ვიკიპედია kawiki https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98 MediaWiki 1.45.0-wmf.7 first-letter მედია სპეციალური განხილვა მომხმარებელი მომხმარებლის განხილვა ვიკიპედია ვიკიპედია განხილვა ფაილი ფაილის განხილვა მედიავიკი მედიავიკის განხილვა თარგი თარგის განხილვა დახმარება დახმარების განხილვა კატეგორია კატეგორიის განხილვა პორტალი პორტალი განხილვა TimedText TimedText talk მოდული მოდულის განხილვა Event Event talk 0 1537 4822659 4815170 2025-06-30T16:01:38Z Shavtara 165777 4822659 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა2 |ვირტუალური სახელმწიფო = no |სრული სახელი = უკრაინა |მშობლიური სახელი = Україна |სტატუსი = |დროშა = Flag of Ukraine.svg |ალტ დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = Lesser Coat of Arms of Ukraine.svg |ალტ გერბი = |სიმბოლოს ტიპი = გერბი |ეროვნული დევიზი = |დევიზი ქართულად = |სხვა სიმბოლოს ტიპი = |სხვა სიმბოლო = |რუკა = Europe-Ukraine.svg |მდებარეობის ტექსტი = |ალტ რუკა = |რუკის წარწერა = |დედაქალაქი = [[კიევი]] |latd=50 |latm=27 |latNS=N |longd=30 |longm=30 |longEW=E |უდიდესი ქალაქი = დედაქალაქი |ოფიციალური ენები = [[უკრაინული ენა|უკრაინული]] |ეროვნული ენები = |რეგიონული ენები = |ენების ტიპი = |ენები = |ქვე ენები = |ენების ტიპი2 = |ენები2 = |ქვე ენები2 = |ეთნიკური ჯგუფები = [[უკრაინელები]] – 77.8%<br>[[რუსები]] – 17.3%<br>სხვა – 4.6% |ეთნიკური ჯგუფების წელი = 2001 |რელიგია = |ეთნოქორონიმი = [[უკრაინული]] |მთავრობის ტიპი = [[ნახევრადსაპრეზიდენტო რესპუბლიკა]] |ლიდერის ტიტული1 = [[უკრაინის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის სახელი1 = [[ვოლოდიმირ ზელენსკი]] |ლიდერის ტიტული2 = [[უკრაინის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |ლიდერის სახელი2 = [[დენის შმიგალი]] |ლიდერის ტიტული3 = [[უკრაინის პარლამენტის თავმჯდომარე|პარლამენტის თავმჯდომარე]] |ლიდერის სახელი3 = [[რუსლან სტეფანჩუკი]] |საკანონმდებლო ორგანო = [[უკრაინის უმაღლესი რადა|უმაღლესი რადა]] |ზედა პალატა = |ქვედა პალატა = |დამოუკიდებლობის ტიპი = [[უკრაინის ისტორია|დამოუკიდებლობა]] |დამოუკიდებლობის შენიშვნა = |მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = [[უკრაინის სახალხო რესპუბლიკა|რუსეთის იმპერიადან]] |მოვლენის თარიღი1 = 22 იანვარი 1918 |მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = [[უკრაინის ომი დამოუკიდებლობისთვის|საბჭეთ-პოლონეთის ანექსია]] |მოვლენის თარიღი2 = 17 ნოემბერი 1921 |მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = დამოუკიდებლობა [[სსრკ]]-სგან |მოვლენის თარიღი3 = 24 აგვისტო 1991 (განაცხადა)<br/>9 დეკემბერი 1991 (დასრულდა) |მნიშვნელოვანი მოვლენა4 = [[უკრაინის კონსტიტუცია|კონსტიტუციის]] მიღება |მოვლენის თარიღი4 = 28 ივნისი 1996 |ფართობის ადგილი = 44-ე |ფართობი = 603 628 |ფართობის შენიშვნები = |წყლის პროცენტულობა = 7 |ტერიტორიის სახელიl = |ფართობის სახელი2 = |ფართობის მონაცემი2 = |მოსახლეობის შეფასება = 43 057 460 |მოსახლეობის შეფასების ადგილი = 35-ე |მოსახლეობის შეფასების წელი = 2023 |მოსახლეობის აღწერა = 48 457 102 |მოსახლეობის აღწერის წელი = 2001 |მოსახლეობის აღწერის ადგილი = 24-ე |მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 78 |მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = 115-ე |მშპ-ის მუპ = $390.340 მილიარდი |მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = 47-ე |მშპ-ის მუპ-ის წელი = 2018 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = $9,280 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = 111-ე |მშპ-ის ნომინალი = |მშპ-ის ნომინალის ადგილი = |მშპ-ის ნომინალის წელი = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |ჯინი = 25.6 |ჯინის სქოლიო = |ჯინის ადგილი = 157-ე |ჯინის წელი = 2020 |ჯინის ცვლილება = decrease |აგი-ს წელი = 2018 |აგი = 0.751 |აგი-ს ცვლილება = steady |აგი-ს ადგილი = 88-ე |აგი-ს სქოლიო = |ვალუტა = [[ფაილი:Hryvnia symbol.svg|link=г|15px]] [[გრივნა]] |ვალუტის კოდი = UAH |სასაათო სარტყელი = [[EET]] |UTC-ის გადაწევა = +02:00 |სასაათო სარტყელი DST = EEST |UTC-ის გადაწევა DST-ზე = +03:00 |DST-ის შენიშვნა = |ანტიპოდები = |თარიღის ფორმატი = dd.mm..(yy)yy |მოძრაობის მიმართულება = right |ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.ua]] |ISO 3166 კოდი = |სატელეფონო კოდი = +380 |ჰიმნი=[[უკრაინის სახელმწიფო ჰიმნი|Ще не вмерла України ні слава, ні воля]]}} '''უკრაინა''' ({{lang-uk|Україна}} {{IPA|[ukrɑˈjinɑ]}}) — ქვეყანა აღმოსავლეთ [[ევროპა]]ში. სამხრეთიდან აკრავს [[შავი ზღვა|შავი]] და [[აზოვის ზღვა|აზოვის]] [[ზღვა|ზღვები]], ხოლო მოსაზღვრე ქვეყნებია: [[რუსეთი]], [[ბელარუსი]], [[მოლდოვა]], [[პოლონეთი]], [[სლოვაკეთი]], [[უნგრეთი]] და [[რუმინეთი]]. ფართობი შეადგენს 603 700 კვადრატულ კილომეტრს და ყველაზე დიდი ქვეყანაა იმათ შორის, რომლებიც მთლიანად ევროპაში მდებარეობენ. შუა საუკუნეებში თანამედროვე უკრაინის ტერიტორია აღმოსავლეთ [[სლავები|სლავური კულტურის]] ცენტრი იყო. აქ მდებარეობდა [[კიევის რუსეთი]]ს ძლიერი სახელმწიფო. XIII საუკუნეში უკრაინა დანაწევრებული იყო და მას ლიტვა, პოლონეთი, ოსმალეთი, ავსტრია-უნგრეთი და რუსეთი იყოფდნენ. XVII-XVIII საუკუნეებში აქ ჩამოყალიბდა [[კაზაკთა საჰეტმანო|კაზაკთა რესპუბლიკა]], თუმცა უკრაინა კვლავ დაქუცმაცებული რჩებოდა, ვიდრე ის არ გაერთიანდა [[უკრაინის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|უკრაინის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის]] სახით XX საუკუნეში. [[საბჭოთა კავშირი]]სგან დამოუკიდებლობა ქვეყანამ [[1991]] წელს მოიპოვა. უკრაინის ტერიტორიაზე მიედინება დიდი მდინარეები: [[დნეპრი]], [[სამხრეთ ბუგი]], [[დნესტრი]], [[დუნაი]]. უმაღლესი მწვერვალია მთა გოვერლა — 2061 მ. კლიმატი ზომიერი კონტინენტურია, ყირიმის სამხრეთ სანაპიროზე — სუბტროპიკული. უკრაინა უნიტარული, ნახევრადსაპრეზიდენტო [[რესპუბლიკა]]ა. დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქია [[კიევი]]. ქვეყნის მოსახლეობა შეადგენს 45,4 მილიონს, მათ შორის 77,8 % [[უკრაინელები|უკრაინელი]]ა, 17,3 % კი - [[რუსები|რუსი]]; ასევე ცხოვრობენ [[რუმინელები]]/[[მოლდოველები]], [[ბელარუსები]], [[ყირიმელი თათრები]], [[უნგრელები]]. ოფიციალური ენა [[უკრაინული ენა|უკრაინულია]], თუმცა რეგიონული მასშტაბით ასევე აღიარებულია 18 ენა. ყველაზე გავრცელებული რელიგია [[მართლმადიდებლობა]]ა, რომელმაც წარსულში მნიშვნელოვანი გავლენა იქონია [[უკრაინის არქიტექტურა|უკრაინულ არქიტექტურაზე]], [[უკრაინული ლიტერატურა|ლიტერატურასა]] და [[უკრაინული მუსიკა|მუსიკაზე]]. == ეტიმოლოგია == * ''ოფიციალური'' — უკრაინა, ეროვნული — Україна. * ''ეტიმოლოგია'': „უკრაინა“ სლავურად სასაზღვრო რეგიონს ნიშნავს, შეადარე რუსულს - „Окраина“. ამავე დროს სიტყვა „კრაინა“ უკრაინულში, ბელარუსულში, სერბო-ხორვატულში აღნიშნავს „ქვეყანას“. == ისტორია == {{Main|უკრაინის ისტორია}} === ადრეული ისტორია === ადამიანის პირველი ნასახლარები უკრაინის ტერიტორიაზე ძვ. წ. 4500 წლით თარიღდება, როცა [[ნეოლითის ხანა]]ში აყვავდა [[ტრიპოლის კულტურა]]. უკრაინის ტერიტორიაზე ამ კულტურამ გავლენა იქონია ტრიპილიასა და [[დნესტრი|დნესტრ]]-[[დნეპრი]]ს რეგიონში. [[რკინის ხანა]]ში ტერიტორია დასახლებული იყო კიმერიელებით, სკვითებითა და სარმატებით. ძვ. წ. [[700]]-[[200]] წლებში უკრაინის ტერიტორიაზე არსებობდა სკვითების სამეფო. მოგვიანებით კი, ჯერ ჩნდება ბერძნული კოლონიები, ძირითადად, [[შავი ზღვა|შავი ზღვის]] სანაპიროზე: [[ოლბია]], [[ტირასი]], [[ქერსონესი]], შემდეგ კი [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] პროვინციაა. მას შემდეგ, რაც [[ჰუნები|ჰუნებს]] ეპყრათ ეს ტერიტორია, იგი [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიის იმპერიის]] გავლენის ქვეშ მოექცა. ახ. წ. [[VII საუკუნე]]ში კი ჯერ [[დიდი ბულგარეთი]]ს, შემდეგ [[ხაზარები|ხაზართა სახაკანოს]] მფლობელობაში იყო, იქამდე, სანამ პირველი სლავური სახელმწიფო, კიევის რუსეთი, არ ჩამოყალიბდა. === კიევის რუსეთი === {{Main|კიევის რუსეთი}} [[ფაილი:Kievan Rus en.jpg|thumb|left|კიევის რუსეთი [[XI საუკუნე]]ში]] [[IX საუკუნე]]ში დღევანდელი უკრაინის ტერიტორიის დიდი ნაწილი დასახლებული იყო [[რუსი]] ხალხით. მათ შექმნეს კიევის რუსეთის სახელმწიფო, რომელიც უკრაინის ტერიტორიის გარდა აერთიანებდა დღევანდელ [[ბელარუსი|ბელარუსსა]] და [[რუსეთი]]ს ევროპულ ნაწილს. [[X საუკუნე|X]]-[[XI საუკუნე]]ებში კიევის რუსეთი გადაიქცა ევროპის უძლიერეს სახელმწიფოდ, ხოლო მისი დედაქალაქი, კიევი, რუსების უმნიშვნელოვანეს ქალაქად. შემდგომ საუკუნეებში კი დაიწყო რუსული და უკრაინული თვითშეგნების ჩამოყალიბება. ''პირვანდელი ქრონიკების'' მიხედვით, კიევის რუსეთის დიდგვაროვნებმა [[სკანდინავია|სკანდინავიიდან]] მოიწვიეს [[ვარიაგები]], რომლებმაც სათავე დაუდეს კიევის რუსეთის პირველ სამეფო საგვარეულოს - [[რიურიკების დინასტია]]ს. კიევის რუსეთი შედგებოდა რამდენიმე სამთავროსგან, რომლეთაც აერთიანებდა კიევის მთავარი. [[ვლადიმირ I დიდი|ვლადიმირ დიდის]] ([[980]]–[[1015]]) ზეობის დროს დაიწყო კიევის სამთავროს ოქროს ხანა. ვლადიმირმა გააქრისტიანა რუსეთი ([[988]]) , მისმა შვილმა [[იაროსლავ ბრძენი|იაროსლავ ბრძენმა]] ([[1019]]–[[1054]]) კი ხელი შეუწყო კიევის რუსეთის კულტურულ და ეკონომიკურ აღმასვლას. ეს აღმასვლა კი დაბოლოვდა ცენტრალური ხელისუფლების შესუსტებითა და შემადგენელი სამთავროების დამოუკიდებლობისკენ სწრაფვით. კიევის რუსეთი უკანასკნელ ძალებს იკრებს [[ვლადიმირ მონომახი]]სა ([[1113]]–[[1125]]) და მისი შვილის [[მსტისლავ I|მსტისლავის]] ([[1125]]–[[1132]]) დროს. ამ უკანასკნელის გარდაცვალების შემდეგ კი კიევის რუსეთი საბოლოოდ დაიშალა სხვადასხვა სლავურ სამთავროდ. [[XI საუკუნე|XI]]-[[XII საუკუნე]]ებში, გახშირდა მუდმივი თავდასხმები მომთაბარე თურქული ტომების [[პაჭანიკები]]სა და [[ყივჩაღები]]ს მხრიდან. ამის გამო რუსები მისცვივდნენ შედარებით უსაფრთხო და ტყიან რეგიონს, ჩრდილოეთით. კიევის რუსეთი განსაკუთრებით დაზარალდა მონღოლთა შემოსევების დროს. [[1240]] წელს კიევი ააოხრეს მონღოლებმა. საბოლოოდ კიევის რუსეთის ტერიტორიაზე ჩამოყალიბდა [[გალიჩის სამთავრო|გალიჩისა]] და [[ვლადიმირ-ვოლინის სამთავრო|ვლადიმირ-ვოლინის]] სამთავროები, რომლებიც შემდეგ გაერთიანდნენ [[გალიჩ-ვოლინის სამთავრო]]დ. === უახლესი ისტორია === [[1917]] წელს შეიქმნა [[უკრაინის სსრ]]. 1917-1920 წლებში უკრაინის ტერიტორიაზე არსებობდა [[უკრაინის სახალხო რესპუბლიკა]], [[დასავლეთ უკრაინის სახალხო რესპუბლიკა]], [[უკრაინის სახელმწიფო]], რომლებთანაც [[უკრაინის სსრ]]-ს სამოქალაქო ომს აწარმოებდა. [[1922]] წლის დეკემბრიდან უკრაინის სსრ შევიდა [[სსრ კავშირი]]ს შემადგენლობაში. [[1991]] წელს უკრაინამ დამოუკიდებლობა გამოაცხადა. [[1945]] წლიდან უკრაინა [[გაერო]]ს წევრია, ხოლო [[1997]] წელს ხელი მოეწერა ხელშეკრულებას [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|ნატოსთან]] მისი განსაკუთრებული ურთიერთობების შესახებ. [[2004]] წლის ოქტომბერში ჩატარებული საპრეზიდენტო არჩევნების ფალსიფიკაციამ ქვეყანაში სახალხო მღელვარება გამოიწვია, რაც [[ნარინჯისფერი რევოლუცია|ნარინჯისფერი რევოლუციის]] სახელით გახდა ცნობილი. განმეორებით საპრეზიდენტო არჩევნებში გაიმარჯვა ოპოზიციის ლიდერმა [[ვიქტორ იუშჩენკო]]მ. [[2010]] წლიდან [[2014]] წლამდე უკრაინის პრეზიდენტი [[ვიქტორ იანუკოვიჩი]] იყო. ამჟამად ქვეყნის პრეზიდენტის პოსტს [[ვოლოდიმირ ზელენსკი]] იკავებს. [[2013]] წლის ნოემბერში უკრაინის დედაქალაქში დაიწყო [[ევრომაიდანი]]ს მოვლენები, რომლის მიზეზიც იყო უკრაინის პრორუსული ხელისუფლების გადაწყვეტილება შეეჩერებინა ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულების ხელმოწერის პროცესი. მიმდინარე პოლიტიკური კრიზისი დასრულდა ხელისუფლების ცვლილებით. [[2014]] წლის 23 თებერვალს [[უკრაინის პრეზიდენტი]]ს მოვალეობის შემსრულებელი გახდა [[ალექსანდრე ტურჩინოვი]]. 27 თებერვალს ყოფილმა ოპოზიციამ ჩამოაყალიბა დროებითი მთავრობა [[არსენ იაცენიუკი]]ს ხელმძღვანელობით. ახალმა პრო-დასავლურმა ხელისუფლებამ აღადგინა ევროინტეგრაციის პროცესი. 21 მარტს იაცენიუკმა ხელი მოაწერა ასოცირების ხელშეკრულების პოლიტიკურ, ხოლო 27 ივნისს ეკონომიკურ ნაწილს<ref name="27-06">{{cite news | title = Украина и ЕС подписали экономическую часть соглашения об ассоциации | url = http://www.interfax.ru/business/382968 | publisher = [[Интерфакс]] | location = Москва | date = 2014-06-27 | accessdate = 2014-06-27 | language = ru | archiveurl = https://archive.today/20140627094303/http://www.interfax.ru/business/382968 | archivedate = 2014-06-27 }}</ref>. უკვე თებერვლის ბოლოს და მარტის დასაწყისში აღმოსავლეთ უკრაინაში დაიწყო აქციების სერიები რუსული ენის სტატუსთან დაკავშირებით. აქციის მონაწილეები პრო-რუსული ლოზუნგებით გამოდიოდნენ<ref>{{cite news|url=http://rian.com.ua/analytics/20140303/340429692.html|title=„Русская весна“ на Юго-Востоке Украины|author=Скворцов С.|date=2014-03-03|publisher=// [[РИА Новости]]—Украина|accessdate=2014-03-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140608041242/http://rian.com.ua/analytics/20140303/340429692.html|archivedate=2014-06-08}}</ref>. მარტის შუა რიცხვებში [[ყირიმის ავტონომიური რესპუბლიკა|ყირიმის ავტონომიურმა რესპუბლიკამ]] და ქალაქმა [[სევასტოპოლი|სევასტოპოლმა]] რუსეთის მხარდაჭერით, უკრაინის ხელისუფლების წინააღმდეგობის მიუხედავად, გამართა რეფერენდუმი ყირიმის სტატუსის შესახებ. რეფერენდუმის შედეგებზე დაყრდნობით ყირიმმა უკრაინისაგან დამოუკიდებლობა გამოაცხადა. შემდეგ ეტაპზე ყირიმმა მიიღო გადაწყვეტილება რუსეთთან მიერთების შესახებ ფედერაციის სუბიექტის სტატუსით. [[2014]] წლის აპრილში აღმოსავლეთ უკრაინაში შეიქმნა [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკისა]]<ref name="worldconstitutions">{{cite web|url=http://worldconstitutions.ru/archives/1058|title=Декларация о суверенитете Донецкой Народной Республики от 07 апреля 2014 года|publisher=Конституции стран мира|date=2014-04-07|archiveurl=https://archive.today/20140415095130/http://worldconstitutions.ru/archives/1058|archivedate=2014-04-15|deadlink=404|accessdate=2015-01-09}}</ref><ref name="декларация">{{cite web|url=http://malaya-russia.blogspot.com/2014/04/blog-post_894.html|title=Текст „Декларации о суверенитете Донецкой Народной Республики“ и „Обращения Донецкой Народной Республики к Владимиру Путину“|publisher=}}</ref><ref name="росбалт">{{cite web|url=http://www.rosbalt.ru/ukraina/2014/04/07/1253550.html|title=В Донецке объявлено о создании народной республики|publisher=[[Росбалт]]|date=2014-04-07|lang=ru|accessdate=2015-01-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140410144241/http://www.rosbalt.ru/ukraina/2014/04/07/1253550.html|archivedate=2014-04-10}}</ref> და [[ლუგანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუგანსკის]] სახალხო რესპუბლიკები. 15 აპრილს უკრაინის ხელისუფლებამ სეპარატისტულ რეგიონებში [[ომი აღმოსავლეთ უკრაინაში|საომარი მოქმედებები]] დაიწყო დონეცკისა და ლუგანსკის შეიარაღებული სეპარატისტების წინააღმდეგ<ref>[http://itar-tass.com/mezhdunarodnaya-panorama/1117931 ИТАР-ТАСС: Международная панорама — Турчинов объявил о начале „широкомасштабной антитеррористической операции“<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. 25 მაისს უკრაინაში გაიმართა [[უკრაინის საპრეზიდენტო არჩევნები (2014)|საპრეზიდენტო არჩევნები]]. პირველივე ტურში გაიმარჯვა [[პეტრო პოროშენკო]]მ. == უკრაინის ისტორიული რუკები == == გეოგრაფია == {{მთავარი|უკრაინის გეოგრაფია}} [[ფაილი:Ukraine topo en.jpg|thumb|left|უკრაინის ტოპოგრაფიული რუკა]] უკრაინა თავისი 603 700 კმ²-ის ფართობით მსოფლიოში სიდიდით 46-ე სახელმწიფოა (სიდიდით მასზე წინაა [[სამხრეთი სუდანი]], მის შემდეგ მოდის [[მადაგასკარი]]), [[ევროპა]]ში კი ყველაზე დიდი მთლიანად ევროპული სახელმწიფო და მეორე კი — ევროპაში მოქცეული ფართობის მხრივ (მას უსწრებს რუსეთის ევროპული ნაწილი, უკრაინის შემდეგ მოდის [[საფრანგეთი]]). იგი მდებარეობს ჩრდილოეთ განედის 44° და 53° გრადუსებს შორის, აღმოსავლეთ გრძედის 22° და 41° გრადუსებს შორის. ქვეყანას გააჩნია 2782 კმ-იანი სანაპირო ზოლი [[შავი ზღვა|შავსა]] და [[აზოვის ზღვა]]ზე გასასვლელით. უკრაინის [[ლანდშაფტი]] ძირითადად შედგება ნაყოფიერი სტეპებითა და დაბლობებისაგან, რომლებსაც სერავს ისეთი წყალუხვი და დიდი [[მდინარე]]ები, როგორიცაა [[დნეპრი]], [[დნესტრი]], [[სამხრეთი ბუგი]]. უკრაინის მდინარეების უმეტესობა ჩაედინება შავ და [[აზოვის ზღვა]]ში. ქვეყანას სამხრეთ საზღვარს რუმინეთთან უდგენს მდინარე [[დუნაი]]. უკრაინის ძირითად მთიან ტერიტორიას შეადგენს [[კარპატები]], რომელიც უკრაინის დასავლეთ ნაწილშია მოქცეული. მისი უდიდესი მწვერვალია მთა [[გოვერლა]]. უკიდურეს სამხრეთ ნაწილში – ყირიმის ნახევარკუნძულზე, სანაპირო ზოლის სიახლოვეს გადაჭიმულია ყირიმის მთიანეთი.<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/eb/article-30093/Ukraine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080115052701/http://www.britannica.com/eb/article-30093/Ukraine|archivedate=15 იანვარი 2008|title=Ukraine – Relief|accessdate=27 December 2007|work=Encyclopædia Britannica (fee required)}}</ref> უკრაინაში კიდევ არის რამდენიმე მთიანი რეგიონი, როგორიცაა ვოლინ-პოდილიას ზეგანი (დასავლეთით) და დნეპრისპირეთის ზეგანი (მდინარე დნეპრის მარჯვენა სანაპიროზე); აღმოსავლეთიდან ქვეყანაში შემოდის რუსეთის ცენტრალური ზეგანის სამხრეთ-დასავლეთი დეზები, რომლებიც მისდევს [[რუსეთის ფედერაცია]]სთან საზღვარს. აზოვის ზღვასთან ახლოს მდებარეობს დონეცკის ქედი და აზოვსახლო ზეგანი. სიმაღლის ბუნებრივი უეცარი ცვლილებები ქმნის მრავალ შესაძლებლობას [[ჩანჩქერი]]ს წარმოსაქმნელად. === კლიმატი === უკრაინაში ჭარბობს ზომიერი კონტინენტური ჰავა,თუმცა სამხრეთ სანაპიროებზე გაბატონებულია ნოტიო [[სუბტროპიკული ჰავა]]ც.<ref>{{cite journal| last = Kottek | first = M.| first2=J.| last2=Grieser|first3= C.|last3= Beck|first4=B.|last4= Rudolf|first5=F.|last5= Rubel | title =World Map of the Köppen-Geiger climate classification updated | journal =Meteorol. Z.| volume =15 | pages =259–263 | url =http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/pdf/kottek_et_al_2006_A4.pdf | doi =10.1127/0941-2948/2006/0130 | accessdate = 15 February 2007 | year =2006 | issue = 3 |issn=0941-2948}}</ref> ნალექები არათანაბრად ნაწილდება ხოლმე ქვეყანაში; ქვეყნის დასავლეთი და ჩრდილოეთი ნაწილი ჭარბი ნალექიანობით ხასიათდება, აღმოსავლეთი და სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილები კი ნაკლებ ნალექიანია. დასავლეთი უკრაინა იღებს დაახლოებით 1200 მმ ნალექს წლიურად, ხოლო [[ყირიმი]] — მხოლოდ 400 მმ-ს. ზამთრების სიმკაცრე იცვლება შავი ზღვისთვის დამახასიათებელი სიგრილიდან ცივ კონტინენტურ ზამთრამდე. [[საშუალო წლიური ტემპერატურა]] ჩრდილოეთში არის 5,5&nbsp;°C, ხოლო სამხრეთში — 11–13&nbsp;°C-ს.<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/eb/article-30096/Ukraine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080115052711/http://www.britannica.com/eb/article-30096/Ukraine|archivedate=15 იანვარი 2008|title=Ukraine – Climate|accessdate=27 December 2007|work=Encyclopædia Britannica (fee required)}}</ref> === ბიომრავალფეროვნება === უკრაინას ახასიათებს [[ცხოველი|ცხოველთა]], [[სოკო]]თა, [[მიკროორგანიზმი|მიკროორგანიზმთა]] და [[მცენარე]]თა დიდი მრავალფეროვნება. === ცხოველები === [[ფაილი:Бусол на о. Світязь.jpg|thumb|right|[[თეთრი წერო]] დუნაიზე]] უკრაინა იყოფა ორ მთავარ ზოოლოგიურ არედ. პირველი მათგანი მდებარეობს ქვეყნის დასავლეთ ნაწილში ევროპის საზღვართან, სადაც ბინადრობენ შერეული ტყეებისათვის ტიპური სახეობები, ხოლო მეორე კი მოთავსებულია აღმოსავლეთ უკრაინაში, სადაც ძირითადად სტეპების ფაუნაა გავრცელებული. ქვეყნის ტყიან მასივებში არცთუ იშვიათად გვხვდება [[ფოცხვერი]], [[მგელი]], [[ტახი]] და [[კვერნა]], ისევე როგორც ბევრი სხვა მსგავსი სახეობა; მტაცებელთა ფლორა განსაკუთრებით თვალსაჩინოდაა წარმოდგენილი კარპატების მთიანეთში, სადაც [[მურა დათვი]]ცაა გავრცელებული. უკრაინის ტბებსა და მდინარეებში ბინადრობენ [[თახვი]] და [[წავი]], ხოლო თევზებიდან — [[კობრი]], [[ლოქო]] და სხვანი. ქვეყნის ცენტრალურ და აღმოსავლეთ ნაწილში ბინადრობენ დიდი რაოდენობით მღრღნელები, მსგავსნი [[ზაზუნა|ზაზუნებისა]] და თაგვებისა. === სოკოები === უკრაინაში აღნუსხულია 6600-ზე მეტი სახეობა [[სოკო]]ებისა ([[ლიქენები]]ს წარმომქმნელი სახეობების ჩათვლით),<ref>D.W. Minter and Dudka, I.O. "Fungi of Ukraine – a preliminary checklist". CAB International, 1996</ref><ref>{{cite web |url=http://www.cybertruffle.org.uk/robigalia/eng/index.htm |title=Cybertruffle's Robigalia – Observations of fungi and their associated organisms |publisher=cybertruffle.org.uk |accessdate=13 July 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181229121452/http://www.cybertruffle.org.uk/robigalia/eng/index.htm |archivedate=29 დეკემბერი 2018 }}</ref> მაგრამ ეს რაოდენობა სრული ვერ იქნება. ნამდვილი რაოდენობა სოკოების სახეობისა გაცილებით მეტია იმ შეფასების გათვალისწინებით, რომ მსოფლიოს ყველა სოკოსაგან მხოლოდ 7 % არის დღეს აღმოჩენილი.<ref>Kirk, P.M., Cannon, P.F., Minter, D.W. and Stalpers, J. "Dictionary of the Fungi". Edn 10. CABI, 2008</ref> თუმცა ჯერჯერობით ინფორმაცია გადასამოწმებელია, ჩატარებული იქნა პირველი მცდელობა უკრაინისათვის ენდემური სოკოების სახეობების დათვლისა და იდენტიფიცირებული იქნა 2217 ამგვარი სახეობა.<ref>{{cite web |url=http://www.cybertruffle.org.uk/ukrafung/eng/endelist.htm |title=Fungi of Ukraine – potential endemics |publisher=cybertruffle.org.uk |accessdate=13 July 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210225171053/http://www.cybertruffle.org.uk/ukrafung/eng/endelist.htm |archivedate=25 თებერვალი 2021 }}</ref> == სახელმწიფო და პოლიტიკა == * ''სახელმწიფო სისტემა'' — განვითარებადი დემოკრატია. * ''სახელმწიფოს მეთაური'' — [[ვოლოდიმირ ზელენსკი]] (2019 წლიდან). * ''მთავრობის მეთაური'' — პრემიერ-მინისტრი. * ''საკანონმდებლო ორგანო'' — ერთპალატიანი პარლამენტი - უმაღლესი რადა (450 დეპუტატი). უკრაინა არის [[რესპუბლიკა]], შერეული, ნახევრად საპრეზიდენტო და ნახავრად საპარლამენტო, მმართველობით, რომელშიც ძალაუფლება გადანაწილებულია საკანონმდებლო, აღმასრულებელ და სასამართლო ხელისუფლებას შორის. სახელმწიფოს მეთაურია [[პრეზიდენტი]], რომელსაც ირჩევენ ხუთი წლის ვადით. აღმასრულებელი ხელისუფლების ორგანოა 459 ადგილიანი უკრაინის პარლამენტი-„ვერხოვნა რადა“ (Верховна Рада України). პარლამენტი პასუხისმგებელია მინისტრთა კაბინეტის ჩამოყალიბებაზე, რომელსაც მართავს [[პრემიერ-მინისტრი]]. საპარლამენტო დადგენილებებსა და კანონებს ამტკიცებს პრეზიდენტი, ხოლო ყირიმის პარლამენტის (Верховна Рада Автономної Республіки Крим) დადგენილებები შეუძლია გააუქმოს უზენაესმა სასამართლომ, თუკი რომელიმე დადგენილება ეწინააღმდეგება უკრაინის კონსტიტუციას. უზენაესი სასამართლო არის მართლმსაჯულების უმაღლესი ორგანო უკრაინაში. ადგილობრივი საკრებულოები და ქალაქის თავები აირჩევიან პირდეპირი არჩევნებით. ხოლო რწმუნებულებს რეგიონებში ნიშნავს უკრაინის პრეზიდენტი. უკრაინაში ძალზე დიდი რაოდენობა პოლიტიკური პარტიებია, რომელთა უმეტესობას აქვს მცირერიცხოვანი წარმომადგენლობა, ამიტომაც უცნობი არიან ფართო საზოგადოებისთვის. მათი უმეტესობა ალიანსში შედიან დიდ პარტიებთან და ქმნიან ბლოკს, რათა მონაწილეობა მიიღონ საპარლამენტო არჩევნებში. === შეიარაღება === [[ფაილი:Ukrainian BTR-80.jpg|thumb|უკრაინელი სამშვიდობოები BTR-80-ით პატრულირებისას [[ერაყი]]]] [[საბჭოთა კავშირი]]ს დაშლის შემდეგ უკრაინას მემკვიდრეობით დარჩა 780 000 ჯარისკაცი თავის ტერიტორიაზე. მის განკარგულებაში იყო მსოფლიოში სიდიდით მესამე ატომური იარაღის არსენალი. [[1992]] წელს უკრაინამ ხელი მოაწერა სტრატეგიული იარაღის შემცირების შეთანხმებას (START), რომლის ძალითაც სახელმწიფოს უნდა გაენადგურებინა ატომური იარაღი და გადაქცეულიყო ატომური იარაღის არმქონე სახელმწიფოდ. [[1996]] წელს კი უკრაინამ შეასრულა პირობა და მას ატომური აირაღი არ გააჩნია. დღესდღეობით სამხედროთა რაოდენობა სიდიდით მეორეა ევროპაში რუსეთის შემდეგ. უკრაინამ გადადგა თანმიმდევრული ნაბიჯები შეიარაღების შესამცირებლად. მან მოაწერა ხელი შეთანხმებას, ''კონვენციური შეიარაღებული ძალები ევროპაში''. შეთანხმების ძალით მან უნდა შეამციროს ტანკების, არტილერიის, ჯავშანტრანსპორტიორებისა და მეომართა რიცხვი (300 000-მდე). [[2011]] წლამდე მან ახალწვეულთა სამხედრო სამსახური მოხალისეთა სამხედრო სისტემაზე უნდა გადაიყვანოს. უკრაინა იღებს მნიშვნელოვან მონაწილეობას სამშვიდობო ოპერაციებში. უკრაინული ჯარები განათავსეს [[კოსოვო]]ში და პოლონურ ჯრებთან ერთად შეადგინეს უკრაინულ-პოლონური ბატალიონი, რომელიც კოსოვოში სამშვიდობო მისიას ასრულებდა. უკრაინელი სამშვიდობოები გაეროს მანდატით მონაწილეობდნენ ცეცხლის შეწყვეტის მოლაპარაკებებში [[ლიბანი|ლიბანში]]. ასევე [[სიერა-ლეონე]]სა და [[ერაყი|ერაყში]] არის განლაგებული უკრაინის ჯარი. მსოფლიოში 562 უკრაინელი სამხედრო მოსამსახურეა დისლოცირებული. დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდეგ უკრაინამ ნეიტრალიტეტი გამოაცხადა. მას შეზღუდული სამხედრო პარტნიორობა აქვს რუსეთთან და დსთ-ის სხვა სახელმწიფოებთან. [[1994]] წელს უკრაინამ ხელი მოაწერა პარტნიორობა მშვიდობისთვის ხელშეკრულებას. [[2002]] წელს უკრაინასა და [[ჩრდილოეთ ატლანტიკის ხელშეკრულების ორგანიზაცია|ნატოს]] შორის გაფორმდა ორმხრივი სამოქმედო გეგმა რათა რეფერენდუმის ჩატარების შემდეგ უკრაინას შეეძლოს ნატოში გაწევრიანება. === ტერიტორიული მოწყობა === {{მთავარი|უკრაინის ადმინისტრაციული დაყოფა}} უკრაინის ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულებია: 24 ოლქი, 1 ავტონომიური რესპუბლიკა ([[ყირიმი]]) და 2 ქალაქი ([[კიევი]], [[სევასტოპოლი]]). კულტურულ-ისტორიული თვალსაზრისით უკრაინას ოთხ რეგიონად ყოფენ: დნეპრისპირეთი (ცენტრი), დონბასი (აღმოსავლეთი), ნოვოროსია (შავიზღვისპირეთი და ყირიმი) და [[გალიცია]] (დასავლეთი). {| class="navbox" style="width:100%; background:none; border:1px; text-align:left; valign:top;" !<div class="center">უკრაინის ტერიტორიული მოწყობა</div> !colspan=6|<div class="center">ოლქები</div> |- |rowspan=5 align="center"|[[ფაილი:Map of Ukraine political enwiki.png|center|225px|border|Map of the administrative divisions of Ukraine]] | * [[ჩერკასის ოლქი|ჩერკასი]] * [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივი]] * [[ჩერნივცის ოლქი|ჩერნივცი]] * [[დნიპროპეტროვსკის ოლქი|დნიპროპეტროვსკი]] * [[დონეცკის ოლქი|დონეცკი]] | * [[ივანო-ფრანკივსკის ოლქი|ივანო-ფრანკივსკი]] * [[ხარკივის ოლქი|ხარკივი]] * [[ხერსონის ოლქი|ხერსონი]] * [[ხმელნიცკის ოლქი|ხმელნიცკი]] * [[კიევის ოლქი|კიევი]] | * [[კიროვოჰრადის ოლქი|კიროვოჰრადი]] * [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკი]] * [[ლვივის ოლქი|ლვივი]] * [[მიკოლაივის ოლქი|მიკოლაივი]] * [[ოდესის ოლქი|ოდესა]] | * [[პოლტავის ოლქი|პოლტავა]] * [[რივნეს ოლქი|რივნე]] * [[სუმის ოლქი|სუმი]] * [[ტერნოპილის ოლქი|ტერნოპილი]] * [[ვინიციის ოლქი|ვინიცია]] | valign="top"| * [[ვოლინი (ოლქი)|ვოლინი]] * [[ზაკარპატიის ოლქი|ზაკარპატია]] * [[ზაპორიჟიის ოლქი|ზაპოროჟია]] * [[ჟიტომირის ოლქი|ჟიტომირი]] |- !colspan=2|<div class="center">'''ავტონომიური რესპუბლიკა'''</div> !colspan=3|<div class="center">'''ქალაქები სპეციალური სტატუსით'''</div> |- |colspan=2| * [[ყირიმი|ყირიმის ავტონომიური რესპუბლიკა]] |colspan="3" valign="top"| * [[კიევი]] * [[სევასტოპოლი]] |} <noinclude> == დემოგრაფია == * ''მოსახლეობა'' - 45 469 800 (2013), მათ შორის [[უკრაინელები|უკრაინელი]] 77,80 %, [[რუსები|რუსი]] 17,30 %, [[ბელარუსები|ბელარუსი]] 0,60 %, [[ყირიმელი თათრები|ყირიმელი თათარი]] 0,50 %, [[მოლდოველები|მოლდოველი]] 0,50 %. ყირიმის გარდა, უკრაინელები უმრავლესობას შეადგენენ ყველა ოლქში. *''სახელმწიფო ენა'' - უკრაინული. მოსახლეობის დიდი ნაწილისთვის მშობლიური ენა [[რუსული ენა|რუსულია]], გავრცელებულია აგრეთვე [[რუმინული ენა|რუმინული]], [[პოლონური ენა|პოლონური]], [[უნგრული ენა|უნგრული]]. * ''რელიგია'' - [[ქრისტიანობა]] ([[მართლმადიდებლობა]], [[კათოლიციზმი]]). * ''დედაქალაქი'' - [[კიევი]] (2 849 694), დიდი ქალაქები - [[ხარკივი]] (1.435), [[დნიპრო]] (1.026), [[ოდესა]] (1.022), [[დონეცკი]] (985), [[ზაპორიჟია]] (783), [[ლვივი]] (700). === უკრაინის ქალაქები მოსახლეობის მიხედვით === {| class="infobox" style="text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%" |- ! align=center style="background:#f5f5f5;" | № ! align=center style="background:#f5f5f5;" | ქალაქები ! align=center style="background:#f5f5f5;" | ოლქი ! align=center style="background:#f5f5f5;" | მოსახლეობა ! align=center style="background:#f5f5f5;" | № ! align=center style="background:#f5f5f5;" | ქალაქები ! align=center style="background:#f5f5f5;" | ოლქი ! align=center style="background:#f5f5f5;" | მოსახლეობა |- |align=center style="background:#f0f0f0;" | 1 ||align=left | '''[[კიევი]]''' || [[კიევი]] || 2 611 327 |align=center style="background:#f0f0f0;" | 11 ||align=left | '''[[ლუჰანსკი]]''' || [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკი]]|| 463 097 |- |align=center style="background:#f0f0f0;" | 2 ||align=left | '''[[ხარკივი]]''' || [[ხარკივის ოლქი|ხარკივი]]|| 1 470 902 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 12 ||align=left | '''[[მაკიივკა]]''' || [[დონეცკი (ოლქი)|დონეცკი]] || 389 589 |- |align=center style="background:#f0f0f0;" | 3 ||align=left | '''[[დნიპრო]]''' || [[დნიპროპეტროვსკის ოლქი|დნიპროპეტროვსკი]]|| 1 065 008 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 13 || align=left | '''[[სიმფეროპოლი]]''' || [[ყირიმის ავტონომიური რესპუბლიკა|ყირიმი]]|| 358 108 |- |align=center style="background:#f0f0f0;" | 4 ||align=left | '''[[ოდესა]]''' || [[ოდესა (ოლქი)|ოდესა]] || 1 029 049 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 14 ||align=left | '''[[ვინიცია]]''' || [[ვინიციის ოლქი|ვინიცია]]|| 356 665 |- |align=center style="background:#f0f0f0;" | 5 ||align=left | '''[[დონეცკი]]''' || [[დონეცკი (ოლქი)|დონეცკი]] || 1 016 194 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 15 ||align=left | '''[[სევასტოპოლი]]''' || [[სევასტოპოლი]] || 342 451 |- |align=center style="background:#f0f0f0;" | 6 ||align=left | '''[[ზაპორიჟია]]''' || [[ზაპორიჟიის ოლქი|ზაპორიჟია]]|| 815 256 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 16 ||align=left | '''[[ხერსონი]]''' || [[ხერსონი (ოლქი)|ხერსონი]] || 328 360 |- |align=center style="background:#f0f0f0;" | 7 ||align=left | '''[[ლვივი]]''' || [[ლვივის ოლქი|ლვივი]]|| 732 818 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 17 ||align=left | '''[[პოლტავა]]''' || [[პოლტავის ოლქი|პოლტავა]] || 317 998 |- |align=center style="background:#f0f0f0;" | 8 ||align=left | '''[[კრივი-რიჰი]]''' || [[დნიპროპეტროვსკის ოლქი|დნიპროპეტროვსკი]]|| 668 980|| align=center style="background:#f0f0f0;" | 18 ||align=left | '''[[ჩერნიჰივი]]''' || [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივი]]|| 304 994 |- |align=center style="background:#f0f0f0;" | 9 ||align=left | '''[[მიკოლაივი]]''' || [[მიკოლაივის ოლქი|მიკოლაივი]]|| 514 136 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 19 ||align=left | '''[[ჩერკასი]]''' || [[ჩერკასი (ოლქი)|ჩერკასი]] || 295 414 |- |align=center style="background:#f0f0f0;" | 10 ||align=left | '''[[მარიუპოლი]]''' || [[დონეცკი (ოლქი)|დონეცკი]] || 492 176 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 20 ||align=left | '''[[სუმი]]''' || [[სუმის ოლქი|სუმი]] || 293 141 |- | colspan="9" align="center" style="background:#f5f5f5;" | 2001 წლის მონაცემები |}{{clear}}<noinclude> == ეკონომიკა == {{მთავარი|უკრაინის ეკონომიკა}} საბჭოთა ეპოქის განვითარებული სოფლის მეურნეობისა და ინდუსტრიის რესპუბლიკა ამჟამად ენერგომატარებლებზე მთლიანად რუსეთზეა დამოკიდებული. უკრაინის დღევანდელი ეკონომიკისთვის დამახასიათებელია გარდამავალი ეტაპის სირთულეები. ქვეყანა მდიდარია ბუნებრივი რესურსებით - [[რკინის მადანი]], [[ქვანახშირი]], [[მანგანუმი]], [[ბუნებრივი აირი]], [[ნავთობი]], [[მარილი]], [[გოგირდი]], [[გრაფიტი]], [[ტიტანი]], [[მაგნეზიუმი]], [[ნიკელი]], [[ვერცხლისწყალი]], საშენი ხე-ტყე, სასოფლო-სამეურნეო მიწები. ექსპორტში დიდი წილი აქვს ლითონებს, მანქანათმშენებლობის პროდუქციას, კვების პროდუქტებს. ვალუტა - ჰრივნა (UAH). == კულტურა == [[ფაილი:VolynPysanky.jpg|thumb|ტრადიციული უკრაინული პისანკუს კოლექცია]] უკრაინაში დომინანტური რელიგია არის მართლმადიდებელი ქრისტიანობა, რამაც უდიდესი გავლენა მოახდინა უკრაინული ადათ-წესების ჩამოყალიბებაზე. ქალის როლი უფრო ტრადიციებს ემორჩილება და ბავშვების აღრდაში ბაბუები უფრო მეტ და მნიშვნელოვან მონაწილეობას იღებენ ვიდრე ეს დასავლეთშია მიღებული. უკრაინულ მუსიკაზე, [[არქიტექტურა]]ზე, ხელოვნებაზე განმსაზღვრელი აღმოჩნდა უკრაინის მეზობლების კულტურა. არასახარბიელოდ იმოქმედა კომუნისტურმა ეპოქამ უკრაინის კულტურაზე. [[1932]] წელს სტალინმა სოციალისტური რეალიზმი გამოაცხადა სახელმწიფო პოლიტიკად საბჭოთა კავშირში. ამან შემოქმედებითად გააღარიბა უკრაინელი ხელოვანები. 1980-იან წლებში საბჭოეთში გამოცხადებულმა გარდაქმნამ მეტი შემოქმედებითი თავისუფლება მისცა მათ. [[ფაილი:St. Michael's Cathedral from belltower.JPG|thumb|left|წმინდა მიხეილის ტაძარი [[კიევი|კიევში]]]] უძველესი ტრადიციაა უკრაინაში სააღდგომო კვერცხების შეღებვა, რომელთაც უკრაინაში ''პისანკუს'' უწოდებენ. კვერცხების გარეკანზე იდება ცვილის ნიმუშის მისაღებად. ამის შემდეგ კვერცხი იღებება სასურველი ფერით. ცვილის ტარგის მოძრობის შემდეგ, სააღდგომო კვერცხზე სასურველი ფორმის გამოსახულებას იღებენ. ამ ტრადიციას საუკუნოვანი ისტორია აქვს და სათავეს უკრაინის გაქრისტიანებიდან იღებს. ქალაქ კოლომიაში [[2000]] წელს დაარსდა პისანკას მუზეუმი, რომელიც [[2007]] წელს უკრაინის შვიდი საოცრების სიაში შეიტანეს. ტრადიციული უკრაინული საკვები არის: წიწილა, ღორისა და საქონლის ხორცი, თევზი და სოკო. ასევე, უკრაინელების საკვები რაციონის დიდ ნაწილს შეადგენს პომიდორი, მარცვლეული, ცოცხალი და დამწნილებული ბოსტნეული. ტრადიციული კერძებია: [[ვარენიკი]] (მოხარშული ცომის ნაჭრებში გახვეული პომიდორი, სოკო, ყველი ან ალუბალი), [[ბორში]] (სოკოს, კომბოსტოს, ჭარხლის, ან ხორცის წვნიანი), [[გოლაბსკი]] (კომბოსტოს ფოთოლში გახვეული ბრინჯი, ხორცი და სტაფილო). გავრცელებულია კიევური წიწილა და კიევური კექსი. უკრაინელები სვამენ ხილის წვენს, რძეს, კეფირს, მინერალურ წყლებს, ჩაისა და ყავას, ლუდს, ღვინოსა და უკრაინულ არაყს - [[გორილკა|გორილკას]]. * ''არქიტექტურა'': კიევის წმინდა სოფიას ტაძარი, ლვივის ისტორიული ცენტრი. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{commons|Ukraine}} {{უკრაინის ადმინისტრაციული დაყოფა}} {{პოსტსაბჭოთა ქვეყნები}} {{სუუამის ქვეყნები}} {{ბისეკი}} {{ევროპის ქვეყნები}} [[კატეგორია:ევროპის ქვეყნები]] [[კატეგორია:სლავური ქვეყნები]] [[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:სუამის წევრი ქვეყნები]] [[კატეგორია:უკრაინა| ]] 170ackk9gt0wdidlrpim929ajjrpsoe 4822665 4822659 2025-06-30T16:23:07Z Shavtara 165777 4822665 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა2 |ვირტუალური სახელმწიფო = no |სრული სახელი = უკრაინა |მშობლიური სახელი = Україна |სტატუსი = |დროშა = Flag of Ukraine.svg |ალტ დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = Lesser Coat of Arms of Ukraine.svg |ალტ გერბი = |სიმბოლოს ტიპი = გერბი |ეროვნული დევიზი = |დევიზი ქართულად = |სხვა სიმბოლოს ტიპი = |სხვა სიმბოლო = |რუკა = Europe-Ukraine.svg |მდებარეობის ტექსტი = |ალტ რუკა = |რუკის წარწერა = |დედაქალაქი = [[კიევი]] |latd=50 |latm=27 |latNS=N |longd=30 |longm=30 |longEW=E |უდიდესი ქალაქი = დედაქალაქი |ოფიციალური ენები = [[უკრაინული ენა|უკრაინული]] |ეროვნული ენები = |რეგიონული ენები = |ენების ტიპი = |ენები = |ქვე ენები = |ენების ტიპი2 = |ენები2 = |ქვე ენები2 = |ეთნიკური ჯგუფები = [[უკრაინელები]] – 77.8%<br>[[რუსები]] – 17.3%<br>სხვა – 4.6% |ეთნიკური ჯგუფების წელი = 2001 |რელიგია ={{unbulleted list | 72%&nbsp;[[მართლმადიდებლობა|მართლმადიდებელი]] | 9%&nbsp;[[კათოლიციზმი|კათოლიკე]] | 2%&nbsp;[[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტი]] | 2%&nbsp; სხვა [[ქრისტიანობა|ქრისტიანი]] | 0,9%&nbsp; [[ისლამი|მუსლიმი]] | 10%&nbsp; [[ათეიზმი|ათეისტი]] | 2,1%&nbsp; სხვა | 2%&nbsp; პასუხის გარეშე<ref name="KIIS2022">{{cite web|title=Press releases and reports - Dynamics of religious self-identification of the population of Ukraine|url=https://kiis.com.ua/?lang=eng&cat=reports&id=1129|date=August 5, 2022|archiveurl=https://archive.today/20230125023508/https://kiis.com.ua/?lang=eng&cat=reports&id=1129|archivedate=January 25, 2023|accessdate=February 8, 2023|publisher=[[Kyiv International Institute of Sociology|Kyiv International Institute of Sociology (KIIS)]]}}</ref>}} |ეთნოქორონიმი = [[უკრაინული]] |მთავრობის ტიპი = [[ნახევრადსაპრეზიდენტო რესპუბლიკა]] |ლიდერის ტიტული1 = [[უკრაინის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის სახელი1 = [[ვოლოდიმირ ზელენსკი]] |ლიდერის ტიტული2 = [[უკრაინის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |ლიდერის სახელი2 = [[დენის შმიგალი]] |ლიდერის ტიტული3 = [[უკრაინის პარლამენტის თავმჯდომარე|პარლამენტის თავმჯდომარე]] |ლიდერის სახელი3 = [[რუსლან სტეფანჩუკი]] |საკანონმდებლო ორგანო = [[უკრაინის უმაღლესი რადა|უმაღლესი რადა]] |ზედა პალატა = |ქვედა პალატა = |დამოუკიდებლობის ტიპი = [[უკრაინის ისტორია|დამოუკიდებლობა]] |დამოუკიდებლობის შენიშვნა = |მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = [[უკრაინის სახალხო რესპუბლიკა|რუსეთის იმპერიადან]] |მოვლენის თარიღი1 = 22 იანვარი 1918 |მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = [[უკრაინის ომი დამოუკიდებლობისთვის|საბჭეთ-პოლონეთის ანექსია]] |მოვლენის თარიღი2 = 17 ნოემბერი 1921 |მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = დამოუკიდებლობა [[სსრკ]]-სგან |მოვლენის თარიღი3 = 24 აგვისტო 1991 (განაცხადა)<br/>9 დეკემბერი 1991 (დასრულდა) |მნიშვნელოვანი მოვლენა4 = [[უკრაინის კონსტიტუცია|კონსტიტუციის]] მიღება |მოვლენის თარიღი4 = 28 ივნისი 1996 |ფართობის ადგილი = 44-ე |ფართობი = 603 628 |ფართობის შენიშვნები = |წყლის პროცენტულობა = 7 |ტერიტორიის სახელიl = |ფართობის სახელი2 = |ფართობის მონაცემი2 = |მოსახლეობის შეფასება = 43 057 460 |მოსახლეობის შეფასების ადგილი = 35-ე |მოსახლეობის შეფასების წელი = 2023 |მოსახლეობის აღწერა = 48 457 102 |მოსახლეობის აღწერის წელი = 2001 |მოსახლეობის აღწერის ადგილი = 24-ე |მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 78 |მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = 115-ე |მშპ-ის მუპ = $390.340 მილიარდი |მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = 47-ე |მშპ-ის მუპ-ის წელი = 2018 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = $9,280 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = 111-ე |მშპ-ის ნომინალი = |მშპ-ის ნომინალის ადგილი = |მშპ-ის ნომინალის წელი = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = |ჯინი = 25.6 |ჯინის სქოლიო = |ჯინის ადგილი = 157-ე |ჯინის წელი = 2020 |ჯინის ცვლილება = decrease |აგი-ს წელი = 2018 |აგი = 0.751 |აგი-ს ცვლილება = steady |აგი-ს ადგილი = 88-ე |აგი-ს სქოლიო = |ვალუტა = [[ფაილი:Hryvnia symbol.svg|link=г|15px]] [[გრივნა]] |ვალუტის კოდი = UAH |სასაათო სარტყელი = [[EET]] |UTC-ის გადაწევა = +02:00 |სასაათო სარტყელი DST = EEST |UTC-ის გადაწევა DST-ზე = +03:00 |DST-ის შენიშვნა = |ანტიპოდები = |თარიღის ფორმატი = dd.mm..(yy)yy |მოძრაობის მიმართულება = right |ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.ua]] |ISO 3166 კოდი = |სატელეფონო კოდი = +380 |ჰიმნი=[[უკრაინის სახელმწიფო ჰიმნი|Ще не вмерла України ні слава, ні воля]]}} '''უკრაინა''' ({{lang-uk|Україна}} {{IPA|[ukrɑˈjinɑ]}}) — ქვეყანა აღმოსავლეთ [[ევროპა]]ში. სამხრეთიდან აკრავს [[შავი ზღვა|შავი]] და [[აზოვის ზღვა|აზოვის]] [[ზღვა|ზღვები]], ხოლო მოსაზღვრე ქვეყნებია: [[რუსეთი]], [[ბელარუსი]], [[მოლდოვა]], [[პოლონეთი]], [[სლოვაკეთი]], [[უნგრეთი]] და [[რუმინეთი]]. ფართობი შეადგენს 603 700 კვადრატულ კილომეტრს და ყველაზე დიდი ქვეყანაა იმათ შორის, რომლებიც მთლიანად ევროპაში მდებარეობენ. შუა საუკუნეებში თანამედროვე უკრაინის ტერიტორია აღმოსავლეთ [[სლავები|სლავური კულტურის]] ცენტრი იყო. აქ მდებარეობდა [[კიევის რუსეთი]]ს ძლიერი სახელმწიფო. XIII საუკუნეში უკრაინა დანაწევრებული იყო და მას ლიტვა, პოლონეთი, ოსმალეთი, ავსტრია-უნგრეთი და რუსეთი იყოფდნენ. XVII-XVIII საუკუნეებში აქ ჩამოყალიბდა [[კაზაკთა საჰეტმანო|კაზაკთა რესპუბლიკა]], თუმცა უკრაინა კვლავ დაქუცმაცებული რჩებოდა, ვიდრე ის არ გაერთიანდა [[უკრაინის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|უკრაინის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის]] სახით XX საუკუნეში. [[საბჭოთა კავშირი]]სგან დამოუკიდებლობა ქვეყანამ [[1991]] წელს მოიპოვა. უკრაინის ტერიტორიაზე მიედინება დიდი მდინარეები: [[დნეპრი]], [[სამხრეთ ბუგი]], [[დნესტრი]], [[დუნაი]]. უმაღლესი მწვერვალია მთა გოვერლა — 2061 მ. კლიმატი ზომიერი კონტინენტურია, ყირიმის სამხრეთ სანაპიროზე — სუბტროპიკული. უკრაინა უნიტარული, ნახევრადსაპრეზიდენტო [[რესპუბლიკა]]ა. დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქია [[კიევი]]. ქვეყნის მოსახლეობა შეადგენს 45,4 მილიონს, მათ შორის 77,8 % [[უკრაინელები|უკრაინელი]]ა, 17,3 % კი - [[რუსები|რუსი]]; ასევე ცხოვრობენ [[რუმინელები]]/[[მოლდოველები]], [[ბელარუსები]], [[ყირიმელი თათრები]], [[უნგრელები]]. ოფიციალური ენა [[უკრაინული ენა|უკრაინულია]], თუმცა რეგიონული მასშტაბით ასევე აღიარებულია 18 ენა. ყველაზე გავრცელებული რელიგია [[მართლმადიდებლობა]]ა, რომელმაც წარსულში მნიშვნელოვანი გავლენა იქონია [[უკრაინის არქიტექტურა|უკრაინულ არქიტექტურაზე]], [[უკრაინული ლიტერატურა|ლიტერატურასა]] და [[უკრაინული მუსიკა|მუსიკაზე]]. == ეტიმოლოგია == * ''ოფიციალური'' — უკრაინა, ეროვნული — Україна. * ''ეტიმოლოგია'': „უკრაინა“ სლავურად სასაზღვრო რეგიონს ნიშნავს, შეადარე რუსულს - „Окраина“. ამავე დროს სიტყვა „კრაინა“ უკრაინულში, ბელარუსულში, სერბო-ხორვატულში აღნიშნავს „ქვეყანას“. == ისტორია == {{Main|უკრაინის ისტორია}} === ადრეული ისტორია === ადამიანის პირველი ნასახლარები უკრაინის ტერიტორიაზე ძვ. წ. 4500 წლით თარიღდება, როცა [[ნეოლითის ხანა]]ში აყვავდა [[ტრიპოლის კულტურა]]. უკრაინის ტერიტორიაზე ამ კულტურამ გავლენა იქონია ტრიპილიასა და [[დნესტრი|დნესტრ]]-[[დნეპრი]]ს რეგიონში. [[რკინის ხანა]]ში ტერიტორია დასახლებული იყო კიმერიელებით, სკვითებითა და სარმატებით. ძვ. წ. [[700]]-[[200]] წლებში უკრაინის ტერიტორიაზე არსებობდა სკვითების სამეფო. მოგვიანებით კი, ჯერ ჩნდება ბერძნული კოლონიები, ძირითადად, [[შავი ზღვა|შავი ზღვის]] სანაპიროზე: [[ოლბია]], [[ტირასი]], [[ქერსონესი]], შემდეგ კი [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] პროვინციაა. მას შემდეგ, რაც [[ჰუნები|ჰუნებს]] ეპყრათ ეს ტერიტორია, იგი [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიის იმპერიის]] გავლენის ქვეშ მოექცა. ახ. წ. [[VII საუკუნე]]ში კი ჯერ [[დიდი ბულგარეთი]]ს, შემდეგ [[ხაზარები|ხაზართა სახაკანოს]] მფლობელობაში იყო, იქამდე, სანამ პირველი სლავური სახელმწიფო, კიევის რუსეთი, არ ჩამოყალიბდა. === კიევის რუსეთი === {{Main|კიევის რუსეთი}} [[ფაილი:Kievan Rus en.jpg|thumb|left|კიევის რუსეთი [[XI საუკუნე]]ში]] [[IX საუკუნე]]ში დღევანდელი უკრაინის ტერიტორიის დიდი ნაწილი დასახლებული იყო [[რუსი]] ხალხით. მათ შექმნეს კიევის რუსეთის სახელმწიფო, რომელიც უკრაინის ტერიტორიის გარდა აერთიანებდა დღევანდელ [[ბელარუსი|ბელარუსსა]] და [[რუსეთი]]ს ევროპულ ნაწილს. [[X საუკუნე|X]]-[[XI საუკუნე]]ებში კიევის რუსეთი გადაიქცა ევროპის უძლიერეს სახელმწიფოდ, ხოლო მისი დედაქალაქი, კიევი, რუსების უმნიშვნელოვანეს ქალაქად. შემდგომ საუკუნეებში კი დაიწყო რუსული და უკრაინული თვითშეგნების ჩამოყალიბება. ''პირვანდელი ქრონიკების'' მიხედვით, კიევის რუსეთის დიდგვაროვნებმა [[სკანდინავია|სკანდინავიიდან]] მოიწვიეს [[ვარიაგები]], რომლებმაც სათავე დაუდეს კიევის რუსეთის პირველ სამეფო საგვარეულოს - [[რიურიკების დინასტია]]ს. კიევის რუსეთი შედგებოდა რამდენიმე სამთავროსგან, რომლეთაც აერთიანებდა კიევის მთავარი. [[ვლადიმირ I დიდი|ვლადიმირ დიდის]] ([[980]]–[[1015]]) ზეობის დროს დაიწყო კიევის სამთავროს ოქროს ხანა. ვლადიმირმა გააქრისტიანა რუსეთი ([[988]]) , მისმა შვილმა [[იაროსლავ ბრძენი|იაროსლავ ბრძენმა]] ([[1019]]–[[1054]]) კი ხელი შეუწყო კიევის რუსეთის კულტურულ და ეკონომიკურ აღმასვლას. ეს აღმასვლა კი დაბოლოვდა ცენტრალური ხელისუფლების შესუსტებითა და შემადგენელი სამთავროების დამოუკიდებლობისკენ სწრაფვით. კიევის რუსეთი უკანასკნელ ძალებს იკრებს [[ვლადიმირ მონომახი]]სა ([[1113]]–[[1125]]) და მისი შვილის [[მსტისლავ I|მსტისლავის]] ([[1125]]–[[1132]]) დროს. ამ უკანასკნელის გარდაცვალების შემდეგ კი კიევის რუსეთი საბოლოოდ დაიშალა სხვადასხვა სლავურ სამთავროდ. [[XI საუკუნე|XI]]-[[XII საუკუნე]]ებში, გახშირდა მუდმივი თავდასხმები მომთაბარე თურქული ტომების [[პაჭანიკები]]სა და [[ყივჩაღები]]ს მხრიდან. ამის გამო რუსები მისცვივდნენ შედარებით უსაფრთხო და ტყიან რეგიონს, ჩრდილოეთით. კიევის რუსეთი განსაკუთრებით დაზარალდა მონღოლთა შემოსევების დროს. [[1240]] წელს კიევი ააოხრეს მონღოლებმა. საბოლოოდ კიევის რუსეთის ტერიტორიაზე ჩამოყალიბდა [[გალიჩის სამთავრო|გალიჩისა]] და [[ვლადიმირ-ვოლინის სამთავრო|ვლადიმირ-ვოლინის]] სამთავროები, რომლებიც შემდეგ გაერთიანდნენ [[გალიჩ-ვოლინის სამთავრო]]დ. === უახლესი ისტორია === [[1917]] წელს შეიქმნა [[უკრაინის სსრ]]. 1917-1920 წლებში უკრაინის ტერიტორიაზე არსებობდა [[უკრაინის სახალხო რესპუბლიკა]], [[დასავლეთ უკრაინის სახალხო რესპუბლიკა]], [[უკრაინის სახელმწიფო]], რომლებთანაც [[უკრაინის სსრ]]-ს სამოქალაქო ომს აწარმოებდა. [[1922]] წლის დეკემბრიდან უკრაინის სსრ შევიდა [[სსრ კავშირი]]ს შემადგენლობაში. [[1991]] წელს უკრაინამ დამოუკიდებლობა გამოაცხადა. [[1945]] წლიდან უკრაინა [[გაერო]]ს წევრია, ხოლო [[1997]] წელს ხელი მოეწერა ხელშეკრულებას [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|ნატოსთან]] მისი განსაკუთრებული ურთიერთობების შესახებ. [[2004]] წლის ოქტომბერში ჩატარებული საპრეზიდენტო არჩევნების ფალსიფიკაციამ ქვეყანაში სახალხო მღელვარება გამოიწვია, რაც [[ნარინჯისფერი რევოლუცია|ნარინჯისფერი რევოლუციის]] სახელით გახდა ცნობილი. განმეორებით საპრეზიდენტო არჩევნებში გაიმარჯვა ოპოზიციის ლიდერმა [[ვიქტორ იუშჩენკო]]მ. [[2010]] წლიდან [[2014]] წლამდე უკრაინის პრეზიდენტი [[ვიქტორ იანუკოვიჩი]] იყო. ამჟამად ქვეყნის პრეზიდენტის პოსტს [[ვოლოდიმირ ზელენსკი]] იკავებს. [[2013]] წლის ნოემბერში უკრაინის დედაქალაქში დაიწყო [[ევრომაიდანი]]ს მოვლენები, რომლის მიზეზიც იყო უკრაინის პრორუსული ხელისუფლების გადაწყვეტილება შეეჩერებინა ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულების ხელმოწერის პროცესი. მიმდინარე პოლიტიკური კრიზისი დასრულდა ხელისუფლების ცვლილებით. [[2014]] წლის 23 თებერვალს [[უკრაინის პრეზიდენტი]]ს მოვალეობის შემსრულებელი გახდა [[ალექსანდრე ტურჩინოვი]]. 27 თებერვალს ყოფილმა ოპოზიციამ ჩამოაყალიბა დროებითი მთავრობა [[არსენ იაცენიუკი]]ს ხელმძღვანელობით. ახალმა პრო-დასავლურმა ხელისუფლებამ აღადგინა ევროინტეგრაციის პროცესი. 21 მარტს იაცენიუკმა ხელი მოაწერა ასოცირების ხელშეკრულების პოლიტიკურ, ხოლო 27 ივნისს ეკონომიკურ ნაწილს<ref name="27-06">{{cite news | title = Украина и ЕС подписали экономическую часть соглашения об ассоциации | url = http://www.interfax.ru/business/382968 | publisher = [[Интерфакс]] | location = Москва | date = 2014-06-27 | accessdate = 2014-06-27 | language = ru | archiveurl = https://archive.today/20140627094303/http://www.interfax.ru/business/382968 | archivedate = 2014-06-27 }}</ref>. უკვე თებერვლის ბოლოს და მარტის დასაწყისში აღმოსავლეთ უკრაინაში დაიწყო აქციების სერიები რუსული ენის სტატუსთან დაკავშირებით. აქციის მონაწილეები პრო-რუსული ლოზუნგებით გამოდიოდნენ<ref>{{cite news|url=http://rian.com.ua/analytics/20140303/340429692.html|title=„Русская весна“ на Юго-Востоке Украины|author=Скворцов С.|date=2014-03-03|publisher=// [[РИА Новости]]—Украина|accessdate=2014-03-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140608041242/http://rian.com.ua/analytics/20140303/340429692.html|archivedate=2014-06-08}}</ref>. მარტის შუა რიცხვებში [[ყირიმის ავტონომიური რესპუბლიკა|ყირიმის ავტონომიურმა რესპუბლიკამ]] და ქალაქმა [[სევასტოპოლი|სევასტოპოლმა]] რუსეთის მხარდაჭერით, უკრაინის ხელისუფლების წინააღმდეგობის მიუხედავად, გამართა რეფერენდუმი ყირიმის სტატუსის შესახებ. რეფერენდუმის შედეგებზე დაყრდნობით ყირიმმა უკრაინისაგან დამოუკიდებლობა გამოაცხადა. შემდეგ ეტაპზე ყირიმმა მიიღო გადაწყვეტილება რუსეთთან მიერთების შესახებ ფედერაციის სუბიექტის სტატუსით. [[2014]] წლის აპრილში აღმოსავლეთ უკრაინაში შეიქმნა [[დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა|დონეცკისა]]<ref name="worldconstitutions">{{cite web|url=http://worldconstitutions.ru/archives/1058|title=Декларация о суверенитете Донецкой Народной Республики от 07 апреля 2014 года|publisher=Конституции стран мира|date=2014-04-07|archiveurl=https://archive.today/20140415095130/http://worldconstitutions.ru/archives/1058|archivedate=2014-04-15|deadlink=404|accessdate=2015-01-09}}</ref><ref name="декларация">{{cite web|url=http://malaya-russia.blogspot.com/2014/04/blog-post_894.html|title=Текст „Декларации о суверенитете Донецкой Народной Республики“ и „Обращения Донецкой Народной Республики к Владимиру Путину“|publisher=}}</ref><ref name="росбалт">{{cite web|url=http://www.rosbalt.ru/ukraina/2014/04/07/1253550.html|title=В Донецке объявлено о создании народной республики|publisher=[[Росбалт]]|date=2014-04-07|lang=ru|accessdate=2015-01-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140410144241/http://www.rosbalt.ru/ukraina/2014/04/07/1253550.html|archivedate=2014-04-10}}</ref> და [[ლუგანსკის სახალხო რესპუბლიკა|ლუგანსკის]] სახალხო რესპუბლიკები. 15 აპრილს უკრაინის ხელისუფლებამ სეპარატისტულ რეგიონებში [[ომი აღმოსავლეთ უკრაინაში|საომარი მოქმედებები]] დაიწყო დონეცკისა და ლუგანსკის შეიარაღებული სეპარატისტების წინააღმდეგ<ref>[http://itar-tass.com/mezhdunarodnaya-panorama/1117931 ИТАР-ТАСС: Международная панорама — Турчинов объявил о начале „широкомасштабной антитеррористической операции“<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. 25 მაისს უკრაინაში გაიმართა [[უკრაინის საპრეზიდენტო არჩევნები (2014)|საპრეზიდენტო არჩევნები]]. პირველივე ტურში გაიმარჯვა [[პეტრო პოროშენკო]]მ. == უკრაინის ისტორიული რუკები == == გეოგრაფია == {{მთავარი|უკრაინის გეოგრაფია}} [[ფაილი:Ukraine topo en.jpg|thumb|left|უკრაინის ტოპოგრაფიული რუკა]] უკრაინა თავისი 603 700 კმ²-ის ფართობით მსოფლიოში სიდიდით 46-ე სახელმწიფოა (სიდიდით მასზე წინაა [[სამხრეთი სუდანი]], მის შემდეგ მოდის [[მადაგასკარი]]), [[ევროპა]]ში კი ყველაზე დიდი მთლიანად ევროპული სახელმწიფო და მეორე კი — ევროპაში მოქცეული ფართობის მხრივ (მას უსწრებს რუსეთის ევროპული ნაწილი, უკრაინის შემდეგ მოდის [[საფრანგეთი]]). იგი მდებარეობს ჩრდილოეთ განედის 44° და 53° გრადუსებს შორის, აღმოსავლეთ გრძედის 22° და 41° გრადუსებს შორის. ქვეყანას გააჩნია 2782 კმ-იანი სანაპირო ზოლი [[შავი ზღვა|შავსა]] და [[აზოვის ზღვა]]ზე გასასვლელით. უკრაინის [[ლანდშაფტი]] ძირითადად შედგება ნაყოფიერი სტეპებითა და დაბლობებისაგან, რომლებსაც სერავს ისეთი წყალუხვი და დიდი [[მდინარე]]ები, როგორიცაა [[დნეპრი]], [[დნესტრი]], [[სამხრეთი ბუგი]]. უკრაინის მდინარეების უმეტესობა ჩაედინება შავ და [[აზოვის ზღვა]]ში. ქვეყანას სამხრეთ საზღვარს რუმინეთთან უდგენს მდინარე [[დუნაი]]. უკრაინის ძირითად მთიან ტერიტორიას შეადგენს [[კარპატები]], რომელიც უკრაინის დასავლეთ ნაწილშია მოქცეული. მისი უდიდესი მწვერვალია მთა [[გოვერლა]]. უკიდურეს სამხრეთ ნაწილში – ყირიმის ნახევარკუნძულზე, სანაპირო ზოლის სიახლოვეს გადაჭიმულია ყირიმის მთიანეთი.<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/eb/article-30093/Ukraine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080115052701/http://www.britannica.com/eb/article-30093/Ukraine|archivedate=15 იანვარი 2008|title=Ukraine – Relief|accessdate=27 December 2007|work=Encyclopædia Britannica (fee required)}}</ref> უკრაინაში კიდევ არის რამდენიმე მთიანი რეგიონი, როგორიცაა ვოლინ-პოდილიას ზეგანი (დასავლეთით) და დნეპრისპირეთის ზეგანი (მდინარე დნეპრის მარჯვენა სანაპიროზე); აღმოსავლეთიდან ქვეყანაში შემოდის რუსეთის ცენტრალური ზეგანის სამხრეთ-დასავლეთი დეზები, რომლებიც მისდევს [[რუსეთის ფედერაცია]]სთან საზღვარს. აზოვის ზღვასთან ახლოს მდებარეობს დონეცკის ქედი და აზოვსახლო ზეგანი. სიმაღლის ბუნებრივი უეცარი ცვლილებები ქმნის მრავალ შესაძლებლობას [[ჩანჩქერი]]ს წარმოსაქმნელად. === კლიმატი === უკრაინაში ჭარბობს ზომიერი კონტინენტური ჰავა,თუმცა სამხრეთ სანაპიროებზე გაბატონებულია ნოტიო [[სუბტროპიკული ჰავა]]ც.<ref>{{cite journal| last = Kottek | first = M.| first2=J.| last2=Grieser|first3= C.|last3= Beck|first4=B.|last4= Rudolf|first5=F.|last5= Rubel | title =World Map of the Köppen-Geiger climate classification updated | journal =Meteorol. Z.| volume =15 | pages =259–263 | url =http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/pdf/kottek_et_al_2006_A4.pdf | doi =10.1127/0941-2948/2006/0130 | accessdate = 15 February 2007 | year =2006 | issue = 3 |issn=0941-2948}}</ref> ნალექები არათანაბრად ნაწილდება ხოლმე ქვეყანაში; ქვეყნის დასავლეთი და ჩრდილოეთი ნაწილი ჭარბი ნალექიანობით ხასიათდება, აღმოსავლეთი და სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილები კი ნაკლებ ნალექიანია. დასავლეთი უკრაინა იღებს დაახლოებით 1200 მმ ნალექს წლიურად, ხოლო [[ყირიმი]] — მხოლოდ 400 მმ-ს. ზამთრების სიმკაცრე იცვლება შავი ზღვისთვის დამახასიათებელი სიგრილიდან ცივ კონტინენტურ ზამთრამდე. [[საშუალო წლიური ტემპერატურა]] ჩრდილოეთში არის 5,5&nbsp;°C, ხოლო სამხრეთში — 11–13&nbsp;°C-ს.<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/eb/article-30096/Ukraine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080115052711/http://www.britannica.com/eb/article-30096/Ukraine|archivedate=15 იანვარი 2008|title=Ukraine – Climate|accessdate=27 December 2007|work=Encyclopædia Britannica (fee required)}}</ref> === ბიომრავალფეროვნება === უკრაინას ახასიათებს [[ცხოველი|ცხოველთა]], [[სოკო]]თა, [[მიკროორგანიზმი|მიკროორგანიზმთა]] და [[მცენარე]]თა დიდი მრავალფეროვნება. === ცხოველები === [[ფაილი:Бусол на о. Світязь.jpg|thumb|right|[[თეთრი წერო]] დუნაიზე]] უკრაინა იყოფა ორ მთავარ ზოოლოგიურ არედ. პირველი მათგანი მდებარეობს ქვეყნის დასავლეთ ნაწილში ევროპის საზღვართან, სადაც ბინადრობენ შერეული ტყეებისათვის ტიპური სახეობები, ხოლო მეორე კი მოთავსებულია აღმოსავლეთ უკრაინაში, სადაც ძირითადად სტეპების ფაუნაა გავრცელებული. ქვეყნის ტყიან მასივებში არცთუ იშვიათად გვხვდება [[ფოცხვერი]], [[მგელი]], [[ტახი]] და [[კვერნა]], ისევე როგორც ბევრი სხვა მსგავსი სახეობა; მტაცებელთა ფლორა განსაკუთრებით თვალსაჩინოდაა წარმოდგენილი კარპატების მთიანეთში, სადაც [[მურა დათვი]]ცაა გავრცელებული. უკრაინის ტბებსა და მდინარეებში ბინადრობენ [[თახვი]] და [[წავი]], ხოლო თევზებიდან — [[კობრი]], [[ლოქო]] და სხვანი. ქვეყნის ცენტრალურ და აღმოსავლეთ ნაწილში ბინადრობენ დიდი რაოდენობით მღრღნელები, მსგავსნი [[ზაზუნა|ზაზუნებისა]] და თაგვებისა. === სოკოები === უკრაინაში აღნუსხულია 6600-ზე მეტი სახეობა [[სოკო]]ებისა ([[ლიქენები]]ს წარმომქმნელი სახეობების ჩათვლით),<ref>D.W. Minter and Dudka, I.O. "Fungi of Ukraine – a preliminary checklist". CAB International, 1996</ref><ref>{{cite web |url=http://www.cybertruffle.org.uk/robigalia/eng/index.htm |title=Cybertruffle's Robigalia – Observations of fungi and their associated organisms |publisher=cybertruffle.org.uk |accessdate=13 July 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181229121452/http://www.cybertruffle.org.uk/robigalia/eng/index.htm |archivedate=29 დეკემბერი 2018 }}</ref> მაგრამ ეს რაოდენობა სრული ვერ იქნება. ნამდვილი რაოდენობა სოკოების სახეობისა გაცილებით მეტია იმ შეფასების გათვალისწინებით, რომ მსოფლიოს ყველა სოკოსაგან მხოლოდ 7 % არის დღეს აღმოჩენილი.<ref>Kirk, P.M., Cannon, P.F., Minter, D.W. and Stalpers, J. "Dictionary of the Fungi". Edn 10. CABI, 2008</ref> თუმცა ჯერჯერობით ინფორმაცია გადასამოწმებელია, ჩატარებული იქნა პირველი მცდელობა უკრაინისათვის ენდემური სოკოების სახეობების დათვლისა და იდენტიფიცირებული იქნა 2217 ამგვარი სახეობა.<ref>{{cite web |url=http://www.cybertruffle.org.uk/ukrafung/eng/endelist.htm |title=Fungi of Ukraine – potential endemics |publisher=cybertruffle.org.uk |accessdate=13 July 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210225171053/http://www.cybertruffle.org.uk/ukrafung/eng/endelist.htm |archivedate=25 თებერვალი 2021 }}</ref> == სახელმწიფო და პოლიტიკა == * ''სახელმწიფო სისტემა'' — განვითარებადი დემოკრატია. * ''სახელმწიფოს მეთაური'' — [[ვოლოდიმირ ზელენსკი]] (2019 წლიდან). * ''მთავრობის მეთაური'' — პრემიერ-მინისტრი. * ''საკანონმდებლო ორგანო'' — ერთპალატიანი პარლამენტი - უმაღლესი რადა (450 დეპუტატი). უკრაინა არის [[რესპუბლიკა]], შერეული, ნახევრად საპრეზიდენტო და ნახავრად საპარლამენტო, მმართველობით, რომელშიც ძალაუფლება გადანაწილებულია საკანონმდებლო, აღმასრულებელ და სასამართლო ხელისუფლებას შორის. სახელმწიფოს მეთაურია [[პრეზიდენტი]], რომელსაც ირჩევენ ხუთი წლის ვადით. აღმასრულებელი ხელისუფლების ორგანოა 459 ადგილიანი უკრაინის პარლამენტი-„ვერხოვნა რადა“ (Верховна Рада України). პარლამენტი პასუხისმგებელია მინისტრთა კაბინეტის ჩამოყალიბებაზე, რომელსაც მართავს [[პრემიერ-მინისტრი]]. საპარლამენტო დადგენილებებსა და კანონებს ამტკიცებს პრეზიდენტი, ხოლო ყირიმის პარლამენტის (Верховна Рада Автономної Республіки Крим) დადგენილებები შეუძლია გააუქმოს უზენაესმა სასამართლომ, თუკი რომელიმე დადგენილება ეწინააღმდეგება უკრაინის კონსტიტუციას. უზენაესი სასამართლო არის მართლმსაჯულების უმაღლესი ორგანო უკრაინაში. ადგილობრივი საკრებულოები და ქალაქის თავები აირჩევიან პირდეპირი არჩევნებით. ხოლო რწმუნებულებს რეგიონებში ნიშნავს უკრაინის პრეზიდენტი. უკრაინაში ძალზე დიდი რაოდენობა პოლიტიკური პარტიებია, რომელთა უმეტესობას აქვს მცირერიცხოვანი წარმომადგენლობა, ამიტომაც უცნობი არიან ფართო საზოგადოებისთვის. მათი უმეტესობა ალიანსში შედიან დიდ პარტიებთან და ქმნიან ბლოკს, რათა მონაწილეობა მიიღონ საპარლამენტო არჩევნებში. === შეიარაღება === [[ფაილი:Ukrainian BTR-80.jpg|thumb|უკრაინელი სამშვიდობოები BTR-80-ით პატრულირებისას [[ერაყი]]]] [[საბჭოთა კავშირი]]ს დაშლის შემდეგ უკრაინას მემკვიდრეობით დარჩა 780 000 ჯარისკაცი თავის ტერიტორიაზე. მის განკარგულებაში იყო მსოფლიოში სიდიდით მესამე ატომური იარაღის არსენალი. [[1992]] წელს უკრაინამ ხელი მოაწერა სტრატეგიული იარაღის შემცირების შეთანხმებას (START), რომლის ძალითაც სახელმწიფოს უნდა გაენადგურებინა ატომური იარაღი და გადაქცეულიყო ატომური იარაღის არმქონე სახელმწიფოდ. [[1996]] წელს კი უკრაინამ შეასრულა პირობა და მას ატომური აირაღი არ გააჩნია. დღესდღეობით სამხედროთა რაოდენობა სიდიდით მეორეა ევროპაში რუსეთის შემდეგ. უკრაინამ გადადგა თანმიმდევრული ნაბიჯები შეიარაღების შესამცირებლად. მან მოაწერა ხელი შეთანხმებას, ''კონვენციური შეიარაღებული ძალები ევროპაში''. შეთანხმების ძალით მან უნდა შეამციროს ტანკების, არტილერიის, ჯავშანტრანსპორტიორებისა და მეომართა რიცხვი (300 000-მდე). [[2011]] წლამდე მან ახალწვეულთა სამხედრო სამსახური მოხალისეთა სამხედრო სისტემაზე უნდა გადაიყვანოს. უკრაინა იღებს მნიშვნელოვან მონაწილეობას სამშვიდობო ოპერაციებში. უკრაინული ჯარები განათავსეს [[კოსოვო]]ში და პოლონურ ჯრებთან ერთად შეადგინეს უკრაინულ-პოლონური ბატალიონი, რომელიც კოსოვოში სამშვიდობო მისიას ასრულებდა. უკრაინელი სამშვიდობოები გაეროს მანდატით მონაწილეობდნენ ცეცხლის შეწყვეტის მოლაპარაკებებში [[ლიბანი|ლიბანში]]. ასევე [[სიერა-ლეონე]]სა და [[ერაყი|ერაყში]] არის განლაგებული უკრაინის ჯარი. მსოფლიოში 562 უკრაინელი სამხედრო მოსამსახურეა დისლოცირებული. დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდეგ უკრაინამ ნეიტრალიტეტი გამოაცხადა. მას შეზღუდული სამხედრო პარტნიორობა აქვს რუსეთთან და დსთ-ის სხვა სახელმწიფოებთან. [[1994]] წელს უკრაინამ ხელი მოაწერა პარტნიორობა მშვიდობისთვის ხელშეკრულებას. [[2002]] წელს უკრაინასა და [[ჩრდილოეთ ატლანტიკის ხელშეკრულების ორგანიზაცია|ნატოს]] შორის გაფორმდა ორმხრივი სამოქმედო გეგმა რათა რეფერენდუმის ჩატარების შემდეგ უკრაინას შეეძლოს ნატოში გაწევრიანება. === ტერიტორიული მოწყობა === {{მთავარი|უკრაინის ადმინისტრაციული დაყოფა}} უკრაინის ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულებია: 24 ოლქი, 1 ავტონომიური რესპუბლიკა ([[ყირიმი]]) და 2 ქალაქი ([[კიევი]], [[სევასტოპოლი]]). კულტურულ-ისტორიული თვალსაზრისით უკრაინას ოთხ რეგიონად ყოფენ: დნეპრისპირეთი (ცენტრი), დონბასი (აღმოსავლეთი), ნოვოროსია (შავიზღვისპირეთი და ყირიმი) და [[გალიცია]] (დასავლეთი). {| class="navbox" style="width:100%; background:none; border:1px; text-align:left; valign:top;" !<div class="center">უკრაინის ტერიტორიული მოწყობა</div> !colspan=6|<div class="center">ოლქები</div> |- |rowspan=5 align="center"|[[ფაილი:Map of Ukraine political enwiki.png|center|225px|border|Map of the administrative divisions of Ukraine]] | * [[ჩერკასის ოლქი|ჩერკასი]] * [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივი]] * [[ჩერნივცის ოლქი|ჩერნივცი]] * [[დნიპროპეტროვსკის ოლქი|დნიპროპეტროვსკი]] * [[დონეცკის ოლქი|დონეცკი]] | * [[ივანო-ფრანკივსკის ოლქი|ივანო-ფრანკივსკი]] * [[ხარკივის ოლქი|ხარკივი]] * [[ხერსონის ოლქი|ხერსონი]] * [[ხმელნიცკის ოლქი|ხმელნიცკი]] * [[კიევის ოლქი|კიევი]] | * [[კიროვოჰრადის ოლქი|კიროვოჰრადი]] * [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკი]] * [[ლვივის ოლქი|ლვივი]] * [[მიკოლაივის ოლქი|მიკოლაივი]] * [[ოდესის ოლქი|ოდესა]] | * [[პოლტავის ოლქი|პოლტავა]] * [[რივნეს ოლქი|რივნე]] * [[სუმის ოლქი|სუმი]] * [[ტერნოპილის ოლქი|ტერნოპილი]] * [[ვინიციის ოლქი|ვინიცია]] | valign="top"| * [[ვოლინი (ოლქი)|ვოლინი]] * [[ზაკარპატიის ოლქი|ზაკარპატია]] * [[ზაპორიჟიის ოლქი|ზაპოროჟია]] * [[ჟიტომირის ოლქი|ჟიტომირი]] |- !colspan=2|<div class="center">'''ავტონომიური რესპუბლიკა'''</div> !colspan=3|<div class="center">'''ქალაქები სპეციალური სტატუსით'''</div> |- |colspan=2| * [[ყირიმი|ყირიმის ავტონომიური რესპუბლიკა]] |colspan="3" valign="top"| * [[კიევი]] * [[სევასტოპოლი]] |} <noinclude> == დემოგრაფია == * ''მოსახლეობა'' - 45 469 800 (2013), მათ შორის [[უკრაინელები|უკრაინელი]] 77,80 %, [[რუსები|რუსი]] 17,30 %, [[ბელარუსები|ბელარუსი]] 0,60 %, [[ყირიმელი თათრები|ყირიმელი თათარი]] 0,50 %, [[მოლდოველები|მოლდოველი]] 0,50 %. ყირიმის გარდა, უკრაინელები უმრავლესობას შეადგენენ ყველა ოლქში. *''სახელმწიფო ენა'' - უკრაინული. მოსახლეობის დიდი ნაწილისთვის მშობლიური ენა [[რუსული ენა|რუსულია]], გავრცელებულია აგრეთვე [[რუმინული ენა|რუმინული]], [[პოლონური ენა|პოლონური]], [[უნგრული ენა|უნგრული]]. * ''რელიგია'' - [[ქრისტიანობა]] ([[მართლმადიდებლობა]], [[კათოლიციზმი]]). * ''დედაქალაქი'' - [[კიევი]] (2 849 694), დიდი ქალაქები - [[ხარკივი]] (1.435), [[დნიპრო]] (1.026), [[ოდესა]] (1.022), [[დონეცკი]] (985), [[ზაპორიჟია]] (783), [[ლვივი]] (700). === უკრაინის ქალაქები მოსახლეობის მიხედვით === {| class="infobox" style="text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%" |- ! align=center style="background:#f5f5f5;" | № ! align=center style="background:#f5f5f5;" | ქალაქები ! align=center style="background:#f5f5f5;" | ოლქი ! align=center style="background:#f5f5f5;" | მოსახლეობა ! align=center style="background:#f5f5f5;" | № ! align=center style="background:#f5f5f5;" | ქალაქები ! align=center style="background:#f5f5f5;" | ოლქი ! align=center style="background:#f5f5f5;" | მოსახლეობა |- |align=center style="background:#f0f0f0;" | 1 ||align=left | '''[[კიევი]]''' || [[კიევი]] || 2 611 327 |align=center style="background:#f0f0f0;" | 11 ||align=left | '''[[ლუჰანსკი]]''' || [[ლუჰანსკის ოლქი|ლუჰანსკი]]|| 463 097 |- |align=center style="background:#f0f0f0;" | 2 ||align=left | '''[[ხარკივი]]''' || [[ხარკივის ოლქი|ხარკივი]]|| 1 470 902 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 12 ||align=left | '''[[მაკიივკა]]''' || [[დონეცკი (ოლქი)|დონეცკი]] || 389 589 |- |align=center style="background:#f0f0f0;" | 3 ||align=left | '''[[დნიპრო]]''' || [[დნიპროპეტროვსკის ოლქი|დნიპროპეტროვსკი]]|| 1 065 008 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 13 || align=left | '''[[სიმფეროპოლი]]''' || [[ყირიმის ავტონომიური რესპუბლიკა|ყირიმი]]|| 358 108 |- |align=center style="background:#f0f0f0;" | 4 ||align=left | '''[[ოდესა]]''' || [[ოდესა (ოლქი)|ოდესა]] || 1 029 049 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 14 ||align=left | '''[[ვინიცია]]''' || [[ვინიციის ოლქი|ვინიცია]]|| 356 665 |- |align=center style="background:#f0f0f0;" | 5 ||align=left | '''[[დონეცკი]]''' || [[დონეცკი (ოლქი)|დონეცკი]] || 1 016 194 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 15 ||align=left | '''[[სევასტოპოლი]]''' || [[სევასტოპოლი]] || 342 451 |- |align=center style="background:#f0f0f0;" | 6 ||align=left | '''[[ზაპორიჟია]]''' || [[ზაპორიჟიის ოლქი|ზაპორიჟია]]|| 815 256 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 16 ||align=left | '''[[ხერსონი]]''' || [[ხერსონი (ოლქი)|ხერსონი]] || 328 360 |- |align=center style="background:#f0f0f0;" | 7 ||align=left | '''[[ლვივი]]''' || [[ლვივის ოლქი|ლვივი]]|| 732 818 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 17 ||align=left | '''[[პოლტავა]]''' || [[პოლტავის ოლქი|პოლტავა]] || 317 998 |- |align=center style="background:#f0f0f0;" | 8 ||align=left | '''[[კრივი-რიჰი]]''' || [[დნიპროპეტროვსკის ოლქი|დნიპროპეტროვსკი]]|| 668 980|| align=center style="background:#f0f0f0;" | 18 ||align=left | '''[[ჩერნიჰივი]]''' || [[ჩერნიჰივის ოლქი|ჩერნიჰივი]]|| 304 994 |- |align=center style="background:#f0f0f0;" | 9 ||align=left | '''[[მიკოლაივი]]''' || [[მიკოლაივის ოლქი|მიკოლაივი]]|| 514 136 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 19 ||align=left | '''[[ჩერკასი]]''' || [[ჩერკასი (ოლქი)|ჩერკასი]] || 295 414 |- |align=center style="background:#f0f0f0;" | 10 ||align=left | '''[[მარიუპოლი]]''' || [[დონეცკი (ოლქი)|დონეცკი]] || 492 176 || align=center style="background:#f0f0f0;" | 20 ||align=left | '''[[სუმი]]''' || [[სუმის ოლქი|სუმი]] || 293 141 |- | colspan="9" align="center" style="background:#f5f5f5;" | 2001 წლის მონაცემები |}{{clear}}<noinclude> == ეკონომიკა == {{მთავარი|უკრაინის ეკონომიკა}} საბჭოთა ეპოქის განვითარებული სოფლის მეურნეობისა და ინდუსტრიის რესპუბლიკა ამჟამად ენერგომატარებლებზე მთლიანად რუსეთზეა დამოკიდებული. უკრაინის დღევანდელი ეკონომიკისთვის დამახასიათებელია გარდამავალი ეტაპის სირთულეები. ქვეყანა მდიდარია ბუნებრივი რესურსებით - [[რკინის მადანი]], [[ქვანახშირი]], [[მანგანუმი]], [[ბუნებრივი აირი]], [[ნავთობი]], [[მარილი]], [[გოგირდი]], [[გრაფიტი]], [[ტიტანი]], [[მაგნეზიუმი]], [[ნიკელი]], [[ვერცხლისწყალი]], საშენი ხე-ტყე, სასოფლო-სამეურნეო მიწები. ექსპორტში დიდი წილი აქვს ლითონებს, მანქანათმშენებლობის პროდუქციას, კვების პროდუქტებს. ვალუტა - ჰრივნა (UAH). == კულტურა == [[ფაილი:VolynPysanky.jpg|thumb|ტრადიციული უკრაინული პისანკუს კოლექცია]] უკრაინაში დომინანტური რელიგია არის მართლმადიდებელი ქრისტიანობა, რამაც უდიდესი გავლენა მოახდინა უკრაინული ადათ-წესების ჩამოყალიბებაზე. ქალის როლი უფრო ტრადიციებს ემორჩილება და ბავშვების აღრდაში ბაბუები უფრო მეტ და მნიშვნელოვან მონაწილეობას იღებენ ვიდრე ეს დასავლეთშია მიღებული. უკრაინულ მუსიკაზე, [[არქიტექტურა]]ზე, ხელოვნებაზე განმსაზღვრელი აღმოჩნდა უკრაინის მეზობლების კულტურა. არასახარბიელოდ იმოქმედა კომუნისტურმა ეპოქამ უკრაინის კულტურაზე. [[1932]] წელს სტალინმა სოციალისტური რეალიზმი გამოაცხადა სახელმწიფო პოლიტიკად საბჭოთა კავშირში. ამან შემოქმედებითად გააღარიბა უკრაინელი ხელოვანები. 1980-იან წლებში საბჭოეთში გამოცხადებულმა გარდაქმნამ მეტი შემოქმედებითი თავისუფლება მისცა მათ. [[ფაილი:St. Michael's Cathedral from belltower.JPG|thumb|left|წმინდა მიხეილის ტაძარი [[კიევი|კიევში]]]] უძველესი ტრადიციაა უკრაინაში სააღდგომო კვერცხების შეღებვა, რომელთაც უკრაინაში ''პისანკუს'' უწოდებენ. კვერცხების გარეკანზე იდება ცვილის ნიმუშის მისაღებად. ამის შემდეგ კვერცხი იღებება სასურველი ფერით. ცვილის ტარგის მოძრობის შემდეგ, სააღდგომო კვერცხზე სასურველი ფორმის გამოსახულებას იღებენ. ამ ტრადიციას საუკუნოვანი ისტორია აქვს და სათავეს უკრაინის გაქრისტიანებიდან იღებს. ქალაქ კოლომიაში [[2000]] წელს დაარსდა პისანკას მუზეუმი, რომელიც [[2007]] წელს უკრაინის შვიდი საოცრების სიაში შეიტანეს. ტრადიციული უკრაინული საკვები არის: წიწილა, ღორისა და საქონლის ხორცი, თევზი და სოკო. ასევე, უკრაინელების საკვები რაციონის დიდ ნაწილს შეადგენს პომიდორი, მარცვლეული, ცოცხალი და დამწნილებული ბოსტნეული. ტრადიციული კერძებია: [[ვარენიკი]] (მოხარშული ცომის ნაჭრებში გახვეული პომიდორი, სოკო, ყველი ან ალუბალი), [[ბორში]] (სოკოს, კომბოსტოს, ჭარხლის, ან ხორცის წვნიანი), [[გოლაბსკი]] (კომბოსტოს ფოთოლში გახვეული ბრინჯი, ხორცი და სტაფილო). გავრცელებულია კიევური წიწილა და კიევური კექსი. უკრაინელები სვამენ ხილის წვენს, რძეს, კეფირს, მინერალურ წყლებს, ჩაისა და ყავას, ლუდს, ღვინოსა და უკრაინულ არაყს - [[გორილკა|გორილკას]]. * ''არქიტექტურა'': კიევის წმინდა სოფიას ტაძარი, ლვივის ისტორიული ცენტრი. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{commons|Ukraine}} {{უკრაინის ადმინისტრაციული დაყოფა}} {{პოსტსაბჭოთა ქვეყნები}} {{სუუამის ქვეყნები}} {{ბისეკი}} {{ევროპის ქვეყნები}} [[კატეგორია:ევროპის ქვეყნები]] [[კატეგორია:სლავური ქვეყნები]] [[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:სუამის წევრი ქვეყნები]] [[კატეგორია:უკრაინა| ]] ccth2rxzk9hsh8th5ahcaen1p18u883 0 2805 4822950 4821415 2025-07-01T11:13:22Z 91.151.130.78 /* საინგილოს ქართული ეკლესია-მონასტრები */ 4822950 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:საინგილოს რუკა.jpg|მინი|საინგილოს სქემატური რუკა]] [[ფაილი:Hereti Georgians Map Koryakov.svg|მინი|ქართველთა განსახლების არეალი საინგილოში.]] '''საინგილო''' (ყოფილი ''[[ელისენი]]'') — საქართველოს ისტორიულ-გეოგრაფიული მხარე, რომელიც მდებარეობდა მის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში, ხოლო ამჟამად [[კახის რაიონი|კახის]] (კაკის — ასე ეწოდებოდა მას XX საუკუნის 20-იან წლებამდე), [[ზაქათალის რაიონი|ზაქათალისა]] და [[ბელაქანის რაიონი|ბელაქანის]] რაიონებით [[აზერბაიჯანი]]ს ტერიტორიაზეა მოქცეული. ტერმინი „საინგილო“ XIX საუკუნეში დამკვიდრდა [[ინგილოები]]თ დასახლებული მხარის აღსანიშნავად. გამაჰმადიანებულ ქართველს ინგილოს ეძახდნენ, რაც თურქულად „ახლად მორჯულებულს“ ნიშნავს. აქედან წარმოსდგება სახელები „[[ინგილოები|ინგილო]]“ და „საინგილო“. ==გეოგრაფია== საინგილო მოიცავს კახეთის კავკასიონითა და ალაზნის ვაკის აღმოსავლეთ ნაწილებს, დიშუზის დაბალ ქედსა და აჯინოურის ვაკეს. უდიდესი მდინარეებია [[ქურმუხისწყალი]], მუხახისწყალი, ჭარისწყალი, მაწეხ-კატეხის წყალი, [[ბელაქნისწყალი]]. საინგილოს ტერიტორიაზეა [[მინერალური წყლები]] (ქურმუხის ხეობაში და ალიბეგლოსთან) სპილენძის და რკინის მადნები (ბელაქანში), ტყვიის და ვერცხლის მადნები (მუხახში). ==სოფლის მეურნეობა== ამ ხარეში სოფლის მეურნეობა ოდითგანვე კარგად იყო განვითარებული. მის მთავარ დარგებს წარმოადგენდა მეთამბაქეობა, მეხილეობა, მეაბრეშუმეობა, მესაქონლეობა, მარცვლეულის მეურნეობა და სხვა. ამ მხარის მრეწველობა ძირითადად სოფლის მეურნეობის პროდუქტების გადამუშავების ბაზაზეა განვითარებული. ==მოსახლეობა== საინგილო მრავალეროვანი მხარეა. აქ ცხოვრობენ [[ქართველები]], [[წახურები]], [[ავარები]], [[აზერბაიჯანელები]], [[რუსები]] და სხვა. ==ისტორია== საინგილო შედგებოდა (კაკ-ენისელი) და [[ელისუს სასულთნო]]საგან. საინგილოს ტერიტორია ადრინდელ საუკუნეებში ძველი ქართული პროვინცია [[ჰერეთი]]ს შემადგენელი ნაწილი იყო. XI საუკუნის დასაწყისში ადმინისტრაციულად [[მაჭის საერისთავო]]ს ფარგლებში მოექცა. XVI-XVII საუკუნეებში პოლიტიკური ცვლილებებმა [[კახეთის სამეფო]]ში, [[ოსმალეთი]]სა და [[სპარსეთი]]ს გამუდმებულმა აგრესიამ და დაღესტნელი ფეოდალების თავდასხმებმა ამ მხარის ეკონომიკური და პოლიტიკური დაცემა გამოიწვია, ნადგურდებოდა მკვიდრი ქართველი მოსახლეობა, მის ადგილზე სახლდებოდნენ წახურელი და ავარი [[ლეკები]]. ერთდროულად ხდებოდა ქართველი მოსახლეობის დაყმევება და [[მაჰმადიანობა|გამაჰმადიანება]]. დროთა ვითარებაში საინგილო საერთოდ მოსწყდა კახეთის სამეფოს. XVIII საუკუნის I მეოთხედში აქ საბოლოოდ ჩამოყალიბდა ავარი ([[ჭარი (ქალაქი)|ჭარი]], [[ბელაქანი]], [[კატეხი]], [[თალა]], [[მუხახი]], [[ჯინიხი]]) და წახურელი ([[წახური]], [[ილისუ]], [[სუვაგილო]] და [[ყარადულაკი]]) ლეკების ე. წ. თავისუფალი თემები. კახეთის მეფეების მრავალი ცდა გაეთავისუფლებინათ აღმოსავლეთ კახეთის მიწები, უშედეგოდ მთავრდებოდა. 1803 წელს [[ჭარ-ბელაქანი]] და ელისუს სასულთნო [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] ქვეშევრდომობაში შევიდა. 1830 წელს ცარიზმა გააუქმა მათი პოლიტიკური დამოუკიდებლობა და შექმნა [[ჭარ-ბელაქნის ოლქი]], მის ბაზაზე კი 1840 — [[ბელაქნის მაზრა]], რომელიც ადმინისტრაციულად [[საქართველო-იმერეთის გუბერნია]]ში შევიდა. 1842 წელს იგი კვლავ ცალკე ოლქად გამოიყო, ხოლო 1844 წლიდან ჭარ-ბელაქნის სამხედრო ოლქი გახდა. 1860 წლიდან იგი [[ზაქათალის ოკრუგი|ზაქათალის ოკრუგად]] იწოდებოდა და ექვემდებარებოდა დაღესტნის ოლქს. ამავე დროს ყოფილი ელისუს სასულთნოს მთიანი ნაწილი ე. წ. მთიანი მაღალი, შეუერთდა [[სამურის ოკრუგი|სამურის ოკრუგს]]. საინგილოს ნაწილი მოქცეული იყო [[სიღნაღის მაზრა]]ში, ნაწილი კი [[ნუხის მაზრა]]ში. 1918-1921 წლებში საინგილოს რეგიონი, [[ზაქათალის ოლქის ავტონომია|ზაქათალის ოლქის ავტონომიის]] სახით, [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] შემადგენლობაში შედიოდა. საქართველოს ძალდატანებითი გასაბჭოების შემდეგ, [[საქართველო]]ს ეს რეგიონი უკანონოდ ჩამოაჭრეს და [[აზერბაიჯანი]]ს შემადგენლობაში შეიყვანეს. თანამედროვე ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული დაყოფით საინგილო მოიცავს აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ბელაქნის, ზაქათალისა და კახის რაიონების ტერიტორიას. ==ტრადიციული საცხოვრისი== საინგილოში აშენებდნენ ქვითკირის და ხის სახლებს, დაქანებული სახურავით, რომელიც დახურული იყო ჩალითა და [[კრამიტი]]თ. იშვიათი იყო [[ბანიანი სახლი]]. სახლი იყო ერთსართულიანი, ერთოთახიანი, უფანჯრო, უბუხრო, უიატაკო. თბებოდა შუაცეცხლით. აღმოსავლეთ კედელზე მოდგმული იყო მთლიანი ხისგან გამოჭრილი [[თახჩა]]. დედაბოძის მარცხენა კედელზე მოწყობილი იყო დიდი ბეღელი. ინგილოებს ეზოში ჰქონდათ გადაუხურავი [[მარანი|მარნები]]. იქვე იდგა [[თონე]]. ეზოები შემოფარგლული იყო ტყრუშული ღობით ან ქვითკირის კედლით. ეზოებში ძირითადად გაშენებული ჰქონდათ [[თუთა]], [[ვაშლი]], [[მსხალი]], [[ბალი]], [[ალუბალი]], [[ჭერამი]] და სხვა. == საინგილოს ქართული ეკლესია-მონასტრები == # [[ალიბეგლოს წმინდა ნინოს ეკლესია|ალიბეგლოს წმ. ნინოს სახელობის ეკლესია]] # [https://albanyolu.az/bloq/villages/13-bas-kungut-kendi.html ბაშ-კუნგუთის ეკლესია] # [[ბიდეიზის საყდარი]] # [[ბოეთანის ეკლესია|ბოეთანის დარბაზული ეკლესია]] (საყდარი) # [[გიშის ეკლესია]] (საყდარი) # [[დარვაზის ტაძარი]] # [[დიდი ალათემურის ეკლესია]] # [[ვარდიანის ეკლესია]] # [[ვაჩნაძიანთ მადლის ეკლესია]] (ნურ-ქილისა) # [[ზარნის ეკლესია]] # [[ბაზარის ღვთისმშობლის ეკლესია]] ([https://www.orthodoxy.ge/eklesiebi/hereti/hereti.htm ზეგამი,] ბახთალა,ფერიყალა) # [[ზედზგითი|ზედზგითის ეკლესია]] # [[ინგილო-ქოთოქლოს სამების ეკლესია]] # [[კასრის საყდარი|კასრის ეკლესია]] (საყდარი) # [[კატეხის ეკლესია]] # [[კახის პატარა ალავერდის ეკლესია]] # [[კახის წმინდა გიორგის ეკლესია]] # [[ლექართის შვიდი ეკლესიის მონასტერი|ლექართის წმ. ნინოს სახელობის სამონასტრო კომპლექსი]] (7 ეკლესია) # [[ლექეთის წმინდა ნინოს ტაძარი]] # [[მამრუხის ტაძარი]] # [[მეშაბაშის ეკლესია]] # [[მოკარ-კილისა|მოკარ-კილისას ეკლესია]] # [[როჩაჰმედის ტაძარი]] # [[ქურმუხის წმინდა გიორგის ეკლესია|ქურმუხის წმინდა გიორგის სახელობის ტაძარი]] # [[ყულარის ტაძარი]] # [[ყუმის ტაძარი]] (ბაზილიკა) # [[ძელი-ცხოველი|ძელი-ცხოველის ეკლესია]] == იხილეთ აგრეთვე == *[[ინგილოები]] *[[ჰერეთი]] == იხილეთ აგრეთვე == *[[ინგილოები]] *[[ჰერეთი]] == ლიტერატურა == {{ქსე|8|663|პაპუაშვილი თ.}} *''პაპუაშვილი თ.'', ჭარ-ბელაქანი, თბ., 1972; *''ბერძენიშვილი ნ.,'' აღმოსავლეთ კახეთის წარსულიდან, მის წგ-ში:საქართველოს ისტორიის საკითხები, წგნ. 3, თბ., 1966; *''დუმბაძე მ.,'' აღმოსავლეთ კახეთის (საინგილოს) ისტორიიდან, თბ., 1953; *[[მოსე ჯანაშვილი|''ჯანაშვილი მ.'']], „საინგილო“, ტფილისი, 1910 == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.fact.ge/news.aspx?i=2a59e28f-a771-440b-90da-13a09f4af5e3 ინგილოები - "სტრატეგიული ძმობის" მსხვერპლნი // Fact.ge] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110918145125/http://www.fact.ge/news.aspx?i=2a59e28f-a771-440b-90da-13a09f4af5e3 |date=2011-09-18 }} * [http://hereti.org ყველაფერი ჰერეთის (საინგილო) შესახებ // hereti.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150926051035/http://hereti.org/ |date=2015-09-26 }} {{საქართველოს ისტორიული მხარეები}} [[კატეგორია:საქართველოს ისტორიულ-გეოგრაფიული მხარეები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის გეოგრაფია]] s3zaufnkk9eb1qvdobwg7m686hv3u35 0 8128 4822794 4776173 2025-06-30T19:28:27Z Kxeon 142741 დაემატა წლები 4822794 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Prussia in the German Reich (1871).svg|მინი|პრუსიის რუკა]] [[ფაილი:Flag of the Kingdom of Prussia (1803-1892).svg|მინი|პრუსიის დროშა (1803-1892)]] [[ფაილი:Preußischer Adler.svg|მინი|პრუსიის გერბი (1701-1871)]] '''პრუსია''' ({{lang-de|Preußen}}, {{lang-la|Borussia, Prussia, Prutenia}}; {{lang-pl|Prusy}}; {{lang-ru|Пруссия}}; {{lang-lt|Prūsija}}) — [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალურ]] და [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ]] ევროპაში გერმანელ ფეოდალთა სამხედრო ექსპანსიის შედეგად შექმნილი სახელმწიფო, რომელიც [[გერმანიის იმპერია|გერმანიაში]] [[მილიტარიზმი]]სა და რეაქციის დასაყრდენი იყო. საბოლოოდ მოისპო [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომში]] [[ფაშისტური გერმანია|ფაშისტური გერმანიის]] განადგურების შედეგად. == ისტორია == პრუსიის ბირთვი იყო [[ბრანდენბურგის საკურფიურსტო]] და [[ტევტონთა ორდენი]]ს სახელმწიფო. 1618 წელს შეიქმნა ბრანდენბურგ-პრუსიის გაერთიანებული სახელმწიფო, რომელიც ბრანდენბურგის კურფიურსტებს ემორჩილებოდა. ეს სახელმწიფო [[ჰოენცოლერნები]]ს დინასტიურ და იუნკერთა ინტერესებს იცავდა. პრუსიაში ბატონყმობის უმკაცრესი ფორმები გავრცელდა (ე.წ. „ბატონყმობის მეორე გამოცემა“), ხოლო მილიტარიზმი ჰოენცოლერნების სახელმწიფოს გაბატონებული და დამახასიათებელი ტენდენცია გახდა. [[1701]] წელს კურფიურსტმა [[ფრიდრიხ ვილჰელმ III (პრუსია)|ფრიდრიხ III]]-მ „საღვთო რომის იმპერიის“ იმპერატორისაგან მეფის ტიტული მიიღო. ბრანდენბურგ-პრუსიის საკურფიურსტო სამეფოდ გადაიქცა. [[ფრიდრიხ II (პრუსია)|ფრიდრიხ II]]-ის ([[1740]]-[[1786]]) დროს პრუსიის არმია [[დასავლეთი ევროპა|დასავლეთ ევროპაში]] ყველაზე მრავალრიცხოვანი გახდა; განმტკიცდა მილიტარისტული პოლიტიკურ-ბიუროკრატიიული რეჟიმი (ე.წ. პრუსიულობა). მკაცრად ახშობდნენ თავისუფალი აზრის ყოველგვარ გამოვლენას. ავსტრიული მემკვიდრეობისათვის ომის (1740-48) დროს პრუსიამ ხელთ იგდო [[სილეზია|სილეზიის]] უმეტესი ნაწილი. [[შვიდწლიანი ომი|შვიდწლიან ომში]] (1756-63) პრუსიას სურდა, დაეპყრო [[საქსონია]], [[პომერანია|პომორიეს]] ჯერ კიდევ დაუპყრობელი ნაწილი და [[კურლანდია]]; განემტკიცებინა თავისი გავლენა გერმანულ წვრილ სახელმწიფოებზე, მაგრამ ფრიდრიხ II-ის არმია [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის]] ჯარებთან გროსეგერსდორფსა (1757) და კუნერსდორფთან ([[1759]]) ბრძოლებში დამარცხდა, ხოლო [[1760]] წელს რუსეთის ჯარმა პრუსიის დედაქალაქი [[ბერლინი]] დაიკავა. მხოლოდ უთანხმოებამ მოკავშირეებს (ავსტრია, რუსეთი, საფრანგეთი) შორის და რუსეთში [[პეტრე III]]-ის გამეფებამ, რომელიც ყოველივე პრუსიულისა და ფრიდრიხ II-ის თაყვანისმცემელი იყო, იხსნა პრუსია კატასტროფისაგან. პეტრე III-მ ზავი დადო და კავშირი დაამყარა ფრიდრიხ II-სთან. რუსეთსა და ავსტრიასთან ერთად [[პოლონეთ-ლიტვის თანამეგობრობა|რეჩ პოსპოლიტის]] სამ დანაწილებაში ([[1772]], [[1793]], [[1795]]) მონაწილეობამ პრუსიას შესძინა [[პოზნანი]], ქვეყნის ცენტრალური რაიონები [[ვარშავა|ვარშავითურთ]], აგრეთვე [[გდანსკი]], [[თორნი]] და სხვა ტერიტორიები. XVIII საუკუნის ბოლოსთვის პრუსიის ტერიტორია 300 ათ. კმ² გაფართოვდა. საფრანგეთის დიდი რევოლუციის დროს პრუსია პირველი ანტიფრანგული კოალიციის ერთ-ერთი მთავარი მონაწილე იყო, მაგრამ 1795 წელს იძულებული გახდა საფრანგეთთან სეპარატისტული ბაზელის ზავი დაედო. 1806 წელს პრუსია IV ანტიფრანგულ კოალიციაში მონაწილეობდა, მაგრამ [[ნაპოლეონ I]]-მა იენასა და აუერშტედტთან ბრძოლებში პრუსიის არმია გაანადგურა. [[ტილზიტის ზავი]]თ (1807) პრუსიამ თავისი ტერიტორიის თითქმის ნახევარი დაკარგა. პრუსიის განადგურებამ ჰ.ფ.კ. შტაინი და კ.ა. ჰარდენბერგი აიძულა, ბურჟუაზიული ხასიათის რეფორმები (გლეხობის გათავისუფლება პირადი ბატონყმობის დამოკიდებულებისაგან 1807 წ. და სხვა.) გაეტარებინათ; აგრეთვე სამხედრო რეფორმა (მოამზადეს გ. შარნჰორსტმა და ა.ვ.ა. გნაიზენაუმ). 1812 წელს ეროვნული ინტერესების საწინააღმდეგოდ პრუსიამ ჯარი მისცა ნაპოლეონ პირველს რუსეთზე თავდასხმაში მონაწილეობის მისაღებად. ვენის ტრაქტატით 1815 წელს პრუსიამ მიიღო საქსონიის ტერიტორიის ნაწილის 2\3, მიწები [[რაინი|რაინზე]] (რაინის ოლქი, [[ვესტფალია]]). 1834 წ. შექმნილი საბაჟო კავშირის მთავარი მონაწილე პრუსია იყო. 1848 წ. ბურჟუაზიულ-დემოკრატიული რევოლუციის დროს პრუსიის მხედრიონმა ჯერ პოზნანის აჯანყება ჩაახშო, შემდეგ კი გერმანიის დემოკრატიულ და რევოლუციურ ძალებს გაუსწორა ანგარიში. [[1850]] წელს ძალაში შევიდა ახალი კონსტიტუცია, რომელიც 1918 წლამდე მოქმედებდა. [[კაპიტალიზმი]]ს განვითარება სოფლის მეურნეობაში გლეხობისათვის მტკივნეული ე.წ. პრუსიული გზით წარიმართა. პრუსიის მთავრობა დაეხმარა ცარიზმს პოლონეთის განმათავისუფლებელი აჯანყების 1863-64 წწ. ჩაქრობაში, რითაც უზრუნველყო რუსეთის კეთილდამოკიდებულება პრუსიის მიმართ მისი გერმანიაში ჰეგემონობისათვის ბრძოლის დროს. პრუსიის გამარჯვებამ [[დანია]]სთან 1864 წ. [[ავსტრია]]სთან 1866 წ. ომებში განაპირობა გერმანიის გაერთიანება პრუსიის ხელმძღვანელობით. 1867 წელს პრუსიამ ჩრდილოგერმანული კავშირი შექმნა. 1870-71 წწ. პრუსია ეომებოდა საფრანგეთს, რის შედეგადაც ხელთ იგდო საფრანგეთის ოქლები: [[ელზასი]] და აღმოსავლეთი [[ლოთარინგია]]. მიიღო 5 მლრდ ფრანკი კონტრიბუცია. 1871 წლის 18 იანვარს გამოცხადდა გერმანული იმპერიის შექმნა. გაერთიანებულ გერმანიაში პრუსიამ შეინარჩუნა გაბატონებული მდგომარეობა, პრუსიის მეფე გერმანიის იმპერატორიც იყო. პრუსია-გერმანიის მილიტარისტებმა დიდი როლი ითამაშეს [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს 1914-1918 წწ. გაჩაღებაში. ნოემბრის რევოლუციამ (1918) ჰოენცოლერნების დინასტია დაამხო, მაგრამ მონოპოლიებმა და იუნკრობამ შეინარჩუნეს თავიანთი ბატონობა. [[ვაიმარის რესპუბლიკა]]ში პრუსიამ (რომელიც ერთ-ერთი პროვინცია გახდა) შეინარჩუნა თავისი უპირატესი როლი ქვეყნის ეკონომიკასა და პოლიტიკურ ცხოვრებაში. გერმანიაში ფაშისტური დიქტატურის დამყარების (1933 წლის იანვარი) შემდეგ პრუსიის სახელმწიფო აპარატი „მესამე იმპერიის“ სახელმწიფო აპარატს შეერწყა. [[1947]] წლის 25 თებერვალს საკონტროლო საბჭომ გერმანიაში მიიღო კანონი პრუსიის სახელმწიფო ლიკვიდაციის შესახებ. == ქრონოლოგია == * თავდაპირველად იყო [[ბალტიისპირეთი|ბალტიისპირა]] ტომების [[პრუსები]]ს მიწა. * შუა საუკუნეებში [[ტევტონთა ორდენი]]ს სამფლობელო. * XVI საუკუნიდან იგი [[ჰოენცოლერნი (დინასტია)|ჰოენცოლერნთა]] ერთ-ერთი საჰერცოგო იყო [[პოლონეთი]]ს მეფისადმი ვასალურ დამოკიდებულებაში. * [[1618]] წლიდან პრუსია პერსონალურ კავშირში იყო [[ბრანდენბურგი|ბრანდენბურგთან]] * [[1701]] წლიდან იგი დამოუკიდებელი სამეფო გახდა. * [[1815]]-[[1866]] წლებში იგი [[გერმანული კავშირი]]სა და [[1867]]-[[1871]] [[ჩრდილოგერმანული კავშირი]]ს წევრი იყო. * [[1871]]-[[1945]] წლებში პრუსია [[გერმანიის იმპერია|გერმანიის იმპერია/რაიხის]] შემადგენლობაში იყო და [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ, [[1947]] წელს, იგი „დე იურე“ გაუქმებულ იქნა [[მოკავშირეთა საკონტროლო საბჭო]]ს მიერ. == იხილეთ აგრეთვე == * [[პრუსიის მეფეების სია]] == ლიტერატურა == *[[ქსე]], ტ. 8, თბ. 1984. გვ.222-223 [[კატეგორია:პრუსია|*]] sgn1n2k1v48yfovkirmltqxecxx793s 4822795 4822794 2025-06-30T19:29:26Z Kxeon 142741 ბმულები 4822795 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Prussia in the German Reich (1871).svg|მინი|პრუსიის რუკა]] [[ფაილი:Flag of the Kingdom of Prussia (1803-1892).svg|მინი|პრუსიის დროშა ([[1803]]-[[1892]])]] [[ფაილი:Preußischer Adler.svg|მინი|პრუსიის გერბი ([[1701]]-[[1871]])]] '''პრუსია''' ({{lang-de|Preußen}}, {{lang-la|Borussia, Prussia, Prutenia}}; {{lang-pl|Prusy}}; {{lang-ru|Пруссия}}; {{lang-lt|Prūsija}}) — [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალურ]] და [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ]] ევროპაში გერმანელ ფეოდალთა სამხედრო ექსპანსიის შედეგად შექმნილი სახელმწიფო, რომელიც [[გერმანიის იმპერია|გერმანიაში]] [[მილიტარიზმი]]სა და რეაქციის დასაყრდენი იყო. საბოლოოდ მოისპო [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომში]] [[ფაშისტური გერმანია|ფაშისტური გერმანიის]] განადგურების შედეგად. == ისტორია == პრუსიის ბირთვი იყო [[ბრანდენბურგის საკურფიურსტო]] და [[ტევტონთა ორდენი]]ს სახელმწიფო. 1618 წელს შეიქმნა ბრანდენბურგ-პრუსიის გაერთიანებული სახელმწიფო, რომელიც ბრანდენბურგის კურფიურსტებს ემორჩილებოდა. ეს სახელმწიფო [[ჰოენცოლერნები]]ს დინასტიურ და იუნკერთა ინტერესებს იცავდა. პრუსიაში ბატონყმობის უმკაცრესი ფორმები გავრცელდა (ე.წ. „ბატონყმობის მეორე გამოცემა“), ხოლო მილიტარიზმი ჰოენცოლერნების სახელმწიფოს გაბატონებული და დამახასიათებელი ტენდენცია გახდა. [[1701]] წელს კურფიურსტმა [[ფრიდრიხ ვილჰელმ III (პრუსია)|ფრიდრიხ III]]-მ „საღვთო რომის იმპერიის“ იმპერატორისაგან მეფის ტიტული მიიღო. ბრანდენბურგ-პრუსიის საკურფიურსტო სამეფოდ გადაიქცა. [[ფრიდრიხ II (პრუსია)|ფრიდრიხ II]]-ის ([[1740]]-[[1786]]) დროს პრუსიის არმია [[დასავლეთი ევროპა|დასავლეთ ევროპაში]] ყველაზე მრავალრიცხოვანი გახდა; განმტკიცდა მილიტარისტული პოლიტიკურ-ბიუროკრატიიული რეჟიმი (ე.წ. პრუსიულობა). მკაცრად ახშობდნენ თავისუფალი აზრის ყოველგვარ გამოვლენას. ავსტრიული მემკვიდრეობისათვის ომის (1740-48) დროს პრუსიამ ხელთ იგდო [[სილეზია|სილეზიის]] უმეტესი ნაწილი. [[შვიდწლიანი ომი|შვიდწლიან ომში]] (1756-63) პრუსიას სურდა, დაეპყრო [[საქსონია]], [[პომერანია|პომორიეს]] ჯერ კიდევ დაუპყრობელი ნაწილი და [[კურლანდია]]; განემტკიცებინა თავისი გავლენა გერმანულ წვრილ სახელმწიფოებზე, მაგრამ ფრიდრიხ II-ის არმია [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის]] ჯარებთან გროსეგერსდორფსა (1757) და კუნერსდორფთან ([[1759]]) ბრძოლებში დამარცხდა, ხოლო [[1760]] წელს რუსეთის ჯარმა პრუსიის დედაქალაქი [[ბერლინი]] დაიკავა. მხოლოდ უთანხმოებამ მოკავშირეებს (ავსტრია, რუსეთი, საფრანგეთი) შორის და რუსეთში [[პეტრე III]]-ის გამეფებამ, რომელიც ყოველივე პრუსიულისა და ფრიდრიხ II-ის თაყვანისმცემელი იყო, იხსნა პრუსია კატასტროფისაგან. პეტრე III-მ ზავი დადო და კავშირი დაამყარა ფრიდრიხ II-სთან. რუსეთსა და ავსტრიასთან ერთად [[პოლონეთ-ლიტვის თანამეგობრობა|რეჩ პოსპოლიტის]] სამ დანაწილებაში ([[1772]], [[1793]], [[1795]]) მონაწილეობამ პრუსიას შესძინა [[პოზნანი]], ქვეყნის ცენტრალური რაიონები [[ვარშავა|ვარშავითურთ]], აგრეთვე [[გდანსკი]], [[თორნი]] და სხვა ტერიტორიები. XVIII საუკუნის ბოლოსთვის პრუსიის ტერიტორია 300 ათ. კმ² გაფართოვდა. საფრანგეთის დიდი რევოლუციის დროს პრუსია პირველი ანტიფრანგული კოალიციის ერთ-ერთი მთავარი მონაწილე იყო, მაგრამ 1795 წელს იძულებული გახდა საფრანგეთთან სეპარატისტული ბაზელის ზავი დაედო. 1806 წელს პრუსია IV ანტიფრანგულ კოალიციაში მონაწილეობდა, მაგრამ [[ნაპოლეონ I]]-მა იენასა და აუერშტედტთან ბრძოლებში პრუსიის არმია გაანადგურა. [[ტილზიტის ზავი]]თ (1807) პრუსიამ თავისი ტერიტორიის თითქმის ნახევარი დაკარგა. პრუსიის განადგურებამ ჰ.ფ.კ. შტაინი და კ.ა. ჰარდენბერგი აიძულა, ბურჟუაზიული ხასიათის რეფორმები (გლეხობის გათავისუფლება პირადი ბატონყმობის დამოკიდებულებისაგან 1807 წ. და სხვა.) გაეტარებინათ; აგრეთვე სამხედრო რეფორმა (მოამზადეს გ. შარნჰორსტმა და ა.ვ.ა. გნაიზენაუმ). 1812 წელს ეროვნული ინტერესების საწინააღმდეგოდ პრუსიამ ჯარი მისცა ნაპოლეონ პირველს რუსეთზე თავდასხმაში მონაწილეობის მისაღებად. ვენის ტრაქტატით 1815 წელს პრუსიამ მიიღო საქსონიის ტერიტორიის ნაწილის 2\3, მიწები [[რაინი|რაინზე]] (რაინის ოლქი, [[ვესტფალია]]). 1834 წ. შექმნილი საბაჟო კავშირის მთავარი მონაწილე პრუსია იყო. 1848 წ. ბურჟუაზიულ-დემოკრატიული რევოლუციის დროს პრუსიის მხედრიონმა ჯერ პოზნანის აჯანყება ჩაახშო, შემდეგ კი გერმანიის დემოკრატიულ და რევოლუციურ ძალებს გაუსწორა ანგარიში. [[1850]] წელს ძალაში შევიდა ახალი კონსტიტუცია, რომელიც 1918 წლამდე მოქმედებდა. [[კაპიტალიზმი]]ს განვითარება სოფლის მეურნეობაში გლეხობისათვის მტკივნეული ე.წ. პრუსიული გზით წარიმართა. პრუსიის მთავრობა დაეხმარა ცარიზმს პოლონეთის განმათავისუფლებელი აჯანყების 1863-64 წწ. ჩაქრობაში, რითაც უზრუნველყო რუსეთის კეთილდამოკიდებულება პრუსიის მიმართ მისი გერმანიაში ჰეგემონობისათვის ბრძოლის დროს. პრუსიის გამარჯვებამ [[დანია]]სთან 1864 წ. [[ავსტრია]]სთან 1866 წ. ომებში განაპირობა გერმანიის გაერთიანება პრუსიის ხელმძღვანელობით. 1867 წელს პრუსიამ ჩრდილოგერმანული კავშირი შექმნა. 1870-71 წწ. პრუსია ეომებოდა საფრანგეთს, რის შედეგადაც ხელთ იგდო საფრანგეთის ოქლები: [[ელზასი]] და აღმოსავლეთი [[ლოთარინგია]]. მიიღო 5 მლრდ ფრანკი კონტრიბუცია. 1871 წლის 18 იანვარს გამოცხადდა გერმანული იმპერიის შექმნა. გაერთიანებულ გერმანიაში პრუსიამ შეინარჩუნა გაბატონებული მდგომარეობა, პრუსიის მეფე გერმანიის იმპერატორიც იყო. პრუსია-გერმანიის მილიტარისტებმა დიდი როლი ითამაშეს [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს 1914-1918 წწ. გაჩაღებაში. ნოემბრის რევოლუციამ (1918) ჰოენცოლერნების დინასტია დაამხო, მაგრამ მონოპოლიებმა და იუნკრობამ შეინარჩუნეს თავიანთი ბატონობა. [[ვაიმარის რესპუბლიკა]]ში პრუსიამ (რომელიც ერთ-ერთი პროვინცია გახდა) შეინარჩუნა თავისი უპირატესი როლი ქვეყნის ეკონომიკასა და პოლიტიკურ ცხოვრებაში. გერმანიაში ფაშისტური დიქტატურის დამყარების (1933 წლის იანვარი) შემდეგ პრუსიის სახელმწიფო აპარატი „მესამე იმპერიის“ სახელმწიფო აპარატს შეერწყა. [[1947]] წლის 25 თებერვალს საკონტროლო საბჭომ გერმანიაში მიიღო კანონი პრუსიის სახელმწიფო ლიკვიდაციის შესახებ. == ქრონოლოგია == * თავდაპირველად იყო [[ბალტიისპირეთი|ბალტიისპირა]] ტომების [[პრუსები]]ს მიწა. * შუა საუკუნეებში [[ტევტონთა ორდენი]]ს სამფლობელო. * XVI საუკუნიდან იგი [[ჰოენცოლერნი (დინასტია)|ჰოენცოლერნთა]] ერთ-ერთი საჰერცოგო იყო [[პოლონეთი]]ს მეფისადმი ვასალურ დამოკიდებულებაში. * [[1618]] წლიდან პრუსია პერსონალურ კავშირში იყო [[ბრანდენბურგი|ბრანდენბურგთან]] * [[1701]] წლიდან იგი დამოუკიდებელი სამეფო გახდა. * [[1815]]-[[1866]] წლებში იგი [[გერმანული კავშირი]]სა და [[1867]]-[[1871]] [[ჩრდილოგერმანული კავშირი]]ს წევრი იყო. * [[1871]]-[[1945]] წლებში პრუსია [[გერმანიის იმპერია|გერმანიის იმპერია/რაიხის]] შემადგენლობაში იყო და [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ, [[1947]] წელს, იგი „დე იურე“ გაუქმებულ იქნა [[მოკავშირეთა საკონტროლო საბჭო]]ს მიერ. == იხილეთ აგრეთვე == * [[პრუსიის მეფეების სია]] == ლიტერატურა == *[[ქსე]], ტ. 8, თბ. 1984. გვ.222-223 [[კატეგორია:პრუსია|*]] 28nqa645e5dauiuayvm5nw7jgve4nlp 0 9652 4822847 3989223 2025-06-30T20:35:33Z CommonsDelinker 635 (ბოტი: Porphyrio_porphyrio.jpg შეიცვალა Porphyrio_melanotus,_Christchurch,_New_Zealand.jpg-ით) 4822847 wikitext text/x-wiki {{ტაქსოდაფა | სახელი =პორფირიონი | სურათის ფაილი =Porphyrio melanotus, Christchurch, New Zealand.jpg | სურათის წარწერა = | სურათის აღწერა = | სამეფო = ცხოველები | ტიპი =[[ქორდიანები]] | კლასი =[[ფრინველები]] | რიგი = | ოჯახი =[[ლაინასებრნი]] | გვარი = | სახეობა ='''პორფირიონი''' | ლათ =Porphyrio porphyrio | არეალის რუკა = | ვიკისახეობები =Porphyrio porphyrio | commons = Porphyrio porphyrio }} '''პორფირიონი''', ''ხონთქრის ქათამი'' ({{lang-la|Porphyrio porphyrio}}) — [[ლაინასებრნი|ლაინასებრთა]] ოჯახის [[ფრინველები|ფრინველი]]. გავრცელებულია [[სამხრეთი ევროპა|სამხრეთ ევროპაში]], [[სამხრეთი აზია|სამხრეთ აზიაში]], [[აფრიკა]]ში, [[ავსტრალია]]სა და დასავლეთ [[პოლინეზია]]ში, აღმოსავლეთ [[დაღესტანი|დაღესტანსა]] და [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]], სამხრეთ-აღმოსავლეთ [[თურქმენეთი|თურქმენეთში]]. წინათ [[საქართველო]]ში გვხვდებოდა [[ჯანდარის ტბა|ჯანდარისა]] და [[კუმისის ტბა|კუმისის ტბებზე]]. პორფირიონი ბინადრობს ზღვებისა და მტკნარი წყალსატევების პირას, ხშირ ლერწამ-ლელქაშში, [[ბუდე]]ს იკეთებს მიწაზე. მისი სხეულის სიგრძე 45 სმ აღწევს. ცხოვრობენ წყვილებად, აპრილში დედალი დებს 5-7 (ჩვეულებრივ 3-5) კვერცხს, კრუხობს ორივე მშობელი 22-25 დღე-ღამეს. იკვებება მცენარეული საკვებით, უმნიშვნელო რაოდენობით მწერებით. მეტად იშვიათად ჭამს ბაყაყს, ფრინველის მართვეს. შეტანილია „[[წითელი წიგნი|წითელ წიგნში“]]. == ლიტერატურა == {{ქსე|8|171|ჟორდანია რ.}} [[კატეგორია:ლაინასებრნი]] 3a399u1gojjyqfmt5we1dnfrg18l44a 0 12502 4822729 4744620 2025-06-30T18:38:56Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822729 wikitext text/x-wiki {{საქართველოს ეკონომიკის ცხრილი}} '''საქართველოს ეკონომიკის''' მთავარი დარგებია სოფლის მეურნეობა (ჩაი, ციტრუსი, ხილი, თამბაქო, ღვინო), მანქანათმშენებლობა, მეტალურგია, ჰიდრორესურსები. დიდი ყურადღება ეთმობა საკურორტო-ტურისტული კომპლექსის აღდგენას, რომელიც ადრე ყოველწლიურად 2 მლნ ადამიანს ემსახურებოდა. სოფლის მეურნეობის პროდუქცია (ყურძენი, ჩაი, ციტრუსები). ვალუტა — ქართული ლარი (GEL). {{ასევე|[[ქართული კომპანიები და ორგანიზაციები]]}} 2007 წელი „ეკონომიკური ბუმის“ პერიოდი იყო, რადგანაც ეკონომიკის 12.3%-იანი ზრდა დაფიქსირდა. 2008 წლიდან 2010 წლამდე მშპ-ის ზრდის ტემპი კლების ტენდენციით ხასიათდებოდა, რაც რუსეთ-საქართველოს ომისა და მსოფლიო ეკონომიკური კრიზისით იყო განპირობებული. 2010-დან 2012 წლამდე მშპ-ის ზრდის ტემპი კვლავ ზრდას განაგრძობს, ხოლო 2012 და 2013 წლებში ისევ კლების ტენდენციით ხასიათდება.<ref>[http://forbes.ge/news/406/saTamaSo-biznesidan-miRebuli-Semosavlebis-zegavlena-ekonomikaze#.VCUs_WxeoZU.twitter Forbes Georgia]</ref> === საბანკო-საფინანსო და დაზღვევის სისტემები === დღეს საქართველოს ეკონომიკის სექტორში მუშაობს რამდენიმე კომერციული ბანკი და ბანკების ასოციაცია: * [[საქართველოს ბანკების ასოციაცია]] * [[ბაზის ბანკი]] * [[ვი თი ბი|ვითიბი]] (ყოფილი გაერთიანებული ქართული ბანკი) * [[თიბისი ბანკი]] * [[პროკრედიტბანკი]] * [[საქართველოს ბანკი]] * [[ლიბერთი ბანკი]] (ყოფილი სახალხო ბანკი) * [[სილქ როუდ ბანკი]] * [[სტანდარტ ბანკი]] * [[ტერაბანკი]] * [[ფინკა ბანკი]] * [[კრედო ბანკი]] არასაბანკო საკრედიტო-სადეპოზიტო ორგანიზაციები და საფინანსო-საკრედიტო მხარდაჭერის პროგრამები: * [[განათლების ერთიანი საკრედიტო კავშირი]] დაზღვევის სისტემა: * [[დაზღვევის ასოციაცია]] * [[ალდაგი]] * [[ჯი-პი-აი ჰოლდინგი]] * [[ირაო]] * [[ალფა]] * [[იმედი L]] * [[ქართუ ბანკი|ქართუ]] სახელმწიფო ინსტიტუტები: * [[საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო]] * [[საქართველოს ეროვნული ბანკი]] == მაკროეკონომიკური მაჩვენებლები == {| class="wikitable sortable" style="margin-left:100px;margin-right:auto" |- ! style="width:2em;" | რანგი!! ქვეყანა!! მიმდინარე ბალანსი <br/> მშპ-სთან მიმართებაში (2010)<ref>[[საერთაშორისო სავალუტო ფონდი|IMF]], [http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/02/weodata/weorept.aspx?sy=2007&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=71&pr1.y=11&c=941%2C946%2C911%2C912%2C913%2C921%2C922%2C939%2C915%2C926&s=BCA_NGDPD&grp=0&a= World Economic Outlook Database, April 2012]</ref> !! საერთაშორისო სავალუტო ფონდის მოლოდინი<ref>[[საერთაშორისო სავალუტო ფონდი|IMF]], World Economic Outlook Database, April 2012</ref> |- |1||{{flag|აზერბაიჯანი}}|| 27.662 || 22.664 |- |2||{{flag|რუსეთი}}|| 4.807 || 5.518 |- |3||{{flag|უკრაინა}}|| -2.091 || -3.893 |- |4||{{flag|სომხეთი}}|| -13.873 || -11.697 |- |5||{{flag|ბელარუსი}}|| -15.522 || -13.442 |- |6||{{flag|ლიეტუვა}}|| 1.835 || -1.860 |- |7||{{flag|მოლდოვა}}|| -8.300 || -9.897 |- |8||{{flag|ესტონეთი}}|| 3.565 || 2.424 |- style="background:#ccf;" |9||{{flag|საქართველო}}|| -9.618 || -11.700 |- |10||{{flag|ლატვია}}|| -22.938|| -8.320 |} ==პირდაპირი უცხოური ინვესტიციები== 2023 წელს პირდაპირი უცხოური ინვესტიცია 1,9 მილიარდი დოლარი იყო. == საერთაშორისო ფულადი გზავნილები == საქართველოში უცხოეთიდან გადმორიცხული ფულადი გზავნილების ოდენობამ 2019 წელს რეკორდულ მაჩვენებელს, 1,73 მილიარდ აშშ დოლარს მიაღწია. გადმორიცხული თანხების მოცულობით, ლიდერ პოზიციაზე მუდმივად [[რუსეთი|რუსეთის ფედერაციაა]], რომლის მაჩენებელმაც 2019 წელს 428,89 მილიონი აშშ დოლარი შეადგინა. მოწინავე ქვეყნების სია (გადმორიცხული თანხის მოცულობით): {| class="wikitable" |+ !№ !ქვეყანა !2019 (მლნ აშშ დოლარი) |- |1 |[[რუსეთი]] |428,89 |- |2 |[[იტალია]] |239,17 |- |3 |[[საბერძნეთი]] |192,56 |- |4 |[[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]] |178,41 |- |5 |[[ისრაელი]] |162,55 |- |6 |[[თურქეთი]] |94,85 |- |7 |[[გერმანია]] |49,81 |- |8 |[[უკრაინა]] |47,3 |- |9 |[[ესპანეთი]] |30,9 |- |10 |[[ყაზახეთი]] |26,63 |- |11 |[[საფრანგეთი]] |26,37 |- |12 |[[აზერბაიჯანი]] |22,17 |- |13 |[[გაერთიანებული სამეფო|ბრიტანეთი]] |16,89 |- |14 |[[კანადა]] |14,21 |} ==საგარეო ვაჭრობა== ===ექსპორტი=== #სპილენძის მადნები — 11,3% #ფეროშენადნობები — 9,1% #ავტომობილები — 8,4% ===იმპორტი=== #ნავთობი და ნავთობპროდუქტები — 8,9% #სამკურნალო საშუალებები — 8,9% #ავტომობილები — 6,1% ===სავაჭრო პარტნიორები=== #[[აზერბაიჯანი]] 10,9% #[[ბულგარეთი]] 9,7% #[[თურქეთი]] 8,4% #[[სომხეთი]] 8,2% #[[რუსეთი]] 7,4% #[[ჩინეთი]] 5,7% ==სოფლის მეურნეობა== საქართველოში [[სოფლის მეურნეობა]] ტრადიციულ და პრიორიტეტულ დარგად მიჩნევა. მიუხედავად იმისა, რომ 2008 წლიდან სოფლის მეურნეობის განსავითარებლად არაერთი სახელმწიფო პროგრამა განხორციელდა, ის მაინც შედარებით ჩამორჩენილ დარგად რჩება. 1996 წლისთვის ქვეყნის ეკონომიკაში სოფლის მეურნეობის წილი 34% იყო. ამ მაჩვენებელს შემცირების ტენდენცია ახასიათებს. 2018 წლის მონაცემებით სოფლის მეურნეობა შეადგენს საქართველოს ეკონომიკის 7,8%-ს. სოფლის მეურნეობაში დასაქმებულთა წილი მთლიანი დასაქმების 39%-ია. 2020 წლის მონაცემებით სოფლის მეურნეობაში 659 ათასი ადამიანი იყო დასაქმებული, რომელთა უმეტესობა საკუთარ მეურნეობაშია თვითდასაქმებული. სასოფლო-სამეურნეო პროდუქცია და მისი გადამუშავებით მიღებული საკვები პროდუქტები და სასმელები ქვეყნის მთავარი საექსპორტო საქონელია. 2013-2019 სოფლის მეურნეობის საშუალო ზრდის ტემპი 1,5% იყო. საქართველოში 788 ათასი ჰექტარი სასოფლო-სამეურნეო დანიშNულების მიწაა. ოჯახური მეურნეობის სარგებლობაში საქართველოში საშუალოდ 1,14 ჰექტარი მიწაა. მცირემიწიანობა მსხვილი სასოფლო-სამეურნეო წარმოების განვითარებას აფერხებს. დაბალია სასოფლო-სამეურნეო ტექნოლოგიების განვითარების დონე. საქართველოს სოფლის მეურნეობაში შრომის პროდუქტიულობა დაბალია. სასოფლო-სამეურნეო მიწების დიდი ნაწილი გამოუყენებელია. საქართველოს სოფლის მეურნეობის სექტორი ვერ იზიდავს უცხოურ ინვესტიციებს. ინვესტიციებს ასევე ხელს უშლის უცხო ქვეყნის მოქალაქეებზე სასოფლო-სამეურნეო მიწის გაყიდვის აკრძალვაც. საქართველოს ძირითადი მარცვლეული კულტურებია [[სიმინდი]] და [[ხორბალი]]. ხორბლის მოსავლის 80% მოდის [[კახეთი]]ს რეგიონზე, ხოლო სიმინდის მოყვანის კუთხით წამყვანია კახეთი, სამეგრელო და იმერეთი. ბოსტნეულ კულტურებში წამყვანია [[კარტოფილი]], რომელიც, ძირითადად, სამცხე-ჯავახეთში მოჰყავთ. მრავალწლიან კულტურებში წამყვანი კულტურებია [[ყურძენი]], [[ვაშლი]], [[მანდარინი]], [[ატამი]] და [[თხილი]]. ვაშლის წარმოების 87% შიდა ქართლზე მოდის. კახეთზე მოდის ყურძნის 72% და ატმის 79%. სამეგრელოზე მოდის თხილის მოსავლის 56%, ხოლო აჭარაში ციტრუსის 73% იწარმოება. [[მესაქონლეობა]]ში იკლებს პირუტყვის სულადობა. 2018 წლის ბოლოსთვის საქართველოში ირიცხებოდა 1 912 ათასი პირუტყვი. მათ შორის უმეტესი წილი მოდის მსხრილფეხა რქოსან პირუტყვზე, ასევე ცხვარსა და თხაზე. შედარებით ნაკლებია ღორის რაოდენობა. ==სამთო მოპოვების სექტორი== სამთო-მოპოვებითი მრეწველობა დიდ როლს თამაშობს საქართველოს ეკონომიკაში.2016 წლის მონაცემებით სამთომოპოვებითი მრეწველობის მთლიანი გამოშვება შეადგენდა 563 მილიონ ლარს. მოქმედი სამთო-მოპოვებითი საწარმოებიდან ყველაზე მნიშვნელოვანია კაზრეთის ოქროს, [[ჭიათურის მანგანუმის საბადო|ჭიათურის მანგანუმის]], [[ტყიბულ-შაორის ქვანახშირის საბადო|ტყიბულის ქვანახშირისა]] და [[ჩორდის ბარიტის საბადო|ჩორდის ბარიტის საბადოები]].<ref>სამთო–მოპოვებითი მრეწველობის ზეგავლენა საქართველოს ბუნებრივ და სოციალურ ეკონომიკურ გარემოზე და მისი პასუხისმგებლიანი ფუნქციონირების პერსპექტივები, CENN,2016</ref> == ლიტერატურა == * Gugushvili, Alexi: "Understanding Poverty in Georgia" in the [http://www.laender-analysen.de/cad/pdf/CaucasusAnalyticalDigest34.pdf Caucasus Analytical Digerst No.34] ==რესურსები ინტერნეტში== *{{cite web|publisher=[[საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო]]|title=საქართველოს სოფლის მეურნეობა|url=https://transparency.ge/ge/post/sakartvelos-soplis-meurneobis-sektorshi-2012-2019-clebshi-arsebuli-ziritadi-tendenciebi|date=თებერვალი, 2020}} *[http://www.amcham.ge Official site of American Chamber of Commerce in Georgia] *[http://www.investor.ge online English language business magazine in Georgia] == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია}} {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:საქართველოს ეკონომიკა| ]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] qc5i18elvwhtpm3h8ftkpnz6cbgrr7r 14 16922 4822814 4131612 2025-06-30T19:35:26Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822814 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Economy of Georgia}} [[კატეგორია:საქართველო|ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|საქართველო]] c7bza1r3bq4ousu1e72khfbaf21xqda 14 29326 4822816 4131606 2025-06-30T19:35:39Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822816 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Economy of Armenia}} [[კატეგორია:სომხეთი|ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|სომხეთი]] 90y7do5zexqlehfzk5hqkftppf0xouy 14 29403 4822811 4131631 2025-06-30T19:35:00Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822811 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Economy of Russia}} [[კატეგორია:რუსეთი|ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|რუსეთი]] ct6pblzn0fi8eupcgekuufm9yivp67o 14 32238 4822800 4131607 2025-06-30T19:32:46Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822800 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Economy of Azerbaijan}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანი|ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|აზერბაიჯანი]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] i17vmbo3nsziq9bboo33jykb0xcb44r 14 32239 4822803 4131625 2025-06-30T19:33:41Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822803 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Economy of Turkey}} [[კატეგორია:თურქეთი|ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|თურქეთი]] 2hcfjsitbvc2t4ln23qqju8u2487ruv 4 33575 4822848 4167507 2025-06-30T20:35:54Z CommonsDelinker 635 (ბოტი: Porphyrio_porphyrio.jpg შეიცვალა Porphyrio_melanotus,_Christchurch,_New_Zealand.jpg-ით) 4822848 wikitext text/x-wiki ==დეკემბერი 2006== <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[სურათი:Kincvisimonasteri1.gif|250px|ყინწვისის მონასტრის ფრესკა]] | '''[[ყინწვისის მონასტერი|ყინწვისის მონასტრის მოხატულობა]]''' უნიკალურია ქართულ შუა საუკუნეების მხატვრობაში, მისი განსაკუთრებული სილურჯის, შესრულების ტექნიკისა და რბილი ტონალობის გამო. ის მნიშვნელოვნად განსხვავდება იმ დროის სხვა ნიმუშებისგან. ტაძარი დღეს სავალალო მდგომარეობაშია. ძვირფასი ფრესკები დღითიდღე ირეცხება და ფერმკრთალდება წვიმის, ქარისა და ყინვისაგან. ფრესკები ერთ დროს ოქროს ფირფიტებით იყო შემოსილი. ამჟამად ისინი თითქმის ჩამორეცხილია. აქ მდებარეობს ცნობილი ყინწვისის ღვთისმშობლის ფრესკა, რომელიც ძლიერაა დაზიანებული. თამარ მეფის იშვიათი ფრესკა კი უკვე თითქმის გამქრალია. <small>'''სურათზე''': გაბრიელ მთავარანგელოზის ფრესკა ყინწვისის წმ. ნიკოლოზის ეკლესიიდან</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[სურათი:Using the caliper new.gif|420px|შტანგენცირკული.]] | '''[[შტანგენცირკული]]''' (გერმ. Stange) — მოწყობილობა, რომელსაც შიდა და გარე ზომების ასაღებად იყენებენ მილიმიტრის მეასედის სიზუსტით. ილუსტრაციაზე ნაჩვენებია შტანგენცირკულით ჭანჭიკის ზომის აღების პროცედურა. პირველი ორი ციფრი ირკვევა ქვემო შკალაზე 0-ის მდებარეობით. ბოლო ციფრს განსაზღვრავს ქვემო შკალაზე პირველი ხაზი, რომელიც ზუსტად ხვდება ზემო შკალას. <small>წყარო: [[:en:User:Alvesgaspar|ხოაკიმ გასპარი]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[სურათი:Group_of_workers_harvesting_tea_Chakva_Prokudin-Gorsky.jpg|300px|ჩაქვის ჩაის მკრეფავები.]] | [[პროკუდინ-გორსკი, სერგეი|სერგეი პროკუდინ-გორსკის]] 1915 წლის ფოტოსურათზე სოფელ [[ჩაქვი]]ს ჩაის მკრეფავები პოზირებენ '''[[ჩაი]]ს''' პლანტაციის ფონზე. ჩაი [[დასავლეთი საქართველო|დასავლეთ საქართველოში]] მე-19 საუკუნის შუა წლებში შემოიღეს და უკვე მე-20 საუკუნის დასაწყისისთვის საკმაოდ გავრცელებული კულტურა გახდა. [[სსრკ|საბჭოთა]] პერიოდში მეჩაიეობა სახელმწიფო პროგრამის ნაწილი გახდა. სელექციური კვლევისა და გადამმუშავებელი ფაბრიკების ქსელის გაფართოებით 1980-იანი წლებისთვის საქართველო უკვე 150 ათას ტონა მზა პროდუქციას უშვებდა. <small>ფოტო: [[პროკუდინ-გორსკი, სერგეი|სერგეი პროკუდინ-გორსკის]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| | | ტერმინი '''[[აგიტპროპი]]''' გაჩნდა [[ბოლშევიკები|ბოლშევიკურ]] [[რუსეთი|რუსეთში]], სადაც იგი აგიტაციისა და პროპაგანდის განყოფილების შემოკლებულ სახელად გამოიყენებოდა, რომელიც თავის მხრივ [[საბჭოთა კავშირი]]ს კომპარტიის ცენტრალური და რეგიონული კომიტეტების ნაწილი იყო. მას რაიმე ნეგატიური ქვეტექსტი არ გააჩნდა, არამედ უბრალოდ "იდეათა გავრცელებას" ნიშნავდა. პროპაგანდა ადამიანის გონებაზე ახდენდა გავლენას, მაშინ როცა აგიტაცია ემოციებზე იყო გათვლილი, თუმცა ორივე, როგორც წესი, ერთდროულად მიმდინარეობდა, რამაც დასაბამი მისცა კლიშეს "აგიტ-პროპი". <small>სურათზე: 1941 წლის საბჭოთა აგიტპროპ პოსტერი "ნუ ლაყბობ! იყავი ფხიზლად, ასეთ დროს კედლებიც ისმენენ, ლაყბობა ღალატთან მიგიყვანს."</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[სურათი:Ciudad de las ciencias noche.JPG|350px|ჰემისფერიკი.]] | '''ჰემისფერიკი''' - 14.000 მ² ფართობზე გადაჭიმული აიმაქსის სისტემის კინოთეატრი და პლანეტარიუმი [[ვალენსია]]ში, [[ესპანეთი]], [[კალატრავა, სანტიაგო|სანტიაგო კალატრავას]] პროექტით აგებული ხელოვნებისა და მეცნიერების ქალაქის ნაწილია - თანამედროვე არქიტექტურის შთამბეჭდავი კომპლექსი, რომელიც აწ დამშალი მდინარე ტურიას კალაპოტში აშენდა და 2005 წლის 9 ოქტომბერს გაიხსნა. <small>ფოტო წყარო: [[:en:user:Chosovi|Chosovi]].</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[სურათი:Vasnetsov samolet.jpg|450px|ვასნეცოვის "მფრინავი ხალიჩა".]] | ამ ფერწერულ ტილოზე გამოსახულია [[რუსული ხალხური ზღაპრები|რუსული ხალხური ზღაპრების]] გმირი მეფისწული ივანე, შინ მობრუნებული [[ფასკუნჯი]]ს დაჭერის შემდეგ, რომელიც მას გალიაში ჰყავს დამწყვდეული. ეს ნამუშევარი რუსული ხალხური ზღაპრების გამოსახვის [[ვასნეცოვი, ვიქტორ|ვასნეცოვის]] პირველი მცდელობა იყო და დასაბამი გახდა რუსულ ფოლკლორულ თემებზე აგებული ტილოების განთქმული სერიისა. <small>ნახატი: [[ვასნეცოვი, ვიქტორ|ვიქტორ ვასნეცოვი]]. მფრინავი ხალიჩა (1880). ნიჟნი ნოვგოროდის ხელოვნების მუზეუმი.</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} ==ნოემბერი 2006== <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[სურათი:Tehran Conference, 1943.jpg|300px|სტალინი, ჩერჩილი და რუზველტი თეირანის კონფერენციაზე.]] | ამ განთქმულ სურათზე გამოსახულია [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომში]] სამი უმსხვილესი მოკავშირე ქვეყნის ლიდერი - [[სტალინი|იოსებ სტალინი]] ([[სსრკ]]), [[ჩერჩილი, უინსტონ|უინსტონ ჩერჩილი]] ([[დიდი ბრიტანეთი]]) და [[რუზველტი, ფრანკლინ|ფრანკლინ რუზველტი]] ([[აშშ]]) '''[[თეირანის კონფერენცია|თეირანის კონფერენციის]]''' შემდეგ, რომელიც ქალაქ [[თეირანი|თეირანში]] [[1943]] წლის ნოემბრის ბოლოს შედგა, სადაც საფუძველი ჩაეყარა "[[დიდი სამეული|დიდ სამეულს]]". ეს იყო კონფერენციათა სერიიდან რიგით მეორე, რომელიც პირველად [[ქაიროს კონფერენცია|ქაიროში]] ჩატარდა, შემდეგ კი - [[იალტის კონფერენცია|იალტასა]] და [[პოტსდამის კონფერენცია|პოტსდამში]]. <small>ფოტო წყარო: [http://www.afterimagegallery.com/nytbigthree.htm აშშ-ის არმია]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[სურათი:Rose Revolution.jpg|300px|დემონსტრაცია თავისუფლების მოედანზე.]] | '''"[[ვარდების რევოლუცია]]"''' იყო [[2003]] წლის ნოემბერში ქალაქ [[თბილისი|თბილისში]] მშვიდობიანი სახალხო გამოსვლების სერია, რომელსაც [[23 ნოემბერი|23 ნოემბერს]], [[გიორგობა|გიორგობის]] დღეს, პრეზიდენტ [[შევარდნაძე, ედუარდ |ედუარდ შევარდნაძის]] გადადგომა და შემდეგ [[საქართველო|საქართველოს]] [[საქართველოს ხელისუფლება|პოლიტიკური ხელისუფლების]] შეცვლა მოჰყვა. <small>ფოტო წყარო: [http://www.georgiawelcomesusa.com/rose_revolution.htm საქ. მთავრობის ვებგვერდი]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[სურათი:London millennium wobbly bridge.jpg|300px|ლოკომოტივის ავარია მონპარნასის სადგურზე.]] | [[ლონდონი]]ს [[ათასწლეულის ხიდი]] გაიხსნა [[2000]] წლის [[10 ივნისი|10 ივნისს]] [[ფოსტერი, ნორმან|ფოსტერ ენდ პარტნერსისა]] და [[კარო, ენტონი|სერ ენტონი კაროს]] პროექტით. ეს იყო პირველი ახალი ხიდი ლონდონში [[ტემზა]]ზე 1894 წელს აგებული [[ტაუერის ხიდი]]ს შემდეგ. მისი გახსნის დღეს მასზე მოძრაობის ზეგავლენით ხიდმა კრიტიკული ვიბრაცია დაიწყო. ხიმს მყისვე მეტსახელად ცანცარა (Wobbly Bridge) შეარქვეს. ორ დღეში პრობლემის აღმოფხვრის მიზნით ხიდი დახურეს. <small>ფოტო წყარო: [[:en:user:PaulLomax|პოლ ლომაქსი]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[სურათი:Train wreck at Montparnasse 1895.jpg|250px|ლოკომოტივის ავარია მონპარნასის სადგურზე.]] | [[1895]] წლის [[22 ოქტომბერი|22 ოქტომბერს]] '''[[მონპარნასი]]ს''' რკინიგზის სადგურზე [[გრანვილი]]-[[პარიზი]]ს ექსპრესმა ლიანდაგის სამუხრუჭე ბუფერს გადაუარა. შედეგად [[ლოკომოტივი]] სადგურის პლატფორმაზე თითქმის 30 მეტრზე გაცურდა, დაეჯახა 60 სმ სისქის კედელს, გადავიდა ტერასაზე, სადგურიდან გამოვარდა და რენის მოედანზე, რომელიც 10 მეტრით დაბლა იყო, ცხვირით დაერჭო. <small>ფოტო წყარო: [http://209.157.64.200/focus/f-chat/1066060/posts სტუდიო ლევი ენდ სანს]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[სურათი:Streichholz.jpg|220px|ანთებული ასანთის ღერი.]] | '''ასანთი''' — [[ცეცხლი]]ს სწრაფად დანთების მარტივი და მოხერხებული საშუალება, შედგება მყიფი [[ხე (მასალა)|ხის]] ან [[ქაღალდი]]ს ღერისა და მის ერთ ბოლოზე წასმული სპეციალური მასალისგან, როგორც წესი [[ფოსფორი]]ს შემცველობით, რომელიც ალდება სპეციალურ ზედაპრიზე ხახუნით წარმოქმნილი მხურვალებისგან. ასანთის ორი სახეობა არსებობს: უსაფრთხო ასანთი, რომელიც მხოლოდ სპეციალურ ზედაპირზე გაკვრით ინთება და საველე ასანთი, რომელიც ნებისმიერ მყარ ზედაპირზე გაკვრით ინთება. <small>ფოტო წყარო: [[:en:user:Rise0011|სებასტიან რიტერი]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} ==ოქტომბერი 2006== <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[სურათი:Prokudin-Gorskii-19.jpg|{{{size|300px}}}|მუჰამედ ალიმ ხანი, ბუხარას ემირი, 1911]] | [[ბუხარა]]ს ამირის '''[[მუჰამედ ალიმ ხანი]]ს''' ადრეული ფერადი ფოტოსურათი, გადაღებული 1911 წელს [[პროკუდინ-გორსკი, სერგეი|სერგეი პროკუდინ-გორსკის]] მიერ 1909-1915 წლებში [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] შესახებ დოკუმენტური ინფორმაციის შეგროვების დროს. ალიმ ხანი, [[ჩინგის ყაენი]]ს პირდაპირი შთამომავალი, მანღითის დინასტიის ბოლო ამირი იყო. მმართველობდა 1911-20 წლებში, ბოლშევიკთა მიერ ბუხარას ანექსიის შემდეგ კი [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]] გაიქცა და იქიდან [[ბუხარას სახალხო რესპუბლიკა]] გამოაცხადა. <small>ფოტო: [[პროკუდინ-გორსკი, სერგეი|სერგეი პროკუდინ-გორსკის]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[სურათი:Great Mosque of Djenné 1.jpg|300px|მეჩეთის მთავარი შესასვლელი ჩრდილოეთიდან.]] | '''ჯენეს დიდი მეჩეთი''' უდიდესი ტალახის აგურით ნაგები შენობაა მსოფლიოში და მრავალ არქიტექტორთა მიერ სუდანურ-საჰელიური არქიტექტურული სტილის უდიდეს მიღწევად ითვლება. მეჩეთი ქალაქ [[ჯენე]]ში, [[მალი]], მდებარეობს, მდ. ბანის დელტაზე. მის ადგილას პირველი მეჩეთი აიგო მე-13 საუკუნეში, ამჟამინდელი ნაგებობა კი [[1907]] წლით თარიღდება. ეს მეჩეთი ამჟამად [[აფრიკა|აფრიკის]] ერთ-ერთ ყველაზე განთქმულ ღირშესანიშნაობას წარმოადგენს. <small>'''სურათზე:''' მეჩეთის ჩრდილოეთის ფასადი. <br> '''წყარო:''' [http://www.andygilham.com ენდი გილჰემი]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[სურათი:aqamsavaneshi.JPG|300px|კადრი სპექტაკლიდან "აქ, ამ სავანეში".]] | |'''[[სამეფო უბნის თეატრი]]''' [[თბილისი]]ს ერთ-ერთი ყველაზე ახალგაზრდა თეატრია. მდებარეობს გ. აბესაძის 10-ში, ყოფილ ქარვასლას შენობაში, რომელიც თეატრის კოლექტივმა საკუთარი ძალებით აღადგინა. პირველი სპექტაკლი ახალმა დასმა [[1997]] წელს გამართა. თეატრში მოღვაწეობენ ქართველი ოსტატები [[ჩხეიძე, თემურ|თემურ ჩხეიძე]], [[სტურუა, რობერტ რობერტის ძე|რობერტ სტურუა]], [[თავაძე, გოგა|გოგა თავაძე]] და [[საყვარელიძე, დათო|დათო საყვარელიძე]], მსახიობები [[გიგოშვილი, იზა|იზა გიგოშვილი]], [[ჩახავა, მედეა|მედეა ჩახავა]], [[სხირტლაძე, თამარ|თამარ სხირტლაძე]], [[თავაძე, ნიკა|ნიკა თავაძე]], ზაალ ჩიქობავა და მრავალი სხვა. <small>'''სურათზე:''' კადრი სპექტაკლიდან "აქ, ამ სავანეში". <br> '''წყარო:''' [http://www.rd-theatre.ge/photo.html თეატრის ვებგვერდი]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <br> <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| | | |'''[[საკე]]''' ბრინჯისგან გამოხდილი იაპონური [[ალკოჰოლური სასმელი]]ა. [[იაპონია]]ში ეს სიტყვა უბრალოდ ალკოჰოლურ სასმელს ნიშნავს. საკეს ცივად, თბილად ან ცხლად მიირთმევენ სეზონისა და სურვილის მიხედვით. სხვა ალკოჰოლური სასმელების მსგავსად იაპონიაში საკეს ხელდაღმა ასხამენ, განსაკუთრებით როცა სხვა ადამიანს მიართმევენ. ხელაღმა დასხმა უზრდელობად ითვლება და გაკვირვება ან უარყოფაც კი შეიძლება გამოიწვიოს. <small>'''სურათზე:''' საკეს კასრები [[იცუკუშიმას ტაძარი|იცუკუშიმას ტაძარში]]. <br> '''ავტორი:''' [[:en:User:Rdsmith4|დენ სმიტი]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <br> <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[Image:Newtons cradle animation book.gif|300px|ნიუტონის აკვანი მოძრაობაში.]] | '''[[ნიუტონის აკვანი]]''' — მოწყობილობა, რომელიც [[იმპულსი]]სა და [[ენერგია|ენერგიის]] შენახვის დემონსტრაციას ახდენს. მოძრაობაში მოყვანილი ბურთულა ეჯახება მეორეს და ენერგიას გასაცემს მისი გავლით ბოლო ბურთულას, რომელიც ასევე მოძრაობაში მოდის. 