}} == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}}{{ნობელის პრემია მშვიდობის განმტკიცებაში}}{{ნობელის პრემია 1959}} {{DEFAULTSORT:ბეიკერი, ფილიპ ნოელ}} [[კატეგორია:1920 წლის ზაფხულის ოლიმპიური თამაშების მედალოსნები]] [[კატეგორია:ინგლისელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები მშვიდობის განმტკიცებაში]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ანტისაომარი აქტივისტები]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1982]] [[კატეგორია:დაბადებული 1889]] 7nn165ls3k7hr2yvuwdwtcadbtkujkb 0 473209 4816067 4752683 2025-06-18T04:43:11Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816067 wikitext text/x-wiki {{გასწორება}} {{ინფოდაფა ეკონომისტი}} '''ჯეიმზ ედუარდ მიდი ''' (დ. [[3 ივნისი]], [[1907]] - გ. [[22 დეკემბერი]], [[1995]] ) — ბრიტანელი ეკონომისტი და 1977 წლის [[ნობელის პრემია ეკონომიკაში|ნობელის მემორიალური პრემიის გამარჯვებული ეკონომიკის მეცნიერებებში]] შვედ ეკონომისტ [[ბერტილ ოლინი|ბერტილ ოლინთან]] ერთად, მათი „მნიშვნელოვანი წვლილისათვის საერთაშორისო ვაჭრობისა და საერთაშორისო კაპიტალის მოძრაობებში“. მიდი დაიბადა სუონიჯში ([[დორსეტი]]). მან მიიღო განათლება მალვერის კოლეჯში და 1926 წელს სწავლობდა ორიელის კოლეჯში, ოქსფორდი. მას სურდა, შეესწავლა ჰუმანიტარული მეცნიერებები, მაგრამ გადავიდა ფილოსოფია, პოლიტიკასა და ეკონომიკაში და გამორჩეული, მოწინავე სტუდენტის წოდებაც მიიღო. ეკონომიკისადმი მისი ინტერესი გაგრძელდა ერთწლიანი ასპირანტურით, კრისიტის კოლეჯში, კემბრიჯსა და სამების კოლეჯში, კემბრიჯში (1930–31), სადაც ის ხშირად მართავდა დისკუსიებს იმ დროის წამყვან ეკონომისტებთან, მათ შორის [[ დენის რობერტსონი (ეკონომისტი) |დენის რობერტსონთან]] და [[ჯონ მეინარდ კეინზი|ჯონ მეინარდ კეინზთან]] . [[ერთა ლიგა|ერთა ლიგასა]] და კაბინეტის ოფისში მუშაობის შემდეგ, იგი იყო [[კლემენტ ეტლი|კლემენტ ეტლის]] მთავრობის ადრეული წლების წამყვანი ეკონომისტი, სანამ პროფესორის წოდებას მიიღებდა [[ლონდონის ეკონომიკის სკოლა|ლონდონის ეკონომიკის სკოლაში]] (1947–1957) და [[კემბრიჯის უნივერსიტეტი|კემბრიჯის უნივერსიტეტში]] (1957– 1967). == კარიერა == მიდი გახდა ლექტორი 1931 წელს ოქსფორდის ჰერტფორდის კოლეჯში და გააგრძელა იქ მოღვაწეობა 1937 წლამდე. მიდი მუშაობდა ისეთ ახალგაზრდა ენთუზიასტებთან ერთად, როგორებიცაა: [[როი ჰაროდი]], [[ ჰენრი ფელპს ბრაუნი |ჰენრი ფელპს ბრაუნი]], ჩარლი ჰიჩი, რობერტ ჰოლი, [[ ლინდლი ფრეზერი |ლინდლი ფრეზერი]], მორის ალენი და ერიკ ჰარგრევი, რომელიც ოქსფორდში შედარებით ახალბედა იყო. მიდი მთელი პასუხისმგებლობით მოეკიდა ეკონომიკური თეორიის საგნის სწავლებას. განსაკუთრებით დაინტერესებული იყო მასობრივი უმუშევრობის ეკონომიკით და საერთაშორისო ეკონომიკით. იმ დროს ოქსფორდს ერთა ლიგის ნამდვილად ძლიერი ფილიალი ჰქონდა გილბერტ მიურეის თავმჯდომარეობით. მარგარეტ ვილსონი კი მისი მდივანი იყო. (ვილსონი დაქორწინდა მიდზე 1933 წელს. <ref>https://www.britac.ac.uk/pubs/proc/files/105p473.pdf</ref>) მიდი გაწევრიანდა ერთა ლიგის ეკონომიკის განყოფილებაში 1937 წელს ჟენევაში. იგი მუშაობდა ჟურნალის „მსოფლიო ეკონომიკური კვლევა“ მთავარ რედაქტორად და გამოაქვეყნა მე-17 და მე-18 გამოცემები. 1940 წლის აპრილში მიდი იძულებული გახდა ომის გამო ოჯახთან ერთად ჟენევა დაეტოვებინა და გადასულიყო ინგლისში. იგი გახდა ინგლისის ომის კაბინეტის სამდივნოს ეკონომიკური განყოფილების წევრი და დარჩა წევრად 1947 წლამდე, რადგან 1946 წელს დაიკავა დირექტორის პოსტი. მიდს შეუერთდნენ [[ლიონელ რობინსი]] და [[ჯონ მეინარდ კეინზი]] და მათ ერთობლივი სამუშაო სივრცე გამოიყენეს ყოველდღიური ეკონომიკური პრობლემების გადასაჭრელად, რაციონირების სისტემიდან დაწყებული ნაციონალიზირებული კომპანიების ფასების პოლიტიკამდე. მიდი გახდა ვაჭრობასთან დაკავშირებული საკითხების პროფესორი [[ლონდონის ეკონომიკის სკოლა|ლონდონის ეკონომიკის სკოლაში]] 1947 წელს, სადაც ეკონომიკის განყოფილებას ხელმძღვანელობდა [[ ლიონელ რობინსი |ლიონელ რობინსი]] . როდესაც იგი ოქსფორდში იმყოფებოდა, მიდს ჰქონდა დაწერილი მოკლე სახელმძღვანელო სახელწოდებით "შესავალი ეკონომიკური ანალიზისა და პოლიტიკის შესახებ". მისი ნაშრომები ნელ-ნელა გაიზარდა და შეიქმნა ორ წიგნი: ''გადახდების ბალანსი'' (1951) და ''ვაჭრობა და კეთილდღეობა'' (1955). ''გადახდების ბალანსის'' პირველი ტომი ხაზს უსვამს იმ ფაქტს, რომ პოლიტიკის თითოეული მიზნისთვის, მთავრობა მოითხოვს პოლიტიკურ ინსტრუმენტს. მეორე ტომი ''ვაჭრობა და კეთილდღეობა'' ეხება იმ პირობებს, რომლითაც თავისუფალი ვაჭრობა უქმნის ქვეყანას უკეთეს ან უარეს პირობებს. მიდმა დაასკვნა, რომ წინა რწმენის საწინააღმდეგოდ, თუ ქვეყანა უკვე იცავდა თავის ბაზარს საერთაშორისო კონკურენციისგან, სხვა ბაზრისგან შემდგომი დაცვა შეიძლება ყოფილიყო "მეორე საუკეთესო" ვარიანტი. ანუ, მიუხედავად იმისა, რომ იდეალური იქნება ყველა სავაჭრო ბარიერის აღმოფხვრა, თუ რაიმე მიზეზით ეს არ იქნება მიზანშეწონილი, მაშინ პროტექციონიზმის გულდასმით შერჩეული დოზის დამატებამ შეიძლება გააუმჯობესოს ქვეყნის ეკონომიკური კეთილდღეობა. ამ წიგნების დასრულებას ორი ათეული წელი დასჭირდა, თუმცა მისი თქმით, ისინი ჯერ კიდევ არ აშუქებდნენ საერთაშორისო ეკონომიკური პოლიტიკის მთელ სფეროს, რადგან მან ნაკლები ყურადღება დაუთმო ეკონომიკის ზრდის საერთაშორისო ასპექტებსა და დინამიკური დისბალანსის საკითხს. მისი სიტყვების მიუხედავად, მიდმა 1977 წელს [[ბერტილ ოლინი|ბერტილ ოლინთან]] ერთად [[ნობელის პრემია]] მიიღო [[ნობელის პრემია ეკონომიკაში]]. მიდი გარდაიცვალა 1995 წლის 22 დეკემბერს, პატარა შელფორდში, კემბრიჯშირში . == მიდის ეკონომიკური ზრდის მოდელი == მიდის მოდელის ძირითადი ვარაუდები ასეთია: (1) მოცემული ეკონომიკა არის დახურული ეკონომიკა, რომელსაც არ აქვს ურთიერთობა გარე სამყაროსთან. (2) არ არსებობს მთავრობის საქმიანობა, რომელიც მოიცავს დაბეგვრასა და ხარჯვას. (3) სრულყოფილი კონკურენცია არსებობს ბაზარზე. (4) ეკონომიკაში ჭარბობს მუდმივი მასშტაბური ბრუნვა. (5) სულ რაღაც ორი საქონელი არსებობს - სამომხმარებლო საქონელი და წარმოების საშუალებები. (6) არსებობს მიწის, შრომისა და ტექნიკის სრული ათვისება. (7) ყველა სამანქანო დანადგარი ერთნაირია და მშრომელთა თანაფარდობა მანქანასთან მარტივად შეიძლება განსხვავდებოდეს, თუმცა, სრული შესაბამისობაა სამანქანო დანადგართან. (8) კაპიტალური საქონლის, მოხმარების საქონლისა და სამანქანო დანადგარის ნებისმიერი მარაგის შემადგენლობაში გარკვეული ცვლილებები ხდება, მნიშვნელობა არ აქვს სამანქანო დანადგარები ძველია თუ ახალი, მათ შორის გარკვეული პროცენტი იცვლება ყოველწლიურად. მიდი ამ ფენომენს აორთქლების გზით ამორტიზაციის დაშვებას უწოდებს. === ეკონომიკური ზრდის ტემპის განმსაზღვრელები === ზემოთ მოყვანილი ვარაუდების თანახმად, ეკონომიკის მიერ წარმოებული წმინდა გამომუშავება დამოკიდებულია შემდეგ ოთხ რამეზე: (1) ეკონომიკაში არსებული სამანქანო დანადგარების არსებული მარაგის რაოდენობა (2) წარმოების პროცესისათვის შრომის მოცულობა (3) ეკონომიკაში პროდუქტიული გამოყენებისთვის ხელმისაწვდომი მიწის ან ბუნებრივი რესურსები (4) ეკონომიკაში ტექნოლოგიური პროგრესი, რომელიც დროთა განმავლობაში გაუმჯობესდება. === მიდის ზრდის თეორიის კრიტიკული შეფასება === მიდის მიერ მოწოდებული ზრდის თეორია ნეოკლასიკური ხასიათისაა. ეს არის მარტივი და მიმზიდველი, რადგან იგი გვპირდება სტაბილურ ეკონომიკურ ზრდას. ამასთან,მას აქვს რამდენიმე ნაკლოვანებას: პირველ რიგში, იმისათვის, რომ არსებობდეს ეკონომიკური ზრდის სტაბილური მდგომარეობა, ტექნოლოგიურმა წინსვლამ სრულად უნდა შეთავსოს მუშახელი. მეორე, ნეოკლასიკური რეგულირების მექანიზმი დამოკიდებულია სამეწარმეო ფაქტორების ფასების მოქნილობაზე. თუ ისინი არ არიან მოქნილი, ბევრი სირთულე იქმნება. მაგალითად, კეინზის ლიკვიდობის ხაფანგი. მესამე, მოდელში არ არის ნახსენები ინვესტიციის ფუნქციის შესახებ. ვარაუდობენ, რომ იგი მხოლოდ დანაზოგით განისაზღვრება. აქედან გამომდინარე, არ არის გათვალისწინებული სამეწარმეო მოლოდინი მომავლის შესახებ. მეოთხე, ნეოკლასიკურ მოდელებში კაპიტალი ითვლება ერთგვაროვნად და მავნედ. ეს ვარაუდი ნამდვილად არარეალურია, მაგრამ ამის გარეშე, ძალიან რთული ხდება სტაბილური ზრდის ეტაპზე მიღწევა. დაბოლოს, ტექნოლოგიური პროგრესი ითვლება მთლიანად ეგზოგენურად, რაც კვლავ უკიდურესად არარეალისტურია და ამას მიუთითებს მრავალი ეკონომისტი. მოკლედ რომ ვთქვათ, მიდის ნეოკლასიკური ზრდის მოდელი ემყარება გარკვეულ შემზღუდავ და არარეალისტურ ვარაუდებს. აქედან გამომდინარე, ამ მოდელის გამოყენება განვითარებული სახელმწიფოების პირობებში თითქმის შეუძლებელია, რადგან სრულყოფილი კონკურენციის ვარაუდები, შრომისა და ტექნიკის სრულად ათვისება და მასშტაბური მუდმივობის დაბრუნება არ შეესაბამება მათ ეკონომიკურ რეალობას. ==ლიტერატურა== * {{cite book|last1=Misra|first1=S. K.|last2=Puri|first2=V. K.|title=Economics of Development and Planning (Theory and Practice)|year=2002|publisher=Himalaya Publishing House|location="Ramdoot", Dr. Bhalerao Marg, Girgaon Mumbai-400004|isbn=81-7866-547-6|pages=926}} * {{Cite web|title=Obituary: James Edward Meade CB FBA, 1907–1995|first=Graeme|last= Dorrance|first2=Robert|last2= Leeson|url=http://www.mbs.murdoch.edu.au/workingpapers/161.html|website=Murdoch Business School|year=1997|archive-url=https://web.archive.org/web/20060820041033/http://www.mbs.murdoch.edu.au/workingpapers/161.html |archive-date=20 August 2006}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.independent.co.uk/news/people/obituary-professor-james-meade-1527638.html Obituary], [[The Independent]] * [https://www.nytimes.com/1995/12/28/world/james-e-meade-nobel-economist-dies-at-88.html Obituary], [[The New York Times]] * [http://nobelprize.org/economics/laureates/1977/meade-autobio.html Short autobiography by James Meade] * [http://archives.lse.ac.uk/TreeBrowse.aspx?src=CalmView.Catalog&field=RefNo&key=MEADE Catalogue of the Meade papers] at the [https://web.archive.org/web/20070618035533/http://www.lse.ac.uk/library/archive/Default.htm Archives Division] of the [[London School of Economics]]. * [https://web.archive.org/web/20120506211036/http://time.dufe.edu.cn/mingrendt/meade.pdf Time.dufe.edu.cn] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ნობელის პრემია ეკონომიკაში}} {{ნობელის პრემია 1977}} {{DEFAULTSORT:მიდი, ჯეიმზ}} [[კატეგორია:ინგლისელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ეკონომიკაში]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ეკონომისტები]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1995]] [[კატეგორია:დაბადებული 1907]] rq2huz165qpy8rj77vempjlcmyh6r62 0 473521 4816066 3907832 2025-06-18T04:43:02Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816066 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''ჯონ ჯეიმზ რიკარდ მაკლაუდი''' ({{lang-en|John James Rickard Macleod}}; დ. [[6 სექტემბერი]], [[1876]], კლუნი, [[შოტლანდია]], — გ. [[16 მარტი]], [[1935]], [[აბერდინი]]) — [[შოტლანდიელები|შოტლანდიელი]] ფიზიოლოგი. მისი ძირითადი შრომები [[ნახშირწყლები]]ს [[მეტაბოლიზმი|მეტაბოლიზმს]] ეძღვნება. [[ფრედერიკ ბანტინგი|ფრედერიკ ბანტინგთან]] და ჩარლზ ჰერბერტ ბესტთან ერთად აღმოაჩინა [[ინსულინი]], რისთვისაც [[1923]] წელს მიენიჭა [[ნობელის პრემია ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში]] (ფრედერიკ ბანტინგთან ერთად). დაამთავრა აბერდინის უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტი ([[1898]]). [[1899]]-[[1902]] წლებში ფიზიოლოგიასა და ბიოქიმიას ასწავლიდა [[ლონდონი]]ს ჰოსპიტალის კოლეჯში. [[1903]]-[[1918]] წლებში იყო ვესტერნ-რეზერვის უნივერსიტეტის ფიზიოლოგიის პროფესორი ([[კლივლენდი]], [[ოჰაიო]], [[ამერიკის შეერთებული შტატები]]). 1918 წელს მუშაობას შეუდგა [[ტორონტოს უნივერსიტეტი|ტორონტოს უნივერსიტეტში]] ([[ონტარიო]], [[კანადა]]), სადაც მედიცინის ფაკულტეტის დეკანი და ფიზიოლოგიური ლაბორატორიის დირექტორი იყო. ამ დაწესებულებაში ბანტინგთან და ბესტთან ერთად იკვლევდა [[პანკრეასი]]ს სეკრეციის საკითხებს, რასაც შედეგად [[1921]] წელს ჰორმონ ინსულინის პრეპარატის შექმნა მოჰყვა. მის მრავალრიცხოვან ნაშრომებს შორის აღსანიშნავია: „პრაქტიკული ფიზიოლოგია“ (Practical Physiology, 1902) და „ფიზიოლოგია და ბიოქიმია თანამედროვე მედიცინაში“ (Physiology and Biochemistry in Modern Medicine, 1918). მაკლაუდი იყო კანადის სამეფო საზოგადოების (1919), ლონდონის სამეფო საზოგადოების (1923), ლონდონის ექიმთა სამეფო კოლეჯის (1930), ედინბურგის სამეფო საზოგადოების (1932) წევრი, ამერიკის ფიზიოლოგიური საზოგადოების (1921-1923) და კანადის სამეფო ინსტიტუტის (1925-1926) პრეზიდენტი და სხვ. ==რესურსები ინტერნეტში== {{ბრიტანიკა|J-J-R-Macleod}} * [https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1923/macleod/biographical/ John Macleod – Biographical]. NobelPrize.org. Nobel Media AB 2020. ციტირების თარიღი: 1 ივლისი, 2020. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ნობელის პრემია ფიზიოლოგიასა და მედიცინაში}} {{ნობელის პრემია 1923}} {{DEFAULTSORT:მაკლაუდი, ჯონ ჯეიმზ რიკარდ}} [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ანბანის მიხედვით]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] 5qi8xrnextdgswr4pq3axmwplodo9rd 14 478966 4816107 3958101 2025-06-18T05:14:34Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ხალხი]]; დაემატა [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ადამიანები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816107 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ადამიანები]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნე რელიგიაში‎]] [[კატეგორია:ადამიანები რელიგიისა და საუკუნის მიხედვით]] q0vudxaagy00hbpie7k77gawg3qsnvi 0 480903 4816070 4815400 2025-06-18T04:43:44Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ბრიტანეთიდან]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816070 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''რიჩარდ ლორენს მილინგტონ სინგი''' ({{lang-en|Richard Laurence Millington Synge}}; დ. [[28 ოქტომბერი]], [[1914]] — გ. [[18 აგვისტო]], [[1994]]) — [[ბრიტანელი]] ბიოქიმიკოსი და [[1952]] წლის [[ნობელის პრემია|ნობელის პრემიის]] ლაურეატი ქიმიაში, [[არჩერ მარტინი|არჩერ მარტინთან]] ერთად. ==ბიოგრაფია== რიჩარდ ლორენს მილინგტონი დაიბადა [[ლივერპული|ლივერპულში]], [[ინგლისი|ინგლისში]]. იყო ლაურენს მილინგტონ სინგის და კატერინა სვენის ვაჟი.<ref>{{cite book|title=Biographical Index of Former Fellows of the Royal Society of Edinburgh 1783–2002|date=July 2006|publisher=The Royal Society of Edinburgh|isbn=0-902-198-84-X|url=https://www.royalsoced.org.uk/cms/files/fellows/biographical_index/fells_indexp2.pdf|accessdate=2020-10-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304074135/https://www.royalsoced.org.uk/cms/files/fellows/biographical_index/fells_indexp2.pdf|archivedate=2016-03-04}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304074135/https://www.royalsoced.org.uk/cms/files/fellows/biographical_index/fells_indexp2.pdf |date=2016-03-04 }}</ref> განათლება მიიღო [[ველინგტონი|ველინგტონში]], [[უინჩესტერის კოლეჯი|უინჩესტერის კოლეჯში]]. ქიმია შეისწავლა [[კემბრიჯის უნივერსიტეტი|კემბრიჯის უნივერსიტეტში]]. კარიერის მნიშვნელოვანი ნაწილი კვლევებს დაუთმო „მატყლის ინდუსტრიების კვლევით ასოციაციაში“, [[ლიდზი]] ([[1941]]-[[1943]]), „ლისტერის პროფილაქტიკური მედიცინის ინსტიტუტი“, [[ლონდონი]] ([[1943]]-[[1948]]), „როუეტის კვლევითი ინსტიტუტი“, [[აბერდინი]] ([[1948]]-[[1967]]), „საკვების კვლევითი ინსტიტუტი“, [[ნორვიჩი]] ([[1967]]-[[1976]]).<ref>{{cite web|title=Richard Lawrence Millington Synge|url=https://www.royalsoced.org.uk/cms/files/fellows/obits_alpha/synge_richard.pdf|publisher=Royal Society of Edinburgh|accessdate=25 August 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304115331/https://www.royalsoced.org.uk/cms/files/fellows/obits_alpha/synge_richard.pdf|archivedate=4 მარტი 2016}}</ref> [[ლიდზი|ლიდზიში]] მუშაობისას არჩერ მარტინთან ერთად გამოიგონა [[დანაყოფი ქრომატოგრაფია]], ტექნიკა რომელმაც დიდი რევოლუცია მოახდინა [[ანალიტიკური ქიმია|ანალიტიკურ ქიმიაში]].<ref>{{Cite journal| volume = 19| issue = 5| pages = 506–512| last = Ettre| first = C.| title = Milestones in Chromatography: The Birth of Partition Chromatography| journal = LCGC| accessdate = 26 February 2016| year = 2001| url = http://images.alfresco.advanstar.com/alfresco_images/pharma/2014/08/22/1598ed6f-5bbe-400b-bc08-ff07d2c59826/article-2090.pdf| archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304170852/http://images.alfresco.advanstar.com/alfresco_images/pharma/2014/08/22/1598ed6f-5bbe-400b-bc08-ff07d2c59826/article-2090.pdf| archivedate = 4 მარტი 2016}}</ref> [[1942]] წლიდან [[1948]] წლამდე შეისწავლა [[პროტეინი|პროტეინის]] ჯგუფის, [[გრამიციდინი|გრამიციდინის]] პეპტიდები, ეს ნამუშევარი ინსულინის სტრუქტურის დასადგენად, მოგვიანებით გამოიყენა [[ფრედერიკ სენგერი|ფრედერიკ სენგერმა]]. [[1950]] წელს გახდა [[სამეფო საზოგადოება|სამეფო საზოგადოების]] წევრი. [[1943]] წელს სინგი დაქორწინდა ენ დევის სტივენზე ([[1916]]-[[1997]]).<ref>{{cite book|title=Biographical Index of Former Fellows of the Royal Society of Edinburgh 1783–2002|date=July 2006|publisher=The Royal Society of Edinburgh|isbn=0-902-198-84-X|url=https://www.royalsoced.org.uk/cms/files/fellows/biographical_index/fells_indexp2.pdf|accessdate=2020-10-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304074135/https://www.royalsoced.org.uk/cms/files/fellows/biographical_index/fells_indexp2.pdf|archivedate=2016-03-04}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304074135/https://www.royalsoced.org.uk/cms/files/fellows/biographical_index/fells_indexp2.pdf |date=2016-03-04 }}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/1952/synge/facts/ ფაქტები რიჩარდ სინგიზე] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:სინგი, რიჩარდ}} {{ნობელის პრემია ქიმიაში}} [[კატეგორია:ბრიტანელი ბიოქიმიკოსები]] [[კატეგორია:ბრიტანელი ნობელის პრემიის ლაურეატები]] c391prpq6n7otrdni94sjtig8ea1wg9 14 484229 4815995 3997759 2025-06-17T17:52:57Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურის ისტორია იტალიაში]]; დაემატა [[კატეგორია:იტალიის ლიტერატურის ისტორია]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815995 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XXI საუკუნის ლიტერატურა]] [[კატეგორია:XXI საუკუნე იტალიაში]] [[კატეგორია:იტალიის ლიტერატურის ისტორია]] r4nm5a5izh5dfbvx4s69y0cnbe65ac1 0 485369 4816119 4366316 2025-06-18T05:19:15Z Jaba1977 3604 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4816119 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Coat of arms of Baku State University in 1919.svg|მინი]] '''ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის სამეცნიერო ბიბლიოთეკა'''— [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანის]] დედაქალაქ [[ბაქო|ბაქოში]] მდებარე ბიბლიოთეკა. აზერბაიჯანის ერთ-ერთი უდიდესი ბიბლიოთეკა. დაარსდა [[1919]] წელს აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკის პერიოდში. ==ბიბლიოთეკის საფუძველი== 1919 წელს [[ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტი|ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის]] დაარსების შემდეგ, უნივერსიტეტის საორგანიზაციო კომიტეტმა იზრუნა მისი ბიბლიოთეკის შექმნაზე და მოაწყო სპეციალური კომისია, რომელმაც იმუშავა უნივერსიტეტის სამეცნიერო ბიბლიოთეკის შექმნაზე. 1919 წლის 2 ივნისს კომისიამ მიმართა [[ბაქო|ბაქოს]] ქალაქის ადმინისტრაციას თხოვნით, რომ მიხაილოვსკის (ახლანდელი მუსა ნაგიევი) საავადმყოფოში განთავსებული ბიბლიოთეკის წიგნთა ფონდი გადაეცა უნივერსიტეტს. მუნიციპალიტეტი დაეთანხმა კომისიის აღნიშნულ მოთხოვნას. შემდეგ, ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკის საორგანიზაციო კომიტეტის ბაქოს ნავთობმუშათა კონგრესის საბჭოსთვის მიმართვის თანახმად, საბუნჩუს საავადმყოფოს ბიბლიოთეკა უნივერსიტეტს გადაეცა [[1920]] წელს. საბიბლიოთეკო ფონდისთვის შეძენილ იქნა დაახლოებით 120 000 [[მანათი|მანათის]] ღირებულების წიგნები სხვადასხვა ქვეყანაში. აღნიშნული უნივერსიტეტის საბიბლიოთეკო კომისიამ ასევე მიმართა მოსახლეობას და უპირველეს ყოვლისა, განმანათლებელ ინტელიგენციას, რომ უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკისთვის შეეგროვათ წიგნები და გადაეცათ უნივერსიტეტისთვის, რათა გამდიდრებულიყო ბიბლიოთეკის წიგნთა ფონდი. პეტიციის თანახმად, ბიბლიოთეკას მიეწოდება წიგნები მედიცინის, ისტორიისა და ფილოლოგიის შესახებ ყველა ენაზე. კომისიამ ნდობა გამოთქვა, რომ უნივერსიტეტის უდიდესი კულტურული მიზნებისათვის სამეცნიერო წიგნები გადაეცემა ბაქოს უნივერსიტეტს, აგრეთვე სხვა კულტურულ ცენტრებს <ref name=":0">Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası I cild, Bakı, «Lider Nəşriyyat», 2004, s. 225</ref>. ==საქმიანობა რესპუბლიკურ პერიოდში== ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის სამეცნიერო ბიბლიოთეკაში გაიხსნა სპეციალური თურქული ფილიალი. [[სტამბოლი|სტამბოლიდან]] 212 წიგნი ჩამოიტანეს, რომ განყოფილება შეესრულებინათ შესაბამისი ლიტერატურით. [[1920-იანი წლები|1920-იანი]] წლების დასაწყისისთვის ბიბლიოთეკა შეიცავდა 6000-ზე მეტ წიგნს, 130 გაზეთსა და ჟურნალს. უნივერსიტეტის სამეცნიერო წიგნის ფონდში შედის ლიტერატურა [[აზერბაიჯანული ენა|აზერბაიჯანულ]], [[თურქული ენა|თურქულ]], [[სპარსული ენა|სპარსულ]], [[არაბული ენა|არაბულ]], [[ინგლისური ენა|ინგლისურ]], [[ფრანგული ენა|ფრანგულ]], [[გერმანული ენა|გერმანულ]], [[რუსული ენა|რუსულ]] და [[თათრული ენა|თათრულ]] ენებზე. აღნიშნული ბიბლიოთეკის პირველ მკითხველებს შორის არიან [[მამედ ემინ რასულზადე]], [[იუსიფ ვეზირ ჩემენზემინლი]], [[აბდურაჰიმ ჰაგვერდიევი]], თაგი აბას შაჰბაზი, მირ ასადულა მირკასიმოვი და სხვა ცნობილი პიროვნებები. [[1919]] წლის ბოლოს - 1920 წლის დასაწყისში, [[ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტი|ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის]] სამეცნიერო ბიბლიოთეკამ თანდათან შეითავსა რესპუბლიკური საგანმანათლებლო დაწესებულებების ბიბლიოთეკების მეთოდოლოგიური ცენტრის როლი. [[1920]] წლის 16 იანვარს უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკაში გაიმართა საზოგადოებრივი განათლების სამინისტროს ბიბლიოთეკართა სემინარი-შეხვედრა <ref name=":0">Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası I cild, Bakı, «Lider Nəşriyyat», 2004, s. 225</ref>. ==ლიტერატურა== * Халафова Севда Абасгулу, Исмайлова Нигяр Нураддин. 100 ЛЕТ БИБЛИОТЕКЕ БАКИНСКОГО ГОСУДАРСТВЕННОГО УНИВЕРСИТЕТА: ВКЛАД В ПОДГОТОВКУ СПЕЦИАЛИСТОВ И НАУКУ // Научен вектор на Балканите. — 2019. — № 4 (6). ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია: აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია: ბაქოს ღირსშესანიშნაობები]] [[კატეგორია: ბაქოს მუზეუმები]] 3riy4nyshma5nayrtrup1os8fgnzf3r 4816120 4816119 2025-06-18T05:19:34Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816120 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Coat of arms of Baku State University in 1919.svg|მინი]] '''ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის სამეცნიერო ბიბლიოთეკა'''— [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანის]] დედაქალაქ [[ბაქო|ბაქოში]] მდებარე ბიბლიოთეკა. აზერბაიჯანის ერთ-ერთი უდიდესი ბიბლიოთეკა. დაარსდა [[1919]] წელს აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკის პერიოდში. ==ბიბლიოთეკის საფუძველი== 1919 წელს [[ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტი|ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის]] დაარსების შემდეგ, უნივერსიტეტის საორგანიზაციო კომიტეტმა იზრუნა მისი ბიბლიოთეკის შექმნაზე და მოაწყო სპეციალური კომისია, რომელმაც იმუშავა უნივერსიტეტის სამეცნიერო ბიბლიოთეკის შექმნაზე. 1919 წლის 2 ივნისს კომისიამ მიმართა [[ბაქო|ბაქოს]] ქალაქის ადმინისტრაციას თხოვნით, რომ მიხაილოვსკის (ახლანდელი მუსა ნაგიევი) საავადმყოფოში განთავსებული ბიბლიოთეკის წიგნთა ფონდი გადაეცა უნივერსიტეტს. მუნიციპალიტეტი დაეთანხმა კომისიის აღნიშნულ მოთხოვნას. შემდეგ, ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკის საორგანიზაციო კომიტეტის ბაქოს ნავთობმუშათა კონგრესის საბჭოსთვის მიმართვის თანახმად, საბუნჩუს საავადმყოფოს ბიბლიოთეკა უნივერსიტეტს გადაეცა [[1920]] წელს. საბიბლიოთეკო ფონდისთვის შეძენილ იქნა დაახლოებით 120 000 [[მანათი|მანათის]] ღირებულების წიგნები სხვადასხვა ქვეყანაში. აღნიშნული უნივერსიტეტის საბიბლიოთეკო კომისიამ ასევე მიმართა მოსახლეობას და უპირველეს ყოვლისა, განმანათლებელ ინტელიგენციას, რომ უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკისთვის შეეგროვათ წიგნები და გადაეცათ უნივერსიტეტისთვის, რათა გამდიდრებულიყო ბიბლიოთეკის წიგნთა ფონდი. პეტიციის თანახმად, ბიბლიოთეკას მიეწოდება წიგნები მედიცინის, ისტორიისა და ფილოლოგიის შესახებ ყველა ენაზე. კომისიამ ნდობა გამოთქვა, რომ უნივერსიტეტის უდიდესი კულტურული მიზნებისათვის სამეცნიერო წიგნები გადაეცემა ბაქოს უნივერსიტეტს, აგრეთვე სხვა კულტურულ ცენტრებს <ref name=":0">Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası I cild, Bakı, «Lider Nəşriyyat», 2004, s. 225</ref>. ==საქმიანობა რესპუბლიკურ პერიოდში== ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის სამეცნიერო ბიბლიოთეკაში გაიხსნა სპეციალური თურქული ფილიალი. [[სტამბოლი|სტამბოლიდან]] 212 წიგნი ჩამოიტანეს, რომ განყოფილება შეესრულებინათ შესაბამისი ლიტერატურით. [[1920-იანი წლები|1920-იანი]] წლების დასაწყისისთვის ბიბლიოთეკა შეიცავდა 6000-ზე მეტ წიგნს, 130 გაზეთსა და ჟურნალს. უნივერსიტეტის სამეცნიერო წიგნის ფონდში შედის ლიტერატურა [[აზერბაიჯანული ენა|აზერბაიჯანულ]], [[თურქული ენა|თურქულ]], [[სპარსული ენა|სპარსულ]], [[არაბული ენა|არაბულ]], [[ინგლისური ენა|ინგლისურ]], [[ფრანგული ენა|ფრანგულ]], [[გერმანული ენა|გერმანულ]], [[რუსული ენა|რუსულ]] და [[თათრული ენა|თათრულ]] ენებზე. აღნიშნული ბიბლიოთეკის პირველ მკითხველებს შორის არიან [[მამედ ემინ რასულზადე]], [[იუსიფ ვეზირ ჩემენზემინლი]], [[აბდურაჰიმ ჰაგვერდიევი]], თაგი აბას შაჰბაზი, მირ ასადულა მირკასიმოვი და სხვა ცნობილი პიროვნებები. [[1919]] წლის ბოლოს - 1920 წლის დასაწყისში, [[ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტი|ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის]] სამეცნიერო ბიბლიოთეკამ თანდათან შეითავსა რესპუბლიკური საგანმანათლებლო დაწესებულებების ბიბლიოთეკების მეთოდოლოგიური ცენტრის როლი. [[1920]] წლის 16 იანვარს უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკაში გაიმართა საზოგადოებრივი განათლების სამინისტროს ბიბლიოთეკართა სემინარი-შეხვედრა <ref name=":0">Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası I cild, Bakı, «Lider Nəşriyyat», 2004, s. 225</ref>. ==ლიტერატურა== * Халафова Севда Абасгулу, Исмайлова Нигяр Нураддин. 100 ЛЕТ БИБЛИОТЕКЕ БАКИНСКОГО ГОСУДАРСТВЕННОГО УНИВЕРСИТЕТА: ВКЛАД В ПОДГОТОВКУ СПЕЦИАЛИСТОВ И НАУКУ // Научен вектор на Балканите. — 2019. — № 4 (6). ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია: აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია: ბაქოს ღირსშესანიშნაობები]] gndmuk1nge2b52bdldbq9g8jsaiculf 4816121 4816120 2025-06-18T05:19:45Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]]; დაემატა [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ბიბლიოთეკები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816121 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Coat of arms of Baku State University in 1919.svg|მინი]] '''ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის სამეცნიერო ბიბლიოთეკა'''— [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანის]] დედაქალაქ [[ბაქო|ბაქოში]] მდებარე ბიბლიოთეკა. აზერბაიჯანის ერთ-ერთი უდიდესი ბიბლიოთეკა. დაარსდა [[1919]] წელს აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკის პერიოდში. ==ბიბლიოთეკის საფუძველი== 1919 წელს [[ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტი|ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის]] დაარსების შემდეგ, უნივერსიტეტის საორგანიზაციო კომიტეტმა იზრუნა მისი ბიბლიოთეკის შექმნაზე და მოაწყო სპეციალური კომისია, რომელმაც იმუშავა უნივერსიტეტის სამეცნიერო ბიბლიოთეკის შექმნაზე. 1919 წლის 2 ივნისს კომისიამ მიმართა [[ბაქო|ბაქოს]] ქალაქის ადმინისტრაციას თხოვნით, რომ მიხაილოვსკის (ახლანდელი მუსა ნაგიევი) საავადმყოფოში განთავსებული ბიბლიოთეკის წიგნთა ფონდი გადაეცა უნივერსიტეტს. მუნიციპალიტეტი დაეთანხმა კომისიის აღნიშნულ მოთხოვნას. შემდეგ, ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკის საორგანიზაციო კომიტეტის ბაქოს ნავთობმუშათა კონგრესის საბჭოსთვის მიმართვის თანახმად, საბუნჩუს საავადმყოფოს ბიბლიოთეკა უნივერსიტეტს გადაეცა [[1920]] წელს. საბიბლიოთეკო ფონდისთვის შეძენილ იქნა დაახლოებით 120 000 [[მანათი|მანათის]] ღირებულების წიგნები სხვადასხვა ქვეყანაში. აღნიშნული უნივერსიტეტის საბიბლიოთეკო კომისიამ ასევე მიმართა მოსახლეობას და უპირველეს ყოვლისა, განმანათლებელ ინტელიგენციას, რომ უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკისთვის შეეგროვათ წიგნები და გადაეცათ უნივერსიტეტისთვის, რათა გამდიდრებულიყო ბიბლიოთეკის წიგნთა ფონდი. პეტიციის თანახმად, ბიბლიოთეკას მიეწოდება წიგნები მედიცინის, ისტორიისა და ფილოლოგიის შესახებ ყველა ენაზე. კომისიამ ნდობა გამოთქვა, რომ უნივერსიტეტის უდიდესი კულტურული მიზნებისათვის სამეცნიერო წიგნები გადაეცემა ბაქოს უნივერსიტეტს, აგრეთვე სხვა კულტურულ ცენტრებს <ref name=":0">Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası I cild, Bakı, «Lider Nəşriyyat», 2004, s. 225</ref>. ==საქმიანობა რესპუბლიკურ პერიოდში== ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის სამეცნიერო ბიბლიოთეკაში გაიხსნა სპეციალური თურქული ფილიალი. [[სტამბოლი|სტამბოლიდან]] 212 წიგნი ჩამოიტანეს, რომ განყოფილება შეესრულებინათ შესაბამისი ლიტერატურით. [[1920-იანი წლები|1920-იანი]] წლების დასაწყისისთვის ბიბლიოთეკა შეიცავდა 6000-ზე მეტ წიგნს, 130 გაზეთსა და ჟურნალს. უნივერსიტეტის სამეცნიერო წიგნის ფონდში შედის ლიტერატურა [[აზერბაიჯანული ენა|აზერბაიჯანულ]], [[თურქული ენა|თურქულ]], [[სპარსული ენა|სპარსულ]], [[არაბული ენა|არაბულ]], [[ინგლისური ენა|ინგლისურ]], [[ფრანგული ენა|ფრანგულ]], [[გერმანული ენა|გერმანულ]], [[რუსული ენა|რუსულ]] და [[თათრული ენა|თათრულ]] ენებზე. აღნიშნული ბიბლიოთეკის პირველ მკითხველებს შორის არიან [[მამედ ემინ რასულზადე]], [[იუსიფ ვეზირ ჩემენზემინლი]], [[აბდურაჰიმ ჰაგვერდიევი]], თაგი აბას შაჰბაზი, მირ ასადულა მირკასიმოვი და სხვა ცნობილი პიროვნებები. [[1919]] წლის ბოლოს - 1920 წლის დასაწყისში, [[ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტი|ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის]] სამეცნიერო ბიბლიოთეკამ თანდათან შეითავსა რესპუბლიკური საგანმანათლებლო დაწესებულებების ბიბლიოთეკების მეთოდოლოგიური ცენტრის როლი. [[1920]] წლის 16 იანვარს უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკაში გაიმართა საზოგადოებრივი განათლების სამინისტროს ბიბლიოთეკართა სემინარი-შეხვედრა <ref name=":0">Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası I cild, Bakı, «Lider Nəşriyyat», 2004, s. 225</ref>. ==ლიტერატურა== * Халафова Севда Абасгулу, Исмайлова Нигяр Нураддин. 100 ЛЕТ БИБЛИОТЕКЕ БАКИНСКОГО ГОСУДАРСТВЕННОГО УНИВЕРСИТЕТА: ВКЛАД В ПОДГОТОВКУ СПЕЦИАЛИСТОВ И НАУКУ // Научен вектор на Балканите. — 2019. — № 4 (6). ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ბიბლიოთეკები]] [[კატეგორია: ბაქოს ღირსშესანიშნაობები]] 5i2p6otarqatj3cra78hl0g1n89sj4v 14 490989 4815925 4051582 2025-06-17T14:05:57Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815925 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:1894]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] tfodkf3gzylwkhhmhe2j9q2v48cw0k4 14 493052 4815923 4063664 2025-06-17T14:05:19Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815923 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:1872]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] b7egfzyzyj5lghcaltpijkp6qw5mgk3 14 493054 4815931 4063673 2025-06-17T14:06:47Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815931 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:წლები ფილიპინებში]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები აზიაში]] [[კატეგორია:XIX საუკუნე ფილიპინებში]] hpjzbw7vix6i1m2w498yujl8ol8l2g0 0 504984 4816175 4641505 2025-06-18T06:00:52Z Jaba1977 3604 გადამისამართება გვერდზე „[[ფარაჰ ფეჰლევი]]“ 4816175 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ფარაჰ ფეჰლევი]] b4eerqjhd3qc8pndqgfl6jl8t3ywgyi 0 510962 4816133 4671699 2025-06-18T05:24:56Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:2014 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816133 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = სახელმწიფო დროშის მუზეუმი<br>{{lang-az|Naxçıvan Bayraq Meydanı Muzeyi}} | სურათი = | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = 2014 წელი | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[ნახიჩევანი]], [[აზერბაიჯანი]] |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = | პოზრუკა = | პოზრუკის ზომა = | ალტერნატიული რუკა = | პოზრუკა2 = | პოზრუკის ზომა2 = | ალტერნატიული რუკა2 = | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''სახელმწიფო დროშის მუზეუმი და მოედანი''' ({{lang-az|Naxçıvan Bayraq Meydanı Muzeyi}}) — მუზეუმი აზერბიჯანის ქალაქ ნახიჩევანში (ნახიჩევანის ავტონომიურ რესპუბლიკაში). == ისტორია == სახელმწიფო დროშის მუზეუმი დაარსებდა [[ნახიჩევანის ავტონომიური რესპუბლიკის უზენაესი მეჯლისი]]ს თავმჯდომარის 2014 წლის 22 აგვისტოს განკარგულებით «ნახიჩევანის სახელმწიფო დროშის მოედნისა და მუზეუმის შესახებ». მუზეუმი 2014 წლის 17 ნოემბრიდან გახსნილია დამთვალიერებელთათვის.<ref>[http://virtualnakhchivan.az/ru/muzey-gosudarstvnnogo-flaga МУЗЕЙ ГОСУДАРСТВННОГО ФЛАГА]</ref> == ექსპოზიცია == მუზეუმში წარმოდგენილია დადგენილების ასლი «ნახიჩევანის ავტონომიური რესპუბლიკის სახელმწიფო სიმბოლოების შესახებ», მიღებული 1990 წლის 17 ნოემბერს ნახიჩევანის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საკანონმდებლო ორგანოს მიერ [[ჰეიდარ ალიევი]]ს ინიციატივით, და ფოტოგრაფიები, რომლებიც ამ დღეს ეძღვნება. მუზეუმში განთავსებლია ისტორიულად არსებული სახელმწიფოების აღდგენილი დროშები, გერბები და ადმინისტრაციული რუკები, ასევე [[ნახიჩევანის სახანო]]ს, დროშები, ნახიჩევანის სახანოს კავალერისტების სამხედრო ფორმა, ნახიჩევანის ავტონომიური რესპუბლიკის სხვადასხვა პერიოდში მიღებული კონსტიტუციები, ძველი ბანკნოტებისა და ასევე ნახიჩევანში მოჭრილი მონეტების ფოტოსურათები.<ref>[https://azertag.az/xeber/Naxchivan_seherinde_Dovlet_Bayragi_Meydani_ve_Muzeyi_yaradilib-811091 В Нахчыване открыты Площадь Государственного флага и музей]</ref> უმაღლესი მეჯლისის თავმჯდომარემ მუზეუმს აჩუქა სუვენირები [[აზერბაიჯანის სახელმწიფო ჰიმნი|აზერბაიჯანის რესპუბლკის სახელმწიფო ჰიმნისა]] ტექსტისა და [[აზერბაიჯანის გერბი|სახელმწიფო გებრის]] გამოსახულებით. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:2014 წელს დაარსებული მუზეუმები]] n7ptn77jwelm6iw3phdsik2b971a2e0 0 514633 4816132 4430948 2025-06-18T05:24:23Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:2021 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816132 wikitext text/x-wiki {{გასწორება}} {{ინფოდაფა მონუმენტი |მონუმენტის სახელი = სამხედრო ნადავლის პარკი |მშობლიური სახელი = {{lang-az|Hərbi Qənimətlər Parkı}} |სურათი = İlham Əliyev Bakıda Hərbi Qənimətlər Parkının açılışında (46).jpg |სურათის ზომა = |წარწერა = პარკი გახსნის დღეს |კოორდინატები = |მდებარეობა = [[ბაქო]], {{AZE}} |გახსნა = [[12 აპრილი]] [[2021]] }} '''სამხედრო ნადავლის პარკი''' ({{lang-az|Hərbi Qənimətlər Parkı}}) — [[მთიანი ყარაბაღის ომი (2020)|2020 წლის შემოდგომაზე მთიან ყარაბაღში მიმდინარე სამხედრო მოქმედებების დროს]] [[აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები]]ს მიერ ხელში ჩაგდებული სამხედრო ნადავლის პარკი. განლაგებულია აზერბაიჯანის დედაქალაქში, ქალაქ [[ბაქო]]ში, [[კასპიის ზღვა|კასპიის ზღვის]] სანაპიროზე, 8 ნოემბრის პროსპექტის გასწვრივ.<ref name="jam"/> პარკში წარმოდგენილი ექსპონატები, 10 ხაზისგან შემდგარი თადაცვითი სისტემები, სიმაგრეები, ყაზარმები, ასევე ინფორმაცია საომარი მოქმედებების მიმდინარეობის შესახებ მოწოდებულია ბრძოლის სურათის წარმოსაჩენად.<ref name="sputniknews"/> პარკის ტერიტორიაზე ასევე შექმნილია საინფორმაციო ცენტრი და სუვენირების მაღაზია.<ref>[https://ria.ru/20210413/trofei-1728096089.html МИД Армении раскритиковал открытие парка военных трофеев в Баку]</ref> პარკის გახსნა და აქ წარმოდგენილი ექსპონატები, პირველ რიგში კასკები და სომეხი ჯარისკაცების მანეკენები უსაზღვრო აღშფოთებას იწვევვს [[სომხეთში]] და თვითონ აზერბაიჯანში სერიოზული დისკუსიის თემას წარმოადგენს. == შინაარსი ისტორია == 2020 წლის 27 სექტემბერს დაიწყო [[მთიანი ყარაბაღის ომი (2020)|მსხვილმასშტაბიანი სამხედრო მოქმედებები]] ერთი მხიდან აზერბაიჯანის სამხედრო ძალებსა და მეორე მხრიდან არ აღიარებული მთიანი-ყარაბაღის რესპუბლიკის და სომხეთის სამხედრო ძალებს შორის, რაც 44 დღე გაგრძელდა და ყველაზე ხანგრძლივი და სისხლისმღვრელი აღმოჩნდა 1994 წლის [[ყარაბაღის ომი]]ს დამთავრების შემდგომ პერიოდში. 2020 წლის 9 ნოემბერს აზერბაიჯანის, სომხეთისა და [[რუსეთი]]ს ლიდერებმა ხელი მოაწერეს შეთანხმებას ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ, რაც სომხეთში შეფასებული იყო, როგორც ეროვნული დამცირება.<ref name="aljazeera"/> სომხეთის მხარემ მარცხი განიცადა. აზერბაიჯანმა მთიანი ყარაბაღის გარშემო შვიდი რეგიონი და აზერბაიჯანის სსრ მთიანი ყარაბაღის ოლქის ყოფილი ტერიტორიის დაახლოებით მესამედი დაიბრუნა.<ref name="bbc"/> === პარკის შექმნა და გახსნა === სამხედრო ნადავლის პარკის შექმნა 2021 წლის იანვარში დაიწყო.<ref name="sputniknews">[https://az.sputniknews.ru/life/20210412/426684432/Park-voennykh-trofeev-v-Baku-otkroetsya-dlya-posetiteley.html Парк военных трофеев в Баку откроется для посетителей]</ref> ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ აზერბაიჯანის ხელისუფლება ბაქოში გახსნიდა მთიან ყარაბაღში კონფლიქტის მიმდინარეობის პროცესში მიღებული სამხედრო ნადავლის პარკს, ჯერ კიდევ 2021 წლის თებერვალში გავრცელდა.<ref name="lenta"/><ref>[https://report.az/ru/multimedia/v-baku-sozdaetsya-park-voennyh-trofeev-video/ В Баку создается Парк военных трофеев]</ref> საინფორმაციო წყაროებმა გაავრცელეს ინფორმაცია, რომგანკუთვნილ ტერიტორიაზე მიმდინარეობს სამშენებლო სამუშაოები, და სამხედრო ნადავლი ტექნიკის სახით უკვე ადგილზეა მიტანილი. ბრძოლაში დატოვებული ზოგიერთი ნივთი ჯერ კიდევ 10 დეკემბერს გამართულ ბაქოში გამარჯვების აღლუმზე იქნა დემონსტრირებული.<ref name="lenta">[https://lenta.ru/news/2021/02/08/baku/ Азербайджан откроет парк трофеев войны в Карабахе]</ref> მთელი ექსპოზიციის შექმნას დაახლოებით სამი თვე დასჭირდა.<ref name="rbc" /> პარკის გახსნა 2021 წლის 12 აპრილს შესდგა.<ref>{{Cite web|lang=ru-RU|url=https://vestikavkaza.ru/news/v-baku-otkryt-park-voennyh-trofeev.html|title=В Баку открыт Парк военных трофеев|website=vestikavkaza.ru|access-date=2021-04-12}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.aa.com.tr/ru/мир/в-баку-состоялось-открытие-парка-военных-трофеев/2206086|title=В Баку состоялось открытие Парка военных трофеев|website=www.aa.com.tr|access-date=2021-04-12}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://report.az/ru/karabakh/verhovnyj-glavnokomanduyushij-vs-azerbajdzhana-v-parke-voennyh-trofeev/|title=Верховный главнокомандующий ВС Азербайджана в Парке военных трофеев|website=Информационное Агентство Репорт|access-date=2021-04-12}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://azertag.az/ru/xeber/Prezident_Ilham_Aliev_prinyal_uchastie_v_otkrytii_v_Baku_Parka_voennyh_trofeev_BUDET_OBNOVLENO_2_VIDEO-1753183|title=Президент Ильхам Алиев принял участие в открытии в Баку Парка военных трофеев БУДЕТ ОБНОВЛЕНО-2 ВИДЕО|author=Azertag|website=Azertag.az|date=12.04.2021|access-date=2021-04-12}}</ref> პარკის გახსნაში მონაწილეობდა აზერბაიჯანის პრეზიდენტი [[ილჰამ ალიევი]],<ref name="rbc">[https://www.rbc.ru/photoreport/12/04/2021/60743d399a79471636eff14e Как выглядит азербайджанский Парк военных трофеев. Фоторепортаж]</ref> რომელმაც თავის სიტყვაში განაცხადა, რომ «თითოეული, ვინც მოინახულებს სამხედრო ნადავლის პარკს, დაინახავს ჩვენი არმიის ძლიერებას, ჩვენს ნებისყოფას და იმას, თუ რა ძნელი იყო გამარჯვების მიღწევა».<ref name="aljazeera"/> == ექსპონატები == პარკში წარმოდგენილია თავდაცვის სისტემების მაკეტები და გამოფენილია 300 ექსპონატზე მეტი, მათ შორის 150-მდე მძიმე ტექნიკის ერთეული. ექსპონატებს შორის არის ტანკები, სამხედრო მანქანები, საარტილერიო დანადგარები, საზენიტო-სარაკეტო კომპლექსები, სასროლო იარაღები, სატრანსპორტო საშუალებები.<ref name="rbc"/> კერძოდ, პარკში წარმოდგენილია ტანკები [[T-72]], მსუბუქადბრონირებული ბუქსიმზიდები მტ-ლბ, საზენიტო რაკეტების კომპლექსები "კრაზანა" და "კუბი".<ref name="vesti">[https://www.vesti.ru/article/2550129 В Баку отрылся парк военных трофеев]</ref> ასევე პარკში წარმოდგენილია კომპლექსური ოპერატიულ-ტაქტიკური რაკეტების (ოტრკ) "ისკანდერის" ფრაგმენტები, რომლებიც აზერბაიჯანის რესპუბლიკის განაღმვის სააგენტოს (არგს) შეტყობინების საფუძველზე, მთიანი ყარაბაღის ტერიტორიაზე იქნა აღმოჩენილი.<ref name="rbc" /> ამას გარდა პარკში წარმოჩინებულია ყარაბაღში განლაგებული მოწინააღმდეგის თავდაცვის სისტემები, რომელიც 10 ზოლისაგან შესდგება, და თავისში მოიცავს ბეტონის საინჟინრო მოწყობილობებს, ტანკსაწინააღმდეგო თხრილებს და ზღარბებს, დანაღმულ ნაკვეთებს, ტუნელებს, სანგრებს და სხვ..<ref name="haqqin"/> პარკში, ყოველივე ამის გარდა, გამოფენილია სომეხი ჯარისკაცების ასობით მუზარადები, ასევე სომეხი სამხედროების ცვილის მანეკენები.<ref name="aljazeera">[https://www.aljazeera.com/news/2021/4/13/fury-in-armenia-as-azerbaijan-displays-war-trophies Fury in Armenia as Azerbaijan displays war trophies]</ref> მუზარადების შესახებ მოცემული იყო განმარტება, რომ ისინი სომხების სამხედრო ძალების მიერ მიტოვებულნი იქნენ ბრძოლის ველზე.<ref name="jam">[https://jam-news.net/ru/%d0%bf%d0%b0%d1%80%d0%ba-%d0%b2%d0%be%d0%b5%d0%bd%d0%bd%d1%8b%d1%85-%d1%82%d1%80%d0%be%d1%84%d0%b5%d0%b5%d0%b2-%d0%b2-%d0%b1%d0%b0%d0%ba%d1%83-%d0%b1%d1%83%d1%80%d0%bd%d0%be%d0%b5-%d0%be%d0%b4/ JAMnews В Баку открылся парк военных трофеев: реакция и комментарии]</ref> პარკის შესასვლელთან პარკში დადგმულია პარკის მთავარი ექსპონატი<ref name="bbc">[https://www.bbc.com/russian/news-56735608 Каски, одежда и куклы в форме армянских солдат стали экспонатами в азербайджанском парке]</ref> — აზერბაიჯანის არმიის მიერ ომის მიმდინარეობის პროცესში ნადავლის სახით მოპოვებული ორი ათასზე მეტი სამხედრო ავტომობილის სანომრო ნიშნებისაგან გაკეთებული უზარმაზარი ფარი.<ref name="haqqin">[https://haqqin.az/analytics/206773 В Бакинском парке, как в оккупированном Карабахе]</ref> პარკში სკამები ჭურვების შესანახი ყუთებისაგან არის გამოჭედილი, განათების ელემენტები გადამდნარი ნაღმებისაგან არის ჩამოსხმული,<ref name="vesti"/> ხოლო ურნები – სატანკო ჭურვების გილზებისაგან.<ref name="jam"/> <gallery widths="180" heights="140" class="center" perrow="4"> İlham Əliyev Bakıda Hərbi Qənimətlər Parkının açılışında (47).jpg İlham Əliyev Bakıda Hərbi Qənimətlər Parkının açılışında (49).jpg İlham Əliyev Bakıda Hərbi Qənimətlər Parkının açılışında (55).jpg İlham Əliyev Bakıda Hərbi Qənimətlər Parkının açılışında (59).jpg İlham Əliyev Bakıda Hərbi Qənimətlər Parkının açılışında (58).jpg İlham Əliyev Bakıda Hərbi Qənimətlər Parkının açılışında (66).jpg İlham Əliyev Bakıda Hərbi Qənimətlər Parkının açılışında (67).jpg İlham Əliyev Bakıda Hərbi Qənimətlər Parkının açılışında (73).jpg </gallery> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://herbiqenimetlerparki.az/en სამხედრო ნადავლის პარკი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210622172745/https://herbiqenimetlerparki.az/en |date=2021-06-22 }} [[კატეგორია:ბაქოს ღირსშესანიშნაობები]] [[კატეგორია:ბაქოს ბაღები და პარკები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:2021 წელს დაარსებული მუზეუმები]] lpb25omh2ruowo0psfas4znzcpo2er8 0 516831 4815890 4813899 2025-06-17T13:37:50Z Jaba1977 3604 /* თანამედროვე კულტურის გალერეა */ 4815890 wikitext text/x-wiki {{შერწყმა|ონტარიოს სამეფო მუზეუმი}} {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = როიალ ონტარიოს მუზეუმი | სურათი = Royal Ontario Museum edit3.jpg | სურათისზომა = | წარწერა = | დაარსდა = [[1912]] წლის [[16 აპრილი]] | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = | პოზრუკა = | პოზრუკის ზომა = | ალტერნატიული რუკა = | პოზრუკა2 = | პოზრუკის ზომა2 = | ალტერნატიული რუკა2 = | სტატუსი = | ექსპონატი = 6,000,000-ზე მეტი | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = 1,440,000 | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''როიალ ონტარიოს მუზეუმი''' ({{lang-en|Royal Ontario Museum}}; {{lang-fr|Musée royal de l'Ontario}}) — [[ხელოვნება|ხელოვნების]], მსოფლიო კულტურისა და ბუნების ისტორიის მუზეუმი [[ტორონტო|ტორონტოში]], [[ონტარიო]], [[კანადა]]. ეს არის ერთ-ერთი უდიდესი მუზეუმი [[ჩრდილოეთი ამერიკა|ჩრდილოეთ ამერიკაში]] და უდიდესი [[კანადა|კანადაში]]. მას ყოველწლიურად სტუმრობს მილიონზე მეტი ვიზიტორი.<ref>{{cite press release|title=ROM Announces Record-Breaking 1.35 Million Visitors Annual Attendance|url=https://www.rom.on.ca/en/about-us/newsroom/press-releases/rom-announces-record-breaking-135-million-visitors-annual|via=rom.on.ca|publisher=Royal Ontario Museum|access-date=23 November 2017}}</ref> მუზეუმი მდებარეობს ქვინ პარკის ჩრდილოეთით, [[ტორონტოს უნივერსიტეტი|ტორონტოს უნივერსიტეტთან]]. მუზეუმი დაარსდა [[1912]] წლის [[16 აპრილი|16 აპრილს]] და გაიხსნა [[1914]] წლის [[19 მარტი|19 მარტს]], მუზეუმი ინარჩუნებდა მჭიდრო ურთიერთობას [[ტორონტოს უნივერსიტეტი|ტორონტოს უნივერსიტეტთან]] მთელი თავისი ისტორიის განმავლობაში. მუზეუმი [[ტორონტოს უნივერსიტეტი|ტორონტოს უნივერსიტეტის]] უშუალო კონტროლისა და მართვის ქვეშ იყო [[1968]] წლამდე, როდესაც მუზეუმი გახდა ონტარიოს მთავრობის დამოუკიდებელი სააგენტო.<ref>{{cite web|last=Jamie|first=Bradburn|title=Historicist: A Handbook to the Royal Ontario Museum, 1956|url=http://torontoist.com/2011/07/historicist_a_handbook_to_the_royal_ontario_museum_1956/|website=torontoist.com|date=9 July 2011|publisher=Torontoist|access-date=26 March 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180829000226/https://torontoist.com/2011/07/historicist_a_handbook_to_the_royal_ontario_museum_1956/|archivedate=29 აგვისტო 2018}}</ref><ref name="rom-trustees">{{cite web|url=http://www.rom.on.ca/en/about-us/rom-leadership/rom-trustees0|title=ROM Trustees|website=rom.on.ca|publisher=Royal Ontario Museum|archive-url=https://web.archive.org/web/20190208190326/https://www.rom.on.ca/en/about-us/rom-leadership/rom-trustees0|archive-date=8 February 2019|quote=The Royal Ontario Museum is an agency of the Government of Ontario.|accessdate=17 სექტემბერი 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180829000211/https://www.rom.on.ca/en/about-us/rom-leadership/rom-trustees0|archivedate=29 აგვისტო 2018}}</ref> დღეს მუზეუმი არის [[კანადა|კანადის]] უდიდესი საველე კვლევითი დაწესებულება, რომელსაც აქვს კვლევითი და კონსერვატიული საქმიანობა მთელს მსოფლიოში.<ref name="Collections and Research">{{cite web|title=Collections and Research|url=http://www.rom.on.ca/collections/index.php|website=rom.on.ca|publisher=Royal Ontario Museum|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120418191455/http://www.rom.on.ca/collections/index.php|archive-date=18 April 2012|accessdate=17 სექტემბერი 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120418191455/http://www.rom.on.ca/collections/index.php|archivedate=18 აპრილი 2012}}</ref> მუზეუმის მსოფლიო კულტურისა და ბუნებრივი ისტორიის მრავალფეროვანი კოლექციები 6,000,000-ზე მეტი ობიექტით და 40 გალერეით განაპირობებს მის საერთაშორისო რეპუტაციას.<ref name="Collections and Research" /> მუზეუმი მოიცავს [[დინოზავრები|დინოზავრების]], [[მინერალები|მინერალებისა]] და [[მეტეოროიდი|მეტეორიდების]] კოლექციას, კანადური და ევროპული ისტორიული არტეფაქტებს. აქ არის ახლო აღმოსავლეთის ხელოვნებასა და აღმოსავლეთ აზიის ხელოვნებასთან დაკავშირებული უდიდესი კოლექცია. მასში განთავსებულია ბურჯეს შეილის ნამარხების მსოფლიოში უდიდესი კოლექცია 150,000-ზე მეტი ნიმუშით.<ref>{{cite web|title=Royal Ontario Museum Burgess Shale Expeditions (1975-ongoing)|url=http://burgess-shale.rom.on.ca/en/history/discoveries/05-rom.php|website=burgess-shale.rom.on.ca|date=10 June 2011|publisher=Royal Ontario Museum|access-date=25 March 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180828170245/http://burgess-shale.rom.on.ca/en/history/discoveries/05-rom.php|archivedate=28 აგვისტო 2018}}</ref> მუზეუმი ასევე მოიცავს [[დიზაინი|დიზაინისა]] და [[სახვითი ხელოვნება|სახვითი ხელოვნების]] ფართო კოლექციას. == გალერეები == თავდაპირველად, მუზეუმში იყო ხუთი ძირითადი გალერეა: [[არქეოლოგია|არქეოლოგიის]], [[გეოლოგია|გეოლოგიის]], [[მინერალოგია|მინერალოგიის]], [[პალეონტოლოგია|პალეონტოლოგიისა]] და [[ზოოლოგია|ზოოლოგიისთვის]].<ref name="Our History">{{cite web|last=Siddiqui|first=Norman|title=Our History|url=http://www.rom.on.ca/en/about-us/rom/our-history|website=rom.on.ca|publisher=Royal Ontario Museum|access-date=26 September 2013}}</ref><ref>{{cite web|url=http://archaeology.about.com/library/products/blprrom.htm|title=Guide Rating and Review: Large Museum Shops|website=Archaeology.about.com|date=12 July 2013|access-date=25 September 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060515150048/http://archaeology.about.com/library/products/blprrom.htm|archivedate=15 მაისი 2006}}</ref> ზოგადად, მუზეუმის ნაწილები იყო ეტიკეტირებული და განლაგებული სტატიკური სტილით, რომელიც ედუარდული დროიდან მოყოლებული ცოტა შეიცვალა. მაგალითად, მწერების გამოფენა, რომელიც გაგრძელდა [[1970-იანები|1970-იან]] წლებამდე, ინახავდა მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხის სხვადასხვა ეგზემპლარებს შუშის ქილების გრძელ რიგებში. იმავე გვარის მწერები იყო ჩასმული კაბინეტის შიგნით, მხოლოდ სახეობების სახელი და მდებარეობა იყო აღწერილობის სახით. [[1960-იანები|1960-იანი]] წლებისთვის შეიქმნა უფრო ინტერპრეტაციული ჩვენებები, მათ შორის პირველი იყო [[დინოზავრები|დინოზავრის]] ორიგინალური გალერეა, რომელიც შეიქმნა [[1960-იანები|1960-იანი]] წლების შუა ხანებში. დინოზავრის ნამარხი დაიდგა დინამიურ პოზაში ფონური ნახატებისა და თანამედროვე პეიზაჟებისა და მცენარეულობის მოდელების ფონზე. ჩვენებები უფრო აღწერითი და ინტერპრეტაციული ხდებოდა, როგორც [[მამონტი|მამონტის]] გადაშენება, გიდები ყვებოდნენ სხვადასხვა წამყვან თეორიას ამ საკითხთან დაკავშირებით. ეს ტენდენცია გაგრძელდა და დღემდე მოქმედებს, გალერეები გახდა ნაკლებად სტაბილური და უფრო დინამიური ან აღწერითი და ინტერპრეტაციული. ახლა მუზეუმში წარმოდგენილია გალერეების ორი ძირითადი კატეგორია: ბუნების ისტორიის გალერეები და მსოფლიო კულტურის გალერეები. Samuel Hall Currelly Gallery არის საგამოფენო სივრცე პირველ დონეზე, რომელიც აკავშირებს მუზეუმის აღმოსავლეთ ფრთას მის დასავლეთ ნახევართან. გალერეა ემსახურება შენობის მთავარ ფოიეს მუზეუმის მისაღებ ზონაში. როიალ ონტარიოს მუზეუმის გალერეების უმეტესობისგან განსხვავებით, სამუელ ჰოლის გალერეა არ ეძღვნება ერთ საგანს. სამაგიეროდ, გალერეაში წარმოდგენილია მუზეუმის კოლექციის ნივთების ასორტიმენტი.<ref>{{cite web|url=https://www.rom.on.ca/en/about-us/rom/exhibition-spaces/samuel-hall-currelly-gallery|title=Samuel Hall Currelly Gallery|website=rom.on.ca|publisher=Royal Ontario Museum|year=2018|accessdate=17 სექტემბერი 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190302224233/https://www.rom.on.ca/en/about-us/rom/exhibition-spaces/samuel-hall-currelly-gallery|archivedate=2 მარტი 2019}}</ref> === კოსტიუმები და ქსოვილები === [[ფაილი:General_view_-_Patricia_Harris_Gallery_of_Textiles_&_Costume,_Royal_Ontario_Museum_-_DSC09417.JPG|მინი|[[პატრიცია ჰარისი|პატრიცია ჰარისის]] კოსტიუმებისა და ქსოვილების გალერეა]] [[პატრიცია ჰარისი|პატრიცია ჰარისის]] კოსტიუმებისა და ქსოვილების გალერეა ინახავს დაახლოებით 200 არტეფაქტს მუზეუმის ტექსტილისა და კოსტუმების კოლექციიდან. გალერეა ეძღვნება ტექსტილის დიზაინის, წარმოებისა და კულტურული მნიშვნელობის გარდაქმნების ჩვენებას საუკუნეების განმავლობაში. ქსოვა, ხელსაქმე, არქეოლოგიური ტექსტილი და აბრეშუმი არის ამ სივრცეში.<ref name="Textiles">{{cite web|title=Patricia Harris Gallery of Textiles & Costume|url=http://www.rom.on.ca/en/exhibitions-galleries/galleries/world-cultures/patricia-harris-gallery-textiles-costume|website=rom.on.ca|publisher=Royal Ontario Museum|access-date=19 September 2013}}</ref> === ინტერაქტიული გალერეები === ''CIBC Discovery Gallery'' შეიქმნა ბავშვების სწავლის ზონად. მასში გაერთიანებულია სამი ძირითადი ადგილი: [[დედამიწა]], მსოფლიო და სახლი. სივრცე შთაგონებულია მუზეუმის კოლექციებით და საშუალებას აძლევს ბავშვებს მიიღონ მონაწილეობა ინტერაქტიულ აქტივობებში, რომლებიც მოიცავს ნიმუშებს, კოსტიუმებს, დინოზავრის ძვლების თხრას და ნამარხებისა და მეტეორიტების გამოკვლევას. ასევე არსებობს სპეციალური ტერიტორია სკოლამდელი ასაკის ბავშვებისათვის.<ref name="Discover">{{cite web|title=CIBC Discovery Gallery|url=http://www.rom.on.ca/en/exhibitions-galleries/galleries/hands-galleries/cibc-discovery-gallery|website=rom.on.ca|publisher=Royal Ontario Museum|access-date=19 September 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230122021655/https://www.rom.on.ca/en/exhibitions-galleries/galleries/hands-galleries/cibc-discovery-gallery|archivedate=22 იანვარი 2023}}</ref> === თანამედროვე კულტურის გალერეა === როლოფ ბენის გალერეა მასპინძლობს როიალ ონტარიოს მუზეუმის თანამედროვე ხელოვნების გამოფენებს.<ref>{{cite web|url=http://torontoartsonline.org/content/view/full/10566/|title=Toronto Arts Online|website=torontoartsonline.org|publisher=Toronto Arts Online|date=7 September 2009|access-date=25 September 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130928020403/http://torontoartsonline.org/content/view/full/10566/|archivedate=28 სექტემბერი 2013}}</ref> ეს მაღალჭერიანი მულტიმედიური გალერეა დაახლოებით 6000 კვ ფუტი (600 მ 2) ემსახურება თანამედროვე კულტურის გალერეის მთავარ საგამოფენო სივრცეს. გალერეაში გამოფენილია მოდის ფოტოგრაფია,<ref>{{cite web|author=Ignacio Villarreal|url=http://www.artdaily.com/section/news/index.asp?int_sec=2&int_new=33570&b=institute%20for%20contemporary%20culture|title=The First Art Newspaper|website=Artdaily.com|access-date=25 September 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131001204441/http://artdaily.com/section/news/index.asp?int_sec=2&int_new=33570&b=institute%20for%20contemporary%20culture|archive-date=1 October 2013}}</ref> ქუჩის ხელოვნება,<ref>{{cite web|url=http://housepaint.typepad.com/housepaint/about-housepaint-phase-2-.html|title=Housepaint Blog|website=Housepaint.typepad.com|date=13 December 2008|access-date=25 September 2013}}</ref> თანამედროვე ჩინური ურბანული დიზაინი და არქიტექტურა,<ref>{{cite web|url=http://www.blogto.com/arts/2008/05/the_roms_shanghai_kaleidoscope/|title=BlogTO|website=BlogTO|date=2 May 2008|access-date=25 September 2013}}</ref> ასევე თანამედროვე იაპონური ხელოვნება. [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2018|2018]] წელს გაიმართა გამოფენა: ჩვენ აქ ვართ: კანადის თანამედროვე ხელოვნება, რომელშიც მონაწილეობდნენ შავკანიანი [[კანადელები|კანადელი]] მხატვრები, როგორიცაა [[სანდრა ბრიუსტერი]], [[მიშელ პირსონ კლარკი]], [[სილვია დ. ჰამილტონი]], [[ბუშრა ჯუნაიდი]], [[შარმეინ ლურჩი]] და [[ესმა მოჰამუდი]].<ref>{{Cite web|title=Here We Are Here: Black Canadian Contemporary Art|url=https://www.rom.on.ca/en/exhibitions-galleries/exhibitions/here-we-are-here-black-canadian-contemporary-art|website=Royal Ontario Museum|language=en|access-date=2020-05-23}}</ref> == ლიტერატურა == * {{cite book|title=The Museum Makers: the Story of the Royal Ontario Museum|last=Dickson|first=Lovat|year=1986|publisher=University of Toronto Press|isbn=0-8020-7441-3}} * {{cite book|title=Canada: Modern Architectures in History|year=2015|publisher=Reaktion Books|isbn=978-1-7802-3679-7|first1=Michelangelo|last1=Sabatino|first2=Rhodri|last2=Windsor Liscombe}} * {{cite book|title=Galleries of the Royal Ontario Museum: Ancient Egypt and Nubia|url=https://archive.org/details/ancientegyptnubi0000shaw|year=1994|first1=Roberta L.|last1=Shaw|first2=Krzysztof|last2=Grzymski|publisher=Royal Ontario Museum|isbn=0-88854-411-1}} == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.rom.on.ca/en ოფიციალური საიტი] == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:როიალ, ონტარიოს, მუზეუმი}} [[კატეგორია:მუზეუმის ტიპები]] [[კატეგორია:1912 წელს დაარსებული მუზეუმები]] [[კატეგორია:ხელოვნების მუზეუმები]] [[კატეგორია:ხელოვნების მუზეუმები კანადაში]] 0x3s0m8602jk5hiq6plw71lir5hwjlv 2 517991 4815881 4288740 2025-06-17T13:30:55Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:თიღვის მუნიციპალიტეტის ციხესიმაგრეები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815881 wikitext text/x-wiki {{იმსა და რუსთაველის ფონდი — თიღვა}} '''თიღვის მუნიციპალიტეტის ობიექტების/ძეგლების სიაში''' წარმოდგენილია მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე არსებული კულტურული მემკვიდრეობის თვალსაზრისით ღირებული ობიექტები, რომელთა ნაწილს კანონით დადგენილი წესით მიენიჭათ კულტურული მემკვიდრეობის უძრავი ძეგლის სტატუსი. უძრავი ძეგლის სტატუსის მქონე ობიექტების ნაწილს ასევე განსაზღვრული აქვს ეროვნული კატეგორია. გალის მუნიციპალიტეტის მასშტაბით კულტურული მემკვიდრეობის თვალსაზრისით ღირებული ობიექტები იყოფა 3 ჯგუფად: # ობიექტები სტატუსის გარეშე # კულტურული მემკვიდრეობის უძრავი ძეგლები # ეროვნული კატეგორიის მქონე უძრავი ძეგლები ==თიღვის მუნიციპალიტეტის ძეგლების სია== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" |-align="center" bgcolor="#CCCCCC" !№<br />!!სურათი!!ობიექტის დასახელება!!სახელმწიფო რეესტრის <br />ნომერი!!აგების თარიღი!!ობიექტის მდებარეობა !! სტატუსი !! კატეგორია |- |'''1''' || || [[ავნევის ნაეკლესიარი]] || || [[შუა საუკუნეები]] || ავნევი || || |- |'''2''' || [[ფაილი:ავნევი. ღმრთისმშობლის ეკლესია. 2.jpg|150პქ]] || [[ავნევის ღვთისმშობლის ეკლესია]] || || [[შუა საუკუნეები]] || [[ავნევი]] || || |- |'''3''' || || [[ავნევის ციხე-კოშკი]] || 2037 || [[გვიანი შუა საუკუნეები]] || [[ავნევი]], ჭიღლაძეების კარ-მიდამო || ძეგლი || |- |'''4''' || || [[ალიბარის ეკლესიის ნანგრევი]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || ალიბარი || || |- |'''5''' || || [[ალიბარის კოშკი]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || ალიბარი || || |- |'''6''' || || [[ბალთის ეკლესია კომნაძე]] || || განვითარებული შუა საუკუნეები || ბალთა || || |- |'''7''' || || [[ბალთის ეკლესიის ნანგრევი]] || || განვითარებული შუა საუკუნეები || ბალთა || || |- |'''8''' || || [[ბალთის ეკლესიის ნანგრევი (შუა საუკუნეები)]] || || შუა საუკუნეები || ბალთა || || |- |'''9''' || || [[ბალთის კვირაცხოვლის ეკლესიის ნანგრევი]] || || შუა საუკუნეები || ბალთა || || |- |'''10''' || || [[ბალთის კვირაცხოვლის ეკლესიის ნანგრევი]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[ბალთა]] || || |- |'''11''' || || [[დიდმუხის ეკლესიის ნანგრევი]] || || ადრეული საუკუნეები || [[დიდმუხა]] || || |- |'''12''' || || [[ვახტანის გომართის სალოცავი]] || || შუა საუკუნეები || [[ვახტანა]], სოფლიდან 3 კმ დაშორებით, გომართის გზაზე. || || |- |'''13''' || || [[ვახტანის ეკლესიის ნანგრევი]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[ვახტანა]], [[ვახტანის ღვთისმშობლის ეკლესიის ნანგრევი| ღვთისმშობლის ეკლესიის]] ჩრდილოეთით, 100 მეტრში. || || |- |'''14''' || || [[ვახტანის ღვთისმშობლის ეკლესიის ნანგრევი]] || 2060 || განვითარებული საუკუნეები || [[ვახტანა]], გომართის მთაზე || ძეგლი || |- |'''15''' || || [[ვახტანის ძველი ნაგებობის ნაშთი]] || || გვიანი საუკუნეები || [[ვახტანა]], [[ვახტანის ღვთისმშობლის ეკლესიის ნანგრევი| ღვთისმშობლის ეკლესიის]] აღმოსავლეთით, 200 მ-ის მოშორებით || || |- |'''16''' || || [[ზნაურის ღვთისმშობლის ეკლესია]] || || ადრეული საუკუნეები || [[ზნაური]] || || |- |'''17''' || || [[თერეგვანის ეკლესიის ნანგრევი]] || || შუა საუკუნეები || თერეგვანი || || |- |'''18''' || || [[თერეგვანის მაცხოვრის ეკლესია]] || || შუა საუკუნეები || [[თერეგვანი]], სამხრეთ-დასავლეთით 2 კმ-ზე, მდინარე [[ოჟორა]]ს მარცხენა ნაპირი ძველ სასაფლაოზე || || |- |'''19''' || || [[თერეგვანის მთავარმოწამის ეკლესია]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[თერეგვანი]], ძველ სასაფლაოზე || || |- |'''20''' || || [[თიღვის ეკლესიის ნანგრევი]] || || შუა საუკუნეები || [[თიღვა]], სასაფლაოზე || || |- |'''21''' || [[ფაილი:Church of Tigva.jpg|150პქ]] || [[თიღვის ტაძარი]] || 2072 || [[1152]] || [[თიღვა]] || ძეგლი || |- |'''22''' || || [[თიღვის ძველი ნაგებობის ნანგრევი I]] || || შუა საუკუნეები || [[თიღვა]]. „წიფლითი“ || || |- |'''23''' || || [[თიღვის ძველი ნაგებობის ნანგრევი II]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[თიღვა]], „წიფლითი“ || || |- |'''24''' || || [[თიღვის წმინდა მარიამის ეკლესია]] || 2071 || შუა საუკუნეები || [[თიღვა]], სასაფლაოზე || ძეგლი || |- |'''25''' || || [[ისაკყაუს წმინდა გიორგის ეკლესია]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[ისაკყაუ]], სასაფლაოზე || || |- |'''26''' || || [[ლისის ცხრაკარას ეკლესია]] || || [[XIII საუკუნე]] || [[ლისა]], ჩრდილო-დასავლეთით 2 კმ-ზე, მდინარე ოჟორას ხეობაში || || |- |'''27''' || || [[ლისის ჯვარი]] || || [[X საუკუნე]] || [[ლისა]], ჩრდილო-აღმოსავლეთით 3 კმ-ზე, მდინარე ოჟორას ხეობაში || || |- |'''28''' || || [[მალდის ნაეკლესიარი]] || || შუა საუკუნეები || [[მალდა]], ჩრდილოეთით, 1 კმ-ზე ტყეში || || |- |'''29''' || || [[მეტეხის მაცხოვრის ეკლესია]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[მეტეხი]], მდინარე [[ფრონის ხეობა|ფრონე]]ს მარჯვენა ნაპირზე || || |- |'''30''' || || [[მეტეხის ნიში]] || || [[შუა საუკუნეები]] || მეტეხი, სასაფლაოზე, ძველი ეკლესიის ადგილას || || |- |'''31''' || || [[მუგუთის ნაეკლესიარი]] || || შუა საუკუნეები || [[მუგუთი]], სასაფლაოზე || || |- |'''32''' || || [[მოღრისის წმინდა გიორგის ეკლესია]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[მოღრისი]], აღმოსავლეთით 3-4 კმ-ზე || || |- |'''33''' || || [[მოღრისის წმინდა გიორგის ეკლესია]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[მოღრისი]] || || |- |'''34''' || || [[ნაბაკევის ამაღლების ეკლესია]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[ნაბაკევი (თიღვის მუნიციპალიტეტი)|ნაბაკევი]] || || |- |'''35''' || || [[ნაბაკევის ნაეკლესიარი]] || || შუა საუკუნეები || [[ნაბაკევი (თიღვის მუნიციპალიტეტი)|ნაბაკევი]] || || |- |'''36''' || || [[ნედლათის კვირაცხოვლის ეკლესია]] || || ადრეული შუა საუკუნეები || [[ნედლათი]], ძველ სასაფლაოზე || || |- |'''37''' || || [[ნულის ეკლესიის ნანგრევი]] || || [[VIII საუკუნე|VIII]]-[[IX საუკუნე]]ები || [[ნული]] || || |- |'''38''' || || [[ოჟორის ეკლესია ცხრაკარა]] || 2087 || შუა საუკუნეები || [[ოჟორა]], გებეევის კარ-მიდამოში || ძეგლი || |- |'''39''' || || [[ოჟორის კოშკის ნანგრევი]] || || შუა საუკუნეები || [[ოჟორა]], გებეევის კარ-მიდამოში || || |- |'''40''' || || [[ოჟორის ძველი ნაგებობის ნაშთი]] || || შუა საუკუნეები || [[ოჟორა]] || || |- |'''41''' || || [[სუნისის წმინდა გიორგის ეკლესია]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[სუნისი]] || || |- |'''42''' || || [[სხლითის ეკლესია]] || 2096 || [[VIII საუკუნე|VIII]]-[[IX საუკუნე]]ები || [[სხლითი]] || ძეგლი || |- |'''43''' || || [[ფათქინეთის ეკლესიის ნანგრევი]] || || || [[ფათქინეთი]], სასაფლაოზე || || |- |'''44''' || || [[ფათქინეთის წმინდა ელიას ეკლესია]] || || [[XIV საუკუნე|XIV]]-[[XV საუკუნე]]ები || [[ფათქინეთი]] || || |- |'''45''' || || [[ქალეთის ღვთისმშობლის ეკლესია]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[ქალეთი]] || || |- |'''46''' || || [[ღვერთეთის ნაეკლესიარი]] || || || [[ღვერთეთი]], ჩრდილო-დასავლეთით, ტყეში || || |- |'''47''' || || [[ღვერთეთის სამების ეკლესია]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[ღვერთეთი]], ჩრდილოეთით ერთ კილომეტრში, მთაზე || || |- |'''48''' || || [[ღვერთეთის წმინდა გიორგის ეკლესიის ნანგრევი]] || || || [[ღვერთეთი]], || || |- |'''49''' || || [[ყორნისის არმინდას ეკლესია]] || || [[VIII საუკუნე|VIII]]-[[IX საუკუნე]]ები || [[ყორნისი]], ჩრდილოეთით 2 კმ-ზე || || |- |'''50''' || || [[ყორნისის გაგიევების კოშკი]] || || [[XVIII საუკუნე|XVII]]-[[XVIII საუკუნე]]ები || [[ყორნისი]], მდინარე [[ტილიანი|ტილიანის]] მარჯვენა ნაპირზე || || |- |'''51''' || || [[ყორნისის გამოქვაბულები]] || || || [[ყორნისი]], ყორნისის ციხის სამხრეთით, 500 მეტრში || || |- |'''52''' || || [[ყორნისის გვერდას ეკლესია]] || || [[შუა საუკუნეები]] || [[ყორნისი]] || || |- |'''53''' || || [[ყორნისის ეკლესიის ნანგრევი]] || || განვითარებული შუა საუკუნეები || [[ყორნისი]], სამხრეთით 7-8 კმ-ზე, მდინარე ფრონეს მარცხენა ნაპირზე (გაგნიძეების ნასოფლარი) || || |- |'''54''' || || [[ყორნისის ეკლესიის ნანგრევი (შუა საუკუნეები)]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[ყორნისი]], სასაფლაოზე || || |- |'''55''' || || [[ყორნისის კოშკი]] || || || [[ყორნისი]], სასაფლაოზე || || |- |'''56''' || || [[ყორნისის კოშკი (XVII-XVIII საუკუნეები)]] || || [[XVII საუკუნე|XVII]]-[[XVIII საუკუნე]]ები || [[ყორნისი]] || || |- |'''57''' || || [[ყორნისის კოშკი და სასახლე]] || || XVII საუკუნეის II ნახევარი || [[ყორნისი]], მდ. ტილიანის მარჯვენა ნაპირზე || || |- |'''58''' || || [[ყორნისის ნაეკლესიარი]] || || შუა საუკუნეები || [[ყორნისი]] || || |- |'''59''' || || [[ყორნისის სამების ეკლესია]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[ყორნისი]] || || |- |'''60''' || || [[ყორნისის წმინდა გიორგის ეკლესია]] || || XIX საუკუნის ბოლო || [[ყორნისი]] || || |- |'''61''' || || [[ყორნისის წმინდა მარინეს ეკლესია]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[ყორნისი]] || || |- |'''62''' || || [[ყორნისის ხასიევების კოშკი]] || || XVII-XVIII საუკუნეები || [[ყორნისი]] || || |- |'''63''' || || [[ყორნისის ხუციაანთ უბნის კოშკი]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[ყორნისი]] || || |- |'''64''' || || [[ყორნისის ჯიოევების კოშკი]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[ყორნისი]] || || |- |'''65''' || || [[შინდარის წმინდა გიორგის ეკლესია]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[შინდარი]] || || |- |'''66''' || || [[ძვილეთის ღვთისმშობლის ეკლესია]] || || განვითარებული შუა საუკუნეები, კოშკი — გვიანი შუა საუკუნეები || [[ძვილეთი]] || || |- |'''67''' || || [[ძვილეთის წმინდა გიორგის ეკლესია]] || || ადრე საუკუნეები || [[ძვილეთი]] || || |- |'''68''' || || [[წნელისის კოშკი]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[წნელისი]] || || |- |'''69''' || || [[წნელისის ნაგებობის ნაშთი]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[წნელისი]] || || |- |'''70''' || || [[წნელისის მეორე ნაგებობის ნაშთი]] || || გვიანი შუა საუკუნეები || [[წნელისი]] || || |- |'''71''' || || [[ხასტაგძუარის ეკლესია]] || || განვითარებული შუა საუკუნეები || [[ბალთა]] || || |- |'''72''' || || [[ხუნდისუბნის ღვთისმშობლის ეკლესიის ნანგრევი]] || || შუა საუკუნეები || [[ხუნდისუბანი]] || || |- |'''73''' || || [[ხუნდისუბნის წმინდა ნიკოლოზის ეკლესია]] || || შუა საუკუნეები || [[ხუნდისუბანი]] || || |- |} ==ლიტერატურა== * შიდა ქართლი, ზნაურის (ყორნისი) რაიონის არქიტექტურული მემკვიდრეობა, ტ. II, 2004 ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.heritagesites.ge/uploads/files/60e836cf86bd8.pdf კულტურული მემკვიდრეობის უძრავი ძეგლების სია] [[კატეგორია:თიღვის მუნიციპალიტეტის ტაძრები]] m0yugq16nk552ha5ktxsq7kzmc7xvid 0 518331 4815905 4383426 2025-06-17T13:50:58Z Jaba1977 3604 4815905 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სპორტსმენი}} '''შარიფ შარიფოვი''' ({{lang-ru|Шариф Наидгаджавович Шарифов}}, {{lang-az|Şərif Şərifov}}; დ. [[11 ნოემბერი]], [[1988]], განუხი, ჩაროდინსკის რაიონი, [[დაღესტანი]]) — ავარული წარმოშობის [[აზერბაიჯანელები|აზერბაიჯანელი]]-[[რუსები|რუსი]] მოჭიდავე. 2011 წელს მოიგო მსოფლიო ჩემპიონატი და მოიპოვა ბრინჯაოს მედალი ევროპის ჩემპიონატზე. 2012 წლის ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებზე თავისუფალი სტილით ჭიდაობაში, 84 კგ წონით კატეგორიაში გახდა ოლიმპიური ჩემპიონი. ფინალში დაამარცხა [[პუერტო-რიკო]]ს წარმომადგენელი ხაიმე ესპინალი.<ref>[http://www.cbsnews.com/8301-501714_162-57491521/sharif-sharifov-of-azerbaijan-wins-olympic-wrestling-gold-medal-in-mens-84-kilogram-freestyle/ CBS News. Sharif Sharifov of Azerbaijan wins Olympic wrestling gold medal in men's 84-kilogram freestyle]</ref> [[2016]] წლის [[რიო-დე-ჟანეირო]]ში, [[ბრაზილია]]ში გამართულ ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებზე 86 კგ წონით კატეგორიაში მოიპოვა ბრინჯაოს მედალი. ნახევარ-ფინალში აბდულრაშიდ სადულაევთან დამარცხებამდე მოუგო ბი შენგფენგსა და ზბიგნიევ ბარამოვსკის. რეპეშაჟში შარიფოვმა დაამარცხა პედრო სებალიოსი და მოიპოვა ბრინჯაოს მედალი.<ref>{{Cite web |url=https://www.rio2016.com/en/wrestling-standings-wr-mens-freestyle-86-kg |title=Rio 2016 - Men's Freestyle 86 kg |date=20 August 2016 |website=Rio2016.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20160922184531/https://www.rio2016.com/en/wrestling-standings-wr-mens-freestyle-86-kg |archive-date=22 September 2016 |access-date=3 October 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160922184531/https://www.rio2016.com/en/wrestling-standings-wr-mens-freestyle-86-kg |archivedate=22 სექტემბერი 2016 }}</ref> [[2010]] წელს [[აზერბაიჯანი]]ს დედაქალაქ [[ბაქო]]ში გამართულ ევროპის ჩემპიონატზე მოიპოვა ვერცხლის მედალი. [[2011]] წელს დორტმუნდში, [[გერმანია]]ში გამართულ ევროპის ჩემპიონატზე 84 კგ წონით კატეგორიაში მოიპოვა ბრინჯაოს მედალი. [[2018]] წელს 92 კგ წონით კატეგორიაში კასპიისკში გამართულ ევროპის ჩემპიონატზე მოიპოვა ვერცხლის მედალი. ფინალში ანგარიშით 1-2 დამარცხდა აბდულრაშიდ სადილაევთან. [[2019]] წელს მოიგო ბუქარესტში გამართული ევროპის ჩემპიონატი. ფინალში დაამარცხა პოლნელი მოჭიდავე ზბიგნევ ბარამოვსკი. [[2011]] წელს მოიგო სტამბოლში, [[თურქეთი|თურქეთში]] გამართული მსოფლიო ჩემპიონატი. ფინალში დაამარცხა უკრაინის სახელით მონაწილე სპორტსმენი იბრაჰიმ ალდათოვი. [[2009]] წელს მოიპოვა ბრინჯაოს მედალი 84 კგ წონით კატეგორიაში, ჰერნინგში, [[დანიის სამეფო]]ში გამართულ ევროპის ჩემპიონატზე. [[2019]] წელს 97 კგ წონით კატეგორიაში ნურ-სულთანში გამართულ მსოფლიო ჩემპიონატზე შარიფოვმა ვერცხლის მედალი მოიპოვა. ფინალში დამარცხდა რუსეთის სახელით მოასპარეზე აბდულრაშიდ სადულაევთან, ანგარიშით 0-4. [[2017]] წელს [[ბაქო]]ში გამართულ ისლამის სოლიდარობის თამაშებზე 86 კგ წონით კატეგორიაში მოიპოვა ბრინჯაოს მედალი. მისი მწვრთნელები არიან ანვარ მაგომედგაჯიევი და ომარ კურამაგომედოვი. არის აზერბაიჯანული საჭიდაო კლუბი „Gamidov WC Atasport“-ის წევრი. შარიფ შარიფოვს [[2012]] წელს მიენიჭა დიდების ორდენი. [[2016]] წელს მიენიჭა აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტის საპატიო დიპლომი. მას ასევე ახალგაზრდობისა და სპორტის სამინისტროს მიენიჭა წლის საუკეთესო სპორტსმენის სტატუსი 2011 და 2012 წლებში. ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.olympedia.org/athletes/121432 Olympedia] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანელი მოჭიდავეები თავისუფალ სტილში]] oe1pdnes0554mi84yrffxm2uqnm6azm 0 518426 4815902 4314548 2025-06-17T13:49:31Z Jaba1977 3604 /* ყარაბაღი */ 4815902 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ფეხბურთელის ბიოგრაფია |სახელი = მაქსიმ მედვედევი |სურათი = |სურათის ზომა = |წარწერა = |სრული სახელი = |დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1989|9|29}} |დაბადების ადგილი = [[ბაქო]], [[აზერბაიჯანის სსრ]], [[სსრკ]] |სიმაღლე = 180 [[სმ]] |პოზიცია = [[მცველი (ფეხბურთი)|მარჯვენა მცველი]] |მიმდინარე კლუბი = [[ყარაბაღი (საფეხბურთო კლუბი)|ყარაბაღი]] |ნომერი = 5 |ახალგაზრდული წელი1 = |ახალგაზრდული კლუბი1 = |წელი1 = 2006– |კლუბი1 = [[ყარაბაღი (საფეხბურთო კლუბი)|ყარაბაღი]] |მატჩი1 = 325 |გოლი1 = 11 |ეროვნული წელი1 = 2009– |ეროვნული ნაკრები1 = [[აზერბაიჯანის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|აზერბაიჯანი]] |ეროვნული მატჩი1 = 70 |ეროვნული გოლი1 = 4 |მედლის თარგები = |კლუბი-განახლება = |ეროვნული ნაკრები-განახლება = }} '''მაქსიმ მედვედევი''' (დ. [[29 სექტემბერი]], [[1989]]) — [[აზერბაიჯანელები|აზერბაიჯანელი]] ფეხბურთელი. აღდამის „ყარაბაღისა“ და [[აზერბაიჯანის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები]]ს წევრი და კაპიტანი. თამაშობს მარჯვენა მცველის პოზიციაზე. მედვედევმა მთელი საფეხბურთო კარიერა ერთ საფეხბურთო კლუბში, აღდამის „ყარაბაღში“ გაატარა. მედვედევი გუნდს [[2006]] წელს შეუერთდა ამის შემდეგ არის გუნდის ისტორიაში ყველაზე მეტი მატჩის მონაწილე ფეხბურთელი. არის აზერბაიჯანის პრემიერ ლიგის 7-გზის ჩემპიონი და აზერბაიჯანის საფეხბურთო თასის 4-გზის გამარჯვებული. მედვედევის დებიუტი ნაკრების რიგებში [[2009]] წელს შედგა. ამ დროს მედვედევი 19 წლის იყო. არის ნაკრებში ჩატარებული მატჩების რაოდენობით მე-7 ფეხბურთელი. მისი ძირითადი პოზიციაა მარჯვენა მცველი ,მაგრამ აგრეთვე შეუძლია ითამაშოს როგორც ცენტრალურ, ისე მარცხენა მცველად. ==საკლუბო კარიერა== === ყარაბაღი === დაიბადა [[ბაქო]]ში, აზერბაიჯანის საბჭოთა სოციალისტურ რესპუბლიკაში (ამჟამად [[აზერბაიჯანი]]). მედვედევი იყო „ყარაბაღის“ ახალგაზრდული აკადემიის პროდუქტი და ითველობდა ქვეყანაში ერთ-ერთი ყველაზე დიდი საფეხბურთო ტალანტის მქონე ფეხბურთელად. ==საერთაშორისო კარიერა== მედვედევის დებიუტი აზერბაიჯანის 21 წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებში [[2008]] წელს შედგა. მანამდე მედვედევს ჰქონდა აზერბაიჯანის 17 წლამდე ფეხბურთელთა და 19 წლამდე ფეხბურთელთ ნაკრებებში თამაშის გამოცდილება.<ref>[http://www.champion.com.az/index.php?type=xebergoster&xeber=yazar&id=15964 Maksim Medvedevlə əcnəbi klublar maraqlanırlar!]{{Dead link|date=March 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{in lang|az}}</ref> [[2010]] წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის შესარჩევი ეტაპის დროს მედვედევი გახდა ნაკრების ძირითადი შემადგენლობის წევრი. ამის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი იყო მისი მონაწილეობა „ყარაბაღის“ მიერ წარმატებულ გამოსვლაში 2009 წლის უეფა-ს ევროპა ლიგაზე.<ref>[http://ru.apa.az/news.php?id=144072 Берти Фогтс назвал футболистов, понравившихся ему в сборной] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120301071015/http://ru.apa.az/news.php?id=144072 |date=2012-03-01 }} {{in lang|ru}}</ref><ref>[http://fanat.az/?mod=view&id=4920 "Qarabağ"ın yeni simvolu: MAKS] {{in lang|az}}</ref> [[2016]] წლის [[3 ივნისი|3 ივნისს]] მან კანადის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების წინააღმდეგ ამხანაგურ შეხვედრაში პირველად ითამაშა ეროვნული ნაკრების კაპიტნის რანგში. პირველი გოლი ნაკრების რიგებში გაიტანა [[2016]] წლის 8 ოქტომბერს გაიტანა პირველი გოლი ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების მაისურით. 2018 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის შესარჩევი ეტაპის ფარგლებში გამართულ შეხვედრაში გაიტანა ნორვეგიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების წინააღმდეგ. შეხვედრა აზერბაიჯანის გამარჯვებით, 1-0 დასრულდა. [[2018]] წელს, მას შემდეგ რაც კარიერა დაამთავრა [[რაშად სადიკოვი|რაშად სადიკოვმა]], მაქსიმ მედვედი არჩეული იქნა აზერბაიჯანის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების ახალ კაპიტნად. ნაკრების მასიურით გოლი აგრეთვე გატანილი აქვს [[2018]] წლის 29 მაისს ყირგიზეთის ეროვნულ საფეხბურთო ნაკრებთან გამართულ შეხვედრაში, აზერბაიჯანის მიერ ანგარიშით 3-0 მოგებულ შეხვედრაში მედვედევმა ანგარიში გახნა. რამდენიმე დღეში, 9 ივნისს ამხანაგურ შეხვედრაში გაუტანა ლატვიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების წინააღმდეგ. აზერბაიჯანის მიერ ანგარიშით 3-1 მოგებულ შეხვედრაში მედვედმა ანგარიში გახსნა. [[2020]] წლის 8 სექტემბერს ერთა ლიგაზე გაუტანა კვიპროსის ეროვნულ საფეხბურთო ნაკრებს. შეხვედრა აზერბაიჯანის ნაკრების გამარჯვებით, 1-0 დასრულდა. ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.national-football-teams.com/player/33877.html მაქსიმ მედვედევი National-Football-Teams.com-ზე] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 29 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1989]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანელი ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:აღდამის ყარაბაღის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:ბაქოში დაბადებულები]] shtque6iiheb5pppdykkrc3fej6iicc 4815903 4815902 2025-06-17T13:49:42Z Jaba1977 3604 /* საერთაშორისო კარიერა */ 4815903 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ფეხბურთელის ბიოგრაფია |სახელი = მაქსიმ მედვედევი |სურათი = |სურათის ზომა = |წარწერა = |სრული სახელი = |დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1989|9|29}} |დაბადების ადგილი = [[ბაქო]], [[აზერბაიჯანის სსრ]], [[სსრკ]] |სიმაღლე = 180 [[სმ]] |პოზიცია = [[მცველი (ფეხბურთი)|მარჯვენა მცველი]] |მიმდინარე კლუბი = [[ყარაბაღი (საფეხბურთო კლუბი)|ყარაბაღი]] |ნომერი = 5 |ახალგაზრდული წელი1 = |ახალგაზრდული კლუბი1 = |წელი1 = 2006– |კლუბი1 = [[ყარაბაღი (საფეხბურთო კლუბი)|ყარაბაღი]] |მატჩი1 = 325 |გოლი1 = 11 |ეროვნული წელი1 = 2009– |ეროვნული ნაკრები1 = [[აზერბაიჯანის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|აზერბაიჯანი]] |ეროვნული მატჩი1 = 70 |ეროვნული გოლი1 = 4 |მედლის თარგები = |კლუბი-განახლება = |ეროვნული ნაკრები-განახლება = }} '''მაქსიმ მედვედევი''' (დ. [[29 სექტემბერი]], [[1989]]) — [[აზერბაიჯანელები|აზერბაიჯანელი]] ფეხბურთელი. აღდამის „ყარაბაღისა“ და [[აზერბაიჯანის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები]]ს წევრი და კაპიტანი. თამაშობს მარჯვენა მცველის პოზიციაზე. მედვედევმა მთელი საფეხბურთო კარიერა ერთ საფეხბურთო კლუბში, აღდამის „ყარაბაღში“ გაატარა. მედვედევი გუნდს [[2006]] წელს შეუერთდა ამის შემდეგ არის გუნდის ისტორიაში ყველაზე მეტი მატჩის მონაწილე ფეხბურთელი. არის აზერბაიჯანის პრემიერ ლიგის 7-გზის ჩემპიონი და აზერბაიჯანის საფეხბურთო თასის 4-გზის გამარჯვებული. მედვედევის დებიუტი ნაკრების რიგებში [[2009]] წელს შედგა. ამ დროს მედვედევი 19 წლის იყო. არის ნაკრებში ჩატარებული მატჩების რაოდენობით მე-7 ფეხბურთელი. მისი ძირითადი პოზიციაა მარჯვენა მცველი ,მაგრამ აგრეთვე შეუძლია ითამაშოს როგორც ცენტრალურ, ისე მარცხენა მცველად. ==საკლუბო კარიერა== === ყარაბაღი === დაიბადა [[ბაქო]]ში, აზერბაიჯანის საბჭოთა სოციალისტურ რესპუბლიკაში (ამჟამად [[აზერბაიჯანი]]). მედვედევი იყო „ყარაბაღის“ ახალგაზრდული აკადემიის პროდუქტი და ითველობდა ქვეყანაში ერთ-ერთი ყველაზე დიდი საფეხბურთო ტალანტის მქონე ფეხბურთელად. ==საერთაშორისო კარიერა== მედვედევის დებიუტი აზერბაიჯანის 21 წლამდე ფეხბურთელთა ნაკრებში [[2008]] წელს შედგა. მანამდე მედვედევს ჰქონდა აზერბაიჯანის 17 წლამდე ფეხბურთელთა და 19 წლამდე ფეხბურთელთ ნაკრებებში თამაშის გამოცდილება. [[2010]] წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის შესარჩევი ეტაპის დროს მედვედევი გახდა ნაკრების ძირითადი შემადგენლობის წევრი. ამის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი იყო მისი მონაწილეობა „ყარაბაღის“ მიერ წარმატებულ გამოსვლაში 2009 წლის უეფა-ს ევროპა ლიგაზე.<ref>[http://ru.apa.az/news.php?id=144072 Берти Фогтс назвал футболистов, понравившихся ему в сборной] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120301071015/http://ru.apa.az/news.php?id=144072 |date=2012-03-01 }} {{in lang|ru}}</ref><ref>[http://fanat.az/?mod=view&id=4920 "Qarabağ"ın yeni simvolu: MAKS] {{in lang|az}}</ref> [[2016]] წლის [[3 ივნისი|3 ივნისს]] მან კანადის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების წინააღმდეგ ამხანაგურ შეხვედრაში პირველად ითამაშა ეროვნული ნაკრების კაპიტნის რანგში. პირველი გოლი ნაკრების რიგებში გაიტანა [[2016]] წლის 8 ოქტომბერს გაიტანა პირველი გოლი ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების მაისურით. 2018 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის შესარჩევი ეტაპის ფარგლებში გამართულ შეხვედრაში გაიტანა ნორვეგიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების წინააღმდეგ. შეხვედრა აზერბაიჯანის გამარჯვებით, 1-0 დასრულდა. [[2018]] წელს, მას შემდეგ რაც კარიერა დაამთავრა [[რაშად სადიკოვი|რაშად სადიკოვმა]], მაქსიმ მედვედი არჩეული იქნა აზერბაიჯანის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების ახალ კაპიტნად. ნაკრების მასიურით გოლი აგრეთვე გატანილი აქვს [[2018]] წლის 29 მაისს ყირგიზეთის ეროვნულ საფეხბურთო ნაკრებთან გამართულ შეხვედრაში, აზერბაიჯანის მიერ ანგარიშით 3-0 მოგებულ შეხვედრაში მედვედევმა ანგარიში გახნა. რამდენიმე დღეში, 9 ივნისს ამხანაგურ შეხვედრაში გაუტანა ლატვიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების წინააღმდეგ. აზერბაიჯანის მიერ ანგარიშით 3-1 მოგებულ შეხვედრაში მედვედმა ანგარიში გახსნა. [[2020]] წლის 8 სექტემბერს ერთა ლიგაზე გაუტანა კვიპროსის ეროვნულ საფეხბურთო ნაკრებს. შეხვედრა აზერბაიჯანის ნაკრების გამარჯვებით, 1-0 დასრულდა. ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.national-football-teams.com/player/33877.html მაქსიმ მედვედევი National-Football-Teams.com-ზე] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 29 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1989]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანელი ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:აღდამის ყარაბაღის ფეხბურთელები]] [[კატეგორია:ბაქოში დაბადებულები]] eg0l34qacy2e5qymz0utjgay0cmukmy 0 518433 4815904 4386851 2025-06-17T13:50:39Z Jaba1977 3604 /* ადრეული ცხოვრება */ 4815904 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პოლიტიკოსი}} '''ვალი იუსიფ ოღლუ ახუნდოვი''' ({{lang-az|Vəli Yusif oğlu Axundov}}; დ. [[14 მაისი]], [[1916]] – გ. [[22 აგვისტო]], [[1986]]), ცნობილი როგორც '''ვალი ახუნდოვი''' — [[აზერბაიჯანელები|აზერბაიჯანელი]] საბჭოთა პოლიტიკოსი და მეცნიერი. აზერბაიჯანის კომუნისტური პარტიის მე-10 პირველი მდივანი [[1959]]-[[1969]] წლებში. ==ადრეული ცხოვრება== ახუნდოვი დაიბადა ბაქოში, რუსეთის იმპერიის ბაქოს გუბერნიაში 1916 წელს. 1941 წელს მან დაამთავრა აზერბაიჯანის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტი და დაასრულა კვლევა 1964 წელს, მიიღო მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორის, პროფესორისა და აკადემიკოსის წოდება 1964 და 1966 წლებში.<ref name=Adam>{{cite web| url= http://www.adam.az/az.php?subaction=showfull&id=1238666062&archive=&start_from=&ucat=8,10,64&go=headlines&category=64| title= Directory of Biographies. Vali Akhundov| archive-date= 2016-03-03| archive-url= https://web.archive.org/web/20160303175005/http://www.adam.az/az.php?subaction=showfull&id=1238666062&archive=&start_from=&ucat=8,10,64&go=headlines&category=64| url-status= dead| accessdate= 2021-10-09| archiveurl= https://web.archive.org/web/20160303175005/http://www.adam.az/az.php?subaction=showfull&id=1238666062&archive=&start_from=&ucat=8,10,64&go=headlines&category=64| archivedate= 2016-03-03}}</ref> 1946 წლიდან 1949 წლამდე ახუნდოვი მუშაობდა სამედიცინო მუშაკთა პროფკავშირის კომიტეტის თავმჯდომარედ. 1949 წელს დაინიშნა აზერბაიჯანის სსრ საზოგადოებრივი ჯანდაცვის მინისტრის მოადგილედ და დატოვა პოსტი აზერბაიჯანის კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის უფროსის მოადგილის თანამდებობაზე. 1953 წელს და 1954 წელს დაინიშნა აზერბაიჯანის სსრ საზოგადოებრივი ჯანდაცვის მინისტრად. თანამდებობაზე მუშაობდა 1958 წლამდე. ახუნდოვი მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე იყო ერთი წლის განმავლობაში და საბოლოოდ დაინიშნა აზერბაიჯანის კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველ მდივნად, თანამდებობა ეკავა 1969 წლამდე, როდესაც იგი შეიცვალა [[ჰეიდარ ალიევი]]ს მიერ.<ref>{{cite web| url= http://www.soviethistory.org/index.php?page=subject&SubjectID=1973shakeup&Year=1973&Theme=Nationalities&navi=byTheme| title= Seventeen Moments in Soviet History. 1973: Shakeup in the Republics| author= Lewis Siegelbaum| access-date= 2010-05-03| archive-url= https://web.archive.org/web/20110613181224/http://www.soviethistory.org/index.php?page=subject&SubjectID=1973shakeup&Year=1973&Theme=Nationalities&navi=byTheme| archive-date= 2011-06-13| url-status= dead}}</ref> ===აზერბაიჯანის კომუნისტური პარტიის პირველი მდივანი=== ველი ახუნდოვმა პირველი მდივნის თანამდებობაზე შეცვალა იმამ მუსტაფაევი, რომელიც პირველი მდივანი იყო 1954 წლის თებერვლიდან 1959 წლამდე. მისი კარიერის განმავლობაში ახუნდოვს ეკონომიკურ კრიზისში და კორუფციაში ადანაშაულებდნენ..<ref>{{cite book |title=Europe since 1945: an encyclopedia, Volume 1 |last=Cook |first=Bernard A.|year=2001 |publisher=Garland Publishing, Inc |location= New York|isbn= 0-8153-4057-5 |page=70 |url=https://books.google.com/books?id=ox_gXq2jpdYC&q=Veli+Akhundov&pg=PA70 |access-date= 3 May 2010}}</ref>1960 -იანი წლების შუა ხანებში აზერბაიჯანის კომუნისტური პარტიის რიგებში ეთნიკური აზერბაიჯანელების რიცხვი გაიზარდა 61%-ით, თუმცა, ბევრ ძირითად თანამდებობაზე კვლავ ეთნიკური რუსები და სომხები იყვნენ დანიშნულები.<ref>{{cite book |title=Historical dictionary of Azerbaijan |last1=Swietochowski |first1=Tadeusz |last2=Collins |first2=Brian C. |author-link= Tadeusz Swietochowski|year=1999 |publisher=Scarecrow Press, Inc |location= Lanham, Maryland|isbn= 0-8108-3550-9 |page=70 |url=https://books.google.com/books?id=yjIZ6ymyNO8C&q=Veli+Akhundov&pg=PA41 |access-date= 3 May 2010}}</ref>ახუნდოვს მიეწერება, რომ მან უარყო სომხური პრეტენზიები მთიანი ყარაბაღის ავტონომიური ოლქის მიმართ 1965 წელს, როდესაც ის იყო თანამდებობაზე.<ref>{{cite news | url= http://ru.trend.az/life/history/1478723.html | title= Профессия служения людям |trans-title=Profession of serving people | publisher= [[Trend News Agency]] | author = Nazim Mamedov | date=2009-05-30 | access-date=2010-05-03}}</ref> პოლიტიკური კარიერის დასრულების შემდეგ, ახუნდოვი მუშაობდა აზერბაიჯანის მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის ვიცე-პრეზიდენტად 1972 წლამდე. ის იყო ვირუსოლოგიის, მიკრობიოლოგიისა და ჰიგიენის ინსტიტუტის დირექტორი გარდაცვალებამდე, 1986 წლამდე. ==ჯილდოები== ახუნდოვს მიღებული ჰქონდა ლენინის ორდენი, წითელი ვარსკვლავის ორდენი, სამამულო ომის ორდენი და სხვა ორდენები და საპატიო მედლები მთელი თავისი პოლიტიკური და სამეცნიერო კარიერის განმავლობაში..<ref name=Adam/> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} ozezz3h5vdglzo3n71dbufag59jtm0f 0 521704 4815977 4648253 2025-06-17T17:34:19Z CommonsDelinker 635 - "Kulyash-Baiseitova.jpg". ფაილი წაიშალა Commons-იდან მომხმარებელ [[c:User:IronGargoyle|IronGargoyle]]-ს მიერ. მიზეზი: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Kulyash-Baiseitova.jpg|]]. 4815977 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება|name_color=black|back_color=yellow|სახელი=კულიაშ ბაისეითოვა<br />[[ყაზახური ენა|ყაზახ.]] Күләш Жасынқызы Бәйсейітова|სურათი=|დაბ თარიღი=[[2 მაისი]] [[1912]]|დაბ ადგილი=ვერნი, [[რუსეთის იმპერია]]|გარდ თარიღი=[[6 ივნისი]] [[1957]] (45 წლის)|გარდ ადგილი=[[მოსკოვი]], [[სსრკ]]|დაკრძალვის ადგილი=[[ალმათი]]|მოქალაქეობა={{დროშა|რუსეთის იმპერია}}<br />{{დროშა|სსრკ}}|საქმიანობა=[[მსახიობი]], ოპერის მომღერალი|ჯილდოები={{შრომის წითელი დროშის ორდენი}}<br />{{ლენინის ორდენი}}<br />{{სტალინური პრემია}}}}'''კულიაშ ბაისეითოვა''' (დაბ.: გულბახამ, [[ყაზახური ენა|ყაზ]].: ''Күләш Жасынқызы Байсейітова''; 1912—1957) —<nowiki/>[[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა]], [[ყაზახები|ყაზახი]] საოპერო მომღერალი (ლირიკულ-კოლორატურული [[სოპრანო]]), დრამატული მსახიობი. II ხარისხის [[სტალინური პრემია|სტალინის პრემიის]] ლაურეატი (1948, 1949). [[ლენინის ორდენი|ლენინის ორდენის]] კავალერი (1945). „[[სსრკ სახალხო არტისტი]]ს“ წოდების ერთ-ერთი პირველი მფლობელი ([[1936]]) და ერთ-ერთი ყველაზე ახალგაზრდა, ვისაც ეს წოდება მიენიჭა <nowiki/>[[ჰალიმა ნასიროვა|(ჰალიმა ნასიროვას]] შემდეგ).<ref>Музыкальная энциклопедия. / Гл. ред. Ю. В. Келдыш. Том 1. А — Гонг. 1072 стб. с илл. — Советская энциклопедия, 1973 ([[რუსული ენა|რუს]].)</ref><ref>"[http://wap.history1997.forum24.ru/?1-11-0-00000154-000-0-0-1595937559 Куляш Байсеитова]".([[რუსული ენა|რუს]].) ''wap.history1997.forum24.ru''. Retrieved 26 February 2021.</ref><ref>[https://www.oner.kz/theatre/view/1922-mening-culashim "Менің Күләшім".] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210505114523/https://www.oner.kz/theatre/view/1922-mening-culashim |date=2021-05-05 }} ([[ყაზახური ენა|ყაზახ.]]) ''www.oner.kz'' . Retrieved 1 March 2021.</ref> == ბიოგრაფია == კულიაშ ბაისეითოვა (ქალიშვილობის გვარი ბეისოვა) დაიბადა 1912 წლის 19 აპრილს (2 მაისს) (სხვა წყაროების მიხედვით - 12 იანვარი) სარი-არკის სტეპებში, [[სემიპალატინსკის პოლიგონი|სემიპალატინსკის ოლქის]] კარკარალინსკის რაიონის სოფელ ჟანაორტალიკში ( ამჟამად  <nowiki/>[[ყაზახეთი|ყაზახეთის]] [[ყარაღანდის ოლქი|ყარაღანდის რეგიონის]] აქტოგაის რაიონში). გოგონა თორმეტი წლის ასაკში ჩაიყვანეს [[ალმათი|ალმათში]] და გარკვეული პერიოდის განმავლობაში  პანსიონში ცხოვრობდა. იგი წარმომავლობით არგინის ტომის ტობიქტის გვარის დადანის ქვე გვარიდანაა.  მისმა ბუნებრივმა მუსიკალურმა ნიჭმა ადრეულად იჩინა თავი. გოგონამ დაიმახსოვრა და შეასრულა  მამის—ჟასინისგან მოსმენილი სიმღერები.<ref>[https://nomad.su/?a=14-200303280016 "Любовь и смерть Куляш Байсеитовой | Номад | 28 March 2003"]. ([[რუსული ენა|რუს]].) ''nomad.su''. Retrieved 26 February 2021.</ref> 1925-1928 წლებში სწავლობდა განათლების ინსტიტუტის [[ალმათი|ალმათის]] პედაგოგიურ კოლეჯში, მონაწილეობდა სამოყვარულო მუსიკალურ სპექტაკლებში. 1930 წელს იგი შევიდა [[ყიზილორდა|ყიზილორდას]] სტუდიაში, რომელიც 1926 წელს შეიქმნა, ხოლო 1929 წელს გადავიდა [[ალმათი|ალმათის]] დრამატულ თეატრში (ამჟამად [[მ.ო. აუეზოვის]] სახელობის [[ყაზახეთი|ყაზახეთის]] სახელმწიფო აკადემიური დრამატული თეატრი). მსახიობობისა და მუსიკალური ხელოვნების შესწავლის დროს, მან ითამაშა მცირე ეპიზოდური როლები თეატრში და მალე მთავარიც.1933 წელს იგი გახდა მუსიკალური თეატრის დასის წევრი (ახლანდელი [[აბაის სახელობის  ყაზახეთის ოპერისა და ბალეტის თეატრი]]), სადაც იგი სიცოცხლის ბოლომდე გამოდიოდა. სწავლობდა სიმღერას თეატრის საგანმანათლებლო სტუდიაში კ. ა. დიანტისთან და ვ. ა. სმისლოვსკაიასთან. <ref>"Советские музыканты – избранники народа". / Гл. ред. А.Лившиц. Куляш Байсеитова("СМ", 1938, № 8) ([[რუსული ენა|რუს.]])</ref><ref>[https://brod.kz/persons/kulyash_bayseitova/ "Куляш Байсеитова – биография и возраст – кинопортал Бродвей"]. ([[რუსული ენა|რუს]].) ''brod.kz''. Retrieved 1 March 2021.</ref> მომღერლის მუსიკალური და სასცენო ნიჭი აშკარად გამოიხატა აიმანის როლის შესრულებისას  მუსიკალური კომედიაში „აიმან - შოლპანი“ [[მუხტარ აუეზოვი|მ. ო. აუეზოვის]] [[ლიბრეტო|ლიბრეტოზე]], მუსიკა ი. ვ. კოციკი. მომღერალმა წარმატებით შექმნა შუგას სახე მუსიკალური დრამაში „შუგა“, (ბ. მაილინისა და ი. კოციკის), ჟიბეკის როლმა (ე. გ. ბრუსილოვსკის „კიზ-ჟიბეკი“) მომღერალს საშუალება მისცა კლასიკური საოპერო ხელოვნების მწვერვალს მიახლოებოდა. იგი ასევე გამოდიოდა როგორც საკონცერტო მომღერალი: მღეროდა ხალხურ სიმღერებს სხვადასხვა ენაზე ([[ყაზახური ენა|ყაზახურად]] „იელიგაი“, „შილი ოზენი“, რუსული „ზარი“, [[პოლონური ენა|პოლონურად]] „გოგონა დადიოდა“, [[ჩეხური ენა|ჩეხურად]] „მწყემსი“, [[სომხური ენა|სომხურად]] „მერცხალი“ და ა. შ.), ასრულებდა [[რუსები|რუსი]], [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა]] და დასავლეთ [[ევროპა|ევროპელი]] კომპოზიტორების ნაწარმოებებს.<ref>[https://brod.kz/persons/kulyash_bayseitova/ "Куляш Байсеитова – биография и возраст – кинопортал Бродвей"]. ([[რუსული ენა|რუს.]])''brod.kz''. Retrieved 26 February 2021.</ref><ref>Zhubanova, A.A.; Ualieva, P.S.; Abdyeva, G.Zh.; Malik, A.M.; Tastambek, K.T.; Akimbekov, N.Sh. (2018). [https://bulletin-ecology.kaznu.kz/index.php/1-eco/article/view/832 "Study of Microbial Diversity of Soil and Water Polluted by Persistent Organic Pollutants".] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211129193325/https://bulletin-ecology.kaznu.kz/index.php/1-eco/article/view/832 |date=2021-11-29 }} ''Eurasian Journal of Ecology''. '''3''' (56): 77–88. [[ობიექტის ციფრული იდენტიფიკატორი|doi]]:[https://bulletin-ecology.kaznu.kz/index.php/1-eco/article/view/832 10.26577/eje-2018-3-832] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211129193325/https://bulletin-ecology.kaznu.kz/index.php/1-eco/article/view/832 |date=2021-11-29 }}. [[ISSN]] [https://www.worldcat.org/title/qazuu-khabarshysy-filologiia-seriiasy/oclc/1051459200 1563-034X].</ref> [[მეორე მსოფლიო ომი|ომის]] დროს იგი საკონცერტო ბრიგადის შემადგენლობაში წავიდა ფრონტზე. 1944 წელს მან ითამაშა მუსიკალურ ფილმში „ხუთი რესპუბლიკის კონცერტი“. 1949 წლიდან — [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირის]] მშვიდობის კომიტეტის წევრი. იყო [[ყაზახეთი|ყაზახეთის]] თეატრალური საზოგადოების ორგანიზატორი და მუდმივი ხელმძღვანელი. მონაწილეობდა მშვიდობის მომხრეთა II [[მსოფლიო]] კონგრესში. 1943 წლიდან — [[საბჭოთა კავშირის კომუნისტური პარტია|სკკპ]] წევრი. [[ყაზახეთის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|ყაზახეთის სსრ]] უმაღლესი საბჭოს მოადგილე 1-ლი და მე-3 მოწვევებიდან. 1957 წლის ივნისში იგი კონცერტზე გაემგზავრა [[მოსკოვი|მოსკოვში]]. კონცერტის დასრულების შემდეგ, თავის ტკივილის გამო, მომღერალი დაბრუნდა სასტუმროში. 6 ივნისს, დილით, მოახლემ აბაზანაში  მისი უსიცოცხლო სხეული იპოვა. მოგვიანებით ექიმებმა მომღერლის გარდაცვალების მიზეზად [[ინსულტი]] დაასახელეს.<ref>[https://adebiportal.kz/ru/news/view/19829 "Любовь и смерть Куляш Байсеитовой | Литературный портал".] ([[რუსული ენა|რუს]].)</ref> დაკრძალულია [[ალმათი|ალმათში]] ცენტრალურ სასაფლაოზე. == ოჯახი == * მეუღლე — [[კანაბეკ ბაისეითოვი]] (1905-1979) - მსახიობი, რეჟისორი, დრამატურგი. [[ყაზახეთის მუსიკალური თეატრი|ყაზახეთის მუსიკალური თეატრის]] ერთ-ერთი დამაარსებელი. [[ყაზახეთის სსრ]] სახალხო არტისტი. * ქალიშვილები — უფროსი კურალაი (1938-1974), შუათანა კარლიგაში (1940), უმცროსი კარშიგა (1942-1947). * ქალიშვილი (ნაშვილები) —რაუშან ბაისეიტოვა (1947) - ბალეტის სოლისტი. [[ყაზახეთის სსრ]] სახალხო არტისტი. ყაზახეთის სახელმწიფო პრემიის ლაურეატი. (დედა რაუშან ბაისეიტოვა — კულიაშის და). == ჯილდოები და წოდებები == * [[ყაზახეთის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|ყაზახეთის სსრ]] დამსახურებული არტისტი (1934) * [[სსრკ სახალხო არტისტი]] (1936) * მეორე ხარისხის [[სტალინური პრემია]] (1948) — საკონცერტო და საშემსრულებლო საქმიანობისთვის * მეორე ხარისხის [[სტალინური პრემია]] (1949) — [[მუკან ტულებაევი|მუკან ტულებაევის]] ოპერა „ბირჟან და სარა“ მთავარი როლის შესრულებისთვის * [[შრომის წითელი დროშის ორდენი]] (1936) * [[ლენინის ორდენი]] (1945) * მედალი „1941-1945 წწ [[დიდი სამამულო ომი|დიდ სამამულო ომში]] მამაცური შრომისათვის. == ხსოვნა == [[ალმათი|ალმათიში]], ტალდიკორგანში, [[ნურ-სულთანი|ნურ-სულთანში]], [[ბალხაში|ბალხაშში]], თემირთაუში არის მომღერლის სახელობის ქუჩები. მის სახელს ატარებს ყაზახეთის ოპერისა და ბალეტის ეროვნული თეატრში [[ნურ-სულთანი|ნურ-სულთანში]] [[ალმათი|ალმათში]] მუსიკალურ სკოლას კულიაშ ბაისეითოვას სახელი ეწოდა. 1948 წლიდან ამ სკოლაში 20 ათასზე მეტმა კურსდამთავრებულმა მიიღო განათლება. დაწესდა [[ყაზახეთის სსრ]] სახელმწიფო პრემია, რომელიც ი. კ. ბაისეითოვას სახელობისაა. ყოველწლიურად [[ყაზახეთი|ყაზახეთში]] ტარდება კ. ბაისეითოვას სახელობის ვოკალისტების კონკურსი. 2011 წლის 15 სექტემბერს ალმათში,  მომღერლის 100 წლის იუბილის აღსანიშნავად მისი სახელობის სამუსიკო სკოლასთან ახლოს, პარკში [[ბრინჯაო|ბრინჯაოს]] ძეგლი დადგეს.<ref>Юбилей Куляш Байсеитовой // Индустриальная Караганда, 13 октября 2012 года, №11.</ref> 2004 წელს კინოსტუდიამ „[[ყაზახფილმი|ყაზახფილმმა]]“ გამოუშვა მუსიკალური ფილმი „აულ კულიაში“ (რეჟ. [[მურატ მუსინი]]).<ref>Кино о Куляш Байсеитовой // Литер, 20 марта 2012 года, № 13.</ref> 2012 წელს ყაზახურმა ტელეარხმა მადენიეთ („კულტურა“) გადაიღო ფილმი „ლეგენდები და ოპერის მითები. კულიაშ ბაისეითოვა“ (ფესტივალის სპეციალური პრიზი „TEFI- თანამეგობრობა“-2012) 2013 წელს გამოვიდა ყაზახური სატელევიზიო სერიალი მომღერლის — „კულიაშის“ შესახებ.<ref>Куляш – соловей века // Балхашский рабочий, 23 марта 2012 года, No. 12 (13 265).  </ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ბაისეითოვა, კულიაშ}} [[კატეგორია:დაბადებული 1912]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1957]] [[კატეგორია:დაბადებული 2 მაისი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 6 ივნისი]] [[კატეგორია:ყაზახი საოპერო მომღერლები]] [[კატეგორია:ყაზახი მსახიობები]] [[კატეგორია:ყაზახეთის სსრ-ის დამსახურებული არტისტები]] [[კატეგორია:სსრკ-ის სახალხო არტისტები]] [[კატეგორია:1941-1945 წლების დიდ სამამულო ომში მამაცური შრომისათვის მედლით დაჯილდოებულები]] [[კატეგორია:ყაზახეთის სსრ-ის I მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები]] [[კატეგორია:ყაზახეთის სსრ-ის II მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები]] [[კატეგორია:ყაზახეთის სსრ-ის III მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები]] [[კატეგორია:ყაზახეთის სსრ-ის IV მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები]] qnxes53u88p6xflbhaqt32dz3h3x9hj 3 534310 4816193 4650528 2025-06-18T07:39:15Z Beqabai 65017 /* Saab JAS 39 Gripen */ ახალი სექცია 4816193 wikitext text/x-wiki {{მომწერეთ}}{{არქივის დაფა|[[მომხმარებელი:Anry.kiknavelidze/არქივი 1|არქივი 1]]}} {{ვიკიპედია:რჩეული სტატიები/გილოცავთ|პარსიფალი}} [[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 06:52, 17 ივლისი 2022 (UTC) {{ვიკიპედია:რჩეული სტატიები/გილოცავთ|ოლივიე მესიანი}} [[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 15:06, 7 აგვისტო 2022 (UTC) == ბათუმის ბულვარი == სალამი. აქ ახალი ვარ და ახლა ვერ კვევი ყველაფერში, თუმცა პირველი სტატია (ბათუმის ბულვარი) უკვე დავმატე და ვცდილობ ყოველდღიურად დავხვეწო. უბრალოდ, სტატიის დასაწყისში ავტომატურად მიწერს რომ თითიქოს "არ არის მითითებული სანდო და გადამოწმებადი წყარო" (რეალურად მითითებული მაქ რამდენიმე ლიტერატურა და ოფიციალური ასევე ვებგვერდი), ასევე მიუხედავად იმისა რომ კატეგორია მითთებული მაქვს კატეგორია - აქ მიწერს რომ "ეს სტატია უკატეგორიოაო". პარკის ადმინისტრაციისგან ველოდები ოფიციალურ ფოტოებს და ნელნელა განვაახლებ გალერეას, უბრალოდ ზემოთხსენებული პრობლემა როგორ მოვაგვარო ვერ ვხვდები. იქნებ დამეხმაროთ ან შენიშვნები მომცეთ, რათა გავასწორო არსებული პრობლემები. მადლობა წინასწარ. პატივისცემით, სოსო--[[სპეციალური:წვლილი/146.255.230.202|146.255.230.202]] 13:00, 2 სექტემბერი 2022 (UTC) ==გილოცავთ== {{ვიკიპედია:რჩეული სტატიები/გილოცავთ|მორის რაველი}} [[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 09:21, 9 ოქტომბერი 2022 (UTC) {{ვიკიპედია:რჩეული სტატიები/გილოცავთ|არნოლდ შონბერგი}} {{ვიკიპედია:რჩეული სტატიები/გილოცავთ|რევანი}} [[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 21:05, 31 დეკემბერი 2022 (UTC) {{ვიკიპედია:რჩეული სტატიები/გილოცავთ|წმინდა ნიკოლოზი}} {{ვიკიპედია:რჩეული სტატიები/გილოცავთ|ტრისტან და იზოლდა (ოპერა)}} {{ვიკიპედია:რჩეული სტატიები/გილოცავთ|გრიგორიანული კალენდარი}} [[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 13:08, 5 იანვარი 2024 (UTC) {{ვიკიპედია:რჩეული სტატიები/გილოცავთ|დიდი აფეთქება}} == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Reminder to vote now to select members of the first U4C</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote reminder|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote reminder}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear Wikimedian, You are receiving this message because you previously participated in the UCoC process. This is a reminder that the voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) ends on May 9, 2024. Read the information on the [[m:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|voting page on Meta-wiki]] to learn more about voting and voter eligibility. The Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members were invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. On behalf of the UCoC project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 23:11, 2 მაისი 2024 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2024/Previous_voters_list_2&oldid=26721207 --> == [[Saab JAS 39 Gripen]] == {{მუშავდება/შეტყობინება/ძირი|Anry.kiknavelidze.|Saab JAS 39 Gripen}}-[[მომხმარებელი:Beqabai|~ბ.ბ.~]] <small>([[მომხმარებლის განხილვა:Beqabai|მომწერეთ აქ!]])</small> 07:39, 18 ივნისი 2025 (UTC) 0g7ed5gu84yyh48vntqjfj3ezfguj4u 0 539317 4816116 4420839 2025-06-18T05:18:08Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1991 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816116 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი}} '''აზერბაიჯანის სახელმწიფო ყარაბაღის ისტორიის მუზეუმი''' ({{lang-az|Azərbaycan Dövlət Qarabağ Tarixi Muzeyi}}) — 1991 წელს დაარსდა შუშაში და 1992 წელს შუშის ოკუპაციის გამო შეწყვიტა საქმიანობა. ოკუპაციის შემდეგ სომეხი დამპყრობლების მიერ მუზეუმის 1000-მდე ექსპონატი გაძარცვეს.<ref>{{cite web |url = https://www.trt.net.tr/azerbaycan/turk-dunyasi/2019/05/08/susa-olum-sukutuna-q-rq-olub-965906 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20191001082024/https://www.trt.net.tr/azerbaycan/turk-dunyasi/2019/05/08/susa-olum-sukutuna-q-rq-olub-965906 |archivedate = 1 oktyabr 2019 |title = Şuşa ölüm sükutuna qərq olub |author = |date = 8 may 2019 |work = |publisher = trt.net.tr |accessdate = |language = }}</ref> == ისტორია == აზერბაიჯანის ყარაბაღის სახელმწიფო ისტორიის მუზეუმი შუშაში [[1991]] წლის თებერვალში აზერბაიჯანის რესპუბლიკის კულტურის სამინისტროს დაკვეთით დაარსდა. მუზეუმის შექმნის ეტაპზე ჩამოყალიბდა 550-მდე ექსპონატი, დამტკიცდა საშტატო მაგიდა. თავდაპირველად მუზეუმისთვის ფირუდინ ბეი ქოჩარლის სახლი იყო გამოყოფილი, მოგვიანებით კი მუზეუმი დროებით ფუნქციონირებდა საკურორტო სანატორიუმის გაერთიანებაში შემავალ ერთ-ერთ შენობაში. მუზეუმის პირველი დირექტორი იყო ემინ აღაევი. [[1992]] წლის 8 მაისს სომხეთის შეიარაღებული ძალების მიერ ქალაქ შუშას ოკუპაციის შედეგად მუზეუმის ათასამდე ექსპონატი განადგურდა და ის, რისი ამოღებაც შესაძლებელი იყო, გადაიტანეს. ოკუპაციის შემდეგ სომხებმა გაძარცული სამუზეუმო ნივთები მსოფლიო საზოგადოებას სომხური მატერიალური კულტურის ნიმუშად წარუდგინეს და რიგ ქვეყანაში გამოფინეს.<ref>{{cite web |url = http://1905.az/az%C9%99rbaycan-dovl%C9%99t-qarabag-tarixi-muzeyi/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20191001105628/http://1905.az/az%C9%99rbaycan-dovl%C9%99t-qarabag-tarixi-muzeyi/ |archivedate = 1 oktyabr 2019 |title = Azərbaycan Dövlət Qarabağ Tarixi Muzeyi |author = Vüqar Tofiqli |date = 23 sentyabr 2015 |work = |publisher = 1905.az |accessdate = |language = }}</ref><ref>{{cite web |url = http://portal.azertag.az/az/node/2576 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20191001105930/http://portal.azertag.az/az/node/2576 |archivedate = 2019-10-01 |title = Azərbaycan Dövlət Qarabağ Tarixi Muzeyi |author = |date = |work = |publisher = azertag.az |accessdate = |language = |url-status = dead }}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1991 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 5whw2fjapfatr2jcdbjq8a7ien5whj1 0 539454 4816138 4575869 2025-06-18T05:27:41Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1982 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816138 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ორგანიზაცია |სახელი =შუშას სახელმწიფო სამხატვრო გალერეა |მიზანი = ნამუშევრების აღდგენა და დაცვა |ადგილმდებარეობა = აზერბაიჯანი, შუშა |მდივანი = ანარ ჯაბიზადე }} '''შუშას სახელმწიფო სამხატვრო გალერეა''' — ფუნქციონირებდა შუშაში [[1982]] წლიდან [[1992]] წლამდე..<ref>{{cite web |url=https://mehriban-aliyeva.az/news/node/848551 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210414203844/https://mehriban-aliyeva.az/news/node/848551 |archivedate=14.04.2021 |title=Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva Şuşa şəhərində olublar |author= |date=16.03.2021 |publisher=mehriban-aliyeva.az |accessdate=18.02.2022 |language=az }}</ref> ის ბაქოში 1992 წლიდან ფუნქციონირებს. ოკუპაციის შემდეგ მუზეუმის ექსპონატები გაძარცვეს.<ref>{{cite web |url =http://www.anl.az/down/meqale/palitra/2018/may/590180.htm |archiveurl =https://web.archive.org/web/20210207205554/http://www.anl.az/down/meqale/palitra/2018/may/590180.htm |archivedate =07.02.2021 |title =“Şuşasız Qarabağ, Qarabağsız isə, ümumiyyətlə, Azərbaycan yoxdur” |author =Fuad Hüseynzadə |date =09.05.2018 |publisher =[[Palitra (qəzet)|Palitra]] |accessdate =18.02.2022 |language =az }}</ref> თავად შენობაც გარკვეული პერიოდის განმავლობაში მიტოვებული იყო. == ისტორია == სამხატვრო გალერეის ფონდში 50 ფერწერული და 30 გრაფიკული ნამუშევარია გამოფენილი. გალერეის ინიციატივით ნახატებში ასახულია შუშის ისტორიული ძეგლები და პეიზაჟები. გალერეის ქვეშ მოქმედებს ახალგაზრდა ნიჭიერთა ჯგუფი. მოსწავლეთა ხელნაკეთი ნამუშევრები რესპუბლიკისა და გაერთიანებულ გამოფენებზე დაჯილდოვებულია უმაღლესი წოდებითა და ჯილდოებით. ყოველწლიურად რეგულარულად ეწყობა გამოფენები. [[2013]] წელს შუშას სამხატვრო გალერეის მიერ მომზადებული გამოფენა იტალიაში გამოიფინა. შუშას სახელმწიფო სამხატვრო გალერეა მუდმივად ინახავს შუშას კულტურას და ამდიდრებს მას ახალი ნამუშევრებით.<ref>{{cite web |url=http://sumgait.mctgov.az/az/view/360/90/Susa-Dovlet-Resm-Qalereyasi |title=Şuşa Dövlət Rəsm Qalereyası |author= |date= |website=sumgait.mctgov.az |publisher= |language= |access-date=16.03.2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210128021226/http://sumgait.mctgov.az/az/view/360/90/Susa-Dovlet-Resm-Qalereyasi |archive-date=2021-01-28 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210128021226/http://sumgait.mctgov.az/az/view/360/90/Susa-Dovlet-Resm-Qalereyasi |archivedate=2021-01-28 }}</ref> 1992 წელს შუშას ოკუპაციის შემდეგ გალერეიდან მხოლოდ 8 ნამუშევრის ამოღება იყო შესაძლებელი. შუშას ოკუპაციის 28 წლის განმავლობაში შუშას სახელმწიფო სამხატვრო გალერეის კოლექციაში ნამუშევრების რაოდენობამ 600-ს მიაღწია. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის სახვითი ხელოვნება]] [[კატეგორია:1982 წელს დაარსებული მუზეუმები]] dwczwzbg7ihrj6k6srqh1xy2yiszkmy 0 539458 4815906 4425957 2025-06-17T13:51:21Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1969 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815906 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი}} '''შუშას ისტორიისა და მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი''' ({{lang-az|Şuşa Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi}}) — მდებარეობს შუშაში. მუზეუმმა 1992 წლის მაისამდე განაგრძო მუშაობა. == ისტორია == შუშას ქალაქის ისტორიის მუზეუმის დაარსების იდეა [[1967]] წლიდან იწყება. იმ დროს არიფ აგაკიშიევმა, რომელიც შუშას რაიონული პარტიული კომიტეტის პირველ მდივნად მუშაობდა, კულტურის სამინისტროს წინაშე წამოაყენა ასეთი მუზეუმის შექმნის იდეა და იდეა დადებითად იქნა მიღებული. == ექსპონატების კოლექცია == მუზეუმის შექმნის გადაწყვეტილების შემდეგ, ამ პერიოდში, პარალელურად, მოსახლეობაში კეთდება განცხადება და ნებაყოფლობით გროვდება სიძველეები მცხოვრებთაგან. შუშასთან ახლოს „აღზიასტი კაჰას“ გამოქვაბულში მკვლევარი არქეოლოგების მიერ აღმოჩენილი მე-2 ათასწლეულის კუთვნილი ექსპონატების შესწავლის შემდეგ, ნაწილი გადაეცემა ახლადშექმნილ მუზეუმს, ნაწილი კი აზერბაიჯანის ისტორიის მუზეუმს. <ref>[http://azhistorymuseum.gov.az/index.php?mod=5&id=757 Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi]{{Dead link|date=March 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> == მუზეუმის გახსნის ღონისძიება == ექსპონატების შეგროვების პარალელურად, იუხარი გოვჰარ აღა მეჩეთში სარემონტო და აღდგენითი სამუშაოები მიმდინარეობდა. ხოლო 1968 წლის ივნისში მუზეუმის გახსნა მოლა ფანაჰ ვაგიფის იუბილესთან დაკავშირებით შუშაში დაგეგმილი ღონისძიებების ფარგლებში განხორციელდა. გახსნაში მონაწილეობას იღებდნენ მაშინდელი კულტურის მინისტრი ზაქირ ბაგიროვი, აზერბაიჯანის კულტურისა და ხელოვნების ცნობილი მოღვაწეები და რაიონის გამგეობა. [[1981]] წელს, დიდი ხნის შესვენების შემდეგ, შუშამ დაიწყო სტუმრების მიღება, როგორც ისტორიულ-გეოგრაფიის მუზეუმი. == მუზეუმის ექსპონატები == მუზეუმში გამოიფინა ქალაქის ისტორიის ამსახველი იშვიათი ფოტოები, მე-19 და მე-20 საუკუნის დასაწყისის დოკუმენტები, სქემები, მოდელები და შუშაში მე-18-19 საუკუნეებში აშენებული ისტორიული სახლების ფოტოები. აქ იყო საინტერესო სტენდები და ექსპონატები ცნობილი აზერბაიჯანელი ინტელექტუალების, პედაგოგების, მომღერლების, მუსიკათმცოდნეებისა და მწერლების შესახებ, რომლებიც ქალაქ შუშაში დაიბადნენ და გაიზარდნენ. დეკორატიული და გამოყენებითი ხელოვნების განყოფილებაში ინახებოდა შუშასა და მიმდებარე სოფლებში ნაქსოვი ძვირფასი ხელოვნების ნიმუშები, თაიგულები, ქოთნის კომპლექტები, ჭურჭლის ნაწარმი, ხალიჩები, ფარდაგები და მხატვრული ტექსტილის ნიმუშები. მუზეუმში მოლა ფანაჰ ვაგიფის იუბილესთან დაკავშირებით შეგროვებული მასალებიც გამოიფინა. == მუზეუმის განყოფილებები == მუზეუმში უპირატესობა ენიჭება ყარაბაღის სახანოს შექმნასთან დაკავშირებულ მომენტებს. 1981 წელს მუზეუმის საგამოფენო ფონდში ინახებოდა 2792 ექსპონატი. [[1980]] წელს მუზეუმს დაემატა კიდევ 500 ექსპონატი, რომელიც ემსახურება 53000 ადამიანს. მოგვიანებით კულტურის სამინისტროს მიერ გამოყოფილი თანხები, ასევე მოსახლეობის მიერ მუზეუმში ნებაყოფლობით წარდგენილი ექსპონატების რაოდენობა 5500-მდე გაიზარდა. აქედან 3500 იყო ძირითადი ფონდის ღირებული ექსპონატი, ხოლო 2000 დამხმარე ფონდის. მუზეუმში გამოიფინა რუსი მხატვრის ვ. ვერეშაგინის ნახატები, როდესაც ის [[1864]] წელს შუშაში იმყოფებოდა. გამოფენილი იყო აღა მუჰამედ შაჰ ყაჯარის თავდასხმის დროს 43 კილოგრამიანი აუფეთქებელი ქვემეხის ჭურვი.<ref>[https://1905.az/susa-s%C9%99h%C9%99r-tarix-muzeyi/ Şuşa Şəhər Tarix Muzeyi]</ref> სომხური ოკუპაციის დროს მუზეუმის არსებული ექსპონატების ოკუპაციის გამო მუზეუმი არავითარი ფორმით არ ფუნქციონირებდა. სომხეთის შეიარაღებული ძალების მიერ ქალაქ შუშას ოკუპაციის შედეგად განადგურდა მუზეუმის 6000-ზე მეტი ექსპონატი და გადატანილი იქნა ის, რისი ამოღებაც შესაძლებელი იყო. ამჟამად სომხები გაძარცვულ სამუზეუმო ნივთებს მსოფლიო საზოგადოებას სომხური მატერიალური კულტურის ნიმუშად წარადგენენ და გამოფენენ რამდენიმე ქვეყანაში. ქალაქ შუშამ ფუნქციონირება მას შემდეგ შეწყვიტა, რაც ის სომხურმა ჯარმა დაიპყრო. ექსპონატების დიდი ნაწილის გადარჩენა ვერ <ref>{{Cite web |title=Şuşa şəhərinin tarix muzeyi. |url=http://www.azmaison.fr/az/index_az.shtml?language=1;section=4;section2=8;seq=6;c=1 |access-date=2010-08-19 |archive-date=2007-10-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071015234306/http://www.azmaison.fr/az/index_az.shtml?language=1;section=4;section2=8;seq=6;c=1 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071015234306/http://www.azmaison.fr/az/index_az.shtml?language=1;section=4;section2=8;seq=6;c=1 |archivedate=2007-10-15 }}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1969 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 6sykiv6h4gotsk1gyu9jkf7hcyit1s2 4815907 4815906 2025-06-17T13:51:56Z Jaba1977 3604 /* ექსპონატების კოლექცია */ 4815907 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი}} '''შუშას ისტორიისა და მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი''' ({{lang-az|Şuşa Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi}}) — მდებარეობს შუშაში. მუზეუმმა 1992 წლის მაისამდე განაგრძო მუშაობა. == ისტორია == შუშას ქალაქის ისტორიის მუზეუმის დაარსების იდეა [[1967]] წლიდან იწყება. იმ დროს არიფ აგაკიშიევმა, რომელიც შუშას რაიონული პარტიული კომიტეტის პირველ მდივნად მუშაობდა, კულტურის სამინისტროს წინაშე წამოაყენა ასეთი მუზეუმის შექმნის იდეა და იდეა დადებითად იქნა მიღებული. == ექსპონატების კოლექცია == მუზეუმის შექმნის გადაწყვეტილების შემდეგ, ამ პერიოდში, პარალელურად, მოსახლეობაში კეთდება განცხადება და ნებაყოფლობით გროვდება სიძველეები მცხოვრებთაგან. შუშასთან ახლოს „აღზიასტი კაჰას“ გამოქვაბულში მკვლევარი არქეოლოგების მიერ აღმოჩენილი მე-2 ათასწლეულის კუთვნილი ექსპონატების შესწავლის შემდეგ, ნაწილი გადაეცემა ახლადშექმნილ მუზეუმს, ნაწილი კი აზერბაიჯანის ისტორიის მუზეუმს. == მუზეუმის გახსნის ღონისძიება == ექსპონატების შეგროვების პარალელურად, იუხარი გოვჰარ აღა მეჩეთში სარემონტო და აღდგენითი სამუშაოები მიმდინარეობდა. ხოლო 1968 წლის ივნისში მუზეუმის გახსნა მოლა ფანაჰ ვაგიფის იუბილესთან დაკავშირებით შუშაში დაგეგმილი ღონისძიებების ფარგლებში განხორციელდა. გახსნაში მონაწილეობას იღებდნენ მაშინდელი კულტურის მინისტრი ზაქირ ბაგიროვი, აზერბაიჯანის კულტურისა და ხელოვნების ცნობილი მოღვაწეები და რაიონის გამგეობა. [[1981]] წელს, დიდი ხნის შესვენების შემდეგ, შუშამ დაიწყო სტუმრების მიღება, როგორც ისტორიულ-გეოგრაფიის მუზეუმი. == მუზეუმის ექსპონატები == მუზეუმში გამოიფინა ქალაქის ისტორიის ამსახველი იშვიათი ფოტოები, მე-19 და მე-20 საუკუნის დასაწყისის დოკუმენტები, სქემები, მოდელები და შუშაში მე-18-19 საუკუნეებში აშენებული ისტორიული სახლების ფოტოები. აქ იყო საინტერესო სტენდები და ექსპონატები ცნობილი აზერბაიჯანელი ინტელექტუალების, პედაგოგების, მომღერლების, მუსიკათმცოდნეებისა და მწერლების შესახებ, რომლებიც ქალაქ შუშაში დაიბადნენ და გაიზარდნენ. დეკორატიული და გამოყენებითი ხელოვნების განყოფილებაში ინახებოდა შუშასა და მიმდებარე სოფლებში ნაქსოვი ძვირფასი ხელოვნების ნიმუშები, თაიგულები, ქოთნის კომპლექტები, ჭურჭლის ნაწარმი, ხალიჩები, ფარდაგები და მხატვრული ტექსტილის ნიმუშები. მუზეუმში მოლა ფანაჰ ვაგიფის იუბილესთან დაკავშირებით შეგროვებული მასალებიც გამოიფინა. == მუზეუმის განყოფილებები == მუზეუმში უპირატესობა ენიჭება ყარაბაღის სახანოს შექმნასთან დაკავშირებულ მომენტებს. 1981 წელს მუზეუმის საგამოფენო ფონდში ინახებოდა 2792 ექსპონატი. [[1980]] წელს მუზეუმს დაემატა კიდევ 500 ექსპონატი, რომელიც ემსახურება 53000 ადამიანს. მოგვიანებით კულტურის სამინისტროს მიერ გამოყოფილი თანხები, ასევე მოსახლეობის მიერ მუზეუმში ნებაყოფლობით წარდგენილი ექსპონატების რაოდენობა 5500-მდე გაიზარდა. აქედან 3500 იყო ძირითადი ფონდის ღირებული ექსპონატი, ხოლო 2000 დამხმარე ფონდის. მუზეუმში გამოიფინა რუსი მხატვრის ვ. ვერეშაგინის ნახატები, როდესაც ის [[1864]] წელს შუშაში იმყოფებოდა. გამოფენილი იყო აღა მუჰამედ შაჰ ყაჯარის თავდასხმის დროს 43 კილოგრამიანი აუფეთქებელი ქვემეხის ჭურვი.<ref>[https://1905.az/susa-s%C9%99h%C9%99r-tarix-muzeyi/ Şuşa Şəhər Tarix Muzeyi]</ref> სომხური ოკუპაციის დროს მუზეუმის არსებული ექსპონატების ოკუპაციის გამო მუზეუმი არავითარი ფორმით არ ფუნქციონირებდა. სომხეთის შეიარაღებული ძალების მიერ ქალაქ შუშას ოკუპაციის შედეგად განადგურდა მუზეუმის 6000-ზე მეტი ექსპონატი და გადატანილი იქნა ის, რისი ამოღებაც შესაძლებელი იყო. ამჟამად სომხები გაძარცვულ სამუზეუმო ნივთებს მსოფლიო საზოგადოებას სომხური მატერიალური კულტურის ნიმუშად წარადგენენ და გამოფენენ რამდენიმე ქვეყანაში. ქალაქ შუშამ ფუნქციონირება მას შემდეგ შეწყვიტა, რაც ის სომხურმა ჯარმა დაიპყრო. ექსპონატების დიდი ნაწილის გადარჩენა ვერ <ref>{{Cite web |title=Şuşa şəhərinin tarix muzeyi. |url=http://www.azmaison.fr/az/index_az.shtml?language=1;section=4;section2=8;seq=6;c=1 |access-date=2010-08-19 |archive-date=2007-10-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071015234306/http://www.azmaison.fr/az/index_az.shtml?language=1;section=4;section2=8;seq=6;c=1 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071015234306/http://www.azmaison.fr/az/index_az.shtml?language=1;section=4;section2=8;seq=6;c=1 |archivedate=2007-10-15 }}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1969 წელს დაარსებული მუზეუმები]] fwrq6ov0jjxteszrdflbxsjb5y9me5p 0 539462 4816139 4575866 2025-06-18T05:27:55Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1987 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816139 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი}} '''შუშას ხალიჩების მუზეუმი''' ({{lang-az| Şuşa Xalça Muzeyi Azərbaycan Xalça Muzeyinin Şuşa filialı}}) — აზერბაიჯანის ხალიჩისა და ხალხური გამოყენებითი ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმის შუშის ფილიალი. მუზეუმი ხალიჩების ქსოვის ხელოვნების ტრადიციების შესწავლის, შენარჩუნებისა და შენარჩუნების მიზნით დაარსდა. დაარსებულია აზერბაიჯანის სსრ კულტურის სამინისტროს 1985 წლის 26 სექტემბრის #502 ბრძანებით. ფილიალმა თავისი საქმიანობა 1987 წლის 19 მაისს დაიწყო გენერალ სამად ბეი მეჰმანდაროვის მე-18 საუკუნის სასახლეში. ყარაბაღის უძველესი ისტორიის, მათ შორის შუშას ხალიჩების კვლევის, პოპულარიზაციისა და შენარჩუნების მიზნით, აზერბაიჯანის ხალიჩისა და ხალხური გამოყენებითი ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმის ძირითადი ფონდიდან - ხალიჩები და ხალიჩების ნაწარმი, რომლებიც ინარჩუნებენ ეროვნულ ხელოვნების ღირებულებებს, მხატვრული ნაქარგები, ეროვნული ტანსაცმლისა და სამკაულების ნიმუშები გამოფენისთვის გაიგზავნა შუშის ფილიალში.<ref name=":0">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://azcarpetmuseum.az/front/az/article/157 |access-date=2018-07-16 |archive-date=2018-08-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180809193840/http://azcarpetmuseum.az/front/az/article/157 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180809193840/http://azcarpetmuseum.az/front/az/article/157 |archivedate=2018-08-09 }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://edumap.az/mek-e-azerbaycan-xalcasi-ve-xalq-tetbiqi-seneti-dovlet-muzeyi-susa-filiali-adli-kataloq-daxil-olub/ |access-date=2018-07-16 |archive-date=2020-02-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200217064723/https://edumap.az/mek-e-azerbaycan-xalcasi-ve-xalq-tetbiqi-seneti-dovlet-muzeyi-susa-filiali-adli-kataloq-daxil-olub/ |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200217064723/https://edumap.az/mek-e-azerbaycan-xalcasi-ve-xalq-tetbiqi-seneti-dovlet-muzeyi-susa-filiali-adli-kataloq-daxil-olub/ |archivedate=2020-02-17 }}</ref> შუშას ფილიალში გამოიფინა აზერბაიჯანის ხალიჩისა და ხალხური გამოყენებითი ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმის ძირითადი ფონდიდან შერჩეული წყობილი და უწყობადი ხალიჩები, ხალიჩების ნაწარმი, მხატვრული ნაქარგები, ეროვნული სამოსი, სამკაულები და მხატვრული ლითონის ნიმუშები.<ref name=":0" /> == მუზეუმის ისტორია == ფილიალი მუშაობდა ხუთი წლის განმავლობაში, იმ დღემდე, სანამ ქალაქი შუშა სომხეთის შეიარაღებულმა ძალებმა 1992 წლის 8 მაისს დაიკავეს. აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის სამხედრო კონფლიქტმა გამოიწვია ფილიალის საქმიანობის შეწყვეტა 1992 წელს. 1992 წლის 29 თებერვალს შუშას ფილიალის 246 ექსპონატიდან 183 (80 ხალიჩა წყობით, 35 ხალიჩა წყობის გარეშე და ხალიჩის ნაწარმი, 29 მხატვრული ნაქარგები და ეროვნული სამოსი, 39 სამკაული) ევაკუირებული იქნა ბარდაში და შემდეგ ბაქოში ჩამოიტანეს და გადაეცა აზერბაიჯანის ხალიჩების მუზეუმის ძირითად ფონდს.<ref>Müəllif: Lətif Kərimov, "Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyi Şuşa filialı" adlı kataloq</ref> შუშაში მოქმედი 8 მუზეუმიდან მხოლოდ აზერბაიჯანის ხალიჩების მუზეუმმა შეძლო მისი ნივთების ნახევარზე მეტის გადარჩენა, ხოლო გენიალური კომპოზიტორის უზეირ ჰაჯიბეილის სახლ-მუზეუმმა ნაწილობრივ გადაარჩინა მისი ნივთები. შემონახულ ექსპონატებს შორისაა ყარაბაღის ტრადიციული ხალიჩები.<ref name=":0" /> == მუზეუმის საქმიანობა == მუზეუმის შუშას ფილიალი თანამშრომლობს ამერიკის შეერთებულ შტატებში მოქმედ „ყარაბაღის ფონდთან“, რომლის მიზანია ყარაბაღის სკოლის კუთვნილი ხალიჩების ნიმუშების პოპულარიზაცია უცხო ქვეყნებში. ყარაბაღის მივიწყებული ტექსტილის ტექნოლოგიების აღდგენა და განვითარება აზერბაიჯანის ხალიჩისა და ხალხური გამოყენებითი ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმის შუშას ფილიალის ერთ-ერთი მთავარი პროექტია. აზერბაიჯანის ხალიჩებისა და ხალხური გამოყენებითი ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმის შუშას ფილიალის თანამშრომლებმა მოამზადეს ყარაბაღის სკოლის კუთვნილი უძველესი ხალიჩების „ჩელები“, „ბაჰმანლი“ და „მალიბეილი“ ესკიზები და გადასცეს ხალიჩების სახელოსნოს. ფუნქციონირებს [[2012]] წლის იანვრიდან.<ref>[https://1905.az/l%C9%99tif-k%C9%99rimov-adina-az%C9%99rbaycan-xalcasi-v%C9%99-xalq-t%C9%99tbiqi-s%C9%99n%C9%99ti-dovl%C9%99t-muzeyinin-susa-filiali/ Lətif Kərimov adına Azərbaycan Xalçası və Xalq Tətbiqi Sənəti Dövlət Muzeyinin Şuşa filialı]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის სახვითი ხელოვნება]] [[კატეგორია:1987 წელს დაარსებული მუზეუმები]] r48xxxx0rjftp55suswfppv925f3yyd 0 540180 4816128 4557648 2025-06-18T05:22:44Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:2014 წელს დაარსებულები]]; დაემატა [[კატეგორია:2014 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816128 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი}} '''ნიზამი განჯელის მუზეუმი''' ({{lang-az|Nizami Gəncəvi Muzeyi}}) — [[ნიზამი განჯევი|ნიზამის]] მუზეუმი [[ბაქო]]-[[ევლახი]]ს გზატკეცილზე, ქალაქ [[განჯა|განჯაში]] ([[აზერბაიჯანი]]). [[ნიზამი განჯევი|ნიზამი განჯელის]] შემოქმედება 8 საუკუნეზე მეტი ხნის განმავლობაში აზერბაიჯანელი ხალხის სულიერების განუყოფელი ნაწილი გახდა. უდიდესი შემოქმედის ცხოვრება და მდიდარი ლიტერატურული მოღვაწეობა დაკავშირებულია არა მარტო აზერბაიჯანისა და კავკასიის მაშინდელი პერიოდის დიდ ქალაქებთან, არამედ განჯასთანაც, რომელიც [[ახლო აღმოსავლეთი|ახლო]] და [[შუა აღმოსავლეთი]]ს მნიშვნელოვან კულტურულ ცენტრადაა აღიარებული. პოეტმა აქ მთელი თავისი ცხოვრება გაატარა და მსოფლიო პოეზიას უსახსოვრა ერთიმეორეზე ძვირფასი სიტყვიერი ხელოვნების მარგალიტები. მან თავისი პოეტური ძალით გაამდიდრა აღმოსავლეთის მხატვრული აზროვნება სამეცნიერო-ფილოსოფიური იდეებით და პოეზია ჯერ არნახულ სიმაღლეებზე აიყვანა. ნიზამის მემკვიდრეობა დიდი ხანია მსოფლიოს სამეცნიერო-ლიტერატურული აზროვნების ყურადღების ცენტრშია. აზერბაიჯანში ჩატარდა მნიშვნელოვანი სამუშაოები გენიალური პოეტის ლიტერატურული მემკვიდრეობის შესწავლისა და გაგების ხაზით. 2011 წელს პრეზიდენტმა [[ილჰამ ალიევი|ილჰალმ ალიევმა]] ხელი მოაწერა ბრძანებას, გენიალური აზერბაიჯანელი პოეტისა და მოაზროვნის 870 წლის იუბილეს ფართომასშტაბიან აღნიშვნის შესახებ. გადაწყდა აგრეთვე მუზეუმის აშენებაც. ==ისტორია== მუზეუმის მშენებლობა [[2012]] წლის ბოლოს დაიწყო [[ჰეიდარ ალიევი]]ს ფონდის მხარდაჭერით.<ref>[https://heydar-aliyev-foundation.org/az/content/view/92/3380/G%C9%99nc%C9%99d%C9%99-Nizami-G%C9%99nc%C9%99vi-Muzeyi- Gəncədə Nizami Gəncəvi Muzeyi]</ref> მუზეუმი აშენდა [[ნიზამის მავზოლეუმი]]ს მახლობლად და ექსპლუატაციაში შევიდა [[2014]] წელს. მის გახსნაში მონაწილეობა მიიღო ილჰალმ ალიევმა, რომელმაც სიმბოლურად გაჭრა ლენტი. მუზეუმში ნიზამის ცხოვრებისა და შემოქმედების ამსახველი ექსპონატებია გამოფენილი. მუზეუმისა და მავზოლეუმის სიახლოვე უადვილებს აქ ჩამოსულ ტურისტებს დაათვალიერონ და უფრო მეტად გაეცნონ პოეტის ცხოვრებასა და მოღვაწეობას. მუზეუმის შესასვლელში დგას ნიზამი განჯელის ბიუსტი.<ref name="prez">{{Cite web|title=İlham Əliyev Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə Gəncədə inşa olunan Nizami Gəncəvi Muzeyinin açılışında iştirak etmişdir|url=https://president.az/articles/10853|publisher=President.az|access-date=2019-01-16}}</ref> მუზეუმში შეიქმნა ნიზამი განჯელის კუთხე, დამონტაჟდა პოეტის ცხოვრებისა და მოღვაწეობის ამსახველი მონიტორი. სამეცნიერო-კვლევით განყოფილებას აქვს ყველა პირობა სამეცნიერო კვლევისთვის. მუზეუმში დამონტაჟებულია ელექტრონული საინფორმაციო პავილიონი მოაზროვნის ცხოვრებისა და მოღვაწეობის შესახებ ვრცელი ინფორმაციით. აქ წარმოდგენილია პოეტის 800 და 840 წლის იუბილეზე გამოცემული წიგნები და მონოგრაფიები. მუზეუმში მოწყობილია პოეტის იშვიათი ხელნაწერებისა და ორიგინალების კუთხე. აქვეა მინიატურების ასლები, რომლებიც დაცულია [[ავსტრია|ავსტრიის]], [[რუსეთი|რუსეთის]], [[გერმანია|გერმანიის]], [[გაერთიანებული სამეფო|დიდი ბრიტანეთის]] ეროვნულ ბიბლიოთეკებში, [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]] [[ალექსანდრიის ბიბლიოთეკა|ალექსანდრიის ბიბლიოთეკაში]], [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]] [[სტრასბური|სტრასბურგის ბიბლიოთეკაში]] და [[ამერიკის შეერთებული შტატები|შეერთებული შტატებში]] [[მეტროპოლიტენის ხელოვნების მუზეუმი (ნიუ-იორკი)|მეტროპოლიტენის მუზეუმში]].<ref name="prez"/> მუზეუმში არის სამეცნიერო ღონისძიებებისთვის განკუთვნილი საკონფერენციო დარბაზი. ასევე მოეწყო დასასვენებელი ადგილები მუზეუმის ვიზიტორებისა და ტურისტებისთვის. შენობაში ყურადღებას იპყრობს [[ნიზამი განჯევი|ნიზამი განჯელისა]] და [[მაჰსეთი განჯევი|მაჰსათი განჯელის]] ხალიჩის პორტრეტები.<ref name="prez"/> ==ექსპონატები== მუზეუმში არსებული 542 ექსპონატიდან 418 ექსპოზიციებშია გამოფენილი. ყველაზე ძველ ექსპონატად ითვლება მისი ხუთი [[მასნავი]]ს („[[ხამსე]]“) ორიგინალი ხელნაწერი, რომელიც ნიზამი განჯელის საერთაშორისო ცენტრმა მოიტანა და ასევე ნიმუშები ყურანიდან. ==გალერეა== <gallery widths="180px" heights="160px"> Ilham Aliyev attended the opening of the Museum of Nizami Ganjavi built in Ganja with support from the Heydar Aliyev Foundation 5.jpg| Ilham Aliyev attended the opening of the Museum of Nizami Ganjavi built in Ganja with support from the Heydar Aliyev Foundation 6.jpg| ფაილი:Gəncədə Nizami Gəncəvi Muzeyi.jpg| </gallery> ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ნიზამის მავზოლეუმი]] * [[ნიზამი განჯევის ძეგლი (განჯა, 1946)|ნიზამი განჯელის ძეგლი განჯაში]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://museum.az/az/museum/24 ნიზამი განჯელის მუზეუმი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210228005910/https://museum.az/az/museum/24 |date=2021-02-28 }} * [https://nizamiganjavi.az/nizami-ganjavi-museum/ ნიზამის მუზეუმი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221017204714/https://nizamiganjavi.az/nizami-ganjavi-museum/ |date=2022-10-17 }} * [https://az.trend.az/azerbaijan/politics/2232526.html განჯაში გაიხსნა ნიზამი განჯელის მუზეუმი] * [https://www.openstreetmap.org/way/636023622#map=17/40.68445/46.43305 Музей Низами Гянджеви] {{ნიზამი განჯელი}} ==სქოლიო== [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:მუზეუმები ანბანის მიხედვით]] [[კატეგორია:2014 წელს დაარსებული მუზეუმები]] [[კატეგორია:ნიზამი განჯელი]] go86rk12xmen4vm84xmim5pwh3glq1t 0 540302 4816124 4680689 2025-06-18T05:21:36Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:1940 წელს დაარსებულები]]; დაემატა [[კატეგორია:1940 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816124 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი}} '''მირზა ფათალი ახუნდოვის სახლ-მუზეუმი''' ({{lang-az|Mirzə Fətəli Axundovun ev muzeyi}}) — აზერბაიჯანელი მწერლის, განმანათლებლის, პოეტის, ფილოსოფოსისა და საზოგადო მოღვაწის [[მირზა ფათალი ახუნდოვი]]ს სახლ-მუზეუმი, რომელიც მდებარეობს [[შაქი (აზერბაიჯანი)|შაქში]]. ამ სახლში დაიბადა ახუნდოვი და აქ გაატარა ბავშვობა და ყრმობა. ეს მუზეუმი ასევე პირველი მემორიალური მუზეუმია, რომელიც აზერბაიჯანში გაიხსნა.<ref>{{Cite web|url=https://news.milli.az/society/189474.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131108005317/https://news.milli.az/society/189474.html|archivedate=8 noyabr 2013|title=Böyük dramaturqun ziyarətçisiz ev muzeyi - FOTO|date=20 may 2013|publisher=news.milli.az|accessdate=5 mart 2020}}</ref> ==ისტორია== სახლი აშენდა [[1800]] წელს. [[1811]] წელს ის იყიდა მირზა ფათალი ახუნდოვის მამამ, მირზა მუჰამედ თაღიმ. აქ დაიბადა [[1812]] წელს მირზა ფათალი ახუნდოვი. 2 წლის შემდეგ ახუნდოვის მამა ოჯახთან ერთად [[თავრიზი|თავრიზის]] მახლობლად მდებარე ხამნეში გადავიდა საცხოვრებლად. მირზა ფათალის მშობლები განქორწინდნენ, როდესაც ის 13 წლის იყო. მოგვიანებით, [[1825|1825 წელს]], ახუნდოვი ოჯახთან ერთად შაქში დაბრუნდა. ამ პერიოდიდან დედის ბიძამ ახუნდ ჰაჯი ალასგარმა დაიწყო მისი განათლება. [[1833]] წელს შევიდა შაქში გახსნილ რუსულ სკოლაში, სადაც ერთი წლის სწავლის შემდეგ [[1834]] წელს წავიდა [[თბილისი|თბილისში]]. [[1940]] წელს ამ სახლში მუზეუმი დაარსდა. [[2012]] წელს, ახუნდოვის 200 წლის იუბილესთან დაკავშირებით, მუზეუმი საფუძვლიანად განახლდა. ==აღწერა== მირზა ფათალი ახუნდოვის სახლ-მუზეუმი შაქში, პირველი მემორიალური მუზეუმია, რომელიც გაიხსნა აზერბაიჯანში. მუზეუმი შედგებოდა ორი პატარა, ერთმანეთთან დაკავშირებული ოთახისგან. სახლთან არის კიდევ ერთი კორპუსი. იგი მოგვიანებით აშენდა და აქ შეიქმნა დიდი მწერლის ცხოვრებასა და მოღვაწეობასთან დაკავშირებული ექსპოზიცია. სახლ-მუზეუმი შედგება ორი შენობისგან. პირველში საექსპოზიციო დარბაზია, რომელიც ეძღვნება მის ცხოვრებას და შემოქმედებას, მეორე — სახლია, სადაც დაიბადა ახუნდოვი. სახლი აშენდა დაახლოებით [[1800]] წელს შაქის არქიტექტურული ტრადიციით, ტალახის აგურისგან, შედგება ორი ოთახისაგან, აივნისა და სარდაფისგან. სართულებს შორის არის ხის კონსტრუქცია. ბუხარი ასევე აჩვენებს, რომ შენობა აშენდა აღმოსავლურ სტილში. ოთახებში გამოფენილია უძველესი ნივთები. ერთ დროს ეზოში ქვის და აგურის კედლები იყო, აღმოსავლური სტილის აგურის თაღოვანი ჭიშკარი, მეორე ორსართულიანი სახლი ტალახის აგურით ნაგები სარდაფით, რომელიც მირზა ფათალი ახუნდოვის ბიძაშვილებს ეკუთვნოდათ.<ref>{{Cite web|url=http://sheki.heritage.org.az/heritage/23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190415184308/http://sheki.heritage.org.az/heritage/23|archivedate=15 aprel 2019|title=M.F.Axundovun ev muzeyi|publisher=sheki.heritage.org.az|accessdate=5 mart 2020}}</ref> „ექსპოზიციის“ დარბაზი აშენდა [[1975|1975 წელს]]. მირზა ფათალი ახუნდოვის სახლ-მუზეუმი 2011-2012 წლებში გარემონტდა. მუზეუმში გამოფენილია 248 ექსპონატი.<ref>{{Cite web|url=http://www.anl.az/el/emb/M.F.Axundzade/xatire3.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200305110414/http://www.anl.az/el/emb/M.F.Axundzade/xatire3.html|archivedate=5 mart 2020|title=Şəkidə M.F.Axundzadənin ev-muzeyi|publisher=anl.az|accessdate=5 mart 2020}}</ref> მათ შორისაა მწერლის და მისი ოჯახის წევრების ფოტოები, პირადი ნივთები, წიგნები. ეზოში დგას ახუნდოვის ბიუსტი. ==გალერეა== <gallery mode="packed" heights="120"> House-museum of Mirza Fatali Akhundov.JPG|| House-museum of Mirza Fatali Akhundov7.JPG|| House-museum of Mirza Fatali Akhundov6.JPG|| House-museum of Mirza Fatali Akhundov8.JPG|| House-museum of Mirza Fatali Akhundov5.JPG|| Дом-музей мирзы фатали ахундзаде.jpg|| </gallery> ==იხილეთ აგრეთვე== * მირზა ფათალი ახუნდოვის ქანდაკება * [[აზერბაიჯანის ეროვნული ბიბლიოთეკა|მირზა ფათალი ახუნდოვის სახელობის აზერბაიჯანის ეროვნული ბიბლიოთეკა]] * [[მირზა ფათალი ახუნდოვის აზერბაიჯანული კულტურის მუზეუმი|მირზა ფათალი ახუნდოვის სახელობის აზერბაიჯანის კულტურის მუზეუმი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:მემორიალური მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის სახლ-მუზეუმები]] [[კატეგორია:მუზეუმები ანბანის მიხედვით]] [[კატეგორია:1940 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 19mdxae3ex657xojo9t5wy185cjjl2b 0 542245 4815900 4707003 2025-06-17T13:48:39Z Jaba1977 3604 /* სტილი */ 4815900 wikitext text/x-wiki '''ისლამური კალიგრაფია'''-ხელწერისა და კალიგრაფიის მხატვრული პრაქტიკა იმ ენებზე, რომლებშიც გამოიყენება არაბული ან მისგან მიღებული [[ანბანი]]. მასში შედის [[არაბული დამწერლობა|არაბული]], [[სპარსული დამწერლობა|სპარსული]], [[ოსმალური ენა|ოსმალური]] და [[ურდუ ენა|ურდუ]] [[კალიგრაფია]].<ref name="Bloom">{{cite book |last=Blair |first=Sheila S. |title=The art and architecture of Islam : 1250–1800 |year=1995 |publisher=Yale University Press |location=New Haven |isbn=0-300-06465-9 |edition=Reprinted with corrections |author2=Bloom, Jonathan M.}}</ref><!--{{rp|218}}--><ref name="ens">Chapman, Caroline (2012). ''Encyclopedia of Islamic Art and Architecture'', {{ISBN|978-979-099-631-1}}</ref><ref name="typography">{{cite web| title=Arabic calligraphy as a typographic exercise| url=http://ilovetypography.com/2008/07/10/arabic-calligraphy-as-a-typographic-exercise/ |author=Julia Kaestle |date=10 July 2010}}</ref> ისლამური კალიგრაფიის განვითარება მტკიცედ არის მიბმული ყურანთან; თავები და ნაწყვეტები [[ყურანი|ყურანიდან]] არის საერთო და თითქმის უნივერსალური ტექსტი, რომელზედაც დაფუძნებულია ისლამური კალიგრაფია. მიუხედავად იმისა, რომ ადამიანებისა და ცხოველების მხატვრული გამოსახულებები არ არის ნათლად აკრძალული ყურანით, სურათები შეზღუდულია ისლამურ წიგნებში, რათა თავიდან აიცილონ კერპთაყვანისმცემლობა. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი მეცნიერი ამაზე კამათობს, კუფიური დამწერლობა სავარაუდოდ განვითარდა [[VII საუკუნე|VII საუკუნის]] ბოლოს კუფაში, [[ერაყი|ერაყში]], საიდანაც მიიღო მისი სახელი. სტილი მოგვიანებით გადავიდა რამდენიმე მიმართულებით, მათ შორის ყვავილოვანი, ფოთლოვანი, ჩაქსოვილი ან გადახლართული, შემოსაზღვრული და კვადრატული კუფიკი. თუმცა, ძველ სამყაროში მხატვრები ხშირად არღვევდნენ ამ აკრძალვას, ხაზების და სურათების ასაგებად მცირე ზომის ნაწერების გამოყენებით. [[კალიგრაფია]] იყო ღირებული ხელოვნების ფორმა, თუნდაც როგორც მორალური სიკეთე.<ref>{{Cite book|last=Lyons, Martyn.|url=https://www.worldcat.org/oclc/707023033|title=Books : a living history|date=2011|publisher=J. Paul Getty Museum|isbn=978-1-60606-083-4|location=Los Angeles|oclc=707023033}}</ref> თუმცა, ისლამური კალიგრაფია არ შემოიფარგლება მხოლოდ რელიგიური საგნებით, ობიექტებით ან სივრცეებით. ისევე როგორც ყველა ისლამური ხელოვნება, იგი მოიცავს მრავალფეროვან კონტექსტში შექმნილ ნამუშევრებს.<ref>Blair, Sheila S. (Spring 2003). "The Mirage of Islamic Art: Reflections on the Study of an Unwieldy Field". ''The Art Bulletin''. '''85''': 152–184 – via JSTOR.</ref><!--{{rp|222}}--> ისლამურ ხელოვნებაში კალიგრაფიის გავრცელება პირდაპირ არ არის დაკავშირებული მის არაფიგურალურ ტრადიციასთან; უფრო სწორად, ის ასახავს ისლამში დამწერლობისა და წერილობითი ტექსტის ცნების ცენტრალურობას.<ref>Allen, Terry (1988). ''Five Essays on Islamic Art''. Sebastopol, CA: Solipsist Press. pp. 17–37. {{ISBN|0944940005}}.</ref> მაგალითად, ისლამურმა წინასწარმეტყველმა მუჰამედმა თქვა: „პირველი, რაც ღმერთმა შექმნა, იყო კალამი“.<ref name=":1">Roxburgh, David J. (2008). ""The Eye is Favored for Seeing the Writing's Form": On the Sensual and the Sensuous in Islamic Calligraphy". ''Muqarnas''. '''25''': 275–298 – via JSTOR.</ref> ისლამური კალიგრაფია განვითარდა ორი ძირითადი სტილისგან: კუფიური და ნასხური. არსებობს თითოეულის რამდენიმე ვარიაცია, ასევე რეგიონალური სპეციფიკური სტილი. არაბული ან სპარსული კალიგრაფია ასევე ჩართულია თანამედროვე ხელოვნებაში, დაწყებული შუა აღმოსავლეთის პოსტკოლონიალური პერიოდით, ისევე როგორც კალიგრაფიის უახლესი სტილი. ==სტილი== ===თანამედროვე=== პოსტკოლონიურ ეპოქაში [[ჩრდილოეთი აფრიკა|ჩრდილოეთ აფრიკასა]] და [[ახლო აღმოსავლეთი|ახლო აღმოსავლეთში]] მოღვაწე მხატვრებმა არაბული კალიგრაფია თანამედროვე ხელოვნების მოძრაობად გადააქციეს, რომელიც ცნობილია როგორც ჰურუფია მოძრაობა.<ref name=":0">Flood, Necipoğlu (2017). [https://www.worldcat.org/title/a-companion-to-islamic-art-and-architecture-2-from-the-mongols-to-modernism/oclc/1006377297&referer=brief_results A Companion to Islamic Art and Architecture]. Volume II. Hoboken: John Wiley & Sons. pp. 1294. {{ISBN|1119068665}}. OCLC 1006377297.</ref> ამ სტილში მომუშავე მხატვრები იყენებენ კალიგრაფიას, როგორც გრაფიკულ ელემენტს თანამედროვე ხელოვნების ნიმუშებში.<ref>Mavrakis, N., [https://mjmes.wordpress.com/2013/03/08/article-5/ "The Hurufiyah Art Movement in Middle Eastern Art"], ''McGill Journal of Middle Eastern Studies Blog''</ref><ref>A. and Masters, C., ''A-Z Great Modern Artists'', Hachette UK, 2015, p. 56</ref> ტერმინი ჰურუფია მომდინარეობს არაბული ტერმინიდან, ასო ასო. ტრადიციულად, ამ ტერმინს სუფიური ინტელექტუალური და ეზოთერული მნიშვნელობა ჰქონდა. ეს არის აშკარა მითითება [[შუა საუკუნეები|შუა საუკუნეების]] სწავლების სისტემაზე, რომელიც მოიცავს პოლიტიკურ [[თეოლოგია|თეოლოგიასა]] და [[ლეტრიზმი|ლეტრიზმს]]. ამ თეოლოგიაში ასოები განიხილებოდა, როგორც კოსმოსის პირველყოფილი აღმნიშვნელები და მანიპულატორები.<ref>Mir-Kasimov, O., ''Words of Power: Hurufi Teachings Between Shi'ism and Sufism in Medieval Islam,'' I.B. Tauris and the Institute of Ismaili Studies, 2015</ref> ჰურუფიას მხატვრებმა გააერთიანეს დასავლური ხელოვნების კონცეფციები მხატვრულ იდენტობასა და სენსიტიურობასთან, რომელიც გადმოტანილია მათივე კულტურისა და მემკვიდრეობისგან. ეს მხატვრები აერთიანებდნენ ისლამურ ვიზუალურ ტრადიციებს, განსაკუთრებით კალიგრაფიას და თანამედროვე ხელოვნების ელემენტებს სინკრეტიკურ თანამედროვე კომპოზიციებში.<ref>Lindgren, A. and Ross, S., ''The Modernist World'', Routledge, 2015, p. 495; Mavrakis, N., "The Hurufiyah Art Movement in Middle Eastern Art," ''McGill Journal of Middle Eastern Studies Blog,'' Online: https://mjmes.wordpress.com/2013/03/08/article-5/; Tuohy, A. and Masters, C., ''A-Z Great Modern Artists,'' Hachette UK, 2015, p. 56</ref> მიუხედავად იმისა, რომ ჰურუფია მხატვრები იბრძოდნენ ეპოვათ საკუთარი ინდივიდუალური დიალოგი ნაციონალიზმის კონტექსტში, ისინი ასევე მუშაობდნენ ესთეტიკაზე, რომელიც სცილდებოდა ეროვნულ საზღვრებს და წარმოადგენდა უფრო ფართო კავშირს ისლამურ იდენტობასთან. ჰურუფიას მხატვრული სტილი, როგორც მოძრაობა, სავარაუდოდ, ჩრდილოეთ აფრიკაში დაახლოებით 1955 წელს დაიწყო იბრაჰიმ ელ-სალაჰის ნამუშევრებით. თუმცა, კალიგრაფიის გამოყენება თანამედროვე ნამუშევრებში, როგორც ჩანს, დამოუკიდებლად გაჩნდა სხვადასხვა ისლამურ სახელმწიფოში. ამ სფეროში მომუშავე მხატვრებმა ხშირად არ იცოდნენ სხვა ჰურუფია მხატვრების ნამუშევრების შესახებ, რაც საშუალებას აძლევდა სტილის სხვადასხვა გამოვლინებას სხვადასხვა რეგიონის მიხედვით.<ref>Dadi. I., "Ibrahim El Salahi and Calligraphic Modernism in a Comparative Perspective," ''South Atlantic Quarterly,'' 109 (3), 2010, pp. 555–576, DOI:https://doi.org/10.1215/00382876-2010-006; Flood, F.B. and Necipoglu, G. (eds) ''A Companion to Islamic Art and Architecture,'' Wiley, 2017, p. 1294</ref> [[სუდანი|სუდანში]], მაგალითად, ნამუშევრები მოიცავს როგორც ისლამურ კალიგრაფიას, ასევე [[დასავლეთი აფრიკა|დასავლეთ აფრიკის]] მოტივებს.<ref>Flood, Necipoğlu (2017). [https://www.worldcat.org/title/a-companion-to-islamic-art-and-architecture-2-from-the-mongols-to-modernism/oclc/1006377297&referer=brief_results A Companion to Islamic Art and Architecture]. Volume II. Hoboken: John Wiley & Sons. pp. 1298-1299. {{ISBN|1119068665}}. OCLC 1006377297.</ref> ჰურუფია ხელოვნების მოძრაობა არ შემოიფარგლებოდა მხატვრებით და მოიცავდა მხატვრებს, რომლებიც მუშაობდნენ სხვადასხვა სფეროში. ერთი მაგალითია [[იორდანია|იორდანელი]] კერამიკოსი, მაჰმუდ თაჰა, რომელიც აერთიანებდა კალიგრაფიის ტრადიციულ ესთეტიკას დახელოვნებულ ოსტატობას.<ref>Asfour. M., "A Window on Contemporary Arab Art," NABAD Art Gallery, Online: http://www.nabadartgallery.com/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200220055004/http://www.nabadartgallery.com/ |date=2020-02-20 }}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ არ არის დაკავშირებული ჰურუფიას მოძრაობასთან, თანამედროვე მხატვარი შირინ ნეშატი აერთიანებს არაბულ ტექსტს თავის შავ-თეთრ ფოტოგრაფიაში, ქმნის კონტრასტს. [[ერაყი|ერაყში]] მოძრაობა ცნობილი იყო როგორც ალ ბუდ ალ ვაჰადი,<ref>"Shaker Hassan Al Said," Darat al Funum, Online: www.daratalfunun.org/main/activit/curentl/anniv/exhib3.html; Flood, Necipoğlu (2017). [https://www.worldcat.org/title/a-companion-to-islamic-art-and-architecture-2-from-the-mongols-to-modernism/oclc/1006377297&referer=brief_results A Companion to Islamic Art and Architecture]. Volume II. Hoboken: John Wiley & Sons. pp. 1294. {{ISBN|1119068665}}. OCLC 1006377297.</ref> ხოლო [[ირანი|ირანში]] ცნობილი იყო როგორც მოძრაობა საქა-ხანე. დასავლურმა ხელოვნებამ გავლენა მოახდინა არაბულ კალიგრაფიაზე სხვა გზებით, ისეთი ფორმებით, როგორიცაა კალიგრაფიტი, რომელიც არის კალიგრაფიის გამოყენება საჯარო ხელოვნებაში პოლიტიკურ-სოციალური გზავნილების გასაკეთებლად ან საზოგადოებრივი შენობებისა და სივრცის გაფორმებისთვის.<ref>[[Martin Lejeune]], 15 June 2017, [https://www.aa.com.tr/en/middle-east/oman-unveils-world-s-1st-interactive-calligraphic-quran/842512 Oman unveils world’s 1st interactive calligraphic Quran]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ისლამური კალიგრაფია]] 798cwdnm3dxzsc3v1boeuo5dszoiw6e 0 545234 4815957 4804540 2025-06-17T15:08:41Z Riad Salih 148464 Fictional flag, not based on a reliable source, please not to be added again. 4815957 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამხედრო კონფლიქტი|კონფლიქტი=სევილიის ალყა|ნაწილი=[[რეკონკისტა]]ს|სურათი=[[ფაილი:Capture de Séville par Ferdinand III.jpg|300px]]|სათაური=1248 წლის ნოემბერში ქაიდმა აქსატაფმა სევილიის გასაღებები ფერდინანდ III კასტილიელს გადასცა, ფრანსისკო პაჩეკოს ნახატი.|თარიღი=1247 წლის ივლისი-1248 წლის 28 ნოემბერი|მდებარეობა=[[სევილია]] [[ესპანეთი]]|შედეგი=[[კასტილიას სამეფო]]ს გამარჯვება სევილიის აღება|მხარე2=|მხარე1=[[ფაილი:Royal Banner of the Kingdom of Castile (Variant).svg|25px]] [[კასტილიის სამეფო]] [[ფაილი:Cross of Saint James.svg|25px]] [[სანტიაგოს ორდენი]]|მეთაური1=[[ფაილი:Royal Banner of the Kingdom of Castile (Variant).svg|25px]] [[ფერნანდო III]] [[ფაილი:Royal Banner of the Kingdom of Castile (Variant).svg|25px]] [[რამონ დე ბონიფაზი]]|მეთაური2=|ძალა2=47 000|ძალა1=25 800+|დანაკარგები1=უცნობია|დანაკარგები2=300 000 გადასახლებული}} '''სევილიის ალყა''' (1247 წლის ივლისი - 1248 წლის ნოემბერი)-იყო 16 თვიანი წარმატებული ბრძოლა სევილიის რეკონკისტას დროს, [[ფერნანდო III|ფერდინანდ III კასტილიელის]] ძალების მიერ.მიუხედავად იმისა, 1236 წელს კორდობის სწრაფმა აღებამ შოკი მოახდინა მუსულმანურ სამყაროში, სევილიის ალყა მაინც იყო ფერნანდო III-ის მიერ განხორციელებული ყველაზე რთული სამხედრო ოპერაცია. ეს ასევე არის ადრეული რეკონკისტის ბოლო ძირითადი ოპერაცია. ოპერაციამ ასევე აღნიშნა სამხედრო მნიშვნელობის კასტილია-ლეონის ძირძველი საზღვაო ძალების გამოჩენა. ფაქტობრივად, რამონ დე ბონიფაზი იყო კასტილიის პირველი ადმირალი, თუმცა მას არასოდეს ჰქონია მსგავსი ოფიციალური ტიტული. 1246 წელს, [[ხაენი|ხაენის]] დაპყრობის შემდეგ, სევილია და გრანადა გახდნენ ერთადერთი დიდი ქალაქები იბერიის ნახევარკუნძულზე, რომლებიც არ დათანხმდნენ ქრისტიანულ სუზერეინტს. ამ ორიდან გრანადა ნახევრად დამოუკიდებელი დარჩა 1492 წლამდე. 1247 წლის ზაფხულში კასტილიურმა ჯარებმა ქალაქი ჩრდილოეთით და აღმოსავლეთით ჩაკეტეს. ამან გზა გაუხსნა ალყას, რომელიც დაიწყო მაშინ, როდესაც რამონ დე ბონიფაზი ცამეტი გალერით მიცურავდა, რამდენიმე პატარა გემით, [[გვადალკვივირი|გვადალკვივირისკენ]] და მიმოფანტა ორმოცი პატარა გემი, რომლებიც ცდილობდნენ მის წინააღმდეგობას. 3 მაისს კასტილიურმა ფლოტმა გატეხა პონტონის ხიდი, რომელიც აკავშირებდა სევილიასა და ტრიანას. [[ალბერტ დიდი|წმინდა ალბერტუს მაგნუსმა]] დაწერა, რომ მავრიელი დამცველები ალყის დროს იყენებდნენ არტილერიას, რომელიც ლოდებით იყო დატვირთული, მაგრამ ზუსტად არ არის გარკვეული , იყენებდნენ თუ არა მსგავს იარაღებს. == კაპიტულაცია == დაკარგულ ალმოჰადებისგან დახმარების მიღების მთელი იმედით, აქსატაფმა და ქალაქის წარჩინებულთა კონფერენციამ კაპიტულაციის განხილვა დაიწყო. ამ მიზეზით, ოქტომბერში მათ შესთავაზეს კაპიტულაცია ფერნანდო III-ს, რომელმაც არ მიიღო და განაცხადა, რომ არ მიიღებდა სხვას, გარდა ქალაქის უპირობო დათმობისა. ალფაკუი ორიასი, რომელიც იმყოფებოდა სან ხორხეს ციხესიმაგრეში, და ტრიანას მერები ფერნანდოს სთხოვენ სევილიაში შესვლის ნებართვას და სევილიის კრებაზე კაპიტულაციის განხილვას. შემდეგ, მსვლელობა გაუგზავნეს კასტილიელებს, რათა შესთავაზონ ალკაზარის მიწოდება და ქალაქის ქირა, რასაც ფერნანდომ ასევე უარყო. რამდენიმე დღის შემდეგ, მავრიელთა საელჩო ბრუნდება და ამბობენ, რომ ალკაზარის გარდა, ქალაქის მესამედს დათმობენ ბატონად, ფერნანდოც ასევე უარს ამბობს. შემდეგ მოვიდა მესამე წინადადება, ქალაქს გაყოფდნენ კედელი და ნახევარი დარჩებოდა ქრისტიანებისთვის, მეორე კი მუსლიმებისთვის, და მიუხედავად იმისა, რომ ეს იდეა ფერნანდოს გარემოცვაში ზოგს მოეწონა, მან მაინც უარი თქვა. შიმშილის გამო ქალაქი 1248 წლის 23 ნოემბერს ქალაქის კაპიტულაცია მოხდა. პირობები განსაზღვრავდა, რომ კასტილიელთა ჯარებს [[სევილიის ალკასარი|ალკასარში]] შესვლის უფლება მიეცათ არა უგვიანეს ერთი თვისა. ფერდინანდმა თავისი ტრიუმფალური შესვლა ქალაქში 1248 წლის 22 დეკემბერს მოაწყო. მუსლიმურ მატიანეებში ნათქვამია, რომ დაახლოებით 300 000 მაცხოვრებელმა დატოვა ქალაქი. ამ რიცხვს ო'კალაგანი გაზვიადებულად მიიჩნევს. == წყარო == * Batista González Batista/ხუან გონსალეს ბატისტა; Juan Batista (2007). ''España estratégica: guerra y diplomacia en la historia de España'' (ესპ.). Silex Ediciones. გვ. 163 {{ISBN|978-8477371830}} * Joseph F. O'Callaghan/ჯოზეფ ფ. ო'კალაგანი (2004). ''Reconquest and crusade in medieval Spain''. University of Pennsylvania Press. გვ. 113–116.{{Isbn|978-0812218893}} * Joseph F. O'Callaghan/ჯოზეფ ფ. ო'კალაგანი (1983).''[https://books.google.com/books?id=yA3p6v3UxyIC&pg=PA352 A history of medieval Spain]'' Cornell University Press. გვ. 352–.{{Isbn|978-0801492648}} * Joseph F. O'Callaghan/ჯოზეფ ფ. ო'კალაგანი (2011) [https://books.google.com/books?id=NOiAzwEJgaYC ''The Gibraltar Crusade: Castile and the Battle for the Strait''] University of Pennsylvania Press. გვ. 14. {{ISBN|978-0812204636}} [[კატეგორია:ესპანეთის ბრძოლები]] ayu987boa222bbmbmtoelq7z1lgs7oa 4815959 4815957 2025-06-17T15:13:32Z Jaba1977 3604 [[Special:Contributions/Riad Salih|Riad Salih]]-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა [[User:Jaba1977|Jaba1977]]-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია 4804540 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამხედრო კონფლიქტი|კონფლიქტი=სევილიის ალყა|ნაწილი=[[რეკონკისტა]]ს|სურათი=[[ფაილი:Capture de Séville par Ferdinand III.jpg|300px]]|სათაური=1248 წლის ნოემბერში ქაიდმა აქსატაფმა სევილიის გასაღებები ფერდინანდ III კასტილიელს გადასცა, ფრანსისკო პაჩეკოს ნახატი.|თარიღი=1247 წლის ივლისი-1248 წლის 28 ნოემბერი|მდებარეობა=[[სევილია]] [[ესპანეთი]]|შედეგი=[[კასტილიას სამეფო]]ს გამარჯვება სევილიის აღება|მხარე2=[[ფაილი:Flag of Almohad Dynasty (1147-1269).svg|25px]] [[ალმოჰადები]]|მხარე1=[[ფაილი:Royal Banner of the Kingdom of Castile (Variant).svg|25px]] [[კასტილიის სამეფო]] [[ფაილი:Cross of Saint James.svg|25px]] [[სანტიაგოს ორდენი]]|მეთაური1=[[ფაილი:Royal Banner of the Kingdom of Castile (Variant).svg|25px]] [[ფერნანდო III]] [[ფაილი:Royal Banner of the Kingdom of Castile (Variant).svg|25px]] [[რამონ დე ბონიფაზი]]|მეთაური2=[[ფაილი:Flag of Almohad Dynasty (1147-1269).svg|25px]] [[აქსატაფი]]|ძალა2=47 000|ძალა1=25 800+|დანაკარგები1=უცნობია|დანაკარგები2=300 000 გადასახლებული}} '''სევილიის ალყა''' (1247 წლის ივლისი - 1248 წლის ნოემბერი)-იყო 16 თვიანი წარმატებული ბრძოლა სევილიის რეკონკისტას დროს, [[ფერნანდო III|ფერდინანდ III კასტილიელის]] ძალების მიერ.მიუხედავად იმისა, 1236 წელს კორდობის სწრაფმა აღებამ შოკი მოახდინა მუსულმანურ სამყაროში, სევილიის ალყა მაინც იყო ფერნანდო III-ის მიერ განხორციელებული ყველაზე რთული სამხედრო ოპერაცია. ეს ასევე არის ადრეული რეკონკისტის ბოლო ძირითადი ოპერაცია. ოპერაციამ ასევე აღნიშნა სამხედრო მნიშვნელობის კასტილია-ლეონის ძირძველი საზღვაო ძალების გამოჩენა. ფაქტობრივად, რამონ დე ბონიფაზი იყო კასტილიის პირველი ადმირალი, თუმცა მას არასოდეს ჰქონია მსგავსი ოფიციალური ტიტული. 1246 წელს, [[ხაენი|ხაენის]] დაპყრობის შემდეგ, სევილია და გრანადა გახდნენ ერთადერთი დიდი ქალაქები იბერიის ნახევარკუნძულზე, რომლებიც არ დათანხმდნენ ქრისტიანულ სუზერეინტს. ამ ორიდან გრანადა ნახევრად დამოუკიდებელი დარჩა 1492 წლამდე. 1247 წლის ზაფხულში კასტილიურმა ჯარებმა ქალაქი ჩრდილოეთით და აღმოსავლეთით ჩაკეტეს. ამან გზა გაუხსნა ალყას, რომელიც დაიწყო მაშინ, როდესაც რამონ დე ბონიფაზი ცამეტი გალერით მიცურავდა, რამდენიმე პატარა გემით, [[გვადალკვივირი|გვადალკვივირისკენ]] და მიმოფანტა ორმოცი პატარა გემი, რომლებიც ცდილობდნენ მის წინააღმდეგობას. 3 მაისს კასტილიურმა ფლოტმა გატეხა პონტონის ხიდი, რომელიც აკავშირებდა სევილიასა და ტრიანას. [[ალბერტ დიდი|წმინდა ალბერტუს მაგნუსმა]] დაწერა, რომ მავრიელი დამცველები ალყის დროს იყენებდნენ არტილერიას, რომელიც ლოდებით იყო დატვირთული, მაგრამ ზუსტად არ არის გარკვეული , იყენებდნენ თუ არა მსგავს იარაღებს. == კაპიტულაცია == დაკარგულ ალმოჰადებისგან დახმარების მიღების მთელი იმედით, აქსატაფმა და ქალაქის წარჩინებულთა კონფერენციამ კაპიტულაციის განხილვა დაიწყო. ამ მიზეზით, ოქტომბერში მათ შესთავაზეს კაპიტულაცია ფერნანდო III-ს, რომელმაც არ მიიღო და განაცხადა, რომ არ მიიღებდა სხვას, გარდა ქალაქის უპირობო დათმობისა. ალფაკუი ორიასი, რომელიც იმყოფებოდა სან ხორხეს ციხესიმაგრეში, და ტრიანას მერები ფერნანდოს სთხოვენ სევილიაში შესვლის ნებართვას და სევილიის კრებაზე კაპიტულაციის განხილვას. შემდეგ, მსვლელობა გაუგზავნეს კასტილიელებს, რათა შესთავაზონ ალკაზარის მიწოდება და ქალაქის ქირა, რასაც ფერნანდომ ასევე უარყო. რამდენიმე დღის შემდეგ, მავრიელთა საელჩო ბრუნდება და ამბობენ, რომ ალკაზარის გარდა, ქალაქის მესამედს დათმობენ ბატონად, ფერნანდოც ასევე უარს ამბობს. შემდეგ მოვიდა მესამე წინადადება, ქალაქს გაყოფდნენ კედელი და ნახევარი დარჩებოდა ქრისტიანებისთვის, მეორე კი მუსლიმებისთვის, და მიუხედავად იმისა, რომ ეს იდეა ფერნანდოს გარემოცვაში ზოგს მოეწონა, მან მაინც უარი თქვა. შიმშილის გამო ქალაქი 1248 წლის 23 ნოემბერს ქალაქის კაპიტულაცია მოხდა. პირობები განსაზღვრავდა, რომ კასტილიელთა ჯარებს [[სევილიის ალკასარი|ალკასარში]] შესვლის უფლება მიეცათ არა უგვიანეს ერთი თვისა. ფერდინანდმა თავისი ტრიუმფალური შესვლა ქალაქში 1248 წლის 22 დეკემბერს მოაწყო. მუსლიმურ მატიანეებში ნათქვამია, რომ დაახლოებით 300 000 მაცხოვრებელმა დატოვა ქალაქი. ამ რიცხვს ო'კალაგანი გაზვიადებულად მიიჩნევს. == წყარო == * Batista González Batista/ხუან გონსალეს ბატისტა; Juan Batista (2007). ''España estratégica: guerra y diplomacia en la historia de España'' (ესპ.). Silex Ediciones. გვ. 163 {{ISBN|978-8477371830}} * Joseph F. O'Callaghan/ჯოზეფ ფ. ო'კალაგანი (2004). ''Reconquest and crusade in medieval Spain''. University of Pennsylvania Press. გვ. 113–116.{{Isbn|978-0812218893}} * Joseph F. O'Callaghan/ჯოზეფ ფ. ო'კალაგანი (1983).''[https://books.google.com/books?id=yA3p6v3UxyIC&pg=PA352 A history of medieval Spain]'' Cornell University Press. გვ. 352–.{{Isbn|978-0801492648}} * Joseph F. O'Callaghan/ჯოზეფ ფ. ო'კალაგანი (2011) [https://books.google.com/books?id=NOiAzwEJgaYC ''The Gibraltar Crusade: Castile and the Battle for the Strait''] University of Pennsylvania Press. გვ. 14. {{ISBN|978-0812204636}} [[კატეგორია:ესპანეთის ბრძოლები]] 2mg4rdhp7a6918nvgpplllp8fa57pbg 4815960 4815959 2025-06-17T15:14:27Z Jaba1977 3604 4815960 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამხედრო კონფლიქტი|კონფლიქტი=სევილიის ალყა|ნაწილი=[[რეკონკისტა]]ს|სურათი=[[ფაილი:Capture de Séville par Ferdinand III.jpg|300px]]|სათაური=1248 წლის ნოემბერში ქაიდმა აქსატაფმა სევილიის გასაღებები ფერდინანდ III კასტილიელს გადასცა, ფრანსისკო პაჩეკოს ნახატი.|თარიღი=1247 წლის ივლისი-1248 წლის 28 ნოემბერი|მდებარეობა=[[სევილია]] [[ესპანეთი]]|შედეგი=[[კასტილიას სამეფო]]ს გამარჯვება სევილიის აღება|მხარე2= [[ალმოჰადები]]|მხარე1=[[ფაილი:Royal Banner of the Kingdom of Castile (Variant).svg|25px]] [[კასტილიის სამეფო]] [[ფაილი:Cross of Saint James.svg|25px]] [[სანტიაგოს ორდენი]]|მეთაური1=[[ფაილი:Royal Banner of the Kingdom of Castile (Variant).svg|25px]] [[ფერნანდო III]] [[ფაილი:Royal Banner of the Kingdom of Castile (Variant).svg|25px]] [[რამონ დე ბონიფაზი]]|მეთაური2= [[აქსატაფი]]|ძალა2=47 000|ძალა1=25 800+|დანაკარგები1=უცნობია|დანაკარგები2=300 000 გადასახლებული}} '''სევილიის ალყა''' (1247 წლის ივლისი - 1248 წლის ნოემბერი)-იყო 16 თვიანი წარმატებული ბრძოლა სევილიის რეკონკისტას დროს, [[ფერნანდო III|ფერდინანდ III კასტილიელის]] ძალების მიერ.მიუხედავად იმისა, 1236 წელს კორდობის სწრაფმა აღებამ შოკი მოახდინა მუსულმანურ სამყაროში, სევილიის ალყა მაინც იყო ფერნანდო III-ის მიერ განხორციელებული ყველაზე რთული სამხედრო ოპერაცია. ეს ასევე არის ადრეული რეკონკისტის ბოლო ძირითადი ოპერაცია. ოპერაციამ ასევე აღნიშნა სამხედრო მნიშვნელობის კასტილია-ლეონის ძირძველი საზღვაო ძალების გამოჩენა. ფაქტობრივად, რამონ დე ბონიფაზი იყო კასტილიის პირველი ადმირალი, თუმცა მას არასოდეს ჰქონია მსგავსი ოფიციალური ტიტული. 1246 წელს, [[ხაენი|ხაენის]] დაპყრობის შემდეგ, სევილია და გრანადა გახდნენ ერთადერთი დიდი ქალაქები იბერიის ნახევარკუნძულზე, რომლებიც არ დათანხმდნენ ქრისტიანულ სუზერეინტს. ამ ორიდან გრანადა ნახევრად დამოუკიდებელი დარჩა 1492 წლამდე. 1247 წლის ზაფხულში კასტილიურმა ჯარებმა ქალაქი ჩრდილოეთით და აღმოსავლეთით ჩაკეტეს. ამან გზა გაუხსნა ალყას, რომელიც დაიწყო მაშინ, როდესაც რამონ დე ბონიფაზი ცამეტი გალერით მიცურავდა, რამდენიმე პატარა გემით, [[გვადალკვივირი|გვადალკვივირისკენ]] და მიმოფანტა ორმოცი პატარა გემი, რომლებიც ცდილობდნენ მის წინააღმდეგობას. 3 მაისს კასტილიურმა ფლოტმა გატეხა პონტონის ხიდი, რომელიც აკავშირებდა სევილიასა და ტრიანას. [[ალბერტ დიდი|წმინდა ალბერტუს მაგნუსმა]] დაწერა, რომ მავრიელი დამცველები ალყის დროს იყენებდნენ არტილერიას, რომელიც ლოდებით იყო დატვირთული, მაგრამ ზუსტად არ არის გარკვეული , იყენებდნენ თუ არა მსგავს იარაღებს. == კაპიტულაცია == დაკარგულ ალმოჰადებისგან დახმარების მიღების მთელი იმედით, აქსატაფმა და ქალაქის წარჩინებულთა კონფერენციამ კაპიტულაციის განხილვა დაიწყო. ამ მიზეზით, ოქტომბერში მათ შესთავაზეს კაპიტულაცია ფერნანდო III-ს, რომელმაც არ მიიღო და განაცხადა, რომ არ მიიღებდა სხვას, გარდა ქალაქის უპირობო დათმობისა. ალფაკუი ორიასი, რომელიც იმყოფებოდა სან ხორხეს ციხესიმაგრეში, და ტრიანას მერები ფერნანდოს სთხოვენ სევილიაში შესვლის ნებართვას და სევილიის კრებაზე კაპიტულაციის განხილვას. შემდეგ, მსვლელობა გაუგზავნეს კასტილიელებს, რათა შესთავაზონ ალკაზარის მიწოდება და ქალაქის ქირა, რასაც ფერნანდომ ასევე უარყო. რამდენიმე დღის შემდეგ, მავრიელთა საელჩო ბრუნდება და ამბობენ, რომ ალკაზარის გარდა, ქალაქის მესამედს დათმობენ ბატონად, ფერნანდოც ასევე უარს ამბობს. შემდეგ მოვიდა მესამე წინადადება, ქალაქს გაყოფდნენ კედელი და ნახევარი დარჩებოდა ქრისტიანებისთვის, მეორე კი მუსლიმებისთვის, და მიუხედავად იმისა, რომ ეს იდეა ფერნანდოს გარემოცვაში ზოგს მოეწონა, მან მაინც უარი თქვა. შიმშილის გამო ქალაქი 1248 წლის 23 ნოემბერს ქალაქის კაპიტულაცია მოხდა. პირობები განსაზღვრავდა, რომ კასტილიელთა ჯარებს [[სევილიის ალკასარი|ალკასარში]] შესვლის უფლება მიეცათ არა უგვიანეს ერთი თვისა. ფერდინანდმა თავისი ტრიუმფალური შესვლა ქალაქში 1248 წლის 22 დეკემბერს მოაწყო. მუსლიმურ მატიანეებში ნათქვამია, რომ დაახლოებით 300 000 მაცხოვრებელმა დატოვა ქალაქი. ამ რიცხვს ო'კალაგანი გაზვიადებულად მიიჩნევს. == წყარო == * Batista González Batista/ხუან გონსალეს ბატისტა; Juan Batista (2007). ''España estratégica: guerra y diplomacia en la historia de España'' (ესპ.). Silex Ediciones. გვ. 163 {{ISBN|978-8477371830}} * Joseph F. O'Callaghan/ჯოზეფ ფ. ო'კალაგანი (2004). ''Reconquest and crusade in medieval Spain''. University of Pennsylvania Press. გვ. 113–116.{{Isbn|978-0812218893}} * Joseph F. O'Callaghan/ჯოზეფ ფ. ო'კალაგანი (1983).''[https://books.google.com/books?id=yA3p6v3UxyIC&pg=PA352 A history of medieval Spain]'' Cornell University Press. გვ. 352–.{{Isbn|978-0801492648}} * Joseph F. O'Callaghan/ჯოზეფ ფ. ო'კალაგანი (2011) [https://books.google.com/books?id=NOiAzwEJgaYC ''The Gibraltar Crusade: Castile and the Battle for the Strait''] University of Pennsylvania Press. გვ. 14. {{ISBN|978-0812204636}} [[კატეგორია:ესპანეთის ბრძოლები]] 14jc8s1olxzh8zst7e1uefmkr1g5dcb 4815961 4815960 2025-06-17T15:17:31Z Jaba1977 3604 4815961 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამხედრო კონფლიქტი |კონფლიქტი=სევილიის ალყა |ნაწილი=[[რეკონკისტა]]ს |სურათი=[[ფაილი:Capture de Séville par Ferdinand III.jpg|300px]] |სათაური=1248 წლის ნოემბერში ქაიდმა აქსატაფმა სევილიის გასაღებები ფერდინანდ III კასტილიელს გადასცა, ფრანსისკო პაჩეკოს ნახატი. |თარიღი= [[ივლისი]], [[1247]] — [[28 ნოემბერი]], [[1248]] |მდებარეობა=[[სევილია]] [[ესპანეთი]]|შედეგი=[[კასტილიას სამეფო]]ს გამარჯვება, სევილიის აღება |მხარე1=[[ფაილი:Royal Banner of the Kingdom of Castile (Variant).svg|25px]] [[კასტილიის სამეფო]]<br />[[ფაილი:Cross of Saint James.svg|25px]] [[სანტიაგოს ორდენი]] |მხარე2= [[ალმოჰადები]] |მეთაური1=[[ფაილი:Royal Banner of the Kingdom of Castile (Variant).svg|25px]] [[ფერნანდო III]]<br />[[ფაილი:Royal Banner of the Kingdom of Castile (Variant).svg|25px]] [[რამონ დე ბონიფაზი]] |მეთაური2= [[აქსატაფი]] |ძალა1=25 800+ |ძალა2=47 000 |დანაკარგები1=უცნობია |დანაკარგები2=300 000 გადასახლებული }} '''სევილიის ალყა''' — 16 თვიანი წარმატებული ბრძოლა რეკონკისტას დროს, [[ფერნანდო III|ფერდინანდ III კასტილიელის]] ძალების მიერ. მიუხედავად იმისა, 1236 წელს კორდობის სწრაფმა აღებამ შოკი მოახდინა მუსულმანურ სამყაროში, სევილიის ალყა მაინც იყო ფერნანდო III-ის მიერ განხორციელებული ყველაზე რთული სამხედრო ოპერაცია. ეს ასევე არის ადრეული რეკონკისტის ბოლო ძირითადი ოპერაცია. ოპერაციამ ასევე აღნიშნა სამხედრო მნიშვნელობის კასტილია-ლეონის ძირძველი საზღვაო ძალების გამოჩენა. ფაქტობრივად, რამონ დე ბონიფაზი იყო კასტილიის პირველი ადმირალი, თუმცა მას არასოდეს ჰქონია მსგავსი ოფიციალური ტიტული. 1246 წელს, [[ხაენი|ხაენის]] დაპყრობის შემდეგ, სევილია და გრანადა გახდნენ ერთადერთი დიდი ქალაქები იბერიის ნახევარკუნძულზე, რომლებიც არ დათანხმდნენ ქრისტიანულ სუზერეინტს. ამ ორიდან გრანადა ნახევრად დამოუკიდებელი დარჩა 1492 წლამდე. 1247 წლის ზაფხულში კასტილიურმა ჯარებმა ქალაქი ჩრდილოეთით და აღმოსავლეთით ჩაკეტეს. ამან გზა გაუხსნა ალყას, რომელიც დაიწყო მაშინ, როდესაც რამონ დე ბონიფაზი ცამეტი გალერით მიცურავდა, რამდენიმე პატარა გემით, [[გვადალკვივირი|გვადალკვივირისკენ]] და მიმოფანტა ორმოცი პატარა გემი, რომლებიც ცდილობდნენ მის წინააღმდეგობას. 3 მაისს კასტილიურმა ფლოტმა გატეხა პონტონის ხიდი, რომელიც აკავშირებდა სევილიასა და ტრიანას. [[ალბერტ დიდი|წმინდა ალბერტუს მაგნუსმა]] დაწერა, რომ მავრიელი დამცველები ალყის დროს იყენებდნენ არტილერიას, რომელიც ლოდებით იყო დატვირთული, მაგრამ ზუსტად არ არის გარკვეული , იყენებდნენ თუ არა მსგავს იარაღებს. == კაპიტულაცია == დაკარგულ ალმოჰადებისგან დახმარების მიღების მთელი იმედით, აქსატაფმა და ქალაქის წარჩინებულთა კონფერენციამ კაპიტულაციის განხილვა დაიწყო. ამ მიზეზით, ოქტომბერში მათ შესთავაზეს კაპიტულაცია ფერნანდო III-ს, რომელმაც არ მიიღო და განაცხადა, რომ არ მიიღებდა სხვას, გარდა ქალაქის უპირობო დათმობისა. ალფაკუი ორიასი, რომელიც იმყოფებოდა სან ხორხეს ციხესიმაგრეში, და ტრიანას მერები ფერნანდოს სთხოვენ სევილიაში შესვლის ნებართვას და სევილიის კრებაზე კაპიტულაციის განხილვას. შემდეგ, მსვლელობა გაუგზავნეს კასტილიელებს, რათა შესთავაზონ ალკაზარის მიწოდება და ქალაქის ქირა, რასაც ფერნანდომ ასევე უარყო. რამდენიმე დღის შემდეგ, მავრიელთა საელჩო ბრუნდება და ამბობენ, რომ ალკაზარის გარდა, ქალაქის მესამედს დათმობენ ბატონად, ფერნანდოც ასევე უარს ამბობს. შემდეგ მოვიდა მესამე წინადადება, ქალაქს გაყოფდნენ კედელი და ნახევარი დარჩებოდა ქრისტიანებისთვის, მეორე კი მუსლიმებისთვის, და მიუხედავად იმისა, რომ ეს იდეა ფერნანდოს გარემოცვაში ზოგს მოეწონა, მან მაინც უარი თქვა. შიმშილის გამო ქალაქი 1248 წლის 23 ნოემბერს ქალაქის კაპიტულაცია მოხდა. პირობები განსაზღვრავდა, რომ კასტილიელთა ჯარებს [[სევილიის ალკასარი|ალკასარში]] შესვლის უფლება მიეცათ არა უგვიანეს ერთი თვისა. ფერდინანდმა თავისი ტრიუმფალური შესვლა ქალაქში 1248 წლის 22 დეკემბერს მოაწყო. მუსლიმურ მატიანეებში ნათქვამია, რომ დაახლოებით 300 000 მაცხოვრებელმა დატოვა ქალაქი. ამ რიცხვს ო'კალაგანი გაზვიადებულად მიიჩნევს. == რესურსები ინტერნეტში== * Batista González Batista/ხუან გონსალეს ბატისტა; Juan Batista (2007). ''España estratégica: guerra y diplomacia en la historia de España'' (ესპ.). Silex Ediciones. გვ. 163 {{ISBN|978-8477371830}} * Joseph F. O'Callaghan/ჯოზეფ ფ. ო'კალაგანი (2004). ''Reconquest and crusade in medieval Spain''. University of Pennsylvania Press. გვ. 113–116.{{Isbn|978-0812218893}} * Joseph F. O'Callaghan/ჯოზეფ ფ. ო'კალაგანი (1983).''[https://books.google.com/books?id=yA3p6v3UxyIC&pg=PA352 A history of medieval Spain]'' Cornell University Press. გვ. 352–.{{Isbn|978-0801492648}} * Joseph F. O'Callaghan/ჯოზეფ ფ. ო'კალაგანი (2011) [https://books.google.com/books?id=NOiAzwEJgaYC ''The Gibraltar Crusade: Castile and the Battle for the Strait''] University of Pennsylvania Press. გვ. 14. {{ISBN|978-0812204636}} [[კატეგორია:ესპანეთის ბრძოლები]] i7v01kwlabc00agq5xx0hanw8lnc9my 4815962 4815961 2025-06-17T15:19:50Z Jaba1977 3604 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4815962 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამხედრო კონფლიქტი |კონფლიქტი=სევილიის ალყა |ნაწილი=[[რეკონკისტა]]ს |სურათი=[[ფაილი:Capture de Séville par Ferdinand III.jpg|300px]] |სათაური=1248 წლის ნოემბერში ქაიდმა აქსატაფმა სევილიის გასაღებები ფერდინანდ III კასტილიელს გადასცა, ფრანსისკო პაჩეკოს ნახატი. |თარიღი= [[ივლისი]], [[1247]] — [[28 ნოემბერი]], [[1248]] |მდებარეობა=[[სევილია]] [[ესპანეთი]]|შედეგი=[[კასტილიას სამეფო]]ს გამარჯვება, სევილიის აღება |მხარე1=[[ფაილი:Royal Banner of the Kingdom of Castile (Variant).svg|25px]] [[კასტილიის სამეფო]]<br />[[ფაილი:Cross of Saint James.svg|25px]] [[სანტიაგოს ორდენი]] |მხარე2= [[ალმოჰადები]] |მეთაური1=[[ფაილი:Royal Banner of the Kingdom of Castile (Variant).svg|25px]] [[ფერნანდო III]]<br />[[ფაილი:Royal Banner of the Kingdom of Castile (Variant).svg|25px]] [[რამონ დე ბონიფაზი]] |მეთაური2= [[აქსატაფი]] |ძალა1=25 800+ |ძალა2=47 000 |დანაკარგები1=უცნობია |დანაკარგები2=300 000 გადასახლებული }} '''სევილიის ალყა''' — 16 თვიანი წარმატებული ბრძოლა რეკონკისტას დროს, [[ფერნანდო III|ფერდინანდ III კასტილიელის]] ძალების მიერ. მიუხედავად იმისა, 1236 წელს კორდობის სწრაფმა აღებამ შოკი მოახდინა მუსულმანურ სამყაროში, სევილიის ალყა მაინც იყო ფერნანდო III-ის მიერ განხორციელებული ყველაზე რთული სამხედრო ოპერაცია. ეს ასევე არის ადრეული რეკონკისტის ბოლო ძირითადი ოპერაცია. ოპერაციამ ასევე აღნიშნა სამხედრო მნიშვნელობის კასტილია-ლეონის ძირძველი საზღვაო ძალების გამოჩენა. ფაქტობრივად, რამონ დე ბონიფაზი იყო კასტილიის პირველი ადმირალი, თუმცა მას არასოდეს ჰქონია მსგავსი ოფიციალური ტიტული. 1246 წელს, [[ხაენი|ხაენის]] დაპყრობის შემდეგ, სევილია და გრანადა გახდნენ ერთადერთი დიდი ქალაქები იბერიის ნახევარკუნძულზე, რომლებიც არ დათანხმდნენ ქრისტიანულ სუზერეინტს. ამ ორიდან გრანადა ნახევრად დამოუკიდებელი დარჩა 1492 წლამდე. 1247 წლის ზაფხულში კასტილიურმა ჯარებმა ქალაქი ჩრდილოეთით და აღმოსავლეთით ჩაკეტეს. ამან გზა გაუხსნა ალყას, რომელიც დაიწყო მაშინ, როდესაც რამონ დე ბონიფაზი ცამეტი გალერით მიცურავდა, რამდენიმე პატარა გემით, [[გვადალკვივირი|გვადალკვივირისკენ]] და მიმოფანტა ორმოცი პატარა გემი, რომლებიც ცდილობდნენ მის წინააღმდეგობას. 3 მაისს კასტილიურმა ფლოტმა გატეხა პონტონის ხიდი, რომელიც აკავშირებდა სევილიასა და ტრიანას. [[ალბერტ დიდი|წმინდა ალბერტუს მაგნუსმა]] დაწერა, რომ მავრიელი დამცველები ალყის დროს იყენებდნენ არტილერიას, რომელიც ლოდებით იყო დატვირთული, მაგრამ ზუსტად არ არის გარკვეული , იყენებდნენ თუ არა მსგავს იარაღებს. == კაპიტულაცია == დაკარგულ ალმოჰადებისგან დახმარების მიღების მთელი იმედით, აქსატაფმა და ქალაქის წარჩინებულთა კონფერენციამ კაპიტულაციის განხილვა დაიწყო. ამ მიზეზით, ოქტომბერში მათ შესთავაზეს კაპიტულაცია ფერნანდო III-ს, რომელმაც არ მიიღო და განაცხადა, რომ არ მიიღებდა სხვას, გარდა ქალაქის უპირობო დათმობისა. ალფაკუი ორიასი, რომელიც იმყოფებოდა სან ხორხეს ციხესიმაგრეში, და ტრიანას მერები ფერნანდოს სთხოვენ სევილიაში შესვლის ნებართვას და სევილიის კრებაზე კაპიტულაციის განხილვას. შემდეგ, მსვლელობა გაუგზავნეს კასტილიელებს, რათა შესთავაზონ ალკაზარის მიწოდება და ქალაქის ქირა, რასაც ფერნანდომ ასევე უარყო. რამდენიმე დღის შემდეგ, მავრიელთა საელჩო ბრუნდება და ამბობენ, რომ ალკაზარის გარდა, ქალაქის მესამედს დათმობენ ბატონად, ფერნანდოც ასევე უარს ამბობს. შემდეგ მოვიდა მესამე წინადადება, ქალაქს გაყოფდნენ კედელი და ნახევარი დარჩებოდა ქრისტიანებისთვის, მეორე კი მუსლიმებისთვის, და მიუხედავად იმისა, რომ ეს იდეა ფერნანდოს გარემოცვაში ზოგს მოეწონა, მან მაინც უარი თქვა. შიმშილის გამო ქალაქი 1248 წლის 23 ნოემბერს ქალაქის კაპიტულაცია მოხდა. პირობები განსაზღვრავდა, რომ კასტილიელთა ჯარებს [[სევილიის ალკასარი|ალკასარში]] შესვლის უფლება მიეცათ არა უგვიანეს ერთი თვისა. ფერდინანდმა თავისი ტრიუმფალური შესვლა ქალაქში 1248 წლის 22 დეკემბერს მოაწყო. მუსლიმურ მატიანეებში ნათქვამია, რომ დაახლოებით 300 000 მაცხოვრებელმა დატოვა ქალაქი. ამ რიცხვს ო'კალაგანი გაზვიადებულად მიიჩნევს. == რესურსები ინტერნეტში== * Batista González Batista; Juan Batista (2007). ''España estratégica: guerra y diplomacia en la historia de España'' (ესპ.). Silex Ediciones. გვ. 163 {{ISBN|978-8477371830}} * Joseph F. O'Callaghan (2004). ''Reconquest and crusade in medieval Spain''. University of Pennsylvania Press. გვ. 113–116.{{Isbn|978-0812218893}} * Joseph F. O'Callaghan (1983).''[https://books.google.com/books?id=yA3p6v3UxyIC&pg=PA352 A history of medieval Spain]'' Cornell University Press. გვ. 352–.{{Isbn|978-0801492648}} * Joseph F. O'Callaghan (2011) [https://books.google.com/books?id=NOiAzwEJgaYC ''The Gibraltar Crusade: Castile and the Battle for the Strait''] University of Pennsylvania Press. გვ. 14. {{ISBN|978-0812204636}} [[კატეგორია:ესპანეთის ბრძოლები]] ch9331dezdx22fioml5f7e1gva9f3qp 14 545492 4815919 4470714 2025-06-17T14:04:11Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815919 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:1846]] [[კატეგორია:1840-იანი წლები ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] 8djs1n4eyirzjg9a22kf884pc4imoas 14 548029 4816110 4489803 2025-06-18T05:14:54Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ხალხი]]; დაემატა [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ადამიანები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816110 wikitext text/x-wiki {{Commons category|People in the 18th century by country}} [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ადამიანები]] [[კატეგორია:ადამიანები საუკუნეებისა და ეროვნების მიხედვით]] 7vbm09j6f7u6ezxlrxmw6b53ve131k3 0 553078 4816131 4529665 2025-06-18T05:23:57Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1984 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816131 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = სამკურნალო მცენარეების მუზეუმი | სურათი = | სურათის ზომა = | წარწერა = | დაარსდა = 29 ივლისი 1984 | დამაარსებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[შუშა (ქალაქი)|შუშა]], [[აზერბაიჯანის სსრ]] |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = | პოზრუკა = | პოზრუკის ზომა = | ალტერნატიული რუკა = | პოზრუკა2 = | პოზრუკის ზომა2 = | ალტერნატიული რუკა2 = | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = ამირშაჰ მამედოვი | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''შუშას სამკურნალო მცენარეების მუზეუმი''' ({{lang-az| Şuşa Dərman Bitkiləri Muzeyi}}) — აფთიაქი-მუზეუმი, რომელიც მდებარეობს ქალაქ შუშაში, აზერბაიჯანში. ეს მუზეუმი, რომელიც ეძღვნებოდა სამკურნალო მცენარეებს. დაიხურა 1992 წლის მაისში სომხური ოკუპაციის გამო.<ref name="modern">{{cite web | title = Bir daha “Qarabağ muzeyləri” haqqında | url = https://modern.az/az/news/76031/bir-daha-qarabag-muzeyleri-haqqinda | website = Modern.az | accessdate = 23 sentyabr 2022 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20220923125233/https://modern.az/az/news/76031/bir-daha-qarabag-muzeyleri-haqqinda | archivedate = 23 sentyabr 2022 | language = azərbaycanca | date = 22 aprel 2015 }}</ref> == ისტორია == სამკურნალო მცენარეების მუზეუმი გაიხსნა 1984 წლის 29 ივლისს ქალაქ შუშაში ვაგიფის პოეზიის ფესტივალის დროს. მუზეუმის დირექტორი იყო ამირშაჰ მამედოვი.<ref name="qəzet">{{cite web | title = Şuşa muzeyləri - Yaddaş | url = https://525.az/news/168780-susa-muzeyleri-yaddas | website = [[525-ci qəzet]] | accessdate = 23 sentyabr 2022 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20220923121946/https://525.az/news/168780-susa-muzeyleri-yaddas | archivedate = 23 sentyabr 2022 | language = azərbaycanca | date = 25 may 2021 }}</ref> მუზეუმში 50-ზე მეტი სამკურნალო მცენარე იყო გამოფენილი: გვირილა, ფარსმანდუკი, ბაღის ტუხტი, მრავალძარღვა, ნემსიწვერა, შვიტა, ავშანი, ჭინჭარი, მატიტელა, ასფურცელა, დარიჩინი და ურცი.<ref name="qəzet"/> მუზეუმში არსებული ყველა სამკურნალო მცენარე იზრდებოდა შუშას მდელოებზე, მთებსა და ფერდობებზე. შენობის ნაწილი ეთმობოდა ძველ მედიცინაში გამოყენებულ ინსტრუმენტებს. ერთ კუთხეში ექიმების სამედიცინო ნაშრომების ექსპოზიცია იყო, რომლებიც ხალხური მეთოდებით კურნავდნენ პაციენტებს. მუზეუმის ფარგლებში ფუნქციონირებდა აფთიაქი.<ref name="qəzet"/> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1984 წელს დაარსებული მუზეუმები]] l8hrj69pax8naitf35ebqd1z97852pj 0 553079 4816134 4575868 2025-06-18T05:25:35Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1983 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816134 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = ქვის ხელოვნების მუზეუმი | სურათი = | სურათის ზომა = | წარწერა = | დადგენილი = 1983 | დამფუძნებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[შუშა (ქალაქი)|შუშა]], [[აზერბაიჯანის სსრ]] |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = | პოზრუკა = | პოზრუკის ზომა = | ალტერნატიული რუკა = | პოზრუკა2 = | pozrukis zoma2 = | ალტერნატიული რუკა 2 = | სტატუსი = | გამოფენა = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''შუშას ქვის ხელოვნების მუზეუმი''' ({{lang-az|Şuşa Daş Sənətkarlığı Muzeyi}}) მდებარეობს აზერბაიჯანში, ქალაქ შუშაში. ქვის ხელოსნობისადმი მიძღვნილმა ამ მუზეუმმა თავისი საქმიანობა 1992 წლის მაისში შეწყვიტა სომხური ოკუპაციის გამო. == ისტორია == შუშას ქვის ხელოსნობის მუზეუმი დაარსდა [[1983]] წელს შუშას სახელმწიფო ისტორიულ-არქიტექტურული ნაკრძალის დეპარტამენტის თანამშრომლებისა და ქალაქის საზოგადოების ერთობლივი პროექტით.<ref name="qəzet">{{cite web | title = Şuşa muzeyləri - Yaddaş | url = https://525.az/news/168780-susa-muzeyleri-yaddas | website = [[525-ci qəzet]] | accessdate = 23 sentyabr 2022 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20220923121946/https://525.az/news/168780-susa-muzeyleri-yaddas | archivedate = 23 sentyabr 2022 | language = azərbaycanca | date = 25 may 2021 }}</ref> მუზეუმი ფუნქციონირებდა ღია ცის ქვეშ. ეს მუზეუმი იყო ქვის ხელოსნობისადმი მიძღვნილი პირველი მუზეუმი აზერბაიჯანში. მუზეუმში გამოიფინა სხვადასხვა პერიოდის 150-მდე წერილობითი და ეპიგრაფიკული ნამუშევარი ყარაბაღელი არქიტექტორების, მხატვრების, კალიგრაფებისა და სხვა ხელოვანის მიერ, როგორებიცაა უსტა განბარ ყარაბაღი, მაშადი ხასპოლადი, კაბლა აკბარი, მამედიარი.</ref name="qəzet"> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის სახვითი ხელოვნება]] [[კატეგორია:1983 წელს დაარსებული მუზეუმები]] go34c594ay370brpgu9oymjfpmif4kf 4816135 4816134 2025-06-18T05:25:57Z Jaba1977 3604 /* ისტორია */ 4816135 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = ქვის ხელოვნების მუზეუმი | სურათი = | სურათის ზომა = | წარწერა = | დადგენილი = 1983 | დამფუძნებლები = | დაიხურა = | მდებარეობა = [[შუშა (ქალაქი)|შუშა]], [[აზერბაიჯანის სსრ]] |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = | პოზრუკა = | პოზრუკის ზომა = | ალტერნატიული რუკა = | პოზრუკა2 = | pozrukis zoma2 = | ალტერნატიული რუკა 2 = | სტატუსი = | გამოფენა = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''შუშას ქვის ხელოვნების მუზეუმი''' ({{lang-az|Şuşa Daş Sənətkarlığı Muzeyi}}) მდებარეობს აზერბაიჯანში, ქალაქ შუშაში. ქვის ხელოსნობისადმი მიძღვნილმა ამ მუზეუმმა თავისი საქმიანობა 1992 წლის მაისში შეწყვიტა სომხური ოკუპაციის გამო. == ისტორია == შუშას ქვის ხელოსნობის მუზეუმი დაარსდა [[1983]] წელს შუშას სახელმწიფო ისტორიულ-არქიტექტურული ნაკრძალის დეპარტამენტის თანამშრომლებისა და ქალაქის საზოგადოების ერთობლივი პროექტით.<ref name="qəzet">{{cite web | title = Şuşa muzeyləri - Yaddaş | url = https://525.az/news/168780-susa-muzeyleri-yaddas | website = [[525-ci qəzet]] | accessdate = 23 sentyabr 2022 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20220923121946/https://525.az/news/168780-susa-muzeyleri-yaddas | archivedate = 23 sentyabr 2022 | language = azərbaycanca | date = 25 may 2021 }}</ref> მუზეუმი ფუნქციონირებდა ღია ცის ქვეშ. ეს მუზეუმი იყო ქვის ხელოსნობისადმი მიძღვნილი პირველი მუზეუმი აზერბაიჯანში. მუზეუმში გამოიფინა სხვადასხვა პერიოდის 150-მდე წერილობითი და ეპიგრაფიკული ნამუშევარი ყარაბაღელი არქიტექტორების, მხატვრების, კალიგრაფებისა და სხვა ხელოვანის მიერ, როგორებიცაა უსტა განბარ ყარაბაღი, მაშადი ხასპოლადი, კაბლა აკბარი, მამედიარი.<ref name="qəzet"/> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის სახვითი ხელოვნება]] [[კატეგორია:1983 წელს დაარსებული მუზეუმები]] fosrtp51oabjbf0w5tmxa2msawishra 0 557884 4815878 4577354 2025-06-17T13:28:45Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქართველი ინჟინერები]]; დაემატა [[კატეგორია:ქართველი ინჟინრები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815878 wikitext text/x-wiki '''კონსტანტინე ებანოიძე''' (დ. [[10 მაისი]], [[1904]], [[ქუთაისი]] — გ. [[1953]])) — [[ქართველები|ქართველი]] [[ინჟინერია|ინჟინერი]]. ==ბიოგრაფია== [[1930]] წელს დაამთავრა საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის სამშენებლო ფაკულტეტი. [[1930]]–[[1931]] წლებში მუშაობდა ამიერკავკასიის გზატკეცილების სამმართველოში საძიებო პარტიის უფროსად, [[1931]]–[[1933]] წლებში საქართველოს შინაგან საქმეთა კომისარიატის გზების განყოფილებაში მთავარ ინჟინრად, [[1933]]–[[1936]] წლებში დასავლეთ საქართველოს N729 საგზაო უბანზე მთავარ ინჟინრად, [[1936]]–[[1941]] წლებში ხელმძღვანელობდა N730 საგზაო–საექსპლუატაციო უბანს, [[1941]]–[[1946]] წლებში საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს განსაკუთრებულ მშენებლობათა განყოფილებას, [[1946]]–[[1952]] წლებში სსრ კავშირის ნავთობის მრეწველობის სამინისტროს საქართველოს N6 და [[1952]]–[[1953]] წლებში საქართველოს სსრ სოფლის მეურნეობის სამინისტროს სამშენებლო სამმართველოებს, მისი მონაწილეობითა და ხელმძღვანელობით აშენდა N34 (ქობულეთის საზაფხულო), N164 (ქუთაისის, კოპიტნარის), N1536 (საგარეჯოს, ალექსეევკის), N1547 (გუდაუთის, ბომბორას) და N1549 (სოხუმის) აეროდრომები. ==ლიტერატურა== * საქართველოს არქიტექტორთა და მშენებელთა ენციკლოპედია თბ., 2017 გვ.209 ==რესურსები ინტერნეტში== {{nplg ბიოგრაფია|00011333}} {{DEFAULTSORT:ებანოიძე, კონსტანტინე}} [[კატეგორია:დაბადებული 10 მაისი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1904]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1953]] [[კატეგორია:ქუთაისში დაბადებულები]] [[კატეგორია:ქართველი ინჟინრები]] [[კატეგორია:საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის კურსდამთავრებულები]] 2k6r5fj7o0czylav2tou55s1d4hevuz 0 558037 4815879 4578304 2025-06-17T13:28:52Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქართველი ინჟინერები]]; დაემატა [[კატეგორია:ქართველი ინჟინრები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815879 wikitext text/x-wiki '''გივი თაბუკაშვილი''' (დ. [[9 მარტი]], [[1928]], [[ხაშური]] — გ. [[2004]]) — [[ქართველები|ქართველი]] [[ინჟინერია|ინჟინერი]]. ==ბიოგრაფია== დაამთავრა საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტი მცირე და საშუალო ჰესების ინჟინერ–მშენებლის კვალიფიკაციით. [[1952]] წლიდან სიცოცხლის ბოლომდე, 52 წლის განმვალობაში, მუშაობდა „თბილჰიდროპროექტში“. გაიარა საინჟინრო კვალიფიკაციის სხვადასხვა საფეხური და მაღალკვალიფიციურ სპეციალისტად ჩამოყალიბდა. მნიშვნელოვანი ღვაწლი მიუძღვის ტყიბულჰესის, გუმათჰესების, ვარციხეჰესების, ენგურჰესის, ვარდნილჰესების ობიექტების დაგეგმარებასა და განხორციელებაში. [[1995]] წლიდან იყო ჟინვალის კომპლექსური ჰიდროკვანძის პროექტის მთავარი ინჟინერი, მუშაობდა თბილისის და რუსთავის წყალმომარაგების პრობლემების საკითხებზე, სათავე ნაგებობების დაპროექტებისა და მშენებლობის საკითხებზე. ==ჯილდოები== * 1981 – საქართველოს დამსახურებული მშენებელი ==ლიტერატურა== * საქართველოს ენერგეტიკოსები=Georgian Power Engineers: ენციკლოპედია თბილისი, 2016 გვ.139 ==რესურსები ინტერნეტში== {{nplg ბიოგრაფია|00019424}} {{DEFAULTSORT:თაბუკაშვილი, გივი}} [[კატეგორია:დაბადებული 9 მარტი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1928]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2004]] [[კატეგორია:ხაშურში დაბადებულები]] [[კატეგორია:ქართველი ინჟინრები]] [[კატეგორია:საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტის კურსდამთავრებულები]] 30ab4j6b6ib56vgr95lf0kwdr4pm9dl 0 563831 4816047 4662184 2025-06-18T02:20:20Z Ბაწა 171231 Ჰჰჰჰ 4816047 wikitext text/x-wiki '''ადრეული ქორწინება''' — ოფიციალური ან არაოფიციალური კავშირი ორ პირს შორის, რომელთაგან ერთ-ერთი ან ორივე არასრულწლოვანია.ადრეული [[ქორწინება]] მიჩნეულია ბავშვთა უფლებების დარღვევად, რადგან ბავშვებს, თავისი ასაკიდან გამომდინარე, ქორწინებაზე თავისუფალი, გააზრებული და ინფორმირებული თანხმობის გაცემა არ შეუძლიათ. [[მსოფლიო|მსოფლიოში]] ადრეულ ქორწინებაში მყოფი ვაჟების რაოდენობა გაცილებით ნაკლებია გოგონათა რაოდენობაზე, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ ადრეული ქორწინების ცნება გენდერული ჩაგვრის მკვეთრად გამოხატულ ნიშან-თვისებებს ატარებს.გაეროს ბავშვთა ფონდის (UNICEF) მონაცემების მიხედვით, ადრეულ ასაკში დაქორწინების პრაქტიკა ყველაზე გავრცელებული [[აფრიკა]]სა და [[სამხრეთი აზია|სამხრეთ აზიაშია]]. თუმცა, ახლო ა[[აღმოსავლეთი|ღმოსავლეთ]]სა და [[აზია|აზიის]] სხვა ნაწილებშიც [[ტრადიცია|ტრადიციები]]ს მიმდევართა შორის კვლავ აქტუალურია სქესობრივი მომწიფების პერიოდში მოზარდთა დაქორწინება. სამხრეთ და აღმოსავლეთ აფრიკის ზოგიერთ ქვეყანაში ოჯახები გოგონებს სქესობრივი მომწიფების დაწყებამდეც კი აქორწინებენ, ხოლო [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ ევროპასა]] და [[სამხრეთი ამერიკა|სამხრეთ ამერიკაში]] გავრცელებულია გოგოების მარტო 18 ადრეული ქორწინება უფრო ფართოდაა გავრცელებული, ვიდრე ამას ოფიციალური მონაცემები აჩვენებს. მაგალითად, [[ინდოეთი|ინდოეთში]], რაჯასტანის შტატში, 1993 წელს 5000 ქალში ჩატარდა გამოკითხვა. შედეგების მიხედვით, გამოკითხულთა 56% 15 წლამდე იყო დაქორწინებული, მათგან 17% კი 10 წლამდე უკვე ქორწინებაში იმყოფებოდა. [[ეთიოპია|ეთიოპიასა]] და [[დასავლეთი აფრიკა|დასავლეთ აფრიკის]] ნაწილებში შვიდი ან რვა წლის ასაკში ქორწინება იშვიათი არ არის. [[ნიგერია|ჩრდილოეთ ნიგერიაში]], [[კების შტატი|კების შტატში]], გოგონების ქორწინების საშუალო ასაკი 11 წელია, სრულიად ქვეყანაში კი ქორწინების საშუალო ასაკი 17 წელს არ სცდება.მსოფლიოს მასშტაბით,650 მილიონ გოგონაზე მეტი გათხოვდა 18-წლამდე. [[საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი]]ს მიხედვით, ქვეყანაში ქორწინება 18 წლიდან არის დაშვებული. სისხლის სამართლის კოდექსის 140-ე მუხლი ითვალისწინებს, რომ 16 წლამდე ასაკის მიუღწეველ ბავშვთან თანაცხოვრება ისჯება თავისუფლების აღკვეთით სამ წლამდე ვადით. == ადრეული ქორწინების გამომწვევი მიზეზები == *ახალგაზრდას [[ოჯახი]]ს წევრები აღიქვამენ როგორც [[ბავშვი|ბავშვს]] და სურს საწინააღმდეგოს დამტკიცება.​ *არსებობს ფიზიკური ლტოლვა, რომელსაც სიყვარულის გრძნობაში ურევენ.​ *მშობლების ზეწოლის გამო.​ *[[ტრადიცია|ტრადიცი]]ა და [[რელიგია]].​ *მატერიალური და ეკონომიკური პრობლეების ზეგავლენით. *დაუცველობიდ შეგრძნება *სექსუალური განათლების სიმწირე *[[სიღარიბე]] == მდგომარეობა [[საქართველო|საქართველოში]] == *ქალთა 17 პროცენტი 18 წლამდე ქორწინდება *ყველაზე მეტმა თინეიჯერმა 2009 წელს იქორწინა: 1271 ბიჭი და 5596 გოგონა. ​აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებში საქართველოს აქვს ნაადრევი ქორწინების ერთ-ერთი ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი. == ადრეული ქორწინება გენდერულ ჭრილში == *ადრეული ქორწინების მნიშვნელოვნად განსაზღვრავს გენდერული როლები და სტერეოტიპები. ​ *​ის განსხვავებულ გავლენას ახდენს ბიჭებსა და გოგონებზე. *მსოფლიოში ადრეულ ქორწინებაში მყოფი ბიჭების რაოდენობა გოგონებთან შედარებით გაცილებით ნაკლებია. == ადრეული ქორწინების შედეგები == *ორივე პარტნიორი იძულებულია, სწავლის პროცესი ან შეკვეცილი ფორმით გააგრძელოს, ანდა სულაც შეწყვიტოს.​ *უმაღლესი [[განათლება|განათლების]] მიღების შანსი ამ შემთხვევაში სულ უფრო და უფრო მცირდება, ბავშვის გაჩენის შემდეგ კი პრაქტიკულად ისპობა, რადგან პარტნიორები იძულებულნი არიან, მიმდინარე ცხოვრებისეულ საკითხებს გაუმკლავდნენ. *ელემენტარული საარსებო პირობების დაუკმაყოფილებლობა, მუდმივად სხვაზე (ძირითადად მშობლებზე) ეკონომიკური დამოკიდებულების გაუსაძლისი ტვირთი ახალგაზრდა ოჯახებს ხშირად გადაულახავი ფსიქოემოციური პრობლემების წინაშე აყენებს.​ *ბავშვის ან საკუთარი თავის ელემენტარული საჭიროებების დაკმაყოფილების შეუძლებლობა წყვილში განხეთქილებას და მუდმივი [[კონფლიქტი]]ს საფუძველს წარმოშობს. *ადრეულ ასაკში დაქორწინების გადაწყვეტილების მიღებისას, წყვილის ფსიქო-სოციალური ჩამოყალიბება ჯერ კიდევ არ არის დასრულებული. მათ მომავალში ხშირ შემთხვევაში ეცვლებათ ღირებულებითი ორიენტირი, შეხედულებები სხვადასხვა საკითხებზე, გემოვნება, მისწრაფებები, ინტერესები, რაც წყვილს შორის ხშირად ადრეულ ასაკში შექმნილი ოჯახის დანგრევის მიზეზი ხდება. *ადრეულ ქორწინებაში მყოფ გოგონებს, რომელთა ფიზიკური განვითარება ჯერ კიდევ მოზარდობის სტადიაში იმყოფება და სრულად არ არის მომწიფებული სქესობრივი ცხოვრების, დედობის, [[აბორტი|აბორტები]]სა და ამ ყველაფრის თანმხლები ბევრი ქალური დაავადებისთვის. მოზარდობის ასაკში მიმდინარე [[ორსულობა]] და მშობიარობა გოგონას ჯანმრთელობას ზიანს აყენებს და ზრდის გართულებების წარმოშობის ალბათობას. ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1541331?publication=0 საქართველოს სამოქალაქო კოდექსში ცვლილების შეტანის შესახებ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240310111205/https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1541331?publication=0 |date=2024-03-10 }} *[https://www.radiotavisupleba.ge/a/%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98-%E1%83%A5%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1-%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98-%E1%83%93%E1%83%90-%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98/29176694.html ადრეული ქორწინების მიზეზები და შედეგები] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ქორწინება]] madqe0zt236s81ci58z595qpz0agw0d 4816051 4816047 2025-06-18T04:36:52Z Jaba1977 3604 [[Special:Contributions/Ბაწა|Ბაწა]]-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა [[User:InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]]-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია 4662184 wikitext text/x-wiki '''ადრეული ქორწინება''' — ოფიციალური ან არაოფიციალური კავშირი ორ პირს შორის, რომელთაგან ერთ-ერთი ან ორივე არასრულწლოვანია.ადრეული [[ქორწინება]] მიჩნეულია ბავშვთა უფლებების დარღვევად, რადგან ბავშვებს, თავისი ასაკიდან გამომდინარე, ქორწინებაზე თავისუფალი, გააზრებული და ინფორმირებული თანხმობის გაცემა არ შეუძლიათ. [[მსოფლიო|მსოფლიოში]] ადრეულ ქორწინებაში მყოფი ვაჟების რაოდენობა გაცილებით ნაკლებია გოგონათა რაოდენობაზე, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ ადრეული ქორწინების ცნება გენდერული ჩაგვრის მკვეთრად გამოხატულ ნიშან-თვისებებს ატარებს.გაეროს ბავშვთა ფონდის (UNICEF) მონაცემების მიხედვით, ადრეულ ასაკში დაქორწინების პრაქტიკა ყველაზე გავრცელებული [[აფრიკა]]სა და [[სამხრეთი აზია|სამხრეთ აზიაშია]]. თუმცა, ახლო ა[[აღმოსავლეთი|ღმოსავლეთ]]სა და [[აზია|აზიის]] სხვა ნაწილებშიც [[ტრადიცია|ტრადიციები]]ს მიმდევართა შორის კვლავ აქტუალურია სქესობრივი მომწიფების პერიოდში მოზარდთა დაქორწინება. სამხრეთ და აღმოსავლეთ აფრიკის ზოგიერთ ქვეყანაში ოჯახები გოგონებს სქესობრივი მომწიფების დაწყებამდეც კი აქორწინებენ, ხოლო [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ ევროპასა]] და [[სამხრეთი ამერიკა|სამხრეთ ამერიკაში]] გავრცელებულია გოგოების 16-18 წლის ასაკში დაქორწინება.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=itdid1MYJyE ნაადრევი ქორწინების პრობლემა მსოფლიოში] </ref> ადრეული ქორწინება უფრო ფართოდაა გავრცელებული, ვიდრე ამას ოფიციალური მონაცემები აჩვენებს. მაგალითად, [[ინდოეთი|ინდოეთში]], რაჯასტანის შტატში, 1993 წელს 5000 ქალში ჩატარდა გამოკითხვა. შედეგების მიხედვით, გამოკითხულთა 56% 15 წლამდე იყო დაქორწინებული, მათგან 17% კი 10 წლამდე უკვე ქორწინებაში იმყოფებოდა. [[ეთიოპია|ეთიოპიასა]] და [[დასავლეთი აფრიკა|დასავლეთ აფრიკის]] ნაწილებში შვიდი ან რვა წლის ასაკში ქორწინება იშვიათი არ არის. [[ნიგერია|ჩრდილოეთ ნიგერიაში]], [[კების შტატი|კების შტატში]], გოგონების ქორწინების საშუალო ასაკი 11 წელია, სრულიად ქვეყანაში კი ქორწინების საშუალო ასაკი 17 წელს არ სცდება.მსოფლიოს მასშტაბით,650 მილიონ გოგონაზე მეტი გათხოვდა 18-წლამდე. [[საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი]]ს მიხედვით, ქვეყანაში ქორწინება 18 წლიდან არის დაშვებული. სისხლის სამართლის კოდექსის 140-ე მუხლი ითვალისწინებს, რომ 16 წლამდე ასაკის მიუღწეველ ბავშვთან თანაცხოვრება ისჯება თავისუფლების აღკვეთით სამ წლამდე ვადით. == ადრეული ქორწინების გამომწვევი მიზეზები == *ახალგაზრდას [[ოჯახი]]ს წევრები აღიქვამენ როგორც [[ბავშვი|ბავშვს]] და სურს საწინააღმდეგოს დამტკიცება.​ *არსებობს ფიზიკური ლტოლვა, რომელსაც სიყვარულის გრძნობაში ურევენ.​ *მშობლების ზეწოლის გამო.​ *[[ტრადიცია|ტრადიცი]]ა და [[რელიგია]].​ *მატერიალური და ეკონომიკური პრობლეების ზეგავლენით. *დაუცველობიდ შეგრძნება *სექსუალური განათლების სიმწირე *[[სიღარიბე]] == მდგომარეობა [[საქართველო|საქართველოში]] == *ქალთა 17 პროცენტი 18 წლამდე ქორწინდება *ყველაზე მეტმა თინეიჯერმა 2009 წელს იქორწინა: 1271 ბიჭი და 5596 გოგონა. ​აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებში საქართველოს აქვს ნაადრევი ქორწინების ერთ-ერთი ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი. == ადრეული ქორწინება გენდერულ ჭრილში == *ადრეული ქორწინების მნიშვნელოვნად განსაზღვრავს გენდერული როლები და სტერეოტიპები. ​ *​ის განსხვავებულ გავლენას ახდენს ბიჭებსა და გოგონებზე. *მსოფლიოში ადრეულ ქორწინებაში მყოფი ბიჭების რაოდენობა გოგონებთან შედარებით გაცილებით ნაკლებია. == ადრეული ქორწინების შედეგები == *ორივე პარტნიორი იძულებულია, სწავლის პროცესი ან შეკვეცილი ფორმით გააგრძელოს, ანდა სულაც შეწყვიტოს.​ *უმაღლესი [[განათლება|განათლების]] მიღების შანსი ამ შემთხვევაში სულ უფრო და უფრო მცირდება, ბავშვის გაჩენის შემდეგ კი პრაქტიკულად ისპობა, რადგან პარტნიორები იძულებულნი არიან, მიმდინარე ცხოვრებისეულ საკითხებს გაუმკლავდნენ. *ელემენტარული საარსებო პირობების დაუკმაყოფილებლობა, მუდმივად სხვაზე (ძირითადად მშობლებზე) ეკონომიკური დამოკიდებულების გაუსაძლისი ტვირთი ახალგაზრდა ოჯახებს ხშირად გადაულახავი ფსიქოემოციური პრობლემების წინაშე აყენებს.​ *ბავშვის ან საკუთარი თავის ელემენტარული საჭიროებების დაკმაყოფილების შეუძლებლობა წყვილში განხეთქილებას და მუდმივი [[კონფლიქტი]]ს საფუძველს წარმოშობს. *ადრეულ ასაკში დაქორწინების გადაწყვეტილების მიღებისას, წყვილის ფსიქო-სოციალური ჩამოყალიბება ჯერ კიდევ არ არის დასრულებული. მათ მომავალში ხშირ შემთხვევაში ეცვლებათ ღირებულებითი ორიენტირი, შეხედულებები სხვადასხვა საკითხებზე, გემოვნება, მისწრაფებები, ინტერესები, რაც წყვილს შორის ხშირად ადრეულ ასაკში შექმნილი ოჯახის დანგრევის მიზეზი ხდება. *ადრეულ ქორწინებაში მყოფ გოგონებს, რომელთა ფიზიკური განვითარება ჯერ კიდევ მოზარდობის სტადიაში იმყოფება და სრულად არ არის მომწიფებული სქესობრივი ცხოვრების, დედობის, [[აბორტი|აბორტები]]სა და ამ ყველაფრის თანმხლები ბევრი ქალური დაავადებისთვის. მოზარდობის ასაკში მიმდინარე [[ორსულობა]] და მშობიარობა გოგონას ჯანმრთელობას ზიანს აყენებს და ზრდის გართულებების წარმოშობის ალბათობას. ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1541331?publication=0 საქართველოს სამოქალაქო კოდექსში ცვლილების შეტანის შესახებ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240310111205/https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1541331?publication=0 |date=2024-03-10 }} *[https://www.radiotavisupleba.ge/a/%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98-%E1%83%A5%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%AC%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1-%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98-%E1%83%93%E1%83%90-%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98/29176694.html ადრეული ქორწინების მიზეზები და შედეგები] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ქორწინება]] j4kf2slvotvovm0tjw05tmvk5t7a62e 0 570057 4816033 4752839 2025-06-17T19:57:51Z 78.177.163.183 4816033 wikitext text/x-wiki {{მანქანური თარგმანი}} {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = ჯეი დი ვენსი<br/>JD Vance | სურათი = VancePortrait.jpg | წარწერა სურათის ქვეშ=ოფიციალური პორტრეტი, 2025 | რიგი = [[აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტი|აშშ-ის 50-ე ვიცე-პრეზიდენტი]] | თანამდებობა დაიკავა = 3 იანვარი, 2023 | თანამდებობა დატოვა = | ვიცე-პრეზიდენტი = | პრეზიდენტი =[[დონალდ ტრამპი]] | პრემიერ-მინისტრი = | წინამორბედი = [[კამალა ჰარისი]] | მემკვიდრე = | რიგი2 = [[აშშ-ის სენატი|აშშ-ის სენატორი]] [[ოჰაიო|ოჰაიოდან]]| წინამორბედი2 = რობ პორტმანი | პარტია2 = [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკური პარტია]] | თანამდებობა დაიკავა2 = [[3 იანვარი]], [[2023]] | თანამდებობა დატოვა2 = [[10 იანვარი]], [[2025]] | მემკვიდრე2 = ჯონ ჰიუსტედი | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1984|8|2}} | დაბადების ადგილი = მიდლთაუნი, [[ოჰაიო]], [[აშშ]] | მეუღლე = უშა ჩილუკური (2014) | შვილები=3 | განათლება={{flatlist}} *ოჰაიოს სახელმწიფო უნივერსიტეტი (ხელოვნების ბაკალავრის ხარისხი) *[[იელის უნივერსიტეტი]] (სამართლის დოქტორი) {{endflatlist}} | საიტი = http://vance.senate.gov/ | საქმიანობა={{flatlist}} * პოლიტიკოსი * ავტორი * ვენჩურული კაპიტალისტი {{endflatlist}} |ხელმოწერა = JD Vance Signature-01.svg }} '''ჯეიმზ დეივიდ ვენსი''' ({{lang-en|James David Vance}}; დაბადებით '''ჯეიმზ დონალდ ბოუმენი''' ({{Lang-en|James Donald Bowman}}); დ. [[2 აგვისტო]], [[1984]])<ref name="The New York Times">{{Cite news|last=O'Brien|first=Rebecca Davis|date=15 July 2024|title=J.D. Vance Was Not Always His Name. But It's the One That Felt Closest to Home.