1967 წელს ინგლისელმა მსახიობმა საიმონ პრებლმა გამოიგონა და იმ დღიდან პოპულარული სამაგიდო სათამოშო გახდა. <small>ავტორი: [http://commons.wikimedia.org/wiki/User:DemonDeLuxe Dominique Toussaint]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[Image:Przysiega Kosciuszki.jpg|300px|ტადეუშ კოსტიუშკო ფიცს დებს პოლონეთის დამპყრობთაგან განთავისუფლებაზე]] | '''[[კოსტიუშკო, ტადეუშ|ტადეუშ კოსტიუშკო]]''' [[პოლონეთი]]ს ეროვნული გმირი, გენერალი და [[1794]] წელს [[რუსეთი]]ს წინააღმდეგ [[კოსტიუშკოს აჯანყება|კოსტიუსკოს აჯანყების]] მეთაური იყო. ამ ნახატზე ის, როგორც აჯანყების ხელმძღვანელი, ფიცს დებს [[კრაკოვი]]ს ბაზრის მოედანზე. ის ასევე იბრძოდა [[ამერიკის რევოლუცია|ამერიკის რევოლუციურ ომში]] კონტინენტურ არმიაში [[ვაშინგტონი, ჯორჯ|ვაშინგტონის]] მხარეზე. <small>ნახატი: [[კოზაკი, ვოიცეხ|ვოიცეხ კოზაკი]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[სურათი:Luscinia svecica tom (Marek Szczepanek).jpg|300px]] | |'''[[ბულბული (ფრინველი)|ბულბული]]''' (Luscinia), [[ბეღურასნაირნი|ბეღურასნაირთა]] რიგის [[ფრინველები|ფრინველების]] გვარია. [[საქართველო|საქართველოშო]] ორი სახეობა გვხვდება: [[ჩვეულებრივი ბულბული]] მიმოფრენისას (აპრილ-მაისსა და აგვისტოში) ჩერდება, [[სამხრეთული ბულბული]] კი აპრილიდან სექტემბრამდე. ბინადრობს ბუჩქნარში, წყაროების, მდინარეების ნაპირებზე, ტყისპირებში, მთის ფერდობებზე და ბაღებში; უყვარს წყლის სიახლოვე. საუკეთესო მგალობელი ფრინველია. <small> ფოტო წყარო: [[:en:User:Pkuczynski/Marek_Szczepanek|Marek Szczepanek]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} ==სექტემბერი 2006== <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[Image:Sukhumiwarlife.jpg|300px]] | |1992-93 წლებში [[აფხაზეთის შეიარაღებული კონფლიქტი 1992-93|აფხაზეთში შეიარაღებული კონფლიქტის]] დროს [[სოხუმი]] 13 თვის განმავლობაში გამუდმებით იბომბებოდა [[რუსეთი]]ს სამხედრო ტექნიკით. მიუხედავად შიმშილის და უკიდურესად გაუსაძლისი პირობებისა სოხუმელთა დიდ ნაწილს ქალაქი ბოლო დღემდე არ მიუტოვებია. [[27 სექტემბერი|27 სექტემბერს]] '''[[სოხუმის დაცემა 1993|სოხუმის დაცემისას]]''' მოსახლეობა იძულებული გახდა მშობლიური ქალაქი დაეტოვებინა. ამ კონფლიქტის შედეგად [[აფხაზეთი|აფხაზეთში]] ათობით ათასი ადამიანი ომისა და ძალადობის მსხვერპლი, ხოლო 250.000-ზე მეტი ლტოლვილი გახდა. <small> ფოტო წყარო: [http://www.unomig.org/print_multimedia/photogallery/?gid=25 UNOMIG]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[Image:Animhorse.gif|300px]] | |'''[[ანიმაცია]]''' (მულტიპლიკაცია) სტატიკური გამოსახულებების დროში მონაცვლეობით შექმინილი მოძრაობის [[ოპტიკური ილუზია]]ა. კინოპროდუქციაში ანიმაციის სახელით ცნობილია ტექნიკა, რომლის დროსაც [[ფილმი]]ს თითეული [[კადრი]] ინდივიდუალურად იქმნება. ეს კადრები შეიძლება შეიქმნას [[კომპიუტერი|კომპიუტერის]], ნახატი გამოსახულებების [[ფოტოგრაფია|ფოტოგრაფირების]] ან სანიმუშო ერთეულისთვის განმეორებითი მცირე ცვლილებების გაკეთებისა და შედეგის სპეციალური [[ანიმაციური კამერა|ანიმაციური კამერით]] გადაღების საშუალებით. <small>სურათზე: 12 კადრი/წამში ტიპიური სიჩქარეა [[მულტფილმი|მულტფილმისთვის]]. / ავტორი: [[:en:User:Janke|Janke]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[სურათი:Stroop Report - Warsaw Ghetto Uprising 06b.jpg|300px]] | |'''[[ვარშავის გეტო]]ს''' ამ ცნობილ ფოტოზე აჯანყების ჩახშობისას [[სს]]-ის ჯარისკაცებმა შეპყრობილ [[ებრაელები|ებრაელებს]] თავშესაფარი იძულებით დაატოვებინეს, შემდეგ კი უმშლაგპლატცზე შეყარეს დეპორტაციისთვის. ვარშავის გეტო იყო უდიდესი ებრაელთა კონცენტრირებული დასახლება შექმნილი ნაცისტური გერმანიის მთავრობის მიერ [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომში]] [[ჰოლოკოსტი]]ს დროს. მისი არსებობის სამი წლის განმავლობაში შიმშილით, ავადმყოფობითა და საკონცენტრაციო თუ გასანადგურებელ ბანაკებში დეპორტაციებით გეტოს მოსახლეობა სავარაუდო 450 000-დან 37 000-მდე დავარდა. <small>{{{type|ფოტო}}} წყარო: [http://www.ushmm.org/ აშშ-ის ჰოლოკოსტის მუზეუმი]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[სურათი:September 14 2001.jpg|300px| მსოფლიო სავაჭრო ცენტრის ნანგრევები]] | |სურათზე აღბეჭდილია [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] '''[[მსოფლიო სავაჭრო ცენტრი]]ს''' ნანგრევები 2001 წლის 14 სექტემბერს. 1973 წლის 4 აპრილს გახსნილი იაპონელი არქიტექტორის [[მინორუ იამასაკი]]ს პროექტის შენობათა კომპლექსი 2001 წლის [[11 სექტემბრის ტერაქტი|11 სექტემბრის ტერორისტული აქტის]] შედეგად განადგურდა. ცენტრი 7 შენობისგან შედგებოდა, რომელთა შორის არქიტექტურულად დომინირებდა ორი ტყუპი-კოშკი, თითოეული მათგანი 110 სართულით (ჩრდ. 417, სამხ. 415 მ). ტერაქტის შედეგად ორივე შენობა მთლიანად ჩამოინგრა, კომპლექსის კიდევ ერთი შენობა (სასტუმრო მარიოტი) მათ ნანგრევებში მოჰყვა. დანარჩენი ოთხი შენობის კარკასი გადარჩა, თუმცა მოგვიანებით ისინი ექსპლოატაციისთვის გამოუსადეგად სცნეს და დაანგრიეს. ამ ადგილას ამჟამად მშენებლობის პროცესშია [[ფრიდომ ტაუერი]], რომელიც გეგმით 2011 წელს უნდა დასრულდეს. <small>{{{type|ფოტო}}} წყარო: [http://www.news.navy.mil/ www.news.navy.mil]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[ფაილი:Porphyrio melanotus, Christchurch, New Zealand.jpg|300px| პორფირიონი]] | |'''პორფირიონი''', ''ხონთქრის ქათამი'' (Porphyrio porphyrio), [[ლაინასებრნი|ლაინასებრთა]] ოჯახის [[ფრინველები|ფრინველი]]. გავრცელებულია სამხრეთ ევროპაში, სამხრეთ აზიაში, აფრიკაში, ავსტრალიასა და დასავლეთ პოლინეზიაში. კავკასიაში გვხვდება აღმოსავლეთ [[დაღესტანი|დაღესტანსა]] და [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]]. უწინ [[საქართველო|საქართველოში]] გვხვდებოდა [[ჯანდარის ტბა|ჯანდარისა]] და [[კუმისის ტბა|კუმისის ტბებზე]]. ბინადრობს ზღვებისა და მტკნარი წყალსატევების პირას, ხშირ ლერწამ-ლელქაშში, [[ბუდე|ბუდეს]] მიწაზე იკეთებს. აპრილში დედალი დებს 5-7 (ჩვეულებრივ 3-5) კვერცხს, კრუხობს ორივე მშობელი, 22-25 დღე-ღამეს. იკვებება მცენარეული საკვებით, უმნიშვნელო რაოდენობით მწერებით. მეტად იშვიათად ჭამს ბაყაყს, ფრინველის მართვეს. შეტანილია "[[წითელი წიგნი|წითელ წიგნში]]". <small>{{{type|ფოტო}}} წყარო: [[:en:User:Cheradenine|Cheradenine]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} ==აგვისტო 2006== <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც, საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[სურათი:Keplers_supernova.jpg|300px|კეპლერის სუპერნოვა]] | |ეს '''[[ზეახალი ვარსკვლავის ნარჩენი]]''' [[კეპლერი, იოჰან|კეპლერის]] [[ზეახალი ვარსკვლავი]]დან (SN 1604) შედგება ვარსკვლავის გიგანტური აფეთქების შედეგად დარჩენილი ნივთიერებისგან. ამ მოვლენის ორი შესაძლო სცენარი არსებობს: მასიურმა ვარსკვლავმა შეწყვიტა [[თერმობირთვული ენერგია|თერმობირთვული ენერგიის]] წარმოება და კოლაფსს განიცდის საკუთარი [[გრავიტაცია|გრავიტაციის]] ძალით, ან კიდევ [[თეთრი ჯუჯა]] კომპანიონი ვარსკვლავისგან ნივთიერების დაგროვებით აღწევს კრიტიკულ მასას და მსგავს კოლაფსს განიცდის. ორივე შემთხვევაში წარმოქმნილი სუპერნოვას აფეთქება იწვევს ვარსკვლავური მასის მთლიანად ან დიდი ნაწილის გამოფრქვევას ყველა მიმართულებით უდიდესი ძალით. <small>{{{type|ფოტო}}} წყარო: [http://www.nasa.gov/multimedia/imagegallery/image_feature_219.html NASA]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[სურათი:WaltDisneyConcertHall.jpeg|300px|უოლტ დისნეის საკონცერტო ჰოლი]] | |'''[[უოლტ დისნეის საკონცერტო ჰოლი]]''' სამუსიკო ცენტრის ნაწილია ცენტრალურ [[ლოს-ანჯელესი|ლოს-ანჯელესში]], [[კალიფორნია]]; გაიხსნა 2003 წლის 23 ოქტომბერს. [[გერი, ფრენკ|ფრენკ გერის]] პროექტის ლითონის ფირფიტებით შემოსილი შენობა [[დეკონსტრუქტივიზმი]]ს თვალსაჩინო ნიმუშია. მიუხედავად იმისა, რომ შენობის ფასადმა საზოგადოებაში არაერთგვაროვანი შეფასება მიიღო, საკონცერტო ჰოლის [[აკუსტიკა]]ს სპეციალისტები საუცხოოდ მიიჩნევენ. <small>{{{type|ფოტო}}} წყარო: [[:en:User:Y6y6y6|Jon Sullivan]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[Image:Sochi edited.jpg|300px|მზის ჩასვლა, სოჭი]] | |'''[[სოჭი (ქალაქი)|სოჭი]]''' ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული [[შავი ზღვა|შავი ზღვისპირა]] კურორტია, ამჟამად [[კრასნოდარის ოლქი|კრასნოდარის ოლქში]], ყოფილი [[აფხაზეთი]]ს ტერიტორია, [[საქართველო]]ში. მდებარეობს თვალწარმტაც ბუნებრივ უბესთან, რომელსაც თოვლიანი [[კავკასიონი]]ს მთები გადმოჰყურებს. მზის ჩასვლის ფოტოსურათი სოჭში გადაღებულია პროკუდინ-გორსკის მიერ 1915 წელს, და შესანიშნავი მაგალითია ადრეული ფერადი ფოტოგრაფიის. <small>{{{type|ფოტო}}} წყარო: [[პროკუდინ-გორსკი, სერგეი|სერგეი პროკუდინ-გორსკი]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც საიდანაც ტექსტია ჩასმული. -->{| |[[Image:Optical.greysquares.arp.jpg|300px|ოპტიკური ილუზია]] | |'''[[ოპტიკური ილუზია|ოპტიკურ ილუზიას]]''' ადამიანის [[მხედველობის სისტემა]] შეცდომაში შეჰყავს, იმის წარმოსახვით რაც არ არსებობს, ან არსებულის არასწორი წარმოსახვით. არსებობს [[ფიზიოლოგიკური ილუზიები]] და [[შემეცნებითი ილუზიები]]. [[მირაჟი]] ბუნებრივი ილუზიის მაგალითია, რაც ოპტიკურ ფენომენს წარმოადგენს, სხვა მაგალითია მთვარის ხილული სიდიდის ვარიაცია (მცირეა ზენიტზე, დიდია ჰორიზონტთან), თუმცა ეს არ არის ოპტიკური ფენომენი, არამედ უფრო შემეცნებითი ან კოგნიტიური ილუზიაა. <small>სურათზე კვადრატი A ზუსტად იგივე ნაცრისფერია, რაც კვადრატი B.</small> <small>{{{type|ფოტო}}} წყარო: [http://web.mit.edu/persci/people/adelson/index.html Edward H. Adelson]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} <!--თუ ქვემოთ ცვლილებების შეტანას აპირებთ, გთხოვთ შეამოწმოთ ასევე სტატიაც საიდანაც ტექსტია ჩასმული. --> {| width=100% cellspacing=5 style="border-style:none;border-color:transparent;padding:5px;text-align:left;" |colspan="2" align="center"| |- |[[Image:KyotoFushimiInariLarge.jpg|300px|ფუშიმი ინარის ჭიშკრები]] |'''[[ფუშიმი ინარი-ტაიშა]]''' (伏見稲荷大社) [[ინარი|ინარის]] სულისთვის მიძღვნილი შინტოს აკლდამა, ფუშიმი-კუ, [[კიოტო]], [[იაპონია]]. ინარის სულს მიიჩნევენ მარცვლეულის, განსაკუთრებით ბრინჯის მფარველად, და შესაბამისაც ის ისტორიულად სიმდიდრესთან ასოცირდებოდა. იაპონური კომპანიები ინარის აკლდამებს როგორც წესი ბრინჯის ღვინოს ([[საკე]]) ან ტორიით შემოსილ ჭიშკრებს სწირავენ. <small>{{{type|ფოტო}}} წყარო: [[:en:User:Neep|Paul Vlaar]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} ==ივლისი 2006== {| |[[სურათი:Monument Valley 2.jpg|300px|მონუმენტის ხეობა]] | |'''[[მონუმენტის ხეობა]]''' ([[ინგლ.]] Monument Valley) მდებარეობს [[იუტა|იუტას]] სამხრეთ საზღვარზე ჩრდ. [[არიზონა|არიზონასთან]] (კოორდ. 36°59′N 110°6′W). ხეობა [[ნავახოს ეროვნული რეზერვაცია|ნავახოს ეროვნული რეზერვაციის]] ფარგლებში მდებარეობს ქალაქ გულდინგთან. მიისვლება აშშ-ის #163 გზატკეცილით. ნავახოს ენაზე ხეობის სახელია: ცე ბიი ნძისგაიი (ქვათა ხეობა). <small>{{{type|ფოტო}}} წყარო: [[:en:Huebi|Huebi]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} {| width=100% cellspacing=5 style="border-style:none;border-color:transparent;padding:5px;text-align:left;" |colspan="2" align="center"| |- |[[სურათი:Day old chick black background.jpg|{{{size|300px}}}|ერთი დღის წიწილა]] |'''[[ქათამი]]''' მოშინაურებული ფრინველის ნაირსახეობაა, რომელიც ასევე ყველაზე მრავალრიცხოვანი ჩიტია მსოფლიოში — მათმა რაოდენობამ 2003 წელს 24 მილიარდს გადააჭარბა. ადამიანთა საკვებში ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ხორცის პროდუქტია მთელს დედამიწაზე, და მისი მომზადების მრავალი რეცეპტი არსებობს. აზიის ზოგიერთ ქვეყანაში დეკორატიულ ფრინველად ჰყავთ. <small>{{{type|ფოტო}}} წყარო: [[:en:Fir0002|Fir0002]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} ==ივნისი 2006== {| width=100% cellspacing=5 style="border-style:none;border-color:transparent;padding:5px;text-align:left;" |colspan="2" align="center"| |---- |[[სურათი:Solvay conference 1927.jpg|{{{size|300px}}}|1927 წლის სოლვეის კონფერენცია კვანტურ მექანიკაში]] | '''[[სოლვეის კონფერენცია]]''' [[კვანტური მექანიკა|კვანტურ მექანიკაში]] ტარდება ყოველ სამ წელიწადში და ეძღვნება უმნიშვნელოვანეს მიმდინარე ღია პრობლემებს [[ფიზიკა|ფიზიკასა]] და [[ქიმია|ქიმიაში]]. 1927 წლის კონფერენციას (მონაწილეები იხ. სურათზე) ესწრებოდა 17 [[ნობელის პრემია|ნობელის პრემიის]] ლაურეატი და მან დასაბამი მისცა [[ბორ-აინშტაინის დებატები|ბორ-აინშტაინის დებატებს]], სადაც [[აინშტაინი, ალბერტ|ალბერტ აინშტაინმა]] ეჭვქვეშ დააყენა კვანტური მექანიკის სტანდარტული ანუ [[კოპენჰაგენის ინტერპრეტაცია]]. <small>{{{type|ფოტო}}} წყარო: ბენჯამინ კუპრი</small><br> <small>[[ვიკიპედია:დღის ფოტო/{{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTYEAR}}|არქივი]] - [[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} eq2sw8g92wcyq2ms2n1hhs7oqd3ojfw 14 44623 4822805 4131615 2025-06-30T19:33:58Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822805 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Economy of Japan}} [[კატეგორია:იაპონია|ეკონომიკა]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|იაპონია]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] ilmgp2hsidivbwtzuc5ujxc2wriftmh 0 48712 4822891 4709797 2025-06-30T23:20:53Z 109.172.207.182 გრამატიკის შესწორება (მართლწერა) 4822891 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა კინოფილმი | სახელი = ნატვრის ხე | სურათი = The_Wishing_Tree_film_poster.png | წარწერა =ფილმის საბჭოთა პოსტერი | კინოსტუდია = [[ქართული ფილმი]] | სცენარის ავტორი = [[რევაზ ინანიშვილი]],<br>[[თენგიზ აბულაძე]] | დამდგმელი რეჟისორი = [[თენგიზ აბულაძე]] | როლებში = | ოპერატორი = [[ლომერ ახვლედიანი]] | რეჟისორი = | მხატვარი = | კომპოზიტორი = [[ბიძინა კვერნაძე]],<br>[[იაკობ ბობოხიძე]] | სიმღერის ტექსტის ავტორი = | ხმის ოპერატორი = | პროდიუსერი = | მონტაჟი = | გამოსვლის თარიღი = [[1977]] | ხანგრძლივობა = 107 [[წუთი|წთ.]] | ქვეყანა = {{GSSR}} | ენა = [[ქართული ენა|ქართული]] | ბიუჯეტი = | საიტი = | amg_id = | imdb_id = }} '''''ნატვრის ხე''''' — [[თენგიზ აბულაძე|თენგიზ აბულაძის]] 1976 წელს შექმნილი მხატვრული ტრილოგიის მეორე ფილმი [[გიორგი ლეონიძე|გიორგი ლეონიძის]] მოთხრობების მიხედვით. დადგმული კინოსტუდიაში „[[ქართული ფილმი]]“. ხანგრძლივობა — 87 წთ. სცენარის ავტორი რევაზ ინანიშვილი და თენგიზ აბულაძე. ტრილოგიის დანარჩენი ფილმებია „[[ვედრება (ფილმი)|ვედრება]]“ და „[[მონანიება (ფილმი)|მონანიება]]“. == როლებში == {{div col|2}} *[[ლიკა ქავჟარაძე]] (მარიტა) *[[სოსო ჯაჭვლიანი]] (გედია) *[[ზაზა კოლელიშვილი]] (შეთე) *[[კოტე დაუშვილი]] (ციციკორე) *[[სოფიკო ჭიაურელი]] (ფუფალა) *[[კახი კავსაძე]] (მეამბოხე იორამი) *[[ოთარ მეღვინეთუხუცესი]] (ელიოზი) *[[რამაზ ჩხიკვაძე]] (მამაო ოხროხინე) *[[ეროსი მანჯგალაძე]] (ბუმბულა) *[[სესილია თაყაიშვილი]] (მარადია) *გიორგი ხობუა (ბათულა) *[[გივი ბერიკაშვილი]] (პადღულა) *[[ჯემალ ღაღანიძე]] (თაღრია) *[[ბორის წიფურია]] (ქორია) *[[ია ხობუა]] (გედიას დედა) *[[თე­მი­ნა ტუ­ა­ე­ვა­]] (ნარგიზა) *დათო აბაშიძე (გაულაწუნე) *თინა ბურბუთაშვილი (შეთეს დედა) *შოთა სხირტლაძე *[[ბერტა ხაფავა]] *[[ლეილა ძიგრაშვილი]] {{div col end}} == სიუჟეტი == ფილმი რევოლუციამდელი სოფლის მოზაიკურ პანოს წარმოადგენს, რომელშიც სინამდვილე ორგანულადაა შერწყმული პირობითთან. ამ იდეალისტთა, მეოცნებეთა, ამპარტავანთა და პატივმოყვარეთა სამყაროში მთავარი სიუჟეტური ხაზი მარიტასა და გედიას ტრაგიკული სიყვარულით არის წარმოდგენილი, რომელთაგანაც გადაჯაჭვულია სოციალური წყალგამყოფი ხაზის ორთავე მხარეს მოქცეულ სხვა პერსონაჟთა ბედი. მშვენიერი მარიტა იძულებული გახდება მამის ნებას დაყვეს და შეძლებულ შეთეს მისთხოვდეს, თუმცა მისი გული დიდი ხანია გედიას ეკუთვნის. ქალ-ვაჟი ერთმანეთთან დაცილებას მწარედ განიცდის. მარიტას დედამთილი მიხვდება, რომ რძალს მისი შვილი არ უყვარს და ქმრის ღალატს დასწამებს. ადათის თანახმად, მოღალატე ცოლს საქვეყნოდ დასჯიან. უდანაშაულოდ ისჯება მშვენიერება, ბოროტი სძლევს კეთილს. თუმცა სოფელში მეამბოხეებიც არიან, რომლებიც უზნეობას არასდროს შეურიგდებიან. ადამიანები ლუკმა-პურისათვის წელებზე ფეხს იდგამენ, იტანჯებიან და ოცნებობენ ნათელ მომავალზე, ყველა საკუთარი „ნატვრის თვალს“ დაეძებს, სასწაულების ასრულებას შესთხოვს თავის ნატვრის ხეს. == ჯილდოები == [[ფაილი:BAUM DER.jpg|framed|მარჯვნივ]] *[[1977]]: მთავარი პრიზი და დიპლომი [[რიგის X საკავშირო კინოფესტივალი|რიგის X საკავშირო კინოფესტივალზე]] *1977: ჟიურის სპეციალური პრიზი : „ოქროს ჯიხვი“ საუკეთესო რეჟისურისათვის თეირანის VI საერთაშორისო კინოფესტივალზე *[[1978]]: ჩეხოსლოვაკია-სსრკ მეგობრობის საზოგადოების პრემია, პრიზი კარლოვი-ვარის XXI საერთაშორისო კინოფესტივალზე *1978: ჩიკაგოს კინოს ფესტივალი, ოქროს ჰიუგო(ნომინირებული : საუკეთესო სრულმეტრაჟიანი კინორეჟისურასთვის) *1978: პრიზი [[კარლოვი-ვარის საერთაშორისო კინოფესტივალი|კარლოვი-ვარის]] XXI საერთაშორისო კინოფესტივალზე *[[1979]]: პრემია [[დავიდ დი დონატელო|დონატელოს „დავითი“]] იტალიაში საერთაშორისო კონკურსზე *1979: რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო პრემია *[[1983]]: კინოპრესის საერთაშორისო ფედერაციის პრემია „ფიპრესი“ კაბურში რომანტიკული ფილმების I საერთაშორისო კინოფესტივალზე == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.geocinema.ge/ge/index.php?filmi=290 ქართული ფილმოგრაფია - ნატვრის ხე] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100922161423/http://geocinema.ge/ge/index.php?filmi=290 |date=2010-09-22 }} * [http://www.geocinema.ge/ge/film.php?id0=6402751064847378576 იხ. ფილმი სრულად.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305071026/http://www.geocinema.ge/ge/film.php?id0=6402751064847378576 |date=2016-03-05 }} * {{IMDb title|id=0075963|title=ნატვრის ხე}} {{პორტალი კინო}} {{თენგიზ აბულაძე}} [[კატეგორია:1977 წლის ქართული ფილმები]] [[კატეგორია:თენგიზ აბულაძის ფილმები]] [[კატეგორია:ქართულენოვანი ფილმები]] pmw3aquat4x3ejledm1pf4201c4na74 14 50157 4822815 4131620 2025-06-30T19:35:31Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822815 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Economy of Singapore}} [[კატეგორია:სინგაპური|ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|სინგაპური]] q6pou78lqg500hg2t3xqyqr8h5bookc 0 54895 4822728 4447507 2025-06-30T18:38:48Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822728 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Moscow-City 28-03-2010 2.jpg|მინი|[[მოსკოვი-სიტი|მოსკოვის საერთაშორისო ბიზნეს ცენტრი]]]] '''რუსეთის ეკონომიკა''' — ნომინალური [[ეშპ]]-ის მიხედვით მეთერთმეტე ეროვნული ეკონომიკა მსოფლიოში (2006 წლის მონაცემებით). [[რუსეთი]]ს წვილი მსოფლიოს ეშპ-ში 2006 წელს 3,09%-ს შეადგენდა. ქვეყნის ეშპ-მა 2006 წელს შეადგინა 987,94 მლრდ დოლარი. 2007 წელს სწრაფის ზრდის წყალობით (7,8%), რუსეთის წვლილი გაიზარდა 3,2%-მდე (აშშ-ის წვლილი შეადგენს 21%-ს). რუსეთის პოსტსაბჭოთა ეკონომიკის ფორმირების საფუძველს [[პრივატიზაცია]] წარმოადგენას, რომელმაც უზრუვნველყო კაპიტალის დაგროვება. [[მსყიდველობითუნარიანობის პარიტეტი]]ს მიხედვით რუსეთის ეშპ 2005 წელს შეადგენდა 1697,5 მილიარდ დოლარს, ხოლო 2006 წელს იგი 1880 მილიარდამდე გაიზარდა (2007 წელს — 2080 მლრდ დოლ.). == რუსეთში მოქმედი იურიდიული პირები == *IP (Индивидуальный предприниматель) – „ინდივიდუალური მეწარმე“ *OOO (Общество с ограниченной ответственностью, ООО) – „შეზღუდული პასუხისმგებლობის საწარმო“ *ZAO (Закрытое акционерное общество, ЗАО) – „დახურული საააქციო საზოგადოება“ *OAO (Открытое акционерное общество, ОАО) – „ღია სააქციო საზოგადოება“ *ANO (Автономная некоммерческая организация, АНО) – „ავტონომიური, მოგებაზე არა ორიენტირებული ორგანიზაცია“*GP or GUP (Государственное унитарное предприятие, ГП or ГУП) – „სახელმწიფოს კონტროლის ქვეშ მყოფი ორგანიზაცია“ *Фонд – „ფონდი“ *PK (Производственный кооператив, ПK) – „კოოპერატივი“ *PP (Политические партии, ПП) – „პოლიტიკური პარტია“ == რესურსები ინტერნეტში == {{Commons category|Economy of Russia}} * [http://www.ictrussia.com/ IT & Telecoms Market in Russia] * [http://www.constructionrussia.com/ Construction Sector in Russia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160906163336/http://www.constructionrussia.com/ |date=2016-09-06 }} * [http://www.russiaretail.com/ Retail & FMCG Sector in Russia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160821202750/http://www.russiaretail.com/ |date=2016-08-21 }} * [http://inflationinrussia.com/ Inflation in Russia - history, tables, charts, calculators] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121104061711/http://inflationinrussia.com/ |date=2012-11-04 }} {{რუსეთის თემები}} {{აზია თემატურად|ეკონომიკა|აზიის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:რუსეთის ეკონომიკა|*]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] <!--Other languages--> 0usyay5lr9zalsjl80n55syjjvdgvgz 14 55178 4822806 4131613 2025-06-30T19:34:03Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822806 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Economy of India}} [[კატეგორია:ინდოეთი|ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|ინდოეთი]] rt4ozxf5zluv91j81yeq6i1pa11gxhx 100 56278 4822849 4526881 2025-06-30T20:36:11Z CommonsDelinker 635 (ბოტი: Porphyrio_porphyrio.jpg შეიცვალა Porphyrio_melanotus,_Christchurch,_New_Zealand.jpg-ით) 4822849 wikitext text/x-wiki == კანდიდატები == {| style="background:#F5FAFF" |[[სურათი:Tree_lion_2.jpg|200px|იშასას ძუ ლომი ხეზე]] | ძუ '''[[ლომი]]''' იშაშას დედოფალი ელისაბედის ეროვნულ პარკში, [[უგანდა]]. იშაშას ლომები განთქმული არიან ხეზე ცოცვით, თვისება, რომელიც მხოლოდ [[ტბა მანიარა]]ს რეგიონში მობინადრე ლომებს ახასიათებს. ისინი ხშირად დღის ყველაზე ცხელ ნაწილს ამ რეგიონში გავრცელებულ დიდი [[ლეღვი]]ს ხეებზე ატარებენ. გაურკვეველია, თუ რატომ ახასიათებს ეს თვისება მხოლოდ ამ რეგიონის ლომებს. <small>'''სურათის ავტორი''': [[:en:User:Cody.pope|კოდი პოუპი]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} {| style="background:#F5FAFF" |[[სურათი:Gibraltar Barbary Macaque.jpg|200px|მაგოტი]] | '''[[მაგოტი|ბერბერული მაკაკა]]''' (Macaca sylvana) [[პრიმატი]]ა, რომელიც [[გიბრალტარი|გიბრალტარსა]] და [[ჩრდილოეთი აფრიკა|ჩრდილოეთ აფრიკაში]] სახლობს. გიბრალტარის კლდე მთელს [[ევროპა]]ში შემორჩენილი გარეული [[მაიმუნი]]ს ბოლო სახეობის სამშობლოა, სადაც პოპულარული რწმენით, სანამ ბერბერული მაკაკები არსებობენ გიბრალტარზე, ეს ტერიტორია [[ბრიტანეთი]]ს მმართველობის ქვეშ დარჩება. <small>'''ფოტო''': [[:en:User:Chris.B|ქრისტოფერ ბუტიგიეგი]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} {| style="background:#F5FAFF" |[[სურათი:Fringilla coelebs chaffinch male edit2.jpg|200px|''Fringilla coelebs'']] | '''[[ნიბლია]]''', ასევე ''სკვინჩა'' (ლათ. Fringilla coelebs) [[მთიულასებრნი|მთიულასებრთა]] ოჯახს ეკუთვნის. [[საქართველო]]ს ზოგ კუთხეში წიფლის ჩიტსაც ეძახიან. ტანად პატარა (სხეულის სიგრძე 17 სმ აღწევს), მგალობელი [[ფრინველი]]ა. ბინადრობს ყველგან, უმთავრესად კი მთის ტყეებში. [[ზამთარი|ზამთრობით]] დაბლობებში უფრო მეტია. აპრილში დებს 4 კვერცხს, კრუხობს მხოლოდ დედალი. იკვებება მცენარის თესლით (განსაკუთრებით სარეველებით), ნაყოფით და სხვა ნაწილებით, კენკავს მწერებსაც. საქართველოში ბინადრობს ქვესახეობა [[კავკასიური ნიბლია]] (Fringilla coelebs solomkoi). <small>'''სურათის ავტორი''': [[:commons:User:MichaelMaggs|მაიკლ მაგზი]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} {| style="background:#F5FAFF" |[[სურათი:Mandarin.duck.arp.jpg|200px|მანდარინული იხვი.]] | '''[[იხვები]]''', [[ბატისნაირნი|ბატისნაირთა]] რიგის [[ფრინველები|ფრინველთა]] რამდენიმე გვარი, [[იხვისებრნი|იხვისებრთა]] ოჯახში. გავრცელებულია ყველა კონტინენტზე, გარდა [[ანტარქტიდა|ანტარქტიდისა]]. იყოფა 3 ჯგუფად: [[ნამდვილი იხვები]], [[ყვინთია იხვები|ყვინთიები]] და [[ბატასინი|ბატასინები]]. [[საქართველო]]ში 8 გვარის 12 სახეობაა, რომელთა უმრავლესობა აქ მიმოფრენისა და ზამთრის პერიოდებში გვხვდება. <small>'''სურათზე''': მანდარინული იხვი, გლოსტერშირი, [[ინგლისი]]</small><br> <small>'''ფოტო''': [[:en:User:Arpingstone|ა. პინგსტონი]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} {| |[[სურათი:White shark.jpg|250px|თეთრი ზვიგენი.]] | '''[[თეთრი ზვიგენი]]''' ([[ლათ.]] Carcharodon carcharias), მეტსახელით '''თეთრი სიკვდილი''', განსაკუთრებით დიდი ზომის [[ზვიგენი]]ა, რომელიც [[ოკეანე|ოკეანის]] სანაპირო რეგიონებში ბინადრობს. მისი სიგრძე 6 მეტრს აღწევს, ხოლო წონა 2.000 კგ–ს და აქამდე ცნობილი ყველაზე დიდი მტაცებელი [[თევზები|თევზია]]. ის უძლეველია და მისთვის ერთადერთ საშიშროებას ადამიანი წარმოადგენს, თუ არ ჩავთვლით [[ორკა]]ს ([[დელფინი|დელფინთა]] გვარის), რომელიც მასთან კონტაქტში იშვიათად შედის. <small>'''სურათზე''': თეთრი ზვიგენი [[ისლა გვადალუპე]]ს ნაპირებთან, [[მექსიკა]].</small><br> <small>'''ავტორი''': ტერი გოსი, აგვისტო 2006</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} {| |[[სურათი:Xysticus.spec.6890.jpg|200px|კიბორჩხალასებრი ობობა.]] | '''[[ობობა]]''' ფეხსახსრიან ცხოველთა რიგს მიეკუთვნება [[ობობასნაირნი|ობობასნაირთა]] კლასში. რიგში 21 ათასზე მეტი სახეობაა, რომელთაგან [[საქართველო]]ში 400-მდე სახეობაა. მტაცებელია, იკვებება მავნე მწერებით, რითაც დიდი სარგებლობა მოაქვს. ობობებს შორის ბევრია შხამიანი, მათგან აღსანიშნავია [[ყარაყურთი]] და [[ტარანტული]]. ყარაყურთის შხამი სასიკვდილოა ადამიანისა და მსხვილფეხა ცხოველებისათვის. <small>'''სურათზე''': კიბორჩხალასებრი ობობა.</small><br> <small>'''ავტორი''': [[:de:Olei|ოლაფ ლეილინდერი]], სექტემბერი, 2005</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} {| |[[ფაილი:Porphyrio melanotus, Christchurch, New Zealand.jpg|270px| პორფირიონი]] | |[[პორფირიონი]], ''ხონთქრის ქათამი'' (Porphyrio porphyrio), [[ლაინასებრნი|ლაინასებრთა]] ოჯახის [[ფრინველები|ფრინველი]]. გავრცელებულია სამხრეთ ევროპაში, სამხრეთ აზიაში, აფრიკაში, ავსტრალიასა და დასავლეთ პოლინეზიაში. კავკასიაში გვხვდება აღმოსავლეთ [[დაღესტანი|დაღესტანსა]] და [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]]. უწინ [[საქართველო|საქართველოში]] გვხვდებოდა [[ჯანდარის ტბა|ჯანდარისა]] და [[კუმისის ტბა|კუმისის ტბებზე]]. ბინადრობს ზღვებისა და მტკნარი წყალსატევების პირას, ხშირ ლერწამ-ლელქაშში, [[ბუდე|ბუდეს]] მიწაზე იკეთებს. აპრილში დედალი დებს 5-7 (ჩვეულებრივ 3-5) კვერცხს, კრუხობს ორივე მშობელი, 22-25 დღე-ღამეს. იკვებება მცენარეული საკვებით, უმნიშვნელო რაოდენობით მწერებით. მეტად იშვიათად ჭამს ბაყაყს, ფრინველის მართვეს. შეტანილია "[[წითელი წიგნი|წითელ წიგნში]]". <small>{{{type|ფოტო}}} წყარო: [[:en:User:Cheradenine|Cheradenine]]</small><br> <small>[[ვიკიპედია:რჩეული ფოტოები|სხვა რჩეული ფოტოები...]]</small> |} 232om0p697u1quvnzi31pmb2z4yb8v9 14 57838 4822823 4131616 2025-06-30T19:37:01Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822823 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Economy of Kazakhstan}} [[კატეგორია:ყაზახეთი|ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|ყაზახეთი]] aedorpd98cz13x42br6028r8krv9jr0 0 66398 4822760 4775420 2025-06-30T18:55:39Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:სალონიკი]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822760 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = სალონიკი |მშობლიური სახელი =Θεσσαλονίκη |ქვეყანა = საბერძნეთი |პანორამა = Thessalonica_Montage_L.png |პანორამის სიგანე = 300px |წარწერა = სალონიკის პანორამა |დროშა = Flag of Thessaloniki.svg{{!}}border |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 40|lat_min= 38|lat_sec= |lon_dir = E|lon_deg= 22|lon_min= 57|lon_sec= |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=პერიფერია |რაიონი =ცენტრალური მაკედონია |მმართველის ტიპი = ქალაქის მერი |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = ძვ. წ. IV საუკუნე |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 17.8 |სიმაღლის ტიპი=სიმაღლე ზღვის დონიდან |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 0 - 20 |მოსახლეობა = 363 987 |აღწერის წელი = 2001 |სიმჭიდროვე =20 449 |აგლომერაცია = 1 057 825 |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +2 |DST = 3 |სატელეფონო კოდი =2310 |საფოსტო ინდექსი = 53x xx, 54x xx, 55x xx, 56x xx |საიტი = http://www.thessalonikicity.gr |კატეგორია ვიკისაწყობში = Thessaloniki }} '''სალონიკი''' ({{lang-el|Θεσσαλονίκη}}) ასევე ცნობილია როგორც '''თესალონიკი''' — [[საბერძნეთი]]ს სიდიდით მეორე [[ქალაქი]]. [[მაკედონია (საბერძნეთი)|მაკედონიის]] [[საბერძნეთის რეგიონები|გეოგრაფიული რეგიონის]], [[ცენტრალური მაკედონია|ცენტრალური მაკედონიის]] [[საბერძნეთის პერიფერიები|ადმინისტრაციული რეგიონის]] და [[მაკედონიისა და თრაკიის დეცენტრალიზებული ადმინისტრაცია|მაკედონიისა და თრაკიის დეცენტრალიზებული ადმინისტრაციის]] დედაქალაქი.<ref name="Kallikratis Kentriki Makedonia">{{cite web|url=http://www.eetaa.gr/kallikratis/nomosxedio/Systash_Dhmwn_Perifereiwn.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20100702124802/http://www.eetaa.gr/kallikratis/nomosxedio/Systash_Dhmwn_Perifereiwn.pdf|url-status=dead|archive-date=2 July 2010|title=Πρόγραμμα Καλλικράτης|trans-title=Kallikratis Programme|year=2011|access-date=6 August 2011|quote=Έδρα της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας είναι η Θεσσαλονίκη. (The capital of the region of Central Macedonia is Thessaloniki.)|page=22}}</ref><ref name="Kallikratis Makedonia-Thraki">{{cite web|url=http://www.eetaa.gr/kallikratis/nomosxedio/Systash_Dhmwn_Perifereiwn.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20100702124802/http://www.eetaa.gr/kallikratis/nomosxedio/Systash_Dhmwn_Perifereiwn.pdf|url-status=dead|archive-date=2 July 2010|title=Πρόγραμμα Καλλικράτης|trans-title=Kallikratis Programme|year=2011|access-date=6 August 2011|quote=Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας – Θράκης, η οποία εκτείνεται στα όρια της περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης και Κεντρικής Μακεδονίας, με έδρα την Θεσσαλονίκη. ([The creation of the] Decentralized Administration of Macedonia-Thrace, which includes the modern regions of East Macedonia-Thrace and Central Macedonia, with Thessaloniki as capital.)|page=25}}</ref> იგი ასევე ცნობილია, როგორც η Συμπρωτεύουσα (i Symprotévousa), სიტყვასიტყვით „თანა-დედაქალაქი“.<ref name="Greek Experience">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=x9TG0Q0xKJYC&q=Thessaloniki+co-capital&pg=PA19|title=Regional analysis and policy: the Greek experience|author1=Harry Coccossis |author2=Yannis Psycharis |year=2008|access-date=19 August 2011|isbn=9783790820867}}</ref> სალონიკი მდებარეობს [[თერმაიკოსის ყურე]]ში, [[ეგეოსის ზღვა|ეგეოსის ზღვის]] ჩრდილო-დასავლეთ კუთხეში, მდინარე [[ვარდარი]]ს შესართავთან. სალონიკის დიმში, ქალაქის ისტორიულ ცენტრში [[2021]] წელს ცხოვრობდა 317 778,<ref name="2021census">{{cite press release |title=Census 2021 GR|url=https://elstat-outsourcers.statistics.gr/Census2022_GR.pdf |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://elstat-outsourcers.statistics.gr/Census2022_GR.pdf |archive-date=2022-10-09 |url-status=live|publisher=[[Hellenic Statistical Authority]]|date=2022-07-19|access-date=2022-09-12}}</ref> ხოლო ქალაქის აგლომერაციაში 1 091 424 ადამიანი.<ref name=census11>{{cite web | url = http://www.statistics.gr/documents/20181/1210503/resident_population_census2011rev.xls | title = Απογραφή Πληθυσμού – Κατοικιών 2011. ΜΟΝΙΜΟΣ Πληθυσμός | publisher = Hellenic Statistical Authority | language = el | accessdate = 2023-04-09 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160418171842/http://www.statistics.gr/documents/20181/1210503/resident_population_census2011rev.xls | archivedate = 2016-04-18 }}</ref><ref name="urban metro">{{Cite web |url=http://www.et.gr/idocs-nph/search/pdfViewerForm.html?args=5C7QrtC22wHO1H1f3wMBQHdtvSoClrL8xsqFXEcDVXt5MXD0LzQTLWPU9yLzB8V68knBzLCmTXKaO6fpVZ6Lx9hLslJUqeiQYnJ0rXgB9l_ZIK4zLb8ji7AGLfboDNaz61qOy2y3UGw. |title=Εφημερίς της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας |date=6 September 1985 |publisher=National Printing House |location=Athens |page=2332 |language=el |access-date=10 February 2019}}</ref> ქალაქი არის საბერძნეთის მეორე ძირითადი ეკონომიკური, ინდუსტრიული, კომერციული და პოლიტიკური ცენტრი და მთავარი სატრანსპორტო კერა საბერძნეთსა და სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში, რაც განაპირობა სალონიკის პორტმა.<ref name="Development">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=YIvtcyGA890C&q=port+of+Thessaloniki&pg=PA43|title=Regional development in Greece|author1=Nicholas Konsolas |author2=Athanassios Papadaskalopoulos |author3=Ilias Plaskovitis |year=2002|access-date=16 August 2011|isbn=9783540423959}}</ref> ქალაქი ცნობილია თავისი ფესტივალებით, ღონისძიებებით და აქტიური კულტურული ცხოვრებით,<ref name="Lonely Planet Thessaloniki">{{cite web|url=http://www.lonelyplanet.com/greece/northern-greece/thessaloniki|title=Introducing Thessaloniki|publisher=[[Lonely Planet]] travel guides|access-date=19 August 2011}}</ref> ითვლება საბერძნეთის კულტურულ დედაქალაქად.<ref name="Lonely Planet Thessaloniki"/> ისეთი ღონისძიებები, როგორიცაა [[სალონიკის საერთაშორისო გამოფენა]] და [[სალონიკის საერთაშორისო კინოფესტივალი]] ტარდება ყოველწლიურად, ხოლო ქალაქი ორ წელიწადში ერთხელ მასპინძლობს ბერძნული დიასპორის შეხვედრას.<ref>{{cite web|author=AIGES oHG, http://www.aiges.net|url=http://en.sae.gr/?id=12401&tag=Conventions|title=SAE – Conventions|publisher=En.sae.gr|access-date=5 January 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090314121329/http://en.sae.gr/?id=12401&tag=Conventions|archive-date=14 March 2009|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090314121329/http://en.sae.gr/?id=12401&tag=Conventions|archivedate=14 მარტი 2009}}</ref> სალონიკი იყო 2014 წლის [[ევროპის ახალგაზრდული დედაქალაქი]].<ref name="Thessaloniki EYC">{{cite web|url=http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/YpiresiesEkpaideusisNeolaiasAthlitismou/DnsiNeolaiasAthlitismou/Neol/Anakoinoseis/youth2014|title=Η Θεσσαλονίκη Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα Νεολαίας 2014|trans-title=Thessaloniki the European Youth Capital 2014|publisher=Municipality of Thessaloniki|access-date=23 November 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113201234/http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/YpiresiesEkpaideusisNeolaiasAthlitismou/DnsiNeolaiasAthlitismou/Neol/Anakoinoseis/youth2014|archive-date=13 January 2012|df=dmy-all}}</ref> ქალაქის მთავარი, [[არისტოტელეს უნივერსიტეტი]] ყველაზე დიდია [[ბალკანეთი|ბალკანეთში]].<ref name="AUTH">{{cite web|url=http://www.auth.gr/home/index_en.html|title=ARISTOTLE UNIVERSITY OF THESSALONIKI|publisher=www.auth.gr|access-date=19 August 2011}}</ref> ქალაქი [[ძვ. წ. 315]] წელს დააარსა მაკედონიის მეფე [[კასანდროსი|კასანდროსმა]], რომელმაც მას თავისი მეუღლის [[თესალონიკე მაკედონელი|თესალონიკეს]], [[ფილიპე II მაკედონელი|ფილიპე II მაკედონელის]] ქალიშვილისა და [[ალექსანდრე მაკედონელი]]ს დის სახელი უწოდა. რომაული პერიოდის მნიშვნელოვანი მეტროპოლია, სალონიკი იყო [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიის იმპერიის]] სიდიდით მეორე და უმდიდრესი ქალაქი. იგი ოსმალებმა დაიპყრეს [[1430]] წელს და მნიშვნელოვანი საზღვაო პორტი და მრავალეთნიკური მეტროპოლია თურქეთის მმართველობის ქვეშ დარჩა თითქმის ხუთი საუკუნის განმავლობაში, ხოლო [[XVI საუკუნე|XVI]]-[[XX საუკუნე]]ებში იყო ერთადერთი ქალაქი [[ევროპა]]ში, სადაც ებრაელები ცხოვრობდნენ. ოსმალეთის შემადგენლობიდან გავიდა 1912 წლის 8 ნოემბერს [[საბერძნეთის სამეფო]]ს შექმნის შემდეგ. თესალონიკში წარმოდგენილია ბიზანტიური არქიტექტურა, მათ შორის მრავალი ადრექრისტიანული და ბიზანტიური ძეგლი, მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლი, ასევე რამდენიმე რომაული, ოსმალური და ებრაული ნაგებობები. სალონიკი საბერძნეთში პოპულარული ტურისტული ადგილია. [[2013]] წელს ჟურნალმა [[National Geographic (ჟურნალი)|„National Geographic“]] სალონიკი შეიყვანა მსოფლიოს საუკეთესო ტურისტულ მიმართულებებში,<ref name="best trips 2013">{{cite web|url=http://travel.nationalgeographic.com/travel/best-trips-2013/#/white-tower-thessaloniki-greece_61109_600x450.jpg|title=Best Trips 2013 – Thessaloniki|date=December 2012|publisher=[[National Geographic Society|National Geographic]]|access-date=6 January 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121130171317/http://travel.nationalgeographic.com/travel/best-trips-2013#/white-tower-thessaloniki-greece_61109_600x450.jpg|archivedate=30 ნოემბერი 2012}}</ref> ხოლო [[2014]] წელს ჟურნალმა „[[Financial Times]]“ სალონიკი გამოაცხადა, როგორც მომავლის საუკეთესო საშუალო ზომის ევროპული ქალაქი ადამიანური კაპიტალისა და ცხოვრებისათვის.<ref name="Η Θεσσαλονίκη αναδείχθηκε σε ευρωπαϊκή πόλη του μέλλοντος για το 2014 Best Mid- Sized city for human capital & lifestyle">{{cite web|url=http://www.lifo.gr/now/greece/42471|title=Η Θεσσαλονίκη αναδείχθηκε σε ευρωπαϊκή πόλη του μέλλοντος για το 2014 &#124; ΕΛΛΑΔΑ &#124; ΕΙΔΗΣΕΙΣ &#124; LiFO|date=17 February 2014|publisher=lifo.gr|access-date=7 December 2014}}</ref><ref name="European Cities and Regions of the Future 2014/15">{{cite web|url=http://static.tijd.be/upload/European_Cities_and_Regions_of_the_Future_201415_4687454-10313872.pdf |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://static.tijd.be/upload/European_Cities_and_Regions_of_the_Future_201415_4687454-10313872.pdf |archive-date=2022-10-09 |url-status=live|date=17 February 2014|title=European Cities and Regions of the Future 2014/15|access-date=7 December 2014}}</ref> == ეტიმოლოგია == [[File:Thessaloniki-ancient inscription.png|thumb|წარწერა ასე იკითხება: „დედოფალი თესალონიკე, (შვილი) [[ფილიპე II მაკედონელი|ფილიპესი]]", [[თესალონიკის არქეოლოგიური მუზეუმი]]]] ქალაქის თავდაპირველი სახელი იყო Θεσσαλονίκη Thessaloníkē. ეს სახელი ეწოდა მაკედონიის პრინცესა [[თესალონიკე მაკედონელი|თესალონიკეს]], ალექსანდრე მაკედონელის ნახევარდის პატივსაცემად, რომლის სახელი ნიშნავს „თესალიის გამარჯვებას“, Θεσσαλός (თესალია) და Νίκη (გამარჯვება), რომელიც დაარქვეს [[კროკუსის ველზე ბრძოლა]]ში (ძვ. წ. 353/352 წწ) მაკედონიის გამარჯვების შემდეგ. გვხვდება სხვა ვარიანტებიც, მათ შორის: {{lang|el|Θετταλονίκη}} {{Lang|el-Latn|Thettaloníkē}},<ref>''[[Inscriptiones Graecae]]'', X 2. 1 ''Thessalonica et vicinia'', p. 19</ref><ref>Πολυβίου Ιστοριών τα σωζόμενα, Editore Ambrosio Firmin Didot, Parisiis, MDCCCXXXIX σελ. 679</ref> {{lang|el|Θεσσαλονίκεια}} {{Lang|el-Latn|Thessaloníkeia}},<ref>{{cite book|last=[[სტრაბონი|Strabo]] |chapter-url= https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0198:book=7:chapter=7 |title=Geographica |volume=7|chapter=7}}</ref> {{lang|el|Θεσσαλονείκη}} {{Lang|el-Latn|Thessaloníkē}}, და {{lang|el|Θεσσαλονικέων}} {{Lang|el-Latn|Thessalonikéon}}.<ref>''[[Inscriptiones Graecae]]'', Χ 2.1 Thessalonica et vicinia – 19, 24, 150, 162, 165, 167, 177–179, 181, 199, 200, 207, 231–233, 283, 838, 1021, 1026, 1028, 1031, 1034, 1035</ref><ref>{{cite book|author= Ioannis Touratsoglou|title=Die Münzstätte von Thessaloniki in der römischen Kaiserzeit|url= https://archive.org/details/diemnzstttevonth00tour|language=de|location=Berlin|year=1988|pages= [https://archive.org/details/diemnzstttevonth00tour/page/115 115]–16}}</ref> სახელი Σαλονίκη Saloníki კი პირველად გვხვდება ბერძნულ მორეულ ქრონიკაში (მე-14 საუკუნე) და გავრცელებულია ხალხურ სიმღერებში, მაგრამ ის უფრო ადრე უნდა იყოს წარმოშობილი, რადგან [[ალ-იდრისი]] მას სალუნიკს უწოდებდა ჯერ კიდევ [[XII საუკუნე]]ში, რაც გამოდგა სხვა ენებზე ქალაქის სახელწოდების ბაზისი: {{lang|cu|Солѹнъ}} (''Solunŭ'') [[ძველი საეკლესიო სლავური ენა|ძველი საეკლესიო სლავურ ენაზე]], {{lang|lad|סאלוניקו}}<ref>{{Cite web |title=Cover |url=https://digitalcollections.lib.washington.edu/digital/collection/p16786coll3/id/3595/rec/5 |access-date=2022-03-08 |website= Digital collections | publisher = U. Washington}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |title=Details – Kima |url=https://geo-kima.org/Places/Details?id=103 |access-date=2023-01-25 |website=geo-kima.org |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230125082924/https://geo-kima.org/Places/Details?id=103 |archivedate=2023-01-25 }}</ref> ({{Lang|lad-Latn|Saloniko}}) [[ლადინო]]ზე (שאלוניקי prior to the 19th century<ref name=":0" />) {{lang|he|סלוניקי}} ({{Lang|lad-Latn|Saloniki}}) [[ივრითი|ივრითზე]], (''Selenik'') [[ალბანური ენა|ალბანურ ენაზე]], {{lang|ota|سلانیك}} (''Selânik'') [[ოსმალური ენა|ოსმალურ ენაზე]] და {{Lang|tr|Selanik}} [[თურქული ენა|თურქულ ენაზე]], {{lang|it|Salonicco}} [[იტალიური ენა|იტალიურად]], ''Solun'' ან {{lang|mk|Солун}} საბერძნეთის სლავებში და მეზობელ სამხრეთ სლავურ ენებზე, {{lang|ru|Салоники}} (''Saloníki'') [[რუსული ენა|რუსულად]], {{lang|rup|Sãrunã}} [[არომანიული ენა|არომანიულად]]<ref>Α.Ι. Θαβώρης (Antonios Thavoris), "Θεσσαλονίκη – Σαλονίκη. Η ιστορία του ονόματος της πόλης" (Thessaloniki-Saloniki: The history of the name of the city), "Η Θεσσαλονίκη" (''Thessaloniki''), Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης (Centre for the History of Thessaloniki), Δήμος Θεσσαλονίκης (City of Thessaloniki), 1985, p. 5-21.</ref> და {{lang|ruq|Săruna}} [[მეგლენო-რომანული ენა|მეგლენო-რომანულ ენაზე]].<ref>[https://www.oeaw.ac.at/fileadmin/kommissionen/vanishinglanguages/Collections/Meglen_Vlach/Bibliography_pdfs/Lozovanu_Dorin_2012_-_Meglenoromanii.pdf MEGLENOROMÂNII–ASPECTE ISTORICE, GEOGRAFICE, ETNOIDENTITARE ȘI ETNODEMOGRAFICE]. p. 328.</ref> ქალაქის ოფიციალური სახელი თესალონიკი აღდგა [[1912]] წელს, როდესაც იგი შეუერთდა [[საბერძნეთის სამეფო]]ს [[ბალკანეთის ომები]]ს დროს.<ref>Mark Mazower, ''Salonica, City of Ghosts: Christians, Muslims and Jews, 1430–1950'', 2004, {{ISBN|0-375-41298-0}}, p. 18</ref> ==ისტორია== ===კლასიკური ანტიკურობიდან რომის იმპერიამდე=== [[ფაილი:Kassander316BC.jpg|მარცხნივ|მინი|ძველი მონეტა ქალაქის დამაარსებლის, [[კასანდროსი]]ს გამოსახულებით]] ქალაქი [[ძვ. წ. 315]] წელს დააარსა მაკედონიის მეფემ კასანდროსმა უძველესი ქალაქ თერმასა და 26 სხვა ადგილობრივი სოფლის ადგილზე ან მის მახლობლად.<ref>[[სტრაბონი]] VIII Fr. 21,24</ref><ref>Paul's early period, [[Rainer Riesner]], Doug Scott, p. 338, {{ISBN|0-8028-4166-X}}</ref> ქალაქს თესალონიკე, მეუღლის [[თესალონიკე მაკედონელი|თესალონიკეს]],<ref name="Paul of Tarsus">{{cite book|url= https://books.google.com/books?id=qLdRFMbHfGIC&pg=PA209 |title=The three worlds of Paul of Tarsus| first1=Richard | last1 = Wallace |first2= Wynne | last2 = Williams |year= 1998|access-date=13 August 2011|isbn= 978-0-20306973-8}}</ref> [[ფილიპე II მაკედონელი|ფილიპე II მაკედონელის]] ქალიშვილისა და [[ალექსანდრე მაკედონელი]]ს დის სახელი უწოდა. მაკედონიის სამეფოს შემადგენლობაში ქალაქმა შეინარჩუნა საკუთარი ავტონომია და პარლამენტი.<ref name= "Thessalonica parliament">{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=TD0D0zYQcJYC&pg=PA171 |title=E-Learning Methodologies and Computer Applications in Archaeology| first =Dionysios | last = Politis|year= 2008|access-date=18 June 2012|isbn= 978-1-59904761-4}}</ref> და იქცა მაკედონიის ყველაზე მნიშვნელოვან ქალაქად.<ref name="Paul of Tarsus"/> [[ძვ. წ. 148]] წელს, მაკედონიის სამეფოს დაცემიდან (ძვ. წ. 168 წ.) 20 წლის შემდეგ სალონიკი რომის იმპერიის მაკედონიის პროვინციის ცენტრად იქცა.<ref>[https://www.worldhistory.org/Thessalonica/ "Thessalonica" — Ancient History Encyclopedia]</ref> [[ძვ. წ. 41]] წელს თესალონიკი რომის რესპუბლიკის თავისუფალი ქალაქი გახდა [[მარკუს ანტონიუსი]]ს მეთაურობით.<ref name= "Paul of Tarsus"/><ref name="Sacra Pagina">{{cite book|url= https://books.google.com/books?id=LDf2iZfPCL0C |title=First and Second Thessalonians| first =Earl J. | last = Richard |year= 2007 |access-date=24 June 2012|isbn= 978-0-81465974-8}}</ref> იგი გახდა მნიშვნელოვანი სავაჭრო ცენტრი, რომელიც მდებარეობდა [[Via Egnatia]]-ზე,<ref name= "LPTH">[http://www.lpth.org/en/ White Tower Museum – A Timeline of Thessaloniki] {{webarchive |url= https://web.archive.org/web/20110126180435/http://www.lpth.org/en/ |date=26 January 2011}}</ref> გზაზე რომელიც აკავშირებდა [[დურესი|დირაქიუმს]] [[ბიზანტიონი|ბიზანტიონთან]],<ref name="Via Egnatia">{{cite book|url= https://books.google.com/books?id=W-L1DA1ptKQC&pg=PA409 |title=The Book of Acts in Its Graeco-Roman Setting | first1=David W. J. | last1 = Gill | first2=Conrad | last2 = Gempf |year=1994|access-date=13 August 2011|isbn= 978-0-80284847-5}}</ref> რამაც ხელი შეუწყო ვაჭრობას თესალონიკსა და დიდ სავაჭრო ცენტრებს [[რომი|რომსა]] და ბიზანტიონს შორის.<ref name="Urban history">{{cite book|url= https://books.google.com/books?id=cXuCjDbxC1YC&pg=PA188 |title=Urban world history: an economic and geographical perspective| first = Luc-Normand | last = Tellier |year= 2009|access-date=13 August 2011 |isbn= 978-276052209-1}}</ref> სალონიკი ასევე მდებარეობს ჩრდილოეთ-სამხრეთის სავჭრო გზის სამხრეთ დაბლოებაში, რომელიც ერთმანეთთან აკავშირებს ბალკანეთს დანარჩენ საბერძნეთთან.<ref>{{cite book |title= The Early Medieval Balkans |last= V. A. Fine, Jr. |first=John|author-link= John V. A. Fine, Jr. |year=1991 |publisher= University of Michigan Press |isbn= 978-0-472-08149-3 |page= 336}}</ref> ქალაქი მაკედონიის ოთხი რომაული ოლქიდან ერთ-ერთის დედაქალაქი გახდა.<ref name= "LPTH" /> [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] პერიოდში, დაახლოებით [[ძვ. წ. 50]] წელს სალონიკი გახდა ქრისტიანობის ერთ-ერთი ადრეული ცენტრი; მეორე მისიონერული მოგზაურობის დროს, [[პავლე მოციქული]] ეწვია ამ ქალაქის მთავარ სინაგოგას და საფუძველი ჩაუყარა სალონიკის პირველ ქრისტიანული ეკლესიას. მოგვიანებით, პავლემ ორი წერილი დაწერა თესალონიკის ახალი ეკლესიისათვის, რომელიც ბიბლიაშია შეტანილი, როგორც პავლე მოციქულის [[პირველი თესალონიკელთა მიმართ|პირველი]] და [[მეორე თესალონიკელთა მიმართ|მეორე]] წერილი თესალონიკელთა მიმართ. ზოგიერთი მკვლევარი თვლის, რომ თესალონიკელთა მიმართ პირველი ეპისტოლე არის [[ახალი აღთქმა|ახალი აღთქმის]] პირველი დაწერილი წიგნი.<ref name="Jewish Annotated">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=DZRJ5zXUI2QC|title=The Jewish Annotated New Testament|author1=Amy-Jill Levine |author2=Marc Z. Brettler |year=2011|access-date=24 June 2012|isbn=9780195297706}}</ref> [[ფაილი:Ac.galerius2.jpg|thumb|IV საუკუნის [[გალერიუსის თაღი]], ქალაქში არსებული რამდენიმე რომაული ძეგლიდან ერთ-ერთი და [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ძეგლი]] [[306]] წელს თესალონიკში გადავიდა [[დიმიტრი თესალონიკელი|წმინდა დიმიტრი]], ქრისტიანი, რომელიც, როგორც ამბობენ, [[გალერიუსი|გალერიუსმა]] მოკლა. მეცნიერთა უმეტესობა ეთანხმება [[იპოლიტე დელე]]ს თეორიას, რომ დემეტრე არ იყო სალონიკის მკვიდრი, მაგრამ გადავიდა სალონიკში სირმიუმის შემდეგ.<ref>{{cite journal|first=David|last=Woods|title= Thessalonica's Patron: Saint Demetrius or Emeterius?|year=2000|journal=Harvard Theological Review|volume=93|issue=3|pages=221–234|jstor=1510028|doi=10.1017/S001781600002530X|s2cid=162463136 |issn=0017-8160 }}</ref> [[სალონიკის წმინდა დიმიტრის ბაზილიკა|წმინდა დიმიტრის ბაზილიკური ეკლესია]], პირველად ააგეს [[V საუკუნე]]ში და ახლა [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ძეგლია. რომის იმპერიის [[ტეტრარქია|ტეტრარქიებად]] დაყოფის შემდეგ, სალონიკი გახდა იმპერიის ოთხი ნაწილიდან ერთ-ერთის ადმინისტრაციული დედაქალაქი [[გალერიუსი|გალერიუს მაქსიმიანუსის]] მეთაურობით,<ref name="Roman Empire">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=DWiyzw91atgC&q=Thessalonika&pg=PA400|title=The Roman Empire from Severus to Constantine|author=Pat Southern|year=2001|access-date=13 August 2011|isbn=9780415239431}}</ref><ref name="Roman Empire 2">{{cite book|url=https://archive.org/details/meaninggeography0000lago|url-access=registration |page= [https://archive.org/details/meaninggeography0000lago/page/52 52]|quote= Roman Empire tetrarchy Thessaloniki. |title=Meaning and geography: the social conception of the region in northern Greece|publisher= Walter de Gruyter| first1=Alexandros Ph | last1 = Lagopoulos | first2= Karin | last2= Boklund-Lagopoulou |year=1992 |access-date= 13 August 2011|isbn= 978-311012956-4}}</ref> სადაც გალერიუსმა სხვა ნაგებობებთან ერთად ააგო საიმპერატორო სასახლე, ახალი იპოდრომი, ტრიუმფალური თაღი და მავზოლეუმი.<ref name= "Roman Empire 2"/><ref name="Roman Art">{{cite book|url= https://books.google.com/books?id=r-r0S-z-UxkC&pg=PA289 |title=A History of Roman Art | edition = Enhanced | first = Fred S. | last = Kleiner|year=2010|access-date= 13 August 2011|isbn= 978-0-49590987-3}}</ref><ref name= "Canepa">{{cite book|url= https://books.google.com/books?id=57szORf0_B0C&pg=PA84 |title= The two eyes of the Earth: art and ritual of kingship between Rome and Sasanian Iran| first =Matthew P. | last = Canepa|year=2009|access-date=13 August 2011 |isbn= 978-0-52025727-6}}</ref> [[379]] წელს ილირიკუმის რომის პრეფექტურა გაიყო რომის იმპერიის აღმოსავლეთ და დასავლეთ ნაწილებს შორის, სალონიკი გახდა აღმოსავლეთ რომის იმპერიის პროვინცია ახალი ილირიკუმის პრეფექტურის დედაქალაქი.<ref name="LPTH"/> მომდევნო [[380]] წელს მიღებული [[თესალონიკის ედიქტი]]თ [[ქრისტიანობა]] რომის იმპერიის ოფიციალური რელიგია გახდა.<ref name=Ehler65>{{cite book |pages = 6–7 |url = https://books.google.com/books?id=2WuMyEzani8C&pg=PA6 |title = Church and State Through the Centuries: A Collection of Historic Documents with Commentaries |last1 = Ehler |first1 = Sidney Zdeneck |last2 = Morrall |first2 = John B |year = 1967 |access-date = 2019-02-28 |quote = Edict of the Emperors Gratian, Valentinian II and Theodosius I establishing Catholicism as the State Religion, February 27, 380. […] Given on the 3rd Kalends of March at Thessalonica. |isbn = 978-0-81960189-6}}</ref> [[390]] წელს რომაულმა ჯარებმა [[თეოდოსიუს I|თეოდოსიუს I-ის]] მეთაურობით თესალონიკში [[თესალონიკის ხოცვა-ჟლეტა|ხოცვა-ჟლეტა]] მოაწყო. [[476]] წელს [[დასავლეთ რომის იმპერიის დაცემა|დასავლეთ რომის იმპერიის დაცემის]] დროისთვის სალონიკი იყო სიდიდით მეორე ქალაქი [[აღმოსავლეთ რომის იმპერია]]ში.<ref name= "Urban history" /> ===ბიზანტიური პერიოდი და შუა საუკუნეები=== [[ფაილი:Thessaloniki, Nördliche Stadtmauer (Τείχη της Θεσσαλονίκης) (4. Jhdt.) (47052790724).jpg|მინი|[[სალონიკის კედლები]]ს ნაწილი]] [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიის იმპერიის]] არსებობის პირველივე წლებიდან სალონიკი [[კონსტანტინოპოლი]]ს შემდეგ მეორე ქალაქად ითვლებოდა იმპერიაში,<ref name="DCCXVI">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=7D3PAAAAMAAJ&q=Thessalonica+second+city+Byzantine+Empire&pg=PA316|title=History of the Byzantine empire from DCCXVI to MLVII.|author=George Finlay|year=1856|access-date=14 August 2011}}</ref><ref name="Browing">{{cite book|url=https://archive.org/details/byzantineempire0000brow|url-access=registration|page=[https://archive.org/details/byzantineempire0000brow/page/73 73]|quote=Thessalonica.|title=The Byzantine Empire|publisher=CUA Press|author=Robert Browning|year=1992|access-date=14 August 2011|isbn=9780813207544}}</ref><ref name="Last Centuries">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=y2d6OHLqwEsC&q=Second+city&pg=PA20|title=The last centuries of Byzantium, 1261–1453|author=Donald MacGillivray Nicol|year=1993|access-date=14 August 2011|isbn=9780521439916}}</ref> როგორც მნიშვნელობის ასევე მოსახლეობის სიდიდის მიხედვით.<ref name="DCCXVI"/> [[XII საუკუნე|XII საუკუნის]] შუა წლებში ქალაქში 150 000 ადამიანი ცხოვრობდა.<ref name="google">{{cite book|title=A History of the Byzantine State and Society|author=Treadgold, W.T.|date=1997|publisher=Stanford University Press|isbn=9780804726306|url=https://books.google.com/books?id=nYbnr5XVbzUC|page=702|access-date=7 December 2014}}</ref> ქალაქი ამ სტატუსს ატარებდა ვენეციის კონტროლქვეშ გადასვლამდე, ანუ [[1423]] წლამდე. [[XIV საუკუნე]]ში ქალაქის მოსახლეობამ გადააჭარბა 100 000-ს და მერყეობდა 150 000-ის ფარგლებში,<ref name="google2">{{cite book|title=The Balkans and the Near East: Introduction to a Shared History|author=Karl Kaser|date=2011|publisher=Lit|isbn=9783643501905|url=https://books.google.com/books?id=j3i8muwLf8AC|page=196|access-date=7 December 2014}}</ref><ref name="Cambridge">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=LOS1c0w91AcC&q=Thessaloniki+population+1300s&pg=PA811|title=The New Cambridge Medieval History: c. 1300 – c. 1415|author=Michael Jones|year=1995|access-date=14 August 2011|isbn=9780521362900}}</ref><ref name="The Balkans">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=j3i8muwLf8AC&q=150%2C000&pg=PA196|title=The Balkans and the Near East: Introduction to a Shared History|author=Karl Kaser|year=2011|access-date=5 August 2011|isbn=9783643501905}}</ref> ამ მაჩვენებლით იგი მაშინდელ [[ლონდონი|ლონდონზე]] დიდი გახდა.<ref name="Progress">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=QkcQAgIFffUC&q=Population+of+London+1300&pg=PA96|title=Progress and Problems in Medieval England: Essays in Honour of Edward Miller|author1=Richard Britnell |author2=John Hatcher |year=2002|access-date=14 August 2011|isbn=9780521522731}}</ref> VI-VII საუკუნეებში სალონიკის ტერიტორიაზე შეიჭრნენ ავარები და სლავები, რომლებმაც რამდენჯერმე ალყა შემოარტყეს ქალაქს. აღნიშნულის შესახებ საუბარია [[წმინდა დიმიტრის სასწაულები|წმინდა დიმიტრის სასწაულებში]].<ref>{{cite book|last=Skedros|first=James C.|title=Saint Demetrios of Thessaloniki : civic patron and divine protector, 4th–7th centuries CE|year=1999|publisher=Trinity Press International|location=Harrisburg, Pa|isbn=978-1-56338-281-9|page=105|url=https://books.google.com/books?id=zWvYAAAAMAAJ}}</ref> ტრადიციული ისტორიოგრაფია ადგენს, რომ ამ პერიოდში ბევრი სლავი დასახლდა სალონიკის მიდამოებში,<ref name="google61">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=1Z9ItAtbJ5AC&pg=PA61|title=The early Slavs: culture and society in early medieval Eastern Europe|author=Paul M. Barford|access-date=18 February 2012|page=61|isbn=0801439779|year=2001}}</ref> თუმცა ეს მიგრაცია გაცილებით მცირე მასშტაბით იყო, ვიდრე ადრე ეგონათ.<ref name="google61"/><ref>T E Gregory, ''A History of Byzantium''. Wiley- Blackwell, 2010. Pg 169. ''"It is now generally agreed that the people who lived in the Balkans after the Slavic "invasions" were probably for the most part the same as those who had lived there earlier, although the creation of new political groups and arrival of small immigrants caused people to look at themselves as distinct from their neighbors, including the Byzantines".''</ref> [[IX საუკუნე]]ში ბიზანტიელმა მისიონერებმა [[კირილე და მეთოდე|კირილემ და მეთოდემ]], რომლებიც წარმოშობით სალონიკელები იყვნენ, შექმნეს სლავების პირველი სალიტერატურო ენა, [[ძველი საეკლესიო სლავური ენა|ძველი საეკლესიო სლავური]], რომელიც სავარაუდოდ დაფუძნებული იყო იმ სლავურ დიალექტზე, რომელიც გამოიყენებოდა მათ მშობლიურ ქალაქში.<ref>{{cite book|last=Curta|first=Florin|title=Southeastern Europe in the Middle Ages : 500 – 1250|year=2006|publisher=Cambridge Univ. Press|location=Cambridge|isbn=978-0-521-81539-0|page=[https://archive.org/details/southeasterneuro0000curt/page/125 125]|url=https://archive.org/details/southeasterneuro0000curt|url-access=registration|quote=At the emperor's request, Constantine and his brother started the translation of religious texts into Old Church Slavonic, a literary language most likely based on the Macedonian dialect allegedly used in the hinterland of their hometown, Thessalonica}}</ref><ref>{{cite book|title=Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250|url=https://archive.org/details/southeasterneuro0000curt|url-access=registration|publisher=Cambridge University Press|year=2006|author1=Florin Curta |author2=Paul Stephenson |name-list-style=amp |page=[https://archive.org/details/southeasterneuro0000curt/page/214 214]}}</ref><ref>{{cite book|author=Apostolos Euangelou Vakalopoulos|title=A History of Thessaloniki|url=https://books.google.com/books?id=nk9oAAAAMAAJ|year=1993|publisher=Institute for Balkan Studies}}</ref><ref>{{cite book|author=Charles Moser|title=The Cambridge History of Russian Literature|url=https://books.google.com/books?id=6FQ7ALNZXdUC|year=1992|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-42567-4}}</ref><ref>{{cite book|last=Dixon-Kennedy|first=Mike|title=Encyclopedia of Russian and Slavic myth and legend.|year=1999|publisher=ABC-Clio|location=Oxford|isbn=978-1-57607-130-4|page=56|url=https://books.google.com/books?id=eD5AkdM83iIC&pg=PA56|edition=2nd printing}}</ref> 904 წლის საზღვაო თავდასხმის დროს, რომელსაც ხელმძღვანელობდნენ ისლამზე მოქცეული ბიზანტიელები ქალაქის გაძარცვეს.<ref>{{cite book|last=V. A. Fine, Jr.|first=John|author-link=John V. A. Fine, Jr.|title=The early medieval Balkans : a critical survey from the sixth to the late twelfth century|year=2000|publisher=Univ. of Michigan Press|location=Ann Arbor|isbn=978-0-472-08149-3|page=140|url=https://books.google.com/books?id=YbS9QmwDC58C&pg=PA140|edition=1. paperback ed., 10.[Dr.]}}</ref><ref>{{cite book|last=Mazower |first=Mark |title=Salonica, City of Ghosts|year=2004|publisher=URandom House|location=New York|isbn=978-0-307-42757-1}}</ref> [[ფაილი:ΑΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΟΣ 1.jpg|alt=|მინი|მარცხნივ|V საუკუნის [[ახეიროპოიტოსის ეკლესია]] ქალაქის ცენტრში]] ქალაქის ეკონომიკური გაძლიერება [[XII საუკუნე]]მდე გაგრძელდა. სალონიკი ბიზანტიის ხელში გადავიდა [[1204]] წელს,<ref name="Byzantium and the Crusades">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=PXizk1RZ88wC&q=Fourth+Crusade+Thessalonica+1204&pg=PA152|title=Byzantium and the Crusades|author=Jonathan Harris|year=2006|access-date=14 August 2011|isbn=9781852855017}}</ref> როდესაც კონსტანტინოპოლი აიღეს [[მეოთხე ჯვაროსნული ლაშქრობა|მეოთხე ჯვაროსნული ლაშქრობის]] ძალებმა და ქალაქი და მისი მიმდებარე ტერიტორიები [[თესალონიკის სამეფო]]ში შეიყანეს<ref name="A History">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=eDTaOZxvkqAC&q=kingdom+of+Thessalonica+vassal&pg=PA218|title=The Crusades: A History|author=Jonathan Riley-Smith|year=2005|access-date=14 August 2011|isbn=9780826472694}}</ref> და გახდა [[ლათინთა იმპერია|ლათინთა იმპერიის]] ყველაზე დიდი ვასალი. 1224 წელს თესალონიკის სამეფო დაიპყრო [[ეპირის დესპოტატი|ეპირის დესპოტატმა]] თეოდორე კომნენოს დუკასის მეთაურობით, რომელმაც თავი იმპერატორად გამოაცხადა<ref name="Coinage">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=EXJ3gSLOTtAC&q=Empire+of+Thessalonica&pg=PR69|title=Catalogue of the Coins of the Vandals, Ostrogoths and Lombards: And of the Empires of Thessalonica, Nicaea and Trebizond in the British Museum|author=Warwick William Wroth|year=1911|access-date=14 August 2011|isbn=9781402189678}}</ref> და ქალაქი გახდა თესალონიკის ხანმოკლე იმპერიის დედაქალაქი.<ref name="Coinage"/><ref name="Theodore">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=j6y0E6YO-oEC&q=Thessaloniki+co-capital+Byzantine+Empire&pg=PA97|title=Routledge Companion to Medieval Warfare|author=Jim Bradbury|year=2004|access-date=14 August 2011|isbn=9780415221269}}</ref><ref name="Late Byzantine">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=rUs-hHd89xAC&q=Empire+of+Thessaloniki&pg=PA23|title=The late Byzantine army: arms and society, 1204–1453|author=Mark C. Bartusis|year=1997|access-date=14 August 2011|isbn=0812216202}}</ref><ref name="History of Greece">{{cite book|url=https://archive.org/details/historygreecefr00finlgoog|page=[https://archive.org/details/historygreecefr00finlgoog/page/n164 144]|quote=Empire of Thessalonica.|title=The History of Greece from Its Conquest by the Crusaders to Its Conquest by the Turks, and of the Empire of Trebizond, 1204–1461|publisher=Blackwood|author=George Finlay|year=1851|access-date=14 August 2011}}</ref> [[1230]] წელს [[კლოკოტნიცა|კლოკოტნიცაში]] მისი დამარცხების შემდეგ,<ref name="Coinage"/><ref name="Late Byzantine2">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Dh6jydKXikoC&q=Klokotnitsa&pg=PA535|title=Dictionary of Battles and Sieges: F-O|author=Tony Jaques|year=2007|access-date=14 August 2011|isbn=9780313335389}}</ref> თესალონიკის იმპერია გახდა [[ბულგარეთის მეორე იმპერია|ბულგარეთის მეორე იმპერიის]] ვასალური სახელმწიფო, სანამ იგი კვლავ არ აღდგა [[1246]] წელს.<ref name="Coinage"/> [[1342]] წელს<ref name="Zealots 2">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&q=Zealots+of+Thessaloniki&pg=PA309|title=The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|first=John|last=V. A. Fine, Jr.|year=1994|access-date=14 August 2011|isbn=0472082604}}</ref> ქალაქში აღზევდა ზილოტების კომუნა, ანტიარისტოკრატიული პარტია, რომელიც ჩამოყალიბდა მეზღვაურებისა და ღარიბებისგან.<ref name="Zealots">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=gXCl9P0vKS4C&q=Zealots+of+Thessaloniki&pg=PA358|title=A History of Byzantium|author=Timothy E. Gregory|year=2010|access-date=14 August 2011|isbn=9781405184717}}</ref> ქალაქი პრაქტიკულად დამოუკიდებელი იყო დანარჩენი იმპერიისგან,<ref name="Zealots 2"/><ref name="Zealots"/><ref name="Byzantine State and Society">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=nYbnr5XVbzUC&q=Zealots+of+Thessalonica&pg=PA770|title=A history of the Byzantine state and society|author=Warren T. Treadgold|year=1997|access-date=14 August 2011|isbn=9780804726306}}</ref> რადგან მას ჰქონდა რესპუბლიკური მმართველობის საკუთარი მთავრობა.<ref name="Zealots 2"/> ზილოტების მოძრაობა [[1350]] წელს დაემხო და ქალაქი კვლავ გაერთიანდა დანარჩენ იმპერიასთან.<ref name="Zealots 2"/> [[ფაილი:Meister der Demetrius-Kirche in Saloniki 001.jpg|180px|მინი|[[წმინდა გიორგი]]ს მოზაიკა წმინდა დემტრეს ბაზილიკაში]] [[1354]] წელს ოსმალების მიერ [[გელიბოლუს ნახევარკუნძული|გალიპოლის]] აღებით დაიწყო ოსმალეთის სწრაფი ექსპანსია სამხრეთ ბალკანეთში, რომელსაც აწარმოებდნენ როგორც თავად ოსმალები, ასევე ნახევრად დამოუკიდებელი ღაზის მეომრები. [[1369]] წლისთვის ოსმალებმა შეძლეს ადრიანოპოლის (თანამედროვე [[ედირნე]]) დაპყრობა, რომელიც მათი ახალი დედაქალაქი გახდა [[1453]] წლამდე.<ref name="Zealots 2"/> სალონიკი, რომელსაც მართავდა [[მანუელ II პალეოლოგოსი]] (1391–1425 წწ.) [[1383]]–[[1387]] წლების ხანგრძლივი ალყის შემდეგ, აღმოსავლეთ და ცენტრალურ მაკედონიის უმეტეს ნაწილთან ერთად, სულთან [[მურად I|მურად I-ის]] ძალებს დანებდა. თავდაპირველად, დანებებულ ქალაქებს მიეცათ სრული ავტონომია [[ხარაჯა|ხარაჯის]] გადახდის სანაცვლოდ. იმპერატორ [[იოანე V პალეოლოგოსი]]ს გარდაცვალების შემდეგ [[1391]] წელს მანუელ II-მ თავი დააღწია ოსმალეთის პატიმრობას და გაემგზავრა კონსტანტინოპოლში, სადაც იგი იმპერატორად აკურთხეს მამის ნაცვლად. ამან გააბრაზა სულთანი [[ბაიაზიდ I |ბაიაზიდ I]], რომელმაც გაანადგურა ბიზანტიის დარჩენილი ტერიტორიები. სალონიკი ოსმალეთის ხელში დარჩა [[1403]] წლამდე. [[1402]] წელს [[ანგორის ბრძოლა]]ში თემურლენგმა დაამარცხა და ტყვედ ჩაიგდო სულთანი ბაიაზიდი და ოსმალეთში დაიწყო ტახტის მემკვიდრეობისათვის ბრძოლა. მანუელ II-მ მხარი დაუჭირა ბაიაზიდის უფროს შვილ სულეიმანს. მხარდაჭერის სანაცვლოდ, გალიპოლის ხელშეკრულებით ბიზანტიის იმპერატორმა უზრუნველყო სალონიკის, ქალკიდიკის ნახევარკუნძულისა და მდინარეების სტრიმონსა და პინეოსს შორის არსებული სანაპირო რეგიონის დაბრუნება. სალონიკი [[1403]] წლის შემდეგ შედარებით მშვიდობიანად ვითარდებობდა, რადგან ოსმალები დაკავებული იყვნენ საკუთარი სამოქალაქო ომით. მას შემდეგ, რაც ოსმალეთის სამოქალაქო ომი დასრულდა, თურქების ზეწოლა ქალაქზე კვლავ გაიზარდა. საბოლოოდ, [[1430]] წლის 29 მარტს ოსმალეთის სულთანმა [[მურად II|მურად II-მ]] დაიპყრო სალონიკი. ===ოსმალების პერიოდი=== [[ფაილი:THES-Bey Hamam hot chamber 1.jpg|მინი|მამაკაცის აბანოების ცხელი პალატა (1444)]] [[1430]] წელს სულთანმა [[მურად II]]-ის მიერ სალონიკის აღებისა და დარბევის შემდეგ<ref name="history siege" /> თანამედროვეთა ცნობებით დასტურდება, რომ სულთანმ ქალაქის მოსახლეობის დაახლოებით ერთი მეხუთედი დაიმონა.<ref>{{cite book|author=Nicol, Donald M.|title=Byzantium and Venice: A Study in Diplomatic and Cultural Relations|publisher=Cambridge University Press|year=1992|page=371|isbn=0-521-42894-7|quote=The capture and sack of Thessalonica is vividly described by an eye-witness, John Anagnostes&nbsp;... He reckoned that 7000 citizens, perhaps one-fifth of the population, were carried off to slavery.}}</ref> ქალაქის აღებისას გამოიყენეს ოსმალეთის არტილერია, რათა თავიდან აეცილებინათ ბრძოლა ქალაქის ორმაგ გალავანთან.<ref>{{cite book|author=Harris, Jonathan|title=Greek emigres in the West 1400–1520|publisher=Porphyrogenitus|year=1995|page=12|isbn=1-871328-11-X|quote=Many of the inhabitants of Thessalonica fled to the Venetian colonies in the early 15th century, in the face of sporadic attacks which culminated in the city's capture by Murad II in the 1430s.}}</ref> სალონიკის დაპყრობის შემდეგ, მისი ზოგიერთი მცხოვრები ქალაქიდან გაიქცა [95], მათ შორის ისეთი ინტელექტუალები, როგორიცაა [[თეოდორე ღაზა]] და [[ანდრონიკე კალისტოსი]].<ref>{{cite book|author1-link=Henry Milner (political scientist)|author=Milner, Henry|title=The Turkish Empire: The Sultans, the Territory, and the People|publisher=BiblioBazaar|year=2009|page=87|isbn=978-1-113-22399-9|quote=Theodore Gaza, one of these exiles, escaped from Saloniki, his native city, upon its capture by Amurath.}}</ref> ოსმალეთის იმპერიის ხელში გადასვლამ ვერ იმოქმედა ქალაქის პრესიტიჟზე და იგი კვლავ დარჩა, როგორც მთავარი იმპერიული ქალაქი და სავაჭრო კერა.<ref name="Economic History">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OtW2axOSn10C&q=Thessaloniki&pg=PA39|title=Balkan economic history, 1550–1950: from imperial borderlands to developing nations|author1=John R. Lampe |author2=Marvin R. Jackson |year=1982|access-date=14 August 2011|isbn=0253303680}}</ref><ref name="Ottoman Encyclopedia">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC&q=Thessalonica+economy+Ottoman+Empire&pg=PA502|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|author1=Gábor Ágoston |author2=Bruce Alan Masters |year=2009|access-date=14 August 2011|isbn=9781438110257}}</ref> სალონიკი და [[იზმირი|სმირნა]], რჩებოდნენ ოსმალეთის იმპერიის ყველაზე მნიშვნელოვანი სავაჭრო ცენტრებად.<ref name="Economic History"/> სალონიკი განვითარდა როგორც პორტი, ხოლო ვაჭრობას მთლიანად [[ებრაელები]] აკონტროლობდნენ.<ref name="Economic History"/> [[ფაილი:Saloniki population graph.png|300px|მარცხნივ|მინი|სალონიკის დემოგრაფია 1500-1950 წლებში<ref>After {{cite book|last=Darques|first=Regis|title=Salonique au XXe siècle: De la cité ottomane à la métropole grecque|publisher=CNRS Éditions|year=2002|page=53}}</ref>]] ოსმალეთის პერიოდში ქალაქის ოსმალური მოსახლეობა (მათ შორის თურქული წარმოშობის, ასევე ალბანელი მუსლიმი, ბულგარელი მუსლიმი, განსაკუთრებით პომაკები და ბერძენი მუსლიმები) მნიშვნელოვნად გაიზარდა. [[1478]] წლის აღწერის მიხედვით, სელანიკში ({{lang-ota|سلانیك}}) 6094 ქრისტიანი მართლმადიდებელი კომლი, 4320 მუსლიმი და რამდენიმე კათოლიკე ცხოვრობდა. აღწერის დროს არცერთი ებრაელი არ დაფიქსირებულა, რომელიც მიუთითებს იმაზე, რომ ებრაული მოსახლეობის შემოდინება ამის შემდეგ დაიწყო.<ref>{{Cite book|title=The Jews of the Ottoman Empire|last=Lowry|first=Heath W.|publisher=Darwin Press|year=1994|isbn=0878500901|pages=207|chapter=When Did the Sephardim Arrive in Salonica? The Testimony of the Ottoman Tax-Registers, 1478-1613}}</ref><ref>{{Cite book|title=A History of Thessaloniki|last=Vacalopoulos|first=Apostolos E.|publisher=Institute for Balkan Studies|year=1963|pages=79}}</ref> მას შემდეგ, რაც 1492 წელს ალჰამბრის ბრძანებულებით ესპანეთიდან ებრაელები განდევნეს, თითქმის 20 000 სეფარდი ებრაელი ემიგრაციაში წავიდა საბერძნეთში. [[1500]] წლისათვის კომლთა რაოდენობა გაიზარდა 7986 ქრისტიანამდე, 8575 მუსლიმამდე და 3770 ებრაელამდე. [[1519]] წლისთვის სეფარდული ებრაული ოჯახი შეადგენდა 15 715 კომლს, ანუ ქალაქის მოსახლეობის 54 %-ს. ზოგიერთი ისტორიკოსი მიიჩნევს, რომ ოსმალეთის რეჟიმის მიერ ებრაელების მოწვევა იყო სტრატეგია, რათა თავიდან აეცილებინათ ქრისტიანი მოსახლეობის გაბატონება ქალაქში.<ref>Rosamond McKitterick, Christopher Allmand, ''The New Cambridge Medieval History'', p. 779</ref> [[XVI საუკუნე]]ში ქალაქი გახდა უდიდესი ებრაული ქალაქი მსოფლიოში და ერთადერთიქალაქი ებრაული. შედეგად, სალონიკში დაიძრნენ დევნილი ებრაელები მთელი მსოფლიოდან.<ref>{{cite book |last1=Mikhail |first1=Alan |title=God's Shadow: Sultan Selim, His Ottoman Empire, and the Making of the Modern World |date=2020 |publisher=Liveright |isbn=978-1631492396}}</ref> [[ფაილი:White Tower - panoramio (5).jpg|thumb|[[სალონიკის თეთრი კოშკი]], ააგეს 1430 წელს და გადააკეთეს 1535 წელს,<ref name="history siege">{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=WaEaIsb1Y6gC&q=white%2520tower%2520thessaloniki%25201430%2520murat&pg=PA244 |title=A History of the Late Medieval Siege, 1200–1500 |last=Purton |first=Peter Fraser |date=2009 |publisher=Boydell & Brewer |isbn=9781843834496 |language=en}}</ref> წარმოადგენს ქალაქის სიმბოლოს]] [[1826]] წლამდე სალონიკი იყო [[სალონიკის სანჯაყი]]ს დედაქალაქი და შედიოდა ზედა დონის რუმელიის ეიალეთში (ბალკანეთი),<ref name="Society">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=khnnAAAAMAAJ&q=Selanik&pg=PA392|title=The Penny cyclopædia of the Society for the Diffusion of Useful Knowledge|author=Society for the Diffusion of Useful Knowledge (Great Britain)|year=1843|access-date=14 August 2011}}</ref> შემდეგ სალონიკის ეიალეთის დედაქალაქი (1867 წლის შემდეგ ეწოდა [[სალონიკის ვილაეთი]]).<ref name="Studies">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=082osLxyBDgC&q=Selanik&pg=PA201|title=Studies on Ottoman Social and Political History: Selected Articles and Essays|author=Kemal H. Karpat|year=2002|access-date=14 August 2011|isbn=9004121013}}</ref><ref name="History and progress">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=gLFJAAAAMAAJ&q=Selanik+Eyaleti&pg=PA292|title=Turkey: Its History and Progress: From the Journals and Correspondence of Sir James Porter Continued to the Present Time, with a Memoir of Sir James Porter, Volume 2|author= James Porter, George Gerard de Hochepied Larpent|year=1854|access-date=14 August 2011}}</ref> [[1912]] წლამდე შედგებოდა სალონიკის, სერისა და დრამის სანჯაყებისგან.<ref name="La Turquie">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=pvgPAAAAQAAJ&q=Selanik+Eyaleti&pg=PA177|title=La Turquie à l'exposition universelle de 1867|trans-title=Turkey at the Universal Exposition of 1867|author=Salaheddin Bey|year=1867|access-date=14 August 2011}}</ref> [[1821]] წლის გაზაფხულზე [[საბერძნეთის დამოუკიდებლობის ომი]]ს დაწყებისთანავე, გუბერნატორმა იუსუფ ბეიმ თავის შტაბში დაატყვევა 400-ზე მეტი მძევალი. 18 მაისს, როდესაც იუსუფმა შეიტყო [[ქალკედონის ნახევარკუნძული|ქალკედონის]] სოფლების აჯანყების შესახებ, მან ბრძანა, რომ მისი მძევლების ნახევარი მის თვალწინ დაეხოცათ. სალონიკის მოლა ჰაირიულა ასე აღწერს ამ მოვლენებს: {{ციტატა|ყოველ დღე და ღამე თესალონიკის ქუჩებში არაფერი გესმის, გარდა ყვირილისა და კვნესისა. როგორც ჩანს, იუსუფ ბეი გაგიჟდა<ref>Vacalopoulos, ''History of Macedonia'', pp.&nbsp;595–596</ref>}} ქალაქის ბერძნული თემის აღდგენა მხოლოდ საუკუნის ბოლოს მოხერხდა.<ref>Mazower, ''Salonica, City of Ghosts'', pp. 132–139</ref> სალონიკი ასევე იყო იანიჩართა დასაყრდენი, სადაც ახალბედა იანიჩარებს წვრთნიდნენ. [[1826]] წლის ივნისში რეგულარულმა ოსმალმა ჯარისკაცებმა შეუტიეს და გაანადგურეს იანიჩართა ბაზა სალონიკში, ასევე მოკლეს 10 000-ზე მეტი იანიჩარი. ეს მოვლენა ისტორიაში ცნობილია როგორც „[[იღბლიანი მოვლენა]]“.<ref name="Janissary">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=jBBYD2J2oE4C&q=The+Auspicious+Incident&pg=PA149|title=Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia|author=ABC-CLIO|year=2011|access-date=14 August 2011|isbn=9781598843378}}</ref> [[1870]]–[[1917]] წლებში, ეკონომიკური ზრდის შედეგად, ქალაქის მოსახლეობა გაიზარდა 70 %-ით და [[1917]] წელს 135 000 ათასს მიაღწია.<ref name=Gerolympos>Gerolympos, Alexandra Karadimou. ''The Redesign of Thessaloniki after the Fire of 1917''. University Studio Press, Thessaloniki, 1995</ref> ქალაქზე ოსმალეთის კონტროლის ბოლო რამდენიმე ათწლეული იყო აღორძინების ეპოქა, განსაკუთრებით ქალაქის ინფრასტრუქტურის თვალსაზრისით. სწორედ ამ დროს შეიძინა ქალაქმა და ოსმალეთის იმპერიამაც ევროპული სახე.<ref name="Thessaloniki En Thermo Kanaki">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-231-1|volume=A|page=91}}</ref><ref name="Thessaloniki En Thermo Eklektismos">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-231-1|volume=A|page=95}}</ref> ქალაქის კედლები ჩამოინგრა [[1869]]-[[1889]] წლებში<ref name="Thessaloniki En Thermo Toixi">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-231-1|volume=A|pages=82–83}}</ref> 1879 წლიდან იწყება ქალაქის აღორძინება,<ref name="Thessaloniki En Thermo Sidirodromos"/> პირველი ტრამვაი ქალაქში დაინიშნა [[1888]] წელს,<ref name="Thessaloniki En Thermo Tram">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-231-1|volume=A|page=86}}</ref> ხოლო ქალაქის ქუჩები განათდა ელექტრო ნათურების ბოძებით 1908 წელს.<ref name="Thessaloniki En Thermo Ilektrismos">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-231-1|volume=A|page=87}}</ref> 1888 წელს აღმოსავლურმა რკინიგზამ დააკავშირა სალონიკი ცენტრალურ ევროპას ბელგრადის გავლით, ხოლო 1893 წელს [[ბიტოლა|მონასტირთან]], ხოლო [[1896]] წელს ასევე რკინიგზით დაუკავშირდა სტამბოლს.<ref name="Thessaloniki En Thermo Sidirodromos">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-231-1|volume=A|page=85}}</ref> ===XX-XXI საუკუნეები === [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] დასაწყისში სალონიკი სხვადასხვა ჯგუფის რადიკალური საქმიანობის ცენტრი იყო; აქ მოქმედებდა [[1897]] წელს დაარსებული [[შიდა მაკედონიის რევოლუციური ორგანიზაცია]]<ref name="IMRO">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Rp0l0lWCbb0C|title=Nontraditional Warfare|author=William R. Schilling|year=2002|access-date=27 June 2012|isbn=9781612344416}}</ref> და [[1903]] წელს დაარსებული ბერძნული [[ბრძოლა მაკედონიისათვის]].<ref name="Macedonian Committee">{{cite book|url=https://archive.org/details/greekstruggleinm0000daki|url-access=registration|title=The Greek struggle in Macedonia, 1897–1913|publisher=Museum of the Macedonian Struggle|first=Douglas|last=Dakin|author-link=Douglas Dakin|year=1966|access-date=27 June 2012|isbn=9789607387004}}</ref> [[1903]] წელს ანარქისტულმა ჯგუფმა, რომელიც ცნობილია [[სალონიკელი მენავეები]]ს სახელით, ბომბები ააფეთქა სალონიკის რამდენიმე შენობაში, მათ შორის ოსმალეთის ბანკში. საბერძნეთის საკონსულო ოსმალურ სალონიკში (ახლანდელი [[მაკედონიის ბრძოლის მუზეუმი]]) ბერძენი პარტიზანების ოპერაციების ცენტრი იყო. [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნიდან]] მოყოლებული, სალონიკის ებრაული მოსახლეობა იყო ქალაქის უმრავლესობა; ეს იყო ერთადერთი ქალაქი [[ევროპა]]ში, სადაც ებრაელები მთლიანი მოსახლეობის უმრავლესობას შეადგენდნენ.<ref name="executive summary">{{Cite web |url=http://www.holocausteducenter.gr/executive-summary/ |title=EXECUTIVE SUMMARY |website=www.holocausteducenter.gr |language=en |access-date=2018-09-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170624055040/http://www.holocausteducenter.gr/executive-summary/ |archivedate=2017-06-24 }}</ref> ქალაქი იყო ეთნიკურად მრავალფეროვანი და კოსმოპოლიტური. [[1890]] წელს მისი მოსახლეობა 118 000-მდე გაიზარდა, რომელთაგან 47 % [[ებრაელები]] იყვნენ, შემდეგ მოდიან [[თურქები]] (22 %), [[ბერძნები]] (14 %),[[ ბულგარელები]] (8 %), [[ბოშები]] (2 %) და სხვები (7 %).<ref name=20thcen>{{cite book|author=Συλλογικο εργο|title="Ιστορια του Ελληνικου Εθνους", History of Greek Nation Том ΙΔ |publisher=ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ|location=ATHENS|year=1973|page=g. 340|language=el, en}}</ref> [[1913]] წლისთვის ქალაქის ეთნიკური შემადგენლობა შეიცვალა ისე, რომ მოსახლეობა შეადგენდა 157 889 ადამიანს, ებრაელები — 39 %, შემდეგ ისევ თურქები (29 %), ბერძნები (25 %), ბულგარელები (4 %), ბოშები (2 %) და სხვები (1 %).<ref name=19thcen>{{cite book|author=Васил Кънчов|title="Избрани произведения", Том II, "Македония. Етнография и статистика"|url=http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_01.htm|publisher=Издателство "Наука и изкуство"|location=София|year=1970|page=g. 440|language=bg|access-date=19 October 2007}}</ref> სალონიკში მრავალი რელიგიის ადამიანი ცხოვრობდა და ბევრ ენაზე ლაპარაკობდნენ, მათ შორის [[ლადინო|იუდეო-ესპანური]], ესპანური ენის ამ დიალექტზე ქალაქის ებრაელები საუბრობდნენ. სალონიკი ასევე იყო [[ახალგაზრდა თურქები]]ს პოლიტიკური რეფორმების მოძრაობის ცენტრი, რომლის მიზანი იყო [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] აბსოლუტური მონარქიის შეცვლა კონსტიტუციური მმართველობით. ახალგაზრდა თურქებმა აწარმოებდნენ მიწისქვეშა მოძრაობას, სანამ საბოლოოდ 1908 წელს მათ არ დაიწყეს [[ახალგაზრდა თურქების რევოლუცია]] ქალაქ სალონიკიდან, რამაც გამოიწვია მათ კონტროლის დამყარება [[ოსმალეთის იმპერია]]ზე და ბოლო მოუღეს ოსმალეთის სულთნების ძალაუფლებას.<ref name="Young Turk">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZHRxKz0xQJIC|title=Italo-Turkish Diplomacy and the War Over Libya, 1911–1912|author=Timothy Winston Childs|year=1990|access-date=27 June 2012|isbn=9004090258}}</ref> [[სალონიკის თავისუფლების მოედანი|თავისუფლების მოედანს]], სადაც რევოლუციის დაწყებისას ახალგაზრდა თურქები შეიკრიბნენ, სწორედ ამიტომ ეწოდა ეს სახელი.<ref>{{Cite web |url=https://thessaloniki.gr/locations/%CF%80%CE%BB%CE%B1%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%B1-%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF%85%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%B1%CF%82/ |title=Πλατεία Ελευθερίας |website=www.thessaloniki.gr |publisher=Municipality of Thessaloniki |trans-title=Eleftherias Square |access-date=2018-09-13 |archive-date=9 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200809094845/https://thessaloniki.gr/locations/%CF%80%CE%BB%CE%B1%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%B1-%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF%85%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%B1%CF%82/ |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200809094845/https://thessaloniki.gr/locations/%CF%80%CE%BB%CE%B1%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%B1-%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF%85%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%B1%CF%82/ |archivedate=2020-08-09 }}</ref> [[თურქეთი]]ს პირველი [[თურქეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] [[მუსტაფა ქემალ ათათურქი]], რომელიც დაიბადა და გაიზარდა სალონიკში, ჯარისკაცობს დროს იყო ახალგაზრდა თურქების წევრი და ასევე მონაწილეობდა ახალგაზრდა თურქების რევოლუციაში. [[ბალკანეთის პირველი ომი]]ს დაწყებისთანავე [[საბერძნეთი|საბერძნეთმა]] ომი გამოუცხადა [[ოსმალეთის იმპერია]]ს და გააფართოვა საზღვრები. როდესაც საბერძNეთის იმდროინდელ პრემიერ-მინისტრს, [[ელეფთერიოს ვენიზელოსი|ელეფთერიოს ვენიზელოსს]] ჰკითხეს, უნდა გადასულიყო თუ არა ბერძნული არმია სალონიკისა თუ მონასტირისკენ (ახლანდელი [[ბიტოლა]], [[ჩრდილოეთი მაკედონია]]), ვენიზელოსმა უპასუხა: "Θεσσαλονίκη με κάθε κόστος!" („სალონიკი, ყველაფრის ფასად!“).<ref name="Chester">{{cite book|url=https://archive.org/details/lifeofvenizelosw00chesuoft|title=Life of Venizelos|author=S. B. Chester|year=1921|access-date=7 December 2011|page=[https://archive.org/details/lifeofvenizelosw00chesuoft/page/159 159]}}</ref> რადგან საბერძნეთიც და ბულგარეთიც სალონიკზე პრეტენზიას აცხადებდნენ, ქალაქის ოსმალურმა გარნიზონმა ორივე არმიასთან მოლაპარაკება დაიწყო.<ref name="Prelude">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZSllgZ-1D4YC&q=thessaloniki&pg=PA150|title=The Balkan Wars, 1912–1913: prelude to the First World War|author=Richard C. Hall|year=2000|access-date=7 December 2011|isbn=9780415229463}}</ref> [[1912]] წლის 8 ნოემბერს (ძვ. სტ. 26 ოქტომბერი), ქალაქის მფარველი წმინდანის, [[დიმიტრი თესალონიკელი|წმინდა დიმიტრის]] დღესასწაულზე, ბერძნულმა არმიამ სალონიკის ოსმალური გარნიზონის ჩაიბარა.<ref name="26 October">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=ObCX9iXMp5kC&q=Balkan+Wars+thessaloniki+26+October&pg=PA131|title=St Demetrius of Thessalonica – Cult and Devotion in the Middle Ages|author=Eugenia Russell|year=2010|access-date=10 August 2011|isbn=9783034301817}}</ref> ბულგარეთის არმია ქალაქის საბერძნეთისთვის ჩაბარებიდან ერთი დღის შემდეგ მივიდა და ქალაქის მმართველმა თაჰსინ ფაშამ ბულგარელ მოხელეებს უთხრა, {{ციტატა|მე მაქვს მხოლოდ ერთი თესალონიკი, რომელიც ჩავაბარე.<ref name="Prelude"/>}} [[ბალკანეთის მეორე ომი]]ს შემდეგ სალონიკი და მაკედონიის დანარჩენი ბერძნული ნაწილი ოფიციალურად საბერძნეთმა მიიერთა 1913 წლის [[ბუქარესტის საზავო ხელშეკრულება (1913)|ბუქარესტის ხელშეკრულებით]].<ref name="Traty of Bucharest">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=iuo8AAAAIAAJ&q=treaty+of+bucharest+1913&pg=PA103|title=A Short History of Modern Greece|publisher=Cambridge University Press|year=1979|access-date=10 August 2011|isbn=9781001303413}}</ref> [[1913]] წლის 18 მარტს სალონიკში [[ალექსანდროს სხინასი|ალექსანდროს სხინასმა]] საბერძნეთის მეფე [[გეორგიოს I]] მოკლა.<ref name="Assassination">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=4zxQ5dr61X8C|title=The Riverside Dictionary of Biography|author=Houghton Mifflin Harcourt|year=2004|access-date=27 June 2012|isbn=0618493379}}</ref> [[1915]] წელს, [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს დროს, მოკავშირეთა ძალებმა პროგერმანული ბულგარეთის წინააღმდეგ ოპერაციების განსახორციელებლად სალონიკში დააარსეს ბაზა,<ref>{{Cite journal |last=Mourelos |first=Ioannis |date=2015 |title=The Salonica theatre of operations and its part in the outcome of the First World War |url=https://ojs.aims.edu.au/index.php/msj/article/view/2 |journal=Macedonian Studies Journal |language=en |volume=2 |issue=1 |issn=2204-3128}}</ref> რაც დასრულდა [[სალონიკის ფრონტი|მაკედონიის (იგივე სალონიკის) ფრონტის]] დაარსებით.<ref name="Salonika front">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=2YqjfHLyyj8C&q=Salonika+Front&pg=PA1044|title=World War I: encyclopedia, Volume 1|author1=Spencer Tucker |author2=Priscilla Mary Roberts |year=2005|access-date=13 August 2011|isbn=9781851094202}}</ref> [[1916]] წელს ვენიზელოსის მომხრე ბერძნული არმიის ოფიცრებმა და სამოქალაქო პირებმა, მოკავშირეების მხარდაჭერით, წამოიწყეს აჯანყება,<ref name="Mavrogordatos">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=MbSifRqxM1EC&q=Movement+of+National+Defence+greece&pg=PA284|title=Stillborn republic: social coalitions and party strategies in Greece, 1922–1936|author=George Th Mavrogordatos|year=1983|access-date=13 August 2011|isbn=9780520043589}}</ref> შექმნეს პირველი მსოფლიო ომის მოკავშირეებისადმი ლოიალურად განწყობილი<ref name="Minorities">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=lAWKstorJAEC&q=Salonica&pg=PA51|title=The Balkan exchange of minorities and its impact on Greece|author=Dimitri Pentzopoulos|year=2002|access-date=10 August 2011|isbn=9781850656746}}</ref>დროებითი მთავრობა სახელწოდებით „ეროვნული თავდაცვის დროებითი მთავრობა“,<ref name="Mavrogordatos"/><ref name="Venizelos">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=KQEH4vvG0KwC&q=State+of+Thessaloniki&pg=PA367|title=Eleftherios Venizelos: The Trials of Statesmanship|author=Paschalis M. Kitromilides|year=2008|access-date=13 August 2011|isbn=9780748633647}}</ref> რომელიც აკონტროლებდა ე. წ. „ახალ მიწებს“ (ტერიტორია, რომელიც დაიკავა საბერძნეთმა ბალკანეთის ომებში: ჩრდილოეთ საბერძნეთის უმეტესი ნაწილი, მათ შორის ბერძნული მაკედონია, ჩრდილოეთ ეგეოსი და ასევე კუნძული [[კრეტა]]).<ref name="Mavrogordatos"/><ref name="Venizelos"/> მეფის მთავრობა მდებარეობდა ათენში<ref name="Mavrogordatos"/> და აკონტროლებდა ე. წ. ძველ საბერძნეთს,<ref name="Mavrogordatos"/><ref name="Venizelos"/> რომელიც ტრადიციულად იყო მონარქიული. სალონიკის სახელმწიფო დაიშალა [[1917]] წელა ვენიზელოსის მეთაურობით ორი ბერძნული მთავრობის გაერთიანებისა და მეფე [[კონსტანტინოს I|კონსტანტინოს I-ის]] გადადგომის შემდეგ.<ref>David Nicolle; Raffaele Ruggeri (2003). The Italian Army of World War I. ISBN 9781841763989.</ref><ref name="Venizelos"/> [[1915]] წლის 30 დეკემბერს სალონიკზე [[ავსტრია|ავსტრიის]] საჰაერო თავდასხმის შედეგად დაიღუპა სულ მცირე ერთი მშვიდობიანი მოქალაქე, საპასუხოდ მოკავშირეთა ჯარებმა დააპატიმრეს გერმანიის, ავსტრიის, ბულგარეთისა და თურქეთის ვიცე-კონსულები და მათი ოჯახის წევრები.<ref>''[[Daily Telegraph]]'' Saturday 1 January 1916, reprinted on page 28 ''[[Daily Telegraph]]'' Friday 1 January 1916</ref> [[ფაილი:Thessaloniki-Aerialfire1.png|მინი|მარცხნივ|[[სალონიკის დიდი ხანძარი (1917)|სალონიკის ხანძრის]] საჰაერო ფოტო]] ქალაქის ისტორიული ცენტრის უმეტესი ნაწილი გაანადგურა [[1917]] წლის [[სალონიკის დიდი ხანძარი (1917)|სალონიკის ხანძარმა]], რომელიც შემთხვევით გაჩნდა [[1917]] წლის 18 აგვისტოს, ერთ-ერთი მაცხოვრებლის სამზარეულოში, დაუდევრობის შედეგად.<ref name="Redesign">{{cite book|title=The Redesign of Thessaloniki after the Fire of 1917|last=Yerolympos|first=Alexandra Karadimou|year=1995|publisher=University Studio Press|location=Thessaloniki}}</ref> ხანძარმა ქალაქის ცენტრი მოიცვა და 72 000 ადამიანი უსახლკაროდ დარჩა; Pallis Report-ის მიხედვით, მათი უმეტესობა ებრაელი იყო (50 000). უამრავი სამსახურებრივი ნაგებობა განადგურდა, რის შედეგადაც მოსახლეობის 70 % უმუშევარი დარჩა.<ref name="Redesign"/> განადგურდა ორი ეკლესია და მრავალი სინაგოგა თუ მეჩეთი. დაახლოებით 271 157 ადამიანი, მთლიანი მოსახლეობის მეოთხედზე მეტი უსახლკაროდ დარჩა.<ref name="Redesign"/> [[თურქეთ-საბერძნეთის ომი (1919–1922)|საბერძნეთ-თურქეთის ომში]] საბერძნეთის დამარცხებისა და ოსმალეთის იმპერიის დაშლის შემდეგ, საბერძნეთსა და თურქეთს შორის მოხდა მოსახლეობის გაცვლა.<ref name="Minorities"/> 160 000-ზე მეტი ეთნიკური ბერძენი გააძევეს ყოფილი ოსმალეთის იმპერიიდან — განსაკუთრებით მცირე აზიიდან და აღმოსავლეთ თრაკიიდან და ბერძნები დასახლდნენ ქალაქში,<ref name="Minorities"/> რამაც შეცვალა მისი დემოგრაფია. შესაბამისად, ქალაქის მუსლიმი მაცხოვრებლები, მათ შორის ოსმალეთის ბერძენი მუსლიმები, გააძევეს თურქეთში, ჯამში დაახლოებით 20 000 ადამიანი.<ref name="Exchange">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=RRwZmWUmkPsC&q=exchange+of+populations+Thessaloniki&pg=PA198|title=Population Exchange in Greek Macedonia: The Rural Settlement of Refugees 1922–1930|author=Elisabeth Kontogiorgi|year=2006|access-date=10 August 2011|isbn=9780199278961}}</ref> ამან გამოიწვია მოსახლეობაში ბერძნული წილის ზრდა,<ref>{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=xHOUBAAAQBAJ&q=thessaloniki%2520greek%2520refugees&pg=PA91 |title=Walking in the European City: Quotidian Mobility and Urban Ethnography |last1=Brown |first1=Evrick |last2=Shortell |first2=Timothy |date=2014-05-28 |publisher=Ashgate Publishing, Ltd. |isbn=9781472416162 |language=en}}</ref> ხოლო ებრაული მოსახლეობა [[XIV საუკუნე|XIV საუკუნის]] შემდეგ პირველად შემცირდა და გადავიდა უმცირესობაში.<ref>{{Cite book |url=https://www.sup.org/books/title/?id=25672|title=Jewish Salonica: Between the Ottoman Empire and Modern Greece |last=Naar |first=Devin E. |date=2016-09-07 |publisher=Stanford University Press |isbn=9781503600096 |language=en }}</ref> [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს სალონიკი დაბომბა ფაშისტურმა იტალიამ (მხოლოდ 1940 წლის ნოემბერში 232 ადამიანი დაიღუპა, 871 დაიჭრა და 800-ზე მეტი შენობა დაზიანდა ან განადგურდა),<ref name="Thessaloniki En Thermo Italia">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-239-7|volume=B|pages=723–724}}</ref> [[1941]] წლის 8 აპრილს<ref name="Chronology">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=wCkXWI5p5XcC&q=Salonika&pg=PA402|title=Chronology and index of the Second World War, 1938–1945|author=Royal Institute of International Affairs|year=1975|access-date=10 August 2011|isbn=9780887365683}}</ref> გადავიდა გერმანელი ოკუპანტების ხელში. ნაცისტებმა მალევე აიძულეს ებრაელი მაცხოვრებლები რკინიგზის მახლობლად გეტოში გადასულიყვნენ და [[1943]] წლის 15 მარტს დაიწყეს ქალაქის ებრაელების დეპორტაცია [[ოსვენციმის საკონცენტრაციო ბანაკი|ოსვენციმის]] და [[ბერგენ-ბელსენის საკონცენტრაციო ბანაკი|ბერგენ-ბელსენის]] საკონცენტრაციო ბანაკებში.<ref>{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=YAszKv6JfQUC&q=thessaloniki%2520population%2520exchange%2520greek%2520majority&pg=PA247 |title=After the War was Over: Reconstructing the Family, Nation, and State in Greece, 1943–1960 |last=Mazower |first=Mark |date=2000 |publisher=Princeton University Press |isbn=0691058423 |language=en}}</ref><ref name="Holocaust">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=pYs5OSnsrHwC&q=Salonica&pg=PA152|title=The Routledge atlas of the Holocaust|author=Martin Gilbert|year=1982|access-date=10 August 2011|isbn=9780415281454}}</ref><ref name="Exodus">{{cite book|url=https://archive.org/details/expulsionofjews00stro|url-access=registration|page=[https://archive.org/details/expulsionofjews00stro/page/102 102]|quote=jews of thessaloniki.|title=The Expulsion of the Jews: Five Hundred Years of Exodus|publisher=SP Books|author=Yale Strom|year=1992|access-date=10 August 2011|isbn=9781561710812}}</ref> უმეტესობა მაშინვე გაზის კამერებში დახოცეს. ოსვენციმში დეპორტირებული 45 000 ებრაელიდან მხოლოდ 4 % გადარჩა.<ref>{{cite web |title=Salonika |url=https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/salonika |publisher=[[United States Holocaust Memorial Museum]] |access-date=16 September 2018 |language=en}}</ref><ref>{{cite news |last1=Christides |first1=Giorgos |title=Thessaloniki Strives to Revive Its Jewish Past, but Encounters a New Form of anti-Semitism |url=https://www.haaretz.com/jewish/.premium-jerusalem-of-the-balkans-strives-to-revive-jewish-past-1.5328833 |access-date=16 September 2018 |work=Haaretz |date=16 November 2014 |language=en}}</ref> [[რაიხსტაგის შენობა|რაიხსტაგში]] სიტყვით გამოსვლისას [[ადოლფ ჰიტლერი|ჰიტლერმა]] თქვა, რომ მისი [[ბალკანეთის კამპანია|ბალკანეთის კამპანიის]] მიზანი იყო მოკავშირეებისთვის „ახალი მაკედონიური ფრონტის“ დამყარების თავიდან აცილება, როგორც მათ შეძლეს [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს დროს. სალონიკი რომ ჰიტლერისათვის მნიშვნელოვანი იყო დასტურდება იმით, რომ ჰიტლერი გეგმავდა მის შეერთებას უშუალოდ ნაცისტური გერმანიისათვის, ისე, რომ არ გაეკონტროლებინა მარიონეტულ [[ბერძნული სახელმწიფო (1941-1944)|ბერძნულ სახელმწიფოს]] (სალონიკი იუგოსლავიას დაპირდა, როგორც ჯილდო 1941 წლის 25 მარტს [[ღერძი ბერლინი-რომი-ტოკიო|ღერძთან]] შეერთებისთვის).<ref name="Thessaloniki En Thermo Yugoslavia">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-239-7|volume=B|page=738}}</ref> ვინაიდან ეს იყო [[საბერძნეთი]]ს პირველი დიდი ქალაქი, რომელიც დაეცა საოკუპაციო ძალებთან ბრძოლისას, პირველი ბერძნული წინააღმდეგობის ჯგუფი ჩამოყალიბდა სალონიკში (სახელით Ελευθερία, Elefthería, „თავისუფლება“).<ref name="Thessaloniki En Thermo Eleftheria">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-239-7|volume=B|page=763}}</ref> ასევე სალონიკშიდაარსდა პირველი ანტი-ნაცისტური გაზეთი ამავე სახელწოდებით („თავისუფლება“).<ref name="Thessaloniki En Thermo Eleftheria 2">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-239-7|volume=B|pages=765–766}}</ref> სალონიკში ასევე განთავსებული იყო სამხედრო ბანაკი, რომელიც გერმანულად ცნობილია როგორც „Konzentrationslager Pavlo Mela“ (პავლოს მელასის საკონცენტრაციო ბანაკი),<ref name="Thessaloniki En Thermo Pavlos Melas">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-239-7|volume=B|pages=766–768}}</ref> სადაც განთავსებული იყვნენ წინააღმდეგობის წევრები და სხვა ანტიფაშისტები<ref name="Thessaloniki En Thermo Pavlos Melas"/> საკონცენტრაციო ბანაკებში ექსტრადიციისათვის.<ref name="Thessaloniki En Thermo Pavlos Melas"/> [[1944]] წლის 30 ოქტომბერს [[საბერძნეთის სახალხო განმათავისუფლებელი არმია]] [[მარკოს ვაფიადისი]]ს მეთაურობით ქალაქში შევიდა და გაათავისუფლა ნაცისტებისაგან.<ref>{{cite web| url = https://m.tvxs.gr/mo/i/162949/f/news/egrapsan-eipan/i-parapetameni-apeleytherosi-tis-thessalonikis.html| title = Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης}}</ref><ref name="Crossroads">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Vv1t3D_3vjkC&q=30+October+1944+Salonica&pg=PA288|title=Greece at the crossroads: the Civil War and its legacy|author=John O. Iatrídês, Linda Wrigley, Lehrman Institute|year=1995|access-date=10 August 2011|isbn=9780271043302}}</ref> [[1946]] წელს რეფერენდუმზე ადგილობრივების უმრავლესობამ მხარი დაუჭირა რესპუბლიკას, დანარჩენი საბერძნეთისაგან განსხვავებით.<ref name="Thessaloniki En Thermo Referendum">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-239-7|volume=B|pages=942–943}}</ref> ომის შემდეგ სალონიკში 1950-იან, 1960-იან და 1970-იან წლებში აღადგინეს ინფრასტრუქტურა და განვითარდა ინდუსტრია. მისი მრავალი არქიტექტურული საგანძური ჯერ კიდევ შემორჩენილია, რაც ქალაქს ტურისტულ დანიშნულებას მატებს. სალონიკის რამდენიმე ადრეული ქრისტიანული და ბიზანტიური ძეგლი [[1988]] წელს [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] სიაში შევიდა.<ref name="UNESCO">{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/456|title=Paleochristian and Byzantine Monuments of Thessalonika|publisher=whc.unesco.org|access-date=16 August 2011}}</ref> 1997 წელს სალონიკი შეარჩიეს [[ევროპის კულტურული დედაქალაქი|ევროპის კულტურულ დედაქალაქად]],<ref name="Capital of Culture">{{cite web|url=http://ec.europa.eu/culture/our-programmes-and-actions/doc2485_en.htm|title=Past European Capitals of Culture|publisher=ec.europa.eu|access-date=16 August 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111019061617/http://ec.europa.eu/culture/our-programmes-and-actions/doc2485_en.htm|archive-date=19 October 2011|df=dmy-all}}</ref> [[2004]] წელს ქალაქმა უმასპინძლა რამდენიმე საფეხბურთო ღონისძიებას, რომელიც გაიმართა 2004 წლის [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2004|ზაფხულის ოლიმპიური თამაშების]] ფარგლებში.<ref name="Athens 2004">{{cite web|url=http://www.olympic.org/Documents/Reports/FR/fr_report_900.pdf |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.olympic.org/Documents/Reports/FR/fr_report_900.pdf |archive-date=2022-10-09 |url-status=live|title=Athens 2004 Olympic Games Tickets|publisher=www.olympic.org|access-date=16 August 2011}}</ref> დღესდღეობით სალონიკი გახდა ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი სავაჭრო და ბიზნეს კერა სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში. სალონიკის პორტი ერთ-ერთი უდიდესია [[ეგეოსის ზღვა]]ში და ხელს უწყობს ვაჭრობას მთელს ბალკანეთში.<ref name="Development"/> 2012 წლის 26 ოქტომბერს ქალაქმა აღნიშნა საბერძნეთთან შეერთების 100 წლის იუბილე.<ref name="100 years">{{cite web|url=http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/PolitistikesYpiresies/DnsiPolitismou/Thessaloniki-2012|title=Το 2012 συμπληρώνονται 100 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ!|trans-title=2012 marks 100 YEARS OF FREE THESSALONIKI!|publisher=www.thessaloniki.gr|access-date=16 August 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113201219/http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/PolitistikesYpiresies/DnsiPolitismou/Thessaloniki-2012|archive-date=13 January 2012|df=dmy-all}}</ref> ქალაქი ასევე არის ერთ-ერთი უდიდესი სტუდენტური ცენტრი სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში. [[2014]] წელს იყო ევროპის ახალგაზრდული დედაქალაქი.<ref name="Thessaloniki EYC"/><ref name="Thessaloniki 2014">{{cite web|url=http://www.thessaloniki2014.eu/info.html|title=Thessaloniki Candidate City European Youth Capital 2014|publisher=www.thessaloniki2014.eu|access-date=20 May 2010|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110409170710/http://www.thessaloniki2014.eu/info.html|archive-date=9 April 2011|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110409170710/http://www.thessaloniki2014.eu/info.html|archivedate=9 აპრილი 2011}}</ref> ==გეოგრაფია== სალონიკი მდებარეობს [[ათენი]]ს ჩრდილოეთით 502 კილომეტრში. სალონიკის ურბანული ტერიტორია ვრცელდება 30 კილომეტრზე ჩრდილოეთით [[ორაიოკასტრო]]დან სამხრეთით [[ქალკედონის ნახევარკუნძული|ქალკედონის]] მიმართულებით [[თერმი (სალონიკი)|თერმიმდე]]. ===გეოლოგია=== სალონიკი მდებარეობს თერმაიკოსის ყურის ჩრდილოეთი სანაპიროს აღმოსავლეთ ნაწილში და სამხრეთ-აღმოსავლეთით ესაზღვრება [[ხორტიატისი]]ს მთა. სალონიკი ახლოს მდებარეობს რღვევის ხაზებთან, რაც იწვევს ქალაქის გეოლოგიურ ცვლილებას. შუა საუკუნეებიდან მოყოლებული, სალონიკი დაზარალდა ძლიერი მიწისძვრებით, განსაკუთრებით 1759, 1902, 1978 და 1995 წლებში.<ref name="Thessaloniki earthquakes">{{cite web|url=http://www.ngdc.noaa.gov/nndc/struts/results?bt_0=&st_0=&type_17=EXACT&query_17=None+Selected&op_12=eq&v_12=&type_12=Or&query_14=None+Selected&type_3=Like&query_3=Thessaloniki&st_1=&bt_2=&st_2=&bt_1=&bt_4=&st_4=&bt_5=&st_5=&bt_6=&st_6=&bt_7=&st_7=&bt_8=&st_8=&bt_9=&st_9=&bt_10=&st_10=&type_11=Exact&query_11=&type_16=Exact&query_16=&display_look=1&t=101650&s=1&submit_all=Search+Database|title=5 Significant Earthquakes where Location Name includes Thessaloniki|work=United States Department of Interior, US Geological Survey|access-date=18 August 2011}}</ref> 1978 წლის 19–20 ივნისს ქალაქში მოხდა ძლიერი მიწისძვრების სერია, რომლის ძალამაც [[რიხტერის შკალა|რიხტერის შკალით]] შეადგინა 5,5 და 6,5 ბალი.<ref name="USGS">{{cite web|url=https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqarchives/significant/sig_1978.php|title=Significant earthquakes of the world – 1978|work=United States Department of Interior, US Geological Survey|access-date=18 August 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100123173040/http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqarchives/significant/sig_1978.php|archive-date=23 January 2010|df=dmy-all}}</ref><ref name="Maniateas">{{cite book|title=100+1 Χρόνια Ελλάδα|trans-title=100+1 Years of Greece|publisher=Maniateas Publishings|year=1999|volume=II|pages=210–211}}</ref> მიწისძვრებმა მნიშვნელოვანი ზიანი მიაყენა მთელ რიგ შენობებსა და უძველეს ძეგლებს.<ref name="USGS"/> მეორე მიწისძვრის დროს სალონიკის ცენტრში საცხოვრებელი კორპუსი ჩამოინგრა, რის შედეგადაც დაიღუპა 51 ადამიანი.<ref name="USGS"/><ref name="Maniateas"/> {{wide image|Thessaloniki view.jpg|1500px|align-cap=center|ქალაქის პანორამული ხედი [[ოლიმპი|ოლიმპის მთის]] ფონზე}} ===კლიმატი=== სალონიკის კლიმატზე პირდაპირ გავლენას ახდენს [[ეგეოსის ზღვა]], რომლის ნაპირებზეც მდებარეობს.<ref name="Energy and Climate">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=8XyBZEZFtiUC&q=Thessaloniki+climate&pg=PA315|title=Energy and climate in the urban built environment, Volume 1|year=2001|author1=Matheos Santamouris |author2=Demosthenes N. Asimakopoulos |access-date=21 August 2011|isbn=9781873936900}}</ref> ქალაქი მდებარეობს გარდამავალ კლიმატურ ზონაში, რის გამოც მისი კლიმატს ახასიათებს რამდენიმე ზონის მახასიათებლები. [[კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაცია|კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაციის]] მიხედვით, ქალაქს აქვს [[ხმელთაშუა ზღვის ჰავა]] (Csa), რომელიც ესაზღვრება [[ნახევრად უდაბნოს ზონები]] (BSk), რომელიც შეინიშნება რეგიონის პერიფერიაზე. ქალაქის საშუალო წლიური ნალექი 450 მმ. აღნიშნული მაჩვენებელი ზაფხულში 20-დან 30 მმ-მდე მერყეობს, რომელიც თანდათან იზრდება ჩრდილოეთისა და დასავლეთისკენ და ქალაქის ზოგიერთი ნაწილი ხვდება ნოტიო სუბტროპიკულ ზონაში (Cfa).<ref>{{Cite web|title=Thessaloniki climate: Average Temperature, weather by month, Thessaloniki water temperature - Climate-Data.org|url=https://en.climate-data.org/europe/greece/thessaloniki/thessaloniki-1001/|access-date=2021-02-28|website=en.climate-data.org}}</ref> ზამთარი გარკვეულწილად მშრალია, დილის ჩვეულებრივი ყინვებით. ყოველ ზამთარს, მეტ-ნაკლებად, სპორადულად თოვს, მაგრამ თოვლის საფარი რამდენიმე დღეზე მეტ ხანს არ გრძელდება. ხშირია ნისლი, წელიწადში საშუალოდ 193 ნისლიანი დღეა.<ref name="Weatherbase">{{cite web|url=http://www.weatherbase.com/weather/weatherall.php3?s=22661&refer=&units=metric&cityname=Thessaloniki-Kentriki-Makedonia-Greece|title=Thessaloniki, Greece|publisher=www.weatherbase.com|access-date=21 August 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120106204939/http://www.weatherbase.com/weather/weatherall.php3?s=22661&refer=&units=metric&cityname=Thessaloniki-Kentriki-Makedonia-Greece|archivedate=6 იანვარი 2012}}</ref> ყველაზე ცივ ზამთარში ტემპერატურა შეიძლება დაეცეს -10 °C-მდე.<ref name="Weatherbase"/> სალონიკში რეკორდული მინიმალური ტემპერატურა იყო -14 °C.<ref name="HNMS">{{cite web|url=http://www.hnms.gr/hnms/english/climatology/climatology_region_diagrams_html?dr_city=Thessaloniki_Mikra|title=Thessaloniki Mikra|publisher=Hellenic National Meteorological Service – Greek Ministry of Defence|access-date=21 August 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110816212836/http://www.hnms.gr/hnms/english/climatology/climatology_region_diagrams_html?dr_city=Thessaloniki_Mikra|archive-date=16 August 2011|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110816212836/http://www.hnms.gr/hnms/english/climatology/climatology_region_diagrams_html?dr_city=Thessaloniki_Mikra|archivedate=16 აგვისტო 2011}}</ref> სალონიკში წელიწადში 32 დღე ფიქსირდება ყინვა.<ref name="Weatherbase"/> წელიწადის ყველაზე ცივი თვე სალონიკის ცენტრში არის იანვარი, საშუალო ტემპერატურა 8 °C.<ref name="auto">{{Cite web|url=https://mail.meteothes.gr/wxtempdetail.php|title=meteothes.gr Live! - Temperature Detail|website=mail.meteothes.gr|accessdate=7 April 2023}}</ref> ქარი ჩვეულებრივია ზამთრის თვეებში, დეკემბერსა და იანვარში ქარის საშუალო სიჩქარეა 26 კმ/სთ.<ref name="Weatherbase"/> სალონიკის ზაფხული ცხელი და საკმაოდ მშრალია.<ref name="Weatherbase"/> მაქსიმალური ტემპერატურა ჩვეულებრივად 30 °C-ზე მეტია,<ref name="Weatherbase"/> მაგრამ იგი იშვიათად უახლოვდება ან აღემატება 40 °C.<ref name="Weatherbase"/> დღეების საშუალო რაოდენობა, როდესაც ტემპერატურა 32 °C-ზე მეტია არის 32.<ref name="Weatherbase"/> ქალაქში დაფიქსირებული მაქსიმალური ტემპერატურა 44 °C იყო.<ref name="Weatherbase"/><ref name="HNMS"/> ზაფხულში წვიმა იშვიათად მოდის, ძირითადად ჭექა-ქუხილის დროს.<ref name="Climate, change and risk">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=UbtG3vFfNtoC&q=Thessaloniki&pg=RA1-PA294|year=1999|title=Climate, change and risk|author1=Thomas E. Downing |author2=Alexander A. Olsthoorn |author3=Richard S. J. Tol |access-date=21 August 2011|isbn=9780415170314}}</ref> წელიწადის ყველაზე ცხელი თვეები სალონიკის ცენტრში არის ივლისი და აგვისტო, საშუალო ტემპერატურა დაახლოებით 28 °C.<ref name="auto"/> [[2021]] წელს საბერძნეთს ევროკომისიამ დააკისრა ჯარიმა იმის გამო, რომ ვერ შეძლო სალონიკში ჰაერის დაბინძურების მუდმივად მაღალი დონის შეკავება.<ref>{{Cite web |last=Lialios |first=Giorgos |date=2021-04-28 |title=Greece taken to court over Thessaloniki air pollution {{!}} eKathimerini.com |url=https://www.ekathimerini.com/news/1160120/greece-taken-to-court-over-thessaloniki-air-pollution/ |access-date=2022-04-01 |website=www.ekathimerini.com |language=English}}</ref> {{Weather box |width = 100% |location=Thessaloniki Airport HNMS 1959–2010 Elevation: 2m (extremes 1963–2019) |metric first=yes |single line=yes |Jan record high C = 23.0 |Feb record high C = 24.0 |Mar record high C = 32.0 |Apr record high C = 31.0 |May record high C = 36.0 |Jun record high C = 41.4 |Jul record high C = 44.0 |Aug record high C = 40.5 |Sep record high C = 37.3 |Oct record high C = 32.2 |Nov record high C = 27.0 |Dec record high C = 25.1 |year record high C = 44.0 |Jan high C=9.3 |Feb high C=11.0 |Mar high C=14.3 |Apr high C=19.1 |May high C=24.6 |Jun high C=29.4 |Jul high C=31.7 |Aug high C=31.4 |Sep high C=27.1 |Oct high C=21.2 |Nov high C=15.5 |Dec high C=10.9 |year high C= |Jan mean C=5.4 |Feb mean C=6.8 |Mar mean C=9.8 |Apr mean C=14.3 |May mean C=19.9 |Jun mean C=24.7 |Jul mean C=26.9 |Aug mean C=26.4 |Sep mean C=21.9 |Oct mean C=16.5 |Nov mean C=11.3 |Dec mean C=7 |year mean C= |Jan low C=1.5 |Feb low C=2.3 |Mar low C=4.7 |Apr low C=7.9 |May low C=12.6 |Jun low C=17.0 |Jul low C=19.3 |Aug low C=19.1 |Sep low C=15.4 |Oct low C=11.3 |Nov low C=7.1 |Dec low C=3.2 |year low C= |Jan record low C = -14.2 |Feb record low C = -10.0 |Mar record low C = -7.0 |Apr record low C = -2.0 |May record low C = 2.8 |Jun record low C = 6.0 |Jul record low C = 10.0 |Aug record low C = 7.8 |Sep record low C = 3.0 |Oct record low C = -1.0 |Nov record low C = -6.2 |Dec record low C = -9.8 |year record low C = -14.2 |precipitation colour = green |Jan precipitation mm=37.7 |Feb precipitation mm=35 |Mar precipitation mm=37.9 |Apr precipitation mm=36.1 |May precipitation mm=44.2 |Jun precipitation mm=29.8 |Jul precipitation mm=23.8 |Aug precipitation mm=19.3 |Sep precipitation mm=29.8 |Oct precipitation mm=43.0 |Nov precipitation mm=52.8 |Dec precipitation mm=55.1 |Jan precipitation days=11.5 |Feb precipitation days=10.7 |Mar precipitation days=12.1 |Apr precipitation days=11.1 |May precipitation days=11.0 |Jun precipitation days=7.9 |Jul precipitation days=6.7 |Aug precipitation days=5.1 |Sep precipitation days=7.0 |Oct precipitation days=9.3 |Nov precipitation days=11.0 |Dec precipitation days=12.7 |unit precipitation days= |Jan humidity = 75.7 |Feb humidity = 72.0 |Mar humidity = 71 |Apr humidity = 67.3 |May humidity = 63.0 |Jun humidity = 55.4 |Jul humidity = 52.7 |Aug humidity = 55.0 |Sep humidity = 61.9 |Oct humidity = 70.4 |Nov humidity = 76.3 |Dec humidity = 77.9 |Jan sun=98.7 |Feb sun=102.6 |Mar sun=147.2 |Apr sun=202.6 |May sun=252.7 |Jun sun=296.4 |Jul sun=325.7 |Aug sun=295.8 |Sep sun=229.9 |Oct sun=165.5 |Nov sun=117.8 |Dec sun=102.6 |source 1=[https://www.weatheronline.gr/weather/maps/city?LANG=gr&CEL=C&SI=kph&MAPS=over&CONT=grgr&LAND=GR&REGION=0005&WMO=16622&UP=0&R=0&LEVEL=160&NOREGION=1] [http://www.hnms.gr/emy/el/climatology/climatology_city?perifereia=Central%20Macedonia&poli=Thessaloniki_Mikra] Sunshine Hours WMO [http://data.un.org/Data.aspx?d=CLINO&f=ElementCode%3A15]}} {{Weather box |width=100% |location=Downtown Thessaloniki (Mar 2005– Jan 2023) |metric first=yes |single line=yes |Jan high C=10.9 |Feb high C=12.9 |Mar high C=15.3 |Apr high C=19.3 |May high C=24.4 |Jun high C=28.9 |Jul high C=31.4 |Aug high C=31.4 |Sep high C=26.9 |Oct high C=21.3 |Nov high C=16.9 |Dec high C=12.5 |Jan mean C=8.2 |Feb mean C=9.9 |Mar mean C=12.1 |Apr mean C=15.9 |May mean C=20.9 |Jun mean C=25.2 |Jul mean C=27.8 |Aug mean C=27.8 |Sep mean C=23.6 |Oct mean C=18.4 |Nov mean C=14.2 |Dec mean C=9.9 |year high C= |Jan low C=5.4 |Feb low C=6.9 |Mar low C=8.9 |Apr low C=12.5 |May low C=17.3 |Jun low C=21.5 |Jul low C=24.1 |Aug low C=24.2 |Sep low C=20.2 |Oct low C=15.5 |Nov low C=11.5 |Dec low C=7.2 |year low C= |precipitation colour=green |Jan precipitation mm=39.8 |Feb precipitation mm=29.3 |Mar precipitation mm=39.1 |Apr precipitation mm=31.9 |May precipitation mm=27.1 |Jun precipitation mm=40.1 |Jul precipitation mm=28.4 |Aug precipitation mm=41 |Sep precipitation mm=40.8 |Oct precipitation mm=22.9 |Nov precipitation mm=22.5 |Dec precipitation mm=37.5 |Jan sun=131.6 |Feb sun=125.6 |Mar sun=179.2 |Apr sun=226.4 |May sun=277.6 |Jun sun=311.2 |Jul sun=359.2 |Aug sun=334.3 |Sep sun=249.7 |Oct sun=184.7 |Nov sun=129.5 |Dec sun=122.7 |source 1=[https://mail.meteothes.gr/wxtempdetail.php Historical Centre Station] }} {{Weather box |width = 100% |collapsed=yes |location= Kalamaria 2009–2019 |metric first=yes |single line=yes |Jan high C=9.7 |Feb high C=12.6 |Mar high C=15.5 |Apr high C=20.4 |May high C=25.7 |Jun high C=30.2 |Jul high C=32.3 |Aug high C=32.3 |Sep high C=27.7 |Oct high C=21.9 |Nov high C=16.9 |Dec high C=11.3 |Jan mean C=6.5 |Feb mean C=9.1 |Mar mean C=11.3 |Apr mean C=15.4 |May mean C=20.4 |Jun mean C=24.9 |Jul mean C=27.2 |Aug mean C=27.3 |Sep mean C=23.0 |Oct mean C=17.8 |Nov mean C=13.6 |Dec mean C=8.1 |year high C= |Jan low C=3.8 |Feb low C=6.2 |Mar low C=8.0 |Apr low C=11.3 |May low C=16.1 |Jun low C=20.5 |Jul low C=22.8 |Aug low C=22.9 |Sep low C=19.1 |Oct low C=14.6 |Nov low C=11.0 |Dec low C=5.3 |year low C= |precipitation colour = green |Jan precipitation mm=30 |Feb precipitation mm=39 |Mar precipitation mm=49 |Apr precipitation mm=28 |May precipitation mm=32 |Jun precipitation mm=36 |Jul precipitation mm=32 |Aug precipitation mm=17 |Sep precipitation mm=37 |Oct precipitation mm=33 |Nov precipitation mm=38 |Dec precipitation mm=37 ||source=[[National Observatory of Athens]]<ref>{{cite web|url =https://www.meteo.gr/climate/|date=7 March 2023|title= Climate|publisher = [[National Observatory of Athens]]|language = el}}</ref>}} ==მთავრობა== [[ფაილი:Thessaloniki urban and metropolitan areas map.svg|მინი|სალონიკი და მისი აგლომერაცია 2011 წელს]] [[კალიკრატისის რეფორმა|კალიკრატისის რეფორმის]] მიხედვით, [[2011]] წლის 1 იანვრიდან სალონიკის ურბანული ტერიტორია ({{lang-grc|Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης}}), რომელიც შეადგენს „ქალაქ თესალონიკს“, შედგება ექვსი თვითმმართველი მუნიციპალიტეტისა ({{lang-grc|Δήμοι}}) და ერთი მუნიციპალური ერთეულისაგან. ({{lang-grc|Δημοτική ενότητα}}). სალონიკის ურბანული ტერიტორიის შემადგენლობაში შედიან შემდეგი მუნიციპალიტეტები: სალონიკი (ქალაქის ცენტრი), [[კალამარია]], [[ნეაპოლი-სიკიესი]], [[პავლოს-მელასი]], [[კორდელიო-ევოსმოსი]], [[ამპელიკოპიო-მენემენი]] და მუნიციპალური ერთეულები: [[პილაია]] და [[პანორამა (სალონიკი)|პანორამა]], მუნიციპალიტეტის ნაწილი [[პილაია-ხორტიატისი]].<ref name="urban metro" /> კალიკრატისის რეფორმამდე, სალონიკის ურბანული ტერიტორია შედგებოდა ორჯერ მეტი, საგრძნობლად მცირე ზომის მუნიციპალიტეტისგან, რამაც შექმნა ბიუროკრატიული პრობლემები.<ref>[http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=1&artid=36593 The Metropolitan Governance of Thessaloniki!] {{webarchive|url=https://archive.today/20120716140044/http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=1&artid=36593 |date=16 July 2012 }} (in Greek)</ref> ===სალონიკის მუნიციპალიტეტი=== [[File:Konstantinos-Zervas-2019-10-27.jpg|thumb|200px|მერი [[კონსტანტინოს ზერვასი]]]] სალონიკის მუნიციპალიტეტი ({{lang-grc|Δήμος Θεσαλονίκης}}) მეორე ყველაზე დასახლებული ერთეულია საბერძნეთში [[ათენი]]ს შემდეგ, მოსახლეობა 317 778 (2021 წ.)