|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2024/07/15/us/politics/jd-vance-name.html|url-status=live|access-date=25 July 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240719203813/https://www.nytimes.com/2024/07/15/us/politics/jd-vance-name.html|archive-date=July 19, 2024}}</ref> — [[ამერიკელები|ამერიკელი]] [[პოლიტიკოსი]] და სახელმწიფო მოღვაწე, მეწარმე, [[პუბლიცისტიკა|პუბლიცისტი]] და საზღვაო ქვეითთა ​​კორპუსის ვეტერანი. პროფესიით პოლიტოლოგი და [[იურისტი]]. 2025 წლის 20 იანვრიდან [[აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტი|შეერთებული შტატების 50-ე ვიცე-პრეზიდენტი]]. 2023 წლიდან 2025 წლამდე წარმოადგენდა [[ოჰაიო]]ს [[აშშ-ის სენატი|შეერთებული შტატების სენატში]], როგორც [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკური პარტიის]] წევრი. მიდლთაუნის საშუალო სკოლის დამთავრების შემდეგ, ვენსი შეუერთდა აშშ-ს საზღვაო ქვეითთა კორპუსს, სადაც როგორც საბრძოლო კორესპონდენტი 2003 წლიდან 2007 წლამდე მსახურობდა, ექვსი თვე კი [[ერაყი|ერაყში]] . შემდეგ ჩაირიცხა ოჰაიოს სახელმწიფო უნივერსიტეტში, რომელიც 2009 წელს დაამთავრა, 2013-ში კი იელის სამართლის სკოლა, სადაც იყო ''The Yale Law Journal-'' ის რედაქტორი. 2016 წელს ვენსმა გამოაქვეყნა თავისი მემუარები ''Hillbilly Elegy'', რომელმაც პრესის დიდი ყურადღება მიიპყრო იმავე წლის არჩევნების დროს და 2020 წელს მხატვრულ ფილმად გადაიღეს. ვენსმა მოიგო 2022 წლის შეერთებული შტატების სენატის არჩევნები ოჰაიოში, დაამარცხა [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატიული]] კანდიდატი ტიმ რაიანი. თავდაპირველად, 2016 წლის არჩევნებში დონალდ ტრამპის კანდიდატურას ეწინააღმდეგებოდა, თუმცა პრეზიდენტობის დროს მისი აქტიური მხარდამჭერი გახდა. 2024 წლის ივლისში ტრამპმა რესპუბლიკელთა ეროვნული კონვენციის წინაშე ვენსი თავის თანამოადგილედ წარადგინა. ის პირველი საზღვაო ვეტერანია, რომელიც ვიცე-პრეზიდენტად დასახელდა. ვენსს [[ნაციონალ-კონსერვატიზმი|ეროვნულ კონსერვატორად]]<ref>{{Cite news|last=van Zuylen-Wood|first=Simon|date=January 4, 2022|title=The radicalization of J.D. Vance|work=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/magazine/2022/01/04/jd-vance-hillbilly-elegy-radicalization/|url-status=live|access-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20220104144623/https://www.washingtonpost.com/magazine/2022/01/04/jd-vance-hillbilly-elegy-radicalization/|archive-date=January 4, 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Orr|first=James|author-link=James Orr (theologian)|date=2024-07-16|title=JD Vance's nomination proves Trumpism is here to stay|work=[[The Daily Telegraph]]|url=https://www.telegraph.co.uk/news/2024/07/16/vance-nomination-proves-trumpism-is-here-to-stay/|url-status=live|access-date=2024-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20240718054932/https://www.telegraph.co.uk/news/2024/07/16/vance-nomination-proves-trumpism-is-here-to-stay/|archive-date=July 18, 2024|issn=0307-1235}}</ref> და მემარჯვენე პოპულისტად თვლიან,<ref name=":42" /> თუმცა საკუთარ თავს პოსტლიბერალურ მემარჯვენედ მიიჩნევს.<ref>{{Cite news|last=Zorzi|first=Graedon H.|date=2024-07-16|title=J.D. Vance and the Rise of 'Postliberalism'|work=[[The Wall Street Journal]]|url=https://www.wsj.com/articles/j-d-vance-and-the-rise-of-postliberalism-1f200696|url-status=live|access-date=2024-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20240717045132/https://www.wsj.com/articles/j-d-vance-and-the-rise-of-postliberalism-1f200696|archive-date=July 17, 2024}}</ref><ref name=":14">{{Cite web|last=Haynes|first=Gavin|date=2024-07-17|title=JD Vance has some weird influences|url=https://www.spectator.co.uk/article/jd-vance-has-some-weird-influences/|access-date=2024-07-17|url-status=live}}</ref> მის პოლიტიკურ პოზიციებში შედის აბორტის, ერთსქესიანთა ქორწინების და იარაღის კონტროლის მიმართ წინააღმდეგობა. ვენსი არის უშვილობის კრიტიკოსი, მას სოციოპათიასთან აკავშირებს <ref> https://www.motherjones.com/politics/2024/08/jd-vance-aoc-childless/</ref> და მომხრეა, რომ მშობლებს მეტი ხმის მიცემის უფლება უნდა ჰქონდეთ, ვიდრე არამშობლებს.<ref> https://nymag.com/intelligencer/2021/07/j-d-vance-maybe-parents-should-get-more-votes.html</ref> იგი უკრაინისადმი ამერიკული სამხედრო დახმარების გაგრძელებას ეწინააღმდეგება. ვენსმა გამოთქვა იდეა, რომ კონსერვატორებმა სახელმწიფო ძალა გამოიყენონ, რათა გადაახარისხონ ინსტიტუტებში მყოფი პერსონალები და ჩაანაცვლონ ისინი თანამოაზრეებით რათა "მათ კულტურულ ომში მხარე აირჩიონ".<ref>{{Cite news|last=Flegenheimer|first=Matt|date=2024-08-03|title=How JD Vance Thinks About Power|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2024/08/03/us/politics/jd-vance-donald-trump-2024-campaign.html|access-date=2024-08-06|issn=0362-4331}}</ref> == ადრეული ცხოვრება და განათლება == ჯეიმზ დონალდ ბოუმენი 1984 წლის 2 აგვისტოს, მიდლთაუნში, ოჰაიოში, ბევერლი კეროლის (ძვ. ვენსი; დაბადებული 1961) და დონალდ რეი ბოუმანის (1959–2023) ოჯახში დაიბადა. იგი შოტლანდიურ-ირლანდიური წარმოშობისაა.<ref>{{Cite news|last=Kroeger|first=Alix|date=April 18, 2021|title=JD Vance: Trump whisperer turned Senate hopeful|publisher=[[BBC News]]|url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-56748047|url-status=live|access-date=May 12, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210512163133/https://www.bbc.com/news/world-us-canada-56748047|archive-date=May 12, 2021}}</ref> მისი მშობლები განქორწინდნენ, როდესაც ჯეიმზი პატარა იყო. ბოუმენი დედის მესამე ქმარმა, ბობ ჰამელმა იშვილა, დედამ კი შვილს სახელი ჯეიმზ დეივიდ ჰამელდზე შეუცვალა, რადგან მამის სახელი ამოეღო, თუმცა მისი ერთ-ერთი ძმის სახელი გამოიყენა, JD-ის მეტსახელის შესანარჩუნებლად.<ref>{{Cite book|url=http://archive.org/details/hillbillyelegyme0000vanc_x8w5|title=Hillbilly Elegy: a Memoir of a Family and Culture in Crisis}}</ref> ვენსის ნაწერებში ვგებულობთ, რომ მისი ბავშვობა მოიცავდა სიღარიბეს და ძალადობას, დედამისი კი ნარკოდამოკიდებულებას ებრძოდა. ვენსს და მის დას ლინდსის ძირითადად დედის მხრიდან ბებია-ბაბუა ზრდიდნენ, ჯეიმზ (1929–1997) და ბონი ვენსი (დ. ბლანტონი; 1933–2005), რომლებსაც ისინი „პაპაუს“ და „მამაუს“ ეძახდნენ. მისი ორივე ბებია-ბაბუა კენტუკის აპალაჩიიდან ოჰაიოში გადავიდნენ.<ref>{{Cite news|last=Kunzru|first=Hari|date=December 7, 2016|title=Hillbilly Elegy by JD Vance review – does this memoir really explain Trump's victory?|work=[[The Guardian]]|url=https://www.theguardian.com/books/2016/dec/07/hillbilly-elegy-by-jd-vance-review|url-status=live|access-date=October 25, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20210420124518/https://www.theguardian.com/books/2016/dec/07/hillbilly-elegy-by-jd-vance-review|archive-date=April 20, 2021}}</ref><ref>{{Cite news|date=August 17, 2016|title='Hillbilly Elegy' Recalls A Childhood Where Poverty Was 'The Family Tradition'|publisher=[[NPR]]|url=https://www.npr.org/2016/08/17/490328484/hillbilly-elegy-recalls-a-childhood-where-poverty-was-the-family-tradition|url-status=live|access-date=April 5, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20210409210129/https://www.npr.org/2016/08/17/490328484/hillbilly-elegy-recalls-a-childhood-where-poverty-was-the-family-tradition|archive-date=April 9, 2021}}</ref><ref>{{Cite news|last=Meibers|first=Bonnie|date=November 15, 2020|title='Hillbilly Elegy' is my family's story. I'm happy it shared my Mamaw with the world.|work=[[Journal-News]]|url=https://www.journal-news.com/news/hillbilly-elegy-is-my-familys-story-im-happy-it-shared-my-mamaw-with-the-world/LPASTNLKLVC4DACCQOQUCCZA2A/|url-status=live|access-date=May 12, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210512155100/https://www.journal-news.com/news/hillbilly-elegy-is-my-familys-story-im-happy-it-shared-my-mamaw-with-the-world/LPASTNLKLVC4DACCQOQUCCZA2A/|archive-date=May 12, 2021}}</ref> [[ფაილი:J.D._Vance_-_U.S._Marine_Corps_Portrait.png|მარცხნივ|მინი|216x216პქ| ვენსი (მაშინ ჰამელი) აშშ-ს საზღვაო ქვეითთა კორპუსში, 2003 წ]] 2003 წელს მიდლთაუნის საშუალო სკოლის დამთავრების შემდეგ, <ref>{{Cite news|last=Clark|first=Michael D.|date=March 10, 2017|title=Middletown native J.D. Vance's book started with simple question|work=[[Journal-News]]|url=http://www.journal-news.com/news/middletown-native-vance-book-started-with-simple-question/wiUzBgVwzDhvk72sl8SnRP/|url-status=live|access-date=May 10, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20201202085301/https://www.journal-news.com/news/middletown-native-vance-book-started-with-simple-question/wiUzBgVwzDhvk72sl8SnRP/|archive-date=December 2, 2020}}</ref> ვენსი აშშ-ს საზღვაო ქვეითთა კორპუსში ჩაირიცხა. 2005 წლის ბოლოს ექვსი თვის განმავლობაში მსახურობდა ერაყში საბრძოლო კორესპონდენტად და სადაც ჯამში 4 წელი მსახურობდა.<ref name=":13">{{Cite web|last=White|first=Matt|date=July 15, 2024|title=J.D. Vance is first veteran on Presidential ticket since John McCain|url=https://taskandpurpose.com/news/jd-vance-marine-veteran/|access-date=July 16, 2024|url-status=live}}</ref> ის იყო მე-2 საზღვაო საავიაციო ფრთის საზოგადოებრივ საქმეთა განყოფილების ნაწილი<ref>{{Cite web|last=Gabriel|first=Trip|date=May 4, 2022|title=J.D. Vance's Rise From 'Hillbilly Elegy' Author to Senate Nominee|url=https://www.nytimes.com/2022/05/03/us/politics/jd-vance-ohio-senate-primary-results.html|access-date=April 29, 2024|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|last=Richter|first=Ed|date=April 11, 2017|title=Ron Howard to make movie on Middletown grad's 'Hillbilly Elegy'|work=[[Journal-News]]|url=https://www.journal-news.com/news/hillbilly-elegy-made-into-movie/dpPX4RKOaacniM9kJRA1rL/|url-status=live|access-date=September 27, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220927183911/https://www.journal-news.com/news/hillbilly-elegy-made-into-movie/dpPX4RKOaacniM9kJRA1rL/|archive-date=September 27, 2022}}</ref> და თქვა, რომ მისმა სამსახურმა „ზრდასრული ადამიანივით ცხოვრება“ ასწავლა და რომ მას „გაუმართლა, რომ თავი დააღწია ნებისმიერ ნამდვილ ბრძოლას“.<ref>{{Cite news|last=Shkolnikova|first=Svetlana|date=July 16, 2024|title=Vance credits service in Marine Corps for teaching him 'how to live like an adult'|work=[[Stars and Stripes (newspaper)|Stars and Stripes]]|url=https://www.stripes.com/theaters/us/2024-07-16/vance-trump-marines-vice-president-republicans-14505177.html|url-status=live|access-date=July 20, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240720200750/https://www.stripes.com/theaters/us/2024-07-16/vance-trump-marines-vice-president-republicans-14505177.html|archive-date=July 20, 2024}}</ref> მისი დეკორაციები საზღვაო ქვეითთა კორპუსის კარგი ქცევის მედლებს და საზღვაო და საზღვაო ქვეითთა კორპუსის მიღწევების მედლებს მოიცავდა.<ref name=":13" /> GI Bill-ის გამოყენებით, ვენსი 2007 წლის სექტემბრიდან 2009 წლის აგვისტომდე ოჰაიოს შტატის უნივერსიტეტში სწავლობდა, მან ხელოვნების ბაკალავრის ხარისხი მოიპოვა [[პოლიტიკის მეცნიერება|პოლიტოლოგიასა]] და [[ფილოსოფია|ფილოსოფიაში]].<ref>{{Cite news|last=Gold|first=MIchael|date=July 15, 2024|title=In Vance, Trump Picks an Ambitious Ideologue and First Millennial|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2024/07/15/us/politics/trump-vp-pick.html|url-status=live|url-access=subscription|access-date=July 15, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240715233832/https://www.nytimes.com/2024/07/15/us/politics/trump-vp-pick.html|archive-date=July 15, 2024}}</ref> ბაკალავრიატის სწავლა ორ წელზე ნაკლებ დროში დაასრულა.<ref name="Vance 2016">{{Cite book |last=Vance |first=J. D. |url=http://archive.org/details/hillbillyelegyme0000vanc |title=Hillbilly elegy : a memoir of a family and culture in crisis |date=2016 |publisher=New York, NY : Harper, an imprint of HarperCollinsPublishers |others=Internet Archive |isbn=978-0-06-230054-6}}</ref> to August 2009,<ref>{{Cite web |title=Autumn Commencement 2009 |url=https://registrar.osu.edu/media/1832/su2009_commence.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240216144118/https://registrar.osu.edu/media/1832/su2009_commence.pdf |archive-date=February 16, 2024 |access-date=July 27, 2024 |website=Ohio State University |page=30}}</ref> კოლეჯში სწავლის პირველი წლის განმავლობაში იგი რესპუბლიკელ სახელმწიფო სენატორ ბობ შულერთან მუშაობდა. ოჰაიოს უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ, ვენსი 2010 წლის შემოდგომიდან იელის იურიდიულ სკოლას ესწრებოდა, პირველ წელს თითქმის სრული [[სტიპენდია|სტიპენდიით]].<ref name=":12">{{Cite news|last=Saul|first=Stephanie|date=2024-07-17|title=How Yale Propelled J.D. Vance's Career|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2024/07/17/us/jd-vance-yale-law-school.html|url-status=live|url-access=subscription|access-date=2024-07-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20240717104304/https://www.nytimes.com/2024/07/17/us/jd-vance-yale-law-school.html|archive-date=2024-07-17|issn=0362-4331|quote=Over the next three years, Yale dramatically influenced the trajectory of his life, leading to important connections, a job in venture capital and marriage to a classmate...<br>Even his memoir, "Hillbilly Elegy," was partly the outgrowth of a paper he wrote in a Yale class. A close look at Mr. Vance's record at Yale, though, shows that he adapted rapidly, taking advantage of the school's heady social and academic opportunities. He cooked for charity fund-raisers, organized reading groups, doted on his German shepherd, Casper, and led The Yale Law Journal's flag football team...<br />Mr. Thiel would become a major supporter of both Mr. Vance's venture capital firm and his Senate campaign.}}</ref> იელში სწავლისას იგი ჯამილ ჯივანს, კანადის პარლამენტის მომავალ კონსერვატორ წევრს დაუახლოვდა. პირველ წელს, პროფესორმა ემი ჩუამ, 2011 წლის წიგნის ''Battle Hymn of the Tiger Mother-''ის ავტორმა, დაარწმუნა იგი მემუარის, ''Hillbilly Elegy-ის'' წერა დაეწყო. ვენსი უნივერსიტეტის ''The Yale Law Journal-''ის რედაქტორი იყო, 2013 წელს მან სწავლა იურისტის დოქტორის ხარისხით დაამთავრა.<ref>{{Cite news|last=Saul|first=Stephanie|date=2024-07-17|title=How Yale Propelled J.D. Vance's Career|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2024/07/17/us/jd-vance-yale-law-school.html|url-status=live|url-access=subscription|access-date=2024-07-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20240717104304/https://www.nytimes.com/2024/07/17/us/jd-vance-yale-law-school.html|archive-date=2024-07-17|issn=0362-4331|quote=Over the next three years, Yale dramatically influenced the trajectory of his life, leading to important connections, a job in venture capital and marriage to a classmate...<br>Even his memoir, "Hillbilly Elegy," was partly the outgrowth of a paper he wrote in a Yale class. A close look at Mr. Vance's record at Yale, though, shows that he adapted rapidly, taking advantage of the school's heady social and academic opportunities. He cooked for charity fund-raisers, organized reading groups, doted on his German shepherd, Casper, and led The Yale Law Journal's flag football team...<br />Mr. Thiel would become a major supporter of both Mr. Vance's venture capital firm and his Senate campaign.}}</ref> 2010 და 2011 წლებში წერდა დეივიდ ფრამის "FrumForum" ვებსაიტზე JD Hamel-ის სახელით. <ref>{{Cite video|url=https://www.cnn.com/videos/politics/2024/07/21/gps-0721-the-evolution-of-jd-vance.cnn|title=On GPS: The evolution of JD Vance from Trump critic to loyalist {{!}} CNN Politics|language=en|access-date=2024-07-25}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ ''Hillbilly Elegy'' გულისხმობს, რომ ვენსმა ბებია-ბაბუის გვარი ვენსი 2014 წელს ქორწინებისთანავე მიიღო, სახელის შეცვლა ფაქტობრივად 2013 წლის აპრილში მოხდა, იელში სწავლის დამთავრებამდე მცირეხნით ადრე. ==ადრეული კარიერა== იურიდიული სკოლის დამთავრების შემდეგ ვენსი მუშაობდა რესპუბლიკელ სენატორ ჯონ კორნინთან. მან ერთი წელი გაატარა კენტუკის აღმოსავლეთ ოლქის აშშ-ს საოლქო სასამართლოს მოსამართლე დეივიდ ბუნინგის იურისტად, შემდეგ იურიდიულ ფირმაში, Sidley Austin-ში მუშაობდა, რითაც დაიწყო მოკლე კარიერა კორპორატიულ იურისტად.<ref>{{Cite news|last=Primack|first=Dan|date=July 16, 2024|title=J.D. Vance's short career in venture capital|work=[[Axios (website)|Axios]]|url=https://www.axios.com/2024/07/16/jd-vance-venture-capital-career|access-date=August 1, 2024}}</ref> პრაქტიკოს იურისტად ორ წელზე ოდნავ ნაკლები ხნით მუშაობის შემდეგ, ვენსი სან-ფრანცისკოში გადავიდა, რათა ტექნოლოგიურ ინდუსტრიაში ემუშავა, როგორც ვენჩურულ კაპიტალისტს.<ref>{{Cite news |last=Saul |first=Stephanie |date=2024-07-17 |title=How Yale Propelled J.D. Vance's Career |url=https://www.nytimes.com/2024/07/17/us/jd-vance-yale-law-school.html |url-access=subscription |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240717104304/https://www.nytimes.com/2024/07/17/us/jd-vance-yale-law-school.html |archive-date=2024-07-17 |access-date=2024-07-18 |work=[[The New York Times]] |issn=0362-4331 |quote=Over the next three years, Yale dramatically influenced the trajectory of his life, leading to important connections, a job in venture capital and marriage to a classmate...<br />Even his memoir, "Hillbilly Elegy," was partly the outgrowth of a paper he wrote in a Yale class. A close look at Mr. Vance's record at Yale, though, shows that he adapted rapidly, taking advantage of the school's heady social and academic opportunities. He cooked for charity fund-raisers, organized reading groups, doted on his German shepherd, Casper, and led The Yale Law Journal's flag football team...<br />Mr. Thiel would become a major supporter of both Mr. Vance's venture capital firm and his Senate campaign.}}</ref> სწავლისას დაუმეგობრდა ჯამილ ჯივანის, კანადის პარლამენტის მომავალ კონსერვატიულ პარლამენტარს.<ref>{{cite web |last1=Jivani |first1=Jamil |title=Jamil Jivani: J.D. Vance, My friend the hillbilly |url=https://nationalpost.com/opinion/jamil-jivani-my-friend-the-hillbilly |publisher=National Post |access-date=17 July 2024 |archive-date=July 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240718063007/https://nationalpost.com/opinion/jamil-jivani-my-friend-the-hillbilly |url-status=live }}</ref> პირველივე წელს, პროფესორმა ემი ჩუასმა, ავტორმა 2011 წლის წიგნისა ''[[Battle Hymn of the Tiger Mother]]'', დაარწმუნა ვენსი, რომ მემუარი დაეწერა, ''[[Hillbilly Elegy]]''.<ref name="Hillbily-Atlantic">{{Cite magazine |last=Kitchener |first=Caroline |date=June 7, 2016 |title=How the 'Tiger Mom' Convinced the Author of Hillbilly Elegy to Write His Story |url=https://www.theatlantic.com/business/archive/2017/06/hillbilly-elegy-mentor/529443/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210413175048/https://www.theatlantic.com/business/archive/2017/06/hillbilly-elegy-mentor/529443/ |archive-date=April 13, 2021 |access-date=October 25, 2017 |magazine=[[The Atlantic]] |quote=}}</ref> 2016-დან 2017 წლამდე ის პიტერ ტიელის ფირმაში, Mithril Capital-ში მსახურობდა.<ref>{{Cite news|last=McBride|first=Sarah|date=January 20, 2017|title=Peter Thiel's Mithril Capital Raises $850 Million VC Fund|work=[[Bloomberg Technology]]|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-01-20/peter-thiel-s-mithril-capital-raises-850-million-vc-fund|url-status=live|access-date=May 10, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20210506175430/https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-01-20/peter-thiel-s-mithril-capital-raises-850-million-vc-fund|archive-date=May 6, 2021}}</ref> === მწერლობა === [[ფაილი:Small_Talks_DC-_Securing_the_American_Dream_for_Young_Children_(37629711710)_(a).jpg|მინი| ვენსი 2017 წელს]] 2016 წლის ივნისში ჰარპერმა ვენსის წიგნი, ''Hillbilly Elegy: A Memoir of a Family and Culture in Crisis'' გამოაქვეყნა. წიგნი 2016 და 2017 წლებში იყო [[ნიუ-იორკ ტაიმზი (გაზეთი)|The New York Times]]-ის საუკეთესო გაყიდვების სიაში.''[[ნიუ-იორკ ტაიმზი (გაზეთი)|The New York Times-მა]]'' მას უწოდა "ექვსი საუკეთესო წიგნიდან ერთ-ერთი, რომელიც ტრამპის გამარჯვების გაგებაში დაგეხმარებათ".<ref name="6 Books2">{{Cite news|date=November 9, 2016|title=6 Books to Help Understand Trump's Win|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2016/11/10/books/6-books-to-help-understand-trumps-win.html|url-status=live|access-date=April 13, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210215222900/https://www.nytimes.com/2016/11/10/books/6-books-to-help-understand-trumps-win.html|archive-date=February 15, 2021}}</ref> ''[[ვაშინგტონ პოსტი (გაზეთი)|The Washington Post-მა]]'' უწოდა ვენსს „ჟანგის ქამრის ხმა“, <ref name="Washington Post 2017-02-06">{{Cite news|last=Heller|first=Karen|date=February 6, 2017|title='Hillbilly Elegy' made J.D. Vance the voice of the Rust Belt. But does he want that job?|work=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/lifestyle/style/hillbilly-elegy-made-jd-vance-the-voice-of-the-rust-belt-but-does-he-want-that-job/2017/02/06/fa6cd63c-e882-11e6-80c2-30e57e57e05d_story.html|url-status=live|access-date=July 27, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20201125133721/https://www.washingtonpost.com/lifestyle/style/hillbilly-elegy-made-jd-vance-the-voice-of-the-rust-belt-but-does-he-want-that-job/2017/02/06/fa6cd63c-e882-11e6-80c2-30e57e57e05d_story.html|archive-date=November 25, 2020}}</ref>, ხოლო ''The New Republic-მა'' გააკრიტიკა იგი, როგორც "ლიბერალური მედიის საყვარელი თეთრი ნაგვის მწერი" და "ცისფერი ამერიკის ცრუ წინასწარმეტყველი". ეკონომისტმა უილიამ ისტერლიმ, [[დასავლეთი ვირჯინია|დასავლეთ ვირჯინიის]] მკვიდრმა, გააკრიტიკა წიგნი და წერდა: „ადამიანთა კოლექტივის დაუდევარი ანალიზი - სანაპირო ელიტები, მუსლიმები, იმიგრანტები, ადამიანები კოლეჯის ხარისხის გარეშე და ა.შ - იქცა რუტინად, რომელიც ჩვენს პოლიტიკას კლავს."<ref>{{Cite news|last=Easterly|first=William|date=December 16, 2016|title=Stereotypes Are Poisoning American Politics|work=[[Bloomberg View]]|url=https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2016-12-16/stereotypes-are-poisoning-american-politics?sref=RGkt8hNg|url-status=dead|access-date=January 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115152947/https://www.bloomberg.com/view/articles/2016-12-16/stereotypes-are-poisoning-american-politics|archive-date=November 15, 2017}}</ref> ვენსი 2017-ის დასაწყისში [[CNN|CNN-ის]] კონტრიბუტორი იყო.<ref>{{Cite news|last=Katz|first=A. J.|date=January 17, 2017|title=CNN Strengthens its Roster of Commentators and Contributors|work=[[AdWeek]]|url=http://www.adweek.com/tvnewser/cnn-bolsters-its-roster-of-commentators-and-contributors/317459|url-status=live|access-date=April 27, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20210408055800/https://www.adweek.com/tvnewser/cnn-bolsters-its-roster-of-commentators-and-contributors/317459/|archive-date=April 8, 2021}}</ref> 2017 წლის აპრილში [[რონ ჰოვარდი|რონ ჰოვარდმა]] Hillbilly Elegy-ის კინოვერსიაზე რეჟისორობას ხელი მოაწერა, რომელიც შერჩეულ კინოთეატრებში 2020 წლის 11 ნოემბერს გამოვიდა და განთავსდა [[Netflix|Netflix-]]ზეც სტრიმინგისთვის. === ჩვენი ოჰაიოს განახლება === 2016 წლის დეკემბერში ვენსმა განაცხადა, რომ აპირებდა ოჰაიოში გადასვლას და არაკომერციული ორგანიზაციის დაწყებას ან თანამდებობისთვის კენჭისყრას აპირებდა.<ref>{{Cite news|last=Hohmann|first=James|date=December 21, 2016|title=The Daily 202: Why the author of 'Hillbilly Elegy' is moving home to Ohio|work=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/news/powerpost/paloma/daily-202/2016/12/21/daily-202-why-the-author-of-hillbilly-elegy-is-moving-home-to-ohio/5859da6ee9b69b36fcfeaf48/|url-status=live|access-date=March 6, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20210227164241/https://www.washingtonpost.com/news/powerpost/paloma/daily-202/2016/12/21/daily-202-why-the-author-of-hillbilly-elegy-is-moving-home-to-ohio/5859da6ee9b69b36fcfeaf48/|archive-date=February 27, 2021}}</ref> <ref name="Washington Post 2017-02-06">{{Cite news|last=Heller|first=Karen|date=February 6, 2017|title='Hillbilly Elegy' made J.D. Vance the voice of the Rust Belt. But does he want that job?|work=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/lifestyle/style/hillbilly-elegy-made-jd-vance-the-voice-of-the-rust-belt-but-does-he-want-that-job/2017/02/06/fa6cd63c-e882-11e6-80c2-30e57e57e05d_story.html|url-status=live|access-date=July 27, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20201125133721/https://www.washingtonpost.com/lifestyle/style/hillbilly-elegy-made-jd-vance-the-voice-of-the-rust-belt-but-does-he-want-that-job/2017/02/06/fa6cd63c-e882-11e6-80c2-30e57e57e05d_story.html|archive-date=November 25, 2020}}</ref> ოჰაიოში მან დააარსა Our Ohio Renewal, 501(c)(4) არასამთავრობო ადვოკატირების ორგანიზაცია, რომელიც ფოკუსირებული იყო განათლებაზე, დამოკიდებულებაზე და სხვა „სოციალურ დაავადებებზე“, რომელიც მასთავის მემუარში აქვს ნახსენები.<ref name=":17" /> არაკომერციული ორგანიზაციის ვებსაიტის 2017 წლის არქივიდან მიღებული ინფორმაციის მიხედვით, მრჩეველთა საბჭოს წევრები იყვნენ კიტ ჰამფრისი, ჯამილ ჯივანი, იუვალ ლევინი და სალი სატელი.<ref>{{Cite web|url-status=dead}}</ref> ვებსაიტის 2020 წლის ვერსიის თანახმად, ეს ოთხი ორგანიზაციის არსებობის მანძილზე ამ თანამდებობებზე დარჩნენ.<ref>{{Cite web|url-status=dead}}</ref> ჩვენი ოჰაიოს განახლება ორ წელზე ნაკლებ დროში დაიხურა, მცირე მიღწევებით.<ref name=":17">{{Cite web|url-status=live}}</ref> ორგანიზაციის სამართლისა და პოლიტიკის დირექტორის, ჯივანის თქმით, ორგანიზაცია რელსებიდან ჯივანის კიბოს დიაგნოზიმა გადააგდო.<ref name="Jivani">{{Cite web|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|last=Fahrenthold|first=David A.|date=October 8, 2022|title=J.D. Vance's First Attempt to Renew Ohio Crumbled Quickly|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2022/10/08/us/politics/jd-vance-ohio-senate-nonprofit.html|url-status=live|access-date=18 July 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716051708/https://www.nytimes.com/2022/10/08/us/politics/jd-vance-ohio-senate-nonprofit.html|archive-date=July 16, 2024}}</ref> ვენსის აშშ-ს სენატისთვის 2022 წლის კამპანიის დროს მისმა ოპონენტმა, ტიმ რაიანმა, დემოკრატიული პარტიის კანდიდატმა, თქვა, რომ საქველმოქმედო ორგანიზაცია იყო ვენსის პოლიტიკური ამბიციების ფრონტი. რაიანმა მიუთითა ცნობებზე, რომ ორგანიზაციის მცდელობები დამოკიდებულების აღმოსაფხვრელად ჩავარდა. ვენსმა უარყო შეფასება.<ref>{{Cite news|last=Colvin|first=Jill|last2=Peoples|first2=Steve|last3=Smyth|first3=Julie Carr|last4=Miller|first4=Zeke|date=July 15, 2024|title=Trump picks Sen. JD Vance of Ohio, a once-fierce critic turned loyal ally, as his GOP running mate|publisher=[[Associated Press]]|url=https://apnews.com/article/trump-vice-president-vance-rubio-burgum-rnc-6cc438a8370a21b2631f5a53b06b71d0|url-status=live|access-date=July 15, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716082417/https://apnews.com/article/trump-vice-president-vance-rubio-burgum-rnc-6cc438a8370a21b2631f5a53b06b71d0|archive-date=July 16, 2024}}</ref><ref>{{Cite video|title=Campaign 2022 Ohio U.S. Senate Debate|url=https://www.c-span.org/video/?523437-1/ohio-us-senate-debate|access-date=July 5, 2024}}</ref> ''Business Insider-'' ის 2021 წლის რეპორტმა გამოავლინა, რომ ჩვენი ოჰაიოს განახლებას საგადასახადო დეკლარაციებმა აჩვენა, რომ პირველ წელს უფრო მეტი დაიხარჯა აღმასრულებელი დირექტორის ჯაი ჩაბრიას მიერ მოწოდებულ „მართვის სერვისების“ ანაზღაურებაზე, რომელიც ასევე იყო ვენსის მთავარი პოლიტიკური მრჩეველი, ვიდრე ოპიოდის მოხმარების წინააღმდეგ პროგრამისათვის. === ინვესტირება === 2017 წელს ვენსი შეუერთდა საინვესტიციო ფირმა [[:en:Revolution_LLC|Revolution LLC]]-ს.<ref name=":15" /> ის სტივ ქეისმა დააარსა, რომელიც ასევე [[AOL|AOL-ის]] თანადამფუძნებელი იყო.<ref name=":15" /> ვენსს დაევალა გაეფართოებინა „Rise of the Rest“ ინიციატივა, რომელიც ფოკუსირებულია ინვესტიციების ზრდაზე რეგიონებში [[სილიციუმის ველი|სილიკონის ველისა]] და ნიუ-იორკ სიტის გარეთ.<ref name=":15">{{Cite news|last=Heater|first=Brian|date=March 22, 2017|title='Hillbilly Elegy' author J.D. Vance joins Revolution LLC to promote startups outside of Silicon Valley|work=[[TechCrunch]]|url=https://techcrunch.com/2017/03/22/jd-vance-revolution-llc/|url-status=live|access-date=April 13, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210413065211/https://techcrunch.com/2017/03/22/jd-vance-revolution-llc/|archive-date=April 13, 2021}}</ref> 2019 წელს ვენსმა დააარსა Narya Capital ცინცინატიში ტიელის, ერიკ შმიდტის და მარკ ანდრეესენის ფინანსური მხარდაჭერით.<ref>{{Cite news|last=Vermillion|first=Stephanie|date=February 16, 2020|title=J.D. Vance's New Cincinnati-based VC Firm Excites Local Startup Leaders|work=Cincy Inno|url=https://www.bizjournals.com/cincinnati/inno/stories/inno-insights/2020/02/16/jd-vance-s-new-cincinnati-based-vc-firm-excites.html|url-status=live|access-date=April 13, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20201213021024/https://www.bizjournals.com/cincinnati/inno/stories/inno-insights/2020/02/16/jd-vance-s-new-cincinnati-based-vc-firm-excites.html|archive-date=December 13, 2020}}</ref> 2020 წელს მან ფირმისთვის $93 მილიონი შეაგროვა.<ref>{{Cite news|last=Loizos|first=Connie|date=January 9, 2019|title='Hillbilly Elegy' author J.D. Vance has raised $93 million for his own Midwestern venture fund|work=[[TechCrunch]]|url=https://techcrunch.com/2020/01/09/hillbilly-elegy-author-j-d-vance-has-raised-93-million-for-his-own-midwestern-venture-fund/|url-status=live|access-date=January 15, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210416062035/https://techcrunch.com/2020/01/09/hillbilly-elegy-author-j-d-vance-has-raised-93-million-for-his-own-midwestern-venture-fund/|archive-date=April 16, 2021}}</ref> ტიელთან და ტრამპის ყოფილ მრჩეველთან, დარენ ბლანტონთან ერთად, ვენსმა ინვესტიცია მოახდინა Rumble-ში, კანადურ ონლაინ ვიდეო პლატფორმაში, რომელიც პოპულარულია პოლიტიკურ მემარჯვენეებში. <ref>{{Cite news|last=Hagey|first=Keach|date=May 19, 2021|title=WSJ News Exclusive {{!}} Peter Thiel, J.D. Vance Invest in Rumble Video Platform Popular on Political Right|work=[[Wall Street Journal]]|url=https://www.wsj.com/articles/peter-thiel-j-d-vance-invest-in-rumble-video-platform-popular-on-political-right-11621447661|url-status=live|access-date=May 21, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20220207182452/https://www.wsj.com/articles/peter-thiel-j-d-vance-invest-in-rumble-video-platform-popular-on-political-right-11621447661|archive-date=February 7, 2022|issn=0099-9660}}</ref> <ref name=":8">{{Cite news|last=Lutz|first=Eric|date=May 20, 2021|title=Peter Thiel and J.D. Vance Are Propping Up a Right-Wing YouTube Alternative|work=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|url=https://www.vanityfair.com/news/2021/05/peter-thiel-jd-vance-are-propping-up-right-wing-youtube-alternative-rumble-donation|url-status=live|access-date=August 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220815012937/https://www.vanityfair.com/news/2021/05/peter-thiel-jd-vance-are-propping-up-right-wing-youtube-alternative-rumble-donation|archive-date=August 15, 2022}}</ref> == აშშ სენატი == === 2022 წლის კამპანია === [[ფაილი:2022_United_States_Senate_election_in_Ohio_results_map_by_county.svg|ალტ=Final results by county|მინი|210x210პქ|საბოლოო შედეგები ოჰაიოს ოლქის მიხედვით 2022 წელს:{{collapsible list|{{legend|#C21B18|80–90%}}|{{legend|#D72F30|70–80%}}|{{legend|#D75D5D|60–70%}}|{{legend|#E27F7F|50–60%}}|title={{legend|#E27F7F|JD Vance}}}}{{collapsible list|||{{legend|#6674de|60–70%}}|{{legend|#7996e2|50–60%}}|title={{legend|#7996e2|[[Tim Ryan (Ohio politician)|Tim Ryan]]}}}}]] 2018 წელს ვენსი განიხილავდა [[აშშ-ის სენატი|აშშ-ს სენატში]] კენჭი ეყარა შეროდ ბრაუნის წინააღმდეგ,<ref>{{Cite news|last=Gomez|first=Henry|date=January 10, 2018|title=J.D. Vance Is Now Seriously Considering Running For Senate In Ohio|work=[[BuzzFeed]]|url=https://www.buzzfeed.com/henrygomez/jd-vance-is-now-seriously-considering-running-for-senate-in|url-status=live|access-date=January 11, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180713190103/https://www.buzzfeed.com/henrygomez/jd-vance-is-now-seriously-considering-running-for-senate-in|archive-date=July 13, 2018}}</ref> მაგრამ გადაიფიქრა.<ref>{{Cite news|last=Carozza|first=Vinny|date=January 19, 2018|title=Middletown native and Ohio State grad decides against Senate run|work=[[Dayton Daily News]]|url=https://www.daytondailynews.com/news/local/middletown-native-and-ohio-state-grad-decides-against-senate-run/hqT6uM1G7soK9mKu3pXDAN/|url-status=live|access-date=July 8, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210709191423/https://www.daytondailynews.com/news/local/middletown-native-and-ohio-state-grad-decides-against-senate-run/hqT6uM1G7soK9mKu3pXDAN/|archive-date=July 9, 2021}}</ref> 2021 წლის მარტში, პიტერ ტიელმა 10 მილიონი დოლარი გადასცა Protect Ohio Values-ს, [[:en:Super_PAC|super PAC]]-ს, რომელიც თებერვალში შეიქმნა ვენსის პოტენციური კანდიდატურის მხარდასაჭერად.<ref name="Bloomberg 2021-03-15">{{Cite news|last=Kinery|first=Emma|date=March 15, 2021|title=Peter Thiel, Mercers Back a Potential J.D. Vance Senate Run|work=[[Bloomberg Businessweek]]|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-03-15/peter-thiel-mercer-family-back-potential-j-d-vance-senate-run|url-status=live|access-date=April 13, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210413065210/https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-03-15/peter-thiel-mercer-family-back-potential-j-d-vance-senate-run|archive-date=April 13, 2021}}</ref><ref>{{Cite news|last=Mathis-Lilley|first=Ben|date=March 18, 2021|title=J.D. Vance's Potential Senate Campaign Is Shaping Up as a Vicious Assault on People Like J.D. Vance|work=[[Slate (magazine)|Slate]]|url=https://slate.com/news-and-politics/2021/03/jd-vance-senate-campaign-sleazy-populism.html|url-status=live|access-date=April 13, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210413065210/https://slate.com/news-and-politics/2021/03/jd-vance-senate-campaign-sleazy-populism.html|archive-date=April 13, 2021}}</ref><ref>{{Cite news|last=Balmert|first=Jessie|date=March 15, 2021|title=Super PAC supporting potential Senate candidate J.D. Vance gets $10 million donation from PayPal cofounder|work=[[The Cincinnati Enquirer]]|url=https://www.cincinnati.com/story/news/politics/elections/2021/03/15/super-pac-supporting-possible-ohio-senate-candidate-j-d-vance-gets-10-m-donation-peter-thiel/4700540001/|url-status=live|access-date=March 16, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210315200321/https://www.cincinnati.com/story/news/politics/elections/2021/03/15/super-pac-supporting-possible-ohio-senate-candidate-j-d-vance-gets-10-m-donation-peter-thiel/4700540001/|archive-date=March 15, 2021}}</ref> რობერტ მერსერმაც გადასცა თანხა.<ref name="Bloomberg 2021-03-15" /> აპრილში ვენსმა გამოხატა ინტერესი, სენატისთვის კენჭის საყრელად, ადგილისთვის, რომელიც რობ პორტმენის წასვლისას განთავისუფლდა.<ref name="Axios 2021-04-30">{{Cite news|last=Primack|first=Dan|date=April 15, 2021|title=J.D. Vance tells associates he plans to run for Senate in Ohio|work=[[Axios (website)|Axios]]|url=https://www.axios.com/jd-vance-ohio-senate-4f3455d1-20c0-428b-8569-a9d11306ba9f.html|url-status=live|access-date=April 30, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210418163541/https://www.axios.com/jd-vance-ohio-senate-4f3455d1-20c0-428b-8569-a9d11306ba9f.html|archive-date=April 18, 2021}}</ref> მაისში მან საძიებო კომიტეტი შექმნა.<ref>{{Cite news|last=De Lea|first=Brittany|date=May 12, 2021|title='Hillbilly Elegy' author J.D. Vance forms exploratory committee to run for Senate seat in Ohio: report|publisher=[[Fox News]]|url=https://www.foxnews.com/politics/j-d-vance-exploratory-committee-ohio-senate-seat|url-status=live|access-date=May 12, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210512022228/https://www.foxnews.com/politics/j-d-vance-exploratory-committee-ohio-senate-seat|archive-date=May 12, 2021}}</ref> ვენსი რესპუბლიკელი ფანდრაიზერის ნეიტ მორისის მოკავშირეა, რომელიც ასევე ფინანსურად უჭერდა მხარს კენტუკის სენატორ რენდ პოლს. ვენსი ოფიციალურად რბოლაში 2021 წლის ივლისს შევიდა. ეს მისი პირველი კამპანია იყო საჯარო თანამდებობისთვის.<ref name="Hill2021July">{{Cite news|last=Axelrod|first=Tal|date=July 1, 2021|title=JD Vance jumps into Ohio Senate primary|work=[[The Hill (newspaper)|The Hill]]|url=https://thehill.com/homenews/campaign/561167-jd-vance-jumps-into-ohio-senate-primary/|url-status=live|access-date=July 28, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220815012910/https://thehill.com/homenews/campaign/561167-jd-vance-jumps-into-ohio-senate-primary/|archive-date=August 15, 2022}}</ref> <ref>{{Cite news|last=Arkin|first=James|date=July 1, 2021|title=J.D. Vance joins already chaotic Ohio Senate primary|work=[[Politico]]|url=https://www.politico.com/news/2021/07/01/jd-vance-ohio-senate-primary-497754|url-status=live|access-date=September 11, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220721131800/https://www.politico.com/news/2021/07/01/jd-vance-ohio-senate-primary-497754|archive-date=July 21, 2022}}</ref> 2022 წლის 3 მაისს მან ხმების 32%-ით გაიმარჯვა რესპუბლიკელების პრაიმერში,<ref>{{Cite news|last=Shivaram|first=Deepa|date=May 3, 2022|title=After Trump's endorsement, J.D. Vance wins a crowded Ohio GOP Senate race, the AP says|work=NPR|url=https://www.npr.org/2022/05/03/1095662187/ohio-republican-senate-primary-results-vance-trump|url-status=live|access-date=November 14, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221114200312/https://www.npr.org/2022/05/03/1095662187/ohio-republican-senate-primary-results-vance-trump|archive-date=November 14, 2022}}</ref> დაამარცხა მრავალი კანდიდატი, მათ შორის ჯოშ მანდელი (23%) და მეტ დოლანი (22%).<ref>{{Cite news|last=Linton|first=Caroline|last2=Brewster|first2=Adam|last3=Navarro|first3=Aaron|date=May 4, 2022|title=Ohio primary results: Trump-backed J.D. Vance wins Republican Senate race|work=[[CBS News]]|url=https://www.cbsnews.com/live-updates/ohio-primary-election-jd-vance-republican-senate-trump/|url-status=live|access-date=May 4, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220504120842/https://www.cbsnews.com/live-updates/ohio-primary-election-jd-vance-republican-senate-trump/|archive-date=May 4, 2022}}</ref> 8 ნოემბერს, საყოველთაო არჩევნებზე ვენსმა დაამარცხა [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატიული პარტიის]] კანდიდატი ტიმ რაიანი ხმების 53%-ით, რაიანმა ხმების 47%-ი აიღო.<ref name="NYT2023Jun7">{{Cite news|date=November 8, 2022|title=Ohio U.S. Senate Election Results|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/interactive/2022/11/08/us/elections/results-ohio-us-senate.html|url-status=live|access-date=June 7, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230725152429/https://www.nytimes.com/interactive/2022/11/08/us/elections/results-ohio-us-senate.html|archive-date=July 25, 2023|issn=0362-4331}}</ref> ხმების ეს წილი ოჰაიოს სხვა რესპუბლიკელებთან შედარებით უმნიშვნელოდ მიიჩნეოდა, განსაკუთრებით გუბერნატორის არჩევნების დროს. === ვადა === 2023 წლის 3 იანვარს, ვენსმა სენატში ფიცი დადო, როგორც შეერთებული შტატების 118-ე კონგრესის წევრმა, პირველი ამერიკელი სენატორი ოჰაიოდან ჯონ გლენის შემდეგ, რომელსაც წინა პოლიტიკური გამოცდილება არ ჰქონია, გლენმა ოფისი 1974 წელს დაიკავა. 2024 წლის ივლისის შუარიცხვების მონაცემების მიხედვით, ვენსს სენატში 45 გამოსვლა ჰქონდა, ხოლო მხარი დაუჭირა 57 საკანონმდებლო კანონპროექტს, რომელთაგან არცერთი გასულა სენატში. მან ასევე მხარი დაუჭირა 288 კანონპროექტს, რომელთაგან ორი მიიღო სენატმა, თუმცა ჯო ბაიდენმა ვეტო დაადო.<ref>{{Cite news|last=Leigh|first=Harri|date=July 19, 2024|title=JD Vance's Senate record: No new laws, but a platform to spread ideas|work=[[Spectrum News]]|url=https://spectrumnews1.com/oh/columbus/news/2024/07/19/jd-vance-senate-record|access-date=August 1, 2024}}</ref> ვენსის სენატში მუშაობა მოიცავდა: * თანადაფინანსებული კანონპროექტი სენატორ რაფაელ უორნოკთან (D- [[ჯორჯია|GA]] ) ინსულინის ფასის შესამცირებლად. <ref>{{Cite web|last=Etzel|first=Gabrielle M.|date=2024-07-17|title=JD Vance has broken with GOP on key healthcare policies - Washington Examiner|url=https://www.washingtonexaminer.com/policy/healthcare/3085745/jd-vance-broken-with-gop-key-healthcare-policies/|access-date=2024-07-18|url-status=live}}</ref> * თანამშრომლობდა სენატორ [[ელიზაბეთ უორენი|ელიზაბეტ უორენთან]] (D- [[მასაჩუსეტსი|MA]] ) რომ დიდი ბანკების წარუმატებლობა არ ყოფილიყო კომპენსირებული.<ref>{{Cite news|last=Warmbrodt|first=Zachary|date=1 June 2023|title=Elizabeth Warren, J.D. Vance team up on bank CEO crackdown|work=[[Politico]]|url=https://www.politico.com/news/2023/06/01/warren-vance-failed-banking-crackdown-bill-00099579|url-status=live|access-date=July 18, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716165233/https://www.politico.com/news/2023/06/01/warren-vance-failed-banking-crackdown-bill-00099579|archive-date=July 16, 2024}}</ref> * წარმომადგენელთან მარჯორი ტეილორ გრინთან ერთად (R-GA14) წარადგინა კანონპროექტი, რომელიც დამნაშავედ ცნობდა პირებს, რომლებიც არასრულწლოვნებს სქესის შეცვლის იდეას შთააგონებდა ან ხელს უწყობდა ამ რწმენის გამტკიცებას, სასჯელი ითვალისწინებდა 12 წლის ვადით პატიმრობას. <ref>{{Cite web|last=Livingston|first=Doug|date=2024-07-17|title=What We Know About J.D. Vance's Legislative Action on Criminal Justice|url=https://www.themarshallproject.org/2024/07/17/what-we-know-from-sen-j-d-vance-s-legislative-action-on-criminal-justice-issues|access-date=2024-07-20|url-status=live}}</ref> ვენსი ეწინააღმდეგებოდა ვალის ზედა ჭერის აწევას და 2023 წლის ფისკალური პასუხისმგებლობის აქტის საბოლოო მიღებას. ვენსი გააკრიტიკეს აღმოსავლეთ პალესტინაში, ოჰაიოში 2023 წელს მატარებლის რელსებიდან გადავარდნაზე დაგვიანებული პასუხის გამო. <ref>{{Cite web|last=Pandolfo|first=Chris|date=February 17, 2023|title=Ohio governor reacts to JD Vance video, confirms creek 'very near' derailment is 'severely contaminated'|url=https://www.foxnews.com/politics/ohio-governor-reacts-jd-vance-video-confirms-creek-derailment-severely-contaminated|url-status=live|access-date=March 2, 2023}}</ref> <ref>{{Cite web|last=Allen|first=Mike|date=February 23, 2023|title=Axios interview: Sen. J.D. Vance sees "our people" hurt by derailment|url=https://www.axios.com/2023/02/23/jd-vance-ohio-train-derailment-interview|url-status=live|access-date=March 2, 2023}}</ref> <ref>{{Cite news|last=Ulloa|first=Jazmine|date=February 24, 2023|title=East Palestine Crisis Tests a Trump-Backed Senator|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2023/02/24/us/politics/east-palestine-ohio-jd-vance.html|url-status=live|access-date=March 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230302222614/https://www.nytimes.com/2023/02/24/us/politics/east-palestine-ohio-jd-vance.html|archive-date=March 2, 2023}}</ref> მისმა ოფისმა გამოაქვეყნა ოფიციალური განცხადება 2023 წლის 13 თებერვალს, შემთხვევიდან ათი დღის შემდეგ, თუმცა ვენსი ამ შემთხვევას სოციალურ ქსელში მეორე დღესვე გამოეხმაურა.<ref>{{Cite web|last=Reporter|first=Kaitlin Lewis Night|date=February 13, 2023|title=Timing of J.D. Vance's official statement on derailment stirs critics|url=https://www.newsweek.com/jd-vance-slammed-delayed-statement-ohio-train-derailment-1780954|access-date=June 26, 2024|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|last=Hurley|first=Bevan|date=February 14, 2023|title=JD Vance slammed for delayed reaction to Ohio train derailment: 'Gibberish'|url=https://www.independent.co.uk/news/world/americas/us-politics/jd-vance-ohio-train-derailment-b2282052.html|url-status=live|access-date=March 2, 2023}}</ref><ref>{{Cite web|last=Wulfson|first=Joseph|date=February 14, 2023|title=Media hits JD Vance for 'delayed' reaction to Ohio train derailment, buries how Dem senator responded later|url=https://www.foxnews.com/media/media-hits-jd-vance-delayed-reaction-ohio-train-derailment-buries-dem-senator-responded-later|url-status=live|access-date=March 2, 2023}}</ref> 2023 წლის 26 თებერვალს, ვენსმა [[The Washington Post]]-ში დაწერა სტატია, რომელიც მხარს უჭერდა PPP სტილის პროგრამას ([[:en:Paycheck_Protection_Program|Paycheck Protection Program]]) მათთვის, ვინც დაზარალდა მატარებლის რელსებიდან გადავარდნით, ეს ინიციატივა რესპუბლიკელი სენატორების ნაწილმა გააკრიტიკა.<ref>{{Cite news|last=Vance|first=J. D.|title=Opinion A PPP plan for East Palestine|work=The Washington Post|url=https://www.washingtonpost.com/opinions/2023/02/26/jd-vance-east-palestine-train-derailment-recovery/|url-status=live|access-date=March 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230228073258/https://www.washingtonpost.com/opinions/2023/02/26/jd-vance-east-palestine-train-derailment-recovery/|archive-date=February 28, 2023}}</ref> 2023 წლის 1 მარტს ვენსმა, ბრაუნმა და სენატორებმა ჯონ ფეტერმანმა, ბობ კეისიმ, ჯოშ ჰეულიმ და მარკო რუბიომ წარადგინეს ორპარტიული კანონმდებლობა, რათა თავიდან აიცილონ ისეთი შემთხვევებიც, როგორიც აღმოსავლეთ პალესტინაში, ოჰაიოში იყო. ==== კომიტეტის დავალებები ==== * [[:en:United_States_Senate_Committee_on_Banking,_Housing,_and_Urban_Affairs|Senate Committee on Banking, Housing, and Urban Affairs]] ** [[:en:United_States_Senate_Banking_Subcommittee_on_Financial_Institutions_and_Consumer_Protection|Financial Institutions and Consumer Protection subcommittee]] ** [[:en:United_States_Senate_Banking_Subcommittee_on_Housing,_Transportation,_and_Community_Development|Housing, Transportation, and Community Development subcommittee]] ** [[:en:United_States_Senate_Banking_Subcommittee_on_Securities,_Insurance,_and_Investment|Securities, Insurance, and Investment subcommittee]] * [[:en:United_States_Senate_Committee_on_Commerce,_Science,_and_Transportation|Senate Committee on Commerce, Science, and Transportation]] ** [[:en:United_States_Senate_Commerce_Subcommittee_on_Communications,_Media,_and_Broadband|Communications, Media, and Broadband subcommittee]] ** [[:en:United_States_Senate_Commerce_Subcommittee_on_Oceans,_Fisheries,_Climate_Change_and_Manufacturing|Oceans, Fisheries, Climate Change, and Manufacturing subcommittee]] ** [[:en:United_States_Senate_Commerce_Subcommittee_on_Space_and_Science|Space and Science subcommittee]] * [[:en:United_States_Senate_Special_Committee_on_Aging|Senate Special Committee on Aging]] == 2024 წლის ვიცე-პრეზიდენტის კამპანია == [[ფაილი:Trump_family_box_at_2024_RNC_day_1_(1)_(5x4).png|მინი| ვენსი და ტრამპი ერთად დგანან 2024 წლის რესპუბლიკური ეროვნული კონვენციის პირველ საღამოს]] 2023 წლის 31 იანვარს ვენსმა მხარი დაუჭირა ყოფილ პრეზიდენტ დონალდ ტრამპს 2024 წლის რესპუბლიკური პარტიის საპრეზიდენტო პრაიმერის დროს.<ref name="bbc">{{Cite web|date=January 31, 2023|title=Ohio US Sen. JD Vance endorses Donald Trump in 2024 presidential election|url=https://www.wkyc.com/article/news/politics/elections/us-sen-jd-vance-endorses-donald-trump-2024-presidential-election/95-9f410b1e-2a3e-4d9f-b31b-8e6fc87f4f46|access-date=July 15, 2024|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/news/articles/cn07dv4mrg2o|title=JD Vance was once 'never Trump'. Now he's his running mate}}</ref> 2024 წლის 15 ივლისს, რესპუბლიკელთა ეროვნული კონვენციის პირველ დღეს, ტრამპმა [[Truth Social]]-ზე გამოაცხადა, რომ იგი თავის ვიცე-პრეზიდენტობის კანდიდატად ვენსს წარადგენდა.<ref name="VPR Nominee">{{Cite web|title=Trump picks Ohio Sen. JD Vance for vice president|url=https://www.nbcnews.com/politics/2024-election/trump-vice-president-running-mate-pick-jd-vance-rcna157485|access-date=July 15, 2024|date=July 15, 2024|url-status=live}}</ref> 17 ივლისს, კონვენციის მესამე დღეს, ვენსმა ნომინაცია მიიღო.<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/trump-vance-rnc-2024-67880a3003a69938aebd3ac8a586dc65|title=JD Vance introduces himself as Trump's running mate and makes direct appeal to his native Rust Belt|date=July 17, 2024|access-date=July 17, 2024|url-status=live}}</ref> ის პირველი საზღვაო ვეტერანია საპრეზიდენტო ბილეთზე. ტრამპის ორი უფროსი ვაჟი, დონალდ ტრამპ უმცროსი და ერიკ ტრამპი არწმუნებდნენ მამას, რომ ვენსი აერჩია. ამბობენ, რომ მედიისა და ინდუსტრიის რამდენიმე ფიგურა ლობირებდა, რომ ვენსი ყოფილიყო საპრეზიდენტო ბილეთზე, მათ შორის [[ილონ მასკი]], დეივიდ ო. საქსი და ტაკერ კარლსონი. Heritage Foundation, რომელმაც შეადგინა პროექტი 2025, პირადად მხარს უჭერდა ვენსს, რომ ყოფილიყო ტრამპის ვიცე-პრეზიდენტი.<ref>{{Cite news|date=July 15, 2024|title=Outside RNC, conservative group defends its Project 2025 guidebook as Democrats ramp up critiques|work=Associated Press|url=https://apnews.com/article/rnc-republicans-heritage-foundation-project-2025-8cce6cfef6f5bdf45269146739222f80|url-status=live|access-date=July 15, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716030547/https://apnews.com/article/rnc-republicans-heritage-foundation-project-2025-8cce6cfef6f5bdf45269146739222f80|archive-date=July 16, 2024}}</ref> მასკი ტრამპის ვიცე-პრეზიდენტის არჩევას გამოეხმაურა მისი განცხადებიდან რამდენიმე საათის შემდეგ და თქვა, რომ ბილეთი "ჟღერს გამარჯვებით". დეივიდ საქსმა, გამოჩენილმა GOP დონორმა და [[სილიციუმის ველი|სილიკონის ველის]] საწარმოს კაპიტალისტმა, ტვიტერზე დაწერა: „ეს არის ის, ვინც მსურს ტრამპის გვერდით: ამერიკელი პატრიოტი“. 2022 წელს საქსმა ვენსის სენატის კამპანიას 900 000 დოლარი გადასცა, პიტერ ტიელმა კი 15 მილიონი დოლარი. მიუხედავად იმისა, რომ თავდაპირველად გავრცელდა ინფორმაცია, რომ [[ილონ მასკი|ელონ მასკი]] ყოველთვიურად 45 მილიონ დოლარს შეიტანდა, მასკმა მოგვიანებით განაცხადა, რომ "ბევრად ნაკლები თანხის" შემოწირულობას აპირებდა.<ref>{{Cite news|last=Breuninger|first=Kevin|date=25 July 2024|title=Trump says Elon Musk 'never told me' he would pledge $45 million a month to campaign|language=en|work=CNBC|url=https://www.cnbc.com/2024/07/25/trump-elon-musk-45-million-campaign.html|url-status=live|access-date=July 26, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240725202513/https://www.cnbc.com/2024/07/25/trump-elon-musk-45-million-campaign.html|archive-date=July 25, 2024}}</ref> 2024 წლის 15 მაისს, ტრამპი დაესწრო 50,000 აშშ დოლარის ღირებულების კერძო სადილს ვენსთან ერთად [[ცინცინატი|ცინცინატიში]]. სტუმრები იყვნენ კრის ბორცი და რესპუბლიკელი ფონდების შემგროვებელი ნეიტ მორისი. ვენსი ჩანდა მნიშვნელოვან კონსერვატიულ პოლიტიკურ ღონისძიებებზე და ივნისში უკვე მოიაზრებდნენ, როგორც ტრამპის პოტენციურ კანდიდატს.<ref>{{Cite news|date=June 20, 2024|title=JD Vance VP Speculation Caps Rise From Poverty to Washington|work=Bloomberg.com|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-06-20/trump-s-vp-candidates-jd-vance-famous-for-hillbilly-elegy-on-shortlist|url-status=live|access-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716082428/https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-06-20/trump-s-vp-candidates-jd-vance-famous-for-hillbilly-elegy-on-shortlist|archive-date=July 16, 2024}}</ref> ივლისში, ვენსის ყოფილმა მეგობარმა იელის იურიდიული სკოლიდან გამოაქვეყნა 2014 წლიდან 2017 წლამდე მათ შორის მედია კომუნიკაცია და დასძინა, რომ ვენსმა "შეიცვალა ხედვა თითქმის ყველა წარმოსახვით საკითხზე, რომელიც ეხება ყოველდღიურ ამერიკელებს" რადგან გაყოლოდა "პოლიტიკურ ძალაუფლებას".<ref>{{Cite news|last=Saul|first=Stephanie|date=July 29, 2024|title=JD Vance, an Unlikely Friendship and Why It Ended|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2024/07/27/us/politics/jd-vance-friend-transgender.html|access-date=July 31, 2024|archive-url=https://archive.today/20240730161637/https://www.nytimes.com/2024/07/27/us/politics/jd-vance-friend-transgender.html|archive-date=July 30, 2024}}</ref> <ref>{{Cite news|last=Bradner|first=Eric|date=July 30, 2024|title=JD Vance's former Yale classmate and friend says emails show political transformation on 'literally every imaginable issue'|work=[[CNN]]|url=https://edition.cnn.com/2024/07/29/politics/jd-vance-yale-friend-political-transformation-trump/index.html|access-date=July 31, 2024}}</ref> 2024 წლის ივლისის ბოლოს, მას შემდეგ რაც პრეზიდენტმა [[ჯო ბაიდენი|ჯო ბაიდენმა]] მოხსნა თავისი კანდიდატურა ხელახლა არჩევისთვის და ვიცე-პრეზიდენტი [[კამალა ჰარისი]] საპრეზიდენტო კანდიდატი გახდა, ვენსმა კერძო ფონდების შეკრებაზე თქვა, რომ „ცუდი ამბავი ის არის, რომ კამალა ჰარისს არ აქვს იგივე ბარგი, როგორც ჯო ბაიდენს. კამალა ჰარისი აშკარად არ წვალობს ისე, როგორც ჯო ბაიდენი. ერთი დღის შემდეგ, ვენსმა მედიას განუცხადა: „არა მგონია, რომ პოლიტიკური გათვლები საერთოდ შეიცვალოს“ იქნებოდა ოპონენტი ჰარისი თუ ბაიდენი.<ref>{{Cite news|last=Arnsdorf|first=Isaac|date=July 29, 2024|title=Vance tells donors Harris change was a 'sucker punch,' at odds with campaign|work=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/07/29/jd-vance-kamala-harris-campaign/|access-date=July 31, 2024|archive-url=https://archive.today/20240730192941/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/07/29/jd-vance-kamala-harris-campaign/|archive-date=July 30, 2024}}</ref> მისი წარსული შენიშვნებისა და პოლიტიკური პოზიციების კრიტიკის შემდეგ, ვენსმა 2024 წლის აგვისტოს ინტერვიუში თქვა, რომ ვიცე-პრეზიდენტს „არ აქვს მნიშვნელობა“ და რომ „კამალა ჰარისი ცუდი ვიცე პრეზიდენტი იყო“.<ref name="Mitovich">{{Cite news|last=Mitovich|first=Jared|date=August 2, 2024|title=JD Vance suggests VP picks don't matter|work=[[Politico]]|url=https://www.politico.com/news/2024/08/02/jd-vance-vp-picks-00172526|access-date=August 4, 2024}}</ref> ეს მას შემდეგ მოხდა, რაც ტრამპმა თქვა, რომ „ვიცე-პრეზიდენტს, არჩევნების თვალსაზრისით, არანაირი გავლენა არ აქვს“.<ref name="Mitovich" /> === კომენტარები უშვილო ქალებზე === ტრამპის კანდიდატად დასახელებიდან მალევე, ვენსი გააკრიტიკეს იმის გამო, რომ 2021 წელს Fox News-ში მიცემულ ინტერვიუში თქვა: „ჩვენ ამ ქვეყანაში რეალურად დემოკრატების მიერ ვიმართებით, ჩვენი კორპორატი ოლიგარქების მიერ, მრავალი უშვილო კატების ამარა ქალების მიერ, უბედურები თავიანთი ცხოვრებით და მათი გადაწყვეტილებებით, ამიტომ სურთ, რომ დანარჩენი ქვეყანაც გააუბედურონ".<ref>{{Cite web|url=https://abcnews.go.com/Politics/jd-vance-slammed-childless-cat-ladies-comment/story?id=112272258|title=JD Vance slammed for 'childless cat ladies' comment|work=ABC News|date=July 25, 2024|access-date=July 26, 2024|url-status=live}}</ref> ხელახლა გამოჩენილმა კომენტარებმა მყისიერი რეაქცია გამოიწვია ახალ ამბებსა და სოციალურ მედიაში.<ref>{{Cite web|title=Vance's 'childless cat ladies' comment sparks uproar from Swift fans: 'Armageddon is coming'|url=https://www.usatoday.com/story/entertainment/celebrities/2024/07/24/taylor-swift-jd-vance-childless-cat-ladies/74525531007/|access-date=2024-07-31|work=USA TODAY}}</ref> [[ჯენიფერ ენისტონი|ჯენიფერ ენისტონმა]], რომელიც საჯაროდ აცხადებდა მის ნაყოფიერებასთან დაკავშირებულ ბრძოლაზე, გააკრიტიკა ვენსი [[Instagram|ინსტაგრამის]] ისტორიაში წარწერით: „ნამდვილად არ მჯერა, რომ ეს შეერთებული შტატების პოტენციური ვიცე-პრეზიდენტისგან ისმის“.<ref>{{Cite web|date=2024-07-25|title=Jennifer Aniston slams JD Vance over 'childless cat ladies' comment from resurfaced interview|url=https://www.nbcnews.com/news/us-news/jennifer-aniston-slams-jd-vance-childless-cat-ladies-comment-resurface-rcna163633|access-date=2024-07-31|work=NBC News}}</ref> მას შემდეგ რაც კომენტარები ვირუსულად გავრცელდა, ''MSNBC-'' ' ''დილის ჯოს'' წამყვანი მიკა ბჟეზინსკი დასცინოდა ვენსს, როდესაც გამოვიდა მის შოუში, ეფერებოდა კატას, რომელიც მის კალთაში იჯდა და ჰკითხა: "ჩემი ბავშვები უფროსები არიან. ეს მე უშვილო მყავს? მინდა კვალიფიცირება."<ref>{{Cite web|date=2024-07-24|title=Vance's sexist comments on 'childless cat ladies' like Kamala Harris go viral again|url=https://www.the-independent.com/news/world/americas/us-politics/kamala-harris-jd-vance-childless-cat-lady-b2584852.html|access-date=2024-07-31|work=The Independent}}</ref> 2024 წლის 26 ივლისს, ვენსმა განმარტა თავისი გამონათქვამები ''The Megyn Kelly Show-ში'' და თქვა, "ეს არ არის კრიტიკა იმ ადამიანების მიმართ, რომლებსაც შვილები არ ჰყავთ" და "ეს არის დემოკრატიული პარტიის კრიტიკა იმის გამო, რომ ის ოჯახის და ბავშვების საწინააღმდეგო გახდა“.<ref>{{Cite web|url=https://thehill.com/homenews/campaign/4794753-vance-childless-cat-ladies-blowback/|title=Vance defends 'sarcastic' 'childless cat ladies' remarks amid blowback|work=The Hill|date=July 26, 2024|access-date=July 26, 2024|url-status=live}}</ref> Fox News-ის ინტერვიუზე ნეგატიური გამოხმაურების შემდეგ, გამოჩნდა სხვა კომენტარებიც, რაც ვენსს ჰქონდა გაკეთებული ქალებზე და უშვილოებზე. 2020 წლის პოდკასტში, მან განაცხადა, რომ "უშვილობა ადამიანებს სოციოპათებად აქცევს" და რომ "ჩვენი ქვეყანა ამით ნელ-ნელა ხდებოდა მენტალურად არასტაბილური". ვენსმა ასევე 2021 წლის მარტში ''ჩარლი კირკის შოუში'' მიცემულ ინტერვიუში განაცხადა, რომ, რომ ვისაც შვილი არ ყავდა უნდა დაიბეგრონ უფრო მაღალი განაკვეთით, ვიდრე შვილიანი და დასძინა, რომ შეერთებულმა შტატებმა უნდა "დააჯილდოოს ის, რაც ჩვენ კარგად მიგვაჩნია" და "დაისაჯოს ის, რაზეც ჩვენ ვფიქრობთ, რომ ცუდია". 2021 წლის მაისის ინტერვიუში ''The Federalist Radio Hour-თან'', ვენსმა ასევე თქვა: "ვფიქრობ, რომ ომში უნდა ჩავერთოთ უშვილოთა იდეოლოგიის წინააღმდეგ, რომელიც ჩვენს ქვეყანაში არსებობს" და ჟურნალისტები, რომლებიც ახალისებენ ქალების მიერ კარიერის არჩევას შვილების სანაცვლოდ, "არიან სევდიანი, მარტოსული და პათეტიკურები". === საზოგადოების რეაქცია === რესპუბლიკური კონვენციიდან ერთი კვირის შემდეგ, საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვამ აჩვენა, რომ ვენსს აქვს &#x2212;6 წმინდა მოწონება, რაც მნიშვნელოვნად დაბალია საშუალო +19 მაჩვენებელზე, რაც ვიცე-რეზიდენტობის ნომინაციის მქონე უმრავლესობას აქვს 2000 წლიდან მოყოლებული კონვენციების შემდგომ გამოკითხვების თანახმად.<ref name="Tecotzky-Dorman">{{Cite web|last1=Tecotzky|first1=Alice|last2=Dorman|first2=John L.|title=JD Vance breaks polling records in the worst way|url=https://www.businessinsider.com/jd-vance-lowest-vice-president-approval-rating-republican-convention-2024-7|access-date=27 July 2024|date=July 24, 2024|url-status=live}}</ref> იმ კვირაში, ვენსის ირგვლივ რეაქციებმა და შეშფოთებამ აიძულა ზოგიერთი ცნობილი რესპუბლიკელი პოლიტიკოსი და პოლიტიკოს-მეცნიერი ეთქვათ, რომ ვენსი შესაძლოა ცუდი კანდიდატი ყოფილიყო, განსაკუთრებით არჩევნების დინამიკის ფონზე, რომელიც შეიცვალა პრეზიდენტ ბაიდენის არჩევნებიდან გამოთიშვის შემდეგ.<ref>Multiple sources: </ref> == პოლიტიკური პოზიციები == აშშ-ს სენატში ყოფნისას, ჯეი დი ვენსი შეფასდა როგორც ნაციონალ კონსერვატორი,<ref name=":422">{{Cite news|last=van Zuylen-Wood|first=Simon|date=January 4, 2022|title=The radicalization of J.D. Vance|newspaper=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/magazine/2022/01/04/jd-vance-hillbilly-elegy-radicalization/|url-status=live|access-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20220104144623/https://www.washingtonpost.com/magazine/2022/01/04/jd-vance-hillbilly-elegy-radicalization/|archive-date=January 4, 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Orr|first=James|author-link=James Orr (theologian)|date=2024-07-16|title=JD Vance's nomination proves Trumpism is here to stay|work=[[The Daily Telegraph]]|url=https://www.telegraph.co.uk/news/2024/07/16/vance-nomination-proves-trumpism-is-here-to-stay/|url-status=live|access-date=2024-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20240718054932/https://www.telegraph.co.uk/news/2024/07/16/vance-nomination-proves-trumpism-is-here-to-stay/|archive-date=July 18, 2024|issn=0307-1235}}</ref> მემარჯვენე პოპულისტი<ref name=":422" /><ref>{{Cite magazine|last=Goldman|first=Samuel|date=July 15, 2021|title=Peter Thiel's implausible populists|url=https://theweek.com/politics/1002603/peter-thiel-populists|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210927102355/https://theweek.com/politics/1002603/peter-thiel-populists|archive-date=September 27, 2021|access-date=September 27, 2021|magazine=[[The Week]]}}</ref> და პან პუჩანანის მსგავსად პალეოკონსერვატიზმის გამაგრძელებელი.<ref name=":11">{{Cite web|last=Dreher|first=Rod|date=January 5, 2022|title=J.D. Vance: Pat Buchanan's Heir|url=https://www.theamericanconservative.com/jd-vance-pat-buchanan-heir-washington-post/|access-date=July 16, 2024|website=The American Conservative|archive-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716040353/https://www.theamericanconservative.com/jd-vance-pat-buchanan-heir-washington-post/|url-status=live}}</ref><ref name=":022">{{Cite web|last=Beauchamp|first=Zack|date=July 15, 2024|title=What J.D. Vance really believes|url=https://www.vox.com/politics/360283/jd-vance-trump-vp-vice-president-authoritarian|access-date=July 16, 2024|website=Vox|archive-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716020621/https://www.vox.com/politics/360283/jd-vance-trump-vp-vice-president-authoritarian|url-status=live}}</ref> ვენსმა საკუთარი თავი შეაფასა, როგორც პოსტლიბერალი მემარჯვენე. <ref>{{Cite news|last=Ward|first=Ian|date=2023-06-08|title='I Don't Want to Violently Overthrow the Government. I Want Something Far More Revolutionary.'|work=[[Politico]]|url=https://www.politico.com/news/magazine/2023/06/08/the-new-right-patrick-deneen-00100279|url-status=live|access-date=2024-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20240717021100/https://www.politico.com/news/magazine/2023/06/08/the-new-right-patrick-deneen-00100279|archive-date=July 17, 2024}}</ref><ref>{{Cite news|last=Zorzi|first=Graedon H.|date=2024-07-16|title=J.D. Vance and the Rise of 'Postliberalism'|work=[[The Wall Street Journal]]|url=https://www.wsj.com/articles/j-d-vance-and-the-rise-of-postliberalism-1f200696|url-status=live|access-date=2024-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20240717045132/https://www.wsj.com/articles/j-d-vance-and-the-rise-of-postliberalism-1f200696|archive-date=July 17, 2024}}</ref><ref name=":142">{{Cite web|last=Haynes|first=Gavin|date=2024-07-17|title=JD Vance has some weird influences|url=https://www.spectator.co.uk/article/jd-vance-has-some-weird-influences/|access-date=2024-07-17|website=[[The Spectator]]|quote=Vance says he is 'plugged into a lot of weird, right-wing subcultures'. He draws from a whole new political lexicon, one that would seem baffling to his more starched colleagues in the Congress.|archive-date=July 18, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240718054933/https://www.spectator.co.uk/article/jd-vance-has-some-weird-influences/|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|last=Ward|first=Ian|date=2024-03-15|title=Is There Something More Radical than MAGA? J.D. Vance Is Dreaming It.|work=[[Politico]]|url=https://www.politico.com/news/magazine/2024/03/15/mr-maga-goes-to-washington-00147054|url-status=live|access-date=2024-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20240318140514/https://www.politico.com/news/magazine/2024/03/15/mr-maga-goes-to-washington-00147054|archive-date=March 18, 2024}}</ref><ref>{{Cite magazine|last=Joyce|first=Kathryn|date=2022-01-06|title=The New Right's Grim, Increasingly Popular Fantasies of an International Nationalism|url=https://newrepublic.com/article/164441/conservative-inspiration-orban-hungary-poland|access-date=2024-07-17|magazine=[[The New Republic]]|issn=0028-6583|archive-date=April 26, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240426170808/https://newrepublic.com/article/164441/conservative-inspiration-orban-hungary-poland|url-status=live}}</ref><ref name=":5">{{Cite web|last=Ward|first=Ian|date=July 16, 2024|title=Are Republican Voters Ready for the Nerdy Radicalness of J.D. Vance?|url=https://www.politico.com/news/magazine/2024/07/16/jd-vance-new-right-00168383|access-date=July 16, 2024|website=[[Politico]]|quote=But its support for this agenda – grouped for simplicity's sake under the heading of 'national conservatism' – is grounded in more obscure intellectual sources: Catholic-inflected 'post-liberalism,' conservative populism and localism, and various strands of neo-reactionary thought that flourish online.|archive-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716102414/https://www.politico.com/news/magazine/2024/07/16/jd-vance-new-right-00168383|url-status=live}}</ref> მას აქვს კვეთები [[სილიკონის ველი|სილიკონის ველთანაც]].<ref name=":24">{{Cite web|last=Breland|first=Ali|date=2024-07-17|title=Silicon Valley Got Their Guy|url=https://www.theatlantic.com/technology/archive/2024/07/jd-vance-silicon-valley-far-right/679058/|access-date=2024-07-17|website=The Atlantic|quote=On X, he follows niche but popular anonymous posters such as Bronze Age Pervert, Raw Egg Nationalist, and Lomez...|archive-date=July 17, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240717233942/https://www.theatlantic.com/technology/archive/2024/07/jd-vance-silicon-valley-far-right/679058/|url-status=live}}</ref> სოციალურ პრობლემებთან დაკავშირებით, ვენსი შიგადაშიგ კონსერვატორია.<ref name=":42">{{Cite news |last=van Zuylen-Wood |first=Simon |date=January 4, 2022 |title=The radicalization of J.D. Vance |url=https://www.washingtonpost.com/magazine/2022/01/04/jd-vance-hillbilly-elegy-radicalization/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220104144623/https://www.washingtonpost.com/magazine/2022/01/04/jd-vance-hillbilly-elegy-radicalization/ |archive-date=January 4, 2022 |access-date=July 16, 2024 |newspaper=[[The Washington Post]]}}</ref><ref>{{Cite news |last=Orr |first=James |author-link=James Orr (theologian) |date=2024-07-16 |title=JD Vance's nomination proves Trumpism is here to stay |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2024/07/16/vance-nomination-proves-trumpism-is-here-to-stay/ |access-date=2024-07-17 |work=[[The Daily Telegraph]] |issn=0307-1235 |archive-date=July 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240718054932/https://www.telegraph.co.uk/news/2024/07/16/vance-nomination-proves-trumpism-is-here-to-stay/ |url-status=live }}</ref> ის ეწინააღმდეგება [[აბორტი|აბორტს]],<ref name=":33">{{Cite web|date=2024-07-16|title=Where JD Vance stands on abortion, based on 6 of his statements|url=https://www.nbcnews.com/health/womens-health/jd-vance-abortion-stance-rcna162086|access-date=2024-07-23|website=NBC News|language=en|archive-date=2024-07-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20240725021004/https://www.nbcnews.com/health/womens-health/jd-vance-abortion-stance-rcna162086|url-status=live}}</ref> [[ერთსქესიანთა ქორწინება|ერთსქესიანთა ქორწინებას]]<ref name=":6">{{Cite news |date=August 25, 2022 |title=Ohio Senate Race: J.D. Vance Focuses on Conservative Family Issues |url=https://www.cincinnati.com/story/news/politics/elections/2022/08/25/ohio-senate-race-j-d-vance-focuses-on-conservative-family-issues/10204420002/ |url-access=registration |access-date=September 27, 2022 |work=[[The Cincinnati Enquirer]] |quote=He's against same-sex marriage and said he would not support federal legislation to codify marriage equality... |archive-date=July 17, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240717164343/https://www.cincinnati.com/story/news/politics/elections/2022/08/24/ohio-senate-race-j-d-vance-focuses-on-conservative-family-issues/10204420002/ |url-status=live }}</ref> და იარაღის კონტროლს.<ref>{{Cite web|last=Jevin|first=Katie|date=2024-07-15|title=Everytown, Moms Demand Action Respond to Trump Announcing Vance as his Pick for Vice President|url=https://momsdemandaction.org/everytown-moms-demand-action-respond-to-trump-announcing-vance-as-his-pick-for-vice-president/|access-date=2024-07-17|website=Moms Demand Action|archive-date=July 18, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240718054933/https://momsdemandaction.org/everytown-moms-demand-action-respond-to-trump-announcing-vance-as-his-pick-for-vice-president/|url-status=live}}</ref> მან უშვილობა სოციოპათიასთან გააიგივა და ჰქონდა ინიციატივა, რომ მშობლების ხმას მეტი წონა ქონოდა, ვიდრე უშვილოებს.<ref name=disparaging>{{cite news |last1=Kaczynski |first1=Andrew |last2=Steck |first2=Em |title=It’s not just ‘cat ladies’: JD Vance has a history of disparaging people without kids |url=https://edition.cnn.com/2024/07/30/politics/kfile-jd-vance-history-disparaging-people-without-kids/index.html |access-date=July 31, 2024 |work=[[CNN]] |date=July 30, 2024}}</ref><ref>{{cite news |last1=Dorn |first1=Sara |title=JD Vance’s History Of Criticizing Childless Americans Unearthed After Controversial ‘Cat Ladies’ Comment |url=https://www.forbes.com/sites/saradorn/2024/07/30/jd-vances-history-of-criticizing-childless-americans-unearthed-after-controversial-cat-ladies-comment/ |access-date=July 31, 2024 |work=[[Forbes (magazine)|Forbes]] |date=July 30, 2024}}</ref><ref name=Paz>{{cite web |url=https://www.snopes.com/fact-check/jd-vance-parents-vote/ |title=JD Vance Says Parents Should Have Bigger Say in Democracy Than Non-Parents. Here's the Context |first1=Anna |last1=Rascouët-Paz |publication-date=July 19, 2024 |publisher=[[Snopes]] |access-date=July 25, 2024 }}</ref> მან ასევე დასძინა, რომ მშობლების გაშორება უარყოფითად მოქმედებდა შვილებზე.<ref name=Trau>{{Cite news |last=Trau |first=Morgan |date=July 28, 2022 |title=J.D. Vance denies supporting abusive marriages after viral comments |url=https://www.news5cleveland.com/news/politics/ohio-politics/j-d-vance-denies-supporting-abusive-marriages-after-viral-comments |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802120640/https://www.news5cleveland.com//news/politics/ohio-politics/j-d-vance-denies-supporting-abusive-marriages-after-viral-comments |archive-date=August 2, 2022 |access-date=August 3, 2022 |work=WEWS}}</ref> ფედერალურ დონეზე დააინიცირა მათი კრიმინალიზება, ვინც არასრულწლოვნებს ხელს უწყობს სქესის შეცვლის იდეასთან დაკავშირებით.<ref name="Eaton2023">{{Cite web|first=Sabrina|last1=Eaton|date=July 18, 2023|title=JD Vance proposes federal ban on gender transition care for minors|url=https://www.cleveland.com/news/2023/07/jd-vance-proposes-federal-ban-on-gender-transition-care-for-minors.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20240126172937/https://www.cleveland.com/news/2023/07/jd-vance-proposes-federal-ban-on-gender-transition-care-for-minors.html|archive-date=January 26, 2024|access-date=January 26, 2024|website=cleveland.com}}</ref> იგი ეწინააღმდეგება აშშ-ს ჯარის მხრიდან [[უკრაინა|უკრაინის]] დახმარებას მიმდინარე [[რუსეთის შეჭრა უკრაინაში (2022)|რუსეთ-უკრაინის ომის ფონზე]].<ref name=":32">{{Cite web|first=Andrew|last=Stanton|date=July 15, 2024|title=JD Vance eyes shift in Republican Party|url=https://www.newsweek.com/jd-vance-eyes-shift-republican-party-1925499|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716020901/https://www.newsweek.com/jd-vance-eyes-shift-republican-party-1925499|archive-date=July 16, 2024|access-date=July 16, 2024|website=Newsweek}}</ref><ref name=":122">{{Cite news|last1=Arnsdorf|first1=Isaac|last2=Dawsey|first2=Josh|last3=LeVine|first3=Marianne|date=July 16, 2024|title=How Trump got to 'yes' on Vance|newspaper=Washington Post|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/07/15/why-trump-vp-vpick-jd-vance/|url-status=live|access-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716035912/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/07/15/why-trump-vp-vpick-jd-vance/|archive-date=July 16, 2024|issn=0190-8286|quote=Major Republican donors opposed Vance because they viewed his inclination toward economic populism as hostile to their model of small-government, free-market conservatism.}}</ref> 2016 წელს ვენსი ღიად აკრიტიკებდა მაშინ რესპუბლიკელ საპრეზიდენტო კანდიდატ დონალდ ტრამპს, მოიხსენიებდა მას როგორც ოდიოზურ ფიგურად და "ამერიკელ ჰიტლერს",<ref>{{Cite news|last=Pengelly|first=Martin|date=2024-07-16|title=JD Vance once worried Trump was ‘America’s Hitler’. Now his own authoritarian leanings come into view|language=en-GB|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/us-news/article/2024/jul/16/jd-vance-political-views-trump|access-date=2024-08-07|issn=0261-3077}}</ref><ref>{{Cite web|last=Chait|first=Jonathan|date=2024-07-15|title=J.D. Vance Joins Ticket With Man He Once Called ‘America’s Hitler’|url=https://nymag.com/intelligencer/article/j-d-vance-vice-president-called-donald-trump-americas-hitler.html|access-date=2024-08-07|website=Intelligencer|language=en}}</ref> გამორიცხავდა, რომ ოდესმე ტრამპის გვერდით იდგებოდა.<ref>{{Cite web|date=2024-07-16|title=JD Vance once coined Trump “America’s Hitler," now he will serve as his second in command|url=https://www.fox5dc.com/news/jd-vance-once-coined-trump-americas-hitler-now-he-will-serve-his-second-command|access-date=2024-08-07|website=FOX 5 DC|language=en-US}}</ref> 2021 წელს კი, სენატორად კანდიდატურის წარდგენიდან მალევე, მან ღიად გამოაცხადა ტრამპის მხარდაჭერა, ბოდიში მოიხადა წარსული განცხადებების და კრიტიკის გამო და მათი ნაწილი წაშალა კიდეც.<ref name=Oshin>{{Cite news |first1=Olafimihan |last1=Oshin |date=July 6, 2021 |title=JD Vance says he regrets past criticism of Trump |url=https://thehill.com/homenews/senate/561597-jd-vance-says-he-regrets-tweets-critical-of-trump/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220628225925/https://thehill.com/homenews/senate/561597-jd-vance-says-he-regrets-tweets-critical-of-trump/ |archive-date=June 28, 2022 |access-date=July 5, 2022 |website=[[The Hill (newspaper)|The Hill]] |ref=67}}</ref><ref>{{Cite news |last1=Warren |first1=Michael |last2=Steck |first2=Em |last3=Kaczynski |first3=Andrew |date=July 6, 2021 |title=Senate hopeful J.D. Vance apologizes for criticizing Trump as 'reprehensible' in deleted tweets |url=https://www.cnn.com/2021/07/06/politics/jd-vance-tweets-trump-apology/index.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210719044159/https://www.cnn.com/2021/07/06/politics/jd-vance-tweets-trump-apology/index.html |archive-date=July 19, 2021 |access-date=July 20, 2021 |work=[[CNN]]}}</ref> იმავე წელს ვენსმა მოუწოდა ტრამპს, რომ დაეთხოვა ყველა საჯარო მოხელე და ჩაენაცვლებინა ისინი "ჩვენი ხალხით".<ref name=key>{{cite news |title=Where J.D. Vance stands on key issues |url=https://www.npr.org/2024/07/16/g-s1-11128/jd-vance-abortion-immigration-ukraine-jan-6 |access-date=July 27, 2024 |work=NPR |date=July 16, 2024}}</ref> == ნამუშევრები == * {{Cite book|last=Vance|first=J. D.|date=June 28, 2016|title=Hillbilly Elegy: A Memoir of a Family and Culture in Crisis|url=https://archive.org/details/hillbillyelegy0000vanc}} * {{Cite book|last=Roberts|first=Kevin|title=Dawn's Early Light: Taking Back Washington to Save America|url=https://archive.org/details/dawnsearlylightt0000kevi|date=September 24, 2024}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტები}} {{DEFAULTSORT:ვენსი, ჯეი დი}} [[კატეგორია:ნატალიზმი]] [[კატეგორია:ოჰაიოელი მწერლები]] [[კატეგორია:XXI საუკუნის ამერიკელი მემუარისტები]] [[კატეგორია:XXI საუკუნის ამერიკელი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:XXI საუკუნის ამერიკელი ბიზნესმენები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1984]] [[კატეგორია:სტატიები hAudio მიკროფორმატებით]] [[კატეგორია:აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტები]] tgw38n8j93vozl4n1ixo1s3bl7j3g8s 4816034 4816033 2025-06-17T20:03:25Z Jaba1977 3604 [[Special:Contributions/78.177.163.183|78.177.163.183]]-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა [[User:გიო ოქრო|გიო ოქრო]]-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია 4752839 wikitext text/x-wiki {{მანქანური თარგმანი}} {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = ჯეი დი ვენსი | სურათი = VancePortrait.jpg | წარწერა სურათის ქვეშ=ოფიციალური პორტრეტი, 2025 | რიგი = [[აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტი|აშშ-ის 50-ე ვიცე-პრეზიდენტი]] | თანამდებობა დაიკავა = [[20 იანვარი]], [[2025]] | თანამდებობა დატოვა = | ვიცე-პრეზიდენტი = | პრეზიდენტი =[[დონალდ ტრამპი]] | პრემიერ-მინისტრი = | წინამორბედი = [[კამალა ჰარისი]] | მემკვიდრე = | რიგი2 = [[აშშ-ის სენატი|აშშ-ის სენატორი]] [[ოჰაიო|ოჰაიოდან]]|თანამდებობა დაიკავა=3 იანვარი, 2023 | წინამორბედი2 = რობ პორტმენი | პარტია2 = [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკური პარტია]] | თანამდებობა დაიკავა2 = [[3 იანვარი]], [[2023]] | თანამდებობა დატოვა2 = [[10 იანვარი]], [[2025]] | წინამორბედი2 = რობ პორტმანი | მემკვიდრე2 = ჯონ ჰიუსტედი | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1984|8|2}} | დაბადების ადგილი = მიდლთაუნი, [[ოჰაიო]], [[აშშ]] | მეუღლე = უშა ჩილუკური (2014) | შვილები=3 | განათლება={{flatlist}} *ოჰაიოს სახელმწიფო უნივერსიტეტი (ხელოვნების ბაკალავრის ხარისხი) *[[იელის უნივერსიტეტი]] (სამართლის დოქტორი) {{endflatlist}} | საიტი = http://vance.senate.gov/ | საქმიანობა={{flatlist}} * პოლიტიკოსი * ავტორი * ვენჩურული კაპიტალისტი {{endflatlist}} |ხელმოწერა = JD Vance Signature-01.svg }} '''ჯეიმზ დეივიდ ვენსი''' ({{lang-en|James David Vance}}; დაბადებით '''ჯეიმზ დონალდ ბოუმენი''' ({{Lang-en|James Donald Bowman}}); დ. [[2 აგვისტო]], [[1984]])<ref name="The New York Times">{{Cite news|last=O'Brien|first=Rebecca Davis|date=15 July 2024|title=J.D. Vance Was Not Always His Name. But It's the One That Felt Closest to Home.|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2024/07/15/us/politics/jd-vance-name.html|url-status=live|access-date=25 July 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240719203813/https://www.nytimes.com/2024/07/15/us/politics/jd-vance-name.html|archive-date=July 19, 2024}}</ref> — [[ამერიკელები|ამერიკელი]] [[პოლიტიკოსი]] და სახელმწიფო მოღვაწე, მეწარმე, [[პუბლიცისტიკა|პუბლიცისტი]] და საზღვაო ქვეითთა ​​კორპუსის ვეტერანი. პროფესიით პოლიტოლოგი და [[იურისტი]]. 2025 წლის 20 იანვრიდან [[აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტი|შეერთებული შტატების 50-ე ვიცე-პრეზიდენტი]]. 2023 წლიდან 2025 წლამდე წარმოადგენდა [[ოჰაიო]]ს [[აშშ-ის სენატი|შეერთებული შტატების სენატში]], როგორც [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკური პარტიის]] წევრი. მიდლთაუნის საშუალო სკოლის დამთავრების შემდეგ, ვენსი შეუერთდა აშშ-ს საზღვაო ქვეითთა კორპუსს, სადაც როგორც საბრძოლო კორესპონდენტი 2003 წლიდან 2007 წლამდე მსახურობდა, ექვსი თვე კი [[ერაყი|ერაყში]] . შემდეგ ჩაირიცხა ოჰაიოს სახელმწიფო უნივერსიტეტში, რომელიც 2009 წელს დაამთავრა, 2013-ში კი იელის სამართლის სკოლა, სადაც იყო ''The Yale Law Journal-'' ის რედაქტორი. 2016 წელს ვენსმა გამოაქვეყნა თავისი მემუარები ''Hillbilly Elegy'', რომელმაც პრესის დიდი ყურადღება მიიპყრო იმავე წლის არჩევნების დროს და 2020 წელს მხატვრულ ფილმად გადაიღეს. ვენსმა მოიგო 2022 წლის შეერთებული შტატების სენატის არჩევნები ოჰაიოში, დაამარცხა [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატიული]] კანდიდატი ტიმ რაიანი. თავდაპირველად, 2016 წლის არჩევნებში დონალდ ტრამპის კანდიდატურას ეწინააღმდეგებოდა, თუმცა პრეზიდენტობის დროს მისი აქტიური მხარდამჭერი გახდა. 2024 წლის ივლისში ტრამპმა რესპუბლიკელთა ეროვნული კონვენციის წინაშე ვენსი თავის თანამოადგილედ წარადგინა. ის პირველი საზღვაო ვეტერანია, რომელიც ვიცე-პრეზიდენტად დასახელდა. ვენსს [[ნაციონალ-კონსერვატიზმი|ეროვნულ კონსერვატორად]]<ref>{{Cite news|last=van Zuylen-Wood|first=Simon|date=January 4, 2022|title=The radicalization of J.D. Vance|work=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/magazine/2022/01/04/jd-vance-hillbilly-elegy-radicalization/|url-status=live|access-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20220104144623/https://www.washingtonpost.com/magazine/2022/01/04/jd-vance-hillbilly-elegy-radicalization/|archive-date=January 4, 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Orr|first=James|author-link=James Orr (theologian)|date=2024-07-16|title=JD Vance's nomination proves Trumpism is here to stay|work=[[The Daily Telegraph]]|url=https://www.telegraph.co.uk/news/2024/07/16/vance-nomination-proves-trumpism-is-here-to-stay/|url-status=live|access-date=2024-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20240718054932/https://www.telegraph.co.uk/news/2024/07/16/vance-nomination-proves-trumpism-is-here-to-stay/|archive-date=July 18, 2024|issn=0307-1235}}</ref> და მემარჯვენე პოპულისტად თვლიან,<ref name=":42" /> თუმცა საკუთარ თავს პოსტლიბერალურ მემარჯვენედ მიიჩნევს.<ref>{{Cite news|last=Zorzi|first=Graedon H.|date=2024-07-16|title=J.D. Vance and the Rise of 'Postliberalism'|work=[[The Wall Street Journal]]|url=https://www.wsj.com/articles/j-d-vance-and-the-rise-of-postliberalism-1f200696|url-status=live|access-date=2024-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20240717045132/https://www.wsj.com/articles/j-d-vance-and-the-rise-of-postliberalism-1f200696|archive-date=July 17, 2024}}</ref><ref name=":14">{{Cite web|last=Haynes|first=Gavin|date=2024-07-17|title=JD Vance has some weird influences|url=https://www.spectator.co.uk/article/jd-vance-has-some-weird-influences/|access-date=2024-07-17|url-status=live}}</ref> მის პოლიტიკურ პოზიციებში შედის აბორტის, ერთსქესიანთა ქორწინების და იარაღის კონტროლის მიმართ წინააღმდეგობა. ვენსი არის უშვილობის კრიტიკოსი, მას სოციოპათიასთან აკავშირებს <ref> https://www.motherjones.com/politics/2024/08/jd-vance-aoc-childless/</ref> და მომხრეა, რომ მშობლებს მეტი ხმის მიცემის უფლება უნდა ჰქონდეთ, ვიდრე არამშობლებს.<ref> https://nymag.com/intelligencer/2021/07/j-d-vance-maybe-parents-should-get-more-votes.html</ref> იგი უკრაინისადმი ამერიკული სამხედრო დახმარების გაგრძელებას ეწინააღმდეგება. ვენსმა გამოთქვა იდეა, რომ კონსერვატორებმა სახელმწიფო ძალა გამოიყენონ, რათა გადაახარისხონ ინსტიტუტებში მყოფი პერსონალები და ჩაანაცვლონ ისინი თანამოაზრეებით რათა "მათ კულტურულ ომში მხარე აირჩიონ".<ref>{{Cite news|last=Flegenheimer|first=Matt|date=2024-08-03|title=How JD Vance Thinks About Power|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2024/08/03/us/politics/jd-vance-donald-trump-2024-campaign.html|access-date=2024-08-06|issn=0362-4331}}</ref> == ადრეული ცხოვრება და განათლება == ჯეიმზ დონალდ ბოუმენი 1984 წლის 2 აგვისტოს, მიდლთაუნში, ოჰაიოში, ბევერლი კეროლის (ძვ. ვენსი; დაბადებული 1961) და დონალდ რეი ბოუმანის (1959–2023) ოჯახში დაიბადა. იგი შოტლანდიურ-ირლანდიური წარმოშობისაა.<ref>{{Cite news|last=Kroeger|first=Alix|date=April 18, 2021|title=JD Vance: Trump whisperer turned Senate hopeful|publisher=[[BBC News]]|url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-56748047|url-status=live|access-date=May 12, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210512163133/https://www.bbc.com/news/world-us-canada-56748047|archive-date=May 12, 2021}}</ref> მისი მშობლები განქორწინდნენ, როდესაც ჯეიმზი პატარა იყო. ბოუმენი დედის მესამე ქმარმა, ბობ ჰამელმა იშვილა, დედამ კი შვილს სახელი ჯეიმზ დეივიდ ჰამელდზე შეუცვალა, რადგან მამის სახელი ამოეღო, თუმცა მისი ერთ-ერთი ძმის სახელი გამოიყენა, JD-ის მეტსახელის შესანარჩუნებლად.<ref>{{Cite book|url=http://archive.org/details/hillbillyelegyme0000vanc_x8w5|title=Hillbilly Elegy: a Memoir of a Family and Culture in Crisis}}</ref> ვენსის ნაწერებში ვგებულობთ, რომ მისი ბავშვობა მოიცავდა სიღარიბეს და ძალადობას, დედამისი კი ნარკოდამოკიდებულებას ებრძოდა. ვენსს და მის დას ლინდსის ძირითადად დედის მხრიდან ბებია-ბაბუა ზრდიდნენ, ჯეიმზ (1929–1997) და ბონი ვენსი (დ. ბლანტონი; 1933–2005), რომლებსაც ისინი „პაპაუს“ და „მამაუს“ ეძახდნენ. მისი ორივე ბებია-ბაბუა კენტუკის აპალაჩიიდან ოჰაიოში გადავიდნენ.<ref>{{Cite news|last=Kunzru|first=Hari|date=December 7, 2016|title=Hillbilly Elegy by JD Vance review – does this memoir really explain Trump's victory?|work=[[The Guardian]]|url=https://www.theguardian.com/books/2016/dec/07/hillbilly-elegy-by-jd-vance-review|url-status=live|access-date=October 25, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20210420124518/https://www.theguardian.com/books/2016/dec/07/hillbilly-elegy-by-jd-vance-review|archive-date=April 20, 2021}}</ref><ref>{{Cite news|date=August 17, 2016|title='Hillbilly Elegy' Recalls A Childhood Where Poverty Was 'The Family Tradition'|publisher=[[NPR]]|url=https://www.npr.org/2016/08/17/490328484/hillbilly-elegy-recalls-a-childhood-where-poverty-was-the-family-tradition|url-status=live|access-date=April 5, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20210409210129/https://www.npr.org/2016/08/17/490328484/hillbilly-elegy-recalls-a-childhood-where-poverty-was-the-family-tradition|archive-date=April 9, 2021}}</ref><ref>{{Cite news|last=Meibers|first=Bonnie|date=November 15, 2020|title='Hillbilly Elegy' is my family's story. I'm happy it shared my Mamaw with the world.|work=[[Journal-News]]|url=https://www.journal-news.com/news/hillbilly-elegy-is-my-familys-story-im-happy-it-shared-my-mamaw-with-the-world/LPASTNLKLVC4DACCQOQUCCZA2A/|url-status=live|access-date=May 12, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210512155100/https://www.journal-news.com/news/hillbilly-elegy-is-my-familys-story-im-happy-it-shared-my-mamaw-with-the-world/LPASTNLKLVC4DACCQOQUCCZA2A/|archive-date=May 12, 2021}}</ref> [[ფაილი:J.D._Vance_-_U.S._Marine_Corps_Portrait.png|მარცხნივ|მინი|216x216პქ| ვენსი (მაშინ ჰამელი) აშშ-ს საზღვაო ქვეითთა კორპუსში, 2003 წ]] 2003 წელს მიდლთაუნის საშუალო სკოლის დამთავრების შემდეგ, <ref>{{Cite news|last=Clark|first=Michael D.|date=March 10, 2017|title=Middletown native J.D. Vance's book started with simple question|work=[[Journal-News]]|url=http://www.journal-news.com/news/middletown-native-vance-book-started-with-simple-question/wiUzBgVwzDhvk72sl8SnRP/|url-status=live|access-date=May 10, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20201202085301/https://www.journal-news.com/news/middletown-native-vance-book-started-with-simple-question/wiUzBgVwzDhvk72sl8SnRP/|archive-date=December 2, 2020}}</ref> ვენსი აშშ-ს საზღვაო ქვეითთა კორპუსში ჩაირიცხა. 2005 წლის ბოლოს ექვსი თვის განმავლობაში მსახურობდა ერაყში საბრძოლო კორესპონდენტად და სადაც ჯამში 4 წელი მსახურობდა.<ref name=":13">{{Cite web|last=White|first=Matt|date=July 15, 2024|title=J.D. Vance is first veteran on Presidential ticket since John McCain|url=https://taskandpurpose.com/news/jd-vance-marine-veteran/|access-date=July 16, 2024|url-status=live}}</ref> ის იყო მე-2 საზღვაო საავიაციო ფრთის საზოგადოებრივ საქმეთა განყოფილების ნაწილი<ref>{{Cite web|last=Gabriel|first=Trip|date=May 4, 2022|title=J.D. Vance's Rise From 'Hillbilly Elegy' Author to Senate Nominee|url=https://www.nytimes.com/2022/05/03/us/politics/jd-vance-ohio-senate-primary-results.html|access-date=April 29, 2024|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|last=Richter|first=Ed|date=April 11, 2017|title=Ron Howard to make movie on Middletown grad's 'Hillbilly Elegy'|work=[[Journal-News]]|url=https://www.journal-news.com/news/hillbilly-elegy-made-into-movie/dpPX4RKOaacniM9kJRA1rL/|url-status=live|access-date=September 27, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220927183911/https://www.journal-news.com/news/hillbilly-elegy-made-into-movie/dpPX4RKOaacniM9kJRA1rL/|archive-date=September 27, 2022}}</ref> და თქვა, რომ მისმა სამსახურმა „ზრდასრული ადამიანივით ცხოვრება“ ასწავლა და რომ მას „გაუმართლა, რომ თავი დააღწია ნებისმიერ ნამდვილ ბრძოლას“.<ref>{{Cite news|last=Shkolnikova|first=Svetlana|date=July 16, 2024|title=Vance credits service in Marine Corps for teaching him 'how to live like an adult'|work=[[Stars and Stripes (newspaper)|Stars and Stripes]]|url=https://www.stripes.com/theaters/us/2024-07-16/vance-trump-marines-vice-president-republicans-14505177.html|url-status=live|access-date=July 20, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240720200750/https://www.stripes.com/theaters/us/2024-07-16/vance-trump-marines-vice-president-republicans-14505177.html|archive-date=July 20, 2024}}</ref> მისი დეკორაციები საზღვაო ქვეითთა კორპუსის კარგი ქცევის მედლებს და საზღვაო და საზღვაო ქვეითთა კორპუსის მიღწევების მედლებს მოიცავდა.<ref name=":13" /> GI Bill-ის გამოყენებით, ვენსი 2007 წლის სექტემბრიდან 2009 წლის აგვისტომდე ოჰაიოს შტატის უნივერსიტეტში სწავლობდა, მან ხელოვნების ბაკალავრის ხარისხი მოიპოვა [[პოლიტიკის მეცნიერება|პოლიტოლოგიასა]] და [[ფილოსოფია|ფილოსოფიაში]].<ref>{{Cite news|last=Gold|first=MIchael|date=July 15, 2024|title=In Vance, Trump Picks an Ambitious Ideologue and First Millennial|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2024/07/15/us/politics/trump-vp-pick.html|url-status=live|url-access=subscription|access-date=July 15, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240715233832/https://www.nytimes.com/2024/07/15/us/politics/trump-vp-pick.html|archive-date=July 15, 2024}}</ref> ბაკალავრიატის სწავლა ორ წელზე ნაკლებ დროში დაასრულა.<ref name="Vance 2016">{{Cite book |last=Vance |first=J. D. |url=http://archive.org/details/hillbillyelegyme0000vanc |title=Hillbilly elegy : a memoir of a family and culture in crisis |date=2016 |publisher=New York, NY : Harper, an imprint of HarperCollinsPublishers |others=Internet Archive |isbn=978-0-06-230054-6}}</ref> to August 2009,<ref>{{Cite web |title=Autumn Commencement 2009 |url=https://registrar.osu.edu/media/1832/su2009_commence.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240216144118/https://registrar.osu.edu/media/1832/su2009_commence.pdf |archive-date=February 16, 2024 |access-date=July 27, 2024 |website=Ohio State University |page=30}}</ref> კოლეჯში სწავლის პირველი წლის განმავლობაში იგი რესპუბლიკელ სახელმწიფო სენატორ ბობ შულერთან მუშაობდა. ოჰაიოს უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ, ვენსი 2010 წლის შემოდგომიდან იელის იურიდიულ სკოლას ესწრებოდა, პირველ წელს თითქმის სრული [[სტიპენდია|სტიპენდიით]].<ref name=":12">{{Cite news|last=Saul|first=Stephanie|date=2024-07-17|title=How Yale Propelled J.D. Vance's Career|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2024/07/17/us/jd-vance-yale-law-school.html|url-status=live|url-access=subscription|access-date=2024-07-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20240717104304/https://www.nytimes.com/2024/07/17/us/jd-vance-yale-law-school.html|archive-date=2024-07-17|issn=0362-4331|quote=Over the next three years, Yale dramatically influenced the trajectory of his life, leading to important connections, a job in venture capital and marriage to a classmate...<br>Even his memoir, "Hillbilly Elegy," was partly the outgrowth of a paper he wrote in a Yale class. A close look at Mr. Vance's record at Yale, though, shows that he adapted rapidly, taking advantage of the school's heady social and academic opportunities. He cooked for charity fund-raisers, organized reading groups, doted on his German shepherd, Casper, and led The Yale Law Journal's flag football team...<br />Mr. Thiel would become a major supporter of both Mr. Vance's venture capital firm and his Senate campaign.}}</ref> იელში სწავლისას იგი ჯამილ ჯივანს, კანადის პარლამენტის მომავალ კონსერვატორ წევრს დაუახლოვდა. პირველ წელს, პროფესორმა ემი ჩუამ, 2011 წლის წიგნის ''Battle Hymn of the Tiger Mother-''ის ავტორმა, დაარწმუნა იგი მემუარის, ''Hillbilly Elegy-ის'' წერა დაეწყო. ვენსი უნივერსიტეტის ''The Yale Law Journal-''ის რედაქტორი იყო, 2013 წელს მან სწავლა იურისტის დოქტორის ხარისხით დაამთავრა.<ref>{{Cite news|last=Saul|first=Stephanie|date=2024-07-17|title=How Yale Propelled J.D. Vance's Career|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2024/07/17/us/jd-vance-yale-law-school.html|url-status=live|url-access=subscription|access-date=2024-07-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20240717104304/https://www.nytimes.com/2024/07/17/us/jd-vance-yale-law-school.html|archive-date=2024-07-17|issn=0362-4331|quote=Over the next three years, Yale dramatically influenced the trajectory of his life, leading to important connections, a job in venture capital and marriage to a classmate...<br>Even his memoir, "Hillbilly Elegy," was partly the outgrowth of a paper he wrote in a Yale class. A close look at Mr. Vance's record at Yale, though, shows that he adapted rapidly, taking advantage of the school's heady social and academic opportunities. He cooked for charity fund-raisers, organized reading groups, doted on his German shepherd, Casper, and led The Yale Law Journal's flag football team...<br />Mr. Thiel would become a major supporter of both Mr. Vance's venture capital firm and his Senate campaign.}}</ref> 2010 და 2011 წლებში წერდა დეივიდ ფრამის "FrumForum" ვებსაიტზე JD Hamel-ის სახელით. <ref>{{Cite video|url=https://www.cnn.com/videos/politics/2024/07/21/gps-0721-the-evolution-of-jd-vance.cnn|title=On GPS: The evolution of JD Vance from Trump critic to loyalist {{!}} CNN Politics|language=en|access-date=2024-07-25}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ ''Hillbilly Elegy'' გულისხმობს, რომ ვენსმა ბებია-ბაბუის გვარი ვენსი 2014 წელს ქორწინებისთანავე მიიღო, სახელის შეცვლა ფაქტობრივად 2013 წლის აპრილში მოხდა, იელში სწავლის დამთავრებამდე მცირეხნით ადრე. ==ადრეული კარიერა== იურიდიული სკოლის დამთავრების შემდეგ ვენსი მუშაობდა რესპუბლიკელ სენატორ ჯონ კორნინთან. მან ერთი წელი გაატარა კენტუკის აღმოსავლეთ ოლქის აშშ-ს საოლქო სასამართლოს მოსამართლე დეივიდ ბუნინგის იურისტად, შემდეგ იურიდიულ ფირმაში, Sidley Austin-ში მუშაობდა, რითაც დაიწყო მოკლე კარიერა კორპორატიულ იურისტად.<ref>{{Cite news|last=Primack|first=Dan|date=July 16, 2024|title=J.D. Vance's short career in venture capital|work=[[Axios (website)|Axios]]|url=https://www.axios.com/2024/07/16/jd-vance-venture-capital-career|access-date=August 1, 2024}}</ref> პრაქტიკოს იურისტად ორ წელზე ოდნავ ნაკლები ხნით მუშაობის შემდეგ, ვენსი სან-ფრანცისკოში გადავიდა, რათა ტექნოლოგიურ ინდუსტრიაში ემუშავა, როგორც ვენჩურულ კაპიტალისტს.<ref>{{Cite news |last=Saul |first=Stephanie |date=2024-07-17 |title=How Yale Propelled J.D. Vance's Career |url=https://www.nytimes.com/2024/07/17/us/jd-vance-yale-law-school.html |url-access=subscription |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240717104304/https://www.nytimes.com/2024/07/17/us/jd-vance-yale-law-school.html |archive-date=2024-07-17 |access-date=2024-07-18 |work=[[The New York Times]] |issn=0362-4331 |quote=Over the next three years, Yale dramatically influenced the trajectory of his life, leading to important connections, a job in venture capital and marriage to a classmate...<br />Even his memoir, "Hillbilly Elegy," was partly the outgrowth of a paper he wrote in a Yale class. A close look at Mr. Vance's record at Yale, though, shows that he adapted rapidly, taking advantage of the school's heady social and academic opportunities. He cooked for charity fund-raisers, organized reading groups, doted on his German shepherd, Casper, and led The Yale Law Journal's flag football team...<br />Mr. Thiel would become a major supporter of both Mr. Vance's venture capital firm and his Senate campaign.}}</ref> სწავლისას დაუმეგობრდა ჯამილ ჯივანის, კანადის პარლამენტის მომავალ კონსერვატიულ პარლამენტარს.<ref>{{cite web |last1=Jivani |first1=Jamil |title=Jamil Jivani: J.D. Vance, My friend the hillbilly |url=https://nationalpost.com/opinion/jamil-jivani-my-friend-the-hillbilly |publisher=National Post |access-date=17 July 2024 |archive-date=July 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240718063007/https://nationalpost.com/opinion/jamil-jivani-my-friend-the-hillbilly |url-status=live }}</ref> პირველივე წელს, პროფესორმა ემი ჩუასმა, ავტორმა 2011 წლის წიგნისა ''[[Battle Hymn of the Tiger Mother]]'', დაარწმუნა ვენსი, რომ მემუარი დაეწერა, ''[[Hillbilly Elegy]]''.<ref name="Hillbily-Atlantic">{{Cite magazine |last=Kitchener |first=Caroline |date=June 7, 2016 |title=How the 'Tiger Mom' Convinced the Author of Hillbilly Elegy to Write His Story |url=https://www.theatlantic.com/business/archive/2017/06/hillbilly-elegy-mentor/529443/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210413175048/https://www.theatlantic.com/business/archive/2017/06/hillbilly-elegy-mentor/529443/ |archive-date=April 13, 2021 |access-date=October 25, 2017 |magazine=[[The Atlantic]] |quote=}}</ref> 2016-დან 2017 წლამდე ის პიტერ ტიელის ფირმაში, Mithril Capital-ში მსახურობდა.<ref>{{Cite news|last=McBride|first=Sarah|date=January 20, 2017|title=Peter Thiel's Mithril Capital Raises $850 Million VC Fund|work=[[Bloomberg Technology]]|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-01-20/peter-thiel-s-mithril-capital-raises-850-million-vc-fund|url-status=live|access-date=May 10, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20210506175430/https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-01-20/peter-thiel-s-mithril-capital-raises-850-million-vc-fund|archive-date=May 6, 2021}}</ref> === მწერლობა === [[ფაილი:Small_Talks_DC-_Securing_the_American_Dream_for_Young_Children_(37629711710)_(a).jpg|მინი| ვენსი 2017 წელს]] 2016 წლის ივნისში ჰარპერმა ვენსის წიგნი, ''Hillbilly Elegy: A Memoir of a Family and Culture in Crisis'' გამოაქვეყნა. წიგნი 2016 და 2017 წლებში იყო [[ნიუ-იორკ ტაიმზი (გაზეთი)|The New York Times]]-ის საუკეთესო გაყიდვების სიაში.''[[ნიუ-იორკ ტაიმზი (გაზეთი)|The New York Times-მა]]'' მას უწოდა "ექვსი საუკეთესო წიგნიდან ერთ-ერთი, რომელიც ტრამპის გამარჯვების გაგებაში დაგეხმარებათ".<ref name="6 Books2">{{Cite news|date=November 9, 2016|title=6 Books to Help Understand Trump's Win|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2016/11/10/books/6-books-to-help-understand-trumps-win.html|url-status=live|access-date=April 13, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210215222900/https://www.nytimes.com/2016/11/10/books/6-books-to-help-understand-trumps-win.html|archive-date=February 15, 2021}}</ref> ''[[ვაშინგტონ პოსტი (გაზეთი)|The Washington Post-მა]]'' უწოდა ვენსს „ჟანგის ქამრის ხმა“, <ref name="Washington Post 2017-02-06">{{Cite news|last=Heller|first=Karen|date=February 6, 2017|title='Hillbilly Elegy' made J.D. Vance the voice of the Rust Belt. But does he want that job?|work=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/lifestyle/style/hillbilly-elegy-made-jd-vance-the-voice-of-the-rust-belt-but-does-he-want-that-job/2017/02/06/fa6cd63c-e882-11e6-80c2-30e57e57e05d_story.html|url-status=live|access-date=July 27, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20201125133721/https://www.washingtonpost.com/lifestyle/style/hillbilly-elegy-made-jd-vance-the-voice-of-the-rust-belt-but-does-he-want-that-job/2017/02/06/fa6cd63c-e882-11e6-80c2-30e57e57e05d_story.html|archive-date=November 25, 2020}}</ref>, ხოლო ''The New Republic-მა'' გააკრიტიკა იგი, როგორც "ლიბერალური მედიის საყვარელი თეთრი ნაგვის მწერი" და "ცისფერი ამერიკის ცრუ წინასწარმეტყველი". ეკონომისტმა უილიამ ისტერლიმ, [[დასავლეთი ვირჯინია|დასავლეთ ვირჯინიის]] მკვიდრმა, გააკრიტიკა წიგნი და წერდა: „ადამიანთა კოლექტივის დაუდევარი ანალიზი - სანაპირო ელიტები, მუსლიმები, იმიგრანტები, ადამიანები კოლეჯის ხარისხის გარეშე და ა.შ - იქცა რუტინად, რომელიც ჩვენს პოლიტიკას კლავს."<ref>{{Cite news|last=Easterly|first=William|date=December 16, 2016|title=Stereotypes Are Poisoning American Politics|work=[[Bloomberg View]]|url=https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2016-12-16/stereotypes-are-poisoning-american-politics?sref=RGkt8hNg|url-status=dead|access-date=January 1, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20171115152947/https://www.bloomberg.com/view/articles/2016-12-16/stereotypes-are-poisoning-american-politics|archive-date=November 15, 2017}}</ref> ვენსი 2017-ის დასაწყისში [[CNN|CNN-ის]] კონტრიბუტორი იყო.<ref>{{Cite news|last=Katz|first=A. J.|date=January 17, 2017|title=CNN Strengthens its Roster of Commentators and Contributors|work=[[AdWeek]]|url=http://www.adweek.com/tvnewser/cnn-bolsters-its-roster-of-commentators-and-contributors/317459|url-status=live|access-date=April 27, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20210408055800/https://www.adweek.com/tvnewser/cnn-bolsters-its-roster-of-commentators-and-contributors/317459/|archive-date=April 8, 2021}}</ref> 2017 წლის აპრილში [[რონ ჰოვარდი|რონ ჰოვარდმა]] Hillbilly Elegy-ის კინოვერსიაზე რეჟისორობას ხელი მოაწერა, რომელიც შერჩეულ კინოთეატრებში 2020 წლის 11 ნოემბერს გამოვიდა და განთავსდა [[Netflix|Netflix-]]ზეც სტრიმინგისთვის. === ჩვენი ოჰაიოს განახლება === 2016 წლის დეკემბერში ვენსმა განაცხადა, რომ აპირებდა ოჰაიოში გადასვლას და არაკომერციული ორგანიზაციის დაწყებას ან თანამდებობისთვის კენჭისყრას აპირებდა.<ref>{{Cite news|last=Hohmann|first=James|date=December 21, 2016|title=The Daily 202: Why the author of 'Hillbilly Elegy' is moving home to Ohio|work=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/news/powerpost/paloma/daily-202/2016/12/21/daily-202-why-the-author-of-hillbilly-elegy-is-moving-home-to-ohio/5859da6ee9b69b36fcfeaf48/|url-status=live|access-date=March 6, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20210227164241/https://www.washingtonpost.com/news/powerpost/paloma/daily-202/2016/12/21/daily-202-why-the-author-of-hillbilly-elegy-is-moving-home-to-ohio/5859da6ee9b69b36fcfeaf48/|archive-date=February 27, 2021}}</ref> <ref name="Washington Post 2017-02-06">{{Cite news|last=Heller|first=Karen|date=February 6, 2017|title='Hillbilly Elegy' made J.D. Vance the voice of the Rust Belt. But does he want that job?|work=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/lifestyle/style/hillbilly-elegy-made-jd-vance-the-voice-of-the-rust-belt-but-does-he-want-that-job/2017/02/06/fa6cd63c-e882-11e6-80c2-30e57e57e05d_story.html|url-status=live|access-date=July 27, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20201125133721/https://www.washingtonpost.com/lifestyle/style/hillbilly-elegy-made-jd-vance-the-voice-of-the-rust-belt-but-does-he-want-that-job/2017/02/06/fa6cd63c-e882-11e6-80c2-30e57e57e05d_story.html|archive-date=November 25, 2020}}</ref> ოჰაიოში მან დააარსა Our Ohio Renewal, 501(c)(4) არასამთავრობო ადვოკატირების ორგანიზაცია, რომელიც ფოკუსირებული იყო განათლებაზე, დამოკიდებულებაზე და სხვა „სოციალურ დაავადებებზე“, რომელიც მასთავის მემუარში აქვს ნახსენები.<ref name=":17" /> არაკომერციული ორგანიზაციის ვებსაიტის 2017 წლის არქივიდან მიღებული ინფორმაციის მიხედვით, მრჩეველთა საბჭოს წევრები იყვნენ კიტ ჰამფრისი, ჯამილ ჯივანი, იუვალ ლევინი და სალი სატელი.<ref>{{Cite web|url-status=dead}}</ref> ვებსაიტის 2020 წლის ვერსიის თანახმად, ეს ოთხი ორგანიზაციის არსებობის მანძილზე ამ თანამდებობებზე დარჩნენ.<ref>{{Cite web|url-status=dead}}</ref> ჩვენი ოჰაიოს განახლება ორ წელზე ნაკლებ დროში დაიხურა, მცირე მიღწევებით.<ref name=":17">{{Cite web|url-status=live}}</ref> ორგანიზაციის სამართლისა და პოლიტიკის დირექტორის, ჯივანის თქმით, ორგანიზაცია რელსებიდან ჯივანის კიბოს დიაგნოზიმა გადააგდო.<ref name="Jivani">{{Cite web|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|last=Fahrenthold|first=David A.|date=October 8, 2022|title=J.D. Vance's First Attempt to Renew Ohio Crumbled Quickly|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2022/10/08/us/politics/jd-vance-ohio-senate-nonprofit.html|url-status=live|access-date=18 July 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716051708/https://www.nytimes.com/2022/10/08/us/politics/jd-vance-ohio-senate-nonprofit.html|archive-date=July 16, 2024}}</ref> ვენსის აშშ-ს სენატისთვის 2022 წლის კამპანიის დროს მისმა ოპონენტმა, ტიმ რაიანმა, დემოკრატიული პარტიის კანდიდატმა, თქვა, რომ საქველმოქმედო ორგანიზაცია იყო ვენსის პოლიტიკური ამბიციების ფრონტი. რაიანმა მიუთითა ცნობებზე, რომ ორგანიზაციის მცდელობები დამოკიდებულების აღმოსაფხვრელად ჩავარდა. ვენსმა უარყო შეფასება.<ref>{{Cite news|last=Colvin|first=Jill|last2=Peoples|first2=Steve|last3=Smyth|first3=Julie Carr|last4=Miller|first4=Zeke|date=July 15, 2024|title=Trump picks Sen. JD Vance of Ohio, a once-fierce critic turned loyal ally, as his GOP running mate|publisher=[[Associated Press]]|url=https://apnews.com/article/trump-vice-president-vance-rubio-burgum-rnc-6cc438a8370a21b2631f5a53b06b71d0|url-status=live|access-date=July 15, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716082417/https://apnews.com/article/trump-vice-president-vance-rubio-burgum-rnc-6cc438a8370a21b2631f5a53b06b71d0|archive-date=July 16, 2024}}</ref><ref>{{Cite video|title=Campaign 2022 Ohio U.S. Senate Debate|url=https://www.c-span.org/video/?523437-1/ohio-us-senate-debate|access-date=July 5, 2024}}</ref> ''Business Insider-'' ის 2021 წლის რეპორტმა გამოავლინა, რომ ჩვენი ოჰაიოს განახლებას საგადასახადო დეკლარაციებმა აჩვენა, რომ პირველ წელს უფრო მეტი დაიხარჯა აღმასრულებელი დირექტორის ჯაი ჩაბრიას მიერ მოწოდებულ „მართვის სერვისების“ ანაზღაურებაზე, რომელიც ასევე იყო ვენსის მთავარი პოლიტიკური მრჩეველი, ვიდრე ოპიოდის მოხმარების წინააღმდეგ პროგრამისათვის. === ინვესტირება === 2017 წელს ვენსი შეუერთდა საინვესტიციო ფირმა [[:en:Revolution_LLC|Revolution LLC]]-ს.<ref name=":15" /> ის სტივ ქეისმა დააარსა, რომელიც ასევე [[AOL|AOL-ის]] თანადამფუძნებელი იყო.<ref name=":15" /> ვენსს დაევალა გაეფართოებინა „Rise of the Rest“ ინიციატივა, რომელიც ფოკუსირებულია ინვესტიციების ზრდაზე რეგიონებში [[სილიციუმის ველი|სილიკონის ველისა]] და ნიუ-იორკ სიტის გარეთ.<ref name=":15">{{Cite news|last=Heater|first=Brian|date=March 22, 2017|title='Hillbilly Elegy' author J.D. Vance joins Revolution LLC to promote startups outside of Silicon Valley|work=[[TechCrunch]]|url=https://techcrunch.com/2017/03/22/jd-vance-revolution-llc/|url-status=live|access-date=April 13, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210413065211/https://techcrunch.com/2017/03/22/jd-vance-revolution-llc/|archive-date=April 13, 2021}}</ref> 2019 წელს ვენსმა დააარსა Narya Capital ცინცინატიში ტიელის, ერიკ შმიდტის და მარკ ანდრეესენის ფინანსური მხარდაჭერით.<ref>{{Cite news|last=Vermillion|first=Stephanie|date=February 16, 2020|title=J.D. Vance's New Cincinnati-based VC Firm Excites Local Startup Leaders|work=Cincy Inno|url=https://www.bizjournals.com/cincinnati/inno/stories/inno-insights/2020/02/16/jd-vance-s-new-cincinnati-based-vc-firm-excites.html|url-status=live|access-date=April 13, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20201213021024/https://www.bizjournals.com/cincinnati/inno/stories/inno-insights/2020/02/16/jd-vance-s-new-cincinnati-based-vc-firm-excites.html|archive-date=December 13, 2020}}</ref> 2020 წელს მან ფირმისთვის $93 მილიონი შეაგროვა.<ref>{{Cite news|last=Loizos|first=Connie|date=January 9, 2019|title='Hillbilly Elegy' author J.D. Vance has raised $93 million for his own Midwestern venture fund|work=[[TechCrunch]]|url=https://techcrunch.com/2020/01/09/hillbilly-elegy-author-j-d-vance-has-raised-93-million-for-his-own-midwestern-venture-fund/|url-status=live|access-date=January 15, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20210416062035/https://techcrunch.com/2020/01/09/hillbilly-elegy-author-j-d-vance-has-raised-93-million-for-his-own-midwestern-venture-fund/|archive-date=April 16, 2021}}</ref> ტიელთან და ტრამპის ყოფილ მრჩეველთან, დარენ ბლანტონთან ერთად, ვენსმა ინვესტიცია მოახდინა Rumble-ში, კანადურ ონლაინ ვიდეო პლატფორმაში, რომელიც პოპულარულია პოლიტიკურ მემარჯვენეებში. <ref>{{Cite news|last=Hagey|first=Keach|date=May 19, 2021|title=WSJ News Exclusive {{!}} Peter Thiel, J.D. Vance Invest in Rumble Video Platform Popular on Political Right|work=[[Wall Street Journal]]|url=https://www.wsj.com/articles/peter-thiel-j-d-vance-invest-in-rumble-video-platform-popular-on-political-right-11621447661|url-status=live|access-date=May 21, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20220207182452/https://www.wsj.com/articles/peter-thiel-j-d-vance-invest-in-rumble-video-platform-popular-on-political-right-11621447661|archive-date=February 7, 2022|issn=0099-9660}}</ref> <ref name=":8">{{Cite news|last=Lutz|first=Eric|date=May 20, 2021|title=Peter Thiel and J.D. Vance Are Propping Up a Right-Wing YouTube Alternative|work=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|url=https://www.vanityfair.com/news/2021/05/peter-thiel-jd-vance-are-propping-up-right-wing-youtube-alternative-rumble-donation|url-status=live|access-date=August 13, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220815012937/https://www.vanityfair.com/news/2021/05/peter-thiel-jd-vance-are-propping-up-right-wing-youtube-alternative-rumble-donation|archive-date=August 15, 2022}}</ref> == აშშ სენატი == === 2022 წლის კამპანია === [[ფაილი:2022_United_States_Senate_election_in_Ohio_results_map_by_county.svg|ალტ=Final results by county|მინი|210x210პქ|საბოლოო შედეგები ოჰაიოს ოლქის მიხედვით 2022 წელს:{{collapsible list|{{legend|#C21B18|80–90%}}|{{legend|#D72F30|70–80%}}|{{legend|#D75D5D|60–70%}}|{{legend|#E27F7F|50–60%}}|title={{legend|#E27F7F|JD Vance}}}}{{collapsible list|||{{legend|#6674de|60–70%}}|{{legend|#7996e2|50–60%}}|title={{legend|#7996e2|[[Tim Ryan (Ohio politician)|Tim Ryan]]}}}}]] 2018 წელს ვენსი განიხილავდა [[აშშ-ის სენატი|აშშ-ს სენატში]] კენჭი ეყარა შეროდ ბრაუნის წინააღმდეგ,<ref>{{Cite news|last=Gomez|first=Henry|date=January 10, 2018|title=J.D. Vance Is Now Seriously Considering Running For Senate In Ohio|work=[[BuzzFeed]]|url=https://www.buzzfeed.com/henrygomez/jd-vance-is-now-seriously-considering-running-for-senate-in|url-status=live|access-date=January 11, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180713190103/https://www.buzzfeed.com/henrygomez/jd-vance-is-now-seriously-considering-running-for-senate-in|archive-date=July 13, 2018}}</ref> მაგრამ გადაიფიქრა.<ref>{{Cite news|last=Carozza|first=Vinny|date=January 19, 2018|title=Middletown native and Ohio State grad decides against Senate run|work=[[Dayton Daily News]]|url=https://www.daytondailynews.com/news/local/middletown-native-and-ohio-state-grad-decides-against-senate-run/hqT6uM1G7soK9mKu3pXDAN/|url-status=live|access-date=July 8, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210709191423/https://www.daytondailynews.com/news/local/middletown-native-and-ohio-state-grad-decides-against-senate-run/hqT6uM1G7soK9mKu3pXDAN/|archive-date=July 9, 2021}}</ref> 2021 წლის მარტში, პიტერ ტიელმა 10 მილიონი დოლარი გადასცა Protect Ohio Values-ს, [[:en:Super_PAC|super PAC]]-ს, რომელიც თებერვალში შეიქმნა ვენსის პოტენციური კანდიდატურის მხარდასაჭერად.<ref name="Bloomberg 2021-03-15">{{Cite news|last=Kinery|first=Emma|date=March 15, 2021|title=Peter Thiel, Mercers Back a Potential J.D. Vance Senate Run|work=[[Bloomberg Businessweek]]|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-03-15/peter-thiel-mercer-family-back-potential-j-d-vance-senate-run|url-status=live|access-date=April 13, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210413065210/https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-03-15/peter-thiel-mercer-family-back-potential-j-d-vance-senate-run|archive-date=April 13, 2021}}</ref><ref>{{Cite news|last=Mathis-Lilley|first=Ben|date=March 18, 2021|title=J.D. Vance's Potential Senate Campaign Is Shaping Up as a Vicious Assault on People Like J.D. Vance|work=[[Slate (magazine)|Slate]]|url=https://slate.com/news-and-politics/2021/03/jd-vance-senate-campaign-sleazy-populism.html|url-status=live|access-date=April 13, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210413065210/https://slate.com/news-and-politics/2021/03/jd-vance-senate-campaign-sleazy-populism.html|archive-date=April 13, 2021}}</ref><ref>{{Cite news|last=Balmert|first=Jessie|date=March 15, 2021|title=Super PAC supporting potential Senate candidate J.D. Vance gets $10 million donation from PayPal cofounder|work=[[The Cincinnati Enquirer]]|url=https://www.cincinnati.com/story/news/politics/elections/2021/03/15/super-pac-supporting-possible-ohio-senate-candidate-j-d-vance-gets-10-m-donation-peter-thiel/4700540001/|url-status=live|access-date=March 16, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210315200321/https://www.cincinnati.com/story/news/politics/elections/2021/03/15/super-pac-supporting-possible-ohio-senate-candidate-j-d-vance-gets-10-m-donation-peter-thiel/4700540001/|archive-date=March 15, 2021}}</ref> რობერტ მერსერმაც გადასცა თანხა.<ref name="Bloomberg 2021-03-15" /> აპრილში ვენსმა გამოხატა ინტერესი, სენატისთვის კენჭის საყრელად, ადგილისთვის, რომელიც რობ პორტმენის წასვლისას განთავისუფლდა.<ref name="Axios 2021-04-30">{{Cite news|last=Primack|first=Dan|date=April 15, 2021|title=J.D. Vance tells associates he plans to run for Senate in Ohio|work=[[Axios (website)|Axios]]|url=https://www.axios.com/jd-vance-ohio-senate-4f3455d1-20c0-428b-8569-a9d11306ba9f.html|url-status=live|access-date=April 30, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210418163541/https://www.axios.com/jd-vance-ohio-senate-4f3455d1-20c0-428b-8569-a9d11306ba9f.html|archive-date=April 18, 2021}}</ref> მაისში მან საძიებო კომიტეტი შექმნა.<ref>{{Cite news|last=De Lea|first=Brittany|date=May 12, 2021|title='Hillbilly Elegy' author J.D. Vance forms exploratory committee to run for Senate seat in Ohio: report|publisher=[[Fox News]]|url=https://www.foxnews.com/politics/j-d-vance-exploratory-committee-ohio-senate-seat|url-status=live|access-date=May 12, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210512022228/https://www.foxnews.com/politics/j-d-vance-exploratory-committee-ohio-senate-seat|archive-date=May 12, 2021}}</ref> ვენსი რესპუბლიკელი ფანდრაიზერის ნეიტ მორისის მოკავშირეა, რომელიც ასევე ფინანსურად უჭერდა მხარს კენტუკის სენატორ რენდ პოლს. ვენსი ოფიციალურად რბოლაში 2021 წლის ივლისს შევიდა. ეს მისი პირველი კამპანია იყო საჯარო თანამდებობისთვის.<ref name="Hill2021July">{{Cite news|last=Axelrod|first=Tal|date=July 1, 2021|title=JD Vance jumps into Ohio Senate primary|work=[[The Hill (newspaper)|The Hill]]|url=https://thehill.com/homenews/campaign/561167-jd-vance-jumps-into-ohio-senate-primary/|url-status=live|access-date=July 28, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220815012910/https://thehill.com/homenews/campaign/561167-jd-vance-jumps-into-ohio-senate-primary/|archive-date=August 15, 2022}}</ref> <ref>{{Cite news|last=Arkin|first=James|date=July 1, 2021|title=J.D. Vance joins already chaotic Ohio Senate primary|work=[[Politico]]|url=https://www.politico.com/news/2021/07/01/jd-vance-ohio-senate-primary-497754|url-status=live|access-date=September 11, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220721131800/https://www.politico.com/news/2021/07/01/jd-vance-ohio-senate-primary-497754|archive-date=July 21, 2022}}</ref> 2022 წლის 3 მაისს მან ხმების 32%-ით გაიმარჯვა რესპუბლიკელების პრაიმერში,<ref>{{Cite news|last=Shivaram|first=Deepa|date=May 3, 2022|title=After Trump's endorsement, J.D. Vance wins a crowded Ohio GOP Senate race, the AP says|work=NPR|url=https://www.npr.org/2022/05/03/1095662187/ohio-republican-senate-primary-results-vance-trump|url-status=live|access-date=November 14, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221114200312/https://www.npr.org/2022/05/03/1095662187/ohio-republican-senate-primary-results-vance-trump|archive-date=November 14, 2022}}</ref> დაამარცხა მრავალი კანდიდატი, მათ შორის ჯოშ მანდელი (23%) და მეტ დოლანი (22%).<ref>{{Cite news|last=Linton|first=Caroline|last2=Brewster|first2=Adam|last3=Navarro|first3=Aaron|date=May 4, 2022|title=Ohio primary results: Trump-backed J.D. Vance wins Republican Senate race|work=[[CBS News]]|url=https://www.cbsnews.com/live-updates/ohio-primary-election-jd-vance-republican-senate-trump/|url-status=live|access-date=May 4, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220504120842/https://www.cbsnews.com/live-updates/ohio-primary-election-jd-vance-republican-senate-trump/|archive-date=May 4, 2022}}</ref> 8 ნოემბერს, საყოველთაო არჩევნებზე ვენსმა დაამარცხა [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატიული პარტიის]] კანდიდატი ტიმ რაიანი ხმების 53%-ით, რაიანმა ხმების 47%-ი აიღო.<ref name="NYT2023Jun7">{{Cite news|date=November 8, 2022|title=Ohio U.S. Senate Election Results|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/interactive/2022/11/08/us/elections/results-ohio-us-senate.html|url-status=live|access-date=June 7, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230725152429/https://www.nytimes.com/interactive/2022/11/08/us/elections/results-ohio-us-senate.html|archive-date=July 25, 2023|issn=0362-4331}}</ref> ხმების ეს წილი ოჰაიოს სხვა რესპუბლიკელებთან შედარებით უმნიშვნელოდ მიიჩნეოდა, განსაკუთრებით გუბერნატორის არჩევნების დროს. === ვადა === 2023 წლის 3 იანვარს, ვენსმა სენატში ფიცი დადო, როგორც შეერთებული შტატების 118-ე კონგრესის წევრმა, პირველი ამერიკელი სენატორი ოჰაიოდან ჯონ გლენის შემდეგ, რომელსაც წინა პოლიტიკური გამოცდილება არ ჰქონია, გლენმა ოფისი 1974 წელს დაიკავა. 2024 წლის ივლისის შუარიცხვების მონაცემების მიხედვით, ვენსს სენატში 45 გამოსვლა ჰქონდა, ხოლო მხარი დაუჭირა 57 საკანონმდებლო კანონპროექტს, რომელთაგან არცერთი გასულა სენატში. მან ასევე მხარი დაუჭირა 288 კანონპროექტს, რომელთაგან ორი მიიღო სენატმა, თუმცა ჯო ბაიდენმა ვეტო დაადო.<ref>{{Cite news|last=Leigh|first=Harri|date=July 19, 2024|title=JD Vance's Senate record: No new laws, but a platform to spread ideas|work=[[Spectrum News]]|url=https://spectrumnews1.com/oh/columbus/news/2024/07/19/jd-vance-senate-record|access-date=August 1, 2024}}</ref> ვენსის სენატში მუშაობა მოიცავდა: * თანადაფინანსებული კანონპროექტი სენატორ რაფაელ უორნოკთან (D- [[ჯორჯია|GA]] ) ინსულინის ფასის შესამცირებლად. <ref>{{Cite web|last=Etzel|first=Gabrielle M.|date=2024-07-17|title=JD Vance has broken with GOP on key healthcare policies - Washington Examiner|url=https://www.washingtonexaminer.com/policy/healthcare/3085745/jd-vance-broken-with-gop-key-healthcare-policies/|access-date=2024-07-18|url-status=live}}</ref> * თანამშრომლობდა სენატორ [[ელიზაბეთ უორენი|ელიზაბეტ უორენთან]] (D- [[მასაჩუსეტსი|MA]] ) რომ დიდი ბანკების წარუმატებლობა არ ყოფილიყო კომპენსირებული.<ref>{{Cite news|last=Warmbrodt|first=Zachary|date=1 June 2023|title=Elizabeth Warren, J.D. Vance team up on bank CEO crackdown|work=[[Politico]]|url=https://www.politico.com/news/2023/06/01/warren-vance-failed-banking-crackdown-bill-00099579|url-status=live|access-date=July 18, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716165233/https://www.politico.com/news/2023/06/01/warren-vance-failed-banking-crackdown-bill-00099579|archive-date=July 16, 2024}}</ref> * წარმომადგენელთან მარჯორი ტეილორ გრინთან ერთად (R-GA14) წარადგინა კანონპროექტი, რომელიც დამნაშავედ ცნობდა პირებს, რომლებიც არასრულწლოვნებს სქესის შეცვლის იდეას შთააგონებდა ან ხელს უწყობდა ამ რწმენის გამტკიცებას, სასჯელი ითვალისწინებდა 12 წლის ვადით პატიმრობას. <ref>{{Cite web|last=Livingston|first=Doug|date=2024-07-17|title=What We Know About J.D. Vance's Legislative Action on Criminal Justice|url=https://www.themarshallproject.org/2024/07/17/what-we-know-from-sen-j-d-vance-s-legislative-action-on-criminal-justice-issues|access-date=2024-07-20|url-status=live}}</ref> ვენსი ეწინააღმდეგებოდა ვალის ზედა ჭერის აწევას და 2023 წლის ფისკალური პასუხისმგებლობის აქტის საბოლოო მიღებას. ვენსი გააკრიტიკეს აღმოსავლეთ პალესტინაში, ოჰაიოში 2023 წელს მატარებლის რელსებიდან გადავარდნაზე დაგვიანებული პასუხის გამო. <ref>{{Cite web|last=Pandolfo|first=Chris|date=February 17, 2023|title=Ohio governor reacts to JD Vance video, confirms creek 'very near' derailment is 'severely contaminated'|url=https://www.foxnews.com/politics/ohio-governor-reacts-jd-vance-video-confirms-creek-derailment-severely-contaminated|url-status=live|access-date=March 2, 2023}}</ref> <ref>{{Cite web|last=Allen|first=Mike|date=February 23, 2023|title=Axios interview: Sen. J.D. Vance sees "our people" hurt by derailment|url=https://www.axios.com/2023/02/23/jd-vance-ohio-train-derailment-interview|url-status=live|access-date=March 2, 2023}}</ref> <ref>{{Cite news|last=Ulloa|first=Jazmine|date=February 24, 2023|title=East Palestine Crisis Tests a Trump-Backed Senator|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2023/02/24/us/politics/east-palestine-ohio-jd-vance.html|url-status=live|access-date=March 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230302222614/https://www.nytimes.com/2023/02/24/us/politics/east-palestine-ohio-jd-vance.html|archive-date=March 2, 2023}}</ref> მისმა ოფისმა გამოაქვეყნა ოფიციალური განცხადება 2023 წლის 13 თებერვალს, შემთხვევიდან ათი დღის შემდეგ, თუმცა ვენსი ამ შემთხვევას სოციალურ ქსელში მეორე დღესვე გამოეხმაურა.<ref>{{Cite web|last=Reporter|first=Kaitlin Lewis Night|date=February 13, 2023|title=Timing of J.D. Vance's official statement on derailment stirs critics|url=https://www.newsweek.com/jd-vance-slammed-delayed-statement-ohio-train-derailment-1780954|access-date=June 26, 2024|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|last=Hurley|first=Bevan|date=February 14, 2023|title=JD Vance slammed for delayed reaction to Ohio train derailment: 'Gibberish'|url=https://www.independent.co.uk/news/world/americas/us-politics/jd-vance-ohio-train-derailment-b2282052.html|url-status=live|access-date=March 2, 2023}}</ref><ref>{{Cite web|last=Wulfson|first=Joseph|date=February 14, 2023|title=Media hits JD Vance for 'delayed' reaction to Ohio train derailment, buries how Dem senator responded later|url=https://www.foxnews.com/media/media-hits-jd-vance-delayed-reaction-ohio-train-derailment-buries-dem-senator-responded-later|url-status=live|access-date=March 2, 2023}}</ref> 2023 წლის 26 თებერვალს, ვენსმა [[The Washington Post]]-ში დაწერა სტატია, რომელიც მხარს უჭერდა PPP სტილის პროგრამას ([[:en:Paycheck_Protection_Program|Paycheck Protection Program]]) მათთვის, ვინც დაზარალდა მატარებლის რელსებიდან გადავარდნით, ეს ინიციატივა რესპუბლიკელი სენატორების ნაწილმა გააკრიტიკა.<ref>{{Cite news|last=Vance|first=J. D.|title=Opinion A PPP plan for East Palestine|work=The Washington Post|url=https://www.washingtonpost.com/opinions/2023/02/26/jd-vance-east-palestine-train-derailment-recovery/|url-status=live|access-date=March 2, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230228073258/https://www.washingtonpost.com/opinions/2023/02/26/jd-vance-east-palestine-train-derailment-recovery/|archive-date=February 28, 2023}}</ref> 2023 წლის 1 მარტს ვენსმა, ბრაუნმა და სენატორებმა ჯონ ფეტერმანმა, ბობ კეისიმ, ჯოშ ჰეულიმ და მარკო რუბიომ წარადგინეს ორპარტიული კანონმდებლობა, რათა თავიდან აიცილონ ისეთი შემთხვევებიც, როგორიც აღმოსავლეთ პალესტინაში, ოჰაიოში იყო. ==== კომიტეტის დავალებები ==== * [[:en:United_States_Senate_Committee_on_Banking,_Housing,_and_Urban_Affairs|Senate Committee on Banking, Housing, and Urban Affairs]] ** [[:en:United_States_Senate_Banking_Subcommittee_on_Financial_Institutions_and_Consumer_Protection|Financial Institutions and Consumer Protection subcommittee]] ** [[:en:United_States_Senate_Banking_Subcommittee_on_Housing,_Transportation,_and_Community_Development|Housing, Transportation, and Community Development subcommittee]] ** [[:en:United_States_Senate_Banking_Subcommittee_on_Securities,_Insurance,_and_Investment|Securities, Insurance, and Investment subcommittee]] * [[:en:United_States_Senate_Committee_on_Commerce,_Science,_and_Transportation|Senate Committee on Commerce, Science, and Transportation]] ** [[:en:United_States_Senate_Commerce_Subcommittee_on_Communications,_Media,_and_Broadband|Communications, Media, and Broadband subcommittee]] ** [[:en:United_States_Senate_Commerce_Subcommittee_on_Oceans,_Fisheries,_Climate_Change_and_Manufacturing|Oceans, Fisheries, Climate Change, and Manufacturing subcommittee]] ** [[:en:United_States_Senate_Commerce_Subcommittee_on_Space_and_Science|Space and Science subcommittee]] * [[:en:United_States_Senate_Special_Committee_on_Aging|Senate Special Committee on Aging]] == 2024 წლის ვიცე-პრეზიდენტის კამპანია == [[ფაილი:Trump_family_box_at_2024_RNC_day_1_(1)_(5x4).png|მინი| ვენსი და ტრამპი ერთად დგანან 2024 წლის რესპუბლიკური ეროვნული კონვენციის პირველ საღამოს]] 2023 წლის 31 იანვარს ვენსმა მხარი დაუჭირა ყოფილ პრეზიდენტ დონალდ ტრამპს 2024 წლის რესპუბლიკური პარტიის საპრეზიდენტო პრაიმერის დროს.<ref name="bbc">{{Cite web|date=January 31, 2023|title=Ohio US Sen. JD Vance endorses Donald Trump in 2024 presidential election|url=https://www.wkyc.com/article/news/politics/elections/us-sen-jd-vance-endorses-donald-trump-2024-presidential-election/95-9f410b1e-2a3e-4d9f-b31b-8e6fc87f4f46|access-date=July 15, 2024|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/news/articles/cn07dv4mrg2o|title=JD Vance was once 'never Trump'. Now he's his running mate}}</ref> 2024 წლის 15 ივლისს, რესპუბლიკელთა ეროვნული კონვენციის პირველ დღეს, ტრამპმა [[Truth Social]]-ზე გამოაცხადა, რომ იგი თავის ვიცე-პრეზიდენტობის კანდიდატად ვენსს წარადგენდა.<ref name="VPR Nominee">{{Cite web|title=Trump picks Ohio Sen. JD Vance for vice president|url=https://www.nbcnews.com/politics/2024-election/trump-vice-president-running-mate-pick-jd-vance-rcna157485|access-date=July 15, 2024|date=July 15, 2024|url-status=live}}</ref> 17 ივლისს, კონვენციის მესამე დღეს, ვენსმა ნომინაცია მიიღო.<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/trump-vance-rnc-2024-67880a3003a69938aebd3ac8a586dc65|title=JD Vance introduces himself as Trump's running mate and makes direct appeal to his native Rust Belt|date=July 17, 2024|access-date=July 17, 2024|url-status=live}}</ref> ის პირველი საზღვაო ვეტერანია საპრეზიდენტო ბილეთზე. ტრამპის ორი უფროსი ვაჟი, დონალდ ტრამპ უმცროსი და ერიკ ტრამპი არწმუნებდნენ მამას, რომ ვენსი აერჩია. ამბობენ, რომ მედიისა და ინდუსტრიის რამდენიმე ფიგურა ლობირებდა, რომ ვენსი ყოფილიყო საპრეზიდენტო ბილეთზე, მათ შორის [[ილონ მასკი]], დეივიდ ო. საქსი და ტაკერ კარლსონი. Heritage Foundation, რომელმაც შეადგინა პროექტი 2025, პირადად მხარს უჭერდა ვენსს, რომ ყოფილიყო ტრამპის ვიცე-პრეზიდენტი.<ref>{{Cite news|date=July 15, 2024|title=Outside RNC, conservative group defends its Project 2025 guidebook as Democrats ramp up critiques|work=Associated Press|url=https://apnews.com/article/rnc-republicans-heritage-foundation-project-2025-8cce6cfef6f5bdf45269146739222f80|url-status=live|access-date=July 15, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716030547/https://apnews.com/article/rnc-republicans-heritage-foundation-project-2025-8cce6cfef6f5bdf45269146739222f80|archive-date=July 16, 2024}}</ref> მასკი ტრამპის ვიცე-პრეზიდენტის არჩევას გამოეხმაურა მისი განცხადებიდან რამდენიმე საათის შემდეგ და თქვა, რომ ბილეთი "ჟღერს გამარჯვებით". დეივიდ საქსმა, გამოჩენილმა GOP დონორმა და [[სილიციუმის ველი|სილიკონის ველის]] საწარმოს კაპიტალისტმა, ტვიტერზე დაწერა: „ეს არის ის, ვინც მსურს ტრამპის გვერდით: ამერიკელი პატრიოტი“. 2022 წელს საქსმა ვენსის სენატის კამპანიას 900 000 დოლარი გადასცა, პიტერ ტიელმა კი 15 მილიონი დოლარი. მიუხედავად იმისა, რომ თავდაპირველად გავრცელდა ინფორმაცია, რომ [[ილონ მასკი|ელონ მასკი]] ყოველთვიურად 45 მილიონ დოლარს შეიტანდა, მასკმა მოგვიანებით განაცხადა, რომ "ბევრად ნაკლები თანხის" შემოწირულობას აპირებდა.<ref>{{Cite news|last=Breuninger|first=Kevin|date=25 July 2024|title=Trump says Elon Musk 'never told me' he would pledge $45 million a month to campaign|language=en|work=CNBC|url=https://www.cnbc.com/2024/07/25/trump-elon-musk-45-million-campaign.html|url-status=live|access-date=July 26, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240725202513/https://www.cnbc.com/2024/07/25/trump-elon-musk-45-million-campaign.html|archive-date=July 25, 2024}}</ref> 2024 წლის 15 მაისს, ტრამპი დაესწრო 50,000 აშშ დოლარის ღირებულების კერძო სადილს ვენსთან ერთად [[ცინცინატი|ცინცინატიში]]. სტუმრები იყვნენ კრის ბორცი და რესპუბლიკელი ფონდების შემგროვებელი ნეიტ მორისი. ვენსი ჩანდა მნიშვნელოვან კონსერვატიულ პოლიტიკურ ღონისძიებებზე და ივნისში უკვე მოიაზრებდნენ, როგორც ტრამპის პოტენციურ კანდიდატს.<ref>{{Cite news|date=June 20, 2024|title=JD Vance VP Speculation Caps Rise From Poverty to Washington|work=Bloomberg.com|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-06-20/trump-s-vp-candidates-jd-vance-famous-for-hillbilly-elegy-on-shortlist|url-status=live|access-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716082428/https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-06-20/trump-s-vp-candidates-jd-vance-famous-for-hillbilly-elegy-on-shortlist|archive-date=July 16, 2024}}</ref> ივლისში, ვენსის ყოფილმა მეგობარმა იელის იურიდიული სკოლიდან გამოაქვეყნა 2014 წლიდან 2017 წლამდე მათ შორის მედია კომუნიკაცია და დასძინა, რომ ვენსმა "შეიცვალა ხედვა თითქმის ყველა წარმოსახვით საკითხზე, რომელიც ეხება ყოველდღიურ ამერიკელებს" რადგან გაყოლოდა "პოლიტიკურ ძალაუფლებას".<ref>{{Cite news|last=Saul|first=Stephanie|date=July 29, 2024|title=JD Vance, an Unlikely Friendship and Why It Ended|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2024/07/27/us/politics/jd-vance-friend-transgender.html|access-date=July 31, 2024|archive-url=https://archive.today/20240730161637/https://www.nytimes.com/2024/07/27/us/politics/jd-vance-friend-transgender.html|archive-date=July 30, 2024}}</ref> <ref>{{Cite news|last=Bradner|first=Eric|date=July 30, 2024|title=JD Vance's former Yale classmate and friend says emails show political transformation on 'literally every imaginable issue'|work=[[CNN]]|url=https://edition.cnn.com/2024/07/29/politics/jd-vance-yale-friend-political-transformation-trump/index.html|access-date=July 31, 2024}}</ref> 2024 წლის ივლისის ბოლოს, მას შემდეგ რაც პრეზიდენტმა [[ჯო ბაიდენი|ჯო ბაიდენმა]] მოხსნა თავისი კანდიდატურა ხელახლა არჩევისთვის და ვიცე-პრეზიდენტი [[კამალა ჰარისი]] საპრეზიდენტო კანდიდატი გახდა, ვენსმა კერძო ფონდების შეკრებაზე თქვა, რომ „ცუდი ამბავი ის არის, რომ კამალა ჰარისს არ აქვს იგივე ბარგი, როგორც ჯო ბაიდენს. კამალა ჰარისი აშკარად არ წვალობს ისე, როგორც ჯო ბაიდენი. ერთი დღის შემდეგ, ვენსმა მედიას განუცხადა: „არა მგონია, რომ პოლიტიკური გათვლები საერთოდ შეიცვალოს“ იქნებოდა ოპონენტი ჰარისი თუ ბაიდენი.<ref>{{Cite news|last=Arnsdorf|first=Isaac|date=July 29, 2024|title=Vance tells donors Harris change was a 'sucker punch,' at odds with campaign|work=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/07/29/jd-vance-kamala-harris-campaign/|access-date=July 31, 2024|archive-url=https://archive.today/20240730192941/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/07/29/jd-vance-kamala-harris-campaign/|archive-date=July 30, 2024}}</ref> მისი წარსული შენიშვნებისა და პოლიტიკური პოზიციების კრიტიკის შემდეგ, ვენსმა 2024 წლის აგვისტოს ინტერვიუში თქვა, რომ ვიცე-პრეზიდენტს „არ აქვს მნიშვნელობა“ და რომ „კამალა ჰარისი ცუდი ვიცე პრეზიდენტი იყო“.<ref name="Mitovich">{{Cite news|last=Mitovich|first=Jared|date=August 2, 2024|title=JD Vance suggests VP picks don't matter|work=[[Politico]]|url=https://www.politico.com/news/2024/08/02/jd-vance-vp-picks-00172526|access-date=August 4, 2024}}</ref> ეს მას შემდეგ მოხდა, რაც ტრამპმა თქვა, რომ „ვიცე-პრეზიდენტს, არჩევნების თვალსაზრისით, არანაირი გავლენა არ აქვს“.<ref name="Mitovich" /> === კომენტარები უშვილო ქალებზე === ტრამპის კანდიდატად დასახელებიდან მალევე, ვენსი გააკრიტიკეს იმის გამო, რომ 2021 წელს Fox News-ში მიცემულ ინტერვიუში თქვა: „ჩვენ ამ ქვეყანაში რეალურად დემოკრატების მიერ ვიმართებით, ჩვენი კორპორატი ოლიგარქების მიერ, მრავალი უშვილო კატების ამარა ქალების მიერ, უბედურები თავიანთი ცხოვრებით და მათი გადაწყვეტილებებით, ამიტომ სურთ, რომ დანარჩენი ქვეყანაც გააუბედურონ".<ref>{{Cite web|url=https://abcnews.go.com/Politics/jd-vance-slammed-childless-cat-ladies-comment/story?id=112272258|title=JD Vance slammed for 'childless cat ladies' comment|work=ABC News|date=July 25, 2024|access-date=July 26, 2024|url-status=live}}</ref> ხელახლა გამოჩენილმა კომენტარებმა მყისიერი რეაქცია გამოიწვია ახალ ამბებსა და სოციალურ მედიაში.<ref>{{Cite web|title=Vance's 'childless cat ladies' comment sparks uproar from Swift fans: 'Armageddon is coming'|url=https://www.usatoday.com/story/entertainment/celebrities/2024/07/24/taylor-swift-jd-vance-childless-cat-ladies/74525531007/|access-date=2024-07-31|work=USA TODAY}}</ref> [[ჯენიფერ ენისტონი|ჯენიფერ ენისტონმა]], რომელიც საჯაროდ აცხადებდა მის ნაყოფიერებასთან დაკავშირებულ ბრძოლაზე, გააკრიტიკა ვენსი [[Instagram|ინსტაგრამის]] ისტორიაში წარწერით: „ნამდვილად არ მჯერა, რომ ეს შეერთებული შტატების პოტენციური ვიცე-პრეზიდენტისგან ისმის“.<ref>{{Cite web|date=2024-07-25|title=Jennifer Aniston slams JD Vance over 'childless cat ladies' comment from resurfaced interview|url=https://www.nbcnews.com/news/us-news/jennifer-aniston-slams-jd-vance-childless-cat-ladies-comment-resurface-rcna163633|access-date=2024-07-31|work=NBC News}}</ref> მას შემდეგ რაც კომენტარები ვირუსულად გავრცელდა, ''MSNBC-'' ' ''დილის ჯოს'' წამყვანი მიკა ბჟეზინსკი დასცინოდა ვენსს, როდესაც გამოვიდა მის შოუში, ეფერებოდა კატას, რომელიც მის კალთაში იჯდა და ჰკითხა: "ჩემი ბავშვები უფროსები არიან. ეს მე უშვილო მყავს? მინდა კვალიფიცირება."<ref>{{Cite web|date=2024-07-24|title=Vance's sexist comments on 'childless cat ladies' like Kamala Harris go viral again|url=https://www.the-independent.com/news/world/americas/us-politics/kamala-harris-jd-vance-childless-cat-lady-b2584852.html|access-date=2024-07-31|work=The Independent}}</ref> 2024 წლის 26 ივლისს, ვენსმა განმარტა თავისი გამონათქვამები ''The Megyn Kelly Show-ში'' და თქვა, "ეს არ არის კრიტიკა იმ ადამიანების მიმართ, რომლებსაც შვილები არ ჰყავთ" და "ეს არის დემოკრატიული პარტიის კრიტიკა იმის გამო, რომ ის ოჯახის და ბავშვების საწინააღმდეგო გახდა“.<ref>{{Cite web|url=https://thehill.com/homenews/campaign/4794753-vance-childless-cat-ladies-blowback/|title=Vance defends 'sarcastic' 'childless cat ladies' remarks amid blowback|work=The Hill|date=July 26, 2024|access-date=July 26, 2024|url-status=live}}</ref> Fox News-ის ინტერვიუზე ნეგატიური გამოხმაურების შემდეგ, გამოჩნდა სხვა კომენტარებიც, რაც ვენსს ჰქონდა გაკეთებული ქალებზე და უშვილოებზე. 2020 წლის პოდკასტში, მან განაცხადა, რომ "უშვილობა ადამიანებს სოციოპათებად აქცევს" და რომ "ჩვენი ქვეყანა ამით ნელ-ნელა ხდებოდა მენტალურად არასტაბილური". ვენსმა ასევე 2021 წლის მარტში ''ჩარლი კირკის შოუში'' მიცემულ ინტერვიუში განაცხადა, რომ, რომ ვისაც შვილი არ ყავდა უნდა დაიბეგრონ უფრო მაღალი განაკვეთით, ვიდრე შვილიანი და დასძინა, რომ შეერთებულმა შტატებმა უნდა "დააჯილდოოს ის, რაც ჩვენ კარგად მიგვაჩნია" და "დაისაჯოს ის, რაზეც ჩვენ ვფიქრობთ, რომ ცუდია". 2021 წლის მაისის ინტერვიუში ''The Federalist Radio Hour-თან'', ვენსმა ასევე თქვა: "ვფიქრობ, რომ ომში უნდა ჩავერთოთ უშვილოთა იდეოლოგიის წინააღმდეგ, რომელიც ჩვენს ქვეყანაში არსებობს" და ჟურნალისტები, რომლებიც ახალისებენ ქალების მიერ კარიერის არჩევას შვილების სანაცვლოდ, "არიან სევდიანი, მარტოსული და პათეტიკურები". === საზოგადოების რეაქცია === რესპუბლიკური კონვენციიდან ერთი კვირის შემდეგ, საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვამ აჩვენა, რომ ვენსს აქვს &#x2212;6 წმინდა მოწონება, რაც მნიშვნელოვნად დაბალია საშუალო +19 მაჩვენებელზე, რაც ვიცე-რეზიდენტობის ნომინაციის მქონე უმრავლესობას აქვს 2000 წლიდან მოყოლებული კონვენციების შემდგომ გამოკითხვების თანახმად.<ref name="Tecotzky-Dorman">{{Cite web|last1=Tecotzky|first1=Alice|last2=Dorman|first2=John L.|title=JD Vance breaks polling records in the worst way|url=https://www.businessinsider.com/jd-vance-lowest-vice-president-approval-rating-republican-convention-2024-7|access-date=27 July 2024|date=July 24, 2024|url-status=live}}</ref> იმ კვირაში, ვენსის ირგვლივ რეაქციებმა და შეშფოთებამ აიძულა ზოგიერთი ცნობილი რესპუბლიკელი პოლიტიკოსი და პოლიტიკოს-მეცნიერი ეთქვათ, რომ ვენსი შესაძლოა ცუდი კანდიდატი ყოფილიყო, განსაკუთრებით არჩევნების დინამიკის ფონზე, რომელიც შეიცვალა პრეზიდენტ ბაიდენის არჩევნებიდან გამოთიშვის შემდეგ.<ref>Multiple sources: </ref> == პოლიტიკური პოზიციები == აშშ-ს სენატში ყოფნისას, ჯეი დი ვენსი შეფასდა როგორც ნაციონალ კონსერვატორი,<ref name=":422">{{Cite news|last=van Zuylen-Wood|first=Simon|date=January 4, 2022|title=The radicalization of J.D. Vance|newspaper=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/magazine/2022/01/04/jd-vance-hillbilly-elegy-radicalization/|url-status=live|access-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20220104144623/https://www.washingtonpost.com/magazine/2022/01/04/jd-vance-hillbilly-elegy-radicalization/|archive-date=January 4, 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Orr|first=James|author-link=James Orr (theologian)|date=2024-07-16|title=JD Vance's nomination proves Trumpism is here to stay|work=[[The Daily Telegraph]]|url=https://www.telegraph.co.uk/news/2024/07/16/vance-nomination-proves-trumpism-is-here-to-stay/|url-status=live|access-date=2024-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20240718054932/https://www.telegraph.co.uk/news/2024/07/16/vance-nomination-proves-trumpism-is-here-to-stay/|archive-date=July 18, 2024|issn=0307-1235}}</ref> მემარჯვენე პოპულისტი<ref name=":422" /><ref>{{Cite magazine|last=Goldman|first=Samuel|date=July 15, 2021|title=Peter Thiel's implausible populists|url=https://theweek.com/politics/1002603/peter-thiel-populists|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210927102355/https://theweek.com/politics/1002603/peter-thiel-populists|archive-date=September 27, 2021|access-date=September 27, 2021|magazine=[[The Week]]}}</ref> და პან პუჩანანის მსგავსად პალეოკონსერვატიზმის გამაგრძელებელი.<ref name=":11">{{Cite web|last=Dreher|first=Rod|date=January 5, 2022|title=J.D. Vance: Pat Buchanan's Heir|url=https://www.theamericanconservative.com/jd-vance-pat-buchanan-heir-washington-post/|access-date=July 16, 2024|website=The American Conservative|archive-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716040353/https://www.theamericanconservative.com/jd-vance-pat-buchanan-heir-washington-post/|url-status=live}}</ref><ref name=":022">{{Cite web|last=Beauchamp|first=Zack|date=July 15, 2024|title=What J.D. Vance really believes|url=https://www.vox.com/politics/360283/jd-vance-trump-vp-vice-president-authoritarian|access-date=July 16, 2024|website=Vox|archive-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716020621/https://www.vox.com/politics/360283/jd-vance-trump-vp-vice-president-authoritarian|url-status=live}}</ref> ვენსმა საკუთარი თავი შეაფასა, როგორც პოსტლიბერალი მემარჯვენე. <ref>{{Cite news|last=Ward|first=Ian|date=2023-06-08|title='I Don't Want to Violently Overthrow the Government. I Want Something Far More Revolutionary.'|work=[[Politico]]|url=https://www.politico.com/news/magazine/2023/06/08/the-new-right-patrick-deneen-00100279|url-status=live|access-date=2024-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20240717021100/https://www.politico.com/news/magazine/2023/06/08/the-new-right-patrick-deneen-00100279|archive-date=July 17, 2024}}</ref><ref>{{Cite news|last=Zorzi|first=Graedon H.|date=2024-07-16|title=J.D. Vance and the Rise of 'Postliberalism'|work=[[The Wall Street Journal]]|url=https://www.wsj.com/articles/j-d-vance-and-the-rise-of-postliberalism-1f200696|url-status=live|access-date=2024-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20240717045132/https://www.wsj.com/articles/j-d-vance-and-the-rise-of-postliberalism-1f200696|archive-date=July 17, 2024}}</ref><ref name=":142">{{Cite web|last=Haynes|first=Gavin|date=2024-07-17|title=JD Vance has some weird influences|url=https://www.spectator.co.uk/article/jd-vance-has-some-weird-influences/|access-date=2024-07-17|website=[[The Spectator]]|quote=Vance says he is 'plugged into a lot of weird, right-wing subcultures'. He draws from a whole new political lexicon, one that would seem baffling to his more starched colleagues in the Congress.|archive-date=July 18, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240718054933/https://www.spectator.co.uk/article/jd-vance-has-some-weird-influences/|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|last=Ward|first=Ian|date=2024-03-15|title=Is There Something More Radical than MAGA? J.D. Vance Is Dreaming It.|work=[[Politico]]|url=https://www.politico.com/news/magazine/2024/03/15/mr-maga-goes-to-washington-00147054|url-status=live|access-date=2024-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20240318140514/https://www.politico.com/news/magazine/2024/03/15/mr-maga-goes-to-washington-00147054|archive-date=March 18, 2024}}</ref><ref>{{Cite magazine|last=Joyce|first=Kathryn|date=2022-01-06|title=The New Right's Grim, Increasingly Popular Fantasies of an International Nationalism|url=https://newrepublic.com/article/164441/conservative-inspiration-orban-hungary-poland|access-date=2024-07-17|magazine=[[The New Republic]]|issn=0028-6583|archive-date=April 26, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240426170808/https://newrepublic.com/article/164441/conservative-inspiration-orban-hungary-poland|url-status=live}}</ref><ref name=":5">{{Cite web|last=Ward|first=Ian|date=July 16, 2024|title=Are Republican Voters Ready for the Nerdy Radicalness of J.D. Vance?|url=https://www.politico.com/news/magazine/2024/07/16/jd-vance-new-right-00168383|access-date=July 16, 2024|website=[[Politico]]|quote=But its support for this agenda – grouped for simplicity's sake under the heading of 'national conservatism' – is grounded in more obscure intellectual sources: Catholic-inflected 'post-liberalism,' conservative populism and localism, and various strands of neo-reactionary thought that flourish online.|archive-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716102414/https://www.politico.com/news/magazine/2024/07/16/jd-vance-new-right-00168383|url-status=live}}</ref> მას აქვს კვეთები [[სილიკონის ველი|სილიკონის ველთანაც]].<ref name=":24">{{Cite web|last=Breland|first=Ali|date=2024-07-17|title=Silicon Valley Got Their Guy|url=https://www.theatlantic.com/technology/archive/2024/07/jd-vance-silicon-valley-far-right/679058/|access-date=2024-07-17|website=The Atlantic|quote=On X, he follows niche but popular anonymous posters such as Bronze Age Pervert, Raw Egg Nationalist, and Lomez...|archive-date=July 17, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240717233942/https://www.theatlantic.com/technology/archive/2024/07/jd-vance-silicon-valley-far-right/679058/|url-status=live}}</ref> სოციალურ პრობლემებთან დაკავშირებით, ვენსი შიგადაშიგ კონსერვატორია.<ref name=":42">{{Cite news |last=van Zuylen-Wood |first=Simon |date=January 4, 2022 |title=The radicalization of J.D. Vance |url=https://www.washingtonpost.com/magazine/2022/01/04/jd-vance-hillbilly-elegy-radicalization/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220104144623/https://www.washingtonpost.com/magazine/2022/01/04/jd-vance-hillbilly-elegy-radicalization/ |archive-date=January 4, 2022 |access-date=July 16, 2024 |newspaper=[[The Washington Post]]}}</ref><ref>{{Cite news |last=Orr |first=James |author-link=James Orr (theologian) |date=2024-07-16 |title=JD Vance's nomination proves Trumpism is here to stay |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2024/07/16/vance-nomination-proves-trumpism-is-here-to-stay/ |access-date=2024-07-17 |work=[[The Daily Telegraph]] |issn=0307-1235 |archive-date=July 18, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240718054932/https://www.telegraph.co.uk/news/2024/07/16/vance-nomination-proves-trumpism-is-here-to-stay/ |url-status=live }}</ref> ის ეწინააღმდეგება [[აბორტი|აბორტს]],<ref name=":33">{{Cite web|date=2024-07-16|title=Where JD Vance stands on abortion, based on 6 of his statements|url=https://www.nbcnews.com/health/womens-health/jd-vance-abortion-stance-rcna162086|access-date=2024-07-23|website=NBC News|language=en|archive-date=2024-07-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20240725021004/https://www.nbcnews.com/health/womens-health/jd-vance-abortion-stance-rcna162086|url-status=live}}</ref> [[ერთსქესიანთა ქორწინება|ერთსქესიანთა ქორწინებას]]<ref name=":6">{{Cite news |date=August 25, 2022 |title=Ohio Senate Race: J.D. Vance Focuses on Conservative Family Issues |url=https://www.cincinnati.com/story/news/politics/elections/2022/08/25/ohio-senate-race-j-d-vance-focuses-on-conservative-family-issues/10204420002/ |url-access=registration |access-date=September 27, 2022 |work=[[The Cincinnati Enquirer]] |quote=He's against same-sex marriage and said he would not support federal legislation to codify marriage equality... |archive-date=July 17, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240717164343/https://www.cincinnati.com/story/news/politics/elections/2022/08/24/ohio-senate-race-j-d-vance-focuses-on-conservative-family-issues/10204420002/ |url-status=live }}</ref> და იარაღის კონტროლს.<ref>{{Cite web|last=Jevin|first=Katie|date=2024-07-15|title=Everytown, Moms Demand Action Respond to Trump Announcing Vance as his Pick for Vice President|url=https://momsdemandaction.org/everytown-moms-demand-action-respond-to-trump-announcing-vance-as-his-pick-for-vice-president/|access-date=2024-07-17|website=Moms Demand Action|archive-date=July 18, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240718054933/https://momsdemandaction.org/everytown-moms-demand-action-respond-to-trump-announcing-vance-as-his-pick-for-vice-president/|url-status=live}}</ref> მან უშვილობა სოციოპათიასთან გააიგივა და ჰქონდა ინიციატივა, რომ მშობლების ხმას მეტი წონა ქონოდა, ვიდრე უშვილოებს.<ref name=disparaging>{{cite news |last1=Kaczynski |first1=Andrew |last2=Steck |first2=Em |title=It’s not just ‘cat ladies’: JD Vance has a history of disparaging people without kids |url=https://edition.cnn.com/2024/07/30/politics/kfile-jd-vance-history-disparaging-people-without-kids/index.html |access-date=July 31, 2024 |work=[[CNN]] |date=July 30, 2024}}</ref><ref>{{cite news |last1=Dorn |first1=Sara |title=JD Vance’s History Of Criticizing Childless Americans Unearthed After Controversial ‘Cat Ladies’ Comment |url=https://www.forbes.com/sites/saradorn/2024/07/30/jd-vances-history-of-criticizing-childless-americans-unearthed-after-controversial-cat-ladies-comment/ |access-date=July 31, 2024 |work=[[Forbes (magazine)|Forbes]] |date=July 30, 2024}}</ref><ref name=Paz>{{cite web |url=https://www.snopes.com/fact-check/jd-vance-parents-vote/ |title=JD Vance Says Parents Should Have Bigger Say in Democracy Than Non-Parents. Here's the Context |first1=Anna |last1=Rascouët-Paz |publication-date=July 19, 2024 |publisher=[[Snopes]] |access-date=July 25, 2024 }}</ref> მან ასევე დასძინა, რომ მშობლების გაშორება უარყოფითად მოქმედებდა შვილებზე.<ref name=Trau>{{Cite news |last=Trau |first=Morgan |date=July 28, 2022 |title=J.D. Vance denies supporting abusive marriages after viral comments |url=https://www.news5cleveland.com/news/politics/ohio-politics/j-d-vance-denies-supporting-abusive-marriages-after-viral-comments |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220802120640/https://www.news5cleveland.com//news/politics/ohio-politics/j-d-vance-denies-supporting-abusive-marriages-after-viral-comments |archive-date=August 2, 2022 |access-date=August 3, 2022 |work=WEWS}}</ref> ფედერალურ დონეზე დააინიცირა მათი კრიმინალიზება, ვინც არასრულწლოვნებს ხელს უწყობს სქესის შეცვლის იდეასთან დაკავშირებით.<ref name="Eaton2023">{{Cite web|first=Sabrina|last1=Eaton|date=July 18, 2023|title=JD Vance proposes federal ban on gender transition care for minors|url=https://www.cleveland.com/news/2023/07/jd-vance-proposes-federal-ban-on-gender-transition-care-for-minors.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20240126172937/https://www.cleveland.com/news/2023/07/jd-vance-proposes-federal-ban-on-gender-transition-care-for-minors.html|archive-date=January 26, 2024|access-date=January 26, 2024|website=cleveland.com}}</ref> იგი ეწინააღმდეგება აშშ-ს ჯარის მხრიდან [[უკრაინა|უკრაინის]] დახმარებას მიმდინარე [[რუსეთის შეჭრა უკრაინაში (2022)|რუსეთ-უკრაინის ომის ფონზე]].<ref name=":32">{{Cite web|first=Andrew|last=Stanton|date=July 15, 2024|title=JD Vance eyes shift in Republican Party|url=https://www.newsweek.com/jd-vance-eyes-shift-republican-party-1925499|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716020901/https://www.newsweek.com/jd-vance-eyes-shift-republican-party-1925499|archive-date=July 16, 2024|access-date=July 16, 2024|website=Newsweek}}</ref><ref name=":122">{{Cite news|last1=Arnsdorf|first1=Isaac|last2=Dawsey|first2=Josh|last3=LeVine|first3=Marianne|date=July 16, 2024|title=How Trump got to 'yes' on Vance|newspaper=Washington Post|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/07/15/why-trump-vp-vpick-jd-vance/|url-status=live|access-date=July 16, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240716035912/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/07/15/why-trump-vp-vpick-jd-vance/|archive-date=July 16, 2024|issn=0190-8286|quote=Major Republican donors opposed Vance because they viewed his inclination toward economic populism as hostile to their model of small-government, free-market conservatism.}}</ref> 2016 წელს ვენსი ღიად აკრიტიკებდა მაშინ რესპუბლიკელ საპრეზიდენტო კანდიდატ დონალდ ტრამპს, მოიხსენიებდა მას როგორც ოდიოზურ ფიგურად და "ამერიკელ ჰიტლერს",<ref>{{Cite news|last=Pengelly|first=Martin|date=2024-07-16|title=JD Vance once worried Trump was ‘America’s Hitler’. Now his own authoritarian leanings come into view|language=en-GB|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/us-news/article/2024/jul/16/jd-vance-political-views-trump|access-date=2024-08-07|issn=0261-3077}}</ref><ref>{{Cite web|last=Chait|first=Jonathan|date=2024-07-15|title=J.D. Vance Joins Ticket With Man He Once Called ‘America’s Hitler’|url=https://nymag.com/intelligencer/article/j-d-vance-vice-president-called-donald-trump-americas-hitler.html|access-date=2024-08-07|website=Intelligencer|language=en}}</ref> გამორიცხავდა, რომ ოდესმე ტრამპის გვერდით იდგებოდა.<ref>{{Cite web|date=2024-07-16|title=JD Vance once coined Trump “America’s Hitler," now he will serve as his second in command|url=https://www.fox5dc.com/news/jd-vance-once-coined-trump-americas-hitler-now-he-will-serve-his-second-command|access-date=2024-08-07|website=FOX 5 DC|language=en-US}}</ref> 2021 წელს კი, სენატორად კანდიდატურის წარდგენიდან მალევე, მან ღიად გამოაცხადა ტრამპის მხარდაჭერა, ბოდიში მოიხადა წარსული განცხადებების და კრიტიკის გამო და მათი ნაწილი წაშალა კიდეც.<ref name=Oshin>{{Cite news |first1=Olafimihan |last1=Oshin |date=July 6, 2021 |title=JD Vance says he regrets past criticism of Trump |url=https://thehill.com/homenews/senate/561597-jd-vance-says-he-regrets-tweets-critical-of-trump/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220628225925/https://thehill.com/homenews/senate/561597-jd-vance-says-he-regrets-tweets-critical-of-trump/ |archive-date=June 28, 2022 |access-date=July 5, 2022 |website=[[The Hill (newspaper)|The Hill]] |ref=67}}</ref><ref>{{Cite news |last1=Warren |first1=Michael |last2=Steck |first2=Em |last3=Kaczynski |first3=Andrew |date=July 6, 2021 |title=Senate hopeful J.D. Vance apologizes for criticizing Trump as 'reprehensible' in deleted tweets |url=https://www.cnn.com/2021/07/06/politics/jd-vance-tweets-trump-apology/index.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210719044159/https://www.cnn.com/2021/07/06/politics/jd-vance-tweets-trump-apology/index.html |archive-date=July 19, 2021 |access-date=July 20, 2021 |work=[[CNN]]}}</ref> იმავე წელს ვენსმა მოუწოდა ტრამპს, რომ დაეთხოვა ყველა საჯარო მოხელე და ჩაენაცვლებინა ისინი "ჩვენი ხალხით".<ref name=key>{{cite news |title=Where J.D. Vance stands on key issues |url=https://www.npr.org/2024/07/16/g-s1-11128/jd-vance-abortion-immigration-ukraine-jan-6 |access-date=July 27, 2024 |work=NPR |date=July 16, 2024}}</ref> == ნამუშევრები == * {{Cite book|last=Vance|first=J. D.|date=June 28, 2016|title=Hillbilly Elegy: A Memoir of a Family and Culture in Crisis|url=https://archive.org/details/hillbillyelegy0000vanc}} * {{Cite book|last=Roberts|first=Kevin|title=Dawn's Early Light: Taking Back Washington to Save America|url=https://archive.org/details/dawnsearlylightt0000kevi|date=September 24, 2024}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტები}} {{DEFAULTSORT:ვენსი, ჯეი დი}} [[კატეგორია:ნატალიზმი]] [[კატეგორია:ოჰაიოელი მწერლები]] [[კატეგორია:XXI საუკუნის ამერიკელი მემუარისტები]] [[კატეგორია:XXI საუკუნის ამერიკელი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:XXI საუკუნის ამერიკელი ბიზნესმენები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1984]] [[კატეგორია:სტატიები hAudio მიკროფორმატებით]] [[კატეგორია:აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტები]] he13uowff75vl4dl8q53d8g69b80mdn 0 570117 4815877 4699371 2025-06-17T13:28:38Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქართველი ინჟინერები]]; დაემატა [[კატეგორია:ქართველი ინჟინრები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815877 wikitext text/x-wiki '''ნოდარ აბესაძე''' (დ. [[9 მარტი]], [[1924]], [[ჭიათურა]] — გ. [[6 აპრილი]], [[1995]]) — ინჟინერი, მეცნიერი, პედაგოგი. == ბიოგრაფია == დაამთავრა თბილისის [[ავიაცია|საავიაციო]] [[ტექნიკური ტერმინოლოგია|ტექნიკუმი]] [[1942]] წელს. საქართველოს ინდუსტრიული ინსტიტუტის (საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტი, შემდეგ კი ტექნიკური უნივერსიტეტი) სამთო ფაკულტეტი სამთო [[საინჟინრო მეცნიერება|ინჟინრის]] სპეციალობით [[1947]] წელს, იმავე წელს სწავლა განაგრძო [[ასპირანტურა|ასპირანტურაში]], რომელიც დაამთავრა [[1950]] წელს.<ref name="მმ">http://www.nplg.gov.ge/bios/ka/00016723/</ref> [[1961]]-[[1972]] წლებში იყო [[საქართველო|საქართველოს]] პოლიტექნიკური [[ინსტიტუტი|ინსტიტუტის]] სასწავლო ნაწილის უფროსი. [[1973]]-[[1995]] წლებში იყო სამთო ფაკულტეტის მაღაროს სტაციონალური დანადგარების, სამთო მანქანების და [[ტრანსპორტი|ტრანსპორტის]] [[კათედრა|კათედრის]] [[დოცენტი]]; პარალელურად იყო საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის [[პრეზიდიუმი|პრეზიდიუმის]] სწავლული [[მდივანი]].<ref name="მმ" /> == ლიტერატურა == * მიტროპოლიტი ანანია ჯაფარიძე, „გამოჩენილი ინჟინრები და მეცნიერები: კრებული“ [[თბილისი]], [[ტექნიკური უნივერსიტეტი (თბილისის მეტრო)|ტექნიკური უნივერსიტეტი]], [[2012]], გვ. 22 == ბიბლიოგრაფია == * „ნავთობისა და აირის ჭაბურღილების ბურღვა“, თბილისი: განათლება, [[1993]], გვ. 480 * „მაღაროს სატრანსპორტო დანადგარების თეორიის საფუძვლები და გაანგარიშება“, თბილისი:ცოდნა, [[1964]], გვ. 30 == რესურსები ინტერნეტში == *[http://www.nplg.gov.ge/bios/ka/00016723/ ბიოგრაფია] {{DEFAULTSORT:აბასიძე, ნოდარ}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 1924]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1995]] [[კატეგორია:აბესაძეები]] [[კატეგორია: ჭიათურაში დაბადებულები]] [[კატეგორია:ქართველი ინჟინრები]] [[კატეგორია:ქართველი პედაგოგები]] 5z2t2589gqjexmnbkaxnwmd3cgf4bqe 14 575367 4815918 4729281 2025-06-17T14:04:06Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815918 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:1831]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] 5a2lzw1zhnia2bsvsh1lx4p5zuy4qeg 14 575368 4815928 4729282 2025-06-17T14:06:33Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815928 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XIX საუკუნე ბელგიაში]] [[კატეგორია:წლები ბელგიაში]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ევროპაში]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] h0aqlu3s7yar7jyf3tz0e185hd0bo3m 0 575823 4816117 4732085 2025-06-18T05:18:16Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:2015 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816117 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = აზერბაიჯანის ფერწერის მუზეუმი {{Lang-az|Rəngkarlıq Muzeyi}} | სურათი = The Museum of Art in Baku entrance.jpg | სურათის ზომა = | წარწერა = | დაარსდა = [[2015]] | დამაარსებლები = [[ჰეიდარ ალიევის ფონდი]] | დაიხურა = | მდებარეობა = {{AZE}},[[ბაქო]] |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = | პოზრუკა = | პოზრუკის ზომა = | ალტერნატიული რუკა = | პოზრუკა2 = | პოზრუკის ზომა2 = | ალტერნატიული რუკა2 = | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = აიდა მაჰმუდოვა | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''XX-XXI საუკუნეების აზერბაიჯანული მხატვრობის მუზეუმი ('''{{Lang-az|XX-XXI Əsrlər Azərbaycan Rəngkarlığı Muzeyi}}''')''', ასევე ცნობილი როგორც '''ფერწერის მუზეუმი''' ({{Lang-az|Rəngkarlıq Muzeyi}}) — ხელოვნების მუზეუმი აზერბაიჯანის დედაქალაქ ბაქოში. == მუზეუმის შექმნის ისტორია == ფერწერის მუზეუმი ორგანიზებული იყო ჰეიდარ ალიევის ფონდის მიერ და მისი გახსნა შედგა 2015 წლის ივნისში. გახსნის ცერემონიას ესწრებოდნენ აზერბაიჯანის პრეზიდენტი ილჰამ ალიევი და პირველი ლედი მეჰრიბან ალიევა. 2018 წლის დასაწყისში მუზეუმი გადაეცა თანამედროვე ხელოვნების სივრცე YARAT-ს, რომელიც უზრუნველყოფს მუზეუმის მართვასა და ორგანიზაციულ საქმიანობას<ref>[https://www.yarat.az/index.php?lang=az&page=42&yrtEventID=1990&yrtLocationID=1 RƏNGKARLIQ MUZEYİ]</ref>. == ექსპონატები და გამოფენები == მუზეუმი აზერბაიჯანელი მხატვრების ნამუშევრებს აერთიანებს. მრავალი ნამუშევარი წარმოდგენილია [[აზერბაიჯანის სახელმწიფო სამხატვრო გალერეა|აზერბაიჯანის სახელმწიფო სამხატვრო გალერეისა]] და [[თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმი (ბაქო)|თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმის]] კოლექციებიდან. მუზეუმი აქტიურად თანამშრომლობს საგანმანათლებლო დაწესებულებებთან და აწყობს ინტერაქტიულ საგანმანათლებლო პროგრამებს. სკოლის მოსწავლეებსა და სტუდენტებს საშუალება ეძლევათ გაეცნონ გამოფენებს და ისწავლონ ხელოვნების აღქმა და ინტერპრეტაცია. გამოფენაზე წარმოდგენილია ისეთი ცნობილი აზერბაიჯანელი მხატვრების ნამუშევრები, როგორებიც არიან: [[სათარ ბაჰლულზადე]], [[მიქაილ აბდულაევი]], რასიმ ბაბაევი, ჯავად მირჯავადოვი, [[თაჰირ სალაჰოვი]], [[ოქტაი სადიგზადე]] და სხვ. მუზეუმი რეგულარულად აწყობს თემატურ გამოფენებს, რომელთა მიზანია აზერბაიჯანული ფერწერის სხვადასხვა ასპექტის წარმოჩენა. მუზეუმი აქტიურად აგრძელებს აზერბაიჯანული ფერწერის მემკვიდრეობის შენარჩუნებასა და პოპულარიზაციას, რაც მას ერთ-ერთ მნიშვნელოვან კულტურულ ცენტრად აქცევს ბაქოში. == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.yarat.az/ RƏNGKARLIQ MUZEYİ] == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:2015 წელს დაარსებული მუზეუმები]] djp13s6t3rpk9t3ijqqmaxoi1as4xub 0 577830 4816242 4753911 2025-06-18T11:46:42Z Ninuc10 165985 დაემატა [[კატეგორია:ესპანეთის მუნიციპალიტეტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816242 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = მუნიციპალიტეტი |ქართული სახელი = სან-სებრიან-დე-კასტრო |ქვეყანა = ესპანეთი |რეგიონის ტიპი = ავტონომიური გაერთიანება |რეგიონი = კასტილია და ლეონი |რეგიონი2 = |რეგიონი ცხრილში = |რაიონის ტიპი = პროვინცია |რაიონი = სამორის პროვინცია |თემის ტიპი = კომარკა |თემი =ტიერა-დელ-პანის კომარკა |რაიონი2 = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |add1n= |add1= }} '''სან-სებრიან-დე-კასტრო''' ({{lang-es|San Cebrián de Castro}}) — მუნიციპალიტეტი [[ესპანეთი|ესპანეთში]], შედის [[კასტილია და ლეონი]]ს ავტონომიური გაერთიანების [[სამორის პროვინცია|სამორის პროვინციის]] [[ტიერა-დელ-პანის კომარკა|ტიერა-დელ-პანის კომარკის]] შემადგენლობაში. ფართობი — 65,86 კმ². მოსახლეობა — 237 კაცი ([[2020]] წ.). ==იხილეთ აგრეთვე== * [[სამორის მუნიციპალიტეტები]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://sancebrian.es// სან-სებრიან-დე-კასტროს მუნიციპალიტეტის ოფიციალური საიტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200625000000/https://udn.com/news/story/121424/4659358 |date=2020-06-25 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:სამორის მუნიციპალიტეტები]] [[კატეგორია:ესპანეთის მუნიციპალიტეტები]] 9pubgmkhtct1z5n9vno6ek3d6hwam5t 0 578295 4816129 4744936 2025-06-18T05:23:38Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:2019 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816129 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | სახელი = პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლთა მუზეუმი {{Lang-az|Siyasi Repressiya Qurbanları Muzeyi}} | სურათი = | სურათის ზომა = | წარწერა = | დაარსდა = [[25 მაისი]], [[2019]] | დამაარსებლები = [[აზერბაიჯანის სახელმწიფო საზღვრის სამსახური]] | დაიხურა = | მდებარეობა = ბაქო, {{AZE}} |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = | პოზრუკა = | პოზრუკის ზომა = | ალტერნატიული რუკა = | პოზრუკა2 = | პოზრუკის ზომა2 = | ალტერნატიული რუკა2 = | სტატუსი = | ექსპონატი = | კლასიფიკაცია = | ვიზიტორები = | დირექტორი = | პრეზიდენტი = | კურატორი = | საიტი = }} '''პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლთა მუზეუმი ბაქოში''' ({{Lang-az|Siyasi Repressiya Qurbanları Muzeyi}}) იმ შენობაშია განთავსებული, საიდანაც საბჭოთა პერიოდში რეპრესიული აპარატი იმართებოდა. აქ ჯერ საგანგებო კომისია, შემდეგ კი შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატი და სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტი ფუნქციონირებდა. მუზეუმი 2019 წლის 24 მაისს, აზერბაიჯანის სასაზღვრო სამსახურის 100 წლის იუბილესთან დაკავშირებით გაიხსნა. მუზეუმის ექსპოზიცია მოგვითხრობს 1920-1950-იანი წლების ტრაგიკულ მოვლენებზე, როდესაც 400,000-ზე მეტი აზერბაიჯანელი რეპრესიების მსხვერპლი გახდა. მათ შორის იყვნენ მწერლები, მეცნიერები, საზოგადო მოღვაწეები და უბრალო მოქალაქეები. განსაკუთრებით შთამბეჭდავია მუზეუმის ინტერაქტიული ნაწილი, სადაც რეკონსტრუირებულია საკნები და დაკითხვის ოთახები. ვიზიტორებს შეუძლიათ იხილონ აუთენტური დოკუმენტები, ფოტოები და პირადი ნივთები, რომლებიც მოპოვებულია სხვადასხვა არქივიდან, მათ შორის [[რუსეთი|რუსეთიდან]] და [[ყაზახეთი|ყაზახეთიდან]]. მუზეუმში შექმნილი ხელოვნების ნიმუშები - კომპოზიციები „რეპრესიის უფსკრული“ და „იმედის შუქი“ - სიმბოლურად იმ პერიოდის ტრაგიზმსა და ადამიანების გამძლეობას გამოხატავენ. ეს დაწესებულება არა მხოლოდ ისტორიული მეხსიერების შენახვას ემსახურება, არამედ გვახსენებს თავისუფლების ფასსა და მისი ღირებულებების მნიშვნელობას. პროექტი რეალიზებულია [[აზერბაიჯანის კულტურის სამინისტრო|აზერბაიჯანის კულტურის სამინისტროსა]] და აზერბაიჯანის ისტორიის ინსტიტუტის მხარდაჭერით. მუზეუმი არა მხოლოდ მემორიალი, არამედ სამეცნიერო-საგანმანათლებლო ცენტრია. == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.dsx.gov.az/xeber/825 Dövlət Sərhəd Xidməti] * [https://azertag.az/xeber/Dovlet_Serhed_Xidmetinin_inzibati_binasinda_Siyasi_repressiya_qurbanlari_muzeyi_achilib_VIDEO-1287027 Dövlət Sərhəd Xidmətinin inzibati binasında “Siyasi repressiya qurbanları muzeyi” açılıb] * [https://www.amerikaninsesi.org/a/az%C9%99rbaycanda-repressiya-qurbanlar%C4%B1-muzeyi-a%C3%A7%C4%B1l%C4%B1b/4932442.html Azərbaycanda Siyasi Repressiya Qurbanları Muzeyi açılıb] * [http://www.life.az/index.php?newsid=34126 В Баку состоялось открытие Музея жертв политических репрессий] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:2019 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 93qqj4jr2x97mjn854sf933ml2tld4u 0 578311 4816115 4744993 2025-06-18T05:17:44Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:2005 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816115 wikitext text/x-wiki '''აზერბაიჯანის სამოქალაქო ავიაციის მუზეუმი''' ({{Lang-az|Azərbaycan Mülki Aviasiya Muzeyi}}) — საავიაციო ეროვნული აკადემიის ტერიტორიაზე მდებარე მუზეუმი, რომელიც 2005 წელს გაიხსნა და მას შემდეგ მნიშვნელოვან საგანმანათლებლო კერად იქცა. მუზეუმის კომპლექსი მრავალფეროვანი სივრცეებისგან შედგება. აქ არის როგორც თანამედროვე სასწავლო ლაბორატორიები და პილოტების საწვრთნელი ცენტრი, ასევე ისტორიული ექსპოზიციები და ჰეიდარ ალიევის სახელობის დარბაზი. განსაკუთრებით აღსანიშნავია მდიდარი ბიბლიოთეკა, რომელიც ავიაციის სფეროს უნიკალურ ლიტერატურას აერთიანებს. მუზეუმის კოლექციაში დაცულია 10,000-ზე მეტი ექსპონატი - ისტორიული დოკუმენტები, ფოტოები, ხელნაწერები, მხატვრული ნიმუშები და პირადი ნივთები. განსაკუთრებით ფასეულია ლეგენდარული პილოტების ოჯახების მიერ გადმოცემული მემორიალური ნივთები<ref>[https://naa.edu.az/az/about/ Milli Aviasiya Akademiyası]</ref>. საგამოფენო სივრცე, რომელიც 2008 წლიდან ფუნქციონირებს, რეგულარულად მასპინძლობს თემატურ გამოფენებს. აქ იმართება ექსპოზიციები მეორე მსოფლიო ომის გმირი მფრინავების, ყარაბაღის კონფლიქტში მონაწილე პილოტებისა და სხვა მნიშვნელოვანი ისტორიული მოვლენების შესახებ. მუზეუმის მაღალი სტანდარტებისა და მნიშვნელოვანი წვლილის აღიარებად იქცა 2016 წელს სამოქალაქო ავიაციის სახელმწიფოთაშორისი კომიტეტის საპატიო დიპლომის მიღება<ref>[https://web.archive.org/web/20210903103251/https://medeniyyet.az/page/news/21311/Mulki-aviasiya-tariximizi-yasadan-muzey.html Mülki aviasiya tariximizi yaşadan muzey]</ref>. დაწესებულება მჭიდროდ თანამშრომლობს სხვადასხვა სამეცნიერო და კულტურულ ინსტიტუციებთან, მათ შორის მეცნიერებათა აკადემიასთან, ეროვნულ არქივთან და ბიბლიოთეკებთან, რაც მის კოლექციას მუდმივად ახალი მასალებით ამდიდრებს. == რესურსები ინტერნეტში == * https://naa.az/ - ოფიციალურ ვებ-გვერდი == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:ბაქოს მუზეუმები]] [[კატეგორია:2005 წელს დაარსებული მუზეუმები]] n67aud2quavn8ovy97mksfz8pu49hl9 0 580296 4816194 4772149 2025-06-18T07:44:28Z Anry.kiknavelidze 107458 4816194 wikitext text/x-wiki [[File:Saab JAS 39 Gripen at Kaivopuisto Air Show, June 2017 (altered) copy.jpg|thumb|შვედეთის საჰაერო ძალების JAS 39 Gripen კაივოპუისტოს ავიაშოუზე. ივნისი, 2017]] '''Saab JAS 39 Gripen''' ({{IPA-sv|ˈɡrǐːpɛn|IPA}} {{აუდიო|Sv-JAS 39 Gripen.ogg|Sv-JAS 39 Gripen}}; „[[გრიფი|გრიფონი]]“){{#tag:ref|შვედური საბრძოლო თვითმფრინავების სახელები, როგორიცაა Viggen ან Draken, განსაზღვრულ ფორმაშია, მაშინ როდესაც არასაბრძოლო თვითმფრინავები, როგორიცაა [[Saab Safir]] და [[Saab 90 Scandia]], განუსაზღვრელი ფორმით იწერება.|group= Nb|name= "Naming"}}{{Sfn|Nilsson|2012}} — [[მსუბუქი გამანადგურებელი|მსუბუქი]] ერთძრავიანი [[ზებგერითი]] [[მრავალფუნქციური საბრძოლო თვითმფრინავი]], რომელსაც აწარმოებს შვედური [[აეროკოსმოსი|აეროკოსმოსური]] და თავდაცვის კომპანია [[Saab AB]]. Gripen-ს აქვს [[დელტა ფრთა]] და [[იხვი (აერონავტიკა)|იხვის]] კონფიგურაცია [[შესუსტებული სტაბილურობის]] დიზაინითა და ელექტროდისტანციური (fly-by-wire) ფრენის კონტროლის სისტემით. უფრო გვიანი ვერსიები სრულად თავსებადია [[NATO]]-სთან. 2020 წლისთვის Gripen-ის სხვადასხვა მოდელის (A–F) 271-ზე მეტი ერთეულია გადაცემული სხვდასხვა ქვეყნის სამხედრო ძალებისთვის.{{#tag:ref |სულ 204 (30 Batch I, 110 Batch II, 64 Batch III) Gripen შეიქმნა და გადაეცა შვედეთს, 1 ბრაზილიას, 14 ჩეხეთს, 14 უნგრეთს, 26 სამხრეთ აფრიკას და 12 ტაილანდს. ეს რიცხვი არ მოიცავს Empire Test Pilots School-ის Gripen-ებს, მაგრამ მოიცავს შვედეთის სამხედრო-საჰაერო ძალებიდან უცხოელ კლიენტებზე გადაცემულ თვითმფრინავებს.<ref>{{cite web |url= https://saab.com/gripen/our-fighters/users/ |work= Gripen Multirole Fighter |title= In Use |publisher= Saab |access-date= 28 May 2020 |year= 2020 |archive-url= https://web.archive.org/web/20180708020227/https://saab.com/gripen/our-fighters/users/ |archive-date= 8 July 2018 |url-status= dead}}</ref> |group= "Nb" |name= aircraft_produced}} 1979 წელს, [[შვედეთის მთავრობა]]მ დაიწყო კვლევა და დამუშავება „გამანადგურებელი, შეტევითი და სადაზვერვო თვითმფრინავის“ (''ett jakt-, attack- och spaningsflygplan'', აქედან "JAS") შესაქმნელად, რომელიც შეცვლიდა [[Saab 35 Draken]]-სა და [[Saab 37 Viggen]]-ს [[შვედეთის სამხედრო-საჰაერო ძალები|შვედეთის სამხედრო-საჰაერო ძალებში]]. შერჩეული და შემუშავებული იქნა Saab-ის ახალი დიზაინი – JAS&nbsp;39. პირველი ფრენა 1988 წელს შედგა, ხოლო პირველი სერიული წარმოების თვითმფრინავი 1993 წელს გამოვიდა.<ref name= "Milestones" /> იგი შვედეთის სამხედრო-საჰაერო ძალებში 1996 წელს შევიდა ექსპლუატაციაში.<ref name="Milestones" /> განახლებული ვარიანტები, უფრო მოწინავე ავიონიკითა და ხანგრძლივი მისიისთვის ადაპტირებული შესაძლებლობებით, 2003 წლიდან შევიდა სამსახურში. Gripen-ის საერთაშორისო ბაზარზე გასატანად, Saab-მა ჩამოაყალიბა პარტნიორობები და თანამშრომლობები უცხოურ აეროკოსმოსურ კომპანიებთან. საექსპორტო ბაზარზე Gripen-ის ადრეულმა მოდელებმა საკმაო წარმატება მოიპოვეს ცენტრალურ ევროპაში, სამხრეთ აფრიკასა და სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში გაყიდვების წყალობით. ზოგიერთი შესყიდვა კორუფციის ეჭვქვეშ მოექცა, თუმცა შვედეთის ხელისუფლებამ გამოძიება 2009 წელს დახურა.<ref name="Kwast">{{cite web |url= http://www.aklagare.se/Media/Nyheter/Jas-Gripen-utredning-laggs-ned/ |title= Jas Gripen-utredning läggs ned |trans-title= Jas Gripen-ის გამოძიება დახურულია |publisher= [[შვედეთის პროკურატურა]] |date= 16 June 2009 |language= sv |url-status= dead |archive-url= https://web.archive.org/web/20090622063715/http://www.aklagare.se/Media/Nyheter/Jas-Gripen-utredning-laggs-ned |archive-date= 22 June 2009 |accessdate= 6 მარტი 2025 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20090622063715/http://www.aklagare.se/Media/Nyheter/Jas-Gripen-utredning-laggs-ned |archivedate= 22 ივნისი 2009 }}</ref> Gripen-ის სერიის ძირითადი განახლება, რომელიც ადრე ''Gripen NG'' (Next Generation) ან ''Super JAS'' სახელით იყო ცნობილი, ახლა კი ''JAS 39E/F Gripen''-ად იწოდება,<ref name=":1">{{Cite news |url= http://www.thelocal.se/20120727/42260 |title= 'Super-Jas' costlier than expected: report |work= The Local |location= SE |date= 27 July 2012 |access-date= 13 January 2014 |archive-url= https://web.archive.org/web/20140113035555/http://www.thelocal.se/20120727/42260 |archive-date= 13 January 2014}}</ref> 2019 წელს მიეწოდა შვედეთის და [[ბრაზილიის სამხედრო-საჰაერო ძალები|ბრაზილიის სამხედრო-საჰაერო ძალებს]]. ცვლილებები JAS&nbsp;C-დან JAS&nbsp;E-მდე მოიცავს უფრო დიდ ფიუზელაჟს, უფრო მძლავრ ძრავს, გაზრდილ საბრძოლო დატვირთვას, ახალ კაბინას, რადიოელექტრონიკის ახალ არქიტექტურას, ელექტრონული ბრძოლის სისტემას და სხვა გაუმჯობესებებს. ==ისტორია== ===წარმოშობა=== 1970-იანი წლების ბოლოს შვედეთი ცდილობდა მოძველებული [[Saab 35 Draken]]-ისა და [[Saab 37 Viggen]]-ის შეცვლას.{{Sfn|Frawley|2002|p=147}} [[შვედეთის სამხედრო-საჰაერო ძალები]] საჭიროებდნენ ფინანსურად ხელმისაწვდომ Mach&nbsp;2 სიჩქარის თვითმფრინავს, რომელსაც ექნებოდა კარგი მოკლე ასაფრენი და დასაფრენი შესაძლებლობები თავდაცვითი გაფანტული ბაზირების გეგმისთვის, შესაძლო შემოჭრის შემთხვევაში; გეგმა მოიცავდა 800&nbsp;მ სიგრძის და 17&nbsp;მ სიგანის ელემენტარულ ასაფრენ-დასაფრენ ზოლებს, რომლებიც [[Bas 90]] სისტემის ნაწილი იყო.<ref>{{cite web |trans-title= შვედეთის სამხედრო საჰაერო ბაზები |url= https://www.forsvarsmakten.se/siteassets/5-information-och-fakta/historia/vagbaserna/fortv-2007-1.pdf |archive-url= https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.forsvarsmakten.se/siteassets/5-information-och-fakta/historia/vagbaserna/fortv-2007-1.pdf |archive-date=9 October 2022 |url-status=live |title= Svenska militära flygbaser |last= Törnell |first=Bernt |date= 5 February 2007 |language=sv|website= Försvarsmakten}}</ref><ref>{{cite web |trans-title= საჰაერო ბაზების სისტემა 90 |language=sv|url= http://www.fht.nu/Dokument/Flygvapnet/flyg_publ_dok_flygbassystem_90.pdf |archive-url= https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.fht.nu/Dokument/Flygvapnet/flyg_publ_dok_flygbassystem_90.pdf |archive-date=9 October 2022 |url-status=live |title= Flygbassystem 90 |last= Rystedt |first= Jörgen|date= 25 April 2009 |website= FHT}}</ref>{{Sfn |Altaya|2011|loc= ''Características especiais''|ps=: 'O Gripen foi concebido conforme as diretivas da força aérea sueca – a Base 90 – que previa a utilização de pistas rudimentares de 800&nbsp;m de comprimento e 9&nbsp;m de largura… ["Gripen" შეიქმნა შვედეთის საჰაერო ძალების Base 90 დირექტივების შესაბამისად, რომელიც მოითხოვდა 800&nbsp;მ სიგრძისა და 9&nbsp;მ სიგანის ელემენტარული ასაფრენ-დასაფრენ ზოლების გამოყენებას…]'}} თვითმფრინავის შექმნის ერთ-ერთი მიზანი იყო Viggen-ზე მცირე ზომის მქონე საფრენი აპარატის შექმნა, რომელიც შეინარჩუნებდა ან გააუმჯობესებდა მის საბრძოლო დატვირთვისა და მოქმედების დიაპაზონის მახასიათებლებს.{{Sfn|Spick|2000|pp= 426–27}} ადრეულ წინადადებებს შორის იყო [[Saab 38]], ასევე ცნობილი როგორც B3LA, რომელიც განკუთვნილი იყო როგორც შეტევითი და სასწავლო თვითმფრინავი,{{Sfn|Björeman|2009|pp= 139–49}} და [[:sv:Saab A 20|A 20]], Viggen-ის გაუმჯობესებული ვერსია, რომელსაც შეეძლო საბრძოლო, შეტევითი და საზღვაო დაზვერვის ფუნქციების შესრულება.<ref>{{cite web |language= sv |place= Sweden |title= Om anslaget Flygvapenförband: Forskning och utveckling | type= government bill |year= 1977–1978 |id= 95 |trans-title= საჰაერო ძალების დანაყოფების დაფინანსება: კვლევა და განვითარება |publisher= Riksdagen |url= http://www.riksdagen.se/sv/Dokument-Lagar/Forslag/Propositioner-och-skrivelser/prop-19777895-om-anslaget-Fl_G10395/ |access-date= 30 June 2013 |archive-date= 4 March 2016 |archive-url= https://web.archive.org/web/20160304194924/http://www.riksdagen.se/sv/Dokument-Lagar/Forslag/Propositioner-och-skrivelser/prop-19777895-om-anslaget-Fl_G10395/ |url-status= dead}}</ref> ასევე განიხილებოდა რამდენიმე უცხოური დიზაინი, მათ შორის [[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[McDonnell Douglas F/A-18 Hornet]],{{Sfn |Williams|2003|p= 72}} [[Northrop F-20 Tigershark]] და [[Dassault Mirage 2000]].{{Sfn|Green|Swanborough|1987|p= 225}} საბოლოოდ, შვედეთის მთავრობამ გადაწყვიტა ახალი გამანადგურებლის შემუშავება [[Saab Group|Saab]]-ის მიერ მომხდარიყო.{{Sfn |Williams|2003|p= 72}} 1979 წელს მთავრობამ დაიწყო კვლევა, რომელიც მიზნად ისახავდა ისეთი მრავალფუნქციური პლატფორმის შექმნას, რომელიც მოიცავდა "JAS"-ს, რაც ნიშნავდა ''Jakt'' ([[საჰაერო ბრძოლა|ჰაერი-ჰაერი]]), ''Attack'' ([[დარტყმა|ჰაერი-მიწა]]) და ''Spaning'' (დაზვერვა), რაც მიუთითებდა [[მრავალფუნქციური გამანადგურებელი|მრავალფუნქციურ]], ანუ „სვინგროლ“ ტიპის გამანადგურებელზე, რომელსაც შეეძლო ერთდროულად მრავალი ფუნქციის შესრულება.{{Sfn|Williams|2003|p= 72}} განიხილებოდა Saab-ის რამდენიმე დიზაინი, მათ შორის ყველაზე პერსპექტიული იყო „პროექტი 2105“ (სახელი შეეცვალა და გადაერქვა ჯერ „პროექტი 2108“, შემდეგ კი „პროექტი 2110“), რომელიც [[შვედეთის თავდაცვის მატერიალური სამმართველო|თავდაცვის მატერიალურმა სამმართველომ]] (''Försvarets Materielverk'', FMV) მთავრობას ურჩია.{{Sfn |Williams|2003|p= 72}} ===ტესტირება, წარმოება და გაუმჯობესებები=== {{External media|width=11%|float=right|video1= [https://www.youtube.com/watch?v=k6yVU_yYtEc 1989 წლის Gripen-ის კატასტროფის ვიდეო]}} Saab-მა პირველი Gripen 1987 წლის 26&nbsp;აპრილს წარადგინა, რაც კომპანიის 50 წლის იუბილეს დაემთხვა.{{Sfn|Winchester|2004|p= 216}} თავდაპირველად 1987 წლისთვის დაგეგმილი ფრენა{{Sfn|Cross|1986|p= 27}} ფრენის კონტროლის სისტემის პრობლემების გამო 18&nbsp;თვით გადაიდო. 1988 წლის 9&nbsp;დეკემბერს პირველმა პროტოტიპმა (სერიული ნომერი 39-1) 51-წუთიანი სადებიუტო ფრენა განახორციელა, პილოტი იყო სტიგ ჰოლმსტრომი.{{Sfn|Williams|2003|p= 73}}<ref>{{Cite magazine |magazine= [[Flight International]] |date= 11–17 დეკემბერი 1988 |url= http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1988/1988%20-%203589.html |title= Gripen flies unstable |location= ლონდონი, გაერთიანებული სამეფო |publisher= Reed Business Information |page= 3 |access-date= 12 იანვარი 2013 |via= Flightglobal/Archive |issn= 0015-3710 |archive-url= https://web.archive.org/web/20140112021157/http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1988/1988%20-%203589.html |archive-date= 12 იანვარი 2014 |url-status= dead}}</ref> ტესტირების პერიოდში შეშფოთება გამოიწვია თვითმფრინავის ავიონიკამ, კერძოდ კი fly-by-wire [[თვითმფრინავის საკონტროლო სისტემა|საკონტროლო სისტემამ]] (FCS) და არასტაბილური კონსტრუქციამ. 1989 წლის 2 თებერვალს, აღნიშნულმა პრობლემამ გამოიწვია პროტოტიპის კატასტროფა [[ლინჩეპინგი|ლინჩეპინგში]] დაშვების მცდელობისას; სატესტო პილოტი [[ლარს როდესტრემი]] კატასტროფას მხოლოდ მოტეხილი იდაყვით გადაურჩა. ავარიის მიზეზად დასახელდა [[პილოტის მიერ გამოწვეული ოსცილაცია]], რაც FCS-ის სიმაღლის კონტროლის ალგორითმის ხარვეზით იყო განპირობებული.{{Sfn|Williams |2003|p= 73}}<ref>{{Cite magazine |last= Gaines |first= Michael 'Mike' |magazine= [[Flight International]] |date= 19–25 მარტი 1989 |url= http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1989/1989%20-%200734.html |title= Software fault caused Gripen crash |location= ლონდონი, გაერთიანებული სამეფო |publisher= Reed Business Information |page= 4 |access-date= 12 იანვარი 2013 |via=Flightglobal/Archive |issn= 0015-3710 |archive-url= https://web.archive.org/web/20140112021205/http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1989/1989%20-%200734.html |archive-date= 12 იანვარი 2014 |url-status= dead}}</ref><ref>{{Cite magazine |magazine= [[Flight International]] |date= 11 თებერვალი 1989 |url= http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1989/1989%20-%200333.html |title= Saab/Gripen prototype crashes |location= ლონდონი, გაერთიანებული სამეფო |publisher= Reed Business Information |pages= 2–3 |via= Flightglobal/Archive |access-date= 12 დეკემბერი 2013 |issn= 0015-3710 |archive-url= https://web.archive.org/web/20121113182620/http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1989/1989%20-%200333.html |archive-date= 13 ნოემბერი 2012 |url-status= dead}}</ref> კატასტროფის საპასუხოდ, Saab-მა და ამერიკულმა კომპანია Calspan-მა პროგრამული ცვლილებები განახორციელეს. ეს გაუმჯობესებები Lockheed NT-33A-ს გამოყენებით გაიტესტა, რამაც შესაძლებელი გახადა სატესტო ფრენების განახლებას ავარიიდან 15&nbsp;თვის შემდეგ. 1993 წლის 8&nbsp;აგვისტოს, საწარმოო თვითმფრინავი 39102 განადგურდა [[სტოკჰოლმი|სტოკჰოლმის]] [[Stockholm Water Festival|წყლის ფესტივალზე]] ავიაშოუზე. პილოტმა ლარს როდესტრემმა დაკარგა კონტროლი დაბალ სიმაღლეზე ბრუნვისას და კატაპულტირება მოუწია. Saab-მა მოგვიანებით დაადგინა, რომ პრობლემა გამოიწვია პილოტის სწრაფი საკონტროლო მოძრაობების ზედმეტმა გაძლიერებამ. გამოძიებამ და ხარვეზის გამოსწორებამ სატესტო ფრენების განახლება დამატებით რამდენიმე თვით, დეკემბრამდე შეაყოვნა.{{Sfn|Williams|2003|p= 73}} პირველი შეკვეთა მოიცავდა დამატებით 110 ერთეულის შეძენის შესაძლებლობას, რომელიც 1992 წლის ივნისში იქნა გამოყენებული. პარტია&nbsp;II-ს წარმოადგენდა 96&nbsp;ერთადგილიანი JAS&nbsp;39A და 14&nbsp;ორადგილიანი JAS&nbsp;39B.{{Sfn|Keijsper|2003|pp= 12, 21}}{{Sfn|Matláry|Ø̈sterud|2007|p= 150}} JAS&nbsp;39B ვარიანტი 66&nbsp;სმ-ით (26&nbsp;დუიმით) გრძელი იყო JAS&nbsp;39A-ზე, რათა დაეტია მეორე სავარძელი. ეს მოითხოვდა ერთ-ერთი ქვემეხის მოხსნას და საწვავის შიდა ტევადობის შემცირებას.{{Sfn|Williams|2003|p=88}} 1994 წლის აპრილისთვის დასრულებული იყო ხუთი პროტოტიპი და ორი სერიული წარმოების Gripen-ი, თუმცა ვიზუალური არეალის მიღმა მოქმედი რაკეტა (BVR) ჯერ არ იყო შერჩეული.{{Sfn|Forsberg|1994|p= 223}} მესამე პარტია შეუკვეთეს 1997 წლის ივნისში, რომელიც შედგებოდა 50&nbsp;განახლებული ერთადგილიანი JAS&nbsp;39C-სგან და 14&nbsp;ორადგილიანი JAS&nbsp;39D-სგან,{{Sfn|Williams|2003|p= 88}} რომელიც ცნობილია როგორც „Turbo Gripen“ და ექსპორტისთვის მორგებულია ნატოს სტანდარტებზე.{{Sfn|Altaya|2011|loc=''Diversas versões'' 1a|ps=: "A necessidade de adaptar o Gripen às especificidades da Otan, para estimular as vendas no estrangeiro, levou ao desenvolvimento de uma nova versão chamada 'Turbo Gripen'. [Gripen-ის ნატოს სპეციფიკაციებზე ადაპტირების საჭიროებამ, რათა გაეზარდათ გაყიდვები უცხოეთში, განაპირობა ახალი ვერსიის, 'Turbo Gripen'-ის, შექმნა.]"}} პარტია&nbsp;III თვითმფრინავები, რომლებიც 2002-2008 წლებში იქნა მიწოდებული, აღჭურვილი იყო უფრო ძლიერი და განახლებული ავიონიკით, [[ჰაერში საწვავით შევსება|ჰაერში საწვავით შევსების]] შესაძლებლობით და ბორტზე ჟანგბადის გენერირების სისტემით (OBOGS) ხანგრძლივი ფრენებისთვის.<ref name= last_swaf /> ჰაერში საწვავის შევსება 1998 წელს წარმატებით გაიტესტა სპეციალურად აღჭურვილ პროტოტიპ 39‐4-ზე [[სამეფო საჰაერო ძალები|RAF]] [[Vickers VC10|VC10]] თვითმფრინავთან ერთად.{{Sfn|Williams|2003|p= 88}} ===თანაშრომლობის შეთანხმებები=== [[File:Flares (5598703900).jpg|thumb|upright|ჩეხური Gripen-ის თავდაცვითი მაშხალების გამოყენება, 2011|alt=ფრონტალური ხედი გამანადგურებლის, რომელიც მარჯვნივ ბრუნავს და მაშხალებს უშვებს მწვანე ტყიან ფონზე]] 1995 წლის [[პარიზის ავიაშოუ]]ზე Saab Military Aircraft-მა და [[British Aerospace]]-მა (BAe, ამჟამად [[BAE Systems]]) გამოაცხადეს ერთობლივი საწარმოს, Saab-BAe Gripen&nbsp;AB-ის შექმნა, რომლის მიზანი იყო Gripen-ის ადაპტაცია, წარმოება, მარკეტინგი და მხარდაჭერა მთელს მსოფლიოში.{{Sfn|Williams|2003|p=88}}{{Sfn|Lorell|2002|p=147}} შეთანხმება მოიცავდა A და B სერიის თვითმფრინავების „ექსპორტულ“ C და D სერიებად გარდაქმნას, რაც Gripen-ს [[NATO]]-ს სტანდარტებთან შესაბამისობას მიანიჭებდა.{{Sfn|Eliasson|2010|p=256}} ეს თანამშრომლობა 2001 წელს გაგრძელდა Gripen International-ის ჩამოყალიბებით, რომელიც ექსპორტზე გაყიდვების ხელშეწყობის მიზნით შეიქმნა.{{Sfn|Lorell|2002|pp=147–48}} 2004 წლის დეკემბერში Saab-მა და BAE&nbsp;Systems-მა გამოაცხადეს, რომ BAE გაყიდდა Saab-ში თავის წილის დიდ ნაწილს და Saab მთლიანად აიღებდა პასუხისმგებლობას Gripen-ის მარკეტინგსა და საექსპორტო შეკვეთების მართვაზე.<ref>{{Cite news |last= Reece |first=Damian |url= https://www.independent.co.uk/news/business/news/bae-cuts-saab-stake-after-gripen-revamp-6156400.html |title= BAE ამცირებს Saab-ში წილს Gripen-ის რევამპის შემდეგ |newspaper=The Independent |date=8 December 2004 |access-date= 2 November 2013 |url-status=dead |archive-url= https://web.archive.org/web/20131217000028/http://www.independent.co.uk/news/business/news/bae-cuts-saab-stake-after-gripen-revamp-6156400.html |archive-date= 17 December 2013}}</ref> 2011 წლის ივნისში Saab-მა გამოაცხადა, რომ შიდა გამოძიებამ გამოავლინა BAE&nbsp;Systems-ის კორუფციის ფაქტები, მათ შორის [[ფულის გათეთრება]] სამხრეთ აფრიკაში, რომელიც Gripen-ის კლიენტთა შორის იყო.<ref>{{cite web |last=Page |first= Lewis |url= https://www.theregister.co.uk/2011/06/20/saab_sa_fighter_accusation/ |title= Saab-მა BAE დაადანაშაულა სამხრეთ აფრიკის საბრძოლო თვითმფრინავების გარიგებაში |work= The Register |date= 20 June 2011 |place= გაერთიანებული სამეფო |access-date= 17 December 2013 |url-status=live |archive-url= https://web.archive.org/web/20131106103506/https://www.theregister.co.uk/2011/06/20/saab_sa_fighter_accusation/ |archive-date= 6 November 2013}}</ref> 2007 წლის 26 აპრილს ნორვეგიამ ხელი მოაწერა 150 მილიონი ნორვეგიული კრონის ღირებულების ერთობლივი განვითარების შეთანხმებას Saab-თან, რომელიც მოიცავდა Gripen-ის განვითარების პროგრამაზე თანამშრომლობას, მათ შორის ნორვეგიული ინდუსტრიების ჩართვას თვითმფრინავის მომავალი ვერსიების განვითარებაში.<ref name=nla>{{Cite press release |url= http://www.saabgroup.com/en/about-saab/newsroom/press-releases--news/2007---4/gripen---agreement-in-norway/ |title= Gripen – შეთანხმება ნორვეგიაში |publisher= Saab |date= 26 April 2007 |access-date= 2 November 2013 |url-status= dead |archive-url= https://web.archive.org/web/20120329130100/http://www.saabgroup.com/en/about-saab/newsroom/press-releases--news/2007---4/gripen---agreement-in-norway/ |archive-date= 29 March 2012}}</ref> იმავე წლის ივნისში Saab-მა ასევე გააფორმა შეთანხმება [[Thales Group|Thales Norway A/S]]-თან Gripen-ის კავშირგაბმულობის სისტემების განვითარებაზე. ეს შეკვეთა პირველი იყო იმ შეთანხმების წერილის პირობების ფარგლებში, რომელიც გაფორმდა [[ნორვეგიის თავდაცვის სამინისტრო]]სა და Gripen International-ს შორის 2007 წლის აპრილში.<ref name=nla/> 2010 წლის [[აშშ-ის დიპლომატიური კაბელების გაჟონვა|დიპლომატიური კაბელების გაჟონვის]] შედეგად გაირკვა, რომ აშშ-ის დიპლომატები შეშფოთებული იყვნენ ნორვეგიისა და შვედეთის თანამშრომლობით Gripen-ის საკითხზე და ცდილობდნენ ზეწოლა მოეხდინათ ნორვეგიაზე, რათა არ შეეძინა ეს თვითმფრინავი.<ref name="Norway gripen local"/> 2007 წლის დეკემბერში, როგორც Gripen International-ის მარკეტინგული კამპანიის ნაწილი დანიაში, ხელშეკრულება გაფორმდა დანიურ ტექნოლოგიურ მომწოდებელთან, [[Terma A/S]]-თან, რაც კომპანიას საშუალებას აძლევდა მონაწილეობა მიეღო ინდუსტრიული თანამშრომლობის პროგრამაში მომდევნო 10-15 წლის განმავლობაში. პროგრამის საერთო ღირებულება შეფასებული იყო 10 მილიარდ დანიურ კრონაზე მეტით, ხოლო მისი რეალიზაცია ნაწილობრივ დამოკიდებული იყო Gripen-ის შესყიდვაზე დანიის მიერ.<ref name=dla>{{Cite press release |url= http://www.saabgroup.com/en/about-saab/newsroom/press-releases--news/2007---12/gripen--a-catalyst-for-danish-industry/ |title= Gripen – დანიური ინდუსტრიის კატალიზატორი |publisher= Saab |date= 4 December 2007 |access-date= 2 November 2013 |archive-url= https://web.archive.org/web/20120329130140/http://www.saabgroup.com/en/about-saab/newsroom/press-releases--news/2007---12/gripen--a-catalyst-for-danish-industry/ |archive-date= 29 March 2012}}</ref> საბოლოოდ, დანიამ არჩევანი შეაჩერა F-35&nbsp;Joint Strike Fighter-ზე. === საკამათო საკითხები, სკანდალები და ხარჯები === შვედეთისთვის მრავალფუნქციური საბრძოლო თვითმფრინავის შექმნა მნიშვნელოვანი ამოცანა იყო. წინამორბედი 37&nbsp;Viggen ხშირად იყო კრიტიკის საგანი შვედეთის სამხედრო ბიუჯეტის ზედმეტად დიდი ნაწილის დაკავებისთვის და 1971 წლისთვის მას ოპონენტები უწოდებდნენ „[[გუგული|გუგულს]] სამხედრო ბუდეში“. 1972 წელს სოციალ-დემოკრატიული პარტიის (Socialdemokraterna) პარტიულ ყრილობაზე მიღებულ იქნა გადაწყვეტილება, რომელიც კრძალავდა მომავალში სამხედრო თვითმფრინავების შექმნას.<ref name=P3Dok>{{cite web |language=sv|publisher=[[Sveriges Radio]] |work= P3 Dokumentär | type= radio broadcast |url= http://sverigesradio.se/sida/avsnitt/91822?programid=2519 |title= JAS-projektet |trans-title= JAS პროექტი |date= 23 March 2008 |url-status= live |archive-url= https://web.archive.org/web/20131219044311/http://sverigesradio.se/sida/avsnitt/91822?programid=2519 |archive-date= 19 December 2013}}</ref> 1982 წელს Gripen<!-- რათა ავირიდოთ S წინადადებასთან დაკავშირებული დაბნეულობა -->-ის პროექტი შვედეთის პარლამენტში მიიღეს 176 ხმით 167-ის წინააღმდეგ, სადაც მთელი სოციალ-დემოკრატიული პარტია წინააღმდეგი წავიდა დამატებითი კვლევების მოთხოვნის გამო. 1983 წელს შეიტანეს ახალი კანონპროექტი,<ref>{{cite web |language= sv |title= Regeringens proposition 1982/83:119 om riktlinjer för JAS-projektet |type= government bill |year= 1982–1983 |number= 119 |trans-title= JAS პროექტის სახელმძღვანელო პრინციპები |url= http://www.riksdagen.se/sv/Dokument-Lagar/Forslag/Propositioner-och-skrivelser/prop-198283119-om-riktlinjer_G603119/ |publisher= Riksdagen |place= Sweden |access-date= 30 June 2013 |archive-date= 19 December 2013 |archive-url= https://web.archive.org/web/20131219220647/http://www.riksdagen.se/sv/Dokument-Lagar/Forslag/Propositioner-och-skrivelser/prop-198283119-om-riktlinjer_G603119/ |url-status= dead}}</ref> და საბოლოოდ პროექტს 1983 წლის აპრილში დაუჭირეს მხარი, იმ პირობით, რომ მას ექნებოდა წინასწარ განსაზღვრული ფიქსირებული ღირებულების კონტრაქტი,{{Sfn|Björeman|2009|pp= 137–49}} რაც მოგვიანებით კრიტიკის საგანი გახდა ხარჯების გარდაუვალი ზრდის გამო.<ref name="P3Dok" /> ანიკა ბრანდსტრომის მიხედვით, 1989 და 1993 წლების ავარიების შემდეგ Gripen-ის სანდოობისა და საზოგადოებრივი იმიჯის დაზიანების საფრთხე არსებობდა. საზოგადოებაში გავრცელდა აზრი, რომ პირველი ავარიის ტექნიკური პრობლემების უგულებელყოფამ პირდაპირ გამოიწვია მეორე ავარია, რომელიც თავიდან აცილებადი იყო.{{Sfn|Brändström|2003|pp= 61, 72}} ბრანდსტრომმა აღნიშნა, რომ მედიასაშუალებებმა უფრო მაღალი საზოგადოებრივი პასუხისმგებლობა და პროექტის ახსნა-განმარტება მოითხოვეს; ცუდად ინფორმირებულმა მედიამ კი Gripen-ის შესახებ საზოგადოებრივი ცოდნა დაამახინჯა.{{Sfn|Brändström|2003|pp= 57–62}} კონსერვატიულმა მთავრობამ სწრაფად დაუჭირა მხარი Gripen-ს&nbsp;– თავდაცვის მინისტრმა ანდერს ბიორკმა საჯაროდ დაადასტურა, რომ პროექტი შვედეთისთვის ძალიან დადებითი იქნებოდა.{{Sfn|Brändström|2003|pp=58–62, 72–73}} Gripen-ის მარკეტინგული ძალისხმევის ფარგლებში, რომელიც მოიცავდა სამხრეთ აფრიკას, ავსტრიას, ჩეხეთსა და უნგრეთს, გავრცელდა ცნობები BAE&nbsp;Systems-სა და Saab-ის მიერ ფართომასშტაბიანი კორუფციისა და ქრთამის შესახებ.<ref>{{Cite news |url= https://www.theguardian.com/world/2010/feb/07/bae-chiefs-linked-bribes-conspiracy |title= BAE-ის ხელმძღვანელები კორუფციულ სკანდალთან კავშირში |newspaper= The Observer |place= United Kingdom |publisher= The Guardian |date= 7 February 2010 |access-date= 3 November 2013 |first1= David |last1= Leigh |first2= Rob |last2= Evans |url-status= live |archive-url= https://web.archive.org/web/20131104220310/http://www.theguardian.com/world/2010/feb/07/bae-chiefs-linked-bribes-conspiracy |archive-date= 4 November 2013}}</ref><ref name= "saab clean" /> 2007 წელს შვედმა ჟურნალისტებმა განაცხადეს, რომ BAE-მ მილიონობით დოლარის ქრთამი გადაიხადა.<ref>{{Cite news |language= sv |url= http://www.svt.se/ug/slutet-pa-jas-harvan |title= გრაფი, რომელიც ასრულებს JAS-ის სკანდალს |trans-title= Count which closes the JAS-scandal |place= SE |publisher= SVT |date= 12 March 2013 |access-date= 18 June 2013 |archive-date= 2 August 2017 |archive-url= https://web.archive.org/web/20170802084110/http://www.svt.se/ug/slutet-pa-jas-harvan |url-status= live}}</ref> Gripen-ის ღირებულება მუდმივი ყურადღებისა და სპეკულაციის საგანი იყო. 2008 წელს Saab-მა დააანონსა შემცირებული შემოსავალი, რაც ნაწილობრივ თვითმფრინავის მარკეტინგულ ხარჯებს დაუკავშირა.<ref>{{Cite news |last1= Lindstroem |first1= Jakob |first2= Steve |last2= Rothwell |editor-last= Jasper |editor-first= Chris |url= https://www.bloomberg.com/apps/news?pid=newsarchive&sid=aY7i3Jy3VrDM |title= Saab აცხადებს, რომ შვედეთის ბიუჯეტის "ქაოსი" გავლენას ახდენს მოგებაზე |publisher= Bloomberg |date= 5 September 2008 |access-date= 2 November 2013 |archive-url= https://web.archive.org/web/20131102121308/http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=newsarchive&sid=aY7i3Jy3VrDM |archive-date= 2 November 2013}}</ref> 2012 წელს [[Jane's Information Group]]-ის კვლევის მიხედვით, Gripen-ის ოპერაციული ხარჯები ყველაზე დაბალი იყო თანამედროვე საბრძოლო თვითმფრინავებს შორის და შეადგენდა $4,700-ს საათში.<ref name="SP.com operational cost" /> ==== ოპერატიული ხარჯები ==== ყიდვის ფასი ყველაზე მეტ ყურადღებას იქცევს შესყიდვის პროცესში, თუმცა საავიაციო სისტემის სიცოცხლის ციკლის განმავლობაში ოპერატიული ხარჯები ბიუჯეტის გაცილებით დიდ ნაწილს მოიცავს. ხშირად ხდება, რომ პილოტები და თვითმფრინავები მიწაზე რჩებიან, რადგან საწვრთნელი პროგრამისთვის განკუთვნილი სახსრები ამოიწურა. საკმარისი პრაქტიკის გარეშე პილოტები ვერ იყენებენ თვითმფრინავის შესაძლებლობებს სრულად, რაც იმას ნიშნავს, რომ უახლესი მოდელის თვითმფრინავი, რომელსაც ცუდად მომზადებული პილოტი მართავს, შეიძლება უფრო არაეფექტური იყოს, ვიდრე ოდნავ ნაკლებად აღჭურვილი თვითმფრინავი, რომელსაც გამოცდილი პილოტი მართავს.<ref>{{cite web |url=https://stratpost.com/why-fighter-operating-costs-matter/ |title=Why fighter operating costs matter |access-date=6 April 2022 |author=Saurabh Joshi |date=12 September 2014 |work=StratPost |archive-date=31 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220531063414/https://stratpost.com/why-fighter-operating-costs-matter/ |url-status=live}}</ref><ref name= "Flygrevyn"/> {| class="wikitable" style="text-align:right;" |+ ფრენის საათობრივი ხარჯი (CPFH) |- ! წყარო || ვალუტა || JAS-39 || [[Lockheed Martin F-35 Lightning II|F-35]] || [[Eurofighter Typhoon|Eurofighter]] || [[Dassault Rafale|Rafale]] || [[Boeing F/A-18E/F Super Hornet|F/A-18{{nbsp}}E/F]] || [[General Dynamics F-16 Fighting Falcon|F-16 Block{{nbsp}}40/50]] |- ! IHS [[Jane's]] 2012<ref>{{cite web |url= https://stratpost.com/gripen-operational-cost-lowest-of-all-western-fighters-janes/ |title= Gripen operational cost lowest of all western fighters: Jane's |access-date= 6 April 2022 |author= Saurabh Joshi |date= 4 July 2012 |work= StratPost |archive-date= 16 February 2014 |archive-url= https://web.archive.org/web/20140216090306/http://www.stratpost.com/gripen-operational-cost-lowest-of-all-western-fighters-janes |url-status= live}}</ref> | აშშ დოლარი | 39C: 5,800 || F-35A: 25,950 <br/>F-35B/C: 38,300 || 22,200 <br/>საწვავის ხარჯი: 10,100 || 20,400 || 13,600 || 8,700 |- ! [[შვედეთის შეიარაღებული ძალების მთავარი სარდალი|ÖB]] მიკაელ{{nbsp}}ბიდენი 2014<ref>{{cite news |url= https://www.svd.se/a/aae2f923-f182-3dd9-ad85-97a42056ece2/pressade-kostnader-kritiskt-for-gripen |title= Pressade kostnader kritiskt för Gripen |access-date= 6 April 2022 |author= Thomas Augustsson |date= 24 March 2014 |newspaper= Svenska Dagbladet |language= sv |quote= Det kostar oss 48 000 kronor per timme att flyga med Gripen, inklusive bränsle. Om planet inte haft så låg driftkostnad skulle flygvapnet aldrig ha råd med ett så stort system, säger Micael Bydén. |trans-quote= It costs us 48 000 SEK per hour to fly Gripen, including fuel. If the aircraft hadn't such a low operating cost, the airforce could never afford such a large fleet, Micael Bydén said |archive-date= 6 April 2022 |archive-url= https://web.archive.org/web/20220406152752/https://www.svd.se/a/aae2f923-f182-3dd9-ad85-97a42056ece2/pressade-kostnader-kritiskt-for-gripen |url-status= live}}</ref> | [[შვედური კრონა|SEK]] | 54,300 || || || || || |- ! Flygrevyn 2021<ref name="Flygrevyn">{{cite magazine |title= Höga flygtimkostnader? Inte med Gripen |url= https://www.flygrevyn.se/tidigare-nummer/flygrevyn-8-2021/ |year= 2021 |magazine= Flygrevyn |location= Stockholm |publisher= Flygrevyn Förlags AB |issue= 8 |page= 23 |language= sv |access-date= 26 April 2022 |archive-date= 16 May 2022 |archive-url= https://web.archive.org/web/20220516151900/https://www.flygrevyn.se/tidigare-nummer/flygrevyn-8-2021/ |url-status= live}}</ref> | SEK | 32,100 || 144,900 || 125,200 || 114,900 || 76,600 || 48,600 |- | colspan="8" style=text-align:center |ყველა მონაცემი ინფლაციის გათვალისწინებით 2022 წლის ვალუტის კურსითაა მოცემული, მრგვალდება ასეულებამდე.<br/> გაითვალისწინეთ, რომ თითოეულ წყაროს საკუთარი მეთოდოლოგია აქვს, რის გამოც მათი ერთმანეთთან პირდაპირ შედარება, შესაძლოა, არ იყოს მართებული. |} ===JAS 39E/F და სხვა განვითარებები {{anchor|Gripen NG|NG}}=== [[File:Saab JAS-39 of the Swedish Air Force undergoing inflight refuelling from a TP 84 Hercules (6803019594).jpg|thumb|შვედეთის საჰაერო ძალების Gripen C საჰაერო შევსებისას]] ორადგილიანი თვითმფრინავი, სახელწოდებით "Gripen Demo", შეკვეთილი იქნა 2007 წელს სხვადასხვა გაუმჯობესების საცდელად.<ref>{{Cite press release |url= http://www.saabgroup.com/en/about-saab/newsroom/press-releases--news/2007---6/gripen-demo--trail-blazing-the-future/ |title= Gripen Demo − Trail-blazing the future |publisher= Saab |date= 19 June 2007 |archive-url= https://web.archive.org/web/20131103090849/http://www.saabgroup.com/en/about-saab/newsroom/press-releases--news/2007---6/gripen-demo--trail-blazing-the-future/ |archive-date= 3 November 2013}}</ref><ref name= FI_Saab_reveals_Demo>{{cite web |last= Hoyle |first=Craig |url= http://www.flightglobal.com/news/articles/pictures-saab-reveals-gripen-demo-aircraft-223212/ |title= Pictures: Saab reveals Gripen Demo aircraft |work= [[FlightGlobal]] |date= 23 April 2008 |archive-url= https://web.archive.org/web/20131103233856/http://www.flightglobal.com/news/articles/pictures-saab-reveals-gripen-demo-aircraft-223212/ |archive-date= 3 November 2013 |url-status=live}}</ref> ის აღჭურვილი იყო [[General Electric F414#Variants|General Electric F414G]] ძრავით, რომელიც შეიქმნა [[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]]-ის ძრავის მოდიფიკაციით.<ref name= NG_capabilities>{{cite web |last= Hoyle |first= Craig |date= 25 April 2008 |url= http://www.flightglobal.com/news/articles/saabs-demo-aircraft-to-highlight-gripen-ng-capabilities-223299/ |title= Saab's Demo aircraft to highlight Gripen NG capabilities |work= [[FlightGlobal]] |archive-url= https://web.archive.org/web/20131103233859/http://www.flightglobal.com/news/articles/saabs-demo-aircraft-to-highlight-gripen-ng-capabilities-223299/ |archive-date= 3 November 2013 |url-status=live}}</ref> Gripen&nbsp;NG-ს მაქსიმალური ასაფრენი წონა გაიზარდა 14,000-დან 16,000&nbsp;კგ-მდე (30,900–35,300&nbsp;ფუნტი), შიდა საწვავის მოცულობა 40%-ით გაიზარდა შასის გადატანის ხარჯზე, რამაც ასევე შესაძლებელი გახადა ორ დამატებით [[hardpoint]]-ის დამატება ფიუზელაჟის ქვედა ნაწილში. მისი საბრძოლო რადიუსი იყო {{Convert|1,300|კმ}} ექვსი ჰაერი-ჰაერი რაკეტით (4 RR + 2 IR) და გარე საწვავის ავზით.<ref name= FI_Saab_reveals_Demo /><ref name=gripenNGforRNLAF2008Aug>{{cite web |url= http://www.jsfnieuws.nl/wp-content/NLGRIPENPRESSBRIEFAug08.pdf |title= Gripen NG for the RNLAF |place= Netherlands |newspaper= JSF nieuws |date= August 2008 |archive-url= https://web.archive.org/web/20131103202954/http://www.jsfnieuws.nl/wp-content/NLGRIPENPRESSBRIEFAug08.pdf |archive-date= 3 November 2013}}</ref> [[PS-05/A]] რადარი ჩანაცვლდა ახალი Raven&nbsp;ES-05<ref>{{Citation |title= Raven |publisher= Selex ES |url= http://www.selex-es.com/-/raven-1 |access-date= 8 June 2015 |archive-date= 18 March 2015 |archive-url= https://web.archive.org/web/20150318140433/http://www.selex-es.com/-/raven-1 |url-status= live}}</ref> [[აქტიური ელექტრონულად სკანირებადი არეალი]] (AESA) რადარით, რომელიც Selex ES-ის Vixen AESA რადარების ოჯახზეა დაფუძნებული (2016 წლიდან - Finmeccanica, შემდეგ [[Leonardo S.p.A.]]).<ref>{{Cite news |last= Schaerlaeckens |first= Leander |url= http://www.upi.com/Business_News/Security-Industry/2009/04/16/Gripen-NG-to-carry-new-Finmeccanica-Selex-radar/UPI-74931239892716/ |title= Gripen NG to carry new Finmeccanica-Selex radar |work= United Press International |date= 16 April 2009 |archive-url= https://web.archive.org/web/20131104082426/http://www.upi.com/Business_News/Security-Industry/2009/04/16/Gripen-NG-to-carry-new-Finmeccanica-Selex-radar/UPI-74931239892716/ |archive-date= 4 November 2013}}</ref> Gripen Demo-ს [[პირველი ფრენა]] განხორციელდა 2008 წლის 27 მაისს.<ref name= gripen_demo>{{Cite press release |url= http://www.saabgroup.com/en/about-saab/newsroom/press-releases--news/2008---5/saabs-maiden-flight-with-gripen-demo/ |title= Saab's maiden flight with Gripen Demo |publisher= Saab |date= 27 May 2007 |url-status= dead |archive-url= https://web.archive.org/web/20131103090927/http://www.saabgroup.com/en/about-saab/newsroom/press-releases--news/2008---5/saabs-maiden-flight-with-gripen-demo/ |archive-date= 3 November 2013 |access-date= 21 July 2011}}</ref> 2009 წლის 21 იანვარს Gripen Demo-მ Mach&nbsp;1.2+ სიჩქარით იფრინა 28,000&nbsp;ფუტზე (8,540 მ) გარეშე გადახურების გარეშე, რათა ტესტირებულიყო მისი [[სუპერკრუიზი]]ს შესაძლებლობა.<ref>{{cite web |last= Hoyle |first=Craig |url= http://www.flightglobal.com/news/articles/saab-celebrates-supercruise-test-success-for-gripen-321428/ |title= Saab celebrates 'supercruise' test success for Gripen Demo |work= [[FlightGlobal]] |date= 22 January 2009 |archive-url= https://web.archive.org/web/20131103232829/http://www.flightglobal.com/news/articles/saab-celebrates-supercruise-test-success-for-gripen-321428/ |archive-date= 3 November 2013 |url-status=live}}</ref> Gripen Demo გახდა Gripen&nbsp;E/F-ის ბაზა, რომელიც ასევე ცნობილია როგორც Gripen&nbsp;NG (Next Generation) და MS&nbsp;(Mission System) 21.<ref name= AW_Sweetman1>{{cite web |last= Sweetman |first= William 'Bill' |date= 14 June 2010 |url= http://www.aviationweek.com/Blogs.aspx?plckBlogId=Blog:27ec4a53-dcc8-42d0-bd3a-01329aef79a7&plckPostId=Blog:27ec4a53-dcc8-42d0-bd3a-01329aef79a7Post:34903d28-5d5a-4d03-99cc-6c12038c0ab4 |title= New Gripen Firms Up |work= Aviation Week |publisher= Penton Media |location= New York |archive-url= https://web.archive.org/web/20140112030210/http://www.aviationweek.com/Blogs.aspx?plckBlogId=Blog:27ec4a53-dcc8-42d0-bd3a-01329aef79a7&plckPostId=Blog:27ec4a53-dcc8-42d0-bd3a-01329aef79a7Post:34903d28-5d5a-4d03-99cc-6c12038c0ab4 |archive-date= 12 January 2014 |issn= 0005-2175}}</ref> ==შენიშვნები== {{reflist|group=Nb}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} 2dtyfo9rzc25j40yge5gpj8fgbmpwb4 0 583203 4815889 4799950 2025-06-17T13:36:48Z Jaba1977 3604 /* ლიდერები სამიტზე */ 4815889 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამიტი | სახელი = G8-ის XXXIV სამიტი | სხვასახელი = | ფოტო =130922 Windsor Hotel Toya Resort & Spa Toyako Hokkaido Japan01s3.jpg | ფოტოს სიგანე = | წარწერა = სასტუმრო ვინდზორ ჰოტელ ტოია რეზორთ და სპა | სხვასახელი = | თარიღი = [[7 ივლისი|7]]-[[9 ივლისი]], [[2008]] | მასპინძელი = [[იაპონია]] | ადგილები = | ქალაქები = | მონაწილეები = {{flagicon|CAN}} [[სტივენ ჰარპერი]]<br />([[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|FRA}} [[ნიკოლა სარკოზი]]<br />([[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|GER}} [[ანგელა მერკელი]]<br />([[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]])<br />{{flagicon|ITA}} [[სილვიო ბერლუსკონი]]<br />([[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|JPN}} '''[[იასუო ფუკუდა]]'''<br />([[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|RUS}} [[დიმიტრი მედვედევი]]<br />([[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|UK}} [[გორდონ ბრაუნი]]<br />([[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|USA}} [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუში]]<br />([[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|EUR}} [[ჟოზე მანუელ ბაროზუ]]<br />([[ევროკომისიის პრეზიდენტი]]) | სახელმწიფოს მეთაური = | თავმჯდომარე = | დოკუმენტები = | პრეზიდენტი = | დაფუძნდა = | დამფუძნებელი = | წინამორბედი = [[G8-ის 33-ე სამიტი]] | მემკვიდრე = [[G8-ის 35-ე სამიტი]] | საიტი = | შენიშვნები = | compactnav = yes }} '''G8-ის 34-ე სამიტი''', ''დიდი რვიანის ოცდამეთოთხმეტე სამიტი'' ({{lang-en|34th G8 summit}}; [[7 ივლისი|7]]-[[9 ივლისი]], [[2008]]) — რვა უდიდესი ინდუსტრიული სახელმწიფოს არაოფიციალური შეხვედრა [[იაპონია]]ში, კუნძულ [[ჰოკაიდო]]ს დასახლება ტოიაკოში, სასტუმრო ვინდზორ ჰოტელ ტოია რეზორთ და სპაში. დიდი შვიდიანის (G7) სამიტი იყო არაოფიციალური ფორუმი, რომელიც აერთიანებდა უდიდესი ინდუსტრიული ქვეყნების ხელმძღვანელებს: [[საფრანგეთი]], [[დასავლეთ გერმანია]], [[იტალია]], [[იაპონია]], [[დიდი ბრიტანეთი]], [[შეერთებული შტატები]], [[კანადა]], და ევროკომისიის პრეზიდენტი (ოფიციალურად შეუერთდა 1981 წელს).<ref name="reuters_what">Reuters: [http://uk.reuters.com/article/latestCrisis/idUKB26280520080703?sp=true "Factbox: The Group of Eight: what is it?"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090305020749/http://uk.reuters.com/article/latestCrisis/idUKB26280520080703?sp=true |date=2009-03-05 }}, July 3, 2008.</ref> [[1997]] წელს ჯგუფს დაემატა ახალი წევრი [[რუსეთი]]ს სახით, რის გამოც მან მიიღო ახალი სახელი — [[დიდი რვიანი]] (G8).<ref name="saunders1">Saunders, Doug. [https://www.theglobeandmail.com/servlet/story/RTGAM.20080704.wG8-analysis05/BNStory/International/columnists "Weight of the world too heavy for G8 shoulders,"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081011063004/http://www.theglobeandmail.com/servlet/story/RTGAM.20080704.wG8-analysis05/BNStory/International/columnists |date=2008-10-11 }} ''Globe and Mail'' (Toronto). July 5, 2008.</ref> ეს და მომდევნო სამიტები, არ იყო თავდაპირველად ჩაფიქრებული, როგორც მისი უფრო ფართო საერთაშორისო ინსტიტუტებთან დაკავშირების მცდელობა. აღნიშნული სამიტები მოიტანა აუცილებლობამ, რომელთა ინიციატორები იყვნენ [[საფრანგეთის პრეზიდენტი]] — [[ვალერი ჟისკარ-დ’ესტენი]] და დასავლეთ [[გერმანიის კანცლერი]] — [[ჰელმუტ შმიდტი]]. სწორედ მათი ინიციატივით შედგა დიდი ექვსიანის (G6) [[G6-ის 1-ლი სამიტი|პირველი არაოფიციალური შეხვედრა]] [[1975]] წელს.<ref name="reinalda205">Reinalda, Bob and Bertjan Verbeek. (1998). [https://books.google.com/books?id=Bt3AzOHtXwgC&dq=G7+summit&pg=PA205 ''Autonomous Policy Making by International Organizations,'' p. 205.]</ref> ==ლიდერები სამიტზე== [[ფაილი:34th G8 summit member 20080708.jpg|მინი|სამიტის მონაწილეები]] G8 არის არაოფიციალური ყოველწლიური ფორუმი კანადის, ევროკომისიის, საფრანგეთის, გერმანიის, იტალიის, იაპონიის, რუსეთის, გაერთიანებული სამეფოსა და შეერთებული შტატების ლიდერებისთვის.<ref name="reuters_what"/> დიდი რვიანის ოცდამეთოთხმეტე არაოფიციალური სამიტის ძირითადი წევრები იყვნენ:<ref>Rieffel, Lex. [http://www.brookings.edu/opinions/2009/0327_global_governance_rieffel.aspx "Regional Voices in Global Governance: Looking to 2010 (Part IV)"], {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20100603074840/http://www.brookings.edu/opinions/2009/0327_global_governance_rieffel.aspx |date=June 3, 2010 }} Brookings. March 27, 2009; [http://g8.gc.ca/about/member-states/ "core" members (Muskoka 2010&nbsp;G-8, official site).] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20100603074840/http://g8.gc.ca/about/member-states/ |date=June 3, 2010 }}</ref><ref name="delegations">[http://www.g8.utoronto.ca/summit/2008hokkaido/delegations.html 2008 Hokkaido G-8, delegations.]</ref><ref name="eu">[http://www.g8.utoronto.ca/summit/2008hokkaido/delegations.html Hokkaido G-8, delegations]; [http://www.deljpn.ec.europa.eu/union/showpage_en_union.external.g8.php "EU and the G8"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070226165606/http://www.deljpn.ec.europa.eu/union/showpage_en_union.external.g8.php |date=February 26, 2007 }}</ref><ref>Munari, Carmen.[http://oglobo.globo.com/pais/mat/2008/07/04/agenda_politica-lula_participa_de_reuniao_do_g8_no_japao-547102265.asp "Agenda política - Lula participa de reunião do G8 no Japão"], ''O Globo'' (São Paulo). July 4, 2008 (in Portuguese).</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20080708013600/http://www.hindu.com/2008/07/05/stories/2008070560091800.htm "G-8: world economy will be in focus"], ''The Hindu'' (Chennai). July 5, 2008; [http://www.thehindubusinessline.com/2008/07/07/stories/2008070751250100.htm "PM to take up fuel price issue, need for action plan at G8 meet"], {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081006174948/http://www.thehindubusinessline.com/2008/07/07/stories/2008070751250100.htm |date=2008-10-06 }} ''The Hindu Business Line'' (New Delhi) -- Dr Singh will have bilateral meeting the Prime Minister of Japan, the US President, and the leaders of Australia, Canada, China, Indonesia, Mexico, Republic of Korea, Russia and the Secretary General of the United Nations.{{cite web |url=http://www.hindu.com/2008/07/05/stories/2008070560091800.htm |title=The Hindu : Front Page : G-8: World economy will be in focus |access-date=2008-07-05 |url-status=dead<!-- Live is paywalled, archive is not --> |archive-url=https://web.archive.org/web/20121102114651/http://www.hindu.com/2008/07/05/stories/2008070560091800.htm |work=[[The Hindu]] |date=2008-07-05 |archive-date=2012-11-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080708013600/http://www.hindu.com/2008/07/05/stories/2008070560091800.htm |archivedate=2008-07-08 }}</ref><ref>Liang, Yan. [https://web.archive.org/web/20090303122421/http://news.xinhuanet.com/english/2008-07/06/content_8496764.htm "Mbeki to attend G-8 outreach session in Japan"], Xinhua (Beijing). July 6, 2008; Fabricus, Peter. [http://www.iol.co.za/index.php?set_id=1&click_id=3045&art_id=vn20080707060135134C252029 "Mbeki to press G8 leaders on Africa"], ''The Star'' (Johannesburg). July 7, 2008.</ref><ref>Saidani, Hamid. [http://www.lakoom-info.com/news/news_juillet2008/news_id07052.htm <<L’UPM sera au centre des discussions, Entretien Bouteflika-Sarkozy au Japon,>>] Lakoom-info (Paris). July 5, 2008. (in French) {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120118140144/http://www.lakoom-info.com/news/news_juillet2008/news_id07052.htm |date=January 18, 2012 }}</ref><ref>Stewart, Cameron. [https://web.archive.org/web/20080804075254/http://www.theaustralian.news.com.au/story/0,25197,23971320-5013871,00.html "Perfect Timing for Kevin Rudd's Trip to Australia"], ''The Australian'' (Melbourne). July 5, 2008.</ref><ref>Lian, Yan. [https://web.archive.org/web/20090302074216/http://news.xinhuanet.com/english/2008-07/05/content_8492693.htm "Japanese ambassador: G8 Summit to highlight African issues"], Xinhua (Beijing)> July 5, 2008.</ref><ref>[http://www.myjoyonline.com/news/200807/17927.asp "President Kufuor leaves for G8 summit"], ''Joy Online.'' July 5, 2008. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20081123092756/http://www.myjoyonline.com/news/200807/17927.asp |date=November 23, 2008 }}</ref><ref>Liang, Yan. [https://web.archive.org/web/20090303105402/http://news.xinhuanet.com/english/2008-07/02/content_8478531.htm "Indonesian president to speak on food security at G8+8 summit"], Xinhua (Beijing). July 2, 2008.</ref><ref>Ibe, Paul. [http://www.thisdayonline.com/nview.php?id=116209 "Yar’Adua in Japan for G8 Summit"], {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090227011205/http://www.thisdayonline.com/nview.php?id=116209 |date=2009-02-27 }} ''This Day Online'' (Lagos). July 7, 2008; Ravichandran, R. [http://www.bernama.com.my/bernama/v3/news.php?id=343683 "Nigerian President Skipping D-8" (Group of 8 Islamic Developing Countries)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090227124641/http://www.bernama.com.my/bernama/v3/news.php?id=343683 |date=2009-02-27 }}, Bernama, Malaysian National News Agency (Kuala Lumpur). July 3, 2008.{{cite web |url=http://www.thisdayonline.com/nview.php?id=116209 |title=THISDAY ONLINE / Nigeria news / African views on global news |access-date=2008-07-07 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090227011205/http://www.thisdayonline.com/nview.php?id=116209 |archive-date=2009-02-27 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090227011205/http://www.thisdayonline.com/nview.php?id=116209 |archivedate=2009-02-27 }}</ref><ref>[http://www.lakoom-info.com/news/news_juillet2008/news_id07055.htm <<G8 – Afrique, Des promesses mais pas beaucoup d’argent,>>] Lakoom-info (Paris). July 5, 2008. (in French) {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20080729054132/http://www.lakoom-info.com/news/news_juillet2008/news_id07055.htm |date=July 29, 2008 }}</ref><ref>[http://english.chosun.com/w21data/html/news/200806/200806260006.html "Pres. Lee to Attend G8 Summit"], {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090226234807/http://english.chosun.com/w21data/html/news/200806/200806260006.html |date=2009-02-26 }} ''The Chosun Ilbo'' (Seoul). June 26, 2008; Na Jeong-ju. [https://www.koreatimes.co.kr/www/news/nation/2008/07/113_27204.html "President Lee Heads for Japan for Expanded G8 Summit"], ''Korea Times'' (Seoul). July 8, 2008 -- Lee is to hold a series of bilateral talks with U.S. President Bush, Russian President Medvedev and leaders of India, Brazil, Mexico and Indonesia.</ref><ref name="un-ocha1">[http://www.reliefweb.int/rw/RWB.NSF/db900SID/EGUA-7G4RB3?OpenDocument "Support for Africa's development not just a moral imperative; it is critical to global security, Deputy Secretary-General tells African Union assembly"], ReliefWeb, UN-OCHA (United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs). June 30, 2008.</ref><ref>Fabricus, Peter. [http://www.iol.co.za/index.php?set_id=1&click_id=3045&art_id=vn20080707060135134C252029 "Mbeki to press G8 leaders on Africa"], ''The Star'' (Johannesburg). July 7, 2008.</ref><ref>Yan, Yangtze. [https://web.archive.org/web/20090302073802/http://news.xinhuanet.com/english/2008-07/07/content_8505863.htm "UN chief urges G8 nations to honor commitments to aid Africa"], Xinhua (Beijing). July 7, 2008.</ref><ref name="ibe1">Ibe, Paul. [http://www.thisdayonline.com/nview.php?id=116209 "Yar’Adua in Japan for G8 Summit"], ''This Day Online'' (Lagos). July, 2008. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20090227011205/http://www.thisdayonline.com/nview.php?id=116209 |date=February 27, 2009 }}</ref> {| class="wikitable" |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''[[G8|G8-ის წევრები]]'''<br /><small>მასპინძელი ქვეყანა აღნიშნულია მუქი შრიფტით.</small> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! {{flagicon|CAN}} | [[კანადა]] | [[სტივენ ჰარპერი]] | [[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|France}} | [[საფრანგეთი]] | [[ნიკოლა სარკოზი]] | [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Germany}} | [[გერმანია]] | [[ანგელა მერკელი]] | [[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]] |- ! {{flagicon|Italy}} | [[იტალია]] | [[სილვიო ბერლუსკონი]] | [[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|Japan}} | '''[[იაპონია]]''' | '''[[იასუო ფუკუდა]]''' | '''[[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]]''' |- ! {{flagicon|რუსეთი}} | [[რუსეთი]] | [[დიმიტრი მედვედევი]] | [[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|UK}} | [[გაერთიანებული სამეფო]] | [[გორდონ ბრაუნი]] | [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|US}} | [[აშშ]] | [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუში]] | [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! rowspan="2" | {{flagicon|European Union}} | rowspan="2" | ''[[ევროკავშირი]]'' | [[ჟოზე მანუელ ბაროზუ]] | [[ევროკომისიის პრეზიდენტი]] |- | ნიკოლა სარკოზი | [[ევროპის კავშირის საბჭოს თავმჯდომარე სახელმწიფოები|საბჭოს პრეზიდენტი]] |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''[[G8+5]] მოწვეული სახელმწიფოები'''<br /> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! {{flagicon|Brazil}} | [[ბრაზილია]] | [[ლუის ინასიუ ლულა და სილვა]] | [[ბრაზილიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|China}} | [[ჩინეთი]] | [[ჰუ ძინტაო]] | [[ჩინეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|India}} | [[ინდოეთი]] | [[მანმოჰან სინგჰი]] | [[ინდოეთის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|Mexico}} | [[მექსიკა]] | [[ფელიპე კალდერონი]] | [[მექსიკის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|South Africa}} | [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა]] | [[ტაბო მბეკი]] | [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''მოწვეული სტუმრები (სახელმწიფოები)'''<br /> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! {{flagicon|Algeria}} | [[ალჟირი]] | [[აბდელაზიზ ბუტეფლიკა]] | [[ალჟირის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Australia}} | [[ავსტრალია]] | [[კევინ რადი]] | [[ავსტრალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|Ethiopia|1996}} | [[ეთიოპია]] | [[მელეს ზენავი]] | [[ეთიოპიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|Ghana}} | [[განა]] | [[ჯონ კუფუორი]] | [[განის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Indonesia}} | [[ინდონეზია]] | [[სუსილო ბამბანგ იუდჰოიონო]] | [[ინდონეზიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Nigeria}} | [[ნიგერია]] | [[უმარუ მუსა იარ-ადუა]] | [[ნიგერიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Senegal}} | [[სენეგალი]] | [[აბდულაი ვადი]] | [[სენეგალის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|South Korea}} | [[სამხრეთ კორეა]] | [[ლი მიონ ბაკი]] | [[სამხრეთ კორეის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Tanzania}} | [[ტანზანია]] | [[ჯაკაია კიკვეტე]] | [[ტანზანიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''მოწვეული სტუმრები (საერთაშორისო ორგანიზაციები)'''<br /> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! {{flagicon|გაერო}} | [[გაერო]] | [[ბან კი-მუნი]] | [[გაეროს გენერალური მდივანი|გენერალური მდივანი]] |- ! {{flagicon image|World Bank logo.svg}} | [[მსოფლიო ბანკი]] | [[რობერტ ზელიკი]] | პრეზიდენტი |- ! rowspan="2" | {{flagicon image|Flag of the African Union.svg}} | rowspan="2" | [[აფრიკის კავშირი]] | [[ჟან პინი]] | [[აფრიკის კავშირის კომისიის თავმჯდომარე|კომისიის თავმჯდომარე]] |- | [[ჯაკაია კიკვეტე]] | [[აფრიკის კავშირის თავმჯდომარე|თავმჯდომარე]] |- ! {{flagicon|CIS}} | [[დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობა|დსთ]] | [[სერგეი ლებედევი (პოლიტიკოსი)|სერგეი ლებედევი]] | [[დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის აღმასრულებელი მდივანი|აღმასრულებელი მდივანი]] |- ! {{flagicon image|Flag of IAEA.svg}} | [[ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო]] | [[მოჰამედ ალ-ბარადეი]] | [[ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტოს გენერალური დირექტორი|გენერალური დირექტორი]] |- ! | [[ენერგეტიკის საერთაშორისო სააგენტო]] | [[ნობუო ტანაკა]] | აღმასრულებელი დირექტორი |- ! {{flagicon image|Flag of UNESCO.svg}} | [[იუნესკო]] | [[კიოტირო მაცურა]] | [[იუნესკოს გენერალური დირექტორი|გენერალური დირექტორი]] |- ! {{flagicon image|Flag of WHO.svg}} | [[ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია]] | [[მარგარეტ ჩანი]] | [[ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის გენერალური დირექტორი|გენერალური დირექტორი]] |- ! | [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია]] | [[პასკალ ლამი]] | [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის გენერალური დირექტორი|გენერალური დირექტორი]] |} ==განხილული საკითხები== სამიტი ჩაფიქრებული იყო, როგორც მის წევრებს შორის არსებული უთანხმოების მოგვარების საშუალება. წმინდა პრაქტიკული თვალსაზრისით, სამიტის წევრებს მიეცათ საშუალება გაეწიათ ერთმანეთისთვის დახმარება რთული ეკონომიკური პრობლემების მოსაგვარებლად.<ref name="reinalda205"/> ==გალერეა== <gallery class="center" widths="90"> File:Stephen Harper by Remy Steinegger Infobox.jpg|'''{{CAN}}'''<br />[[სტივენ ჰარპერი]], <br />[[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Nicolas Sarkozy in 2010.jpg|'''{{FRA}}'''<br />[[ნიკოლა სარკოზი]], [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Angela Merkel 2019 cropped.jpg|'''{{DEU}}'''<br />[[ანგელა მერკელი]], [[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]] File:Romani Prodi daticamera.jpg|'''{{ITA}}'''<br />[[რომანო პროდი]], [[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Yasuo Fukuda 200709.jpg|'''{{JPN}}'''<br />[[იასუო ფუკუდა]], [[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Дмитрий Медведев (08-04-2022).jpg|'''{{RUS}}'''<br />[[დიმიტრი მედვედევი]], [[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Gordon Brown (2008).jpg|'''{{GBR}}'''<br />[[გორდონ ბრაუნი]], [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:George-W-Bush.jpeg|'''{{USA}}'''<br />[[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუში]], [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] </gallery> <gallery class="center" widths="90"> File:José Manuel Barroso (cropped).jpg|'''{{EUR}}'''<br />[[ჟოზე მანუელ ბაროზუ]], [[ევროკომისიის პრეზიდენტი]] </gallery> ;G8+5 მოწვეული სახელმწიფოები <gallery class="center" widths="90"> File:Foto oficial de Luiz Inácio Lula da Silva (2023–2027).jpg|'''{{BRA}}'''<br />[[ლუის ინასიუ ლულა და სილვა]], [[ბრაზილიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Hu Jintao Cannes2011.jpg|'''{{CHN}}'''<br />[[ჰუ ძინტაო]], [[ჩინეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Official Portrait of the Prime Minister Dr. Manmohan Singh.jpg|'''{{IND}}'''<br />[[მანმოჰან სინგჰი]], [[ინდოეთის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Presidente Felipe Calderon (cropped) (b).jpg|'''{{MEX}}'''<br />[[ფელიპე კალდერონი]], [[მექსიკის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:SthAfrica.ThaboMbeki.01 (cropped2).jpg|'''{{ZAF}}'''<br />[[ტაბო მბეკი]], [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] </gallery> ;მოწვეული სტუმრები (სახელმწიფოები) <gallery class="center" widths="90"> File:Abdelaziz Bouteflika - cropped from Secretary Clinton Addresses Reporters in Algiers (8141547674).jpg|'''{{ALG}}'''<br />[[აბდელაზიზ ბუტეფლიკა]], [[ალჟირის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Kevin Rudd DFAT (smile) (cropped).jpg|'''{{AUS}}'''<br />[[კევინ რადი]], [[ავსტრალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Meles Zenawi - World Economic Forum Annual Meeting 2012.jpg|'''{{ETH}}'''<br />[[მელეს ზენავი]], [[ეთიოპიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:John Kufuor 080915-A-8817J-090.JPG|'''{{GHA}}'''<br />[[ჯონ კუფუორი]], [[განის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Susilo Bambang Yudhoyono, official presidential portrait (2009).jpg|'''{{IDN}}'''<br />[[სუსილო ბამბანგ იუდჰოიონო]], [[ინდონეზიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:YarAdua WEF 2008.jpg|'''{{NGR}}'''<br />[[უმარუ მუსა იარ-ადუა]], [[ნიგერიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Abdoulaye Wade 2011.jpg|'''{{SEN}}'''<br />[[აბდულაი ვადი]], [[სენეგალის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Lee Myung-bak presidential portrait.jpg|'''{{KR}}'''<br />[[ლი მიონ ბაკი]], [[სამხრეთ კორეის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Jakaya Kikwete 2011 (cropped) (cropped).jpg|'''{{TAN}}'''<br />[[ჯაკაია კიკვეტე]], [[ტანზანიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] </gallery> ;მოწვეული სტუმრები (საერთაშორისო ორგანიზაციები) <gallery class="center" widths="90"> File:Ban Ki-moon February 2016.jpg|'''{{flagicon|გაერო}}'''<br />[[ბან კი-მუნი]], [[გაეროს გენერალური მდივანი|გენერალური მდივანი]] File:Zoellick, Robert (official portrait 2008).jpg|{{flagicon image|World Bank logo.svg}}<br />[[რობერტ ზელიკი]], მსოფლიო ბანკის პრეზიდენტი File:Jean Ping 080202-F-1644L-081 0YWDF.jpg|[[ჟან პინი]], [[აფრიკის კავშირის კომისიის თავმჯდომარე|კომისიის თავმჯდომარე]] File:Jakaya Kikwete 2011 (cropped) (cropped).jpg|[[ჯაკაია კიკვეტე]], [[აფრიკის კავშირის თავმჯდომარე|თავმჯდომარე]] File:Sergey N. Lebedev 2018.jpg|[[სერგეი ლებედევი (პოლიტიკოსი)|სერგეი ლებედევი]], [[დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის აღმასრულებელი მდივანი|აღმასრულებელი მდივანი]] File:Mohamed el-Baradei.jpg|[[მოჰამედ ალ-ბარადეი]], [[ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტოს გენერალური დირექტორი|გენერალური დირექტორი]] File:Nobuo Tanaka - World Economic Forum Annual Meeting 2011.jpg|[[ნობუო ტანაკა]], ენერგეტიკის საერთაშორისო სააგენტოს აღმასრულებელი დირექტორი File:Koichiro Matsuura (UNESCO) (2)- presidenciagovar- 29MAR07.jpg|[[კიოტირო მაცურა]], [[იუნესკოს გენერალური დირექტორი|გენერალური დირექტორი]] File:Margaret Chan - World Economic Forum Annual Meeting 2011 crop.jpg|[[მარგარეტ ჩანი]], [[ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის გენერალური დირექტორი|გენერალური დირექტორი]] File:Pascal Lamy 2024.jpg|[[პასკალ ლამი]], [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის გენერალური დირექტორი|გენერალური დირექტორი]] </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== * {{cite book| author = Nicholas Bayne|author2= Robert D. Putnam| title = Hanging in there: the G7 and G8 summit in maturity and renewal| url = https://books.google.com/books?id=eRiaaea68soC| year = 2000| publisher = Ashgate Pub Ltd| isbn = 978-0-7546-1185-1 }} * {{cite book| author = Nicholas Bayne| title = Staying together: the G8 summit confronts the 21st century| url = https://books.google.com/books?id=DQhRgXJzdLcC| year = 2005| publisher = Ashgate Pub Ltd| isbn = 978-0-7546-4267-1 }} * {{cite book| author = Peter I. Hajnal| title = The G8 system and the G20: evolution, role and documentation| url = https://books.google.com/books?id=Bi5JO7FFk7UC| year = 2007| publisher = Ashgate Pub Co| isbn = 978-0-7546-4550-4 }} * {{cite book| author = Glenn D. Hook| title = Japan's international relations: politics, economics and security| url = https://books.google.com/books?id=KniNSIXasfUC| date = 2005-09-28| publisher = RoutledgeCurzon| isbn = 978-0-415-33637-6 }} * {{cite book| author = Bob Reinalda| title = Autonomous policy making by international organizations| url = https://books.google.com/books?id=0OFrRrmBBXkC| year = 1998| publisher = Psychology Press| isbn = 978-0-415-16486-3 }} * Official municipal website: [https://web.archive.org/web/20080120002025/http://g8-summit.town.toyako.hokkaido.jp/eng/index.html Toyako-cho Summit Promotion] * [[University of Toronto]]: [[G8 Research Group]], [http://www.g8.utoronto.ca G8 Information Centre] ** [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2008hokkaido/index.html G8 2008, delegations & documents] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{G7 სამიტები}} [[კატეგორია:დიდი რვიანის სამიტები| 034]] l5oq9999u8cxo9gpu4j6u8eqid2nl35 0 583488 4816197 4808860 2025-06-18T08:03:22Z Manana24 165817 4816197 wikitext text/x-wiki '''ბოშათა ცეკვა''' ({{lang-ru|Цыганский танец}}) — ბოშების სხვადასხვა ჯგუფის მიერ შექმნილი ცეკვები. როგორც წესი, მათი გამოჩენის წინაპირობა იყო მიმდებარე ხალხების ცეკვების ინტერპრეტაცია. ბოშების ცეკვების ზოგიერთი სახეობა თავდაპირველად [[ფული|ფულის]] საშოვნელად იყო განკუთვნილი. [[ფაილი:Цыганский.JPG|მინი|ПГАТиНМ-ის მირ შესრულებული ცეკვა „ვიორიკა“]] შესრულების წესის მიხედვით ცეკვები შეიძლება დაიყოს ბანაკის, სასცენო, ქუჩის და სალონის ცეკვებად. ბანაკის ცეკვის სტილი გამოირჩევა არასისტემატური და მრავალფეროვანი მოძრაობებით, გათვლილია ვირტუოზულობის დემონსტრირებაზე თანატომელების წინაშე. ასე ცეკვავენ ადამიანები თავიანთ წრეში: ოჯახურ დღესასწაულებზე, სახლში, დისკოთეკებზე. სასცენო სტილი განკუთვნილია საესტრადო და თეატრალური წარმოდგენისთვის და, შედეგად, მაყურებლისგან დიდი მანძილით დაშორება, სანახაობრიობა. სრულდება არტისტების მიერ. სალონური ცეკვა სინამდვილეში სასცენო ცეკვის ვარიაციაა, რომელიც შექმნილია სცენის არარსებობის შემთხვევაში, შედარებით მცირე, დახურული სივრცისთვის. სრულდება არტისტების მიერ, რესტორნებში, კლიენტის სახლში და მსგავს ადგილებში. ქუჩის ცეკვის სტილი წარმოიშვა ქუჩაში შესრულებული ცეკვის სტილიდან და ფაქტობრივად არის სასცენო სტილის წინამორბედი. ამ დროისთვის ასე ჰქვია იმპროვიზაციულ ცეკვის სტილს, რომელიც აერთიანებს სალონისა და ბანაკში ცეკვის ელემენტებს, შექმნილია იმისთვის, რომ საშუალება მოგცეთ აირჩიოთ ოპტიმალური მოძრაობები არსებული სიტუაციის გათვალისწინებით:მაყურებელთა რაოდენობა და მათთან მანძილი, ხელმისაწვდომი სივრცე, იატაკის მახასიათებლები, ქუჩის ზედაპირი, ნიადაგი და მუსიკა. [[რუსი]] ბოშების ცეკვის თავისებურებაა მისი კომპოზიცია (რომელიც შესაძლოა არ იყოს ბანაკის სტილში): ტემპის თანდათანობითი მატება, დასაწყისში ნელიდან ძალიან სწრაფ და ენერგიულ დასასრულამდე. განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა ფეხის რთულ მოძრაობებს. მამაკაცის ცეკვაში დამახასიათებელი მოძრაობა არის ტანზე სწრაფი, რიტმული დარტყმები. ქალებში - მხრებისა და ხელების მოხდენილი, გამომხატველი მოძრაობები. ქალთა ცეკვის სასცენო ვერსიას ასევე ახასიათებს [[ფლამენკო|ფლამენკოსა]] და აღმოსავლური ცეკვებიდან ნასესხები თითების თამაში, ქვედაკაბის ფართო, ფიგურული ქნევა და პარტერი. ბევრ მოძრაობას ჯერ კიდევ აქვს რუსული ფესვები, მაგალითად, როგორიცაა ტროპაკი. == რუსეთის ცნობილი ბოშა მოცეკვავეები == * ბორის სანკინი * ლიალია ჩორნაია * ზემფირა ჟემჩუჟნაია * განგა ბატალოვა * ვლადისლავ ნიკოლსკი == უნგრული ბოშური == [[უნგრული ენა|უნგრული]] ბოშათა ცეკვა ასევე რუსი ბოშების ცეკვაა, მაგრამ უფრო ახალი. იგი დაფუძნებულია [[ჩიჩოტკა|ჩიჩოტკის]] ცეკვაზე. [[ბალკანური ბოშური ენა|ბალკანური]] ბოშათა წყვილის ცეკვა ბალკანური ბოშების წყვილის ცეკვა არაკონტაქტურია. პარტნიორები ცეკვავენ ერთმანეთთან შესამჩნევ მანძილზე დაშორებით. ცეკვის დროს ისინი რამდენჯერმე იცვლიან ადგილებს, თითქოს წრეში დადიან ერთმანეთის პირისპირ. [[რუმინელები|რუმინელ]] ბოშებს შორის ქალს შეუძლია ცეკვის დროს ადგილზე წრეში შემოტრიალდეს. გამოიყენება ფეხის მოძრაობები, ჩიჩოტკა, ხელების გარკვეული პოზიციებში თითების ტკაცუნი და მამაკაცებისთვის, «хлопушки», ხოლო ქალებს შეიძლება დაემატოს თეძოების მცირე რხევა. == ბოშათა მუცლის ცეკვა == [[მუცლის ცეკვა|მუცლის ცეკვას]] შემოსავლისთვის ტრადიციულად ასრულებენ რომა-ბოშები ([[ბალკანეთის ნახევარკუნძული|ბალკანეთსა]] და თურქეთში) და დომ- ბოშები. თვითმხილველების თქმით, მათი ცეკვები უფრო მარტივი და გარკვეულწილად მკვეთრია, ვიდრე ჩვეულებრივი აღმოსავლური ცეკვები და დაფუძნებულია თეძოს არც თუ ისე რთულ და მრავალფეროვან ქნევაზე. ბალკანელ ბოშებს შორის თეძოების რხევას თან ახლავს ხელის გამოხატული მოძრაობები, ასევე შეიძლება შერწყმული იყოს თითის ტკაცუნით, ტრიალით და ტიპიური ბალკანური ფეხის მოძრაობებით. თურქი ბოშები ცეკვავენ რამდენიმე სახის ცეკვას, როგორიცაა: роман хавасы, сулу куле чифтетелли, кючек და სხვა.მათი ცეკვები ხშირად მოიცავს მცირე აკრობატულ ხრიკებს და პატარა პანტომიმებს ყოველდღიურ ან რომანტიკულ თემებზე. ცეკვაში არის კეკლუცობა და მხიარული ხასიათისაა. როგორც ბოშათა და აღმოსავლურ სხვა ცეკვებში, ბოშათა მუცლის ცეკვას აქვს ისეთი მოძრაობა, როგორიცაა მხრების ქნევა. ასევე შესაძლებელია ცეკვა შარფით ან შალით, ასევე გადასაფარებლით. მუსულმანურ ქვეყნებში ბოშათა მუცლის ცეკვას თავისი მამაკაცის ნაწილი აქვს, უფრო მამაკაცური და აგრესიული. ასევე, მავრიტანული და ებრაული ფესვების მქონე ფლამენკო დიდი ხნის განმავლობაში ითვლებოდა ბოშათა ხელოვნებად. ფლამენკოს მოცეკვავეს ბეილაორს უწოდებენ. ფლამენკო, უპირველეს ყოვლისა, ბოშათა პროფესიონალური ხელოვნებაა და ამიტომაც არსებობს ძირითადად სცენურ და ქუჩის ფორმებში. ბოშური ფლამენკოს ცნობილი შემსრულებლები არიან ხოაკინ კორტესი და კარმენ ამაია. პოლონელი ბოშების ცეკვა ბოშათმცოდნე იერჟი ფიკოვსკის ჩვენებით, პოლონელი ბოშების ცეკვა ასე გამოიყურება:ბოშათა ცეკვის დამახასიათებელი თვისებაა მისი სოლო შესრულება; ბოშები არ ცეკვავენ არც წყვილებში, არც ერთობლივად. მამაკაცის სწრაფ, მოქნილ და იმპულსურ ცეკვაში, მოცეკვავე ქუსლებით სცემს რიტმს და თან ახლავს ხელის დარტყმა თეძოებზე, წვივებსა და ფეხსაცმლის ძირებზე. ქალის ცეკვა ნაკლებად კუთხოვანი, რბილი, გლუვია. მოცეკვავე ფეხებს თითქმის ადგილზე ურტყამს, ოდნავ წინ მიიწევს წინ და გვერდზე, სხეული რჩება ვერტიკალურ მდგომარეობაში და მოძრავია მხოლოდ მხრები, მკლავები და ხელისგულები, აწეულია თავს მაღლა, ეშვებიან სიმეტრიულად, ერთად იკეცება და იშლება წინ გადაგდებით. ბოშა მოცეკვავეები დიდ ყურადღებას აქცევენ ხელის და თითების თამაშს, აერთებენ მათ, ასწორებენ და მათგან ქმნიან ჩვენთვის ნაცნობი ინდური სტატუეტების მსგავს სხვადასხვა ფიგურებს. ბოშა ქალთა ცეკვის ერთ-ერთი ტიპური ფიგურა შემდეგია:მელოდიის ტემპის მატებასთან ერთად, ხელის მოძრაობა უფრო და უფრო სწრაფი ხდება, სანამ, ბოლოს და ბოლოს, კულმინაციურ მომენტში, არ გაჩერდებიან და არ დაეშვება, და მოცეკვავეს მხრები კანკალს დაიწყებს, როგორც ექსტაზში. == მადიური ცეკვა == ბოშა-მადიარების ცეკვა გამოირჩევა ექსპრესიულობით, მამაკაცის პარტია მდიდარია მოძრაობებით და ქალის მწირი და ნაკლებგამოხატული ცეკვით. მამაკაცის ცეკვაში არის ფეხებით თამაში, ფეხების დარტყმები და თითების ტკაცუნი. ჰორა, ორა ბოშური ორა არის ბალკანეთის ჯგუფების ბოშების ცეკვა, ნასესხები გარშემო მყოფი ხალხებისგან. ეს შეიძლება იყოს მარტივი გუნდური ცეკვის სახით, რომელიც გამოირჩევა როგორც ერთი და იმავე სქესის მონაწილეებით, ისე სხვადასხვა ვარიაციით. ნებისმიერ შემთხვევაში, ჩვეულებრივ, მხოლოდ გოგოები და ქალები ცეკვავენ, ზოგჯერ მხოლოდ ბიჭები და კაცები. == ლიტერატურა == * ''Уварова Е. Д.'' Энциклопедия «Эстрада в России XX век». — М.: Олма-Пресс, 2004. — 864 с. — 5000 экз. — ISBN 5-224-04462-6. * ''Щербакова Т. А.'' Цыганское музыкальное исполнительство и творчество в России. — М.: Музыка, 1984. — 176 с. == რესურსები ინტერნეტში == * [http://shkolazhizni.ru/archive/0/n-31330/ Танцы цыган Европы. Как их различить?] * [http://ratune.do.am/index/ulichnyj_tanec/0-6 Уличный цыганский танец] * [https://web.archive.org/web/20090118054503/http://www.flamenco.ru/flamenco/articles/gypsies.html Цыгане в Испании, сайт о фламенко] * [http://svenko.net/dance/index.htm Фото и видео цыганских танцев (рубрика в журнале «Свэнко»)] * [https://web.archive.org/web/20110415081852/http://almazgypsy.ru/gypsy_dance.htm Цыганские танцы по странам (Россия, Румыния, Венгрия, Испания, Турция)] [[კატეგორია:ცეკვები]] ldfhxy2ac4qx8mfb24hp73rg5nonwqd 4816200 4816197 2025-06-18T08:12:00Z Manana24 165817 /* ბოშათა მუცლის ცეკვა */ 4816200 wikitext text/x-wiki '''ბოშათა ცეკვა''' ({{lang-ru|Цыганский танец}}) — ბოშების სხვადასხვა ჯგუფის მიერ შექმნილი ცეკვები. როგორც წესი, მათი გამოჩენის წინაპირობა იყო მიმდებარე ხალხების ცეკვების ინტერპრეტაცია. ბოშების ცეკვების ზოგიერთი სახეობა თავდაპირველად [[ფული|ფულის]] საშოვნელად იყო განკუთვნილი. [[ფაილი:Цыганский.JPG|მინი|ПГАТиНМ-ის მირ შესრულებული ცეკვა „ვიორიკა“]] შესრულების წესის მიხედვით ცეკვები შეიძლება დაიყოს ბანაკის, სასცენო, ქუჩის და სალონის ცეკვებად. ბანაკის ცეკვის სტილი გამოირჩევა არასისტემატური და მრავალფეროვანი მოძრაობებით, გათვლილია ვირტუოზულობის დემონსტრირებაზე თანატომელების წინაშე. ასე ცეკვავენ ადამიანები თავიანთ წრეში: ოჯახურ დღესასწაულებზე, სახლში, დისკოთეკებზე. სასცენო სტილი განკუთვნილია საესტრადო და თეატრალური წარმოდგენისთვის და, შედეგად, მაყურებლისგან დიდი მანძილით დაშორება, სანახაობრიობა. სრულდება არტისტების მიერ. სალონური ცეკვა სინამდვილეში სასცენო ცეკვის ვარიაციაა, რომელიც შექმნილია სცენის არარსებობის შემთხვევაში, შედარებით მცირე, დახურული სივრცისთვის. სრულდება არტისტების მიერ, რესტორნებში, კლიენტის სახლში და მსგავს ადგილებში. ქუჩის ცეკვის სტილი წარმოიშვა ქუჩაში შესრულებული ცეკვის სტილიდან და ფაქტობრივად არის სასცენო სტილის წინამორბედი. ამ დროისთვის ასე ჰქვია იმპროვიზაციულ ცეკვის სტილს, რომელიც აერთიანებს სალონისა და ბანაკში ცეკვის ელემენტებს, შექმნილია იმისთვის, რომ საშუალება მოგცეთ აირჩიოთ ოპტიმალური მოძრაობები არსებული სიტუაციის გათვალისწინებით:მაყურებელთა რაოდენობა და მათთან მანძილი, ხელმისაწვდომი სივრცე, იატაკის მახასიათებლები, ქუჩის ზედაპირი, ნიადაგი და მუსიკა. [[რუსი]] ბოშების ცეკვის თავისებურებაა მისი კომპოზიცია (რომელიც შესაძლოა არ იყოს ბანაკის სტილში): ტემპის თანდათანობითი მატება, დასაწყისში ნელიდან ძალიან სწრაფ და ენერგიულ დასასრულამდე. განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა ფეხის რთულ მოძრაობებს. მამაკაცის ცეკვაში დამახასიათებელი მოძრაობა არის ტანზე სწრაფი, რიტმული დარტყმები. ქალებში - მხრებისა და ხელების მოხდენილი, გამომხატველი მოძრაობები. ქალთა ცეკვის სასცენო ვერსიას ასევე ახასიათებს [[ფლამენკო|ფლამენკოსა]] და აღმოსავლური ცეკვებიდან ნასესხები თითების თამაში, ქვედაკაბის ფართო, ფიგურული ქნევა და პარტერი. ბევრ მოძრაობას ჯერ კიდევ აქვს რუსული ფესვები, მაგალითად, როგორიცაა ტროპაკი. == რუსეთის ცნობილი ბოშა მოცეკვავეები == * ბორის სანკინი * ლიალია ჩორნაია * ზემფირა ჟემჩუჟნაია * განგა ბატალოვა * ვლადისლავ ნიკოლსკი == უნგრული ბოშური == [[უნგრული ენა|უნგრული]] ბოშათა ცეკვა ასევე რუსი ბოშების ცეკვაა, მაგრამ უფრო ახალი. იგი დაფუძნებულია [[ჩიჩოტკა|ჩიჩოტკის]] ცეკვაზე. [[ბალკანური ბოშური ენა|ბალკანური]] ბოშათა წყვილის ცეკვა ბალკანური ბოშების წყვილის ცეკვა არაკონტაქტურია. პარტნიორები ცეკვავენ ერთმანეთთან შესამჩნევ მანძილზე დაშორებით. ცეკვის დროს ისინი რამდენჯერმე იცვლიან ადგილებს, თითქოს წრეში დადიან ერთმანეთის პირისპირ. [[რუმინელები|რუმინელ]] ბოშებს შორის ქალს შეუძლია ცეკვის დროს ადგილზე წრეში შემოტრიალდეს. გამოიყენება ფეხის მოძრაობები, ჩიჩოტკა, ხელების გარკვეული პოზიციებში თითების ტკაცუნი და მამაკაცებისთვის, «хлопушки», ხოლო ქალებს შეიძლება დაემატოს თეძოების მცირე რხევა. == ბოშათა მუცლის ცეკვა == [[მუცლის ცეკვა|მუცლის ცეკვას]] შემოსავლისთვის ტრადიციულად ასრულებენ რომა-ბოშები ([[ბალკანეთის ნახევარკუნძული|ბალკანეთსა]] და თურქეთში) და დომ- ბოშები. თვითმხილველების თქმით, მათი ცეკვები უფრო მარტივი და გარკვეულწილად მკვეთრია, ვიდრე ჩვეულებრივი აღმოსავლური ცეკვები და დაფუძნებულია თეძოს არც თუ ისე რთულ და მრავალფეროვან ქნევაზე. ბალკანელ ბოშებს შორის თეძოების რხევას თან ახლავს ხელის გამოხატული მოძრაობები, ასევე შეიძლება შერწყმული იყოს თითის ტკაცუნით, ტრიალით და ტიპიური ბალკანური ფეხის მოძრაობებით. თურქი ბოშები ცეკვავენ რამდენიმე სახის ცეკვას, როგორიცაა: роман хавасы, сулу куле чифтетелли, кючек და სხვა.მათი ცეკვები ხშირად მოიცავს მცირე აკრობატულ ხრიკებს და პატარა პანტომიმებს ყოველდღიურ ან რომანტიკულ თემებზე. ცეკვაში არის კეკლუცობა და მხიარული ხასიათისაა. როგორც ბოშათა და აღმოსავლურ სხვა ცეკვებში, ბოშათა მუცლის ცეკვას აქვს ისეთი მოძრაობა, როგორიცაა მხრების ქნევა. ასევე შესაძლებელია ცეკვა შარფით ან შალით, ასევე გადასაფარებლით. მუსულმანურ ქვეყნებში ბოშათა მუცლის ცეკვას თავისი მამაკაცის ნაწილი აქვს, უფრო მამაკაცური და აგრესიული. ასევე, მავრიტანული და ებრაული ფესვების მქონე ფლამენკო დიდი ხნის განმავლობაში ითვლებოდა ბოშათა ხელოვნებად. ფლამენკოს მოცეკვავეს ბეილაორს უწოდებენ. ფლამენკო, უპირველეს ყოვლისა, ბოშათა პროფესიონალური ხელოვნებაა და ამიტომაც არსებობს ძირითადად სცენურ და ქუჩის ფორმებში. ბოშური ფლამენკოს ცნობილი შემსრულებლები არიან ხოაკინ კორტესი და კარმენ ამაია. ==პოლონელი ბოშების ცეკვა== ბოშათმცოდნე იერჟი ფიკოვსკის ჩვენებით, პოლონელი ბოშების ცეკვა ასე გამოიყურება:ბოშათა ცეკვის დამახასიათებელი თვისებაა მისი სოლო შესრულება; ბოშები არ ცეკვავენ არც წყვილებში, არც ერთობლივად. მამაკაცის სწრაფ, მოქნილ და იმპულსურ ცეკვაში, მოცეკვავე ქუსლებით სცემს რიტმს და თან ახლავს ხელის დარტყმა თეძოებზე, წვივებსა და ფეხსაცმლის ძირებზე. ქალის ცეკვა ნაკლებად კუთხოვანი, რბილი, გლუვია. მოცეკვავე ფეხებს თითქმის ადგილზე ურტყამს, ოდნავ წინ მიიწევს წინ და გვერდზე, სხეული რჩება ვერტიკალურ მდგომარეობაში და მოძრავია მხოლოდ მხრები, მკლავები და ხელისგულები, აწეულია თავს მაღლა, ეშვებიან სიმეტრიულად, ერთად იკეცება და იშლება წინ გადაგდებით. ბოშა მოცეკვავეები დიდ ყურადღებას აქცევენ ხელის და თითების თამაშს, აერთებენ მათ, ასწორებენ და მათგან ქმნიან ჩვენთვის ნაცნობი ინდური სტატუეტების მსგავს სხვადასხვა ფიგურებს. ბოშა ქალთა ცეკვის ერთ-ერთი ტიპური ფიგურა შემდეგია:მელოდიის ტემპის მატებასთან ერთად, ხელის მოძრაობა უფრო და უფრო სწრაფი ხდება, სანამ, ბოლოს და ბოლოს, კულმინაციურ მომენტში, არ გაჩერდებიან და არ დაეშვება, და მოცეკვავეს მხრები კანკალს დაიწყებს, როგორც ექსტაზში. == მადიური ცეკვა == ბოშა-მადიარების ცეკვა გამოირჩევა ექსპრესიულობით, მამაკაცის პარტია მდიდარია მოძრაობებით და ქალის მწირი და ნაკლებგამოხატული ცეკვით. მამაკაცის ცეკვაში არის ფეხებით თამაში, ფეხების დარტყმები და თითების ტკაცუნი. ჰორა, ორა ბოშური ორა არის ბალკანეთის ჯგუფების ბოშების ცეკვა, ნასესხები გარშემო მყოფი ხალხებისგან. ეს შეიძლება იყოს მარტივი გუნდური ცეკვის სახით, რომელიც გამოირჩევა როგორც ერთი და იმავე სქესის მონაწილეებით, ისე სხვადასხვა ვარიაციით. ნებისმიერ შემთხვევაში, ჩვეულებრივ, მხოლოდ გოგოები და ქალები ცეკვავენ, ზოგჯერ მხოლოდ ბიჭები და კაცები. == ლიტერატურა == * ''Уварова Е. Д.'' Энциклопедия «Эстрада в России XX век». — М.: Олма-Пресс, 2004. — 864 с. — 5000 экз. — ISBN 5-224-04462-6. * ''Щербакова Т. А.'' Цыганское музыкальное исполнительство и творчество в России. — М.: Музыка, 1984. — 176 с. == რესურსები ინტერნეტში == * [http://shkolazhizni.ru/archive/0/n-31330/ Танцы цыган Европы. Как их различить?] * [http://ratune.do.am/index/ulichnyj_tanec/0-6 Уличный цыганский танец] * [https://web.archive.org/web/20090118054503/http://www.flamenco.ru/flamenco/articles/gypsies.html Цыгане в Испании, сайт о фламенко] * [http://svenko.net/dance/index.htm Фото и видео цыганских танцев (рубрика в журнале «Свэнко»)] * [https://web.archive.org/web/20110415081852/http://almazgypsy.ru/gypsy_dance.htm Цыганские танцы по странам (Россия, Румыния, Венгрия, Испания, Турция)] [[კატეგორია:ცეკვები]] 8184weydgdmgi68a21uveiszy3stqsp 4816201 4816200 2025-06-18T08:14:17Z Manana24 165817 /* პოლონელი ბოშების ცეკვა */ 4816201 wikitext text/x-wiki '''ბოშათა ცეკვა''' ({{lang-ru|Цыганский танец}}) — ბოშების სხვადასხვა ჯგუფის მიერ შექმნილი ცეკვები. როგორც წესი, მათი გამოჩენის წინაპირობა იყო მიმდებარე ხალხების ცეკვების ინტერპრეტაცია. ბოშების ცეკვების ზოგიერთი სახეობა თავდაპირველად [[ფული|ფულის]] საშოვნელად იყო განკუთვნილი. [[ფაილი:Цыганский.JPG|მინი|ПГАТиНМ-ის მირ შესრულებული ცეკვა „ვიორიკა“]] შესრულების წესის მიხედვით ცეკვები შეიძლება დაიყოს ბანაკის, სასცენო, ქუჩის და სალონის ცეკვებად. ბანაკის ცეკვის სტილი გამოირჩევა არასისტემატური და მრავალფეროვანი მოძრაობებით, გათვლილია ვირტუოზულობის დემონსტრირებაზე თანატომელების წინაშე. ასე ცეკვავენ ადამიანები თავიანთ წრეში: ოჯახურ დღესასწაულებზე, სახლში, დისკოთეკებზე. სასცენო სტილი განკუთვნილია საესტრადო და თეატრალური წარმოდგენისთვის და, შედეგად, მაყურებლისგან დიდი მანძილით დაშორება, სანახაობრიობა. სრულდება არტისტების მიერ. სალონური ცეკვა სინამდვილეში სასცენო ცეკვის ვარიაციაა, რომელიც შექმნილია სცენის არარსებობის შემთხვევაში, შედარებით მცირე, დახურული სივრცისთვის. სრულდება არტისტების მიერ, რესტორნებში, კლიენტის სახლში და მსგავს ადგილებში. ქუჩის ცეკვის სტილი წარმოიშვა ქუჩაში შესრულებული ცეკვის სტილიდან და ფაქტობრივად არის სასცენო სტილის წინამორბედი. ამ დროისთვის ასე ჰქვია იმპროვიზაციულ ცეკვის სტილს, რომელიც აერთიანებს სალონისა და ბანაკში ცეკვის ელემენტებს, შექმნილია იმისთვის, რომ საშუალება მოგცეთ აირჩიოთ ოპტიმალური მოძრაობები არსებული სიტუაციის გათვალისწინებით:მაყურებელთა რაოდენობა და მათთან მანძილი, ხელმისაწვდომი სივრცე, იატაკის მახასიათებლები, ქუჩის ზედაპირი, ნიადაგი და მუსიკა. [[რუსი]] ბოშების ცეკვის თავისებურებაა მისი კომპოზიცია (რომელიც შესაძლოა არ იყოს ბანაკის სტილში): ტემპის თანდათანობითი მატება, დასაწყისში ნელიდან ძალიან სწრაფ და ენერგიულ დასასრულამდე. განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა ფეხის რთულ მოძრაობებს. მამაკაცის ცეკვაში დამახასიათებელი მოძრაობა არის ტანზე სწრაფი, რიტმული დარტყმები. ქალებში - მხრებისა და ხელების მოხდენილი, გამომხატველი მოძრაობები. ქალთა ცეკვის სასცენო ვერსიას ასევე ახასიათებს [[ფლამენკო|ფლამენკოსა]] და აღმოსავლური ცეკვებიდან ნასესხები თითების თამაში, ქვედაკაბის ფართო, ფიგურული ქნევა და პარტერი. ბევრ მოძრაობას ჯერ კიდევ აქვს რუსული ფესვები, მაგალითად, როგორიცაა ტროპაკი. == რუსეთის ცნობილი ბოშა მოცეკვავეები == * ბორის სანკინი * ლიალია ჩორნაია * ზემფირა ჟემჩუჟნაია * განგა ბატალოვა * ვლადისლავ ნიკოლსკი == უნგრული ბოშური == [[უნგრული ენა|უნგრული]] ბოშათა ცეკვა ასევე რუსი ბოშების ცეკვაა, მაგრამ უფრო ახალი. იგი დაფუძნებულია [[ჩიჩოტკა|ჩიჩოტკის]] ცეკვაზე. [[ბალკანური ბოშური ენა|ბალკანური]] ბოშათა წყვილის ცეკვა ბალკანური ბოშების წყვილის ცეკვა არაკონტაქტურია. პარტნიორები ცეკვავენ ერთმანეთთან შესამჩნევ მანძილზე დაშორებით. ცეკვის დროს ისინი რამდენჯერმე იცვლიან ადგილებს, თითქოს წრეში დადიან ერთმანეთის პირისპირ. [[რუმინელები|რუმინელ]] ბოშებს შორის ქალს შეუძლია ცეკვის დროს ადგილზე წრეში შემოტრიალდეს. გამოიყენება ფეხის მოძრაობები, ჩიჩოტკა, ხელების გარკვეული პოზიციებში თითების ტკაცუნი და მამაკაცებისთვის, «хлопушки», ხოლო ქალებს შეიძლება დაემატოს თეძოების მცირე რხევა. == ბოშათა მუცლის ცეკვა == [[მუცლის ცეკვა|მუცლის ცეკვას]] შემოსავლისთვის ტრადიციულად ასრულებენ რომა-ბოშები ([[ბალკანეთის ნახევარკუნძული|ბალკანეთსა]] და თურქეთში) და დომ- ბოშები. თვითმხილველების თქმით, მათი ცეკვები უფრო მარტივი და გარკვეულწილად მკვეთრია, ვიდრე ჩვეულებრივი აღმოსავლური ცეკვები და დაფუძნებულია თეძოს არც თუ ისე რთულ და მრავალფეროვან ქნევაზე. ბალკანელ ბოშებს შორის თეძოების რხევას თან ახლავს ხელის გამოხატული მოძრაობები, ასევე შეიძლება შერწყმული იყოს თითის ტკაცუნით, ტრიალით და ტიპიური ბალკანური ფეხის მოძრაობებით. თურქი ბოშები ცეკვავენ რამდენიმე სახის ცეკვას, როგორიცაა: роман хавасы, сулу куле чифтетелли, кючек და სხვა.მათი ცეკვები ხშირად მოიცავს მცირე აკრობატულ ხრიკებს და პატარა პანტომიმებს ყოველდღიურ ან რომანტიკულ თემებზე. ცეკვაში არის კეკლუცობა და მხიარული ხასიათისაა. როგორც ბოშათა და აღმოსავლურ სხვა ცეკვებში, ბოშათა მუცლის ცეკვას აქვს ისეთი მოძრაობა, როგორიცაა მხრების ქნევა. ასევე შესაძლებელია ცეკვა შარფით ან შალით, ასევე გადასაფარებლით. მუსულმანურ ქვეყნებში ბოშათა მუცლის ცეკვას თავისი მამაკაცის ნაწილი აქვს, უფრო მამაკაცური და აგრესიული. ასევე, მავრიტანული და ებრაული ფესვების მქონე ფლამენკო დიდი ხნის განმავლობაში ითვლებოდა ბოშათა ხელოვნებად. ფლამენკოს მოცეკვავეს ბეილაორს უწოდებენ. ფლამენკო, უპირველეს ყოვლისა, ბოშათა პროფესიონალური ხელოვნებაა და ამიტომაც არსებობს ძირითადად სცენურ და ქუჩის ფორმებში. ბოშური ფლამენკოს ცნობილი შემსრულებლები არიან ხოაკინ კორტესი და კარმენ ამაია. ==პოლონელი ბოშების ცეკვა== ბოშათმცოდნე იერჟი ფიკოვსკის ჩვენებით, პოლონელი ბოშების ცეკვა ასე გამოიყურება: ბოშათა ცეკვის დამახასიათებელი თვისებაა მისი სოლო შესრულება. ბოშები არ ცეკვავენ არც წყვილებში, არც ერთობლივად. მამაკაცის სწრაფ, მოქნილ და იმპულსურ ცეკვაში, მოცეკვავე ქუსლებით სცემს რიტმს და თან ახლავს ხელის დარტყმა თეძოებზე, წვივებსა და ფეხსაცმლის ძირებზე. ქალის ცეკვა ნაკლებად კუთხოვანი, რბილი, გლუვია. მოცეკვავე ფეხებს თითქმის ადგილზე ურტყამს, ოდნავ წინ მიიწევს წინ და გვერდზე, სხეული რჩება ვერტიკალურ მდგომარეობაში და მოძრავია მხოლოდ მხრები, მკლავები და ხელისგულები, აწეულია თავს მაღლა, ეშვებიან სიმეტრიულად, ერთად იკეცება და იშლება წინ გადაგდებით. ბოშა მოცეკვავეები დიდ ყურადღებას აქცევენ ხელის და თითების თამაშს, აერთებენ მათ, ასწორებენ და მათგან ქმნიან ჩვენთვის ნაცნობი ინდური სტატუეტების მსგავს სხვადასხვა ფიგურებს. ბოშა ქალთა ცეკვის ერთ-ერთი ტიპური ფიგურა შემდეგია: მელოდიის ტემპის მატებასთან ერთად, ხელის მოძრაობა უფრო და უფრო სწრაფი ხდება, სანამ, ბოლოს და ბოლოს, კულმინაციურ მომენტში, არ გაჩერდებიან და არ დაეშვება, და მოცეკვავეს მხრები კანკალს დაიწყებს, როგორც ექსტაზში. == მადიური ცეკვა == ბოშა-მადიარების ცეკვა გამოირჩევა ექსპრესიულობით, მამაკაცის პარტია მდიდარია მოძრაობებით და ქალის მწირი და ნაკლებგამოხატული ცეკვით. მამაკაცის ცეკვაში არის ფეხებით თამაში, ფეხების დარტყმები და თითების ტკაცუნი. ჰორა, ორა ბოშური ორა არის ბალკანეთის ჯგუფების ბოშების ცეკვა, ნასესხები გარშემო მყოფი ხალხებისგან. ეს შეიძლება იყოს მარტივი გუნდური ცეკვის სახით, რომელიც გამოირჩევა როგორც ერთი და იმავე სქესის მონაწილეებით, ისე სხვადასხვა ვარიაციით. ნებისმიერ შემთხვევაში, ჩვეულებრივ, მხოლოდ გოგოები და ქალები ცეკვავენ, ზოგჯერ მხოლოდ ბიჭები და კაცები. == ლიტერატურა == * ''Уварова Е. Д.'' Энциклопедия «Эстрада в России XX век». — М.: Олма-Пресс, 2004. — 864 с. — 5000 экз. — ISBN 5-224-04462-6. * ''Щербакова Т. А.'' Цыганское музыкальное исполнительство и творчество в России. — М.: Музыка, 1984. — 176 с. == რესურსები ინტერნეტში == * [http://shkolazhizni.ru/archive/0/n-31330/ Танцы цыган Европы. Как их различить?] * [http://ratune.do.am/index/ulichnyj_tanec/0-6 Уличный цыганский танец] * [https://web.archive.org/web/20090118054503/http://www.flamenco.ru/flamenco/articles/gypsies.html Цыгане в Испании, сайт о фламенко] * [http://svenko.net/dance/index.htm Фото и видео цыганских танцев (рубрика в журнале «Свэнко»)] * [https://web.archive.org/web/20110415081852/http://almazgypsy.ru/gypsy_dance.htm Цыганские танцы по странам (Россия, Румыния, Венгрия, Испания, Турция)] [[კატეგორია:ცეკვები]] 76phczu3qptyh29c7ziq50ilznywq00 4816202 4816201 2025-06-18T08:15:41Z Manana24 165817 /* მადიური ცეკვა */ 4816202 wikitext text/x-wiki '''ბოშათა ცეკვა''' ({{lang-ru|Цыганский танец}}) — ბოშების სხვადასხვა ჯგუფის მიერ შექმნილი ცეკვები. როგორც წესი, მათი გამოჩენის წინაპირობა იყო მიმდებარე ხალხების ცეკვების ინტერპრეტაცია. ბოშების ცეკვების ზოგიერთი სახეობა თავდაპირველად [[ფული|ფულის]] საშოვნელად იყო განკუთვნილი. [[ფაილი:Цыганский.JPG|მინი|ПГАТиНМ-ის მირ შესრულებული ცეკვა „ვიორიკა“]] შესრულების წესის მიხედვით ცეკვები შეიძლება დაიყოს ბანაკის, სასცენო, ქუჩის და სალონის ცეკვებად. ბანაკის ცეკვის სტილი გამოირჩევა არასისტემატური და მრავალფეროვანი მოძრაობებით, გათვლილია ვირტუოზულობის დემონსტრირებაზე თანატომელების წინაშე. ასე ცეკვავენ ადამიანები თავიანთ წრეში: ოჯახურ დღესასწაულებზე, სახლში, დისკოთეკებზე. სასცენო სტილი განკუთვნილია საესტრადო და თეატრალური წარმოდგენისთვის და, შედეგად, მაყურებლისგან დიდი მანძილით დაშორება, სანახაობრიობა. სრულდება არტისტების მიერ. სალონური ცეკვა სინამდვილეში სასცენო ცეკვის ვარიაციაა, რომელიც შექმნილია სცენის არარსებობის შემთხვევაში, შედარებით მცირე, დახურული სივრცისთვის. სრულდება არტისტების მიერ, რესტორნებში, კლიენტის სახლში და მსგავს ადგილებში. ქუჩის ცეკვის სტილი წარმოიშვა ქუჩაში შესრულებული ცეკვის სტილიდან და ფაქტობრივად არის სასცენო სტილის წინამორბედი. ამ დროისთვის ასე ჰქვია იმპროვიზაციულ ცეკვის სტილს, რომელიც აერთიანებს სალონისა და ბანაკში ცეკვის ელემენტებს, შექმნილია იმისთვის, რომ საშუალება მოგცეთ აირჩიოთ ოპტიმალური მოძრაობები არსებული სიტუაციის გათვალისწინებით:მაყურებელთა რაოდენობა და მათთან მანძილი, ხელმისაწვდომი სივრცე, იატაკის მახასიათებლები, ქუჩის ზედაპირი, ნიადაგი და მუსიკა. [[რუსი]] ბოშების ცეკვის თავისებურებაა მისი კომპოზიცია (რომელიც შესაძლოა არ იყოს ბანაკის სტილში): ტემპის თანდათანობითი მატება, დასაწყისში ნელიდან ძალიან სწრაფ და ენერგიულ დასასრულამდე. განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა ფეხის რთულ მოძრაობებს. მამაკაცის ცეკვაში დამახასიათებელი მოძრაობა არის ტანზე სწრაფი, რიტმული დარტყმები. ქალებში - მხრებისა და ხელების მოხდენილი, გამომხატველი მოძრაობები. ქალთა ცეკვის სასცენო ვერსიას ასევე ახასიათებს [[ფლამენკო|ფლამენკოსა]] და აღმოსავლური ცეკვებიდან ნასესხები თითების თამაში, ქვედაკაბის ფართო, ფიგურული ქნევა და პარტერი. ბევრ მოძრაობას ჯერ კიდევ აქვს რუსული ფესვები, მაგალითად, როგორიცაა ტროპაკი. == რუსეთის ცნობილი ბოშა მოცეკვავეები == * ბორის სანკინი * ლიალია ჩორნაია * ზემფირა ჟემჩუჟნაია * განგა ბატალოვა * ვლადისლავ ნიკოლსკი == უნგრული ბოშური == [[უნგრული ენა|უნგრული]] ბოშათა ცეკვა ასევე რუსი ბოშების ცეკვაა, მაგრამ უფრო ახალი. იგი დაფუძნებულია [[ჩიჩოტკა|ჩიჩოტკის]] ცეკვაზე. [[ბალკანური ბოშური ენა|ბალკანური]] ბოშათა წყვილის ცეკვა ბალკანური ბოშების წყვილის ცეკვა არაკონტაქტურია. პარტნიორები ცეკვავენ ერთმანეთთან შესამჩნევ მანძილზე დაშორებით. ცეკვის დროს ისინი რამდენჯერმე იცვლიან ადგილებს, თითქოს წრეში დადიან ერთმანეთის პირისპირ. [[რუმინელები|რუმინელ]] ბოშებს შორის ქალს შეუძლია ცეკვის დროს ადგილზე წრეში შემოტრიალდეს. გამოიყენება ფეხის მოძრაობები, ჩიჩოტკა, ხელების გარკვეული პოზიციებში თითების ტკაცუნი და მამაკაცებისთვის, «хлопушки», ხოლო ქალებს შეიძლება დაემატოს თეძოების მცირე რხევა. == ბოშათა მუცლის ცეკვა == [[მუცლის ცეკვა|მუცლის ცეკვას]] შემოსავლისთვის ტრადიციულად ასრულებენ რომა-ბოშები ([[ბალკანეთის ნახევარკუნძული|ბალკანეთსა]] და თურქეთში) და დომ- ბოშები. თვითმხილველების თქმით, მათი ცეკვები უფრო მარტივი და გარკვეულწილად მკვეთრია, ვიდრე ჩვეულებრივი აღმოსავლური ცეკვები და დაფუძნებულია თეძოს არც თუ ისე რთულ და მრავალფეროვან ქნევაზე. ბალკანელ ბოშებს შორის თეძოების რხევას თან ახლავს ხელის გამოხატული მოძრაობები, ასევე შეიძლება შერწყმული იყოს თითის ტკაცუნით, ტრიალით და ტიპიური ბალკანური ფეხის მოძრაობებით. თურქი ბოშები ცეკვავენ რამდენიმე სახის ცეკვას, როგორიცაა: роман хавасы, сулу куле чифтетелли, кючек და სხვა.მათი ცეკვები ხშირად მოიცავს მცირე აკრობატულ ხრიკებს და პატარა პანტომიმებს ყოველდღიურ ან რომანტიკულ თემებზე. ცეკვაში არის კეკლუცობა და მხიარული ხასიათისაა. როგორც ბოშათა და აღმოსავლურ სხვა ცეკვებში, ბოშათა მუცლის ცეკვას აქვს ისეთი მოძრაობა, როგორიცაა მხრების ქნევა. ასევე შესაძლებელია ცეკვა შარფით ან შალით, ასევე გადასაფარებლით. მუსულმანურ ქვეყნებში ბოშათა მუცლის ცეკვას თავისი მამაკაცის ნაწილი აქვს, უფრო მამაკაცური და აგრესიული. ასევე, მავრიტანული და ებრაული ფესვების მქონე ფლამენკო დიდი ხნის განმავლობაში ითვლებოდა ბოშათა ხელოვნებად. ფლამენკოს მოცეკვავეს ბეილაორს უწოდებენ. ფლამენკო, უპირველეს ყოვლისა, ბოშათა პროფესიონალური ხელოვნებაა და ამიტომაც არსებობს ძირითადად სცენურ და ქუჩის ფორმებში. ბოშური ფლამენკოს ცნობილი შემსრულებლები არიან ხოაკინ კორტესი და კარმენ ამაია. ==პოლონელი ბოშების ცეკვა== ბოშათმცოდნე იერჟი ფიკოვსკის ჩვენებით, პოლონელი ბოშების ცეკვა ასე გამოიყურება: ბოშათა ცეკვის დამახასიათებელი თვისებაა მისი სოლო შესრულება. ბოშები არ ცეკვავენ არც წყვილებში, არც ერთობლივად. მამაკაცის სწრაფ, მოქნილ და იმპულსურ ცეკვაში, მოცეკვავე ქუსლებით სცემს რიტმს და თან ახლავს ხელის დარტყმა თეძოებზე, წვივებსა და ფეხსაცმლის ძირებზე. ქალის ცეკვა ნაკლებად კუთხოვანი, რბილი, გლუვია. მოცეკვავე ფეხებს თითქმის ადგილზე ურტყამს, ოდნავ წინ მიიწევს წინ და გვერდზე, სხეული რჩება ვერტიკალურ მდგომარეობაში და მოძრავია მხოლოდ მხრები, მკლავები და ხელისგულები, აწეულია თავს მაღლა, ეშვებიან სიმეტრიულად, ერთად იკეცება და იშლება წინ გადაგდებით. ბოშა მოცეკვავეები დიდ ყურადღებას აქცევენ ხელის და თითების თამაშს, აერთებენ მათ, ასწორებენ და მათგან ქმნიან ჩვენთვის ნაცნობი ინდური სტატუეტების მსგავს სხვადასხვა ფიგურებს. ბოშა ქალთა ცეკვის ერთ-ერთი ტიპური ფიგურა შემდეგია: მელოდიის ტემპის მატებასთან ერთად, ხელის მოძრაობა უფრო და უფრო სწრაფი ხდება, სანამ, ბოლოს და ბოლოს, კულმინაციურ მომენტში, არ გაჩერდებიან და არ დაეშვება, და მოცეკვავეს მხრები კანკალს დაიწყებს, როგორც ექსტაზში. == მადიური ცეკვა == ბოშა-მადიარების ცეკვა გამოირჩევა ექსპრესიულობით, მამაკაცის პარტია მდიდარია მოძრაობებით და ქალის მწირი და ნაკლებგამოხატული ცეკვით. მამაკაცის ცეკვაში არის ფეხებით თამაში, ფეხების დარტყმები და თითების ტკაცუნი. ბოშური ორა არის ბალკანეთის ჯგუფების ბოშების ცეკვა, ნასესხები გარშემო მყოფი ხალხებისგან. ეს შეიძლება იყოს მარტივი გუნდური ცეკვის სახით, რომელიც გამოირჩევა როგორც ერთი და იმავე სქესის მონაწილეებით, ისე სხვადასხვა ვარიაციით. ნებისმიერ შემთხვევაში, ჩვეულებრივ, მხოლოდ გოგოები და ქალები ცეკვავენ, ზოგჯერ მხოლოდ ბიჭები და კაცები. == ლიტერატურა == * ''Уварова Е. Д.'' Энциклопедия «Эстрада в России XX век». — М.: Олма-Пресс, 2004. — 864 с. — 5000 экз. — ISBN 5-224-04462-6. * ''Щербакова Т. А.'' Цыганское музыкальное исполнительство и творчество в России. — М.: Музыка, 1984. — 176 с. == რესურსები ინტერნეტში == * [http://shkolazhizni.ru/archive/0/n-31330/ Танцы цыган Европы. Как их различить?] * [http://ratune.do.am/index/ulichnyj_tanec/0-6 Уличный цыганский танец] * [https://web.archive.org/web/20090118054503/http://www.flamenco.ru/flamenco/articles/gypsies.html Цыгане в Испании, сайт о фламенко] * [http://svenko.net/dance/index.htm Фото и видео цыганских танцев (рубрика в журнале «Свэнко»)] * [https://web.archive.org/web/20110415081852/http://almazgypsy.ru/gypsy_dance.htm Цыганские танцы по странам (Россия, Румыния, Венгрия, Испания, Турция)] [[კატეგორია:ცეკვები]] pnsps3a3yh1pbw20964svtkcouzpo54 4816204 4816202 2025-06-18T08:19:55Z Manana24 165817 /* ბოშათა მუცლის ცეკვა */ 4816204 wikitext text/x-wiki '''ბოშათა ცეკვა''' ({{lang-ru|Цыганский танец}}) — ბოშების სხვადასხვა ჯგუფის მიერ შექმნილი ცეკვები. როგორც წესი, მათი გამოჩენის წინაპირობა იყო მიმდებარე ხალხების ცეკვების ინტერპრეტაცია. ბოშების ცეკვების ზოგიერთი სახეობა თავდაპირველად [[ფული|ფულის]] საშოვნელად იყო განკუთვნილი. [[ფაილი:Цыганский.JPG|მინი|ПГАТиНМ-ის მირ შესრულებული ცეკვა „ვიორიკა“]] შესრულების წესის მიხედვით ცეკვები შეიძლება დაიყოს ბანაკის, სასცენო, ქუჩის და სალონის ცეკვებად. ბანაკის ცეკვის სტილი გამოირჩევა არასისტემატური და მრავალფეროვანი მოძრაობებით, გათვლილია ვირტუოზულობის დემონსტრირებაზე თანატომელების წინაშე. ასე ცეკვავენ ადამიანები თავიანთ წრეში: ოჯახურ დღესასწაულებზე, სახლში, დისკოთეკებზე. სასცენო სტილი განკუთვნილია საესტრადო და თეატრალური წარმოდგენისთვის და, შედეგად, მაყურებლისგან დიდი მანძილით დაშორება, სანახაობრიობა. სრულდება არტისტების მიერ. სალონური ცეკვა სინამდვილეში სასცენო ცეკვის ვარიაციაა, რომელიც შექმნილია სცენის არარსებობის შემთხვევაში, შედარებით მცირე, დახურული სივრცისთვის. სრულდება არტისტების მიერ, რესტორნებში, კლიენტის სახლში და მსგავს ადგილებში. ქუჩის ცეკვის სტილი წარმოიშვა ქუჩაში შესრულებული ცეკვის სტილიდან და ფაქტობრივად არის სასცენო სტილის წინამორბედი. ამ დროისთვის ასე ჰქვია იმპროვიზაციულ ცეკვის სტილს, რომელიც აერთიანებს სალონისა და ბანაკში ცეკვის ელემენტებს, შექმნილია იმისთვის, რომ საშუალება მოგცეთ აირჩიოთ ოპტიმალური მოძრაობები არსებული სიტუაციის გათვალისწინებით:მაყურებელთა რაოდენობა და მათთან მანძილი, ხელმისაწვდომი სივრცე, იატაკის მახასიათებლები, ქუჩის ზედაპირი, ნიადაგი და მუსიკა. [[რუსი]] ბოშების ცეკვის თავისებურებაა მისი კომპოზიცია (რომელიც შესაძლოა არ იყოს ბანაკის სტილში): ტემპის თანდათანობითი მატება, დასაწყისში ნელიდან ძალიან სწრაფ და ენერგიულ დასასრულამდე. განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა ფეხის რთულ მოძრაობებს. მამაკაცის ცეკვაში დამახასიათებელი მოძრაობა არის ტანზე სწრაფი, რიტმული დარტყმები. ქალებში - მხრებისა და ხელების მოხდენილი, გამომხატველი მოძრაობები. ქალთა ცეკვის სასცენო ვერსიას ასევე ახასიათებს [[ფლამენკო|ფლამენკოსა]] და აღმოსავლური ცეკვებიდან ნასესხები თითების თამაში, ქვედაკაბის ფართო, ფიგურული ქნევა და პარტერი. ბევრ მოძრაობას ჯერ კიდევ აქვს რუსული ფესვები, მაგალითად, როგორიცაა ტროპაკი. == რუსეთის ცნობილი ბოშა მოცეკვავეები == * ბორის სანკინი * ლიალია ჩორნაია * ზემფირა ჟემჩუჟნაია * განგა ბატალოვა * ვლადისლავ ნიკოლსკი == უნგრული ბოშური == [[უნგრული ენა|უნგრული]] ბოშათა ცეკვა ასევე რუსი ბოშების ცეკვაა, მაგრამ უფრო ახალი. იგი დაფუძნებულია [[ჩიჩოტკა|ჩიჩოტკის]] ცეკვაზე. [[ბალკანური ბოშური ენა|ბალკანური]] ბოშათა წყვილის ცეკვა ბალკანური ბოშების წყვილის ცეკვა არაკონტაქტურია. პარტნიორები ცეკვავენ ერთმანეთთან შესამჩნევ მანძილზე დაშორებით. ცეკვის დროს ისინი რამდენჯერმე იცვლიან ადგილებს, თითქოს წრეში დადიან ერთმანეთის პირისპირ. [[რუმინელები|რუმინელ]] ბოშებს შორის ქალს შეუძლია ცეკვის დროს ადგილზე წრეში შემოტრიალდეს. გამოიყენება ფეხის მოძრაობები, ჩიჩოტკა, ხელების გარკვეული პოზიციებში თითების ტკაცუნი და მამაკაცებისთვის, «хлопушки», ხოლო ქალებს შეიძლება დაემატოს თეძოების მცირე რხევა. == ბოშათა მუცლის ცეკვა == [[მუცლის ცეკვა|მუცლის ცეკვას]] შემოსავლისთვის ტრადიციულად ასრულებენ რომა-ბოშები ([[ბალკანეთის ნახევარკუნძული|ბალკანეთსა]] და თურქეთში) და დომ- ბოშები. თვითმხილველების თქმით, მათი ცეკვები უფრო მარტივი და გარკვეულწილად მკვეთრია, ვიდრე ჩვეულებრივი აღმოსავლური ცეკვები და დაფუძნებულია თეძოს არც თუ ისე რთულ და მრავალფეროვან ქნევაზე. ბალკანელ ბოშებს შორის თეძოების რხევას თან ახლავს ხელის გამოხატული მოძრაობები, ასევე შეიძლება შერწყმული იყოს თითის ტკაცუნით, ტრიალით და ტიპიური ბალკანური ფეხის მოძრაობებით. თურქი ბოშები ცეკვავენ რამდენიმე სახის ცეკვას, როგორიცაა: „роман хавасы“, „сулу куле чифтетелли“, „кючек“ და სხვა. მათი ცეკვები ხშირად მოიცავს მცირე აკრობატულ ხრიკებს და პატარა პანტომიმებს ყოველდღიურ ან რომანტიკულ თემებზე. ცეკვაში არის კეკლუცობა და მხიარული ხასიათისაა. როგორც ბოშათა და აღმოსავლურ სხვა ცეკვებში, ბოშათა მუცლის ცეკვას აქვს ისეთი მოძრაობა, როგორიცაა მხრების ქნევა. ასევე შესაძლებელია ცეკვა შარფით ან შალით, ასევე გადასაფარებლით. მუსულმანურ ქვეყნებში ბოშათა [[მუცლის ცეკვა|მუცლის ცეკვას]] თავისი მამაკაცის ნაწილი აქვს, უფრო მამაკაცური და აგრესიული. ასევე, მავრიტანული და [[ებრაული ენა|ებრაული]] ფესვების მქონე ფლამენკო დიდი ხნის განმავლობაში ითვლებოდა ბოშათა ხელოვნებად. [[ფლამენკო|ფლამენკოს]] მოცეკვავეს ბეილაორს უწოდებენ. ფლამენკო, უპირველეს ყოვლისა, ბოშათა პროფესიონალური ხელოვნებაა და ამიტომაც არსებობს ძირითადად სცენურ და ქუჩის ფორმებში. ბოშური ფლამენკოს ცნობილი შემსრულებლები არიან ხოაკინ კორტესი და კარმენ ამაია. ==პოლონელი ბოშების ცეკვა== ბოშათმცოდნე იერჟი ფიკოვსკის ჩვენებით, პოლონელი ბოშების ცეკვა ასე გამოიყურება: ბოშათა ცეკვის დამახასიათებელი თვისებაა მისი სოლო შესრულება. ბოშები არ ცეკვავენ არც წყვილებში, არც ერთობლივად. მამაკაცის სწრაფ, მოქნილ და იმპულსურ ცეკვაში, მოცეკვავე ქუსლებით სცემს რიტმს და თან ახლავს ხელის დარტყმა თეძოებზე, წვივებსა და ფეხსაცმლის ძირებზე. ქალის ცეკვა ნაკლებად კუთხოვანი, რბილი, გლუვია. მოცეკვავე ფეხებს თითქმის ადგილზე ურტყამს, ოდნავ წინ მიიწევს წინ და გვერდზე, სხეული რჩება ვერტიკალურ მდგომარეობაში და მოძრავია მხოლოდ მხრები, მკლავები და ხელისგულები, აწეულია თავს მაღლა, ეშვებიან სიმეტრიულად, ერთად იკეცება და იშლება წინ გადაგდებით. ბოშა მოცეკვავეები დიდ ყურადღებას აქცევენ ხელის და თითების თამაშს, აერთებენ მათ, ასწორებენ და მათგან ქმნიან ჩვენთვის ნაცნობი ინდური სტატუეტების მსგავს სხვადასხვა ფიგურებს. ბოშა ქალთა ცეკვის ერთ-ერთი ტიპური ფიგურა შემდეგია: მელოდიის ტემპის მატებასთან ერთად, ხელის მოძრაობა უფრო და უფრო სწრაფი ხდება, სანამ, ბოლოს და ბოლოს, კულმინაციურ მომენტში, არ გაჩერდებიან და არ დაეშვება, და მოცეკვავეს მხრები კანკალს დაიწყებს, როგორც ექსტაზში. == მადიური ცეკვა == ბოშა-მადიარების ცეკვა გამოირჩევა ექსპრესიულობით, მამაკაცის პარტია მდიდარია მოძრაობებით და ქალის მწირი და ნაკლებგამოხატული ცეკვით. მამაკაცის ცეკვაში არის ფეხებით თამაში, ფეხების დარტყმები და თითების ტკაცუნი. ბოშური ორა არის ბალკანეთის ჯგუფების ბოშების ცეკვა, ნასესხები გარშემო მყოფი ხალხებისგან. ეს შეიძლება იყოს მარტივი გუნდური ცეკვის სახით, რომელიც გამოირჩევა როგორც ერთი და იმავე სქესის მონაწილეებით, ისე სხვადასხვა ვარიაციით. ნებისმიერ შემთხვევაში, ჩვეულებრივ, მხოლოდ გოგოები და ქალები ცეკვავენ, ზოგჯერ მხოლოდ ბიჭები და კაცები. == ლიტერატურა == * ''Уварова Е. Д.'' Энциклопедия «Эстрада в России XX век». — М.: Олма-Пресс, 2004. — 864 с. — 5000 экз. — ISBN 5-224-04462-6. * ''Щербакова Т. А.'' Цыганское музыкальное исполнительство и творчество в России. — М.: Музыка, 1984. — 176 с. == რესურსები ინტერნეტში == * [http://shkolazhizni.ru/archive/0/n-31330/ Танцы цыган Европы. Как их различить?] * [http://ratune.do.am/index/ulichnyj_tanec/0-6 Уличный цыганский танец] * [https://web.archive.org/web/20090118054503/http://www.flamenco.ru/flamenco/articles/gypsies.html Цыгане в Испании, сайт о фламенко] * [http://svenko.net/dance/index.htm Фото и видео цыганских танцев (рубрика в журнале «Свэнко»)] * [https://web.archive.org/web/20110415081852/http://almazgypsy.ru/gypsy_dance.htm Цыганские танцы по странам (Россия, Румыния, Венгрия, Испания, Турция)] [[კატეგორია:ცეკვები]] 8v51wmars7zcown04w7ue35p8dujz3a 0 585330 4816140 4804943 2025-06-18T05:28:38Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1981 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816140 wikitext text/x-wiki '''ხაჩმაზის ისტორიისა და მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი''' — [[აზერბაიჯანი]]ს ქალაქ [[ხაჩმაზი|ხაჩმაზში]] არსებული მუზეუმი, რომელმაც 1981 წლის 27 სექტემბერს დაიწყო ფუნქციონირება. 2013 წლის 19 ივლისიდან მუზეუმი ახალ შენობაში ფუნქციონირებს. მუზეუმს ორი ფილიალი აქვს: ხალიჩების მუზეუმი და საბრძოლო მუზეუმი.<ref>[https://web.archive.org/web/20200220000401/http://khachmaz.mctgov.az/az/view/360/51/Xacmaz-Tarix-Diyarsunasliq-muzeyi Xaçmaz Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi]</ref> == ცნობები == მუზეუმის შენობა სამსართულიანია და ქალაქის ცენტრში მდებარეობს. 2013 წლიდან მუზეუმი ფუნქციონირებას ახალ შენობაში აგრძელებს. საერთო ჯამში დაახლოებით 5000 ექსპონატია გამოფენილი. ექსპონატები ისტორიული პერიოდების მიხედვითაა დალაგებული. პირველ სართულზე [[ჰეიდარ ალიევი]]ს ქანდაკებაა აღმართული. აქვე მოთავსებულია იმ პიროვნებების ფოტოები, რომლებმაც მნიშვნელოვანი როლი შეასრულეს [[აზერბაიჯანის ისტორია]]ში. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს განყოფილებაში წარმოდგენილია ომთან დაკავშირებული არტეფაქტები, ორდენები, მედლები, სამკერდე ნიშნები, იარაღი და პირადი ნივთები. მეორე სართულზე გამოფენილია კომპოზიციები, რომლებიც ასახავს ხელოსნობის სხვადასხვა დარგში მოღვაწე პირების შემოქმედებას. ასევე არქეოლოგიური, ეთნოგრაფიული და ნუმიზმატიკური ნიმუშებია წარმოდგენილი<ref>[https://web.archive.org/web/20180823062455/http://kepeztv.az/news/id/2649 Xaçmaz Tarix-Diyarşünaslıq muzeyi]</ref>. == ხალიჩების მუზეუმი == ხალიჩების მუზეუმი 2006 წელს დაარსდა. 2011 წელს მისი ძველი შენობა დაანგრიეს და მის ნაცვლად ახალი აიგო. ეს აზერბაიჯანში არსებული სამი ხალიჩების მუზეუმიდან ერთ-ერთია. მუზეუმი დიდი დარბაზისა და ორი მცირე ოთახისგან შედგება. წარმოდგენილია 153 ექსპონატი, რომელთა უმეტესობა ხალიჩებია. მათგან ბევრი მიეკუთვნება „ყუბა-შირვანის“ ჯგუფს <ref>[https://news.milli.az/culture/160886.html Xaçmaz Xalça Muzeyinin ziyarətçilərinin sayı çoxalıb - VİDEO]</ref>. მუზეუმში გამოფენილი უძველესი ექსპონატია „ზეივას“ ხალიჩა. ყველაზე ახალი ნიმუშია „ჩიჩის“ ხალიჩა, რომელიც XIX საუკუნის ბოლოს არის ნაქსოვი. ასევე წარმოდგენილია „შაჰ აბასის“ ხალიჩა, რომელიც თავრიზში იწარმოებოდა და XIX საუკუნით თარიღდება. მუზეუმში ასევე იხილავთ სამოვრებს, უთოებს, სასანთლეებს, სპილენძის ჭურჭელს, დაზგებსა და სხვა ექსპონატებს<ref>[https://shimal.news/2021/12/23/xa-maz-n-xal-a-muzeyi/ Xaçmazın Xalça muzeyi]</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1981 წელს დაარსებული მუზეუმები]] r0ejuj7kta0cb6w03ool2vphfqlrw0h 0 586328 4815895 4814617 2025-06-17T13:45:42Z Jaba1977 3604 4815895 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:027_ERP_gantry.jpg|მინი|250x250პქ| [[საგზაო ელექტრონული საფასური|საგზაო ელექტრონული საფასურის]] ბჭე სინგაპურში, მსოფლიოში პირველ ადგილას, სადაც კორდონის ტიპის საცობის საფასური დაინერგა.]] '''საცობის საფასური''' ან '''საცობის მოსაკრებელი''' — საგადასახადო პოლიტიკა, რომელიც მომხმარებლებს საჯარო სიკეთის, გზის საფარის, ჭარბად მოხმარების შედეგად გამოწვეული საცობის გამო ეკისრებათ. ამ იდეის მხარდამჭერები ამტკიცებენ, რომ ეს პოლიტიკა მოთხოვნის მოთოკვის საფუძველზე საცობის გაქრობის საშუალებას იძლევა და მიწოდების გაზრდის საჭიროებას აქრობს. ეკონომიკური თეორიის მიხედვით, ამ პოლიტიკის მიზანი არის ფასწარმოქმნის მექანიზმის გამოყენება იმ საქმიანობათა სოციალური ხარჯების დასაფარად, რომელთა მიერ გამოწვეული უარყოფითი გარე ეფექტის შესაბამის საზღაურს მომხარებლები სხვაგვარად არ იხდიან (მაგალითად, პიკის საათის დროს გადატვირთულ უბანში მგზავრობა). საცობის საფასური, ჭარბად მოხმარებულ პროდუქტზე ფასის დაწესებით, მოხმარების დროსა თუ სივრცეში თანაბრად გაბნევას ახალისებს, რაც მომხმარებლებს გადატვირთული გზის სხვა დროს ან სულაც სხვა თავისუფალი გზით უფრო ეფექტური სარგებლობისკენ უბიძგებს. საფასური პირველად, [[1975]] წელს, სინგაპურის ქუჩებში დაინერგა, [[1998]]-ში კი დაიხვეწა. მას შემდეგ იგი გაჩნდა ისეთ ქალაქებში, როგორებიცაა [[ლონდონი]], [[სტოკჰოლმი]], [[მილანი]], [[გეტებორგი|გოტებორგი]], და ასევე<nowiki/>[[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში,]] [[მანჰეტენი|მანჰეტენის]] ცენტრალურ ბიზნეს უბანში. COVID-19-ის პანდემიამდე მისი [[ვაშინგტონი|ვაშინგტონსა]] და [[სან-ფრანცისკო|სან-ფრანცისკოში]] დანერგვაც განიხილებოდა.<ref name="NYCongestionPricing2">{{cite news|author=Winnie Hu and Ana Ley|date=January 4, 2025|title=Welcome to the Congestion Zone: New York Toll Program Is Set to Begin|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2025/01/04/nyregion/congestion-pricing-nyc.html|access-date=January 4, 2025}}</ref> [[გლობალური დათბობა|კლიმატის ცვლილების]] კონტექსტში დაბინძურებისა და [[სათბურის აირები|სათბურის აირების]] გამონაბოლქვის მავნე ზემოქმედების შესახებ გაზრდილმა ცნობიერებამ ბოლო დროს უფრო დიდი ინტერესი გამოიწვია საცობის მოსაკრებლის მიმართ, რომლის ერთ-ერთი ნაირსახეობა საქართველოში ბენზინზე აქციზის გადასახადია. საცობის საფასურის დანერგვამ შეამცირა [[საცობი|საცობები]],<ref>{{Cite web|title=What is Congestion Pricing? - Congestion Pricing - FHWA Office of Operations|url=https://ops.fhwa.dot.gov/congestionpricing/cp_what_is.htm|access-date=2021-12-18|website=[[Federal Highway Administration|Federal Highway Administration (FHWA)]]}}</ref> დაბინძურება,<ref name=":02">{{Cite journal|last1=Domon|first1=Shohei|last2=Hirota|first2=Mayu|last3=Kono|first3=Tatsuhito|last4=Managi|first4=Shunsuke|last5=Matsuki|first5=Yusuke|date=2021|title=The long-run effects of congestion tolls, carbon tax, and land use regulations on urban {{CO2}} emissions|journal=Regional Science and Urban Economics|volume=92|page=103750|language=en|doi=10.1016/j.regsciurbeco.2021.103750|s2cid=244473881|issn=0166-0462|doi-access=free}}</ref> ასთმა,<ref name=":13">{{Cite journal|last1=Simeonova|first1=Emilia|last2=Currie|first2=Janet|last3=Nilsson|first3=Peter|last4=Walker|first4=Reed|date=2019-10-14|title=Congestion Pricing, Air Pollution, and Children's Health|url=http://jhr.uwpress.org/content/early/2019/10/07/jhr.56.4.0218-9363R2|journal=Journal of Human Resources|volume=56|issue=4|language=en|pages=0218–9363R2|doi=10.3368/jhr.56.4.0218-9363R2|s2cid=240155181|issn=0022-166X}}</ref> და გაზარდა უძრავი ქონების ღირებულება,<ref>{{Cite journal|last=Tang|first=Cheng Keat|date=2021-01-01|title=The Cost of Traffic: Evidence from the London Congestion Charge|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0094119020300735|journal=Journal of Urban Economics|language=en|volume=121|pages=103302|doi=10.1016/j.jue.2020.103302|hdl=10356/146475|s2cid=209687332|issn=0094-1190|hdl-access=free}}</ref> თუმცა დაიმსახურა საზოგადოების უკმაყოფილება და კრიტიკა.<ref>{{Citation|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=Transport Economics 2nd Edition|page=154-155|publisher=Edward Elgar Publishing Ltd, England|id=ISBN 978-1852785239}}</ref><ref>{{Citation|last=Small, Kenneth A.; Verhoef, Erik T.|title=The Economics of Urban Transportation|year=2007|publisher=Routledge, New York|page=120-121|id=ISBN 978-0-415-28515-5}}</ref> ეკონომისტებს შორის კონსესუსია იმის თაობაზე, რომ გადატვირთულ სატრანსპორტო ქსელში საცობის საფასური და შედეგად მიღებული მოგებით შემსუბუქებული სხვა გადასახადები მოქალაქეთა საშუალო კეთილდღეობას აუმჯობესებს.<ref>{{Cite web|title=Congestion Pricing|url=https://www.kentclarkcenter.org/surveys/congestion-pricing/|access-date=2023-12-09|website=Clark Center Forum|language=en-US}}</ref> თუმცაღა სადავოა ის, თუ როგორ უნდა დაწესდეს მოსაკრებელი, როგორ უნდა დაიფაროს საერთო ხარჯები, რაში უნდა დაიხარჯოს ჭარბი შემოსავალი, როგორ და საერთოდ უნდა, თუ - არა, დაკომპენსირდნენ საფასურის შედეგად "დაზარალებული" მომხარებლები და უნდა პრივატიზდეს, თუ - არა, ავტომაგისტრალები.<ref>{{cite journal|journal=[[Econ Journal Watch]]|volume=3|issue=2|pages=292–379|author=Lindsey, Robin|title=Do Economists Reach a Conclusion on Road Pricing? The Intellectual History of an Idea|date=May 2006|url=http://econjwatch.org/issues/volume-3-number-2-may-2006|format=PDF|access-date=2008-12-09}}</ref> == მიმოხილვა == საცობის საფასური არის კონცეფცია [[საბაზრო ეკონომიკა|საბაზრო ეკონომიკიდან]] და იგი გულისხმობს [[ფასწარმოქმნა|ფასწარმოქმნის]] მექანიზმის გამოყენებას იმ [[გარე ეფექტი|უარყოფითი გარე ეფექტების]] ასანაზღაურებლად, რომელიც გამოწვეულია [[საზოგადოებრივი საქონელი|საზოგადოებრივი საქონლის]] მიწოდების ხელმისაწვდომ რაოდენობას გადაჭარბებული მოთხოვნის რაოდენობით. ეკონომიკური დასაბუთების მიხედვით, ნულოვანი ფასის პირობებში მოთხოვნის რაოდენობა აჭარბებს მიწოდების რაოდენობას, რაც იწვევს [[ეკონომიკური დეფიციტი|დეფიციტს]]. მისი აღმოფხვრის გზა [[წონასწორობის ფასი|წონასწორული ფასის]] დაწესებაა და არა - მიწოდების გაზრდა. როგორც წესი, ასეთი პოლიტიკა გულისხმობს პიკის საათების განმავლობაში ან საცობებით გადატვირთულ ადგილებში სამგზავრო [[ფასი|ფასების]] გაზრდას, ზოგჯერ კი სრულიად ახალი [[პიგუს გადასახადი|გადასახადის]] ან საფასურის შემოღებას იმ უფასოდ ხელმისაწვდომ სუბსიდირებულ საჯარო სიკეთეებზე, რომლებზე მოთხოვნის პიკური რაოდენობა მიწოდების ხელმისაწვდომ რაოდენობას აღემატება. [[ფაილი:საცობის საფასურის წონასწორობა.png|მარცხნივ|მინი|ეკონომიკური დასაბუთება დაუბეგრავი წონასწორობიდან დაბეგრილ წონასწორობაზე გადასვლის თაობაზე.]] ეკონომიკური თეორიის მიხედვით, საცობის საფასურის პოლიტიკის მიზანია ფასწარმოქმნის მექანიზმების გამოყენება მომხმარებლებისთვის იმის საგრძნობად, თუ რამხელა ხარჯებს აკისრებენ ისინი ერთმანეთს მოთხოვნის პიკის დროს მოხმარებისას და, რომ უნდა ანაზღაურებდნენ იმ დამატებით დატვირთვას, რომელსაც ისინი წარმოქმნიან, რაც, თავის მხრივ, ხელს შეუწყობს მოთხოვნის სივრცესა ან დროში გადანაწილებას,<ref name="Button">{{Cite book|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=Transport Economics 2nd Edition|publisher=[[Edward Elgar Publishing]] Ltd, England|isbn=978-1-85278-523-9|page=[https://archive.org/details/transporteconomi0000butt/page/153 153]|url=https://archive.org/details/transporteconomi0000butt/page/153}}</ref><ref name="Small">{{Cite book|author1=Small, Kenneth A.|author2=Verhoef, Erik T.|title=The Economics of Urban Transportation|url=https://archive.org/details/economicsofurban0000smal|year=2007|publisher=Routledge, New York|isbn=978-0-415-28515-5|page=[https://archive.org/details/economicsofurban0000smal/page/n137 120]}}</ref> ან მის ჩანაცვლებას [[შემცვლელი საქონელი|საზოგადოებრივი სიკეთის შემცვლელებით]]; მაგალითად, კერძო ავტოტრანსპორტიდან საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე გადასვლის სახით. გადატვირთულ პერიოდებში უფრო მაღალი ფასების დაწესების მექანიზმი გამოიყენება სხვადასხვა საჯარო კომუნალურებსა და სერვისების სფეროებში. ასეთი პოლიტიკა სერვისზე მოთხოვნის უკეთ მართვის ერთ-ერთი საშუალებაა მაშინ, როცა მიზანი პიკური მოთხოვნისთვის დასაკმაყოფილებლად ძვირადღირებული ინვესტიციების თავიდან აცილებაა, ან როცა სერვისის დამატებითი სიმძლავრით უზრუნველყოფა ეკონომიკურად ან ფინანსურად შეუძლებელია. საცობის საფასური ხშირად გამოიყენება [[ტელეფონი|სატელეფონო]] და [[ელექტრომომარაგება|ელექტრომომმარაგებელ]] სერვისებში, [[მეტროპოლიტენი|მეტროპოლიტენში]], [[რკინიგზის ტრანსპორტი|რკინიგზასა]] და [[ავტობუსი|ავტობუსებში]]. <ref>{{Cite book|year=1996|title=Sustainable Transport: Priorities for Policy Reform|url=https://books.google.com/books?id=zNuH2kN5M3sC&pg=PA48|publisher=The World Bank, Washington, D.C.|isbn=978-0-8213-3598-7|pages=48–49}}</ref> ასევე, ჩაფიქრებული ყოფილა [[ინტერნეტ ხელმისაწვდომობა|ინტერნეტ ხელმისაწვდომობისთვისაც]].<ref>{{cite magazine|author1=Henderson, Tristan|author2=Crowcroft, Jon|author3=Bhatti, Saleem|name-list-style=amp|url=http://www.cs.st-andrews.ac.uk/~tristan/pubs/ieeeic01.pdf|title=Congestion Pricing – Paying Your Way in Communication Networks|magazine=IEEE Internet Computing|date=September–October 2001|access-date=2008-03-01|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080627154821/http://www.cs.st-andrews.ac.uk/~tristan/pubs/ieeeic01.pdf|archive-date=2008-06-27}}</ref> ის ასევე ინტენსიურადაა შესწავლილი და მხარდაჭერილი ტრანსპორტის წამყვანი ეკონომისტების მიერ [[პორტი|პორტების]], [[წყლის გზა|საზღვაო გზების]], [[აეროპორტი|აეროპორტებისა]] და [[ფასიანი გზა|ფასიანი გზების]] სფეროებში, თუმცა ფაქტობრივი განხორციელება, განსაკუთრებით საქალაქო გზებზე, საკმაოდ შეზღუდულია ამ საკითხთან დაკავშირებული საკამათო საგნების გამო, რომელთა შორისაცაა, საფასურის არათანაბარი ზეგავლენა საზოგადოების სხვადასხვა წევრებზე, მიღებული შემოსავლის დანიშნულების ბუნდოვანება და, რაც მთავარია, უმწიფარი სოციალურ-პოლიტიკური მზაობა საცობის მოსაკრებლის მისაღებად.<ref>{{Cite journal|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=op. cit.|pages=154–156}}</ref><ref name="Ref-12">{{Cite journal|author1=Small, Kenneth A.|author2=Verhoef, Erik T.|title=op. cit|year=2007|pages=125–127}}</ref> [[ფაილი:საცობის საფასურის დიაგრამა.png|მინი|290x290პქ|საცობის საფასურის აღმწერი დიაგრამა]] საცობის გადასაჭრელად საცობის საფასური ეკონომისტების მიერ შემოთავაზებული მოთხოვნაზე დაფუძნებული სტრატეგიებიდან ერთ-ერთია (მიწოდებაზე დაფუძნებულებისგან განსხვავებით).<ref name="prm_winter_1995">{{cite journal|title=Congestion Control and Demand Management|author1=Sheldon G. Strickland|author2=Wayne Ber|date=Winter 1995|volume=58|issue=3|journal=Public Roads Magazine|url=http://www.tfhrc.gov/pubrds/winter95/p95wi1.htm|access-date=2008-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20080317165147/http://www.tfhrc.gov/pubrds/winter95/p95wi1.htm|archive-date=2008-03-17|url-status=dead}}</ref> ეკონომისტები საცობს უარყოფით [[გარე ეფექტი|გარე ეფექტად]] თვლიან.<ref name="Ibañez">{{Cite book|last1=Small|first1=Kenneth A.|last2=José A. Gomez-Ibañez|year=1998|title=Road Pricing for Congestion Management: The Transition from Theory to Policy|publisher=The University of California Transportation Center, University of California at Berkeley|page=213}}</ref> გარე ეფექტი წარმოიქმნება მაშინ, როდესაც გარიგება დანახარჯს ან სარგებელს მესამე პირს აკისრებს, რაც ხშირად, თუმცა არა - ყოველთვის, საჯარო სიკეთის გამოყენებას ახლავს თან. მაგალითად, ზოგიერთი წარმოება ან სატრანსპორტო საშუალება დაბინძურების გზით სუფთა ჰაერზე პარაზიტირებს, რაც დამატებით დანახარჯს წარმოქმნის ჰაერით მოსარგებლეთათვის. საცობის საფასური არის [[პარეტოს ეფექტურობა|პარეტოს ოპტიმუმის]] მიღწევის სტრატეგია, რომელიც საჯარო სიკეთის მომხმარებლებს ავალდებულებს გადაიხადონ მეტი, რათა საყოველთაო კეთილდღეობა ან საზოგადოების წმინდა სარგებელი გაიზარდოს.<ref>{{Cite journal|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=op. cit.|page=153}}</ref><ref>{{Cite journal|author1=Small, Kenneth A.|author2=Verhoef, Erik T.|title=op. cit|year=2007|page=120}}</ref> ნობელის პრემიის ლაურეატი [[უილიამ ვიკრი]] ზოგიერთის მიერ საცობის საფასურის ფუძემდებლადაა მიჩნეული, რომელმაც 1952 წელს პირველმა დააინიცირა [[ნიუ-იორკის მეტროპოლიტენი|ნიუ-იორკის მეტროპოლიტენში]] მგზავრობის ფასწარმოქმნის დამოკიდებულება მგზავრობის დისტანციასა ან დროზე.<ref>{{cite web|url=http://www.columbia.edu/cu/pr/96/18968.html|title=Nobelist William S. Vickrey: Practical Economic Solutions to Urban Problems|publisher=[[Columbia University]]|date=1996-10-08|access-date=2009-03-27}}</ref><ref name="NYT0207">{{cite news|author=Daniel Gross|author-link=Daniel Gross (journalist)|date=2007-02-17|title=What's the Toll? It Depends on the Time of Day|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2007/02/11/business/yourmoney/11view.html?_r=2&oref=slogin&oref=slogin|access-date=2008-07-15}}</ref><ref>{{cite web|author=Vickrey|first=William|author-link=|year=1992|title=Principles of Efficient Congestion Pricing|url=http://www.vtpi.org/vickrey.htm|access-date=2009-03-10|publisher=[[Victoria Transport Policy Institute]]}}</ref> საგზაო გადაადგილების სფეროში ეს თეორიები განავრცეს [[მორის ალე|მორის ალემ]] და გაბრიელ როტმა, რომელმაც მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა სისტემის პირველად დიზაინში და [[მსოფლიო ბანკი|მსოფლიო ბანკის]] რეკომენდაციით სინგაპურში პირველი პროგრამა აამოქმედა.<ref name="WB1996">{{Cite book|last=Walters|first=A. A.|year=1968|title=The Economics of Road User Charges|publisher=World Bank Staff Occasional Papers Number Five, Chapter VII, Washington, D.C. pp. 191–217|isbn=978-0-8018-0653-7}}</ref> ასევე, ეს იდეა ნასხსენებია [[Smeed ანგარიში|სმიდის ანგარიშშიც]], რომელიც [[ტრანსპორტის დეპარტამენტი|ბრიტანეთის ტრანსპორტის სამინისტრომ]] 1964 წელს გამოქვეყნა,<ref>{{cite book|last=Smeed|first=R.J.|year=1964|title=Road pricing: the economic and technical possibilities|url=https://archive.org/details/op1265810-1001|publisher=HMSO}}</ref> მაგრამ მისი რეკომენდაციები ბრიტანეთის მომდევნო ხელისუფლებებმა უარყვეს.<ref name="t_20050606">{{cite news|author1=Ben Webster|author2=Michael Evans|date=2005-06-06|title=Radical dreams for the future of transport haunted by past failures|work=The Times|publisher=Times Newspapers|location=London|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article530470.ece|url-status=dead|access-date=2008-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20070209114621/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article530470.ece|archive-date=February 9, 2007}}</ref> [[აშშ-ის კონგრესი|შეერთებული შტატების კონგრესის]] ერთობლივი ეკონომიკური კომიტეტის 2003 წლის სატრანსპორტო ეკონომიკის დასაბუთებაში საცობის საფასურის დანერეგვა, ცნობილი, როგორც "ერთი პოლიტიკური ნაბიჯი საცობის პრობლემის მოსაგვარებლად", შემდეგნაირად შეჯამდა: „საცობი წარმოიქმნება საქონელზე, კერძოდ, კონკრეტულ დროსა და სივრცეში მაგისტრალის გამტარუნარიანობაზე, არასწორი ფასწარმოქმნის გამო. ნულოვანი ფასის პირობებში მიწოდების რაოდენობა (გაზომილი ზოლ-მილში) არის მოთხოვნის რაოდენობაზე ნაკლები. თუ საქონელი ან სერვისი უფასოდაა ხელმისაწვდომი, ხალხი მიდრეკილია მოითხოვოს უფრო და უფრო მეტი და გამოიყენოს იგი იმაზე უფრო არაგონოვრულად, ვიდრე გამოიყენებდა მაშინ, როდესაც მასში შესაბამის ფასს გადაიხდიდა. მაშასადამე, საცობის საფასური ეფუძნება ეკონომიკის ძირითად კონცეფციას, კერძოდ, ფასწარმოქმნას იმისთვის, რომ მწირი რესურსი დაიხარჯოს იმ ყველაზე უფრო ღირებული მიზნისთვის, რომელსაც ზურგს მომხმარებლის მიერ რესურსში შესაბამისი ფასის გადახდის მზაობა უმაგრებს.".<ref name="USCongress">{{Cite web|author=Holtz-Eakin, Douglas|date=2003-05-06|url=http://www.cbo.gov/ftpdoc.cfm?index=4197|title=Congestion Pricing for Highways (Testimony before the Joint Economic Committee, U.S. Congress)|access-date=2008-02-26|publisher=Congressional Budget Office}}</ref> სატრანსპორტო მოძრაობის შესაბამისად, არსებობს საცობის ორი ტიპის საფასური. კორდონის ან ზონალური ტიპის მოსაკრებელი განსაზღვრავს დაბეგრილი ტერიტორიის საზღვრებს — როგორც წესი, ზონას მგზავრობის მაღალი ინტენსივობით, როგორიცაა ქალაქის ცენტრი — და პირადი სატრანსპორტო საშუალებით ამ საზღვრების კვეთას ფასიანს ხდის. კორიდორული ან ობიექტზე ორიენტირებული საფასური კი გადასახადს აწესებს ერთი ობიექტის ხელმისაწვდომობაზე, მაგალითად, გზის ან ხიდის რაღაც მონაკვეთზე. პრაქტიკაში ტერმინი „საცობის საფასური“ უფრო ხშირად კორდონის ტიპის მოსაკრებლის აღსანიშნად გამოიყენება, რადგან ობიექტის ტიპის საფასური შედარებით ახალი წამოწყებაა. == გზები == საცობის საფასურის პრაქტიკული განხორციელება თითქმის ექსკლუზიურად ურბანულ დასახლებებში მოიძებნება, რადგან [[საცობი|სატრანსპორტო საცობები]] ქალაქის ცენტრებისა და მათ მიმდებარე ტერიტორიებისთვისაა დამახასიათებელი. საცობის საფასური შეიძლება იყოს ფიქსირებული (მუდმივი დღისა და კვირის ნებისმიერ მონაკვეთში), ცვლადი (მაღალი პიკის საათებში) ან დინამიკური (მიმდინარე პირობების მიხედვით ცვალებადი). იმის გამო, რომ საცობის საფასური მთელ მსოფლიოში უფრო ხშირად გამოიყენება, არსებული სქემები კლასიფიცირდება ოთხ სხვადასხვა ტიპად: კორდონის, ზონალური, წრიული და კორიდორული.<ref>{{Cite journal|last1=Small|first1=Kenneth A.|last2=José A. Gomez-Ibañez|year=1998|pages=214|title=op. cit}}</ref> === კორდონისა და ზონალური ტიპის === კორდონის ტიპის საცობის საფასური არის მოსაკრებელი ან გადასახადი, რომელსაც მომხმარებლები შემოზღუდულ ზონაში, როგორც წესი, ქალაქის ცენტრში, შესასვლელად იხდიან. იგი [[სატრანსპორტო მოთხოვნის მართვა|მოთხოვნის მართვის]] სტრატეგიის ნაწილია და ამ ზონაში საცობების შემსუბუქებას ემსახურება.<ref>{{cite encyclopedia|title=Road Pricing: Congestion Pricing, Value Pricing, Toll Roads and HOT Lanes|encyclopedia=TDM Encyclopedia|date=2007-09-04|publisher=[[Victoria Transport Policy Institute]]|url=http://www.vtpi.org/tdm/tdm35.htm|access-date=2008-07-15}}</ref> ამ ფასწარმოქმნის სქემის ეკონომიკური დასაბუთება ემყარება გზაზე ტრანსპორტირების [[გარე ეფექტი|გარე ეფექტებს]] ან [[სოციალურ ხარჯი|სოციალურ ხარჯებს]], რომელთა შორისაცაა [[ჰაერის დაბინძურება]], ხმაური, [[საგზაო შემთხვევები|ავტოსაგზაო შემთხვევები]], ურბანული და მიმდებარე გარემოს გაუარესება და მძღოლებისთვის [[საცობი|საცობით]] გამოწვეული დამატებითი ხარჯები და შეფერხებები, რომელიც ისედაც გადატვირთულ გზაზე დამატებით სხვა მძღოლების შემოსვლით წარმოიქმნება.<ref>{{Cite book|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=Transport Economics 2nd Edition|publisher=Edward Elgar Publishing Ltd, England|isbn=978-1-85278-523-9|page=[https://archive.org/details/transporteconomi0000butt/page/153 153]|url=https://archive.org/details/transporteconomi0000butt/page/153}} ''See 7.3 – Congestion charges''</ref> [[ფაილი:ZTL_Rome_04_2016_6064.JPG|მარცხნივ|მინი| რომის შეზღუდული მოძრაობის ზონის (ZTL) შესვლის საკონტროლო ბჭე აღჭურვილი ავტომატური მეთვალყურეობის საშუალებით]] ასეთი სქემის პირველი პროტოტიპი, [[სინგაპურის ტერიტორიის ლიცენზირების სქემა|სინგაპურის ზონალური ლიცენზირების სქემა]], 1975 წელს დაინერგა შემდეგი ზომების ყოვლისმომცველი პაკეტით: [[ფასიანი გზა|ფასიანი გზების]] სისტემით, მანქანის ფლობის მკაცრი წესებისა და საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გაუმჯობესების ერთობლიობით.<ref>{{Cite book|author1=Small, Kenneth A.|author2=Verhoef, Erik T.|year=2007|title=The Economics of Urban Transportation|url=https://archive.org/details/economicsofurban0000smal|publisher=Routledge, England|isbn=978-0-415-28515-5|page=[https://archive.org/details/economicsofurban0000smal/page/n165 148]}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.move-forum.net/documenti/B_06032003170931.pdf|title=Road pricing Singapore's experience|author=Chin Kian Keong|date=2002-10-23|publisher=Third Seminar of the IMPRINT-EUROPE Thematic Network: "Implementing Reform on Transport Pricing: Constraints and solutions: learning from best practice"|access-date=2008-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080627154820/http://www.move-forum.net/documenti/B_06032003170931.pdf|archive-date=June 27, 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080410123530/http://www.move-forum.net/documenti/B_06032003170931.pdf|archivedate=2008-04-10}}</ref> [[საფასურის ელექტრონული შეგროვება|საფასურის ელექტრონული შეგროვების]], ელექტრონული დაკვირვებისა და ვიდეომეთვალყურეობის ტექნოლოგიების სფეროში ინოვაციების წყალობით, მოსაკრებლის შეგროვება უფრო ადვილი გახდა. [[ელექტრონული საგზაო ფასები (სინგაპური)|სინგაპურმა]] სისტემა 1998 წელს განაახლა,<ref>{{Cite web|access-date=2008-04-16|archive-date=2008-04-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20080410143342/http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm <!--Added by H3llBot-->|publisher=Land Transport Authority (Singapore). Website official|title=Electronic Road Pricing|url=http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080410143342/http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm|archivedate=2008-04-10}}</ref> ხოლო მსგავსი სისტემები დაინერგა რომში 2001 წელს,<ref>{{cite web|url=http://www.progress-project.org/Progress/rome.html|title=The history of Limited Access Zones in Rome|publisher=PRoGR€SS Project|access-date=2013-04-13|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080309210332/http://www.progress-project.org/Progress/rome.html|archive-date=2008-03-09}}</ref> [[ლონდონის საცობების გადასახადი|ლონდონში]] - 2003 წელს (გაფართოებული 2007 წელს) და [[სტოკჰოლმის საცობების გადასახადი|სტოკჰოლმში]] 2006 წელს, შვიდთვიანი საცდელი სახით, შემდეგ კი - მუდმივ საფუძველზე.<ref>{{cite web|url=http://www.vv.se/templates/page3____17154.aspx|title=Congestion tax in Stockholm|author=Swedish Road Administration|date=2007-08-21|access-date=2008-07-15|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070302045327/http://www.vv.se/templates/page3____17154.aspx|archive-date=2007-03-02}}</ref> 2008 წლის იანვარში [[მილანი|მილანმა]] დაიწყო ერთწლიანი საცდელი პროგრამა სახელწოდებით [[ეკოპასი|Ecopass]], რომელიც დაბალი გამონაბოლქვის სტანდარტულ მანქანებს ნაკლებად ბეგრავდა, ხოლო სუფთა და [[ალტერნატიული საწვავის მანქანა|ალტერნატიული საწვავის მანქანებს]] სრულად ათავისუფლებდა. <ref>{{cite news|author=Ken Belson|date=2008-01-27|title=Toll Discounts for Going Green|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2008/01/27/automobiles/27GREEN.html|access-date=2008-01-27}}</ref><ref>{{cite news|author=BBC News|date=2008-03-02|title=Milan introduces traffic charge|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7167992.stm|access-date=2008-01-17}}</ref><ref>{{cite news|author=Richard Owen|date=2008-01-03|title=Congestion fee leaves Milan in a jam|newspaper=Times Online|location=London|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/europe/article3123679.ece|access-date=2008-04-16}}{{dead link|date=September 2024|bot=medic}}</ref> Ecopass-ის პროგრამა გაგრძელდა 2011 წლის 31 დეკემბრამდე,<ref>{{cite web|url=http://www.comune.milano.it/dseserver/webcity/comunicati.nsf/weball/077F561DB4A21D98C125752F004CDE33|title=Ecopass. Prorogato fino al 31 dicembre 2009. Nei primi mesi dell'anno prevista la consultazione dei cittadini|author=Edoardo Croci|date=2008-12-31|publisher=Comune di Milano|access-date=2009-02-14|language=it}}The complete pricing scheme is presented in this article.</ref><ref>{{cite web|url=http://www.comune.milano.it/dseserver/ecopass/index.html|title=Official Ecopass page|publisher=Comune Milano|access-date=2011-11-02|language=it}}</ref> და 2012 წლის 16 იანვარს შეიცვალა [[მილანის ტერიტორია C|Area C-]]<nowiki/>ით, საცდელი პროგრამით, რომელმაც სქემა დაბინძურების გადასახადიდან საცობის საფასურად აქცია.<ref name="corriere1">{{cite news|date=2012-01-16|title=Area C è partita: calate del 40% le auto in centro dopo l'entrata in vigore del pedaggio|language=it|trans-title=Area C takes off: auto traffic decreased 40% in the center after the toll goes into force|newspaper=Corriere della Sera Milano|url=http://milano.corriere.it/milano/notizie/cronaca/12_gennaio_16/congestion-primo-giorno-traffico-1902875137709.shtml|access-date=2012-01-16}}</ref> 2013 წლის იანვარში ამოქმედდა [[გოტებურგის საცობების გადასახადი|გოტებორგის საცობის საფასური]], რომელიც სტოკჰოლმის სქემის მიხედვით იყო მოდელირებული.<ref>{{cite web|url=http://www.transportstyrelsen.se/Global/Vag/Trangselskatt/Information%20p%C3%A5%20engelska.pdf|title=Congestion Tax Gothenburg|author=Swedish Transport Agency|publisher=Transport Styrelsen|access-date=2013-12-10|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131213163049/http://www.transportstyrelsen.se/Global/Vag/Trangselskatt/Information%20p%C3%A5%20engelska.pdf|archive-date=2013-12-13}}</ref> სინგაპურსა და სტოკჰოლმში მძღოლები საცობის მოსაკრებელს იხდიან ყოველ ჯერზე, როცა კორდონს კვეთენ, ხოლო ლონდონში მომხარებელი შემოსაზღვრულ ტერიტორიაზე გადაადლიებისთვის ერთჯერადად იძენს დღიური მოხმარების აბონიმენტს, მიუხედავად იმისა, თუ რამდენჯერ გადაკვეთს იგი კორდონს.<ref>{{cite web|url=http://www.tfl.gov.uk/tfl/roadusers/congestioncharge/whereandwhen/#section-2|author=Transport for London|title=Congestion charging home page|access-date=2008-04-06|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080403045834/http://www.tfl.gov.uk/tfl/roadusers/congestioncharge/whereandwhen/#section-2|archive-date=2008-04-03}}</ref> სტოკჰოლმმა დააწესა დღიური გადახდის მაქსიმალური ლიმიტი, რომლის იქითაც მოხმარება უფასო ხდება.<ref name="roadadm-stockholm-congestion-tax2">{{cite web|title=Congestion tax in Stockholm home page|author=Swedish Road Administration|url=http://www.vv.se/templates/page3____17154.aspx|access-date=2008-07-15|language=sv|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070302045327/http://www.vv.se/templates/page3____17154.aspx|archive-date=2007-03-02}}</ref> სინგაპურში გადასახადი ეფუძნება მოხმარების პრორორციულობის პრინციპს, ხოლო ტარიფები კი დგინდება გადახდის ბჭესთან საგზაო მოძრაობის მდგომარეობის შესაბამისად, რაც ყოველკვარტალურად გადაიხედება. ამ პოლიტიკის მეშვეობით, [[სახმელეთო ტრანსპორტის ორგანო|სახმელეთო ტრანსპორტის უწყება]] (LTA) იტყობინება, რომ საგზაო ელექტრონული საფასური „ეფექტურია ჩქაროსნული გზებისთვის 45-დან 65 კმ/სთ-მდე ოპტიმალური სიჩქარის დიაპაზონის შესანარჩუნებლად, ხოლო არტერიული გზებისთვის - 20-დან 30 კმ/სთ-მდე“.<ref>{{Cite web|access-date=2008-04-06|archive-date=2008-04-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20080404032628/http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm <!--Added by H3llBot-->|publisher=Land Transport Authority|title=Electronic Road Pricing, LTA home page|url=http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080410143342/http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm|archivedate=2008-04-10}}</ref> ==== სინგაპური ==== [[ფაილი:Singapore's_ERP_gantry.jpg|მინი| სინგაპურის [[გზის ელექტრონული საფასური|გზის ელექტრონული საფასურის]] სქემის ავტომატური გადახდის ბჭე]] ფასწარმოქმნის მექანიზმის გასაუმჯობესებლად და რეალურ დროში [[ცვალებადი ფასი|მოქნილი საფასურის]] დანერგვის მიზნით,<ref>{{cite news|author=Ken Belson|date=2008-03-16|title=Importing a Decongestant for Midtown Streets|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2008/03/16/automobiles/16CONGEST.html?ex=1363320000&en=66db1c235736c7ea&ei=5088&partner=rssnyt&emc=rss|access-date=2008-04-06}}</ref> სინგაპურის [[სახმელეთო ტრანსპორტის ორგანო|LTA-მ]] [[IBM|IBM-]]<nowiki/>თან ერთად 2006 წლის დეკემბრიდან 2007 წლის აპრილამდე გაუშვა საპილოტე პროგრამა მხარდაჭერილი [[მოძრაობის შეფასებისა და პროგნოზირების სისტემა|სატრანსპორტო ნაკადის შეფასებისა და პროგნოზირების ხელსაწყოთი]] (TrEPS), რომელიც სატრანსპორტო ნაკადების წინამორბედი მონაცემებისა და მიმდინარე ნაკადების მდგომარეობის შესახებ რამდენიმე წყაროდან მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე ერთი საათით ადრე პროგნოზირებს საცობის დონეს. მოცემული და მოსალოდნელი სატრანსპორტო მოძრაობის ზუსტი შეფასების შედეგად ტექნოლოგიას საშუალება ეძლევა გამოითვალოს მოქნილი საფასური და, ამასთანავე, გააუმჯობესოს საერთო მდგომარეობა, მათ შორის მძღოლებს წინასწარ მიაწოდოს ინფორმაცია გზაზე არსებულ მოძრაობასა და მოსაკრებლის მიმდინარე ოდენობაზე. <ref>{{cite web|url=http://www.planetizen.com/node/26091|publisher=PLANETIZEN|title=Predicting Where The Traffic Will Flow|access-date=2008-04-06}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www-03.ibm.com/press/us/en/pressrelease/21971.wss|archive-url=https://web.archive.org/web/20070901091248/http://www-03.ibm.com/press/us/en/pressrelease/21971.wss|url-status=dead|archive-date=September 1, 2007|publisher=IBM Press release|title=IBM and Singapore's Land Transport Authority Pilot Innovative Traffic Prediction Tool|date=2007-08-01|access-date=2008-07-15}}</ref> 2010 წელს სახმელეთო ტრანსპორტის უწყებამ დაიწყო [[გლობალური სანავიგაციო სატელიტური სისტემა|გლობალური სანავიგაციო სატელიტური სისტემის]] პოტენციალის შესწავლა, როგორც ტექნოლოგიური ალტერნატივა მეორე თაობის ERP-ისთვის (გზის ელექტრონული საფასური). უწყების მიზანია შეაფასოს, არის თუ არა ბაზარზე ხელმისაწვდომი უახლესი ტექნოლოგიები საკმარისად ზუსტი და ეფექტური საცობის საფასურის ფასწარმოქმნის ხელსაწყოდ გამოსაყენებლად, განსაკუთრებით კი სინგაპურის მჭიდრო განსახლების პირობებში. თუმცა ასეთი სისტემის დანერგვა მოკლევადიან პერსპექტივაში არ არის მოსალოდნელი. ==== ლონდონი ==== [[ფაილი:London Congestion Charge, Old Street, England.jpg|მინი|ქუჩის მარკირება და ნიშანი (ზედა-მარცხენა კუთხეში) თეთრი C წითელ წრეში მძღოლებს უოლდ-სტრიტზე საცობის საფასურის შესახებ აფრთხილებს, [[ლონდონი]].]] ლონდონის ყოფილი მერის [[კენ ლივინგსტონი|, კენ ლივინგსტონის]] წინადადების თანახმად, 2008 წლის ოქტომბრისთვის CO₂-ის პოტენციური გამონაბოლქვის მაჩვენებლებზე დაფუძნებული ახალი საფასურის სტრუქტურა უნდა შემუშავებულიყო. <ref>{{cite web|title=CO₂ charging|author=Transport for London|url=http://www.tfl.gov.uk/roadusers/congestioncharging/7394.aspx|access-date=2008-04-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20080403045509/http://www.tfl.gov.uk/roadusers/congestioncharging/7394.aspx|archive-date=April 3, 2008}}</ref> ლივინგსტონის მემკვიდრემ ლონდონის მერის თანამდებობაზე, [[ბორის ჯონსონი|ბორის ჯონსონმა]], 2008 წლის ივლისში განაცხადა, რომ CO₂-ის ახალი საფასურის სისტემა აღარ დაინერგებოდა. <ref name="BBOct08">{{Cite news|date=2008-07-08|title=Mayor quashes £25 C-charge hike|work=BBC News|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/london/7494495.stm|access-date=2008-08-16}}</ref> ჯონსონმა 2007 Western Extension-ით განსაზღვრული უბნები საცობის საფასურისგან 2011 წლის 4 იანვრიდან გაათავისუფლა, ძირითადი საფასური გაზარდა £10-მდე, და ასევე წარადგინა გადახდის ავტომატური სისტემა Charging Auto Pay (CC Auto Pay), რომელიც სატრანსპორტო საშუალებას ბეგრავდა შემოსაზღვრულ ზონაში თვის განმავლობაში გატარებული დღეების მიხედვით, სადაც დღიური ფასდაკლებული ფასი £9-ს შეადგენდა. <ref name="TfL20112">{{cite web|url=http://www.tfl.gov.uk/roadusers/congestioncharging/17094.aspx|title=Consultation results|publisher=[[Transport for London]]|access-date=2010-12-06}}</ref> 2012 წლის ნოემბერში ადგილობრივმა სახელისუფლებო ორგანომ [[Transport for London]] (TfL) წარმოადგინა წინადადება Greener Vehicle Discount-ის ("შეღავათი უფრო ეკოლოგირიური ტრანსპორტისთვის") გაუქმების შესახებ,<ref>{{cite news|date=2012-12-11|title=Congestion charge greener vehicles rule change planned|work=[[BBC News]]|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-london-20400740|access-date=2012-11-20}}</ref> თუმცა 2013 წლის 1 ივლისიდან ამოქმედდა ულტრადაბალი გამონაბოლქვის შეღავათი (ULED), რომელმაც საცობის საფასურისგან გათავისუფლებულ სატრანსპორტო საშუალებათა სია შეზღუდა.<ref>{{cite web|url=http://www.greencarcongress.com/2013/04/uled-20130424.html|title=London to introduce new Ulta Low Emission Discount for Congestion Charge scheme; countering dieselization|publisher=[[Green Car Congress]]|date=2013-04-24|access-date=2013-04-24}}</ref><ref>{{cite news|date=2013-04-24|title=London tightens up congestion charge in attempt to drive out diesel|work=[[The Guardian]]|url=https://www.theguardian.com/environment/2013/apr/24/pollution|access-date=2013-04-24}}</ref><ref>{{cite news|date=2013-07-01|title=New green discount for the congestion charge comes in|work=[[BBC News]]|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-london-23125082|access-date=2013-07-02}}</ref> პოლიტიკას მოჰყვა კრიტიკაც. კერძოდ, სქემის დანერგვიდან პირველი ათი წლის განმავლობაში მთლიანმა შემოსავალმა დაახლოებით £2.6 მილიარდი შეადგინა, თუმცა აქედან მხოლოდ £1.2 მილიარდი ინვესტიცია განხორციელდა, რაც გულისხმობს იმას, რომ მთლიანი შემოსავლების 54% სისტემის ფუნქციონირებასა და ადმინისტრაციულ ხარჯებზე დაიხარჯა.<ref>{{Cite news|last=Ross Lydall|date=2013-02-15|title=Congestion Charge 'has cost drivers £2.6bn in decade but failed to cut traffic jams'|work=[[London Evening Standard]]|url=https://www.standard.co.uk/news/transport/congestion-charge-has-cost-drivers-26bn-in-decade-but-failed-to-cut-traffic-jams-8496627.html|access-date=2015-02-15}}</ref> ტოქსიკურობის ახალი გადასახადი, ცნობილი, როგორც T-charge, 2017 წლის 23 ოქტომბრიდან ამოქმედდა. შედარებით ძველი და გარემოსთვის ზიანის მომტანი ავტომობილები და ფურგონები, რომლებიც არ შეესაბამება [[ევრო 4 სტანდარტები|ევრო 4 სტანდარტებს,]] საცობების გადასახადის ზონაში (CCZ) დამატებით £10 მეტით იბეგრებიან.<ref name="TCharge2">{{cite news|last=Mason|first=Rowena|date=2017-02-17|title=London to introduce £10 vehicle pollution charge, says Sadiq Khan|work=[[The Guardian]]|url=https://www.theguardian.com/environment/2017/feb/17/london-to-introduce-vehicle-pollution-charge-in-october-says-mayor-sadiq-khan|access-date=2017-02-24}}</ref><ref name="TCharge022">{{cite news|last=Saarinen|first=Martin|date=2017-02-17|title=London introduces new £10 'T-charge' to cut vehicle pollution|work=[[Auto Express]]|url=http://www.autoexpress.co.uk/car-news/consumer-news/95559/london-introduces-new-10-t-charge-to-cut-vehicle-pollution|access-date=2017-02-24}}</ref> 2019 წლის 8 აპრილს, T-charge ჩანაცვლად პროგრამით [[ულტრადაბალი გამონაბოლქვის ზონა]] (ULEZ).<ref>{{Cite news|date=2019-04-08|title=London's new pollution charge begins|language=en-GB|url=https://www.bbc.com/news/uk-england-london-47815117|access-date=2019-04-08}}</ref> ==== სტოკჰოლმი ==== [[ფაილი:Automatic_tollstation_at_Lilla_Essingen_Stockholm.jpg|მარჯვნივ|მინი|200x200პქ| ავტომატური დაკვირვების სისტემა [[სტოკჰოლმი|სტოკჰოლმის]] პირველ ელექტრონულ ბჭეზე, [[ლილა ესინიენი|ლილა ესინიენზე]]]] 2016 წლის 1 იანვარს [[სტოკჰოლმი|სტოკჰოლმის]] ცენტრალურ ნაწილში საცობის საფასური გაიზარდა და, ამასთანავე, იგი [[ესინჟელდენი|ესინჟელდენის]] [[ავტომაგისტრალი|ავტომაგისტრალზეც]] დაინერგა. მოსაკრებელი პირველად გაიზარდა მას მერე, რაც იგი მუდმივი სახით 2007 წელს დაინერგა.<ref name="Stockholm2016">{{cite web|url=https://www.transportstyrelsen.se/globalassets/global/vag/trangselskatt/congestion-tax-a4.pdf|title=On 1 January 2016, congestion taxes in Stockholm will be raised and congestion tax will be levied on Essingeleden|author=[[Swedish Transport Administration|Trafikverket (Swedish Transport Administration)]] and [[Swedish Transport Agency|Transportstyrelsen (Swedish Transport Agency)]]|publisher=Transportstyrelsen|year=2015|access-date=2016-06-29}}</ref><ref name="Swedish012016">{{cite news|date=2016-01-12|title=Höjd och ny trängselavgift ger effekt|language=sv|trans-title=Increase and new congestion charge gives effect|work=[[Svenska Dagbladet]]|url=http://www.svd.se/hojd-och-ny-trangselavgift-ger-effekt|access-date=2016-06-24}}</ref> საცობის საფასური პიკის საათებში საცობების შესამსუბუქებლად ესინჟელდენზე არსებული ორი [[კვანძი (გზა)|კვანძის]] მისასვლელ და გასასვლელ პანდუსებზე მოქმედებს, რაც მოძრაობას მიმდებარე გზებზეც განტვირთავს. საქმეში ჩართული სატრანსპორტო სააგენტოები ვარაუდობდნენ, რომ პიკის საათებში ესინჟელდენზე მოძრაობა დაახლოებით 10%-ით შემცირდებოდა.<ref name="Stockholm2016" /> საფასურის ამოქმედებიდან ერთი კვირის თავზე კი ავტომაგისტრალზე მოძრაობა შუა დეკემბრის ჩვეულებრივ დღესთან შედარებით 22%-ით შემცირდა.<ref name="Swedish012016" /> საფასური გაიზარდა არა მხოლოდ ხელმისაწვდომობისა და გარემოს გასაუმჯობესებლად, არამედ ინფრასტრუქტურის განვითარებისთვისაც. დამატებითი თანხები ხელს უწყობს [[სტოკჰოლმის მეტროპოლიტენი|სტოკჰოლმის მეტროპოლიტენის]] გაფართოების დაფინანსებას.<ref name="Stockholm2016" /> ვინაიდან სტოკჰოლმის საცობის საფასური დღის დროის პერიოდის მიხედვით იცვლება, ყველაზე მაღალი ზრდა დაფიქსირდა ორ ყველაზე დატვირთულ პიკის საათებში, 7:30-დან 8:29 საათამდე და 16:00-დან 17:29-მდე, 20 SEK-დან 30 SEK-მდე. მიზანი სატრანსპორტო მოძრაობის აგენტების დღის სხვა პერიოდში გადაადგილებისკენ ანდა საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გამოყენებისკენ ბიძგება იყო, და, შესაბამისად, ქალაქის ცენტრალურ ნაწილში - საცობის შემცირება. ამასთანავე, დაბეგვრის მაქსიმალური თანხა დღეში ერთი ავტოტრანსპორტისთვის 105 SEK-მდე გაიზარდა.<ref name="Stockholm2016" /> ==== ნორვეგია ==== ნორვეგიის რამდენიმე ქალაქის შედარებით ცენტრალურ უბნებში შესასვლელად მოსაკრებელია დაწესებული, მათ შორის პირველი 1986 წელს [[ბერგენი]] იყო. თავდაპირველად 2010 წელს ტრონჰეიმში, მოგვიანებით კი კრისტიანსანდში, ბერგენსა და ოსლოში დღის მონაკვეთზე დამოკიდებული მოსაკრებლები დააწესეს, რის გამოც პიკის საათებში (ოსლოში 06:30 – 09:00 და 15:00 – 17:00) საფასური უფრო მაღალია. ფასი (2020 წელს), როგორც წესი, თითო მგზავრობაზე 28 ნორვეგიული კრონია (2.37 ევრო), თუმცა ოსლოში შესასვლელად და გასასვლელად ხუთი ბჭის გავლაა საჭირო, რაც 126 ნორვეგიული კრონის (10.66 ევრო) ტოლფასია. [[ფაილი:NYC_CRZ_Sign.jpg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| [[მანჰეტენი|მანჰეტენზე]] საცობისგან განტვირთვის ზონის აღმნიშვნელი ნიშანი]] ==== ნიუ-იორკი ==== ნიუ-იორკში საცობის საფასური 2025 წელს ამოქმედდა. [[მე-60 ქუჩა|მე-60 ქუჩის]] სამხრეთით [[მანჰეტენი|მანჰეტენზე]] შემავალი ავტოტრანსპორტის უმეტესობა მოსაკრებლით იბეგრება, რომლის ზომა დღის განმავლობაში იცვლება.<ref>{{cite web|last1=Hu|first1=Winnie|last2=Ley|first2=Ana|date=January 5, 2025|title=New York City Welcomes Congestion Pricing With Fanfare and Complaints|url=https://www.nytimes.com/2025/01/05/nyregion/nyc-congestion-pricing-tolls.html|access-date=January 8, 2025|website=The New York Times}}</ref><ref>{{cite web|last=Bridge|first=Rowan|date=January 5, 2025|title=New York becomes first US city with congestion charge|url=https://www.bbc.com/news/articles/cjr2wn3zvqvo|access-date=January 8, 2025|website=BBC Home}}</ref> === კვლევები === ==== ზეგავლენის გაზომვა ==== საგზაო ქსელში საცობი შეიძლება შეფასდეს მგზავრობისას შეფერხების ზომად ან [[საცობი|საცობების]] გამო დაკარგულ დროდ. შეფერხებები შეიძლება გამოწვეული იყოს მოძრაობის სიმჭიდროვის, გზის გამტარუნარიანობისა და ისეთი შემაფერხებელი ფაქტორების კომბინაციათა გამო, რომლებიც სხვა გზის მომხმარებლების, მოძრაობის მართვის სქემების, შუქნიშნების, გზაჯვარედინებისა და ინფრასტრუქტურული სამუშაოების შედეგია. ეს შეიძლება გაიზომოს, როგორც მგზავრობის ის დამატებითი დრო, რომელიც საჭიროა გადატვირთული მარშრუტის გასავლელად იმავე მარშრუტის ისეთ მდგომარეობასთან შედარებით, რომელსაც მსგავსი დაბრკოლებები არ გააჩნია. თუმცა, საცობის საზომად შეფერხების ეს ტექნიკური განმარტება შეიძლება დამაბნეველი იყოს და, საზოგადოების აზრით, მიმსგავსებული იყოს მოძრაობის სიმჭიდროვესთან.<ref>{{cite web|url=http://www.dft.gov.uk/pgr/roads/tpm/congestionresearch/perceptions/perceptionsofcongestionrepor4026?page=1|title=Perceptions of congestion: report on qualitative research findings|author=Department for Transport and Hedges, A|publisher=[[Department for Transport]]|date=2001-11-11|access-date=2013-04-12|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090909134553/http://www.dft.gov.uk/pgr/roads/tpm/congestionresearch/perceptions/perceptionsofcongestionrepor4026?page=1|archive-date=2009-09-09}}</ref> ნებისმიერი საგზაო მოძრაობის სქემის რეალური შედეგების გასაზომად, როგორც წესი, აუცილებელია საკონტროლო ან „არაფრის კეთების“ შემთხვევის დადგენა, რომელიც რაიმე ჩარევის გარეშე, ჩვეული მოვლენებისა და მოსალოდნელი ადგილობრივი ცვლილებების გარდა, საგზაო ქსელის მდგომარეობას შეაფასებს. აღსანიშნავია, რომ ეს არ გაკეთებულა [[ლონდონის საცობის საფასურის სქემა|ლონდონის საცობების საფასურის სქემისთვის]], რამაც გამოიწვია ის მოსაზრებები, რომ სქემის ფაქტობრივი გავლენის ხარისხის დადგენა შეუძლებელია.<ref>{{cite web|url=http://www.londoncouncils.gov.uk/Transport/Publications/anindependentassessmentofthecentrallondoncongestionchargingscheme.htm|title=An independent assessment of the central London congestion charging scheme|publisher=London Councils|date=2004-12-13|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100929004543/http://londoncouncils.gov.uk/Transport/Publications/anindependentassessmentofthecentrallondoncongestionchargingscheme.htm|archive-date=September 29, 2010|accessdate=2025-05-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100929004543/http://londoncouncils.gov.uk/Transport/Publications/anindependentassessmentofthecentrallondoncongestionchargingscheme.htm|archivedate=2010-09-29}} ''The CCS is expected to compound these effects but it will be impossible to determine the extent to which it will have done so in the absence of a 'do minimum' comparison''.</ref>[[Transport for London|ლონდონის ტრანსპორტის]] (TfL) რეტროსპექტული ანალიზის შეფასებით, მოსაკრებლის დანერგვის მიუხედავად, მოძრაობა ისედაც მნიშვნელოვნად შემცირდებოდა პარკირების პოლიტიკისა და გაზრდილი საცობების გამო, რომელიც გამოწვეული იყო იმ საგზაო მართვითა და სხვა ჩარევებით, რომლებმაც გზატკეცილების გამტარუნარიანობა შეამცირეს. 2006-ში, დასაბეგრი ზონის გაფართოებამდე უკანსკნელ წელს, TfL-მა დააფიქსირა, რომ სატრანსპორტო ნაკადი წინა წლებთან შედარებით ისედაც უფრო დაბალი იყო, თუმცა საგზაო მოძრაობის სიჩქარეც ასევე ეცემოდა.<ref>{{cite web|url=http://www.tfl.gov.uk/assets/downloads/Ex-post-evaluation-of-quantified-impacts-of-original-scheme-07-June.pdf|title=Central London Congestion Charging Scheme: ex-post evaluation of the quantified impacts of the original scheme|author=Reg Evans|publisher=[[Transport for London]]|date=2007-06-29|access-date=2013-04-12|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130531162136/http://www.tfl.gov.uk/assets/downloads/Ex-post-evaluation-of-quantified-impacts-of-original-scheme-07-June.pdf|archive-date=2013-05-31}}</ref> 2013 წელს, საცობის საფასურის ამოქმედებიდან ათი წლის შემდეგ, TfL-მა განაცხადა, რომ ამ სქემის შედეგად, 2000-დან 2012 წლამდე ლონდონში სატრანსპორტო მოძრაობის მოცულობა 10%-ით შემცირდა საბაზისო პირობებთან შედარებით, ხოლო ავტომობილების მიერ დაფარული მანძილი საერთო ჯამში 11%-ით შემცირდა. ამ მიღწევების მიუხედავად, ბოლო ათწლეულის განმავლობაში მოძრაობის სიჩქარეც გეომეტრიული პროგრესიით შენელდა, განსაკუთრებით ლონდონის ცენტრში. TfL განმარტავს, რომ მოძრაობის სიჩქარის ისტორიული კლება, სავარაუდოდ, გამოწვეულია იმ ჩარევებით, რომლებმაც ურბანული გარემოს გაუმჯობესების, საგზაო უსაფრთხოების გაზრდისა და საზოგადოებრივი ტრანსპორტის, ფეხით მოსიარულეთა და ველოსიპედისტთა უპირატესობის მინიჭების მიზნით შეამცირა საგზაო ქსელის ეფექტური გამტარუნარიანობა; ასევე სიჩქარის კლება დაკავშირებულია კომუნალური კომპანიების მიერ საგზაო სამუშაოებისა და 2006 წლიდან ზოგადი განვითარების აქტივობის ზრდასთან. TfL ასკვნის, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ცენტრალურ ლონდონში საცობების დონე ახლოსაა მოსაკრებლის შემოღების წინარე პერიოდის დონესთან, საფასურის ეფექტურობა მდგომარეობს იმაში, რომ მოძრაობის პირობები გაცილებით უარესი იქნებოდა, მოსაკრებლის სქემა რომ არ დანერგილიყო.<ref name="2014assessment2">{{cite web|url=https://consultations.tfl.gov.uk/roads/cc-changes-march-2014/user_uploads/cc-impact-assessment.pdf|title=Public and stakeholder consultation on a Variation Order to modify the Congestion Charging scheme Impact Assessment|author=Transport for London (TfL)|publisher=TfL|date=January 2014|access-date=15 February 2015|archive-date=15 February 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150215190411/https://consultations.tfl.gov.uk/roads/cc-changes-march-2014/user_uploads/cc-impact-assessment.pdf|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150215190411/https://consultations.tfl.gov.uk/roads/cc-changes-march-2014/user_uploads/cc-impact-assessment.pdf|archivedate=15 თებერვალი 2015}} ''See pp. 12: Traffic volume, speed and congestion.''</ref> ==== ნიუ-იორკის საცობის საფასურის გარემოზე ზეგავლენის კვლევა ==== 2023 წლის მაისში, აგლომერაციის სატრანსპორტო სამსახურმა (MTA) დაასრულა და გამოაქვეყნა საცობების პროგრამის გარემოსდაცვითი შეფასება (EA), რომელსაც 2023 წლის 12 ივნისის ჩათვლით 30-დღიან საჯარო კომენტირების პერიოდი მოჰყვა. <ref name=":2">{{Cite web|date=2023|title=Final Environmental Assessment and Draft Finding of No Significant Impact (FONSI) for Central Business District (CBD) Tolling Program|url=https://new.mta.info/document/111101}}</ref> EA მოიცავდა ყოვლისმომცველ რეგიონულ კვლევას, რომელშიც მონაწილეობდა 22 მილიონი ადამიანი, რომლებიც სამუშაო დღეებში საშუალოდ 28.8 მილიონ მგზავრობას ახორციელებდნენ იმ 28 ოლქისგან შემდგარ ტერიტორიაზე, რომელიც მოიცავს ნიუ-იორკს, ნიუ-ჯერსისა და კონექტიკუტის შტატებს. <ref name=":2" /> რეგიონული კვლევის ფარგლებში MTA-მ სხვა სპონსორ ორგანიზაციებთან ერთად მხედველობაში მიიღო როგორც ადგილობრივი კვლევის მონაცემები, ასევე საოლქო მონაცემები და დააკვირდა საცობის საფასურის დანერგვით გამოწვეულ მნიშვნელოვან ტენდენციებს. 2023 წლის 22 ივნისისთვის, ფედერალურმა საავტომობილო გზების ადმინისტრაციამ (FHWA) გამოაქვეყნა მნიშვნელოვანი ზემოქმედების არარსებობის (FONSI) დასკვნა პროექტის შესახებ . FONSI-ის გადაწყვეტილებით, FHWA-მ დაადგინა, რომ EA-მ გაითვალისწინა საზოგადოების მოსაზრებები, გაითვალისწინა ზემოქმედება და შესაბამისად შეამსუბუქა არასასურველი ეფექტები. EA-ში გამოვლენილია რეგიონული ჰაერის ხარისხის პოტენციური გაუმჯობესება, რადგან ზოგიერთი მძღოლი ნიუ-იორკის აგლომერაციაში პირადი სატრანსპორტო საშუალებებიდან საჯარო ტრანსპორტზე გადავა. გარემოსდაცვითი სააგენტო საცობის საფასურის პროექტისთვის 7 „ალტერნატიულ“ სცენარს განიხილავს, რომელთა შორისაც დიამეტრულად განსხვავებულებია ის შემთხვევები, როდესაც მოსაკრებელი სრულად ინერგება (ცნობილი, როგორც „სცენარი A“) და სცენარი, როდესაც არანაირი ზომა არ მიიღება. საცობის საფასურის (სცენარი A) უპირატესობა „უმოქმედობის“ ალტერნატივასთან შედარებით არის მანქანების მიერ დღიურად დაფარული მანძილის 7.1–9.2%-იანი კლება, დასაბეგრ ზონაში შემსვლელი მანქანების რაოდენობის 15.4–19.9%-იანი შემცირება და, სავარაუდოდ, პროგრამის მიერ მოგრობილი 1.02–1.48 მილიარდი დოლარის წმინდა შემოსავალი. აზოტის ოქსიდის ემისია დასაბეგრ ზონაში 9.54%-ით, ხოლო ნიუ-იორკის ოლქ მანჰეტენში, დაახლოებით 5.96%-ით შემცირდებოდა. სხვა დამაბინძურებლების, როგორიცაა ნახშირბადის ემისიები, 11.48%-ით შემცირება იყო მოსალოდნელი, ხოლო წვრილი ნაწილაკების (PM2.5 და PM10) – შესაბამისად 11.37%-ით და 12.16%. კვლევა ასევე პროგნოზირებს ჰაერის დამაბინძურებლების ზრდას დასაბეგრი ზონის გარეთ სამეზობლო ტერიტორიებზე. კერძოდ, თუ საცობზე გადასახადი დაწესდება, ნიუ-ჯერსის შტატის ბერგენის ოლქში აზოტის ოქსიდის გამონაბოლქვი, სავარაუდოდ, 0.63%-ით გაიზრდება, ხოლო ბრონქსის მაცხოვრებლებისთვის კი - 0.09%-ით. სხვა ტერიტორიები, სადაც ჰაერის დაბინძურების მსგავსი ზრდის პროგნოზებია, მოიცავს რიჩმონდისა და პატნემის ოლქებს. გარდა ამისა, გარემოსდაცვითმა ანალიზმა ასევე მიუთითა საცობის საფასურის პირობებში ზოგიერთ მაგისტრალზე მანქანების რაოდენობის მსუბუქ შემცირებაზე, თუმცა არ აჩვენა მნიშვნელოვანი ცვლილება ავტომობილის მიერ გავლილი მილების რაოდენობაზე. EA-ს 2045 წლის პროგნოზის მონაცემების მიხედვით, ნავარაუდევია, ბრუკლინსა და დაბეგრილ ზონას შორის გადაადგილების 10.4%-იანი კლება, რომელიც მოიცავს BQE-ს (ბრუკლინ-ქუინზის ჩქაროსნული გზატკეცილი) და სხვა ისეთ დამაკავშირებლებს, როგორიცაა მანჰეტენისა და ბრუკლინის ხიდები. საცობის საფასურის პირობებში FDR მაგისტრალზე მანქანების რაოდენობა 5.4%-ით შემცირდება. ეს კლება დაბეგრილ ტერიტორიაზე პირადი ავტომობილით შემსვლელი ადამიანების 16 000–42 000-ით შემცირებას გულისხმობს. ==== აკადემიური კამათი და დავის საგნები ==== ის ტრანსპორტის ეკონომისტებიც კი, რომლებიც საცობის საფასურის დანერგვის მომხრეები არიან, აღიარებენ ამ პოლიტიკის განხორციელებასთან დაკავშირებულ პრაქტიკულ შეზღუდვებს, დავის საგნებსა და საკამათო საკითხებს. როგორც კალიფორნიის უნივერსიტეტის ქალაქ-რეგიონული დაგეგმარების ფაკულტეტის პროფესორმა, როვერტ სერვერომ, შეაჯამა: <ref>{{Cite book|last=Cervero|first=Robert|year=1998|title=The Transit Metropolis|url=https://archive.org/details/transitmetropoli0000cerv|publisher=Island Press, Washington, D.C.|isbn=978-1-55963-591-2|pages=[https://archive.org/details/transitmetropoli0000cerv/page/n82 67]–68}} '' "Setting the prices right"''</ref><blockquote>მეგაპოლისში მგზავრობის ფასის სოციალური დანახარჯების მიხედვით დადგენა თეორიული იდეალია, რომლის რეალურ ცხოვრებაში განხორციელება ჯერჯერობით ვერ მოხერხდა. მთავარი დაბრკოლება ის არის, რომ ტრანსპორტის ეკონომიკის პროფესორებისა და აქტიური გარემოსდამცველების გარდა, პიკის საათებში მგზავრობის მნიშვნელოვნად მაღალი ტარიფების მომხრე ცოტა ადამიანია. საშუალო ფენის მძღოლები ხშირად ჩივიან, რომ ისედაც ძალიან ბევრს იხდიან თავიანთი მანქანების სამართავად ბენზინის აქციზსა და რეგისტრაციის მოსაკრებელში, ხოლო საცობების პერიოდში კიდევ უფრო მეტის გადახდა მათთვის ზედმეტი ტვირთი იქნება. შეერთებულ შტატებში, ცოტა პოლიტიკოსია მზად, დაიცვას საცობის საფასურის დანერგვის იდეა, რადგან ისინი ამომრჩევლების მხარდაჭერას უფრთხილდებიან. კრიტიკოსები ასევე ამტკიცებენ, რომ მანქანით მგზავრობის უფრო მეტად დაბეგვრა ელიტური პოლიტიკაა, რომელიც ღარიბებს გზებიდან აშორებს, რათა გზა მდიდრებს დაეთმოს. სწორედ ამ ყველა მიზეზის გამოა, რომ პიკის საათებში ფასწარმოქმნა ბევრისთვის აუხდენელ ოცნებად რჩება.</blockquote>როგორც ბეტონმა <ref>{{Cite journal|last=Button|first=Kenneth J.|title=op. cit.|year=1993|pages=154–156}}</ref>, ასევე სმოლმა და სხვ.<ref name="Ref-12" /> შემდეგი პრობლემები გამოავლინეს: * საქალაქო საგზაო მოძრაობის რეალური მოთხოვნის ფუნქციები გაცილებით რთულია, ვიდრე ტრანსპორტის ეკონომიკის ანალიზში გამოყენებული თეორიული ფუნქციები. საცობის საფასური პრობლემის საუკეთესო გადაწყვეტად შეირაცხა იმ ვარაუდის საფუძველზე, რომ გზის ფართობის ოპტიმალური ფასი უდრის ზღვრულ დანახარჯს, თუ ეკონომიკაში ყველა სხვა საქონელსაც ზღვრული დანახარჯის ფასი აქვს. რეალურ სამყაროში ეს სიმართლეს არ შეესაბამება, ამიტომ მოსაკრებლის დანერგვა მხოლოდ შუალედური ან მეორე საუკეთესო გამოსავალია. ეკონომიკური პრინციპებიდან გამომდინარე ოპტიმალური საცობის საფასური უნდა ანაზღაურებდეს სხვაობას მძღოლის მიერ გაწეულ საშუალო ხარჯსა და სხვა მძღოლებისთვის (მაგალითად, დამატებითი შეფერხება) და მთლიანად საზოგადოებისთვის (მაგალითად, ჰაერის დაბინძურება) დაკისრებულ ზღვრულ ხარჯს შორის. სპეციფიკურ მონაკვეთებზე დაფუძნებული ოპტიმალური ფასწარმოქმნის პრაქტიკული გამოწვევა შემაძრწუნებელია იმ მოცემულობით, რომ შეუძლებელია მოთხოვნის ფუნქციებისა და სპეციფიკურ მონაკვეთებზე ნაკადის სიჩქარის მრუდების ზუსტი ცოდნა. ამიტომ, ტრანსპორტის ეკონომისტები აღიარებენ, რომ პრაქტიკაში საცობის საფასურის სწორი დადგენა ცდისა და შეცდომის შედეგია. * უთანასწორობის საკითხი: მთავარი დავის საგანი საფასურის არათანაბარი გავლენაა გზის მომხმარებელთა მრავალფეროვნებაზე. ფასიანი გზის გამოყენება მომხმარებლის შემოსავლის დონეზეა დამოკიდებული. მაშინ, როდესაც ზოგიერთს არ შეუძლია საცობის საფასურის გადახდა, ეს პოლიტიკა უპირატესობას საშუალო კლასსა და მდიდრებს ანიჭებს. მომხმარებლებს, რომლებიც ნაკლებად სასურველ ალტერნატივაზე გადადიან, ასევე უარესდებათ მდგომარეობა. ნაკლებად შემოსავლიანები უფრო მიდრეკილნი არიან საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე გადასვლისკენ. [[საგზაო სივრცის რაციონირება|საგზაო სივრცის რაციონირების]] სტრატეგია ჩვეულებრივ უფრო სამართლიანად ითვლება, ვიდრე საცობის საფასური. თუმცა, მაღალი შემოსავლის მქონე მომხმარებლებს ყოველთვის შეუძლიათ თავიდან აიცილონ მგზავრობის შეზღუდვები მეორე მანქანის ყოლით, ხოლო შედარებით არაელასტიკური მოთხოვნის მქონე მომხმარებლები (მაგალითად, დასაქმებული, რომელსაც ხელსაწყოების სამუშაო ადგილზე გადატანა სჭირდება) შედარებით უფრო მეტად დაზარალდებიან. <ref>{{Cite web|author=|title=Vehicle Restrictions. Limiting Automobile Travel At Certain Times and Places|url=http://www.vtpi.org/tdm/tdm33.htm|access-date=2008-04-09|publisher=[[Victoria Transport Policy Institute]], TDM Encyclopedia}} See Equity Impacts section</ref> * სირთულეს წარმოადგენს იმის გადაწყვეტა, თუ როგორ უნდა განაწილდეს მიღებული შემოსავლები. ეს მკვლევარებს შორის საკამათო საკითხია. შემოსავლები შეიძლება გამოყენებულ იქნას საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გასაუმჯობესებლად (როგორც ეს ლონდონში ხდება) ან ახალ საგზაო ინფრასტრუქტურაში ინვესტირებისთვის (როგორც ოსლოში). ზოგიერთი აკადემიკოსი მიიჩნევს, რომ შემოსავლები პირდაპირი გზით მომხმარებლებზე უნდა გადანაწილდეს. საცობების მოსაკრებელი არ ისახავს მიზნად სახელმწიფო შემოსავლების გაზრდას ან უბრალოდ კიდევ ერთ გადასახადად გადაქცევას, თუმცა ეს სწორედ გზის მომხმარებლებისა და გადასახადის გადამხდელების ერთ-ერთი მთავარი საზრუნავია. ერთ-ერთი ალტერნატივა, რომელიც მიზნად ისახავს უთანასწორობისა და შემოსავლების განაწილების პრობლემების თავიდან აცილებას, არის პიკის საათებში მობილობის კვოტებისა ან შემოსავლისგან დამოუკიდებელი სატალონე გზით მგზავრობის [[რაციონირება]]. <ref>{{Cite web|url=http://www.envplan.com/abstract.cgi?id=b240527|year=1997|title=Tradeable permits: their potential in the regulation of road transport externalities|publisher=Environment and Planning B: Planning and Design 24(4) 527–548|access-date=2008-04-11}}</ref> ეს სისტემა მსგავსი იქნება არსებული [[ნახშირბადის ტალონები|ნახშირბადის ტალონების]] ან [[გამონაბოლქვის კვოტები|გამონაბოლქვის კვოტების]] სისტემების. მეგაპოლისის არეალის ან ქალაქის მაცხოვრებლებს, ან გადასახადის გადამხდელებს, მიენიჭებოდათ მობილობის კვოტები ან საცობების ტალონები და ექნებოდათ ამ უფლებების საკუთარ თავზე გამოყენების, ან მათი გაცვლის ან გაყიდვის შესაძლებლობა ნებისმიერ პირზე, ვისაც სურვილი ექნებოდა ავტომობილით, პირადი წილის გარდა, დამატებითი სარგებლობის. ეს სავაჭრო სისტემა სარგებელს არა - ხელისუფლებას, არამედ იმ მომხმარებლებს გაუნაწილებდა, რომლებიც საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე გადავიდოდნენ ან პიკის საათებში ნაკლებს იმგზავრებდნენ.<ref>{{cite journal|author=José M. Viegas|year=2001|title=Making urban road pricing acceptable and effective: searching for quality and equity in urban mobility|doi=10.1016/S0967-070X(01)00024-5|volume=8|issue=4|journal=Transport Policy|pages=289–294}}</ref><ref>{{cite journal|author1=Kara M. Kockelman|author2=Sukumar Kalmanje|year=2005|title=Credit-based congestion pricing: a policy proposal and the public's response|doi=10.1016/j.tra.2005.02.014|volume=39|issue=7–9|journal=Transportation Research Part A: Policy and Practice|pages=671–690|bibcode=2005TRPA...39..671K}}</ref> ==== საზოგადოებრივი წინააღმდეგობა ==== იმ ცოტაოდენი ქალაქიდან მიღებული გამოცდილება, რომლებშიც საცობის საფასურია დანერგილი, ცხადჰყოფს, რომ რეფორმის სოციალური და პოლიტიკური მისაღებობა მთავარი გამოწვევაა. საზოგადოების უკმაყოფილება საცობის მოსაკრებლით ან კიდევ მისი ჩანაფიქრის უარყოფა ძირითადად გამოწვეულია უთანასწორობის საკითხებით, ეკონომიკური ტვირთით ადგილობრივებისთვის, საცალო ბიზნესსა და ზოგადად ეკონომიკურ აქტივობაზე ზემოქმედებით და შიშით, რომ საფასური, მიღებული შემოსავლის წყალობით, რიგით გადასახადად იქცევა. საცობის მოსაკრებელი დღემდე ძალიან საკამათო თემად რჩება საზოგადოებაში, როგორც მის განხორციელებამდე, ასევე მის შემდეგაც. ეს გამოწვევა ნაწილობრივ [[რეფერენდუმი|რეფერენდუმების]] დახმარებითაც გადაჭრილა, მაგალითად, ერთ-ერთით, რომელიც [[სტოკჰოლმის საცობების გადასახადი|სტოკჰოლმში]] შვიდთვიანი საცდელი პერიოდის შემდეგ ჩატარდა;<ref name="stockholm-trials">{{cite web|title=Stockholmsförsöket|publisher=Stockholmsförsöket|url=http://www.stockholmsforsoket.se/|access-date=2008-07-15|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070715053128/http://www.stockholmsforsoket.se/|archive-date=2007-07-15}}</ref> თუმცა ეს ნაბიჯი ფანჯარას ხსნის იმ თემაზე დისკუსიისთვის, თუ როგორ უნდა ჩატარდეს რეფერენდუმი: ხშირად საფასურის გადახდა უწევთ ქალაქგარეთ მცხოვრებ ხალხს მაშინ, როდესაც ამ პოლიტიკით დაბეგრილ ტერიტორიაზე მაცხოვრებლები სარგებლობენ. სტოკჰოლმში ქალაქის ცენტრში მაცხოვრებელთა უმრავლესობა საფასურის მომხრე იყო (რომელთა კენჭისყრითაც გადაწყდა მისი მიღება) მაშინ, როდესაც პერიფერიებში მცხოვრები მოსახლეობის უმრავლესობა - წინააღმდეგი.<ref>{{cite web|title=Resultat från folkomröstningen – hela staden|publisher=Stockholms stad|url=http://www.stockholm.se/OmStockholm/Forvaltningar-och-bolag/Andra-verksamheter-/Valnamnden/Folkomrostning-om-miljoavgiftertrangselskatt-/Resultat-fran-folkomrostningen---per-stadsdelsomrade/|access-date=2007-07-18|language=sv}}{{dead link|date=May 2016|bot=medic}}</ref><ref>{{cite web|title=Trängselskatt – Resultat av folkomröstningar|publisher=Kommunförbundet Stockholms län|url=http://val.cscs.se/|access-date=2008-07-15|language=sv|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080608193744/http://val.cscs.se/|archive-date=2008-06-08}}</ref> გარკვეული შეშფოთება ასევე გამოითქვა კორდონის ტიპის საცობის საფასურის ეფექტზე ეკონომიკურ აქტივობასა და მიწათსარგებლობაზე,<ref>{{cite web|author=Elena Safirova|date=September 2006|url=http://www.rff.org/rff/documents/rff-dp-06-37.pdf|title=Congestion Pricing: Long-Term Economic and Land-Use Effects|publisher=Resources for the Future. RFF DP 06-37|access-date=2008-07-15|display-authors=etal|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080719031656/http://www.rff.org/RFF/Documents/RFF-DP-06-37.pdf|archive-date=2008-07-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080719031656/http://www.rff.org/RFF/Documents/RFF-DP-06-37.pdf|archivedate=2008-07-19}}</ref> რადგან უმეტესწილად აქცენტი მხოლოდ ურბანული ტრანსპორტის პერსპექტივიდან მიღებულ სარგებელზე კეთდება, მაგრამ საცობის მოსაკრებლის სქემები გამოიყენება ურბანული ცხოვრების ხარისხის გასაუმჯობესებლადაც და მცირე ქალაქებში ისტორიული მემკვიდრეობის შესანარჩუნებლად.<ref name="Znojmo2">{{cite web|author=European Local Transport Information Service (ELTIS)|date=2007|url=http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1560&lang1=en|title=Inner city access restriction for substainable mobility for inhabitants and tourists (Znojmo, Czech Republic)|access-date=2008-03-01|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090907033339/http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1560&lang1=en|archive-date=2009-09-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090907033339/http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1560&lang1=en|archivedate=2009-09-07}}</ref><ref>{{cite web|author=European Local Transport Information Service (ELTIS)|date=2007|url=http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1610&mainID=458|title=Controlled Vehicle Access, Valleta, Malta|access-date=2008-03-01|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090907033359/http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1610&mainID=458|archive-date=2009-09-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090907033359/http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1610&mainID=458|archivedate=2009-09-07}}</ref> საფასურის ზეგავლენა ბიზნესზე დღემდე სადავოა; ზოგიერთი ანგარიში ხაზს უსვამს მოსაკრებლის ისეთ დიდ ზეგავლენას მაღაზიებსა და ბიზნესზე, როგორიც [[ლონდონის საცობების გადასახადი|ლონდონის]] მაგალითზე გაყიდვების შემცირება და გაზრდილი ლოჯისტიკური ხარჯებია,<ref>{{cite news|last=Muspratt|first=Caroline|date=2004-04-21|title=Congestion charge cost £300m, say Oxford St traders|work=[[The Daily Telegraph]]|url=https://www.telegraph.co.uk/money/main.jhtml?xml=/money/2004/04/22/cncong22.xml|url-status=dead|access-date=2008-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080614115756/http://www.telegraph.co.uk/money/main.jhtml?xml=%2Fmoney%2F2004%2F04%2F22%2Fcncong22.xml|archive-date=2008-06-14}}</ref> ხოლო ზოგი ანგარიში აჩვენებს, რომ ბიზნესები მოსაკრებლის ამოქმედებიდან 6 თვის შემდეგ მხარს უჭერდნენ მას.<ref>{{cite news|last=Clark|first=Andrew|date=2003-08-13|title=Business backs congestion charge|work=The Guardian|publisher=Guardian News and Media|url=https://www.theguardian.com/environment/2003/aug/18/londonpolitics.greaterlondonauthority|access-date=2008-07-15}}</ref> ზოგი მოხსენება ცხადჰყოფს, რომ ბიზნესსაქმიანობა დაბეგრილ ზონაში უფრო გაიზარდა როგორც [[პროდუქტიულობა|პროდუქტიულობით]], ასევე [[მოგება (ბუღალტრული აღრიცხვა)|მომგებიანობით]], და რომ საფასურს ჰქონდა "ფართოდ ნეიტრალური ზეგავლენა" ლონდონის ეკონომიკაზე მაშინ,<ref>{{cite web|url=http://www.tfl.gov.uk/assets/downloads/FourthAnnualReportFinal.pdf|title=Impacts monitoring – Fourth Annual Report|publisher=[[Transport for London]]|access-date=2008-02-11|date=June 2006|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080228180828/http://www.tfl.gov.uk/assets/downloads/FourthAnnualReportFinal.pdf|archive-date=2008-02-28}}</ref> როდესაც ზოგი კვლევა იმას ამტკიცებს, რომ მოსაკრებლის 2007 წლის გაფართოების შემდეგ ბიზნესს საშუალოდ 25%-იანი ვარდნა ჰქონდა.<ref name="bbc20070521">{{cite news|date=2007-05-21|title=Traders rally against charge zone|work=BBC News|publisher=British Broadcasting Corporation|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/london/6676671.stm|access-date=2008-07-15}}</ref> სხვა კრიტიკა ფოკუსირდება დაბეგრილი ზონის მოსაზღვრე უბნებზე, რაც გულისხმობს, რომ საცობის საფასური ასტიმულირებს მათ გადაქცევას „საპარკინგეებად“, ამავე უბნებში სატრანსპორტო მოძრაობისა და დაბინძურების გაზრდას,<ref>{{cite news|author1=Schuster, Karla|author2=James T. Madore|date=2007-06-12|title=Silver hits brakes over city traffic plan|newspaper=[[Newsday]]|url=http://www.newsday.com/search/ny-stcong125252662jun12,0,3435226.story|url-status=dead|access-date=2007-06-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20090907131134/http://www.newsday.com/search/ny-stcong125252662jun12%2C0%2C3435226.story|archive-date=September 7, 2009}} ''Note: access to this source in no longer available for free.''</ref> და ზოგიერთ მგზავრზე [[რეგრესული გადასახადი|რეგრესული გადასახადის]] დაწესებას.<ref>{{cite news|last=Nissan|first=Rita|date=2007-06-13|title=Assembly Speaker Silver Not Sold on Congestion Pricing Plan|work=[[NY1]]|url=http://www.ny1.com/ny1/content/index.jsp?stid=1&aid=70617|url-status=dead|access-date=2008-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080412020716/http://www.ny1.com/ny1/content/index.jsp?stid=1&aid=70617|archive-date=2008-04-12}}</ref><ref name="hakim-June12">{{cite news|last=Hakim|first=Danny|date=2007-06-12|title=Silver Challenges Health Benefits Promised in Manhattan Toll Plan|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2007/06/12/nyregion/12silver.html|access-date=2008-07-15}}</ref> თუმცა, სტოკჰოლმის საცდელმა საცობის მოსაკრებელმა აჩვენა მოძრაობის შემცირება დასაბეგრი ტერიტორიის გარეთაც.<ref>{{cite web|url=http://www.stockholmsforsoket.se/upload/Hushall_eng.pdf|title=Facts about the Evaluation of the Stockholm Trial|last=Söderholm|first=Gunnar|publisher=Stockholmsförsöket|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120228220202/http://www.stockholmsforsoket.se/upload/Hushall_eng.pdf|archive-date=2012-02-28}}</ref> სხვა ოპონენტები ამტკიცებენ, რომ საფასური შეიძლება რიგით გადასახადად იქცეს საშუალო და დაბალი ფენის მაცხოვრებლებისთვის, რადგან ეს მოქალაქეები ფინანსურად ყველაზე მეტად დაზარალდებიან.<ref>{{cite news|last=Dobnik|first=Verena|date=2007-06-12|title=NYC Lawmakers Hold Hearing on 'Congestion Pricing' Traffic Plan|work=[[Brooklyn Daily Eagle]]|url=http://www.brooklyneagle.com/categories/category.php?category_id=27&id=13380|access-date=2015-10-18}} [http://50.56.218.160/archive/category.php?category_id=27&id=13380 Alt URL]</ref> მეთვალყურეობის მიზნებისთვის კამერების დაყენებამ ასევე შეიძლება ეჭვქვეშ დააყენოს სამოქალაქო თავისუფლებების უსაფრთხოება.<ref>{{cite news|last=Confessore|first=Nicholas|date=2007-06-09|title=In Legislators' Scrutiny, Traffic Proposal Faces Hard Questioning|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2007/06/09/nyregion/09hearing.html|access-date=2008-07-15}}</ref><ref>{{cite news|author1=Hakim, Danny|author2=Ray Rivera|date=2007-06-08|title=City Traffic Pricing Wins U.S. and Spitzer's Favor|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2007/06/08/nyregion/08congestion.html|access-date=2008-07-15}}</ref> === შედეგები === 2019 წლის კვლევამ 2006-დან 2010 წლამდე სტოკჰოლმის საცობის საფასურის შესახებ აჩვენა, რომ მისი არარსებობის შემთხვევაში, სტოკჰოლმის ჰაერი 2006-2010 წლებში 5-15 პროცენტით უფრო დაბინძურებული იქნებოდა, ხოლო მცირეწლოვან ბავშვებს არსებითად უფრო მეტი ასთმის შეტევა ექნებოდათ.<ref>{{Cite news|date=2017-02-02|title=Driving Fee Rolls Back Asthma Attacks in Stockholm|language=en|newspaper=Inside Science|url=https://www.insidescience.org/news/driving-fee-rolls-back-asthma-attacks-stockholm|access-date=2017-02-09}}</ref><ref name=":13" /> 2020 წლის კვლევამ პეკინში მოძრაობის შეზღუდვების შესახებ დაადგინა, რომ საცობის მოსაკრებელი შეამცირებდა ზოგადად სატრანსპორტო მოძრაობას, დაბინძურებას, [[სათბურის გაზების გამონაბოლქვი|სათბური აირების გამოყოფასა]] და საგზაო შემთხვევებს მაშინ, როდესაც მოძრაობის სიჩქარესა და საბიუჯეტო შემოსავლებს გაზრდიდა .<ref>{{Cite journal|last1=Yang|first1=Jun|last2=Purevjav|first2=Avralt-Od|last3=Li|first3=Shanjun|date=2020|title=The Marginal Cost of Traffic Congestion and Road Pricing: Evidence from a Natural Experiment in Beijing|journal=American Economic Journal: Economic Policy|language=en|volume=12|issue=1|pages=418–453|doi=10.1257/pol.20170195|issn=1945-7731|url=https://www.aeaweb.org/doi/10.1257/pol.20170195.appx}}</ref> 2020 წელს ლონდონში ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ [[ლონდონის საცობების გადასახადი|საცობის საფასურმა]] (დანერგილი 2003 წელს) შეამცირა საერთო დაბინძურება და ავტომობილების მართვა, თუმცა გაზარდა დაბინძურება<ref>{{Cite journal|last1=Marazi|first1=Naveed Farooz|last2=Majumdar|first2=Bandhan Bandhu|last3=Sahu|first3=Prasanta K.|last4=Potoglou|first4=Dimitris|date=2022-11-01|title=Congestion pricing acceptability among commuters: An Indian perspective|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0739885922000038|journal=Research in Transportation Economics|language=en|volume=95|pages=101180|doi=10.1016/j.retrec.2022.101180|s2cid=246498208|issn=0739-8859}}</ref> დიზელის მანქანებისგან (რომლებიც გათავისუფლებული იყვნენ მოსაკრებლისგან).<ref>{{Cite journal|last1=Green|first1=Colin P.|last2=Heywood|first2=John S.|last3=Navarro Paniagua|first3=Maria|date=2020-09-01|title=Did the London congestion charge reduce pollution?|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0166046220302581|journal=Regional Science and Urban Economics|language=en|volume=84|pages=103573|doi=10.1016/j.regsciurbeco.2020.103573|s2cid=169274952|issn=0166-0462}}</ref> 2021 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ საცობის საფასურმა შეამცირა CO₂ გამონაბოლქვი, ყოველდღიური გადაადგილებისა და საცხოვრებლის ზომის შემცირების წყალობით.<ref name=":02" /> 2013 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ მას შემდეგ, რაც სიეტლში საცობის მოსაკრებელი დაინერგა, მძღოლები მეტად კმაყოფილები იყვნენ საცობის საფასურიანი გზებით და ნაკლებად ისტრესებოდნენ.<ref>{{Cite news|last=Frakt|first=Austin|date=2019-01-21|title=Stuck and Stressed: The Health Costs of Traffic|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2019/01/21/upshot/stuck-and-stressed-the-health-costs-of-traffic.html|access-date=2019-01-21|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Effects of Full-Facility Variable Tolling on Traveler Behavior: Evidence from a Panel Study of the Sr-520 Corridor in Seattle, Washington|journal=Transportation Research Record: Journal of the Transportation Research Board|volume=2345|pages=74–82|date=2013|language=en|doi=10.3141/2345-10|last1=Peirce|first1=Sean|last2=Puckett|first2=Sean|last3=Petrella|first3=Margaret|last4=Minnice|first4=Paul|last5=Lappin|first5=Jane|s2cid=109715156}}</ref> 2016 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ სინგაპურში საცობის მოსაკრებლის ზრდის გამო საზოგადოებრივი ტრანსპორტით მოსარგებლეთა რაოდენობა უფრო გაიზარდა.<ref>{{Cite journal|last1=Agarwal|first1=Sumit|last2=Koo|first2=Kang Mo|date=2016-09-01|title=Impact of electronic road pricing (ERP) changes on transport modal choice|journal=Regional Science and Urban Economics|volume=60|pages=1–11|doi=10.1016/j.regsciurbeco.2016.05.003|issn=0166-0462}}</ref> 2016 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ სინგაპურის საცობის საფასურიან კორდონშემორტყმულ რაიონებში მათ გარეთ მდებარე ტერიტორიებთან შედარებით უძრავი ქონების ფასები 19%-ით დაეცა.<ref>{{Cite journal|last1=Agarwal|first1=Sumit|last2=Koo|first2=Kang Mo|last3=Sing|first3=Tien Foo|date=2015-11-01|title=Impact of electronic road pricing on real estate prices in Singapore|journal=Journal of Urban Economics|volume=90|pages=50–59|doi=10.1016/j.jue.2015.09.004|issn=0094-1190}}</ref> == ცნობები == {{სქოლიოს სია|colwidth=30em}} == ბიბლიოგრაფია ==  {{Refbegin|30em}} * {{Cite book|author=Button, Kenneth J.|author-link=Kenneth Button (economist)|isbn=978-1-84064-191-2|publisher=[[Edward Elgar Publishing]], Cheltenham, UK|title=Transport Economics 3rd Edition|year=2010}} (See Chapter 9: Optimizing Traffic Congestion) * {{Cite book|first=Kenneth J.|isbn=978-1-85278-523-9|last=Button|publisher=Edward Elgar Publishing Ltd, Cheltenham, UK|title=Transport Economics 2nd Edition|year=1993}}<!-- The second edition was kept in the list because it is used as a reference in the article --> * {{Cite book|first=Robert|isbn=978-1-55963-591-2|last=Cervero|publisher=[[Island Press]], Washington, D.C.|title=The Transit Metropolis: A Global Inquiry|url=https://archive.org/details/transitmetropoli0000cerv|year=1998}} (See Chapter 6: The Master-Planned Transit Metropolis: Singapore) * {{Cite book|first1=Alexander|first2=Geoffrey M.|isbn=978-1-62081-480-2|last1=Davis|last2=Long|publisher=[[Nova Science Publishers]], New York|title=Congestion Pricing - A Primer On Efficient Road Management|year=2012}} * {{Cite book|first=R.|isbn=978-0-415-08117-7|last=Doganis|publisher=Routledge, London|title=The Airport Business|url=https://archive.org/details/airportbusiness0000doga|year=1992}} * {{Cite book|first1=J.F.|first2=Edmond L.|first3=Louie|isbn=978-0-7923-8631-5|last1=McDonald|last2=d'Ouville|last3=Nan Liu|publisher=Springer, New York|title=Economics of Urban Highway Congestion and Pricing (Transportation Research, Economics and Policy Volume 9)|url=https://archive.org/details/economicsofurban0000mcdo|year=1999}} * {{Cite book|author=[[International Transport Forum]], [[Organisation for Economic Co-operation and Development]]|isbn=978-92-821-0284-8|publisher=OECD Publishing, Paris|title=ITF Round Tables Implementing Congestion Charges|year=2010}} * {{Cite journal|bibcode=2005TRPA...39..671K|doi=10.1016/j.tra.2005.02.014|first1=Kara M.|first2=Sukumar|issue=7–9|journal=Transportation Research|last1=Kockelman|last2=Kalmanje|pages=671–690|title=Credit-Based Congestion Pricing: A Policy Proposal and the Public's Response|volume=39A|year=2005}} * {{Cite book|first1=Sarah Jo|first2=Rachel|isbn=978-0-87420-262-5|last1=Peterson|last2=MacCleery|publisher=[[Urban Land Institute]]|title=When the Road Price Is Right: Land Use, Tolls, and Congestion Pricing|year=2013}} * {{Cite book|first1=Harry W.|first2=Christine Bae|isbn=978-1-84720-380-9|last1=Richardson|last2=Chang-Hee|publisher=Edward Elgar Publishing, Cheltenham, UK; Northampton, MA|title=Road Congestion Pricing In Europe: Implications for the United States|year=2008}} * {{Cite book|editor-first1=Georgina|editor-last1=Santos|isbn=978-0-7623-0968-9|publisher=JAI Press|title=Road Pricing, Volume 9: Theory and Evidence (Research in Transportation Economics)|year=2004}} * {{Cite book|first1=Jens|first2=Bernhard|isbn=978-0-08-044199-3|last1=Schade|last2=Schlag|publisher=[[Emerald Group Publishing]], Bingley, West Yorkshire|title=Acceptability of Transport Pricing Strategies|year=2003}} * {{Cite book|first1=Kenneth A.|first2=Erik T.|isbn=978-0-415-28515-5|last1=Small|last2=Verhoef|publisher=[[Routledge]], New York|title=The Economics of Urban Transportation|url=https://archive.org/details/economicsofurban0000smal|year=2007}} (See Chapter 4: Pricing and 4-3: Congestion Pricing in Practice) * {{Cite book|first=R.J.|last=Smeed|publisher=HMSO|title=Road pricing: the economic and technical possibilities|url=https://archive.org/details/op1265810-1001|year=1964}} * {{Cite journal|doi=10.1007/s11066-008-9024-z|first1=Theodore|first2=Stefan|journal=Netnomics|last1=Tsekeris|last2=Voß|pages=5–52|s2cid=153724717|title=Design and evaluation of road pricing: State-of-the-art and methodological advances|volume=10|year=2009}} * {{Cite book|first1=Erik T.|first2=Michiel|first3=Linda|first4=Bert|isbn=978-1-84542-860-0|last1=Verhoef|last2=Bliemer|last3=Steg|last4=Van Wee|publisher=Edward Elgar Publishing, Cheltenham, UK|title=Pricing in Road Transport: A Multi-Disciplinary Perspective|url=https://archive.org/details/pricinginroadtra0000unse|year=2008}} * {{Cite book|first=A. A.|isbn=978-0-8018-0653-7|last=Walters|publisher=World Bank Staff Occasional Papers Number Five, Washington, D.C.|title=The Economics of Road User Charges|year=1968}} {{Refend}} {{Congestion pricing}} [[კატეგორია:ტრანსპორტის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ფასწარმოქმნა]] j3kplui1tr7kafks1xtars4by33dxrg 4815896 4815895 2025-06-17T13:46:17Z Jaba1977 3604 /* კორდონისა და ზონალური ტიპის */ 4815896 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:027_ERP_gantry.jpg|მინი|250x250პქ| [[საგზაო ელექტრონული საფასური|საგზაო ელექტრონული საფასურის]] ბჭე სინგაპურში, მსოფლიოში პირველ ადგილას, სადაც კორდონის ტიპის საცობის საფასური დაინერგა.]] '''საცობის საფასური''' ან '''საცობის მოსაკრებელი''' — საგადასახადო პოლიტიკა, რომელიც მომხმარებლებს საჯარო სიკეთის, გზის საფარის, ჭარბად მოხმარების შედეგად გამოწვეული საცობის გამო ეკისრებათ. ამ იდეის მხარდამჭერები ამტკიცებენ, რომ ეს პოლიტიკა მოთხოვნის მოთოკვის საფუძველზე საცობის გაქრობის საშუალებას იძლევა და მიწოდების გაზრდის საჭიროებას აქრობს. ეკონომიკური თეორიის მიხედვით, ამ პოლიტიკის მიზანი არის ფასწარმოქმნის მექანიზმის გამოყენება იმ საქმიანობათა სოციალური ხარჯების დასაფარად, რომელთა მიერ გამოწვეული უარყოფითი გარე ეფექტის შესაბამის საზღაურს მომხარებლები სხვაგვარად არ იხდიან (მაგალითად, პიკის საათის დროს გადატვირთულ უბანში მგზავრობა). საცობის საფასური, ჭარბად მოხმარებულ პროდუქტზე ფასის დაწესებით, მოხმარების დროსა თუ სივრცეში თანაბრად გაბნევას ახალისებს, რაც მომხმარებლებს გადატვირთული გზის სხვა დროს ან სულაც სხვა თავისუფალი გზით უფრო ეფექტური სარგებლობისკენ უბიძგებს. საფასური პირველად, [[1975]] წელს, სინგაპურის ქუჩებში დაინერგა, [[1998]]-ში კი დაიხვეწა. მას შემდეგ იგი გაჩნდა ისეთ ქალაქებში, როგორებიცაა [[ლონდონი]], [[სტოკჰოლმი]], [[მილანი]], [[გეტებორგი|გოტებორგი]], და ასევე<nowiki/>[[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში,]] [[მანჰეტენი|მანჰეტენის]] ცენტრალურ ბიზნეს უბანში. COVID-19-ის პანდემიამდე მისი [[ვაშინგტონი|ვაშინგტონსა]] და [[სან-ფრანცისკო|სან-ფრანცისკოში]] დანერგვაც განიხილებოდა.<ref name="NYCongestionPricing2">{{cite news|author=Winnie Hu and Ana Ley|date=January 4, 2025|title=Welcome to the Congestion Zone: New York Toll Program Is Set to Begin|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2025/01/04/nyregion/congestion-pricing-nyc.html|access-date=January 4, 2025}}</ref> [[გლობალური დათბობა|კლიმატის ცვლილების]] კონტექსტში დაბინძურებისა და [[სათბურის აირები|სათბურის აირების]] გამონაბოლქვის მავნე ზემოქმედების შესახებ გაზრდილმა ცნობიერებამ ბოლო დროს უფრო დიდი ინტერესი გამოიწვია საცობის მოსაკრებლის მიმართ, რომლის ერთ-ერთი ნაირსახეობა საქართველოში ბენზინზე აქციზის გადასახადია. საცობის საფასურის დანერგვამ შეამცირა [[საცობი|საცობები]],<ref>{{Cite web|title=What is Congestion Pricing? - Congestion Pricing - FHWA Office of Operations|url=https://ops.fhwa.dot.gov/congestionpricing/cp_what_is.htm|access-date=2021-12-18|website=[[Federal Highway Administration|Federal Highway Administration (FHWA)]]}}</ref> დაბინძურება,<ref name=":02">{{Cite journal|last1=Domon|first1=Shohei|last2=Hirota|first2=Mayu|last3=Kono|first3=Tatsuhito|last4=Managi|first4=Shunsuke|last5=Matsuki|first5=Yusuke|date=2021|title=The long-run effects of congestion tolls, carbon tax, and land use regulations on urban {{CO2}} emissions|journal=Regional Science and Urban Economics|volume=92|page=103750|language=en|doi=10.1016/j.regsciurbeco.2021.103750|s2cid=244473881|issn=0166-0462|doi-access=free}}</ref> ასთმა,<ref name=":13">{{Cite journal|last1=Simeonova|first1=Emilia|last2=Currie|first2=Janet|last3=Nilsson|first3=Peter|last4=Walker|first4=Reed|date=2019-10-14|title=Congestion Pricing, Air Pollution, and Children's Health|url=http://jhr.uwpress.org/content/early/2019/10/07/jhr.56.4.0218-9363R2|journal=Journal of Human Resources|volume=56|issue=4|language=en|pages=0218–9363R2|doi=10.3368/jhr.56.4.0218-9363R2|s2cid=240155181|issn=0022-166X}}</ref> და გაზარდა უძრავი ქონების ღირებულება,<ref>{{Cite journal|last=Tang|first=Cheng Keat|date=2021-01-01|title=The Cost of Traffic: Evidence from the London Congestion Charge|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0094119020300735|journal=Journal of Urban Economics|language=en|volume=121|pages=103302|doi=10.1016/j.jue.2020.103302|hdl=10356/146475|s2cid=209687332|issn=0094-1190|hdl-access=free}}</ref> თუმცა დაიმსახურა საზოგადოების უკმაყოფილება და კრიტიკა.<ref>{{Citation|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=Transport Economics 2nd Edition|page=154-155|publisher=Edward Elgar Publishing Ltd, England|id=ISBN 978-1852785239}}</ref><ref>{{Citation|last=Small, Kenneth A.; Verhoef, Erik T.|title=The Economics of Urban Transportation|year=2007|publisher=Routledge, New York|page=120-121|id=ISBN 978-0-415-28515-5}}</ref> ეკონომისტებს შორის კონსესუსია იმის თაობაზე, რომ გადატვირთულ სატრანსპორტო ქსელში საცობის საფასური და შედეგად მიღებული მოგებით შემსუბუქებული სხვა გადასახადები მოქალაქეთა საშუალო კეთილდღეობას აუმჯობესებს.<ref>{{Cite web|title=Congestion Pricing|url=https://www.kentclarkcenter.org/surveys/congestion-pricing/|access-date=2023-12-09|website=Clark Center Forum|language=en-US}}</ref> თუმცაღა სადავოა ის, თუ როგორ უნდა დაწესდეს მოსაკრებელი, როგორ უნდა დაიფაროს საერთო ხარჯები, რაში უნდა დაიხარჯოს ჭარბი შემოსავალი, როგორ და საერთოდ უნდა, თუ - არა, დაკომპენსირდნენ საფასურის შედეგად "დაზარალებული" მომხარებლები და უნდა პრივატიზდეს, თუ - არა, ავტომაგისტრალები.<ref>{{cite journal|journal=[[Econ Journal Watch]]|volume=3|issue=2|pages=292–379|author=Lindsey, Robin|title=Do Economists Reach a Conclusion on Road Pricing? The Intellectual History of an Idea|date=May 2006|url=http://econjwatch.org/issues/volume-3-number-2-may-2006|format=PDF|access-date=2008-12-09}}</ref> == მიმოხილვა == საცობის საფასური არის კონცეფცია [[საბაზრო ეკონომიკა|საბაზრო ეკონომიკიდან]] და იგი გულისხმობს [[ფასწარმოქმნა|ფასწარმოქმნის]] მექანიზმის გამოყენებას იმ [[გარე ეფექტი|უარყოფითი გარე ეფექტების]] ასანაზღაურებლად, რომელიც გამოწვეულია [[საზოგადოებრივი საქონელი|საზოგადოებრივი საქონლის]] მიწოდების ხელმისაწვდომ რაოდენობას გადაჭარბებული მოთხოვნის რაოდენობით. ეკონომიკური დასაბუთების მიხედვით, ნულოვანი ფასის პირობებში მოთხოვნის რაოდენობა აჭარბებს მიწოდების რაოდენობას, რაც იწვევს [[ეკონომიკური დეფიციტი|დეფიციტს]]. მისი აღმოფხვრის გზა [[წონასწორობის ფასი|წონასწორული ფასის]] დაწესებაა და არა - მიწოდების გაზრდა. როგორც წესი, ასეთი პოლიტიკა გულისხმობს პიკის საათების განმავლობაში ან საცობებით გადატვირთულ ადგილებში სამგზავრო [[ფასი|ფასების]] გაზრდას, ზოგჯერ კი სრულიად ახალი [[პიგუს გადასახადი|გადასახადის]] ან საფასურის შემოღებას იმ უფასოდ ხელმისაწვდომ სუბსიდირებულ საჯარო სიკეთეებზე, რომლებზე მოთხოვნის პიკური რაოდენობა მიწოდების ხელმისაწვდომ რაოდენობას აღემატება. [[ფაილი:საცობის საფასურის წონასწორობა.png|მარცხნივ|მინი|ეკონომიკური დასაბუთება დაუბეგრავი წონასწორობიდან დაბეგრილ წონასწორობაზე გადასვლის თაობაზე.]] ეკონომიკური თეორიის მიხედვით, საცობის საფასურის პოლიტიკის მიზანია ფასწარმოქმნის მექანიზმების გამოყენება მომხმარებლებისთვის იმის საგრძნობად, თუ რამხელა ხარჯებს აკისრებენ ისინი ერთმანეთს მოთხოვნის პიკის დროს მოხმარებისას და, რომ უნდა ანაზღაურებდნენ იმ დამატებით დატვირთვას, რომელსაც ისინი წარმოქმნიან, რაც, თავის მხრივ, ხელს შეუწყობს მოთხოვნის სივრცესა ან დროში გადანაწილებას,<ref name="Button">{{Cite book|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=Transport Economics 2nd Edition|publisher=[[Edward Elgar Publishing]] Ltd, England|isbn=978-1-85278-523-9|page=[https://archive.org/details/transporteconomi0000butt/page/153 153]|url=https://archive.org/details/transporteconomi0000butt/page/153}}</ref><ref name="Small">{{Cite book|author1=Small, Kenneth A.|author2=Verhoef, Erik T.|title=The Economics of Urban Transportation|url=https://archive.org/details/economicsofurban0000smal|year=2007|publisher=Routledge, New York|isbn=978-0-415-28515-5|page=[https://archive.org/details/economicsofurban0000smal/page/n137 120]}}</ref> ან მის ჩანაცვლებას [[შემცვლელი საქონელი|საზოგადოებრივი სიკეთის შემცვლელებით]]; მაგალითად, კერძო ავტოტრანსპორტიდან საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე გადასვლის სახით. გადატვირთულ პერიოდებში უფრო მაღალი ფასების დაწესების მექანიზმი გამოიყენება სხვადასხვა საჯარო კომუნალურებსა და სერვისების სფეროებში. ასეთი პოლიტიკა სერვისზე მოთხოვნის უკეთ მართვის ერთ-ერთი საშუალებაა მაშინ, როცა მიზანი პიკური მოთხოვნისთვის დასაკმაყოფილებლად ძვირადღირებული ინვესტიციების თავიდან აცილებაა, ან როცა სერვისის დამატებითი სიმძლავრით უზრუნველყოფა ეკონომიკურად ან ფინანსურად შეუძლებელია. საცობის საფასური ხშირად გამოიყენება [[ტელეფონი|სატელეფონო]] და [[ელექტრომომარაგება|ელექტრომომმარაგებელ]] სერვისებში, [[მეტროპოლიტენი|მეტროპოლიტენში]], [[რკინიგზის ტრანსპორტი|რკინიგზასა]] და [[ავტობუსი|ავტობუსებში]]. <ref>{{Cite book|year=1996|title=Sustainable Transport: Priorities for Policy Reform|url=https://books.google.com/books?id=zNuH2kN5M3sC&pg=PA48|publisher=The World Bank, Washington, D.C.|isbn=978-0-8213-3598-7|pages=48–49}}</ref> ასევე, ჩაფიქრებული ყოფილა [[ინტერნეტ ხელმისაწვდომობა|ინტერნეტ ხელმისაწვდომობისთვისაც]].<ref>{{cite magazine|author1=Henderson, Tristan|author2=Crowcroft, Jon|author3=Bhatti, Saleem|name-list-style=amp|url=http://www.cs.st-andrews.ac.uk/~tristan/pubs/ieeeic01.pdf|title=Congestion Pricing – Paying Your Way in Communication Networks|magazine=IEEE Internet Computing|date=September–October 2001|access-date=2008-03-01|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080627154821/http://www.cs.st-andrews.ac.uk/~tristan/pubs/ieeeic01.pdf|archive-date=2008-06-27}}</ref> ის ასევე ინტენსიურადაა შესწავლილი და მხარდაჭერილი ტრანსპორტის წამყვანი ეკონომისტების მიერ [[პორტი|პორტების]], [[წყლის გზა|საზღვაო გზების]], [[აეროპორტი|აეროპორტებისა]] და [[ფასიანი გზა|ფასიანი გზების]] სფეროებში, თუმცა ფაქტობრივი განხორციელება, განსაკუთრებით საქალაქო გზებზე, საკმაოდ შეზღუდულია ამ საკითხთან დაკავშირებული საკამათო საგნების გამო, რომელთა შორისაცაა, საფასურის არათანაბარი ზეგავლენა საზოგადოების სხვადასხვა წევრებზე, მიღებული შემოსავლის დანიშნულების ბუნდოვანება და, რაც მთავარია, უმწიფარი სოციალურ-პოლიტიკური მზაობა საცობის მოსაკრებლის მისაღებად.<ref>{{Cite journal|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=op. cit.|pages=154–156}}</ref><ref name="Ref-12">{{Cite journal|author1=Small, Kenneth A.|author2=Verhoef, Erik T.|title=op. cit|year=2007|pages=125–127}}</ref> [[ფაილი:საცობის საფასურის დიაგრამა.png|მინი|290x290პქ|საცობის საფასურის აღმწერი დიაგრამა]] საცობის გადასაჭრელად საცობის საფასური ეკონომისტების მიერ შემოთავაზებული მოთხოვნაზე დაფუძნებული სტრატეგიებიდან ერთ-ერთია (მიწოდებაზე დაფუძნებულებისგან განსხვავებით).<ref name="prm_winter_1995">{{cite journal|title=Congestion Control and Demand Management|author1=Sheldon G. Strickland|author2=Wayne Ber|date=Winter 1995|volume=58|issue=3|journal=Public Roads Magazine|url=http://www.tfhrc.gov/pubrds/winter95/p95wi1.htm|access-date=2008-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20080317165147/http://www.tfhrc.gov/pubrds/winter95/p95wi1.htm|archive-date=2008-03-17|url-status=dead}}</ref> ეკონომისტები საცობს უარყოფით [[გარე ეფექტი|გარე ეფექტად]] თვლიან.<ref name="Ibañez">{{Cite book|last1=Small|first1=Kenneth A.|last2=José A. Gomez-Ibañez|year=1998|title=Road Pricing for Congestion Management: The Transition from Theory to Policy|publisher=The University of California Transportation Center, University of California at Berkeley|page=213}}</ref> გარე ეფექტი წარმოიქმნება მაშინ, როდესაც გარიგება დანახარჯს ან სარგებელს მესამე პირს აკისრებს, რაც ხშირად, თუმცა არა - ყოველთვის, საჯარო სიკეთის გამოყენებას ახლავს თან. მაგალითად, ზოგიერთი წარმოება ან სატრანსპორტო საშუალება დაბინძურების გზით სუფთა ჰაერზე პარაზიტირებს, რაც დამატებით დანახარჯს წარმოქმნის ჰაერით მოსარგებლეთათვის. საცობის საფასური არის [[პარეტოს ეფექტურობა|პარეტოს ოპტიმუმის]] მიღწევის სტრატეგია, რომელიც საჯარო სიკეთის მომხმარებლებს ავალდებულებს გადაიხადონ მეტი, რათა საყოველთაო კეთილდღეობა ან საზოგადოების წმინდა სარგებელი გაიზარდოს.<ref>{{Cite journal|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=op. cit.|page=153}}</ref><ref>{{Cite journal|author1=Small, Kenneth A.|author2=Verhoef, Erik T.|title=op. cit|year=2007|page=120}}</ref> ნობელის პრემიის ლაურეატი [[უილიამ ვიკრი]] ზოგიერთის მიერ საცობის საფასურის ფუძემდებლადაა მიჩნეული, რომელმაც 1952 წელს პირველმა დააინიცირა [[ნიუ-იორკის მეტროპოლიტენი|ნიუ-იორკის მეტროპოლიტენში]] მგზავრობის ფასწარმოქმნის დამოკიდებულება მგზავრობის დისტანციასა ან დროზე.<ref>{{cite web|url=http://www.columbia.edu/cu/pr/96/18968.html|title=Nobelist William S. Vickrey: Practical Economic Solutions to Urban Problems|publisher=[[Columbia University]]|date=1996-10-08|access-date=2009-03-27}}</ref><ref name="NYT0207">{{cite news|author=Daniel Gross|author-link=Daniel Gross (journalist)|date=2007-02-17|title=What's the Toll? It Depends on the Time of Day|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2007/02/11/business/yourmoney/11view.html?_r=2&oref=slogin&oref=slogin|access-date=2008-07-15}}</ref><ref>{{cite web|author=Vickrey|first=William|author-link=|year=1992|title=Principles of Efficient Congestion Pricing|url=http://www.vtpi.org/vickrey.htm|access-date=2009-03-10|publisher=[[Victoria Transport Policy Institute]]}}</ref> საგზაო გადაადგილების სფეროში ეს თეორიები განავრცეს [[მორის ალე|მორის ალემ]] და გაბრიელ როტმა, რომელმაც მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა სისტემის პირველად დიზაინში და [[მსოფლიო ბანკი|მსოფლიო ბანკის]] რეკომენდაციით სინგაპურში პირველი პროგრამა აამოქმედა.<ref name="WB1996">{{Cite book|last=Walters|first=A. A.|year=1968|title=The Economics of Road User Charges|publisher=World Bank Staff Occasional Papers Number Five, Chapter VII, Washington, D.C. pp. 191–217|isbn=978-0-8018-0653-7}}</ref> ასევე, ეს იდეა ნასხსენებია [[Smeed ანგარიში|სმიდის ანგარიშშიც]], რომელიც [[ტრანსპორტის დეპარტამენტი|ბრიტანეთის ტრანსპორტის სამინისტრომ]] 1964 წელს გამოქვეყნა,<ref>{{cite book|last=Smeed|first=R.J.|year=1964|title=Road pricing: the economic and technical possibilities|url=https://archive.org/details/op1265810-1001|publisher=HMSO}}</ref> მაგრამ მისი რეკომენდაციები ბრიტანეთის მომდევნო ხელისუფლებებმა უარყვეს.<ref name="t_20050606">{{cite news|author1=Ben Webster|author2=Michael Evans|date=2005-06-06|title=Radical dreams for the future of transport haunted by past failures|work=The Times|publisher=Times Newspapers|location=London|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article530470.ece|url-status=dead|access-date=2008-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20070209114621/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article530470.ece|archive-date=February 9, 2007}}</ref> [[აშშ-ის კონგრესი|შეერთებული შტატების კონგრესის]] ერთობლივი ეკონომიკური კომიტეტის 2003 წლის სატრანსპორტო ეკონომიკის დასაბუთებაში საცობის საფასურის დანერეგვა, ცნობილი, როგორც "ერთი პოლიტიკური ნაბიჯი საცობის პრობლემის მოსაგვარებლად", შემდეგნაირად შეჯამდა: „საცობი წარმოიქმნება საქონელზე, კერძოდ, კონკრეტულ დროსა და სივრცეში მაგისტრალის გამტარუნარიანობაზე, არასწორი ფასწარმოქმნის გამო. ნულოვანი ფასის პირობებში მიწოდების რაოდენობა (გაზომილი ზოლ-მილში) არის მოთხოვნის რაოდენობაზე ნაკლები. თუ საქონელი ან სერვისი უფასოდაა ხელმისაწვდომი, ხალხი მიდრეკილია მოითხოვოს უფრო და უფრო მეტი და გამოიყენოს იგი იმაზე უფრო არაგონოვრულად, ვიდრე გამოიყენებდა მაშინ, როდესაც მასში შესაბამის ფასს გადაიხდიდა. მაშასადამე, საცობის საფასური ეფუძნება ეკონომიკის ძირითად კონცეფციას, კერძოდ, ფასწარმოქმნას იმისთვის, რომ მწირი რესურსი დაიხარჯოს იმ ყველაზე უფრო ღირებული მიზნისთვის, რომელსაც ზურგს მომხმარებლის მიერ რესურსში შესაბამისი ფასის გადახდის მზაობა უმაგრებს.".<ref name="USCongress">{{Cite web|author=Holtz-Eakin, Douglas|date=2003-05-06|url=http://www.cbo.gov/ftpdoc.cfm?index=4197|title=Congestion Pricing for Highways (Testimony before the Joint Economic Committee, U.S. Congress)|access-date=2008-02-26|publisher=Congressional Budget Office}}</ref> სატრანსპორტო მოძრაობის შესაბამისად, არსებობს საცობის ორი ტიპის საფასური. კორდონის ან ზონალური ტიპის მოსაკრებელი განსაზღვრავს დაბეგრილი ტერიტორიის საზღვრებს — როგორც წესი, ზონას მგზავრობის მაღალი ინტენსივობით, როგორიცაა ქალაქის ცენტრი — და პირადი სატრანსპორტო საშუალებით ამ საზღვრების კვეთას ფასიანს ხდის. კორიდორული ან ობიექტზე ორიენტირებული საფასური კი გადასახადს აწესებს ერთი ობიექტის ხელმისაწვდომობაზე, მაგალითად, გზის ან ხიდის რაღაც მონაკვეთზე. პრაქტიკაში ტერმინი „საცობის საფასური“ უფრო ხშირად კორდონის ტიპის მოსაკრებლის აღსანიშნად გამოიყენება, რადგან ობიექტის ტიპის საფასური შედარებით ახალი წამოწყებაა. == გზები == საცობის საფასურის პრაქტიკული განხორციელება თითქმის ექსკლუზიურად ურბანულ დასახლებებში მოიძებნება, რადგან [[საცობი|სატრანსპორტო საცობები]] ქალაქის ცენტრებისა და მათ მიმდებარე ტერიტორიებისთვისაა დამახასიათებელი. საცობის საფასური შეიძლება იყოს ფიქსირებული (მუდმივი დღისა და კვირის ნებისმიერ მონაკვეთში), ცვლადი (მაღალი პიკის საათებში) ან დინამიკური (მიმდინარე პირობების მიხედვით ცვალებადი). იმის გამო, რომ საცობის საფასური მთელ მსოფლიოში უფრო ხშირად გამოიყენება, არსებული სქემები კლასიფიცირდება ოთხ სხვადასხვა ტიპად: კორდონის, ზონალური, წრიული და კორიდორული.<ref>{{Cite journal|last1=Small|first1=Kenneth A.|last2=José A. Gomez-Ibañez|year=1998|pages=214|title=op. cit}}</ref> === კორდონისა და ზონალური ტიპის === კორდონის ტიპის საცობის საფასური არის მოსაკრებელი ან გადასახადი, რომელსაც მომხმარებლები შემოზღუდულ ზონაში, როგორც წესი, ქალაქის ცენტრში, შესასვლელად იხდიან. იგი [[სატრანსპორტო მოთხოვნის მართვა|მოთხოვნის მართვის]] სტრატეგიის ნაწილია და ამ ზონაში საცობების შემსუბუქებას ემსახურება.<ref>{{cite encyclopedia|title=Road Pricing: Congestion Pricing, Value Pricing, Toll Roads and HOT Lanes|encyclopedia=TDM Encyclopedia|date=2007-09-04|publisher=[[Victoria Transport Policy Institute]]|url=http://www.vtpi.org/tdm/tdm35.htm|access-date=2008-07-15}}</ref> ამ ფასწარმოქმნის სქემის ეკონომიკური დასაბუთება ემყარება გზაზე ტრანსპორტირების [[გარე ეფექტი|გარე ეფექტებს]] ან [[სოციალურ ხარჯი|სოციალურ ხარჯებს]], რომელთა შორისაცაა [[ჰაერის დაბინძურება]], ხმაური, [[საგზაო შემთხვევები|ავტოსაგზაო შემთხვევები]], ურბანული და მიმდებარე გარემოს გაუარესება და მძღოლებისთვის [[საცობი|საცობით]] გამოწვეული დამატებითი ხარჯები და შეფერხებები, რომელიც ისედაც გადატვირთულ გზაზე დამატებით სხვა მძღოლების შემოსვლით წარმოიქმნება.<ref>{{Cite book|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=Transport Economics 2nd Edition|publisher=Edward Elgar Publishing Ltd, England|isbn=978-1-85278-523-9|page=[https://archive.org/details/transporteconomi0000butt/page/153 153]|url=https://archive.org/details/transporteconomi0000butt/page/153}} ''See 7.3 – Congestion charges''</ref> [[ფაილი:ZTL_Rome_04_2016_6064.JPG|მარცხნივ|მინი| რომის შეზღუდული მოძრაობის ზონის (ZTL) შესვლის საკონტროლო ბჭე აღჭურვილი ავტომატური მეთვალყურეობის საშუალებით]] ასეთი სქემის პირველი პროტოტიპი, [[სინგაპურის ტერიტორიის ლიცენზირების სქემა|სინგაპურის ზონალური ლიცენზირების სქემა]], 1975 წელს დაინერგა შემდეგი ზომების ყოვლისმომცველი პაკეტით: [[ფასიანი გზა|ფასიანი გზების]] სისტემით, მანქანის ფლობის მკაცრი წესებისა და საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გაუმჯობესების ერთობლიობით.<ref>{{Cite book|author1=Small, Kenneth A.|author2=Verhoef, Erik T.|year=2007|title=The Economics of Urban Transportation|url=https://archive.org/details/economicsofurban0000smal|publisher=Routledge, England|isbn=978-0-415-28515-5|page=[https://archive.org/details/economicsofurban0000smal/page/n165 148]}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.move-forum.net/documenti/B_06032003170931.pdf|title=Road pricing Singapore's experience|author=Chin Kian Keong|date=2002-10-23|publisher=Third Seminar of the IMPRINT-EUROPE Thematic Network: "Implementing Reform on Transport Pricing: Constraints and solutions: learning from best practice"|access-date=2008-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080627154820/http://www.move-forum.net/documenti/B_06032003170931.pdf|archive-date=June 27, 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080410123530/http://www.move-forum.net/documenti/B_06032003170931.pdf|archivedate=2008-04-10}}</ref> [[საფასურის ელექტრონული შეგროვება|საფასურის ელექტრონული შეგროვების]], ელექტრონული დაკვირვებისა და ვიდეომეთვალყურეობის ტექნოლოგიების სფეროში ინოვაციების წყალობით, მოსაკრებლის შეგროვება უფრო ადვილი გახდა. [[ელექტრონული საგზაო ფასები (სინგაპური)|სინგაპურმა]] სისტემა 1998 წელს განაახლა,<ref>{{Cite web|access-date=2008-04-16|archive-date=2008-04-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20080410143342/http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm <!--Added by H3llBot-->|publisher=Land Transport Authority (Singapore). Website official|title=Electronic Road Pricing|url=http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080410143342/http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm|archivedate=2008-04-10}}</ref> ხოლო მსგავსი სისტემები დაინერგა რომში 2001 წელს,<ref>{{cite web|url=http://www.progress-project.org/Progress/rome.html|title=The history of Limited Access Zones in Rome|publisher=PRoGR€SS Project|access-date=2013-04-13|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080309210332/http://www.progress-project.org/Progress/rome.html|archive-date=2008-03-09}}</ref> [[ლონდონის საცობების გადასახადი|ლონდონში]] - 2003 წელს (გაფართოებული 2007 წელს) და [[სტოკჰოლმის საცობების გადასახადი|სტოკჰოლმში]] 2006 წელს, შვიდთვიანი საცდელი სახით, შემდეგ კი - მუდმივ საფუძველზე.<ref>{{cite web|url=http://www.vv.se/templates/page3____17154.aspx|title=Congestion tax in Stockholm|author=Swedish Road Administration|date=2007-08-21|access-date=2008-07-15|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070302045327/http://www.vv.se/templates/page3____17154.aspx|archive-date=2007-03-02}}</ref> 2008 წლის იანვარში [[მილანი|მილანმა]] დაიწყო ერთწლიანი საცდელი პროგრამა სახელწოდებით [[ეკოპასი|Ecopass]], რომელიც დაბალი გამონაბოლქვის სტანდარტულ მანქანებს ნაკლებად ბეგრავდა, ხოლო სუფთა და [[ალტერნატიული საწვავის მანქანა|ალტერნატიული საწვავის მანქანებს]] სრულად ათავისუფლებდა. <ref>{{cite news|author=Ken Belson|date=2008-01-27|title=Toll Discounts for Going Green|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2008/01/27/automobiles/27GREEN.html|access-date=2008-01-27}}</ref><ref>{{cite news|author=BBC News|date=2008-03-02|title=Milan introduces traffic charge|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7167992.stm|access-date=2008-01-17}}</ref> Ecopass-ის პროგრამა გაგრძელდა 2011 წლის 31 დეკემბრამდე,<ref>{{cite web|url=http://www.comune.milano.it/dseserver/webcity/comunicati.nsf/weball/077F561DB4A21D98C125752F004CDE33|title=Ecopass. Prorogato fino al 31 dicembre 2009. Nei primi mesi dell'anno prevista la consultazione dei cittadini|author=Edoardo Croci|date=2008-12-31|publisher=Comune di Milano|access-date=2009-02-14|language=it}}The complete pricing scheme is presented in this article.</ref><ref>{{cite web|url=http://www.comune.milano.it/dseserver/ecopass/index.html|title=Official Ecopass page|publisher=Comune Milano|access-date=2011-11-02|language=it}}</ref> და 2012 წლის 16 იანვარს შეიცვალა [[მილანის ტერიტორია C|Area C-]]<nowiki/>ით, საცდელი პროგრამით, რომელმაც სქემა დაბინძურების გადასახადიდან საცობის საფასურად აქცია.<ref name="corriere1">{{cite news|date=2012-01-16|title=Area C è partita: calate del 40% le auto in centro dopo l'entrata in vigore del pedaggio|language=it|trans-title=Area C takes off: auto traffic decreased 40% in the center after the toll goes into force|newspaper=Corriere della Sera Milano|url=http://milano.corriere.it/milano/notizie/cronaca/12_gennaio_16/congestion-primo-giorno-traffico-1902875137709.shtml|access-date=2012-01-16}}</ref> 2013 წლის იანვარში ამოქმედდა [[გოტებურგის საცობების გადასახადი|გოტებორგის საცობის საფასური]], რომელიც სტოკჰოლმის სქემის მიხედვით იყო მოდელირებული.<ref>{{cite web|url=http://www.transportstyrelsen.se/Global/Vag/Trangselskatt/Information%20p%C3%A5%20engelska.pdf|title=Congestion Tax Gothenburg|author=Swedish Transport Agency|publisher=Transport Styrelsen|access-date=2013-12-10|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131213163049/http://www.transportstyrelsen.se/Global/Vag/Trangselskatt/Information%20p%C3%A5%20engelska.pdf|archive-date=2013-12-13}}</ref> სინგაპურსა და სტოკჰოლმში მძღოლები საცობის მოსაკრებელს იხდიან ყოველ ჯერზე, როცა კორდონს კვეთენ, ხოლო ლონდონში მომხარებელი შემოსაზღვრულ ტერიტორიაზე გადაადლიებისთვის ერთჯერადად იძენს დღიური მოხმარების აბონიმენტს, მიუხედავად იმისა, თუ რამდენჯერ გადაკვეთს იგი კორდონს.<ref>{{cite web|url=http://www.tfl.gov.uk/tfl/roadusers/congestioncharge/whereandwhen/#section-2|author=Transport for London|title=Congestion charging home page|access-date=2008-04-06|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080403045834/http://www.tfl.gov.uk/tfl/roadusers/congestioncharge/whereandwhen/#section-2|archive-date=2008-04-03}}</ref> სტოკჰოლმმა დააწესა დღიური გადახდის მაქსიმალური ლიმიტი, რომლის იქითაც მოხმარება უფასო ხდება.<ref name="roadadm-stockholm-congestion-tax2">{{cite web|title=Congestion tax in Stockholm home page|author=Swedish Road Administration|url=http://www.vv.se/templates/page3____17154.aspx|access-date=2008-07-15|language=sv|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070302045327/http://www.vv.se/templates/page3____17154.aspx|archive-date=2007-03-02}}</ref> სინგაპურში გადასახადი ეფუძნება მოხმარების პრორორციულობის პრინციპს, ხოლო ტარიფები კი დგინდება გადახდის ბჭესთან საგზაო მოძრაობის მდგომარეობის შესაბამისად, რაც ყოველკვარტალურად გადაიხედება. ამ პოლიტიკის მეშვეობით, [[სახმელეთო ტრანსპორტის ორგანო|სახმელეთო ტრანსპორტის უწყება]] (LTA) იტყობინება, რომ საგზაო ელექტრონული საფასური „ეფექტურია ჩქაროსნული გზებისთვის 45-დან 65 კმ/სთ-მდე ოპტიმალური სიჩქარის დიაპაზონის შესანარჩუნებლად, ხოლო არტერიული გზებისთვის - 20-დან 30 კმ/სთ-მდე“.<ref>{{Cite web|access-date=2008-04-06|archive-date=2008-04-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20080404032628/http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm <!--Added by H3llBot-->|publisher=Land Transport Authority|title=Electronic Road Pricing, LTA home page|url=http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080410143342/http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm|archivedate=2008-04-10}}</ref> ==== სინგაპური ==== [[ფაილი:Singapore's_ERP_gantry.jpg|მინი| სინგაპურის [[გზის ელექტრონული საფასური|გზის ელექტრონული საფასურის]] სქემის ავტომატური გადახდის ბჭე]] ფასწარმოქმნის მექანიზმის გასაუმჯობესებლად და რეალურ დროში [[ცვალებადი ფასი|მოქნილი საფასურის]] დანერგვის მიზნით,<ref>{{cite news|author=Ken Belson|date=2008-03-16|title=Importing a Decongestant for Midtown Streets|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2008/03/16/automobiles/16CONGEST.html?ex=1363320000&en=66db1c235736c7ea&ei=5088&partner=rssnyt&emc=rss|access-date=2008-04-06}}</ref> სინგაპურის [[სახმელეთო ტრანსპორტის ორგანო|LTA-მ]] [[IBM|IBM-]]<nowiki/>თან ერთად 2006 წლის დეკემბრიდან 2007 წლის აპრილამდე გაუშვა საპილოტე პროგრამა მხარდაჭერილი [[მოძრაობის შეფასებისა და პროგნოზირების სისტემა|სატრანსპორტო ნაკადის შეფასებისა და პროგნოზირების ხელსაწყოთი]] (TrEPS), რომელიც სატრანსპორტო ნაკადების წინამორბედი მონაცემებისა და მიმდინარე ნაკადების მდგომარეობის შესახებ რამდენიმე წყაროდან მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე ერთი საათით ადრე პროგნოზირებს საცობის დონეს. მოცემული და მოსალოდნელი სატრანსპორტო მოძრაობის ზუსტი შეფასების შედეგად ტექნოლოგიას საშუალება ეძლევა გამოითვალოს მოქნილი საფასური და, ამასთანავე, გააუმჯობესოს საერთო მდგომარეობა, მათ შორის მძღოლებს წინასწარ მიაწოდოს ინფორმაცია გზაზე არსებულ მოძრაობასა და მოსაკრებლის მიმდინარე ოდენობაზე. <ref>{{cite web|url=http://www.planetizen.com/node/26091|publisher=PLANETIZEN|title=Predicting Where The Traffic Will Flow|access-date=2008-04-06}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www-03.ibm.com/press/us/en/pressrelease/21971.wss|archive-url=https://web.archive.org/web/20070901091248/http://www-03.ibm.com/press/us/en/pressrelease/21971.wss|url-status=dead|archive-date=September 1, 2007|publisher=IBM Press release|title=IBM and Singapore's Land Transport Authority Pilot Innovative Traffic Prediction Tool|date=2007-08-01|access-date=2008-07-15}}</ref> 2010 წელს სახმელეთო ტრანსპორტის უწყებამ დაიწყო [[გლობალური სანავიგაციო სატელიტური სისტემა|გლობალური სანავიგაციო სატელიტური სისტემის]] პოტენციალის შესწავლა, როგორც ტექნოლოგიური ალტერნატივა მეორე თაობის ERP-ისთვის (გზის ელექტრონული საფასური). უწყების მიზანია შეაფასოს, არის თუ არა ბაზარზე ხელმისაწვდომი უახლესი ტექნოლოგიები საკმარისად ზუსტი და ეფექტური საცობის საფასურის ფასწარმოქმნის ხელსაწყოდ გამოსაყენებლად, განსაკუთრებით კი სინგაპურის მჭიდრო განსახლების პირობებში. თუმცა ასეთი სისტემის დანერგვა მოკლევადიან პერსპექტივაში არ არის მოსალოდნელი. ==== ლონდონი ==== [[ფაილი:London Congestion Charge, Old Street, England.jpg|მინი|ქუჩის მარკირება და ნიშანი (ზედა-მარცხენა კუთხეში) თეთრი C წითელ წრეში მძღოლებს უოლდ-სტრიტზე საცობის საფასურის შესახებ აფრთხილებს, [[ლონდონი]].]] ლონდონის ყოფილი მერის [[კენ ლივინგსტონი|, კენ ლივინგსტონის]] წინადადების თანახმად, 2008 წლის ოქტომბრისთვის CO₂-ის პოტენციური გამონაბოლქვის მაჩვენებლებზე დაფუძნებული ახალი საფასურის სტრუქტურა უნდა შემუშავებულიყო. <ref>{{cite web|title=CO₂ charging|author=Transport for London|url=http://www.tfl.gov.uk/roadusers/congestioncharging/7394.aspx|access-date=2008-04-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20080403045509/http://www.tfl.gov.uk/roadusers/congestioncharging/7394.aspx|archive-date=April 3, 2008}}</ref> ლივინგსტონის მემკვიდრემ ლონდონის მერის თანამდებობაზე, [[ბორის ჯონსონი|ბორის ჯონსონმა]], 2008 წლის ივლისში განაცხადა, რომ CO₂-ის ახალი საფასურის სისტემა აღარ დაინერგებოდა. <ref name="BBOct08">{{Cite news|date=2008-07-08|title=Mayor quashes £25 C-charge hike|work=BBC News|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/london/7494495.stm|access-date=2008-08-16}}</ref> ჯონსონმა 2007 Western Extension-ით განსაზღვრული უბნები საცობის საფასურისგან 2011 წლის 4 იანვრიდან გაათავისუფლა, ძირითადი საფასური გაზარდა £10-მდე, და ასევე წარადგინა გადახდის ავტომატური სისტემა Charging Auto Pay (CC Auto Pay), რომელიც სატრანსპორტო საშუალებას ბეგრავდა შემოსაზღვრულ ზონაში თვის განმავლობაში გატარებული დღეების მიხედვით, სადაც დღიური ფასდაკლებული ფასი £9-ს შეადგენდა. <ref name="TfL20112">{{cite web|url=http://www.tfl.gov.uk/roadusers/congestioncharging/17094.aspx|title=Consultation results|publisher=[[Transport for London]]|access-date=2010-12-06}}</ref> 2012 წლის ნოემბერში ადგილობრივმა სახელისუფლებო ორგანომ [[Transport for London]] (TfL) წარმოადგინა წინადადება Greener Vehicle Discount-ის ("შეღავათი უფრო ეკოლოგირიური ტრანსპორტისთვის") გაუქმების შესახებ,<ref>{{cite news|date=2012-12-11|title=Congestion charge greener vehicles rule change planned|work=[[BBC News]]|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-london-20400740|access-date=2012-11-20}}</ref> თუმცა 2013 წლის 1 ივლისიდან ამოქმედდა ულტრადაბალი გამონაბოლქვის შეღავათი (ULED), რომელმაც საცობის საფასურისგან გათავისუფლებულ სატრანსპორტო საშუალებათა სია შეზღუდა.