<ref name="2021census"/> და ფართობი 19 307 კმ². მუნიციპალიტეტი ქმნის სალონიკის ურბანული ტერიტორიის ბირთვს და არის მისი ცენტრალური უბანი (ქალაქის ცენტრი), რომელსაც მოიხსენიებენ როგორც კენტრო, რაც ნიშნავს „ცენტრს“.<ref>{{Cite web|title=Kentro in English with contextual examples – MyMemory|url=https://mymemory.translated.net/en/Greek/English/kentro|access-date=2020-06-04|website=mymemory.translated.net}}</ref> ქალაქის პირველი მერი ოსმან საით ბეი დაინიშნა [[1912]] წელს, როდესაც [[ოსმალეთის იმპერია]]ში მერის ინსტიტუტი შემოიღეს. ამჟამინდელი მერია [[კონსტანტინოს ზერვასი]]. 2011 წელს სალონიკის მუნიციპალიტეტის ბიუჯეტი იყო 464,33 მილიონი ევრო,<ref name="Budget 2011">{{cite web|url=http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/OikonomikesYpiresies/DnsiOikonomikYpiresiwn/TmimaProypologismouLogistikis/Sinoptiki%20katastasi.pdf|title=Σύντομη Οικονομική Κατάσταση Προϋπολογισμού|trans-title=Short Economic Situation of the Budget|publisher=Municipality of Thessaloniki|access-date=27 June 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20141209154023/http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/OikonomikesYpiresies/DnsiOikonomikYpiresiwn/TmimaProypologismouLogistikis/Sinoptiki%20katastasi.pdf|archive-date=9 December 2014|df=dmy-all}}</ref> ხოლო 2012 წლის ბიუჯეტი 409,00 მილიონ ევრომდე შემცირდა.<ref name="Budget 2012">{{cite web|url=http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/OikonomikesYpiresies/DnsiOikonomikYpiresiwn/TmimaProypologismouLogistikis/synoptikh%20katastasi%20etoys%202012.pdf|title=Σύντομη Οικονομική Κατάσταση Προϋπολογισμού|trans-title=Short Economic Situation of the Budget|publisher=Municipality of Thessaloniki|access-date=27 June 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130529022646/http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/OikonomikesYpiresies/DnsiOikonomikYpiresiwn/TmimaProypologismouLogistikis/synoptikh%20katastasi%20etoys%202012.pdf|archive-date=29 May 2013|df=dmy-all}}</ref> ===სხვა=== [[File:Ministry-Salonika.jpg|thumb|სალონიკის მერია, ამჟამად მაკედონიისა და თრაკიის სამინისტრო, აგებულია 1891 წელს]] სალონიკი [[საბერძნეთი]]ს სიდიდით მეორე ქალაქია. იგი გავლენიანი ქალაქია ქვეყნის ჩრდილოეთი ნაწილისათვის და ასევე არის მაკედონიის რეგიონის ცენტრი. ქალაქში მოქმედებს მაკედონიისა და თრაკიის სამინისტრო, რადგან ქალაქი [[მაკედონია (საბერძნეთი)|საბერძნეთის მაკედონიის რეგიონის]] დე-ფაქტო დედაქალაქია. [[საბერძნეთის პრემიერ-მინისტრი]] ჩვეულებრივ ყოველწლიურად [[სალონიკის საერთაშორისო გამოფენა|სალონიკის საერთაშორისო გამოფენის]] გახსნის ღამეს აცხადებს თავისი ადმინისტრაციის პოლიტიკას ისეთ საკითხებზე, როგორიცაა ეკონომიკა. [[2010]] წლის ეკონომიკური კრიზისის პირველ თვეებში, საბერძნეთის მთელი კაბინეტი შეიკრიბა სალონიკში, რათა განეხილათ ქვეყნის მომავალი.<ref>{{cite web|last=ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ|title=Πρεμιέρα Υπουργικού με τρία νομοσχέδια|date=9 September 2010|url=http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=353414|publisher=Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε.|access-date=9 April 2011}}</ref> [[საბერძნეთის პარლამენტი|საბერძნეთის პარლამენტში]] სალონიკის ურბანული ტერიტორია წარმოადგენს 16 ადგილიან საარჩევნო ოლქს. 2019 წლის საბერძნეთის საპარლამენტო არჩევნების მონაცემებით, სალონიკში ყველაზე დიდი პარტია არის [[ახალი დემოკრატია]] ხმების 35,55 %-ით, შემდეგ მოჰყვება [[სირიზა|რადიკალური მემარცხენეების კოალიცია]] (31,29 %) და [[მოძრაობა ცვლილებისათვის]] (6,05 %).<ref name="Elections September 2019">{{cite web|url=https://ekloges.ypes.gr/current/v/home/en/districts/6/ |title=National elections – July 2019 |publisher=Ministry of Interior |access-date=4 August 2019}}</ref> ==ქალაქის იერსახე== ===არქიტექტურა=== სალონიკის არქიტექტურა ასახავს ქალაქის ისტორიული განვითარების ყველა პერიოდს. გარდა კომერციული მნიშვნელობისა, სალონიკი მრავალი საუკუნის განმავლობაში იყო რეგიონის სამხედრო და ადმინისტრაციული ცენტრი და სატრანსპორტო რგოლი [[ევროპა]]სა და [[ლევანტი|ლევანტს]] შორის. ქალაქში დასახლდნენ ვაჭრები და ლტოლვილები მთელი ევროპიდან. კომერციული და საზოგადოებრივი შენობების საჭიროებამ აყვავების ამ ახალ ეპოქაში განაპირობა დიდი შენობების აშენება ქალაქის ცენტრში. ამ პერიოდში ქალაქში შენდებოდა ბანკები, დიდი სასტუმროები, თეატრები, საწყობები და ქარხნები. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] ბოლოს და [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] დასაწყისში ქალაქის დაპროექტებაზე მუშაობდნენ არქიტექტორები: [[ვიტალიანო პოსელი]], [[პიეტრო არიგონი]], [[ქსენოფონ პაიონიდისი]], [[სალვატორ პოსელი]], [[ლეონარდო ჯენარი]], [[ელი მოდიანო]], [[მოშე ჟაკი]], [[ჯოზეფ პლეიბერი]], [[ფრედერიკ ჩარნო]], [[ერნსტ ზილერი]], [[მაქს რუბენსი]], [[ფილიმონ პაიონიდისი]], [[დიმიტრის ანდრონიკოსი]], [[ლევი ერნსტი]], [[ანჯელოს სიაგასი]], [[ალექსანდროს ცონისი]] და სხვა. შენდებოდა ძირითადად [[ეკლექტიკა|ეკლექციზმი]]ს, [[არტ-ნუვო]]სა და [[ნეობაროკო]]ს სტილების გამოყენებით. ქალაქის განლაგება შეიცვალა [[1870]] წლის შემდეგ, როდესაც ზღვისპირა ციხესიმაგრეებმა ადგილი დაუთმო ვრცელ ბურჯებს და დაანგრიეს ქალაქის მრავალი უძველესი კედელი, მათ შორის ქალაქის მთავარი ღირსშესანიშნაობის, თეთრი კოშკის მიმდებარე კედელი. დაინგრა ასევე ბიზანტიური კედელიც, რამაც ქალაქს საშუალება მისცა გაფართოვებულიყო აღმოსავლეთით და დასავლეთით სანაპიროს გასწვრივ.<ref>{{cite web|url=http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/PolitistikesYpiresies/DnsiBibliothikwn/TmimaKentrIstorias/PeripatoiKlironomiassthThessaloniki/Thessaloniki.pdf|title=thessaloniki.gr|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113204658/http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/PolitistikesYpiresies/DnsiBibliothikwn/TmimaKentrIstorias/PeripatoiKlironomiassthThessaloniki/Thessaloniki.pdf|archive-date=13 January 2012|df=dmy-all}}</ref> თავისუფლების მოედნის ზღვისკენ გაფართოებამ დაასრულა ქალაქის ახალი კომერციული ცენტრი და იმ დროისათვის ითვლებოდა ქალაქის ერთ-ერთ ყველაზე აქტიურ მოედნად. ქალაქი გაიზარდა, მუშები გადავიდნენ დასავლეთ რაიონებში, ქარხნებთან სიახლოვისა და სამრეწველო საქმიანობის გამო; ხოლო საშუალო და მაღალი ფენები თანდათან გადავიდნენ ქალაქის ცენტრიდან აღმოსავლეთ გარეუბანში. [[1917]] წელს სალონიკი გამანადგურებელმა ხანძარმა მოიცვა და ქალაქი 32 საათის განმავლობაში უკონტროლოდ იწვა.<ref name=Gerolympos>Gerolympos, Alexandra Karadimou. ''The Redesign of Thessaloniki after the Fire of 1917''. University Studio Press, Thessaloniki, 1995</ref> მან გაანადგურა ქალაქის ისტორიული ცენტრი და მისი არქიტექტურული მემკვიდრეობის დიდი ნაწილი, მაგრამ გზა გაუხსნა თანამედროვე განვითარებისათვის უფრო ფართო გამზირებით და მონუმენტური მოედნებით.<ref name=Gerolympos/><ref name=Gerolympos2>{{cite book|last=Karadimou-Gerolympou|first=Alexandra|title=Urban transformation in the Balkans (1820–1920): Aspects of Balkan town planning and the remaking of Thessaloniki|publisher=University Studio Press|year=1996|isbn=960-12-0553-5}}</ref> {{wide image|Thessaloniki-Aristotelous360.png|900px|align-cap=center|სალონიკის ყველაზე ცნობილი ადგილის, [[არისტოტელეს სკვერი]]ს პანორამული ხედი.}} ===ქალაქის ცენტრი=== [[File:Θεσσαλονίκη 2014 - panoramio (2).jpg|thumb|ძველი სასტუმრო ასტორია, ხანძრის შემდეგი არქიტექტურის ნიმუში]] [[File:Thessalonikki, Macedonia, Greece 777.jpg|thumb|ქუჩა ლადადიკის რაიონში]] [[1917]] წლის სალონიკის დიდი ხანძრის შემდეგ, არქიტექტორთა და ურბანული დამგეგმარების სპეციალისტების ჯგუფმა, [[თომას მაუსონი|თომას მაუსონმა]] და [[ერნესტ ჰებრარი|ერნესტ ჰებრარმა]] ქალაქის ცენტრის აღსადგენად აირჩიეს ბიზანტიური ეპოქის სტილი. ახალი ქალაქის გეგმა მოიცავდა დიაგონალურ ქუჩებს და მონუმენტურ მოედნებს, რომელიც შეუფერხებლად გაატარებდა ტრანსპორტს. [[1917]] წლის გეგმაში გათვალისწინებული იყო ქალაქის მოსახლეობის მომავალში ზრდა და გაფართოება, რომელიც დღესაც საკმარისია.<ref name=Gerolympos/> გეგმა მოიცავდა ადგილებს საზოგადოებრივი შენობებისთვის და ითვალისწინებდა ბიზანტიური ეკლესიებისა და ოსმალეთის მეჩეთების აღდგენას. ისტორიული ცენტრი დაყოფილია რამდენიმე რაიონად, მათ შორისაა: [[დემოკრატიის მოედანი]], რომელიც ასევე ცნობილია როგორც ვარდარისი, [[ლადადიკა]] (სადაც მრავალი გასართობი ადგილი და ტავერნაა განთავსებული), კაპანი (სადაც მდებარეობს ქალაქის ცენტრალური ბაზარი მოდიანო), დიაგონიოსი, ნავარინოუ, როტონდა, აგია-სოფია და იპოდრომიო, რომლებიც განლაგებულია სალონიკის ყველაზე ცენტრალურ წერტილში, არისტოტელოს მოედანზე. ქალაქის ცენტრის დასავლეთ ნაწილში განთავსებულია სალონიკის სასამართლოები, მისი ცენტრალური საერთაშორისო რკინიგზის სადგური და პორტი, ხოლო აღმოსავლეთ მხარეში მდებარეობს ქალაქის ორი უნივერსიტეტი, [[სალონიკის საერთაშორისო გამოფენა|სალონიკის საერთაშორისო საგამოფენო]] ცენტრი, ქალაქის მთავარი [[კაფტანზოგლიოს სტადიონი|სტადიონი]], [[თესალონიკის არქეოლოგიური მუზეუმი|არქეოლოგიური]] და [[სალონიკის ბიზანტიური მუზეუმი|ბიზანტიური]] მუზეუმები, ახალი მერია, ცენტრალური პარკები და ბაღები. ===ანო-პოლი=== ანო-პოლი (ასევე ეძახიან „ძველ ქალაქს“ და სიტყვასიტყვით ითარგმნება, როგორც „ზემო ქალაქი“) კულტურული მემკვიდრეობის მემკვიდრეობის ძეგლია, რომელიც მდებარეობს ქალაქის ცენტრის ჩრდილოეთით. მას [[1917]] წლის დიდი ხანძარი არ შეხებია და არის [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ძეგლი. იგი მოიცავს სალონიკის ყველაზე ტრადიციული ნაწილს, ჯერ კიდევ შემორჩენილია პატარა ქვით მოკირწყლული ქუჩები, ძველი მოედნები და ძველი ბერძნული და ოსმალეთის არქიტექტურით გაფორმებული სახლები. ანო-პოლი სალონიკის პოეტებისა და ინტელექტუალების საყვარელი ადგილია. {{wide image|GR-thessalon-pano-1.jpg|700px|align-cap=center|ქალაქის პანორამა ანო-პოლიდან}} ანოპოლი ასევე არის სალონიკის უმაღლესი წერტილი სადაც ოსმალეთური და ბიზანტიური არქიტექტურის მრავალი ძეგლია შემორჩენილი. [[1422]]-[[1430]] წლებში ხანგრძლივი ალყის შემდეგ [[1430]] წელს ანო-პოლი ოსმალებმა ჩაიგდეს ხელში. დღეს ანო-პოლიდან შესაძლებელია გადაადგილება [[სეიხ-სუ]]ს ტყის ეროვნული პარკისკენ.<ref>{{cite web|url=http://www.seihsou.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=16&Itemid=32|title=Σεϊχ Σου (Seich-Sou)|work=Seich Sou Forest National Park Web site (in Greek)|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101113050610/http://www.seihsou.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=16&Itemid=32|archive-date=13 November 2010|df=dmy-all|accessdate=14 აპრილი 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101113050610/http://www.seihsou.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=16&Itemid=32|archivedate=13 ნოემბერი 2010}}</ref> აქედან იშლება ულამაზესი პანორამული ხედები მთელ ქალაქზე და [[თერმაიკოსის ყურე]]ზე. ნათელ დღეებში ჰორიზონტზე მოსჩანს [[ოლიმპი]]ს მთა, რომელიც ყურის გასწვრივ დაახლოებით 100 კმ-ითაა დაშორებული. ===სხვა რაიონები=== [[File:Ξηροκρήνη Θεσσαλονίκη.jpg|thumb|ხიროკრინის უბანი]] სალონიკის მუნიციპალიტეტში, გარდა ისტორიული ცენტრისა და ზემო ქალაქისა, შედის შემდეგი უბნები: ხიროკრინი, დიკასტირია (სასამართლოები), იქთიოსკალა, პალაიოს-სტათმოსი, ლაჩანოკიპოი, ბეჰცინარი, პანაგია-ფანერომენი, დოქსა, სარანტა-ეკლისიესი, ევანგელისტრია, ტრიანდრია, აგია-ტრიადა-ფალირო, იპოკრატეიო, ხარილაუ, ანალიპსი, დეპოტი და ტოუმბა. ძველი რკინიგზის სადგურის ტერიტორიაზე (პალაიოს-სტათმოსი) დაიწყო [[საბერძნეთის ჰოლოკოსტის მუზეუმი]]ს მშენებლობა.<ref>{{Cite news|date=30 January 2018|title=Θεσσαλονίκη: Όλα όσα έγιναν στο Μουσείο Ολοκαυτώματος – Η γυναίκα που συγκίνησε τον Τσίπρα|work=NewsIT|url=https://www.newsit.gr/politikh/thessaloniki-ola-osa-eginan-sto-mouseio-olokaytomatos-gynaika-pou-sygkinise-ton-tsipra/2400540/}}</ref><ref name="efsyn.gr">{{Cite web |url=https://www.efsyn.gr/arthro/moyseio-olokaytomatos-mnimeio-stin-istoria |title=Mουσείο Ολοκαυτώματος, μνημείο στην Ιστορία |date=2018-01-31 |website=Η Εφημερίδα των Συντακτών |language=el |access-date=2018-09-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180206130448/https://www.efsyn.gr/arthro/moyseio-olokaytomatos-mnimeio-stin-istoria |archivedate=2018-02-06 }}</ref> ამ ტერიტორიაზე მდებარეობს [[სალონიკის რკინიგზის მუზეუმი]], [[წყალმომარაგების მუზეუმი]] და ქალაქის დიდი გასართობი ადგილები, როგორიცაა მილოსი, ფიქსი, ვილკა (რომლებიც განთავსებულია გადაკეთებულ ძველ ქარხნებში). ახალი სალონიკის რკინიგზის სადგური მდებარეობს მონასტირიუს ქუჩაზე. სხვა ფართო და მჭიდროდ აშენებული საცხოვრებელი ადგილებია ხარილაუ და ტუმბა, რომელიც იყოფა „ანო ტუმპად“ და „კატო ტუმპად“. ტუმბას სახელი ეწოდა ტუმბის ბორცვის მიხედვით, სადაც არქეოლოგიური კვლევა მიმდინარეობს. იგი შეიქმნა ლტოლვილების მიერ [[1922]] წელს მცირე აზიის მოსახლეობის გაცვლის (1923–1924) შემდეგ. ეხოქონის გამზირზე, 1920-იან წლებამდე იყო ქალაქის ყველაზე მდიდარი მაცხოვრებლების სახლები და იმ დროისთვის სალონიკის გარეუბანს წარმოადგენდა.<ref>{{cite web |url = http://www.mathra-sights.gr/hotspot.php?id=7&lan=el |title = Municipal Art Gallery (Thessaloniki) – Official Website |archive-url = https://web.archive.org/web/20120518093710/http://www.mathra-sights.gr/hotspot.php?id=7&lan=el |archive-date = 18 May 2012 |url-status = dead |accessdate = 14 აპრილი 2023 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120518093710/http://www.mathra-sights.gr/hotspot.php?id=7&lan=el |archivedate = 18 მაისი 2012 }}</ref> ===სალონიკის ურბანული ტერიტორია=== [[File:Εξωτερική-άποψη-της-Μονής-Λαζαριστών.jpg|thumb|კულტურული ცენტრი მონი-ლაზარისტონი]] სალონიკის უფრო ფართო ურბანული ტერიტორიის სხვა რაიონებია ამპელოკიპი, ელეფთერიო-კორდელიო, მენემენი, ევოსმოსი, ილიუპოლი, სტავრუპოლი, ნიკოპოლი, ნეაპოლი, პოლიხნი, პაეგლოსი, მეტეორა, აგიოს-პავლოსი, კალამარია, პილაია და სიკიესი. ჩრდილო-დასავლეთით მდებარეობს ქალაქის ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვანი კულტურული ცენტრი მონი-ლაზარისტონი, სადაც მდებარეობს თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმის კოსტაკისის კოლექცია და ჩრდილოეთ საბერძნეთის ეროვნული თეატრის ორი თეატრი.<ref>[Official website|http://www.greekstatemuseum.com/ MOMus–Museum of Modern Art–Costakis Collection]</ref><ref>{{cite web|url=http://www.monilazariston.gr/B0E2D3E8.en.aspx|title=Profile|publisher=Monilazariston.gr|date=15 November 2011|access-date=11 March 2012}}</ref> სალონიკის ჩრდილო-დასავლეთით განთავსებულია მრავალი კულტურული შენობა, როგორიცაა მანოს კატრაკისის ღია ცის ქვეშ თეატრი სიკიესში, ლტოლვილთა ელინიზმის მუზეუმი ნეაპოლისში, მუნიციპალური თეატრი და ღია ცის ქვეშ თეატრი ნეაპოლში, მენემენის ახალი კულტურული ცენტრი.<ref>{{Cite web |url=http://www.nikiforidis-cuomo.com/work/buildings/45 |title=Πολιτιστικό Κέντρο, Θέατρο και υπαίθριος Κινηματογράφος Μενεμένης – Αρχιτεκτονικό Γραφείο Πρόδρομου Νικηφορίδη και Bernard Cuomo |archive-url=https://web.archive.org/web/20160609223319/http://www.nikiforidis-cuomo.com/work/buildings/45 |archive-date=2016-06-09 |url-status=live }}</ref> პერიკლეუსის ქუჩაზე მდებარე სტავრუპოლისის ბოტანიკური ბაღი მოიცავს 1000 სახეობის მცენარეს და გაშენებულია 2 ჰა-ზე. გარემოსდაცვითი განათლების ცენტრი კორდელიოში შეიქმნა 1997 წელს და არის სალონიკში ბიოკლიმატური დიზაინის რამდენიმე საჯარო შენობათაგან ერთ-ერთი.<ref>{{Cite web |url=http://www.kpe-thess.gr/el/ |title=Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ελευθερίου-Κορδελιού και Βερτίσκου |access-date=2018-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180118153342/http://www.kpe-thess.gr/el/ |archive-date=2018-01-18 |url-status=live }}</ref> ქალაქის ჩრდილო-დასავლეთით მდებარეობს [[მაკედონიის საქალაქთაშორისო ავტობუსების ტერმინალი]] (KTEL), სალონიკის ახალი რკინიგზის სადგური, ზეიტენლიკის მოკავშირეთა მემორიალური სამხედრო სასაფლაო. ძეგლებიდან აღსანიშნავია ბერძნული ეროვნული წინააღმდეგობის ძეგლი სიკიესში, ბერძნული ეროვნული წინააღმდეგობის ძეგლი სტავრუპოლისში, მებრძოლი დედის ქანდაკება ეპტალოფოსის მოედანზე და [[1944]] წლის 11 მაისს ნაცისტების მიერ დახოცილი ახალგაზრდების ძეგლი ხიროკრინში. ეპტალოფოსში, [[1941]] წლის 15 მაისს, ქვეყნის ოკუპაციიდან ერთი თვის შემდეგ, დაარსდა საბერძნეთში პირველი წინააღმდეგობის ორგანიზაცია „ელეფთერია“, თავისი გაზეთით და პირველი არალეგალური სტამბით ქალაქ სალონიკში.<ref>{{Cite web |url=http://www.alterthess.gr/content/ekdilosi-afieroma-stin-efimerida-eleytheria-tin-proti-efimerida-tis-antistasis |title=Εκδήλωση-αφιέρωμα στην εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ", την πρώτη εφημερίδα της Αντίστασης |date=2 April 2016 |access-date=2016-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160404073425/http://www.alterthess.gr/content/ekdilosi-afieroma-stin-efimerida-eleytheria-tin-proti-efimerida-tis-antistasis |archive-date=2016-04-04 |url-status=live }}</ref><ref name="καζάνας1">{{Cite web|url=https://www.efsyn.gr/nisides/241619_i-xirokrini-tis-antistasis|title=Η Ξηροκρήνη της Αντίστασης|last=Καζάνας|first=Γιώργος|date=2020-05-02|website=Εφημερίδα των Συντακτών|access-date=2020-05-09}}</ref> სალონიკის სამხრეთ-აღმოსავლეთი გარკვეულწილად მოხდა ქალაქის ცენტრის გაფართოება. ამ მიმართლებით მდებარეობს მეგალუ ალექსანდრუსის, გეორგიო პაპანდრეუსის, ვასილეოს გეორგიუსის, ვასილისის ოლგასის, დელფონის, კონსტანტინუ კარამანლისის და პაპანასტასიუს პროსპექტები. მუნიციპალიტეტი [[კალამარია]] მდებარეობს სამხრეთ-აღმოსავლეთ სალონიკში. ამ ტერიტორიაზე დასახლდნენ მცირე აზიიდან და აღმოსავლეთ თრაკიიდან [[1922]] წელს გადმოსახლებული ბერძნები.<ref>ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ, εκδόσεις Μαλλιάρη, 978-960-457-587-9.</ref> აქ მდებარეობს [[ჩრდილოეთ საბერძნეთის საზღვაო სარდლობა]] და ძველი სამეფო სასახლე (ე. წ. პალატაკი), რომელიც მდებარეობს მიკრო-ემვოლოს კონცხის ყველაზე დასავლეთ წერტილზე. ===იუნესკოს ადრექრისტიანული და ბიზანტიური ძეგლები=== [[ფაილი:Church of Saint Demetrios - panoramio.jpg|thumb|upright=0.9|ქალაქის მფარველის, [[დიმიტრი თესალონიკელი|წმინდა დიმიტრის]] [[სალონიკის წმინდა დემეტრეს ბაზილიკა|ბაზილიკა]], აგებულია IV საუკუნეში]] [[ფაილი:Hagia Sofia Thessaloniki.jpg|thumb|[[აია-სოფია (სალონიკი)|აია-სოფია]], სალონიკი]] [[ფაილი:THES Panaghia Chalkeon 5944.JPG|thumb|upright=0.9|[[პანაგია-ხალკეონი]], 1028 წელს აგებული ეკლესია სალონიკში, იუნესკოს 15 ძეგლიდან ერთ-ერთი]] [[ფაილი:Βυζαντινό λουτρό Άνω Πόλης 1788.jpg|thumb|upright=0.9|[[ბიზანტიური აბანო (სალონიკი)|ბიზანტიური აბანო]] ქალაქის ციტადელში]] ადრეულ ქრისტიანულ და [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიურ]] პერიოდებში სალონიკის სტრატეგიული მნიშვნელობის გამო, ქალაქში რამდენიმე ადრექრისტიანული ძეგლია, რომლებმაც მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანეს [[ბიზანტიური ხელოვნება|ბიზანტიური ხელოვნებისა]] და [[ბიზანტიური არქიტექტურა|არქიტექტურის]] განვითარებაში როგორც [[ბიზანტიის იმპერია]]ში, ასევე [[სერბეთი|სერბეთში]].<ref name="UNESCO"/> ბიზანტიური საიმპერატორო არქიტექტურისა და სალონიკის აყვავება ერთმანეთს ემთხვევა, განსაკუთრებით იმპერიის არსებობის პირველ წლებში.<ref name="UNESCO"/> სწორედ ამ დროს ააგეს რომის იმპერატორ [[გალერიუსი]]ს კომპლექსი, ასევე [[სალონიკის წმინდა დემეტრეს ბაზილიკა|ჰაგიოს დემეტრეს]] პირველი ეკლესია.<ref name="UNESCO"/> [[VIII საუკუნე|VIII საუკუნისთვის]] ქალაქი გახდა ბიზანტიის იმპერიის მნიშვნელოვანი ადმინისტრაციული ცენტრი და დაკავებული იყო იმპერიის ბალკანეთის საკითხების მოგვარებით.<ref name="AUTH 2">[http://www.auth.gr/univ/city/city/index_el.html Aristotle University of Thessaloniki, "The City of Thessaloniki"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110517174744/http://www.auth.gr/univ/city/city/index_el.html |date=17 May 2011 }} (in Greek)</ref> ამ პერიოდში ქალაქში შეიქმნა უფრო ცნობილი ქრისტიანული ეკლესიები, რომლებიც ამჟამად [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ძეგლის ნაწილია. კერძოდ, [[სალონიკის წმინდა ეკატერინეს ეკლესია|წმინდა ეკატერინეს ეკლესია]], [[აია-სოფია (სალონიკი)|სალონიკის აია სოფია]], [[ახეიროპოეტიოს ეკლესია]], [[პანაგია-ხალკეონის ეკლესია]].<ref name="UNESCO"/> [[1430]] წელს [[ოსმალეთის იმპერია]]მ აიღო სალონიკი და ქალაქის ეკლესიების უმეტესობა გადაკეთდა მეჩეთებად. თუმცა იმ პერიოდის მოგზაურები აღნიშნავენ ეკლესიების სიმარავლეს ოსმალურ სალონიკშიც.<ref name="UNESCO"/> წმინდა დემეტრეს ეკლესია, ისევე როგორც ბევრი სხვა ქალაქის ძეგლი, დაიწვა [[1917]] წლის სალონიკის დიდი ხანძრის დროს, მაგრამ იგი აღადგინეს. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს ქალაქი ინტენსიურად იბომბებოდა და სალონიკის მრავალი ადრექრისტული და ბიზანტიური ძეგლი ძლიერ დაზიანდა.<ref name="AUTH 2"/> ზოგიერთი ძეგლი არ აღდგენილა 1980-იან წლებამდე. სალონიკიდან უფრო მეტი ძეგლია შეტანილი [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] სიაში, ვიდრე საბერძნეთის ნებისმიერ სხვა ქალაქიდან, სულ 15 ძეგლი. იუნესკოს სიაში არიან [[1988]] წლიდან.<ref name="UNESCO"/> ===ქალაქის ძეგლები=== [[File:Θεσσαλονίκη 2014 (The Statue of Alexander the Great) - panoramio (2).jpg|thumb|200px|[[ალექსანდრე მაკედონელი]]ს ძეგლი]] ქალაქში დაახლოებით 150 ქანდაკება ან ბიუსტია.<ref>{{cite web| url = https://www.karfitsa.gr/ta-150-agalmata-tis-thessalonikis/| title = 150 αγάλματα της Θεσσαλονίκης| date = 29 June 2014}}</ref> ყველაზე ცნობილია [[ალექსანდრე მაკედონელი]]ს ძეგლი, რომელიც აღმართეს [[1973]] წელს და შექმნილია მოქანდაკე [[ევანგელოს მუსტაკასი]]ს მიერ; [[კონსტანტინოს I]]-ის ქანდაკება დემოკრატიის მოედანზე, რომელიც მოქანდაკე გეორგიოს დიმიტრიადესს ეკუთვნის. სხვა ღირსშესანიშნავი ქანდაკებებია მოქანდაკე [[ჯანის პაპასი]]ს [[ელეფთერიოს ვენიზელოსი]], [[ნატალია მელა]]ს [[პავლოს მელასი]], [[მემოს მაკრისი]]ს მიერ შექმნილი [[ემანუელ პაპასი]]ს ქანდაკება, მოქანდაკე [[ათანასიო აპარტისი]]ს ნამუშევარი [[ქრისოსტომოს სმირნელი]]ს ძეგლი და [[გიორგიოს ზონგოლოპულოსი]]ს სხვადასხვა ქმნილებები. ===სალონიკი 2012 - პროგრამა=== [[1912]] წელს სალონიკის საბერძნეთთან შეერთებიდან 100 წლისთავთან დაკავშირებით, მთავრობამ გამოაცხადა ქალაქის განვითარების ფართომასშტაბიანი პროგრამა, რომელიც მიზნად ისახავს ამჟამინდელი გარემოსდაცვითი და სივრცითი პრობლემების მოგვარებას, რაც ქალაქის წინაშე დგას.<ref name="2012-1">[http://government.gov.gr/2010/09/22/1937/ Hellenic Government – Thessaloniki 2012 Program] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110519153237/http://government.gov.gr/2010/09/22/1937/ |date=19 May 2011 }} (in Greek)</ref> უფრო კონკრეტულად, პროგრამა რადიკალურად შეცვლის ქალაქის იერსახეს<ref name="2012-1"/> სალონიკის საერთაშორისო საგამოფენო ცენტრი და სალონიკის საერთაშორისო გამოფენის მოედანი გადავა ქალაქის ცენტრის გარეთ და ამჟამინდელი ტერიტორია მეტროპოლიტენ პარკად გადაიქცევა.<ref name="2012-2">[http://www.ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=ojoG1PRSCZg%3d&tabid=367 Ministry of the Environment, of Energy and of Climate Change – Complete presentation] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721084132/http://www.ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=ojoG1PRSCZg=&tabid=367 |date=21 July 2011 }} (in Greek)</ref> დაიწყება ნავსადგურის სრული ხელახალი განვითარება და ლაჩანოკიპოის და დენდროპოტამოსის რაიონები (სალონიკის პორტის უკან და მის მახლობლად) კომერციულ ბიზნეს უბნად გადაიქცევა, აიგება ცათამბჯენები.<ref>{{cite news|title=Σε επιχειρηματικό πάρκο μεταμορφώνονται οι Λαχανόκηποι ("Laxanokipoi is transformed into business district")|url=http://boreia.gr/index.php?module=news&func=display&sid=11225|access-date=8 August 2011|newspaper=VORIA.gr|date=26 February 2010|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120327155827/http://boreia.gr/index.php?module=news&func=display&sid=11225|archive-date=27 March 2012|df=dmy-all}}</ref> გეგმა ასევე ითვალისწინებს ახალი ფართო გამზირების შექმნას ქალაქის გარეუბნებში<ref name="2012-2"/> და მხოლოდ ფეხით მოსიარულეთა ზონების შექმნას ქალაქის ცენტრში.<ref name="2012-2"/> გარდა ამისა, პროგრამა მოიცავს [[სეი-სუ]]ს ტყის ეროვნული პარკის იურისდიქციის გაფართოების გეგმებს.<ref name="2012-1"/> გაუმჯობესდება ეროვნული პარკისკენ ქალაქის ცენტრიდან მისვლა. სამინისტროში აცხადებენ, რომ პროექტის განხორციელებას დაახლოებით 15 წელი დასჭირდება და დასრულდება [[2025]] წელს.<ref name="2012-2"/> გეგმის ნაწილი განხორციელდა სალონიკის მუნიციპალიტეტის მიერ ქალაქის ცენტრში ფეხით მოსიარულეთა ზონების შექმნით, გაუმჯობესდა სანაპირო ზოლი. მისი პირველი ნაწილი გაიხსნა 2008 წელს და [[საბერძნეთის არქიტექტურის ინსტიტუტი|საბერძნეთის არქიტექტურის ინსტიტუტმა]] დააჯილდოვა, როგორც საუკეთესო საჯარო პროექტი საბერძნეთში ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში.<ref>{{cite web|url=http://www.makthes.gr/news/arts/36883/|title=ΝΕΑ ΠΑΡΑΛΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Καινούργια και βραβευμένη! – Εφημερίδα Μακεδονία της Θεσσαλονίκης|publisher=Makthes.gr|access-date=19 January 2014|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20130616005026/http://www.makthes.gr/news/arts/36883/|archive-date=16 June 2013|df=dmy-all|archiveurl=https://archive.today/20130616005026/http://www.makthes.gr/news/arts/36883/|archivedate=16 ივნისი 2013}}</ref> სალონიკის მუნიციპალიტეტების განახლების ბიუჯეტი 28,2 მლნ [[ევრო]]ს შეადგენს.<ref>{{Cite news|url=http://www.makthes.gr/news/reportage/71129/|script-title=el:Στα 28 εκατ. ευρώ το τεχνικό πρόγραμμα του δήμου|newspaper=Makedonia|location=Thessaloniki|date=23 March 2011|access-date=25 March 2011|language=el|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20120906162343/http://www.makthes.gr/news/reportage/71129/|archive-date=6 September 2012|df=dmy-all}}</ref> ==ეკონომიკა== [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] პერიოდში სალონიკმა მოიპოვა ეკონომიკურ უპირატესობა და გახდა ბალკანეთის მთავარი ეკონომიკური ცენტრი. რომაულმა მშვიდობამ და ქალაქის სტრატეგიულმა მდებარეობამ განაპირობა Via Egnatia-ს საშუალებით რომსა და ბიზანტიას შორის ვაჭრობის გამარტივება.<ref name="Companion to Macedonia"/> Via Egnatia ასევე ფუნქციონირებდა, როგორც რომის იმპერიასა და აზიის ერებს შორის კომუნიკაციის მნიშვნელოვანი ხაზი,[209] განსაკუთრებით აბრეშუმის გზასთან მიმართებაში.<ref name="Companion to Macedonia">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=QsJ183uUDkMC&q=Via+Egnatia+Thessaloniki&pg=PA565|title=A Companion to Ancient Macedonia|year=2011|publisher=John Wiley & Sons|author1=Joseph Roisman |author2=Ian Worthington |access-date=18 April 2012|isbn=9781444351637}}</ref> რომის იმპერიის დასავლეთ და აღმოსავლეთ ნაწილებად გაყოფის შემდეგ სალონიკი გახდა [[აღმოსავლეთ რომის იმპერია|აღმოსავლეთ რომის იმპერიის]] სიდიდით მეორე ქალაქი ახალი რომის (კონსტანტინოპოლის) შემდეგ.<ref name="DCCXVI"/><ref name="Companion to Macedonia"/> იმპერიის დროს სალონიკი იყო უდიდესი პორტი ბალკანეთში.<ref name="Economic Ideas">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=0-cM9wDXYvgC&q=Thessaloniki|title=Ancient and Medieval Economic Ideas and Concepts of Social Justice|year=1998|publisher= BRILL|author1=S. Todd Lowry |author2=Barry Lewis |author3=John Gordon |access-date=18 April 2012|isbn=9004099646}}</ref> [[1423]] წელს ვენეციის კუთვნილებაში გადავიდა, ხოლო [[1430]] წელს დაიპყრეს ოსმალებმა. ოსმალეთის მმართველობის დროს ქალაქმა შეინარჩუნა თავისი პოზიცია და კვლავ რჩებოდა როგორც ყველაზე მნიშვნელოვანი სავაჭრო ცენტრი ბალკანეთში.<ref name="Economic History"/> წარმოება, გადაზიდვა და ვაჭრობა იყო ქალაქის ეკონომიკის ყველაზე მნიშვნელოვანი კომპონენტი ოსმალეთის პერიოდში,<ref name="Economic History"/> და იმ დროისთვის ქალაქის ვაჭრობას ეთნიკური ბერძნები აკონტროლებდნენ. სალონიკის ეკონომიკისთვის ისტორიულად მნიშვნელოვანი იყო თამბაქოს მრეწველობა<ref name="Tobacco">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=XYU9AAAAIAAJ&q=Thessaloniki+industrialization&pg=PA259|title=Industrialization in Developing and Peripheral Regions|year=1986|publisher= Routledge|author=F. E. Ian Hamilton|access-date=18 April 2012|isbn=9780709938279}}</ref> და საბანკო საქმე (ოსმალეთის წლებში სალონიკი იყო დასავლეთ ევროპის ინვესტიციების მთავარი ცენტრი, 1909 წელს სალონიკის ბანკს ჰქონდა 20 მილიონი ფრანგული ფრანკის კაპიტალი).<ref name="Economic History"/> ===სერვისები=== [[File:Stoa Malakopi.jpg|thumb|200px|[[სალონიკის ბანკი]]ს ძველი შენობა]] მომსახურების სექტორი სალონიკის მთლიანი სამუშაო ძალის თითქმის ორ მესამედს შეადგენს.<ref name="Globalization">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=v6itRdhjTZwC&q=manufacturing&pg=PA82|title=Globalisation, Migration and Socio-Economic Change in Contemporary Greece: Processes of Social Incorporation of Balkan Immigrants in Thessaloniki|publisher=Amsterdam University Press|author=Panos Arion Hatziprokopiou|access-date=18 June 2012|isbn=9789053568736|year=2006}}</ref> სერვისებში მომუშავეებიდან 20 % ვაჭრობაშია დასაქმებული; 13 % განათლებასა და ჯანდაცვაში; უძრავ ქონებაში 7,1 %; 6,3 % ტრანსპორტის და კავშირგაბმულობის სფეროში; 6,1 % საფინანსო ინდუსტრიაში; 5,7 % საჯარო მმართველობისა და სადაზღვევო სერვისებში; ხოლო სასტუმროებსა და რესტორნებში 5,4 %.<ref name="Globalization"/> სალონიკის პორტი, არის [[ეგეოსის ზღვა|ეგეოსის ზღვის]] ერთ-ერთი უდიდესი პორტი და არის მთავარი კარიბჭე ბალკანეთის შიდა რეგიონებში.<ref name="Development"/><ref name="THPA">{{cite web|url=http://www.thpa.gr/files/general/leaflet.pdf |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.thpa.gr/files/general/leaflet.pdf |archive-date=2022-10-09 |url-status=live|title=The port CITY|year=2010|publisher=Thessaloniki Port Authority|access-date=2 December 2011}}</ref> 2010 წელს 15,8 მილიონ ტონაზე მეტი იყო ტვირთი გავიდა ქალაქის პორტიდან,<ref name="Eurostat ports">{{cite web|url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=mar_go_aa&lang=en|title=Maritime transport – Goods (gross weight) – Annual data – All ports – by direction|year=2010|publisher=[[Eurostat]]|access-date=2 December 2011}}</ref> რაც მას მეორე უმსხვილეს პორტად აქცევს საბერძნეთში [[აიოი-თეოდოროი]]ს შემდეგ. ბოლო წლებში სალონიკი აღმოსავლეთ ხმელთაშუა ზღვაში კრუიზების მთავარ პორტად იქცა.<ref name="THPA"/> საბერძნეთის ტურიზმის სამინისტრო თვლის, რომ სალონიკი არის საბერძნეთის მეორე ყველაზე მნიშვნელოვანი კომერციული პორტი.<ref name="Royal Caribbean">{{cite web |url=http://www.thpa.gr/files/general/portthess7.pdf |title=I"Οχημα" η κρουαζιέρα για τον ελληνικό τουρισμό |trans-title=Cruising as a means for Greek tourism |publisher=www.thpa.gr |work=Port.Thess (July–August 2011 edition) |page=3 |year=2011 |access-date=16 August 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110820104815/http://www.thpa.gr/files/general/portthess7.pdf |archive-date=20 August 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110820104815/http://www.thpa.gr/files/general/portthess7.pdf |archivedate=20 აგვისტო 2011 }}</ref> [[2011]] წელს სალონიკის პორტში სულ 30 საკრუიზო გემი შევიდა.<ref name="Royal Caribbean"/> ===კომპანიები=== [[მეორე მსოფლიო ომი]]სა და [[საბერძნეთის სამოქალაქო ომი]]ს შემდეგ, 1950-იანი წლების შუა ხანებში დაიწყო ქალაქის გარეუბნების ინდუსტრიალიზაცია.<ref>Note also the concomitant decrease of water cleanliness in Glenn Eldon Curtis, ed., ''Greece, a Country Study'', Volume 550, Issues 87-995 (Washington, DC: Federal Research Division, United States Department of the Army, 1995), 92–107. {{ISBN|0844408565}}</ref> 1980-იან წლებში მოხდა ისეთ ქარხნების გაჩერება, რომლებიც ძირითადად ავტომობილებს აწარმოებდნენ (Agricola, AutoDiana, EBIAM, Motoemil, Pantelemidis-TITAN და C.AR.). 1990-იანი წლებიდან კომპანიებმა ისარგებლეს იაფი შრომის ბაზრით და სხვა ქვეყნების უფრო სუსტი რეგულაციებით, რის გამოც უმსხვილესმა კომპანიებმა დახურეს ქარხნები. ასეთი კომპანიები იყო [[Goodyear]],<ref>{{cite web|url=http://www.pfi.gr/|title=Pfi (Βφλ)|publisher=Pfi.gr|access-date=11 March 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120313053025/http://www.pfi.gr/|archive-date=13 March 2012|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120313053025/http://www.pfi.gr/|archivedate=13 მარტი 2012}}</ref> AVEZ-ის მაკარონის ინდუსტრია (ერთ-ერთი პირველი სამრეწველო ქარხანა ჩრდილოეთ საბერძნეთში, რომელიც ააშენეს 1926 წელს),<ref>{{cite web|url=http://www.makthes.gr/index.php?name=News&file=article&sid=10661|title=Information is in Greek from one of the city's largest dailies|publisher=Makthes.gr|date=29 December 2007|access-date=22 March 2009|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20081228000324/http://www.makthes.gr/index.php?name=News&file=article&sid=10661|archive-date=28 December 2008|df=dmy-all}}</ref> Philkeram Johnson, [[AGNO dairy]] და [[VIAMIL]]. თუმცა, სალონიკი ბალკანეთსა და საბერძნეთში კვლავ რჩება მთავარ ბიზნეს ცენტრად, სადაც მრავალი მნიშვნელოვანი ბერძნული კომპანია მდებარეობს. კერძოდ Hellenic Vehicle Industry (ELVO), Namco, Astra Airlines, Ellinair, Pyramis და MLS Multimedia, რომელმაც 2012 წელს წარმოადგინა პირველი ბერძნული სმარტფონი.<ref>{{cite web|url=http://www.skai.gr/news/technology/article/207430/smartphone-made-in-greece-/|title=Smartphone Made in Greece!|date=5 July 2012|publisher=[[Skai TV]]|access-date=5 July 2012|archive-date=8 February 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150208002944/http://www.skai.gr/news/technology/article/207430/smartphone-made-in-greece-/|url-status=dead}}</ref> 1960-იანი წლების დასაწყისში [[Standard Oil]]-ისა და [[ESSO-Pappas]]-ის თანამშრომლობით შეიქმნა დიდი ინდუსტრიული ზონა, რომელიც შეიცავდა გადამამუშავებელ ქარხნებს, ნავთობგადამამუშავებელ ქარხანას და ფოლადის წარმოებას. [[Titan Cement]]-ს ასევე აქვს ობიექტები ქალაქგარეთ.<ref>{{cite web| url = https://www.businessnews.gr/article/90964/titan-o-eghorios-kolossos-me-tin-polyethniki-paroysia| title = ΤΙΤΑΝ: Ο εγχώριος κολοσσός| access-date = 19 April 2019| archive-date = 19 April 2019| archive-url = https://web.archive.org/web/20190419093345/https://www.businessnews.gr/article/90964/titan-o-eghorios-kolossos-me-tin-polyethniki-paroysia| url-status = dead| archiveurl = https://web.archive.org/web/20190419093345/https://www.businessnews.gr/article/90964/titan-o-eghorios-kolossos-me-tin-polyethniki-paroysia| archivedate = 19 აპრილი 2019}}</ref> მულტინაციონალურ კომპანიებს, როგორიცაა [[Air Liquide]], Cyanamid, [[Nestlé]], [[Pfizer]], [[Coca-Cola Hellenic Bottling Company]] და [[Vivartia]], ასევე აქვთ სამრეწველო ობიექტები ქალაქის გარეუბნებში.<ref>{{cite web| url = https://www.tovima.gr/2008/11/24/finance/polyethnikoi-biomixanikoi-kolossoi-stin-ellada/amp/| title = Πολυεθνικοί βιομηχανικοί κολοσσοί στην Ελλάδα}}</ref> კვების ინდუსტრიაში მნიშვნელოვანი წვლილი აქვს American Farm School-ს.<ref>{{cite web| url = http://www.greece-is.com/the-american-farm-school-21st-century-farming/| title = American farm school| date = 28 December 2017}}</ref> ==დემოგრაფია== ===ისტორიული ეთნიკური სტატისტიკა=== ქვემოთ მოყვანილი ცხრილი აჩვენებს სალონიკის ეთნიკურ სტატისტიკას XIX საუკუნის ბოლოსა და XX საუკუნის დასაწყისში. {|class="wikitable" |- !წელი !colspan="2"|სულ !colspan="2"|ებრაელი !colspan="2"|თურქი !colspan="2"|ბერძენი !colspan="2"|ბულგარელები !colspan="2"|ბოშა !colspan="2"|სხვა |- align="right" |align="left"|1890<ref name=19thcen/> |118,000 |100% |55,000 |47% |39,000 |22% |28,000 |14% |14,000 |8% |5,500 |2% |8,500 |7% |- align="right" |align="left"|1913 წლისთვის<ref name=20thcen/> |157,889 |100% |61,439 |39% |45,889 |29% |39,956 |25% |6,263 |4% |2,721 |2% |1,621 |1% |} ===მოსახლეობის დინამიკა=== სალონიკის მუნიციპალიტეტი ყველაზე ხალხმრავალია სალონიკის ურბანულ მხარეში. მისი მოსახლეობა გაიზარდა უახლესი აღწერით და აგლომერაციის მოსახლეობამ მილიონს გადააჭარბა. ქალაქი წარმოადგენს სალონიკის აგლომერაციის ცენტრს, 2021 წლის უახლესი აღწერით ქალაქში 1 091 424 ადამიანი ცხოვრობს.<ref name="2011census"/> {| class="wikitable" |+ მოსახლეობის დინამიკა |- ! წელი !! მოსახლეობა<ref name="The Balkans"/><ref name=Gerolympos/><ref name="2011census"/><ref name="Sieur de la Croix population">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=p6vdPgAACAAJ&q=%CE%97+%CE%98%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%BA%CE%B7+%CF%84%CF%89%CE%BD+%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B7%CE%B3%CE%B7%CF%84%CF%8E%CE%BD|title=Personal Journals|author=Sieur de la Croix|year=1679|work=Η Θεσσαλονίκη των Περιηγητών 1430–1930|publisher=Εταιρία Μακεδονικών Σπουδών|language=el|access-date=2 August 2011|isbn=9789607265913}}</ref><ref name="Molho">Molho, Rena. [http://www.jmth.gr/web/thejews/pages/pages/history/pages/his.htm The Jerusalem of the Balkans: Salonica 1856–1919] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081226001725/http://www.jmth.gr/web/thejews/pages/pages/history/pages/his.htm |date=26 December 2008 }} ''The Jewish Museum of Thessaloniki''. URL accessed 10 July 2006.</ref><ref name=pop>{{cite web|url=http://www.statistics.gr/Main_eng.asp|title=Population of Greece|work=General Secretariat Of National Statistical Service Of Greece|publisher=www.statistics.gr|access-date=2 August 2007|year=2001|archive-url=https://web.archive.org/web/20070701001022/http://www.statistics.gr/Main_eng.asp <!-- Bot retrieved archive -->|archive-date=1 July 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070701001022/http://www.statistics.gr/Main_eng.asp|archivedate=1 ივლისი 2007}}</ref><ref>{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=DP4UiA4gQNMC&q=population%2520of%2520thessalonica&pg=PA687 |title=Bible Knowledge Commentary |publisher=David C Cook |isbn=978-0-88207-812-0 |editor-last=Walvoord |editor-first=John. F. |date=1983 |language=en |editor-last2=Zuck |editor-first2=Roy B.}}</ref> |- | 100|| 200 000 |- | 1348|| 150 000 |- | 1453|| 40 000 |- | 1679|| 36 000 |- | 1842|| 70 000 |- | 1870|| 90 000 |- | 1882|| 85 000 |- | 1890 || 118 000 |- | 1902|| 126 000 |- | 1913|| 157 000 |- | 1917|| 230 000 |- | 1951|| 297 164 |- | 1961 || 377 026 |- | 1981|| 406 413 |- | 2001|| 954 027 |- | 2011|| 1 030 338 |- | 2021|| 1 091 424 |} {|class="wikitable" style="width:400px;" |+ '''სალონიკის მუნიციპალიტეტისა და აგლომერაციის მოსახლეობა''' ! წელი!! მუნიციპალიტეტი !! აგლომერაცია !! ადგილი |- |2001||363 987<ref name=pop/>||954,027<ref name=pop/>||{{flagicon|GRE}} მე-2 |- |2011||325 182<ref name="2011census">{{cite web |title=el:Απογραφή Πληθυσμού – Κατοικιών 2011. ΜΟΝΙΜΟΣ Πληθυσμός |trans-title=Detailed census results 2011 |url=http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/General/resident_population_census2011.xls |publisher=[[Hellenic Statistical Authority]] |format=xls |date=6 September 2013 |access-date=20 February 2015 |language=el |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131225194213/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/General/resident_population_census2011.xls |archive-date=25 December 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151016063627/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/General/resident_population_census2011.xls |archivedate=16 ოქტომბერი 2015 }}</ref>||1 030 338<ref name="2011census" /> |- |2021||317 778<ref name="2021census">{{cite press release |title=Census 2021 GR|url=https://elstat-outsourcers.statistics.gr/Census2022_GR.pdf |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://elstat-outsourcers.statistics.gr/Census2022_GR.pdf |archive-date=2022-10-09 |url-status=live|publisher=[[Hellenic Statistical Authority]]|date=2022-07-19|access-date=2022-09-12}}</ref>||1 091 424<ref name="2011census"/> ||{{flagicon|GRE}} მე-2 |} ===ებრაელები სალონიკში=== [[File:Diaspora salonika.svg|thumb|upright=1.1|ებრაელთა მიგრაციის გზები ქალაქში]] ებრაული მოსახლეობა საბერძნეთში ყველაზე ძველია ევროპის მატერიკზე. როდესაც [[პავლე მოციქული]] ჩავიდა სალონიკში, იგი ასწავლიდა იმ მხარეში, რასაც დღეს ანო-პოლი ჰქვია. მოგვიანებით, ოსმალეთის პერიოდში, [[ესპანეთი]]დან სეფარდი ებრაელების ჩამოსვლის შემდეგ, სალონიკის თემი ძირითადად სეფარდული გახდა. სალონიკი გახდა სეფარდი [[ებრაელები]]ს ყველაზე დიდი ცენტრი ევროპაში, რომლებმაც ქალაქს მეტსახელად შეარქვეს „la madre de Israel“ („ისრაელის დედა“)<ref name="Holocaust"/> და „ბალკანეთის იერუსალიმი“.<ref>Abrams, Dennis (2009); ''[https://books.google.com/books?id=YkKVeMIMOmoC&dq=sarkozy+jewish&pg=PA26 Nicolas Sarkozy (Modern World Leaders)]'', Chelsea House Publishers, p. 26, Library Binding edition, {{ISBN|1-60413-081-4}}</ref> ქალაქში ასევე ცხოვრობდნენ ბერძნულენოვანი [[რომანიოტები]]. [[1902]] წლის ოსმალეთის აღწერის მიხედვით სალონიკის სეფარდის თემი მოსახლეობის ნახევარს შეადგენდა, ხოლო [[1913]] წლისათვის მოსახლეობის თითქმის 40 %-ს. ებრაელები მთავარ როლს სრულებდნენ ვაჭრობაში, სანამ ეთნიკური ბერძენი მოსახლეობა არ გაიზარდა მას შემდეგ, რაც 1913 წელს სალონიკი საბერძნეთის სამეფოში შევიდა. 1680-იანი წლებისთვის სეფარდი ებრაელების დაახლოებით 300 ოჯახმა მიიღო ისლამი, ეწოდათ „Dönmeh“ („მოქცეული“) და გადასახლდნენ სალონიკში, რომლის მოსახლეობა უმეტესად ებრაელი იყო. მათ შექმნეს აქტიური საზოგადოება, რომელიც დომინირებდა დაახლოებით 250 წლის განმავლობაში. მათი მრავალი შთამომავალი მოგვიანებით გახდა ცნობილი ვაჭარი.<ref>Kirsch, Adam [http://www.tnr.com/book/review/the-other-secret-jews ''The Other Secret Jews''] – Review of Marc David Baer's ''The Dönme: Jewish Converts, Muslim Revolutionaries, and Secular Turks'', ''The New Republic'', 15 February 2010. Retrieved 21 February 2010.</ref> სალონიკის მკვიდრი ებრაელები საუბრობდნენ [[ლადინო]]ს დიალექტზე.<ref>{{cite web|last=Kushner|first=Aviya|title=Is the language of Sephardic Jews, undergoing a revival?|url=http://www.myjewishlearning.com/culture/2/Languages/Other_Jewish_Languages/Ladino/Today.shtml|work=My Jewish Learning|publisher=Ladino Today|access-date=9 April 2011|archive-date=1 May 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501014554/http://www.myjewishlearning.com/culture/2/Languages/Other_Jewish_Languages/Ladino/Today.shtml|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110501014554/http://www.myjewishlearning.com/culture/2/Languages/Other_Jewish_Languages/Ladino/Today.shtml|archivedate=1 მაისი 2011}}</ref> [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] მეორე ნახევრიდან ოსმალეთის რეფორმების შედეგად ებრაულ თემს აღმავლობის ეპოქა დაუდგათ. სალონიკში დასახლდა მრავალი ფრანგი და იტალიელი ებრაელი ([[ლივორნო]]დან და სხვა ქალაქებიდან), რომლებიც გავლენიანი იყვნენ განათლების ახალი მეთოდების დანერგვაში და ებრაელი მოსახლეობისთვის ახალი სკოლების დაარსებაში. მოდერნისტებმა ინდუსტრიული დასავლეთ ევროპიდან ქალაქში შემოიტანეს ახალი ტექნიკა და იდეები და 1880-იანი წლებიდან ქალაქში დაიწყო ინდუსტრიალიზაცია. იტალიელი ებრაელები ძმები ალატინები ხელმძღვანელობდნენ ებრაულ მეწარმეობას, აარსებდნენ ქარხნებს და კვების მრეწველობის დაწესებულებებს, ამზადებდნენ აგურს და აგებდნენ თამბაქოს გადამამუშავებელ ქარხნებს. [[File:Jews_of_Salonika-1917.jpg|thumb|left|upright=0.9|ებრაული ოჯახი სალონიკში, 1917 წელი]] [[1913]] წელს, ბალკანეთის ომების შემდეგ სალონიკი [[საბერძნეთის სამეფო]]ს შემადგენლობაში შევიდა. თავდაპირველად საზოგადოება შიშობდა, რომ ანექსია სირთულეებს გამოიწვევდა და პირველ წლებში მათი პოლიტიკური პოზიცია, ზოგადად, ანტივენიზელისტური და პროროალისტ-კონსერვატიული იყო. 1917 წლის სალონიკის დიდმა ხანძარმა დროს გადაწვა ქალაქის ცენტრის დიდი ნაწილი და 50 000 ებრაელი უსახლკაროდ დატოვა.<ref name="History">{{cite web |url=http://www.jmth.gr/web/thejews/pages/pages/history/pages/his.htm |author=Yakov Benmayor |title=History of Jews in Thessaloniki |publisher=Jewish Museum of Thessaloniki |access-date=5 January 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081226001725/http://www.jmth.gr/web/thejews/pages/pages/history/pages/his.htm |archive-date=26 December 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081226001725/http://www.jmth.gr/web/thejews/pages/pages/history/pages/his.htm |archivedate=26 დეკემბერი 2008 }}</ref> ებრაელების დიდი ნაწილი არ დაელოდა ქალაქის აღდგენას და სახლებისა და ბიზნესის დაკარგვის შემდეგ ემიგრაციაში წავიდა [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ამერიკის შეერთებულ შტატებში]], [[პალესტინა]]სა და [[პარიზი|პარიზში]].<ref>{{cite web|title=The Great Fire in Salonica|url=http://www.mlahanas.de/Greece/History/GreatFireInSalonica1917.html|work=Greece History|publisher=Hellenica Website|access-date=9 April 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111018013408/http://www.mlahanas.de/Greece/History/GreatFireInSalonica1917.html|archive-date=18 October 2011|df=dmy-all}}</ref> [[File:Monastir Synagogue.JPG|thumb|upright=0.9|მონასტირის სინაგოგა]] [[1922]] წელს თურქეთ-საბერძნეთის ომისა და საბერძნეთსა და თურქეთს შორის მოსახლეობის ორმხრივი გაცვლის შემდეგ, ბევრი ლტოლვილი ჩავიდა საბერძნეთში. დაახლოებით 100 000 ეთნიკური ბერძენი დასახლდა სალონიკში, რამაც შეამცირა ებრაელთა წილი მთლიან საზოგადოებაში. ამის შემდეგ ებრაელები შეადგენდნენ ქალაქის მოსახლეობის დაახლოებით 20%-ს. ომთაშორის პერიოდში საბერძნეთში ებრაელი მოქალაქეები იმავე სამოქალაქო უფლებებით სარგებლობდნენ როგორც საბერძნეთის სხვა მოქალაქეები.<ref name="History"/> [[1926]] წლის მარტში საბერძნეთმა კიდევ ერთხელ ხაზგასმით აღნიშნა, რომ საბერძნეთის ყველა მოქალაქე თანაბარი უფლებებით სარგებლობდა და ქალაქის ებრაელთა მნიშვნელოვანმა ნაწილმა გადაწყვიტა დარჩენა. მეტაქსასის რეჟიმის დროს ებრაელთა მიმართ დამოკიდებულება კიდევ უფრო უკეთესი გახდა. მეორე მსოფლიო ომმა კატასტროფული შედეგები მოუტანა ბერძენ ებრაელებს, რადგან [[1941]] წელს გერმანელებმა დაიკავეს საბერძნეთი და დაიწყეს მოქმედებები ებრაელი მოსახლეობის წინააღმდეგ. წინააღმდეგობის წევრი ბერძნები ეხმარებოდნენ ებრაელებს.<ref name="Holocaust"/> [[1943]] წელს [[ნაციონალ-სოციალიზმი|ნაცისტებმა]] დაიწყეს სასტიკი ქმედებები სალონიკში ებრაელი მოსახლეობის წინააღმდეგ, აიძულეს ისინი გეტოში გადასულიყვნენ, საიდანაც შემდეგ აგზავნიდნენ საკონცენტრაციო და შრომით ბანაკებში. [[ჰოლოკოსტი]]ს დროს გადაასახლეს და გაანადგურეს თსალონიკის ყველა ასაკის ებრაელთა დაახლოებით 96 %.<ref name="Holocaust2">[http://www.ushmm.org/museum/exhibit/online/greece/nonflash/eng/salonika.htm www.ushmm.org "Jewish Community in Greece"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090506235802/http://www.ushmm.org/museum/exhibit/online/greece/nonflash/eng/salonika.htm |date=6 May 2009 }}, Online Exhibit, US Holocaust Museum. Retrieved 29 December 2010.</ref> სალონიკის ჰოლოკოსტის მემორიალი ელეფთერიას („თავისუფლების“) მოედანზე აღმართეს [[1997]] წელს ჰოლოკოსტის დროს მოკლული თესალონიკელი ებრაელი ხალხის ხსოვნის პატივსაცემად. ადგილი სპეციალურად შეარჩიეს, რადგან ეს იყო ადგილი, სადაც ებრაელ მოსახლეობას აგროვებდნენ საკონცენტრაციო ბანაკებში წასვლამდე.<ref>{{cite web|title=Holocaust Memorial/The Shoah Monument (Thessaloniki)|url=http://wikimapia.org/3909735/Holocaust-Memorial-The-Shoah-Monument|publisher=wikimapia|access-date=15 September 2012}}</ref><ref>{{cite web|title=Thessaloniki Holocaust Memorial|url=http://www.memorialmuseums.org/eng/staettens/view/584/Thessaloniki-Holocaust-Memorial|publisher=Stiftung Denkmal für die ermordeten Juden Europas|access-date=15 September 2012}}</ref> დღეს ქალაქში დაახლოებით 1200 ებრაელი-ღა ცხოვრობს.<ref name="Holocaust"/> ებრაელმა მომღერალმა [[იეჰუდა პოლიკერი|იეჰუდა პოლიკერმა]] სალონიკის ებრაელ ხალხს მკიუძღვნა სიმღერა სახელწოდებით „დამელოდე, სალონიკი“. {|class="wikitable sortable" |- ! წელი ! სულ <br />მოსახლეობა ! ებრაელი <br />მოსახლეობა ! ებრაელი <br />% ! წყარო |- |1842 |style="text-align:right;"|70 000 |style="text-align:right;"|36 000 |style="text-align:right;"|51% |<ref name="History"/> |- |1870 |style="text-align:right;"|90 000 |style="text-align:right;"|50 000 |style="text-align:right;"|56% | <ref name="History"/> |- |1882/84 |style="text-align:right;"|85 000 |style="text-align:right;"|48 000 |style="text-align:right;"|56% |<ref name="History"/> |- |1902 |style="text-align:right;"|126 000 |style="text-align:right;"|62 000 |style="text-align:right;"|49% |<ref name="History"/> |- |1913 |style="text-align:right;"|157 889 |style="text-align:right;"|61 439 |style="text-align:right;"|39% |<ref name="History"/> |- |1917 |style="text-align:right;"|271 157 |style="text-align:right;"|52 000 |style="text-align:right;"|19% |<ref>J. Nehama, ''Histoire des Israélites de Salonique,'' t. VI-VII, Thessalonique 1978, p.&nbsp;765 (via [[:el:Μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης 1917#cite note-2|Greek Wikipedia]]): the population was inflated because of refugees from the First World War</ref> |- |1943 |style="text-align:right;"| |style="text-align:right;"|50 000 |style="text-align:right;"| |<ref name="History"/> |- |2000 |style="text-align:right;"|363 987<ref name="pop"/> |style="text-align:right;"|1 000 |style="text-align:right;"|0,27% |<ref name="History"/> |} ===სხვა ერები=== [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] ბოლოდან ქალაქში დასახლდა არაერთი ვაჭარი დასავლეთ ევროპიდან (ძირითადად [[საფრანგეთი]]დან და [[იტალია|იტალიიდან]]). მათ მნიშვნელოვანი როლი შეასრულეს ქალაქის სოციალურ-ეკონომიკურ ცხოვრებაში და დანერგეს ახალი ინდუსტრიული ტექნიკა. მათი მთავარი უბანი იყო დღევანდელი „ფრანგების უბანი“ ([[ლადადიკა]]სთან ახლოს), სადაც ასევე მდებარეობს [[ვიტალიანო პოსელი]]ს მიერ აგებული კათოლიკური ეკლესია.<ref>{{cite web| url = http://www.kathimerini.gr/847064/article/politismos/polh/ekato-xronia-filo3enias| title = Εκατό χρόνια φιλοξενίας}}</ref><ref>{{cite web| url = https://parallaximag.gr/thessaloniki/i-architektoniki-istoria-tou-fragkoma| title = Η αρχιτεκτονικη ιστορία του Φραγκομαχαλά| date = 27 May 2015}}</ref> ვაჭრების ნაწილმა ქალაქი დატოვა მას შემდეგ, რაც სალონიკი [[საბერძნეთის სამეფო]]ს შეუერთდა, ზოგი კი, ძირითადად [[იუდაიზმი|იუდეველები]], ნაცისტებმა გაანადგურეს. ქალაქის [[ალბანელები (ალბანეთი)|ალბანური]] საზოგადოება ყოველთვის დიდი და მნიშვნელოვანი იყო. ალბანელები ორ რელიგიას აღიარებენ [[ისლამი|ისლამს]] და [[ქრისტიანობა]]ს. ეს იყო მიზეზი იმისა, რომ ისინი არასოდეს ჩაუთვლიათ ცალკე თემად, მოიხსენიებდნენ ხან მუსლიმებად და ხან ქრისტიანებად, შემდეგ კი ხან თურქებად და ხან ბერძნებად. ითვლება, რომ [[1922]] წლამდე ალბანური თემი ქალაქში ყველაზე დიდი იყო ებრაული თემის შემდეგ. ქალაქის ძველი ალბანური სასაფლაოები მდებარეობს ახლანდელ ტრიანდრიაში (ისინი განადგურდა [[1983]] წელს). ბულგარული თემი [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] ბოლოს გაიზარდა.<ref>{{cite web| url = https://bnr.bg/el/post/100991207| title = Οι Βούλγαροι στη Θεσσαλονίκη}}</ref> თემს ჰქონდა მამაკაცთა საშუალო სკოლა, გოგონათა საშუალო სკოლა, პროფკავშირი და ტანვარჯიშის საზოგადოება. მათი დიდი ნაწილი კათოლიკე იყო. კიდევ ერთი ჯგუფია [[სომხები|სომხური]] თემი. XX საუკუნის განმავლობაში, [[სომხების გენოციდი|სომხების გენოციდისა]] და თურქეთ-საბერძნეთის ომში (1919–22) ბერძნული არმიის დამარცხების შემდეგ, ბევრი გაიქცა საბერძნეთში, მათ შორის სალონიკში. ქალაქის ცენტრში ასევე არის სომხური სასაფლაო და სომხური ეკლესია.<ref>{{cite web| url = https://parallaximag.gr/thessaloniki/chartis-tis-polis/i-thessaloniki-palia-i-panagia-ton-arme| title = Η Παναγία των Αρμενίων| date = 10 November 2012}}</ref> ==კულტურა== ===დასვენება და გართობა=== სალონიკი განიხილება არა მხოლოდ ჩრდილოეთ საბერძნეთის კულტურულ და გასართობ დედაქალაქად,<ref name="AUTH 2"/><ref name="Lonely Planet guide">{{cite book|url=https://archive.org/details/isbn_9781742200002|url-access=registration|page=[https://archive.org/details/isbn_9781742200002/page/280 280]|quote=Thessaloniki.|title=Greece|author1=Korina Miller |author2=Kate Armstrong |author3=Michael Stamatios Clark |author4=Chris Deliso |year=2010|publisher=[[Lonely Planet]]|access-date=13 August 2011|isbn=9781742203423}}</ref> არამედ მთლიანად ქვეყნის კულტურულ დედაქალაქად.<ref name="Lonely Planet Thessaloniki"/> ქალაქის მთავარი თეატრებია: ეროვნული თეატრი, სამეფო თეატრი, მონი-ლაზარისტონი, დედამიწის თეატრი და ტყის თეატრი, ყველა მთგანი იმყოფება ჩრდილოეთ საბერძნეთის ეროვნული თეატრის დაქვემდებარებაში, რომელიც დაარსდა 1961 წელს.<ref name="NTNG">[http://www.ntng.gr/default.aspx?lang=el-GR&page=3 'History', National Theater of Northern Greece website] (in Greek)</ref> [[1997]] წელს სალონიკი [[ევროპის კულტურული დედაქალაქი]] იყო, რაც აღინიშნა ქალაქში ახალი ოპერის დაარსებით,<ref>{{cite web|url=http://www.music.columbia.edu/~icmc97/polpot.html|title=Cultural Capital|publisher=Music.columbia.edu|access-date=6 May 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100626002450/http://music.columbia.edu/~icmc97/polpot.html|archivedate=26 ივნისი 2010}}</ref> რომელიც დღეს არის ჩრდილოეთ საბერძნეთის ეროვნული თეატრის დამოუკიდებელი განყოფილება.<ref>{{cite web|title=Όπερα Θεσσαλονίκης|url=http://www.ntng.gr/default.aspx?lang=el-GR&page=6|publisher=Ntng.gr|access-date=9 April 2011}}</ref> ოპერა დაფუძნებულია სალონიკის საკონცერტო დარბაზში, საბერძნეთის ერთ-ერთ ყველაზე დიდ საკონცერტო დარბაზში. იაპონელმა არქიტექტორმა [[არატა ისოზაკი]]მ დააპროექტა საკონცერტო დარბაზის მეორე შენობა. სალონიკი მოქმედებს ორი სიმფონიური ორკესტრი: სალონიკის სახელმწიფო სიმფონიური ორკესტრი და სალონიკის მუნიციპალიტეტის სიმფონიური ორკესტრი. ოლიმპიონის თეატრში იმართება [[სალონიკის საერთაშორისო ფილმების ფესტივალი]]. ქალაქი საბერძნეთში ცნობილია თავისი მძლავრი საქალაქო კულტურით. აქ არის ევროპის სხვა ქალაქებთან შედარებით ყველაზე მეტი კაფე და ბარი ერთ სულ მოსახლეზე. Lonely Planet-მა სალონიკი მსოფლიოს „საბოლოო წვეულების ქალაქებს“ შორის დაასახელა.<ref>{{cite web|author=Greg Elms|url=http://www.lonelyplanet.com/canada/travel-tips-and-articles/39339|title=Ultimate Party Cities – Lonely Planet|publisher=Lonelyplanet.com|date=15 June 2012|access-date=11 March 2012}}</ref> ===პარკები=== მიუხედავად იმისა, რომ სალონიკი არ არის ცნობილი ურბანულ არეალში პარკებითა და გამწვანებით, მას აქვს რამდენიმე დიდი ღია სივრცე ზღვის სანაპიროზე, მაგალითად ცენტრალური ქალაქის ბაღები.<ref>{{cite web|url=http://voria.gr/index.php?module=news&func=display&sid=60907|title=Χώρος άθλησης και ψυχαγωγίας το πάρκο της ΧΑΝΘ|language=el|publisher=www.voria.gr|date=22 August 2011|access-date=16 September 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111101211258/http://voria.gr/index.php?module=news&func=display&sid=60907|archive-date=1 November 2011|df=dmy-all}}</ref> ასევე ცნობილია პარკი Pedion tou Areos, რომელიც ატარებს ყვავილების ყოველწლიურ გამოფენას და ნეა პარალიას პარკები, რომელიც 3 კმ-ზე ვრცელდება სანაპირო ზოლზე, თეთრი კოშკიდან საკონცერტო დარბაზამდე. ნეა პარალიას პარკები გამოიყენება მთელი წლის განმავლობაში სხვადასხვა ღონისძიებებისთვის. ფართო რევიტალიზაციის შედეგად, ქალაქის სანაპირო ზოლზე დღეს სულ 12 თემატური ბაღი/პარკია.<ref>{{cite web|url=http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=4&artid=111206|title=Θεσσαλονίκη: Η νέα κατάφυτη παραλία θα έχει αμμουδιά, σιντριβάνια, λόφο και ελαιώνα σε ξερολιθιές|language=el|publisher=www.agelioforos.gr|date=16 September 2011|access-date=16 September 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120323031414/http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=4&artid=111206|archive-date=23 March 2012|df=dmy-all}}</ref> სალონიკის სიახლოვე ისეთ ადგილებთან, როგორიცაა პიერიის ეროვნული პარკები და [[ქალკედონის ნახევარკუნძული|ქალკედონის]] პლაჟები, ხშირად მის მაცხოვრებლებს საშუალებას აძლევს ჰქონდეთ წვდომა ევროპის საუკეთესო გარე დასვენებაზე; ქალაქი ასევე მდებარეობს სეი-სუს ტყის ეროვნული პარკის გვერდით, სალონიკის ცენტრიდან სულ რაღაც 3,5 კმ დაშორებით. მოსახლეობას და სტუმრებს სთავაზობს ხედებს ქალაქისკენ, მთის ველოსიპედის ბილიკებს და გამწვანებულ საფეხმავლო ბილიკებს.<ref>{{cite web|url=http://www.seihsou.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=16&Itemid=32|title=Σεϊχ Σου|language=el|publisher=www.seihsou.gr|access-date=16 September 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101113050610/http://www.seihsou.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=16&Itemid=32|archive-date=13 November 2010|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101113050610/http://www.seihsou.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=16&Itemid=32|archivedate=13 ნოემბერი 2010}}</ref> ქალაქის ზოოპარკი, რომელსაც მართავს სალონიკის მუნიციპალიტეტი, ასევე მდებარეობს ეროვნულ პარკთან ახლოს.<ref>{{cite web|url=http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/TexnikesYpiresies/DnsiPrasinou/TmimaMeletwnEktelesisErgwn/zoo|title=Ζωολογικός Κήπος|language=el|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130427054827/http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/TexnikesYpiresies/DnsiPrasinou/TmimaMeletwnEktelesisErgwn/zoo|archive-date=27 April 2013|df=dmy-all}}</ref> სალონიკის აგლომერაციის სხვა დასასვენებელი ადგილებია ფრაგმა-თერმისი, [[თერმი]]ს მახლობლად მდებარე გამწვანებულ პარკი და დელტის ჭაობები ქალაქის დასავლეთით; ყურის სანაპიროზე პლაჟები განლაგებულია სალონიკის სამხრეთ-აღმოსავლეთ გარეუბნის [[თერმაიკოსი]]ს გაყოლებაზე 10 კილომეტრზე. <ref>{{cite web|url=http://www.typosthes.gr/component/content/article/23-last24hours/9476-2011-06-10-20-25-49|title=Κολυμπώντας σε βραβευμένες και απόλυτα καθαρές παραλίες&nbsp;...|language=el|publisher=www.typosthes.gr|date=12 June 2011|access-date=16 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20120402120136/http://www.typosthes.gr/component/content/article/23-last24hours/9476-2011-06-10-20-25-49|archive-date=2 April 2012|url-status=dead|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120402120136/http://www.typosthes.gr/component/content/article/23-last24hours/9476-2011-06-10-20-25-49|archivedate=2 აპრილი 2012}}</ref> ===მუზეუმები და გალერეები=== [[File:Macedonian Museums-88-Arx Byz Thessaloniknhs-391.jpg|thumb|[[სალონიკის ბიზანტიური კულტურის მუზეუმი]]]] ქალაქის მდიდარი და მრავალფეროვანი ისტორიის გამო, სალონიკში განთავსებულია არაერთი მუზეუმი, რომლებიც ეძღვნება ისტორიის სხვადასხვა ეპოქას. ქალაქის ორი ყველაზე ცნობილი მუზეუმია [[სალონიკის არქეოლოგიური მუზეუმი]] და [[სალონიკის ბიზანტიური კულტურის მუზეუმი|ბიზანტიური კულტურის მუზეუმი]]. სალონიკის არქეოლოგიური მუზეუმი დაარსდა [[1962]] წელს და მასში ინახება მნიშვნელოვანი უძველესი მაკედონიური არტეფაქტები,<ref>{{Cite web|url=http://www.amth.gr/english/vr_museum_2_makedonia.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111117082211/http://www.amth.gr/english/vr_museum_2_makedonia.html|url-status=dead|title=In Macedonia from the 7th c. BC until late antiquity|archivedate=17 November 2011|access-date=7 April 2023}}</ref> მათ შორის ოქროს ნამუშევრების ვრცელი კოლექცია ეგისა და პელას სამეფო სასახლეებიდან.<ref>{{Cite web|url=http://www.amth.gr/english/vr_museum_2_xrusos.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111117082459/http://www.amth.gr/english/vr_museum_2_xrusos.html|url-status=dead|title=The Gold of Macedon|archivedate=17 November 2011|accessdate=7 April 2023}}</ref> მუზეუმში ასევე ინახება მაკედონიის პრეისტორიული წარსულის ექსპონატები, რომლებიც თარიღდება ნეოლითიდან ბრინჯაოს ხანამდე პერიოდით.<ref>{{Cite web|url=http://www.amth.gr/english/vr_museum_2_proistoria.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111102181204/http://www.amth.gr/english/vr_museum_2_proistoria.html|url-status=dead|title=5,000, 15,000, 200,000 years ago&nbsp;... An exhibition about prehistoric life in Macedonia|archivedate=2 November 2011|accessdate=7 April 2023}}</ref> ამავე ეპოქის ექსპონატები განთავსებულია [[სალონიკის პრეისტორიული სიძველეების მუზეუმი|სალონიკის პრეისტორიული სიძველეების მუზეუმში]]. ბიზანტიური კულტურის მუზეუმი არის ქალაქის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი მუზეუმი, რომელიც ასახავს ქალაქის დიდებულ ბიზანტიურ წარსულს.<ref>[http://www.mbp.gr/html/en/mu_mouseio.htm About the Museum] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721081808/http://www.mbp.gr/html/en/mu_mouseio.htm |date=21 July 2011 }} (in Greek)</ref> [[2005]] წელს მუზეუმს მიენიჭა ევროპის საბჭოს მუზეუმის პრემია.<ref>[http://www.mbp.gr/html/gr/nea_vraveio.htm Award of the Council of Europe to the Museum of Byzantine Culture] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721081816/http://www.mbp.gr/html/gr/nea_vraveio.htm |date=21 July 2011 }} (in Greek)</ref> სალონიკის თეთრი კოშკის მუზეუმში განთავსებულია გალერეების სერია, რომელიც ეხება ქალაქის წარსულს, თეთრი კოშკის შექმნიდან ბოლო წლებამდე.<ref>[http://www.lpth.org/en/ Introduction video of the White Tower Museum] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20110126180435/http://www.lpth.org/en/ |date=26 January 2011 }}</ref> ქალაქის ერთ-ერთი ყველაზე თანამედროვე მუზეუმია [[სალონიკის სამეცნიერო ცენტრი და ტექნოლოგიების მუზეუმი]], რომელიც ერთ-ერთი ყველაზე მაღალტექნოლოგიური მუზეუმია საბერძნეთში და სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში.<ref name="NOESIS">[http://www.noesis.edu.gr/index.php?action=noesis NOESIS – About the Museum] (in Greek)</ref> მასში განთავსებულია ყველაზე დიდი პლანეტარიუმი საბერძნეთში, კოსმოთეატრი ქვეყნის ყველაზე დიდი ბრტყელი ეკრანით, ამფითეატრი, მოძრაობის სიმულატორი 3D პროექციით და საგამოფენო სივრცე.<ref name="NOESIS"/> ქალაქის სხვა სამრეწველო თუ ტექნოლოგიური მუზეუმებიდან აღსანიშნავია [[სალონიკის რკინიგზის მუზეუმი]], სადაც განთავსებულია ორიგინალური აღმოსავლეთის ექსპრესის მატარებელი, [[სალონიკის ომის მუზეუმი]] და სხვა. ქალაქს ასევე აქვს მრავალი საგანმანათლებლო და სპორტული მუზეუმი, მათ შორის [[სალონიკის ისტორიის ცენტრი]] და [[სალონიკის ოლიმპიური მუზეუმი]]. სალონიკში [[ათათურქის მუზეუმი (სალონიკი)|ათათურქის მუზეუმი]] არის ისტორიული სახლი, სადაც დაიბადა [[მუსტაფა ქემალ ათათურქი]], თანამედროვე [[თურქეთი]]ს დამაარსებელი. სახლი ახლა თურქეთის საკონსულოს კომპლექსის ნაწილია, მაგრამ მუზეუმში შესვლა უფასოა.<ref name="Ataturk">{{cite web|url=http://www.hotelrotonda.com/thessaloniki-city-guide/atatuerk-museum.aspx|title=About Ataturk Museum|publisher=Hotelrotonda.com|access-date=11 March 2012|archive-date=21 March 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120321081935/http://www.hotelrotonda.com/thessaloniki-city-guide/atatuerk-museum.aspx|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120321081935/http://www.hotelrotonda.com/thessaloniki-city-guide/atatuerk-museum.aspx|archivedate=21 მარტი 2012}}</ref> მუზეუმი შეიცავს ისტორიულ ინფორმაციას მუსტაფა ქემალ ათათურქის სალონიკში ყოფნისა და ცხოვრების შესახებ.<ref name="Ataturk"/> ეთნოლოგიური მუზეუმებიდან აღსანიშნავია [[ბალკანეთის ომების ისტორიული მუზეუმი]], [[სალონიკის ებრაული მუზეუმი]] და [[მაკედონიის ბრძოლის მუზეუმ]], რომელიც შეიცავს ინფორმაციას მაკედონიაში ოსმალეთის უღლის წინააღმდეგ მებრძოლებისა და მათი ბრძოლის შესახებ.<ref>[http://www.imma.edu.gr/imma/index.html The Museum of the Macedonian Struggle – Introduction] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721080512/http://www.imma.edu.gr/imma/index.html |date=21 July 2011 }} (in Greek)</ref> [[საბერძნეთის ჰოლოკოსტის მუზეუმი]]ს მშენებლობა ქალაქში [[2018]] წელს დაიწყო.<ref name="efsyn.gr"/> ქალაქს ასევე აქვს მრავალი მნიშვნელოვანი სამხატვრო გალერეა. მათ შორისაა [[მაკედონიის თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმი]], სადაც განთავსებულია მრავალი ცნობილი ბერძენი და უცხოელი მხატვრის ნამუშევრები.<ref>{{cite web|url=http://www.mmca.org.gr/mmst/el/collection.htm?m=1|title=The Macedonian Museum of Contemporary Art – List of artists|publisher=Mmca.org.gr|access-date=11 March 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120321043854/http://www.mmca.org.gr/mmst/el/collection.htm?m=1|archive-date=21 March 2012|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120321043854/http://www.mmca.org.gr/mmst/el/collection.htm?m=1|archivedate=21 მარტი 2012}}</ref> [[ტელოგლიონის ხელოვნების ფონდი]] არისტოტელეს უნივერსიტეტის ნაწილია და მოიცავს XIX და XX საუკუნეების მხატვრების ნამუშევრების ფართო კოლექციას, მათ შორის გამოჩენილი ბერძნების და ადგილობრივი სალონიკელების ნამუშევრებს.<ref>{{cite web |url = http://www.tf.auth.gr/teloglion/default.aspx?lang=en-US&loc=1&page=516 |title = The Teloglion Foundation of Art – The Collection |archive-url = https://web.archive.org/web/20110721074706/http://www.tf.auth.gr/teloglion/default.aspx?lang=en-US&loc=1&page=516 |archive-date = 21 July 2011 |url-status = dead |accessdate = 15 აპრილი 2023 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110721074706/http://www.tf.auth.gr/teloglion/default.aspx?lang=en-US&loc=1&page=516 |archivedate = 21 ივლისი 2011 }}</ref> [[სალონიკის ფოტოგრაფიის მუზეუმი]] ასევე მოიცავს უამრავ მნიშვნელოვან გამოფენას და მდებარეობს სალონიკის ძველ პორტში.<ref>{{cite web|url=http://www.thmphoto.gr/index.asp?park=c_list&cns=1&cat=82&lng=en|title=Photography Museum of Thessaloniki – Exhibitions|publisher=Thmphoto.gr|access-date=11 March 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120321081937/http://www.thmphoto.gr/index.asp?park=c_list&cns=1&cat=82&lng=en|archive-date=21 March 2012|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120321081937/http://www.thmphoto.gr/index.asp?park=c_list&cns=1&cat=82&lng=en|archivedate=21 მარტი 2012}}</ref> ===არქეოლოგიური ძეგლები=== [[File:The Roman forum.jpg|thumb|[[სალონიკის რომაული ფორუმი|რომაული ფორუმი]] (ძველი აგორა)]] სალონიკში არის მრავალი არქეოლოგიური ადგილი. [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] სიაში აღიარებული ძეგლების გარდა, სალონიკში არის 1960-იან წლებში შემთხვევით გათხრილი დიდი ორ ტერასიანი [[სალონიკის რომაული ფორუმი|რომაული ფორუმი]],<ref name="Frommer's Greece Forum 1">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=t5Gdko3i7BYC&q=thessaloniki+forum&pg=PA611|title=Frommer's Greece|author1=John S. Bowman |author2=Sherry Marker |author3=Peter Kerasiotis |author4=Rebecca Tobin |date=25 January 2008|publisher=Frommer's|access-date=5 December 2011|isbn=9780470260814}}</ref> რომელშიც განთავსებულია ორსართულიანი სტოები<ref name="A Guide"/> ფორუმის კომპლექსში გამოირჩევა ორი რომაული აბანო,<ref name="A Companion 1">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=QsJ183uUDkMC&q=thessaloniki+forum&pg=PT275|title=A Companion to Ancient Macedonia|author1=Joseph Roisman |author2=Ian Worthington |year=2011|publisher=Wiley-Backwell|access-date=5 December 2011|isbn=9781444351637}}</ref> რომელთაგან ერთი გათხრილია, ხოლო მეორე დამარხულია ქალაქის ქვეშ.<ref name="A Companion 1"/> ფორუმში ასევე არის პატარა თეატრი,<ref name="Frommer's Greece Forum 1"/><ref name="A Companion 1"/> რომელიც გამოიყენებოდა გლადიატორული თამაშებისთვის.<ref name="A Guide"/> ფორუმი და თეატრი ფუნქციონირებდა [[VI საუკუნე]]მდე.<ref name="From Early Roman">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=o8f_f04haw8C&q=forum&pg=PA169|title=From Roman to early Christian Thessalonikē: studies in religion and archaeology|author1=Laura Salah Nasrallah |author2=Charalambos Bakirtzis |author3=Steven J. Friesen |year=2010|publisher=Harvard College|access-date=5 December 2011|isbn=9780674053229}}</ref> კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი არქეოლოგიური ადგილია იმპერიული სასახლის კომპლექსი, რომელიც რომის იმპერატორმა [[გალერიუსი|გალერიუსმა]] დაუკვეთა, მაშინ როდესაც სალონიკი [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] თავისი კუთვნილი ნაწილის დედაქალაქად აქცია.<ref name="Roman Empire"/><ref name="Roman Empire 2"/> კომპლექსის დიდი რვაკუთხა ნაწილი, რომლის უმეტესი ნაწილი დღემდეა შემორჩენილი, იმპერატორის ტახტის ოთახი იყო.<ref name="A Guide">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=248rXe16v9YC&q=palace+of+galerius&pg=PA136|title=A guide to biblical sites in Greece and Turkey|author1=Clyde E. Fant |author2=Mitchell Glenn Reddish |year=2003|publisher=Oxford University Press|access-date=5 December 2011|isbn=9780195139174}}</ref> ასევე შემორჩენილია სასახლის კომპლექსის სხვადასხვა მოზაიკა.<ref name="The Archaeology">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=L5g9AAAAIAAJ&q=palace+of+galerius&pg=PA108|title=The archeology of the New Testament: the Mediterranean world of the early Christian Apostles|author=Jack Finegan|year=1981|publisher=Westview Press|access-date=5 December 2011|isbn=9780709910060}}</ref> ზოგიერთი ისტორიკოსი თვლის, რომ კომპლექსი [[XI საუკუნე]]მდე რეზიდენციის სახით უნდა ყოფილიყო გამოყენებული.<ref name="From Early Roman"/> სასახლიდან არც თუ ისე შორს მდებარეობს გალერიუსის თაღი, რომელიც საუბარში „კამარას“ სახელით არის ცნობილი. თაღი აშენდა იმპერატორის ლაშქრობების აღსანიშნავად სპარსელების წინააღმდეგ.<ref name="A Guide"/><ref name="The Archaeology"/> თავდაპირველ სტრუქტურას სამი თაღი ჰქონდა,<ref name="A Guide"/> თუმცა დღემდე შემორჩენილია მხოლოდ ორი სრული თაღი და მესამეს ნაწილი. ასევე შემორჩენილია თაღების მარმარილოს ნაწილები, თუმცა დღეს უმეტესად აგურის ინტერიერი ჩანს.<ref name="A Guide"/> სალონიკის მეტროს მშენებლობამ უნებურად დაიწყო არა მხოლოდ ქალაქის, არამედ ჩრდილოეთ საბერძნეთის უდიდესი არქეოლოგიური გათხრები. გათხრები მოიცავს 20 კმ²-ს და აღმოჩენილია 300 000 ინდივიდუალური არტეფაქტი რომის იმპერიის ეპიქიდან [[1917]] წლამდე.<ref name="am 83 deth">{{Cite web |url=http://www.ametro.gr/?p=13667 |title=ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ: "Το Μέτρο στη πόλη μας" με το πρώτο του βαγόνι. Συμμετοχή της Αττικό Μετρό Α.Ε. στην 83η Δ.Ε.Θ. |website=www.ametro.gr |language=el |title=Attiko Metro: "The Metro in our city" with the first carriage. The participation of Attiko Metro S.A. at the 83rd Thessaloniki International Fair |access-date=2018-09-08}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.protagon.gr/epikairotita/thessaloniki-ola-ta-arxaia-pou-anadythikan-mesw-metro-44341572063 |website=www.protagon.gr |title=Θεσσαλονίκη: Ολα τα αρχαία που αναδύθηκαν μέσω… Μετρό|title=Thessaloniki: All the antiquities that surfaced via... the metro |language=el |access-date=2018-09-09}}</ref> ასევე აღმოაჩინეს ძველი სალონიკის 75 მეტრიანი გზა. მარმარილოთი და სვეტებით მოპირკეთებულ მაღაზიებთან, სხვა შენობებთან და სანტექნიკასთან ერთად, რამაც ერთი მეცნიერი აიძულა ამ აღმოჩენისათვის ეწოდებინა „ბიზანტიური პომპეი“.<ref name="Byzantine Pompeii">{{cite news |author=Giorgos Christides |date=14 March 2013 |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-21743758 |title=Thessaloniki metro: Ancient dilemma for modern Greece |website=www.bbc.co.uk |access-date=13 August 2018}}</ref> ზოგიერთი არტეფაქტი გამოფენილი იქნება მეტროსადგურების შიგნით, ხოლო ვენიზელოუს მეტროსადგური იქნება მსოფლიოში პირველი ღია არქეოლოგიური ადგილი, რომელიც მდებარეობს მეტროსადგურში.<ref name="Excavations">{{cite web |author=Attiko Metro S.A. |url=http://www.ametro.gr/?page_id=165 |title=Αρχαιολογικές ανασκαφές |trans-title=Archaeological excavations |website=www.ametro.gr |access-date=13 August 2018 |language=el}}</ref><ref name="you go">{{Cite web |url=https://yougoculture.com/news/first-metro-network-ancient-monuments |title=The first Metro network with ancient monuments |date=2018-03-16 |website=www.yougoculture.com |publisher=[[National and Kapodistrian University of Athens]] |language=en |access-date=2018-09-11}}</ref> ===ფესტივალები=== [[File:Olympion Cinema Thessaloniki.jpg|thumb|left|upright=0.9|ოლიმპიონის თეატრი, სადაც იმართება [[სალონიკის საერთაშორისო ფილმების ფესტივალი]]]] სალონიკში იმართება მრავალი ფესტივალი და ღონისძიება.<ref>{{cite web|title=Thessaloniki Festivals and Events|url=http://visitthessalonikigreece.com/festivals-events/|website=visitthessalonikigreece.com|access-date=31 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150903023134/http://visitthessalonikigreece.com/festivals-events/|archive-date=3 September 2015|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150903023134/http://visitthessalonikigreece.com/festivals-events/|archivedate=3 სექტემბერი 2015}}</ref> სალონიკის საერთაშორისო გამოფენა არის ყველაზე მნიშვნელოვანი ღონისძიება, რომელსაც ყოველწლიურად მასპინძლობს ქალაქი. იგი პირველად გაიმართა 1926 წელს<ref name="DETH">[https://www.thessalonikitourism.gr/index.php/en/component/k2/item/453-thessaloniki-international-trade-fair Thessaloniki International Fair – History and actions] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721083359/https://www.thessalonikitourism.gr/index.php/en/component/k2/item/453-thessaloniki-international-trade-fair |date=21 July 2011 }} (in Greek)</ref> და ტარდება ყოველწლიურად 180 000 მ²-ზე სალონიკის საერთაშორისო საგამოფენო ცენტრში. ღონისძიება დიდ პოლიტიკურ ყურადღებას იპყრობს და ბუნებრივიცაა, რომ საბერძნეთის პრემიერ-მინისტრი ღონისძიების დროს წარადგენს თავისი ადმინისტრაციის მომავალი წლის პოლიტიკას. 2010 წელს გამოფენას 250 000-ზე მეტი ვიზიტორი დაესწრო.<ref>{{cite web|url=http://issuu.com/helexpo/docs/76tif_el_v1.5?viewMode=presentation&mode=embed|title=Παρουσίαση 76ης Δ.Ε.Θ.|trans-title=Presentation of the 76th Thessaloniki International Fair|publisher=www.helexpo.gr|access-date=10 August 2011}}</ref> [[Art Thessaloniki]] პირველად გაიმართა 2015 წელს, როგორც თანამედროვე ხელოვნების საერთაშორისო გამოფენა. სალონიკის საერთაშორისო კინოფესტივალი ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი კინოფესტივალია სამხრეთ ევროპაში,<ref>[http://www.filmfestival.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=586 Thessaloniki International Film Festival – Profile] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150905090357/http://www.filmfestival.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=586 |date=5 September 2015 }} (in Greek)</ref> რომელშიც მონაწილეობდენ ისეთი ცნობილი კინორეჟისორი, როგორებიც არიან [[ფრენსის ფორდ კოპოლა]], [[ფეი დანავეი]], [[კეტრინ დენევი]], [[ირინე პაპასი]] და [[ფატიჰ აკინი]]. დაარსდა [[1960]] წელს.<ref>{{cite web|url=http://www.filmfestival.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=591|title=List of posters|publisher=Filmfestival.gr|access-date=11 March 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120313022519/http://www.filmfestival.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=591|archive-date=13 March 2012|url-status=dead|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120313022519/http://www.filmfestival.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=591|archivedate=13 მარტი 2012}}</ref> დოკუმენტური ფილმების ფესტივალი, რომელიც დაარსდა [[1999]] წელს, ფოკუსირებულია დოკუმენტურ ფილმებზე, რომლებიც იკვლევენ გლობალურ სოციალურ-კულტურულ მოვლენებს.<ref>[http://tdf.filmfestival.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=10&page=940 Thessaloniki Documentary Festival – Awards] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110312142451/http://tdf.filmfestival.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=10&page=940 |date=12 March 2011 }} {{in lang|el}}</ref> დიმიტრის ფესტივალი, რომელიც დაარსდა [[1966]] წელს და ეწოდა ქალაქის მფარველი წმინდანის, [[დიმიტრი თესალონიკელი|წმინდა დიმიტრის]] სახელი, ფოკუსირებულია ღონისძიებების ფართო სპექტრზე, მათ შორის მუსიკაზე, თეატრზე, ცეკვაზე, ადგილობრივ ღონისძიებებზე და გამოფენებზე.<ref>[http://www.dimitriathess.gr/ Dimitria Festival official website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110625113245/http://www.dimitriathess.gr/ |date=2011-06-25 }} (in Greek)</ref> სალონიკში ასევე იმართება ყოველწლიური წიგნის საერთაშორისო გამოფენა.<ref>{{cite web|title=The Exhibition|url=http://www.thessalonikibookfair.com/2010/en_ekthesi.html|publisher=The Thessaloniki Book Fair|access-date=9 April 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110717034456/http://www.thessalonikibookfair.com/2010/en_ekthesi.html|archive-date=17 July 2011|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110717034456/http://www.thessalonikibookfair.com/2010/en_ekthesi.html|archivedate=17 ივლისი 2011}}</ref> [[1962]]–[[1997]] და [[2005]]–[[2008]] წლებში ქალაქმა უმასპინძლა საბერძნეთის ყველაზე მნიშვნელოვან მუსიკალურ [[სალონიკის სიმღერის ფესტივალი|სალონიკის სიმღერის ფესტივალს]].<ref name="corner">{{cite web|url=http://www.musiccorner.gr/news/events/06/festival/01.html|title=ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ|author=Tasos Kritsiolis|date=2 November 2006|publisher=www.musiccorner.gr|access-date=10 August 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.alexandreiomelathron.gr/ |title=Αλεξάνδρειο Αθλητικό Μέλαθρον |publisher=www.alexandreiomelathron.gr |access-date=10 August 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111219123345/http://www.alexandreiomelathron.gr/ |archive-date=19 December 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111219123345/http://www.alexandreiomelathron.gr/ |archivedate=19 დეკემბერი 2011 }}</ref> 2012 წლის 22-23 ივნისს ქალაქმა უმასპინძლა სალონიკის პრაიდს.<ref name="thessalonikipride">{{cite web|url=http://www.thessalonikipride.gr/?q=el/pride2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20131206154750/http://thessalonikipride.gr/?q=el%2Fpride2012|url-status=dead|archive-date=6 December 2013|title=Thessaloniki Pride 2012 &#124; Thessaloniki Pride|publisher=thessalonikipride.gr|access-date=7 December 2014|df=dmy-all}}</ref> მას შემდეგ პრაიდი ყოველწლიურად იმართება, თუმცა [[2013]] წელს აღლუმში მონაწილე ტრანსგენდერები პოლიციის ძალადობის მსხვერპლნი გახდნენ. ეს საკითხი მთავრობამ მალევე მოაგვარა.<ref>{{cite web |url=http://www.grreporter.info/en/transgender_persons_thessaloniki_become_victims_police_violence/9400#sthash.DTZuhKOk.dpuf |title=Transgender persons in Thessaloniki become victims of police violence |publisher=Grreporter.info |access-date=19 January 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140120000331/http://www.grreporter.info/en/transgender_persons_thessaloniki_become_victims_police_violence/9400#sthash.DTZuhKOk.dpuf |archive-date=20 January 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140120000331/http://www.grreporter.info/en/transgender_persons_thessaloniki_become_victims_police_violence/9400#sthash.DTZuhKOk.dpuf |archivedate=20 იანვარი 2014 }}</ref> ქალაქის [[ელადის მართლმადიდებელი ეკლესია|ბერძნული მართლმადიდებლური ეკლესიის]] ხელმძღვანელობა მუდმივად აპროტესტებდა ღონისძიებას, მაგრამ მერი ბუტარისი მხარს უჭერდა სალონიკის პრაიდს და ამ პერიოდში განაცხადა, რომ სალონიკი უმასპინძლებდა [[EuroPride]] 2020-ს.<ref>{{Cite web |url=http://www.thestival.gr/culture/actions/item/318474-g-mpoutaris-i-thessaloniki-tha-diekdikisei-to-eyropaiko-pride-toy-2020 |title=Γ. Μπουτάρης: Η Θεσσαλονίκη θα διεκδικήσει το Ευρωπαϊκό Pride του 2020 |website=www.thestival.gr |date=20 June 2017 |publisher=Thestival |language=el |trans-title=Y. Boutaris: Thessaloniki will seek to host EuroPride 2020 |access-date=2018-09-13}}</ref> ევროპრაიდი 2024-ის მასპინძელიც სწორედ სალონიკი იქნება.<ref>{{cite web|url=https://www.epoa.eu/apply-for-europride/|title=Application information|website=epoa.eu}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.newsbeast.gr/greece/arthro/6692364/sti-thessaloniki-to-europride-2024|title=Στη Θεσσαλονίκη το Europride 2024 (Europride 2024 at Thessaloniki)|website=Newsbeast|access-date=October 4, 2020|date=October 4, 2020|language=el}}</ref> [[1998]] წლიდან ქალაქი მასპინძლობს საბერძნეთის [[ლგბტ]] კინოფესტივალს. ===სპორტი=== [[File:Kaftanzoglio west stand.jpg|thumb|[[კაფტანზოგლიოს სტადიონი]]]] ქალაქის მთავარი სტადიონია [[კაფტანზოგლიოს სტადიონი]], სადაც საფეხბურთო კლუბი [[ირაკლისი (საფეხბურთო კლუბი)|„ირაკლისი“]] ატარებს საშინაო შეხვედრებს. სალონიკში ასევე მდებარეობს [[ტუმბის სტადიონი|ტუმბისა]] და [[კლეანთის ვიკელიდისის სტადიონი|კლეანთის ვიკელიდისის]] სტადიონები, რომლებიც შესაბამისად არიან [[პაოკი (საფეხბურთო კლუბი)|პაოკისა]] და [[არისი (საფეხბურთო კლუბი)|არისის]] საშინაო არენები. ორივე გუნდი [[საბერძნეთის სუპერ ლიგა|საბერძნეთის ლიგის]] მოთამაშეა. როგორც ყველაზე დიდი „მულტი-სპორტული“ სტადიონი ქალაქში, კაფტანზოგლიოს სტადიონი რეგულარულად მასპინძლობს მძლეოსნობის შეჯიბრებებს. [[2004]] წელს სტადიონი იყო [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2004|ზაფხულის ოლიმპიური თამაშების]] ოფიციალური ადგილი, ხოლო 2009 წელს ქალაქმა და სტადიონმა უმასპინძლა [[2009]] წლის მსოფლიო მძლეოსნობის ფინალს.<ref>[http://www.stadia.gr/2004-gr.html List of Athens 2004 venues] (in Greek)</ref> ქალაქმა დიდი როლი ითამაშა საბერძნეთში კალათბურთის განვითარებაში. ქვეყნის პირველი ჩემპიონი კალათბურთში სწორედ სალონიკის საკალათბურთო გუნდი [[ირაკლისი (კალათბურთის გუნდი)|„ირაკლისი“]] იყო. [[1982]]-[[1993]] წლებში საკალათბურთო გუნდი [[არისი (კალათბურთის გუნდი)|„არისი“]] დომინირებდა ლიგაში და რეგულარულად ამთავრებდა სეზონს პირველ ადგილზე. ამ პერიოდში არისმა სულ 9 ჩემპიონატი, 7 თასი და ერთი ევროპის თასების მფლობელთა თასი მოიგო. ქალაქი ასევე არის ალექსანდრე დიდის ყოველწლიური მარათონის დასრულების წერტილი, რომელიც იწყება [[პელა]]ში, ალექსანდრე მაკედონელის მშობლიური ქალაქიდან და მთავრდება სალონიკში.<ref>{{Cite web|url=http://www.alexanderthegreatmarathon.org/index.php?option=com_content&view=article&id=13&Itemid=40&lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150702080028/http://www.alexanderthegreatmarathon.org/index.php?option=com_content&view=article&id=13&Itemid=40&lang=en|url-status=dead|title=Presentation|archivedate=2 July 2015|accessdate=7 April 2023}}</ref> ===მედია=== სალონიკში არის სატელევიზიო არხი [[ERT3]] და „რადიო მაკედონია“, ორივე არხი ეკუთნის [[საბერძნეთის სამაუწყებლო კორპორაცია]]ს (ERT), მუშაობს ქალაქში და მაუწყებლობს მთელ საბერძნეთში.<ref>{{cite web|title=PROFILE|url=http://tvradio.ert.gr/radioen/radioprofil.asp?id=21|publisher=EPT TV-Radio|access-date=9 April 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110313201338/http://tvradio.ert.gr/radioen/radioprofil.asp?id=21|archive-date=13 March 2011|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110313201338/http://tvradio.ert.gr/radioen/radioprofil.asp?id=21|archivedate=13 მარტი 2011}}</ref> სალონიკის მუნიციპალიტეტში ასევე მოქმედებს სამი რადიოსადგური, კერძოდ, FM100, FM101 და FM100.6. ქალაქის მთავარი და საბერძნეთში ყველაზე გავრცელებული გაზეთია [[Makedonia (გაზეთი)|Makedonia]], რომელიც ასევე იყო პირველი გაზეთი, რომელიც გამოიცა სალონიკში [[1911]] წელს. ====ტელევიზიები==== * [[ERT3]] (საბერძნეთი) * [[Makedonia TV]] (საბერძნეთი) * [[4E TV]] (საბერძნეთი) * [[TV 100]] (რეგიონალური) * [[Vergina TV]] (რეგიონალური) * [[Atlas TV (სალონიკი)|Atlas TV]] (რეგიონალური) ====პრესა==== * ''[[Makedonia (გაზეთი)|Makedonia]]'' (ეროვნული) * ''[[Aggelioforos]]'' (ეროვნული) * ''[[Metrosport]]'' (სპორტული, ეროვნული) * ''[[Fair Play (გაზეთი)|Fair Play]]'' (სპორტული, ეროვნული) * ''[[Aris Ise (გაზეთი)|Aris Ise]]'' (სპორტული, ყოველკვირეული, ეროვნული) * ''[[Forza (გაზეთი)|Forza]]'' (სპორტული, ყოველკვირეული, ეროვნული) * ''[[Thessaloniki (გაზეთი)|Thessaloniki]]'' (ყოველკვირეული, ეროვნული) * ''[[Ikonomiki]]'' (ფინანსური) ===ცნობილი სალონიკელები=== თავისი ისტორიის მანძილზე სალონიკი არაერთი ცნობილი ადამიანის სამშობლო იყო. ის ასევე იყო ისეთი წმინდანებისა და რელიგიური მოღვაწეების დაბადების ადგილი, როგორიცაა [[დიმიტრი თესალონიკელი]], [[კირილე და მეთოდე]] (პირველი სლავური ანბანის შემქმნელები), [[წმინდა მიტრი]], [[გრიგოლ პალამა]], [[მათე ვლასტარესი]], [[ევსტათი თესალონიკელი]] და [[კონსტანტინოპოლის პატრიარქები|კონსტანტინოპოლის პატრიარქი]] [[ფილოთეოსი (კონსტანტინოპოლის პატრიარქი)|ფილოთეოს I]]. ბიზანტიის ეპოქის სხვა ცნობილი ადამიანები იყვნენ იურისტი [[კონსტანტინე არმენოპულოსი]], ისტორიკოსი [[იოანეს კამინიატესი]], [[დემეტრიუს ტრიკლინიუსი]], [[თომა მაგისტროსი]], თეოლოგები [[პროხოროსი]] და [[დემეტრიოს კიდონესი]], მეცნიერები [[თეოდორუს ღაზა]] (თესალონიკე) და [[მატაიოს კამარიოტისი]]. საბერძნეთის ყველაზე ცნობილი მუსიკოსები და კინოს მსახიობები სალონიკიდანაა. მაგალითად: [[ზოი ლასკარი]], [[კოსტას ჰაჯიჰრისტოსი]], [[სტელა ჰასკილი]], [[ჯანის დალიანიდისი]], [[მარია პლიტა]], [[ჰარი კლინი]], [[ანტონის რემოსი]], [[პასქალის ტერზისი]], [[ნიკოს პაპაზოგლუ]], [[ნიკოლას ასიმოსი]], [[გიორგოს ჰაცინასიოსი]], [[ალბერტო ესკენაზი]], [[სტავროს კუიუმცისი]], [[ჯანის კალაცისი]], [[ნატასა თეოდორიდუ]], [[კატია ზიგული]], [[კოსტას ვუცასი]], [[ტაკის კანელოპულოსი]], [[ტიტოს ვანდისი]], [[მანოლის ჩიოტისი]], [[დიონისის სავოპულოსი]], [[მარინელა]], [[ივონ სანსონი]] და კლასიკური კომპოზიტორი [[ემილიოს რიადისი]]. გარდა ამისა, ქალაქში არაერთი პოლიტიკოსი დაიბადა: [[იოანის სკანდალიდისი]], [[ალექსანდროს ზანასი]], [[ევანგელოს ვენიზელოსი]], [[საბერძნეთის პრეზიდენტი|საბერძნეთის მეოთხე პრეზიდენტი]] [[ქრისტოს სარძეტაკისი]] და [[იანის ბუტარისი]]. ქალაქის სპორტსმენებს შორის არიან [[ნიკოს გალისი]], [[გეორგიოს რუბანისი]], [[ჯანის იოანიდისი]], [[ფაიდონ მათაიო]], [[ალკეტას პანაგულიასი]], [[პანაიოტის ფასულასი]], [[ელენი დანიილიდუ]], [[ტრაიანოს დელასი]], [[გიორგო კუდასი]], [[კლეანტის ვიკელიდისი]], [[ქრისტო კოსტისი]], [[დიმიტრი სალპინგიდისი]] და [[ნიკოს ზისისი]]. ქველმოქმედი [[იოანის პაპაფისი]], არქიტექტორი ლ[[ისანდროს კაფტანზოღლუ]] და მწერლები [[გრიგორიოს ზალიკისი]], [[მანოლის ანაგნოსტაკისი]], [[კლეიტოს კიროუ]], [[ალბერტოს ნარი]], [[ელიას პეტროპულოსი]], [[კოსტი მოსკოფი]], [[რენა მოლჰო]] და [[დინოს ქრისტიანოპულოსი]]. ქალაქი არის ასევე მრავალი საერთაშორისო პიროვნების დაბადების ადგილი. მათ შორის არიან [[ბულგარელები]] ([[ატანას დალჩევი]]), [[ებრაელები]] ([[მოშე ლევი]], [[მორის აბრავანელი]], [[ისააკ ბენრუბი]], [[ისააკ კარასო|ისააკ]] და [[დანიელ კარასო]], [[რაფაელ სალემი]], [[ბარუხ უზიელი]], [[შლომო ჰალევი ალკაბეცი]], [[სალამო აროუში]], [[ავრაამ ბენაროია]]), სლავი მაკედონელები ([[დიმო ტოდოროვსკი]]), [[იტალიელები]] ([[ლუიზა პოსელი]], [[ჯაკომო პოსელი]], [[ვიტორიო ციტერიხი]]), [[ფრანგები]] ([[ლუი დიუმონი]]), [[ესპანელები]] ([[ხუანა მორდო]]), [[თურქები]] ([[მუსტაფა ქემალ ათათურქი]], [[ნაზიმ ჰიქმეთი]], [[აფეტ ინანი]], [[ჯაჰით არფი]], [[მეჰმედ ქავით-ბეი]], [[საბიჰა სერთელი]], [[აბდულ ქერიმ-ფაშა]], [[ჰასან თაჰსინ უზერი]], [[ჰასან თაჰსინი]]) და [[სომხები]] ([[ჟან ტატლიანი]]). ===სამზარეულო=== [[File:Frappe (4547117210).jpg|მარცხნივ|150პქ|thumb|[[ფრაპე]]]] [[File:Bougatsa.png|thumb|[[ბუგაცა]], ტიპიური სალონიკური საჭმელი]] იმის გამო, რომ სალონიკი [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] მმართველობის ქვეშ იყო 100 წელზე მეტხანს, მან შეინარჩუნა თავისი აღმოსავლური ხასიათი, მათ შორის კულინარიაშიც.<ref name="Frommer's Food">{{cite book|title=Frommer's Greece|url=https://archive.org/details/isbn_9780470165386|url-access=registration|page=[https://archive.org/details/isbn_9780470165386/page/627 627]|quote=Cuisine Thessaloniki.|year=2008|publisher=Wiley Publishing Inc.|access-date=9 February 2012|isbn = 9780470260814}}</ref> სანელებლები განსაკუთრებით მნიშვნელოვან როლს თამაშობს სალონიკის სამზარეულოში, რაც არ არის დამახასიათებელი საბერძნეთის სამხრეთი რეგიონებისათვის. სალონიკის დაბა [[ლადადიკა]] განსაკუთრებით დატვირთული ადგილია სალონიკური სამზარეულოს თვალსაზრისით, სადაც ტავერნების უმეტესობა ტრადიციულ [[მეზე]]ს და სხვა მსგავს კულინარიულ კერძებს ამზადებენ.<ref name="Frommer's Food"/> [[ბუგაცა]] არის ტრადიციული კერძ, რომელიც შეიძლება იყოს ტკბილიცა და ოდნავ ცხარეც. იგი ძალიან პოპულარულია მთელ ქალაქში და გავრცელდა საბერძნეთის და ბალკანეთის სხვა ნაწილებშიც. კიდევ ერთი პოპულარული საჭმელია [[სიმითი|კულური]]. ქალაქის გამორჩეული ტკბილეულია ტრიგონა, როხაკია, კურკუბინია და არმენონვილი. სტერეოტიპული სალონიკური ყავაა [[ფრაპე]]. ყავა ფრაპეს ბერძნული ვერსია გამოიგონეს [[1957]] წელს [[სალონიკის საერთაშორისო გამოფენა]]ზე. შექმნის დროს კომპანია [[Nestlé]]-ს წარმომადგენელი, ჯანის დრიტასი, ბავშვებს აჩვენებდა რძისა და შოკოლადის შერევის პროცესს. დრიტასი ცდილობდა ცხელი წყალი ეშოვა, რათა ნორმალური სტილის ყავა მიეღო, მაგრამ მან ცხელი წყალი ვერ იშოვა და მის სანაცვლოდ ყინულის კუბები და წყალი შეურია.<ref>[https://www.mixanitouxronou.gr/o-frapes-anakalifthike-tichea-to-1957-sti-thessaloniki-kata-ti-diarkia-tis-diethnous-ekthesis-apoteli-elliniki-patenta-ke-den-servirete-se-kanena-allo-meros-tou-kosmou-pio-itan-to-mistiko-tou-thril/ Πώς ανακαλύφθηκε ο φραπές τυχαία, το 1957 στη Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια της Διεθνούς Έκθεσης.]</ref> კაპანი ან აგორა-ვიალი არის უძველესი ცენტრალური ბაზარი სალონიკში, სადაც მაღაზიებში ყიდიან თევზს, ხორცს, ბოსტნეულს, ხილს, სასმელს, ზეთისხილს, ტკბილეულს, თხილს, სანელებლებს.<ref>{{cite web |title=Kapani Market |url=https://www.thessalonikitourism.gr/index.php/en/component/k2/item/164-kapani-market |website=Thessaloniki Tourism |access-date=13 October 2022 |language=en-gb}}</ref><ref>{{cite web |title=Kapani or Agora Vlali – Thessaloniki |url=https://www.greekgastronomyguide.gr/en/item/agora-kapani-thessaloniki/ |website=Greek Gastronomy Guide |access-date=13 October 2022}}</ref><ref>{{cite web |title=ΑΡΧΙΚΗ |url=https://kapani.gr/ |website=Αγορά Καπάνι Θεσσαλονίκης |access-date=13 October 2022 |language=el}}</ref> ახლოს მდებარეობს მოდიანოს ბაზარი.<ref>{{cite web |title=Kapani and Modiano Markets |url=https://www.afar.com/places/modiano-market-thessaloniki |website=AFAR Media |access-date=13 October 2022 |language=en}}</ref> ===ტურიზმი=== ტურისტული ბუმი სალონიკში [[2010]] წლიდან დაიწყო, როდესაც ქალაქის მერი იყო [[იანის ბუტარისი]]. ტურისტები მოდიოდნენ ძირითადად [[ავსტრია|ავსტრიიდან]], [[ისრაელი]]დან და [[თურქეთი]]დან. [[2010]] წელს ქალაქში უცხოელი ტურისტების რაოდენობამ 250 000 მიღწია. [[2018]] წელს ამ რიცხვა 3 მილიონს მიაღწია. სალონიკი ცნობილია როგორც „ქალაქი, რომელსაც არასოდეს სძინავს“ და „წვეულებების დედაქალაქი“ მისი ენერგიული ღამის ცხოვრების, ახალგაზრდული ატმოსფეროსა და ცნობილი 24-საათიანი კულტურის გამო.<ref name="lonelyplanet.com">{{cite web |url=http://www.lonelyplanet.com/usa/new-york-city/travel-tips-and-articles/76165 |title=Lonely Planet's top 10 cities for 2011 |access-date=31 October 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101103065648/http://www.lonelyplanet.com/usa/new-york-city/travel-tips-and-articles/76165 |archive-date=3 November 2010 |url-status=dead}}</ref> ===მუსიკა=== სალონიკს საბერძნეთში რომანტიული ქალაქის სახელი აქვს და ამის გამო მისი სახელი ფიგურირებს ბერძნულ სიმღერებში.<ref>{{cite web|title=Τραγούδια για τη Θεσσαλονίκη 2|url=http://homelessmontresor.blogspot.com/2007/06/2.html |date=4 June 2007|publisher=homelessmontresor|access-date=9 April 2011 }}</ref> არსებობს არაერთი სიმღერა ([[რებეტიკა]], [[ლაიკა]]), რომელსაც ეწოდება „თესალონიკი“ ან ეს სიტყვა გამოყენებულია სათაურში.<ref>{{cite web|title=Τραγούδια για την Θεσσαλονίκη|url=http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=Splatt_Forums&file=viewtopic&topic=20544&gotolast=1|date=13 February 2010|publisher=Musicheaven.gr|access-date=9 April 2011}}</ref> 1930-იან და 1940-იან წლებში ქალაქი გახდა რებეტიკის მუსიკის ცენტრი, ნაწილობრივ ეს [[იოანის მეტაქსასი]]ს ცენზურის დამსახურება იყო, რადგან მისი ცენზურა [[ათენი|ათენში]] უფრო მკაცრად მოქმედებდა, ვიდე სალონიკში. ქალაქში დაიბადნენ ცნობილი კომოზიტორები მანოლის ჩიოტისი, სტავროს კუიუმცისი და დიონისის სავოპულოსი. ქალაქში ასევე ბევრი როკ-ჯგუფი მოქმედებს, კერძოდ Xylina Spathia, Trypes და Onirama. [[1962]]–[[1997]] და [[2005]]–[[2008]] წლებში ქალაქმა უმასპინძლა სალონიკის სიმღერის ფესტივალს. [[2013]] წლის [[ევროვიზიის სიმღერის კონკურსი 2013|ევროვიზიის სიმღერის კონკურსში]] საბერძნეთი წარმოადგინა ჯგუფმა [[Koza Mostra]]-მ და [[აგათონ იაკოვიდისი|აგათონ იაკოვიდისმა]], ორივე (ჯგუფიც და პიროვნებაც) სალონიკში მოღვაწეობდნენ. ==განათლება== [[File:Salonica-Central-Aerial.jpg|thumb|240px|არისტოტელეს უნივერსიტეტის ხედი]] სალონიკი საბერძნეთის განათლების მთავარი ცენტრია. ქვეყნის სამი უმსხვილესი უნივერსიტეტი მდებარეობს სალონიკში: [[არისტოტელეს უნივერსიტეტი]], [[მაკედონიის უნივერსიტეტი]] და [[საბერძნეთის საერთაშორისო უნივერსიტეტი]]. არისტოტელეს უნივერსიტეტი დაარსდა [[1926]] წელს და ამჟამად არის ყველაზე დიდი უნივერსიტეტი საბერძნეთში<ref name="AUTH"/> სტუდენტების რაოდენობით, რომელთა რიცხვი 2010 წელს 80 000-ზე მეტს შეადგენდა.<ref name="AUTH"/> უნოვერსიტეტი [[უტრეხტის ქსელი]]ს წევრია. 2009–2010 სასწავლო წლისთვის არისტოტელეს უნივერსიტეტი დასახელდა მსოფლიოს 150 საუკეთესო უნივერსიტეტს შორის.<ref name="QS">{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/institution/aristotle-university-thessaloniki/wur|title=Times Higher Education-QS World University Rankings|publisher=Topuniversities.com|access-date=11 March 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110322050626/http://www.topuniversities.com/institution/aristotle-university-thessaloniki/wur|archive-date=22 March 2011|df=dmy-all}}</ref> 2010 წლიდან სალონიკში მდებარეობს [[სალონიკის ღია უნივერსიტეტი]],<ref>[http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/YpiresiesEkpaideusisNeolaiasAthlitismou/Anoichto-Panepistimio-2010-2011 Open University] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721083550/http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/YpiresiesEkpaideusisNeolaiasAthlitismou/Anoichto-Panepistimio-2010-2011 |date=21 July 2011 }} (in Greek).</ref> რომელიც დააარსეს არისტოტელეს უნივერსიტეტმა, მაკედონიის უნივერსიტეტმა და სალონიკის მუნიციპალიტეტმა. [[2006]] წლის მონაცემებით, ქალაქის სტუდენტური მოსახლეობა დაახლოებით 200 000 იყო.<ref>{{cite web|title=Thessaloniki has no Apple's real representation|url=http://www.wewantapplegreece.com/index.php/site/comments/thessaloniki_has_no_apples_real_representation/|publisher=Karakatsanis, Dimitris|access-date=9 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110521040628/http://www.wewantapplegreece.com/index.php/site/comments/thessaloniki_has_no_apples_real_representation|archivedate=21 მაისი 2011}}</ref> ==ტრანსპორტი== ===ტრამვაი=== ტრამვაი წარსულში სალონიკის მთავარი, უძველესი და ყველაზე პოპულარული საზოგადოებრივი გადაადგილების საშუალება იყო. ის ფუნქციონირებდა [[1893]] წლიდან [[1957]] წლამდე. [[1957]] წელს დაშალა [[კონსტანტინოს კარამანლისი]]ს მთავრობამ. [[2009]] წლის ეკონომიკურ კრიზისამდე წამოაყენეს წინადადება ახალი ტრამვაის ხაზების შესახებ.<ref>{{Cite web |url=http://www.eventsinteractive.com/artion/Docs/DevConf//PPT/6.GIANNOPOULOS.pdf |title=Προτάσεις της ΓΚΜΘ 2000 για τραμ |access-date=2012-01-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130521004738/http://www.eventsinteractive.com/artion/Docs/DevConf//PPT/6.GIANNOPOULOS.pdf |archive-date=2013-05-21 |url-status=dead |language=el |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130521004738/http://www.eventsinteractive.com/artion/Docs/DevConf//PPT/6.GIANNOPOULOS.pdf |archivedate=2013-05-21 }}</ref> ===ავტობუსი=== სალონიკის ურბანული სატრანსპორტო ორგანიზაცია (OASTH) მართავს ავტობუსების ქსელს, რომელიც საზოგადოებრივი ტრანსპორტის ერთადერთი ფორმაა სალონიკში. იგი დაარსდა 1957 წელს და ფუნქციონირებს 604 ავტობუსი 75 მარშრუტზე.<ref>{{cite web|url=http://oasth.gr/organization/general_eng.php|title=OASTH – General characteristics|publisher=[[OASTH|oasth.gr]]|access-date=14 February 2012}}</ref> ===მეტროპოლიტენი=== {{მთავარი|სალონიკის მეტროპოლიტენი}} [[File:Thessaloniki Metro Map.svg|thumb|250პქ|[[სალონიკის მეტროპოლიტენი]]ს გეგმა]] სალონიკისთვის მეტროს სისტემის შექმნა ჯერ კიდევ [[1918]] წელს იწყება, როდესაც თომას ჰეიტონ მაუსონმა და ერნესტ ჰებრარდმა წამოაყენეს წინადადება სალონიკის მეტროპოლიტენის რკინიგზის შექმნის შესახებ.<ref>{{Cite book |first=Alexandra |last=Gerolympou |title=Η Ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης Μετά την Πυρκαγιά του 1917 |trans-title=The Rebuilding of Thessaloniki after the Great Fire of 1917 |edition=Second |publisher=[[Aristotle University of Thessaloniki]] University Press |language=el |year=1995}}</ref> 1968 წელს წრიული მეტროს ხაზზე იყო საუბარი. სერიოზული საუაბრი მეტროს მშენებლობაზე დაიწყეს [[1987]] წელს. [[1988]] წელს მშენებლობა დაიწყო კიდეც, მაგრამ ფინანსების არქონის გამო შეჩერდა.<ref name="Karfitsa">{{cite web |url=https://www.karfitsa.gr/ki-omos-to-metro-thessalonikis-einai-et/ |title=Κι όμως! Το ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης είναι έτοιμο (στα χαρτιά) από το 1987! |trans-title=It's true! The Thessaloniki Metro was ready (on paper) in 1987 already! |website=www.karfitsa.gr |date=29 February 2016 |access-date=13 August 2018 |language=el}}</ref> 1918 და 1988 წლების წინადადებები თითქმის იდენტური მარშრუტით ემთხვეოდა ამჟამინდელ [[პირველი ხაზი (სალონიკის მეტრო)|პირველ ხაზს]]. სალონიკის ამჟამინდელი მეტროს მშენებლობა [[2006]] წელს დაიწყო და კლასიფიცირებულია, როგორც მეგაპროექტი: მისი ბიუჯეტი 1,57 მილიარდი ევროა (1,77 მილიარდი დოლარი).<ref name="Funding">{{cite web |author=Attiko Metro A.E. |url=http://www.ametro.gr/?page_id=4216&lang=en |title=Funding |website=www.ametro.gr |access-date=5 June 2018|author-link = Athens Metro}}</ref> [[პირველი ხაზი (სალონიკის მეტრო)|პირველი]] და [[მეორე ხაზი (სალონიკის მეტრო)|მეორე]] ხაზი ამჟამად მშენებლობის პროცესშია და ექსპლუატაციაში შევა ეტაპობრივად 2023 წლიდან 2024 წლამდე.<ref>{{Cite news |url=http://www.ypodomes.com/index.php/statheri-troxia/metro/thessalonikis/item/33837-metro-thessalonikis-xamogela-sta-ergotaksia-meta-apo-xronia |script-title=el:Μετρό Θεσσαλονίκης: Χαμόγελα στα εργοτάξια μετά από χρόνια |trans-title=Thessaloniki Metro: Smiles at the construction sites after years |website=www.iefimerida.gr |date=2 March 2016 |access-date=13 August 2018 |language=el |archive-url=https://web.archive.org/web/20180808011659/https://www.ypodomes.com/index.php/statheri-troxia/metro/thessalonikis/item/33837-metro-thessalonikis-xamogela-sta-ergotaksia-meta-apo-xronia |archive-date=8 August 2018 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.iefimerida.gr/news/403937/thessaloniki-noemvrio-toy-2020-paradidetai-i-1i-grammi-metro-nea-elvetia-syntrivani |script-title=el:Θεσσαλονίκη: Νοέμβριο του 2020 παραδίδεται η 1η γραμμή μετρό Νέα Ελβετία-Συντριβάνι |trans-title=Thessaloniki: The 1st line from Nea Elvetia to Sintrivani will be opened in 2020 |website=www.iefimerida.gr |date=20 March 2018 |access-date=13 August 2018 |language=el}}</ref> პირველი ხაზი არის 9 კმ სიგრძის და მოიცავს 13 სადგურს, ხოლო მეორე ხაზი არის 4,8 კმ სიგრძის და პირველი ხაზის 11 სადგურზე დარეკვის გარდა ჩერდება კიდევ ხუთ სადგურზე.<ref name="History Metro">{{cite web |author=Attiko Metro A.E. |url=http://www.ametro.gr/?page_id=4194&lang=en |title=History |website=www.ametro.gr |access-date=19 August 2018|author-link = Athens Metro}}</ref><ref name="synenteuksi mylopoulou">{{cite web |url=https://www.ypodomes.com/index.php/statheri-troxia/metro/thessalonikis/item/38724-simera-stis-11-30-live-synentefksi-sto-facebook-o-giannis-mylopoulos-gia-to-metro-thessalonikis |title=Η Συνέντευξη τoυ Γιάννη Μυλόπουλου για το Μετρό Θεσσαλονίκης |website=www.ypodomes.gr |access-date=12 August 2018 |trans-title=Giannis Mylopoulos' interview about the Thessaloniki Metro |archive-url=https://web.archive.org/web/20180812213150/https://www.ypodomes.com/index.php/statheri-troxia/metro/thessalonikis/item/38724-simera-stis-11-30-live-synentefksi-sto-facebook-o-giannis-mylopoulos-gia-to-metro-thessalonikis |archive-date=12 August 2018 |url-status=dead }}</ref> მშენებლობის დროს მნიშვნელოვანი არქეოლოგიური აღმოჩენები გაკეთდა და მეტროპოლიტენის ზოგიერთ სადგურზე განთავსდება არქეოლოგიური გამოფენები.<ref name=AF>{{cite web|url=http://www.ametro.gr/cgi-bin/showpress.cgi?id=88|title=CONCLUSION THESSALONIKI METRO & ARCHAEOLOGICAL EXCAVATION|date=12 April 2007|access-date=13 August 2007|work=Attiko Metro S.A.|publisher=www.ametro.gr|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927203721/http://www.ametro.gr/cgi-bin/showpress.cgi?id=88 <!-- Bot retrieved archive -->|archive-date=27 September 2007}}</ref> სადგურ ვენიზელუზე მოეწყობა მსოფლიოში პირველი ღია არქეოლოგიური გამოფენა მეტროსადგურში.<ref name="Skai Metro">{{cite web |author=Skai TV |url=http://www.skai.gr/player/TV/?mmid=305842 |title=Ιστορίες: Μετρό Θεσσαλονίκης |trans-title=Stories: Thessaloniki Metro |website=www.skai.gr |access-date=13 August 2018 |language=el |author-link=Skai TV |archive-date=13 August 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180813044008/http://www.skai.gr/player/TV/?mmid=305842 |url-status=dead }}</ref> იგეგმება მეორე ხაზის გაგრძელება მარყუჟისებურად დასავლეთის მიმართUლებით, ხოლო სამხრეთ-აღმოსავლეთის მიმართულებით აეროპორტისაკენ.<ref name="Circular">{{cite web |author=Attiko Metro A.E. |url=http://www.ametro.gr/?page_id=4205&lang=en |title=Extensions |website=www.ametro.gr |access-date=10 August 2018|author-link = Athens Metro}}</ref> დასავლეთის გაფართოება უფრო პრიორიტეტია, ვიდრე აეროპორტის მიმართულება, რადგან აეროპორტს მოემსახურება 10 წუთიანი სატრანსპორტო სამგზავრო ავტობუსი მე-2 ხაზის, მიკრას სადგურამდე.<ref name="synenteuksi mylopoulou" /> [[2023]] წელს გახსნის შემდეგ, მოსალოდნელია, რომ მეტროთი ყოველდღიურად 320 000 ადამიანი ისარგებლებს, ანუ ყოველწლიურად 116 მილიონი ადამიანი.<ref name="Move">{{cite web |url=https://www.movenews.gr/mylopoylos-to-2020-ua-kykloforoyn-kauhmerina-320000-epibates-me-to-metro-thw-uessalonikhs/ |title=Μυλόπουλος: Το 2020 θα κυκλοφορούν καθημερινά 320.000 επιβάτες με το μετρό της Θεσσαλονίκης |website=www.movenews.gr |access-date=12 August 2018 |trans-title=Mylopoulos: In 2020, 320,000 people will travel on the Thessaloniki metro system |archive-date=12 August 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180812215445/https://www.movenews.gr/mylopoylos-to-2020-ua-kykloforoyn-kauhmerina-320000-epibates-me-to-metro-thw-uessalonikhs/ |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180812215445/https://www.movenews.gr/mylopoylos-to-2020-ua-kykloforoyn-kauhmerina-320000-epibates-me-to-metro-thw-uessalonikhs/ |archivedate=12 აგვისტო 2018 }}</ref> ===საგარეუბნო რკინიგზა=== [[File:Thessaloniki Suburban Railway map.svg|thumb|საგარეუბნო რკინიგზის სქემა]] სალონიკსა და ქალაქ [[ლარისა (ქალაქი)|ლარისას]] შორის მიმდინარეობს სამგზავრო სარკინიგზო მომსახურება (მომსახურება ბერძნულად ცნობილია როგორც „Proastiakos“, რაც ნიშნავს „გარეუბნის რკინიგზას“). სერვისი ფუნქციონირებს Siemens Desiro EMU მატარებლების გამოყენებით მოდერნიზებულ ორმაგ ლიანდაგზე და ჩერდება 11 განახლებულ სადგურზე, მგზავრობის სრული დროა 1 საათი და 33 წუთი.<ref>{{cite web|url=http://www.naftemporiki.gr/audionews/listenstory.asp?id=1558931|title=Επέκταση Προαστιακού στο τμήμα Λιτόχωρο – Λάρισα [Expansion of Proastiakos towards Litohoro – Larissa]|date=9 April 2008|publisher=Naftemporiki|access-date=15 February 2012|language=el|archive-date=29 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120529050111/http://www.naftemporiki.gr/audionews/listenstory.asp?id=1558931|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120529050111/http://www.naftemporiki.gr/audionews/listenstory.asp?id=1558931|archivedate=29 მაისი 2012}}</ref> გარდა ამისა, შეიქმნა დამატებითი ხაზი რეგიონალური მატარებლების გამოყენებით, სალონიკსა და ქალაქ [[ედესა (საბერძნეთი)|ედესას]] შორის. ===აეროპორტი=== [[File:Aeroporto di salonicco.JPG|thumb|200px|სალონიკის აეროპორტი]] საერთაშორისო და შიდა საჰაერო მიმოსვლას ქალაქიდან და ქალაქამდე ემსახურება [[სალონიკის აეროპორტი|სალონიკის აეროპორტი „მაკედონია“]]. აეროპორტის ორი ასაფრენი ბილიკის მოკლე სიგრძე ნიშნავს, რომ აქ ამჟამად არ ხორციელდება კონტინენტთაშორისი ფრენები, თუმცა იგეგემება მისი ერთ-ერთი ასაფრენი ბილიკის გაგრძელება [[თერმაიკოსის ყურე]]ში. ბილიკი მშენებლობის პროცესშია, მიუხედავად ადგილობრივი გარემოსდაცვითი ჯგუფების მნიშვნელოვანი წინააღმდეგობისა.<ref>{{cite web|url=http://www.express.gr/news/finance/511934oz_20110830511934.php3|title=Αναβαθμίζεται με 286 εκατ. το αεροδρόμιο "Μακεδονία"|trans-title=The "Macedonia" Airport is being upgraded with 286&nbsp;million Euros|publisher=Express|date=30 August 2011|language=el|access-date=15 February 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20140115071115/http://www.express.gr/news/finance/511934oz_20110830511934.php3|archive-date=15 January 2014|url-status=dead}}</ref> ასაფრენი ბილიკის სამუშაოების დასრულების შემდეგ აეროპორტს შეეძლება მოემსახუროს კონტინენტთაშორის ფრენებს და მომავალში უფრო დიდ თვითმფრინავებს. დიდი დაგვიანების შემდეგ აეროპორტის ახალი ასაფრენი ბილიკი [[2019]] წლის გაზაფხულზე დასრულდა. მეორე ტერმინალის მშენებლობა დაიწყო [[2018]] წლის სექტემბერში<ref name="Naftemporiki">{{Cite web |url=https://www.naftemporiki.gr/finance/story/1393086/themelionetai-to-neo-terminal-tou-aerodromiou-makedonia |title=el:Θεμελιώνεται το νέο τέρμιναλ του αεροδρομίου "Μακεδονία" |last=Zois |first=Fanis |date=2018-09-19 |website=www.naftemporiki.gr |publisher=[[Naftemporiki]] |language=el |access-date=2018-09-26}}</ref> და დასრულდა [[2021]] წლის თებერვალში, ვადაზე სამი თვით ადრე.<ref>{{Cite web|last=Agency|first=Athens News|title=Fraport Delivers Thessaloniki Airport – Concludes Upgrade of 14 Greek Airports|url=https://www.thenationalherald.com/greece_economy/arthro/fraport_delivers_thessaloniki_airport_concludes_upgrade_of_14_greek_airports-1767452/|access-date=2021-02-12|website=The National Herald|language=en|archive-date=16 April 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210416021649/https://www.thenationalherald.com/greece_economy/arthro/fraport_delivers_thessaloniki_airport_concludes_upgrade_of_14_greek_airports-1767452/|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210416021649/https://www.thenationalherald.com/greece_economy/arthro/fraport_delivers_thessaloniki_airport_concludes_upgrade_of_14_greek_airports-1767452/|archivedate=2021-04-16}}</ref> ===რკინიგზა=== [[ფაილი:Thessaloniki New Railway Station.jpg|thumb|სალონიკის ახალი რკინიგზის სადგური]] საბერძნეთის ეკონომიკური კრიზისის გამო, 2011 წლის თებერვალში ქალაქიდან ყველა საერთაშორისო მატარებლის რეისი შეჩერდა.<ref>{{cite web|url=http://www.tanea.gr/ellada/article/?aid=4618021|title=Αναστέλλονται όλα τα διεθνή δρομολόγια του ΟΣΕ [All international routes of OSE have been suspended]|publisher=[[Ta Nea]]|date=13 February 2011|language=el}}</ref> მანამდე ქალაქი ბალკანეთის მთავარი სარკინიგზო კვანძი, რომელიც პირდაპირი ხაზით უკავშირდებოდა [[სოფია]]ს, [[სკოპიე]]ს, [[ბელგრადი|ბელგრადს]], [[მოსკოვი|მოსკოვს]], [[ვენა]]ს, [[ბუდაპეშტი|ბუდაპეშტს]], [[ბუქარესტი|ბუქარესტს]] და [[სტამბოლი|სტამბოლს]], ასევე [[ათენი|ათენსა]] და საბერძნეთის სხვა ქალაქებს. სოფიასა და ბელგრადისკენ მიმავალი მატარებლების მარშრუტი განახლდა 2014 წლის მაისში, მაგრამ კვლავ შეჩერდა [[COVID-19]]-ის პანდემიის გამო. სალონიკი კვლავ რჩება საბერძნეთის ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან სარკინიგზო კვანძად. საბერძნეთის რეგიონული მატარებლის სერვისები ქალაქს აკავშირებს ქვეყნის სხვა ნაწილებთან ცენტრალური სარკინიგზო სამგზავრო სადგურიდან, რომელსაც ეწოდება „ახალი სარკინიგზო სადგური“ და მდებარეობს სალონიკის ქალაქის ცენტრის დასავლეთ ნაწილში. ===პორტი=== სალონიკის პორტი აკავშირებს ქალაქს სეზონური ბორნებით [[სპორადები|სპორადებთან]] და ჩრდილოეთ [[ეგეოსის ზღვა|ეგეოსის ზღვის]] სხვა კუნძულებთან. სალონიკის სამგზავრო ტერმინალი ერთ-ერთი უდიდესია ეგეოსის ზღვის აუზში, რომლითაც 2007 წელს 162 731 მგზავრის გადაყვანა მოხდა. მიმდინარეობს პორტის განახლება, რადგან სალონიკი ასევე ნელ-ნელა იქცევა მთავარ ტურისტულ პორტად აღმოსავლეთ ხმელთაშუა ზღვაში კრუიზებისთვის. ==საერთაშორისო ურთიერთობები== ===საკონსულოები=== {{div col|colwidth=11em}} *{{ALB}} *{{AUT}} *{{AUS}} *{{BEL}} *{{BRA}} *{{BUL}} *{{GEO}} *{{CAN}} *{{CRO}} *{{CHN}} *{{CYP}} *{{DEN}} *{{FIN}} *{{FRA}} *{{GER}} *{{HUN}} *{{ISR}} *{{IRL}} *{{ITA}} *{{JOR}} *{{LTU}} *{{NED}} *{{NOR}} *{{POR}} *{{SRB}} *{{ESP}} *{{SUI}} *{{SWE}} *{{USA}} *{{GBR}} *{{UKR}} *{{RUS}} *{{TUR}} {{div col end}} ===დაძმობილებული ქალაქები=== სალონიკი დაძმობილებულია შემდეგ ქალაქებთან:<ref name=twins>{{cite web |title=Twin Towns| date=25 April 2018 |url=https://thessaloniki.gr/i-want-to-know-whats-going-on-in-the-city/twin-towns/?lang=en|publisher=Thessaloniki|access-date=2022-03-21}}</ref> {{div col|colwidth=20em}} *{{flagicon|USA}} [[ჰარტფორდი (კონექტიკუტი)|ჰარტფორდი]], აშშ (1962) *{{flagicon|EGY}} [[ალექსანდრია]], ეგვიპტე (1993) *{{flagicon|ITA}} [[ბოლონია]], იტალია (1984) *{{flagicon|GER}} [[ლაიფციგი]], გერმანია (1984) *{{flagicon|CYP}} [[ლიმასოლი]], კვიპროსი (1984) *{{flagicon|AUS}} [[მელბურნი]], ავსტრალია (1984) *{{flagicon|BUL}} [[პლოვდივი]], ბულგარეთი (1984) *{{flagicon|SVK}} [[ბრატისლავა]], სლოვაკეთი (1986) *{{flagicon|GER}} [[კელნი]], გერმანია (1988) *{{flagicon|ROU}} [[კონსტანტა]], რუმინეთი (1988) *{{flagicon|USA}} [[სან-ფრანცისკო]], აშშ (1990) *{{flagicon|FRA}} [[ნიცა]], საფრანგეთი (1992) *{{flagicon|ISR}} [[თელ-ავივი]], ისრაელი (1994) *{{flagicon|IND}} [[კოლკატა]], ინდოეთი (2005) *{{flagicon|ALB}} [[კორჩა]], ალბანეთი (2005) *{{flagicon|KOR}} [[პუსანი]], სამხრეთი კორეა (2010) *{{flagicon|ALB}} [[დურესი]], ალბანეთი (2012) <!