<ref>{{cite web|url=http://www.greencarcongress.com/2013/04/uled-20130424.html|title=London to introduce new Ulta Low Emission Discount for Congestion Charge scheme; countering dieselization|publisher=[[Green Car Congress]]|date=2013-04-24|access-date=2013-04-24}}</ref><ref>{{cite news|date=2013-04-24|title=London tightens up congestion charge in attempt to drive out diesel|work=[[The Guardian]]|url=https://www.theguardian.com/environment/2013/apr/24/pollution|access-date=2013-04-24}}</ref><ref>{{cite news|date=2013-07-01|title=New green discount for the congestion charge comes in|work=[[BBC News]]|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-london-23125082|access-date=2013-07-02}}</ref> პოლიტიკას მოჰყვა კრიტიკაც. კერძოდ, სქემის დანერგვიდან პირველი ათი წლის განმავლობაში მთლიანმა შემოსავალმა დაახლოებით £2.6 მილიარდი შეადგინა, თუმცა აქედან მხოლოდ £1.2 მილიარდი ინვესტიცია განხორციელდა, რაც გულისხმობს იმას, რომ მთლიანი შემოსავლების 54% სისტემის ფუნქციონირებასა და ადმინისტრაციულ ხარჯებზე დაიხარჯა.<ref>{{Cite news|last=Ross Lydall|date=2013-02-15|title=Congestion Charge 'has cost drivers £2.6bn in decade but failed to cut traffic jams'|work=[[London Evening Standard]]|url=https://www.standard.co.uk/news/transport/congestion-charge-has-cost-drivers-26bn-in-decade-but-failed-to-cut-traffic-jams-8496627.html|access-date=2015-02-15}}</ref> ტოქსიკურობის ახალი გადასახადი, ცნობილი, როგორც T-charge, 2017 წლის 23 ოქტომბრიდან ამოქმედდა. შედარებით ძველი და გარემოსთვის ზიანის მომტანი ავტომობილები და ფურგონები, რომლებიც არ შეესაბამება [[ევრო 4 სტანდარტები|ევრო 4 სტანდარტებს,]] საცობების გადასახადის ზონაში (CCZ) დამატებით £10 მეტით იბეგრებიან.<ref name="TCharge2">{{cite news|last=Mason|first=Rowena|date=2017-02-17|title=London to introduce £10 vehicle pollution charge, says Sadiq Khan|work=[[The Guardian]]|url=https://www.theguardian.com/environment/2017/feb/17/london-to-introduce-vehicle-pollution-charge-in-october-says-mayor-sadiq-khan|access-date=2017-02-24}}</ref><ref name="TCharge022">{{cite news|last=Saarinen|first=Martin|date=2017-02-17|title=London introduces new £10 'T-charge' to cut vehicle pollution|work=[[Auto Express]]|url=http://www.autoexpress.co.uk/car-news/consumer-news/95559/london-introduces-new-10-t-charge-to-cut-vehicle-pollution|access-date=2017-02-24}}</ref> 2019 წლის 8 აპრილს, T-charge ჩანაცვლად პროგრამით [[ულტრადაბალი გამონაბოლქვის ზონა]] (ULEZ).<ref>{{Cite news|date=2019-04-08|title=London's new pollution charge begins|language=en-GB|url=https://www.bbc.com/news/uk-england-london-47815117|access-date=2019-04-08}}</ref> ==== სტოკჰოლმი ==== [[ფაილი:Automatic_tollstation_at_Lilla_Essingen_Stockholm.jpg|მარჯვნივ|მინი|200x200პქ| ავტომატური დაკვირვების სისტემა [[სტოკჰოლმი|სტოკჰოლმის]] პირველ ელექტრონულ ბჭეზე, [[ლილა ესინიენი|ლილა ესინიენზე]]]] 2016 წლის 1 იანვარს [[სტოკჰოლმი|სტოკჰოლმის]] ცენტრალურ ნაწილში საცობის საფასური გაიზარდა და, ამასთანავე, იგი [[ესინჟელდენი|ესინჟელდენის]] [[ავტომაგისტრალი|ავტომაგისტრალზეც]] დაინერგა. მოსაკრებელი პირველად გაიზარდა მას მერე, რაც იგი მუდმივი სახით 2007 წელს დაინერგა.<ref name="Stockholm2016">{{cite web|url=https://www.transportstyrelsen.se/globalassets/global/vag/trangselskatt/congestion-tax-a4.pdf|title=On 1 January 2016, congestion taxes in Stockholm will be raised and congestion tax will be levied on Essingeleden|author=[[Swedish Transport Administration|Trafikverket (Swedish Transport Administration)]] and [[Swedish Transport Agency|Transportstyrelsen (Swedish Transport Agency)]]|publisher=Transportstyrelsen|year=2015|access-date=2016-06-29}}</ref><ref name="Swedish012016">{{cite news|date=2016-01-12|title=Höjd och ny trängselavgift ger effekt|language=sv|trans-title=Increase and new congestion charge gives effect|work=[[Svenska Dagbladet]]|url=http://www.svd.se/hojd-och-ny-trangselavgift-ger-effekt|access-date=2016-06-24}}</ref> საცობის საფასური პიკის საათებში საცობების შესამსუბუქებლად ესინჟელდენზე არსებული ორი [[კვანძი (გზა)|კვანძის]] მისასვლელ და გასასვლელ პანდუსებზე მოქმედებს, რაც მოძრაობას მიმდებარე გზებზეც განტვირთავს. საქმეში ჩართული სატრანსპორტო სააგენტოები ვარაუდობდნენ, რომ პიკის საათებში ესინჟელდენზე მოძრაობა დაახლოებით 10%-ით შემცირდებოდა.<ref name="Stockholm2016" /> საფასურის ამოქმედებიდან ერთი კვირის თავზე კი ავტომაგისტრალზე მოძრაობა შუა დეკემბრის ჩვეულებრივ დღესთან შედარებით 22%-ით შემცირდა.<ref name="Swedish012016" /> საფასური გაიზარდა არა მხოლოდ ხელმისაწვდომობისა და გარემოს გასაუმჯობესებლად, არამედ ინფრასტრუქტურის განვითარებისთვისაც. დამატებითი თანხები ხელს უწყობს [[სტოკჰოლმის მეტროპოლიტენი|სტოკჰოლმის მეტროპოლიტენის]] გაფართოების დაფინანსებას.<ref name="Stockholm2016" /> ვინაიდან სტოკჰოლმის საცობის საფასური დღის დროის პერიოდის მიხედვით იცვლება, ყველაზე მაღალი ზრდა დაფიქსირდა ორ ყველაზე დატვირთულ პიკის საათებში, 7:30-დან 8:29 საათამდე და 16:00-დან 17:29-მდე, 20 SEK-დან 30 SEK-მდე. მიზანი სატრანსპორტო მოძრაობის აგენტების დღის სხვა პერიოდში გადაადგილებისკენ ანდა საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გამოყენებისკენ ბიძგება იყო, და, შესაბამისად, ქალაქის ცენტრალურ ნაწილში - საცობის შემცირება. ამასთანავე, დაბეგვრის მაქსიმალური თანხა დღეში ერთი ავტოტრანსპორტისთვის 105 SEK-მდე გაიზარდა.<ref name="Stockholm2016" /> ==== ნორვეგია ==== ნორვეგიის რამდენიმე ქალაქის შედარებით ცენტრალურ უბნებში შესასვლელად მოსაკრებელია დაწესებული, მათ შორის პირველი 1986 წელს [[ბერგენი]] იყო. თავდაპირველად 2010 წელს ტრონჰეიმში, მოგვიანებით კი კრისტიანსანდში, ბერგენსა და ოსლოში დღის მონაკვეთზე დამოკიდებული მოსაკრებლები დააწესეს, რის გამოც პიკის საათებში (ოსლოში 06:30 – 09:00 და 15:00 – 17:00) საფასური უფრო მაღალია. ფასი (2020 წელს), როგორც წესი, თითო მგზავრობაზე 28 ნორვეგიული კრონია (2.37 ევრო), თუმცა ოსლოში შესასვლელად და გასასვლელად ხუთი ბჭის გავლაა საჭირო, რაც 126 ნორვეგიული კრონის (10.66 ევრო) ტოლფასია. [[ფაილი:NYC_CRZ_Sign.jpg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| [[მანჰეტენი|მანჰეტენზე]] საცობისგან განტვირთვის ზონის აღმნიშვნელი ნიშანი]] ==== ნიუ-იორკი ==== ნიუ-იორკში საცობის საფასური 2025 წელს ამოქმედდა. [[მე-60 ქუჩა|მე-60 ქუჩის]] სამხრეთით [[მანჰეტენი|მანჰეტენზე]] შემავალი ავტოტრანსპორტის უმეტესობა მოსაკრებლით იბეგრება, რომლის ზომა დღის განმავლობაში იცვლება.<ref>{{cite web|last1=Hu|first1=Winnie|last2=Ley|first2=Ana|date=January 5, 2025|title=New York City Welcomes Congestion Pricing With Fanfare and Complaints|url=https://www.nytimes.com/2025/01/05/nyregion/nyc-congestion-pricing-tolls.html|access-date=January 8, 2025|website=The New York Times}}</ref><ref>{{cite web|last=Bridge|first=Rowan|date=January 5, 2025|title=New York becomes first US city with congestion charge|url=https://www.bbc.com/news/articles/cjr2wn3zvqvo|access-date=January 8, 2025|website=BBC Home}}</ref> === კვლევები === ==== ზეგავლენის გაზომვა ==== საგზაო ქსელში საცობი შეიძლება შეფასდეს მგზავრობისას შეფერხების ზომად ან [[საცობი|საცობების]] გამო დაკარგულ დროდ. შეფერხებები შეიძლება გამოწვეული იყოს მოძრაობის სიმჭიდროვის, გზის გამტარუნარიანობისა და ისეთი შემაფერხებელი ფაქტორების კომბინაციათა გამო, რომლებიც სხვა გზის მომხმარებლების, მოძრაობის მართვის სქემების, შუქნიშნების, გზაჯვარედინებისა და ინფრასტრუქტურული სამუშაოების შედეგია. ეს შეიძლება გაიზომოს, როგორც მგზავრობის ის დამატებითი დრო, რომელიც საჭიროა გადატვირთული მარშრუტის გასავლელად იმავე მარშრუტის ისეთ მდგომარეობასთან შედარებით, რომელსაც მსგავსი დაბრკოლებები არ გააჩნია. თუმცა, საცობის საზომად შეფერხების ეს ტექნიკური განმარტება შეიძლება დამაბნეველი იყოს და, საზოგადოების აზრით, მიმსგავსებული იყოს მოძრაობის სიმჭიდროვესთან.<ref>{{cite web|url=http://www.dft.gov.uk/pgr/roads/tpm/congestionresearch/perceptions/perceptionsofcongestionrepor4026?page=1|title=Perceptions of congestion: report on qualitative research findings|author=Department for Transport and Hedges, A|publisher=[[Department for Transport]]|date=2001-11-11|access-date=2013-04-12|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090909134553/http://www.dft.gov.uk/pgr/roads/tpm/congestionresearch/perceptions/perceptionsofcongestionrepor4026?page=1|archive-date=2009-09-09}}</ref> ნებისმიერი საგზაო მოძრაობის სქემის რეალური შედეგების გასაზომად, როგორც წესი, აუცილებელია საკონტროლო ან „არაფრის კეთების“ შემთხვევის დადგენა, რომელიც რაიმე ჩარევის გარეშე, ჩვეული მოვლენებისა და მოსალოდნელი ადგილობრივი ცვლილებების გარდა, საგზაო ქსელის მდგომარეობას შეაფასებს. აღსანიშნავია, რომ ეს არ გაკეთებულა [[ლონდონის საცობის საფასურის სქემა|ლონდონის საცობების საფასურის სქემისთვის]], რამაც გამოიწვია ის მოსაზრებები, რომ სქემის ფაქტობრივი გავლენის ხარისხის დადგენა შეუძლებელია.<ref>{{cite web|url=http://www.londoncouncils.gov.uk/Transport/Publications/anindependentassessmentofthecentrallondoncongestionchargingscheme.htm|title=An independent assessment of the central London congestion charging scheme|publisher=London Councils|date=2004-12-13|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100929004543/http://londoncouncils.gov.uk/Transport/Publications/anindependentassessmentofthecentrallondoncongestionchargingscheme.htm|archive-date=September 29, 2010|accessdate=2025-05-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100929004543/http://londoncouncils.gov.uk/Transport/Publications/anindependentassessmentofthecentrallondoncongestionchargingscheme.htm|archivedate=2010-09-29}} ''The CCS is expected to compound these effects but it will be impossible to determine the extent to which it will have done so in the absence of a 'do minimum' comparison''.</ref>[[Transport for London|ლონდონის ტრანსპორტის]] (TfL) რეტროსპექტული ანალიზის შეფასებით, მოსაკრებლის დანერგვის მიუხედავად, მოძრაობა ისედაც მნიშვნელოვნად შემცირდებოდა პარკირების პოლიტიკისა და გაზრდილი საცობების გამო, რომელიც გამოწვეული იყო იმ საგზაო მართვითა და სხვა ჩარევებით, რომლებმაც გზატკეცილების გამტარუნარიანობა შეამცირეს. 2006-ში, დასაბეგრი ზონის გაფართოებამდე უკანსკნელ წელს, TfL-მა დააფიქსირა, რომ სატრანსპორტო ნაკადი წინა წლებთან შედარებით ისედაც უფრო დაბალი იყო, თუმცა საგზაო მოძრაობის სიჩქარეც ასევე ეცემოდა.<ref>{{cite web|url=http://www.tfl.gov.uk/assets/downloads/Ex-post-evaluation-of-quantified-impacts-of-original-scheme-07-June.pdf|title=Central London Congestion Charging Scheme: ex-post evaluation of the quantified impacts of the original scheme|author=Reg Evans|publisher=[[Transport for London]]|date=2007-06-29|access-date=2013-04-12|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130531162136/http://www.tfl.gov.uk/assets/downloads/Ex-post-evaluation-of-quantified-impacts-of-original-scheme-07-June.pdf|archive-date=2013-05-31}}</ref> 2013 წელს, საცობის საფასურის ამოქმედებიდან ათი წლის შემდეგ, TfL-მა განაცხადა, რომ ამ სქემის შედეგად, 2000-დან 2012 წლამდე ლონდონში სატრანსპორტო მოძრაობის მოცულობა 10%-ით შემცირდა საბაზისო პირობებთან შედარებით, ხოლო ავტომობილების მიერ დაფარული მანძილი საერთო ჯამში 11%-ით შემცირდა. ამ მიღწევების მიუხედავად, ბოლო ათწლეულის განმავლობაში მოძრაობის სიჩქარეც გეომეტრიული პროგრესიით შენელდა, განსაკუთრებით ლონდონის ცენტრში. TfL განმარტავს, რომ მოძრაობის სიჩქარის ისტორიული კლება, სავარაუდოდ, გამოწვეულია იმ ჩარევებით, რომლებმაც ურბანული გარემოს გაუმჯობესების, საგზაო უსაფრთხოების გაზრდისა და საზოგადოებრივი ტრანსპორტის, ფეხით მოსიარულეთა და ველოსიპედისტთა უპირატესობის მინიჭების მიზნით შეამცირა საგზაო ქსელის ეფექტური გამტარუნარიანობა; ასევე სიჩქარის კლება დაკავშირებულია კომუნალური კომპანიების მიერ საგზაო სამუშაოებისა და 2006 წლიდან ზოგადი განვითარების აქტივობის ზრდასთან. TfL ასკვნის, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ცენტრალურ ლონდონში საცობების დონე ახლოსაა მოსაკრებლის შემოღების წინარე პერიოდის დონესთან, საფასურის ეფექტურობა მდგომარეობს იმაში, რომ მოძრაობის პირობები გაცილებით უარესი იქნებოდა, მოსაკრებლის სქემა რომ არ დანერგილიყო.<ref name="2014assessment2">{{cite web|url=https://consultations.tfl.gov.uk/roads/cc-changes-march-2014/user_uploads/cc-impact-assessment.pdf|title=Public and stakeholder consultation on a Variation Order to modify the Congestion Charging scheme Impact Assessment|author=Transport for London (TfL)|publisher=TfL|date=January 2014|access-date=15 February 2015|archive-date=15 February 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150215190411/https://consultations.tfl.gov.uk/roads/cc-changes-march-2014/user_uploads/cc-impact-assessment.pdf|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150215190411/https://consultations.tfl.gov.uk/roads/cc-changes-march-2014/user_uploads/cc-impact-assessment.pdf|archivedate=15 თებერვალი 2015}} ''See pp. 12: Traffic volume, speed and congestion.''</ref> ==== ნიუ-იორკის საცობის საფასურის გარემოზე ზეგავლენის კვლევა ==== 2023 წლის მაისში, აგლომერაციის სატრანსპორტო სამსახურმა (MTA) დაასრულა და გამოაქვეყნა საცობების პროგრამის გარემოსდაცვითი შეფასება (EA), რომელსაც 2023 წლის 12 ივნისის ჩათვლით 30-დღიან საჯარო კომენტირების პერიოდი მოჰყვა. <ref name=":2">{{Cite web|date=2023|title=Final Environmental Assessment and Draft Finding of No Significant Impact (FONSI) for Central Business District (CBD) Tolling Program|url=https://new.mta.info/document/111101}}</ref> EA მოიცავდა ყოვლისმომცველ რეგიონულ კვლევას, რომელშიც მონაწილეობდა 22 მილიონი ადამიანი, რომლებიც სამუშაო დღეებში საშუალოდ 28.8 მილიონ მგზავრობას ახორციელებდნენ იმ 28 ოლქისგან შემდგარ ტერიტორიაზე, რომელიც მოიცავს ნიუ-იორკს, ნიუ-ჯერსისა და კონექტიკუტის შტატებს. <ref name=":2" /> რეგიონული კვლევის ფარგლებში MTA-მ სხვა სპონსორ ორგანიზაციებთან ერთად მხედველობაში მიიღო როგორც ადგილობრივი კვლევის მონაცემები, ასევე საოლქო მონაცემები და დააკვირდა საცობის საფასურის დანერგვით გამოწვეულ მნიშვნელოვან ტენდენციებს. 2023 წლის 22 ივნისისთვის, ფედერალურმა საავტომობილო გზების ადმინისტრაციამ (FHWA) გამოაქვეყნა მნიშვნელოვანი ზემოქმედების არარსებობის (FONSI) დასკვნა პროექტის შესახებ . FONSI-ის გადაწყვეტილებით, FHWA-მ დაადგინა, რომ EA-მ გაითვალისწინა საზოგადოების მოსაზრებები, გაითვალისწინა ზემოქმედება და შესაბამისად შეამსუბუქა არასასურველი ეფექტები. EA-ში გამოვლენილია რეგიონული ჰაერის ხარისხის პოტენციური გაუმჯობესება, რადგან ზოგიერთი მძღოლი ნიუ-იორკის აგლომერაციაში პირადი სატრანსპორტო საშუალებებიდან საჯარო ტრანსპორტზე გადავა. გარემოსდაცვითი სააგენტო საცობის საფასურის პროექტისთვის 7 „ალტერნატიულ“ სცენარს განიხილავს, რომელთა შორისაც დიამეტრულად განსხვავებულებია ის შემთხვევები, როდესაც მოსაკრებელი სრულად ინერგება (ცნობილი, როგორც „სცენარი A“) და სცენარი, როდესაც არანაირი ზომა არ მიიღება. საცობის საფასურის (სცენარი A) უპირატესობა „უმოქმედობის“ ალტერნატივასთან შედარებით არის მანქანების მიერ დღიურად დაფარული მანძილის 7.1–9.2%-იანი კლება, დასაბეგრ ზონაში შემსვლელი მანქანების რაოდენობის 15.4–19.9%-იანი შემცირება და, სავარაუდოდ, პროგრამის მიერ მოგრობილი 1.02–1.48 მილიარდი დოლარის წმინდა შემოსავალი. აზოტის ოქსიდის ემისია დასაბეგრ ზონაში 9.54%-ით, ხოლო ნიუ-იორკის ოლქ მანჰეტენში, დაახლოებით 5.96%-ით შემცირდებოდა. სხვა დამაბინძურებლების, როგორიცაა ნახშირბადის ემისიები, 11.48%-ით შემცირება იყო მოსალოდნელი, ხოლო წვრილი ნაწილაკების (PM2.5 და PM10) – შესაბამისად 11.37%-ით და 12.16%. კვლევა ასევე პროგნოზირებს ჰაერის დამაბინძურებლების ზრდას დასაბეგრი ზონის გარეთ სამეზობლო ტერიტორიებზე. კერძოდ, თუ საცობზე გადასახადი დაწესდება, ნიუ-ჯერსის შტატის ბერგენის ოლქში აზოტის ოქსიდის გამონაბოლქვი, სავარაუდოდ, 0.63%-ით გაიზრდება, ხოლო ბრონქსის მაცხოვრებლებისთვის კი - 0.09%-ით. სხვა ტერიტორიები, სადაც ჰაერის დაბინძურების მსგავსი ზრდის პროგნოზებია, მოიცავს რიჩმონდისა და პატნემის ოლქებს. გარდა ამისა, გარემოსდაცვითმა ანალიზმა ასევე მიუთითა საცობის საფასურის პირობებში ზოგიერთ მაგისტრალზე მანქანების რაოდენობის მსუბუქ შემცირებაზე, თუმცა არ აჩვენა მნიშვნელოვანი ცვლილება ავტომობილის მიერ გავლილი მილების რაოდენობაზე. EA-ს 2045 წლის პროგნოზის მონაცემების მიხედვით, ნავარაუდევია, ბრუკლინსა და დაბეგრილ ზონას შორის გადაადგილების 10.4%-იანი კლება, რომელიც მოიცავს BQE-ს (ბრუკლინ-ქუინზის ჩქაროსნული გზატკეცილი) და სხვა ისეთ დამაკავშირებლებს, როგორიცაა მანჰეტენისა და ბრუკლინის ხიდები. საცობის საფასურის პირობებში FDR მაგისტრალზე მანქანების რაოდენობა 5.4%-ით შემცირდება. ეს კლება დაბეგრილ ტერიტორიაზე პირადი ავტომობილით შემსვლელი ადამიანების 16 000–42 000-ით შემცირებას გულისხმობს. ==== აკადემიური კამათი და დავის საგნები ==== ის ტრანსპორტის ეკონომისტებიც კი, რომლებიც საცობის საფასურის დანერგვის მომხრეები არიან, აღიარებენ ამ პოლიტიკის განხორციელებასთან დაკავშირებულ პრაქტიკულ შეზღუდვებს, დავის საგნებსა და საკამათო საკითხებს. როგორც კალიფორნიის უნივერსიტეტის ქალაქ-რეგიონული დაგეგმარების ფაკულტეტის პროფესორმა, როვერტ სერვერომ, შეაჯამა: <ref>{{Cite book|last=Cervero|first=Robert|year=1998|title=The Transit Metropolis|url=https://archive.org/details/transitmetropoli0000cerv|publisher=Island Press, Washington, D.C.|isbn=978-1-55963-591-2|pages=[https://archive.org/details/transitmetropoli0000cerv/page/n82 67]–68}} '' "Setting the prices right"''</ref><blockquote>მეგაპოლისში მგზავრობის ფასის სოციალური დანახარჯების მიხედვით დადგენა თეორიული იდეალია, რომლის რეალურ ცხოვრებაში განხორციელება ჯერჯერობით ვერ მოხერხდა. მთავარი დაბრკოლება ის არის, რომ ტრანსპორტის ეკონომიკის პროფესორებისა და აქტიური გარემოსდამცველების გარდა, პიკის საათებში მგზავრობის მნიშვნელოვნად მაღალი ტარიფების მომხრე ცოტა ადამიანია. საშუალო ფენის მძღოლები ხშირად ჩივიან, რომ ისედაც ძალიან ბევრს იხდიან თავიანთი მანქანების სამართავად ბენზინის აქციზსა და რეგისტრაციის მოსაკრებელში, ხოლო საცობების პერიოდში კიდევ უფრო მეტის გადახდა მათთვის ზედმეტი ტვირთი იქნება. შეერთებულ შტატებში, ცოტა პოლიტიკოსია მზად, დაიცვას საცობის საფასურის დანერგვის იდეა, რადგან ისინი ამომრჩევლების მხარდაჭერას უფრთხილდებიან. კრიტიკოსები ასევე ამტკიცებენ, რომ მანქანით მგზავრობის უფრო მეტად დაბეგვრა ელიტური პოლიტიკაა, რომელიც ღარიბებს გზებიდან აშორებს, რათა გზა მდიდრებს დაეთმოს. სწორედ ამ ყველა მიზეზის გამოა, რომ პიკის საათებში ფასწარმოქმნა ბევრისთვის აუხდენელ ოცნებად რჩება.</blockquote>როგორც ბეტონმა <ref>{{Cite journal|last=Button|first=Kenneth J.|title=op. cit.|year=1993|pages=154–156}}</ref>, ასევე სმოლმა და სხვ.<ref name="Ref-12" /> შემდეგი პრობლემები გამოავლინეს: * საქალაქო საგზაო მოძრაობის რეალური მოთხოვნის ფუნქციები გაცილებით რთულია, ვიდრე ტრანსპორტის ეკონომიკის ანალიზში გამოყენებული თეორიული ფუნქციები. საცობის საფასური პრობლემის საუკეთესო გადაწყვეტად შეირაცხა იმ ვარაუდის საფუძველზე, რომ გზის ფართობის ოპტიმალური ფასი უდრის ზღვრულ დანახარჯს, თუ ეკონომიკაში ყველა სხვა საქონელსაც ზღვრული დანახარჯის ფასი აქვს. რეალურ სამყაროში ეს სიმართლეს არ შეესაბამება, ამიტომ მოსაკრებლის დანერგვა მხოლოდ შუალედური ან მეორე საუკეთესო გამოსავალია. ეკონომიკური პრინციპებიდან გამომდინარე ოპტიმალური საცობის საფასური უნდა ანაზღაურებდეს სხვაობას მძღოლის მიერ გაწეულ საშუალო ხარჯსა და სხვა მძღოლებისთვის (მაგალითად, დამატებითი შეფერხება) და მთლიანად საზოგადოებისთვის (მაგალითად, ჰაერის დაბინძურება) დაკისრებულ ზღვრულ ხარჯს შორის. სპეციფიკურ მონაკვეთებზე დაფუძნებული ოპტიმალური ფასწარმოქმნის პრაქტიკული გამოწვევა შემაძრწუნებელია იმ მოცემულობით, რომ შეუძლებელია მოთხოვნის ფუნქციებისა და სპეციფიკურ მონაკვეთებზე ნაკადის სიჩქარის მრუდების ზუსტი ცოდნა. ამიტომ, ტრანსპორტის ეკონომისტები აღიარებენ, რომ პრაქტიკაში საცობის საფასურის სწორი დადგენა ცდისა და შეცდომის შედეგია. * უთანასწორობის საკითხი: მთავარი დავის საგანი საფასურის არათანაბარი გავლენაა გზის მომხმარებელთა მრავალფეროვნებაზე. ფასიანი გზის გამოყენება მომხმარებლის შემოსავლის დონეზეა დამოკიდებული. მაშინ, როდესაც ზოგიერთს არ შეუძლია საცობის საფასურის გადახდა, ეს პოლიტიკა უპირატესობას საშუალო კლასსა და მდიდრებს ანიჭებს. მომხმარებლებს, რომლებიც ნაკლებად სასურველ ალტერნატივაზე გადადიან, ასევე უარესდებათ მდგომარეობა. ნაკლებად შემოსავლიანები უფრო მიდრეკილნი არიან საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე გადასვლისკენ. [[საგზაო სივრცის რაციონირება|საგზაო სივრცის რაციონირების]] სტრატეგია ჩვეულებრივ უფრო სამართლიანად ითვლება, ვიდრე საცობის საფასური. თუმცა, მაღალი შემოსავლის მქონე მომხმარებლებს ყოველთვის შეუძლიათ თავიდან აიცილონ მგზავრობის შეზღუდვები მეორე მანქანის ყოლით, ხოლო შედარებით არაელასტიკური მოთხოვნის მქონე მომხმარებლები (მაგალითად, დასაქმებული, რომელსაც ხელსაწყოების სამუშაო ადგილზე გადატანა სჭირდება) შედარებით უფრო მეტად დაზარალდებიან. <ref>{{Cite web|author=|title=Vehicle Restrictions. Limiting Automobile Travel At Certain Times and Places|url=http://www.vtpi.org/tdm/tdm33.htm|access-date=2008-04-09|publisher=[[Victoria Transport Policy Institute]], TDM Encyclopedia}} See Equity Impacts section</ref> * სირთულეს წარმოადგენს იმის გადაწყვეტა, თუ როგორ უნდა განაწილდეს მიღებული შემოსავლები. ეს მკვლევარებს შორის საკამათო საკითხია. შემოსავლები შეიძლება გამოყენებულ იქნას საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გასაუმჯობესებლად (როგორც ეს ლონდონში ხდება) ან ახალ საგზაო ინფრასტრუქტურაში ინვესტირებისთვის (როგორც ოსლოში). ზოგიერთი აკადემიკოსი მიიჩნევს, რომ შემოსავლები პირდაპირი გზით მომხმარებლებზე უნდა გადანაწილდეს. საცობების მოსაკრებელი არ ისახავს მიზნად სახელმწიფო შემოსავლების გაზრდას ან უბრალოდ კიდევ ერთ გადასახადად გადაქცევას, თუმცა ეს სწორედ გზის მომხმარებლებისა და გადასახადის გადამხდელების ერთ-ერთი მთავარი საზრუნავია. ერთ-ერთი ალტერნატივა, რომელიც მიზნად ისახავს უთანასწორობისა და შემოსავლების განაწილების პრობლემების თავიდან აცილებას, არის პიკის საათებში მობილობის კვოტებისა ან შემოსავლისგან დამოუკიდებელი სატალონე გზით მგზავრობის [[რაციონირება]]. <ref>{{Cite web|url=http://www.envplan.com/abstract.cgi?id=b240527|year=1997|title=Tradeable permits: their potential in the regulation of road transport externalities|publisher=Environment and Planning B: Planning and Design 24(4) 527–548|access-date=2008-04-11}}</ref> ეს სისტემა მსგავსი იქნება არსებული [[ნახშირბადის ტალონები|ნახშირბადის ტალონების]] ან [[გამონაბოლქვის კვოტები|გამონაბოლქვის კვოტების]] სისტემების. მეგაპოლისის არეალის ან ქალაქის მაცხოვრებლებს, ან გადასახადის გადამხდელებს, მიენიჭებოდათ მობილობის კვოტები ან საცობების ტალონები და ექნებოდათ ამ უფლებების საკუთარ თავზე გამოყენების, ან მათი გაცვლის ან გაყიდვის შესაძლებლობა ნებისმიერ პირზე, ვისაც სურვილი ექნებოდა ავტომობილით, პირადი წილის გარდა, დამატებითი სარგებლობის. ეს სავაჭრო სისტემა სარგებელს არა - ხელისუფლებას, არამედ იმ მომხმარებლებს გაუნაწილებდა, რომლებიც საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე გადავიდოდნენ ან პიკის საათებში ნაკლებს იმგზავრებდნენ.<ref>{{cite journal|author=José M. Viegas|year=2001|title=Making urban road pricing acceptable and effective: searching for quality and equity in urban mobility|doi=10.1016/S0967-070X(01)00024-5|volume=8|issue=4|journal=Transport Policy|pages=289–294}}</ref><ref>{{cite journal|author1=Kara M. Kockelman|author2=Sukumar Kalmanje|year=2005|title=Credit-based congestion pricing: a policy proposal and the public's response|doi=10.1016/j.tra.2005.02.014|volume=39|issue=7–9|journal=Transportation Research Part A: Policy and Practice|pages=671–690|bibcode=2005TRPA...39..671K}}</ref> ==== საზოგადოებრივი წინააღმდეგობა ==== იმ ცოტაოდენი ქალაქიდან მიღებული გამოცდილება, რომლებშიც საცობის საფასურია დანერგილი, ცხადჰყოფს, რომ რეფორმის სოციალური და პოლიტიკური მისაღებობა მთავარი გამოწვევაა. საზოგადოების უკმაყოფილება საცობის მოსაკრებლით ან კიდევ მისი ჩანაფიქრის უარყოფა ძირითადად გამოწვეულია უთანასწორობის საკითხებით, ეკონომიკური ტვირთით ადგილობრივებისთვის, საცალო ბიზნესსა და ზოგადად ეკონომიკურ აქტივობაზე ზემოქმედებით და შიშით, რომ საფასური, მიღებული შემოსავლის წყალობით, რიგით გადასახადად იქცევა. საცობის მოსაკრებელი დღემდე ძალიან საკამათო თემად რჩება საზოგადოებაში, როგორც მის განხორციელებამდე, ასევე მის შემდეგაც. ეს გამოწვევა ნაწილობრივ [[რეფერენდუმი|რეფერენდუმების]] დახმარებითაც გადაჭრილა, მაგალითად, ერთ-ერთით, რომელიც [[სტოკჰოლმის საცობების გადასახადი|სტოკჰოლმში]] შვიდთვიანი საცდელი პერიოდის შემდეგ ჩატარდა;<ref name="stockholm-trials">{{cite web|title=Stockholmsförsöket|publisher=Stockholmsförsöket|url=http://www.stockholmsforsoket.se/|access-date=2008-07-15|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070715053128/http://www.stockholmsforsoket.se/|archive-date=2007-07-15}}</ref> თუმცა ეს ნაბიჯი ფანჯარას ხსნის იმ თემაზე დისკუსიისთვის, თუ როგორ უნდა ჩატარდეს რეფერენდუმი: ხშირად საფასურის გადახდა უწევთ ქალაქგარეთ მცხოვრებ ხალხს მაშინ, როდესაც ამ პოლიტიკით დაბეგრილ ტერიტორიაზე მაცხოვრებლები სარგებლობენ. სტოკჰოლმში ქალაქის ცენტრში მაცხოვრებელთა უმრავლესობა საფასურის მომხრე იყო (რომელთა კენჭისყრითაც გადაწყდა მისი მიღება) მაშინ, როდესაც პერიფერიებში მცხოვრები მოსახლეობის უმრავლესობა - წინააღმდეგი.<ref>{{cite web|title=Resultat från folkomröstningen – hela staden|publisher=Stockholms stad|url=http://www.stockholm.se/OmStockholm/Forvaltningar-och-bolag/Andra-verksamheter-/Valnamnden/Folkomrostning-om-miljoavgiftertrangselskatt-/Resultat-fran-folkomrostningen---per-stadsdelsomrade/|access-date=2007-07-18|language=sv}}{{dead link|date=May 2016|bot=medic}}</ref><ref>{{cite web|title=Trängselskatt – Resultat av folkomröstningar|publisher=Kommunförbundet Stockholms län|url=http://val.cscs.se/|access-date=2008-07-15|language=sv|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080608193744/http://val.cscs.se/|archive-date=2008-06-08}}</ref> გარკვეული შეშფოთება ასევე გამოითქვა კორდონის ტიპის საცობის საფასურის ეფექტზე ეკონომიკურ აქტივობასა და მიწათსარგებლობაზე,<ref>{{cite web|author=Elena Safirova|date=September 2006|url=http://www.rff.org/rff/documents/rff-dp-06-37.pdf|title=Congestion Pricing: Long-Term Economic and Land-Use Effects|publisher=Resources for the Future. RFF DP 06-37|access-date=2008-07-15|display-authors=etal|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080719031656/http://www.rff.org/RFF/Documents/RFF-DP-06-37.pdf|archive-date=2008-07-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080719031656/http://www.rff.org/RFF/Documents/RFF-DP-06-37.pdf|archivedate=2008-07-19}}</ref> რადგან უმეტესწილად აქცენტი მხოლოდ ურბანული ტრანსპორტის პერსპექტივიდან მიღებულ სარგებელზე კეთდება, მაგრამ საცობის მოსაკრებლის სქემები გამოიყენება ურბანული ცხოვრების ხარისხის გასაუმჯობესებლადაც და მცირე ქალაქებში ისტორიული მემკვიდრეობის შესანარჩუნებლად.<ref name="Znojmo2">{{cite web|author=European Local Transport Information Service (ELTIS)|date=2007|url=http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1560&lang1=en|title=Inner city access restriction for substainable mobility for inhabitants and tourists (Znojmo, Czech Republic)|access-date=2008-03-01|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090907033339/http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1560&lang1=en|archive-date=2009-09-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090907033339/http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1560&lang1=en|archivedate=2009-09-07}}</ref><ref>{{cite web|author=European Local Transport Information Service (ELTIS)|date=2007|url=http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1610&mainID=458|title=Controlled Vehicle Access, Valleta, Malta|access-date=2008-03-01|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090907033359/http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1610&mainID=458|archive-date=2009-09-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090907033359/http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1610&mainID=458|archivedate=2009-09-07}}</ref> საფასურის ზეგავლენა ბიზნესზე დღემდე სადავოა; ზოგიერთი ანგარიში ხაზს უსვამს მოსაკრებლის ისეთ დიდ ზეგავლენას მაღაზიებსა და ბიზნესზე, როგორიც [[ლონდონის საცობების გადასახადი|ლონდონის]] მაგალითზე გაყიდვების შემცირება და გაზრდილი ლოჯისტიკური ხარჯებია,<ref>{{cite news|last=Muspratt|first=Caroline|date=2004-04-21|title=Congestion charge cost £300m, say Oxford St traders|work=[[The Daily Telegraph]]|url=https://www.telegraph.co.uk/money/main.jhtml?xml=/money/2004/04/22/cncong22.xml|url-status=dead|access-date=2008-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080614115756/http://www.telegraph.co.uk/money/main.jhtml?xml=%2Fmoney%2F2004%2F04%2F22%2Fcncong22.xml|archive-date=2008-06-14}}</ref> ხოლო ზოგი ანგარიში აჩვენებს, რომ ბიზნესები მოსაკრებლის ამოქმედებიდან 6 თვის შემდეგ მხარს უჭერდნენ მას.<ref>{{cite news|last=Clark|first=Andrew|date=2003-08-13|title=Business backs congestion charge|work=The Guardian|publisher=Guardian News and Media|url=https://www.theguardian.com/environment/2003/aug/18/londonpolitics.greaterlondonauthority|access-date=2008-07-15}}</ref> ზოგი მოხსენება ცხადჰყოფს, რომ ბიზნესსაქმიანობა დაბეგრილ ზონაში უფრო გაიზარდა როგორც [[პროდუქტიულობა|პროდუქტიულობით]], ასევე [[მოგება (ბუღალტრული აღრიცხვა)|მომგებიანობით]], და რომ საფასურს ჰქონდა "ფართოდ ნეიტრალური ზეგავლენა" ლონდონის ეკონომიკაზე მაშინ,<ref>{{cite web|url=http://www.tfl.gov.uk/assets/downloads/FourthAnnualReportFinal.pdf|title=Impacts monitoring – Fourth Annual Report|publisher=[[Transport for London]]|access-date=2008-02-11|date=June 2006|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080228180828/http://www.tfl.gov.uk/assets/downloads/FourthAnnualReportFinal.pdf|archive-date=2008-02-28}}</ref> როდესაც ზოგი კვლევა იმას ამტკიცებს, რომ მოსაკრებლის 2007 წლის გაფართოების შემდეგ ბიზნესს საშუალოდ 25%-იანი ვარდნა ჰქონდა.<ref name="bbc20070521">{{cite news|date=2007-05-21|title=Traders rally against charge zone|work=BBC News|publisher=British Broadcasting Corporation|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/london/6676671.stm|access-date=2008-07-15}}</ref> სხვა კრიტიკა ფოკუსირდება დაბეგრილი ზონის მოსაზღვრე უბნებზე, რაც გულისხმობს, რომ საცობის საფასური ასტიმულირებს მათ გადაქცევას „საპარკინგეებად“, ამავე უბნებში სატრანსპორტო მოძრაობისა და დაბინძურების გაზრდას,<ref>{{cite news|author1=Schuster, Karla|author2=James T. Madore|date=2007-06-12|title=Silver hits brakes over city traffic plan|newspaper=[[Newsday]]|url=http://www.newsday.com/search/ny-stcong125252662jun12,0,3435226.story|url-status=dead|access-date=2007-06-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20090907131134/http://www.newsday.com/search/ny-stcong125252662jun12%2C0%2C3435226.story|archive-date=September 7, 2009}} ''Note: access to this source in no longer available for free.''</ref> და ზოგიერთ მგზავრზე [[რეგრესული გადასახადი|რეგრესული გადასახადის]] დაწესებას.<ref>{{cite news|last=Nissan|first=Rita|date=2007-06-13|title=Assembly Speaker Silver Not Sold on Congestion Pricing Plan|work=[[NY1]]|url=http://www.ny1.com/ny1/content/index.jsp?stid=1&aid=70617|url-status=dead|access-date=2008-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080412020716/http://www.ny1.com/ny1/content/index.jsp?stid=1&aid=70617|archive-date=2008-04-12}}</ref><ref name="hakim-June12">{{cite news|last=Hakim|first=Danny|date=2007-06-12|title=Silver Challenges Health Benefits Promised in Manhattan Toll Plan|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2007/06/12/nyregion/12silver.html|access-date=2008-07-15}}</ref> თუმცა, სტოკჰოლმის საცდელმა საცობის მოსაკრებელმა აჩვენა მოძრაობის შემცირება დასაბეგრი ტერიტორიის გარეთაც.<ref>{{cite web|url=http://www.stockholmsforsoket.se/upload/Hushall_eng.pdf|title=Facts about the Evaluation of the Stockholm Trial|last=Söderholm|first=Gunnar|publisher=Stockholmsförsöket|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120228220202/http://www.stockholmsforsoket.se/upload/Hushall_eng.pdf|archive-date=2012-02-28}}</ref> სხვა ოპონენტები ამტკიცებენ, რომ საფასური შეიძლება რიგით გადასახადად იქცეს საშუალო და დაბალი ფენის მაცხოვრებლებისთვის, რადგან ეს მოქალაქეები ფინანსურად ყველაზე მეტად დაზარალდებიან.<ref>{{cite news|last=Dobnik|first=Verena|date=2007-06-12|title=NYC Lawmakers Hold Hearing on 'Congestion Pricing' Traffic Plan|work=[[Brooklyn Daily Eagle]]|url=http://www.brooklyneagle.com/categories/category.php?category_id=27&id=13380|access-date=2015-10-18}} [http://50.56.218.160/archive/category.php?category_id=27&id=13380 Alt URL]</ref> მეთვალყურეობის მიზნებისთვის კამერების დაყენებამ ასევე შეიძლება ეჭვქვეშ დააყენოს სამოქალაქო თავისუფლებების უსაფრთხოება.<ref>{{cite news|last=Confessore|first=Nicholas|date=2007-06-09|title=In Legislators' Scrutiny, Traffic Proposal Faces Hard Questioning|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2007/06/09/nyregion/09hearing.html|access-date=2008-07-15}}</ref><ref>{{cite news|author1=Hakim, Danny|author2=Ray Rivera|date=2007-06-08|title=City Traffic Pricing Wins U.S. and Spitzer's Favor|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2007/06/08/nyregion/08congestion.html|access-date=2008-07-15}}</ref> === შედეგები === 2019 წლის კვლევამ 2006-დან 2010 წლამდე სტოკჰოლმის საცობის საფასურის შესახებ აჩვენა, რომ მისი არარსებობის შემთხვევაში, სტოკჰოლმის ჰაერი 2006-2010 წლებში 5-15 პროცენტით უფრო დაბინძურებული იქნებოდა, ხოლო მცირეწლოვან ბავშვებს არსებითად უფრო მეტი ასთმის შეტევა ექნებოდათ.<ref>{{Cite news|date=2017-02-02|title=Driving Fee Rolls Back Asthma Attacks in Stockholm|language=en|newspaper=Inside Science|url=https://www.insidescience.org/news/driving-fee-rolls-back-asthma-attacks-stockholm|access-date=2017-02-09}}</ref><ref name=":13" /> 2020 წლის კვლევამ პეკინში მოძრაობის შეზღუდვების შესახებ დაადგინა, რომ საცობის მოსაკრებელი შეამცირებდა ზოგადად სატრანსპორტო მოძრაობას, დაბინძურებას, [[სათბურის გაზების გამონაბოლქვი|სათბური აირების გამოყოფასა]] და საგზაო შემთხვევებს მაშინ, როდესაც მოძრაობის სიჩქარესა და საბიუჯეტო შემოსავლებს გაზრდიდა .<ref>{{Cite journal|last1=Yang|first1=Jun|last2=Purevjav|first2=Avralt-Od|last3=Li|first3=Shanjun|date=2020|title=The Marginal Cost of Traffic Congestion and Road Pricing: Evidence from a Natural Experiment in Beijing|journal=American Economic Journal: Economic Policy|language=en|volume=12|issue=1|pages=418–453|doi=10.1257/pol.20170195|issn=1945-7731|url=https://www.aeaweb.org/doi/10.1257/pol.20170195.appx}}</ref> 2020 წელს ლონდონში ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ [[ლონდონის საცობების გადასახადი|საცობის საფასურმა]] (დანერგილი 2003 წელს) შეამცირა საერთო დაბინძურება და ავტომობილების მართვა, თუმცა გაზარდა დაბინძურება<ref>{{Cite journal|last1=Marazi|first1=Naveed Farooz|last2=Majumdar|first2=Bandhan Bandhu|last3=Sahu|first3=Prasanta K.|last4=Potoglou|first4=Dimitris|date=2022-11-01|title=Congestion pricing acceptability among commuters: An Indian perspective|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0739885922000038|journal=Research in Transportation Economics|language=en|volume=95|pages=101180|doi=10.1016/j.retrec.2022.101180|s2cid=246498208|issn=0739-8859}}</ref> დიზელის მანქანებისგან (რომლებიც გათავისუფლებული იყვნენ მოსაკრებლისგან).<ref>{{Cite journal|last1=Green|first1=Colin P.|last2=Heywood|first2=John S.|last3=Navarro Paniagua|first3=Maria|date=2020-09-01|title=Did the London congestion charge reduce pollution?|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0166046220302581|journal=Regional Science and Urban Economics|language=en|volume=84|pages=103573|doi=10.1016/j.regsciurbeco.2020.103573|s2cid=169274952|issn=0166-0462}}</ref> 2021 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ საცობის საფასურმა შეამცირა CO₂ გამონაბოლქვი, ყოველდღიური გადაადგილებისა და საცხოვრებლის ზომის შემცირების წყალობით.<ref name=":02" /> 2013 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ მას შემდეგ, რაც სიეტლში საცობის მოსაკრებელი დაინერგა, მძღოლები მეტად კმაყოფილები იყვნენ საცობის საფასურიანი გზებით და ნაკლებად ისტრესებოდნენ.<ref>{{Cite news|last=Frakt|first=Austin|date=2019-01-21|title=Stuck and Stressed: The Health Costs of Traffic|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2019/01/21/upshot/stuck-and-stressed-the-health-costs-of-traffic.html|access-date=2019-01-21|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Effects of Full-Facility Variable Tolling on Traveler Behavior: Evidence from a Panel Study of the Sr-520 Corridor in Seattle, Washington|journal=Transportation Research Record: Journal of the Transportation Research Board|volume=2345|pages=74–82|date=2013|language=en|doi=10.3141/2345-10|last1=Peirce|first1=Sean|last2=Puckett|first2=Sean|last3=Petrella|first3=Margaret|last4=Minnice|first4=Paul|last5=Lappin|first5=Jane|s2cid=109715156}}</ref> 2016 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ სინგაპურში საცობის მოსაკრებლის ზრდის გამო საზოგადოებრივი ტრანსპორტით მოსარგებლეთა რაოდენობა უფრო გაიზარდა.<ref>{{Cite journal|last1=Agarwal|first1=Sumit|last2=Koo|first2=Kang Mo|date=2016-09-01|title=Impact of electronic road pricing (ERP) changes on transport modal choice|journal=Regional Science and Urban Economics|volume=60|pages=1–11|doi=10.1016/j.regsciurbeco.2016.05.003|issn=0166-0462}}</ref> 2016 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ სინგაპურის საცობის საფასურიან კორდონშემორტყმულ რაიონებში მათ გარეთ მდებარე ტერიტორიებთან შედარებით უძრავი ქონების ფასები 19%-ით დაეცა.<ref>{{Cite journal|last1=Agarwal|first1=Sumit|last2=Koo|first2=Kang Mo|last3=Sing|first3=Tien Foo|date=2015-11-01|title=Impact of electronic road pricing on real estate prices in Singapore|journal=Journal of Urban Economics|volume=90|pages=50–59|doi=10.1016/j.jue.2015.09.004|issn=0094-1190}}</ref> == ცნობები == {{სქოლიოს სია|colwidth=30em}} == ბიბლიოგრაფია ==  {{Refbegin|30em}} * {{Cite book|author=Button, Kenneth J.|author-link=Kenneth Button (economist)|isbn=978-1-84064-191-2|publisher=[[Edward Elgar Publishing]], Cheltenham, UK|title=Transport Economics 3rd Edition|year=2010}} (See Chapter 9: Optimizing Traffic Congestion) * {{Cite book|first=Kenneth J.|isbn=978-1-85278-523-9|last=Button|publisher=Edward Elgar Publishing Ltd, Cheltenham, UK|title=Transport Economics 2nd Edition|year=1993}}<!-- The second edition was kept in the list because it is used as a reference in the article --> * {{Cite book|first=Robert|isbn=978-1-55963-591-2|last=Cervero|publisher=[[Island Press]], Washington, D.C.|title=The Transit Metropolis: A Global Inquiry|url=https://archive.org/details/transitmetropoli0000cerv|year=1998}} (See Chapter 6: The Master-Planned Transit Metropolis: Singapore) * {{Cite book|first1=Alexander|first2=Geoffrey M.|isbn=978-1-62081-480-2|last1=Davis|last2=Long|publisher=[[Nova Science Publishers]], New York|title=Congestion Pricing - A Primer On Efficient Road Management|year=2012}} * {{Cite book|first=R.|isbn=978-0-415-08117-7|last=Doganis|publisher=Routledge, London|title=The Airport Business|url=https://archive.org/details/airportbusiness0000doga|year=1992}} * {{Cite book|first1=J.F.|first2=Edmond L.|first3=Louie|isbn=978-0-7923-8631-5|last1=McDonald|last2=d'Ouville|last3=Nan Liu|publisher=Springer, New York|title=Economics of Urban Highway Congestion and Pricing (Transportation Research, Economics and Policy Volume 9)|url=https://archive.org/details/economicsofurban0000mcdo|year=1999}} * {{Cite book|author=[[International Transport Forum]], [[Organisation for Economic Co-operation and Development]]|isbn=978-92-821-0284-8|publisher=OECD Publishing, Paris|title=ITF Round Tables Implementing Congestion Charges|year=2010}} * {{Cite journal|bibcode=2005TRPA...39..671K|doi=10.1016/j.tra.2005.02.014|first1=Kara M.|first2=Sukumar|issue=7–9|journal=Transportation Research|last1=Kockelman|last2=Kalmanje|pages=671–690|title=Credit-Based Congestion Pricing: A Policy Proposal and the Public's Response|volume=39A|year=2005}} * {{Cite book|first1=Sarah Jo|first2=Rachel|isbn=978-0-87420-262-5|last1=Peterson|last2=MacCleery|publisher=[[Urban Land Institute]]|title=When the Road Price Is Right: Land Use, Tolls, and Congestion Pricing|year=2013}} * {{Cite book|first1=Harry W.|first2=Christine Bae|isbn=978-1-84720-380-9|last1=Richardson|last2=Chang-Hee|publisher=Edward Elgar Publishing, Cheltenham, UK; Northampton, MA|title=Road Congestion Pricing In Europe: Implications for the United States|year=2008}} * {{Cite book|editor-first1=Georgina|editor-last1=Santos|isbn=978-0-7623-0968-9|publisher=JAI Press|title=Road Pricing, Volume 9: Theory and Evidence (Research in Transportation Economics)|year=2004}} * {{Cite book|first1=Jens|first2=Bernhard|isbn=978-0-08-044199-3|last1=Schade|last2=Schlag|publisher=[[Emerald Group Publishing]], Bingley, West Yorkshire|title=Acceptability of Transport Pricing Strategies|year=2003}} * {{Cite book|first1=Kenneth A.|first2=Erik T.|isbn=978-0-415-28515-5|last1=Small|last2=Verhoef|publisher=[[Routledge]], New York|title=The Economics of Urban Transportation|url=https://archive.org/details/economicsofurban0000smal|year=2007}} (See Chapter 4: Pricing and 4-3: Congestion Pricing in Practice) * {{Cite book|first=R.J.|last=Smeed|publisher=HMSO|title=Road pricing: the economic and technical possibilities|url=https://archive.org/details/op1265810-1001|year=1964}} * {{Cite journal|doi=10.1007/s11066-008-9024-z|first1=Theodore|first2=Stefan|journal=Netnomics|last1=Tsekeris|last2=Voß|pages=5–52|s2cid=153724717|title=Design and evaluation of road pricing: State-of-the-art and methodological advances|volume=10|year=2009}} * {{Cite book|first1=Erik T.|first2=Michiel|first3=Linda|first4=Bert|isbn=978-1-84542-860-0|last1=Verhoef|last2=Bliemer|last3=Steg|last4=Van Wee|publisher=Edward Elgar Publishing, Cheltenham, UK|title=Pricing in Road Transport: A Multi-Disciplinary Perspective|url=https://archive.org/details/pricinginroadtra0000unse|year=2008}} * {{Cite book|first=A. A.|isbn=978-0-8018-0653-7|last=Walters|publisher=World Bank Staff Occasional Papers Number Five, Washington, D.C.|title=The Economics of Road User Charges|year=1968}} {{Refend}} {{Congestion pricing}} [[კატეგორია:ტრანსპორტის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ფასწარმოქმნა]] ri405aswe9wzizk78s65vr94kmrt1cu 4815897 4815896 2025-06-17T13:46:50Z Jaba1977 3604 /* საზოგადოებრივი წინააღმდეგობა */ 4815897 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:027_ERP_gantry.jpg|მინი|250x250პქ| [[საგზაო ელექტრონული საფასური|საგზაო ელექტრონული საფასურის]] ბჭე სინგაპურში, მსოფლიოში პირველ ადგილას, სადაც კორდონის ტიპის საცობის საფასური დაინერგა.]] '''საცობის საფასური''' ან '''საცობის მოსაკრებელი''' — საგადასახადო პოლიტიკა, რომელიც მომხმარებლებს საჯარო სიკეთის, გზის საფარის, ჭარბად მოხმარების შედეგად გამოწვეული საცობის გამო ეკისრებათ. ამ იდეის მხარდამჭერები ამტკიცებენ, რომ ეს პოლიტიკა მოთხოვნის მოთოკვის საფუძველზე საცობის გაქრობის საშუალებას იძლევა და მიწოდების გაზრდის საჭიროებას აქრობს. ეკონომიკური თეორიის მიხედვით, ამ პოლიტიკის მიზანი არის ფასწარმოქმნის მექანიზმის გამოყენება იმ საქმიანობათა სოციალური ხარჯების დასაფარად, რომელთა მიერ გამოწვეული უარყოფითი გარე ეფექტის შესაბამის საზღაურს მომხარებლები სხვაგვარად არ იხდიან (მაგალითად, პიკის საათის დროს გადატვირთულ უბანში მგზავრობა). საცობის საფასური, ჭარბად მოხმარებულ პროდუქტზე ფასის დაწესებით, მოხმარების დროსა თუ სივრცეში თანაბრად გაბნევას ახალისებს, რაც მომხმარებლებს გადატვირთული გზის სხვა დროს ან სულაც სხვა თავისუფალი გზით უფრო ეფექტური სარგებლობისკენ უბიძგებს. საფასური პირველად, [[1975]] წელს, სინგაპურის ქუჩებში დაინერგა, [[1998]]-ში კი დაიხვეწა. მას შემდეგ იგი გაჩნდა ისეთ ქალაქებში, როგორებიცაა [[ლონდონი]], [[სტოკჰოლმი]], [[მილანი]], [[გეტებორგი|გოტებორგი]], და ასევე<nowiki/>[[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში,]] [[მანჰეტენი|მანჰეტენის]] ცენტრალურ ბიზნეს უბანში. COVID-19-ის პანდემიამდე მისი [[ვაშინგტონი|ვაშინგტონსა]] და [[სან-ფრანცისკო|სან-ფრანცისკოში]] დანერგვაც განიხილებოდა.<ref name="NYCongestionPricing2">{{cite news|author=Winnie Hu and Ana Ley|date=January 4, 2025|title=Welcome to the Congestion Zone: New York Toll Program Is Set to Begin|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2025/01/04/nyregion/congestion-pricing-nyc.html|access-date=January 4, 2025}}</ref> [[გლობალური დათბობა|კლიმატის ცვლილების]] კონტექსტში დაბინძურებისა და [[სათბურის აირები|სათბურის აირების]] გამონაბოლქვის მავნე ზემოქმედების შესახებ გაზრდილმა ცნობიერებამ ბოლო დროს უფრო დიდი ინტერესი გამოიწვია საცობის მოსაკრებლის მიმართ, რომლის ერთ-ერთი ნაირსახეობა საქართველოში ბენზინზე აქციზის გადასახადია. საცობის საფასურის დანერგვამ შეამცირა [[საცობი|საცობები]],<ref>{{Cite web|title=What is Congestion Pricing? - Congestion Pricing - FHWA Office of Operations|url=https://ops.fhwa.dot.gov/congestionpricing/cp_what_is.htm|access-date=2021-12-18|website=[[Federal Highway Administration|Federal Highway Administration (FHWA)]]}}</ref> დაბინძურება,<ref name=":02">{{Cite journal|last1=Domon|first1=Shohei|last2=Hirota|first2=Mayu|last3=Kono|first3=Tatsuhito|last4=Managi|first4=Shunsuke|last5=Matsuki|first5=Yusuke|date=2021|title=The long-run effects of congestion tolls, carbon tax, and land use regulations on urban {{CO2}} emissions|journal=Regional Science and Urban Economics|volume=92|page=103750|language=en|doi=10.1016/j.regsciurbeco.2021.103750|s2cid=244473881|issn=0166-0462|doi-access=free}}</ref> ასთმა,<ref name=":13">{{Cite journal|last1=Simeonova|first1=Emilia|last2=Currie|first2=Janet|last3=Nilsson|first3=Peter|last4=Walker|first4=Reed|date=2019-10-14|title=Congestion Pricing, Air Pollution, and Children's Health|url=http://jhr.uwpress.org/content/early/2019/10/07/jhr.56.4.0218-9363R2|journal=Journal of Human Resources|volume=56|issue=4|language=en|pages=0218–9363R2|doi=10.3368/jhr.56.4.0218-9363R2|s2cid=240155181|issn=0022-166X}}</ref> და გაზარდა უძრავი ქონების ღირებულება,<ref>{{Cite journal|last=Tang|first=Cheng Keat|date=2021-01-01|title=The Cost of Traffic: Evidence from the London Congestion Charge|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0094119020300735|journal=Journal of Urban Economics|language=en|volume=121|pages=103302|doi=10.1016/j.jue.2020.103302|hdl=10356/146475|s2cid=209687332|issn=0094-1190|hdl-access=free}}</ref> თუმცა დაიმსახურა საზოგადოების უკმაყოფილება და კრიტიკა.<ref>{{Citation|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=Transport Economics 2nd Edition|page=154-155|publisher=Edward Elgar Publishing Ltd, England|id=ISBN 978-1852785239}}</ref><ref>{{Citation|last=Small, Kenneth A.; Verhoef, Erik T.|title=The Economics of Urban Transportation|year=2007|publisher=Routledge, New York|page=120-121|id=ISBN 978-0-415-28515-5}}</ref> ეკონომისტებს შორის კონსესუსია იმის თაობაზე, რომ გადატვირთულ სატრანსპორტო ქსელში საცობის საფასური და შედეგად მიღებული მოგებით შემსუბუქებული სხვა გადასახადები მოქალაქეთა საშუალო კეთილდღეობას აუმჯობესებს.<ref>{{Cite web|title=Congestion Pricing|url=https://www.kentclarkcenter.org/surveys/congestion-pricing/|access-date=2023-12-09|website=Clark Center Forum|language=en-US}}</ref> თუმცაღა სადავოა ის, თუ როგორ უნდა დაწესდეს მოსაკრებელი, როგორ უნდა დაიფაროს საერთო ხარჯები, რაში უნდა დაიხარჯოს ჭარბი შემოსავალი, როგორ და საერთოდ უნდა, თუ - არა, დაკომპენსირდნენ საფასურის შედეგად "დაზარალებული" მომხარებლები და უნდა პრივატიზდეს, თუ - არა, ავტომაგისტრალები.<ref>{{cite journal|journal=[[Econ Journal Watch]]|volume=3|issue=2|pages=292–379|author=Lindsey, Robin|title=Do Economists Reach a Conclusion on Road Pricing? The Intellectual History of an Idea|date=May 2006|url=http://econjwatch.org/issues/volume-3-number-2-may-2006|format=PDF|access-date=2008-12-09}}</ref> == მიმოხილვა == საცობის საფასური არის კონცეფცია [[საბაზრო ეკონომიკა|საბაზრო ეკონომიკიდან]] და იგი გულისხმობს [[ფასწარმოქმნა|ფასწარმოქმნის]] მექანიზმის გამოყენებას იმ [[გარე ეფექტი|უარყოფითი გარე ეფექტების]] ასანაზღაურებლად, რომელიც გამოწვეულია [[საზოგადოებრივი საქონელი|საზოგადოებრივი საქონლის]] მიწოდების ხელმისაწვდომ რაოდენობას გადაჭარბებული მოთხოვნის რაოდენობით. ეკონომიკური დასაბუთების მიხედვით, ნულოვანი ფასის პირობებში მოთხოვნის რაოდენობა აჭარბებს მიწოდების რაოდენობას, რაც იწვევს [[ეკონომიკური დეფიციტი|დეფიციტს]]. მისი აღმოფხვრის გზა [[წონასწორობის ფასი|წონასწორული ფასის]] დაწესებაა და არა - მიწოდების გაზრდა. როგორც წესი, ასეთი პოლიტიკა გულისხმობს პიკის საათების განმავლობაში ან საცობებით გადატვირთულ ადგილებში სამგზავრო [[ფასი|ფასების]] გაზრდას, ზოგჯერ კი სრულიად ახალი [[პიგუს გადასახადი|გადასახადის]] ან საფასურის შემოღებას იმ უფასოდ ხელმისაწვდომ სუბსიდირებულ საჯარო სიკეთეებზე, რომლებზე მოთხოვნის პიკური რაოდენობა მიწოდების ხელმისაწვდომ რაოდენობას აღემატება. [[ფაილი:საცობის საფასურის წონასწორობა.png|მარცხნივ|მინი|ეკონომიკური დასაბუთება დაუბეგრავი წონასწორობიდან დაბეგრილ წონასწორობაზე გადასვლის თაობაზე.]] ეკონომიკური თეორიის მიხედვით, საცობის საფასურის პოლიტიკის მიზანია ფასწარმოქმნის მექანიზმების გამოყენება მომხმარებლებისთვის იმის საგრძნობად, თუ რამხელა ხარჯებს აკისრებენ ისინი ერთმანეთს მოთხოვნის პიკის დროს მოხმარებისას და, რომ უნდა ანაზღაურებდნენ იმ დამატებით დატვირთვას, რომელსაც ისინი წარმოქმნიან, რაც, თავის მხრივ, ხელს შეუწყობს მოთხოვნის სივრცესა ან დროში გადანაწილებას,<ref name="Button">{{Cite book|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=Transport Economics 2nd Edition|publisher=[[Edward Elgar Publishing]] Ltd, England|isbn=978-1-85278-523-9|page=[https://archive.org/details/transporteconomi0000butt/page/153 153]|url=https://archive.org/details/transporteconomi0000butt/page/153}}</ref><ref name="Small">{{Cite book|author1=Small, Kenneth A.|author2=Verhoef, Erik T.|title=The Economics of Urban Transportation|url=https://archive.org/details/economicsofurban0000smal|year=2007|publisher=Routledge, New York|isbn=978-0-415-28515-5|page=[https://archive.org/details/economicsofurban0000smal/page/n137 120]}}</ref> ან მის ჩანაცვლებას [[შემცვლელი საქონელი|საზოგადოებრივი სიკეთის შემცვლელებით]]; მაგალითად, კერძო ავტოტრანსპორტიდან საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე გადასვლის სახით. გადატვირთულ პერიოდებში უფრო მაღალი ფასების დაწესების მექანიზმი გამოიყენება სხვადასხვა საჯარო კომუნალურებსა და სერვისების სფეროებში. ასეთი პოლიტიკა სერვისზე მოთხოვნის უკეთ მართვის ერთ-ერთი საშუალებაა მაშინ, როცა მიზანი პიკური მოთხოვნისთვის დასაკმაყოფილებლად ძვირადღირებული ინვესტიციების თავიდან აცილებაა, ან როცა სერვისის დამატებითი სიმძლავრით უზრუნველყოფა ეკონომიკურად ან ფინანსურად შეუძლებელია. საცობის საფასური ხშირად გამოიყენება [[ტელეფონი|სატელეფონო]] და [[ელექტრომომარაგება|ელექტრომომმარაგებელ]] სერვისებში, [[მეტროპოლიტენი|მეტროპოლიტენში]], [[რკინიგზის ტრანსპორტი|რკინიგზასა]] და [[ავტობუსი|ავტობუსებში]]. <ref>{{Cite book|year=1996|title=Sustainable Transport: Priorities for Policy Reform|url=https://books.google.com/books?id=zNuH2kN5M3sC&pg=PA48|publisher=The World Bank, Washington, D.C.|isbn=978-0-8213-3598-7|pages=48–49}}</ref> ასევე, ჩაფიქრებული ყოფილა [[ინტერნეტ ხელმისაწვდომობა|ინტერნეტ ხელმისაწვდომობისთვისაც]].<ref>{{cite magazine|author1=Henderson, Tristan|author2=Crowcroft, Jon|author3=Bhatti, Saleem|name-list-style=amp|url=http://www.cs.st-andrews.ac.uk/~tristan/pubs/ieeeic01.pdf|title=Congestion Pricing – Paying Your Way in Communication Networks|magazine=IEEE Internet Computing|date=September–October 2001|access-date=2008-03-01|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080627154821/http://www.cs.st-andrews.ac.uk/~tristan/pubs/ieeeic01.pdf|archive-date=2008-06-27}}</ref> ის ასევე ინტენსიურადაა შესწავლილი და მხარდაჭერილი ტრანსპორტის წამყვანი ეკონომისტების მიერ [[პორტი|პორტების]], [[წყლის გზა|საზღვაო გზების]], [[აეროპორტი|აეროპორტებისა]] და [[ფასიანი გზა|ფასიანი გზების]] სფეროებში, თუმცა ფაქტობრივი განხორციელება, განსაკუთრებით საქალაქო გზებზე, საკმაოდ შეზღუდულია ამ საკითხთან დაკავშირებული საკამათო საგნების გამო, რომელთა შორისაცაა, საფასურის არათანაბარი ზეგავლენა საზოგადოების სხვადასხვა წევრებზე, მიღებული შემოსავლის დანიშნულების ბუნდოვანება და, რაც მთავარია, უმწიფარი სოციალურ-პოლიტიკური მზაობა საცობის მოსაკრებლის მისაღებად.<ref>{{Cite journal|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=op. cit.|pages=154–156}}</ref><ref name="Ref-12">{{Cite journal|author1=Small, Kenneth A.|author2=Verhoef, Erik T.|title=op. cit|year=2007|pages=125–127}}</ref> [[ფაილი:საცობის საფასურის დიაგრამა.png|მინი|290x290პქ|საცობის საფასურის აღმწერი დიაგრამა]] საცობის გადასაჭრელად საცობის საფასური ეკონომისტების მიერ შემოთავაზებული მოთხოვნაზე დაფუძნებული სტრატეგიებიდან ერთ-ერთია (მიწოდებაზე დაფუძნებულებისგან განსხვავებით).<ref name="prm_winter_1995">{{cite journal|title=Congestion Control and Demand Management|author1=Sheldon G. Strickland|author2=Wayne Ber|date=Winter 1995|volume=58|issue=3|journal=Public Roads Magazine|url=http://www.tfhrc.gov/pubrds/winter95/p95wi1.htm|access-date=2008-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20080317165147/http://www.tfhrc.gov/pubrds/winter95/p95wi1.htm|archive-date=2008-03-17|url-status=dead}}</ref> ეკონომისტები საცობს უარყოფით [[გარე ეფექტი|გარე ეფექტად]] თვლიან.<ref name="Ibañez">{{Cite book|last1=Small|first1=Kenneth A.|last2=José A. Gomez-Ibañez|year=1998|title=Road Pricing for Congestion Management: The Transition from Theory to Policy|publisher=The University of California Transportation Center, University of California at Berkeley|page=213}}</ref> გარე ეფექტი წარმოიქმნება მაშინ, როდესაც გარიგება დანახარჯს ან სარგებელს მესამე პირს აკისრებს, რაც ხშირად, თუმცა არა - ყოველთვის, საჯარო სიკეთის გამოყენებას ახლავს თან. მაგალითად, ზოგიერთი წარმოება ან სატრანსპორტო საშუალება დაბინძურების გზით სუფთა ჰაერზე პარაზიტირებს, რაც დამატებით დანახარჯს წარმოქმნის ჰაერით მოსარგებლეთათვის. საცობის საფასური არის [[პარეტოს ეფექტურობა|პარეტოს ოპტიმუმის]] მიღწევის სტრატეგია, რომელიც საჯარო სიკეთის მომხმარებლებს ავალდებულებს გადაიხადონ მეტი, რათა საყოველთაო კეთილდღეობა ან საზოგადოების წმინდა სარგებელი გაიზარდოს.<ref>{{Cite journal|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=op. cit.|page=153}}</ref><ref>{{Cite journal|author1=Small, Kenneth A.|author2=Verhoef, Erik T.|title=op. cit|year=2007|page=120}}</ref> ნობელის პრემიის ლაურეატი [[უილიამ ვიკრი]] ზოგიერთის მიერ საცობის საფასურის ფუძემდებლადაა მიჩნეული, რომელმაც 1952 წელს პირველმა დააინიცირა [[ნიუ-იორკის მეტროპოლიტენი|ნიუ-იორკის მეტროპოლიტენში]] მგზავრობის ფასწარმოქმნის დამოკიდებულება მგზავრობის დისტანციასა ან დროზე.<ref>{{cite web|url=http://www.columbia.edu/cu/pr/96/18968.html|title=Nobelist William S. Vickrey: Practical Economic Solutions to Urban Problems|publisher=[[Columbia University]]|date=1996-10-08|access-date=2009-03-27}}</ref><ref name="NYT0207">{{cite news|author=Daniel Gross|author-link=Daniel Gross (journalist)|date=2007-02-17|title=What's the Toll? It Depends on the Time of Day|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2007/02/11/business/yourmoney/11view.html?_r=2&oref=slogin&oref=slogin|access-date=2008-07-15}}</ref><ref>{{cite web|author=Vickrey|first=William|author-link=|year=1992|title=Principles of Efficient Congestion Pricing|url=http://www.vtpi.org/vickrey.htm|access-date=2009-03-10|publisher=[[Victoria Transport Policy Institute]]}}</ref> საგზაო გადაადგილების სფეროში ეს თეორიები განავრცეს [[მორის ალე|მორის ალემ]] და გაბრიელ როტმა, რომელმაც მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა სისტემის პირველად დიზაინში და [[მსოფლიო ბანკი|მსოფლიო ბანკის]] რეკომენდაციით სინგაპურში პირველი პროგრამა აამოქმედა.<ref name="WB1996">{{Cite book|last=Walters|first=A. A.|year=1968|title=The Economics of Road User Charges|publisher=World Bank Staff Occasional Papers Number Five, Chapter VII, Washington, D.C. pp. 191–217|isbn=978-0-8018-0653-7}}</ref> ასევე, ეს იდეა ნასხსენებია [[Smeed ანგარიში|სმიდის ანგარიშშიც]], რომელიც [[ტრანსპორტის დეპარტამენტი|ბრიტანეთის ტრანსპორტის სამინისტრომ]] 1964 წელს გამოქვეყნა,<ref>{{cite book|last=Smeed|first=R.J.|year=1964|title=Road pricing: the economic and technical possibilities|url=https://archive.org/details/op1265810-1001|publisher=HMSO}}</ref> მაგრამ მისი რეკომენდაციები ბრიტანეთის მომდევნო ხელისუფლებებმა უარყვეს.<ref name="t_20050606">{{cite news|author1=Ben Webster|author2=Michael Evans|date=2005-06-06|title=Radical dreams for the future of transport haunted by past failures|work=The Times|publisher=Times Newspapers|location=London|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article530470.ece|url-status=dead|access-date=2008-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20070209114621/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article530470.ece|archive-date=February 9, 2007}}</ref> [[აშშ-ის კონგრესი|შეერთებული შტატების კონგრესის]] ერთობლივი ეკონომიკური კომიტეტის 2003 წლის სატრანსპორტო ეკონომიკის დასაბუთებაში საცობის საფასურის დანერეგვა, ცნობილი, როგორც "ერთი პოლიტიკური ნაბიჯი საცობის პრობლემის მოსაგვარებლად", შემდეგნაირად შეჯამდა: „საცობი წარმოიქმნება საქონელზე, კერძოდ, კონკრეტულ დროსა და სივრცეში მაგისტრალის გამტარუნარიანობაზე, არასწორი ფასწარმოქმნის გამო. ნულოვანი ფასის პირობებში მიწოდების რაოდენობა (გაზომილი ზოლ-მილში) არის მოთხოვნის რაოდენობაზე ნაკლები. თუ საქონელი ან სერვისი უფასოდაა ხელმისაწვდომი, ხალხი მიდრეკილია მოითხოვოს უფრო და უფრო მეტი და გამოიყენოს იგი იმაზე უფრო არაგონოვრულად, ვიდრე გამოიყენებდა მაშინ, როდესაც მასში შესაბამის ფასს გადაიხდიდა. მაშასადამე, საცობის საფასური ეფუძნება ეკონომიკის ძირითად კონცეფციას, კერძოდ, ფასწარმოქმნას იმისთვის, რომ მწირი რესურსი დაიხარჯოს იმ ყველაზე უფრო ღირებული მიზნისთვის, რომელსაც ზურგს მომხმარებლის მიერ რესურსში შესაბამისი ფასის გადახდის მზაობა უმაგრებს.".<ref name="USCongress">{{Cite web|author=Holtz-Eakin, Douglas|date=2003-05-06|url=http://www.cbo.gov/ftpdoc.cfm?index=4197|title=Congestion Pricing for Highways (Testimony before the Joint Economic Committee, U.S. Congress)|access-date=2008-02-26|publisher=Congressional Budget Office}}</ref> სატრანსპორტო მოძრაობის შესაბამისად, არსებობს საცობის ორი ტიპის საფასური. კორდონის ან ზონალური ტიპის მოსაკრებელი განსაზღვრავს დაბეგრილი ტერიტორიის საზღვრებს — როგორც წესი, ზონას მგზავრობის მაღალი ინტენსივობით, როგორიცაა ქალაქის ცენტრი — და პირადი სატრანსპორტო საშუალებით ამ საზღვრების კვეთას ფასიანს ხდის. კორიდორული ან ობიექტზე ორიენტირებული საფასური კი გადასახადს აწესებს ერთი ობიექტის ხელმისაწვდომობაზე, მაგალითად, გზის ან ხიდის რაღაც მონაკვეთზე. პრაქტიკაში ტერმინი „საცობის საფასური“ უფრო ხშირად კორდონის ტიპის მოსაკრებლის აღსანიშნად გამოიყენება, რადგან ობიექტის ტიპის საფასური შედარებით ახალი წამოწყებაა. == გზები == საცობის საფასურის პრაქტიკული განხორციელება თითქმის ექსკლუზიურად ურბანულ დასახლებებში მოიძებნება, რადგან [[საცობი|სატრანსპორტო საცობები]] ქალაქის ცენტრებისა და მათ მიმდებარე ტერიტორიებისთვისაა დამახასიათებელი. საცობის საფასური შეიძლება იყოს ფიქსირებული (მუდმივი დღისა და კვირის ნებისმიერ მონაკვეთში), ცვლადი (მაღალი პიკის საათებში) ან დინამიკური (მიმდინარე პირობების მიხედვით ცვალებადი). იმის გამო, რომ საცობის საფასური მთელ მსოფლიოში უფრო ხშირად გამოიყენება, არსებული სქემები კლასიფიცირდება ოთხ სხვადასხვა ტიპად: კორდონის, ზონალური, წრიული და კორიდორული.<ref>{{Cite journal|last1=Small|first1=Kenneth A.|last2=José A. Gomez-Ibañez|year=1998|pages=214|title=op. cit}}</ref> === კორდონისა და ზონალური ტიპის === კორდონის ტიპის საცობის საფასური არის მოსაკრებელი ან გადასახადი, რომელსაც მომხმარებლები შემოზღუდულ ზონაში, როგორც წესი, ქალაქის ცენტრში, შესასვლელად იხდიან. იგი [[სატრანსპორტო მოთხოვნის მართვა|მოთხოვნის მართვის]] სტრატეგიის ნაწილია და ამ ზონაში საცობების შემსუბუქებას ემსახურება.<ref>{{cite encyclopedia|title=Road Pricing: Congestion Pricing, Value Pricing, Toll Roads and HOT Lanes|encyclopedia=TDM Encyclopedia|date=2007-09-04|publisher=[[Victoria Transport Policy Institute]]|url=http://www.vtpi.org/tdm/tdm35.htm|access-date=2008-07-15}}</ref> ამ ფასწარმოქმნის სქემის ეკონომიკური დასაბუთება ემყარება გზაზე ტრანსპორტირების [[გარე ეფექტი|გარე ეფექტებს]] ან [[სოციალურ ხარჯი|სოციალურ ხარჯებს]], რომელთა შორისაცაა [[ჰაერის დაბინძურება]], ხმაური, [[საგზაო შემთხვევები|ავტოსაგზაო შემთხვევები]], ურბანული და მიმდებარე გარემოს გაუარესება და მძღოლებისთვის [[საცობი|საცობით]] გამოწვეული დამატებითი ხარჯები და შეფერხებები, რომელიც ისედაც გადატვირთულ გზაზე დამატებით სხვა მძღოლების შემოსვლით წარმოიქმნება.<ref>{{Cite book|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=Transport Economics 2nd Edition|publisher=Edward Elgar Publishing Ltd, England|isbn=978-1-85278-523-9|page=[https://archive.org/details/transporteconomi0000butt/page/153 153]|url=https://archive.org/details/transporteconomi0000butt/page/153}} ''See 7.3 – Congestion charges''</ref> [[ფაილი:ZTL_Rome_04_2016_6064.JPG|მარცხნივ|მინი| რომის შეზღუდული მოძრაობის ზონის (ZTL) შესვლის საკონტროლო ბჭე აღჭურვილი ავტომატური მეთვალყურეობის საშუალებით]] ასეთი სქემის პირველი პროტოტიპი, [[სინგაპურის ტერიტორიის ლიცენზირების სქემა|სინგაპურის ზონალური ლიცენზირების სქემა]], 1975 წელს დაინერგა შემდეგი ზომების ყოვლისმომცველი პაკეტით: [[ფასიანი გზა|ფასიანი გზების]] სისტემით, მანქანის ფლობის მკაცრი წესებისა და საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გაუმჯობესების ერთობლიობით.<ref>{{Cite book|author1=Small, Kenneth A.|author2=Verhoef, Erik T.|year=2007|title=The Economics of Urban Transportation|url=https://archive.org/details/economicsofurban0000smal|publisher=Routledge, England|isbn=978-0-415-28515-5|page=[https://archive.org/details/economicsofurban0000smal/page/n165 148]}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.move-forum.net/documenti/B_06032003170931.pdf|title=Road pricing Singapore's experience|author=Chin Kian Keong|date=2002-10-23|publisher=Third Seminar of the IMPRINT-EUROPE Thematic Network: "Implementing Reform on Transport Pricing: Constraints and solutions: learning from best practice"|access-date=2008-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080627154820/http://www.move-forum.net/documenti/B_06032003170931.pdf|archive-date=June 27, 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080410123530/http://www.move-forum.net/documenti/B_06032003170931.pdf|archivedate=2008-04-10}}</ref> [[საფასურის ელექტრონული შეგროვება|საფასურის ელექტრონული შეგროვების]], ელექტრონული დაკვირვებისა და ვიდეომეთვალყურეობის ტექნოლოგიების სფეროში ინოვაციების წყალობით, მოსაკრებლის შეგროვება უფრო ადვილი გახდა. [[ელექტრონული საგზაო ფასები (სინგაპური)|სინგაპურმა]] სისტემა 1998 წელს განაახლა,<ref>{{Cite web|access-date=2008-04-16|archive-date=2008-04-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20080410143342/http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm <!--Added by H3llBot-->|publisher=Land Transport Authority (Singapore). Website official|title=Electronic Road Pricing|url=http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080410143342/http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm|archivedate=2008-04-10}}</ref> ხოლო მსგავსი სისტემები დაინერგა რომში 2001 წელს,<ref>{{cite web|url=http://www.progress-project.org/Progress/rome.html|title=The history of Limited Access Zones in Rome|publisher=PRoGR€SS Project|access-date=2013-04-13|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080309210332/http://www.progress-project.org/Progress/rome.html|archive-date=2008-03-09}}</ref> [[ლონდონის საცობების გადასახადი|ლონდონში]] - 2003 წელს (გაფართოებული 2007 წელს) და [[სტოკჰოლმის საცობების გადასახადი|სტოკჰოლმში]] 2006 წელს, შვიდთვიანი საცდელი სახით, შემდეგ კი - მუდმივ საფუძველზე.<ref>{{cite web|url=http://www.vv.se/templates/page3____17154.aspx|title=Congestion tax in Stockholm|author=Swedish Road Administration|date=2007-08-21|access-date=2008-07-15|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070302045327/http://www.vv.se/templates/page3____17154.aspx|archive-date=2007-03-02}}</ref> 2008 წლის იანვარში [[მილანი|მილანმა]] დაიწყო ერთწლიანი საცდელი პროგრამა სახელწოდებით [[ეკოპასი|Ecopass]], რომელიც დაბალი გამონაბოლქვის სტანდარტულ მანქანებს ნაკლებად ბეგრავდა, ხოლო სუფთა და [[ალტერნატიული საწვავის მანქანა|ალტერნატიული საწვავის მანქანებს]] სრულად ათავისუფლებდა. <ref>{{cite news|author=Ken Belson|date=2008-01-27|title=Toll Discounts for Going Green|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2008/01/27/automobiles/27GREEN.html|access-date=2008-01-27}}</ref><ref>{{cite news|author=BBC News|date=2008-03-02|title=Milan introduces traffic charge|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7167992.stm|access-date=2008-01-17}}</ref> Ecopass-ის პროგრამა გაგრძელდა 2011 წლის 31 დეკემბრამდე,<ref>{{cite web|url=http://www.comune.milano.it/dseserver/webcity/comunicati.nsf/weball/077F561DB4A21D98C125752F004CDE33|title=Ecopass. Prorogato fino al 31 dicembre 2009. Nei primi mesi dell'anno prevista la consultazione dei cittadini|author=Edoardo Croci|date=2008-12-31|publisher=Comune di Milano|access-date=2009-02-14|language=it}}The complete pricing scheme is presented in this article.</ref><ref>{{cite web|url=http://www.comune.milano.it/dseserver/ecopass/index.html|title=Official Ecopass page|publisher=Comune Milano|access-date=2011-11-02|language=it}}</ref> და 2012 წლის 16 იანვარს შეიცვალა [[მილანის ტერიტორია C|Area C-]]<nowiki/>ით, საცდელი პროგრამით, რომელმაც სქემა დაბინძურების გადასახადიდან საცობის საფასურად აქცია.<ref name="corriere1">{{cite news|date=2012-01-16|title=Area C è partita: calate del 40% le auto in centro dopo l'entrata in vigore del pedaggio|language=it|trans-title=Area C takes off: auto traffic decreased 40% in the center after the toll goes into force|newspaper=Corriere della Sera Milano|url=http://milano.corriere.it/milano/notizie/cronaca/12_gennaio_16/congestion-primo-giorno-traffico-1902875137709.shtml|access-date=2012-01-16}}</ref> 2013 წლის იანვარში ამოქმედდა [[გოტებურგის საცობების გადასახადი|გოტებორგის საცობის საფასური]], რომელიც სტოკჰოლმის სქემის მიხედვით იყო მოდელირებული.<ref>{{cite web|url=http://www.transportstyrelsen.se/Global/Vag/Trangselskatt/Information%20p%C3%A5%20engelska.pdf|title=Congestion Tax Gothenburg|author=Swedish Transport Agency|publisher=Transport Styrelsen|access-date=2013-12-10|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131213163049/http://www.transportstyrelsen.se/Global/Vag/Trangselskatt/Information%20p%C3%A5%20engelska.pdf|archive-date=2013-12-13}}</ref> სინგაპურსა და სტოკჰოლმში მძღოლები საცობის მოსაკრებელს იხდიან ყოველ ჯერზე, როცა კორდონს კვეთენ, ხოლო ლონდონში მომხარებელი შემოსაზღვრულ ტერიტორიაზე გადაადლიებისთვის ერთჯერადად იძენს დღიური მოხმარების აბონიმენტს, მიუხედავად იმისა, თუ რამდენჯერ გადაკვეთს იგი კორდონს.<ref>{{cite web|url=http://www.tfl.gov.uk/tfl/roadusers/congestioncharge/whereandwhen/#section-2|author=Transport for London|title=Congestion charging home page|access-date=2008-04-06|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080403045834/http://www.tfl.gov.uk/tfl/roadusers/congestioncharge/whereandwhen/#section-2|archive-date=2008-04-03}}</ref> სტოკჰოლმმა დააწესა დღიური გადახდის მაქსიმალური ლიმიტი, რომლის იქითაც მოხმარება უფასო ხდება.<ref name="roadadm-stockholm-congestion-tax2">{{cite web|title=Congestion tax in Stockholm home page|author=Swedish Road Administration|url=http://www.vv.se/templates/page3____17154.aspx|access-date=2008-07-15|language=sv|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070302045327/http://www.vv.se/templates/page3____17154.aspx|archive-date=2007-03-02}}</ref> სინგაპურში გადასახადი ეფუძნება მოხმარების პრორორციულობის პრინციპს, ხოლო ტარიფები კი დგინდება გადახდის ბჭესთან საგზაო მოძრაობის მდგომარეობის შესაბამისად, რაც ყოველკვარტალურად გადაიხედება. ამ პოლიტიკის მეშვეობით, [[სახმელეთო ტრანსპორტის ორგანო|სახმელეთო ტრანსპორტის უწყება]] (LTA) იტყობინება, რომ საგზაო ელექტრონული საფასური „ეფექტურია ჩქაროსნული გზებისთვის 45-დან 65 კმ/სთ-მდე ოპტიმალური სიჩქარის დიაპაზონის შესანარჩუნებლად, ხოლო არტერიული გზებისთვის - 20-დან 30 კმ/სთ-მდე“.<ref>{{Cite web|access-date=2008-04-06|archive-date=2008-04-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20080404032628/http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm <!--Added by H3llBot-->|publisher=Land Transport Authority|title=Electronic Road Pricing, LTA home page|url=http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080410143342/http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm|archivedate=2008-04-10}}</ref> ==== სინგაპური ==== [[ფაილი:Singapore's_ERP_gantry.jpg|მინი| სინგაპურის [[გზის ელექტრონული საფასური|გზის ელექტრონული საფასურის]] სქემის ავტომატური გადახდის ბჭე]] ფასწარმოქმნის მექანიზმის გასაუმჯობესებლად და რეალურ დროში [[ცვალებადი ფასი|მოქნილი საფასურის]] დანერგვის მიზნით,<ref>{{cite news|author=Ken Belson|date=2008-03-16|title=Importing a Decongestant for Midtown Streets|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2008/03/16/automobiles/16CONGEST.html?ex=1363320000&en=66db1c235736c7ea&ei=5088&partner=rssnyt&emc=rss|access-date=2008-04-06}}</ref> სინგაპურის [[სახმელეთო ტრანსპორტის ორგანო|LTA-მ]] [[IBM|IBM-]]<nowiki/>თან ერთად 2006 წლის დეკემბრიდან 2007 წლის აპრილამდე გაუშვა საპილოტე პროგრამა მხარდაჭერილი [[მოძრაობის შეფასებისა და პროგნოზირების სისტემა|სატრანსპორტო ნაკადის შეფასებისა და პროგნოზირების ხელსაწყოთი]] (TrEPS), რომელიც სატრანსპორტო ნაკადების წინამორბედი მონაცემებისა და მიმდინარე ნაკადების მდგომარეობის შესახებ რამდენიმე წყაროდან მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე ერთი საათით ადრე პროგნოზირებს საცობის დონეს. მოცემული და მოსალოდნელი სატრანსპორტო მოძრაობის ზუსტი შეფასების შედეგად ტექნოლოგიას საშუალება ეძლევა გამოითვალოს მოქნილი საფასური და, ამასთანავე, გააუმჯობესოს საერთო მდგომარეობა, მათ შორის მძღოლებს წინასწარ მიაწოდოს ინფორმაცია გზაზე არსებულ მოძრაობასა და მოსაკრებლის მიმდინარე ოდენობაზე. <ref>{{cite web|url=http://www.planetizen.com/node/26091|publisher=PLANETIZEN|title=Predicting Where The Traffic Will Flow|access-date=2008-04-06}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www-03.ibm.com/press/us/en/pressrelease/21971.wss|archive-url=https://web.archive.org/web/20070901091248/http://www-03.ibm.com/press/us/en/pressrelease/21971.wss|url-status=dead|archive-date=September 1, 2007|publisher=IBM Press release|title=IBM and Singapore's Land Transport Authority Pilot Innovative Traffic Prediction Tool|date=2007-08-01|access-date=2008-07-15}}</ref> 2010 წელს სახმელეთო ტრანსპორტის უწყებამ დაიწყო [[გლობალური სანავიგაციო სატელიტური სისტემა|გლობალური სანავიგაციო სატელიტური სისტემის]] პოტენციალის შესწავლა, როგორც ტექნოლოგიური ალტერნატივა მეორე თაობის ERP-ისთვის (გზის ელექტრონული საფასური). უწყების მიზანია შეაფასოს, არის თუ არა ბაზარზე ხელმისაწვდომი უახლესი ტექნოლოგიები საკმარისად ზუსტი და ეფექტური საცობის საფასურის ფასწარმოქმნის ხელსაწყოდ გამოსაყენებლად, განსაკუთრებით კი სინგაპურის მჭიდრო განსახლების პირობებში. თუმცა ასეთი სისტემის დანერგვა მოკლევადიან პერსპექტივაში არ არის მოსალოდნელი. ==== ლონდონი ==== [[ფაილი:London Congestion Charge, Old Street, England.jpg|მინი|ქუჩის მარკირება და ნიშანი (ზედა-მარცხენა კუთხეში) თეთრი C წითელ წრეში მძღოლებს უოლდ-სტრიტზე საცობის საფასურის შესახებ აფრთხილებს, [[ლონდონი]].]] ლონდონის ყოფილი მერის [[კენ ლივინგსტონი|, კენ ლივინგსტონის]] წინადადების თანახმად, 2008 წლის ოქტომბრისთვის CO₂-ის პოტენციური გამონაბოლქვის მაჩვენებლებზე დაფუძნებული ახალი საფასურის სტრუქტურა უნდა შემუშავებულიყო. <ref>{{cite web|title=CO₂ charging|author=Transport for London|url=http://www.tfl.gov.uk/roadusers/congestioncharging/7394.aspx|access-date=2008-04-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20080403045509/http://www.tfl.gov.uk/roadusers/congestioncharging/7394.aspx|archive-date=April 3, 2008}}</ref> ლივინგსტონის მემკვიდრემ ლონდონის მერის თანამდებობაზე, [[ბორის ჯონსონი|ბორის ჯონსონმა]], 2008 წლის ივლისში განაცხადა, რომ CO₂-ის ახალი საფასურის სისტემა აღარ დაინერგებოდა. <ref name="BBOct08">{{Cite news|date=2008-07-08|title=Mayor quashes £25 C-charge hike|work=BBC News|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/london/7494495.stm|access-date=2008-08-16}}</ref> ჯონსონმა 2007 Western Extension-ით განსაზღვრული უბნები საცობის საფასურისგან 2011 წლის 4 იანვრიდან გაათავისუფლა, ძირითადი საფასური გაზარდა £10-მდე, და ასევე წარადგინა გადახდის ავტომატური სისტემა Charging Auto Pay (CC Auto Pay), რომელიც სატრანსპორტო საშუალებას ბეგრავდა შემოსაზღვრულ ზონაში თვის განმავლობაში გატარებული დღეების მიხედვით, სადაც დღიური ფასდაკლებული ფასი £9-ს შეადგენდა. <ref name="TfL20112">{{cite web|url=http://www.tfl.gov.uk/roadusers/congestioncharging/17094.aspx|title=Consultation results|publisher=[[Transport for London]]|access-date=2010-12-06}}</ref> 2012 წლის ნოემბერში ადგილობრივმა სახელისუფლებო ორგანომ [[Transport for London]] (TfL) წარმოადგინა წინადადება Greener Vehicle Discount-ის ("შეღავათი უფრო ეკოლოგირიური ტრანსპორტისთვის") გაუქმების შესახებ,<ref>{{cite news|date=2012-12-11|title=Congestion charge greener vehicles rule change planned|work=[[BBC News]]|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-london-20400740|access-date=2012-11-20}}</ref> თუმცა 2013 წლის 1 ივლისიდან ამოქმედდა ულტრადაბალი გამონაბოლქვის შეღავათი (ULED), რომელმაც საცობის საფასურისგან გათავისუფლებულ სატრანსპორტო საშუალებათა სია შეზღუდა.<ref>{{cite web|url=http://www.greencarcongress.com/2013/04/uled-20130424.html|title=London to introduce new Ulta Low Emission Discount for Congestion Charge scheme; countering dieselization|publisher=[[Green Car Congress]]|date=2013-04-24|access-date=2013-04-24}}</ref><ref>{{cite news|date=2013-04-24|title=London tightens up congestion charge in attempt to drive out diesel|work=[[The Guardian]]|url=https://www.theguardian.com/environment/2013/apr/24/pollution|access-date=2013-04-24}}</ref><ref>{{cite news|date=2013-07-01|title=New green discount for the congestion charge comes in|work=[[BBC News]]|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-london-23125082|access-date=2013-07-02}}</ref> პოლიტიკას მოჰყვა კრიტიკაც. კერძოდ, სქემის დანერგვიდან პირველი ათი წლის განმავლობაში მთლიანმა შემოსავალმა დაახლოებით £2.6 მილიარდი შეადგინა, თუმცა აქედან მხოლოდ £1.2 მილიარდი ინვესტიცია განხორციელდა, რაც გულისხმობს იმას, რომ მთლიანი შემოსავლების 54% სისტემის ფუნქციონირებასა და ადმინისტრაციულ ხარჯებზე დაიხარჯა.<ref>{{Cite news|last=Ross Lydall|date=2013-02-15|title=Congestion Charge 'has cost drivers £2.6bn in decade but failed to cut traffic jams'|work=[[London Evening Standard]]|url=https://www.standard.co.uk/news/transport/congestion-charge-has-cost-drivers-26bn-in-decade-but-failed-to-cut-traffic-jams-8496627.html|access-date=2015-02-15}}</ref> ტოქსიკურობის ახალი გადასახადი, ცნობილი, როგორც T-charge, 2017 წლის 23 ოქტომბრიდან ამოქმედდა. შედარებით ძველი და გარემოსთვის ზიანის მომტანი ავტომობილები და ფურგონები, რომლებიც არ შეესაბამება [[ევრო 4 სტანდარტები|ევრო 4 სტანდარტებს,]] საცობების გადასახადის ზონაში (CCZ) დამატებით £10 მეტით იბეგრებიან.<ref name="TCharge2">{{cite news|last=Mason|first=Rowena|date=2017-02-17|title=London to introduce £10 vehicle pollution charge, says Sadiq Khan|work=[[The Guardian]]|url=https://www.theguardian.com/environment/2017/feb/17/london-to-introduce-vehicle-pollution-charge-in-october-says-mayor-sadiq-khan|access-date=2017-02-24}}</ref><ref name="TCharge022">{{cite news|last=Saarinen|first=Martin|date=2017-02-17|title=London introduces new £10 'T-charge' to cut vehicle pollution|work=[[Auto Express]]|url=http://www.autoexpress.co.uk/car-news/consumer-news/95559/london-introduces-new-10-t-charge-to-cut-vehicle-pollution|access-date=2017-02-24}}</ref> 2019 წლის 8 აპრილს, T-charge ჩანაცვლად პროგრამით [[ულტრადაბალი გამონაბოლქვის ზონა]] (ULEZ).<ref>{{Cite news|date=2019-04-08|title=London's new pollution charge begins|language=en-GB|url=https://www.bbc.com/news/uk-england-london-47815117|access-date=2019-04-08}}</ref> ==== სტოკჰოლმი ==== [[ფაილი:Automatic_tollstation_at_Lilla_Essingen_Stockholm.jpg|მარჯვნივ|მინი|200x200პქ| ავტომატური დაკვირვების სისტემა [[სტოკჰოლმი|სტოკჰოლმის]] პირველ ელექტრონულ ბჭეზე, [[ლილა ესინიენი|ლილა ესინიენზე]]]] 2016 წლის 1 იანვარს [[სტოკჰოლმი|სტოკჰოლმის]] ცენტრალურ ნაწილში საცობის საფასური გაიზარდა და, ამასთანავე, იგი [[ესინჟელდენი|ესინჟელდენის]] [[ავტომაგისტრალი|ავტომაგისტრალზეც]] დაინერგა. მოსაკრებელი პირველად გაიზარდა მას მერე, რაც იგი მუდმივი სახით 2007 წელს დაინერგა.<ref name="Stockholm2016">{{cite web|url=https://www.transportstyrelsen.se/globalassets/global/vag/trangselskatt/congestion-tax-a4.pdf|title=On 1 January 2016, congestion taxes in Stockholm will be raised and congestion tax will be levied on Essingeleden|author=[[Swedish Transport Administration|Trafikverket (Swedish Transport Administration)]] and [[Swedish Transport Agency|Transportstyrelsen (Swedish Transport Agency)]]|publisher=Transportstyrelsen|year=2015|access-date=2016-06-29}}</ref><ref name="Swedish012016">{{cite news|date=2016-01-12|title=Höjd och ny trängselavgift ger effekt|language=sv|trans-title=Increase and new congestion charge gives effect|work=[[Svenska Dagbladet]]|url=http://www.svd.se/hojd-och-ny-trangselavgift-ger-effekt|access-date=2016-06-24}}</ref> საცობის საფასური პიკის საათებში საცობების შესამსუბუქებლად ესინჟელდენზე არსებული ორი [[კვანძი (გზა)|კვანძის]] მისასვლელ და გასასვლელ პანდუსებზე მოქმედებს, რაც მოძრაობას მიმდებარე გზებზეც განტვირთავს. საქმეში ჩართული სატრანსპორტო სააგენტოები ვარაუდობდნენ, რომ პიკის საათებში ესინჟელდენზე მოძრაობა დაახლოებით 10%-ით შემცირდებოდა.<ref name="Stockholm2016" /> საფასურის ამოქმედებიდან ერთი კვირის თავზე კი ავტომაგისტრალზე მოძრაობა შუა დეკემბრის ჩვეულებრივ დღესთან შედარებით 22%-ით შემცირდა.<ref name="Swedish012016" /> საფასური გაიზარდა არა მხოლოდ ხელმისაწვდომობისა და გარემოს გასაუმჯობესებლად, არამედ ინფრასტრუქტურის განვითარებისთვისაც. დამატებითი თანხები ხელს უწყობს [[სტოკჰოლმის მეტროპოლიტენი|სტოკჰოლმის მეტროპოლიტენის]] გაფართოების დაფინანსებას.<ref name="Stockholm2016" /> ვინაიდან სტოკჰოლმის საცობის საფასური დღის დროის პერიოდის მიხედვით იცვლება, ყველაზე მაღალი ზრდა დაფიქსირდა ორ ყველაზე დატვირთულ პიკის საათებში, 7:30-დან 8:29 საათამდე და 16:00-დან 17:29-მდე, 20 SEK-დან 30 SEK-მდე. მიზანი სატრანსპორტო მოძრაობის აგენტების დღის სხვა პერიოდში გადაადგილებისკენ ანდა საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გამოყენებისკენ ბიძგება იყო, და, შესაბამისად, ქალაქის ცენტრალურ ნაწილში - საცობის შემცირება. ამასთანავე, დაბეგვრის მაქსიმალური თანხა დღეში ერთი ავტოტრანსპორტისთვის 105 SEK-მდე გაიზარდა.<ref name="Stockholm2016" /> ==== ნორვეგია ==== ნორვეგიის რამდენიმე ქალაქის შედარებით ცენტრალურ უბნებში შესასვლელად მოსაკრებელია დაწესებული, მათ შორის პირველი 1986 წელს [[ბერგენი]] იყო. თავდაპირველად 2010 წელს ტრონჰეიმში, მოგვიანებით კი კრისტიანსანდში, ბერგენსა და ოსლოში დღის მონაკვეთზე დამოკიდებული მოსაკრებლები დააწესეს, რის გამოც პიკის საათებში (ოსლოში 06:30 – 09:00 და 15:00 – 17:00) საფასური უფრო მაღალია. ფასი (2020 წელს), როგორც წესი, თითო მგზავრობაზე 28 ნორვეგიული კრონია (2.37 ევრო), თუმცა ოსლოში შესასვლელად და გასასვლელად ხუთი ბჭის გავლაა საჭირო, რაც 126 ნორვეგიული კრონის (10.66 ევრო) ტოლფასია. [[ფაილი:NYC_CRZ_Sign.jpg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| [[მანჰეტენი|მანჰეტენზე]] საცობისგან განტვირთვის ზონის აღმნიშვნელი ნიშანი]] ==== ნიუ-იორკი ==== ნიუ-იორკში საცობის საფასური 2025 წელს ამოქმედდა. [[მე-60 ქუჩა|მე-60 ქუჩის]] სამხრეთით [[მანჰეტენი|მანჰეტენზე]] შემავალი ავტოტრანსპორტის უმეტესობა მოსაკრებლით იბეგრება, რომლის ზომა დღის განმავლობაში იცვლება.<ref>{{cite web|last1=Hu|first1=Winnie|last2=Ley|first2=Ana|date=January 5, 2025|title=New York City Welcomes Congestion Pricing With Fanfare and Complaints|url=https://www.nytimes.com/2025/01/05/nyregion/nyc-congestion-pricing-tolls.html|access-date=January 8, 2025|website=The New York Times}}</ref><ref>{{cite web|last=Bridge|first=Rowan|date=January 5, 2025|title=New York becomes first US city with congestion charge|url=https://www.bbc.com/news/articles/cjr2wn3zvqvo|access-date=January 8, 2025|website=BBC Home}}</ref> === კვლევები === ==== ზეგავლენის გაზომვა ==== საგზაო ქსელში საცობი შეიძლება შეფასდეს მგზავრობისას შეფერხების ზომად ან [[საცობი|საცობების]] გამო დაკარგულ დროდ. შეფერხებები შეიძლება გამოწვეული იყოს მოძრაობის სიმჭიდროვის, გზის გამტარუნარიანობისა და ისეთი შემაფერხებელი ფაქტორების კომბინაციათა გამო, რომლებიც სხვა გზის მომხმარებლების, მოძრაობის მართვის სქემების, შუქნიშნების, გზაჯვარედინებისა და ინფრასტრუქტურული სამუშაოების შედეგია. ეს შეიძლება გაიზომოს, როგორც მგზავრობის ის დამატებითი დრო, რომელიც საჭიროა გადატვირთული მარშრუტის გასავლელად იმავე მარშრუტის ისეთ მდგომარეობასთან შედარებით, რომელსაც მსგავსი დაბრკოლებები არ გააჩნია. თუმცა, საცობის საზომად შეფერხების ეს ტექნიკური განმარტება შეიძლება დამაბნეველი იყოს და, საზოგადოების აზრით, მიმსგავსებული იყოს მოძრაობის სიმჭიდროვესთან.<ref>{{cite web|url=http://www.dft.gov.uk/pgr/roads/tpm/congestionresearch/perceptions/perceptionsofcongestionrepor4026?page=1|title=Perceptions of congestion: report on qualitative research findings|author=Department for Transport and Hedges, A|publisher=[[Department for Transport]]|date=2001-11-11|access-date=2013-04-12|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090909134553/http://www.dft.gov.uk/pgr/roads/tpm/congestionresearch/perceptions/perceptionsofcongestionrepor4026?page=1|archive-date=2009-09-09}}</ref> ნებისმიერი საგზაო მოძრაობის სქემის რეალური შედეგების გასაზომად, როგორც წესი, აუცილებელია საკონტროლო ან „არაფრის კეთების“ შემთხვევის დადგენა, რომელიც რაიმე ჩარევის გარეშე, ჩვეული მოვლენებისა და მოსალოდნელი ადგილობრივი ცვლილებების გარდა, საგზაო ქსელის მდგომარეობას შეაფასებს. აღსანიშნავია, რომ ეს არ გაკეთებულა [[ლონდონის საცობის საფასურის სქემა|ლონდონის საცობების საფასურის სქემისთვის]], რამაც გამოიწვია ის მოსაზრებები, რომ სქემის ფაქტობრივი გავლენის ხარისხის დადგენა შეუძლებელია.<ref>{{cite web|url=http://www.londoncouncils.gov.uk/Transport/Publications/anindependentassessmentofthecentrallondoncongestionchargingscheme.htm|title=An independent assessment of the central London congestion charging scheme|publisher=London Councils|date=2004-12-13|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100929004543/http://londoncouncils.gov.uk/Transport/Publications/anindependentassessmentofthecentrallondoncongestionchargingscheme.htm|archive-date=September 29, 2010|accessdate=2025-05-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100929004543/http://londoncouncils.gov.uk/Transport/Publications/anindependentassessmentofthecentrallondoncongestionchargingscheme.htm|archivedate=2010-09-29}} ''The CCS is expected to compound these effects but it will be impossible to determine the extent to which it will have done so in the absence of a 'do minimum' comparison''.</ref>[[Transport for London|ლონდონის ტრანსპორტის]] (TfL) რეტროსპექტული ანალიზის შეფასებით, მოსაკრებლის დანერგვის მიუხედავად, მოძრაობა ისედაც მნიშვნელოვნად შემცირდებოდა პარკირების პოლიტიკისა და გაზრდილი საცობების გამო, რომელიც გამოწვეული იყო იმ საგზაო მართვითა და სხვა ჩარევებით, რომლებმაც გზატკეცილების გამტარუნარიანობა შეამცირეს. 2006-ში, დასაბეგრი ზონის გაფართოებამდე უკანსკნელ წელს, TfL-მა დააფიქსირა, რომ სატრანსპორტო ნაკადი წინა წლებთან შედარებით ისედაც უფრო დაბალი იყო, თუმცა საგზაო მოძრაობის სიჩქარეც ასევე ეცემოდა.<ref>{{cite web|url=http://www.tfl.gov.uk/assets/downloads/Ex-post-evaluation-of-quantified-impacts-of-original-scheme-07-June.pdf|title=Central London Congestion Charging Scheme: ex-post evaluation of the quantified impacts of the original scheme|author=Reg Evans|publisher=[[Transport for London]]|date=2007-06-29|access-date=2013-04-12|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130531162136/http://www.tfl.gov.uk/assets/downloads/Ex-post-evaluation-of-quantified-impacts-of-original-scheme-07-June.pdf|archive-date=2013-05-31}}</ref> 2013 წელს, საცობის საფასურის ამოქმედებიდან ათი წლის შემდეგ, TfL-მა განაცხადა, რომ ამ სქემის შედეგად, 2000-დან 2012 წლამდე ლონდონში სატრანსპორტო მოძრაობის მოცულობა 10%-ით შემცირდა საბაზისო პირობებთან შედარებით, ხოლო ავტომობილების მიერ დაფარული მანძილი საერთო ჯამში 11%-ით შემცირდა. ამ მიღწევების მიუხედავად, ბოლო ათწლეულის განმავლობაში მოძრაობის სიჩქარეც გეომეტრიული პროგრესიით შენელდა, განსაკუთრებით ლონდონის ცენტრში. TfL განმარტავს, რომ მოძრაობის სიჩქარის ისტორიული კლება, სავარაუდოდ, გამოწვეულია იმ ჩარევებით, რომლებმაც ურბანული გარემოს გაუმჯობესების, საგზაო უსაფრთხოების გაზრდისა და საზოგადოებრივი ტრანსპორტის, ფეხით მოსიარულეთა და ველოსიპედისტთა უპირატესობის მინიჭების მიზნით შეამცირა საგზაო ქსელის ეფექტური გამტარუნარიანობა; ასევე სიჩქარის კლება დაკავშირებულია კომუნალური კომპანიების მიერ საგზაო სამუშაოებისა და 2006 წლიდან ზოგადი განვითარების აქტივობის ზრდასთან. TfL ასკვნის, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ცენტრალურ ლონდონში საცობების დონე ახლოსაა მოსაკრებლის შემოღების წინარე პერიოდის დონესთან, საფასურის ეფექტურობა მდგომარეობს იმაში, რომ მოძრაობის პირობები გაცილებით უარესი იქნებოდა, მოსაკრებლის სქემა რომ არ დანერგილიყო.<ref name="2014assessment2">{{cite web|url=https://consultations.tfl.gov.uk/roads/cc-changes-march-2014/user_uploads/cc-impact-assessment.pdf|title=Public and stakeholder consultation on a Variation Order to modify the Congestion Charging scheme Impact Assessment|author=Transport for London (TfL)|publisher=TfL|date=January 2014|access-date=15 February 2015|archive-date=15 February 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150215190411/https://consultations.tfl.gov.uk/roads/cc-changes-march-2014/user_uploads/cc-impact-assessment.pdf|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150215190411/https://consultations.tfl.gov.uk/roads/cc-changes-march-2014/user_uploads/cc-impact-assessment.pdf|archivedate=15 თებერვალი 2015}} ''See pp. 12: Traffic volume, speed and congestion.''</ref> ==== ნიუ-იორკის საცობის საფასურის გარემოზე ზეგავლენის კვლევა ==== 2023 წლის მაისში, აგლომერაციის სატრანსპორტო სამსახურმა (MTA) დაასრულა და გამოაქვეყნა საცობების პროგრამის გარემოსდაცვითი შეფასება (EA), რომელსაც 2023 წლის 12 ივნისის ჩათვლით 30-დღიან საჯარო კომენტირების პერიოდი მოჰყვა. <ref name=":2">{{Cite web|date=2023|title=Final Environmental Assessment and Draft Finding of No Significant Impact (FONSI) for Central Business District (CBD) Tolling Program|url=https://new.mta.info/document/111101}}</ref> EA მოიცავდა ყოვლისმომცველ რეგიონულ კვლევას, რომელშიც მონაწილეობდა 22 მილიონი ადამიანი, რომლებიც სამუშაო დღეებში საშუალოდ 28.8 მილიონ მგზავრობას ახორციელებდნენ იმ 28 ოლქისგან შემდგარ ტერიტორიაზე, რომელიც მოიცავს ნიუ-იორკს, ნიუ-ჯერსისა და კონექტიკუტის შტატებს. <ref name=":2" /> რეგიონული კვლევის ფარგლებში MTA-მ სხვა სპონსორ ორგანიზაციებთან ერთად მხედველობაში მიიღო როგორც ადგილობრივი კვლევის მონაცემები, ასევე საოლქო მონაცემები და დააკვირდა საცობის საფასურის დანერგვით გამოწვეულ მნიშვნელოვან ტენდენციებს. 2023 წლის 22 ივნისისთვის, ფედერალურმა საავტომობილო გზების ადმინისტრაციამ (FHWA) გამოაქვეყნა მნიშვნელოვანი ზემოქმედების არარსებობის (FONSI) დასკვნა პროექტის შესახებ . FONSI-ის გადაწყვეტილებით, FHWA-მ დაადგინა, რომ EA-მ გაითვალისწინა საზოგადოების მოსაზრებები, გაითვალისწინა ზემოქმედება და შესაბამისად შეამსუბუქა არასასურველი ეფექტები. EA-ში გამოვლენილია რეგიონული ჰაერის ხარისხის პოტენციური გაუმჯობესება, რადგან ზოგიერთი მძღოლი ნიუ-იორკის აგლომერაციაში პირადი სატრანსპორტო საშუალებებიდან საჯარო ტრანსპორტზე გადავა. გარემოსდაცვითი სააგენტო საცობის საფასურის პროექტისთვის 7 „ალტერნატიულ“ სცენარს განიხილავს, რომელთა შორისაც დიამეტრულად განსხვავებულებია ის შემთხვევები, როდესაც მოსაკრებელი სრულად ინერგება (ცნობილი, როგორც „სცენარი A“) და სცენარი, როდესაც არანაირი ზომა არ მიიღება. საცობის საფასურის (სცენარი A) უპირატესობა „უმოქმედობის“ ალტერნატივასთან შედარებით არის მანქანების მიერ დღიურად დაფარული მანძილის 7.1–9.2%-იანი კლება, დასაბეგრ ზონაში შემსვლელი მანქანების რაოდენობის 15.4–19.9%-იანი შემცირება და, სავარაუდოდ, პროგრამის მიერ მოგრობილი 1.02–1.48 მილიარდი დოლარის წმინდა შემოსავალი. აზოტის ოქსიდის ემისია დასაბეგრ ზონაში 9.54%-ით, ხოლო ნიუ-იორკის ოლქ მანჰეტენში, დაახლოებით 5.96%-ით შემცირდებოდა. სხვა დამაბინძურებლების, როგორიცაა ნახშირბადის ემისიები, 11.48%-ით შემცირება იყო მოსალოდნელი, ხოლო წვრილი ნაწილაკების (PM2.5 და PM10) – შესაბამისად 11.37%-ით და 12.16%. კვლევა ასევე პროგნოზირებს ჰაერის დამაბინძურებლების ზრდას დასაბეგრი ზონის გარეთ სამეზობლო ტერიტორიებზე. კერძოდ, თუ საცობზე გადასახადი დაწესდება, ნიუ-ჯერსის შტატის ბერგენის ოლქში აზოტის ოქსიდის გამონაბოლქვი, სავარაუდოდ, 0.63%-ით გაიზრდება, ხოლო ბრონქსის მაცხოვრებლებისთვის კი - 0.09%-ით. სხვა ტერიტორიები, სადაც ჰაერის დაბინძურების მსგავსი ზრდის პროგნოზებია, მოიცავს რიჩმონდისა და პატნემის ოლქებს. გარდა ამისა, გარემოსდაცვითმა ანალიზმა ასევე მიუთითა საცობის საფასურის პირობებში ზოგიერთ მაგისტრალზე მანქანების რაოდენობის მსუბუქ შემცირებაზე, თუმცა არ აჩვენა მნიშვნელოვანი ცვლილება ავტომობილის მიერ გავლილი მილების რაოდენობაზე. EA-ს 2045 წლის პროგნოზის მონაცემების მიხედვით, ნავარაუდევია, ბრუკლინსა და დაბეგრილ ზონას შორის გადაადგილების 10.4%-იანი კლება, რომელიც მოიცავს BQE-ს (ბრუკლინ-ქუინზის ჩქაროსნული გზატკეცილი) და სხვა ისეთ დამაკავშირებლებს, როგორიცაა მანჰეტენისა და ბრუკლინის ხიდები. საცობის საფასურის პირობებში FDR მაგისტრალზე მანქანების რაოდენობა 5.4%-ით შემცირდება. ეს კლება დაბეგრილ ტერიტორიაზე პირადი ავტომობილით შემსვლელი ადამიანების 16 000–42 000-ით შემცირებას გულისხმობს. ==== აკადემიური კამათი და დავის საგნები ==== ის ტრანსპორტის ეკონომისტებიც კი, რომლებიც საცობის საფასურის დანერგვის მომხრეები არიან, აღიარებენ ამ პოლიტიკის განხორციელებასთან დაკავშირებულ პრაქტიკულ შეზღუდვებს, დავის საგნებსა და საკამათო საკითხებს. როგორც კალიფორნიის უნივერსიტეტის ქალაქ-რეგიონული დაგეგმარების ფაკულტეტის პროფესორმა, როვერტ სერვერომ, შეაჯამა: <ref>{{Cite book|last=Cervero|first=Robert|year=1998|title=The Transit Metropolis|url=https://archive.org/details/transitmetropoli0000cerv|publisher=Island Press, Washington, D.C.|isbn=978-1-55963-591-2|pages=[https://archive.org/details/transitmetropoli0000cerv/page/n82 67]–68}} '' "Setting the prices right"''</ref><blockquote>მეგაპოლისში მგზავრობის ფასის სოციალური დანახარჯების მიხედვით დადგენა თეორიული იდეალია, რომლის რეალურ ცხოვრებაში განხორციელება ჯერჯერობით ვერ მოხერხდა. მთავარი დაბრკოლება ის არის, რომ ტრანსპორტის ეკონომიკის პროფესორებისა და აქტიური გარემოსდამცველების გარდა, პიკის საათებში მგზავრობის მნიშვნელოვნად მაღალი ტარიფების მომხრე ცოტა ადამიანია. საშუალო ფენის მძღოლები ხშირად ჩივიან, რომ ისედაც ძალიან ბევრს იხდიან თავიანთი მანქანების სამართავად ბენზინის აქციზსა და რეგისტრაციის მოსაკრებელში, ხოლო საცობების პერიოდში კიდევ უფრო მეტის გადახდა მათთვის ზედმეტი ტვირთი იქნება. შეერთებულ შტატებში, ცოტა პოლიტიკოსია მზად, დაიცვას საცობის საფასურის დანერგვის იდეა, რადგან ისინი ამომრჩევლების მხარდაჭერას უფრთხილდებიან. კრიტიკოსები ასევე ამტკიცებენ, რომ მანქანით მგზავრობის უფრო მეტად დაბეგვრა ელიტური პოლიტიკაა, რომელიც ღარიბებს გზებიდან აშორებს, რათა გზა მდიდრებს დაეთმოს. სწორედ ამ ყველა მიზეზის გამოა, რომ პიკის საათებში ფასწარმოქმნა ბევრისთვის აუხდენელ ოცნებად რჩება.</blockquote>როგორც ბეტონმა <ref>{{Cite journal|last=Button|first=Kenneth J.|title=op. cit.|year=1993|pages=154–156}}</ref>, ასევე სმოლმა და სხვ.<ref name="Ref-12" /> შემდეგი პრობლემები გამოავლინეს: * საქალაქო საგზაო მოძრაობის რეალური მოთხოვნის ფუნქციები გაცილებით რთულია, ვიდრე ტრანსპორტის ეკონომიკის ანალიზში გამოყენებული თეორიული ფუნქციები. საცობის საფასური პრობლემის საუკეთესო გადაწყვეტად შეირაცხა იმ ვარაუდის საფუძველზე, რომ გზის ფართობის ოპტიმალური ფასი უდრის ზღვრულ დანახარჯს, თუ ეკონომიკაში ყველა სხვა საქონელსაც ზღვრული დანახარჯის ფასი აქვს. რეალურ სამყაროში ეს სიმართლეს არ შეესაბამება, ამიტომ მოსაკრებლის დანერგვა მხოლოდ შუალედური ან მეორე საუკეთესო გამოსავალია. ეკონომიკური პრინციპებიდან გამომდინარე ოპტიმალური საცობის საფასური უნდა ანაზღაურებდეს სხვაობას მძღოლის მიერ გაწეულ საშუალო ხარჯსა და სხვა მძღოლებისთვის (მაგალითად, დამატებითი შეფერხება) და მთლიანად საზოგადოებისთვის (მაგალითად, ჰაერის დაბინძურება) დაკისრებულ ზღვრულ ხარჯს შორის. სპეციფიკურ მონაკვეთებზე დაფუძნებული ოპტიმალური ფასწარმოქმნის პრაქტიკული გამოწვევა შემაძრწუნებელია იმ მოცემულობით, რომ შეუძლებელია მოთხოვნის ფუნქციებისა და სპეციფიკურ მონაკვეთებზე ნაკადის სიჩქარის მრუდების ზუსტი ცოდნა. ამიტომ, ტრანსპორტის ეკონომისტები აღიარებენ, რომ პრაქტიკაში საცობის საფასურის სწორი დადგენა ცდისა და შეცდომის შედეგია. * უთანასწორობის საკითხი: მთავარი დავის საგანი საფასურის არათანაბარი გავლენაა გზის მომხმარებელთა მრავალფეროვნებაზე. ფასიანი გზის გამოყენება მომხმარებლის შემოსავლის დონეზეა დამოკიდებული. მაშინ, როდესაც ზოგიერთს არ შეუძლია საცობის საფასურის გადახდა, ეს პოლიტიკა უპირატესობას საშუალო კლასსა და მდიდრებს ანიჭებს. მომხმარებლებს, რომლებიც ნაკლებად სასურველ ალტერნატივაზე გადადიან, ასევე უარესდებათ მდგომარეობა. ნაკლებად შემოსავლიანები უფრო მიდრეკილნი არიან საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე გადასვლისკენ. [[საგზაო სივრცის რაციონირება|საგზაო სივრცის რაციონირების]] სტრატეგია ჩვეულებრივ უფრო სამართლიანად ითვლება, ვიდრე საცობის საფასური. თუმცა, მაღალი შემოსავლის მქონე მომხმარებლებს ყოველთვის შეუძლიათ თავიდან აიცილონ მგზავრობის შეზღუდვები მეორე მანქანის ყოლით, ხოლო შედარებით არაელასტიკური მოთხოვნის მქონე მომხმარებლები (მაგალითად, დასაქმებული, რომელსაც ხელსაწყოების სამუშაო ადგილზე გადატანა სჭირდება) შედარებით უფრო მეტად დაზარალდებიან. <ref>{{Cite web|author=|title=Vehicle Restrictions. Limiting Automobile Travel At Certain Times and Places|url=http://www.vtpi.org/tdm/tdm33.htm|access-date=2008-04-09|publisher=[[Victoria Transport Policy Institute]], TDM Encyclopedia}} See Equity Impacts section</ref> * სირთულეს წარმოადგენს იმის გადაწყვეტა, თუ როგორ უნდა განაწილდეს მიღებული შემოსავლები. ეს მკვლევარებს შორის საკამათო საკითხია. შემოსავლები შეიძლება გამოყენებულ იქნას საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გასაუმჯობესებლად (როგორც ეს ლონდონში ხდება) ან ახალ საგზაო ინფრასტრუქტურაში ინვესტირებისთვის (როგორც ოსლოში). ზოგიერთი აკადემიკოსი მიიჩნევს, რომ შემოსავლები პირდაპირი გზით მომხმარებლებზე უნდა გადანაწილდეს. საცობების მოსაკრებელი არ ისახავს მიზნად სახელმწიფო შემოსავლების გაზრდას ან უბრალოდ კიდევ ერთ გადასახადად გადაქცევას, თუმცა ეს სწორედ გზის მომხმარებლებისა და გადასახადის გადამხდელების ერთ-ერთი მთავარი საზრუნავია. ერთ-ერთი ალტერნატივა, რომელიც მიზნად ისახავს უთანასწორობისა და შემოსავლების განაწილების პრობლემების თავიდან აცილებას, არის პიკის საათებში მობილობის კვოტებისა ან შემოსავლისგან დამოუკიდებელი სატალონე გზით მგზავრობის [[რაციონირება]]. <ref>{{Cite web|url=http://www.envplan.com/abstract.cgi?id=b240527|year=1997|title=Tradeable permits: their potential in the regulation of road transport externalities|publisher=Environment and Planning B: Planning and Design 24(4) 527–548|access-date=2008-04-11}}</ref> ეს სისტემა მსგავსი იქნება არსებული [[ნახშირბადის ტალონები|ნახშირბადის ტალონების]] ან [[გამონაბოლქვის კვოტები|გამონაბოლქვის კვოტების]] სისტემების. მეგაპოლისის არეალის ან ქალაქის მაცხოვრებლებს, ან გადასახადის გადამხდელებს, მიენიჭებოდათ მობილობის კვოტები ან საცობების ტალონები და ექნებოდათ ამ უფლებების საკუთარ თავზე გამოყენების, ან მათი გაცვლის ან გაყიდვის შესაძლებლობა ნებისმიერ პირზე, ვისაც სურვილი ექნებოდა ავტომობილით, პირადი წილის გარდა, დამატებითი სარგებლობის. ეს სავაჭრო სისტემა სარგებელს არა - ხელისუფლებას, არამედ იმ მომხმარებლებს გაუნაწილებდა, რომლებიც საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე გადავიდოდნენ ან პიკის საათებში ნაკლებს იმგზავრებდნენ.<ref>{{cite journal|author=José M. Viegas|year=2001|title=Making urban road pricing acceptable and effective: searching for quality and equity in urban mobility|doi=10.1016/S0967-070X(01)00024-5|volume=8|issue=4|journal=Transport Policy|pages=289–294}}</ref><ref>{{cite journal|author1=Kara M. Kockelman|author2=Sukumar Kalmanje|year=2005|title=Credit-based congestion pricing: a policy proposal and the public's response|doi=10.1016/j.tra.2005.02.014|volume=39|issue=7–9|journal=Transportation Research Part A: Policy and Practice|pages=671–690|bibcode=2005TRPA...39..671K}}</ref> ==== საზოგადოებრივი წინააღმდეგობა ==== იმ ცოტაოდენი ქალაქიდან მიღებული გამოცდილება, რომლებშიც საცობის საფასურია დანერგილი, ცხადჰყოფს, რომ რეფორმის სოციალური და პოლიტიკური მისაღებობა მთავარი გამოწვევაა. საზოგადოების უკმაყოფილება საცობის მოსაკრებლით ან კიდევ მისი ჩანაფიქრის უარყოფა ძირითადად გამოწვეულია უთანასწორობის საკითხებით, ეკონომიკური ტვირთით ადგილობრივებისთვის, საცალო ბიზნესსა და ზოგადად ეკონომიკურ აქტივობაზე ზემოქმედებით და შიშით, რომ საფასური, მიღებული შემოსავლის წყალობით, რიგით გადასახადად იქცევა. საცობის მოსაკრებელი დღემდე ძალიან საკამათო თემად რჩება საზოგადოებაში, როგორც მის განხორციელებამდე, ასევე მის შემდეგაც. ეს გამოწვევა ნაწილობრივ [[რეფერენდუმი|რეფერენდუმების]] დახმარებითაც გადაჭრილა, მაგალითად, ერთ-ერთით, რომელიც [[სტოკჰოლმის საცობების გადასახადი|სტოკჰოლმში]] შვიდთვიანი საცდელი პერიოდის შემდეგ ჩატარდა;<ref name="stockholm-trials">{{cite web|title=Stockholmsförsöket|publisher=Stockholmsförsöket|url=http://www.stockholmsforsoket.se/|access-date=2008-07-15|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070715053128/http://www.stockholmsforsoket.se/|archive-date=2007-07-15}}</ref> თუმცა ეს ნაბიჯი ფანჯარას ხსნის იმ თემაზე დისკუსიისთვის, თუ როგორ უნდა ჩატარდეს რეფერენდუმი: ხშირად საფასურის გადახდა უწევთ ქალაქგარეთ მცხოვრებ ხალხს მაშინ, როდესაც ამ პოლიტიკით დაბეგრილ ტერიტორიაზე მაცხოვრებლები სარგებლობენ. სტოკჰოლმში ქალაქის ცენტრში მაცხოვრებელთა უმრავლესობა საფასურის მომხრე იყო (რომელთა კენჭისყრითაც გადაწყდა მისი მიღება) მაშინ, როდესაც პერიფერიებში მცხოვრები მოსახლეობის უმრავლესობა - წინააღმდეგი.<ref>{{cite web|title=Trängselskatt – Resultat av folkomröstningar|publisher=Kommunförbundet Stockholms län|url=http://val.cscs.se/|access-date=2008-07-15|language=sv|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080608193744/http://val.cscs.se/|archive-date=2008-06-08}}</ref> გარკვეული შეშფოთება ასევე გამოითქვა კორდონის ტიპის საცობის საფასურის ეფექტზე ეკონომიკურ აქტივობასა და მიწათსარგებლობაზე,<ref>{{cite web|author=Elena Safirova|date=September 2006|url=http://www.rff.org/rff/documents/rff-dp-06-37.pdf|title=Congestion Pricing: Long-Term Economic and Land-Use Effects|publisher=Resources for the Future. RFF DP 06-37|access-date=2008-07-15|display-authors=etal|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080719031656/http://www.rff.org/RFF/Documents/RFF-DP-06-37.pdf|archive-date=2008-07-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080719031656/http://www.rff.org/RFF/Documents/RFF-DP-06-37.pdf|archivedate=2008-07-19}}</ref> რადგან უმეტესწილად აქცენტი მხოლოდ ურბანული ტრანსპორტის პერსპექტივიდან მიღებულ სარგებელზე კეთდება, მაგრამ საცობის მოსაკრებლის სქემები გამოიყენება ურბანული ცხოვრების ხარისხის გასაუმჯობესებლადაც და მცირე ქალაქებში ისტორიული მემკვიდრეობის შესანარჩუნებლად.<ref name="Znojmo2">{{cite web|author=European Local Transport Information Service (ELTIS)|date=2007|url=http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1560&lang1=en|title=Inner city access restriction for substainable mobility for inhabitants and tourists (Znojmo, Czech Republic)|access-date=2008-03-01|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090907033339/http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1560&lang1=en|archive-date=2009-09-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090907033339/http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1560&lang1=en|archivedate=2009-09-07}}</ref><ref>{{cite web|author=European Local Transport Information Service (ELTIS)|date=2007|url=http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1610&mainID=458|title=Controlled Vehicle Access, Valleta, Malta|access-date=2008-03-01|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090907033359/http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1610&mainID=458|archive-date=2009-09-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090907033359/http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1610&mainID=458|archivedate=2009-09-07}}</ref> საფასურის ზეგავლენა ბიზნესზე დღემდე სადავოა; ზოგიერთი ანგარიში ხაზს უსვამს მოსაკრებლის ისეთ დიდ ზეგავლენას მაღაზიებსა და ბიზნესზე, როგორიც [[ლონდონის საცობების გადასახადი|ლონდონის]] მაგალითზე გაყიდვების შემცირება და გაზრდილი ლოჯისტიკური ხარჯებია,<ref>{{cite news|last=Muspratt|first=Caroline|date=2004-04-21|title=Congestion charge cost £300m, say Oxford St traders|work=[[The Daily Telegraph]]|url=https://www.telegraph.co.uk/money/main.jhtml?xml=/money/2004/04/22/cncong22.xml|url-status=dead|access-date=2008-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080614115756/http://www.telegraph.co.uk/money/main.jhtml?xml=%2Fmoney%2F2004%2F04%2F22%2Fcncong22.xml|archive-date=2008-06-14}}</ref> ხოლო ზოგი ანგარიში აჩვენებს, რომ ბიზნესები მოსაკრებლის ამოქმედებიდან 6 თვის შემდეგ მხარს უჭერდნენ მას.<ref>{{cite news|last=Clark|first=Andrew|date=2003-08-13|title=Business backs congestion charge|work=The Guardian|publisher=Guardian News and Media|url=https://www.theguardian.com/environment/2003/aug/18/londonpolitics.greaterlondonauthority|access-date=2008-07-15}}</ref> ზოგი მოხსენება ცხადჰყოფს, რომ ბიზნესსაქმიანობა დაბეგრილ ზონაში უფრო გაიზარდა როგორც [[პროდუქტიულობა|პროდუქტიულობით]], ასევე [[მოგება (ბუღალტრული აღრიცხვა)|მომგებიანობით]], და რომ საფასურს ჰქონდა "ფართოდ ნეიტრალური ზეგავლენა" ლონდონის ეკონომიკაზე მაშინ,<ref>{{cite web|url=http://www.tfl.gov.uk/assets/downloads/FourthAnnualReportFinal.pdf|title=Impacts monitoring – Fourth Annual Report|publisher=[[Transport for London]]|access-date=2008-02-11|date=June 2006|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080228180828/http://www.tfl.gov.uk/assets/downloads/FourthAnnualReportFinal.pdf|archive-date=2008-02-28}}</ref> როდესაც ზოგი კვლევა იმას ამტკიცებს, რომ მოსაკრებლის 2007 წლის გაფართოების შემდეგ ბიზნესს საშუალოდ 25%-იანი ვარდნა ჰქონდა.<ref name="bbc20070521">{{cite news|date=2007-05-21|title=Traders rally against charge zone|work=BBC News|publisher=British Broadcasting Corporation|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/london/6676671.stm|access-date=2008-07-15}}</ref> სხვა კრიტიკა ფოკუსირდება დაბეგრილი ზონის მოსაზღვრე უბნებზე, რაც გულისხმობს, რომ საცობის საფასური ასტიმულირებს მათ გადაქცევას „საპარკინგეებად“, ამავე უბნებში სატრანსპორტო მოძრაობისა და დაბინძურების გაზრდას,<ref>{{cite news|author1=Schuster, Karla|author2=James T. Madore|date=2007-06-12|title=Silver hits brakes over city traffic plan|newspaper=[[Newsday]]|url=http://www.newsday.com/search/ny-stcong125252662jun12,0,3435226.story|url-status=dead|access-date=2007-06-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20090907131134/http://www.newsday.com/search/ny-stcong125252662jun12%2C0%2C3435226.story|archive-date=September 7, 2009}} ''Note: access to this source in no longer available for free.''</ref> და ზოგიერთ მგზავრზე [[რეგრესული გადასახადი|რეგრესული გადასახადის]] დაწესებას.<ref>{{cite news|last=Nissan|first=Rita|date=2007-06-13|title=Assembly Speaker Silver Not Sold on Congestion Pricing Plan|work=[[NY1]]|url=http://www.ny1.com/ny1/content/index.jsp?stid=1&aid=70617|url-status=dead|access-date=2008-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080412020716/http://www.ny1.com/ny1/content/index.jsp?stid=1&aid=70617|archive-date=2008-04-12}}</ref><ref name="hakim-June12">{{cite news|last=Hakim|first=Danny|date=2007-06-12|title=Silver Challenges Health Benefits Promised in Manhattan Toll Plan|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2007/06/12/nyregion/12silver.html|access-date=2008-07-15}}</ref> თუმცა, სტოკჰოლმის საცდელმა საცობის მოსაკრებელმა აჩვენა მოძრაობის შემცირება დასაბეგრი ტერიტორიის გარეთაც.<ref>{{cite web|url=http://www.stockholmsforsoket.se/upload/Hushall_eng.pdf|title=Facts about the Evaluation of the Stockholm Trial|last=Söderholm|first=Gunnar|publisher=Stockholmsförsöket|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120228220202/http://www.stockholmsforsoket.se/upload/Hushall_eng.pdf|archive-date=2012-02-28}}</ref> სხვა ოპონენტები ამტკიცებენ, რომ საფასური შეიძლება რიგით გადასახადად იქცეს საშუალო და დაბალი ფენის მაცხოვრებლებისთვის, რადგან ეს მოქალაქეები ფინანსურად ყველაზე მეტად დაზარალდებიან.<ref>{{cite news|last=Dobnik|first=Verena|date=2007-06-12|title=NYC Lawmakers Hold Hearing on 'Congestion Pricing' Traffic Plan|work=[[Brooklyn Daily Eagle]]|url=http://www.brooklyneagle.com/categories/category.php?category_id=27&id=13380|access-date=2015-10-18}} [http://50.56.218.160/archive/category.php?category_id=27&id=13380 Alt URL]</ref> მეთვალყურეობის მიზნებისთვის კამერების დაყენებამ ასევე შეიძლება ეჭვქვეშ დააყენოს სამოქალაქო თავისუფლებების უსაფრთხოება.<ref>{{cite news|last=Confessore|first=Nicholas|date=2007-06-09|title=In Legislators' Scrutiny, Traffic Proposal Faces Hard Questioning|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2007/06/09/nyregion/09hearing.html|access-date=2008-07-15}}</ref><ref>{{cite news|author1=Hakim, Danny|author2=Ray Rivera|date=2007-06-08|title=City Traffic Pricing Wins U.S. and Spitzer's Favor|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2007/06/08/nyregion/08congestion.html|access-date=2008-07-15}}</ref> === შედეგები === 2019 წლის კვლევამ 2006-დან 2010 წლამდე სტოკჰოლმის საცობის საფასურის შესახებ აჩვენა, რომ მისი არარსებობის შემთხვევაში, სტოკჰოლმის ჰაერი 2006-2010 წლებში 5-15 პროცენტით უფრო დაბინძურებული იქნებოდა, ხოლო მცირეწლოვან ბავშვებს არსებითად უფრო მეტი ასთმის შეტევა ექნებოდათ.<ref>{{Cite news|date=2017-02-02|title=Driving Fee Rolls Back Asthma Attacks in Stockholm|language=en|newspaper=Inside Science|url=https://www.insidescience.org/news/driving-fee-rolls-back-asthma-attacks-stockholm|access-date=2017-02-09}}</ref><ref name=":13" /> 2020 წლის კვლევამ პეკინში მოძრაობის შეზღუდვების შესახებ დაადგინა, რომ საცობის მოსაკრებელი შეამცირებდა ზოგადად სატრანსპორტო მოძრაობას, დაბინძურებას, [[სათბურის გაზების გამონაბოლქვი|სათბური აირების გამოყოფასა]] და საგზაო შემთხვევებს მაშინ, როდესაც მოძრაობის სიჩქარესა და საბიუჯეტო შემოსავლებს გაზრდიდა .<ref>{{Cite journal|last1=Yang|first1=Jun|last2=Purevjav|first2=Avralt-Od|last3=Li|first3=Shanjun|date=2020|title=The Marginal Cost of Traffic Congestion and Road Pricing: Evidence from a Natural Experiment in Beijing|journal=American Economic Journal: Economic Policy|language=en|volume=12|issue=1|pages=418–453|doi=10.1257/pol.20170195|issn=1945-7731|url=https://www.aeaweb.org/doi/10.1257/pol.20170195.appx}}</ref> 2020 წელს ლონდონში ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ [[ლონდონის საცობების გადასახადი|საცობის საფასურმა]] (დანერგილი 2003 წელს) შეამცირა საერთო დაბინძურება და ავტომობილების მართვა, თუმცა გაზარდა დაბინძურება<ref>{{Cite journal|last1=Marazi|first1=Naveed Farooz|last2=Majumdar|first2=Bandhan Bandhu|last3=Sahu|first3=Prasanta K.|last4=Potoglou|first4=Dimitris|date=2022-11-01|title=Congestion pricing acceptability among commuters: An Indian perspective|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0739885922000038|journal=Research in Transportation Economics|language=en|volume=95|pages=101180|doi=10.1016/j.retrec.2022.101180|s2cid=246498208|issn=0739-8859}}</ref> დიზელის მანქანებისგან (რომლებიც გათავისუფლებული იყვნენ მოსაკრებლისგან).<ref>{{Cite journal|last1=Green|first1=Colin P.|last2=Heywood|first2=John S.|last3=Navarro Paniagua|first3=Maria|date=2020-09-01|title=Did the London congestion charge reduce pollution?|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0166046220302581|journal=Regional Science and Urban Economics|language=en|volume=84|pages=103573|doi=10.1016/j.regsciurbeco.2020.103573|s2cid=169274952|issn=0166-0462}}</ref> 2021 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ საცობის საფასურმა შეამცირა CO₂ გამონაბოლქვი, ყოველდღიური გადაადგილებისა და საცხოვრებლის ზომის შემცირების წყალობით.<ref name=":02" /> 2013 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ მას შემდეგ, რაც სიეტლში საცობის მოსაკრებელი დაინერგა, მძღოლები მეტად კმაყოფილები იყვნენ საცობის საფასურიანი გზებით და ნაკლებად ისტრესებოდნენ.<ref>{{Cite news|last=Frakt|first=Austin|date=2019-01-21|title=Stuck and Stressed: The Health Costs of Traffic|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2019/01/21/upshot/stuck-and-stressed-the-health-costs-of-traffic.html|access-date=2019-01-21|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Effects of Full-Facility Variable Tolling on Traveler Behavior: Evidence from a Panel Study of the Sr-520 Corridor in Seattle, Washington|journal=Transportation Research Record: Journal of the Transportation Research Board|volume=2345|pages=74–82|date=2013|language=en|doi=10.3141/2345-10|last1=Peirce|first1=Sean|last2=Puckett|first2=Sean|last3=Petrella|first3=Margaret|last4=Minnice|first4=Paul|last5=Lappin|first5=Jane|s2cid=109715156}}</ref> 2016 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ სინგაპურში საცობის მოსაკრებლის ზრდის გამო საზოგადოებრივი ტრანსპორტით მოსარგებლეთა რაოდენობა უფრო გაიზარდა.<ref>{{Cite journal|last1=Agarwal|first1=Sumit|last2=Koo|first2=Kang Mo|date=2016-09-01|title=Impact of electronic road pricing (ERP) changes on transport modal choice|journal=Regional Science and Urban Economics|volume=60|pages=1–11|doi=10.1016/j.regsciurbeco.2016.05.003|issn=0166-0462}}</ref> 2016 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ სინგაპურის საცობის საფასურიან კორდონშემორტყმულ რაიონებში მათ გარეთ მდებარე ტერიტორიებთან შედარებით უძრავი ქონების ფასები 19%-ით დაეცა.<ref>{{Cite journal|last1=Agarwal|first1=Sumit|last2=Koo|first2=Kang Mo|last3=Sing|first3=Tien Foo|date=2015-11-01|title=Impact of electronic road pricing on real estate prices in Singapore|journal=Journal of Urban Economics|volume=90|pages=50–59|doi=10.1016/j.jue.2015.09.004|issn=0094-1190}}</ref> == ცნობები == {{სქოლიოს სია|colwidth=30em}} == ბიბლიოგრაფია ==  {{Refbegin|30em}} * {{Cite book|author=Button, Kenneth J.|author-link=Kenneth Button (economist)|isbn=978-1-84064-191-2|publisher=[[Edward Elgar Publishing]], Cheltenham, UK|title=Transport Economics 3rd Edition|year=2010}} (See Chapter 9: Optimizing Traffic Congestion) * {{Cite book|first=Kenneth J.|isbn=978-1-85278-523-9|last=Button|publisher=Edward Elgar Publishing Ltd, Cheltenham, UK|title=Transport Economics 2nd Edition|year=1993}}<!-- The second edition was kept in the list because it is used as a reference in the article --> * {{Cite book|first=Robert|isbn=978-1-55963-591-2|last=Cervero|publisher=[[Island Press]], Washington, D.C.|title=The Transit Metropolis: A Global Inquiry|url=https://archive.org/details/transitmetropoli0000cerv|year=1998}} (See Chapter 6: The Master-Planned Transit Metropolis: Singapore) * {{Cite book|first1=Alexander|first2=Geoffrey M.|isbn=978-1-62081-480-2|last1=Davis|last2=Long|publisher=[[Nova Science Publishers]], New York|title=Congestion Pricing - A Primer On Efficient Road Management|year=2012}} * {{Cite book|first=R.|isbn=978-0-415-08117-7|last=Doganis|publisher=Routledge, London|title=The Airport Business|url=https://archive.org/details/airportbusiness0000doga|year=1992}} * {{Cite book|first1=J.F.|first2=Edmond L.|first3=Louie|isbn=978-0-7923-8631-5|last1=McDonald|last2=d'Ouville|last3=Nan Liu|publisher=Springer, New York|title=Economics of Urban Highway Congestion and Pricing (Transportation Research, Economics and Policy Volume 9)|url=https://archive.org/details/economicsofurban0000mcdo|year=1999}} * {{Cite book|author=[[International Transport Forum]], [[Organisation for Economic Co-operation and Development]]|isbn=978-92-821-0284-8|publisher=OECD Publishing, Paris|title=ITF Round Tables Implementing Congestion Charges|year=2010}} * {{Cite journal|bibcode=2005TRPA...39..671K|doi=10.1016/j.tra.2005.02.014|first1=Kara M.|first2=Sukumar|issue=7–9|journal=Transportation Research|last1=Kockelman|last2=Kalmanje|pages=671–690|title=Credit-Based Congestion Pricing: A Policy Proposal and the Public's Response|volume=39A|year=2005}} * {{Cite book|first1=Sarah Jo|first2=Rachel|isbn=978-0-87420-262-5|last1=Peterson|last2=MacCleery|publisher=[[Urban Land Institute]]|title=When the Road Price Is Right: Land Use, Tolls, and Congestion Pricing|year=2013}} * {{Cite book|first1=Harry W.|first2=Christine Bae|isbn=978-1-84720-380-9|last1=Richardson|last2=Chang-Hee|publisher=Edward Elgar Publishing, Cheltenham, UK; Northampton, MA|title=Road Congestion Pricing In Europe: Implications for the United States|year=2008}} * {{Cite book|editor-first1=Georgina|editor-last1=Santos|isbn=978-0-7623-0968-9|publisher=JAI Press|title=Road Pricing, Volume 9: Theory and Evidence (Research in Transportation Economics)|year=2004}} * {{Cite book|first1=Jens|first2=Bernhard|isbn=978-0-08-044199-3|last1=Schade|last2=Schlag|publisher=[[Emerald Group Publishing]], Bingley, West Yorkshire|title=Acceptability of Transport Pricing Strategies|year=2003}} * {{Cite book|first1=Kenneth A.|first2=Erik T.|isbn=978-0-415-28515-5|last1=Small|last2=Verhoef|publisher=[[Routledge]], New York|title=The Economics of Urban Transportation|url=https://archive.org/details/economicsofurban0000smal|year=2007}} (See Chapter 4: Pricing and 4-3: Congestion Pricing in Practice) * {{Cite book|first=R.J.|last=Smeed|publisher=HMSO|title=Road pricing: the economic and technical possibilities|url=https://archive.org/details/op1265810-1001|year=1964}} * {{Cite journal|doi=10.1007/s11066-008-9024-z|first1=Theodore|first2=Stefan|journal=Netnomics|last1=Tsekeris|last2=Voß|pages=5–52|s2cid=153724717|title=Design and evaluation of road pricing: State-of-the-art and methodological advances|volume=10|year=2009}} * {{Cite book|first1=Erik T.|first2=Michiel|first3=Linda|first4=Bert|isbn=978-1-84542-860-0|last1=Verhoef|last2=Bliemer|last3=Steg|last4=Van Wee|publisher=Edward Elgar Publishing, Cheltenham, UK|title=Pricing in Road Transport: A Multi-Disciplinary Perspective|url=https://archive.org/details/pricinginroadtra0000unse|year=2008}} * {{Cite book|first=A. A.|isbn=978-0-8018-0653-7|last=Walters|publisher=World Bank Staff Occasional Papers Number Five, Washington, D.C.|title=The Economics of Road User Charges|year=1968}} {{Refend}} {{Congestion pricing}} [[კატეგორია:ტრანსპორტის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ფასწარმოქმნა]] 3n5juigye3g91s8seifnlqxvec1a8cg 4815898 4815897 2025-06-17T13:47:14Z Jaba1977 3604 /* ბიბლიოგრაფია */ 4815898 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:027_ERP_gantry.jpg|მინი|250x250პქ| [[საგზაო ელექტრონული საფასური|საგზაო ელექტრონული საფასურის]] ბჭე სინგაპურში, მსოფლიოში პირველ ადგილას, სადაც კორდონის ტიპის საცობის საფასური დაინერგა.]] '''საცობის საფასური''' ან '''საცობის მოსაკრებელი''' — საგადასახადო პოლიტიკა, რომელიც მომხმარებლებს საჯარო სიკეთის, გზის საფარის, ჭარბად მოხმარების შედეგად გამოწვეული საცობის გამო ეკისრებათ. ამ იდეის მხარდამჭერები ამტკიცებენ, რომ ეს პოლიტიკა მოთხოვნის მოთოკვის საფუძველზე საცობის გაქრობის საშუალებას იძლევა და მიწოდების გაზრდის საჭიროებას აქრობს. ეკონომიკური თეორიის მიხედვით, ამ პოლიტიკის მიზანი არის ფასწარმოქმნის მექანიზმის გამოყენება იმ საქმიანობათა სოციალური ხარჯების დასაფარად, რომელთა მიერ გამოწვეული უარყოფითი გარე ეფექტის შესაბამის საზღაურს მომხარებლები სხვაგვარად არ იხდიან (მაგალითად, პიკის საათის დროს გადატვირთულ უბანში მგზავრობა). საცობის საფასური, ჭარბად მოხმარებულ პროდუქტზე ფასის დაწესებით, მოხმარების დროსა თუ სივრცეში თანაბრად გაბნევას ახალისებს, რაც მომხმარებლებს გადატვირთული გზის სხვა დროს ან სულაც სხვა თავისუფალი გზით უფრო ეფექტური სარგებლობისკენ უბიძგებს. საფასური პირველად, [[1975]] წელს, სინგაპურის ქუჩებში დაინერგა, [[1998]]-ში კი დაიხვეწა. მას შემდეგ იგი გაჩნდა ისეთ ქალაქებში, როგორებიცაა [[ლონდონი]], [[სტოკჰოლმი]], [[მილანი]], [[გეტებორგი|გოტებორგი]], და ასევე<nowiki/>[[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში,]] [[მანჰეტენი|მანჰეტენის]] ცენტრალურ ბიზნეს უბანში. COVID-19-ის პანდემიამდე მისი [[ვაშინგტონი|ვაშინგტონსა]] და [[სან-ფრანცისკო|სან-ფრანცისკოში]] დანერგვაც განიხილებოდა.<ref name="NYCongestionPricing2">{{cite news|author=Winnie Hu and Ana Ley|date=January 4, 2025|title=Welcome to the Congestion Zone: New York Toll Program Is Set to Begin|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2025/01/04/nyregion/congestion-pricing-nyc.html|access-date=January 4, 2025}}</ref> [[გლობალური დათბობა|კლიმატის ცვლილების]] კონტექსტში დაბინძურებისა და [[სათბურის აირები|სათბურის აირების]] გამონაბოლქვის მავნე ზემოქმედების შესახებ გაზრდილმა ცნობიერებამ ბოლო დროს უფრო დიდი ინტერესი გამოიწვია საცობის მოსაკრებლის მიმართ, რომლის ერთ-ერთი ნაირსახეობა საქართველოში ბენზინზე აქციზის გადასახადია. საცობის საფასურის დანერგვამ შეამცირა [[საცობი|საცობები]],<ref>{{Cite web|title=What is Congestion Pricing? - Congestion Pricing - FHWA Office of Operations|url=https://ops.fhwa.dot.gov/congestionpricing/cp_what_is.htm|access-date=2021-12-18|website=[[Federal Highway Administration|Federal Highway Administration (FHWA)]]}}</ref> დაბინძურება,<ref name=":02">{{Cite journal|last1=Domon|first1=Shohei|last2=Hirota|first2=Mayu|last3=Kono|first3=Tatsuhito|last4=Managi|first4=Shunsuke|last5=Matsuki|first5=Yusuke|date=2021|title=The long-run effects of congestion tolls, carbon tax, and land use regulations on urban {{CO2}} emissions|journal=Regional Science and Urban Economics|volume=92|page=103750|language=en|doi=10.1016/j.regsciurbeco.2021.103750|s2cid=244473881|issn=0166-0462|doi-access=free}}</ref> ასთმა,<ref name=":13">{{Cite journal|last1=Simeonova|first1=Emilia|last2=Currie|first2=Janet|last3=Nilsson|first3=Peter|last4=Walker|first4=Reed|date=2019-10-14|title=Congestion Pricing, Air Pollution, and Children's Health|url=http://jhr.uwpress.org/content/early/2019/10/07/jhr.56.4.0218-9363R2|journal=Journal of Human Resources|volume=56|issue=4|language=en|pages=0218–9363R2|doi=10.3368/jhr.56.4.0218-9363R2|s2cid=240155181|issn=0022-166X}}</ref> და გაზარდა უძრავი ქონების ღირებულება,<ref>{{Cite journal|last=Tang|first=Cheng Keat|date=2021-01-01|title=The Cost of Traffic: Evidence from the London Congestion Charge|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0094119020300735|journal=Journal of Urban Economics|language=en|volume=121|pages=103302|doi=10.1016/j.jue.2020.103302|hdl=10356/146475|s2cid=209687332|issn=0094-1190|hdl-access=free}}</ref> თუმცა დაიმსახურა საზოგადოების უკმაყოფილება და კრიტიკა.<ref>{{Citation|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=Transport Economics 2nd Edition|page=154-155|publisher=Edward Elgar Publishing Ltd, England|id=ISBN 978-1852785239}}</ref><ref>{{Citation|last=Small, Kenneth A.; Verhoef, Erik T.|title=The Economics of Urban Transportation|year=2007|publisher=Routledge, New York|page=120-121|id=ISBN 978-0-415-28515-5}}</ref> ეკონომისტებს შორის კონსესუსია იმის თაობაზე, რომ გადატვირთულ სატრანსპორტო ქსელში საცობის საფასური და შედეგად მიღებული მოგებით შემსუბუქებული სხვა გადასახადები მოქალაქეთა საშუალო კეთილდღეობას აუმჯობესებს.<ref>{{Cite web|title=Congestion Pricing|url=https://www.kentclarkcenter.org/surveys/congestion-pricing/|access-date=2023-12-09|website=Clark Center Forum|language=en-US}}</ref> თუმცაღა სადავოა ის, თუ როგორ უნდა დაწესდეს მოსაკრებელი, როგორ უნდა დაიფაროს საერთო ხარჯები, რაში უნდა დაიხარჯოს ჭარბი შემოსავალი, როგორ და საერთოდ უნდა, თუ - არა, დაკომპენსირდნენ საფასურის შედეგად "დაზარალებული" მომხარებლები და უნდა პრივატიზდეს, თუ - არა, ავტომაგისტრალები.<ref>{{cite journal|journal=[[Econ Journal Watch]]|volume=3|issue=2|pages=292–379|author=Lindsey, Robin|title=Do Economists Reach a Conclusion on Road Pricing? The Intellectual History of an Idea|date=May 2006|url=http://econjwatch.org/issues/volume-3-number-2-may-2006|format=PDF|access-date=2008-12-09}}</ref> == მიმოხილვა == საცობის საფასური არის კონცეფცია [[საბაზრო ეკონომიკა|საბაზრო ეკონომიკიდან]] და იგი გულისხმობს [[ფასწარმოქმნა|ფასწარმოქმნის]] მექანიზმის გამოყენებას იმ [[გარე ეფექტი|უარყოფითი გარე ეფექტების]] ასანაზღაურებლად, რომელიც გამოწვეულია [[საზოგადოებრივი საქონელი|საზოგადოებრივი საქონლის]] მიწოდების ხელმისაწვდომ რაოდენობას გადაჭარბებული მოთხოვნის რაოდენობით. ეკონომიკური დასაბუთების მიხედვით, ნულოვანი ფასის პირობებში მოთხოვნის რაოდენობა აჭარბებს მიწოდების რაოდენობას, რაც იწვევს [[ეკონომიკური დეფიციტი|დეფიციტს]]. მისი აღმოფხვრის გზა [[წონასწორობის ფასი|წონასწორული ფასის]] დაწესებაა და არა - მიწოდების გაზრდა. როგორც წესი, ასეთი პოლიტიკა გულისხმობს პიკის საათების განმავლობაში ან საცობებით გადატვირთულ ადგილებში სამგზავრო [[ფასი|ფასების]] გაზრდას, ზოგჯერ კი სრულიად ახალი [[პიგუს გადასახადი|გადასახადის]] ან საფასურის შემოღებას იმ უფასოდ ხელმისაწვდომ სუბსიდირებულ საჯარო სიკეთეებზე, რომლებზე მოთხოვნის პიკური რაოდენობა მიწოდების ხელმისაწვდომ რაოდენობას აღემატება. [[ფაილი:საცობის საფასურის წონასწორობა.png|მარცხნივ|მინი|ეკონომიკური დასაბუთება დაუბეგრავი წონასწორობიდან დაბეგრილ წონასწორობაზე გადასვლის თაობაზე.]] ეკონომიკური თეორიის მიხედვით, საცობის საფასურის პოლიტიკის მიზანია ფასწარმოქმნის მექანიზმების გამოყენება მომხმარებლებისთვის იმის საგრძნობად, თუ რამხელა ხარჯებს აკისრებენ ისინი ერთმანეთს მოთხოვნის პიკის დროს მოხმარებისას და, რომ უნდა ანაზღაურებდნენ იმ დამატებით დატვირთვას, რომელსაც ისინი წარმოქმნიან, რაც, თავის მხრივ, ხელს შეუწყობს მოთხოვნის სივრცესა ან დროში გადანაწილებას,<ref name="Button">{{Cite book|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=Transport Economics 2nd Edition|publisher=[[Edward Elgar Publishing]] Ltd, England|isbn=978-1-85278-523-9|page=[https://archive.org/details/transporteconomi0000butt/page/153 153]|url=https://archive.org/details/transporteconomi0000butt/page/153}}</ref><ref name="Small">{{Cite book|author1=Small, Kenneth A.|author2=Verhoef, Erik T.|title=The Economics of Urban Transportation|url=https://archive.org/details/economicsofurban0000smal|year=2007|publisher=Routledge, New York|isbn=978-0-415-28515-5|page=[https://archive.org/details/economicsofurban0000smal/page/n137 120]}}</ref> ან მის ჩანაცვლებას [[შემცვლელი საქონელი|საზოგადოებრივი სიკეთის შემცვლელებით]]; მაგალითად, კერძო ავტოტრანსპორტიდან საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე გადასვლის სახით. გადატვირთულ პერიოდებში უფრო მაღალი ფასების დაწესების მექანიზმი გამოიყენება სხვადასხვა საჯარო კომუნალურებსა და სერვისების სფეროებში. ასეთი პოლიტიკა სერვისზე მოთხოვნის უკეთ მართვის ერთ-ერთი საშუალებაა მაშინ, როცა მიზანი პიკური მოთხოვნისთვის დასაკმაყოფილებლად ძვირადღირებული ინვესტიციების თავიდან აცილებაა, ან როცა სერვისის დამატებითი სიმძლავრით უზრუნველყოფა ეკონომიკურად ან ფინანსურად შეუძლებელია. საცობის საფასური ხშირად გამოიყენება [[ტელეფონი|სატელეფონო]] და [[ელექტრომომარაგება|ელექტრომომმარაგებელ]] სერვისებში, [[მეტროპოლიტენი|მეტროპოლიტენში]], [[რკინიგზის ტრანსპორტი|რკინიგზასა]] და [[ავტობუსი|ავტობუსებში]]. <ref>{{Cite book|year=1996|title=Sustainable Transport: Priorities for Policy Reform|url=https://books.google.com/books?id=zNuH2kN5M3sC&pg=PA48|publisher=The World Bank, Washington, D.C.|isbn=978-0-8213-3598-7|pages=48–49}}</ref> ასევე, ჩაფიქრებული ყოფილა [[ინტერნეტ ხელმისაწვდომობა|ინტერნეტ ხელმისაწვდომობისთვისაც]].<ref>{{cite magazine|author1=Henderson, Tristan|author2=Crowcroft, Jon|author3=Bhatti, Saleem|name-list-style=amp|url=http://www.cs.st-andrews.ac.uk/~tristan/pubs/ieeeic01.pdf|title=Congestion Pricing – Paying Your Way in Communication Networks|magazine=IEEE Internet Computing|date=September–October 2001|access-date=2008-03-01|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080627154821/http://www.cs.st-andrews.ac.uk/~tristan/pubs/ieeeic01.pdf|archive-date=2008-06-27}}</ref> ის ასევე ინტენსიურადაა შესწავლილი და მხარდაჭერილი ტრანსპორტის წამყვანი ეკონომისტების მიერ [[პორტი|პორტების]], [[წყლის გზა|საზღვაო გზების]], [[აეროპორტი|აეროპორტებისა]] და [[ფასიანი გზა|ფასიანი გზების]] სფეროებში, თუმცა ფაქტობრივი განხორციელება, განსაკუთრებით საქალაქო გზებზე, საკმაოდ შეზღუდულია ამ საკითხთან დაკავშირებული საკამათო საგნების გამო, რომელთა შორისაცაა, საფასურის არათანაბარი ზეგავლენა საზოგადოების სხვადასხვა წევრებზე, მიღებული შემოსავლის დანიშნულების ბუნდოვანება და, რაც მთავარია, უმწიფარი სოციალურ-პოლიტიკური მზაობა საცობის მოსაკრებლის მისაღებად.<ref>{{Cite journal|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=op. cit.|pages=154–156}}</ref><ref name="Ref-12">{{Cite journal|author1=Small, Kenneth A.|author2=Verhoef, Erik T.|title=op. cit|year=2007|pages=125–127}}</ref> [[ფაილი:საცობის საფასურის დიაგრამა.png|მინი|290x290პქ|საცობის საფასურის აღმწერი დიაგრამა]] საცობის გადასაჭრელად საცობის საფასური ეკონომისტების მიერ შემოთავაზებული მოთხოვნაზე დაფუძნებული სტრატეგიებიდან ერთ-ერთია (მიწოდებაზე დაფუძნებულებისგან განსხვავებით).<ref name="prm_winter_1995">{{cite journal|title=Congestion Control and Demand Management|author1=Sheldon G. Strickland|author2=Wayne Ber|date=Winter 1995|volume=58|issue=3|journal=Public Roads Magazine|url=http://www.tfhrc.gov/pubrds/winter95/p95wi1.htm|access-date=2008-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20080317165147/http://www.tfhrc.gov/pubrds/winter95/p95wi1.htm|archive-date=2008-03-17|url-status=dead}}</ref> ეკონომისტები საცობს უარყოფით [[გარე ეფექტი|გარე ეფექტად]] თვლიან.<ref name="Ibañez">{{Cite book|last1=Small|first1=Kenneth A.|last2=José A. Gomez-Ibañez|year=1998|title=Road Pricing for Congestion Management: The Transition from Theory to Policy|publisher=The University of California Transportation Center, University of California at Berkeley|page=213}}</ref> გარე ეფექტი წარმოიქმნება მაშინ, როდესაც გარიგება დანახარჯს ან სარგებელს მესამე პირს აკისრებს, რაც ხშირად, თუმცა არა - ყოველთვის, საჯარო სიკეთის გამოყენებას ახლავს თან. მაგალითად, ზოგიერთი წარმოება ან სატრანსპორტო საშუალება დაბინძურების გზით სუფთა ჰაერზე პარაზიტირებს, რაც დამატებით დანახარჯს წარმოქმნის ჰაერით მოსარგებლეთათვის. საცობის საფასური არის [[პარეტოს ეფექტურობა|პარეტოს ოპტიმუმის]] მიღწევის სტრატეგია, რომელიც საჯარო სიკეთის მომხმარებლებს ავალდებულებს გადაიხადონ მეტი, რათა საყოველთაო კეთილდღეობა ან საზოგადოების წმინდა სარგებელი გაიზარდოს.<ref>{{Cite journal|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=op. cit.|page=153}}</ref><ref>{{Cite journal|author1=Small, Kenneth A.|author2=Verhoef, Erik T.|title=op. cit|year=2007|page=120}}</ref> ნობელის პრემიის ლაურეატი [[უილიამ ვიკრი]] ზოგიერთის მიერ საცობის საფასურის ფუძემდებლადაა მიჩნეული, რომელმაც 1952 წელს პირველმა დააინიცირა [[ნიუ-იორკის მეტროპოლიტენი|ნიუ-იორკის მეტროპოლიტენში]] მგზავრობის ფასწარმოქმნის დამოკიდებულება მგზავრობის დისტანციასა ან დროზე.<ref>{{cite web|url=http://www.columbia.edu/cu/pr/96/18968.html|title=Nobelist William S. Vickrey: Practical Economic Solutions to Urban Problems|publisher=[[Columbia University]]|date=1996-10-08|access-date=2009-03-27}}</ref><ref name="NYT0207">{{cite news|author=Daniel Gross|author-link=Daniel Gross (journalist)|date=2007-02-17|title=What's the Toll? It Depends on the Time of Day|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2007/02/11/business/yourmoney/11view.html?_r=2&oref=slogin&oref=slogin|access-date=2008-07-15}}</ref><ref>{{cite web|author=Vickrey|first=William|author-link=|year=1992|title=Principles of Efficient Congestion Pricing|url=http://www.vtpi.org/vickrey.htm|access-date=2009-03-10|publisher=[[Victoria Transport Policy Institute]]}}</ref> საგზაო გადაადგილების სფეროში ეს თეორიები განავრცეს [[მორის ალე|მორის ალემ]] და გაბრიელ როტმა, რომელმაც მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა სისტემის პირველად დიზაინში და [[მსოფლიო ბანკი|მსოფლიო ბანკის]] რეკომენდაციით სინგაპურში პირველი პროგრამა აამოქმედა.<ref name="WB1996">{{Cite book|last=Walters|first=A. A.|year=1968|title=The Economics of Road User Charges|publisher=World Bank Staff Occasional Papers Number Five, Chapter VII, Washington, D.C. pp. 191–217|isbn=978-0-8018-0653-7}}</ref> ასევე, ეს იდეა ნასხსენებია [[Smeed ანგარიში|სმიდის ანგარიშშიც]], რომელიც [[ტრანსპორტის დეპარტამენტი|ბრიტანეთის ტრანსპორტის სამინისტრომ]] 1964 წელს გამოქვეყნა,<ref>{{cite book|last=Smeed|first=R.J.|year=1964|title=Road pricing: the economic and technical possibilities|url=https://archive.org/details/op1265810-1001|publisher=HMSO}}</ref> მაგრამ მისი რეკომენდაციები ბრიტანეთის მომდევნო ხელისუფლებებმა უარყვეს.<ref name="t_20050606">{{cite news|author1=Ben Webster|author2=Michael Evans|date=2005-06-06|title=Radical dreams for the future of transport haunted by past failures|work=The Times|publisher=Times Newspapers|location=London|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article530470.ece|url-status=dead|access-date=2008-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20070209114621/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article530470.ece|archive-date=February 9, 2007}}</ref> [[აშშ-ის კონგრესი|შეერთებული შტატების კონგრესის]] ერთობლივი ეკონომიკური კომიტეტის 2003 წლის სატრანსპორტო ეკონომიკის დასაბუთებაში საცობის საფასურის დანერეგვა, ცნობილი, როგორც "ერთი პოლიტიკური ნაბიჯი საცობის პრობლემის მოსაგვარებლად", შემდეგნაირად შეჯამდა: „საცობი წარმოიქმნება საქონელზე, კერძოდ, კონკრეტულ დროსა და სივრცეში მაგისტრალის გამტარუნარიანობაზე, არასწორი ფასწარმოქმნის გამო. ნულოვანი ფასის პირობებში მიწოდების რაოდენობა (გაზომილი ზოლ-მილში) არის მოთხოვნის რაოდენობაზე ნაკლები. თუ საქონელი ან სერვისი უფასოდაა ხელმისაწვდომი, ხალხი მიდრეკილია მოითხოვოს უფრო და უფრო მეტი და გამოიყენოს იგი იმაზე უფრო არაგონოვრულად, ვიდრე გამოიყენებდა მაშინ, როდესაც მასში შესაბამის ფასს გადაიხდიდა. მაშასადამე, საცობის საფასური ეფუძნება ეკონომიკის ძირითად კონცეფციას, კერძოდ, ფასწარმოქმნას იმისთვის, რომ მწირი რესურსი დაიხარჯოს იმ ყველაზე უფრო ღირებული მიზნისთვის, რომელსაც ზურგს მომხმარებლის მიერ რესურსში შესაბამისი ფასის გადახდის მზაობა უმაგრებს.".<ref name="USCongress">{{Cite web|author=Holtz-Eakin, Douglas|date=2003-05-06|url=http://www.cbo.gov/ftpdoc.cfm?index=4197|title=Congestion Pricing for Highways (Testimony before the Joint Economic Committee, U.S. Congress)|access-date=2008-02-26|publisher=Congressional Budget Office}}</ref> სატრანსპორტო მოძრაობის შესაბამისად, არსებობს საცობის ორი ტიპის საფასური. კორდონის ან ზონალური ტიპის მოსაკრებელი განსაზღვრავს დაბეგრილი ტერიტორიის საზღვრებს — როგორც წესი, ზონას მგზავრობის მაღალი ინტენსივობით, როგორიცაა ქალაქის ცენტრი — და პირადი სატრანსპორტო საშუალებით ამ საზღვრების კვეთას ფასიანს ხდის. კორიდორული ან ობიექტზე ორიენტირებული საფასური კი გადასახადს აწესებს ერთი ობიექტის ხელმისაწვდომობაზე, მაგალითად, გზის ან ხიდის რაღაც მონაკვეთზე. პრაქტიკაში ტერმინი „საცობის საფასური“ უფრო ხშირად კორდონის ტიპის მოსაკრებლის აღსანიშნად გამოიყენება, რადგან ობიექტის ტიპის საფასური შედარებით ახალი წამოწყებაა. == გზები == საცობის საფასურის პრაქტიკული განხორციელება თითქმის ექსკლუზიურად ურბანულ დასახლებებში მოიძებნება, რადგან [[საცობი|სატრანსპორტო საცობები]] ქალაქის ცენტრებისა და მათ მიმდებარე ტერიტორიებისთვისაა დამახასიათებელი. საცობის საფასური შეიძლება იყოს ფიქსირებული (მუდმივი დღისა და კვირის ნებისმიერ მონაკვეთში), ცვლადი (მაღალი პიკის საათებში) ან დინამიკური (მიმდინარე პირობების მიხედვით ცვალებადი). იმის გამო, რომ საცობის საფასური მთელ მსოფლიოში უფრო ხშირად გამოიყენება, არსებული სქემები კლასიფიცირდება ოთხ სხვადასხვა ტიპად: კორდონის, ზონალური, წრიული და კორიდორული.<ref>{{Cite journal|last1=Small|first1=Kenneth A.|last2=José A. Gomez-Ibañez|year=1998|pages=214|title=op. cit}}</ref> === კორდონისა და ზონალური ტიპის === კორდონის ტიპის საცობის საფასური არის მოსაკრებელი ან გადასახადი, რომელსაც მომხმარებლები შემოზღუდულ ზონაში, როგორც წესი, ქალაქის ცენტრში, შესასვლელად იხდიან. იგი [[სატრანსპორტო მოთხოვნის მართვა|მოთხოვნის მართვის]] სტრატეგიის ნაწილია და ამ ზონაში საცობების შემსუბუქებას ემსახურება.<ref>{{cite encyclopedia|title=Road Pricing: Congestion Pricing, Value Pricing, Toll Roads and HOT Lanes|encyclopedia=TDM Encyclopedia|date=2007-09-04|publisher=[[Victoria Transport Policy Institute]]|url=http://www.vtpi.org/tdm/tdm35.htm|access-date=2008-07-15}}</ref> ამ ფასწარმოქმნის სქემის ეკონომიკური დასაბუთება ემყარება გზაზე ტრანსპორტირების [[გარე ეფექტი|გარე ეფექტებს]] ან [[სოციალურ ხარჯი|სოციალურ ხარჯებს]], რომელთა შორისაცაა [[ჰაერის დაბინძურება]], ხმაური, [[საგზაო შემთხვევები|ავტოსაგზაო შემთხვევები]], ურბანული და მიმდებარე გარემოს გაუარესება და მძღოლებისთვის [[საცობი|საცობით]] გამოწვეული დამატებითი ხარჯები და შეფერხებები, რომელიც ისედაც გადატვირთულ გზაზე დამატებით სხვა მძღოლების შემოსვლით წარმოიქმნება.<ref>{{Cite book|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=Transport Economics 2nd Edition|publisher=Edward Elgar Publishing Ltd, England|isbn=978-1-85278-523-9|page=[https://archive.org/details/transporteconomi0000butt/page/153 153]|url=https://archive.org/details/transporteconomi0000butt/page/153}} ''See 7.3 – Congestion charges''</ref> [[ფაილი:ZTL_Rome_04_2016_6064.JPG|მარცხნივ|მინი| რომის შეზღუდული მოძრაობის ზონის (ZTL) შესვლის საკონტროლო ბჭე აღჭურვილი ავტომატური მეთვალყურეობის საშუალებით]] ასეთი სქემის პირველი პროტოტიპი, [[სინგაპურის ტერიტორიის ლიცენზირების სქემა|სინგაპურის ზონალური ლიცენზირების სქემა]], 1975 წელს დაინერგა შემდეგი ზომების ყოვლისმომცველი პაკეტით: [[ფასიანი გზა|ფასიანი გზების]] სისტემით, მანქანის ფლობის მკაცრი წესებისა და საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გაუმჯობესების ერთობლიობით.<ref>{{Cite book|author1=Small, Kenneth A.|author2=Verhoef, Erik T.|year=2007|title=The Economics of Urban Transportation|url=https://archive.org/details/economicsofurban0000smal|publisher=Routledge, England|isbn=978-0-415-28515-5|page=[https://archive.org/details/economicsofurban0000smal/page/n165 148]}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.move-forum.net/documenti/B_06032003170931.pdf|title=Road pricing Singapore's experience|author=Chin Kian Keong|date=2002-10-23|publisher=Third Seminar of the IMPRINT-EUROPE Thematic Network: "Implementing Reform on Transport Pricing: Constraints and solutions: learning from best practice"|access-date=2008-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080627154820/http://www.move-forum.net/documenti/B_06032003170931.pdf|archive-date=June 27, 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080410123530/http://www.move-forum.net/documenti/B_06032003170931.pdf|archivedate=2008-04-10}}</ref> [[საფასურის ელექტრონული შეგროვება|საფასურის ელექტრონული შეგროვების]], ელექტრონული დაკვირვებისა და ვიდეომეთვალყურეობის ტექნოლოგიების სფეროში ინოვაციების წყალობით, მოსაკრებლის შეგროვება უფრო ადვილი გახდა. [[ელექტრონული საგზაო ფასები (სინგაპური)|სინგაპურმა]] სისტემა 1998 წელს განაახლა,<ref>{{Cite web|access-date=2008-04-16|archive-date=2008-04-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20080410143342/http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm <!--Added by H3llBot-->|publisher=Land Transport Authority (Singapore). Website official|title=Electronic Road Pricing|url=http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080410143342/http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm|archivedate=2008-04-10}}</ref> ხოლო მსგავსი სისტემები დაინერგა რომში 2001 წელს,<ref>{{cite web|url=http://www.progress-project.org/Progress/rome.html|title=The history of Limited Access Zones in Rome|publisher=PRoGR€SS Project|access-date=2013-04-13|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080309210332/http://www.progress-project.org/Progress/rome.html|archive-date=2008-03-09}}</ref> [[ლონდონის საცობების გადასახადი|ლონდონში]] - 2003 წელს (გაფართოებული 2007 წელს) და [[სტოკჰოლმის საცობების გადასახადი|სტოკჰოლმში]] 2006 წელს, შვიდთვიანი საცდელი სახით, შემდეგ კი - მუდმივ საფუძველზე.<ref>{{cite web|url=http://www.vv.se/templates/page3____17154.aspx|title=Congestion tax in Stockholm|author=Swedish Road Administration|date=2007-08-21|access-date=2008-07-15|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070302045327/http://www.vv.se/templates/page3____17154.aspx|archive-date=2007-03-02}}</ref> 2008 წლის იანვარში [[მილანი|მილანმა]] დაიწყო ერთწლიანი საცდელი პროგრამა სახელწოდებით [[ეკოპასი|Ecopass]], რომელიც დაბალი გამონაბოლქვის სტანდარტულ მანქანებს ნაკლებად ბეგრავდა, ხოლო სუფთა და [[ალტერნატიული საწვავის მანქანა|ალტერნატიული საწვავის მანქანებს]] სრულად ათავისუფლებდა. <ref>{{cite news|author=Ken Belson|date=2008-01-27|title=Toll Discounts for Going Green|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2008/01/27/automobiles/27GREEN.html|access-date=2008-01-27}}</ref><ref>{{cite news|author=BBC News|date=2008-03-02|title=Milan introduces traffic charge|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7167992.stm|access-date=2008-01-17}}</ref> Ecopass-ის პროგრამა გაგრძელდა 2011 წლის 31 დეკემბრამდე,<ref>{{cite web|url=http://www.comune.milano.it/dseserver/webcity/comunicati.nsf/weball/077F561DB4A21D98C125752F004CDE33|title=Ecopass. Prorogato fino al 31 dicembre 2009. Nei primi mesi dell'anno prevista la consultazione dei cittadini|author=Edoardo Croci|date=2008-12-31|publisher=Comune di Milano|access-date=2009-02-14|language=it}}The complete pricing scheme is presented in this article.</ref><ref>{{cite web|url=http://www.comune.milano.it/dseserver/ecopass/index.html|title=Official Ecopass page|publisher=Comune Milano|access-date=2011-11-02|language=it}}</ref> და 2012 წლის 16 იანვარს შეიცვალა [[მილანის ტერიტორია C|Area C-]]<nowiki/>ით, საცდელი პროგრამით, რომელმაც სქემა დაბინძურების გადასახადიდან საცობის საფასურად აქცია.<ref name="corriere1">{{cite news|date=2012-01-16|title=Area C è partita: calate del 40% le auto in centro dopo l'entrata in vigore del pedaggio|language=it|trans-title=Area C takes off: auto traffic decreased 40% in the center after the toll goes into force|newspaper=Corriere della Sera Milano|url=http://milano.corriere.it/milano/notizie/cronaca/12_gennaio_16/congestion-primo-giorno-traffico-1902875137709.shtml|access-date=2012-01-16}}</ref> 2013 წლის იანვარში ამოქმედდა [[გოტებურგის საცობების გადასახადი|გოტებორგის საცობის საფასური]], რომელიც სტოკჰოლმის სქემის მიხედვით იყო მოდელირებული.<ref>{{cite web|url=http://www.transportstyrelsen.se/Global/Vag/Trangselskatt/Information%20p%C3%A5%20engelska.pdf|title=Congestion Tax Gothenburg|author=Swedish Transport Agency|publisher=Transport Styrelsen|access-date=2013-12-10|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131213163049/http://www.transportstyrelsen.se/Global/Vag/Trangselskatt/Information%20p%C3%A5%20engelska.pdf|archive-date=2013-12-13}}</ref> სინგაპურსა და სტოკჰოლმში მძღოლები საცობის მოსაკრებელს იხდიან ყოველ ჯერზე, როცა კორდონს კვეთენ, ხოლო ლონდონში მომხარებელი შემოსაზღვრულ ტერიტორიაზე გადაადლიებისთვის ერთჯერადად იძენს დღიური მოხმარების აბონიმენტს, მიუხედავად იმისა, თუ რამდენჯერ გადაკვეთს იგი კორდონს.<ref>{{cite web|url=http://www.tfl.gov.uk/tfl/roadusers/congestioncharge/whereandwhen/#section-2|author=Transport for London|title=Congestion charging home page|access-date=2008-04-06|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080403045834/http://www.tfl.gov.uk/tfl/roadusers/congestioncharge/whereandwhen/#section-2|archive-date=2008-04-03}}</ref> სტოკჰოლმმა დააწესა დღიური გადახდის მაქსიმალური ლიმიტი, რომლის იქითაც მოხმარება უფასო ხდება.<ref name="roadadm-stockholm-congestion-tax2">{{cite web|title=Congestion tax in Stockholm home page|author=Swedish Road Administration|url=http://www.vv.se/templates/page3____17154.aspx|access-date=2008-07-15|language=sv|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070302045327/http://www.vv.se/templates/page3____17154.aspx|archive-date=2007-03-02}}</ref> სინგაპურში გადასახადი ეფუძნება მოხმარების პრორორციულობის პრინციპს, ხოლო ტარიფები კი დგინდება გადახდის ბჭესთან საგზაო მოძრაობის მდგომარეობის შესაბამისად, რაც ყოველკვარტალურად გადაიხედება. ამ პოლიტიკის მეშვეობით, [[სახმელეთო ტრანსპორტის ორგანო|სახმელეთო ტრანსპორტის უწყება]] (LTA) იტყობინება, რომ საგზაო ელექტრონული საფასური „ეფექტურია ჩქაროსნული გზებისთვის 45-დან 65 კმ/სთ-მდე ოპტიმალური სიჩქარის დიაპაზონის შესანარჩუნებლად, ხოლო არტერიული გზებისთვის - 20-დან 30 კმ/სთ-მდე“.<ref>{{Cite web|access-date=2008-04-06|archive-date=2008-04-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20080404032628/http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm <!--Added by H3llBot-->|publisher=Land Transport Authority|title=Electronic Road Pricing, LTA home page|url=http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080410143342/http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm|archivedate=2008-04-10}}</ref> ==== სინგაპური ==== [[ფაილი:Singapore's_ERP_gantry.jpg|მინი| სინგაპურის [[გზის ელექტრონული საფასური|გზის ელექტრონული საფასურის]] სქემის ავტომატური გადახდის ბჭე]] ფასწარმოქმნის მექანიზმის გასაუმჯობესებლად და რეალურ დროში [[ცვალებადი ფასი|მოქნილი საფასურის]] დანერგვის მიზნით,<ref>{{cite news|author=Ken Belson|date=2008-03-16|title=Importing a Decongestant for Midtown Streets|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2008/03/16/automobiles/16CONGEST.html?ex=1363320000&en=66db1c235736c7ea&ei=5088&partner=rssnyt&emc=rss|access-date=2008-04-06}}</ref> სინგაპურის [[სახმელეთო ტრანსპორტის ორგანო|LTA-მ]] [[IBM|IBM-]]<nowiki/>თან ერთად 2006 წლის დეკემბრიდან 2007 წლის აპრილამდე გაუშვა საპილოტე პროგრამა მხარდაჭერილი [[მოძრაობის შეფასებისა და პროგნოზირების სისტემა|სატრანსპორტო ნაკადის შეფასებისა და პროგნოზირების ხელსაწყოთი]] (TrEPS), რომელიც სატრანსპორტო ნაკადების წინამორბედი მონაცემებისა და მიმდინარე ნაკადების მდგომარეობის შესახებ რამდენიმე წყაროდან მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე ერთი საათით ადრე პროგნოზირებს საცობის დონეს. მოცემული და მოსალოდნელი სატრანსპორტო მოძრაობის ზუსტი შეფასების შედეგად ტექნოლოგიას საშუალება ეძლევა გამოითვალოს მოქნილი საფასური და, ამასთანავე, გააუმჯობესოს საერთო მდგომარეობა, მათ შორის მძღოლებს წინასწარ მიაწოდოს ინფორმაცია გზაზე არსებულ მოძრაობასა და მოსაკრებლის მიმდინარე ოდენობაზე. <ref>{{cite web|url=http://www.planetizen.com/node/26091|publisher=PLANETIZEN|title=Predicting Where The Traffic Will Flow|access-date=2008-04-06}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www-03.ibm.com/press/us/en/pressrelease/21971.wss|archive-url=https://web.archive.org/web/20070901091248/http://www-03.ibm.com/press/us/en/pressrelease/21971.wss|url-status=dead|archive-date=September 1, 2007|publisher=IBM Press release|title=IBM and Singapore's Land Transport Authority Pilot Innovative Traffic Prediction Tool|date=2007-08-01|access-date=2008-07-15}}</ref> 2010 წელს სახმელეთო ტრანსპორტის უწყებამ დაიწყო [[გლობალური სანავიგაციო სატელიტური სისტემა|გლობალური სანავიგაციო სატელიტური სისტემის]] პოტენციალის შესწავლა, როგორც ტექნოლოგიური ალტერნატივა მეორე თაობის ERP-ისთვის (გზის ელექტრონული საფასური). უწყების მიზანია შეაფასოს, არის თუ არა ბაზარზე ხელმისაწვდომი უახლესი ტექნოლოგიები საკმარისად ზუსტი და ეფექტური საცობის საფასურის ფასწარმოქმნის ხელსაწყოდ გამოსაყენებლად, განსაკუთრებით კი სინგაპურის მჭიდრო განსახლების პირობებში. თუმცა ასეთი სისტემის დანერგვა მოკლევადიან პერსპექტივაში არ არის მოსალოდნელი. ==== ლონდონი ==== [[ფაილი:London Congestion Charge, Old Street, England.jpg|მინი|ქუჩის მარკირება და ნიშანი (ზედა-მარცხენა კუთხეში) თეთრი C წითელ წრეში მძღოლებს უოლდ-სტრიტზე საცობის საფასურის შესახებ აფრთხილებს, [[ლონდონი]].]] ლონდონის ყოფილი მერის [[კენ ლივინგსტონი|, კენ ლივინგსტონის]] წინადადების თანახმად, 2008 წლის ოქტომბრისთვის CO₂-ის პოტენციური გამონაბოლქვის მაჩვენებლებზე დაფუძნებული ახალი საფასურის სტრუქტურა უნდა შემუშავებულიყო. <ref>{{cite web|title=CO₂ charging|author=Transport for London|url=http://www.tfl.gov.uk/roadusers/congestioncharging/7394.aspx|access-date=2008-04-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20080403045509/http://www.tfl.gov.uk/roadusers/congestioncharging/7394.aspx|archive-date=April 3, 2008}}</ref> ლივინგსტონის მემკვიდრემ ლონდონის მერის თანამდებობაზე, [[ბორის ჯონსონი|ბორის ჯონსონმა]], 2008 წლის ივლისში განაცხადა, რომ CO₂-ის ახალი საფასურის სისტემა აღარ დაინერგებოდა. <ref name="BBOct08">{{Cite news|date=2008-07-08|title=Mayor quashes £25 C-charge hike|work=BBC News|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/london/7494495.stm|access-date=2008-08-16}}</ref> ჯონსონმა 2007 Western Extension-ით განსაზღვრული უბნები საცობის საფასურისგან 2011 წლის 4 იანვრიდან გაათავისუფლა, ძირითადი საფასური გაზარდა £10-მდე, და ასევე წარადგინა გადახდის ავტომატური სისტემა Charging Auto Pay (CC Auto Pay), რომელიც სატრანსპორტო საშუალებას ბეგრავდა შემოსაზღვრულ ზონაში თვის განმავლობაში გატარებული დღეების მიხედვით, სადაც დღიური ფასდაკლებული ფასი £9-ს შეადგენდა. <ref name="TfL20112">{{cite web|url=http://www.tfl.gov.uk/roadusers/congestioncharging/17094.aspx|title=Consultation results|publisher=[[Transport for London]]|access-date=2010-12-06}}</ref> 2012 წლის ნოემბერში ადგილობრივმა სახელისუფლებო ორგანომ [[Transport for London]] (TfL) წარმოადგინა წინადადება Greener Vehicle Discount-ის ("შეღავათი უფრო ეკოლოგირიური ტრანსპორტისთვის") გაუქმების შესახებ,<ref>{{cite news|date=2012-12-11|title=Congestion charge greener vehicles rule change planned|work=[[BBC News]]|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-london-20400740|access-date=2012-11-20}}</ref> თუმცა 2013 წლის 1 ივლისიდან ამოქმედდა ულტრადაბალი გამონაბოლქვის შეღავათი (ULED), რომელმაც საცობის საფასურისგან გათავისუფლებულ სატრანსპორტო საშუალებათა სია შეზღუდა.<ref>{{cite web|url=http://www.greencarcongress.com/2013/04/uled-20130424.html|title=London to introduce new Ulta Low Emission Discount for Congestion Charge scheme; countering dieselization|publisher=[[Green Car Congress]]|date=2013-04-24|access-date=2013-04-24}}</ref><ref>{{cite news|date=2013-04-24|title=London tightens up congestion charge in attempt to drive out diesel|work=[[The Guardian]]|url=https://www.theguardian.com/environment/2013/apr/24/pollution|access-date=2013-04-24}}</ref><ref>{{cite news|date=2013-07-01|title=New green discount for the congestion charge comes in|work=[[BBC News]]|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-london-23125082|access-date=2013-07-02}}</ref> პოლიტიკას მოჰყვა კრიტიკაც. კერძოდ, სქემის დანერგვიდან პირველი ათი წლის განმავლობაში მთლიანმა შემოსავალმა დაახლოებით £2.6 მილიარდი შეადგინა, თუმცა აქედან მხოლოდ £1.2 მილიარდი ინვესტიცია განხორციელდა, რაც გულისხმობს იმას, რომ მთლიანი შემოსავლების 54% სისტემის ფუნქციონირებასა და ადმინისტრაციულ ხარჯებზე დაიხარჯა.<ref>{{Cite news|last=Ross Lydall|date=2013-02-15|title=Congestion Charge 'has cost drivers £2.6bn in decade but failed to cut traffic jams'|work=[[London Evening Standard]]|url=https://www.standard.co.uk/news/transport/congestion-charge-has-cost-drivers-26bn-in-decade-but-failed-to-cut-traffic-jams-8496627.html|access-date=2015-02-15}}</ref> ტოქსიკურობის ახალი გადასახადი, ცნობილი, როგორც T-charge, 2017 წლის 23 ოქტომბრიდან ამოქმედდა. შედარებით ძველი და გარემოსთვის ზიანის მომტანი ავტომობილები და ფურგონები, რომლებიც არ შეესაბამება [[ევრო 4 სტანდარტები|ევრო 4 სტანდარტებს,]] საცობების გადასახადის ზონაში (CCZ) დამატებით £10 მეტით იბეგრებიან.<ref name="TCharge2">{{cite news|last=Mason|first=Rowena|date=2017-02-17|title=London to introduce £10 vehicle pollution charge, says Sadiq Khan|work=[[The Guardian]]|url=https://www.theguardian.com/environment/2017/feb/17/london-to-introduce-vehicle-pollution-charge-in-october-says-mayor-sadiq-khan|access-date=2017-02-24}}</ref><ref name="TCharge022">{{cite news|last=Saarinen|first=Martin|date=2017-02-17|title=London introduces new £10 'T-charge' to cut vehicle pollution|work=[[Auto Express]]|url=http://www.autoexpress.co.uk/car-news/consumer-news/95559/london-introduces-new-10-t-charge-to-cut-vehicle-pollution|access-date=2017-02-24}}</ref> 2019 წლის 8 აპრილს, T-charge ჩანაცვლად პროგრამით [[ულტრადაბალი გამონაბოლქვის ზონა]] (ULEZ).<ref>{{Cite news|date=2019-04-08|title=London's new pollution charge begins|language=en-GB|url=https://www.bbc.com/news/uk-england-london-47815117|access-date=2019-04-08}}</ref> ==== სტოკჰოლმი ==== [[ფაილი:Automatic_tollstation_at_Lilla_Essingen_Stockholm.jpg|მარჯვნივ|მინი|200x200პქ| ავტომატური დაკვირვების სისტემა [[სტოკჰოლმი|სტოკჰოლმის]] პირველ ელექტრონულ ბჭეზე, [[ლილა ესინიენი|ლილა ესინიენზე]]]] 2016 წლის 1 იანვარს [[სტოკჰოლმი|სტოკჰოლმის]] ცენტრალურ ნაწილში საცობის საფასური გაიზარდა და, ამასთანავე, იგი [[ესინჟელდენი|ესინჟელდენის]] [[ავტომაგისტრალი|ავტომაგისტრალზეც]] დაინერგა. მოსაკრებელი პირველად გაიზარდა მას მერე, რაც იგი მუდმივი სახით 2007 წელს დაინერგა.<ref name="Stockholm2016">{{cite web|url=https://www.transportstyrelsen.se/globalassets/global/vag/trangselskatt/congestion-tax-a4.pdf|title=On 1 January 2016, congestion taxes in Stockholm will be raised and congestion tax will be levied on Essingeleden|author=[[Swedish Transport Administration|Trafikverket (Swedish Transport Administration)]] and [[Swedish Transport Agency|Transportstyrelsen (Swedish Transport Agency)]]|publisher=Transportstyrelsen|year=2015|access-date=2016-06-29}}</ref><ref name="Swedish012016">{{cite news|date=2016-01-12|title=Höjd och ny trängselavgift ger effekt|language=sv|trans-title=Increase and new congestion charge gives effect|work=[[Svenska Dagbladet]]|url=http://www.svd.se/hojd-och-ny-trangselavgift-ger-effekt|access-date=2016-06-24}}</ref> საცობის საფასური პიკის საათებში საცობების შესამსუბუქებლად ესინჟელდენზე არსებული ორი [[კვანძი (გზა)|კვანძის]] მისასვლელ და გასასვლელ პანდუსებზე მოქმედებს, რაც მოძრაობას მიმდებარე გზებზეც განტვირთავს. საქმეში ჩართული სატრანსპორტო სააგენტოები ვარაუდობდნენ, რომ პიკის საათებში ესინჟელდენზე მოძრაობა დაახლოებით 10%-ით შემცირდებოდა.<ref name="Stockholm2016" /> საფასურის ამოქმედებიდან ერთი კვირის თავზე კი ავტომაგისტრალზე მოძრაობა შუა დეკემბრის ჩვეულებრივ დღესთან შედარებით 22%-ით შემცირდა.<ref name="Swedish012016" /> საფასური გაიზარდა არა მხოლოდ ხელმისაწვდომობისა და გარემოს გასაუმჯობესებლად, არამედ ინფრასტრუქტურის განვითარებისთვისაც. დამატებითი თანხები ხელს უწყობს [[სტოკჰოლმის მეტროპოლიტენი|სტოკჰოლმის მეტროპოლიტენის]] გაფართოების დაფინანსებას.<ref name="Stockholm2016" /> ვინაიდან სტოკჰოლმის საცობის საფასური დღის დროის პერიოდის მიხედვით იცვლება, ყველაზე მაღალი ზრდა დაფიქსირდა ორ ყველაზე დატვირთულ პიკის საათებში, 7:30-დან 8:29 საათამდე და 16:00-დან 17:29-მდე, 20 SEK-დან 30 SEK-მდე. მიზანი სატრანსპორტო მოძრაობის აგენტების დღის სხვა პერიოდში გადაადგილებისკენ ანდა საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გამოყენებისკენ ბიძგება იყო, და, შესაბამისად, ქალაქის ცენტრალურ ნაწილში - საცობის შემცირება. ამასთანავე, დაბეგვრის მაქსიმალური თანხა დღეში ერთი ავტოტრანსპორტისთვის 105 SEK-მდე გაიზარდა.<ref name="Stockholm2016" /> ==== ნორვეგია ==== ნორვეგიის რამდენიმე ქალაქის შედარებით ცენტრალურ უბნებში შესასვლელად მოსაკრებელია დაწესებული, მათ შორის პირველი 1986 წელს [[ბერგენი]] იყო. თავდაპირველად 2010 წელს ტრონჰეიმში, მოგვიანებით კი კრისტიანსანდში, ბერგენსა და ოსლოში დღის მონაკვეთზე დამოკიდებული მოსაკრებლები დააწესეს, რის გამოც პიკის საათებში (ოსლოში 06:30 – 09:00 და 15:00 – 17:00) საფასური უფრო მაღალია. ფასი (2020 წელს), როგორც წესი, თითო მგზავრობაზე 28 ნორვეგიული კრონია (2.37 ევრო), თუმცა ოსლოში შესასვლელად და გასასვლელად ხუთი ბჭის გავლაა საჭირო, რაც 126 ნორვეგიული კრონის (10.66 ევრო) ტოლფასია. [[ფაილი:NYC_CRZ_Sign.jpg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| [[მანჰეტენი|მანჰეტენზე]] საცობისგან განტვირთვის ზონის აღმნიშვნელი ნიშანი]] ==== ნიუ-იორკი ==== ნიუ-იორკში საცობის საფასური 2025 წელს ამოქმედდა. [[მე-60 ქუჩა|მე-60 ქუჩის]] სამხრეთით [[მანჰეტენი|მანჰეტენზე]] შემავალი ავტოტრანსპორტის უმეტესობა მოსაკრებლით იბეგრება, რომლის ზომა დღის განმავლობაში იცვლება.<ref>{{cite web|last1=Hu|first1=Winnie|last2=Ley|first2=Ana|date=January 5, 2025|title=New York City Welcomes Congestion Pricing With Fanfare and Complaints|url=https://www.nytimes.com/2025/01/05/nyregion/nyc-congestion-pricing-tolls.html|access-date=January 8, 2025|website=The New York Times}}</ref><ref>{{cite web|last=Bridge|first=Rowan|date=January 5, 2025|title=New York becomes first US city with congestion charge|url=https://www.bbc.com/news/articles/cjr2wn3zvqvo|access-date=January 8, 2025|website=BBC Home}}</ref> === კვლევები === ==== ზეგავლენის გაზომვა ==== საგზაო ქსელში საცობი შეიძლება შეფასდეს მგზავრობისას შეფერხების ზომად ან [[საცობი|საცობების]] გამო დაკარგულ დროდ. შეფერხებები შეიძლება გამოწვეული იყოს მოძრაობის სიმჭიდროვის, გზის გამტარუნარიანობისა და ისეთი შემაფერხებელი ფაქტორების კომბინაციათა გამო, რომლებიც სხვა გზის მომხმარებლების, მოძრაობის მართვის სქემების, შუქნიშნების, გზაჯვარედინებისა და ინფრასტრუქტურული სამუშაოების შედეგია. ეს შეიძლება გაიზომოს, როგორც მგზავრობის ის დამატებითი დრო, რომელიც საჭიროა გადატვირთული მარშრუტის გასავლელად იმავე მარშრუტის ისეთ მდგომარეობასთან შედარებით, რომელსაც მსგავსი დაბრკოლებები არ გააჩნია. თუმცა, საცობის საზომად შეფერხების ეს ტექნიკური განმარტება შეიძლება დამაბნეველი იყოს და, საზოგადოების აზრით, მიმსგავსებული იყოს მოძრაობის სიმჭიდროვესთან.<ref>{{cite web|url=http://www.dft.gov.uk/pgr/roads/tpm/congestionresearch/perceptions/perceptionsofcongestionrepor4026?page=1|title=Perceptions of congestion: report on qualitative research findings|author=Department for Transport and Hedges, A|publisher=[[Department for Transport]]|date=2001-11-11|access-date=2013-04-12|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090909134553/http://www.dft.gov.uk/pgr/roads/tpm/congestionresearch/perceptions/perceptionsofcongestionrepor4026?page=1|archive-date=2009-09-09}}</ref> ნებისმიერი საგზაო მოძრაობის სქემის რეალური შედეგების გასაზომად, როგორც წესი, აუცილებელია საკონტროლო ან „არაფრის კეთების“ შემთხვევის დადგენა, რომელიც რაიმე ჩარევის გარეშე, ჩვეული მოვლენებისა და მოსალოდნელი ადგილობრივი ცვლილებების გარდა, საგზაო ქსელის მდგომარეობას შეაფასებს. აღსანიშნავია, რომ ეს არ გაკეთებულა [[ლონდონის საცობის საფასურის სქემა|ლონდონის საცობების საფასურის სქემისთვის]], რამაც გამოიწვია ის მოსაზრებები, რომ სქემის ფაქტობრივი გავლენის ხარისხის დადგენა შეუძლებელია.<ref>{{cite web|url=http://www.londoncouncils.gov.uk/Transport/Publications/anindependentassessmentofthecentrallondoncongestionchargingscheme.htm|title=An independent assessment of the central London congestion charging scheme|publisher=London Councils|date=2004-12-13|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100929004543/http://londoncouncils.gov.uk/Transport/Publications/anindependentassessmentofthecentrallondoncongestionchargingscheme.htm|archive-date=September 29, 2010|accessdate=2025-05-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100929004543/http://londoncouncils.gov.uk/Transport/Publications/anindependentassessmentofthecentrallondoncongestionchargingscheme.htm|archivedate=2010-09-29}} ''The CCS is expected to compound these effects but it will be impossible to determine the extent to which it will have done so in the absence of a 'do minimum' comparison''.</ref>[[Transport for London|ლონდონის ტრანსპორტის]] (TfL) რეტროსპექტული ანალიზის შეფასებით, მოსაკრებლის დანერგვის მიუხედავად, მოძრაობა ისედაც მნიშვნელოვნად შემცირდებოდა პარკირების პოლიტიკისა და გაზრდილი საცობების გამო, რომელიც გამოწვეული იყო იმ საგზაო მართვითა და სხვა ჩარევებით, რომლებმაც გზატკეცილების გამტარუნარიანობა შეამცირეს. 2006-ში, დასაბეგრი ზონის გაფართოებამდე უკანსკნელ წელს, TfL-მა დააფიქსირა, რომ სატრანსპორტო ნაკადი წინა წლებთან შედარებით ისედაც უფრო დაბალი იყო, თუმცა საგზაო მოძრაობის სიჩქარეც ასევე ეცემოდა.<ref>{{cite web|url=http://www.tfl.gov.uk/assets/downloads/Ex-post-evaluation-of-quantified-impacts-of-original-scheme-07-June.pdf|title=Central London Congestion Charging Scheme: ex-post evaluation of the quantified impacts of the original scheme|author=Reg Evans|publisher=[[Transport for London]]|date=2007-06-29|access-date=2013-04-12|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130531162136/http://www.tfl.gov.uk/assets/downloads/Ex-post-evaluation-of-quantified-impacts-of-original-scheme-07-June.pdf|archive-date=2013-05-31}}</ref> 2013 წელს, საცობის საფასურის ამოქმედებიდან ათი წლის შემდეგ, TfL-მა განაცხადა, რომ ამ სქემის შედეგად, 2000-დან 2012 წლამდე ლონდონში სატრანსპორტო მოძრაობის მოცულობა 10%-ით შემცირდა საბაზისო პირობებთან შედარებით, ხოლო ავტომობილების მიერ დაფარული მანძილი საერთო ჯამში 11%-ით შემცირდა. ამ მიღწევების მიუხედავად, ბოლო ათწლეულის განმავლობაში მოძრაობის სიჩქარეც გეომეტრიული პროგრესიით შენელდა, განსაკუთრებით ლონდონის ცენტრში. TfL განმარტავს, რომ მოძრაობის სიჩქარის ისტორიული კლება, სავარაუდოდ, გამოწვეულია იმ ჩარევებით, რომლებმაც ურბანული გარემოს გაუმჯობესების, საგზაო უსაფრთხოების გაზრდისა და საზოგადოებრივი ტრანსპორტის, ფეხით მოსიარულეთა და ველოსიპედისტთა უპირატესობის მინიჭების მიზნით შეამცირა საგზაო ქსელის ეფექტური გამტარუნარიანობა; ასევე სიჩქარის კლება დაკავშირებულია კომუნალური კომპანიების მიერ საგზაო სამუშაოებისა და 2006 წლიდან ზოგადი განვითარების აქტივობის ზრდასთან. TfL ასკვნის, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ცენტრალურ ლონდონში საცობების დონე ახლოსაა მოსაკრებლის შემოღების წინარე პერიოდის დონესთან, საფასურის ეფექტურობა მდგომარეობს იმაში, რომ მოძრაობის პირობები გაცილებით უარესი იქნებოდა, მოსაკრებლის სქემა რომ არ დანერგილიყო.<ref name="2014assessment2">{{cite web|url=https://consultations.tfl.gov.uk/roads/cc-changes-march-2014/user_uploads/cc-impact-assessment.pdf|title=Public and stakeholder consultation on a Variation Order to modify the Congestion Charging scheme Impact Assessment|author=Transport for London (TfL)|publisher=TfL|date=January 2014|access-date=15 February 2015|archive-date=15 February 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150215190411/https://consultations.tfl.gov.uk/roads/cc-changes-march-2014/user_uploads/cc-impact-assessment.pdf|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150215190411/https://consultations.tfl.gov.uk/roads/cc-changes-march-2014/user_uploads/cc-impact-assessment.pdf|archivedate=15 თებერვალი 2015}} ''See pp. 12: Traffic volume, speed and congestion.''</ref> ==== ნიუ-იორკის საცობის საფასურის გარემოზე ზეგავლენის კვლევა ==== 2023 წლის მაისში, აგლომერაციის სატრანსპორტო სამსახურმა (MTA) დაასრულა და გამოაქვეყნა საცობების პროგრამის გარემოსდაცვითი შეფასება (EA), რომელსაც 2023 წლის 12 ივნისის ჩათვლით 30-დღიან საჯარო კომენტირების პერიოდი მოჰყვა. <ref name=":2">{{Cite web|date=2023|title=Final Environmental Assessment and Draft Finding of No Significant Impact (FONSI) for Central Business District (CBD) Tolling Program|url=https://new.mta.info/document/111101}}</ref> EA მოიცავდა ყოვლისმომცველ რეგიონულ კვლევას, რომელშიც მონაწილეობდა 22 მილიონი ადამიანი, რომლებიც სამუშაო დღეებში საშუალოდ 28.8 მილიონ მგზავრობას ახორციელებდნენ იმ 28 ოლქისგან შემდგარ ტერიტორიაზე, რომელიც მოიცავს ნიუ-იორკს, ნიუ-ჯერსისა და კონექტიკუტის შტატებს. <ref name=":2" /> რეგიონული კვლევის ფარგლებში MTA-მ სხვა სპონსორ ორგანიზაციებთან ერთად მხედველობაში მიიღო როგორც ადგილობრივი კვლევის მონაცემები, ასევე საოლქო მონაცემები და დააკვირდა საცობის საფასურის დანერგვით გამოწვეულ მნიშვნელოვან ტენდენციებს. 2023 წლის 22 ივნისისთვის, ფედერალურმა საავტომობილო გზების ადმინისტრაციამ (FHWA) გამოაქვეყნა მნიშვნელოვანი ზემოქმედების არარსებობის (FONSI) დასკვნა პროექტის შესახებ . FONSI-ის გადაწყვეტილებით, FHWA-მ დაადგინა, რომ EA-მ გაითვალისწინა საზოგადოების მოსაზრებები, გაითვალისწინა ზემოქმედება და შესაბამისად შეამსუბუქა არასასურველი ეფექტები. EA-ში გამოვლენილია რეგიონული ჰაერის ხარისხის პოტენციური გაუმჯობესება, რადგან ზოგიერთი მძღოლი ნიუ-იორკის აგლომერაციაში პირადი სატრანსპორტო საშუალებებიდან საჯარო ტრანსპორტზე გადავა. გარემოსდაცვითი სააგენტო საცობის საფასურის პროექტისთვის 7 „ალტერნატიულ“ სცენარს განიხილავს, რომელთა შორისაც დიამეტრულად განსხვავებულებია ის შემთხვევები, როდესაც მოსაკრებელი სრულად ინერგება (ცნობილი, როგორც „სცენარი A“) და სცენარი, როდესაც არანაირი ზომა არ მიიღება. საცობის საფასურის (სცენარი A) უპირატესობა „უმოქმედობის“ ალტერნატივასთან შედარებით არის მანქანების მიერ დღიურად დაფარული მანძილის 7.1–9.2%-იანი კლება, დასაბეგრ ზონაში შემსვლელი მანქანების რაოდენობის 15.4–19.9%-იანი შემცირება და, სავარაუდოდ, პროგრამის მიერ მოგრობილი 1.02–1.48 მილიარდი დოლარის წმინდა შემოსავალი. აზოტის ოქსიდის ემისია დასაბეგრ ზონაში 9.54%-ით, ხოლო ნიუ-იორკის ოლქ მანჰეტენში, დაახლოებით 5.96%-ით შემცირდებოდა. სხვა დამაბინძურებლების, როგორიცაა ნახშირბადის ემისიები, 11.48%-ით შემცირება იყო მოსალოდნელი, ხოლო წვრილი ნაწილაკების (PM2.5 და PM10) – შესაბამისად 11.37%-ით და 12.16%. კვლევა ასევე პროგნოზირებს ჰაერის დამაბინძურებლების ზრდას დასაბეგრი ზონის გარეთ სამეზობლო ტერიტორიებზე. კერძოდ, თუ საცობზე გადასახადი დაწესდება, ნიუ-ჯერსის შტატის ბერგენის ოლქში აზოტის ოქსიდის გამონაბოლქვი, სავარაუდოდ, 0.63%-ით გაიზრდება, ხოლო ბრონქსის მაცხოვრებლებისთვის კი - 0.09%-ით. სხვა ტერიტორიები, სადაც ჰაერის დაბინძურების მსგავსი ზრდის პროგნოზებია, მოიცავს რიჩმონდისა და პატნემის ოლქებს. გარდა ამისა, გარემოსდაცვითმა ანალიზმა ასევე მიუთითა საცობის საფასურის პირობებში ზოგიერთ მაგისტრალზე მანქანების რაოდენობის მსუბუქ შემცირებაზე, თუმცა არ აჩვენა მნიშვნელოვანი ცვლილება ავტომობილის მიერ გავლილი მილების რაოდენობაზე. EA-ს 2045 წლის პროგნოზის მონაცემების მიხედვით, ნავარაუდევია, ბრუკლინსა და დაბეგრილ ზონას შორის გადაადგილების 10.4%-იანი კლება, რომელიც მოიცავს BQE-ს (ბრუკლინ-ქუინზის ჩქაროსნული გზატკეცილი) და სხვა ისეთ დამაკავშირებლებს, როგორიცაა მანჰეტენისა და ბრუკლინის ხიდები. საცობის საფასურის პირობებში FDR მაგისტრალზე მანქანების რაოდენობა 5.4%-ით შემცირდება. ეს კლება დაბეგრილ ტერიტორიაზე პირადი ავტომობილით შემსვლელი ადამიანების 16 000–42 000-ით შემცირებას გულისხმობს. ==== აკადემიური კამათი და დავის საგნები ==== ის ტრანსპორტის ეკონომისტებიც კი, რომლებიც საცობის საფასურის დანერგვის მომხრეები არიან, აღიარებენ ამ პოლიტიკის განხორციელებასთან დაკავშირებულ პრაქტიკულ შეზღუდვებს, დავის საგნებსა და საკამათო საკითხებს. როგორც კალიფორნიის უნივერსიტეტის ქალაქ-რეგიონული დაგეგმარების ფაკულტეტის პროფესორმა, როვერტ სერვერომ, შეაჯამა: <ref>{{Cite book|last=Cervero|first=Robert|year=1998|title=The Transit Metropolis|url=https://archive.org/details/transitmetropoli0000cerv|publisher=Island Press, Washington, D.C.|isbn=978-1-55963-591-2|pages=[https://archive.org/details/transitmetropoli0000cerv/page/n82 67]–68}} '' "Setting the prices right"''</ref><blockquote>მეგაპოლისში მგზავრობის ფასის სოციალური დანახარჯების მიხედვით დადგენა თეორიული იდეალია, რომლის რეალურ ცხოვრებაში განხორციელება ჯერჯერობით ვერ მოხერხდა. მთავარი დაბრკოლება ის არის, რომ ტრანსპორტის ეკონომიკის პროფესორებისა და აქტიური გარემოსდამცველების გარდა, პიკის საათებში მგზავრობის მნიშვნელოვნად მაღალი ტარიფების მომხრე ცოტა ადამიანია. საშუალო ფენის მძღოლები ხშირად ჩივიან, რომ ისედაც ძალიან ბევრს იხდიან თავიანთი მანქანების სამართავად ბენზინის აქციზსა და რეგისტრაციის მოსაკრებელში, ხოლო საცობების პერიოდში კიდევ უფრო მეტის გადახდა მათთვის ზედმეტი ტვირთი იქნება. შეერთებულ შტატებში, ცოტა პოლიტიკოსია მზად, დაიცვას საცობის საფასურის დანერგვის იდეა, რადგან ისინი ამომრჩევლების მხარდაჭერას უფრთხილდებიან. კრიტიკოსები ასევე ამტკიცებენ, რომ მანქანით მგზავრობის უფრო მეტად დაბეგვრა ელიტური პოლიტიკაა, რომელიც ღარიბებს გზებიდან აშორებს, რათა გზა მდიდრებს დაეთმოს. სწორედ ამ ყველა მიზეზის გამოა, რომ პიკის საათებში ფასწარმოქმნა ბევრისთვის აუხდენელ ოცნებად რჩება.</blockquote>როგორც ბეტონმა <ref>{{Cite journal|last=Button|first=Kenneth J.|title=op. cit.|year=1993|pages=154–156}}</ref>, ასევე სმოლმა და სხვ.<ref name="Ref-12" /> შემდეგი პრობლემები გამოავლინეს: * საქალაქო საგზაო მოძრაობის რეალური მოთხოვნის ფუნქციები გაცილებით რთულია, ვიდრე ტრანსპორტის ეკონომიკის ანალიზში გამოყენებული თეორიული ფუნქციები. საცობის საფასური პრობლემის საუკეთესო გადაწყვეტად შეირაცხა იმ ვარაუდის საფუძველზე, რომ გზის ფართობის ოპტიმალური ფასი უდრის ზღვრულ დანახარჯს, თუ ეკონომიკაში ყველა სხვა საქონელსაც ზღვრული დანახარჯის ფასი აქვს. რეალურ სამყაროში ეს სიმართლეს არ შეესაბამება, ამიტომ მოსაკრებლის დანერგვა მხოლოდ შუალედური ან მეორე საუკეთესო გამოსავალია. ეკონომიკური პრინციპებიდან გამომდინარე ოპტიმალური საცობის საფასური უნდა ანაზღაურებდეს სხვაობას მძღოლის მიერ გაწეულ საშუალო ხარჯსა და სხვა მძღოლებისთვის (მაგალითად, დამატებითი შეფერხება) და მთლიანად საზოგადოებისთვის (მაგალითად, ჰაერის დაბინძურება) დაკისრებულ ზღვრულ ხარჯს შორის. სპეციფიკურ მონაკვეთებზე დაფუძნებული ოპტიმალური ფასწარმოქმნის პრაქტიკული გამოწვევა შემაძრწუნებელია იმ მოცემულობით, რომ შეუძლებელია მოთხოვნის ფუნქციებისა და სპეციფიკურ მონაკვეთებზე ნაკადის სიჩქარის მრუდების ზუსტი ცოდნა. ამიტომ, ტრანსპორტის ეკონომისტები აღიარებენ, რომ პრაქტიკაში საცობის საფასურის სწორი დადგენა ცდისა და შეცდომის შედეგია. * უთანასწორობის საკითხი: მთავარი დავის საგანი საფასურის არათანაბარი გავლენაა გზის მომხმარებელთა მრავალფეროვნებაზე. ფასიანი გზის გამოყენება მომხმარებლის შემოსავლის დონეზეა დამოკიდებული. მაშინ, როდესაც ზოგიერთს არ შეუძლია საცობის საფასურის გადახდა, ეს პოლიტიკა უპირატესობას საშუალო კლასსა და მდიდრებს ანიჭებს. მომხმარებლებს, რომლებიც ნაკლებად სასურველ ალტერნატივაზე გადადიან, ასევე უარესდებათ მდგომარეობა. ნაკლებად შემოსავლიანები უფრო მიდრეკილნი არიან საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე გადასვლისკენ. [[საგზაო სივრცის რაციონირება|საგზაო სივრცის რაციონირების]] სტრატეგია ჩვეულებრივ უფრო სამართლიანად ითვლება, ვიდრე საცობის საფასური. თუმცა, მაღალი შემოსავლის მქონე მომხმარებლებს ყოველთვის შეუძლიათ თავიდან აიცილონ მგზავრობის შეზღუდვები მეორე მანქანის ყოლით, ხოლო შედარებით არაელასტიკური მოთხოვნის მქონე მომხმარებლები (მაგალითად, დასაქმებული, რომელსაც ხელსაწყოების სამუშაო ადგილზე გადატანა სჭირდება) შედარებით უფრო მეტად დაზარალდებიან. <ref>{{Cite web|author=|title=Vehicle Restrictions. Limiting Automobile Travel At Certain Times and Places|url=http://www.vtpi.org/tdm/tdm33.htm|access-date=2008-04-09|publisher=[[Victoria Transport Policy Institute]], TDM Encyclopedia}} See Equity Impacts section</ref> * სირთულეს წარმოადგენს იმის გადაწყვეტა, თუ როგორ უნდა განაწილდეს მიღებული შემოსავლები. ეს მკვლევარებს შორის საკამათო საკითხია. შემოსავლები შეიძლება გამოყენებულ იქნას საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გასაუმჯობესებლად (როგორც ეს ლონდონში ხდება) ან ახალ საგზაო ინფრასტრუქტურაში ინვესტირებისთვის (როგორც ოსლოში). ზოგიერთი აკადემიკოსი მიიჩნევს, რომ შემოსავლები პირდაპირი გზით მომხმარებლებზე უნდა გადანაწილდეს. საცობების მოსაკრებელი არ ისახავს მიზნად სახელმწიფო შემოსავლების გაზრდას ან უბრალოდ კიდევ ერთ გადასახადად გადაქცევას, თუმცა ეს სწორედ გზის მომხმარებლებისა და გადასახადის გადამხდელების ერთ-ერთი მთავარი საზრუნავია. ერთ-ერთი ალტერნატივა, რომელიც მიზნად ისახავს უთანასწორობისა და შემოსავლების განაწილების პრობლემების თავიდან აცილებას, არის პიკის საათებში მობილობის კვოტებისა ან შემოსავლისგან დამოუკიდებელი სატალონე გზით მგზავრობის [[რაციონირება]]. <ref>{{Cite web|url=http://www.envplan.com/abstract.cgi?id=b240527|year=1997|title=Tradeable permits: their potential in the regulation of road transport externalities|publisher=Environment and Planning B: Planning and Design 24(4) 527–548|access-date=2008-04-11}}</ref> ეს სისტემა მსგავსი იქნება არსებული [[ნახშირბადის ტალონები|ნახშირბადის ტალონების]] ან [[გამონაბოლქვის კვოტები|გამონაბოლქვის კვოტების]] სისტემების. მეგაპოლისის არეალის ან ქალაქის მაცხოვრებლებს, ან გადასახადის გადამხდელებს, მიენიჭებოდათ მობილობის კვოტები ან საცობების ტალონები და ექნებოდათ ამ უფლებების საკუთარ თავზე გამოყენების, ან მათი გაცვლის ან გაყიდვის შესაძლებლობა ნებისმიერ პირზე, ვისაც სურვილი ექნებოდა ავტომობილით, პირადი წილის გარდა, დამატებითი სარგებლობის. ეს სავაჭრო სისტემა სარგებელს არა - ხელისუფლებას, არამედ იმ მომხმარებლებს გაუნაწილებდა, რომლებიც საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე გადავიდოდნენ ან პიკის საათებში ნაკლებს იმგზავრებდნენ.<ref>{{cite journal|author=José M. Viegas|year=2001|title=Making urban road pricing acceptable and effective: searching for quality and equity in urban mobility|doi=10.1016/S0967-070X(01)00024-5|volume=8|issue=4|journal=Transport Policy|pages=289–294}}</ref><ref>{{cite journal|author1=Kara M. Kockelman|author2=Sukumar Kalmanje|year=2005|title=Credit-based congestion pricing: a policy proposal and the public's response|doi=10.1016/j.tra.2005.02.014|volume=39|issue=7–9|journal=Transportation Research Part A: Policy and Practice|pages=671–690|bibcode=2005TRPA...39..671K}}</ref> ==== საზოგადოებრივი წინააღმდეგობა ==== იმ ცოტაოდენი ქალაქიდან მიღებული გამოცდილება, რომლებშიც საცობის საფასურია დანერგილი, ცხადჰყოფს, რომ რეფორმის სოციალური და პოლიტიკური მისაღებობა მთავარი გამოწვევაა. საზოგადოების უკმაყოფილება საცობის მოსაკრებლით ან კიდევ მისი ჩანაფიქრის უარყოფა ძირითადად გამოწვეულია უთანასწორობის საკითხებით, ეკონომიკური ტვირთით ადგილობრივებისთვის, საცალო ბიზნესსა და ზოგადად ეკონომიკურ აქტივობაზე ზემოქმედებით და შიშით, რომ საფასური, მიღებული შემოსავლის წყალობით, რიგით გადასახადად იქცევა. საცობის მოსაკრებელი დღემდე ძალიან საკამათო თემად რჩება საზოგადოებაში, როგორც მის განხორციელებამდე, ასევე მის შემდეგაც. ეს გამოწვევა ნაწილობრივ [[რეფერენდუმი|რეფერენდუმების]] დახმარებითაც გადაჭრილა, მაგალითად, ერთ-ერთით, რომელიც [[სტოკჰოლმის საცობების გადასახადი|სტოკჰოლმში]] შვიდთვიანი საცდელი პერიოდის შემდეგ ჩატარდა;<ref name="stockholm-trials">{{cite web|title=Stockholmsförsöket|publisher=Stockholmsförsöket|url=http://www.stockholmsforsoket.se/|access-date=2008-07-15|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070715053128/http://www.stockholmsforsoket.se/|archive-date=2007-07-15}}</ref> თუმცა ეს ნაბიჯი ფანჯარას ხსნის იმ თემაზე დისკუსიისთვის, თუ როგორ უნდა ჩატარდეს რეფერენდუმი: ხშირად საფასურის გადახდა უწევთ ქალაქგარეთ მცხოვრებ ხალხს მაშინ, როდესაც ამ პოლიტიკით დაბეგრილ ტერიტორიაზე მაცხოვრებლები სარგებლობენ. სტოკჰოლმში ქალაქის ცენტრში მაცხოვრებელთა უმრავლესობა საფასურის მომხრე იყო (რომელთა კენჭისყრითაც გადაწყდა მისი მიღება) მაშინ, როდესაც პერიფერიებში მცხოვრები მოსახლეობის უმრავლესობა - წინააღმდეგი.<ref>{{cite web|title=Trängselskatt – Resultat av folkomröstningar|publisher=Kommunförbundet Stockholms län|url=http://val.cscs.se/|access-date=2008-07-15|language=sv|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080608193744/http://val.cscs.se/|archive-date=2008-06-08}}</ref> გარკვეული შეშფოთება ასევე გამოითქვა კორდონის ტიპის საცობის საფასურის ეფექტზე ეკონომიკურ აქტივობასა და მიწათსარგებლობაზე,<ref>{{cite web|author=Elena Safirova|date=September 2006|url=http://www.rff.org/rff/documents/rff-dp-06-37.pdf|title=Congestion Pricing: Long-Term Economic and Land-Use Effects|publisher=Resources for the Future. RFF DP 06-37|access-date=2008-07-15|display-authors=etal|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080719031656/http://www.rff.org/RFF/Documents/RFF-DP-06-37.pdf|archive-date=2008-07-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080719031656/http://www.rff.org/RFF/Documents/RFF-DP-06-37.pdf|archivedate=2008-07-19}}</ref> რადგან უმეტესწილად აქცენტი მხოლოდ ურბანული ტრანსპორტის პერსპექტივიდან მიღებულ სარგებელზე კეთდება, მაგრამ საცობის მოსაკრებლის სქემები გამოიყენება ურბანული ცხოვრების ხარისხის გასაუმჯობესებლადაც და მცირე ქალაქებში ისტორიული მემკვიდრეობის შესანარჩუნებლად.<ref name="Znojmo2">{{cite web|author=European Local Transport Information Service (ELTIS)|date=2007|url=http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1560&lang1=en|title=Inner city access restriction for substainable mobility for inhabitants and tourists (Znojmo, Czech Republic)|access-date=2008-03-01|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090907033339/http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1560&lang1=en|archive-date=2009-09-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090907033339/http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1560&lang1=en|archivedate=2009-09-07}}</ref><ref>{{cite web|author=European Local Transport Information Service (ELTIS)|date=2007|url=http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1610&mainID=458|title=Controlled Vehicle Access, Valleta, Malta|access-date=2008-03-01|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090907033359/http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1610&mainID=458|archive-date=2009-09-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090907033359/http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1610&mainID=458|archivedate=2009-09-07}}</ref> საფასურის ზეგავლენა ბიზნესზე დღემდე სადავოა; ზოგიერთი ანგარიში ხაზს უსვამს მოსაკრებლის ისეთ დიდ ზეგავლენას მაღაზიებსა და ბიზნესზე, როგორიც [[ლონდონის საცობების გადასახადი|ლონდონის]] მაგალითზე გაყიდვების შემცირება და გაზრდილი ლოჯისტიკური ხარჯებია,<ref>{{cite news|last=Muspratt|first=Caroline|date=2004-04-21|title=Congestion charge cost £300m, say Oxford St traders|work=[[The Daily Telegraph]]|url=https://www.telegraph.co.uk/money/main.jhtml?xml=/money/2004/04/22/cncong22.xml|url-status=dead|access-date=2008-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080614115756/http://www.telegraph.co.uk/money/main.jhtml?xml=%2Fmoney%2F2004%2F04%2F22%2Fcncong22.xml|archive-date=2008-06-14}}</ref> ხოლო ზოგი ანგარიში აჩვენებს, რომ ბიზნესები მოსაკრებლის ამოქმედებიდან 6 თვის შემდეგ მხარს უჭერდნენ მას.<ref>{{cite news|last=Clark|first=Andrew|date=2003-08-13|title=Business backs congestion charge|work=The Guardian|publisher=Guardian News and Media|url=https://www.theguardian.com/environment/2003/aug/18/londonpolitics.greaterlondonauthority|access-date=2008-07-15}}</ref> ზოგი მოხსენება ცხადჰყოფს, რომ ბიზნესსაქმიანობა დაბეგრილ ზონაში უფრო გაიზარდა როგორც [[პროდუქტიულობა|პროდუქტიულობით]], ასევე [[მოგება (ბუღალტრული აღრიცხვა)|მომგებიანობით]], და რომ საფასურს ჰქონდა "ფართოდ ნეიტრალური ზეგავლენა" ლონდონის ეკონომიკაზე მაშინ,<ref>{{cite web|url=http://www.tfl.gov.uk/assets/downloads/FourthAnnualReportFinal.pdf|title=Impacts monitoring – Fourth Annual Report|publisher=[[Transport for London]]|access-date=2008-02-11|date=June 2006|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080228180828/http://www.tfl.gov.uk/assets/downloads/FourthAnnualReportFinal.pdf|archive-date=2008-02-28}}</ref> როდესაც ზოგი კვლევა იმას ამტკიცებს, რომ მოსაკრებლის 2007 წლის გაფართოების შემდეგ ბიზნესს საშუალოდ 25%-იანი ვარდნა ჰქონდა.<ref name="bbc20070521">{{cite news|date=2007-05-21|title=Traders rally against charge zone|work=BBC News|publisher=British Broadcasting Corporation|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/london/6676671.stm|access-date=2008-07-15}}</ref> სხვა კრიტიკა ფოკუსირდება დაბეგრილი ზონის მოსაზღვრე უბნებზე, რაც გულისხმობს, რომ საცობის საფასური ასტიმულირებს მათ გადაქცევას „საპარკინგეებად“, ამავე უბნებში სატრანსპორტო მოძრაობისა და დაბინძურების გაზრდას,<ref>{{cite news|author1=Schuster, Karla|author2=James T. Madore|date=2007-06-12|title=Silver hits brakes over city traffic plan|newspaper=[[Newsday]]|url=http://www.newsday.com/search/ny-stcong125252662jun12,0,3435226.story|url-status=dead|access-date=2007-06-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20090907131134/http://www.newsday.com/search/ny-stcong125252662jun12%2C0%2C3435226.story|archive-date=September 7, 2009}} ''Note: access to this source in no longer available for free.''</ref> და ზოგიერთ მგზავრზე [[რეგრესული გადასახადი|რეგრესული გადასახადის]] დაწესებას.<ref>{{cite news|last=Nissan|first=Rita|date=2007-06-13|title=Assembly Speaker Silver Not Sold on Congestion Pricing Plan|work=[[NY1]]|url=http://www.ny1.com/ny1/content/index.jsp?stid=1&aid=70617|url-status=dead|access-date=2008-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080412020716/http://www.ny1.com/ny1/content/index.jsp?stid=1&aid=70617|archive-date=2008-04-12}}</ref><ref name="hakim-June12">{{cite news|last=Hakim|first=Danny|date=2007-06-12|title=Silver Challenges Health Benefits Promised in Manhattan Toll Plan|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2007/06/12/nyregion/12silver.html|access-date=2008-07-15}}</ref> თუმცა, სტოკჰოლმის საცდელმა საცობის მოსაკრებელმა აჩვენა მოძრაობის შემცირება დასაბეგრი ტერიტორიის გარეთაც.<ref>{{cite web|url=http://www.stockholmsforsoket.se/upload/Hushall_eng.pdf|title=Facts about the Evaluation of the Stockholm Trial|last=Söderholm|first=Gunnar|publisher=Stockholmsförsöket|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120228220202/http://www.stockholmsforsoket.se/upload/Hushall_eng.pdf|archive-date=2012-02-28}}</ref> სხვა ოპონენტები ამტკიცებენ, რომ საფასური შეიძლება რიგით გადასახადად იქცეს საშუალო და დაბალი ფენის მაცხოვრებლებისთვის, რადგან ეს მოქალაქეები ფინანსურად ყველაზე მეტად დაზარალდებიან.<ref>{{cite news|last=Dobnik|first=Verena|date=2007-06-12|title=NYC Lawmakers Hold Hearing on 'Congestion Pricing' Traffic Plan|work=[[Brooklyn Daily Eagle]]|url=http://www.brooklyneagle.com/categories/category.php?category_id=27&id=13380|access-date=2015-10-18}} [http://50.56.218.160/archive/category.php?category_id=27&id=13380 Alt URL]</ref> მეთვალყურეობის მიზნებისთვის კამერების დაყენებამ ასევე შეიძლება ეჭვქვეშ დააყენოს სამოქალაქო თავისუფლებების უსაფრთხოება.<ref>{{cite news|last=Confessore|first=Nicholas|date=2007-06-09|title=In Legislators' Scrutiny, Traffic Proposal Faces Hard Questioning|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2007/06/09/nyregion/09hearing.html|access-date=2008-07-15}}</ref><ref>{{cite news|author1=Hakim, Danny|author2=Ray Rivera|date=2007-06-08|title=City Traffic Pricing Wins U.S. and Spitzer's Favor|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2007/06/08/nyregion/08congestion.html|access-date=2008-07-15}}</ref> === შედეგები === 2019 წლის კვლევამ 2006-დან 2010 წლამდე სტოკჰოლმის საცობის საფასურის შესახებ აჩვენა, რომ მისი არარსებობის შემთხვევაში, სტოკჰოლმის ჰაერი 2006-2010 წლებში 5-15 პროცენტით უფრო დაბინძურებული იქნებოდა, ხოლო მცირეწლოვან ბავშვებს არსებითად უფრო მეტი ასთმის შეტევა ექნებოდათ.<ref>{{Cite news|date=2017-02-02|title=Driving Fee Rolls Back Asthma Attacks in Stockholm|language=en|newspaper=Inside Science|url=https://www.insidescience.org/news/driving-fee-rolls-back-asthma-attacks-stockholm|access-date=2017-02-09}}</ref><ref name=":13" /> 2020 წლის კვლევამ პეკინში მოძრაობის შეზღუდვების შესახებ დაადგინა, რომ საცობის მოსაკრებელი შეამცირებდა ზოგადად სატრანსპორტო მოძრაობას, დაბინძურებას, [[სათბურის გაზების გამონაბოლქვი|სათბური აირების გამოყოფასა]] და საგზაო შემთხვევებს მაშინ, როდესაც მოძრაობის სიჩქარესა და საბიუჯეტო შემოსავლებს გაზრდიდა .<ref>{{Cite journal|last1=Yang|first1=Jun|last2=Purevjav|first2=Avralt-Od|last3=Li|first3=Shanjun|date=2020|title=The Marginal Cost of Traffic Congestion and Road Pricing: Evidence from a Natural Experiment in Beijing|journal=American Economic Journal: Economic Policy|language=en|volume=12|issue=1|pages=418–453|doi=10.1257/pol.20170195|issn=1945-7731|url=https://www.aeaweb.org/doi/10.1257/pol.20170195.appx}}</ref> 2020 წელს ლონდონში ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ [[ლონდონის საცობების გადასახადი|საცობის საფასურმა]] (დანერგილი 2003 წელს) შეამცირა საერთო დაბინძურება და ავტომობილების მართვა, თუმცა გაზარდა დაბინძურება<ref>{{Cite journal|last1=Marazi|first1=Naveed Farooz|last2=Majumdar|first2=Bandhan Bandhu|last3=Sahu|first3=Prasanta K.|last4=Potoglou|first4=Dimitris|date=2022-11-01|title=Congestion pricing acceptability among commuters: An Indian perspective|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0739885922000038|journal=Research in Transportation Economics|language=en|volume=95|pages=101180|doi=10.1016/j.retrec.2022.101180|s2cid=246498208|issn=0739-8859}}</ref> დიზელის მანქანებისგან (რომლებიც გათავისუფლებული იყვნენ მოსაკრებლისგან).<ref>{{Cite journal|last1=Green|first1=Colin P.|last2=Heywood|first2=John S.|last3=Navarro Paniagua|first3=Maria|date=2020-09-01|title=Did the London congestion charge reduce pollution?|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0166046220302581|journal=Regional Science and Urban Economics|language=en|volume=84|pages=103573|doi=10.1016/j.regsciurbeco.2020.103573|s2cid=169274952|issn=0166-0462}}</ref> 2021 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ საცობის საფასურმა შეამცირა CO₂ გამონაბოლქვი, ყოველდღიური გადაადგილებისა და საცხოვრებლის ზომის შემცირების წყალობით.<ref name=":02" /> 2013 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ მას შემდეგ, რაც სიეტლში საცობის მოსაკრებელი დაინერგა, მძღოლები მეტად კმაყოფილები იყვნენ საცობის საფასურიანი გზებით და ნაკლებად ისტრესებოდნენ.<ref>{{Cite news|last=Frakt|first=Austin|date=2019-01-21|title=Stuck and Stressed: The Health Costs of Traffic|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2019/01/21/upshot/stuck-and-stressed-the-health-costs-of-traffic.html|access-date=2019-01-21|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Effects of Full-Facility Variable Tolling on Traveler Behavior: Evidence from a Panel Study of the Sr-520 Corridor in Seattle, Washington|journal=Transportation Research Record: Journal of the Transportation Research Board|volume=2345|pages=74–82|date=2013|language=en|doi=10.3141/2345-10|last1=Peirce|first1=Sean|last2=Puckett|first2=Sean|last3=Petrella|first3=Margaret|last4=Minnice|first4=Paul|last5=Lappin|first5=Jane|s2cid=109715156}}</ref> 2016 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ სინგაპურში საცობის მოსაკრებლის ზრდის გამო საზოგადოებრივი ტრანსპორტით მოსარგებლეთა რაოდენობა უფრო გაიზარდა.<ref>{{Cite journal|last1=Agarwal|first1=Sumit|last2=Koo|first2=Kang Mo|date=2016-09-01|title=Impact of electronic road pricing (ERP) changes on transport modal choice|journal=Regional Science and Urban Economics|volume=60|pages=1–11|doi=10.1016/j.regsciurbeco.2016.05.003|issn=0166-0462}}</ref> 2016 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ სინგაპურის საცობის საფასურიან კორდონშემორტყმულ რაიონებში მათ გარეთ მდებარე ტერიტორიებთან შედარებით უძრავი ქონების ფასები 19%-ით დაეცა.<ref>{{Cite journal|last1=Agarwal|first1=Sumit|last2=Koo|first2=Kang Mo|last3=Sing|first3=Tien Foo|date=2015-11-01|title=Impact of electronic road pricing on real estate prices in Singapore|journal=Journal of Urban Economics|volume=90|pages=50–59|doi=10.1016/j.jue.2015.09.004|issn=0094-1190}}</ref> == ცნობები == {{სქოლიოს სია|colwidth=30em}} == ბიბლიოგრაფია == * {{Cite book|author=Button, Kenneth J.|author-link=Kenneth Button (economist)|isbn=978-1-84064-191-2|publisher=[[Edward Elgar Publishing]], Cheltenham, UK|title=Transport Economics 3rd Edition|year=2010}} (See Chapter 9: Optimizing Traffic Congestion) * {{Cite book|first=Kenneth J.|isbn=978-1-85278-523-9|last=Button|publisher=Edward Elgar Publishing Ltd, Cheltenham, UK|title=Transport Economics 2nd Edition|year=1993}}<!-- The second edition was kept in the list because it is used as a reference in the article --> * {{Cite book|first=Robert|isbn=978-1-55963-591-2|last=Cervero|publisher=[[Island Press]], Washington, D.C.|title=The Transit Metropolis: A Global Inquiry|url=https://archive.org/details/transitmetropoli0000cerv|year=1998}} (See Chapter 6: The Master-Planned Transit Metropolis: Singapore) * {{Cite book|first1=Alexander|first2=Geoffrey M.|isbn=978-1-62081-480-2|last1=Davis|last2=Long|publisher=[[Nova Science Publishers]], New York|title=Congestion Pricing - A Primer On Efficient Road Management|year=2012}} * {{Cite book|first=R.|isbn=978-0-415-08117-7|last=Doganis|publisher=Routledge, London|title=The Airport Business|url=https://archive.org/details/airportbusiness0000doga|year=1992}} * {{Cite book|first1=J.F.|first2=Edmond L.|first3=Louie|isbn=978-0-7923-8631-5|last1=McDonald|last2=d'Ouville|last3=Nan Liu|publisher=Springer, New York|title=Economics of Urban Highway Congestion and Pricing (Transportation Research, Economics and Policy Volume 9)|url=https://archive.org/details/economicsofurban0000mcdo|year=1999}} * {{Cite book|author=[[International Transport Forum]], [[Organisation for Economic Co-operation and Development]]|isbn=978-92-821-0284-8|publisher=OECD Publishing, Paris|title=ITF Round Tables Implementing Congestion Charges|year=2010}} * {{Cite journal|bibcode=2005TRPA...39..671K|doi=10.1016/j.tra.2005.02.014|first1=Kara M.|first2=Sukumar|issue=7–9|journal=Transportation Research|last1=Kockelman|last2=Kalmanje|pages=671–690|title=Credit-Based Congestion Pricing: A Policy Proposal and the Public's Response|volume=39A|year=2005}} * {{Cite book|first1=Sarah Jo|first2=Rachel|isbn=978-0-87420-262-5|last1=Peterson|last2=MacCleery|publisher=[[Urban Land Institute]]|title=When the Road Price Is Right: Land Use, Tolls, and Congestion Pricing|year=2013}} * {{Cite book|first1=Harry W.|first2=Christine Bae|isbn=978-1-84720-380-9|last1=Richardson|last2=Chang-Hee|publisher=Edward Elgar Publishing, Cheltenham, UK; Northampton, MA|title=Road Congestion Pricing In Europe: Implications for the United States|year=2008}} * {{Cite book|editor-first1=Georgina|editor-last1=Santos|isbn=978-0-7623-0968-9|publisher=JAI Press|title=Road Pricing, Volume 9: Theory and Evidence (Research in Transportation Economics)|year=2004}} * {{Cite book|first1=Jens|first2=Bernhard|isbn=978-0-08-044199-3|last1=Schade|last2=Schlag|publisher=[[Emerald Group Publishing]], Bingley, West Yorkshire|title=Acceptability of Transport Pricing Strategies|year=2003}} * {{Cite book|first1=Kenneth A.|first2=Erik T.|isbn=978-0-415-28515-5|last1=Small|last2=Verhoef|publisher=[[Routledge]], New York|title=The Economics of Urban Transportation|url=https://archive.org/details/economicsofurban0000smal|year=2007}} (See Chapter 4: Pricing and 4-3: Congestion Pricing in Practice) * {{Cite book|first=R.J.|last=Smeed|publisher=HMSO|title=Road pricing: the economic and technical possibilities|url=https://archive.org/details/op1265810-1001|year=1964}} * {{Cite journal|doi=10.1007/s11066-008-9024-z|first1=Theodore|first2=Stefan|journal=Netnomics|last1=Tsekeris|last2=Voß|pages=5–52|s2cid=153724717|title=Design and evaluation of road pricing: State-of-the-art and methodological advances|volume=10|year=2009}} * {{Cite book|first1=Erik T.|first2=Michiel|first3=Linda|first4=Bert|isbn=978-1-84542-860-0|last1=Verhoef|last2=Bliemer|last3=Steg|last4=Van Wee|publisher=Edward Elgar Publishing, Cheltenham, UK|title=Pricing in Road Transport: A Multi-Disciplinary Perspective|url=https://archive.org/details/pricinginroadtra0000unse|year=2008}} * {{Cite book|first=A. A.|isbn=978-0-8018-0653-7|last=Walters|publisher=World Bank Staff Occasional Papers Number Five, Washington, D.C.|title=The Economics of Road User Charges|year=1968}} [[კატეგორია:ტრანსპორტის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ფასწარმოქმნა]] d7jtum46ol6rnwthkvp5iy8f1rleb8b 4815899 4815898 2025-06-17T13:47:47Z Jaba1977 3604 4815899 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:027_ERP_gantry.jpg|მინი|250x250პქ| [[საგზაო ელექტრონული საფასური|საგზაო ელექტრონული საფასურის]] ბჭე სინგაპურში, მსოფლიოში პირველ ადგილას, სადაც კორდონის ტიპის საცობის საფასური დაინერგა.]] '''საცობის საფასური''' ან '''საცობის მოსაკრებელი''' — საგადასახადო პოლიტიკა, რომელიც მომხმარებლებს საჯარო სიკეთის, გზის საფარის, ჭარბად მოხმარების შედეგად გამოწვეული საცობის გამო ეკისრებათ. ამ იდეის მხარდამჭერები ამტკიცებენ, რომ ეს პოლიტიკა მოთხოვნის მოთოკვის საფუძველზე საცობის გაქრობის საშუალებას იძლევა და მიწოდების გაზრდის საჭიროებას აქრობს. ეკონომიკური თეორიის მიხედვით, ამ პოლიტიკის მიზანი არის ფასწარმოქმნის მექანიზმის გამოყენება იმ საქმიანობათა სოციალური ხარჯების დასაფარად, რომელთა მიერ გამოწვეული უარყოფითი გარე ეფექტის შესაბამის საზღაურს მომხარებლები სხვაგვარად არ იხდიან (მაგალითად, პიკის საათის დროს გადატვირთულ უბანში მგზავრობა). საცობის საფასური, ჭარბად მოხმარებულ პროდუქტზე ფასის დაწესებით, მოხმარების დროსა თუ სივრცეში თანაბრად გაბნევას ახალისებს, რაც მომხმარებლებს გადატვირთული გზის სხვა დროს ან სულაც სხვა თავისუფალი გზით უფრო ეფექტური სარგებლობისკენ უბიძგებს. საფასური პირველად, [[1975]] წელს, სინგაპურის ქუჩებში დაინერგა, [[1998]]-ში კი დაიხვეწა. მას შემდეგ იგი გაჩნდა ისეთ ქალაქებში, როგორებიცაა [[ლონდონი]], [[სტოკჰოლმი]], [[მილანი]], [[გეტებორგი|გოტებორგი]], და ასევე<nowiki/>[[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში,]] [[მანჰეტენი|მანჰეტენის]] ცენტრალურ ბიზნეს უბანში. COVID-19-ის პანდემიამდე მისი [[ვაშინგტონი|ვაშინგტონსა]] და [[სან-ფრანცისკო|სან-ფრანცისკოში]] დანერგვაც განიხილებოდა.<ref name="NYCongestionPricing2">{{cite news|author=Winnie Hu and Ana Ley|date=January 4, 2025|title=Welcome to the Congestion Zone: New York Toll Program Is Set to Begin|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2025/01/04/nyregion/congestion-pricing-nyc.html|access-date=January 4, 2025}}</ref> [[გლობალური დათბობა|კლიმატის ცვლილების]] კონტექსტში დაბინძურებისა და [[სათბურის აირები|სათბურის აირების]] გამონაბოლქვის მავნე ზემოქმედების შესახებ გაზრდილმა ცნობიერებამ ბოლო დროს უფრო დიდი ინტერესი გამოიწვია საცობის მოსაკრებლის მიმართ, რომლის ერთ-ერთი ნაირსახეობა საქართველოში ბენზინზე აქციზის გადასახადია. საცობის საფასურის დანერგვამ შეამცირა [[საცობი|საცობები]],<ref>{{Cite web|title=What is Congestion Pricing? - Congestion Pricing - FHWA Office of Operations|url=https://ops.fhwa.dot.gov/congestionpricing/cp_what_is.htm|access-date=2021-12-18|website=[[Federal Highway Administration|Federal Highway Administration (FHWA)]]}}</ref> დაბინძურება,<ref name=":02">{{Cite journal|last1=Domon|first1=Shohei|last2=Hirota|first2=Mayu|last3=Kono|first3=Tatsuhito|last4=Managi|first4=Shunsuke|last5=Matsuki|first5=Yusuke|date=2021|title=The long-run effects of congestion tolls, carbon tax, and land use regulations on urban {{CO2}} emissions|journal=Regional Science and Urban Economics|volume=92|page=103750|language=en|doi=10.1016/j.regsciurbeco.2021.103750|s2cid=244473881|issn=0166-0462|doi-access=free}}</ref> ასთმა,<ref name=":13">{{Cite journal|last1=Simeonova|first1=Emilia|last2=Currie|first2=Janet|last3=Nilsson|first3=Peter|last4=Walker|first4=Reed|date=2019-10-14|title=Congestion Pricing, Air Pollution, and Children's Health|url=http://jhr.uwpress.org/content/early/2019/10/07/jhr.56.4.0218-9363R2|journal=Journal of Human Resources|volume=56|issue=4|language=en|pages=0218–9363R2|doi=10.3368/jhr.56.4.0218-9363R2|s2cid=240155181|issn=0022-166X}}</ref> და გაზარდა უძრავი ქონების ღირებულება,<ref>{{Cite journal|last=Tang|first=Cheng Keat|date=2021-01-01|title=The Cost of Traffic: Evidence from the London Congestion Charge|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0094119020300735|journal=Journal of Urban Economics|language=en|volume=121|pages=103302|doi=10.1016/j.jue.2020.103302|hdl=10356/146475|s2cid=209687332|issn=0094-1190|hdl-access=free}}</ref> თუმცა დაიმსახურა საზოგადოების უკმაყოფილება და კრიტიკა.<ref>{{Citation|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=Transport Economics 2nd Edition|page=154-155|publisher=Edward Elgar Publishing Ltd, England|id=ISBN 978-1852785239}}</ref><ref>{{Citation|last=Small, Kenneth A.; Verhoef, Erik T.|title=The Economics of Urban Transportation|year=2007|publisher=Routledge, New York|page=120-121|id=ISBN 978-0-415-28515-5}}</ref> ეკონომისტებს შორის კონსესუსია იმის თაობაზე, რომ გადატვირთულ სატრანსპორტო ქსელში საცობის საფასური და შედეგად მიღებული მოგებით შემსუბუქებული სხვა გადასახადები მოქალაქეთა საშუალო კეთილდღეობას აუმჯობესებს.<ref>{{Cite web|title=Congestion Pricing|url=https://www.kentclarkcenter.org/surveys/congestion-pricing/|access-date=2023-12-09|website=Clark Center Forum|language=en-US}}</ref> თუმცაღა სადავოა ის, თუ როგორ უნდა დაწესდეს მოსაკრებელი, როგორ უნდა დაიფაროს საერთო ხარჯები, რაში უნდა დაიხარჯოს ჭარბი შემოსავალი, როგორ და საერთოდ უნდა, თუ - არა, დაკომპენსირდნენ საფასურის შედეგად "დაზარალებული" მომხარებლები და უნდა პრივატიზდეს, თუ - არა, ავტომაგისტრალები.<ref>{{cite journal|journal=[[Econ Journal Watch]]|volume=3|issue=2|pages=292–379|author=Lindsey, Robin|title=Do Economists Reach a Conclusion on Road Pricing? The Intellectual History of an Idea|date=May 2006|url=http://econjwatch.org/issues/volume-3-number-2-may-2006|format=PDF|access-date=2008-12-09}}</ref> == მიმოხილვა == საცობის საფასური არის კონცეფცია [[საბაზრო ეკონომიკა|საბაზრო ეკონომიკიდან]] და იგი გულისხმობს [[ფასწარმოქმნა|ფასწარმოქმნის]] მექანიზმის გამოყენებას იმ [[გარე ეფექტი|უარყოფითი გარე ეფექტების]] ასანაზღაურებლად, რომელიც გამოწვეულია [[საზოგადოებრივი საქონელი|საზოგადოებრივი საქონლის]] მიწოდების ხელმისაწვდომ რაოდენობას გადაჭარბებული მოთხოვნის რაოდენობით. ეკონომიკური დასაბუთების მიხედვით, ნულოვანი ფასის პირობებში მოთხოვნის რაოდენობა აჭარბებს მიწოდების რაოდენობას, რაც იწვევს [[ეკონომიკური დეფიციტი|დეფიციტს]]. მისი აღმოფხვრის გზა [[წონასწორობის ფასი|წონასწორული ფასის]] დაწესებაა და არა - მიწოდების გაზრდა. როგორც წესი, ასეთი პოლიტიკა გულისხმობს პიკის საათების განმავლობაში ან საცობებით გადატვირთულ ადგილებში სამგზავრო [[ფასი|ფასების]] გაზრდას, ზოგჯერ კი სრულიად ახალი [[პიგუს გადასახადი|გადასახადის]] ან საფასურის შემოღებას იმ უფასოდ ხელმისაწვდომ სუბსიდირებულ საჯარო სიკეთეებზე, რომლებზე მოთხოვნის პიკური რაოდენობა მიწოდების ხელმისაწვდომ რაოდენობას აღემატება. [[ფაილი:საცობის საფასურის წონასწორობა.png|მარცხნივ|მინი|ეკონომიკური დასაბუთება დაუბეგრავი წონასწორობიდან დაბეგრილ წონასწორობაზე გადასვლის თაობაზე.]] ეკონომიკური თეორიის მიხედვით, საცობის საფასურის პოლიტიკის მიზანია ფასწარმოქმნის მექანიზმების გამოყენება მომხმარებლებისთვის იმის საგრძნობად, თუ რამხელა ხარჯებს აკისრებენ ისინი ერთმანეთს მოთხოვნის პიკის დროს მოხმარებისას და, რომ უნდა ანაზღაურებდნენ იმ დამატებით დატვირთვას, რომელსაც ისინი წარმოქმნიან, რაც, თავის მხრივ, ხელს შეუწყობს მოთხოვნის სივრცესა ან დროში გადანაწილებას,<ref name="Button">{{Cite book|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=Transport Economics 2nd Edition|publisher=[[Edward Elgar Publishing]] Ltd, England|isbn=978-1-85278-523-9|page=[https://archive.org/details/transporteconomi0000butt/page/153 153]|url=https://archive.org/details/transporteconomi0000butt/page/153}}</ref><ref name="Small">{{Cite book|author1=Small, Kenneth A.|author2=Verhoef, Erik T.|title=The Economics of Urban Transportation|url=https://archive.org/details/economicsofurban0000smal|year=2007|publisher=Routledge, New York|isbn=978-0-415-28515-5|page=[https://archive.org/details/economicsofurban0000smal/page/n137 120]}}</ref> ან მის ჩანაცვლებას [[შემცვლელი საქონელი|საზოგადოებრივი სიკეთის შემცვლელებით]]; მაგალითად, კერძო ავტოტრანსპორტიდან საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე გადასვლის სახით. გადატვირთულ პერიოდებში უფრო მაღალი ფასების დაწესების მექანიზმი გამოიყენება სხვადასხვა საჯარო კომუნალურებსა და სერვისების სფეროებში. ასეთი პოლიტიკა სერვისზე მოთხოვნის უკეთ მართვის ერთ-ერთი საშუალებაა მაშინ, როცა მიზანი პიკური მოთხოვნისთვის დასაკმაყოფილებლად ძვირადღირებული ინვესტიციების თავიდან აცილებაა, ან როცა სერვისის დამატებითი სიმძლავრით უზრუნველყოფა ეკონომიკურად ან ფინანსურად შეუძლებელია. საცობის საფასური ხშირად გამოიყენება [[ტელეფონი|სატელეფონო]] და [[ელექტრომომარაგება|ელექტრომომმარაგებელ]] სერვისებში, [[მეტროპოლიტენი|მეტროპოლიტენში]], [[რკინიგზის ტრანსპორტი|რკინიგზასა]] და [[ავტობუსი|ავტობუსებში]]. <ref>{{Cite book|year=1996|title=Sustainable Transport: Priorities for Policy Reform|url=https://books.google.com/books?id=zNuH2kN5M3sC&pg=PA48|publisher=The World Bank, Washington, D.C.|isbn=978-0-8213-3598-7|pages=48–49}}</ref> ასევე, ჩაფიქრებული ყოფილა [[ინტერნეტ ხელმისაწვდომობა|ინტერნეტ ხელმისაწვდომობისთვისაც]].<ref>{{cite magazine|author1=Henderson, Tristan|author2=Crowcroft, Jon|author3=Bhatti, Saleem|name-list-style=amp|url=http://www.cs.st-andrews.ac.uk/~tristan/pubs/ieeeic01.pdf|title=Congestion Pricing – Paying Your Way in Communication Networks|magazine=IEEE Internet Computing|date=September–October 2001|access-date=2008-03-01|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080627154821/http://www.cs.st-andrews.ac.uk/~tristan/pubs/ieeeic01.pdf|archive-date=2008-06-27}}</ref> ის ასევე ინტენსიურადაა შესწავლილი და მხარდაჭერილი ტრანსპორტის წამყვანი ეკონომისტების მიერ [[პორტი|პორტების]], [[წყლის გზა|საზღვაო გზების]], [[აეროპორტი|აეროპორტებისა]] და [[ფასიანი გზა|ფასიანი გზების]] სფეროებში, თუმცა ფაქტობრივი განხორციელება, განსაკუთრებით საქალაქო გზებზე, საკმაოდ შეზღუდულია ამ საკითხთან დაკავშირებული საკამათო საგნების გამო, რომელთა შორისაცაა, საფასურის არათანაბარი ზეგავლენა საზოგადოების სხვადასხვა წევრებზე, მიღებული შემოსავლის დანიშნულების ბუნდოვანება და, რაც მთავარია, უმწიფარი სოციალურ-პოლიტიკური მზაობა საცობის მოსაკრებლის მისაღებად.<ref>{{Cite journal|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=op. cit.|pages=154–156}}</ref><ref name="Ref-12">{{Cite journal|author1=Small, Kenneth A.|author2=Verhoef, Erik T.|title=op. cit|year=2007|pages=125–127}}</ref> [[ფაილი:საცობის საფასურის დიაგრამა.png|მინი|290x290პქ|საცობის საფასურის აღმწერი დიაგრამა]] საცობის გადასაჭრელად საცობის საფასური ეკონომისტების მიერ შემოთავაზებული მოთხოვნაზე დაფუძნებული სტრატეგიებიდან ერთ-ერთია (მიწოდებაზე დაფუძნებულებისგან განსხვავებით).<ref name="prm_winter_1995">{{cite journal|title=Congestion Control and Demand Management|author1=Sheldon G. Strickland|author2=Wayne Ber|date=Winter 1995|volume=58|issue=3|journal=Public Roads Magazine|url=http://www.tfhrc.gov/pubrds/winter95/p95wi1.htm|access-date=2008-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20080317165147/http://www.tfhrc.gov/pubrds/winter95/p95wi1.htm|archive-date=2008-03-17|url-status=dead}}</ref> ეკონომისტები საცობს უარყოფით [[გარე ეფექტი|გარე ეფექტად]] თვლიან.<ref name="Ibañez">{{Cite book|last1=Small|first1=Kenneth A.|last2=José A. Gomez-Ibañez|year=1998|title=Road Pricing for Congestion Management: The Transition from Theory to Policy|publisher=The University of California Transportation Center, University of California at Berkeley|page=213}}</ref> გარე ეფექტი წარმოიქმნება მაშინ, როდესაც გარიგება დანახარჯს ან სარგებელს მესამე პირს აკისრებს, რაც ხშირად, თუმცა არა - ყოველთვის, საჯარო სიკეთის გამოყენებას ახლავს თან. მაგალითად, ზოგიერთი წარმოება ან სატრანსპორტო საშუალება დაბინძურების გზით სუფთა ჰაერზე პარაზიტირებს, რაც დამატებით დანახარჯს წარმოქმნის ჰაერით მოსარგებლეთათვის. საცობის საფასური არის [[პარეტოს ეფექტურობა|პარეტოს ოპტიმუმის]] მიღწევის სტრატეგია, რომელიც საჯარო სიკეთის მომხმარებლებს ავალდებულებს გადაიხადონ მეტი, რათა საყოველთაო კეთილდღეობა ან საზოგადოების წმინდა სარგებელი გაიზარდოს.<ref>{{Cite journal|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=op. cit.|page=153}}</ref><ref>{{Cite journal|author1=Small, Kenneth A.|author2=Verhoef, Erik T.|title=op. cit|year=2007|page=120}}</ref> ნობელის პრემიის ლაურეატი [[უილიამ ვიკრი]] ზოგიერთის მიერ საცობის საფასურის ფუძემდებლადაა მიჩნეული, რომელმაც 1952 წელს პირველმა დააინიცირა [[ნიუ-იორკის მეტროპოლიტენი|ნიუ-იორკის მეტროპოლიტენში]] მგზავრობის ფასწარმოქმნის დამოკიდებულება მგზავრობის დისტანციასა ან დროზე.<ref>{{cite web|url=http://www.columbia.edu/cu/pr/96/18968.html|title=Nobelist William S. Vickrey: Practical Economic Solutions to Urban Problems|publisher=[[Columbia University]]|date=1996-10-08|access-date=2009-03-27}}</ref><ref name="NYT0207">{{cite news|author=Daniel Gross|author-link=Daniel Gross (journalist)|date=2007-02-17|title=What's the Toll? It Depends on the Time of Day|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2007/02/11/business/yourmoney/11view.html?_r=2&oref=slogin&oref=slogin|access-date=2008-07-15}}</ref><ref>{{cite web|author=Vickrey|first=William|author-link=|year=1992|title=Principles of Efficient Congestion Pricing|url=http://www.vtpi.org/vickrey.htm|access-date=2009-03-10|publisher=[[Victoria Transport Policy Institute]]}}</ref> საგზაო გადაადგილების სფეროში ეს თეორიები განავრცეს [[მორის ალე|მორის ალემ]] და გაბრიელ როტმა, რომელმაც მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა სისტემის პირველად დიზაინში და [[მსოფლიო ბანკი|მსოფლიო ბანკის]] რეკომენდაციით სინგაპურში პირველი პროგრამა აამოქმედა.<ref name="WB1996">{{Cite book|last=Walters|first=A. A.|year=1968|title=The Economics of Road User Charges|publisher=World Bank Staff Occasional Papers Number Five, Chapter VII, Washington, D.C. pp. 191–217|isbn=978-0-8018-0653-7}}</ref> ასევე, ეს იდეა ნასხსენებია [[Smeed ანგარიში|სმიდის ანგარიშშიც]], რომელიც [[ტრანსპორტის დეპარტამენტი|ბრიტანეთის ტრანსპორტის სამინისტრომ]] 1964 წელს გამოქვეყნა,<ref>{{cite book|last=Smeed|first=R.J.|year=1964|title=Road pricing: the economic and technical possibilities|url=https://archive.org/details/op1265810-1001|publisher=HMSO}}</ref> მაგრამ მისი რეკომენდაციები ბრიტანეთის მომდევნო ხელისუფლებებმა უარყვეს.<ref name="t_20050606">{{cite news|author1=Ben Webster|author2=Michael Evans|date=2005-06-06|title=Radical dreams for the future of transport haunted by past failures|work=The Times|publisher=Times Newspapers|location=London|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article530470.ece|url-status=dead|access-date=2008-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20070209114621/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article530470.ece|archive-date=February 9, 2007}}</ref> [[აშშ-ის კონგრესი|შეერთებული შტატების კონგრესის]] ერთობლივი ეკონომიკური კომიტეტის 2003 წლის სატრანსპორტო ეკონომიკის დასაბუთებაში საცობის საფასურის დანერეგვა, ცნობილი, როგორც "ერთი პოლიტიკური ნაბიჯი საცობის პრობლემის მოსაგვარებლად", შემდეგნაირად შეჯამდა: „საცობი წარმოიქმნება საქონელზე, კერძოდ, კონკრეტულ დროსა და სივრცეში მაგისტრალის გამტარუნარიანობაზე, არასწორი ფასწარმოქმნის გამო. ნულოვანი ფასის პირობებში მიწოდების რაოდენობა (გაზომილი ზოლ-მილში) არის მოთხოვნის რაოდენობაზე ნაკლები. თუ საქონელი ან სერვისი უფასოდაა ხელმისაწვდომი, ხალხი მიდრეკილია მოითხოვოს უფრო და უფრო მეტი და გამოიყენოს იგი იმაზე უფრო არაგონოვრულად, ვიდრე გამოიყენებდა მაშინ, როდესაც მასში შესაბამის ფასს გადაიხდიდა. მაშასადამე, საცობის საფასური ეფუძნება ეკონომიკის ძირითად კონცეფციას, კერძოდ, ფასწარმოქმნას იმისთვის, რომ მწირი რესურსი დაიხარჯოს იმ ყველაზე უფრო ღირებული მიზნისთვის, რომელსაც ზურგს მომხმარებლის მიერ რესურსში შესაბამისი ფასის გადახდის მზაობა უმაგრებს.".<ref name="USCongress">{{Cite web|author=Holtz-Eakin, Douglas|date=2003-05-06|url=http://www.cbo.gov/ftpdoc.cfm?index=4197|title=Congestion Pricing for Highways (Testimony before the Joint Economic Committee, U.S. Congress)|access-date=2008-02-26|publisher=Congressional Budget Office}}</ref> სატრანსპორტო მოძრაობის შესაბამისად, არსებობს საცობის ორი ტიპის საფასური. კორდონის ან ზონალური ტიპის მოსაკრებელი განსაზღვრავს დაბეგრილი ტერიტორიის საზღვრებს — როგორც წესი, ზონას მგზავრობის მაღალი ინტენსივობით, როგორიცაა ქალაქის ცენტრი — და პირადი სატრანსპორტო საშუალებით ამ საზღვრების კვეთას ფასიანს ხდის. კორიდორული ან ობიექტზე ორიენტირებული საფასური კი გადასახადს აწესებს ერთი ობიექტის ხელმისაწვდომობაზე, მაგალითად, გზის ან ხიდის რაღაც მონაკვეთზე. პრაქტიკაში ტერმინი „საცობის საფასური“ უფრო ხშირად კორდონის ტიპის მოსაკრებლის აღსანიშნად გამოიყენება, რადგან ობიექტის ტიპის საფასური შედარებით ახალი წამოწყებაა. == გზები == საცობის საფასურის პრაქტიკული განხორციელება თითქმის ექსკლუზიურად ურბანულ დასახლებებში მოიძებნება, რადგან [[საცობი|სატრანსპორტო საცობები]] ქალაქის ცენტრებისა და მათ მიმდებარე ტერიტორიებისთვისაა დამახასიათებელი. საცობის საფასური შეიძლება იყოს ფიქსირებული (მუდმივი დღისა და კვირის ნებისმიერ მონაკვეთში), ცვლადი (მაღალი პიკის საათებში) ან დინამიკური (მიმდინარე პირობების მიხედვით ცვალებადი). იმის გამო, რომ საცობის საფასური მთელ მსოფლიოში უფრო ხშირად გამოიყენება, არსებული სქემები კლასიფიცირდება ოთხ სხვადასხვა ტიპად: კორდონის, ზონალური, წრიული და კორიდორული.<ref>{{Cite journal|last1=Small|first1=Kenneth A.|last2=José A. Gomez-Ibañez|year=1998|pages=214|title=op. cit}}</ref> === კორდონისა და ზონალური ტიპის === კორდონის ტიპის საცობის საფასური არის მოსაკრებელი ან გადასახადი, რომელსაც მომხმარებლები შემოზღუდულ ზონაში, როგორც წესი, ქალაქის ცენტრში, შესასვლელად იხდიან. იგი [[სატრანსპორტო მოთხოვნის მართვა|მოთხოვნის მართვის]] სტრატეგიის ნაწილია და ამ ზონაში საცობების შემსუბუქებას ემსახურება.<ref>{{cite encyclopedia|title=Road Pricing: Congestion Pricing, Value Pricing, Toll Roads and HOT Lanes|encyclopedia=TDM Encyclopedia|date=2007-09-04|publisher=[[Victoria Transport Policy Institute]]|url=http://www.vtpi.org/tdm/tdm35.htm|access-date=2008-07-15}}</ref> ამ ფასწარმოქმნის სქემის ეკონომიკური დასაბუთება ემყარება გზაზე ტრანსპორტირების [[გარე ეფექტი|გარე ეფექტებს]] ან [[სოციალურ ხარჯი|სოციალურ ხარჯებს]], რომელთა შორისაცაა [[ჰაერის დაბინძურება]], ხმაური, [[საგზაო შემთხვევები|ავტოსაგზაო შემთხვევები]], ურბანული და მიმდებარე გარემოს გაუარესება და მძღოლებისთვის [[საცობი|საცობით]] გამოწვეული დამატებითი ხარჯები და შეფერხებები, რომელიც ისედაც გადატვირთულ გზაზე დამატებით სხვა მძღოლების შემოსვლით წარმოიქმნება.<ref>{{Cite book|last=Button|first=Kenneth J.|year=1993|title=Transport Economics 2nd Edition|publisher=Edward Elgar Publishing Ltd, England|isbn=978-1-85278-523-9|page=[https://archive.org/details/transporteconomi0000butt/page/153 153]|url=https://archive.org/details/transporteconomi0000butt/page/153}} ''See 7.3 – Congestion charges''</ref> [[ფაილი:ZTL_Rome_04_2016_6064.JPG|მარცხნივ|მინი| რომის შეზღუდული მოძრაობის ზონის (ZTL) შესვლის საკონტროლო ბჭე აღჭურვილი ავტომატური მეთვალყურეობის საშუალებით]] ასეთი სქემის პირველი პროტოტიპი, [[სინგაპურის ტერიტორიის ლიცენზირების სქემა|სინგაპურის ზონალური ლიცენზირების სქემა]], 1975 წელს დაინერგა შემდეგი ზომების ყოვლისმომცველი პაკეტით: [[ფასიანი გზა|ფასიანი გზების]] სისტემით, მანქანის ფლობის მკაცრი წესებისა და საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გაუმჯობესების ერთობლიობით.<ref>{{Cite book|author1=Small, Kenneth A.|author2=Verhoef, Erik T.|year=2007|title=The Economics of Urban Transportation|url=https://archive.org/details/economicsofurban0000smal|publisher=Routledge, England|isbn=978-0-415-28515-5|page=[https://archive.org/details/economicsofurban0000smal/page/n165 148]}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.move-forum.net/documenti/B_06032003170931.pdf|title=Road pricing Singapore's experience|author=Chin Kian Keong|date=2002-10-23|publisher=Third Seminar of the IMPRINT-EUROPE Thematic Network: "Implementing Reform on Transport Pricing: Constraints and solutions: learning from best practice"|access-date=2008-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080627154820/http://www.move-forum.net/documenti/B_06032003170931.pdf|archive-date=June 27, 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080410123530/http://www.move-forum.net/documenti/B_06032003170931.pdf|archivedate=2008-04-10}}</ref> [[საფასურის ელექტრონული შეგროვება|საფასურის ელექტრონული შეგროვების]], ელექტრონული დაკვირვებისა და ვიდეომეთვალყურეობის ტექნოლოგიების სფეროში ინოვაციების წყალობით, მოსაკრებლის შეგროვება უფრო ადვილი გახდა. [[ელექტრონული საგზაო ფასები (სინგაპური)|სინგაპურმა]] სისტემა 1998 წელს განაახლა,<ref>{{Cite web|access-date=2008-04-16|archive-date=2008-04-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20080410143342/http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm <!--Added by H3llBot-->|publisher=Land Transport Authority (Singapore). Website official|title=Electronic Road Pricing|url=http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080410143342/http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm|archivedate=2008-04-10}}</ref> ხოლო მსგავსი სისტემები დაინერგა რომში 2001 წელს,<ref>{{cite web|url=http://www.progress-project.org/Progress/rome.html|title=The history of Limited Access Zones in Rome|publisher=PRoGR€SS Project|access-date=2013-04-13|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080309210332/http://www.progress-project.org/Progress/rome.html|archive-date=2008-03-09}}</ref> [[ლონდონის საცობების გადასახადი|ლონდონში]] - 2003 წელს (გაფართოებული 2007 წელს) და [[სტოკჰოლმის საცობების გადასახადი|სტოკჰოლმში]] 2006 წელს, შვიდთვიანი საცდელი სახით, შემდეგ კი - მუდმივ საფუძველზე.<ref>{{cite web|url=http://www.vv.se/templates/page3____17154.aspx|title=Congestion tax in Stockholm|author=Swedish Road Administration|date=2007-08-21|access-date=2008-07-15|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070302045327/http://www.vv.se/templates/page3____17154.aspx|archive-date=2007-03-02}}</ref> 2008 წლის იანვარში [[მილანი|მილანმა]] დაიწყო ერთწლიანი საცდელი პროგრამა სახელწოდებით [[ეკოპასი|Ecopass]], რომელიც დაბალი გამონაბოლქვის სტანდარტულ მანქანებს ნაკლებად ბეგრავდა, ხოლო სუფთა და [[ალტერნატიული საწვავის მანქანა|ალტერნატიული საწვავის მანქანებს]] სრულად ათავისუფლებდა. <ref>{{cite news|author=Ken Belson|date=2008-01-27|title=Toll Discounts for Going Green|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2008/01/27/automobiles/27GREEN.html|access-date=2008-01-27}}</ref><ref>{{cite news|author=BBC News|date=2008-03-02|title=Milan introduces traffic charge|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7167992.stm|access-date=2008-01-17}}</ref> Ecopass-ის პროგრამა გაგრძელდა 2011 წლის 31 დეკემბრამდე,<ref>{{cite web|url=http://www.comune.milano.it/dseserver/webcity/comunicati.nsf/weball/077F561DB4A21D98C125752F004CDE33|title=Ecopass. Prorogato fino al 31 dicembre 2009. Nei primi mesi dell'anno prevista la consultazione dei cittadini|author=Edoardo Croci|date=2008-12-31|publisher=Comune di Milano|access-date=2009-02-14|language=it}}The complete pricing scheme is presented in this article.</ref><ref>{{cite web|url=http://www.comune.milano.it/dseserver/ecopass/index.html|title=Official Ecopass page|publisher=Comune Milano|access-date=2011-11-02|language=it}}</ref> და 2012 წლის 16 იანვარს შეიცვალა [[მილანის ტერიტორია C|Area C-]]<nowiki/>ით, საცდელი პროგრამით, რომელმაც სქემა დაბინძურების გადასახადიდან საცობის საფასურად აქცია.<ref name="corriere1">{{cite news|date=2012-01-16|title=Area C è partita: calate del 40% le auto in centro dopo l'entrata in vigore del pedaggio|language=it|trans-title=Area C takes off: auto traffic decreased 40% in the center after the toll goes into force|newspaper=Corriere della Sera Milano|url=http://milano.corriere.it/milano/notizie/cronaca/12_gennaio_16/congestion-primo-giorno-traffico-1902875137709.shtml|access-date=2012-01-16}}</ref> 2013 წლის იანვარში ამოქმედდა [[გოტებურგის საცობების გადასახადი|გოტებორგის საცობის საფასური]], რომელიც სტოკჰოლმის სქემის მიხედვით იყო მოდელირებული.<ref>{{cite web|url=http://www.transportstyrelsen.se/Global/Vag/Trangselskatt/Information%20p%C3%A5%20engelska.pdf|title=Congestion Tax Gothenburg|author=Swedish Transport Agency|publisher=Transport Styrelsen|access-date=2013-12-10|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131213163049/http://www.transportstyrelsen.se/Global/Vag/Trangselskatt/Information%20p%C3%A5%20engelska.pdf|archive-date=2013-12-13}}</ref> სინგაპურსა და სტოკჰოლმში მძღოლები საცობის მოსაკრებელს იხდიან ყოველ ჯერზე, როცა კორდონს კვეთენ, ხოლო ლონდონში მომხარებელი შემოსაზღვრულ ტერიტორიაზე გადაადლიებისთვის ერთჯერადად იძენს დღიური მოხმარების აბონიმენტს, მიუხედავად იმისა, თუ რამდენჯერ გადაკვეთს იგი კორდონს.<ref>{{cite web|url=http://www.tfl.gov.uk/tfl/roadusers/congestioncharge/whereandwhen/#section-2|author=Transport for London|title=Congestion charging home page|access-date=2008-04-06|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080403045834/http://www.tfl.gov.uk/tfl/roadusers/congestioncharge/whereandwhen/#section-2|archive-date=2008-04-03}}</ref> სტოკჰოლმმა დააწესა დღიური გადახდის მაქსიმალური ლიმიტი, რომლის იქითაც მოხმარება უფასო ხდება.<ref name="roadadm-stockholm-congestion-tax2">{{cite web|title=Congestion tax in Stockholm home page|author=Swedish Road Administration|url=http://www.vv.se/templates/page3____17154.aspx|access-date=2008-07-15|language=sv|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070302045327/http://www.vv.se/templates/page3____17154.aspx|archive-date=2007-03-02}}</ref> სინგაპურში გადასახადი ეფუძნება მოხმარების პრორორციულობის პრინციპს, ხოლო ტარიფები კი დგინდება გადახდის ბჭესთან საგზაო მოძრაობის მდგომარეობის შესაბამისად, რაც ყოველკვარტალურად გადაიხედება. ამ პოლიტიკის მეშვეობით, [[სახმელეთო ტრანსპორტის ორგანო|სახმელეთო ტრანსპორტის უწყება]] (LTA) იტყობინება, რომ საგზაო ელექტრონული საფასური „ეფექტურია ჩქაროსნული გზებისთვის 45-დან 65 კმ/სთ-მდე ოპტიმალური სიჩქარის დიაპაზონის შესანარჩუნებლად, ხოლო არტერიული გზებისთვის - 20-დან 30 კმ/სთ-მდე“.<ref>{{Cite web|access-date=2008-04-06|archive-date=2008-04-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20080404032628/http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm <!--Added by H3llBot-->|publisher=Land Transport Authority|title=Electronic Road Pricing, LTA home page|url=http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080410143342/http://www.lta.gov.sg/motoring_matters/index_motoring_erp.htm|archivedate=2008-04-10}}</ref> ==== სინგაპური ==== [[ფაილი:Singapore's_ERP_gantry.jpg|მინი| სინგაპურის [[გზის ელექტრონული საფასური|გზის ელექტრონული საფასურის]] სქემის ავტომატური გადახდის ბჭე]] ფასწარმოქმნის მექანიზმის გასაუმჯობესებლად და რეალურ დროში [[ცვალებადი ფასი|მოქნილი საფასურის]] დანერგვის მიზნით,<ref>{{cite news|author=Ken Belson|date=2008-03-16|title=Importing a Decongestant for Midtown Streets|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2008/03/16/automobiles/16CONGEST.html?ex=1363320000&en=66db1c235736c7ea&ei=5088&partner=rssnyt&emc=rss|access-date=2008-04-06}}</ref> სინგაპურის [[სახმელეთო ტრანსპორტის ორგანო|LTA-მ]] [[IBM|IBM-]]<nowiki/>თან ერთად 2006 წლის დეკემბრიდან 2007 წლის აპრილამდე გაუშვა საპილოტე პროგრამა მხარდაჭერილი [[მოძრაობის შეფასებისა და პროგნოზირების სისტემა|სატრანსპორტო ნაკადის შეფასებისა და პროგნოზირების ხელსაწყოთი]] (TrEPS), რომელიც სატრანსპორტო ნაკადების წინამორბედი მონაცემებისა და მიმდინარე ნაკადების მდგომარეობის შესახებ რამდენიმე წყაროდან მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე ერთი საათით ადრე პროგნოზირებს საცობის დონეს. მოცემული და მოსალოდნელი სატრანსპორტო მოძრაობის ზუსტი შეფასების შედეგად ტექნოლოგიას საშუალება ეძლევა გამოითვალოს მოქნილი საფასური და, ამასთანავე, გააუმჯობესოს საერთო მდგომარეობა, მათ შორის მძღოლებს წინასწარ მიაწოდოს ინფორმაცია გზაზე არსებულ მოძრაობასა და მოსაკრებლის მიმდინარე ოდენობაზე. <ref>{{cite web|url=http://www.planetizen.com/node/26091|publisher=PLANETIZEN|title=Predicting Where The Traffic Will Flow|access-date=2008-04-06}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www-03.ibm.com/press/us/en/pressrelease/21971.wss|archive-url=https://web.archive.org/web/20070901091248/http://www-03.ibm.com/press/us/en/pressrelease/21971.wss|url-status=dead|archive-date=September 1, 2007|publisher=IBM Press release|title=IBM and Singapore's Land Transport Authority Pilot Innovative Traffic Prediction Tool|date=2007-08-01|access-date=2008-07-15}}</ref> 2010 წელს სახმელეთო ტრანსპორტის უწყებამ დაიწყო [[გლობალური სანავიგაციო სატელიტური სისტემა|გლობალური სანავიგაციო სატელიტური სისტემის]] პოტენციალის შესწავლა, როგორც ტექნოლოგიური ალტერნატივა მეორე თაობის ERP-ისთვის (გზის ელექტრონული საფასური). უწყების მიზანია შეაფასოს, არის თუ არა ბაზარზე ხელმისაწვდომი უახლესი ტექნოლოგიები საკმარისად ზუსტი და ეფექტური საცობის საფასურის ფასწარმოქმნის ხელსაწყოდ გამოსაყენებლად, განსაკუთრებით კი სინგაპურის მჭიდრო განსახლების პირობებში. თუმცა ასეთი სისტემის დანერგვა მოკლევადიან პერსპექტივაში არ არის მოსალოდნელი. ==== ლონდონი ==== [[ფაილი:London Congestion Charge, Old Street, England.jpg|მინი|ქუჩის მარკირება და ნიშანი (ზედა-მარცხენა კუთხეში) თეთრი C წითელ წრეში მძღოლებს უოლდ-სტრიტზე საცობის საფასურის შესახებ აფრთხილებს, [[ლონდონი]].]] ლონდონის ყოფილი მერის [[კენ ლივინგსტონი|, კენ ლივინგსტონის]] წინადადების თანახმად, 2008 წლის ოქტომბრისთვის CO₂-ის პოტენციური გამონაბოლქვის მაჩვენებლებზე დაფუძნებული ახალი საფასურის სტრუქტურა უნდა შემუშავებულიყო. <ref>{{cite web|title=CO₂ charging|author=Transport for London|url=http://www.tfl.gov.uk/roadusers/congestioncharging/7394.aspx|access-date=2008-04-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20080403045509/http://www.tfl.gov.uk/roadusers/congestioncharging/7394.aspx|archive-date=April 3, 2008}}</ref> ლივინგსტონის მემკვიდრემ ლონდონის მერის თანამდებობაზე, [[ბორის ჯონსონი|ბორის ჯონსონმა]], 2008 წლის ივლისში განაცხადა, რომ CO₂-ის ახალი საფასურის სისტემა აღარ დაინერგებოდა. <ref name="BBOct08">{{Cite news|date=2008-07-08|title=Mayor quashes £25 C-charge hike|work=BBC News|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/london/7494495.stm|access-date=2008-08-16}}</ref> ჯონსონმა 2007 Western Extension-ით განსაზღვრული უბნები საცობის საფასურისგან 2011 წლის 4 იანვრიდან გაათავისუფლა, ძირითადი საფასური გაზარდა £10-მდე, და ასევე წარადგინა გადახდის ავტომატური სისტემა Charging Auto Pay (CC Auto Pay), რომელიც სატრანსპორტო საშუალებას ბეგრავდა შემოსაზღვრულ ზონაში თვის განმავლობაში გატარებული დღეების მიხედვით, სადაც დღიური ფასდაკლებული ფასი £9-ს შეადგენდა. <ref name="TfL20112">{{cite web|url=http://www.tfl.gov.uk/roadusers/congestioncharging/17094.aspx|title=Consultation results|publisher=[[Transport for London]]|access-date=2010-12-06}}</ref> 2012 წლის ნოემბერში ადგილობრივმა სახელისუფლებო ორგანომ [[Transport for London]] (TfL) წარმოადგინა წინადადება Greener Vehicle Discount-ის ("შეღავათი უფრო ეკოლოგირიური ტრანსპორტისთვის") გაუქმების შესახებ,<ref>{{cite news|date=2012-12-11|title=Congestion charge greener vehicles rule change planned|work=[[BBC News]]|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-london-20400740|access-date=2012-11-20}}</ref> თუმცა 2013 წლის 1 ივლისიდან ამოქმედდა ულტრადაბალი გამონაბოლქვის შეღავათი (ULED), რომელმაც საცობის საფასურისგან გათავისუფლებულ სატრანსპორტო საშუალებათა სია შეზღუდა.<ref>{{cite web|url=http://www.greencarcongress.com/2013/04/uled-20130424.html|title=London to introduce new Ulta Low Emission Discount for Congestion Charge scheme; countering dieselization|publisher=[[Green Car Congress]]|date=2013-04-24|access-date=2013-04-24}}</ref><ref>{{cite news|date=2013-04-24|title=London tightens up congestion charge in attempt to drive out diesel|work=[[The Guardian]]|url=https://www.theguardian.com/environment/2013/apr/24/pollution|access-date=2013-04-24}}</ref><ref>{{cite news|date=2013-07-01|title=New green discount for the congestion charge comes in|work=[[BBC News]]|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-london-23125082|access-date=2013-07-02}}</ref> პოლიტიკას მოჰყვა კრიტიკაც. კერძოდ, სქემის დანერგვიდან პირველი ათი წლის განმავლობაში მთლიანმა შემოსავალმა დაახლოებით £2.6 მილიარდი შეადგინა, თუმცა აქედან მხოლოდ £1.2 მილიარდი ინვესტიცია განხორციელდა, რაც გულისხმობს იმას, რომ მთლიანი შემოსავლების 54% სისტემის ფუნქციონირებასა და ადმინისტრაციულ ხარჯებზე დაიხარჯა.<ref>{{Cite news|last=Ross Lydall|date=2013-02-15|title=Congestion Charge 'has cost drivers £2.6bn in decade but failed to cut traffic jams'|work=[[London Evening Standard]]|url=https://www.standard.co.uk/news/transport/congestion-charge-has-cost-drivers-26bn-in-decade-but-failed-to-cut-traffic-jams-8496627.html|access-date=2015-02-15}}</ref> ტოქსიკურობის ახალი გადასახადი, ცნობილი, როგორც T-charge, 2017 წლის 23 ოქტომბრიდან ამოქმედდა. შედარებით ძველი და გარემოსთვის ზიანის მომტანი ავტომობილები და ფურგონები, რომლებიც არ შეესაბამება [[ევრო 4 სტანდარტები|ევრო 4 სტანდარტებს,]] საცობების გადასახადის ზონაში (CCZ) დამატებით £10 მეტით იბეგრებიან.<ref name="TCharge2">{{cite news|last=Mason|first=Rowena|date=2017-02-17|title=London to introduce £10 vehicle pollution charge, says Sadiq Khan|work=[[The Guardian]]|url=https://www.theguardian.com/environment/2017/feb/17/london-to-introduce-vehicle-pollution-charge-in-october-says-mayor-sadiq-khan|access-date=2017-02-24}}</ref><ref name="TCharge022">{{cite news|last=Saarinen|first=Martin|date=2017-02-17|title=London introduces new £10 'T-charge' to cut vehicle pollution|work=[[Auto Express]]|url=http://www.autoexpress.co.uk/car-news/consumer-news/95559/london-introduces-new-10-t-charge-to-cut-vehicle-pollution|access-date=2017-02-24}}</ref> 2019 წლის 8 აპრილს, T-charge ჩანაცვლად პროგრამით [[ულტრადაბალი გამონაბოლქვის ზონა]] (ULEZ).<ref>{{Cite news|date=2019-04-08|title=London's new pollution charge begins|language=en-GB|url=https://www.bbc.com/news/uk-england-london-47815117|access-date=2019-04-08}}</ref> ==== სტოკჰოლმი ==== [[ფაილი:Automatic_tollstation_at_Lilla_Essingen_Stockholm.jpg|მარჯვნივ|მინი|200x200პქ| ავტომატური დაკვირვების სისტემა [[სტოკჰოლმი|სტოკჰოლმის]] პირველ ელექტრონულ ბჭეზე, [[ლილა ესინიენი|ლილა ესინიენზე]]]] 2016 წლის 1 იანვარს [[სტოკჰოლმი|სტოკჰოლმის]] ცენტრალურ ნაწილში საცობის საფასური გაიზარდა და, ამასთანავე, იგი [[ესინჟელდენი|ესინჟელდენის]] [[ავტომაგისტრალი|ავტომაგისტრალზეც]] დაინერგა. მოსაკრებელი პირველად გაიზარდა მას მერე, რაც იგი მუდმივი სახით 2007 წელს დაინერგა.<ref name="Stockholm2016">{{cite web|url=https://www.transportstyrelsen.se/globalassets/global/vag/trangselskatt/congestion-tax-a4.pdf|title=On 1 January 2016, congestion taxes in Stockholm will be raised and congestion tax will be levied on Essingeleden|author=[[Swedish Transport Administration|Trafikverket (Swedish Transport Administration)]] and [[Swedish Transport Agency|Transportstyrelsen (Swedish Transport Agency)]]|publisher=Transportstyrelsen|year=2015|access-date=2016-06-29}}</ref><ref name="Swedish012016">{{cite news|date=2016-01-12|title=Höjd och ny trängselavgift ger effekt|language=sv|trans-title=Increase and new congestion charge gives effect|work=[[Svenska Dagbladet]]|url=http://www.svd.se/hojd-och-ny-trangselavgift-ger-effekt|access-date=2016-06-24}}</ref> საცობის საფასური პიკის საათებში საცობების შესამსუბუქებლად ესინჟელდენზე არსებული ორი [[კვანძი (გზა)|კვანძის]] მისასვლელ და გასასვლელ პანდუსებზე მოქმედებს, რაც მოძრაობას მიმდებარე გზებზეც განტვირთავს. საქმეში ჩართული სატრანსპორტო სააგენტოები ვარაუდობდნენ, რომ პიკის საათებში ესინჟელდენზე მოძრაობა დაახლოებით 10%-ით შემცირდებოდა.<ref name="Stockholm2016" /> საფასურის ამოქმედებიდან ერთი კვირის თავზე კი ავტომაგისტრალზე მოძრაობა შუა დეკემბრის ჩვეულებრივ დღესთან შედარებით 22%-ით შემცირდა.<ref name="Swedish012016" /> საფასური გაიზარდა არა მხოლოდ ხელმისაწვდომობისა და გარემოს გასაუმჯობესებლად, არამედ ინფრასტრუქტურის განვითარებისთვისაც. დამატებითი თანხები ხელს უწყობს [[სტოკჰოლმის მეტროპოლიტენი|სტოკჰოლმის მეტროპოლიტენის]] გაფართოების დაფინანსებას.<ref name="Stockholm2016" /> ვინაიდან სტოკჰოლმის საცობის საფასური დღის დროის პერიოდის მიხედვით იცვლება, ყველაზე მაღალი ზრდა დაფიქსირდა ორ ყველაზე დატვირთულ პიკის საათებში, 7:30-დან 8:29 საათამდე და 16:00-დან 17:29-მდე, 20 SEK-დან 30 SEK-მდე. მიზანი სატრანსპორტო მოძრაობის აგენტების დღის სხვა პერიოდში გადაადგილებისკენ ანდა საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გამოყენებისკენ ბიძგება იყო, და, შესაბამისად, ქალაქის ცენტრალურ ნაწილში - საცობის შემცირება. ამასთანავე, დაბეგვრის მაქსიმალური თანხა დღეში ერთი ავტოტრანსპორტისთვის 105 SEK-მდე გაიზარდა.<ref name="Stockholm2016" /> ==== ნორვეგია ==== ნორვეგიის რამდენიმე ქალაქის შედარებით ცენტრალურ უბნებში შესასვლელად მოსაკრებელია დაწესებული, მათ შორის პირველი 1986 წელს [[ბერგენი]] იყო. თავდაპირველად 2010 წელს ტრონჰეიმში, მოგვიანებით კი კრისტიანსანდში, ბერგენსა და ოსლოში დღის მონაკვეთზე დამოკიდებული მოსაკრებლები დააწესეს, რის გამოც პიკის საათებში (ოსლოში 06:30 – 09:00 და 15:00 – 17:00) საფასური უფრო მაღალია. ფასი (2020 წელს), როგორც წესი, თითო მგზავრობაზე 28 ნორვეგიული კრონია (2.37 ევრო), თუმცა ოსლოში შესასვლელად და გასასვლელად ხუთი ბჭის გავლაა საჭირო, რაც 126 ნორვეგიული კრონის (10.66 ევრო) ტოლფასია. [[ფაილი:NYC_CRZ_Sign.jpg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| [[მანჰეტენი|მანჰეტენზე]] საცობისგან განტვირთვის ზონის აღმნიშვნელი ნიშანი]] ==== ნიუ-იორკი ==== ნიუ-იორკში საცობის საფასური 2025 წელს ამოქმედდა. [[მე-60 ქუჩა|მე-60 ქუჩის]] სამხრეთით [[მანჰეტენი|მანჰეტენზე]] შემავალი ავტოტრანსპორტის უმეტესობა მოსაკრებლით იბეგრება, რომლის ზომა დღის განმავლობაში იცვლება.<ref>{{cite web|last1=Hu|first1=Winnie|last2=Ley|first2=Ana|date=January 5, 2025|title=New York City Welcomes Congestion Pricing With Fanfare and Complaints|url=https://www.nytimes.com/2025/01/05/nyregion/nyc-congestion-pricing-tolls.html|access-date=January 8, 2025|website=The New York Times}}</ref><ref>{{cite web|last=Bridge|first=Rowan|date=January 5, 2025|title=New York becomes first US city with congestion charge|url=https://www.bbc.com/news/articles/cjr2wn3zvqvo|access-date=January 8, 2025|website=BBC Home}}</ref> === კვლევები === ==== ზეგავლენის გაზომვა ==== საგზაო ქსელში საცობი შეიძლება შეფასდეს მგზავრობისას შეფერხების ზომად ან [[საცობი|საცობების]] გამო დაკარგულ დროდ. შეფერხებები შეიძლება გამოწვეული იყოს მოძრაობის სიმჭიდროვის, გზის გამტარუნარიანობისა და ისეთი შემაფერხებელი ფაქტორების კომბინაციათა გამო, რომლებიც სხვა გზის მომხმარებლების, მოძრაობის მართვის სქემების, შუქნიშნების, გზაჯვარედინებისა და ინფრასტრუქტურული სამუშაოების შედეგია. ეს შეიძლება გაიზომოს, როგორც მგზავრობის ის დამატებითი დრო, რომელიც საჭიროა გადატვირთული მარშრუტის გასავლელად იმავე მარშრუტის ისეთ მდგომარეობასთან შედარებით, რომელსაც მსგავსი დაბრკოლებები არ გააჩნია. თუმცა, საცობის საზომად შეფერხების ეს ტექნიკური განმარტება შეიძლება დამაბნეველი იყოს და, საზოგადოების აზრით, მიმსგავსებული იყოს მოძრაობის სიმჭიდროვესთან.<ref>{{cite web|url=http://www.dft.gov.uk/pgr/roads/tpm/congestionresearch/perceptions/perceptionsofcongestionrepor4026?page=1|title=Perceptions of congestion: report on qualitative research findings|author=Department for Transport and Hedges, A|publisher=[[Department for Transport]]|date=2001-11-11|access-date=2013-04-12|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090909134553/http://www.dft.gov.uk/pgr/roads/tpm/congestionresearch/perceptions/perceptionsofcongestionrepor4026?page=1|archive-date=2009-09-09}}</ref> ნებისმიერი საგზაო მოძრაობის სქემის რეალური შედეგების გასაზომად, როგორც წესი, აუცილებელია საკონტროლო ან „არაფრის კეთების“ შემთხვევის დადგენა, რომელიც რაიმე ჩარევის გარეშე, ჩვეული მოვლენებისა და მოსალოდნელი ადგილობრივი ცვლილებების გარდა, საგზაო ქსელის მდგომარეობას შეაფასებს. აღსანიშნავია, რომ ეს არ გაკეთებულა [[ლონდონის საცობის საფასურის სქემა|ლონდონის საცობების საფასურის სქემისთვის]], რამაც გამოიწვია ის მოსაზრებები, რომ სქემის ფაქტობრივი გავლენის ხარისხის დადგენა შეუძლებელია.<ref>{{cite web|url=http://www.londoncouncils.gov.uk/Transport/Publications/anindependentassessmentofthecentrallondoncongestionchargingscheme.htm|title=An independent assessment of the central London congestion charging scheme|publisher=London Councils|date=2004-12-13|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100929004543/http://londoncouncils.gov.uk/Transport/Publications/anindependentassessmentofthecentrallondoncongestionchargingscheme.htm|archive-date=September 29, 2010|accessdate=2025-05-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100929004543/http://londoncouncils.gov.uk/Transport/Publications/anindependentassessmentofthecentrallondoncongestionchargingscheme.htm|archivedate=2010-09-29}} ''The CCS is expected to compound these effects but it will be impossible to determine the extent to which it will have done so in the absence of a 'do minimum' comparison''.</ref>[[Transport for London|ლონდონის ტრანსპორტის]] (TfL) რეტროსპექტული ანალიზის შეფასებით, მოსაკრებლის დანერგვის მიუხედავად, მოძრაობა ისედაც მნიშვნელოვნად შემცირდებოდა პარკირების პოლიტიკისა და გაზრდილი საცობების გამო, რომელიც გამოწვეული იყო იმ საგზაო მართვითა და სხვა ჩარევებით, რომლებმაც გზატკეცილების გამტარუნარიანობა შეამცირეს. 2006-ში, დასაბეგრი ზონის გაფართოებამდე უკანსკნელ წელს, TfL-მა დააფიქსირა, რომ სატრანსპორტო ნაკადი წინა წლებთან შედარებით ისედაც უფრო დაბალი იყო, თუმცა საგზაო მოძრაობის სიჩქარეც ასევე ეცემოდა.<ref>{{cite web|url=http://www.tfl.gov.uk/assets/downloads/Ex-post-evaluation-of-quantified-impacts-of-original-scheme-07-June.pdf|title=Central London Congestion Charging Scheme: ex-post evaluation of the quantified impacts of the original scheme|author=Reg Evans|publisher=[[Transport for London]]|date=2007-06-29|access-date=2013-04-12|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130531162136/http://www.tfl.gov.uk/assets/downloads/Ex-post-evaluation-of-quantified-impacts-of-original-scheme-07-June.pdf|archive-date=2013-05-31}}</ref> 2013 წელს, საცობის საფასურის ამოქმედებიდან ათი წლის შემდეგ, TfL-მა განაცხადა, რომ ამ სქემის შედეგად, 2000-დან 2012 წლამდე ლონდონში სატრანსპორტო მოძრაობის მოცულობა 10%-ით შემცირდა საბაზისო პირობებთან შედარებით, ხოლო ავტომობილების მიერ დაფარული მანძილი საერთო ჯამში 11%-ით შემცირდა. ამ მიღწევების მიუხედავად, ბოლო ათწლეულის განმავლობაში მოძრაობის სიჩქარეც გეომეტრიული პროგრესიით შენელდა, განსაკუთრებით ლონდონის ცენტრში. TfL განმარტავს, რომ მოძრაობის სიჩქარის ისტორიული კლება, სავარაუდოდ, გამოწვეულია იმ ჩარევებით, რომლებმაც ურბანული გარემოს გაუმჯობესების, საგზაო უსაფრთხოების გაზრდისა და საზოგადოებრივი ტრანსპორტის, ფეხით მოსიარულეთა და ველოსიპედისტთა უპირატესობის მინიჭების მიზნით შეამცირა საგზაო ქსელის ეფექტური გამტარუნარიანობა; ასევე სიჩქარის კლება დაკავშირებულია კომუნალური კომპანიების მიერ საგზაო სამუშაოებისა და 2006 წლიდან ზოგადი განვითარების აქტივობის ზრდასთან. TfL ასკვნის, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ცენტრალურ ლონდონში საცობების დონე ახლოსაა მოსაკრებლის შემოღების წინარე პერიოდის დონესთან, საფასურის ეფექტურობა მდგომარეობს იმაში, რომ მოძრაობის პირობები გაცილებით უარესი იქნებოდა, მოსაკრებლის სქემა რომ არ დანერგილიყო.<ref name="2014assessment2">{{cite web|url=https://consultations.tfl.gov.uk/roads/cc-changes-march-2014/user_uploads/cc-impact-assessment.pdf|title=Public and stakeholder consultation on a Variation Order to modify the Congestion Charging scheme Impact Assessment|author=Transport for London (TfL)|publisher=TfL|date=January 2014|access-date=15 February 2015|archive-date=15 February 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150215190411/https://consultations.tfl.gov.uk/roads/cc-changes-march-2014/user_uploads/cc-impact-assessment.pdf|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150215190411/https://consultations.tfl.gov.uk/roads/cc-changes-march-2014/user_uploads/cc-impact-assessment.pdf|archivedate=15 თებერვალი 2015}} ''See pp. 12: Traffic volume, speed and congestion.''</ref> ==== ნიუ-იორკის საცობის საფასურის გარემოზე ზეგავლენის კვლევა ==== 2023 წლის მაისში, აგლომერაციის სატრანსპორტო სამსახურმა (MTA) დაასრულა და გამოაქვეყნა საცობების პროგრამის გარემოსდაცვითი შეფასება (EA), რომელსაც 2023 წლის 12 ივნისის ჩათვლით 30-დღიან საჯარო კომენტირების პერიოდი მოჰყვა. <ref name=":2">{{Cite web|date=2023|title=Final Environmental Assessment and Draft Finding of No Significant Impact (FONSI) for Central Business District (CBD) Tolling Program|url=https://new.mta.info/document/111101}}</ref> EA მოიცავდა ყოვლისმომცველ რეგიონულ კვლევას, რომელშიც მონაწილეობდა 22 მილიონი ადამიანი, რომლებიც სამუშაო დღეებში საშუალოდ 28.8 მილიონ მგზავრობას ახორციელებდნენ იმ 28 ოლქისგან შემდგარ ტერიტორიაზე, რომელიც მოიცავს ნიუ-იორკს, ნიუ-ჯერსისა და კონექტიკუტის შტატებს. <ref name=":2" /> რეგიონული კვლევის ფარგლებში MTA-მ სხვა სპონსორ ორგანიზაციებთან ერთად მხედველობაში მიიღო როგორც ადგილობრივი კვლევის მონაცემები, ასევე საოლქო მონაცემები და დააკვირდა საცობის საფასურის დანერგვით გამოწვეულ მნიშვნელოვან ტენდენციებს. 2023 წლის 22 ივნისისთვის, ფედერალურმა საავტომობილო გზების ადმინისტრაციამ (FHWA) გამოაქვეყნა მნიშვნელოვანი ზემოქმედების არარსებობის (FONSI) დასკვნა პროექტის შესახებ . FONSI-ის გადაწყვეტილებით, FHWA-მ დაადგინა, რომ EA-მ გაითვალისწინა საზოგადოების მოსაზრებები, გაითვალისწინა ზემოქმედება და შესაბამისად შეამსუბუქა არასასურველი ეფექტები. EA-ში გამოვლენილია რეგიონული ჰაერის ხარისხის პოტენციური გაუმჯობესება, რადგან ზოგიერთი მძღოლი ნიუ-იორკის აგლომერაციაში პირადი სატრანსპორტო საშუალებებიდან საჯარო ტრანსპორტზე გადავა. გარემოსდაცვითი სააგენტო საცობის საფასურის პროექტისთვის 7 „ალტერნატიულ“ სცენარს განიხილავს, რომელთა შორისაც დიამეტრულად განსხვავებულებია ის შემთხვევები, როდესაც მოსაკრებელი სრულად ინერგება (ცნობილი, როგორც „სცენარი A“) და სცენარი, როდესაც არანაირი ზომა არ მიიღება. საცობის საფასურის (სცენარი A) უპირატესობა „უმოქმედობის“ ალტერნატივასთან შედარებით არის მანქანების მიერ დღიურად დაფარული მანძილის 7.1–9.2%-იანი კლება, დასაბეგრ ზონაში შემსვლელი მანქანების რაოდენობის 15.4–19.9%-იანი შემცირება და, სავარაუდოდ, პროგრამის მიერ მოგრობილი 1.02–1.48 მილიარდი დოლარის წმინდა შემოსავალი. აზოტის ოქსიდის ემისია დასაბეგრ ზონაში 9.54%-ით, ხოლო ნიუ-იორკის ოლქ მანჰეტენში, დაახლოებით 5.96%-ით შემცირდებოდა. სხვა დამაბინძურებლების, როგორიცაა ნახშირბადის ემისიები, 11.48%-ით შემცირება იყო მოსალოდნელი, ხოლო წვრილი ნაწილაკების (PM2.5 და PM10) – შესაბამისად 11.37%-ით და 12.16%. კვლევა ასევე პროგნოზირებს ჰაერის დამაბინძურებლების ზრდას დასაბეგრი ზონის გარეთ სამეზობლო ტერიტორიებზე. კერძოდ, თუ საცობზე გადასახადი დაწესდება, ნიუ-ჯერსის შტატის ბერგენის ოლქში აზოტის ოქსიდის გამონაბოლქვი, სავარაუდოდ, 0.63%-ით გაიზრდება, ხოლო ბრონქსის მაცხოვრებლებისთვის კი - 0.09%-ით. სხვა ტერიტორიები, სადაც ჰაერის დაბინძურების მსგავსი ზრდის პროგნოზებია, მოიცავს რიჩმონდისა და პატნემის ოლქებს. გარდა ამისა, გარემოსდაცვითმა ანალიზმა ასევე მიუთითა საცობის საფასურის პირობებში ზოგიერთ მაგისტრალზე მანქანების რაოდენობის მსუბუქ შემცირებაზე, თუმცა არ აჩვენა მნიშვნელოვანი ცვლილება ავტომობილის მიერ გავლილი მილების რაოდენობაზე. EA-ს 2045 წლის პროგნოზის მონაცემების მიხედვით, ნავარაუდევია, ბრუკლინსა და დაბეგრილ ზონას შორის გადაადგილების 10.4%-იანი კლება, რომელიც მოიცავს BQE-ს (ბრუკლინ-ქუინზის ჩქაროსნული გზატკეცილი) და სხვა ისეთ დამაკავშირებლებს, როგორიცაა მანჰეტენისა და ბრუკლინის ხიდები. საცობის საფასურის პირობებში FDR მაგისტრალზე მანქანების რაოდენობა 5.4%-ით შემცირდება. ეს კლება დაბეგრილ ტერიტორიაზე პირადი ავტომობილით შემსვლელი ადამიანების 16 000–42 000-ით შემცირებას გულისხმობს. ==== აკადემიური კამათი და დავის საგნები ==== ის ტრანსპორტის ეკონომისტებიც კი, რომლებიც საცობის საფასურის დანერგვის მომხრეები არიან, აღიარებენ ამ პოლიტიკის განხორციელებასთან დაკავშირებულ პრაქტიკულ შეზღუდვებს, დავის საგნებსა და საკამათო საკითხებს. როგორც კალიფორნიის უნივერსიტეტის ქალაქ-რეგიონული დაგეგმარების ფაკულტეტის პროფესორმა, როვერტ სერვერომ, შეაჯამა: <ref>{{Cite book|last=Cervero|first=Robert|year=1998|title=The Transit Metropolis|url=https://archive.org/details/transitmetropoli0000cerv|publisher=Island Press, Washington, D.C.|isbn=978-1-55963-591-2|pages=[https://archive.org/details/transitmetropoli0000cerv/page/n82 67]–68}} '' "Setting the prices right"''</ref><blockquote>მეგაპოლისში მგზავრობის ფასის სოციალური დანახარჯების მიხედვით დადგენა თეორიული იდეალია, რომლის რეალურ ცხოვრებაში განხორციელება ჯერჯერობით ვერ მოხერხდა. მთავარი დაბრკოლება ის არის, რომ ტრანსპორტის ეკონომიკის პროფესორებისა და აქტიური გარემოსდამცველების გარდა, პიკის საათებში მგზავრობის მნიშვნელოვნად მაღალი ტარიფების მომხრე ცოტა ადამიანია. საშუალო ფენის მძღოლები ხშირად ჩივიან, რომ ისედაც ძალიან ბევრს იხდიან თავიანთი მანქანების სამართავად ბენზინის აქციზსა და რეგისტრაციის მოსაკრებელში, ხოლო საცობების პერიოდში კიდევ უფრო მეტის გადახდა მათთვის ზედმეტი ტვირთი იქნება. შეერთებულ შტატებში, ცოტა პოლიტიკოსია მზად, დაიცვას საცობის საფასურის დანერგვის იდეა, რადგან ისინი ამომრჩევლების მხარდაჭერას უფრთხილდებიან. კრიტიკოსები ასევე ამტკიცებენ, რომ მანქანით მგზავრობის უფრო მეტად დაბეგვრა ელიტური პოლიტიკაა, რომელიც ღარიბებს გზებიდან აშორებს, რათა გზა მდიდრებს დაეთმოს. სწორედ ამ ყველა მიზეზის გამოა, რომ პიკის საათებში ფასწარმოქმნა ბევრისთვის აუხდენელ ოცნებად რჩება.</blockquote>როგორც ბეტონმა <ref>{{Cite journal|last=Button|first=Kenneth J.|title=op. cit.|year=1993|pages=154–156}}</ref>, ასევე სმოლმა და სხვ.<ref name="Ref-12" /> შემდეგი პრობლემები გამოავლინეს: * საქალაქო საგზაო მოძრაობის რეალური მოთხოვნის ფუნქციები გაცილებით რთულია, ვიდრე ტრანსპორტის ეკონომიკის ანალიზში გამოყენებული თეორიული ფუნქციები. საცობის საფასური პრობლემის საუკეთესო გადაწყვეტად შეირაცხა იმ ვარაუდის საფუძველზე, რომ გზის ფართობის ოპტიმალური ფასი უდრის ზღვრულ დანახარჯს, თუ ეკონომიკაში ყველა სხვა საქონელსაც ზღვრული დანახარჯის ფასი აქვს. რეალურ სამყაროში ეს სიმართლეს არ შეესაბამება, ამიტომ მოსაკრებლის დანერგვა მხოლოდ შუალედური ან მეორე საუკეთესო გამოსავალია. ეკონომიკური პრინციპებიდან გამომდინარე ოპტიმალური საცობის საფასური უნდა ანაზღაურებდეს სხვაობას მძღოლის მიერ გაწეულ საშუალო ხარჯსა და სხვა მძღოლებისთვის (მაგალითად, დამატებითი შეფერხება) და მთლიანად საზოგადოებისთვის (მაგალითად, ჰაერის დაბინძურება) დაკისრებულ ზღვრულ ხარჯს შორის. სპეციფიკურ მონაკვეთებზე დაფუძნებული ოპტიმალური ფასწარმოქმნის პრაქტიკული გამოწვევა შემაძრწუნებელია იმ მოცემულობით, რომ შეუძლებელია მოთხოვნის ფუნქციებისა და სპეციფიკურ მონაკვეთებზე ნაკადის სიჩქარის მრუდების ზუსტი ცოდნა. ამიტომ, ტრანსპორტის ეკონომისტები აღიარებენ, რომ პრაქტიკაში საცობის საფასურის სწორი დადგენა ცდისა და შეცდომის შედეგია. * უთანასწორობის საკითხი: მთავარი დავის საგანი საფასურის არათანაბარი გავლენაა გზის მომხმარებელთა მრავალფეროვნებაზე. ფასიანი გზის გამოყენება მომხმარებლის შემოსავლის დონეზეა დამოკიდებული. მაშინ, როდესაც ზოგიერთს არ შეუძლია საცობის საფასურის გადახდა, ეს პოლიტიკა უპირატესობას საშუალო კლასსა და მდიდრებს ანიჭებს. მომხმარებლებს, რომლებიც ნაკლებად სასურველ ალტერნატივაზე გადადიან, ასევე უარესდებათ მდგომარეობა. ნაკლებად შემოსავლიანები უფრო მიდრეკილნი არიან საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე გადასვლისკენ. [[საგზაო სივრცის რაციონირება|საგზაო სივრცის რაციონირების]] სტრატეგია ჩვეულებრივ უფრო სამართლიანად ითვლება, ვიდრე საცობის საფასური. თუმცა, მაღალი შემოსავლის მქონე მომხმარებლებს ყოველთვის შეუძლიათ თავიდან აიცილონ მგზავრობის შეზღუდვები მეორე მანქანის ყოლით, ხოლო შედარებით არაელასტიკური მოთხოვნის მქონე მომხმარებლები (მაგალითად, დასაქმებული, რომელსაც ხელსაწყოების სამუშაო ადგილზე გადატანა სჭირდება) შედარებით უფრო მეტად დაზარალდებიან. <ref>{{Cite web|author=|title=Vehicle Restrictions. Limiting Automobile Travel At Certain Times and Places|url=http://www.vtpi.org/tdm/tdm33.htm|access-date=2008-04-09|publisher=[[Victoria Transport Policy Institute]], TDM Encyclopedia}} See Equity Impacts section</ref> * სირთულეს წარმოადგენს იმის გადაწყვეტა, თუ როგორ უნდა განაწილდეს მიღებული შემოსავლები. ეს მკვლევარებს შორის საკამათო საკითხია. შემოსავლები შეიძლება გამოყენებულ იქნას საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გასაუმჯობესებლად (როგორც ეს ლონდონში ხდება) ან ახალ საგზაო ინფრასტრუქტურაში ინვესტირებისთვის (როგორც ოსლოში). ზოგიერთი აკადემიკოსი მიიჩნევს, რომ შემოსავლები პირდაპირი გზით მომხმარებლებზე უნდა გადანაწილდეს. საცობების მოსაკრებელი არ ისახავს მიზნად სახელმწიფო შემოსავლების გაზრდას ან უბრალოდ კიდევ ერთ გადასახადად გადაქცევას, თუმცა ეს სწორედ გზის მომხმარებლებისა და გადასახადის გადამხდელების ერთ-ერთი მთავარი საზრუნავია. ერთ-ერთი ალტერნატივა, რომელიც მიზნად ისახავს უთანასწორობისა და შემოსავლების განაწილების პრობლემების თავიდან აცილებას, არის პიკის საათებში მობილობის კვოტებისა ან შემოსავლისგან დამოუკიდებელი სატალონე გზით მგზავრობის [[რაციონირება]]. <ref>{{Cite web|url=http://www.envplan.com/abstract.cgi?id=b240527|year=1997|title=Tradeable permits: their potential in the regulation of road transport externalities|publisher=Environment and Planning B: Planning and Design 24(4) 527–548|access-date=2008-04-11}}</ref> ეს სისტემა მსგავსი იქნება არსებული [[ნახშირბადის ტალონები|ნახშირბადის ტალონების]] ან [[გამონაბოლქვის კვოტები|გამონაბოლქვის კვოტების]] სისტემების. მეგაპოლისის არეალის ან ქალაქის მაცხოვრებლებს, ან გადასახადის გადამხდელებს, მიენიჭებოდათ მობილობის კვოტები ან საცობების ტალონები და ექნებოდათ ამ უფლებების საკუთარ თავზე გამოყენების, ან მათი გაცვლის ან გაყიდვის შესაძლებლობა ნებისმიერ პირზე, ვისაც სურვილი ექნებოდა ავტომობილით, პირადი წილის გარდა, დამატებითი სარგებლობის. ეს სავაჭრო სისტემა სარგებელს არა - ხელისუფლებას, არამედ იმ მომხმარებლებს გაუნაწილებდა, რომლებიც საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე გადავიდოდნენ ან პიკის საათებში ნაკლებს იმგზავრებდნენ.<ref>{{cite journal|author=José M. Viegas|year=2001|title=Making urban road pricing acceptable and effective: searching for quality and equity in urban mobility|doi=10.1016/S0967-070X(01)00024-5|volume=8|issue=4|journal=Transport Policy|pages=289–294}}</ref><ref>{{cite journal|author1=Kara M. Kockelman|author2=Sukumar Kalmanje|year=2005|title=Credit-based congestion pricing: a policy proposal and the public's response|doi=10.1016/j.tra.2005.02.014|volume=39|issue=7–9|journal=Transportation Research Part A: Policy and Practice|pages=671–690|bibcode=2005TRPA...39..671K}}</ref> ==== საზოგადოებრივი წინააღმდეგობა ==== იმ ცოტაოდენი ქალაქიდან მიღებული გამოცდილება, რომლებშიც საცობის საფასურია დანერგილი, ცხადჰყოფს, რომ რეფორმის სოციალური და პოლიტიკური მისაღებობა მთავარი გამოწვევაა. საზოგადოების უკმაყოფილება საცობის მოსაკრებლით ან კიდევ მისი ჩანაფიქრის უარყოფა ძირითადად გამოწვეულია უთანასწორობის საკითხებით, ეკონომიკური ტვირთით ადგილობრივებისთვის, საცალო ბიზნესსა და ზოგადად ეკონომიკურ აქტივობაზე ზემოქმედებით და შიშით, რომ საფასური, მიღებული შემოსავლის წყალობით, რიგით გადასახადად იქცევა. საცობის მოსაკრებელი დღემდე ძალიან საკამათო თემად რჩება საზოგადოებაში, როგორც მის განხორციელებამდე, ასევე მის შემდეგაც. ეს გამოწვევა ნაწილობრივ [[რეფერენდუმი|რეფერენდუმების]] დახმარებითაც გადაჭრილა, მაგალითად, ერთ-ერთით, რომელიც [[სტოკჰოლმის საცობების გადასახადი|სტოკჰოლმში]] შვიდთვიანი საცდელი პერიოდის შემდეგ ჩატარდა;<ref name="stockholm-trials">{{cite web|title=Stockholmsförsöket|publisher=Stockholmsförsöket|url=http://www.stockholmsforsoket.se/|access-date=2008-07-15|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070715053128/http://www.stockholmsforsoket.se/|archive-date=2007-07-15}}</ref> თუმცა ეს ნაბიჯი ფანჯარას ხსნის იმ თემაზე დისკუსიისთვის, თუ როგორ უნდა ჩატარდეს რეფერენდუმი: ხშირად საფასურის გადახდა უწევთ ქალაქგარეთ მცხოვრებ ხალხს მაშინ, როდესაც ამ პოლიტიკით დაბეგრილ ტერიტორიაზე მაცხოვრებლები სარგებლობენ. სტოკჰოლმში ქალაქის ცენტრში მაცხოვრებელთა უმრავლესობა საფასურის მომხრე იყო (რომელთა კენჭისყრითაც გადაწყდა მისი მიღება) მაშინ, როდესაც პერიფერიებში მცხოვრები მოსახლეობის უმრავლესობა - წინააღმდეგი.<ref>{{cite web|title=Trängselskatt – Resultat av folkomröstningar|publisher=Kommunförbundet Stockholms län|url=http://val.cscs.se/|access-date=2008-07-15|language=sv|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080608193744/http://val.cscs.se/|archive-date=2008-06-08}}</ref> გარკვეული შეშფოთება ასევე გამოითქვა კორდონის ტიპის საცობის საფასურის ეფექტზე ეკონომიკურ აქტივობასა და მიწათსარგებლობაზე,<ref>{{cite web|author=Elena Safirova|date=September 2006|url=http://www.rff.org/rff/documents/rff-dp-06-37.pdf|title=Congestion Pricing: Long-Term Economic and Land-Use Effects|publisher=Resources for the Future. RFF DP 06-37|access-date=2008-07-15|display-authors=etal|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080719031656/http://www.rff.org/RFF/Documents/RFF-DP-06-37.pdf|archive-date=2008-07-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080719031656/http://www.rff.org/RFF/Documents/RFF-DP-06-37.pdf|archivedate=2008-07-19}}</ref> რადგან უმეტესწილად აქცენტი მხოლოდ ურბანული ტრანსპორტის პერსპექტივიდან მიღებულ სარგებელზე კეთდება, მაგრამ საცობის მოსაკრებლის სქემები გამოიყენება ურბანული ცხოვრების ხარისხის გასაუმჯობესებლადაც და მცირე ქალაქებში ისტორიული მემკვიდრეობის შესანარჩუნებლად.<ref name="Znojmo2">{{cite web|author=European Local Transport Information Service (ELTIS)|date=2007|url=http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1560&lang1=en|title=Inner city access restriction for substainable mobility for inhabitants and tourists (Znojmo, Czech Republic)|access-date=2008-03-01|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090907033339/http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1560&lang1=en|archive-date=2009-09-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090907033339/http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1560&lang1=en|archivedate=2009-09-07}}</ref><ref>{{cite web|author=European Local Transport Information Service (ELTIS)|date=2007|url=http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1610&mainID=458|title=Controlled Vehicle Access, Valleta, Malta|access-date=2008-03-01|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090907033359/http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1610&mainID=458|archive-date=2009-09-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090907033359/http://www.eltis.org/study_sheet.phtml?study_id=1610&mainID=458|archivedate=2009-09-07}}</ref> საფასურის ზეგავლენა ბიზნესზე დღემდე სადავოა; ზოგიერთი ანგარიში ხაზს უსვამს მოსაკრებლის ისეთ დიდ ზეგავლენას მაღაზიებსა და ბიზნესზე, როგორიც [[ლონდონის საცობების გადასახადი|ლონდონის]] მაგალითზე გაყიდვების შემცირება და გაზრდილი ლოჯისტიკური ხარჯებია,<ref>{{cite news|last=Muspratt|first=Caroline|date=2004-04-21|title=Congestion charge cost £300m, say Oxford St traders|work=[[The Daily Telegraph]]|url=https://www.telegraph.co.uk/money/main.jhtml?xml=/money/2004/04/22/cncong22.xml|url-status=dead|access-date=2008-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080614115756/http://www.telegraph.co.uk/money/main.jhtml?xml=%2Fmoney%2F2004%2F04%2F22%2Fcncong22.xml|archive-date=2008-06-14}}</ref> ხოლო ზოგი ანგარიში აჩვენებს, რომ ბიზნესები მოსაკრებლის ამოქმედებიდან 6 თვის შემდეგ მხარს უჭერდნენ მას.<ref>{{cite news|last=Clark|first=Andrew|date=2003-08-13|title=Business backs congestion charge|work=The Guardian|publisher=Guardian News and Media|url=https://www.theguardian.com/environment/2003/aug/18/londonpolitics.greaterlondonauthority|access-date=2008-07-15}}</ref> ზოგი მოხსენება ცხადჰყოფს, რომ ბიზნესსაქმიანობა დაბეგრილ ზონაში უფრო გაიზარდა როგორც [[პროდუქტიულობა|პროდუქტიულობით]], ასევე [[მოგება (ბუღალტრული აღრიცხვა)|მომგებიანობით]], და რომ საფასურს ჰქონდა "ფართოდ ნეიტრალური ზეგავლენა" ლონდონის ეკონომიკაზე მაშინ,<ref>{{cite web|url=http://www.tfl.gov.uk/assets/downloads/FourthAnnualReportFinal.pdf|title=Impacts monitoring – Fourth Annual Report|publisher=[[Transport for London]]|access-date=2008-02-11|date=June 2006|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080228180828/http://www.tfl.gov.uk/assets/downloads/FourthAnnualReportFinal.pdf|archive-date=2008-02-28}}</ref> როდესაც ზოგი კვლევა იმას ამტკიცებს, რომ მოსაკრებლის 2007 წლის გაფართოების შემდეგ ბიზნესს საშუალოდ 25%-იანი ვარდნა ჰქონდა.<ref name="bbc20070521">{{cite news|date=2007-05-21|title=Traders rally against charge zone|work=BBC News|publisher=British Broadcasting Corporation|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/london/6676671.stm|access-date=2008-07-15}}</ref> სხვა კრიტიკა ფოკუსირდება დაბეგრილი ზონის მოსაზღვრე უბნებზე, რაც გულისხმობს, რომ საცობის საფასური ასტიმულირებს მათ გადაქცევას „საპარკინგეებად“, ამავე უბნებში სატრანსპორტო მოძრაობისა და დაბინძურების გაზრდას,<ref>{{cite news|author1=Schuster, Karla|author2=James T. Madore|date=2007-06-12|title=Silver hits brakes over city traffic plan|newspaper=[[Newsday]]|url=http://www.newsday.com/search/ny-stcong125252662jun12,0,3435226.story|url-status=dead|access-date=2007-06-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20090907131134/http://www.newsday.com/search/ny-stcong125252662jun12%2C0%2C3435226.story|archive-date=September 7, 2009}} ''Note: access to this source in no longer available for free.''</ref> და ზოგიერთ მგზავრზე [[რეგრესული გადასახადი|რეგრესული გადასახადის]] დაწესებას.<ref>{{cite news|last=Nissan|first=Rita|date=2007-06-13|title=Assembly Speaker Silver Not Sold on Congestion Pricing Plan|work=[[NY1]]|url=http://www.ny1.com/ny1/content/index.jsp?stid=1&aid=70617|url-status=dead|access-date=2008-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080412020716/http://www.ny1.com/ny1/content/index.jsp?stid=1&aid=70617|archive-date=2008-04-12}}</ref><ref name="hakim-June12">{{cite news|last=Hakim|first=Danny|date=2007-06-12|title=Silver Challenges Health Benefits Promised in Manhattan Toll Plan|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2007/06/12/nyregion/12silver.html|access-date=2008-07-15}}</ref> თუმცა, სტოკჰოლმის საცდელმა საცობის მოსაკრებელმა აჩვენა მოძრაობის შემცირება დასაბეგრი ტერიტორიის გარეთაც.<ref>{{cite web|url=http://www.stockholmsforsoket.se/upload/Hushall_eng.pdf|title=Facts about the Evaluation of the Stockholm Trial|last=Söderholm|first=Gunnar|publisher=Stockholmsförsöket|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120228220202/http://www.stockholmsforsoket.se/upload/Hushall_eng.pdf|archive-date=2012-02-28}}</ref> სხვა ოპონენტები ამტკიცებენ, რომ საფასური შეიძლება რიგით გადასახადად იქცეს საშუალო და დაბალი ფენის მაცხოვრებლებისთვის, რადგან ეს მოქალაქეები ფინანსურად ყველაზე მეტად დაზარალდებიან.<ref>{{cite news|last=Dobnik|first=Verena|date=2007-06-12|title=NYC Lawmakers Hold Hearing on 'Congestion Pricing' Traffic Plan|work=[[Brooklyn Daily Eagle]]|url=http://www.brooklyneagle.com/categories/category.php?category_id=27&id=13380|access-date=2015-10-18}} [http://50.56.218.160/archive/category.php?category_id=27&id=13380 Alt URL]</ref> მეთვალყურეობის მიზნებისთვის კამერების დაყენებამ ასევე შეიძლება ეჭვქვეშ დააყენოს სამოქალაქო თავისუფლებების უსაფრთხოება.<ref>{{cite news|last=Confessore|first=Nicholas|date=2007-06-09|title=In Legislators' Scrutiny, Traffic Proposal Faces Hard Questioning|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2007/06/09/nyregion/09hearing.html|access-date=2008-07-15}}</ref><ref>{{cite news|author1=Hakim, Danny|author2=Ray Rivera|date=2007-06-08|title=City Traffic Pricing Wins U.S. and Spitzer's Favor|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2007/06/08/nyregion/08congestion.html|access-date=2008-07-15}}</ref> === შედეგები === 2019 წლის კვლევამ 2006-დან 2010 წლამდე სტოკჰოლმის საცობის საფასურის შესახებ აჩვენა, რომ მისი არარსებობის შემთხვევაში, სტოკჰოლმის ჰაერი 2006-2010 წლებში 5-15 პროცენტით უფრო დაბინძურებული იქნებოდა, ხოლო მცირეწლოვან ბავშვებს არსებითად უფრო მეტი ასთმის შეტევა ექნებოდათ.<ref>{{Cite news|date=2017-02-02|title=Driving Fee Rolls Back Asthma Attacks in Stockholm|language=en|newspaper=Inside Science|url=https://www.insidescience.org/news/driving-fee-rolls-back-asthma-attacks-stockholm|access-date=2017-02-09}}</ref><ref name=":13" /> 2020 წლის კვლევამ პეკინში მოძრაობის შეზღუდვების შესახებ დაადგინა, რომ საცობის მოსაკრებელი შეამცირებდა ზოგადად სატრანსპორტო მოძრაობას, დაბინძურებას, [[სათბურის გაზების გამონაბოლქვი|სათბური აირების გამოყოფასა]] და საგზაო შემთხვევებს მაშინ, როდესაც მოძრაობის სიჩქარესა და საბიუჯეტო შემოსავლებს გაზრდიდა .<ref>{{Cite journal|last1=Yang|first1=Jun|last2=Purevjav|first2=Avralt-Od|last3=Li|first3=Shanjun|date=2020|title=The Marginal Cost of Traffic Congestion and Road Pricing: Evidence from a Natural Experiment in Beijing|journal=American Economic Journal: Economic Policy|language=en|volume=12|issue=1|pages=418–453|doi=10.1257/pol.20170195|issn=1945-7731|url=https://www.aeaweb.org/doi/10.1257/pol.20170195.appx}}</ref> 2020 წელს ლონდონში ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ [[ლონდონის საცობების გადასახადი|საცობის საფასურმა]] (დანერგილი 2003 წელს) შეამცირა საერთო დაბინძურება და ავტომობილების მართვა, თუმცა გაზარდა დაბინძურება<ref>{{Cite journal|last1=Marazi|first1=Naveed Farooz|last2=Majumdar|first2=Bandhan Bandhu|last3=Sahu|first3=Prasanta K.|last4=Potoglou|first4=Dimitris|date=2022-11-01|title=Congestion pricing acceptability among commuters: An Indian perspective|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0739885922000038|journal=Research in Transportation Economics|language=en|volume=95|pages=101180|doi=10.1016/j.retrec.2022.101180|s2cid=246498208|issn=0739-8859}}</ref> დიზელის მანქანებისგან (რომლებიც გათავისუფლებული იყვნენ მოსაკრებლისგან).<ref>{{Cite journal|last1=Green|first1=Colin P.|last2=Heywood|first2=John S.|last3=Navarro Paniagua|first3=Maria|date=2020-09-01|title=Did the London congestion charge reduce pollution?|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0166046220302581|journal=Regional Science and Urban Economics|language=en|volume=84|pages=103573|doi=10.1016/j.regsciurbeco.2020.103573|s2cid=169274952|issn=0166-0462}}</ref> 2021 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ საცობის საფასურმა შეამცირა CO₂ გამონაბოლქვი, ყოველდღიური გადაადგილებისა და საცხოვრებლის ზომის შემცირების წყალობით.<ref name=":02" /> 2013 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ მას შემდეგ, რაც სიეტლში საცობის მოსაკრებელი დაინერგა, მძღოლები მეტად კმაყოფილები იყვნენ საცობის საფასურიანი გზებით და ნაკლებად ისტრესებოდნენ.<ref>{{Cite news|last=Frakt|first=Austin|date=2019-01-21|title=Stuck and Stressed: The Health Costs of Traffic|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2019/01/21/upshot/stuck-and-stressed-the-health-costs-of-traffic.html|access-date=2019-01-21|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Effects of Full-Facility Variable Tolling on Traveler Behavior: Evidence from a Panel Study of the Sr-520 Corridor in Seattle, Washington|journal=Transportation Research Record: Journal of the Transportation Research Board|volume=2345|pages=74–82|date=2013|language=en|doi=10.3141/2345-10|last1=Peirce|first1=Sean|last2=Puckett|first2=Sean|last3=Petrella|first3=Margaret|last4=Minnice|first4=Paul|last5=Lappin|first5=Jane|s2cid=109715156}}</ref> 2016 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ სინგაპურში საცობის მოსაკრებლის ზრდის გამო საზოგადოებრივი ტრანსპორტით მოსარგებლეთა რაოდენობა უფრო გაიზარდა.<ref>{{Cite journal|last1=Agarwal|first1=Sumit|last2=Koo|first2=Kang Mo|date=2016-09-01|title=Impact of electronic road pricing (ERP) changes on transport modal choice|journal=Regional Science and Urban Economics|volume=60|pages=1–11|doi=10.1016/j.regsciurbeco.2016.05.003|issn=0166-0462}}</ref> 2016 წელს ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ სინგაპურის საცობის საფასურიან კორდონშემორტყმულ რაიონებში მათ გარეთ მდებარე ტერიტორიებთან შედარებით უძრავი ქონების ფასები 19%-ით დაეცა.<ref>{{Cite journal|last1=Agarwal|first1=Sumit|last2=Koo|first2=Kang Mo|last3=Sing|first3=Tien Foo|date=2015-11-01|title=Impact of electronic road pricing on real estate prices in Singapore|journal=Journal of Urban Economics|volume=90|pages=50–59|doi=10.1016/j.jue.2015.09.004|issn=0094-1190}}</ref> == ლიტერატურა== * {{Cite book|author=Button, Kenneth J.|author-link=Kenneth Button (economist)|isbn=978-1-84064-191-2|publisher=[[Edward Elgar Publishing]], Cheltenham, UK|title=Transport Economics 3rd Edition|year=2010}} (See Chapter 9: Optimizing Traffic Congestion) * {{Cite book|first=Kenneth J.|isbn=978-1-85278-523-9|last=Button|publisher=Edward Elgar Publishing Ltd, Cheltenham, UK|title=Transport Economics 2nd Edition|year=1993}}<!-- The second edition was kept in the list because it is used as a reference in the article --> * {{Cite book|first=Robert|isbn=978-1-55963-591-2|last=Cervero|publisher=[[Island Press]], Washington, D.C.|title=The Transit Metropolis: A Global Inquiry|url=https://archive.org/details/transitmetropoli0000cerv|year=1998}} (See Chapter 6: The Master-Planned Transit Metropolis: Singapore) * {{Cite book|first1=Alexander|first2=Geoffrey M.|isbn=978-1-62081-480-2|last1=Davis|last2=Long|publisher=[[Nova Science Publishers]], New York|title=Congestion Pricing - A Primer On Efficient Road Management|year=2012}} * {{Cite book|first=R.|isbn=978-0-415-08117-7|last=Doganis|publisher=Routledge, London|title=The Airport Business|url=https://archive.org/details/airportbusiness0000doga|year=1992}} * {{Cite book|first1=J.F.|first2=Edmond L.|first3=Louie|isbn=978-0-7923-8631-5|last1=McDonald|last2=d'Ouville|last3=Nan Liu|publisher=Springer, New York|title=Economics of Urban Highway Congestion and Pricing (Transportation Research, Economics and Policy Volume 9)|url=https://archive.org/details/economicsofurban0000mcdo|year=1999}} * {{Cite book|author=[[International Transport Forum]], [[Organisation for Economic Co-operation and Development]]|isbn=978-92-821-0284-8|publisher=OECD Publishing, Paris|title=ITF Round Tables Implementing Congestion Charges|year=2010}} * {{Cite journal|bibcode=2005TRPA...39..671K|doi=10.1016/j.tra.2005.02.014|first1=Kara M.|first2=Sukumar|issue=7–9|journal=Transportation Research|last1=Kockelman|last2=Kalmanje|pages=671–690|title=Credit-Based Congestion Pricing: A Policy Proposal and the Public's Response|volume=39A|year=2005}} * {{Cite book|first1=Sarah Jo|first2=Rachel|isbn=978-0-87420-262-5|last1=Peterson|last2=MacCleery|publisher=[[Urban Land Institute]]|title=When the Road Price Is Right: Land Use, Tolls, and Congestion Pricing|year=2013}} * {{Cite book|first1=Harry W.|first2=Christine Bae|isbn=978-1-84720-380-9|last1=Richardson|last2=Chang-Hee|publisher=Edward Elgar Publishing, Cheltenham, UK; Northampton, MA|title=Road Congestion Pricing In Europe: Implications for the United States|year=2008}} * {{Cite book|editor-first1=Georgina|editor-last1=Santos|isbn=978-0-7623-0968-9|publisher=JAI Press|title=Road Pricing, Volume 9: Theory and Evidence (Research in Transportation Economics)|year=2004}} * {{Cite book|first1=Jens|first2=Bernhard|isbn=978-0-08-044199-3|last1=Schade|last2=Schlag|publisher=[[Emerald Group Publishing]], Bingley, West Yorkshire|title=Acceptability of Transport Pricing Strategies|year=2003}} * {{Cite book|first1=Kenneth A.|first2=Erik T.|isbn=978-0-415-28515-5|last1=Small|last2=Verhoef|publisher=[[Routledge]], New York|title=The Economics of Urban Transportation|url=https://archive.org/details/economicsofurban0000smal|year=2007}} (See Chapter 4: Pricing and 4-3: Congestion Pricing in Practice) * {{Cite book|first=R.J.|last=Smeed|publisher=HMSO|title=Road pricing: the economic and technical possibilities|url=https://archive.org/details/op1265810-1001|year=1964}} * {{Cite journal|doi=10.1007/s11066-008-9024-z|first1=Theodore|first2=Stefan|journal=Netnomics|last1=Tsekeris|last2=Voß|pages=5–52|s2cid=153724717|title=Design and evaluation of road pricing: State-of-the-art and methodological advances|volume=10|year=2009}} * {{Cite book|first1=Erik T.|first2=Michiel|first3=Linda|first4=Bert|isbn=978-1-84542-860-0|last1=Verhoef|last2=Bliemer|last3=Steg|last4=Van Wee|publisher=Edward Elgar Publishing, Cheltenham, UK|title=Pricing in Road Transport: A Multi-Disciplinary Perspective|url=https://archive.org/details/pricinginroadtra0000unse|year=2008}} * {{Cite book|first=A. A.|isbn=978-0-8018-0653-7|last=Walters|publisher=World Bank Staff Occasional Papers Number Five, Washington, D.C.|title=The Economics of Road User Charges|year=1968}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ტრანსპორტის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ფასწარმოქმნა]] izz3zwtzps9gmdy0tmnxvq01perirsj 3 586989 4816192 4796687 2025-06-18T07:38:32Z Beqabai 65017 /* სკიტ ულრიჩი */ ახალი სექცია 4816192 wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}} [[მომხმარებელი:David1010|<span style="background:#008000;color:#F0F8FF;padding:0 4px">'''''David'''''</span>]][[მომხმარებლის განხილვა:David1010|<span style="background:#F0F8FF;padding:0 4px;color:#008000;">'''''As'''''</span>]] 10:12, 16 მაისი 2025 (UTC) == [[სკიტ ულრიჩი]] == {{მუშავდება/შეტყობინება/ძირი|ბაბი მარიდაშვილი.|სკიტ ულრიჩი}}-[[მომხმარებელი:Beqabai|~ბ.ბ.~]] <small>([[მომხმარებლის განხილვა:Beqabai|მომწერეთ აქ!]])</small> 07:38, 18 ივნისი 2025 (UTC) 0knmuh84zwn40f3bsc2k8xvb94nk8ov 0 587382 4815882 4798632 2025-06-17T13:32:21Z Jaba1977 3604 4815882 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მოვლენა | დასახელება = ბოშების ისტორიის ქრონოლოგია | სურათი = Flag of the Romani people.svg | აღწერა = ბოშების დროშა | თემა = [[ბოშების ისტორია]] | გეოგრაფია = [[ევროპა]], [[მახლო აღმოსავლეთი]], [[ამერიკა]] | საწყისი თარიღი = [[I საუკუნე]] | საბოლოო თარიღი = [[XXI საუკუნე]] | ძირითადი მოვლენები = [[პორაიმოსი]], [[ჰიტლერის გენოციდი]], [[ეგვიპტელთა აქტი (1530)]], [[სარკოზის დეპორტაციები]], [[ბოშური აკადემია ბელგრადში]] | წყაროები = იხილეთ ქვემოთ „დამატებითი ლიტერატურა“ და „გარე ბმულები“ }} '''ბოშები''' — საუკუნეების განმავლობაში დასავლური სამყაროს კოლექტიური მითოლოგიის ნაწილია — იქ ისინი ხშირად წარმოსახავდნენ როგორც უცხოელებს, გამონაკლისებად მიჩნეულ პიროვნებებს და საფრთხედ. საუკუნეების მანძილზე ისინი [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ ევროპაში]] მონებად ჰყავდათ და [[დასავლეთი ევროპა|დასავლეთ ევროპაში]] დევნიდნენ; [[პორაიმოსი]], [[ადოლფ ჰიტლერი|ჰიტლერის]] მიერ განხორციელებული გენოციდის მცდელობა, იყო მხოლოდ ერთ-ერთი რგოლი მრავალსაუკუნოვან დევნაში, რომელიც მოიცავდა ისეთ ქვეყნებსაც, რომლებსაც ტრადიციულად ეთნიკური უმცირესობების მიმართ უფრო ტოლერანტად მიიჩნევენ, მათ შორის [[გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებულ სამეფოსაც]]. დღესაც კი, მიუხედავად იმისა, რომ მატულობს ბოშების თვითიდენტიფიკაციისა და სიამაყის ტალღა, დემოკრატიულ სახელმწიფოებში განიხილება და მიღებულია კანონები, რომლებიც ზღუდავენ [[ბოშები|ბოშათა]] უფლებებს. საზოგადოებრივად ფართოდ გავრცელებულია მოსაზრება, თითქოს ბოშებს, რომლებმაც წერითი ენა მხოლოდ ახლახან შექმნეს, აქვთ არაზუსტი, მითოლოგიზებული წარსული. მიუხედავად ამისა, [[ბოშები|ბოშებზე]] ბევრად მეტი რამაა ცნობილი, ვიდრე ხშირად გვგონია. მათ ისტორიის სრულფასოვნად აღდგენას უფრო ხელს უშლის მათი [[გადაწელილი მიგრაცია]], ვიდრე ისტორიული წყაროების არარსებობა. ბოშების ისტორია განსხვავდება არა მხოლოდ [[ევროპა|ევროპის]], არამედ [[ახლო აღმოსავლეთი|ახლო აღმოსავლეთისა]] და [[ამერიკის კონტინენტი|ამერიკის კონტინენტების]] სხვადასხვა რეგიონში — დამოკიდებულია მიღების კულტურულ პოლიტიკაზე. [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ ევროპაში]] ისტორიის ძირითადი თემა [[მონობა]] და [[ბატონყმობა]] იყო, [[დასავლეთი ევროპა|დასავლეთში]] კი უფრო თვალშისაცემია დევნის, მათ შორის ადრეული [[გენოციდი|გენოციდის]] ფორმები. რაც იშვიათად განიხილება, არის ის, თუ როგორ ამსხვრევს ეს ისტორიული ფაქტები ბოშების შესახებ დამკვიდრებულ მითებს. მაგალითად, [[ბოშები]] ხშირად აღიქმებიან როგორც [[მოხეტიალე]] ერი — რაც [[დასავლეთი ევროპა|დასავლეთში]] მეტწილად მართალი იყო — თუმცა ის ფაქტი, რომ [[ბალკანეთი|ბალკანეთში]] ისინი [[XV საუკუნე]]დან [[XIX საუკუნე]]მდე იყვნენ [[მონობა|მონებად]] და [[ბატონყმობა|ბატონყმობაში]], მიანიშნებს იმაზე, რომ ისინი [[მუდმივი დასახლების მქონე]] მოსახლეობას წარმოადგენდნენ. [[1933]]-დან [[1945]] წლამდე [[ბოშები]] და [[სინტი]] წარმოადგენდნენ [[ნაციზმი|ნაცისტური დევნისა]] და [[გენოციდი|გენოციდის]] მსხვერპლთა ერთ-ერთ ყველაზე დაუცველ ჯგუფს. ტრადიციულ სტერეოტიპებზე დაფუძნებული წინასწარგანწყობების საფუძველზე, [[ნაცისტური გერმანია|ნაცისტური რეჟიმი]] ბოშებს განიხილავდა როგორც „ასოციალურ ელემენტებს“ — ანუ საზოგადოებრივი ნორმიდან გადახრილებს — და როგორც „რასობრივად არასრულფასოვან“ ხალხს, რომელიც საფრთხეს უქმნიდა „არიული რასის სიწმინდეს“.<ref>[https://www.ushmm.org/collections/bibliography/sinti-and-roma Sinti and Roma (“Gypsies”)] ushmm.org</ref> == ქრონოლოგია == '''[[40]]–[[70]]''': [[ინდოელები|ინდოელი]] ვაჭრები სახლდებიან [[რომის იმპერია|რომის პროვინცია]] [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]]. იხილეთ: [[ინდოეთ-რომის ურთიერთობები]], [[სუნელის ვაჭრობა]], [[ინდოეთის საზღვაო ისტორია]]. '''[[420]]–[[438]]''': [[ბაჰრამ V]] ინდოეთიდან [[სასანიანთა იმპერია|სასანიანთა]] სასახლეში მიჰყავს მუსიკოსთა ჯგუფი. იხილეთ: [[ჰინდი (სასანიანთა პროვინცია)]], [[ინდუსის მდინარე]]. '''[[740]]''': ბოშები სახლდებიან [[ფრიგია]]ში — სამეფოში [[ანატოლია|ანატოლიის]] დასავლეთ ცენტრალურ ნაწილში ([[თურქეთი|დღევანდელი თურქეთი]]). იხილეთ: [[ძველი საბერძნეთისა და ინდოეთის ურთიერთობები]]. '''[[800]]–[[803]]''': ბოშები სახლდებიან [[ადრიანოპოლი]]ში ([[ედირნე]]), [[ტრაკია|ტრაკიის]] პროვინციაში. '''დაახლ. [[1050]]–[[1054]]''': ბოშები სახლდებიან [[სულუქულე]]ში. '''დაახლ. [[1100]]''': ბოშები [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიის იმპერიაში]] ფიქსირდებიან წერილობით წყაროებში. {{anchor|სერბეთი}} '''[[1300]]–[[1400]]''': ბოშები სახლდებიან [[სერბეთი|სერბეთში]]. ამავე პერიოდში აღწევენ [[ვალაქია]]ში (თანამედროვე [[რუმინეთი]]), სადაც განიხილებიან როგორც უცხოელები და ჰყავთ [[მონებად]]. იხილეთ: [[ვლახური ბოშები]]. {{anchor|გერმანია}} '''[[1407]]''': ბოშები პირველად ფიქსირდებიან [[გერმანია|გერმანიაში]]; ათ წელიწადში ისინი იქიდან გააძევეს.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OjkVCwAAQBAJ&pg=PA80|title=Encyclopedia of Modern Ethnic Conflicts, 2nd Edition [2 volumes]|isbn=978-1-61069-553-4 |author1=Joseph R Rudolph JR |date=7 December 2015 |publisher=Abc-Clio }}</ref> {{anchor|საფრანგეთი}} '''[[1418]]''': ბოშები ფიქსირდებიან [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]].<ref>{{cite book|title=The Roads of the Roma: A PEN Anthology of Gypsy Writers|page=30|isbn=9780900458903 |url=https://books.google.com/books?id=j8Zg31lFgLsC&dq=1418+gypsies+in+france&pg=PA30|last1=Dowd |first1=Siobhan |last2=Hancock |first2=Ian F. |last3=Hancock |first3=Siobhan |last4=Đurić |first4=Rajko |year=1998 |publisher=Univ of Hertfordshire Press }}</ref> '''[[1422]]''': [[ბოშები იტალიაში|ბოშები ფიქსირდებიან]] [[რომი|რომში]], [[რომის პაპი|პაპის სახელმწიფოების]] მმართველობის პერიოდში. {{anchor|ესპანეთი}} '''[[1425]]''': [[ხიტანოები|ხიტანო]] ბოშები აღწევენ [[ესპანეთი|ესპანეთში]].<ref>{{cite book|title=Modern Spain|page=171}}</ref> {{anchor|შვეიცარია}} '''[[1471]]''': ანტიბოშური კანონები მიიღება [[ლუცერნი|ლუცერნში]], [[შვეიცარია|შვეიცარიაში]].<ref>[http://www.errc.org/cikk.php?cikk=1844 The Roma: Between a Myth and the Future]</ref> '''[[1482]]''': მსგავსი კანონები მიიღება [[ბრანდენბურგი|ბრანდენბურგში]], [[გერმანია|გერმანიაში]]. '''[[1492]]''': [[ესპანეთი|ესპანეთში]] ბოშების წინააღმდეგ გამოდის [[ალჰამბრას დიკრეტი]], რომლის საფუძველზე ისინი [[ესპანური ინკვიზიცია|ინკვიზიციის]] მიერ ცრუმორწმუნედ გამოცხადდებიან. '''[[1498]]''': ბოშები პირველად აღწევენ [[ამერიკის კონტინენტი|ამერიკაში]], როცა [[ქრისტეფორე კოლუმბი|კოლუმბის]] [[მესამე ექსპედიცია|მესამე მოგზაურობაში]] ოთხი ბოშა მონაწილეობს, როგორც [[მონა|მონები]]. '''[[1502]]''': [[ლუი XII (საფრანგეთი)|ლუი XII]] ბოშებს განდევნის [[საფრანგეთი|საფრანგეთიდან]]. '''[[1512]]''': ბოშები პირველად ფიქსირდებიან [[შვედეთი|შვედეთში]].<ref name="auto">Hadenius, Stig, Nilsson, Torbjörn & Åselius, Gunnar, Sveriges historia: vad varje svensk bör veta, Bonnier Alba, Stockholm, 1996</ref> '''[[1526]]''': [[ჰენრი VIII (ინგლისი)|ჰენრი VIII]] ბოშებს განდევნის [[ინგლისი|ინგლისიდან]]; ქვეყანაში შესვლის მცდელობისას დასჯა სასიკვდილო განაჩენით ხორციელდება. '''[[1530]]''': [[ეგვიპტელთა აქტი (1530)|ეგვიპტელთა აქტი]] მიიღება ინგლისში. '''[[1530]]''': [[მუსლიმი ბოშები]] იღებენ საკუთარ სანჯაყს [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] [[რუმელია|რუმელიის]] პროვინციაში. '''[[1536]]''': ანტიბოშური კანონები მიიღება [[დანია|დანიაში]]. '''[[1538]]''': [[პორტუგალია]] ბოშებს განდევნის [[ბრაზილია|ბრაზილიაში]]. '''[[1540]]''': ანტიბოშური კანონები მიიღება [[ფლანდრია|ფლანდრიაში]] ([[ბელგია]]). '''[[1541]]''': ანტიბოშური კანონები მიიღება [[შოტლანდია|შოტლანდიაში]]. '''[[1549]]''': ანტიბოშური კანონები მიიღება [[ბოჰემია|ბოჰემიაში]]. '''[[1557]]''': ანტიბოშური კანონმდებლობა ვრცელდება [[პოლონეთი|პოლონეთსა]] და [[ლიეტუვა|ლიეტუვაში]]. '''[[1560]]''': [[შვედეთი|შვედეთში]], [[ლუთერული ეკლესია]] მღვდლებს უკრძალავს ბოშების ნათლობას, ქორწინებასა და დაკრძალვას.<ref name="auto"/> '''[[1563]]''': [[ტრენტის კრება]] ბოშებს კრძალავს სასულიერო წოდების მიღებას. '''[[1571]]''': [[შვედეთი|შვედეთში]] გაუქმდა [[1560]] წლის აკტი და ეკლესიას კვლავ ნებადართულია ბოშების ნათლობა, ქორწინება და დაკრძალვა.<ref name="auto"/> '''[[1578]]''': [[შვედეთის მეფე]] ცდილობს ბოშების განდევნას იძულებითი შრომით [[სალას ვერცხლის მაღარო|სალას ვერცხლის მაღაროში]].<ref name="auto"/> '''[[1589]]''': [[დანია]] ბოშობის ფაქტზე სიკვდილით დასჯის კანონს იღებს. '''[[1595]]''': [[შტეფან რეზვანი]] — [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალური წარმოშობის]] ბოშის შვილი — მართავს [[მოლდავეთი|მოლდავეთს]] ოთხი თვის განმავლობაში. '''[[1619]]''': [[ფილიპე III (ესპანეთი)|ფილიპე III]] ბოშებს უბრძანებს დასახლდნენ და უარი თქვან საკუთარ ცხოვრების წესსა და კულტურაზე; დაუმორჩილებლობა ისჯება სიკვდილით. '''[[1637]]''': ანტიბოშური კანონი [[შვედეთი|შვედეთში]]: ყველა სრულწლოვანი ბოშა მამაკაცი გასამართლდეს სიკვდილით, ხოლო ქალები და ბავშვები ქვეყნიდან გააძევონ.<ref name="auto"/> '''[[1740]]–[[1789]]''': [[ჰაბსბურგთა მონარქია|ჰაბსბურგების იმპერიაში]] [[მარია ტერეზა ავსტრიელი|მარია ტერეზას]] მმართველობის პერიოდში ბოშების ასიმილაციის მიზნით მიიღება შემდეგი დადგენილებები: [[1754]] წელს ეკრძალებათ ცხენისა და ეტლის ფლობა; [[1761]] წელს უწესდებათ სამხედრო სამსახური პროფესიადაუმტკიცებელი ბიჭებისთვის; [[1767]] წელს ბოშებს სავალდებულოდ უნდა ჰქონდეთ რეგისტრაცია; [[1773]] წელს ეკრძალებათ ბოშებს შორის ქორწინება. მისი მემკვიდრე [[იოსებ II (წმინდა რომის იმპერატორი)|იოსებ II]] კრძალავს ბოშური ტანისამოსისა და ენის გამოყენებას, რაც ისჯება საჯარო ცემით.<ref name="samer">{{Cite web|url=http://romani.uni-graz.at/rombase/cgi-bin/art.cgi?src=data/hist/modern/maria.en.xml|title=Maria Theresia and Joseph II: Policies of Assimilation in the Age of Enlightened Absolutism.|publisher=Karl-Franzens-Universitaet Graz|work=Rombase|date=December 2001|first=Helmut|last=Samer}}</ref> '''[[1748]]''': [[შვედეთი|შვედეთში]] ბოშებს ოფიციალურად ეძლევათ ცხოვრების და დასახლების უფლება.<ref name="auto"/> '''[[1936]]–[[1945]]''': [[ნაციზმი|ნაცისტები]] იწყებენ ბოშების სისტემურ დევნას. [[პორაიმოსი|პორაიმოსის]] დროს განადგურდა [[500000]]-დან [[1500000]]-მდე ბოშა. '''[[1967]]''': დაარსდა საერთაშორისო ბოშათა კომიტეტი.<ref>{{cite web|url=https://www.theioi.org/downloads/d9l74/CoE_Protecting%20the%20Rights%20of%20Roma_English.pdf|title=CoE Protecting the Rights of Roma|website=theioi.org|access-date=5 February 2024}}</ref> '''[[2006]]''': [[მანჩესტერის უნივერსიტეტი]] ასრულებს ბოშური ენის დიალექტების ევროპული კვლევის პირველ სრულ პროექტს. '''[[2006]]''': [[უნგრეთი|უნგრეთში]] შეიქმნა პირველი ბოშური პოლიტიკური პარტია — „MCF Roma összefogás“, რომელმაც [[9 აპრილი|9 აპრილს]] ჩატარებულ არჩევნებზე მიიღო მხოლოდ 0.08%. '''[[2010]]''': [[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] პრეზიდენტი [[ნიკოლა სარკოზი]] იწყებს [[რუმინეთი|რუმინელი]] და [[ბულგარეთი|ბულგარელი]] ბოშების დეპორტაციას. [[გაერო]] და ადამიანის უფლებათა ორგანიზაციები ამას [[კსენოფობია|კსენოფობიურ]] ქმედებად მიიჩნევენ. '''[[2011]]''': [[ბელგრადი|ბელგრადში]] დაარსდა ბოშების ხელოვნებისა და მეცნიერების აკადემია. მისი პრეზიდენტი გახდა [[რაიკო ჯურიჩი]], ხოლო დაფინანსება უზრუნველყო [[ჰაინრიხ ბიოლის ფონდი]].<ref>{{cite web|url=http://news.sciencemag.org/scienceinsider/2011/09/roma-establish-academy-of-arts.html|title=Roma Establish Academy of Arts and Sciences in Belgrade - ScienceInsider|website=news.sciencemag.org|access-date=27 April 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20121009174005/http://news.sciencemag.org/scienceinsider/2011/09/roma-establish-academy-of-arts.html|archive-date=9 October 2012|url-status=dead}}</ref> '''[[2012]]''': [[ანგელა მერკელი]] [[ბერლინი|ბერლინში]] ხსნის [[ნაციონალ-სოციალიზმის მსხვერპლ ბოშებს მიძღვნილ მემორიალს]].<ref>[https://www.aljazeera.com/amp/news/2012/10/24/germany-unveils-roma-holocaust-memorial Germany unveils Roma Holocaust memorial | News]</ref> '''[[2016]]''': [[სუშმა სვარაჯი]], [[ინდოეთი|ინდოეთის]] საგარეო საქმეთა მინისტრი, აცხადებს, რომ ყველა ბოშა ინდოელი წარმომავლობისაა და ისინი ინდური კულტურის წარმომადგენლებად უნდა ჩაითვალონ.<ref>[http://www.india.com/news/india/romas-are-indias-children-sushma-swaraj-943499/ Romas Are India’s Children: Sushma Swaraj]</ref> ==იხილეთ აგრეთვე== *[[ბოშების ისტორია]] *[[დომა (კასტა)]] *[[ბოშათა დიასპორა]] == დამატებითი ლიტერატურა == {{cite book |author=დონალდ კენრიკი |title=ბოშების (რომაელების) ისტორიული ლექსიკონი |year=2007 |publisher=Scarecrow Press |isbn=978-0-8108-6440-5 |chapter=ბოშების ისტორიის ქრონოლოგია |chapter-url=https://books.google.com/books?id=tQKyAAAAQBAJ&pg=PR19 |url=https://archive.org/details/atozofgypsiesrom0000unse }} ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://web.archive.org/web/20080802211649/http://www.geocities.com/Paris/5121/timeline.htm ბოშათა ისტორიის ქრონოლოგია] – Patrin Web Journal (არქივი) *[https://web.archive.org/web/20040908144722/http://radoc.net/chronology.html მნიშვნელოვანი თარიღები ბოშების ისტორიაში] – ბოშების არქივი და დოკუმენტაციის ცენტრი (არქივი) {{DEFAULTSORT:ბოშების ისტორიის ქრონოლოგია}} [[კატეგორია:ბოშების ისტორია]] [[კატეგორია:ბოშების ისტორია მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში]] [[კატეგორია:ბოშებთან დაკავშირებული სიები]] [[კატეგორია:ბოშები]] 1hvuitlu17658vtz152eq5ai5xhtd4v 4815886 4815882 2025-06-17T13:34:26Z KiranBOT 170362 URL-ებიდან AMP თვალთვალი წაიშალა ([[:m:User:KiranBOT/AMP|დეტალები]]) ([[User talk:Usernamekiran|შეცდომის შესახებ შეტყობინება]]) v2.2.7r 4815886 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მოვლენა | დასახელება = ბოშების ისტორიის ქრონოლოგია | სურათი = Flag of the Romani people.svg | აღწერა = ბოშების დროშა | თემა = [[ბოშების ისტორია]] | გეოგრაფია = [[ევროპა]], [[მახლო აღმოსავლეთი]], [[ამერიკა]] | საწყისი თარიღი = [[I საუკუნე]] | საბოლოო თარიღი = [[XXI საუკუნე]] | ძირითადი მოვლენები = [[პორაიმოსი]], [[ჰიტლერის გენოციდი]], [[ეგვიპტელთა აქტი (1530)]], [[სარკოზის დეპორტაციები]], [[ბოშური აკადემია ბელგრადში]] | წყაროები = იხილეთ ქვემოთ „დამატებითი ლიტერატურა“ და „გარე ბმულები“ }} '''ბოშები''' — საუკუნეების განმავლობაში დასავლური სამყაროს კოლექტიური მითოლოგიის ნაწილია — იქ ისინი ხშირად წარმოსახავდნენ როგორც უცხოელებს, გამონაკლისებად მიჩნეულ პიროვნებებს და საფრთხედ. საუკუნეების მანძილზე ისინი [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ ევროპაში]] მონებად ჰყავდათ და [[დასავლეთი ევროპა|დასავლეთ ევროპაში]] დევნიდნენ; [[პორაიმოსი]], [[ადოლფ ჰიტლერი|ჰიტლერის]] მიერ განხორციელებული გენოციდის მცდელობა, იყო მხოლოდ ერთ-ერთი რგოლი მრავალსაუკუნოვან დევნაში, რომელიც მოიცავდა ისეთ ქვეყნებსაც, რომლებსაც ტრადიციულად ეთნიკური უმცირესობების მიმართ უფრო ტოლერანტად მიიჩნევენ, მათ შორის [[გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებულ სამეფოსაც]]. დღესაც კი, მიუხედავად იმისა, რომ მატულობს ბოშების თვითიდენტიფიკაციისა და სიამაყის ტალღა, დემოკრატიულ სახელმწიფოებში განიხილება და მიღებულია კანონები, რომლებიც ზღუდავენ [[ბოშები|ბოშათა]] უფლებებს. საზოგადოებრივად ფართოდ გავრცელებულია მოსაზრება, თითქოს ბოშებს, რომლებმაც წერითი ენა მხოლოდ ახლახან შექმნეს, აქვთ არაზუსტი, მითოლოგიზებული წარსული. მიუხედავად ამისა, [[ბოშები|ბოშებზე]] ბევრად მეტი რამაა ცნობილი, ვიდრე ხშირად გვგონია. მათ ისტორიის სრულფასოვნად აღდგენას უფრო ხელს უშლის მათი [[გადაწელილი მიგრაცია]], ვიდრე ისტორიული წყაროების არარსებობა. ბოშების ისტორია განსხვავდება არა მხოლოდ [[ევროპა|ევროპის]], არამედ [[ახლო აღმოსავლეთი|ახლო აღმოსავლეთისა]] და [[ამერიკის კონტინენტი|ამერიკის კონტინენტების]] სხვადასხვა რეგიონში — დამოკიდებულია მიღების კულტურულ პოლიტიკაზე. [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ ევროპაში]] ისტორიის ძირითადი თემა [[მონობა]] და [[ბატონყმობა]] იყო, [[დასავლეთი ევროპა|დასავლეთში]] კი უფრო თვალშისაცემია დევნის, მათ შორის ადრეული [[გენოციდი|გენოციდის]] ფორმები. რაც იშვიათად განიხილება, არის ის, თუ როგორ ამსხვრევს ეს ისტორიული ფაქტები ბოშების შესახებ დამკვიდრებულ მითებს. მაგალითად, [[ბოშები]] ხშირად აღიქმებიან როგორც [[მოხეტიალე]] ერი — რაც [[დასავლეთი ევროპა|დასავლეთში]] მეტწილად მართალი იყო — თუმცა ის ფაქტი, რომ [[ბალკანეთი|ბალკანეთში]] ისინი [[XV საუკუნე]]დან [[XIX საუკუნე]]მდე იყვნენ [[მონობა|მონებად]] და [[ბატონყმობა|ბატონყმობაში]], მიანიშნებს იმაზე, რომ ისინი [[მუდმივი დასახლების მქონე]] მოსახლეობას წარმოადგენდნენ. [[1933]]-დან [[1945]] წლამდე [[ბოშები]] და [[სინტი]] წარმოადგენდნენ [[ნაციზმი|ნაცისტური დევნისა]] და [[გენოციდი|გენოციდის]] მსხვერპლთა ერთ-ერთ ყველაზე დაუცველ ჯგუფს. ტრადიციულ სტერეოტიპებზე დაფუძნებული წინასწარგანწყობების საფუძველზე, [[ნაცისტური გერმანია|ნაცისტური რეჟიმი]] ბოშებს განიხილავდა როგორც „ასოციალურ ელემენტებს“ — ანუ საზოგადოებრივი ნორმიდან გადახრილებს — და როგორც „რასობრივად არასრულფასოვან“ ხალხს, რომელიც საფრთხეს უქმნიდა „არიული რასის სიწმინდეს“.<ref>[https://www.ushmm.org/collections/bibliography/sinti-and-roma Sinti and Roma (“Gypsies”)] ushmm.org</ref> == ქრონოლოგია == '''[[40]]–[[70]]''': [[ინდოელები|ინდოელი]] ვაჭრები სახლდებიან [[რომის იმპერია|რომის პროვინცია]] [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]]. იხილეთ: [[ინდოეთ-რომის ურთიერთობები]], [[სუნელის ვაჭრობა]], [[ინდოეთის საზღვაო ისტორია]]. '''[[420]]–[[438]]''': [[ბაჰრამ V]] ინდოეთიდან [[სასანიანთა იმპერია|სასანიანთა]] სასახლეში მიჰყავს მუსიკოსთა ჯგუფი. იხილეთ: [[ჰინდი (სასანიანთა პროვინცია)]], [[ინდუსის მდინარე]]. '''[[740]]''': ბოშები სახლდებიან [[ფრიგია]]ში — სამეფოში [[ანატოლია|ანატოლიის]] დასავლეთ ცენტრალურ ნაწილში ([[თურქეთი|დღევანდელი თურქეთი]]). იხილეთ: [[ძველი საბერძნეთისა და ინდოეთის ურთიერთობები]]. '''[[800]]–[[803]]''': ბოშები სახლდებიან [[ადრიანოპოლი]]ში ([[ედირნე]]), [[ტრაკია|ტრაკიის]] პროვინციაში. '''დაახლ. [[1050]]–[[1054]]''': ბოშები სახლდებიან [[სულუქულე]]ში. '''დაახლ. [[1100]]''': ბოშები [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიის იმპერიაში]] ფიქსირდებიან წერილობით წყაროებში. {{anchor|სერბეთი}} '''[[1300]]–[[1400]]''': ბოშები სახლდებიან [[სერბეთი|სერბეთში]]. ამავე პერიოდში აღწევენ [[ვალაქია]]ში (თანამედროვე [[რუმინეთი]]), სადაც განიხილებიან როგორც უცხოელები და ჰყავთ [[მონებად]]. იხილეთ: [[ვლახური ბოშები]]. {{anchor|გერმანია}} '''[[1407]]''': ბოშები პირველად ფიქსირდებიან [[გერმანია|გერმანიაში]]; ათ წელიწადში ისინი იქიდან გააძევეს.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OjkVCwAAQBAJ&pg=PA80|title=Encyclopedia of Modern Ethnic Conflicts, 2nd Edition [2 volumes]|isbn=978-1-61069-553-4 |author1=Joseph R Rudolph JR |date=7 December 2015 |publisher=Abc-Clio }}</ref> {{anchor|საფრანგეთი}} '''[[1418]]''': ბოშები ფიქსირდებიან [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]].<ref>{{cite book|title=The Roads of the Roma: A PEN Anthology of Gypsy Writers|page=30|isbn=9780900458903 |url=https://books.google.com/books?id=j8Zg31lFgLsC&dq=1418+gypsies+in+france&pg=PA30|last1=Dowd |first1=Siobhan |last2=Hancock |first2=Ian F. |last3=Hancock |first3=Siobhan |last4=Đurić |first4=Rajko |year=1998 |publisher=Univ of Hertfordshire Press }}</ref> '''[[1422]]''': [[ბოშები იტალიაში|ბოშები ფიქსირდებიან]] [[რომი|რომში]], [[რომის პაპი|პაპის სახელმწიფოების]] მმართველობის პერიოდში. {{anchor|ესპანეთი}} '''[[1425]]''': [[ხიტანოები|ხიტანო]] ბოშები აღწევენ [[ესპანეთი|ესპანეთში]].<ref>{{cite book|title=Modern Spain|page=171}}</ref> {{anchor|შვეიცარია}} '''[[1471]]''': ანტიბოშური კანონები მიიღება [[ლუცერნი|ლუცერნში]], [[შვეიცარია|შვეიცარიაში]].<ref>[http://www.errc.org/cikk.php?cikk=1844 The Roma: Between a Myth and the Future]</ref> '''[[1482]]''': მსგავსი კანონები მიიღება [[ბრანდენბურგი|ბრანდენბურგში]], [[გერმანია|გერმანიაში]]. '''[[1492]]''': [[ესპანეთი|ესპანეთში]] ბოშების წინააღმდეგ გამოდის [[ალჰამბრას დიკრეტი]], რომლის საფუძველზე ისინი [[ესპანური ინკვიზიცია|ინკვიზიციის]] მიერ ცრუმორწმუნედ გამოცხადდებიან. '''[[1498]]''': ბოშები პირველად აღწევენ [[ამერიკის კონტინენტი|ამერიკაში]], როცა [[ქრისტეფორე კოლუმბი|კოლუმბის]] [[მესამე ექსპედიცია|მესამე მოგზაურობაში]] ოთხი ბოშა მონაწილეობს, როგორც [[მონა|მონები]]. '''[[1502]]''': [[ლუი XII (საფრანგეთი)|ლუი XII]] ბოშებს განდევნის [[საფრანგეთი|საფრანგეთიდან]]. '''[[1512]]''': ბოშები პირველად ფიქსირდებიან [[შვედეთი|შვედეთში]].<ref name="auto">Hadenius, Stig, Nilsson, Torbjörn & Åselius, Gunnar, Sveriges historia: vad varje svensk bör veta, Bonnier Alba, Stockholm, 1996</ref> '''[[1526]]''': [[ჰენრი VIII (ინგლისი)|ჰენრი VIII]] ბოშებს განდევნის [[ინგლისი|ინგლისიდან]]; ქვეყანაში შესვლის მცდელობისას დასჯა სასიკვდილო განაჩენით ხორციელდება. '''[[1530]]''': [[ეგვიპტელთა აქტი (1530)|ეგვიპტელთა აქტი]] მიიღება ინგლისში. '''[[1530]]''': [[მუსლიმი ბოშები]] იღებენ საკუთარ სანჯაყს [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] [[რუმელია|რუმელიის]] პროვინციაში. '''[[1536]]''': ანტიბოშური კანონები მიიღება [[დანია|დანიაში]]. '''[[1538]]''': [[პორტუგალია]] ბოშებს განდევნის [[ბრაზილია|ბრაზილიაში]]. '''[[1540]]''': ანტიბოშური კანონები მიიღება [[ფლანდრია|ფლანდრიაში]] ([[ბელგია]]). '''[[1541]]''': ანტიბოშური კანონები მიიღება [[შოტლანდია|შოტლანდიაში]]. '''[[1549]]''': ანტიბოშური კანონები მიიღება [[ბოჰემია|ბოჰემიაში]]. '''[[1557]]''': ანტიბოშური კანონმდებლობა ვრცელდება [[პოლონეთი|პოლონეთსა]] და [[ლიეტუვა|ლიეტუვაში]]. '''[[1560]]''': [[შვედეთი|შვედეთში]], [[ლუთერული ეკლესია]] მღვდლებს უკრძალავს ბოშების ნათლობას, ქორწინებასა და დაკრძალვას.<ref name="auto"/> '''[[1563]]''': [[ტრენტის კრება]] ბოშებს კრძალავს სასულიერო წოდების მიღებას. '''[[1571]]''': [[შვედეთი|შვედეთში]] გაუქმდა [[1560]] წლის აკტი და ეკლესიას კვლავ ნებადართულია ბოშების ნათლობა, ქორწინება და დაკრძალვა.<ref name="auto"/> '''[[1578]]''': [[შვედეთის მეფე]] ცდილობს ბოშების განდევნას იძულებითი შრომით [[სალას ვერცხლის მაღარო|სალას ვერცხლის მაღაროში]].<ref name="auto"/> '''[[1589]]''': [[დანია]] ბოშობის ფაქტზე სიკვდილით დასჯის კანონს იღებს. '''[[1595]]''': [[შტეფან რეზვანი]] — [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალური წარმოშობის]] ბოშის შვილი — მართავს [[მოლდავეთი|მოლდავეთს]] ოთხი თვის განმავლობაში. '''[[1619]]''': [[ფილიპე III (ესპანეთი)|ფილიპე III]] ბოშებს უბრძანებს დასახლდნენ და უარი თქვან საკუთარ ცხოვრების წესსა და კულტურაზე; დაუმორჩილებლობა ისჯება სიკვდილით. '''[[1637]]''': ანტიბოშური კანონი [[შვედეთი|შვედეთში]]: ყველა სრულწლოვანი ბოშა მამაკაცი გასამართლდეს სიკვდილით, ხოლო ქალები და ბავშვები ქვეყნიდან გააძევონ.<ref name="auto"/> '''[[1740]]–[[1789]]''': [[ჰაბსბურგთა მონარქია|ჰაბსბურგების იმპერიაში]] [[მარია ტერეზა ავსტრიელი|მარია ტერეზას]] მმართველობის პერიოდში ბოშების ასიმილაციის მიზნით მიიღება შემდეგი დადგენილებები: [[1754]] წელს ეკრძალებათ ცხენისა და ეტლის ფლობა; [[1761]] წელს უწესდებათ სამხედრო სამსახური პროფესიადაუმტკიცებელი ბიჭებისთვის; [[1767]] წელს ბოშებს სავალდებულოდ უნდა ჰქონდეთ რეგისტრაცია; [[1773]] წელს ეკრძალებათ ბოშებს შორის ქორწინება. მისი მემკვიდრე [[იოსებ II (წმინდა რომის იმპერატორი)|იოსებ II]] კრძალავს ბოშური ტანისამოსისა და ენის გამოყენებას, რაც ისჯება საჯარო ცემით.<ref name="samer">{{Cite web|url=http://romani.uni-graz.at/rombase/cgi-bin/art.cgi?src=data/hist/modern/maria.en.xml|title=Maria Theresia and Joseph II: Policies of Assimilation in the Age of Enlightened Absolutism.|publisher=Karl-Franzens-Universitaet Graz|work=Rombase|date=December 2001|first=Helmut|last=Samer}}</ref> '''[[1748]]''': [[შვედეთი|შვედეთში]] ბოშებს ოფიციალურად ეძლევათ ცხოვრების და დასახლების უფლება.<ref name="auto"/> '''[[1936]]–[[1945]]''': [[ნაციზმი|ნაცისტები]] იწყებენ ბოშების სისტემურ დევნას. [[პორაიმოსი|პორაიმოსის]] დროს განადგურდა [[500000]]-დან [[1500000]]-მდე ბოშა. '''[[1967]]''': დაარსდა საერთაშორისო ბოშათა კომიტეტი.<ref>{{cite web|url=https://www.theioi.org/downloads/d9l74/CoE_Protecting%20the%20Rights%20of%20Roma_English.pdf|title=CoE Protecting the Rights of Roma|website=theioi.org|access-date=5 February 2024}}</ref> '''[[2006]]''': [[მანჩესტერის უნივერსიტეტი]] ასრულებს ბოშური ენის დიალექტების ევროპული კვლევის პირველ სრულ პროექტს. '''[[2006]]''': [[უნგრეთი|უნგრეთში]] შეიქმნა პირველი ბოშური პოლიტიკური პარტია — „MCF Roma összefogás“, რომელმაც [[9 აპრილი|9 აპრილს]] ჩატარებულ არჩევნებზე მიიღო მხოლოდ 0.08%. '''[[2010]]''': [[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] პრეზიდენტი [[ნიკოლა სარკოზი]] იწყებს [[რუმინეთი|რუმინელი]] და [[ბულგარეთი|ბულგარელი]] ბოშების დეპორტაციას. [[გაერო]] და ადამიანის უფლებათა ორგანიზაციები ამას [[კსენოფობია|კსენოფობიურ]] ქმედებად მიიჩნევენ. '''[[2011]]''': [[ბელგრადი|ბელგრადში]] დაარსდა ბოშების ხელოვნებისა და მეცნიერების აკადემია. მისი პრეზიდენტი გახდა [[რაიკო ჯურიჩი]], ხოლო დაფინანსება უზრუნველყო [[ჰაინრიხ ბიოლის ფონდი]].<ref>{{cite web|url=http://news.sciencemag.org/scienceinsider/2011/09/roma-establish-academy-of-arts.html|title=Roma Establish Academy of Arts and Sciences in Belgrade - ScienceInsider|website=news.sciencemag.org|access-date=27 April 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20121009174005/http://news.sciencemag.org/scienceinsider/2011/09/roma-establish-academy-of-arts.html|archive-date=9 October 2012|url-status=dead}}</ref> '''[[2012]]''': [[ანგელა მერკელი]] [[ბერლინი|ბერლინში]] ხსნის [[ნაციონალ-სოციალიზმის მსხვერპლ ბოშებს მიძღვნილ მემორიალს]].<ref>[https://www.aljazeera.com/news/2012/10/24/germany-unveils-roma-holocaust-memorial Germany unveils Roma Holocaust memorial | News]</ref> '''[[2016]]''': [[სუშმა სვარაჯი]], [[ინდოეთი|ინდოეთის]] საგარეო საქმეთა მინისტრი, აცხადებს, რომ ყველა ბოშა ინდოელი წარმომავლობისაა და ისინი ინდური კულტურის წარმომადგენლებად უნდა ჩაითვალონ.<ref>[http://www.india.com/news/india/romas-are-indias-children-sushma-swaraj-943499/ Romas Are India’s Children: Sushma Swaraj]</ref> ==იხილეთ აგრეთვე== *[[ბოშების ისტორია]] *[[დომა (კასტა)]] *[[ბოშათა დიასპორა]] == დამატებითი ლიტერატურა == {{cite book |author=დონალდ კენრიკი |title=ბოშების (რომაელების) ისტორიული ლექსიკონი |year=2007 |publisher=Scarecrow Press |isbn=978-0-8108-6440-5 |chapter=ბოშების ისტორიის ქრონოლოგია |chapter-url=https://books.google.com/books?id=tQKyAAAAQBAJ&pg=PR19 |url=https://archive.org/details/atozofgypsiesrom0000unse }} ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://web.archive.org/web/20080802211649/http://www.geocities.com/Paris/5121/timeline.htm ბოშათა ისტორიის ქრონოლოგია] – Patrin Web Journal (არქივი) *[https://web.archive.org/web/20040908144722/http://radoc.net/chronology.html მნიშვნელოვანი თარიღები ბოშების ისტორიაში] – ბოშების არქივი და დოკუმენტაციის ცენტრი (არქივი) {{DEFAULTSORT:ბოშების ისტორიის ქრონოლოგია}} [[კატეგორია:ბოშების ისტორია]] [[კატეგორია:ბოშების ისტორია მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში]] [[კატეგორია:ბოშებთან დაკავშირებული სიები]] [[კატეგორია:ბოშები]] t5mz88l1vfcdw3hds0vmjas2inctqil 14 588126 4815921 4802375 2025-06-17T14:04:44Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815921 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:1870]] [[კატეგორია:1870-იანი წლები ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] nddhi8mmc3dc25bvmaclmxq87qjbmsc 14 588127 4815930 4802376 2025-06-17T14:06:42Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815930 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XIX საუკუნე საფრანგეთში]] [[კატეგორია:წლები საფრანგეთში]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ევროპაში]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] 7bb4gv9rss7dg485ds2s3eazaqg39ks 14 588135 4815922 4802398 2025-06-17T14:04:52Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815922 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:1871]] [[კატეგორია:1870-იანი წლები ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] 8sfcsyb3jgf50iau1udcqv1xxm7v5mp 0 588416 4815965 4807263 2025-06-17T15:57:42Z Geagea 783 {{ინფოდაფა არქიტექტორი}} + {{სქოლიო}} + {{authority control}} + {{Nplg მეღვინე|00000244|კონსტანტინე მოდებაძე}} 4815965 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა არქიტექტორი}} '''კონსტანტინე მოდებაძე''' ([[13 ივლისი]], [[1879]], [[ზესტაფონი]] – [[16 მაისი]], [[1950]], [[თბილისი]]) — ქართველი ქიმიკოსი, აგრონომი, მეღვინე, სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა დოქტორი. == ბიოგრაფია == === ადრეული ცხოვრება და განათლება === კონსტანტინე მოდებაძე დაიბადა 1879 წელს ზესტაფონში. დაამთავრა [[ქუთაისის კლასიკური გიმნაზია]]. განათლების მისაღებად შევიდა კიევის უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტზე, თუმცა შემდეგ გაემგზავრა [[შვეიცარია]]ში, სადაც სწავლობდა ჟენევის უნივერსიტეტის საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტზე. 1906 წელს დაამთავრა უნივერსიტეტი ქიმიის განხრით. ასევე, სწავლობდა [[საფრანგეთი|საფრანგეთშ]]ი, გრენობლის უნივერსიტეტში, სადაც მიიღო ქიმიის დოქტორის ხარისხი. === პროფესიული საქმიანობა === კონსტანტინე მოდებაძე1907 წელს დაბრუნდა საქართველოში, მაგრამ მალევე გაემგზავრა როსტოვში, სადაც მუშაობას დაიწყო ქვანახშირის მრეწველობის საზოგადოების ლაბორატორიაში. 1911 წელს კონსტანტინე მოდებაძე კვლავ დაბრუნდა საქართველოში და დაინიშნა საქარის სანერგეში ქიმიკოს-მეღვინედ. აქ კვლევითი მუშაობის პარალელურად საზოგადოებრივ საქმიანობასაც ეწეოდა. იგი თანამშრომლობდა ქუთაისის "სასოფლო გაზეთთან", რომელშიც აქვეყნებდა წერილებს ყურძნის გადამუშავებისა და ღვინის დაყენების შესახებ. სვირის, თერჯოლისა და საზანოს სოფლებში ადგილობრივ გლეხობას ქართულ ენაზე უსაუბრებოდა მეღვინეობა-მევენახეობის საკითხებზე. ადგილობრივ ორგანოებს არ მოსწონდათ მოდებაძის მუშაობა და 1915 წელს სამუშაოდან გაათავისუფლეს. მან მიმართა მევენახეობა–მეღვინეობის კომიტეტს, სადაც მუშაობდნენ [[ივანე ანდრონიკაშვილი (აგრონომი)|ივანე ანდრონიკაშვილი]], სოლომონ და დიმიტრი ჩოლოყაშვილები და კონსტანტინე ამ კომიტეტის მეღვინეობის ლაბორატორიის გამგედ დაინიშნა. 1919 წელს დაინიშნა საქარის სანერგის გამგედ, სადაც იმუშავა 1924 წლამდე, სანამ თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში არ მიიწვიეს. === უნივერსიტეტში მოღვაწეობა === 1928 წელს კონსტანტინე მოდებაძე დაინიშნა დოცენტად და მეღვინეობის კათედრის გამგედ. 1930 წლიდან 1943 წლამდე იყო მებაღეობა-მევენახეობის ფაკულტეტის დეკანი, ხოლო 1943 წლიდან 1946 წლამდე — ტექნოლოგიური ფაკულტეტის დეკანი. 1930 წელს მიენიჭა პროფესორის წოდება, ხოლო 1938 წელს მიიღო სოფლის მეურნეობის დოქტორის ხარისხი. კონსტანტინე მოდებაძე 26 წლის განმავლობაში ხელმძღვანელობდა მეღვინეობის კურსს სახელმწიფო უნივერსიტეტში, აგრონომიულ ფაკულტეტზე და სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტის მებაღეობა-მევენახეობისა და ტექნოლოგიის ფაკულტეტებზე. === მეცნიერული მიღწევები და მემკვიდრეობა === კონსტანტინე მოდებაძემ მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა ქართული მეღვინეობის განვითარებაშ. დაამუშავა ნახევრად ტკბილი სამარკო ღვინის - "[[ხვანჭკარა (ღვინო)|ხვანჭკარა]]ს" სამრეწველო ტექნოლოგია. შეისწავლა ლითონებისა და კლერტის გავლენა ღვინის ხარისხზე. ადგილობრივი ღვინოების მიკროფლორის შესწავლის შედეგად მიიღო რქაწითელის, მწვანეს, საფერავის, ხვანჭკარის, ციცქასა და ცოლიკაურის საფუვრების წმინდა კულტურები, რითაც უგულებელყო საფრანგრეთიდან წმინდა კულტურების შემოტანის აუცილებლობა. კონსტანტინე მოდებაძის კალამს ეკუთვნის 33 სამეცნიერო შრომა და 4 სახელმძღვანელო. მისი ნაშრომები ძირითადად მეღვინეობის და მევენახეობის სფეროს ეხებოდა: * ენოქიმიის სახელმძღვანელო. — ტფილისი, სახ. უნ-ტი, 1925. — 126გვ. * ვარჯიშობა ტკბილისა და ღვინის მიკრობიოლოგიაში. — ტფილისი, ტფილ. უნ-ტი, 1929. — 52გვ. * [https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/449490 მეღვინეობა: სახელმძღვანელო უმაღლეს სკოლებისათვის. — ტფილისი, სახელგამის გა-მა, 1931. — 356გვ.] მეცნიერული კვლევების გარდა, აქტიურად მუშაობდა ღვინის საქმის პოპულარიზებისა და განვითარების მიმართულებით. მისი პედაგოგიური საქმიანობის შედეგად მომზადდა მეღვინეობის მრავალი სპეციალისტი. === ჯილდოები === 1943 წელს მიენიჭა მეცნიერების დამსახურებული მეღვინის წოდება. მიღებული აქვს "შრომის წითელ დროშის" ორდენი და "საპატიო ნიშნის" ორდენი. კონსტანტინე მოდებაძე გარდაიცვალა 1950 წელს. ==ლიტერატურა== *საქართველოს გამოჩენილი მეცნიერი აგრონომები და მათი მეცნიერული მემკვიდრეობა / ცოტნე სამადაშვილი [კონსტანტინე მოდებაძე — გვ. 19-20]. — თბილისი: პეტიტი, 2008. — 230 გვ. *ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია: ტ.7. — თბ., 1984. — გვ.57 *ვაზო, შვილივით ნაზარდო! / ავტორ-შემდგენელი თეიმურაზ ღლონტი [კონსტანტინე მოდებაძე (1879-1950) — გვ. 64]. — თბილისი : საქველმოქმედო ასოციაცია ბეთლემი : დილა, 2021. — გვ. 132 გვ. ==რესურსები ინტერნეტში== *{{Nplg მეღვინე|00000244|კონსტანტინე მოდებაძე}} *{{nplg ბიოგრაფია|00014725}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:მოდებაძე, კონსტანტინე}} [[კატეგორია:დაბადებული 13 ივლისი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1879]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 16 მაისი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1950]] [[კატეგორია:ქართველი ქიმიკოსები]] [[კატეგორია:ქართველი აგრონომები]] [[კატეგორია:ქართველი მეღვინეები]] 3uoi5c3h5ytu99zgtvm03gvizu8g8py 0 588629 4816232 4805626 2025-06-18T11:17:00Z ლაზარე ზანგური 170233 4816232 wikitext text/x-wiki {{ტაქსოდაფა | სახელი = სინაფსიდები | სურათის ფაილი = [[ფაილი:Synapsid diversity 3.jpg|მინი]] | სურათის წარწერა = | სამეფო = ცხოველთა | ტიპი = ჩორდატა | ქვეტიპი = ტეტრაპოდები | კლასი = რეპტილიომორფა | რიგი = ამნიოტა | ქვერიგი = | ოჯახი = | ქვეოჯახი= | გვარი = | სახეობა = | ლათ = | ვიკისახეობები = | itis = | არეალის რუკა = | არეალის ლეგენდა = }}'''სინაფსიდები''' — <ref> Greek: συν-, romanized: syn-, lit. 'together' + ἁψίς (apsís, 'arch') > *συναψίδης (synapsídes) "having a fused arch"; synonymous with theropsids (Greek, "beast-face")</ref> ოთხფეხა [[ხერხემლიანები|ხერხემლიან]]თა მრავალფეროვანი ჯგუფია , რომელიც მოიცავს ყველა [[ძუძუმწოვრები|ძუძუმწოვარ]]ს და მათ გადაშენებულ ნათესავებს. ის [[ამნიოტები]]ს ჯგუფის ორი ძირითადი კლადიდან ერთ-ერთია , მეორე კი უფრო მრავალფეროვანი ჯგუფია [[სავროპსიდები]] (რომელიც მოიცავს ყველა არსებულ [[ქვეწარმავლები|ქვეწარმავალ]]ს და შესაბამისად, [[ფრინველები|ფრინველებ]]ს ). სხვა ამნიოტებისგან განსხვავებით, სინაფსიდებს აქვთ ერთი საფეთქლის ფანჯარა , თავის ქალის სახურავში დაბალი ხვრელი თითოეული თვალის კაკლის უკან, რომელიც თითოეულის ქვეშ ძვლოვან თაღს ტოვებს. აქედან მომდინარეობს სახელი „სინაფსიდი“. <ref> Romer, A.S; Parsons, T.S. (1985). The Vertebrate Body (6th ed.). Philadelphia, PA: Saunders.</ref> გამორჩეული საფეთქლის ფანჯარა განვითარდა დაახლოებით 318 მილიონი წლის წინ , გვიანი [[კარბონული პერიოდი]]ს განმავლობაში, <ref> Steen, Margaret C. (1934). "The amphibian fauna from the South Joggins. Nova Scotia". Journal of Zoology. 104 (3): 465–504. doi:10.1111/j.1096-3642.1934.tb01644.x.</ref> როდესაც სინაფსიდები და [[სავროფსიდები]] გამოიყო, მაგრამ შემდგომში ადრეულ ძუძუმწოვრებში შეერწყა ორბიტას.იქიდან გამომდინარე რომ სინაფსიდები ძუძუმწოვრების წინაპრები არიან მათ „ძუძუმწოვრების მსგავს რეპტილიებსაც" უწოდებენ.პიველ სინაფსიდებს [[პელიკოზავრები]] ეწოდათ. მათ მძიმე სხეული ჰქონდათ და თანამედროვე ნიანგებივით გადაადგილდებოდნენ.გვიანდელ სინაფსიდებს კი [[ტეტრაპსიდები]] ეწოდათ. ==ლიტერატურა== *საყვარაშვილი ნ., 8000 საინტერესო პაქტი რომელიც აუცილებლად უნდა იცოდე, გამომცემლობა „პალიტრა L“, თბ., 2017 გვ. 98 ==სქოლიო== {{სქოლიო}} qtsxa584y651xaax2pqqvy1by51zlsp 4816237 4816232 2025-06-18T11:24:39Z ლაზარე ზანგური 170233 4816237 wikitext text/x-wiki {{ტაქსოდაფა | სახელი = სინაფსიდები | სურათის ფაილი = [[ფაილი:Synapsid diversity 3.jpg|Synapsid diversity 3.jpg]] | სურათის წარწერა = | სამეფო = ცხოველთა | ტიპი = ჩორდატა | ქვეტიპი = ტეტრაპოდები | კლასი = რეპტილიომორფა | რიგი = ამნიოტა | ქვერიგი = | ოჯახი = | ქვეოჯახი= | გვარი = | სახეობა = | ლათ = | ვიკისახეობები = | itis = | არეალის რუკა = | არეალის ლეგენდა = }}'''სინაფსიდები''' — <ref> Greek: συν-, romanized: syn-, lit. 'together' + ἁψίς (apsís, 'arch') > *συναψίδης (synapsídes) "having a fused arch"; synonymous with theropsids (Greek, "beast-face")</ref> ოთხფეხა [[ხერხემლიანები|ხერხემლიან]]თა მრავალფეროვანი ჯგუფია , რომელიც მოიცავს ყველა [[ძუძუმწოვრები|ძუძუმწოვარ]]ს და მათ გადაშენებულ ნათესავებს. ის [[ამნიოტები]]ს ჯგუფის ორი ძირითადი კლადიდან ერთ-ერთია , მეორე კი უფრო მრავალფეროვანი ჯგუფია [[სავროპსიდები]] (რომელიც მოიცავს ყველა არსებულ [[ქვეწარმავლები|ქვეწარმავალ]]ს და შესაბამისად, [[ფრინველები|ფრინველებ]]ს ). სხვა ამნიოტებისგან განსხვავებით, სინაფსიდებს აქვთ ერთი საფეთქლის ფანჯარა , თავის ქალის სახურავში დაბალი ხვრელი თითოეული თვალის კაკლის უკან, რომელიც თითოეულის ქვეშ ძვლოვან თაღს ტოვებს. აქედან მომდინარეობს სახელი „სინაფსიდი“. <ref> Romer, A.S; Parsons, T.S. (1985). The Vertebrate Body (6th ed.). Philadelphia, PA: Saunders.</ref> გამორჩეული საფეთქლის ფანჯარა განვითარდა დაახლოებით 318 მილიონი წლის წინ , გვიანი [[კარბონული პერიოდი]]ს განმავლობაში, <ref> Steen, Margaret C. (1934). "The amphibian fauna from the South Joggins. Nova Scotia". Journal of Zoology. 104 (3): 465–504. doi:10.1111/j.1096-3642.1934.tb01644.x.</ref> როდესაც სინაფსიდები და [[სავროფსიდები]] გამოიყო, მაგრამ შემდგომში ადრეულ ძუძუმწოვრებში შეერწყა ორბიტას.იქიდან გამომდინარე რომ სინაფსიდები ძუძუმწოვრების წინაპრები არიან მათ „ძუძუმწოვრების მსგავს რეპტილიებსაც" უწოდებენ.პიველ სინაფსიდებს [[პელიკოზავრები]] ეწოდათ. მათ მძიმე სხეული ჰქონდათ და თანამედროვე ნიანგებივით გადაადგილდებოდნენ.გვიანდელ სინაფსიდებს კი [[ტეტრაპსიდები]] ეწოდათ. ==ლიტერატურა== *საყვარაშვილი ნ., 8000 საინტერესო პაქტი რომელიც აუცილებლად უნდა იცოდე, გამომცემლობა „პალიტრა L“, თბ., 2017 გვ. 98 ==სქოლიო== {{სქოლიო}} 933frc81fy86artsryccxg23zr27ykn 4816239 4816237 2025-06-18T11:33:26Z ლაზარე ზანგური 170233 4816239 wikitext text/x-wiki {{ტაქსოდაფა | სახელი = სინაფსიდები | სურათის ფაილი = [[ფაილი:Synapsid diversity 3.jpg|250პქ]] | სურათის წარწერა = | სამეფო = ცხოველთა | ტიპი = ჩორდატა | ქვეტიპი = ტეტრაპოდები | კლასი = რეპტილიომორფა | რიგი = ამნიოტა | ქვერიგი = | ოჯახი = | ქვეოჯახი= | გვარი = | სახეობა = | ლათ = | ვიკისახეობები = | itis = | არეალის რუკა = | არეალის ლეგენდა = }}'''სინაფსიდები''' — <ref> Greek: συν-, romanized: syn-, lit. 'together' + ἁψίς (apsís, 'arch') > *συναψίδης (synapsídes) "having a fused arch"; synonymous with theropsids (Greek, "beast-face")</ref> ოთხფეხა [[ხერხემლიანები|ხერხემლიან]]თა მრავალფეროვანი ჯგუფია , რომელიც მოიცავს ყველა [[ძუძუმწოვრები|ძუძუმწოვარ]]ს და მათ გადაშენებულ ნათესავებს. ის [[ამნიოტები]]ს ჯგუფის ორი ძირითადი კლადიდან ერთ-ერთია , მეორე კი უფრო მრავალფეროვანი ჯგუფია [[სავროპსიდები]] (რომელიც მოიცავს ყველა არსებულ [[ქვეწარმავლები|ქვეწარმავალ]]ს და შესაბამისად, [[ფრინველები|ფრინველებ]]ს ). სხვა ამნიოტებისგან განსხვავებით, სინაფსიდებს აქვთ ერთი საფეთქლის ფანჯარა , თავის ქალის სახურავში დაბალი ხვრელი თითოეული თვალის კაკლის უკან, რომელიც თითოეულის ქვეშ ძვლოვან თაღს ტოვებს. აქედან მომდინარეობს სახელი „სინაფსიდი“. <ref> Romer, A.S; Parsons, T.S. (1985). The Vertebrate Body (6th ed.). Philadelphia, PA: Saunders.</ref> გამორჩეული საფეთქლის ფანჯარა განვითარდა დაახლოებით 318 მილიონი წლის წინ , გვიანი [[კარბონული პერიოდი]]ს განმავლობაში, <ref> Steen, Margaret C. (1934). "The amphibian fauna from the South Joggins. Nova Scotia". Journal of Zoology. 104 (3): 465–504. doi:10.1111/j.1096-3642.1934.tb01644.x.</ref> როდესაც სინაფსიდები და [[სავროფსიდები]] გამოიყო, მაგრამ შემდგომში ადრეულ ძუძუმწოვრებში შეერწყა ორბიტას.იქიდან გამომდინარე რომ სინაფსიდები ძუძუმწოვრების წინაპრები არიან მათ „ძუძუმწოვრების მსგავს რეპტილიებსაც" უწოდებენ.პიველ სინაფსიდებს [[პელიკოზავრები]] ეწოდათ. მათ მძიმე სხეული ჰქონდათ და თანამედროვე ნიანგებივით გადაადგილდებოდნენ.გვიანდელ სინაფსიდებს კი [[ტეტრაპსიდები]] ეწოდათ. ==ლიტერატურა== *საყვარაშვილი ნ., 8000 საინტერესო პაქტი რომელიც აუცილებლად უნდა იცოდე, გამომცემლობა „პალიტრა L“, თბ., 2017 გვ. 98 ==სქოლიო== {{სქოლიო}} 66uyljsdun98x1l68wjwes98fqxhdky 4816243 4816239 2025-06-18T11:47:00Z ლაზარე ზანგური 170233 4816243 wikitext text/x-wiki {{ტაქსოდაფა | სახელი = სინაფსიდები | სურათის ფაილი = [[ფაილი:Synapsid diversity 3.jpg|Synapsid diversity 3.jpg]] | სურათის წარწერა = | სამეფო = ცხოველთა | ტიპი = ჩორდატა | ქვეტიპი = ტეტრაპოდები | კლასი = რეპტილიომორფა | რიგი = ამნიოტა | ქვერიგი = | ოჯახი = | ქვეოჯახი= | გვარი = | სახეობა = | ლათ = | ვიკისახეობები = | itis = | არეალის რუკა = | არეალის ლეგენდა = }}'''სინაფსიდები''' — <ref> Greek: συν-, romanized: syn-, lit. 'together' + ἁψίς (apsís, 'arch') > *συναψίδης (synapsídes) "having a fused arch"; synonymous with theropsids (Greek, "beast-face")</ref> ოთხფეხა [[ხერხემლიანები|ხერხემლიან]]თა მრავალფეროვანი ჯგუფია , რომელიც მოიცავს ყველა [[ძუძუმწოვრები|ძუძუმწოვარ]]ს და მათ გადაშენებულ ნათესავებს. ის [[ამნიოტები]]ს ჯგუფის ორი ძირითადი კლადიდან ერთ-ერთია , მეორე კი უფრო მრავალფეროვანი ჯგუფია [[სავროპსიდები]] (რომელიც მოიცავს ყველა არსებულ [[ქვეწარმავლები|ქვეწარმავალ]]ს და შესაბამისად, [[ფრინველები|ფრინველებ]]ს ). სხვა ამნიოტებისგან განსხვავებით, სინაფსიდებს აქვთ ერთი საფეთქლის ფანჯარა , თავის ქალის სახურავში დაბალი ხვრელი თითოეული თვალის კაკლის უკან, რომელიც თითოეულის ქვეშ ძვლოვან თაღს ტოვებს. აქედან მომდინარეობს სახელი „სინაფსიდი“. <ref> Romer, A.S; Parsons, T.S. (1985). The Vertebrate Body (6th ed.). Philadelphia, PA: Saunders.</ref> გამორჩეული საფეთქლის ფანჯარა განვითარდა დაახლოებით 318 მილიონი წლის წინ , გვიანი [[კარბონული პერიოდი]]ს განმავლობაში, <ref> Steen, Margaret C. (1934). "The amphibian fauna from the South Joggins. Nova Scotia". Journal of Zoology. 104 (3): 465–504. doi:10.1111/j.1096-3642.1934.tb01644.x.</ref> როდესაც სინაფსიდები და [[სავროფსიდები]] გამოიყო, მაგრამ შემდგომში ადრეულ ძუძუმწოვრებში შეერწყა ორბიტას.იქიდან გამომდინარე რომ სინაფსიდები ძუძუმწოვრების წინაპრები არიან მათ „ძუძუმწოვრების მსგავს რეპტილიებსაც" უწოდებენ.პიველ სინაფსიდებს [[პელიკოზავრები]] ეწოდათ. მათ მძიმე სხეული ჰქონდათ და თანამედროვე ნიანგებივით გადაადგილდებოდნენ.გვიანდელ სინაფსიდებს კი [[ტეტრაპსიდები]] ეწოდათ. ==ლიტერატურა== *საყვარაშვილი ნ., 8000 საინტერესო პაქტი რომელიც აუცილებლად უნდა იცოდე, გამომცემლობა „პალიტრა L“, თბ., 2017 გვ. 98 ==სქოლიო== {{სქოლიო}} 933frc81fy86artsryccxg23zr27ykn 4816244 4816243 2025-06-18T11:47:41Z ლაზარე ზანგური 170233 4816244 wikitext text/x-wiki {{ტაქსოდაფა | სახელი = სინაფსიდები | სურათის ფაილი = [[ფაილი:Synapsid diversity 3.jpg|მინი]] | სურათის წარწერა = | სამეფო = ცხოველთა | ტიპი = ჩორდატა | ქვეტიპი = ტეტრაპოდები | კლასი = რეპტილიომორფა | რიგი = ამნიოტა | ქვერიგი = | ოჯახი = | ქვეოჯახი= | გვარი = | სახეობა = | ლათ = | ვიკისახეობები = | itis = | არეალის რუკა = | არეალის ლეგენდა = }}'''სინაფსიდები''' — <ref> Greek: συν-, romanized: syn-, lit. 'together' + ἁψίς (apsís, 'arch') > *συναψίδης (synapsídes) "having a fused arch"; synonymous with theropsids (Greek, "beast-face")</ref> ოთხფეხა [[ხერხემლიანები|ხერხემლიან]]თა მრავალფეროვანი ჯგუფია , რომელიც მოიცავს ყველა [[ძუძუმწოვრები|ძუძუმწოვარ]]ს და მათ გადაშენებულ ნათესავებს. ის [[ამნიოტები]]ს ჯგუფის ორი ძირითადი კლადიდან ერთ-ერთია , მეორე კი უფრო მრავალფეროვანი ჯგუფია [[სავროპსიდები]] (რომელიც მოიცავს ყველა არსებულ [[ქვეწარმავლები|ქვეწარმავალ]]ს და შესაბამისად, [[ფრინველები|ფრინველებ]]ს ). სხვა ამნიოტებისგან განსხვავებით, სინაფსიდებს აქვთ ერთი საფეთქლის ფანჯარა , თავის ქალის სახურავში დაბალი ხვრელი თითოეული თვალის კაკლის უკან, რომელიც თითოეულის ქვეშ ძვლოვან თაღს ტოვებს. აქედან მომდინარეობს სახელი „სინაფსიდი“. <ref> Romer, A.S; Parsons, T.S. (1985). The Vertebrate Body (6th ed.). Philadelphia, PA: Saunders.</ref> გამორჩეული საფეთქლის ფანჯარა განვითარდა დაახლოებით 318 მილიონი წლის წინ , გვიანი [[კარბონული პერიოდი]]ს განმავლობაში, <ref> Steen, Margaret C. (1934). "The amphibian fauna from the South Joggins. Nova Scotia". Journal of Zoology. 104 (3): 465–504. doi:10.1111/j.1096-3642.1934.tb01644.x.</ref> როდესაც სინაფსიდები და [[სავროფსიდები]] გამოიყო, მაგრამ შემდგომში ადრეულ ძუძუმწოვრებში შეერწყა ორბიტას.იქიდან გამომდინარე რომ სინაფსიდები ძუძუმწოვრების წინაპრები არიან მათ „ძუძუმწოვრების მსგავს რეპტილიებსაც" უწოდებენ.პიველ სინაფსიდებს [[პელიკოზავრები]] ეწოდათ. მათ მძიმე სხეული ჰქონდათ და თანამედროვე ნიანგებივით გადაადგილდებოდნენ.გვიანდელ სინაფსიდებს კი [[ტეტრაპსიდები]] ეწოდათ. ==ლიტერატურა== *საყვარაშვილი ნ., 8000 საინტერესო პაქტი რომელიც აუცილებლად უნდა იცოდე, გამომცემლობა „პალიტრა L“, თბ., 2017 გვ. 98 ==სქოლიო== {{სქოლიო}} lv41oc5wsgs8vx5qvgtodpdjlklzi36 4816245 4816244 2025-06-18T11:48:32Z ლაზარე ზანგური 170233 4816245 wikitext text/x-wiki {{ტაქსოდაფა | სახელი = სინაფსიდები | სურათის ფაილი = [[ფაილი:Synapsid diversity 3.jpg|მინი]] | სურათის წარწერა = | სამეფო = ცხოველთა | ტიპი = ჩორდატა | ქვეტიპი = ტეტრაპოდები | კლასი = რეპტილიომორფა | რიგი = ამნიოტა | ქვერიგი = | ოჯახი = | ქვეოჯახი= | გვარი = | სახეობა = | ლათ = Synapsida | ვიკისახეობები = | itis = | არეალის რუკა = | არეალის ლეგენდა = }}'''სინაფსიდები''' — <ref> Greek: συν-, romanized: syn-, lit. 'together' + ἁψίς (apsís, 'arch') > *συναψίδης (synapsídes) "having a fused arch"; synonymous with theropsids (Greek, "beast-face")</ref> ოთხფეხა [[ხერხემლიანები|ხერხემლიან]]თა მრავალფეროვანი ჯგუფია , რომელიც მოიცავს ყველა [[ძუძუმწოვრები|ძუძუმწოვარ]]ს და მათ გადაშენებულ ნათესავებს. ის [[ამნიოტები]]ს ჯგუფის ორი ძირითადი კლადიდან ერთ-ერთია , მეორე კი უფრო მრავალფეროვანი ჯგუფია [[სავროპსიდები]] (რომელიც მოიცავს ყველა არსებულ [[ქვეწარმავლები|ქვეწარმავალ]]ს და შესაბამისად, [[ფრინველები|ფრინველებ]]ს ). სხვა ამნიოტებისგან განსხვავებით, სინაფსიდებს აქვთ ერთი საფეთქლის ფანჯარა , თავის ქალის სახურავში დაბალი ხვრელი თითოეული თვალის კაკლის უკან, რომელიც თითოეულის ქვეშ ძვლოვან თაღს ტოვებს. აქედან მომდინარეობს სახელი „სინაფსიდი“. <ref> Romer, A.S; Parsons, T.S. (1985). The Vertebrate Body (6th ed.). Philadelphia, PA: Saunders.</ref> გამორჩეული საფეთქლის ფანჯარა განვითარდა დაახლოებით 318 მილიონი წლის წინ , გვიანი [[კარბონული პერიოდი]]ს განმავლობაში, <ref> Steen, Margaret C. (1934). "The amphibian fauna from the South Joggins. Nova Scotia". Journal of Zoology. 104 (3): 465–504. doi:10.1111/j.1096-3642.1934.tb01644.x.</ref> როდესაც სინაფსიდები და [[სავროფსიდები]] გამოიყო, მაგრამ შემდგომში ადრეულ ძუძუმწოვრებში შეერწყა ორბიტას.იქიდან გამომდინარე რომ სინაფსიდები ძუძუმწოვრების წინაპრები არიან მათ „ძუძუმწოვრების მსგავს რეპტილიებსაც" უწოდებენ.პიველ სინაფსიდებს [[პელიკოზავრები]] ეწოდათ. მათ მძიმე სხეული ჰქონდათ და თანამედროვე ნიანგებივით გადაადგილდებოდნენ.გვიანდელ სინაფსიდებს კი [[ტეტრაპსიდები]] ეწოდათ. ==ლიტერატურა== *საყვარაშვილი ნ., 8000 საინტერესო პაქტი რომელიც აუცილებლად უნდა იცოდე, გამომცემლობა „პალიტრა L“, თბ., 2017 გვ. 98 ==სქოლიო== {{სქოლიო}} nvt06mlh9eqwtt6ezjhagd0psmqthq7 0 588841 4816229 4807545 2025-06-18T11:03:14Z ლაზარე ზანგური 170233 4816229 wikitext text/x-wiki {{ტაქსოდაფა | სახელი = მოსხოპსები | სურათის ფაილი = [[ფაილი:Moschops Scale.svg|მინი]] | სურათის წარწერა = | სამეფო = ცხოველთა | ტიპი = ჩორდატა | ქვეტიპი = | კლასი = | რიგი = | ქვერიგი = დინოკეფალია | ოჯახი = ტაპინოცეფალიდები | ქვეოჯახი= | გვარი = მოსჩოფსის | სახეობა = | ლათ = | ვიკისახეობები = | itis = | არეალის რუკა = | არეალის ლეგენდა = }}'''მოსხოპსები''' — [[თერაფსიდები]]ს გადაშენებული გვარი , რომელიც [[გვადალუპიური ეპოქა|გვადალუპიურ ეპოქა]]ში , დაახლოებით 265-260 მილიონი წლის წინ ცხოვრობდა. ისინი მძიმე აღნაგობის მცენარეჭამიები იყვნენ და შესაძლოა, ნაწილობრივ წყალშიც ცხოვრობდნენ, როგორც [[ბეჰემოთი|ბეჰემოთები]] . მათ მოკლე, სქელი თავები ჰქონდათ და შესაძლოა, ერთმანეთს თავების შეჯახებით ეჯიბრებოდნენ. იდაყვის სახსრები მათ საშუალებას აძლევდა, უფრო [[ძუძუმწოვრები]]ს მსგავსი სიარულით ევლოთ და არა ხოხვით. მათი ნეშტი [[ კარუ|სამხრეთ აფრიკის კარუ]]ს რეგიონში იპოვეს , რომელიც [[ტაპინოცეფალუსი]]ს შეკრების ზონას მიეკუთვნება. [[თერაფსიდები]], როგორიცაა [[მოსქოპსი]] , [[სინაფსიდები]] არიან , დომინანტური ხმელეთის ცხოველები [[პერმული სისტემა|პერმულ პერიოდ]]ში, რომელიც 252 მილიონი წლის წინ დასრულდა. ==აღწერა== [[ფაილი:Moschops skull AMNH.jpg|მინი]] მოსხოპსები მძიმე დინოკეფალიური [[სინაფსიდები]] იყვნენ , რომელთა სიგრძე 2.7 მეტრი იყო (8.9 ფუტი), <ref> William, Gregory (1926). "The skeleton of Moschops capensis, a dinocephalian reptile from the Permian of South Africa". Bulletin of the American Museum of Natural History. 56 (3): 179–251. hdl:2246/1323.</ref> საშუალოდ 129 კგ (284 ფუნტი) წონა და მაქსიმალური სხეულის მასა 327.4 კგ (722 ფუნტი). <ref> Benoit, Julien; Manger, Paul R.; Norton, Luke; Fernandez, Vincent; and Rubidge, Bruce S. (2017). "Synchrotron scanning reveals the palaeoneurology of the head-butting Moschops capensis (Therapsida, Dinocephalia)". PeerJ. 5: e3496. doi:10.7717/peerj.3496. PMC 5554600. PMID 28828230. S2CID 8019159.</ref> მათ ჰქონდათ პატარა თავები ფართო [[თვალბუდეები]]თ და მძიმედ აგებული მოკლე კისრებით. [[ტაპინოცეფალიდები]]ს სხვა წევრების მსგავსად , თავის ქალას ჰქონდა პატარა ხვრელი [[ეპიფიზი|ეპიფიზისთვი]]ს . <ref> The Age of Reptiles</ref> კეფა ფართო და ღრმა იყო, მაგრამ თავის ქალა უფრო ვიწრო იყო ზურგის კიდეში. გარდა ამისა, ფრთისებრი თაღები და ყბის კუთხოვანი რეგიონი მძიმედ აგებული ყბის კუნთებით. ამის და გრძელი გვირგვინიანი, მკვრივი კბილების გამო, ითვლება, რომ მოსქოპები [[ბალახისმჭამელები|ბალახისმჭამელი]] იყო, რომელიც იკვებებოდა საკვები ნივთიერებებით ღარიბი და მაგარი მცენარეულობით, როგორიცაა [[ციკადი]]ს ღეროები. სავარაუდოდ, საკვები ნივთიერებებით ღარიბი საკვების გამო, სავარაუდოა, რომ მათ დიდი ხნის განმავლობაში უწევდათ კვება. [[ტაქსონები]]ს ანატომია მათ საშუალებას აძლევდა უფრო ფართოდ გაეხსნათ იდაყვის სახსრები, რაც მათ საშუალებას აძლევდა იმ დროის ზოგიერთ სხვა ცხოველთან შედარებით უფრო მეტად [[ძუძუმწოვრები]]ს მსგავს პოზაში გადაადგილებულიყვნენ. ეს ხელს უწყობდა მათ მასიურ სხეულებს კვების დროს უფრო ადვილად ტარებაში და ასევე საშუალებას აძლევდა მათ მოკლე დროში აეკრიფათ სიჩქარე. <ref> William, Gregory (1926). "The skeleton of Moschops capensis, a dinocephalian reptile from the Permian of South Africa". Bulletin of the American Museum of Natural History. 56 (3): 179–251. hdl:2246/1323.</ref> <ref>Haughton, S. H. (1919). "A Review of the Reptilian Fauna of the Karroo System of South Africa". Transactions of the Geological Society of South Africa. 22: 14.</ref> ასევე ვარაუდობდნენ, რომ მოსქოპები შესაძლოა წყალქვეშა ბინადრები იყვნენ. <ref> William, Gregory (1926). "The skeleton of Moschops capensis, a dinocephalian reptile from the Permian of South Africa". Bulletin of the American Museum of Natural History. 56 (3): 179–251. hdl:2246/1323.</ref>მოსქოპებს საკმაოდ სქელი თავის ქალები ჰქონდათ, რამაც გამოიწვია ვარაუდი, რომ ინდივიდები შეიძლება ერთმანეთს თავის დარტყმით ეჯიბრებოდნენ . <ref> Barghusen, Herbert R. (1975). "A Review of Fighting Adaptations in Dinocephalians (Reptilia, Therapsida)". Paleobiology. 1 (3): 295–311. doi:10.1017/s0094837300002542. JSTOR 2400370. S2CID 87163815.</ref>[[2017]] წელს გამოქვეყნებულმა კვლევამ მოგვიანებით დაადასტურა ეს [[მოსქოპი|მოსქოპ]]ს [[კაპენსისი]]ს თავის ქალის სინქროტრონული სკანირებით , რომელმაც გამოავლინა ცენტრალური ნერვული სისტემის მრავალი ანატომიური ადაპტაცია საბრძოლო ქცევისთვის. <ref> Barghusen, Herbert R. (1975). "A Review of Fighting Adaptations in Dinocephalians (Reptilia, Therapsida)". Paleobiology. 1 (3): 295–311. doi:10.1017/s0094837300002542. JSTOR 2400370. S2CID 87163815.</ref> მათზე, სავარაუდოდ, [[ტიტანოსუჩიდები]] და უფრო დიდი [[თეროცეფალიური]] სახეობები ნადირობდნენ . <ref> Haughton, S. H. (1919). "A Review of the Reptilian Fauna of the Karroo System of South Africa". Transactions of the Geological Society of South Africa. 22: 14.</ref> ==ადრეული აღმოჩენები== მოსხოპსების მასალა პირველად [[სამხრეთ აფრიკა|სამხრეთ აფრიკ]]ის ეკას ჯგუფში ( [[კარუ |კარუ]]ს სუპერჯგუფის ნაწილი ) [[რობერტ ბრუმი|რობერტ ბრუმ]]მა აღმოაჩინა . ვინაიდან გეოლოგიური ჰორიზონტი საეჭვო იყო, მისი წარმოშობა ეკას ჯგუფიდან მოიხსენიეს [[პარეიასაურუსი]]ს ნაშთების სიახლოვეს აღმოჩენის საფუძველზე . აღმოჩენილი მასალა მოიცავს [[ჰოლოტიპი|ჰოლოტიპ]]ს ([[AMNH 5550]]) და შვიდ [[ტოპოტიპი|ტოპოტიპ]]ს ([[AMNH 5551-5557]]). [[პაქიოსტოზი]]ს ხარისხი ნიმუშების თავის ქალებში განსხვავდება და [[რობერტ ბრუმი]] თვლიდა, რომ ეს დაკავშირებული იყო სქესისა და ასაკის ვარიაციებთან. [[1910]] წელს მასალა გაიგზავნა [[ნიუ-იორკი|ნიუ -იორკ]]ში, [[ამერიკის ბუნების ისტორიის მუზეუმი|ამერიკის ბუნების ისტორიის მუზეუმ]]ში და აღწერილი იქნა [[1911]] წელს. <ref> William, Gregory (1926). "The skeleton of Moschops capensis, a dinocephalian reptile from the Permian of South Africa". Bulletin of the American Museum of Natural History. 56 (3): 179–251. hdl:2246/1323.</ref> ==კლასიპიკაცია== [[ფაილი:Moschops capensis life restoration.jpg|მინი]] [[ფაილი:Moschops capensis.jpg|მინი]] მოსხოპსები ხასიათდება ძლიერ [[პაქიოსტოზური]] თავის ქალათი ფართო საფეთქლებს შორის რეგიონით და მნიშვნელოვნად შემცირებული საფეთქლის ფოსოებით . ნამარხებიდან ცნობილია ორი სახეობა, [[M. capensis]] და [[M. koupensis]] . კიდევ ორი ​​სახეობა იქნა მიკუთვნებული ( [[M. whaitsi]] და [[M. oweni]] ), მაგრამ მათი ნამდვილობა შესაძლოა საეჭვოდ იქნას მიჩნეული. სინონიმებად მიჩნეული გვარებია [[Moschoides]] , [[Agnosaurus]] , [[Moschognathus]] და [[Pnigalion]] . [[Delphinognathus]] [[Conocephalus|conocephalus]] შეიძლება წარმოადგენდეს ახალგაზრდა მოსხოპსებს , ამიტომ შესაძლოა სინონიმი იყოს. [[Delphinognathus]] ცნობილია მხოლოდ ერთი, ზომიერად [[პაქიოსტოზური]] თავის ქალადან. მას აქვს კონუსური ფორმის [[ფოსო თავის ქალის ნაწილი|ფოსო]] ფიჭვის ხვრელის გარშემო მდებარე პარიეტალურ ძვალზე. <ref> Boonstra, L. D. (1969). "The fauna of the Tapinocephalus zone (Beaufort beds of the Karoo)". Annals of the South African Museum. 56 (1). Cape Town: 42.</ref> ==ლიტერატურა== *საყვარაშვილი ნ., 8000 საინტერესო პაქტი რომელიც აუცილებლად უნდა იცოდე, გამომცემლობა „პალიტრა L“, თბ., 2017 გვ. 99 ==სქოლიო== {{სქოლიო}} me9jgig23v11hb04bhqcuj9f2s0bat8 2 589354 4815963 4815480 2025-06-17T15:30:32Z Geagea 783 4815963 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" |+ nplg |- ! P !! NO !! თარგი !! ლინკი !! in use on ka.wiki !! Mix'n'match !! in use on Wikidata !! proposal |- |[https://www.wikidata.org/wiki/Property:P11628 P11628] || 1,613 || [[თარგი:nplg ემიგრანტი]] || http://www.nplg.gov.ge/emigrants/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Femigrants%2F ლინკები (415)] || [https://mix-n-match.toolforge.org/#/catalog/5784 5784] || [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P11628&limit=5000 579] || - |- | || 15,302 || [[თარგი:Nplg ილია]] || http://www.nplg.gov.ge/ilia/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Filia ლინკები (135)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Affiliated Dissemination of Literacy among Georgians ID|Biographical Dictionary of Affiliated Dissemination of Literacy among Georgians ID]] |- | || 2,084 || [[თარგი:Nplg ექიმი]] || http://www.nplg.gov.ge/medics/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fmedics%2F ლინკები (54)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Physicians of Georgia ID|Property proposal/Biographical Dictionary of Physicians of Georgia ID]] |- | [https://www.wikidata.org/wiki/Property:P4991 P4991] || 22,441 || [[თარგი:Nplg ბიოგრაფია]] || http://www.nplg.gov.ge/bios/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=5000&offset=5000&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fbios ლინკები (6,316)] || [https://mix-n-match.toolforge.org/#/catalog/1084 1084] || [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P4991&limit=5000&dir=next&offset=0%7C60990487 9,240] || - |- | || 5,895 || [[თარგი:Nplg სპორტსმენი]] || http://www.nplg.gov.ge/athletes/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fathletes ლინკები (318)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Athletes of Georgia ID|Property proposal/Biographical Dictionary of Athletes of Georgia ID]] |- | || 2,059 || [[თარგი:Nplg მეღვინე]] || http://www.nplg.gov.ge/winemakers/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fwinemakers ლინკები (23)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Winemakers of Georgia ID|Property proposal/Biographical Dictionary of Winemakers of Georgia ID]] |- | || ?? || [[თარგი:Nplg გაზეთი]] || http://www.nplg.gov.ge/paperge/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fpaperge ლინკები (53)] || || || |- | [https://www.wikidata.org/wiki/Property:P11853 P11853] || 83 || [[თარგი:Nplg ქართველოლოგი]] || http://www.nplg.gov.ge/kartv/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fkartv%2F ლინკები (29)] || || [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P11853&limit=5000 24] || - |} * [[:d:Template:Georgia (Republic) properties|Georgia (Republic) properties]] hi5dzritr63ajnqj4qvzqri9s56fdiu 4816046 4815963 2025-06-18T01:03:34Z Geagea 783 4816046 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" |+ nplg |- ! P !! NO !! თარგი !! ლინკი !! in use on ka.wiki !! Mix'n'match !! in use on Wikidata !! proposal |- |[https://www.wikidata.org/wiki/Property:P11628 P11628] || 1,613 || [[თარგი:nplg ემიგრანტი]] || http://www.nplg.gov.ge/emigrants/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Femigrants%2F ლინკები (415)] || [https://mix-n-match.toolforge.org/#/catalog/5784 5784] || [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P11628&limit=5000 579] || - |- | || 15,302 || [[თარგი:Nplg ილია]] || http://www.nplg.gov.ge/ilia/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Filia ლინკები (135)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Affiliated Dissemination of Literacy among Georgians ID|Biographical Dictionary of Affiliated Dissemination of Literacy among Georgians ID]] |- | || 2,084 || [[თარგი:Nplg ექიმი]] || http://www.nplg.gov.ge/medics/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fmedics%2F ლინკები (54)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Physicians of Georgia ID|Property proposal/Biographical Dictionary of Physicians of Georgia ID]] |- | [https://www.wikidata.org/wiki/Property:P4991 P4991] || 22,441 || [[თარგი:Nplg ბიოგრაფია]] || http://www.nplg.gov.ge/bios/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=5000&offset=5000&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fbios ლინკები (6,316)] || [https://mix-n-match.toolforge.org/#/catalog/1084 1084] || [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P4991&limit=5000&dir=next&offset=0%7C60990487 9,244] || - |- | || 5,895 || [[თარგი:Nplg სპორტსმენი]] || http://www.nplg.gov.ge/athletes/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fathletes ლინკები (318)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Athletes of Georgia ID|Property proposal/Biographical Dictionary of Athletes of Georgia ID]] |- | || 2,059 || [[თარგი:Nplg მეღვინე]] || http://www.nplg.gov.ge/winemakers/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fwinemakers ლინკები (23)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Winemakers of Georgia ID|Property proposal/Biographical Dictionary of Winemakers of Georgia ID]] |- | || ?? || [[თარგი:Nplg გაზეთი]] || http://www.nplg.gov.ge/paperge/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fpaperge ლინკები (53)] || || || |- | [https://www.wikidata.org/wiki/Property:P11853 P11853] || 83 || [[თარგი:Nplg ქართველოლოგი]] || http://www.nplg.gov.ge/kartv/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fkartv%2F ლინკები (29)] || || [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P11853&limit=5000 24] || - |} * [[:d:Template:Georgia (Republic) properties|Georgia (Republic) properties]] lqzggnmxl2lh6do1vrctbyors2xuxlg 0 590423 4815860 4815424 2025-06-17T13:01:47Z AkakiBalanchivadze 92095 მომხმარებელმა AkakiBalanchivadze გვერდი „[[2025 წლის ივნისის ისრაელის დარტყმები ირანზე]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[ირან-ისრაელის ომი]]“ 4815424 wikitext text/x-wiki {{მიმდინარე}} {{ინფოდაფა სამხედრო ოპერაცია |სახელი=ოპერაცია აღმავალი ლომი |ნაწილი=2024 წლის ირან-ისრაელის ომისა და ახლო აღმოსავლეთის კრიზისის (2023-დღემდე) |სურათი=[[File:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|300პქ]] |სათაური=აფეთქებები თეირანში |scope= |ტიპი=საბოტაჟი, კიბერ თავდასხმა, დრონებით შეტევა |მდებარეობა=[[ირანი]] |კორდინატები= |დაიგეგმა= |დაგეგმა= |მეთაური = |ობიექტი=[[ირანის ბირთვული პროგრამა]]<br/>სამხედრო საცხოვრებლები და სამხედრო ინფრასტრუქტურა<br/>ჰუსეინ სალამი, მოჰამედ ბაღერი, ღოლამ ალი რაშიდი, ალი შამხანი და ამირ ალი ჰაჯიზადე |მიზანი=ირანის ბირთვული პროგრამის დაზიანება<ref>{{cite news |last1=Horovitz |first1=David |title='An immediate operational necessity': Why Israel finally attacked Iran's nuclear facilities |url=https://www.timesofisrael.com/an-immediate-operational-necessity-why-israel-finally-attacked-irans-nuclear-facilities/ |access-date=13 June 2025 |work=[[The Times of Israel]] |date=13 June 2025}}</ref> |თარიღი= |დაიწყო=[[13 ივნისი]], [[2025]] - მიმდინარე |დასრულდა= |განახორციელა={{დროშა|ისრაელი}}<br/>[[ისრაელის თავდაცვის ძალები]] * ისრაელის საჰაერო ძალები * [[მოსადი]] |შედეგი= |დანაკარგები='''ირანის მხრიდან'''<br>128+ მოკლული<br/>900+ დაჭრილი<ref>{{Cite news |last=null |date=2025-06-13 |title=Update from Leily Nikounazar |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear |access-date=2025-06-13 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> |დახოცილები= |დაჭრილები= }} '''2025 წლის ივნისის ისრაელის დარტყმები ირანზე''' — 2025 წლის 13 ივნისის გამთენიისას ისრაელის მიერ დაწყებული ფართომასშტაბიანი თავდასხმითი ოპერაცია ირანის რამდენიმე რაიონში მდებარე სამიზნეების წინააღმდეგ, კოდური სახელწოდებით '''„აღმავალი ლომი“'''. [[ისრაელის თავდაცვის ძალები|ისრაელის თავდაცვის ძალებისა]] და [[მოსადი|„მოსადის“]] მიერ განხორციელებული თავდასხმები მიმართული იყო ბირთვული და სამხედრო ობიექტებისა და მაღალი თანამდებობის პირების კერძო რეზიდენციებისკენ, რამაც გამოიწვია ძირითადი ბირთვული ობიექტების დაზიანება<ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=IDF attacks, destroys Natanz nuclear site, weapons during overnight strikes in Iran|work=The Jerusalem Post|url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857603|access-date=13 June 2025}}</ref> და ირანის უმაღლესი სამხედრო ხელმძღვანელობის ლიკვიდაცია.<ref>{{Cite news|last=Fassihi|first=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|issn=0362-4331}}</ref> ეს ირანზე [[ირან-ერაყის ომი|ირან-ერაყის ომის]] შემდეგ ყველაზე მასშტაბური თავდასხმა იყო. თავდასხმამდე რამდენიმე თვით ადრე, ირანი და [[ამერიკის შეერთებული შტატები]] ახალ ბირთვულ შეთანხმებაზე მოლაპარაკებებს აწარმოებდნენ მას შემდეგ, რაც აშშ-ის პრეზიდენტმა [[დონალდ ტრამპი|დონალდ ტრამპმა]] თავისი პრეზიდენტობის პირველი ვადის დროს შეაჩერა გამოიყვანა აშშ ერთობლივი ყოვლისმომცველი მოქმედების გეგმიდან. ამჟამად ირანი ურანს 60%-იან სისუფთავემდე ამდიდრებს, რაც იარაღის დასამზადებლად ვარგის დონეს უახლოვდება და უფრო თანამედროვე ცენტრიფუგების დამონტაჟებით აჩქარებს ბირთვულ განვითარებას. ანალიტიკოსების აზრით, ეს აქტივობები გაცილებით აღემატება ნებისმიერ სავარაუდო სამოქალაქო მიზანს.<ref name="Economist20250128">{{Cite news|title=Iran's alarming nuclear dash will soon test Donald Trump|work=The Economist|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/01/28/irans-alarming-nuclear-dash-will-soon-test-donald-trump|access-date=23 February 2025|issn=0013-0613}}</ref> თავდასხმამდე ერთი დღით ადრე, [[ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო|ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტომ]] (IAEA) 20 წლის განმავლობაში პირველად ირანი ბირთვული ვალდებულებების შეუსრულებლობაში დაადანაშაულა. ირანმა საპასუხოდ გამდიდრების ახალი ობიექტის გახსნის შესახებ განაცხადა და თანამედროვე ცენტრიფუგების დამონტაჟება დაიწყო. ისრაელის ოპერაციის დაწყების შემდეგ, აფეთქებები დაფიქსირდა თეირანში, მათ შორის სამხედრო ბაზებთან და მაღალი რანგის მეთაურების საცხოვრებელ უბნებში. თვითმხილველები აღწერდნენ უზარმაზარ ცეცხლსა და განმეორებით აფეთქებებს.<ref name="NYTimesLive20250612">{{Cite news|last=Kingsley|first=Patrick|last2=Boxerman|first2=Aaron|last3=Fassihi|first3=Farnaz|date=13 June 2025|title=Israel Launches Attack on Iran as Tehran Scrambles Jets: Live Updates|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=13 June 2025|issn=0362-4331}}</ref> აფეთქებები მოხდა [[ნათანზი|ნათანზში]], [[ისპაჰანის ოსტანი|ისპაჰანის პროვინციაში]], სადაც ქვეყნის ერთ-ერთი ყველაზე კრიტიკული, შაჰიდ აჰმადი როშანის [[ირანის ბირთვული პროგრამა|ბირთვული ობიექტი]] მდებარეობს.<ref>{{Cite web|title=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/|access-date=13 June 2025|language=en-US}}</ref> ისრაელის სამიზნე ასევე გახდა ხონდაბისა და [[ხორამაბადი|ხორამაბადის]] ბირთვული ობიექტები.<ref name="IranIntlLive20250613b">{{Cite web|title=Live - Israel attacks Iran, Revolutionary Guards chief killed|url=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881#202506138621|access-date=13 June 2025|language=en}}</ref> თავდასხმების შედეგად ირანის რევოლუციური გვარდიის მეთაური [[ჰოსეინ სალამი]] დაიღუპა.<ref>{{Cite web|title=مرگ سردار سلامی و تنی چند از فرماندهان سپاه|url=https://www.irna.ir/news/85860919/%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87|access-date=13 June 2025|language=fa}}</ref><ref>{{Cite web|title=Iran's Revolutionary Guard commander Hossein Salami killed in Israeli strike, says Iranian state media|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/|access-date=13 June 2025|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Hossein Salami, Head of Iran's Islamic Revolutionary Guard Corps, Killed in Israel's Attack|url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/salami-head-of-iran-s-islamic-revolutionary-guard-corps-killed-in-israel-s-attack-Q3i3is8ufPHTmq1qjt6C|access-date=2025-06-13|language=en-US}}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალებმა ასევე განაცხადეს, რომ თავდასხმების დროს ირანის შეიარაღებული ძალების შტაბის უფროსი, გენერალ-მაიორი [[მოჰამედ ბაგერი]] დაიღუპა.<ref name="JPost20250613b">{{Cite web|title=Military chief Mohammed Bagheri possibly killed in Israel strike on Iran|url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857580|access-date=13 June 2025|language=en}}</ref> ირანის სახელმწიფო მედიის ცნობით, ასევე დაიღუპნენ ბირთვული მეცნიერები [[ფერეიდუნ აბასი]] და [[მოჰამედ მეჰდი თეჰრანჩი]].<ref name="TimesOfIsraelLive20250613a">{{Cite web|title=Iran state media names two nuclear scientists killed in Israeli strike|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-state-media-names-two-nuclear-scientists-killed-in-israeli-strike/|access-date=13 June 2025|language=en-US}}</ref> თავდასხმების შედეგად დაიღუპნენ როგორც ირანელი სამხედრო მოსამსახურეები, ასევე ირანელი მშვიდობიანი მოქალაქეები.<ref name="Barrons20250613">{{Cite web|title=Iran State Media Says Civilians Killed In Israel Strikes On Tehran|url=https://www.barrons.com/news/iran-state-media-says-civilians-killed-in-israel-strikes-on-tehran-97ab1ead|access-date=13 June 2025|language=en-us}}</ref> დაზიანებულ შენობებს შორის იყო ბირთვული ობიექტები, სამხედრო ობიექტები და საცხოვრებელი ტერიტორიები. თავდასხმები შუადღისას განახლდა, დამატებითი დარტყმების შესახებ ინფორმაცია გავრცელდა [[თავრიზი|თავრიზის]] აეროპორტთან და ნათანზის ბირთვულ ობიექტთან დაკავშირებით.<ref>{{Cite web|title=Iran reports fresh explosions in Tabriz; adviser to Khamenei said injured in early strikes|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-reports-fresh-explosions-in-tabriz-adviser-to-khamenei-said-injured-in-early-strikes/|access-date=2025-06-13|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Live updates: Israeli strikes kill Iran's top military leaders and prompt retaliation|url=https://apnews.com/live/israel-iran-attack|access-date=2025-06-13|language=en}}</ref> ==ისტორიული ფონი== [[1979]] წლის ირანის რევოლუციამდე ისრაელი და ირანი მოკავშირე ერები იყვნენ რეგიონში არაბული ქვეყნების წინააღმდეგ, თუმცა მოჰამედ რეზა ფეჰლევიმ მოგვიანებით, [[1975]] წელს, იომ-ქიფურის ომის დროს ეგვიპტეს გამოუცხადა მხარდაჭერა.<ref name="Hein">{{cite news |last1=von Hein |first1=Shabnam |date=13 June 2025 |title=Why are Iran and Israel sworn enemies? |url=https://www.dw.com/en/iran-israel-attacks-hezbollah-ayatollah-ali-khamenei-islamic-revolution/a-68780605 |access-date=13 June 2025 |work=Deutsche Welle}}</ref><ref>{{Cite news |date=25 April 1975 |title=Shah Backs Egypt in Israeli Conflict |url=https://www.nytimes.com/1975/04/25/archives/shah-backs-egypt-in-israeli-conflict.html |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331 |quote=Mohammed Reza Pahlavi declared today that Iran supported 'the policies of Egypt 100 per cent' in the Arab‐Israeli conflict and other issues, and he predicted that those policies would 'prevail at the end.'}}</ref> ირანის რევოლუციის შედეგად ირანის მმართველობა რუჰოლა ხომეინისა და მისი რელიგიური მიმდევრების ხელში გადავიდა, რომლებმაც არაბული ქვეყნების მხარდაჭერის მოპოვება ისრაელთან თანამშრომლობის შეწყვეტით და პალესტინის ტერიტორიების ოკუპაციისთვის ისრაელის დაგმობით სცადეს.<ref name="Hein" /> 1979 წლიდან ირანი [[ჰოლოკოსტის უარყოფა|უარყოფდა ჰოლოკოსტს]] და ასევე უფრო მკაცრ განცხადებებს აკეთებდა ისრაელის მიმართ, მათ შორის იმუქრება ისრაელის განადგურებითა და რუკიდან მისი წაშლით.<ref>{{Cite news |title=Iranian nuclear threat meant Israelis had no choice |url=https://www.theaustralian.com.au/subscribe/news/1/?sourceCode=TAWEB_WRE170_a_GGL&dest=https%3A%2F%2Fwww.theaustralian.com.au%2Fworld%2Firanian-nuclear-threat-meant-israelis-had-nochoice-but-to-strike%2Fnews-story%2F008feb9df6f5253574dae7ed1c897f4e&memtype=anonymous&mode=premium&v21=GROUPA-Segment-2-NOSCORE&V21spcbehaviour=append |url-access=subscription |work=The Australian}}</ref><ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Why are Iran and Israel sworn enemies? |url=https://www.tbsnews.net/features/panorama/why-are-iran-and-israel-sworn-enemies-1164451 |access-date=13 June 2025 |website=The Business Standard |language=en}}</ref><ref name="Hein" /><ref>{{Cite web |last=Hjelmgaard |first=Kim |date=13 June 2025 |title=What we know about Israel's attacks on Iran's nuclear sites − and Iran's drone response |url=https://www.usatoday.com/story/news/world/2025/06/13/israel-iran-attacks-nuclear-sites/84180887007/ |access-date=13 June 2025 |website=USA TODAY |language=en-US}}</ref> ირანი ისრაელს ახლო აღმოსავლეთში იმპერიალიზმის განმახორციელებლად მიიჩნევს.<ref name="Sykes">{{cite news |last1=Sykes |first1=Patrick |last2=Bronner |first2=Ethan |last3=Capaccio |first3=Anthony |date=13 June 2025 |title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next? |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis |url-status=live |archive-url=https://archive.is/daPUc |archive-date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025 |work=Bloomberg}}</ref> წლების განმავლობაში ირანი საჯაროდ ემუქრებოდა ისრაელს ისეთი ფორმით, რასაც „ანტისემიტიზმის წინააღმდეგ ბრძოლის მოძრაობა“ გენოციდად მიიჩნევს. მოძრაობის თანახმად, ირანის რიტორიკა ისრაელის მიმართ ღრმად ანტისემიტურია და გენოციდის განზრახვას შეიცავს.<ref>{{Cite web |last=Breen-Portnoy |first=Barney |date=13 June 2025 |title='This Is The Time to Stand With Israel': IDF Launches Pre-Emptive Strike on Iran's Nuclear Program |url=https://combatantisemitism.org/cam-news/this-is-the-time-to-stand-with-israel-cam-statement-on-idf-pre-emptive-strike-on-irans-nuclear-program/ |access-date=13 June 2025 |website=Combat Antisemitism Movement |language=en-US}}</ref> შემდგომში განვითარდა ირან-ისრაელის პროქსი კონფლიქტი, სადაც ირანი ეხმარებოდა ისეთ დაჯგუფებებს, როგორიცაა ჰამასი, ჰეზბოლა და ჰუსიტები, რომლებიც არაერთხელ იყვნენ ჩართულნი ისრაელთან შეიარაღებულ კონფლიქტში.<ref name="Sykes" /> ისრაელი ირანს თავის ყველაზე მნიშვნელოვან მტრად მიიჩნევს, რადგან მიაჩნია, რომ როგორც კი ირანი ბირთვულ იარაღს მიიღებს, ისრაელი შეიძლება განადგურდეს; ამიტომ ისრაელმა რამდენჯერმე განაცხადა, რომ ირანის ბირთვული განვითარების პროგრამის წარმატების შემთხვევაში, ის საჰაერო დარტყმებს განახორციელებდა ირანის ბირთვული განვითარების პროგრამის წინააღმდეგ.<ref name="Hein" /><ref name="Sykes" /> [[2015]] წელს ირანი გაეროს უშიშროების საბჭოსთან და გერმანიასთან ერთად დათანხმდა ერთობლივ ყოვლისმომცველ სამოქმედო გეგმას, რათა ირანს ბირთვული განვითარება შეზღუდული დონით ემართა.<ref name=Tirone>{{cite news |last1=Tirone |first1=Jonathan |title=How Close Is Iran to a Nuclear Weapon as Trump Eyes a Deal? |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/does-iran-have-nuclear-weapons-why-did-israel-attack-its-atomic-program |access-date=13 June 2025 |work=Bloomberg |date=13 June 2025 |archive-url=https://archive.is/AJZS1 |archive-date=13 June 2025}}</ref> 2018 წელს, ამერიკის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა, თავისი პირველი პრეზიდენტობის დროს, შეაჩერა აშშ-ის მონაწილეობა შეთანხმებაში და განაახლა ეკონომიკური სანქციები ირანის წინააღმდეგ, მიუხედავად იმისა, რომ საერთაშორისო ატომური ენერგიის სააგენტოს (IAEA) ანგარიშის თანახმად, ირანი იცავდა შეთანხმებას.<ref name=Tirone/> [[2019]] წელს ირანმა დააჩქარა ბირთვული განვითარება და [[2021]] წლისთვის ურანს 60%-იან სისუფთავემდე ამდიდრებდა, რაც იარაღის გამოყენებისთვის ვარგისი ურანის დონეა.<ref name=Tirone/> ===2024-2025 წლების მოვლენები=== ჰამასის მიერ ისრაელზე 7 ოქტომბრის თავდასხმების შემდეგ, ისრაელმა რეგიონული ბალანსის შეცვლა „წინააღმდეგობის ღერძის“ დაბომბვით გადაწყვიტა. ღაზაში და ლიბანთან კონფლიქტის შემდეგ, ისრაელმა მნიშვნელოვნად დაასუსტა ირანის მოკავშირეები ჰამასი და ჰეზბოლა, რასაც ისრაელის დიპლომატიური კეთილგანწყობის დაკარგვა მოჰყვა ღაზასთან დაკავშირებით, მაშინ როდესაც ირანი რამდენიმე წლით ადრე ქვეყნის მასშტაბით საპროტესტო აქციების წინაშე აღმოჩნდა.<ref>{{cite news |last1=Waghorn |first1=Dominic |title=Why did Israel attack Iran? And what does it mean for the rest of the world? |url=https://news.sky.com/story/israel-iran-conflict-if-the-persian-gulf-becomes-a-battlefield-we-will-all-feel-the-consequences-13383037 |access-date=13 June 2025 |work=Sky News |date=13 June 2025}}</ref><ref name="NYTimes20250613a" /><ref name="ForeignPolicy20250613">{{Cite web |last=Cook |first=Steven A. |date=13 June 2025 |title=Israel Is Going for the Death Blow on Iran |url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-attack-death-blow-nuclear/ |access-date=13 June 2025 |website=Foreign Policy |language=en-US}}</ref> დამასკოში ირანის საკონსულოზე საჰაერო დარტყმის შემდეგ, რომელიც ფართოდ ითვლება ისრაელის მიერ განხორციელებულ საჰაერო დარტყმად (მიუხედავად იმისა, რომ ისრაელი არ აღიარებს ამას), ირანმა 2024 წლის აპრილში ისრაელის წინააღმდეგ ირანული დარტყმები დაიწყო, ხოლო ისრაელმა, თავის მხრივ, 2024 წლის აპრილში ირანზე დარტყმებით უპასუხა, რაც ორ ტერიტორიას შორის პირველი პირდაპირი დარტყმები იყო.<ref name="Sykes" /> 2024 წლის ივლისში ისრაელმა ირანში მოკლა ჰამასის პოლიტიკური ლიდერი ისმაილ ჰანია.<ref name="Sykes" /> 2024 წლის ოქტომბერში მხარეებმა ერთმანეთს ისევ შეუტიეს საჰაერო დარტყმებით.<ref name="Sykes" /> Foreign Policy-ის თანახმად, 7 ოქტომბრის თავდასხმის შემდეგ, ისრაელმა ახლო აღმოსავლეთის შეცვლა წინააღმდეგობის ღერძზე დარტყმით სცადა, რითაც მნიშვნელოვნად დაასუსტა ირანის ისეთი მოკავშირეები, როგორიცაა ჰეზბოლა და ჰამასი. ჰამასისა და სირიის დასუსტებამ ლიბანის ახალ მთავრობას საშუალება მისცა, 40 წლის შემდეგ პირველად გამოეყენებინა სუვერენიტეტი, მაშინ როცა ირანის მიერ მხარდაჭერილი სირიის რეჟიმი 2024 წლის ბოლოს დაეცა.<ref name="ForeignPolicy20250613">{{Cite web |last=Cook |first=Steven A. |date=13 June 2025 |title=Israel Is Going for the Death Blow on Iran |url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-attack-death-blow-nuclear/ |access-date=13 June 2025 |website=Foreign Policy |language=en-US}}</ref> [[2025]] წლის მარტში, ამერიკის ეროვნული დაზვერვის დირექტორმა, ტულსი გაბარდმა, განაცხადა, რომ ამერიკული სააგენტოები თვლიან, რომ „ირანი არ ქმნის ბირთვულ იარაღს და [ირანის] უზენაეს ლიდერს, აიათოლა ალი ხამენეის, არ გაუცია ავტორიზაცია 2003 წელს შეჩერებული ბირთვული იარაღის პროგრამის განახლებაზე<ref>{{cite news |title=Israel launches an attack on Iran—without America |url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/israel-launches-an-attack-on-iran-without-america |access-date=13 June 2025 |newspaper=The Economist |date=13 June 2025}}</ref> 2025 წლის აპრილში, ამერიკის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა გამოაცხადა შეერთებულ შტატებსა და ირანს შორის მოლაპარაკებების დაწყების შესახებ ირანის ბირთვულ პროგრამასთან დაკავშირებით, ხოლო თეთრმა სახლმა განაცხადა, რომ ირანს შეთანხმების მისაღწევად ორი თვე აქვს; ორთვიანი ვადა ისრაელის დარტყმებამდე ერთი დღით ადრე ამოიწურა.<ref>{{cite news |last1=Balmer |first1=Crispian |title=After years of waiting, Israel's Netanyahu finally makes his move on Iran |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/after-years-waiting-israels-netanyahu-finally-makes-his-move-iran-2025-06-13/ |access-date=13 June 2025 |work=Reuters |date=13 June 2025}}</ref> 2025 წლის მაისში, ატომური ენერგიის სააგენტომ განაცხადა, რომ ირანმა 409 კგ 60%-იანი სისუფთავის ურანი დააგროვა.<ref name=Tirone/> ისრაელის დარტყმებამდე ერთი დღით ადრე, ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტომ 20 წლის განმავლობაში პირველად ირანი ბირთვული ვალდებულებების შეუსრულებლობაში დაადანაშაულა; ირანმა მაშინვე უპასუხა ახალი ბირთვული გამდიდრების ობიექტის (რიგით მესამე) გახსნითა და თანამედროვე ცენტრიფუგების დამონტაჟებით.<ref name="Aamer">{{cite news |last1=Liechtenstein |first1=Stephanie |last2=Gambrell |first2=Jon |last3=Madhani |first3=Aamer |title=Iran announces a new nuclear enrichment site after UN watchdog censure |url=https://apnews.com/article/iran-nuclear-iaea-sanctions-728b811da537abe942682e13a82ff8bd |access-date=13 June 2025 |work=Associated Press |date=13 June 2025}}</ref> 2025 წლის 12 ივნისს, ABC News-მა გაავრცელა ინფორმაცია, რომ ისრაელი განიხილავდა ირანის წინააღმდეგ სამხედრო მოქმედებების განხორციელებას;<ref>{{Cite web |last=Martinez |first=Luis |date=12 June 2025 |title=Israel considering military action against Iran in coming days: Sources |url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202 |access-date=12 June 2025 |publisher=[[ABC News (United States)|ABC News]]}}</ref> რამდენიმე საათის შემდეგ, CBS News-ის ცნობით, აშშ-ის ოფიციალურ პირებს აცნობეს, რომ ისრაელი „სრულიად მზად“ იყო ირანის წინააღმდეგ ოპერაციის დასაწყებად. სავარაუდოდ, ტრამპის ადმინისტრაცია განიხილავდა ისრაელის მხარდაჭერის ვარიანტებს ოპერაციის ხელმძღვანელობის გარეშე.<ref>{{Cite web |last1=Jacobs |first1=Jennifer |author-link1=Jennifer Jacobs |last2=Brennan |first2=Margaret |author-link2=Margaret Brennan |last3=LaPorta |first3=James |author-link3=James LaPorta |last4=Watson |first4=Eleanor |last5=Ake |first5=Gabrielle |date=12 June 2025 |title=Israel is poised to launch operation on Iran, multiple sources tell CBS News |url=https://www.cbsnews.com/news/israel-is-poised-to-launch-operation-on-iran-sources-say/ |access-date=12 June 2025 |publisher=[[CBS News]]}}</ref> იერუსალიმში აშშ-ის საელჩომ მომდევნო დღეს შეზღუდა თავისი თანამშრომლების გადაადგილება, თუმცა ისრაელში აშშ-ის ელჩმა, მაიკ ჰაკაბიმ, განაცხადა, რომ „ნაკლებად სავარაუდო“ იყო ისრაელის მიერ ირანისთვის შეტევა ტრამპის ადმინისტრაციის თანხმობის გარეშე.<ref>{{Cite web |last1=Rasgon |first1=Adam |last2=Odenheimer |first2=Natan |date=12 June 2025 |title=U.S. Embassy in Jerusalem Braces for Possible Israeli Strike on Iran |url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/israel-iran.html |access-date=12 June 2025 |work=[[The New York Times]]}}</ref><ref name="NYTimesLive20250612"/> საჰაერო დარტყმების დაწყებამდე ისრაელმა ტრამპის ადმინისტრაციას განუცხადა, რომ დარტყმას არ განახორციელებდა შეერთებული შტატებისთვის წინასწარი შეტყობინების გარეშე. ისრაელის თავდასხმის შესახებ განცხადებაში ისრაელის პრემიერ-მინისტრმა [[ბენიამინ ნეთანიაჰუ]]მ განაცხადა: „ათწლეულების განმავლობაში თეირანის ლიდერები ღიად საუბრობდნენ ისრაელის განადგურების შესახებ. მათ თავიანთი გენოციდური რიტორიკა ბირთვული იარაღის პროგრამით დაამტკიცეს“.<ref name="JPost20250613b"/> ნეთანიაჰუმ განაცხადა, რომ ისრაელმა თავდასხმა განახორციელა, რადგან „თუ არ შეაჩერებენ, ირანს შეუძლია ბირთვული იარაღის ძალიან მოკლე დროში შექმნა. ეს შეიძლება ერთ წელიწადში, რამდენიმე თვეში მოხდეს ან ერთ წელზე ნაკლებ დროში მოხდეს“.<ref name="Borger">{{cite news |last1=Borger |first1=Julian |date=13 June 2025 |title=Israel launches strikes on 'dozens' of targets in Iran, targeting nuclear program |url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/13/israel-strikes-iran-nuclear-program-netanyahu |access-date=13 June 2025 |work=The Guardian}}</ref> ამიტომ, ნეთანიაჰუმ გამოაცხადა ოპერაცია „აღმავალი ლომის“ დაწყების შესახებ, სამხედრო კამპანიის, რომელიც მიზნად ისახავს ირანის ნათანზში მდებარე ურანის გამდიდრების მთავარ ობიექტს, მის ბირთვულ მეცნიერებს და მისი ბალისტიკური რაკეტების პროგრამის ნაწილებს და განაცხადა, რომ ოპერაცია გაგრძელდება „იმდენი დღე, რამდენიც საჭირო იქნება“. ნეთანიაჰუმ ირანის ბირთვული ძალისხმევა შეაფასა, როგორც „ისრაელის გადარჩენისთვის აშკარა და არსებული საფრთხე“ და ხაზგასმით აღნიშნა, რომ მოქმედებით „ჩვენ ასევე ვიცავთ ჩვენს არაბ მეზობლებს“ ირანის აგრესიისგან. 04:35 საათის მდგომარეობით (UTC+3:00) ირანს პასუხი არ ჰქონდა გაცემული.<ref name="CNNLive20250612">{{Cite news |last1=Liebermann |first1=Oren |last2=Diamond |first2=Jeremy |last3=Regan |first3=Helen |last4=Gan |first4=Nectar |last5=Lau |first5=Chris |last6=Izso |first6=Lauren |last7=Michaelis |first7=Tamar |last8=Blackburn |first8=Piper Hudspeth |last9=Atwood |first9=Kylie |date=13 June 2025 |title=Israel strikes Iran nuclear sites and military leadership as Middle East braces for retaliation |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl |access-date=13 June 2025 |language=en |agency=CNN |last10=Treene |first10=Alayna |last11=Mogul |first11=Rhea}}</ref> ისრაელის პრემიერ-მინისტრმა თავდასხმის შემდეგ წარმოთქმულ სიტყვაში განაცხადა, რომ ისრაელის ომი ისლამურ რეჟიმთან იყო და არა ირანელ ხალხთან.<ref name="JNS20250613">{{Cite news |last=Lidor |first=Canaan |date=13 June 2025 |title=iranian opposition calls to overthrow the mullahs |url=https://www.jns.org/iranian-opposition-calls-to-overthrow-the-mullahs/ |work=JNS}}</ref> სიტუაციის განვითარებისთანავე ნეთანიაჰუმ უსაფრთხოების კაბინეტი მოიწვია.<ref name="JPost20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders |url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575 |access-date=12 June 2025 |website=The Jerusalem Post}}</ref> ==ოპერაციის სახელწოდება== JNS-ის თანახმად, ოპერაციის სახელწოდება „აღმავალი ლომი“ ბიბლიური რიცხვთა წიგნიდან (23:24) მომდინარეობს: „ხალხი აღდგება როგორც დიდი ლომი და თავს წამოიწევს როგორც ახალგაზრდა ლომი“. JNS-მა ასევე ივარაუდა, რომ სახელწოდება ლომისა და მზის აღორძინებას გულისხმობდა, რომელიც ირანის სიმბოლო იყო 1979 წლის ისლამურ რევოლუციამდე.<ref name="JNS20250613" /> ==ირანის მზადყოფნა== „ნიუ-იორკ თაიმსის“ ცნობით, მიუხედავად იმისა, რომ ირანის ხელმძღვანელობა შეერთებულ შტატებთან ბირთვული მოლაპარაკებების შეფერხების შემთხვევაში პოტენციურ საომარ მოქმედებებს ელოდა, მან ფუნდამენტურად არასწორად გამოთვალა დროის მონაკვეთი. ხელმძღვანელობასთან დაახლოებულმა ოფიციალურმა პირებმა გაზეთს გაუმხილეს, რომ ირანი არ ელოდა ისრაელის შეტევას ომანში დაგეგმილი მოლაპარაკებების შემდეგ რაუნდამდე.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> შესაბამისად, ადრეული გამაფრთხილებელი ნიშნები ფსიქოლოგიურ ოპერაციებად იქნა მიჩნეული, რომლებიც დიპლომატიური ბერკეტების მოპოვებას ისახავდა მიზნად. „ნიუ-იორკ თაიმსის“ თანახმად, ამ არასწორმა შეფასებამ გამოიწვია თავდაცვითი პროტოკოლების განხორციელების ჩავარდნა. მაღალი რანგის სამხედრო მოსამსახურეებმა, მათ შორის ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის (IRGC) უფროსმა მეთაურებმა, უგულებელყვეს დაშლის ან თავის შეფარების დირექტივები, რამაც გამოიწვია სამხედრო ობიექტებზე, განსაკუთრებით თეირანში, მიზანმიმართული დარტყმების დროს ძირითადი ფიგურების სიკვდილი.<ref name="NYTimes20250613b" /> „Wall Street Journal“-ის რედაქციამ ისაუბრა ასევე ირანის მიერ აშშ-ის პრეზიდენტის დონალდ ტრამპისა და ისრაელის პრემიერ-მინისტრის, ბენიამინ ნეთანიაჰუსგან მომავალი საფრთხეების არასაკმარისად შეფასებაზე.<ref name="WSJOpinion20250613">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Opinion {{!}} One Iranian Miscalculation After Another |url=https://www.wsj.com/opinion/israel-iran-miscalculation-nuclear-targets-benjamin-netanyahu-e1a3f852 |access-date=14 June 2025 |website=WSJ |language=en-US}}</ref> ჟურნალის რედაქტორების განცხადებით, ირანის რეჟიმი ფიქრობდა, რომ შეეძლო ამერიკელებთან თამაშის გაგრძელება შედეგების გარეშე.<ref name="WSJOpinion20250613" /> ==თავდასხმები== ირანის ბირთვული პროგრამის წინააღმდეგ ისრაელის საჰაერო დარტყმები 200-ზე მეტმა გამანადგურებელმა განახორციელა, მათ შორის F-35I „Adirs“-მა,<ref name="f35">{{cite news |url=https://www.businessinsider.com/israel-war-planes-fighter-jets-f35-2024-4?IR=T#the-ongoing-war-in-gaza-has-prompted-new-scrutiny-of-us-military-aid-to-israel-11 |title=Israel targeted Iran's nuclear program with F-35I Adir stealth fighter jets that cost $44,000 per hour to fly|work=[[Business Insider]] |first=Talia |last=Lakritz |date=13 June 2025| accessdate=13 June 2025}}</ref> რომელიც ამერიკული F-35 Lightning II- ის გაუმჯობესებული მოდიფიკაციაა. თვითმფრინავებმა ირანის მასშტაბით 100-ზე მეტი ობიექტი დაბომბეს.<ref name="f35"/> აერო რეიდების დროს ბირთვული ავარიები არ მომხდარა, რადგან მოქმედი რეაქტორები, როგორიცაა ბუშერის<ref name="jpost">{{cite web | url =https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857645|title=After Natanz: Why the IDF won’t strike Iran’s live reactor at Bushehr|work=[[The Jerusalem Post]]| author=Udi Etsion|date=| accessdate =14 June 2025}}</ref> და თეირანის, არ დაუბომბავთ. სამაგიეროდ, თვითმფრინავებმა ნათანზის გამდიდრების ობიექტი<ref name="jpost"/> და მსგავსი ინფრასტრუქტურა დაბომბეს. მიუხედავად იმისა, რომ დაზიანებული ბირთვული ცენტრიფუგები გამოყოფენ დაბალი დონის რადიაციას და სამრეწველო ქიმიკატებს, რამაც შეიძლება საფრთხე შეუქმნას ადგილზე მყოფ ტექნიკოსებს, ისინი არ იწვევენ ბირთვულ აფეთქებას და არც ფართო არეალს აბინძურებენ.<ref name="jpost"/> ირანის მოუმზადებლობის დონეს კიდევ უფრო ადასტურებდა მისი საჰაერო თავდაცვისა და დაზვერვის აპარატის მძიმე ხარვეზები. ისრაელის ძალებმა განახორციელეს რთული, მრავალნაწილიანი ოპერაცია, რომლის სამიზნეც ქვეყნის მასშტაბით სულ მცირე 15 ლოკაცია იყო. დაზიანდა ნათანზის ბირთვული ობიექტის რადარის სისტემები, სარაკეტო დანადგარები და მიწისზედა კომპონენტები.<ref name="NYTimes20250613b" /><ref>{{Cite web |last=Stanley-Becker |first=Isaac |last2=Harris |first2=Shane |date=13 June 2025 |title=How Israel Executed Its Surprise Assault on Iran |url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2025/06/how-israel-surprised-iran/683184/ |access-date=14 June 2025 |website=The Atlantic |language=en}}</ref> როგორც ამბობენ, თავდასხმაში მონაწილეობდნენ როგორც თვითმფრინავები, ასევე უპილოტო საფრენი აპარატები, რომლებმაც შეაღწიეს ირანის ტერიტორიაზე და ხელი შეუწყვეს შიდა დარტყმებს კონტრაბანდული დრონებისა და საბრძოლო მასალის გამოყენებით. New York Times-ის ცნობით, ისრაელის კამპანიის ოპერატიულმა მასშტაბმა და წარმატებამ გამოავლინა ირანის ეროვნული უსაფრთხოების ინფრასტრუქტურის მნიშვნელოვანი დაუცველობა. თავდასხმისთანავე, ირანელ ჩინოვნიკებს შორის შიდა კომუნიკაციებმა გამოაჩინა შიდა დაბნეულობა, განსაკუთრებით შეშფოთება თავდასხმის დროს საჰაერო თავდაცვის არარსებობის გამო. ირანის სარაკეტო პასუხი სამხედრო მზადყოფნის ნაკლებობის ნიშნად იქნა აღქმული.<ref name="NYTimes20250613b" /> === ლოკაციები === {| class="wikitable" style="float:center; margin-left: 1em;" |+ ოპერაცია აღმავალი ლომი |- !საჰაერო თავდასხმის სამიზნე !ინფორმაცია ზიანის შესახებ |- |rowspan="3" |ნათანზის ბირთვული სადგური |განადგურდა საპილოტე საწვავის გამდიდრების ქარხანა (PFEP), მრავალსართულიანი გამდიდრების დაწესებულება 1700 მოწინავე ცენტრიფუგით. PFEP მოიცავდა IR-4 და IR-6 ცენტრიფუგებს, რომლებიც გამოიყენებოდა 60%-ით გამდიდრებული ურანის წარმოებისთვის.<ref name="CTPJun132PM"/><ref name="ISWJune13"/><ref name="IDFPostNatanz">{{cite web |author1=[[Israel Defense Forces]] |title=צה״ל תקף את אתר העשרת האורניום הגדול ביותר באיראן במרחב נטנז |url=https://x.com/idfonline/status/1933452604316520580 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@idfonline |access-date=13 June 2025 |language=Hebrew |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref> [[ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო]]მ (IAEA) განაცხადა, რომ განადგურდა გამდიდრების ქარხნის „მიწისზედა“ ნაწილი და რომ „არ არსებობს არანაირი მინიშნება ფიზიკური თავდასხმის შესახებ მიწისქვეშა კასკადურ დარბაზზე, რომელიც შეიცავს საწვავის გამდიდრების პილოტური ქარხნის ნაწილს და საწვავის გამდიდრების მთავარ ქარხანას“.<ref name="IAEANatanz">{{cite web |last1=Grossi |first1=Rafael |author1-link=Rafael Grossi |title=Director General Grossi's Statement to UNSC on Situation in Iran |url=https://www.iaea.org/newscenter/statements/director-general-grossis-statement-to-unsc-on-situation-in-iran |publisher=[[International Atomic Energy Agency]] |access-date=14 June 2025 |location=[[Vienna]] |date=13 June 2025}}</ref> |- |ელექტრო ოთახები და გამდიდრების სხვა დამხმარე ინფრასტრუქტურა დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="ISWJune13"/><ref name="CTPJun132PM">{{cite web |last1=Rezaei |first1=Ben |last2=Reddy |first2=Ria |last3=Campa |first3=Kelly |last4=Borens |first4=Avery |last5=Moore |first5=Johanna |last6=Carl |first6=Nicholas |last7=Parry |first7=Andie |last8=Ganzeveld |first8=Annika |last9=Carter |first9=Brian |title=Iran Update Special Edition: Israeli Strikes on Iran, June 13, 2025, 2:00pm ET |url=https://www.criticalthreats.org/analysis/iran-update-special-edition-israeli-strikes-on-iran-june-13-2025-200pm-et |website=Critical Threats Project |publisher=[[American Enterprise Institute]] |access-date=14 June 2025 |location=[[Washington, D.C.]] |date=13 June 2025}}</ref><ref name="IDFPostNatanz"/><ref name="IAEANatanz"/> |- |ბირთვული კვლევის აღჭურვილობა და მასალები დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="ISWJune13"/><ref name="IDFPostNatanz"/> |- |rowspan="2" |ისპაჰანის ბირთვული ტექნოლოგიის ცენტრი |ისპაჰანის ბირთვული ტექნოლოგიების ცენტრში [[ურანის]] წარმოების ობიექტი დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="CTPJun132PM"/> |- |ისპაჰანის ბირთვული ტექნოლოგიების ცენტრში „გამდიდრებული ურანის ბირთვული საწვავის წარმოებისთვის გადამუშავების“ ობიექტები დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="CTPJun132PM"/> |- |არაკის ბირთვული კომპლექსი |ბირთვული კომპლექსის მძიმე წყლის რეაქტორი (IR-40) დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="ISWJune13"/> |- |ფორდოუს საწვავის გამდიდრების სადგური |ფორდოუს საწვავის გამდიდრების სადგურზე განხორციელდა თავდასხმა, დაზიანება უცნობია.<ref name="CTPJun132PM"/><ref>{{cite web |last1=Fassihi |first1=Farnaz |title=NEWS: Israel has resumed attacks on Iran. Fordo, one of the main underground nuclear sites, is now under attack. Natanz has also been badly damaged in the strikes. Multiple locations in Tehran also report explosions. |url=https://x.com/farnazfassihi/status/1933553339083768101 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=[[The New York Times]] |access-date=14 June 2025 |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref> ირანის ატომური ენერგიის ორგანიზაციის განცხადებით, სადგური მცირედით დაზიანდა.<ref name="FordowDamage">{{cite web|date=14 June 2025|url=https://aje.io/auoxkc?update=3773872|title=Iranian official confirms limited damage at Fordow nuclear site|website=Al Jazeera|accessdate=14 June 2025}}</ref><ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran confirms limited damage at Iran’s Fordo nuclear site |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-confirms-limited-damage-at-irans-fordo-nuclear-site/ |access-date=14 June 2025 |website=www.timesofisrael.com |agency=Reuters |language=en-US}}</ref> |- |ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის (IRGC) 29-ე ნაბი აკრამის დივიზია |განადგურდა დივიზიის საწყობი ქერმანშაჰის პროვინციაში.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Taghvaee |first1=Babak |title=Another image of a missile strike on the ammunition depot of the 29th Nabi Akram Division of the #IRGC Land Forces in #Kermanshah, west of #Iran. |url=https://x.com/BabakTaghvaee1/status/1933384980345851942 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@BabakTaghvaee1 |access-date=13 June 2025 |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref> |- |ჰაზრათ-ე მასუმეს საჰაერო თავდაცვის პუნქტი |ჰაზრათ-ე მასუმეს საჰაერო თავდაცვის პუნქტი გადანგდურდა, რასაც ირანის არმიის პოლკოვნიკი ემსხვერპლა.<ref name="CTPJun132PM"/> |- |სობაშის რადარის პუნქტი |განადგურდა ჰამადანის პროვინციაში მდებარე ხატამ ოლ ანბიას დასავლეთ საჰაერო თავდაცვის ზონის სობაშის რადარის პუნქტი, რომელიც „ირანის მთელი საჰაერო თავდაცვის სისტემის სამეთაურო ცენტრის ფუნქციას ასრულებდა“.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Naftali |first1=Hananya |title=Israel attacked a site in the Hamadan province that serves as a command center for all of Iran's air defense systems. |url=https://x.com/HananyaNaftali/status/1933370923349881153 |website=[[Twitter|𝕏]] (Formerly [[Twitter]]) |publisher=@HananyaNaftali |access-date=13 June 2025 |date=13 June 2025}}</ref><ref name="CTPJun132PM"/> |- |პირანშარის სამხედრო ბაზა |სამხედრო ბაზა დაზიანდა <ref name="ISWJune13"/> |- |ქერმანშაჰის ჭურვების მიწისქვეშა დაწესებულება |ქერმანშაჰის ჭურვების მიწისქვეშა დაწესებულება, სადაც „ოიამ 1“ ტიპის ბალისტიკური რაკეტები ინახებოდა, განადგურდა.<ref name="CTPJun132PM"/><ref>{{cite web |last1=David |first1=Colin |title=The Underground IRGC Missile Bases in Kermanshah |url=https://israel-alma.org/the-underground-irgc-missile-bases-in-kermanshah/ |website=Alma Research and Education Center |date=2 July 2023 |access-date=14 June 2025}}</ref><ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Intel |first1=Evergreen |title=This is the Kermanshah Underground Facility (UGF) at 34.368586, 47.236778 POV starts around 34.35011, 47.22774 |url=https://x.com/vcdgf555/status/1933383099435692539 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@vcdgf555 |access-date=13 June 2025 |date=13 June 2025}}</ref> |- |[[თეირანი]]ს ბალისტიკური რაკეტების საჰაერო თავდაცვის ბაზა |[[მოსადი|მოსადმა]] დრონის გამოყენებით დააზიანა [[თეირანის]] მახლობლად მდებარე ირანის ბალისტიკური რაკეტების საჰაერო თავდაცვის ბაზა.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Macales |first1=Ben Tzion |title=הצלחתי לעשות גאו-לוקציה של תיעוד הסיכול של המוסד . האירוע התרחש בבסיס הגנה אווירית דרומית לטהראן: 35.3094444, 51.1388889 |url=https://x.com/BenTzionMacales/status/1933460194232504330 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@BenTzionMacales |access-date=13 June 2025 |language=Hebrew |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref><ref>{{cite web |last1=Fabian |first1=Emanuel (Mannie) |title=The Mossad spy agency reveals footage showing its actions against Iranian air defenses and ballistic missile launchers in Iran this morning. |url=https://x.com/manniefabian/status/1933455569429357026 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@manniefabian |access-date=13 June 2025 |date=13 June 2025}}</ref> |- |[[თავრიზი]]ს შაჰიდ მადანის საერთაშორისო აეროპორტი |ირანის საჰაერო ძალების მე-2 ტაქტიკური საჰაერო ბაზა]], რომელიც ასევე წარმოადგენს ირანის საჰაერო ძალების მე-2 ტაქტიკურ საჰაერო ბაზას, დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="ISWJune13"/><ref name="CTPJun132PM"/><ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Israel wipes out strategic Iranian airport in fresh round of strikes |url=https://www.ynetnews.com/article/o5xv0ej7w |access-date=13 June 2025 |work=Ynetnews |language=en}}</ref><ref name="MyUser_The_Washington_Post_June_13_2025c">{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/video/world/videos-show-impact-of-tabriz-airport-strike/2025/06/13/4c8fc3cd-f36a-4dec-b161-987477e251fa_video.html |title=Videos show impact of Tabriz airport strike |newspaper=[[The Washington Post]] |date=13 June 2025 |accessdate=13 June 2025}}</ref> |- |[[ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსი]]ს [[თავრიზი]]ს რაკეტების გამშვები წერტილები |აღმოსავლეთ აზერბაიჯანის პროვინციაში, თავრიზთან ახლოს, განადგურდა ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის (IRGC) რაკეტების გამშვები რამდენიმე პუნქტი.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |author1=OSINTdefender |title=IRGC missile launch sites near the city of Tabriz in Northwestern Iran were heavily targeted earlier by Israel. |url=https://x.com/sentdefender/status/1933364898135765116 |website=[[Twitter|𝕏]] |access-date=13 June 2025 |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref> |- |სარდაშტის, [[დასავლეთი აზერბაიჯანის ოსტანი|დასავლეთ აზერბაიჯანის]] ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის ბაზა |ბაზაზე განხორციელდა შეტევა.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Auerbach |first1=Erich |title=This footage shows smoke rising from an IRGC base in Sardasht, Iran (~36.160356, 45.468507) |url=https://x.com/zcjbrooker/status/1933348603822756340 |website=[[Twitter|𝕏]] (Formerly [[Twitter]]) |publisher=@zcjbrooker |access-date=13 June 2025 |date=12 June 2025}}</ref> |- |საგუშაგო |ჩრდილოეთ თეირანში დაზიანდა საგუშაგო.<ref name="ISWJune13">{{cite web |last1=Parry |first1=Andie |last2=Carl |first2=Nicholas |last3=Ganzeveld |first3=Annika |title=Iran Update Special Edition: Israeli Strikes on Iran, June 13, 2025 |url=https://www.understandingwar.org/backgrounder/iran-update-special-edition-israeli-strikes-iran-june-13-2025 |website=ISW Press |publisher=[[Institute for the Study of War]] |access-date=13 June 2025 |location=Washington, D.C. |date=13 June 2025}}</ref><ref>{{cite web |last1=Sardarizadeh |first1=Shayan |title=THREAD: Verified videos of the aftermath of Israeli strikes on Iran Smoke rising from One Holding Tower near Vanak Square, north Tehran. Location: 35.757317, 51.414993 |url=https://x.com/Shayan86/status/1933330421929906591 |website=[[Twitter|𝕏]] (Formerly [[Twitter]]) |date=12 June 2025}}</ref> |- |სოციალური უზრუნველყოფის დეპარტამენტის შენობა კასრ-ე შირინში |დეპარტამენტის შენობა განადგურდა<ref name="ISWJune13"/> |- |} ==13 ივნისი== ===დილა=== [[File:Explosions in different areas of Tehran following Israeli attack Mizan 13 June 30.jpg|thumb|დაზიანებული შენობა თეირანში]] [[File:The Zionist regime's 2025 attack on some areas in Tehran 23 Tasnim.jpg|thumb|ისრაელის შეტევის შედეგები თეირანში]] 13 ივნისის გამთენიისას ისრაელის თავდაცვის ძალებმა ფართომასშტაბიანი დარტყმა განახორციელეს ირანის ბირთვული ობიექტებისა და სამხედრო ინფრასტრუქტურის წინააღმდეგ.<ref name="JPost20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders |url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575 |access-date=12 June 2025 |website=The Jerusalem Post}}</ref> ისრაელის დროით, დილის 6:30-ზე, ისრაელის საჰაერო ძალებმა დარტყმების ხუთი ტალღა განახორციელეს.<ref>{{Cite web |title=Israel has so far carried out 5 waves of strikes in Iran, military official says |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-has-so-far-carried-out-5-waves-of-strikes-in-iran-military-official-says/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ოპერაცია ათობით ობიექტზე იყო ფოკუსირებული, მათ შორის ირანის ბირთვულ პროგრამასთან დაკავშირებულ ადგილებზე, სამხედრო მეთაურებსა და ბაზებზე.<ref name="JPost20250613a" /> „მოსადმა“ ასევე ჩაატარა კოორდინირებული საიდუმლო დივერსიული მისიების სერია, რომლებიც ირანის საჰაერო თავდაცვის სისტემებსა და სარაკეტო ინფრასტრუქტურაზე იყო მიმართული.<ref>{{Cite web |title=Report: Mossad carried out covert sabotage operations against Iranian air defenses, long-range missiles |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-mossad-carried-out-covert-sabotage-operations-against-iranian-air-defenses-long-range-missiles/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ისრაელმა განაცხადა, მისმა ძალებმა ირანისთვის მოულოდნელ ობიექტებს შეუტიეს.<ref name="JPost20250613a" /> ისრაელის თავდაცვის ძალების ცნობით, პირველი დარტყმების დროს 200-ზე მეტმა ისრაელის თვითმფრინავმა 330-ზე მეტი საბრძოლო მასალა დაახლოებით 100 სამიზნის მიმართულებით გაისროლა.<ref>{{Cite web |title=IDF: 200 aircraft involved in opening strikes on Iran, with several top officials killed |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-200-aircraft-involved-in-opening-strikes-on-iran-with-several-top-officials-killed/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ისრაელის ოფიციალური პირის თქმით, მოსადმა თეირანის მახლობლად საიდუმლო დრონების ბაზა შექმნა, რომელიც ოპერაციის ფარგლებში ისრაელისკენ მიმართული რაკეტების გამშვები პუნქტების დასაბომბად გამოიყენებოდა.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613c">{{Cite web |title=Mossad set up drone base in Iran; UAVs were activated overnight to strike surface-to-surface missile launchers aimed at Israel |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/mossad-set-up-a-drone-base-in-iran-uavs-were-activated-overnight-to-strike-surface-to-surface-missile-launchers-aimed-at-israel/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალებთან კოორდინირებული მისია ასევე მოიცავდა ირანში ზუსტი მნიშვნელობის იარაღის გადატანასა და მოსადის კომანდო მებრძოლების მუშაობას საჰაერო თავდაცვის სისტემების გასანეიტრალებლად, რაც ისრაელის თვითმფრინავებისთვის საჰაერო უპირატესობას უზრუნველყოფდა.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613c" /> თეირანში მთავრობასთან დაკავშირებულმა ოფიციალურმა პირმა, ჰამიდ ჰოსეინიმ, განაცხადა, რომ ისრაელის დარტყმა მმართველობის ზედა რგოლიმისთვის მოულოდნელი იყო. მან აღიარა, რომ ამან ირანს ეფექტური საჰაერო თავდაცვისუნარიანობა შეუზღუდა. ჰოსეინი შოკირებული იყო ისრაელის ინფილტრაციის სიღრმით.<ref name="NYTimes20250613b" /> „ნიუ-იორკ თაიმზთან“ გაზიარებული პირადი შეტყობინებების თანახმად, ირანელი ოფიციალური პირები განრისხებულები და გაკვირვებულები იყვნენ ირანის საჰაერო თავდაცვის უუნარობით.<ref name="NYTimes20250613b" /> ადგილობრივი დროით დაახლოებით დილის 3 საათზე, ისრაელის თავდაცვის მინისტრმა [[ისრაელ კაცი|ისრაელ კაცმა]] მთელი ქვეყნის მასშტაბით საგანგებო მდგომარეობა გამოაცხადა და რაკეტებითა და დრონებით საპასუხო ქმედებების შესახებ გააფრთხილა მოსახლეობა.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Israel begins preemptive strike against Iran, defense minister says; sirens wail across Israel |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-begins-preemptive-strike-against-iran-defense-minister-says-sirens-wail-across-israel/ |work=The Times of Israel}}</ref> ირანის შესაძლო კონტრშეტევის მოლოდინში, მთელ ისრაელში გამაფრთხილებელი სირენები გააქტიურდა, თუმცა ინფორმაციის გავრცელების დროისთვის ირანს ბალისტიკური რაკეტები არ ჰქონდა გაშვებული.<ref name="JPost20250613a" /><ref name="Lubell">{{Cite news |last1=Lubell |first1=Maayan |last2=Hafezi |first2=Parisa |last3=Holland |first3=Steve |date=13 June 2025 |title=Israel hits Iran nuclear and missile facilities, appears to block retaliation |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/ |access-date= |work=[[Reuters]] |language=en}}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალების ცნობით, ეს ქმედება გამოწვეული იყო დაზვერვის ინფორმაციით, რომელიც მიუთითებდა, რომ ირანმა საკმარისი რაოდენობის გამდიდრებული ურანი დააგროვა იმისთვის, რომ რამდენიმე დღეში 15 ბირთვული იარაღი წარმოექმნა.<ref name="JPost20250613a" /> აფეთქებები დაფიქსირდა მთელ თეირანში, მათ შორის სამხედრო ბაზებთან ახლოს და უფროსი მეთაურების საცხოვრებელ უბნებში. თვითმხილველები აღწერდნენ უზარმაზარ ცეცხლს და განმეორებით აფეთქებებს.<ref name="NYTimesLive20250612" /><ref name="IranIntlLive20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Live - 'Rising Lion': Israel launches open-ended attack on Iran's nuclear program |url=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881#202506137260 |access-date=13 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> ფარსის საინფორმაციო სააგენტო, რომელიც ირანის რევოლუციურ გუშაგთა კორპუსთან არის დაკავშირებული, იტყობინებოდა, რომ შაჰრაკ-ე მაჰალათიში, თეირანის აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარე უბანში, სადაც ირანელი მაღალი თანამდებობის პირები და მათი ოჯახები ცხოვრობენ, რამდენიმე სახლი დაზიანდა.<ref name="IranIntlLive20250613a" /> გავრცელებული ინფორმაციით, თავდასხმისას თეირანში ირანის რევოლუციური გუშაგთა კორპუსის შტაბ-ბინას ცეცხლი გაუჩნდა.<ref name="APNewsLive"/> თავდასხმის დროს რამდენიმე საცხოვრებელი კომპლექსი დაზიანდა, მათ შორის ისეთებიც, სადაც ირანელი ოფიცრები და ოფიციალური პირები ცხოვრობდნენ. გავრცელებული ინფორმაციით, აფეთქებების სიძლიერემ ზოგიერთი შენობის ნგრევა გამოიწვია.<ref>{{Cite web |last=Guzman |first=Chad |date=13 June 2025 |title=Iran Vows 'Painful' Response After Israeli Attack |url=https://time.com/7293795/israel-strikes-iran-attack-what-to-know/ |access-date= |website=[[Time Magazine]] |language=en}}</ref> აფეთქებები მოხდა ნათანზში, ისპაჰანის პროვინციაში, სადაც ირანის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ბირთვული ობიექტი მდებარეობს. ირანის სახელმწიფო ტელევიზიამ დაადასტურა „ხმაურიანი აფეთქებები“ ობიექტის მახლობლად, სადაც ორი გამამდიდრებელი ქარხანაა განთავსებული: დიდი მიწისქვეშა საწვავის გამდიდრების ქარხანა (FEP) და მიწისზედა საპილოტე საწვავის გამდიდრების ქარხანა (PFEP).<ref>{{Cite web |title=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/ |access-date=12 June 2025 |website=The Times of Israel }}</ref> ასევე სამიზნე გახდა ხონდაბისა და ხორამაბადის ბირთვული ობიექტები.