--Marseille, Tianjin – not twinning/twinning ended--> {{div col end}} ==იხილეთ აგრეთვე== * [[მაკედონელები (ბერძნები)|მაკედონელები]] * [[სალონიკის მეტროპოლიტენი]] * [[სალონიკის ადრექრისტიანული და ბიზანტიური მონუმენტები]] * [[თესალონიკის ალყა (1422-1430)]] * [[სალონიკის არქეოლოგიური მუზეუმი]] * [[თესალონიკის ძარცვა (904)]] ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons}} {{Wikivoyage|Thessaloniki}} * [http://www.salonika.ru სალონიკის მეგზური] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180815042158/http://www.salonika.ru/ |date=2018-08-15 }} * [http://www.thessalonikicity.gr/ სალონიკის მუნიციპალიტეტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191201130256/http://thessalonikicity.gr/ |date=2019-12-01 }} * [https://thessaloniki.gr/?lang=en Municipality of Thessaloniki] * [http://www.thpa.gr/ Thessaloniki Port Authority] * [http://www.oasth.gr/ ΟΑΣΘ – Organisation of Urban Transport of Thessaloniki] * {{YouTube|tALS0WZqi_Y|You in Thessaloniki}}: Official promotional video for Thessaloniki by the Greek National Tourism Organization * [http://www.visitgreece.gr/en/main_cities/thessaloniki Thessaloniki] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120107023458/http://www.visitgreece.gr/en/main_cities/thessaloniki |date=2012-01-07 }} The Official website of the Greek National Tourism Organisation * [https://artsandculture.google.com/story/kAXBXKPYub46LA Explore Thessaloniki: An open Museum of Early Christian and Byzantine Art in the UNESCO collection on Google Arts and Culture] * [http://www.tch.gr/ Thessaloniki Concert Hall Organisation] * [http://www.filmfestival.gr/ Thessaloniki Film Festival] * [http://www.saloniki.org/ Thessaloniki Info & Links] * [https://web.archive.org/web/20080402233222/http://www.thessaloniki360.com/ Thessaloniki360 Virtual City Guide] * [https://web.archive.org/web/20100910051528/http://tsimiski.gr/ Thessaloniki Tsimiski.gr street] * [http://www.thessaloniki2012.gr/ Thessaloniki 2012] (celebrations for the 100 years of the incorporation of the city to Greece) * [https://web.archive.org/web/20120611080819/http://www.thessaloniki2014.eu/ Thessaloniki 2014] (official website of Thessaloniki European Youth Capital 2014) * [https://www.xo.gr/dir-loc-geo/Prefecture%20of%20Thessaloniki/Thessaloniki/?lang=en Greek Local Yellow Pages of Thessaloniki] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ევროპის კულტურული დედაქალაქები}} [[კატეგორია:საბერძნეთის ქალაქები]] [[კატეგორია:ევროპის კულტურული დედაქალაქები]] [[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები საბერძნეთში]] [[კატეგორია:ეგეოსის ზღვის ნავსადგურები]] [[კატეგორია:სალონიკი|*]] 1yih6gx0x47u4mcy97s7hep8oph32my 4822782 4822760 2025-06-30T19:09:51Z KiranBOT 170362 URL-ებიდან AMP თვალთვალი წაიშალა ([[:m:User:KiranBOT/AMP|დეტალები]]) ([[User talk:Usernamekiran|შეცდომის შესახებ შეტყობინება]]) v2.2.7r 4822782 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი =ქალაქი |ქართული სახელი = სალონიკი |მშობლიური სახელი =Θεσσαλονίκη |ქვეყანა = საბერძნეთი |პანორამა = Thessalonica_Montage_L.png |პანორამის სიგანე = 300px |წარწერა = სალონიკის პანორამა |დროშა = Flag of Thessaloniki.svg{{!}}border |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg= 40|lat_min= 38|lat_sec= |lon_dir = E|lon_deg= 22|lon_min= 57|lon_sec= |ქვეყნის რუკის ზომა = 250 |რეგიონის რუკის ზომა = 200 |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი=პერიფერია |რაიონი =ცენტრალური მაკედონია |მმართველის ტიპი = ქალაქის მერი |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = ძვ. წ. IV საუკუნე |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = 17.8 |სიმაღლის ტიპი=სიმაღლე ზღვის დონიდან |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 0 - 20 |მოსახლეობა = 363 987 |აღწერის წელი = 2001 |სიმჭიდროვე =20 449 |აგლომერაცია = 1 057 825 |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +2 |DST = 3 |სატელეფონო კოდი =2310 |საფოსტო ინდექსი = 53x xx, 54x xx, 55x xx, 56x xx |საიტი = http://www.thessalonikicity.gr |კატეგორია ვიკისაწყობში = Thessaloniki }} '''სალონიკი''' ({{lang-el|Θεσσαλονίκη}}) ასევე ცნობილია როგორც '''თესალონიკი''' — [[საბერძნეთი]]ს სიდიდით მეორე [[ქალაქი]]. [[მაკედონია (საბერძნეთი)|მაკედონიის]] [[საბერძნეთის რეგიონები|გეოგრაფიული რეგიონის]], [[ცენტრალური მაკედონია|ცენტრალური მაკედონიის]] [[საბერძნეთის პერიფერიები|ადმინისტრაციული რეგიონის]] და [[მაკედონიისა და თრაკიის დეცენტრალიზებული ადმინისტრაცია|მაკედონიისა და თრაკიის დეცენტრალიზებული ადმინისტრაციის]] დედაქალაქი.<ref name="Kallikratis Kentriki Makedonia">{{cite web|url=http://www.eetaa.gr/kallikratis/nomosxedio/Systash_Dhmwn_Perifereiwn.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20100702124802/http://www.eetaa.gr/kallikratis/nomosxedio/Systash_Dhmwn_Perifereiwn.pdf|url-status=dead|archive-date=2 July 2010|title=Πρόγραμμα Καλλικράτης|trans-title=Kallikratis Programme|year=2011|access-date=6 August 2011|quote=Έδρα της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας είναι η Θεσσαλονίκη. (The capital of the region of Central Macedonia is Thessaloniki.)|page=22}}</ref><ref name="Kallikratis Makedonia-Thraki">{{cite web|url=http://www.eetaa.gr/kallikratis/nomosxedio/Systash_Dhmwn_Perifereiwn.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20100702124802/http://www.eetaa.gr/kallikratis/nomosxedio/Systash_Dhmwn_Perifereiwn.pdf|url-status=dead|archive-date=2 July 2010|title=Πρόγραμμα Καλλικράτης|trans-title=Kallikratis Programme|year=2011|access-date=6 August 2011|quote=Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας – Θράκης, η οποία εκτείνεται στα όρια της περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης και Κεντρικής Μακεδονίας, με έδρα την Θεσσαλονίκη. ([The creation of the] Decentralized Administration of Macedonia-Thrace, which includes the modern regions of East Macedonia-Thrace and Central Macedonia, with Thessaloniki as capital.)|page=25}}</ref> იგი ასევე ცნობილია, როგორც η Συμπρωτεύουσα (i Symprotévousa), სიტყვასიტყვით „თანა-დედაქალაქი“.<ref name="Greek Experience">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=x9TG0Q0xKJYC&q=Thessaloniki+co-capital&pg=PA19|title=Regional analysis and policy: the Greek experience|author1=Harry Coccossis |author2=Yannis Psycharis |year=2008|access-date=19 August 2011|isbn=9783790820867}}</ref> სალონიკი მდებარეობს [[თერმაიკოსის ყურე]]ში, [[ეგეოსის ზღვა|ეგეოსის ზღვის]] ჩრდილო-დასავლეთ კუთხეში, მდინარე [[ვარდარი]]ს შესართავთან. სალონიკის დიმში, ქალაქის ისტორიულ ცენტრში [[2021]] წელს ცხოვრობდა 317 778,<ref name="2021census">{{cite press release |title=Census 2021 GR|url=https://elstat-outsourcers.statistics.gr/Census2022_GR.pdf |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://elstat-outsourcers.statistics.gr/Census2022_GR.pdf |archive-date=2022-10-09 |url-status=live|publisher=[[Hellenic Statistical Authority]]|date=2022-07-19|access-date=2022-09-12}}</ref> ხოლო ქალაქის აგლომერაციაში 1 091 424 ადამიანი.<ref name=census11>{{cite web | url = http://www.statistics.gr/documents/20181/1210503/resident_population_census2011rev.xls | title = Απογραφή Πληθυσμού – Κατοικιών 2011. ΜΟΝΙΜΟΣ Πληθυσμός | publisher = Hellenic Statistical Authority | language = el | accessdate = 2023-04-09 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160418171842/http://www.statistics.gr/documents/20181/1210503/resident_population_census2011rev.xls | archivedate = 2016-04-18 }}</ref><ref name="urban metro">{{Cite web |url=http://www.et.gr/idocs-nph/search/pdfViewerForm.html?args=5C7QrtC22wHO1H1f3wMBQHdtvSoClrL8xsqFXEcDVXt5MXD0LzQTLWPU9yLzB8V68knBzLCmTXKaO6fpVZ6Lx9hLslJUqeiQYnJ0rXgB9l_ZIK4zLb8ji7AGLfboDNaz61qOy2y3UGw. |title=Εφημερίς της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας |date=6 September 1985 |publisher=National Printing House |location=Athens |page=2332 |language=el |access-date=10 February 2019}}</ref> ქალაქი არის საბერძნეთის მეორე ძირითადი ეკონომიკური, ინდუსტრიული, კომერციული და პოლიტიკური ცენტრი და მთავარი სატრანსპორტო კერა საბერძნეთსა და სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში, რაც განაპირობა სალონიკის პორტმა.<ref name="Development">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=YIvtcyGA890C&q=port+of+Thessaloniki&pg=PA43|title=Regional development in Greece|author1=Nicholas Konsolas |author2=Athanassios Papadaskalopoulos |author3=Ilias Plaskovitis |year=2002|access-date=16 August 2011|isbn=9783540423959}}</ref> ქალაქი ცნობილია თავისი ფესტივალებით, ღონისძიებებით და აქტიური კულტურული ცხოვრებით,<ref name="Lonely Planet Thessaloniki">{{cite web|url=http://www.lonelyplanet.com/greece/northern-greece/thessaloniki|title=Introducing Thessaloniki|publisher=[[Lonely Planet]] travel guides|access-date=19 August 2011}}</ref> ითვლება საბერძნეთის კულტურულ დედაქალაქად.<ref name="Lonely Planet Thessaloniki"/> ისეთი ღონისძიებები, როგორიცაა [[სალონიკის საერთაშორისო გამოფენა]] და [[სალონიკის საერთაშორისო კინოფესტივალი]] ტარდება ყოველწლიურად, ხოლო ქალაქი ორ წელიწადში ერთხელ მასპინძლობს ბერძნული დიასპორის შეხვედრას.<ref>{{cite web|author=AIGES oHG, http://www.aiges.net|url=http://en.sae.gr/?id=12401&tag=Conventions|title=SAE – Conventions|publisher=En.sae.gr|access-date=5 January 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090314121329/http://en.sae.gr/?id=12401&tag=Conventions|archive-date=14 March 2009|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090314121329/http://en.sae.gr/?id=12401&tag=Conventions|archivedate=14 მარტი 2009}}</ref> სალონიკი იყო 2014 წლის [[ევროპის ახალგაზრდული დედაქალაქი]].<ref name="Thessaloniki EYC">{{cite web|url=http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/YpiresiesEkpaideusisNeolaiasAthlitismou/DnsiNeolaiasAthlitismou/Neol/Anakoinoseis/youth2014|title=Η Θεσσαλονίκη Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα Νεολαίας 2014|trans-title=Thessaloniki the European Youth Capital 2014|publisher=Municipality of Thessaloniki|access-date=23 November 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113201234/http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/YpiresiesEkpaideusisNeolaiasAthlitismou/DnsiNeolaiasAthlitismou/Neol/Anakoinoseis/youth2014|archive-date=13 January 2012|df=dmy-all}}</ref> ქალაქის მთავარი, [[არისტოტელეს უნივერსიტეტი]] ყველაზე დიდია [[ბალკანეთი|ბალკანეთში]].<ref name="AUTH">{{cite web|url=http://www.auth.gr/home/index_en.html|title=ARISTOTLE UNIVERSITY OF THESSALONIKI|publisher=www.auth.gr|access-date=19 August 2011}}</ref> ქალაქი [[ძვ. წ. 315]] წელს დააარსა მაკედონიის მეფე [[კასანდროსი|კასანდროსმა]], რომელმაც მას თავისი მეუღლის [[თესალონიკე მაკედონელი|თესალონიკეს]], [[ფილიპე II მაკედონელი|ფილიპე II მაკედონელის]] ქალიშვილისა და [[ალექსანდრე მაკედონელი]]ს დის სახელი უწოდა. რომაული პერიოდის მნიშვნელოვანი მეტროპოლია, სალონიკი იყო [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიის იმპერიის]] სიდიდით მეორე და უმდიდრესი ქალაქი. იგი ოსმალებმა დაიპყრეს [[1430]] წელს და მნიშვნელოვანი საზღვაო პორტი და მრავალეთნიკური მეტროპოლია თურქეთის მმართველობის ქვეშ დარჩა თითქმის ხუთი საუკუნის განმავლობაში, ხოლო [[XVI საუკუნე|XVI]]-[[XX საუკუნე]]ებში იყო ერთადერთი ქალაქი [[ევროპა]]ში, სადაც ებრაელები ცხოვრობდნენ. ოსმალეთის შემადგენლობიდან გავიდა 1912 წლის 8 ნოემბერს [[საბერძნეთის სამეფო]]ს შექმნის შემდეგ. თესალონიკში წარმოდგენილია ბიზანტიური არქიტექტურა, მათ შორის მრავალი ადრექრისტიანული და ბიზანტიური ძეგლი, მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლი, ასევე რამდენიმე რომაული, ოსმალური და ებრაული ნაგებობები. სალონიკი საბერძნეთში პოპულარული ტურისტული ადგილია. [[2013]] წელს ჟურნალმა [[National Geographic (ჟურნალი)|„National Geographic“]] სალონიკი შეიყვანა მსოფლიოს საუკეთესო ტურისტულ მიმართულებებში,<ref name="best trips 2013">{{cite web|url=http://travel.nationalgeographic.com/travel/best-trips-2013/#/white-tower-thessaloniki-greece_61109_600x450.jpg|title=Best Trips 2013 – Thessaloniki|date=December 2012|publisher=[[National Geographic Society|National Geographic]]|access-date=6 January 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121130171317/http://travel.nationalgeographic.com/travel/best-trips-2013#/white-tower-thessaloniki-greece_61109_600x450.jpg|archivedate=30 ნოემბერი 2012}}</ref> ხოლო [[2014]] წელს ჟურნალმა „[[Financial Times]]“ სალონიკი გამოაცხადა, როგორც მომავლის საუკეთესო საშუალო ზომის ევროპული ქალაქი ადამიანური კაპიტალისა და ცხოვრებისათვის.<ref name="Η Θεσσαλονίκη αναδείχθηκε σε ευρωπαϊκή πόλη του μέλλοντος για το 2014 Best Mid- Sized city for human capital & lifestyle">{{cite web|url=http://www.lifo.gr/now/greece/42471|title=Η Θεσσαλονίκη αναδείχθηκε σε ευρωπαϊκή πόλη του μέλλοντος για το 2014 &#124; ΕΛΛΑΔΑ &#124; ΕΙΔΗΣΕΙΣ &#124; LiFO|date=17 February 2014|publisher=lifo.gr|access-date=7 December 2014}}</ref><ref name="European Cities and Regions of the Future 2014/15">{{cite web|url=http://static.tijd.be/upload/European_Cities_and_Regions_of_the_Future_201415_4687454-10313872.pdf |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://static.tijd.be/upload/European_Cities_and_Regions_of_the_Future_201415_4687454-10313872.pdf |archive-date=2022-10-09 |url-status=live|date=17 February 2014|title=European Cities and Regions of the Future 2014/15|access-date=7 December 2014}}</ref> == ეტიმოლოგია == [[File:Thessaloniki-ancient inscription.png|thumb|წარწერა ასე იკითხება: „დედოფალი თესალონიკე, (შვილი) [[ფილიპე II მაკედონელი|ფილიპესი]]", [[თესალონიკის არქეოლოგიური მუზეუმი]]]] ქალაქის თავდაპირველი სახელი იყო Θεσσαλονίκη Thessaloníkē. ეს სახელი ეწოდა მაკედონიის პრინცესა [[თესალონიკე მაკედონელი|თესალონიკეს]], ალექსანდრე მაკედონელის ნახევარდის პატივსაცემად, რომლის სახელი ნიშნავს „თესალიის გამარჯვებას“, Θεσσαλός (თესალია) და Νίκη (გამარჯვება), რომელიც დაარქვეს [[კროკუსის ველზე ბრძოლა]]ში (ძვ. წ. 353/352 წწ) მაკედონიის გამარჯვების შემდეგ. გვხვდება სხვა ვარიანტებიც, მათ შორის: {{lang|el|Θετταλονίκη}} {{Lang|el-Latn|Thettaloníkē}},<ref>''[[Inscriptiones Graecae]]'', X 2. 1 ''Thessalonica et vicinia'', p. 19</ref><ref>Πολυβίου Ιστοριών τα σωζόμενα, Editore Ambrosio Firmin Didot, Parisiis, MDCCCXXXIX σελ. 679</ref> {{lang|el|Θεσσαλονίκεια}} {{Lang|el-Latn|Thessaloníkeia}},<ref>{{cite book|last=[[სტრაბონი|Strabo]] |chapter-url= https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0198:book=7:chapter=7 |title=Geographica |volume=7|chapter=7}}</ref> {{lang|el|Θεσσαλονείκη}} {{Lang|el-Latn|Thessaloníkē}}, და {{lang|el|Θεσσαλονικέων}} {{Lang|el-Latn|Thessalonikéon}}.<ref>''[[Inscriptiones Graecae]]'', Χ 2.1 Thessalonica et vicinia – 19, 24, 150, 162, 165, 167, 177–179, 181, 199, 200, 207, 231–233, 283, 838, 1021, 1026, 1028, 1031, 1034, 1035</ref><ref>{{cite book|author= Ioannis Touratsoglou|title=Die Münzstätte von Thessaloniki in der römischen Kaiserzeit|url= https://archive.org/details/diemnzstttevonth00tour|language=de|location=Berlin|year=1988|pages= [https://archive.org/details/diemnzstttevonth00tour/page/115 115]–16}}</ref> სახელი Σαλονίκη Saloníki კი პირველად გვხვდება ბერძნულ მორეულ ქრონიკაში (მე-14 საუკუნე) და გავრცელებულია ხალხურ სიმღერებში, მაგრამ ის უფრო ადრე უნდა იყოს წარმოშობილი, რადგან [[ალ-იდრისი]] მას სალუნიკს უწოდებდა ჯერ კიდევ [[XII საუკუნე]]ში, რაც გამოდგა სხვა ენებზე ქალაქის სახელწოდების ბაზისი: {{lang|cu|Солѹнъ}} (''Solunŭ'') [[ძველი საეკლესიო სლავური ენა|ძველი საეკლესიო სლავურ ენაზე]], {{lang|lad|סאלוניקו}}<ref>{{Cite web |title=Cover |url=https://digitalcollections.lib.washington.edu/digital/collection/p16786coll3/id/3595/rec/5 |access-date=2022-03-08 |website= Digital collections | publisher = U. Washington}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |title=Details – Kima |url=https://geo-kima.org/Places/Details?id=103 |access-date=2023-01-25 |website=geo-kima.org |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230125082924/https://geo-kima.org/Places/Details?id=103 |archivedate=2023-01-25 }}</ref> ({{Lang|lad-Latn|Saloniko}}) [[ლადინო]]ზე (שאלוניקי prior to the 19th century<ref name=":0" />) {{lang|he|סלוניקי}} ({{Lang|lad-Latn|Saloniki}}) [[ივრითი|ივრითზე]], (''Selenik'') [[ალბანური ენა|ალბანურ ენაზე]], {{lang|ota|سلانیك}} (''Selânik'') [[ოსმალური ენა|ოსმალურ ენაზე]] და {{Lang|tr|Selanik}} [[თურქული ენა|თურქულ ენაზე]], {{lang|it|Salonicco}} [[იტალიური ენა|იტალიურად]], ''Solun'' ან {{lang|mk|Солун}} საბერძნეთის სლავებში და მეზობელ სამხრეთ სლავურ ენებზე, {{lang|ru|Салоники}} (''Saloníki'') [[რუსული ენა|რუსულად]], {{lang|rup|Sãrunã}} [[არომანიული ენა|არომანიულად]]<ref>Α.Ι. Θαβώρης (Antonios Thavoris), "Θεσσαλονίκη – Σαλονίκη. Η ιστορία του ονόματος της πόλης" (Thessaloniki-Saloniki: The history of the name of the city), "Η Θεσσαλονίκη" (''Thessaloniki''), Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης (Centre for the History of Thessaloniki), Δήμος Θεσσαλονίκης (City of Thessaloniki), 1985, p. 5-21.</ref> და {{lang|ruq|Săruna}} [[მეგლენო-რომანული ენა|მეგლენო-რომანულ ენაზე]].<ref>[https://www.oeaw.ac.at/fileadmin/kommissionen/vanishinglanguages/Collections/Meglen_Vlach/Bibliography_pdfs/Lozovanu_Dorin_2012_-_Meglenoromanii.pdf MEGLENOROMÂNII–ASPECTE ISTORICE, GEOGRAFICE, ETNOIDENTITARE ȘI ETNODEMOGRAFICE]. p. 328.</ref> ქალაქის ოფიციალური სახელი თესალონიკი აღდგა [[1912]] წელს, როდესაც იგი შეუერთდა [[საბერძნეთის სამეფო]]ს [[ბალკანეთის ომები]]ს დროს.<ref>Mark Mazower, ''Salonica, City of Ghosts: Christians, Muslims and Jews, 1430–1950'', 2004, {{ISBN|0-375-41298-0}}, p. 18</ref> ==ისტორია== ===კლასიკური ანტიკურობიდან რომის იმპერიამდე=== [[ფაილი:Kassander316BC.jpg|მარცხნივ|მინი|ძველი მონეტა ქალაქის დამაარსებლის, [[კასანდროსი]]ს გამოსახულებით]] ქალაქი [[ძვ. წ. 315]] წელს დააარსა მაკედონიის მეფემ კასანდროსმა უძველესი ქალაქ თერმასა და 26 სხვა ადგილობრივი სოფლის ადგილზე ან მის მახლობლად.<ref>[[სტრაბონი]] VIII Fr. 21,24</ref><ref>Paul's early period, [[Rainer Riesner]], Doug Scott, p. 338, {{ISBN|0-8028-4166-X}}</ref> ქალაქს თესალონიკე, მეუღლის [[თესალონიკე მაკედონელი|თესალონიკეს]],<ref name="Paul of Tarsus">{{cite book|url= https://books.google.com/books?id=qLdRFMbHfGIC&pg=PA209 |title=The three worlds of Paul of Tarsus| first1=Richard | last1 = Wallace |first2= Wynne | last2 = Williams |year= 1998|access-date=13 August 2011|isbn= 978-0-20306973-8}}</ref> [[ფილიპე II მაკედონელი|ფილიპე II მაკედონელის]] ქალიშვილისა და [[ალექსანდრე მაკედონელი]]ს დის სახელი უწოდა. მაკედონიის სამეფოს შემადგენლობაში ქალაქმა შეინარჩუნა საკუთარი ავტონომია და პარლამენტი.<ref name= "Thessalonica parliament">{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=TD0D0zYQcJYC&pg=PA171 |title=E-Learning Methodologies and Computer Applications in Archaeology| first =Dionysios | last = Politis|year= 2008|access-date=18 June 2012|isbn= 978-1-59904761-4}}</ref> და იქცა მაკედონიის ყველაზე მნიშვნელოვან ქალაქად.<ref name="Paul of Tarsus"/> [[ძვ. წ. 148]] წელს, მაკედონიის სამეფოს დაცემიდან (ძვ. წ. 168 წ.) 20 წლის შემდეგ სალონიკი რომის იმპერიის მაკედონიის პროვინციის ცენტრად იქცა.<ref>[https://www.worldhistory.org/Thessalonica/ "Thessalonica" — Ancient History Encyclopedia]</ref> [[ძვ. წ. 41]] წელს თესალონიკი რომის რესპუბლიკის თავისუფალი ქალაქი გახდა [[მარკუს ანტონიუსი]]ს მეთაურობით.<ref name= "Paul of Tarsus"/><ref name="Sacra Pagina">{{cite book|url= https://books.google.com/books?id=LDf2iZfPCL0C |title=First and Second Thessalonians| first =Earl J. | last = Richard |year= 2007 |access-date=24 June 2012|isbn= 978-0-81465974-8}}</ref> იგი გახდა მნიშვნელოვანი სავაჭრო ცენტრი, რომელიც მდებარეობდა [[Via Egnatia]]-ზე,<ref name= "LPTH">[http://www.lpth.org/en/ White Tower Museum – A Timeline of Thessaloniki] {{webarchive |url= https://web.archive.org/web/20110126180435/http://www.lpth.org/en/ |date=26 January 2011}}</ref> გზაზე რომელიც აკავშირებდა [[დურესი|დირაქიუმს]] [[ბიზანტიონი|ბიზანტიონთან]],<ref name="Via Egnatia">{{cite book|url= https://books.google.com/books?id=W-L1DA1ptKQC&pg=PA409 |title=The Book of Acts in Its Graeco-Roman Setting | first1=David W. J. | last1 = Gill | first2=Conrad | last2 = Gempf |year=1994|access-date=13 August 2011|isbn= 978-0-80284847-5}}</ref> რამაც ხელი შეუწყო ვაჭრობას თესალონიკსა და დიდ სავაჭრო ცენტრებს [[რომი|რომსა]] და ბიზანტიონს შორის.<ref name="Urban history">{{cite book|url= https://books.google.com/books?id=cXuCjDbxC1YC&pg=PA188 |title=Urban world history: an economic and geographical perspective| first = Luc-Normand | last = Tellier |year= 2009|access-date=13 August 2011 |isbn= 978-276052209-1}}</ref> სალონიკი ასევე მდებარეობს ჩრდილოეთ-სამხრეთის სავჭრო გზის სამხრეთ დაბლოებაში, რომელიც ერთმანეთთან აკავშირებს ბალკანეთს დანარჩენ საბერძნეთთან.<ref>{{cite book |title= The Early Medieval Balkans |last= V. A. Fine, Jr. |first=John|author-link= John V. A. Fine, Jr. |year=1991 |publisher= University of Michigan Press |isbn= 978-0-472-08149-3 |page= 336}}</ref> ქალაქი მაკედონიის ოთხი რომაული ოლქიდან ერთ-ერთის დედაქალაქი გახდა.<ref name= "LPTH" /> [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] პერიოდში, დაახლოებით [[ძვ. წ. 50]] წელს სალონიკი გახდა ქრისტიანობის ერთ-ერთი ადრეული ცენტრი; მეორე მისიონერული მოგზაურობის დროს, [[პავლე მოციქული]] ეწვია ამ ქალაქის მთავარ სინაგოგას და საფუძველი ჩაუყარა სალონიკის პირველ ქრისტიანული ეკლესიას. მოგვიანებით, პავლემ ორი წერილი დაწერა თესალონიკის ახალი ეკლესიისათვის, რომელიც ბიბლიაშია შეტანილი, როგორც პავლე მოციქულის [[პირველი თესალონიკელთა მიმართ|პირველი]] და [[მეორე თესალონიკელთა მიმართ|მეორე]] წერილი თესალონიკელთა მიმართ. ზოგიერთი მკვლევარი თვლის, რომ თესალონიკელთა მიმართ პირველი ეპისტოლე არის [[ახალი აღთქმა|ახალი აღთქმის]] პირველი დაწერილი წიგნი.<ref name="Jewish Annotated">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=DZRJ5zXUI2QC|title=The Jewish Annotated New Testament|author1=Amy-Jill Levine |author2=Marc Z. Brettler |year=2011|access-date=24 June 2012|isbn=9780195297706}}</ref> [[ფაილი:Ac.galerius2.jpg|thumb|IV საუკუნის [[გალერიუსის თაღი]], ქალაქში არსებული რამდენიმე რომაული ძეგლიდან ერთ-ერთი და [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ძეგლი]] [[306]] წელს თესალონიკში გადავიდა [[დიმიტრი თესალონიკელი|წმინდა დიმიტრი]], ქრისტიანი, რომელიც, როგორც ამბობენ, [[გალერიუსი|გალერიუსმა]] მოკლა. მეცნიერთა უმეტესობა ეთანხმება [[იპოლიტე დელე]]ს თეორიას, რომ დემეტრე არ იყო სალონიკის მკვიდრი, მაგრამ გადავიდა სალონიკში სირმიუმის შემდეგ.<ref>{{cite journal|first=David|last=Woods|title= Thessalonica's Patron: Saint Demetrius or Emeterius?|year=2000|journal=Harvard Theological Review|volume=93|issue=3|pages=221–234|jstor=1510028|doi=10.1017/S001781600002530X|s2cid=162463136 |issn=0017-8160 }}</ref> [[სალონიკის წმინდა დიმიტრის ბაზილიკა|წმინდა დიმიტრის ბაზილიკური ეკლესია]], პირველად ააგეს [[V საუკუნე]]ში და ახლა [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ძეგლია. რომის იმპერიის [[ტეტრარქია|ტეტრარქიებად]] დაყოფის შემდეგ, სალონიკი გახდა იმპერიის ოთხი ნაწილიდან ერთ-ერთის ადმინისტრაციული დედაქალაქი [[გალერიუსი|გალერიუს მაქსიმიანუსის]] მეთაურობით,<ref name="Roman Empire">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=DWiyzw91atgC&q=Thessalonika&pg=PA400|title=The Roman Empire from Severus to Constantine|author=Pat Southern|year=2001|access-date=13 August 2011|isbn=9780415239431}}</ref><ref name="Roman Empire 2">{{cite book|url=https://archive.org/details/meaninggeography0000lago|url-access=registration |page= [https://archive.org/details/meaninggeography0000lago/page/52 52]|quote= Roman Empire tetrarchy Thessaloniki. |title=Meaning and geography: the social conception of the region in northern Greece|publisher= Walter de Gruyter| first1=Alexandros Ph | last1 = Lagopoulos | first2= Karin | last2= Boklund-Lagopoulou |year=1992 |access-date= 13 August 2011|isbn= 978-311012956-4}}</ref> სადაც გალერიუსმა სხვა ნაგებობებთან ერთად ააგო საიმპერატორო სასახლე, ახალი იპოდრომი, ტრიუმფალური თაღი და მავზოლეუმი.<ref name= "Roman Empire 2"/><ref name="Roman Art">{{cite book|url= https://books.google.com/books?id=r-r0S-z-UxkC&pg=PA289 |title=A History of Roman Art | edition = Enhanced | first = Fred S. | last = Kleiner|year=2010|access-date= 13 August 2011|isbn= 978-0-49590987-3}}</ref><ref name= "Canepa">{{cite book|url= https://books.google.com/books?id=57szORf0_B0C&pg=PA84 |title= The two eyes of the Earth: art and ritual of kingship between Rome and Sasanian Iran| first =Matthew P. | last = Canepa|year=2009|access-date=13 August 2011 |isbn= 978-0-52025727-6}}</ref> [[379]] წელს ილირიკუმის რომის პრეფექტურა გაიყო რომის იმპერიის აღმოსავლეთ და დასავლეთ ნაწილებს შორის, სალონიკი გახდა აღმოსავლეთ რომის იმპერიის პროვინცია ახალი ილირიკუმის პრეფექტურის დედაქალაქი.<ref name="LPTH"/> მომდევნო [[380]] წელს მიღებული [[თესალონიკის ედიქტი]]თ [[ქრისტიანობა]] რომის იმპერიის ოფიციალური რელიგია გახდა.<ref name=Ehler65>{{cite book |pages = 6–7 |url = https://books.google.com/books?id=2WuMyEzani8C&pg=PA6 |title = Church and State Through the Centuries: A Collection of Historic Documents with Commentaries |last1 = Ehler |first1 = Sidney Zdeneck |last2 = Morrall |first2 = John B |year = 1967 |access-date = 2019-02-28 |quote = Edict of the Emperors Gratian, Valentinian II and Theodosius I establishing Catholicism as the State Religion, February 27, 380. […] Given on the 3rd Kalends of March at Thessalonica. |isbn = 978-0-81960189-6}}</ref> [[390]] წელს რომაულმა ჯარებმა [[თეოდოსიუს I|თეოდოსიუს I-ის]] მეთაურობით თესალონიკში [[თესალონიკის ხოცვა-ჟლეტა|ხოცვა-ჟლეტა]] მოაწყო. [[476]] წელს [[დასავლეთ რომის იმპერიის დაცემა|დასავლეთ რომის იმპერიის დაცემის]] დროისთვის სალონიკი იყო სიდიდით მეორე ქალაქი [[აღმოსავლეთ რომის იმპერია]]ში.<ref name= "Urban history" /> ===ბიზანტიური პერიოდი და შუა საუკუნეები=== [[ფაილი:Thessaloniki, Nördliche Stadtmauer (Τείχη της Θεσσαλονίκης) (4. Jhdt.) (47052790724).jpg|მინი|[[სალონიკის კედლები]]ს ნაწილი]] [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიის იმპერიის]] არსებობის პირველივე წლებიდან სალონიკი [[კონსტანტინოპოლი]]ს შემდეგ მეორე ქალაქად ითვლებოდა იმპერიაში,<ref name="DCCXVI">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=7D3PAAAAMAAJ&q=Thessalonica+second+city+Byzantine+Empire&pg=PA316|title=History of the Byzantine empire from DCCXVI to MLVII.|author=George Finlay|year=1856|access-date=14 August 2011}}</ref><ref name="Browing">{{cite book|url=https://archive.org/details/byzantineempire0000brow|url-access=registration|page=[https://archive.org/details/byzantineempire0000brow/page/73 73]|quote=Thessalonica.|title=The Byzantine Empire|publisher=CUA Press|author=Robert Browning|year=1992|access-date=14 August 2011|isbn=9780813207544}}</ref><ref name="Last Centuries">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=y2d6OHLqwEsC&q=Second+city&pg=PA20|title=The last centuries of Byzantium, 1261–1453|author=Donald MacGillivray Nicol|year=1993|access-date=14 August 2011|isbn=9780521439916}}</ref> როგორც მნიშვნელობის ასევე მოსახლეობის სიდიდის მიხედვით.<ref name="DCCXVI"/> [[XII საუკუნე|XII საუკუნის]] შუა წლებში ქალაქში 150 000 ადამიანი ცხოვრობდა.<ref name="google">{{cite book|title=A History of the Byzantine State and Society|author=Treadgold, W.T.|date=1997|publisher=Stanford University Press|isbn=9780804726306|url=https://books.google.com/books?id=nYbnr5XVbzUC|page=702|access-date=7 December 2014}}</ref> ქალაქი ამ სტატუსს ატარებდა ვენეციის კონტროლქვეშ გადასვლამდე, ანუ [[1423]] წლამდე. [[XIV საუკუნე]]ში ქალაქის მოსახლეობამ გადააჭარბა 100 000-ს და მერყეობდა 150 000-ის ფარგლებში,<ref name="google2">{{cite book|title=The Balkans and the Near East: Introduction to a Shared History|author=Karl Kaser|date=2011|publisher=Lit|isbn=9783643501905|url=https://books.google.com/books?id=j3i8muwLf8AC|page=196|access-date=7 December 2014}}</ref><ref name="Cambridge">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=LOS1c0w91AcC&q=Thessaloniki+population+1300s&pg=PA811|title=The New Cambridge Medieval History: c. 1300 – c. 1415|author=Michael Jones|year=1995|access-date=14 August 2011|isbn=9780521362900}}</ref><ref name="The Balkans">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=j3i8muwLf8AC&q=150%2C000&pg=PA196|title=The Balkans and the Near East: Introduction to a Shared History|author=Karl Kaser|year=2011|access-date=5 August 2011|isbn=9783643501905}}</ref> ამ მაჩვენებლით იგი მაშინდელ [[ლონდონი|ლონდონზე]] დიდი გახდა.<ref name="Progress">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=QkcQAgIFffUC&q=Population+of+London+1300&pg=PA96|title=Progress and Problems in Medieval England: Essays in Honour of Edward Miller|author1=Richard Britnell |author2=John Hatcher |year=2002|access-date=14 August 2011|isbn=9780521522731}}</ref> VI-VII საუკუნეებში სალონიკის ტერიტორიაზე შეიჭრნენ ავარები და სლავები, რომლებმაც რამდენჯერმე ალყა შემოარტყეს ქალაქს. აღნიშნულის შესახებ საუბარია [[წმინდა დიმიტრის სასწაულები|წმინდა დიმიტრის სასწაულებში]].<ref>{{cite book|last=Skedros|first=James C.|title=Saint Demetrios of Thessaloniki : civic patron and divine protector, 4th–7th centuries CE|year=1999|publisher=Trinity Press International|location=Harrisburg, Pa|isbn=978-1-56338-281-9|page=105|url=https://books.google.com/books?id=zWvYAAAAMAAJ}}</ref> ტრადიციული ისტორიოგრაფია ადგენს, რომ ამ პერიოდში ბევრი სლავი დასახლდა სალონიკის მიდამოებში,<ref name="google61">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=1Z9ItAtbJ5AC&pg=PA61|title=The early Slavs: culture and society in early medieval Eastern Europe|author=Paul M. Barford|access-date=18 February 2012|page=61|isbn=0801439779|year=2001}}</ref> თუმცა ეს მიგრაცია გაცილებით მცირე მასშტაბით იყო, ვიდრე ადრე ეგონათ.<ref name="google61"/><ref>T E Gregory, ''A History of Byzantium''. Wiley- Blackwell, 2010. Pg 169. ''"It is now generally agreed that the people who lived in the Balkans after the Slavic "invasions" were probably for the most part the same as those who had lived there earlier, although the creation of new political groups and arrival of small immigrants caused people to look at themselves as distinct from their neighbors, including the Byzantines".''</ref> [[IX საუკუნე]]ში ბიზანტიელმა მისიონერებმა [[კირილე და მეთოდე|კირილემ და მეთოდემ]], რომლებიც წარმოშობით სალონიკელები იყვნენ, შექმნეს სლავების პირველი სალიტერატურო ენა, [[ძველი საეკლესიო სლავური ენა|ძველი საეკლესიო სლავური]], რომელიც სავარაუდოდ დაფუძნებული იყო იმ სლავურ დიალექტზე, რომელიც გამოიყენებოდა მათ მშობლიურ ქალაქში.<ref>{{cite book|last=Curta|first=Florin|title=Southeastern Europe in the Middle Ages : 500 – 1250|year=2006|publisher=Cambridge Univ. Press|location=Cambridge|isbn=978-0-521-81539-0|page=[https://archive.org/details/southeasterneuro0000curt/page/125 125]|url=https://archive.org/details/southeasterneuro0000curt|url-access=registration|quote=At the emperor's request, Constantine and his brother started the translation of religious texts into Old Church Slavonic, a literary language most likely based on the Macedonian dialect allegedly used in the hinterland of their hometown, Thessalonica}}</ref><ref>{{cite book|title=Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250|url=https://archive.org/details/southeasterneuro0000curt|url-access=registration|publisher=Cambridge University Press|year=2006|author1=Florin Curta |author2=Paul Stephenson |name-list-style=amp |page=[https://archive.org/details/southeasterneuro0000curt/page/214 214]}}</ref><ref>{{cite book|author=Apostolos Euangelou Vakalopoulos|title=A History of Thessaloniki|url=https://books.google.com/books?id=nk9oAAAAMAAJ|year=1993|publisher=Institute for Balkan Studies}}</ref><ref>{{cite book|author=Charles Moser|title=The Cambridge History of Russian Literature|url=https://books.google.com/books?id=6FQ7ALNZXdUC|year=1992|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-42567-4}}</ref><ref>{{cite book|last=Dixon-Kennedy|first=Mike|title=Encyclopedia of Russian and Slavic myth and legend.|year=1999|publisher=ABC-Clio|location=Oxford|isbn=978-1-57607-130-4|page=56|url=https://books.google.com/books?id=eD5AkdM83iIC&pg=PA56|edition=2nd printing}}</ref> 904 წლის საზღვაო თავდასხმის დროს, რომელსაც ხელმძღვანელობდნენ ისლამზე მოქცეული ბიზანტიელები ქალაქის გაძარცვეს.<ref>{{cite book|last=V. A. Fine, Jr.|first=John|author-link=John V. A. Fine, Jr.|title=The early medieval Balkans : a critical survey from the sixth to the late twelfth century|year=2000|publisher=Univ. of Michigan Press|location=Ann Arbor|isbn=978-0-472-08149-3|page=140|url=https://books.google.com/books?id=YbS9QmwDC58C&pg=PA140|edition=1. paperback ed., 10.[Dr.]}}</ref><ref>{{cite book|last=Mazower |first=Mark |title=Salonica, City of Ghosts|year=2004|publisher=URandom House|location=New York|isbn=978-0-307-42757-1}}</ref> [[ფაილი:ΑΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΟΣ 1.jpg|alt=|მინი|მარცხნივ|V საუკუნის [[ახეიროპოიტოსის ეკლესია]] ქალაქის ცენტრში]] ქალაქის ეკონომიკური გაძლიერება [[XII საუკუნე]]მდე გაგრძელდა. სალონიკი ბიზანტიის ხელში გადავიდა [[1204]] წელს,<ref name="Byzantium and the Crusades">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=PXizk1RZ88wC&q=Fourth+Crusade+Thessalonica+1204&pg=PA152|title=Byzantium and the Crusades|author=Jonathan Harris|year=2006|access-date=14 August 2011|isbn=9781852855017}}</ref> როდესაც კონსტანტინოპოლი აიღეს [[მეოთხე ჯვაროსნული ლაშქრობა|მეოთხე ჯვაროსნული ლაშქრობის]] ძალებმა და ქალაქი და მისი მიმდებარე ტერიტორიები [[თესალონიკის სამეფო]]ში შეიყანეს<ref name="A History">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=eDTaOZxvkqAC&q=kingdom+of+Thessalonica+vassal&pg=PA218|title=The Crusades: A History|author=Jonathan Riley-Smith|year=2005|access-date=14 August 2011|isbn=9780826472694}}</ref> და გახდა [[ლათინთა იმპერია|ლათინთა იმპერიის]] ყველაზე დიდი ვასალი. 1224 წელს თესალონიკის სამეფო დაიპყრო [[ეპირის დესპოტატი|ეპირის დესპოტატმა]] თეოდორე კომნენოს დუკასის მეთაურობით, რომელმაც თავი იმპერატორად გამოაცხადა<ref name="Coinage">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=EXJ3gSLOTtAC&q=Empire+of+Thessalonica&pg=PR69|title=Catalogue of the Coins of the Vandals, Ostrogoths and Lombards: And of the Empires of Thessalonica, Nicaea and Trebizond in the British Museum|author=Warwick William Wroth|year=1911|access-date=14 August 2011|isbn=9781402189678}}</ref> და ქალაქი გახდა თესალონიკის ხანმოკლე იმპერიის დედაქალაქი.<ref name="Coinage"/><ref name="Theodore">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=j6y0E6YO-oEC&q=Thessaloniki+co-capital+Byzantine+Empire&pg=PA97|title=Routledge Companion to Medieval Warfare|author=Jim Bradbury|year=2004|access-date=14 August 2011|isbn=9780415221269}}</ref><ref name="Late Byzantine">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=rUs-hHd89xAC&q=Empire+of+Thessaloniki&pg=PA23|title=The late Byzantine army: arms and society, 1204–1453|author=Mark C. Bartusis|year=1997|access-date=14 August 2011|isbn=0812216202}}</ref><ref name="History of Greece">{{cite book|url=https://archive.org/details/historygreecefr00finlgoog|page=[https://archive.org/details/historygreecefr00finlgoog/page/n164 144]|quote=Empire of Thessalonica.|title=The History of Greece from Its Conquest by the Crusaders to Its Conquest by the Turks, and of the Empire of Trebizond, 1204–1461|publisher=Blackwood|author=George Finlay|year=1851|access-date=14 August 2011}}</ref> [[1230]] წელს [[კლოკოტნიცა|კლოკოტნიცაში]] მისი დამარცხების შემდეგ,<ref name="Coinage"/><ref name="Late Byzantine2">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Dh6jydKXikoC&q=Klokotnitsa&pg=PA535|title=Dictionary of Battles and Sieges: F-O|author=Tony Jaques|year=2007|access-date=14 August 2011|isbn=9780313335389}}</ref> თესალონიკის იმპერია გახდა [[ბულგარეთის მეორე იმპერია|ბულგარეთის მეორე იმპერიის]] ვასალური სახელმწიფო, სანამ იგი კვლავ არ აღდგა [[1246]] წელს.<ref name="Coinage"/> [[1342]] წელს<ref name="Zealots 2">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&q=Zealots+of+Thessaloniki&pg=PA309|title=The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|first=John|last=V. A. Fine, Jr.|year=1994|access-date=14 August 2011|isbn=0472082604}}</ref> ქალაქში აღზევდა ზილოტების კომუნა, ანტიარისტოკრატიული პარტია, რომელიც ჩამოყალიბდა მეზღვაურებისა და ღარიბებისგან.<ref name="Zealots">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=gXCl9P0vKS4C&q=Zealots+of+Thessaloniki&pg=PA358|title=A History of Byzantium|author=Timothy E. Gregory|year=2010|access-date=14 August 2011|isbn=9781405184717}}</ref> ქალაქი პრაქტიკულად დამოუკიდებელი იყო დანარჩენი იმპერიისგან,<ref name="Zealots 2"/><ref name="Zealots"/><ref name="Byzantine State and Society">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=nYbnr5XVbzUC&q=Zealots+of+Thessalonica&pg=PA770|title=A history of the Byzantine state and society|author=Warren T. Treadgold|year=1997|access-date=14 August 2011|isbn=9780804726306}}</ref> რადგან მას ჰქონდა რესპუბლიკური მმართველობის საკუთარი მთავრობა.<ref name="Zealots 2"/> ზილოტების მოძრაობა [[1350]] წელს დაემხო და ქალაქი კვლავ გაერთიანდა დანარჩენ იმპერიასთან.<ref name="Zealots 2"/> [[ფაილი:Meister der Demetrius-Kirche in Saloniki 001.jpg|180px|მინი|[[წმინდა გიორგი]]ს მოზაიკა წმინდა დემტრეს ბაზილიკაში]] [[1354]] წელს ოსმალების მიერ [[გელიბოლუს ნახევარკუნძული|გალიპოლის]] აღებით დაიწყო ოსმალეთის სწრაფი ექსპანსია სამხრეთ ბალკანეთში, რომელსაც აწარმოებდნენ როგორც თავად ოსმალები, ასევე ნახევრად დამოუკიდებელი ღაზის მეომრები. [[1369]] წლისთვის ოსმალებმა შეძლეს ადრიანოპოლის (თანამედროვე [[ედირნე]]) დაპყრობა, რომელიც მათი ახალი დედაქალაქი გახდა [[1453]] წლამდე.<ref name="Zealots 2"/> სალონიკი, რომელსაც მართავდა [[მანუელ II პალეოლოგოსი]] (1391–1425 წწ.) [[1383]]–[[1387]] წლების ხანგრძლივი ალყის შემდეგ, აღმოსავლეთ და ცენტრალურ მაკედონიის უმეტეს ნაწილთან ერთად, სულთან [[მურად I|მურად I-ის]] ძალებს დანებდა. თავდაპირველად, დანებებულ ქალაქებს მიეცათ სრული ავტონომია [[ხარაჯა|ხარაჯის]] გადახდის სანაცვლოდ. იმპერატორ [[იოანე V პალეოლოგოსი]]ს გარდაცვალების შემდეგ [[1391]] წელს მანუელ II-მ თავი დააღწია ოსმალეთის პატიმრობას და გაემგზავრა კონსტანტინოპოლში, სადაც იგი იმპერატორად აკურთხეს მამის ნაცვლად. ამან გააბრაზა სულთანი [[ბაიაზიდ I |ბაიაზიდ I]], რომელმაც გაანადგურა ბიზანტიის დარჩენილი ტერიტორიები. სალონიკი ოსმალეთის ხელში დარჩა [[1403]] წლამდე. [[1402]] წელს [[ანგორის ბრძოლა]]ში თემურლენგმა დაამარცხა და ტყვედ ჩაიგდო სულთანი ბაიაზიდი და ოსმალეთში დაიწყო ტახტის მემკვიდრეობისათვის ბრძოლა. მანუელ II-მ მხარი დაუჭირა ბაიაზიდის უფროს შვილ სულეიმანს. მხარდაჭერის სანაცვლოდ, გალიპოლის ხელშეკრულებით ბიზანტიის იმპერატორმა უზრუნველყო სალონიკის, ქალკიდიკის ნახევარკუნძულისა და მდინარეების სტრიმონსა და პინეოსს შორის არსებული სანაპირო რეგიონის დაბრუნება. სალონიკი [[1403]] წლის შემდეგ შედარებით მშვიდობიანად ვითარდებობდა, რადგან ოსმალები დაკავებული იყვნენ საკუთარი სამოქალაქო ომით. მას შემდეგ, რაც ოსმალეთის სამოქალაქო ომი დასრულდა, თურქების ზეწოლა ქალაქზე კვლავ გაიზარდა. საბოლოოდ, [[1430]] წლის 29 მარტს ოსმალეთის სულთანმა [[მურად II|მურად II-მ]] დაიპყრო სალონიკი. ===ოსმალების პერიოდი=== [[ფაილი:THES-Bey Hamam hot chamber 1.jpg|მინი|მამაკაცის აბანოების ცხელი პალატა (1444)]] [[1430]] წელს სულთანმა [[მურად II]]-ის მიერ სალონიკის აღებისა და დარბევის შემდეგ<ref name="history siege" /> თანამედროვეთა ცნობებით დასტურდება, რომ სულთანმ ქალაქის მოსახლეობის დაახლოებით ერთი მეხუთედი დაიმონა.<ref>{{cite book|author=Nicol, Donald M.|title=Byzantium and Venice: A Study in Diplomatic and Cultural Relations|publisher=Cambridge University Press|year=1992|page=371|isbn=0-521-42894-7|quote=The capture and sack of Thessalonica is vividly described by an eye-witness, John Anagnostes&nbsp;... He reckoned that 7000 citizens, perhaps one-fifth of the population, were carried off to slavery.}}</ref> ქალაქის აღებისას გამოიყენეს ოსმალეთის არტილერია, რათა თავიდან აეცილებინათ ბრძოლა ქალაქის ორმაგ გალავანთან.<ref>{{cite book|author=Harris, Jonathan|title=Greek emigres in the West 1400–1520|publisher=Porphyrogenitus|year=1995|page=12|isbn=1-871328-11-X|quote=Many of the inhabitants of Thessalonica fled to the Venetian colonies in the early 15th century, in the face of sporadic attacks which culminated in the city's capture by Murad II in the 1430s.}}</ref> სალონიკის დაპყრობის შემდეგ, მისი ზოგიერთი მცხოვრები ქალაქიდან გაიქცა [95], მათ შორის ისეთი ინტელექტუალები, როგორიცაა [[თეოდორე ღაზა]] და [[ანდრონიკე კალისტოსი]].<ref>{{cite book|author1-link=Henry Milner (political scientist)|author=Milner, Henry|title=The Turkish Empire: The Sultans, the Territory, and the People|publisher=BiblioBazaar|year=2009|page=87|isbn=978-1-113-22399-9|quote=Theodore Gaza, one of these exiles, escaped from Saloniki, his native city, upon its capture by Amurath.}}</ref> ოსმალეთის იმპერიის ხელში გადასვლამ ვერ იმოქმედა ქალაქის პრესიტიჟზე და იგი კვლავ დარჩა, როგორც მთავარი იმპერიული ქალაქი და სავაჭრო კერა.<ref name="Economic History">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OtW2axOSn10C&q=Thessaloniki&pg=PA39|title=Balkan economic history, 1550–1950: from imperial borderlands to developing nations|author1=John R. Lampe |author2=Marvin R. Jackson |year=1982|access-date=14 August 2011|isbn=0253303680}}</ref><ref name="Ottoman Encyclopedia">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC&q=Thessalonica+economy+Ottoman+Empire&pg=PA502|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|author1=Gábor Ágoston |author2=Bruce Alan Masters |year=2009|access-date=14 August 2011|isbn=9781438110257}}</ref> სალონიკი და [[იზმირი|სმირნა]], რჩებოდნენ ოსმალეთის იმპერიის ყველაზე მნიშვნელოვანი სავაჭრო ცენტრებად.<ref name="Economic History"/> სალონიკი განვითარდა როგორც პორტი, ხოლო ვაჭრობას მთლიანად [[ებრაელები]] აკონტროლობდნენ.<ref name="Economic History"/> [[ფაილი:Saloniki population graph.png|300px|მარცხნივ|მინი|სალონიკის დემოგრაფია 1500-1950 წლებში<ref>After {{cite book|last=Darques|first=Regis|title=Salonique au XXe siècle: De la cité ottomane à la métropole grecque|publisher=CNRS Éditions|year=2002|page=53}}</ref>]] ოსმალეთის პერიოდში ქალაქის ოსმალური მოსახლეობა (მათ შორის თურქული წარმოშობის, ასევე ალბანელი მუსლიმი, ბულგარელი მუსლიმი, განსაკუთრებით პომაკები და ბერძენი მუსლიმები) მნიშვნელოვნად გაიზარდა. [[1478]] წლის აღწერის მიხედვით, სელანიკში ({{lang-ota|سلانیك}}) 6094 ქრისტიანი მართლმადიდებელი კომლი, 4320 მუსლიმი და რამდენიმე კათოლიკე ცხოვრობდა. აღწერის დროს არცერთი ებრაელი არ დაფიქსირებულა, რომელიც მიუთითებს იმაზე, რომ ებრაული მოსახლეობის შემოდინება ამის შემდეგ დაიწყო.<ref>{{Cite book|title=The Jews of the Ottoman Empire|last=Lowry|first=Heath W.|publisher=Darwin Press|year=1994|isbn=0878500901|pages=207|chapter=When Did the Sephardim Arrive in Salonica? The Testimony of the Ottoman Tax-Registers, 1478-1613}}</ref><ref>{{Cite book|title=A History of Thessaloniki|last=Vacalopoulos|first=Apostolos E.|publisher=Institute for Balkan Studies|year=1963|pages=79}}</ref> მას შემდეგ, რაც 1492 წელს ალჰამბრის ბრძანებულებით ესპანეთიდან ებრაელები განდევნეს, თითქმის 20 000 სეფარდი ებრაელი ემიგრაციაში წავიდა საბერძნეთში. [[1500]] წლისათვის კომლთა რაოდენობა გაიზარდა 7986 ქრისტიანამდე, 8575 მუსლიმამდე და 3770 ებრაელამდე. [[1519]] წლისთვის სეფარდული ებრაული ოჯახი შეადგენდა 15 715 კომლს, ანუ ქალაქის მოსახლეობის 54 %-ს. ზოგიერთი ისტორიკოსი მიიჩნევს, რომ ოსმალეთის რეჟიმის მიერ ებრაელების მოწვევა იყო სტრატეგია, რათა თავიდან აეცილებინათ ქრისტიანი მოსახლეობის გაბატონება ქალაქში.<ref>Rosamond McKitterick, Christopher Allmand, ''The New Cambridge Medieval History'', p. 779</ref> [[XVI საუკუნე]]ში ქალაქი გახდა უდიდესი ებრაული ქალაქი მსოფლიოში და ერთადერთიქალაქი ებრაული. შედეგად, სალონიკში დაიძრნენ დევნილი ებრაელები მთელი მსოფლიოდან.<ref>{{cite book |last1=Mikhail |first1=Alan |title=God's Shadow: Sultan Selim, His Ottoman Empire, and the Making of the Modern World |date=2020 |publisher=Liveright |isbn=978-1631492396}}</ref> [[ფაილი:White Tower - panoramio (5).jpg|thumb|[[სალონიკის თეთრი კოშკი]], ააგეს 1430 წელს და გადააკეთეს 1535 წელს,<ref name="history siege">{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=WaEaIsb1Y6gC&q=white%2520tower%2520thessaloniki%25201430%2520murat&pg=PA244 |title=A History of the Late Medieval Siege, 1200–1500 |last=Purton |first=Peter Fraser |date=2009 |publisher=Boydell & Brewer |isbn=9781843834496 |language=en}}</ref> წარმოადგენს ქალაქის სიმბოლოს]] [[1826]] წლამდე სალონიკი იყო [[სალონიკის სანჯაყი]]ს დედაქალაქი და შედიოდა ზედა დონის რუმელიის ეიალეთში (ბალკანეთი),<ref name="Society">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=khnnAAAAMAAJ&q=Selanik&pg=PA392|title=The Penny cyclopædia of the Society for the Diffusion of Useful Knowledge|author=Society for the Diffusion of Useful Knowledge (Great Britain)|year=1843|access-date=14 August 2011}}</ref> შემდეგ სალონიკის ეიალეთის დედაქალაქი (1867 წლის შემდეგ ეწოდა [[სალონიკის ვილაეთი]]).<ref name="Studies">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=082osLxyBDgC&q=Selanik&pg=PA201|title=Studies on Ottoman Social and Political History: Selected Articles and Essays|author=Kemal H. Karpat|year=2002|access-date=14 August 2011|isbn=9004121013}}</ref><ref name="History and progress">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=gLFJAAAAMAAJ&q=Selanik+Eyaleti&pg=PA292|title=Turkey: Its History and Progress: From the Journals and Correspondence of Sir James Porter Continued to the Present Time, with a Memoir of Sir James Porter, Volume 2|author= James Porter, George Gerard de Hochepied Larpent|year=1854|access-date=14 August 2011}}</ref> [[1912]] წლამდე შედგებოდა სალონიკის, სერისა და დრამის სანჯაყებისგან.<ref name="La Turquie">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=pvgPAAAAQAAJ&q=Selanik+Eyaleti&pg=PA177|title=La Turquie à l'exposition universelle de 1867|trans-title=Turkey at the Universal Exposition of 1867|author=Salaheddin Bey|year=1867|access-date=14 August 2011}}</ref> [[1821]] წლის გაზაფხულზე [[საბერძნეთის დამოუკიდებლობის ომი]]ს დაწყებისთანავე, გუბერნატორმა იუსუფ ბეიმ თავის შტაბში დაატყვევა 400-ზე მეტი მძევალი. 18 მაისს, როდესაც იუსუფმა შეიტყო [[ქალკედონის ნახევარკუნძული|ქალკედონის]] სოფლების აჯანყების შესახებ, მან ბრძანა, რომ მისი მძევლების ნახევარი მის თვალწინ დაეხოცათ. სალონიკის მოლა ჰაირიულა ასე აღწერს ამ მოვლენებს: {{ციტატა|ყოველ დღე და ღამე თესალონიკის ქუჩებში არაფერი გესმის, გარდა ყვირილისა და კვნესისა. როგორც ჩანს, იუსუფ ბეი გაგიჟდა<ref>Vacalopoulos, ''History of Macedonia'', pp.&nbsp;595–596</ref>}} ქალაქის ბერძნული თემის აღდგენა მხოლოდ საუკუნის ბოლოს მოხერხდა.<ref>Mazower, ''Salonica, City of Ghosts'', pp. 132–139</ref> სალონიკი ასევე იყო იანიჩართა დასაყრდენი, სადაც ახალბედა იანიჩარებს წვრთნიდნენ. [[1826]] წლის ივნისში რეგულარულმა ოსმალმა ჯარისკაცებმა შეუტიეს და გაანადგურეს იანიჩართა ბაზა სალონიკში, ასევე მოკლეს 10 000-ზე მეტი იანიჩარი. ეს მოვლენა ისტორიაში ცნობილია როგორც „[[იღბლიანი მოვლენა]]“.<ref name="Janissary">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=jBBYD2J2oE4C&q=The+Auspicious+Incident&pg=PA149|title=Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia|author=ABC-CLIO|year=2011|access-date=14 August 2011|isbn=9781598843378}}</ref> [[1870]]–[[1917]] წლებში, ეკონომიკური ზრდის შედეგად, ქალაქის მოსახლეობა გაიზარდა 70 %-ით და [[1917]] წელს 135 000 ათასს მიაღწია.<ref name=Gerolympos>Gerolympos, Alexandra Karadimou. ''The Redesign of Thessaloniki after the Fire of 1917''. University Studio Press, Thessaloniki, 1995</ref> ქალაქზე ოსმალეთის კონტროლის ბოლო რამდენიმე ათწლეული იყო აღორძინების ეპოქა, განსაკუთრებით ქალაქის ინფრასტრუქტურის თვალსაზრისით. სწორედ ამ დროს შეიძინა ქალაქმა და ოსმალეთის იმპერიამაც ევროპული სახე.<ref name="Thessaloniki En Thermo Kanaki">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-231-1|volume=A|page=91}}</ref><ref name="Thessaloniki En Thermo Eklektismos">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-231-1|volume=A|page=95}}</ref> ქალაქის კედლები ჩამოინგრა [[1869]]-[[1889]] წლებში<ref name="Thessaloniki En Thermo Toixi">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-231-1|volume=A|pages=82–83}}</ref> 1879 წლიდან იწყება ქალაქის აღორძინება,<ref name="Thessaloniki En Thermo Sidirodromos"/> პირველი ტრამვაი ქალაქში დაინიშნა [[1888]] წელს,<ref name="Thessaloniki En Thermo Tram">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-231-1|volume=A|page=86}}</ref> ხოლო ქალაქის ქუჩები განათდა ელექტრო ნათურების ბოძებით 1908 წელს.<ref name="Thessaloniki En Thermo Ilektrismos">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-231-1|volume=A|page=87}}</ref> 1888 წელს აღმოსავლურმა რკინიგზამ დააკავშირა სალონიკი ცენტრალურ ევროპას ბელგრადის გავლით, ხოლო 1893 წელს [[ბიტოლა|მონასტირთან]], ხოლო [[1896]] წელს ასევე რკინიგზით დაუკავშირდა სტამბოლს.<ref name="Thessaloniki En Thermo Sidirodromos">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-231-1|volume=A|page=85}}</ref> ===XX-XXI საუკუნეები === [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] დასაწყისში სალონიკი სხვადასხვა ჯგუფის რადიკალური საქმიანობის ცენტრი იყო; აქ მოქმედებდა [[1897]] წელს დაარსებული [[შიდა მაკედონიის რევოლუციური ორგანიზაცია]]<ref name="IMRO">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Rp0l0lWCbb0C|title=Nontraditional Warfare|author=William R. Schilling|year=2002|access-date=27 June 2012|isbn=9781612344416}}</ref> და [[1903]] წელს დაარსებული ბერძნული [[ბრძოლა მაკედონიისათვის]].<ref name="Macedonian Committee">{{cite book|url=https://archive.org/details/greekstruggleinm0000daki|url-access=registration|title=The Greek struggle in Macedonia, 1897–1913|publisher=Museum of the Macedonian Struggle|first=Douglas|last=Dakin|author-link=Douglas Dakin|year=1966|access-date=27 June 2012|isbn=9789607387004}}</ref> [[1903]] წელს ანარქისტულმა ჯგუფმა, რომელიც ცნობილია [[სალონიკელი მენავეები]]ს სახელით, ბომბები ააფეთქა სალონიკის რამდენიმე შენობაში, მათ შორის ოსმალეთის ბანკში. საბერძნეთის საკონსულო ოსმალურ სალონიკში (ახლანდელი [[მაკედონიის ბრძოლის მუზეუმი]]) ბერძენი პარტიზანების ოპერაციების ცენტრი იყო. [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნიდან]] მოყოლებული, სალონიკის ებრაული მოსახლეობა იყო ქალაქის უმრავლესობა; ეს იყო ერთადერთი ქალაქი [[ევროპა]]ში, სადაც ებრაელები მთლიანი მოსახლეობის უმრავლესობას შეადგენდნენ.<ref name="executive summary">{{Cite web |url=http://www.holocausteducenter.gr/executive-summary/ |title=EXECUTIVE SUMMARY |website=www.holocausteducenter.gr |language=en |access-date=2018-09-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170624055040/http://www.holocausteducenter.gr/executive-summary/ |archivedate=2017-06-24 }}</ref> ქალაქი იყო ეთნიკურად მრავალფეროვანი და კოსმოპოლიტური. [[1890]] წელს მისი მოსახლეობა 118 000-მდე გაიზარდა, რომელთაგან 47 % [[ებრაელები]] იყვნენ, შემდეგ მოდიან [[თურქები]] (22 %), [[ბერძნები]] (14 %),[[ ბულგარელები]] (8 %), [[ბოშები]] (2 %) და სხვები (7 %).<ref name=20thcen>{{cite book|author=Συλλογικο εργο|title="Ιστορια του Ελληνικου Εθνους", History of Greek Nation Том ΙΔ |publisher=ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ|location=ATHENS|year=1973|page=g. 340|language=el, en}}</ref> [[1913]] წლისთვის ქალაქის ეთნიკური შემადგენლობა შეიცვალა ისე, რომ მოსახლეობა შეადგენდა 157 889 ადამიანს, ებრაელები — 39 %, შემდეგ ისევ თურქები (29 %), ბერძნები (25 %), ბულგარელები (4 %), ბოშები (2 %) და სხვები (1 %).<ref name=19thcen>{{cite book|author=Васил Кънчов|title="Избрани произведения", Том II, "Македония. Етнография и статистика"|url=http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_01.htm|publisher=Издателство "Наука и изкуство"|location=София|year=1970|page=g. 440|language=bg|access-date=19 October 2007}}</ref> სალონიკში მრავალი რელიგიის ადამიანი ცხოვრობდა და ბევრ ენაზე ლაპარაკობდნენ, მათ შორის [[ლადინო|იუდეო-ესპანური]], ესპანური ენის ამ დიალექტზე ქალაქის ებრაელები საუბრობდნენ. სალონიკი ასევე იყო [[ახალგაზრდა თურქები]]ს პოლიტიკური რეფორმების მოძრაობის ცენტრი, რომლის მიზანი იყო [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] აბსოლუტური მონარქიის შეცვლა კონსტიტუციური მმართველობით. ახალგაზრდა თურქებმა აწარმოებდნენ მიწისქვეშა მოძრაობას, სანამ საბოლოოდ 1908 წელს მათ არ დაიწყეს [[ახალგაზრდა თურქების რევოლუცია]] ქალაქ სალონიკიდან, რამაც გამოიწვია მათ კონტროლის დამყარება [[ოსმალეთის იმპერია]]ზე და ბოლო მოუღეს ოსმალეთის სულთნების ძალაუფლებას.<ref name="Young Turk">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZHRxKz0xQJIC|title=Italo-Turkish Diplomacy and the War Over Libya, 1911–1912|author=Timothy Winston Childs|year=1990|access-date=27 June 2012|isbn=9004090258}}</ref> [[სალონიკის თავისუფლების მოედანი|თავისუფლების მოედანს]], სადაც რევოლუციის დაწყებისას ახალგაზრდა თურქები შეიკრიბნენ, სწორედ ამიტომ ეწოდა ეს სახელი.<ref>{{Cite web |url=https://thessaloniki.gr/locations/%CF%80%CE%BB%CE%B1%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%B1-%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF%85%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%B1%CF%82/ |title=Πλατεία Ελευθερίας |website=www.thessaloniki.gr |publisher=Municipality of Thessaloniki |trans-title=Eleftherias Square |access-date=2018-09-13 |archive-date=9 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200809094845/https://thessaloniki.gr/locations/%CF%80%CE%BB%CE%B1%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%B1-%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF%85%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%B1%CF%82/ |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200809094845/https://thessaloniki.gr/locations/%CF%80%CE%BB%CE%B1%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%B1-%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF%85%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%B1%CF%82/ |archivedate=2020-08-09 }}</ref> [[თურქეთი]]ს პირველი [[თურქეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] [[მუსტაფა ქემალ ათათურქი]], რომელიც დაიბადა და გაიზარდა სალონიკში, ჯარისკაცობს დროს იყო ახალგაზრდა თურქების წევრი და ასევე მონაწილეობდა ახალგაზრდა თურქების რევოლუციაში. [[ბალკანეთის პირველი ომი]]ს დაწყებისთანავე [[საბერძნეთი|საბერძნეთმა]] ომი გამოუცხადა [[ოსმალეთის იმპერია]]ს და გააფართოვა საზღვრები. როდესაც საბერძNეთის იმდროინდელ პრემიერ-მინისტრს, [[ელეფთერიოს ვენიზელოსი|ელეფთერიოს ვენიზელოსს]] ჰკითხეს, უნდა გადასულიყო თუ არა ბერძნული არმია სალონიკისა თუ მონასტირისკენ (ახლანდელი [[ბიტოლა]], [[ჩრდილოეთი მაკედონია]]), ვენიზელოსმა უპასუხა: "Θεσσαλονίκη με κάθε κόστος!" („სალონიკი, ყველაფრის ფასად!“).<ref name="Chester">{{cite book|url=https://archive.org/details/lifeofvenizelosw00chesuoft|title=Life of Venizelos|author=S. B. Chester|year=1921|access-date=7 December 2011|page=[https://archive.org/details/lifeofvenizelosw00chesuoft/page/159 159]}}</ref> რადგან საბერძნეთიც და ბულგარეთიც სალონიკზე პრეტენზიას აცხადებდნენ, ქალაქის ოსმალურმა გარნიზონმა ორივე არმიასთან მოლაპარაკება დაიწყო.<ref name="Prelude">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZSllgZ-1D4YC&q=thessaloniki&pg=PA150|title=The Balkan Wars, 1912–1913: prelude to the First World War|author=Richard C. Hall|year=2000|access-date=7 December 2011|isbn=9780415229463}}</ref> [[1912]] წლის 8 ნოემბერს (ძვ. სტ. 26 ოქტომბერი), ქალაქის მფარველი წმინდანის, [[დიმიტრი თესალონიკელი|წმინდა დიმიტრის]] დღესასწაულზე, ბერძნულმა არმიამ სალონიკის ოსმალური გარნიზონის ჩაიბარა.<ref name="26 October">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=ObCX9iXMp5kC&q=Balkan+Wars+thessaloniki+26+October&pg=PA131|title=St Demetrius of Thessalonica – Cult and Devotion in the Middle Ages|author=Eugenia Russell|year=2010|access-date=10 August 2011|isbn=9783034301817}}</ref> ბულგარეთის არმია ქალაქის საბერძნეთისთვის ჩაბარებიდან ერთი დღის შემდეგ მივიდა და ქალაქის მმართველმა თაჰსინ ფაშამ ბულგარელ მოხელეებს უთხრა, {{ციტატა|მე მაქვს მხოლოდ ერთი თესალონიკი, რომელიც ჩავაბარე.<ref name="Prelude"/>}} [[ბალკანეთის მეორე ომი]]ს შემდეგ სალონიკი და მაკედონიის დანარჩენი ბერძნული ნაწილი ოფიციალურად საბერძნეთმა მიიერთა 1913 წლის [[ბუქარესტის საზავო ხელშეკრულება (1913)|ბუქარესტის ხელშეკრულებით]].<ref name="Traty of Bucharest">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=iuo8AAAAIAAJ&q=treaty+of+bucharest+1913&pg=PA103|title=A Short History of Modern Greece|publisher=Cambridge University Press|year=1979|access-date=10 August 2011|isbn=9781001303413}}</ref> [[1913]] წლის 18 მარტს სალონიკში [[ალექსანდროს სხინასი|ალექსანდროს სხინასმა]] საბერძნეთის მეფე [[გეორგიოს I]] მოკლა.<ref name="Assassination">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=4zxQ5dr61X8C|title=The Riverside Dictionary of Biography|author=Houghton Mifflin Harcourt|year=2004|access-date=27 June 2012|isbn=0618493379}}</ref> [[1915]] წელს, [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს დროს, მოკავშირეთა ძალებმა პროგერმანული ბულგარეთის წინააღმდეგ ოპერაციების განსახორციელებლად სალონიკში დააარსეს ბაზა,<ref>{{Cite journal |last=Mourelos |first=Ioannis |date=2015 |title=The Salonica theatre of operations and its part in the outcome of the First World War |url=https://ojs.aims.edu.au/index.php/msj/article/view/2 |journal=Macedonian Studies Journal |language=en |volume=2 |issue=1 |issn=2204-3128}}</ref> რაც დასრულდა [[სალონიკის ფრონტი|მაკედონიის (იგივე სალონიკის) ფრონტის]] დაარსებით.<ref name="Salonika front">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=2YqjfHLyyj8C&q=Salonika+Front&pg=PA1044|title=World War I: encyclopedia, Volume 1|author1=Spencer Tucker |author2=Priscilla Mary Roberts |year=2005|access-date=13 August 2011|isbn=9781851094202}}</ref> [[1916]] წელს ვენიზელოსის მომხრე ბერძნული არმიის ოფიცრებმა და სამოქალაქო პირებმა, მოკავშირეების მხარდაჭერით, წამოიწყეს აჯანყება,<ref name="Mavrogordatos">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=MbSifRqxM1EC&q=Movement+of+National+Defence+greece&pg=PA284|title=Stillborn republic: social coalitions and party strategies in Greece, 1922–1936|author=George Th Mavrogordatos|year=1983|access-date=13 August 2011|isbn=9780520043589}}</ref> შექმნეს პირველი მსოფლიო ომის მოკავშირეებისადმი ლოიალურად განწყობილი<ref name="Minorities">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=lAWKstorJAEC&q=Salonica&pg=PA51|title=The Balkan exchange of minorities and its impact on Greece|author=Dimitri Pentzopoulos|year=2002|access-date=10 August 2011|isbn=9781850656746}}</ref>დროებითი მთავრობა სახელწოდებით „ეროვნული თავდაცვის დროებითი მთავრობა“,<ref name="Mavrogordatos"/><ref name="Venizelos">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=KQEH4vvG0KwC&q=State+of+Thessaloniki&pg=PA367|title=Eleftherios Venizelos: The Trials of Statesmanship|author=Paschalis M. Kitromilides|year=2008|access-date=13 August 2011|isbn=9780748633647}}</ref> რომელიც აკონტროლებდა ე. წ. „ახალ მიწებს“ (ტერიტორია, რომელიც დაიკავა საბერძნეთმა ბალკანეთის ომებში: ჩრდილოეთ საბერძნეთის უმეტესი ნაწილი, მათ შორის ბერძნული მაკედონია, ჩრდილოეთ ეგეოსი და ასევე კუნძული [[კრეტა]]).<ref name="Mavrogordatos"/><ref name="Venizelos"/> მეფის მთავრობა მდებარეობდა ათენში<ref name="Mavrogordatos"/> და აკონტროლებდა ე. წ. ძველ საბერძნეთს,<ref name="Mavrogordatos"/><ref name="Venizelos"/> რომელიც ტრადიციულად იყო მონარქიული. სალონიკის სახელმწიფო დაიშალა [[1917]] წელა ვენიზელოსის მეთაურობით ორი ბერძნული მთავრობის გაერთიანებისა და მეფე [[კონსტანტინოს I|კონსტანტინოს I-ის]] გადადგომის შემდეგ.<ref>David Nicolle; Raffaele Ruggeri (2003). The Italian Army of World War I. ISBN 9781841763989.</ref><ref name="Venizelos"/> [[1915]] წლის 30 დეკემბერს სალონიკზე [[ავსტრია|ავსტრიის]] საჰაერო თავდასხმის შედეგად დაიღუპა სულ მცირე ერთი მშვიდობიანი მოქალაქე, საპასუხოდ მოკავშირეთა ჯარებმა დააპატიმრეს გერმანიის, ავსტრიის, ბულგარეთისა და თურქეთის ვიცე-კონსულები და მათი ოჯახის წევრები.<ref>''[[Daily Telegraph]]'' Saturday 1 January 1916, reprinted on page 28 ''[[Daily Telegraph]]'' Friday 1 January 1916</ref> [[ფაილი:Thessaloniki-Aerialfire1.png|მინი|მარცხნივ|[[სალონიკის დიდი ხანძარი (1917)|სალონიკის ხანძრის]] საჰაერო ფოტო]] ქალაქის ისტორიული ცენტრის უმეტესი ნაწილი გაანადგურა [[1917]] წლის [[სალონიკის დიდი ხანძარი (1917)|სალონიკის ხანძარმა]], რომელიც შემთხვევით გაჩნდა [[1917]] წლის 18 აგვისტოს, ერთ-ერთი მაცხოვრებლის სამზარეულოში, დაუდევრობის შედეგად.<ref name="Redesign">{{cite book|title=The Redesign of Thessaloniki after the Fire of 1917|last=Yerolympos|first=Alexandra Karadimou|year=1995|publisher=University Studio Press|location=Thessaloniki}}</ref> ხანძარმა ქალაქის ცენტრი მოიცვა და 72 000 ადამიანი უსახლკაროდ დარჩა; Pallis Report-ის მიხედვით, მათი უმეტესობა ებრაელი იყო (50 000). უამრავი სამსახურებრივი ნაგებობა განადგურდა, რის შედეგადაც მოსახლეობის 70 % უმუშევარი დარჩა.<ref name="Redesign"/> განადგურდა ორი ეკლესია და მრავალი სინაგოგა თუ მეჩეთი. დაახლოებით 271 157 ადამიანი, მთლიანი მოსახლეობის მეოთხედზე მეტი უსახლკაროდ დარჩა.<ref name="Redesign"/> [[თურქეთ-საბერძნეთის ომი (1919–1922)|საბერძნეთ-თურქეთის ომში]] საბერძნეთის დამარცხებისა და ოსმალეთის იმპერიის დაშლის შემდეგ, საბერძნეთსა და თურქეთს შორის მოხდა მოსახლეობის გაცვლა.<ref name="Minorities"/> 160 000-ზე მეტი ეთნიკური ბერძენი გააძევეს ყოფილი ოსმალეთის იმპერიიდან — განსაკუთრებით მცირე აზიიდან და აღმოსავლეთ თრაკიიდან და ბერძნები დასახლდნენ ქალაქში,<ref name="Minorities"/> რამაც შეცვალა მისი დემოგრაფია. შესაბამისად, ქალაქის მუსლიმი მაცხოვრებლები, მათ შორის ოსმალეთის ბერძენი მუსლიმები, გააძევეს თურქეთში, ჯამში დაახლოებით 20 000 ადამიანი.<ref name="Exchange">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=RRwZmWUmkPsC&q=exchange+of+populations+Thessaloniki&pg=PA198|title=Population Exchange in Greek Macedonia: The Rural Settlement of Refugees 1922–1930|author=Elisabeth Kontogiorgi|year=2006|access-date=10 August 2011|isbn=9780199278961}}</ref> ამან გამოიწვია მოსახლეობაში ბერძნული წილის ზრდა,<ref>{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=xHOUBAAAQBAJ&q=thessaloniki%2520greek%2520refugees&pg=PA91 |title=Walking in the European City: Quotidian Mobility and Urban Ethnography |last1=Brown |first1=Evrick |last2=Shortell |first2=Timothy |date=2014-05-28 |publisher=Ashgate Publishing, Ltd. |isbn=9781472416162 |language=en}}</ref> ხოლო ებრაული მოსახლეობა [[XIV საუკუნე|XIV საუკუნის]] შემდეგ პირველად შემცირდა და გადავიდა უმცირესობაში.<ref>{{Cite book |url=https://www.sup.org/books/title/?id=25672|title=Jewish Salonica: Between the Ottoman Empire and Modern Greece |last=Naar |first=Devin E. |date=2016-09-07 |publisher=Stanford University Press |isbn=9781503600096 |language=en }}</ref> [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს სალონიკი დაბომბა ფაშისტურმა იტალიამ (მხოლოდ 1940 წლის ნოემბერში 232 ადამიანი დაიღუპა, 871 დაიჭრა და 800-ზე მეტი შენობა დაზიანდა ან განადგურდა),<ref name="Thessaloniki En Thermo Italia">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-239-7|volume=B|pages=723–724}}</ref> [[1941]] წლის 8 აპრილს<ref name="Chronology">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=wCkXWI5p5XcC&q=Salonika&pg=PA402|title=Chronology and index of the Second World War, 1938–1945|author=Royal Institute of International Affairs|year=1975|access-date=10 August 2011|isbn=9780887365683}}</ref> გადავიდა გერმანელი ოკუპანტების ხელში. ნაცისტებმა მალევე აიძულეს ებრაელი მაცხოვრებლები რკინიგზის მახლობლად გეტოში გადასულიყვნენ და [[1943]] წლის 15 მარტს დაიწყეს ქალაქის ებრაელების დეპორტაცია [[ოსვენციმის საკონცენტრაციო ბანაკი|ოსვენციმის]] და [[ბერგენ-ბელსენის საკონცენტრაციო ბანაკი|ბერგენ-ბელსენის]] საკონცენტრაციო ბანაკებში.<ref>{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=YAszKv6JfQUC&q=thessaloniki%2520population%2520exchange%2520greek%2520majority&pg=PA247 |title=After the War was Over: Reconstructing the Family, Nation, and State in Greece, 1943–1960 |last=Mazower |first=Mark |date=2000 |publisher=Princeton University Press |isbn=0691058423 |language=en}}</ref><ref name="Holocaust">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=pYs5OSnsrHwC&q=Salonica&pg=PA152|title=The Routledge atlas of the Holocaust|author=Martin Gilbert|year=1982|access-date=10 August 2011|isbn=9780415281454}}</ref><ref name="Exodus">{{cite book|url=https://archive.org/details/expulsionofjews00stro|url-access=registration|page=[https://archive.org/details/expulsionofjews00stro/page/102 102]|quote=jews of thessaloniki.|title=The Expulsion of the Jews: Five Hundred Years of Exodus|publisher=SP Books|author=Yale Strom|year=1992|access-date=10 August 2011|isbn=9781561710812}}</ref> უმეტესობა მაშინვე გაზის კამერებში დახოცეს. ოსვენციმში დეპორტირებული 45 000 ებრაელიდან მხოლოდ 4 % გადარჩა.<ref>{{cite web |title=Salonika |url=https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/salonika |publisher=[[United States Holocaust Memorial Museum]] |access-date=16 September 2018 |language=en}}</ref><ref>{{cite news |last1=Christides |first1=Giorgos |title=Thessaloniki Strives to Revive Its Jewish Past, but Encounters a New Form of anti-Semitism |url=https://www.haaretz.com/jewish/.premium-jerusalem-of-the-balkans-strives-to-revive-jewish-past-1.5328833 |access-date=16 September 2018 |work=Haaretz |date=16 November 2014 |language=en}}</ref> [[რაიხსტაგის შენობა|რაიხსტაგში]] სიტყვით გამოსვლისას [[ადოლფ ჰიტლერი|ჰიტლერმა]] თქვა, რომ მისი [[ბალკანეთის კამპანია|ბალკანეთის კამპანიის]] მიზანი იყო მოკავშირეებისთვის „ახალი მაკედონიური ფრონტის“ დამყარების თავიდან აცილება, როგორც მათ შეძლეს [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს დროს. სალონიკი რომ ჰიტლერისათვის მნიშვნელოვანი იყო დასტურდება იმით, რომ ჰიტლერი გეგმავდა მის შეერთებას უშუალოდ ნაცისტური გერმანიისათვის, ისე, რომ არ გაეკონტროლებინა მარიონეტულ [[ბერძნული სახელმწიფო (1941-1944)|ბერძნულ სახელმწიფოს]] (სალონიკი იუგოსლავიას დაპირდა, როგორც ჯილდო 1941 წლის 25 მარტს [[ღერძი ბერლინი-რომი-ტოკიო|ღერძთან]] შეერთებისთვის).<ref name="Thessaloniki En Thermo Yugoslavia">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-239-7|volume=B|page=738}}</ref> ვინაიდან ეს იყო [[საბერძნეთი]]ს პირველი დიდი ქალაქი, რომელიც დაეცა საოკუპაციო ძალებთან ბრძოლისას, პირველი ბერძნული წინააღმდეგობის ჯგუფი ჩამოყალიბდა სალონიკში (სახელით Ελευθερία, Elefthería, „თავისუფლება“).<ref name="Thessaloniki En Thermo Eleftheria">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-239-7|volume=B|page=763}}</ref> ასევე სალონიკშიდაარსდა პირველი ანტი-ნაცისტური გაზეთი ამავე სახელწოდებით („თავისუფლება“).<ref name="Thessaloniki En Thermo Eleftheria 2">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-239-7|volume=B|pages=765–766}}</ref> სალონიკში ასევე განთავსებული იყო სამხედრო ბანაკი, რომელიც გერმანულად ცნობილია როგორც „Konzentrationslager Pavlo Mela“ (პავლოს მელასის საკონცენტრაციო ბანაკი),<ref name="Thessaloniki En Thermo Pavlos Melas">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-239-7|volume=B|pages=766–768}}</ref> სადაც განთავსებული იყვნენ წინააღმდეგობის წევრები და სხვა ანტიფაშისტები<ref name="Thessaloniki En Thermo Pavlos Melas"/> საკონცენტრაციო ბანაკებში ექსტრადიციისათვის.<ref name="Thessaloniki En Thermo Pavlos Melas"/> [[1944]] წლის 30 ოქტომბერს [[საბერძნეთის სახალხო განმათავისუფლებელი არმია]] [[მარკოს ვაფიადისი]]ს მეთაურობით ქალაქში შევიდა და გაათავისუფლა ნაცისტებისაგან.<ref>{{cite web| url = https://m.tvxs.gr/mo/i/162949/f/news/egrapsan-eipan/i-parapetameni-apeleytherosi-tis-thessalonikis.html| title = Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης}}</ref><ref name="Crossroads">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Vv1t3D_3vjkC&q=30+October+1944+Salonica&pg=PA288|title=Greece at the crossroads: the Civil War and its legacy|author=John O. Iatrídês, Linda Wrigley, Lehrman Institute|year=1995|access-date=10 August 2011|isbn=9780271043302}}</ref> [[1946]] წელს რეფერენდუმზე ადგილობრივების უმრავლესობამ მხარი დაუჭირა რესპუბლიკას, დანარჩენი საბერძნეთისაგან განსხვავებით.<ref name="Thessaloniki En Thermo Referendum">{{cite book|last=Panagiotopoulos|first=Apostolos|title=Θεσσαλονίκη&nbsp;... εν Θερμώ – Ο συγκλονιστικός 20ός αιώνας της πόλης|trans-title=Thessaloniki&nbsp;... on Fire – The City's Sensational 20th Century|publisher=Maliaris Paideia|year=2009|isbn=978-960-457-239-7|volume=B|pages=942–943}}</ref> ომის შემდეგ სალონიკში 1950-იან, 1960-იან და 1970-იან წლებში აღადგინეს ინფრასტრუქტურა და განვითარდა ინდუსტრია. მისი მრავალი არქიტექტურული საგანძური ჯერ კიდევ შემორჩენილია, რაც ქალაქს ტურისტულ დანიშნულებას მატებს. სალონიკის რამდენიმე ადრეული ქრისტიანული და ბიზანტიური ძეგლი [[1988]] წელს [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] სიაში შევიდა.<ref name="UNESCO">{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/456|title=Paleochristian and Byzantine Monuments of Thessalonika|publisher=whc.unesco.org|access-date=16 August 2011}}</ref> 1997 წელს სალონიკი შეარჩიეს [[ევროპის კულტურული დედაქალაქი|ევროპის კულტურულ დედაქალაქად]],<ref name="Capital of Culture">{{cite web|url=http://ec.europa.eu/culture/our-programmes-and-actions/doc2485_en.htm|title=Past European Capitals of Culture|publisher=ec.europa.eu|access-date=16 August 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111019061617/http://ec.europa.eu/culture/our-programmes-and-actions/doc2485_en.htm|archive-date=19 October 2011|df=dmy-all}}</ref> [[2004]] წელს ქალაქმა უმასპინძლა რამდენიმე საფეხბურთო ღონისძიებას, რომელიც გაიმართა 2004 წლის [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2004|ზაფხულის ოლიმპიური თამაშების]] ფარგლებში.<ref name="Athens 2004">{{cite web|url=http://www.olympic.org/Documents/Reports/FR/fr_report_900.pdf |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.olympic.org/Documents/Reports/FR/fr_report_900.pdf |archive-date=2022-10-09 |url-status=live|title=Athens 2004 Olympic Games Tickets|publisher=www.olympic.org|access-date=16 August 2011}}</ref> დღესდღეობით სალონიკი გახდა ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი სავაჭრო და ბიზნეს კერა სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში. სალონიკის პორტი ერთ-ერთი უდიდესია [[ეგეოსის ზღვა]]ში და ხელს უწყობს ვაჭრობას მთელს ბალკანეთში.<ref name="Development"/> 2012 წლის 26 ოქტომბერს ქალაქმა აღნიშნა საბერძნეთთან შეერთების 100 წლის იუბილე.<ref name="100 years">{{cite web|url=http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/PolitistikesYpiresies/DnsiPolitismou/Thessaloniki-2012|title=Το 2012 συμπληρώνονται 100 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ!|trans-title=2012 marks 100 YEARS OF FREE THESSALONIKI!|publisher=www.thessaloniki.gr|access-date=16 August 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113201219/http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/PolitistikesYpiresies/DnsiPolitismou/Thessaloniki-2012|archive-date=13 January 2012|df=dmy-all}}</ref> ქალაქი ასევე არის ერთ-ერთი უდიდესი სტუდენტური ცენტრი სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში. [[2014]] წელს იყო ევროპის ახალგაზრდული დედაქალაქი.<ref name="Thessaloniki EYC"/><ref name="Thessaloniki 2014">{{cite web|url=http://www.thessaloniki2014.eu/info.html|title=Thessaloniki Candidate City European Youth Capital 2014|publisher=www.thessaloniki2014.eu|access-date=20 May 2010|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110409170710/http://www.thessaloniki2014.eu/info.html|archive-date=9 April 2011|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110409170710/http://www.thessaloniki2014.eu/info.html|archivedate=9 აპრილი 2011}}</ref> ==გეოგრაფია== სალონიკი მდებარეობს [[ათენი]]ს ჩრდილოეთით 502 კილომეტრში. სალონიკის ურბანული ტერიტორია ვრცელდება 30 კილომეტრზე ჩრდილოეთით [[ორაიოკასტრო]]დან სამხრეთით [[ქალკედონის ნახევარკუნძული|ქალკედონის]] მიმართულებით [[თერმი (სალონიკი)|თერმიმდე]]. ===გეოლოგია=== სალონიკი მდებარეობს თერმაიკოსის ყურის ჩრდილოეთი სანაპიროს აღმოსავლეთ ნაწილში და სამხრეთ-აღმოსავლეთით ესაზღვრება [[ხორტიატისი]]ს მთა. სალონიკი ახლოს მდებარეობს რღვევის ხაზებთან, რაც იწვევს ქალაქის გეოლოგიურ ცვლილებას. შუა საუკუნეებიდან მოყოლებული, სალონიკი დაზარალდა ძლიერი მიწისძვრებით, განსაკუთრებით 1759, 1902, 1978 და 1995 წლებში.<ref name="Thessaloniki earthquakes">{{cite web|url=http://www.ngdc.noaa.gov/nndc/struts/results?bt_0=&st_0=&type_17=EXACT&query_17=None+Selected&op_12=eq&v_12=&type_12=Or&query_14=None+Selected&type_3=Like&query_3=Thessaloniki&st_1=&bt_2=&st_2=&bt_1=&bt_4=&st_4=&bt_5=&st_5=&bt_6=&st_6=&bt_7=&st_7=&bt_8=&st_8=&bt_9=&st_9=&bt_10=&st_10=&type_11=Exact&query_11=&type_16=Exact&query_16=&display_look=1&t=101650&s=1&submit_all=Search+Database|title=5 Significant Earthquakes where Location Name includes Thessaloniki|work=United States Department of Interior, US Geological Survey|access-date=18 August 2011}}</ref> 1978 წლის 19–20 ივნისს ქალაქში მოხდა ძლიერი მიწისძვრების სერია, რომლის ძალამაც [[რიხტერის შკალა|რიხტერის შკალით]] შეადგინა 5,5 და 6,5 ბალი.<ref name="USGS">{{cite web|url=https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqarchives/significant/sig_1978.php|title=Significant earthquakes of the world – 1978|work=United States Department of Interior, US Geological Survey|access-date=18 August 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100123173040/http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqarchives/significant/sig_1978.php|archive-date=23 January 2010|df=dmy-all}}</ref><ref name="Maniateas">{{cite book|title=100+1 Χρόνια Ελλάδα|trans-title=100+1 Years of Greece|publisher=Maniateas Publishings|year=1999|volume=II|pages=210–211}}</ref> მიწისძვრებმა მნიშვნელოვანი ზიანი მიაყენა მთელ რიგ შენობებსა და უძველეს ძეგლებს.<ref name="USGS"/> მეორე მიწისძვრის დროს სალონიკის ცენტრში საცხოვრებელი კორპუსი ჩამოინგრა, რის შედეგადაც დაიღუპა 51 ადამიანი.<ref name="USGS"/><ref name="Maniateas"/> {{wide image|Thessaloniki view.jpg|1500px|align-cap=center|ქალაქის პანორამული ხედი [[ოლიმპი|ოლიმპის მთის]] ფონზე}} ===კლიმატი=== სალონიკის კლიმატზე პირდაპირ გავლენას ახდენს [[ეგეოსის ზღვა]], რომლის ნაპირებზეც მდებარეობს.<ref name="Energy and Climate">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=8XyBZEZFtiUC&q=Thessaloniki+climate&pg=PA315|title=Energy and climate in the urban built environment, Volume 1|year=2001|author1=Matheos Santamouris |author2=Demosthenes N. Asimakopoulos |access-date=21 August 2011|isbn=9781873936900}}</ref> ქალაქი მდებარეობს გარდამავალ კლიმატურ ზონაში, რის გამოც მისი კლიმატს ახასიათებს რამდენიმე ზონის მახასიათებლები. [[კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაცია|კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაციის]] მიხედვით, ქალაქს აქვს [[ხმელთაშუა ზღვის ჰავა]] (Csa), რომელიც ესაზღვრება [[ნახევრად უდაბნოს ზონები]] (BSk), რომელიც შეინიშნება რეგიონის პერიფერიაზე. ქალაქის საშუალო წლიური ნალექი 450 მმ. აღნიშნული მაჩვენებელი ზაფხულში 20-დან 30 მმ-მდე მერყეობს, რომელიც თანდათან იზრდება ჩრდილოეთისა და დასავლეთისკენ და ქალაქის ზოგიერთი ნაწილი ხვდება ნოტიო სუბტროპიკულ ზონაში (Cfa).<ref>{{Cite web|title=Thessaloniki climate: Average Temperature, weather by month, Thessaloniki water temperature - Climate-Data.org|url=https://en.climate-data.org/europe/greece/thessaloniki/thessaloniki-1001/|access-date=2021-02-28|website=en.climate-data.org}}</ref> ზამთარი გარკვეულწილად მშრალია, დილის ჩვეულებრივი ყინვებით. ყოველ ზამთარს, მეტ-ნაკლებად, სპორადულად თოვს, მაგრამ თოვლის საფარი რამდენიმე დღეზე მეტ ხანს არ გრძელდება. ხშირია ნისლი, წელიწადში საშუალოდ 193 ნისლიანი დღეა.<ref name="Weatherbase">{{cite web|url=http://www.weatherbase.com/weather/weatherall.php3?s=22661&refer=&units=metric&cityname=Thessaloniki-Kentriki-Makedonia-Greece|title=Thessaloniki, Greece|publisher=www.weatherbase.com|access-date=21 August 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120106204939/http://www.weatherbase.com/weather/weatherall.php3?s=22661&refer=&units=metric&cityname=Thessaloniki-Kentriki-Makedonia-Greece|archivedate=6 იანვარი 2012}}</ref> ყველაზე ცივ ზამთარში ტემპერატურა შეიძლება დაეცეს -10 °C-მდე.<ref name="Weatherbase"/> სალონიკში რეკორდული მინიმალური ტემპერატურა იყო -14 °C.<ref name="HNMS">{{cite web|url=http://www.hnms.gr/hnms/english/climatology/climatology_region_diagrams_html?dr_city=Thessaloniki_Mikra|title=Thessaloniki Mikra|publisher=Hellenic National Meteorological Service – Greek Ministry of Defence|access-date=21 August 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110816212836/http://www.hnms.gr/hnms/english/climatology/climatology_region_diagrams_html?dr_city=Thessaloniki_Mikra|archive-date=16 August 2011|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110816212836/http://www.hnms.gr/hnms/english/climatology/climatology_region_diagrams_html?dr_city=Thessaloniki_Mikra|archivedate=16 აგვისტო 2011}}</ref> სალონიკში წელიწადში 32 დღე ფიქსირდება ყინვა.<ref name="Weatherbase"/> წელიწადის ყველაზე ცივი თვე სალონიკის ცენტრში არის იანვარი, საშუალო ტემპერატურა 8 °C.<ref name="auto">{{Cite web|url=https://mail.meteothes.gr/wxtempdetail.php|title=meteothes.gr Live! - Temperature Detail|website=mail.meteothes.gr|accessdate=7 April 2023}}</ref> ქარი ჩვეულებრივია ზამთრის თვეებში, დეკემბერსა და იანვარში ქარის საშუალო სიჩქარეა 26 კმ/სთ.<ref name="Weatherbase"/> სალონიკის ზაფხული ცხელი და საკმაოდ მშრალია.<ref name="Weatherbase"/> მაქსიმალური ტემპერატურა ჩვეულებრივად 30 °C-ზე მეტია,<ref name="Weatherbase"/> მაგრამ იგი იშვიათად უახლოვდება ან აღემატება 40 °C.<ref name="Weatherbase"/> დღეების საშუალო რაოდენობა, როდესაც ტემპერატურა 32 °C-ზე მეტია არის 32.<ref name="Weatherbase"/> ქალაქში დაფიქსირებული მაქსიმალური ტემპერატურა 44 °C იყო.<ref name="Weatherbase"/><ref name="HNMS"/> ზაფხულში წვიმა იშვიათად მოდის, ძირითადად ჭექა-ქუხილის დროს.<ref name="Climate, change and risk">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=UbtG3vFfNtoC&q=Thessaloniki&pg=RA1-PA294|year=1999|title=Climate, change and risk|author1=Thomas E. Downing |author2=Alexander A. Olsthoorn |author3=Richard S. J. Tol |access-date=21 August 2011|isbn=9780415170314}}</ref> წელიწადის ყველაზე ცხელი თვეები სალონიკის ცენტრში არის ივლისი და აგვისტო, საშუალო ტემპერატურა დაახლოებით 28 °C.<ref name="auto"/> [[2021]] წელს საბერძნეთს ევროკომისიამ დააკისრა ჯარიმა იმის გამო, რომ ვერ შეძლო სალონიკში ჰაერის დაბინძურების მუდმივად მაღალი დონის შეკავება.<ref>{{Cite web |last=Lialios |first=Giorgos |date=2021-04-28 |title=Greece taken to court over Thessaloniki air pollution {{!}} eKathimerini.com |url=https://www.ekathimerini.com/news/1160120/greece-taken-to-court-over-thessaloniki-air-pollution/ |access-date=2022-04-01 |website=www.ekathimerini.com |language=English}}</ref> {{Weather box |width = 100% |location=Thessaloniki Airport HNMS 1959–2010 Elevation: 2m (extremes 1963–2019) |metric first=yes |single line=yes |Jan record high C = 23.0 |Feb record high C = 24.0 |Mar record high C = 32.0 |Apr record high C = 31.0 |May record high C = 36.0 |Jun record high C = 41.4 |Jul record high C = 44.0 |Aug record high C = 40.5 |Sep record high C = 37.3 |Oct record high C = 32.2 |Nov record high C = 27.0 |Dec record high C = 25.1 |year record high C = 44.0 |Jan high C=9.3 |Feb high C=11.0 |Mar high C=14.3 |Apr high C=19.1 |May high C=24.6 |Jun high C=29.4 |Jul high C=31.7 |Aug high C=31.4 |Sep high C=27.1 |Oct high C=21.2 |Nov high C=15.5 |Dec high C=10.9 |year high C= |Jan mean C=5.4 |Feb mean C=6.8 |Mar mean C=9.8 |Apr mean C=14.3 |May mean C=19.9 |Jun mean C=24.7 |Jul mean C=26.9 |Aug mean C=26.4 |Sep mean C=21.9 |Oct mean C=16.5 |Nov mean C=11.3 |Dec mean C=7 |year mean C= |Jan low C=1.5 |Feb low C=2.3 |Mar low C=4.7 |Apr low C=7.9 |May low C=12.6 |Jun low C=17.0 |Jul low C=19.3 |Aug low C=19.1 |Sep low C=15.4 |Oct low C=11.3 |Nov low C=7.1 |Dec low C=3.2 |year low C= |Jan record low C = -14.2 |Feb record low C = -10.0 |Mar record low C = -7.0 |Apr record low C = -2.0 |May record low C = 2.8 |Jun record low C = 6.0 |Jul record low C = 10.0 |Aug record low C = 7.8 |Sep record low C = 3.0 |Oct record low C = -1.0 |Nov record low C = -6.2 |Dec record low C = -9.8 |year record low C = -14.2 |precipitation colour = green |Jan precipitation mm=37.7 |Feb precipitation mm=35 |Mar precipitation mm=37.9 |Apr precipitation mm=36.1 |May precipitation mm=44.2 |Jun precipitation mm=29.8 |Jul precipitation mm=23.8 |Aug precipitation mm=19.3 |Sep precipitation mm=29.8 |Oct precipitation mm=43.0 |Nov precipitation mm=52.8 |Dec precipitation mm=55.1 |Jan precipitation days=11.5 |Feb precipitation days=10.7 |Mar precipitation days=12.1 |Apr precipitation days=11.1 |May precipitation days=11.0 |Jun precipitation days=7.9 |Jul precipitation days=6.7 |Aug precipitation days=5.1 |Sep precipitation days=7.0 |Oct precipitation days=9.3 |Nov precipitation days=11.0 |Dec precipitation days=12.7 |unit precipitation days= |Jan humidity = 75.7 |Feb humidity = 72.0 |Mar humidity = 71 |Apr humidity = 67.3 |May humidity = 63.0 |Jun humidity = 55.4 |Jul humidity = 52.7 |Aug humidity = 55.0 |Sep humidity = 61.9 |Oct humidity = 70.4 |Nov humidity = 76.3 |Dec humidity = 77.9 |Jan sun=98.7 |Feb sun=102.6 |Mar sun=147.2 |Apr sun=202.6 |May sun=252.7 |Jun sun=296.4 |Jul sun=325.7 |Aug sun=295.8 |Sep sun=229.9 |Oct sun=165.5 |Nov sun=117.8 |Dec sun=102.6 |source 1=[https://www.weatheronline.gr/weather/maps/city?LANG=gr&CEL=C&SI=kph&MAPS=over&CONT=grgr&LAND=GR&REGION=0005&WMO=16622&UP=0&R=0&LEVEL=160&NOREGION=1] [http://www.hnms.gr/emy/el/climatology/climatology_city?perifereia=Central%20Macedonia&poli=Thessaloniki_Mikra] Sunshine Hours WMO [http://data.un.org/Data.aspx?d=CLINO&f=ElementCode%3A15]}} {{Weather box |width=100% |location=Downtown Thessaloniki (Mar 2005– Jan 2023) |metric first=yes |single line=yes |Jan high C=10.9 |Feb high C=12.9 |Mar high C=15.3 |Apr high C=19.3 |May high C=24.4 |Jun high C=28.9 |Jul high C=31.4 |Aug high C=31.4 |Sep high C=26.9 |Oct high C=21.3 |Nov high C=16.9 |Dec high C=12.5 |Jan mean C=8.2 |Feb mean C=9.9 |Mar mean C=12.1 |Apr mean C=15.9 |May mean C=20.9 |Jun mean C=25.2 |Jul mean C=27.8 |Aug mean C=27.8 |Sep mean C=23.6 |Oct mean C=18.4 |Nov mean C=14.2 |Dec mean C=9.9 |year high C= |Jan low C=5.4 |Feb low C=6.9 |Mar low C=8.9 |Apr low C=12.5 |May low C=17.3 |Jun low C=21.5 |Jul low C=24.1 |Aug low C=24.2 |Sep low C=20.2 |Oct low C=15.5 |Nov low C=11.5 |Dec low C=7.2 |year low C= |precipitation colour=green |Jan precipitation mm=39.8 |Feb precipitation mm=29.3 |Mar precipitation mm=39.1 |Apr precipitation mm=31.9 |May precipitation mm=27.1 |Jun precipitation mm=40.1 |Jul precipitation mm=28.4 |Aug precipitation mm=41 |Sep precipitation mm=40.8 |Oct precipitation mm=22.9 |Nov precipitation mm=22.5 |Dec precipitation mm=37.5 |Jan sun=131.6 |Feb sun=125.6 |Mar sun=179.2 |Apr sun=226.4 |May sun=277.6 |Jun sun=311.2 |Jul sun=359.2 |Aug sun=334.3 |Sep sun=249.7 |Oct sun=184.7 |Nov sun=129.5 |Dec sun=122.7 |source 1=[https://mail.meteothes.gr/wxtempdetail.php Historical Centre Station] }} {{Weather box |width = 100% |collapsed=yes |location= Kalamaria 2009–2019 |metric first=yes |single line=yes |Jan high C=9.7 |Feb high C=12.6 |Mar high C=15.5 |Apr high C=20.4 |May high C=25.7 |Jun high C=30.2 |Jul high C=32.3 |Aug high C=32.3 |Sep high C=27.7 |Oct high C=21.9 |Nov high C=16.9 |Dec high C=11.3 |Jan mean C=6.5 |Feb mean C=9.1 |Mar mean C=11.3 |Apr mean C=15.4 |May mean C=20.4 |Jun mean C=24.9 |Jul mean C=27.2 |Aug mean C=27.3 |Sep mean C=23.0 |Oct mean C=17.8 |Nov mean C=13.6 |Dec mean C=8.1 |year high C= |Jan low C=3.8 |Feb low C=6.2 |Mar low C=8.0 |Apr low C=11.3 |May low C=16.1 |Jun low C=20.5 |Jul low C=22.8 |Aug low C=22.9 |Sep low C=19.1 |Oct low C=14.6 |Nov low C=11.0 |Dec low C=5.3 |year low C= |precipitation colour = green |Jan precipitation mm=30 |Feb precipitation mm=39 |Mar precipitation mm=49 |Apr precipitation mm=28 |May precipitation mm=32 |Jun precipitation mm=36 |Jul precipitation mm=32 |Aug precipitation mm=17 |Sep precipitation mm=37 |Oct precipitation mm=33 |Nov precipitation mm=38 |Dec precipitation mm=37 ||source=[[National Observatory of Athens]]<ref>{{cite web|url =https://www.meteo.gr/climate/|date=7 March 2023|title= Climate|publisher = [[National Observatory of Athens]]|language = el}}</ref>}} ==მთავრობა== [[ფაილი:Thessaloniki urban and metropolitan areas map.svg|მინი|სალონიკი და მისი აგლომერაცია 2011 წელს]] [[კალიკრატისის რეფორმა|კალიკრატისის რეფორმის]] მიხედვით, [[2011]] წლის 1 იანვრიდან სალონიკის ურბანული ტერიტორია ({{lang-grc|Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης}}), რომელიც შეადგენს „ქალაქ თესალონიკს“, შედგება ექვსი თვითმმართველი მუნიციპალიტეტისა ({{lang-grc|Δήμοι}}) და ერთი მუნიციპალური ერთეულისაგან. ({{lang-grc|Δημοτική ενότητα}}). სალონიკის ურბანული ტერიტორიის შემადგენლობაში შედიან შემდეგი მუნიციპალიტეტები: სალონიკი (ქალაქის ცენტრი), [[კალამარია]], [[ნეაპოლი-სიკიესი]], [[პავლოს-მელასი]], [[კორდელიო-ევოსმოსი]], [[ამპელიკოპიო-მენემენი]] და მუნიციპალური ერთეულები: [[პილაია]] და [[პანორამა (სალონიკი)|პანორამა]], მუნიციპალიტეტის ნაწილი [[პილაია-ხორტიატისი]].<ref name="urban metro" /> კალიკრატისის რეფორმამდე, სალონიკის ურბანული ტერიტორია შედგებოდა ორჯერ მეტი, საგრძნობლად მცირე ზომის მუნიციპალიტეტისგან, რამაც შექმნა ბიუროკრატიული პრობლემები.<ref>[http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=1&artid=36593 The Metropolitan Governance of Thessaloniki!] {{webarchive|url=https://archive.today/20120716140044/http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=1&artid=36593 |date=16 July 2012 }} (in Greek)</ref> ===სალონიკის მუნიციპალიტეტი=== [[File:Konstantinos-Zervas-2019-10-27.jpg|thumb|200px|მერი [[კონსტანტინოს ზერვასი]]]] სალონიკის მუნიციპალიტეტი ({{lang-grc|Δήμος Θεσαλονίκης}}) მეორე ყველაზე დასახლებული ერთეულია საბერძნეთში [[ათენი]]ს შემდეგ, მოსახლეობა 317 778 (2021 წ.)<ref name="2021census"/> და ფართობი 19 307 კმ². მუნიციპალიტეტი ქმნის სალონიკის ურბანული ტერიტორიის ბირთვს და არის მისი ცენტრალური უბანი (ქალაქის ცენტრი), რომელსაც მოიხსენიებენ როგორც კენტრო, რაც ნიშნავს „ცენტრს“.<ref>{{Cite web|title=Kentro in English with contextual examples – MyMemory|url=https://mymemory.translated.net/en/Greek/English/kentro|access-date=2020-06-04|website=mymemory.translated.net}}</ref> ქალაქის პირველი მერი ოსმან საით ბეი დაინიშნა [[1912]] წელს, როდესაც [[ოსმალეთის იმპერია]]ში მერის ინსტიტუტი შემოიღეს. ამჟამინდელი მერია [[კონსტანტინოს ზერვასი]]. 2011 წელს სალონიკის მუნიციპალიტეტის ბიუჯეტი იყო 464,33 მილიონი ევრო,<ref name="Budget 2011">{{cite web|url=http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/OikonomikesYpiresies/DnsiOikonomikYpiresiwn/TmimaProypologismouLogistikis/Sinoptiki%20katastasi.pdf|title=Σύντομη Οικονομική Κατάσταση Προϋπολογισμού|trans-title=Short Economic Situation of the Budget|publisher=Municipality of Thessaloniki|access-date=27 June 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20141209154023/http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/OikonomikesYpiresies/DnsiOikonomikYpiresiwn/TmimaProypologismouLogistikis/Sinoptiki%20katastasi.pdf|archive-date=9 December 2014|df=dmy-all}}</ref> ხოლო 2012 წლის ბიუჯეტი 409,00 მილიონ ევრომდე შემცირდა.<ref name="Budget 2012">{{cite web|url=http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/OikonomikesYpiresies/DnsiOikonomikYpiresiwn/TmimaProypologismouLogistikis/synoptikh%20katastasi%20etoys%202012.pdf|title=Σύντομη Οικονομική Κατάσταση Προϋπολογισμού|trans-title=Short Economic Situation of the Budget|publisher=Municipality of Thessaloniki|access-date=27 June 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130529022646/http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/OikonomikesYpiresies/DnsiOikonomikYpiresiwn/TmimaProypologismouLogistikis/synoptikh%20katastasi%20etoys%202012.pdf|archive-date=29 May 2013|df=dmy-all}}</ref> ===სხვა=== [[File:Ministry-Salonika.jpg|thumb|სალონიკის მერია, ამჟამად მაკედონიისა და თრაკიის სამინისტრო, აგებულია 1891 წელს]] სალონიკი [[საბერძნეთი]]ს სიდიდით მეორე ქალაქია. იგი გავლენიანი ქალაქია ქვეყნის ჩრდილოეთი ნაწილისათვის და ასევე არის მაკედონიის რეგიონის ცენტრი. ქალაქში მოქმედებს მაკედონიისა და თრაკიის სამინისტრო, რადგან ქალაქი [[მაკედონია (საბერძნეთი)|საბერძნეთის მაკედონიის რეგიონის]] დე-ფაქტო დედაქალაქია. [[საბერძნეთის პრემიერ-მინისტრი]] ჩვეულებრივ ყოველწლიურად [[სალონიკის საერთაშორისო გამოფენა|სალონიკის საერთაშორისო გამოფენის]] გახსნის ღამეს აცხადებს თავისი ადმინისტრაციის პოლიტიკას ისეთ საკითხებზე, როგორიცაა ეკონომიკა. [[2010]] წლის ეკონომიკური კრიზისის პირველ თვეებში, საბერძნეთის მთელი კაბინეტი შეიკრიბა სალონიკში, რათა განეხილათ ქვეყნის მომავალი.<ref>{{cite web|last=ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ|title=Πρεμιέρα Υπουργικού με τρία νομοσχέδια|date=9 September 2010|url=http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=353414|publisher=Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε.|access-date=9 April 2011}}</ref> [[საბერძნეთის პარლამენტი|საბერძნეთის პარლამენტში]] სალონიკის ურბანული ტერიტორია წარმოადგენს 16 ადგილიან საარჩევნო ოლქს. 2019 წლის საბერძნეთის საპარლამენტო არჩევნების მონაცემებით, სალონიკში ყველაზე დიდი პარტია არის [[ახალი დემოკრატია]] ხმების 35,55 %-ით, შემდეგ მოჰყვება [[სირიზა|რადიკალური მემარცხენეების კოალიცია]] (31,29 %) და [[მოძრაობა ცვლილებისათვის]] (6,05 %).<ref name="Elections September 2019">{{cite web|url=https://ekloges.ypes.gr/current/v/home/en/districts/6/ |title=National elections – July 2019 |publisher=Ministry of Interior |access-date=4 August 2019}}</ref> ==ქალაქის იერსახე== ===არქიტექტურა=== სალონიკის არქიტექტურა ასახავს ქალაქის ისტორიული განვითარების ყველა პერიოდს. გარდა კომერციული მნიშვნელობისა, სალონიკი მრავალი საუკუნის განმავლობაში იყო რეგიონის სამხედრო და ადმინისტრაციული ცენტრი და სატრანსპორტო რგოლი [[ევროპა]]სა და [[ლევანტი|ლევანტს]] შორის. ქალაქში დასახლდნენ ვაჭრები და ლტოლვილები მთელი ევროპიდან. კომერციული და საზოგადოებრივი შენობების საჭიროებამ აყვავების ამ ახალ ეპოქაში განაპირობა დიდი შენობების აშენება ქალაქის ცენტრში. ამ პერიოდში ქალაქში შენდებოდა ბანკები, დიდი სასტუმროები, თეატრები, საწყობები და ქარხნები. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] ბოლოს და [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] დასაწყისში ქალაქის დაპროექტებაზე მუშაობდნენ არქიტექტორები: [[ვიტალიანო პოსელი]], [[პიეტრო არიგონი]], [[ქსენოფონ პაიონიდისი]], [[სალვატორ პოსელი]], [[ლეონარდო ჯენარი]], [[ელი მოდიანო]], [[მოშე ჟაკი]], [[ჯოზეფ პლეიბერი]], [[ფრედერიკ ჩარნო]], [[ერნსტ ზილერი]], [[მაქს რუბენსი]], [[ფილიმონ პაიონიდისი]], [[დიმიტრის ანდრონიკოსი]], [[ლევი ერნსტი]], [[ანჯელოს სიაგასი]], [[ალექსანდროს ცონისი]] და სხვა. შენდებოდა ძირითადად [[ეკლექტიკა|ეკლექციზმი]]ს, [[არტ-ნუვო]]სა და [[ნეობაროკო]]ს სტილების გამოყენებით. ქალაქის განლაგება შეიცვალა [[1870]] წლის შემდეგ, როდესაც ზღვისპირა ციხესიმაგრეებმა ადგილი დაუთმო ვრცელ ბურჯებს და დაანგრიეს ქალაქის მრავალი უძველესი კედელი, მათ შორის ქალაქის მთავარი ღირსშესანიშნაობის, თეთრი კოშკის მიმდებარე კედელი. დაინგრა ასევე ბიზანტიური კედელიც, რამაც ქალაქს საშუალება მისცა გაფართოვებულიყო აღმოსავლეთით და დასავლეთით სანაპიროს გასწვრივ.<ref>{{cite web|url=http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/PolitistikesYpiresies/DnsiBibliothikwn/TmimaKentrIstorias/PeripatoiKlironomiassthThessaloniki/Thessaloniki.pdf|title=thessaloniki.gr|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113204658/http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/PolitistikesYpiresies/DnsiBibliothikwn/TmimaKentrIstorias/PeripatoiKlironomiassthThessaloniki/Thessaloniki.pdf|archive-date=13 January 2012|df=dmy-all}}</ref> თავისუფლების მოედნის ზღვისკენ გაფართოებამ დაასრულა ქალაქის ახალი კომერციული ცენტრი და იმ დროისათვის ითვლებოდა ქალაქის ერთ-ერთ ყველაზე აქტიურ მოედნად. ქალაქი გაიზარდა, მუშები გადავიდნენ დასავლეთ რაიონებში, ქარხნებთან სიახლოვისა და სამრეწველო საქმიანობის გამო; ხოლო საშუალო და მაღალი ფენები თანდათან გადავიდნენ ქალაქის ცენტრიდან აღმოსავლეთ გარეუბანში. [[1917]] წელს სალონიკი გამანადგურებელმა ხანძარმა მოიცვა და ქალაქი 32 საათის განმავლობაში უკონტროლოდ იწვა.<ref name=Gerolympos>Gerolympos, Alexandra Karadimou. ''The Redesign of Thessaloniki after the Fire of 1917''. University Studio Press, Thessaloniki, 1995</ref> მან გაანადგურა ქალაქის ისტორიული ცენტრი და მისი არქიტექტურული მემკვიდრეობის დიდი ნაწილი, მაგრამ გზა გაუხსნა თანამედროვე განვითარებისათვის უფრო ფართო გამზირებით და მონუმენტური მოედნებით.<ref name=Gerolympos/><ref name=Gerolympos2>{{cite book|last=Karadimou-Gerolympou|first=Alexandra|title=Urban transformation in the Balkans (1820–1920): Aspects of Balkan town planning and the remaking of Thessaloniki|publisher=University Studio Press|year=1996|isbn=960-12-0553-5}}</ref> {{wide image|Thessaloniki-Aristotelous360.png|900px|align-cap=center|სალონიკის ყველაზე ცნობილი ადგილის, [[არისტოტელეს სკვერი]]ს პანორამული ხედი.}} ===ქალაქის ცენტრი=== [[File:Θεσσαλονίκη 2014 - panoramio (2).jpg|thumb|ძველი სასტუმრო ასტორია, ხანძრის შემდეგი არქიტექტურის ნიმუში]] [[File:Thessalonikki, Macedonia, Greece 777.jpg|thumb|ქუჩა ლადადიკის რაიონში]] [[1917]] წლის სალონიკის დიდი ხანძრის შემდეგ, არქიტექტორთა და ურბანული დამგეგმარების სპეციალისტების ჯგუფმა, [[თომას მაუსონი|თომას მაუსონმა]] და [[ერნესტ ჰებრარი|ერნესტ ჰებრარმა]] ქალაქის ცენტრის აღსადგენად აირჩიეს ბიზანტიური ეპოქის სტილი. ახალი ქალაქის გეგმა მოიცავდა დიაგონალურ ქუჩებს და მონუმენტურ მოედნებს, რომელიც შეუფერხებლად გაატარებდა ტრანსპორტს. [[1917]] წლის გეგმაში გათვალისწინებული იყო ქალაქის მოსახლეობის მომავალში ზრდა და გაფართოება, რომელიც დღესაც საკმარისია.<ref name=Gerolympos/> გეგმა მოიცავდა ადგილებს საზოგადოებრივი შენობებისთვის და ითვალისწინებდა ბიზანტიური ეკლესიებისა და ოსმალეთის მეჩეთების აღდგენას. ისტორიული ცენტრი დაყოფილია რამდენიმე რაიონად, მათ შორისაა: [[დემოკრატიის მოედანი]], რომელიც ასევე ცნობილია როგორც ვარდარისი, [[ლადადიკა]] (სადაც მრავალი გასართობი ადგილი და ტავერნაა განთავსებული), კაპანი (სადაც მდებარეობს ქალაქის ცენტრალური ბაზარი მოდიანო), დიაგონიოსი, ნავარინოუ, როტონდა, აგია-სოფია და იპოდრომიო, რომლებიც განლაგებულია სალონიკის ყველაზე ცენტრალურ წერტილში, არისტოტელოს მოედანზე. ქალაქის ცენტრის დასავლეთ ნაწილში განთავსებულია სალონიკის სასამართლოები, მისი ცენტრალური საერთაშორისო რკინიგზის სადგური და პორტი, ხოლო აღმოსავლეთ მხარეში მდებარეობს ქალაქის ორი უნივერსიტეტი, [[სალონიკის საერთაშორისო გამოფენა|სალონიკის საერთაშორისო საგამოფენო]] ცენტრი, ქალაქის მთავარი [[კაფტანზოგლიოს სტადიონი|სტადიონი]], [[თესალონიკის არქეოლოგიური მუზეუმი|არქეოლოგიური]] და [[სალონიკის ბიზანტიური მუზეუმი|ბიზანტიური]] მუზეუმები, ახალი მერია, ცენტრალური პარკები და ბაღები. ===ანო-პოლი=== ანო-პოლი (ასევე ეძახიან „ძველ ქალაქს“ და სიტყვასიტყვით ითარგმნება, როგორც „ზემო ქალაქი“) კულტურული მემკვიდრეობის მემკვიდრეობის ძეგლია, რომელიც მდებარეობს ქალაქის ცენტრის ჩრდილოეთით. მას [[1917]] წლის დიდი ხანძარი არ შეხებია და არის [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ძეგლი. იგი მოიცავს სალონიკის ყველაზე ტრადიციული ნაწილს, ჯერ კიდევ შემორჩენილია პატარა ქვით მოკირწყლული ქუჩები, ძველი მოედნები და ძველი ბერძნული და ოსმალეთის არქიტექტურით გაფორმებული სახლები. ანო-პოლი სალონიკის პოეტებისა და ინტელექტუალების საყვარელი ადგილია. {{wide image|GR-thessalon-pano-1.jpg|700px|align-cap=center|ქალაქის პანორამა ანო-პოლიდან}} ანოპოლი ასევე არის სალონიკის უმაღლესი წერტილი სადაც ოსმალეთური და ბიზანტიური არქიტექტურის მრავალი ძეგლია შემორჩენილი. [[1422]]-[[1430]] წლებში ხანგრძლივი ალყის შემდეგ [[1430]] წელს ანო-პოლი ოსმალებმა ჩაიგდეს ხელში. დღეს ანო-პოლიდან შესაძლებელია გადაადგილება [[სეიხ-სუ]]ს ტყის ეროვნული პარკისკენ.<ref>{{cite web|url=http://www.seihsou.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=16&Itemid=32|title=Σεϊχ Σου (Seich-Sou)|work=Seich Sou Forest National Park Web site (in Greek)|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101113050610/http://www.seihsou.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=16&Itemid=32|archive-date=13 November 2010|df=dmy-all|accessdate=14 აპრილი 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101113050610/http://www.seihsou.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=16&Itemid=32|archivedate=13 ნოემბერი 2010}}</ref> აქედან იშლება ულამაზესი პანორამული ხედები მთელ ქალაქზე და [[თერმაიკოსის ყურე]]ზე. ნათელ დღეებში ჰორიზონტზე მოსჩანს [[ოლიმპი]]ს მთა, რომელიც ყურის გასწვრივ დაახლოებით 100 კმ-ითაა დაშორებული. ===სხვა რაიონები=== [[File:Ξηροκρήνη Θεσσαλονίκη.jpg|thumb|ხიროკრინის უბანი]] სალონიკის მუნიციპალიტეტში, გარდა ისტორიული ცენტრისა და ზემო ქალაქისა, შედის შემდეგი უბნები: ხიროკრინი, დიკასტირია (სასამართლოები), იქთიოსკალა, პალაიოს-სტათმოსი, ლაჩანოკიპოი, ბეჰცინარი, პანაგია-ფანერომენი, დოქსა, სარანტა-ეკლისიესი, ევანგელისტრია, ტრიანდრია, აგია-ტრიადა-ფალირო, იპოკრატეიო, ხარილაუ, ანალიპსი, დეპოტი და ტოუმბა. ძველი რკინიგზის სადგურის ტერიტორიაზე (პალაიოს-სტათმოსი) დაიწყო [[საბერძნეთის ჰოლოკოსტის მუზეუმი]]ს მშენებლობა.<ref>{{Cite news|date=30 January 2018|title=Θεσσαλονίκη: Όλα όσα έγιναν στο Μουσείο Ολοκαυτώματος – Η γυναίκα που συγκίνησε τον Τσίπρα|work=NewsIT|url=https://www.newsit.gr/politikh/thessaloniki-ola-osa-eginan-sto-mouseio-olokaytomatos-gynaika-pou-sygkinise-ton-tsipra/2400540/}}</ref><ref name="efsyn.gr">{{Cite web |url=https://www.efsyn.gr/arthro/moyseio-olokaytomatos-mnimeio-stin-istoria |title=Mουσείο Ολοκαυτώματος, μνημείο στην Ιστορία |date=2018-01-31 |website=Η Εφημερίδα των Συντακτών |language=el |access-date=2018-09-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180206130448/https://www.efsyn.gr/arthro/moyseio-olokaytomatos-mnimeio-stin-istoria |archivedate=2018-02-06 }}</ref> ამ ტერიტორიაზე მდებარეობს [[სალონიკის რკინიგზის მუზეუმი]], [[წყალმომარაგების მუზეუმი]] და ქალაქის დიდი გასართობი ადგილები, როგორიცაა მილოსი, ფიქსი, ვილკა (რომლებიც განთავსებულია გადაკეთებულ ძველ ქარხნებში). ახალი სალონიკის რკინიგზის სადგური მდებარეობს მონასტირიუს ქუჩაზე. სხვა ფართო და მჭიდროდ აშენებული საცხოვრებელი ადგილებია ხარილაუ და ტუმბა, რომელიც იყოფა „ანო ტუმპად“ და „კატო ტუმპად“. ტუმბას სახელი ეწოდა ტუმბის ბორცვის მიხედვით, სადაც არქეოლოგიური კვლევა მიმდინარეობს. იგი შეიქმნა ლტოლვილების მიერ [[1922]] წელს მცირე აზიის მოსახლეობის გაცვლის (1923–1924) შემდეგ. ეხოქონის გამზირზე, 1920-იან წლებამდე იყო ქალაქის ყველაზე მდიდარი მაცხოვრებლების სახლები და იმ დროისთვის სალონიკის გარეუბანს წარმოადგენდა.<ref>{{cite web |url = http://www.mathra-sights.gr/hotspot.php?id=7&lan=el |title = Municipal Art Gallery (Thessaloniki) – Official Website |archive-url = https://web.archive.org/web/20120518093710/http://www.mathra-sights.gr/hotspot.php?id=7&lan=el |archive-date = 18 May 2012 |url-status = dead |accessdate = 14 აპრილი 2023 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120518093710/http://www.mathra-sights.gr/hotspot.php?id=7&lan=el |archivedate = 18 მაისი 2012 }}</ref> ===სალონიკის ურბანული ტერიტორია=== [[File:Εξωτερική-άποψη-της-Μονής-Λαζαριστών.jpg|thumb|კულტურული ცენტრი მონი-ლაზარისტონი]] სალონიკის უფრო ფართო ურბანული ტერიტორიის სხვა რაიონებია ამპელოკიპი, ელეფთერიო-კორდელიო, მენემენი, ევოსმოსი, ილიუპოლი, სტავრუპოლი, ნიკოპოლი, ნეაპოლი, პოლიხნი, პაეგლოსი, მეტეორა, აგიოს-პავლოსი, კალამარია, პილაია და სიკიესი. ჩრდილო-დასავლეთით მდებარეობს ქალაქის ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვანი კულტურული ცენტრი მონი-ლაზარისტონი, სადაც მდებარეობს თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმის კოსტაკისის კოლექცია და ჩრდილოეთ საბერძნეთის ეროვნული თეატრის ორი თეატრი.<ref>[Official website|http://www.greekstatemuseum.com/ MOMus–Museum of Modern Art–Costakis Collection]</ref><ref>{{cite web|url=http://www.monilazariston.gr/B0E2D3E8.en.aspx|title=Profile|publisher=Monilazariston.gr|date=15 November 2011|access-date=11 March 2012}}</ref> სალონიკის ჩრდილო-დასავლეთით განთავსებულია მრავალი კულტურული შენობა, როგორიცაა მანოს კატრაკისის ღია ცის ქვეშ თეატრი სიკიესში, ლტოლვილთა ელინიზმის მუზეუმი ნეაპოლისში, მუნიციპალური თეატრი და ღია ცის ქვეშ თეატრი ნეაპოლში, მენემენის ახალი კულტურული ცენტრი.<ref>{{Cite web |url=http://www.nikiforidis-cuomo.com/work/buildings/45 |title=Πολιτιστικό Κέντρο, Θέατρο και υπαίθριος Κινηματογράφος Μενεμένης – Αρχιτεκτονικό Γραφείο Πρόδρομου Νικηφορίδη και Bernard Cuomo |archive-url=https://web.archive.org/web/20160609223319/http://www.nikiforidis-cuomo.com/work/buildings/45 |archive-date=2016-06-09 |url-status=live }}</ref> პერიკლეუსის ქუჩაზე მდებარე სტავრუპოლისის ბოტანიკური ბაღი მოიცავს 1000 სახეობის მცენარეს და გაშენებულია 2 ჰა-ზე. გარემოსდაცვითი განათლების ცენტრი კორდელიოში შეიქმნა 1997 წელს და არის სალონიკში ბიოკლიმატური დიზაინის რამდენიმე საჯარო შენობათაგან ერთ-ერთი.<ref>{{Cite web |url=http://www.kpe-thess.gr/el/ |title=Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ελευθερίου-Κορδελιού και Βερτίσκου |access-date=2018-02-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180118153342/http://www.kpe-thess.gr/el/ |archive-date=2018-01-18 |url-status=live }}</ref> ქალაქის ჩრდილო-დასავლეთით მდებარეობს [[მაკედონიის საქალაქთაშორისო ავტობუსების ტერმინალი]] (KTEL), სალონიკის ახალი რკინიგზის სადგური, ზეიტენლიკის მოკავშირეთა მემორიალური სამხედრო სასაფლაო. ძეგლებიდან აღსანიშნავია ბერძნული ეროვნული წინააღმდეგობის ძეგლი სიკიესში, ბერძნული ეროვნული წინააღმდეგობის ძეგლი სტავრუპოლისში, მებრძოლი დედის ქანდაკება ეპტალოფოსის მოედანზე და [[1944]] წლის 11 მაისს ნაცისტების მიერ დახოცილი ახალგაზრდების ძეგლი ხიროკრინში. ეპტალოფოსში, [[1941]] წლის 15 მაისს, ქვეყნის ოკუპაციიდან ერთი თვის შემდეგ, დაარსდა საბერძნეთში პირველი წინააღმდეგობის ორგანიზაცია „ელეფთერია“, თავისი გაზეთით და პირველი არალეგალური სტამბით ქალაქ სალონიკში.<ref>{{Cite web |url=http://www.alterthess.gr/content/ekdilosi-afieroma-stin-efimerida-eleytheria-tin-proti-efimerida-tis-antistasis |title=Εκδήλωση-αφιέρωμα στην εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ", την πρώτη εφημερίδα της Αντίστασης |date=2 April 2016 |access-date=2016-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160404073425/http://www.alterthess.gr/content/ekdilosi-afieroma-stin-efimerida-eleytheria-tin-proti-efimerida-tis-antistasis |archive-date=2016-04-04 |url-status=live }}</ref><ref name="καζάνας1">{{Cite web|url=https://www.efsyn.gr/nisides/241619_i-xirokrini-tis-antistasis|title=Η Ξηροκρήνη της Αντίστασης|last=Καζάνας|first=Γιώργος|date=2020-05-02|website=Εφημερίδα των Συντακτών|access-date=2020-05-09}}</ref> სალონიკის სამხრეთ-აღმოსავლეთი გარკვეულწილად მოხდა ქალაქის ცენტრის გაფართოება. ამ მიმართლებით მდებარეობს მეგალუ ალექსანდრუსის, გეორგიო პაპანდრეუსის, ვასილეოს გეორგიუსის, ვასილისის ოლგასის, დელფონის, კონსტანტინუ კარამანლისის და პაპანასტასიუს პროსპექტები. მუნიციპალიტეტი [[კალამარია]] მდებარეობს სამხრეთ-აღმოსავლეთ სალონიკში. ამ ტერიტორიაზე დასახლდნენ მცირე აზიიდან და აღმოსავლეთ თრაკიიდან [[1922]] წელს გადმოსახლებული ბერძნები.<ref>ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ, εκδόσεις Μαλλιάρη, 978-960-457-587-9.</ref> აქ მდებარეობს [[ჩრდილოეთ საბერძნეთის საზღვაო სარდლობა]] და ძველი სამეფო სასახლე (ე. წ. პალატაკი), რომელიც მდებარეობს მიკრო-ემვოლოს კონცხის ყველაზე დასავლეთ წერტილზე. ===იუნესკოს ადრექრისტიანული და ბიზანტიური ძეგლები=== [[ფაილი:Church of Saint Demetrios - panoramio.jpg|thumb|upright=0.9|ქალაქის მფარველის, [[დიმიტრი თესალონიკელი|წმინდა დიმიტრის]] [[სალონიკის წმინდა დემეტრეს ბაზილიკა|ბაზილიკა]], აგებულია IV საუკუნეში]] [[ფაილი:Hagia Sofia Thessaloniki.jpg|thumb|[[აია-სოფია (სალონიკი)|აია-სოფია]], სალონიკი]] [[ფაილი:THES Panaghia Chalkeon 5944.JPG|thumb|upright=0.9|[[პანაგია-ხალკეონი]], 1028 წელს აგებული ეკლესია სალონიკში, იუნესკოს 15 ძეგლიდან ერთ-ერთი]] [[ფაილი:Βυζαντινό λουτρό Άνω Πόλης 1788.jpg|thumb|upright=0.9|[[ბიზანტიური აბანო (სალონიკი)|ბიზანტიური აბანო]] ქალაქის ციტადელში]] ადრეულ ქრისტიანულ და [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიურ]] პერიოდებში სალონიკის სტრატეგიული მნიშვნელობის გამო, ქალაქში რამდენიმე ადრექრისტიანული ძეგლია, რომლებმაც მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანეს [[ბიზანტიური ხელოვნება|ბიზანტიური ხელოვნებისა]] და [[ბიზანტიური არქიტექტურა|არქიტექტურის]] განვითარებაში როგორც [[ბიზანტიის იმპერია]]ში, ასევე [[სერბეთი|სერბეთში]].<ref name="UNESCO"/> ბიზანტიური საიმპერატორო არქიტექტურისა და სალონიკის აყვავება ერთმანეთს ემთხვევა, განსაკუთრებით იმპერიის არსებობის პირველ წლებში.<ref name="UNESCO"/> სწორედ ამ დროს ააგეს რომის იმპერატორ [[გალერიუსი]]ს კომპლექსი, ასევე [[სალონიკის წმინდა დემეტრეს ბაზილიკა|ჰაგიოს დემეტრეს]] პირველი ეკლესია.<ref name="UNESCO"/> [[VIII საუკუნე|VIII საუკუნისთვის]] ქალაქი გახდა ბიზანტიის იმპერიის მნიშვნელოვანი ადმინისტრაციული ცენტრი და დაკავებული იყო იმპერიის ბალკანეთის საკითხების მოგვარებით.<ref name="AUTH 2">[http://www.auth.gr/univ/city/city/index_el.html Aristotle University of Thessaloniki, "The City of Thessaloniki"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110517174744/http://www.auth.gr/univ/city/city/index_el.html |date=17 May 2011 }} (in Greek)</ref> ამ პერიოდში ქალაქში შეიქმნა უფრო ცნობილი ქრისტიანული ეკლესიები, რომლებიც ამჟამად [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ძეგლის ნაწილია. კერძოდ, [[სალონიკის წმინდა ეკატერინეს ეკლესია|წმინდა ეკატერინეს ეკლესია]], [[აია-სოფია (სალონიკი)|სალონიკის აია სოფია]], [[ახეიროპოეტიოს ეკლესია]], [[პანაგია-ხალკეონის ეკლესია]].<ref name="UNESCO"/> [[1430]] წელს [[ოსმალეთის იმპერია]]მ აიღო სალონიკი და ქალაქის ეკლესიების უმეტესობა გადაკეთდა მეჩეთებად. თუმცა იმ პერიოდის მოგზაურები აღნიშნავენ ეკლესიების სიმარავლეს ოსმალურ სალონიკშიც.<ref name="UNESCO"/> წმინდა დემეტრეს ეკლესია, ისევე როგორც ბევრი სხვა ქალაქის ძეგლი, დაიწვა [[1917]] წლის სალონიკის დიდი ხანძრის დროს, მაგრამ იგი აღადგინეს. [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს ქალაქი ინტენსიურად იბომბებოდა და სალონიკის მრავალი ადრექრისტული და ბიზანტიური ძეგლი ძლიერ დაზიანდა.<ref name="AUTH 2"/> ზოგიერთი ძეგლი არ აღდგენილა 1980-იან წლებამდე. სალონიკიდან უფრო მეტი ძეგლია შეტანილი [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] სიაში, ვიდრე საბერძნეთის ნებისმიერ სხვა ქალაქიდან, სულ 15 ძეგლი. იუნესკოს სიაში არიან [[1988]] წლიდან.<ref name="UNESCO"/> ===ქალაქის ძეგლები=== [[File:Θεσσαλονίκη 2014 (The Statue of Alexander the Great) - panoramio (2).jpg|thumb|200px|[[ალექსანდრე მაკედონელი]]ს ძეგლი]] ქალაქში დაახლოებით 150 ქანდაკება ან ბიუსტია.<ref>{{cite web| url = https://www.karfitsa.gr/ta-150-agalmata-tis-thessalonikis/| title = 150 αγάλματα της Θεσσαλονίκης| date = 29 June 2014}}</ref> ყველაზე ცნობილია [[ალექსანდრე მაკედონელი]]ს ძეგლი, რომელიც აღმართეს [[1973]] წელს და შექმნილია მოქანდაკე [[ევანგელოს მუსტაკასი]]ს მიერ; [[კონსტანტინოს I]]-ის ქანდაკება დემოკრატიის მოედანზე, რომელიც მოქანდაკე გეორგიოს დიმიტრიადესს ეკუთვნის. სხვა ღირსშესანიშნავი ქანდაკებებია მოქანდაკე [[ჯანის პაპასი]]ს [[ელეფთერიოს ვენიზელოსი]], [[ნატალია მელა]]ს [[პავლოს მელასი]], [[მემოს მაკრისი]]ს მიერ შექმნილი [[ემანუელ პაპასი]]ს ქანდაკება, მოქანდაკე [[ათანასიო აპარტისი]]ს ნამუშევარი [[ქრისოსტომოს სმირნელი]]ს ძეგლი და [[გიორგიოს ზონგოლოპულოსი]]ს სხვადასხვა ქმნილებები. ===სალონიკი 2012 - პროგრამა=== [[1912]] წელს სალონიკის საბერძნეთთან შეერთებიდან 100 წლისთავთან დაკავშირებით, მთავრობამ გამოაცხადა ქალაქის განვითარების ფართომასშტაბიანი პროგრამა, რომელიც მიზნად ისახავს ამჟამინდელი გარემოსდაცვითი და სივრცითი პრობლემების მოგვარებას, რაც ქალაქის წინაშე დგას.<ref name="2012-1">[http://government.gov.gr/2010/09/22/1937/ Hellenic Government – Thessaloniki 2012 Program] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110519153237/http://government.gov.gr/2010/09/22/1937/ |date=19 May 2011 }} (in Greek)</ref> უფრო კონკრეტულად, პროგრამა რადიკალურად შეცვლის ქალაქის იერსახეს<ref name="2012-1"/> სალონიკის საერთაშორისო საგამოფენო ცენტრი და სალონიკის საერთაშორისო გამოფენის მოედანი გადავა ქალაქის ცენტრის გარეთ და ამჟამინდელი ტერიტორია მეტროპოლიტენ პარკად გადაიქცევა.<ref name="2012-2">[http://www.ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=ojoG1PRSCZg%3d&tabid=367 Ministry of the Environment, of Energy and of Climate Change – Complete presentation] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721084132/http://www.ypeka.gr/LinkClick.aspx?fileticket=ojoG1PRSCZg=&tabid=367 |date=21 July 2011 }} (in Greek)</ref> დაიწყება ნავსადგურის სრული ხელახალი განვითარება და ლაჩანოკიპოის და დენდროპოტამოსის რაიონები (სალონიკის პორტის უკან და მის მახლობლად) კომერციულ ბიზნეს უბნად გადაიქცევა, აიგება ცათამბჯენები.<ref>{{cite news|title=Σε επιχειρηματικό πάρκο μεταμορφώνονται οι Λαχανόκηποι ("Laxanokipoi is transformed into business district")|url=http://boreia.gr/index.php?module=news&func=display&sid=11225|access-date=8 August 2011|newspaper=VORIA.gr|date=26 February 2010|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120327155827/http://boreia.gr/index.php?module=news&func=display&sid=11225|archive-date=27 March 2012|df=dmy-all}}</ref> გეგმა ასევე ითვალისწინებს ახალი ფართო გამზირების შექმნას ქალაქის გარეუბნებში<ref name="2012-2"/> და მხოლოდ ფეხით მოსიარულეთა ზონების შექმნას ქალაქის ცენტრში.<ref name="2012-2"/> გარდა ამისა, პროგრამა მოიცავს [[სეი-სუ]]ს ტყის ეროვნული პარკის იურისდიქციის გაფართოების გეგმებს.<ref name="2012-1"/> გაუმჯობესდება ეროვნული პარკისკენ ქალაქის ცენტრიდან მისვლა. სამინისტროში აცხადებენ, რომ პროექტის განხორციელებას დაახლოებით 15 წელი დასჭირდება და დასრულდება [[2025]] წელს.<ref name="2012-2"/> გეგმის ნაწილი განხორციელდა სალონიკის მუნიციპალიტეტის მიერ ქალაქის ცენტრში ფეხით მოსიარულეთა ზონების შექმნით, გაუმჯობესდა სანაპირო ზოლი. მისი პირველი ნაწილი გაიხსნა 2008 წელს და [[საბერძნეთის არქიტექტურის ინსტიტუტი|საბერძნეთის არქიტექტურის ინსტიტუტმა]] დააჯილდოვა, როგორც საუკეთესო საჯარო პროექტი საბერძნეთში ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში.<ref>{{cite web|url=http://www.makthes.gr/news/arts/36883/|title=ΝΕΑ ΠΑΡΑΛΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Καινούργια και βραβευμένη! – Εφημερίδα Μακεδονία της Θεσσαλονίκης|publisher=Makthes.gr|access-date=19 January 2014|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20130616005026/http://www.makthes.gr/news/arts/36883/|archive-date=16 June 2013|df=dmy-all|archiveurl=https://archive.today/20130616005026/http://www.makthes.gr/news/arts/36883/|archivedate=16 ივნისი 2013}}</ref> სალონიკის მუნიციპალიტეტების განახლების ბიუჯეტი 28,2 მლნ [[ევრო]]ს შეადგენს.<ref>{{Cite news|url=http://www.makthes.gr/news/reportage/71129/|script-title=el:Στα 28 εκατ. ευρώ το τεχνικό πρόγραμμα του δήμου|newspaper=Makedonia|location=Thessaloniki|date=23 March 2011|access-date=25 March 2011|language=el|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20120906162343/http://www.makthes.gr/news/reportage/71129/|archive-date=6 September 2012|df=dmy-all}}</ref> ==ეკონომიკა== [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] პერიოდში სალონიკმა მოიპოვა ეკონომიკურ უპირატესობა და გახდა ბალკანეთის მთავარი ეკონომიკური ცენტრი. რომაულმა მშვიდობამ და ქალაქის სტრატეგიულმა მდებარეობამ განაპირობა Via Egnatia-ს საშუალებით რომსა და ბიზანტიას შორის ვაჭრობის გამარტივება.<ref name="Companion to Macedonia"/> Via Egnatia ასევე ფუნქციონირებდა, როგორც რომის იმპერიასა და აზიის ერებს შორის კომუნიკაციის მნიშვნელოვანი ხაზი,[209] განსაკუთრებით აბრეშუმის გზასთან მიმართებაში.<ref name="Companion to Macedonia">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=QsJ183uUDkMC&q=Via+Egnatia+Thessaloniki&pg=PA565|title=A Companion to Ancient Macedonia|year=2011|publisher=John Wiley & Sons|author1=Joseph Roisman |author2=Ian Worthington |access-date=18 April 2012|isbn=9781444351637}}</ref> რომის იმპერიის დასავლეთ და აღმოსავლეთ ნაწილებად გაყოფის შემდეგ სალონიკი გახდა [[აღმოსავლეთ რომის იმპერია|აღმოსავლეთ რომის იმპერიის]] სიდიდით მეორე ქალაქი ახალი რომის (კონსტანტინოპოლის) შემდეგ.<ref name="DCCXVI"/><ref name="Companion to Macedonia"/> იმპერიის დროს სალონიკი იყო უდიდესი პორტი ბალკანეთში.<ref name="Economic Ideas">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=0-cM9wDXYvgC&q=Thessaloniki|title=Ancient and Medieval Economic Ideas and Concepts of Social Justice|year=1998|publisher= BRILL|author1=S. Todd Lowry |author2=Barry Lewis |author3=John Gordon |access-date=18 April 2012|isbn=9004099646}}</ref> [[1423]] წელს ვენეციის კუთვნილებაში გადავიდა, ხოლო [[1430]] წელს დაიპყრეს ოსმალებმა. ოსმალეთის მმართველობის დროს ქალაქმა შეინარჩუნა თავისი პოზიცია და კვლავ რჩებოდა როგორც ყველაზე მნიშვნელოვანი სავაჭრო ცენტრი ბალკანეთში.<ref name="Economic History"/> წარმოება, გადაზიდვა და ვაჭრობა იყო ქალაქის ეკონომიკის ყველაზე მნიშვნელოვანი კომპონენტი ოსმალეთის პერიოდში,<ref name="Economic History"/> და იმ დროისთვის ქალაქის ვაჭრობას ეთნიკური ბერძნები აკონტროლებდნენ. სალონიკის ეკონომიკისთვის ისტორიულად მნიშვნელოვანი იყო თამბაქოს მრეწველობა<ref name="Tobacco">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=XYU9AAAAIAAJ&q=Thessaloniki+industrialization&pg=PA259|title=Industrialization in Developing and Peripheral Regions|year=1986|publisher= Routledge|author=F. E. Ian Hamilton|access-date=18 April 2012|isbn=9780709938279}}</ref> და საბანკო საქმე (ოსმალეთის წლებში სალონიკი იყო დასავლეთ ევროპის ინვესტიციების მთავარი ცენტრი, 1909 წელს სალონიკის ბანკს ჰქონდა 20 მილიონი ფრანგული ფრანკის კაპიტალი).<ref name="Economic History"/> ===სერვისები=== [[File:Stoa Malakopi.jpg|thumb|200px|[[სალონიკის ბანკი]]ს ძველი შენობა]] მომსახურების სექტორი სალონიკის მთლიანი სამუშაო ძალის თითქმის ორ მესამედს შეადგენს.<ref name="Globalization">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=v6itRdhjTZwC&q=manufacturing&pg=PA82|title=Globalisation, Migration and Socio-Economic Change in Contemporary Greece: Processes of Social Incorporation of Balkan Immigrants in Thessaloniki|publisher=Amsterdam University Press|author=Panos Arion Hatziprokopiou|access-date=18 June 2012|isbn=9789053568736|year=2006}}</ref> სერვისებში მომუშავეებიდან 20 % ვაჭრობაშია დასაქმებული; 13 % განათლებასა და ჯანდაცვაში; უძრავ ქონებაში 7,1 %; 6,3 % ტრანსპორტის და კავშირგაბმულობის სფეროში; 6,1 % საფინანსო ინდუსტრიაში; 5,7 % საჯარო მმართველობისა და სადაზღვევო სერვისებში; ხოლო სასტუმროებსა და რესტორნებში 5,4 %.<ref name="Globalization"/> სალონიკის პორტი, არის [[ეგეოსის ზღვა|ეგეოსის ზღვის]] ერთ-ერთი უდიდესი პორტი და არის მთავარი კარიბჭე ბალკანეთის შიდა რეგიონებში.<ref name="Development"/><ref name="THPA">{{cite web|url=http://www.thpa.gr/files/general/leaflet.pdf |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.thpa.gr/files/general/leaflet.pdf |archive-date=2022-10-09 |url-status=live|title=The port CITY|year=2010|publisher=Thessaloniki Port Authority|access-date=2 December 2011}}</ref> 2010 წელს 15,8 მილიონ ტონაზე მეტი იყო ტვირთი გავიდა ქალაქის პორტიდან,<ref name="Eurostat ports">{{cite web|url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=mar_go_aa&lang=en|title=Maritime transport – Goods (gross weight) – Annual data – All ports – by direction|year=2010|publisher=[[Eurostat]]|access-date=2 December 2011}}</ref> რაც მას მეორე უმსხვილეს პორტად აქცევს საბერძნეთში [[აიოი-თეოდოროი]]ს შემდეგ. ბოლო წლებში სალონიკი აღმოსავლეთ ხმელთაშუა ზღვაში კრუიზების მთავარ პორტად იქცა.<ref name="THPA"/> საბერძნეთის ტურიზმის სამინისტრო თვლის, რომ სალონიკი არის საბერძნეთის მეორე ყველაზე მნიშვნელოვანი კომერციული პორტი.<ref name="Royal Caribbean">{{cite web |url=http://www.thpa.gr/files/general/portthess7.pdf |title=I"Οχημα" η κρουαζιέρα για τον ελληνικό τουρισμό |trans-title=Cruising as a means for Greek tourism |publisher=www.thpa.gr |work=Port.Thess (July–August 2011 edition) |page=3 |year=2011 |access-date=16 August 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110820104815/http://www.thpa.gr/files/general/portthess7.pdf |archive-date=20 August 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110820104815/http://www.thpa.gr/files/general/portthess7.pdf |archivedate=20 აგვისტო 2011 }}</ref> [[2011]] წელს სალონიკის პორტში სულ 30 საკრუიზო გემი შევიდა.<ref name="Royal Caribbean"/> ===კომპანიები=== [[მეორე მსოფლიო ომი]]სა და [[საბერძნეთის სამოქალაქო ომი]]ს შემდეგ, 1950-იანი წლების შუა ხანებში დაიწყო ქალაქის გარეუბნების ინდუსტრიალიზაცია.<ref>Note also the concomitant decrease of water cleanliness in Glenn Eldon Curtis, ed., ''Greece, a Country Study'', Volume 550, Issues 87-995 (Washington, DC: Federal Research Division, United States Department of the Army, 1995), 92–107. {{ISBN|0844408565}}</ref> 1980-იან წლებში მოხდა ისეთ ქარხნების გაჩერება, რომლებიც ძირითადად ავტომობილებს აწარმოებდნენ (Agricola, AutoDiana, EBIAM, Motoemil, Pantelemidis-TITAN და C.AR.). 1990-იანი წლებიდან კომპანიებმა ისარგებლეს იაფი შრომის ბაზრით და სხვა ქვეყნების უფრო სუსტი რეგულაციებით, რის გამოც უმსხვილესმა კომპანიებმა დახურეს ქარხნები. ასეთი კომპანიები იყო [[Goodyear]],<ref>{{cite web|url=http://www.pfi.gr/|title=Pfi (Βφλ)|publisher=Pfi.gr|access-date=11 March 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120313053025/http://www.pfi.gr/|archive-date=13 March 2012|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120313053025/http://www.pfi.gr/|archivedate=13 მარტი 2012}}</ref> AVEZ-ის მაკარონის ინდუსტრია (ერთ-ერთი პირველი სამრეწველო ქარხანა ჩრდილოეთ საბერძნეთში, რომელიც ააშენეს 1926 წელს),<ref>{{cite web|url=http://www.makthes.gr/index.php?name=News&file=article&sid=10661|title=Information is in Greek from one of the city's largest dailies|publisher=Makthes.gr|date=29 December 2007|access-date=22 March 2009|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20081228000324/http://www.makthes.gr/index.php?name=News&file=article&sid=10661|archive-date=28 December 2008|df=dmy-all}}</ref> Philkeram Johnson, [[AGNO dairy]] და [[VIAMIL]]. თუმცა, სალონიკი ბალკანეთსა და საბერძნეთში კვლავ რჩება მთავარ ბიზნეს ცენტრად, სადაც მრავალი მნიშვნელოვანი ბერძნული კომპანია მდებარეობს. კერძოდ Hellenic Vehicle Industry (ELVO), Namco, Astra Airlines, Ellinair, Pyramis და MLS Multimedia, რომელმაც 2012 წელს წარმოადგინა პირველი ბერძნული სმარტფონი.<ref>{{cite web|url=http://www.skai.gr/news/technology/article/207430/smartphone-made-in-greece-/|title=Smartphone Made in Greece!|date=5 July 2012|publisher=[[Skai TV]]|access-date=5 July 2012|archive-date=8 February 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150208002944/http://www.skai.gr/news/technology/article/207430/smartphone-made-in-greece-/|url-status=dead}}</ref> 1960-იანი წლების დასაწყისში [[Standard Oil]]-ისა და [[ESSO-Pappas]]-ის თანამშრომლობით შეიქმნა დიდი ინდუსტრიული ზონა, რომელიც შეიცავდა გადამამუშავებელ ქარხნებს, ნავთობგადამამუშავებელ ქარხანას და ფოლადის წარმოებას. [[Titan Cement]]-ს ასევე აქვს ობიექტები ქალაქგარეთ.<ref>{{cite web| url = https://www.businessnews.gr/article/90964/titan-o-eghorios-kolossos-me-tin-polyethniki-paroysia| title = ΤΙΤΑΝ: Ο εγχώριος κολοσσός| access-date = 19 April 2019| archive-date = 19 April 2019| archive-url = https://web.archive.org/web/20190419093345/https://www.businessnews.gr/article/90964/titan-o-eghorios-kolossos-me-tin-polyethniki-paroysia| url-status = dead| archiveurl = https://web.archive.org/web/20190419093345/https://www.businessnews.gr/article/90964/titan-o-eghorios-kolossos-me-tin-polyethniki-paroysia| archivedate = 19 აპრილი 2019}}</ref> მულტინაციონალურ კომპანიებს, როგორიცაა [[Air Liquide]], Cyanamid, [[Nestlé]], [[Pfizer]], [[Coca-Cola Hellenic Bottling Company]] და [[Vivartia]], ასევე აქვთ სამრეწველო ობიექტები ქალაქის გარეუბნებში.<ref>{{cite web| url = https://www.tovima.gr/2008/11/24/finance/polyethnikoi-biomixanikoi-kolossoi-stin-ellada/| title = Πολυεθνικοί βιομηχανικοί κολοσσοί στην Ελλάδα}}</ref> კვების ინდუსტრიაში მნიშვნელოვანი წვლილი აქვს American Farm School-ს.<ref>{{cite web| url = http://www.greece-is.com/the-american-farm-school-21st-century-farming/| title = American farm school| date = 28 December 2017}}</ref> ==დემოგრაფია== ===ისტორიული ეთნიკური სტატისტიკა=== ქვემოთ მოყვანილი ცხრილი აჩვენებს სალონიკის ეთნიკურ სტატისტიკას XIX საუკუნის ბოლოსა და XX საუკუნის დასაწყისში. {|class="wikitable" |- !წელი !colspan="2"|სულ !colspan="2"|ებრაელი !colspan="2"|თურქი !colspan="2"|ბერძენი !colspan="2"|ბულგარელები !colspan="2"|ბოშა !colspan="2"|სხვა |- align="right" |align="left"|1890<ref name=19thcen/> |118,000 |100% |55,000 |47% |39,000 |22% |28,000 |14% |14,000 |8% |5,500 |2% |8,500 |7% |- align="right" |align="left"|1913 წლისთვის<ref name=20thcen/> |157,889 |100% |61,439 |39% |45,889 |29% |39,956 |25% |6,263 |4% |2,721 |2% |1,621 |1% |} ===მოსახლეობის დინამიკა=== სალონიკის მუნიციპალიტეტი ყველაზე ხალხმრავალია სალონიკის ურბანულ მხარეში. მისი მოსახლეობა გაიზარდა უახლესი აღწერით და აგლომერაციის მოსახლეობამ მილიონს გადააჭარბა. ქალაქი წარმოადგენს სალონიკის აგლომერაციის ცენტრს, 2021 წლის უახლესი აღწერით ქალაქში 1 091 424 ადამიანი ცხოვრობს.<ref name="2011census"/> {| class="wikitable" |+ მოსახლეობის დინამიკა |- ! წელი !! მოსახლეობა<ref name="The Balkans"/><ref name=Gerolympos/><ref name="2011census"/><ref name="Sieur de la Croix population">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=p6vdPgAACAAJ&q=%CE%97+%CE%98%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%BA%CE%B7+%CF%84%CF%89%CE%BD+%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B7%CE%B3%CE%B7%CF%84%CF%8E%CE%BD|title=Personal Journals|author=Sieur de la Croix|year=1679|work=Η Θεσσαλονίκη των Περιηγητών 1430–1930|publisher=Εταιρία Μακεδονικών Σπουδών|language=el|access-date=2 August 2011|isbn=9789607265913}}</ref><ref name="Molho">Molho, Rena. [http://www.jmth.gr/web/thejews/pages/pages/history/pages/his.htm The Jerusalem of the Balkans: Salonica 1856–1919] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081226001725/http://www.jmth.gr/web/thejews/pages/pages/history/pages/his.htm |date=26 December 2008 }} ''The Jewish Museum of Thessaloniki''. URL accessed 10 July 2006.</ref><ref name=pop>{{cite web|url=http://www.statistics.gr/Main_eng.asp|title=Population of Greece|work=General Secretariat Of National Statistical Service Of Greece|publisher=www.statistics.gr|access-date=2 August 2007|year=2001|archive-url=https://web.archive.org/web/20070701001022/http://www.statistics.gr/Main_eng.asp <!-- Bot retrieved archive -->|archive-date=1 July 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070701001022/http://www.statistics.gr/Main_eng.asp|archivedate=1 ივლისი 2007}}</ref><ref>{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=DP4UiA4gQNMC&q=population%2520of%2520thessalonica&pg=PA687 |title=Bible Knowledge Commentary |publisher=David C Cook |isbn=978-0-88207-812-0 |editor-last=Walvoord |editor-first=John. F. |date=1983 |language=en |editor-last2=Zuck |editor-first2=Roy B.}}</ref> |- | 100|| 200 000 |- | 1348|| 150 000 |- | 1453|| 40 000 |- | 1679|| 36 000 |- | 1842|| 70 000 |- | 1870|| 90 000 |- | 1882|| 85 000 |- | 1890 || 118 000 |- | 1902|| 126 000 |- | 1913|| 157 000 |- | 1917|| 230 000 |- | 1951|| 297 164 |- | 1961 || 377 026 |- | 1981|| 406 413 |- | 2001|| 954 027 |- | 2011|| 1 030 338 |- | 2021|| 1 091 424 |} {|class="wikitable" style="width:400px;" |+ '''სალონიკის მუნიციპალიტეტისა და აგლომერაციის მოსახლეობა''' ! წელი!! მუნიციპალიტეტი !! აგლომერაცია !! ადგილი |- |2001||363 987<ref name=pop/>||954,027<ref name=pop/>||{{flagicon|GRE}} მე-2 |- |2011||325 182<ref name="2011census">{{cite web |title=el:Απογραφή Πληθυσμού – Κατοικιών 2011. ΜΟΝΙΜΟΣ Πληθυσμός |trans-title=Detailed census results 2011 |url=http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/General/resident_population_census2011.xls |publisher=[[Hellenic Statistical Authority]] |format=xls |date=6 September 2013 |access-date=20 February 2015 |language=el |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131225194213/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/General/resident_population_census2011.xls |archive-date=25 December 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151016063627/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/General/resident_population_census2011.xls |archivedate=16 ოქტომბერი 2015 }}</ref>||1 030 338<ref name="2011census" /> |- |2021||317 778<ref name="2021census">{{cite press release |title=Census 2021 GR|url=https://elstat-outsourcers.statistics.gr/Census2022_GR.pdf |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://elstat-outsourcers.statistics.gr/Census2022_GR.pdf |archive-date=2022-10-09 |url-status=live|publisher=[[Hellenic Statistical Authority]]|date=2022-07-19|access-date=2022-09-12}}</ref>||1 091 424<ref name="2011census"/> ||{{flagicon|GRE}} მე-2 |} ===ებრაელები სალონიკში=== [[File:Diaspora salonika.svg|thumb|upright=1.1|ებრაელთა მიგრაციის გზები ქალაქში]] ებრაული მოსახლეობა საბერძნეთში ყველაზე ძველია ევროპის მატერიკზე. როდესაც [[პავლე მოციქული]] ჩავიდა სალონიკში, იგი ასწავლიდა იმ მხარეში, რასაც დღეს ანო-პოლი ჰქვია. მოგვიანებით, ოსმალეთის პერიოდში, [[ესპანეთი]]დან სეფარდი ებრაელების ჩამოსვლის შემდეგ, სალონიკის თემი ძირითადად სეფარდული გახდა. სალონიკი გახდა სეფარდი [[ებრაელები]]ს ყველაზე დიდი ცენტრი ევროპაში, რომლებმაც ქალაქს მეტსახელად შეარქვეს „la madre de Israel“ („ისრაელის დედა“)<ref name="Holocaust"/> და „ბალკანეთის იერუსალიმი“.<ref>Abrams, Dennis (2009); ''[https://books.google.com/books?id=YkKVeMIMOmoC&dq=sarkozy+jewish&pg=PA26 Nicolas Sarkozy (Modern World Leaders)]'', Chelsea House Publishers, p. 26, Library Binding edition, {{ISBN|1-60413-081-4}}</ref> ქალაქში ასევე ცხოვრობდნენ ბერძნულენოვანი [[რომანიოტები]]. [[1902]] წლის ოსმალეთის აღწერის მიხედვით სალონიკის სეფარდის თემი მოსახლეობის ნახევარს შეადგენდა, ხოლო [[1913]] წლისათვის მოსახლეობის თითქმის 40 %-ს. ებრაელები მთავარ როლს სრულებდნენ ვაჭრობაში, სანამ ეთნიკური ბერძენი მოსახლეობა არ გაიზარდა მას შემდეგ, რაც 1913 წელს სალონიკი საბერძნეთის სამეფოში შევიდა. 1680-იანი წლებისთვის სეფარდი ებრაელების დაახლოებით 300 ოჯახმა მიიღო ისლამი, ეწოდათ „Dönmeh“ („მოქცეული“) და გადასახლდნენ სალონიკში, რომლის მოსახლეობა უმეტესად ებრაელი იყო. მათ შექმნეს აქტიური საზოგადოება, რომელიც დომინირებდა დაახლოებით 250 წლის განმავლობაში. მათი მრავალი შთამომავალი მოგვიანებით გახდა ცნობილი ვაჭარი.<ref>Kirsch, Adam [http://www.tnr.com/book/review/the-other-secret-jews ''The Other Secret Jews''] – Review of Marc David Baer's ''The Dönme: Jewish Converts, Muslim Revolutionaries, and Secular Turks'', ''The New Republic'', 15 February 2010. Retrieved 21 February 2010.</ref> სალონიკის მკვიდრი ებრაელები საუბრობდნენ [[ლადინო]]ს დიალექტზე.<ref>{{cite web|last=Kushner|first=Aviya|title=Is the language of Sephardic Jews, undergoing a revival?|url=http://www.myjewishlearning.com/culture/2/Languages/Other_Jewish_Languages/Ladino/Today.shtml|work=My Jewish Learning|publisher=Ladino Today|access-date=9 April 2011|archive-date=1 May 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501014554/http://www.myjewishlearning.com/culture/2/Languages/Other_Jewish_Languages/Ladino/Today.shtml|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110501014554/http://www.myjewishlearning.com/culture/2/Languages/Other_Jewish_Languages/Ladino/Today.shtml|archivedate=1 მაისი 2011}}</ref> [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] მეორე ნახევრიდან ოსმალეთის რეფორმების შედეგად ებრაულ თემს აღმავლობის ეპოქა დაუდგათ. სალონიკში დასახლდა მრავალი ფრანგი და იტალიელი ებრაელი ([[ლივორნო]]დან და სხვა ქალაქებიდან), რომლებიც გავლენიანი იყვნენ განათლების ახალი მეთოდების დანერგვაში და ებრაელი მოსახლეობისთვის ახალი სკოლების დაარსებაში. მოდერნისტებმა ინდუსტრიული დასავლეთ ევროპიდან ქალაქში შემოიტანეს ახალი ტექნიკა და იდეები და 1880-იანი წლებიდან ქალაქში დაიწყო ინდუსტრიალიზაცია. იტალიელი ებრაელები ძმები ალატინები ხელმძღვანელობდნენ ებრაულ მეწარმეობას, აარსებდნენ ქარხნებს და კვების მრეწველობის დაწესებულებებს, ამზადებდნენ აგურს და აგებდნენ თამბაქოს გადამამუშავებელ ქარხნებს. [[File:Jews_of_Salonika-1917.jpg|thumb|left|upright=0.9|ებრაული ოჯახი სალონიკში, 1917 წელი]] [[1913]] წელს, ბალკანეთის ომების შემდეგ სალონიკი [[საბერძნეთის სამეფო]]ს შემადგენლობაში შევიდა. თავდაპირველად საზოგადოება შიშობდა, რომ ანექსია სირთულეებს გამოიწვევდა და პირველ წლებში მათი პოლიტიკური პოზიცია, ზოგადად, ანტივენიზელისტური და პროროალისტ-კონსერვატიული იყო. 1917 წლის სალონიკის დიდმა ხანძარმა დროს გადაწვა ქალაქის ცენტრის დიდი ნაწილი და 50 000 ებრაელი უსახლკაროდ დატოვა.<ref name="History">{{cite web |url=http://www.jmth.gr/web/thejews/pages/pages/history/pages/his.htm |author=Yakov Benmayor |title=History of Jews in Thessaloniki |publisher=Jewish Museum of Thessaloniki |access-date=5 January 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081226001725/http://www.jmth.gr/web/thejews/pages/pages/history/pages/his.htm |archive-date=26 December 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081226001725/http://www.jmth.gr/web/thejews/pages/pages/history/pages/his.htm |archivedate=26 დეკემბერი 2008 }}</ref> ებრაელების დიდი ნაწილი არ დაელოდა ქალაქის აღდგენას და სახლებისა და ბიზნესის დაკარგვის შემდეგ ემიგრაციაში წავიდა [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ამერიკის შეერთებულ შტატებში]], [[პალესტინა]]სა და [[პარიზი|პარიზში]].<ref>{{cite web|title=The Great Fire in Salonica|url=http://www.mlahanas.de/Greece/History/GreatFireInSalonica1917.html|work=Greece History|publisher=Hellenica Website|access-date=9 April 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111018013408/http://www.mlahanas.de/Greece/History/GreatFireInSalonica1917.html|archive-date=18 October 2011|df=dmy-all}}</ref> [[File:Monastir Synagogue.JPG|thumb|upright=0.9|მონასტირის სინაგოგა]] [[1922]] წელს თურქეთ-საბერძნეთის ომისა და საბერძნეთსა და თურქეთს შორის მოსახლეობის ორმხრივი გაცვლის შემდეგ, ბევრი ლტოლვილი ჩავიდა საბერძნეთში. დაახლოებით 100 000 ეთნიკური ბერძენი დასახლდა სალონიკში, რამაც შეამცირა ებრაელთა წილი მთლიან საზოგადოებაში. ამის შემდეგ ებრაელები შეადგენდნენ ქალაქის მოსახლეობის დაახლოებით 20%-ს. ომთაშორის პერიოდში საბერძნეთში ებრაელი მოქალაქეები იმავე სამოქალაქო უფლებებით სარგებლობდნენ როგორც საბერძნეთის სხვა მოქალაქეები.<ref name="History"/> [[1926]] წლის მარტში საბერძნეთმა კიდევ ერთხელ ხაზგასმით აღნიშნა, რომ საბერძნეთის ყველა მოქალაქე თანაბარი უფლებებით სარგებლობდა და ქალაქის ებრაელთა მნიშვნელოვანმა ნაწილმა გადაწყვიტა დარჩენა. მეტაქსასის რეჟიმის დროს ებრაელთა მიმართ დამოკიდებულება კიდევ უფრო უკეთესი გახდა. მეორე მსოფლიო ომმა კატასტროფული შედეგები მოუტანა ბერძენ ებრაელებს, რადგან [[1941]] წელს გერმანელებმა დაიკავეს საბერძნეთი და დაიწყეს მოქმედებები ებრაელი მოსახლეობის წინააღმდეგ. წინააღმდეგობის წევრი ბერძნები ეხმარებოდნენ ებრაელებს.<ref name="Holocaust"/> [[1943]] წელს [[ნაციონალ-სოციალიზმი|ნაცისტებმა]] დაიწყეს სასტიკი ქმედებები სალონიკში ებრაელი მოსახლეობის წინააღმდეგ, აიძულეს ისინი გეტოში გადასულიყვნენ, საიდანაც შემდეგ აგზავნიდნენ საკონცენტრაციო და შრომით ბანაკებში. [[ჰოლოკოსტი]]ს დროს გადაასახლეს და გაანადგურეს თსალონიკის ყველა ასაკის ებრაელთა დაახლოებით 96 %.<ref name="Holocaust2">[http://www.ushmm.org/museum/exhibit/online/greece/nonflash/eng/salonika.htm www.ushmm.org "Jewish Community in Greece"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090506235802/http://www.ushmm.org/museum/exhibit/online/greece/nonflash/eng/salonika.htm |date=6 May 2009 }}, Online Exhibit, US Holocaust Museum. Retrieved 29 December 2010.</ref> სალონიკის ჰოლოკოსტის მემორიალი ელეფთერიას („თავისუფლების“) მოედანზე აღმართეს [[1997]] წელს ჰოლოკოსტის დროს მოკლული თესალონიკელი ებრაელი ხალხის ხსოვნის პატივსაცემად. ადგილი სპეციალურად შეარჩიეს, რადგან ეს იყო ადგილი, სადაც ებრაელ მოსახლეობას აგროვებდნენ საკონცენტრაციო ბანაკებში წასვლამდე.<ref>{{cite web|title=Holocaust Memorial/The Shoah Monument (Thessaloniki)|url=http://wikimapia.org/3909735/Holocaust-Memorial-The-Shoah-Monument|publisher=wikimapia|access-date=15 September 2012}}</ref><ref>{{cite web|title=Thessaloniki Holocaust Memorial|url=http://www.memorialmuseums.org/eng/staettens/view/584/Thessaloniki-Holocaust-Memorial|publisher=Stiftung Denkmal für die ermordeten Juden Europas|access-date=15 September 2012}}</ref> დღეს ქალაქში დაახლოებით 1200 ებრაელი-ღა ცხოვრობს.<ref name="Holocaust"/> ებრაელმა მომღერალმა [[იეჰუდა პოლიკერი|იეჰუდა პოლიკერმა]] სალონიკის ებრაელ ხალხს მკიუძღვნა სიმღერა სახელწოდებით „დამელოდე, სალონიკი“. {|class="wikitable sortable" |- ! წელი ! სულ <br />მოსახლეობა ! ებრაელი <br />მოსახლეობა ! ებრაელი <br />% ! წყარო |- |1842 |style="text-align:right;"|70 000 |style="text-align:right;"|36 000 |style="text-align:right;"|51% |<ref name="History"/> |- |1870 |style="text-align:right;"|90 000 |style="text-align:right;"|50 000 |style="text-align:right;"|56% | <ref name="History"/> |- |1882/84 |style="text-align:right;"|85 000 |style="text-align:right;"|48 000 |style="text-align:right;"|56% |<ref name="History"/> |- |1902 |style="text-align:right;"|126 000 |style="text-align:right;"|62 000 |style="text-align:right;"|49% |<ref name="History"/> |- |1913 |style="text-align:right;"|157 889 |style="text-align:right;"|61 439 |style="text-align:right;"|39% |<ref name="History"/> |- |1917 |style="text-align:right;"|271 157 |style="text-align:right;"|52 000 |style="text-align:right;"|19% |<ref>J. Nehama, ''Histoire des Israélites de Salonique,'' t. VI-VII, Thessalonique 1978, p.&nbsp;765 (via [[:el:Μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης 1917#cite note-2|Greek Wikipedia]]): the population was inflated because of refugees from the First World War</ref> |- |1943 |style="text-align:right;"| |style="text-align:right;"|50 000 |style="text-align:right;"| |<ref name="History"/> |- |2000 |style="text-align:right;"|363 987<ref name="pop"/> |style="text-align:right;"|1 000 |style="text-align:right;"|0,27% |<ref name="History"/> |} ===სხვა ერები=== [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] ბოლოდან ქალაქში დასახლდა არაერთი ვაჭარი დასავლეთ ევროპიდან (ძირითადად [[საფრანგეთი]]დან და [[იტალია|იტალიიდან]]). მათ მნიშვნელოვანი როლი შეასრულეს ქალაქის სოციალურ-ეკონომიკურ ცხოვრებაში და დანერგეს ახალი ინდუსტრიული ტექნიკა. მათი მთავარი უბანი იყო დღევანდელი „ფრანგების უბანი“ ([[ლადადიკა]]სთან ახლოს), სადაც ასევე მდებარეობს [[ვიტალიანო პოსელი]]ს მიერ აგებული კათოლიკური ეკლესია.<ref>{{cite web| url = http://www.kathimerini.gr/847064/article/politismos/polh/ekato-xronia-filo3enias| title = Εκατό χρόνια φιλοξενίας}}</ref><ref>{{cite web| url = https://parallaximag.gr/thessaloniki/i-architektoniki-istoria-tou-fragkoma| title = Η αρχιτεκτονικη ιστορία του Φραγκομαχαλά| date = 27 May 2015}}</ref> ვაჭრების ნაწილმა ქალაქი დატოვა მას შემდეგ, რაც სალონიკი [[საბერძნეთის სამეფო]]ს შეუერთდა, ზოგი კი, ძირითადად [[იუდაიზმი|იუდეველები]], ნაცისტებმა გაანადგურეს. ქალაქის [[ალბანელები (ალბანეთი)|ალბანური]] საზოგადოება ყოველთვის დიდი და მნიშვნელოვანი იყო. ალბანელები ორ რელიგიას აღიარებენ [[ისლამი|ისლამს]] და [[ქრისტიანობა]]ს. ეს იყო მიზეზი იმისა, რომ ისინი არასოდეს ჩაუთვლიათ ცალკე თემად, მოიხსენიებდნენ ხან მუსლიმებად და ხან ქრისტიანებად, შემდეგ კი ხან თურქებად და ხან ბერძნებად. ითვლება, რომ [[1922]] წლამდე ალბანური თემი ქალაქში ყველაზე დიდი იყო ებრაული თემის შემდეგ. ქალაქის ძველი ალბანური სასაფლაოები მდებარეობს ახლანდელ ტრიანდრიაში (ისინი განადგურდა [[1983]] წელს). ბულგარული თემი [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] ბოლოს გაიზარდა.<ref>{{cite web| url = https://bnr.bg/el/post/100991207| title = Οι Βούλγαροι στη Θεσσαλονίκη}}</ref> თემს ჰქონდა მამაკაცთა საშუალო სკოლა, გოგონათა საშუალო სკოლა, პროფკავშირი და ტანვარჯიშის საზოგადოება. მათი დიდი ნაწილი კათოლიკე იყო. კიდევ ერთი ჯგუფია [[სომხები|სომხური]] თემი. XX საუკუნის განმავლობაში, [[სომხების გენოციდი|სომხების გენოციდისა]] და თურქეთ-საბერძნეთის ომში (1919–22) ბერძნული არმიის დამარცხების შემდეგ, ბევრი გაიქცა საბერძნეთში, მათ შორის სალონიკში. ქალაქის ცენტრში ასევე არის სომხური სასაფლაო და სომხური ეკლესია.<ref>{{cite web| url = https://parallaximag.gr/thessaloniki/chartis-tis-polis/i-thessaloniki-palia-i-panagia-ton-arme| title = Η Παναγία των Αρμενίων| date = 10 November 2012}}</ref> ==კულტურა== ===დასვენება და გართობა=== სალონიკი განიხილება არა მხოლოდ ჩრდილოეთ საბერძნეთის კულტურულ და გასართობ დედაქალაქად,<ref name="AUTH 2"/><ref name="Lonely Planet guide">{{cite book|url=https://archive.org/details/isbn_9781742200002|url-access=registration|page=[https://archive.org/details/isbn_9781742200002/page/280 280]|quote=Thessaloniki.|title=Greece|author1=Korina Miller |author2=Kate Armstrong |author3=Michael Stamatios Clark |author4=Chris Deliso |year=2010|publisher=[[Lonely Planet]]|access-date=13 August 2011|isbn=9781742203423}}</ref> არამედ მთლიანად ქვეყნის კულტურულ დედაქალაქად.<ref name="Lonely Planet Thessaloniki"/> ქალაქის მთავარი თეატრებია: ეროვნული თეატრი, სამეფო თეატრი, მონი-ლაზარისტონი, დედამიწის თეატრი და ტყის თეატრი, ყველა მთგანი იმყოფება ჩრდილოეთ საბერძნეთის ეროვნული თეატრის დაქვემდებარებაში, რომელიც დაარსდა 1961 წელს.<ref name="NTNG">[http://www.ntng.gr/default.aspx?lang=el-GR&page=3 'History', National Theater of Northern Greece website] (in Greek)</ref> [[1997]] წელს სალონიკი [[ევროპის კულტურული დედაქალაქი]] იყო, რაც აღინიშნა ქალაქში ახალი ოპერის დაარსებით,<ref>{{cite web|url=http://www.music.columbia.edu/~icmc97/polpot.html|title=Cultural Capital|publisher=Music.columbia.edu|access-date=6 May 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100626002450/http://music.columbia.edu/~icmc97/polpot.html|archivedate=26 ივნისი 2010}}</ref> რომელიც დღეს არის ჩრდილოეთ საბერძნეთის ეროვნული თეატრის დამოუკიდებელი განყოფილება.<ref>{{cite web|title=Όπερα Θεσσαλονίκης|url=http://www.ntng.gr/default.aspx?lang=el-GR&page=6|publisher=Ntng.gr|access-date=9 April 2011}}</ref> ოპერა დაფუძნებულია სალონიკის საკონცერტო დარბაზში, საბერძნეთის ერთ-ერთ ყველაზე დიდ საკონცერტო დარბაზში. იაპონელმა არქიტექტორმა [[არატა ისოზაკი]]მ დააპროექტა საკონცერტო დარბაზის მეორე შენობა. სალონიკი მოქმედებს ორი სიმფონიური ორკესტრი: სალონიკის სახელმწიფო სიმფონიური ორკესტრი და სალონიკის მუნიციპალიტეტის სიმფონიური ორკესტრი. ოლიმპიონის თეატრში იმართება [[სალონიკის საერთაშორისო ფილმების ფესტივალი]]. ქალაქი საბერძნეთში ცნობილია თავისი მძლავრი საქალაქო კულტურით. აქ არის ევროპის სხვა ქალაქებთან შედარებით ყველაზე მეტი კაფე და ბარი ერთ სულ მოსახლეზე. Lonely Planet-მა სალონიკი მსოფლიოს „საბოლოო წვეულების ქალაქებს“ შორის დაასახელა.<ref>{{cite web|author=Greg Elms|url=http://www.lonelyplanet.com/canada/travel-tips-and-articles/39339|title=Ultimate Party Cities – Lonely Planet|publisher=Lonelyplanet.com|date=15 June 2012|access-date=11 March 2012}}</ref> ===პარკები=== მიუხედავად იმისა, რომ სალონიკი არ არის ცნობილი ურბანულ არეალში პარკებითა და გამწვანებით, მას აქვს რამდენიმე დიდი ღია სივრცე ზღვის სანაპიროზე, მაგალითად ცენტრალური ქალაქის ბაღები.<ref>{{cite web|url=http://voria.gr/index.php?module=news&func=display&sid=60907|title=Χώρος άθλησης και ψυχαγωγίας το πάρκο της ΧΑΝΘ|language=el|publisher=www.voria.gr|date=22 August 2011|access-date=16 September 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111101211258/http://voria.gr/index.php?module=news&func=display&sid=60907|archive-date=1 November 2011|df=dmy-all}}</ref> ასევე ცნობილია პარკი Pedion tou Areos, რომელიც ატარებს ყვავილების ყოველწლიურ გამოფენას და ნეა პარალიას პარკები, რომელიც 3 კმ-ზე ვრცელდება სანაპირო ზოლზე, თეთრი კოშკიდან საკონცერტო დარბაზამდე. ნეა პარალიას პარკები გამოიყენება მთელი წლის განმავლობაში სხვადასხვა ღონისძიებებისთვის. ფართო რევიტალიზაციის შედეგად, ქალაქის სანაპირო ზოლზე დღეს სულ 12 თემატური ბაღი/პარკია.<ref>{{cite web|url=http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=4&artid=111206|title=Θεσσαλονίκη: Η νέα κατάφυτη παραλία θα έχει αμμουδιά, σιντριβάνια, λόφο και ελαιώνα σε ξερολιθιές|language=el|publisher=www.agelioforos.gr|date=16 September 2011|access-date=16 September 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120323031414/http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=4&artid=111206|archive-date=23 March 2012|df=dmy-all}}</ref> სალონიკის სიახლოვე ისეთ ადგილებთან, როგორიცაა პიერიის ეროვნული პარკები და [[ქალკედონის ნახევარკუნძული|ქალკედონის]] პლაჟები, ხშირად მის მაცხოვრებლებს საშუალებას აძლევს ჰქონდეთ წვდომა ევროპის საუკეთესო გარე დასვენებაზე; ქალაქი ასევე მდებარეობს სეი-სუს ტყის ეროვნული პარკის გვერდით, სალონიკის ცენტრიდან სულ რაღაც 3,5 კმ დაშორებით. მოსახლეობას და სტუმრებს სთავაზობს ხედებს ქალაქისკენ, მთის ველოსიპედის ბილიკებს და გამწვანებულ საფეხმავლო ბილიკებს.<ref>{{cite web|url=http://www.seihsou.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=16&Itemid=32|title=Σεϊχ Σου|language=el|publisher=www.seihsou.gr|access-date=16 September 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101113050610/http://www.seihsou.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=16&Itemid=32|archive-date=13 November 2010|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101113050610/http://www.seihsou.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=16&Itemid=32|archivedate=13 ნოემბერი 2010}}</ref> ქალაქის ზოოპარკი, რომელსაც მართავს სალონიკის მუნიციპალიტეტი, ასევე მდებარეობს ეროვნულ პარკთან ახლოს.<ref>{{cite web|url=http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/TexnikesYpiresies/DnsiPrasinou/TmimaMeletwnEktelesisErgwn/zoo|title=Ζωολογικός Κήπος|language=el|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130427054827/http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/TexnikesYpiresies/DnsiPrasinou/TmimaMeletwnEktelesisErgwn/zoo|archive-date=27 April 2013|df=dmy-all}}</ref> სალონიკის აგლომერაციის სხვა დასასვენებელი ადგილებია ფრაგმა-თერმისი, [[თერმი]]ს მახლობლად მდებარე გამწვანებულ პარკი და დელტის ჭაობები ქალაქის დასავლეთით; ყურის სანაპიროზე პლაჟები განლაგებულია სალონიკის სამხრეთ-აღმოსავლეთ გარეუბნის [[თერმაიკოსი]]ს გაყოლებაზე 10 კილომეტრზე. <ref>{{cite web|url=http://www.typosthes.gr/component/content/article/23-last24hours/9476-2011-06-10-20-25-49|title=Κολυμπώντας σε βραβευμένες και απόλυτα καθαρές παραλίες&nbsp;...|language=el|publisher=www.typosthes.gr|date=12 June 2011|access-date=16 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20120402120136/http://www.typosthes.gr/component/content/article/23-last24hours/9476-2011-06-10-20-25-49|archive-date=2 April 2012|url-status=dead|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120402120136/http://www.typosthes.gr/component/content/article/23-last24hours/9476-2011-06-10-20-25-49|archivedate=2 აპრილი 2012}}</ref> ===მუზეუმები და გალერეები=== [[File:Macedonian Museums-88-Arx Byz Thessaloniknhs-391.jpg|thumb|[[სალონიკის ბიზანტიური კულტურის მუზეუმი]]]] ქალაქის მდიდარი და მრავალფეროვანი ისტორიის გამო, სალონიკში განთავსებულია არაერთი მუზეუმი, რომლებიც ეძღვნება ისტორიის სხვადასხვა ეპოქას. ქალაქის ორი ყველაზე ცნობილი მუზეუმია [[სალონიკის არქეოლოგიური მუზეუმი]] და [[სალონიკის ბიზანტიური კულტურის მუზეუმი|ბიზანტიური კულტურის მუზეუმი]]. სალონიკის არქეოლოგიური მუზეუმი დაარსდა [[1962]] წელს და მასში ინახება მნიშვნელოვანი უძველესი მაკედონიური არტეფაქტები,<ref>{{Cite web|url=http://www.amth.gr/english/vr_museum_2_makedonia.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111117082211/http://www.amth.gr/english/vr_museum_2_makedonia.html|url-status=dead|title=In Macedonia from the 7th c. BC until late antiquity|archivedate=17 November 2011|access-date=7 April 2023}}</ref> მათ შორის ოქროს ნამუშევრების ვრცელი კოლექცია ეგისა და პელას სამეფო სასახლეებიდან.<ref>{{Cite web|url=http://www.amth.gr/english/vr_museum_2_xrusos.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111117082459/http://www.amth.gr/english/vr_museum_2_xrusos.html|url-status=dead|title=The Gold of Macedon|archivedate=17 November 2011|accessdate=7 April 2023}}</ref> მუზეუმში ასევე ინახება მაკედონიის პრეისტორიული წარსულის ექსპონატები, რომლებიც თარიღდება ნეოლითიდან ბრინჯაოს ხანამდე პერიოდით.<ref>{{Cite web|url=http://www.amth.gr/english/vr_museum_2_proistoria.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111102181204/http://www.amth.gr/english/vr_museum_2_proistoria.html|url-status=dead|title=5,000, 15,000, 200,000 years ago&nbsp;... An exhibition about prehistoric life in Macedonia|archivedate=2 November 2011|accessdate=7 April 2023}}</ref> ამავე ეპოქის ექსპონატები განთავსებულია [[სალონიკის პრეისტორიული სიძველეების მუზეუმი|სალონიკის პრეისტორიული სიძველეების მუზეუმში]]. ბიზანტიური კულტურის მუზეუმი არის ქალაქის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი მუზეუმი, რომელიც ასახავს ქალაქის დიდებულ ბიზანტიურ წარსულს.<ref>[http://www.mbp.gr/html/en/mu_mouseio.htm About the Museum] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721081808/http://www.mbp.gr/html/en/mu_mouseio.htm |date=21 July 2011 }} (in Greek)</ref> [[2005]] წელს მუზეუმს მიენიჭა ევროპის საბჭოს მუზეუმის პრემია.<ref>[http://www.mbp.gr/html/gr/nea_vraveio.htm Award of the Council of Europe to the Museum of Byzantine Culture] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721081816/http://www.mbp.gr/html/gr/nea_vraveio.htm |date=21 July 2011 }} (in Greek)</ref> სალონიკის თეთრი კოშკის მუზეუმში განთავსებულია გალერეების სერია, რომელიც ეხება ქალაქის წარსულს, თეთრი კოშკის შექმნიდან ბოლო წლებამდე.<ref>[http://www.lpth.org/en/ Introduction video of the White Tower Museum] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20110126180435/http://www.lpth.org/en/ |date=26 January 2011 }}</ref> ქალაქის ერთ-ერთი ყველაზე თანამედროვე მუზეუმია [[სალონიკის სამეცნიერო ცენტრი და ტექნოლოგიების მუზეუმი]], რომელიც ერთ-ერთი ყველაზე მაღალტექნოლოგიური მუზეუმია საბერძნეთში და სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში.<ref name="NOESIS">[http://www.noesis.edu.gr/index.php?action=noesis NOESIS – About the Museum] (in Greek)</ref> მასში განთავსებულია ყველაზე დიდი პლანეტარიუმი საბერძნეთში, კოსმოთეატრი ქვეყნის ყველაზე დიდი ბრტყელი ეკრანით, ამფითეატრი, მოძრაობის სიმულატორი 3D პროექციით და საგამოფენო სივრცე.<ref name="NOESIS"/> ქალაქის სხვა სამრეწველო თუ ტექნოლოგიური მუზეუმებიდან აღსანიშნავია [[სალონიკის რკინიგზის მუზეუმი]], სადაც განთავსებულია ორიგინალური აღმოსავლეთის ექსპრესის მატარებელი, [[სალონიკის ომის მუზეუმი]] და სხვა. ქალაქს ასევე აქვს მრავალი საგანმანათლებლო და სპორტული მუზეუმი, მათ შორის [[სალონიკის ისტორიის ცენტრი]] და [[სალონიკის ოლიმპიური მუზეუმი]]. სალონიკში [[ათათურქის მუზეუმი (სალონიკი)|ათათურქის მუზეუმი]] არის ისტორიული სახლი, სადაც დაიბადა [[მუსტაფა ქემალ ათათურქი]], თანამედროვე [[თურქეთი]]ს დამაარსებელი. სახლი ახლა თურქეთის საკონსულოს კომპლექსის ნაწილია, მაგრამ მუზეუმში შესვლა უფასოა.<ref name="Ataturk">{{cite web|url=http://www.hotelrotonda.com/thessaloniki-city-guide/atatuerk-museum.aspx|title=About Ataturk Museum|publisher=Hotelrotonda.com|access-date=11 March 2012|archive-date=21 March 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120321081935/http://www.hotelrotonda.com/thessaloniki-city-guide/atatuerk-museum.aspx|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120321081935/http://www.hotelrotonda.com/thessaloniki-city-guide/atatuerk-museum.aspx|archivedate=21 მარტი 2012}}</ref> მუზეუმი შეიცავს ისტორიულ ინფორმაციას მუსტაფა ქემალ ათათურქის სალონიკში ყოფნისა და ცხოვრების შესახებ.<ref name="Ataturk"/> ეთნოლოგიური მუზეუმებიდან აღსანიშნავია [[ბალკანეთის ომების ისტორიული მუზეუმი]], [[სალონიკის ებრაული მუზეუმი]] და [[მაკედონიის ბრძოლის მუზეუმ]], რომელიც შეიცავს ინფორმაციას მაკედონიაში ოსმალეთის უღლის წინააღმდეგ მებრძოლებისა და მათი ბრძოლის შესახებ.<ref>[http://www.imma.edu.gr/imma/index.html The Museum of the Macedonian Struggle – Introduction] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721080512/http://www.imma.edu.gr/imma/index.html |date=21 July 2011 }} (in Greek)</ref> [[საბერძნეთის ჰოლოკოსტის მუზეუმი]]ს მშენებლობა ქალაქში [[2018]] წელს დაიწყო.<ref name="efsyn.gr"/> ქალაქს ასევე აქვს მრავალი მნიშვნელოვანი სამხატვრო გალერეა. მათ შორისაა [[მაკედონიის თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმი]], სადაც განთავსებულია მრავალი ცნობილი ბერძენი და უცხოელი მხატვრის ნამუშევრები.<ref>{{cite web|url=http://www.mmca.org.gr/mmst/el/collection.htm?m=1|title=The Macedonian Museum of Contemporary Art – List of artists|publisher=Mmca.org.gr|access-date=11 March 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120321043854/http://www.mmca.org.gr/mmst/el/collection.htm?m=1|archive-date=21 March 2012|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120321043854/http://www.mmca.org.gr/mmst/el/collection.htm?m=1|archivedate=21 მარტი 2012}}</ref> [[ტელოგლიონის ხელოვნების ფონდი]] არისტოტელეს უნივერსიტეტის ნაწილია და მოიცავს XIX და XX საუკუნეების მხატვრების ნამუშევრების ფართო კოლექციას, მათ შორის გამოჩენილი ბერძნების და ადგილობრივი სალონიკელების ნამუშევრებს.<ref>{{cite web |url = http://www.tf.auth.gr/teloglion/default.aspx?lang=en-US&loc=1&page=516 |title = The Teloglion Foundation of Art – The Collection |archive-url = https://web.archive.org/web/20110721074706/http://www.tf.auth.gr/teloglion/default.aspx?lang=en-US&loc=1&page=516 |archive-date = 21 July 2011 |url-status = dead |accessdate = 15 აპრილი 2023 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110721074706/http://www.tf.auth.gr/teloglion/default.aspx?lang=en-US&loc=1&page=516 |archivedate = 21 ივლისი 2011 }}</ref> [[სალონიკის ფოტოგრაფიის მუზეუმი]] ასევე მოიცავს უამრავ მნიშვნელოვან გამოფენას და მდებარეობს სალონიკის ძველ პორტში.<ref>{{cite web|url=http://www.thmphoto.gr/index.asp?park=c_list&cns=1&cat=82&lng=en|title=Photography Museum of Thessaloniki – Exhibitions|publisher=Thmphoto.gr|access-date=11 March 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120321081937/http://www.thmphoto.gr/index.asp?park=c_list&cns=1&cat=82&lng=en|archive-date=21 March 2012|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120321081937/http://www.thmphoto.gr/index.asp?park=c_list&cns=1&cat=82&lng=en|archivedate=21 მარტი 2012}}</ref> ===არქეოლოგიური ძეგლები=== [[File:The Roman forum.jpg|thumb|[[სალონიკის რომაული ფორუმი|რომაული ფორუმი]] (ძველი აგორა)]] სალონიკში არის მრავალი არქეოლოგიური ადგილი. [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] სიაში აღიარებული ძეგლების გარდა, სალონიკში არის 1960-იან წლებში შემთხვევით გათხრილი დიდი ორ ტერასიანი [[სალონიკის რომაული ფორუმი|რომაული ფორუმი]],<ref name="Frommer's Greece Forum 1">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=t5Gdko3i7BYC&q=thessaloniki+forum&pg=PA611|title=Frommer's Greece|author1=John S. Bowman |author2=Sherry Marker |author3=Peter Kerasiotis |author4=Rebecca Tobin |date=25 January 2008|publisher=Frommer's|access-date=5 December 2011|isbn=9780470260814}}</ref> რომელშიც განთავსებულია ორსართულიანი სტოები<ref name="A Guide"/> ფორუმის კომპლექსში გამოირჩევა ორი რომაული აბანო,<ref name="A Companion 1">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=QsJ183uUDkMC&q=thessaloniki+forum&pg=PT275|title=A Companion to Ancient Macedonia|author1=Joseph Roisman |author2=Ian Worthington |year=2011|publisher=Wiley-Backwell|access-date=5 December 2011|isbn=9781444351637}}</ref> რომელთაგან ერთი გათხრილია, ხოლო მეორე დამარხულია ქალაქის ქვეშ.<ref name="A Companion 1"/> ფორუმში ასევე არის პატარა თეატრი,<ref name="Frommer's Greece Forum 1"/><ref name="A Companion 1"/> რომელიც გამოიყენებოდა გლადიატორული თამაშებისთვის.<ref name="A Guide"/> ფორუმი და თეატრი ფუნქციონირებდა [[VI საუკუნე]]მდე.<ref name="From Early Roman">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=o8f_f04haw8C&q=forum&pg=PA169|title=From Roman to early Christian Thessalonikē: studies in religion and archaeology|author1=Laura Salah Nasrallah |author2=Charalambos Bakirtzis |author3=Steven J. Friesen |year=2010|publisher=Harvard College|access-date=5 December 2011|isbn=9780674053229}}</ref> კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი არქეოლოგიური ადგილია იმპერიული სასახლის კომპლექსი, რომელიც რომის იმპერატორმა [[გალერიუსი|გალერიუსმა]] დაუკვეთა, მაშინ როდესაც სალონიკი [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] თავისი კუთვნილი ნაწილის დედაქალაქად აქცია.<ref name="Roman Empire"/><ref name="Roman Empire 2"/> კომპლექსის დიდი რვაკუთხა ნაწილი, რომლის უმეტესი ნაწილი დღემდეა შემორჩენილი, იმპერატორის ტახტის ოთახი იყო.<ref name="A Guide">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=248rXe16v9YC&q=palace+of+galerius&pg=PA136|title=A guide to biblical sites in Greece and Turkey|author1=Clyde E. Fant |author2=Mitchell Glenn Reddish |year=2003|publisher=Oxford University Press|access-date=5 December 2011|isbn=9780195139174}}</ref> ასევე შემორჩენილია სასახლის კომპლექსის სხვადასხვა მოზაიკა.<ref name="The Archaeology">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=L5g9AAAAIAAJ&q=palace+of+galerius&pg=PA108|title=The archeology of the New Testament: the Mediterranean world of the early Christian Apostles|author=Jack Finegan|year=1981|publisher=Westview Press|access-date=5 December 2011|isbn=9780709910060}}</ref> ზოგიერთი ისტორიკოსი თვლის, რომ კომპლექსი [[XI საუკუნე]]მდე რეზიდენციის სახით უნდა ყოფილიყო გამოყენებული.<ref name="From Early Roman"/> სასახლიდან არც თუ ისე შორს მდებარეობს გალერიუსის თაღი, რომელიც საუბარში „კამარას“ სახელით არის ცნობილი. თაღი აშენდა იმპერატორის ლაშქრობების აღსანიშნავად სპარსელების წინააღმდეგ.<ref name="A Guide"/><ref name="The Archaeology"/> თავდაპირველ სტრუქტურას სამი თაღი ჰქონდა,<ref name="A Guide"/> თუმცა დღემდე შემორჩენილია მხოლოდ ორი სრული თაღი და მესამეს ნაწილი. ასევე შემორჩენილია თაღების მარმარილოს ნაწილები, თუმცა დღეს უმეტესად აგურის ინტერიერი ჩანს.<ref name="A Guide"/> სალონიკის მეტროს მშენებლობამ უნებურად დაიწყო არა მხოლოდ ქალაქის, არამედ ჩრდილოეთ საბერძნეთის უდიდესი არქეოლოგიური გათხრები. გათხრები მოიცავს 20 კმ²-ს და აღმოჩენილია 300 000 ინდივიდუალური არტეფაქტი რომის იმპერიის ეპიქიდან [[1917]] წლამდე.<ref name="am 83 deth">{{Cite web |url=http://www.ametro.gr/?p=13667 |title=ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ: "Το Μέτρο στη πόλη μας" με το πρώτο του βαγόνι. Συμμετοχή της Αττικό Μετρό Α.Ε. στην 83η Δ.Ε.Θ. |website=www.ametro.gr |language=el |title=Attiko Metro: "The Metro in our city" with the first carriage. The participation of Attiko Metro S.A. at the 83rd Thessaloniki International Fair |access-date=2018-09-08}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.protagon.gr/epikairotita/thessaloniki-ola-ta-arxaia-pou-anadythikan-mesw-metro-44341572063 |website=www.protagon.gr |title=Θεσσαλονίκη: Ολα τα αρχαία που αναδύθηκαν μέσω… Μετρό|title=Thessaloniki: All the antiquities that surfaced via... the metro |language=el |access-date=2018-09-09}}</ref> ასევე აღმოაჩინეს ძველი სალონიკის 75 მეტრიანი გზა. მარმარილოთი და სვეტებით მოპირკეთებულ მაღაზიებთან, სხვა შენობებთან და სანტექნიკასთან ერთად, რამაც ერთი მეცნიერი აიძულა ამ აღმოჩენისათვის ეწოდებინა „ბიზანტიური პომპეი“.<ref name="Byzantine Pompeii">{{cite news |author=Giorgos Christides |date=14 March 2013 |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-21743758 |title=Thessaloniki metro: Ancient dilemma for modern Greece |website=www.bbc.co.uk |access-date=13 August 2018}}</ref> ზოგიერთი არტეფაქტი გამოფენილი იქნება მეტროსადგურების შიგნით, ხოლო ვენიზელოუს მეტროსადგური იქნება მსოფლიოში პირველი ღია არქეოლოგიური ადგილი, რომელიც მდებარეობს მეტროსადგურში.<ref name="Excavations">{{cite web |author=Attiko Metro S.A. |url=http://www.ametro.gr/?page_id=165 |title=Αρχαιολογικές ανασκαφές |trans-title=Archaeological excavations |website=www.ametro.gr |access-date=13 August 2018 |language=el}}</ref><ref name="you go">{{Cite web |url=https://yougoculture.com/news/first-metro-network-ancient-monuments |title=The first Metro network with ancient monuments |date=2018-03-16 |website=www.yougoculture.com |publisher=[[National and Kapodistrian University of Athens]] |language=en |access-date=2018-09-11}}</ref> ===ფესტივალები=== [[File:Olympion Cinema Thessaloniki.jpg|thumb|left|upright=0.9|ოლიმპიონის თეატრი, სადაც იმართება [[სალონიკის საერთაშორისო ფილმების ფესტივალი]]]] სალონიკში იმართება მრავალი ფესტივალი და ღონისძიება.<ref>{{cite web|title=Thessaloniki Festivals and Events|url=http://visitthessalonikigreece.com/festivals-events/|website=visitthessalonikigreece.com|access-date=31 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150903023134/http://visitthessalonikigreece.com/festivals-events/|archive-date=3 September 2015|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150903023134/http://visitthessalonikigreece.com/festivals-events/|archivedate=3 სექტემბერი 2015}}</ref> სალონიკის საერთაშორისო გამოფენა არის ყველაზე მნიშვნელოვანი ღონისძიება, რომელსაც ყოველწლიურად მასპინძლობს ქალაქი. იგი პირველად გაიმართა 1926 წელს<ref name="DETH">[https://www.thessalonikitourism.gr/index.php/en/component/k2/item/453-thessaloniki-international-trade-fair Thessaloniki International Fair – History and actions] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721083359/https://www.thessalonikitourism.gr/index.php/en/component/k2/item/453-thessaloniki-international-trade-fair |date=21 July 2011 }} (in Greek)</ref> და ტარდება ყოველწლიურად 180 000 მ²-ზე სალონიკის საერთაშორისო საგამოფენო ცენტრში. ღონისძიება დიდ პოლიტიკურ ყურადღებას იპყრობს და ბუნებრივიცაა, რომ საბერძნეთის პრემიერ-მინისტრი ღონისძიების დროს წარადგენს თავისი ადმინისტრაციის მომავალი წლის პოლიტიკას. 2010 წელს გამოფენას 250 000-ზე მეტი ვიზიტორი დაესწრო.<ref>{{cite web|url=http://issuu.com/helexpo/docs/76tif_el_v1.5?viewMode=presentation&mode=embed|title=Παρουσίαση 76ης Δ.Ε.Θ.|trans-title=Presentation of the 76th Thessaloniki International Fair|publisher=www.helexpo.gr|access-date=10 August 2011}}</ref> [[Art Thessaloniki]] პირველად გაიმართა 2015 წელს, როგორც თანამედროვე ხელოვნების საერთაშორისო გამოფენა. სალონიკის საერთაშორისო კინოფესტივალი ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი კინოფესტივალია სამხრეთ ევროპაში,<ref>[http://www.filmfestival.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=586 Thessaloniki International Film Festival – Profile] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150905090357/http://www.filmfestival.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=586 |date=5 September 2015 }} (in Greek)</ref> რომელშიც მონაწილეობდენ ისეთი ცნობილი კინორეჟისორი, როგორებიც არიან [[ფრენსის ფორდ კოპოლა]], [[ფეი დანავეი]], [[კეტრინ დენევი]], [[ირინე პაპასი]] და [[ფატიჰ აკინი]]. დაარსდა [[1960]] წელს.<ref>{{cite web|url=http://www.filmfestival.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=591|title=List of posters|publisher=Filmfestival.gr|access-date=11 March 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120313022519/http://www.filmfestival.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=591|archive-date=13 March 2012|url-status=dead|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120313022519/http://www.filmfestival.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=591|archivedate=13 მარტი 2012}}</ref> დოკუმენტური ფილმების ფესტივალი, რომელიც დაარსდა [[1999]] წელს, ფოკუსირებულია დოკუმენტურ ფილმებზე, რომლებიც იკვლევენ გლობალურ სოციალურ-კულტურულ მოვლენებს.<ref>[http://tdf.filmfestival.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=10&page=940 Thessaloniki Documentary Festival – Awards] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110312142451/http://tdf.filmfestival.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=10&page=940 |date=12 March 2011 }} {{in lang|el}}</ref> დიმიტრის ფესტივალი, რომელიც დაარსდა [[1966]] წელს და ეწოდა ქალაქის მფარველი წმინდანის, [[დიმიტრი თესალონიკელი|წმინდა დიმიტრის]] სახელი, ფოკუსირებულია ღონისძიებების ფართო სპექტრზე, მათ შორის მუსიკაზე, თეატრზე, ცეკვაზე, ადგილობრივ ღონისძიებებზე და გამოფენებზე.<ref>[http://www.dimitriathess.gr/ Dimitria Festival official website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110625113245/http://www.dimitriathess.gr/ |date=2011-06-25 }} (in Greek)</ref> სალონიკში ასევე იმართება ყოველწლიური წიგნის საერთაშორისო გამოფენა.<ref>{{cite web|title=The Exhibition|url=http://www.thessalonikibookfair.com/2010/en_ekthesi.html|publisher=The Thessaloniki Book Fair|access-date=9 April 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110717034456/http://www.thessalonikibookfair.com/2010/en_ekthesi.html|archive-date=17 July 2011|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110717034456/http://www.thessalonikibookfair.com/2010/en_ekthesi.html|archivedate=17 ივლისი 2011}}</ref> [[1962]]–[[1997]] და [[2005]]–[[2008]] წლებში ქალაქმა უმასპინძლა საბერძნეთის ყველაზე მნიშვნელოვან მუსიკალურ [[სალონიკის სიმღერის ფესტივალი|სალონიკის სიმღერის ფესტივალს]].<ref name="corner">{{cite web|url=http://www.musiccorner.gr/news/events/06/festival/01.html|title=ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ|author=Tasos Kritsiolis|date=2 November 2006|publisher=www.musiccorner.gr|access-date=10 August 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.alexandreiomelathron.gr/ |title=Αλεξάνδρειο Αθλητικό Μέλαθρον |publisher=www.alexandreiomelathron.gr |access-date=10 August 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111219123345/http://www.alexandreiomelathron.gr/ |archive-date=19 December 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111219123345/http://www.alexandreiomelathron.gr/ |archivedate=19 დეკემბერი 2011 }}</ref> 2012 წლის 22-23 ივნისს ქალაქმა უმასპინძლა სალონიკის პრაიდს.<ref name="thessalonikipride">{{cite web|url=http://www.thessalonikipride.gr/?q=el/pride2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20131206154750/http://thessalonikipride.gr/?q=el%2Fpride2012|url-status=dead|archive-date=6 December 2013|title=Thessaloniki Pride 2012 &#124; Thessaloniki Pride|publisher=thessalonikipride.gr|access-date=7 December 2014|df=dmy-all}}</ref> მას შემდეგ პრაიდი ყოველწლიურად იმართება, თუმცა [[2013]] წელს აღლუმში მონაწილე ტრანსგენდერები პოლიციის ძალადობის მსხვერპლნი გახდნენ. ეს საკითხი მთავრობამ მალევე მოაგვარა.<ref>{{cite web |url=http://www.grreporter.info/en/transgender_persons_thessaloniki_become_victims_police_violence/9400#sthash.DTZuhKOk.dpuf |title=Transgender persons in Thessaloniki become victims of police violence |publisher=Grreporter.info |access-date=19 January 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140120000331/http://www.grreporter.info/en/transgender_persons_thessaloniki_become_victims_police_violence/9400#sthash.DTZuhKOk.dpuf |archive-date=20 January 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140120000331/http://www.grreporter.info/en/transgender_persons_thessaloniki_become_victims_police_violence/9400#sthash.DTZuhKOk.dpuf |archivedate=20 იანვარი 2014 }}</ref> ქალაქის [[ელადის მართლმადიდებელი ეკლესია|ბერძნული მართლმადიდებლური ეკლესიის]] ხელმძღვანელობა მუდმივად აპროტესტებდა ღონისძიებას, მაგრამ მერი ბუტარისი მხარს უჭერდა სალონიკის პრაიდს და ამ პერიოდში განაცხადა, რომ სალონიკი უმასპინძლებდა [[EuroPride]] 2020-ს.<ref>{{Cite web |url=http://www.thestival.gr/culture/actions/item/318474-g-mpoutaris-i-thessaloniki-tha-diekdikisei-to-eyropaiko-pride-toy-2020 |title=Γ. Μπουτάρης: Η Θεσσαλονίκη θα διεκδικήσει το Ευρωπαϊκό Pride του 2020 |website=www.thestival.gr |date=20 June 2017 |publisher=Thestival |language=el |trans-title=Y. Boutaris: Thessaloniki will seek to host EuroPride 2020 |access-date=2018-09-13}}</ref> ევროპრაიდი 2024-ის მასპინძელიც სწორედ სალონიკი იქნება.<ref>{{cite web|url=https://www.epoa.eu/apply-for-europride/|title=Application information|website=epoa.eu}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.newsbeast.gr/greece/arthro/6692364/sti-thessaloniki-to-europride-2024|title=Στη Θεσσαλονίκη το Europride 2024 (Europride 2024 at Thessaloniki)|website=Newsbeast|access-date=October 4, 2020|date=October 4, 2020|language=el}}</ref> [[1998]] წლიდან ქალაქი მასპინძლობს საბერძნეთის [[ლგბტ]] კინოფესტივალს. ===სპორტი=== [[File:Kaftanzoglio west stand.jpg|thumb|[[კაფტანზოგლიოს სტადიონი]]]] ქალაქის მთავარი სტადიონია [[კაფტანზოგლიოს სტადიონი]], სადაც საფეხბურთო კლუბი [[ირაკლისი (საფეხბურთო კლუბი)|„ირაკლისი“]] ატარებს საშინაო შეხვედრებს. სალონიკში ასევე მდებარეობს [[ტუმბის სტადიონი|ტუმბისა]] და [[კლეანთის ვიკელიდისის სტადიონი|კლეანთის ვიკელიდისის]] სტადიონები, რომლებიც შესაბამისად არიან [[პაოკი (საფეხბურთო კლუბი)|პაოკისა]] და [[არისი (საფეხბურთო კლუბი)|არისის]] საშინაო არენები. ორივე გუნდი [[საბერძნეთის სუპერ ლიგა|საბერძნეთის ლიგის]] მოთამაშეა. როგორც ყველაზე დიდი „მულტი-სპორტული“ სტადიონი ქალაქში, კაფტანზოგლიოს სტადიონი რეგულარულად მასპინძლობს მძლეოსნობის შეჯიბრებებს. [[2004]] წელს სტადიონი იყო [[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2004|ზაფხულის ოლიმპიური თამაშების]] ოფიციალური ადგილი, ხოლო 2009 წელს ქალაქმა და სტადიონმა უმასპინძლა [[2009]] წლის მსოფლიო მძლეოსნობის ფინალს.<ref>[http://www.stadia.gr/2004-gr.html List of Athens 2004 venues] (in Greek)</ref> ქალაქმა დიდი როლი ითამაშა საბერძნეთში კალათბურთის განვითარებაში. ქვეყნის პირველი ჩემპიონი კალათბურთში სწორედ სალონიკის საკალათბურთო გუნდი [[ირაკლისი (კალათბურთის გუნდი)|„ირაკლისი“]] იყო. [[1982]]-[[1993]] წლებში საკალათბურთო გუნდი [[არისი (კალათბურთის გუნდი)|„არისი“]] დომინირებდა ლიგაში და რეგულარულად ამთავრებდა სეზონს პირველ ადგილზე. ამ პერიოდში არისმა სულ 9 ჩემპიონატი, 7 თასი და ერთი ევროპის თასების მფლობელთა თასი მოიგო. ქალაქი ასევე არის ალექსანდრე დიდის ყოველწლიური მარათონის დასრულების წერტილი, რომელიც იწყება [[პელა]]ში, ალექსანდრე მაკედონელის მშობლიური ქალაქიდან და მთავრდება სალონიკში.<ref>{{Cite web|url=http://www.alexanderthegreatmarathon.org/index.php?option=com_content&view=article&id=13&Itemid=40&lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150702080028/http://www.alexanderthegreatmarathon.org/index.php?option=com_content&view=article&id=13&Itemid=40&lang=en|url-status=dead|title=Presentation|archivedate=2 July 2015|accessdate=7 April 2023}}</ref> ===მედია=== სალონიკში არის სატელევიზიო არხი [[ERT3]] და „რადიო მაკედონია“, ორივე არხი ეკუთნის [[საბერძნეთის სამაუწყებლო კორპორაცია]]ს (ERT), მუშაობს ქალაქში და მაუწყებლობს მთელ საბერძნეთში.<ref>{{cite web|title=PROFILE|url=http://tvradio.ert.gr/radioen/radioprofil.asp?id=21|publisher=EPT TV-Radio|access-date=9 April 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110313201338/http://tvradio.ert.gr/radioen/radioprofil.asp?id=21|archive-date=13 March 2011|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110313201338/http://tvradio.ert.gr/radioen/radioprofil.asp?id=21|archivedate=13 მარტი 2011}}</ref> სალონიკის მუნიციპალიტეტში ასევე მოქმედებს სამი რადიოსადგური, კერძოდ, FM100, FM101 და FM100.6. ქალაქის მთავარი და საბერძნეთში ყველაზე გავრცელებული გაზეთია [[Makedonia (გაზეთი)|Makedonia]], რომელიც ასევე იყო პირველი გაზეთი, რომელიც გამოიცა სალონიკში [[1911]] წელს. ====ტელევიზიები==== * [[ERT3]] (საბერძნეთი) * [[Makedonia TV]] (საბერძნეთი) * [[4E TV]] (საბერძნეთი) * [[TV 100]] (რეგიონალური) * [[Vergina TV]] (რეგიონალური) * [[Atlas TV (სალონიკი)|Atlas TV]] (რეგიონალური) ====პრესა==== * ''[[Makedonia (გაზეთი)|Makedonia]]'' (ეროვნული) * ''[[Aggelioforos]]'' (ეროვნული) * ''[[Metrosport]]'' (სპორტული, ეროვნული) * ''[[Fair Play (გაზეთი)|Fair Play]]'' (სპორტული, ეროვნული) * ''[[Aris Ise (გაზეთი)|Aris Ise]]'' (სპორტული, ყოველკვირეული, ეროვნული) * ''[[Forza (გაზეთი)|Forza]]'' (სპორტული, ყოველკვირეული, ეროვნული) * ''[[Thessaloniki (გაზეთი)|Thessaloniki]]'' (ყოველკვირეული, ეროვნული) * ''[[Ikonomiki]]'' (ფინანსური) ===ცნობილი სალონიკელები=== თავისი ისტორიის მანძილზე სალონიკი არაერთი ცნობილი ადამიანის სამშობლო იყო. ის ასევე იყო ისეთი წმინდანებისა და რელიგიური მოღვაწეების დაბადების ადგილი, როგორიცაა [[დიმიტრი თესალონიკელი]], [[კირილე და მეთოდე]] (პირველი სლავური ანბანის შემქმნელები), [[წმინდა მიტრი]], [[გრიგოლ პალამა]], [[მათე ვლასტარესი]], [[ევსტათი თესალონიკელი]] და [[კონსტანტინოპოლის პატრიარქები|კონსტანტინოპოლის პატრიარქი]] [[ფილოთეოსი (კონსტანტინოპოლის პატრიარქი)|ფილოთეოს I]]. ბიზანტიის ეპოქის სხვა ცნობილი ადამიანები იყვნენ იურისტი [[კონსტანტინე არმენოპულოსი]], ისტორიკოსი [[იოანეს კამინიატესი]], [[დემეტრიუს ტრიკლინიუსი]], [[თომა მაგისტროსი]], თეოლოგები [[პროხოროსი]] და [[დემეტრიოს კიდონესი]], მეცნიერები [[თეოდორუს ღაზა]] (თესალონიკე) და [[მატაიოს კამარიოტისი]]. საბერძნეთის ყველაზე ცნობილი მუსიკოსები და კინოს მსახიობები სალონიკიდანაა. მაგალითად: [[ზოი ლასკარი]], [[კოსტას ჰაჯიჰრისტოსი]], [[სტელა ჰასკილი]], [[ჯანის დალიანიდისი]], [[მარია პლიტა]], [[ჰარი კლინი]], [[ანტონის რემოსი]], [[პასქალის ტერზისი]], [[ნიკოს პაპაზოგლუ]], [[ნიკოლას ასიმოსი]], [[გიორგოს ჰაცინასიოსი]], [[ალბერტო ესკენაზი]], [[სტავროს კუიუმცისი]], [[ჯანის კალაცისი]], [[ნატასა თეოდორიდუ]], [[კატია ზიგული]], [[კოსტას ვუცასი]], [[ტაკის კანელოპულოსი]], [[ტიტოს ვანდისი]], [[მანოლის ჩიოტისი]], [[დიონისის სავოპულოსი]], [[მარინელა]], [[ივონ სანსონი]] და კლასიკური კომპოზიტორი [[ემილიოს რიადისი]]. გარდა ამისა, ქალაქში არაერთი პოლიტიკოსი დაიბადა: [[იოანის სკანდალიდისი]], [[ალექსანდროს ზანასი]], [[ევანგელოს ვენიზელოსი]], [[საბერძნეთის პრეზიდენტი|საბერძნეთის მეოთხე პრეზიდენტი]] [[ქრისტოს სარძეტაკისი]] და [[იანის ბუტარისი]]. ქალაქის სპორტსმენებს შორის არიან [[ნიკოს გალისი]], [[გეორგიოს რუბანისი]], [[ჯანის იოანიდისი]], [[ფაიდონ მათაიო]], [[ალკეტას პანაგულიასი]], [[პანაიოტის ფასულასი]], [[ელენი დანიილიდუ]], [[ტრაიანოს დელასი]], [[გიორგო კუდასი]], [[კლეანტის ვიკელიდისი]], [[ქრისტო კოსტისი]], [[დიმიტრი სალპინგიდისი]] და [[ნიკოს ზისისი]]. ქველმოქმედი [[იოანის პაპაფისი]], არქიტექტორი ლ[[ისანდროს კაფტანზოღლუ]] და მწერლები [[გრიგორიოს ზალიკისი]], [[მანოლის ანაგნოსტაკისი]], [[კლეიტოს კიროუ]], [[ალბერტოს ნარი]], [[ელიას პეტროპულოსი]], [[კოსტი მოსკოფი]], [[რენა მოლჰო]] და [[დინოს ქრისტიანოპულოსი]]. ქალაქი არის ასევე მრავალი საერთაშორისო პიროვნების დაბადების ადგილი. მათ შორის არიან [[ბულგარელები]] ([[ატანას დალჩევი]]), [[ებრაელები]] ([[მოშე ლევი]], [[მორის აბრავანელი]], [[ისააკ ბენრუბი]], [[ისააკ კარასო|ისააკ]] და [[დანიელ კარასო]], [[რაფაელ სალემი]], [[ბარუხ უზიელი]], [[შლომო ჰალევი ალკაბეცი]], [[სალამო აროუში]], [[ავრაამ ბენაროია]]), სლავი მაკედონელები ([[დიმო ტოდოროვსკი]]), [[იტალიელები]] ([[ლუიზა პოსელი]], [[ჯაკომო პოსელი]], [[ვიტორიო ციტერიხი]]), [[ფრანგები]] ([[ლუი დიუმონი]]), [[ესპანელები]] ([[ხუანა მორდო]]), [[თურქები]] ([[მუსტაფა ქემალ ათათურქი]], [[ნაზიმ ჰიქმეთი]], [[აფეტ ინანი]], [[ჯაჰით არფი]], [[მეჰმედ ქავით-ბეი]], [[საბიჰა სერთელი]], [[აბდულ ქერიმ-ფაშა]], [[ჰასან თაჰსინ უზერი]], [[ჰასან თაჰსინი]]) და [[სომხები]] ([[ჟან ტატლიანი]]). ===სამზარეულო=== [[File:Frappe (4547117210).jpg|მარცხნივ|150პქ|thumb|[[ფრაპე]]]] [[File:Bougatsa.png|thumb|[[ბუგაცა]], ტიპიური სალონიკური საჭმელი]] იმის გამო, რომ სალონიკი [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] მმართველობის ქვეშ იყო 100 წელზე მეტხანს, მან შეინარჩუნა თავისი აღმოსავლური ხასიათი, მათ შორის კულინარიაშიც.<ref name="Frommer's Food">{{cite book|title=Frommer's Greece|url=https://archive.org/details/isbn_9780470165386|url-access=registration|page=[https://archive.org/details/isbn_9780470165386/page/627 627]|quote=Cuisine Thessaloniki.|year=2008|publisher=Wiley Publishing Inc.|access-date=9 February 2012|isbn = 9780470260814}}</ref> სანელებლები განსაკუთრებით მნიშვნელოვან როლს თამაშობს სალონიკის სამზარეულოში, რაც არ არის დამახასიათებელი საბერძნეთის სამხრეთი რეგიონებისათვის. სალონიკის დაბა [[ლადადიკა]] განსაკუთრებით დატვირთული ადგილია სალონიკური სამზარეულოს თვალსაზრისით, სადაც ტავერნების უმეტესობა ტრადიციულ [[მეზე]]ს და სხვა მსგავს კულინარიულ კერძებს ამზადებენ.<ref name="Frommer's Food"/> [[ბუგაცა]] არის ტრადიციული კერძ, რომელიც შეიძლება იყოს ტკბილიცა და ოდნავ ცხარეც. იგი ძალიან პოპულარულია მთელ ქალაქში და გავრცელდა საბერძნეთის და ბალკანეთის სხვა ნაწილებშიც. კიდევ ერთი პოპულარული საჭმელია [[სიმითი|კულური]]. ქალაქის გამორჩეული ტკბილეულია ტრიგონა, როხაკია, კურკუბინია და არმენონვილი. სტერეოტიპული სალონიკური ყავაა [[ფრაპე]]. ყავა ფრაპეს ბერძნული ვერსია გამოიგონეს [[1957]] წელს [[სალონიკის საერთაშორისო გამოფენა]]ზე. შექმნის დროს კომპანია [[Nestlé]]-ს წარმომადგენელი, ჯანის დრიტასი, ბავშვებს აჩვენებდა რძისა და შოკოლადის შერევის პროცესს. დრიტასი ცდილობდა ცხელი წყალი ეშოვა, რათა ნორმალური სტილის ყავა მიეღო, მაგრამ მან ცხელი წყალი ვერ იშოვა და მის სანაცვლოდ ყინულის კუბები და წყალი შეურია.<ref>[https://www.mixanitouxronou.gr/o-frapes-anakalifthike-tichea-to-1957-sti-thessaloniki-kata-ti-diarkia-tis-diethnous-ekthesis-apoteli-elliniki-patenta-ke-den-servirete-se-kanena-allo-meros-tou-kosmou-pio-itan-to-mistiko-tou-thril/ Πώς ανακαλύφθηκε ο φραπές τυχαία, το 1957 στη Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια της Διεθνούς Έκθεσης.]</ref> კაპანი ან აგორა-ვიალი არის უძველესი ცენტრალური ბაზარი სალონიკში, სადაც მაღაზიებში ყიდიან თევზს, ხორცს, ბოსტნეულს, ხილს, სასმელს, ზეთისხილს, ტკბილეულს, თხილს, სანელებლებს.<ref>{{cite web |title=Kapani Market |url=https://www.thessalonikitourism.gr/index.php/en/component/k2/item/164-kapani-market |website=Thessaloniki Tourism |access-date=13 October 2022 |language=en-gb}}</ref><ref>{{cite web |title=Kapani or Agora Vlali – Thessaloniki |url=https://www.greekgastronomyguide.gr/en/item/agora-kapani-thessaloniki/ |website=Greek Gastronomy Guide |access-date=13 October 2022}}</ref><ref>{{cite web |title=ΑΡΧΙΚΗ |url=https://kapani.gr/ |website=Αγορά Καπάνι Θεσσαλονίκης |access-date=13 October 2022 |language=el}}</ref> ახლოს მდებარეობს მოდიანოს ბაზარი.<ref>{{cite web |title=Kapani and Modiano Markets |url=https://www.afar.com/places/modiano-market-thessaloniki |website=AFAR Media |access-date=13 October 2022 |language=en}}</ref> ===ტურიზმი=== ტურისტული ბუმი სალონიკში [[2010]] წლიდან დაიწყო, როდესაც ქალაქის მერი იყო [[იანის ბუტარისი]]. ტურისტები მოდიოდნენ ძირითადად [[ავსტრია|ავსტრიიდან]], [[ისრაელი]]დან და [[თურქეთი]]დან. [[2010]] წელს ქალაქში უცხოელი ტურისტების რაოდენობამ 250 000 მიღწია. [[2018]] წელს ამ რიცხვა 3 მილიონს მიაღწია. სალონიკი ცნობილია როგორც „ქალაქი, რომელსაც არასოდეს სძინავს“ და „წვეულებების დედაქალაქი“ მისი ენერგიული ღამის ცხოვრების, ახალგაზრდული ატმოსფეროსა და ცნობილი 24-საათიანი კულტურის გამო.<ref name="lonelyplanet.com">{{cite web |url=http://www.lonelyplanet.com/usa/new-york-city/travel-tips-and-articles/76165 |title=Lonely Planet's top 10 cities for 2011 |access-date=31 October 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101103065648/http://www.lonelyplanet.com/usa/new-york-city/travel-tips-and-articles/76165 |archive-date=3 November 2010 |url-status=dead}}</ref> ===მუსიკა=== სალონიკს საბერძნეთში რომანტიული ქალაქის სახელი აქვს და ამის გამო მისი სახელი ფიგურირებს ბერძნულ სიმღერებში.<ref>{{cite web|title=Τραγούδια για τη Θεσσαλονίκη 2|url=http://homelessmontresor.blogspot.com/2007/06/2.html |date=4 June 2007|publisher=homelessmontresor|access-date=9 April 2011 }}</ref> არსებობს არაერთი სიმღერა ([[რებეტიკა]], [[ლაიკა]]), რომელსაც ეწოდება „თესალონიკი“ ან ეს სიტყვა გამოყენებულია სათაურში.<ref>{{cite web|title=Τραγούδια για την Θεσσαλονίκη|url=http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=Splatt_Forums&file=viewtopic&topic=20544&gotolast=1|date=13 February 2010|publisher=Musicheaven.gr|access-date=9 April 2011}}</ref> 1930-იან და 1940-იან წლებში ქალაქი გახდა რებეტიკის მუსიკის ცენტრი, ნაწილობრივ ეს [[იოანის მეტაქსასი]]ს ცენზურის დამსახურება იყო, რადგან მისი ცენზურა [[ათენი|ათენში]] უფრო მკაცრად მოქმედებდა, ვიდე სალონიკში. ქალაქში დაიბადნენ ცნობილი კომოზიტორები მანოლის ჩიოტისი, სტავროს კუიუმცისი და დიონისის სავოპულოსი. ქალაქში ასევე ბევრი როკ-ჯგუფი მოქმედებს, კერძოდ Xylina Spathia, Trypes და Onirama. [[1962]]–[[1997]] და [[2005]]–[[2008]] წლებში ქალაქმა უმასპინძლა სალონიკის სიმღერის ფესტივალს. [[2013]] წლის [[ევროვიზიის სიმღერის კონკურსი 2013|ევროვიზიის სიმღერის კონკურსში]] საბერძნეთი წარმოადგინა ჯგუფმა [[Koza Mostra]]-მ და [[აგათონ იაკოვიდისი|აგათონ იაკოვიდისმა]], ორივე (ჯგუფიც და პიროვნებაც) სალონიკში მოღვაწეობდნენ. ==განათლება== [[File:Salonica-Central-Aerial.jpg|thumb|240px|არისტოტელეს უნივერსიტეტის ხედი]] სალონიკი საბერძნეთის განათლების მთავარი ცენტრია. ქვეყნის სამი უმსხვილესი უნივერსიტეტი მდებარეობს სალონიკში: [[არისტოტელეს უნივერსიტეტი]], [[მაკედონიის უნივერსიტეტი]] და [[საბერძნეთის საერთაშორისო უნივერსიტეტი]]. არისტოტელეს უნივერსიტეტი დაარსდა [[1926]] წელს და ამჟამად არის ყველაზე დიდი უნივერსიტეტი საბერძნეთში<ref name="AUTH"/> სტუდენტების რაოდენობით, რომელთა რიცხვი 2010 წელს 80 000-ზე მეტს შეადგენდა.<ref name="AUTH"/> უნოვერსიტეტი [[უტრეხტის ქსელი]]ს წევრია. 2009–2010 სასწავლო წლისთვის არისტოტელეს უნივერსიტეტი დასახელდა მსოფლიოს 150 საუკეთესო უნივერსიტეტს შორის.<ref name="QS">{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/institution/aristotle-university-thessaloniki/wur|title=Times Higher Education-QS World University Rankings|publisher=Topuniversities.com|access-date=11 March 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110322050626/http://www.topuniversities.com/institution/aristotle-university-thessaloniki/wur|archive-date=22 March 2011|df=dmy-all}}</ref> 2010 წლიდან სალონიკში მდებარეობს [[სალონიკის ღია უნივერსიტეტი]],<ref>[http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/YpiresiesEkpaideusisNeolaiasAthlitismou/Anoichto-Panepistimio-2010-2011 Open University] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721083550/http://www.thessaloniki.gr/portal/page/portal/DioikitikesYpiresies/YpiresiesEkpaideusisNeolaiasAthlitismou/Anoichto-Panepistimio-2010-2011 |date=21 July 2011 }} (in Greek).</ref> რომელიც დააარსეს არისტოტელეს უნივერსიტეტმა, მაკედონიის უნივერსიტეტმა და სალონიკის მუნიციპალიტეტმა. [[2006]] წლის მონაცემებით, ქალაქის სტუდენტური მოსახლეობა დაახლოებით 200 000 იყო.<ref>{{cite web|title=Thessaloniki has no Apple's real representation|url=http://www.wewantapplegreece.com/index.php/site/comments/thessaloniki_has_no_apples_real_representation/|publisher=Karakatsanis, Dimitris|access-date=9 April 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110521040628/http://www.wewantapplegreece.com/index.php/site/comments/thessaloniki_has_no_apples_real_representation|archivedate=21 მაისი 2011}}</ref> ==ტრანსპორტი== ===ტრამვაი=== ტრამვაი წარსულში სალონიკის მთავარი, უძველესი და ყველაზე პოპულარული საზოგადოებრივი გადაადგილების საშუალება იყო. ის ფუნქციონირებდა [[1893]] წლიდან [[1957]] წლამდე. [[1957]] წელს დაშალა [[კონსტანტინოს კარამანლისი]]ს მთავრობამ. [[2009]] წლის ეკონომიკურ კრიზისამდე წამოაყენეს წინადადება ახალი ტრამვაის ხაზების შესახებ.<ref>{{Cite web |url=http://www.eventsinteractive.com/artion/Docs/DevConf//PPT/6.GIANNOPOULOS.pdf |title=Προτάσεις της ΓΚΜΘ 2000 για τραμ |access-date=2012-01-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130521004738/http://www.eventsinteractive.com/artion/Docs/DevConf//PPT/6.GIANNOPOULOS.pdf |archive-date=2013-05-21 |url-status=dead |language=el |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130521004738/http://www.eventsinteractive.com/artion/Docs/DevConf//PPT/6.GIANNOPOULOS.pdf |archivedate=2013-05-21 }}</ref> ===ავტობუსი=== სალონიკის ურბანული სატრანსპორტო ორგანიზაცია (OASTH) მართავს ავტობუსების ქსელს, რომელიც საზოგადოებრივი ტრანსპორტის ერთადერთი ფორმაა სალონიკში. იგი დაარსდა 1957 წელს და ფუნქციონირებს 604 ავტობუსი 75 მარშრუტზე.<ref>{{cite web|url=http://oasth.gr/organization/general_eng.php|title=OASTH – General characteristics|publisher=[[OASTH|oasth.gr]]|access-date=14 February 2012}}</ref> ===მეტროპოლიტენი=== {{მთავარი|სალონიკის მეტროპოლიტენი}} [[File:Thessaloniki Metro Map.svg|thumb|250პქ|[[სალონიკის მეტროპოლიტენი]]ს გეგმა]] სალონიკისთვის მეტროს სისტემის შექმნა ჯერ კიდევ [[1918]] წელს იწყება, როდესაც თომას ჰეიტონ მაუსონმა და ერნესტ ჰებრარდმა წამოაყენეს წინადადება სალონიკის მეტროპოლიტენის რკინიგზის შექმნის შესახებ.<ref>{{Cite book |first=Alexandra |last=Gerolympou |title=Η Ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης Μετά την Πυρκαγιά του 1917 |trans-title=The Rebuilding of Thessaloniki after the Great Fire of 1917 |edition=Second |publisher=[[Aristotle University of Thessaloniki]] University Press |language=el |year=1995}}</ref> 1968 წელს წრიული მეტროს ხაზზე იყო საუბარი. სერიოზული საუაბრი მეტროს მშენებლობაზე დაიწყეს [[1987]] წელს. [[1988]] წელს მშენებლობა დაიწყო კიდეც, მაგრამ ფინანსების არქონის გამო შეჩერდა.<ref name="Karfitsa">{{cite web |url=https://www.karfitsa.gr/ki-omos-to-metro-thessalonikis-einai-et/ |title=Κι όμως! Το ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης είναι έτοιμο (στα χαρτιά) από το 1987! |trans-title=It's true! The Thessaloniki Metro was ready (on paper) in 1987 already! |website=www.karfitsa.gr |date=29 February 2016 |access-date=13 August 2018 |language=el}}</ref> 1918 და 1988 წლების წინადადებები თითქმის იდენტური მარშრუტით ემთხვეოდა ამჟამინდელ [[პირველი ხაზი (სალონიკის მეტრო)|პირველ ხაზს]]. სალონიკის ამჟამინდელი მეტროს მშენებლობა [[2006]] წელს დაიწყო და კლასიფიცირებულია, როგორც მეგაპროექტი: მისი ბიუჯეტი 1,57 მილიარდი ევროა (1,77 მილიარდი დოლარი).<ref name="Funding">{{cite web |author=Attiko Metro A.E. |url=http://www.ametro.gr/?page_id=4216&lang=en |title=Funding |website=www.ametro.gr |access-date=5 June 2018|author-link = Athens Metro}}</ref> [[პირველი ხაზი (სალონიკის მეტრო)|პირველი]] და [[მეორე ხაზი (სალონიკის მეტრო)|მეორე]] ხაზი ამჟამად მშენებლობის პროცესშია და ექსპლუატაციაში შევა ეტაპობრივად 2023 წლიდან 2024 წლამდე.<ref>{{Cite news |url=http://www.ypodomes.com/index.php/statheri-troxia/metro/thessalonikis/item/33837-metro-thessalonikis-xamogela-sta-ergotaksia-meta-apo-xronia |script-title=el:Μετρό Θεσσαλονίκης: Χαμόγελα στα εργοτάξια μετά από χρόνια |trans-title=Thessaloniki Metro: Smiles at the construction sites after years |website=www.iefimerida.gr |date=2 March 2016 |access-date=13 August 2018 |language=el |archive-url=https://web.archive.org/web/20180808011659/https://www.ypodomes.com/index.php/statheri-troxia/metro/thessalonikis/item/33837-metro-thessalonikis-xamogela-sta-ergotaksia-meta-apo-xronia |archive-date=8 August 2018 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.iefimerida.gr/news/403937/thessaloniki-noemvrio-toy-2020-paradidetai-i-1i-grammi-metro-nea-elvetia-syntrivani |script-title=el:Θεσσαλονίκη: Νοέμβριο του 2020 παραδίδεται η 1η γραμμή μετρό Νέα Ελβετία-Συντριβάνι |trans-title=Thessaloniki: The 1st line from Nea Elvetia to Sintrivani will be opened in 2020 |website=www.iefimerida.gr |date=20 March 2018 |access-date=13 August 2018 |language=el}}</ref> პირველი ხაზი არის 9 კმ სიგრძის და მოიცავს 13 სადგურს, ხოლო მეორე ხაზი არის 4,8 კმ სიგრძის და პირველი ხაზის 11 სადგურზე დარეკვის გარდა ჩერდება კიდევ ხუთ სადგურზე.<ref name="History Metro">{{cite web |author=Attiko Metro A.E. |url=http://www.ametro.gr/?page_id=4194&lang=en |title=History |website=www.ametro.gr |access-date=19 August 2018|author-link = Athens Metro}}</ref><ref name="synenteuksi mylopoulou">{{cite web |url=https://www.ypodomes.com/index.php/statheri-troxia/metro/thessalonikis/item/38724-simera-stis-11-30-live-synentefksi-sto-facebook-o-giannis-mylopoulos-gia-to-metro-thessalonikis |title=Η Συνέντευξη τoυ Γιάννη Μυλόπουλου για το Μετρό Θεσσαλονίκης |website=www.ypodomes.gr |access-date=12 August 2018 |trans-title=Giannis Mylopoulos' interview about the Thessaloniki Metro |archive-url=https://web.archive.org/web/20180812213150/https://www.ypodomes.com/index.php/statheri-troxia/metro/thessalonikis/item/38724-simera-stis-11-30-live-synentefksi-sto-facebook-o-giannis-mylopoulos-gia-to-metro-thessalonikis |archive-date=12 August 2018 |url-status=dead }}</ref> მშენებლობის დროს მნიშვნელოვანი არქეოლოგიური აღმოჩენები გაკეთდა და მეტროპოლიტენის ზოგიერთ სადგურზე განთავსდება არქეოლოგიური გამოფენები.<ref name=AF>{{cite web|url=http://www.ametro.gr/cgi-bin/showpress.cgi?id=88|title=CONCLUSION THESSALONIKI METRO & ARCHAEOLOGICAL EXCAVATION|date=12 April 2007|access-date=13 August 2007|work=Attiko Metro S.A.|publisher=www.ametro.gr|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927203721/http://www.ametro.gr/cgi-bin/showpress.cgi?id=88 <!-- Bot retrieved archive -->|archive-date=27 September 2007}}</ref> სადგურ ვენიზელუზე მოეწყობა მსოფლიოში პირველი ღია არქეოლოგიური გამოფენა მეტროსადგურში.<ref name="Skai Metro">{{cite web |author=Skai TV |url=http://www.skai.gr/player/TV/?mmid=305842 |title=Ιστορίες: Μετρό Θεσσαλονίκης |trans-title=Stories: Thessaloniki Metro |website=www.skai.gr |access-date=13 August 2018 |language=el |author-link=Skai TV |archive-date=13 August 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180813044008/http://www.skai.gr/player/TV/?mmid=305842 |url-status=dead }}</ref> იგეგმება მეორე ხაზის გაგრძელება მარყუჟისებურად დასავლეთის მიმართUლებით, ხოლო სამხრეთ-აღმოსავლეთის მიმართულებით აეროპორტისაკენ.<ref name="Circular">{{cite web |author=Attiko Metro A.E. |url=http://www.ametro.gr/?page_id=4205&lang=en |title=Extensions |website=www.ametro.gr |access-date=10 August 2018|author-link = Athens Metro}}</ref> დასავლეთის გაფართოება უფრო პრიორიტეტია, ვიდრე აეროპორტის მიმართულება, რადგან აეროპორტს მოემსახურება 10 წუთიანი სატრანსპორტო სამგზავრო ავტობუსი მე-2 ხაზის, მიკრას სადგურამდე.<ref name="synenteuksi mylopoulou" /> [[2023]] წელს გახსნის შემდეგ, მოსალოდნელია, რომ მეტროთი ყოველდღიურად 320 000 ადამიანი ისარგებლებს, ანუ ყოველწლიურად 116 მილიონი ადამიანი.<ref name="Move">{{cite web |url=https://www.movenews.gr/mylopoylos-to-2020-ua-kykloforoyn-kauhmerina-320000-epibates-me-to-metro-thw-uessalonikhs/ |title=Μυλόπουλος: Το 2020 θα κυκλοφορούν καθημερινά 320.000 επιβάτες με το μετρό της Θεσσαλονίκης |website=www.movenews.gr |access-date=12 August 2018 |trans-title=Mylopoulos: In 2020, 320,000 people will travel on the Thessaloniki metro system |archive-date=12 August 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180812215445/https://www.movenews.gr/mylopoylos-to-2020-ua-kykloforoyn-kauhmerina-320000-epibates-me-to-metro-thw-uessalonikhs/ |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180812215445/https://www.movenews.gr/mylopoylos-to-2020-ua-kykloforoyn-kauhmerina-320000-epibates-me-to-metro-thw-uessalonikhs/ |archivedate=12 აგვისტო 2018 }}</ref> ===საგარეუბნო რკინიგზა=== [[File:Thessaloniki Suburban Railway map.svg|thumb|საგარეუბნო რკინიგზის სქემა]] სალონიკსა და ქალაქ [[ლარისა (ქალაქი)|ლარისას]] შორის მიმდინარეობს სამგზავრო სარკინიგზო მომსახურება (მომსახურება ბერძნულად ცნობილია როგორც „Proastiakos“, რაც ნიშნავს „გარეუბნის რკინიგზას“). სერვისი ფუნქციონირებს Siemens Desiro EMU მატარებლების გამოყენებით მოდერნიზებულ ორმაგ ლიანდაგზე და ჩერდება 11 განახლებულ სადგურზე, მგზავრობის სრული დროა 1 საათი და 33 წუთი.<ref>{{cite web|url=http://www.naftemporiki.gr/audionews/listenstory.asp?id=1558931|title=Επέκταση Προαστιακού στο τμήμα Λιτόχωρο – Λάρισα [Expansion of Proastiakos towards Litohoro – Larissa]|date=9 April 2008|publisher=Naftemporiki|access-date=15 February 2012|language=el|archive-date=29 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120529050111/http://www.naftemporiki.gr/audionews/listenstory.asp?id=1558931|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120529050111/http://www.naftemporiki.gr/audionews/listenstory.asp?id=1558931|archivedate=29 მაისი 2012}}</ref> გარდა ამისა, შეიქმნა დამატებითი ხაზი რეგიონალური მატარებლების გამოყენებით, სალონიკსა და ქალაქ [[ედესა (საბერძნეთი)|ედესას]] შორის. ===აეროპორტი=== [[File:Aeroporto di salonicco.JPG|thumb|200px|სალონიკის აეროპორტი]] საერთაშორისო და შიდა საჰაერო მიმოსვლას ქალაქიდან და ქალაქამდე ემსახურება [[სალონიკის აეროპორტი|სალონიკის აეროპორტი „მაკედონია“]]. აეროპორტის ორი ასაფრენი ბილიკის მოკლე სიგრძე ნიშნავს, რომ აქ ამჟამად არ ხორციელდება კონტინენტთაშორისი ფრენები, თუმცა იგეგემება მისი ერთ-ერთი ასაფრენი ბილიკის გაგრძელება [[თერმაიკოსის ყურე]]ში. ბილიკი მშენებლობის პროცესშია, მიუხედავად ადგილობრივი გარემოსდაცვითი ჯგუფების მნიშვნელოვანი წინააღმდეგობისა.<ref>{{cite web|url=http://www.express.gr/news/finance/511934oz_20110830511934.php3|title=Αναβαθμίζεται με 286 εκατ. το αεροδρόμιο "Μακεδονία"|trans-title=The "Macedonia" Airport is being upgraded with 286&nbsp;million Euros|publisher=Express|date=30 August 2011|language=el|access-date=15 February 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20140115071115/http://www.express.gr/news/finance/511934oz_20110830511934.php3|archive-date=15 January 2014|url-status=dead}}</ref> ასაფრენი ბილიკის სამუშაოების დასრულების შემდეგ აეროპორტს შეეძლება მოემსახუროს კონტინენტთაშორის ფრენებს და მომავალში უფრო დიდ თვითმფრინავებს. დიდი დაგვიანების შემდეგ აეროპორტის ახალი ასაფრენი ბილიკი [[2019]] წლის გაზაფხულზე დასრულდა. მეორე ტერმინალის მშენებლობა დაიწყო [[2018]] წლის სექტემბერში<ref name="Naftemporiki">{{Cite web |url=https://www.naftemporiki.gr/finance/story/1393086/themelionetai-to-neo-terminal-tou-aerodromiou-makedonia |title=el:Θεμελιώνεται το νέο τέρμιναλ του αεροδρομίου "Μακεδονία" |last=Zois |first=Fanis |date=2018-09-19 |website=www.naftemporiki.gr |publisher=[[Naftemporiki]] |language=el |access-date=2018-09-26}}</ref> და დასრულდა [[2021]] წლის თებერვალში, ვადაზე სამი თვით ადრე.<ref>{{Cite web|last=Agency|first=Athens News|title=Fraport Delivers Thessaloniki Airport – Concludes Upgrade of 14 Greek Airports|url=https://www.thenationalherald.com/greece_economy/arthro/fraport_delivers_thessaloniki_airport_concludes_upgrade_of_14_greek_airports-1767452/|access-date=2021-02-12|website=The National Herald|language=en|archive-date=16 April 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210416021649/https://www.thenationalherald.com/greece_economy/arthro/fraport_delivers_thessaloniki_airport_concludes_upgrade_of_14_greek_airports-1767452/|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210416021649/https://www.thenationalherald.com/greece_economy/arthro/fraport_delivers_thessaloniki_airport_concludes_upgrade_of_14_greek_airports-1767452/|archivedate=2021-04-16}}</ref> ===რკინიგზა=== [[ფაილი:Thessaloniki New Railway Station.jpg|thumb|სალონიკის ახალი რკინიგზის სადგური]] საბერძნეთის ეკონომიკური კრიზისის გამო, 2011 წლის თებერვალში ქალაქიდან ყველა საერთაშორისო მატარებლის რეისი შეჩერდა.<ref>{{cite web|url=http://www.tanea.gr/ellada/article/?aid=4618021|title=Αναστέλλονται όλα τα διεθνή δρομολόγια του ΟΣΕ [All international routes of OSE have been suspended]|publisher=[[Ta Nea]]|date=13 February 2011|language=el}}</ref> მანამდე ქალაქი ბალკანეთის მთავარი სარკინიგზო კვანძი, რომელიც პირდაპირი ხაზით უკავშირდებოდა [[სოფია]]ს, [[სკოპიე]]ს, [[ბელგრადი|ბელგრადს]], [[მოსკოვი|მოსკოვს]], [[ვენა]]ს, [[ბუდაპეშტი|ბუდაპეშტს]], [[ბუქარესტი|ბუქარესტს]] და [[სტამბოლი|სტამბოლს]], ასევე [[ათენი|ათენსა]] და საბერძნეთის სხვა ქალაქებს. სოფიასა და ბელგრადისკენ მიმავალი მატარებლების მარშრუტი განახლდა 2014 წლის მაისში, მაგრამ კვლავ შეჩერდა [[COVID-19]]-ის პანდემიის გამო. სალონიკი კვლავ რჩება საბერძნეთის ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან სარკინიგზო კვანძად. საბერძნეთის რეგიონული მატარებლის სერვისები ქალაქს აკავშირებს ქვეყნის სხვა ნაწილებთან ცენტრალური სარკინიგზო სამგზავრო სადგურიდან, რომელსაც ეწოდება „ახალი სარკინიგზო სადგური“ და მდებარეობს სალონიკის ქალაქის ცენტრის დასავლეთ ნაწილში. ===პორტი=== სალონიკის პორტი აკავშირებს ქალაქს სეზონური ბორნებით [[სპორადები|სპორადებთან]] და ჩრდილოეთ [[ეგეოსის ზღვა|ეგეოსის ზღვის]] სხვა კუნძულებთან. სალონიკის სამგზავრო ტერმინალი ერთ-ერთი უდიდესია ეგეოსის ზღვის აუზში, რომლითაც 2007 წელს 162 731 მგზავრის გადაყვანა მოხდა. მიმდინარეობს პორტის განახლება, რადგან სალონიკი ასევე ნელ-ნელა იქცევა მთავარ ტურისტულ პორტად აღმოსავლეთ ხმელთაშუა ზღვაში კრუიზებისთვის. ==საერთაშორისო ურთიერთობები== ===საკონსულოები=== {{div col|colwidth=11em}} *{{ALB}} *{{AUT}} *{{AUS}} *{{BEL}} *{{BRA}} *{{BUL}} *{{GEO}} *{{CAN}} *{{CRO}} *{{CHN}} *{{CYP}} *{{DEN}} *{{FIN}} *{{FRA}} *{{GER}} *{{HUN}} *{{ISR}} *{{IRL}} *{{ITA}} *{{JOR}} *{{LTU}} *{{NED}} *{{NOR}} *{{POR}} *{{SRB}} *{{ESP}} *{{SUI}} *{{SWE}} *{{USA}} *{{GBR}} *{{UKR}} *{{RUS}} *{{TUR}} {{div col end}} ===დაძმობილებული ქალაქები=== სალონიკი დაძმობილებულია შემდეგ ქალაქებთან:<ref name=twins>{{cite web |title=Twin Towns| date=25 April 2018 |url=https://thessaloniki.gr/i-want-to-know-whats-going-on-in-the-city/twin-towns/?lang=en|publisher=Thessaloniki|access-date=2022-03-21}}</ref> {{div col|colwidth=20em}} *{{flagicon|USA}} [[ჰარტფორდი (კონექტიკუტი)|ჰარტფორდი]], აშშ (1962) *{{flagicon|EGY}} [[ალექსანდრია]], ეგვიპტე (1993) *{{flagicon|ITA}} [[ბოლონია]], იტალია (1984) *{{flagicon|GER}} [[ლაიფციგი]], გერმანია (1984) *{{flagicon|CYP}} [[ლიმასოლი]], კვიპროსი (1984) *{{flagicon|AUS}} [[მელბურნი]], ავსტრალია (1984) *{{flagicon|BUL}} [[პლოვდივი]], ბულგარეთი (1984) *{{flagicon|SVK}} [[ბრატისლავა]], სლოვაკეთი (1986) *{{flagicon|GER}} [[კელნი]], გერმანია (1988) *{{flagicon|ROU}} [[კონსტანტა]], რუმინეთი (1988) *{{flagicon|USA}} [[სან-ფრანცისკო]], აშშ (1990) *{{flagicon|FRA}} [[ნიცა]], საფრანგეთი (1992) *{{flagicon|ISR}} [[თელ-ავივი]], ისრაელი (1994) *{{flagicon|IND}} [[კოლკატა]], ინდოეთი (2005) *{{flagicon|ALB}} [[კორჩა]], ალბანეთი (2005) *{{flagicon|KOR}} [[პუსანი]], სამხრეთი კორეა (2010) *{{flagicon|ALB}} [[დურესი]], ალბანეთი (2012) <!--Marseille, Tianjin – not twinning/twinning ended--> {{div col end}} ==იხილეთ აგრეთვე== * [[მაკედონელები (ბერძნები)|მაკედონელები]] * [[სალონიკის მეტროპოლიტენი]] * [[სალონიკის ადრექრისტიანული და ბიზანტიური მონუმენტები]] * [[თესალონიკის ალყა (1422-1430)]] * [[სალონიკის არქეოლოგიური მუზეუმი]] * [[თესალონიკის ძარცვა (904)]] ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons}} {{Wikivoyage|Thessaloniki}} * [http://www.salonika.ru სალონიკის მეგზური] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180815042158/http://www.salonika.ru/ |date=2018-08-15 }} * [http://www.thessalonikicity.gr/ სალონიკის მუნიციპალიტეტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191201130256/http://thessalonikicity.gr/ |date=2019-12-01 }} * [https://thessaloniki.gr/?lang=en Municipality of Thessaloniki] * [http://www.thpa.gr/ Thessaloniki Port Authority] * [http://www.oasth.gr/ ΟΑΣΘ – Organisation of Urban Transport of Thessaloniki] * {{YouTube|tALS0WZqi_Y|You in Thessaloniki}}: Official promotional video for Thessaloniki by the Greek National Tourism Organization * [http://www.visitgreece.gr/en/main_cities/thessaloniki Thessaloniki] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120107023458/http://www.visitgreece.gr/en/main_cities/thessaloniki |date=2012-01-07 }} The Official website of the Greek National Tourism Organisation * [https://artsandculture.google.com/story/kAXBXKPYub46LA Explore Thessaloniki: An open Museum of Early Christian and Byzantine Art in the UNESCO collection on Google Arts and Culture] * [http://www.tch.gr/ Thessaloniki Concert Hall Organisation] * [http://www.filmfestival.gr/ Thessaloniki Film Festival] * [http://www.saloniki.org/ Thessaloniki Info & Links] * [https://web.archive.org/web/20080402233222/http://www.thessaloniki360.com/ Thessaloniki360 Virtual City Guide] * [https://web.archive.org/web/20100910051528/http://tsimiski.gr/ Thessaloniki Tsimiski.gr street] * [http://www.thessaloniki2012.gr/ Thessaloniki 2012] (celebrations for the 100 years of the incorporation of the city to Greece) * [https://web.archive.org/web/20120611080819/http://www.thessaloniki2014.eu/ Thessaloniki 2014] (official website of Thessaloniki European Youth Capital 2014) * [https://www.xo.gr/dir-loc-geo/Prefecture%20of%20Thessaloniki/Thessaloniki/?lang=en Greek Local Yellow Pages of Thessaloniki] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ევროპის კულტურული დედაქალაქები}} [[კატეგორია:საბერძნეთის ქალაქები]] [[კატეგორია:ევროპის კულტურული დედაქალაქები]] [[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები საბერძნეთში]] [[კატეგორია:ეგეოსის ზღვის ნავსადგურები]] [[კატეგორია:სალონიკი|*]] en246h9ewaxulajcgv6n0flwdvqhsa2 0 96712 4822721 4418851 2025-06-30T18:37:27Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822721 wikitext text/x-wiki {{განახლება}} '''ლიეტუვის ეკონომიკა''' მუდმივ ცვლილებებს განიცდიდა ლიეტუვის სახელმწიფოს განვითარების კვლადაკვალ. უკანასკნელი დიდი გარდატეხები ლიეტუვის ეკონომიკაში გამოიწვია [[საბჭოთა კავშირის დაშლა]]მ [[1991]] წელს, რასაც ქვეყანაში ფინანსური და ეკონომიკური არასტაბილურობა მოჰყვა. მიუხედავად ამისა, ეკონომიკური პოლიტიკის წყალობით 1990-იანი წლების ბოლოდან ლიტვის ეკონომიკა აღმავლობას განიცდის და სტრუქტურულად [[ევროპის კავშირი]]ს ეკონომიკასთან ხდება ინტეგრირებული. ==ლიეტუვის ეკონომიკა XX საუკუნემდე== [[ლიტვის დიდი სამთავრო]]ს არსებობის მანძილზე ლიეტუვური მიწები მუდამ დომინირებდნენ სლავურ მიწებზე. მიუხედავად ამისა, ლიეტუვური მიწები მუდამ აგრარულ მეურნეობაზე იყვნენ ორიენტირებლნი და თითქმის არ არსებობდა ინტენსიური სავაჭრო-სამრეწველო ურთიერთობები. [[რეჩ პოსპოლიტა]]ს დაარსების შემდგომ წარმოებისა და ეკონომიკის პრიმატი საბოლოოდ გადავიდა დასავლეთით, პოლონური მიწებისაკენ. ეკონომიკის სასოფლო-სამეურნეო ხასიათი ლიეტუვამ შეინარჩუნა მთელი თავისი ისტორიის მანძილზე [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმერიის]] შემადგენლობაში. ==ლიტვის სსრ-ს ეკონომიკა== [[საბჭოთა კავშირი]]ს შემადგელონლობაში ლიეტუვაში დაიწყო მასობრივი ინდუსტრიალიზაცია. ეკონომიკამ შეიძლინა დამატებითი სტიმული [[კლაიპედა]]ს ტერიტორიის შემოერთების შედეგად. [[ლიტვის სსრ]]-ს ეკონომიკა გეოგრაფიული და ისტორიულ-კულტურული ფაქტორების (მჭიდრო კავშირი [[ბელორუსია]]სთან და [[პოლონეთი|პოლონეთთან]]) გამო დიდწილად იყო დამოკიდებული საერთო-საკავშირო ეკონომიკაზე, ამიტომაც [[საბჭოთა კავშირის დაშლა|საბჭოთა კავშირის დაშლის]] შედეგად უფრო მეტად დაზარალდა, ვიდრე მეზობელი [[ლატვია|ლატვიისა]] და [[ესტონეთი]]ს ეკონომიკები. საბჭოთა ლიეტუვის ეკონომიკა მიეკუთვნებოდა ბალტიისპირეთის ეკონომიკურ რაიონს. მრეწველობის წამყვანი დარგები იყო: * მანქანათმშენებლობა და მეტალურგია * ქიმიური და ნავთობქიმიური მრეწველობა * მსუბუქი მრეწველობა * კვების მრეწველობა სოფლის მეურნეობაში წამყვანი დარგები იყო რძის პროდუქტების წარმოება, მეღორეობა, მეფრინველეობა. სულ არსებობდა 282 საბჭოთა მეურნეობა და 737 კოლმეურნეობა. ==დამოუკიდებლობის პერიოდის ეკონომიკა== გასული 20 წლის მანძილზე საბჭოთა [[გეგმიური ეკონომიკა|გეგმიური ეკონომიკიდან]] [[საბაზრო ეკონომიკა|თავისუფალ საბაზრო ეკონომიკაზე]] გადასვლასთან ერთად ლიეტუვამ დიდი სტრუქტურული ცვლილებები გადაიტანა. რეფორმები, მათ შორის პრივატიზაცია, ფასების რეფორმა, ახალი საბანკო და საფინანსო სისტემების შექმნა, ეკონომიკური კანონმდებლობის ცვლილებები დაიწყო [[1991]] წლის შემოდგომაზე. რეფორმების განხორციელების ფონზე, თავდაპირველად, ეცემოდა მწარმოებლურობა მრეწველობასა და სოფლის მეურნეობაში. მისი დონე [[1994]] წელს [[1989]] წლის მაჩვენებლის მეოთხედამდე დაეცა. უმუშევრობა გაიზარდა 4.5%-იდან ([[1994]] 12.5%-მდე ([[2002]])). ამას დაემატა [[ჰიპერინფლაცია]], რომელმაც [[1992]] წელს დაახლოებით 1.400% შეადგინა. დასავლეთიდან დახმარებები დაიწყო [[1992]] წელს, როცა ლიეტუვა [[საერთაშორისო სავალუტო ფონდი]]ს წევრი გახდა. [1993]] წელს საერთაშორისო სავალუტო ფონდმა ლიეტუვას მისცა 300 მლნ [[აშშ დოლარი]]ს ოდენობის სესხი. 1992 წელს რუსული [[რუბლი]] ჩაანაცვლა დროებითმა ვალუტამ, ტალონმა. საერთაშორისო სავალუტო ფონდისა და [[მსოფლიო ბანკი]]ს დახმარებით განხორციელდა ეკონომიკური რეფორმები, მათ შორის 1993 წელს [[ლიტი]]ს შემოღება. ინფლაციამ დაიწყო ნელი შემცირება და [[1994]] წლის [[1 აპრილი|1 აპრილს]] დაფიქსირდა მყარი გაცვლითი კურსი აშშ დოლართან 4:1. ლიტის შემოღების შემდეგ დამყარდა სტაბილურობა და [[1995]] წლიდან ეკონომიკური ზრდა შეადგენდა ყოველწლიურად მინიმუმ 3.5%-ს. უკანდახევა გამოიწვია [[1998]] წლის რუსეთის კრიზისმა. ლიეტუვის ეკონომიკის მომავალს განაპირობებს ინტეგრცია დასავლურ სტრუქტურებში: [[ნატო (ორგანიზაცია)|ნატო]], [[ევროპის კავშირი]], [[ევროპის საბჭო]], [[ბალტიის ზღვის ქვეყნების კავშირი]]. [[ევროპის კავშირი|ევროკავშირში]] გაერთიანებამ გააძლიერა მიგრაციული ნაკადები, განსაკუთრებით ახალგაზრდებისა და უმაღლესი განათლების მქონე მოქალაქეებისა დასავლეთ ევროპის ქვეყნებისკენ (როგორებიცაა: [[ირლანდია]], [[დანია]], [[გაერთიანებული სამეფო]]). ეს მოვლენა ლიეტუვის სამომავლო განვითარებისთვის კონტრპროდუქტიული შეიძლება აღმოჩნდეს, რადგან დაკავშირებულია სამუშაო ძალების შემცირებასთან. ===პრივატიზაცია=== სახელმწიფო საწარმოების (მათ შორის ენერგეტიკის დარგში) [[პრივატიზაცია]] იყო პოლიტიკურად ყველაზე მგრძნობიარე თემა. პრივატიზაცია შეეხო როგორც მიწას, ასევე საწარმოებს. მიწის პრივატიზაციის შედეგად [[1995]] წლისთვის ყველა ფერმა (ადრინდელი საბჭოთა მეურნეობები და კოლმეურნეობები) აღმოჩნდა კერძო მესაკუთრეების ხელში. მრეწველობის დარგში საპრივატიზაციოდ გამზადებული იყო საწარმოთა 71%. სახელმწიფომ შეინარჩუნა კონტროლი სტრატეგიულ ობიექტებზე. პრივატიზაცია ხორციელდებოდა აუქციონის ან აქციათა გაყიდვის გზით. 1992 წლამდე პრივატიზაციაში მონაწილეობის უფლება ეძლეოდათ მხოლოდ სამამულო ინვესტორებს, რომლებიც ფლობდნენ სპეციალურ ვაუჩერებს. 1995 წლისთვის გაყიდული იყო მსხვილ საწარმოთა 48% და მცირე საწარმოთა 45%. 1996 წელს დაიწყო პრივატიზაციის მეორე სტადია. 1996-1997 წლებში გაიყიდა 158 საწარმო უცხოელ ინვესტორებზე. უცხოურმა კაპიტალმე 79%-ს მიაღწია. 1999 წელს საპრივატიზაციო ნუსხაში შეიტანეს 1098 საშუალო ზომისა და 14 მსხვილი საწარმო, მათ შორის ნავთობმომპოვებელი საწარმო და სახელმწიფო ტელევიზიისა და რადიოს ცენტრი. ===მთლიანი შიდა პროდუქტი=== ფინანსური არასტაბილურობის გამო დამოუკიდებლობის პირველ წლებში ლიეტუვის [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]] (მშპ) იყო ყველაზე დაბალი ბალტიისპირეთში. 1989-1992 წლებში ის განახევრდა, მაგრამ 1994 წელს დაიწყო ზრდა 0.6%-ით 1998-199 წლებში რუსეთის ეკონომიკური კრიზისიდან მიღებული დარტყმების გადალახვის შემდეგ ბალტიისპირეთის ქვეყნების ეკონომიკა ყვაოდა [[2007-2009 წლების მსოფლიოს ეკონომიკური კრიზისი]]ს დადგომამდე. ლიეტუვის [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]] (მშპ) 2007 წლამდე ყოველწლიურად 7%-ით იზრდებოდა (რეალური მაჩვენებელი). 2008 წელს მშპ-მ მიაღწია 111 მლრდ ლიტს, ანუ 32 მლრდ [[ევრო]]ს, რაც სამჯერ მეტია 1999 წლის მაჩვენებელზე. ეს ტოლია ერთ სულ მოსახლეზე მშპ - 33 000 ლიტი (თითქმის 10 000 ევრო). მშპ-ს 31.3%-ს ქმნის მრეწველობა, ხოლო სოფლის მეურნეობა - მხოლოდ 6.1%-ს. ეკონომიკური წარმატებებისათვის ლიეტუვას ბალტიისპირეთის სხვა ქვეყნებთან ერთად ბალტიური ვეფხვი ეწოდა. {| class="wikitable" |+ style="padding-bottom:0,5em;" | ლიეტუვის მთლიანი შიდა პროდუქტი |- style="font-size:70%;text-align:center;" |- class="hintergrundfarbe5" ! width="31%" | წელი || width="6,9%" | 1990 || width="6,9%" | 1991 || width="6,9%" | 1992 || width="6,9%" | 1993 || width="6,9%" | 1994 || width="6,9%" | 1995 || width="6,9%" | 1996 || width="6,9%" | 1997 || width="6,9%" | 1998 || width="6,9%" | 1999 |- |- style="text-align:right" | მილიარდი ლიტი || 0,13 || 0,41 || 3,4 || 11,6 || 16,9 || 26,0 || 32,7 || 40,0 || 44,7 || 43,7 |- |- style="background-color:#F0FFF0;text-align:right" | მილიარდი ევრო || || || || || || 5,0 || 6,5 || 8,8 || 9,9 || 10,2 |- |- style="text-align:right" | ერთ სულ მოსახლეზე (ლიტი) || 36 || 112 || 921 || 3.147 || 4.622 || 7.152 || 9.090 || 11.187 || 12.594 || 12.391 |- |- style="background-color:#F0FFF0;text-align:right" | ერთ სულ მოსახლეზე (ევრო) || || || || 673 || 980 || 1.383 || 1.814 || 2.471 || 2.803 || 2.901 |- |- style="text-align:right" | ზრდა (რეალური, წინა წელთან შედარებით, პროცენტებში)|| || -5,7 || -21,3 || -16,2 || -9,8 || ca. 3,5 || 5,1 || 8,5 || 7,5 || -1,5 |} {| class="wikitable" |- style="font-size:95%;text-align:center;" |- class="hintergrundfarbe5" ! width="31%" | წელი || width="6,9%" | 2000 || width="6,9%" | 2001 || width="6,9%" | 2002 || width="6,9%" | 2003 || width="6,9%" | 2004 || width="6,9%" | 2005 || width="6,9%" | 2006 || width="6,9%" | 2007 || width="6,9%" | 2008 || width="6,9%" | 2009 |- |- style="text-align:right" | მილიარდი ლიტი || 45,7 || 48,6 || 52,1 || 57 || 62,7 || 72,1 || 82,8 || 98,1 || 111,4 || - |- |- style="background-color:#F0FFF0;text-align:right" | მილიარდი ევრო || 12,4 || 13,6 || 15,0 || 16,5 || 18,2 || 20,9 || 24,0 || 28,4 || 32,3 || - |- |- style="text-align:right" | ერთ სულ მოსახლეზე (ლიტი) || 13.070 || 13.971 || 15.010 || 16.490 || 18.249 || 21.105 || 24.393 || 29.073 || 33.167 || - |- |- style="background-color:#F0FFF0;text-align:right" | ერთ სულ მოსახლეზე (ევრო) || 3.533 || 3.897 || 4.337 || 4.776 || 5.285 || 6.113 || 7.065 || 8.420 || 9.606 || - |- |- style="text-align:right" | ზრდა (რეალური, წინა წელთან შედარებით, პროცენტებში)|| 4 || 6,7 || 6,9 || 10,2 || 7,4 || 7,4 || 7,8 || 8,9 || 3,2 || -4,8<small>¹⁾</small> |} ===სახელმწიფო ბიუჯეტი=== ლიეტუვის ბიუჯეტი მოიცავს სახელმწიფო ბიუჯეტსა და [[ლიეტუვის ადმინისტრაციული დაყოფა|ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულების]] ბიუჯეტებს. ადგილობრივი თვითმმართველობების შემოსავლები წარმოადგენენ მთლიანი შემოსავლების მეექვსედს. ლიეტუვის სახელმწიფო ბიუჯეტის ხარჯები შემდეგნაირად ნაწილდება (2008 წელი): * ეკონომიკა 25% * სოციალური მომსახურება 12% * განათლება 11% * მართლწესრიგის დაცვა 8% * ჯანმრთელობის დაცვა 7% * თავდაცვა 6% ===ინფლაცია=== 1990-იან წლებში დამოუკიდებლობის პირველ წლებთან ერთად [[ჰიპერინფლაცია]]მ დაიწყო კლება 1993-1994 წლებიდან და 1998 წლისთვის შეადგინა 2.4%. [[2002]]-[[2003|03]] წლებში [[ინფლაცია]] უმცირეს მაჩვენებლებამდე შემცირდა, ხოლო [[2003]] წელს აღინიშნა [[დეფლაცია]]. [[2007]]-[[2008|08]] წლებში 8%-ზე მაღალი ინფლაციის მაჩვენებლი დაფიქსირდა. {| class="wikitable" style="text-align:center; margin-right:60px" |+ style="padding-bottom:0,5em;font-size:110%;text-align:center" | სამომხმარებლო ფასების დონის ზრდა <small>(პროცენტებში, წინა წელთან შედარებით; დეკემბრის მონაცემები)</small> |- |- style="font-size:90%;text-align:center;width="120px"" class="hintergrundfarbe5" !width="25%" | წელი || 1993 || 1994 || 1995 || 1996 || 1997 || 1998 || 1999 || 2000 || 2001 || 2002 || 2003 || 2004 || 2005 || 2006 || 2007 || 2008 |- |- style="font-size:95%;background-color:#EECBAD;text-align:right" ! '''სულ'''|| 189 || 45 || 36 || 13,1 || 8,4 || 2,4 || 0,3 || 1,4 || 2,0 || -1,0 || -1,3 || 2,9 || 3,0 || 4,5 || 8,1 || 8,5 |- |- style="font-size:95%;text-align:right" | საკვები პროდუქტები || 154 || 39 || 41 || 13,7 || 4,1 || -3,7 || -1,4 || -1,7 || 6,2 || -5,3 || -1,9 || 4,8 || 3,5 || 8,1 || 15,5 || 10,9 |- |- style="font-size:95%;text-align:right" | საცხოვრებელი( ქირა და გადასახადები) || 247 || 92 || 42 || 14,4 || 21,1 || 11,1 || 1,8 || 14,7 || 0,4 || 1,5 || 0,5 || 0,6 || 6,7 || 10,3 || 14,1 || 23,3 |- |- style="font-size:95%;text-align:right" | ჯანმრთელობა || 929 || 56 || 11,6 || 9,9 || 6,5 || -1,4 || -3,1 || -2,9 || -1,1 || 3,8 || 3,8 || 11,1 || 6,1 || 5,9 || 9,1 || 11,7 |- |- style="font-size:95%;text-align:right" | ტელეკომუნიკაციები || 79 || 52 || 74 || 3,7 || 29 || 32 || 16,9 || 13,6 || 21,1 || 1,9 || -12,2 || -1,2 || -5,2 || 0,9 || -7,3 || -1,9 |- |- style="font-size:95%;text-align:right" | გასტრონომია || 290 || 79 || 17,2 || 9,6 || 5,1 || 3,7 || -0,6 || -0,4 || 0,3 || 0,5 || -0,2 || 2,3 || 3,3 || 5,1 || 10,8 || 14,2 |} ===საგარეო ვაჭრობა=== 1995 წლიდან 2005 წლამდე საგარეო ვაჭრობა გაორმაგდა და [[2005]] წლისთვის [[ექსპორტი|ექსპორტმა]] შეადგინა 12.46 მლრდ ევრო, ხოლო [[იმპორტი|იმპორტმა]] 13.2 მლრდ ევრო. ექსპორტის ზრდის ტემპი 2005 წლისთვის იყო 27.1%, ხოლო იმპორტისა - 25%. უარყოფითი [[სავაჭრო სალდო]] შეადგენს 1.31 მლრდ ევროს, თუმცა ის ყოველწლიურად მნიშვნელოვნად მცირდება. ძირითადი საექსპორტო ქვეყნებია: [[შვეიცარია]], [[რუსეთი]] (მისი საექსპორტო წილი 25%-დან შემცირდა 10%-მდე 1996-2005 წლებში) და [[გერმანია]]. ძირითადი საიმპორტო ქვეყნებია რუსეთი და გერმანია. ===საბანკო სექტორი=== საბჭოთა პერიოდში საბანკო საქმე ეკონომიკის განვითარებულ სექტორებს მიეკუთვნებოდა. [[1990]] წლამდე ლიეტუვის ტერიტორიაზე 7 ბანკი მოქმედებდა. [[გარდაქმნა|გარდაქმნის]] პერიოდიდან დაიწყო საბანკო სექტორის ლიბერალიზაცია. დამოუკიდებლობის გამოცხადებას ტალღასავით მოჰყვა კერძო საკრედიტო ინსტიტუტების დაარსება და მანამდე არსებული სახელმწიფო საკრედიტო ინსტიტუტების პრივატიზაცია. პრივატიზებულ ბანკთა შორის უკანასკნელი იყო ლიეტუვის შემნახველი სალარო, ''Lietuvos taupomasis bankas'', რომელიც დღეს ჰანზაბანკის სახელით მოქმედებს. ცენტრალური ბანკის ფუნქციას ასრულებს ლიეტუვის ბანკი, რომელიც [[ცენტრალური ბანკების ევროპული სისტემა|ცენტრალური ბანკების ევროპული სისტემის]] წევრია. საბანკო რეგულირებების სფეროში გადაწყვეტილებების ნაწილი მიიღება [[ევროპის ცენტრალური ბანკი]]ს (ეცბ) დონეზე. ეცბ-ს გენერალური საბჭო აძლევს რეკომენდაციებს ლიეტუვას ლურსის გამყარების თაობაზე, ასევე ფულად-საკრედიტო პოლიტიკის შესახებ.<ref>{{Cite web |url=http://www.lb.lt/eng/integration/index.html |title=ლიეტუვის ბანკის ოფიციალური საიტი |accessdate=2009-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930155848/http://www.lb.lt/eng/integration/index.html |archivedate=2007-09-30 }}</ref> [[2002]] წლიდან ლიეტუვის ვალუტა დამოკიდებულია [[ევრო]]ზე, მანამდე ასეთი დამოკიდებულება არსებობდა [[აშშ დოლარი]]ს მიმართ. [[2006]] წლის დეკემბერში ევროკავშირმა მიიღო გადაწყვეტილება, გადადოს ბალტიისპირეთის ქვეყნებში ევროს შემოღება 2010 წლამდე მაღალი ინფლაციის გამო.<ref>{{Cite web |url=http://expert.ru/printissues/northwest/2006/48/valyutnaya_politika_v_es/ |title=ჟურნალი ექსპერტი, 2006 |accessdate=2009-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070929155236/http://expert.ru/printissues/northwest/2006/48/valyutnaya_politika_v_es/ |archivedate=2007-09-29 }}</ref> დღესდღეობით ლიეტუვურ ბაზარზე აქტიურობენ სკანდინავიური და გერმანული ბანკები. ყველა ლიეტუვური ბანკის კაპიტალი შეადგენს 44.8 მლრდ ლიტს ([[2005]]). უცხოური კაპიტალის წილი საბანკო სექტორში შეადგენს 90%-ს.<ref>{{Cite web |url=http://www.bdm.ru/arhiv/2006/04/31-34.htm |title=ჟურნალი საბანკო საქმე, 2006 |accessdate=2009-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070929060001/http://www.bdm.ru/arhiv/2006/04/31-34.htm |archivedate=2007-09-29 }}</ref>. საბანკო ოპერაციების წარმოებაზე ლიცენზიას ფლობს 9 ადგილობრივი ბანკი, 8 უცხოური ბანკის ფილიალი და წარმომადგენლობა, 66 საკრედიტო კავშირი და [[ევროპის კავშირი|ევროკავშირის]] 124 ბანკი, რომლებიც ახორციელებენ ტრანსსასაზღვრო საბანკო მომსახურებებს ფილიალებისა და წარმომადგენლობების გახსნის გარეშე. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ლიეტუვის თემები}} {{მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია}} {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:ლიეტუვის ეკონომიკა|*]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] 01zi10cq4c5vsgbvggvhf5ll9jfryj2 0 98751 4822714 4695805 2025-06-30T18:36:06Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822714 wikitext text/x-wiki {| border=1 cellspacing=0 cellpadding=4 width=300 style="float:right; border:1px solid gray; border-collapse:collapse; font-size:90%; margin:0 0 .5em 1em;" !align="center" bgcolor="lightblue" colspan="3"|<big>გაერთიანებული სამეფოს ეკონომიკა</big> |- !align="left" valign="top"|ვალუტა |colspan="2" valign="top"|[[გირვანქა სტერლინგი]] (£) = 100 პენსს |- !align="left" valign="top"|ფისკალური წელი |colspan="2" valign="top"|[[1 აპრილი]] - [[31 მარტი]] |- !align="left" valign="top"|სავაჭრო ორგანიზაციები |colspan="2" valign="top"|[[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია|WTO]], [[ევროპის კავშირი]], [[ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცია]], [[ერთა თანამეგობრობა]] |- !align="center" bgcolor="lightblue" colspan="3"|სტატისტიკა |- !align="left" valign="top"|[[მშპ]] რანგი |colspan="2" valign="top"|6-ე (2010) |- !align="left" valign="top"|მშპ |colspan="2" valign="top"|$2178 მილიარდი (2010) <ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/02/weodata/weorept.aspx?sy=2009&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C941%2C914%2C446%2C612%2C666%2C614%2C668%2C311%2C672%2C213%2C946%2C911%2C137%2C193%2C962%2C122%2C674%2C912%2C676%2C313%2C548%2C419%2C556%2C513%2C678%2C316%2C181%2C913%2C682%2C124%2C684%2C339%2C273%2C638%2C921%2C514%2C948%2C218%2C943%2C963%2C686%2C616%2C688%2C223%2C518%2C516%2C728%2C918%2C558%2C748%2C138%2C618%2C196%2C522%2C278%2C622%2C692%2C156%2C694%2C624%2C142%2C626%2C449%2C628%2C564%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C716%2C321%2C456%2C243%2C722%2C248%2C942%2C469%2C718%2C253%2C724%2C642%2C576%2C643%2C936%2C939%2C961%2C644%2C813%2C819%2C199%2C172%2C184%2C132%2C524%2C646%2C361%2C648%2C362%2C915%2C364%2C134%2C732%2C652%2C366%2C174%2C734%2C328%2C144%2C258%2C146%2C656%2C463%2C654%2C528%2C336%2C923%2C263%2C738%2C268%2C578%2C532%2C537%2C944%2C742%2C176%2C866%2C534%2C369%2C536%2C744%2C429%2C186%2C433%2C925%2C178%2C746%2C436%2C926%2C136%2C466%2C343%2C112%2C158%2C111%2C439%2C298%2C916%2C927%2C664%2C846%2C826%2C299%2C542%2C582%2C967%2C474%2C443%2C754%2C917%2C698%2C544&s=NGDPD&grp=0&a=&pr.x=15&pr.y=10 საერთაშორისო სავალუტო ფონდი]</ref> |- !align="left" valign="top"|მშპ ზრდა |colspan="2" valign="top"|1,7% (2010) |- !align="left" valign="top"|მშპ/სულზე |colspan="2" valign="top"|$32 798 |- !align="left" valign="top"|მშპ სექტორით |colspan="2" valign="top"|მომსახურება (77.1%) მრეწველობა (22.1%) სოფლის მეურნეობა (0.9%), , (2010) |- !align="left" valign="top"|[[ინფლაცია]] |colspan="2" valign="top"|4,8% (აპრილი [[2011]]) |- !align="left" valign="top"|სამუშაო ძალა |colspan="2" valign="top"|31.45 მილიონი (2010) |- !align="left" valign="top"|[[უმუშევრობა]] |colspan="2" valign="top"|7.6% (2011) |- !align="left" valign="top"|ღარიბი მოსახლეობა |colspan="2" valign="top"|14% (2006) |- !align="left" valign="top"|მთავარი მრეწველობა |colspan="2" valign="top"|[[მანქანათმშენებლობა]], [[ელექტრონიკა]], [[მეტალურგია]], [[ნავთობმრეწველობა]], [[ქიმიური მრეწველობა]] |- !align="center" bgcolor="lightblue" colspan="3"|სავაჭრო პარტნიორები |- !align="left" valign="top"|[[ექსპორტი]] |colspan="2" valign="top"|$405,6 მილიარდი (2010) |- !align="left" valign="top"|მთავარი პარტნიორები |colspan="2" valign="top"|[[აშშ]] 14,71%, [[გერმანია]] 11.06%, [[საფრანგეთი]] 8%, [[ნიდერლანდები]] 7.79%, [[ირლანდია]] 6.89%, [[ბელგია]] 4.65%, [[ესპანეთი]] 4%, (2009) |- !align="left" valign="top"|[[იმპორტი]] |colspan="2" valign="top"|$546,5 მილიარდი (2010) |- !align="left" valign="top"|მთავარი პარტნიორები |colspan="2" valign="top"|[[გერმანია]] 12.87%, [[აშშ]] 9.74%, [[ჩინეთი]] 8,88%, [[ნიდერლანდები]] 6.94%, [[საფრანგეთი]] 6,64%, [[ბელგია]] 4.86%, [[ნორვეგია]] 4.84%, [[ირლანდია]] 4% (2009) |- !align="center" bgcolor="lightblue" colspan="3"|საჯარო ფინანსები |- !align="left" valign="top"|სახელმწიფო ვალი |colspan="2" valign="top"|$39 მილიარდი (2006), [[მშპ]]-ს 42,2% |- !align="left" valign="top"|შემოსავლები |colspan="2" valign="top"|$688,9 მილიარდი (2003) |- !align="left" valign="top"|ხარჯები |colspan="2" valign="top"|$746,1 მილიარდი (2003) |- !align="left" valign="top"|ეკონ. დახმარება |colspan="2" valign="top"|[[ოფიციალური განვითარების დახმარება|ODA]] $4,2 მლრდ (2004) | align="right" colspan="2" |<small class="editlink noprint plainlinksneverexpand">[{{SERVER}}{{localurl:თარგი:გაერთიანებული სამეფოს ეკონომიკის ცხრილი|action=edit}} რედ. ]</small> |}<noinclude></noinclude> '''[[გაერთიანებული სამეფო]]ს ეკონომიკა''' ეფუძნება [[ლიბერალიზმი]]ს, [[საბაზრო ეკონომიკა|საბაზრო ეკონომიკისა]] და დაბალი გადასახადების პრინციპებს. ის ითვლება წინაპრად ე.წ. ''ანგლოსაქსური კაპიტალიზმისა''. მიუხედავად იმისა, რომ ბრიტანეთის მოსახლეობა მსოფლიოს მოსახლეობის 1%-ს შეადგენს, [[გაერთიანებული სამეფო]] მეოთხე ადგილზეა მსოფლიოში ვაჭრობის მხრივ, ხოლო მისი [[მშპ|მთლიანი შიდა პროდუქტი]] მსოფლიოში სიდიდით მეექვსე, ხოლო ევროპაში მესამეა [[გერმანია|გერმანიისა]] და [[საფრანგეთი]]ს შემდეგ.<ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/01/weodata/weoselgr.aspx საერთაშორისო სავალუტო ფონდი]</ref> [[გაერთიანებული სამეფო]] არის [[ევროპის კავშირი]]სა და [[დიდი რვიანი]]ს წევრი. [[ინფლაცია|ინფლაციის]], [[ფასების დონე|ფასების დონისა]] და [[უმუშევრობა|უმუშევრობის]] დონეების მიხედვით გაერთიანებული სამეფოს ეკონომიკა მიიჩნევა ყველაზე ძლიერად ევროპაში. == ეკონომიკური პოლიტიკა == [[გაერთიანებული სამეფო]]ს ეკონომიკის მნიშვნელოვანი პროგრესი განაპირობა სახელმწიფოს ფრთხილმა მოპყრობამ ეკონომიკისადმი. 1980-იანი წლებიდან მოყოლებული [[ტეტჩერიზმი]]ს ფარგლებში მოხდა ბევრი სახელმწიფო საწარმოს [[პრივატიზაცია]]. სახელმწიფოს მოქნილმა რეგულირებამ შედეგად მოიტანა ნაციონალური მაკროეკონიმიკური მაჩვენებლების სტაბიულობა, [[ინფლაცია|ინფლაციისა]] და [[უმუშევრობა|უმუშევრობის]] საკმაოდ დაბალი მაჩვენებლები. შიდა სტაბიულურობამ საშუალება მისცა გაერთიანებული სამეფოს ეკონომიკას, გამკლავებოდა უკანასკნელი წლების [[რეცესია|რეცესიებს]]. ბოლო სამი წლის მანძილზე მხოლოდ ერთხელ დაეცა პროდუქციის წარმოების დონე კვარტალურად, ხოლო [[მშპ]]-ს ზრდა არ შეჩერებულა ბოლო 4 წელია (უკანასკნელი ორმაცდაათწლეულის მანძილზე ეს თავისებური რეკორდია). ტექნიკური პროგრესი და მზარი [[კონკურენცია]] მსოფლიოს ბაზრებზე ქმნიან ახალ გამოწვევებს გაერთიანებული სამეფოს ეკონომიკისთვის და ბიზნესიც სულ აწყდება ახალ პრობლემებს. ასეთ პირობებში მთავრობა ნაციონალური ეკონომიკური პოლიტიკის აუცილებელ ატრიბუტებად მიიჩნევს მოქნილი და დინამიური შრომის, საქონლისა და კაპიტალის ბაზრების ჩამოყალიბებას..<ref>{{Cite web |url=http://www.rustradeuk.org/ru/economy/files/ek_politika.doc |title=გაერთიანებული სამეფოს ეკონომიკური პოლიტიკა |accessdate=2009-07-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304045756/http://www.rustradeuk.org/ru/economy/files/ek_politika.doc |archivedate=2016-03-04 }}</ref> == ეკონომიკის სტრუქტურა == === მომსახურების სფერო === ბრიტანეთის ეკონომიკის წამყვანი სექტორია მომსახურების სფერო ([[მშპ]]-ს 74%), რომლის ზრდის ტემპმა [[2006]] წელს (3,6%) გაასწრო მთლიანად [[მშპ]]-ს ზრდის ტემპს (2,8%). წამყვანი მდგომარეობა მასში უჭირავს ფინანსურ სექტორს (მპშ-ს 27%), რომელიც განსაზღვრავს ქვეყნის სპეციალიზაციას საერთაშორისო ეკონომიკური ურთიერთობების სისტემაში. [[ლონდონი]] მსოფლიოს უდიდესი ფინანსური ცენტრი. [[შოტლანდია|შოტლანდიის]] დედაქალაქი [[ედინბურგი]] სიდიდით მეხუთე ფინანსური ცენტრია ევროპაში. მნიშვნელოვანი დარგია [[ტურიზმი]]. ყოველწლიურად გაერთიანებულ სამეფოს 27 მილიონი ტურისტი სტუმრობს. ამ მაჩვენებლით ის მეექვსე ადგილზეა მსოფლიოში.<ref>[http://www.world-tourism.org/facts/eng/pdf/highlights/2005_eng_high.pdf ტურიზმის მსოფლიო ორგანიზაცია, 2005 (PDF-ფაილი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070809232203/http://www.world-tourism.org/facts/eng/pdf/highlights/2005_eng_high.pdf |date=2007-08-09 }},</ref> ამ სფეროში დასაქმებულია 2,1 მილიონი კაცი, ხოლო ტურიზმიდან მიღებული შემოსავალი ყოველწლიურად დაახლოებით 76 მილიარდი [[გირვანქა სტერლინგი]]ს ტოლია. ჯერ კიდევ [[1840]] წელს მღვდელმა კუკმა ქალაქ [[მელბურნი]]დან დააარსა მსოფლიოში პირველი ტურისტული სააგენტო. უკვე ერთი წლის შემდეგ სააგენტომ 500-მდე ადამიანისთვის მოაწყო ტურები ლონდონში, ხოლო [[1844]]-[[1846]] წლებში - [[ინგლისი]]სა და [[შოტლანდია|შოტლანდიის]] სხვადასხვა ადგილებში. 1990-იანი წლების დასაწყისიდან აღმავლობას განიცდის ”შემოქმედებითი მომსახურების” სფერო, როგორებიცაა [[რეკლამა]], [[ტელევიზია]], [[დიზაინი]]. კულტურის, მედიისა და სპორტის სამინისტროს მონაცემებით ეს დარგი [[1997]] წლიდან 6%-ით გაიზარდა. === მრეწველობა === მნიშვნელობით მეორე ნაწილი ბრიტანული ეკონომიკისა არის [[მრეწველობა]] მშპ-ს 18,6%-ით (2006 წლიდან შემცირდა 0,1%-ით) და დასაქმებული სამუშaო ძალის 16%-ით. მრეწველობას წამყვანი როლი აქვს ექსპორტში - მთლიანი ექსპორტის 83% ([[2003]]). მრეწველობის უდიდესი დარგია ავტოინდუსტრია. ბრიტანეთში წარმოდგენილები არიან [[BMW]], [[ფორდი]], [[General Motors]], [[ჰონდა]], [[ნისანი]], [[ტოიოტა]]. ასევე მცირე სპეციალიზებული საწარმოები მანქანათმშებნებლობაში და მსოფლიოს წამყვანი საწარმოები სამოქალაქო ავიაციის დარგში. მნიშვნელოვანი დარგებია [[ელექტრონიკა]], აუდიო- და ოპტიკური ხელსაწყოების წარმოება, ასევე [[ქიმიური მრეწველობა]], [[სამთო მრეწველობა]] (მშპ-ს 2,2%, შემცირდა 9,2%-ით), გადამამუშავებელი მრეწველობა (მშპ-ს 14,7%, ზრდა 1,4%), [[მშენებლობა]] (მშპ-ს 6,1%, ზრდა 1,1%).