<ref name="IranIntlLive20250613b" /><ref name=kh>{{cite web |date=13 June 2025 |title=آخرین اخبار از حمله اسرائیل به ایران؛ آماده‌باش گسترده در منطقه اعلام شد |trans-title=Latest news on Israel's attack on Iran; widespread alert declared in the region |url=https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-6/1020829-%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 |access-date=13 June 2025 |website=Shargh |language=fa}}</ref> ===შუადღე=== ისრაელმა თავრიზში შუადღისას დარტყმები განახორციელა, რომელთა სამიზნეც, როგორც ამბობენ, თავრიზის აეროპორტის მიმდებარე ტერიტორია იყო.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613d">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Iran reports fresh explosions in Tabriz; adviser to Khamenei said injured in early strikes |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-reports-fresh-explosions-in-tabriz-adviser-to-khamenei-said-injured-in-early-strikes/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ისრაელმა ასევე დაბომბა შირაზი და ნათანზის ბირთვული ობიექტი.<ref name="APNewsLive"/> აფეთქებები ასევე მოხდა ჰამადანის საჰაერო ბაზაზე<ref>{{Cite web|url=https://en.apa.az/europe/loud-explosion-reported-near-noje-airbase-in-hamadan-470149|title=Loud explosion reported near Noje airbase in Hamadan|date=13 June 2025|website=Apa.az}}</ref><ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Explosions rock airbase in Hamedan city, western Iran: local media |url=https://www.chinadaily.com.cn/a/202506/13/WS684c13eba310a04af22c62c0.html |access-date=13 June 2025 |website=China Daily}}</ref> და პარჩინის სამხედრო ბაზაზე.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Parchin military site, Nojeh airbase hit by Israeli missiles |url=https://www.iranintl.com/en/202506137389 |access-date=13 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> ორი აფეთქება ასევე მოხდა ფორდოუს მიწისქვეშა საწვავის გამდიდრების ქარხნის მახლობლად,<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Two explosions hit areas near Iran's Fordo nuclear site - IRGC outlet |url=https://www.iranintl.com/en/202506135103 |access-date=13 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> სადაც, როგორც ამბობენ, ირანის საჰაერო თავდაცვის სისტემამ ისრაელის დრონი ჩამოაგდო.<ref>{{Cite web |title=Iran downs Israeli drone near Fordo nuclear site, state media claims |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-downs-israeli-drone-near-fordo-nuclear-site-state-media-claims/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> მოგვიანებით, ისრაელის თავდაცვის ძალებმა დაადასტურეს ჰამადანისა და თავრიზის საჰაერო ბაზებზე თავდასხმის ფაქტი და განაცხადეს, რომ მათ „დაშალეს“ ეს უკანასკნელი საჰაერო ბაზა, გაანადგურეს ათობით ირანული დრონი და მიწა-მიწის ტიპის რაკეტების გამშვები.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israeli military says it struck 2 Iranian air force bases and "dismantled" one of them |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl#cmbvfrzw900003b6x4nckbh0n |access-date=14 June 2025 |publisher=CNN |language=en}}</ref> 18:46 საათზე, ისრაელის თავდაცვის ძალებმა დაადასტურეს ისპაჰანის ბირთვული ტექნოლოგიების/კვლევითი ცენტრის დაბომბვა და განაცხადეს, რომ ის „გამდიდრებული ურანის ხელახალი გადამუშავების“ პროცესში იყო ჩართული.<ref name="Telegraph20250613b">{{Cite news |last1=Kelly |first1=Kieran |last2=Cleave |first2=Iona |last3=Bodkin |first3=Henry |last4=White |first4=Josh |last5=Stringer |first5=Connor |last6=Coen |first6=Susie |date=13 June 2025 |title=Israel-Iran latest: Hidden Iranian nuclear site targeted in fresh attack |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/13/israel-attacks-iran-latest-news-nuclear-sites-war/ |access-date=13 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> ირანული მედიის ცნობით, ირანის საჰაერო სივრცეში სულ მცირე ორი ისრაელის გამანადგურებელი ჩამოაგდეს და ქალი პილოტი დაატყვევეს.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Iran claims to have shot down at least 2 Israeli planes in Iranian airspace |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl#cmbv41jwr00063b6ur47gsqw7 |access-date=13 June 2025 |publisher=CNN |language=en}}</ref><ref>{{cite web | url=https://airlive.net/military/2025/06/13/breaking-iran-claims-to-have-shot-down-israeli-fighter-jets-and-captured-a-female-pilot/ | title=BREAKING Iran claims to have shot down Israeli fighter jets and captured a female pilot | website=AIRLIVE | date=13 June 2025 | last1=Mil | first1=Seb }}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალებმა ეს ინფორმაცია უარყვეს.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613e">{{Cite news |date=13 June 2025 |last=Fabian |first=Emanuel |title=IDF denies Iranian state media report claiming Tehran downed pair of Israeli fighter jets |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/state-media-claims-iran-downed-2-israeli-fighter-jets-no-immediate-comment-from-idf/ |access-date=13 June 2025 |work=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ==14 ივნისი== 14 ივნისის გამთენიისას, ირანულმა მედიამ თეირანის მეჰრაბადის საერთაშორისო აეროპორტში აფეთქებისა და შემდეგ დიდი ხანძრის შესახებ ინფორმაცია გაავრცელა. Fars News Agency-ის ცნობით, ორი ჭურვი მიმდებარე ტერიტორიას მოხვდა.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Blast reported at Tehran's Mehrabad Airport; 2 projectiles said to hit area |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/blast-reported-at-tehrans-mehrabad-airport/ |access-date= |website=[[The Times of Israel]] |language=en-US}}</ref> ირანის საჰაერო თავდაცვის ძალები ისპაჰანის თავზე ისრაელის ჭურვებზე მუშაობდნენ.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli airstrikes continue in Tehran and Isfahan, videos show |url=https://www.iranintl.com/en/202506148587 |access-date= |website=[[Iran International]] |language=en}}</ref> „ალ-არაბიას“ ინფორმაციით, ირანის სამხედროებმა ჩრდილო-დასავლეთ ირანში სადაზვერვო მისიების დროს ისრაელის რამდენიმე დრონი ჩამოაგდეს, რის შედეგადაც ორივე მხარემ ცეცხლი გაუხსნა ერთმანეთს.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran launches fresh wave of attacks on Israel, two killed: Reports |url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/14/iran-launches-fresh-wave-of-attacks-on-israel-state-tv |access-date= |publisher=[[Al Arabiya]] |language=en}}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალების შტაბის უფროსმა, ეიალ ზამირმა და ისრაელის საჰაერო ძალების მეთაურმა, ტომერ ბარმა, დილით განაცხადეს, რომ „თეირანისკენ მიმავალი გზა გაკვალულია“.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title='The way to Tehran has been paved': IDF chiefs say Air Force to begin operating freely over Iranian capital |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/the-way-to-tehran-has-been-paved-idf-chiefs-say-air-force-to-begin-operating-freely-over-iranian-capital/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> თავდაცვის ძალებმა მოგვიანებით განაცხადა, რომ მან დასავლეთ ირანში მიწისქვეშა ობიექტი დაბომბა, რომელიც ათობით ბალისტიკური და ფრთოსანი რაკეტის შესანახად გამოიყენებოდა.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=IDF spokesperson: Israel bombed underground Iranian facility storing dozens of missiles |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-spokesperson-israel-bombed-underground-iranian-facility-storing-dozens-of-missiles/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ირანმა დაადასტურა კიდევ ორი უფროსი მეთაურის დაღუპვა: გენერალი ღოლამრეზა მეჰრაბი, შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის დაზვერვის უფროსის მოადგილე და გენერალი მეჰდი რაბანი, ოპერაციების ხელმძღვანელის მოადგილე.<ref name="TimesOfIsraelLive20250614">{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran confirms two more senior generals killed in Israeli strikes |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-confirms-two-more-senior-generals-killed-in-israeli-strikes/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US |agency=Agence France-Presse}}</ref> ამ თარიღისთვის, ირანმა ასევე განაცხადა, რომ ჩამოაგდო ისრაელის სამი F-35 თვითმფრინავი და ორი პილოტი დააკავა.<ref name="F35Jets">{{Cite news |date=14 June 2025 |title= Third F-35 fighter jet downed in Iranian territory, two Israeli pilots now in custody |url= https://www.tehrantimes.com/news/514337/Third-F-35-fighter-jet-downed-in-Iranian-territory-two-Israeli |access-date=14 June 2025 |work=[[Tehran Times]]}}</ref> ირანის ნავთობის სამინისტრომ განაცხადა, რომ ბუშერის პროვინციაში ორ ნავთობის საბადოს თავს დაესხნენ: სამხრეთ პარსის გაზის საბადოს ფაზა 14-ის პლატფორმას და ფაჯრ ჯამის გაზის გადამამუშავებელ ქარხანას.<ref>{{Cite web |title=Iran says Israel has attacked two gas field |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3Ae1780d58-29d1-4481-851c-0ab924b4e3bc#post |access-date=14 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran's biggest gas refinery still on fire despite official denial |url=https://www.iranintl.com/en/202506144861 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> თავდასხმებმა გამოიწვია მასშტაბური ხანძარი, რამაც შეაჩერა მინიმუმ 12 მილიონი კუბური მეტრი გაზის წარმოება.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Fire halts 12 million cubic meters of gas production at South Pars Phase 14 |url=https://www.iranintl.com/en/202506147968 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> [[წითელი ჯვრისა და წითელი ნახევარმთვარის საერთაშორისო მოძრაობა|წითელი ჯვრისა და წითელი ნახევარმთვარის საერთაშორისო მოძრაობის]] ცნობით, იმ დროისთვის ისრაელის თავდასხმებმა გავლენა მოახდინა ირანის 31 პროვინციიდან 18-ზე, სადაც მისი 1414 თანამშრომელი მონაწილეობდა სამაშველო ოპერაციებში.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli attacks affect 18 of Iran's 31 provinces, Red Crescent says |url=https://www.iranintl.com/en/202506147133 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> ადგილობრივი დროით 23:11 საათზე, ისრაელის თავდაცვის ძალებმა გამოაცხადა, რომ დაიწყო დარტყმების ახალი ტალღა თეირანში „სამხედრო სამიზნეებზე“.<ref>{{Cite web |title=Israel and Iran trade fire – what you need to know |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3A342b766b-06b7-4f92-8b3b-bc3644ec8ba4#post |access-date=14 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> ქალაქში ნავთობისა და ბენზინის საწყობები დაბომბეს, რის შედეგადაც შაჰრანის უბანში ელექტროენერგია გაითიშა.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Gasoline and oil depots in western Tehran hit by Israeli airstrikes |url=https://www.iranintl.com/en/202506145667 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> მოგვიანებით, ტასნიმის საინფორმაციო სააგენტომ გაავრცელა ინფორმაცია, რომ დედაქალაქში ისრაელის თავდასხმების შედეგად ირანის თავდაცვის სამინისტროს შტაბ-ბინა და თავდაცვითი ინოვაციებისა და კვლევის ორგანიზაციის შენობა დაბომბეს.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli airstrikes hit SPND building in Tehran - Tasnim |url=https://www.iranintl.com/en/202506143937 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> ==15 ივნისი== ისრაელის თავდაცვის ძალებმა ირანელი მშვიდობიანი მოქალაქეები გააფრთხილეს და მოუწოდეს ევაკუაციისკენ შირაზში იარაღის ქარხნებისა და სამხედრო ბაზების მიმდებარე ტერიტორიებიდან.<ref name="IranIntlLive20250612"/><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=10 dead, 200 injured in Iranian barrages; IDF warns Iranians near arms plants to evacuate |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-15-2025/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ასევე გავრცელდა ინფორმაცია თეირანში იუსტიციის სამინისტროს შენობაზე განხორციელებული დარტყმის შესახებ.<ref>{{Cite web |title=Video shows smoke rising from Iranian Ministry of Justice |url=https://www.bbc.com/news/live/c2kqkd03xn5t?post=asset%3A67b04956-ee13-40d1-b6a6-416cd3feb86e#post |access-date=15 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> მოგვიანებით, ისრაელის საჰაერო ძალებმა განაცხადეს, რომ დაბომბეს საწვავის შესავსები თვითმფრინავი მაშჰად შაჰიდ ჰაშემინეჯადის საერთაშორისო აეროპორტში - ისრაელის ტერიტორიიდან დაახლოებით 2,300 კილომეტრში - რაც, შესაძლოა, მის ისტორიაში ყველაზე შორეული ოპერაცია იყო.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=In 'most distant strike,' Israeli Air Force bombs Iranian plane at Mashhad Airport in northeast Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-air-force-bombed-iranian-refueling-plane-at-mashhad-airport-idf-confirms/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ირანმა ომანსა და კატარს შუამავლობა სთხოვა შეერთებულ შტატებთან ურთიერთობისთვის, დარტყმების შეჩერებისა და ბირთვული მოლაპარაკებების განახლების მიზნით.<ref name="JPost20250615">{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iran turns to mediators to reach ceasefire, prevent Israeli strikes |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857732 |access-date=15 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> ირანმა განაცხადა, რომ დააკავა ორი პირი, რომლებიც, მათი თქმით, მოსადის წევრები იყვნენ.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iran says it arrested 2 Mossad operatives |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776515 |website=Al Jazeera English}}</ref> ისრაელმა ირანში, ასევე სამხედრო ბაზებზე იერიში მიიტანა მიწა-მიწის ტიპის რაკეტებით. ისრაელი ასევე თავს დაესხა ირანის საგარეო საქმეთა სამინისტროს.<ref name="CNNLive20250615">{{Cite web |last=Ebrahim |first=Nadeen |date=15 June 2025 |title=Live updates: Israeli death toll rises as conflict rages with Iran |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-15-25 |access-date=15 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref> ჭურვებმა ასევე იმსხვერპლა ირანის რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის დაზვერვის უფროსი და დაზვერვის მოადგილე.<ref>{{Cite news|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/netanyahu-confirms-israel-killed-irgc-intelligence-chief-and-his-deputy/|title=Netanyahu says Israel killed IRGC intelligence chief and his deputy|work=The Times of Israel|date=15 June 2025|access-date=15 June 2025}}</ref> ნეთანიაჰუმ Fox News-თან ინტერვიუში განმარტა, რომ ისრაელს სხვა გზა არ ჰქონდა, გარდა იმისა, რომ ირანზე თავდასხმა მოეხდინა ბირთვული ჰოლოკოსტის თავიდან ასაცილებლად. ინტერვიუში ნეთანიაჰუმ განაცხადა, რომ თავდასხმა განხორციელდა როგორც ისრაელის, ასევე მსოფლიოს დასაცავად. ნეთანიაჰუმ ირანის მთავრობა ირანელი ხალხის მჩაგვრელად შეაფასა და თქვა, რომ ირანელი ხალხის არჩევანი იყო, „აჯანყდებოდნენ თუ არა“.<ref name="CNNLive20250615" /> ==16 ივნისი== ისრაელის თავდაცვის ძალებმა თეირანში მდებარე ქუდსის ძალების სამეთაურო ცენტრს დაარტყა.<ref name="France24-20250614">{{Cite web |date=14 June 2025 |title='It's the civilians who will pay the price': Iranians prepare for the worst after Israeli strikes |url=https://www.france24.com/en/middle-east/20250614-civilians-pay-price-iranians-prepare-worst-after-israeli-strikes-tehran-nuclear |access-date=15 June 2025 |publisher=France 24 |language=en |quote="He was a civilian,” she said. “He had nothing to do with it. "}}</ref> ისრაელის ოფიციალურმა წარმომადგენელმა Wall Street Journal-ს განუცხადა, რომ არსებობს მინიშნებები, რომ ნანთანზში მდებარე მიწისქვეშა ბირთვული ობიექტი „აფეთქდა“.<ref name="NYTimesLive20250612"/> Iran International-ის ცნობით, აფეთქებების ხმა ისმოდა ფორდოს ბირთვული ობიექტის მიმდებარე ტერიტორიაზე.<ref>{{cite news |title=78 people have been killed in Israel's attacks on Iran: UN ambassador |publisher=[[Al Jazeera]] |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773277 |archive-url=https://archive.fo/nAE1Y |archive-date=13 June 2025 |url-status=live}}</ref> როგორც ამბობენ, ისრაელის თავდაცვის ძალების დარტყმები პარჩინის სამხედრო ობიექტების მიმდებარე ტერიტორიაზე განხორციელდა.<ref name="bbc13june">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Trump struggles with Iran message as Republicans diverge over attack |url=https://www.bbc.com/news/articles/cq69e7nr9m5o |access-date=13 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ირანის სამხედრო ოპერაციები]] p5lz2ic2s614kzdhqqum0ypguzm97kj 4815864 4815860 2025-06-17T13:05:09Z AkakiBalanchivadze 92095 4815864 wikitext text/x-wiki {{მიმდინარე}} {{ინფოდაფა სამხედრო ოპერაცია |სახელი= ოპერაცია აღმავალი ლომი |ნაწილი=2024 წლის ირან-ისრაელის ომისა და ახლო აღმოსავლეთის კრიზისის (2023-დღემდე) |სურათი=[[File:Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg|300პქ]] |სათაური=აფეთქებები თეირანში |scope= |ტიპი=საბოტაჟი, კიბერ თავდასხმა, დრონებით შეტევა |მდებარეობა=[[ირანი]] |კორდინატები= |დაიგეგმა= |დაგეგმა= |მეთაური = |ობიექტი=[[ირანის ბირთვული პროგრამა]]<br/>სამხედრო საცხოვრებლები და სამხედრო ინფრასტრუქტურა<br/>ჰუსეინ სალამი, მოჰამედ ბაღერი, ღოლამ ალი რაშიდი, ალი შამხანი და ამირ ალი ჰაჯიზადე |მიზანი=ირანის ბირთვული პროგრამის დაზიანება<ref>{{cite news |last1=Horovitz |first1=David |title='An immediate operational necessity': Why Israel finally attacked Iran's nuclear facilities |url=https://www.timesofisrael.com/an-immediate-operational-necessity-why-israel-finally-attacked-irans-nuclear-facilities/ |access-date=13 June 2025 |work=[[The Times of Israel]] |date=13 June 2025}}</ref> |თარიღი= |დაიწყო=[[13 ივნისი]], [[2025]] - მიმდინარე |დასრულდა= |განახორციელა={{დროშა|ისრაელი}}<br/>[[ისრაელის თავდაცვის ძალები]] * ისრაელის საჰაერო ძალები * [[მოსადი]] |შედეგი= |დანაკარგები='''ირანის მხრიდან'''<br>128+ მოკლული<br/>900+ დაჭრილი<ref>{{Cite news |last=null |date=2025-06-13 |title=Update from Leily Nikounazar |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear |access-date=2025-06-13 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> |დახოცილები= |დაჭრილები= }} '''2025 წლის ივნისის ისრაელის დარტყმები ირანზე''' — 2025 წლის 13 ივნისის გამთენიისას ისრაელის მიერ დაწყებული ფართომასშტაბიანი თავდასხმითი ოპერაცია ირანის რამდენიმე რაიონში მდებარე სამიზნეების წინააღმდეგ, კოდური სახელწოდებით '''„აღმავალი ლომი“'''. [[ისრაელის თავდაცვის ძალები|ისრაელის თავდაცვის ძალებისა]] და [[მოსადი|„მოსადის“]] მიერ განხორციელებული თავდასხმები მიმართული იყო ბირთვული და სამხედრო ობიექტებისა და მაღალი თანამდებობის პირების კერძო რეზიდენციებისკენ, რამაც გამოიწვია ძირითადი ბირთვული ობიექტების დაზიანება<ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=IDF attacks, destroys Natanz nuclear site, weapons during overnight strikes in Iran|work=The Jerusalem Post|url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857603|access-date=13 June 2025}}</ref> და ირანის უმაღლესი სამხედრო ხელმძღვანელობის ლიკვიდაცია.<ref>{{Cite news|last=Fassihi|first=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|issn=0362-4331}}</ref> ეს ირანზე [[ირან-ერაყის ომი|ირან-ერაყის ომის]] შემდეგ ყველაზე მასშტაბური თავდასხმა იყო. თავდასხმამდე რამდენიმე თვით ადრე, ირანი და [[ამერიკის შეერთებული შტატები]] ახალ ბირთვულ შეთანხმებაზე მოლაპარაკებებს აწარმოებდნენ მას შემდეგ, რაც აშშ-ის პრეზიდენტმა [[დონალდ ტრამპი|დონალდ ტრამპმა]] თავისი პრეზიდენტობის პირველი ვადის დროს შეაჩერა გამოიყვანა აშშ ერთობლივი ყოვლისმომცველი მოქმედების გეგმიდან. ამჟამად ირანი ურანს 60%-იან სისუფთავემდე ამდიდრებს, რაც იარაღის დასამზადებლად ვარგის დონეს უახლოვდება და უფრო თანამედროვე ცენტრიფუგების დამონტაჟებით აჩქარებს ბირთვულ განვითარებას. ანალიტიკოსების აზრით, ეს აქტივობები გაცილებით აღემატება ნებისმიერ სავარაუდო სამოქალაქო მიზანს.<ref name="Economist20250128">{{Cite news|title=Iran's alarming nuclear dash will soon test Donald Trump|work=The Economist|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/01/28/irans-alarming-nuclear-dash-will-soon-test-donald-trump|access-date=23 February 2025|issn=0013-0613}}</ref> თავდასხმამდე ერთი დღით ადრე, [[ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო|ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტომ]] (IAEA) 20 წლის განმავლობაში პირველად ირანი ბირთვული ვალდებულებების შეუსრულებლობაში დაადანაშაულა. ირანმა საპასუხოდ გამდიდრების ახალი ობიექტის გახსნის შესახებ განაცხადა და თანამედროვე ცენტრიფუგების დამონტაჟება დაიწყო. ისრაელის ოპერაციის დაწყების შემდეგ, აფეთქებები დაფიქსირდა თეირანში, მათ შორის სამხედრო ბაზებთან და მაღალი რანგის მეთაურების საცხოვრებელ უბნებში. თვითმხილველები აღწერდნენ უზარმაზარ ცეცხლსა და განმეორებით აფეთქებებს.<ref name="NYTimesLive20250612">{{Cite news|last=Kingsley|first=Patrick|last2=Boxerman|first2=Aaron|last3=Fassihi|first3=Farnaz|date=13 June 2025|title=Israel Launches Attack on Iran as Tehran Scrambles Jets: Live Updates|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=13 June 2025|issn=0362-4331}}</ref> აფეთქებები მოხდა [[ნათანზი|ნათანზში]], [[ისპაჰანის ოსტანი|ისპაჰანის პროვინციაში]], სადაც ქვეყნის ერთ-ერთი ყველაზე კრიტიკული, შაჰიდ აჰმადი როშანის [[ირანის ბირთვული პროგრამა|ბირთვული ობიექტი]] მდებარეობს.<ref>{{Cite web|title=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/|access-date=13 June 2025|language=en-US}}</ref> ისრაელის სამიზნე ასევე გახდა ხონდაბისა და [[ხორამაბადი|ხორამაბადის]] ბირთვული ობიექტები.<ref name="IranIntlLive20250613b">{{Cite web|title=Live - Israel attacks Iran, Revolutionary Guards chief killed|url=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881#202506138621|access-date=13 June 2025|language=en}}</ref> თავდასხმების შედეგად ირანის რევოლუციური გვარდიის მეთაური [[ჰოსეინ სალამი]] დაიღუპა.<ref>{{Cite web|title=مرگ سردار سلامی و تنی چند از فرماندهان سپاه|url=https://www.irna.ir/news/85860919/%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87|access-date=13 June 2025|language=fa}}</ref><ref>{{Cite web|title=Iran's Revolutionary Guard commander Hossein Salami killed in Israeli strike, says Iranian state media|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/|access-date=13 June 2025|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Hossein Salami, Head of Iran's Islamic Revolutionary Guard Corps, Killed in Israel's Attack|url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/salami-head-of-iran-s-islamic-revolutionary-guard-corps-killed-in-israel-s-attack-Q3i3is8ufPHTmq1qjt6C|access-date=2025-06-13|language=en-US}}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალებმა ასევე განაცხადეს, რომ თავდასხმების დროს ირანის შეიარაღებული ძალების შტაბის უფროსი, გენერალ-მაიორი [[მოჰამედ ბაგერი]] დაიღუპა.<ref name="JPost20250613b">{{Cite web|title=Military chief Mohammed Bagheri possibly killed in Israel strike on Iran|url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857580|access-date=13 June 2025|language=en}}</ref> ირანის სახელმწიფო მედიის ცნობით, ასევე დაიღუპნენ ბირთვული მეცნიერები [[ფერეიდუნ აბასი]] და [[მოჰამედ მეჰდი თეჰრანჩი]].<ref name="TimesOfIsraelLive20250613a">{{Cite web|title=Iran state media names two nuclear scientists killed in Israeli strike|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-state-media-names-two-nuclear-scientists-killed-in-israeli-strike/|access-date=13 June 2025|language=en-US}}</ref> თავდასხმების შედეგად დაიღუპნენ როგორც ირანელი სამხედრო მოსამსახურეები, ასევე ირანელი მშვიდობიანი მოქალაქეები.<ref name="Barrons20250613">{{Cite web|title=Iran State Media Says Civilians Killed In Israel Strikes On Tehran|url=https://www.barrons.com/news/iran-state-media-says-civilians-killed-in-israel-strikes-on-tehran-97ab1ead|access-date=13 June 2025|language=en-us}}</ref> დაზიანებულ შენობებს შორის იყო ბირთვული ობიექტები, სამხედრო ობიექტები და საცხოვრებელი ტერიტორიები. თავდასხმები შუადღისას განახლდა, დამატებითი დარტყმების შესახებ ინფორმაცია გავრცელდა [[თავრიზი|თავრიზის]] აეროპორტთან და ნათანზის ბირთვულ ობიექტთან დაკავშირებით.<ref>{{Cite web|title=Iran reports fresh explosions in Tabriz; adviser to Khamenei said injured in early strikes|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-reports-fresh-explosions-in-tabriz-adviser-to-khamenei-said-injured-in-early-strikes/|access-date=2025-06-13|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Live updates: Israeli strikes kill Iran's top military leaders and prompt retaliation|url=https://apnews.com/live/israel-iran-attack|access-date=2025-06-13|language=en}}</ref> ==ისტორიული ფონი== [[1979]] წლის ირანის რევოლუციამდე ისრაელი და ირანი მოკავშირე ერები იყვნენ რეგიონში არაბული ქვეყნების წინააღმდეგ, თუმცა მოჰამედ რეზა ფეჰლევიმ მოგვიანებით, [[1975]] წელს, იომ-ქიფურის ომის დროს ეგვიპტეს გამოუცხადა მხარდაჭერა.<ref name="Hein">{{cite news |last1=von Hein |first1=Shabnam |date=13 June 2025 |title=Why are Iran and Israel sworn enemies? |url=https://www.dw.com/en/iran-israel-attacks-hezbollah-ayatollah-ali-khamenei-islamic-revolution/a-68780605 |access-date=13 June 2025 |work=Deutsche Welle}}</ref><ref>{{Cite news |date=25 April 1975 |title=Shah Backs Egypt in Israeli Conflict |url=https://www.nytimes.com/1975/04/25/archives/shah-backs-egypt-in-israeli-conflict.html |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331 |quote=Mohammed Reza Pahlavi declared today that Iran supported 'the policies of Egypt 100 per cent' in the Arab‐Israeli conflict and other issues, and he predicted that those policies would 'prevail at the end.'}}</ref> ირანის რევოლუციის შედეგად ირანის მმართველობა რუჰოლა ხომეინისა და მისი რელიგიური მიმდევრების ხელში გადავიდა, რომლებმაც არაბული ქვეყნების მხარდაჭერის მოპოვება ისრაელთან თანამშრომლობის შეწყვეტით და პალესტინის ტერიტორიების ოკუპაციისთვის ისრაელის დაგმობით სცადეს.<ref name="Hein" /> 1979 წლიდან ირანი [[ჰოლოკოსტის უარყოფა|უარყოფდა ჰოლოკოსტს]] და ასევე უფრო მკაცრ განცხადებებს აკეთებდა ისრაელის მიმართ, მათ შორის იმუქრება ისრაელის განადგურებითა და რუკიდან მისი წაშლით.<ref>{{Cite news |title=Iranian nuclear threat meant Israelis had no choice |url=https://www.theaustralian.com.au/subscribe/news/1/?sourceCode=TAWEB_WRE170_a_GGL&dest=https%3A%2F%2Fwww.theaustralian.com.au%2Fworld%2Firanian-nuclear-threat-meant-israelis-had-nochoice-but-to-strike%2Fnews-story%2F008feb9df6f5253574dae7ed1c897f4e&memtype=anonymous&mode=premium&v21=GROUPA-Segment-2-NOSCORE&V21spcbehaviour=append |url-access=subscription |work=The Australian}}</ref><ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Why are Iran and Israel sworn enemies? |url=https://www.tbsnews.net/features/panorama/why-are-iran-and-israel-sworn-enemies-1164451 |access-date=13 June 2025 |website=The Business Standard |language=en}}</ref><ref name="Hein" /><ref>{{Cite web |last=Hjelmgaard |first=Kim |date=13 June 2025 |title=What we know about Israel's attacks on Iran's nuclear sites − and Iran's drone response |url=https://www.usatoday.com/story/news/world/2025/06/13/israel-iran-attacks-nuclear-sites/84180887007/ |access-date=13 June 2025 |website=USA TODAY |language=en-US}}</ref> ირანი ისრაელს ახლო აღმოსავლეთში იმპერიალიზმის განმახორციელებლად მიიჩნევს.<ref name="Sykes">{{cite news |last1=Sykes |first1=Patrick |last2=Bronner |first2=Ethan |last3=Capaccio |first3=Anthony |date=13 June 2025 |title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next? |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis |url-status=live |archive-url=https://archive.is/daPUc |archive-date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025 |work=Bloomberg}}</ref> წლების განმავლობაში ირანი საჯაროდ ემუქრებოდა ისრაელს ისეთი ფორმით, რასაც „ანტისემიტიზმის წინააღმდეგ ბრძოლის მოძრაობა“ გენოციდად მიიჩნევს. მოძრაობის თანახმად, ირანის რიტორიკა ისრაელის მიმართ ღრმად ანტისემიტურია და გენოციდის განზრახვას შეიცავს.<ref>{{Cite web |last=Breen-Portnoy |first=Barney |date=13 June 2025 |title='This Is The Time to Stand With Israel': IDF Launches Pre-Emptive Strike on Iran's Nuclear Program |url=https://combatantisemitism.org/cam-news/this-is-the-time-to-stand-with-israel-cam-statement-on-idf-pre-emptive-strike-on-irans-nuclear-program/ |access-date=13 June 2025 |website=Combat Antisemitism Movement |language=en-US}}</ref> შემდგომში განვითარდა ირან-ისრაელის პროქსი კონფლიქტი, სადაც ირანი ეხმარებოდა ისეთ დაჯგუფებებს, როგორიცაა ჰამასი, ჰეზბოლა და ჰუსიტები, რომლებიც არაერთხელ იყვნენ ჩართულნი ისრაელთან შეიარაღებულ კონფლიქტში.<ref name="Sykes" /> ისრაელი ირანს თავის ყველაზე მნიშვნელოვან მტრად მიიჩნევს, რადგან მიაჩნია, რომ როგორც კი ირანი ბირთვულ იარაღს მიიღებს, ისრაელი შეიძლება განადგურდეს; ამიტომ ისრაელმა რამდენჯერმე განაცხადა, რომ ირანის ბირთვული განვითარების პროგრამის წარმატების შემთხვევაში, ის საჰაერო დარტყმებს განახორციელებდა ირანის ბირთვული განვითარების პროგრამის წინააღმდეგ.<ref name="Hein" /><ref name="Sykes" /> [[2015]] წელს ირანი გაეროს უშიშროების საბჭოსთან და გერმანიასთან ერთად დათანხმდა ერთობლივ ყოვლისმომცველ სამოქმედო გეგმას, რათა ირანს ბირთვული განვითარება შეზღუდული დონით ემართა.<ref name=Tirone>{{cite news |last1=Tirone |first1=Jonathan |title=How Close Is Iran to a Nuclear Weapon as Trump Eyes a Deal? |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/does-iran-have-nuclear-weapons-why-did-israel-attack-its-atomic-program |access-date=13 June 2025 |work=Bloomberg |date=13 June 2025 |archive-url=https://archive.is/AJZS1 |archive-date=13 June 2025}}</ref> 2018 წელს, ამერიკის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა, თავისი პირველი პრეზიდენტობის დროს, შეაჩერა აშშ-ის მონაწილეობა შეთანხმებაში და განაახლა ეკონომიკური სანქციები ირანის წინააღმდეგ, მიუხედავად იმისა, რომ საერთაშორისო ატომური ენერგიის სააგენტოს (IAEA) ანგარიშის თანახმად, ირანი იცავდა შეთანხმებას.<ref name=Tirone/> [[2019]] წელს ირანმა დააჩქარა ბირთვული განვითარება და [[2021]] წლისთვის ურანს 60%-იან სისუფთავემდე ამდიდრებდა, რაც იარაღის გამოყენებისთვის ვარგისი ურანის დონეა.<ref name=Tirone/> ===2024-2025 წლების მოვლენები=== ჰამასის მიერ ისრაელზე 7 ოქტომბრის თავდასხმების შემდეგ, ისრაელმა რეგიონული ბალანსის შეცვლა „წინააღმდეგობის ღერძის“ დაბომბვით გადაწყვიტა. ღაზაში და ლიბანთან კონფლიქტის შემდეგ, ისრაელმა მნიშვნელოვნად დაასუსტა ირანის მოკავშირეები ჰამასი და ჰეზბოლა, რასაც ისრაელის დიპლომატიური კეთილგანწყობის დაკარგვა მოჰყვა ღაზასთან დაკავშირებით, მაშინ როდესაც ირანი რამდენიმე წლით ადრე ქვეყნის მასშტაბით საპროტესტო აქციების წინაშე აღმოჩნდა.<ref>{{cite news |last1=Waghorn |first1=Dominic |title=Why did Israel attack Iran? And what does it mean for the rest of the world? |url=https://news.sky.com/story/israel-iran-conflict-if-the-persian-gulf-becomes-a-battlefield-we-will-all-feel-the-consequences-13383037 |access-date=13 June 2025 |work=Sky News |date=13 June 2025}}</ref><ref name="NYTimes20250613a" /><ref name="ForeignPolicy20250613">{{Cite web |last=Cook |first=Steven A. |date=13 June 2025 |title=Israel Is Going for the Death Blow on Iran |url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-attack-death-blow-nuclear/ |access-date=13 June 2025 |website=Foreign Policy |language=en-US}}</ref> დამასკოში ირანის საკონსულოზე საჰაერო დარტყმის შემდეგ, რომელიც ფართოდ ითვლება ისრაელის მიერ განხორციელებულ საჰაერო დარტყმად (მიუხედავად იმისა, რომ ისრაელი არ აღიარებს ამას), ირანმა 2024 წლის აპრილში ისრაელის წინააღმდეგ ირანული დარტყმები დაიწყო, ხოლო ისრაელმა, თავის მხრივ, 2024 წლის აპრილში ირანზე დარტყმებით უპასუხა, რაც ორ ტერიტორიას შორის პირველი პირდაპირი დარტყმები იყო.<ref name="Sykes" /> 2024 წლის ივლისში ისრაელმა ირანში მოკლა ჰამასის პოლიტიკური ლიდერი ისმაილ ჰანია.<ref name="Sykes" /> 2024 წლის ოქტომბერში მხარეებმა ერთმანეთს ისევ შეუტიეს საჰაერო დარტყმებით.<ref name="Sykes" /> Foreign Policy-ის თანახმად, 7 ოქტომბრის თავდასხმის შემდეგ, ისრაელმა ახლო აღმოსავლეთის შეცვლა წინააღმდეგობის ღერძზე დარტყმით სცადა, რითაც მნიშვნელოვნად დაასუსტა ირანის ისეთი მოკავშირეები, როგორიცაა ჰეზბოლა და ჰამასი. ჰამასისა და სირიის დასუსტებამ ლიბანის ახალ მთავრობას საშუალება მისცა, 40 წლის შემდეგ პირველად გამოეყენებინა სუვერენიტეტი, მაშინ როცა ირანის მიერ მხარდაჭერილი სირიის რეჟიმი 2024 წლის ბოლოს დაეცა.<ref name="ForeignPolicy20250613">{{Cite web |last=Cook |first=Steven A. |date=13 June 2025 |title=Israel Is Going for the Death Blow on Iran |url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-attack-death-blow-nuclear/ |access-date=13 June 2025 |website=Foreign Policy |language=en-US}}</ref> [[2025]] წლის მარტში, ამერიკის ეროვნული დაზვერვის დირექტორმა, ტულსი გაბარდმა, განაცხადა, რომ ამერიკული სააგენტოები თვლიან, რომ „ირანი არ ქმნის ბირთვულ იარაღს და [ირანის] უზენაეს ლიდერს, აიათოლა ალი ხამენეის, არ გაუცია ავტორიზაცია 2003 წელს შეჩერებული ბირთვული იარაღის პროგრამის განახლებაზე<ref>{{cite news |title=Israel launches an attack on Iran—without America |url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/israel-launches-an-attack-on-iran-without-america |access-date=13 June 2025 |newspaper=The Economist |date=13 June 2025}}</ref> 2025 წლის აპრილში, ამერიკის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა გამოაცხადა შეერთებულ შტატებსა და ირანს შორის მოლაპარაკებების დაწყების შესახებ ირანის ბირთვულ პროგრამასთან დაკავშირებით, ხოლო თეთრმა სახლმა განაცხადა, რომ ირანს შეთანხმების მისაღწევად ორი თვე აქვს; ორთვიანი ვადა ისრაელის დარტყმებამდე ერთი დღით ადრე ამოიწურა.<ref>{{cite news |last1=Balmer |first1=Crispian |title=After years of waiting, Israel's Netanyahu finally makes his move on Iran |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/after-years-waiting-israels-netanyahu-finally-makes-his-move-iran-2025-06-13/ |access-date=13 June 2025 |work=Reuters |date=13 June 2025}}</ref> 2025 წლის მაისში, ატომური ენერგიის სააგენტომ განაცხადა, რომ ირანმა 409 კგ 60%-იანი სისუფთავის ურანი დააგროვა.<ref name=Tirone/> ისრაელის დარტყმებამდე ერთი დღით ადრე, ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტომ 20 წლის განმავლობაში პირველად ირანი ბირთვული ვალდებულებების შეუსრულებლობაში დაადანაშაულა; ირანმა მაშინვე უპასუხა ახალი ბირთვული გამდიდრების ობიექტის (რიგით მესამე) გახსნითა და თანამედროვე ცენტრიფუგების დამონტაჟებით.<ref name="Aamer">{{cite news |last1=Liechtenstein |first1=Stephanie |last2=Gambrell |first2=Jon |last3=Madhani |first3=Aamer |title=Iran announces a new nuclear enrichment site after UN watchdog censure |url=https://apnews.com/article/iran-nuclear-iaea-sanctions-728b811da537abe942682e13a82ff8bd |access-date=13 June 2025 |work=Associated Press |date=13 June 2025}}</ref> 2025 წლის 12 ივნისს, ABC News-მა გაავრცელა ინფორმაცია, რომ ისრაელი განიხილავდა ირანის წინააღმდეგ სამხედრო მოქმედებების განხორციელებას;<ref>{{Cite web |last=Martinez |first=Luis |date=12 June 2025 |title=Israel considering military action against Iran in coming days: Sources |url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202 |access-date=12 June 2025 |publisher=[[ABC News (United States)|ABC News]]}}</ref> რამდენიმე საათის შემდეგ, CBS News-ის ცნობით, აშშ-ის ოფიციალურ პირებს აცნობეს, რომ ისრაელი „სრულიად მზად“ იყო ირანის წინააღმდეგ ოპერაციის დასაწყებად. სავარაუდოდ, ტრამპის ადმინისტრაცია განიხილავდა ისრაელის მხარდაჭერის ვარიანტებს ოპერაციის ხელმძღვანელობის გარეშე.<ref>{{Cite web |last1=Jacobs |first1=Jennifer |author-link1=Jennifer Jacobs |last2=Brennan |first2=Margaret |author-link2=Margaret Brennan |last3=LaPorta |first3=James |author-link3=James LaPorta |last4=Watson |first4=Eleanor |last5=Ake |first5=Gabrielle |date=12 June 2025 |title=Israel is poised to launch operation on Iran, multiple sources tell CBS News |url=https://www.cbsnews.com/news/israel-is-poised-to-launch-operation-on-iran-sources-say/ |access-date=12 June 2025 |publisher=[[CBS News]]}}</ref> იერუსალიმში აშშ-ის საელჩომ მომდევნო დღეს შეზღუდა თავისი თანამშრომლების გადაადგილება, თუმცა ისრაელში აშშ-ის ელჩმა, მაიკ ჰაკაბიმ, განაცხადა, რომ „ნაკლებად სავარაუდო“ იყო ისრაელის მიერ ირანისთვის შეტევა ტრამპის ადმინისტრაციის თანხმობის გარეშე.<ref>{{Cite web |last1=Rasgon |first1=Adam |last2=Odenheimer |first2=Natan |date=12 June 2025 |title=U.S. Embassy in Jerusalem Braces for Possible Israeli Strike on Iran |url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/israel-iran.html |access-date=12 June 2025 |work=[[The New York Times]]}}</ref><ref name="NYTimesLive20250612"/> საჰაერო დარტყმების დაწყებამდე ისრაელმა ტრამპის ადმინისტრაციას განუცხადა, რომ დარტყმას არ განახორციელებდა შეერთებული შტატებისთვის წინასწარი შეტყობინების გარეშე. ისრაელის თავდასხმის შესახებ განცხადებაში ისრაელის პრემიერ-მინისტრმა [[ბენიამინ ნეთანიაჰუ]]მ განაცხადა: „ათწლეულების განმავლობაში თეირანის ლიდერები ღიად საუბრობდნენ ისრაელის განადგურების შესახებ. მათ თავიანთი გენოციდური რიტორიკა ბირთვული იარაღის პროგრამით დაამტკიცეს“.<ref name="JPost20250613b"/> ნეთანიაჰუმ განაცხადა, რომ ისრაელმა თავდასხმა განახორციელა, რადგან „თუ არ შეაჩერებენ, ირანს შეუძლია ბირთვული იარაღის ძალიან მოკლე დროში შექმნა. ეს შეიძლება ერთ წელიწადში, რამდენიმე თვეში მოხდეს ან ერთ წელზე ნაკლებ დროში მოხდეს“.<ref name="Borger">{{cite news |last1=Borger |first1=Julian |date=13 June 2025 |title=Israel launches strikes on 'dozens' of targets in Iran, targeting nuclear program |url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/13/israel-strikes-iran-nuclear-program-netanyahu |access-date=13 June 2025 |work=The Guardian}}</ref> ამიტომ, ნეთანიაჰუმ გამოაცხადა ოპერაცია „აღმავალი ლომის“ დაწყების შესახებ, სამხედრო კამპანიის, რომელიც მიზნად ისახავს ირანის ნათანზში მდებარე ურანის გამდიდრების მთავარ ობიექტს, მის ბირთვულ მეცნიერებს და მისი ბალისტიკური რაკეტების პროგრამის ნაწილებს და განაცხადა, რომ ოპერაცია გაგრძელდება „იმდენი დღე, რამდენიც საჭირო იქნება“. ნეთანიაჰუმ ირანის ბირთვული ძალისხმევა შეაფასა, როგორც „ისრაელის გადარჩენისთვის აშკარა და არსებული საფრთხე“ და ხაზგასმით აღნიშნა, რომ მოქმედებით „ჩვენ ასევე ვიცავთ ჩვენს არაბ მეზობლებს“ ირანის აგრესიისგან. 04:35 საათის მდგომარეობით (UTC+3:00) ირანს პასუხი არ ჰქონდა გაცემული.<ref name="CNNLive20250612">{{Cite news |last1=Liebermann |first1=Oren |last2=Diamond |first2=Jeremy |last3=Regan |first3=Helen |last4=Gan |first4=Nectar |last5=Lau |first5=Chris |last6=Izso |first6=Lauren |last7=Michaelis |first7=Tamar |last8=Blackburn |first8=Piper Hudspeth |last9=Atwood |first9=Kylie |date=13 June 2025 |title=Israel strikes Iran nuclear sites and military leadership as Middle East braces for retaliation |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl |access-date=13 June 2025 |language=en |agency=CNN |last10=Treene |first10=Alayna |last11=Mogul |first11=Rhea}}</ref> ისრაელის პრემიერ-მინისტრმა თავდასხმის შემდეგ წარმოთქმულ სიტყვაში განაცხადა, რომ ისრაელის ომი ისლამურ რეჟიმთან იყო და არა ირანელ ხალხთან.<ref name="JNS20250613">{{Cite news |last=Lidor |first=Canaan |date=13 June 2025 |title=iranian opposition calls to overthrow the mullahs |url=https://www.jns.org/iranian-opposition-calls-to-overthrow-the-mullahs/ |work=JNS}}</ref> სიტუაციის განვითარებისთანავე ნეთანიაჰუმ უსაფრთხოების კაბინეტი მოიწვია.<ref name="JPost20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders |url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575 |access-date=12 June 2025 |website=The Jerusalem Post}}</ref> ==ოპერაციის სახელწოდება== JNS-ის თანახმად, ოპერაციის სახელწოდება „აღმავალი ლომი“ ბიბლიური რიცხვთა წიგნიდან (23:24) მომდინარეობს: „ხალხი აღდგება როგორც დიდი ლომი და თავს წამოიწევს როგორც ახალგაზრდა ლომი“. JNS-მა ასევე ივარაუდა, რომ სახელწოდება ლომისა და მზის აღორძინებას გულისხმობდა, რომელიც ირანის სიმბოლო იყო 1979 წლის ისლამურ რევოლუციამდე.<ref name="JNS20250613" /> ==ირანის მზადყოფნა== „ნიუ-იორკ თაიმსის“ ცნობით, მიუხედავად იმისა, რომ ირანის ხელმძღვანელობა შეერთებულ შტატებთან ბირთვული მოლაპარაკებების შეფერხების შემთხვევაში პოტენციურ საომარ მოქმედებებს ელოდა, მან ფუნდამენტურად არასწორად გამოთვალა დროის მონაკვეთი. ხელმძღვანელობასთან დაახლოებულმა ოფიციალურმა პირებმა გაზეთს გაუმხილეს, რომ ირანი არ ელოდა ისრაელის შეტევას ომანში დაგეგმილი მოლაპარაკებების შემდეგ რაუნდამდე.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> შესაბამისად, ადრეული გამაფრთხილებელი ნიშნები ფსიქოლოგიურ ოპერაციებად იქნა მიჩნეული, რომლებიც დიპლომატიური ბერკეტების მოპოვებას ისახავდა მიზნად. „ნიუ-იორკ თაიმსის“ თანახმად, ამ არასწორმა შეფასებამ გამოიწვია თავდაცვითი პროტოკოლების განხორციელების ჩავარდნა. მაღალი რანგის სამხედრო მოსამსახურეებმა, მათ შორის ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის (IRGC) უფროსმა მეთაურებმა, უგულებელყვეს დაშლის ან თავის შეფარების დირექტივები, რამაც გამოიწვია სამხედრო ობიექტებზე, განსაკუთრებით თეირანში, მიზანმიმართული დარტყმების დროს ძირითადი ფიგურების სიკვდილი.<ref name="NYTimes20250613b" /> „Wall Street Journal“-ის რედაქციამ ისაუბრა ასევე ირანის მიერ აშშ-ის პრეზიდენტის დონალდ ტრამპისა და ისრაელის პრემიერ-მინისტრის, ბენიამინ ნეთანიაჰუსგან მომავალი საფრთხეების არასაკმარისად შეფასებაზე.<ref name="WSJOpinion20250613">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Opinion {{!}} One Iranian Miscalculation After Another |url=https://www.wsj.com/opinion/israel-iran-miscalculation-nuclear-targets-benjamin-netanyahu-e1a3f852 |access-date=14 June 2025 |website=WSJ |language=en-US}}</ref> ჟურნალის რედაქტორების განცხადებით, ირანის რეჟიმი ფიქრობდა, რომ შეეძლო ამერიკელებთან თამაშის გაგრძელება შედეგების გარეშე.<ref name="WSJOpinion20250613" /> ==თავდასხმები== ირანის ბირთვული პროგრამის წინააღმდეგ ისრაელის საჰაერო დარტყმები 200-ზე მეტმა გამანადგურებელმა განახორციელა, მათ შორის F-35I „Adirs“-მა,<ref name="f35">{{cite news |url=https://www.businessinsider.com/israel-war-planes-fighter-jets-f35-2024-4?IR=T#the-ongoing-war-in-gaza-has-prompted-new-scrutiny-of-us-military-aid-to-israel-11 |title=Israel targeted Iran's nuclear program with F-35I Adir stealth fighter jets that cost $44,000 per hour to fly|work=[[Business Insider]] |first=Talia |last=Lakritz |date=13 June 2025| accessdate=13 June 2025}}</ref> რომელიც ამერიკული F-35 Lightning II- ის გაუმჯობესებული მოდიფიკაციაა. თვითმფრინავებმა ირანის მასშტაბით 100-ზე მეტი ობიექტი დაბომბეს.<ref name="f35"/> აერო რეიდების დროს ბირთვული ავარიები არ მომხდარა, რადგან მოქმედი რეაქტორები, როგორიცაა ბუშერის<ref name="jpost">{{cite web | url =https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857645|title=After Natanz: Why the IDF won’t strike Iran’s live reactor at Bushehr|work=[[The Jerusalem Post]]| author=Udi Etsion|date=| accessdate =14 June 2025}}</ref> და თეირანის, არ დაუბომბავთ. სამაგიეროდ, თვითმფრინავებმა ნათანზის გამდიდრების ობიექტი<ref name="jpost"/> და მსგავსი ინფრასტრუქტურა დაბომბეს. მიუხედავად იმისა, რომ დაზიანებული ბირთვული ცენტრიფუგები გამოყოფენ დაბალი დონის რადიაციას და სამრეწველო ქიმიკატებს, რამაც შეიძლება საფრთხე შეუქმნას ადგილზე მყოფ ტექნიკოსებს, ისინი არ იწვევენ ბირთვულ აფეთქებას და არც ფართო არეალს აბინძურებენ.<ref name="jpost"/> ირანის მოუმზადებლობის დონეს კიდევ უფრო ადასტურებდა მისი საჰაერო თავდაცვისა და დაზვერვის აპარატის მძიმე ხარვეზები. ისრაელის ძალებმა განახორციელეს რთული, მრავალნაწილიანი ოპერაცია, რომლის სამიზნეც ქვეყნის მასშტაბით სულ მცირე 15 ლოკაცია იყო. დაზიანდა ნათანზის ბირთვული ობიექტის რადარის სისტემები, სარაკეტო დანადგარები და მიწისზედა კომპონენტები.<ref name="NYTimes20250613b" /><ref>{{Cite web |last=Stanley-Becker |first=Isaac |last2=Harris |first2=Shane |date=13 June 2025 |title=How Israel Executed Its Surprise Assault on Iran |url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2025/06/how-israel-surprised-iran/683184/ |access-date=14 June 2025 |website=The Atlantic |language=en}}</ref> როგორც ამბობენ, თავდასხმაში მონაწილეობდნენ როგორც თვითმფრინავები, ასევე უპილოტო საფრენი აპარატები, რომლებმაც შეაღწიეს ირანის ტერიტორიაზე და ხელი შეუწყვეს შიდა დარტყმებს კონტრაბანდული დრონებისა და საბრძოლო მასალის გამოყენებით. New York Times-ის ცნობით, ისრაელის კამპანიის ოპერატიულმა მასშტაბმა და წარმატებამ გამოავლინა ირანის ეროვნული უსაფრთხოების ინფრასტრუქტურის მნიშვნელოვანი დაუცველობა. თავდასხმისთანავე, ირანელ ჩინოვნიკებს შორის შიდა კომუნიკაციებმა გამოაჩინა შიდა დაბნეულობა, განსაკუთრებით შეშფოთება თავდასხმის დროს საჰაერო თავდაცვის არარსებობის გამო. ირანის სარაკეტო პასუხი სამხედრო მზადყოფნის ნაკლებობის ნიშნად იქნა აღქმული.<ref name="NYTimes20250613b" /> === ლოკაციები === {| class="wikitable" style="float:center; margin-left: 1em;" |+ ოპერაცია აღმავალი ლომი |- !საჰაერო თავდასხმის სამიზნე !ინფორმაცია ზიანის შესახებ |- |rowspan="3" |ნათანზის ბირთვული სადგური |განადგურდა საპილოტე საწვავის გამდიდრების ქარხანა (PFEP), მრავალსართულიანი გამდიდრების დაწესებულება 1700 მოწინავე ცენტრიფუგით. PFEP მოიცავდა IR-4 და IR-6 ცენტრიფუგებს, რომლებიც გამოიყენებოდა 60%-ით გამდიდრებული ურანის წარმოებისთვის.<ref name="CTPJun132PM"/><ref name="ISWJune13"/><ref name="IDFPostNatanz">{{cite web |author1=[[Israel Defense Forces]] |title=צה״ל תקף את אתר העשרת האורניום הגדול ביותר באיראן במרחב נטנז |url=https://x.com/idfonline/status/1933452604316520580 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@idfonline |access-date=13 June 2025 |language=Hebrew |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref> [[ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო]]მ (IAEA) განაცხადა, რომ განადგურდა გამდიდრების ქარხნის „მიწისზედა“ ნაწილი და რომ „არ არსებობს არანაირი მინიშნება ფიზიკური თავდასხმის შესახებ მიწისქვეშა კასკადურ დარბაზზე, რომელიც შეიცავს საწვავის გამდიდრების პილოტური ქარხნის ნაწილს და საწვავის გამდიდრების მთავარ ქარხანას“.<ref name="IAEANatanz">{{cite web |last1=Grossi |first1=Rafael |author1-link=Rafael Grossi |title=Director General Grossi's Statement to UNSC on Situation in Iran |url=https://www.iaea.org/newscenter/statements/director-general-grossis-statement-to-unsc-on-situation-in-iran |publisher=[[International Atomic Energy Agency]] |access-date=14 June 2025 |location=[[Vienna]] |date=13 June 2025}}</ref> |- |ელექტრო ოთახები და გამდიდრების სხვა დამხმარე ინფრასტრუქტურა დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="ISWJune13"/><ref name="CTPJun132PM">{{cite web |last1=Rezaei |first1=Ben |last2=Reddy |first2=Ria |last3=Campa |first3=Kelly |last4=Borens |first4=Avery |last5=Moore |first5=Johanna |last6=Carl |first6=Nicholas |last7=Parry |first7=Andie |last8=Ganzeveld |first8=Annika |last9=Carter |first9=Brian |title=Iran Update Special Edition: Israeli Strikes on Iran, June 13, 2025, 2:00pm ET |url=https://www.criticalthreats.org/analysis/iran-update-special-edition-israeli-strikes-on-iran-june-13-2025-200pm-et |website=Critical Threats Project |publisher=[[American Enterprise Institute]] |access-date=14 June 2025 |location=[[Washington, D.C.]] |date=13 June 2025}}</ref><ref name="IDFPostNatanz"/><ref name="IAEANatanz"/> |- |ბირთვული კვლევის აღჭურვილობა და მასალები დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="ISWJune13"/><ref name="IDFPostNatanz"/> |- |rowspan="2" |ისპაჰანის ბირთვული ტექნოლოგიის ცენტრი |ისპაჰანის ბირთვული ტექნოლოგიების ცენტრში [[ურანის]] წარმოების ობიექტი დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="CTPJun132PM"/> |- |ისპაჰანის ბირთვული ტექნოლოგიების ცენტრში „გამდიდრებული ურანის ბირთვული საწვავის წარმოებისთვის გადამუშავების“ ობიექტები დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="CTPJun132PM"/> |- |არაკის ბირთვული კომპლექსი |ბირთვული კომპლექსის მძიმე წყლის რეაქტორი (IR-40) დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="ISWJune13"/> |- |ფორდოუს საწვავის გამდიდრების სადგური |ფორდოუს საწვავის გამდიდრების სადგურზე განხორციელდა თავდასხმა, დაზიანება უცნობია.<ref name="CTPJun132PM"/><ref>{{cite web |last1=Fassihi |first1=Farnaz |title=NEWS: Israel has resumed attacks on Iran. Fordo, one of the main underground nuclear sites, is now under attack. Natanz has also been badly damaged in the strikes. Multiple locations in Tehran also report explosions. |url=https://x.com/farnazfassihi/status/1933553339083768101 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=[[The New York Times]] |access-date=14 June 2025 |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref> ირანის ატომური ენერგიის ორგანიზაციის განცხადებით, სადგური მცირედით დაზიანდა.<ref name="FordowDamage">{{cite web|date=14 June 2025|url=https://aje.io/auoxkc?update=3773872|title=Iranian official confirms limited damage at Fordow nuclear site|website=Al Jazeera|accessdate=14 June 2025}}</ref><ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran confirms limited damage at Iran’s Fordo nuclear site |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-confirms-limited-damage-at-irans-fordo-nuclear-site/ |access-date=14 June 2025 |website=www.timesofisrael.com |agency=Reuters |language=en-US}}</ref> |- |ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის (IRGC) 29-ე ნაბი აკრამის დივიზია |განადგურდა დივიზიის საწყობი ქერმანშაჰის პროვინციაში.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Taghvaee |first1=Babak |title=Another image of a missile strike on the ammunition depot of the 29th Nabi Akram Division of the #IRGC Land Forces in #Kermanshah, west of #Iran. |url=https://x.com/BabakTaghvaee1/status/1933384980345851942 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@BabakTaghvaee1 |access-date=13 June 2025 |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref> |- |ჰაზრათ-ე მასუმეს საჰაერო თავდაცვის პუნქტი |ჰაზრათ-ე მასუმეს საჰაერო თავდაცვის პუნქტი გადანგდურდა, რასაც ირანის არმიის პოლკოვნიკი ემსხვერპლა.<ref name="CTPJun132PM"/> |- |სობაშის რადარის პუნქტი |განადგურდა ჰამადანის პროვინციაში მდებარე ხატამ ოლ ანბიას დასავლეთ საჰაერო თავდაცვის ზონის სობაშის რადარის პუნქტი, რომელიც „ირანის მთელი საჰაერო თავდაცვის სისტემის სამეთაურო ცენტრის ფუნქციას ასრულებდა“.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Naftali |first1=Hananya |title=Israel attacked a site in the Hamadan province that serves as a command center for all of Iran's air defense systems. |url=https://x.com/HananyaNaftali/status/1933370923349881153 |website=[[Twitter|𝕏]] (Formerly [[Twitter]]) |publisher=@HananyaNaftali |access-date=13 June 2025 |date=13 June 2025}}</ref><ref name="CTPJun132PM"/> |- |პირანშარის სამხედრო ბაზა |სამხედრო ბაზა დაზიანდა <ref name="ISWJune13"/> |- |ქერმანშაჰის ჭურვების მიწისქვეშა დაწესებულება |ქერმანშაჰის ჭურვების მიწისქვეშა დაწესებულება, სადაც „ოიამ 1“ ტიპის ბალისტიკური რაკეტები ინახებოდა, განადგურდა.<ref name="CTPJun132PM"/><ref>{{cite web |last1=David |first1=Colin |title=The Underground IRGC Missile Bases in Kermanshah |url=https://israel-alma.org/the-underground-irgc-missile-bases-in-kermanshah/ |website=Alma Research and Education Center |date=2 July 2023 |access-date=14 June 2025}}</ref><ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Intel |first1=Evergreen |title=This is the Kermanshah Underground Facility (UGF) at 34.368586, 47.236778 POV starts around 34.35011, 47.22774 |url=https://x.com/vcdgf555/status/1933383099435692539 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@vcdgf555 |access-date=13 June 2025 |date=13 June 2025}}</ref> |- |[[თეირანი]]ს ბალისტიკური რაკეტების საჰაერო თავდაცვის ბაზა |[[მოსადი|მოსადმა]] დრონის გამოყენებით დააზიანა [[თეირანის]] მახლობლად მდებარე ირანის ბალისტიკური რაკეტების საჰაერო თავდაცვის ბაზა.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Macales |first1=Ben Tzion |title=הצלחתי לעשות גאו-לוקציה של תיעוד הסיכול של המוסד . האירוע התרחש בבסיס הגנה אווירית דרומית לטהראן: 35.3094444, 51.1388889 |url=https://x.com/BenTzionMacales/status/1933460194232504330 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@BenTzionMacales |access-date=13 June 2025 |language=Hebrew |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref><ref>{{cite web |last1=Fabian |first1=Emanuel (Mannie) |title=The Mossad spy agency reveals footage showing its actions against Iranian air defenses and ballistic missile launchers in Iran this morning. |url=https://x.com/manniefabian/status/1933455569429357026 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@manniefabian |access-date=13 June 2025 |date=13 June 2025}}</ref> |- |[[თავრიზი]]ს შაჰიდ მადანის საერთაშორისო აეროპორტი |ირანის საჰაერო ძალების მე-2 ტაქტიკური საჰაერო ბაზა]], რომელიც ასევე წარმოადგენს ირანის საჰაერო ძალების მე-2 ტაქტიკურ საჰაერო ბაზას, დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="ISWJune13"/><ref name="CTPJun132PM"/><ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Israel wipes out strategic Iranian airport in fresh round of strikes |url=https://www.ynetnews.com/article/o5xv0ej7w |access-date=13 June 2025 |work=Ynetnews |language=en}}</ref><ref name="MyUser_The_Washington_Post_June_13_2025c">{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/video/world/videos-show-impact-of-tabriz-airport-strike/2025/06/13/4c8fc3cd-f36a-4dec-b161-987477e251fa_video.html |title=Videos show impact of Tabriz airport strike |newspaper=[[The Washington Post]] |date=13 June 2025 |accessdate=13 June 2025}}</ref> |- |[[ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსი]]ს [[თავრიზი]]ს რაკეტების გამშვები წერტილები |აღმოსავლეთ აზერბაიჯანის პროვინციაში, თავრიზთან ახლოს, განადგურდა ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის (IRGC) რაკეტების გამშვები რამდენიმე პუნქტი.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |author1=OSINTdefender |title=IRGC missile launch sites near the city of Tabriz in Northwestern Iran were heavily targeted earlier by Israel. |url=https://x.com/sentdefender/status/1933364898135765116 |website=[[Twitter|𝕏]] |access-date=13 June 2025 |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref> |- |სარდაშტის, [[დასავლეთი აზერბაიჯანის ოსტანი|დასავლეთ აზერბაიჯანის]] ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის ბაზა |ბაზაზე განხორციელდა შეტევა.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Auerbach |first1=Erich |title=This footage shows smoke rising from an IRGC base in Sardasht, Iran (~36.160356, 45.468507) |url=https://x.com/zcjbrooker/status/1933348603822756340 |website=[[Twitter|𝕏]] (Formerly [[Twitter]]) |publisher=@zcjbrooker |access-date=13 June 2025 |date=12 June 2025}}</ref> |- |საგუშაგო |ჩრდილოეთ თეირანში დაზიანდა საგუშაგო.<ref name="ISWJune13">{{cite web |last1=Parry |first1=Andie |last2=Carl |first2=Nicholas |last3=Ganzeveld |first3=Annika |title=Iran Update Special Edition: Israeli Strikes on Iran, June 13, 2025 |url=https://www.understandingwar.org/backgrounder/iran-update-special-edition-israeli-strikes-iran-june-13-2025 |website=ISW Press |publisher=[[Institute for the Study of War]] |access-date=13 June 2025 |location=Washington, D.C. |date=13 June 2025}}</ref><ref>{{cite web |last1=Sardarizadeh |first1=Shayan |title=THREAD: Verified videos of the aftermath of Israeli strikes on Iran Smoke rising from One Holding Tower near Vanak Square, north Tehran. Location: 35.757317, 51.414993 |url=https://x.com/Shayan86/status/1933330421929906591 |website=[[Twitter|𝕏]] (Formerly [[Twitter]]) |date=12 June 2025}}</ref> |- |სოციალური უზრუნველყოფის დეპარტამენტის შენობა კასრ-ე შირინში |დეპარტამენტის შენობა განადგურდა<ref name="ISWJune13"/> |- |} ==13 ივნისი== ===დილა=== [[File:Explosions in different areas of Tehran following Israeli attack Mizan 13 June 30.jpg|thumb|დაზიანებული შენობა თეირანში]] [[File:The Zionist regime's 2025 attack on some areas in Tehran 23 Tasnim.jpg|thumb|ისრაელის შეტევის შედეგები თეირანში]] 13 ივნისის გამთენიისას ისრაელის თავდაცვის ძალებმა ფართომასშტაბიანი დარტყმა განახორციელეს ირანის ბირთვული ობიექტებისა და სამხედრო ინფრასტრუქტურის წინააღმდეგ.<ref name="JPost20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders |url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575 |access-date=12 June 2025 |website=The Jerusalem Post}}</ref> ისრაელის დროით, დილის 6:30-ზე, ისრაელის საჰაერო ძალებმა დარტყმების ხუთი ტალღა განახორციელეს.<ref>{{Cite web |title=Israel has so far carried out 5 waves of strikes in Iran, military official says |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-has-so-far-carried-out-5-waves-of-strikes-in-iran-military-official-says/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ოპერაცია ათობით ობიექტზე იყო ფოკუსირებული, მათ შორის ირანის ბირთვულ პროგრამასთან დაკავშირებულ ადგილებზე, სამხედრო მეთაურებსა და ბაზებზე.<ref name="JPost20250613a" /> „მოსადმა“ ასევე ჩაატარა კოორდინირებული საიდუმლო დივერსიული მისიების სერია, რომლებიც ირანის საჰაერო თავდაცვის სისტემებსა და სარაკეტო ინფრასტრუქტურაზე იყო მიმართული.<ref>{{Cite web |title=Report: Mossad carried out covert sabotage operations against Iranian air defenses, long-range missiles |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-mossad-carried-out-covert-sabotage-operations-against-iranian-air-defenses-long-range-missiles/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ისრაელმა განაცხადა, მისმა ძალებმა ირანისთვის მოულოდნელ ობიექტებს შეუტიეს.<ref name="JPost20250613a" /> ისრაელის თავდაცვის ძალების ცნობით, პირველი დარტყმების დროს 200-ზე მეტმა ისრაელის თვითმფრინავმა 330-ზე მეტი საბრძოლო მასალა დაახლოებით 100 სამიზნის მიმართულებით გაისროლა.<ref>{{Cite web |title=IDF: 200 aircraft involved in opening strikes on Iran, with several top officials killed |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-200-aircraft-involved-in-opening-strikes-on-iran-with-several-top-officials-killed/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ისრაელის ოფიციალური პირის თქმით, მოსადმა თეირანის მახლობლად საიდუმლო დრონების ბაზა შექმნა, რომელიც ოპერაციის ფარგლებში ისრაელისკენ მიმართული რაკეტების გამშვები პუნქტების დასაბომბად გამოიყენებოდა.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613c">{{Cite web |title=Mossad set up drone base in Iran; UAVs were activated overnight to strike surface-to-surface missile launchers aimed at Israel |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/mossad-set-up-a-drone-base-in-iran-uavs-were-activated-overnight-to-strike-surface-to-surface-missile-launchers-aimed-at-israel/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალებთან კოორდინირებული მისია ასევე მოიცავდა ირანში ზუსტი მნიშვნელობის იარაღის გადატანასა და მოსადის კომანდო მებრძოლების მუშაობას საჰაერო თავდაცვის სისტემების გასანეიტრალებლად, რაც ისრაელის თვითმფრინავებისთვის საჰაერო უპირატესობას უზრუნველყოფდა.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613c" /> თეირანში მთავრობასთან დაკავშირებულმა ოფიციალურმა პირმა, ჰამიდ ჰოსეინიმ, განაცხადა, რომ ისრაელის დარტყმა მმართველობის ზედა რგოლიმისთვის მოულოდნელი იყო. მან აღიარა, რომ ამან ირანს ეფექტური საჰაერო თავდაცვისუნარიანობა შეუზღუდა. ჰოსეინი შოკირებული იყო ისრაელის ინფილტრაციის სიღრმით.<ref name="NYTimes20250613b" /> „ნიუ-იორკ თაიმზთან“ გაზიარებული პირადი შეტყობინებების თანახმად, ირანელი ოფიციალური პირები განრისხებულები და გაკვირვებულები იყვნენ ირანის საჰაერო თავდაცვის უუნარობით.<ref name="NYTimes20250613b" /> ადგილობრივი დროით დაახლოებით დილის 3 საათზე, ისრაელის თავდაცვის მინისტრმა [[ისრაელ კაცი|ისრაელ კაცმა]] მთელი ქვეყნის მასშტაბით საგანგებო მდგომარეობა გამოაცხადა და რაკეტებითა და დრონებით საპასუხო ქმედებების შესახებ გააფრთხილა მოსახლეობა.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Israel begins preemptive strike against Iran, defense minister says; sirens wail across Israel |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-begins-preemptive-strike-against-iran-defense-minister-says-sirens-wail-across-israel/ |work=The Times of Israel}}</ref> ირანის შესაძლო კონტრშეტევის მოლოდინში, მთელ ისრაელში გამაფრთხილებელი სირენები გააქტიურდა, თუმცა ინფორმაციის გავრცელების დროისთვის ირანს ბალისტიკური რაკეტები არ ჰქონდა გაშვებული.<ref name="JPost20250613a" /><ref name="Lubell">{{Cite news |last1=Lubell |first1=Maayan |last2=Hafezi |first2=Parisa |last3=Holland |first3=Steve |date=13 June 2025 |title=Israel hits Iran nuclear and missile facilities, appears to block retaliation |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/ |access-date= |work=[[Reuters]] |language=en}}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალების ცნობით, ეს ქმედება გამოწვეული იყო დაზვერვის ინფორმაციით, რომელიც მიუთითებდა, რომ ირანმა საკმარისი რაოდენობის გამდიდრებული ურანი დააგროვა იმისთვის, რომ რამდენიმე დღეში 15 ბირთვული იარაღი წარმოექმნა.<ref name="JPost20250613a" /> აფეთქებები დაფიქსირდა მთელ თეირანში, მათ შორის სამხედრო ბაზებთან ახლოს და უფროსი მეთაურების საცხოვრებელ უბნებში. თვითმხილველები აღწერდნენ უზარმაზარ ცეცხლს და განმეორებით აფეთქებებს.<ref name="NYTimesLive20250612" /><ref name="IranIntlLive20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Live - 'Rising Lion': Israel launches open-ended attack on Iran's nuclear program |url=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881#202506137260 |access-date=13 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> ფარსის საინფორმაციო სააგენტო, რომელიც ირანის რევოლუციურ გუშაგთა კორპუსთან არის დაკავშირებული, იტყობინებოდა, რომ შაჰრაკ-ე მაჰალათიში, თეირანის აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარე უბანში, სადაც ირანელი მაღალი თანამდებობის პირები და მათი ოჯახები ცხოვრობენ, რამდენიმე სახლი დაზიანდა.<ref name="IranIntlLive20250613a" /> გავრცელებული ინფორმაციით, თავდასხმისას თეირანში ირანის რევოლუციური გუშაგთა კორპუსის შტაბ-ბინას ცეცხლი გაუჩნდა.<ref name="APNewsLive"/> თავდასხმის დროს რამდენიმე საცხოვრებელი კომპლექსი დაზიანდა, მათ შორის ისეთებიც, სადაც ირანელი ოფიცრები და ოფიციალური პირები ცხოვრობდნენ. გავრცელებული ინფორმაციით, აფეთქებების სიძლიერემ ზოგიერთი შენობის ნგრევა გამოიწვია.<ref>{{Cite web |last=Guzman |first=Chad |date=13 June 2025 |title=Iran Vows 'Painful' Response After Israeli Attack |url=https://time.com/7293795/israel-strikes-iran-attack-what-to-know/ |access-date= |website=[[Time Magazine]] |language=en}}</ref> აფეთქებები მოხდა ნათანზში, ისპაჰანის პროვინციაში, სადაც ირანის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ბირთვული ობიექტი მდებარეობს. ირანის სახელმწიფო ტელევიზიამ დაადასტურა „ხმაურიანი აფეთქებები“ ობიექტის მახლობლად, სადაც ორი გამამდიდრებელი ქარხანაა განთავსებული: დიდი მიწისქვეშა საწვავის გამდიდრების ქარხანა (FEP) და მიწისზედა საპილოტე საწვავის გამდიდრების ქარხანა (PFEP).<ref>{{Cite web |title=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/ |access-date=12 June 2025 |website=The Times of Israel }}</ref> ასევე სამიზნე გახდა ხონდაბისა და ხორამაბადის ბირთვული ობიექტები.<ref name="IranIntlLive20250613b" /><ref name=kh>{{cite web |date=13 June 2025 |title=آخرین اخبار از حمله اسرائیل به ایران؛ آماده‌باش گسترده در منطقه اعلام شد |trans-title=Latest news on Israel's attack on Iran; widespread alert declared in the region |url=https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-6/1020829-%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 |access-date=13 June 2025 |website=Shargh |language=fa}}</ref> ===შუადღე=== ისრაელმა თავრიზში შუადღისას დარტყმები განახორციელა, რომელთა სამიზნეც, როგორც ამბობენ, თავრიზის აეროპორტის მიმდებარე ტერიტორია იყო.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613d">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Iran reports fresh explosions in Tabriz; adviser to Khamenei said injured in early strikes |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-reports-fresh-explosions-in-tabriz-adviser-to-khamenei-said-injured-in-early-strikes/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ისრაელმა ასევე დაბომბა შირაზი და ნათანზის ბირთვული ობიექტი.<ref name="APNewsLive"/> აფეთქებები ასევე მოხდა ჰამადანის საჰაერო ბაზაზე<ref>{{Cite web|url=https://en.apa.az/europe/loud-explosion-reported-near-noje-airbase-in-hamadan-470149|title=Loud explosion reported near Noje airbase in Hamadan|date=13 June 2025|website=Apa.az}}</ref><ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Explosions rock airbase in Hamedan city, western Iran: local media |url=https://www.chinadaily.com.cn/a/202506/13/WS684c13eba310a04af22c62c0.html |access-date=13 June 2025 |website=China Daily}}</ref> და პარჩინის სამხედრო ბაზაზე.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Parchin military site, Nojeh airbase hit by Israeli missiles |url=https://www.iranintl.com/en/202506137389 |access-date=13 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> ორი აფეთქება ასევე მოხდა ფორდოუს მიწისქვეშა საწვავის გამდიდრების ქარხნის მახლობლად,<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Two explosions hit areas near Iran's Fordo nuclear site - IRGC outlet |url=https://www.iranintl.com/en/202506135103 |access-date=13 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> სადაც, როგორც ამბობენ, ირანის საჰაერო თავდაცვის სისტემამ ისრაელის დრონი ჩამოაგდო.<ref>{{Cite web |title=Iran downs Israeli drone near Fordo nuclear site, state media claims |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-downs-israeli-drone-near-fordo-nuclear-site-state-media-claims/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> მოგვიანებით, ისრაელის თავდაცვის ძალებმა დაადასტურეს ჰამადანისა და თავრიზის საჰაერო ბაზებზე თავდასხმის ფაქტი და განაცხადეს, რომ მათ „დაშალეს“ ეს უკანასკნელი საჰაერო ბაზა, გაანადგურეს ათობით ირანული დრონი და მიწა-მიწის ტიპის რაკეტების გამშვები.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israeli military says it struck 2 Iranian air force bases and "dismantled" one of them |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl#cmbvfrzw900003b6x4nckbh0n |access-date=14 June 2025 |publisher=CNN |language=en}}</ref> 18:46 საათზე, ისრაელის თავდაცვის ძალებმა დაადასტურეს ისპაჰანის ბირთვული ტექნოლოგიების/კვლევითი ცენტრის დაბომბვა და განაცხადეს, რომ ის „გამდიდრებული ურანის ხელახალი გადამუშავების“ პროცესში იყო ჩართული.<ref name="Telegraph20250613b">{{Cite news |last1=Kelly |first1=Kieran |last2=Cleave |first2=Iona |last3=Bodkin |first3=Henry |last4=White |first4=Josh |last5=Stringer |first5=Connor |last6=Coen |first6=Susie |date=13 June 2025 |title=Israel-Iran latest: Hidden Iranian nuclear site targeted in fresh attack |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/13/israel-attacks-iran-latest-news-nuclear-sites-war/ |access-date=13 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> ირანული მედიის ცნობით, ირანის საჰაერო სივრცეში სულ მცირე ორი ისრაელის გამანადგურებელი ჩამოაგდეს და ქალი პილოტი დაატყვევეს.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Iran claims to have shot down at least 2 Israeli planes in Iranian airspace |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl#cmbv41jwr00063b6ur47gsqw7 |access-date=13 June 2025 |publisher=CNN |language=en}}</ref><ref>{{cite web | url=https://airlive.net/military/2025/06/13/breaking-iran-claims-to-have-shot-down-israeli-fighter-jets-and-captured-a-female-pilot/ | title=BREAKING Iran claims to have shot down Israeli fighter jets and captured a female pilot | website=AIRLIVE | date=13 June 2025 | last1=Mil | first1=Seb }}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალებმა ეს ინფორმაცია უარყვეს.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613e">{{Cite news |date=13 June 2025 |last=Fabian |first=Emanuel |title=IDF denies Iranian state media report claiming Tehran downed pair of Israeli fighter jets |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/state-media-claims-iran-downed-2-israeli-fighter-jets-no-immediate-comment-from-idf/ |access-date=13 June 2025 |work=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ==14 ივნისი== 14 ივნისის გამთენიისას, ირანულმა მედიამ თეირანის მეჰრაბადის საერთაშორისო აეროპორტში აფეთქებისა და შემდეგ დიდი ხანძრის შესახებ ინფორმაცია გაავრცელა. Fars News Agency-ის ცნობით, ორი ჭურვი მიმდებარე ტერიტორიას მოხვდა.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Blast reported at Tehran's Mehrabad Airport; 2 projectiles said to hit area |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/blast-reported-at-tehrans-mehrabad-airport/ |access-date= |website=[[The Times of Israel]] |language=en-US}}</ref> ირანის საჰაერო თავდაცვის ძალები ისპაჰანის თავზე ისრაელის ჭურვებზე მუშაობდნენ.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli airstrikes continue in Tehran and Isfahan, videos show |url=https://www.iranintl.com/en/202506148587 |access-date= |website=[[Iran International]] |language=en}}</ref> „ალ-არაბიას“ ინფორმაციით, ირანის სამხედროებმა ჩრდილო-დასავლეთ ირანში სადაზვერვო მისიების დროს ისრაელის რამდენიმე დრონი ჩამოაგდეს, რის შედეგადაც ორივე მხარემ ცეცხლი გაუხსნა ერთმანეთს.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran launches fresh wave of attacks on Israel, two killed: Reports |url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/14/iran-launches-fresh-wave-of-attacks-on-israel-state-tv |access-date= |publisher=[[Al Arabiya]] |language=en}}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალების შტაბის უფროსმა, ეიალ ზამირმა და ისრაელის საჰაერო ძალების მეთაურმა, ტომერ ბარმა, დილით განაცხადეს, რომ „თეირანისკენ მიმავალი გზა გაკვალულია“.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title='The way to Tehran has been paved': IDF chiefs say Air Force to begin operating freely over Iranian capital |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/the-way-to-tehran-has-been-paved-idf-chiefs-say-air-force-to-begin-operating-freely-over-iranian-capital/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> თავდაცვის ძალებმა მოგვიანებით განაცხადა, რომ მან დასავლეთ ირანში მიწისქვეშა ობიექტი დაბომბა, რომელიც ათობით ბალისტიკური და ფრთოსანი რაკეტის შესანახად გამოიყენებოდა.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=IDF spokesperson: Israel bombed underground Iranian facility storing dozens of missiles |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-spokesperson-israel-bombed-underground-iranian-facility-storing-dozens-of-missiles/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ირანმა დაადასტურა კიდევ ორი უფროსი მეთაურის დაღუპვა: გენერალი ღოლამრეზა მეჰრაბი, შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის დაზვერვის უფროსის მოადგილე და გენერალი მეჰდი რაბანი, ოპერაციების ხელმძღვანელის მოადგილე.<ref name="TimesOfIsraelLive20250614">{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran confirms two more senior generals killed in Israeli strikes |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-confirms-two-more-senior-generals-killed-in-israeli-strikes/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US |agency=Agence France-Presse}}</ref> ამ თარიღისთვის, ირანმა ასევე განაცხადა, რომ ჩამოაგდო ისრაელის სამი F-35 თვითმფრინავი და ორი პილოტი დააკავა.<ref name="F35Jets">{{Cite news |date=14 June 2025 |title= Third F-35 fighter jet downed in Iranian territory, two Israeli pilots now in custody |url= https://www.tehrantimes.com/news/514337/Third-F-35-fighter-jet-downed-in-Iranian-territory-two-Israeli |access-date=14 June 2025 |work=[[Tehran Times]]}}</ref> ირანის ნავთობის სამინისტრომ განაცხადა, რომ ბუშერის პროვინციაში ორ ნავთობის საბადოს თავს დაესხნენ: სამხრეთ პარსის გაზის საბადოს ფაზა 14-ის პლატფორმას და ფაჯრ ჯამის გაზის გადამამუშავებელ ქარხანას.<ref>{{Cite web |title=Iran says Israel has attacked two gas field |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3Ae1780d58-29d1-4481-851c-0ab924b4e3bc#post |access-date=14 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran's biggest gas refinery still on fire despite official denial |url=https://www.iranintl.com/en/202506144861 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> თავდასხმებმა გამოიწვია მასშტაბური ხანძარი, რამაც შეაჩერა მინიმუმ 12 მილიონი კუბური მეტრი გაზის წარმოება.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Fire halts 12 million cubic meters of gas production at South Pars Phase 14 |url=https://www.iranintl.com/en/202506147968 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> [[წითელი ჯვრისა და წითელი ნახევარმთვარის საერთაშორისო მოძრაობა|წითელი ჯვრისა და წითელი ნახევარმთვარის საერთაშორისო მოძრაობის]] ცნობით, იმ დროისთვის ისრაელის თავდასხმებმა გავლენა მოახდინა ირანის 31 პროვინციიდან 18-ზე, სადაც მისი 1414 თანამშრომელი მონაწილეობდა სამაშველო ოპერაციებში.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli attacks affect 18 of Iran's 31 provinces, Red Crescent says |url=https://www.iranintl.com/en/202506147133 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> ადგილობრივი დროით 23:11 საათზე, ისრაელის თავდაცვის ძალებმა გამოაცხადა, რომ დაიწყო დარტყმების ახალი ტალღა თეირანში „სამხედრო სამიზნეებზე“.<ref>{{Cite web |title=Israel and Iran trade fire – what you need to know |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3A342b766b-06b7-4f92-8b3b-bc3644ec8ba4#post |access-date=14 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> ქალაქში ნავთობისა და ბენზინის საწყობები დაბომბეს, რის შედეგადაც შაჰრანის უბანში ელექტროენერგია გაითიშა.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Gasoline and oil depots in western Tehran hit by Israeli airstrikes |url=https://www.iranintl.com/en/202506145667 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> მოგვიანებით, ტასნიმის საინფორმაციო სააგენტომ გაავრცელა ინფორმაცია, რომ დედაქალაქში ისრაელის თავდასხმების შედეგად ირანის თავდაცვის სამინისტროს შტაბ-ბინა და თავდაცვითი ინოვაციებისა და კვლევის ორგანიზაციის შენობა დაბომბეს.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli airstrikes hit SPND building in Tehran - Tasnim |url=https://www.iranintl.com/en/202506143937 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> ==15 ივნისი== ისრაელის თავდაცვის ძალებმა ირანელი მშვიდობიანი მოქალაქეები გააფრთხილეს და მოუწოდეს ევაკუაციისკენ შირაზში იარაღის ქარხნებისა და სამხედრო ბაზების მიმდებარე ტერიტორიებიდან.<ref name="IranIntlLive20250612"/><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=10 dead, 200 injured in Iranian barrages; IDF warns Iranians near arms plants to evacuate |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-15-2025/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ასევე გავრცელდა ინფორმაცია თეირანში იუსტიციის სამინისტროს შენობაზე განხორციელებული დარტყმის შესახებ.<ref>{{Cite web |title=Video shows smoke rising from Iranian Ministry of Justice |url=https://www.bbc.com/news/live/c2kqkd03xn5t?post=asset%3A67b04956-ee13-40d1-b6a6-416cd3feb86e#post |access-date=15 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> მოგვიანებით, ისრაელის საჰაერო ძალებმა განაცხადეს, რომ დაბომბეს საწვავის შესავსები თვითმფრინავი მაშჰად შაჰიდ ჰაშემინეჯადის საერთაშორისო აეროპორტში - ისრაელის ტერიტორიიდან დაახლოებით 2,300 კილომეტრში - რაც, შესაძლოა, მის ისტორიაში ყველაზე შორეული ოპერაცია იყო.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=In 'most distant strike,' Israeli Air Force bombs Iranian plane at Mashhad Airport in northeast Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-air-force-bombed-iranian-refueling-plane-at-mashhad-airport-idf-confirms/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ირანმა ომანსა და კატარს შუამავლობა სთხოვა შეერთებულ შტატებთან ურთიერთობისთვის, დარტყმების შეჩერებისა და ბირთვული მოლაპარაკებების განახლების მიზნით.<ref name="JPost20250615">{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iran turns to mediators to reach ceasefire, prevent Israeli strikes |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857732 |access-date=15 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> ირანმა განაცხადა, რომ დააკავა ორი პირი, რომლებიც, მათი თქმით, მოსადის წევრები იყვნენ.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iran says it arrested 2 Mossad operatives |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776515 |website=Al Jazeera English}}</ref> ისრაელმა ირანში, ასევე სამხედრო ბაზებზე იერიში მიიტანა მიწა-მიწის ტიპის რაკეტებით. ისრაელი ასევე თავს დაესხა ირანის საგარეო საქმეთა სამინისტროს.<ref name="CNNLive20250615">{{Cite web |last=Ebrahim |first=Nadeen |date=15 June 2025 |title=Live updates: Israeli death toll rises as conflict rages with Iran |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-15-25 |access-date=15 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref> ჭურვებმა ასევე იმსხვერპლა ირანის რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის დაზვერვის უფროსი და დაზვერვის მოადგილე.<ref>{{Cite news|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/netanyahu-confirms-israel-killed-irgc-intelligence-chief-and-his-deputy/|title=Netanyahu says Israel killed IRGC intelligence chief and his deputy|work=The Times of Israel|date=15 June 2025|access-date=15 June 2025}}</ref> ნეთანიაჰუმ Fox News-თან ინტერვიუში განმარტა, რომ ისრაელს სხვა გზა არ ჰქონდა, გარდა იმისა, რომ ირანზე თავდასხმა მოეხდინა ბირთვული ჰოლოკოსტის თავიდან ასაცილებლად. ინტერვიუში ნეთანიაჰუმ განაცხადა, რომ თავდასხმა განხორციელდა როგორც ისრაელის, ასევე მსოფლიოს დასაცავად. ნეთანიაჰუმ ირანის მთავრობა ირანელი ხალხის მჩაგვრელად შეაფასა და თქვა, რომ ირანელი ხალხის არჩევანი იყო, „აჯანყდებოდნენ თუ არა“.<ref name="CNNLive20250615" /> ==16 ივნისი== ისრაელის თავდაცვის ძალებმა თეირანში მდებარე ქუდსის ძალების სამეთაურო ცენტრს დაარტყა.<ref name="France24-20250614">{{Cite web |date=14 June 2025 |title='It's the civilians who will pay the price': Iranians prepare for the worst after Israeli strikes |url=https://www.france24.com/en/middle-east/20250614-civilians-pay-price-iranians-prepare-worst-after-israeli-strikes-tehran-nuclear |access-date=15 June 2025 |publisher=France 24 |language=en |quote="He was a civilian,” she said. “He had nothing to do with it. "}}</ref> ისრაელის ოფიციალურმა წარმომადგენელმა Wall Street Journal-ს განუცხადა, რომ არსებობს მინიშნებები, რომ ნანთანზში მდებარე მიწისქვეშა ბირთვული ობიექტი „აფეთქდა“.<ref name="NYTimesLive20250612"/> Iran International-ის ცნობით, აფეთქებების ხმა ისმოდა ფორდოს ბირთვული ობიექტის მიმდებარე ტერიტორიაზე.<ref>{{cite news |title=78 people have been killed in Israel's attacks on Iran: UN ambassador |publisher=[[Al Jazeera]] |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773277 |archive-url=https://archive.fo/nAE1Y |archive-date=13 June 2025 |url-status=live}}</ref> როგორც ამბობენ, ისრაელის თავდაცვის ძალების დარტყმები პარჩინის სამხედრო ობიექტების მიმდებარე ტერიტორიაზე განხორციელდა.<ref name="bbc13june">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Trump struggles with Iran message as Republicans diverge over attack |url=https://www.bbc.com/news/articles/cq69e7nr9m5o |access-date=13 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ირანის სამხედრო ოპერაციები]] 3cf4msg8ik9bczemm8lgw1jd1wf25og 4815953 4815864 2025-06-17T14:54:58Z Jaba1977 3604 /* top */ 4815953 wikitext text/x-wiki {{მიმდინარე}} {{ინფოდაფა სამხედრო კონფლიქტი | კონფლიქტი = ირან-ისრაელის ომი | ნაწილი = ირან-ისრაელის კონფლიქტის | სურათი = [[ფაილი:Pictures_of_the_Israeli_attack_on_Tehran_1_Mehr_(2).jpg|300პქ]] | სათაური = [[თეირანი]]ს დაბომბვა | თარიღი = [[13 ივნისი]], [[2025]] — დღემდე | მდებარეობა = [[ირანი]], [[ისრაელი]], [[მდინარე იორდანეს დასავლეთი ნაპირი|დასავლეთი სანაპირო]] | კოორდინატები = | მიზეზი = | casus = | შედეგი = | სტატუსი = მიმდინარე | ტერიტორია = | მხარე1 = {{დროშა|ისრაელი}}<br/>'''მხარდამჭერი:'''<br/>{{დროშა|აშშ}}<ref name="AxiosReuters"/><ref>{{cite web |title=Jordan Intercepting Missiles and Drones in Its Airspace |url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/jordan-intercepting-missiles-and-drones-in-its-airspace-23iXgh6DDeFb2FHgM2WC |website=Wall Street Journal |access-date=17 June 2025}}</ref><br>{{დროშა|იორდანია}} | მხარე2 = {{დროშა|ირანი}}<br/>'''მხარდამჭერი:'''<br/>[[ფაილი:Slogan_of_the_Houthi_Movement.svg|15პქ]] [[ჰუსიტები (დაჯგუფება)|ჰუსიტები]] | მეთაური1 = {{დროშანიშანი|ისრაელი}} [[ბენიამინ ნეთანიაჰუ]]<br/>{{დროშანიშანი|ისრაელი}} [[იცხაკ ჰერცოგი]] | მეთაური2 = {{დროშანიშანი|ირანი}} [[ალი ხამენეი]]<br/>{{დროშანიშანი|ირანი}} [[მასუდ ფეზეშქიანი]] | ნაწილები1 = | ნაწილები2 = | ძალა1 = | ძალა2 = | დანაკარგები1 = | დანაკარგები2 = | შენიშვნა = | კამპანიის დაფა = }} '''ირან-ისრაელის ომი''' — 2025 წლის 13 ივნისის გამთენიისას ისრაელის მიერ დაწყებული ფართომასშტაბიანი თავდასხმითი ოპერაცია ირანის რამდენიმე რაიონში მდებარე სამიზნეების წინააღმდეგ, კოდური სახელწოდებით '''„აღმავალი ლომი“'''. [[ისრაელის თავდაცვის ძალები|ისრაელის თავდაცვის ძალებისა]] და [[მოსადი|„მოსადის“]] მიერ განხორციელებული თავდასხმები მიმართული იყო ბირთვული და სამხედრო ობიექტებისა და მაღალი თანამდებობის პირების კერძო რეზიდენციებისკენ, რამაც გამოიწვია ძირითადი ბირთვული ობიექტების დაზიანება<ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=IDF attacks, destroys Natanz nuclear site, weapons during overnight strikes in Iran|work=The Jerusalem Post|url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857603|access-date=13 June 2025}}</ref> და ირანის უმაღლესი სამხედრო ხელმძღვანელობის ლიკვიდაცია.<ref>{{Cite news|last=Fassihi|first=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|issn=0362-4331}}</ref> ეს ირანზე [[ირან-ერაყის ომი|ირან-ერაყის ომის]] შემდეგ ყველაზე მასშტაბური თავდასხმა იყო. თავდასხმამდე რამდენიმე თვით ადრე, ირანი და [[ამერიკის შეერთებული შტატები]] ახალ ბირთვულ შეთანხმებაზე მოლაპარაკებებს აწარმოებდნენ მას შემდეგ, რაც აშშ-ის პრეზიდენტმა [[დონალდ ტრამპი|დონალდ ტრამპმა]] თავისი პრეზიდენტობის პირველი ვადის დროს შეაჩერა გამოიყვანა აშშ ერთობლივი ყოვლისმომცველი მოქმედების გეგმიდან. ამჟამად ირანი ურანს 60%-იან სისუფთავემდე ამდიდრებს, რაც იარაღის დასამზადებლად ვარგის დონეს უახლოვდება და უფრო თანამედროვე ცენტრიფუგების დამონტაჟებით აჩქარებს ბირთვულ განვითარებას. ანალიტიკოსების აზრით, ეს აქტივობები გაცილებით აღემატება ნებისმიერ სავარაუდო სამოქალაქო მიზანს.<ref name="Economist20250128">{{Cite news|title=Iran's alarming nuclear dash will soon test Donald Trump|work=The Economist|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/01/28/irans-alarming-nuclear-dash-will-soon-test-donald-trump|access-date=23 February 2025|issn=0013-0613}}</ref> თავდასხმამდე ერთი დღით ადრე, [[ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო|ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტომ]] (IAEA) 20 წლის განმავლობაში პირველად ირანი ბირთვული ვალდებულებების შეუსრულებლობაში დაადანაშაულა. ირანმა საპასუხოდ გამდიდრების ახალი ობიექტის გახსნის შესახებ განაცხადა და თანამედროვე ცენტრიფუგების დამონტაჟება დაიწყო. ისრაელის ოპერაციის დაწყების შემდეგ, აფეთქებები დაფიქსირდა თეირანში, მათ შორის სამხედრო ბაზებთან და მაღალი რანგის მეთაურების საცხოვრებელ უბნებში. თვითმხილველები აღწერდნენ უზარმაზარ ცეცხლსა და განმეორებით აფეთქებებს.<ref name="NYTimesLive20250612">{{Cite news|last=Kingsley|first=Patrick|last2=Boxerman|first2=Aaron|last3=Fassihi|first3=Farnaz|date=13 June 2025|title=Israel Launches Attack on Iran as Tehran Scrambles Jets: Live Updates|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=13 June 2025|issn=0362-4331}}</ref> აფეთქებები მოხდა [[ნათანზი|ნათანზში]], [[ისპაჰანის ოსტანი|ისპაჰანის პროვინციაში]], სადაც ქვეყნის ერთ-ერთი ყველაზე კრიტიკული, შაჰიდ აჰმადი როშანის [[ირანის ბირთვული პროგრამა|ბირთვული ობიექტი]] მდებარეობს.<ref>{{Cite web|title=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/|access-date=13 June 2025|language=en-US}}</ref> ისრაელის სამიზნე ასევე გახდა ხონდაბისა და [[ხორამაბადი|ხორამაბადის]] ბირთვული ობიექტები.<ref name="IranIntlLive20250613b">{{Cite web|title=Live - Israel attacks Iran, Revolutionary Guards chief killed|url=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881#202506138621|access-date=13 June 2025|language=en}}</ref> თავდასხმების შედეგად ირანის რევოლუციური გვარდიის მეთაური [[ჰოსეინ სალამი]] დაიღუპა.<ref>{{Cite web|title=مرگ سردار سلامی و تنی چند از فرماندهان سپاه|url=https://www.irna.ir/news/85860919/%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87|access-date=13 June 2025|language=fa}}</ref><ref>{{Cite web|title=Iran's Revolutionary Guard commander Hossein Salami killed in Israeli strike, says Iranian state media|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/|access-date=13 June 2025|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Hossein Salami, Head of Iran's Islamic Revolutionary Guard Corps, Killed in Israel's Attack|url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/salami-head-of-iran-s-islamic-revolutionary-guard-corps-killed-in-israel-s-attack-Q3i3is8ufPHTmq1qjt6C|access-date=2025-06-13|language=en-US}}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალებმა ასევე განაცხადეს, რომ თავდასხმების დროს ირანის შეიარაღებული ძალების შტაბის უფროსი, გენერალ-მაიორი [[მოჰამედ ბაგერი]] დაიღუპა.<ref name="JPost20250613b">{{Cite web|title=Military chief Mohammed Bagheri possibly killed in Israel strike on Iran|url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857580|access-date=13 June 2025|language=en}}</ref> ირანის სახელმწიფო მედიის ცნობით, ასევე დაიღუპნენ ბირთვული მეცნიერები [[ფერეიდუნ აბასი]] და [[მოჰამედ მეჰდი თეჰრანჩი]].<ref name="TimesOfIsraelLive20250613a">{{Cite web|title=Iran state media names two nuclear scientists killed in Israeli strike|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-state-media-names-two-nuclear-scientists-killed-in-israeli-strike/|access-date=13 June 2025|language=en-US}}</ref> თავდასხმების შედეგად დაიღუპნენ როგორც ირანელი სამხედრო მოსამსახურეები, ასევე ირანელი მშვიდობიანი მოქალაქეები.<ref name="Barrons20250613">{{Cite web|title=Iran State Media Says Civilians Killed In Israel Strikes On Tehran|url=https://www.barrons.com/news/iran-state-media-says-civilians-killed-in-israel-strikes-on-tehran-97ab1ead|access-date=13 June 2025|language=en-us}}</ref> დაზიანებულ შენობებს შორის იყო ბირთვული ობიექტები, სამხედრო ობიექტები და საცხოვრებელი ტერიტორიები. თავდასხმები შუადღისას განახლდა, დამატებითი დარტყმების შესახებ ინფორმაცია გავრცელდა [[თავრიზი|თავრიზის]] აეროპორტთან და ნათანზის ბირთვულ ობიექტთან დაკავშირებით.<ref>{{Cite web|title=Iran reports fresh explosions in Tabriz; adviser to Khamenei said injured in early strikes|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-reports-fresh-explosions-in-tabriz-adviser-to-khamenei-said-injured-in-early-strikes/|access-date=2025-06-13|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Live updates: Israeli strikes kill Iran's top military leaders and prompt retaliation|url=https://apnews.com/live/israel-iran-attack|access-date=2025-06-13|language=en}}</ref> ==ისტორიული ფონი== [[1979]] წლის ირანის რევოლუციამდე ისრაელი და ირანი მოკავშირე ერები იყვნენ რეგიონში არაბული ქვეყნების წინააღმდეგ, თუმცა მოჰამედ რეზა ფეჰლევიმ მოგვიანებით, [[1975]] წელს, იომ-ქიფურის ომის დროს ეგვიპტეს გამოუცხადა მხარდაჭერა.<ref name="Hein">{{cite news |last1=von Hein |first1=Shabnam |date=13 June 2025 |title=Why are Iran and Israel sworn enemies? |url=https://www.dw.com/en/iran-israel-attacks-hezbollah-ayatollah-ali-khamenei-islamic-revolution/a-68780605 |access-date=13 June 2025 |work=Deutsche Welle}}</ref><ref>{{Cite news |date=25 April 1975 |title=Shah Backs Egypt in Israeli Conflict |url=https://www.nytimes.com/1975/04/25/archives/shah-backs-egypt-in-israeli-conflict.html |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331 |quote=Mohammed Reza Pahlavi declared today that Iran supported 'the policies of Egypt 100 per cent' in the Arab‐Israeli conflict and other issues, and he predicted that those policies would 'prevail at the end.'}}</ref> ირანის რევოლუციის შედეგად ირანის მმართველობა რუჰოლა ხომეინისა და მისი რელიგიური მიმდევრების ხელში გადავიდა, რომლებმაც არაბული ქვეყნების მხარდაჭერის მოპოვება ისრაელთან თანამშრომლობის შეწყვეტით და პალესტინის ტერიტორიების ოკუპაციისთვის ისრაელის დაგმობით სცადეს.<ref name="Hein" /> 1979 წლიდან ირანი [[ჰოლოკოსტის უარყოფა|უარყოფდა ჰოლოკოსტს]] და ასევე უფრო მკაცრ განცხადებებს აკეთებდა ისრაელის მიმართ, მათ შორის იმუქრება ისრაელის განადგურებითა და რუკიდან მისი წაშლით.<ref>{{Cite news |title=Iranian nuclear threat meant Israelis had no choice |url=https://www.theaustralian.com.au/subscribe/news/1/?sourceCode=TAWEB_WRE170_a_GGL&dest=https%3A%2F%2Fwww.theaustralian.com.au%2Fworld%2Firanian-nuclear-threat-meant-israelis-had-nochoice-but-to-strike%2Fnews-story%2F008feb9df6f5253574dae7ed1c897f4e&memtype=anonymous&mode=premium&v21=GROUPA-Segment-2-NOSCORE&V21spcbehaviour=append |url-access=subscription |work=The Australian}}</ref><ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Why are Iran and Israel sworn enemies? |url=https://www.tbsnews.net/features/panorama/why-are-iran-and-israel-sworn-enemies-1164451 |access-date=13 June 2025 |website=The Business Standard |language=en}}</ref><ref name="Hein" /><ref>{{Cite web |last=Hjelmgaard |first=Kim |date=13 June 2025 |title=What we know about Israel's attacks on Iran's nuclear sites − and Iran's drone response |url=https://www.usatoday.com/story/news/world/2025/06/13/israel-iran-attacks-nuclear-sites/84180887007/ |access-date=13 June 2025 |website=USA TODAY |language=en-US}}</ref> ირანი ისრაელს ახლო აღმოსავლეთში იმპერიალიზმის განმახორციელებლად მიიჩნევს.<ref name="Sykes">{{cite news |last1=Sykes |first1=Patrick |last2=Bronner |first2=Ethan |last3=Capaccio |first3=Anthony |date=13 June 2025 |title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next? |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis |url-status=live |archive-url=https://archive.is/daPUc |archive-date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025 |work=Bloomberg}}</ref> წლების განმავლობაში ირანი საჯაროდ ემუქრებოდა ისრაელს ისეთი ფორმით, რასაც „ანტისემიტიზმის წინააღმდეგ ბრძოლის მოძრაობა“ გენოციდად მიიჩნევს. მოძრაობის თანახმად, ირანის რიტორიკა ისრაელის მიმართ ღრმად ანტისემიტურია და გენოციდის განზრახვას შეიცავს.<ref>{{Cite web |last=Breen-Portnoy |first=Barney |date=13 June 2025 |title='This Is The Time to Stand With Israel': IDF Launches Pre-Emptive Strike on Iran's Nuclear Program |url=https://combatantisemitism.org/cam-news/this-is-the-time-to-stand-with-israel-cam-statement-on-idf-pre-emptive-strike-on-irans-nuclear-program/ |access-date=13 June 2025 |website=Combat Antisemitism Movement |language=en-US}}</ref> შემდგომში განვითარდა ირან-ისრაელის პროქსი კონფლიქტი, სადაც ირანი ეხმარებოდა ისეთ დაჯგუფებებს, როგორიცაა ჰამასი, ჰეზბოლა და ჰუსიტები, რომლებიც არაერთხელ იყვნენ ჩართულნი ისრაელთან შეიარაღებულ კონფლიქტში.<ref name="Sykes" /> ისრაელი ირანს თავის ყველაზე მნიშვნელოვან მტრად მიიჩნევს, რადგან მიაჩნია, რომ როგორც კი ირანი ბირთვულ იარაღს მიიღებს, ისრაელი შეიძლება განადგურდეს; ამიტომ ისრაელმა რამდენჯერმე განაცხადა, რომ ირანის ბირთვული განვითარების პროგრამის წარმატების შემთხვევაში, ის საჰაერო დარტყმებს განახორციელებდა ირანის ბირთვული განვითარების პროგრამის წინააღმდეგ.<ref name="Hein" /><ref name="Sykes" /> [[2015]] წელს ირანი გაეროს უშიშროების საბჭოსთან და გერმანიასთან ერთად დათანხმდა ერთობლივ ყოვლისმომცველ სამოქმედო გეგმას, რათა ირანს ბირთვული განვითარება შეზღუდული დონით ემართა.<ref name=Tirone>{{cite news |last1=Tirone |first1=Jonathan |title=How Close Is Iran to a Nuclear Weapon as Trump Eyes a Deal? |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/does-iran-have-nuclear-weapons-why-did-israel-attack-its-atomic-program |access-date=13 June 2025 |work=Bloomberg |date=13 June 2025 |archive-url=https://archive.is/AJZS1 |archive-date=13 June 2025}}</ref> 2018 წელს, ამერიკის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა, თავისი პირველი პრეზიდენტობის დროს, შეაჩერა აშშ-ის მონაწილეობა შეთანხმებაში და განაახლა ეკონომიკური სანქციები ირანის წინააღმდეგ, მიუხედავად იმისა, რომ საერთაშორისო ატომური ენერგიის სააგენტოს (IAEA) ანგარიშის თანახმად, ირანი იცავდა შეთანხმებას.<ref name=Tirone/> [[2019]] წელს ირანმა დააჩქარა ბირთვული განვითარება და [[2021]] წლისთვის ურანს 60%-იან სისუფთავემდე ამდიდრებდა, რაც იარაღის გამოყენებისთვის ვარგისი ურანის დონეა.<ref name=Tirone/> ===2024-2025 წლების მოვლენები=== ჰამასის მიერ ისრაელზე 7 ოქტომბრის თავდასხმების შემდეგ, ისრაელმა რეგიონული ბალანსის შეცვლა „წინააღმდეგობის ღერძის“ დაბომბვით გადაწყვიტა. ღაზაში და ლიბანთან კონფლიქტის შემდეგ, ისრაელმა მნიშვნელოვნად დაასუსტა ირანის მოკავშირეები ჰამასი და ჰეზბოლა, რასაც ისრაელის დიპლომატიური კეთილგანწყობის დაკარგვა მოჰყვა ღაზასთან დაკავშირებით, მაშინ როდესაც ირანი რამდენიმე წლით ადრე ქვეყნის მასშტაბით საპროტესტო აქციების წინაშე აღმოჩნდა.<ref>{{cite news |last1=Waghorn |first1=Dominic |title=Why did Israel attack Iran? And what does it mean for the rest of the world? |url=https://news.sky.com/story/israel-iran-conflict-if-the-persian-gulf-becomes-a-battlefield-we-will-all-feel-the-consequences-13383037 |access-date=13 June 2025 |work=Sky News |date=13 June 2025}}</ref><ref name="NYTimes20250613a" /><ref name="ForeignPolicy20250613">{{Cite web |last=Cook |first=Steven A. |date=13 June 2025 |title=Israel Is Going for the Death Blow on Iran |url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-attack-death-blow-nuclear/ |access-date=13 June 2025 |website=Foreign Policy |language=en-US}}</ref> დამასკოში ირანის საკონსულოზე საჰაერო დარტყმის შემდეგ, რომელიც ფართოდ ითვლება ისრაელის მიერ განხორციელებულ საჰაერო დარტყმად (მიუხედავად იმისა, რომ ისრაელი არ აღიარებს ამას), ირანმა 2024 წლის აპრილში ისრაელის წინააღმდეგ ირანული დარტყმები დაიწყო, ხოლო ისრაელმა, თავის მხრივ, 2024 წლის აპრილში ირანზე დარტყმებით უპასუხა, რაც ორ ტერიტორიას შორის პირველი პირდაპირი დარტყმები იყო.<ref name="Sykes" /> 2024 წლის ივლისში ისრაელმა ირანში მოკლა ჰამასის პოლიტიკური ლიდერი ისმაილ ჰანია.<ref name="Sykes" /> 2024 წლის ოქტომბერში მხარეებმა ერთმანეთს ისევ შეუტიეს საჰაერო დარტყმებით.<ref name="Sykes" /> Foreign Policy-ის თანახმად, 7 ოქტომბრის თავდასხმის შემდეგ, ისრაელმა ახლო აღმოსავლეთის შეცვლა წინააღმდეგობის ღერძზე დარტყმით სცადა, რითაც მნიშვნელოვნად დაასუსტა ირანის ისეთი მოკავშირეები, როგორიცაა ჰეზბოლა და ჰამასი. ჰამასისა და სირიის დასუსტებამ ლიბანის ახალ მთავრობას საშუალება მისცა, 40 წლის შემდეგ პირველად გამოეყენებინა სუვერენიტეტი, მაშინ როცა ირანის მიერ მხარდაჭერილი სირიის რეჟიმი 2024 წლის ბოლოს დაეცა.<ref name="ForeignPolicy20250613">{{Cite web |last=Cook |first=Steven A. |date=13 June 2025 |title=Israel Is Going for the Death Blow on Iran |url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-attack-death-blow-nuclear/ |access-date=13 June 2025 |website=Foreign Policy |language=en-US}}</ref> [[2025]] წლის მარტში, ამერიკის ეროვნული დაზვერვის დირექტორმა, ტულსი გაბარდმა, განაცხადა, რომ ამერიკული სააგენტოები თვლიან, რომ „ირანი არ ქმნის ბირთვულ იარაღს და [ირანის] უზენაეს ლიდერს, აიათოლა ალი ხამენეის, არ გაუცია ავტორიზაცია 2003 წელს შეჩერებული ბირთვული იარაღის პროგრამის განახლებაზე<ref>{{cite news |title=Israel launches an attack on Iran—without America |url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/israel-launches-an-attack-on-iran-without-america |access-date=13 June 2025 |newspaper=The Economist |date=13 June 2025}}</ref> 2025 წლის აპრილში, ამერიკის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა გამოაცხადა შეერთებულ შტატებსა და ირანს შორის მოლაპარაკებების დაწყების შესახებ ირანის ბირთვულ პროგრამასთან დაკავშირებით, ხოლო თეთრმა სახლმა განაცხადა, რომ ირანს შეთანხმების მისაღწევად ორი თვე აქვს; ორთვიანი ვადა ისრაელის დარტყმებამდე ერთი დღით ადრე ამოიწურა.<ref>{{cite news |last1=Balmer |first1=Crispian |title=After years of waiting, Israel's Netanyahu finally makes his move on Iran |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/after-years-waiting-israels-netanyahu-finally-makes-his-move-iran-2025-06-13/ |access-date=13 June 2025 |work=Reuters |date=13 June 2025}}</ref> 2025 წლის მაისში, ატომური ენერგიის სააგენტომ განაცხადა, რომ ირანმა 409 კგ 60%-იანი სისუფთავის ურანი დააგროვა.<ref name=Tirone/> ისრაელის დარტყმებამდე ერთი დღით ადრე, ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტომ 20 წლის განმავლობაში პირველად ირანი ბირთვული ვალდებულებების შეუსრულებლობაში დაადანაშაულა; ირანმა მაშინვე უპასუხა ახალი ბირთვული გამდიდრების ობიექტის (რიგით მესამე) გახსნითა და თანამედროვე ცენტრიფუგების დამონტაჟებით.<ref name="Aamer">{{cite news |last1=Liechtenstein |first1=Stephanie |last2=Gambrell |first2=Jon |last3=Madhani |first3=Aamer |title=Iran announces a new nuclear enrichment site after UN watchdog censure |url=https://apnews.com/article/iran-nuclear-iaea-sanctions-728b811da537abe942682e13a82ff8bd |access-date=13 June 2025 |work=Associated Press |date=13 June 2025}}</ref> 2025 წლის 12 ივნისს, ABC News-მა გაავრცელა ინფორმაცია, რომ ისრაელი განიხილავდა ირანის წინააღმდეგ სამხედრო მოქმედებების განხორციელებას;<ref>{{Cite web |last=Martinez |first=Luis |date=12 June 2025 |title=Israel considering military action against Iran in coming days: Sources |url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202 |access-date=12 June 2025 |publisher=[[ABC News (United States)|ABC News]]}}</ref> რამდენიმე საათის შემდეგ, CBS News-ის ცნობით, აშშ-ის ოფიციალურ პირებს აცნობეს, რომ ისრაელი „სრულიად მზად“ იყო ირანის წინააღმდეგ ოპერაციის დასაწყებად. სავარაუდოდ, ტრამპის ადმინისტრაცია განიხილავდა ისრაელის მხარდაჭერის ვარიანტებს ოპერაციის ხელმძღვანელობის გარეშე.<ref>{{Cite web |last1=Jacobs |first1=Jennifer |author-link1=Jennifer Jacobs |last2=Brennan |first2=Margaret |author-link2=Margaret Brennan |last3=LaPorta |first3=James |author-link3=James LaPorta |last4=Watson |first4=Eleanor |last5=Ake |first5=Gabrielle |date=12 June 2025 |title=Israel is poised to launch operation on Iran, multiple sources tell CBS News |url=https://www.cbsnews.com/news/israel-is-poised-to-launch-operation-on-iran-sources-say/ |access-date=12 June 2025 |publisher=[[CBS News]]}}</ref> იერუსალიმში აშშ-ის საელჩომ მომდევნო დღეს შეზღუდა თავისი თანამშრომლების გადაადგილება, თუმცა ისრაელში აშშ-ის ელჩმა, მაიკ ჰაკაბიმ, განაცხადა, რომ „ნაკლებად სავარაუდო“ იყო ისრაელის მიერ ირანისთვის შეტევა ტრამპის ადმინისტრაციის თანხმობის გარეშე.<ref>{{Cite web |last1=Rasgon |first1=Adam |last2=Odenheimer |first2=Natan |date=12 June 2025 |title=U.S. Embassy in Jerusalem Braces for Possible Israeli Strike on Iran |url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/israel-iran.html |access-date=12 June 2025 |work=[[The New York Times]]}}</ref><ref name="NYTimesLive20250612"/> საჰაერო დარტყმების დაწყებამდე ისრაელმა ტრამპის ადმინისტრაციას განუცხადა, რომ დარტყმას არ განახორციელებდა შეერთებული შტატებისთვის წინასწარი შეტყობინების გარეშე. ისრაელის თავდასხმის შესახებ განცხადებაში ისრაელის პრემიერ-მინისტრმა [[ბენიამინ ნეთანიაჰუ]]მ განაცხადა: „ათწლეულების განმავლობაში თეირანის ლიდერები ღიად საუბრობდნენ ისრაელის განადგურების შესახებ. მათ თავიანთი გენოციდური რიტორიკა ბირთვული იარაღის პროგრამით დაამტკიცეს“.<ref name="JPost20250613b"/> ნეთანიაჰუმ განაცხადა, რომ ისრაელმა თავდასხმა განახორციელა, რადგან „თუ არ შეაჩერებენ, ირანს შეუძლია ბირთვული იარაღის ძალიან მოკლე დროში შექმნა. ეს შეიძლება ერთ წელიწადში, რამდენიმე თვეში მოხდეს ან ერთ წელზე ნაკლებ დროში მოხდეს“.<ref name="Borger">{{cite news |last1=Borger |first1=Julian |date=13 June 2025 |title=Israel launches strikes on 'dozens' of targets in Iran, targeting nuclear program |url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/13/israel-strikes-iran-nuclear-program-netanyahu |access-date=13 June 2025 |work=The Guardian}}</ref> ამიტომ, ნეთანიაჰუმ გამოაცხადა ოპერაცია „აღმავალი ლომის“ დაწყების შესახებ, სამხედრო კამპანიის, რომელიც მიზნად ისახავს ირანის ნათანზში მდებარე ურანის გამდიდრების მთავარ ობიექტს, მის ბირთვულ მეცნიერებს და მისი ბალისტიკური რაკეტების პროგრამის ნაწილებს და განაცხადა, რომ ოპერაცია გაგრძელდება „იმდენი დღე, რამდენიც საჭირო იქნება“. ნეთანიაჰუმ ირანის ბირთვული ძალისხმევა შეაფასა, როგორც „ისრაელის გადარჩენისთვის აშკარა და არსებული საფრთხე“ და ხაზგასმით აღნიშნა, რომ მოქმედებით „ჩვენ ასევე ვიცავთ ჩვენს არაბ მეზობლებს“ ირანის აგრესიისგან. 04:35 საათის მდგომარეობით (UTC+3:00) ირანს პასუხი არ ჰქონდა გაცემული.<ref name="CNNLive20250612">{{Cite news |last1=Liebermann |first1=Oren |last2=Diamond |first2=Jeremy |last3=Regan |first3=Helen |last4=Gan |first4=Nectar |last5=Lau |first5=Chris |last6=Izso |first6=Lauren |last7=Michaelis |first7=Tamar |last8=Blackburn |first8=Piper Hudspeth |last9=Atwood |first9=Kylie |date=13 June 2025 |title=Israel strikes Iran nuclear sites and military leadership as Middle East braces for retaliation |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl |access-date=13 June 2025 |language=en |agency=CNN |last10=Treene |first10=Alayna |last11=Mogul |first11=Rhea}}</ref> ისრაელის პრემიერ-მინისტრმა თავდასხმის შემდეგ წარმოთქმულ სიტყვაში განაცხადა, რომ ისრაელის ომი ისლამურ რეჟიმთან იყო და არა ირანელ ხალხთან.<ref name="JNS20250613">{{Cite news |last=Lidor |first=Canaan |date=13 June 2025 |title=iranian opposition calls to overthrow the mullahs |url=https://www.jns.org/iranian-opposition-calls-to-overthrow-the-mullahs/ |work=JNS}}</ref> სიტუაციის განვითარებისთანავე ნეთანიაჰუმ უსაფრთხოების კაბინეტი მოიწვია.<ref name="JPost20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders |url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575 |access-date=12 June 2025 |website=The Jerusalem Post}}</ref> ==ოპერაციის სახელწოდება== JNS-ის თანახმად, ოპერაციის სახელწოდება „აღმავალი ლომი“ ბიბლიური რიცხვთა წიგნიდან (23:24) მომდინარეობს: „ხალხი აღდგება როგორც დიდი ლომი და თავს წამოიწევს როგორც ახალგაზრდა ლომი“. JNS-მა ასევე ივარაუდა, რომ სახელწოდება ლომისა და მზის აღორძინებას გულისხმობდა, რომელიც ირანის სიმბოლო იყო 1979 წლის ისლამურ რევოლუციამდე.<ref name="JNS20250613" /> ==ირანის მზადყოფნა== „ნიუ-იორკ თაიმსის“ ცნობით, მიუხედავად იმისა, რომ ირანის ხელმძღვანელობა შეერთებულ შტატებთან ბირთვული მოლაპარაკებების შეფერხების შემთხვევაში პოტენციურ საომარ მოქმედებებს ელოდა, მან ფუნდამენტურად არასწორად გამოთვალა დროის მონაკვეთი. ხელმძღვანელობასთან დაახლოებულმა ოფიციალურმა პირებმა გაზეთს გაუმხილეს, რომ ირანი არ ელოდა ისრაელის შეტევას ომანში დაგეგმილი მოლაპარაკებების შემდეგ რაუნდამდე.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> შესაბამისად, ადრეული გამაფრთხილებელი ნიშნები ფსიქოლოგიურ ოპერაციებად იქნა მიჩნეული, რომლებიც დიპლომატიური ბერკეტების მოპოვებას ისახავდა მიზნად. „ნიუ-იორკ თაიმსის“ თანახმად, ამ არასწორმა შეფასებამ გამოიწვია თავდაცვითი პროტოკოლების განხორციელების ჩავარდნა. მაღალი რანგის სამხედრო მოსამსახურეებმა, მათ შორის ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის (IRGC) უფროსმა მეთაურებმა, უგულებელყვეს დაშლის ან თავის შეფარების დირექტივები, რამაც გამოიწვია სამხედრო ობიექტებზე, განსაკუთრებით თეირანში, მიზანმიმართული დარტყმების დროს ძირითადი ფიგურების სიკვდილი.<ref name="NYTimes20250613b" /> „Wall Street Journal“-ის რედაქციამ ისაუბრა ასევე ირანის მიერ აშშ-ის პრეზიდენტის დონალდ ტრამპისა და ისრაელის პრემიერ-მინისტრის, ბენიამინ ნეთანიაჰუსგან მომავალი საფრთხეების არასაკმარისად შეფასებაზე.<ref name="WSJOpinion20250613">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Opinion {{!}} One Iranian Miscalculation After Another |url=https://www.wsj.com/opinion/israel-iran-miscalculation-nuclear-targets-benjamin-netanyahu-e1a3f852 |access-date=14 June 2025 |website=WSJ |language=en-US}}</ref> ჟურნალის რედაქტორების განცხადებით, ირანის რეჟიმი ფიქრობდა, რომ შეეძლო ამერიკელებთან თამაშის გაგრძელება შედეგების გარეშე.<ref name="WSJOpinion20250613" /> ==თავდასხმები== ირანის ბირთვული პროგრამის წინააღმდეგ ისრაელის საჰაერო დარტყმები 200-ზე მეტმა გამანადგურებელმა განახორციელა, მათ შორის F-35I „Adirs“-მა,<ref name="f35">{{cite news |url=https://www.businessinsider.com/israel-war-planes-fighter-jets-f35-2024-4?IR=T#the-ongoing-war-in-gaza-has-prompted-new-scrutiny-of-us-military-aid-to-israel-11 |title=Israel targeted Iran's nuclear program with F-35I Adir stealth fighter jets that cost $44,000 per hour to fly|work=[[Business Insider]] |first=Talia |last=Lakritz |date=13 June 2025| accessdate=13 June 2025}}</ref> რომელიც ამერიკული F-35 Lightning II- ის გაუმჯობესებული მოდიფიკაციაა. თვითმფრინავებმა ირანის მასშტაბით 100-ზე მეტი ობიექტი დაბომბეს.<ref name="f35"/> აერო რეიდების დროს ბირთვული ავარიები არ მომხდარა, რადგან მოქმედი რეაქტორები, როგორიცაა ბუშერის<ref name="jpost">{{cite web | url =https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857645|title=After Natanz: Why the IDF won’t strike Iran’s live reactor at Bushehr|work=[[The Jerusalem Post]]| author=Udi Etsion|date=| accessdate =14 June 2025}}</ref> და თეირანის, არ დაუბომბავთ. სამაგიეროდ, თვითმფრინავებმა ნათანზის გამდიდრების ობიექტი<ref name="jpost"/> და მსგავსი ინფრასტრუქტურა დაბომბეს. მიუხედავად იმისა, რომ დაზიანებული ბირთვული ცენტრიფუგები გამოყოფენ დაბალი დონის რადიაციას და სამრეწველო ქიმიკატებს, რამაც შეიძლება საფრთხე შეუქმნას ადგილზე მყოფ ტექნიკოსებს, ისინი არ იწვევენ ბირთვულ აფეთქებას და არც ფართო არეალს აბინძურებენ.<ref name="jpost"/> ირანის მოუმზადებლობის დონეს კიდევ უფრო ადასტურებდა მისი საჰაერო თავდაცვისა და დაზვერვის აპარატის მძიმე ხარვეზები. ისრაელის ძალებმა განახორციელეს რთული, მრავალნაწილიანი ოპერაცია, რომლის სამიზნეც ქვეყნის მასშტაბით სულ მცირე 15 ლოკაცია იყო. დაზიანდა ნათანზის ბირთვული ობიექტის რადარის სისტემები, სარაკეტო დანადგარები და მიწისზედა კომპონენტები.<ref name="NYTimes20250613b" /><ref>{{Cite web |last=Stanley-Becker |first=Isaac |last2=Harris |first2=Shane |date=13 June 2025 |title=How Israel Executed Its Surprise Assault on Iran |url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2025/06/how-israel-surprised-iran/683184/ |access-date=14 June 2025 |website=The Atlantic |language=en}}</ref> როგორც ამბობენ, თავდასხმაში მონაწილეობდნენ როგორც თვითმფრინავები, ასევე უპილოტო საფრენი აპარატები, რომლებმაც შეაღწიეს ირანის ტერიტორიაზე და ხელი შეუწყვეს შიდა დარტყმებს კონტრაბანდული დრონებისა და საბრძოლო მასალის გამოყენებით. New York Times-ის ცნობით, ისრაელის კამპანიის ოპერატიულმა მასშტაბმა და წარმატებამ გამოავლინა ირანის ეროვნული უსაფრთხოების ინფრასტრუქტურის მნიშვნელოვანი დაუცველობა. თავდასხმისთანავე, ირანელ ჩინოვნიკებს შორის შიდა კომუნიკაციებმა გამოაჩინა შიდა დაბნეულობა, განსაკუთრებით შეშფოთება თავდასხმის დროს საჰაერო თავდაცვის არარსებობის გამო. ირანის სარაკეტო პასუხი სამხედრო მზადყოფნის ნაკლებობის ნიშნად იქნა აღქმული.<ref name="NYTimes20250613b" /> === ლოკაციები === {| class="wikitable" style="float:center; margin-left: 1em;" |+ ოპერაცია აღმავალი ლომი |- !საჰაერო თავდასხმის სამიზნე !ინფორმაცია ზიანის შესახებ |- |rowspan="3" |ნათანზის ბირთვული სადგური |განადგურდა საპილოტე საწვავის გამდიდრების ქარხანა (PFEP), მრავალსართულიანი გამდიდრების დაწესებულება 1700 მოწინავე ცენტრიფუგით. PFEP მოიცავდა IR-4 და IR-6 ცენტრიფუგებს, რომლებიც გამოიყენებოდა 60%-ით გამდიდრებული ურანის წარმოებისთვის.<ref name="CTPJun132PM"/><ref name="ISWJune13"/><ref name="IDFPostNatanz">{{cite web |author1=[[Israel Defense Forces]] |title=צה״ל תקף את אתר העשרת האורניום הגדול ביותר באיראן במרחב נטנז |url=https://x.com/idfonline/status/1933452604316520580 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@idfonline |access-date=13 June 2025 |language=Hebrew |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref> [[ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო]]მ (IAEA) განაცხადა, რომ განადგურდა გამდიდრების ქარხნის „მიწისზედა“ ნაწილი და რომ „არ არსებობს არანაირი მინიშნება ფიზიკური თავდასხმის შესახებ მიწისქვეშა კასკადურ დარბაზზე, რომელიც შეიცავს საწვავის გამდიდრების პილოტური ქარხნის ნაწილს და საწვავის გამდიდრების მთავარ ქარხანას“.<ref name="IAEANatanz">{{cite web |last1=Grossi |first1=Rafael |author1-link=Rafael Grossi |title=Director General Grossi's Statement to UNSC on Situation in Iran |url=https://www.iaea.org/newscenter/statements/director-general-grossis-statement-to-unsc-on-situation-in-iran |publisher=[[International Atomic Energy Agency]] |access-date=14 June 2025 |location=[[Vienna]] |date=13 June 2025}}</ref> |- |ელექტრო ოთახები და გამდიდრების სხვა დამხმარე ინფრასტრუქტურა დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="ISWJune13"/><ref name="CTPJun132PM">{{cite web |last1=Rezaei |first1=Ben |last2=Reddy |first2=Ria |last3=Campa |first3=Kelly |last4=Borens |first4=Avery |last5=Moore |first5=Johanna |last6=Carl |first6=Nicholas |last7=Parry |first7=Andie |last8=Ganzeveld |first8=Annika |last9=Carter |first9=Brian |title=Iran Update Special Edition: Israeli Strikes on Iran, June 13, 2025, 2:00pm ET |url=https://www.criticalthreats.org/analysis/iran-update-special-edition-israeli-strikes-on-iran-june-13-2025-200pm-et |website=Critical Threats Project |publisher=[[American Enterprise Institute]] |access-date=14 June 2025 |location=[[Washington, D.C.]] |date=13 June 2025}}</ref><ref name="IDFPostNatanz"/><ref name="IAEANatanz"/> |- |ბირთვული კვლევის აღჭურვილობა და მასალები დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="ISWJune13"/><ref name="IDFPostNatanz"/> |- |rowspan="2" |ისპაჰანის ბირთვული ტექნოლოგიის ცენტრი |ისპაჰანის ბირთვული ტექნოლოგიების ცენტრში [[ურანის]] წარმოების ობიექტი დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="CTPJun132PM"/> |- |ისპაჰანის ბირთვული ტექნოლოგიების ცენტრში „გამდიდრებული ურანის ბირთვული საწვავის წარმოებისთვის გადამუშავების“ ობიექტები დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="CTPJun132PM"/> |- |არაკის ბირთვული კომპლექსი |ბირთვული კომპლექსის მძიმე წყლის რეაქტორი (IR-40) დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="ISWJune13"/> |- |ფორდოუს საწვავის გამდიდრების სადგური |ფორდოუს საწვავის გამდიდრების სადგურზე განხორციელდა თავდასხმა, დაზიანება უცნობია.<ref name="CTPJun132PM"/><ref>{{cite web |last1=Fassihi |first1=Farnaz |title=NEWS: Israel has resumed attacks on Iran. Fordo, one of the main underground nuclear sites, is now under attack. Natanz has also been badly damaged in the strikes. Multiple locations in Tehran also report explosions. |url=https://x.com/farnazfassihi/status/1933553339083768101 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=[[The New York Times]] |access-date=14 June 2025 |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref> ირანის ატომური ენერგიის ორგანიზაციის განცხადებით, სადგური მცირედით დაზიანდა.<ref name="FordowDamage">{{cite web|date=14 June 2025|url=https://aje.io/auoxkc?update=3773872|title=Iranian official confirms limited damage at Fordow nuclear site|website=Al Jazeera|accessdate=14 June 2025}}</ref><ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran confirms limited damage at Iran’s Fordo nuclear site |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-confirms-limited-damage-at-irans-fordo-nuclear-site/ |access-date=14 June 2025 |website=www.timesofisrael.com |agency=Reuters |language=en-US}}</ref> |- |ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის (IRGC) 29-ე ნაბი აკრამის დივიზია |განადგურდა დივიზიის საწყობი ქერმანშაჰის პროვინციაში.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Taghvaee |first1=Babak |title=Another image of a missile strike on the ammunition depot of the 29th Nabi Akram Division of the #IRGC Land Forces in #Kermanshah, west of #Iran. |url=https://x.com/BabakTaghvaee1/status/1933384980345851942 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@BabakTaghvaee1 |access-date=13 June 2025 |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref> |- |ჰაზრათ-ე მასუმეს საჰაერო თავდაცვის პუნქტი |ჰაზრათ-ე მასუმეს საჰაერო თავდაცვის პუნქტი გადანგდურდა, რასაც ირანის არმიის პოლკოვნიკი ემსხვერპლა.<ref name="CTPJun132PM"/> |- |სობაშის რადარის პუნქტი |განადგურდა ჰამადანის პროვინციაში მდებარე ხატამ ოლ ანბიას დასავლეთ საჰაერო თავდაცვის ზონის სობაშის რადარის პუნქტი, რომელიც „ირანის მთელი საჰაერო თავდაცვის სისტემის სამეთაურო ცენტრის ფუნქციას ასრულებდა“.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Naftali |first1=Hananya |title=Israel attacked a site in the Hamadan province that serves as a command center for all of Iran's air defense systems. |url=https://x.com/HananyaNaftali/status/1933370923349881153 |website=[[Twitter|𝕏]] (Formerly [[Twitter]]) |publisher=@HananyaNaftali |access-date=13 June 2025 |date=13 June 2025}}</ref><ref name="CTPJun132PM"/> |- |პირანშარის სამხედრო ბაზა |სამხედრო ბაზა დაზიანდა <ref name="ISWJune13"/> |- |ქერმანშაჰის ჭურვების მიწისქვეშა დაწესებულება |ქერმანშაჰის ჭურვების მიწისქვეშა დაწესებულება, სადაც „ოიამ 1“ ტიპის ბალისტიკური რაკეტები ინახებოდა, განადგურდა.<ref name="CTPJun132PM"/><ref>{{cite web |last1=David |first1=Colin |title=The Underground IRGC Missile Bases in Kermanshah |url=https://israel-alma.org/the-underground-irgc-missile-bases-in-kermanshah/ |website=Alma Research and Education Center |date=2 July 2023 |access-date=14 June 2025}}</ref><ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Intel |first1=Evergreen |title=This is the Kermanshah Underground Facility (UGF) at 34.368586, 47.236778 POV starts around 34.35011, 47.22774 |url=https://x.com/vcdgf555/status/1933383099435692539 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@vcdgf555 |access-date=13 June 2025 |date=13 June 2025}}</ref> |- |[[თეირანი]]ს ბალისტიკური რაკეტების საჰაერო თავდაცვის ბაზა |[[მოსადი|მოსადმა]] დრონის გამოყენებით დააზიანა [[თეირანის]] მახლობლად მდებარე ირანის ბალისტიკური რაკეტების საჰაერო თავდაცვის ბაზა.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Macales |first1=Ben Tzion |title=הצלחתי לעשות גאו-לוקציה של תיעוד הסיכול של המוסד . האירוע התרחש בבסיס הגנה אווירית דרומית לטהראן: 35.3094444, 51.1388889 |url=https://x.com/BenTzionMacales/status/1933460194232504330 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@BenTzionMacales |access-date=13 June 2025 |language=Hebrew |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref><ref>{{cite web |last1=Fabian |first1=Emanuel (Mannie) |title=The Mossad spy agency reveals footage showing its actions against Iranian air defenses and ballistic missile launchers in Iran this morning. |url=https://x.com/manniefabian/status/1933455569429357026 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@manniefabian |access-date=13 June 2025 |date=13 June 2025}}</ref> |- |[[თავრიზი]]ს შაჰიდ მადანის საერთაშორისო აეროპორტი |ირანის საჰაერო ძალების მე-2 ტაქტიკური საჰაერო ბაზა]], რომელიც ასევე წარმოადგენს ირანის საჰაერო ძალების მე-2 ტაქტიკურ საჰაერო ბაზას, დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="ISWJune13"/><ref name="CTPJun132PM"/><ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Israel wipes out strategic Iranian airport in fresh round of strikes |url=https://www.ynetnews.com/article/o5xv0ej7w |access-date=13 June 2025 |work=Ynetnews |language=en}}</ref><ref name="MyUser_The_Washington_Post_June_13_2025c">{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/video/world/videos-show-impact-of-tabriz-airport-strike/2025/06/13/4c8fc3cd-f36a-4dec-b161-987477e251fa_video.html |title=Videos show impact of Tabriz airport strike |newspaper=[[The Washington Post]] |date=13 June 2025 |accessdate=13 June 2025}}</ref> |- |[[ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსი]]ს [[თავრიზი]]ს რაკეტების გამშვები წერტილები |აღმოსავლეთ აზერბაიჯანის პროვინციაში, თავრიზთან ახლოს, განადგურდა ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის (IRGC) რაკეტების გამშვები რამდენიმე პუნქტი.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |author1=OSINTdefender |title=IRGC missile launch sites near the city of Tabriz in Northwestern Iran were heavily targeted earlier by Israel. |url=https://x.com/sentdefender/status/1933364898135765116 |website=[[Twitter|𝕏]] |access-date=13 June 2025 |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref> |- |სარდაშტის, [[დასავლეთი აზერბაიჯანის ოსტანი|დასავლეთ აზერბაიჯანის]] ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის ბაზა |ბაზაზე განხორციელდა შეტევა.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Auerbach |first1=Erich |title=This footage shows smoke rising from an IRGC base in Sardasht, Iran (~36.160356, 45.468507) |url=https://x.com/zcjbrooker/status/1933348603822756340 |website=[[Twitter|𝕏]] (Formerly [[Twitter]]) |publisher=@zcjbrooker |access-date=13 June 2025 |date=12 June 2025}}</ref> |- |საგუშაგო |ჩრდილოეთ თეირანში დაზიანდა საგუშაგო.<ref name="ISWJune13">{{cite web |last1=Parry |first1=Andie |last2=Carl |first2=Nicholas |last3=Ganzeveld |first3=Annika |title=Iran Update Special Edition: Israeli Strikes on Iran, June 13, 2025 |url=https://www.understandingwar.org/backgrounder/iran-update-special-edition-israeli-strikes-iran-june-13-2025 |website=ISW Press |publisher=[[Institute for the Study of War]] |access-date=13 June 2025 |location=Washington, D.C. |date=13 June 2025}}</ref><ref>{{cite web |last1=Sardarizadeh |first1=Shayan |title=THREAD: Verified videos of the aftermath of Israeli strikes on Iran Smoke rising from One Holding Tower near Vanak Square, north Tehran. Location: 35.757317, 51.414993 |url=https://x.com/Shayan86/status/1933330421929906591 |website=[[Twitter|𝕏]] (Formerly [[Twitter]]) |date=12 June 2025}}</ref> |- |სოციალური უზრუნველყოფის დეპარტამენტის შენობა კასრ-ე შირინში |დეპარტამენტის შენობა განადგურდა<ref name="ISWJune13"/> |- |} ==13 ივნისი== ===დილა=== [[File:Explosions in different areas of Tehran following Israeli attack Mizan 13 June 30.jpg|thumb|დაზიანებული შენობა თეირანში]] [[File:The Zionist regime's 2025 attack on some areas in Tehran 23 Tasnim.jpg|thumb|ისრაელის შეტევის შედეგები თეირანში]] 13 ივნისის გამთენიისას ისრაელის თავდაცვის ძალებმა ფართომასშტაბიანი დარტყმა განახორციელეს ირანის ბირთვული ობიექტებისა და სამხედრო ინფრასტრუქტურის წინააღმდეგ.<ref name="JPost20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders |url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575 |access-date=12 June 2025 |website=The Jerusalem Post}}</ref> ისრაელის დროით, დილის 6:30-ზე, ისრაელის საჰაერო ძალებმა დარტყმების ხუთი ტალღა განახორციელეს.<ref>{{Cite web |title=Israel has so far carried out 5 waves of strikes in Iran, military official says |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-has-so-far-carried-out-5-waves-of-strikes-in-iran-military-official-says/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ოპერაცია ათობით ობიექტზე იყო ფოკუსირებული, მათ შორის ირანის ბირთვულ პროგრამასთან დაკავშირებულ ადგილებზე, სამხედრო მეთაურებსა და ბაზებზე.<ref name="JPost20250613a" /> „მოსადმა“ ასევე ჩაატარა კოორდინირებული საიდუმლო დივერსიული მისიების სერია, რომლებიც ირანის საჰაერო თავდაცვის სისტემებსა და სარაკეტო ინფრასტრუქტურაზე იყო მიმართული.<ref>{{Cite web |title=Report: Mossad carried out covert sabotage operations against Iranian air defenses, long-range missiles |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-mossad-carried-out-covert-sabotage-operations-against-iranian-air-defenses-long-range-missiles/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ისრაელმა განაცხადა, მისმა ძალებმა ირანისთვის მოულოდნელ ობიექტებს შეუტიეს.<ref name="JPost20250613a" /> ისრაელის თავდაცვის ძალების ცნობით, პირველი დარტყმების დროს 200-ზე მეტმა ისრაელის თვითმფრინავმა 330-ზე მეტი საბრძოლო მასალა დაახლოებით 100 სამიზნის მიმართულებით გაისროლა.<ref>{{Cite web |title=IDF: 200 aircraft involved in opening strikes on Iran, with several top officials killed |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-200-aircraft-involved-in-opening-strikes-on-iran-with-several-top-officials-killed/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ისრაელის ოფიციალური პირის თქმით, მოსადმა თეირანის მახლობლად საიდუმლო დრონების ბაზა შექმნა, რომელიც ოპერაციის ფარგლებში ისრაელისკენ მიმართული რაკეტების გამშვები პუნქტების დასაბომბად გამოიყენებოდა.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613c">{{Cite web |title=Mossad set up drone base in Iran; UAVs were activated overnight to strike surface-to-surface missile launchers aimed at Israel |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/mossad-set-up-a-drone-base-in-iran-uavs-were-activated-overnight-to-strike-surface-to-surface-missile-launchers-aimed-at-israel/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალებთან კოორდინირებული მისია ასევე მოიცავდა ირანში ზუსტი მნიშვნელობის იარაღის გადატანასა და მოსადის კომანდო მებრძოლების მუშაობას საჰაერო თავდაცვის სისტემების გასანეიტრალებლად, რაც ისრაელის თვითმფრინავებისთვის საჰაერო უპირატესობას უზრუნველყოფდა.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613c" /> თეირანში მთავრობასთან დაკავშირებულმა ოფიციალურმა პირმა, ჰამიდ ჰოსეინიმ, განაცხადა, რომ ისრაელის დარტყმა მმართველობის ზედა რგოლიმისთვის მოულოდნელი იყო. მან აღიარა, რომ ამან ირანს ეფექტური საჰაერო თავდაცვისუნარიანობა შეუზღუდა. ჰოსეინი შოკირებული იყო ისრაელის ინფილტრაციის სიღრმით.<ref name="NYTimes20250613b" /> „ნიუ-იორკ თაიმზთან“ გაზიარებული პირადი შეტყობინებების თანახმად, ირანელი ოფიციალური პირები განრისხებულები და გაკვირვებულები იყვნენ ირანის საჰაერო თავდაცვის უუნარობით.<ref name="NYTimes20250613b" /> ადგილობრივი დროით დაახლოებით დილის 3 საათზე, ისრაელის თავდაცვის მინისტრმა [[ისრაელ კაცი|ისრაელ კაცმა]] მთელი ქვეყნის მასშტაბით საგანგებო მდგომარეობა გამოაცხადა და რაკეტებითა და დრონებით საპასუხო ქმედებების შესახებ გააფრთხილა მოსახლეობა.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Israel begins preemptive strike against Iran, defense minister says; sirens wail across Israel |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-begins-preemptive-strike-against-iran-defense-minister-says-sirens-wail-across-israel/ |work=The Times of Israel}}</ref> ირანის შესაძლო კონტრშეტევის მოლოდინში, მთელ ისრაელში გამაფრთხილებელი სირენები გააქტიურდა, თუმცა ინფორმაციის გავრცელების დროისთვის ირანს ბალისტიკური რაკეტები არ ჰქონდა გაშვებული.<ref name="JPost20250613a" /><ref name="Lubell">{{Cite news |last1=Lubell |first1=Maayan |last2=Hafezi |first2=Parisa |last3=Holland |first3=Steve |date=13 June 2025 |title=Israel hits Iran nuclear and missile facilities, appears to block retaliation |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/ |access-date= |work=[[Reuters]] |language=en}}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალების ცნობით, ეს ქმედება გამოწვეული იყო დაზვერვის ინფორმაციით, რომელიც მიუთითებდა, რომ ირანმა საკმარისი რაოდენობის გამდიდრებული ურანი დააგროვა იმისთვის, რომ რამდენიმე დღეში 15 ბირთვული იარაღი წარმოექმნა.<ref name="JPost20250613a" /> აფეთქებები დაფიქსირდა მთელ თეირანში, მათ შორის სამხედრო ბაზებთან ახლოს და უფროსი მეთაურების საცხოვრებელ უბნებში. თვითმხილველები აღწერდნენ უზარმაზარ ცეცხლს და განმეორებით აფეთქებებს.<ref name="NYTimesLive20250612" /><ref name="IranIntlLive20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Live - 'Rising Lion': Israel launches open-ended attack on Iran's nuclear program |url=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881#202506137260 |access-date=13 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> ფარსის საინფორმაციო სააგენტო, რომელიც ირანის რევოლუციურ გუშაგთა კორპუსთან არის დაკავშირებული, იტყობინებოდა, რომ შაჰრაკ-ე მაჰალათიში, თეირანის აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარე უბანში, სადაც ირანელი მაღალი თანამდებობის პირები და მათი ოჯახები ცხოვრობენ, რამდენიმე სახლი დაზიანდა.<ref name="IranIntlLive20250613a" /> გავრცელებული ინფორმაციით, თავდასხმისას თეირანში ირანის რევოლუციური გუშაგთა კორპუსის შტაბ-ბინას ცეცხლი გაუჩნდა.<ref name="APNewsLive"/> თავდასხმის დროს რამდენიმე საცხოვრებელი კომპლექსი დაზიანდა, მათ შორის ისეთებიც, სადაც ირანელი ოფიცრები და ოფიციალური პირები ცხოვრობდნენ. გავრცელებული ინფორმაციით, აფეთქებების სიძლიერემ ზოგიერთი შენობის ნგრევა გამოიწვია.<ref>{{Cite web |last=Guzman |first=Chad |date=13 June 2025 |title=Iran Vows 'Painful' Response After Israeli Attack |url=https://time.com/7293795/israel-strikes-iran-attack-what-to-know/ |access-date= |website=[[Time Magazine]] |language=en}}</ref> აფეთქებები მოხდა ნათანზში, ისპაჰანის პროვინციაში, სადაც ირანის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ბირთვული ობიექტი მდებარეობს. ირანის სახელმწიფო ტელევიზიამ დაადასტურა „ხმაურიანი აფეთქებები“ ობიექტის მახლობლად, სადაც ორი გამამდიდრებელი ქარხანაა განთავსებული: დიდი მიწისქვეშა საწვავის გამდიდრების ქარხანა (FEP) და მიწისზედა საპილოტე საწვავის გამდიდრების ქარხანა (PFEP).<ref>{{Cite web |title=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/ |access-date=12 June 2025 |website=The Times of Israel }}</ref> ასევე სამიზნე გახდა ხონდაბისა და ხორამაბადის ბირთვული ობიექტები.<ref name="IranIntlLive20250613b" /><ref name=kh>{{cite web |date=13 June 2025 |title=آخرین اخبار از حمله اسرائیل به ایران؛ آماده‌باش گسترده در منطقه اعلام شد |trans-title=Latest news on Israel's attack on Iran; widespread alert declared in the region |url=https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-6/1020829-%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 |access-date=13 June 2025 |website=Shargh |language=fa}}</ref> ===შუადღე=== ისრაელმა თავრიზში შუადღისას დარტყმები განახორციელა, რომელთა სამიზნეც, როგორც ამბობენ, თავრიზის აეროპორტის მიმდებარე ტერიტორია იყო.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613d">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Iran reports fresh explosions in Tabriz; adviser to Khamenei said injured in early strikes |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-reports-fresh-explosions-in-tabriz-adviser-to-khamenei-said-injured-in-early-strikes/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ისრაელმა ასევე დაბომბა შირაზი და ნათანზის ბირთვული ობიექტი.<ref name="APNewsLive"/> აფეთქებები ასევე მოხდა ჰამადანის საჰაერო ბაზაზე<ref>{{Cite web|url=https://en.apa.az/europe/loud-explosion-reported-near-noje-airbase-in-hamadan-470149|title=Loud explosion reported near Noje airbase in Hamadan|date=13 June 2025|website=Apa.az}}</ref><ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Explosions rock airbase in Hamedan city, western Iran: local media |url=https://www.chinadaily.com.cn/a/202506/13/WS684c13eba310a04af22c62c0.html |access-date=13 June 2025 |website=China Daily}}</ref> და პარჩინის სამხედრო ბაზაზე.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Parchin military site, Nojeh airbase hit by Israeli missiles |url=https://www.iranintl.com/en/202506137389 |access-date=13 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> ორი აფეთქება ასევე მოხდა ფორდოუს მიწისქვეშა საწვავის გამდიდრების ქარხნის მახლობლად,<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Two explosions hit areas near Iran's Fordo nuclear site - IRGC outlet |url=https://www.iranintl.com/en/202506135103 |access-date=13 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> სადაც, როგორც ამბობენ, ირანის საჰაერო თავდაცვის სისტემამ ისრაელის დრონი ჩამოაგდო.<ref>{{Cite web |title=Iran downs Israeli drone near Fordo nuclear site, state media claims |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-downs-israeli-drone-near-fordo-nuclear-site-state-media-claims/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> მოგვიანებით, ისრაელის თავდაცვის ძალებმა დაადასტურეს ჰამადანისა და თავრიზის საჰაერო ბაზებზე თავდასხმის ფაქტი და განაცხადეს, რომ მათ „დაშალეს“ ეს უკანასკნელი საჰაერო ბაზა, გაანადგურეს ათობით ირანული დრონი და მიწა-მიწის ტიპის რაკეტების გამშვები.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israeli military says it struck 2 Iranian air force bases and "dismantled" one of them |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl#cmbvfrzw900003b6x4nckbh0n |access-date=14 June 2025 |publisher=CNN |language=en}}</ref> 18:46 საათზე, ისრაელის თავდაცვის ძალებმა დაადასტურეს ისპაჰანის ბირთვული ტექნოლოგიების/კვლევითი ცენტრის დაბომბვა და განაცხადეს, რომ ის „გამდიდრებული ურანის ხელახალი გადამუშავების“ პროცესში იყო ჩართული.<ref name="Telegraph20250613b">{{Cite news |last1=Kelly |first1=Kieran |last2=Cleave |first2=Iona |last3=Bodkin |first3=Henry |last4=White |first4=Josh |last5=Stringer |first5=Connor |last6=Coen |first6=Susie |date=13 June 2025 |title=Israel-Iran latest: Hidden Iranian nuclear site targeted in fresh attack |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/13/israel-attacks-iran-latest-news-nuclear-sites-war/ |access-date=13 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> ირანული მედიის ცნობით, ირანის საჰაერო სივრცეში სულ მცირე ორი ისრაელის გამანადგურებელი ჩამოაგდეს და ქალი პილოტი დაატყვევეს.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Iran claims to have shot down at least 2 Israeli planes in Iranian airspace |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl#cmbv41jwr00063b6ur47gsqw7 |access-date=13 June 2025 |publisher=CNN |language=en}}</ref><ref>{{cite web | url=https://airlive.net/military/2025/06/13/breaking-iran-claims-to-have-shot-down-israeli-fighter-jets-and-captured-a-female-pilot/ | title=BREAKING Iran claims to have shot down Israeli fighter jets and captured a female pilot | website=AIRLIVE | date=13 June 2025 | last1=Mil | first1=Seb }}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალებმა ეს ინფორმაცია უარყვეს.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613e">{{Cite news |date=13 June 2025 |last=Fabian |first=Emanuel |title=IDF denies Iranian state media report claiming Tehran downed pair of Israeli fighter jets |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/state-media-claims-iran-downed-2-israeli-fighter-jets-no-immediate-comment-from-idf/ |access-date=13 June 2025 |work=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ==14 ივნისი== 14 ივნისის გამთენიისას, ირანულმა მედიამ თეირანის მეჰრაბადის საერთაშორისო აეროპორტში აფეთქებისა და შემდეგ დიდი ხანძრის შესახებ ინფორმაცია გაავრცელა. Fars News Agency-ის ცნობით, ორი ჭურვი მიმდებარე ტერიტორიას მოხვდა.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Blast reported at Tehran's Mehrabad Airport; 2 projectiles said to hit area |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/blast-reported-at-tehrans-mehrabad-airport/ |access-date= |website=[[The Times of Israel]] |language=en-US}}</ref> ირანის საჰაერო თავდაცვის ძალები ისპაჰანის თავზე ისრაელის ჭურვებზე მუშაობდნენ.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli airstrikes continue in Tehran and Isfahan, videos show |url=https://www.iranintl.com/en/202506148587 |access-date= |website=[[Iran International]] |language=en}}</ref> „ალ-არაბიას“ ინფორმაციით, ირანის სამხედროებმა ჩრდილო-დასავლეთ ირანში სადაზვერვო მისიების დროს ისრაელის რამდენიმე დრონი ჩამოაგდეს, რის შედეგადაც ორივე მხარემ ცეცხლი გაუხსნა ერთმანეთს.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran launches fresh wave of attacks on Israel, two killed: Reports |url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/14/iran-launches-fresh-wave-of-attacks-on-israel-state-tv |access-date= |publisher=[[Al Arabiya]] |language=en}}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალების შტაბის უფროსმა, ეიალ ზამირმა და ისრაელის საჰაერო ძალების მეთაურმა, ტომერ ბარმა, დილით განაცხადეს, რომ „თეირანისკენ მიმავალი გზა გაკვალულია“.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title='The way to Tehran has been paved': IDF chiefs say Air Force to begin operating freely over Iranian capital |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/the-way-to-tehran-has-been-paved-idf-chiefs-say-air-force-to-begin-operating-freely-over-iranian-capital/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> თავდაცვის ძალებმა მოგვიანებით განაცხადა, რომ მან დასავლეთ ირანში მიწისქვეშა ობიექტი დაბომბა, რომელიც ათობით ბალისტიკური და ფრთოსანი რაკეტის შესანახად გამოიყენებოდა.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=IDF spokesperson: Israel bombed underground Iranian facility storing dozens of missiles |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-spokesperson-israel-bombed-underground-iranian-facility-storing-dozens-of-missiles/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ირანმა დაადასტურა კიდევ ორი უფროსი მეთაურის დაღუპვა: გენერალი ღოლამრეზა მეჰრაბი, შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის დაზვერვის უფროსის მოადგილე და გენერალი მეჰდი რაბანი, ოპერაციების ხელმძღვანელის მოადგილე.<ref name="TimesOfIsraelLive20250614">{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran confirms two more senior generals killed in Israeli strikes |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-confirms-two-more-senior-generals-killed-in-israeli-strikes/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US |agency=Agence France-Presse}}</ref> ამ თარიღისთვის, ირანმა ასევე განაცხადა, რომ ჩამოაგდო ისრაელის სამი F-35 თვითმფრინავი და ორი პილოტი დააკავა.<ref name="F35Jets">{{Cite news |date=14 June 2025 |title= Third F-35 fighter jet downed in Iranian territory, two Israeli pilots now in custody |url= https://www.tehrantimes.com/news/514337/Third-F-35-fighter-jet-downed-in-Iranian-territory-two-Israeli |access-date=14 June 2025 |work=[[Tehran Times]]}}</ref> ირანის ნავთობის სამინისტრომ განაცხადა, რომ ბუშერის პროვინციაში ორ ნავთობის საბადოს თავს დაესხნენ: სამხრეთ პარსის გაზის საბადოს ფაზა 14-ის პლატფორმას და ფაჯრ ჯამის გაზის გადამამუშავებელ ქარხანას.<ref>{{Cite web |title=Iran says Israel has attacked two gas field |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3Ae1780d58-29d1-4481-851c-0ab924b4e3bc#post |access-date=14 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran's biggest gas refinery still on fire despite official denial |url=https://www.iranintl.com/en/202506144861 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> თავდასხმებმა გამოიწვია მასშტაბური ხანძარი, რამაც შეაჩერა მინიმუმ 12 მილიონი კუბური მეტრი გაზის წარმოება.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Fire halts 12 million cubic meters of gas production at South Pars Phase 14 |url=https://www.iranintl.com/en/202506147968 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> [[წითელი ჯვრისა და წითელი ნახევარმთვარის საერთაშორისო მოძრაობა|წითელი ჯვრისა და წითელი ნახევარმთვარის საერთაშორისო მოძრაობის]] ცნობით, იმ დროისთვის ისრაელის თავდასხმებმა გავლენა მოახდინა ირანის 31 პროვინციიდან 18-ზე, სადაც მისი 1414 თანამშრომელი მონაწილეობდა სამაშველო ოპერაციებში.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli attacks affect 18 of Iran's 31 provinces, Red Crescent says |url=https://www.iranintl.com/en/202506147133 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> ადგილობრივი დროით 23:11 საათზე, ისრაელის თავდაცვის ძალებმა გამოაცხადა, რომ დაიწყო დარტყმების ახალი ტალღა თეირანში „სამხედრო სამიზნეებზე“.<ref>{{Cite web |title=Israel and Iran trade fire – what you need to know |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3A342b766b-06b7-4f92-8b3b-bc3644ec8ba4#post |access-date=14 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> ქალაქში ნავთობისა და ბენზინის საწყობები დაბომბეს, რის შედეგადაც შაჰრანის უბანში ელექტროენერგია გაითიშა.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Gasoline and oil depots in western Tehran hit by Israeli airstrikes |url=https://www.iranintl.com/en/202506145667 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> მოგვიანებით, ტასნიმის საინფორმაციო სააგენტომ გაავრცელა ინფორმაცია, რომ დედაქალაქში ისრაელის თავდასხმების შედეგად ირანის თავდაცვის სამინისტროს შტაბ-ბინა და თავდაცვითი ინოვაციებისა და კვლევის ორგანიზაციის შენობა დაბომბეს.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli airstrikes hit SPND building in Tehran - Tasnim |url=https://www.iranintl.com/en/202506143937 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> ==15 ივნისი== ისრაელის თავდაცვის ძალებმა ირანელი მშვიდობიანი მოქალაქეები გააფრთხილეს და მოუწოდეს ევაკუაციისკენ შირაზში იარაღის ქარხნებისა და სამხედრო ბაზების მიმდებარე ტერიტორიებიდან.<ref name="IranIntlLive20250612"/><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=10 dead, 200 injured in Iranian barrages; IDF warns Iranians near arms plants to evacuate |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-15-2025/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ასევე გავრცელდა ინფორმაცია თეირანში იუსტიციის სამინისტროს შენობაზე განხორციელებული დარტყმის შესახებ.<ref>{{Cite web |title=Video shows smoke rising from Iranian Ministry of Justice |url=https://www.bbc.com/news/live/c2kqkd03xn5t?post=asset%3A67b04956-ee13-40d1-b6a6-416cd3feb86e#post |access-date=15 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> მოგვიანებით, ისრაელის საჰაერო ძალებმა განაცხადეს, რომ დაბომბეს საწვავის შესავსები თვითმფრინავი მაშჰად შაჰიდ ჰაშემინეჯადის საერთაშორისო აეროპორტში - ისრაელის ტერიტორიიდან დაახლოებით 2,300 კილომეტრში - რაც, შესაძლოა, მის ისტორიაში ყველაზე შორეული ოპერაცია იყო.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=In 'most distant strike,' Israeli Air Force bombs Iranian plane at Mashhad Airport in northeast Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-air-force-bombed-iranian-refueling-plane-at-mashhad-airport-idf-confirms/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ირანმა ომანსა და კატარს შუამავლობა სთხოვა შეერთებულ შტატებთან ურთიერთობისთვის, დარტყმების შეჩერებისა და ბირთვული მოლაპარაკებების განახლების მიზნით.<ref name="JPost20250615">{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iran turns to mediators to reach ceasefire, prevent Israeli strikes |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857732 |access-date=15 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> ირანმა განაცხადა, რომ დააკავა ორი პირი, რომლებიც, მათი თქმით, მოსადის წევრები იყვნენ.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iran says it arrested 2 Mossad operatives |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776515 |website=Al Jazeera English}}</ref> ისრაელმა ირანში, ასევე სამხედრო ბაზებზე იერიში მიიტანა მიწა-მიწის ტიპის რაკეტებით. ისრაელი ასევე თავს დაესხა ირანის საგარეო საქმეთა სამინისტროს.<ref name="CNNLive20250615">{{Cite web |last=Ebrahim |first=Nadeen |date=15 June 2025 |title=Live updates: Israeli death toll rises as conflict rages with Iran |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-15-25 |access-date=15 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref> ჭურვებმა ასევე იმსხვერპლა ირანის რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის დაზვერვის უფროსი და დაზვერვის მოადგილე.<ref>{{Cite news|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/netanyahu-confirms-israel-killed-irgc-intelligence-chief-and-his-deputy/|title=Netanyahu says Israel killed IRGC intelligence chief and his deputy|work=The Times of Israel|date=15 June 2025|access-date=15 June 2025}}</ref> ნეთანიაჰუმ Fox News-თან ინტერვიუში განმარტა, რომ ისრაელს სხვა გზა არ ჰქონდა, გარდა იმისა, რომ ირანზე თავდასხმა მოეხდინა ბირთვული ჰოლოკოსტის თავიდან ასაცილებლად. ინტერვიუში ნეთანიაჰუმ განაცხადა, რომ თავდასხმა განხორციელდა როგორც ისრაელის, ასევე მსოფლიოს დასაცავად. ნეთანიაჰუმ ირანის მთავრობა ირანელი ხალხის მჩაგვრელად შეაფასა და თქვა, რომ ირანელი ხალხის არჩევანი იყო, „აჯანყდებოდნენ თუ არა“.<ref name="CNNLive20250615" /> ==16 ივნისი== ისრაელის თავდაცვის ძალებმა თეირანში მდებარე ქუდსის ძალების სამეთაურო ცენტრს დაარტყა.<ref name="France24-20250614">{{Cite web |date=14 June 2025 |title='It's the civilians who will pay the price': Iranians prepare for the worst after Israeli strikes |url=https://www.france24.com/en/middle-east/20250614-civilians-pay-price-iranians-prepare-worst-after-israeli-strikes-tehran-nuclear |access-date=15 June 2025 |publisher=France 24 |language=en |quote="He was a civilian,” she said. “He had nothing to do with it. "}}</ref> ისრაელის ოფიციალურმა წარმომადგენელმა Wall Street Journal-ს განუცხადა, რომ არსებობს მინიშნებები, რომ ნანთანზში მდებარე მიწისქვეშა ბირთვული ობიექტი „აფეთქდა“.<ref name="NYTimesLive20250612"/> Iran International-ის ცნობით, აფეთქებების ხმა ისმოდა ფორდოს ბირთვული ობიექტის მიმდებარე ტერიტორიაზე.<ref>{{cite news |title=78 people have been killed in Israel's attacks on Iran: UN ambassador |publisher=[[Al Jazeera]] |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773277 |archive-url=https://archive.fo/nAE1Y |archive-date=13 June 2025 |url-status=live}}</ref> როგორც ამბობენ, ისრაელის თავდაცვის ძალების დარტყმები პარჩინის სამხედრო ობიექტების მიმდებარე ტერიტორიაზე განხორციელდა.<ref name="bbc13june">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Trump struggles with Iran message as Republicans diverge over attack |url=https://www.bbc.com/news/articles/cq69e7nr9m5o |access-date=13 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ირანის სამხედრო ოპერაციები]] l8l1mdgdn2enr3pxu5dbfzygcwxb2yy 4815954 4815953 2025-06-17T15:06:39Z Jaba1977 3604 /* top */ 4815954 wikitext text/x-wiki {{მიმდინარე}} {{ინფოდაფა სამხედრო კონფლიქტი | კონფლიქტი = ირან-ისრაელის ომი | ნაწილი = ირან-ისრაელის კონფლიქტის | სურათი = [[ფაილი:Pictures_of_the_Israeli_attack_on_Tehran_1_Mehr_(2).jpg|300პქ]] | სათაური = [[თეირანი]]ს დაბომბვა | თარიღი = [[13 ივნისი]], [[2025]] — დღემდე | მდებარეობა = [[ირანი]], [[ისრაელი]], [[მდინარე იორდანეს დასავლეთი ნაპირი|დასავლეთი სანაპირო]] | კოორდინატები = | მიზეზი = | casus = | შედეგი = | სტატუსი = მიმდინარე | ტერიტორია = | მხარე1 = {{დროშა|ისრაელი}}<br/>'''მხარდამჭერი:'''<br/>{{დროშა|აშშ}}<ref name="AxiosReuters"/><ref>{{cite web |title=Jordan Intercepting Missiles and Drones in Its Airspace |url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/jordan-intercepting-missiles-and-drones-in-its-airspace-23iXgh6DDeFb2FHgM2WC |website=Wall Street Journal |access-date=17 June 2025}}</ref><br>{{დროშა|იორდანია}} | მხარე2 = {{დროშა|ირანი}}<br/>'''მხარდამჭერი:'''<br/>[[ფაილი:Slogan_of_the_Houthi_Movement.svg|15პქ]] [[ჰუსიტები (დაჯგუფება)|ჰუსიტები]] | მეთაური1 = {{დროშანიშანი|ისრაელი}} [[ბენიამინ ნეთანიაჰუ]]<br/>{{დროშანიშანი|ისრაელი}} [[იცხაკ ჰერცოგი]] | მეთაური2 = {{დროშანიშანი|ირანი}} [[ალი ხამენეი]]<br/>{{დროშანიშანი|ირანი}} [[მასუდ ფეზეშქიანი]] | ნაწილები1 = | ნაწილები2 = | ძალა1 = | ძალა2 = | დანაკარგები1 = 24 გარდაცვლილი<ref>{{Cite news |date=16 June 2025 |title= IDF: 80-90% of Iranian missiles intercepted, but 24 Israelis killed in attacks |url= https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857892 |access-date=17 June 2025 |work=The Jerusalem Post=en}}</ref><br>592 დაჭრილი<ref>{{Cite web|url=https://www.israelhayom.com/2025/06/16/israeli-death-toll-rises-to-24-nearly-600-injured/|title=Israeli death toll rises to 24; nearly 600 injured|work=Israel Hayom|date=16 June 2025}}</ref> | დანაკარგები2 = '''ირანის მიხედვით''':<br />224 გარდაცვლილი<ref>{{Cite news |date=17 June 2025 |title= Israel-Iran live updates: IDF says it killed Iran's new wartime chief of staff |url= https://www.nbcnews.com/world/middle-east/live-blog/israel-iran-live-updates-idf-says-killed-irans-new-wartime-chief-staff-rcna213420 |access-date=17 June 2025 |work=NBC News=en}}</ref><br>1,277+ დაჭრილი<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iran launches new strikes on Israel as Israeli attack widens|url=https://www.bbc.com/news/articles/cy7575lv4ddo |website= BBC |archive-url=https://archive.today/20250615234333/https://www.bbc.com/news/articles/cy7575lv4ddo |archive-date=15 June 2025 |url-status=live}}</ref><br>'''[[ირანის ადამიანის უფლებათა დამცველები|HRANA]]-ს მიხედვით''':<br />1,098+ დანაკარგი (452 გარდაცვლილი)<ref>[https://www.en-hrana.org/the-fourth-day-of-israeli-attacks-on-iran-a-review-of-the-incidents/ The Fourth Day of Israeli Attacks on Iran: A review of the Incidents]</ref> | შენიშვნა = 1 დაღუპული სირიელი სამოქალაქო პირი<ref>{{Cite web|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/rights-group-says-woman-killed-in-western-syria-likely-by-iranian-drone/|title=Rights group says woman killed in western Syria, likely by Iranian drone|work=The Times of Israel|date=16 June 2025}}</ref><br>5 დაჭრილი იორდანელი სამოქალაქო პირი<ref>{{Cite web |last=Husseini |first=Rana |title=Five people injured from falling object in Irbid — PSD |url=http://jordantimes.com/news/breaking-news/psd-3-persons-injured-from-a-falling-object-on-their-house-on-the-northern-city-of-irbid-psd-said-the-injured-were-transferred-to-hospital-and-were-reported-to-be-in-good-condition |access-date=15 June 2025 |website=Jordan Times |language=en}}</ref> | კამპანიის დაფა = }} '''ირან-ისრაელის ომი''' — 2025 წლის 13 ივნისის გამთენიისას ისრაელის მიერ დაწყებული ფართომასშტაბიანი თავდასხმითი ოპერაცია ირანის რამდენიმე რაიონში მდებარე სამიზნეების წინააღმდეგ, კოდური სახელწოდებით '''„აღმავალი ლომი“'''. [[ისრაელის თავდაცვის ძალები|ისრაელის თავდაცვის ძალებისა]] და [[მოსადი|„მოსადის“]] მიერ განხორციელებული თავდასხმები მიმართული იყო ბირთვული და სამხედრო ობიექტებისა და მაღალი თანამდებობის პირების კერძო რეზიდენციებისკენ, რამაც გამოიწვია ძირითადი ბირთვული ობიექტების დაზიანება<ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=IDF attacks, destroys Natanz nuclear site, weapons during overnight strikes in Iran|work=The Jerusalem Post|url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857603|access-date=13 June 2025}}</ref> და ირანის უმაღლესი სამხედრო ხელმძღვანელობის ლიკვიდაცია.<ref>{{Cite news|last=Fassihi|first=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|issn=0362-4331}}</ref> ეს ირანზე [[ირან-ერაყის ომი|ირან-ერაყის ომის]] შემდეგ ყველაზე მასშტაბური თავდასხმა იყო. თავდასხმამდე რამდენიმე თვით ადრე, ირანი და [[ამერიკის შეერთებული შტატები]] ახალ ბირთვულ შეთანხმებაზე მოლაპარაკებებს აწარმოებდნენ მას შემდეგ, რაც აშშ-ის პრეზიდენტმა [[დონალდ ტრამპი|დონალდ ტრამპმა]] თავისი პრეზიდენტობის პირველი ვადის დროს შეაჩერა გამოიყვანა აშშ ერთობლივი ყოვლისმომცველი მოქმედების გეგმიდან. ამჟამად ირანი ურანს 60%-იან სისუფთავემდე ამდიდრებს, რაც იარაღის დასამზადებლად ვარგის დონეს უახლოვდება და უფრო თანამედროვე ცენტრიფუგების დამონტაჟებით აჩქარებს ბირთვულ განვითარებას. ანალიტიკოსების აზრით, ეს აქტივობები გაცილებით აღემატება ნებისმიერ სავარაუდო სამოქალაქო მიზანს.<ref name="Economist20250128">{{Cite news|title=Iran's alarming nuclear dash will soon test Donald Trump|work=The Economist|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/01/28/irans-alarming-nuclear-dash-will-soon-test-donald-trump|access-date=23 February 2025|issn=0013-0613}}</ref> თავდასხმამდე ერთი დღით ადრე, [[ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო|ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტომ]] (IAEA) 20 წლის განმავლობაში პირველად ირანი ბირთვული ვალდებულებების შეუსრულებლობაში დაადანაშაულა. ირანმა საპასუხოდ გამდიდრების ახალი ობიექტის გახსნის შესახებ განაცხადა და თანამედროვე ცენტრიფუგების დამონტაჟება დაიწყო. ისრაელის ოპერაციის დაწყების შემდეგ, აფეთქებები დაფიქსირდა თეირანში, მათ შორის სამხედრო ბაზებთან და მაღალი რანგის მეთაურების საცხოვრებელ უბნებში. თვითმხილველები აღწერდნენ უზარმაზარ ცეცხლსა და განმეორებით აფეთქებებს.<ref name="NYTimesLive20250612">{{Cite news|last=Kingsley|first=Patrick|last2=Boxerman|first2=Aaron|last3=Fassihi|first3=Farnaz|date=13 June 2025|title=Israel Launches Attack on Iran as Tehran Scrambles Jets: Live Updates|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=13 June 2025|issn=0362-4331}}</ref> აფეთქებები მოხდა [[ნათანზი|ნათანზში]], [[ისპაჰანის ოსტანი|ისპაჰანის პროვინციაში]], სადაც ქვეყნის ერთ-ერთი ყველაზე კრიტიკული, შაჰიდ აჰმადი როშანის [[ირანის ბირთვული პროგრამა|ბირთვული ობიექტი]] მდებარეობს.<ref>{{Cite web|title=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/|access-date=13 June 2025|language=en-US}}</ref> ისრაელის სამიზნე ასევე გახდა ხონდაბისა და [[ხორამაბადი|ხორამაბადის]] ბირთვული ობიექტები.<ref name="IranIntlLive20250613b">{{Cite web|title=Live - Israel attacks Iran, Revolutionary Guards chief killed|url=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881#202506138621|access-date=13 June 2025|language=en}}</ref> თავდასხმების შედეგად ირანის რევოლუციური გვარდიის მეთაური [[ჰოსეინ სალამი]] დაიღუპა.<ref>{{Cite web|title=مرگ سردار سلامی و تنی چند از فرماندهان سپاه|url=https://www.irna.ir/news/85860919/%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87|access-date=13 June 2025|language=fa}}</ref><ref>{{Cite web|title=Iran's Revolutionary Guard commander Hossein Salami killed in Israeli strike, says Iranian state media|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/|access-date=13 June 2025|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Hossein Salami, Head of Iran's Islamic Revolutionary Guard Corps, Killed in Israel's Attack|url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/salami-head-of-iran-s-islamic-revolutionary-guard-corps-killed-in-israel-s-attack-Q3i3is8ufPHTmq1qjt6C|access-date=2025-06-13|language=en-US}}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალებმა ასევე განაცხადეს, რომ თავდასხმების დროს ირანის შეიარაღებული ძალების შტაბის უფროსი, გენერალ-მაიორი [[მოჰამედ ბაგერი]] დაიღუპა.<ref name="JPost20250613b">{{Cite web|title=Military chief Mohammed Bagheri possibly killed in Israel strike on Iran|url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857580|access-date=13 June 2025|language=en}}</ref> ირანის სახელმწიფო მედიის ცნობით, ასევე დაიღუპნენ ბირთვული მეცნიერები [[ფერეიდუნ აბასი]] და [[მოჰამედ მეჰდი თეჰრანჩი]].<ref name="TimesOfIsraelLive20250613a">{{Cite web|title=Iran state media names two nuclear scientists killed in Israeli strike|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-state-media-names-two-nuclear-scientists-killed-in-israeli-strike/|access-date=13 June 2025|language=en-US}}</ref> თავდასხმების შედეგად დაიღუპნენ როგორც ირანელი სამხედრო მოსამსახურეები, ასევე ირანელი მშვიდობიანი მოქალაქეები.<ref name="Barrons20250613">{{Cite web|title=Iran State Media Says Civilians Killed In Israel Strikes On Tehran|url=https://www.barrons.com/news/iran-state-media-says-civilians-killed-in-israel-strikes-on-tehran-97ab1ead|access-date=13 June 2025|language=en-us}}</ref> დაზიანებულ შენობებს შორის იყო ბირთვული ობიექტები, სამხედრო ობიექტები და საცხოვრებელი ტერიტორიები. თავდასხმები შუადღისას განახლდა, დამატებითი დარტყმების შესახებ ინფორმაცია გავრცელდა [[თავრიზი|თავრიზის]] აეროპორტთან და ნათანზის ბირთვულ ობიექტთან დაკავშირებით.<ref>{{Cite web|title=Iran reports fresh explosions in Tabriz; adviser to Khamenei said injured in early strikes|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-reports-fresh-explosions-in-tabriz-adviser-to-khamenei-said-injured-in-early-strikes/|access-date=2025-06-13|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Live updates: Israeli strikes kill Iran's top military leaders and prompt retaliation|url=https://apnews.com/live/israel-iran-attack|access-date=2025-06-13|language=en}}</ref> ==ისტორიული ფონი== [[1979]] წლის ირანის რევოლუციამდე ისრაელი და ირანი მოკავშირე ერები იყვნენ რეგიონში არაბული ქვეყნების წინააღმდეგ, თუმცა მოჰამედ რეზა ფეჰლევიმ მოგვიანებით, [[1975]] წელს, იომ-ქიფურის ომის დროს ეგვიპტეს გამოუცხადა მხარდაჭერა.<ref name="Hein">{{cite news |last1=von Hein |first1=Shabnam |date=13 June 2025 |title=Why are Iran and Israel sworn enemies? |url=https://www.dw.com/en/iran-israel-attacks-hezbollah-ayatollah-ali-khamenei-islamic-revolution/a-68780605 |access-date=13 June 2025 |work=Deutsche Welle}}</ref><ref>{{Cite news |date=25 April 1975 |title=Shah Backs Egypt in Israeli Conflict |url=https://www.nytimes.com/1975/04/25/archives/shah-backs-egypt-in-israeli-conflict.html |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331 |quote=Mohammed Reza Pahlavi declared today that Iran supported 'the policies of Egypt 100 per cent' in the Arab‐Israeli conflict and other issues, and he predicted that those policies would 'prevail at the end.'}}</ref> ირანის რევოლუციის შედეგად ირანის მმართველობა რუჰოლა ხომეინისა და მისი რელიგიური მიმდევრების ხელში გადავიდა, რომლებმაც არაბული ქვეყნების მხარდაჭერის მოპოვება ისრაელთან თანამშრომლობის შეწყვეტით და პალესტინის ტერიტორიების ოკუპაციისთვის ისრაელის დაგმობით სცადეს.<ref name="Hein" /> 1979 წლიდან ირანი [[ჰოლოკოსტის უარყოფა|უარყოფდა ჰოლოკოსტს]] და ასევე უფრო მკაცრ განცხადებებს აკეთებდა ისრაელის მიმართ, მათ შორის იმუქრება ისრაელის განადგურებითა და რუკიდან მისი წაშლით.<ref>{{Cite news |title=Iranian nuclear threat meant Israelis had no choice |url=https://www.theaustralian.com.au/subscribe/news/1/?sourceCode=TAWEB_WRE170_a_GGL&dest=https%3A%2F%2Fwww.theaustralian.com.au%2Fworld%2Firanian-nuclear-threat-meant-israelis-had-nochoice-but-to-strike%2Fnews-story%2F008feb9df6f5253574dae7ed1c897f4e&memtype=anonymous&mode=premium&v21=GROUPA-Segment-2-NOSCORE&V21spcbehaviour=append |url-access=subscription |work=The Australian}}</ref><ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Why are Iran and Israel sworn enemies? |url=https://www.tbsnews.net/features/panorama/why-are-iran-and-israel-sworn-enemies-1164451 |access-date=13 June 2025 |website=The Business Standard |language=en}}</ref><ref name="Hein" /><ref>{{Cite web |last=Hjelmgaard |first=Kim |date=13 June 2025 |title=What we know about Israel's attacks on Iran's nuclear sites − and Iran's drone response |url=https://www.usatoday.com/story/news/world/2025/06/13/israel-iran-attacks-nuclear-sites/84180887007/ |access-date=13 June 2025 |website=USA TODAY |language=en-US}}</ref> ირანი ისრაელს ახლო აღმოსავლეთში იმპერიალიზმის განმახორციელებლად მიიჩნევს.<ref name="Sykes">{{cite news |last1=Sykes |first1=Patrick |last2=Bronner |first2=Ethan |last3=Capaccio |first3=Anthony |date=13 June 2025 |title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next? |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis |url-status=live |archive-url=https://archive.is/daPUc |archive-date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025 |work=Bloomberg}}</ref> წლების განმავლობაში ირანი საჯაროდ ემუქრებოდა ისრაელს ისეთი ფორმით, რასაც „ანტისემიტიზმის წინააღმდეგ ბრძოლის მოძრაობა“ გენოციდად მიიჩნევს. მოძრაობის თანახმად, ირანის რიტორიკა ისრაელის მიმართ ღრმად ანტისემიტურია და გენოციდის განზრახვას შეიცავს.<ref>{{Cite web |last=Breen-Portnoy |first=Barney |date=13 June 2025 |title='This Is The Time to Stand With Israel': IDF Launches Pre-Emptive Strike on Iran's Nuclear Program |url=https://combatantisemitism.org/cam-news/this-is-the-time-to-stand-with-israel-cam-statement-on-idf-pre-emptive-strike-on-irans-nuclear-program/ |access-date=13 June 2025 |website=Combat Antisemitism Movement |language=en-US}}</ref> შემდგომში განვითარდა ირან-ისრაელის პროქსი კონფლიქტი, სადაც ირანი ეხმარებოდა ისეთ დაჯგუფებებს, როგორიცაა ჰამასი, ჰეზბოლა და ჰუსიტები, რომლებიც არაერთხელ იყვნენ ჩართულნი ისრაელთან შეიარაღებულ კონფლიქტში.<ref name="Sykes" /> ისრაელი ირანს თავის ყველაზე მნიშვნელოვან მტრად მიიჩნევს, რადგან მიაჩნია, რომ როგორც კი ირანი ბირთვულ იარაღს მიიღებს, ისრაელი შეიძლება განადგურდეს; ამიტომ ისრაელმა რამდენჯერმე განაცხადა, რომ ირანის ბირთვული განვითარების პროგრამის წარმატების შემთხვევაში, ის საჰაერო დარტყმებს განახორციელებდა ირანის ბირთვული განვითარების პროგრამის წინააღმდეგ.<ref name="Hein" /><ref name="Sykes" /> [[2015]] წელს ირანი გაეროს უშიშროების საბჭოსთან და გერმანიასთან ერთად დათანხმდა ერთობლივ ყოვლისმომცველ სამოქმედო გეგმას, რათა ირანს ბირთვული განვითარება შეზღუდული დონით ემართა.<ref name=Tirone>{{cite news |last1=Tirone |first1=Jonathan |title=How Close Is Iran to a Nuclear Weapon as Trump Eyes a Deal? |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/does-iran-have-nuclear-weapons-why-did-israel-attack-its-atomic-program |access-date=13 June 2025 |work=Bloomberg |date=13 June 2025 |archive-url=https://archive.is/AJZS1 |archive-date=13 June 2025}}</ref> 2018 წელს, ამერიკის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა, თავისი პირველი პრეზიდენტობის დროს, შეაჩერა აშშ-ის მონაწილეობა შეთანხმებაში და განაახლა ეკონომიკური სანქციები ირანის წინააღმდეგ, მიუხედავად იმისა, რომ საერთაშორისო ატომური ენერგიის სააგენტოს (IAEA) ანგარიშის თანახმად, ირანი იცავდა შეთანხმებას.<ref name=Tirone/> [[2019]] წელს ირანმა დააჩქარა ბირთვული განვითარება და [[2021]] წლისთვის ურანს 60%-იან სისუფთავემდე ამდიდრებდა, რაც იარაღის გამოყენებისთვის ვარგისი ურანის დონეა.<ref name=Tirone/> ===2024-2025 წლების მოვლენები=== ჰამასის მიერ ისრაელზე 7 ოქტომბრის თავდასხმების შემდეგ, ისრაელმა რეგიონული ბალანსის შეცვლა „წინააღმდეგობის ღერძის“ დაბომბვით გადაწყვიტა. ღაზაში და ლიბანთან კონფლიქტის შემდეგ, ისრაელმა მნიშვნელოვნად დაასუსტა ირანის მოკავშირეები ჰამასი და ჰეზბოლა, რასაც ისრაელის დიპლომატიური კეთილგანწყობის დაკარგვა მოჰყვა ღაზასთან დაკავშირებით, მაშინ როდესაც ირანი რამდენიმე წლით ადრე ქვეყნის მასშტაბით საპროტესტო აქციების წინაშე აღმოჩნდა.<ref>{{cite news |last1=Waghorn |first1=Dominic |title=Why did Israel attack Iran? And what does it mean for the rest of the world? |url=https://news.sky.com/story/israel-iran-conflict-if-the-persian-gulf-becomes-a-battlefield-we-will-all-feel-the-consequences-13383037 |access-date=13 June 2025 |work=Sky News |date=13 June 2025}}</ref><ref name="NYTimes20250613a" /><ref name="ForeignPolicy20250613">{{Cite web |last=Cook |first=Steven A. |date=13 June 2025 |title=Israel Is Going for the Death Blow on Iran |url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-attack-death-blow-nuclear/ |access-date=13 June 2025 |website=Foreign Policy |language=en-US}}</ref> დამასკოში ირანის საკონსულოზე საჰაერო დარტყმის შემდეგ, რომელიც ფართოდ ითვლება ისრაელის მიერ განხორციელებულ საჰაერო დარტყმად (მიუხედავად იმისა, რომ ისრაელი არ აღიარებს ამას), ირანმა 2024 წლის აპრილში ისრაელის წინააღმდეგ ირანული დარტყმები დაიწყო, ხოლო ისრაელმა, თავის მხრივ, 2024 წლის აპრილში ირანზე დარტყმებით უპასუხა, რაც ორ ტერიტორიას შორის პირველი პირდაპირი დარტყმები იყო.<ref name="Sykes" /> 2024 წლის ივლისში ისრაელმა ირანში მოკლა ჰამასის პოლიტიკური ლიდერი ისმაილ ჰანია.<ref name="Sykes" /> 2024 წლის ოქტომბერში მხარეებმა ერთმანეთს ისევ შეუტიეს საჰაერო დარტყმებით.<ref name="Sykes" /> Foreign Policy-ის თანახმად, 7 ოქტომბრის თავდასხმის შემდეგ, ისრაელმა ახლო აღმოსავლეთის შეცვლა წინააღმდეგობის ღერძზე დარტყმით სცადა, რითაც მნიშვნელოვნად დაასუსტა ირანის ისეთი მოკავშირეები, როგორიცაა ჰეზბოლა და ჰამასი. ჰამასისა და სირიის დასუსტებამ ლიბანის ახალ მთავრობას საშუალება მისცა, 40 წლის შემდეგ პირველად გამოეყენებინა სუვერენიტეტი, მაშინ როცა ირანის მიერ მხარდაჭერილი სირიის რეჟიმი 2024 წლის ბოლოს დაეცა.<ref name="ForeignPolicy20250613">{{Cite web |last=Cook |first=Steven A. |date=13 June 2025 |title=Israel Is Going for the Death Blow on Iran |url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-attack-death-blow-nuclear/ |access-date=13 June 2025 |website=Foreign Policy |language=en-US}}</ref> [[2025]] წლის მარტში, ამერიკის ეროვნული დაზვერვის დირექტორმა, ტულსი გაბარდმა, განაცხადა, რომ ამერიკული სააგენტოები თვლიან, რომ „ირანი არ ქმნის ბირთვულ იარაღს და [ირანის] უზენაეს ლიდერს, აიათოლა ალი ხამენეის, არ გაუცია ავტორიზაცია 2003 წელს შეჩერებული ბირთვული იარაღის პროგრამის განახლებაზე<ref>{{cite news |title=Israel launches an attack on Iran—without America |url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/israel-launches-an-attack-on-iran-without-america |access-date=13 June 2025 |newspaper=The Economist |date=13 June 2025}}</ref> 2025 წლის აპრილში, ამერიკის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა გამოაცხადა შეერთებულ შტატებსა და ირანს შორის მოლაპარაკებების დაწყების შესახებ ირანის ბირთვულ პროგრამასთან დაკავშირებით, ხოლო თეთრმა სახლმა განაცხადა, რომ ირანს შეთანხმების მისაღწევად ორი თვე აქვს; ორთვიანი ვადა ისრაელის დარტყმებამდე ერთი დღით ადრე ამოიწურა.<ref>{{cite news |last1=Balmer |first1=Crispian |title=After years of waiting, Israel's Netanyahu finally makes his move on Iran |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/after-years-waiting-israels-netanyahu-finally-makes-his-move-iran-2025-06-13/ |access-date=13 June 2025 |work=Reuters |date=13 June 2025}}</ref> 2025 წლის მაისში, ატომური ენერგიის სააგენტომ განაცხადა, რომ ირანმა 409 კგ 60%-იანი სისუფთავის ურანი დააგროვა.<ref name=Tirone/> ისრაელის დარტყმებამდე ერთი დღით ადრე, ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტომ 20 წლის განმავლობაში პირველად ირანი ბირთვული ვალდებულებების შეუსრულებლობაში დაადანაშაულა; ირანმა მაშინვე უპასუხა ახალი ბირთვული გამდიდრების ობიექტის (რიგით მესამე) გახსნითა და თანამედროვე ცენტრიფუგების დამონტაჟებით.<ref name="Aamer">{{cite news |last1=Liechtenstein |first1=Stephanie |last2=Gambrell |first2=Jon |last3=Madhani |first3=Aamer |title=Iran announces a new nuclear enrichment site after UN watchdog censure |url=https://apnews.com/article/iran-nuclear-iaea-sanctions-728b811da537abe942682e13a82ff8bd |access-date=13 June 2025 |work=Associated Press |date=13 June 2025}}</ref> 2025 წლის 12 ივნისს, ABC News-მა გაავრცელა ინფორმაცია, რომ ისრაელი განიხილავდა ირანის წინააღმდეგ სამხედრო მოქმედებების განხორციელებას;<ref>{{Cite web |last=Martinez |first=Luis |date=12 June 2025 |title=Israel considering military action against Iran in coming days: Sources |url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202 |access-date=12 June 2025 |publisher=[[ABC News (United States)|ABC News]]}}</ref> რამდენიმე საათის შემდეგ, CBS News-ის ცნობით, აშშ-ის ოფიციალურ პირებს აცნობეს, რომ ისრაელი „სრულიად მზად“ იყო ირანის წინააღმდეგ ოპერაციის დასაწყებად. სავარაუდოდ, ტრამპის ადმინისტრაცია განიხილავდა ისრაელის მხარდაჭერის ვარიანტებს ოპერაციის ხელმძღვანელობის გარეშე.<ref>{{Cite web |last1=Jacobs |first1=Jennifer |author-link1=Jennifer Jacobs |last2=Brennan |first2=Margaret |author-link2=Margaret Brennan |last3=LaPorta |first3=James |author-link3=James LaPorta |last4=Watson |first4=Eleanor |last5=Ake |first5=Gabrielle |date=12 June 2025 |title=Israel is poised to launch operation on Iran, multiple sources tell CBS News |url=https://www.cbsnews.com/news/israel-is-poised-to-launch-operation-on-iran-sources-say/ |access-date=12 June 2025 |publisher=[[CBS News]]}}</ref> იერუსალიმში აშშ-ის საელჩომ მომდევნო დღეს შეზღუდა თავისი თანამშრომლების გადაადგილება, თუმცა ისრაელში აშშ-ის ელჩმა, მაიკ ჰაკაბიმ, განაცხადა, რომ „ნაკლებად სავარაუდო“ იყო ისრაელის მიერ ირანისთვის შეტევა ტრამპის ადმინისტრაციის თანხმობის გარეშე.<ref>{{Cite web |last1=Rasgon |first1=Adam |last2=Odenheimer |first2=Natan |date=12 June 2025 |title=U.S. Embassy in Jerusalem Braces for Possible Israeli Strike on Iran |url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/israel-iran.html |access-date=12 June 2025 |work=[[The New York Times]]}}</ref><ref name="NYTimesLive20250612"/> საჰაერო დარტყმების დაწყებამდე ისრაელმა ტრამპის ადმინისტრაციას განუცხადა, რომ დარტყმას არ განახორციელებდა შეერთებული შტატებისთვის წინასწარი შეტყობინების გარეშე. ისრაელის თავდასხმის შესახებ განცხადებაში ისრაელის პრემიერ-მინისტრმა [[ბენიამინ ნეთანიაჰუ]]მ განაცხადა: „ათწლეულების განმავლობაში თეირანის ლიდერები ღიად საუბრობდნენ ისრაელის განადგურების შესახებ. მათ თავიანთი გენოციდური რიტორიკა ბირთვული იარაღის პროგრამით დაამტკიცეს“.<ref name="JPost20250613b"/> ნეთანიაჰუმ განაცხადა, რომ ისრაელმა თავდასხმა განახორციელა, რადგან „თუ არ შეაჩერებენ, ირანს შეუძლია ბირთვული იარაღის ძალიან მოკლე დროში შექმნა. ეს შეიძლება ერთ წელიწადში, რამდენიმე თვეში მოხდეს ან ერთ წელზე ნაკლებ დროში მოხდეს“.<ref name="Borger">{{cite news |last1=Borger |first1=Julian |date=13 June 2025 |title=Israel launches strikes on 'dozens' of targets in Iran, targeting nuclear program |url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/13/israel-strikes-iran-nuclear-program-netanyahu |access-date=13 June 2025 |work=The Guardian}}</ref> ამიტომ, ნეთანიაჰუმ გამოაცხადა ოპერაცია „აღმავალი ლომის“ დაწყების შესახებ, სამხედრო კამპანიის, რომელიც მიზნად ისახავს ირანის ნათანზში მდებარე ურანის გამდიდრების მთავარ ობიექტს, მის ბირთვულ მეცნიერებს და მისი ბალისტიკური რაკეტების პროგრამის ნაწილებს და განაცხადა, რომ ოპერაცია გაგრძელდება „იმდენი დღე, რამდენიც საჭირო იქნება“. ნეთანიაჰუმ ირანის ბირთვული ძალისხმევა შეაფასა, როგორც „ისრაელის გადარჩენისთვის აშკარა და არსებული საფრთხე“ და ხაზგასმით აღნიშნა, რომ მოქმედებით „ჩვენ ასევე ვიცავთ ჩვენს არაბ მეზობლებს“ ირანის აგრესიისგან. 04:35 საათის მდგომარეობით (UTC+3:00) ირანს პასუხი არ ჰქონდა გაცემული.<ref name="CNNLive20250612">{{Cite news |last1=Liebermann |first1=Oren |last2=Diamond |first2=Jeremy |last3=Regan |first3=Helen |last4=Gan |first4=Nectar |last5=Lau |first5=Chris |last6=Izso |first6=Lauren |last7=Michaelis |first7=Tamar |last8=Blackburn |first8=Piper Hudspeth |last9=Atwood |first9=Kylie |date=13 June 2025 |title=Israel strikes Iran nuclear sites and military leadership as Middle East braces for retaliation |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl |access-date=13 June 2025 |language=en |agency=CNN |last10=Treene |first10=Alayna |last11=Mogul |first11=Rhea}}</ref> ისრაელის პრემიერ-მინისტრმა თავდასხმის შემდეგ წარმოთქმულ სიტყვაში განაცხადა, რომ ისრაელის ომი ისლამურ რეჟიმთან იყო და არა ირანელ ხალხთან.<ref name="JNS20250613">{{Cite news |last=Lidor |first=Canaan |date=13 June 2025 |title=iranian opposition calls to overthrow the mullahs |url=https://www.jns.org/iranian-opposition-calls-to-overthrow-the-mullahs/ |work=JNS}}</ref> სიტუაციის განვითარებისთანავე ნეთანიაჰუმ უსაფრთხოების კაბინეტი მოიწვია.<ref name="JPost20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders |url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575 |access-date=12 June 2025 |website=The Jerusalem Post}}</ref> ==ოპერაციის სახელწოდება== JNS-ის თანახმად, ოპერაციის სახელწოდება „აღმავალი ლომი“ ბიბლიური რიცხვთა წიგნიდან (23:24) მომდინარეობს: „ხალხი აღდგება როგორც დიდი ლომი და თავს წამოიწევს როგორც ახალგაზრდა ლომი“. JNS-მა ასევე ივარაუდა, რომ სახელწოდება ლომისა და მზის აღორძინებას გულისხმობდა, რომელიც ირანის სიმბოლო იყო 1979 წლის ისლამურ რევოლუციამდე.<ref name="JNS20250613" /> ==ირანის მზადყოფნა== „ნიუ-იორკ თაიმსის“ ცნობით, მიუხედავად იმისა, რომ ირანის ხელმძღვანელობა შეერთებულ შტატებთან ბირთვული მოლაპარაკებების შეფერხების შემთხვევაში პოტენციურ საომარ მოქმედებებს ელოდა, მან ფუნდამენტურად არასწორად გამოთვალა დროის მონაკვეთი. ხელმძღვანელობასთან დაახლოებულმა ოფიციალურმა პირებმა გაზეთს გაუმხილეს, რომ ირანი არ ელოდა ისრაელის შეტევას ომანში დაგეგმილი მოლაპარაკებების შემდეგ რაუნდამდე.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> შესაბამისად, ადრეული გამაფრთხილებელი ნიშნები ფსიქოლოგიურ ოპერაციებად იქნა მიჩნეული, რომლებიც დიპლომატიური ბერკეტების მოპოვებას ისახავდა მიზნად. „ნიუ-იორკ თაიმსის“ თანახმად, ამ არასწორმა შეფასებამ გამოიწვია თავდაცვითი პროტოკოლების განხორციელების ჩავარდნა. მაღალი რანგის სამხედრო მოსამსახურეებმა, მათ შორის ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის (IRGC) უფროსმა მეთაურებმა, უგულებელყვეს დაშლის ან თავის შეფარების დირექტივები, რამაც გამოიწვია სამხედრო ობიექტებზე, განსაკუთრებით თეირანში, მიზანმიმართული დარტყმების დროს ძირითადი ფიგურების სიკვდილი.<ref name="NYTimes20250613b" /> „Wall Street Journal“-ის რედაქციამ ისაუბრა ასევე ირანის მიერ აშშ-ის პრეზიდენტის დონალდ ტრამპისა და ისრაელის პრემიერ-მინისტრის, ბენიამინ ნეთანიაჰუსგან მომავალი საფრთხეების არასაკმარისად შეფასებაზე.<ref name="WSJOpinion20250613">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Opinion {{!}} One Iranian Miscalculation After Another |url=https://www.wsj.com/opinion/israel-iran-miscalculation-nuclear-targets-benjamin-netanyahu-e1a3f852 |access-date=14 June 2025 |website=WSJ |language=en-US}}</ref> ჟურნალის რედაქტორების განცხადებით, ირანის რეჟიმი ფიქრობდა, რომ შეეძლო ამერიკელებთან თამაშის გაგრძელება შედეგების გარეშე.<ref name="WSJOpinion20250613" /> ==თავდასხმები== ირანის ბირთვული პროგრამის წინააღმდეგ ისრაელის საჰაერო დარტყმები 200-ზე მეტმა გამანადგურებელმა განახორციელა, მათ შორის F-35I „Adirs“-მა,<ref name="f35">{{cite news |url=https://www.businessinsider.com/israel-war-planes-fighter-jets-f35-2024-4?IR=T#the-ongoing-war-in-gaza-has-prompted-new-scrutiny-of-us-military-aid-to-israel-11 |title=Israel targeted Iran's nuclear program with F-35I Adir stealth fighter jets that cost $44,000 per hour to fly|work=[[Business Insider]] |first=Talia |last=Lakritz |date=13 June 2025| accessdate=13 June 2025}}</ref> რომელიც ამერიკული F-35 Lightning II- ის გაუმჯობესებული მოდიფიკაციაა. თვითმფრინავებმა ირანის მასშტაბით 100-ზე მეტი ობიექტი დაბომბეს.<ref name="f35"/> აერო რეიდების დროს ბირთვული ავარიები არ მომხდარა, რადგან მოქმედი რეაქტორები, როგორიცაა ბუშერის<ref name="jpost">{{cite web | url =https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857645|title=After Natanz: Why the IDF won’t strike Iran’s live reactor at Bushehr|work=[[The Jerusalem Post]]| author=Udi Etsion|date=| accessdate =14 June 2025}}</ref> და თეირანის, არ დაუბომბავთ. სამაგიეროდ, თვითმფრინავებმა ნათანზის გამდიდრების ობიექტი<ref name="jpost"/> და მსგავსი ინფრასტრუქტურა დაბომბეს. მიუხედავად იმისა, რომ დაზიანებული ბირთვული ცენტრიფუგები გამოყოფენ დაბალი დონის რადიაციას და სამრეწველო ქიმიკატებს, რამაც შეიძლება საფრთხე შეუქმნას ადგილზე მყოფ ტექნიკოსებს, ისინი არ იწვევენ ბირთვულ აფეთქებას და არც ფართო არეალს აბინძურებენ.<ref name="jpost"/> ირანის მოუმზადებლობის დონეს კიდევ უფრო ადასტურებდა მისი საჰაერო თავდაცვისა და დაზვერვის აპარატის მძიმე ხარვეზები. ისრაელის ძალებმა განახორციელეს რთული, მრავალნაწილიანი ოპერაცია, რომლის სამიზნეც ქვეყნის მასშტაბით სულ მცირე 15 ლოკაცია იყო. დაზიანდა ნათანზის ბირთვული ობიექტის რადარის სისტემები, სარაკეტო დანადგარები და მიწისზედა კომპონენტები.<ref name="NYTimes20250613b" /><ref>{{Cite web |last=Stanley-Becker |first=Isaac |last2=Harris |first2=Shane |date=13 June 2025 |title=How Israel Executed Its Surprise Assault on Iran |url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2025/06/how-israel-surprised-iran/683184/ |access-date=14 June 2025 |website=The Atlantic |language=en}}</ref> როგორც ამბობენ, თავდასხმაში მონაწილეობდნენ როგორც თვითმფრინავები, ასევე უპილოტო საფრენი აპარატები, რომლებმაც შეაღწიეს ირანის ტერიტორიაზე და ხელი შეუწყვეს შიდა დარტყმებს კონტრაბანდული დრონებისა და საბრძოლო მასალის გამოყენებით. New York Times-ის ცნობით, ისრაელის კამპანიის ოპერატიულმა მასშტაბმა და წარმატებამ გამოავლინა ირანის ეროვნული უსაფრთხოების ინფრასტრუქტურის მნიშვნელოვანი დაუცველობა. თავდასხმისთანავე, ირანელ ჩინოვნიკებს შორის შიდა კომუნიკაციებმა გამოაჩინა შიდა დაბნეულობა, განსაკუთრებით შეშფოთება თავდასხმის დროს საჰაერო თავდაცვის არარსებობის გამო. ირანის სარაკეტო პასუხი სამხედრო მზადყოფნის ნაკლებობის ნიშნად იქნა აღქმული.<ref name="NYTimes20250613b" /> === ლოკაციები === {| class="wikitable" style="float:center; margin-left: 1em;" |+ ოპერაცია აღმავალი ლომი |- !საჰაერო თავდასხმის სამიზნე !ინფორმაცია ზიანის შესახებ |- |rowspan="3" |ნათანზის ბირთვული სადგური |განადგურდა საპილოტე საწვავის გამდიდრების ქარხანა (PFEP), მრავალსართულიანი გამდიდრების დაწესებულება 1700 მოწინავე ცენტრიფუგით. PFEP მოიცავდა IR-4 და IR-6 ცენტრიფუგებს, რომლებიც გამოიყენებოდა 60%-ით გამდიდრებული ურანის წარმოებისთვის.<ref name="CTPJun132PM"/><ref name="ISWJune13"/><ref name="IDFPostNatanz">{{cite web |author1=[[Israel Defense Forces]] |title=צה״ל תקף את אתר העשרת האורניום הגדול ביותר באיראן במרחב נטנז |url=https://x.com/idfonline/status/1933452604316520580 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@idfonline |access-date=13 June 2025 |language=Hebrew |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref> [[ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო]]მ (IAEA) განაცხადა, რომ განადგურდა გამდიდრების ქარხნის „მიწისზედა“ ნაწილი და რომ „არ არსებობს არანაირი მინიშნება ფიზიკური თავდასხმის შესახებ მიწისქვეშა კასკადურ დარბაზზე, რომელიც შეიცავს საწვავის გამდიდრების პილოტური ქარხნის ნაწილს და საწვავის გამდიდრების მთავარ ქარხანას“.<ref name="IAEANatanz">{{cite web |last1=Grossi |first1=Rafael |author1-link=Rafael Grossi |title=Director General Grossi's Statement to UNSC on Situation in Iran |url=https://www.iaea.org/newscenter/statements/director-general-grossis-statement-to-unsc-on-situation-in-iran |publisher=[[International Atomic Energy Agency]] |access-date=14 June 2025 |location=[[Vienna]] |date=13 June 2025}}</ref> |- |ელექტრო ოთახები და გამდიდრების სხვა დამხმარე ინფრასტრუქტურა დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="ISWJune13"/><ref name="CTPJun132PM">{{cite web |last1=Rezaei |first1=Ben |last2=Reddy |first2=Ria |last3=Campa |first3=Kelly |last4=Borens |first4=Avery |last5=Moore |first5=Johanna |last6=Carl |first6=Nicholas |last7=Parry |first7=Andie |last8=Ganzeveld |first8=Annika |last9=Carter |first9=Brian |title=Iran Update Special Edition: Israeli Strikes on Iran, June 13, 2025, 2:00pm ET |url=https://www.criticalthreats.org/analysis/iran-update-special-edition-israeli-strikes-on-iran-june-13-2025-200pm-et |website=Critical Threats Project |publisher=[[American Enterprise Institute]] |access-date=14 June 2025 |location=[[Washington, D.C.]] |date=13 June 2025}}</ref><ref name="IDFPostNatanz"/><ref name="IAEANatanz"/> |- |ბირთვული კვლევის აღჭურვილობა და მასალები დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="ISWJune13"/><ref name="IDFPostNatanz"/> |- |rowspan="2" |ისპაჰანის ბირთვული ტექნოლოგიის ცენტრი |ისპაჰანის ბირთვული ტექნოლოგიების ცენტრში [[ურანის]] წარმოების ობიექტი დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="CTPJun132PM"/> |- |ისპაჰანის ბირთვული ტექნოლოგიების ცენტრში „გამდიდრებული ურანის ბირთვული საწვავის წარმოებისთვის გადამუშავების“ ობიექტები დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="CTPJun132PM"/> |- |არაკის ბირთვული კომპლექსი |ბირთვული კომპლექსის მძიმე წყლის რეაქტორი (IR-40) დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="ISWJune13"/> |- |ფორდოუს საწვავის გამდიდრების სადგური |ფორდოუს საწვავის გამდიდრების სადგურზე განხორციელდა თავდასხმა, დაზიანება უცნობია.<ref name="CTPJun132PM"/><ref>{{cite web |last1=Fassihi |first1=Farnaz |title=NEWS: Israel has resumed attacks on Iran. Fordo, one of the main underground nuclear sites, is now under attack. Natanz has also been badly damaged in the strikes. Multiple locations in Tehran also report explosions. |url=https://x.com/farnazfassihi/status/1933553339083768101 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=[[The New York Times]] |access-date=14 June 2025 |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref> ირანის ატომური ენერგიის ორგანიზაციის განცხადებით, სადგური მცირედით დაზიანდა.<ref name="FordowDamage">{{cite web|date=14 June 2025|url=https://aje.io/auoxkc?update=3773872|title=Iranian official confirms limited damage at Fordow nuclear site|website=Al Jazeera|accessdate=14 June 2025}}</ref><ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran confirms limited damage at Iran’s Fordo nuclear site |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-confirms-limited-damage-at-irans-fordo-nuclear-site/ |access-date=14 June 2025 |website=www.timesofisrael.com |agency=Reuters |language=en-US}}</ref> |- |ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის (IRGC) 29-ე ნაბი აკრამის დივიზია |განადგურდა დივიზიის საწყობი ქერმანშაჰის პროვინციაში.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Taghvaee |first1=Babak |title=Another image of a missile strike on the ammunition depot of the 29th Nabi Akram Division of the #IRGC Land Forces in #Kermanshah, west of #Iran. |url=https://x.com/BabakTaghvaee1/status/1933384980345851942 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@BabakTaghvaee1 |access-date=13 June 2025 |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref> |- |ჰაზრათ-ე მასუმეს საჰაერო თავდაცვის პუნქტი |ჰაზრათ-ე მასუმეს საჰაერო თავდაცვის პუნქტი გადანგდურდა, რასაც ირანის არმიის პოლკოვნიკი ემსხვერპლა.<ref name="CTPJun132PM"/> |- |სობაშის რადარის პუნქტი |განადგურდა ჰამადანის პროვინციაში მდებარე ხატამ ოლ ანბიას დასავლეთ საჰაერო თავდაცვის ზონის სობაშის რადარის პუნქტი, რომელიც „ირანის მთელი საჰაერო თავდაცვის სისტემის სამეთაურო ცენტრის ფუნქციას ასრულებდა“.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Naftali |first1=Hananya |title=Israel attacked a site in the Hamadan province that serves as a command center for all of Iran's air defense systems. |url=https://x.com/HananyaNaftali/status/1933370923349881153 |website=[[Twitter|𝕏]] (Formerly [[Twitter]]) |publisher=@HananyaNaftali |access-date=13 June 2025 |date=13 June 2025}}</ref><ref name="CTPJun132PM"/> |- |პირანშარის სამხედრო ბაზა |სამხედრო ბაზა დაზიანდა <ref name="ISWJune13"/> |- |ქერმანშაჰის ჭურვების მიწისქვეშა დაწესებულება |ქერმანშაჰის ჭურვების მიწისქვეშა დაწესებულება, სადაც „ოიამ 1“ ტიპის ბალისტიკური რაკეტები ინახებოდა, განადგურდა.<ref name="CTPJun132PM"/><ref>{{cite web |last1=David |first1=Colin |title=The Underground IRGC Missile Bases in Kermanshah |url=https://israel-alma.org/the-underground-irgc-missile-bases-in-kermanshah/ |website=Alma Research and Education Center |date=2 July 2023 |access-date=14 June 2025}}</ref><ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Intel |first1=Evergreen |title=This is the Kermanshah Underground Facility (UGF) at 34.368586, 47.236778 POV starts around 34.35011, 47.22774 |url=https://x.com/vcdgf555/status/1933383099435692539 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@vcdgf555 |access-date=13 June 2025 |date=13 June 2025}}</ref> |- |[[თეირანი]]ს ბალისტიკური რაკეტების საჰაერო თავდაცვის ბაზა |[[მოსადი|მოსადმა]] დრონის გამოყენებით დააზიანა [[თეირანის]] მახლობლად მდებარე ირანის ბალისტიკური რაკეტების საჰაერო თავდაცვის ბაზა.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Macales |first1=Ben Tzion |title=הצלחתי לעשות גאו-לוקציה של תיעוד הסיכול של המוסד . האירוע התרחש בבסיס הגנה אווירית דרומית לטהראן: 35.3094444, 51.1388889 |url=https://x.com/BenTzionMacales/status/1933460194232504330 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@BenTzionMacales |access-date=13 June 2025 |language=Hebrew |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref><ref>{{cite web |last1=Fabian |first1=Emanuel (Mannie) |title=The Mossad spy agency reveals footage showing its actions against Iranian air defenses and ballistic missile launchers in Iran this morning. |url=https://x.com/manniefabian/status/1933455569429357026 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@manniefabian |access-date=13 June 2025 |date=13 June 2025}}</ref> |- |[[თავრიზი]]ს შაჰიდ მადანის საერთაშორისო აეროპორტი |ირანის საჰაერო ძალების მე-2 ტაქტიკური საჰაერო ბაზა]], რომელიც ასევე წარმოადგენს ირანის საჰაერო ძალების მე-2 ტაქტიკურ საჰაერო ბაზას, დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="ISWJune13"/><ref name="CTPJun132PM"/><ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Israel wipes out strategic Iranian airport in fresh round of strikes |url=https://www.ynetnews.com/article/o5xv0ej7w |access-date=13 June 2025 |work=Ynetnews |language=en}}</ref><ref name="MyUser_The_Washington_Post_June_13_2025c">{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/video/world/videos-show-impact-of-tabriz-airport-strike/2025/06/13/4c8fc3cd-f36a-4dec-b161-987477e251fa_video.html |title=Videos show impact of Tabriz airport strike |newspaper=[[The Washington Post]] |date=13 June 2025 |accessdate=13 June 2025}}</ref> |- |[[ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსი]]ს [[თავრიზი]]ს რაკეტების გამშვები წერტილები |აღმოსავლეთ აზერბაიჯანის პროვინციაში, თავრიზთან ახლოს, განადგურდა ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის (IRGC) რაკეტების გამშვები რამდენიმე პუნქტი.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |author1=OSINTdefender |title=IRGC missile launch sites near the city of Tabriz in Northwestern Iran were heavily targeted earlier by Israel. |url=https://x.com/sentdefender/status/1933364898135765116 |website=[[Twitter|𝕏]] |access-date=13 June 2025 |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref> |- |სარდაშტის, [[დასავლეთი აზერბაიჯანის ოსტანი|დასავლეთ აზერბაიჯანის]] ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის ბაზა |ბაზაზე განხორციელდა შეტევა.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Auerbach |first1=Erich |title=This footage shows smoke rising from an IRGC base in Sardasht, Iran (~36.160356, 45.468507) |url=https://x.com/zcjbrooker/status/1933348603822756340 |website=[[Twitter|𝕏]] (Formerly [[Twitter]]) |publisher=@zcjbrooker |access-date=13 June 2025 |date=12 June 2025}}</ref> |- |საგუშაგო |ჩრდილოეთ თეირანში დაზიანდა საგუშაგო.<ref name="ISWJune13">{{cite web |last1=Parry |first1=Andie |last2=Carl |first2=Nicholas |last3=Ganzeveld |first3=Annika |title=Iran Update Special Edition: Israeli Strikes on Iran, June 13, 2025 |url=https://www.understandingwar.org/backgrounder/iran-update-special-edition-israeli-strikes-iran-june-13-2025 |website=ISW Press |publisher=[[Institute for the Study of War]] |access-date=13 June 2025 |location=Washington, D.C. |date=13 June 2025}}</ref><ref>{{cite web |last1=Sardarizadeh |first1=Shayan |title=THREAD: Verified videos of the aftermath of Israeli strikes on Iran Smoke rising from One Holding Tower near Vanak Square, north Tehran. Location: 35.757317, 51.414993 |url=https://x.com/Shayan86/status/1933330421929906591 |website=[[Twitter|𝕏]] (Formerly [[Twitter]]) |date=12 June 2025}}</ref> |- |სოციალური უზრუნველყოფის დეპარტამენტის შენობა კასრ-ე შირინში |დეპარტამენტის შენობა განადგურდა<ref name="ISWJune13"/> |- |} ==13 ივნისი== ===დილა=== [[File:Explosions in different areas of Tehran following Israeli attack Mizan 13 June 30.jpg|thumb|დაზიანებული შენობა თეირანში]] [[File:The Zionist regime's 2025 attack on some areas in Tehran 23 Tasnim.jpg|thumb|ისრაელის შეტევის შედეგები თეირანში]] 13 ივნისის გამთენიისას ისრაელის თავდაცვის ძალებმა ფართომასშტაბიანი დარტყმა განახორციელეს ირანის ბირთვული ობიექტებისა და სამხედრო ინფრასტრუქტურის წინააღმდეგ.<ref name="JPost20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders |url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575 |access-date=12 June 2025 |website=The Jerusalem Post}}</ref> ისრაელის დროით, დილის 6:30-ზე, ისრაელის საჰაერო ძალებმა დარტყმების ხუთი ტალღა განახორციელეს.<ref>{{Cite web |title=Israel has so far carried out 5 waves of strikes in Iran, military official says |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-has-so-far-carried-out-5-waves-of-strikes-in-iran-military-official-says/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ოპერაცია ათობით ობიექტზე იყო ფოკუსირებული, მათ შორის ირანის ბირთვულ პროგრამასთან დაკავშირებულ ადგილებზე, სამხედრო მეთაურებსა და ბაზებზე.<ref name="JPost20250613a" /> „მოსადმა“ ასევე ჩაატარა კოორდინირებული საიდუმლო დივერსიული მისიების სერია, რომლებიც ირანის საჰაერო თავდაცვის სისტემებსა და სარაკეტო ინფრასტრუქტურაზე იყო მიმართული.<ref>{{Cite web |title=Report: Mossad carried out covert sabotage operations against Iranian air defenses, long-range missiles |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-mossad-carried-out-covert-sabotage-operations-against-iranian-air-defenses-long-range-missiles/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ისრაელმა განაცხადა, მისმა ძალებმა ირანისთვის მოულოდნელ ობიექტებს შეუტიეს.<ref name="JPost20250613a" /> ისრაელის თავდაცვის ძალების ცნობით, პირველი დარტყმების დროს 200-ზე მეტმა ისრაელის თვითმფრინავმა 330-ზე მეტი საბრძოლო მასალა დაახლოებით 100 სამიზნის მიმართულებით გაისროლა.<ref>{{Cite web |title=IDF: 200 aircraft involved in opening strikes on Iran, with several top officials killed |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-200-aircraft-involved-in-opening-strikes-on-iran-with-several-top-officials-killed/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ისრაელის ოფიციალური პირის თქმით, მოსადმა თეირანის მახლობლად საიდუმლო დრონების ბაზა შექმნა, რომელიც ოპერაციის ფარგლებში ისრაელისკენ მიმართული რაკეტების გამშვები პუნქტების დასაბომბად გამოიყენებოდა.