<ref name="rustradeuk.org">{{Cite web |url=http://www.rustradeuk.org/ru/economy/files/obchaja_harakteristika.doc |title=ნაციონალური ეკონომიკის საერთო დახასიათება |accessdate=2009-07-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129055051/http://www.rustradeuk.org/ru/economy/files/obchaja_harakteristika.doc |archivedate=2014-11-29 }}</ref> === სოფლის მეურნეობა === გაერთიანებული სამეფოს [[სოფლის მეურნეობა]] ხასიათდება პროდუქტიულობით, მაღალი მექანიზაციითა და სუბსიდირების მაღალი დონით. მას მეექვსე ადგილი უჭირავს [[ევროპის კავშირი]]ს ქვეყნებში წარმოებული სოფლის მეურნეობის პროდუქციის მიხედვით. სოფლის მეურნეობაზე მოდის მშპ-ს 1% (შემცირდა 1,8%-ით), თუმცა ის აკმაყოფილებს ქვეყნის შიდა მოთხოვნის ორ მესამედს. სასოფლო-სამურნეო მიწები (18,5 მლნ ჰექტარი) შეადგენენ სახელმწიფოს ტერიტორიის 77%-ს. სამუშაო ძალის 2%-ზე ნაკლები ამუშავებს [[ნედლეული]]ს 60%-ზე მეტს. სოფლის მეურნეობაში წამყვანი ადგილი უჭირავს [[მეცხოველეობა]]ს, მათ შორის: [[მეძროხეობა]], [[მეღორეობა]], [[მეცხვარეობა]], [[მეფრინველეობა]]. მეცხოველეობა, ტრადიციულად, მდინარეების ხეობებშია თავმოყრილი. [[ინგლისი]] მსოფლიოში ცხვრის მატყლის ერთ-ერთი უმსხვილესი მწარმოებელია. [[მემცენარეობა]]ში მნიშვნელოვანი პროდუქციაა [[ხორბალი]], [[კარტოფილი]], [[შაქრის ჭარხალი]], [[ბოსტნეული კულტურები]]. ძირითდი სამიწათმოქმედო რეგიონებია აღმოსავლეთ- და სამხრეთ-აღმოსავლეთ ინგლისი. ზღვისპირა ქალაქებში განვითარებულია [[თევზჭერა]], გაერთიანებული სამეფო მსოფლიოს ერთ-ერთი ლიდერია [[მეთევზეობა]]ში. === რეგიონული დაყოფა === ბრიტანული ეკონომიკის მწარლოებლურობა განსხვავებულია რეგიონების მიხედვით. სულ გამოყიფა 12 რეგიონი {| class="wikitable" |- style="background:#efefef" ! რანგი ! რეგიონი ! მშპ ერთ სულ მოსახლეზე |- | 1 || ლონდონი || £ 27.445 |- | 2 || სამხრეთ-აღმოსავლეთ ინგლისი || £ 18.564 |- | 3 || შოტლანდია || £ 16.284 |- | 4 || აღმოსავლეთ ინგლისი || £ 15.976 |- | 5 || სამხრეთ-დასავლეთ ინგლისი || £ 15.789 |- | 6 || დასავლეთ მიდლანდი || £ 15.152 |- | 7 || აღმოსავლეთ მიდლანდი || £ 14.994 |- | 8 || ჩრდილო-დასავლეთ ინგლისი || £ 14.953 |- | 9 || იორკშირი და ჰამბერი || £ 14.953 |- | 10 || ჩრდილოეთ ირლანდია || £ 13.430 |- | 11 || ჩრდილო-აღმოსავლეთ ინგლისი || £ 13.184 |- | 12 || უელსი || £ 13.084 |} == ენერგეტიკა == ქვეყანა ფლობს [[ნავთობი]]ს, [[ბუნებრივი აირი]]სა და [[ქვანახშირი]]ს დიდ რესურსებს. ბუნებრივი რესურსების დამუშავებაზე მოდის [[მშპ]]-ს 10%. ნავთობის მრეწველობაში მომუშავე [[British Petroleum]] ყველაზე მწარმოებლური კომპანიაა ბრიტანეთში და სიდიდით მეორე კომპანიაა [[ევროპა]]ში. [[ელექტროენერგია|ელექტროენერგიის]] 86% მიიღება [[თბოელექტროსადგური|თბოელექტროსადგურებით]], დანარჩენი - [[ატომური ელექტროსადგური|ბირთვული]] და ქარის ენერგიებით, [[ჰიდროელექტროსადგური|წყლის ენერგიის]] გამოყენება უმნიშვნელოა (2%). თბოსადგურების უმრავლესობა მუშაობს ქვანახშირზე, უკანასკნელ წლებში იყენებნ ასევე ნავთობსაც. მსხვილი თბოსადგურები, უმეტესად, განლაგებულია [[ლონდონი]]ს ახლოს და მდინარე [[ტრენტი (მდინარე)|ტრენტზე]]. ჰიდროელექტროსადგურები განლაგებულია [[შოტლანდია|შოტლანდიის]] მთიანეთში. [[ჩრდილოეთის ზღვა]]ში მოიპოვება [[ბუნებრივი აირი]], 2 ტრილიონი მ³ მარაგით, თუმცა ბუნებრივი აირის ექსპორტი უმნიშვნელოა. გაერთიანებული სამეფო შეუერთდა [[კიოტოს ოქმი|კიოტოს ოქმს]], [[2020]] წლისთვის უნდა აშენდეს ახალი თაობის ატომური ელეტროსადგური, ხოლო 12 ძველი სადგურის დემონტაჟი უნდა დამთავრდეს [[2035]] წლამდე.<ref>[http://www.spiegel.de/politik/ausland/0,1518,527848,00.html დიდი ბრიტანეთი აშენებს ახალ ატომურ სადურებს] 10 იანვარი 2008</ref> == ვალუტა == გაერთიანებული სამეფოს ვალუტაა [[გირვანქა სტერლინგი]]. პრემიერ [[ტონი ბლერი]]ს მთავრობა ცდილობდა [[ევრო]]ს ზონასთან შეერთებისთვის მიეღწია და ამ თემაზე [[რეფერენდუმი]]ს დანიშვნაც სურდა. [[1997]] წელს ეს საკითხი გადაიდო, რადგანაც არ ჩანდა, თუ რა შედეგებს მოიტანდა ამ იდეის განხორციელება ბრიტანეთის ეკონომიკისთვის. ფინანსთა მინისტრმა, [[გორდონ ბრაუნი|გორდონ ბრაუნმა]], წამოაყენა 5 კრიტერიუმი, რომელთა დადგენაც აუცილებელი წინაპირობაა ევროს ზონაში გაერთიანებული სამეფოს შესვლისათვის: # რამდენად ახლოსაა გაერთიანებული სამეფოს ეკონომიკა ევროს ზონის ეკონომიკასთან? # შესაძლო პრობლემების შემთხვევაში, იქნება თუ არა ეკონომიკა მოქნილი? # რა გავლენა ექნება ევროს შემოღებას ბრიტანეთის საფინანსო ინსტიტუტებზე? # როგორ აისახება ევროს შემორება ბრიტანეთის საინვესტიციო გარემოზე? # შეუწყობს თუ არა ხელს ევროს ზონაში შესვლა ეკონომიკის ზრდას, სტაბილურობასა და ახალი სამუშაო ადგილების შექმნას? გორდონ ბრაუნმა [[თემთა პალატა (გაერთიანებული სამეფო)|გაერთიანებული სამეფოს პარლამენტი]]ს წინაშე გამოსვლისას გაახმოვანა მთავრობის მხარდაჭერა ევროს, როგორც ნაციონალური ვალუტის შემოღების მიმართ. [[2003]] წლის გამოკვლევების მიხედვით გაერთიანებულმა სამეფოს განიცადა არსებითი პროგრესი ევროს ზონასთან დაახლოების თვალსაზრისით. მიუხედავად მისა, თავრობა მივიდა დასკვნმადე, რომ ნაციონალური ეკონომიკა ვერ მოახდენს ადეკვატურ რეაგირებას ევროპის სავალუტო ზონაში შესვლასთან დაკავშირებულ შესაძლო ნეგატიურ მოვლენებზე. ბრიტანეთში სოციოლოგიური კვლევები აჩვენებს, რომ მოსახლეობის უმრავლესობა ამ დროსათვის [[ევრო]]ს შემოღების წინააღმდეგია. გირვანქა სტერლინგის გაცვლითი კურსი შედარებით სტაბილურია [[ევრო]]ს მიმართ, რაც ასახავს ევროს ზონის ქვეყნებისა და გაერთიანებული სამეფოს ეკონომიკების სინქრონიზაციას. გირვანქა სტერლინგი მყარია [[აშშ დოლარი]]ს მიმართ, რაც გამოწვეულია, ერთი მხრივ იმით, რომ [[ინგლისის ბანკი]] ინარჩუნებს მაღალ [[სარეზერვო ნორმა]]ს, ხოლო მეორე მხრივ ნაციონალური ეკონომიკის ზრდის სწრაფი ტემპით. 2006 წელს ნომინალური (მოკლევადიანი) საპროცენტო განაკვეთების დინამიკამ (4,4%-დან 5,1%-მდე) გაასწრო [[აშშ]]-ს ანალოგიურ მაჩვენებელს (4,3%-დან 5,0%-მდე), რამაც შეიტანა თავისი წვლილი ბრიტანული ვალუტის დოლართან მიმართებით გამყარებაში.<ref name="rustradeuk.org"/> == საგარეო ეკონომიკური ურთიერთობები == გაერთიანებული სამეფოს ძირითადი საექსპორტო პროდუქციაა [[მანქანათმშენებლობაა]], [[ტრანსპორტი]] და ქიმიკატები. ექსპორტირებული საწარმოო პროდუქციის რაოდენობა 6-ჯერ აღემატება ექსპორტირებული [[ნედლეული]]ს რაოდენობას. გაერთიანებული სამეფოს ყველაზე დიდი ექსპორტიორი ქვეყანაა [[აშშ]]. 10 ძირითადი სავაჭრო პარტნიორიდან 7 [[ევროპის კავშირი]]ს წევრია. 70-იანი წლებიდან [[ნავთობი]]ს მოპოვებამ [[ჩრდილოეთის ზღვა]]ში არა მარტო შეამცირა ნავთობპროდუქტების [[იმპორტი]], არამედ მოიტანა მნიშვნელოვანი მოგება საგარეო ვაჭრობაში. ბრიტანეთი ახორციელებს მსოფლიო ექსპორტის 10%-ს საბანკო, სადაზღვევო, საბროკერო, საკონულატაციო და კომპიუტერული პროგრამირების მომსახურების სფეროში. გაერთიანებული სამეფო დომინანტია ფინანსური მომსახურების საერთაშორისო ბაზარზე. აქ იმართება საერთაშორისო [[ობლიგაცია|ობლიგაციებით]] ხუთი ვაჭრობიდან სამი, საერეთაშორისო აქტივებით ხუთი ვაჭრობიდან ორი. [[ლონდონი]] ლიდერობს მსოფლიოს უმდიდრესი ადამიანების აქტივების მართვაში. გაერთიანებულ სამეფოშია უმნიშვნელოვანესი სასაქონლო და საფონდო ბირჟები: [[ლონდონის საფონდო ბირჟა]], ლონდონის მეტალების ბირჟა, ნავთობის საერთაშორისო ბირჟა. == იხილეთ აგრეთვე== [[გადასახადები გაერთიანებულ სამეფოში]] == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uk.html CIA World Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190107065049/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uk.html |date=2019-01-07 }} * [http://www.oecd.org/uk/ OECD საიტი გაერთიანებული სამეფოს შესახებ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210308200859/http://www.oecd.org/UK |date=2021-03-08 }} == სქოლიო== <references/> {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] erbgq0i5b2fdfy145zka2pp0yo30lk6 3 116656 4822619 4820790 2025-06-30T12:42:09Z BatumiBSU 171502 /* ინფრომაციის დაზუსტება - ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი */ პასუხი 4822619 wikitext text/x-wiki {{მომწერეთ}} {{არქივის დაფა|დაფის-სიგანე=20em| *[[მომხმარებელი განხილვა:mikheil88/არქივი 1|არქივი 1]] - 13.01.2010 - 06.05.2011 *[[მომხმარებელი განხილვა:mikheil88/არქივი 2|არქივი 2]] - 09.05.2011 - 04.09.2011 *[[მომხმარებლის განხილვა:MIKHEIL/არქივი 3|არქივი 3]] - 04.09.2011 - 21.10.2011 *[[მომხმარებლის განხილვა:MIKHEIL/არქივი 4|არქივი 4]] - 23.10.2011 - 14.12.2011 *[[მომხმარებლის განხილვა:MIKHEIL/არქივი 5|არქივი 5]] - 14.12.2011 - 09.02.2012 *[[მომხმარებლის განხილვა:MIKHEIL/არქივი 6|არქივი 6]] - 09.02.2012 - 03.04.2012 *[[მომხმარებლის განხილვა:MIKHEIL/არქივი 7|არქივი 7]] - 03.05.2012 - 13.06.2012 *[[მომხმარებლის განხილვა:MIKHEIL/არქივი 8|არქივი 8]] - 13.06.2012 - 27.08.2012 *[[მომხმარებლის განხილვა:MIKHEIL/არქივი 9|არქივი 9]] - 27.08.2012 - 12.11.2012 *[[მომხმარებლის განხილვა:MIKHEIL/არქივი 10|არქივი 10]]- 12.11.2012 - 31.12.2012 *[[მომხმარებლის განხილვა:MIKHEIL/არქივი 11|არქივი 11]]- 01.01.2013 - 23.02.2013 *[[მომხმარებლის განხილვა:MIKHEIL/არქივი 12|არქივი 12]]- 23.02.2013 - 04.08.2013 *[[მომხმარებლის განხილვა:MIKHEIL/არქივი 13|არქივი 13]]- 05.08.2013 - 31.12.2013 *[[მომხმარებლის განხილვა:MIKHEIL/არქივი 14|არქივი 14]]- 31.12.2013 - 31.12.2014 *[[მომხმარებლის განხილვა:MIKHEIL/არქივი 15|არქივი 15]]- 31.12.2014 - 31.12.2015 *[[მომხმარებლის განხილვა:MIKHEIL/არქივი 16|არქივი 16]]- 31.12.2015 - 31.12.2016 *[[მომხმარებლის განხილვა:MIKHEIL/არქივი 17|არქივი 17]]- 31.12.2016 - 31.12.2017 *[[მომხმარებლის განხილვა:MIKHEIL/არქივი 18|არქივი 18]]- 31.12.2017 - 31.12.2019 *[[მომხმარებლის განხილვა:MIKHEIL/არქივი 19|არქივი 19]]- 31.12.2019 - 31.12.2020 }} == Autopatrol == Hi, is it possible to be given autopatrol rights? I am active on Polish and English Wikipedias mostly. On Georgian Wikipedia I make updates and minor technical edits that does not require understanding of your language (though I know the alphabet). As [https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%AC%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90/%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A5%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98/2#Niegodzisie I was advised] to ask one of the administratos, I make a request here. [[მომხმარებელი:Niegodzisie|Niegodzisie]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Niegodzisie|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Niegodzisie|წვლილი]]</sub> 20:45, 13 იანვარი 2021 (UTC) :{{გაკეთდა|Done}}— [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 07:35, 14 იანვარი 2021 (UTC) == დაგდაგანი == თუ შეიძლება რომ აღვადგინოთ დაგდაგანი-ს სტატია. როგორც ვიცი გვერდი წაიშალა იმის გამო რომ მხოლოდ Facebook-ისა და Youtube-ის წყაროები იყო მითითებული. აღდგენის შედეგად ჩავამატებ [https://popmusic.ge/topic/dagdagani Popmusic.Ge], [https://rock.ge/tag/%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98/ Rock.Ge]-ს და [https://batumelebi.netgazeti.ge/weekly1/109332/ Netgazeti.ge]-ს წყაროებს. მადლობა {{მომხმარებელი: ცოტნე გორგოშიძე}} {{ხელმოუწერელი|ცოტნე გორგოშიძე}} :აღდგენილია, თუმცა, გთხოვთ, დროულად დაარედაქტიროთ. წინააღმდეგ შემთხვევაში, კვლავ წაიშლება. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 21:12, 14 იანვარი 2021 (UTC) == სტატია: ირაკლი ღვალაძე == მოგესალმებით მიხეილ, უკვე მეორედ იშლება ეს სტატია, თუ წინა შემთხვევაში წყაროები არ იყო მითითებული ეხლა მაქსიმალურად მითითებული იყო, რაც შეეხება ს4 კიდე ერთხელ ვიმეორებ მსგავსი შინაარსის და ნაკლებ ღირებული უამრავი სტატიაა ქართულ ვიკიპედიაში და ამ შემთხვევაში რა განსაკუთრებული შემთხვევასთან გვაქვს საქმე ვერ გავიგე. ანნაგიორგი {{ხელმოუწერელი|ანნაგიორგი }} :გამარჯობა. ცნობადობას რომ თავი დავანებოთ, თხრობის სტილი იყო არავიკიპედიური. გთხოვთ, მიგვითითით „უამრავი ასეთი სტატია“. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 13:52, 18 იანვარი 2021 (UTC) == მომხმარებლის განხილვა:WoG team‎ == [[მომხმარებლის განხილვა:WoG team]] — გთხოვ, განხილვის გვერდის რედაქტირებაც დაუბლოკე. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<font color="gold">'''''გიო'''''</font>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<font color="#66FF00">'''''ოქრო'''''</font>]] 19:48, 21 იანვარი 2021 (UTC) :{{გაკეთდა}}— [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 19:50, 21 იანვარი 2021 (UTC) == DJDISCOKID == გამარჯობა მიხეილ, რატომ წაიშალა "ბექა ყაჭეიშვილი" გვერდი, რომელიც დავწერე?{{ხელმოუწერელი|DJDISCOKID }} :გამარჯობა. იმიტომ, რომ არ აკმაყოფილებდა ვიკიპედიის არც ერთ სტანდარტს. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 20:59, 29 იანვარი 2021 (UTC) გამარჯობა, მსურს სტატიების გამოქვეყნება ვიკიპედიაზე და მაინტრესებს ეს საქმე არის თუ არა ნაზღაურებადი --[[მომხმარებელი:ანრი ზოიძე|ანრი ზოიძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:ანრი ზოიძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/ანრი ზოიძე|წვლილი]]</sub> 18:50, 30 იანვარი 2021 (UTC) :{{ping|ანრი ზოიძე}} არ არის ანაზღაურებადი----<font color="red">'''''ჯეო'''''</font><font color="gold">'''''2007'''''</font>^{[[მომხმარებლის განხილვა:ჯეო|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/ჯეო|წვლილი]]</sub> 19:45, 30 იანვარი 2021 (UTC) == თხოვნა განხილვის შეფასების შესახებ == გამარჯობა, მიხეილ. გთხოვთ, გაეცნოთ [[მატილდა გვარლიანი|მატილდა გვარლიანის]] შესახებ სტატიის განხილვას. სტატიას დაადეს წაშლის თარგი. გთხოვთ, დაგვეხმაროთ. უღრმესი მადლობა წინასწარ, --[[სპეციალური:წვლილი/46.49.19.167|46.49.19.167]] 14:24, 7 თებერვალი 2021 (UTC) == სტატია მატილდა გვარლიანის შესახებ == გამარჯობა, მიხეილ. როგორც ადმინისტრატორს, მინდა, გთხოვოთ, რომ გაეცნოთ სტატია [[მატილდა გვარლიანი|მატილდა გვარლიანის]] შესახებ განხილვის გვერდს და მიიღოთ საბოლოო გადაწყვეტილება, რადგან დისკუსია ამოწურულია. კენჭისყრაშიც მიიღო მონაწილეობა რედაქტორების ნაწილმა, ნაწილმა კი თავი შეიკავა. სტატიის დადებიდან უკვე თითქმის 20 დღე გადის და მეც ველოდები გადაწყვეტილებას. დიდი მადლობა, --[[სპეციალური:წვლილი/46.49.19.167|46.49.19.167]] 19:47, 24 თებერვალი 2021 (UTC) == შეაჩერეთ ცანგალას ვანდალური ქმედებები. == უკვე კარგა ხანია ეს მომხმარებელი ეწევა ჩემი და ჩემი მოსწავლეების დევნას, მივყვეთ ქრონოლოგიურად ბოლო ბლოკის შემდეგ: [[განხილვა:აკაინოვო|ამ სტატიის განხილვაში]] (რომელიც ჩემი მოსწავლის დაწერილია) დაიწყო სრულიად დაუსაბუთებელი განხილვა. გამოავლინა, რა წყაროების მოძიების არცოდნა, მოიხადა ბოდიში, თუმცა ამით არ გაჩერებულა და დაიწყო ასევე ჩემი მოსწავლის მიერ დაწერილის ტატიების კვლავ შეგნებულად დამახინჯება. ამისათვის შეგიძლიათ იხილოთ ამ სტატიის [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A9%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%A9%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9D&type=revision&diff=4145154&oldid=4145117 რეზიუმეში მინაწერი]: '''ან წელი უნდა შეიცვალოს ან წყარო უნდა მიეთითოს''', რაც ადასტურებს, რომ მომხმარებელმა გაიაზრა რა არის შესაცვლელი სტატიაში, მაგრამ განგებ „ამახინჯებს“ სტატიას და არ ახორციელებს ადეკვატურ ცვლილებას, ეს ვანდალიზმია. [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%95%E1%83%90%3AZangala&type=revision&diff=4151173&oldid=4138331 საკუთარ განხილვის გვერდზე მიწერის მიუხედავად] კვლავ აგრძელებს ვანდალიზმს, ახლა უკვე სხვა მოსწავლის მიერ 4 წლის წინ დაწერილ სტატიებში. ამ ადამიანის მოტივაცია სახეზეა: დევნის ყველა ჩემ ვიკი-მოსწავლეს და სტატიებში განგებ (სიტუაციის არევის, ჩხუბისა და აყალმაყალის გამოწვევის გამო) შეაქვს კვლავ არასათანადო ცვლილებები, რაზეც მივეცი მითითება. იხ. [[განხილვა:ალექსანდროვკა (აურგაზინის რაიონი)]]. ამ ადამიანის საქციელი უკვე არანაირ კრიტიკას არ უძლებს. გთხოვთ მიაქციოთ ყურადღება. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 15:35, 27 თებერვალი 2021 (UTC) :დამატებით ყურადღება გაამახვილეთ [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%95%E1%83%90%3AZangala&type=revision&diff=4151811&oldid=4151691 ამ კომენტარზე]. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 04:48, 28 თებერვალი 2021 (UTC) ::ასევე გაითვალისწინეთ [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%95%E1%83%90%3A%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9A%E1%83%98&type=revision&diff=4150114&oldid=4150088 ეს კომენტარი], სადაც ადამიანი ჩემ პირად ინფორმაციას ასაჯაროებს. ეს ის ადამიანია, რომელმაც საკუთარი რეალური სახელის ხსენება აგვიკრძალა ვიკიპედიაში. თავად კი ინფორმაციას ასაჯაროებს იქ სადაც მე არ ვახსენებ. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<font color="#006400">'''''Wiki -'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 06:03, 28 თებერვალი 2021 (UTC) == How == How can I edit the bouncing Wikimedia? P.s I'm korean, so pls answer me for English [[მომხმარებელი:Toeruip|Toeruip]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Toeruip|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Toeruip|წვლილი]]</sub> 08:45, 3 მარტი 2021 (UTC) == შეკითხვა წაშლილ გვერდზე... == სალამი, რატომ წამიშალეთ გვერდი-გიორგი ბუნდოვანი(პოეტი), რომელიც დასრულებული ჯერ არ მქონდა? ვითხოვ უმორჩილესად, ამიხსნათ, რატომ შლიან აქ გვერდებს? ვის აქვს კონკრეტულად ამის უფლება და რა წესები მოქმედებს აქ? მადლობა დიდი წინასწარ...{{ხელმოუწერელი|გიორგი ბუნდოვანი}} :გამარჯობა. პირველ რიგში იმიტომ, ვიკიპედია საკუთარ თავზე სტატიის შექმნას კრძალავს; მეორე იმიტომ, რომ სტატიის სტილი არანაირად არ ჯდებოდა ენციკლოპედიურ და ვიკიპედიურ სტანდარტში; მესამე იმიტომ, რომ სტატიას არ ახლდა არანაირი წყარო. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 16:01, 18 მარტი 2021 (UTC) :გამარჯობათ, არც კი ვიცი მე რატომ მიწევს თქვენ შეკითხვაზე პასუხის გაცემა. მართალი გითხრათ პასუხი არ მაქვს. გთხოვთ თავიდან მისწერეთ ადმინისტრატორებს, თუ შეძლებთ მეც მითხარით ადმინისტრატორებს როგორ სწერთ, მეც მაქვს რამდენიმე შეკითხვა მათთან. [[მომხმარებელი:თათული ჩანტლაძე 11|თათული ჩანტლაძე 11]] ([[მომხმარებლის განხილვა:თათული ჩანტლაძე 11|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/თათული ჩანტლაძე 11|წვლილი]]) 14:34, 9 ნოემბერი 2022 (UTC) ::{{ping|თათული ჩანტლაძე 11}} ვფიქრობ, გასაგებად მაქვს პასუხი გაცემული ზემოთ. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 08:21, 10 ნოემბერი 2022 (UTC) == Stefania Turkewich == Hello MIKHEIL, When you have time, could you take a look at this article: [[en: Stefania Turkewich]]? Otogi has contributed to articles about composers, and Stefania was the first woman composer of classical music in Ukraine. If the article interests you, could you do a Georgian version of it for your Wikipedia? If no one else takes it up, as I have asked other Georgian editors to look at it. It looks like Mimos might be interested in it. I've just found a note from him. [[მომხმარებელი:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Nicola Mitchell|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Nicola Mitchell|წვლილი]]</sub> 15:35, 21 მარტი 2021 (UTC) == დახმარება == გამარჯობათ ვერ გავიგე რა გავაკეთო განთავსებისთვის დავიბენ ამდელ ტექსტებში{{ხელმოუწერელი|Rkatran}} :გამარჯობა, თუ წერთ გერბზე, დაწერეთ გერბზე. თქვენ გეწერათ გვარის შესახებ. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 14:07, 25 მარტი 2021 (UTC) == დახმარება == გამარჯობა, თუ შეგიძლიათ წაშალეთ ჩემი წვლილი ვიკიპედიაში.--[[სპეციალური:წვლილი/178.134.29.234|178.134.29.234]] 10:45, 29 მარტი 2021 (UTC) :გამარჯობა. ჩავხედე ხელსაწყოს და ვიკიპედია მხოლოდ თქვენ მიერ შექმნილი ახალი გვერდების წაშლის საშუალებას იძლება. სხვა დანარჩენი წვლილის წაშლა ფიზიკურად შეუძლებელია. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 11:32, 29 მარტი 2021 (UTC) გასაგებია, მადლობა.--[[სპეციალური:წვლილი/178.134.29.234|178.134.29.234]] 12:22, 29 მარტი 2021 (UTC) == წაშლილი გვერდი == გამარჯობა. მაინტერესებს რატომ წაშალეთ გვერდი საჯარო პირზე? (თამარ ფხაკაძეზე?) მე საკუთარ თავზე არ შემიქმნია. რა სტანდარტებს არ აკმაყოფილებდა? :გამარჯობა. სტატია არ აკმაყოფილებდა ვიკიპედიის სტანდარტებს — არ იყო ენციკლოპედიურ სტილში, არ ჰქონდა წყაროები, სადავოა ცნობადობის კრიტერიუმიც და ა. შ. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 11:22, 5 აპრილი 2021 (UTC) == წაშლილი სტატია == გამარჯობა, მიხეილ. ადმინისტრატორმა სახელად OTOGI-მ წაშალა ჩემი ახლად დამატებული სტატია ერთ-ერთი ქართული კომპანიის შესახებ. თავის თავად ეს ფაქტი არანაირ პრობლემას არ წარმოადგენს, უბრალოდ მინდა ვიცოდე რა შემეშალა, რომ მომავლისთვის, სხვა სტატიების დაწერა-დაედითებისას, გავითვალისწინო. ერთ-ერთ გამომცემლობაში ვმუშაობ, რომელიც ქართული ბიზნესის, სტარტაპებისა და ტექნოლოგიების შესახებ აქვეყნებს სტატიებს, ამიტომ მინდა ვიკიპედიაზეც ამ კუთხით შევიტანო წვლილი. თავად OTOGI-სთვის მისაწერი ფორმა ვერ ვიპოვე და ამიტომ გადავწყვიტე შენთვის მომეწერა. თუ დამეხმარები, ძალიან გამიხარდება. მადლობა!{{ხელმოუწერელი|Harzoo}} == წაშლილი გვერდის შესახებ == გამარჯობა, მიხეილ. რატომ წაიშალა სტატია და მისი განხილვის გვერდი - მატილდა გვარლიანი, ისე რომ არ განგიმარტავთ და არც გამოსწორების შესაძლებლობა მომეცით? ამ სტატიაზე საკმაოდ დიდი დისკუსია გაიმართა, შესაბამისი არგუმენტებიც იქნა მოყვანილი და ვიკიპედიის რედაქტორების ნაწილი კი სტატიას დატოვებას ემხრობოდა. მანამდე არაერთხელ მოგმართეთ პირად განხილვის გვერდზეც, და მაშინაც უპასუხოდ დატოვეთ ჩემი მომართვა განხილვის ან კომენტარის გაკეთების შესახებ. ვფიქრობ, არასამართლიანია ასეთი გადაწყვეტილებაც და ასეთი დამოკიდებულებაც. --[[სპეციალური:წვლილი/212.72.143.62|212.72.143.62]] 08:34, 12 აპრილი 2021 (UTC) :გამარჯობა. სტატია წაიშლა ვიკიპედიის ცნობადობის კრიტერიუმების შესაბამისად. რა თქმა უნდა, ზოგიერთი თავად ამ კრიტერიუმებსაც არ ემხრობა, მაგრამ ასეთია მოცემულობა. წერილის უკომენტაროდ დატოვება კი ჩემი უფლებაა :) — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 11:05, 12 აპრილი 2021 (UTC) ::რაც შეეხება განხილვას, არ წაშლილა, [[ვიკიპედია:წაშლილი გვერდების განხილვები/2021/განხილვა:მატილდა გვარლიანი|დაარქივდა]], როგორც ასეთ შემთხვევებში ხდება ხოლმე.— [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 11:06, 12 აპრილი 2021 (UTC) == წაშლილი სტატია == კიდევ ერთხელ, გამარჯობა, მიხეილ. წინა კომენტარზე არ მიპასუხეთ და ვიფიქრე კიდევ ვცდიდი ბედს. მაინტერესებს ჩემი ბოლო სტატია რატომ წაიშალა და რა შემიძლია, რომ მომავლისთვის გავითვალისწინო, რომ სწორად შევძლო ედითებისა და სტატიების გაკეთება. თუ დამეხმარებით, ძალიან გამიხარდება. მადლობა!{{ხელმოუწერელი|Harzoo}} :გამარჯობა. სტატია არ აკმაყოფილებდა ვიკიპედიის კრიტერიუმებს, არ გააჩნდა ენციკლოპედიური ღირებულება და მისი შექმნის მიზანი დიდწილად რეკლამა იყო. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 06:58, 14 აპრილი 2021 (UTC) == Privacy policy violation == გამარჯობა მიხეილ. ერთ-ერთი მომხმარებლის მხრიდან ადგილი აქვს ადევნების მცდელობასა და პირადი მონაცემების გამჟღავნების ფაქტს. გთხოვ, აუხსნა აღნიშნულ მომხმარებელს დესტრუქციული ქმედებების და პირადი მონაცემების გამჟღავნების შესახებ ვიკიპედიის პოლიტიკა. აღნიშნულ რედაქტირებას კი არსებული გაიდლაინის მიხედვით მოექცე. მადლობა. [https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%95%E1%83%90:%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%9A-%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A2%E1%83%98].--[[მომხმარებელი:Melberg|<font color="red">M</font><font color="black">elberg</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:Melberg|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 05:30, 3 მაისი 2021 (UTC) :[https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A4%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98/%E1%83%A3%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&oldid=4192541 კიდევ ერთი]. მემგონი ეს ორივე ედიტი დასამალია - ანუ არ მაქვს პრობლემა მე პირადად ჩემი ინფორმაციის გამჟღავნების შესახებ, მაგრამ მემგონი ცუდი პრეცედენტი იქნება სხვებისთვის მომავალში.--[[მომხმარებელი:Melberg|<font color="red">M</font><font color="black">elberg</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:Melberg|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 05:57, 3 მაისი 2021 (UTC) ::გამარჯობა, გიორგი. უკვე მიუღია ზომები სხვა ადმინს. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 06:12, 3 მაისი 2021 (UTC) :მადლობა, კი, დათომ მიხედა.--[[მომხმარებელი:Melberg|<font color="red">M</font><font color="black">elberg</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:Melberg|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 06:19, 3 მაისი 2021 (UTC) == სოტკილავების შესახებ == გამარჯობა, სოტკილავების გვარზე დავწერე თემა მაგრამ წაიშალა როგორც ვხედავ წყაროს არარსებობის გამო, სიმართლე გითხრათ ვერც ერთ დოკუმენტში და არქივში, საერთოდ ვერსად ვერ ნახავთ სოტკილავების შესახებ ინფორმაციას ვინაიდან ახალი გვარია, მხოლოდ ზეპირსიტყვიერი წყაროსგან გადმოცემული ნაწერი ისტორია არსებობს, რომელზეც აქვს ნასაუბრები ენათმეცნიერ და ისტორიკოს მანანა სოტკილავას, თუ ეგ წყაროდ ჩაითვლება შემიძლია ჩაგიგდოთ, საუბარი მიდიოდა ამაზე პირველი არხზე, რადიო გადაცემაში == წაშლილი თარგი == შეგიძლიათ ახსნათ რატომ წაიშალა <nowiki>{{თარგი:ჯედაების ორდენის ოსტატ-შეგირდის ურთიერთობები}}</nowiki>? [[მომხმარებელი:ზურა6446|<font color="#006400">'''''ზურა'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:ზურა6446|<span style="color:#006400">'''''6446'''''</span>]] 06:12, 2 ივნისი 2021 (UTC) :გამარჯობა. თარგს ეჯდა „წასაშლელი“. როგორც ჩანს, რაღაც ხარვეზი იყო. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 12:22, 4 ივნისი 2021 (UTC) გასაგებია, მადლობა [[მომხმარებელი:ზურა6446|<font color="#006400">'''''ზურა'''''</font>]] [[მომხმარებელი განხილვა:ზურა6446|<span style="color:#006400">'''''6446'''''</span>]] 13:35, 4 ივნისი 2021 (UTC) == მიხეილს == ვწუხავრ, რომ ასეთი აჟიოტაჟი მოჰყვა ამ პიროვნების შესახებ სტატიის გამოქვეყნებას. მაინც ვფიქრობ, რომ უფრო პიროვნული დამოკიდებულებაა, ვიდრე სხვა მიზეზი, რადგან სხვა ბევრი ადამიანის შესახებ ვნახე ინფორმაცია და ამაზე მეტი არავის არაფერი უწერია გარდა ძველი სტატიებისა. ასევე სამწუხაროა, არ გქონდეს სურვილი იძებნებოდეს შენს ქართულ საიტზე იმ ადამიანის შესახებ ბიოგრაფია, რომელსაც საერთაშორისო ორგანიზაციები აზრს ეკითხებიან. არ ველდი თქვენგან ასეთ დამოკიდებულებას. შეგნებულად არ ვასახელებ სხვა პირებს, რომლებიც არიან ამ გვერდზე, მაგრამ მათი ბიოგრაფია არაფრით განსხვავდება რიგითი მოქალაქეებისაგნ. == შეკითხვა == გამარჯობა, 5 აგვისტოს, ჩემი IP მისამართი გლობალურად დაბლოკეს სამი დღის განმავლობაში. სიმართლე გითხრათ, ძალიან შემეშინდა, რადგან ქართული ვიკიპედია ჯერ არ ჩამიდენია ვანდალიზმი და საერთოდ არ ვარედაქტირებ უცხოურ ვიკიპედიებს. ვაღიარებ, ვიკიპედიის წესები კარგად არ ვიცი და ახლა ვსწავლობ. მაინტერესებს რა შეიძლება იყოს დაბლოკვის მიზეზი და თუ შეგიძლიათ მითხარით როგორ მოვიქცე ისევ რომ აღარ დავიბლოკო. მადლობა წინასწარ.--[[მომხმარებელი:ალიკო თარგამაძე|ალიკო თარგამაძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:ალიკო თარგამაძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/ალიკო თარგამაძე|წვლილი]]</sub> 11:56, 8 აგვისტო 2021 (UTC) == ახალგაზრდული საქმიანობა == '''ახალგაზრდული საქმიანობა''' საგანმანათლებლო საქმიანობაა, რომელიც ფარავს ყველა ტიპის სოციალურ, კულტურულ და საგანმანათლებლო საქმიანობას, რომელიც ხორციელდება ახალგაზრდებისათვის, ახალგაზრდებთან ერთად და ახალგაზრდების მიერ. ახალგაზრდული საქმიანობა დაფუძნებულია არაფორმალურ და ინფორმალურ განათლებაზე, რომელშიც ახალაგზრდები თავიანთი ინტერესებისა და საჭიროებების მიხედვით ნებაყოფლობით არიან ჩართულები. ახალგაზრდული საქმიანობა სოციალური პრაქტიკაა, რომელიც ხელს უწყობს ახალაგზრდების სრული პოტენციალის განვითარებას, მათ კეთილდღეობასა და აქტიურ მოქალაქეებად ჩამოყალიბებას. == ახალგაზრდული საქმიანობის ისტორია == == დახმარება == გამარჯობა, დავწერე სტატია ქართველ მეცნიერზე - ლევან ზანდარაშვილი, თუმცა ვერ ვტვირთავ "საქართველო მეცნიერება ვიკიპედიაში" ამ პლატფორმაზე, ხომ ვერ დამეხმარებით? --[[მომხმარებელი:Mariam937|Mariam937]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Mariam937|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Mariam937|წვლილი]]</sub> 18:45, 7 სექტემბერი 2021 (UTC) :გამარჯობა.მეც მჭირდება დახმარება “საქართველოს მეცნიერება ვიკიპედიაში” ამ პლატფორმაზე ასატვირთად.ვერ ვტვირთავ,იქნებ დსმეხმაროთ. [[მომხმარებელი:Mariami1177|Mariami1177]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Mariami1177|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Mariami1177|წვლილი]]</sub> 20:41, 30 სექტემბერი 2021 (UTC) ::გამარჯობა. სტატია უნდა შექმნათ ჩვეულებრივ, ვიკიპედიის წესების დაცვით და განხილვის გვერდზე ჩაუსვათ საკონკურსო თარგი „საქართველოს მეცნიერება ვიკიპედიაში“. სულ ეს არის. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 08:42, 1 ოქტომბერი 2021 (UTC) == აზიის თვე == გამარჯობა, როგორც წავიკითხე თქვენ აზიის თვის მარათონის ერთ-ერთი ჟიურის წევრი ხართ. მინდა გკითხოთ, კინცუგის შესახებ სტატია თუ მეთვლება, ან ზოგადად თუ ითვლება აზიური ხელოვნებების შესახებ სტატიები და საერთოდ ითვლება თუ არა სტატიები ყველაფერზე, რაც აზიას ეხება. მადლობა წინასწარ! ([[მომხმარებელი:Archva|Archva]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Archva|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Archva|წვლილი]]</sub> 21:41, 4 ნოემბერი 2021 (UTC))([[მომხმარებელი:Archva|Archva]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Archva|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Archva|წვლილი]]</sub>)[[მომხმარებელი:Archva|Archva]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Archva|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Archva|წვლილი]]</sub> 20:38, 4 ნოემბერი 2021 (UTC) == კონკურსი - "საქართველოს მეცნიერება უცხოურ ვიკიპედიაში" == გამარჯობა, ბატონო მიხეილ. ჩემს სტატიას — Georgian manuscripts of Saint Paul's letters ვერ ვტვირთავ, ვადა დღეს, 18:00 სთ-ზე მთავრდება, როგორ მოვიქცე? [[ფაილი:Wfdკjfjsdfjbfesuihesfj..jpg|მინი]] == კონკურსი - "საქართველოს მეცნიერება უცხოურ ვიკიპედიაში" == კვლავ მოგესალმებით, ბატონო მიხეილ! ჩემი სტატია ახალი შექმნილი სტატიების მხარეს ვერ დავამატე და გაუმჯობესებულებში ვცადე ახლა; იქ აიტვირთა და რაიმე პრობლემა ხომ არ იქნება? ზოგადად, ახალი შექმნილია)) == [[:w:en:The Office (American TV series)|The Office (American TV series)]] and [[:w:en:Tomb of Cyrus|Tomb of Cyrus]] == Hello! Can you or any other user please translate these two articles to Georgian? they don't need to be long, just a few sentences are enough. That would be appreciated :) Yours sincerely,[[მომხმარებელი:ChipsBaMast|ChipsBaMast]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:ChipsBaMast|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/ChipsBaMast|წვლილი]]</sub> 21:13, 9 დეკემბერი 2021 (UTC) == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 18:17, 4 იანვარი 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(5)&oldid=22532651 --> == [[პრიშტინა]] == სალამი დავით. გთხოვ გადახედო პრიშტინისა და სერბეთის ისტორიებს. ჩემი აზრით, {{ping|გიო ოქრო}} დონეზე შესაზღუდია რედაქტირება ორივე გვერდზე. [[სპეციალური:წვლილი/37.29.40.87|37.29.40.87]] 13:21, 12 იანვარი 2022 (UTC) == ორდენი == {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |rowspan="2" valign="middle" | [[სურათი:WikiDefender Barnstar.png|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''ვიკიპედიის რაინდის ორდენი''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | ქართული ვიკიპედიის წინაშე მრავალი დამსახურებისთვის, დაუღალავი ადმინისტრაციული შრომისა და თავდადებისთვის, გაჯილოდებ ქართული ვიკიპედიის უმაღლესი ჯილდოთი – '''ვიკიპედიის რაინდის''' ორდენით. |} --[[მომხმარებელი:Melberg|<font color="red">M</font><font color="black">elberg</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:Melberg|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 17:57, 2 თებერვალი 2022 (UTC) :ვახ, დიდი მადლობა, გიორგი! დიდი პატივია! — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 21:06, 2 თებერვალი 2022 (UTC) == Just a little help on my personal page == Hi, dearest MIKHEIL, how are you? Me and my family are very well. Here in Italy, from Fry, Feb. 11th, we can go outdoors without mask. Please, I ask just a little help on my personale page: I ask you if it's correct the translation on mr Google. I wanted to say: ''Thank you everybody and greetings from Caselle Landi''. Is it correct in Georgian? Thank you again and I'll be pleased to help you in Italian and Portuguese. See you soon. [[მომხმარებელი:Rei Momo|Rei Momo]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Rei Momo|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Rei Momo|წვლილი]]</sub> 08:11, 17 თებერვალი 2022 (UTC) == წერილი / საჩივარი == მიხეილ გამარჯობა, რამოდენიმე დღის წინ ვქმნიდი სტატიას "დავით კორტავა" და წამიშალეთ. მიზეზი ვნახე, თუმცა სიმართლე გითხრა არასრულად მეჩვენა. ის, რომ აღნიშნული პიროვნება საკმაოდ ცნობადია, ინტერნეტ და მედია სივრცის ბევრი რესურსი იყო მოყვანილი სტატიაში. მენტორი ადვოკატი, ლექტორი, ნიკო ნიკოლაძის ფონდის დამფუძნებელი, პრაცედენტული-პრაქტიკული სამართლის სპეციალისტი (ქართული სასამართლო სისტემისთვის ზოგიერთი მისი მოგებული საქმე სიახლეც კი იყო), საერთაშორისოდ აღიარებული ტრენერი და მენეჯერია თან. თუ კიდევ სხვა რამ იყო მიზეზი მზად ვარ აღმოვფხვრა ისინიც და გთხოვ აღმიდგინო სტატია რომ გავაგრძელო მასზე მუშაობა. {{ხელმოუწერელი|NWO2022}} :გამარჯობა. აღნიშნული პიროვნება და მითითებული წყაროები ვერ აკმაყოფილებდა ვიკიპედიის [[:en:Wikipedia:Notability (people)|ცნობადობის კრიტერიუმებს]]. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 10:05, 22 თებერვალი 2022 (UTC) :მიხეილ, მეტი რა ცნობადობის კრიტერიუმებს უნდა აკმაყოფილებდეს გამაგებინე ერთი. ათასი უგვანი და უაზრო სტატია მინახავს ვიკიპედიაზე და საერთოდ რომ არ არიან ცნობადები და მარტო ვიკიში თუ შეხვდები. რამე პირადი დამოკიდებულების გამო შეზღუდეთ სტატია? ძალიან ბევრი წყარო იყო მითითებული და საკმაოდ ცნობილი პიროვნებაა არა მარტო საქართველოში, მის ფარგლებს გარეთაც. იქნებ აღადგინო სტატია რომ დავასრულო მასზე მუშაობა [[მომხმარებელი:NWO2022|NWO2022]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:NWO2022|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/NWO2022|წვლილი]]</sub> 08:54, 11 მარტი 2022 (UTC) ::მიხეილ, 11 მარტს მოწერილ კომენტაზე პასუხი არ გაგაიცია. სტატიას ხომ არ აღადგენ და პლუს პასუხსაც არ იწერები. [[მომხმარებელი:NWO2022|NWO2022]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:NWO2022|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/NWO2022|წვლილი]]</sub> 09:01, 30 მარტი 2022 (UTC) :::უკვე გითხარით, რომ აღნიშნული პიროვნება ვერ აკმაყოფილებს ვიკიპედიის [[:en:Wikipedia:Notability (people)|ცნობადობის კრიტერიუმებს]]. ვიკიპედია არ გახლავთ პიროვნების პიარის ადგილი. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 09:30, 30 მარტი 2022 (UTC) == Pfizer–BioNTech-ის COVID-19-ის საწინააღმდეგო ვაქცინა == [[Pfizer–BioNTech-ის COVID-19-ის საწინააღმდეგო ვაქცინა]] სტატია მისახედია.--[[მომხმარებელი:Zangala|ცანგალა]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:Zangala|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/Zangala|წვლილი]]</sub> 20:07, 26 მარტი 2022 (UTC) == ცნობილი ქართველები: ჩ (ტარიელ ჩქარეულზე) == მოგესალმებით. ძალიან დიდი ბოდიში შეწუხებისთვის. 2 თვეა გთხოვთ ბატონი ტარიელ ჩქარეულის ცნობილი ქართველების სიაში შეყვანას. იგი მართლაც ცნობილი, სამართლიანი, სამშობლოსთვის და მისი მეომრებისთვის თავდადებული მეთაური იყო. მისმა თანამებრძოლებმა მას სიყვარულით პაპა შეარქვეს. მე ვფიქრობ და არა მარტო მე, რომ ჩქარეულებმა მეტად საამაყო ადამიანი დაკარგეს. გთხოვთ შეიყვანოთ ცნობილ ქართველებში ბატონი ტარიელ ჩქარეული.--[[მომხმარებელი:თამარ ქორიძე|თამარ ქორიძე]] ^{[[მომხმარებლის განხილვა:თამარ ქორიძე|განხილვა]]}<sub style="margin-left:-4.5em">[[სპეციალური:Contributions/თამარ ქორიძე|წვლილი]]</sub> 12:45, 14 აპრილი 2022 (UTC) :არ ვიცი, ვერ გავიგე ვერაფერი. ეს პასუხია თუ რა ხდება? :მე ვისზეც მოვიწერე შეიტანთ ცვლილებას თუ არა. ან ჰო ან არა... თუ არ შეიტანთ - რატომ? ყველაფერი გარკვევით მიწერია და რა არ გაკმაყოფილებთ? :ან გყავთ ვინმე თანამშრომელი ვინც ამ ცვლილებას შეიტანს? :ვერ გავიგე ვერაფერი... [[მომხმარებელი:თამარ ქორიძე|თამარ ქორიძე]] ([[მომხმარებლის განხილვა:თამარ ქორიძე|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/თამარ ქორიძე|წვლილი]]) 14:23, 19 აპრილი 2022 (UTC) ::გამარჯობა. ვიკიპედიას მოხალისეები ქმნიან და მგონი არ ღირს, ასეთი ტონით მომართვა. შეგიძლიათ, სათანადო, ავტორიტეტულ წყაროებზე (და არა გადმოცემებზე) დაყრდნობით, თავად იმუშაოთ. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 07:39, 20 აპრილი 2022 (UTC) == ბოტები == მიშა, გამარჯობა. როდესაც მოიცლი: 1.) [[მომხმარებელი:BotMel]] ჩამოართვი ბოტის სტატუსი 2.) [[მომხმარებელი:NeoMelbot]] მიანიჭე ბოტის სტატუსი (ძველი ანგარიშის პაროლი დავკარგე და ვეღარ აღვადგინე, ამიტომ ახალი გავაკეთე. ამ შემთხვევაში, მემგონი, სტანდარტული პროცედურა არ არის საჭირო, რადგანაც ბოტის ძველი ანგარიშის ჩანაცვლება ხდება ახლით).--[[მომხმარებელი:Melberg|<font color="red">M</font><font color="black">elberg</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:Melberg|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 13:08, 17 აპრილი 2022 (UTC) :გამარჯობა, გიორგი. {{გაკეთდა}} — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 17:07, 18 აპრილი 2022 (UTC) გამარჯობა , მე დღეს დილით დავწერე სტატია ''უკრაინის თავდაცვის სამინისტრო'' და ''უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტრო''. დღეს საძიებო ველში ცავწერე ''უკრაინის თავდაცვის სამინისტრო'' და არ მოიძებნე შემდეგ ჩავწერე ''უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტრო'' და არც ეს მოიძებნა. ასევე მაინტერესებს როგორ მივიღო მონაწილეობა კონკურსში ''ვიკიგაზაფხული2022''. --[[მომხმარებელი:Roblox Brookhaven President|Roblox Brookhaven President]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Roblox Brookhaven President|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Roblox Brookhaven President|წვლილი]]) 15:55, 18 მაისი 2022 (UTC) == "ალექსანდრე თვალჭრელიძის სახელობის პრემია" და "ალექსანდრე ჯანელიძის სახელობის პრემია" == მოგესალმებით ბატონო მიხეილ, თქვენთან ერთი თხოვნა მაქვს. ჩემი სტატიები "ალექსანდრე თვალჭრელიძის სახელობის პრემია" და "ალექსანდრე ჯანელიძის სახელობის პრემია" დაიბლოკა ადმინისტრატორების Mehman 97 და DerFuchs მიერ, ჩემთვის გაურკვეველი მიზეზებით. თქვენს ბიოგრაფიულ ნაწილში წავიკითხე, რომ გეოგრაფი ბრძანდებით სპეციალობით და სწორედ ამიტომ გადავწყვიტე მომემართა თქვენთვის. აღნიშნული პრემიები უმაღლეს ჯილდოს წარმოადგენენ საქართველოს სახელმწიფოში დედამიწის შემსწავლელ მეცნიერებების დარგის სპეციალისტებისთვის (საქართველოს მინერალური ნედლეულის, გეოლოგიისა და ტექნოლოგიის დარგები). აქვე მინდა ავღნიშნო, რომ პრემიის ლაურეატები დედამიწის შემსწავლელ მეცნიერებათა ღვაწლმოსილი მეცნიერები არიან. მოგმართავთ თხოვნით, იქნებ გადაგეხდოთ აღნიშნულ სტატიებს და თუ თქვენც მიგაჩნიათ, რომ ისინი არ წარმოადგენენ ღირებულებას ვიკიპედიური ენციკლოპედიისთვის დამიდასტუროთ ეს ფაქტი. ან თუ მიგაჩნიათ, რომ ეს სტატიები შეიძლება განთავსთეს ვიკიპედიაში, გარკვეული ცვლილებების და კორექტირების შედეგად იქნებ დამეხმაროთ და მირჩიოთ, როგორ შემიძლია შევიტანო ცვლილებები, რომ ისინი მისაღები გახდეს ვიკიპედიის ადმინისტრატორებისთვის. პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Paleontology|Paleontology]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Paleontology|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Paleontology|წვლილი]]) 21:12, 30 მაისი 2022 (UTC) == Gamitexes saiyi == Saiyi gamitexes da axlis hedgena monds [[სპეციალური:წვლილი/176.221.141.141|176.221.141.141]] 11:46, 18 ივლისი 2022 (UTC) შეამოწმეთ საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს საიტი და გაიგებთ!!! == რატომ გაუქმდა გვერდი "ჩარლი სპრინგი"? == რატომ გაუქმდა გვერდი "ჩარლი სპრინგი"? თითქოს ყველა კრიტერიუმს აკმაყოფილებდა? == Wikidata 2022 Istanbul == {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" | rowspan="2" valign="middle" |[[ფაილი:Wikidata_Istanbul_2022_barnstar.svg|მარცხნივ|100x100პქ]] | rowspan="2" | | style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" |'''This Star Is For You!''' |- | style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" |<nowiki>Thank you for attending the Wikidata 2022 Istanbul Conference, held in Istanbul, Türkiye (Turkey), from 21 to 23 October 2022. See you again! ~~~~</nowiki> |} [[მომხმარებელი:Kurmanbek|Kurmanbek]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Kurmanbek|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Kurmanbek|წვლილი]]) 19:01, 23 ოქტომბერი 2022 (UTC) :{{ping|Kurmanbek}} Thank you! — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 12:56, 27 ოქტომბერი 2022 (UTC) == იღუმენია ქეთევანი (კოპალიანი) == მშვიდობა; გთხოვთ ამიხსნათ რატომ წაშალეთ სტატია, რა შეცდომა იყო და როგორ გამოვასწორო, მინდა რომ იღუმენიაზე იყოს ვიკიპედიაში ინფორმაცია. მადლობა წინასწარ. ([[მომხმარებელი:Samtavros monasteri|Samtavros monasteri]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Samtavros monasteri|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Samtavros monasteri|წვლილი]]) 12:51, 5 იანვარი 2023 (UTC)) :გამარჯობა. სტატიას არ გააჩნდა არანაირი წყარო და ტექსტი შესრულებული იყო ენციკლოპედიური თხრობის სტილის სრული უგულებელყოფით. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 13:14, 5 იანვარი 2023 (UTC) == "არაგვის ერისთავების წყაროების" საკითხი == გამარჯობა ბატონო მიხეილ! დიდი ბოდიში, რომ შეგაწუხეთ, მაგრამ ამ არაგვის ერისთავების განხილვაში მიმდინარეობს განხილვა წყაროზე, რომელსაც ბატონი გიორგი (გიო ოქრო) თვლის პირველად წყაროდ. სანამ რაიმეს იფიქრებდთ, მინდა იცოდეთ, რომ მაქვს წაკითხული ამ პლატოფორმის წესები: ვიკიპედიაში პირველადი წყაროების გამოყენება არ შეიძლება. მაგრამ შეკითხვა მაქვს (თქვენ შეგიძლიათ მონაწილეობა არც მიიღოთ ამ დისკუსიაში, უბრალოდ ბატონმა გიორგი (გიო ოქრო) შემომთავაზა, რომ სხვა ადმინისტრატორებსაც დაეფისირებინათ აზრი ამ თემასთან დაკავშირებით. ბატონმა ჯაბამ (Jaba1977) არ ისურვა ამ დისკუსიაში მონაწილეობა, სანამ თვითონ არ გავარკვევდით. ბატონი დავითი (David1010) "დავთაგე" და მისგან პასუხი ჯერ არ მიმიღია. ვიფიქრე, თქვენც მიიღებდით მონაწილეობას ამ საკითხის მოგვარებაში (ვიმეორებ, ეს თქვენი ნებაა მიიღებთ მონაწილეობას თუ არა). ასევე მინდა გითხრათ ერთი რამ... ბ.-ნი გიორგიმ (გიო ოქრო) თქვა, რომ "თუკი არის ნაშრომი, სადაც იოანე ბატონიშვილის ცნობებია დამუშავებული (ვისიმე რედაქციით გამოსული, კომენტარებით და ა.შ.), შეგიძლიათ ის გამოიყენოთ". მე ესეც მოვიქეცი (თუ წყაროში დაგაინტერესებთ, სად წერია შენიშვნები იხ. იოანე ბატონიშვილი, "შემოკლებით აღწერა საქართველოსა შინა მცხოვრებთა თავადთა და აზნაურთა გვარებისა" (ზ. კეცელაშვილის რედაქციით; შენიშვნების ფურცელი იწყება გვ. 136 ), „თბილისი“. — გვ.136). არ გეგონოთ, რომ თავს ვიმართლებ. უბრალოდ მე ჩემი ქმედება და პოზიცია გაგაცანით. პატივისცემით, [[მომხმარებელი:ლუკააა|ლუკააა]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ლუკააა|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ლუკააა|წვლილი]]) 16:42, 17 იანვარი 2023 (UTC)ლუკააა :გამარჯობა. ვიდრე წყაროებს გავეცნობი, ახლავე შემიძლია გითხრათ ის, რაც ერთი შეხედვითვე ჩანს — ტექსტი არის საშინლად არაენციკლოპედიური, არავიკიპედიური (სტილი) და ცხადია, ამ სახით ვერ დარჩება. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 18:24, 17 იანვარი 2023 (UTC) ::ეს თქვენი "ერთ შეხედვა" მხოლოდ ერთ შეხედვად რჩება; თუ არ შეამოწმეთ მთლიანად ვერაფერსაც გაიგებთ (და გთხოვოთ არ მიიღოთ ეს აგრესიული ტონით). [[მომხმარებელი:ლუკააა|ლუკააა]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ლუკააა|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ლუკააა|წვლილი]]) 18:58, 17 იანვარი 2023 (UTC) :::(*როგორც აგრესიული ტონი) [[მომხმარებელი:ლუკააა|ლუკააა]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ლუკააა|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ლუკააა|წვლილი]]) 18:58, 17 იანვარი 2023 (UTC) ::და სხვათაშორის თუ რამე ხარვეზს მეუბნებიან მოდერატორები, მე მათ ვასწორებ (იხ. განხილვა "არაგვის ერისთავების წყარეობი"). [[მომხმარებელი:ლუკააა|ლუკააა]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ლუკააა|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ლუკააა|წვლილი]]) 18:59, 17 იანვარი 2023 (UTC) :::ძალიან გთხოვთ, კორექტულად. თქვენ არ იცით, მე რას გავიგებ და რას ვერა. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 07:47, 18 იანვარი 2023 (UTC) ::::ნუ მთხოვთ ბატონო მიხეილ და ზოგადად რა კორექტულად? შეურაცხყოფა არ მომიყენებია; თქვენ უბრალოდ ეს შეამოწმეთ "ერთი შეხედვით" და შესაბამისად მიჩნდება კითხვა: საერთოდ შეამოწმეთ? და კიდევ: ნუ გაიკვირვებთ და ნუ მიიღებთ ამას შეურაცხყოფად ამ შეტყობინებას, როცა წაიკითხავთ. იცით რატომ? აი იმიტომ, რომ თუ კორექტორმა (იქნება ეს პედაგოგი, ვიკიპედიის, "დისკორდის" და ა.შ. ადმინისტრატორი) მხოლოდ "ერთი შეხედვით" შეამოწმა სტატია და არა თავიდან ბოლომდე (როგორც მოიქცა ბატონი გიორგი (გიო ოქრო), რასაც მე ვაფასებ, მიუხედავად იმისა, რომ უთანხმოება გვაქვს ერთ კონკრეტულ საკითხზე) ვერაფერსაც ვერ გაიგებს. '''კიდევ ერთხელ გავიმეორებ''': ნუ გაგიკვირდებათ და არ იგრძნოთ თავი შეურაცხყოფილი, ხოლო თუ თავი ასეთად იგრძენით, მაშინ ბოდიშს გიხდით. თუ რამეს შენიშნავენ (მაგ. ბ.-ნი გიორგი), მე ვასწორებ. [[მომხმარებელი:ლუკააა|ლუკააა]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ლუკააა|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ლუკააა|წვლილი]]) 12:42, 18 იანვარი 2023 (UTC) == Toyota == @[[მომხმარებელი:MIKHEIL|MIKHEIL]] გამარჯობა, გთხოვთ შექმნათ გვერდი Toyota-სთვის ქართულ ვიკიპედიაში, რადგან არის გვერდები Toyota Prius-ისა და Toyota Supra-სთვის, მაგრამ არა მთავარი ავტომობილების მწარმოებლის. მადლობა [[მომხმარებელი:HELGAPRV|HELGAPRV]] ([[მომხმარებლის განხილვა:HELGAPRV|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/HELGAPRV|წვლილი]]) 16:14, 21 იანვარი 2023 (UTC) :გამარჯობა. როცა დრო მექნება, შევეცდები, გავითვალისწინო თქვენი სურვილი. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 12:29, 23 იანვარი 2023 (UTC) @[[მომხმარებელი:MIKHEIL|MIKHEIL]] შეგიძლიათ შექმნათ სტატია Toyota-სთვის, რადგან ერთი კვირა გავიდა მას შემდეგ რაც მითხარით. [[მომხმარებელი:HELGAPRV|HELGAPRV]] ([[მომხმარებლის განხილვა:HELGAPRV|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/HELGAPRV|წვლილი]]) 08:42, 30 იანვარი 2023 (UTC) :მე არაფერს შეგპირებივართ. გითხარით, როცა ამისათვის დრო მექნება-მეთქი.— [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 13:48, 30 იანვარი 2023 (UTC) ::@[[მომხმარებელი:MIKHEIL|MIKHEIL]] გამარჯობა, შეგიძლიათ ახლა შექმნათ სტატია ტოიოტასთვის ქართულ ვიკიპედიაში, რადგან უკვე თვეზე მეტია, რაც ჩვენ ვკონტაქტობთ და ვფიქრობ, რომ ცოტა დრო გაქვთ მხოლოდ ამ სტატიისთვის. [[სპეციალური:წვლილი/188.172.111.124|188.172.111.124]] 05:29, 2 მარტი 2023 (UTC) :::@[[მომხმარებელი:MIKHEIL|MIKHEIL]] გავიდა კიდევ ერთი თვე და ჯერ კიდევ არ შეგიქმნიათ სტატია ტოიოტასთვის ქართულ ვიკიპედიაში. რამდენი უნდა დაველოდო აქამდე? [[სპეციალური:წვლილი/185.237.17.26|185.237.17.26]] 09:59, 18 აპრილი 2023 (UTC) გამარჯობა მიხეილ, 2023 წლის 17 იანვარს შეიქმნა გვერდი ნიკო რეხვიაშვილი, რომელიც წაიშალა.მადლობელი დაგრჩებით, თუ დამაკვალიანებთ, რა უნდა გავითვალისწინო სტატიის შექმნის დროს, რომ არ წაიშალოს.--[[სპეციალური:წვლილი/85.209.83.241|85.209.83.241]] 07:19, 23 იანვარი 2023 (UTC) :გამარჯობა. სტატია ვერ აკმაყოფილებდა ვიკიპედიის [[ვიკიპედია:რა არ არის ვიკიპედია|მინიმალურ მოთხოვნებს]]. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 12:30, 23 იანვარი 2023 (UTC) ბატონო მიხეილ,კვლავ წაიშალა გვერდი ნიკო რეხვიაშვილი.საფუძვლად მითითებულია-არაენციკლოპედიური გვერდი. პატივისცემის ნიშნად და მოკრძალებულად გთხოვთ, იქნებ თქვენმა ადმინისტრატორმა გამოქვეყნებულ(მაგრამ უკვე წაშლილ) მასალას(ტექსტის სახით) მისცეს სწორი მიმართულება.წყაროები გამოცემული წიგნებიდან არის მითითებული. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ეს გვერდი გამოქვეყნდეს--[[სპეციალური:წვლილი/85.209.83.241|85.209.83.241]] 09:37, 7 თებერვალი 2023 (UTC) :წაიშალა და კვლავ წაიშლება, ვიდრე არ მოხდება წყაროების მითითება, ვიკიპედიის შესაბამისი ფორმატირება და ა. შ. ვიკიპედიაში სტატიის შექმნა უბრალოდ ტექსტის ჩაგდება და შენახვა არ გახლავთ. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 10:12, 7 თებერვალი 2023 (UTC) == ბოდიშის მოხდა == გამარჯობა ბატონო მიხეილ! გწერთ, რადგან ბოდიში მოგიხადოთ. არ მოვიქეცი ისე, როგორც ეკადრება ეთიკურ ადამიანს. მე ისიც ვიცი, რომ სამუდოდ მადევს ბლოკი და რედაქტირება არ შემიძლია. ძალიან უხეში იყო ჩემი რიტორიკა თქვენ მიმართ. არავითარ შემთხვევაში არ გაიფიქროთ, რომ მე თქვენ მზაკვრულად და რაღაცის მიზნით გიხდით ბოდიშის. მე უბრალოდ ამის იმიტომ გწერთ, რომ ასეთ მიმართვას არავინ იმსახურებს. შეგიძლიათ გეგონოთ, რომ მე ვინმე ნაძირალა ან საზიზღარი ადამიანი, მაგრამ გარწმუნებთ ეს ასე არ არის; უბრალოდ ემოციებს ავყევი და არ მოვიქეცი ისე, როგორც ეკადრებოდა ზრდასრულ ადამიანს. არ ველოდები არავისგან ბლოკის მოხსნას, ვინაიდან ზრდასრულობა მოითხოვს უპირობო და უანგარო საქციელს. ბოდიშის მოხდა, ჩემი აზრით, არასოდესაა გვიან; მთავარია ეს იყოს გულწრფელი. მოკლედ, ბოდიშის გიხდით და რომც არ მაპატიოთ – მშვენივრად გავიგებ. პატივისცემით ― [[მომხმარებელი:ლუკააა|ლუკააა]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ლუკააა|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ლუკააა|წვლილი]]) 17:04, 21 თებერვალი 2023 (UTC)ლუკააა :ვარ* გაგიებთ* [[მომხმარებელი:ლუკააა|ლუკააა]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ლუკააა|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ლუკააა|წვლილი]]) 17:06, 21 თებერვალი 2023 (UTC) ::გამარჯობა. მიღებულია თქვენი ბოდიში. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 20:34, 22 თებერვალი 2023 (UTC) == სტატიის განთავსება == მიხეილ გამარჯობა, გუშინ განვათავსე სტატია "ფინანსური ლაბორატორიის" შესახებ, მაგრამ წაშლილია. შეგიძლიათ დამეხმაროთ და მითხრათ რა იყო პრობლემა რომ განთავსება შევძლოთ. == წასაშლელი სტატია == გამარჯობა მიხეილ გთხოვთ წაშალოთ ჩემ მიერ შექმნილი სტატია. გმადლობ. https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9C_%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AC%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98 --[[მომხმარებელი:Transmodernism|Transmodernism]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Transmodernism|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Transmodernism|წვლილი]]) 12:33, 16 აპრილი 2023 (UTC) == Toyota == @[[მომხმარებელი:MIKHEIL|MIKHEIL]] გავიდა კიდევ ერთი თვე და ჯერ კიდევ არ შეგიქმნიათ სტატია ტოიოტასთვის ქართულ ვიკიპედიაში. რამდენი უნდა დაველოდო აქამდე? [[სპეციალური:წვლილი/185.237.17.26|185.237.17.26]] 10:03, 18 აპრილი 2023 (UTC) :და რას ელოდებით? აიღეთ და თქვენ თვითონ შექმენით. აქ, ვიკიპედიაში, არავის რაიმის ვალდებულება არ გააჩნია. არც მიხეილს გააჩნია თქვენს წინაში. --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:34, 18 აპრილი 2023 (UTC) ::@[[მომხმარებელი:Mehman|Mehman]] გთხოვთ, შეგიძლიათ შექმნათ ის ჩემთვის? მხოლოდ ტოიოტას სტატიას ვითხოვ. ეს სტატია აკლია ქართულ ვიკიპედიაში, ის უკვე არის "Mingrelian" ვიკიპედიაში. სტატია არაერთხელ შეიქმნა სხვადასხვა მომხმარებლის მიერ 2009 წლიდან ან მანამდე, მაგრამ წაშლილია 5-ჯერ. დიდ მადლობას მოგახსენებთ, თუ ამ სიკეთეს გამიკეთებთ, მეტს არაფერს ვითხოვ! [[სპეციალური:წვლილი/185.237.17.26|185.237.17.26]] 15:23, 18 აპრილი 2023 (UTC) == [[:en:Glandieu Fall|Glandieu Fall]] == {{ინფოდაფა ჩანჩქერი | სახელი = Glandieu Fall | სურათი = Glandieu Falls France.jpg | სურათის_ზომა = | წარწერა = | მდებარეობა= |lat_dir = N |lat_deg = 45 |lat_min = 39 |lat_sec = 55 |lon_dir = W |lon_deg = 5 |lon_min = 36 |lon_sec = 50 | სიმაღლე = | ტიპი = | ფართობი = | მაქსიმალური_სიმაღლე = | საშუალო_ფართობი= | ვარდნილები = | საშუალო_დინება= | მდინარე = | მსოფლიო_სია = }} Bonjour, mon ami MIKHEIL, comment-va-tu? Moi ça va. Je te demande la gentilesse d'ouvrir un petit stub de cette page. Je l'ai visitée et est magnifique. Tu peut prendre exemple de [[გავარნის ჩანჩქერი]] (''კატეგორია:საფრანგეთის ჩანჩქერები''), si tu veux. Je serais disponible t'aider en Italien et Portugais. Grazie mille. [[მომხმარებელი:Rei Momo|Rei Momo]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Rei Momo|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Rei Momo|წვლილი]]) 09:24, 4 მაისი 2023 (UTC) == წაშლის მიზეზი == მოგესალმებით, შეგიძლიათ ამიხსნათ სტატიის წაშლის მიზეზი [[სპეციალური:წვლილი/188.169.243.150|188.169.243.150]] 05:17, 5 მაისი 2023 (UTC) :რომელ სტატიას გულისხმობთ? — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 09:37, 5 მაისი 2023 (UTC) ::so you just delete the articles irrespective of how much notable subject they may be? What kind of admin you are? [[მომხმარებელი:Zoglophie|Zoglophie]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Zoglophie|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Zoglophie|წვლილი]]) 14:44, 23 მაისი 2023 (UTC) :::You can see the reason. Machine translations don't work well in Georgian. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 10:25, 24 მაისი 2023 (UTC) == Need your input on a policy impacting gadgets and UserJS == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear interface administrator, This is Samuel from the Security team and I hope my message finds you well. There is an [[m:Talk:Third-party resources policy|ongoing discussion]] on a proposed policy governing the use of external resources in gadgets and UserJS. The proposed [[m:Special:MyLanguage/Third-party resources policy|Third-party resources policy]] aims at making the UserJS and Gadgets landscape a bit safer by encouraging best practices around external resources. After an initial non-public conversation with a small number of interface admins and staff, we've launched a much larger, public consultation to get a wider pool of feedback for improving the policy proposal. Based on the ideas received so far, the proposed policy now includes some of the risks related to user scripts and gadgets loading third-party resources, best practices for gadgets and UserJS developers, and exemptions requirements such as code transparency and inspectability. As an interface administrator, your feedback and suggestions are warmly welcome until July 17, 2023 on the [[m:Talk:Third-party resources policy|policy talk page]]. Have a great day!</div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[m:User:Samuel (WMF)|Samuel (WMF)]], on behalf of the Foundation's Security team</bdi> 12:08, 10 ივლისი 2023 (UTC) <!-- Message sent by User:Samuel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/IAdmins_MassMessage_list_2&oldid=25272792 --> == სახელმწიფო კონსერვატორია == გამარჯობა მიხეილ. მინდოდა მეკითხა, თუ შეიძლებოდა ამ აბზაცის დამატება თბილისის სახელმწიფო კონსერვატორიის გვერდზე. თქვენ მიგაჩნიათ თუ არა ამ აბზაცის კონტექსტი მიზანშეწონილი სტატიისთვის? დიდი მადლობა 2022 წლის 14 სექტემბერს, საქართველოს კულტურის, სპორტისა და ახალგაზრდობის სამინისტრომ თბილისის ვანო სარაჯიშვილის სახელობის სახელმწიფო კონსერვატორიაში ინსტრუმენტების დეფიციტის აღმოფხვრაზე მუშაობა დაიწყო და მსოფლიოში აღიარებულ მწარმოებელთან „სტეინვეი ენდ სანს“ (STEINWAY & SONS) გაფორმდა რამდენიმეწლიანი სახელმწიფო შესყიდვის ხელშეკრულება, რომლის მიხედვით, ეტაპობრივად, 2025 წლამდე, კონსერვატორიას გადაეცემა 78 როიალი. მოლაპარაკებების დაწყებას განსაკუთრებულად შეუწყო ხელი ქართველ-ამერიკელმა პიანისტმა და კომპოზიტორმა, ცნობილმა ხელოვანმა, გიორგი ლაცომ. სტეინვეის კომპანიის მრავალწლიან ისტორიაში, მოცემული შესყიდვა უპრეცედენტოდ ითვლება ევროპის მასშტაბით, რაც ბუნებრივიცაა, ვინაიდან საქართველოს მოცემული შესყიდვების მიმართულებით 50-წლიანი წყვეტა ჰქონდა. [[მომხმარებელი:Asuas|Asuas]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Asuas|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Asuas|წვლილი]]) 06:00, 14 აგვისტო 2023 (UTC) == ქართველური ენების რუკა == ბარო მიხეილ, [[ქართველური ენები|ქართველური ენების სტატიის გვერდზე]] ასახულ რუკას რატომღაც აკლია სვანური და მეგრული, მე და მრავალმა წევრმა ამ საიტის ცადა ე.წ revert, მაგრამ რატომღაც სურათი არ იცვლება. შეგიძლიათ რაიმეთი დაგვეხმარო? ვიღაც ტროლის ნამუშევარს გავს == კონსერვატორია == გამარჯობა მიხელ. უბრალოდ კითხვის დასმა მინდოდა: რატომ წაშალეთ ინფორმაცია გიორგი ლაცოს შესახებ (https://ka.wikipedia.org/wiki/თბილისის_სახელმწიფო_კონსერვატორია#cite_note-1)? ის რომ არა, კონტრაქტი ჰამბურგ სტეინვეითან და 78 ფორტეპიანო არასოდეს შედსგებოდა და ეს ფაქტია. მიუხედავად ამისა, მე დავდე 3 სანდო წყარო, რომელიც ადასტურებს ამ ინფორმაციას. უფრო მეტიც, ამ ინფორმაციის ჩასმამდე სხვა ადმინისტრატორსაც მივმართე ([[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]]) და მან დაამოწმა. კიდევ ერთხელ: ეს არ იყო გიორგის რეკლამა, არამედ ეს ფაქტის კონსტატაციაა!გთხოვთ ამიხსნათ. მადლობა! [[მომხმარებელი:Asuas|Asuas]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Asuas|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Asuas|წვლილი]]) 21:33, 6 დეკემბერი 2023 (UTC) :Ველოდები თქვენს პასუხს! მადლობა [[მომხმარებელი:Asuas|Asuas]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Asuas|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Asuas|წვლილი]]) 19:37, 16 დეკემბერი 2023 (UTC) ::მსგავსი ცნობები იწერება პიროვნების ბიოგრაფიაში. როგორ წარმოგიდგენიათ, ყველა ის შემთხვევა ჩაიწეროს ინსტიტუციების შესახებ სტატიებში, როდესაც რომელიმე ადამიანმა მათ რამე აჩუქა ან შეძენაში დაეხმარა? ამ საკითხზე მეტს აღარ გიპასუხებთ. თუ პასუხი არ გაკმაყოფილებთ, მოუხმეთ ვიკისაზოგადოებას და იდავეთ ვიკიპედიის ფორუმში. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 13:49, 22 დეკემბერი 2023 (UTC) == ურემი-ბიბლიოთეკა == გამარჯობა, ზოგადად მე არ ვარედაქტირებ ვიკიპედიაზე გვერდებს, ეს არ არის ჩემი საქმე, თუმცა რახან აქამდე ამ კონკრეტული პროექტის მიმართ არავინ გამოიჩინა ყურადღება გადავწყვიტე თვითონვე მეცადა გვერდის შექმნა. შესაძლებელია იყოს ტექნიკური შეცდომა, თუმცა ვფიქრობ როცა ქვეყანაში ასეთი პროექტები ხოლციელდება აუცილებლად უნდა არსებობდეს მათზე სტატია ვიკიპედიაში და ამიტომ გთხოვთ თუ შეგიძლიათ რომ დატოვოთ ეს გვერდი წაუშლელი. ინტერნეტში უამრავი ინფორმაციაა განთავსებული ურემ ბიბლიოთეკის თაობაზე, რაც მიანიშნებს იმას რომ ამ სტატიაში ტყუილი არ წერია. მადლობა. [[სპეციალური:წვლილი/2A0B:6204:D0CF:E100:CDE1:8CF2:1205:7B05|2A0B:6204:D0CF:E100:CDE1:8CF2:1205:7B05]] 22:18, 30 დეკემბერი 2023 (UTC) :გამარჯობა. ამ შემთხვევაში საქმე ტყუილ-მართალზე კი არ არის, არამედ სტატიის ენციკლოპედიურ ღირებულებაზე. ვიკიპედია ხომ ენციკლოპედიაა და არა პიარის საშუალება. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 13:25, 31 დეკემბერი 2023 (UTC) == Un petit aide pour [[:fr:Marine Galstyan|Marine Galstyan]] == Bonjour mon ami Mikheil, comment va tu? Ça fait long tempo q'uon se communique pas. Ici ça va bien. Je te demande la gentilesse, quand tu a 5 minutes, d'ouvrir cetta page en Wiki KA; c'est une trés belle actrice arménienne. Je te rende le service en ouvrir une page que te plait en Italien et en Portugais. Merci beaucoup ppour ton aide. [[მომხმარებელი:Rei Momo|Rei Momo]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Rei Momo|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Rei Momo|წვლილი]]) 08:38, 5 თებერვალი 2024 (UTC) == პოსტების წაშლა == გამარჯობათ, ბოდიშს ვიხდი ჩემი გაუთვალისწინებლობის გამო, სავარაუდოდ დავარღვიე საავტორო უფლებები თარგმნისას იგივე სურათების გამოყენების გამო, ამიტომ მინდა, რომ დროებით წაიშალოს ჩემი ნამუშევარი , რათა წყაროები მივუთითო და სურათები ლიცენზირებული გავხადო --[[მომხმარებელი:Luka Gongliashvili|Luka Gongliashvili]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Luka Gongliashvili|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Luka Gongliashvili|წვლილი]]) 05:56, 10 თებერვალი 2024 (UTC) == შევქმენი გვერდი სქემ-მონაზონ ემანუელ კეკელიაზე რომელიც არის მონაზონი და მსახურობს თბილისში თაბორის მთის ფერისცვალების მამათა მონასტერში == მოგესალმებით, გთხოვთ მომანიჭოთ შემომწმებლის სტატუსი! --[[მომხმარებელი:გურიკა ესართია|გურიკა ესართია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:გურიკა ესართია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/გურიკა ესართია|წვლილი]]) 14:48, 26 მარტი 2024 (UTC)გ.ესართია :გამარჯობა. შემმოწმებლის სტატუსი კი არა, კიდევ ერთხელ შექმნით აღნიშნულ სტატიას და დაიბლოკებით. შეიგნეთ, რომ ეს პიროვნება არ აკმაყოფილებს [[ვიკიპედია:ბიოგრაფიის ენციკლოპედიური მნიშვნელობა|ბიოგრაფიის ენციკლოპედიური მნიშვნელობის]] სტანდარტებს! — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 16:24, 26 მარტი 2024 (UTC) == პინა პენელოპა ფეოსელაქტოს ბულუსაშვილი == მოგესალმებით! თქვენ წაშალეთ ჩემს მიერ შექმნილი გვერდი, ვიკიპედიაზე გვერდს ვქმნი პირველად და შესაძლოა რამე გამომრჩა, კიდევ რამოდენიმე გვერდი მაქვს შესაქმნელი და გთხოვთ გამარკვიოთ რა დავაკელი და როგორ უნდა ავარიდო თავი შემდგომ გართულებებს. --[[მომხმარებელი:WDS-Georgia|WDS-Georgia]] ([[მომხმარებლის განხილვა:WDS-Georgia|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/WDS-Georgia|წვლილი]]) 19:26, 5 აპრილი 2024 (UTC)-- :{{ping|WDS-Georgia}}გამარჯობა. ვიკიპედია ენციკლოპედიაა. ყველა პირზე სტატიას ვერ შექმნით. გთხოვთ, [[ვიკიპედია:ბიოგრაფიის ენციკლოპედიური მნიშვნელობა|გაეცნოთ კრიტერიუმებს]]. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 08:14, 6 აპრილი 2024 (UTC) მოგესალმებით,აქაურო ადმინებო თავი რამისთვის ხომ არ მიგირტყიათ? ხდებით ადმინები და ვითომ მაგარი კაცები გგონიათ თავი?{{ხელმოუწერელი|Guiorgui Esartia}} :და თქვენ გსურდათ ვიკიპედიის ადმინობა? — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 06:10, 20 აპრილი 2024 (UTC) == Note == Sorry, I don't speak Georgian. Per [[:ticket:2024042210011073]], could you please delete [[სოსო კაპანაძე]] as a copyright violation? Thanks, [[მომხმარებელი:Matrix|Matrix]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Matrix|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Matrix|წვლილი]]) 17:09, 26 აპრილი 2024 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Reminder to vote now to select members of the first U4C</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote reminder|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote reminder}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]'' Dear Wikimedian, You are receiving this message because you previously participated in the UCoC process. This is a reminder that the voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) ends on May 9, 2024. Read the information on the [[m:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|voting page on Meta-wiki]] to learn more about voting and voter eligibility. The Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members were invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]]. Please share this message with members of your community so they can participate as well. On behalf of the UCoC project team,<section end="announcement-content" /> </div> [[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 23:11, 2 მაისი 2024 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2024/Previous_voters_list_2&oldid=26721207 --> == წაშლილი ფოტოები == გამარჯობა მიხეილ.ლუარსაბ შარაშიძეზე არის სტატია, რომელიც გამოქვეყნებულია ქართულ ენაზე. როდესაც გავაკეთეთ იგივე სტატია ინგლისურად, იმათმა ბოტმა წაგვიშალა ფოტოები , რომელიც შეეხო ქართულ სტატიასაცც და იქნებ რამენაირად დაგვეხმაროთ ან გაგვარკვიოთ როგორ მოვიქცეთ.--[[მომხმარებელი:WDS-Georgia|WDS-Georgia]] ([[მომხმარებლის განხილვა:WDS-Georgia|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/WDS-Georgia|წვლილი]]) 14:58, 14 მაისი 2024 (UTC) :გამარჯობა. თუ ფოტოებზე მითითებული არაა შესაბამისი ლიცენზია, ვიკიმედია ქომონსის ადმინები დაუყოვნებლივ შლიან. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 20:20, 14 მაისი 2024 (UTC) == სანდო == გამარჯობა, რის გაუმჯობესებას მირჩევთ სანდოს სტატუსის მისაღებად და რა პერიოდზეამიახლოებით საუბარი? და შეგიძლიათ ჩემი დაწერილი სტატიები შეასწოროთ? და სტატიებში შესწორებებბიც რო დაამოწმოთ? [[მომხმარებელი:OldTbilisi7|OldTbilisi7]] ([[მომხმარებლის განხილვა:OldTbilisi7|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/OldTbilisi7|წვლილი]]) 08:56, 28 მაისი 2024 (UTC) :გამარჯობა. არ არსებობს კონკრეტული ვადა. უნდა იყოთ აქტიური, წყვეტების გარეშე. არედაქტიროთ ვიკიპედიის წესების სრული დაცვით. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 11:03, 28 მაისი 2024 (UTC) ::მიხეილ გამარჯობა, შეგიძლია ამ გვერდებს რომ შემოწმება გაუკეთო? მიხეილ კაკაბაძე, გურამ მოდებაძე, მიხეილ მამულაშვილი, გარუნ აკოფოვი. მადლობა [[მომხმარებელი:OldTbilisi7|OldTbilisi7]] ([[მომხმარებლის განხილვა:OldTbilisi7|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/OldTbilisi7|წვლილი]]) 13:29, 13 ივნისი 2024 (UTC) == Research about the tools on Wikimedia projects by the CEE Hub == Hi everyone, We would like to invite you to submit your responses to the survey dedicated to the tools that are used currently across the Wikimedia projects and the tools that you want to have. This survey was made by the working group of the [[:m:Wikimedia CEE Hub|CEE Hub]], and your responses will be reviewed afterwards, as we want to continue supporting the communities. That support can be documentation for certain most used tools by other communities across the region per specific topics, finding solutions for new tools to be created in the future, creating most needed tools in the region (so called "regional wishlist list"), and many other options. ''Deadline to fill in the survey is '''20th of August, 2024'''.'' Submit your answers [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeIwzCDKs6jXPG7EpZe-JH2Mm1odU0_MAv1bO-z-nLOq9dlug/viewform?usp=sf_link '''here'''] Thank you in advance for your time that you will dedicate in filling in this survey --[[მომხმარებელი:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MediaWiki message delivery|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MediaWiki message delivery|წვლილი]]) 13:07, 26 ივლისი 2024 (UTC) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tools&oldid=27177596 --> == წაშლილი სტატია == გამარჯობა! გთზოვთ შემატყობინოთ ინფორმაცია, რატომ წაიშალა ჩემი შექმნილი სტატია "ნარგიზა გარდაფხაძე". --[[სპეციალური:წვლილი/217.147.238.8|217.147.238.8]] 12:43, 30 ივლისი 2024 (UTC) ნარგიზა გარდაფხაძე :გამარჯობა. ტექსტის სტილი, ენა, გამართულობა — ვერ აკმაყოფილებდა ვიკიპედიის მინინალურ მოთხოვნებსაც კი. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 16:06, 30 ივლისი 2024 (UTC) == მერაბ ხალვაში - გვერდის წაშლა == თქვენ წაშალეთ მერაბ ხალვაშის შესახებ ინფორმაცია, შეგიძლიათ მითხრათ რა იყო მიზეზი?{{ხელმოუწერელი|Merab.khalvashi}} :გამარჯობა. მიზეზი რამდენიმეა. პირველი ის, რომ ვიკიპედია კრძალავს საკუთარ თავზე სტატიის შექმნას. მეორე წყარო — არასაკმარისია მხოლოდ ერთი წყარო. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 09:19, 12 აგვისტო 2024 (UTC) :მოგესალმებით კიდევ ერთხელ, ბატონი მერაბ ხალვაში არის ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორი, უნივერსიტეტს აქვს სურვილი რექტორის შესახებ ინფორმაცია იძებნებოდეს ვიკიპედიაში, როგორ შეიძლება დავდოთ მისი ბიოგრაფიის შესახებ ინფორმაცია ისე რომ ვიკიპედიის წესები არ დავარღვიოთ? :თქვენ შეგიძლიათ ამ ინფორმაციის განთავსება? [[მომხმარებელი:Merab.khalvashi|Merab.khalvashi]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Merab.khalvashi|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Merab.khalvashi|წვლილი]]) 11:38, 16 აგვისტო 2024 (UTC) == ინფორმაციის გაუქმების მიზეზის გარკვევა == მოგესალმებით ბატონო მიხეილ, 2 დღის წინ შევეცადე ვიკიპედიაში დამემატებინა 2 ინფორმაცია: 1. საქართველოს ტრანსპლანტოლოგთა ასოციაცია და 2. გია თომაძე. ეს უკანასკნელი გაუქმებულა თქვენს მიერ. მოგახსენებთ რომ ამ მიმართულებით არ მაქვს გამოცდილება. ალბათ თქვენს მიერ ინფორმაციის გაუქმებას ჰქონდა სერიოზული მიზეზი. ხომ ვერ მეტყოდით რა იყო ეს მიზეზი, რათა გამოვასწორო და შევიტანო იგი ვიკიპედიაში. პატივისაცემით, გია თომაძე --[[მომხმარებელი:გია1955|გია1955]] ([[მომხმარებლის განხილვა:გია1955|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/გია1955|წვლილი]]) 08:15, 22 აგვისტო 2024 (UTC)--[[მომხმარებელი:გია1955|გია1955]] ([[მომხმარებლის განხილვა:გია1955|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/გია1955|წვლილი]]) 08:15, 22 აგვისტო 2024 (UTC)--[[მომხმარებელი:გია1955|გია1955]] ([[მომხმარებლის განხილვა:გია1955|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/გია1955|წვლილი]]) 08:15, 22 აგვისტო 2024 (UTC)--[[მომხმარებელი:გია1955|გია1955]] ([[მომხმარებლის განხილვა:გია1955|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/გია1955|წვლილი]]) 08:15, 22 აგვისტო 2024 (UTC) :გავარკვიე: არ შეიძლება საკუთარ თავზე სტატიის შექმნა :( [[მომხმარებელი:გია1955|გია1955]] ([[მომხმარებლის განხილვა:გია1955|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/გია1955|წვლილი]]) 08:18, 22 აგვისტო 2024 (UTC) == Results from the survey about the tools on Wikimedia projects by the CEE Hub == Hi everyone, During August 2024, we sent you a survey about the tools, so now we would like to bring to your attention the conclusions and results from the survey, which you can explore on this '''[[:m:Wikimedia CEE Hub/Tools|Meta page]]'''. I hope you will enjoy exploring the mentioned tools on the page, along with other conclusions from the survey. Thanks for your time, and we will continue working on this important topic. --[[მომხმარებელი:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[მომხმარებლის განხილვა:MediaWiki message delivery|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/MediaWiki message delivery|წვლილი]]) 12:10, 7 ოქტომბერი 2024 (UTC) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tools&oldid=27177596 --> == Bonjour de l'Italie == Bonjour, bien cher MIKHEIL, comment-va-tu? Ici ça va bien, dans ma nouvelle maison!!! Il pleut beaucoup. Je te demande la gentillesse de traduire [[:fr:Giovanni Losi|cette nouvelle page]] sul la KA Wikipedia. C’est un grand missionaire, nè dans mon village. L’administration municipale a lui dedièe un rue. Je suis disponible toujours t’aider pour des nouvelles pages en Italien et Portugais. Bon fin de semaine. Amicalment [[მომხმარებელი:Rei Momo|Rei Momo]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Rei Momo|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Rei Momo|წვლილი]]) 06:54, 18 ოქტომბერი 2024 (UTC) == დახმარება == გამარჯობა,პირველად შევქმენი გვერდი, ახლა ვერკვევი და შეგიძლიათ დამეხმაროთ, რამდე ხანში ქვეყნბდება ზოგადად? ეს რაც დავწერე არის ბიოგრაფიული შინაარსის [[მომხმარებელი:გოგა როხვაძე|გოგა როხვაძე]] ([[მომხმარებლის განხილვა:გოგა როხვაძე|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/გოგა როხვაძე|წვლილი]]) 14:02, 23 ნოემბერი 2024 (UTC) == თხოვნა == {{ბლოკის მოხსნა/ძირი|მიზეზი=მოგესალმებით მიხეილ. თხოვნა მაქვს თქვენთან განუსაზღვრელ ბლოკირებასთან დაკავშირებით, იქნებ შემიმსუბუქოთ, შემიცვალოთ რა სამუდამო ბლოკირების სტატუსი ვადიანი ბლოკირებით (ან სხვა ადმინისტრატორებთან შეთანხმებით)? ვაცნობიერებ ჩემს გადაცდომას და გპირდებით, არასდროს არ მივიღებ თქვენთან ან/და სხვა ადმინისტრატორებთან თუ რედაქტორებთან შეთანხმების გარეშე გადაწყვეტილებას. და თუ თქვენ არ ხართ თანახმა ბლოკირების სტატუსის შეცვლის, მაშინ ისე მაინც თუა შესაძლებელი მხოლოდ საკუთარ სავარჯიშოზე მქონდეს წვდომა?... მადლობა. პატივისცემით [[მომხმარებელი:Coregency]]/ [[მომხმარებელი:lasha-george]]|30|12|2024|}} --[[სპეციალური:წვლილი/93.186.208.69|93.186.208.69]] 11:58, 1 იანვარი 2025 (UTC) == თხოვნა == {{closed}} {{ბლოკის მოხსნა/ძირი|მიზეზი=მოგესალმებით მიხეილ. თხოვნა მაქვს თქვენთან განუსაზღვრელ ბლოკირებასთან დაკავშირებით, იქნებ შემიმსუბუქოთ, შემიცვალოთ რა სამუდამო ბლოკირების სტატუსი ვადიანი ბლოკირებით (ან სხვა ადმინისტრატორებთან შეთანხმებით)? ვაცნობიერებ ჩემს გადაცდომას და გპირდებით, არასდროს არ მივიღებ თქვენთან ან/და სხვა ადმინისტრატორებთან თუ რედაქტორებთან შეთანხმების გარეშე გადაწყვეტილებას. და თუ თქვენ არ ხართ თანახმა ბლოკირების სტატუსის შეცვლის, მაშინ ისე მაინც თუა შესაძლებელი მხოლოდ საკუთარ სავარჯიშოზე მქონდეს წვდომა?... მადლობა. და ასევე სხვა გვერდები რაც კი გამაჩნია ამის გარდა, ბლოკი დაადე და მხოლოდ ეს დამიტოვე აქტიური თუ შესაძლებელია მადლობა! პატივისცემით, [[მომხმარებელი:ესართია გურამი]] :გამარჯობა. ჯერ დავიწყოთ იქიდან, რომ ახლა როგორც იქცევით (ბლოკირებული მომხმარებლის მიერ სხვა, იდენტიფიცირებადი ანგარიშის გახსნა), ესეც თქვენი ანგარიშის მყისიერი ბლოკირების მიზეზია ვიკიპედიის წესების მიხდვით. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 07:13, 23 იანვარი 2025 (UTC) </div> :მანამდე დაბლოკილი მომხმარებლის მიერ ბლოკისთვის გვერდის არიდება დაუშვებელია. ანგარიში დაიბლოკება.--[[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 18:59, 23 იანვარი 2025 (UTC) მოგესალმებით ბ-ნო მიხეილ, მე გახლავართ ფრილანსერი, ქართული, ინგლისური და რუსული ენების თარგმანებით ვარ დაკავებული. გადავწყვიტე გარკვეული დრო დავუთმო ქართული ვიკიპედიის განვითარებას. ამჟამად ვთარგმნი "ჩარლი მანგერი"-ს ინგლისურ სტატიას ქართულზე. საკმაოდ დიდი სტატიაა მაგრამ, ნელ-ნელა მივიწევ წინ. გარდა იმისა, რომ ვიწაფები თარგმანში, ასევე ბევრ საინტერესო იდეასაც ვაწყდები. მოხარული ვიქნები, თუ მიმითითებთ ჩემს შეცდომებზე და უზუსტობებზე. ღრმა პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:21, 13 თებერვალი 2025 (UTC) მოგესალმებით ბ-ნო მიხეილ, ადრე დავწერე სტატია "ანდრეი ვიქტოროვიჩ ბურმისტროვი", ყაზახ ბიზნესმენზე. ის ცნობილი ნავთობმეწარმეა ყაზახეთის რესპუბლიკაში. მაშინ იყო მცირე პუბლიკაციები ინტერნეტში, რის გამოც წაშალეთ სტატია. ახლა შეიცვალა გარემოება. ინტერნეტ წყაროებში უკვე არის 9 სტატია გამოქვეყნებული ანდრეი ბურმისტროვსა და მის კომპანიაზე. თქვენი აზრით, შეიძლება ჩაითვალოს "ენციკლოპედიური მნიშვნელობის" პიროვნებად და დავკიდო სტატია "ბურმისტროვი ანდრეი ვიქტოროვიჩი"? --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 09:17, 15 თებერვალი 2025 (UTC) == ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩის შესახებ სტატიის შექმნა მსურს == მოგესალმებით MIKHEIL, მსურს შევქმნა სტატია რუს დეველოპერსა და დეპუტატზე, ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი (Эксузян Сергеქ Сергеевич). მაინტერესებს რამდენად არის ის "ეცნიკლოპედიური მნიშვნელობის". --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 10:43, 2 მარტი 2025 (UTC) == დახმარება == მეგობრებო, გტხოვთ დამეხმაროთ, ვერ გავიგე რატომ წეამიშალეს სტატია, კანონიერი ქურდები და კრიმინალური ვითარება (1990-იანები – 2000-იანების დასაწყისი)თუ რამე არასწორად იყო იქნებ შესწორებულიო, რატომ უნდა წაშლილიყო, რა არის აწ წაშაშლელი? თუ დამეხამრებით გავიგო ძალიან გამიხარდება, დიდი მადლობა{{ხელმოუწერელი|DVGeu}} :გამარჯობა. სტატიის სტილი კრიტიკულად ვერ აკმაყოფილებდა ენციკლოპედიის/ვიკიპედიის მინიმალურ მოთხოვნებს. შეგიძლიათ, გადახედოთ უკვე არსებულ მსგავს სტატიებს და იხელმძღვანელოთ. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 20:15, 2 მარტი 2025 (UTC) მოგესალმებით MIKHEIL, შევქმენი სტატია შემდგომი რედაქტირებისთვის "მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია/ექსუზიანი სერგეი სერგეევიჩი". გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები, სტატიის გასაუმჯობესებლად. პერსპექტივაში, მაქვს სურვილი გამოვაქვეყნო Wikipedia-ს ძირითად სივრცეში. --[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 08:50, 3 მარტი 2025 (UTC) == /* გია ჩალათაშვილი */ == რატომ მიშლით სტატიებს და გვერდებს ვერ გავიგე მაინც == ბირთვისის მეღვინეობა - სტატიის აღდგენა == გთხოვთ დროებით აღმოდგინოთ სტატია, რადგან სრულად ვიკიპედიის პლატფორმაზე ვიმუშავე და მისი დრაფტ ვერსია არ მაქვს პირადი მოხმარებისთვის :( --[[მომხმარებელი:Nato508118|Nato508118]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Nato508118|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Nato508118|წვლილი]]) 10:54, 8 აპრილი 2025 (UTC) :გამარჯობა. იმ სახით, როგორითაც თქვენ შემოგქონდათ, სტატიას არცერთი ვიკიპედია არ მიიღებს, მათ შორის, არც ქართული. სტატია უნდა იყოს ენციკლოპედიური მნიშვნელობის, ყოველგვარი სარეკლამო ელემენტების გარეშე. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 11:34, 8 აპრილი 2025 (UTC) ::გასაგებია, მხოლოდ ტექსტის დაკოპირება მინდა პირადი მიზნებისთვის... [[მომხმარებელი:Nato508118|Nato508118]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Nato508118|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Nato508118|წვლილი]]) 11:53, 8 აპრილი 2025 (UTC) :::აღდგენილია თქვენს პირად [[მომხმარებელი:Nato508118/სავარჯიშო|სავარჯიშო გვერდზე]]. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 12:00, 8 აპრილი 2025 (UTC) ::::მადლობა [[მომხმარებელი:Nato508118|Nato508118]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Nato508118|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Nato508118|წვლილი]]) 12:49, 8 აპრილი 2025 (UTC) == ვიკიპედიაში მუშაობა == გამარჯობა, თქვენს გვერდზე https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98:MIKHEIL გიწერიათ რომ ვიკიპედიაში მუშაობთ 2010 წლის იანვრიდან. გთხოვთ, განგვიმარტოთ რას გულისხმობთ სიტყვაში "ვმუაობ". თქვენი საქმიანობისთვის ვინმე გაფინანსებთ თუ თქვენი ენთუზიაზმით მუშაობას გულისხმობთ? წინასწარ მადლობა, რომ განმანათლებთ!{{ხელმოუწერელი|94.137.162.85}} :გამარჯობა. თქვენ რას დაარქმევდით ვიკიპედიაში საქმიანობას? თამაშს თუ გართობას? მუშაობა მხოლოდ ანაზღაურებად საქმიანობად გესმით? :D იმედი მაქვს, განგანათლეთ! — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 17:36, 20 აპრილი 2025 (UTC) :შეგეძლოთ პირდაპირ გეპასუხათ დამატებითი კითხვების დასმის გარეშე... პასუხი საჭირო არაა. [[სპეციალური:წვლილი/94.137.162.85|94.137.162.85]] 14:55, 21 აპრილი 2025 (UTC) ბატონო "მიხილ წამშლელო" ჩემი გამოქვეყნებული რაღატო წაშალე? დავაფუძვნე საოჯახო მარანი და აქაც დავმე მცირე ინფო და თქვნ წაშალეთ...... რატო უშლით ხელს მცირ ბიზნესის განვითარბას? [[მომხმარებელი:დავითი70|დავითი70]] ([[მომხმარებლის განხილვა:დავითი70|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/დავითი70|წვლილი]]) 14:01, 22 აპრილი 2025 (UTC) :გამარჯობა. ვიკიპედიის ადმინისტრატორის ერთ-ერთი მოვალეობა არაენციკლოპედიური სტატიების წაშლაა. თქვენი სტატია მე არ წამიშლია, მაგრამ მე რომ შემხვედროდა, მეც წავშლიდი. ინფორმაცია თქვენ მიერ „დაფუძვნებული“ კომპანიის შესახებ შეიძლება განთავსდეს ცნობატა ფურცელში, მაგრამ არა ვიკიპედიაში. ვიკიპედია ენციკლოპედიაა და შესაბამისად, ეთმობა მხოლოდ ენციკლოპედიური მნიშვნელობის მქონე სტატიებს. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 07:06, 23 აპრილი 2025 (UTC) == სტატია „კივის ბაღები“ == გამარჯობათ ბ-ნო მიხეილ, სტატია „კივის ბაღები“ ეხება სოჭში განხორციელებულ მსხვილ დეველოპერულ პროექტს, რომელიც ფართოდ გაშუქდა ავტორიტეტულ მედიაში (Коммерсантъ, РБК, sochi1.ru და სხვ.). აღნიშნული კომპანია ფიგურირებს მრავალრიცხოვან სასამართლო დავებში, რომელთა მოცულობა მილიარდობით რუბლს შეადგენს. კომპანია ხასიათდებოდა საჯარო ინტერესით, პოლიტიკური გავლენით. "კივის ბაღები" ეწეოდა აქტიურ საქველმოქმედო აქტივობებს. ამჟამად კომპანია არის გაკოტრების პროცესში. ამ სტატიაში გამოყენებული წყაროები აკმაყოფილებენ ენციკლოპედიური სანდოობის კრიტერიუმებს. მზად ვარ განვავითარო ტექსტი დამატებითი წყაროებით, თუკი რაიმე ნაწილი საჭიროებს უფრო დეტალურ გაშუქებას ან გადამოწმებას. გთხოვთ მომწეროთ თქვენი შენიშვნები სტატიასთან დაკავშირებით. [[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:59, 13 მაისი 2025 (UTC) == მოთხოვნა სტატიის გადატანაზე: „კივის ბაღები“ → ძირითად სივრცეში == სტატია შეესაბამება „კივის ბაღები“ ვიკიპედიას შემდეგ მოთხოვნებს 1. მნიშვნელოვნების კრიტერიუმი სტატია აშუქებს მნიშვნელოვან სამართლებრივ, ეკონომიკურ და საჯარო ინტერესის მქონე თემებს. კომპანია ფიგურირებს მრავალმილიონიან პროექტებში, სასამართლო პროცესებში, რაც განაპირობებს მის ენციკლოპედიურ ღირებულებას. 2. გადამოწმებადობა მოყვანილი ფაქტები დასტურდება სანდო, მესამე მხარის მიერ გამოქვეყნებული წყაროებით (Коммерсантъ, РБК, Ведомости, Yuga.ru, sochi1.ru). გამოყენებულია სწორი ციტირების ფორმატი და <ref> თეგები. 3. სანდო წყაროები სტატია ეყრდნობა მეორეულ წყაროებს. პირველადი წყარო (მაგ. საკრებულოს საიტი) გამოყენებულია მხოლოდ ფაქტობრივი ინფორმაციისათვის და არა ინტერპრეტაციისთვის. 4. ნეიტრალური ტონი სტატია ბალანსირებულად წარმოსახავს როგორც კომპანიის პოზიტიურ საქმიანობას, ასევე კრიტიკასა და სამართლებრივ დავებს. არ იკვეთება ორიგინალური შეფასება ან მიკერძოებული ფორმულირება. 5. არ ჩატარებულა ორიგინალური კვლევა სტატიის არცერთი ნაწილი არ ეყრდნობა რედაქტორის ინტერპრეტაციას ან არაავტორიზებულ წყაროებს. ყველა ფაქტი ემყარება გამოქვეყნებულ მასალაზე. ვერ ვიპოვე მნიშვნელოვანი შეუსაბამობა ვიკიპედიის ძირითად წესებთან. ნაკლოვანებები 1. არქივის ბმულების დამატება ზოგიერთ URL ბმულს დროებითობის რისკი აქვს. რეკომენდებულია მათი პარალელურად მითითება archive.org-ის ან archive.today-ის მეშვეობით. 2. წყაროს გამეორებითი გამოყენების ტექნიკური ოპტიმიზაცია ზოგიერთ წყაროს აქვს განმეორებითი გამოყენების პოტენციალი (<ref name=...>), რაც ხელს შეუწყობს სტრუქტურულ გასწორებას. დასკვნა სტატია „კივის ბაღები“ სრულად შეესაბამება ვიკიპედიის წესებს შემდეგ კრიტერიუმებზე: მნიშვნელოვნება, გადამოწმებადობა, სანდოობა, ნეიტრალურობა, ორიგინალური კვლევის არქონა. შეფასება: 9.5 / 10 ქულა სტატიის გადატანა ძირითად სივრცეში მიმაჩნია მართლზომიერად და დასაშვებად. -[[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:08, 15 მაისი 2025 (UTC) == Join us at the Next CEE Catch up! Learn about Temporary accounts! == Hi everyone, We want to announce the tenth '''[[:m:Wikimedia CEE Hub/Catch up|CEE Catch Up]]''' session, which will be dedicated to the '''Temporary accounts''', as this important change is going to affect every Wikipedia soon, so it is important for patrollers and functionaries like you to understand this change. On wikis where temporary accounts are enabled, IP addresses of unregistered editors are not visible publicly. Only those who fight spam, vandalism, harassment and disinformation have access to IP addresses there. The session will take place on '''10th of June 2025, 18:00-19:00 CEST''' (check your ''[https://zonestamp.toolforge.org/1749571200 local time]''). If you are interested in this topic, then '''[[:m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|sign-up for the session here]]'''. [[User:TRistovski-CEEhub|TRistovski-CEEhub]] ([[User talk:TRistovski-CEEhub|განხილვა]]) 11:17, 29 მაისი 2025 (UTC) <!-- Message sent by User:TRistovski-CEEhub@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/CEE_admins&oldid=28802724 --> == ინფრომაციის დაზუსტება - ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი == მოგესალმებით, მე გახლავართ ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის საინფორმაციო ტექნოლოგიების სამსახურის უფროსი, ზვიად ბერაძე. ვიკიპედიაში ჩვენს უნივერსიტეტზე ინფორმაცია არის გასაახლებელი, კონკრეტულად: უნივერსიტეტის რექტორი ამჟამად არის ტიტე აროშიძე; ასევე უნივერსიტეტის ზუსტი დასახელება არის: ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი; გთხოვთ ჩაასწოროთ. ამ ინფორმაციის გადამოწმება შესაძლებელია უნივერსიტეტის ოფიციალურ ვებ გვერდზე: https://bsu.edu.ge/ https://bsu.edu.ge/sub-24/page/3-30/index.html ჩვენ არ გვაქვს ვიკიპედიის ანგარიშის მომხმარებელი და პაროლი, რითაც დამოუკიდებლად ჩავასწორებდით ამ ინფორმაციას. წინასწარ გიხდით მადლობას დახმარებისათვის. პატივისცემით. --[[სპეციალური:წვლილი/45.9.46.110|45.9.46.110]] 08:20, 25 ივნისი 2025 (UTC) :გამარჯობა. შეგიძლიათ შექმნათ ანგარიში და თავად ჩაასწოროთ. თუ ყველაფერი წესრიგში იქნება, ცვლილებები დადასტურდება. — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 08:22, 25 ივნისი 2025 (UTC) ::გასაგებია, ვეცდებით რედაქტირებას [[მომხმარებელი:BatumiBSU|BatumiBSU]] ([[მომხმარებლის განხილვა:BatumiBSU|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/BatumiBSU|წვლილი]]) 12:42, 30 ივნისი 2025 (UTC) == ლარი / GEL: 30 წლისთავი ! == მოგესალმებით და წარმატებებს გისურვებთ ! მოგეხსენებათ, რომ წელს სრულდება 30 წლისთავი ქართული ეროვნული ვალუტის, ლარის, შემოღებიდან - მინდა, თუ დაინტერესდებით, შემოგთავაზოთ ერთგვარი თანამშრომლობა ამ თემასთან დაკავშირებით. წლების წინ, ვიკიპედიის სტატიაში "ლარი", თქვენ მონაწილეობდით "ლარის ავტორის" თემის გარშემო გამართულ ვიკი-ბატალიებში. კერძოდ, თქვენ მხარს უჭერდით ვერსიას, რომლის მიხედვითაც "ლარის ავტორად" ცხადდებოდა აკად. ვასილ ჩანტლაძე, ხოლო პროფ. ლევან ღვინჯილიას ავტორობას უარყოფდით. 300-ზე მეტი დოკუმენტური პირველწყაროს გამოყენებით, მე 100 გვერდიანი ნარკვევი მაქვს დაწერილი ამ თემაზე და ფაქტებით ვამტკიცებ, რომ არც ერთი მათგანი არ არის "ლარის ავტორი": ეს იდეა განსვენებულმა მამაჩემმა წამოაყენა 1991 წლის 24 იანვარს გაზეთ "ერში" (იმდროინდელი უზენაესი საბჭოს ორგანო) გამოქვეყნებულ მოკლე წერილში რუბრიკით "რა დავარქვათ ქართულ ფულს"! ამ დროს არავითარი მინისტრთა საბჭო არ არსებობდა და, ცხადია, მისთვის ვერანაირი "პროექტი" ვერ მომზადდებოდა - ამ მისტიური "პროექტის" ამბავი არის ყოფილი პრემიერის, ბ-ნი ბესარიონ გუგუშვილის მიერ მოწოდებული ზეპირსიტყვიერი ინფორმაცია, რომელიც არანაირად არ დასტურდება! პირიქით, უამრავი წყარო ადასტურებს, რომ ვ. ჩანტლაძე ბოლომდე უჭერდა მხარს ქართული ფულისთვის "მარჩილის" დარქმევის წინადადებას. რაც შეეხება ბ-ნ ლ. ღვინჯილიას, ის უბრალოდ თვითმარქვია "ნათლიაა", თუმცა "სიგუას კომისიის" მიერ ამ სახელის დამტკიცებაში წვლილი ნამდვილად მიუძღვის - ამაზეც ბევრი ფაქტი და ცნობა მეტყველებს. თუ ეს ყველაფერი თქვენ ისევ გაინტერესებთ, გთხოვთ, დამიკავშირდეთ ელ ფოსტაზე guja@soledo.ge. წინასწარ გიხდით მადლობას თანამშრომლობისთვის! [[სპეციალური:წვლილი/2A0B:6201:CF0:2A00:9CA4:1075:90A0:F469|2A0B:6201:CF0:2A00:9CA4:1075:90A0:F469]] 14:07, 25 ივნისი 2025 (UTC) k8charevkiijk6yvxyr95o3kt1zekdn 0 130670 4822620 4804697 2025-06-30T12:44:09Z Min69700 82677 კომპანიის შენატანი ქართულ ეკონომიკაში 4822620 wikitext text/x-wiki {{რეკლამა}} {{მიკერძოებული}} {{გადასაწერი}} {{ინფოდაფა კომპანია | სახელი = მაგთიკომი | ლოგო = Magti- 2020-logo.jpg | ლოგოს_ზომა = 200პქ | ტიპი = [[შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოება]] | დევიზი = | დაფუძნდა = [[1996]] წლის [[12 თებერვალი]] | დაიხურა = | დამაარსებელი = დოქტორი გიორგი (გია) ჯოხთაბერიძე | მდებარეობა = {{flagicon|Georgia}} [[თბილისი]], [[საქართველო]] | მფლობელი = ITC LLC (USA) და Telcell Wireless LLC (USA) | წამყვანი = | პარტნიორი = | დარგი = [[ტელეკომუნიკაცია]] | პროდუქცია = [[მობილური ტელეფონი]]ა, <br />მობილური ინტერნეტი, <br />ოპტიკურ-ბოჭკოვანი ინტერნეტი,<br />ინტერნეტ ტელევიზია ([[IPTV]])<br />სადენიანი ტელეფონია (VoIP)<br /> | შემოსავალი = | საწარმოო შემოსავალი = | სუფთა მოგება = | შვილობილი = | ფილიალი = 50 აბონენტთა მომსახურების ოფისი; 88 მომსახურების პუნქტი იუსტიციის სახლში | აუდიტორი = | რეგისტრაცია = | მომხმარებელი = | სერვისის ენა =ქართული | მშობელი = | საიტი = {{url|magticom.ge}} }} „'''მაგთიკომი'''“ ({{lang-en|MagtiCom}}) — ქართული სატელეკომუნიკაციო კომპანია, რომელიც [[1996|1996 წლის]] [[12 თებერვალი|12 თებერვალს]] დააფუძნა [[გია ჯოხთაბერიძე|გიორგი (გია) ჯოხთაბერიძემ]]. კომპანიამ პირველი კომერციული ზარი მობილური ქსელიდან [[1997]] წლის [[22 სექტემბერი|22 სექტემბერს]] განახორციელა. „მაგთიკომის“ სერვისები მოიცავს: მობილურ ტელეფონიას; მობილურ ინტერნეტს (2G, 2.5G, 3G, 3.5G, 4G, 4.5G, 5G); სადენიან ფიქსირებულ ტელეფონიას (VoIP); ინტერნეტ ტელევიზიას ([[IPTV]]) ([[2016]] წლიდან) და ოპტიკურ-ბოჭკოვან ინტერნეტს (2016 წლიდან). „მაგთიკომის“ მობილურ ქსელში გაერთიანებულია შემდეგი თაობის ტექნოლოგიები: GSM (2G და 2.5G), UMTS (3G და 3.5G HSPA+), LTE (4G, 4.5G LTE-Advanced) და 5G. აღნიშნული ტექნოლოგიები დანერგილია 700, 800, 900, 1800, 2100, 2600 და 3500 მეგაჰერც სიხშირეებზე. „მაგთიკომის“ ქსელის დაფარვის არეალი (13 012 საბაზო სადგური) შეადგენს საქართველოს დასახლებული კონტროლირებადი ტერიტორიის 99%-ს. „მაგთიკომი“ მობილურ ბაზარზე ლიდერია (ბაზრის წილი: 41.5%; 2024 წლის დეკეემბრის). მომსახურების ფართო ქსელით - 50 ოფისით და 88 იუსტიციის სახლით - მაგთიკომი 3 მილიონამდე აბონენტს ემსახურება. 2025 წლის 30 ივნისის მდგომარეობით, მაგთიკომმა ქართულ ეკონომიკაში ორი მილიარდ ცხრაასსამოც მილიონ ლარზე მეტი (2,960,536,875) შეიტანა..<ref>[https://www.magticom.ge/ka/about-company მაგთიკომის წვლილი ქართულ ეკონომიკაში]</ref> 2016 წლიდან, „მაგთიკომი“ ISP ოპერატორი და, შედეგად, სრული საკომუნიკაციო სერვისის მიმწოდებელია.<ref>[https://www.magticom.ge/ka/about-company მაგთიკომი ISP ოპერატორი]</ref> [[2017]] წლის ნოემბრიდან "მაგთიკომმა" ოპტიკურ-ბოჭკოვანი ინტერნეტის ბაზარზე ლიდერობა მოიპოვა და პოზიციას სტაბილურად ინარჩუნებს. <ref name=":0" /> ==მფლობელები== შპს „მაგთიკომი“ 1996 წლის 12 თებერვალს დააფუძნა დოქტორმა გიორგი (გია) ჯოხთაბერიძემ, რომელიც კომპანიის 75%-ს ფლობს. გიორგი (გია) ჯოხთაბერიძეს სრული კონტროლი აქვს კომპანიაზე. მაგთიკომის გენერალური დირექტორია გიორგი გაგნიძე. მფლობელებისა და მათი პროცენტული წილის განაწილების შესახებ იხ. სქემა 1.  [[ფაილი:Mploblebi8.02.21.jpg|მინი|(სქემა 1,)|არა|413x413პქ]] == ისტორია == === მნიშვნელოვანი მოვლენები === *[[ფაილი:Magticom Logo.svg|მინი|მაგთიკომის ლოგო, 2016 - დღემდე]][[1997]] წლის 22 სექტემბერი - „მაგთიკომის“ ქსელიდან პირველი კომერციული ზარი განხორციელდა;<ref name="about">[https://www.magticom.ge/ka/about-company მნიშვნელოვანი მოვლენები]</ref> * [[2001]] წელი - GPRS ქსელის მშენებლობის შედეგად პირველი GPRS ზარი განხორციელდა;<ref name="about"/> * [[2005]] წელი - ოპერირება დაიწყო „მაგთიკომის“ ახალგაზრდულმა ბრენდმა „ბალი“.<ref name="about"/> * [[2005]] წელი - „მაგთიკომი“ 800 მეგაჰერცის სტანდარტი [[CDMA]]-ს საექსპლუატაციო ლიცენზიის მფლობელი გახდა;<ref name="about"/> * [[2006]] წელი - 3G ქსელის გამართვის შედეგად გაეშვა 3G სერვისები: ვიდეოზარი, მობილური ტელევიზია, მაღალსიჩქარიანი ინტერნეტი;<ref name="about"/> * [[2008]] წლის აპრილი - ოპერირება დაიწყო „მაგთი ფიქსმა“ - მაგთი ფიქსი წარმოადგენდა უსადენო ფიქსირებული ტელეფონიის მომსახურებას, რომელიც ოპერირებისთვის იყენებდა [[CDMA]] 450 ტექნოლოგიას (ოპერირებდა 450 მეგაჰერც სიხშირეზე). 2022 წლის 29 ივლისს მაგთი ფიქსის სერვისი გაუქმდა.<ref name="about"/> * [[2009]] წელი - „მაგთიკომმა“ საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს დაკვეთით, ერთიანი საგანმანათლებლო ქსელის შექმნის ფარგლებში, საქართველოს ყველა რესურსცენტრისა და საჯარო სკოლის ინტერნეტიზაციის პროექტი დაიწყო. „მაგთიკომმა“ ქსელის გამართვა დათქმულ ვადაზე ადრე დაასრულა, მთელს საქართველოში 2150-ზე მეტი საჯარო სკოლა და რესურსცენტრი ჩართო და დღემდე ემსახურება;<ref name="about"/> * [[2010]] წელი - ოპერირება დაიწყო „მაგთიკომის“ მესამე მობილურმა ბრენდმა „ბანი“;<ref name="about"/> *[[ფაილი:Magti logo 1997.png|მინი|მაგთი GSM-ის ლოგო, 1997 -2006|230x230პქ]][[2012]] წლის იანვარი - ამოქმედდა „[[მაგთისატი]]“ - საქართველოში თანამგზავრული მაუწყებლობის პირველი ოპერატორი, რომელიც ქვეყნის ნებისმიერ წერტილში მაღალი ხარისხის ტელემაუწყებლობას უზრუნველყოფდა. 2022 წლის 31 დეკემბერს მაგთისატის მომსახურება გაუქმდა;<ref name="about"/> * 2013 წლის დეკემბერი -  „მაგთიკომმა“ საკუთარი წარმოების, ქართულ ენაზე გახმოვანებული 3 ახალი კინოარხი შესთავაზა მომხმარებელს - „მაგთი ჰიტი“, „მაგთი კინო“, „ჩვენი მაგთი“; <ref name="about"/> * [[2015]] წლის [[1 თებერვალი]] -  გაეშვა „მაგთიკომის“ 4G/LTE ქსელი, რომლის დაფარვის არეალიც საქართველოს დასახლებული და კონტროლირებადი ტერიტორიის 92%-ს მოიცავს;<ref name="about"/> * [[2016]] წლის [[30 მაისი]] - შპს „მაგთიკომსა“ და შპს „კავკასუს ონლაინს“ შორის ხელი მოეწერა საოპერაციო აქტივების ნასყიდობის ხელშეკრულებას;<ref name="about"/> * [[2016]] წლის [[31 მაისი]] - "მაგთიკომმა“, პირველად საქართველოს ტელესაკომუნიკაციო ბაზარზე, თავის მომხმარებელს შესთავაზა 4.5G LTE-Advanced ქსელი;<ref name="about"/> * [[2016]] წლის [[1 აგვისტო]] - "მაგთიკომმა“ ოპტიკურ-ბოჭკოვანი ინტერნეტის, ინტერნეტ-ტელევიზიის ([[IPTV]]), ფიქსირებული ტელეფონიისა და ჰოსტინგის სერვისის მიწოდება დაიწყო, რის შემდეგაც ის სრულ საკომუნიკაციო მომსახურებას - მობილურ და ფიქსირებულ ტელეფონიას, ინტერნეტსა და ტელევიზიას - სთავაზობს მომხმარებელს; <ref name="about"/> * [[ფაილი:Magti Logo.png|მინი|223x223პქ|მაგთის ლოგო, 2006-2020]][[2016]] წლის [[21  ნოემბერი]] - "მაგთიკომსა" და "დელტაკომს" შორის მაგთიკომის მიერ დელტაკომის  100%-იანი წილის შესყიდვის ხელშეკრულებას მოეწერა ხელი;<ref name="about"/> * [[ფაილი:Magti- 2020-logo.jpg|მინი|223x223პქ|მაგთის ლოგო, 2020 - დღემდე]][[2017]] წლის ნოემბრიდან "მაგთიკომმა" ოპტიკურ-ბოჭკოვან ინტერნეტის ბაზარზეც ლიდერობა მოიპოვა და პოზიციას სტაბილურად ინარჩუნებს; <ref name=":0" /> * საქართველოს კომუნიკაციების კომისიის [[2019]] წლის მაისის მონაცემებით, მაგთიკომი ოპტიკურ-ბოჭკოვანი ინტერნეტის, ტელევიზიის (ტრანზიტული მაუწყებლობა) და მობილური ტელეფონიის ბაზარზე სტაბილურად ლიდერობს;<ref name=":0">[https://analytics.gncc.ge/ka/statistics-share/?c=mobiles&total=total&sid=482266 საქართველოს კომუნიკაციების კომისია]</ref> * [[2018]] წლის [[2 მაისი]] - პირველად საქართველოში "მაგთიკომმა" გაუშვა VoLTE (Voice over Long Term Evolution) ტექნოლოგია; <ref name="about"/> * [[2019]] წლის [[18 მარტი]] - Magti TV PLAY - ტელევიზიის აპლიკაცია სმარტფონისთვის; <ref name="about"/> * [[2019]] წლის [[1 აგვისტო]] პირველად საქართველოში უახლესი ტექნოლოგია - eSIM მაგთისგან; <ref name="about"/> * [[2020]] წლის [[13 აგვისტოს]] მაგთიკომმა მე-5 თაობის ტექნოლოგია ([[5G]]) სატესტო რეჟიმში გაუშვა; * [[2020]] წლის [[22 აგვისტოს]] შეიცვალა მაგთის ლოგო; * [[2021]] წლის 12 თებერვალს, [[umlaut]] - გლობალური საკონსულტაციო კომპანია საქართველოში საუკეთესოდ მაგთიკომის ქსელი აღიარა და “Best in Test” - სერტიფიკატი გადასცა; * [[2022]] წლის თებერვალს - დაინერგა ელექტრონული ხელმოწერა; * [[2023]] წლის აგვისტო - დაინერგა BI (Business Intelligence); * [[2024]] წლის 30 იანვარს, შპს „მაგთიკომმა“ წარმატებით გაიარა ISO 27001 სტანდარტთან შესაბამისობის მასერტიფიცირებელი აუდიტი და ბრიტანეთის სტანდარტების ინსტიტუტისგან (BSI) შესაბამისი სერტიფიკატი მიიღო; * [[2024]] წლის 23 ოქტომბერს, მაგთიკომმა 5G ქსელი დანერგა. == მობილური ტელეფონია == „მაგთიკომში“ პირველი კომერციული ზარი [[1997]] წლის 22 სექტემბერს განხორციელდა. „მაგთიკომის“ მობილურ ქსელში გაერთიანებულია შემდეგი თაობის ტექნოლოგიები: GSM (2G და 2.5G), UMTS (3G და 3.5G HSPA+), LTE (4G, 4.5G LTE-Advanced), 5G. აღნიშნული ტექნოლოგიები დანერგილია 700, 800, 900, 1800, 2100, 2600 და 3500 მეგაჰერც სიხშირეებზე. '''2,341,775''' აბონენტი ჰყავს.<ref name=":0" /> ==ინტერნეტი== „მაგთიკომი“ თავის მომხმარებელს ორი ტიპის ინტერნეტ-სერვისს სთავაზობს: [[2001]] წლიდან მობილურ ინტერნეტს, ხოლო [[2016]] წლიდან - საცალო ბაზრისთვის განკუთვნილ ოპტიკურ-ბოჭკოვან ინტერნეტს. === მობილური ინტერნეტი === „მაგთიკომის“ მომხმარებელი [[Wap|WAP]] სერვისის გამოყენებით ინტერნეტით 2001 წლიდან სარგებლობს. GPRS ტექნოლოგიაზე დაფუძნებული ინტერნეტი კი მომხმარებელს კომპანიამ 2002 წელს შესთავაზა, რომელსაც მალე HSDPA, HSPA და HSPA+ ტექნოლოგიები მოჰყვა. 2015 წლიდან „მაგთიკომი“ 4G LTE ინტერნეტქსელს აწვდის, 2016 წლის მაისიდან კი 4,5G - იგივე LTE Advanced ქსელს სთავაზობს მომხმარებელს. 2024 წლიდან მაგთიკომმა 5G ქსელი დანერგა. კომუნიკაციების კომისიის მონაცემებით, წლების განმავლობაში „მაგთიკომს“ ინტერნეტმოხმარების ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი აქვს.<ref>[https://analytics.gncc.ge/ka/statistics/?c=mobiles&sid=222316&f=mobinttraffic&exp=traffic კომუნიკაციების კომისია]</ref> === ოპტიკურ-ბოჭკოვანი ინტერნეტი === ოპტიკურ-ბოჭკოვანი [[ინტერნეტი]] მომხმარებელს მიეწოდება [[ოპტიკური ბოჭკო|ოპტიკურ-ბოჭკოვანი ქსელის]] მეშვეობით, რაც დღეისათვის ყველაზე თანამედროვე ქსელურ ინფრასტრუქტურას წარმოადგენს. აღნიშნული ქსელი გამოირჩევა მონაცემთა გადაცემის მაღალი სიჩქარითა და ხარისხით.  ოფიციალური მონაცემების თანახმად, 2024 წლის დეკემბრის მდგომარეობით მაგთიკომი ბაზრის ლიდერია; კომპანიას 526,315 ინტერნეტაბონენტი ჰყავს.<ref name=":0" /> ==ტელევიზია== „მაგთიკომი“ მომხმარებელს ინტერნეტ ტელევიზიას [[IPTV]]-ის - 2016 წლიდან სთავაზობს.  „მაგთიკომი“ ლიდერია  ტელევიზიის (ტრანზიტული მაუწყებლობა) ბაზარზეც. ოფიციალური მონაცემებით 2024 წლის დეკემბრის მდგომარეობით მაგთიკომს '''358,475''' აბონენტი ჰყავს.<ref name=":0" /> === IPTV === [[IPTV]] ინტერნეტპროტოკოლით ([[IP]]) გავრცელებული ტელევიზიის სტანდარტია. ამ სტანდარტით მომხმარებელს შეუძლია ეთერის მართვა, გადახვევა და დაპაუზება. IPTV-ის ფარგლებში შესაძლებელია სასურველი გადაცემის უკან დაბრუნება, ნებისმიერი გადაცემის შეჩერება და შემდეგ იმავე ადგილიდან გაგრძელება. === საკუთარი წარმოების არხები === „მაგთიკომი“ [[2013]] წლის დეკემბრიდან მომხმარებელს საკუთარი წარმოების, ქართულ ენაზე გახმოვანებულ 3 კინოარხს სთავაზობს - „მაგთი ჰიტი“, „მაგთი კინო“ და „ჩვენი მაგთი“. ==ფიქსირებული ტელეფონია== ==== სადენიანი ფიქსირებული ტელეფონია (VoIP) ==== VoIP ტექნოლოგია წარმოადგენს სადენიან ფიქსირებულ ტელეფონიას, რომელიც ხორციელდება ინტერნეტ პროტოკოლის ([[IP]]) მეშვეობით. ტრადიციული სატელეფონო კავშირისგან განსხვავებით, აქ ხმოვანი სიგნალი ციფრული სახით გადაიცემა. საცალო ბაზარზე სადენიანი ფიქსირებული ტელეფონიის შეთავაზება “მაგთიკომმა” [[2016]] წლიდან დაიწყო. == მაგთიკომის ინტერნეტ-ტექნოლოგიების განვითარება == [[ფაილი:Magti 5G logo.jpg|thumb|Magti 5G|მაგთი 5G]] „მაგთიკომის“ ინტერნეტ-ტექნოლოგიების განვითარების ქრონოლოგია: * 2001 წელი - 2G ტექნოლოგია - [[SMS]]  და მცირე მოცულობის მონაცემთა გადაცემა [[WAP]] ტექნოლოგიით * 2002 წელი - 2,5G ტექნოლოგია - MMS  და GPRS ტექნოლოგია * 2006 წელი - 3G ტექნოლოგია - UMTS უსადენო ფართოზოლოვანი კავშირი მობილურებისთვის * 2009 წელი - 3,5G ტექნოლოგია - HSDPA, HSPA, HSPA+ მონაცემთა გადაცემა უფრო მაღალი სიჩქარით * 2015 წელი - 4G ტექნოლოგია - LTE ქსელი * 2016 წელი - 4,5G ტექნოლოგია - იგივე LTE Advanced.  * 2024 წელი - 5G ტექნოლოგია == სადგურები == კომპანიას საქართველოში '''13 012''' მე-2, მე-3, მე-4 და მე-5 თაობის მობილური ქსელის მიმღებ-გადამცემი საბაზო სადგური აქვს. == მობილური და ინტერნეტ-ქსელების დაფარვა == 2024 წლის მდგომარეობით, „მაგთიკომი“ საქართველოს დასახლებული და კონტროლირებადი ტერიტორიის 99%-ის დაფარვას უზრუნველყოფს.<ref name="offices">[https://www.magticom.ge/ka/useful-info/offices მაგთიკომის დაფარვის ზონა]</ref> <center>[[ფაილი:Coverage map of Magticom 2020.jpg|ალტ=|545x545პქ]]</center> == აბონენტთა მომსახურება == „მაგთიკომი“ მომხმარებელს მომსახურებას უწევს როგორც მომსახურების ოფისების, ისე ცხელი ხაზის მეშვეობით, მთელი კვირის განმავლობაში. კომპანიის აბონენტებისთვის ზარი უფასოა. „მაგთიკომის“ მომსახურების 50 ოფისი (13 [[თბილისი|თბილისში]] და 37 საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში) მომხმარებელს მთელი სამუშაო კვირის განმავლობაში ემსახურება, ოფისების ნაწილი მუშაობს შაბათ-კვირასაც.<ref name="offices" /> დამატებით, „მაგთიკომის“ მომსახურების ოფისები გახსნილია 88 იუსტიციის სახლში, მთელს საქართველოში.<ref name="offices" /> აბონენტების მომსახურების წარმომადგენლები „ვებ-ჩატის“ საშუალებითაც ემსახურებიან მომხმარებლებს. == როუმინგი == „მაგთიკომი“ მომხმარებელს როუმინგულ მომსახურებასაც სთავაზობს.<ref>[https://www.magticom.ge/ka/private/mobile/mobile-services/roaming როუმინგი]</ref> კომპანიის როუმინგ-პარტნიორების სიაში 242 ქვეყანა და 436 ოპერატორია. 2024 წლიდან უკვე შესაძლებელია როუმინგში 5G ტექნოლოგიით სარგებლობა. == კულტურული და სოციალური პროექტები == „ჩვენ ქართულ საქმეს ვაკეთებთ“ - ამ ეგიდით „მაგთიკომმა“, სხვადასხვა მიმართულებით, ასეულობით პროექტი განახორციელა, მათ შორის [[ქართული კულტურა|ქართული კულტურის]], [[სპორტი]]ს, ჯანდაცვის, ხელოვნებისა და განათლების მხარდასაჭერად. ეროვნულ პროექტებს შორის აღსანიშნავია ქართველ მოღვაწეთა ნამუშევრების წიგნად/ალბომად გამოცემა, რომელიც პრეზენტაციის დღეს უფასოდ რიგდება. „მაგთიკომის“ არქივში ინახება ათობით მწერლის, პოეტის, მხატვრის, მოქანდაკისა თუ არქიტექტორის ნამუშევრები - წიგნები, ტომეულები და ალბომები. == ჟურნალი "მუდმივი" == „მაგთიკომის“ კვარტალური ჟურნალი „მუდმივი“ 1999 წლიდან გამოიცემა.<ref>{{Cite web |url=http://www.magticom.ge/magazines/ |title=ჟურნალი მუდმივი |accessdate=2016-09-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160914183258/http://www.magticom.ge/magazines/ |archivedate=2016-09-14 }}</ref> ჟურნალი ასახავს როგორც „მაგთიკომში“ მიმდინარე სიახლეებს, ისე ტექნოლოგიური წინსვლის მსოფლიო მაგალითებსა თუ სხვადასხვა საინტერესო ინფორმაციას. ჟურნალ „მუდმივის“ სრული ელექტრონული ვერსიის ნახვა „მაგთიკომის“ ვებ-გვერდზე არის შესაძლებელი. ბეჭდური სახით მისი ტირაჟი 10 000 ერთეულს შეადგენს. ჟურნალი უფასოა. დისტრიბუცია ხორციელდება როგორც თბილისში, ისე რეგიონებში. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.magticom.ge/ ოფიციალური ვებ-გვერდი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200429042636/https://www.magticom.ge/ |date=2020-04-29 }} == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:საქართველოს სატელეკომუნიკაციო კომპანიები]] aic9wzhe7vs5qgc51b4757vyz1u4m4z 0 142912 4822750 4468138 2025-06-30T18:45:29Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბრტელი კუთხის საზომი ერთეულები]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრტყელი კუთხის საზომი ერთეულები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822750 wikitext text/x-wiki '''მინუტი''' — ბრტყელი კუთხის ერთეული, რომელიც უდრის [[გრადუსი (გეომეტრია)|გრადუსის]] 1/60 და აღინიშნება <code>′</code>-ით. მეტრული მინუტი [[მართი კუთხე|მართი კუთხის]] ერთი მეათიათასედი ნაწილია და აღინიშნება <code>^c</code>-ით. მინუტი გამოიყენება [[გეოგრაფიული კოორდინატები]]ს გამოსახვისათვის. ==ლიტერატურა== {{ქსე|7|8}} {{სი ერთეულები}} [[კატეგორია:გეომეტრია]] [[კატეგორია:ბრტყელი კუთხის საზომი ერთეულები]] 0tk4mqnxgthaxqzvxszy4d9l9lhoj0k 0 147211 4822726 4595576 2025-06-30T18:38:42Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822726 wikitext text/x-wiki [[სურათი:Poland unemployment BK.PNG|thumb|უმუშევრობის დონე პოლონეთში ([[2009]] წლის მიხედვით)]] '''პოლონეთის ეკონომიკა''' არის მაღალშემოსავლიანი,<ref>http://data.worldbank.org/about/country-classifications/country-and-lending-groups</ref> [[ევროპა|ევროპის]] მასშტაბით სიდიდით მეექვსეა და საშუალო წლური 6%-ით [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალურ ევროპაში]] ყველაზე სწრაფად მზარდი ([[გლობალური ფინანსური კრიზისი (2008)|2008 წლის ფინანსურ კრიზისამდე]]).<ref>{{Cite web |url=http://www.forbes.com/markets/2007/09/24/poland-electrabel-vattenfall-markets-equity-cx_vr_0924markets10.html |title=ნახვრეტი პოლონურ ძალაში - Forbes.com<!-- Bot generated title --> |accessdate=2010-12-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081018092031/http://www.forbes.com/markets/2007/09/24/poland-electrabel-vattenfall-markets-equity-cx_vr_0924markets10.html |archivedate=2008-10-18 }}</ref> იგი [[ევროპის კავშირი]]ს ერთადერთი სახელმწიფოა, რომელმაც შეძლო [[2009]] წელს [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს შემცირების თავიდან აცილება.<ref>[http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_PUBLIC/2-07042010-BP/EN/2-07042010-BP-EN.PDF Euro მშპ. ევრო ზონაში] - [[ევროსტატი]]</ref>. მიუხედავად ამისა მუშა ხელის ეკონომიკური აქტივობა შეადგენს 59%-ს, რაც ევრო კავშირში ერთრთი ყველაზე მცირე მაჩვენებელია. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.paiz.gov.pl www.paiz.gov.pl] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190905004152/http://www3.paiz.gov.pl/ |date=2019-09-05 }} * [http://webapp01.ey.com.pl/EYP/WEB/eycom_download.nsf/resources/EAS2007_FULL.pdf/$FILE/Attractiveness_Europe_2007.pdf მიმზიდველი ევროპა 2007] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070926034432/http://webapp01.ey.com.pl/EYP/WEB/eycom_download.nsf/resources/EAS2007_FULL.pdf/$FILE/Attractiveness_Europe_2007.pdf |date=2007-09-26 }} * [http://www.youtube.com/watch?v=5lJwKDKpN9E პოლონეთის ეკონომიკა 2007 წელს] * [http://www.ceepackaging.com/index.php?s=Poland&what=articles&search=search სტატიები პოლონეთის ეკონომიკის შესახებ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180623005237/http://www.ceepackaging.com/index.php?s=Poland&what=articles&search=search |date=2018-06-23 }} * [http://www.polishmarket.com/ პოლონეთის ბიზნეს პორტალი] ==სქოლიო== {{სქოლიოს სია}} {{ესკიზი-პოლონეთი}} {{მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია}} {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:პოლონეთის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] 56f0w6egvt8wwqbdp6hyk59az22f04s 0 159358 4822725 4418856 2025-06-30T18:38:03Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822725 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა |სახელი = ინფოდაფა ეკონომიკა |ზევით = ნორვეგიის ეკონომიკა |სურათი = |სათაური = {{#if:{{{სათაური|}}} ''{{{სათაური}}}''|}} |ჯგუფსტილი = width:26em; padding: 0px; |ზედა სტილი = background: lightblue; |თავის სტილი = background: lightblue; |სიასტილი = font-weight: normal; |სახელი1 = '''ვალუტა''' |მონაცემი1 = [[ნორვეგიული კრონა]] (NOK) |სახელი2 = '''[[ფისკალური წელი]]''' |მონაცემი2 = კალენდარული წელი |სახელი3 = '''სავაჭრო {{#ifeq:{{{მართლწერა}}}|<!--equals:-->Oxford|<!--then:-->ორგანიზაციები |<!--else:-->{{#ifeq:{{{მართლწერა}}}|<!--equals:-->US|<!--then:-->ორგანიზაციები |<!--else:-->ორგანიზაციები}}}}''' |მონაცემი3 = [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია|მსო]], [[ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცია|ეთგო]] |თავი4 = სტატისტიკა |სახელი5 = '''[[მშპ]]''' |მონაცემი5 = |სახელი5 = '''[[მშპ]]''' |მონაცემი5 = $276.5 მილიარდი (2009 მონ.) |სახელი6 = '''მშპ ზრდა''' |მონაცემი6 = -1.1% (2009 მონ.) |სახელი7 = '''მშპ ერთ სულზე''' |მონაცემი7 = $53,269 (2009 მონ.) |სახელი8 = '''მშპ სექტორით''' |მონაცემი8 = [[სოფლის მეურნეობა]] (2.2%), [[მრეწველობა]] (45.1%), [[მომსახურება|მომსახურებები]] (52.7%) (2009 წელი) |სახელი9 = '''[[ინფლაცია]]''' |მონაცემი9 = 2.3 % (2009 მონ) |სახელი10 = '''მოსახლეობა<br/>სიღარიბის ზღვარი|სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ''' |მონაცემი10 = |სახელი11 = '''[[Gini index]]''' |მონაცემი11 = 25 |სახელი12 = '''{{#ifeq:{{{მართლწერა}}}|<!--equals:-->US|<!--then:-->შრომითი|<!--else:-->შრომითი}} რესურსი''' |მონაცემი12 = 2.6 მილიონი (2009 მონ.) |სახელი13 = '''{{#ifeq:{{{მართლწერა}}}|<!--equals:-->US|<!--then:-->შრომითი|<!--else:-->შრომითი}} რესურსი<br/>დასაქმების მიხედვით''' |მონაცემი13 = [[სოფლის მეურნეობა]] (2.9%), [[მრეწველობა]] (21.1%), [[მომსახურება|მომსახურებები]] (76%) (2009 წელი) |სახელი14 = '''[[უმუშევრობა]]''' |მონაცემი14 = 3.6 % (2009 მონ) |სახელი15 = '''მრეწველობის მთავარი დარგები''' |მონაცემი15 = ნავთობპროდუქტები, ბუნებრივი აირი, კვების მრეწველობა, გემთმშენებლობა, ქაღალდი, ქიმიკატები, მეტალურგია, ხე-ტყე, სამთო მრეწველობა, მეთევზეობა. |თავი16 = სავაჭრო პარტნიორები |სახელი17 = '''ექსპორტი''' |მონაცემი17 = $122 მილიარდი (2009 მონ.) |სახელი18 = '''საქონლის ექსპორტი''' |მონაცემი18 = [[ბუნებრივი აირი]], [[ნავთობი]], მანქანა დანადგარები, [[მეტალი]], ქიმიკატები, გემები, თევზი. |სახელი19 = '''ძირითადი პარტნიორები''' |მონაცემი19 = [[გაერთიანებული სამეფო]] 27 %, [[გერმანია]]. 12.8 %, [[ნიდერლანდები]] 10.4 %, [[საფრანგეთი]] 9.4 %, [[შვედეთი]] 6.5 %, [[აშშ]] 4.5 % (2008) |სახელი20 = '''იმპორტი''' |მონაცემი20 = $64.5 მილიარდი (2009 მონ.) |სახელი21 = '''საქონლის იმპორტი''' |მონაცემი21 = მანქანა დანადგარები, საკვები პროდუქტები, ქიმიკატები და ლითონი. |სახელი22 = '''სავაჭრო პარტნიორები''' |მონაცემი22 = [[შვედეთი]] 14.3 %, [[გერმანია]] 13.4 %, [[დანია]] 6.8 %, [[ჩინეთი]] 6.4 %, [[გაერთიანებული სამეფო]] 5.9 %, [[აშშ]] 5.4 %, [[ნიდერლანდები]] 4.1 % (2008) |სახელი23 = '''[[პირდაპირი უცხოური ინვესტიციები|პუი]]''' |მონაცემი23 = $93.88 მილიარდი (31 დეკემბერი 2009 მონ.) |სახელი24 = '''სახელმწიფოს საგარეო ვალი''' |მონაცემი24 = $548.1 მილიარდი (2009 მონ.) |თავი25 = საზოგადოებრივი ფინანსები |სახელი26 = '''სახელმწიფო ვალი''' |მონაცემი26 = 60,2 % მთლიანი შიდა პროდუქტის |სახელი27 = '''შემოსავლები''' |მონაცემი27 = $206.9 მილიარდი |სახელი28 = '''გასავლები''' |მონაცემი28 = $169 მილიარდი |სახელი29 = '''ეკონომიკური დახმარება''' |მონაცემი29 = $2.20 მლიარდი (დონორები), |სახელი30 = '''კრედიტუნარიანობის შეფასება''' |მონაცემი30 = {{{კრედიტი|}}} |სახელი31 = '''უცხოური რეზერვები''' |მონაცემი31 = $50.95 მილიარდი (2008 მონ) |ქვედა სტილი = background:lightblue; |ქვევით= {{#if:{{{cianame|}}}|<!--then:-->[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/{{{cianame}}}.html#Econ '''Main data source: CIA World Factbook''']<br/>|}} ''All values, unless otherwise stated, are in [[აშშ დოლარი|აშშ დოლარები]]'' }} '''ნორვეგია''' მაღალგანვითარებული, ინდუსტრიული ქვეყანაა. ხასიათდება ექსპორტზე ორიენტირებული ღია ეკონომიკით. არის ერთ-ერთი ყველაზე მდიდარი ქვეყანა მსოფლიოში. ეკონომიკის ძირითადი დარგებია: [[ნავთობი]]სა და [[გაზი]]ს მოპოვება-წარმოება, გემთმშენებლობა, ქაღალდი, მეტალურგია, ქიმიკატები, საფეიქრო და მსუბუქი მრეწველობა, სამთო მრეწველობა, თევზაობა. ნორვეგიის ეკონომიკას ჩვეულებრივ უწოდებენ შერეული ეკონომიკას - ის წარმოადგენს კაპიტალისტურ საბაზრო ეკონომიკას სახელმწიფოს როლის ნათლად გამოხატული მონაწილეობით. ისევე, როგორც დასავლეთ ევროპის სხვა ქვეყნებში, ნორვეგიის ინდუსტრიის განვითარება ძირითადად განხორციელდა კერძო საკუთრების შესახებ კანონით და კერძო სექტორის მეშვეობით. ==ეკონომიკის განვითარება== ინდუსტრიულ რევოლუციამდე ნორვეგიის ეკონომიკა უმეტესწილად დაფუძნებული იყო [[სოფლის მეურნეობა]]ზე, მეტყევეობაზე და მეთევზეობაზე. ნორვეგიელები ჩვეულებრივ ცხოვრობდნენ მნიშვნელოვანი დეფიციტის პრობებში, თუმცა შიმშილი იშვიათი იყო. გარდა რამდენიმე ნაყოფიერი მიწისა ხედმაკში და ესტფოლდში, ისეთი მარცვლეული კულტურები, როგორიცაა შვრია, ჭვავი და ქერი შეზღუდული იყო. ეკონომიკური აღმავლობა ნორვეგიაში დაიწყო XVII საუკუნეში, როდესაც ნორვეგიელმა ვაჭრებმა დაიწყეს ხე-ტყის თავისუფლად გატანა [[ინგლისი|ინგლისში]] საკუთარი გემებით. ამან გამოიწვია ფლოტის გაფართოება, გაიზარდა ტყის დამუშავება, შეიქმნა ხის საამქროები. ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/no.html#Econ Norway in CIA World Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200506091556/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/no.html#Econ |date=2020-05-06 }} *[http://www.ssb.no/english/ Statistics Norway] *[http://www.oecd.org/norway/ OECD's Norway country website] *[http://www.oecd.org/eco/surveys/norway/ OECD Economic Survey of Norway] {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:ნორვეგიის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] j34w79064h2j13tkpu9t175b12k3a3a 4 171753 4822942 4821559 2025-07-01T10:50:47Z ფატი თოდუა 136321 /* ახალი სტატია სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილი */ ახალი სექცია 4822942 wikitext text/x-wiki <div id="wera" style="margin:0; float:center; align:center; width:100%; border:1px solid #dfdfdf; padding-top:1%; padding-bottom:1%; padding-right:0px; padding-left:0px; background-color:#F8F8FF; "><center>[[Image:Nuvola filesystems folder mail.png|30px|link=]] <span class="plainlinksneverexpand">'''[{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=edit&section=new&editintro=ვიკიპედია:ფორუმი/დახმარება/Preload}} ახალი შეტყობინების დასატოვებლად აქ დააწკაპუნეთ.]'''</span></center></div> {{/თავი}} == Updated Page of Band: Accept == Hello, a Week ago i updated band: Accept's page on Wikipedia and it's still scheduled for addition. How much time it needs to be updated? --[[მომხმარებელი:Giosose1999|Giosose1999]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Giosose1999|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Giosose1999|წვლილი]]) 14:09, 13 ივლისი 2022 (UTC) :სალამი, გვერდი არ დამოწმდება მანამ, სანამ არ გამოსწორდება შეცდომები და ხარვეზები ([[ვპ:ვიკი]], [[გრამატიკა|გრამატიკული შეცდომები]], ბრჭყალები ("" ნაცვლად „“ ) და სხვ.--[[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 14:58, 13 ივლისი 2022 (UTC) ::დავამატებ, რომ არ აქვს მითითებული წყაროები და ძლიერ გაუმართავია (მანქანური თარჯიმნითაა ნათარგმნი?). ამიტომ, თუკი არ გასწორდა, გასაუქმებელია ეგ ცვლილებები. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<span style="color:gold">'''''გიო'''''</span>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<span style="color:#66FF00">'''''ოქრო'''''</span>]] 18:05, 13 ივლისი 2022 (UTC) == სტატიის აღდგენა == გამარჯობა პატივცემულო support team ის წარმომადგენელო ძალიან დიდი პატივისცემით გთხოვთ რომ ჩემი წაშლილი სტატია დააბრუნოთ ვინაიდან და რადგანაც ის აკმაყოფილებს რამოდენიმე კრიტერიუმს და ამის დამტკიცება შემიძლია. სულ რომ არაფერი ჩვენ ქვეყნაში შექმნილი არასამთავრობო ორგანიზაცია ფრანკლინის თანადამფუძნებელია საქართველოს უნივერსიტეტის ლექტორი. სანდო წყაროებიც არსერსებობს რომლებიც გამოვიყენე ერთ-ერთი მიტითიებული მაქვს. ძალიან დიდი ბოდიში შეწუხებისთვის მაგრამ ეს სტატია მნიშვნელოვანია და გთხოვთ რომ კიდევ გგადახედოთ ან დამიწეროთ მიზეზი ან დამეხმაროთ მადლობა წინასწარ. == სტატიის აღდგენა == მოგესალმებით! დავწერე სტატია, რომელიც წამიშალეს. ვარ დებიუტანტი, გთხოვთ დამეხმაროთ სტატიის აღდგენაში. განმიმარტეთ, რატომ წაიშალა? == არასწორი ინფორმაცია - ვლადიმერ ხინჩეგაშვილი == გამარჯობა ვლადიმერ ხინჩეგაშვილზე შექმნილ გვერდის საბაზისო ინფორმაციაში, კერძოდ განყოფილებაში Central decription წერია "ოსი მოჭიდავე", რაც არასწორია. თუ შეიძლება ჩაასწორეთ და დაწერეთ ქართველი მოჭიდავე. მადლობა. --[[მომხმარებელი:Keti2203|Keti2203]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Keti2203|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Keti2203|წვლილი]]) 09:30, 18 აგვისტო 2022 (UTC) == შეკითხვა თარგმნასთან დაკავშირებით == გამარჯობა. დახმარება მჭირდება. რამდენად სწორი იქნება ინგლისურიდან Champion-ის „ფალავნად“ თარგმნა? უფრო სწორად, რამდენად „ექსკლუზიურად“ ფალავანი ასოცირდება მოჭიდავესთან? [[მომხმარებელი:Mgel Darion|Mgel Darion]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Mgel Darion|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Mgel Darion|წვლილი]]) 12:03, 2 სექტემბერი 2022 (UTC) : იყოს, ფალავნად ვთარგმნი. [[მომხმარებელი:Mgel Darion|Mgel Darion]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Mgel Darion|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Mgel Darion|წვლილი]]) 14:39, 4 სექტემბერი 2022 (UTC) == დახმარება == სალამი. აქ ახალი ვარ და ახლა ვერ კვევი ყველაფერში, თუმცა პირველი სტატია (ბათუმის ბულვარი) უკვე დავმატე და ვცდილობ ყოველდღიურად დავხვეწო. უბრალოდ, სტატიის დასაწყისში ავტომატურად მიწერს რომ თითიქოს "არ არის მითითებული სანდო და გადამოწმებადი წყარო" (რეალურად მითითებული მაქ რამდენიმე ლიტერატურა და ოფიციალური ასევე ვებგვერდი), ასევე მიუხედავად იმისა რომ კატეგორია მითთებული მაქვს კატეგორია - აქ მიწერს რომ "ეს სტატია უკატეგორიოაო". პარკის ადმინისტრაციისგან ველოდები ოფიციალურ ფოტოებს და ნელნელა განვაახლებ გალერეას, უბრალოდ ზემოთხსენებული პრობლემა როგორ მოვაგვარო ვერ ვხვდები. იქნებ დამეხმაროთ ან შენიშვნები მომცეთ, რათა გავასწორო არსებული პრობლემები. მადლობა წინასწარ. [[მომხმარებელი:Sosotedrd|Sosotedrd]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Sosotedrd|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Sosotedrd|წვლილი]]) 06:57, 13 სექტემბერი 2022 (UTC) == დავით და სერგო კლდიაშვილების მემორიალური სახლ მუზეუმი == გთხოვთ გადაამოწმოთ და შეასწოროთ აღნიშნული მუზეუმის მონაცემები. დიდი მადლობა. == ბიბლიოგრაფია == მოგესლმებით, დღეს გადავაწყდი ჩემს შესახებ მონაცემებს ვიკიპედიაში. მადლობა, თუმცა ის ძალიან არა თუ არასრულია, არამედ არანაირად არ წარმოაჩენს ჩემს მეცნიერულ მიღწევებს. მაგ.ბიბლიოგრაფიაში წარმოდგენილია 1 წიგნი ქართულ ენაზე თანაავტორებთან ერთად. ჩემი შრომები ძირითადად ინგლისურ ენაზეა - ესაა მატ სორის საერთაშორისო პერიოდულ ჟურნალებში სამეცნიერო სტატიები და წიგნები და თავები წიგნებში მაგ. ისეტი პრესტიჟული გამომცემლის, როგორიცაა შპრინგერი. ხომ ვერ დამეხმარებით შევავსოთ ეს გვერდი თუნდაც მინიმალური მასალით. პატივისცემით თინათინ სადუნიშვილი E-mail: t.sadunishvili@agruni.edu.ge tinisadunishvili@gmail.com == ფეხბურთელის არასწორი გვარი == https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%92_%E1%83%B0%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98 ერლინგ ჰოლანი წერია სათაურში და არასწორია. ერლინგ ჰოლანდია სწორი --[[მომხმარებელი:Becool98|Becool98]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Becool98|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Becool98|წვლილი]]) 11:24, 9 ოქტომბერი 2022 (UTC) == გვარების ისტორია == ტქვენ არ გყავთ შეყვანილი გვარების ისტორიაში ავიაციის გენერალი ლავრენტი გოლიაძე რომელიც იყო საქართველოს ავიაციის სამართველოს უფროსი მერე კი მუშაობდა სსსრ ავიაციის სამინისტროში განყჯფილების უფროსად მან დაბომბა პირველმა ბერლინი გახსენით ტვინი და დაამატეთ! == ბიოგრაფიის გამოქვეყნება == გამარჯობა როგორ გამოვაქვეყნო ჩემი ბიოგრაფია? ვინ დამეხმარება [[მომხმარებელი:ირინამ|ირინამ]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირინამ|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირინამ|წვლილი]]) 07:33, 11 დეკემბერი 2022 (UTC) == გვერდ „[[:მომხმარებლის განხილვა:Georg 21|მომხმარებლის განხილვა:Georg 21]]“-ზე დასმული კითხვა (21:08, 11 დეკემბერი 2022) == მოგესალმებით, მაინტერესებს როგორ დავამატო ცალკე ქვეთავი უკვე შექმნილ ინფორმაციაზე ? მაგ. გარდაცვალება , ადრეული წლები და ა.შ. --[[მომხმარებელი:Georg 21|Georg 21]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Georg 21|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Georg 21|წვლილი]]) 21:08, 11 დეკემბერი 2022 (UTC) :@[[მომხმარებელი:Georg 21|Georg 21]] სტატიის თავში არის ღილაკი „რედაქტირება“, მას დააწკაპებთ და გაიხსნება რედაქტირების ფანჯარა. იხ. [[ვიკიპედია:დახმარება]]. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] <span style="color:#1DA1F2; font-size:17px">⬤</span><span style="position:relative; left:-11.5px; top:-2px; font-size:10px; color:white">✔</span> 07:53, 12 დეკემბერი 2022 (UTC) == გორის მუნიციპალიტეტის სოფელი კოშკა == გამარჯობათ.სოფელს ჰქვია კოშკი. ასე ერქვა ბებია-პაპების დროს,მშობლების დროს, ჩემს ბავშვობაში და ახალგაზრდობაში.დავბერდი და აქ პირველად ვკითხულობ კოშკას ):. სამწუხაროდ ისე გახშირდა ამ ფორმის ხმარება,რომ ადგილობრივებიც აღარ აქცევენ ყურადღებას.ჩვენს მშობლებს დაბადების მოწმობებში ეწერათ კოშკი. მაქვს ბიძის ომში დაღუპვის ცნობა,სადაც წერია სოფ. კოშკი. ამ სოფელში დაიბადა მსახიობი ელისაბედ ჩერქეზიშვილი (აქაც შეცდომით წერია სოფლის დასახელება)--[[სპეციალური:წვლილი/178.236.61.67|178.236.61.67]] 08:45, 13 დეკემბერი 2022 (UTC)--[[სპეციალური:წვლილი/178.236.61.67|178.236.61.67]] 08:45, 13 დეკემბერი 2022 (UTC)--[[სპეციალური:წვლილი/178.236.61.67|178.236.61.67]] 08:45, 13 დეკემბერი 2022 (UTC)--[[სპეციალური:წვლილი/178.236.61.67|178.236.61.67]] 08:45, 13 დეკემბერი 2022 (UTC) == სურათი == გამარჯობა ფოტოს ჩასმა მინდა სტატიაში (ჩემს სტატიაში, ჩემივე ჯგუფის (ანსამბლის)). ვცადე და არ ჩამასმევინა. როგორ მოვიქცე? მადლობა წინასწარ [[მომხმარებელი:Handball2017geo|Handball2017geo]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Handball2017geo|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Handball2017geo|წვლილი]]) 15:41, 14 იანვარი 2023 (UTC) :კონკრეტულად, რომელ სტატიაში ?. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 09:23, 16 იანვარი 2023 (UTC) == საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიების სტატუსი უცხოენოვან ვიკიპედიაში == გაუმარჯოს! რამდენად მიზანშეწონილად მიგაჩნიათ აფხაზეთისა და სამაჩაბლოს სტატიებზე თანდართული სიტყვა "ნაწილობრივ" აღიარებული ან breakaway, რომელიც თანსდევს უცხოენოვან ვიკიპედიას? არ შეიძლება ასეთი შესატყვისები ერქმოდეს ამას და მეტი ყურადღება რო მიაქციოს ვიკიპედიის ქართულმა ადმინისტრაციამ ამასთან დაკავშირებით უცხოენოვან გვერდებს არ გამოვა? წესითა და რიგით, სიმართლე ხო ცამდე ჩვენს მხარესაა და ამ ტერორისტული წარმონაქმნებისთვის ესეთი ლმობიერი ტერმინები რას ემსახურება, ვერ ვხვდები. ათასი კაცი კითხულობს ისტორიას. არ შეეცდებით ამის გასწორებას და ზოგადად ამგვარ სტატიებში ლაფსუსების რედაქტირებას? [[სპეციალური:წვლილი/2A0B:6204:41B9:EC00:4537:CC91:759C:8040|2A0B:6204:41B9:EC00:4537:CC91:759C:8040]] 18:04, 27 იანვარი 2023 (UTC) == გვერდ „[[:მკვდარი ეგვიპტელები|მკვდარი ეგვიპტელები]]“-ზე დასმული კითხვა (18:23, 5 თებერვალი 2023) == გამარჯობათ მე ვდებ სტატიებს და მიშლიან და თან არ მეუბნევიან რატომ. ძალიან გთხოვთ თუ წამიშლით ის მაინც მითხარით რატომ წამიშალეთ --[[მომხმარებელი:თეოდორე მესტუმრიშვილი|თეოდორე მესტუმრიშვილი]] ([[მომხმარებლის განხილვა:თეოდორე მესტუმრიშვილი|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/თეოდორე მესტუმრიშვილი|წვლილი]]) 18:24, 5 თებერვალი 2023 (UTC) :არა აქვს [[ვპ:წყარო|წყაროები]], არ წერია აკადემიური ენით, არააკადემიური სათაური.--[[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 18:28, 5 თებერვალი 2023 (UTC) == შექმნილი გვერდის შენაჩუნება == მოგესალმებით, დღეს შევქმენით გვერდი სახელწოდებით ,,გიორგი გამყრელიძე (რეჟისორი)'', რომელთან დაკავშირებითაც ადრეც გვქონდა პრობლემები და რა რჩევაც მოგვცეს ყველაფერი გავითვალისწინეთ. სათური დავაწერეთ ქართულად, მივაბით, როგორც ვიკიპედიის, ასევე სხვა გვერდისებიც, თუმცა მაინც აწერია გვერდს, რომ სტატია წამოყენებულია წაშლის კანდიდატად. თუ შეიძლება გვითხრათ რა არის ამის მიზეზი, რატომ ხდება ეს და რა შეგვიძლია რომ გავაკეთოთ?--[[მომხმარებელი:Nini227|Nini227]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Nini227|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Nini227|წვლილი]]) 18:05, 13 თებერვალი 2023 (UTC) :მოგესალმებით. მიზეზი მარტივია, თქვენ მიერ შექმნილი სტატია არ აკმაყოფილებს [[ვპ:ბიო]]-ს მოთხოვნებს. შემდეგში, სანამ პიროვნების შესახებ სტატიას შექმნით, ჯერ გაეცანით [[ვპ:ბიო]]-ს, შემდეგ გადაწყვიტეთ ღირს თუ არა სტატიის შექმნა პირზე და მხოლოდ შემდეგ მოიმოქმედეთ. პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 22:56, 13 თებერვალი 2023 (UTC) == რედაქტირება == მოგესალმებით, დღეს დავრეგისტრირდი. ვარ პოლიტიკოსის, საჯარო პირის თანაშემწე და მსურს, მოგმართოთ თხოვნით, დაადასტუროთ ჩემს მიერ მისი ბიოგრაფიის რედაქტირებული ვარიანტი, ასევე, შეზღუდოთ არაუფლებამოსილი პირების მიერ ბიოგრაფიში ფაქტების დამახინჯება და გადაუმოწმებელი ინფორმაციის ატვირთვა.როგორ შევძლო ადმინისტრაციასთან მარტივად და სწრაფად დაკავშირება, ხომ ვერ მეტყვით. მადლობა წინასწარ. [[მომხმარებელი:ნინო.კ.|ნინო.კ.]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნინო.კ.|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნინო.კ.|წვლილი]]) 12:16, 20 თებერვალი 2023 (UTC) :ვიკიპედია თავისუფალი ენციკლოპედიაა, რომლის რედაქტირება ნებისმიერს შეუძლია. სტატიების რედაქტირების შეზღუდვა პოლიტიკოსების ნება-სურვილით არ ხდება.--[[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 12:20, 20 თებერვალი 2023 (UTC) == გვერდ „[[:მომხმარებელი:Guyrtes|მომხმარებელი:Guyrtes]]“-ზე დასმული კითხვა (20:05, 20 თებერვალი 2023) == How to change Display title? --[[მომხმარებელი:Guyrtes|Guyrtes]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Guyrtes|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Guyrtes|წვლილი]]) 20:05, 20 თებერვალი 2023 (UTC) == სტატია == გამოქვეყნებულ სტატიაში გარკვეული ცვლილებები შევიტანე. სად შემიძლია ვნახო, შევძლებ თუ არა კონკურსში მონაწილეობას? == ჟურნალ "ცისკარის" ისტორიაში არასწორი ფაქტების მითითებაზე == მოგესალმებით, ჟურნალ ცისკარის ბოლო რედაქტირება მითითებულია რომ მომხდარა სულ ახლახანს, მიმდინარე წლის მარტში, მიუხედავად ამისა, შეიცავს დიდ უზუსტობასა თუ შეცდომას. კერძოდ, მითითებულია, რომ 1992 წლიდან რედაქტორი იყო ზაურ კალანდია, მაგრამ შემდეგ თითქოს უსახსრობის გამო შეწყდა და განახლდა 2015 წელს. ეს ნამდვილად ასე არ არის, ვინაიდან ჟურნალ ცისკრის სარედაქციო საჭოს თავმჯდომარე 2008-2012 წლებში გახლდათ ნოდარ გრიგალაშვილი და ამ წლებში სისტემატურად გამოდიოდა ჟურნალი 'ცისკარი'. შემიძლია გამოგიგზავნოთ ჟურნალის ზოგიერთი ნომრის ფოტოები ან თქვენ თვითონ გადაამოწმოთ ეს ფაქტი. გთხოვთ გადამოწმების შემდეგ შეასწოროთ შეცდომა.--[[სპეციალური:წვლილი/46.49.40.229|46.49.40.229]] 09:55, 8 აპრილი 2023 (UTC) :რაც წერია, მითითებული აქვს წყაროებიც. 2012 წლამდე თუკი გამოდიოდა, ამის საწინააღმდეგო არ წერია სტატიაში არაფერი. არ არის მითითებული ზუსტად როდის შეწყდა გამოცემა. თუკი გაქვთ წყაროები, ჩაასწორეთ. წყაროებში იგულისხმება ისეთი სტატია (ონლაინ თუ ბეჭდური), სადაც იქნება მოცემული ჟურნალის ისტორიის ეს მონაკვეთი. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] <span style="color:#1DA1F2; font-size:17px">⬤</span><span style="position:relative; left:-11.5px; top:-2px; font-size:10px; color:white">✔</span> 10:19, 8 აპრილი 2023 (UTC) ::როგორ ჩავასწორო ნამდვილად არ ვიცი, 2008-2012 წლებში გამოსული ჟურნალ ცისკრის ნომრები შემიძლია მოვიძიო. [[სპეციალური:წვლილი/46.49.40.229|46.49.40.229]] 18:19, 15 აპრილი 2023 (UTC) == დავით იოსების ძე ალადაშვილი == მოგესალმებით! მე არ მაქვს გამოცდილება ვიკიპედიაში სტატიის დაწერის. ამიტომ გთხოვთ კონკრეტულად მიმითითოდ რა შევასწორო ან რა შევცვალო--[[მომხმარებელი:დავით ალადაშვილი|დავით ალადაშვილი]] ([[მომხმარებლის განხილვა:დავით ალადაშვილი|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/დავით ალადაშვილი|წვლილი]]) 15:51, 12 აპრილი 2023 (UTC) == გვერდ „[[:განხილვა:თენგიზ ხეჩიკაშვილი|განხილვა:თენგიზ ხეჩიკაშვილი]]“-ზე დასმული კითხვა (17:00, 22 აპრილი 2023) == მოგესალმებით, ვარ დამწყები და მაინტერესებს როგორ უნდა დავადასტურო სტატიის ავთენტურობა თუ არ მსურს სტატიაში დოკუმენტების ატვირთვა? ვის შეიძლება მივწერო და განვიხილო? მადლობა წინასწარ --[[მომხმარებელი:G.Orwell99|G.Orwell99]] ([[მომხმარებლის განხილვა:G.Orwell99|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/G.Orwell99|წვლილი]]) 17:00, 22 აპრილი 2023 (UTC) == აფხაზეთი == აფხაზეთის ოკუპაცია რუსეთის ფედერაციამ მოახდინა 1992 წელს და არა 2008-ში--[[სპეციალური:წვლილი/95.137.234.29|95.137.234.29]] 14:46, 24 აპრილი 2023 (UTC) == IP== გამარჯობა, არ ვიცი რამდენად სწორ ადგილას ვწერ. შემდეგ საკითხზე გწერთ, როგორც ვნახე თქვენი ადმინისტრატორი David1010 IP მისამართებს განუსაზღვრელი ვადით ბლოკავს. მას მივწერე თუმცა მისგან პასუხი არ მიმიღია. მოგვიანებით ძველი ჩანაწერებიც ვნახე და როგორც ჩანს მსგავს პრაქტიკას მიმართავენ სხვა ადმინისტრატორებიც: MIKHEIL და Otogi. არ ვიცი ხართ თუ არა საქმის კურსში, თუმცა გეტყვით რომ აიპი მისამართი ცვალებადია პროვაიდერის მიერ. შესაძლოა დაბლოკილი აიპი მისამართი აღმოაჩნდეს იმ მომხმარებელს, რომელსაც სასარგებლო საქმის გაკეთების სურვილი ჰქონდეს და ეს ვერ შეძლოს. გთხოვთ მოხსნათ ამგვარ აიპებს სამუდამო აიპები და მომავალში ამ საკითხს ყურადღებით მოეპყროთ. [[სპეციალური:წვლილი/185.70.54.197|185.70.54.197]] 17:04, 25 აპრილი 2023 (UTC) :თუ მომხმარებელს სურს, მას შეუძლია დარეგისტრირდეს ვიკიპედიაში და ისე გააგრძელოს მუშაობა. აიპი მისამართის ბლოკირება არ არის პრობლემა. შესაბამისად, ზემოთ მოხსენებული მოსაზრება აზრს მოკლებულია. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:10, 25 აპრილი 2023 (UTC) დიახ თუმცა თუ მომხმარებელს სურს, შეუძლია არ დარეგისტრირდეს და ვიკიპედიაში ისე იმუშაოს. ვკითხულობ დოკუმენტაციას და ვხედავ რომ ეს არც აკრძალულია და არც დასაძრახი. აი ასეთ სცენარში კი აიპი მისამართის ბლოკირება ზუსტადაც რომ პრობლემაა. არ მეთანხმებით? [[სპეციალური:წვლილი/185.70.53.29|185.70.53.29]] 06:00, 26 აპრილი 2023 (UTC) :ვერ დაგეთანხმებით. თუ არ არის აკრძალული ამ კონკრეტულ ვიკიპედიაში (ზოგში კი აკრძალულია, მაგ. პორტუგალიურში) აიპითი რედაქტირება, ეს არ კრძალავს ადმინისთვის მის დაბლოკვას. კონკრეტული აიპი მისამართიდან ერთზე მეტი ადამიანი შეიძლება არედაქტირებდეს, თუ ერთს მართებული წვლილი შეაქვს და მეორეს/მესამეს არა, ჩვენ ერთი ადამიანის გამო ვერ დავუშვებთ მუდმივ ვანდალიზმს, თან როდესაც არსებობს წვლილის შეტანის სხვა გზა. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 16:27, 26 აპრილი 2023 (UTC) ::ვერ დაუშვებთ მუდმივ ვანდალიზმს, მაგრამ სამუდამო ბლოკი? თქვენ ხომ გაქვთ მექანიზმი რომ დაბლოკოთ მისამართი 1 კვირით, 1 თვით, 3 თვით, მაგრამ სამუდამოდ? ::მგონი ამ პროექტის ფილოსოფია სხვაა: საკითხს ესე კი არ უნდა მიუდგეთ რომ "ერთი ადამიანის გამო ვერ დავუშვებთ მუდმივ ვანდალიზმს", არამედ ასე: "ერთი ვანდალის გამო არ უნდა შევუშალოთ ხელი კეთილსინდისიერ რედაქტორს". ::https://en.m.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Assume_good_faith ::[[ვიკიპედია:ბლოკირება#ბლოკირების ვადა]] [[სპეციალური:წვლილი/185.70.54.149|185.70.54.149]] 18:18, 26 აპრილი 2023 (UTC) :::ადმინისტრატორს უფლება აქვს თვითონ აირჩიოს ბლოკირების ვადა. შეიძლება დროთა განმავლობაში საერთოდ აიკრძალოს აიპი მისამართებისთვის რედაქტირების უფლება. თუ საზოგადოებაში ამაზე კონსენსუსი შედგა. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 12:41, 27 აპრილი 2023 (UTC) ::::საუბარი სხვა მიმართულებით წაიყვანეთ, მე აიპით რედაქტირების აკრძალვა-არ აკრძალვაზე არ წამომიწყია დისკუსია. ადმინისტრატორს ბევრი რამის უფლება აქვს, მაგრამ თქვენივე პოლიტიკა გეუბნებათ რომ "სტატიკური IP-მისამართების ბლოკირების ვადა, ზოგადად, არ უნდა აღემატებოდეს ერთ თვეს." სულ 5-6 აიპი დავთვალე, რომელიც უვადოდაა დაბლოკილი. ასე რთულია ბლოკის მოხსნა? თუ ისევ დაფიქსირდა მათი მხრიდან დარღვევა, ხომ შეძლებთ რომ ისევ დაბლოკოთ? [[სპეციალური:წვლილი/185.70.53.213|185.70.53.213]] 13:38, 27 აპრილი 2023 (UTC) :::::არ წამომიწყია, როდესაც საჭირო გახდება წამოვიწყებ შესაბამის გვერდზე. სხვა ყველაფერზე ზემოთ გაგეცით პასუხი — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:21, 27 აპრილი 2023 (UTC) ::::::გულწრფელად რომ გითხრათ, არ ვთვლი რომ ჩემს კითხვაზე (თუ რატომ იყენებთ ან რატომ არ ხსნით სამუდამო ბლოკს) პასუხი გამეცით. ის, რომ მომავალში რაღაცას (რომელიც ჩვენ დისკუსიას საერთოდ არ უკავშირდება) აპირებთ, პასუხი არ არის. რეალურად ამდენ საუბრათ არც ღირდა ალბათ, სუფთა ტექნიკური საკითხი იყო, რომელსაც 2 წუთში გადაჭრიდით :) კადნიერებაში თუ არ ჩამითვლით და კიდევ უფრო გულწრფელი რომ ვიყო, ჩემი აზრით, თქვენც ხვდებით ამას, უბრალოდ როგორც ჩანს, უკანდახევას და რაღაცაზე აზრის შეცვლას მიიჩნევთ სისუსტეთ. პირადად მე, ასეთ მიდგომას უფრო ჩავთვლიდი სისუსტეთ. წარმატებებს გისურვებთ. [[სპეციალური:წვლილი/185.115.5.89|185.115.5.89]] 08:02, 28 აპრილი 2023 (UTC) :::::::აი, ბატონი მიხეილი თუ შემოუერთდება ჩვენს საუბარს, დარწმუნებული ვარ ჩემს აზრს გაიზიარებს. როგორც ვხედავ, ძალიან ბევრი აიპი განუბლოკავს ჩემს მიერ ნახსენები მიზეზით და ძალიან სწორად. [[სპეციალური:წვლილი/185.115.5.89|185.115.5.89]] 08:16, 28 აპრილი 2023 (UTC) == შეცდომა. შანხაი == {{closed}} გიწერიათ: (შანხაი) "მდებარეობს მდინარე იანძისა და მისი მარჯვენა შენაკადის, ხუანხეს ნაპირებზე". ხუანხე ახლოსაც არ არის შანხაისთან და მით უმეტეს, არ არის იანძის შენაკადი </div> :მადლობა, გასწორებულია.--[[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 09:13, 4 მაისი 2023 (UTC) == გვერდ „[[:ვიკიპედია:ახალი გვერდის შექმნა|ვიკიპედია:ახალი გვერდის შექმნა]]“-ზე დასმული კითხვა (11:31, 15 მაისი 2023) == Ვერ ვწერ სტატიას მინდა დაწერა წრიპა ბიჭის დღიურზე და როგორც ეუბნება ვაკეთებ მაგრამ ვერ ვწერ --[[მომხმარებელი:Anamariamidato|Anamariamidato]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Anamariamidato|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Anamariamidato|წვლილი]]) 11:31, 15 მაისი 2023 (UTC) == გვერდ „[[:ვიკიპედია:ახალი გვერდის შექმნა|ვიკიპედია:ახალი გვერდის შექმნა]]“-ზე დასმული კითხვა (11:34, 15 მაისი 2023) == Გამარჯობა ვერ ვწერ სტატიას სად უნდა და წერო ახალი ვარ --[[მომხმარებელი:Anamariamidato|Anamariamidato]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Anamariamidato|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Anamariamidato|წვლილი]]) 11:34, 15 მაისი 2023 (UTC) == გვერდ „[[:ვიკიპედია:დახმარება|ვიკიპედია:დახმარება]]“-ზე დასმული კითხვა (13:03, 16 მაისი 2023) == გამარჯობა, სტატია დავამატე ორჯერ და წაიშალა მიზეზი როგორ გავიგო რომ გამოსწორება შევძლო? --[[მომხმარებელი:Salome0909|Salome0909]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Salome0909|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Salome0909|წვლილი]]) 13:03, 16 მაისი 2023 (UTC) == დაწყებული სტატიის აღდგენა ან ახლიდან შექმნა == გამარჯობა. ამა წლის იანვარში დავიწყე სტატიის წერა ცნობილ ქართველ ემიგრანტ ჟურნალისტზე ბონდო ქურდაძეზე. სამწუხაროდ, ვეღარ აღვადგინე. იქნებ მითხრათ, როგორ მივაგნო ან საერთოდ ახლიდან როგორ შევქმნა სტატია? ვცადე სხვა პიროვნებებზეც დამეწერა, მაგრამ ერთ-ერთი ადმინისტრატორი, დავითი, უმალ შლის სტატიას ჩასაფრებულივით. ვერც ვუკავშირდები, რომ ვკითხო, რატომ შლის. იქნებ დამეხმაროთ. მადლობა. [[მომხმარებელი:Butura-54|Butura-54]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Butura-54|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Butura-54|წვლილი]]) 15:10, 12 ივლისი 2023 (UTC) == საიტების დამზადება == გამარჯობა, როგორ შემიძლია საიტების დამზადება -ზე ბლოგის დაწერა გამარჯობა.სტატია,რომელიც გამოვაქვეყნე ჯემალ ინჯიას შესახებ არ გამოქვეყნდა ,გთხოვთ დამეხმაროთ. == https://ka.wikidark.org == ეს იცოდით?: https://ka.wikidark.org [[მომხმარებელი:პაატა შ|პ.შეთეკაური]] ([[მომხმარებლის განხილვა:პაატა შ|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/პაატა შ|წვლილი]]) 08:56, 6 ნოემბერი 2023 (UTC) :სარკული საიტია როგორც ჩანს და რუსული, თუ არ ვცდები. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] 11:57, 6 ნოემბერი 2023 (UTC) == საქართველოს დროშა == გამარჯობა, საქართველოს რუქა, ანჯელინო დულჩერის პორტულანი თავდაყირაა!! ანუ სადაც საქართველოს დროშის შესახებ ინფორმაციაა იმ სტატიაში.. თუ შეძლოთ შეასწორეთ?!.. მადლობა! == სტალინური რეპრესიები == ბევრ უცხოელშია გავრცელებული აზრი, რო სტალინი ეთნიკური ნიშნით ხვრეტდა და პრესავდა ხალხს საბჭოთა კავშირში. ხოლო ქართველები პრივილეგირებულები იყვნენ იმ დროს. საპასუხოდ, ერთი სტატია ვერ ვიპოვე უცხოენოვან ვიკიპედიაზე. სად არის მოდერატორობა ან აქტიური ვიკიპედიელები?! თავისუფალ დროს იქნებ ჩაწეროთ სტატიები საქართველოში არსებულ რეპრესიებზე უცხოენოვან ვიკიპედიაში? მიატოვეთ ვიკიპედია? [[სპეციალური:წვლილი/2A0B:6204:41B9:EC00:E979:6D98:25FB:7804|2A0B:6204:41B9:EC00:E979:6D98:25FB:7804]] 00:24, 29 ნოემბერი 2023 (UTC) == ,,ზარიძეებში მცხოვრები მადონა გიგაური" == თქვენ მეუბნებით, რომ ჩემი გუშინდელი სტატია წაშაშლელია, რადგან მე მას გამიზნულად არ ვიყენებ, მაგრამ ეს ასე არ არის. სინამდვილეში მე იმიტომ დავწერე ეს სტატია,რომ ადამიანი რომელზეც ვწერ, ძალიან მიყვარს და მინდა სხვებსაც გავაცნო, ამიტომ ძალიან გთხოვთ არ წამიშალოთ ეს გვერდი. --[[სპეციალური:წვლილი/45.9.46.166|45.9.46.166]] 06:37, 23 დეკემბერი 2023 (UTC) :გთხოვთ, მითხარით წამიშლით თუ არა ამ სტატიას? [[სპეციალური:წვლილი/45.9.46.166|45.9.46.166]] 06:40, 23 დეკემბერი 2023 (UTC) == დარედაქტირებული გვერდის შემოწმება == გთხოვთ გადახედოთ და შეამოწმოთ. გვერდის - თამრიკო ჭოხონელიძე, ცვლილებები. თავდაპირველ ვერსიაში იყო უამრავი შეცდომა, ამიტომ თავად თამრიკო ჭოხონელიძის თხოვნითა და მოთხოვნით დავარედაქტირე გვერდი და დამიდასტურეთ. [[სპეციალური:წვლილი/176.221.170.88|176.221.170.88]] 10:46, 6 იანვარი 2024 (UTC) {{ping|176.221.170.88}} ოღონდ მართლწერის ჩასწორებულ ვარიანტებს ნუ აბრუნებთ ძველ ვერსიაზე. ამასთან დაკავშირებით მცირე შენიშვნები განხილვის გვერდზე გაქვთ მითითებული. გარდა ამისა, ბმულებს ვიდეოებზე შუა სტატიაში ასე არ ვუთითებთ - აუცილებელია მათი წყაროს სახით ასახვა. (<nowiki><ref></ref></nowiki>-ებში ჩასმა და სათაურების მითითება). შესაბამისად, დარედაქტირდა და რაც ჩასასწორებელია, კიდევ ჩაასწორებენ და დაადასტურებენ. პირად ცხოვრებასთან დაკავშირებული ფაქტები - ზოგი რამ თქვენამდეც ეწერა, ზოგი ახლა დაემატა და ესენი გადატანილია ცალკე ქვეთავში (სექციაში), ეს ვიკიპედიის პრაქტიკაა. --[[მომხმარებელი:L H R B S20|L H R B S20]] ([[მომხმარებლის განხილვა:L H R B S20|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/L H R B S20|წვლილი]]) 10:55, 6 იანვარი 2024 (UTC) == მღვდელ-მონაზონი ვასილ ფირცხალავა == გამარჯობა, არასწორადაა მითითებული გვარი, უნდა იყოს მითითებული - მღვდელ-მონაზონი ვასილ ფირცხელავა {{ხელმოუწერელი|92.51.116.138}} {{ping|92.51.116.138 }} გამარჯობა. არსებობს აკადემიური წყარო (Facebook, ვიღაცის ბლოგი და მსგავსი რამ არ ითვლება), სადაც ეს გარკვევით არის აღნიშნული? პოპულარულ orthodoxy.ge-ზე ფირცხალავა წერია. ეროვნული ბიბლიოთეკის საარქივო მასალებში იგივეა - https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/343949 ჟურნალი "კარიბჭეც" ასე ახსენებს - http://karibche.ambebi.ge/eklesia/mamatha-ckhovreba/13152-meoce-saukunis-saqarthvelos-eklesiis-gamorcheuli-mnathobthagani.html რამე სხვა სახის წყარო არის, რომელიც ამყარებს მისი გვარის სხვა ვერსიის ნამდვილობას? --[[მომხმარებელი:L H R B S20|L H R B S20]] ([[მომხმარებლის განხილვა:L H R B S20|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/L H R B S20|წვლილი]]) 17:19, 17 იანვარი 2024 (UTC) ==კითხვა== გამარჯობათ. ვარ ახალი წევრი. წინა წლებში ავტვირთე სტატია "გოდერძიოშვილების დარბაზი".ახალი ანგარიში შევქმენი და ავტვირთე სტატია "მარინა შანიძე" , რომელიც შეფასდა წასაშლელად. გთხოვთ დამეხმაროთ. მინდა რომ სტატია არ წაიშალოს და დარჩეს ვიკიპედიაში. პირველად სად მოვათავსომსტატია ? სავარჯიშო გვერდძე? მადლობა --[[მომხმარებელი:Liana goderdzishvili|Liana goderdzishvili]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Liana goderdzishvili|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Liana goderdzishvili|წვლილი]]) 06:55, 14 მარტი 2024 (UTC) {{ping|Liana goderdzishvili}} მოგესალმებით -[[მარინა შანიძე]] - არ უწერია, რომ წასაშლელია. უბრალოდ გასასწორებელია და ის, რომ წასაშლელია, არ არის „განაჩენი“. კი აქვს მითითებული ბიბლიოთეკის ბმულები, მაგრამ აქ - [[ვიკიპედია:წყაროს მითითება]] სწორად არის ახსნილი, კიდევ რა სახის წყაროების გამოყენება შეიძლება. --[[მომხმარებელი:L H R B S20|L H R B S20]] ([[მომხმარებლის განხილვა:L H R B S20|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/L H R B S20|წვლილი]]) 07:05, 14 მარტი 2024 (UTC) :სოცილური ქსელი ,,ფეიბუქი" ითვლება თუ არა წყაროდ? :არის გვერდია- მარინა შანიძის შემოქმედება [[მომხმარებელი:Liana goderdzishvili|Liana goderdzishvili]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Liana goderdzishvili|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Liana goderdzishvili|წვლილი]]) 10:44, 14 მარტი 2024 (UTC) :: {{ping|მომხმარებელი:გიო ოქრო}} აგერ კითხვაა, არის თუ არა პიროვნების პირადი Facebook გვერდი სანდო და მუშა წყარო? --[[მომხმარებელი:L H R B S20|L H R B S20]] ([[მომხმარებლის განხილვა:L H R B S20|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/L H R B S20|წვლილი]]) 11:28, 14 მარტი 2024 (UTC) :::ჩვენთვის ძირითადი დასაყრდენი არის [[ვიკიპედია:წყაროს მითითება]]. Facebook-ის გვერდი, ჩემი აზრითაც და ზოგადად ენციკლოპედიის პრინციპებითაც, აკადემიურ წყაროდ არ შეიძლება განვიხილოთ. მე ვფიქრობ, რომ საერთოდ არ უნდა ვიყენებდეთ. ზოგჯერ გამოყენებულია ძალიან ტრივიალური ფაქტების (მაგ., პიროვნების გარდაცვალება) დასამოწმებლად... [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] 20:36, 14 მარტი 2024 (UTC) :::მადლობა . ვნახე . [[სპეციალური:წვლილი/87.253.44.230|87.253.44.230]] 07:25, 15 მარტი 2024 (UTC) == შევქმენი გვერდი სქემ-მონაზონ ემანუელ კეკელიაზე რომელიც არის მონაზონი და მსახურობს თბილისში თაბორის მთის ფერისცვალების მამათა მონასტერში == მოგესალმებით, გთხოვთ დამიდასტუროთ ახალი გვერდი მამა ემანუელ კეკელიაზე! --[[მომხმარებელი:გურიკა ესართია|გურიკა ესართია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:გურიკა ესართია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/გურიკა ესართია|წვლილი]]) 14:53, 26 მარტი 2024 (UTC)გ.ესართია :გამარჯობა. უკვე არაერთხელ აგიხსენით, რომ ეს პიროვნება არ აკმაყოფილებს [[ვიკიპედია:ბიოგრაფიის ენციკლოპედიური მნიშვნელობა|ბიოგრაფიის ენციკლოპედიური მნიშვნელობის]] სტანდარტებს! შეწყვიტეთ სტატიის გამუდმებით შემოტანა, თორემ თქვენი ანგარიში დაიბლოკება! — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 16:29, 26 მარტი 2024 (UTC) == ჯუნიორ ამირან შალიკაშვილი == მოგესალმებით, თქვენ უკვე რამოდენიმეჯერ დაბლოკეთ და ახლა წაშალეთ თეატრის ხელმძღვანელის გვერდი რომელიც ყველა წესით ეწყობოდა! ვალდებულები ხართ აღადგინოთ და ასევე თქვათ მიზეზი რატომ გადაეკიდეთ ჯუნიორ ამირან შალიკაშვილს!? [[მომხმარებელი:JuniorAmiran|JuniorAmiran]] ([[მომხმარებლის განხილვა:JuniorAmiran|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/JuniorAmiran|წვლილი]]) 13:27, 18 აპრილი 2024 (UTC) გამარჯობათ. გთხოვთ შეცვალოთ გიგა ტატიაშვილის გვერძე არსებუი ინფორმაცია . ის ბრელდებულია ამ საქმეში ჯგუფურ ძალადობაში მონაწილეობისთვის == ფერხული == თრიალეთის ვერცხლის თასზე ფერხული არ არის გამოსახული. ნუ ეყრდნობით ძველ კვლევებს. გადახედეთ ჩემს ნაშრომს "ცეკვის უძველესი ვიზუალური წყაროები", სადაც არქეო-ქორეოლოგიური ანალიზია მოცემული თრიალეთის ვერცხლის თასის რელიეფური კომპოზიციის შესახებ. {{ხელმოუწერელი|2a0b:6204:2135:4f00:c08f:e6ea:42a:6870}} :მოგესალმებით. ვიკიპედია პირად ნაშრომებსა და ორიგინალურ კლევებს არ ეყრდნობა. გაეცანით ვიკიპედიის წესებს. --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 11:40, 31 მაისი 2024 (UTC) გამარჯობა, ნინო კალანდაძე გაწუხებთ. დღეს ავტვირთე ფოტო, რომელიც განხილვის სიაშია ველოდებით დასტურს. რამდენ ხანშია შესაძელებლი რომ დამიდასტუროთ ფოტო? --[[მომხმარებელი:Ggotua|Ggotua]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ggotua|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ggotua|წვლილი]]) 17:23, 21 ივნისი 2024 (UTC)--[[მომხმარებელი:Ggotua|Ggotua]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ggotua|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ggotua|წვლილი]]) 17:23, 21 ივნისი 2024 (UTC)--[[მომხმარებელი:Ggotua|Ggotua]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ggotua|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ggotua|წვლილი]]) 17:23, 21 ივნისი 2024 (UTC)--[[მომხმარებელი:Ggotua|Ggotua]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ggotua|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ggotua|წვლილი]]) 17:23, 21 ივნისი 2024 (UTC) == გია ყანჩელი == ცნობილ ფრანგ კინორეჟისორს ჟან ლიუკ გოდარს თავის ფილმში "Goodbye to Language" ბეთხოვენის და სხვა ცნობილი კომპოზიტეორების გარდა გამოყენებული აქვს ასევე გია ყანჩელის ერთ-ერთი ნაწარმოებიც https://en.wikipedia.org/wiki/Goodbye_to_Language იქნებ დაამატოთ გია ყანჩელის გვერდზე ფილმების ჩამონათვალს ეს ფილმიც. მე ვერ მოვახერხე დამატება მადლობა წინასწარ{{ხელმოუწერელი|Tsira Tsanava}} :გმადლობთ, ჩაემატა ინფორმაცია. შემდგომში თავადაც შეგიძლიათ ნებისმიერი ენციკლოპედიური მნიშვნელობის ინფორმაციის ჩამატება სტატიებში, სტატიის თავში „რედაქტირების“ ღილაკზე დაწკაპუნებით. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] 20:05, 18 აგვისტო 2024 (UTC) == ელჟბიეტა ზავაცკა == გამარჯობა. გადავიკითხე თემა "ელჟბიეტა ზავაცკა" https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9F%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90_%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%99%E1%83%90 გთხოვთ ჩაასწოროთ პოლონური Cichociemni ქართულად თარგმნილია როგორც "უხილავი მებრძოლები", "მდუმარე უხილავები", თუმცა უკეთესი იქნება თუ გაიზიარებთ ამ პოლონური კომპოზიტის ჩემეულ თარგმანს - ჩუმუჩინარნი. https://www.facebook.com/augusta1208/posts/10155742317862235 პატივისცემით, რუსუდან კიკალეიშვილი-დომუხოვსკი --[[სპეციალური:წვლილი/37.232.0.247|37.232.0.247]] 05:10, 1 სექტემბერი 2024 (UTC) == სავარჯიშო გვერდი == სავარჯიშო გვერდზე შევქმენი პირველი სტატია როგორ უნდა მოვიქცე ეხლა? --[[მომხმარებელი:ნთია-ცირა|ნთია-ცირა]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნთია-ცირა|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნთია-ცირა|წვლილი]]) 07:15, 3 ოქტომბერი 2024 (UTC)--[[მომხმარებელი:ნთია-ცირა|ნთია-ცირა]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნთია-ცირა|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნთია-ცირა|წვლილი]]) 07:15, 3 ოქტომბერი 2024 (UTC)--[[მომხმარებელი:ნთია-ცირა|ნთია-ცირა]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნთია-ცირა|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნთია-ცირა|წვლილი]]) 07:15, 3 ოქტომბერი 2024 (UTC)--[[მომხმარებელი:ნთია-ცირა|ნთია-ცირა]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნთია-ცირა|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნთია-ცირა|წვლილი]]) 07:15, 3 ოქტომბერი 2024 (UTC) == გვერდ „[[::კატეგორია:აბრამიშვილები|:კატეგორია:აბრამიშვილები]]“-ზე დასმული კითხვა (13:10, 24 იანვარი 2025) == გამარჯობა.რამდენად შესაძლებელია განახლების დროს შეიტანოთ ვიკიპედიაში პოეტ,გოჩა (აბრო)აბრამიშვილის შესახებ ინფორმაცია? --[[მომხმარებელი:აბრო|აბრო]] ([[მომხმარებლის განხილვა:აბრო|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/აბრო|წვლილი]]) 13:10, 24 იანვარი 2025 (UTC) გამარჯობა. რამდენიმე ხნის წინ ბასა ჯანიკაშვილის გვერდზე ინფო დავამატე ქართულ ენაზე და არ ასახულა. როგორ შეიძლება რომ აისახოს? ასევე მინდა დავამატო ინგლისურ ვერსიაშიც. გმადლობთ. --[[მომხმარებელი:Ninosbedniereba|Ninosbedniereba]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ninosbedniereba|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ninosbedniereba|წვლილი]]) 17:11, 8 თებერვალი 2025 (UTC) == ახალი გვერდის შექმნა == ვერ მივაგენი სად უნდა მივაჭირო, რომ ახალი სტატია შევქმნა [[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:33, 11 თებერვალი 2025 (UTC) :გამარჯობა, ირაკლი. გთხოვთ, გაეცანით '''[[ვიკიპედია:ახალი გვერდის შექმნა]]'''. იმედია ეს გვერდი დაგეხმარება. წარმატებები. — [[მომხმარებელი:Giorgi13|GIO]]→[[მომხმარებლის განხილვა:Giorgi13|13]][[ფაილი:Wikiswing.gif|25პქ]] 18:34, 11 თებერვალი 2025 (UTC) ::მივაგენი, მადლობა დახმარებისთვის. [[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 19:00, 11 თებერვალი 2025 (UTC) :::მსურს რომ ჩემი სტატიის იტალიური ვერსია დავამატო. მაქვს თარგმანი. გუშინ ავტვირთე მაგრამ ახლა არ არის ხელმისაწვდომი. როგორ მოვიქცე? თავიდან რომ გავაკეთო შეიძლება? [[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 06:00, 12 თებერვალი 2025 (UTC) == ცაცია == გთხოვთ სტატია ცაცია ადამიანთა შესახებ, ჩაამატოთ შემდეგი ადამიანები ბ-ნი ბიძინა ივანიშვილი და ესპანეთის პრინცესა ქ-ნი ლეონორი. მადლობა პატივისცემით: ზ.ქერდიყოშვილი --[[სპეციალური:წვლილი/193.176.214.39|193.176.214.39]] 06:31, 12 თებერვალი 2025 (UTC) . == გვერდ „[[:პონგა|პონგა]]“-ზე დასმული კითხვა (07:15, 12 მარტი 2025) == საიტზე ვნახე პონგაში ცხოვრების მსურველებზე . მსურს ვიცხოვრო და მონაწილეობა მივიღო პონგაში ტურისტულ განვითარებაზე --[[მომხმარებელი:Teimurazi gogoladze|Teimurazi gogoladze]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Teimurazi gogoladze|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Teimurazi gogoladze|წვლილი]]) 07:15, 12 მარტი 2025 (UTC) == ლევან კაჭარავა == მოგესალმებით, მოგმართავთ „ლევან კაჭარავა“ - ს ვიკიპედიის გვერდის განახლებასთან დაკავშირებით. მე, ლადო რიგვავა, გახლავართ, გარდაცვლილი ლევან კაჭარავას ოჯახის წარმომადგენელი. მათი თხოვნით, შევიტანე ცვლილებები მის გვერდზე და განვათავსე ლევან კაჭარავას ოჯახის მიერ შედგენილი ტექსტი. სამწუხაროდ, პიროვნება რომელმაც თავდაპირველად შეადგინა გვერდი, არ არის ხელმისაწვდომი და ვერ დაადასტურებს ცვლილებებს. ასევე არ დაუდასტურებიათ სხვა პირებს ვისაც აქვთ ამ გვერდთან შეხება. გთხოვთ შემატყობინოთ თუ არის შესაძლებელი რომ ლევან კაჭარავას გვერდი განახლდეს და მისი ოჯახის მიერ შემუშავებული შინაარსი ოფიციალურად გამოქვეყნდეს. მადლობა პატივისცემით ლადო რიგვავა == ლევან კაჭარავა - გვერდი == მოგესალმებით, მოგმართავთ „ლევან კაჭარავა“ - ს ვიკიპედიის გვერდის განახლებასთან დაკავშირებით. ერთხელ უკვე ვცადე დაკავშრება მაგრამ პასუხი არ მიმიღია. მე, ლადო რიგვავა, გახლავართ, გარდაცვლილი ლევან კაჭარავას ოჯახის წარმომადგენელი. მათი თხოვნით, შევიტანე ცვლილებები მის გვერდზე და განვათავსე ლევან კაჭარავას ოჯახის მიერ შედგენილი ტექსტი. სამწუხაროდ, პიროვნება რომელმაც თავდაპირველად შეადგინა გვერდი, არ არის ხელმისაწვდომი და ვერ დაადასტურებს ცვლილებებს. ასევე არ დაუდასტურებიათ სხვა პირებს ვისაც აქვთ ამ გვერდთან შეხება. გთხოვთ შემატყობინოთ თუ არის შესაძლებელი რომ ლევან კაჭარავას გვერდი განახლდეს და მისი ოჯახის მიერ შემუშავებული შინაარსი ოფიციალურად გამოქვეყნდეს. მადლობა პატივისცემით ლადო რიგვავა --[[მომხმარებელი:Lado Rigvava|Lado Rigvava]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Lado Rigvava|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Lado Rigvava|წვლილი]]) 06:10, 6 მაისი 2025 (UTC) == ახალი სტატია სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილი == გამარჯობა, დღეს შევქმენი ახალი სტატია ჩემი ბაბუის სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილის შესახებ. შევეცადე ინფორმცია მომერგო ვიკიპედიას სტრუქტურა/სტილისთვის. ატვირთულია ფოტოც. მითითებულია ძირითადი წყაროც. თუ კი დამატებით საჭირო იქნება ჩემი მხრიდან რაიმე მონაცემის დამატება მზად ვარ თანამშრომლობისთვის. იმედი მაქვს სტატია გამოქვეყნებული იქნება. დიდი მადლობა წინასწარ. პატივისცემით, ფატი თოდუა ab36qkebpt7xj7v2ibg4bmaw4f3bucr 0 176433 4822719 4497880 2025-06-30T18:37:15Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822719 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეკონომიკა |ქვეყანა = იტალია |სურათი = Palazzo mezzanotte Milan Stock Exchange.jpg |სიგანე = 250 |წარწერა = მილანის საფონდო ბირჟა |ვალუტა = ევრო |წელი = კალენდარული წელი |ორგანიზაციები = [[მსო]], [[ევროპის კავშირი]] და [[ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცია|ეთგო]] |ადგილი = |მშპ = $1.888 ტრილიონი (2007) |ზრდა = 1.1 % (2010) |ერთ სულზე = $32,319 (2007) |სექტორი = აგროკულტურა: 1.8 %; მრეწველობა: 24.9 %; მომსახურების სფერო: 73.3 % (2010 მონ.) |ინფლაცია = 1.4 % |სიღარიბე = |gini = 36 (2009) |მუშახელი = 25.05 მილიონი (2010) |პროფესია = მომსახურების სფერო (65.1%), მრეწველობა (30.7%),აგროკულტურა (4.2%) (2005) |უმუშევრობა = 8.4 % (2011) |მრეწველობა = [[ტურიზმი]], კომუნიკაციები, [[მანქანა|მანქანათმშენებლობა]], [[ფოლადი]], ქიმიური მრეწველობა, ფარმაცევტული წამლები, კვების მრეწველობა, ქსოვილი, ავტომობილების წარმოება, საყოფაცხოვრებო ტექნიკა, [[ტანსაცმელი]], [[მოდა]] |ექსპორტი = $458.4 მილიარდი (2010) |საქონლის ექსპორტი = ტექნიკა, ქსოვილები, ტანსაცმელი, საწარმოო დანადგარები, ავტომობილი, სატრანსპორტო აღჭურვილობა, ქიმიკატები, საკვები, სასმელი, [[თამბაქო]], მინერალები, და ფერადი ლითონების |ექსპორტ-პარტნიორები = [[გერმანია]] 12.6 %, [[საფრანგეთი]] 11.57 %, [[აშშ]] 5.92 %, [[ესპანეთი]] 5.69 %, [[დიდი ბრიტანეთი]] 5.13 %, [[შვეიცარია]] 4.69 % (2009) |იმპორტი = $459.7 მილიარდი (2010) |საქონლის იმპორტი = ტექნიკა, ქიმიკატები, სატრანსპორტო მოწყობილობა, ენერგოპროდუქტები, მინერალური და ფერადი ლითონები, ქსოვილები და ტანსაცმელი, საკვები, სასმელი, თამბაქო |იმპორტ-პარტნიორები = [[გერმანია]] 16.68 %, [[საფრანგეთი]] 8.82 %, [[ჩინეთი]] 6.53 %, [[ნიდერლანდები]] 5.63 %, [[ესპანეთი]] 4.3 %, [[რუსეთი]] 4.12 %, [[ბელგია]] 4.08 % (2009) |შიდა ვალი = $405.1 მილიარდი ([[31 დეკემბერი]] [[2010]]) |დავალიანებები = $2.223 ტრილიონი ([[30 ივნისი]] [[2010]]) |შემოსავალი = $960.1 მილიარდი (2009) |გასავალი = $1.068 მილიარდი (2009) |დახმარება = დონორები: $2.48 მილიარდი, მშპ-ს 0.15 % (2004) |კრედიტი = |cianame = |მართლწერა = }} '''[[იტალია]]''' — მაღალგანვითარებული ინდუსტრიულ-აგრარული ქვეყანაა. [[მშპ]]-ს საერთო მოცულობით იგი [[ევროპა]]ში მეოთხეა, ხოლო მსოფლიოში შედის პირველ ათეულში. განვითარებული ქვეყნების ფონზე აქ ძლიერია სახელმწიფო სექტორი (მრეწველობის 50 % და საბანკო საქმიანობის 70% სახელმწიფო კონტროლს ექვემდებარება). გასული საუკუნის ბოლოს ქვეყნის ეკონომიკურ ცხოვრებაში დაიწყო მნიშვნელოვანი ცვლილებები, რომლის მიზანი არის კერძო სექტორის გაძლიერება. ეკონომიკაში წამყვანია მომსახურების სფერო და მრეწველობა , მნიშვნელოვანია ასევე აგრობიზნესის როლი. მრეწველობა კონცენტრაციის მაღალი დონით გამოირჩევა. მისი ძირითადი პოტენციალი თავს იყრის „სამრეწველო სამკუთხედში“ [[მილანი]] - [[ტურინი]] - [[გენუა]]. ძლიერია მცირე და საშუალო საწარმოების როლი. * იტალიის ეროვნული ვალუტაა [[ევრო]]. == მრეწველობა == შავი მეტალურგიის წარმოებით იტალია უდიდესია ევროპაში [[გერმანია|გერმანიის]] შემდეგ. დარგი ვითარდება შემოტანილ ნელეულზე. სრული ციკლის საწარმოებია გენუაში, ნეაპოლსა და ტარანტოში. მძლავრია ელექტროტექნიკა და ელექტროტექნიკური ინდუსტრია. დარგის ლიდერია „[[Olivetti|ოლივეტი]]“, რომლის უდიდესი საწარმოც მოქმედებს [[ივრეა]]ში. ცნობილია პერსონალური კომპიუტერების წარმოებით. ქიმიური კომპლექსების დარგები ძირითადად განვითარდა ჩრდილოეთ იტალიაში. ამ დარგში გაბატონებული პოზიციები უკავია „მონტედისონს“. ენერგეტიკა ვითარდება შემოტანილ ნედლეულზე. ელექტროენერგიის უდიდეს ნაწილს იძლევა თბოელექტროსადგურები. ჰიდროელექტროსადგურები მოქმედებენ ქვეყნის ჩრდილოეთში, [[ალპები|ალპებში]]. ნავთობგადამამუშავებელი ინდუსტრია ერთ-ერთი უდიდესია ევროპაში. მანქანათმშენებლობის დარგებიდან გმოირჩევა მსუბუქი [[ავტომობილი|ავტომობილების]] წარმოება, აქ ლიდერია „[[Fiat|ფიატი]]“. ცენტრებია: [[ტურინი]], [[ბოლონია]], [[ნეაპოლი]]. ცნობილია ასევე „[[Ferrari|ფერარი]]“ და „[[Alfa Romeo|ალფა-რომეო]]“. იტალია ცნობილია მსოფლიოში საფეიქრო მრეწველობისათვის საჭირო მოწყობილობების (მესამე ადგილი მსოფლიოში [[გერმანია|გერმანიისა]] და [[შვეიცარია|შვეიცარიის]] შემდეგ), სოფლის მეურნეობის მანქანების და რკინიგზის შემადგენლობების წარმოებით. იტალია მსუბუქი და კვების მრეწველობის აღიარებული მწარმოებელია. გამოირჩევა ავეჯის (მეორე ადგილი მსოფლიოში), ფეხსაცმლის, ტანსაცმლის წარმოებით. მსუბუქი ინდუსტრია ძირითადად თავს იყრის ქვეყნის ჩრდილო-დასავლეთით. საქვეყნოდააა ცნობილი იტალიური მაკარონი, [[პიცა]], ხილის კონსერვები, [[ღვინო]]. == სოფლის მეურნეობა == [[ფაილი:St-magdalena st-justina-rosengarten.jpg|thumb|მარცხნივ|ვენახები [[ბოლცანო (პროვინცია)|ბოლცანოში]]]] სოფლის მეურნეობაში ჭარბობს მემცენარეობა. მარცვლეული კულტურები ([[ხორბალი]], [[სიმინდი]]) ძირითადად მოჰყავთ [[პადანის ვაკეზე]] და [[ემილია-რომანია]]ში. მეხილეობისა და მებაღეობის გავრცელების უდიდესი რაიონია ემილია-რომანია, ციტრუსების — [[სიცილია]]. ციტრუსების და ზეთისხილის მოყვანით იტალია ჩამორჩება მხოლოდ [[ესპანეთი|ესპანეთს]]. მევენახეობის უდიდესი რაიონებია ჩრდილოეთ იტალია, ცენტრალური იტალია, [[ტოსკანა]] და ემილია-რომანია. მეცხოველეობა მეორე ხარისხოვანი დარგია, სარძევე მიმართულებით მესაქონლეობა ვითარდება ჩრდილოეთ იტალიაში. == ტრანსპორტი == ქვეყანა უზრუნველყოფილია თითქმის ყველა სახის ტრანსპორტით. საავტომობილო [[ტრანსპორტი]]ს განვითარებით იტალია ერთ-ერთი ყველაზე მოწინავე ქვეყანაა ევროპაში. განვითარებულია სარკინიგზო ტრანსპორტიც. უდიდესი ნავსადგურებია: [[გენუა]], [[ნეაპოლი]], [[ტარანტო]]. იტალიის საჰაერო ჭიშკარია [[რომი]]ს [[ლეონარდო და ვინჩის აეროპორტი]]. == ტურიზმი == ტურისტული ინდუსტრია ქვეყნის ერთ-ერთი უმსხვილესი დარგია. ყოველწლიურად იტალიას 50 მილიონი უცხოელი სტუმრობს. ბუნებრივი პირობები (განსაკუთრებით კლიმატური პირობები და [[ალპები]]), ისტორიულ—არქიტექტურული მემკვიდრეობა და მოსახურების მაღალი დონე იტალიას საერთაშორისო ტურიზმის ერთ-ერთ უმსხვილეს ცენტრად აქცევს. == ბანკები == [[ფაილი:Milano Banca Commerciale.JPG|thumb|მარცხნივ|კომერციული ბანკი [[მილანი|მილანში]]]] იტალიაში მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია საბანკო-საფინანსო საქმიანობას. ათი უმსხვილესი ბანკი იტალიაში: {| class="wikitable" |- style="background:#d1e4fd;" ! რიგი !! კომპანია !! ბაზრის კაპიტალიზაცია (€) |- | 1 || [[UniCredit]] || 81.39 მი­ლი­არ­დი |- | 2 || [[Intesa Sanpaolo]] || 69.2 მი­ლი­არ­დი |- | 3 || [[Mediobanca]] || 12.38 მი­ლი­არ­დი |- | 4 || [[UBI Banca]] || 11.5 მი­ლი­არ­დი |- | 5 || [[Banco Popolare]] || 11.34 მი­ლი­არ­დი |- | 6 || [[Monte dei Paschi di Siena]] || 11.32 მი­ლი­არ­დი |- | 7 || [[Banca CR Firenze]] || 5.3 მი­ლი­არ­დი |- | 8 || [[Banca Popolare di Milano]] || 4.3 მი­ლი­არ­დი |- | 9 || [[Banca Carige]] || 3.9 მი­ლი­არ­დი |- | 10 || [[Credito Emiliano]] || 2.8 მი­ლი­არ­დი |} == მშპ რეგიონების მიხედვით == {| class="wikitable sortable" |+მთლიანი შიდა პროდუქტი იტალიაში (2008) ! რეგიონი ! მილ. € ! € ერთ სულ მოსახლეზე. |- style="text-align:right;" | [[აბრუცი]] | {{Nts|28725}} | {{Nts|21600}} |- style="text-align:right;" | [[ვალე-დ-აოსტა]] | {{Nts|3883}} | {{Nts|30600}} |- style="text-align:right;" | [[აპულია]] | {{Nts|69545}} | {{Nts|17100}} |- style="text-align:right;" | [[ბაზილიკატა]] | {{Nts|11408}} | {{Nts|19300}} |- style="text-align:right;" | [[კალაბრია]] | {{Nts|33264}} | {{Nts|16600}} |- style="text-align:right;" | [[კამპანია]] | {{Nts|96321}} | {{Nts|16600}} |- style="text-align:right;" | [[ემილია-რომანია]] | {{Nts|138675}} | {{Nts|32200}} |- style="text-align:right;" | [[ფრიული-ვენეცია-ჯულია]] | {{Nts|36178}} | {{Nts|29500}} |- style="text-align:right;" | [[ლაციო]] | {{Nts|174116}} | {{Nts|31100}} |- style="text-align:right;" | [[ლიგურია]] | {{Nts|44131}} | {{Nts|27400}} |- style="text-align:right;" | [[ლომბარდია]] | {{Nts|328222}} | {{Nts|33900}} |- style="text-align:right;" | [[მარკე]] | {{Nts|41680}} | {{Nts|26700}} |- style="text-align:right;" | [[მოლიზე]] | {{Nts|6508}} | {{Nts|20300}} |- style="text-align:right;" | [[პიემონტი]] | {{Nts|127014}} | {{Nts|28800}} |- style="text-align:right;" | [[სარდინია]] | {{Nts|33183}} | {{Nts|19900}} |- style="text-align:right;" | [[სიცილია]] | {{Nts|84538}} | {{Nts|16800}} |- style="text-align:right;" | [[ტოსკანა]] | {{Nts|106063}} | {{Nts|28700}} |- style="text-align:right;" | [[ტრენტინო-ალტო-ადიჯე]] | {{Nts|33162}} | {{Nts|32800}} |- style="text-align:right;" | [[უმბრია]] | {{Nts|21852}} | {{Nts|24600}} |- style="text-align:right;" | [[ვენეტო]] | {{Nts|149385}} | {{Nts|30700}} |} == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.istat.it/en/ იტალიის სტატისტიკის ეროვნული ინსტიტუტი] * [http://www.bancaditalia.it/rootcollection;internal&action=_setlanguage.action?LANGUAGE=en იტალიის ცენტრალური ბანკი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141022053503/http://www.bancaditalia.it/rootcollection%3Binternal%26action%3D_setlanguage.action?LANGUAGE=en |date=2014-10-22 }} * [http://www.sviluppoeconomico.gov.it/index.php იტალიის ეკონომიკის სამინისტრო] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111108235350/http://www.sviluppoeconomico.gov.it/index.php |date=2011-11-08 }} {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:იტალიის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] trn2t1c5qot1kwl7aa5iwe69rk3vye4 0 182357 4822731 4696059 2025-06-30T18:39:08Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822731 wikitext text/x-wiki [[File:Natural resources of Sweden.png|thumb|250px|შვედეთის ბუნებრივი რესურსების რუკა]] '''შვედეთის ეკონომიკა''' — მრავალფეროვანი და განვითარებული ეკონომიკური სისტემა, რომელიც უმთავრესად[[მრეწველობა]]ს და თანამედროვე ტექნოლოგიებს ეყრდნობა. [[შვედეთი]] განვითარებული ინდუსტრიული ქვეყანაა, რომელსაც აქვს ინტენსიური სოფლის მეურნეობა და ფართო საგარეო-ეკონომიკური კავშირები. [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს მოცულობით ($529,9 მილიარდი) მსოფლიოში 23-ე ადგილი უკავია. ერთ სულ მოსახლეზე მშპ $51 242-ს შეადგენს. ამ მაჩვენებლით შვედეთი მსოფლიოში მე-12 ადგილს იკავებს. შვედეთის სამუშაო ძალა 5,5 მილიონ ადამიანს შეადგენს. დასაქმებულთა 86% დასაქმებულია მომსახურების სფეროში, 12% [[მრეწველობა]]ში, 2% [[სოფლის მეურნეობა]]ში. მშპ-ის სტრუქტურაში წამყვანი როლი 65,4%-ით მომსახურების სექტორს უჭირავს. მრეწველობაზე მოდის მშპ-ის 33%, ხოლო სოფლის მეურნეობაზე 1,6%. შვედეთის ეკონომიკაში მაღალია სახელმწიფოს როლი. ესაა ექსპორტზე ორიენტირებული [[შერეული ეკონომიკა]]. 2014 წლის მონაცემებით სახელმწიფო ფლობს ეროვნული სიმდიდრის 24%-.ს<ref>[https://www.peoplespolicyproject.org/2018/11/08/public-wealth-in-the-us-and-nordic-countries/ Public Wealth in the US and Nordic Countries]</ref> სახელმწიფო ფლობს წილებს სატელეკომუნიკაციო კომპანია Telia Sonera-სა და საავიაციო კომპანია SAS ჯგუფში. მაღალია სახელმწიფოს დანახარჯები კვლევებსა და ტექნოლოგიურ განვითარებაში. ამ მხრივ ის მსოფლიოში პირველ ადგილს იყოფს ფინეთთან ერთად.<ref>{{cite web |url=http://www.nationmaster.com/graph/eco_gov_spe_in_res_and_dev-economy-government-spending-research-development |title=Government spending in research and development statistics – countries compared |publisher=NationMaster.com |date=1 აპრილი 2007 |accessdate=|archive-url=https://web.archive.org/web/20120930043550/http://www.nationmaster.com/graph/eco_gov_spe_in_res_and_dev-economy-government-spending-research-development |archive-date=30 სექტემბერი 2012 |url-status=live }}</ref>ასევე მნიშვნელოვან როლს ასრულებს უცხოური კაპიტალი. შვედეთში მოქმედებს მსოფლიო მნიშვნელობის ფირმები: სააბი, [[ვოლვო]], [[ერიქსონი]], ელექტროლუქსი და [[SKF]]. შვედეთს გააჩნია მაღალგანვითარებული და მუმდმივად მოდერნიზებადი ინფრასტრუქტურა. სამრეწველო ინფრასტრუქტურა კარგი მდგომარეობით, ხოლო პერსონალი დიდი პროფესიონალიზმითა და [[ინგლისური ენა|ინგლისური ენის]] კარგი ცოდნით გამოირჩევა. [[XX საუკუნე]]ში სამხედრო [[ნეიტრალიტეტი]]ს შენარჩუნებით შვედეთმა მოახერხა მოსახლეობის ცხოვრების დონის ამაღლება, რასაც მოწინავე ტეენოლოგიების განვითარებამაც შეუწყო ხელი. შედარებით მცირე როლი აქვს [[ტურიზმი|ტურიზმს]] (მშპ-ის 2,9%). შვედეთს ძირითადად, მეზობელი ქვყენების ტურისტები სტუმრობენ. ყველაზე მონახულებაად ქვეყნებს შორის შვედეთი მსოფლიოში 21-ე ადგილზეა. ==მრეწველობა== შვედეთის ეკონომიკის ბურჯად ხე-ტყის რესურსები, ჰიდროენერგია და რკინის მადანი მოიაზრება. მრეწველობა ორიენტირებულია საგარეო ვაჭრობაზე. რკინის მადნის მოპოვების ძირითადი ნაწილი თავმოყრილია ქვეყნის ჩრდილოეთ ნაწილში (კირუნა და ელივარე). იღებენ ასევე ფერად ლითონებსაც. მნიშვნელოვანი როლი გააჩნია [[მანქანათმშენებლობა]]ს. შვედეთი არის ავტომწარმოებელი კომპანია „[[ვოლვო]]ს“ სამშობლო, რომელსაც სათაო ოფისი [[გეტებორგი|გეტებორგში]] აქვს. განვითარებულია გემთმშენებლობა და ავიამშენებლობა. ხე-ტყის დამუშავების ძირითადი რეგიონებია ბოტნიის ყურისა და ვენერნის ტბის ჩრდილოეთი სანაპიროები. მრეწველობაში დასაქმებულია სამუშაო ძალის 12% და მასზე მოდის მშპ-ის 33%. ენერგომომარაგების წყაროებია ჰიდრორესურსები (44%) და ატომური ელსადგურები (47%). მოქმედებს სამი ატომური ელექტროსადგური ფორსმარკი, ოსკარსჰამნი და რინგჰალსი. 1973 წლის ნავთობკრიზისმა გააძლიერა შვედეთის მცდელობა, იყოს ენერგოდამოუკიდებელი. ==სოფლის მეურნეობა== სოფლის მეურნეობა გამოირჩევა ინტენსიურობით, მაღალი პროდუქტიულობითა და საქონლურობით, თუმცა, მიუხედავად ამისა, ის მცირე როლს თამაშობს ქვეყნის ეკონომიკაში. სოფლის მეურნეობა სამუშაო ძალის დასაქმების და მშპ-ში წილის მხრივ 2%-ის ფარგლებშია. სოფლის მეურნეობის წამყვანი დარგებია [[მეცხოველეობა]] და მერძევეობა. მემცენარეობაში წამყვანია საკვები კულტურების წარმოება. მოჰყავთ ქერი, შაქრის ჭარხალი, შვრია. მისდევენ [[თევზჭერა]]ს. ==ტრანსპორტი== {{მთავარი|ტრანსპორტი შვედეთში}} შვედეთში ტრანსპორტის ყველა სახეობაა წარმოდგენილი. განვითარებულია საავტომობილო, სარკინიგზო, საჰაერო და საზღვაო ტრანსპორტი. აეროპორტი ყველა მსხვილ ქალაქშია განლაგებული. ყველაზე დიდი აეროპორტია არლანდას აეროპორტი სტოკჰოლმში. სამხრეთ შვედეთში ასევე აქტიურად გამოიყენება [[კოპენჰაგენი]]ს აეროპორტი, რადგანაც კოპენჰაგენი [[ერესუნის ხიდი]]ს საავტომობილო და სარკინიგზო მიმოსვლით მარტივად უკავშირდება ქალაქ [[მალმე]]ს. შვედეთი რკინიგზით ასევე უკავშირდება ნორვეგიასა და ფინეთს. შვედეთს გააჩნია რამდენიმე მნიშვნელოვანი ნავსადგური, მათ შორის სტოკჰოლმი, [[ჰელსინგბორგი]], გეტებორგი და მალმე. საზღვაო მიმოსვლა არის გერმანიასთან, დანიასთან, ლატვიასთან, ლიეტუვასთან და პოლონეთთან. ქვეყანაში მოქმედი ერთადერთი მეტროპოლიტენია [[სტოკჰოლმის მეტროპოლიტენი]]. [[ტრამვაი]] დადის გეტებორგში, [[ნორჩეპინგი|ნორჩეპინგში]], სტოკჰოლმსა და [[ლუნდი|ლუნდში]]. უმსხვილესი გადამყვანია სახელმწიფო სამგზავრო კომპანია SJ AB. ==საგარეო ვაჭრობა== შვედეთის მთავარი სავაჭრო-ეკონომიკური პარტნიორები არიან [[გერმანია]], [[აშშ]], [[ნორვეგია]], [[გაერთიანებული სამეფო]], [[ნიდერლანდები]], [[დანია]] და [[ფინეთი]]. შვედეთი უმეტესად ვაჭრობს [[ევროკავშირი]]ს და ჩრდილოეთ ევროპის ქვყნებთან. სხვა ქვეყნებიდან მჭიდრო სავაჭრო ურთიერთობები აქვს მხოლოდ [[აშშ]]-სთან, ასევე, შედარებით ნაკლები მოცულობით — [[ჩინეთი|ჩინეთთან]]. 2017 წელს ექსპორტმა შეადგინა $169,7 მილიარდი, ხოლო იმპორტმა $154,8 მილიარდი. ძირითადი საექსპორტო საქონელია ავტომობილები, ფოლადი, რკინის მადანი, ქაღალდის პროდუქცია, ხე-ტყე, ქიმიური ნაწარმი, სამხედრო ნაწარმი. ძირითადი იმპორტული საქონელია [[ნავთობი]] და ნავთობპროდუქტები, ქიმიური ნაწარმი, საავტომობილო ძრავები, კვების პროდუქტები, ტანსაცმელი. ==რესურსები ინტერნეტში== * Malminen, J., ''Managing global finance: Choices and constraints in the Swedish financial crisis of 1992''. 2005. [https://web.archive.org/web/20160125070026/http://foi.se/Sok/Sammanfattningssida/?rNo=FOI-R--1797--SE] *[http://www.oecd.org/sweden/ OECD's Sweden country Web site] and [http://www.oecd.org/eco/surveys/sweden/ OECD Economic Survey of Sweden]{{Dead link|date=სექტემბერი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} *[http://www.riksbank.com/ Sveriges Riksbank (Swedish Central Bank)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051130105054/http://www.riksbank.com/ |date=2005-11-30 }} *[http://wits.worldbank.org/CountryProfile/Country/SWE/Year/2012/Summary World Bank Summary Trade Statistics Sweden] *[http://www.bankssweden.com Banks in Sweden: useful information about the financial institutions in the country] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:შვედეთის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] a6l20m04a7js9c0ibogze7pu4xibm5b 4822732 4822731 2025-06-30T18:39:26Z Jaba1977 3604 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4822732 wikitext text/x-wiki [[File:Natural resources of Sweden.png|thumb|250px|შვედეთის ბუნებრივი რესურსების რუკა]] '''შვედეთის ეკონომიკა''' — მრავალფეროვანი და განვითარებული ეკონომიკური სისტემა, რომელიც უმთავრესად[[მრეწველობა]]ს და თანამედროვე ტექნოლოგიებს ეყრდნობა. [[შვედეთი]] განვითარებული ინდუსტრიული ქვეყანაა, რომელსაც აქვს ინტენსიური სოფლის მეურნეობა და ფართო საგარეო-ეკონომიკური კავშირები. [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს მოცულობით ($529,9 მილიარდი) მსოფლიოში 23-ე ადგილი უკავია. ერთ სულ მოსახლეზე მშპ $51 242-ს შეადგენს. ამ მაჩვენებლით შვედეთი მსოფლიოში მე-12 ადგილს იკავებს. შვედეთის სამუშაო ძალა 5,5 მილიონ ადამიანს შეადგენს. დასაქმებულთა 86% დასაქმებულია მომსახურების სფეროში, 12% [[მრეწველობა]]ში, 2% [[სოფლის მეურნეობა]]ში. მშპ-ის სტრუქტურაში წამყვანი როლი 65,4%-ით მომსახურების სექტორს უჭირავს. მრეწველობაზე მოდის მშპ-ის 33%, ხოლო სოფლის მეურნეობაზე 1,6%. შვედეთის ეკონომიკაში მაღალია სახელმწიფოს როლი. ესაა ექსპორტზე ორიენტირებული [[შერეული ეკონომიკა]]. 2014 წლის მონაცემებით სახელმწიფო ფლობს ეროვნული სიმდიდრის 24%-.ს<ref>[https://www.peoplespolicyproject.org/2018/11/08/public-wealth-in-the-us-and-nordic-countries/ Public Wealth in the US and Nordic Countries]</ref> სახელმწიფო ფლობს წილებს სატელეკომუნიკაციო კომპანია Telia Sonera-სა და საავიაციო კომპანია SAS ჯგუფში. მაღალია სახელმწიფოს დანახარჯები კვლევებსა და ტექნოლოგიურ განვითარებაში. ამ მხრივ ის მსოფლიოში პირველ ადგილს იყოფს ფინეთთან ერთად.<ref>{{cite web |url=http://www.nationmaster.com/graph/eco_gov_spe_in_res_and_dev-economy-government-spending-research-development |title=Government spending in research and development statistics – countries compared |publisher=NationMaster.com |date=1 აპრილი 2007 |accessdate=|archive-url=https://web.archive.org/web/20120930043550/http://www.nationmaster.com/graph/eco_gov_spe_in_res_and_dev-economy-government-spending-research-development |archive-date=30 სექტემბერი 2012 |url-status=live }}</ref>ასევე მნიშვნელოვან როლს ასრულებს უცხოური კაპიტალი. შვედეთში მოქმედებს მსოფლიო მნიშვნელობის ფირმები: სააბი, [[ვოლვო]], [[ერიქსონი]], ელექტროლუქსი და [[SKF]]. შვედეთს გააჩნია მაღალგანვითარებული და მუმდმივად მოდერნიზებადი ინფრასტრუქტურა. სამრეწველო ინფრასტრუქტურა კარგი მდგომარეობით, ხოლო პერსონალი დიდი პროფესიონალიზმითა და [[ინგლისური ენა|ინგლისური ენის]] კარგი ცოდნით გამოირჩევა. [[XX საუკუნე]]ში სამხედრო [[ნეიტრალიტეტი]]ს შენარჩუნებით შვედეთმა მოახერხა მოსახლეობის ცხოვრების დონის ამაღლება, რასაც მოწინავე ტეენოლოგიების განვითარებამაც შეუწყო ხელი. შედარებით მცირე როლი აქვს [[ტურიზმი|ტურიზმს]] (მშპ-ის 2,9%). შვედეთს ძირითადად, მეზობელი ქვყენების ტურისტები სტუმრობენ. ყველაზე მონახულებაად ქვეყნებს შორის შვედეთი მსოფლიოში 21-ე ადგილზეა. ==მრეწველობა== შვედეთის ეკონომიკის ბურჯად ხე-ტყის რესურსები, ჰიდროენერგია და რკინის მადანი მოიაზრება. მრეწველობა ორიენტირებულია საგარეო ვაჭრობაზე. რკინის მადნის მოპოვების ძირითადი ნაწილი თავმოყრილია ქვეყნის ჩრდილოეთ ნაწილში (კირუნა და ელივარე). იღებენ ასევე ფერად ლითონებსაც. მნიშვნელოვანი როლი გააჩნია [[მანქანათმშენებლობა]]ს. შვედეთი არის ავტომწარმოებელი კომპანია „[[ვოლვო]]ს“ სამშობლო, რომელსაც სათაო ოფისი [[გეტებორგი|გეტებორგში]] აქვს. განვითარებულია გემთმშენებლობა და ავიამშენებლობა. ხე-ტყის დამუშავების ძირითადი რეგიონებია ბოტნიის ყურისა და ვენერნის ტბის ჩრდილოეთი სანაპიროები. მრეწველობაში დასაქმებულია სამუშაო ძალის 12% და მასზე მოდის მშპ-ის 33%. ენერგომომარაგების წყაროებია ჰიდრორესურსები (44%) და ატომური ელსადგურები (47%). მოქმედებს სამი ატომური ელექტროსადგური ფორსმარკი, ოსკარსჰამნი და რინგჰალსი. 1973 წლის ნავთობკრიზისმა გააძლიერა შვედეთის მცდელობა, იყოს ენერგოდამოუკიდებელი. ==სოფლის მეურნეობა== სოფლის მეურნეობა გამოირჩევა ინტენსიურობით, მაღალი პროდუქტიულობითა და საქონლურობით, თუმცა, მიუხედავად ამისა, ის მცირე როლს თამაშობს ქვეყნის ეკონომიკაში. სოფლის მეურნეობა სამუშაო ძალის დასაქმების და მშპ-ში წილის მხრივ 2%-ის ფარგლებშია. სოფლის მეურნეობის წამყვანი დარგებია [[მეცხოველეობა]] და მერძევეობა. მემცენარეობაში წამყვანია საკვები კულტურების წარმოება. მოჰყავთ ქერი, შაქრის ჭარხალი, შვრია. მისდევენ [[თევზჭერა]]ს. ==ტრანსპორტი== {{მთავარი|ტრანსპორტი შვედეთში}} შვედეთში ტრანსპორტის ყველა სახეობაა წარმოდგენილი. განვითარებულია საავტომობილო, სარკინიგზო, საჰაერო და საზღვაო ტრანსპორტი. აეროპორტი ყველა მსხვილ ქალაქშია განლაგებული. ყველაზე დიდი აეროპორტია არლანდას აეროპორტი სტოკჰოლმში. სამხრეთ შვედეთში ასევე აქტიურად გამოიყენება [[კოპენჰაგენი]]ს აეროპორტი, რადგანაც კოპენჰაგენი [[ერესუნის ხიდი]]ს საავტომობილო და სარკინიგზო მიმოსვლით მარტივად უკავშირდება ქალაქ [[მალმე]]ს. შვედეთი რკინიგზით ასევე უკავშირდება ნორვეგიასა და ფინეთს. შვედეთს გააჩნია რამდენიმე მნიშვნელოვანი ნავსადგური, მათ შორის სტოკჰოლმი, [[ჰელსინგბორგი]], გეტებორგი და მალმე. საზღვაო მიმოსვლა არის გერმანიასთან, დანიასთან, ლატვიასთან, ლიეტუვასთან და პოლონეთთან. ქვეყანაში მოქმედი ერთადერთი მეტროპოლიტენია [[სტოკჰოლმის მეტროპოლიტენი]]. [[ტრამვაი]] დადის გეტებორგში, [[ნორჩეპინგი|ნორჩეპინგში]], სტოკჰოლმსა და [[ლუნდი|ლუნდში]]. უმსხვილესი გადამყვანია სახელმწიფო სამგზავრო კომპანია SJ AB. ==საგარეო ვაჭრობა== შვედეთის მთავარი სავაჭრო-ეკონომიკური პარტნიორები არიან [[გერმანია]], [[აშშ]], [[ნორვეგია]], [[გაერთიანებული სამეფო]], [[ნიდერლანდები]], [[დანია]] და [[ფინეთი]]. შვედეთი უმეტესად ვაჭრობს [[ევროკავშირი]]ს და ჩრდილოეთ ევროპის ქვყნებთან. სხვა ქვეყნებიდან მჭიდრო სავაჭრო ურთიერთობები აქვს მხოლოდ [[აშშ]]-სთან, ასევე, შედარებით ნაკლები მოცულობით — [[ჩინეთი|ჩინეთთან]]. 2017 წელს ექსპორტმა შეადგინა $169,7 მილიარდი, ხოლო იმპორტმა $154,8 მილიარდი. ძირითადი საექსპორტო საქონელია ავტომობილები, ფოლადი, რკინის მადანი, ქაღალდის პროდუქცია, ხე-ტყე, ქიმიური ნაწარმი, სამხედრო ნაწარმი. ძირითადი იმპორტული საქონელია [[ნავთობი]] და ნავთობპროდუქტები, ქიმიური ნაწარმი, საავტომობილო ძრავები, კვების პროდუქტები, ტანსაცმელი. ==რესურსები ინტერნეტში== * Malminen, J., ''Managing global finance: Choices and constraints in the Swedish financial crisis of 1992''. 2005. [https://web.archive.org/web/20160125070026/http://foi.se/Sok/Sammanfattningssida/?rNo=FOI-R--1797--SE] *[http://www.riksbank.com/ Sveriges Riksbank (Swedish Central Bank)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051130105054/http://www.riksbank.com/ |date=2005-11-30 }} *[http://wits.worldbank.org/CountryProfile/Country/SWE/Year/2012/Summary World Bank Summary Trade Statistics Sweden] *[http://www.bankssweden.com Banks in Sweden: useful information about the financial institutions in the country] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:შვედეთის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] jmx22ty6ye7enp8xbqbmred0h8pywwt 14 185652 4822801 4131628 2025-06-30T19:33:00Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822801 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Economy of the United Arab Emirates}} [[კატეგორია:არაბთა გაერთიანებული საამიროები|ეკონომიკა]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|არაბთა გაერთიანებული საამიროები]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] 65iunbpgjcl6qd6opiicqrnin8mmo7f 0 185803 4822715 4418844 2025-06-30T18:36:11Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822715 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:GDP per capita big four Western Europe.PNG|მინი|[[მშპ]] ნომინალური [[დასავლეთი ევროპა|დასავლეთ ევროპის]] ქვეყნებისთვის<ref>{{cite web |url=http://stats.oecd.org/wbos/default.aspx?datasetcode=SNA_TABLE1 |title=Gross domestic product |publisher=OECD|date=2011-02-17|accessdate=2011-02-11}}</ref>]] '''გერმანიის ეკონომიკა''' — ეკონომიკურად გერმანია უმძლავრესი სახელმწიფოა ევროპაში. [[2009]] წლის მონაცემებით [[მშპ]] ს (ნომინალური) საერთო მოცულობით გერმანია მეოთხე ადგილს იკავებს და მეხუთე ადგილს მშპ ს ([[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი|ppp]])[[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი]]ს გაანგარიშებით. გარდა ამისა გერმანია ერთ-ერთი ლიდერია ექსპორტის მიხედვით. ცხოვრების დონის მიხედვით გერმანია მე-10-ე ადგილზეა მსოფლიოში. * გერმანიის წილი მსოფლიო მშპ ში - 3,968 % * გერმანიის წილი [[ევროკავშირი]]ს მშპ ში - თითქმის 30% * მშპ ერთ სულ მოსახლეზე - დაახლოებით 35 ათასი დოლარი * სახელმწიფო ბიუჯეტის დეფიციტი [[2006]] წლისთვის - 1,7% * სახელმწიფო ხარჯები გერმანიაში შეადგენს ქვეყნის მშპ ს 50% * მცირე და საშუალო ბიზნესზე მოდის დასაქმებულთა 70% და წარმოებული მშპ ს 57% * მშპ ში მრეწველობაზე მოდის -38%, სოფლის მეურნეობაზე - 2%, მომსახურების სფეროზე - 60% * ჩრდილოვანი ეკონომიკის სექტორი მშპ ს დაახლოებით 15% ს შეადგენს. ოფიციალური მონაცემებით [[2011]] წელს უმუშევართა საშუალო რაოდენობამ 3 მილიონს მიაღწია (7% გერმანიის შრომისუნარიანი მოსახლეობიდან) == მრეწველობა == გერმანია ინდუსტრიულად განვითარებული ქვეყანაა. [[მრეწველობა|მრეწველობის]] ძირითადი დარგებია [[მანქანათმშენებლობა]], ელექტროტექნიკური, ქიმიური, [[ავტომობილი|ავტომობილებისა]] და გემების წარმოება. გერმანიას არ გააჩნია [[სასარგებლო წიაღისეული]]ს რაიმე მნიშვნელოვანი მარაგი. იშვიათი გამონაკლისია [[ქვანახშირი]]. ამიტომ მისი ეკონომიკა კონცენტრირებულია მრეწველობასა და მომსახურების სფეროზე. == სოფლის მეურნეობა == გერმანიას განვითარებული სოფლის მეურნეობა გააჩნია. სოფლის მეურნეობის მიერ მოწოდებული პროდუქციის 70% ს იძლევა მეცხოველეობა, რომლის მოთხოვნასაც მისადაგებულია მემცენარეობა: ფართობებზე მოყვანილი კულტურები რომელსაც იყენებენ ცხოველთა გამოსაკვებად აღემატება კულტურებს რომელსაც ადამიანი მოიხმარს საკვებად. გერმანია უმთავრესად პატარა ოჯახური ფერმების ქვეყანაა. [[1994]]-[[1997]] წლებში სასოფლოსამეურნეო საწარმოების წილი რომლებსაც გააჩნდათ 50 [[ჰექტარი|ჰექტარზე]] მეტი ფართობი გაიზარდა 11,9 დან 14%-მდე. დიდი ფერმები უმეტესწილად განთავსებულია გერმანიის ცენტრალურ და სამხრეთ რაიონებში. ამავე დროს მოხდა სოფლის მეურნეობაში დასაქმებულთა მკვეთრი შემცირება, 24% დან (1950 წ,) 2,4% მდე (1997 წ.). ევროკავშირში მარცვლეულის წარმოების 1/5 გერმანიაზე მოდის. ყველაზე მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია [[ქერი]]ს წარმოებას. გერმანიას მოყავს სხვადასხვა სახეობის ქერი რომელსაც იყენებს ცხოველთა საკვებად და ასევე [[ლუდი]]ს წარმოებისთვის რომელიც ითვლება გერმანიის ნაციონალურ სასმელად (მოხმარება ერთ სულ მოსახლეზე - დაახლოებით 145 [[ლიტრი|ლ.]] წელიწადში). მესაქონლეობა - გერმანიის მეცხოველეობის ძირითადი დარგია ის სოფლის მეურნეობის მთელი შექმნილი პროდუქციის 2/5 ს შეადგენს ამასთან ძირითადი ნაწილი მოდის რძეზე (დაახლოებით 1/4). მეორე ადგილზეა მეღორეობა. ქვეყნის შიდა მოთხოვნის დაკმაყოფილება რძეზე და საქონლის ხორცზე სისტემატურად აჭარბებს 100% ს, მაგრამ ღორის ხორცზე მოთხოვნის დაკმაყოფილაბა მხოლოდ 4/5 შეუძლია. სოფლისმეურნეობის წარმოების მოცულობით, მარცვლეულის წარმოებითა და მეცხოველეობის პროდუქციით გერმანია ჩამორჩება მხოლოდ [[საფრანგეთი|საფრანგეთს]], ხოლო რძის წარმოებით პირველ ადგილზეა ევროკავშირში. == ტრანსპორტი == გერმანიის სატრანპორტო სიტემის მთავარი მიმართულებაა რკინიგზა, რომელსაც წელიწადში 2 მილიარდი მგზავრი გადაჰყავს. მისი საერთო სიგრძე 39 ათას კილომეტრს აღემატება. რკინიგზის ზოგიერთი ხაზი განკუთვნილია მაღალსიჩქარიანი მატარებლებისათვის. [[2003]] წლის დასაწყისში გერმანიაში დარეგისტრირებული იყო 53 მილიონი ავტომობილი (მათ შორის მსუბუქი). ყველა კლასის სამანქანო გზის საერთო სიგრძე 230 [[კილომეტრი|კილომეტრს]] აღემატება, [[ავტობანი]] - 12 ათას კილომეტრს. გერმანიის სავაჭრო [[ფლოტი]] 2200 თანამედროვე საზღვაო ხომალდს ითვლის. == ენერგეტიკა == ენერგიის მოხმარებით გერმანია მეხუთე ადგილზეა მსოფლიოში. [[2002]] წელს გერმანია იყო ელექტროენერგიის ყველაზე მსხვილი მომხმარებელი 512,9 [[ტერავატ/საათი]]. სახელმწიფო პოლიტიკა მიმართულია განახლებადი ენერგიის წარმოების გაზრდით დაზოგოს და შეინარჩუნოს განუახლებელი ენერგიის წყაროები. ასევე ვითარდება ენერგოდამზოგავი ტექნოლოგიები. გერმანიის მთავრობა ვარაუდობს რომ 2050 წლისთვის ელექტროენეგიის მოთხოვნის ნახევარის დაკმაყოფილებას განახლებადი წყაროებიდან შეძლებს. [[2009]] წლის მონაცემებით გერმანიის მოთხოვნას ელექტრო ენერგიაზე სტრუქტურულად აკმაყოფილებდა ელექტრომატარებლების შემდეგი სახეები: [[მურა ნახშირი]] (24,6%), [[ბირთვული ენერგია]] (22,6%), [[ქვანახშირი]] (18,3%), ენერგიის განახლებადი წყაროები (15%) და [[აირი]] (12,9%) [[2000]] წელს მთავრობამ განაცხადა რომ 2021 წლისთვის დახურავს ყველა არსებულ ატომურ ელექტრო სადგურს. [[2010]] წელს მთავრობამ უარი თქვა გეგმაზე 2021 წლისთვის ატომური ელექტრო სადგურების დახურვასთან დაკავშირებით და გაუგრძელა მუშაობა მათ 2030 წლამდე. == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.oecd.org/germany/ OECD's Germany country Web site] and [http://www.oecd.org/eco/surveys/germany/ OECD Economic Survey of Germany] * [http://www.destatis.de/e_home.htm Federal Statistical Office Germany] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070609145257/http://www.destatis.de/e_home.htm |date=2007-06-09 }} * [http://www.spiegel.de/fotostrecke/fotostrecke-61752.html Looking for Skilled Labor in Eastern Germany] - slideshow by ''[[Der Spiegel]]'' * [http://web.archive.org/*/http://europa.eu.int/comm/economy_finance/publications/economic_papers/2002/ecp170en.pdf Germany’s growth performance in the 1990s - Published by the European Commission] == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:გერმანიის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] d3nntdtwv7el74igruzcem6jnnxnwa6 14 186691 4822824 4131618 2025-06-30T19:37:07Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822824 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Economy of Kyrgyzstan}} [[კატეგორია:ყირგიზეთი|ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|ყირგიზეთი]] e5i05vmje95o4nnv1p6gd5b8c94lpuf 14 186920 4822808 4131614 2025-06-30T19:34:13Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822808 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Economy of Iran}} [[კატეგორია:ირანი|ეკონომიკა]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|ირანი]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] lkfd0jfnkka26jzze7c6kble5xzxu9s 14 187232 4822802 4131611 2025-06-30T19:33:07Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822802 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Economy of Egypt}} [[კატეგორია:ეგვიპტე|ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აფრიკის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|ეგვიპტე]] tkvmtxbhj0buujcktzotxf93wxk77dl 0 187825 4822709 4672330 2025-06-30T18:35:30Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822709 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეკონომიკა |ქვეყანა = ავსტრია |სურათი = Vienna Skyline.jpg |სიგანე = 310px |წარწერა = ვენა ― ავსტრიის ფინანსური ცენტრი |ვალუტა = [[ევრო]] (EUR, €) |წელი = [[კალენდარული წელი]] |ორგანიზაციები = [[ევროპის კავშირი]]<br > [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია]]<br > [[ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცია]] |ადგილი = 33 (ნომინალური, 2022)<br > 43 (მუპ, 2022) |მშპ = {{increase}} 479 მლრდ $ (ნომინალური, 2022)<ref name="IMFWEOAT">{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/April|title=World Economic Outlook Database, April 2022|date=April 2022|website=IMF.org|publisher=[[International Monetary Fund]]|access-date=April 19, 2022}}</ref><br > 582 მლრდ ([[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი|მუპ]], 2022)<ref name="IMFWEOAT"/> |ზრდა = 2.4% (2018) 1.6% (2019)<br >−6.7% (2020e) 4.6% (2021e)<ref name="IMFWEOAT"/> |ერთ სულზე = 53 320 $ (ნომინალური, 2022) <br > 64 750 $ (მუპ, 2022)<ref name="IMFWEOAT"/> |სექტორი = [[ეკონომიკის პირველადი სექტორი|სოფლის მეურნეობა]]: 1.3%<br > [[ეკონომიკის მეორადი სექტორი|მრეწველობა]]: 28.4%<br > [[ეკონომიკის მესამეული სექტორი|მომსახურება]]: 70.3% (2017)<ref name="CIAWFAU">{{cite web |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/austria/ |title=The World Factbook |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |website=CIA.gov |access-date=25 March 2019}}</ref> |ინფლაცია = 1.2% (2020)<ref name="IMFWEOAT"/><br > 1.5% (2019)<ref name="IMFWEOAT"/><br > 2.1% (2018)<ref name="IMFWEOAT"/> |სიღარიბე = {{decreasePositive}} 16.9%<ref>{{cite web |url=https://ec.europa.eu/eurostat/tgm/refreshTableAction.do?tab=table&plugin=1&pcode=t2020_50&language=en |title=People at risk of poverty or social exclusion |publisher=[[Eurostat]] |website=ec.europa.eu |access-date=19 June 2020}}</ref> |gini = {{increaseNegative}} 27.5 (2019, Eurostat)<ref>{{cite web |url=https://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tessi190&plugin=1 |title=Gini coefficient of equivalised disposable income - EU-SILC survey |publisher=[[Eurostat]] |website=ec.europa.eu |access-date=19 June 2020}}</ref> |მუშახელი = 4 559 603 (2019)<ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SL.TLF.TOTL.IN?locations=AT&most_recent_value_desc=true |title=Labor force, total - Austria |publisher=[[World Bank]] |website=data.worldbank.org |access-date=1 November 2019}}</ref><br> 76.2% დასაქმებული (სამიზნე: 77%, 2018)<ref>{{cite web |url=https://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=t2020_10&plugin=1 |title=Employment rate by sex, age group 20-64 |publisher=[[Eurostat]] |website=ec.europa.eu/eurostat |access-date=19 June 2019}}</ref> |პროფესია = [[ეკონომიკის პირველადი სექტორი|სოფლის მეურნეობა]]: 0.7%<br > [[ეკონომიკის მეორადი სექტორი|მრეწველობა]]: 25.2%<br > [[ეკონომიკის მესამეული სექტორი|მომსახურება]]: 74.1% (2017)<ref name="CIAWFAU"/> |უმუშევრობა = {{decreasePositive}} 5% (აგვისტო, 2020)<ref>{{cite web |url=https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=une_rt_m&lang=en |title=Unemployment by sex and age - monthly average |publisher=[[Eurostat]] |website=appsso.eurostat.ec.europa.eu |access-date=4 October 2020}}</ref> |მრეწველობა = მშენებლობა, მანქანა-დანადგარები, ავტომობილები და ნაწილები, სურსათი, ლითონები, ქიმიური პროდუქტები, ელექტრონიკა, ტურიზმი, ხე-ტყე და ქაღალდი |ექსპორტი = |საქონლის ექსპორტი = |ექსპორტ-პარტნიორები = |იმპორტი = |საქონლის იმპორტი = |იმპორტ-პარტნიორები = |შიდა ვალი = |დავალიანებები = |შემოსავალი = |გასავალი = |დახმარება = |კრედიტი = |cianame = |მართლწერა = }} '''ავსტრიის ეკონომიკა''' განვითარებული სოციალური საბაზრო ეკონომიკაა. [[ავსტრია]] მსოფლიოში მე-14 უმდიდრესი სახელმწიფოა ერთ სულ მოსხლეზე [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს მიხედვით.<ref name=imf2>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/01/weodata/weorept.aspx?sy=2006&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=122&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=60&pr.y=5 |title=Austria|publisher=International Monetary Fund|access-date=22 April 2009}}</ref> 1980-იან წლებამდე ავსტრიის უდიდესი სამრეწველო ფირმები ნაციონალიზებული ჰქონდათ, თუმცა ბოლო წლებში პრივატიზაციის შემდეგ სახელმწიფოს საკუთრებაში არსებული ჰოლდინგების რიცხვი სხვა ევროპული სახელმწიფოების ეკონომიკის შესაბამისად შემცირდა. ავსტრიაში ძლიერია პროფესიული კავშირების მოძრაობა, რომელსაც დიდი გავლენა აქვს შრომის პოლიტიკაზე. მაღალგანვითარებულ მრეწველობასთან ერთად ეროვნული ეკონომიკის ყველაზე მნიშვნელოვანი სექტორი საერთაშორისო ტურიზმია. 1992-2017 წლებში ავსტრიის საშუალო მთლიანი შიდა პროდუქტი მე-13 ადგილზეა ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების სახელმწიფოებს შორის. ავსტრიაში მოსახლეობის საშუალოდ 1.37%-იანი ზრდაც მნიშვნელოვანი ფაქტორია. ისტორიულად ავსტრიის მთავარი სავაჭრო პარტნიორი [[გერმანია]]ა, რის გამოც ავსტრიის ეკონომიკა მოწყვლადია [[გერმანიის ეკონომიკა|გერმანიის ეკონომიკის]] სწრაფი ცვლილებებისადმი. ამასთან, მას შემდეგ, რაც ავსტრია [[ევროპის კავშირი|ევროპის კავშირში]] გაწევრიანდა, კავშირის წევრ სახელმწიფოებთან უფრო ახლო კავშირები დაამყარა, რაც გერმანიაე მის ეკონომიკურ დამოკიდებულებას ამცირებს. ევროპის კავშირში გაწევრიანებამ ქვეყანაში უცხოელი ტურისტების ნაკადის ზრდასაც შეუწყო ხელი. ავსტრიის მთლიანი შიდა პროდუქტი [[2006]] წელს 3.3%-ით გაიზარდა. [[2004]] წელს ავსტრია მეოთხე უმდიდრესი სახელმწიფო იყო ევროპის კავშირში. მთლიანი შიდა პროდუქტი ერთ სულ მოსახლეზე დაახლოებით 27 666 ევროს უტოლდებოდა. ამ პერიოდში სიაში [[ლუქსემბურგი]], [[ირლანდიის რესპუბლიკა]] და [[ნიდერლანდები]] ლიდერობდნენ.<ref name="epp.eurostat.ec.europa.eu">[http://epp.eurostat.ec.europa.eu/pls/portal/docs/PAGE/PGP_PRD_CAT_PREREL/PGE_CAT_PREREL_YEAR_2007/PGE_CAT_PREREL_YEAR_2007_MONTH_02/1-19022007-EN-AP.PDF Regional GDP per inhabitant in the EU27] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090326210729/http://epp.eurostat.ec.europa.eu/pls/portal/docs/PAGE/PGP_PRD_CAT_PREREL/PGE_CAT_PREREL_YEAR_2007/PGE_CAT_PREREL_YEAR_2007_MONTH_02/1-19022007-EN-AP.PDF |date=26 March 2009 }}, provided by Eurostat</ref> [[2002]]-[[2006]] წლებში ავსტრიის ეკონომიკა სტაბილურად იზრდებოდა და 1-3.3%-ს შორის მერყეობდა.<ref>[http://www.oenb.at/isaweb/report.do?&lang=EN&report=7.7 Real GDP Growth3 – Expenditure Side], provided by the Austrian National Bank</ref> [[2013]] წელს მშპ-ის ზრდის მაჩვენებელი 0%-ს გაუტოლდა. [[2016]] წლისთვის ზრდის მაჩვენებელი 1.5%-მდე ავიდა.<ref>{{Cite web|url=http://wko.at/statistik/eu/europa-wirtschaftswachstum.pdf|title=GDP Growth in Austria|last=Austrian Economic Chamber|date=July 2018|access-date=14 August 2018}}</ref> ==სექტორები== {{მთავარი სტატია|სოფლის მეურნეობა ავსტრიაში}}{{მთავარი სტატია|ავსტრიის ტურიზმი}} ავსტრიული ფერმები, დასავლეთ ევროპული მთიანი ქვეყნების მსგავსად, პატარა და დანაწევრებულია, წარმოება კი შედარებით ძვირია. [[1995]] წელს ევროპის კავშირში გაწევრიანების შემდეგ ავსტრიის სოფლის მეურნეობის სექტორში მნიშვნელოვანი რეფორმა გატარდა ევროპის კავშირის საერთო სასოფლო-სამეურნეო პოლიტიკის შესაბამისად. მიუხედავად იმისა, რომ ავსტრიელი ფერმერები სურსათზე შიდა მოთხოვნის 80%-ს აკმაყოფილებენ, სოფლის მეურნეობის წილი მთლიან შიდა პროდუქტში 1950 წლიდან 3%-ზე ნაკლებია. ავსტრიის მშპ-ის უდიდესი ნაწილი მომსახურების სექტორზე მოდის. ქვეყნის საფინანსო ცენტრის ფუნქციას [[ვენა]] ასრულებს. დედაქალაქის იურიდიული ფირმები და ბანკები ევროპის კავშირის წევრი სახელმწიფოების წამყვან კორპორაციებს შორის არიან. ავსტრიის ეკონომიკისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია [[ტურიზმი]], რომელიც ქვეყნის მშპ-ის დაახლოებით 10%-ს შეადგენს.<ref>{{cite web | title = Trade and Industry in Austria, Exports, Tourism | url = http://www.austria.info/xxl/_site/uk/_area/417080/_subArea/417098/home.html | publisher = austria.info | year = 2007 | access-date =20 December 2007 |archive-url = https://web.archive.org/web/20071127125951/http://www.austria.info/xxl/_site/uk/_area/417080/_subArea/417098/home.html |archive-date = 27 November 2007}}</ref> [[2018]] წელს ავსტრიაში აწარმოეს: * 2.3 მილიონი ტონა [[შაქრის ჭარხალი]]; * 2.1 მილიონი ტონა [[სიმინდი]]; * 1.3 მილიონი ტონა [[ხორბალი]]; * 697 ათასი ტონა [[კარტოფილი]]; * 695 ათასი ტონა [[ქერი]]; * 387 ათასი ტონა [[ვაშლი]]; * 367 ათასი ტონა [[ყურძენი]]; * 278 ათასი ტონა [[ტრიტიკალე]]; * 184 ათასი ტონა სიო; * 177 ათასი ტონა [[შვრია]] (მე-12 უმსხვილესი მწარმოებელი მსოფლიოში); * 132 ათასი ტონა ხახვი; * 120 ათასი ტონა [[რაფსი]]; * 111 ათასი ტონა [[მსხალი]]; და სხვა სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტები მცირე მოცულობით.<ref> [http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC/ Austria production in 2018, by FAO] </ref> ==სტატისტიკა== ქვემოთ მოცემულ ცხრილში [[1980]]-[[2018]] წლებში ავსტრიის მთავარი ეკონომიკური ინდიკატორებია წარმოდგენილი. 2%-ზე დაბალი ინფლაციის მაჩვენებლები გამწვანებულია.<ref>{{cite web|title=Report for Selected Countries and Subjects|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=64&pr.y=6&sy=1980&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=122&s=NGDP_RPCH,NGDP,NGDPPC,PCPIPCH,LUR,GGXWDG_NGDP&grp=0&a=|access-date=2018-09-01|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=70&pr.y=6&sy=1980&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=122&s=NGDP_RPCH,NGDP,NGDPPC,PCPIPCH,LUR,GGXWDG_NGDP&grp=0&a=|title=Report for Selected Countries and Subjects|website=www.imf.org|access-date=2019-04-12}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center;" !წელი !მშპ<br /><small>(მლრდ ევრო)</small> !მშპ ერთ სულ მოსახლეზე<br /><small href="Paris">(ევრო)</small> !მშპ-ის ზრდა<br /><small>(რეალური)</small> !ინფლაცია<br /><small>(%)</small> !უმუშევრობა <br /><small>(%)</small> !სამთავრობო ვალი<br /><small>(მშპ-ის %)</small> |- |1980 |76.0 |10.076 |{{Increase}}2.3% |{{increaseNegative}}6.3% |1.6% |n/a |- |1981 |{{Increase}}80.9 |{{Increase}}10,705 |{{Decrease}}−0.1% |{{increaseNegative}}6.8% |{{increaseNegative}}2.2% |n/a |- |1982 |{{Increase}}86.3 |{{Increase}}11,477 |{{Increase}}1.9% |{{increaseNegative}}5.4% |{{increaseNegative}}3.1% |n/a |- |1983 |{{Increase}}92.5 |{{Increase}}12,266 |{{Increase}}2.8% |{{increaseNegative}}3.3% |{{increaseNegative}}3.7% |n/a |- |1984 |{{Increase}}97.1 |{{Increase}}12,875 |{{Increase}}0.3% |{{increaseNegative}}5.7% |{{increaseNegative}}3.8% |n/a |- |1985 |{{Increase}}102.4 |{{Increase}}13,561 |{{Increase}}2.2% |{{increaseNegative}}3.2% |{{decreasePositive}}3.6% |n/a |- |1986 |{{Increase}}107.6 |{{Increase}}14,240 |{{Increase}}2.3% |{{Increase}}1.7% |{{decreasePositive}}3.1% |n/a |- |1987 |{{Increase}}111.7 |{{Increase}}14,765 |{{Increase}}1.7% |{{Increase}}1.4% |{{increaseNegative}}3.8% |n/a |- |1988 |{{Increase}}119.6 |{{Increase}}15,789 |{{Increase}}1.0% |{{Increase}}1.9% |{{decreasePositive}}2.7% |57.5% |- |1989 |{{Increase}}128.0 |{{Increase}}16,849 |{{Increase}}3.9% |{{increaseNegative}}2.2% |{{decreasePositive}}2.3% |{{decreasePositive}}56.3% |- |1990 |{{Increase}}137.5 |{{Increase}}17,989 |{{Increase}}4.3% |{{increaseNegative}}2.8% |{{increaseNegative}}2.7% |{{decreasePositive}}55.9% |- |1991 |{{Increase}}147.4 |{{Increase}}19,121 |{{Increase}}3.4% |{{increaseNegative}}3.1% |{{increaseNegative}}3.2% |{{increaseNegative}}56.1% |- |1992 |{{Increase}}155,8 |{{Increase}}19.972 |{{Increase}}2,0% |{{increaseNegative}}3,4% |{{increaseNegative}}3,3% |{{decreasePositive}}56,0% |- |1993 |{{Increase}}160.9 |{{Increase}}20,412 |{{Increase}}0.5% |{{increaseNegative}}3.2% |{{increaseNegative}}4.0% |{{increaseNegative}}60.6% |- |1994 |{{Increase}}168.9 |{{Increase}}21,305 |{{Increase}}2.4% |{{increaseNegative}}2.7% |{{decreasePositive}}3.9% |{{increaseNegative}}63.7% |- |1995 |{{Increase}}176.6 |{{Increase}}22,216 |{{Increase}}2.7% |{{Increase}}1.6% |{{increaseNegative}}4.2% |{{increaseNegative}}67.9% |- |1996 |{{Increase}}182.5 |{{Increase}}22,935 |{{Increase}}2.4% |{{Increase}}1.8% |{{increaseNegative}}4.7% |{{decreasePositive}}67.8% |- |1997 |{{Increase}}188.7 |{{Increase}}23,685 |{{Increase}}1.9% |{{Increase}}1.2% |{{increaseNegative}}4.8% |{{decreasePositive}}63.1% |- |1998 |{{Increase}}196.3 |{{Increase}}24,615 |{{Increase}}3.6% |{{Increase}}0.8% |{{decreasePositive}}4.7% |{{decreasePositive}}68.8% |- |1999 |{{Increase}}203.9 |{{Increase}}25,506 |{{Increase}}3.6% |{{Increase}}0.5% |{{decreasePositive}}4.1% |{{decreasePositive}}61.1% |- |2000 |{{Increase}}213.6 |{{Increase}}26,662 |{{Increase}}3.4% |{{Increase}}2.0% |{{decreasePositive}}3.9% |{{increaseNegative}}65.7% |- |2001 |{{Increase}}220.5 |{{Increase}}27,420 |{{Increase}}1.3% |{{IncreaseNegative}}2.3% |{{increaseNegative}}4.0% |{{increaseNegative}}66.4% |- |2002 |{{Increase}}226.7 |{{Increase}}28,054 |{{Increase}}1.7% |{{increaseNegative}}4.4% |{{increaseNegative}}4.4% |{{increaseNegative}}67.0% |- |2003 |{{Increase}}231.9 |{{Increase}}28,561 |{{Increase}}0.9% |{{Increase}}1.3% |{{increaseNegative}}4.8% |{{decreasePositive}}64.9% |- |2004 |{{Increase}}242.3 |{{Increase}}29,665 |{{Increase}}2.7% |{{Increase}}2.0% |{{increaseNegative}}5.5% |{{decreasePositive}}64.8% |- |2005 |{{Increase}}254.1 |{{Increase}}30,890 |{{Increase}}2.2% |{{increaseNegative}}2.1% |{{increaseNegative}}5.7% |{{increaseNegative}}68.3% |- |2006 |{{Increase}}267.8 |{{Increase}}32,393 |{{Increase}}3.5% |{{Increase}}1.8% |{{decreasePositive}}5.2% |{{decreasePositive}}67.0% |- |2007 |{{Increase}}284.0 |{{Increase}}34,234 |{{Increase}}3.7% |{{increaseNegative}}2.2% |{{decreasePositive}}4.9% |{{decreasePositive}}64.7% |- |2008 |{{Increase}}293.8 |{{Increase}}35,301 |{{Increase}}1.5% |{{increaseNegative}}3.2% |{{decreasePositive}}4.1% |{{increaseNegative}}68.4% |- |2009 |{{Decrease}}288.0 |{{Decrease}}34,531 |{{Decrease}}−3.8% |{{Increase}}0.4% |{{increaseNegative}}5.3% |{{increaseNegative}}79.6% |- |2010 |{{Increase}}295.9 |{{Increase}}35,390 |{{Increase}}1.8% |{{Increase}}1.7% |{{decreasePositive}}4.8% |{{increaseNegative}}82.4% |- |2011 |{{Increase}}310.1 |{{Increase}}36,971 |{{Increase}}2.9% |{{increaseNegative}}3.5% |{{decreasePositive}}4.6% |{{decreasePositive}}82.2% |- |2012 |{{Increase}}318.7 |{{Increase}}37,816 |{{Increase}}0.7% |{{increaseNegative}}2.6% |{{increaseNegative}}4.9% |{{decreasePositive}}81.6% |- |2013 |{{Increase}}323.9 |{{Increase}}38,209 |{{Steady}}0.0% |{{increaseNegative}}2.1% |{{increaseNegative}}5.3% |{{decreasePositive}}81.0% |- |2014 |{{Increase}}333.1 |{{Increase}}38,992 |{{Increase}}0.7% |{{Increase}}1.5% |{{increaseNegative}}5.6% |{{increaseNegative}}83.8% |- |2015 |{{Increase}}344.3 |{{Increase}}39,893 |{{Increase}}1.1% |{{Increase}}0.8% |{{increaseNegative}}5.7% |{{increaseNegative}}84.3% |- |2016 |{{Increase}}356.2 |{{Increase}}40,760 |{{Increase}}2.0% |{{Increase}}1.0% |{{increaseNegative}}6.0% |{{decreasePositive}}83.7% |- |2017 |{{Increase}}369.9 |{{Increase}}41,964 |{{Increase}}2.6% |{{increaseNegative}}2.2% |{{decreasePositive}}5.5% |{{decreasePositive}}78.8% |- |2018 |{{Increase}}387.4 |{{Increase}}43,598 |{{Increase}}2.7% |{{increaseNegative}}2.1% |{{decreasePositive}}4.9% |{{decreasePositive}}74.2% |} ==იხილეთ აგრეთვე== *[[ევროპის ეკონომიკა]] == რესურსები ინტერნეტში == *[https://finance.yahoo.com/q/bc?s=%5EATX&t=my&l=off&z=m&q=l&c=%5EGSPC ATX-INDEX VIENNA (%5EATX)] *[https://web.archive.org/web/20061110070705/http://www.theglobalguru.com/article.php?id=61&offer=GURU001 Article by Nicholas Vardy, Global Investment Expert, on Austria's Economic Growth into 2006] *[https://web.archive.org/web/20130704054309/http://www.quandl.com/austria Comprehensive current and historical economic data] *[http://wits.worldbank.org/CountryProfile/Country/AUT/Year/2012/Summary World Bank Summary Trade Statistics Austria] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} {{მსოფლიოს სავაჭრო ორგანიზაცია}} [[კატეგორია:ავსტრიის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] mw2ppsue63f3dy77vbj8luayo24wwa5 14 188909 4822826 4131608 2025-06-30T19:37:27Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822826 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Economy of China}} [[კატეგორია:ჩინეთი|ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|ჩინეთი]] cdle1sn5ojcxr1fpkjzl8adf1nbleg5 0 196566 4822733 4418842 2025-06-30T18:39:41Z Jaba1977 3604 4822733 wikitext text/x-wiki {{წყარო}} [[File:Czech National Bank in Prague CZ 01.jpg|thumb|"ჩეხეთის ნაციონალური ბანკი" [[პრაღა|პრაღაში]]]] ევროპის დემოკრატიულ ქვეყნებს შორის, '''[[ჩეხეთი]]''' ინდუსტრიულად ერთ-ერთი ყველაზე განვითარებულია. [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]] სულზე უდრის 26 800 [[აშშ დოლარი|აშშ დოლარს]]. ძირითადი დარგებია: [[მანქანათმშენებლობა]], [[თუჯი|თუჯის]] და [[ფოლადი|ფოლადის]] წარმოება, ლითონის გადამუშავება, ქიმიური პროდუქცია, [[ელექტრონიკა]], სატრანსპორტო ნაწილები, [[ტექსტილი]], შუშა, [[ლუდი]], [[ფოსფორი]], [[კერამიკა]] და სამედიცინო პრეპარატები. ძირითადი სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტია: [[შაქრის ჭარხალი]], [[კარტოფილი]], [[ხორბალი]] და სხვა. მოსახლეობის უმუშევრობის დონე არის 6% ([[2007]]), [[ინფლაცია]] — 2,2% ([[2009]]). {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:ჩეხეთის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]] tphddwypt22a3tt8bo2zvar5eqnl72o 4822734 4822733 2025-06-30T18:39:50Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822734 wikitext text/x-wiki {{წყარო}} [[File:Czech National Bank in Prague CZ 01.jpg|thumb|"ჩეხეთის ნაციონალური ბანკი" [[პრაღა|პრაღაში]]]] ევროპის დემოკრატიულ ქვეყნებს შორის, '''[[ჩეხეთი]]''' ინდუსტრიულად ერთ-ერთი ყველაზე განვითარებულია. [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]] სულზე უდრის 26 800 [[აშშ დოლარი|აშშ დოლარს]]. ძირითადი დარგებია: [[მანქანათმშენებლობა]], [[თუჯი|თუჯის]] და [[ფოლადი|ფოლადის]] წარმოება, ლითონის გადამუშავება, ქიმიური პროდუქცია, [[ელექტრონიკა]], სატრანსპორტო ნაწილები, [[ტექსტილი]], შუშა, [[ლუდი]], [[ფოსფორი]], [[კერამიკა]] და სამედიცინო პრეპარატები. ძირითადი სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტია: [[შაქრის ჭარხალი]], [[კარტოფილი]], [[ხორბალი]] და სხვა. მოსახლეობის უმუშევრობის დონე არის 6% ([[2007]]), [[ინფლაცია]] — 2,2% ([[2009]]). {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:ჩეხეთის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] o3vno0fmso42dicolwubu4ypx13adgb 14 198721 4822817 4131622 2025-06-30T19:36:15Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822817 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Economy of Taiwan}} [[კატეგორია:ტაივანი|ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|ტაივანი]] 2biixmdjcua0jfea8mk1xxe8xm837g5 0 200312 4822716 4418845 2025-06-30T18:36:25Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822716 wikitext text/x-wiki [[File:Nationalbanken 1.jpg|thumb|300px|დანიის ეროვნული ბანკი]] '''[[დანია|დანიას]]''' აქვს მრავალმხრივი ეკონომიკა, თუმცა დანიის ეკონომიკა თითქმის მთლიანად დაფუძნებულია ადამიანურ რესურსებზე. დანიის ნომინალური მთლიანი შიდა პროდუქტი (მშპ) ფასდება როგორც $333,238 მილიონი, 32-ე ადგილი მსოფლიოში (2011 წლის მონაცემებით).<ref>International Monetary Fund . [http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=48&pr.y=8&sy=2010&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C941%2C914%2C446%2C612%2C666%2C614%2C668%2C311%2C672%2C213%2C946%2C911%2C137%2C193%2C962%2C122%2C674%2C912%2C676%2C313%2C548%2C419%2C556%2C513%2C678%2C316%2C181%2C913%2C682%2C124%2C684%2C339%2C273%2C638%2C921%2C514%2C948%2C218%2C943%2C963%2C686%2C616%2C688%2C223%2C518%2C516%2C728%2C918%2C558%2C748%2C138%2C618%2C196%2C522%2C278%2C622%2C692%2C156%2C694%2C624%2C142%2C626%2C449%2C628%2C564%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C716%2C321%2C456%2C243%2C722%2C248%2C942%2C469%2C718%2C253%2C724%2C642%2C576%2C643%2C936%2C939%2C961%2C644%2C813%2C819%2C199%2C172%2C184%2C132%2C524%2C646%2C361%2C648%2C362%2C915%2C364%2C134%2C732%2C652%2C366%2C174%2C734%2C328%2C144%2C258%2C146%2C656%2C463%2C654%2C528%2C336%2C923%2C263%2C738%2C268%2C578%2C532%2C537%2C944%2C742%2C176%2C866%2C534%2C369%2C536%2C744%2C429%2C186%2C433%2C925%2C178%2C869%2C436%2C746%2C136%2C926%2C343%2C466%2C158%2C112%2C439%2C111%2C916%2C298%2C664%2C927%2C826%2C846%2C542%2C299%2C967%2C582%2C443%2C474%2C917%2C754%2C544%2C698&s=NGDPD&grp=0&a=]</ref> [[ევროკავშირი|ევროკავშირში]] დანია გამოდის ლიბერალურ ვაჭრობის პოლიტიკით. დანია აწარმოებს საწვავის და [[ბუნებრივი გაზი]]ს მოპოვებას, ენერგიას აწარმებს საქარე და ბიოენერგეტიკით, სხვა საექსპორტო პროდუქტებია - მანქანათმშენებლობის პროდუქცია, მოწყობილობები, საკვები პროდუქტები და სხვა. [[აშშ]] დანიის მთავარი არაევროპული სავაჭრო პარტნიორია. თვითმფრინავები, მანქანები, კომპიუტერები და ინსტრუმენტები შედის აშშ-ის ძირითად საექსპორტო პროდუქციაში დანიაში. == სქოლიო == {{სქოლიო}} == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.danmarksstatistik.dk/HomeUK.aspx Statistics Denmark Statistics free of charge] * [http://www.dst.dk/HomeUK/Statistics/ofs/Publications/Yearbook.aspx Statistical Yearbook 2007 PDF-files free of charge] * [http://www.nationalbanken.dk/dnuk/specialdocuments.nsf Central Bank] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071126040136/http://www.nationalbanken.dk/dnuk/specialdocuments.nsf |date=2007-11-26 }} {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:დანიის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] kjo48jmi5zzpqfvrvhkfwutb47hsmi9 0 205676 4822724 4695078 2025-06-30T18:37:56Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822724 wikitext text/x-wiki [[File:ZuidasAmsterdamtheNetherlands.jpg|thumb|300პქ]] ეკონომიკური თავისუფლების რეიტინგებით [[ნიდერლანდები]] 157 ქვეყანას შორის მე-13 ადგილზე დგას. ქვეყნის ეკონომიკა 16 ადგილზეა მსოფლიოში. [[1998]] წლიდან [[2000]] წლამდე ქვეყნის წლიური [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]] პროდუქტის ზრდა შეადგენდა 4%-ს, თუმცა მოგვიანებით ტემპი შენელდა. უმუშევრობის დონე ნიდერლანდებში ერთ-ერთი ყველაზე დაბალია — 6,1% (2012). ძირითადი დარგებია: მანქანათმშენებლობა, ნავთობქიმია, ავიამშენებლობა, შავი მეტალურგია, ტეკსტილის წარმოება, ავეჯის წარმოება, ლუდის წარმოება, ტანსაცმლის წარმოება და სხვა. == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.cbs.nl/en-GB/menu/home/default.htm ნიდერლანდების სტატისტიკის სააგენტო] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090411152217/http://www.cbs.nl/en-GB/menu/home/default.htm |date=2009-04-11 }} * [http://www.cpb.nl/eng/ ნიდერლანდების ეკონომიკის ანალიზის ბიურო] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060815012100/http://www.cpb.nl/eng/ |date=2006-08-15 }} * [http://www.dnb.nl/en/home/index.jsp ნიდერლანდების ცენტრალური ბანკი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120916202304/http://www.dnb.nl/en/home/index.jsp |date=2012-09-16 }} {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:ნიდერლანდების ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] nr1jbm5nwnotbr3wbk45qxh6luatohh 0 216269 4822717 4418846 2025-06-30T18:36:36Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822717 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:SEB Estonia.jpg|thumb|ბანკ Skandinaviska Enskilda Banken-ის მთავარი ფილიალი]] '''ესტონეთის ეკონომიკა''' 113-ე ადგილზეა [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს მიხედვით (2010 წლის მონაცემებით)<ref>{{Cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2001rank.html |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=2013-01-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110604195034/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2001rank.html |archivedate=2011-06-04 }}</ref> ვალუტა — ევრო, მთლიანი შიდა პროდუქტი შეადგენს 18 800 მილიონ [[ამერიკული დოლარი|ამერიკულ დოლარს]], ძირითადი დარგებია მომპოვებლობა, ტეკსტილი, მანქანათმშენებლობა, ხის გადამუშავება, ქიმია, სოფლის მეურნეობა. ექსპორტის პარტნიორებია: [[ფინეთი]] 16,3 %, [[შვედეთი]] 17 %, [[ლატვია]] 8,6 %, [[რუსეთი]] 11,9 %, [[გერმანია]] 4,9 %, [[ლიეტუვა]] 4,9 % (2011). == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{ესტონეთის თემები|state=autocollapse}} {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} {{ესკიზი-ესტონეთი}} [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ესტონეთის ეკონომიკა]] qxxw2tp7do1mfmsq0ykzbvlvd0ovgz2 0 247180 4822935 4292806 2025-07-01T10:16:16Z 91.151.136.146 მითური-მითიური 4822935 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მითური არსება |სახელი = მაქცია |სხვა სახელ(ებ)ი = |სურათი = Werwolf.png |ტიტრი = გრავიურა მაქციის თავდასხმაზე, [[ლუკას კრანახი უფროსი]], [[1512]] |მითოლოგია = |ჯგუფი = [[ლეგენდარული არსება]] |ქვეჯგუფი = [[ლიკანთროპი]] |მშობლები = |ქვეყანა = [[ინგლისი]] |რეგიონი = [[ამერიკა]], [[ევროპა]], [[აზია]], [[აფრიკა]] |ცხოვრება = |მსგავსი არსებები = უცხო სულები, [[ვამპირი]] }} '''მაქცია''' — მითიური არსება, მგლის სენით დაწყევლილი ადამიანი, რომელიც ყოველთვე, სავსე მთვარის ჟამს იღებს მგლის მსგავსი ცხოველის სახეს. ადამიანი მაქციად სხვა მაქციის კბენით, მაქციის სისხლის ორგანიზმში მოხვედრით ან გარკვეული წყევლის შედეგად იქცევა. თავდაპირველად მაქცია დასავლეთ-ევროპული ფოლკლორის პერსონაჟი იყო, მაგრამ მსგავსი დამახასიათებელი ნიშნების არსებები თითქმის ყველა კულტურის მითოლოგიაში გვხვდება (მათ შორის დასავლეთ-ქართულ მითოლოგიაში, სადაც მოიხსენიებენ, როგორც „მგელკაცას“). გადმოცემის მიხედვით, მაქციის წყევლისგან გათავისუფლება შეუძლებელია. === '''ეტიმოლოგია''' === ტერმინი „მაქცია“ შუა საუკუნეებიდან (დაახ. XIV-XV) მოყოლებული გამოხატავდა მითურ, ტყიურ, საზარელ ურჩხულს. ხსენებული სიტყვა ძირითადა გხვდებოდა [[სვანეთი|სვანურ]] და დანარჩენ დასავლურ ზეპირსიტყვიერებაში. სახელის ორი სავარაუდო წარმოშობა არსებობს. ერთი ვერსიით, „მაქცია“ მომდინარეობს ჩრდილოსვანური მოსახლეობის დიალექტური სიტყვიდან „მაგცი“ რომელიც მგელს ნიშნავს. მეორე ვერსიით, სიტყვა „მაქცია“ უკავშირდება ქცევას, გადაქცევას, გარდასახვას. === '''ხალხური გადმოცემები''' === არსებობდა რამდენიმე ქართული შუასაუკუნოვანი ლეგენდა ტყის საშინელ არსებებზე, მათ შორის: [[ალი|ალებზე,]] [[ჭინკა|ჭინკებსა]] და [[ღამეული|ღამეულებზე.]] დასავლეთ საქართველოში ხშირად ყვებოდნენ ისტორიებს არსებაზე, რომლის ყმუილიც მხოლოდ სავსე მთვარის დროს ესმოდათ. გადმოცემის თანახმად, ეს უცნაური ცხოველი არ უნდა ყოფილიყო ჩვეულებრივი მგელი, რადგან ყმუილის ღამეს შინაურ პირუტყვსა და ცხვრებს ის არ ვნებდა. არსებობს გადმოცემები იმის შესახებ, რომ დასავლეთ საქართველოში [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირის]] დროსაც [[სავსე მთვარე|სავსემთვარეობისას]] ტყეებში დასახიჩრებულ ადამიანებს ნახულობდნენ. საბჭოეთში ცდილობდნენ მიეჩქმალათ ეს ამბები, რადგან [[ათეიზმი|ათეიზმის]] პროპაგანდის გამო, [[სტალინი]] ცდილობდა ხალხს შიში არ ჰქონოდა და ამ შიშს ისინი ისევ ეკლესიისკენ არ მიებრუნებინა. ასეა თუ ისე ამ საბჭოთა მკვლელობებზე ინფორმაციები მხოლოდ მოყოლით შემორჩა, რადგან საბჭოთა პრესამ ამ თემას მკაცრი ცენზურა დაადო. აღსანიშნავია რომ მსგავსი უცნაური მკვლელობები რომლებიც სავსე მთვარეს ემთხვეოდა [[მოსკოვი|მოსკოვის]] შორეულ გარეუბნებშიც ხდებოდა. თუმცა საბჭოეთი, რა თქმა უნდა, არც ამაზე წერდა. ბევრი თანამედროვე მეცნიერი მთვარესთან დაკავშირებულ უცნაურ ყმუილს მგლების პერიოდული გააქტიურებით ხსნის, რომელიც [[მთვარის ფაზები|მთვარის ფაზების]] გავლენით ხდებოდა, მაგრამ ფაქტია რომ ხალხს საუკუნეების განმავლობაში ეშინოდა რაღაცის, რაც მათ თავს ესხმოდა და რასაც ისინი ვერ ხედავდნენ მაგრამ რისი ხმაც მას კარგად ესმოდათ. მეოცე საუკუნის ბოლოს, ტერმინი „მაქცია“ დამკვიდრდა როგორც სასტიკი, სისხლისმსმელი ადამიანის სინონიმი, და რომლითაც ხშირად [[ამერიკელები|ამერიკელ]][[კაპიტალიზმი|კაპიტალისტებს]] მოიხსენიებდნენ. საბჭოთა პოლიტიკურ ტერმინოლოგიაში „მაქციებს“ ასევე უწოდებდნენ მეფისა და [[მონარქია|მონარქიული]] რეჟიმის წარმომადგენლებს. რაც შეეხება საქართველოში მაქციებისადმი თანამედროვე შეხედულებებს, ისინი მხოლოდ ფოლკლორში არსებობენ, მაგრამ 21-ე საუკუნეში ეს არსებები საკმაოდ ხშირად ჩნდებიან როგორც ფილმებში, ასევე სხვა ნებისმიერი სახის ნაწარმოებებში. == ლიტერატურა == {{Commons category|Werewolves|Werewolf}} *{{წიგნი|ავტორი=[[ზურაბ კიკნაძე|კიკნაძე ზ.]]|სათაური= ქართული მითოლოგია|გვერდები=122|გამომცემლობა= ბაკმი|წელი= 2007|ISBN=978-99940-27-10-1|ადგილი=თბილისი}} * {{cite book |author=Baring-Gould|first= Sabine |title=The Book of Werewolves: Being an Account of a Terrible Superstition|url=http://archive.org/details/thebookofwerewol05324gut|publisher=Smith, Elder & Co. |location=London |year= 1865}} [http://books.google.ca/books?id=MrAz3l7VrqMC&lpg=PT7&dq=sabine%20baring-gould%20the%20book%20of%20werewolves&pg=PP1#v=onepage&q=&f=true google books] * {{cite book |title=The Beast Within: A History of the Werewolf |url=https://archive.org/details/beastwithin0000doug |last=Douglas |first=Adam |year=1992 |publisher= Chapmans |location= London|isbn=0-380-72264-X }} * {{cite book |author=Goens|first= Jean |title=Loups-garous, vampires et autres monstres : enquêtes médicales et littéraires |url=http://archive.org/details/originofwerewolf00stewrich|publisher= CNRS Editions|location= Paris |year= 1993}} * Grimm, ''[[Deutsche Mythologie]]'', 4, ii. and iii. * Hertz, ''Der Werwolf'' (Stuttgart, 1862) * [[Claude Lecouteux|Lecouteux, Claude]], ''Fées, Sorcières et Loups-garous'', Éditions Imago, Paris (1992), trans. Clare Frock, ''Witches, Werewolves, and Fairies: Shapeshifters and Astral Doubles in the Middle Ages'', Inner Traditions International, Rochester, Vermont (2003), ISBN 0-89281-096-3 * Leubuscher, ''Über die Wehrwölfe'' (1850) * {{cite book |author=O'Donnell|first= Elliot |title=Werewolves|url=http://archive.org/details/werwolves26629gut|publisher= |location= |year= 1912}} * Otten, Charlotte (ed.), ''A Lycanthropy reader: werewolves in Western culture'', Syracuse University Press, 1986. * {{cite book |author=Sconduto|first= Leslie A. |title=Metamorphoses of the ''werewolf'': a literary study from antiquity through the Renaissance}} * {{cite book |author=Stewart|first= Caroline Taylor |title=The origin of the werewolf superstition|url=http://archive.org/details/originofwerewolf00stewrich|publisher= University of Missouri Studies|location= |year= 1909}} {{ქართული მითოლოგია}} [[კატეგორია:მაქციები|*]] [[კატეგორია:ქართული მითების პერსონაჟები]] k0keb5lpjzh30xkwfvqe5lrc019fttp 14 270716 4822809 4131610 2025-06-30T19:34:23Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822809 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Economy of Cyprus}} [[კატეგორია:კვიპროსი|ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|კვიპროსი]] e4bg3c3yl2wk2m3qz02t21yfa6m3g1c 0 273184 4822730 4418860 2025-06-30T18:39:01Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822730 wikitext text/x-wiki '''[[სლოვენია]]''' ამჟამად განვითარებული ქვეყანაა, სტაბილურად ზრდადი ეკონომიკით. 2014 წლის მონაცემებით, ქვეყნის [[მშპ]] 56.5 მილიარდ ამერიკულ დოლარს შეადგენს.<ref name="CIA">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/si.html#field |at=Economy |chapter=Slovenia |title=The World Factbook |publisher=Central Intelligence Agency, United States |date=15 May 2013 |accessdate=26 მაისი 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200424112304/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/si.html#field |archivedate=24 აპრილი 2020 }}</ref> 2004 წელს ქვეყანა [[ევროკავშირი|ევროკავშირში]] გაწევრიანდა. 2007 წლიდან ეროვნული ვალუტა [[ევრო]]ა. 2010 წლიდან [[ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცია|ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციიის]] წევრია.<ref name="VE2012-03-15">{{cite web|url=http://dunaj.veleposlanistvo.si/index.php?id=4035&L=1|title=Osnovni gospodarski podatki o Sloveniji|language=Slovene|trans_title=Basic Economic Data about Slovenia|publisher=Embassy of the Republic of Slovenia Vienna|accessdate=15 March 2012|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Cu1DblIW?url=http://dunaj.veleposlanistvo.si/index.php?id=4035|archivedate=2012-12-14}}</ref> ქვეყანა გამოირჩევა განათლებული სამუშაო ძალითა და განვითარებული ინფრასტრუქტურით. მდებარეობს რამდენიმე მთავარი სატრანსპორტი გზის გადაკვეთის ადგილზე. თუმცა, მეორე მხრივ, გამოირჩევა პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების სიმცირით. სლოვენიის ეკონომიკას მნიშვნელოვანი ზიანი მიაყენა [[2000-იანები|2000-იან]] წლებში დაწყებულმა ევროზონის კრიზისმა. დასაქმებულთა ორი მესამედი მომსახურების სფეროში მუშაობს. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:სლოვენიის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] 9muydkuyfyfej80cgj1mbixbjo5dopc 0 306446 4822723 4456040 2025-06-30T18:37:50Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822723 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Podgorica National bank of Montenegro.JPG|მინი|[[მონტენეგროს ცენტრალური ბანკი]]]] '''მონტენეგროს ეკონომიკა''' — ძირითადად [[მომსახურება]]ზე დაფუძნებული [[გარდამავალი პერიოდის ეკონომიკა]]. [[ბალკანეთის ნახევარკუნძული]]ს პატარა ქვეყნის ეკონომიკა ცდილობს თავი დააღწიოს [[იუგოსლავიის ომები]]თ გამოწვეულ უარყოფით შედეგებს. [[იუგოსლავიის სოციალისტური ფედერაციული რესპუბლიკა|იუგოსლავიის]] დაშლის შემდეგ [[მონტენეგრო]]ს ეკონომიკამ დაღმასვლა განიცადა. დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ მონტენეგრომ მიზნად დაისახა გამხდარიყო ელიტარული ტურიზმის ადგილად და გაწევრიანებული [[ევროპის კავშირი|ევროპის კავშირში]]. ტურიზმის განვითარების მიზნით განხორციელდა მნიშვნელოვანი ინფრასტრუქტურული პროექტები, მთავრობა მუშაობს უცხოური ინვესტიციების მოზიდვაზე. მონტენეგროში 2006–2007 წლებში [[უძრავი ქონება|უძრავი ქონების]] ბაზრის ბუმი იყო, რადგან მდიდარი [[რუსები]] და [[გაერთიანებული სამეფო|ბრიტანელები]] მის სანაპირო ზოლში სახლებს აქტიურად ყიდულობდნენ. მონტენეგრომ [[2008]] წელს შეძლო [[ევროპა|ევროპის]] მასშტაბით ყველაზე დიდი რაოდენობით ინვესტიციების მოზიდვა. 2012 წელს მონტენეგრომ მოახდინა 182,3 მილიონი ევროს ღირებულების საქონლის ექსპორტი (ძირითადად [[მეტალი]]). მისი [[ექსპორტი]]ს უმსხვილესი სავაჭრო პარტნიორებია: [[ხორვატია]] (47,2 მილიონი €), [[სერბეთი]] (36,8), [[ბოსნია და ჰერცეგოვინა]] და [[უნგრეთი]] (12,7). [[იმპორტი|იმპორტმა]] შეადგინა 864,9 მილიონი ევრო (ძირითადად [[საკვები]], [[ბენზინი]] და [[ელექტრონიკა]]). უმსხვილესი იმპორტიორები არიან: სერბეთი (249,2 მილიონი €), [[საბერძნეთი]] (73), ბოსნია და ჰერცეგოვინა (59,8).<ref>B92, [http://www.b92.net/biz/vesti/region.php?yyyy=2012&mm=07&dd=26&nav_id=629712 Crna Gora najviše uvozi iz Srbije], 26.07.2012</ref> == იხილეთ აგრეთვე == *[[მონტენეგროს ისტორია]] *[[ევროპის ეკონომიკა]] == რესურსები ინტერნეტში == {{commons category|Economy of Montenegro}} *[http://www.montenegro365.com/economic-business-financial-news-montenegro.html Montenegro Economy and Financial News] *[http://www.njegoskij.org/menu_today/menu_countryProfile.php The Njegoskij Fund Public Project >> Country Profile on Montenegro] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070104140925/http://www.njegoskij.org/menu_today/menu_countryProfile.php |date=2007-01-04 }} *[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mj.html CIA World Factbook - Montenegro] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200505081036/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mj.html |date=2020-05-05 }} *[http://www.nytimes.com/slideshow/2010/08/19/business/20100819-montenegro-slideshow.html A New Playground for the Rich] == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] 36evl80renxlljsa957xknf2n5u3ink 0 308035 4822713 4545491 2025-06-30T18:35:58Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822713 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეკონომიკა |ქვეყანა = ბოსნია და ჰერცეგოვინა |სურათი = Sarajevo_Tram-Stop_Banka_2011-10-28_(2).jpg |სიგანე = 250px |წარწერა = ბოსნია და ჰერცეგოვინის ცენტრალური ბანკი |ვალუტა = [[კონვერტირებადი მარკა]] |წელი = კალენდარული |ორგანიზაციები = ცენტრალური ევროპის თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმება |ადგილი = 114-ე (2014) |მშპ = $38.08 მლრდ (2014)<ref name="CIA">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bk.html|title=Economy:: Bosnia and Herzegovina|publisher=CIA World factbook|year=2014|accessdate=20/05/2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180315193211/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bk.html|archivedate=2018-03-15}}</ref> |ზრდა = {{increase}} 2.4 % (2014) |ერთ სულზე = {{increase}}$$9,800 (2014)<ref name="CIA"/> |სექტორი = ''სასოფლო-სამეურნეო მრეწველობა'' 8%<br/> ''სხვა მრეწველობა'' 26.3 %<br/> ''მომსახურება'' 65.7 % (2014) |ინფლაცია = {{decrease}}2.2 % (2012) |სიღარიბე = 17.9 % (2011) |gini = |მუშახელი = 1.47 მლნ (2013) |პროფესია = |უმუშევრობა = 44.3 % (2013) |მრეწველობა = [[ფოლადი]], [[ნახშირი (წიაღისეული)|ნახშირი]], [[რკინის მადანი]], [[ტყვია]], [[თუთია]], [[მანგანუმი]], [[ბოქსიტები]], [[ავტომობილი|ავტომობილები]], [[ქსოვილი|ქსოვილები]], [[თამბაქო]], [[ავეჯი]], [[ტანკი|ტანკები]], [[ავიაცია|თვითმფრინავები]], [[საყოფაცხოვრებო ტექნიკა]], [[ნავთობის გადამუშავება]] |ექსპორტი = $3.95 მლრდ (2013) |საქონლის ექსპორტი = [[მეტალი|მეტალები]], [[მსუბუქი მრეწველობა]], [[ხე-ტყე]] |ექსპორტ-პარტნიორები = {{დროშა|სლოვენია}} 17.3 %<br/>{{დროშა|ხორვატია}} 15.6 %<br/>{{დროშა|იტალია}} 14.8 %<br/>{{დროშა|გერმანია}} 13.1 %<br/>{{დროშა|ავსტრია}} 12 % (2013)<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2050.html|title=Export Partners of Bosnia&Herzegovina|publisher=CIA World factbook|year=2013|accessdate=20/05/2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180212083454/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2050.html|archivedate=2018-02-12}}</ref> |იმპორტი = $6.94 მლრდ (2013) |საქონლის იმპორტი = [[მანქანათმშენებლობა|მანქანათმშენებლობის]] და [[ქიმიური მრეწველობა|ქიმიური მრეწველობის]] პროდუქცია, [[საწვავი]], [[საკვები]]. |იმპორტ-პარტნიორები = {{დროშა|ხორვატია}} 20.5 %<br/>{{დროშა|გერმანია}} 13 %<br/>{{დროშა|სლოვენია}} 12.3 %<br/>{{დროშა|იტალია}} 10.1 %<br/>{{დროშა|რუსეთი}} 8 %<br/>{{დროშა|ავსტრია}} 6.2 %<br/>{{დროშა|უნგრეთი}} 5.4 % (2013)<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2061.html#bk|title=Import Partners of Bosnia&Herzegovina|publisher=CIA World Factbook|year=2013|accessdate=20/05/2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160917144337/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2061.html#bk|archivedate=2016-09-17}}</ref> |შიდა ვალი = |დავალიანებები = 43.8% მშპ-დან (2012) |შემოსავალი = $7.887 მლრდ (2012) |გასავალი = $8.521 მლრდ (2012) |დახმარება = |კრედიტი = B (შიდა)<br/>B (გარე)<br>BB- (T&C Assessment)<ref>{{cite web |title= Sovereigns rating list |publisher=Standard & Poor's |url=http://www.standardandpoors.com/ratings/sovereigns/ratings-list/en/eu/?subSectorCode=39 |accessdate=20/05/2015}}</ref> |cianame = bk |მართლწერა = }} '''[[ბოსნია და ჰერცეგოვინა|ბოსნია და ჰერცეგოვინის]] ეკონომიკა''' — ძირითადად მომსახურების სფეროზეა დაფუძნებული, გარდამავალი ეკონომიკაა, რომელმაც მძიმე დარტყმა მიიღო [[ბოსნიის ომი|ქვეყანაში მიმდინარე ომის]] დროს. ==ზოგადი მომოხილვა== [[იუგოსლავიის დაშლა|იუგოსლავიის დაშლის]] შემდეგ ყველაზე მძიმე დარტყმა ბოსნია და ჰერცეგოვინამ მიიღო. შედეგად ბოსნია და ჰერცეგოვინის ეკონომიკა ორმაგი პრობლემის წინაშე დგას – ომით დანგრეული ეკონომიკის აღდგენა და თავისუფალი ბაზრის პრინციპებზე სრულად გადასვლა.<br /> [[იუგოსლავიის სოციალისტური ფედერაციული რესპუბლიკა|ისფრ]] პერიოდში [[ბოსნია და ჰერცეგოვინის სოციალისტური რესპუბლიკა|რესპუბლიკის]] პრეზიდენტი ჯემალ ბიედიჩი ფედერაციის პრეზიდენტ [[იოსიპ ბროზ ტიტო|ტიტოსთან]] ერთად ახალისებდა რესპუბლიკის ტერიტორიაზე მეტალურგიის განვითარებას, ამგვარად იუგოსლავიის მეტალურგიული ქარხნების საკმაოდ დიდი ნაწილი ბოსნიის ტერიტორიაზე იყო განლაგებული. აგროკულტურა უმეტესად კერძო მფლობელობაში იყო, მაგრამ რესპუბლიკის დასავლეთით, ველიკა კლადუშაში არსებობდა საკვები მრეწველობის გიგანტი აგროკომერცი, რომელსაც სათავეში ედგა [[ფიქრეთ აბდიჩი]]. სწორედ მან აქცია აგროკომერცი უბრალო აგროკომპანიიდან თანამედროვე საკვებისა და მსუბუქი მრეწველობის გიგანტურ კორპორაციად. ველიკა კლადუშას რაიონი, რომელიც ერთ-ერთი ღარიბი იყო ბოსნიაში, აგროკომერცის საშუალებით გადაიქცა საკმაოდ წარმატებულ რეგიონად. აგროკომერცს 13 ათასამდე თანამშრომელი ჰყავდა და უდიდეს კორპორაციას წარმოადგენდა.<ref name="aim">{{cite web|title=The Man Who Divided the Krajina People|url=http://www.aimpress.ch/dyn/trae/archive/data/200108/10807-001-trae-sar.htm|publisher=AIM, Sarajevo|author=Emir Habul|date=7 August 2001|accessdate=20 მაისი 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303172240/http://www.aimpress.ch/dyn/trae/archive/data/200108/10807-001-trae-sar.htm|archivedate=3 მარტი 2016}}</ref> ველიკა კლადუშას მოსახლეობა აბდიჩს "ბაბოს" (მამიკო) ეძახდა,<ref name="mit">{{cite web|year=2007|url=http://web.mit.edu/cis/www/migration/pubs/rrwp/5_militarized.html|title=Militarized Refugee Populations: Humanitarian Challenges in the Former Yugoslavia|publisher=http://web.mit.edu|accessdate=20/05/2015|last=Sarah Kenyon Lischer|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160824160634/http://web.mit.edu/cis/www/migration/pubs/rrwp/5_militarized.html|archivedate=2016-08-24}}</ref> ხოლო იგი ბოსნიისა და ჰერცეგოვინის სოციალისტური რესპუბლიკის მაშინდელი პრეზიდენტის, ჰამდია პოზდერაცისა და მისი ძმის, ჰაკიას მხარდაჭერით სარგებლობდა, ვიდრე არ აღმოაჩინეს, რომ იგი ფინანსურ მაქინაციებს ეწეოდა. მისმა ფირმამ დაახლოებით მილიარდის ღირებულების გაუმყარებელი ფასიანი ქაღალდები გამოუშვა. სკანდალმა არა მხოლოდ ბოსნიასა და ჰერცეგოვინაში, არამედ მთელი იუგოსლავიაში გამოიწვია რეზონანსი და 250%-იანი ინფლაცია.<ref>{{cite web |url=http://www.nytimes.com/1988/05/06/world/25-go-on-trial-in-yugoslavia-over-financial-scandal-roles.html |title=25 Go on Trial in Yugoslavia Over Financial Scandal Roles |author=Reuters |date=6 May 1988 |publisher=New York Times |accessdate=11 May 2010}}</ref> აბდიჩი დააპატიმრეს, პოზდერაცი გადადგა.<ref name="time">{{cite web|title=Yugoslavia All the Party Chief's Men|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,965639,00.html|author=Kenneth W. Banta|publisher=Time magazine|date=28 September 1987|accessdate=20 მაისი 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130819194342/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,965639,00.html|archivedate=19 აგვისტო 2013}}</ref> ცენტრალური ხელისუფლება მეტალურგიის გარდა, ასევე ახალისებდა ელექტრო-ენერგეტიკული სექტორის განვითარებას. ამის გამო მრავალი სამრეწველო ფირმა ბოსნია და ჰერცეგოვინის ტერიტორიაზე მოქმედებდა, მათ შორის უცხოური ბრენდების ადგილობრივი შვილობილები – Coca Cola, Pepsi, Marlboro, Volkswagen, SKF და სხვა. ადგილობრივ დიდ კომპანიებს, როგორებიც იყვნენ Agrokomerc, Energoinvest, UNIS, Hidrogradnja, Vranica, RMK Zenica, TAS Vogošća, FAMOS Sarajevo, BNT Novi Travnik – წლიურად მილიარდობით დოლარის შემოსავალი ჰქონდათ. უმუშევრობა იმ პერიოდში ძალიან მცირე იყო, ხოლო მუშახელი და ხელმძღვანელი რგოლი ძალიან გამოცდილი. ეს ერთი შეხედვით იდილიური პერიოდი დაასრულა [[ინფლაცია|ჰიპერინფლაციამ]] და სოციალისტური ბანაკის კრახმა, რასაც მოჰყვა [[ნაციონალიზმი]]ს ზრდა და [[იუგოსლავიის სოციალისტური ფედერაციული რესპუბლიკა|იუგოსლავიის]] [[იუგოსლავიის ომები|სისხლიანი]] [[იუგოსლავიის დაშლა|დაშლა]]. ბოსნიის დამოუკიდებლობა [[1992]] წლის [[3 მარტი|3 მარტს]] გამოცხადდა. ეთნიკურმა დაპირისპირებამ პიკს მიაღწია და ერთი თვის შემდეგ მთელი ბოსნიის ტერიტორია ომმა მოიცვა. ეკონომიკური აქტივობები თითქმის შეწყდა, რადგან ომი თითქმის ყველა მსხვილ ქალაქს და სამრეწველო ცენტრს შეეხო. ყოფილი ქარხნების, ფაბრიკებისა და სხვა სამრეწველო დაწესებულებების ტერიტორიებს მოწინააღმდეგე მხარეები სხვა ეთნიკური ჯგუფებისთვის საკონცენტრაციო ბანაკებად იყენებდნენ. [[ბოსნიისა და ჰერცეგოვინის რესპუბლიკა|ქვეყნის]] ეკონომიკა უცხოურ დონაციებზე იდგა, ხოლო მოსახლეობა საჭირო ნივთების შოვნას შავ ბაზარზე ახერხებდა. ომი [[1995]] წლის ბოლოს შეწყდა და ნელ-ნელა დაიწყო ეკონომიკის აღდგენა, თუმცა ნგრევისა და [[ეთნიკური წმენდა|ეთნიკური წმენდების]] შედეგად დაგროვილ ლტოლვილთა მასის მასშტაბების გამო სრული აღდგენა დღემდეც ვერ მოხერხდა. ==თანამედროვე მდგომარეობა== ===სოფლის მეურნეობა=== სოფლის მეურნეობის წილი ქვეყნის მშპ-ში [[2013]] წლისთვის 8,1 % შეადგინა. [[2008]] წელს ამ სფეროში ქვეყნის შრომისუნარიანი მოსახლეობის 20,5 % იყო დასაქმებული, ხოლო [[2013]] წელს – 18.9 %. მოჰყავთ [[ხორბალი]], [[სიმინდი]], [[ხილი|ხილ]]-[[ბოსტნეული კულტურები|ბოსტნეული]], განვითარებულია [[მესაქონლეობა]] და [[მეფრინველეობა]].