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613c">{{Cite web |title=Mossad set up drone base in Iran; UAVs were activated overnight to strike surface-to-surface missile launchers aimed at Israel |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/mossad-set-up-a-drone-base-in-iran-uavs-were-activated-overnight-to-strike-surface-to-surface-missile-launchers-aimed-at-israel/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალებთან კოორდინირებული მისია ასევე მოიცავდა ირანში ზუსტი მნიშვნელობის იარაღის გადატანასა და მოსადის კომანდო მებრძოლების მუშაობას საჰაერო თავდაცვის სისტემების გასანეიტრალებლად, რაც ისრაელის თვითმფრინავებისთვის საჰაერო უპირატესობას უზრუნველყოფდა.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613c" /> თეირანში მთავრობასთან დაკავშირებულმა ოფიციალურმა პირმა, ჰამიდ ჰოსეინიმ, განაცხადა, რომ ისრაელის დარტყმა მმართველობის ზედა რგოლიმისთვის მოულოდნელი იყო. მან აღიარა, რომ ამან ირანს ეფექტური საჰაერო თავდაცვისუნარიანობა შეუზღუდა. ჰოსეინი შოკირებული იყო ისრაელის ინფილტრაციის სიღრმით.<ref name="NYTimes20250613b" /> „ნიუ-იორკ თაიმზთან“ გაზიარებული პირადი შეტყობინებების თანახმად, ირანელი ოფიციალური პირები განრისხებულები და გაკვირვებულები იყვნენ ირანის საჰაერო თავდაცვის უუნარობით.<ref name="NYTimes20250613b" /> ადგილობრივი დროით დაახლოებით დილის 3 საათზე, ისრაელის თავდაცვის მინისტრმა [[ისრაელ კაცი|ისრაელ კაცმა]] მთელი ქვეყნის მასშტაბით საგანგებო მდგომარეობა გამოაცხადა და რაკეტებითა და დრონებით საპასუხო ქმედებების შესახებ გააფრთხილა მოსახლეობა.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Israel begins preemptive strike against Iran, defense minister says; sirens wail across Israel |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-begins-preemptive-strike-against-iran-defense-minister-says-sirens-wail-across-israel/ |work=The Times of Israel}}</ref> ირანის შესაძლო კონტრშეტევის მოლოდინში, მთელ ისრაელში გამაფრთხილებელი სირენები გააქტიურდა, თუმცა ინფორმაციის გავრცელების დროისთვის ირანს ბალისტიკური რაკეტები არ ჰქონდა გაშვებული.<ref name="JPost20250613a" /><ref name="Lubell">{{Cite news |last1=Lubell |first1=Maayan |last2=Hafezi |first2=Parisa |last3=Holland |first3=Steve |date=13 June 2025 |title=Israel hits Iran nuclear and missile facilities, appears to block retaliation |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/ |access-date= |work=[[Reuters]] |language=en}}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალების ცნობით, ეს ქმედება გამოწვეული იყო დაზვერვის ინფორმაციით, რომელიც მიუთითებდა, რომ ირანმა საკმარისი რაოდენობის გამდიდრებული ურანი დააგროვა იმისთვის, რომ რამდენიმე დღეში 15 ბირთვული იარაღი წარმოექმნა.<ref name="JPost20250613a" /> აფეთქებები დაფიქსირდა მთელ თეირანში, მათ შორის სამხედრო ბაზებთან ახლოს და უფროსი მეთაურების საცხოვრებელ უბნებში. თვითმხილველები აღწერდნენ უზარმაზარ ცეცხლს და განმეორებით აფეთქებებს.<ref name="NYTimesLive20250612" /><ref name="IranIntlLive20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Live - 'Rising Lion': Israel launches open-ended attack on Iran's nuclear program |url=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881#202506137260 |access-date=13 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> ფარსის საინფორმაციო სააგენტო, რომელიც ირანის რევოლუციურ გუშაგთა კორპუსთან არის დაკავშირებული, იტყობინებოდა, რომ შაჰრაკ-ე მაჰალათიში, თეირანის აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარე უბანში, სადაც ირანელი მაღალი თანამდებობის პირები და მათი ოჯახები ცხოვრობენ, რამდენიმე სახლი დაზიანდა.<ref name="IranIntlLive20250613a" /> გავრცელებული ინფორმაციით, თავდასხმისას თეირანში ირანის რევოლუციური გუშაგთა კორპუსის შტაბ-ბინას ცეცხლი გაუჩნდა.<ref name="APNewsLive"/> თავდასხმის დროს რამდენიმე საცხოვრებელი კომპლექსი დაზიანდა, მათ შორის ისეთებიც, სადაც ირანელი ოფიცრები და ოფიციალური პირები ცხოვრობდნენ. გავრცელებული ინფორმაციით, აფეთქებების სიძლიერემ ზოგიერთი შენობის ნგრევა გამოიწვია.<ref>{{Cite web |last=Guzman |first=Chad |date=13 June 2025 |title=Iran Vows 'Painful' Response After Israeli Attack |url=https://time.com/7293795/israel-strikes-iran-attack-what-to-know/ |access-date= |website=[[Time Magazine]] |language=en}}</ref> აფეთქებები მოხდა ნათანზში, ისპაჰანის პროვინციაში, სადაც ირანის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ბირთვული ობიექტი მდებარეობს. ირანის სახელმწიფო ტელევიზიამ დაადასტურა „ხმაურიანი აფეთქებები“ ობიექტის მახლობლად, სადაც ორი გამამდიდრებელი ქარხანაა განთავსებული: დიდი მიწისქვეშა საწვავის გამდიდრების ქარხანა (FEP) და მიწისზედა საპილოტე საწვავის გამდიდრების ქარხანა (PFEP).<ref>{{Cite web |title=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/ |access-date=12 June 2025 |website=The Times of Israel }}</ref> ასევე სამიზნე გახდა ხონდაბისა და ხორამაბადის ბირთვული ობიექტები.<ref name="IranIntlLive20250613b" /><ref name=kh>{{cite web |date=13 June 2025 |title=آخرین اخبار از حمله اسرائیل به ایران؛ آماده‌باش گسترده در منطقه اعلام شد |trans-title=Latest news on Israel's attack on Iran; widespread alert declared in the region |url=https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-6/1020829-%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 |access-date=13 June 2025 |website=Shargh |language=fa}}</ref> ===შუადღე=== ისრაელმა თავრიზში შუადღისას დარტყმები განახორციელა, რომელთა სამიზნეც, როგორც ამბობენ, თავრიზის აეროპორტის მიმდებარე ტერიტორია იყო.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613d">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Iran reports fresh explosions in Tabriz; adviser to Khamenei said injured in early strikes |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-reports-fresh-explosions-in-tabriz-adviser-to-khamenei-said-injured-in-early-strikes/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ისრაელმა ასევე დაბომბა შირაზი და ნათანზის ბირთვული ობიექტი.<ref name="APNewsLive"/> აფეთქებები ასევე მოხდა ჰამადანის საჰაერო ბაზაზე<ref>{{Cite web|url=https://en.apa.az/europe/loud-explosion-reported-near-noje-airbase-in-hamadan-470149|title=Loud explosion reported near Noje airbase in Hamadan|date=13 June 2025|website=Apa.az}}</ref><ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Explosions rock airbase in Hamedan city, western Iran: local media |url=https://www.chinadaily.com.cn/a/202506/13/WS684c13eba310a04af22c62c0.html |access-date=13 June 2025 |website=China Daily}}</ref> და პარჩინის სამხედრო ბაზაზე.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Parchin military site, Nojeh airbase hit by Israeli missiles |url=https://www.iranintl.com/en/202506137389 |access-date=13 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> ორი აფეთქება ასევე მოხდა ფორდოუს მიწისქვეშა საწვავის გამდიდრების ქარხნის მახლობლად,<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Two explosions hit areas near Iran's Fordo nuclear site - IRGC outlet |url=https://www.iranintl.com/en/202506135103 |access-date=13 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> სადაც, როგორც ამბობენ, ირანის საჰაერო თავდაცვის სისტემამ ისრაელის დრონი ჩამოაგდო.<ref>{{Cite web |title=Iran downs Israeli drone near Fordo nuclear site, state media claims |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-downs-israeli-drone-near-fordo-nuclear-site-state-media-claims/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> მოგვიანებით, ისრაელის თავდაცვის ძალებმა დაადასტურეს ჰამადანისა და თავრიზის საჰაერო ბაზებზე თავდასხმის ფაქტი და განაცხადეს, რომ მათ „დაშალეს“ ეს უკანასკნელი საჰაერო ბაზა, გაანადგურეს ათობით ირანული დრონი და მიწა-მიწის ტიპის რაკეტების გამშვები.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israeli military says it struck 2 Iranian air force bases and "dismantled" one of them |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl#cmbvfrzw900003b6x4nckbh0n |access-date=14 June 2025 |publisher=CNN |language=en}}</ref> 18:46 საათზე, ისრაელის თავდაცვის ძალებმა დაადასტურეს ისპაჰანის ბირთვული ტექნოლოგიების/კვლევითი ცენტრის დაბომბვა და განაცხადეს, რომ ის „გამდიდრებული ურანის ხელახალი გადამუშავების“ პროცესში იყო ჩართული.<ref name="Telegraph20250613b">{{Cite news |last1=Kelly |first1=Kieran |last2=Cleave |first2=Iona |last3=Bodkin |first3=Henry |last4=White |first4=Josh |last5=Stringer |first5=Connor |last6=Coen |first6=Susie |date=13 June 2025 |title=Israel-Iran latest: Hidden Iranian nuclear site targeted in fresh attack |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/13/israel-attacks-iran-latest-news-nuclear-sites-war/ |access-date=13 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> ირანული მედიის ცნობით, ირანის საჰაერო სივრცეში სულ მცირე ორი ისრაელის გამანადგურებელი ჩამოაგდეს და ქალი პილოტი დაატყვევეს.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Iran claims to have shot down at least 2 Israeli planes in Iranian airspace |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl#cmbv41jwr00063b6ur47gsqw7 |access-date=13 June 2025 |publisher=CNN |language=en}}</ref><ref>{{cite web | url=https://airlive.net/military/2025/06/13/breaking-iran-claims-to-have-shot-down-israeli-fighter-jets-and-captured-a-female-pilot/ | title=BREAKING Iran claims to have shot down Israeli fighter jets and captured a female pilot | website=AIRLIVE | date=13 June 2025 | last1=Mil | first1=Seb }}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალებმა ეს ინფორმაცია უარყვეს.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613e">{{Cite news |date=13 June 2025 |last=Fabian |first=Emanuel |title=IDF denies Iranian state media report claiming Tehran downed pair of Israeli fighter jets |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/state-media-claims-iran-downed-2-israeli-fighter-jets-no-immediate-comment-from-idf/ |access-date=13 June 2025 |work=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ==14 ივნისი== 14 ივნისის გამთენიისას, ირანულმა მედიამ თეირანის მეჰრაბადის საერთაშორისო აეროპორტში აფეთქებისა და შემდეგ დიდი ხანძრის შესახებ ინფორმაცია გაავრცელა. Fars News Agency-ის ცნობით, ორი ჭურვი მიმდებარე ტერიტორიას მოხვდა.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Blast reported at Tehran's Mehrabad Airport; 2 projectiles said to hit area |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/blast-reported-at-tehrans-mehrabad-airport/ |access-date= |website=[[The Times of Israel]] |language=en-US}}</ref> ირანის საჰაერო თავდაცვის ძალები ისპაჰანის თავზე ისრაელის ჭურვებზე მუშაობდნენ.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli airstrikes continue in Tehran and Isfahan, videos show |url=https://www.iranintl.com/en/202506148587 |access-date= |website=[[Iran International]] |language=en}}</ref> „ალ-არაბიას“ ინფორმაციით, ირანის სამხედროებმა ჩრდილო-დასავლეთ ირანში სადაზვერვო მისიების დროს ისრაელის რამდენიმე დრონი ჩამოაგდეს, რის შედეგადაც ორივე მხარემ ცეცხლი გაუხსნა ერთმანეთს.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran launches fresh wave of attacks on Israel, two killed: Reports |url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/14/iran-launches-fresh-wave-of-attacks-on-israel-state-tv |access-date= |publisher=[[Al Arabiya]] |language=en}}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალების შტაბის უფროსმა, ეიალ ზამირმა და ისრაელის საჰაერო ძალების მეთაურმა, ტომერ ბარმა, დილით განაცხადეს, რომ „თეირანისკენ მიმავალი გზა გაკვალულია“.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title='The way to Tehran has been paved': IDF chiefs say Air Force to begin operating freely over Iranian capital |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/the-way-to-tehran-has-been-paved-idf-chiefs-say-air-force-to-begin-operating-freely-over-iranian-capital/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> თავდაცვის ძალებმა მოგვიანებით განაცხადა, რომ მან დასავლეთ ირანში მიწისქვეშა ობიექტი დაბომბა, რომელიც ათობით ბალისტიკური და ფრთოსანი რაკეტის შესანახად გამოიყენებოდა.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=IDF spokesperson: Israel bombed underground Iranian facility storing dozens of missiles |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-spokesperson-israel-bombed-underground-iranian-facility-storing-dozens-of-missiles/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ირანმა დაადასტურა კიდევ ორი უფროსი მეთაურის დაღუპვა: გენერალი ღოლამრეზა მეჰრაბი, შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის დაზვერვის უფროსის მოადგილე და გენერალი მეჰდი რაბანი, ოპერაციების ხელმძღვანელის მოადგილე.<ref name="TimesOfIsraelLive20250614">{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran confirms two more senior generals killed in Israeli strikes |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-confirms-two-more-senior-generals-killed-in-israeli-strikes/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US |agency=Agence France-Presse}}</ref> ამ თარიღისთვის, ირანმა ასევე განაცხადა, რომ ჩამოაგდო ისრაელის სამი F-35 თვითმფრინავი და ორი პილოტი დააკავა.<ref name="F35Jets">{{Cite news |date=14 June 2025 |title= Third F-35 fighter jet downed in Iranian territory, two Israeli pilots now in custody |url= https://www.tehrantimes.com/news/514337/Third-F-35-fighter-jet-downed-in-Iranian-territory-two-Israeli |access-date=14 June 2025 |work=[[Tehran Times]]}}</ref> ირანის ნავთობის სამინისტრომ განაცხადა, რომ ბუშერის პროვინციაში ორ ნავთობის საბადოს თავს დაესხნენ: სამხრეთ პარსის გაზის საბადოს ფაზა 14-ის პლატფორმას და ფაჯრ ჯამის გაზის გადამამუშავებელ ქარხანას.<ref>{{Cite web |title=Iran says Israel has attacked two gas field |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3Ae1780d58-29d1-4481-851c-0ab924b4e3bc#post |access-date=14 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran's biggest gas refinery still on fire despite official denial |url=https://www.iranintl.com/en/202506144861 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> თავდასხმებმა გამოიწვია მასშტაბური ხანძარი, რამაც შეაჩერა მინიმუმ 12 მილიონი კუბური მეტრი გაზის წარმოება.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Fire halts 12 million cubic meters of gas production at South Pars Phase 14 |url=https://www.iranintl.com/en/202506147968 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> [[წითელი ჯვრისა და წითელი ნახევარმთვარის საერთაშორისო მოძრაობა|წითელი ჯვრისა და წითელი ნახევარმთვარის საერთაშორისო მოძრაობის]] ცნობით, იმ დროისთვის ისრაელის თავდასხმებმა გავლენა მოახდინა ირანის 31 პროვინციიდან 18-ზე, სადაც მისი 1414 თანამშრომელი მონაწილეობდა სამაშველო ოპერაციებში.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli attacks affect 18 of Iran's 31 provinces, Red Crescent says |url=https://www.iranintl.com/en/202506147133 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> ადგილობრივი დროით 23:11 საათზე, ისრაელის თავდაცვის ძალებმა გამოაცხადა, რომ დაიწყო დარტყმების ახალი ტალღა თეირანში „სამხედრო სამიზნეებზე“.<ref>{{Cite web |title=Israel and Iran trade fire – what you need to know |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3A342b766b-06b7-4f92-8b3b-bc3644ec8ba4#post |access-date=14 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> ქალაქში ნავთობისა და ბენზინის საწყობები დაბომბეს, რის შედეგადაც შაჰრანის უბანში ელექტროენერგია გაითიშა.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Gasoline and oil depots in western Tehran hit by Israeli airstrikes |url=https://www.iranintl.com/en/202506145667 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> მოგვიანებით, ტასნიმის საინფორმაციო სააგენტომ გაავრცელა ინფორმაცია, რომ დედაქალაქში ისრაელის თავდასხმების შედეგად ირანის თავდაცვის სამინისტროს შტაბ-ბინა და თავდაცვითი ინოვაციებისა და კვლევის ორგანიზაციის შენობა დაბომბეს.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli airstrikes hit SPND building in Tehran - Tasnim |url=https://www.iranintl.com/en/202506143937 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> ==15 ივნისი== ისრაელის თავდაცვის ძალებმა ირანელი მშვიდობიანი მოქალაქეები გააფრთხილეს და მოუწოდეს ევაკუაციისკენ შირაზში იარაღის ქარხნებისა და სამხედრო ბაზების მიმდებარე ტერიტორიებიდან.<ref name="IranIntlLive20250612"/><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=10 dead, 200 injured in Iranian barrages; IDF warns Iranians near arms plants to evacuate |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-15-2025/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ასევე გავრცელდა ინფორმაცია თეირანში იუსტიციის სამინისტროს შენობაზე განხორციელებული დარტყმის შესახებ.<ref>{{Cite web |title=Video shows smoke rising from Iranian Ministry of Justice |url=https://www.bbc.com/news/live/c2kqkd03xn5t?post=asset%3A67b04956-ee13-40d1-b6a6-416cd3feb86e#post |access-date=15 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> მოგვიანებით, ისრაელის საჰაერო ძალებმა განაცხადეს, რომ დაბომბეს საწვავის შესავსები თვითმფრინავი მაშჰად შაჰიდ ჰაშემინეჯადის საერთაშორისო აეროპორტში - ისრაელის ტერიტორიიდან დაახლოებით 2,300 კილომეტრში - რაც, შესაძლოა, მის ისტორიაში ყველაზე შორეული ოპერაცია იყო.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=In 'most distant strike,' Israeli Air Force bombs Iranian plane at Mashhad Airport in northeast Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-air-force-bombed-iranian-refueling-plane-at-mashhad-airport-idf-confirms/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ირანმა ომანსა და კატარს შუამავლობა სთხოვა შეერთებულ შტატებთან ურთიერთობისთვის, დარტყმების შეჩერებისა და ბირთვული მოლაპარაკებების განახლების მიზნით.<ref name="JPost20250615">{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iran turns to mediators to reach ceasefire, prevent Israeli strikes |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857732 |access-date=15 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> ირანმა განაცხადა, რომ დააკავა ორი პირი, რომლებიც, მათი თქმით, მოსადის წევრები იყვნენ.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iran says it arrested 2 Mossad operatives |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776515 |website=Al Jazeera English}}</ref> ისრაელმა ირანში, ასევე სამხედრო ბაზებზე იერიში მიიტანა მიწა-მიწის ტიპის რაკეტებით. ისრაელი ასევე თავს დაესხა ირანის საგარეო საქმეთა სამინისტროს.<ref name="CNNLive20250615">{{Cite web |last=Ebrahim |first=Nadeen |date=15 June 2025 |title=Live updates: Israeli death toll rises as conflict rages with Iran |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-15-25 |access-date=15 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref> ჭურვებმა ასევე იმსხვერპლა ირანის რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის დაზვერვის უფროსი და დაზვერვის მოადგილე.<ref>{{Cite news|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/netanyahu-confirms-israel-killed-irgc-intelligence-chief-and-his-deputy/|title=Netanyahu says Israel killed IRGC intelligence chief and his deputy|work=The Times of Israel|date=15 June 2025|access-date=15 June 2025}}</ref> ნეთანიაჰუმ Fox News-თან ინტერვიუში განმარტა, რომ ისრაელს სხვა გზა არ ჰქონდა, გარდა იმისა, რომ ირანზე თავდასხმა მოეხდინა ბირთვული ჰოლოკოსტის თავიდან ასაცილებლად. ინტერვიუში ნეთანიაჰუმ განაცხადა, რომ თავდასხმა განხორციელდა როგორც ისრაელის, ასევე მსოფლიოს დასაცავად. ნეთანიაჰუმ ირანის მთავრობა ირანელი ხალხის მჩაგვრელად შეაფასა და თქვა, რომ ირანელი ხალხის არჩევანი იყო, „აჯანყდებოდნენ თუ არა“.<ref name="CNNLive20250615" /> ==16 ივნისი== ისრაელის თავდაცვის ძალებმა თეირანში მდებარე ქუდსის ძალების სამეთაურო ცენტრს დაარტყა.<ref name="France24-20250614">{{Cite web |date=14 June 2025 |title='It's the civilians who will pay the price': Iranians prepare for the worst after Israeli strikes |url=https://www.france24.com/en/middle-east/20250614-civilians-pay-price-iranians-prepare-worst-after-israeli-strikes-tehran-nuclear |access-date=15 June 2025 |publisher=France 24 |language=en |quote="He was a civilian,” she said. “He had nothing to do with it. "}}</ref> ისრაელის ოფიციალურმა წარმომადგენელმა Wall Street Journal-ს განუცხადა, რომ არსებობს მინიშნებები, რომ ნანთანზში მდებარე მიწისქვეშა ბირთვული ობიექტი „აფეთქდა“.<ref name="NYTimesLive20250612"/> Iran International-ის ცნობით, აფეთქებების ხმა ისმოდა ფორდოს ბირთვული ობიექტის მიმდებარე ტერიტორიაზე.<ref>{{cite news |title=78 people have been killed in Israel's attacks on Iran: UN ambassador |publisher=[[Al Jazeera]] |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773277 |archive-url=https://archive.fo/nAE1Y |archive-date=13 June 2025 |url-status=live}}</ref> როგორც ამბობენ, ისრაელის თავდაცვის ძალების დარტყმები პარჩინის სამხედრო ობიექტების მიმდებარე ტერიტორიაზე განხორციელდა.<ref name="bbc13june">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Trump struggles with Iran message as Republicans diverge over attack |url=https://www.bbc.com/news/articles/cq69e7nr9m5o |access-date=13 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ირანის სამხედრო ოპერაციები]] tup5nz8ksqn0hyv55ngze0z9ndqev5s 4815958 4815954 2025-06-17T15:10:43Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:ისრაელის ომები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815958 wikitext text/x-wiki {{მიმდინარე}} {{ინფოდაფა სამხედრო კონფლიქტი | კონფლიქტი = ირან-ისრაელის ომი | ნაწილი = ირან-ისრაელის კონფლიქტის | სურათი = [[ფაილი:Pictures_of_the_Israeli_attack_on_Tehran_1_Mehr_(2).jpg|300პქ]] | სათაური = [[თეირანი]]ს დაბომბვა | თარიღი = [[13 ივნისი]], [[2025]] — დღემდე | მდებარეობა = [[ირანი]], [[ისრაელი]], [[მდინარე იორდანეს დასავლეთი ნაპირი|დასავლეთი სანაპირო]] | კოორდინატები = | მიზეზი = | casus = | შედეგი = | სტატუსი = მიმდინარე | ტერიტორია = | მხარე1 = {{დროშა|ისრაელი}}<br/>'''მხარდამჭერი:'''<br/>{{დროშა|აშშ}}<ref name="AxiosReuters"/><ref>{{cite web |title=Jordan Intercepting Missiles and Drones in Its Airspace |url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/jordan-intercepting-missiles-and-drones-in-its-airspace-23iXgh6DDeFb2FHgM2WC |website=Wall Street Journal |access-date=17 June 2025}}</ref><br>{{დროშა|იორდანია}} | მხარე2 = {{დროშა|ირანი}}<br/>'''მხარდამჭერი:'''<br/>[[ფაილი:Slogan_of_the_Houthi_Movement.svg|15პქ]] [[ჰუსიტები (დაჯგუფება)|ჰუსიტები]] | მეთაური1 = {{დროშანიშანი|ისრაელი}} [[ბენიამინ ნეთანიაჰუ]]<br/>{{დროშანიშანი|ისრაელი}} [[იცხაკ ჰერცოგი]] | მეთაური2 = {{დროშანიშანი|ირანი}} [[ალი ხამენეი]]<br/>{{დროშანიშანი|ირანი}} [[მასუდ ფეზეშქიანი]] | ნაწილები1 = | ნაწილები2 = | ძალა1 = | ძალა2 = | დანაკარგები1 = 24 გარდაცვლილი<ref>{{Cite news |date=16 June 2025 |title= IDF: 80-90% of Iranian missiles intercepted, but 24 Israelis killed in attacks |url= https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857892 |access-date=17 June 2025 |work=The Jerusalem Post=en}}</ref><br>592 დაჭრილი<ref>{{Cite web|url=https://www.israelhayom.com/2025/06/16/israeli-death-toll-rises-to-24-nearly-600-injured/|title=Israeli death toll rises to 24; nearly 600 injured|work=Israel Hayom|date=16 June 2025}}</ref> | დანაკარგები2 = '''ირანის მიხედვით''':<br />224 გარდაცვლილი<ref>{{Cite news |date=17 June 2025 |title= Israel-Iran live updates: IDF says it killed Iran's new wartime chief of staff |url= https://www.nbcnews.com/world/middle-east/live-blog/israel-iran-live-updates-idf-says-killed-irans-new-wartime-chief-staff-rcna213420 |access-date=17 June 2025 |work=NBC News=en}}</ref><br>1,277+ დაჭრილი<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iran launches new strikes on Israel as Israeli attack widens|url=https://www.bbc.com/news/articles/cy7575lv4ddo |website= BBC |archive-url=https://archive.today/20250615234333/https://www.bbc.com/news/articles/cy7575lv4ddo |archive-date=15 June 2025 |url-status=live}}</ref><br>'''[[ირანის ადამიანის უფლებათა დამცველები|HRANA]]-ს მიხედვით''':<br />1,098+ დანაკარგი (452 გარდაცვლილი)<ref>[https://www.en-hrana.org/the-fourth-day-of-israeli-attacks-on-iran-a-review-of-the-incidents/ The Fourth Day of Israeli Attacks on Iran: A review of the Incidents]</ref> | შენიშვნა = 1 დაღუპული სირიელი სამოქალაქო პირი<ref>{{Cite web|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/rights-group-says-woman-killed-in-western-syria-likely-by-iranian-drone/|title=Rights group says woman killed in western Syria, likely by Iranian drone|work=The Times of Israel|date=16 June 2025}}</ref><br>5 დაჭრილი იორდანელი სამოქალაქო პირი<ref>{{Cite web |last=Husseini |first=Rana |title=Five people injured from falling object in Irbid — PSD |url=http://jordantimes.com/news/breaking-news/psd-3-persons-injured-from-a-falling-object-on-their-house-on-the-northern-city-of-irbid-psd-said-the-injured-were-transferred-to-hospital-and-were-reported-to-be-in-good-condition |access-date=15 June 2025 |website=Jordan Times |language=en}}</ref> | კამპანიის დაფა = }} '''ირან-ისრაელის ომი''' — 2025 წლის 13 ივნისის გამთენიისას ისრაელის მიერ დაწყებული ფართომასშტაბიანი თავდასხმითი ოპერაცია ირანის რამდენიმე რაიონში მდებარე სამიზნეების წინააღმდეგ, კოდური სახელწოდებით '''„აღმავალი ლომი“'''. [[ისრაელის თავდაცვის ძალები|ისრაელის თავდაცვის ძალებისა]] და [[მოსადი|„მოსადის“]] მიერ განხორციელებული თავდასხმები მიმართული იყო ბირთვული და სამხედრო ობიექტებისა და მაღალი თანამდებობის პირების კერძო რეზიდენციებისკენ, რამაც გამოიწვია ძირითადი ბირთვული ობიექტების დაზიანება<ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=IDF attacks, destroys Natanz nuclear site, weapons during overnight strikes in Iran|work=The Jerusalem Post|url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857603|access-date=13 June 2025}}</ref> და ირანის უმაღლესი სამხედრო ხელმძღვანელობის ლიკვიდაცია.<ref>{{Cite news|last=Fassihi|first=Farnaz|last2=Nauman|first2=Qasim|last3=Boxerman|first3=Aaron|last4=Kingsley|first4=Patrick|last5=Bergman|first5=Ronen|date=2025-06-13|title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=2025-06-13|issn=0362-4331}}</ref> ეს ირანზე [[ირან-ერაყის ომი|ირან-ერაყის ომის]] შემდეგ ყველაზე მასშტაბური თავდასხმა იყო. თავდასხმამდე რამდენიმე თვით ადრე, ირანი და [[ამერიკის შეერთებული შტატები]] ახალ ბირთვულ შეთანხმებაზე მოლაპარაკებებს აწარმოებდნენ მას შემდეგ, რაც აშშ-ის პრეზიდენტმა [[დონალდ ტრამპი|დონალდ ტრამპმა]] თავისი პრეზიდენტობის პირველი ვადის დროს შეაჩერა გამოიყვანა აშშ ერთობლივი ყოვლისმომცველი მოქმედების გეგმიდან. ამჟამად ირანი ურანს 60%-იან სისუფთავემდე ამდიდრებს, რაც იარაღის დასამზადებლად ვარგის დონეს უახლოვდება და უფრო თანამედროვე ცენტრიფუგების დამონტაჟებით აჩქარებს ბირთვულ განვითარებას. ანალიტიკოსების აზრით, ეს აქტივობები გაცილებით აღემატება ნებისმიერ სავარაუდო სამოქალაქო მიზანს.<ref name="Economist20250128">{{Cite news|title=Iran's alarming nuclear dash will soon test Donald Trump|work=The Economist|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/01/28/irans-alarming-nuclear-dash-will-soon-test-donald-trump|access-date=23 February 2025|issn=0013-0613}}</ref> თავდასხმამდე ერთი დღით ადრე, [[ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო|ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტომ]] (IAEA) 20 წლის განმავლობაში პირველად ირანი ბირთვული ვალდებულებების შეუსრულებლობაში დაადანაშაულა. ირანმა საპასუხოდ გამდიდრების ახალი ობიექტის გახსნის შესახებ განაცხადა და თანამედროვე ცენტრიფუგების დამონტაჟება დაიწყო. ისრაელის ოპერაციის დაწყების შემდეგ, აფეთქებები დაფიქსირდა თეირანში, მათ შორის სამხედრო ბაზებთან და მაღალი რანგის მეთაურების საცხოვრებელ უბნებში. თვითმხილველები აღწერდნენ უზარმაზარ ცეცხლსა და განმეორებით აფეთქებებს.<ref name="NYTimesLive20250612">{{Cite news|last=Kingsley|first=Patrick|last2=Boxerman|first2=Aaron|last3=Fassihi|first3=Farnaz|date=13 June 2025|title=Israel Launches Attack on Iran as Tehran Scrambles Jets: Live Updates|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|access-date=13 June 2025|issn=0362-4331}}</ref> აფეთქებები მოხდა [[ნათანზი|ნათანზში]], [[ისპაჰანის ოსტანი|ისპაჰანის პროვინციაში]], სადაც ქვეყნის ერთ-ერთი ყველაზე კრიტიკული, შაჰიდ აჰმადი როშანის [[ირანის ბირთვული პროგრამა|ბირთვული ობიექტი]] მდებარეობს.<ref>{{Cite web|title=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/|access-date=13 June 2025|language=en-US}}</ref> ისრაელის სამიზნე ასევე გახდა ხონდაბისა და [[ხორამაბადი|ხორამაბადის]] ბირთვული ობიექტები.<ref name="IranIntlLive20250613b">{{Cite web|title=Live - Israel attacks Iran, Revolutionary Guards chief killed|url=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881#202506138621|access-date=13 June 2025|language=en}}</ref> თავდასხმების შედეგად ირანის რევოლუციური გვარდიის მეთაური [[ჰოსეინ სალამი]] დაიღუპა.<ref>{{Cite web|title=مرگ سردار سلامی و تنی چند از فرماندهان سپاه|url=https://www.irna.ir/news/85860919/%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87|access-date=13 June 2025|language=fa}}</ref><ref>{{Cite web|title=Iran's Revolutionary Guard commander Hossein Salami killed in Israeli strike, says Iranian state media|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/|access-date=13 June 2025|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Hossein Salami, Head of Iran's Islamic Revolutionary Guard Corps, Killed in Israel's Attack|url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/salami-head-of-iran-s-islamic-revolutionary-guard-corps-killed-in-israel-s-attack-Q3i3is8ufPHTmq1qjt6C|access-date=2025-06-13|language=en-US}}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალებმა ასევე განაცხადეს, რომ თავდასხმების დროს ირანის შეიარაღებული ძალების შტაბის უფროსი, გენერალ-მაიორი [[მოჰამედ ბაგერი]] დაიღუპა.<ref name="JPost20250613b">{{Cite web|title=Military chief Mohammed Bagheri possibly killed in Israel strike on Iran|url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857580|access-date=13 June 2025|language=en}}</ref> ირანის სახელმწიფო მედიის ცნობით, ასევე დაიღუპნენ ბირთვული მეცნიერები [[ფერეიდუნ აბასი]] და [[მოჰამედ მეჰდი თეჰრანჩი]].<ref name="TimesOfIsraelLive20250613a">{{Cite web|title=Iran state media names two nuclear scientists killed in Israeli strike|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-state-media-names-two-nuclear-scientists-killed-in-israeli-strike/|access-date=13 June 2025|language=en-US}}</ref> თავდასხმების შედეგად დაიღუპნენ როგორც ირანელი სამხედრო მოსამსახურეები, ასევე ირანელი მშვიდობიანი მოქალაქეები.<ref name="Barrons20250613">{{Cite web|title=Iran State Media Says Civilians Killed In Israel Strikes On Tehran|url=https://www.barrons.com/news/iran-state-media-says-civilians-killed-in-israel-strikes-on-tehran-97ab1ead|access-date=13 June 2025|language=en-us}}</ref> დაზიანებულ შენობებს შორის იყო ბირთვული ობიექტები, სამხედრო ობიექტები და საცხოვრებელი ტერიტორიები. თავდასხმები შუადღისას განახლდა, დამატებითი დარტყმების შესახებ ინფორმაცია გავრცელდა [[თავრიზი|თავრიზის]] აეროპორტთან და ნათანზის ბირთვულ ობიექტთან დაკავშირებით.<ref>{{Cite web|title=Iran reports fresh explosions in Tabriz; adviser to Khamenei said injured in early strikes|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-reports-fresh-explosions-in-tabriz-adviser-to-khamenei-said-injured-in-early-strikes/|access-date=2025-06-13|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Live updates: Israeli strikes kill Iran's top military leaders and prompt retaliation|url=https://apnews.com/live/israel-iran-attack|access-date=2025-06-13|language=en}}</ref> ==ისტორიული ფონი== [[1979]] წლის ირანის რევოლუციამდე ისრაელი და ირანი მოკავშირე ერები იყვნენ რეგიონში არაბული ქვეყნების წინააღმდეგ, თუმცა მოჰამედ რეზა ფეჰლევიმ მოგვიანებით, [[1975]] წელს, იომ-ქიფურის ომის დროს ეგვიპტეს გამოუცხადა მხარდაჭერა.<ref name="Hein">{{cite news |last1=von Hein |first1=Shabnam |date=13 June 2025 |title=Why are Iran and Israel sworn enemies? |url=https://www.dw.com/en/iran-israel-attacks-hezbollah-ayatollah-ali-khamenei-islamic-revolution/a-68780605 |access-date=13 June 2025 |work=Deutsche Welle}}</ref><ref>{{Cite news |date=25 April 1975 |title=Shah Backs Egypt in Israeli Conflict |url=https://www.nytimes.com/1975/04/25/archives/shah-backs-egypt-in-israeli-conflict.html |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331 |quote=Mohammed Reza Pahlavi declared today that Iran supported 'the policies of Egypt 100 per cent' in the Arab‐Israeli conflict and other issues, and he predicted that those policies would 'prevail at the end.'}}</ref> ირანის რევოლუციის შედეგად ირანის მმართველობა რუჰოლა ხომეინისა და მისი რელიგიური მიმდევრების ხელში გადავიდა, რომლებმაც არაბული ქვეყნების მხარდაჭერის მოპოვება ისრაელთან თანამშრომლობის შეწყვეტით და პალესტინის ტერიტორიების ოკუპაციისთვის ისრაელის დაგმობით სცადეს.<ref name="Hein" /> 1979 წლიდან ირანი [[ჰოლოკოსტის უარყოფა|უარყოფდა ჰოლოკოსტს]] და ასევე უფრო მკაცრ განცხადებებს აკეთებდა ისრაელის მიმართ, მათ შორის იმუქრება ისრაელის განადგურებითა და რუკიდან მისი წაშლით.<ref>{{Cite news |title=Iranian nuclear threat meant Israelis had no choice |url=https://www.theaustralian.com.au/subscribe/news/1/?sourceCode=TAWEB_WRE170_a_GGL&dest=https%3A%2F%2Fwww.theaustralian.com.au%2Fworld%2Firanian-nuclear-threat-meant-israelis-had-nochoice-but-to-strike%2Fnews-story%2F008feb9df6f5253574dae7ed1c897f4e&memtype=anonymous&mode=premium&v21=GROUPA-Segment-2-NOSCORE&V21spcbehaviour=append |url-access=subscription |work=The Australian}}</ref><ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Why are Iran and Israel sworn enemies? |url=https://www.tbsnews.net/features/panorama/why-are-iran-and-israel-sworn-enemies-1164451 |access-date=13 June 2025 |website=The Business Standard |language=en}}</ref><ref name="Hein" /><ref>{{Cite web |last=Hjelmgaard |first=Kim |date=13 June 2025 |title=What we know about Israel's attacks on Iran's nuclear sites − and Iran's drone response |url=https://www.usatoday.com/story/news/world/2025/06/13/israel-iran-attacks-nuclear-sites/84180887007/ |access-date=13 June 2025 |website=USA TODAY |language=en-US}}</ref> ირანი ისრაელს ახლო აღმოსავლეთში იმპერიალიზმის განმახორციელებლად მიიჩნევს.<ref name="Sykes">{{cite news |last1=Sykes |first1=Patrick |last2=Bronner |first2=Ethan |last3=Capaccio |first3=Anthony |date=13 June 2025 |title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next? |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis |url-status=live |archive-url=https://archive.is/daPUc |archive-date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025 |work=Bloomberg}}</ref> წლების განმავლობაში ირანი საჯაროდ ემუქრებოდა ისრაელს ისეთი ფორმით, რასაც „ანტისემიტიზმის წინააღმდეგ ბრძოლის მოძრაობა“ გენოციდად მიიჩნევს. მოძრაობის თანახმად, ირანის რიტორიკა ისრაელის მიმართ ღრმად ანტისემიტურია და გენოციდის განზრახვას შეიცავს.<ref>{{Cite web |last=Breen-Portnoy |first=Barney |date=13 June 2025 |title='This Is The Time to Stand With Israel': IDF Launches Pre-Emptive Strike on Iran's Nuclear Program |url=https://combatantisemitism.org/cam-news/this-is-the-time-to-stand-with-israel-cam-statement-on-idf-pre-emptive-strike-on-irans-nuclear-program/ |access-date=13 June 2025 |website=Combat Antisemitism Movement |language=en-US}}</ref> შემდგომში განვითარდა ირან-ისრაელის პროქსი კონფლიქტი, სადაც ირანი ეხმარებოდა ისეთ დაჯგუფებებს, როგორიცაა ჰამასი, ჰეზბოლა და ჰუსიტები, რომლებიც არაერთხელ იყვნენ ჩართულნი ისრაელთან შეიარაღებულ კონფლიქტში.<ref name="Sykes" /> ისრაელი ირანს თავის ყველაზე მნიშვნელოვან მტრად მიიჩნევს, რადგან მიაჩნია, რომ როგორც კი ირანი ბირთვულ იარაღს მიიღებს, ისრაელი შეიძლება განადგურდეს; ამიტომ ისრაელმა რამდენჯერმე განაცხადა, რომ ირანის ბირთვული განვითარების პროგრამის წარმატების შემთხვევაში, ის საჰაერო დარტყმებს განახორციელებდა ირანის ბირთვული განვითარების პროგრამის წინააღმდეგ.<ref name="Hein" /><ref name="Sykes" /> [[2015]] წელს ირანი გაეროს უშიშროების საბჭოსთან და გერმანიასთან ერთად დათანხმდა ერთობლივ ყოვლისმომცველ სამოქმედო გეგმას, რათა ირანს ბირთვული განვითარება შეზღუდული დონით ემართა.<ref name=Tirone>{{cite news |last1=Tirone |first1=Jonathan |title=How Close Is Iran to a Nuclear Weapon as Trump Eyes a Deal? |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/does-iran-have-nuclear-weapons-why-did-israel-attack-its-atomic-program |access-date=13 June 2025 |work=Bloomberg |date=13 June 2025 |archive-url=https://archive.is/AJZS1 |archive-date=13 June 2025}}</ref> 2018 წელს, ამერიკის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა, თავისი პირველი პრეზიდენტობის დროს, შეაჩერა აშშ-ის მონაწილეობა შეთანხმებაში და განაახლა ეკონომიკური სანქციები ირანის წინააღმდეგ, მიუხედავად იმისა, რომ საერთაშორისო ატომური ენერგიის სააგენტოს (IAEA) ანგარიშის თანახმად, ირანი იცავდა შეთანხმებას.<ref name=Tirone/> [[2019]] წელს ირანმა დააჩქარა ბირთვული განვითარება და [[2021]] წლისთვის ურანს 60%-იან სისუფთავემდე ამდიდრებდა, რაც იარაღის გამოყენებისთვის ვარგისი ურანის დონეა.<ref name=Tirone/> ===2024-2025 წლების მოვლენები=== ჰამასის მიერ ისრაელზე 7 ოქტომბრის თავდასხმების შემდეგ, ისრაელმა რეგიონული ბალანსის შეცვლა „წინააღმდეგობის ღერძის“ დაბომბვით გადაწყვიტა. ღაზაში და ლიბანთან კონფლიქტის შემდეგ, ისრაელმა მნიშვნელოვნად დაასუსტა ირანის მოკავშირეები ჰამასი და ჰეზბოლა, რასაც ისრაელის დიპლომატიური კეთილგანწყობის დაკარგვა მოჰყვა ღაზასთან დაკავშირებით, მაშინ როდესაც ირანი რამდენიმე წლით ადრე ქვეყნის მასშტაბით საპროტესტო აქციების წინაშე აღმოჩნდა.<ref>{{cite news |last1=Waghorn |first1=Dominic |title=Why did Israel attack Iran? And what does it mean for the rest of the world? |url=https://news.sky.com/story/israel-iran-conflict-if-the-persian-gulf-becomes-a-battlefield-we-will-all-feel-the-consequences-13383037 |access-date=13 June 2025 |work=Sky News |date=13 June 2025}}</ref><ref name="NYTimes20250613a" /><ref name="ForeignPolicy20250613">{{Cite web |last=Cook |first=Steven A. |date=13 June 2025 |title=Israel Is Going for the Death Blow on Iran |url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-attack-death-blow-nuclear/ |access-date=13 June 2025 |website=Foreign Policy |language=en-US}}</ref> დამასკოში ირანის საკონსულოზე საჰაერო დარტყმის შემდეგ, რომელიც ფართოდ ითვლება ისრაელის მიერ განხორციელებულ საჰაერო დარტყმად (მიუხედავად იმისა, რომ ისრაელი არ აღიარებს ამას), ირანმა 2024 წლის აპრილში ისრაელის წინააღმდეგ ირანული დარტყმები დაიწყო, ხოლო ისრაელმა, თავის მხრივ, 2024 წლის აპრილში ირანზე დარტყმებით უპასუხა, რაც ორ ტერიტორიას შორის პირველი პირდაპირი დარტყმები იყო.<ref name="Sykes" /> 2024 წლის ივლისში ისრაელმა ირანში მოკლა ჰამასის პოლიტიკური ლიდერი ისმაილ ჰანია.<ref name="Sykes" /> 2024 წლის ოქტომბერში მხარეებმა ერთმანეთს ისევ შეუტიეს საჰაერო დარტყმებით.<ref name="Sykes" /> Foreign Policy-ის თანახმად, 7 ოქტომბრის თავდასხმის შემდეგ, ისრაელმა ახლო აღმოსავლეთის შეცვლა წინააღმდეგობის ღერძზე დარტყმით სცადა, რითაც მნიშვნელოვნად დაასუსტა ირანის ისეთი მოკავშირეები, როგორიცაა ჰეზბოლა და ჰამასი. ჰამასისა და სირიის დასუსტებამ ლიბანის ახალ მთავრობას საშუალება მისცა, 40 წლის შემდეგ პირველად გამოეყენებინა სუვერენიტეტი, მაშინ როცა ირანის მიერ მხარდაჭერილი სირიის რეჟიმი 2024 წლის ბოლოს დაეცა.<ref name="ForeignPolicy20250613">{{Cite web |last=Cook |first=Steven A. |date=13 June 2025 |title=Israel Is Going for the Death Blow on Iran |url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-attack-death-blow-nuclear/ |access-date=13 June 2025 |website=Foreign Policy |language=en-US}}</ref> [[2025]] წლის მარტში, ამერიკის ეროვნული დაზვერვის დირექტორმა, ტულსი გაბარდმა, განაცხადა, რომ ამერიკული სააგენტოები თვლიან, რომ „ირანი არ ქმნის ბირთვულ იარაღს და [ირანის] უზენაეს ლიდერს, აიათოლა ალი ხამენეის, არ გაუცია ავტორიზაცია 2003 წელს შეჩერებული ბირთვული იარაღის პროგრამის განახლებაზე<ref>{{cite news |title=Israel launches an attack on Iran—without America |url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/israel-launches-an-attack-on-iran-without-america |access-date=13 June 2025 |newspaper=The Economist |date=13 June 2025}}</ref> 2025 წლის აპრილში, ამერიკის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა გამოაცხადა შეერთებულ შტატებსა და ირანს შორის მოლაპარაკებების დაწყების შესახებ ირანის ბირთვულ პროგრამასთან დაკავშირებით, ხოლო თეთრმა სახლმა განაცხადა, რომ ირანს შეთანხმების მისაღწევად ორი თვე აქვს; ორთვიანი ვადა ისრაელის დარტყმებამდე ერთი დღით ადრე ამოიწურა.<ref>{{cite news |last1=Balmer |first1=Crispian |title=After years of waiting, Israel's Netanyahu finally makes his move on Iran |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/after-years-waiting-israels-netanyahu-finally-makes-his-move-iran-2025-06-13/ |access-date=13 June 2025 |work=Reuters |date=13 June 2025}}</ref> 2025 წლის მაისში, ატომური ენერგიის სააგენტომ განაცხადა, რომ ირანმა 409 კგ 60%-იანი სისუფთავის ურანი დააგროვა.<ref name=Tirone/> ისრაელის დარტყმებამდე ერთი დღით ადრე, ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტომ 20 წლის განმავლობაში პირველად ირანი ბირთვული ვალდებულებების შეუსრულებლობაში დაადანაშაულა; ირანმა მაშინვე უპასუხა ახალი ბირთვული გამდიდრების ობიექტის (რიგით მესამე) გახსნითა და თანამედროვე ცენტრიფუგების დამონტაჟებით.<ref name="Aamer">{{cite news |last1=Liechtenstein |first1=Stephanie |last2=Gambrell |first2=Jon |last3=Madhani |first3=Aamer |title=Iran announces a new nuclear enrichment site after UN watchdog censure |url=https://apnews.com/article/iran-nuclear-iaea-sanctions-728b811da537abe942682e13a82ff8bd |access-date=13 June 2025 |work=Associated Press |date=13 June 2025}}</ref> 2025 წლის 12 ივნისს, ABC News-მა გაავრცელა ინფორმაცია, რომ ისრაელი განიხილავდა ირანის წინააღმდეგ სამხედრო მოქმედებების განხორციელებას;<ref>{{Cite web |last=Martinez |first=Luis |date=12 June 2025 |title=Israel considering military action against Iran in coming days: Sources |url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202 |access-date=12 June 2025 |publisher=[[ABC News (United States)|ABC News]]}}</ref> რამდენიმე საათის შემდეგ, CBS News-ის ცნობით, აშშ-ის ოფიციალურ პირებს აცნობეს, რომ ისრაელი „სრულიად მზად“ იყო ირანის წინააღმდეგ ოპერაციის დასაწყებად. სავარაუდოდ, ტრამპის ადმინისტრაცია განიხილავდა ისრაელის მხარდაჭერის ვარიანტებს ოპერაციის ხელმძღვანელობის გარეშე.<ref>{{Cite web |last1=Jacobs |first1=Jennifer |author-link1=Jennifer Jacobs |last2=Brennan |first2=Margaret |author-link2=Margaret Brennan |last3=LaPorta |first3=James |author-link3=James LaPorta |last4=Watson |first4=Eleanor |last5=Ake |first5=Gabrielle |date=12 June 2025 |title=Israel is poised to launch operation on Iran, multiple sources tell CBS News |url=https://www.cbsnews.com/news/israel-is-poised-to-launch-operation-on-iran-sources-say/ |access-date=12 June 2025 |publisher=[[CBS News]]}}</ref> იერუსალიმში აშშ-ის საელჩომ მომდევნო დღეს შეზღუდა თავისი თანამშრომლების გადაადგილება, თუმცა ისრაელში აშშ-ის ელჩმა, მაიკ ჰაკაბიმ, განაცხადა, რომ „ნაკლებად სავარაუდო“ იყო ისრაელის მიერ ირანისთვის შეტევა ტრამპის ადმინისტრაციის თანხმობის გარეშე.<ref>{{Cite web |last1=Rasgon |first1=Adam |last2=Odenheimer |first2=Natan |date=12 June 2025 |title=U.S. Embassy in Jerusalem Braces for Possible Israeli Strike on Iran |url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/israel-iran.html |access-date=12 June 2025 |work=[[The New York Times]]}}</ref><ref name="NYTimesLive20250612"/> საჰაერო დარტყმების დაწყებამდე ისრაელმა ტრამპის ადმინისტრაციას განუცხადა, რომ დარტყმას არ განახორციელებდა შეერთებული შტატებისთვის წინასწარი შეტყობინების გარეშე. ისრაელის თავდასხმის შესახებ განცხადებაში ისრაელის პრემიერ-მინისტრმა [[ბენიამინ ნეთანიაჰუ]]მ განაცხადა: „ათწლეულების განმავლობაში თეირანის ლიდერები ღიად საუბრობდნენ ისრაელის განადგურების შესახებ. მათ თავიანთი გენოციდური რიტორიკა ბირთვული იარაღის პროგრამით დაამტკიცეს“.<ref name="JPost20250613b"/> ნეთანიაჰუმ განაცხადა, რომ ისრაელმა თავდასხმა განახორციელა, რადგან „თუ არ შეაჩერებენ, ირანს შეუძლია ბირთვული იარაღის ძალიან მოკლე დროში შექმნა. ეს შეიძლება ერთ წელიწადში, რამდენიმე თვეში მოხდეს ან ერთ წელზე ნაკლებ დროში მოხდეს“.<ref name="Borger">{{cite news |last1=Borger |first1=Julian |date=13 June 2025 |title=Israel launches strikes on 'dozens' of targets in Iran, targeting nuclear program |url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/13/israel-strikes-iran-nuclear-program-netanyahu |access-date=13 June 2025 |work=The Guardian}}</ref> ამიტომ, ნეთანიაჰუმ გამოაცხადა ოპერაცია „აღმავალი ლომის“ დაწყების შესახებ, სამხედრო კამპანიის, რომელიც მიზნად ისახავს ირანის ნათანზში მდებარე ურანის გამდიდრების მთავარ ობიექტს, მის ბირთვულ მეცნიერებს და მისი ბალისტიკური რაკეტების პროგრამის ნაწილებს და განაცხადა, რომ ოპერაცია გაგრძელდება „იმდენი დღე, რამდენიც საჭირო იქნება“. ნეთანიაჰუმ ირანის ბირთვული ძალისხმევა შეაფასა, როგორც „ისრაელის გადარჩენისთვის აშკარა და არსებული საფრთხე“ და ხაზგასმით აღნიშნა, რომ მოქმედებით „ჩვენ ასევე ვიცავთ ჩვენს არაბ მეზობლებს“ ირანის აგრესიისგან. 04:35 საათის მდგომარეობით (UTC+3:00) ირანს პასუხი არ ჰქონდა გაცემული.<ref name="CNNLive20250612">{{Cite news |last1=Liebermann |first1=Oren |last2=Diamond |first2=Jeremy |last3=Regan |first3=Helen |last4=Gan |first4=Nectar |last5=Lau |first5=Chris |last6=Izso |first6=Lauren |last7=Michaelis |first7=Tamar |last8=Blackburn |first8=Piper Hudspeth |last9=Atwood |first9=Kylie |date=13 June 2025 |title=Israel strikes Iran nuclear sites and military leadership as Middle East braces for retaliation |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl |access-date=13 June 2025 |language=en |agency=CNN |last10=Treene |first10=Alayna |last11=Mogul |first11=Rhea}}</ref> ისრაელის პრემიერ-მინისტრმა თავდასხმის შემდეგ წარმოთქმულ სიტყვაში განაცხადა, რომ ისრაელის ომი ისლამურ რეჟიმთან იყო და არა ირანელ ხალხთან.<ref name="JNS20250613">{{Cite news |last=Lidor |first=Canaan |date=13 June 2025 |title=iranian opposition calls to overthrow the mullahs |url=https://www.jns.org/iranian-opposition-calls-to-overthrow-the-mullahs/ |work=JNS}}</ref> სიტუაციის განვითარებისთანავე ნეთანიაჰუმ უსაფრთხოების კაბინეტი მოიწვია.<ref name="JPost20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders |url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575 |access-date=12 June 2025 |website=The Jerusalem Post}}</ref> ==ოპერაციის სახელწოდება== JNS-ის თანახმად, ოპერაციის სახელწოდება „აღმავალი ლომი“ ბიბლიური რიცხვთა წიგნიდან (23:24) მომდინარეობს: „ხალხი აღდგება როგორც დიდი ლომი და თავს წამოიწევს როგორც ახალგაზრდა ლომი“. JNS-მა ასევე ივარაუდა, რომ სახელწოდება ლომისა და მზის აღორძინებას გულისხმობდა, რომელიც ირანის სიმბოლო იყო 1979 წლის ისლამურ რევოლუციამდე.<ref name="JNS20250613" /> ==ირანის მზადყოფნა== „ნიუ-იორკ თაიმსის“ ცნობით, მიუხედავად იმისა, რომ ირანის ხელმძღვანელობა შეერთებულ შტატებთან ბირთვული მოლაპარაკებების შეფერხების შემთხვევაში პოტენციურ საომარ მოქმედებებს ელოდა, მან ფუნდამენტურად არასწორად გამოთვალა დროის მონაკვეთი. ხელმძღვანელობასთან დაახლოებულმა ოფიციალურმა პირებმა გაზეთს გაუმხილეს, რომ ირანი არ ელოდა ისრაელის შეტევას ომანში დაგეგმილი მოლაპარაკებების შემდეგ რაუნდამდე.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> შესაბამისად, ადრეული გამაფრთხილებელი ნიშნები ფსიქოლოგიურ ოპერაციებად იქნა მიჩნეული, რომლებიც დიპლომატიური ბერკეტების მოპოვებას ისახავდა მიზნად. „ნიუ-იორკ თაიმსის“ თანახმად, ამ არასწორმა შეფასებამ გამოიწვია თავდაცვითი პროტოკოლების განხორციელების ჩავარდნა. მაღალი რანგის სამხედრო მოსამსახურეებმა, მათ შორის ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის (IRGC) უფროსმა მეთაურებმა, უგულებელყვეს დაშლის ან თავის შეფარების დირექტივები, რამაც გამოიწვია სამხედრო ობიექტებზე, განსაკუთრებით თეირანში, მიზანმიმართული დარტყმების დროს ძირითადი ფიგურების სიკვდილი.<ref name="NYTimes20250613b" /> „Wall Street Journal“-ის რედაქციამ ისაუბრა ასევე ირანის მიერ აშშ-ის პრეზიდენტის დონალდ ტრამპისა და ისრაელის პრემიერ-მინისტრის, ბენიამინ ნეთანიაჰუსგან მომავალი საფრთხეების არასაკმარისად შეფასებაზე.<ref name="WSJOpinion20250613">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Opinion {{!}} One Iranian Miscalculation After Another |url=https://www.wsj.com/opinion/israel-iran-miscalculation-nuclear-targets-benjamin-netanyahu-e1a3f852 |access-date=14 June 2025 |website=WSJ |language=en-US}}</ref> ჟურნალის რედაქტორების განცხადებით, ირანის რეჟიმი ფიქრობდა, რომ შეეძლო ამერიკელებთან თამაშის გაგრძელება შედეგების გარეშე.<ref name="WSJOpinion20250613" /> ==თავდასხმები== ირანის ბირთვული პროგრამის წინააღმდეგ ისრაელის საჰაერო დარტყმები 200-ზე მეტმა გამანადგურებელმა განახორციელა, მათ შორის F-35I „Adirs“-მა,<ref name="f35">{{cite news |url=https://www.businessinsider.com/israel-war-planes-fighter-jets-f35-2024-4?IR=T#the-ongoing-war-in-gaza-has-prompted-new-scrutiny-of-us-military-aid-to-israel-11 |title=Israel targeted Iran's nuclear program with F-35I Adir stealth fighter jets that cost $44,000 per hour to fly|work=[[Business Insider]] |first=Talia |last=Lakritz |date=13 June 2025| accessdate=13 June 2025}}</ref> რომელიც ამერიკული F-35 Lightning II- ის გაუმჯობესებული მოდიფიკაციაა. თვითმფრინავებმა ირანის მასშტაბით 100-ზე მეტი ობიექტი დაბომბეს.<ref name="f35"/> აერო რეიდების დროს ბირთვული ავარიები არ მომხდარა, რადგან მოქმედი რეაქტორები, როგორიცაა ბუშერის<ref name="jpost">{{cite web | url =https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857645|title=After Natanz: Why the IDF won’t strike Iran’s live reactor at Bushehr|work=[[The Jerusalem Post]]| author=Udi Etsion|date=| accessdate =14 June 2025}}</ref> და თეირანის, არ დაუბომბავთ. სამაგიეროდ, თვითმფრინავებმა ნათანზის გამდიდრების ობიექტი<ref name="jpost"/> და მსგავსი ინფრასტრუქტურა დაბომბეს. მიუხედავად იმისა, რომ დაზიანებული ბირთვული ცენტრიფუგები გამოყოფენ დაბალი დონის რადიაციას და სამრეწველო ქიმიკატებს, რამაც შეიძლება საფრთხე შეუქმნას ადგილზე მყოფ ტექნიკოსებს, ისინი არ იწვევენ ბირთვულ აფეთქებას და არც ფართო არეალს აბინძურებენ.<ref name="jpost"/> ირანის მოუმზადებლობის დონეს კიდევ უფრო ადასტურებდა მისი საჰაერო თავდაცვისა და დაზვერვის აპარატის მძიმე ხარვეზები. ისრაელის ძალებმა განახორციელეს რთული, მრავალნაწილიანი ოპერაცია, რომლის სამიზნეც ქვეყნის მასშტაბით სულ მცირე 15 ლოკაცია იყო. დაზიანდა ნათანზის ბირთვული ობიექტის რადარის სისტემები, სარაკეტო დანადგარები და მიწისზედა კომპონენტები.<ref name="NYTimes20250613b" /><ref>{{Cite web |last=Stanley-Becker |first=Isaac |last2=Harris |first2=Shane |date=13 June 2025 |title=How Israel Executed Its Surprise Assault on Iran |url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2025/06/how-israel-surprised-iran/683184/ |access-date=14 June 2025 |website=The Atlantic |language=en}}</ref> როგორც ამბობენ, თავდასხმაში მონაწილეობდნენ როგორც თვითმფრინავები, ასევე უპილოტო საფრენი აპარატები, რომლებმაც შეაღწიეს ირანის ტერიტორიაზე და ხელი შეუწყვეს შიდა დარტყმებს კონტრაბანდული დრონებისა და საბრძოლო მასალის გამოყენებით. New York Times-ის ცნობით, ისრაელის კამპანიის ოპერატიულმა მასშტაბმა და წარმატებამ გამოავლინა ირანის ეროვნული უსაფრთხოების ინფრასტრუქტურის მნიშვნელოვანი დაუცველობა. თავდასხმისთანავე, ირანელ ჩინოვნიკებს შორის შიდა კომუნიკაციებმა გამოაჩინა შიდა დაბნეულობა, განსაკუთრებით შეშფოთება თავდასხმის დროს საჰაერო თავდაცვის არარსებობის გამო. ირანის სარაკეტო პასუხი სამხედრო მზადყოფნის ნაკლებობის ნიშნად იქნა აღქმული.<ref name="NYTimes20250613b" /> === ლოკაციები === {| class="wikitable" style="float:center; margin-left: 1em;" |+ ოპერაცია აღმავალი ლომი |- !საჰაერო თავდასხმის სამიზნე !ინფორმაცია ზიანის შესახებ |- |rowspan="3" |ნათანზის ბირთვული სადგური |განადგურდა საპილოტე საწვავის გამდიდრების ქარხანა (PFEP), მრავალსართულიანი გამდიდრების დაწესებულება 1700 მოწინავე ცენტრიფუგით. PFEP მოიცავდა IR-4 და IR-6 ცენტრიფუგებს, რომლებიც გამოიყენებოდა 60%-ით გამდიდრებული ურანის წარმოებისთვის.<ref name="CTPJun132PM"/><ref name="ISWJune13"/><ref name="IDFPostNatanz">{{cite web |author1=[[Israel Defense Forces]] |title=צה״ל תקף את אתר העשרת האורניום הגדול ביותר באיראן במרחב נטנז |url=https://x.com/idfonline/status/1933452604316520580 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@idfonline |access-date=13 June 2025 |language=Hebrew |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref> [[ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო]]მ (IAEA) განაცხადა, რომ განადგურდა გამდიდრების ქარხნის „მიწისზედა“ ნაწილი და რომ „არ არსებობს არანაირი მინიშნება ფიზიკური თავდასხმის შესახებ მიწისქვეშა კასკადურ დარბაზზე, რომელიც შეიცავს საწვავის გამდიდრების პილოტური ქარხნის ნაწილს და საწვავის გამდიდრების მთავარ ქარხანას“.<ref name="IAEANatanz">{{cite web |last1=Grossi |first1=Rafael |author1-link=Rafael Grossi |title=Director General Grossi's Statement to UNSC on Situation in Iran |url=https://www.iaea.org/newscenter/statements/director-general-grossis-statement-to-unsc-on-situation-in-iran |publisher=[[International Atomic Energy Agency]] |access-date=14 June 2025 |location=[[Vienna]] |date=13 June 2025}}</ref> |- |ელექტრო ოთახები და გამდიდრების სხვა დამხმარე ინფრასტრუქტურა დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="ISWJune13"/><ref name="CTPJun132PM">{{cite web |last1=Rezaei |first1=Ben |last2=Reddy |first2=Ria |last3=Campa |first3=Kelly |last4=Borens |first4=Avery |last5=Moore |first5=Johanna |last6=Carl |first6=Nicholas |last7=Parry |first7=Andie |last8=Ganzeveld |first8=Annika |last9=Carter |first9=Brian |title=Iran Update Special Edition: Israeli Strikes on Iran, June 13, 2025, 2:00pm ET |url=https://www.criticalthreats.org/analysis/iran-update-special-edition-israeli-strikes-on-iran-june-13-2025-200pm-et |website=Critical Threats Project |publisher=[[American Enterprise Institute]] |access-date=14 June 2025 |location=[[Washington, D.C.]] |date=13 June 2025}}</ref><ref name="IDFPostNatanz"/><ref name="IAEANatanz"/> |- |ბირთვული კვლევის აღჭურვილობა და მასალები დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="ISWJune13"/><ref name="IDFPostNatanz"/> |- |rowspan="2" |ისპაჰანის ბირთვული ტექნოლოგიის ცენტრი |ისპაჰანის ბირთვული ტექნოლოგიების ცენტრში [[ურანის]] წარმოების ობიექტი დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="CTPJun132PM"/> |- |ისპაჰანის ბირთვული ტექნოლოგიების ცენტრში „გამდიდრებული ურანის ბირთვული საწვავის წარმოებისთვის გადამუშავების“ ობიექტები დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="CTPJun132PM"/> |- |არაკის ბირთვული კომპლექსი |ბირთვული კომპლექსის მძიმე წყლის რეაქტორი (IR-40) დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="ISWJune13"/> |- |ფორდოუს საწვავის გამდიდრების სადგური |ფორდოუს საწვავის გამდიდრების სადგურზე განხორციელდა თავდასხმა, დაზიანება უცნობია.<ref name="CTPJun132PM"/><ref>{{cite web |last1=Fassihi |first1=Farnaz |title=NEWS: Israel has resumed attacks on Iran. Fordo, one of the main underground nuclear sites, is now under attack. Natanz has also been badly damaged in the strikes. Multiple locations in Tehran also report explosions. |url=https://x.com/farnazfassihi/status/1933553339083768101 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=[[The New York Times]] |access-date=14 June 2025 |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref> ირანის ატომური ენერგიის ორგანიზაციის განცხადებით, სადგური მცირედით დაზიანდა.<ref name="FordowDamage">{{cite web|date=14 June 2025|url=https://aje.io/auoxkc?update=3773872|title=Iranian official confirms limited damage at Fordow nuclear site|website=Al Jazeera|accessdate=14 June 2025}}</ref><ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran confirms limited damage at Iran’s Fordo nuclear site |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-confirms-limited-damage-at-irans-fordo-nuclear-site/ |access-date=14 June 2025 |website=www.timesofisrael.com |agency=Reuters |language=en-US}}</ref> |- |ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის (IRGC) 29-ე ნაბი აკრამის დივიზია |განადგურდა დივიზიის საწყობი ქერმანშაჰის პროვინციაში.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Taghvaee |first1=Babak |title=Another image of a missile strike on the ammunition depot of the 29th Nabi Akram Division of the #IRGC Land Forces in #Kermanshah, west of #Iran. |url=https://x.com/BabakTaghvaee1/status/1933384980345851942 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@BabakTaghvaee1 |access-date=13 June 2025 |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref> |- |ჰაზრათ-ე მასუმეს საჰაერო თავდაცვის პუნქტი |ჰაზრათ-ე მასუმეს საჰაერო თავდაცვის პუნქტი გადანგდურდა, რასაც ირანის არმიის პოლკოვნიკი ემსხვერპლა.<ref name="CTPJun132PM"/> |- |სობაშის რადარის პუნქტი |განადგურდა ჰამადანის პროვინციაში მდებარე ხატამ ოლ ანბიას დასავლეთ საჰაერო თავდაცვის ზონის სობაშის რადარის პუნქტი, რომელიც „ირანის მთელი საჰაერო თავდაცვის სისტემის სამეთაურო ცენტრის ფუნქციას ასრულებდა“.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Naftali |first1=Hananya |title=Israel attacked a site in the Hamadan province that serves as a command center for all of Iran's air defense systems. |url=https://x.com/HananyaNaftali/status/1933370923349881153 |website=[[Twitter|𝕏]] (Formerly [[Twitter]]) |publisher=@HananyaNaftali |access-date=13 June 2025 |date=13 June 2025}}</ref><ref name="CTPJun132PM"/> |- |პირანშარის სამხედრო ბაზა |სამხედრო ბაზა დაზიანდა <ref name="ISWJune13"/> |- |ქერმანშაჰის ჭურვების მიწისქვეშა დაწესებულება |ქერმანშაჰის ჭურვების მიწისქვეშა დაწესებულება, სადაც „ოიამ 1“ ტიპის ბალისტიკური რაკეტები ინახებოდა, განადგურდა.<ref name="CTPJun132PM"/><ref>{{cite web |last1=David |first1=Colin |title=The Underground IRGC Missile Bases in Kermanshah |url=https://israel-alma.org/the-underground-irgc-missile-bases-in-kermanshah/ |website=Alma Research and Education Center |date=2 July 2023 |access-date=14 June 2025}}</ref><ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Intel |first1=Evergreen |title=This is the Kermanshah Underground Facility (UGF) at 34.368586, 47.236778 POV starts around 34.35011, 47.22774 |url=https://x.com/vcdgf555/status/1933383099435692539 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@vcdgf555 |access-date=13 June 2025 |date=13 June 2025}}</ref> |- |[[თეირანი]]ს ბალისტიკური რაკეტების საჰაერო თავდაცვის ბაზა |[[მოსადი|მოსადმა]] დრონის გამოყენებით დააზიანა [[თეირანის]] მახლობლად მდებარე ირანის ბალისტიკური რაკეტების საჰაერო თავდაცვის ბაზა.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Macales |first1=Ben Tzion |title=הצלחתי לעשות גאו-לוקציה של תיעוד הסיכול של המוסד . האירוע התרחש בבסיס הגנה אווירית דרומית לטהראן: 35.3094444, 51.1388889 |url=https://x.com/BenTzionMacales/status/1933460194232504330 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@BenTzionMacales |access-date=13 June 2025 |language=Hebrew |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref><ref>{{cite web |last1=Fabian |first1=Emanuel (Mannie) |title=The Mossad spy agency reveals footage showing its actions against Iranian air defenses and ballistic missile launchers in Iran this morning. |url=https://x.com/manniefabian/status/1933455569429357026 |website=[[Twitter|𝕏]] |publisher=@manniefabian |access-date=13 June 2025 |date=13 June 2025}}</ref> |- |[[თავრიზი]]ს შაჰიდ მადანის საერთაშორისო აეროპორტი |ირანის საჰაერო ძალების მე-2 ტაქტიკური საჰაერო ბაზა]], რომელიც ასევე წარმოადგენს ირანის საჰაერო ძალების მე-2 ტაქტიკურ საჰაერო ბაზას, დაზიანდა ან განადგურდა.<ref name="ISWJune13"/><ref name="CTPJun132PM"/><ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Israel wipes out strategic Iranian airport in fresh round of strikes |url=https://www.ynetnews.com/article/o5xv0ej7w |access-date=13 June 2025 |work=Ynetnews |language=en}}</ref><ref name="MyUser_The_Washington_Post_June_13_2025c">{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/video/world/videos-show-impact-of-tabriz-airport-strike/2025/06/13/4c8fc3cd-f36a-4dec-b161-987477e251fa_video.html |title=Videos show impact of Tabriz airport strike |newspaper=[[The Washington Post]] |date=13 June 2025 |accessdate=13 June 2025}}</ref> |- |[[ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსი]]ს [[თავრიზი]]ს რაკეტების გამშვები წერტილები |აღმოსავლეთ აზერბაიჯანის პროვინციაში, თავრიზთან ახლოს, განადგურდა ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის (IRGC) რაკეტების გამშვები რამდენიმე პუნქტი.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |author1=OSINTdefender |title=IRGC missile launch sites near the city of Tabriz in Northwestern Iran were heavily targeted earlier by Israel. |url=https://x.com/sentdefender/status/1933364898135765116 |website=[[Twitter|𝕏]] |access-date=13 June 2025 |format=Post on [[Twitter|𝕏]] |date=13 June 2025}}</ref> |- |სარდაშტის, [[დასავლეთი აზერბაიჯანის ოსტანი|დასავლეთ აზერბაიჯანის]] ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის ბაზა |ბაზაზე განხორციელდა შეტევა.<ref name="ISWJune13"/><ref>{{cite web |last1=Auerbach |first1=Erich |title=This footage shows smoke rising from an IRGC base in Sardasht, Iran (~36.160356, 45.468507) |url=https://x.com/zcjbrooker/status/1933348603822756340 |website=[[Twitter|𝕏]] (Formerly [[Twitter]]) |publisher=@zcjbrooker |access-date=13 June 2025 |date=12 June 2025}}</ref> |- |საგუშაგო |ჩრდილოეთ თეირანში დაზიანდა საგუშაგო.<ref name="ISWJune13">{{cite web |last1=Parry |first1=Andie |last2=Carl |first2=Nicholas |last3=Ganzeveld |first3=Annika |title=Iran Update Special Edition: Israeli Strikes on Iran, June 13, 2025 |url=https://www.understandingwar.org/backgrounder/iran-update-special-edition-israeli-strikes-iran-june-13-2025 |website=ISW Press |publisher=[[Institute for the Study of War]] |access-date=13 June 2025 |location=Washington, D.C. |date=13 June 2025}}</ref><ref>{{cite web |last1=Sardarizadeh |first1=Shayan |title=THREAD: Verified videos of the aftermath of Israeli strikes on Iran Smoke rising from One Holding Tower near Vanak Square, north Tehran. Location: 35.757317, 51.414993 |url=https://x.com/Shayan86/status/1933330421929906591 |website=[[Twitter|𝕏]] (Formerly [[Twitter]]) |date=12 June 2025}}</ref> |- |სოციალური უზრუნველყოფის დეპარტამენტის შენობა კასრ-ე შირინში |დეპარტამენტის შენობა განადგურდა<ref name="ISWJune13"/> |- |} ==13 ივნისი== ===დილა=== [[File:Explosions in different areas of Tehran following Israeli attack Mizan 13 June 30.jpg|thumb|დაზიანებული შენობა თეირანში]] [[File:The Zionist regime's 2025 attack on some areas in Tehran 23 Tasnim.jpg|thumb|ისრაელის შეტევის შედეგები თეირანში]] 13 ივნისის გამთენიისას ისრაელის თავდაცვის ძალებმა ფართომასშტაბიანი დარტყმა განახორციელეს ირანის ბირთვული ობიექტებისა და სამხედრო ინფრასტრუქტურის წინააღმდეგ.<ref name="JPost20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders |url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575 |access-date=12 June 2025 |website=The Jerusalem Post}}</ref> ისრაელის დროით, დილის 6:30-ზე, ისრაელის საჰაერო ძალებმა დარტყმების ხუთი ტალღა განახორციელეს.<ref>{{Cite web |title=Israel has so far carried out 5 waves of strikes in Iran, military official says |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-has-so-far-carried-out-5-waves-of-strikes-in-iran-military-official-says/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ოპერაცია ათობით ობიექტზე იყო ფოკუსირებული, მათ შორის ირანის ბირთვულ პროგრამასთან დაკავშირებულ ადგილებზე, სამხედრო მეთაურებსა და ბაზებზე.<ref name="JPost20250613a" /> „მოსადმა“ ასევე ჩაატარა კოორდინირებული საიდუმლო დივერსიული მისიების სერია, რომლებიც ირანის საჰაერო თავდაცვის სისტემებსა და სარაკეტო ინფრასტრუქტურაზე იყო მიმართული.<ref>{{Cite web |title=Report: Mossad carried out covert sabotage operations against Iranian air defenses, long-range missiles |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-mossad-carried-out-covert-sabotage-operations-against-iranian-air-defenses-long-range-missiles/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ისრაელმა განაცხადა, მისმა ძალებმა ირანისთვის მოულოდნელ ობიექტებს შეუტიეს.<ref name="JPost20250613a" /> ისრაელის თავდაცვის ძალების ცნობით, პირველი დარტყმების დროს 200-ზე მეტმა ისრაელის თვითმფრინავმა 330-ზე მეტი საბრძოლო მასალა დაახლოებით 100 სამიზნის მიმართულებით გაისროლა.<ref>{{Cite web |title=IDF: 200 aircraft involved in opening strikes on Iran, with several top officials killed |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-200-aircraft-involved-in-opening-strikes-on-iran-with-several-top-officials-killed/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ისრაელის ოფიციალური პირის თქმით, მოსადმა თეირანის მახლობლად საიდუმლო დრონების ბაზა შექმნა, რომელიც ოპერაციის ფარგლებში ისრაელისკენ მიმართული რაკეტების გამშვები პუნქტების დასაბომბად გამოიყენებოდა.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613c">{{Cite web |title=Mossad set up drone base in Iran; UAVs were activated overnight to strike surface-to-surface missile launchers aimed at Israel |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/mossad-set-up-a-drone-base-in-iran-uavs-were-activated-overnight-to-strike-surface-to-surface-missile-launchers-aimed-at-israel/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალებთან კოორდინირებული მისია ასევე მოიცავდა ირანში ზუსტი მნიშვნელობის იარაღის გადატანასა და მოსადის კომანდო მებრძოლების მუშაობას საჰაერო თავდაცვის სისტემების გასანეიტრალებლად, რაც ისრაელის თვითმფრინავებისთვის საჰაერო უპირატესობას უზრუნველყოფდა.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613c" /> თეირანში მთავრობასთან დაკავშირებულმა ოფიციალურმა პირმა, ჰამიდ ჰოსეინიმ, განაცხადა, რომ ისრაელის დარტყმა მმართველობის ზედა რგოლიმისთვის მოულოდნელი იყო. მან აღიარა, რომ ამან ირანს ეფექტური საჰაერო თავდაცვისუნარიანობა შეუზღუდა. ჰოსეინი შოკირებული იყო ისრაელის ინფილტრაციის სიღრმით.<ref name="NYTimes20250613b" /> „ნიუ-იორკ თაიმზთან“ გაზიარებული პირადი შეტყობინებების თანახმად, ირანელი ოფიციალური პირები განრისხებულები და გაკვირვებულები იყვნენ ირანის საჰაერო თავდაცვის უუნარობით.<ref name="NYTimes20250613b" /> ადგილობრივი დროით დაახლოებით დილის 3 საათზე, ისრაელის თავდაცვის მინისტრმა [[ისრაელ კაცი|ისრაელ კაცმა]] მთელი ქვეყნის მასშტაბით საგანგებო მდგომარეობა გამოაცხადა და რაკეტებითა და დრონებით საპასუხო ქმედებების შესახებ გააფრთხილა მოსახლეობა.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Israel begins preemptive strike against Iran, defense minister says; sirens wail across Israel |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-begins-preemptive-strike-against-iran-defense-minister-says-sirens-wail-across-israel/ |work=The Times of Israel}}</ref> ირანის შესაძლო კონტრშეტევის მოლოდინში, მთელ ისრაელში გამაფრთხილებელი სირენები გააქტიურდა, თუმცა ინფორმაციის გავრცელების დროისთვის ირანს ბალისტიკური რაკეტები არ ჰქონდა გაშვებული.<ref name="JPost20250613a" /><ref name="Lubell">{{Cite news |last1=Lubell |first1=Maayan |last2=Hafezi |first2=Parisa |last3=Holland |first3=Steve |date=13 June 2025 |title=Israel hits Iran nuclear and missile facilities, appears to block retaliation |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/ |access-date= |work=[[Reuters]] |language=en}}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალების ცნობით, ეს ქმედება გამოწვეული იყო დაზვერვის ინფორმაციით, რომელიც მიუთითებდა, რომ ირანმა საკმარისი რაოდენობის გამდიდრებული ურანი დააგროვა იმისთვის, რომ რამდენიმე დღეში 15 ბირთვული იარაღი წარმოექმნა.<ref name="JPost20250613a" /> აფეთქებები დაფიქსირდა მთელ თეირანში, მათ შორის სამხედრო ბაზებთან ახლოს და უფროსი მეთაურების საცხოვრებელ უბნებში. თვითმხილველები აღწერდნენ უზარმაზარ ცეცხლს და განმეორებით აფეთქებებს.<ref name="NYTimesLive20250612" /><ref name="IranIntlLive20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Live - 'Rising Lion': Israel launches open-ended attack on Iran's nuclear program |url=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881#202506137260 |access-date=13 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> ფარსის საინფორმაციო სააგენტო, რომელიც ირანის რევოლუციურ გუშაგთა კორპუსთან არის დაკავშირებული, იტყობინებოდა, რომ შაჰრაკ-ე მაჰალათიში, თეირანის აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარე უბანში, სადაც ირანელი მაღალი თანამდებობის პირები და მათი ოჯახები ცხოვრობენ, რამდენიმე სახლი დაზიანდა.<ref name="IranIntlLive20250613a" /> გავრცელებული ინფორმაციით, თავდასხმისას თეირანში ირანის რევოლუციური გუშაგთა კორპუსის შტაბ-ბინას ცეცხლი გაუჩნდა.<ref name="APNewsLive"/> თავდასხმის დროს რამდენიმე საცხოვრებელი კომპლექსი დაზიანდა, მათ შორის ისეთებიც, სადაც ირანელი ოფიცრები და ოფიციალური პირები ცხოვრობდნენ. გავრცელებული ინფორმაციით, აფეთქებების სიძლიერემ ზოგიერთი შენობის ნგრევა გამოიწვია.<ref>{{Cite web |last=Guzman |first=Chad |date=13 June 2025 |title=Iran Vows 'Painful' Response After Israeli Attack |url=https://time.com/7293795/israel-strikes-iran-attack-what-to-know/ |access-date= |website=[[Time Magazine]] |language=en}}</ref> აფეთქებები მოხდა ნათანზში, ისპაჰანის პროვინციაში, სადაც ირანის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ბირთვული ობიექტი მდებარეობს. ირანის სახელმწიფო ტელევიზიამ დაადასტურა „ხმაურიანი აფეთქებები“ ობიექტის მახლობლად, სადაც ორი გამამდიდრებელი ქარხანაა განთავსებული: დიდი მიწისქვეშა საწვავის გამდიდრების ქარხანა (FEP) და მიწისზედა საპილოტე საწვავის გამდიდრების ქარხანა (PFEP).<ref>{{Cite web |title=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/ |access-date=12 June 2025 |website=The Times of Israel }}</ref> ასევე სამიზნე გახდა ხონდაბისა და ხორამაბადის ბირთვული ობიექტები.<ref name="IranIntlLive20250613b" /><ref name=kh>{{cite web |date=13 June 2025 |title=آخرین اخبار از حمله اسرائیل به ایران؛ آماده‌باش گسترده در منطقه اعلام شد |trans-title=Latest news on Israel's attack on Iran; widespread alert declared in the region |url=https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-6/1020829-%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 |access-date=13 June 2025 |website=Shargh |language=fa}}</ref> ===შუადღე=== ისრაელმა თავრიზში შუადღისას დარტყმები განახორციელა, რომელთა სამიზნეც, როგორც ამბობენ, თავრიზის აეროპორტის მიმდებარე ტერიტორია იყო.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613d">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Iran reports fresh explosions in Tabriz; adviser to Khamenei said injured in early strikes |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-reports-fresh-explosions-in-tabriz-adviser-to-khamenei-said-injured-in-early-strikes/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ისრაელმა ასევე დაბომბა შირაზი და ნათანზის ბირთვული ობიექტი.<ref name="APNewsLive"/> აფეთქებები ასევე მოხდა ჰამადანის საჰაერო ბაზაზე<ref>{{Cite web|url=https://en.apa.az/europe/loud-explosion-reported-near-noje-airbase-in-hamadan-470149|title=Loud explosion reported near Noje airbase in Hamadan|date=13 June 2025|website=Apa.az}}</ref><ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Explosions rock airbase in Hamedan city, western Iran: local media |url=https://www.chinadaily.com.cn/a/202506/13/WS684c13eba310a04af22c62c0.html |access-date=13 June 2025 |website=China Daily}}</ref> და პარჩინის სამხედრო ბაზაზე.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Parchin military site, Nojeh airbase hit by Israeli missiles |url=https://www.iranintl.com/en/202506137389 |access-date=13 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> ორი აფეთქება ასევე მოხდა ფორდოუს მიწისქვეშა საწვავის გამდიდრების ქარხნის მახლობლად,<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Two explosions hit areas near Iran's Fordo nuclear site - IRGC outlet |url=https://www.iranintl.com/en/202506135103 |access-date=13 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> სადაც, როგორც ამბობენ, ირანის საჰაერო თავდაცვის სისტემამ ისრაელის დრონი ჩამოაგდო.<ref>{{Cite web |title=Iran downs Israeli drone near Fordo nuclear site, state media claims |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-downs-israeli-drone-near-fordo-nuclear-site-state-media-claims/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> მოგვიანებით, ისრაელის თავდაცვის ძალებმა დაადასტურეს ჰამადანისა და თავრიზის საჰაერო ბაზებზე თავდასხმის ფაქტი და განაცხადეს, რომ მათ „დაშალეს“ ეს უკანასკნელი საჰაერო ბაზა, გაანადგურეს ათობით ირანული დრონი და მიწა-მიწის ტიპის რაკეტების გამშვები.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israeli military says it struck 2 Iranian air force bases and "dismantled" one of them |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl#cmbvfrzw900003b6x4nckbh0n |access-date=14 June 2025 |publisher=CNN |language=en}}</ref> 18:46 საათზე, ისრაელის თავდაცვის ძალებმა დაადასტურეს ისპაჰანის ბირთვული ტექნოლოგიების/კვლევითი ცენტრის დაბომბვა და განაცხადეს, რომ ის „გამდიდრებული ურანის ხელახალი გადამუშავების“ პროცესში იყო ჩართული.<ref name="Telegraph20250613b">{{Cite news |last1=Kelly |first1=Kieran |last2=Cleave |first2=Iona |last3=Bodkin |first3=Henry |last4=White |first4=Josh |last5=Stringer |first5=Connor |last6=Coen |first6=Susie |date=13 June 2025 |title=Israel-Iran latest: Hidden Iranian nuclear site targeted in fresh attack |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/13/israel-attacks-iran-latest-news-nuclear-sites-war/ |access-date=13 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> ირანული მედიის ცნობით, ირანის საჰაერო სივრცეში სულ მცირე ორი ისრაელის გამანადგურებელი ჩამოაგდეს და ქალი პილოტი დაატყვევეს.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Iran claims to have shot down at least 2 Israeli planes in Iranian airspace |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl#cmbv41jwr00063b6ur47gsqw7 |access-date=13 June 2025 |publisher=CNN |language=en}}</ref><ref>{{cite web | url=https://airlive.net/military/2025/06/13/breaking-iran-claims-to-have-shot-down-israeli-fighter-jets-and-captured-a-female-pilot/ | title=BREAKING Iran claims to have shot down Israeli fighter jets and captured a female pilot | website=AIRLIVE | date=13 June 2025 | last1=Mil | first1=Seb }}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალებმა ეს ინფორმაცია უარყვეს.<ref name="TimesOfIsraelLive20250613e">{{Cite news |date=13 June 2025 |last=Fabian |first=Emanuel |title=IDF denies Iranian state media report claiming Tehran downed pair of Israeli fighter jets |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/state-media-claims-iran-downed-2-israeli-fighter-jets-no-immediate-comment-from-idf/ |access-date=13 June 2025 |work=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ==14 ივნისი== 14 ივნისის გამთენიისას, ირანულმა მედიამ თეირანის მეჰრაბადის საერთაშორისო აეროპორტში აფეთქებისა და შემდეგ დიდი ხანძრის შესახებ ინფორმაცია გაავრცელა. Fars News Agency-ის ცნობით, ორი ჭურვი მიმდებარე ტერიტორიას მოხვდა.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Blast reported at Tehran's Mehrabad Airport; 2 projectiles said to hit area |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/blast-reported-at-tehrans-mehrabad-airport/ |access-date= |website=[[The Times of Israel]] |language=en-US}}</ref> ირანის საჰაერო თავდაცვის ძალები ისპაჰანის თავზე ისრაელის ჭურვებზე მუშაობდნენ.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli airstrikes continue in Tehran and Isfahan, videos show |url=https://www.iranintl.com/en/202506148587 |access-date= |website=[[Iran International]] |language=en}}</ref> „ალ-არაბიას“ ინფორმაციით, ირანის სამხედროებმა ჩრდილო-დასავლეთ ირანში სადაზვერვო მისიების დროს ისრაელის რამდენიმე დრონი ჩამოაგდეს, რის შედეგადაც ორივე მხარემ ცეცხლი გაუხსნა ერთმანეთს.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran launches fresh wave of attacks on Israel, two killed: Reports |url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/14/iran-launches-fresh-wave-of-attacks-on-israel-state-tv |access-date= |publisher=[[Al Arabiya]] |language=en}}</ref> ისრაელის თავდაცვის ძალების შტაბის უფროსმა, ეიალ ზამირმა და ისრაელის საჰაერო ძალების მეთაურმა, ტომერ ბარმა, დილით განაცხადეს, რომ „თეირანისკენ მიმავალი გზა გაკვალულია“.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title='The way to Tehran has been paved': IDF chiefs say Air Force to begin operating freely over Iranian capital |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/the-way-to-tehran-has-been-paved-idf-chiefs-say-air-force-to-begin-operating-freely-over-iranian-capital/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> თავდაცვის ძალებმა მოგვიანებით განაცხადა, რომ მან დასავლეთ ირანში მიწისქვეშა ობიექტი დაბომბა, რომელიც ათობით ბალისტიკური და ფრთოსანი რაკეტის შესანახად გამოიყენებოდა.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=IDF spokesperson: Israel bombed underground Iranian facility storing dozens of missiles |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-spokesperson-israel-bombed-underground-iranian-facility-storing-dozens-of-missiles/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ირანმა დაადასტურა კიდევ ორი უფროსი მეთაურის დაღუპვა: გენერალი ღოლამრეზა მეჰრაბი, შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის დაზვერვის უფროსის მოადგილე და გენერალი მეჰდი რაბანი, ოპერაციების ხელმძღვანელის მოადგილე.<ref name="TimesOfIsraelLive20250614">{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran confirms two more senior generals killed in Israeli strikes |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-confirms-two-more-senior-generals-killed-in-israeli-strikes/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US |agency=Agence France-Presse}}</ref> ამ თარიღისთვის, ირანმა ასევე განაცხადა, რომ ჩამოაგდო ისრაელის სამი F-35 თვითმფრინავი და ორი პილოტი დააკავა.<ref name="F35Jets">{{Cite news |date=14 June 2025 |title= Third F-35 fighter jet downed in Iranian territory, two Israeli pilots now in custody |url= https://www.tehrantimes.com/news/514337/Third-F-35-fighter-jet-downed-in-Iranian-territory-two-Israeli |access-date=14 June 2025 |work=[[Tehran Times]]}}</ref> ირანის ნავთობის სამინისტრომ განაცხადა, რომ ბუშერის პროვინციაში ორ ნავთობის საბადოს თავს დაესხნენ: სამხრეთ პარსის გაზის საბადოს ფაზა 14-ის პლატფორმას და ფაჯრ ჯამის გაზის გადამამუშავებელ ქარხანას.<ref>{{Cite web |title=Iran says Israel has attacked two gas field |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3Ae1780d58-29d1-4481-851c-0ab924b4e3bc#post |access-date=14 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran's biggest gas refinery still on fire despite official denial |url=https://www.iranintl.com/en/202506144861 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> თავდასხმებმა გამოიწვია მასშტაბური ხანძარი, რამაც შეაჩერა მინიმუმ 12 მილიონი კუბური მეტრი გაზის წარმოება.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Fire halts 12 million cubic meters of gas production at South Pars Phase 14 |url=https://www.iranintl.com/en/202506147968 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> [[წითელი ჯვრისა და წითელი ნახევარმთვარის საერთაშორისო მოძრაობა|წითელი ჯვრისა და წითელი ნახევარმთვარის საერთაშორისო მოძრაობის]] ცნობით, იმ დროისთვის ისრაელის თავდასხმებმა გავლენა მოახდინა ირანის 31 პროვინციიდან 18-ზე, სადაც მისი 1414 თანამშრომელი მონაწილეობდა სამაშველო ოპერაციებში.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli attacks affect 18 of Iran's 31 provinces, Red Crescent says |url=https://www.iranintl.com/en/202506147133 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> ადგილობრივი დროით 23:11 საათზე, ისრაელის თავდაცვის ძალებმა გამოაცხადა, რომ დაიწყო დარტყმების ახალი ტალღა თეირანში „სამხედრო სამიზნეებზე“.<ref>{{Cite web |title=Israel and Iran trade fire – what you need to know |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3A342b766b-06b7-4f92-8b3b-bc3644ec8ba4#post |access-date=14 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> ქალაქში ნავთობისა და ბენზინის საწყობები დაბომბეს, რის შედეგადაც შაჰრანის უბანში ელექტროენერგია გაითიშა.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Gasoline and oil depots in western Tehran hit by Israeli airstrikes |url=https://www.iranintl.com/en/202506145667 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> მოგვიანებით, ტასნიმის საინფორმაციო სააგენტომ გაავრცელა ინფორმაცია, რომ დედაქალაქში ისრაელის თავდასხმების შედეგად ირანის თავდაცვის სამინისტროს შტაბ-ბინა და თავდაცვითი ინოვაციებისა და კვლევის ორგანიზაციის შენობა დაბომბეს.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli airstrikes hit SPND building in Tehran - Tasnim |url=https://www.iranintl.com/en/202506143937 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> ==15 ივნისი== ისრაელის თავდაცვის ძალებმა ირანელი მშვიდობიანი მოქალაქეები გააფრთხილეს და მოუწოდეს ევაკუაციისკენ შირაზში იარაღის ქარხნებისა და სამხედრო ბაზების მიმდებარე ტერიტორიებიდან.<ref name="IranIntlLive20250612"/><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=10 dead, 200 injured in Iranian barrages; IDF warns Iranians near arms plants to evacuate |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-15-2025/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ასევე გავრცელდა ინფორმაცია თეირანში იუსტიციის სამინისტროს შენობაზე განხორციელებული დარტყმის შესახებ.<ref>{{Cite web |title=Video shows smoke rising from Iranian Ministry of Justice |url=https://www.bbc.com/news/live/c2kqkd03xn5t?post=asset%3A67b04956-ee13-40d1-b6a6-416cd3feb86e#post |access-date=15 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> მოგვიანებით, ისრაელის საჰაერო ძალებმა განაცხადეს, რომ დაბომბეს საწვავის შესავსები თვითმფრინავი მაშჰად შაჰიდ ჰაშემინეჯადის საერთაშორისო აეროპორტში - ისრაელის ტერიტორიიდან დაახლოებით 2,300 კილომეტრში - რაც, შესაძლოა, მის ისტორიაში ყველაზე შორეული ოპერაცია იყო.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=In 'most distant strike,' Israeli Air Force bombs Iranian plane at Mashhad Airport in northeast Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-air-force-bombed-iranian-refueling-plane-at-mashhad-airport-idf-confirms/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ირანმა ომანსა და კატარს შუამავლობა სთხოვა შეერთებულ შტატებთან ურთიერთობისთვის, დარტყმების შეჩერებისა და ბირთვული მოლაპარაკებების განახლების მიზნით.<ref name="JPost20250615">{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iran turns to mediators to reach ceasefire, prevent Israeli strikes |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857732 |access-date=15 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> ირანმა განაცხადა, რომ დააკავა ორი პირი, რომლებიც, მათი თქმით, მოსადის წევრები იყვნენ.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iran says it arrested 2 Mossad operatives |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776515 |website=Al Jazeera English}}</ref> ისრაელმა ირანში, ასევე სამხედრო ბაზებზე იერიში მიიტანა მიწა-მიწის ტიპის რაკეტებით. ისრაელი ასევე თავს დაესხა ირანის საგარეო საქმეთა სამინისტროს.<ref name="CNNLive20250615">{{Cite web |last=Ebrahim |first=Nadeen |date=15 June 2025 |title=Live updates: Israeli death toll rises as conflict rages with Iran |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-15-25 |access-date=15 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref> ჭურვებმა ასევე იმსხვერპლა ირანის რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის დაზვერვის უფროსი და დაზვერვის მოადგილე.<ref>{{Cite news|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/netanyahu-confirms-israel-killed-irgc-intelligence-chief-and-his-deputy/|title=Netanyahu says Israel killed IRGC intelligence chief and his deputy|work=The Times of Israel|date=15 June 2025|access-date=15 June 2025}}</ref> ნეთანიაჰუმ Fox News-თან ინტერვიუში განმარტა, რომ ისრაელს სხვა გზა არ ჰქონდა, გარდა იმისა, რომ ირანზე თავდასხმა მოეხდინა ბირთვული ჰოლოკოსტის თავიდან ასაცილებლად. ინტერვიუში ნეთანიაჰუმ განაცხადა, რომ თავდასხმა განხორციელდა როგორც ისრაელის, ასევე მსოფლიოს დასაცავად. ნეთანიაჰუმ ირანის მთავრობა ირანელი ხალხის მჩაგვრელად შეაფასა და თქვა, რომ ირანელი ხალხის არჩევანი იყო, „აჯანყდებოდნენ თუ არა“.<ref name="CNNLive20250615" /> ==16 ივნისი== ისრაელის თავდაცვის ძალებმა თეირანში მდებარე ქუდსის ძალების სამეთაურო ცენტრს დაარტყა.<ref name="France24-20250614">{{Cite web |date=14 June 2025 |title='It's the civilians who will pay the price': Iranians prepare for the worst after Israeli strikes |url=https://www.france24.com/en/middle-east/20250614-civilians-pay-price-iranians-prepare-worst-after-israeli-strikes-tehran-nuclear |access-date=15 June 2025 |publisher=France 24 |language=en |quote="He was a civilian,” she said. “He had nothing to do with it. "}}</ref> ისრაელის ოფიციალურმა წარმომადგენელმა Wall Street Journal-ს განუცხადა, რომ არსებობს მინიშნებები, რომ ნანთანზში მდებარე მიწისქვეშა ბირთვული ობიექტი „აფეთქდა“.<ref name="NYTimesLive20250612"/> Iran International-ის ცნობით, აფეთქებების ხმა ისმოდა ფორდოს ბირთვული ობიექტის მიმდებარე ტერიტორიაზე.<ref>{{cite news |title=78 people have been killed in Israel's attacks on Iran: UN ambassador |publisher=[[Al Jazeera]] |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773277 |archive-url=https://archive.fo/nAE1Y |archive-date=13 June 2025 |url-status=live}}</ref> როგორც ამბობენ, ისრაელის თავდაცვის ძალების დარტყმები პარჩინის სამხედრო ობიექტების მიმდებარე ტერიტორიაზე განხორციელდა.<ref name="bbc13june">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Trump struggles with Iran message as Republicans diverge over attack |url=https://www.bbc.com/news/articles/cq69e7nr9m5o |access-date=13 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ირანის სამხედრო ოპერაციები]] [[კატეგორია:ისრაელის ომები]] m048c2hiyj2q8ylftuemixs9yto2xy3 1 590581 4815862 4815374 2025-06-17T13:01:49Z AkakiBalanchivadze 92095 მომხმარებელმა AkakiBalanchivadze გვერდი „[[განხილვა:2025 წლის ივნისის ისრაელის დარტყმები ირანზე]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[განხილვა:ირან-ისრაელის ომი]]“ 4815374 wikitext text/x-wiki [[ისრაელის თავდასხმა ირანზე (2025 წლის ივნისი)]] ასე ან სხვა მსგავს ფორმატში უნდა იყოს სათაური. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 15:22, 14 ივნისი 2025 (UTC) :აუცილებლად. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 12:57, 15 ივნისი 2025 (UTC) == აღმავალი ლომი == აღმავალი ლომი არაფერ შუაშია. ბიბლიაში წერია: „განიღჳძოს და ვითარცა ლომი იბრდღუენდეს“, ანუ მძვინვარებდესო. მძვინვარე ლომი იქნება სწორი თარგმანი. აზრობრივად აცდენილი თარგმანია. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] 13:34, 16 ივნისი 2025 (UTC) ab97ptj803ry8s9jwft8k2j0666b3ga 14 590650 4816111 4814905 2025-06-18T05:15:00Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ხალხი]]; დაემატა [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ადამიანები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816111 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XVIII საუკუნის ადამიანები|მამაკაცები]] [[კატეგორია:მამაკაცები საუკუნის მიხედვით|18]] emoct5124txtfq453vsrdhmvbhkx3b0 14 590713 4816082 4815398 2025-06-18T04:48:04Z Jaba1977 3604 4816082 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Nobel laureates from the United Kingdom}} [[კატეგორია:ბრიტანელები]] [[კატეგორია:ნობელის პრემიის ლაურეატები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მეცნიერება და ტექნოლოგიები გაერთიანებულ სამეფოში]] [[კატეგორია:ბრიტანული ჯილდოების მფლობელები]] hokftp83qmroflk47nugxuf2o9yzh8v 0 590741 4816176 4815789 2025-06-18T06:06:18Z მიმოზა 158661 4816176 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/მიმოზა|მიმოზა]].|17|06|2025}} {{უნივერსიტეტი |სახელი= როსტოკის უნივერსიტეტი |მშობლიური_სახელი = {{lang-de|Universität Rostock}} |ლათინური_სახელი = |სურათი=Rostock asv2018-05 img29 University.jpg |დევიზი= |დაფუძნდა= 13 თებერვალი, 1419 |ტიპი= საჯარო |endowment = |staff = |კოლეგია= |პრეზიდენტი= |პროვოსტი= |რექტორი= |კანცლერი= |დეკანი= |students = |undergrad = |postgrad = |doctoral = |ადგილმდებარეობა= |შტატი= |ქვეყანა= {{დროშა|გერმანია}} |კამპუსი= |ფერები= |მასკოტი= |მეტსახელი= |კავშირები= |საიტი= |მისამართი= |ტელეფონი= |coor = |ლოგო= }} '''როსტოკის უნივერსიტეტი''' ({{lang-de|Universität Rostock}}) — ყველაზე ძველი უნივერსიტეტი [[ბალტიის ზღვა|ბალტიის ზღვის]] რეგიონში, მდებარეობს [[მეკლენბურგ-წინა პომერანია|მეკლენბურგ-წინა პომერანიის]] მიწაზე და [[გერმანია|გერმანიის]] უძველესი უნივერსიტეტების სიაში მესამეა. დაარსდა [[1419]] წლის [[13 თებერვალი|13 თებერვალს]] [[ჰერცოგი|ჰერცოგების]] იოჰან IV მეკლენბურგელის, ალბრეხტ V მეკლენბურგელისა და [[როსტოკი|როსტოკის]] საქალაქო საბჭოს მიერ. [[1976]]-[[1990]] წლებში როსტოკის უნივერსიტეტი ატარებდა [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა|გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკის]] პირველი [[პრეზიდენტი|პრეზიდენტის]], [[ვილჰელმ პიკი|ვილჰელმ პიკის]] სახელს. ეს იყო მეხუთე უნივერსიტეტი, რომელიც დაარსდა [[წმინდა რომის იმპერია|წმინდა რომის იმპერიაში]]. უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულებს შორისაა ხუთი [[ნობელის პრემიის ლაურეატები|ნობელის პრემიის ლაურეატი]]. ==ისტორია== უნივერსიტეტი დაარსდა 1419 წელს პაპ [[მარტინ V]]-ის კურთხევით და ამგვარად ჩრდილოეთ ევროპის ერთ-ერთ უძველეს უნივერსიტეტს წარმოადგენს. გერმანიაში სულ ხუთი უნივერსიტეტია, რომლებიც ადრე დაარსდა, თუმცა მათგან უწყვეტად მხოლოდ [[ჰაიდელბერგი|ჰაიდელბერგისა]] და [[ლაიფციგი|ლაიპციგის]] უნივერსიტეტები ფუნქციონირებდა: [[ჰაიდელბერგის რუპრეხტ კარლს-უნივერსიტეტი|ჰაიდელბერგი]] ([[1386]]), [[კიოლნის უნივერსიტეტი|კიოლნი]] ([[1388]]), ერფურტი ([[1392]]-[[1994]]), ვიურცბურგი ([[1402]]-[[1582]]) და [[ლაიფციგის უნივერსიტეტი|ლაიპციგი]] ([[1409]]). როსტოკის უნივერსიტეტი გერმანიაში რიგით მესამე უძველესი მუდმივად მოქმედი უნივერსიტეტია. XV და XVI საუკუნეებში როსტოკის უნივერსიტეტში ყოველწლიურად 400-დან 500-მდე [[სტუდენტი]] სწავლობდა და ის იმ დროის გერმანიის ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან უნივერსიტეტად ითვლებოდა. მისი ბევრი სტუდენტი [[ნიდერლანდები|ნიდერლანდებიდან]], [[სკანდინავია|სკანდინავიიდან]] ან ბალტიის ზღვის სანაპიროს სხვა ქვეყნებიდან იყო წამოსული. პოლიტიკური ბრძოლისა და ეკლესიის ზეწოლის გამო, [[1437]] წელს უნივერსიტეტმა გადაინაცვლა [[გრაიფსვალდი|გრაიფსვალდში]] და იქ დარჩა [[1443]] წლამდე. [[1487]]-[[1488]] წლებში სწავლება [[ლიუბეკი|ლიუბეკში]] მიმდინარეობდა. [[1542]] წელს, რამდენიმე წლის შემდეგ, რაც ქალაქმა როსტოკმა [[პროტესტანტიზმი]] მიიღო, უნივერსიტეტიც პროტესტანტული გახდა. ამ დროიდან [[ჰუმანიზმი]] და [[ლუთერანობა]] უნივერსიტეტის განმსაზღვრელი მახასიათებლები გახდა. თუმცა, ოცდაათწლიანი ომის ([[1618]]-[[1648]]) შემდეგ, დაახლოებით ორი საუკუნის განმავლობაში, როსტოკის უნივერსიტეტი მხოლოდ რეგიონალურ როლს ასრულებდა. [[1827]] წელს, როდესაც ქალაქმა უნივერსიტეტი სახელმწიფოს — [[მეკლენბურგ-შვერინი|მეკლენბურგ-შვერინის]] დიდ საჰერცოგოს — გადასცა, ვითარება მნიშვნელოვნად გაუმჯობესდა. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] მეორე ნახევარში როსტოკის ალმა-მატერში აქტიური მშენებლობა მიმდინარეობდა, და მალე უნივერსიტეტმა აღიდგინა თავისი ძველი რეპუტაცია გერმანიის უნივერსიტეტებს შორის. როსტოკის უნივერსიტეტი გერმანიაში უკანასკნელი უნივერსიტეტი იყო, რომელმაც გასათხოვარ ქალებს სწავლების უფლება მისცა [[1909]]-[[1910]] სასწავლო წლის ზამთრის სემესტრში. 1919 წლიდან სწავლების უფლება უკვე დაქორწინებულ ქალებსაც მიენიჭათ. პირველი ქალი-პედაგოგი უნივერსიტეტში იყო მატილდა ფურმანი (შრომითი სამართალი, 1943 წელი). [[ფაილი:Otto Körner Klink Rostock.jpg|200px|მინი|მარცხნივ|როსტოკის უნივერსიტეტის კლინიკა]] ==1919-1945== როსტოკის უნივერსიტეტის დაარსებიდან 500 წლის იუბილესთან დაკავშირებით, 1919 წლის [[12 ნოემბერი|12 ნოემბერს]], [[ალბერტ აინშტაინი|ალბერტ აინშტაინსა]] და [[მაქს პლანკი|მაქს პლანკს]] საპატიო [[დოქტორი|დოქტორის]] ხარისხი მიენიჭათ. როსტოკის უნივერსიტეტი გახდა პირველი უმაღლესი სასწავლებელი [[მსოფლიო|მსოფლიოში]], რომელმაც აინშტაინი ამ პატივით დააჯილდოვა. დოქტორანტურა არ გაუქმებულა ნაცისტური მმართველობის დროს ([[1933]]-[[1945]]), მიუხედავად [[ნაცისტები|ნაცისტების]] ბრძანებისა. ამ ფაქტის მიზეზი დღემდე უცნობია. 1933 წელს, ე.წ. არასასურველი პირებისა და [[ებრაელები|ებრაელების]] სამსახურისგან გათავისუფლების შესახებ კანონის საფუძველზე, უნივერსიტეტიდან გაათავისუფლეს ფსიქოლოგი დავით კაცი და სტომატოლოგიის პროფესორი და სამედიცინო ფაკულტეტის დეკანი ჰანს მორალი. [[ფაილი:Siegel Universität Rostock 1419.svg|200px|მინი|მარცხნივ|როსტოკის უნივერსიტეტის ბეჭედი. 1419 წელი]] ==1945-1989== [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] დასრულების შემდეგ, 1945 წელს, როსტოკის უნივერსიტეტში მრავალი ცვლილება მოხდა. უნივერსიტეტი, რომელიც გერმანიის საბჭოთა ზონაში (მოგვიანებით — გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა) მდებარეობდა, ხელახლა გაიხსნა [[1946]] წლის [[24 თებერვალი|24 თებერვალს]]. [[1951]] წელს იურიდიული ფაკულტეტი დაიხურა, [[1950]] წელს გაიხსნა აგრარული ფაკულტეტი, ხოლო 1951 წელს დაარსდა გემთმშენებლობის კათედრა (რომელიც [[1963]] წელს ტექნოლოგიურ ფაკულტეტად გადაკეთდა). როსტოკის უნივერსიტეტი გახდა პირველი ტრადიციული გერმანული უნივერსიტეტი, რომელმაც ტექნიკური ფაკულტეტი დააარსა. [[1952]] წელს გაიხსნა [[ავიაცია|ავიაციის]] ფაკულტეტი, თუმცა მოგვიანებით ის [[დრეზდენი|დრეზდენში]] გადაიტანეს. [[1976]] წელს უნივერსიტეტს ვილჰელმ პიკის — გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკის პირველი პრეზიდენტის — სახელი დაერქვა. გერმანიის გაერთიანების შემდეგ ეს სახელწოდება გაუქმდა. ==1989-დღემდე== რეგიონის ეკონომიკური მდგომარეობა გაუმჯობესდა. [[2005]]-დან [[2010]] წლამდე პერიოდში უნივერსიტეტის კვლევითი პროექტებისთვის გარე დაფინანსება 83%-ით გაიზარდა და ამჟამად წელიწადში 47 მილიონ [[ევრო|ევროს]] აჭარბებს. [[1991]] წლიდან უნივერსიტეტის ინფრასტრუქტურაში 500 მილიონ ევროზე მეტი იქნა ინვესტირებული, ხოლო [[2015]] წლისთვის ამ მაჩვენებელმა 750 მილიონ ევროს მიაღწია. ყოველწლიურად იზრდება იმ ახალგაზრდების რიცხვი, რომლებიც [[დასავლეთ გერმანია|დასავლეთ გერმანიიდან]] და უცხო ქვეყნებიდან როსტოკის უნივერსიტეტს ირჩევენ სასწავლებლად. უნივერსიტეტში უკვე ისწავლეს და პროფესია შეიძინეს უცხოელებმა 99 სხვადასხვა ქვეყნიდან. [[2007]] წელს როსტოკის უნივერსიტეტმა თავისი კვლევითი საქმიანობა სამ ძირითად მიმართულებაზე კონცენტრირება: ცხოვრება, სინათლე და მატერია (LLM), ზღვის სისტემები და ადამიანის და საზოგადოების დაბერება. 2010 წელს დაემატა მეოთხე მიმართულება — ცოდნა–კულტურა–ტრანსფორმაცია. ცხოვრება, სინათლე და მატერია ავითარებს მომავლის ტექნოლოგიების ახალ კონცეპტებს ატომურ და მოლეკულურ პროცესებზე დაყრდნობით, რაც დაკავშირებულია ლაზერულ ოპტიკასა და სიცოცხლის მეცნიერებებთან. „Maritime Systems“ (ზღვის სისტემები) აერთიანებს ოკეანოგრაფებს, ინჟინრებს, ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა მკვლევრებს, აგრარულ მეცნიერებათა სპეციალისტებს, სოციალურ მეცნიერებათა მკვლევრებს, ეკონომისტებსა და იურისტებს. ==ცნობილი პიროვნებები== როსტოკის უნივერსიტეტის გამორჩეულ კურსდამთავრებულთა შორის არიან ნობელის პრემიის ლაურეატები: ალბრეხტ კოსელი, კარლ ფონ ფრიში და ოტო შტერნი; აგრეთვე თეორიული ფიზიკის წარმომადგენლები — პასკუალ იორდანი (რომელიც ნაცისტების პერიოდში მუშაობდა რაკეტულ ცენტრში პენემიუნდეში) და ვალტერ ჰ. შოტკი. უნივერსიტეტი წარმოადგენს ევროპის უნივერსიტეტების ასოციაციის წევრს. ==ლიტერატურა== *Ростокский университет : [арх. 21 июля 2022] // Пустырник — Румчерод [Электронный ресурс]. — 2015. — С. 705. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 28). — ISBN 978-5-85270-365-1. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.uni-rostock.de/ Сайт университета] * [http://www.ub.uni-rostock.de/ub Сайт университетской библиотеки] {{Wayback|url=http://www.ub.uni-rostock.de/ub |date=20100330073128 }} * [http://www.uni-rostock.de/en/ University of Rostock] * [http://www.newadvent.org/cathen/13205b.htm University of Rostock]  * [https://web.archive.org/web/20110420142119/http://www.med.uni-rostock.de/index.php?id=644 Albrecht-Kossel-Insitut für Neuroregeneration] * [http://cpr.uni-rostock.de/ Catalogus Professorum Rostochiensium] * [http://matrikel.uni-rostock.de/ Rostocker Matrikelportal (1419—1945)] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:უნივერსიტეტები ანბანის მიხედვით]] [[კატეგორია:უნივერსიტეტები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:გერმანიის უნივერსიტეტები]] 0mt06ze558muj5iryae1y4ruooq0hks 0 590744 4815854 4815832 2025-06-17T12:00:49Z Jaba1977 3604 /* წიგნი */ 4815854 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 21 დეკემბერი, 1993 წელი }} '''ნამიქ ქემალის სახლ-მუზეუმი''' ({{lang-tr|Namık Kemal Evi Müzesi}}) — [[ისტორიული სახლ-მუზეუმი]] [[თექირდაღი|თექირდაღში]], ჩრდილო-დასავლეთ [[თურქეთი]], რომელიც ეძღვნება [[ნამიქ ქემალი|ნამიქ ქემალს]] ([[1840]]-[[1888]]), თურქი [[ნაციონალიზმი|ნაციონალისტი]] პოეტის, ცხოვრებასა და ნაშრომებს. ეს არის ხელახლა აშენებული [[XIX საუკუნე|საუკუნის]] სახლი, რომელიც [[1993]] წელს გადაკეთდა მუზეუმად. ==შენობა== სახლი ხელახლა აშენდა [[1992]] წელს ადგილობრივი ოფიციალური და საქველმოქმედო ორგანიზაციების შემოწირულობებით. ეს არის სამსართულიანი სახლი [[ოსმალური არქიტექტურა|ოსმალური არქიტექტურული]] სტილით, რომელიც შექმნილია პირდაპირ მეზობლად მდგომი ძველი სახლების მიხედვით.<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="t">{{cite web |url=http://tekirdag.sehriweb.com/2009/10/nakm-kemal-evi-muzesi.html |publisher=Tekirdağ Şehri Web Sitesi |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref><ref name="tkt">{{cite web |url=http://www.tekirdagkulturturizm.gov.tr/belge/1-57780/eski2yeni.html |publisher=Tekirdağ İli Kültür ve Turizm Müdürlüğü |title=Namık Kemal Evi |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref><ref name="br">{{cite web |url=http://www.binrota.com/PageDetail.aspx?PageID=18825 |publisher=Binrota |title=Namık Kemal'in Tekirdağı |language=tr |access-date=2011-01-08 }}*</ref> სახლი, რომელიც ბორცვზე მდებარეობს, გარშემორტყმულია კედლებიანი დიდი ბაღით. დიდი ბაღის [[კარიბჭე]] იხსნება სახლის წინ მდებარე ქუჩაზე, რომელსაც მისი სახელი ეწოდება - ნამიქ ქემალ კადესი. ბაღში არის მცირე ღია თეატრი სცენისა და მაყურებელთა სივრცით.<ref name="t">{{cite web |url=http://tekirdag.sehriweb.com/2009/10/nakm-kemal-evi-muzesi.html |publisher=Tekirdağ Şehri Web Sitesi |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref><ref name="br">{{cite web |url=http://www.binrota.com/PageDetail.aspx?PageID=18825 |publisher=Binrota |title=Namık Kemal'in Tekirdağı |language=tr |access-date=2011-01-08 }}*</ref> შენობის გარე ნაწილი ხითაა დაფარული ძველი ხის სახლის იერსახის მისაცემად. სახლში ასევე შესაძლებელია შესვლა რამდენიმე საფეხურით სარდაფის დონეზე. პირველი სართული [[მარმარილო]]თია მოკირწყლული. სახლის ექვსი ოთახი ხისგან არის დამზადებული.<ref name="t">{{cite web |url=http://tekirdag.sehriweb.com/2009/10/nakm-kemal-evi-muzesi.html |publisher=Tekirdağ Şehri Web Sitesi |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> ==მუზეუმი== მუზეუმში, რომელიც ოფიციალურად გაიხსნა [[1993]] წლის 21 დეკემბერს, ნამიქ ქემალთან დაკავშირებული ნივთების გარდა, რეგიონიდან შეგროვებული [[ეთნოგრაფია|ეთნოგრაფიული]] ექსპონატებიც არის გამოფენილი.<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="tkt">{{cite web |url=http://www.tekirdagkulturturizm.gov.tr/belge/1-57780/eski2yeni.html |publisher=Tekirdağ İli Kültür ve Turizm Müdürlüğü |title=Namık Kemal Evi |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> სარდაფი, რომელიც დიდი დაფებითაა აღჭურვილი, გამოფენებისთვისაა განკუთვნილი.<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="t">{{cite web |url=http://tekirdag.sehriweb.com/2009/10/nakm-kemal-evi-muzesi.html |publisher=Tekirdağ Şehri Web Sitesi |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> პირველი სართულის შესასვლელი დარბაზი პოეტის პორტრეტებითაა მორთული. აქ არის ნახატები, რომლებიც [[გელიბოლუს ნახევარკუნძული|გალიპოლის ნახევარკუნძულზე]], [[ბოლაირი|ბოლაირში]] მდებარე ნამიქ ქემალის საფლავს ასახავს, ასევე [[უნგრეთი|უნგრელი]] ეროვნული გმირის [[ფერენც II რაკოცი]]ს ([[1676]]–[[1735]]) პორტრეტი, რომელმაც თავისი ცხოვრების ბოლო წლები თექირდაღში გადასახლებაში გაატარა. ბინის ოთახის ორ დაფაზე განთავსებულია იმ ადგილების სია, რომლებიც [[ნამიქ ქემალი]]ს ხსოვნისადმი დაერქვა, მედიაში მასთან დაკავშირებული ამბებია, დოკუმენტები, მისი ოჯახის წევრების ფოტოები, ასევე ძველი თექირდაღის სურათები. [[XIX საუკუნე|საუკუნის]] ტრადიციული ხელნაკეთი ნამუშევრები, განათების მოწყობილობები, [[თურქული ყავა|თურქული ყავისა]] და [[თურქული ჩაი|ჩაის]] მომზადების და მიწოდების საშუალებები დამატებითი საინტერესო ექსპონატებია.<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> ბინის ოთახის გვერდით არის სამზარეულო, სადაც თექირდაღსა და მის მიდამოებში გამოყენებული თითქმის ყველა კერძის ჭურჭელია გამოფენილი - საკვების დაფქვისა და მომზადების ხელსაწყოები, საქონლის ჭურჭელი და სხვადასხვა [[საკვების შესანახი კონტეინერი|საკვების შესანახი კონტეინერები]].<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> შენობის თავდაპირველი სალარო [[ქემალ ათათურქი|მუსტაფა ქემალ ათათურქის]] სამხედრო კარიერისადმი მიძღვნილ საგამოფენო დარბაზად არის მოწყობილი გალიპოლის ბრძოლის ([[1915]]–[[1916]]) დროინდელი პერიოდიდან. აქ ასევე გამოფენილია დოკუმენტები და ფოტოები, რომლებიც ათათურქსა და თექირდაღს უკავშირდება [[თურქეთი]]ს რესპუბლიკის დაარსების შემდგომ.<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> პირველ სართულზე ასასვლელი კიბის კედელი მორთულია [[ნამიქ ქემალი]]ს შვილიშვილთან ერთად გადაღებული ფოტოთი და ნახატებით, რომლებიც ასახავენ [[ალფ-არსლანი|ალფ-არსლანს]] ([[1029]]–[[1072]]), სელჩუკი დინასტიის მესამე სულთანს, ასევე [[ანატოლია|ანატოლიის]] დამპყრობელს, [[სულეიმან ფაშა]]ს ([[1316]]–[[1357]]), [[რუმელია|რუმელიის]] დამპყრობელს მისი [[დარდანელის სრუტე|დარდანელი]]ს ნაპრალზე გადაკვეთისას, და ოსმალეთის სულთან [[სელიმ I]]-ს ([[1465]]–[[1520]]), რომელიც გარდაიცვალა [[ჩორლუ]]ში, [[თექირდაღის პროვინცია]]ში [[ევროპა]]ში სამხედრო კამპანიის გზაზე.<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> მეორე სართული ტიპიური თექირდაღული სახლის მისაღები ოთახის სახითაა მოწყობილი. ოთახი აღჭურვილია [[დივნი]]თ, კუთხის ბალიშებით, [[ქილიმი|ქილიმებით]], [[სალონიკი|სალონიკური]] [[მანგლი]]თ, კაკლისფერი ხისგან დამზადებული კარადითა და მისი დიდი სარკით, აგრეთვე კარადებით. ამასთან ერთად, გამოფენილია ისეთი ნივთები, როგორებიცაა თექირდაღისთვის დამახასიათებელი საქორწილო კაბები, [[საკმეველი|საკმეველები]], [[ზეთის ჭურჭელი]], [[სათავნო|მზითვების]] შეკვრები, [[ფულის ტომარა|ფულის ტომრები]] და სხვა.<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> კიდევ ერთი ოთახი თვალსაჩინო ადამიანებს, მუსიკოსებს და მხატვრებს ეძღვნება, რომლებიც თექირდაღში დაიბადნენ ან იქ მუშაობდნენ.[2][5] დარბაზში კედლებზე ჩამოკიდებულია ნახატები, რომლებიც ნამიქ ქემალს, ძველ თექირდაღულ სასახლეს და [[უზუნქიოპრუ]]ს ქუჩას ასახავს. მინის ვიტრინაში [[1883]] წელს გადაღებული ფოტოებია გამოფენილი ისეთი ადგილებიდან, როგორებიცაა [[გელიბოლუს ნახევარკუნძული|გალიპოლი]], [[ლესბოსი]], [[როდოსი]] და [[ქიოსი]], სადაც [[ნამიქ ქემალი]] გუბერნატორად მსახურობდა და [[1888]] წელს გარდაიცვალა. სხვა დიდ ვიტრინაში ნაჩვენებია გაზეთ „ჰურიეთის“ („თავისუფლება“) პირველი ნომრის ასლი, რომელიც მან [[ლონდონი|ლონდონში]] გამოსცა, ასევე მისი წერილები, თარგმანები და [[სალოცავი ხალიჩა]].<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> თავად [[ნამიქ ქემალი]]სადმი მიძღვნილი ოთახი შედგება მისი პაპის აბდულლათიფ ბეის, ოლქის გუბერნატორის სურათისგან მასთან ერთად, როდესაც ის ექვსი წლის იყო, თოქათელი ალი რიზა ჰაფიზის ნაცრისფერი ნახატი, რომელმაც მას [[პირადი სახელი]] მისცა, მისი გენეალოგიური ცხრილი და მისი ცხოვრების ისტორია. ამ ოთახში ასევე არის პიანინო და სალოცავი ხალიჩები.<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> ნამიქ ქემალის სახლ-მუზეუმი საზოგადოებისთვის გახსნილია სამუშაო დღებში.<ref name="tkt">{{cite web |url=http://www.tekirdagkulturturizm.gov.tr/belge/1-57780/eski2yeni.html |publisher=Tekirdağ İli Kültür ve Turizm Müdürlüğü |title=Namık Kemal Evi |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> ==ლიტერატურა== *{{cite book |title=Tekirdağ Namık Kemal Evi |author=Serez, Metin |place=Ankara |language=tr |url=http://www.nadirkitap.com/tekirdag-namik-kemal-evi-metin-serez-kitap394591.html }} ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.binrota.com/PageDetail.aspx?PageID=18825 Images of the museum] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{თურქეთის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1993 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 31tz74qm7sx8s3a8izmfjlhx273lbgc 4815855 4815854 2025-06-17T12:04:33Z დათო2010 165421 4815855 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 21 დეკემბერი, 1993 წელი }} '''ნამიქ ქემალის სახლ-მუზეუმი''' ({{lang-tr|Namık Kemal Evi Müzesi}}) — [[ისტორიული სახლ-მუზეუმი]] [[თექირდაღი|თექირდაღში]], ჩრდილო-დასავლეთ [[თურქეთი]], რომელიც ეძღვნება [[ნამიქ ქემალი|ნამიქ ქემალს]] ([[1840]]-[[1888]]), თურქი [[ნაციონალიზმი|ნაციონალისტი]] პოეტის, ცხოვრებასა და ნაშრომებს. ეს არის ხელახლა აშენებული [[XIX საუკუნე|საუკუნის]] სახლი, რომელიც [[1993]] წელს გადაკეთდა მუზეუმად. ==შენობა== სახლი ხელახლა აშენდა [[1992]] წელს ადგილობრივი ოფიციალური და საქველმოქმედო ორგანიზაციების შემოწირულობებით. ეს არის სამსართულიანი სახლი [[ოსმალური არქიტექტურა|ოსმალური არქიტექტურული]] სტილით, რომელიც შექმნილია პირდაპირ მეზობლად მდგომი ძველი სახლების მიხედვით.<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="t">{{cite web |url=http://tekirdag.sehriweb.com/2009/10/nakm-kemal-evi-muzesi.html |publisher=Tekirdağ Şehri Web Sitesi |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref><ref name="tkt">{{cite web |url=http://www.tekirdagkulturturizm.gov.tr/belge/1-57780/eski2yeni.html |publisher=Tekirdağ İli Kültür ve Turizm Müdürlüğü |title=Namık Kemal Evi |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref><ref name="br">{{cite web |url=http://www.binrota.com/PageDetail.aspx?PageID=18825 |publisher=Binrota |title=Namık Kemal'in Tekirdağı |language=tr |access-date=2011-01-08 }}*</ref> სახლი, რომელიც ბორცვზე მდებარეობს, გარშემორტყმულია კედლებიანი დიდი ბაღით. დიდი ბაღის [[კარიბჭე]] იხსნება სახლის წინ მდებარე ქუჩაზე, რომელსაც მისი სახელი ეწოდება - ნამიქ ქემალ კადესი. ბაღში არის მცირე ღია თეატრი სცენისა და მაყურებელთა სივრცით.<ref name="t">{{cite web |url=http://tekirdag.sehriweb.com/2009/10/nakm-kemal-evi-muzesi.html |publisher=Tekirdağ Şehri Web Sitesi |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref><ref name="br">{{cite web |url=http://www.binrota.com/PageDetail.aspx?PageID=18825 |publisher=Binrota |title=Namık Kemal'in Tekirdağı |language=tr |access-date=2011-01-08 }}*</ref> შენობის გარე ნაწილი ხითაა დაფარული ძველი ხის სახლის იერსახის მისაცემად. სახლში ასევე შესაძლებელია შესვლა რამდენიმე საფეხურით სარდაფის დონეზე. პირველი სართული [[მარმარილო]]თია მოკირწყლული. სახლის ექვსი ოთახი ხისგან არის დამზადებული.<ref name="t">{{cite web |url=http://tekirdag.sehriweb.com/2009/10/nakm-kemal-evi-muzesi.html |publisher=Tekirdağ Şehri Web Sitesi |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> ==მუზეუმი== მუზეუმში, რომელიც ოფიციალურად გაიხსნა [[1993]] წლის 21 დეკემბერს, ნამიქ ქემალთან დაკავშირებული ნივთების გარდა, რეგიონიდან შეგროვებული [[ეთნოგრაფია|ეთნოგრაფიული]] ექსპონატებიც არის გამოფენილი.<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="tkt">{{cite web |url=http://www.tekirdagkulturturizm.gov.tr/belge/1-57780/eski2yeni.html |publisher=Tekirdağ İli Kültür ve Turizm Müdürlüğü |title=Namık Kemal Evi |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> სარდაფი, რომელიც დიდი დაფებითაა აღჭურვილი, გამოფენებისთვისაა განკუთვნილი.<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="t">{{cite web |url=http://tekirdag.sehriweb.com/2009/10/nakm-kemal-evi-muzesi.html |publisher=Tekirdağ Şehri Web Sitesi |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> პირველი სართულის შესასვლელი დარბაზი პოეტის პორტრეტებითაა მორთული. აქ არის ნახატები, რომლებიც [[გელიბოლუს ნახევარკუნძული|გალიპოლის ნახევარკუნძულზე]], [[ბოლაირი|ბოლაირში]] მდებარე ნამიქ ქემალის საფლავს ასახავს, ასევე [[უნგრეთი|უნგრელი]] ეროვნული გმირის [[ფერენც II რაკოცი]]ს ([[1676]]–[[1735]]) პორტრეტი, რომელმაც თავისი ცხოვრების ბოლო წლები თექირდაღში გადასახლებაში გაატარა. ბინის ოთახის ორ დაფაზე განთავსებულია იმ ადგილების სია, რომლებიც [[ნამიქ ქემალი]]ს ხსოვნისადმი დაერქვა, მედიაში მასთან დაკავშირებული ამბებია, დოკუმენტები, მისი ოჯახის წევრების ფოტოები, ასევე ძველი თექირდაღის სურათები. [[XIX საუკუნე|საუკუნის]] ტრადიციული ხელნაკეთი ნამუშევრები, განათების მოწყობილობები, [[თურქული ყავა|თურქული ყავისა]] და [[თურქული ჩაი|ჩაის]] მომზადების და მიწოდების საშუალებები დამატებითი საინტერესო ექსპონატებია.<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> ბინის ოთახის გვერდით არის სამზარეულო, სადაც თექირდაღსა და მის მიდამოებში გამოყენებული თითქმის ყველა კერძის ჭურჭელია გამოფენილი - საკვების დაფქვისა და მომზადების ხელსაწყოები, საქონლის ჭურჭელი და სხვადასხვა [[საკვების შესანახი კონტეინერი|საკვების შესანახი კონტეინერები]].<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> შენობის თავდაპირველი სალარო [[ქემალ ათათურქი|მუსტაფა ქემალ ათათურქის]] სამხედრო კარიერისადმი მიძღვნილ საგამოფენო დარბაზად არის მოწყობილი გალიპოლის ბრძოლის ([[1915]]–[[1916]]) დროინდელი პერიოდიდან. აქ ასევე გამოფენილია დოკუმენტები და ფოტოები, რომლებიც ათათურქსა და თექირდაღს უკავშირდება [[თურქეთი]]ს რესპუბლიკის დაარსების შემდგომ.<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> პირველ სართულზე ასასვლელი კიბის კედელი მორთულია [[ნამიქ ქემალი]]ს შვილიშვილთან ერთად გადაღებული ფოტოთი და ნახატებით, რომლებიც ასახავენ [[ალფ-არსლანი|ალფ-არსლანს]] ([[1029]]–[[1072]]), სელჩუკი დინასტიის მესამე სულთანს, ასევე [[ანატოლია|ანატოლიის]] დამპყრობელს, [[სულეიმან ფაშა]]ს ([[1316]]–[[1357]]), [[რუმელია|რუმელიის]] დამპყრობელს მისი [[დარდანელის სრუტე|დარდანელი]]ს ნაპრალზე გადაკვეთისას, და ოსმალეთის სულთან [[სელიმ I]]-ს ([[1465]]–[[1520]]), რომელიც გარდაიცვალა [[ჩორლუ]]ში, [[თექირდაღის პროვინცია]]ში [[ევროპა]]ში სამხედრო კამპანიის გზაზე.<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> მეორე სართული ტიპიური თექირდაღული სახლის მისაღები ოთახის სახითაა მოწყობილი. ოთახი აღჭურვილია [[დივნი]]თ, კუთხის ბალიშებით, [[ქილიმი|ქილიმებით]], [[სალონიკი|სალონიკური]] [[მანგლი]]თ, კაკლისფერი ხისგან დამზადებული კარადითა და მისი დიდი სარკით, აგრეთვე კარადებით. ამასთან ერთად, გამოფენილია ისეთი ნივთები, როგორებიცაა თექირდაღისთვის დამახასიათებელი საქორწილო კაბები, [[საკმეველი|საკმეველები]], [[ზეთის ჭურჭელი]], [[სათავნო|მზითვების]] შეკვრები, [[ფულის ტომარა|ფულის ტომრები]] და სხვა.<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> კიდევ ერთი ოთახი თვალსაჩინო ადამიანებს, მუსიკოსებს და მხატვრებს ეძღვნება, რომლებიც თექირდაღში დაიბადნენ ან იქ მუშაობდნენ.<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> დარბაზში კედლებზე ჩამოკიდებულია ნახატები, რომლებიც ნამიქ ქემალს, ძველ თექირდაღულ სასახლეს და [[უზუნქიოპრუ]]ს ქუჩას ასახავს. მინის ვიტრინაში [[1883]] წელს გადაღებული ფოტოებია გამოფენილი ისეთი ადგილებიდან, როგორებიცაა [[გელიბოლუს ნახევარკუნძული|გალიპოლი]], [[ლესბოსი]], [[როდოსი]] და [[ქიოსი]], სადაც [[ნამიქ ქემალი]] გუბერნატორად მსახურობდა და [[1888]] წელს გარდაიცვალა. სხვა დიდ ვიტრინაში ნაჩვენებია გაზეთ „ჰურიეთის“ („თავისუფლება“) პირველი ნომრის ასლი, რომელიც მან [[ლონდონი|ლონდონში]] გამოსცა, ასევე მისი წერილები, თარგმანები და [[სალოცავი ხალიჩა]].<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> თავად [[ნამიქ ქემალი]]სადმი მიძღვნილი ოთახი შედგება მისი პაპის აბდულლათიფ ბეის, ოლქის გუბერნატორის სურათისგან მასთან ერთად, როდესაც ის ექვსი წლის იყო, თოქათელი ალი რიზა ჰაფიზის ნაცრისფერი ნახატი, რომელმაც მას [[პირადი სახელი]] მისცა, მისი გენეალოგიური ცხრილი და მისი ცხოვრების ისტორია. ამ ოთახში ასევე არის პიანინო და სალოცავი ხალიჩები.<ref name="kh">{{cite web |url=http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |publisher=Kent Haber - Merkez Tekirdağ |title=Namık Kemal Evi Müzesi |language=tr |access-date=2011-01-08 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107051201/http://www.kenthaber.com/marmara/tekirdag/merkez/Rehber/muzeler/namik-kemal-evi-muzesi |archive-date=2011-01-07 }}</ref><ref name="te">{{cite web |url=http://www.e-tarih.org/sayfam.php?m=teser&id=1605 |publisher=Tarihi Eserler |title=Namık Kemal Evi Müzesi (Merkez) |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> ნამიქ ქემალის სახლ-მუზეუმი საზოგადოებისთვის გახსნილია სამუშაო დღებში.<ref name="tkt">{{cite web |url=http://www.tekirdagkulturturizm.gov.tr/belge/1-57780/eski2yeni.html |publisher=Tekirdağ İli Kültür ve Turizm Müdürlüğü |title=Namık Kemal Evi |language=tr |access-date=2011-01-08 }}</ref> ==ლიტერატურა== *{{cite book |title=Tekirdağ Namık Kemal Evi |author=Serez, Metin |place=Ankara |language=tr |url=http://www.nadirkitap.com/tekirdag-namik-kemal-evi-metin-serez-kitap394591.html }} ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.binrota.com/PageDetail.aspx?PageID=18825 Images of the museum] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{თურქეთის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1993 წელს დაარსებული მუზეუმები]] a5gc66ef4zpdyyz5semkl2n5y60ai4m 0 590747 4815856 4815853 2025-06-17T12:04:50Z Sunlight35 98738 /* ისტორია */ 4815856 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Sunlight35|Sunlight35]].|17|06|2025}} '''ყარაფაფახები''' ({{Lang-az|Qarapapaqlar}}''')''' — თურქული ეთნოგრაფიული ჯგუფი, რომელიც ზოგიერთ წყაროში ტომთა გაერთიანებად მიიჩნევა ან აზერბაიჯანელთა ეთნოგრაფიულ ერთეულს წარმოადგენს<ref name=":0">[https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2044871 КАРАПАПА́ХИ]</ref><ref name=":1">''Barthold W., Wixman R.'' THE ENCYCLOPAEDIA OF ISLAM. — 1997. — Т. IV. — С. 627.</ref><ref>[https://books.google.ru/books?id=qf4uAAAAMAAJ&q=%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D1%85%D0%B8+%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C&dq=%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D1%85%D0%B8+%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjdlOm20s_eAhWkw4sKHaC4BmcQ6AEILjAB Советская страна после окончания гражданской войны: территория и населения]</ref>. მათი საცხოვრებელი რეგიონები მოიცავს ჩრდილო-აღმოსავლეთ თურქეთს ([[ყარსი]], [[იღდირი]]), ჩრდილო-დასავლეთ ირანს, ასევე [[საქართველო|საქართველოს]] ([[ქვემო ქართლი]]) და აზერბაიჯანის დასავლეთ ნაწილებს (ძირითადად [[ყაზახის რაიონი|ყაზახისა]] და [[აღსთაფა (ქალაქი)|აღსტაფას]] რაიონები).<ref>Гарапапаглар / Под ред. Дж. Кулиева. — Азербайджанская советская энциклопедия. — Баку: Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии, 1979. — Т. III. — С. 64.</ref><ref>''Алиев А. И., Мамедов И. О.'' Об этнониме карапапах // Ономастика Кавказа (межвузовский сборник статей). — Орджоникидзе: Северо-Осетинский гос. университет им. К. Л. Хетагурова, 1980. — С. 62.</ref> ყარაფაფახებს შორის გამოირჩევიან ბორჩალოს, სარალის, არაფლოს, ჯან-აჰმედის, ჩაჰარლის, ულაშლოსა და სხვა ტომებს<ref>Азербайджанцы, армяне, айсоры // Народы Передней Азии. — <abbr>М.</abbr>: Изд-во Академии наук СССР, 1957. — С. 286.</ref>. მათი ძირითადი საუბრის ენა აზერბაიჯანული დიალექტია<ref name=":2">[[iarchive:azerbaidzhantsy0000unse/page/n30|Azerbaĭdzhant︠s︡y]]</ref>. ისტორიულად, 1935 და 1950 წლებში თურქეთის აღწერებში ყარაფაფახები, თურქებთან და თურქმენებთან ერთად, აღიარებული იყვნენ თურქულენოვან მოსახლეობად<ref>Народы Зарубежной Азии // Численность и расселение народов мира. — <abbr>М.</abbr>: Изд-во Академии наук СССР, 1962. — С. 205—206.</ref>. 1897 წლის რუსეთის აღწერაში აღნიშნულია, რომ ყარაფაფახები საუბრობდნენ თავიანთ ენაზე. ყარაფაფახების გარკვეული ნაწილი ინტეგრირდა [[შაჰსევენები|შაჰსევენების]] ეთნოსში. ისინი ისლამის აღმსარებლები არიან - ირანელ ყარაფაფახებში ძირითადად შიიტური მიმდინარეობა (მათ შორის ალევიტები) დომინირებს, ხოლო თურქეთში — სუნიტური მუსლიმები<ref name=":0" />. == ისტორია == ყივჩაღთა ქვეეთნიკური ჯგუფის, ყარაფაფახების, ისტორია პირდაპირ კავშირშია კავკასიის, აღმოსავლეთ ანატოლიისა და ირანის ტერიტორიებთან, სადაც ისინი ცხოვრობდნენ. ყარაფაფახთა წარმომადგენლები ამჟამად 5 სხვადასხვა ქვეყანაში ცხოვრობენ: საქართველოში, აზერბაიჯანში, ირანში, თურქეთსა და ყაზახეთის რესპუბლიკის სამხრეთ ყაზახეთში<ref name=":3">[https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/33646 Karapapak Turks]</ref>. ყარაფაფახები თურქენოვანი ტომია. კავკასიაში დასახლების შემდეგ, ზოგიერთი მათგანი გლეხობით დაკავდა<ref>''George Bournoutian.'' The Khanate of Erevan Under Qajar Rule, 1795–1828. Mazda Publishers. 1992.</ref>. [[ისმაილ I|შაჰ ისმაილ I]] 1520–1522 წლებში აღმოსავლეთ საქართველოში გაემართა [[ყიზილბაშები|ყიზილბაშთა]] რელიგიის გასავრცელებლად. ამ ლაშქრობაშიყარაფაფახებიც მონაწილეობდნენ. [[თამაზ I]]-ის მეფობის ადრეულ წლებში ყიზილბაშთა ძალაუფლება საქართველოში შესუსტდა და ყარაფაფახები 1549 წელს ოსმალეთის მმართველ სულეიმან I-ს დაემორჩილნენ. 1555 წელს [[ამასიის სამშვიდობო ხელშეკრულება|ამასიის სამშვიდობო ხელშეკრულებით]] ყარაფაფახები კვლავ სეფიანთა მმართველობას დაემორჩილნენ. ამ პერიოდში შიიტი ყარაფაფახები ყიზილბაშთა ქუდს ატარებდნენ, ხოლო სუნიტები - შავ ქუდს. ამ პერიოდში ზოგიერთი სუნიტი ყარაფაფახი იძულებული გახდა მიგრაციაში წასულიყო. [[აბას I (ირანი)|შაჰ აბას I]]-ის მმართველობის დროს სუნიტ ყარაფაფახებს წვერის გადასახადი დაეკისრათ<ref>''Semra Alyılmaz.'' Borçalı (Gürcistan) Karapapaklarının / Terekemelerinin Tarihine Dair. Yeni Türkiye. 2002. ISBN <bdi>1300-4174</bdi>.</ref>. [[თურქმენჩაის ზავი|თურქმენჩაის ზავის]] შემდეგ, ყარაფაფახების ერთი შტო სამხრეთ აზერბაიჯანში გადასახლდა, ​​ხოლო მეორე შტო ყარსში, ჩილდირში, სარიგამიშში, არპაჩაიში, აღბაბაში, ჩალდირანში, სოკმანოვაში, გარაკოშეჰსა და დაშლიჩაიში (ყველა თანამედროვე თურქეთის ტერიტორიაზე მდებარეობს). რუსი ისტორიკოსი ივან შოპინი თავის ნაშრომებში აღნიშნავდა, რომ ყაზახები სავარაუდოდ, ხაზარებისა და სხვა ისტორიულ წყაროებში შემონახული ხალხის მსგავსად XI საუკუნეში დასახლდნენ მცირე აზიაში, მათ შორის ყარაფაფახებიც სწორედ ამ ტომების ნაწილია<ref>[https://www.google.ch/books/edition/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9_%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D1%82%D0%BD%D0%B8/W69XAAAAcAAJ?hl=ru&gbpv=1&dq Историческій памятникъ состоянія Армянской Области въ эпоху ея присоединенія къ Россійской Имперіи..]</ref>. ყარაფაფახებს შავქუდიანების სახელით იცნობდნენ. მათ საერთო ენა და ცხოვრების წესი ჰქონდათ არალის ზღვის მახლობლად მცხოვრებ ყარაკალპაკებთან<ref name=":4">[https://www.google.ch/books/edition/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9_%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D1%82%D0%BD%D0%B8/W69XAAAAcAAJ?hl=ru&gbpv=1&dq=%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D0%B8&pg=PA533&printsec=frontcover Историческій памятникъ состоянія Армянской Области въ эпоху ея присоединенія къ Россійской Имперіи..]</ref>. მათ შორის მთავარ ტომებს მიეკუთვნებოდნენ: ყარაფაფახები, ბოიუკ-ჩობანკარები, სარაშლები, დამირჩილები, ქერიმ-ბეგლები, კაფარლები, შეიხლარები, ყარაბაგლები, ჯაფარლები, ალი-შარურლი, გედაკლები, ჯამ-მილები, ჩახირლები, კორქი-ბაშლები<ref name=":4" />. 1814 წელს ერევნის უკანასკნელმა სარდარმა [[ჰუსეინ ხან ყაჯარი|ჰუსეინ ხან ყაჯარმა]] ყარაფაფახების ნაწილი [[ერევნის სახანო|ერევნის სახანოდან]] გადაასახლა<ref>''И. Шопен.'' Исторический памятник состояния Армянской области в эпоху его присоединения к Российской империи. — Санкт-Петербург: Императорская Академия наук, 1852. — С. 446.</ref>. XIX საუკუნის მეორე ნახევრამდე ისინი სევანის ტბის ჩრდილოეთითაც ცხოვრობდნენ<ref name=":0" />. ყარაფაფახების რაზმები აქტიურად მონაწილეობდნენ 1826-1828 წლების რუსეთ-სპარსეთის ომში. ომის შემდეგ, სევანის ტბის მიდამოებიდან რვაასი ოჯახი გადავიდა სპარსეთსა და ოსმალეთში<ref>''Савина В. И.'' Этнонимы и топонимии Ирана // Ономастика Востока. — <abbr>М.</abbr>: Наука, 1980. — С. 151.</ref>. სპარსელმა შაჰებმა მათ მიწები მიანიჭეს რეზაიეს ტბის სამხრეთ სანაპიროზე<ref>Азербайджанцы, армяне, айсоры // Народы Передней Азии. — <abbr>М.</abbr>: Изд-во Академии наук СССР, 1957. — С. 286.</ref>. აქ ყარაფაფახები შეერია ქურთულ ტომ მამაშს და ამით აითვისეს ქურთული კულტურის ზოგიერთი ელემენტი<ref name=":0" />. თურქეთში ყარაფაფახებს გადაეცათ მიწები ყარსის რეგიონში<ref name=":0" />. 1886 წელს კავკასიის რეგიონში 24 ათას ყარაფაფახს ითვლიდნენ, ყველა მათგანი ყარსის რეგიონში ცხოვრობდა<ref>ვაშლთა და კულინარიის სახელმძღვანელო</ref>. 1878 წელს ყარსის რეგიონი [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიიდან]] გადავიდა რუსეთის იმპერიაში. ამ ცვლილებების შედეგად, [[ბროკჰაუზისა და ეფრონის ენციკლოპედიური ლექსიკონი|ბროკჰაუსისა და ეფრონის ენციკლოპედიურ ლექსიკონში]] ყარაფაფახები განიხილებოდნენ როგორც ცალკე ეთნიკური ჯგუფი, მაგრამ ამავდროულად აღნიშნავდნენ, რომ „ყარაფაფახები არის ამიერკავკასიის თათრების (ანუ აზერბაიჯანელების) სახელწოდება, რომლებიც ამიერკავკასიის სასაზღვრო პროვინციებიდან ყარსის რეგიონში გადავიდნენ“<ref>ვაშლთა და კულინარიის სახელმძღვანელო</ref>. [[ბროკჰაუზისა და ეფრონის ენციკლოპედიური ლექსიკონი|ბეელ]]-ის მიხედვით, XIX საუკუნის ბოლოს ყარსის მოსახლეობის 22,5%-ს ყარაფაფახები შეადგენდნენ, ასევე მთლიანი რეგიონის 14%-ს<ref>[https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%81,_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4 ЭСБЕ/Карс, город]</ref>. === წარმოშობა === თურქი ისტორიკოსისა და მკვლევარის კირზიოღლუს ჰიპოთეზის მიხედვით, უზბეკეთში მცხოვრები ყარაკალპახები ყარაფაფახების ნათესავები არიან და ორივე ჯგუფი კუმანებისა და ყიფჩაღების, ასევე ბულგარებისა და ხაზარების მემკვიდრეებად ითვლება.<ref>[https://islamansiklopedisi.org.tr/karapapaklar KARAPAPAKLAR]</ref> პირველ დიდ საბჭოთა ენციკლოპედიაში ყარაფაფახები აღწერილები არიან, როგორც „ბორჩალოს რეგიონის აზერბაიჯანელი თურქებისა და ოსმალო თურქების ნაზავი“<ref>Большая советская энциклопедия. — <abbr>М.</abbr>: Советская энциклопедия, 1933. — Т. 26. — С. 33.</ref> და მოგვიანებით, როგორც „თურქული ჯგუფის ხალხი, აზერბაიჯანელებისა და ანატოლიელი თურქების ნაზავი“<ref>Большая советская энциклопедия. — <abbr>М.</abbr>: Советская энциклопедия, 1937. — Т. 31. — С. 463.</ref>. === ეტიმოლოგია === ეთნონიმი „ყარაფაფახი“ ითარგმნება როგორც „შავი ქუდი“, ან ასევე გამოიყენება ვარიანტი „ყარაბერკი“, სადაც „ტყრა“ ნიშნავს შავს, ხოლო „ბერკი“ — ქუდს<ref name=":1" /><ref name=":3" />. სახელწოდება „ყარაფაფახი“ ხშირად მეტსახელად გამოიყენება მომთაბარე ტომებისათვის და უკავშირდება ტანსაცმლის ერთ-ერთ დამახასიათებელ დეტალს. თურქი მეცნიერი აჰმედ ჯაფეროღლუს მიხედვით, თურქეთში ყარაფაფახები ძირითადად მიეკუთვნებიან ყარსში მოსახლე თარაქამას ტომს<ref name=":3" /><ref>''Баскаков Н. А.'' Карапапахи, или терекеме, и изучение их языка (из материалов по азербайджанским диалектам Армении) // Краткие сообщения Института народов Азии. Вып. 65. — <abbr>М.</abbr>: «Наука», 1964. — С. 27.</ref>. სამეცნიერო ლიტერატურაში, ტრადიციული მესაქონლეობის ეკონომიკური ფორმის გათვალისწინებით, ყარაფაფახები, პადარები და შაჰსევენები ხშირად გაერთიანებული არიან კოლექტიურ ტერმინში „თარაქამა“<ref name=":2" />. == ყარაფაფახთა დასახლებები == ყარაფაფახები ტრადიციულად ცხოვრობენ ჩრდილო-აღმოსავლეთ თურქეთში, ჩრდილო-დასავლეთ ირანში (სულდუზის რაიონი), საქართველოში (ქვემო ქართლი) და აზერბაიჯანში (ყაზახისა და აღსთაფას რეგიონები)<ref>Гарапапаглар / Под ред. Дж. Кулиева. — Азербайджанская советская энциклопедия. — Баку: Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии, 1979. — Т. III. — С. 64.</ref><ref name=":5">''Valehoğlu F.'' Qarapapaqlar və onların XIX əsr hərb tarixi. — Баку: «Səda», 2005. — С. 7.</ref>. აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე ისინი ძირითადად ყაზახის მუნიციპალიტეტში, კერძოდ ქალაქ ყაზახსა და მის შემოგარენში არსებულ სოფლებში (იუხარი სალაჰლი, აშაგი სალაჰლი, ორტა სალაჰლი, და სხვ.) გვხვდებიან, აგრეთვე აღსტაფის მუნიციპალიტეტში (სამედ ვურგუნის დასახლება, სადიკლი, მუღანლი და სხვ.)<ref name=":5" />. თურქეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთში ყარაფაფახების დასახლებები მოიცავს როგორც სრულად, ისე ნაწილობრივ დაუსახლებელ ადგილებს, როგორიცაა აშაგი ჯამბაზი, იუხარი ჯამბაზი, ბაშკოი და სხვა<ref>''Dr. Ahmet B. Ercilasun^[тур.].'' Kars ili ağızları. — 29. — Ankara: Gazi Universitesi, 1983. — С. 43—44 (раздел «Kars Terekemeleri (Karapapaklar)»). — 386 с.</ref>. საქართველოს ტერიტორიაზე ყარაფაფახები ცხოვრობენ ქვემო ქართლისა და კახეთის რაიონებში და აზერბაიჯანულ ეთნოსს წარმოადგენენ. ყარაფაფახები ფართოდ არიან წარმოდგენილნი [[დასავლეთი აზერბაიჯანის ოსტანი|დასავლეთ აზერბაიჯანის]] [[დასავლეთი აზერბაიჯანის ოსტანი|ოსტანში]], განსაკუთრებულად სულდუზის რაიონში, რომელიც ურმიის ტბის დასავლეთით მდებარეობს. მათი რაოდენობა იქ დაახლოებით 250,000 ადამიანს შეადგენს<ref>''Ahmet Çam.'' Şahseven Türkçesi. — Ankara: Türk Dil Kurumu, 2023. — С. 67.</ref>. ძირითად დასახლებებს შორისაა: ადა, არ, აღჩა, ზეივა, აგაბეილი, ალაგოზი, ემინლი, ოქსარი, ბარანლი, ბალიქჩი, ბაირამბოგა, კერვანსარაი, დერბენტი, დემირჩი, ჰაჯიხანლი, გალალარი, კოპეკლი, ჩაკალ მუსტაფა, გორხანა, ლავაშილი, გოლ, ყარაფაფახ იეღლარი და სხვა. ქალაქ სულდუზში ყარაფაფახების რაოდენობა 100,000-მდე იყო შეფასებული, მაშინ როცა მთლიანად მოსახლეობა 190,000 იყო<ref>''Yaşar Kalafat.'' Karapapah Türkleri. — Ankara. — С. 846.</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:თურქულენოვანი ხალხები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანელები]] 1fn13y30qmrbfhbkd4cq3npiwce21rn 4815857 4815856 2025-06-17T12:09:36Z Sunlight35 98738 4815857 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Group of Karapapakh Hamidiyeh Cavalry.jpg|მინი|ყარაფაფახები]] '''ყარაფაფახები''' ({{Lang-az|Qarapapaqlar}}''')''' — თურქული ეთნოგრაფიული ჯგუფი, რომელიც ზოგიერთ წყაროში ტომთა გაერთიანებად მიიჩნევა ან აზერბაიჯანელთა ეთნოგრაფიულ ერთეულს წარმოადგენს<ref name=":0">[https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2044871 КАРАПАПА́ХИ]</ref><ref name=":1">''Barthold W., Wixman R.'' THE ENCYCLOPAEDIA OF ISLAM. — 1997. — Т. IV. — С. 627.</ref><ref>[https://books.google.ru/books?id=qf4uAAAAMAAJ&q=%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D1%85%D0%B8+%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C&dq=%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D1%85%D0%B8+%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjdlOm20s_eAhWkw4sKHaC4BmcQ6AEILjAB Советская страна после окончания гражданской войны: территория и населения]</ref>. მათი საცხოვრებელი რეგიონები მოიცავს ჩრდილო-აღმოსავლეთ თურქეთს ([[ყარსი]], [[იღდირი]]), ჩრდილო-დასავლეთ ირანს, ასევე [[საქართველო|საქართველოს]] ([[ქვემო ქართლი]]) და აზერბაიჯანის დასავლეთ ნაწილებს (ძირითადად [[ყაზახის რაიონი|ყაზახისა]] და [[აღსთაფა (ქალაქი)|აღსტაფას]] რაიონები).<ref>Гарапапаглар / Под ред. Дж. Кулиева. — Азербайджанская советская энциклопедия. — Баку: Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии, 1979. — Т. III. — С. 64.</ref><ref>''Алиев А. И., Мамедов И. О.'' Об этнониме карапапах // Ономастика Кавказа (межвузовский сборник статей). — Орджоникидзе: Северо-Осетинский гос. университет им. К. Л. Хетагурова, 1980. — С. 62.</ref> ყარაფაფახებს შორის გამოირჩევიან ბორჩალოს, სარალის, არაფლოს, ჯან-აჰმედის, ჩაჰარლის, ულაშლოსა და სხვა ტომებს<ref>Азербайджанцы, армяне, айсоры // Народы Передней Азии. — <abbr>М.</abbr>: Изд-во Академии наук СССР, 1957. — С. 286.</ref>. მათი ძირითადი საუბრის ენა აზერბაიჯანული დიალექტია<ref name=":2">[[iarchive:azerbaidzhantsy0000unse/page/n30|Azerbaĭdzhant︠s︡y]]</ref>. ისტორიულად, 1935 და 1950 წლებში თურქეთის აღწერებში ყარაფაფახები, თურქებთან და თურქმენებთან ერთად, აღიარებული იყვნენ თურქულენოვან მოსახლეობად<ref>Народы Зарубежной Азии // Численность и расселение народов мира. — <abbr>М.</abbr>: Изд-во Академии наук СССР, 1962. — С. 205—206.</ref>. 1897 წლის რუსეთის აღწერაში აღნიშნულია, რომ ყარაფაფახები საუბრობდნენ თავიანთ ენაზე. ყარაფაფახების გარკვეული ნაწილი ინტეგრირდა [[შაჰსევენები|შაჰსევენების]] ეთნოსში. ისინი ისლამის აღმსარებლები არიან - ირანელ ყარაფაფახებში ძირითადად შიიტური მიმდინარეობა (მათ შორის ალევიტები) დომინირებს, ხოლო თურქეთში — სუნიტური მუსლიმები<ref name=":0" />. == ისტორია == ყივჩაღთა ქვეეთნიკური ჯგუფის, ყარაფაფახების, ისტორია პირდაპირ კავშირშია კავკასიის, აღმოსავლეთ ანატოლიისა და ირანის ტერიტორიებთან, სადაც ისინი ცხოვრობდნენ. ყარაფაფახთა წარმომადგენლები ამჟამად 5 სხვადასხვა ქვეყანაში ცხოვრობენ: საქართველოში, აზერბაიჯანში, ირანში, თურქეთსა და ყაზახეთის რესპუბლიკის სამხრეთ ყაზახეთში<ref name=":3">[https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/33646 Karapapak Turks]</ref>. ყარაფაფახები თურქენოვანი ტომია. კავკასიაში დასახლების შემდეგ, ზოგიერთი მათგანი გლეხობით დაკავდა<ref>''George Bournoutian.'' The Khanate of Erevan Under Qajar Rule, 1795–1828. Mazda Publishers. 1992.</ref>. [[ისმაილ I|შაჰ ისმაილ I]] 1520–1522 წლებში აღმოსავლეთ საქართველოში გაემართა [[ყიზილბაშები|ყიზილბაშთა]] რელიგიის გასავრცელებლად. ამ ლაშქრობაშიყარაფაფახებიც მონაწილეობდნენ. [[თამაზ I]]-ის მეფობის ადრეულ წლებში ყიზილბაშთა ძალაუფლება საქართველოში შესუსტდა და ყარაფაფახები 1549 წელს ოსმალეთის მმართველ სულეიმან I-ს დაემორჩილნენ. 1555 წელს [[ამასიის სამშვიდობო ხელშეკრულება|ამასიის სამშვიდობო ხელშეკრულებით]] ყარაფაფახები კვლავ სეფიანთა მმართველობას დაემორჩილნენ. ამ პერიოდში შიიტი ყარაფაფახები ყიზილბაშთა ქუდს ატარებდნენ, ხოლო სუნიტები - შავ ქუდს. ამ პერიოდში ზოგიერთი სუნიტი ყარაფაფახი იძულებული გახდა მიგრაციაში წასულიყო. [[აბას I (ირანი)|შაჰ აბას I]]-ის მმართველობის დროს სუნიტ ყარაფაფახებს წვერის გადასახადი დაეკისრათ<ref>''Semra Alyılmaz.'' Borçalı (Gürcistan) Karapapaklarının / Terekemelerinin Tarihine Dair. Yeni Türkiye. 2002. ISBN <bdi>1300-4174</bdi>.</ref>. [[თურქმენჩაის ზავი|თურქმენჩაის ზავის]] შემდეგ, ყარაფაფახების ერთი შტო სამხრეთ აზერბაიჯანში გადასახლდა, ​​ხოლო მეორე შტო ყარსში, ჩილდირში, სარიგამიშში, არპაჩაიში, აღბაბაში, ჩალდირანში, სოკმანოვაში, გარაკოშეჰსა და დაშლიჩაიში (ყველა თანამედროვე თურქეთის ტერიტორიაზე მდებარეობს). [[ფაილი:Карапапахские агалары из Гызылхаджилы.jpg|მინი|ყარაფაფახები [[ყიზილაჯლო|ყიზილაჯლოდან]]]] რუსი ისტორიკოსი ივან შოპინი თავის ნაშრომებში აღნიშნავდა, რომ ყაზახები სავარაუდოდ, ხაზარებისა და სხვა ისტორიულ წყაროებში შემონახული ხალხის მსგავსად XI საუკუნეში დასახლდნენ მცირე აზიაში, მათ შორის ყარაფაფახებიც სწორედ ამ ტომების ნაწილია<ref>[https://www.google.ch/books/edition/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9_%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D1%82%D0%BD%D0%B8/W69XAAAAcAAJ?hl=ru&gbpv=1&dq Историческій памятникъ состоянія Армянской Области въ эпоху ея присоединенія къ Россійской Имперіи..]</ref>. ყარაფაფახებს შავქუდიანების სახელით იცნობდნენ. მათ საერთო ენა და ცხოვრების წესი ჰქონდათ არალის ზღვის მახლობლად მცხოვრებ ყარაკალპაკებთან<ref name=":4">[https://www.google.ch/books/edition/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9_%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D1%82%D0%BD%D0%B8/W69XAAAAcAAJ?hl=ru&gbpv=1&dq=%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D0%B8&pg=PA533&printsec=frontcover Историческій памятникъ состоянія Армянской Области въ эпоху ея присоединенія къ Россійской Имперіи..]</ref>. მათ შორის მთავარ ტომებს მიეკუთვნებოდნენ: ყარაფაფახები, ბოიუკ-ჩობანკარები, სარაშლები, დამირჩილები, ქერიმ-ბეგლები, კაფარლები, შეიხლარები, ყარაბაგლები, ჯაფარლები, ალი-შარურლი, გედაკლები, ჯამ-მილები, ჩახირლები, კორქი-ბაშლები<ref name=":4" />. 1814 წელს ერევნის უკანასკნელმა სარდარმა [[ჰუსეინ ხან ყაჯარი|ჰუსეინ ხან ყაჯარმა]] ყარაფაფახების ნაწილი [[ერევნის სახანო|ერევნის სახანოდან]] გადაასახლა<ref>''И. Шопен.'' Исторический памятник состояния Армянской области в эпоху его присоединения к Российской империи. — Санкт-Петербург: Императорская Академия наук, 1852. — С. 446.</ref>. XIX საუკუნის მეორე ნახევრამდე ისინი სევანის ტბის ჩრდილოეთითაც ცხოვრობდნენ<ref name=":0" />. ყარაფაფახების რაზმები აქტიურად მონაწილეობდნენ 1826-1828 წლების რუსეთ-სპარსეთის ომში. ომის შემდეგ, სევანის ტბის მიდამოებიდან რვაასი ოჯახი გადავიდა სპარსეთსა და ოსმალეთში<ref>''Савина В. И.'' Этнонимы и топонимии Ирана // Ономастика Востока. — <abbr>М.</abbr>: Наука, 1980. — С. 151.</ref>. სპარსელმა შაჰებმა მათ მიწები მიანიჭეს რეზაიეს ტბის სამხრეთ სანაპიროზე<ref>Азербайджанцы, армяне, айсоры // Народы Передней Азии. — <abbr>М.</abbr>: Изд-во Академии наук СССР, 1957. — С. 286.</ref>. აქ ყარაფაფახები შეერია ქურთულ ტომ მამაშს და ამით აითვისეს ქურთული კულტურის ზოგიერთი ელემენტი<ref name=":0" />. თურქეთში ყარაფაფახებს გადაეცათ მიწები ყარსის რეგიონში<ref name=":0" />. 1886 წელს კავკასიის რეგიონში 24 ათას ყარაფაფახს ითვლიდნენ, ყველა მათგანი ყარსის რეგიონში ცხოვრობდა<ref>ვაშლთა და კულინარიის სახელმძღვანელო</ref>. 1878 წელს ყარსის რეგიონი [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიიდან]] გადავიდა რუსეთის იმპერიაში. ამ ცვლილებების შედეგად, [[ბროკჰაუზისა და ეფრონის ენციკლოპედიური ლექსიკონი|ბროკჰაუსისა და ეფრონის ენციკლოპედიურ ლექსიკონში]] ყარაფაფახები განიხილებოდნენ როგორც ცალკე ეთნიკური ჯგუფი, მაგრამ ამავდროულად აღნიშნავდნენ, რომ „ყარაფაფახები არის ამიერკავკასიის თათრების (ანუ აზერბაიჯანელების) სახელწოდება, რომლებიც ამიერკავკასიის სასაზღვრო პროვინციებიდან ყარსის რეგიონში გადავიდნენ“<ref>ვაშლთა და კულინარიის სახელმძღვანელო</ref>. [[ბროკჰაუზისა და ეფრონის ენციკლოპედიური ლექსიკონი|ბეელ]]-ის მიხედვით, XIX საუკუნის ბოლოს ყარსის მოსახლეობის 22,5%-ს ყარაფაფახები შეადგენდნენ, ასევე მთლიანი რეგიონის 14%-ს<ref>[https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%81,_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4 ЭСБЕ/Карс, город]</ref>. === წარმოშობა === თურქი ისტორიკოსისა და მკვლევარის კირზიოღლუს ჰიპოთეზის მიხედვით, უზბეკეთში მცხოვრები ყარაკალპახები ყარაფაფახების ნათესავები არიან და ორივე ჯგუფი კუმანებისა და ყიფჩაღების, ასევე ბულგარებისა და ხაზარების მემკვიდრეებად ითვლება.<ref>[https://islamansiklopedisi.org.tr/karapapaklar KARAPAPAKLAR]</ref> პირველ დიდ საბჭოთა ენციკლოპედიაში ყარაფაფახები აღწერილები არიან, როგორც „ბორჩალოს რეგიონის აზერბაიჯანელი თურქებისა და ოსმალო თურქების ნაზავი“<ref>Большая советская энциклопедия. — <abbr>М.</abbr>: Советская энциклопедия, 1933. — Т. 26. — С. 33.</ref> და მოგვიანებით, როგორც „თურქული ჯგუფის ხალხი, აზერბაიჯანელებისა და ანატოლიელი თურქების ნაზავი“<ref>Большая советская энциклопедия. — <abbr>М.</abbr>: Советская энциклопедия, 1937. — Т. 31. — С. 463.</ref>. === ეტიმოლოგია === ეთნონიმი „ყარაფაფახი“ ითარგმნება როგორც „შავი ქუდი“, ან ასევე გამოიყენება ვარიანტი „ყარაბერკი“, სადაც „ტყრა“ ნიშნავს შავს, ხოლო „ბერკი“ — ქუდს<ref name=":1" /><ref name=":3" />. სახელწოდება „ყარაფაფახი“ ხშირად მეტსახელად გამოიყენება მომთაბარე ტომებისათვის და უკავშირდება ტანსაცმლის ერთ-ერთ დამახასიათებელ დეტალს. თურქი მეცნიერი აჰმედ ჯაფეროღლუს მიხედვით, თურქეთში ყარაფაფახები ძირითადად მიეკუთვნებიან ყარსში მოსახლე თარაქამას ტომს<ref name=":3" /><ref>''Баскаков Н. А.'' Карапапахи, или терекеме, и изучение их языка (из материалов по азербайджанским диалектам Армении) // Краткие сообщения Института народов Азии. Вып. 65. — <abbr>М.</abbr>: «Наука», 1964. — С. 27.</ref>. სამეცნიერო ლიტერატურაში, ტრადიციული მესაქონლეობის ეკონომიკური ფორმის გათვალისწინებით, ყარაფაფახები, პადარები და შაჰსევენები ხშირად გაერთიანებული არიან კოლექტიურ ტერმინში „თარაქამა“<ref name=":2" />. == ყარაფაფახთა დასახლებები == ყარაფაფახები ტრადიციულად ცხოვრობენ ჩრდილო-აღმოსავლეთ თურქეთში, ჩრდილო-დასავლეთ ირანში (სულდუზის რაიონი), საქართველოში (ქვემო ქართლი) და აზერბაიჯანში (ყაზახისა და აღსთაფას რეგიონები)<ref>Гарапапаглар / Под ред. Дж. Кулиева. — Азербайджанская советская энциклопедия. — Баку: Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии, 1979. — Т. III. — С. 64.</ref><ref name=":5">''Valehoğlu F.'' Qarapapaqlar və onların XIX əsr hərb tarixi. — Баку: «Səda», 2005. — С. 7.</ref>. აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე ისინი ძირითადად ყაზახის მუნიციპალიტეტში, კერძოდ ქალაქ ყაზახსა და მის შემოგარენში არსებულ სოფლებში (იუხარი სალაჰლი, აშაგი სალაჰლი, ორტა სალაჰლი, და სხვ.) გვხვდებიან, აგრეთვე აღსტაფის მუნიციპალიტეტში (სამედ ვურგუნის დასახლება, სადიკლი, მუღანლი და სხვ.)<ref name=":5" />. თურქეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთში ყარაფაფახების დასახლებები მოიცავს როგორც სრულად, ისე ნაწილობრივ დაუსახლებელ ადგილებს, როგორიცაა აშაგი ჯამბაზი, იუხარი ჯამბაზი, ბაშკოი და სხვა<ref>''Dr. Ahmet B. Ercilasun^[тур.].'' Kars ili ağızları. — 29. — Ankara: Gazi Universitesi, 1983. — С. 43—44 (раздел «Kars Terekemeleri (Karapapaklar)»). — 386 с.</ref>. საქართველოს ტერიტორიაზე ყარაფაფახები ცხოვრობენ ქვემო ქართლისა და კახეთის რაიონებში და აზერბაიჯანულ ეთნოსს წარმოადგენენ. ყარაფაფახები ფართოდ არიან წარმოდგენილნი [[დასავლეთი აზერბაიჯანის ოსტანი|დასავლეთ აზერბაიჯანის]] [[დასავლეთი აზერბაიჯანის ოსტანი|ოსტანში]], განსაკუთრებულად სულდუზის რაიონში, რომელიც ურმიის ტბის დასავლეთით მდებარეობს. მათი რაოდენობა იქ დაახლოებით 250,000 ადამიანს შეადგენს<ref>''Ahmet Çam.'' Şahseven Türkçesi. — Ankara: Türk Dil Kurumu, 2023. — С. 67.</ref>. ძირითად დასახლებებს შორისაა: ადა, არ, აღჩა, ზეივა, აგაბეილი, ალაგოზი, ემინლი, ოქსარი, ბარანლი, ბალიქჩი, ბაირამბოგა, კერვანსარაი, დერბენტი, დემირჩი, ჰაჯიხანლი, გალალარი, კოპეკლი, ჩაკალ მუსტაფა, გორხანა, ლავაშილი, გოლ, ყარაფაფახ იეღლარი და სხვა. ქალაქ სულდუზში ყარაფაფახების რაოდენობა 100,000-მდე იყო შეფასებული, მაშინ როცა მთლიანად მოსახლეობა 190,000 იყო<ref>''Yaşar Kalafat.'' Karapapah Türkleri. — Ankara. — С. 846.</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:თურქულენოვანი ხალხები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანელები]] ocsi6kjipg0oudtdi4zbofrpvas5dum 0 590748 4815964 4815843 2025-06-17T15:33:47Z Geagea 783 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4815964 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Keto1918|Keto1918]].|17|06|2025}} '''პიმენ ვასილის ძე ნანეიშვილი''' (დ. [[19 აგვისტო]], [[1892]], [[საჯავახო (სამტრედიის მუნიციპალიტეტი)|ორპირი]] — გ. [[7 ოქტომბერი]], [[1944]]) — ქართველი პედიატრი, მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი. == ბიოგრაფია == დაიბადა სამტრედიის რაიონის სოფელ ორპირში (ახლანდელი საჯავახო). 1912 წელს ოქროს მედალზე დაამთავრა ბათუმის კლასიკური გიმნაზია, 1919 წელს კი ოდესის უნივერსიტეტის სამკურნალო ფაკულტეტი. საქართველოში დაბრუნების შემდგომ მუშაობდა ჯერ სოფლად, შემდეგ კი ამიერკავკასიის რკინიგზაზე. 1921 წელს მუშაობა დაიწყო [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი]]ს სამკურნალო ფაკულტეტის ბავშვთა სნეულების კლინიკის ორდინატორად. 1925 წელს მიიღო ასისტენტის წოდება, 1931 წელს — დოცენტის. 1935 წელს წარმატებით დაიცვა სადოქტორო დისერტაცია — "მენინგიზმის საკითხისათვის ინფექციური დაავადებების დროს" და მიიღო პროფესორის წოდება. 1937-1944 წლებში განაგებდა თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო ინსტიტუტის ჰოსპიტალური პედიატრიის კათედრას. პიმენ ნანეიშვილი იყო გამოჩენილი ექიმი და პედაგოგი, რომელმაც მთელი თავისი ცოდნა და უნარი ბავშვთა მკურნალობას მიუძღვნა, აღზარდა ექიმ-პედიატრების მრავალრიცხოვანი კადრი. იკვლევდა მენინგიზმის, დიზენტერიის საკითხებს ბავშვთა ასაკში, სულფანილამიდური პრეპარატების მოქმედების მექანიზმს და გამოყენების მეთოდიკას სხვადასხვა დაავადების დროს. მის კალამს ეკუთვნის პედიატრიის დარგის ათეულობით სამეცნიერო შრომა, მათ შორის მონოგრაფია მენინგიტებზე და გამოკვლევა პნევმომედიასტინუმის და პნევმოთორაქსის შესახებ. იგი იყო საქართველოს ექიმთა საზოგადოების აქტიური წევრი, ბავშვთა ჯანმრთელობის დაცვასთან დაკავშირებული საკავშირო და რესპუბლიკური თათბირების და ყრილობების მონაწილე. 1944 წელს საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს პრეზიდიუმმა მას მიანიჭა მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწის საპატიო წოდება. ==ლიტერატურა== *პროფესორი პ. ვ. ნანეიშვილი // [https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/352407 კომუნისტი. თბილისი, 1944. – N 206 (11 ოქტომბერი)]. – გვ. 2. ==რესურსები ინტერნეტში== * {{nplg ბიოგრაფია|00008371}} * {{Nplg ექიმი|00000294|პიმენ ნანეიშვილი}} {{DEFAULTSORT:ნანეიშვილი, პიმენ}} [[კატეგორია:დაბადებული 19 აგვისტო]] [[კატეგორია:დაბადებული 1892]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 7 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1944]] [[კატეგორია:ქართველი ექიმები]] [[კატეგორია:ქართველი პედიატრები]] qvgqy5eg3dl827oqjg0lll7lbdwuf54 0 590749 4815861 2025-06-17T13:01:48Z AkakiBalanchivadze 92095 მომხმარებელმა AkakiBalanchivadze გვერდი „[[2025 წლის ივნისის ისრაელის დარტყმები ირანზე]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[ირან-ისრაელის ომი]]“ 4815861 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ირან-ისრაელის ომი]] 6b1pef6ar805yikxxwvfq63ileg52t7 1 590750 4815863 2025-06-17T13:01:49Z AkakiBalanchivadze 92095 მომხმარებელმა AkakiBalanchivadze გვერდი „[[განხილვა:2025 წლის ივნისის ისრაელის დარტყმები ირანზე]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[განხილვა:ირან-ისრაელის ომი]]“ 4815863 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[განხილვა:ირან-ისრაელის ომი]] jskkwfvad4zq4anhbidp4i21emzqjli 14 590751 4815865 2025-06-17T13:11:13Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{commonscat|Politicians of the Dominica}} [[კატეგორია:პოლიტიკოსები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლიტიკოსები ჩრდილოეთ ამერიკის ქვეყნებში]] [[კატეგორია:დომინიკის პოლიტიკა]] 4815865 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Politicians of the Dominica}} [[კატეგორია:პოლიტიკოსები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლიტიკოსები ჩრდილოეთ ამერიკის ქვეყნებში]] [[კატეგორია:დომინიკის პოლიტიკა]] f4e81ujvkov5848y2n7hv12d9cm5qxh 14 590752 4815866 2025-06-17T13:12:47Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{Commons category|Politics of the Dominica}} [[კატეგორია:პოლიტიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:დომინიკა]] 4815866 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Politics of the Dominica}} [[კატეგორია:პოლიტიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:დომინიკა]] immd2pl5xtvqnnmz3e1cjyk2olu9ici 14 590753 4815867 2025-06-17T13:15:21Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:უკრაინელი მეცნიერები|ეთნოგრაფები]] [[კატეგორია:უკრაინელები საქმიანობის მიხედვით|ეთნოგრაფები]] 4815867 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:უკრაინელი მეცნიერები|ეთნოგრაფები]] [[კატეგორია:უკრაინელები საქმიანობის მიხედვით|ეთნოგრაფები]] 2hajv76zjo7pjac6i6ef9a7akqsl50h 4815869 4815867 2025-06-17T13:16:16Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:ეთნოგრაფები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815869 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:უკრაინელი მეცნიერები|ეთნოგრაფები]] [[კატეგორია:უკრაინელები საქმიანობის მიხედვით|ეთნოგრაფები]] [[კატეგორია:ეთნოგრაფები]] on1sg4uvlvrv2rca3ek4oxx8boktw9j 4815870 4815869 2025-06-17T13:16:23Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ეთნოგრაფები]]; დაემატა [[კატეგორია:ეთნოგრაფები ეროვნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815870 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:უკრაინელი მეცნიერები|ეთნოგრაფები]] [[კატეგორია:უკრაინელები საქმიანობის მიხედვით|ეთნოგრაფები]] [[კატეგორია:ეთნოგრაფები ეროვნების მიხედვით]] hbl50jiuf9cr6ylrpiuvnhw5ou4jxvl 10 590754 4815871 2025-06-17T13:17:01Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: [[წმინდა იაკობისა და აგნესის ბაზილიკა|წმინდა იაკობისა და აგნესის ბაზილიკის]] [[ვიტრაჟი]], რომელზეც გამოსახულია [[ანგელოზი|ანგელოზების]] თაყვანისცემა [[ტრაპეზი|ტრაპეზზე]] განლაგ... 4815871 wikitext text/x-wiki [[წმინდა იაკობისა და აგნესის ბაზილიკა|წმინდა იაკობისა და აგნესის ბაზილიკის]] [[ვიტრაჟი]], რომელზეც გამოსახულია [[ანგელოზი|ანგელოზების]] თაყვანისცემა [[ტრაპეზი|ტრაპეზზე]] განლაგებულ [[ღვინო]]სა და [[სეფისკვერი|სეფისკვერზე]], [[მტრედი]]ს სახით [[სულიწმინდა|სულიწმინდის]] გარდამოსვლის მომენტი [[ზიარება]]მდე. [[ნისა]], [[პოლონეთი]]. 7mqkzdietb9aymsraf6ej3ectwe7zo1 14 590755 4815872 2025-06-17T13:17:46Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:უკრაინელი მეცნიერები|ფიზიკოსები]] [[კატეგორია:უკრაინელები საქმიანობის მიხედვით|ფიზიკოსები]] [[კატეგორია:ფიზიკოსები ეროვნების მიხედვით]] 4815872 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:უკრაინელი მეცნიერები|ფიზიკოსები]] [[კატეგორია:უკრაინელები საქმიანობის მიხედვით|ფიზიკოსები]] [[კატეგორია:ფიზიკოსები ეროვნების მიხედვით]] 1w3p3jd5ibg7p0ma4pwu4p1goh4matc 14 590756 4815873 2025-06-17T13:24:55Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:უკრაინელი მსახიობები]] [[კატეგორია:უკრაინელი ქალები საქმიანობის მიხედვით]] [[კატეგორია:ქალი მსახიობები ეროვნების მიხედვით]] 4815873 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:უკრაინელი მსახიობები]] [[კატეგორია:უკრაინელი ქალები საქმიანობის მიხედვით]] [[კატეგორია:ქალი მსახიობები ეროვნების მიხედვით]] 9z3qr9nwff0swyyw2n26bs8626fylt8 14 590757 4815874 2025-06-17T13:26:04Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მსახიობები ეროვნების მიხედვით]] 4815874 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მსახიობები ეროვნების მიხედვით]] a2ggdlgkfjzjqejrpq8q00vgp9pkkzj 4815876 4815874 2025-06-17T13:27:47Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:შემსრულებელი ქალები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815876 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მსახიობები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:შემსრულებელი ქალები]] rt3k1ky53awijpo7exc3413gu389560 14 590758 4815880 2025-06-17T13:30:38Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:საქართველოს ციხესიმაგრეები]] [[კატეგორია:ქურთის მუნიციპალიტეტი]] 4815880 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:საქართველოს ციხესიმაგრეები]] [[კატეგორია:ქურთის მუნიციპალიტეტი]] b3186n83oms88wchkji90sqzul2owlv 14 590759 4815911 2025-06-17T13:54:27Z Jaba1977 3604 ცარიელი გვერდი შეიქმნა 4815911 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 4815912 4815911 2025-06-17T13:54:53Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:ჩრდილოეთ მაკედონიის კულტურა]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815912 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ჩრდილოეთ მაკედონიის კულტურა]] 0t58lk6x376oialq8586d2e60dwshn3 14 590760 4815913 2025-06-17T13:57:38Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:1864 წელი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:1864 წელი ევროპაში]] 4815913 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:1864 წელი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:1864 წელი ევროპაში]] t8m86x8o0zsqd4po5nv0n0t2n8w5g85 14 590761 4815914 2025-06-17T13:59:00Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{Commons cat|1864 by country}} [[კატეგორია:1864]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:1860-იანი წლები ქვეყნების მიხედვით]] 4815914 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|1864 by country}} [[კატეგორია:1864]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:1860-იანი წლები ქვეყნების მიხედვით]] 5l4hhfurw1enc1njlo7lmlcicnus96v 14 590762 4815915 2025-06-17T14:00:58Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:1864 წელი კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ევროპაში]] [[კატეგორია:1860-იანი წლები ევროპაში]] 4815915 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:1864 წელი კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ევროპაში]] [[კატეგორია:1860-იანი წლები ევროპაში]] ngwodkenwmo09cgglvfbkc6plw78t5e 14 590763 4815917 2025-06-17T14:03:13Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]]“ 4815917 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[:კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] 609r5cochi3yhiyk080t774oaokkgyc 4815927 4815917 2025-06-17T14:06:23Z Jaba1977 3604 გვერდი წასაშლელია ([[en:User:Awesome Aasim/oneclickdelete|oneclickdelete]]) 4815927 wikitext text/x-wiki {{წასაშლელი|გ5}}#გადამისამართება [[:კატეგორია:XIX საუკუნის წლები ქვეყნების მიხედვით]] fe4eudadcdgt4vdgpeeoptqxjs1vajn 14 590764 4815932 2025-06-17T14:08:32Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:1860-იანი წლები კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:ათწლეულები ევროპაში]] [[კატეგორია:XIX საუკუნე ევროპაში]] 4815932 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:1860-იანი წლები კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:ათწლეულები ევროპაში]] [[კატეგორია:XIX საუკუნე ევროპაში]] 8lzbf3px18783b40s4jew5aez0px69d 4815936 4815932 2025-06-17T14:11:52Z Jaba1977 3604 4815936 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|1860s by country}} [[კატეგორია:1860-იანი წლები კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:ათწლეულები ევროპაში]] [[კატეგორია:XIX საუკუნე ევროპაში]] 1gwq70cd0q7xshlrm9iw2nwsbnro31k 14 590765 4815938 2025-06-17T14:13:25Z Jaba1977 3604 ცარიელი გვერდი შეიქმნა 4815938 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 4815939 4815938 2025-06-17T14:13:37Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1860-იანები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815939 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:1860-იანები]] 3oopbq2f11jmmiubnsfozgtrjtsuyay 4815941 4815939 2025-06-17T14:14:42Z Jaba1977 3604 4815941 wikitext text/x-wiki {{Commons category|1860s by continent}} [[კატეგორია:1860-იანები]] [[კატეგორია:ათწლეულები კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:XIX საუკუნე კონტინენტის მიხედვით]] so99ygi8iw32v5pibegd57s2lf6m7xe 14 590766 4815946 2025-06-17T14:19:06Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:1864]] 4815946 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:1864]] e9f9o74ancm7q46qmyd4kqipxo1vuao 4815947 4815946 2025-06-17T14:19:30Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1860-იანი წლები კონტინენტების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815947 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:1864]] [[კატეგორია:1860-იანი წლები კონტინენტების მიხედვით]] 2pqb4eggjl10n3iwiwj0751cze3gs7j 4815948 4815947 2025-06-17T14:19:53Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები კონტინენტის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815948 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:1864]] [[კატეგორია:1860-იანი წლები კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის წლები კონტინენტის მიხედვით]] d8cnvkfw7gg6nziir1dhypi41z0lebb 14 590767 4815949 2025-06-17T14:20:44Z Jaba1977 3604 ცარიელი გვერდი შეიქმნა 4815949 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 4815950 4815949 2025-06-17T14:21:18Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:1860-იანი წლები კონტინენტების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815950 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:1860-იანი წლები კონტინენტების მიხედვით]] 79kxnzvgilnccpd8f6expno5wjorjpk 4815951 4815950 2025-06-17T14:21:52Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნე ევროპაში]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815951 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:1860-იანი წლები კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:XIX საუკუნე ევროპაში]] hfdp6ubat3i8flmqnmmoceimv2vjvl1 0 590768 4815952 2025-06-17T14:38:17Z Marimind 169060 შექმნილია გვერდის თარგმნით „[[:en:Special:Redirect/revision/1281228341|ANO (political party)]]“ 4815952 wikitext text/x-wiki '''ANO''' {{შენიშვნა|'''A'''kce '''N'''espokojených '''O'''bčanů ({{lit|Action of Dissatisfied Citizens}}){{fact|date=January 2025}}}} ( lit. დიახ" ), ოფიციალურად '''ANO 2011''', მემარჯვენე პოპულისტური პოლიტიკური პარტიაა ჩეხეთის რესპუბლიკაში, რომლის ლიდერია ბიზნესმენი ანდრეი ბაბიში, რომელიც [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკის]] პრემიერ მინისტრი გახლდათ 2017 წლიდან 2021 წლამდე. 2011 წელს დაარსებულმა პარტიამ 2013 წლის პირველ არჩევნებში მეორე ადგილი დაიკავა და მთავრობაში შევიდა, როგორც ჩეხეთის სოციალ-დემოკრატიული პარტიის (ČSSD) უმცროსი პარტნიორი, რომელსაც პრემიერ მინისტრი ბოჰუსლავ სობოტკა ხელმძღვანელობდა. 2017 წლის არჩევნებში დიდი მოგების შემდეგ, ამ ორმა პარტიამ ადგილი შეცვალა, ბაბიში გახდა პრემიერ-მინისტრი ANO-ს ხელმძღვანელობით მთავრობაში, სადაც სოციალ-დემოკრატები უმცროსი პარტნიორი იყვნენ, პლუს ბოჰემიისა და მორავიის კომუნისტური პარტიის გარე მხარდაჭერა, რაც პირველი იყო ქვეყნისთვის პოსტრევოლუციური. ANO 2021 წლის არჩევნებში სპოლუს კოალიციამ ვიწროდ დამარცხდა და პირველად გავიდა ოპოზიციაში. პარტია 2013 წლიდან მოყოლებული ჩეხეთის არჩევნებში სტაბილურად ძლიერად ითამაშა, გაიმარჯვა ევროპარლამენტის ყველა არჩევნებში, რომელშიც მონაწილეობა მიიღო და მონაწილეობდა რეგიონულ და მუნიციპალურ ადმინისტრაციებში მთელი ქვეყნის მასშტაბით. პარტიის იდეოლოგიურ ხასიათი პოლიტოლოგებს შორის დავას იწვევს. ზოგადად, იგი პოპულისტურ პარტიად ითვლებას. პარტია, უმთავრეად ანტი-კორუფციული ბრძოლის საშუალებად ჩამოყალიბდა, სხვადასხვა კომენტატორის მიერ სხვადასხვა დროს ცენტრისტულად, [[ლიბერალიზმი|ლიბერალურად]], [[კონსერვატიზმი|კონსერვატიულად]] ან [[მემარჯვენეობა|მემარჯვენედ]] მიიჩნეოდა, რამაც განაპირობა მისი დახაისათება როგორც სინკრეტული ისე ყოვლისმომცველი პარტიად . ბოლო დროს პარტიამ მემარჯვენე პოზიცია დაიმკვიდრა და [[ევროპის პარლამენტი|ევროპარლამენტში]] „ევროპის პატრიოტების“ თანადამფუძნებელი გახდა, რომელიც [[ევროსკეპტიციზმი|ევროსკეპტიკური]] პარტიებისგან კომპექტდება. ეს პარტიები კი ძირითადად [[ნაციონალ-კონსერვატიზმი|ეროვნულ კონსერვატიზმსა]] და მემარჯვენე პოპულიზმს მისდევენ. == ისტორია == === დაარსება === პარტიის დაარსებას წინ უძღოდა ლიდერისა და დამფუძნებლის ანდრეი ბაბიშის ჩარევები, რომელმაც ჩეხეთის პოლიტიკურ სისტემაში სისტემურ კოპუფციას გაუსვა ხაზი. თავდაპირველად, იგი ასოციაციის სახით დაარსდა 2011 წლის ნოემბერში, სახელწოდებით '''უკმაყოფილო მოქალაქეთა მოძრაობა''' ( Czech ). '''ANO 2011''' სახელით 2012 წლის 11 მაისს ოფიციალურად დარეგისტრირდა, როგორც პოლიტიკური პარტია ჩეხეთის რესპუბლიკაში. <ref name="ANObudelip">{{Cite web|title=Historie ANO (in Czech)|url=http://www.anobudelip.cz/cs/o-nas/historie/|publisher=ANO 2011|access-date=8 May 2015}}</ref> <ref>{{Cite web|title=ANO deset let na scéně. Od Akce nespokojených občanů k vládní straně|url=https://plus.rozhlas.cz/ano-deset-let-na-scene-od-akce-nespokojenych-obcanu-k-vladni-strane-8748697}}</ref> 2013 წლის 25 და 26 ოქტომბერს ჩატარებულ საპარლამენტო არჩევნებში ANO-მ ხმების 18.7% მიიღო და 47 ადგილი მოიპოვა დეპუტატთა პალატაში. ამრიგად, პარტიამ მეორე ადგილი დაიკავა სოციალ-დემოკრატების შემდეგ. <ref name="Thompson2014">{{Cite book|first=Wayne C.|last=Thompson|title=Nordic, Central, and Southeastern Europe 2014|url=https://books.google.com/books?id=MWBYBAAAQBAJ&pg=PA355|date=24 July 2014|publisher=Rowman & Littlefield Publishers|isbn=978-1-4758-1224-4|page=355}}</ref> === პირველი სამთავრობო მონაწილეობა (2011–2017) === 2014 წლის 29 იანვარს, სოციალ-დემოკრატი პრემიერ-მინისტრის, ბოჰუსლავ სობოტკას კაბინეტმა ფიცი დადო <ref>{{Cite news|last=Bilefsky|first=Dan|date=23 October 2017|title=New Government for Czech Republic|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2014/01/30/world/europe/new-government-for-czech-republic.html}}</ref>, ხოლო ANO და ქრისტიან-დემოკრატიულმა კავშირმა - ჩეხოსლოვაკიის სახალხო პარტია (KDU-ČSL) უმცროსი კოალიციური პარტნიორები გახდნენ . 2014 წლის 24-25 მაისს, ANO-მ პირველი ადგილი დაიკავა 2014 წლის ევროპარლამენტის არჩევნებში, მოიპოვა რა ხმების 16.13% და 4 ადგილი. <ref>{{Cite web|title=Czech Statistical Office: Elections to the European Parliament held on the territory of the Czech Republic on 23 – 24 May 2014|url=http://www.volby.cz/pls/ep2014/ep11?xjazyk=EN}}</ref> პარტია შეუერთდა ევროპის ლიბერალებისა და დემოკრატების ალიანსის (ALDE) ჯგუფს ევროპარლამენტში. <ref>{{Cite web|title=ANO 2011: Telička už makal v Bruselu, ANO je opět blíž ALDE|url=http://www.anobudelip.cz/cs/o-nas/aktuality/novinky/telicka-uz-makal-v-bruselu-ano-je-opet-bliz-alde-16838.shtml|url-status=dead}}</ref> 2014 წლის 10 სექტემბერს, ANO-ს წევრი ვერა ჟუროვი იუნკერის კომისიაში დაინიშნა იუსტიციის, მომხმარებელთა და გენდერული თანასწორობის საკითხებში ევროკომისრად. <ref>{{Cite web|url=http://www.privacylaws.com/Publications/enews/International-E-news/Dates/2014/9/Juncker-nominates-his-new-European-Commission-EU-DP-Regulation-to-be-concluded-by-May-2015/|title=Juncker nominates his new European Commission: EU DP Regulation to be concluded by May 2015|url-status=dead}}</ref> 2014 წლის 21 ნოემბერს, [[ლისაბონი|ლისაბონში]] გამართულ კონგრესზე, ANO [[ლიბერალებისა და დემოკრატების ალიანსი ევროპისთვის|ევროპის ლიბერალებისა და დემოკრატების ალიანსის]] (ALDE Party) სრულუფლებიანი წევრი გახდა. <ref>{{Cite web|title=ALDE Party welcomes new member parties|url=http://www.aldeparty.eu/en/news/alde-party-welcomes-new-member-parties|url-status=dead}}</ref> 2014 წლის 10-11 ოქტომბერს ჩატარებულ სენატისა და მუნიციპალურ არჩევნებში ANO-მ სენატში ოთხი ადგილი დაიკავა და [[ჩეხეთი|ჩეხეთის რესპუბლიკის]] 10 უდიდესი ქალაქიდან 8-ში, [[პრაღა|პრაღის]] ჩათვლით, ყველაზე დიდი პარტია იყო. <sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''<nowiki><span title="This claim needs references to reliable sources. (March 2015)">საჭიროა წყაროს მითითება</span></nowiki>'' &#x5D;</sup> პარტიამ მერის თანამდებობები დაიკავა სამ უდიდეს ქალაქში (პრაღა, [[ბრნო]] და [[ოსტრავა]] ) და ადრიანა კრნაჩოვა პრაღის პირველი ქალი მერი გახდა. <ref>{{Cite web|url=http://www.radio.cz/en/section/curraffrs/prague-gets-its-first-female-mayor|title=Prague gets its first female mayor|date=27 November 2014}}</ref> თუმცა, ANO-ს მონაწილე მუნიციპალური კოალიციების უმეტესობა შემდგომში პარტიის შიგნით არსებული უთანხმოების შედეგად დაიშალა. <ref name="nakaza">{{Cite web|title=Regionální nákaza ANO. Která další koalice se rozpadne?|url=http://echo24.cz/a/ivhq5/regionalni-nakaza-ano-ktera-dalsi-koalice-se-rozpadne|date=6 November 2015}}</ref> 2016 წლის რეგიონული არჩევნების წინა პერიოდში ბაბიშმა დააარსა სატელევიზიო შოუ ''„ბაბიშის კაფე“'', რომლის ფორმატიც პავლა ჩარვატოვას მიერ ბაბიშთან ინტერვიუებსა და მაყურებლის კითხვებლების კითხვების გაჟღერებას მოიცავდა. <ref>{{Cite web|last=Kopecký|first=Josef|title="Babišova kavárna", nový způsob, jak hnutí ANO zkouší nalákat voliče|url=http://zpravy.idnes.cz/babisova-kavarna-novy-zpusob-jak-ano-zkousi-nalakat-volice-pod-/domaci.aspx?c=A160606_174026_domaci_kop|access-date=30 June 2016|date=6 June 2016}}</ref> ორი პარტია გამოეყო ANO-ს პარტიაში დემოკრატიისა და დისკუსიის ნაკლებობის მოტივით: ცვლილებები ხალხისთვის და PRO 2016 ( English: PRO 2016 ), რომელსაც შეუერთდა ANO-ს მრავალი ადგილობრივი საბჭოს წევრი და მერი. <ref>{{Cite web|title=Odpadlíků z ANO přibývá. V Prachaticích zakládají vlastní organizaci|url=http://echo24.cz/a/wh7Hf/odpadliku-z-ano-pribyva-v-prachaticich-zakladaji-vlastni-organizaci|access-date=22 May 2016|date=20 May 2016}}</ref> <ref>{{Cite web|title=Změna pro lidi: Výzva bývalým členům a sympatizantům hnutí ANO|url=http://www.parlamentnilisty.cz/politika/politici-volicum/Zmena-pro-lidi-Vyzva-byvalym-clenum-a-sympatizantum-hnuti-ANO-432641|access-date=22 May 2016}}</ref> ზოგიერთი წასული კანდიდატი თავის წასვლას კანდიდატების შერჩევასთან დაკავშირებულ კონფლიქტებს მიაწერდა და ამტკიცებდა, რომ რეგიონული საბჭოების კანდიდატების მთავარი კრიტერიუმი ლოიალობა იყო და არა შესაძლებლობები. <ref>{{Cite web|last=Kopecký|first=Josef|title=Lidé, kteří opustili Babišovo ANO, zakládají nové hnutí PRO 2016|url=http://zpravy.idnes.cz/lide-opustili-babisovo-ano-zakladaji-nove-pro-2016-ft9-/domaci.aspx?c=A160520_101149_domaci_kop|access-date=22 May 2016|date=20 May 2016}}</ref> <ref>{{Cite web|title=Nechtěli kývat. Uprchlíci od Babiše založili nové hnutí PRO2016|url=http://echo24.cz/a/i4NRa/nechteli-kyvat-uprchlici-od-babise-zalozili-nove-hnuti-pro2016|access-date=4 June 2016|date=4 June 2016}}</ref> ANO-მ ასევე დაკარგა ერთი დეპუტატი 2016 წლის ივლისში, კრისტინა ზელიენკოვას მიერ პარტიის დატოვების შედეგად. <ref>{{Cite web|title=Poslankyně Zelienková opouští ANO. Kritizovala Babiše za Čapí hnízdo|url=http://zpravy.idnes.cz/poslankyne-zelienkova-opousti-ano-kritizovala-babise-za-capi-hnizdo-1jz-/domaci.aspx?c=A160722_155030_domaci_kop|access-date=22 July 2016|date=22 July 2016}}</ref> ANO-მ 2016 წლის რეგიონალურ არჩევნებსა და 2016 წლის სენატის არჩევნების პირველ რაუნდში გაიმარჯვა. პარტიამ 9 რეგიონში პირველი ადგილი დაიკავა, ხოლო დანარჩენ ოთხ რეგიონში მეორე; განსაკუთრებით მოულოდნელი იყო მისი გამარჯვება სამხრეთ ბოჰემიაში. <ref>{{Cite web|title=ANO slaví triumf, ČSSD sčítá ztráty|url=https://www.novinky.cz/domaci/416880-on-line-ano-slavi-triumf-cssd-scita-ztraty.html|date=8 October 2016|access-date=10 October 2016|language=cs}}</ref> ANO-მ არჩევნებიდან ხუთი გუბერნატორი <ref>{{Cite web|title=ANO sice vyhrálo volby, politiku ale nezvládlo a má jen pět hejtmanů, stejně s ČSSD|url=https://www.seznamzpravy.cz/clanek/ano-vyhralo-volby-nejvice-hejtmanu-ma-presto-cssd-3829|date=14 November 2016|access-date=7 February 2017|language=cs}}</ref> წარმოადგინა, რომელთაგან ერთ-ერთი, კარლოვი-ვარის გუბერნატორი იანა ვილდუმეცოვა, რეგიონების ასოციაციის თავმჯდომარე გახდა. <ref>{{Cite web|title=Předsedkyní asociace krajů se stala Vildumetzová (ANO)|url=http://www.ceskenoviny.cz/zpravy/predsedkyni-asociace-kraju-se-stala-vildumetzova-ano/1424655|access-date=7 February 2017|language=cs}}</ref> სენატის არჩევნების მეორე ტურში ANO-ს სამი კანდიდატი აირჩიეს, რაც პარტიისთვის იმედგაცრუების მომტანი აღმოჩნდა. <ref>{{Cite web|title=V senátních volbách zvítězili lidovci, ČSSD a ANO se nedařilo. Škromach, Mládek nebo Váňa neuspěli|url=http://domaci.ihned.cz/c1-65478530-zive-senatni-volby-se-chyli-ke-konci-ano-muze-ziskat-az-14-mandatu-socialiste-devet|date=15 October 2016|access-date=7 February 2017|language=cs}}</ref> 2017 წლის 11 ოქტომბერს, ევროპარლამენტარმა პაველ ტელიჩკამ პარტიიდან წასვლის შესახებ განაცხადა. <ref>{{Cite web|title=Telička se rozešel s ANO|url=https://www.novinky.cz/domaci/451593-telicka-se-rozesel-s-ano.html|date=11 October 2017|access-date=11 October 2017|language=cs}}</ref> კიდევ ერთი ევროპარლამენტარი, პეტრ იეჟეკმა, ANO 2018 წლის 23 იანვარს დატოვა. <ref>{{Cite web|title=ANO opustil další europoslanec. "Je to jiné hnutí než dřív"|url=https://echo24.cz/a/SLDck/ano-opustil-dalsi-europoslanec-je-to-jine-hnuti-nez-driv|date=23 January 2018|access-date=23 January 2018|language=cs}}</ref> === უმცირესობის მთავრობა (2017–2021) === [[ფაილი:Premier_Mateusz_Morawiecki_spotkał_się_z_liderami_V4_w_Budapeszt_(2021.11.23)_2.jpg|მინი| პრემიერ-მინისტრი ბაბიში [[ვიშეგრადული ჯგუფი|ვიშეგრადის ჯგუფის]] ქვეყნების ლიდერებთან შეხვედრაზე [[ბუდაპეშტი|ბუდაპეშტში]], 2021 წლის ნოემბერში]] 2017 წლის 20-21 ოქტომბერს, ANO-მ 2017 წლის ჩეხეთის საპარლამენტო არჩევნები ხმების 29.6%-ით მოიგო. <ref>{{Cite web|title=Babišovi by mohl stačit jen jeden partner. A může také obnovit stávající koalici|url=https://www.novinky.cz/domaci/452560-babisovi-by-mohl-stacit-jen-jeden-partner-a-muze-take-obnovit-stavajici-koalici.html|date=21 October 2017|access-date=21 October 2017|language=cs}}</ref> ANO-მ დამოუკიდებელი მინისტრებით ხანმოკლე პირველი ბაბიშის მთავრობა 2017 წლის 13 დეკემბერს ჩამოაყალიბა, თუმცა 2018 წლის 16 იანვარს ნდობის ვოტუმი ვერ მოიპოვა. 2018 წლის 12 ივლისს ჩამოყალიბდა ბაბიშის მეორე მთავრობა, რომელშიც სოციალ-დემოკრატები მონაწილეობდნენ, როგორც უმცროსი კოალიციური პარტნიორები. <ref>{{Cite web|title=Andrej Babiš sworn in as head of Czech minority government|url=https://www.politico.eu/article/andrej-babis-sworn-in-as-head-of-czech-minority-government/|access-date=29 June 2018|date=27 June 2018}}</ref> კაბინეტმა გარე მხარდაჭერა მიიღო ბოჰემიისა და მორავიის კომუნისტური პარტიისგან . 2018 წლის მუნიციპალურ არჩევნებში პარტიამ კვლავ პირველი ადგილი დაიკავა, თუმცა პრაღისა და ბრნოს მერების თანამდებობების დათმობა მოუწია, ჩეხეთის მეკობრეებიისა და სამოქალაქო დემოკრატიულ პარტიასთან (ODS). <sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''<nowiki><span title="This claim needs references to reliable sources. (June 2024)">საჭიროა ციტირება</span></nowiki>'' &#x5D;</sup> 2019 წლის მაისში, ANO-მ ევროპული არჩევნებში ხმების 21.2%-ით პირველი ადგილი დაიკავა და ექვსი ევროპარლამენტარი აირჩია. <sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''<nowiki><span title="This claim needs references to reliable sources. (June 2024)">საჭიროა ციტირება</span></nowiki>'' &#x5D;</sup> === ოპოზიცია (2021 წლიდან) === [[ფაილი:Korzo_Národní_2023_11_(cropped).jpg|მარჯვნივ|მინი| ANO-ს დამფუძნებელი და ლიდერი, ანდრეი ბაბიში, 2023 წლის ნოემბერში]] ANO 2021 წლის საპარლამენტო არჩევნებში საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვებში ლიდერობდა, თუმცა მეორე ადგილი დაიკავა კოალიცია Spolu-ს შემდეგ, თუმცა ადგილების უფრო მეტი რაოდენობით. <ref>{{Cite web|title=Spolu vyhrálo volby. Petr Fiala může být nový český premiér|url=https://www.e15.cz/volby/volby-do-snemovny/volby-prinesly-zvrat-trojkoalice-spolu-zvitezila-fiala-zada-zemana-o-povereni-sestavit-vladu-1384237|date=9 October 2021|access-date=20 April 2022|language=cs}}</ref> 2024 წლის 21 ივნისს ჩატარებული ევროპარლამენტის არჩევნების შემდეგ, პარტიამ ცალმხრივად დატოვა როგორც [[ლიბერალებისა და დემოკრატების ალიანსი ევროპისთვის|ევროპის ლიბერალებისა და დემოკრატების ალიანსი]], ასევე [[ევროპული განახლება|„ ევროპის განახლება“]] ჯგუფი. <ref name="politico">{{Cite web|url=https://www.politico.eu/article/andrej-babis-quits-renew-group-eu-parliament-election-czech-republic/|title=Former Czech PM Andrej Babiš quits liberal Renew group in EU Parliament|date=21 June 2024}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.aldeparty.eu/statement_on_the_decision_of_ano_to_leave_the_alde_party|title=Statement on the decision of ANO to leave the ALDE Party|date=21 June 2024}}</ref> 2024 წლის 30 ივნისს, ბაბიშმა უნგრეთის პრემიერ-მინისტრთან და „ფიდესის“ პარტიის ლიდერ [[ვიქტორ ორბანი|ვიქტორ ორბანთან]] და ავსტრიის თავისუფლების პარტიის ლიდერ ჰერბერტ კიკლთან ერთად დააარსა „ ევროპის პატრიოტები“ . <ref>{{Cite news|date=30 June 2024|title=Hungary: Orban announces new far-right European alliance|work=[[Deutsche Welle]]|url=https://www.dw.com/en/hungary-orban-announces-new-far-right-european-alliance/a-69517687}}</ref> „ევროპის პატრიოტებმა“ ევროპარლამენტის ჯგუფად გახდომის კრიტერიუმები 8 ივლისს დააკმაყოფილეს. <ref>{{Cite news|title=Viktor Orbán's rightwing group hits quota for recognition by EU parliament|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/world/article/2024/jul/07/viktor-orbans-rightwing-group-hits-quota-for-recognition-by-eu-parliament}}</ref> == იდეოლოგია და პლატფორმა == [[ფაილი:The_Prime_Minister_of_the_Czech_Republic_and_Mrs._Monika_Babišová_Visit_the_White_House_(47318288391)_(cropped).jpg|მინი| ანდრეი ბაბიში [[დონალდ ტრამპი|დონალდ ტრამპს]] [[თეთრი სახლი|თეთრ სახლში]] 2019 წლის მარტში სტუმრობს.]] ANO-ს პოლიტიკური პოზიცია პოლიტიკოსებსა და პოლიტოლოგებს შორის განხილვის საგანია. პოლიტიკოსები ისტორიულად ANO-ს ცენტრისტულ და მემარჯვენე-ცენტრისტულ ადგილზე აყენებდნენ.{{Refn|<ref>{{cite web|last1=Rovenský|first1=Jan|title=Babiš jede, strany od něj ale dávají ruce pryč|url=http://www.novinky.cz/domaci/316906-babis-jede-strany-od-nej-ale-davaji-ruce-pryc.html|website=Novinky.cz|date=22 October 2013 |access-date=3 March 2015|language=cs}}</ref><ref name="jakfiala">{{cite web|first=Jan|last=Kálal|title=Jak předseda ODS Fiala nakročil k ANO|url=http://echo24.cz/a/iF9f4/audio-jak-predseda-ods-fiala-nakrocil-k-ano|website=Echo24|date=22 October 2014|access-date=3 March 2015|language=cs}}</ref><ref name="balik">{{cite web|first=Stanislav|last=Balík|title=Text, který nesměl v MF DNES vyjít kvůli Babišovi|url=http://echo24.cz/a/w782D/text-ktery-nesmel-v-mf-dnes-vyjit-kvuli-babisovi|website=Echo24|access-date=3 March 2015|date=28 February 2015}}</ref><ref name="BBC 26 October 2013">{{Cite web|url=https://www.novinky.cz/clanek/domaci-babis-jede-strany-od-nej-ale-davaji-ruce-pryc-207194|title=Babiš jede, strany od něj ale dávají ruce pryč |website=[[Novinky.cz]]|date=22 October 2013 |language=cs}}</ref><ref>{{cite web|last=Vainert |first=Luděk |title=Co může levici nabídnout levicové ANO|url=https://archiv.ihned.cz/c1-66055640-co-muze-levici-nabidnout-levicove-ano|website=[[Hospodářské noviny]]|date=21 February 2018|access-date=30 May 2019|language=cs}}</ref><ref>{{cite web |last1=Vainert|first1=Luděk|title=Co může levici nabídnout levicové ANO |url=https://archiv.ihned.cz/c1-66055640-co-muze-levici-nabidnout-levicove-ano |website=Hospodářské noviny|date=21 February 2018|access-date=30 May 2019}}</ref>}}{{Refn|<ref name="Posaner2016">{{cite book|first=Joshua|last=Posaner|title=Held Captive by Gas: The Price of Politics in Gazprom's Long-Term Contracts with Central European Buyers (2009 to 2014)|url=https://books.google.com/books?id=wsKqDwAAQBAJ&pg=PA158|year=2016|publisher=Springer Nature|isbn=978-3-658-27518-1|page=158}}</ref><ref name="Lansford2015">{{cite book|first=Tom|last=Lansford|title=Political Handbook of the World 2015|url=https://books.google.com/books?id=yNGfBwAAQBAJ&pg=PT1656|year=2015|publisher=SAGE Publications|isbn=978-1-4833-7155-9|page=1656}}</ref><ref name="Soukenik2017">{{cite book|first1=Stepan|last1=Soukenik|first2=Milos|last2=Gregor|first3=Anna|last3=Matuskova|chapter=Czech Republic|editor1=Alberto Bitonti|editor2=Phil Harris|title=Lobbying in Europe: Public Affairs and the Lobbying Industry in 28 EU Countries|chapter-url=https://books.google.com/books?id=6Gf1DQAAQBAJ&pg=PA104|year=2017|publisher=Palgrave Macmillan UK|isbn=978-1-137-55256-3|page=104}}</ref><ref>{{cite news |last= Day |first= Matthew |date= 19 October 2017 |title= Far-Right Czech election 'kingmaker' calls for referendum on EU membership 'just like Britain' |url= https://www.telegraph.co.uk/news/2017/10/19/far-right-czech-election-kingmaker-calls-referendum-eu-membership/ |website= The Telegraph |access-date= 6 July 2023}}</ref><ref>{{cite news |last= Kenety |first= Brian |date= 27 May 2019 |title=European elections: Did Babiš's ANO really "win"? Depends on how you count |url= https://english.radio.cz/european-elections-did-babiss-ano-really-win-depends-how-you-count-8130016 |website= Czech Radio |access-date= 12 June 2023}}</ref><ref>{{cite news |date= 18 October 2021 |title= The Czech General Election 2021 |url= https://www.europeanmovement.ie/the-czech-general-election-2021/ |work= European Movement |access-date= 12 June 2023}}</ref><ref>{{cite news |last1= Dimitrov |first1= Martin |last2= Necșuțu |first2= Mădălin |last3= Vladisavljevic |first3= Anja |date= 27 May 2019 |title= European Elections: Turnout Rises in Balkans, Central Europe |url= https://balkaninsight.com/2019/05/27/european-elections-turnout-rises-in-balkans-central-europe/ |website=[[Balkan Insight]]|access-date= 12 June 2023}}</ref>}} ცოტა ხნის წინ Bne IntelliNews-მა ANO [[მემარჯვენეობა|მემარჯვენე]] მიმართულებად დაასახელა, მას შემდეგ რაც პარტია "ალიანსი ლიბერალებისა და დემოკრატები ევროპისთვის" (ALDE პარტია) და "ევროპის განახლება" დატოვა 2024 წელს, <ref name="intel">{{Cite web|last=Albin Sybera|date=7 June 2024|title=Doubts over Czech election favourite ANO's future membership in EP Renew group|url=https://www.intellinews.com/doubts-over-czech-election-favourite-ano-s-future-membership-in-ep-renew-group-328816/}}</ref> ხოლო სხვა წყაროებმა პარტია [[კონსერვატიზმი|კონსერვატიული]], მემარჯვენე-ცენტრისტულ პოპულისტად <ref name="KaniokMeislova2023">{{Cite book|last=Petr Kaniok|title=A Litmus Test for Democratic Politics in Europe: Parliaments, Brexit and the Future of the European Union}}</ref> და მემარჯვენე პოპულისტურად მონათლეს. [2] <ref name="Karakoç2018">{{Cite book|last=Ekrem Karakoç|title=Inequality After the Transition: Political Parties, Party Systems, and Social Policy in Southern and Post-Communist Europe|url=https://books.google.com/books?id=1zRtDwAAQBAJ&pg=PA312}}</ref>{{Refn|<ref name="euractiv Zachova" /><ref name="stated"/><ref name="increasingly"/><ref name=denikalarm />}}<ref name="SzelényiMihályi2020">{{Cite book|last=Iván Szelényi|title=Varieties of Post-communist Capitalism: A comparative analysis of Russia, Eastern Europe and China|url=https://books.google.com/books?id=smzDDwAAQBAJ&pg=PA79}}</ref> თავად ბაბიშმა 2014 წელს ინტერვიუში განაცხადა, რომ ანო "სოციალური ემპათიის მქონე მემარჯვენე პარტია იყო".<ref name="himself">{{Cite news|last=Kálal|first=Jan|date=11 October 2024|title=ANO je pravicová strana se sociálním cítěním, řekl Babiš|work=Echo24|url=https://echo24.cz/a/w6Ux7/ano-je-pravicova-strana-se-socialnim-citenim-rekl-babis|access-date=5 June 2024}}</ref> ANO-ს იდეოლოგია ზოგადად ხასიათდება პოპულისტურად.<ref name="Karakoç2018" /><ref name="SzelényiMihályi2020" /><ref name="StyczyńskaMeijer2024">{{Cite web|title=3.4.3 Czechia – ANO|url={{GBurl|NqLfEAAAQBAJ|pg=PP72}}}}</ref><ref name="E-international relations">{{Cite web|url=http://www.e-ir.info/2013/11/09/czech-elections-how-a-billionaire-populist-upstaged-established-parties/|title=Czech Elections: How a Billionaire Populist Upstaged Established Parties|date=9 November 2013}}</ref><ref name="Kessel2015">{{Cite book|last=Van Kessel|first=Stijn|title=Populist Parties in Europe: Agents of Discontent?|url=https://books.google.com/books?id=_kITBwAAQBAJ&pg=PA41}}</ref><ref name="Frankland2016">{{Cite book|last=Frankland|first=E. Gene|title=Green Parties in Europe}}</ref><ref name="CísařŠtětka2016">{{Cite book|first=Ondřej|last=Císař|title=Populist Political Communication in Europe}}</ref> ANO 2011 ასევე გამოირჩევა როგორც [[ტექნოკრატია|ტექნოკრატიული]], ტექნო-პოპულისტური, სინქრეტიკული, და [[:en:Big_tent|big tent]] ან catch-all პარტია. <ref name="StyczyńskaMeijer2024" /><ref name="Engler2021">{{Cite book|first=Sarah|last=Engler|title=Varieties of Populism in Europe in Times of Crises}}</ref><ref name="Blokker2023">{{Cite book|last=Paul Blokker|title=Populist Parties and Democratic Resilience: A Cross-National Analysis of Populist Parties' Impact on Democratic Pluralism in Europe}}</ref><ref name="syncretic">{{Cite web|first=Eleonora|last=Di Franco|title=Czech Legislative Elections: All You Need To Know|url=https://mycountryeurope.com/domestic-politics/eu-domestic-policy/czech-legislative-elections/|access-date=14 December 2018|date=19 October 2017}}</ref><ref name="bigtent1">{{Cite web|first=Jiří|last=Hroník|title=Známe tajemství velkého úspěchu Andreje Babiše|url=http://www.parlamentnilisty.cz/politika/poslanecka-snemovna/Zname-tajemstvi-velkeho-uspechu-Andreje-Babise-292173|access-date=19 February 2016}}</ref><ref name="bigtent2">{{Cite web|first=Josef|last=Mlejnek|title=Marketing jako kingmaker aneb Kam směřují české politické strany?|url=http://www.revuepolitika.cz/clanky/2123/marketing-jako-kingmaker-aneb-kam-smeruji-ceske-politicke-strany|url-status=dead|access-date=19 February 2016}}</ref> თუმცა, იმის გათვალისწინებით, რომ იგი ALDE-სა და ევროპის განახლების წევრი იყო, რომელიც ძირითადად ლიბერალურ პარტიებს შეადგენს, ANO ისტორიულად ასევე არის ხასიათდება როგორც ლიბერალური, კონსერვატიულ-ლიბერალური,<ref name="Close2019">{{Cite book|last=Close|first=Caroline|title=Liberal Parties in Europe}}</ref> მემარჯვენე-ცენტრისტული, [[ლიბერალიზმი|ლიბერალი]],<ref name="Posaner2019">{{Cite book|last=Joshua Posaner|title=Held Captive by Gas: The Price of Politics in Gazprom's Long-Term Contracts with Central European Buyers (2009 to 2014)|url=https://books.google.com/books?id=wsKqDwAAQBAJ&pg=PA158}}</ref> ლიბერალურად-კონსერვატიული,<ref>{{Cite web|url=https://www.eunews.it/en/2024/06/21/andrej-babis-has-left-the-group-renew-europe-loses-the-7-czech-members-of-ano-and-moves-away-from-the-ecr/|title=Renew Europe loses 7 members after farewell of Babiš Czechs|date=21 June 2024}}</ref> და ლიბერულად-პოპულისტური.<ref name="Siaroff2018">{{Cite book|last=Alan Siaroff|title=Comparative European Party Systems: An Analysis of Parliamentary Elections Since 1945|url=https://books.google.com/books?id=zKp-DwAAQBAJ&pg=PT27}}</ref><ref>{{Cite web|last=Downes|first=James|title='Syncretic' Populism in Contemporary 21st Century European Politics|url=https://www.radicalrightanalysis.com/2020/02/19/syncretic-populism-in-contemporary-21st-century-european-politics/|date=19 February 2020|access-date=23 January 2023}}</ref> იდეოლოგიურად, პარტიას ჰქონდა მსგავსებები ქრისტიანულ და დემოკრატიულ კავშირ - ჩეხოსლოვაკეთის სახალხო პარტიასთან (KDU-ČSL) <ref>{{Cite web|url=http://www.opendemocracy.net/can-europe-make-it/jan-horn%C3%A1t/czech-election-with-consequences|title=A Czech election with consequences|access-date=26 November 2014|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.novinky.cz/domaci/311383-babisovu-hnuti-se-denne-hlasi-200-zajemcu-o-clenstvi.html|title=Babišovu hnutí se denně hlásí 200 zájemců o členství|access-date=26 November 2014|url-status=dead}}</ref> და ახლა უკვე არარსებულ [[:en:Public_Affairs_(political_party)|Public Affairs]]. გარდა ამისა, ANO შედარებულია [[სილვიო ბერლუსკონი|სილვიო ბერლუსკონის]] [[:en:Forza_Italia_(2013)|Forza Italia-სთან]]. ხოლო ბაბიში აშშ-ის პრეზიდენტ [[დონალდ ტრამპი|დონალდ ტრამპთან]]. <ref name="jacobin">{{Cite web|last=Broszkowski|first=Roman|title=The Czech Left Faces a Long Road to Recovery|url=https://jacobin.com/2023/01/czech-presidential-election-left-wing-parties-recovery|date=13 January 2023|access-date=23 January 2023}}</ref> 2014 წლიდან პარტიის მიერ არჩეულმა რამდენიმე კანდიდატმა დატოვა ANO და განაცხადა, რომ ის აღარ არის ლიბერალური პარტია. <ref name="EURACTIV, May 2023">{{Cite news|last=Zachová|first=Aneta|date=22 May 2023|title=European liberal group concerned by Babiš' allegiance|work=[[Euractiv]]|url=https://www.euractiv.com/section/politics/news/european-liberal-group-concerned-by-babiss-allegiance/|access-date=12 June 2023}}</ref> 2017 წლის ჩეხეთის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ, ANO-მ ბოჰემიისა და მორავიის კომუნისტური პარტიის (KSČM) მხარდაჭერით უმცირესობის მთავრობა ჩამოაყალიბა, რითაც მათ წინააღმდეგ სანიტარული კორდონი დაასრულა. 2021 წლის ჩეხეთის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ, [[Euronews|Euronews-მა]] ივარაუდა, რომ ANO-მ ცდილობდა როგორც მემარცხენე და პოპულისტურ ოპოზიციურ პარტიად პოზიციონირებას, რათა სოციალ-დემოკრატების, კომუნისტური პარტიისა და „პრისაჰას“ ხმები მოეპოვებინა, რომლებიც პარლამენტის გარეთ დარჩნენ მას შემდეგ, რაც ვერ გადალახეს საჭირო 5%-იანი ბარიერი. <ref>{{Cite web|title=Who is Petr Fiala, the Czech Republic's likely new prime minister?|url=https://www.euronews.com/2021/11/17/petr-fiala-who-is-the-czech-republic-s-likely-new-prime-minister|date=17 November 2021}}</ref> კომუნისტურმა პარტიამ ასევე მხარი დაუჭირა ბაბიშს 2023 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში . <ref>{{Cite web|title=KSČM vyzývá k volbě protivládního kandidáta - Andreje Babiše|url=https://www.facebook.com/komunistickastranacechamoravy/posts/pfbid02UhTVeWiuZAYDjTvBXMEFRuJYhucMBgSLHWbnsan5JesAkJhojCAGtfXsyc71PQNFl|date=19 January 2023}}</ref> <sup class="noprint Inline-Template noprint noexcerpt Template-Fact" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[ვიკიპედია:გადამოწმებადობა|<span title="This claim needs references to better sources. (June 2024)">უკეთესი&nbsp;წყარო&nbsp;სხვა</span>]]'' &#x5D;</sup>, პარტია თანდათან მემარჯვენეობისკენ გადაიხარა. 2023 წლის დასაწყისში პარტიის ხელმძღვანელობის ბევრმა წევრმა მიანიშნა პარტიის [[კონსერვატიზმი|კონსერვატიზმისკენ]] გადასვლაზე, როგორც სოციალურად, ასევე ფისკალურად, რადგან ბაბიში თანამშრომლობდა უნგრეთის პრემიერ-მინისტრ [[ვიქტორ ორბანი|ვიქტორ ორბანთან]] და კონსერვატიული პოლიტიკური მოქმედების კონფერენციასთან (CPAC). პარტიის 2023 წლის კონფერენციის დღის წესრიგში ბაბიში კონკრეტულად „კონსერვატიული ლიდერად“ იყო აღნიშნული. <ref name="stated">{{Cite news|last=Zachová|first=Aneta|date=25 April 2023|title=Renew's Babiš sparks criticism with conservative conference attendance|work=Euractiv|url=https://www.euractiv.com/section/politics/news/renews-babis-sparks-criticism-with-conservative-conference-attendance/|access-date=12 June 2023}}</ref> ANO-ს ხელმძღვანელობამ ასევე გააკრიტიკა მემარჯვენე-ცენტრისტული ODS და განაცხადა, რომ ის აღარ არის მემარჯვენე და ჩეხეთის მეკობრეთა პარტიასთან ერთად „პროგრესულ ბანაკშია“. <ref>{{Cite web|url=https://www.seznamzpravy.cz/clanek/domaci-politika-babis-vedle-orbana-a-spol-ano-se-hlasi-o-nalepku-konzervativni-strany-229982|title=Babiš vedle Orbána a spol. ANO se hlásí o nálepku konzervativní strany|date=26 April 2023}}</ref> === შიდა პოლიტიკა === ANO ზოგადად ეწინააღმდეგება [[ეკონომიკური ლიბერალიზმი|ეკონომიკურ ლიბერალიზმს]], მისი მთავარი კონკურენტისგან, სამოქალაქო დემოკრატიული პარტიისგან (ODS) განსხვავებით. ზოგიერთ სფეროში, მაგალითად, საგადასახადო პოლიტიკაში, ბაბიშმა მოძრაობის პოლიტიკაში მემარცხენე-ცენტრისტული ელემენტები შემოიტანა, მათ შორის თვითდასაქმებული პირებისთვის ნაწილობრივი საგადასახადო შეღავათის გაუქმება და დასაქმებული პენსიონერებისთვის ნაწილობრივი საგადასახადო შეღავათის აღდგენა. მან ასევე წარადგინა წინადადება სკოლის მასწავლებლების ხელფასების 2.5%-ით გაზრდის შესახებ, მისი სამინისტროს თავდაპირველი წინადადების 1%-იანი ზრდისგან განსხვავებით. <ref name=":0">{{Cite news|date=18 May 2024|title=Andrej Babiš: Platy učitelů by mohly vzrůst o 2,5 procenta|language=cs|work=[[Deník]]|url=http://www.denik.cz/z_domova/andrej-babis-platy-ucitelu-by-mohly-vzrusto-o-2-5-procenta-20140518.html|access-date=26 November 2014}}</ref> ჯანდაცვის სფეროში ბაბიშმა გააკრიტიკა სახელმწიფო ჯანდაცვის დაზღვევის კომპანიები მათი ხარჯების დონის გამო. === საგარეო პოლიტიკა === ANO ზოგადად [[ევროსკეპტიციზმი|ევროსკეპტიკურ]] ან [[ევროსკეპტიციზმი|რბილ ევროსკეპტიკურ]] პარტიად არის აღწერილი. <ref name="big" /> <ref name="sweep">{{Cite web|url=https://www.intellinews.com/eurosceptics-sweep-czech-ep-elections-329013/|title=Eurosceptics sweep Czech EP elections|publisher=Intellinews|date=10 June 2024|author=Albin Sybera}}</ref> <ref name="muni">{{Cite web|url=https://www.muni.cz/en/research/publications/1552481|title=The Czech Republic : Euroscepticism as a Dominant Tone|publisher=Masaryk University|date=2019|author=Petr Kaniok}}</ref> <ref name="driven">{{Cite web|url=https://www.euractiv.com/section/politics/news/czechs-vote-on-an-agenda-driven-by-rising-eurosceptic-babis-ano-party/|title=Czechs vote on an agenda driven by rising Eurosceptic Babiš ANO party|publisher=EURACTIV|date=20 May 2024}}</ref> Echo24-ის წარმომადგენელმა დანიელ კაიზერმა პარტიის პოზიციას ევროკავშირის მიმართ „ევროპორტუნიზმი“ უწოდა. <ref>{{Cite web|author=Kaiser|title=Babiš není euroskeptik, ale eurooportunista. Jourová too|url=https://echo24.cz/a/pAmkK/babis-neni-euroskeptik-ale-eurooportunista-jourova-too|date=19 October 2017}}</ref> ბაბიშმა განაცხადა, რომ ANO ეწინააღმდეგება ჩეხეთის რესპუბლიკის [[ევროზონის გაფართოება|მიერ ევროს მიღებას]], შემდგომ ევროპულ ინტეგრაციას, იმიგრაციის კვოტებს და „ბრიუსელის ბიუროკრატიას“. <ref name="big">{{Cite web|title=Populist billionaire's Eurosceptic party wins big in Czech Republic|url=http://www.itv.com/news/2017-10-22/populist-billionaires-eurosceptic-party-wins-big-in-czech-republic/|date=22 October 2017}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.boell.de/en/2013/10/31/political-earthquake-czech-republic-rejection-established-parties|title=Political earthquake in the Czech Republic: Rejection of established parties|publisher=Heinrich Boell Foundation|date=28 October 2013}}</ref> ბაბიშმა მოგვიანებით განაცხადა, რომ ის ღია იყო ევროს მიღებისთვის, როგორც კი ჩეხეთის რესპუბლიკას დაბალანსებული ბიუჯეტი ექნებოდა. მან ასევე გამოთქვა მოსაზრება [[გერმანია|გერმანიასთან]] უფრო მჭიდრო კავშირების შესახებ და განაცხადა, რომ ჩეხეთის რესპუბლიკა უკვე მზად იყო ფისკალური კომპაქტის ხელშეკრულების ხელმოწერისთვის 2014 წელს ინტერვიუს ჩატარების დროს. მიუხედავად იმისა, რომ ANO თავდაპირველად მხარს უჭერდა უკრაინისთვის სამხედრო დახმარებას [[რუსეთის შეჭრა უკრაინაში (2022)|2022 წელს რუსეთის მიერ უკრაინაში შეჭრის]] შემდეგ, 2022 წლის ივნისისთვის ბაბიში ჩეხეთის სამხედრო დახმარების შეწყვეტას მოითხოვდა და აცხადებდა, რომ რუსეთის მიერ მთელი უკრაინის მიტაცების თავიდან აცილების მიზანი მიღწეული იყო. <ref>{{Cite news|date=9 June 2022|title=Babiš by už nedodával zbraně Ukrajině. Ta je přitom životně potřebuje|work=Denikn|url=https://denikn.cz/minuta/897398/}}</ref> ბაბიში 2023 წლის ჩეხეთის საპრეზიდენტო არჩევნების კამპანიის დროს [[რუსეთ-უკრაინის ომი|რუსეთ-უკრაინის ომის]] დროს რუსეთსა და უკრაინას შორის სამშვიდობო შეთანხმების მომხრე იყო და ოპონენტის უკრაინისადმი აბსოლუტურ მხარდაჭერას აკრიტიკებდა. ბაბიში ასევე ეწინააღმდეგებოდა უკრაინის ევროკავშირში პოტენციურ გაწევრიანებას და მას „სრულ კატასტროფად“ შეაფასა. <ref>{{Cite news|date=19 March 2024|title=Zkorumpovaná země, oligarchové, mluvme o míru. Jak Babiš přitvrdil vůči Ukrajině|work=Aktualne|url=https://zpravy.aktualne.cz/domaci/snemovna-andrej-babis/r~013654bae55211eebf960cc47ab5f122/}}</ref> == ორგანიზაცია == === სტრუქტურა === [[ფაილი:ANO_2011_headquarters_in_Třebíč,_Třebíč_District.jpg|მინი| ANO 2011 სათაო ოფისი Třebíč, [[ტრჟებიჩის რაიონი|Třebíč ოლქი]]]] ANO-ს აქვს მაღალცენტრალიზებული ორგანიზაციული სტრუქტურა. ყველაზე ძლიერი პოზიცია თავმჯდომარეს უჭირავს, რომელიც პარტიის წარმომადგენლობისას დამოუკიდებლად მოქმედებს. ANO-ს უმაღლესი ორგანოა მისი ეროვნული ასამბლეა, რომელიც იკრიბება სულ მცირე ორ წელიწადში ერთხელ. სხვა ეროვნულ თანამდებობებს შორისაა პარტიული კომიტეტისა და ბიუროს წევრობა. ბიუროს ხელმძღვანელობს თავმჯდომარე. რეგიონულ ასამბლეებს შეუძლიათ აირჩიონ საკუთარი თავმჯდომარეები; თუმცა, თანამდებობის დაკავებამდე ისინი ბიუროს მიერ უნდა დამტკიცდნენ. ბიურო ასევე ამტკიცებს არჩევნებში მონაწილე ყველა კანდიდატს. <ref>{{Cite web|first=Petr|last=Holub|title=Bez Babišovy vůle se nepohne ani list, říkají stanovy ANO|date=20 January 2015}}</ref> <ref>{{Cite web|title=Hnutí ANO upravilo stanovy. Posilují Babišovu pozici|date=2015-03-27}}</ref> ამ მიზეზების გამო და ბაბიშის ბიზნესის გათვალისწინებით, მას ბიზნეს-ფირმის პარტიად მოიხსენიებენ. === ასოცირებული ორგანიზაციები === პოლიტიკისა და საზოგადოების ინსტიტუტი, რომელიც 2014 წლის ოქტომბერში დაარსდა, ANO-სთან აფილირებული [[ანალიტიკური ცენტრი|ანალიტიკური ცენტრია]] . <ref>{{Cite web|title=V Praze zahájil činnost think-tank spojený s hnutím ANO|url=http://zpravy.aktualne.cz/domaci/v-praze-zahajil-cinnost-think-tank-spojeny-s-hnutim-ano/r~6c0724d65aec11e48ee3002590604f2e/|date=23 October 2014|access-date=30 June 2016|language=cs}}</ref> <ref>{{Cite web|title=Babiš rozjel vlastní líheň pro politiky, chce prosazovat liberální hodnoty|url=https://www.novinky.cz/domaci/351516-babis-rozjel-vlastni-lihen-pro-politiky-chce-prosazovat-liberalni-hodnoty.html|date=23 October 2014|access-date=29 July 2017|language=cs}}</ref> <ref>{{Cite web|title=Hnutí ANO má svůj think-tank, ve správní radě Babiš, Krnáčová i Telička|url=http://www.ceskatelevize.cz/ct24/domaci/1012420-hnuti-ano-ma-svuj-think-tank-ve-spravni-rade-babis-krnacova-i-telicka|access-date=29 July 2017|language=cs}}</ref> 2015 წლის მარტში, ჟურნალისტი იან მაჩაჩეკი ინსტიტუტის თავმჯდომარე გახდა. <ref>{{Cite web|title=Babišův Institut povede novinář Macháček|url=http://www.tyden.cz/rubriky/domaci/politika/babisuv-institut-povede-novinar-machacek_335406.html|date=5 March 2015|access-date=29 July 2017|language=cs}}</ref> === ახალგაზრდული ფრთა === პარტიის ახალგაზრდული ფრთა, Young ANO, 2015 წლის 1 მაისს დაარსდა <ref>{{Cite web|title=Babišovo hnutí založilo frakci Mladé ANO. Mládežníci schůzovali na lodi|url=http://domaci.ihned.cz/c1-63950760-hnuti-ano-zalozilo-frakci-mlade-ano-sdruzuje-cleny-do-35-let|date=1 May 2015|access-date=30 June 2016|language=cs}}</ref>, რომლის პირველი ლიდერიც კატერინა რეიბლოვა იყო. მან თანამდებობა 2015 წლის ივლისში დატოვა, ბაბიშმა კი განაცხადა, რომ მედიით აღშფოთებული იყო. <ref>{{Cite web|title=Mladé ANO zvolí nové vedení. Stávající šéfku znechutila média, tvrdí Babiš|url=http://www.blesk.cz/clanek/zpravy-politika/332343/mlade-ano-zvoli-nove-vedeni-stavajici-sefku-znechutila-media-tvrdi-babis.html|date=23 July 2015|access-date=10 May 2017|language=cs}}</ref> იგი ტომაშ კრატკიმ შეცვალა, რომელიც ორგანიზაციის პირველ კონვენციაზე თავმჯდომარედ აირჩიეს. <ref>{{Cite web|title=Mladé ANO vede Tomáš Krátký|url=http://www.parlamentnilisty.cz/politika/politici-volicum/Mlade-ANO-vede-Tomas-Kratky-385670|access-date=10 May 2017|language=cs}}</ref> <ref>{{Cite web|title=Mladé ANO má nové vedení, Reiblovou střídá v čele Krátký|url=https://zpravy.aktualne.cz/domaci/mlade-ano-ma-nove-vedeni-reiblovou-strida-v-cele-kratky/r~d9c3505832dc11e5a1480025900fea04/|access-date=10 May 2017|language=cs|date=25 July 2015}}</ref> === ევროპული კუთვნილება === [[ფაილი:Andrej_Babiš_(2)_(cropped_2).jpg|მარჯვნივ|მინი| ANO-ს ლიდერი, ანდრეი ბაბიში, სიტყვით გამოვიდა 2023 წლის კონსერვატიული პოლიტიკური მოქმედების კონფერენციაზე (CPAC) [[უნგრეთი|უნგრეთში]]]] ANO შეუერთდა ევროპის ლიბერალებისა და დემოკრატების ალიანსს (ALDE) ჯგუფს 2014 წლის ივნისში, <ref>{{Cite web|date=June 4, 2014|title=[Ticker] Czech liberal party joins Alde group in EP|url=https://euobserver.com/tickers/124484}}</ref> ხოლო [[ლიბერალებისა და დემოკრატების ალიანსი ევროპისთვის|ევროპის ლიბერალებისა და დემოკრატების ალიანსის პარტიას]] (ALDE პარტია) 2014 წლის ნოემბერში. ANO ლიბერალური ჯგუფისთვის სხვადასხვაგვარად იყო აღწერილი, როგორც „თავის ტკივილი“ და „ეკალი“. <ref name="politico">{{Cite web|url=https://www.politico.eu/article/andrej-babis-quits-renew-group-eu-parliament-election-czech-republic/|title=Former Czech PM Andrej Babiš quits liberal Renew group in EU Parliament|date=21 June 2024}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFEddy_WaxKetrin_Jochecová2024">Eddy Wax; Ketrin Jochecová (21 June 2024). </cite></ref> <ref name="increasingly">{{Cite web|url=https://www.euractiv.com/section/elections/news/czech-ano-party-a-thorn-in-renew-europes-side-still/|title=Czech ANO party a thorn in Renew Europe's side – still|date=15 February 2024}}</ref> ამ ჯგუფების სხვა წევრებმა გააკრიტიკეს ბაბიში და ეჭვქვეშ დააყენეს მისი ერთგულება ამ ორგანიზაციების ეთოსის მიმართ, რადგან ბაბიში მიიწვიეს, დაესწრნენ და ისაუბრეს კონსერვატიული პოლიტიკური მოქმედების კონფერენციაზე (CPAC) 2023 წლის მაისში, უნგრეთის დედაქალაქ ბუდაპეშტში. <ref name="EURACTIV, May 2023">{{Cite news|last=Zachová|first=Aneta|date=22 May 2023|title=European liberal group concerned by Babiš' allegiance|work=[[Euractiv]]|url=https://www.euractiv.com/section/politics/news/european-liberal-group-concerned-by-babiss-allegiance/|access-date=12 June 2023}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">Zachová, Aneta (22 May 2023). </cite></ref> <ref>{{Cite news|last=Hajdari|first=Una|date=4 May 2023|title=Hungary hosts European CPAC event in hopes of rallying global far-right|work=EuroNews|url=https://www.euronews.com/2023/05/04/hungary-hosts-european-cpac-event-in-hopes-of-rallying-global-far-right|access-date=12 June 2023}}</ref> 2023 წლის სლოვაკეთის საპარლამენტო არჩევნების დროს ბაბიშმა მხარდაჭერა გამოუცხადა [[რობერტ ფიცო|რობერტ ფიკოს]] „ სმერ-SD“-ს და [[პეტერ პელეგრინი|პიტერ პელეგრინის]] „ ჰლას-SD“- ს სლოვაკეთში, ALDE-ს წევრ „პროგრესულ სლოვაკეთთან“ შედარებით. <ref>{{Cite news|date=29 September 2023|title=Volte Ficovu stranu, doporučil Slovákům Babiš. Liberály označil za šílence|work=Idnes.cz|url=https://www.idnes.cz/zpravy/zahranicni/slovensko-parlamentni-volby-andrej-babis-robert-fico-peter-pellegrini-smer-progresivne-slovensko-lud.A230929_134615_zahranicni_dtt}}</ref> 2024 წლის ივნისში, ANO-მ ცალმხრივად დატოვა როგორც ALDE პარტია, ასევე მასთან დაკავშირებული [[ევროპული განახლება|„განახლებული ევროპის“]] ჯგუფი ევროპარლამენტში. <ref name="politico">{{Cite web|url=https://www.politico.eu/article/andrej-babis-quits-renew-group-eu-parliament-election-czech-republic/|title=Former Czech PM Andrej Babiš quits liberal Renew group in EU Parliament|publisher=Politico|date=21 June 2024|author=Eddy Wax}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFEddy_WaxKetrin_Jochecová2024">Eddy Wax; Ketrin Jochecová (21 June 2024). </cite></ref> 2024 წლის 30 ივნისს, ANO-მ, ავსტრიის თავისუფლების პარტიამ და უნგრეთის პარტია Fidesz-მა დააარსეს ახალი ჯგუფი „ევროპის პატრიოტები“, <ref>{{Cite news|date=30 June 2024|title=Otřes v Bruselu: Babiš zakládá alianci s Orbánem a rakouskými Svobodnými|work=Echo24|publisher=Echo Media, a. s.|agency=[[Czech News Agency]]|url=https://echo24.cz/a/HjaCT/zpravy-domov-babis-zaklada-novou-politickou-alianci-s-orbanem-a-svobodnou-stranou-rakouska|access-date=30 June 2024}}</ref> <ref>{{Cite web|author=Zachová|url=https://www.euractiv.com/section/politics/news/orban-babis-kickl-create-new-patriotic-alliance-to-redefine-eu-policies-eye-new-parliament-group/|title=Orbán, Babiš, Kickl create new "patriotic" alliance to redefine EU policies, eye new Parliament group|date=30 June 2024}}</ref> რომელიც ოფიციალურად 8 ივლისს ჩამოყალიბდა და ევროპულ პოლიტიკურ დონეზე „იდენტობისა და დემოკრატიის“ ჯგუფი ჩაანაცვლა. <ref>{{Cite web|author=Neubert|url=https://www.euractiv.com/section/politics/news/orban-and-le-pen-form-new-far-right-group-patriots-for-europe/|title=Orbán and le Pen form new far-right group 'Patriots for Europe'|date=8 July 2024}}</ref> == არჩევნების შედეგები == === დეპუტატთა პალატა === {| class="wikitable" style="text-align:center" !არჩევნები ! ლიდერი ! ხმები ! % ! ადგილები ! +/– ! პოზიცია ! სტატუსი |- ! 2013 წელი | rowspan="4" | ანდრეი ბაბიში | 927,240 | 18.65 |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|47|200|hex={{party color|ANO (political party)}}}} | ახალი |{{ზრდა}} მე-2 | {{Yes2|[[Cabinet of Bohuslav Sobotka|Coalition]]}} |- ! rowspan="2" | 2017 წელი | rowspan="2" | 1,500,113 | rowspan="2" | 29.64 | rowspan="2" |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|78|200|hex={{party color|ANO (political party)}}}} | rowspan="2" |{{ზრდა}} 31 | rowspan="2" |{{ზრდა}} პირველი | {{Yes2|[[First Cabinet of Andrej Babiš|Minority]]}} {{small|(2017–2018)}} |-| {{Yes2|[[Second Cabinet of Andrej Babiš|Coalition]]}} {{small|(2018–2021)}} |- ! 2021 წელი | 1,458,140 | 27.13 |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|72|200|hex={{party color|ANO (political party)}}}} |{{კლება}} 6 |{{კლება}} მე-2| {{no2|Opposition}} |} {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" |Election ! rowspan="2" |Candidates ! colspan="4" |First round ! colspan="3" |Second round ! rowspan="2" |Seats ! rowspan="2" |Total seats ! rowspan="2" |+/– |- !Votes ! % !Runners-up !Place !Votes ! % !Place |- !2012 |7 |14,503 |1.65 |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|0|27}} |7th | colspan=3 {{N/a}} |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|0|27}} |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|0|81}} |{{უცვლელი}} |- !2014 |26 |180,136 |17.55 |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|9|27}} |2nd |71,739 |15.14 |3rd |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|4|27}} |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|4|81}} |{{ზრდა}} 4 |- !2016 |27 |154,594 |17.54 |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|14|27}} |1st |92,051 |21.71 |1st |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|3|27}} |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|7|81}} |{{ზრდა}} 3 |- !2018 |22 |147,477 |13.54 |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|10|27}} |2nd |57,500 |13.75 |2nd |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|1|27}} |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|7|81}} |{{უცვლელი}} |- !2020 |18 |115,202 |11.55 |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|9|27}} |3rd |39,473 |8.74 |4th |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|1|27}} |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|5|81}} |{{კლება}} 2 |- !2022 |22 |244,516 |21.98 |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|19|27}} |1st |244,516 |31.12 |1st |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|3|27}} |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|5|81}} |{{უცვლელი}} |- !2024 |23 |224,350 |28.27 |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|19|27}} |1st |157,287 |40.27 |1st |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|8|27}} |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|12|81}} |{{ზრდა}} 7 |} {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" |არჩევნები ! colspan="2" rowspan="2" | კანდიდატი ! colspan="3" | პირველი რაუნდი ! colspan="3" | მეორე რაუნდი |- ! ხმები ! % ! შედეგი ! ხმები ! % ! შედეგი |- ! 2023 წელი | style="background-color: {{party color|ANO (political party)}}" width="2px" | | ანდრეი ბაბიში | 1,952,213 | 34.99| {{depends|Runner-up}} | 2,400,271 | 41.67 | {{no2|Lost}} |- |} {| class="wikitable" style="text-align: center;" !არჩევნები ! სიის ლიდერი ! ხმები ! % ! ადგილები ! +/− ! EP ჯგუფი |- ! 2014 წელი | პაველ ტელიჩკა | 244,501 | 16.13 (#1) |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|4|22|hex={{party color|ANO (political party)}}}} | ახალი | ალდერა |- ! 2019 წელი | დიტა ჩარანზოვა | 502,343 | 21.18 (#1) |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|6|21|hex={{party color|ANO (political party)}}}} |{{ზრდა}} 2 | [[ევროპული განახლება|რე]] |- ! 2024 წელი | კლარა დოსტალოვა | 776,158 | 26.12 (#1) |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|7|21|hex={{party color|ANO (political party)}}}} |{{ზრდა}} 1 | PfE |} === რეგიონალური საბჭოები === {| class="wikitable" style="text-align: center;" !არჩევნები ! ხმის მიცემა ! % ! ადგილები |- ! 2016 წელი | 533,061 | 21.05 |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|176|675}} |- ! 2020 წელი | 604,441 | 21.83 |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|178|675}} |- ! 2024 წელი | 842,947 | 35.38 |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|292|675}} |} === ადგილობრივი === {| class="wikitable" style="text-align: center;" !არჩევნები ! % ! მრჩევლები |- ! 2014 წელი | 14.6 | 1,600 |- ! 2018 წელი | 14.9 | 1,692 |- ! 2022 წელი | | 1,748 |} === პრაღის საქალაქო ასამბლეა === {| class="wikitable" style="text-align:center" !არჩევნები ! ლიდერი ! ხმები ! % ! ადგილები ! +/– ! პოზიცია ! სტატუსი |- ! 2014 წელი | ადრიანა კრნაჩოვა | 4,574,610 | 22.1 |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|17|65|hex={{party color|ANO (political party)}}}} | ახალი |{{ზრდა}} პირველი | {{Yes2|Coalition}} |- ! 2018 წელი | [[Petr Stuchlík|პეტრ სტუჩლიკი]] | 3,893,968 | 15.4 |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|12|65|hex={{party color|ANO (political party)}}}} |{{კლება}} 5 |{{კლება}} მე-5 | {{no2|Opposition}} |- ! 2022 წელი | პატრიკ ნაჩერი | 4,559,782 | 19.3 |{{ინფოდაფა პოლიტიკური პარტია/ადგილები|14|65|hex={{party color|ANO (political party)}}}} |{{ზრდა}} 2 |{{ზრდა}} მე-2| {{no2|Opposition}} |} == შენიშვნები == {{შენიშვნების სია}}<nowiki>.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</nowiki> == ცნობები == {{სქოლიოს სია}} *  <templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles> *   *   *   * {{Cite news|date=2023|title=New Czech president will not divide but conciliate|work=Expert Briefings|agency=Oxford Analytica|doi=10.1108/OXAN-DB275662}} *   *  <templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles> == გარე ბმულები == {{Commonscat-inline}} * {{ოფიციალური|https://www.anobudelip.cz/cs/}} {{Patriots.eu}}{{ANO 2011|state=expanded}}{{Czech political parties}} [[კატეგორია:Pages with unreviewed translations]] liwe8bl2orajzwtsa2pd38m5leovyj4 3 590769 4815967 2025-06-17T17:11:18Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{გამარჯობა}}— ~~~~ 4815967 wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}}— [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 17:11, 17 ივნისი 2025 (UTC) fhx1xu6swgzobiytgm941pmw5jdj4ar 14 590770 4815970 2025-06-17T17:29:26Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:XIX საუკუნის მხატვრები]] [[კატეგორია:ამერიკელი მხატვრები საუკუნის მიხედვით]] 4815970 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XIX საუკუნის მხატვრები]] [[კატეგორია:ამერიკელი მხატვრები საუკუნის მიხედვით]] 058f8td498pirnsu3yi2g9w7z539sr4 14 590771 4815971 2025-06-17T17:31:20Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:XIX საუკუნის ჟურნალისტები ეროვნების მიხედვით]] 4815971 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XIX საუკუნის ჟურნალისტები ეროვნების მიხედვით]] p7nwbjmadl37jb7bclwguk0hoc4ctyd 4815972 4815971 2025-06-17T17:31:39Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის გერმანელები საქმიანობის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815972 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XIX საუკუნის ჟურნალისტები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის გერმანელები საქმიანობის მიხედვით]] 7dsfzu15r2ahkgx772ckkgzfm6h6jt5 4815973 4815972 2025-06-17T17:32:16Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:გერმანელი ჟურნალისტები საუკუნეების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815973 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XIX საუკუნის ჟურნალისტები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის გერმანელები საქმიანობის მიხედვით]] [[კატეგორია:გერმანელი ჟურნალისტები საუკუნეების მიხედვით]] h8uh3q27cxg2h7so3qqkcwsbqtgvat2 14 590772 4815974 2025-06-17T17:33:01Z Jaba1977 3604 ცარიელი გვერდი შეიქმნა 4815974 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 4815975 4815974 2025-06-17T17:33:10Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:გერმანელი ჟურნალისტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815975 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:გერმანელი ჟურნალისტები]] hl57ovdh2dzwtoobyqwjonqfk9rbbcm 4815976 4815975 2025-06-17T17:33:28Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:ჟურნალისტები ეროვნებისა და საუკუნის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815976 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:გერმანელი ჟურნალისტები]] [[კატეგორია:ჟურნალისტები ეროვნებისა და საუკუნის მიხედვით]] ax20tg4bt6ggjoit29xtdxkhnc7b6j2 14 590773 4815978 2025-06-17T17:35:19Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:XIX საუკუნის ინგლისელები]] 4815978 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XIX საუკუნის ინგლისელები]] emhk15w7ulycweoyv8hp16utyo9ae6c 4815979 4815978 2025-06-17T17:35:42Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:ინგლისელები საუკუნისა და საქმიანობის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815979 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XIX საუკუნის ინგლისელები]] [[კატეგორია:ინგლისელები საუკუნისა და საქმიანობის მიხედვით]] t0fr7tse0r4ehl0ola8xdi5gh6hetka 4815980 4815979 2025-06-17T17:36:04Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:XIX საუკუნის ბრიტანელები საქმიანობის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815980 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XIX საუკუნის ინგლისელები]] [[კატეგორია:ინგლისელები საუკუნისა და საქმიანობის მიხედვით]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ბრიტანელები საქმიანობის მიხედვით]] h3vwik9yf3dvtytwwcjadyk8zh28bns 14 590774 4815981 2025-06-17T17:40:22Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:XVIII საუკუნის იტალიელი მწერლები]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:იტალიელი მამაკაცი მწერლები საუკუნეების მიხედვით]] 4815981 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XVIII საუკუნის იტალიელი მწერლები]] [[კატეგორია:XVIII საუკუნის მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:იტალიელი მამაკაცი მწერლები საუკუნეების მიხედვით]] bih0o8zdqkyo8ropy1642v6iunskxvp 14 590775 4815983 2025-06-17T17:41:46Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:იტალიელი მწერლები საუკუნის მიხედვით]] 4815983 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იტალიელი მწერლები საუკუნის მიხედვით]] bf9j1p0xp44uhbmps5uvmayzjqjetst 14 590776 4815986 2025-06-17T17:43:52Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:იტალიელი მამაკაცი მწერლები]] 4815986 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იტალიელი მამაკაცი მწერლები]] 4sb0xl6whpcwb8f85n3kuw05t8nuhun 4815988 4815986 2025-06-17T17:44:02Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:იტალიელი მწერლები საუკუნის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815988 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იტალიელი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:იტალიელი მწერლები საუკუნის მიხედვით]] 3f41gipth4aj51tfmhm5wt41hmo33eg 4815989 4815988 2025-06-17T17:44:11Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:მამაკაცი მწერლები ეროვნებისა და საუკუნის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815989 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იტალიელი მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:იტალიელი მწერლები საუკუნის მიხედვით]] [[კატეგორია:მამაკაცი მწერლები ეროვნებისა და საუკუნის მიხედვით]] ikvrk0312mvv980opynhuc4c1afzrx7 14 590777 4815990 2025-06-17T17:46:09Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:XVII საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XVII საუკუნის მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი მწერლები]] 4815990 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XVII საუკუნის გერმანელი მწერლები]] [[კატეგორია:XVII საუკუნის მამაკაცი მწერლები]] [[კატეგორია:გერმანელი მამაკაცი მწერლები]] dx0zhcz1l4ms0mvn20eq5j0yew96x0v 14 590778 4815991 2025-06-17T17:48:09Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:XVII საუკუნის მწერლები]] [[კატეგორია:XVII საუკუნის იტალიური ლიტერატურა]] [[კატეგორია:იტალიელი მწერლები საუკუნის მიხედვით]] კატეგორია:XVII საუკუნის იტალიელები საქმიანობი... 4815991 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XVII საუკუნის მწერლები]] [[კატეგორია:XVII საუკუნის იტალიური ლიტერატურა]] [[კატეგორია:იტალიელი მწერლები საუკუნის მიხედვით]] [[კატეგორია:XVII საუკუნის იტალიელები საქმიანობის მიხედვით]] adqmj8djny3lku38s87fonkozxasa8p 14 590779 4815992 2025-06-17T17:49:12Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:XVII საუკუნის ლიტერატურა]] [[კატეგორია:იტალიის ლიტერატურის ისტორია]] 4815992 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XVII საუკუნის ლიტერატურა]] [[კატეგორია:იტალიის ლიტერატურის ისტორია]] 4hliovwxauy5ff344mxyoh6ngxj4pio 14 590780 4815993 2025-06-17T17:50:08Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:იტალიური ლიტერატურა]] [[კატეგორია:იტალიის კულტურის ისტორია]] [[კატეგორია:ლიტერატურის ისტორია ქვეყნის მიხედვით]] 4815993 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იტალიური ლიტერატურა]] [[კატეგორია:იტალიის კულტურის ისტორია]] [[კატეგორია:ლიტერატურის ისტორია ქვეყნის მიხედვით]] 6qzjaec3b8uac6hw77j1gqgk99htwoe 4815999 4815993 2025-06-17T17:53:49Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:იტალიის კულტურის ისტორია]]; დაემატა [[კატეგორია:იტალიის კულტურული ისტორია]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4815999 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იტალიური ლიტერატურა]] [[კატეგორია:იტალიის კულტურული ისტორია]] [[კატეგორია:ლიტერატურის ისტორია ქვეყნის მიხედვით]] qobpts8baez989akxof2ku18fvys15r 14 590781 4816001 2025-06-17T17:54:50Z Jaba1977 3604 ცარიელი გვერდი შეიქმნა 4816001 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 4816002 4816001 2025-06-17T17:55:07Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:XVII საუკუნის იტალიელები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816002 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XVII საუკუნის იტალიელები]] 8zltdpb9itoisfxyhfm8l3prmvgwoqx 4816003 4816002 2025-06-17T17:55:34Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:XVII საუკუნის ადამიანები ეროვნებისა და საქმიანობის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816003 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XVII საუკუნის იტალიელები]] [[კატეგორია:XVII საუკუნის ადამიანები ეროვნებისა და საქმიანობის მიხედვით]] fwnf0qpiili06zviis6tcgszz1a0fr1 4816004 4816003 2025-06-17T17:55:41Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:იტალიელები საუკუნისა და საქმიანობის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816004 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XVII საუკუნის იტალიელები]] [[კატეგორია:XVII საუკუნის ადამიანები ეროვნებისა და საქმიანობის მიხედვით]] [[კატეგორია:იტალიელები საუკუნისა და საქმიანობის მიხედვით]] lh3a16sotqbv5podg3nm9i0ak6zh0q1 14 590782 4816005 2025-06-17T17:57:05Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:იტალიელები საუკუნის მიხედვით]] 4816005 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იტალიელები საუკუნის მიხედვით]] 6jo4sdvkw3f1gh9lxr3gy88oezjit9k 4816006 4816005 2025-06-17T17:57:17Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:XVII საუკუნის ადამიანები ეროვნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816006 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იტალიელები საუკუნის მიხედვით]] [[კატეგორია:XVII საუკუნის ადამიანები ეროვნების მიხედვით]] i46kythc63h4b2l86sczvftwm9933be 4816007 4816006 2025-06-17T17:57:25Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:XVII საუკუნის ევროპელები ეროვნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816007 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იტალიელები საუკუნის მიხედვით]] [[კატეგორია:XVII საუკუნის ადამიანები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:XVII საუკუნის ევროპელები ეროვნების მიხედვით]] 7w6r4uji1c96454wfu41rslh4n4wt7l 4816008 4816007 2025-06-17T17:58:01Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:XVII საუკუნე იტალიაში]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816008 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იტალიელები საუკუნის მიხედვით]] [[კატეგორია:XVII საუკუნის ადამიანები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:XVII საუკუნის ევროპელები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:XVII საუკუნე იტალიაში]] 8hr338pgpx8u39zoj40p3s0tsqg2ne2 14 590783 4816009 2025-06-17T17:59:00Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:საუკუნეები იტალიაში]] [[კატეგორია:II ათასწლეული იტალიაში]] [[კატეგორია:XVII საუკუნე ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:XVII საუკუნე ევროპაში]] 4816009 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:საუკუნეები იტალიაში]] [[კატეგორია:II ათასწლეული იტალიაში]] [[კატეგორია:XVII საუკუნე ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:XVII საუკუნე ევროპაში]] ju09wikb5sppw1baoydyqdo4x2nqijb 14 590784 4816010 2025-06-17T18:00:06Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:II ათასწლეული ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ათასწლეულები იტალიაში]] [[კატეგორია:II ათასწლეული ევროპაში]] 4816010 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:II ათასწლეული ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ათასწლეულები იტალიაში]] [[კატეგორია:II ათასწლეული ევროპაში]] ljwu12g76iu7bpmma5sxzlbjv3ml05e 14 590785 4816011 2025-06-17T18:01:39Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:XVI საუკუნის მწერლები]] [[კატეგორია:XVI საუკუნის იტალიური ლიტერატურა]] [[კატეგორია:იტალიელი მწერლები საუკუნის მიხედვით]] კატეგორია:XVI საუკუნის იტალიელები საქმიანობის... 4816011 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XVI საუკუნის მწერლები]] [[კატეგორია:XVI საუკუნის იტალიური ლიტერატურა]] [[კატეგორია:იტალიელი მწერლები საუკუნის მიხედვით]] [[კატეგორია:XVI საუკუნის იტალიელები საქმიანობის მიხედვით]] q5t6cwo251ptpp1eu9zu38s0foq1g9a 4816019 4816011 2025-06-17T18:30:44Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:იტალიელი რენესანსის ეპოქის მწერლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816019 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XVI საუკუნის მწერლები]] [[კატეგორია:XVI საუკუნის იტალიური ლიტერატურა]] [[კატეგორია:იტალიელი მწერლები საუკუნის მიხედვით]] [[კატეგორია:XVI საუკუნის იტალიელები საქმიანობის მიხედვით]] [[კატეგორია:იტალიელი რენესანსის ეპოქის მწერლები]] 4rg5l13stgu2qwj8ctqj5n6zwuw1sa3 4816024 4816019 2025-06-17T18:33:25Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:იტალიელი რენესანსის ეპოქის მწერლები]]; დაემატა [[კატეგორია:რენესანსის ეპოქის იტალიელი მწერლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816024 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XVI საუკუნის მწერლები]] [[კატეგორია:XVI საუკუნის იტალიური ლიტერატურა]] [[კატეგორია:იტალიელი მწერლები საუკუნის მიხედვით]] [[კატეგორია:XVI საუკუნის იტალიელები საქმიანობის მიხედვით]] [[კატეგორია:რენესანსის ეპოქის იტალიელი მწერლები]] c57sm6m096twairnvxx0h2kl8re5bb5 14 590786 4816012 2025-06-17T18:03:49Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:XVI საუკუნის ლიტერატურა]] [[კატეგორია:იტალიის ლიტერატურის ისტორია]] 4816012 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XVI საუკუნის ლიტერატურა]] [[კატეგორია:იტალიის ლიტერატურის ისტორია]] cbma2p1lp3ci4amp0ewnmsssw29l4c9 14 590787 4816013 2025-06-17T18:05:18Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:XVI საუკუნის იტალიელები]] [[კატეგორია:XVI საუკუნის ადამიანები ეროვნებისა და საქმიანობის მიხედვით]] [[კატეგორია:იტალიელები საუკუნისა და საქმიანობის მიხედვით]] 4816013 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XVI საუკუნის იტალიელები]] [[კატეგორია:XVI საუკუნის ადამიანები ეროვნებისა და საქმიანობის მიხედვით]] [[კატეგორია:იტალიელები საუკუნისა და საქმიანობის მიხედვით]] 79x54asoveipbybdaexadj8rp9ebvzt 14 590788 4816014 2025-06-17T18:06:20Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:იტალიელები საუკუნის მიხედვით]] [[კატეგორია:XVI საუკუნის ადამიანები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:XVI საუკუნის ევროპელები ეროვნების მიხედვით]] კატეგორია:XVI საუკუნე... 4816014 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იტალიელები საუკუნის მიხედვით]] [[კატეგორია:XVI საუკუნის ადამიანები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:XVI საუკუნის ევროპელები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:XVI საუკუნე იტალიაში]] q71t0j2eym63hwov9bdd7fb8m3bkm1z 14 590789 4816015 2025-06-17T18:07:59Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:XVI საუკუნის ადამიანები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:XVI საუკუნის ევროპელები]] [[კატეგორია:ევროპელი ადამიანები ეროვნების მიხედვით]] 4816015 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XVI საუკუნის ადამიანები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:XVI საუკუნის ევროპელები]] [[კატეგორია:ევროპელი ადამიანები ეროვნების მიხედვით]] 5h0jidm0e9wwsep5ooetbsem15g0ruj 14 590790 4816016 2025-06-17T18:09:03Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{Commons category|Europe}} [[კატეგორია:XVI საუკუნე ევროპაში]] [[კატეგორია:XVI საუკუნის ადამიანები]] [[კატეგორია:ევროპელი ხალხი საუკუნეების მიხედვით]] [[კატეგორია:II ათასწლეულის ევროპელები]] 4816016 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Europe}} [[კატეგორია:XVI საუკუნე ევროპაში]] [[კატეგორია:XVI საუკუნის ადამიანები]] [[კატეგორია:ევროპელი ხალხი საუკუნეების მიხედვით]] [[კატეგორია:II ათასწლეულის ევროპელები]] jakgz1hk1b8k9zbz1t74galwlwepl4a 14 590791 4816017 2025-06-17T18:11:07Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{Commons category|Europe in the 16th century}} [[კატეგორია:საუკუნეები ევროპაში]] [[კატეგორია:ადრეული ახალი დრო]] [[კატეგორია:XVI საუკუნე კონტინენტის მიხედვით]] [[კატეგორია:II ათასწლეული ევროპაში]] 4816017 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Europe in the 16th century}} [[კატეგორია:საუკუნეები ევროპაში]] [[კატეგორია:ადრეული ახალი დრო]] [[კატეგორია:XVI საუკუნე კონტინენტის მიხედვით]] [[კატეგორია:II ათასწლეული ევროპაში]] mwdvva4ggjvblyh2vnhpy01omfwcjr4 14 590792 4816018 2025-06-17T18:12:43Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:საუკუნეები იტალიაში]] [[კატეგორია:II ათასწლეული იტალიაში]] [[კატეგორია:XVI საუკუნე ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:XVI საუკუნე ევროპაში]] 4816018 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:საუკუნეები იტალიაში]] [[კატეგორია:II ათასწლეული იტალიაში]] [[კატეგორია:XVI საუკუნე ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:XVI საუკუნე ევროპაში]] 0hgznoqit0d2pl915ijbz0743uo17lk 14 590793 4816020 2025-06-17T18:31:23Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:იტალიელი მწერლები]] 4816020 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იტალიელი მწერლები]] i6z3j7mq78yfrpyh8r3mha98kbsk0q9 4816021 4816020 2025-06-17T18:32:13Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:რენესანსი]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816021 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იტალიელი მწერლები]] [[კატეგორია:რენესანსი]] es9r2vj49pdx5hiv9z94hda341tvdz2 4816022 4816021 2025-06-17T18:33:04Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:იტალიელი რენესანსის ეპოქის მწერლები]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:რენესანსის ეპოქის იტალიელი მწერლები]]“ 4816021 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იტალიელი მწერლები]] [[კატეგორია:რენესანსი]] es9r2vj49pdx5hiv9z94hda341tvdz2 14 590794 4816023 2025-06-17T18:33:04Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:იტალიელი რენესანსის ეპოქის მწერლები]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:რენესანსის ეპოქის იტალიელი მწერლები]]“ 4816023 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[:კატეგორია:რენესანსის ეპოქის იტალიელი მწერლები]] e45evzh0ydfgrixhtqmwxd2s0yzhcln 4816025 4816023 2025-06-17T18:34:24Z Jaba1977 3604 გვერდი წასაშლელია ([[en:User:Awesome Aasim/oneclickdelete|oneclickdelete]]) 4816025 wikitext text/x-wiki {{წასაშლელი|გ5}}#გადამისამართება [[:კატეგორია:რენესანსის ეპოქის იტალიელი მწერლები]] lcdskdjilo65vl5lze92pb8ddjeaawe 0 590795 4816026 2025-06-17T19:09:18Z Vagvianebt 171158 ახალი გვერდი: მაკა სალხინაშვილი (დ. [[31 ოქტომბერი]], [[1973]], [[თბილისი]], [[საქართველო]]) — ქართველი [[პროფესორი]]. [[მეცნიერი]], [[პედაგოგი]], ადმინისტრაციული სამართლის სპეციალისტი, საქართველოს ადვოკატთ... 4816026 wikitext text/x-wiki მაკა სალხინაშვილი (დ. [[31 ოქტომბერი]], [[1973]], [[თბილისი]], [[საქართველო]]) — ქართველი [[პროფესორი]]. [[მეცნიერი]], [[პედაგოგი]], ადმინისტრაციული სამართლის სპეციალისტი, [[საქართველოს ადვოკატთა ასოციაცია|საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციის]] ადმინისტრაციული სამართლის კომიტეტის თანა-თავმჯდომარე. == ბიოგრაფია == === განათლება === 1996 წელს წარჩინებით დაამთავრა ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის იურიდიული ფაკულტეტი; 1996-1998 წლებში სწავლობდა ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ასპირანტურაში; 26.09.1998 წელს წარმატებით დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია (12.00.02 – სპეციალობით კონსტიტუციური სამართალი, ადმინისტრაციული სამართალი, მუნიციპალური სამართალი) და [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი|ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის]] სადისერტაციო საბჭოს გადაწყვეტილებით მიენიჭა იურიდიულ მეცნიერებათა კანდიდატის სამეცნიერო ხარისხი. ==== მოღვაწეობა ==== [[1996]] წლიდან დღემდე ეწევა პედაგოგიურ საქმიანობას სხვადასხვა უმაღლეს სასწავლებლებში: [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი|ივანე ჯავახიშვილის სახელობისთბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი]], [[გორის სახელმწიფო სასწავლო უნივერსიტეტი]], [[ქუთაისის აკაკი წერეთლის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტი]], [[ბათუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტი|ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი]], [[ქართულ-ამერიკული უნივერსიტეტი|ქართულ-ამერიკულ უნივერსიტეტი]], [[კავკასიის უნივერსიტეტი]], [[თბილისის ჰუმანიტარული სასწავლო უნივერსიტეტი|თბილისის ჰუმანიტარული უნივერსიტეტი]], [[გრიგოლ რობაქიძის სახელობის უნივერსიტეტი|გრ. რობაქიძის სახელობის უნივერსიტეტი]], [[შიდა ქართლის საერო უნივერსიტეტი]]. გარდა პედაგოგიური საქმიანობისა იგი ეწევა პრაქტიკულ საქმიანობას: 5 წელი იურიდიულ კონსულტანტად მუშაობდა დევნილთა უფლებებზე მომუშავე [[არასამთავრობო ორგანიზაცია|არასამთავრობო ორგანიზაციებში]], 7 წელი ხელმძღვანელობდა სამართლებრივი უზრუნველყოფის [[საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელი ეროვნული კომისია|სამმართველოს საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელ ეროვნულ კომისიაში]], 2 წელი სსიპ სოფლის მეურნეობის სამეცნიერო კვლევითი ცენტრის იურიდიული სამსახურის უფროსი იყო, 2015 წლიდან დღემდე შპს „ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერის“ ადმინისტრაციული დავების განმხილველი პირია. [[2001]] წლიდან ადმინისტრაციულ მეცნიერებათა 25-ე საერთაშორისო კონგრესის წევრია, 2001 წელს [[ათენი|ათენში]] გამართულ ადმინისტრაციულ მეცნიერებათა 25-ე საერთაშორისო კონგრესის მონაწილე იყო, 2002-2004 წლებში მონაწილოებდა [[საბერძნეთი]]-[[საქართველო|საქართველოს]] პარლამენტის ტექნიკური დახმარების პროექტში „<nowiki/>[[საქართველოს პარლამენტი|საქართველოს პარლამენტის]] რესტრუქტურიზაციის შესახებ,, GEOPARES " - ადამიანური რესურსების მენეჯმენტის ჯგუფის ექსპერტად; 2004 წელს პოლონეთში მონაწილეობდა მე-15 საზაფხულო სკოლაში [[ადამიანის უფლებები|ადამიანის უფლებების დაცვის]] საკითხებზე, 2012 წელს გაიარა [[უნგრეთი|უნგრეთში]] ტრენინგ-კურსი: ელექტროენერგეტიკული ბაზრების გაცნობა". 2012-2013წწ მონაწილეობდა საქართველო-[[ავსტრია|ავსტრიის]] ერთობლივ თვინინგის პროექტში „რეკომენდაციების შემუშავება სატარიფო მეთოდოლოგიის დახვეწის შესახებ”. 1998-2002წწ იყო საქართველოს [[იუსტიცია|იუსტიციის]] უმაღლეს სკოლაში მოსამართლეთა საკვალიფიკაციო საგამოცდო კომისიის წევრი, 2007-2011 წლებში - [[საქართველოს ადვოკატთა ასოციაცია|საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციის]] ადვოკატთა საკვალიფიკაციო საგამოცდო კომისიის წევრი, 2014-2015 წლებში იყო სსიპ სოფლის მეურნეობის სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრის საკონკურსო-საატესტაციო კომისიის წევრი. [[მაკა სალხინაშვილი]] საქართველოს ადვოკატთა კოლეგიის წევრი იყო 1998-2006 წლებში, [[საქართველოს ადვოკატთა ასოციაცია|საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციის]] წევრია 2007 წლიდან, 2009-2018 წლებში [[კავკასიის უნივერსიტეტი|კავკასიის უნივერსიტეტის]] სამართლის სკოლის სადისერტაციო საბჭოს წევრი იყო, 2014-2018 წლებში [[საქართველოს ადვოკატთა ასოციაცია|საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციის]] სამოქალაქო სამართლის კომიტეტის წევრი, 2014-2018 საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციის ჟურნალის ადვოკატი" სარედაქციო კოლეგიის წევრი. 2019 წლიდან დღემდე ჟურნალი „იურისტი გირჩევთ“ რედკოლეგიის წევრი. [[2022]] წლიდან [[საქართველოს ადვოკატთა ასოციაცია|საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციის]] ადმინისტრაციული სამართლის კომიტეტის თანა-თავმჯდომარეა. ===== მიღწევები ===== მიღებული აქვს მონაწილოება მრავალ საერთაშორისო და ადგილობრივ კონფერენციაში, გამოქვეყნებული აქვს 80-მდე სამეცნიერო ნაშრომი როგორც [[საქართველო|საქართველოში]], ისე უცხოეთში. მიღებული აქვს [[კავკასიის უნივერსიტეტი|კავკასიის უნივერსიტეტის]] ჯილდო - კავკასიის სამართლის სკოლის 2006-2007 სასწავლო წლის საუკეთესო ლექტორი. გამოცხადებული აქვს საქართველოს იურისტ სტუდენტთა ასოციაციის მადლობა - სიგელი სამოქალაქო, ადმინისტრაციულ და [[სისხლის სამართალი|სისხლის სამართლის]] ეროვნული ოლიმპიადის მხარდაჭერისათვის [[2007]] წელს. [[2021]] წელს გამოცხადებული აქვს საზოგადოების „ახალგაზრდები საზოგადოების უფლებებისათვის“ (YFSR) მადლობა ახალგაზრდების განვითარებაში შეტანილი წვლილისათვის. [[2021]] წელს [[საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია|საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის]] მიერ „ახალი იდეა“ გამოცხადებული აქვს მადლობა საზოგადოების ცნობიერების ამაღლების საქმეში შეტანილი წვლილისათვის. {| class="wikitable" | |ReplyForward |} j13aeqialu493o3r7dbc3q6td9c7hir 0 590796 4816027 2025-06-17T19:17:58Z Seomeoseo 170956 შევქმენი სტატია 4816027 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Kansas_Supercell_(45290454).jpeg|მარჯვნივ|მინი|მესოციკლონი, კანზასის შტატი, აშშ.]] '''მეზოციკლონი''' - ეს არის '''მეზომასშტაბური''' (ქარიშხლის მაშსტაბური) ბრუნვის რეგიონი, რომელსაც 3-9 კილომეტრიანი რადიუსი აქვს. ის ძირითადად წარმოიქმნება [[სუპერუჯრედი|სუპერუჯრედული ქარიშხლის]] უკანა (სამხრეთ-აღმოსავლეთ, სამხრეთ) მხარეს.<ref>{{Cite web|title=NOAA's National Weather Service - Glossary|url=https://forecast.weather.gov/glossary.php?word=meso|access-date=2025-06-17|website=forecast.weather.gov}}</ref> ხშირად ერევათ [[ქარბორბალა|ქარბორბალაში]], მაგრამ მეზოციკლონი მასზე დიდია. ქარბორბალა, უშუალოდ მეზოციკლონში მდებარეობს. == მახასიათებლები == [[ფაილი:Pilger,_NE_twin_EF4_tornadoes.jpg|მარჯვნივ|მინი|ცნობილი ტორნადოები პილგერში, ნებრასკას შტატში. მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ ამ მომენტში ორმა მეზოციკლონმა წარმოქმნა ორი ტორნადო.]] მეზოციკლონი ხშირად დაბალი ატმოსფერული წნევის რეგიონებთან წარმოიქმნება. მათი ბრუნვა მიმართულია საათის ისრის საწინააღმდეგო მიმართულებით, ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში და საათის ისრის მიმართულებით, სამხრეთ ნახევარსფეროში. იშვიათი გამონაკლისია, ყველაზე მცირე მასშტაბის მეზოციკლონები. [[სუპერუჯრედი|მეზოანტიციკლონები]], რომლებიც მეზოციკლონის საპირისპირო მიმართულებით ბრუნავენ, შეიძლება თან ახლდეს მეზოციკლონებს, სუპერუჯრედში. მაგრამ ისინი, როგორც წესი, უფრო სუსტია, ვიდრე მეზოციკლონები. მეზოანტიციკლონი შეიძლება შენარჩუნდეს ათობით წუთის ან რამოდენიმე საათის განმავლობაში. სუპერუჯრედში მეზოციკლონები ციკლურად ყალიბდება. ყველაზე ხშირად, პირველივე ციკლში ქრება. მაგრად, როდესაც ქარიშხლის განვითარებისთვის კარგი პირობები დიდი ხნის განმავლობაში ნარჩუნდება, ასეთ შემთხვევაში, მეზოციკლონის ციკლური პროცესი თვალსაჩინოდ ვლინდება. რაც გამოიხატება იმაში, რომ ძველი მეზოციკლონი ქრება, იშლება და ახალი, უფრო ძლიერი, მეზოციკლონი ჩნდება. როდესაც ეს ხდება, შეიძლება ერთდროულად ორი ტორნადო გაჩნდეს<ref>{{Cite web|last=US Department of Commerce|first=NOAA|title=June 16, 2014 Pilger Tornado Event|url=https://www.weather.gov/oax/event_archive_20140616|access-date=2025-06-17|website=www.weather.gov|language=EN-US}}</ref> - ეს ულამაზესი, მაგრამ ძალიან იშვიათი სანახაობაა. == წარმოქმნის პროცესი == მეზოციკლონური ბრუნვა წარმოიქმნება როდესაც ატმოსფეროშია ქარის ძვრა (ტროპოპაუზში ზედაპირულ ქართან შედარებით  ძლიერი ან სხვანაირი მიმართულების ქარი). ამ დროს ჰორიზონტალური ბრუნვის სისტემა ჩნდება. როდესაც ხვდება ჰაერის აღმავალ ნაკადს, ის ვერტიკალურად იწევა და იჭიმება.<ref>{{Cite web|title=About Mesocyclones - Severe Weather|url=https://severewarningsystems.com/about_meso.html|access-date=2025-06-17|website=severewarningsystems.com}}</ref> როდესაც უკანა ფლანგის ნაკადი წარმოიქმნება, ის მარცხენა მხრიდან ეჯახება მეზოციკლონს, ნალექებს ჩრდილო-დასავლეთისკენ ატარებს და ყოფს მეზოციკლონს ორ ნაწილად - მეზოციკლონად და მეზოანტიციკლონად. მეზოციკლონში ჰაერის მასები საათის ისრის საწინააღმდეგო მიმართულებით ტრიალებს, მეზოანტიციკლონი - პირიქით.<gallery mode="packed"> ფაილი:Meso-1.svg|ქარის ძვრა და ბრუნვა ფაილი:Meso-2.svg|აღმავალი ნაკადი იწევა ფაილი:Meso-3.svg|იჭიმება და ძლიერდება ფაილი:Greensburg3_small.gif|როგორ ჩანს რადარში </gallery> poafd2sp2ceb9o7wgb54nbvjys9eg59 0 590797 4816028 2025-06-17T19:23:01Z Seomeoseo 170956 შებქმენი სტატია 4816028 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Front_Range_LP_Supercell.jpg|მარჯვნივ|მინი|დაბალნალექიანი სუპერუჯრედი მეზოციცკლონით.]] '''სუპერუჯრედული [[ქარიშხალი]]''' - ქარიშხალი, რომელსაც ახასიათებს '''[[მეზოციკლონი]]'''. ეს არის ღრმა, მუდმივად მბრუნავი, თბილი და ნესტიანი ჰაერის აღმავალი ნაკადი.<ref>{{cite book|url=http://amsglossary.allenpress.com/glossary/search?id=supercell1|title=Glossary of Meteorology|publisher=[[American Meteorological Society]]|year=2000|isbn=978-1-878220-34-9|editor-last=Glickman|editor-first=Todd S.|edition=2nd}}</ref> ის ქარიშხლებს შორის ყველაზე იშვიათია და ასევე ყველაზე ძლიერი, ხშირად იზოლირებულია და დომინირებს ადგილობრივ ამინდზე. ცნობილია იმით, რომ განსაკუთრებულად ძლიერ და დამანგრეველ [[ქარბორბალა|ტორნადოებს]] ქმნის. არსებობს სუპერუჯრედის 3 სახეობა: ნორმალურნალექიანი, დაბალნალექიანი და მაღალ ნალექიანი. დაბალ ნალექიანი სუპერუჯრედები გვხვდება მშრალ კლიმატებში, ხოლო მაღალნალექიანი - ნესტიან კლიმატებში. სუპერუჯრედები შეიძლება გაჩნდეს მსოფლიოს ნებისმიერ წერტილში შესაბამისი ამინდის პირობებისას, მაგრამ ისინი ყველაზე ხშირად გვხვდება შეერთებული შტატების [[დიდი ვაკეები|დიდ ვაკეებზე]], ,,[[ტორნადოს ხეივანი|ტორნადოს ხეივნის]]" სახელით ცნობილ ტერიტორიაზე. სუპერუჯრედების დიდი რაოდენობა შეინიშნება ევროპის მრავალ ნაწილში ([[იტალია|იტალიაში]], კერძოდ, [[პადანის დაბლობი|პადანის დაბლობში]], [[გერმანია|გერმანიაში]]), ასევე არგენტინის, ურუგვაის, სამხრეთ ბრაზილიისა და პარაგვაის ტორნადოს დერეფანში, ასევე ბანგლადეშში.<ref>{{Cite web|title=Bangladesh Tornado Climatology|url=https://bangladeshtornadoes.org/climo/btorcli0.htm|access-date=2025-06-17|website=bangladeshtornadoes.org}}</ref> [[ფაილი:Supercell-above.svg|მარჯვნივ|მინი|ნაცრისფერი - წინა ფლანგის დაღმავალი ნაკადი, RFD - უკანა ფლანგის, U - აღმავალი ნაკადი, მეზოციკლონი.]] == სტრუქტურა == როგორც ვთქვით, სუპერუჯრედი შეიცავს აღმავალ ნაკადს - მეზოციკლონს, და დაღმავალ ნაკადს. დაღმავალი ნაკადის ორი განყოფილება გვხვდება - უკანა ფლანგის (ინგ. Rear flank downdraft, RFD, მეზოციკლონის აღმოსავლეთით) და წინა ფლანგის (ინგ. Forward flank downdraft, FFD, მეზოციკლონის ჩრდილო-აღმოსავლეთით). ორივეში ხშირია ძლიერი წვიმა, სეტყვა და ქარი. როდესაც უკანა ფლანგის ნაკადი წარმოიქმნება, ის მარცხენა მხრიდან ეჯახება მეზოციკლონს, ნალექებს ჩრდილო-დასავლეთისკენ ატარებს და ყოფს არმავალ ნაკადს ორ ნაწილად - მეზოციკლონად და მეზოანტიციკლონად. მეზოციკლონში ჰაერის მასები საათის ისრის საწინააღმდეგო მიმართულებით ტრიალებს, მეზოანტიციკლონი - პირიქით. ამის შემდეგ შესაძლებელია წარმოიქმნას ძლიერი ტორნადო - უფრო ხშირად მეზოციკლონის ჩრდილოეთ მხარეს, მაგრამ შეიძლება მეზოციკლონის ნებისმიერ წერტილში წარმოიქმნას. == ამინდის პირობები == [[ფაილი:Tornado_Alley_Diagram_fr.svg|მარჯვნივ|მინი|დიაგრამა, აშშ-ს მაგალითი.]] რომ წარმოიქმნას სუპერუჯრედი, ჯერ საჭიროა დაბალწნევიანი სისტემა: * სამხრეთიდან თბილი და ნალექიანი ჰაერის მასა * ჩრდილოეთიდან ცივი ჰაერის მასა * ტროპოპაუზის სიმაღლესთან ახლოს მდებარე ვიწრო, სწრაფი და ცივი ქარის ნაკადი * მშრალი ჰაერის მასა 7vw9q1bjolx7jofp92egamzdsvsnxcy 4816029 4816028 2025-06-17T19:29:57Z Seomeoseo 170956 4816029 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Front_Range_LP_Supercell.jpg|მარჯვნივ|მინი|დაბალნალექიანი სუპერუჯრედი მეზოციცკლონით.]] '''სუპერუჯრედული [[ქარიშხალი]]''' - ქარიშხალი, რომელსაც ახასიათებს '''[[მეზოციკლონი]]'''. ეს არის ღრმა, მუდმივად მბრუნავი, თბილი და ნესტიანი ჰაერის აღმავალი ნაკადი.<ref>{{cite book|url=http://amsglossary.allenpress.com/glossary/search?id=supercell1|title=Glossary of Meteorology|year=2000|isbn=978-1-878220-34-9|editor-last=Glickman|editor-first=Todd S.|edition=2nd}}</ref> ის ქარიშხლებს შორის ყველაზე იშვიათია და ასევე ყველაზე ძლიერი, ხშირად იზოლირებულია და დომინირებს ადგილობრივ ამინდზე. ცნობილია იმით, რომ განსაკუთრებულად ძლიერ და დამანგრეველ [[ქარბორბალა|ტორნადოებს]] ქმნის. არსებობს სუპერუჯრედის 3 სახეობა: ნორმალურნალექიანი, დაბალნალექიანი და მაღალ ნალექიანი. დაბალ ნალექიანი სუპერუჯრედები გვხვდება მშრალ კლიმატებში, ხოლო მაღალნალექიანი - ნესტიან კლიმატებში. სუპერუჯრედები შეიძლება გაჩნდეს მსოფლიოს ნებისმიერ წერტილში შესაბამისი ამინდის პირობებისას, მაგრამ ისინი ყველაზე ხშირად გვხვდება შეერთებული შტატების [[დიდი ვაკეები|დიდ ვაკეებზე]], ,,[[ტორნადოს ხეივანი|ტორნადოს ხეივნის]]" სახელით ცნობილ ტერიტორიაზე. სუპერუჯრედების დიდი რაოდენობა შეინიშნება ევროპის მრავალ ნაწილში ([[იტალია|იტალიაში]], კერძოდ, [[პადანის დაბლობი|პადანის დაბლობში]], [[გერმანია|გერმანიაში]]), ასევე არგენტინის, ურუგვაის, სამხრეთ ბრაზილიისა და პარაგვაის ტორნადოს დერეფანში, ასევე ბანგლადეშში.<ref>{{Cite web|title=Bangladesh Tornado Climatology|url=https://bangladeshtornadoes.org/climo/btorcli0.htm|access-date=2025-06-17|website=bangladeshtornadoes.org}}</ref> [[ფაილი:Supercell-above.svg|მარჯვნივ|მინი|ნაცრისფერი - წინა ფლანგის დაღმავალი ნაკადი, RFD - უკანა ფლანგის, U - აღმავალი ნაკადი, მეზოციკლონი.]] == სტრუქტურა == როგორც ვთქვით, სუპერუჯრედი შეიცავს აღმავალ ნაკადს - მეზოციკლონს, და დაღმავალ ნაკადს. დაღმავალი ნაკადის ორი განყოფილება გვხვდება - უკანა ფლანგის (ინგ. Rear flank downdraft, RFD, მეზოციკლონის აღმოსავლეთით) და წინა ფლანგის (ინგ. Forward flank downdraft, FFD, მეზოციკლონის ჩრდილო-აღმოსავლეთით). ორივეში ხშირია ძლიერი წვიმა, სეტყვა და ქარი. როდესაც უკანა ფლანგის ნაკადი წარმოიქმნება, ის მარცხენა მხრიდან ეჯახება მეზოციკლონს, ნალექებს ჩრდილო-დასავლეთისკენ ატარებს და ყოფს არმავალ ნაკადს ორ ნაწილად - მეზოციკლონად და მეზოანტიციკლონად. მეზოციკლონში ჰაერის მასები საათის ისრის საწინააღმდეგო მიმართულებით ტრიალებს, მეზოანტიციკლონი - პირიქით. ამის შემდეგ შესაძლებელია წარმოიქმნას ძლიერი ტორნადო - უფრო ხშირად მეზოციკლონის ჩრდილოეთ მხარეს, მაგრამ შეიძლება მეზოციკლონის ნებისმიერ წერტილში წარმოიქმნას. == ამინდის პირობები == [[ფაილი:Tornado_Alley_Diagram_fr.svg|მარჯვნივ|მინი|დიაგრამა, აშშ-ს მაგალითი.]] რომ წარმოიქმნას სუპერუჯრედი, ჯერ საჭიროა დაბალწნევიანი სისტემა: * სამხრეთიდან თბილი და ნალექიანი ჰაერის მასა * ჩრდილოეთიდან ცივი ჰაერის მასა * ტროპოპაუზის სიმაღლესთან ახლოს მდებარე ვიწრო, სწრაფი და ცივი ქარის ნაკადი * მშრალი ჰაერის მასა gf3uxdfubm8pe73s0t4ww4w1r46lh8k 3 590798 4816036 2025-06-17T20:07:05Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{subst:ვანდალი}}— ~~~~ 4816036 wikitext text/x-wiki ==გაფრთხილება ვანდალიზმის შესახებ== {{ვანდალი/ძირი}}— [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 20:07, 17 ივნისი 2025 (UTC) 5l2d79qy7kxeuk2mo6gy04dn575adrm 3 590799 4816038 2025-06-17T20:08:52Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{გამარჯობა}}— ~~~~ ==კატეგორიები== გამარჯობა. სტატიას სჭირდება კატეგორია.--~~~~ 4816038 wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}}— [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 20:08, 17 ივნისი 2025 (UTC) ==კატეგორიები== გამარჯობა. სტატიას სჭირდება კატეგორია.--[[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 20:08, 17 ივნისი 2025 (UTC) j9nj2dvm1pqypfv9n1jeqcedkb9lofk 0 590800 4816041 2025-06-17T21:43:44Z Elene1991 171227 ანგლო-სუდანის ომი (1881–1899) კონფლიქტი ბრიტანეთსა და სუდანელ მაჰდისტებს შორის, რომლებიც ცდილობდნენ სუდანის გათავისუფლებას უცხოური ბატონობისგან და ისლამური სახელმწიფოს შექმნას. ომი დაიწყო მაჰდისტური აჯანყებით და დასრულდა ბრიტანეთის გამარჯვებით. გადამწყვეტი იყო ომდურმანის ბრძოლა (1898), სადაც ბრიტანულმა ჯარებმა გაანადგურეს მაჰდისტების არმია. ომის შემდეგ სუდანი გადავიდა ბრიტანეთ-ეგვიპტის ერთობლივ მმართველობაში. 4816041 wikitext text/x-wiki ანგლო-სუდანის ომი (იგივე მაჰდისტური ომები, 1881–1899). სამხედრო და პოლიტიკური დაპირისპირება ბრიტანეთის იმპერიასა და სუდანელ ისლამისტ მებრძოლებს შორის, რომლებმაც სცადეს სუდანის დამოუკიდებლობა და ისლამური სახელმწიფოს ჩამოყალიბება. ამ პერიოდში სუდანში, სოციალური და რელიგიური უკმაყოფილება იყო გავრცელებული.მოძრაობას ხელმძღვანელობდა მუჰამად ალი მაჰდი, რომელმაც თავი მაჰდად (ისლამური მესია) გამოაცხადა და დაიწყო ბრძოლა ბრიტანელებისა და ეგვიპტელების წინააღმდეგ. 1881 – მაჰდისტური აჯანყება იწყება, მაჰდიმ ქადაგება დაიწყო უცხოური ძალების წინააღმდეგ და მოსახლეობის დიდი ნაწილი დაიმორჩილა. 1885 – ხარტუმის დაცემა. მაჰდისტებმა დაიკავეს ხარტუმი და მოკლეს გენერალი ჩარლზ გორდონი - ბრიტანეთის გმირი. მისმა სიკვდილმა საგრძნობლად იმოქმედა ბრიტანული საზოგადოების განწყობაზე. 1896–1898 ბრიტანეთის კონტრშეტევა. ლორდი ჰერბერტ კიტჩენერის მეთაურობით ბრიტანულმა ძალებმა მასშტაბური თავდასხები დაიწყეს. 1898 – ომდურმანის გადამწყვეტი ბრძოლა, სადაც მაჰდისტების არმია თითქმის მთლიანად განადგურდა. კიტჩენერის არმიამ თანამედროვე იარაღით დაამარცხა არქაული შეიარაღების მქონე მაჰდისტები. 1899 – ომის დასასრული. მაჰდისტური მოძრაობა საბოლოოდ განადგურდა და სუდანი ბრიტანეთ-ეგვიპტის ერთობლივ მმართველობაში მოექცა. s28dsdj0yxu16g7f8ypaq4jg50kwy0t 4816049 4816041 2025-06-18T04:36:14Z Jaba1977 3604 გვერდი წასაშლელია ([[en:User:Awesome Aasim/oneclickdelete|oneclickdelete]]) 4816049 wikitext text/x-wiki {{წასაშლელი|  სტატიას არ აქვს წყარო}}ანგლო-სუდანის ომი (იგივე მაჰდისტური ომები, 1881–1899). სამხედრო და პოლიტიკური დაპირისპირება ბრიტანეთის იმპერიასა და სუდანელ ისლამისტ მებრძოლებს შორის, რომლებმაც სცადეს სუდანის დამოუკიდებლობა და ისლამური სახელმწიფოს ჩამოყალიბება. ამ პერიოდში სუდანში, სოციალური და რელიგიური უკმაყოფილება იყო გავრცელებული.მოძრაობას ხელმძღვანელობდა მუჰამად ალი მაჰდი, რომელმაც თავი მაჰდად (ისლამური მესია) გამოაცხადა და დაიწყო ბრძოლა ბრიტანელებისა და ეგვიპტელების წინააღმდეგ. 1881 – მაჰდისტური აჯანყება იწყება, მაჰდიმ ქადაგება დაიწყო უცხოური ძალების წინააღმდეგ და მოსახლეობის დიდი ნაწილი დაიმორჩილა. 1885 – ხარტუმის დაცემა. მაჰდისტებმა დაიკავეს ხარტუმი და მოკლეს გენერალი ჩარლზ გორდონი - ბრიტანეთის გმირი. მისმა სიკვდილმა საგრძნობლად იმოქმედა ბრიტანული საზოგადოების განწყობაზე. 1896–1898 ბრიტანეთის კონტრშეტევა. ლორდი ჰერბერტ კიტჩენერის მეთაურობით ბრიტანულმა ძალებმა მასშტაბური თავდასხები დაიწყეს. 1898 – ომდურმანის გადამწყვეტი ბრძოლა, სადაც მაჰდისტების არმია თითქმის მთლიანად განადგურდა. კიტჩენერის არმიამ თანამედროვე იარაღით დაამარცხა არქაული შეიარაღების მქონე მაჰდისტები. 1899 – ომის დასასრული. მაჰდისტური მოძრაობა საბოლოოდ განადგურდა და სუდანი ბრიტანეთ-ეგვიპტის ერთობლივ მმართველობაში მოექცა. gfqxyf79hsm4k9789gwy8t5khzegqz2 0 590801 4816042 2025-06-17T21:52:05Z Elene1991 171227 გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი 4816042 wikitext text/x-wiki ენტონი იდენი (Anthony Eden) - ბრიტანელი პოლიტიკოსი და დიპლომატი, კონსერვატიული პარტიის წევრი. იყო გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი 1955–1957 წლებში და მეორე მსოფლიო ომის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფიგურა საგარეო პოლიტიკაში. 1itajo1ud3fu0hmut9bz7pm32taihx8 4816050 4816042 2025-06-18T04:36:26Z Jaba1977 3604 გვერდი წასაშლელია ([[en:User:Awesome Aasim/oneclickdelete|oneclickdelete]]) 4816050 wikitext text/x-wiki {{წასაშლელი|  სტატიას არ აქვს წყარო}}ენტონი იდენი (Anthony Eden) - ბრიტანელი პოლიტიკოსი და დიპლომატი, კონსერვატიული პარტიის წევრი. იყო გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი 1955–1957 წლებში და მეორე მსოფლიო ომის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფიგურა საგარეო პოლიტიკაში. qe3hz4z63pflmxvxb5j6a3av6wwio4u 3 590802 4816048 2025-06-18T04:35:38Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{გამარჯობა}}— ~~~~ 4816048 wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}}— [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 04:35, 18 ივნისი 2025 (UTC) t6t7pjpncsqmqty3kg9wc9ril1998a2 14 590803 4816081 2025-06-18T04:46:42Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ამერიკელი ბიოლოგები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფიზიკოსები]] 4816081 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ამერიკელი ბიოლოგები]] [[კატეგორია:ამერიკელი ფიზიკოსები]] f1gvidlrz8eyxj5jh1f3d5v9l0e6tcv 14 590804 4816085 2025-06-18T04:51:05Z Jaba1977 3604 ცარიელი გვერდი შეიქმნა 4816085 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 4816086 4816085 2025-06-18T04:51:19Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:პოეტები ეროვნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816086 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:პოეტები ეროვნების მიხედვით]] 2eylucx2lwfojoloh1xy5zv0sc435ed 4816087 4816086 2025-06-18T04:51:28Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:ალბანელი მწერლები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816087 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:პოეტები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ალბანელი მწერლები]] 18qedvrwijr6f6xu55lpicmh1cuzdrt 4816088 4816087 2025-06-18T04:51:47Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:ევროპელი პოეტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816088 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:პოეტები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ალბანელი მწერლები]] [[კატეგორია:ევროპელი პოეტები]] qu1gnvmoqq5vd3gj00p9553flzwqtc6 14 590805 4816089 2025-06-18T04:54:06Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:XIX საუკუნის ევროპელები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:XIX საუკუნე ავსტრიაში]] [[კატეგორია:ავსტრიელები საუკუნის მიხედვით]] კატეგორია:XIX საუკუნის ხალხი ქვეყნის მიხედ... 4816089 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XIX საუკუნის ევროპელები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:XIX საუკუნე ავსტრიაში]] [[კატეგორია:ავსტრიელები საუკუნის მიხედვით]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ხალხი ქვეყნის მიხედვით]] lh03unfj4ff942nksr9999a5qsp2i6h 14 590806 4816090 2025-06-18T04:56:09Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:XI საუკუნის ევროპელები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:XI საუკუნე იტალიაში]] [[კატეგორია:იტალიელები საუკუნის მიხედვით]] [[კატეგორია:XI საუკუნის ხალხი ქვეყნის მიხედვით]] 4816090 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XI საუკუნის ევროპელები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:XI საუკუნე იტალიაში]] [[კატეგორია:იტალიელები საუკუნის მიხედვით]] [[კატეგორია:XI საუკუნის ხალხი ქვეყნის მიხედვით]] fyz6a65zx0o74q9wghwecj75uierhmd 4816099 4816090 2025-06-18T05:08:22Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XI საუკუნის ხალხი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:XI საუკუნის ადამიანები ქვეყნის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816099 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XI საუკუნის ევროპელები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:XI საუკუნე იტალიაში]] [[კატეგორია:იტალიელები საუკუნის მიხედვით]] [[კატეგორია:XI საუკუნის ადამიანები ქვეყნის მიხედვით]] 1lef1yv2gtohk9r5l4bjr2hkkhdtq7i 14 590807 4816091 2025-06-18T04:57:34Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:XI საუკუნე ევროპაში]] [[კატეგორია:ევროპელი ხალხი საუკუნეების მიხედვით]] [[კატეგორია:XI საუკუნის ევროპელები]] 4816091 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XI საუკუნე ევროპაში]] [[კატეგორია:ევროპელი ხალხი საუკუნეების მიხედვით]] [[კატეგორია:XI საუკუნის ევროპელები]] latv8vb6dljms44rg3lnwbdaorwp5dq 14 590808 4816092 2025-06-18T04:58:50Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:XI საუკუნე ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:საუკუნეები იტალიაში]] [[კატეგორია:XI საუკუნე ევროპაში]] 4816092 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:XI საუკუნე ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:საუკუნეები იტალიაში]] [[კატეგორია:XI საუკუნე ევროპაში]] sg3fmeozers0fiacr91yzzt9r2xq6vl 14 590809 4816093 2025-06-18T05:01:54Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{Commons category|People in the 11th century by country}} [[კატეგორია:XI საუკუნის ხალხი]] [[კატეგორია:ადამიანები საუკუნეებისა და ეროვნების მიხედვით]] 4816093 wikitext text/x-wiki {{Commons category|People in the 11th century by country}} [[კატეგორია:XI საუკუნის ხალხი]] [[კატეგორია:ადამიანები საუკუნეებისა და ეროვნების მიხედვით]] oqfzzv8suxff0mkd0y47pe53uz3g095 4816095 4816093 2025-06-18T05:04:07Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XI საუკუნის ხალხი]]; დაემატა [[კატეგორია:XI საუკუნის ადამიანები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816095 wikitext text/x-wiki {{Commons category|People in the 11th century by country}} [[კატეგორია:XI საუკუნის ადამიანები]] [[კატეგორია:ადამიანები საუკუნეებისა და ეროვნების მიხედვით]] pwqm8tg29t864nzz7cjtg66yq2ztj23 4816097 4816095 2025-06-18T05:08:03Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:XI საუკუნის ხალხი ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:XI საუკუნის ადამიანები ქვეყნის მიხედვით]]“ 4816095 wikitext text/x-wiki {{Commons category|People in the 11th century by country}} [[კატეგორია:XI საუკუნის ადამიანები]] [[კატეგორია:ადამიანები საუკუნეებისა და ეროვნების მიხედვით]] pwqm8tg29t864nzz7cjtg66yq2ztj23 4816100 4816097 2025-06-18T05:09:01Z Jaba1977 3604 გვერდი დაცარიელდა 4816100 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 4816101 4816100 2025-06-18T05:09:39Z Jaba1977 3604 მომხმარებლის [[სპეციალური:წვლილი/Jaba1977|Jaba1977]] ცვლილებების გაუქმება (№4816100) 4816101 wikitext text/x-wiki {{Commons category|People in the 11th century by country}} [[კატეგორია:XI საუკუნის ადამიანები]] [[კატეგორია:ადამიანები საუკუნეებისა და ეროვნების მიხედვით]] pwqm8tg29t864nzz7cjtg66yq2ztj23 14 590810 4816094 2025-06-18T05:03:13Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{commonscat|People in the 11th century}} [[კატეგორია:XI საუკუნე|ადამიანები]] [[კატეგორია:თანამედროვე ადამიანი|11]] [[კატეგორია:ადამიანები საუკუნეების მიხედვით|11]] [[კატეგორია:II ათასწლეულის ადამიანები|11]] 4816094 wikitext text/x-wiki {{commonscat|People in the 11th century}} [[კატეგორია:XI საუკუნე|ადამიანები]] [[კატეგორია:თანამედროვე ადამიანი|11]] [[კატეგორია:ადამიანები საუკუნეების მიხედვით|11]] [[კატეგორია:II ათასწლეულის ადამიანები|11]] ldpc5znk4hdouyztr3c5cag8u0ly3sp 4816103 4816094 2025-06-18T05:11:37Z Jaba1977 3604 გვერდი წასაშლელია ([[en:User:Awesome Aasim/oneclickdelete|oneclickdelete]]) 4816103 wikitext text/x-wiki {{წასაშლელი|კ1}}{{commonscat|People in the 11th century}} [[კატეგორია:XI საუკუნე|ადამიანები]] [[კატეგორია:თანამედროვე ადამიანი|11]] [[კატეგორია:ადამიანები საუკუნეების მიხედვით|11]] [[კატეგორია:II ათასწლეულის ადამიანები|11]] tlx44bgh0juj8yijwylgp6ihk03nrii 14 590811 4816098 2025-06-18T05:08:03Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:XI საუკუნის ხალხი ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:XI საუკუნის ადამიანები ქვეყნის მიხედვით]]“ 4816098 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[:კატეგორია:XI საუკუნის ადამიანები ქვეყნის მიხედვით]] r9eod5nqv2m1t1uq16ftt74dh7n4fby 4816102 4816098 2025-06-18T05:10:03Z Jaba1977 3604 გვერდი წასაშლელია ([[en:User:Awesome Aasim/oneclickdelete|oneclickdelete]]) 4816102 wikitext text/x-wiki {{წასაშლელი|გ5}}#გადამისამართება [[:კატეგორია:XI საუკუნის ადამიანები ქვეყნის მიხედვით]] 9fxrj6ikc7yqppfv9g5mds3jarw6g0q 14 590812 4816104 2025-06-18T05:13:31Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{Commons category|People in the 18th century}} [[კატეგორია:XVIII საუკუნე|ადამიანები]] [[კატეგორია:თანამედროვე ადამიანი|18]] [[კატეგორია:ადამიანები საუკუნეების მიხედვით|18]] [[კატეგორია:II ათასწლეულის ადამიანები|18]] 4816104 wikitext text/x-wiki {{Commons category|People in the 18th century}} [[კატეგორია:XVIII საუკუნე|ადამიანები]] [[კატეგორია:თანამედროვე ადამიანი|18]] [[კატეგორია:ადამიანები საუკუნეების მიხედვით|18]] [[კატეგორია:II ათასწლეულის ადამიანები|18]] qi48j4esreqy7i1apomthzq7oi2a0ua 14 590813 4816169 2025-06-18T05:40:11Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მუზეუმები დაარსების წლის მიხედვით]] 4816169 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მუზეუმები დაარსების წლის მიხედვით]] shcjgg4omd3yikimmoimlxk0uo1egn3 14 590814 4816170 2025-06-18T05:40:50Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მუზეუმები დაარსების წლის მიხედვით]] 4816170 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მუზეუმები დაარსების წლის მიხედვით]] shcjgg4omd3yikimmoimlxk0uo1egn3 14 590815 4816171 2025-06-18T05:41:24Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:მუზეუმები დაარსების წლის მიხედვით]] 4816171 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მუზეუმები დაარსების წლის მიხედვით]] shcjgg4omd3yikimmoimlxk0uo1egn3 0 590816 4816183 2025-06-18T06:19:17Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: '''ირანის ეროვნული საბჭო''' ({{lang-fa|شورای ملی ایران}}), ოფიციალურად '''ირანის ეროვნული საბჭო თავისუფალი არჩევნებისთვის'''<ref>{{cite news |last1=Lipin |first1=Michael |last2=Derakhshesh |first2=Satareh |title=Iranian Prince to Trump: Be Sensitive in Considering New Immigration Order |url=https://... 4816183 wikitext text/x-wiki '''ირანის ეროვნული საბჭო''' ({{lang-fa|شورای ملی ایران}}), ოფიციალურად '''ირანის ეროვნული საბჭო თავისუფალი არჩევნებისთვის'''<ref>{{cite news |last1=Lipin |first1=Michael |last2=Derakhshesh |first2=Satareh |title=Iranian Prince to Trump: Be Sensitive in Considering New Immigration Order |url=https://www.voanews.com/amp/iranian-prince-trump-immigration-order/3719951.html |work=[[Voice of America]] |date=12 February 2017}}</ref> — ემიგრაციაში მყოფი ოპოზიციური ჯგუფი, რომელიც იბრძვის ირანის ისლამური რესპუბლიკის მთავრობის წინააღმდეგ.<ref name="ts">{{cite web|url=https://www.thestar.com/news/world/2013/06/01/reza_pahlavi_irans_shahinwaiting_in_toronto_to_speak_about_ending_islamic_regime_that_overthrew_his_father.html|title=Reza Pahlavi, son of Shah, heads pro-democracy group to end Iran's Islamic regime|author=Olivia Ward|publisher=Toronto Star|date=1 June 2013|access-date=18 June 2017|archive-date=7 October 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181007183638/https://www.thestar.com/news/world/2013/06/01/reza_pahlavi_irans_shahinwaiting_in_toronto_to_speak_about_ending_islamic_regime_that_overthrew_his_father.html|url-status=live}}</ref> მონაწილეობს ირანის დემოკრატიულ მოძრაობაში. ეროვნული საბჭო ირწმუნება, რომ შეაგროვა „მილიონობით დემოკრატიის მომხრე როგორც ირანის შიგნით, ასევე გარეთ.“<ref name="AP"/><ref name="Milczanowski">{{citation |author=Maciej Milczanowski |title=US Policy towards Iran under President Barack Obama's Administration |date=2014 |url=http://www.iksiopan.pl/images/czasopisma/hemispheres/hemispheres_29_4.pdf |journal=Hemispheres: Studies on Cultures and Societies |volume=29 |number=4 |pages=53–66 |publisher=Institute of Mediterranean and Oriental Cultures Polish Academy of Sciences |issn=0239-8818 |access-date=2017-06-25 |archive-date=2017-12-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171231212113/http://www.iksiopan.pl/images/czasopisma/hemispheres/hemispheres_29_4.pdf |url-status=live }}</ref> ის ასევე ირწმუნება, რომ წარმოადგენს რელიგიურ და ეთნიკურ უმცირესობებს.<ref>{{cite web|author=Sonia Verma|url=https://www.theglobeandmail.com/news/world/shahs-son-seeks-support-for-peoples-revolution-against-iran/article19059694/|title=Shah's son seeks support for people's revolution against Iran|publisher=The Globe and Mail|date=6 June 2014|access-date=17 June 2017|archive-date=25 June 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170625183334/https://www.theglobeandmail.com/news/world/shahs-son-seeks-support-for-peoples-revolution-against-iran/article19059694/|url-status=live}}</ref> etcr1sart7b8th36fvuv6o7m0q6dfjs 4816184 4816183 2025-06-18T06:19:57Z Jaba1977 3604 4816184 wikitext text/x-wiki '''ირანის ეროვნული საბჭო''' ({{lang-fa|شورای ملی ایران}}), ოფიციალურად '''ირანის ეროვნული საბჭო თავისუფალი არჩევნებისთვის'''<ref>{{cite news |last1=Lipin |first1=Michael |last2=Derakhshesh |first2=Satareh |title=Iranian Prince to Trump: Be Sensitive in Considering New Immigration Order |url=https://www.voanews.com/amp/iranian-prince-trump-immigration-order/3719951.html |work=[[Voice of America]] |date=12 February 2017}}</ref> — ემიგრაციაში მყოფი ოპოზიციური ჯგუფი, რომელიც იბრძვის ირანის ისლამური რესპუბლიკის მთავრობის წინააღმდეგ.<ref name="ts">{{cite web|url=https://www.thestar.com/news/world/2013/06/01/reza_pahlavi_irans_shahinwaiting_in_toronto_to_speak_about_ending_islamic_regime_that_overthrew_his_father.html|title=Reza Pahlavi, son of Shah, heads pro-democracy group to end Iran's Islamic regime|author=Olivia Ward|publisher=Toronto Star|date=1 June 2013|access-date=18 June 2017|archive-date=7 October 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181007183638/https://www.thestar.com/news/world/2013/06/01/reza_pahlavi_irans_shahinwaiting_in_toronto_to_speak_about_ending_islamic_regime_that_overthrew_his_father.html|url-status=live}}</ref> მონაწილეობს ირანის დემოკრატიულ მოძრაობაში. ეროვნული საბჭო ირწმუნება, რომ შეაგროვა „მილიონობით დემოკრატიის მომხრე როგორც ირანის შიგნით, ასევე გარეთ.“<ref name="AP">{{cite web|author=Elaine Ganley|url=https://news.yahoo.com/ap-interview-job-son-toppled-shah-143023700.html|title=AP Interview: New job for son of toppled shah|publisher=Associated Press|via=Yahoo|date=2 May 2013|access-date=1 June 2017|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304110323/http://news.yahoo.com/ap-interview-job-son-toppled-shah-143023700.html|url-status=live}}</ref><ref name="Milczanowski">{{citation |author=Maciej Milczanowski |title=US Policy towards Iran under President Barack Obama's Administration |date=2014 |url=http://www.iksiopan.pl/images/czasopisma/hemispheres/hemispheres_29_4.pdf |journal=Hemispheres: Studies on Cultures and Societies |volume=29 |number=4 |pages=53–66 |publisher=Institute of Mediterranean and Oriental Cultures Polish Academy of Sciences |issn=0239-8818 |access-date=2017-06-25 |archive-date=2017-12-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171231212113/http://www.iksiopan.pl/images/czasopisma/hemispheres/hemispheres_29_4.pdf |url-status=live }}</ref> ის ასევე ირწმუნება, რომ წარმოადგენს რელიგიურ და ეთნიკურ უმცირესობებს.<ref>{{cite web|author=Sonia Verma|url=https://www.theglobeandmail.com/news/world/shahs-son-seeks-support-for-peoples-revolution-against-iran/article19059694/|title=Shah's son seeks support for people's revolution against Iran|publisher=The Globe and Mail|date=6 June 2014|access-date=17 June 2017|archive-date=25 June 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170625183334/https://www.theglobeandmail.com/news/world/shahs-son-seeks-support-for-peoples-revolution-against-iran/article19059694/|url-status=live}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} oho3zuiifmkrdlqtlajd1e4z89pgyp7 4816185 4816184 2025-06-18T06:20:22Z Jaba1977 3604 /* სქოლიო */ 4816185 wikitext text/x-wiki '''ირანის ეროვნული საბჭო''' ({{lang-fa|شورای ملی ایران}}), ოფიციალურად '''ირანის ეროვნული საბჭო თავისუფალი არჩევნებისთვის'''<ref>{{cite news |last1=Lipin |first1=Michael |last2=Derakhshesh |first2=Satareh |title=Iranian Prince to Trump: Be Sensitive in Considering New Immigration Order |url=https://www.voanews.com/amp/iranian-prince-trump-immigration-order/3719951.html |work=[[Voice of America]] |date=12 February 2017}}</ref> — ემიგრაციაში მყოფი ოპოზიციური ჯგუფი, რომელიც იბრძვის ირანის ისლამური რესპუბლიკის მთავრობის წინააღმდეგ.<ref name="ts">{{cite web|url=https://www.thestar.com/news/world/2013/06/01/reza_pahlavi_irans_shahinwaiting_in_toronto_to_speak_about_ending_islamic_regime_that_overthrew_his_father.html|title=Reza Pahlavi, son of Shah, heads pro-democracy group to end Iran's Islamic regime|author=Olivia Ward|publisher=Toronto Star|date=1 June 2013|access-date=18 June 2017|archive-date=7 October 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181007183638/https://www.thestar.com/news/world/2013/06/01/reza_pahlavi_irans_shahinwaiting_in_toronto_to_speak_about_ending_islamic_regime_that_overthrew_his_father.html|url-status=live}}</ref> მონაწილეობს ირანის დემოკრატიულ მოძრაობაში. ეროვნული საბჭო ირწმუნება, რომ შეაგროვა „მილიონობით დემოკრატიის მომხრე როგორც ირანის შიგნით, ასევე გარეთ.“<ref name="AP">{{cite web|author=Elaine Ganley|url=https://news.yahoo.com/ap-interview-job-son-toppled-shah-143023700.html|title=AP Interview: New job for son of toppled shah|publisher=Associated Press|via=Yahoo|date=2 May 2013|access-date=1 June 2017|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304110323/http://news.yahoo.com/ap-interview-job-son-toppled-shah-143023700.html|url-status=live}}</ref><ref name="Milczanowski">{{citation |author=Maciej Milczanowski |title=US Policy towards Iran under President Barack Obama's Administration |date=2014 |url=http://www.iksiopan.pl/images/czasopisma/hemispheres/hemispheres_29_4.pdf |journal=Hemispheres: Studies on Cultures and Societies |volume=29 |number=4 |pages=53–66 |publisher=Institute of Mediterranean and Oriental Cultures Polish Academy of Sciences |issn=0239-8818 |access-date=2017-06-25 |archive-date=2017-12-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171231212113/http://www.iksiopan.pl/images/czasopisma/hemispheres/hemispheres_29_4.pdf |url-status=live }}</ref> ის ასევე ირწმუნება, რომ წარმოადგენს რელიგიურ და ეთნიკურ უმცირესობებს.<ref>{{cite web|author=Sonia Verma|url=https://www.theglobeandmail.com/news/world/shahs-son-seeks-support-for-peoples-revolution-against-iran/article19059694/|title=Shah's son seeks support for people's revolution against Iran|publisher=The Globe and Mail|date=6 June 2014|access-date=17 June 2017|archive-date=25 June 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170625183334/https://www.theglobeandmail.com/news/world/shahs-son-seeks-support-for-peoples-revolution-against-iran/article19059694/|url-status=live}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://irannc.org/ Iran National Council for Free Elections] *[https://www.rezapahlavi.org/ Reza Pahlavi] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} pueo6tjhtn6p1ubh2jzssi95ky27hb9 4816186 4816185 2025-06-18T06:23:39Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:ირანის პოლიტიკური ისტორია]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816186 wikitext text/x-wiki '''ირანის ეროვნული საბჭო''' ({{lang-fa|شورای ملی ایران}}), ოფიციალურად '''ირანის ეროვნული საბჭო თავისუფალი არჩევნებისთვის'''<ref>{{cite news |last1=Lipin |first1=Michael |last2=Derakhshesh |first2=Satareh |title=Iranian Prince to Trump: Be Sensitive in Considering New Immigration Order |url=https://www.voanews.com/amp/iranian-prince-trump-immigration-order/3719951.html |work=[[Voice of America]] |date=12 February 2017}}</ref> — ემიგრაციაში მყოფი ოპოზიციური ჯგუფი, რომელიც იბრძვის ირანის ისლამური რესპუბლიკის მთავრობის წინააღმდეგ.<ref name="ts">{{cite web|url=https://www.thestar.com/news/world/2013/06/01/reza_pahlavi_irans_shahinwaiting_in_toronto_to_speak_about_ending_islamic_regime_that_overthrew_his_father.html|title=Reza Pahlavi, son of Shah, heads pro-democracy group to end Iran's Islamic regime|author=Olivia Ward|publisher=Toronto Star|date=1 June 2013|access-date=18 June 2017|archive-date=7 October 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181007183638/https://www.thestar.com/news/world/2013/06/01/reza_pahlavi_irans_shahinwaiting_in_toronto_to_speak_about_ending_islamic_regime_that_overthrew_his_father.html|url-status=live}}</ref> მონაწილეობს ირანის დემოკრატიულ მოძრაობაში. ეროვნული საბჭო ირწმუნება, რომ შეაგროვა „მილიონობით დემოკრატიის მომხრე როგორც ირანის შიგნით, ასევე გარეთ.“<ref name="AP">{{cite web|author=Elaine Ganley|url=https://news.yahoo.com/ap-interview-job-son-toppled-shah-143023700.html|title=AP Interview: New job for son of toppled shah|publisher=Associated Press|via=Yahoo|date=2 May 2013|access-date=1 June 2017|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304110323/http://news.yahoo.com/ap-interview-job-son-toppled-shah-143023700.html|url-status=live}}</ref><ref name="Milczanowski">{{citation |author=Maciej Milczanowski |title=US Policy towards Iran under President Barack Obama's Administration |date=2014 |url=http://www.iksiopan.pl/images/czasopisma/hemispheres/hemispheres_29_4.pdf |journal=Hemispheres: Studies on Cultures and Societies |volume=29 |number=4 |pages=53–66 |publisher=Institute of Mediterranean and Oriental Cultures Polish Academy of Sciences |issn=0239-8818 |access-date=2017-06-25 |archive-date=2017-12-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171231212113/http://www.iksiopan.pl/images/czasopisma/hemispheres/hemispheres_29_4.pdf |url-status=live }}</ref> ის ასევე ირწმუნება, რომ წარმოადგენს რელიგიურ და ეთნიკურ უმცირესობებს.<ref>{{cite web|author=Sonia Verma|url=https://www.theglobeandmail.com/news/world/shahs-son-seeks-support-for-peoples-revolution-against-iran/article19059694/|title=Shah's son seeks support for people's revolution against Iran|publisher=The Globe and Mail|date=6 June 2014|access-date=17 June 2017|archive-date=25 June 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170625183334/https://www.theglobeandmail.com/news/world/shahs-son-seeks-support-for-peoples-revolution-against-iran/article19059694/|url-status=live}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://irannc.org/ Iran National Council for Free Elections] *[https://www.rezapahlavi.org/ Reza Pahlavi] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ირანის პოლიტიკური ისტორია]] sue6btiftyedva5177zfx9vkm5s0hqq 2 590817 4816195 2025-06-18T07:54:26Z Manana24 165817 ახალი გვერდი: {| name="userboxes" id="userboxes" style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 1ex; width: 240px; border: 1px solid #99B3FF; clear: right" |- ! |- | {{მომხმარებლის თარგი/ვიკიპედიელის ასაკი|დღე=121|თვე=11|წელი=2024}} |- | {{მომხმარებლის თარგი/საქ}} |- | {{მომხმარებლის თარგი/ქარ... 4816195 wikitext text/x-wiki {| name="userboxes" id="userboxes" style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 1ex; width: 240px; border: 1px solid #99B3FF; clear: right" |- ! |- | {{მომხმარებლის თარგი/ვიკიპედიელის ასაკი|დღე=121|თვე=11|წელი=2024}} |- | {{მომხმარებლის თარგი/საქ}} |- | {{მომხმარებლის თარგი/ქართველი}} |- | {{მომხმარებლის თარგი/დაბადების დღე|22 მარტი}} |- | {{მომხმარებლის თარგი/გორი}} |} 1sdweeny3i4jh4rkbg5qqhhh52b4gda 0 590818 4816196 2025-06-18T08:02:30Z Sunlight35 98738 ახალი გვერდი: '''თარაქამა''' ({{Lang-az|Tərəkəmə}}) — აზერბაიჯანელთა ქვეეთნიკური ჯგუფი<ref name=":0">''Гаджиева С. Ш.'' Дагестанские терекеменцы. XIX — начало XX в.: Историко-этнографическое исследование. — Наука, 1990. — 216 с. — <nowiki>ISBN 5-02-016761-4</nowiki>.</ref><ref>''Баскаков Н.... 4816196 wikitext text/x-wiki '''თარაქამა''' ({{Lang-az|Tərəkəmə}}) — აზერბაიჯანელთა ქვეეთნიკური ჯგუფი<ref name=":0">''Гаджиева С. Ш.'' Дагестанские терекеменцы. XIX — начало XX в.: Историко-этнографическое исследование. — Наука, 1990. — 216 с. — <nowiki>ISBN 5-02-016761-4</nowiki>.</ref><ref>''Баскаков Н. А.'' Огузский ареал в истории консолидации тюркских языков // Советская тюркология. — Баку: Коммунист, 1987. — № 1. — С. 5.</ref>, რომლის წარმომადგენლები დღესდღეობით დასახლებულნი არიან აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე, აგრეთვე [[რუსეთი|რუსეთში]] (დაღესტანი), [[თურქეთი|თურქეთში]], [[საქართველო|საქართველოსა]] და [[ყაზახეთი|ყაზახეთში]]. == ისტორია == === ეთნონიმი და წარმოშობა === ტერმინი „თარაქამა“ ისტორიულად მჭიდრო კავშირშია ეთნონიმ „თურქმენთან“<ref name=":0" />. წარსულში აღნიშნული ტერმინი ფართო გამოყენებით ხასიათდებოდა და მრავალი შემთხვევაში ემთხვეოდა ეთნიკურ ან ტომობრივ თვითიდენტიფიკაციას. მე-19 საუკუნემდე თარაქამები განიხილებოდნენ როგორც თვითმყოფადი ეთნიკური ერთეული<ref>''Гильденштедт И. А.'' Путешествие по Кавказу в 1770—1773 гг.. — Петербургское Востоковедение. — 508 с. с.</ref>. დაღესტანში თარაქამები მე-20 საუკუნის დასაწყისამდე ცალკე ეთნიკურ ჯგუფად ითვლებოდნენ. თუმცა, შემდგომ პერიოდში აზერბაიჯანელ მოსახლეობასთან ინტეგრირდნენ, საკუთარი ეთნონიმისა და იდენტობის შენარჩუნებით<ref>[https://minnacrd.ru/activity/3369 Азербайджанцы]</ref>. აღსანიშნავია, რომ დაღესტნის თარაქამები, აზერბაიჯანში მცხოვრები თანამოძმეთა უმრავლესობისაგან განსხვავებით, ძირითადად სოფლის მეურნეობას მისდევდნენ<ref>''Гаджиева С. Ш.'' Дагестанские терекеменцы: XIX - начало XX в.: Историко-этнографическое исследование. — Наука, 1990. — С. 32. — <nowiki>ISBN 5-02-016761-4</nowiki>.</ref>. მე-19 და მე-20 საუკუნეების მიჯნაზე აზერბაიჯანში ტერმინი „თარაქამა“ ხშირად გამოიყენებოდა რეგიონის მომთაბარე მესაქონლეობის სფეროში ჩართული მოსახლეობის აღსანიშნავად და მას თან ერთვოდა „მომთაბარის“ მნიშვნელობით დატვირთვა<ref>''Иоаганн Антон Гильденштедт.'' Путешествие по Кавказу в 1770—1773 гг.. — <abbr>СПб.</abbr>: Петербургское Востоковедение, 2002. — С. 409—410. — <nowiki>ISBN 5-85803-213-3</nowiki>.</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:თურქულენოვანი ხალხები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანელები]] drx61puzbn989pw51ji2v1qbbq01ciq 4816198 4816196 2025-06-18T08:06:59Z Sunlight35 98738 /* ისტორია */ 4816198 wikitext text/x-wiki '''თარაქამა''' ({{Lang-az|Tərəkəmə}}) — აზერბაიჯანელთა ქვეეთნიკური ჯგუფი<ref name=":0">''Гаджиева С. Ш.'' Дагестанские терекеменцы. XIX — начало XX в.: Историко-этнографическое исследование. — Наука, 1990. — 216 с. — <nowiki>ISBN 5-02-016761-4</nowiki>.</ref><ref>''Баскаков Н. А.'' Огузский ареал в истории консолидации тюркских языков // Советская тюркология. — Баку: Коммунист, 1987. — № 1. — С. 5.</ref>, რომლის წარმომადგენლები დღესდღეობით დასახლებულნი არიან აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე, აგრეთვე [[რუსეთი|რუსეთში]] (დაღესტანი), [[თურქეთი|თურქეთში]], [[საქართველო|საქართველოსა]] და [[ყაზახეთი|ყაზახეთში]]. == ისტორია == === ეთნონიმი და წარმოშობა === ტერმინი „თარაქამა“ ისტორიულად მჭიდრო კავშირშია ეთნონიმ „თურქმენთან“<ref name=":0" />. წარსულში აღნიშნული ტერმინი ფართო გამოყენებით ხასიათდებოდა და მრავალი შემთხვევაში ემთხვეოდა ეთნიკურ ან ტომობრივ თვითიდენტიფიკაციას. მე-19 საუკუნემდე თარაქამები განიხილებოდნენ როგორც თვითმყოფადი ეთნიკური ერთეული<ref>''Гильденштедт И. А.'' Путешествие по Кавказу в 1770—1773 гг.. — Петербургское Востоковедение. — 508 с. с.</ref>. დაღესტანში თარაქამები მე-20 საუკუნის დასაწყისამდე ცალკე ეთნიკურ ჯგუფად ითვლებოდნენ. თუმცა, შემდგომ პერიოდში აზერბაიჯანელ მოსახლეობასთან ინტეგრირდნენ, საკუთარი ეთნონიმისა და იდენტობის შენარჩუნებით<ref>[https://minnacrd.ru/activity/3369 Азербайджанцы]</ref>. აღსანიშნავია, რომ დაღესტნის თარაქამები, აზერბაიჯანში მცხოვრები თანამოძმეთა უმრავლესობისაგან განსხვავებით, ძირითადად სოფლის მეურნეობას მისდევდნენ<ref>''Гаджиева С. Ш.'' Дагестанские терекеменцы: XIX - начало XX в.: Историко-этнографическое исследование. — Наука, 1990. — С. 32. — <nowiki>ISBN 5-02-016761-4</nowiki>.</ref>. მე-19 და მე-20 საუკუნეების მიჯნაზე აზერბაიჯანში ტერმინი „თარაქამა“ ხშირად გამოიყენებოდა რეგიონის მომთაბარე მესაქონლეობის სფეროში ჩართული მოსახლეობის აღსანიშნავად და მას თან ერთვოდა „მომთაბარის“ მნიშვნელობით დატვირთვა<ref>''Иоаганн Антон Гильденштедт.'' Путешествие по Кавказу в 1770—1773 гг.. — <abbr>СПб.</abbr>: Петербургское Востоковедение, 2002. — С. 409—410. — <nowiki>ISBN 5-85803-213-3</nowiki>.</ref>. ამ გარემოებაზე ყურადღებას ამახვილებდა მწერალი და ისტორიკოსი ა. დ. ერიცოვიც. მისი დაკვირვებით, ტერმინი „თარაქამა“ ადგილობრივ მოსახლეობაში არ იკითხებოდა, როგორც ცალკე ეროვნული ჯგუფის ან სპეციფიკური კლანური გაერთიანების სახელწოდება. ერიცოვის განმარტებით, „თარაქამა“ წარმოადგენდა ზოგად დასახელებას ყველა მომთაბარესთვის, განურჩევლად წარმოშობისა. ელიზავეტპოლის გუბერნიის ყაზახური ოლქის კვლევისას იგი აღნიშნავდა, რომ ამ ოლქში დომინანტ აზერბაიჯანულ მოსახლეობას სწორედ ამ ტერმინით მოიხსენიებდნენ. ავტორის მიერ დოკუმენტირებული თარაქამას ტომობრივი ჯგუფები – [[აირუმები]], ბაიათები, კადირლები, ყარაყოიუნლები, ყარახანლები, კენგერლები, სალახლები, სოფულები, – ასევე ფიქსირდებიან მეზობელ ოლქებში<ref name=":1">''Волкова Н. Г.'' Этнонимия в трудах экономического обследования Кавказа 1880-х годов // Имя и этнос: общие вопросы ономастики, этнонимия, антропонимия, теонимия, топонимия: сборник. — <abbr>М.</abbr>: Ин-т этнологии и антропологии, 1996. — С. 26—27. — <nowiki>ISBN 5-201-00825-9</nowiki>.</ref>. ი. ა. აბელოვი მიუთითებს, რომ ადგილობრივი მოსახლეობა მომთაბარე თათრებს (შემახასა და გეოკჩაის რეგიონებიდან) თარაქამებად ანუ ქოჩარებად მოიხსენიებდა, განსხვავებით [[თათები|თათად]] წოდებული მეზობელი ჯგუფებისგან<ref name=":1" />. თავის მხრივ, ლ. ბუდაგოვის განმარტებით, ტერმინი „თარაქამა“ მოიაზრებოდა, როგორც „გლეხი კაცი (კავკასიაში და მის ფარგლებს გარეთ)“<ref>''Волкова Н. Г.'' Этнонимия в трудах экономического обследования Кавказа 1880-х годов // Имя и этнос: общие вопросы ономастики, этнонимия, антропонимия, теонимия, топонимия: сборник. — <abbr>М.</abbr>: Ин-т этнологии и антропологии, 1996. — С. 31. — <nowiki>ISBN 5-201-00825-9</nowiki>.</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:თურქულენოვანი ხალხები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანელები]] fevllgf29hwvoyp3wiao38l5vmmqofs 4816203 4816198 2025-06-18T08:16:38Z Sunlight35 98738 /* ისტორია */ 4816203 wikitext text/x-wiki '''თარაქამა''' ({{Lang-az|Tərəkəmə}}) — აზერბაიჯანელთა ქვეეთნიკური ჯგუფი<ref name=":0">''Гаджиева С. Ш.'' Дагестанские терекеменцы. XIX — начало XX в.: Историко-этнографическое исследование. — Наука, 1990. — 216 с. — <nowiki>ISBN 5-02-016761-4</nowiki>.</ref><ref>''Баскаков Н. А.'' Огузский ареал в истории консолидации тюркских языков // Советская тюркология. — Баку: Коммунист, 1987. — № 1. — С. 5.</ref>, რომლის წარმომადგენლები დღესდღეობით დასახლებულნი არიან აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე, აგრეთვე [[რუსეთი|რუსეთში]] (დაღესტანი), [[თურქეთი|თურქეთში]], [[საქართველო|საქართველოსა]] და [[ყაზახეთი|ყაზახეთში]]. == ისტორია == === ეთნონიმი და წარმოშობა === ტერმინი „თარაქამა“ ისტორიულად მჭიდრო კავშირშია ეთნონიმ „თურქმენთან“<ref name=":0" />. წარსულში აღნიშნული ტერმინი ფართო გამოყენებით ხასიათდებოდა და მრავალი შემთხვევაში ემთხვეოდა ეთნიკურ ან ტომობრივ თვითიდენტიფიკაციას. მე-19 საუკუნემდე თარაქამები განიხილებოდნენ როგორც თვითმყოფადი ეთნიკური ერთეული<ref>''Гильденштедт И. А.'' Путешествие по Кавказу в 1770—1773 гг.. — Петербургское Востоковедение. — 508 с. с.</ref>. დაღესტანში თარაქამები მე-20 საუკუნის დასაწყისამდე ცალკე ეთნიკურ ჯგუფად ითვლებოდნენ. თუმცა, შემდგომ პერიოდში აზერბაიჯანელ მოსახლეობასთან ინტეგრირდნენ, საკუთარი ეთნონიმისა და იდენტობის შენარჩუნებით<ref>[https://minnacrd.ru/activity/3369 Азербайджанцы]</ref>. აღსანიშნავია, რომ დაღესტნის თარაქამები, აზერბაიჯანში მცხოვრები თანამოძმეთა უმრავლესობისაგან განსხვავებით, ძირითადად სოფლის მეურნეობას მისდევდნენ<ref>''Гаджиева С. Ш.'' Дагестанские терекеменцы: XIX - начало XX в.: Историко-этнографическое исследование. — Наука, 1990. — С. 32. — <nowiki>ISBN 5-02-016761-4</nowiki>.</ref>. მე-19 და მე-20 საუკუნეების მიჯნაზე აზერბაიჯანში ტერმინი „თარაქამა“ ხშირად გამოიყენებოდა რეგიონის მომთაბარე მესაქონლეობის სფეროში ჩართული მოსახლეობის აღსანიშნავად და მას თან ერთვოდა „მომთაბარის“ მნიშვნელობით დატვირთვა<ref>''Иоаганн Антон Гильденштедт.'' Путешествие по Кавказу в 1770—1773 гг.. — <abbr>СПб.</abbr>: Петербургское Востоковедение, 2002. — С. 409—410. — <nowiki>ISBN 5-85803-213-3</nowiki>.</ref>. ამ გარემოებაზე ყურადღებას ამახვილებდა მწერალი და ისტორიკოსი ა. დ. ერიცოვიც. მისი დაკვირვებით, ტერმინი „თარაქამა“ ადგილობრივ მოსახლეობაში არ იკითხებოდა, როგორც ცალკე ეროვნული ჯგუფის ან სპეციფიკური კლანური გაერთიანების სახელწოდება. ერიცოვის განმარტებით, „თარაქამა“ წარმოადგენდა ზოგად დასახელებას ყველა მომთაბარესთვის, განურჩევლად წარმოშობისა. ელიზავეტპოლის გუბერნიის ყაზახური ოლქის კვლევისას იგი აღნიშნავდა, რომ ამ ოლქში დომინანტ აზერბაიჯანულ მოსახლეობას სწორედ ამ ტერმინით მოიხსენიებდნენ. ავტორის მიერ დოკუმენტირებული თარაქამას ტომობრივი ჯგუფები – [[აირუმები]], ბაიათები, კადირლები, ყარაყოიუნლები, ყარახანლები, კენგერლები, სალახლები, სოფულები, – ასევე ფიქსირდებიან მეზობელ ოლქებში<ref name=":1">''Волкова Н. Г.'' Этнонимия в трудах экономического обследования Кавказа 1880-х годов // Имя и этнос: общие вопросы ономастики, этнонимия, антропонимия, теонимия, топонимия: сборник. — <abbr>М.</abbr>: Ин-т этнологии и антропологии, 1996. — С. 26—27. — <nowiki>ISBN 5-201-00825-9</nowiki>.</ref>. ი. ა. აბელოვი მიუთითებს, რომ ადგილობრივი მოსახლეობა მომთაბარე თათრებს (შემახასა და გეოკჩაის რეგიონებიდან) თარაქამებად ანუ ქოჩარებად მოიხსენიებდა, განსხვავებით [[თათები|თათად]] წოდებული მეზობელი ჯგუფებისგან<ref name=":1" />. თავის მხრივ, ლ. ბუდაგოვის განმარტებით, ტერმინი „თარაქამა“ მოიაზრებოდა, როგორც „გლეხი კაცი (კავკასიაში და მის ფარგლებს გარეთ)“<ref>''Волкова Н. Г.'' Этнонимия в трудах экономического обследования Кавказа 1880-х годов // Имя и этнос: общие вопросы ономастики, этнонимия, антропонимия, теонимия, топонимия: сборник. — <abbr>М.</abbr>: Ин-т этнологии и антропологии, 1996. — С. 31. — <nowiki>ISBN 5-201-00825-9</nowiki>.</ref>. ტერმინები „თარაქამა“ და „<nowiki/>[[ყარაფაფახები|ყარაფაფახი]]<nowiki/>“ ხშირად იდენტურად განიხილება და ურთიერთშემცვლელადაც კი იხმარება. ლინგვისტ ბასკაკოვის მიხედვით, ამ ორ სახელწოდებას შორის ძირითადი განსხვავება მათი ეტიმოლოგიაა. კერძოდ, „თარაქამა“ მიიჩნევა სპარსულიდან მომდინარე ზოგად სახელად, რომელიც სპარსელებმა გამოიყენეს აღნიშნული ჯგუფის მიმართ. ბასკაკოვი მას არაბული ფორმით წარმოსახავს, როგორც სიტყვა „თურქის“ (تركي) მრავლობით რიცხვს (تركمه). ამის საპირისპიროდ, ეთნონიმი „ყარაფაფახი“ სავარაუდოდ წარმოიშვა თურქული წარმომავლობის ხალხებში და უკავშირდება მათი ტანსაცმლის – კონკრეტულად კი შავი ფერის თავსაბურავის – სპეციფიკას (قارا پاپاخ)<ref>''Баскаков Н. А.'' Карапапахи, или терекеме, и изучение их языка (из материалов по азербайджанским диалектам Армении) // Краткие сообщения Института народов Азии. Вып. 65. — <abbr>М.</abbr>: «Наука», 1964. — С. 27.</ref>. თანამედროვე თურქი მკვლევრების თვალსაზრისით, თურქეთის ტერიტორიაზე „ყარაფაფახი“ ხშირად აღნიშნავს თარაქამების იმ ნაწილს, რომელებიც ყარსისა და ახალციხის რეგიონებში საცხოვრებლად გადავიდნენ. იმავე დროს, ტერმინი „თარაქამა“ უფრო მეტად მომთაბარე ცხოვრების წესთან ასოცირდება<ref>''Баскаков Н. А.'' Огузский ареал в истории консолидации тюркских языков. — Советская тюркология, 1987. — № 1. — С. 5.</ref>. სამეცნიერო ლიტერატურაში, თარაქამათა მომთაბარე მეურნეობასთან ასოცირების გამო ტერმინს ზოგჯერ იყენებენ ერთობლივად რამდენიმე ეთნოგრაფიული ჯგუფის – კერძოდ, ყარაფაპფხების, პადარების და შაჰსევენების – აღსანიშნავად, რასაც საფუძვლად უდევს მათი ეკონომიკური სისტემის ძირითადი მესაქონლეობრივი ერთგვაროვნება<ref>[[iarchive:azerbaidzhantsy0000unse/page/n30|Azerbaĭdzhant︠s︡y]]</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:თურქულენოვანი ხალხები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანელები]] ixe0zu8bkrnsp5c396ag5zpejj7ivbc 4816205 4816203 2025-06-18T08:25:40Z Sunlight35 98738 /* ისტორია */ 4816205 wikitext text/x-wiki '''თარაქამა''' ({{Lang-az|Tərəkəmə}}) — აზერბაიჯანელთა ქვეეთნიკური ჯგუფი<ref name=":0">''Гаджиева С. Ш.'' Дагестанские терекеменцы. XIX — начало XX в.: Историко-этнографическое исследование. — Наука, 1990. — 216 с. — <nowiki>ISBN 5-02-016761-4</nowiki>.</ref><ref>''Баскаков Н. А.'' Огузский ареал в истории консолидации тюркских языков // Советская тюркология. — Баку: Коммунист, 1987. — № 1. — С. 5.</ref>, რომლის წარმომადგენლები დღესდღეობით დასახლებულნი არიან აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე, აგრეთვე [[რუსეთი|რუსეთში]] (დაღესტანი), [[თურქეთი|თურქეთში]], [[საქართველო|საქართველოსა]] და [[ყაზახეთი|ყაზახეთში]]. == ისტორია == === ეთნონიმი და წარმოშობა === ტერმინი „თარაქამა“ ისტორიულად მჭიდრო კავშირშია ეთნონიმ „თურქმენთან“<ref name=":0" />. წარსულში აღნიშნული ტერმინი ფართო გამოყენებით ხასიათდებოდა და მრავალი შემთხვევაში ემთხვეოდა ეთნიკურ ან ტომობრივ თვითიდენტიფიკაციას. მე-19 საუკუნემდე თარაქამები განიხილებოდნენ როგორც თვითმყოფადი ეთნიკური ერთეული<ref>''Гильденштедт И. А.'' Путешествие по Кавказу в 1770—1773 гг.. — Петербургское Востоковедение. — 508 с. с.</ref>. დაღესტანში თარაქამები მე-20 საუკუნის დასაწყისამდე ცალკე ეთნიკურ ჯგუფად ითვლებოდნენ. თუმცა, შემდგომ პერიოდში აზერბაიჯანელ მოსახლეობასთან ინტეგრირდნენ, საკუთარი ეთნონიმისა და იდენტობის შენარჩუნებით<ref>[https://minnacrd.ru/activity/3369 Азербайджанцы]</ref>. აღსანიშნავია, რომ დაღესტნის თარაქამები, აზერბაიჯანში მცხოვრები თანამოძმეთა უმრავლესობისაგან განსხვავებით, ძირითადად სოფლის მეურნეობას მისდევდნენ<ref>''Гаджиева С. Ш.'' Дагестанские терекеменцы: XIX - начало XX в.: Историко-этнографическое исследование. — Наука, 1990. — С. 32. — <nowiki>ISBN 5-02-016761-4</nowiki>.</ref>. მე-19 და მე-20 საუკუნეების მიჯნაზე აზერბაიჯანში ტერმინი „თარაქამა“ ხშირად გამოიყენებოდა რეგიონის მომთაბარე მესაქონლეობის სფეროში ჩართული მოსახლეობის აღსანიშნავად და მას თან ერთვოდა „მომთაბარის“ მნიშვნელობით დატვირთვა<ref>''Иоаганн Антон Гильденштедт.'' Путешествие по Кавказу в 1770—1773 гг.. — <abbr>СПб.</abbr>: Петербургское Востоковедение, 2002. — С. 409—410. — <nowiki>ISBN 5-85803-213-3</nowiki>.</ref>. ამ გარემოებაზე ყურადღებას ამახვილებდა მწერალი და ისტორიკოსი ა. დ. ერიცოვიც. მისი დაკვირვებით, ტერმინი „თარაქამა“ ადგილობრივ მოსახლეობაში არ იკითხებოდა, როგორც ცალკე ეროვნული ჯგუფის ან სპეციფიკური კლანური გაერთიანების სახელწოდება. ერიცოვის განმარტებით, „თარაქამა“ წარმოადგენდა ზოგად დასახელებას ყველა მომთაბარესთვის, განურჩევლად წარმოშობისა. ელიზავეტპოლის გუბერნიის ყაზახური ოლქის კვლევისას იგი აღნიშნავდა, რომ ამ ოლქში დომინანტ აზერბაიჯანულ მოსახლეობას სწორედ ამ ტერმინით მოიხსენიებდნენ. ავტორის მიერ დოკუმენტირებული თარაქამას ტომობრივი ჯგუფები – [[აირუმები]], ბაიათები, კადირლები, ყარაყოიუნლები, ყარახანლები, კენგერლები, სალახლები, სოფულები, – ასევე ფიქსირდებიან მეზობელ ოლქებში<ref name=":1">''Волкова Н. Г.'' Этнонимия в трудах экономического обследования Кавказа 1880-х годов // Имя и этнос: общие вопросы ономастики, этнонимия, антропонимия, теонимия, топонимия: сборник. — <abbr>М.</abbr>: Ин-т этнологии и антропологии, 1996. — С. 26—27. — <nowiki>ISBN 5-201-00825-9</nowiki>.</ref>. ი. ა. აბელოვი მიუთითებს, რომ ადგილობრივი მოსახლეობა მომთაბარე თათრებს (შემახასა და გეოკჩაის რეგიონებიდან) თარაქამებად ანუ ქოჩარებად მოიხსენიებდა, განსხვავებით [[თათები|თათად]] წოდებული მეზობელი ჯგუფებისგან<ref name=":1" />. თავის მხრივ, ლ. ბუდაგოვის განმარტებით, ტერმინი „თარაქამა“ მოიაზრებოდა, როგორც „გლეხი კაცი (კავკასიაში და მის ფარგლებს გარეთ)“<ref>''Волкова Н. Г.'' Этнонимия в трудах экономического обследования Кавказа 1880-х годов // Имя и этнос: общие вопросы ономастики, этнонимия, антропонимия, теонимия, топонимия: сборник. — <abbr>М.</abbr>: Ин-т этнологии и антропологии, 1996. — С. 31. — <nowiki>ISBN 5-201-00825-9</nowiki>.</ref>. ტერმინები „თარაქამა“ და „<nowiki/>[[ყარაფაფახები|ყარაფაფახი]]<nowiki/>“ ხშირად იდენტურად განიხილება და ურთიერთშემცვლელადაც კი იხმარება. ლინგვისტ ბასკაკოვის მიხედვით, ამ ორ სახელწოდებას შორის ძირითადი განსხვავება მათი ეტიმოლოგიაა. კერძოდ, „თარაქამა“ მიიჩნევა სპარსულიდან მომდინარე ზოგად სახელად, რომელიც სპარსელებმა გამოიყენეს აღნიშნული ჯგუფის მიმართ. ბასკაკოვი მას არაბული ფორმით წარმოსახავს, როგორც სიტყვა „თურქის“ (تركي) მრავლობით რიცხვს (تركمه). ამის საპირისპიროდ, ეთნონიმი „ყარაფაფახი“ სავარაუდოდ წარმოიშვა თურქული წარმომავლობის ხალხებში და უკავშირდება მათი ტანსაცმლის – კონკრეტულად კი შავი ფერის თავსაბურავის – სპეციფიკას<ref>''Баскаков Н. А.'' Карапапахи, или терекеме, и изучение их языка (из материалов по азербайджанским диалектам Армении) // Краткие сообщения Института народов Азии. Вып. 65. — <abbr>М.</abbr>: «Наука», 1964. — С. 27.</ref>. თანამედროვე თურქი მკვლევრების თვალსაზრისით, თურქეთის ტერიტორიაზე „ყარაფაფახი“ ხშირად აღნიშნავს თარაქამების იმ ნაწილს, რომელებიც ყარსისა და ახალციხის რეგიონებში საცხოვრებლად გადავიდნენ. იმავე დროს, ტერმინი „თარაქამა“ უფრო მეტად მომთაბარე ცხოვრების წესთან ასოცირდება<ref>''Баскаков Н. А.'' Огузский ареал в истории консолидации тюркских языков. — Советская тюркология, 1987. — № 1. — С. 5.</ref>. სამეცნიერო ლიტერატურაში, თარაქამათა მომთაბარე მეურნეობასთან ასოცირების გამო ტერმინს ზოგჯერ იყენებენ ერთობლივად რამდენიმე ეთნოგრაფიული ჯგუფის – კერძოდ, ყარაფაპფხების, პადარების და შაჰსევენების – აღსანიშნავად, რასაც საფუძვლად უდევს მათი ეკონომიკური სისტემის ძირითადი მესაქონლეობრივი ერთგვაროვნება<ref>[[iarchive:azerbaidzhantsy0000unse/page/n30|Azerbaĭdzhant︠s︡y]]</ref>. === დასახლების არეალები === თარაქამა ეთნიკური ჯგუფის წარმომადგენლები დღესდღეობით კომპაქტურად არიან დასახლებული [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანის]] დასავლეთ და ცენტრალურ რეგიონებში, მათ შორის განჯის, ყაზახის, თოუზის, აღჯაბედის, იმიშლის, ბეილაგანისა და შემახას ადმინისტრაციულ ერთეულებში. ეთნიკური ჯგუფი [[თურქეთი|თურქეთში]] 1921 წლის შემდგომ ძირითადად ყარსის გუბერნიის ტერიტორიაზე დასახლდა. ისინი როგორც ადმინისტრაციული ცენტრის სოფლებში, ისე სელიმის, სარიკამიშისა და არპაჩაის რაიონების სოფლებში არიან წარმოდგენილნი<ref>''Dr. Ahmet B. Ercilasun.'' Kars ili ağızları. — 29. — Ankara: Gazi Universitesi, 1983. — С. 41 (раздел «Kars Terekemeleri (Karapapaklar)»). — 386 с.</ref>. [[დაღესტანი|დაღესტანში]] თარაქამა ეთნიკური ერთეულის წარმომადგენლები თავმოყრილად ცხოვრობენ დერბენტის რაიონის არაერთ სოფელში: ბერიკეი, ველიქენთი, დელიჩობანი, ჯემიქენთი, გეჯუხი, კარადაგლი, კალა, მამედკალა, პადარი, სალიკი, სეგელერი, ტატლიარი, ულლუტერკემე და ჩინარი<ref>Лексико-семантические особенности говоров дербентского диалекта азербайджанского языка : диссертация … кандидата филологических наук : 10.02.02. — Махачкала, 2002. — 161 с</ref>. თარაქამას ზოგიერთი ჯგუფი, რომლებმაც ეთნიკური ასიმილაცია განიცადეს კუმიკებთან, ამჟამად ცხოვრობენ ხასავიურტისა და კიზილიურტის რაიონების ჩონტაულის სოფლებში<ref>''Гаджиева С. Ш.'' Дагестанские терекеменцы. XIX — начало XX в.: Историко-этнографическое исследование. — Наука, 1990. — 216 с. — <nowiki>ISBN 5-02-016761-4</nowiki>.</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:თურქულენოვანი ხალხები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანელები]] jj5mboxitv5m0cspa7ztnknykbybmpz 4816207 4816205 2025-06-18T08:33:31Z Sunlight35 98738 /* ისტორია */ 4816207 wikitext text/x-wiki '''თარაქამა''' ({{Lang-az|Tərəkəmə}}) — აზერბაიჯანელთა ქვეეთნიკური ჯგუფი<ref name=":0">''Гаджиева С. Ш.'' Дагестанские терекеменцы. XIX — начало XX в.: Историко-этнографическое исследование. — Наука, 1990. — 216 с. — <nowiki>ISBN 5-02-016761-4</nowiki>.</ref><ref name=":2">''Баскаков Н. А.'' Огузский ареал в истории консолидации тюркских языков // Советская тюркология. — Баку: Коммунист, 1987. — № 1. — С. 5.</ref>, რომლის წარმომადგენლები დღესდღეობით დასახლებულნი არიან აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე, აგრეთვე [[რუსეთი|რუსეთში]] (დაღესტანი), [[თურქეთი|თურქეთში]], [[საქართველო|საქართველოსა]] და [[ყაზახეთი|ყაზახეთში]]. == ისტორია == === ეთნონიმი და წარმოშობა === ტერმინი „თარაქამა“ ისტორიულად მჭიდრო კავშირშია ეთნონიმ „თურქმენთან“<ref name=":0" />. წარსულში აღნიშნული ტერმინი ფართო გამოყენებით ხასიათდებოდა და მრავალი შემთხვევაში ემთხვეოდა ეთნიკურ ან ტომობრივ თვითიდენტიფიკაციას. მე-19 საუკუნემდე თარაქამები განიხილებოდნენ როგორც თვითმყოფადი ეთნიკური ერთეული<ref>''Гильденштедт И. А.'' Путешествие по Кавказу в 1770—1773 гг.. — Петербургское Востоковедение. — 508 с. с.</ref>. დაღესტანში თარაქამები მე-20 საუკუნის დასაწყისამდე ცალკე ეთნიკურ ჯგუფად ითვლებოდნენ. თუმცა, შემდგომ პერიოდში აზერბაიჯანელ მოსახლეობასთან ინტეგრირდნენ, საკუთარი ეთნონიმისა და იდენტობის შენარჩუნებით<ref>[https://minnacrd.ru/activity/3369 Азербайджанцы]</ref>. აღსანიშნავია, რომ დაღესტნის თარაქამები, აზერბაიჯანში მცხოვრები თანამოძმეთა უმრავლესობისაგან განსხვავებით, ძირითადად სოფლის მეურნეობას მისდევდნენ<ref>''Гаджиева С. Ш.'' Дагестанские терекеменцы: XIX - начало XX в.: Историко-этнографическое исследование. — Наука, 1990. — С. 32. — <nowiki>ISBN 5-02-016761-4</nowiki>.</ref>. მე-19 და მე-20 საუკუნეების მიჯნაზე აზერბაიჯანში ტერმინი „თარაქამა“ ხშირად გამოიყენებოდა რეგიონის მომთაბარე მესაქონლეობის სფეროში ჩართული მოსახლეობის აღსანიშნავად და მას თან ერთვოდა „მომთაბარის“ მნიშვნელობით დატვირთვა<ref>''Иоаганн Антон Гильденштедт.'' Путешествие по Кавказу в 1770—1773 гг.. — <abbr>СПб.</abbr>: Петербургское Востоковедение, 2002. — С. 409—410. — <nowiki>ISBN 5-85803-213-3</nowiki>.</ref>. ამ გარემოებაზე ყურადღებას ამახვილებდა მწერალი და ისტორიკოსი ა. დ. ერიცოვიც. მისი დაკვირვებით, ტერმინი „თარაქამა“ ადგილობრივ მოსახლეობაში არ იკითხებოდა, როგორც ცალკე ეროვნული ჯგუფის ან სპეციფიკური კლანური გაერთიანების სახელწოდება. ერიცოვის განმარტებით, „თარაქამა“ წარმოადგენდა ზოგად დასახელებას ყველა მომთაბარესთვის, განურჩევლად წარმოშობისა. ელიზავეტპოლის გუბერნიის ყაზახური ოლქის კვლევისას იგი აღნიშნავდა, რომ ამ ოლქში დომინანტ აზერბაიჯანულ მოსახლეობას სწორედ ამ ტერმინით მოიხსენიებდნენ. ავტორის მიერ დოკუმენტირებული თარაქამას ტომობრივი ჯგუფები – [[აირუმები]], ბაიათები, კადირლები, ყარაყოიუნლები, ყარახანლები, კენგერლები, სალახლები, სოფულები, – ასევე ფიქსირდებიან მეზობელ ოლქებში<ref name=":1">''Волкова Н. Г.'' Этнонимия в трудах экономического обследования Кавказа 1880-х годов // Имя и этнос: общие вопросы ономастики, этнонимия, антропонимия, теонимия, топонимия: сборник. — <abbr>М.</abbr>: Ин-т этнологии и антропологии, 1996. — С. 26—27. — <nowiki>ISBN 5-201-00825-9</nowiki>.</ref>. ი. ა. აბელოვი მიუთითებს, რომ ადგილობრივი მოსახლეობა მომთაბარე თათრებს (შემახასა და გეოკჩაის რეგიონებიდან) თარაქამებად ანუ ქოჩარებად მოიხსენიებდა, განსხვავებით [[თათები|თათად]] წოდებული მეზობელი ჯგუფებისგან<ref name=":1" />. თავის მხრივ, ლ. ბუდაგოვის განმარტებით, ტერმინი „თარაქამა“ მოიაზრებოდა, როგორც „გლეხი კაცი (კავკასიაში და მის ფარგლებს გარეთ)“<ref>''Волкова Н. Г.'' Этнонимия в трудах экономического обследования Кавказа 1880-х годов // Имя и этнос: общие вопросы ономастики, этнонимия, антропонимия, теонимия, топонимия: сборник. — <abbr>М.</abbr>: Ин-т этнологии и антропологии, 1996. — С. 31. — <nowiki>ISBN 5-201-00825-9</nowiki>.</ref>. ტერმინები „თარაქამა“ და „<nowiki/>[[ყარაფაფახები|ყარაფაფახი]]<nowiki/>“ ხშირად იდენტურად განიხილება და ურთიერთშემცვლელადაც კი იხმარება. ლინგვისტ ბასკაკოვის მიხედვით, ამ ორ სახელწოდებას შორის ძირითადი განსხვავება მათი ეტიმოლოგიაა. კერძოდ, „თარაქამა“ მიიჩნევა სპარსულიდან მომდინარე ზოგად სახელად, რომელიც სპარსელებმა გამოიყენეს აღნიშნული ჯგუფის მიმართ. ბასკაკოვი მას არაბული ფორმით წარმოსახავს, როგორც სიტყვა „თურქის“ (تركي) მრავლობით რიცხვს (تركمه). ამის საპირისპიროდ, ეთნონიმი „ყარაფაფახი“ სავარაუდოდ წარმოიშვა თურქული წარმომავლობის ხალხებში და უკავშირდება მათი ტანსაცმლის – კონკრეტულად კი შავი ფერის თავსაბურავის – სპეციფიკას<ref>''Баскаков Н. А.'' Карапапахи, или терекеме, и изучение их языка (из материалов по азербайджанским диалектам Армении) // Краткие сообщения Института народов Азии. Вып. 65. — <abbr>М.</abbr>: «Наука», 1964. — С. 27.</ref>. თანამედროვე თურქი მკვლევრების თვალსაზრისით, თურქეთის ტერიტორიაზე „ყარაფაფახი“ ხშირად აღნიშნავს თარაქამების იმ ნაწილს, რომელებიც ყარსისა და ახალციხის რეგიონებში საცხოვრებლად გადავიდნენ. იმავე დროს, ტერმინი „თარაქამა“ უფრო მეტად მომთაბარე ცხოვრების წესთან ასოცირდება<ref>''Баскаков Н. А.'' Огузский ареал в истории консолидации тюркских языков. — Советская тюркология, 1987. — № 1. — С. 5.</ref>. სამეცნიერო ლიტერატურაში, თარაქამათა მომთაბარე მეურნეობასთან ასოცირების გამო ტერმინს ზოგჯერ იყენებენ ერთობლივად რამდენიმე ეთნოგრაფიული ჯგუფის – კერძოდ, ყარაფაპფხების, პადარების და შაჰსევენების – აღსანიშნავად, რასაც საფუძვლად უდევს მათი ეკონომიკური სისტემის ძირითადი მესაქონლეობრივი ერთგვაროვნება<ref>[[iarchive:azerbaidzhantsy0000unse/page/n30|Azerbaĭdzhant︠s︡y]]</ref>. === დასახლების არეალები === თარაქამა ეთნიკური ჯგუფის წარმომადგენლები დღესდღეობით კომპაქტურად არიან დასახლებული [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანის]] დასავლეთ და ცენტრალურ რეგიონებში, მათ შორის განჯის, ყაზახის, თოუზის, აღჯაბედის, იმიშლის, ბეილაგანისა და შემახას ადმინისტრაციულ ერთეულებში. ეთნიკური ჯგუფი [[თურქეთი|თურქეთში]] 1921 წლის შემდგომ ძირითადად ყარსის გუბერნიის ტერიტორიაზე დასახლდა. ისინი როგორც ადმინისტრაციული ცენტრის სოფლებში, ისე სელიმის, სარიკამიშისა და არპაჩაის რაიონების სოფლებში არიან წარმოდგენილნი<ref>''Dr. Ahmet B. Ercilasun.'' Kars ili ağızları. — 29. — Ankara: Gazi Universitesi, 1983. — С. 41 (раздел «Kars Terekemeleri (Karapapaklar)»). — 386 с.</ref>. [[დაღესტანი|დაღესტანში]] თარაქამა ეთნიკური ერთეულის წარმომადგენლები თავმოყრილად ცხოვრობენ დერბენტის რაიონის არაერთ სოფელში: ბერიკეი, ველიქენთი, დელიჩობანი, ჯემიქენთი, გეჯუხი, კარადაგლი, კალა, მამედკალა, პადარი, სალიკი, სეგელერი, ტატლიარი, ულლუტერკემე და ჩინარი<ref>Лексико-семантические особенности говоров дербентского диалекта азербайджанского языка : диссертация … кандидата филологических наук : 10.02.02. — Махачкала, 2002. — 161 с</ref>. თარაქამას ზოგიერთი ჯგუფი, რომლებმაც ეთნიკური ასიმილაცია განიცადეს კუმიკებთან, ამჟამად ცხოვრობენ ხასავიურტისა და კიზილიურტის რაიონების ჩონტაულის სოფლებში<ref name=":3">''Гаджиева С. Ш.'' Дагестанские терекеменцы. XIX — начало XX в.: Историко-этнографическое исследование. — Наука, 1990. — 216 с. — <nowiki>ISBN 5-02-016761-4</nowiki>.</ref>. === ენა === საქინატ გაჯიევას მიხედვით, დაღესტანში თარაქამათა მიერ გამოყენებული მეტყველება განსაკუთრებით ახლოს დგას აზერბაიჯანული ენის ყუბასა და შემახას დიალექტებთან, რომლებიც კლასიფიცირდება როგორც აზერბაიჯანული დიალექტების აღმოსავლური ჯგუფი<ref name=":3" />. 1952 წელს, ნ. ა. ბასკაკოვის მიერ სომხეთის სსრ კალინინის ოლქში თარაქამებზე ან ყარაფაფახებზე ჩატარებულმა დიალექტოლოგიურმა გამოკვლევებმა ცხადყო, რომ მათი მეტყველება მიეკუთვნება აზერბაიჯანული ენის სამხრეთ დიალექტურ ჯგუფს, მ. შირალიევის დიალექტოლოგიური კლასიფიკაციის თანახმად<ref name=":2" />. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:თურქულენოვანი ხალხები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანელები]] iqbf1gtp7nn6hfet0exfn0w3nj0459a 4816211 4816207 2025-06-18T08:50:03Z Sunlight35 98738 /* ენა */ 4816211 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Azeri tribe Terekeme.jpg|მინი|301x301პქ|აზერბაიჯანული ტომი თარაქამა]] '''თარაქამა''' ({{Lang-az|Tərəkəmə}}) — აზერბაიჯანელთა ქვეეთნიკური ჯგუფი<ref name=":0">''Гаджиева С. Ш.'' Дагестанские терекеменцы. XIX — начало XX в.: Историко-этнографическое исследование. — Наука, 1990. — 216 с. — <nowiki>ISBN 5-02-016761-4</nowiki>.</ref><ref name=":2">''Баскаков Н. А.'' Огузский ареал в истории консолидации тюркских языков // Советская тюркология. — Баку: Коммунист, 1987. — № 1. — С. 5.</ref>, რომლის წარმომადგენლები დღესდღეობით დასახლებულნი არიან აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე, აგრეთვე [[რუსეთი|რუსეთში]] (დაღესტანი), [[თურქეთი|თურქეთში]], [[საქართველო|საქართველოსა]] და [[ყაზახეთი|ყაზახეთში]]. == ისტორია == === ეთნონიმი და წარმოშობა === ტერმინი „თარაქამა“ ისტორიულად მჭიდრო კავშირშია ეთნონიმ „თურქმენთან“<ref name=":0" />. წარსულში აღნიშნული ტერმინი ფართო გამოყენებით ხასიათდებოდა და მრავალი შემთხვევაში ემთხვეოდა ეთნიკურ ან ტომობრივ თვითიდენტიფიკაციას. მე-19 საუკუნემდე თარაქამები განიხილებოდნენ როგორც თვითმყოფადი ეთნიკური ერთეული<ref name=":4">''Гильденштедт И. А.'' Путешествие по Кавказу в 1770—1773 гг.. — Петербургское Востоковедение. — 508 с. с.</ref>. დაღესტანში თარაქამები მე-20 საუკუნის დასაწყისამდე ცალკე ეთნიკურ ჯგუფად ითვლებოდნენ. თუმცა, შემდგომ პერიოდში აზერბაიჯანელ მოსახლეობასთან ინტეგრირდნენ, საკუთარი ეთნონიმისა და იდენტობის შენარჩუნებით<ref>[https://minnacrd.ru/activity/3369 Азербайджанцы]</ref>. აღსანიშნავია, რომ დაღესტნის თარაქამები, აზერბაიჯანში მცხოვრები თანამოძმეთა უმრავლესობისაგან განსხვავებით, ძირითადად სოფლის მეურნეობას მისდევდნენ<ref>''Гаджиева С. Ш.'' Дагестанские терекеменцы: XIX - начало XX в.: Историко-этнографическое исследование. — Наука, 1990. — С. 32. — <nowiki>ISBN 5-02-016761-4</nowiki>.</ref>. მე-19 და მე-20 საუკუნეების მიჯნაზე აზერბაიჯანში ტერმინი „თარაქამა“ ხშირად გამოიყენებოდა რეგიონის მომთაბარე მესაქონლეობის სფეროში ჩართული მოსახლეობის აღსანიშნავად და მას თან ერთვოდა „მომთაბარის“ მნიშვნელობით დატვირთვა<ref>''Иоаганн Антон Гильденштедт.'' Путешествие по Кавказу в 1770—1773 гг.. — <abbr>СПб.</abbr>: Петербургское Востоковедение, 2002. — С. 409—410. — <nowiki>ISBN 5-85803-213-3</nowiki>.</ref>. ამ გარემოებაზე ყურადღებას ამახვილებდა მწერალი და ისტორიკოსი ა. დ. ერიცოვიც. მისი დაკვირვებით, ტერმინი „თარაქამა“ ადგილობრივ მოსახლეობაში არ იკითხებოდა, როგორც ცალკე ეროვნული ჯგუფის ან სპეციფიკური კლანური გაერთიანების სახელწოდება. ერიცოვის განმარტებით, „თარაქამა“ წარმოადგენდა ზოგად დასახელებას ყველა მომთაბარესთვის, განურჩევლად წარმოშობისა. ელიზავეტპოლის გუბერნიის ყაზახური ოლქის კვლევისას იგი აღნიშნავდა, რომ ამ ოლქში დომინანტ აზერბაიჯანულ მოსახლეობას სწორედ ამ ტერმინით მოიხსენიებდნენ. ავტორის მიერ დოკუმენტირებული თარაქამას ტომობრივი ჯგუფები – [[აირუმები]], ბაიათები, კადირლები, ყარაყოიუნლები, ყარახანლები, კენგერლები, სალახლები, სოფულები, – ასევე ფიქსირდებიან მეზობელ ოლქებში<ref name=":1">''Волкова Н. Г.'' Этнонимия в трудах экономического обследования Кавказа 1880-х годов // Имя и этнос: общие вопросы ономастики, этнонимия, антропонимия, теонимия, топонимия: сборник. — <abbr>М.</abbr>: Ин-т этнологии и антропологии, 1996. — С. 26—27. — <nowiki>ISBN 5-201-00825-9</nowiki>.</ref>. ი. ა. აბელოვი მიუთითებს, რომ ადგილობრივი მოსახლეობა მომთაბარე თათრებს (შემახასა და გეოკჩაის რეგიონებიდან) თარაქამებად ანუ ქოჩარებად მოიხსენიებდა, განსხვავებით [[თათები|თათად]] წოდებული მეზობელი ჯგუფებისგან<ref name=":1" />. თავის მხრივ, ლ. ბუდაგოვის განმარტებით, ტერმინი „თარაქამა“ მოიაზრებოდა, როგორც „გლეხი კაცი (კავკასიაში და მის ფარგლებს გარეთ)“<ref>''Волкова Н. Г.'' Этнонимия в трудах экономического обследования Кавказа 1880-х годов // Имя и этнос: общие вопросы ономастики, этнонимия, антропонимия, теонимия, топонимия: сборник. — <abbr>М.</abbr>: Ин-т этнологии и антропологии, 1996. — С. 31. — <nowiki>ISBN 5-201-00825-9</nowiki>.</ref>. ტერმინები „თარაქამა“ და „<nowiki/>[[ყარაფაფახები|ყარაფაფახი]]<nowiki/>“ ხშირად იდენტურად განიხილება და ურთიერთშემცვლელადაც კი იხმარება. ლინგვისტ ბასკაკოვის მიხედვით, ამ ორ სახელწოდებას შორის ძირითადი განსხვავება მათი ეტიმოლოგიაა. კერძოდ, „თარაქამა“ მიიჩნევა სპარსულიდან მომდინარე ზოგად სახელად, რომელიც სპარსელებმა გამოიყენეს აღნიშნული ჯგუფის მიმართ. ბასკაკოვი მას არაბული ფორმით წარმოსახავს, როგორც სიტყვა „თურქის“ (تركي) მრავლობით რიცხვს (تركمه). ამის საპირისპიროდ, ეთნონიმი „ყარაფაფახი“ სავარაუდოდ წარმოიშვა თურქული წარმომავლობის ხალხებში და უკავშირდება მათი ტანსაცმლის – კონკრეტულად კი შავი ფერის თავსაბურავის – სპეციფიკას<ref>''Баскаков Н. А.'' Карапапахи, или терекеме, и изучение их языка (из материалов по азербайджанским диалектам Армении) // Краткие сообщения Института народов Азии. Вып. 65. — <abbr>М.</abbr>: «Наука», 1964. — С. 27.</ref>. თანამედროვე თურქი მკვლევრების თვალსაზრისით, თურქეთის ტერიტორიაზე „ყარაფაფახი“ ხშირად აღნიშნავს თარაქამების იმ ნაწილს, რომელებიც ყარსისა და ახალციხის რეგიონებში საცხოვრებლად გადავიდნენ. იმავე დროს, ტერმინი „თარაქამა“ უფრო მეტად მომთაბარე ცხოვრების წესთან ასოცირდება<ref>''Баскаков Н. А.'' Огузский ареал в истории консолидации тюркских языков. — Советская тюркология, 1987. — № 1. — С. 5.</ref>. სამეცნიერო ლიტერატურაში, თარაქამათა მომთაბარე მეურნეობასთან ასოცირების გამო ტერმინს ზოგჯერ იყენებენ ერთობლივად რამდენიმე ეთნოგრაფიული ჯგუფის – კერძოდ, ყარაფაპფხების, პადარების და შაჰსევენების – აღსანიშნავად, რასაც საფუძვლად უდევს მათი ეკონომიკური სისტემის ძირითადი მესაქონლეობრივი ერთგვაროვნება<ref>[[iarchive:azerbaidzhantsy0000unse/page/n30|Azerbaĭdzhant︠s︡y]]</ref>. [[ფაილი:Terekeme gathering samani.jpg|მინი|300x300პქ]] === დასახლების არეალები === თარაქამა ეთნიკური ჯგუფის წარმომადგენლები დღესდღეობით კომპაქტურად არიან დასახლებული [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანის]] დასავლეთ და ცენტრალურ რეგიონებში, მათ შორის განჯის, ყაზახის, თოუზის, აღჯაბედის, იმიშლის, ბეილაგანისა და შემახას ადმინისტრაციულ ერთეულებში. ეთნიკური ჯგუფი [[თურქეთი|თურქეთში]] 1921 წლის შემდგომ ძირითადად ყარსის გუბერნიის ტერიტორიაზე დასახლდა. ისინი როგორც ადმინისტრაციული ცენტრის სოფლებში, ისე სელიმის, სარიკამიშისა და არპაჩაის რაიონების სოფლებში არიან წარმოდგენილნი<ref>''Dr. Ahmet B. Ercilasun.'' Kars ili ağızları. — 29. — Ankara: Gazi Universitesi, 1983. — С. 41 (раздел «Kars Terekemeleri (Karapapaklar)»). — 386 с.</ref>. [[დაღესტანი|დაღესტანში]] თარაქამა ეთნიკური ერთეულის წარმომადგენლები თავმოყრილად ცხოვრობენ დერბენტის რაიონის არაერთ სოფელში: ბერიკეი, ველიქენთი, დელიჩობანი, ჯემიქენთი, გეჯუხი, კარადაგლი, კალა, მამედკალა, პადარი, სალიკი, სეგელერი, ტატლიარი, ულლუტერკემე და ჩინარი<ref>Лексико-семантические особенности говоров дербентского диалекта азербайджанского языка : диссертация … кандидата филологических наук : 10.02.02. — Махачкала, 2002. — 161 с</ref>. თარაქამას ზოგიერთი ჯგუფი, რომლებმაც ეთნიკური ასიმილაცია განიცადეს კუმიკებთან, ამჟამად ცხოვრობენ ხასავიურტისა და კიზილიურტის რაიონების ჩონტაულის სოფლებში<ref name=":3">''Гаджиева С. Ш.'' Дагестанские терекеменцы. XIX — начало XX в.: Историко-этнографическое исследование. — Наука, 1990. — 216 с. — <nowiki>ISBN 5-02-016761-4</nowiki>.</ref>. თარაქამათა გამოჩენა კახეთის ტერიტორიაზე ისტორიულად ასოცირდება შაჰ აბას I-ის მიერ განხორციელებულ სამხედრო კამპანიებთან აღმოსავლეთ საქართველოში. 1656 წელს, შაჰის განკარგულებით კახეთის გამგებლად დანიშნულმა განჯის ხანმა, სელიმმა, აზერბაიჯანიდან მნიშვნელოვანი რაოდენობით თარაქამა ოჯახები გადაასახლა კახეთში[42]. ეფიმ მიშეცკის ცნობით, რომელიც ელჩის სტატუსით იმყოფებოდა მეფე თეიმურაზ I-ის კარზე, თარაქამათა იურტები განლაგებული იყო მდინარე ალაზნის მიდამოებში, ხოლო მათი დროებითი დაბანაკების ადგილები ასევე ფიქსირდებოდა [[გრემი|გრემსა]] და ზაგემს შორის არსებულ ტერიტორიაზე<ref>''Волкова Н. Г.'' Статейные списки русских посольств XVI — XVII вв. как этнографический источник // Кавказский этнографический сборник. — <abbr>М.</abbr>: Наука, 1976. — Т. 6. — С. 264.</ref>. მე-18 საუკუნის ნატურალისტმა გიულდენშტედტმა თარაქამები ეთნიკურ აზერბაიჯანელებად მოიხსენია<ref name=":4" />. === ენა === საქინატ გაჯიევას მიხედვით, დაღესტანში თარაქამათა მიერ გამოყენებული მეტყველება განსაკუთრებით ახლოს დგას აზერბაიჯანული ენის ყუბასა და შემახას დიალექტებთან, რომლებიც კლასიფიცირდება როგორც აზერბაიჯანული დიალექტების აღმოსავლური ჯგუფი<ref name=":3" />. 1952 წელს, ნ. ა. ბასკაკოვის მიერ სომხეთის სსრ კალინინის ოლქში თარაქამებზე ან ყარაფაფახებზე ჩატარებულმა დიალექტოლოგიურმა გამოკვლევებმა ცხადყო, რომ მათი მეტყველება მიეკუთვნება აზერბაიჯანული ენის სამხრეთ დიალექტურ ჯგუფს, მ. შირალიევის დიალექტოლოგიური კლასიფიკაციის თანახმად<ref name=":2" />. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:თურქულენოვანი ხალხები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანელები]] 0mtspbvcdchktme694aiemqf4e9a5kc 0 590819 4816206 2025-06-18T08:31:54Z 31.146.70.11 ახალი გვერდი: ბრაზილიის ეროვნული ვალუტა 4816206 wikitext text/x-wiki ბრაზილიის ეროვნული ვალუტა tbvocvts2ganw8gsw6r1a7zhart82dg 0 590820 4816210 2025-06-18T08:47:41Z მარიამ მაჭარაშვილი 164891 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1958 წელი }} '''ქარათეფე-ასლანთაშის ღია ცის ქვეშ მუზეუმი''' ({{lang-tr|Karatepe-Aslantaş Open-Air Museum}}) — ღია ცის ქვეშ [[მუზეუმი]] [[ოსმანიეს პროვინცია|ოსმანიეს პროვინციაში]], თურ... 4816210 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1958 წელი }} '''ქარათეფე-ასლანთაშის ღია ცის ქვეშ მუზეუმი''' ({{lang-tr|Karatepe-Aslantaş Open-Air Museum}}) — ღია ცის ქვეშ [[მუზეუმი]] [[ოსმანიეს პროვინცია|ოსმანიეს პროვინციაში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. ქარათეფე („შავი გორაკი“) არის ადგილმდებარეობა, ხოლო ასლანთაში („ლომის ქვა“) ეხება ქვის სკულპტურებზე არსებულ ლომის ფიგურას. ობიექტი მდებარეობს იმავე სახელწოდების ეროვნულ პარკში. ==მდებარეობა== [[ფაილი:Karatepe Stadtmauer.JPG|250px|მინი]] [[მუზეუმი]] მდებარეობს 638 მ (2,093 ფუტი) სიმაღლის ქარათეფეს ჩრდილოეთით, ქიზიუსუფლუს სოფელში, [[ოსმანიეს პროვინცია|ოსმანიეს პროვინციის]] კადირლის რაიონში. მისი დაშორება კადირლიდან არის 22 კმ (14 მილი), ხოლო [[ოსმანიე|ოსმანიედან]] - 30 კმ (19 მილი).<ref name="otso"/><ref name="ov"/> იგი მდებარეობს ასლანთაშის კაშხლის წყალსაცავის დასავლეთით და წარმოადგენს ქარათეფე-ასლანთაშის ეროვნული პარკის ნაწილს.<ref name="MP"/> ადგილმდებარეობას ეწოდება ქარათეფე-ასლანთაში იმისთვის, რომ გამოირჩეოდეს ასლანთაშის სახელწოდების მქონე სხვა ადგილებისგან, რომლებსაც ადგილობრივები ასე უწოდებენ ლომის ქვის ქანდაკებების მიხედვით.<ref name="a"/> [[მუზეუმი|მუზეუმის]] ტერიტორია მდებარეობს ტყიან ლანდშაფტში, გორაკზე, რომელიც იღვრება ანდირინის ვაკეზე და წარმოადგენს ნახევარკუნძულს, რომელიც სამი მხრიდან გარშემორტყმულია ასლანთაშის კაშხლის წყალსაცავით.<ref name="ov"/> ==ისტორია== [[ფაილი:Karatepe Museum.jpg|250px|მინი]] [[ფაილი:KaratepeNord7.jpg|250px|მინი]] ქარათეფე მდებარეობს ისტორიულ კარავანულ გზაზე, რომელსაც აქიოლი („თეთრი გზა“) ეწოდება და რომელიც კილიკიას ცენტრალურ ანატოლიასთან აკავშირებს ანდირინ-გიოქსუნის გავლით. ამ მარშრუტს იყენებდნენ ხეთები, ჯვაროსნები და ბოლო დროს იორუქები.<ref name="otso"/><ref name="ov"/> ადგილზე შემორჩენილია ძველი ციხისძევლები, რომელიც [[ძვ. წ. VIII საუკუნე|ძვ.წ.VIII საუკუნ]]ის დროინდელია. თავდაპირველად ის ეწოდებოდა აზატივადაია,<ref name="aja"/> ახალი ხეთური სამეფოს - კუვეს მეფე აზატივადას მიერ დაარსდა ამ გალავნით ნაქალაქარი. იგი აშენდა ჩრდილოეთიდან მომავალი დამპყრობლებისგან დასაცავად. ამ ფორტიფიკაციისა და სამეფოს სხვა ტერიტორიები დაიპყრო აღმოსავლეთიდან მოსული ასურული იმპერიამ ძვ.წ. 720-725 ან ძვ.წ. 680 პერიოდში.<ref name="otso"/><ref name="ov"/><ref name="ad"/> ადგილი შემთხვევით აღმოაჩინეს საიმბეილიდან მოსული მწყემსებმა. მათ შეატყობინეს ექრემ კუშჩუს, სოფლის სკოლის მასწავლებელს, რომელმაც თავის მხრივ ამცნო ადანის [[მუზეუმი|მუზეუმის]] დირექტორ ნაჯი კუმს. მთავრობამ დაავალა ჰელმუტ თეოდორ ბოსერტს (1889-1961), სტამბულის უნივერსიტეტის არქეოლოგიის გერმანელ პროფესორს, ექსკავაციების ჩატარება, რომელიც [[1946]] წლის გაზაფხულზე დაიწყო. თურქი ქალი არქეოლოგი ჰალეთ ჩამბელ (1916-2014) იყო არქეოლოგიური გუნდის მთავარი ფიგურა. ბაჰადირ ალქიმი (1915-1981) მოგვიანებით შეუერთდა ექსკავაციებს,<ref name="ad"/> რომლებიც [[1952]] წელს დასრულდა. ჩამბელის ძალისხმევით, არქეოლოგიური ღირსშესანიშნაობა და მისი ახლო გარემო დაარსდა, როგორც ქარათეფე-ასლანთაშის ეროვნული პარკი [[1958]] წლის 28 სექტემბრიდან მოქმედი ძალით.<ref name="ov"/><ref name="ad"/> ==ღია ცის ქვეშ მუზეუმი== [[ფაილი:KaratepeSüd1.jpg|250px|მინი]] [[ფაილი:Karatepe Museum 5212.jpg|250px|მინი]] [[ფაილი:Karatepe Museum 5228.jpg|250px|მინი]] ციხის ნანგრევების შიდა და გარე კედლები 4-6 მ (13-20 ფუტი) სიმაღლისა და 2-4 მ (6.6-13.1 ფუტი) სისქისაა. ღია უზესმაღო ღია ქვის კედლების შიგნით შევსებული იყო ღორღილითა და მიწით. ფორტიფიკაცია გადაჭიმულია 376 მ (1,234 ფუტზე) სამხრეთ-ჩრდილოეთის მიმართულებით და 196 მ (643 ფუტზე) აღმოსავლეთ-დასავლეთის მიმართულებით. კედლის ნაგებობა გამაგრებულია 18-20 მ (59-66 ფუტის) მანძილზე სულ 34 მართკუთხა ბასტიონით, რომელთაგან მხოლოდ 28-ის იდენტიფიცირება შეიძლებოდა. აღმოსავლეთ-დასავლეთის მიმართულების კედლები აღდგენილია ორიგინალის შესაბამისად.<ref name="otso"/><ref name="ov"/> ციხეს ორი [[კარიბჭე]] აქვს, ერთი სამხრეთ-დასავლეთით და მეორე ჩრდილო-აღმოსავლეთით. სამხრეთ-დასავლეთის [[კარიბჭე|კარიბჭესთან]] არის ორი ლომის ქვის ქანდაკება. [[კარიბჭე|კარიბჭის]] გვერდით მდგომი ორი პალატის კედლები დაფარულია ბაზალტის ქვაზე გამოთლილი რელიეფებით, რომლებიც ასახავს იმ დროის რწმენასა და ცხოვრების წესს. აქ მდებარეობს ქარათეფეს ორენოვანი წარწერა - ფინიკიური ანბანითა და იეროგლიფური ლუვიურით ერთნაირი ტექსტით. [[კარიბჭე|კარიბჭის]] შიგნით არის ძველი ეგვიპტური ჯუჯა ღვთაება ბესის ქვის ქანდაკება და 3 მ (9.8 ფუტი) სიმაღლის ფინიკიური ქუხილის ღმერთ ბაალის ქვის ქანდაკება.<ref name="a"/><ref name="ad"/> ჩრდილო-აღმოსავლეთის კარიბჭესთან განთავსებულია [[სფინქსი|სფინქსის]] ორი ქვის ქანდაკება - მითიური არსება ადამიანის თავითა და ლომის სხეულით. გვერდითი პალატები შეიცავს რამდენიმე რელიეფს და კიდევ ერთ ქარათეფეს ორენოვან წარწერას. ქარათეფეს ორენოვანმა წარწერამ შესაძლებელი გახადა ანატოლიური იეროგლიფების გაშიფვრა, რომლებიც [[ძვ. წ. XX საუკუნე|ძვ.წ. XX საუკუნე]] მდინარეობს, ფინიკიური ანბანის დახმარებით.<ref name="otso"/><ref name="ov"/><ref name="aja"/> გორაკის მწვერვალზე მდებარეობს მარცვლის ჩამარხვები და ორი დაწვილი შენობის ნანგრევი, რომლებიც სასახლეებს ითვლებოდა. ღია ცის ქვეშ [[მუზეუმი|მუზეუმის]] არტეფაქტების უმრავლესობა არ გადატანილა. მხოლოდ წვრილი ნივთები აიღეს [[მუზეუმი|მუზეუმის]] შენობაში გამოფენისთვის.<ref name="ov"/> მნახველებს შეუძლიათ მიიღონ მრავალენოვანი ვიზუალური პრეზენტაცია ქარათეფეზე ღია ცის ქვეშ [[მუზეუმი|მუზეუმში]] ტურის დაწყებამდე.<ref name="ad"/> oec8nj6vmyvguw3sy1i5spng6ofr88m 4816212 4816210 2025-06-18T08:50:16Z მარიამ მაჭარაშვილი 164891 4816212 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1958 წელი }} '''ქარათეფე-ასლანთაშის ღია ცის ქვეშ მუზეუმი''' ({{lang-tr|Karatepe-Aslantaş Open-Air Museum}}) — ღია ცის ქვეშ [[მუზეუმი]] [[ოსმანიეს პროვინცია|ოსმანიეს პროვინციაში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. ქარათეფე („შავი გორაკი“) არის ადგილმდებარეობა, ხოლო ასლანთაში („ლომის ქვა“) ეხება ქვის სკულპტურებზე არსებულ ლომის ფიგურას. ობიექტი მდებარეობს იმავე სახელწოდების ეროვნულ პარკში. ==მდებარეობა== [[ფაილი:Karatepe Stadtmauer.JPG|250px|მინი]] [[მუზეუმი]] მდებარეობს 638 მ (2,093 ფუტი) სიმაღლის ქარათეფეს ჩრდილოეთით, ქიზიუსუფლუს სოფელში, [[ოსმანიეს პროვინცია|ოსმანიეს პროვინციის]] კადირლის რაიონში. მისი დაშორება კადირლიდან არის 22 კმ (14 მილი), ხოლო [[ოსმანიე|ოსმანიედან]] - 30 კმ (19 მილი).<ref name="otso"/><ref name="ov"/> იგი მდებარეობს ასლანთაშის კაშხლის წყალსაცავის დასავლეთით და წარმოადგენს ქარათეფე-ასლანთაშის ეროვნული პარკის ნაწილს.<ref name="MP"/> ადგილმდებარეობას ეწოდება ქარათეფე-ასლანთაში იმისთვის, რომ გამოირჩეოდეს ასლანთაშის სახელწოდების მქონე სხვა ადგილებისგან, რომლებსაც ადგილობრივები ასე უწოდებენ ლომის ქვის ქანდაკებების მიხედვით.<ref name="a"/> [[მუზეუმი|მუზეუმის]] ტერიტორია მდებარეობს ტყიან ლანდშაფტში, გორაკზე, რომელიც იღვრება ანდირინის ვაკეზე და წარმოადგენს ნახევარკუნძულს, რომელიც სამი მხრიდან გარშემორტყმულია ასლანთაშის კაშხლის წყალსაცავით.<ref name="ov"/> ==ისტორია== [[ფაილი:Karatepe Museum.jpg|250px|მინი]] [[ფაილი:KaratepeNord7.jpg|250px|მინი]] ქარათეფე მდებარეობს ისტორიულ კარავანულ გზაზე, რომელსაც აქიოლი („თეთრი გზა“) ეწოდება და რომელიც კილიკიას ცენტრალურ ანატოლიასთან აკავშირებს ანდირინ-გიოქსუნის გავლით. ამ მარშრუტს იყენებდნენ ხეთები, ჯვაროსნები და ბოლო დროს იორუქები.<ref name="otso"/><ref name="ov"/> ადგილზე შემორჩენილია ძველი ციხისძევლები, რომელიც [[ძვ. წ. VIII საუკუნე|ძვ.წ.VIII საუკუნ]]ის დროინდელია. თავდაპირველად ის ეწოდებოდა აზატივადაია,<ref name="aja"/> ახალი ხეთური სამეფოს - კუვეს მეფე აზატივადას მიერ დაარსდა ამ გალავნით ნაქალაქარი. იგი აშენდა ჩრდილოეთიდან მომავალი დამპყრობლებისგან დასაცავად. ამ ფორტიფიკაციისა და სამეფოს სხვა ტერიტორიები დაიპყრო აღმოსავლეთიდან მოსული ასურული იმპერიამ ძვ.წ. 720-725 ან ძვ.წ. 680 პერიოდში.<ref name="otso"/><ref name="ov"/><ref name="ad"/> ადგილი შემთხვევით აღმოაჩინეს საიმბეილიდან მოსული მწყემსებმა. მათ შეატყობინეს ექრემ კუშჩუს, სოფლის სკოლის მასწავლებელს, რომელმაც თავის მხრივ ამცნო ადანის [[მუზეუმი|მუზეუმის]] დირექტორ ნაჯი კუმს. მთავრობამ დაავალა ჰელმუტ თეოდორ ბოსერტს (1889-1961), სტამბულის უნივერსიტეტის არქეოლოგიის გერმანელ პროფესორს, ექსკავაციების ჩატარება, რომელიც [[1946]] წლის გაზაფხულზე დაიწყო. თურქი ქალი არქეოლოგი ჰალეთ ჩამბელ (1916-2014) იყო არქეოლოგიური გუნდის მთავარი ფიგურა. ბაჰადირ ალქიმი (1915-1981) მოგვიანებით შეუერთდა ექსკავაციებს,<ref name="ad"/> რომლებიც [[1952]] წელს დასრულდა. ჩამბელის ძალისხმევით, არქეოლოგიური ღირსშესანიშნაობა და მისი ახლო გარემო დაარსდა, როგორც ქარათეფე-ასლანთაშის ეროვნული პარკი [[1958]] წლის 28 სექტემბრიდან მოქმედი ძალით.<ref name="ov"/><ref name="ad"/> ==ღია ცის ქვეშ მუზეუმი== [[ფაილი:KaratepeSüd1.jpg|250px|მინი]] [[ფაილი:Karatepe Museum 5212.jpg|250px|მინი]] [[ფაილი:Karatepe Museum 5228.jpg|250px|მინი]] ციხის ნანგრევების შიდა და გარე კედლები 4-6 მ (13-20 ფუტი) სიმაღლისა და 2-4 მ (6.6-13.1 ფუტი) სისქისაა. ღია უზესმაღო ღია ქვის კედლების შიგნით შევსებული იყო ღორღილითა და მიწით. ფორტიფიკაცია გადაჭიმულია 376 მ (1,234 ფუტზე) სამხრეთ-ჩრდილოეთის მიმართულებით და 196 მ (643 ფუტზე) აღმოსავლეთ-დასავლეთის მიმართულებით. კედლის ნაგებობა გამაგრებულია 18-20 მ (59-66 ფუტის) მანძილზე სულ 34 მართკუთხა ბასტიონით, რომელთაგან მხოლოდ 28-ის იდენტიფიცირება შეიძლებოდა. აღმოსავლეთ-დასავლეთის მიმართულების კედლები აღდგენილია ორიგინალის შესაბამისად.<ref name="otso"/><ref name="ov"/> ციხეს ორი [[კარიბჭე]] აქვს, ერთი სამხრეთ-დასავლეთით და მეორე ჩრდილო-აღმოსავლეთით. სამხრეთ-დასავლეთის [[კარიბჭე|კარიბჭესთან]] არის ორი ლომის ქვის ქანდაკება. [[კარიბჭე|კარიბჭის]] გვერდით მდგომი ორი პალატის კედლები დაფარულია ბაზალტის ქვაზე გამოთლილი რელიეფებით, რომლებიც ასახავს იმ დროის რწმენასა და ცხოვრების წესს. აქ მდებარეობს ქარათეფეს ორენოვანი წარწერა - ფინიკიური ანბანითა და იეროგლიფური ლუვიურით ერთნაირი ტექსტით. [[კარიბჭე|კარიბჭის]] შიგნით არის ძველი ეგვიპტური ჯუჯა ღვთაება ბესის ქვის ქანდაკება და 3 მ (9.8 ფუტი) სიმაღლის ფინიკიური ქუხილის ღმერთ ბაალის ქვის ქანდაკება.<ref name="a"/><ref name="ad"/> ჩრდილო-აღმოსავლეთის კარიბჭესთან განთავსებულია [[სფინქსი|სფინქსის]] ორი ქვის ქანდაკება - მითიური არსება ადამიანის თავითა და ლომის სხეულით. გვერდითი პალატები შეიცავს რამდენიმე რელიეფს და კიდევ ერთ ქარათეფეს ორენოვან წარწერას. ქარათეფეს ორენოვანმა წარწერამ შესაძლებელი გახადა ანატოლიური იეროგლიფების გაშიფვრა, რომლებიც [[ძვ. წ. XX საუკუნე|ძვ.წ. XX საუკუნე]] მდინარეობს, ფინიკიური ანბანის დახმარებით.<ref name="otso"/><ref name="ov"/><ref name="aja"/> გორაკის მწვერვალზე მდებარეობს მარცვლის ჩამარხვები და ორი დაწვილი შენობის ნანგრევი, რომლებიც სასახლეებს ითვლებოდა. ღია ცის ქვეშ [[მუზეუმი|მუზეუმის]] არტეფაქტების უმრავლესობა არ გადატანილა. მხოლოდ წვრილი ნივთები აიღეს [[მუზეუმი|მუზეუმის]] შენობაში გამოფენისთვის.<ref name="ov"/> მნახველებს შეუძლიათ მიიღონ მრავალენოვანი ვიზუალური პრეზენტაცია ქარათეფეზე ღია ცის ქვეშ [[მუზეუმი|მუზეუმში]] ტურის დაწყებამდე.<ref name="ad"/> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.hittitemonuments.com/karatepe Karatepe-Aslantaş images] at Hittite Monuments. *{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=RggKpmlBRsYC&q=azatiwadaya&pg=PA72 |title=Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions: Karatepe-Aslantaş : the inscriptions |author=Hawkins, John David & Halet Çambel |publisher=[[Walter de Gruyter]] |date=1999 |page=122 |isbn=978-311-014-8701 }} *{{cite book |title=Karatepe-Aslantaş: Azatiwataya. Die Bildwerke |author=Çambel, Halet & Asli Özyar |page=164 |publisher=Verlag Philipp von Zabern |place=Mainz |date=2003 |isbn=3-8053-3085-5 }} ==სქოლიო== {{reflist|30em|refs= <ref name="MP">{{cite web |url=http://www.milliparklar.gov.tr/mp/karatepeaslantas/index.htm |publisher=Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü |title=Karatepe-Aslantaş Milli Parkı |access-date=2016-04-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180201023802/http://www.milliparklar.gov.tr/mp/karatepeaslantas/index.htm |archive-date=2018-02-01 |url-status=dead }}</ref> <ref name="otso">{{cite web |url=http://www.osmaniyetso.org.tr/karatepe-aslantas-acik-hava-muzesi.html |publisher=Osmaniye Ticaret ve Sanayi Odası |title=Karatepe Aslantaş Açık Hava Müzesi |language=tr |access-date=2016-04-26 |archive-date=2015-02-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150201044145/http://www.osmaniyetso.org.tr/karatepe-aslantas-acik-hava-muzesi.html |url-status=dead }}</ref> <ref name="ov">{{cite web |url=http://osmaniye.gov.tr/karatepe-muzesi |publisher=Osmaniye Valiliği |title=Karatepe-Aslantaş Açık Hava Müzesi |language=tr |access-date=2016-04-26 }}</ref> <ref name="ad">{{cite web |url=http://www.arkeolojidunyasi.com/karatepe_aslantas.html |publisher=Arkeoloji Dünyası |title=Karatepe-Aslantaş Azatawitaya ve Halet Çanbel |language=tr |access-date=2016-04-26 }}</ref> <ref name="a">{{cite journal |url=http://archive.archaeology.org/0807/trenches/offthegrid.html |title=From the trenches Off the Grid |author=Scham, Sandra |journal=Archaeology |volume=61 |issue=4 |date=2008 |access-date=2016-04-28 }}</ref> <ref name="aja">{{cite journal |journal=American Journal of Archaeology |title=Karatepe-Aslantaş: Azatiwataya. Die Bildwerke |author=Mazzoni, Stefania |date=October 2008 |volume=112 |issue=4 |doi=10.3764/ajaonline1124.Mazzoni|doi-access=free }}</ref> }} {{თურქეთის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] qtvz76cxdg8j79ov8h0gezzo2jf7kdr 4816213 4816212 2025-06-18T08:50:51Z მარიამ მაჭარაშვილი 164891 დაემატა [[კატეგორია:1958 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4816213 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 1958 წელი }} '''ქარათეფე-ასლანთაშის ღია ცის ქვეშ მუზეუმი''' ({{lang-tr|Karatepe-Aslantaş Open-Air Museum}}) — ღია ცის ქვეშ [[მუზეუმი]] [[ოსმანიეს პროვინცია|ოსმანიეს პროვინციაში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. ქარათეფე („შავი გორაკი“) არის ადგილმდებარეობა, ხოლო ასლანთაში („ლომის ქვა“) ეხება ქვის სკულპტურებზე არსებულ ლომის ფიგურას. ობიექტი მდებარეობს იმავე სახელწოდების ეროვნულ პარკში. ==მდებარეობა== [[ფაილი:Karatepe Stadtmauer.JPG|250px|მინი]] [[მუზეუმი]] მდებარეობს 638 მ (2,093 ფუტი) სიმაღლის ქარათეფეს ჩრდილოეთით, ქიზიუსუფლუს სოფელში, [[ოსმანიეს პროვინცია|ოსმანიეს პროვინციის]] კადირლის რაიონში. მისი დაშორება კადირლიდან არის 22 კმ (14 მილი), ხოლო [[ოსმანიე|ოსმანიედან]] - 30 კმ (19 მილი).<ref name="otso"/><ref name="ov"/> იგი მდებარეობს ასლანთაშის კაშხლის წყალსაცავის დასავლეთით და წარმოადგენს ქარათეფე-ასლანთაშის ეროვნული პარკის ნაწილს.<ref name="MP"/> ადგილმდებარეობას ეწოდება ქარათეფე-ასლანთაში იმისთვის, რომ გამოირჩეოდეს ასლანთაშის სახელწოდების მქონე სხვა ადგილებისგან, რომლებსაც ადგილობრივები ასე უწოდებენ ლომის ქვის ქანდაკებების მიხედვით.<ref name="a"/> [[მუზეუმი|მუზეუმის]] ტერიტორია მდებარეობს ტყიან ლანდშაფტში, გორაკზე, რომელიც იღვრება ანდირინის ვაკეზე და წარმოადგენს ნახევარკუნძულს, რომელიც სამი მხრიდან გარშემორტყმულია ასლანთაშის კაშხლის წყალსაცავით.<ref name="ov"/> ==ისტორია== [[ფაილი:Karatepe Museum.jpg|250px|მინი]] [[ფაილი:KaratepeNord7.jpg|250px|მინი]] ქარათეფე მდებარეობს ისტორიულ კარავანულ გზაზე, რომელსაც აქიოლი („თეთრი გზა“) ეწოდება და რომელიც კილიკიას ცენტრალურ ანატოლიასთან აკავშირებს ანდირინ-გიოქსუნის გავლით. ამ მარშრუტს იყენებდნენ ხეთები, ჯვაროსნები და ბოლო დროს იორუქები.<ref name="otso"/><ref name="ov"/> ადგილზე შემორჩენილია ძველი ციხისძევლები, რომელიც [[ძვ. წ. VIII საუკუნე|ძვ.წ.VIII საუკუნ]]ის დროინდელია. თავდაპირველად ის ეწოდებოდა აზატივადაია,<ref name="aja"/> ახალი ხეთური სამეფოს - კუვეს მეფე აზატივადას მიერ დაარსდა ამ გალავნით ნაქალაქარი. იგი აშენდა ჩრდილოეთიდან მომავალი დამპყრობლებისგან დასაცავად. ამ ფორტიფიკაციისა და სამეფოს სხვა ტერიტორიები დაიპყრო აღმოსავლეთიდან მოსული ასურული იმპერიამ ძვ.წ. 720-725 ან ძვ.წ. 680 პერიოდში.<ref name="otso"/><ref name="ov"/><ref name="ad"/> ადგილი შემთხვევით აღმოაჩინეს საიმბეილიდან მოსული მწყემსებმა. მათ შეატყობინეს ექრემ კუშჩუს, სოფლის სკოლის მასწავლებელს, რომელმაც თავის მხრივ ამცნო ადანის [[მუზეუმი|მუზეუმის]] დირექტორ ნაჯი კუმს. მთავრობამ დაავალა ჰელმუტ თეოდორ ბოსერტს (1889-1961), სტამბულის უნივერსიტეტის არქეოლოგიის გერმანელ პროფესორს, ექსკავაციების ჩატარება, რომელიც [[1946]] წლის გაზაფხულზე დაიწყო. თურქი ქალი არქეოლოგი ჰალეთ ჩამბელ (1916-2014) იყო არქეოლოგიური გუნდის მთავარი ფიგურა. ბაჰადირ ალქიმი (1915-1981) მოგვიანებით შეუერთდა ექსკავაციებს,<ref name="ad"/> რომლებიც [[1952]] წელს დასრულდა. ჩამბელის ძალისხმევით, არქეოლოგიური ღირსშესანიშნაობა და მისი ახლო გარემო დაარსდა, როგორც ქარათეფე-ასლანთაშის ეროვნული პარკი [[1958]] წლის 28 სექტემბრიდან მოქმედი ძალით.<ref name="ov"/><ref name="ad"/> ==ღია ცის ქვეშ მუზეუმი== [[ფაილი:KaratepeSüd1.jpg|250px|მინი]] [[ფაილი:Karatepe Museum 5212.jpg|250px|მინი]] [[ფაილი:Karatepe Museum 5228.jpg|250px|მინი]] ციხის ნანგრევების შიდა და გარე კედლები 4-6 მ (13-20 ფუტი) სიმაღლისა და 2-4 მ (6.6-13.1 ფუტი) სისქისაა. ღია უზესმაღო ღია ქვის კედლების შიგნით შევსებული იყო ღორღილითა და მიწით. ფორტიფიკაცია გადაჭიმულია 376 მ (1,234 ფუტზე) სამხრეთ-ჩრდილოეთის მიმართულებით და 196 მ (643 ფუტზე) აღმოსავლეთ-დასავლეთის მიმართულებით. კედლის ნაგებობა გამაგრებულია 18-20 მ (59-66 ფუტის) მანძილზე სულ 34 მართკუთხა ბასტიონით, რომელთაგან მხოლოდ 28-ის იდენტიფიცირება შეიძლებოდა. აღმოსავლეთ-დასავლეთის მიმართულების კედლები აღდგენილია ორიგინალის შესაბამისად.<ref name="otso"/><ref name="ov"/> ციხეს ორი [[კარიბჭე]] აქვს, ერთი სამხრეთ-დასავლეთით და მეორე ჩრდილო-აღმოსავლეთით. სამხრეთ-დასავლეთის [[კარიბჭე|კარიბჭესთან]] არის ორი ლომის ქვის ქანდაკება. [[კარიბჭე|კარიბჭის]] გვერდით მდგომი ორი პალატის კედლები დაფარულია ბაზალტის ქვაზე გამოთლილი რელიეფებით, რომლებიც ასახავს იმ დროის რწმენასა და ცხოვრების წესს. აქ მდებარეობს ქარათეფეს ორენოვანი წარწერა - ფინიკიური ანბანითა და იეროგლიფური ლუვიურით ერთნაირი ტექსტით. [[კარიბჭე|კარიბჭის]] შიგნით არის ძველი ეგვიპტური ჯუჯა ღვთაება ბესის ქვის ქანდაკება და 3 მ (9.8 ფუტი) სიმაღლის ფინიკიური ქუხილის ღმერთ ბაალის ქვის ქანდაკება.<ref name="a"/><ref name="ad"/> ჩრდილო-აღმოსავლეთის კარიბჭესთან განთავსებულია [[სფინქსი|სფინქსის]] ორი ქვის ქანდაკება - მითიური არსება ადამიანის თავითა და ლომის სხეულით. გვერდითი პალატები შეიცავს რამდენიმე რელიეფს და კიდევ ერთ ქარათეფეს ორენოვან წარწერას. ქარათეფეს ორენოვანმა წარწერამ შესაძლებელი გახადა ანატოლიური იეროგლიფების გაშიფვრა, რომლებიც [[ძვ. წ. XX საუკუნე|ძვ.წ. XX საუკუნე]] მდინარეობს, ფინიკიური ანბანის დახმარებით.<ref name="otso"/><ref name="ov"/><ref name="aja"/> გორაკის მწვერვალზე მდებარეობს მარცვლის ჩამარხვები და ორი დაწვილი შენობის ნანგრევი, რომლებიც სასახლეებს ითვლებოდა. ღია ცის ქვეშ [[მუზეუმი|მუზეუმის]] არტეფაქტების უმრავლესობა არ გადატანილა. მხოლოდ წვრილი ნივთები აიღეს [[მუზეუმი|მუზეუმის]] შენობაში გამოფენისთვის.<ref name="ov"/> მნახველებს შეუძლიათ მიიღონ მრავალენოვანი ვიზუალური პრეზენტაცია ქარათეფეზე ღია ცის ქვეშ [[მუზეუმი|მუზეუმში]] ტურის დაწყებამდე.<ref name="ad"/> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.hittitemonuments.com/karatepe Karatepe-Aslantaş images] at Hittite Monuments. *{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=RggKpmlBRsYC&q=azatiwadaya&pg=PA72 |title=Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions: Karatepe-Aslantaş : the inscriptions |author=Hawkins, John David & Halet Çambel |publisher=[[Walter de Gruyter]] |date=1999 |page=122 |isbn=978-311-014-8701 }} *{{cite book |title=Karatepe-Aslantaş: Azatiwataya. Die Bildwerke |author=Çambel, Halet & Asli Özyar |page=164 |publisher=Verlag Philipp von Zabern |place=Mainz |date=2003 |isbn=3-8053-3085-5 }} ==სქოლიო== {{reflist|30em|refs= <ref name="MP">{{cite web |url=http://www.milliparklar.gov.tr/mp/karatepeaslantas/index.htm |publisher=Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü |title=Karatepe-Aslantaş Milli Parkı |access-date=2016-04-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180201023802/http://www.milliparklar.gov.tr/mp/karatepeaslantas/index.htm |archive-date=2018-02-01 |url-status=dead }}</ref> <ref name="otso">{{cite web |url=http://www.osmaniyetso.org.tr/karatepe-aslantas-acik-hava-muzesi.html |publisher=Osmaniye Ticaret ve Sanayi Odası |title=Karatepe Aslantaş Açık Hava Müzesi |language=tr |access-date=2016-04-26 |archive-date=2015-02-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150201044145/http://www.osmaniyetso.org.tr/karatepe-aslantas-acik-hava-muzesi.html |url-status=dead }}</ref> <ref name="ov">{{cite web |url=http://osmaniye.gov.tr/karatepe-muzesi |publisher=Osmaniye Valiliği |title=Karatepe-Aslantaş Açık Hava Müzesi |language=tr |access-date=2016-04-26 }}</ref> <ref name="ad">{{cite web |url=http://www.arkeolojidunyasi.com/karatepe_aslantas.html |publisher=Arkeoloji Dünyası |title=Karatepe-Aslantaş Azatawitaya ve Halet Çanbel |language=tr |access-date=2016-04-26 }}</ref> <ref name="a">{{cite journal |url=http://archive.archaeology.org/0807/trenches/offthegrid.html |title=From the trenches Off the Grid |author=Scham, Sandra |journal=Archaeology |volume=61 |issue=4 |date=2008 |access-date=2016-04-28 }}</ref> <ref name="aja">{{cite journal |journal=American Journal of Archaeology |title=Karatepe-Aslantaş: Azatiwataya. Die Bildwerke |author=Mazzoni, Stefania |date=October 2008 |volume=112 |issue=4 |doi=10.3764/ajaonline1124.Mazzoni|doi-access=free }}</ref> }} {{თურქეთის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1958 წელს დაარსებული მუზეუმები]] rf7q7zrct5sbws9jzkdy567qlxuno8s 0 590821 4816214 2025-06-18T09:29:49Z Sunlight35 98738 ახალი გვერდი: '''„გულისტანი ირამი“''' („სამოთხის ყვავილნარი“<ref>[https://feb-web.ru/feb/kle/kle-abc/ke1/ke1-4121.htm '''БАКИХА́НОВ''']</ref>) — [[აბასყული-აღა ბაქიხანოვი|აბასყული-აღა ბაქიხანოვის]], აზერბაიჯანული სამეცნიერო ისტორიოგრაფ... 4816214 wikitext text/x-wiki '''„გულისტანი ირამი“''' („სამოთხის ყვავილნარი“<ref>[https://feb-web.ru/feb/kle/kle-abc/ke1/ke1-4121.htm '''БАКИХА́НОВ''']</ref>) — [[აბასყული-აღა ბაქიხანოვი|აბასყული-აღა ბაქიხანოვის]], აზერბაიჯანული სამეცნიერო ისტორიოგრაფიის ფუძემდებლის, უმნიშვნელოვანესი ნაშრომია, რომელშიც გაშუქებულია შირვანისა და დაღესტნის ისტორია უძველესი დროიდან 1813 წლის [[გულისტანის საზავო ხელშეკრულება|გულისტანის ზავის]] ჩათვლით<ref>А. К. Бакиханов. Сочинения, записки, письма / Вступительная статья, составление и подготовка текстов, а также примечания и указания Э. М. Ахмедова. — Баку: Элм, 1983. — С. 17.</ref>. ნაწარმოები თავდაპირველად 1841 წელს სპარსულად დაიწერა და თავად ავტორმა 1844 წელს თარგმნა სათაურით „კავკასიის აღმოსავლეთ ნაწილის ისტორია“<ref>''В. В. Бартольд.'' Работы по источниковедению. — <abbr>М.</abbr>: Издательство восточной литературы, 1973. — С. 373.</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ისტორია]] [[კატეგორია:ლიტერატურული ნაწარმოებები]] 3t8qqenz9j19s1vp27xmcws9dl978yz 4816215 4816214 2025-06-18T09:32:11Z Sunlight35 98738 4816215 wikitext text/x-wiki '''„გულისტანი ირამი“''' („სამოთხის ყვავილნარი“<ref>[https://feb-web.ru/feb/kle/kle-abc/ke1/ke1-4121.htm '''БАКИХА́НОВ''']</ref>) — [[აბასყული-აღა ბაქიხანოვი|აბასყული-აღა ბაქიხანოვის]], აზერბაიჯანული სამეცნიერო ისტორიოგრაფიის ფუძემდებლის, უმნიშვნელოვანესი ნაშრომია, რომელშიც გაშუქებულია შირვანისა და დაღესტნის ისტორია უძველესი დროიდან 1813 წლის [[გულისტანის საზავო ხელშეკრულება|გულისტანის ზავის]] ჩათვლით<ref>А. К. Бакиханов. Сочинения, записки, письма / Вступительная статья, составление и подготовка текстов, а также примечания и указания Э. М. Ахмедова. — Баку: Элм, 1983. — С. 17.</ref>. ნაწარმოები თავდაპირველად 1841 წელს სპარსულად დაიწერა და თავად ავტორმა 1844 წელს თარგმნა სათაურით „კავკასიის აღმოსავლეთ ნაწილის ისტორია“<ref>''В. В. Бартольд.'' Работы по источниковедению. — <abbr>М.</abbr>: Издательство восточной литературы, 1973. — С. 373.</ref>. ნაშრომი გამოირჩევა ისტორიული წყაროების სიმდიდრით, ფართო კონცეპტუალური მიდგომით და მიუკერძოებელი დამოკიდებულებით მუსლიმი ხალხებისადმი<ref>[https://feb-web.ru/feb/ivl/vl6/vl6-4482.htm АЗЕРБАЙДЖАНСКАЯ ЛИТЕРАТУРА]</ref>. ეს წიგნი იყო პირველი მცდელობა შეჯამებისა აზერბაიჯანის ისტორიისა უძველესი ხანიდან XIX საუკუნის დასაწყისამდე<ref>Очерки истории исторической науки в СССР, Том 1 / Под ред. М. Н. Тихомирова. — <abbr>М.</abbr>: Издательство Академии наук СССР, 1955. — Т. I. — С. 641.</ref>. ნაწარმოების სახელწოდება უკავშირდება ყუბის მახლობლად არსებულ ლეგენდარულ ბაღს — გულისტან-ირამს<ref>''Бакиханов А.'' Гюлистан-Ирам (Издание Общества обследования и изучения Азербайджана. Вып. 4). — Баку, 1926. — С. 12.</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ისტორია]] [[კატეგორია:ლიტერატურული ნაწარმოებები]] ahh5vfig4tj17kwrfwvu3lexttn8ury 4816216 4816215 2025-06-18T09:42:23Z Sunlight35 98738 4816216 wikitext text/x-wiki '''„გულისტანი ირამი“''' („სამოთხის ყვავილნარი“<ref>[https://feb-web.ru/feb/kle/kle-abc/ke1/ke1-4121.htm '''БАКИХА́НОВ''']</ref>) — [[აბასყული-აღა ბაქიხანოვი|აბასყული-აღა ბაქიხანოვის]], აზერბაიჯანული სამეცნიერო ისტორიოგრაფიის ფუძემდებლის, უმნიშვნელოვანესი ნაშრომია, რომელშიც გაშუქებულია შირვანისა და დაღესტნის ისტორია უძველესი დროიდან 1813 წლის [[გულისტანის საზავო ხელშეკრულება|გულისტანის ზავის]] ჩათვლით<ref>А. К. Бакиханов. Сочинения, записки, письма / Вступительная статья, составление и подготовка текстов, а также примечания и указания Э. М. Ахмедова. — Баку: Элм, 1983. — С. 17.</ref>. ნაწარმოები თავდაპირველად 1841 წელს სპარსულად დაიწერა და თავად ავტორმა 1844 წელს თარგმნა სათაურით „კავკასიის აღმოსავლეთ ნაწილის ისტორია“<ref>''В. В. Бартольд.'' Работы по источниковедению. — <abbr>М.</abbr>: Издательство восточной литературы, 1973. — С. 373.</ref>. ნაშრომი გამოირჩევა ისტორიული წყაროების სიმდიდრით, ფართო კონცეპტუალური მიდგომით და მიუკერძოებელი დამოკიდებულებით მუსლიმი ხალხებისადმი<ref>[https://feb-web.ru/feb/ivl/vl6/vl6-4482.htm АЗЕРБАЙДЖАНСКАЯ ЛИТЕРАТУРА]</ref>. ეს წიგნი იყო პირველი მცდელობა შეჯამებისა აზერბაიჯანის ისტორიისა უძველესი ხანიდან XIX საუკუნის დასაწყისამდე<ref>Очерки истории исторической науки в СССР, Том 1 / Под ред. М. Н. Тихомирова. — <abbr>М.</abbr>: Издательство Академии наук СССР, 1955. — Т. I. — С. 641.</ref>. ნაწარმოების სახელწოდება უკავშირდება ყუბის მახლობლად არსებულ ლეგენდარულ ბაღს — გულისტან-ირამს<ref>''Бакиханов А.'' Гюлистан-Ирам (Издание Общества обследования и изучения Азербайджана. Вып. 4). — Баку, 1926. — С. 12.</ref>. == შინაარსი == „გულისტან-ი ირამში“ ბაქიხანოვმა აღმოსავლეთ კავკასიის ისტორია, გეოგრაფია, ეთნიკური მრავალფეროვნება და მატერიალური კულტურა გააშუქა<ref>А. К. Бакиханов. Сочинения, записки, письма / Вступительная статья, составление и подготовка текстов, а также примечания и указания Э. М. Ахмедова. — Баку: Элм, 1983. — С. 25.</ref>. იგი რეგიონის რელიგიურ წარმოდგენებსა და ტრადიციებს ასახავს, ბუნებრივ რესურსებსა და მოსახლეობის წარსულს განიხილავს. ნაშრომი დაყოფილია ხუთ თავად, რაც ისტორიული პროცესების პერიოდიზაციას ეფუძნება. პირველ თავში თავმოყრილია ინფორმაცია ძველი წყაროების საფუძველზე უძველესი ხალხების შესახებ, მათ შორის ნოეს შთამომავლობა, [[გოგი და მაგოგი|იაჯუჯი და მაჯუჯი]], [[სკვითები]], [[მასაგეტები]] და [[ხაზარები]], ასევე [[სასანიანთა იმპერია|სასანიდური]] ეპოქის მეფეები<ref name=":0">A. A. Bakıxanov. Gülüstani-İrəm. — Баку: Möminin, 2001. — С. 2.</ref>. მეორე თავი მოიცავს არაბთა დაპყრობას, ხალიფატის პერიოდს და [[ბაბექის აჯანყება|ბაბექის აჯანყებას]], თუმცა აჯანყების მიმოხილვა ზედაპირულია<ref name=":0" />. მესამე თავში განხილულია [[ჰულაგუიანები|ჰულაგუიანებისა]] და [[თემურიდები|თემურიდების]] მმართველობა, [[შირვანშაჰების სახელმწიფო|შირვანშაჰების]] მეფობა, აგრეთვე ინფორმაცია [[აყ-ყოიუნლუ|აყ-ყოიუნლუსა]] და [[ყარა-ყოიუნლუ|ყარა-ყოიუნლუს]] შესახებ, და [[ნასირ ალ-დინ ტუსი|ნასირ ალ-დინ ტუსის]] მოღვაწეობა<ref name=":0" />. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ისტორია]] [[კატეგორია:ლიტერატურული ნაწარმოებები]] 9iaznr5r0cog6mbaqi1wc2y07bib377 4816217 4816216 2025-06-18T09:44:17Z Sunlight35 98738 /* შინაარსი */ 4816217 wikitext text/x-wiki '''„გულისტანი ირამი“''' („სამოთხის ყვავილნარი“<ref>[https://feb-web.ru/feb/kle/kle-abc/ke1/ke1-4121.htm '''БАКИХА́НОВ''']</ref>) — [[აბასყული-აღა ბაქიხანოვი|აბასყული-აღა ბაქიხანოვის]], აზერბაიჯანული სამეცნიერო ისტორიოგრაფიის ფუძემდებლის, უმნიშვნელოვანესი ნაშრომია, რომელშიც გაშუქებულია შირვანისა და დაღესტნის ისტორია უძველესი დროიდან 1813 წლის [[გულისტანის საზავო ხელშეკრულება|გულისტანის ზავის]] ჩათვლით<ref>А. К. Бакиханов. Сочинения, записки, письма / Вступительная статья, составление и подготовка текстов, а также примечания и указания Э. М. Ахмедова. — Баку: Элм, 1983. — С. 17.</ref>. ნაწარმოები თავდაპირველად 1841 წელს სპარსულად დაიწერა და თავად ავტორმა 1844 წელს თარგმნა სათაურით „კავკასიის აღმოსავლეთ ნაწილის ისტორია“<ref>''В. В. Бартольд.'' Работы по источниковедению. — <abbr>М.</abbr>: Издательство восточной литературы, 1973. — С. 373.</ref>. ნაშრომი გამოირჩევა ისტორიული წყაროების სიმდიდრით, ფართო კონცეპტუალური მიდგომით და მიუკერძოებელი დამოკიდებულებით მუსლიმი ხალხებისადმი<ref>[https://feb-web.ru/feb/ivl/vl6/vl6-4482.htm АЗЕРБАЙДЖАНСКАЯ ЛИТЕРАТУРА]</ref>. ეს წიგნი იყო პირველი მცდელობა შეჯამებისა აზერბაიჯანის ისტორიისა უძველესი ხანიდან XIX საუკუნის დასაწყისამდე<ref>Очерки истории исторической науки в СССР, Том 1 / Под ред. М. Н. Тихомирова. — <abbr>М.</abbr>: Издательство Академии наук СССР, 1955. — Т. I. — С. 641.</ref>. ნაწარმოების სახელწოდება უკავშირდება ყუბის მახლობლად არსებულ ლეგენდარულ ბაღს — გულისტან-ირამს<ref>''Бакиханов А.'' Гюлистан-Ирам (Издание Общества обследования и изучения Азербайджана. Вып. 4). — Баку, 1926. — С. 12.</ref>. == შინაარსი == „გულისტან-ი ირამში“ ბაქიხანოვმა აღმოსავლეთ კავკასიის ისტორია, გეოგრაფია, ეთნიკური მრავალფეროვნება და მატერიალური კულტურა გააშუქა<ref name=":1">А. К. Бакиханов. Сочинения, записки, письма / Вступительная статья, составление и подготовка текстов, а также примечания и указания Э. М. Ахмедова. — Баку: Элм, 1983. — С. 25.</ref>. იგი რეგიონის რელიგიურ წარმოდგენებსა და ტრადიციებს ასახავს, ბუნებრივ რესურსებსა და მოსახლეობის წარსულს განიხილავს. ნაშრომი დაყოფილია ხუთ თავად, რაც ისტორიული პროცესების პერიოდიზაციას ეფუძნება. პირველ თავში თავმოყრილია ინფორმაცია ძველი წყაროების საფუძველზე უძველესი ხალხების შესახებ, მათ შორის ნოეს შთამომავლობა, [[გოგი და მაგოგი|იაჯუჯი და მაჯუჯი]], [[სკვითები]], [[მასაგეტები]] და [[ხაზარები]], ასევე [[სასანიანთა იმპერია|სასანიდური]] ეპოქის მეფეები<ref name=":0">A. A. Bakıxanov. Gülüstani-İrəm. — Баку: Möminin, 2001. — С. 2.</ref>. მეორე თავი მოიცავს არაბთა დაპყრობას, ხალიფატის პერიოდს და [[ბაბექის აჯანყება|ბაბექის აჯანყებას]], თუმცა აჯანყების მიმოხილვა ზედაპირულია<ref name=":0" />. მესამე თავში განხილულია [[ჰულაგუიანები|ჰულაგუიანებისა]] და [[თემურიდები|თემურიდების]] მმართველობა, [[შირვანშაჰების სახელმწიფო|შირვანშაჰების]] მეფობა, აგრეთვე ინფორმაცია [[აყ-ყოიუნლუ|აყ-ყოიუნლუსა]] და [[ყარა-ყოიუნლუ|ყარა-ყოიუნლუს]] შესახებ, და [[ნასირ ალ-დინ ტუსი|ნასირ ალ-დინ ტუსის]] მოღვაწეობა<ref name=":0" />. მეოთხე თავი შეეხება სეფიანთა და ნადირ შაჰის მეფობის პერიოდს, აღწერს ოსმალებისა და რუსეთის იმპერიების ლაშქრობებს, ასევე [[ჩალდირანის ბრძოლა|ჩალდირანის ბრძოლის]] დეტალებს<ref name=":0" />. მეხუთე თავში ასახულია სახანოების ისტორია [[ნადირ-შაჰი|ნადირ შაჰის]] სიკვდილის შემდეგ — ყარაბაღი, განჯა, თალიში, შაქი, შირვანი, ბაქო, ყუბა, დერბენტი — და მათი გადასვლა რუსეთის მმართველობის ქვეშ<ref name=":0" />. დასასრულს, ბაქიხანოვი ამატებს მოკლე ჩანართს განათლებული და ღირსეული ადგილობრივი მოსახლეობის შესახებ. მიუხედავად წყაროთა კრიტიკული ანალიზის ნაკლოვანებისა, მისი აღწერები მატერიალური კულტურის ძეგლებისა და რეგიონული ისტორიის შესახებ მნიშვნელოვან წყაროდ რჩება<ref name=":1" />. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ისტორია]] [[კატეგორია:ლიტერატურული ნაწარმოებები]] 7x423zp5754ps3uil9h7selu4amrhtk 4816218 4816217 2025-06-18T09:48:11Z Sunlight35 98738 4816218 wikitext text/x-wiki '''„გულისტანი ირამი“''' („სამოთხის ყვავილნარი“<ref>[https://feb-web.ru/feb/kle/kle-abc/ke1/ke1-4121.htm '''БАКИХА́НОВ''']</ref>) — [[აბასყული-აღა ბაქიხანოვი|აბასყული-აღა ბაქიხანოვის]], აზერბაიჯანული სამეცნიერო ისტორიოგრაფიის ფუძემდებლის, უმნიშვნელოვანესი ნაშრომია, რომელშიც გაშუქებულია შირვანისა და დაღესტნის ისტორია უძველესი დროიდან 1813 წლის [[გულისტანის საზავო ხელშეკრულება|გულისტანის ზავის]] ჩათვლით<ref>А. К. Бакиханов. Сочинения, записки, письма / Вступительная статья, составление и подготовка текстов, а также примечания и указания Э. М. Ахмедова. — Баку: Элм, 1983. — С. 17.</ref>. ნაწარმოები თავდაპირველად 1841 წელს სპარსულად დაიწერა და თავად ავტორმა 1844 წელს თარგმნა სათაურით „კავკასიის აღმოსავლეთ ნაწილის ისტორია“<ref>''В. В. Бартольд.'' Работы по источниковедению. — <abbr>М.</abbr>: Издательство восточной литературы, 1973. — С. 373.</ref>. ნაშრომი გამოირჩევა ისტორიული წყაროების სიმდიდრით, ფართო კონცეპტუალური მიდგომით და მიუკერძოებელი დამოკიდებულებით მუსლიმი ხალხებისადმი<ref>[https://feb-web.ru/feb/ivl/vl6/vl6-4482.htm АЗЕРБАЙДЖАНСКАЯ ЛИТЕРАТУРА]</ref>. ეს წიგნი იყო პირველი მცდელობა შეჯამებისა აზერბაიჯანის ისტორიისა უძველესი ხანიდან XIX საუკუნის დასაწყისამდე<ref>Очерки истории исторической науки в СССР, Том 1 / Под ред. М. Н. Тихомирова. — <abbr>М.</abbr>: Издательство Академии наук СССР, 1955. — Т. I. — С. 641.</ref>. ნაწარმოების სახელწოდება უკავშირდება ყუბის მახლობლად არსებულ ლეგენდარულ ბაღს — გულისტან-ირამს<ref>''Бакиханов А.'' Гюлистан-Ирам (Издание Общества обследования и изучения Азербайджана. Вып. 4). — Баку, 1926. — С. 12.</ref>. == შინაარსი == „გულისტან-ი ირამში“ ბაქიხანოვმა აღმოსავლეთ კავკასიის ისტორია, გეოგრაფია, ეთნიკური მრავალფეროვნება და მატერიალური კულტურა გააშუქა<ref name=":1">А. К. Бакиханов. Сочинения, записки, письма / Вступительная статья, составление и подготовка текстов, а также примечания и указания Э. М. Ахмедова. — Баку: Элм, 1983. — С. 25.</ref>. იგი რეგიონის რელიგიურ წარმოდგენებსა და ტრადიციებს ასახავს, ბუნებრივ რესურსებსა და მოსახლეობის წარსულს განიხილავს. ნაშრომი დაყოფილია ხუთ თავად, რაც ისტორიული პროცესების პერიოდიზაციას ეფუძნება. პირველ თავში თავმოყრილია ინფორმაცია ძველი წყაროების საფუძველზე უძველესი ხალხების შესახებ, მათ შორის ნოეს შთამომავლობა, [[გოგი და მაგოგი|იაჯუჯი და მაჯუჯი]], [[სკვითები]], [[მასაგეტები]] და [[ხაზარები]], ასევე [[სასანიანთა იმპერია|სასანიდური]] ეპოქის მეფეები<ref name=":0">A. A. Bakıxanov. Gülüstani-İrəm. — Баку: Möminin, 2001. — С. 2.</ref>. მეორე თავი მოიცავს არაბთა დაპყრობას, ხალიფატის პერიოდს და [[ბაბექის აჯანყება|ბაბექის აჯანყებას]], თუმცა აჯანყების მიმოხილვა ზედაპირულია<ref name=":0" />. მესამე თავში განხილულია [[ჰულაგუიანები|ჰულაგუიანებისა]] და [[თემურიდები|თემურიდების]] მმართველობა, [[შირვანშაჰების სახელმწიფო|შირვანშაჰების]] მეფობა, აგრეთვე ინფორმაცია [[აყ-ყოიუნლუ|აყ-ყოიუნლუსა]] და [[ყარა-ყოიუნლუ|ყარა-ყოიუნლუს]] შესახებ, და [[ნასირ ალ-დინ ტუსი|ნასირ ალ-დინ ტუსის]] მოღვაწეობა<ref name=":0" />. მეოთხე თავი შეეხება სეფიანთა და ნადირ შაჰის მეფობის პერიოდს, აღწერს ოსმალებისა და რუსეთის იმპერიების ლაშქრობებს, ასევე [[ჩალდირანის ბრძოლა|ჩალდირანის ბრძოლის]] დეტალებს<ref name=":0" />. მეხუთე თავში ასახულია სახანოების ისტორია [[ნადირ-შაჰი|ნადირ შაჰის]] სიკვდილის შემდეგ — ყარაბაღი, განჯა, თალიში, შაქი, შირვანი, ბაქო, ყუბა, დერბენტი — და მათი გადასვლა რუსეთის მმართველობის ქვეშ<ref name=":0" />. დასასრულს, ბაქიხანოვი ამატებს მოკლე ჩანართს განათლებული და ღირსეული ადგილობრივი მოსახლეობის შესახებ. მიუხედავად წყაროთა კრიტიკული ანალიზის ნაკლოვანებისა, მისი აღწერები მატერიალური კულტურის ძეგლებისა და რეგიონული ისტორიის შესახებ მნიშვნელოვან წყაროდ რჩება<ref name=":1" />. == შექმნის ისტორია == აბასყული-აღა ბაქიხანოვმა „გულისტან-ი ირამის“ შესაქმნელად გამოიყენა მრავალფეროვანი ისტორიული წყაროები: რომაული (ამიანუს მარცელინუსი), ბერძნული (ჰეროდოტე), ბიზანტიური, სომხური, ქართული, არაბული, სპარსული და თურქული ქრონიკები, აგრეთვე თანამედროვე ევროპელი და რუსი ავტორების ნაშრომები. მან ასევე მიმართა ტოპონიმიკას, ნუმიზმატიკას, ეპიგრაფიკასა და მატერიალური კულტურის ძეგლებს<ref name=":2">Гюлистан-и Ирам. — Баку: Элм, 1991. — 304 с. — <nowiki>ISBN 3-8066-0236-2</nowiki>.</ref>. ნაწარმოები სპარსულად დაიწერა 1841 წელს და ავტორმა ის 1844 წელს რუსულად თარგმნა ვასილი კუზმინისა და ტადეუშ ლადა ზაბლოცკის დახმარებით<ref>''Муртуз Садыхов.'' Очерки русско-азербайджанско-польских литературных связей XIX века. — Баку: Азернешр, 1975. — С. 115. — 183 с.</ref>. ბაქიხანოვის პირადი მეთვალყურეობით შესრულებული რუსული თარგმანის ერთ-ერთი ასლი ინახება საქართველოს ხელნაწერთა ეროვნულ ცენტრში და მოიცავს 340 გვერდს<ref name=":2" />. თავდაპირველად ტექსტს ეწოდებოდა „დაღესტნის ისტორია“, როგორც აღნიშნავდა ფრიდრიხ ბოდენშტედტი 1844 წელს, თუმცა მოგვიანებით ნაშრომი წარუდგინეს კავკასიის კორპუსის ხელმძღვანელობას, რომელიც სანქტ-პეტერბურგში გაიგზავნა. 1845 წლის 8 მარტს იმპერატორ ნიკოლოზ I-ის განკარგულებით ბაქიხანოვს მიენიჭა 800 ვერცხლის მანეთი და ბრილიანტის ბეჭედი, ხოლო მისი ნაშრომის შესწავლა რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიას დაევალა<ref name=":2" />. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ისტორია]] [[კატეგორია:ლიტერატურული ნაწარმოებები]] fzscipx65togpiz2grq3n1zdylp3pfj 4816219 4816218 2025-06-18T09:54:21Z Sunlight35 98738 /* შექმნის ისტორია */ 4816219 wikitext text/x-wiki '''„გულისტანი ირამი“''' („სამოთხის ყვავილნარი“<ref>[https://feb-web.ru/feb/kle/kle-abc/ke1/ke1-4121.htm '''БАКИХА́НОВ''']</ref>) — [[აბასყული-აღა ბაქიხანოვი|აბასყული-აღა ბაქიხანოვის]], აზერბაიჯანული სამეცნიერო ისტორიოგრაფიის ფუძემდებლის, უმნიშვნელოვანესი ნაშრომია, რომელშიც გაშუქებულია შირვანისა და დაღესტნის ისტორია უძველესი დროიდან 1813 წლის [[გულისტანის საზავო ხელშეკრულება|გულისტანის ზავის]] ჩათვლით<ref>А. К. Бакиханов. Сочинения, записки, письма / Вступительная статья, составление и подготовка текстов, а также примечания и указания Э. М. Ахмедова. — Баку: Элм, 1983. — С. 17.</ref>. ნაწარმოები თავდაპირველად 1841 წელს სპარსულად დაიწერა და თავად ავტორმა 1844 წელს თარგმნა სათაურით „კავკასიის აღმოსავლეთ ნაწილის ისტორია“<ref>''В. В. Бартольд.'' Работы по источниковедению. — <abbr>М.</abbr>: Издательство восточной литературы, 1973. — С. 373.</ref>. ნაშრომი გამოირჩევა ისტორიული წყაროების სიმდიდრით, ფართო კონცეპტუალური მიდგომით და მიუკერძოებელი დამოკიდებულებით მუსლიმი ხალხებისადმი<ref>[https://feb-web.ru/feb/ivl/vl6/vl6-4482.htm АЗЕРБАЙДЖАНСКАЯ ЛИТЕРАТУРА]</ref>. ეს წიგნი იყო პირველი მცდელობა შეჯამებისა აზერბაიჯანის ისტორიისა უძველესი ხანიდან XIX საუკუნის დასაწყისამდე<ref>Очерки истории исторической науки в СССР, Том 1 / Под ред. М. Н. Тихомирова. — <abbr>М.</abbr>: Издательство Академии наук СССР, 1955. — Т. I. — С. 641.</ref>. ნაწარმოების სახელწოდება უკავშირდება ყუბის მახლობლად არსებულ ლეგენდარულ ბაღს — გულისტან-ირამს<ref>''Бакиханов А.'' Гюлистан-Ирам (Издание Общества обследования и изучения Азербайджана. Вып. 4). — Баку, 1926. — С. 12.</ref>. == შინაარსი == „გულისტან-ი ირამში“ ბაქიხანოვმა აღმოსავლეთ კავკასიის ისტორია, გეოგრაფია, ეთნიკური მრავალფეროვნება და მატერიალური კულტურა გააშუქა<ref name=":1">А. К. Бакиханов. Сочинения, записки, письма / Вступительная статья, составление и подготовка текстов, а также примечания и указания Э. М. Ахмедова. — Баку: Элм, 1983. — С. 25.</ref>. იგი რეგიონის რელიგიურ წარმოდგენებსა და ტრადიციებს ასახავს, ბუნებრივ რესურსებსა და მოსახლეობის წარსულს განიხილავს. ნაშრომი დაყოფილია ხუთ თავად, რაც ისტორიული პროცესების პერიოდიზაციას ეფუძნება. პირველ თავში თავმოყრილია ინფორმაცია ძველი წყაროების საფუძველზე უძველესი ხალხების შესახებ, მათ შორის ნოეს შთამომავლობა, [[გოგი და მაგოგი|იაჯუჯი და მაჯუჯი]], [[სკვითები]], [[მასაგეტები]] და [[ხაზარები]], ასევე [[სასანიანთა იმპერია|სასანიდური]] ეპოქის მეფეები<ref name=":0">A. A. Bakıxanov. Gülüstani-İrəm. — Баку: Möminin, 2001. — С. 2.</ref>. მეორე თავი მოიცავს არაბთა დაპყრობას, ხალიფატის პერიოდს და [[ბაბექის აჯანყება|ბაბექის აჯანყებას]], თუმცა აჯანყების მიმოხილვა ზედაპირულია<ref name=":0" />. მესამე თავში განხილულია [[ჰულაგუიანები|ჰულაგუიანებისა]] და [[თემურიდები|თემურიდების]] მმართველობა, [[შირვანშაჰების სახელმწიფო|შირვანშაჰების]] მეფობა, აგრეთვე ინფორმაცია [[აყ-ყოიუნლუ|აყ-ყოიუნლუსა]] და [[ყარა-ყოიუნლუ|ყარა-ყოიუნლუს]] შესახებ, და [[ნასირ ალ-დინ ტუსი|ნასირ ალ-დინ ტუსის]] მოღვაწეობა<ref name=":0" />. მეოთხე თავი შეეხება სეფიანთა და ნადირ შაჰის მეფობის პერიოდს, აღწერს ოსმალებისა და რუსეთის იმპერიების ლაშქრობებს, ასევე [[ჩალდირანის ბრძოლა|ჩალდირანის ბრძოლის]] დეტალებს<ref name=":0" />. მეხუთე თავში ასახულია სახანოების ისტორია [[ნადირ-შაჰი|ნადირ შაჰის]] სიკვდილის შემდეგ — ყარაბაღი, განჯა, თალიში, შაქი, შირვანი, ბაქო, ყუბა, დერბენტი — და მათი გადასვლა რუსეთის მმართველობის ქვეშ<ref name=":0" />. დასასრულს, ბაქიხანოვი ამატებს მოკლე ჩანართს განათლებული და ღირსეული ადგილობრივი მოსახლეობის შესახებ. მიუხედავად წყაროთა კრიტიკული ანალიზის ნაკლოვანებისა, მისი აღწერები მატერიალური კულტურის ძეგლებისა და რეგიონული ისტორიის შესახებ მნიშვნელოვან წყაროდ რჩება<ref name=":1" />. == შექმნის ისტორია == აბასყული-აღა ბაქიხანოვმა „გულისტან-ი ირამის“ შესაქმნელად გამოიყენა მრავალფეროვანი ისტორიული წყაროები: რომაული (ამიანუს მარცელინუსი), ბერძნული (ჰეროდოტე), ბიზანტიური, სომხური, ქართული, არაბული, სპარსული და თურქული ქრონიკები, აგრეთვე თანამედროვე ევროპელი და რუსი ავტორების ნაშრომები. მან ასევე მიმართა ტოპონიმიკას, ნუმიზმატიკას, ეპიგრაფიკასა და მატერიალური კულტურის ძეგლებს<ref name=":2">Гюлистан-и Ирам. — Баку: Элм, 1991. — 304 с. — <nowiki>ISBN 3-8066-0236-2</nowiki>.</ref>. ნაწარმოები სპარსულად დაიწერა 1841 წელს და ავტორმა ის 1844 წელს რუსულად თარგმნა ვასილი კუზმინისა და ტადეუშ ლადა ზაბლოცკის დახმარებით<ref>''Муртуз Садыхов.'' Очерки русско-азербайджанско-польских литературных связей XIX века. — Баку: Азернешр, 1975. — С. 115. — 183 с.</ref>. ბაქიხანოვის პირადი მეთვალყურეობით შესრულებული რუსული თარგმანის ერთ-ერთი ასლი ინახება საქართველოს ხელნაწერთა ეროვნულ ცენტრში და მოიცავს 340 გვერდს<ref name=":2" />. თავდაპირველად ტექსტს ეწოდებოდა „დაღესტნის ისტორია“, როგორც აღნიშნავდა ფრიდრიხ ბოდენშტედტი 1844 წელს, თუმცა მოგვიანებით ნაშრომი წარუდგინეს კავკასიის კორპუსის ხელმძღვანელობას, რომელიც სანქტ-პეტერბურგში გაიგზავნა. 1845 წლის 8 მარტს იმპერატორ ნიკოლოზ I-ის განკარგულებით ბაქიხანოვს მიენიჭა 800 ვერცხლის მანეთი და ბრილიანტის ბეჭედი, ხოლო მისი ნაშრომის შესწავლა რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიას დაევალა<ref name=":2" />. == პუბლიკაციები == 1845 წელს რუსეთის სამხედრო მინისტრმა ჩერნიშევმა ბაქიხანოვის ნაშრომი მეცნიერებათა აკადემიის რეკომენდაციასთან ერთად ვორონცოვს გაუგზავნა, რათა მისი ბეჭდვის მიზანშეწონილობა გაერკვია<ref name=":2" />. ბაქიხანოვს არ გააჩნდა ფინანსური რესურსი სრული გამოცემისთვის, რის გამოც მან დაიწყო ნაწყვეტების გამოქვეყნება პრესაში. 1846 წელს გაზეთ „კავკაზში“ ნაწყვეტი „შაჰ-ნადირის დაღესტანში ლაშქრობების შესახებ“, მოგვიანებით კი სხვა ამონარიდებიც გამოქვეყნდა<ref name=":3">''Э. М. Ахмедов.'' А.К. Бакиханов: эпоха, жизнь, деятельность. — Баку: Элм, 1989. — 304 с.</ref>. არსებობს ცნობა 1844 წლის ტფილისის ბიბლიოთეკის კატალოგში ბაქიხანოვის ნაშრომის რუსული თარგმანის შესახებ, თუმცა მისი ავთენტურობა დადასტურებული არაა<ref name=":2" />. ბარტოლდიც ადასტურებს რუსული თარგმანის არსებობას, რომელიც 1875 წელს დაღესტანში შესრულდა და მოგვიანებით „კასპიის“ რედაქციას გადაეცა<ref>''В. В. Бартольд.'' Работы по источниковедению. — <abbr>М.</abbr>: Издательство восточной литературы, 1973. — С. 440.</ref>. 1895–1898 წლებში სხვადასხვა პრესაში გამოქვეყნდა ბაქიხანოვის ნაშრომის ახალი ფრაგმენტები, მათ შორის ჯეიჰუნ ჰაჯიბეილისა და ახმედ-ბეკ აღაევის მიერ მომზადებული მასალები<ref name=":3" />. 1923 წელს ბაქოში გამოქვეყნდა „აზერბაიჯანის ისტორია“, რომელშიც მოთავსებულია „გულისტანი ირამ“-ის თარგმნილი ნაწილი რუსულიდან აზერბაიჯანულად. 1926 წელს ბაქოში პირველად გამოიცა მისი რუსული ტექსტი ორ სხვადასხვა ნუსხაზე დაყრდნობით და გამოიყენეს ოთხი სპარსული ეგზემპლარიც<ref name=":2" />. 1951 წელს გამოვიდა აზერბაიჯანული თარგმანი რუსული ტექსტის საფუძველზე[9], ხოლო 1970 წელს — სპარსული ორიგინალი ხუთი ხელნაწერის მიხედვით<ref>''А. Р. Шихсаидов, Т. М Айтберов, Г. М. Оразаев.'' Дагестанские исторические сочинения. — <abbr>М.</abbr>: Наука, 1993. — С. 65.</ref>. 1991 წელს ზია ბუნიადოვის რედაქტორობით გამოქვეყნდა ნაშრომის რუსული თარგმანი ბაქიხანოვის ავტოგრაფით, რომელიც თბილისში ინახება [9], ხოლო 2001 და 2009 წლებში გამოიცა აზერბაიჯანულად და ინგლისურად<ref>A. A. Bakıxanov. Gülüstani-İrəm. — Баку: Möminin, 2001. — 287 с.</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ისტორია]] [[კატეგორია:ლიტერატურული ნაწარმოებები]] 9uz73bfzlwh0ma4rqbs34htfinve1ul 4816220 4816219 2025-06-18T09:56:38Z Sunlight35 98738 4816220 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Page of the manuscript of Gulistani Irem 2.png|მინი|გვერდი ხელნაწერიდან „გულისტან-ი ირამი“ ბაკიხანოვის ბიბლიოთეკიდან]] '''„გულისტანი ირამი“''' („სამოთხის ყვავილნარი“<ref>[https://feb-web.ru/feb/kle/kle-abc/ke1/ke1-4121.htm '''БАКИХА́НОВ''']</ref>) — [[აბასყული-აღა ბაქიხანოვი|აბასყული-აღა ბაქიხანოვის]], აზერბაიჯანული სამეცნიერო ისტორიოგრაფიის ფუძემდებლის, უმნიშვნელოვანესი ნაშრომია, რომელშიც გაშუქებულია შირვანისა და დაღესტნის ისტორია უძველესი დროიდან 1813 წლის [[გულისტანის საზავო ხელშეკრულება|გულისტანის ზავის]] ჩათვლით<ref>А. К. Бакиханов. Сочинения, записки, письма / Вступительная статья, составление и подготовка текстов, а также примечания и указания Э. М. Ахмедова. — Баку: Элм, 1983. — С. 17.</ref>. ნაწარმოები თავდაპირველად 1841 წელს სპარსულად დაიწერა და თავად ავტორმა 1844 წელს თარგმნა სათაურით „კავკასიის აღმოსავლეთ ნაწილის ისტორია“<ref>''В. В. Бартольд.'' Работы по источниковедению. — <abbr>М.</abbr>: Издательство восточной литературы, 1973. — С. 373.</ref>. ნაშრომი გამოირჩევა ისტორიული წყაროების სიმდიდრით, ფართო კონცეპტუალური მიდგომით და მიუკერძოებელი დამოკიდებულებით მუსლიმი ხალხებისადმი<ref>[https://feb-web.ru/feb/ivl/vl6/vl6-4482.htm АЗЕРБАЙДЖАНСКАЯ ЛИТЕРАТУРА]</ref>. ეს წიგნი იყო პირველი მცდელობა შეჯამებისა აზერბაიჯანის ისტორიისა უძველესი ხანიდან XIX საუკუნის დასაწყისამდე<ref>Очерки истории исторической науки в СССР, Том 1 / Под ред. М. Н. Тихомирова. — <abbr>М.</abbr>: Издательство Академии наук СССР, 1955. — Т. I. — С. 641.</ref>. ნაწარმოების სახელწოდება უკავშირდება ყუბის მახლობლად არსებულ ლეგენდარულ ბაღს — გულისტან-ირამს<ref>''Бакиханов А.'' Гюлистан-Ирам (Издание Общества обследования и изучения Азербайджана. Вып. 4). — Баку, 1926. — С. 12.</ref>. == შინაარსი == „გულისტან-ი ირამში“ ბაქიხანოვმა აღმოსავლეთ კავკასიის ისტორია, გეოგრაფია, ეთნიკური მრავალფეროვნება და მატერიალური კულტურა გააშუქა<ref name=":1">А. К. Бакиханов. Сочинения, записки, письма / Вступительная статья, составление и подготовка текстов, а также примечания и указания Э. М. Ахмедова. — Баку: Элм, 1983. — С. 25.</ref>. იგი რეგიონის რელიგიურ წარმოდგენებსა და ტრადიციებს ასახავს, ბუნებრივ რესურსებსა და მოსახლეობის წარსულს განიხილავს. ნაშრომი დაყოფილია ხუთ თავად, რაც ისტორიული პროცესების პერიოდიზაციას ეფუძნება. პირველ თავში თავმოყრილია ინფორმაცია ძველი წყაროების საფუძველზე უძველესი ხალხების შესახებ, მათ შორის ნოეს შთამომავლობა, [[გოგი და მაგოგი|იაჯუჯი და მაჯუჯი]], [[სკვითები]], [[მასაგეტები]] და [[ხაზარები]], ასევე [[სასანიანთა იმპერია|სასანიდური]] ეპოქის მეფეები<ref name=":0">A. A. Bakıxanov. Gülüstani-İrəm. — Баку: Möminin, 2001. — С. 2.</ref>. მეორე თავი მოიცავს არაბთა დაპყრობას, ხალიფატის პერიოდს და [[ბაბექის აჯანყება|ბაბექის აჯანყებას]], თუმცა აჯანყების მიმოხილვა ზედაპირულია<ref name=":0" />. მესამე თავში განხილულია [[ჰულაგუიანები|ჰულაგუიანებისა]] და [[თემურიდები|თემურიდების]] მმართველობა, [[შირვანშაჰების სახელმწიფო|შირვანშაჰების]] მეფობა, აგრეთვე ინფორმაცია [[აყ-ყოიუნლუ|აყ-ყოიუნლუსა]] და [[ყარა-ყოიუნლუ|ყარა-ყოიუნლუს]] შესახებ, და [[ნასირ ალ-დინ ტუსი|ნასირ ალ-დინ ტუსის]] მოღვაწეობა<ref name=":0" />. მეოთხე თავი შეეხება სეფიანთა და ნადირ შაჰის მეფობის პერიოდს, აღწერს ოსმალებისა და რუსეთის იმპერიების ლაშქრობებს, ასევე [[ჩალდირანის ბრძოლა|ჩალდირანის ბრძოლის]] დეტალებს<ref name=":0" />. მეხუთე თავში ასახულია სახანოების ისტორია [[ნადირ-შაჰი|ნადირ შაჰის]] სიკვდილის შემდეგ — ყარაბაღი, განჯა, თალიში, შაქი, შირვანი, ბაქო, ყუბა, დერბენტი — და მათი გადასვლა რუსეთის მმართველობის ქვეშ<ref name=":0" />. დასასრულს, ბაქიხანოვი ამატებს მოკლე ჩანართს განათლებული და ღირსეული ადგილობრივი მოსახლეობის შესახებ. მიუხედავად წყაროთა კრიტიკული ანალიზის ნაკლოვანებისა, მისი აღწერები მატერიალური კულტურის ძეგლებისა და რეგიონული ისტორიის შესახებ მნიშვნელოვან წყაროდ რჩება<ref name=":1" />. == შექმნის ისტორია == [[ფაილი:Qudsi.jpg|მინი|[[აბასყული-აღა ბაქიხანოვი]]. ნაწარმოების ავტორი]] აბასყული-აღა ბაქიხანოვმა „გულისტან-ი ირამის“ შესაქმნელად გამოიყენა მრავალფეროვანი ისტორიული წყაროები: რომაული (ამიანუს მარცელინუსი), ბერძნული (ჰეროდოტე), ბიზანტიური, სომხური, ქართული, არაბული, სპარსული და თურქული ქრონიკები, აგრეთვე თანამედროვე ევროპელი და რუსი ავტორების ნაშრომები. მან ასევე მიმართა ტოპონიმიკას, ნუმიზმატიკას, ეპიგრაფიკასა და მატერიალური კულტურის ძეგლებს<ref name=":2">Гюлистан-и Ирам. — Баку: Элм, 1991. — 304 с. — <nowiki>ISBN 3-8066-0236-2</nowiki>.</ref>. ნაწარმოები სპარსულად დაიწერა 1841 წელს და ავტორმა ის 1844 წელს რუსულად თარგმნა ვასილი კუზმინისა და ტადეუშ ლადა ზაბლოცკის დახმარებით<ref>''Муртуз Садыхов.'' Очерки русско-азербайджанско-польских литературных связей XIX века. — Баку: Азернешр, 1975. — С. 115. — 183 с.</ref>. ბაქიხანოვის პირადი მეთვალყურეობით შესრულებული რუსული თარგმანის ერთ-ერთი ასლი ინახება საქართველოს ხელნაწერთა ეროვნულ ცენტრში და მოიცავს 340 გვერდს<ref name=":2" />. თავდაპირველად ტექსტს ეწოდებოდა „დაღესტნის ისტორია“, როგორც აღნიშნავდა ფრიდრიხ ბოდენშტედტი 1844 წელს, თუმცა მოგვიანებით ნაშრომი წარუდგინეს კავკასიის კორპუსის ხელმძღვანელობას, რომელიც სანქტ-პეტერბურგში გაიგზავნა. 1845 წლის 8 მარტს იმპერატორ ნიკოლოზ I-ის განკარგულებით ბაქიხანოვს მიენიჭა 800 ვერცხლის მანეთი და ბრილიანტის ბეჭედი, ხოლო მისი ნაშრომის შესწავლა რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიას დაევალა<ref name=":2" />. == პუბლიკაციები == 1845 წელს რუსეთის სამხედრო მინისტრმა ჩერნიშევმა ბაქიხანოვის ნაშრომი მეცნიერებათა აკადემიის რეკომენდაციასთან ერთად ვორონცოვს გაუგზავნა, რათა მისი ბეჭდვის მიზანშეწონილობა გაერკვია<ref name=":2" />. ბაქიხანოვს არ გააჩნდა ფინანსური რესურსი სრული გამოცემისთვის, რის გამოც მან დაიწყო ნაწყვეტების გამოქვეყნება პრესაში. 1846 წელს გაზეთ „კავკაზში“ ნაწყვეტი „შაჰ-ნადირის დაღესტანში ლაშქრობების შესახებ“, მოგვიანებით კი სხვა ამონარიდებიც გამოქვეყნდა<ref name=":3">''Э. М. Ахмедов.'' А.К. Бакиханов: эпоха, жизнь, деятельность. — Баку: Элм, 1989. — 304 с.</ref>. არსებობს ცნობა 1844 წლის ტფილისის ბიბლიოთეკის კატალოგში ბაქიხანოვის ნაშრომის რუსული თარგმანის შესახებ, თუმცა მისი ავთენტურობა დადასტურებული არაა<ref name=":2" />. ბარტოლდიც ადასტურებს რუსული თარგმანის არსებობას, რომელიც 1875 წელს დაღესტანში შესრულდა და მოგვიანებით „კასპიის“ რედაქციას გადაეცა<ref>''В. В. Бартольд.'' Работы по источниковедению. — <abbr>М.</abbr>: Издательство восточной литературы, 1973. — С. 440.</ref>. 1895–1898 წლებში სხვადასხვა პრესაში გამოქვეყნდა ბაქიხანოვის ნაშრომის ახალი ფრაგმენტები, მათ შორის ჯეიჰუნ ჰაჯიბეილისა და ახმედ-ბეკ აღაევის მიერ მომზადებული მასალები<ref name=":3" />. 1923 წელს ბაქოში გამოქვეყნდა „აზერბაიჯანის ისტორია“, რომელშიც მოთავსებულია „გულისტანი ირამ“-ის თარგმნილი ნაწილი რუსულიდან აზერბაიჯანულად. 1926 წელს ბაქოში პირველად გამოიცა მისი რუსული ტექსტი ორ სხვადასხვა ნუსხაზე დაყრდნობით და გამოიყენეს ოთხი სპარსული ეგზემპლარიც<ref name=":2" />. 1951 წელს გამოვიდა აზერბაიჯანული თარგმანი რუსული ტექსტის საფუძველზე[9], ხოლო 1970 წელს — სპარსული ორიგინალი ხუთი ხელნაწერის მიხედვით<ref>''А. Р. Шихсаидов, Т. М Айтберов, Г. М. Оразаев.'' Дагестанские исторические сочинения. — <abbr>М.</abbr>: Наука, 1993. — С. 65.</ref>. 1991 წელს ზია ბუნიადოვის რედაქტორობით გამოქვეყნდა ნაშრომის რუსული თარგმანი ბაქიხანოვის ავტოგრაფით, რომელიც თბილისში ინახება [9], ხოლო 2001 და 2009 წლებში გამოიცა აზერბაიჯანულად და ინგლისურად<ref>A. A. Bakıxanov. Gülüstani-İrəm. — Баку: Möminin, 2001. — 287 с.</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ისტორია]] [[კატეგორია:ლიტერატურული ნაწარმოებები]] 43wnvvjfcsfrwnv4yl43foxwnwe6ivj 0 590822 4816221 2025-06-18T10:05:56Z Giorgi13 20951 გადამისამართება გვერდზე „[[ანტონ თვალჭრელიძე]]“ 4816221 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ანტონ თვალჭრელიძე]] htjo9ncnzoljaymzh6h5oxayqauh1kl 0 590823 4816222 2025-06-18T10:06:29Z Giorgi13 20951 გადამისამართება გვერდზე „[[სეით იაშვილი]]“ 4816222 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[სეით იაშვილი]] rw6oaqy7nhw26sw09ooeyv6fkgqjkbg 0 590824 4816224 2025-06-18T10:07:04Z Giorgi13 20951 გადამისამართება გვერდზე „[[ნიკოლოზ ღოღობერიძე]]“ 4816224 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ნიკოლოზ ღოღობერიძე]] 6or84nhkeb3isn52i6rohq13u73tm9c 0 590825 4816225 2025-06-18T10:10:10Z Giorgi13 20951 გადამისამართება გვერდზე „[[გიორგი ყაზბეგი]]“ 4816225 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[გიორგი ყაზბეგი]] se43ngiqlrnhwr6xtm5udywl5vjd6ah 0 590826 4816226 2025-06-18T10:10:47Z Giorgi13 20951 გადამისამართება გვერდზე „[[ალექსანდრე ჯავახიშვილი]]“ 4816226 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ალექსანდრე ჯავახიშვილი]] mq314c67r7i7qxpobop4foi1k5xse1m 0 590827 4816227 2025-06-18T10:44:38Z 31.146.62.223 ახალი გვერდი: ვბ 4816227 wikitext text/x-wiki ვბ 4h0bhlakp6e4xa63n1pw9zgt7ms1ix5 0 590828 4816228 2025-06-18T10:47:16Z Gobrona 28077 გადამისამართება გვერდზე „[[Magnavox Odyssey²]]“ 4816228 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[Magnavox Odyssey²]] nzz3vydoyctrirsy9g4wuz84v28jpy4 0 590829 4816230 2025-06-18T11:08:23Z Gobrona 28077 გადამისამართება გვერდზე „[[Nintendo Entertainment System]]“ 4816230 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[Nintendo Entertainment System]] pa50ij3tyu07490qpz1dpgsb1p6dx5m 0 590830 4816231 2025-06-18T11:10:53Z Sunlight35 98738 ახალი გვერდი: '''ოქროს საათი''' '''ფოტოგრაფიაში''' — დღის პერიოდი მზის ამოსვლის შემდეგ ან მზის ჩასვლამდე. ამ დროს მზის სხივები რბილ და თბილ ტონალობას ქმნის. 4816231 wikitext text/x-wiki '''ოქროს საათი''' '''ფოტოგრაფიაში''' — დღის პერიოდი მზის ამოსვლის შემდეგ ან მზის ჩასვლამდე. ამ დროს მზის სხივები რბილ და თბილ ტონალობას ქმნის. lzcvvotzky1ha9hqhwyi35gohn8rzxa 4816234 4816231 2025-06-18T11:17:47Z Sunlight35 98738 4816234 wikitext text/x-wiki '''ოქროს საათი''' '''ფოტოგრაფიაში''' — დღის პერიოდი მზის ამოსვლის შემდეგ ან მზის ჩასვლამდე. ამ დროს მზის სხივები რბილ და თბილ ტონალობას ქმნის. აღნიშნულ მონაკვეთს პროფესიული წრეები ხშირად მოიხსენიებენ „ჯადოსნურ საათად“, ვინაიდან ამ პერიოდში ცისა და ხელოვნური განათების ინტენსივობა ერთმანეთთან ჰარმონიზდება — ქუჩის ნათურების, სარეკლამო ნიშნების, ავტომობილების ფარებისა და შენობების ფანჯრებიდან გამომავალი სინათლე თანხვედრაში მოდის ცის ბუნებრივ განათებასთან<ref>Steven Ascher, The Filmmaker’s Handbook, 5th edition, 2019, p. 428.</ref><ref>Blain Brown, Cinematography: Theory and Practice, 3rd edition, 2016, p. 283.</ref>. მეორე ფენომენს '''„ლურჯი საათი“''' ეწოდება იმ პერიოდს, რომელიც დგება მცირე ხნით ადრე მზის ამოსვლამდე ან ცოტა ხნით მზის ჩასვლის შემდეგ. ამ დროს მზე ჰორიზონტის ქვემოთ იმყოფება, რის გამოც ცაზე მხოლოდ გაფანტული და არაპირდაპირი სინათლეა ხილული, რომელიც ცისფერი ელფერით გამოირჩევა. ასეთ პირობებში მკვეთრი ჩრდილები თითქმის არ გვხვდება, რადგან მზე იმ მომენტისთვის ან ჯერ არ ამოსულა, ან უკვე ჩასულია. == სქოლიო == {{სქოლიო}} a7ib51mpk63zlkfhjw6eoj24zeqjy5l 4816235 4816234 2025-06-18T11:20:22Z Sunlight35 98738 4816235 wikitext text/x-wiki '''ოქროს საათი''' '''ფოტოგრაფიაში''' — დღის პერიოდი მზის ამოსვლის შემდეგ ან მზის ჩასვლამდე. ამ დროს მზის სხივები რბილ და თბილ ტონალობას ქმნის. აღნიშნულ მონაკვეთს პროფესიული წრეები ხშირად მოიხსენიებენ „ჯადოსნურ საათად“, ვინაიდან ამ პერიოდში ცისა და ხელოვნური განათების ინტენსივობა ერთმანეთთან ჰარმონიზდება — ქუჩის ნათურების, სარეკლამო ნიშნების, ავტომობილების ფარებისა და შენობების ფანჯრებიდან გამომავალი სინათლე თანხვედრაში მოდის ცის ბუნებრივ განათებასთან<ref>Steven Ascher, The Filmmaker’s Handbook, 5th edition, 2019, p. 428.</ref><ref>Blain Brown, Cinematography: Theory and Practice, 3rd edition, 2016, p. 283.</ref>. მეორე ფენომენს '''„ლურჯი საათი“''' ეწოდება იმ პერიოდს, რომელიც დგება მცირე ხნით ადრე მზის ამოსვლამდე ან ცოტა ხნით მზის ჩასვლის შემდეგ. ამ დროს მზე ჰორიზონტის ქვემოთ იმყოფება, რის გამოც ცაზე მხოლოდ გაფანტული და არაპირდაპირი სინათლეა ხილული, რომელიც ცისფერი ელფერით გამოირჩევა. ასეთ პირობებში მკვეთრი ჩრდილები თითქმის არ გვხვდება, რადგან მზე იმ მომენტისთვის ან ჯერ არ ამოსულა, ან უკვე ჩასულია. ტერმინი „საათი“ სიმბოლურად გამოიყენება, რადგან ფენომენის ხანგრძლივობა დამოკიდებულია გეოგრაფიულ განედსა და წელიწადის დროზე. განათების კუთხე, ანუ მზის სიმაღლე ჰორიზონტიდან, ამ პერიოდის ხანგრძლივობას განსაზღვრავს<ref>Bermingham 2003, 214</ref>. „ოქროს საათის“ დროს კონტრასტის შემცირება და დიფუზური შუქი ქმნის რბილ ჩრდილებს და ამცირებს გადამეტებულ განათებას. ლანდშაფტურ ფოტოგრაფიაში თბილი ტონები ხელს უწყობს ფერადოვნების გამოკვეთას<ref>[https://www.naturettl.com/golden-hour-photography/ Golden Hour Photography: A Landscape Photographer’s Guide]</ref>, რის გამოც იგი ხშირად განიხილება როგორც დღის საუკეთესო დრო ფოტოგრაფიისთვის<ref>[https://www.photographyaxis.com/photography-articles/35-best-sunset-photography-tips-ideas/ 35 Best Sunset Photography Tips and Ideas]</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} 226xl2hnbgl67mq0a9q54ayq1fj6kok 4816236 4816235 2025-06-18T11:22:01Z Sunlight35 98738 4816236 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Newbury Racecourse Road.jpg|მინი]] '''ოქროს საათი''' '''ფოტოგრაფიაში''' — დღის პერიოდი მზის ამოსვლის შემდეგ ან მზის ჩასვლამდე. ამ დროს მზის სხივები რბილ და თბილ ტონალობას ქმნის. აღნიშნულ მონაკვეთს პროფესიული წრეები ხშირად მოიხსენიებენ „ჯადოსნურ საათად“, ვინაიდან ამ პერიოდში ცისა და ხელოვნური განათების ინტენსივობა ერთმანეთთან ჰარმონიზდება — ქუჩის ნათურების, სარეკლამო ნიშნების, ავტომობილების ფარებისა და შენობების ფანჯრებიდან გამომავალი სინათლე თანხვედრაში მოდის ცის ბუნებრივ განათებასთან<ref>Steven Ascher, The Filmmaker’s Handbook, 5th edition, 2019, p. 428.</ref><ref>Blain Brown, Cinematography: Theory and Practice, 3rd edition, 2016, p. 283.</ref>. მეორე ფენომენს '''„ლურჯი საათი“''' ეწოდება იმ პერიოდს, რომელიც დგება მცირე ხნით ადრე მზის ამოსვლამდე ან ცოტა ხნით მზის ჩასვლის შემდეგ. ამ დროს მზე ჰორიზონტის ქვემოთ იმყოფება, რის გამოც ცაზე მხოლოდ გაფანტული და არაპირდაპირი სინათლეა ხილული, რომელიც ცისფერი ელფერით გამოირჩევა. ასეთ პირობებში მკვეთრი ჩრდილები თითქმის არ გვხვდება, რადგან მზე იმ მომენტისთვის ან ჯერ არ ამოსულა, ან უკვე ჩასულია. ტერმინი „საათი“ სიმბოლურად გამოიყენება, რადგან ფენომენის ხანგრძლივობა დამოკიდებულია გეოგრაფიულ განედსა და წელიწადის დროზე. განათების კუთხე, ანუ მზის სიმაღლე ჰორიზონტიდან, ამ პერიოდის ხანგრძლივობას განსაზღვრავს<ref>Bermingham 2003, 214</ref>. „ოქროს საათის“ დროს კონტრასტის შემცირება და დიფუზური შუქი ქმნის რბილ ჩრდილებს და ამცირებს გადამეტებულ განათებას. ლანდშაფტურ ფოტოგრაფიაში თბილი ტონები ხელს უწყობს ფერადოვნების გამოკვეთას<ref>[https://www.naturettl.com/golden-hour-photography/ Golden Hour Photography: A Landscape Photographer’s Guide]</ref>, რის გამოც იგი ხშირად განიხილება როგორც დღის საუკეთესო დრო ფოტოგრაფიისთვის<ref>[https://www.photographyaxis.com/photography-articles/35-best-sunset-photography-tips-ideas/ 35 Best Sunset Photography Tips and Ideas]</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დღე]] [[კატეგორია:ფოტოგრაფია]] tukvw6o03sr0pyxvdj2b1y8qkplbscu 0 590831 4816238 2025-06-18T11:28:59Z Sunlight35 98738 ახალი გვერდი: '''ნოტულნი''' ({{Lang-de|Nottuln}}) — მუნიციპალიტეტი [[გერმანია|გერმანიაში]], [[ჩრდილოეთი რაინ-ვესტფალია|ჩრდილოეთ რაინ-ვესტფალიის]] მხარეში. მიუნსტერის ადმინისტრაციულ ოლქს მიეკუთვნება. კეს... 4816238 wikitext text/x-wiki '''ნოტულნი''' ({{Lang-de|Nottuln}}) — მუნიციპალიტეტი [[გერმანია|გერმანიაში]], [[ჩრდილოეთი რაინ-ვესტფალია|ჩრდილოეთ რაინ-ვესტფალიის]] მხარეში. მიუნსტერის ადმინისტრაციულ ოლქს მიეკუთვნება. [[კესფელდის რაიონი|კოესფელდის]] [[კესფელდის რაიონი|რაიონის]] ნაწილია. მოსახლეობა 19,871 ადამიანს შეადგენს (2010 წლის 31 დეკემბრის მონაცემებით)<ref>[https://web.archive.org/web/20110928045301/http://www.it.nrw.de/statistik/a/daten/amtlichebevoelkerungszahlen/index.html Official population figures]</ref>. მისი ფართობი 85.6 კმ²-ია. მუნიციპალიტეტი დაყოფილია 4 სასოფლო რაიონად. == სქოლიო == {{სქოლიო}} op6b2yrsrugs7mlrsga88s622xcqjla 4816240 4816238 2025-06-18T11:34:10Z Sunlight35 98738 4816240 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული |სტატუსი = მუნიციპალიტეტი |ქართული სახელი = ნოტულნი |მშობლიური სახელი = {{Lang-de|Nottuln}} |ქვეყანა = [[გერმანია]] |დაქვემდებარება = |პანორამა = |ფოტოს_სიგანე = |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |ქვეყნის რუკის ზომა = |ქვეყნის რუკა = 300 |რეგიონის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |ადმინისტრაციული ცენტრი = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |დასახლების ცენტრის სიმაღლე = |კლიმატი = |ოფიციალური ენა = |მოსახლეობა = |აღწერის წელი = |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = |DST = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი = |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = |პარამეტრის სახელი1 = |პარამეტრი1 = }} '''ნოტულნი''' ({{Lang-de|Nottuln}}) — მუნიციპალიტეტი [[გერმანია|გერმანიაში]], [[ჩრდილოეთი რაინ-ვესტფალია|ჩრდილოეთ რაინ-ვესტფალიის]] მხარეში. მიუნსტერის ადმინისტრაციულ ოლქს მიეკუთვნება. [[კესფელდის რაიონი|კოესფელდის]] [[კესფელდის რაიონი|რაიონის]] ნაწილია. მოსახლეობა 19,871 ადამიანს შეადგენს (2010 წლის 31 დეკემბრის მონაცემებით)<ref>[https://web.archive.org/web/20110928045301/http://www.it.nrw.de/statistik/a/daten/amtlichebevoelkerungszahlen/index.html Official population figures]</ref>. მისი ფართობი 85.6 კმ²-ია. მუნიციპალიტეტი დაყოფილია 4 სასოფლო რაიონად. == სქოლიო == {{სქოლიო}} 5xexmni7fovbpf1i2qghapb97cu69kk 4816241 4816240 2025-06-18T11:35:29Z Sunlight35 98738 4816241 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული |სტატუსი = მუნიციპალიტეტი |ქართული სახელი = ნოტულნი |მშობლიური სახელი = {{Lang-de|Nottuln}} |ქვეყანა = [[გერმანია]] |დაქვემდებარება = |პანორამა = |ფოტოს_სიგანე = |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |ქვეყნის რუკის ზომა = |ქვეყნის რუკა = 300 |რეგიონის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |ადმინისტრაციული ცენტრი = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |დასახლების ცენტრის სიმაღლე = |კლიმატი = |ოფიციალური ენა = |მოსახლეობა = |აღწერის წელი = |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = |DST = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი = |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = |პარამეტრის სახელი1 = |პარამეტრი1 = }} '''ნოტულნი''' ({{Lang-de|Nottuln}}) — მუნიციპალიტეტი [[გერმანია|გერმანიაში]], [[ჩრდილოეთი რაინ-ვესტფალია|ჩრდილოეთ რაინ-ვესტფალიის]] მხარეში. მიუნსტერის ადმინისტრაციულ ოლქს მიეკუთვნება. [[კესფელდის რაიონი|კოესფელდის]] [[კესფელდის რაიონი|რაიონის]] ნაწილია. მოსახლეობა 19,871 ადამიანს შეადგენს (2010 წლის 31 დეკემბრის მონაცემებით)<ref>[https://web.archive.org/web/20110928045301/http://www.it.nrw.de/statistik/a/daten/amtlichebevoelkerungszahlen/index.html Official population figures]</ref>. მისი ფართობი 85.6 კმ²-ია. მუნიციპალიტეტი დაყოფილია 4 სასოფლო რაიონად. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გერმანიის ადმინისტრაციული ოლქები]] je3hkmj26j4mqvkobnq4nla7gljia9x 0 590832 4816246 2025-06-18T11:49:49Z თამარ მჟავანაძე 171055 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს თავმჯდომარის ბიოგრაფიული მონაცემები 4816246 wikitext text/x-wiki რევაზ ნადარაია (დ. 11 აგვისტო,1964, მარტვილი, საქართველო) — ქართველი იურისტი, [[საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო|საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს თავმჯდომარე]] 2025 წლის 16 აპრილიდან დღემდე;[1] მანამდე —[[საქართველოს უზენაესი სასამართლო]]ს საკვალიფიკაციო პალატის წევრი და თავმჯდომარე. '''ბიოგრაფია''' რევაზ ნადარაიამ 2001 წელს დაამთავრა [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი]]ს, სოხუმის ფილიალის ისტორია-იურიდიული ფაკულტეტი სამართალმცოდნეობის სპეციალობით;2003 წლის ჩააბარა მოსამართლის თანაშემწის გამოცდა, 2003 წელს - პროკურატურის მუშაკთა საკვალიფიკაციო გამოცდა, 2007 წელს - მოსამართლის საკვალიფიკაციო გამოცდა; 2007-2009 წლებში სწავლობდა საქართველოს იუსტიციის უმაღლეს სკოლაში; 2002-2005 წლებში - „ადვოკატთა კავშირი XXI- ში“ ადვოკატად; 2005-2006 წლებში მუშაობდა [[თბილისის საქალაქო სასამართლო]]ს სისხლის სამართლის საქმეთა კოლეგიაში სხდომის მდივნად; 2006-2007 წლებში კი [[თბილისის საქალაქო სასამართლო]]ს სისხლის სამართლის საქმეთა კოლეგიაში მოსამართლის თანაშემწედ; 2009-2010 წლებში ის იყო ჩხოროწყუს რაიონული სასამართლოს მოსამართლე და მოსამართლის უფლებამოსილებას მივლინების საფუძველზე ახორციელებდა ფოთის საქალაქო სასამართლოში; 2010-2016 წლებში იყო ფოთის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლე; ხოლო 2012-2016 წლებში - ფოთის საქალაქო სასამართლოს თავმჯდომარე; 2016 წლის თებერვლიდან - [[თბილისის საქალაქო სასამართლო]]ს მოსამართლე; 2016-2017 წლებში დაინიშნა თბილისის საქალაქო სასამართლოს საგამოძიებო და წინასასამართლო სხდომის კოლეგიის თავმჯდომარედ; 2017-2018 წლებში იყო [[თბილისის სააპელაციო სასამართლო]]ს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის მოსამართლე; 2019 წლის ოქტომბრიდან აირჩა საპროკურორო საბჭოს წევრად; 2017-2020 წლებში იყო [[საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭო]]ს წევრი; 2018 წლის ოქტომბრიდან 2021 წლის 12 ივლისამდე კი [[თბილისის სააპელაციო სასამართლო]]ს სამოქალაქო საქმეთა პალატის მოსამართლე; 2021 წლის 12 ივლისს არჩეულ იქნა [[საქართველოს უზენაესი სასამართლო]]ს მოსამართლედ; 2022 წლის 18 აპრილიდან 2024 წლის 11 აპრილამდე იყო სადისციპლინო პალატის წევრი, ხოლო 2023 წლის 5 ოქტომბრიდან 2024 წლის 11 აპრილამდე იყო სადისციპლინო პალატის თავმჯდომარე; 2024 წლის 11 აპრილიდან 2024 წლის 17 ოქტომბრამდე იყო საქართველოს უზენაესი სასამართლოს საკვალიფიკაციო პალატის წევრი და თავმჯდომარე; რევაზ ნადარაია 2025 წლის 3 აპრილს [[საქართველოს უზენაესი სასამართლო]]ს პლენუმის მიერ დაინიშნა [[საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო]]ს წევრად. ამავე წლის 8 აპრილიდან, ფიცის დადების დღიდან, შეუდგა მოსამართლის უფლებამოსილების განხორციელებას; 2025 წლის 16 აპრილს [[საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო]]ს პლენუმის მიერ არჩეულ იქნა საკონსტიტუციო სასამართლოს თავმჯდომარედ. ფლობს ინგლისურ და რუსულ ენებს. ჰყავს მეუღლე და ორი შვილი. ipf4u0bc3p79gsbtiotsdqzdua6iw8w 4816247 4816246 2025-06-18T11:53:21Z თამარ მჟავანაძე 171055 თარიღის შეცვლა 4816247 wikitext text/x-wiki რევაზ ნადარაია (დ. 11 აგვისტო,1979, მარტვილი, საქართველო) — ქართველი იურისტი, [[საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო|საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს თავმჯდომარე]] 2025 წლის 16 აპრილიდან დღემდე;[1] მანამდე —[[საქართველოს უზენაესი სასამართლო]]ს საკვალიფიკაციო პალატის წევრი და თავმჯდომარე. '''ბიოგრაფია''' რევაზ ნადარაიამ 2001 წელს დაამთავრა [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი]]ს, სოხუმის ფილიალის ისტორია-იურიდიული ფაკულტეტი სამართალმცოდნეობის სპეციალობით;2003 წლის ჩააბარა მოსამართლის თანაშემწის გამოცდა, 2003 წელს - პროკურატურის მუშაკთა საკვალიფიკაციო გამოცდა, 2007 წელს - მოსამართლის საკვალიფიკაციო გამოცდა; 2007-2009 წლებში სწავლობდა საქართველოს იუსტიციის უმაღლეს სკოლაში; 2002-2005 წლებში - „ადვოკატთა კავშირი XXI- ში“ ადვოკატად; 2005-2006 წლებში მუშაობდა [[თბილისის საქალაქო სასამართლო]]ს სისხლის სამართლის საქმეთა კოლეგიაში სხდომის მდივნად; 2006-2007 წლებში კი [[თბილისის საქალაქო სასამართლო]]ს სისხლის სამართლის საქმეთა კოლეგიაში მოსამართლის თანაშემწედ; 2009-2010 წლებში ის იყო ჩხოროწყუს რაიონული სასამართლოს მოსამართლე და მოსამართლის უფლებამოსილებას მივლინების საფუძველზე ახორციელებდა ფოთის საქალაქო სასამართლოში; 2010-2016 წლებში იყო ფოთის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლე; ხოლო 2012-2016 წლებში - ფოთის საქალაქო სასამართლოს თავმჯდომარე; 2016 წლის თებერვლიდან - [[თბილისის საქალაქო სასამართლო]]ს მოსამართლე; 2016-2017 წლებში დაინიშნა თბილისის საქალაქო სასამართლოს საგამოძიებო და წინასასამართლო სხდომის კოლეგიის თავმჯდომარედ; 2017-2018 წლებში იყო [[თბილისის სააპელაციო სასამართლო]]ს სისხლის სამართლის საქმეთა პალატის მოსამართლე; 2019 წლის ოქტომბრიდან აირჩა საპროკურორო საბჭოს წევრად; 2017-2020 წლებში იყო [[საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭო]]ს წევრი; 2018 წლის ოქტომბრიდან 2021 წლის 12 ივლისამდე კი [[თბილისის სააპელაციო სასამართლო]]ს სამოქალაქო საქმეთა პალატის მოსამართლე; 2021 წლის 12 ივლისს არჩეულ იქნა [[საქართველოს უზენაესი სასამართლო]]ს მოსამართლედ; 2022 წლის 18 აპრილიდან 2024 წლის 11 აპრილამდე იყო სადისციპლინო პალატის წევრი, ხოლო 2023 წლის 5 ოქტომბრიდან 2024 წლის 11 აპრილამდე იყო სადისციპლინო პალატის თავმჯდომარე; 2024 წლის 11 აპრილიდან 2024 წლის 17 ოქტომბრამდე იყო საქართველოს უზენაესი სასამართლოს საკვალიფიკაციო პალატის წევრი და თავმჯდომარე; რევაზ ნადარაია 2025 წლის 3 აპრილს [[საქართველოს უზენაესი სასამართლო]]ს პლენუმის მიერ დაინიშნა [[საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო]]ს წევრად. ამავე წლის 8 აპრილიდან, ფიცის დადების დღიდან, შეუდგა მოსამართლის უფლებამოსილების განხორციელებას; 2025 წლის 16 აპრილს [[საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლო]]ს პლენუმის მიერ არჩეულ იქნა საკონსტიტუციო სასამართლოს თავმჯდომარედ. ფლობს ინგლისურ და რუსულ ენებს. ჰყავს მეუღლე და ორი შვილი. odjabh6clczlav8ftwfqfza09qpwvw6