<ref name="CIA"/> [[2011]] წელს სასოფლოსამეურნეო სავარგულების ფართობმა შეადგინა 2151 ათ. [[ჰა]], მათ შორის 1107 ათ. ჰა სახნავსათესი და 1044 ათ. ჰა – საძოვარი და სხვა.<ref>{{cite web|url=http://www.fao.org/ag/AGP/AGPC/doc/Counprof/Bosnia_Herzegovina/Bosnia_Herzegovina.htm|title=COUNTRY PASTURE/FORAGE RESOURCE PROFILE BOSNIA AND HERZEGOVINA|publisher=fao.org|accessdate=20/05/2015|last=Senija Alibegovic-Grbic|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160324085119/http://www.fao.org/ag/agp/agpc/doc/counprof/bosnia_herzegovina/bosnia_herzegovina.htm|archivedate=2016-03-24}}</ref> [[2013]] წელს ქვეყანაში ხორბალი დაითესა 62 ათ., ხოლო სიმინდი – 176 ათ. ჰა ფართობზე. 2012 წლის მოსავალმა შეადგინა 208 ათ. [[ტონა]] ხორბალი და 500 ათ. ტონა სიმინდი.<ref>{{cite web|url=http://www.zol.ru/z-news/showlinks.php?id=93757|title=Босния и Герцеговина: Урожай кукурузы может намного превысить прошлогодний|publisher=Зерно Онлайн (17.05.2013)|accessdate=20/05/2015}}</ref> [[2011]] წელს ქვეყანაში ხეხილის რაოდენობა შეადგენდა დაახლოებით 30 მლნ-ს, ხილის წლიური წარმოება – 320 ათ. ტონას, თუმცა ქვეყანაში წლიურად დაახლოებით 100 მლნ. აშშ დოლარის ღირებულების ხილი და ხილის გადამუშავების პროდუქტების შემოაქვთ. ხილის გადამუშავება მოიცავს ჩირის, წვენის კონცენტრატებისა და ჯემების წარმოებას, ამ სფეროში ორი მსხვილი საწარმო მოქმედებს – Vegafruit და Vitaminka, რომლებიც წლიურად 25 ათ. ტონა პროდუქციას ამუშავებენ.<ref>{{cite web|url=http://polpred.com/?ns=1&ns_id=310926|title=Босния и Герцеговина > Агропром|publisher=polpred.com|accessdate=20/05/2015}}</ref> [[თამბაქო]] ჰერცეგოვინაში, პოსავინასა და სემბერიაში მოჰყავთ. 2010 წლის კანონის ({{lang-bs|Zakon o duvanu Bosne i Hercegovine}}) მიხედვით, ქვეყანაში სამი ჯიშის თამბაქო მოჰყავთ – Virdžinija, Berlej и Hercegovački ravnjak. თამბაქოს წარმოება მცირდება – 2007 წელს დაითესა 2313 ჰა, 2012 წელს – 1545 ჰა. მოსავალმაც შესაბამისად 3269 და 1494 ტონა შეადგინა. მცირდება თამბაქოს წარმოებაც – 2005 წელს წარმოების საერთო მაჩვენებლის 2,7 % იყო თამბაქოს ნაწარმი, 2010 წელს კი მხოლოდ 1,3 %.<ref name="info">{{cite web|url=http://komorabih.ba/wp-content/uploads/2013/06/Infokom_56__juni_13.pdf|title=Da li se gasi proizvodnja i prerada duvana u BiH?|author=Zdravko Marinković|date=2013|work=INFOKOM|publisher=Vanjskotrgovinska komora Bosne i Hercegovine|accessdate=20/05/2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130717233920/http://komorabih.ba/wp-content/uploads/2013/06/Infokom_56__juni_13.pdf|archivedate=2013-07-17}}</ref>. ==მრეწველობა== ქვეყანაში არსებული ბოქსიტების მადნის გამო განვითარებულია ალუმინის მრეწველობა. მსხვილმა ალუმინის სამრეწველო კონცერნმა Aluminij d.d. Mostar 2006 წელს 135 ათ. ტონა [[ალუმინი]]ს ნაწარმი გაყიდა.<ref>{{cite web |url=http://www.apf.gov.ba/aktuelna-prod/tenderi/dokumentacija/aluminij/eng/Teaser_Aluminij_Final%20_020307.pdf |title=Aluminij d.d. Mostar |format=PDF |accessdate=20/05/2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070929024518/http://www.apf.gov.ba/aktuelna-prod/tenderi/dokumentacija/aluminij/eng/Teaser_Aluminij_Final%20_020307.pdf |archivedate=2007-09-29 }}</ref> ფარმაცევტული წარმოების რეგიონალური ლიდერია კომპანია Bosnalijek. ის 180 სხვადასხვა დასახელების ფარმაცევტულ პროდუქციას აწარმოებს და 22 ქვეყანაში აქვს წარმომადგენლობა.<ref>{{cite web|url=http://www.bosnalijek.ba/eng/default.wbsp?p=91 |title=Bosnalijek worldwide |accessdate=20/05/2015}}</ref> მისი წლიური შემოსავალი 88 მლნ [[კონვერტირებადი მარკა|მარკამდეა]].<ref>{{cite web|url= http://www.bosnalijek.ba/udoc/godisnji_izvjestaj_2007.pdf |title=bosnalijek godišnji izvjestaj|format=PDF |accessdate=20/05/2015}}</ref> [[ზენიცა]]ში არსებობს მსოფლიო ფოლადის მრეწველობის გიგანტის, ArcelorMittal S.A.-ს ადგილობრივი ფილიალი. ხორვატულ საკონდიტრო კონცერნს Kraš-ს ასევე გააჩნია თავისი შვილობილი კომპანია პრიედორში. თამბაქოს ფაბრიკები მოქმედებენ სარაევოსა და ბანია-ლუკაში. ==კომუნიკაცია== კომუნიკაციის სფეროში ფედერალურ ერთეულებს შორის გამოიყოფა ორი ძირითადი მოთამაშე BH Telecom [[ბოსნია და ჰერცეგოვინის ფედერაცია|ფედერაციაში]] და Telekom Srpske [[სერბთა რესპუბლიკა (ბოსნია და ჰერცეგოვინა)|სერბთა რესპუბლიკაში]]. BH Telecom-ის წლიური შემოსავალი 800 მლნ მარკაზე მეტია, ხოლო Telekom Srpske-სი 300 მლნ მარკაზე მეტი. 2013 წლიდან BH Telecom აბონენტებს აწვდის მომსახურებას LTE ტექნოლოგიითაც. ==ტურიზმი== [[სურათი:Stari Most September 2004 4.jpg|thumb|250px|[[მოსტარის ხიდი]], [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|ტურისტული ღირსშესანიშნაობა]]]] ტურისტული სექტორი აღმავლობას განიცდის, რადგან ქვეყანაში ბევრია ზამთრის კურორტები და მრავალი საინტერესო სანახაობა. ომის დასრულების შემდეგ ვიდრე 2000 წლამდე ტურისტების რაოდენობა წლიურად დაახლოებით 24 %-ით იმატებდა. შემდგომ უკვე 20 %-იანი ყოველწლიური ზრდა ვიდრე 2007 წლამდე.<ref>{{cite web |url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/highlights/UNWTO_Highlights08_en_HR.pdf |title=Tourism |format=PDF |accessdate=20/05/2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110728145219/http://unwto.org/facts/eng/pdf/highlights/UNWTO_Highlights08_en_HR.pdf |archivedate=2011-07-28 }}</ref> [[2012]] წელს ბოსნიას ესტუმრა 747 827 ტურისტი და 1 645 521 უცხოელი ვიზიტორი.<ref>{{cite web |url=http://www.bhas.ba/saopstenja/2013/TUR_2012M12_001_01-bos.pdf |title=STATISTIKA TURIZMA |format=PDF |accessdate=20/05/2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150923184502/http://www.bhas.ba/saopstenja/2013/TUR_2012M12_001_01-bos.pdf |archivedate=2015-09-23 }}</ref> ===ტრანსპორტი=== ბოსნიის ტერიტორიას კვეთს [[ავტომაგისტრალი]] A1 ({{lang-bs|Autoput A1}}), იგი მაგისტრალ E73-ის ([[ბუდაპეშტი]]–[[პლოჩე]]) ნაწილია, რომელიც ცენტრალურ ევროპას ადრიატიკის სანაპიროსთან აერთებს. საერთო ჯამში საავტომობილო გზის სიგრძე ბოსნია და ჰერცეგოვინაში 22 926 [[კმ]]-ს შეადგენს, სადაც მყარი საფარითაა 19 426, ხოლო გრუნტის საფრით – 3500 კმ. [[რკინიგზა|რკინიგზის]] სიგრძე ბოსნიაში 601 [[კმ]]-ს შეადგენს, საიდანაც ელექტროფიცირებულია 392 კმ. რელსებს შორისის სიგანე 1435 მმ. [[სერბთა რესპუბლიკა (ბოსნია და ჰერცეგოვინა)|სერბთა რესპუბლიკაში]] რკინიგზას ემსახურება სერბთა რესპუბლიკის რკინიგზა ({{lang-sr|Željeznice Republike Srpske / Жeљeзницe Peпубликe Cpпcкe; შემოკლებით ŽRS / ЖPC}}), ხოლო დანარჩენ ტერიტორიაზე – ფედერაციის რკინიგზა ({{lang-bs|Željeznice Federacije Bosne i Hercegovine; შემოკლებით ŽFBH}}) ქვეყანაში 24 აეროდრომია – 7 მყარი და 17 გრუნტის. ასევე 6 შვეულმფრენის ასაფრენ-დასაფრენი მოედანი. ქვეყანაში მოქმედებს ოთხი საერთაშორისო აეროპორტი ქალაქებში – [[სარაევო]], [[ბანია-ლუკა]], [[მოსტარი]] და [[ტუზლა]]. [[1994]] წლიდან ქვეყანაში მოქმედებს ავიაკომპანია B&H Airlines (დაარსდა როგორც Air Bosna). ქვეყნის ტერიტორიაზე გადის 147 კმ სიგრძის გაზსადენი და 9 კმ სიგრძის ნავთობსადენი მილები.<ref name="CIA"/> ==სიღარიბე== 2011 წელს ბოსნიის 70 ათასამდე მოსახლე იყო სიღარიბის ზღვარს მიღმა. ღარიბად ითვლება ადამიანი, ვისი თვიური შემოსავალიც 120 ევროზე ნაკლებია. 20 ათასამდე ადამიანი იღებს დახმარებას მუნიციპალური უფასო სასადილოებიდან. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:ბოსნია და ჰერცეგოვინის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] 8ma656i0k7y2e2evmbb2z8z7k3kgqfk 0 321864 4822621 4738017 2025-06-30T12:45:34Z BatumiBSU 171502 4822621 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა უნივერსიტეტი |სახელი = ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი |მშობლიური სახელი = |ლათინური სახელი = |სურათი = [[ფაილი:Batumi University Fontain.jpg|250პქ]] |დევიზი = |დაფუძნდა = 1935 წელს |ტიპი = საჯარო |ფონდები = |თანამშრომელი = |რექტორი = [[მერაბ ხალვაში]] |პრორექტორი = |კანცლერი = |პრეზიდენტი = |პროვოსტი = |დეკანი = |პროფესორი = |სტუდენტი = 5,500 |ჩარიცხვა = |ბაკალავრი = |მაგისტრი = |სადოქტორო = |პროფესიონალი = |კურსდამთავრებული = |ქალაქი = [[ბათუმი]] |შტატი = |პროვინცია = |ქვეყანა = {{დროშა|საქართველო}} |კამპუსი = |ფერები = |მისამართი = ბათუმი, ნინოშვილის ქ. 35, 6010 |ტელეფონი = +995(422) 27–17–80 |თილისმა = |მეტსახელი = |კავშირები = |ფილიალები = |საიტი = [http://www.bsu.edu.ge/en/ www.bsu.ge] |ლოგო= [[ფაილი:Shota Rustaveli State University-logo.png|200პქ|უნივერსიტეტის გერბი]] }} '''ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი''' — უნივერსიტეტი [[საქართველო]]ში, [[აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა|აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში]], ქალაქ [[ბათუმი|ბათუმში]]. საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და კულტურის მნიშვნელოვანი ცენტრი. აერთიანებს 9 ფაკულტეტს: განათლების, ეკონომიკისა და ბიზნესის, იურიდიულ, საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა და ჯანდაცვის, სოციალურ და პოლიტიკურ მეცნიერებათა, ტექნოლოგიურ, ტურიზმის, ფიზიკა-მათემატიკისა და კომპიუტერულ მეცნიერებათა და ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტებს. დღეისათვის, უნივერსიტეტში უმაღლესი პროფესიული, ბაკალავრიატის, მაგისტრატურისა და დოქტორანტურის საგანმანათლებლო პროგრამებზე 6000-მდე სტუდენტი სწავლობს. უნივერსიტეტს აქვს ბიბლიოთეკა, გამომცემლობა და გაზეთი. ==ისტორია== 1893 წელს ბათუმში ვაჟთა გიმნაზიის გახსნის საკითხი დაისვა. 1895 წლის 26-27 ივნისს ქალაქის თვითმმართველობამ ვაჟთა გიმნაზიის შენობისათვის ზღვის სანაპიროსთან გამოყო 2 623, 95 კვ. საჟენი მიწის ფართი. 1897 წლის ივლისში ვაჟთა გიმნაზიამ ფუნქციონირება დაიწყო. 1900 წლის 26 სექტემბერს შესაძლებელი გახდა ქალთა გიმნაზიის გახსნაც. მოგვიანებით, 1923 წლისათვის, ქალთა გიმნაზიის ყოფილ შენობაში (ამჟამად №2 საშუალო სკოლა) დაფუძნდა პედაგოგიური ინსტიტუტი, რომელიც შემდეგ პედაგოგიურ ტექნიკუმად გადაკეთდა. ვაჟთა გიმნაზიის შენობაში 1935 წელს გაიხსნა ორწლიანი სამასწავლებლო ინსტიტუტი 4 ფაკულტეტით: ქართული ენისა და ლიტერატურის, ფიზიკა-მათემატიკის, ისტორიისა და საბუნებისმეტყველო-გეოგრაფიის, რომლებსაც 1936 წელს დაემატა ფიზკულტურის, ხოლო 1938 წელს — [[რუსული ენა|რუსული ენისა]] და [[ლიტერატურა|ლიტერატურის]] ფაკულტეტებიც. ინსტიტუტს [[შოთა რუსთაველი]]ს სახელი 1938 წელს მიენიჭა. 1945 წლის ივნისში ბათუმის სამასწავლებლო ინსტიტუტის ბაზაზე ჩამოყალიბდა პედაგოგიური ინსტიტუტი. 1974 წლისთვის ინსტიტუტში მოქმედებდა 7 ფაკულტეტი. [[საქართველოს მინისტრთა კაბინეტი]]ს 1990 წლის 3 სექტემბრის №453 დადგენილებით, ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის ბაზაზე დაარსდა სახელმწიფო უნივერსიტეტი [[საქართველოს მთავრობა|საქართველოს მთავრობის]] 2009 წლის 29 სექტემბრის №176 დადგენილებით უნივერსიტეტს შეურთდა სსიპ [[ბათუმის ბოტანიკური ბაღი]], ხოლო საქართველოს მთავრობის 2010 წლის 9 ივლისის N 185 დადგენილების საფუძველზე ნიკო ბერძენიშვილისა და ფიტოპათოლოგიის სამეცნიერო ინსტიტუტები. საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 23 მარტის N100 დადგენილების საფუძველზე უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებას შეეცვალა სახელი და ეწოდა ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი. ==რექტორთა სია== ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორთა სია [[1935]] წლიდან დღემდე.<ref>{{Cite web |url=https://bsu.edu.ge/main/staff/47/index.html |title=უნივერსიტეტის რექტორები |accessdate=2024-09-11}}</ref> *[[ხუსეინ ნაკაიძე]] ([[1935]]-[[1937]]) *[[ნური ნიჟარაძე]] ([[1938]]-[[1941]]) *[[მიხეილ სტამბოლიშვილი]] ([[1941]]-[[1943]]) *[[ვლადიმერ ქემხაძე]] ([[1943]]-[[1947]]) *[[ვახტანგ პარკაძე]] ([[1947]]-[[1948]]) *[[ნადიმ ნიჟარაძე]] ([[1949]]-[[1954]]) *[[რევაზ კომახიძე]] ([[1954]]-[[1955]]) *[[ვლადიმერ ქემხაძე]] ([[1955]]-[[1962]]) *[[კარლო დოლიძე]] ([[1962]]-[[1969]]) *[[ოთარ ბაკურაძე]] ([[1970]]-[[1978]]) *[[დურსუნ ბალაძე]] ([[1978]]-[[1990]]) *[[აზიზ ახვლედიანი]] ([[1991]]-[[1996]]) *[[ნური ვერძაძე]] ([[1997]]-[[2004]]) *[[ამირან კახიძე]] ([[2004]]-[[2005]]) *[[ნუგზარ მგელაძე]] ([[2005]]-[[2006]]) *[[ვლადიმერ ბალაძე]] ([[2006]]-[[2007]]) *[[ალექსანდრე ლაშხი]] ([[2007]]-[[2008]]) *[[ალიოშა ბაკურიძე]] ([[2008]]-[[2015]]) *[[მერაბ ხალვაში]] ([[2015]]-2025) *ტიტე აროშიძე (2025-დღემდე) ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს უნივერსიტეტების სია]] ==ლიტერატურა== {{ქსე|2|151}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.bsu.edu.ge/ ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი] ოფიციალური საიტი *{{საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობა|7488}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{საქართველოს უნივერსიტეტები}} [[კატეგორია:ბათუმის უნივერსიტეტები]] [[კატეგორია:კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები ბათუმში]] opaq5ylude86leswf32p7qfjprmvbn8 4822624 4822621 2025-06-30T12:47:28Z BatumiBSU 171502 4822624 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა უნივერსიტეტი |სახელი = ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი |მშობლიური სახელი = |ლათინური სახელი = |სურათი = [[ფაილი:Batumi University Fontain.jpg|250პქ]] |დევიზი = |დაფუძნდა = 1935 წელს |ტიპი = საჯარო |ფონდები = |თანამშრომელი = |რექტორი = [[ტიტე აროშიძე]] |პრორექტორი = |კანცლერი = |პრეზიდენტი = |პროვოსტი = |დეკანი = |პროფესორი = |სტუდენტი = 5,500 |ჩარიცხვა = |ბაკალავრი = |მაგისტრი = |სადოქტორო = |პროფესიონალი = |კურსდამთავრებული = |ქალაქი = [[ბათუმი]] |შტატი = |პროვინცია = |ქვეყანა = {{დროშა|საქართველო}} |კამპუსი = |ფერები = |მისამართი = ბათუმი, ნინოშვილის ქ. 35, 6010 |ტელეფონი = +995(422) 27–17–80 |თილისმა = |მეტსახელი = |კავშირები = |ფილიალები = |საიტი = [http://www.bsu.edu.ge/en/ www.bsu.ge] |ლოგო= [[ფაილი:Shota Rustaveli State University-logo.png|200პქ|უნივერსიტეტის გერბი]] }} '''ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი''' — უნივერსიტეტი [[საქართველო]]ში, [[აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა|აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში]], ქალაქ [[ბათუმი|ბათუმში]]. საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და კულტურის მნიშვნელოვანი ცენტრი. აერთიანებს 9 ფაკულტეტს: განათლების, ეკონომიკისა და ბიზნესის, იურიდიულ, საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა და ჯანდაცვის, სოციალურ და პოლიტიკურ მეცნიერებათა, ტექნოლოგიურ, ტურიზმის, ფიზიკა-მათემატიკისა და კომპიუტერულ მეცნიერებათა და ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტებს. დღეისათვის, უნივერსიტეტში უმაღლესი პროფესიული, ბაკალავრიატის, მაგისტრატურისა და დოქტორანტურის საგანმანათლებლო პროგრამებზე 6000-მდე სტუდენტი სწავლობს. უნივერსიტეტს აქვს ბიბლიოთეკა, გამომცემლობა და გაზეთი. ==ისტორია== 1893 წელს ბათუმში ვაჟთა გიმნაზიის გახსნის საკითხი დაისვა. 1895 წლის 26-27 ივნისს ქალაქის თვითმმართველობამ ვაჟთა გიმნაზიის შენობისათვის ზღვის სანაპიროსთან გამოყო 2 623, 95 კვ. საჟენი მიწის ფართი. 1897 წლის ივლისში ვაჟთა გიმნაზიამ ფუნქციონირება დაიწყო. 1900 წლის 26 სექტემბერს შესაძლებელი გახდა ქალთა გიმნაზიის გახსნაც. მოგვიანებით, 1923 წლისათვის, ქალთა გიმნაზიის ყოფილ შენობაში (ამჟამად №2 საშუალო სკოლა) დაფუძნდა პედაგოგიური ინსტიტუტი, რომელიც შემდეგ პედაგოგიურ ტექნიკუმად გადაკეთდა. ვაჟთა გიმნაზიის შენობაში 1935 წელს გაიხსნა ორწლიანი სამასწავლებლო ინსტიტუტი 4 ფაკულტეტით: ქართული ენისა და ლიტერატურის, ფიზიკა-მათემატიკის, ისტორიისა და საბუნებისმეტყველო-გეოგრაფიის, რომლებსაც 1936 წელს დაემატა ფიზკულტურის, ხოლო 1938 წელს — [[რუსული ენა|რუსული ენისა]] და [[ლიტერატურა|ლიტერატურის]] ფაკულტეტებიც. ინსტიტუტს [[შოთა რუსთაველი]]ს სახელი 1938 წელს მიენიჭა. 1945 წლის ივნისში ბათუმის სამასწავლებლო ინსტიტუტის ბაზაზე ჩამოყალიბდა პედაგოგიური ინსტიტუტი. 1974 წლისთვის ინსტიტუტში მოქმედებდა 7 ფაკულტეტი. [[საქართველოს მინისტრთა კაბინეტი]]ს 1990 წლის 3 სექტემბრის №453 დადგენილებით, ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის ბაზაზე დაარსდა სახელმწიფო უნივერსიტეტი [[საქართველოს მთავრობა|საქართველოს მთავრობის]] 2009 წლის 29 სექტემბრის №176 დადგენილებით უნივერსიტეტს შეურთდა სსიპ [[ბათუმის ბოტანიკური ბაღი]], ხოლო საქართველოს მთავრობის 2010 წლის 9 ივლისის N 185 დადგენილების საფუძველზე ნიკო ბერძენიშვილისა და ფიტოპათოლოგიის სამეცნიერო ინსტიტუტები. საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 23 მარტის N100 დადგენილების საფუძველზე უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებას შეეცვალა სახელი და ეწოდა ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი. ==რექტორთა სია== ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორთა სია [[1935]] წლიდან დღემდე.<ref>{{Cite web |url=https://bsu.edu.ge/main/staff/47/index.html |title=უნივერსიტეტის რექტორები |accessdate=2024-09-11}}</ref> *[[ხუსეინ ნაკაიძე]] ([[1935]]-[[1937]]) *[[ნური ნიჟარაძე]] ([[1938]]-[[1941]]) *[[მიხეილ სტამბოლიშვილი]] ([[1941]]-[[1943]]) *[[ვლადიმერ ქემხაძე]] ([[1943]]-[[1947]]) *[[ვახტანგ პარკაძე]] ([[1947]]-[[1948]]) *[[ნადიმ ნიჟარაძე]] ([[1949]]-[[1954]]) *[[რევაზ კომახიძე]] ([[1954]]-[[1955]]) *[[ვლადიმერ ქემხაძე]] ([[1955]]-[[1962]]) *[[კარლო დოლიძე]] ([[1962]]-[[1969]]) *[[ოთარ ბაკურაძე]] ([[1970]]-[[1978]]) *[[დურსუნ ბალაძე]] ([[1978]]-[[1990]]) *[[აზიზ ახვლედიანი]] ([[1991]]-[[1996]]) *[[ნური ვერძაძე]] ([[1997]]-[[2004]]) *[[ამირან კახიძე]] ([[2004]]-[[2005]]) *[[ნუგზარ მგელაძე]] ([[2005]]-[[2006]]) *[[ვლადიმერ ბალაძე]] ([[2006]]-[[2007]]) *[[ალექსანდრე ლაშხი]] ([[2007]]-[[2008]]) *[[ალიოშა ბაკურიძე]] ([[2008]]-[[2015]]) *[[მერაბ ხალვაში]] ([[2015]]-2025) *ტიტე აროშიძე (2025-დღემდე) ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს უნივერსიტეტების სია]] ==ლიტერატურა== {{ქსე|2|151}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.bsu.edu.ge/ ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი] ოფიციალური საიტი *{{საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობა|7488}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{საქართველოს უნივერსიტეტები}} [[კატეგორია:ბათუმის უნივერსიტეტები]] [[კატეგორია:კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები ბათუმში]] s6xlb9rtai2sbv9cc3qi0046d86f60f 4822626 4822624 2025-06-30T12:59:09Z BatumiBSU 171502 4822626 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა უნივერსიტეტი |სახელი = ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი |მშობლიური სახელი = |ლათინური სახელი = |სურათი = [[ფაილი:Batumi University Fontain.jpg|250პქ]] |დევიზი = |დაფუძნდა = 1935 წელს |ტიპი = საჯარო |ფონდები = |თანამშრომელი = |რექტორი = [[ტიტე აროშიძე]] |პრორექტორი = |კანცლერი = |პრეზიდენტი = |პროვოსტი = |დეკანი = |პროფესორი = |სტუდენტი = 5,500 |ჩარიცხვა = |ბაკალავრი = |მაგისტრი = |სადოქტორო = |პროფესიონალი = |კურსდამთავრებული = |ქალაქი = [[ბათუმი]] |შტატი = |პროვინცია = |ქვეყანა = {{დროშა|საქართველო}} |კამპუსი = |ფერები = |მისამართი = ბათუმი, ნინოშვილის ქ. 35, 6010 |ტელეფონი = +995(422) 27–17–80 |თილისმა = |მეტსახელი = |კავშირები = |ფილიალები = |საიტი = [http://www.bsu.edu.ge/en/ www.bsu.ge] |ლოგო= [[File:Batumi shota rustaveli state university.png|thumb|ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი]] }} '''ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი''' — უნივერსიტეტი [[საქართველო]]ში, [[აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა|აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში]], ქალაქ [[ბათუმი|ბათუმში]]. საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და კულტურის მნიშვნელოვანი ცენტრი. აერთიანებს 9 ფაკულტეტს: განათლების, ეკონომიკისა და ბიზნესის, იურიდიულ, საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა და ჯანდაცვის, სოციალურ და პოლიტიკურ მეცნიერებათა, ტექნოლოგიურ, ტურიზმის, ფიზიკა-მათემატიკისა და კომპიუტერულ მეცნიერებათა და ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტებს. დღეისათვის, უნივერსიტეტში უმაღლესი პროფესიული, ბაკალავრიატის, მაგისტრატურისა და დოქტორანტურის საგანმანათლებლო პროგრამებზე 6000-მდე სტუდენტი სწავლობს. უნივერსიტეტს აქვს ბიბლიოთეკა, გამომცემლობა და გაზეთი. ==ისტორია== 1893 წელს ბათუმში ვაჟთა გიმნაზიის გახსნის საკითხი დაისვა. 1895 წლის 26-27 ივნისს ქალაქის თვითმმართველობამ ვაჟთა გიმნაზიის შენობისათვის ზღვის სანაპიროსთან გამოყო 2 623, 95 კვ. საჟენი მიწის ფართი. 1897 წლის ივლისში ვაჟთა გიმნაზიამ ფუნქციონირება დაიწყო. 1900 წლის 26 სექტემბერს შესაძლებელი გახდა ქალთა გიმნაზიის გახსნაც. მოგვიანებით, 1923 წლისათვის, ქალთა გიმნაზიის ყოფილ შენობაში (ამჟამად №2 საშუალო სკოლა) დაფუძნდა პედაგოგიური ინსტიტუტი, რომელიც შემდეგ პედაგოგიურ ტექნიკუმად გადაკეთდა. ვაჟთა გიმნაზიის შენობაში 1935 წელს გაიხსნა ორწლიანი სამასწავლებლო ინსტიტუტი 4 ფაკულტეტით: ქართული ენისა და ლიტერატურის, ფიზიკა-მათემატიკის, ისტორიისა და საბუნებისმეტყველო-გეოგრაფიის, რომლებსაც 1936 წელს დაემატა ფიზკულტურის, ხოლო 1938 წელს — [[რუსული ენა|რუსული ენისა]] და [[ლიტერატურა|ლიტერატურის]] ფაკულტეტებიც. ინსტიტუტს [[შოთა რუსთაველი]]ს სახელი 1938 წელს მიენიჭა. 1945 წლის ივნისში ბათუმის სამასწავლებლო ინსტიტუტის ბაზაზე ჩამოყალიბდა პედაგოგიური ინსტიტუტი. 1974 წლისთვის ინსტიტუტში მოქმედებდა 7 ფაკულტეტი. [[საქართველოს მინისტრთა კაბინეტი]]ს 1990 წლის 3 სექტემბრის №453 დადგენილებით, ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის ბაზაზე დაარსდა სახელმწიფო უნივერსიტეტი [[საქართველოს მთავრობა|საქართველოს მთავრობის]] 2009 წლის 29 სექტემბრის №176 დადგენილებით უნივერსიტეტს შეურთდა სსიპ [[ბათუმის ბოტანიკური ბაღი]], ხოლო საქართველოს მთავრობის 2010 წლის 9 ივლისის N 185 დადგენილების საფუძველზე ნიკო ბერძენიშვილისა და ფიტოპათოლოგიის სამეცნიერო ინსტიტუტები. საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 23 მარტის N100 დადგენილების საფუძველზე უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებას შეეცვალა სახელი და ეწოდა ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი. ==რექტორთა სია== ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორთა სია [[1935]] წლიდან დღემდე.<ref>{{Cite web |url=https://bsu.edu.ge/main/staff/47/index.html |title=უნივერსიტეტის რექტორები |accessdate=2024-09-11}}</ref> *[[ხუსეინ ნაკაიძე]] ([[1935]]-[[1937]]) *[[ნური ნიჟარაძე]] ([[1938]]-[[1941]]) *[[მიხეილ სტამბოლიშვილი]] ([[1941]]-[[1943]]) *[[ვლადიმერ ქემხაძე]] ([[1943]]-[[1947]]) *[[ვახტანგ პარკაძე]] ([[1947]]-[[1948]]) *[[ნადიმ ნიჟარაძე]] ([[1949]]-[[1954]]) *[[რევაზ კომახიძე]] ([[1954]]-[[1955]]) *[[ვლადიმერ ქემხაძე]] ([[1955]]-[[1962]]) *[[კარლო დოლიძე]] ([[1962]]-[[1969]]) *[[ოთარ ბაკურაძე]] ([[1970]]-[[1978]]) *[[დურსუნ ბალაძე]] ([[1978]]-[[1990]]) *[[აზიზ ახვლედიანი]] ([[1991]]-[[1996]]) *[[ნური ვერძაძე]] ([[1997]]-[[2004]]) *[[ამირან კახიძე]] ([[2004]]-[[2005]]) *[[ნუგზარ მგელაძე]] ([[2005]]-[[2006]]) *[[ვლადიმერ ბალაძე]] ([[2006]]-[[2007]]) *[[ალექსანდრე ლაშხი]] ([[2007]]-[[2008]]) *[[ალიოშა ბაკურიძე]] ([[2008]]-[[2015]]) *[[მერაბ ხალვაში]] ([[2015]]-2025) *ტიტე აროშიძე (2025-დღემდე) ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს უნივერსიტეტების სია]] ==ლიტერატურა== {{ქსე|2|151}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.bsu.edu.ge/ ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი] ოფიციალური საიტი *{{საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობა|7488}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{საქართველოს უნივერსიტეტები}} [[კატეგორია:ბათუმის უნივერსიტეტები]] [[კატეგორია:კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები ბათუმში]] knsa8rzt2gh3iixte1s7rbl8573v3hi 4822628 4822626 2025-06-30T13:04:23Z Mehman 75871 4822628 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა უნივერსიტეტი |სახელი = ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი |მშობლიური სახელი = |ლათინური სახელი = |სურათი = [[ფაილი:Batumi University Fontain.jpg|250პქ]] |დევიზი = |დაფუძნდა = 1935 წელს |ტიპი = საჯარო |ფონდები = |თანამშრომელი = |რექტორი = [[ტიტე აროშიძე]] |პრორექტორი = |კანცლერი = |პრეზიდენტი = |პროვოსტი = |დეკანი = |პროფესორი = |სტუდენტი = 5,500 |ჩარიცხვა = |ბაკალავრი = |მაგისტრი = |სადოქტორო = |პროფესიონალი = |კურსდამთავრებული = |ქალაქი = [[ბათუმი]] |შტატი = |პროვინცია = |ქვეყანა = {{დროშა|საქართველო}} |კამპუსი = |ფერები = |მისამართი = ბათუმი, ნინოშვილის ქ. 35, 6010 |ტელეფონი = +995(422) 27–17–80 |თილისმა = |მეტსახელი = |კავშირები = |ფილიალები = |საიტი = [http://www.bsu.edu.ge/en/ www.bsu.ge] |ლოგო= Batumi shota rustaveli state university.png }} '''ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი''' — უნივერსიტეტი [[საქართველო]]ში, [[აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა|აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში]], ქალაქ [[ბათუმი|ბათუმში]]. საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და კულტურის მნიშვნელოვანი ცენტრი. აერთიანებს 9 ფაკულტეტს: განათლების, ეკონომიკისა და ბიზნესის, იურიდიულ, საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა და ჯანდაცვის, სოციალურ და პოლიტიკურ მეცნიერებათა, ტექნოლოგიურ, ტურიზმის, ფიზიკა-მათემატიკისა და კომპიუტერულ მეცნიერებათა და ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტებს. დღეისათვის, უნივერსიტეტში უმაღლესი პროფესიული, ბაკალავრიატის, მაგისტრატურისა და დოქტორანტურის საგანმანათლებლო პროგრამებზე 6000-მდე სტუდენტი სწავლობს. უნივერსიტეტს აქვს ბიბლიოთეკა, გამომცემლობა და გაზეთი. ==ისტორია== 1893 წელს ბათუმში ვაჟთა გიმნაზიის გახსნის საკითხი დაისვა. 1895 წლის 26-27 ივნისს ქალაქის თვითმმართველობამ ვაჟთა გიმნაზიის შენობისათვის ზღვის სანაპიროსთან გამოყო 2 623, 95 კვ. საჟენი მიწის ფართი. 1897 წლის ივლისში ვაჟთა გიმნაზიამ ფუნქციონირება დაიწყო. 1900 წლის 26 სექტემბერს შესაძლებელი გახდა ქალთა გიმნაზიის გახსნაც. მოგვიანებით, 1923 წლისათვის, ქალთა გიმნაზიის ყოფილ შენობაში (ამჟამად №2 საშუალო სკოლა) დაფუძნდა პედაგოგიური ინსტიტუტი, რომელიც შემდეგ პედაგოგიურ ტექნიკუმად გადაკეთდა. ვაჟთა გიმნაზიის შენობაში 1935 წელს გაიხსნა ორწლიანი სამასწავლებლო ინსტიტუტი 4 ფაკულტეტით: ქართული ენისა და ლიტერატურის, ფიზიკა-მათემატიკის, ისტორიისა და საბუნებისმეტყველო-გეოგრაფიის, რომლებსაც 1936 წელს დაემატა ფიზკულტურის, ხოლო 1938 წელს — [[რუსული ენა|რუსული ენისა]] და [[ლიტერატურა|ლიტერატურის]] ფაკულტეტებიც. ინსტიტუტს [[შოთა რუსთაველი]]ს სახელი 1938 წელს მიენიჭა. 1945 წლის ივნისში ბათუმის სამასწავლებლო ინსტიტუტის ბაზაზე ჩამოყალიბდა პედაგოგიური ინსტიტუტი. 1974 წლისთვის ინსტიტუტში მოქმედებდა 7 ფაკულტეტი. [[საქართველოს მინისტრთა კაბინეტი]]ს 1990 წლის 3 სექტემბრის №453 დადგენილებით, ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის ბაზაზე დაარსდა სახელმწიფო უნივერსიტეტი [[საქართველოს მთავრობა|საქართველოს მთავრობის]] 2009 წლის 29 სექტემბრის №176 დადგენილებით უნივერსიტეტს შეურთდა სსიპ [[ბათუმის ბოტანიკური ბაღი]], ხოლო საქართველოს მთავრობის 2010 წლის 9 ივლისის N 185 დადგენილების საფუძველზე ნიკო ბერძენიშვილისა და ფიტოპათოლოგიის სამეცნიერო ინსტიტუტები. საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 23 მარტის N100 დადგენილების საფუძველზე უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებას შეეცვალა სახელი და ეწოდა ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი. ==რექტორთა სია== ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორთა სია [[1935]] წლიდან დღემდე.<ref>{{Cite web |url=https://bsu.edu.ge/main/staff/47/index.html |title=უნივერსიტეტის რექტორები |accessdate=2024-09-11}}</ref> *[[ხუსეინ ნაკაიძე]] ([[1935]]-[[1937]]) *[[ნური ნიჟარაძე]] ([[1938]]-[[1941]]) *[[მიხეილ სტამბოლიშვილი]] ([[1941]]-[[1943]]) *[[ვლადიმერ ქემხაძე]] ([[1943]]-[[1947]]) *[[ვახტანგ პარკაძე]] ([[1947]]-[[1948]]) *[[ნადიმ ნიჟარაძე]] ([[1949]]-[[1954]]) *[[რევაზ კომახიძე]] ([[1954]]-[[1955]]) *[[ვლადიმერ ქემხაძე]] ([[1955]]-[[1962]]) *[[კარლო დოლიძე]] ([[1962]]-[[1969]]) *[[ოთარ ბაკურაძე]] ([[1970]]-[[1978]]) *[[დურსუნ ბალაძე]] ([[1978]]-[[1990]]) *[[აზიზ ახვლედიანი]] ([[1991]]-[[1996]]) *[[ნური ვერძაძე]] ([[1997]]-[[2004]]) *[[ამირან კახიძე]] ([[2004]]-[[2005]]) *[[ნუგზარ მგელაძე]] ([[2005]]-[[2006]]) *[[ვლადიმერ ბალაძე]] ([[2006]]-[[2007]]) *[[ალექსანდრე ლაშხი]] ([[2007]]-[[2008]]) *[[ალიოშა ბაკურიძე]] ([[2008]]-[[2015]]) *[[მერაბ ხალვაში]] ([[2015]]-[[2025]]) *[[ტიტე აროშიძე]] ([[2025]]-დღემდე) ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს უნივერსიტეტების სია]] ==ლიტერატურა== {{ქსე|2|151}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.bsu.edu.ge/ ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი] ოფიციალური საიტი *{{საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობა|7488}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{საქართველოს უნივერსიტეტები}} [[კატეგორია:ბათუმის უნივერსიტეტები]] [[კატეგორია:კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები ბათუმში]] 7ekfp68ncbz46pbt3cqk0vl70e41f9c 4822918 4822628 2025-07-01T08:04:14Z BatumiBSU 171502 4822918 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა უნივერსიტეტი |სახელი = ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი |მშობლიური სახელი = |ლათინური სახელი = |სურათი = [[ფაილი:Batumi University Fontain.jpg|250პქ]] |დევიზი = |დაფუძნდა = 1935 წელს |ტიპი = საჯარო |ფონდები = |თანამშრომელი = |რექტორი = [[ტიტე აროშიძე]] |პრორექტორი = |კანცლერი = |პრეზიდენტი = |პროვოსტი = |დეკანი = |პროფესორი = |სტუდენტი = 7 000 |ჩარიცხვა = |ბაკალავრი = |მაგისტრი = |სადოქტორო = |პროფესიონალი = |კურსდამთავრებული = |ქალაქი = [[ბათუმი]] |შტატი = |პროვინცია = |ქვეყანა = {{დროშა|საქართველო}} |კამპუსი = |ფერები = |მისამართი = ბათუმი, რუსთაველის/ნინოშვილის ქ. 32/35, 6010 |ტელეფონი = +995(422) 27–17–80 |თილისმა = |მეტსახელი = |კავშირები = |ფილიალები = |საიტი = [http://www.bsu.edu.ge/en/ www.bsu.ge] |ლოგო= Batumi shota rustaveli state university.png }} '''ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი''' — უნივერსიტეტი [[საქართველო]]ში, [[აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა|აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში]], ქალაქ [[ბათუმი|ბათუმში]]. საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და კულტურის მნიშვნელოვანი ცენტრი. აერთიანებს 9 ფაკულტეტს: განათლების, ეკონომიკისა და ბიზნესის, იურიდიულ, საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა და ჯანდაცვის, სოციალურ და პოლიტიკურ მეცნიერებათა, ტექნოლოგიურ, ტურიზმის, ფიზიკა-მათემატიკისა და კომპიუტერულ მეცნიერებათა და ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტებს. დღეისათვის, უნივერსიტეტში უმაღლესი პროფესიული, ბაკალავრიატის, მაგისტრატურისა და დოქტორანტურის საგანმანათლებლო პროგრამებზე 6000-მდე სტუდენტი სწავლობს. უნივერსიტეტს აქვს ბიბლიოთეკა, გამომცემლობა და გაზეთი. ==ისტორია== 1893 წელს ბათუმში ვაჟთა გიმნაზიის გახსნის საკითხი დაისვა. 1895 წლის 26-27 ივნისს ქალაქის თვითმმართველობამ ვაჟთა გიმნაზიის შენობისათვის ზღვის სანაპიროსთან გამოყო 2 623, 95 კვ. საჟენი მიწის ფართი. 1897 წლის ივლისში ვაჟთა გიმნაზიამ ფუნქციონირება დაიწყო. 1900 წლის 26 სექტემბერს შესაძლებელი გახდა ქალთა გიმნაზიის გახსნაც. მოგვიანებით, 1923 წლისათვის, ქალთა გიმნაზიის ყოფილ შენობაში (ამჟამად №2 საშუალო სკოლა) დაფუძნდა პედაგოგიური ინსტიტუტი, რომელიც შემდეგ პედაგოგიურ ტექნიკუმად გადაკეთდა. ვაჟთა გიმნაზიის შენობაში 1935 წელს გაიხსნა ორწლიანი სამასწავლებლო ინსტიტუტი 4 ფაკულტეტით: ქართული ენისა და ლიტერატურის, ფიზიკა-მათემატიკის, ისტორიისა და საბუნებისმეტყველო-გეოგრაფიის, რომლებსაც 1936 წელს დაემატა ფიზკულტურის, ხოლო 1938 წელს — [[რუსული ენა|რუსული ენისა]] და [[ლიტერატურა|ლიტერატურის]] ფაკულტეტებიც. ინსტიტუტს [[შოთა რუსთაველი]]ს სახელი 1938 წელს მიენიჭა. 1945 წლის ივნისში ბათუმის სამასწავლებლო ინსტიტუტის ბაზაზე ჩამოყალიბდა პედაგოგიური ინსტიტუტი. 1974 წლისთვის ინსტიტუტში მოქმედებდა 7 ფაკულტეტი. [[საქართველოს მინისტრთა კაბინეტი]]ს 1990 წლის 3 სექტემბრის №453 დადგენილებით, ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის ბაზაზე დაარსდა სახელმწიფო უნივერსიტეტი [[საქართველოს მთავრობა|საქართველოს მთავრობის]] 2009 წლის 29 სექტემბრის №176 დადგენილებით უნივერსიტეტს შეურთდა სსიპ [[ბათუმის ბოტანიკური ბაღი]], ხოლო საქართველოს მთავრობის 2010 წლის 9 ივლისის N 185 დადგენილების საფუძველზე ნიკო ბერძენიშვილისა და ფიტოპათოლოგიის სამეცნიერო ინსტიტუტები. საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 23 მარტის N100 დადგენილების საფუძველზე უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებას შეეცვალა სახელი და ეწოდა ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი. ==რექტორთა სია== ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორთა სია [[1935]] წლიდან დღემდე.<ref>{{Cite web |url=https://bsu.edu.ge/main/staff/47/index.html |title=უნივერსიტეტის რექტორები |accessdate=2024-09-11}}</ref> *[[ხუსეინ ნაკაიძე]] ([[1935]]-[[1937]]) *[[ნური ნიჟარაძე]] ([[1938]]-[[1941]]) *[[მიხეილ სტამბოლიშვილი]] ([[1941]]-[[1943]]) *[[ვლადიმერ ქემხაძე]] ([[1943]]-[[1947]]) *[[ვახტანგ პარკაძე]] ([[1947]]-[[1948]]) *[[ნადიმ ნიჟარაძე]] ([[1949]]-[[1954]]) *[[რევაზ კომახიძე]] ([[1954]]-[[1955]]) *[[ვლადიმერ ქემხაძე]] ([[1955]]-[[1962]]) *[[კარლო დოლიძე]] ([[1962]]-[[1969]]) *[[ოთარ ბაკურაძე]] ([[1970]]-[[1978]]) *[[დურსუნ ბალაძე]] ([[1978]]-[[1990]]) *[[აზიზ ახვლედიანი]] ([[1991]]-[[1996]]) *[[ნური ვერძაძე]] ([[1997]]-[[2004]]) *[[ამირან კახიძე]] ([[2004]]-[[2005]]) *[[ნუგზარ მგელაძე]] ([[2005]]-[[2006]]) *[[ვლადიმერ ბალაძე]] ([[2006]]-[[2007]]) *[[ალექსანდრე ლაშხი]] ([[2007]]-[[2008]]) *[[ალიოშა ბაკურიძე]] ([[2008]]-[[2015]]) *[[მერაბ ხალვაში]] ([[2015]]-[[2025]]) *[[ტიტე აროშიძე]] ([[2025]]-დღემდე) ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს უნივერსიტეტების სია]] ==ლიტერატურა== {{ქსე|2|151}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.bsu.edu.ge/ ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი] ოფიციალური საიტი *{{საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობა|7488}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{საქართველოს უნივერსიტეტები}} [[კატეგორია:ბათუმის უნივერსიტეტები]] [[კატეგორია:კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები ბათუმში]] 4dio4ou9rsu3tr7nhngj4r4txk4ewo7 4822919 4822918 2025-07-01T08:08:19Z BatumiBSU 171502 4822919 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა უნივერსიტეტი |სახელი = ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი |მშობლიური სახელი = |ლათინური სახელი = |სურათი = [[ფაილი:Batumi University Fontain.jpg|250პქ]] |დევიზი = |დაფუძნდა = 1935 წელს |ტიპი = საჯარო |ფონდები = |თანამშრომელი = |რექტორი = [[ტიტე აროშიძე]] |პრორექტორი = |კანცლერი = |პრეზიდენტი = |პროვოსტი = |დეკანი = |პროფესორი = |სტუდენტი = 7 000 |ჩარიცხვა = |ბაკალავრი = |მაგისტრი = |სადოქტორო = |პროფესიონალი = |კურსდამთავრებული = |ქალაქი = [[ბათუმი]] |შტატი = |პროვინცია = |ქვეყანა = {{დროშა|საქართველო}} |კამპუსი = |ფერები = |მისამართი = ბათუმი, რუსთაველის/ნინოშვილის ქ. 32/35, 6010 |ტელეფონი = +995(422) 27–17–80 |თილისმა = |მეტსახელი = |კავშირები = |ფილიალები = |საიტი = [http://www.bsu.edu.ge/en/ www.bsu.ge] |ლოგო= Batumi shota rustaveli state university.png }} '''ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი''' — უნივერსიტეტი [[საქართველო]]ში, [[აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა|აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში]], ქალაქ [[ბათუმი|ბათუმში]]. საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და კულტურის მნიშვნელოვანი ცენტრი. აერთიანებს 7 ფაკულტეტს:ეკონომიკისა და ბიზნესის,  ზუსტ მეცნიერებათა და განათლების,  იურიდიული და სოციალურ მეცნიერებათა,  საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა და ჯანდაცვის,  ტექნოლოგიურ, ტურიზმისა და  ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტებს. დღეისათვის, უნივერსიტეტში უმაღლესი პროფესიული, ბაკალავრიატის, მაგისტრატურისა და დოქტორანტურის საგანმანათლებლო პროგრამებზე 7 000-მდე სტუდენტი სწავლობს. უნივერსიტეტს აქვს ბიბლიოთეკა, გამომცემლობა და გაზეთი. ==ისტორია== 1893 წელს ბათუმში ვაჟთა გიმნაზიის გახსნის საკითხი დაისვა. 1895 წლის 26-27 ივნისს ქალაქის თვითმმართველობამ ვაჟთა გიმნაზიის შენობისათვის ზღვის სანაპიროსთან გამოყო 2 623, 95 კვ. საჟენი მიწის ფართი. 1897 წლის ივლისში ვაჟთა გიმნაზიამ ფუნქციონირება დაიწყო. 1900 წლის 26 სექტემბერს შესაძლებელი გახდა ქალთა გიმნაზიის გახსნაც. მოგვიანებით, 1923 წლისათვის, ქალთა გიმნაზიის ყოფილ შენობაში (ამჟამად №2 საშუალო სკოლა) დაფუძნდა პედაგოგიური ინსტიტუტი, რომელიც შემდეგ პედაგოგიურ ტექნიკუმად გადაკეთდა. ვაჟთა გიმნაზიის შენობაში 1935 წელს გაიხსნა ორწლიანი სამასწავლებლო ინსტიტუტი 4 ფაკულტეტით: ქართული ენისა და ლიტერატურის, ფიზიკა-მათემატიკის, ისტორიისა და საბუნებისმეტყველო-გეოგრაფიის, რომლებსაც 1936 წელს დაემატა ფიზკულტურის, ხოლო 1938 წელს — [[რუსული ენა|რუსული ენისა]] და [[ლიტერატურა|ლიტერატურის]] ფაკულტეტებიც. ინსტიტუტს [[შოთა რუსთაველი]]ს სახელი 1938 წელს მიენიჭა. 1945 წლის ივნისში ბათუმის სამასწავლებლო ინსტიტუტის ბაზაზე ჩამოყალიბდა პედაგოგიური ინსტიტუტი. 1974 წლისთვის ინსტიტუტში მოქმედებდა 7 ფაკულტეტი. [[საქართველოს მინისტრთა კაბინეტი]]ს 1990 წლის 3 სექტემბრის №453 დადგენილებით, ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის ბაზაზე დაარსდა სახელმწიფო უნივერსიტეტი [[საქართველოს მთავრობა|საქართველოს მთავრობის]] 2009 წლის 29 სექტემბრის №176 დადგენილებით უნივერსიტეტს შეურთდა სსიპ [[ბათუმის ბოტანიკური ბაღი]], ხოლო საქართველოს მთავრობის 2010 წლის 9 ივლისის N 185 დადგენილების საფუძველზე ნიკო ბერძენიშვილისა და ფიტოპათოლოგიის სამეცნიერო ინსტიტუტები. საქართველოს მთავრობის 2012 წლის 23 მარტის N100 დადგენილების საფუძველზე უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებას შეეცვალა სახელი და ეწოდა ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი. ==რექტორთა სია== ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორთა სია [[1935]] წლიდან დღემდე.<ref>{{Cite web |url=https://bsu.edu.ge/main/staff/47/index.html |title=უნივერსიტეტის რექტორები |accessdate=2024-09-11}}</ref> *[[ხუსეინ ნაკაიძე]] ([[1935]]-[[1937]]) *[[ნური ნიჟარაძე]] ([[1938]]-[[1941]]) *[[მიხეილ სტამბოლიშვილი]] ([[1941]]-[[1943]]) *[[ვლადიმერ ქემხაძე]] ([[1943]]-[[1947]]) *[[ვახტანგ პარკაძე]] ([[1947]]-[[1948]]) *[[ნადიმ ნიჟარაძე]] ([[1949]]-[[1954]]) *[[რევაზ კომახიძე]] ([[1954]]-[[1955]]) *[[ვლადიმერ ქემხაძე]] ([[1955]]-[[1962]]) *[[კარლო დოლიძე]] ([[1962]]-[[1969]]) *[[ოთარ ბაკურაძე]] ([[1970]]-[[1978]]) *[[დურსუნ ბალაძე]] ([[1978]]-[[1990]]) *[[აზიზ ახვლედიანი]] ([[1991]]-[[1996]]) *[[ნური ვერძაძე]] ([[1997]]-[[2004]]) *[[ამირან კახიძე]] ([[2004]]-[[2005]]) *[[ნუგზარ მგელაძე]] ([[2005]]-[[2006]]) *[[ვლადიმერ ბალაძე]] ([[2006]]-[[2007]]) *[[ალექსანდრე ლაშხი]] ([[2007]]-[[2008]]) *[[ალიოშა ბაკურიძე]] ([[2008]]-[[2015]]) *[[მერაბ ხალვაში]] ([[2015]]-[[2025]]) *[[ტიტე აროშიძე]] ([[2025]]-დღემდე) ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს უნივერსიტეტების სია]] ==ლიტერატურა== {{ქსე|2|151}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.bsu.edu.ge/ ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი] ოფიციალური საიტი *{{საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობა|7488}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{საქართველოს უნივერსიტეტები}} [[კატეგორია:ბათუმის უნივერსიტეტები]] [[კატეგორია:კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები ბათუმში]] kd8qbqzjcvndaotle400v2gmq6jbnbw 0 323274 4822938 3228169 2025-07-01T10:30:02Z Սահակ 12326 4822938 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა უნივერსიტეტი |სახელი = ევრაზიის სახელმწიფო უნივერსიტეტი |მშობლიური სახელი = Եվրասիա միջազգային համալսարան |ლათინური სახელი = |სურათი = |დევიზი = |დაფუძნდა = [[1996]] |ტიპი = |ფონდები = |თანამშრომელი = |რექტორი = |პრორექტორი = |კანცლერი = |პრეზიდენტი = |პროვოსტი = |დეკანი = |პროფესორი = |სტუდენტი = |ჩარიცხვა = |ბაკალავრი = |მაგისტრი = |სადოქტორო = |პროფესიონალი = |კურსდამთავრებული = |ქალაქი = [[ერევანი]] |შტატი = |პროვინცია = |ქვეყანა = [[სომხეთი]] |კამპუსი = |ფერები = |მისამართი = {{coord|40|12|30.18|N|44|31|51.41|E|type:edu_region:AM}} |ტელეფონი = |თილისმა = |მეტსახელი = |კავშირები = |ფილიალები = |საიტი = {{url|https://eiu.am}} |ლოგო= }} '''ევრაზიის სახელმწიფო უნივერსიტეტი''' ({{lang-hy|Եվրասիա միջազգային համալսարան}}) — კერძო უნივერსიტეტი [[ერევანი|ერევანში]], [[სომხეთი|სომხეთში]]. [[2004]] წლიდან ევრაზიის უნივერსიტეტში დაინერგა სასწავლო სისტემა, რომელიც სრულიად შეესაბამება თანამედროვე ევროპული განათლების მოთხოვნებს. უნივერსიტეტს აქვს რიგი გაცვლითი პროგრამები. ==რესურსები ინტერნეტში== * {{Official website|https://eiu.am}} {{სომხეთის უნივერსიტეტები}} [[კატეგორია:სომხეთის უნივერსიტეტები]] it495kq2naxj8odnx2gicirmmp0lz23 14 327057 4822822 4131630 2025-06-30T19:36:40Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822822 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Economy of the Philippines}} [[კატეგორია:ფილიპინები|ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|ფილიპინები]] 9fyz3vmoo7jc07oae2zh8lfykco3qwc 10 336141 4822898 4807973 2025-07-01T06:45:30Z Gobrona 28077 4822898 wikitext text/x-wiki {{გვერდითი ნავდაფა გაშლადი სიით | სახელი = ვიდეო თამაშები | გარე სათაური = | ზედა სურათი = | ზედა წარწერა = | წინასწარი სათაური = სერიიდან | სათაური = [[ვიდეო თამაში|ვიდეო თამაშები]] | სურათი = [[ფაილი:Vg icon.svg|150px]] | თავის სტილი = padding2px; margin0px; line-heightnormal; font-size50%; heightauto; backgroundtransparent; displaynone; | სიის სტილი =padding2px; margin0px; line-heightnormal; font-size 100%; heightauto; text-alignleft; | სიის სათაურის სტილი = padding2px; margin0px; line-heightnormal; font-size100%; heightauto; | შინაარსის სტილი = | თავი1 = | სიის1სახელი = პლატფორმები | სიის1სათაური = პლატფორმები | სია1 = * [[არკადული ვიდეო თამაში|არკადა]] * [[აუდიო თამაში]] * [[კონსოლის თამაში]] * [[სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლი]] * [[ვიდეო თამაშების კონსოლი]] * [[პორტატიული კომპიუტერების ვიდეო თამაშები]] * [[პორტატიული ვიდეო თამაშების კონსოლი]] * [[მიკროკონსოლი]] * [[გამოყოფილი კონსოლი]] * [[მობილური ტელეფონების თამაშები]] * [[ონლაინ-თამაში]] * [[PC თამაში]] | თავი2 = | სიის2სახელი = ჟანრი | სიის2სათაური = [[ვიდეო თამაშების ჟანრი|ჟანრი]] | სია2 = * [[მოქმედებითი თამაში|მოქმედებითი]] * [[შუტერი]] * [[მოქმედებითი-სათავგადასავლო]] * [[როლური ვიდეო თამაში]] * [[სიმულატორი]] * [[სპორტული სიმულატორი|სპორტი]] * [[სტრატეგიული ვიდეო თამაში|სტრატეგია]] * [[Survival horror]] * [[მასიური მრავალმოთამაშიანი ონლაინ თამაში|მასიური მრავალმოთამაშიანი ონლაინი]] | თავი3 = | სიის3სახელი = დაკავშირებული | სიის3სათაური = [[ვიდეო თამაშების სია|დაკავშირებული]] | სია3 = * [[არკადული თამაშების სია]] * [[ყველაზე გაყიდვადი ვიდეო თამაშების სია]] * [[ყველაზე გაყიდვადი ვიდეო თმაშების ფრენჩაიზების სია]] * [[ყველაზე მაღალშემოსავლიანი არკადული თამაშების სია]] * [[საუკეთესოდ მიჩნეული ვიდეო თამაშები სია]] * [[საუკეთესოდ მიჩნეული ვიდეო თამაშების საუნდტრეკების სია]] * [[ყველაზე გაყიდვადი ვიდეო თამაშების კონსოლები სია]] * [[ყველაზე გაყიდვადი ვიდეო თამაშების კონსოლების სია]] * [[ყველაზე გაყიდვადი ვიდეო თამაშების კონსოლების სია რეგიონის მიხედვით]] | თავი4 = | სიის4სახელი = შემუშავება | სიის4სათაური = [[ვიდეო თამაშების შემუშავება|შემუშავება]] | სია4 = * [[ხელოვნური ინტელექტი (ვიდეო თამაშები)|ხელოვნური ინტელექტი]] (DRM) * [[თამაშების დიზაინი]] * [[ინტერაქტიულობის დიზაინი]] * [[თამაშების პროგრამირება]] * [[დონეების დიზაინი]] * [[ვიდეო თამაშების მხატვრობა]] * [[ვიდეო თამაშების დიზაინი]] * [[ვიდეო თამაშების გრაფიკა]] * [[ვიდეო თამაშების მუსიკა]] }} <noinclude> {{documentation}} </noinclude> dy4gwrjzlf3gcv3f6qlyatmso04klw3 4822902 4822898 2025-07-01T07:06:28Z Gobrona 28077 4822902 wikitext text/x-wiki {{გვერდითი ნავდაფა გაშლადი სიით | სახელი = ვიდეო თამაშები | გარე სათაური = | ზედა სურათი = | ზედა წარწერა = | წინასწარი სათაური = სერიიდან | სათაური = [[ვიდეო თამაში|ვიდეო თამაშები]] | სურათი = [[ფაილი:Vg icon.svg|150px]] | თავის სტილი = padding2px; margin0px; line-heightnormal; font-size50%; heightauto; backgroundtransparent; displaynone; | სიის სტილი =padding2px; margin0px; line-heightnormal; font-size 100%; heightauto; text-alignleft; | სიის სათაურის სტილი = padding2px; margin0px; line-heightnormal; font-size100%; heightauto; | შინაარსის სტილი = | თავი1 = | სიის1სახელი = პლატფორმები | სიის1სათაური = [[ვიდეო თამაში#პლატფორმები|პლატფორმები]] | სია1 = * [[არკადული ვიდეო თამაში|არკადა]] * [[ვიდეო თამაშების კონსოლი]] **[[სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლი]] **[[პორტატიული ვიდეო თამაშების კონსოლი]] **[[გამოყოფილი კონსოლი]] **[[მიკროკონსოლი]] *[[ელექტრონული თამაში]] **[[აუდიო თამაში]] **[[პორტატიული ელექტრონული თამაში]] * [[ონლაინ თამაში]] **[[ბრაუზერული თამაში]] **[[სოციალური ქსელის თამაში]] * [[მობილური თამაში]] * [[PC თამაში]] *[[ვირტუალური რეალობის თამაში]] | თავი2 = | სიის2სახელი = ჟანრი | სიის2სათაური = [[ვიდეო თამაშების ჟანრი|ჟანრი]] | სია2 = * [[მოქმედებითი თამაში|მოქმედებითი]] * [[შუტერი]] * [[კაზუალური თამაში|კაზუალური]] * [[მოქმედებითი-სათავგადასავლო]] * [[საბრძოლო თამაში|საბრძოლო]] * [[როლური ვიდეო თამაში]] * [[სიმულატორი]] * [[სპორტული სიმულატორი|სპორტი]] * [[სტრატეგიული ვიდეო თამაში|სტრატეგია]] * [[საშინელებათა თამაში]] * [[მუსიკალური თამაში|მუსიკალური]] | [[თავსატეხი თამაში|თავსატეხი]] | თავი3 = | სიის3სახელი = სიები | სიის3სათაური = [[ვიდეო თამაშების სია|სიები]] | სია3 = * [[არკადული თამაშების სია]] * [[ყველაზე გაყიდვადი ვიდეო თამაშების სია]] * [[ყველაზე გაყიდვადი ვიდეო თმაშების ფრენჩაიზების სია]] * [[ყველაზე მაღალშემოსავლიანი არკადული თამაშების სია]] * [[საუკეთესოდ მიჩნეული ვიდეო თამაშები სია]] * [[საუკეთესოდ მიჩნეული ვიდეო თამაშების საუნდტრეკების სია]] * [[ყველაზე გაყიდვადი ვიდეო თამაშების კონსოლები სია]] * [[ყველაზე გაყიდვადი ვიდეო თამაშების კონსოლების სია]] * [[ყველაზე გაყიდვადი ვიდეო თამაშების კონსოლების სია რეგიონის მიხედვით]] | თავი4 = | სიის4სახელი = შემუშავება | სიის4სათაური = [[ვიდეო თამაშების შემუშავება|შემუშავება]] | სია4 = * [[ხელოვნური ინტელექტი (ვიდეო თამაშები)|ხელოვნური ინტელექტი]] (DRM) * [[თამაშების დიზაინი]] * [[ინტერაქტიულობის დიზაინი]] * [[თამაშების პროგრამირება]] * [[დონეების დიზაინი]] * [[ვიდეო თამაშების მხატვრობა]] * [[ვიდეო თამაშების დიზაინი]] * [[ვიდეო თამაშების გრაფიკა]] * [[ვიდეო თამაშების მუსიკა]] }} <noinclude> {{documentation}} </noinclude> mv36jctkurwvn49rmrha3i5nrea9szn 14 336914 4822641 4697866 2025-06-30T13:33:57Z Gobrona 28077 4822641 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:თამაშები ტიპის მიხედვით]] kpp7oewfcr7hdt3winfryfeskqlop1h 4822642 4822641 2025-06-30T13:34:31Z Gobrona 28077 4822642 wikitext text/x-wiki {{cat main|არკადული თამაში}} [[კატეგორია:თამაშები ტიპის მიხედვით]] jne9jqxqe1b6sel7zsgct7e6b7qos17 14 338349 4822804 4131627 2025-06-30T19:33:47Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822804 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Economy of Turkmenistan}} [[კატეგორია:თურქმენეთი]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|თურქმენეთი]] sxtzozzzr5tev2ol1pana25qujcbabx 0 338664 4822718 4418840 2025-06-30T18:36:46Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822718 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეკონომიკა |ქვეყანა = თურქეთი |სურათი = İstanbul view from İstanbul Sapphire observation deck Aug 2014, p9.JPG |სიგანე = 275px |წარწერა = [[ლევენთის რაიონი|ლევენთი]] — [[სტამბოლი]]ს ბიზნეს რაიონი |ვალუტა = [[თურქული ლირა]] (₺) |წელი = კალენდარული წელი |ორგანიზაციები = [[დიდი ოცეული|G-20]], [[ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცია|ეთგო]], [[ევროკავშირის საბაჟო კავშირი]], [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია]], [[ეკონომიკური თანამშრომლობის ორგანიზაცია|ეთო]], [[შავი ზღვის ეკონომიკური თანამშრომლობის ორგანიზაცია|ბისეკი]] |ადგილი = [[ქვეყნების სია მშპ-ის (ნომინალი) მიხედვით|მე-18]] (ნომინალური)/17 ([[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი|PPP]]) |მშპ = $1.641 ტრილიონი ([[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი|PPP]], [[2016]])<ref name=IMF-WEO>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2015/01/weodata/weorept.aspx?sy=2008&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=186&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=&pr.x=63&pr.y=3|title=Report for Selected Countries and Subjects|publisher=IMF World Economic Outlook Database, April 2015|date=14 April 2015|accessdate=12 July 2015}}</ref><br/>$721 მილიარდი ([[მთლიანი შიდა პროდუქტი|ნომინალური]], [[2016]])<ref name=IMF-WEO/> |ზრდა = {{ზრდა}}4.0% <small>([[2015]])</small>, {{ზრდა}}5.7% <small>(Q4 [[2015]])</small><ref name="Anadolu Agency">{{cite web|url=http://gulfnews.com/business/economy/turkish-economy-grows-4-per-cent-in-2015-beats-expectations-1.1701792|title=Turkish economy grows 4 per cent in 2015, beats expectations / The economy grew 5.7 percent in the fourth quarter of 2015, the highest among the G20 group of nations after China and India|work=Gulf News}}</ref> |ერთ სულზე = $20,888 ([[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი|PPP]], [[2016]])<ref name=IMF-WEO/><br/>$9,179 ([[მთლიანი შიდა პროდუქტი|ნომინალური]], [[2016]])<ref name=IMF-WEO/> |სექტორი = [[სოფლის მეურნეობა]]: 8.9%; [[მრეწველობა]]: 27.3%; [[მომსახურება]]: 63.8% ([[2013]])<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2012.html#tu |title=GDP - Composition by Sector |publisher=[[CIA World Factbook]] |year=2012 |accessdate=2013-04-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181011015618/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2012.html#tu |archivedate=2018-10-11 }}</ref> |ინფლაცია = 6.81% <small>(აგვისტო [[2015]])</small><ref>{{Cite web |url=http://www.tuik.gov.tr/HbGetirHTML.do?id=18534 |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=2016-04-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160620051908/http://www.tuik.gov.tr/HbGetirHTML.do?id=18534 |archivedate=2016-06-20 }}</ref> |სიღარიბე = 16.9% ([[2010]])<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2046.html#tu |title=Population below poverty line |publisher=[[CIA World Factbook]] |year=2010 |accessdate=2013-04-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161221103537/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2046.html#tu |archivedate=2016-12-21 }}</ref> |gini = 40.2 ([[2010]])<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html#tu|title=GINI Index|publisher=[[CIA World Factbook]]|year=2010|accessdate=2013-06-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070613005439/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html#tu|archivedate=2007-06-13}}</ref> |მუშახელი = 27.91 მილიონი ([[2013]]) '''''შენიშვნა:''' დაახლოებით 1.2 მილიონი თურქი მუშაობს საზღვარგარეთ''<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2095.html#tu|title=Labor Force of Republic of Turkey|publisher=CIA World Factbook|date=2012|accessdate=2013-04-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150905102046/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2095.html#tu|archivedate=2015-09-05}}</ref> |პროფესია = [[სოფლის მეურნეობა]]: 25.5%, [[მრეწველობა]]: 26.2%, [[მომსახურება]]: 48.4% (2010) |უმუშევრობა = 9.3% (მაისი [[2015]])<ref>{{cite web|url=http://www.turkstat.gov.tr/Start.do|title=..::Welcome to Turkish Statistical Institute(TurkStat)'s Web Pages::..|work=turkstat.gov.tr|accessdate=2016-04-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171108091816/http://www.turkstat.gov.tr/Start.do|archivedate=2017-11-08}}</ref> |მრეწველობა = [[ტექსტილი]], [[კვება]], [[ავტომობილი]], [[ელექტრონიკა]], [[ტურიზმი]], [[მაღარო]] ([[ნახშირი (წიაღისეული)|ნახშირი]], [[ქრომატები]], [[სპილენძი]], [[ბორი]]), [[ფოლადი]], [[ნავთობი]], [[მშენებლობა]], ხე-ტყე, [[ქაღალდი]] |ექსპორტი = {{ზრდა}} $176.6 მილიარდი (28-ე ადგილი) ([[2014]])<ref name=export_import>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2078.html#tu|title=2012 Exports figures of Turkey|publisher=[[CIA World Factbook]]|year=2014|accessdate=2015-04-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151030201806/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2078.html#tu|archivedate=2015-10-30}}</ref> |საქონლის ექსპორტი = {{Collapsible list|[[ტანსაცმელი]] <br/> [[საკვები]] <br/>[[ტექსტილი]] <br/> [[მეტალურგია]] <br/> [[ტრანსპორტი]] <ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2049.html#tu|title=Exports Products of Turkey|publisher=[[CIA World Factbook]]|accessdate=2013-04-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150626172345/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2049.html#tu|archivedate=2015-06-26}}</ref>}} |ექსპორტ-პარტნიორები = {{დროშა|გერმანია}} 9.6% <br/> {{დროშა|ერაყი}} 6.9% <br/> {{დროშა|გაერთიანებული სამეფო}} 6.3% <br/> {{დროშა|იტალია}} 4.5% <br/> {{დროშა|საფრანგეთი}} 4.1% <br/> {{დროშა|აშშ}} 4% ([[2014]])<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2050.html#tu|title=Exports Partners of Turkey|publisher=[[CIA World Factbook]]|year=2014|accessdate=2015-11-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161002094202/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2050.html#tu|archivedate=2016-10-02}}</ref> |იმპორტი = {{კლება}} $240.4 მილიარდი (22-ე ადგილი) ([[2014]])<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2087.html#tu|title=2012 Imports figures of Turkey|publisher=[[CIA World Factbook]]|year=2014|accessdate=2015-04-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151030164604/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2087.html#tu|archivedate=2015-10-30}}</ref> |საქონლის იმპორტი = {{Collapsible list|[[სამრეწველო დანადგარები]] <br/> [[ნივთიერება|ქიმიური ნივთიერებები]] <br/> [[ნახევრად მზა პროდუქცია]] <br/> [[საწვავი]] <br/> [[ტრანსპორტი]] <ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2058.html#tu|title=Imports Products of Turkey|publisher=[[CIA World Factbook]]|accessdate=2013-04-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181005060619/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2058.html#tu|archivedate=2018-10-05}}</ref>}} |იმპორტ-პარტნიორები = {{დროშა|რუსეთი}} 10.4% <br/> {{დროშა|ჩინეთი}} 10.3% <br/> {{დროშა|გერმანია}} 9.2% <br/> {{დროშა|აშშ}} 5.3% <br/>{{დროშა|იტალია}} 5% <br/> {{დროშა|ირანი}} 4.1% ([[2014]])<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2061.html#tu|title=Imports Partners of Turkey|publisher=[[CIA World Factbook]]|year=2014|accessdate=2015-11-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160917144337/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2061.html#tu|archivedate=2016-09-17}}</ref> |შიდა ვალი = 35.5% [[მთლიანი შიდა პროდუქტი|მშპ-დან]] ([[2013]])<ref name="EC 2013">{{cite web|title=European Economy 2013, p 106|url=http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/european_economy/2013/pdf/ee1_en.pdf|format=PDF|publisher=European Commission | year=2013 |accessdate=3 May 2013}}</ref> |დავალიანებები = |შემოსავალი = $225 მილიარდი ([[2015]])<ref name="dunya.com">{{cite web|url=http://www.sabah.com.tr/ekonomi/2014/11/26/2015-butcesi-komisyondan-gecti|title=2015 bütçesi komisyondan geçti|date=26 November 2014|work=Sabah}}</ref> |გასავალი = $234 მილიარდი ([[2015]])<ref name="dunya.com"/> |დახმარება = ''დონორი'': $1.03 მილიარდი, 0.13% [[მთლიანი შიდა პროდუქტი|მშპ]]-დან.<ref>{{cite web|url=http://www.globalhumanitarianassistance.org/wp-content/uploads/2013/07/8-Data-and-guides-GHA1.xlsx|title=Global Humanitarian Assistance GHA Report 2013|publisher=Global Humanitarian Assistance|year=2013|accessdate=2013-08-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160404173448/http://www.globalhumanitarianassistance.org/wp-content/uploads/2013/07/8-Data-and-guides-GHA1.xlsx|archivedate=2016-04-04}}</ref> ასევე, [[თურქეთი]] [[ოფიციალური განვითარების დახმარება|ოფიციალური განვითარების დახმარების]] [[2012]] წლის მონაცემებით მე-4 ადგილზეა.<ref>{{cite web|url=http://www.globalhumanitarianassistance.org/wp-content/uploads/2013/07/In-focus-Turkey.pdf|title=In Focus Turkey|publisher=Global Humanitarian Assistance|year=2013|accessdate=2013-08-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130805145016/http://www.globalhumanitarianassistance.org/wp-content/uploads/2013/07/In-focus-Turkey.pdf|archivedate=2013-08-05}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-23341189|title=Turkey fourth biggest donor country|publisher=[[BBC]]|date=2013-07-17|accessdate=2013-08-10}}</ref> |კრედიტი = * Standard & Poor's:<ref name=Creditratings>{{cite web|url=http://www.standardandpoors.com/ratings/sovereigns/ratings-list/en/us?sectorName=null&subSectorCode=39&filter=T|title= Sovereign credit ratings|publisher=Standard & Poor's|accessdate=25 April 2013}}</ref><br/> BBB (შიდა)<br/>BB+ (საგარეო)<br/>BBB(T&C შეფასება)<br/>პერსპექტივა: უარყოფითი<ref name=Creditratings/> * Moody's:<br/>რეიტინგი: Baa3<br/>პერსპექტივა: უარყოფითი<ref name=moodys>{{cite web |url=http://www.moodys.com/research/Moodys-upgrades-Turkeys-government-bond-ratings-to-Baa3-stable-outlook--PR_273186 |title=Rating Action: Moody's upgrades Turkey's government bond ratings to Baa3, stable outlook |deadurl=no |accessdate=16 May 2013}}</ref> * Fitch Group:<br/>რეიტინგი: BBB- <br/>პერსპექტივა: სტაბილური<ref>{{cite web|url=http://www.todayszaman.com/news-297169-fitch-upgrades-turkeys-rating-to-investment-grade.html|title=Fitch upgrades Turkey's rating to investment grade|publisher=Today's Zaman|accessdate=25 April 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150721130626/http://www.todayszaman.com/news-297169-fitch-upgrades-turkeys-rating-to-investment-grade.html|archivedate=21 ივლისი 2015}}</ref> |cianame = tu |მართლწერა = }} '''[[თურქეთი]]ს ეკონომიკა''' [[საერთაშორისო სავალუტო ფონდი|სსფ]]-ს მიერ განისაზღვრება, როგორც განვითარებადი საბაზრო ეკონომიკა.<ref>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/01/pdf/text.pdf|format=PDF|title=IMF Advanced Economies List. World Economic Outlook|date= April 2011| page= 173}}</ref> [[ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო]]ს წიგნის (World Factbook) მიხედვით [[თურქეთი]] მსოფლიოს განვითარებული ქვეყნების სიაშია.<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/appendix/appendix-b.html#D|title=The World Factbook|work=cia.gov|accessdate=2016-04-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080409033504/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/appendix/appendix-b.html#D|archivedate=2008-04-09}}</ref> ასევე, [[თურქეთი]] ეკონომისტების და პოლიტიკური მეცნიერების მიერ განისაზღვრება, როგორც მსოფლიოს ერთ-ერთი ახლად ინდუსტრიალიზებული ქვეყანა. [[თურქეთი]] მსოფლიოს [[ქვეყნების სია მშპ-ის (ნომინალი) მიხედვით|მე-18 უდიდესი ნომინალური მშპ-ს]]<ref name=IMF-WEO/> და [[მთლიანი შიდა პროდუქტი|მე-17 უდიდესი მშპ-ს (PPP)]]<ref name=IMF-WEO/> მქონე ქვეყანაა. [[თურქეთი]], მსოფლიოს სოფლის მეურნეობის პროდუქტების წარმოებაში წამყვანი ქვეყანაა. == მაკროეკონომიკური ტენდენციები == [[თურქეთი]] არის [[ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცია|ეთგო-ს]] ([[1961]]) და [[დიდი ოცეული|G20-ს]] ([[1999]]) დამფუძნებელი წევრი. [[1995]] წლის 31 დეკემბრიდან, [[თურქეთი]] [[ევროკავშირის საბაჟო კავშირი]]ს ნაწილია. მიუხედავად [[გლობალური ფინანსური კრიზისი (2008)|გლობალური ფინანსური კრიზისა]], როდესაც ბევრმა ეკონომიკამ უკვე ვერ აღადგინა არსებული ეკონომიკა, [[თურქეთი]]ს ეკონომიკამ გაიზარდა 9.2% [[2010]] წელს და 8.5 პროცენტით [[2011]] წელს, რითაც გახდა, როგორც ყველაზე სწრაფად მზარდი ეკონომიკა [[ევროპა]]ში და ერთ-ერთი ყველაზე სწრაფად მზარდი ეკონომიკა მსოფლიოში. აქედან გამომდინარე, თურქეთმა შეხვდა "60 პროცენტით ევროკავშირის მაასტრიხტის კრიტერიუმებს" ვალის ფონდით, [[2004]] წლიდან. ანალოგიურად, [[2002]]-დან [[2011]] წლამდე საბიუჯეტო დეფიციტი შემცირდა 10-ზე მეტი პროცენტიდან 3-ზე ნაკლებ პროცენტამდე, რაც [[ევროკავშირი]]ს მაასტრიხტის ბიუჯეტის ბალანსის ერთ-ერთი კრიტერიუმია.<ref name="TUIK">{{cite web|title=Gross domestic product 2011|url=http://www.invest.gov.tr/en-us/turkey/factsandfigures/pages/economy.aspx|publisher=[[Turkish Statistical Institute]]|accessdate=12 April 2013|date=21 December 2012}}</ref> [[ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო]]ს მიერ, [[თურქეთი]] კლასიფიცირდება, როგორც განვითარებული ქვეყანა.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/appendix/appendix-b.html Developed Countries] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080409033504/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/appendix/appendix-b.html |date=2008-04-09 }}, World Factbook, CIA.</ref> [[თურქეთი]], ხშირად კლასიფიცირდება, როგორც ახლად განვითარებული ქვეყანა, ეკონომისტების და პოლიტიკური მეცნიერების მიერ;<ref name=Limits>{{cite book|title=The Limits of Convergence|author=Mauro F. Guillén|author-link=Mauro F. Guillén|chapter=Multinationals, Ideology, and Organized Labor|pages=126 (Table 5.1)|publisher=Princeton University Press|year=2003|isbn=0-691-11633-4}}</ref><ref name=AIA>{{cite book|title=Geography, An Integrated Approach|url=https://archive.org/details/geographyintegra0000waug|author=David Waugh|chapter=Manufacturing industries (chapter 19), World development (chapter 22)|pages=[https://archive.org/details/geographyintegra0000waug/page/563 563], 576–579, 633, and 640|publisher=Nelson Thornes Ltd.|year=2000|edition=3rd|isbn=0-17-444706-X}}</ref><ref name=Principles>{{cite book|title=Principles of Economics|author=N.&nbsp;Gregory Mankiw|year=2007|edition=4th|isbn=0-324-22472-9}}</ref> ხოლო „Merrill Lynch“-ის, [[მსოფლიო ბანკი]]ს და [[ეკონომისტი (ჟურნალი)|ეკონომისტის]] აღწერით, [[თურქეთი]] კლასიფიცირდება, როგორც განვითარებადი საბაზრო ეკონომიკის მქონე ქვეყანა.<ref name="xin">{{cite web|url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-06/28/content_11612750.htm |title=Turkey's economy sees recovery signs as risks remain_English_Xinhua |publisher=Xinhua |date=28 June 2009 |accessdate=2011-08-29}}</ref><ref name="econ">{{cite news| url=http://www.economist.com/world/europe/displayStory.cfm?story_id=14041662 | work=The Economist | title=Fund management | date=2009-07-16}}</ref><ref name=WorldBankTurkey>{{cite web |url=http://www.worldbank.org.tr/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/ECAEXT/TURKEYEXTN/0,,contentMDK:20630704~menuPK:361720~pagePK:141137~piPK:141127~theSitePK:361712,00.html |title=Turkey - Country Brief 2010 |publisher=Worldbank.org.tr |accessdate=2011-08-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160828211539/http://www.worldbank.org.tr/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/ECAEXT/TURKEYEXTN/0,,contentMDK:20630704~menuPK:361720~pagePK:141137~piPK:141127~theSitePK:361712,00.html |archivedate=2016-08-28 }}</ref> [[მსოფლიო ბანკი]] ყოფს თურქეთს, როგორც ზედა საშუალო შემოსავლების მქონე ქვეყანა ერთ სულ მოსახლეზე [[მთლიანი შიდა პროდუქტი|მშპ-ს]] თვალსაზრისით [[2007]] წლის მიხედვით.<ref name="WorldBankTurkey"/> ჟურნალ [[Forbes]]-ის კვლევის თანახმად, [[სტამბოლი]], [[თურქეთი]]ს ფინანსური კაპიტალი, ჰყავს სულ 37 მილიარდერი [[2013]] წელს, რეიტინგში უკავია მე-5 ადჰილი მსოფლიოში [[მოსკოვი]]ს (84 მილიარდერი), [[ნიუ-იორკი]]ს (62 მილიარდერი), [[ჰონგ-კონგი]]ს (43 მილიარდერი) და [[ლონდონი]]ს (43 მილიარდერი) შემდეგ.<ref>{{cite web|url=http://www.forbes.com/sites/ricardogeromel/2013/03/14/forbes-top-10-billionaire-cities-moscow-beats-new-york-again/2/|title=Forbes Top 10 Billionaire Cities - Moscow Beats New York Again|publisher=[[Forbes]]|date=2013-03-14|accessdate=2014-12-26}}</ref> [[2009]] წელს [[თურქეთის მთავრობა]]მ მიმართა სხვადასხვა ეკონომიკური სტიმულირების ზომებს, რათა შეამციროს [[2007]]-[[2012]] წლის გლობალური ფინანსური კრიზისის გავლენა, როგორიცაა: დროებით გადასახადის შემცირება ავტომობილებზე, საყოფაცხოვრებო ნივთებზე და საცხოვრებლებზე. შედეგად, წარმოების გრძელვადიანი სამომხმარებლო საქონელი 7.2%-ით გაიზარდა, მიუხედავად საავტომობილო წარმოების შემცირებისა.<ref>{{cite web |author=Aug 25, 2009 |url=http://www.atimes.com/atimes/Central_Asia/KH25Ag01.html |title=Turkish recovery needs more time |publisher=Asia Times Online |date=2009-08-25 |accessdate=2011-08-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110629024055/http://www.atimes.com/atimes/Central_Asia/KH25Ag01.html |archivedate=2011-06-29 }}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო|2}} {{აზია თემატურად|ეკონომიკა|აზიის ეკონომიკა}} {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:თურქეთის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] 5sgr868sqg1feokit0jhcla0y1d5575 0 339926 4822901 4816419 2025-07-01T07:06:10Z Gobrona 28077 4822901 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშების ინდუსტრია}} '''ხელოვნური ინტელექტი''' — ვიდეო თამაშებში, ძირითადად, გამოიყენება [[NPC|არა მოთამაშე პერსონაჟის]] [[ინტელექტი|ინტელქეტუალური]] ქცევის გენერირებისთვის და წარმოადგენს ადამიანის ინტელექტის სიმულაციას. სათამაშო ხელოვნური ინტელექტი, გარდა ტრადიციული [[ხელოვნური ინტელექტი]]სა, თავის თავში მოიცავს მართვის თეორიის, [[რობოტოტექნიკა|რობოტოტექნიკის]], [[კომპიუტერული გრაფიკა|კომპიუტერული გრაფიკისა]] და [[ინფორმატიკა|ინფორმატიკის]] ალგორითმებს. ხელოვნური ინტელექტის შედეგად მართულ ვიდეო თამაშების პერსონაჟებს ჰყოფენ სამ ნაწილად: *[[NPC|არ მოთამაშე პერსონაჟები]] ''({{lang-en|Non-player character, NPC}})'' — როგორც წესი, ეს პერსონაჟები არინ მეგობრულად განწყობილნი ან ნეიტრალურები ადამიანის მიერ მართვადი პერსონჟის მიმართ. *[[ბოტი|ბოტები]] (''{{lang-en|Bot}}'') — მოთამაშის მიმართ მტრულად განწყობილი პერსონაჟები, რომელებიც შესაძლებლობებით მიახლოებული არიან მოთამაშის პერსონაჟთან. ბოტები გაცილებით რთულად პროგრამირებულები არიან. *[[მობი (ვიდეო თამაშები)|მობები]] ''{{lang-en|Mob}}'' — მტრულად გნწყობილი დაბალი ინტელექტის მქონე პერსონჟები. მობებს მოთამაშე ჰკლავს დიდი ოდენობით [[გამოცდილების ქულა|გმოცდილების ქულის]] ასამაღლებად, არტეფაქტების მისაღებად ან ტერიტორიის გასასვლელად. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://odigitalart.com/ Advanced game AI simulator] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160427182200/http://odigitalart.com/ |date=2016-04-27 }} * [http://archives.igda.org/ai/ Special Interest Group on Artificial Intelligence @IGDA] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110102030422/http://archives.igda.org/ai/ |date=2011-01-02 }} * [http://www.aiwisdom.com/ AI Game Programming Wisdom] — aiwisdom.com * [http://aigamedev.com/ Game AI for Developers] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110810012239/http://aigamedev.com/ |date=2011-08-10 }} — AiGameDev.com * [http://www.gamedev.net/page/reference/index.html/_/reference/programming/artificial-intelligence/?view=archive AI section] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110513165816/http://www.gamedev.net/page/reference/index.html/_/reference/programming/artificial-intelligence/?view=archive |date=2011-05-13 }} — [[GameDev.net]] * [http://gvgai.net/ The General Video Game AI Competition] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150503134214/http://www.gvgai.net/ |date=2015-05-03 }} ==ბიბლიოგრაფია== * Bourg; Seemann (2004). ''AI for Game Developers''. O'Reilly & Associates. ISBN 0-596-00555-5. * Buckland (2002). ''AI Techniques for Game Programming''. Muska & Lipman. ISBN 1-931841-08-X. * Buckland (2004). [http://www.ai-junkie.com/ai-junkie.html ''Programming Game AI By Example'']. Wordware Publishing. ISBN 1-55622-078-2. * Champandard (2003). [http://fear.sourceforge.net/ ''AI Game Development'']. New Riders. ISBN 1-59273-004-3. * Funge (1999). ''AI for Animation and Games: A Cognitive Modeling Approach''. A K Peters. ISBN 1-56881-103-9. * Funge (2004). [http://ai4games.sourceforge.net/ ''Artificial Intelligence for Computer Games: An Introduction'']. A K Peters. ISBN 1-56881-208-6. * Millington (2005). [http://www.ai4g.com/ ''Artificial Intelligence for Games'']. Morgan Kaufmann. ISBN 0-12-497782-0. * Schwab (2004). ''AI Game Engine Programming''. Charles River Media. ISBN 1-58450-344-0. * Smed and Hakonen (2006). [http://eu.wiley.com/WileyCDA/WileyTitle/productCd-0470018127.html ''Algorithms and Networking for Computer Games''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101124050324/http://eu.wiley.com/WileyCDA/WileyTitle/productCd-0470018127.html |date=2010-11-24 }}. John Wiley & Sons. ISBN 0-470-01812-7. [[კატეგორია:თამაშების ხელოვნური ინტელექტი]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების განვითარება]] d7mkfkcgvk7bjykjvd8rjbhwv1fqne7 14 353338 4822820 4131629 2025-06-30T19:36:30Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822820 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Economy of Uzbekistan}} [[კატეგორია:უზბეკეთი|ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|უზბეკეთი]] 3gc8crrzp6rthnsbahgiaji6j5a9o8y 10 353815 4822907 4800151 2025-07-01T07:34:58Z Gobrona 28077 4822907 wikitext text/x-wiki {{გვერდითი ნავდაფა გაშლადი სიით | სახელი =ვიდეო თამაშების ისტორია | გარე სათაური = | ზედა სურათი = | ზედა წარწერა = | წინასწარი სათაური = სერიიდან: | სათაური = [[ვიდეო თამაშების ისტორია]] | სურათი = [[ფაილი:Video game history icon.svg|100პქ]] | თავის სტილი = padding:2px; margin:0px; line-height:normal; font-size:100%; height:auto; background:transparent; display:none; | სიის სათაურის სტილი = padding:2px; margin:0px; line-height:normal; font-size:100%; height:auto; | შინაარსის სტილი = |სიის1სახელი = '''ადრეული ისტორია''' |სიის1სათაური = ადრეული ისტორია |სია1 = *[[ვიდეო თამაშების ადრეული ისტორია]] *[[ადრეული მეინფრეიმ თამაშები]] |სიის2სახელი = კონსოლები |სიის2სათაური = [[ვიდეო თამაშების კონსოლი|კონსოლები]] |სია2 = *[[ვიდეო თამაშების კონსოლების ისტორია|კონსოლების ისტორია]] **[[კონსოლების ომი]] *[[პირველი თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|პირველი თაობა (1972–1980)]] *[[მეორე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეორე თაობა (1976–1992)]] **[[1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისი]] *[[მესამე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მესამე თაობა (1983–2003)]] *[[მეოთხე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეოთხე თაობა (1987–2004)]] *[[მეხუთე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეხუთე თაობა (1993–2005)]] *[[მეექვსე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეექვსე თაობა (1998–2013)]] *[[მეშვიდე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეშვიდე თაობა (2005–)]] *[[მერვე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მერვე თაობა (2012–)]] *[[მეცხრე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეცხრე თაობა (2020–)]] |სიის3სახელი = არკადული ვიდეო თამაში |სიის3სათაური = [[არკადული ვიდეო თამაში]] |სია3 = *[[არკადული ვიდეო თამაშების ისტორია]] *[[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]] |სიის4სახელი = სხვა პლატფორმები |სიის4სათაური = სხვა პლატფორმები *[[ბრაუზერული თამაშების ისტორია]] *[[ღრუბლოვანი თამაშები|ღრუბლოვანი თამაშების ისტორია]] *[[მობილური თამაშების ისტორია]] *[[პერსონალური კომპიუტერული თამაში|PC თამაშების ისტორია]] *[[ვირტუალური რეალობის თამაშები|ვირტუალური რეალობის თამაშების ისტორია]] |სია4 = |სიის5სახელი = ჟანრები |სიის5სათაური = [[ვიდეო თამაშების ჟანრი|ჟანრები]] |სია5 = *[[აღმოსავლური როლური ვიდეო თამაშების ისტორია]] *[[დასავლური როლური ვიდეო თამაშების ისტორია]] *[[ონლაინ თამაშების ისტორია]] *[[მასიური მრავალმოთამაშიანი ონლაინ თამაშების ისტორია]] |სიის6სახელი = სიები |სიის6სათაური = სიები |სია6 = *[[შემუშავებაში მყოფი ვიდეო თამაშების სია]] *[[არკადული თამაშების ისტორიის ქრონოლოგია]] }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> dkluurr1c6jm0blcfsteumt933h9zk2 4822908 4822907 2025-07-01T07:36:11Z Gobrona 28077 4822908 wikitext text/x-wiki {{გვერდითი ნავდაფა გაშლადი სიით | სახელი =ვიდეო თამაშების ისტორია | გარე სათაური = | ზედა სურათი = | ზედა წარწერა = | წინასწარი სათაური = სერიიდან: | სათაური = [[ვიდეო თამაშების ისტორია]] | სურათი = [[ფაილი:Video game history icon.svg|100პქ]] | თავის სტილი = padding:2px; margin:0px; line-height:normal; font-size:100%; height:auto; background:transparent; display:none; | სიის სათაურის სტილი = padding:2px; margin:0px; line-height:normal; font-size:100%; height:auto; | შინაარსის სტილი = |სიის1სახელი = ადრეული ისტორია |სიის1სათაური = [[ვიდეო თამაშების ადრეული ისტორია|ადრეული ისტორია]] |სია1 = *[[ვიდეო თამაშების ადრეული ისტორია]] *[[ადრეული მეინფრეიმ თამაშები]] |სიის2სახელი = კონსოლები |სიის2სათაური = [[ვიდეო თამაშების კონსოლი|კონსოლები]] |სია2 = *[[ვიდეო თამაშების კონსოლების ისტორია|კონსოლების ისტორია]] **[[კონსოლების ომი]] *[[პირველი თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|პირველი თაობა (1972–1980)]] *[[მეორე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეორე თაობა (1976–1992)]] **[[1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისი]] *[[მესამე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მესამე თაობა (1983–2003)]] *[[მეოთხე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეოთხე თაობა (1987–2004)]] *[[მეხუთე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეხუთე თაობა (1993–2005)]] *[[მეექვსე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეექვსე თაობა (1998–2013)]] *[[მეშვიდე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეშვიდე თაობა (2005–)]] *[[მერვე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მერვე თაობა (2012–)]] *[[მეცხრე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეცხრე თაობა (2020–)]] |სიის3სახელი = არკადული ვიდეო თამაში |სიის3სათაური = [[არკადული ვიდეო თამაში]] |სია3 = *[[არკადული ვიდეო თამაშების ისტორია]] *[[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]] |სიის4სახელი = სხვა პლატფორმები |სიის4სათაური = სხვა პლატფორმები *[[ბრაუზერული თამაშების ისტორია]] *[[ღრუბლოვანი თამაშები|ღრუბლოვანი თამაშების ისტორია]] *[[მობილური თამაშების ისტორია]] *[[პერსონალური კომპიუტერული თამაში|PC თამაშების ისტორია]] *[[ვირტუალური რეალობის თამაშები|ვირტუალური რეალობის თამაშების ისტორია]] |სია4 = |სიის5სახელი = ჟანრები |სიის5სათაური = [[ვიდეო თამაშების ჟანრი|ჟანრები]] |სია5 = *[[აღმოსავლური როლური ვიდეო თამაშების ისტორია]] *[[დასავლური როლური ვიდეო თამაშების ისტორია]] *[[ონლაინ თამაშების ისტორია]] *[[მასიური მრავალმოთამაშიანი ონლაინ თამაშების ისტორია]] |სიის6სახელი = სიები |სიის6სათაური = სიები |სია6 = *[[შემუშავებაში მყოფი ვიდეო თამაშების სია]] }}<noinclude>{{documentation}}</noinclude> d1s6bdvrgi1a7og4dx4vgwrp7uhoozy 0 364635 4822722 4692296 2025-06-30T18:37:43Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822722 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეკონომიკა |ქვეყანა = ლუქსემბურგი |სურათი = Luxembourg_City_Night_Wikimedia_Commons.jpg |სიგანე = 270px |წარწერა = |ვალუტა = 1 [[ევრო]] (€1) = 100 [[ევროცენტს]] = $1,14 |წელი = კალენდარული წელი |ორგანიზაციები = [[ევროკავშირი]], [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია|მსო]], [[ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცია|ეთგო]] |ადგილი = |მშპ = {{increase}}€52,1/$55,7 მილიარდი (ნომინალური,2015 წელი)<ref name="ec.europa.eu">http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/refreshTableAction.do;jsessionid=-omYZKeRCt0o7800vf3VZvoDtOt83BfLFV_UU4YAZxBGH8MqRqhA!-1493475499?tab=table&plugin=1&pcode=tec00001&language=en</ref> |ზრდა = {{increase}}3.1% (რეალური, 2015 წელი) |ერთ სულზე = {{increase}}€91,600/$102,000 (ნომინალური, 2015 წელი)<ref name="ec.europa.eu"/> |სექტორი = აგრარული: 0.4%; მრეწველობა: 13.6%; სერვისები: 86% (2007 წელი) |ინფლაცია = {{decrease}}0.3% (CPI, 2015 წელი) |სიღარიბე = |gini = 26.0 (2005) |მუშახელი = 368,400 ადამიანი 154,900-იდან არიან უცხოელი მუშები, რომლებიც ცხოვრობენ [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]], [[ბელგია|ბელგიასა]] და [[გერმანია|გერმანიაში]] (2011)<ref>[http://www.statistiques.public.lu/stat/TableViewer/tableView.aspx?ReportId=487&IF_Language=en&MainTheme=2&FldrName=3&RFPath=92 Statec Employment]</ref> |პროფესია = აგრარული: 2.2%; მრეწველობა: 17.2%; მომსახურება: 80.6% (2007 წელი) |უმუშევრობა = {{increase}}6.0% (2012 წელი) |მრეწველობა = საბანკო და საფინანსო მომსახურება, [[რკინა]] და [[ფოლადი]], [[საინფორმაციო ტექნოლოგიები]], [[ტელეკომუნიკაცია|ტელეკომუნიკაციები]], ტვრითგადაზიდვა, საკვების გადამუშავება, ქიმიკატები, მეტალის პროდუქცია, ინჟინერია, მინა, ალუმინი, ტურიზმი |ექსპორტი = {{decrease}}$14.7 მილიარდი (2014 წელი) |საქონლის ექსპორტი = მანქანები და აღჭურვილობა, ფოლადის ნაწარმი, ქიმიკატები, რეზინის ნაწარმი, მინა. |ექსპორტ-პარტნიორები = {{დროშა|გერმანია}} 21.6% <br/> {{დროშა|საფრანგეთი}} 15.5% <br/> {{დროშა|ბელგია}} 14.5% <br/> {{დროშა|გაერთიანებული სამეფო}} 5.8% <br/> {{დროშა|იტალია}} 5.6% <br/> {{დროშა|შვეიცარია}} 4.7% (2012 წელი)<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2050.html#lu|title=Export Partners of Luxembourg|publisher=[[CIA World Factbook]]|year=2012|accessdate=24 July 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161002094202/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2050.html#lu|archivedate=2 ოქტომბერი 2016}}</ref> |იმპორტი = {{decrease}}$23.8 მილიარდი (2014 წელი) |საქონლის იმპორტი = მინერალები, მეტალები, საკვები პროდუქტი, სახალხო მოხმარების საქონელი. |იმპორტ-პარტნიორები = {{დროშა|ბელგია}} 30.9% <br/> {{დროშა|გერმანია}} 23.4% <br/> {{დროშა|საფრანგეთი}} 10.4% <br/> {{დროშა|გაერთიანებული სამეფო}} 8.2% <br/> {{დროშა|ჩინეთი}} 7.2% <br/> {{დროშა|ნიდერლანდები}} 5.1% (2012 წელი)<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2061.html#lu|title=Import Partners of Luxembourg|publisher=[[CIA World Factbook]]|year=2012|accessdate=24 July 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160806033730/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2061.html#lu|archivedate=6 აგვისტო 2016}}</ref> |შიდა ვალი = {{increase}} €11.2 მილიარდი (2014) |დავალიანებები = {{increase}} 18.4% მშპ-დან (2012 წელი) |შემოსავალი = €14.2 მილიარდი (2014 წელი) |გასავალი = €14.8 მილიარდი (2014 წელი) |დახმარება = $30.7 მილიარდი (2013 წელი) |კრედიტი = {{increase}} €0.7 მილიარდი (ოქტომბერი 2015 წელი) |cianame = lu |მართლწერა = თითოეულ პუნქტში მითითებული თანხის ვალუტაა [[აშშ დოლარი]] }} '''ლუქსემბურგის ეკონომიკა''' — დამოკიდებულია საბანკო, [[ფოლადი|ფოლადისა]] და ინდუსტრიულ სექტორზე. [[ლუქსემბურგი|ლუქსემბურგს]] აქვს მეორე ყველაზე მაღალი [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]] ერთ სულ მოსახლეზე მსოფლიოში (2007 წელი, [[ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო]]), [[კატარი|კატარის]] შემდეგ. ლუქსემბრუგის მოსახლეობა აღიქმება დივერსიფიცირებულ განვითარებულ ერად, [[კატარი|კატარის]] საპირისპიროდ, რომლის ძირითად შემოსავლის წყაროსაც წარმოადგენს [[ნავთობი]]. ამასთანავე, [[ლუქსემბურგი]] ტურისტულ ლიტერატურაში მოიხსენიება „[[ევროპა|ევროპის]] მწვანე გულად“, მისი [[პასტორალი|პასტორალური]] მიწა თანაარსებობს მაღალ ინდუსტრიულ და [[ექსპერტი|ექსპორტზე]] ორიენტირებულ ტერიტორიაზე. [[ლუქსემბურგი|ლუქსემბურგის]] ეკონომიკა არის ძალიან მსგავის [[გერმანია|გერმანიისა]]. ლუქსემბურგს აქვს ძალიან იშვიათი კეთილდღეობის ხარისხი განვითარებულ [[დემოკრატია|დემოკრატიებს]] შორის. 2009 წელს, ბიუჯეტის დეფეიციტი იყო 5%, რაც გამოწვეული იყო მთავრობის გადაწყვეტილებით მოეხდინა ეკონომიკის სტიმულირება, განსაკუთრებით საბანკო სექტორის, როგორც შედეგის მსოფლიო ეკონომიკური კრიზისისა. 2010 წლისთვის ეს მაჩვენებელი შემცირდა 1.4%-მდე.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html "Luxembourg"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151117022402/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html |date=2015-11-17 }}, ''CIA – The World Fact Book''. Retrieved 8 September 2010.</ref> == სექტორები == 2013 წელს მშპ იყო $60.54 მილიარდი, სადაც მომსახურება, მათ შორის ფინანსური სექტორი, აწარმოებდა 86%-ს. ფინანსური სექტორი შეადგენდა მშპ-ს 36%, მრეწველობა 13,3%, ხოლო სოფლის მეურნეობა 0,3%.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html "The World Factbook"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151117022402/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html |date=2015-11-17 }}. <nowiki/>[[Central Intelligence Agency]]. 2014-06-20. Retrieved 16 November 2014.</ref> === საბანკო === საბანკო არის ყველაზე დიდი სექტორი ლუქსემბურგის ეკონომიკისა. ქვეყანა სპეციალიზდება ტრანს-სასაზღვრო ბიზნეს ადმინისტრირებაზე. როგორც  ლუქსემბურგის შიდა ბაზარი არის შედარებით პატარა, ქვეყნის ფინანსური ცენტრი არის, ძირითადად, საერთაშორისო. 2009 წლის მარტის ბოლოს, 152 ბანკი იყო ლუქსემბრუგში 27,000 თანამშრომელით. პოლიტიკური სტაბილურობა, კარგი კომუნიკაციები, სხვა ევროპულ ცენტრებთან ხელმისაწვდომობა, გამოცდილი მრავალენოვანი პერსონალი, საბანკო საიდუმლოების ტრადიცია და ტრანს-სასაზღვრო  ფინანსებში ექსპერტული გამოცდილება - არის ის ფაქტორები, რომლებმაც წვლილი შეიტანეს ფინანსური სექტორის ზრდაში.ამ ფაქტორებმა განაპირობა კორუფციის აღქმის 8.3  ინდექსი და DAW ინდექსი რეიტინგი 10 2012 წლისთვის, ეს უკანასკნელი ყველაზე დიდია ევროპაში.<ref>Transparency International, 2008</ref> [[გერმანია]] ითვლის უდიდეს ბანკების დაჯგუფებას და [[სკანდინავია|სკანდინავიურ]], [[იაპონია|იაპონურ]] და [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-ს ბანკებთან ერთად არის ბაზარზე წარმოდგენილი. მთლიანი აქტივები ცდებოდა €929 მილიარდს 2008 წლის ბოლოს. 9 000-ზე მეტის ჰოლდინგის კომპანიია დაარსებული ლუქსემბურგში. [[ევროპის საინვესტიციო ბანკი]] - ფინანსური ინსტიტუტი [[ევროპის კავშირი|ევროკავშირისა]] - ასევე აქ მდებარეობს. შეშფოთებამ ლუქსემბურგის საბანკო საიდუმლოების კანონის შესახებ და მისმა რეპუტაციამ, როგორც საგადასახადო თავშესაფრისა, 2009 წლის აპრილში ქვეყანა მიიყვანა იქამდე, რომ დიდი ოცეულის მიერ ის დაამატეს „ნაცრისფერ სიაში“, რომლებიც მოიცავს საეჭვო საბანკო შეთანხმებების მქონე ერებს. თუმცა ამ სიიდან ის ამ წელსვე ამოწერეს.<ref>[http://www.europeanvoice.com/article/imported/luxembourg-and-belgium-removed-from-grey-list-/65629.aspx "Luxembourg and Belgium removed from 'grey list'"]. ''European voice''. 29 July 2009.</ref> ამ შეშფოთებამ ლუქსემბურგი აიძულა შეეცვალა საგადასახადო კანონმდებლობა, რათა აეცილებინა კონფლიქტი ევროკავშირი წევრ, საგადასახადო ავტორიტეტებთან. მაგალითად, კლასიკური საგადასახადო თავისუფლების პირობებში 1929 წელს დაარსებული ჰოლდინგი უკანონოდ იქნა გამოცხადებული 2010 წლის 31 დეკემბერს, როგორც არალეგალური მდგომარეობის დახმარება ევროპული კომისიისა.<ref>Luxembourg Company Registration [http://www.healyconsultants.com/company-incorporation/luxembourg-company-formation.html Healy Consultants] Retrieved 3 September 2013.</ref> === ფოლადი === საკვანძო მოვლენა ლუქსემბურგის ეკონომიკურ ისტორიაში არის 1876 წელს ინგლისური მეტალურგიის დანერგვა. ამან კი ქვეყანა მიიყვანა ფოლადის ინდუსტრიის განვითრებამდე ლუქსემბურგში და კომპანია - „ARBED“-ის დაარსებამდე 1911 წელს. რკინისა და ფოლადის ინდუსტრია, რომელიც მდებარეობს საფრანგეთის საზღვრის გასწვრივ, არის მნიშვნელოვანი სექტორი ეკონომიკისა. ფოლადი წარმოადგენს მთლიანი ექსპორტის (სერვისების ჩათვლით) 29%-ს, 1.8%-ს მშპ-სი, 22%-ს სამრეწველო დასაქმებიისა და 3.9%-ს სამუშაო ძალისა. ინდუსტრიის რესტრუქტიზაცია და სახელმწიფო ქონების ზრდამ „ARBED“-ში (31%) 1974 წლიდან დაიწყო. როგორც შედეგი დაწესებულების მოწყობისა დროებითი მოდერნიზაციისა წარმოებისა და დასაქმების შემცირება ხარჯზე, მთავრობის გადაწყვეტილება კომპანიის ვალების დაყოფის შესახებ და ბოლო დროის ციკლური აღდგენა ფოლადზე საერთაშორისო მოთხოვნისა არის ფაქტორი, რომელმაც განაპირობა კომპანიის კვლავ მოგებაზე მუშაობა.მისი პროდუქტიულობა არის ყველაზე მაღალი მსოფლიოში. აშშ-ს ბაზარზე „ARBED“-ის წარმოების 6%-ია წარმოდგენილი. კომპანია სპეციალიზდება დიდი არქიტექტურული ფოლადის სხივების წარმოებასა და დამატებითი ღირებულების პროდუქციაზე.იმის მიუხედავად, რომ შედარებით შემცირებას ჰქონდა ადგილი ფოლადის სექტორში, მთავრობამ მოახდინა, მისი ანაზღაურება. 2001 წელს, „ACERALIA“-სა და „USINOR“-ის შერწყმით, „ARBED“ გახდა „ARCELOR“. ეს უკანასკნელი დაკავებულ იქნა 2006 წელს „MITTAL STEEL“-ის მიერ და შეიქმნა „ARCELOR-MITTAL“, ყველაზე დიდი ფოლადის მწარმოებლი მსოფლიოში, რომელსაც სათავეში ედგა ლაკშამი მითალი. === ტელეკომუნიკაციები === მთავრობის პოლიტიკა ხელსუწყობს ლუხსემბურგის განვითარებას აუდიოვიზუალურ და კომუნიკაციურ ცენტრად. რადიო-ტელევიზია „ლუქსემბურგი“ არის ევროპის მეწინავე კერძო რადიო და სატელევიზიო მაუწყებლობა. სახელმწიფოს დახმარებით შეიქმნა ლუქსემბურგის სატელიტური კომპანია „Société européenne des satellites“ (SES) 1986 წელს,რათა დაეყენებინა და ფუნქციონირებაში მოეყვანა სატელიტური ტელეკომუნიკაციების სისტემა სატელევიზიო პროგრამების გადაცემისათვის მთელი ევროპის მასშტაბით.ამ კომპანიის პირველი სატელიტი, 16 არხიანი „RCA 4000 Astra 1A“, გაეშვა „ARIANE ROCKET“-ის მიერ 1988 წლის დეკემბერში. დღეს-დღეობით კი ეს კომპანია წარმოადგენს მსოფლიოში ყველაზე დიდი სატელიტური მომსახურების კომპანიას შემოსავლების მხრივ. === ტურიზმი === ტურიზმი არის მნიშვნელოვანი კომპონენტი ეროვნული ეკონომიკისა და წარმოადგენდა დაახლოებით 8.3% მშპ-სი 2009 წელს და ასაქმებს 25 000 ადამიანს ან 11.7% მომუშვე მოსახლეობისა.<ref>[http://www.station.lu/?p=edito&a=external&id=107145 "Lux is the place to be for business travellers"], ''News 352'', 10 February 2011. Retrieved 14 February 2011.</ref> მიმდინარე კრიზისის მიუხედავად „Grand Duchy“ მაინც მანსპინძლობს 900 000 ვიზიტორს წელიწადში, რომლებიც საშუალოდ 2.5 ღამეს ატარებენ სასტუმროებსა და სალაშქრო ადგილებში<ref>[http://www.statistiques.public.lu/catalogue-publications/bulletin-Statec/2010/PDF-Bulletin-6-2010.pdf "Bulletin du Statec n°6-2010"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200804175133/https://statistiques.public.lu/catalogue-publications/bulletin-Statec/2010/PDF-Bulletin-6-2010.pdf |date=2020-08-04 }}. (French) Retrieved 14 February 2011.</ref>.ბიზნეს მოგზაურობა ყვავის და წარმოადგენს 44%-ს ქვეყანაში ღამის გატარებისა და 60%-ს დედაქალაქში, 11%-იდან 25%-ს შორის 2009 და 2010 წლებში.<ref>[http://www.mdt.public.lu/fr/actualites/2010/11/CP-randonnee-touristique/index.html "La saison touristique 2010 : une stabilisation à bas niveau"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722155442/http://www.mdt.public.lu/fr/actualites/2010/11/CP-randonnee-touristique/index.html |date=2011-07-22 }}, ''Ministère des Classes moyennes et du Tourisme''. (French) Retrieved 14 February 2011.</ref> === აგრარული === ლუქსემბურგის პატარა, მაგრამ პროდუქტიული აგრარული სექტორი არის ძალიან სუბსიდირებული, ძირითადად ევროკავშირისა და მთავრობისაგან. ის ასაქმებს 1-3%-ს სამუშაო ძალისა. ფერმერტ უმეტესობა დაკავებულია რძის პროდუქტებისა და ხორცის წარმოებით. ვენახები მოსელის ველში ყოველწლიურად აწარმოებს 15 მილიონ ლიტრ მჭრალ თეთრ ღვინოს, რომელთა უდიდესი ნაწილი მოიხმარება ლუქსემბურგში, აგრეთვე გერმანიაში, საფრანგეთსა და ბელიგაში ნაკლები მასშტაბით. == შრომითი ურთიერთობები == შრომითი ურთიერთობები იყო მშვიდობიანი 1930-იანი წლებიდან. მრეწველობის მუშათა უმეტესობა ქმნიან შრომით კავშირებს, რომლებიც უკავშირდება ერთ-ერთ მთავარ პოლიტიკურ პარტიას. ბიზნესის წარმომადგენლები, გაერთიანებები და სახელმწიფო მონაწილეობენ ძირითად შრომით მოლაპარაკებებში. უცხოელი ინვესტორები ხშირად ციტირებენ ლუქსემბურგის შრომით ურთიერთობებს, როგორც მთავარ მიზეზს "Grand Duchy"-ის ადგილმდებარეობით. უმუშევრობა 1999 წელს სამუშაო ძალის საშუალოდ 2.8%-ზე უფრო მცირე იყო, მაგრამ 4.4%-ს მიაღწია 2007 წელს. == ენერგია == 1978 წელს ლუქსემბურგმა სცადა აეშენებინა 1 200 მეგავატის ბირთვული რეაქტორი, მაგრამ ხელი აიღო გეგმაზე მასობრივი საპროტესტო აქციების საფრთხის შემდეგ<ref>"Reactors." ''Wise – Nuclear issues information services.'' July 1978. <http://www10.antenna.nl/wise/index.html?http://www10.antenna.nl/wise/b2/reactors.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120219050316/http://www10.antenna.nl/wise/index.html?http://www10.antenna.nl/wise/b2/reactors.html |date=2012-02-19 }}></ref>. ამჟამად, ლუქსემბურგი იყენებს იმპორტირებულ ნავთობსა და ბუნებრივ აირს მისი გენერირებული ენერგიის უმეტესობისთვის<ref>“LUXEMBOURG – Energy Mix Fact Sheet.” ''Europa.'' January 2007. http://ec.europa.eu/energy/energy_policy/doc/factsheets/mix/mix_lu_en.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081219174323/http://ec.europa.eu/energy/energy_policy/doc/factsheets/mix/mix_lu_en.pdf |date=2008-12-19 }}</ref>. == კოსმოსური ფრენები და რესურსების მოპოვება == [[ფაილი:Labour productivity levels in europe.svg|მინი|322x322px|სამუშაო ძალის პროდუქტიულობის დონით ლუქსემბურგი არის ერთ-ერთი ყველაზე მაღალი ევროპაში. [[OECD]], 2012 წელი.]] ლუქსემბურგი არის [[ევროპული კოსმოსური სააგენტო|ევროპული კოსმოსური სააგენტოს]] წევრი<ref>[http://www.esa.int/esaMI/About_ESA/SEMF0P6SXIG_0.html "About ESA - Romania accedes to ESA Convention"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120115225935/http://www.esa.int/esaMI/About_ESA/SEMF0P6SXIG_0.html |date=2012-01-15 }}. <nowiki/>[[ESA]]. Retrieved 14 January 2012.</ref>, სადაც მან განახორციელა 23 მილიონი ევროს კონტრიბუცია 2015 წელს<ref>[http://www.esa.int/For_Media/Highlights/ESA_budget_2015 "ESA Budget for 2015"]. ''esa.int''. 16 January 2015.</ref>. 2016 წლის თებერვალში ლუქსემბურგის მთავრობამ გამოაცხადა, რომ ის შეეცდებოდა „ხელი წაეშველებინა მრეწველობის სექტორისთვის, რათა მოეპოვებინათ ასტეროიდების რესურსები კოსმოსში“ „ლეგალური სქემების“ შექმნითა და ნორმატიული სტიმულებით ინდუსტრიაში ჩართული კომპანიებისთვის<ref>de Selding, Peter B. (2016-02-03). [http://spacenews.com/luxembourg-to-invest-in-space-based-asteroid-mining/ "Luxembourg to invest in space-based asteroid mining - See more at: http://spacenews.com/luxembourg-to-invest-in-space-based-asteroid-mining/#sthash.TJLFAooM.dpuf"]. ''[[SpaceNews]]''. Retrieved 2016-02-06. <q>''The Luxembourg government on Feb. 3 announced it would seek to jump-start an industrial sector to mine asteroid resources in space by creating regulatory and financial incentives.''</q></ref><ref>[http://www.abc.net.au/news/2016-02-04/space-mining-plans-unveiled-by-luxembourg/7138380 "Luxembourg plans to pioneer asteroid mining"]. ''ABC News''. 2016-02-03. Retrieved 2016-02-08. <q>''The Government said it planned to create a legal framework for exploiting resources beyond Earth's atmosphere, and said it welcomed private investors and other nations.''</q></ref>. 2016 წლის ივნისში, დაანონსდა, რომ მთავრობა განახორციელებდა „200 მილიონ დოლარზე მეტ ინვესტიციას კვლევებში, ტექნოლოგიების დემონსტრაციასა და ლუქსემბურგის ბაზარზე არსებული კომპანიების აქციების ყიდვისათვის“<ref>de Selding, Peter B. (2016-06-03). [http://spacenews.com/luxembourg-invests-to-become-the-silicon-valley-of-space-resource-mining/ "Luxembourg invests to become the 'Silicon Valley of space resource mining'"]. ''[[SpaceNews]]''. Retrieved 2016-06-04.</ref>. == პერსპექტივები == ლუქსემბურგის სტატისტიკის სააგენტოს ჩანაწერზე დაყრდნობით, ლუქსემბურგის ეკონომიკა მომართული იყო 4.0%-იან ზრდაზე 2011 წლისთვის. ეკონომიკური სიტუაცია იყო განსაკუთრებით დინამიური 2010 წლის ბოლოს და 2011 წლის დასაწყისში, მაგრამ იყო ზრდის შემცირების ნიშნებიც ორივე, საერთაშორისო ეკონომიკურ გარემოსა და ეროვნული ინდიკატორების პირობებშიც<ref>[http://washington.mae.lu/en/Business-and-Economy "Business and Economy"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170301021449/http://washington.mae.lu/en/Business-and-Economy |date=2017-03-01 }}, ''Embassy of Luxembourg in Washington''. Retrieved 8 September 2011.</ref>. მშპ-ს ზრდა რეცესიაში შევიდა 2012 წლისთვის<ref>[http://www.economist.com/blogs/graphicdetail/2012/01/daily-chart?fsrc=nlw%7Cnewe%7C1-4-2012%7Cnew_on_the_economist "Growth in 2012"], ''Which economies will grow and shrink the fastest in 2012?''. The Economist online 4 January 2012.</ref>. ==ლიტერატურა== * {{Cite book|title = La croissance de l’économie luxembourgeoise|last = Kirsch|first = R.|publisher = |year = 1971|isbn = |location = Luxembourg City|pages = }} * {{Cite book|title = Les fruits de la souveraineté nationale. Essai sur le développement de l’économie luxembourgeoise de 1815 à 1999: une vue institutionnelle|last = Bauler|first = A.|publisher = |year = 2001|isbn = |location = Luxembourg City|pages = }} * {{Cite book|title = Un siècle d’Histoire industrielle (1873-1973). Belgique, Luxembourg, Pays-Bas. Industrialisation et sociétés|last = Leboutte|first = R.|publisher = |year = 1998|isbn = |location = Brussels|pages = |last2 = Puissant|first2 = J.|last3 = Scuto|first3 = D.}} * {{Cite book|title = Le Luxembourg et sa monnaie|last = Margue|first = P.|publisher = |year = 1990|isbn = |location = Luxembourg City|pages = |last2 = Jungblut|first2 = M.-P.}} * {{Cite book|title = Luxembourg et les banques. De la révolution industrielle au 7e centre financier mondial|last = Trausch|first = G.|publisher = |year = 1995|isbn = |location = Luxembourg City|pages = |last2 = de Vreese|first2 = M.}} * {{Cite book|title = Les mutations économiques et sociales de la société luxembourgeoise depuis la révolution française|last = Trausch|first = Gérard|publisher = STATEC|year = |isbn = |location = Luxembourg City|pages = |date = July 2012|series = Cahiers économiques|url = http://www.statistiques.public.lu/catalogue-publications/cahiers-economiques/2012/PDF-Cahier-113-2012.pdf|language = French}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170110221122/http://www.statistiques.public.lu/catalogue-publications/cahiers-economiques/2012/PDF-Cahier-113-2012.pdf |date=2017-01-10 }} * {{Cite book|title = Histoire de l’économie luxembourgeoise|last = Weber|first = P.|publisher = |year = 1950|isbn = |location = Luxembourg City|pages = }} * {{Cite book|title = L’économie luxembourgeoise au 20e siècle|last = |first = |publisher = |year = 1999|isbn = |location = Luxembourg City|pages = |editor-last = Wey|editor-first = C.}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.oecd.org/economy/economic-survey-luxembourg.htm ლუქსემბურგის ეკონომიკური კვლევა 2012 წლის] [[ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცია|ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციიდან]] * [http://www.oecd.org/luxembourg/ [[ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცია|ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის]] მთავარი გვერდი ლუქსემბურგის შესახებ] * [http://www.statistiques.public.lu/ სახელმწიფო სტატისტიკა] (ფრანგული) * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html ლუქსემბურგი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151117022402/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html |date=2015-11-17 }} მსოფლიო ფაქტების წიგნში (''[[The World Factbook]]-ში)'' ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} {{მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია}} [[კატეგორია:ევროკავშირის წევრების ეკონომიკები]] [[კატეგორია:ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის წევრები]] [[კატეგორია:ლუქსემბურგის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] 4142wegk32ntpfc3jzbswhq1013umqd 0 374051 4822943 4794655 2025-07-01T10:51:57Z Makenzis 93024 4822943 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა საფეხბურთო კლუბი |სახელი = რეალ სარაგოსა |ლოგო = [[ფაილი:რეალ სარაგოსას ლოგო.svg|180 პქ]] |სრული სახელი = Real Zaragoza, S.A.D. |მეტსახელი = სარაგოსელები ({{lang-es|Los Maños}}), <br/> პატარა თეთრები ({{lang-es|Los Blanquillos}}) |დაარსდა = {{დაიწყე თარიღი და ასაკი|1932|df=yes}} |სტადიონი = [[ლა რომარედა]] <br />[[სარაგოსა]], [[არაგონი]] |ტევადობა = 34,596 მაყურებელი |პრეზიდენტი = {{დროშანიშანი|ესპანეთი}} კრისტიან ლაპეტრა |მწვრთნელი = {{დროშანიშანი|ესპანეთი}} [[სესარ ლაინესი]] |კაპიტანი = |ლიგა = [[ესპანეთის სეგუნდა დივიზიონი|სეგუნდა დივიზიონი]] |სეზონი = 2024/25 |ადგილი = მე-18 ადგილი | საიტი = http://www.realzaragoza.com/ | pattern_la1 = _zaragoza2425h | leftarm1 = | pattern_b1 = _zaragoza2425h | body1 = | pattern_ra1 = _zaragoza2425h | rightarm1 = | pattern_sh1 = _zaragoza2425h | shorts1 = 0000DD | pattern_so1 = _zaragoza2425h | socks1 = white | pattern_la2 = _zaragoza2425a | leftarm2 = | pattern_b2 = _zaragoza2425a | body2 = | pattern_ra2 = _zaragoza2425a | rightarm2 = | pattern_sh2 = | shorts2 = EF0000 | pattern_so2 = _3_stripes_red | socks2 = EF0000 | pattern_la3 = _zaragoza22324a | leftarm3 = | pattern_b3 = _zaragoza22324a | body3 = | pattern_ra3 = _zaragoza22324a | rightarm3 = | pattern_sh3 = _zaragoza2324a | shorts3 = | pattern_so3 = _zaragoza2223a | socks3 = FFF200 }} '''„რეალ სარაგოსა“''' ({{lang-es|Real Zaragoza}}) — [[ესპანეთი|ესპანური]] [[ფეხბურთი|საფეხბურთო]] კლუბი. დაარსდა [[1932]] წელს, [[არაგონი|არაგონის]] ავტონომიური გაერთიანების ქალაქ [[სარაგოსა|სარაგოსაში]]. ასპარეზობს [[ესპანეთის სეგუნდა დივიზიონი|ესპანეთის სეგუნდა დივიზიონში]]. საშინაო მატჩებს ატარებს სტადიონ [[ლა რომარედა|ლა რომარედაზე]], რომელიც 34 596 მაყურებელს იტევს. კლუბმა ისტორიის დიდი ნაწილი გაატარა [[ესპანეთის პრიმერა დივიზიონი|პრიმერა დივიზიონში]]. 6-ჯერ გახდა [[ესპანეთის საფეხბურთო თასი|ესპანეთის თასის]] გამარჯვებული და 1994-95 წლების სეზონის [[უეფა-ს თასების მფლობელთა თასი|თასების მფლობელთა თასის]] მფლობელი. კლუბის ტრადიციული ფერები არის თეთრი მაისურები და გეტრები, მუქი ლურჯი შორტებით. 2007 წლის სამთავრობო კვლევის მიხედვით, კლუბის მხარდამჭერებს შეადგენდნენ ესპანეთის მოსახლეობის 2.7%, რაც მე-7 იყო მაჩვენებლით.<ref>[http://www.cis.es/cis/opencms/-Archivos/Marginales/2700_2719/2705/e270500.html Distribuciones de frecuencia marginales del estudio 2705 Cuestionario 0 Muestra 0]; CIS, 2007 {{es icon}}</ref> == ტიტულები == * '''[[ესპანეთის საფეხბურთო თასი|ესპანეთის თასი]]''' ** {{ოქრო}} '''გამარჯვებული (6):''' 1963/64, 1965/66, 1985/86, 1993/94, 2000/01, 2003/04 ** {{ვერცხლი}} '''ფინალისტი (5):''' 1962/63, 1964/65, 1975/76, 1992/93, 2005/06 * '''[[ესპანეთის საფეხბურთო სუპერთასი|ესპანეთის სუპერთასი]]''' ** {{ოქრო}} '''გამარჯვებული :''' 2004 ** {{ვერცხლი}} '''ფინალისტი (2):''' 1994, 2001 * '''[[ესპანეთის სეგუნდა დივიზიონი|სეგუნდა დივიზიონი]]''' ** '''ჩემპიონი (1):''' 1977/78 * '''[[უეფა-ს თასების მფლობელთა თასი]]''' ** {{ოქრო}} '''გამარჯვებული (1):''' 1994/95 * '''[[უეფა-ს სუპერთასი]]''' ** {{ვერცხლი}} '''ფინალისტი (1):''' 1995 * '''[[საქალაქთაშორისო ბაზრობათა თასი]]''' ** {{ოქრო}} '''გამარჯვებული (1):''' 1963/64 ** {{ვერცხლი}} '''ფინალისტი (1):''' 1965/66 == რესურსები ინტერნეტში == * {{ოფიციალური|http://www.realzaragoza.com/}} * {{twitter|realzaragoza}} * [http://int.soccerway.com/teams/spain/real-zaragoza/2030/ კლუბის პროფილი Soccerway-ზე] * [https://www.transfermarkt.co.uk/real-zaragoza/startseite/verein/142 კლუბის პროფილი Transfermarket-ზე] == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}} {{ესპანეთის სეგუნდა დივიზიონის კლუბები}} {{უეფა-ს თასების მფლობელთა თასის გამარჯვებულები}} {{საქალაქთაშორისო ბაზრობათა თასის გამარჯვებულები}} [[კატეგორია:ესპანეთის საფეხბურთო კლუბები]] [[კატეგორია:რეალ სარაგოსა (საფეხბურთო კლუბი)]] kro2l0nrwvfz1fbionwqx4olq434zy4 0 374134 4822757 4821245 2025-06-30T18:50:55Z Gobrona 28077 /* კომპიუტერული თამაშების წარმოშობა */ 4822757 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშების ისტორია}} '''ვიდეო თამაშების ისტორიას''' საფუძველი ჩაეყარა 1950-იან წლებში, როდესაც მეცნიერებმა დაიწყეს მარტივი თამაშებისა და სიმულაციების შექმნა თვიანთი კვლევების ფარგლებში. [[ვიდეო თამაში|ვიდეო თამაშებმა]] დიდი პოპულარობა მოიპოვა 1970-1980-იან წლებში, როდესაც ფართო საზოგადოებას წარუდგინეს [[არკადული თამაშები]] და [[ვიდეო თამაშების კონსოლი|სათამაშო კონსოლები]], რომლებსაც გააჩნდათ [[ჯოისტიკი]], ღილაკები და სხვადასახვა სახის [[სათამაშო კონტროლერი|კონტროლერი]]. 1980-იანი წლებიდან მოყოლებული ვიდეო თამაშები იქცა გართობის წამყვან დარგად და [[მასობრივი კულტურა|მასობრივი კულტურის]] მნიშვნელოვან ნაწილად. ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული თამაში იყო ''„[[Spacewar!]]“'', შექმნილი მეცნიერთა ჯგუფის მიერ. ადრეული არკადული თამაშები შეიქმნა 1972-1978 წლებში. 1970-იანებში გამოჩნდა [[პირველი თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|პირველი თაობის სახლის კონსოლები]], მათ შორის პოპულარული თამაში ''„[[Pong]]“'' და მისი მრავალი „კლონი“. აღნიშნული პერიოდი, ასევე იყო [[მეინფრეიმ კომპიუტერი|მეინფრეიმ]] კომპიუტერების ერა. [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]] დაიწყო 1978 წელს და გაგრძელდა 1982 წლამდე. ხურდის სათამაშო აპარატები, არკადული სისტემები და სახლის კონსოლები, როგორებიც არის [[Atari 2600]] და [[Intellivision]], (რომელთა მიერთება და თამაში შესაძლებელი იყო სტანდარტულ ტელევიზორებზე) ფართოდ იყო გავრცელებული სავაჭრო ცენტრებსა თუ სხვადასხვა დაწესებულებებში. 1980-იანებში ბაზარზე გამოჩნდა ადრეული [[ონლაინ თამაში|ონლაინ თამაშები]] და პორტატიული სათამაშო კონსოლები. სწორედ ამ პერიოდში, 1983 წელს მოხდა [[1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისი]]. 1976 წელს დაიწყეს [[მეორე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეორე თაობის კონსოლების]] შექმნა და გაგრძელდა 1992 წლამდე. [[მესამე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მესამე თაობის კონსოლები]] დაფუძნებული 8 ბიტიან [[ცენტრალური პროცესორი|პროცესორებზე]] გამოიშვებოდა 1983-1995 წლებში, ხოლო 16 ბიტიანი [[მეოთხე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეოთხე თაობის კონსოლები]] — 1987-1999 წლებში. 1990-იანებს ვიდეო თამაშების აღორძინების ხანას უწოდებენ, რა პერიოდშიც დაეცა არკადულ თამაშებზე მოთხოვნა და პოპულარული გახდა [[3D კომპიუტერული გრაფიკა|3D კომპიუტერული]], გაუმჯობესებული პორტატიული და [[პერსონალური კომპიუტერული თამაში|PC თამაშები]]. [[მეხუთე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეხუთე თაობის კონსოლებს]] გამოსცემდნენ 1993-2006 წლებში და დაფუძნებული იყო 32-64 ბიტიან პროცესორებზე. ამ პერიოდშივე საფუძველი ჩაეყარა მობილური თამაშებს. 2000-იანებში ხელმისაწვდომი შეიქმნა [[მეექვსე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეექვსე თაობის კონსოლები]] (1998-2013) და დაიწყო ონლაინ გეიმინგის და მობილური თამაშების განვითარება. 2005-ში შეუდგნენ [[მეშვიდე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეშვიდე თაობის]] კონსოლების გამოცემას. ეს მონაკვეთი გამოირჩეოდა მაღალბიუჯეტიანი თამაშების შემუშავებით, კაზუალური PC თამაშების გამოჩენით, [[ღრუბლოვანი გამოთვლები]]სა და ახალი ტექნოლოგიების დანერვგვით ვიდოე თამაშებში, მაგალითისთვის როგორიც არის [[Wii Remote]], რისი საშუალებთაც მოთამაშეს, მოძრაობის და რხევის შედეგად შეეძლო თამაშში პერსონაჟისა და გარემოს კონტროლი. 2013 წელს გამოჩნდა [[მერვე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მერვე თაობის კონსოლები]], მათ შორის [[Nintendo]]-ს [[Wii U]], [[Nintendo 3DS]], [[Nintendo Switch]], [[Microsoft]]-ის [[Xbox One]], [[Sony]]-ის [[PlayStation 4]] და [[PlayStation Vita]], ხოლო [[2020]] წლიდან გამოჩნდა [[მეცხრე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეცხრე თაობის კონსოლები]]: Microsoft-ის [[Xbox Series X and Series S]], Sony-ის [[PlayStation 5]] და Nintendo-ს [[Nintendo Switch 2|Switch 2]]. აგრეთვე [[პერსონალური კომპიუტერული თამაში|PC თამაშებმაც]] დაიკავეს მნიშვნელოვანი ადგილი სათამაშო ბაზარზე და დღემდე განაგრძობენ ზრდას [[ციფრული დისტრიბუცია|ციფრული დისტრიბუციის]] საშუალებით. [[სმარტფონი|სმარტფონების]] ფართო გამოყენებამ პოპულარული გახადა მობილური თამაშები. ==ადრეული ისტორია (1948–1972)== ===კომპიუტერული თამაშების წარმოშობა=== {{მთავარი|ვიდეო თამაშების ადრეული ისტორია}} [[File:Spacewar!-PDP-1-20070512.jpg|right|thumb|250პქ|''[[Spacewar!]]'' ერთ-ერთი პირველი ყველაზე გავლენიანი თამაში.]] პირველი ელექტრონული ციფრული კომპიუტერები, [[Colossus]] და [[ENIAC]] აიგო [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში, რათა [[მოკავშირეები]]სთვის დახმარება გაეწიათ [[აქსისის ძალები]]ს წინააღმდეგ საბრძოლველად.<ref name="Aspray 2014">{{cite book|last1=Campbell-Kelly|first1=Martin|last2=Aspray|first2=William|last3=Ensmenger|first3=Nathan|last4=Yost|first4=Jeffrey|title=Computer: A History of the Information Machine, 3rd Edition|url=https://archive.org/details/computerhistoryo0000camp_z9s0|publisher=Westview Press|location=Boulder, CO|year=2014|isbn=978-0813345901|page=xii-xiii}}</ref> ომის შემდეგ, 1950-იან წლებში კომპანიები, [[Remington Rand]], [[Ferranti]] და [[IBM]] შეუდგნენ კომპიუტერების კომერციალიზაციას.<ref name="Ceruzzi">{{cite book|last=Ceruzzi|first=John|title=A History of Modern Computing, 2nd Edition|url=https://archive.org/details/historyofmodernc00ceru_0|publisher=MIT Press|location=Cambridge, MA|year=2003|isbn=978-0262532037}}</ref> ამან, თავის მხრივ, განპირობა ის, რომ კომპიუტერების შეძენა დაიწყეს უნივერსიტეტებმა, სამთავრობო ორგანიზაციებმა და სხვადასხვა მსხვილმა კორპორაციებმა.<ref>"Aspray 2014", p.xiii</ref> სწორედ ამ გარემოში დაიბადა პირველი ვიდეო თამაშები. 1950-იანი წლების პერიოდის კომპიუტერული თამაშები შეიძლება დაიყოს სამ კატეგორიად: სავარჯიშო და სასწავლო პროგრამები, კვლევითი პროგრამები (ისეთ სფეროში, როგორიც არის [[ხელოვნური ინტელექტი]]) და სადემონსტრაციო პროგრამები, განკუთვნული პუბლიკის გასართობად და შთაბეჭდილების მოსახდენად. გამომდინარე იქიდან, რომ ეს თამაშები ძირითადად იქმნებოდა უნიკალურ აპარატურაზე, მაშინ როდესაც პორტირების განხორციელება სისტემებს შორის მეტად რთული იყო, განსაზღვრული მიზნისა და ამოცანის შესრულების შემდეგ ახორციელებდნენ მის დემონტაჟს. ამის გამო, მათ ვერ მოახდინეს გავლენა [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|ინდუსტრიის]] განვითარებაზე.<ref name="Priesthood At Play">{{cite web |url =https://videogamehistorian.wordpress.com/2014/01/22/the-priesthood-at-play-computer-games-in-the-1950s |title =The Priesthood At Play: Computer Games in the 1950s |last =Smith |first =Alexander |date =22 იანვარი, 2014 |website = They Create Worlds |accessdate =17 დეკებერი, 2015}}</ref> ამავე მიზეზის გამო, შეუძლებელია იმის დადგენა, თუ ვინ შექმნა პირველი კომპიუტერული თამაში ან ვინ განახორციელა თავდაპირველად სათამაშო მექანიკისა და თამაშების უმრავლესობის მოდელირება.<ref name="Priesthood At Play"/> [[ფაილი:Tennis_for_Two_-_Modern_recreation.jpg|მინი|მარჯვნივ|250პქ|''Tennis for Two''-ის კონტროლერის თანამედროვე რეკრეაცია]] დღემდე ცნობილი ყველაზე ადრეული თამაშია ჭადრაკის სიმულაცია „''Turochamp''“, შექმნილი [[ალან ტიურინგი]]სა და დევიდ ჩამპერნაუნის მიერ 1948 წელს. თუმცა ის არასდროს გამოსულა კომპიუტერებზე. ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული თამაშები გამოსული კომპიუტერზე იყო „''[[Bertie the Brain]]''“ — [[იქსიკი-ნოლიკი]]ს სიმულაცია და [[Nimrod]], რომელიც ახდენდა [[ნიმი]]ს სიმულაციას (მათემატიკური თამაში). „''Bertie the Brain''“ შექმნა ჯოსეფ კეიტსმა და როჯერს მაჯესტიკმა და სადემონსტრაციოდ წარადგინეს კანადის ნაციონალურ გამოფენაზე 1950 წელს.<ref name=Spacing>{{cite web| url =http://spacing.ca/toronto/2014/08/13/meet-bertie-brain-worlds-first-arcade-game-built-toronto| title =Meet Bertie the Brain, the world’s first arcade game, built in Toronto| last =Bateman| first =Chris| date =13 აგვისტო, 2014| website = Spacing Toronto| accessdate =17 დეკემბერი, 2015}}</ref> Nimrod ჩაფიქრა ჯონ ბენეტმა [[Ferranti]]-ში, ხოლო შეიმუშავა რეიმონდ სტიუარტ-უილიამსმა და ნაჩვენები იქნა ბრიტანეთის ფესტივალზე და ბერლინის სამრეწველო შოუზე 1951 წელს.<ref name=Donovan>{{cite book|last=Donovan|first=Tristan|title=Replay: The History of Video Games|url=https://archive.org/details/replayhistoryofv0000dono|publisher=Yellow Ant|location=East Sussex|year=2010|isbn=978-0956507204}}</ref> არცერთი ამ თამაშთაგან არ გამოიყენებდა, არც ელექტრო სხივურ მილს და არც დისპლეის.<ref>Spacing</ref><ref>Donovan</ref> პირველი თამაში, რომელიც მოიხმარდა მონიტორს იყო ორი კვლევითი პროექტი (დასრულებული 1952 წელს): [[დამკა|დამკის]] პროგრამა, შექმნილი კრისტოფერ სტრეჩის მიერ [[Ferranti Mark 1]]-ის კომპიუტერისთვის<ref name=Link>{{cite journal |last =Link |first =David |title =Programming ENTER: Christopher Strachey‘s Draughts Program |journal =Resurrection: The Bulletin of the Computer Conservation Society |issue =60 |pages=23–31 |publisher =The Computer Conservation Society |location =Teddington, UK |date =Winter 2012–13 |url =http://www.cs.man.ac.uk/CCS/res/pdfs/res60.pdf |accessdate =17 დეკემბერი, 2015}}</ref> და ასევე იქსიკი-ნოლიკის სიმულაცია „''[[OXO]]''“, შემუშავებული ალექსანდრ დუგლასის მიერ [[EDSAC]]-ისთვის.<ref>{{cite web |url=http://www.pong-story.com/1952.htm |title=Noughts and Crosses - The oldest graphical computer game |last=Winter |first=David |website= Pong Story |accessdate=17 დეკემბერი, 2015}}</ref> პირველი ცნობილი თამაში გრაფიკის გამოყენებით, რომელიც განახლებას ახდენდა რეალური დროის რეჟიმში, იყო [[ბილიარდი]], დაპროგრამებული უილიამ ბრაუნისა და ტედ ლიუისის მიერ [[MIDSAC]] კომპიუტერისთვის, [[მიჩიგანის უნივერსიტეტი|მიჩიგანის უნივერსიტეტში]] 1954 წელს.<ref name="Priesthood At Play"/> შესაძლოა, პირველი თამაში შექმნილი არა რაიმე კვლევითი, ან სხვადასხვა ტექნოლოგიების სადემონსტრაციოდ, არამედ კონკრეტულად გართობის მიზნით, ეს იყო „''[[Tennis for Two]]''“ — შემუშავებული [[ბრუკჰეივენის ნაციოალური ლაბორატორია]]ში 1958 წელს, რამაც ფართო აღიარება ჰპოვა ელექტრონული გასართობების მოყვარუთა შორის. ===Spacewar=== [[1950]]-იანი წლების მეინფრეიმ კომპიუტერები როგორც წესი წარმოადგენდნენ პაკეტური დამუშავების მანქანებს შეზღუდული სიჩქარითა და მეხსიერებით, რაც ხდიდა მათ თამაშებისთვის გამოუსადეგრად. ამასთანავე აღნიშნული კომპიუტერები მეტად ძვირად ფასობდნენ, ასე რომ, მათი რესურსების ხარჯვა გართობის მხრივ არ იყო მიზანშეწონილი. [[1950]]-იანი წლების დასაწყისში, [[მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიის ინსტიტუტი]]ს [[ლინკიოლნის ლაბორატორია]]ში, ჯგუფმა, რომელსაც მეთაურობდა ჯეი ფოსტერი, შექმნა კომპიუტერი სახელად [[Whirlwind]], რომელიც ამუშავებდა ბრძანებებს რეალურ დროში და თავის თავში მოიცავდა უფრო სწრაფ და სანდო ფორმის [[ოპერატიული მეხსიერება|ოპერატიულ მეხსიერებას]]. ==1970-იანი წლები== ===მეინფრეიმ კომპიუტერული თამაშები=== {{main|ადრეული მეინფრეიმ თამაშები}} [[ფაილი:ADVENT_--_Will_Crowther's_original_version_(vector).svg|მინი|250პქ|უილ კრაუზერის 1976 წლის თამაშ „Colossal Cave Adventure“-ის ეკრანზე გამოსახული ინსტრუქციები]] 1960-იან წლებში შეიქმნა არაერთი კომპიუტერული თამაში მეინფრეიმ და მინი-კომპიუტერული სისტემებისთვის, მაგრამ მათ ვერ ჰპოვეს ფართო გავრცელება კომპიუტერული რესურსების მუდმივი სიმცირის, გასართობი პროდუქტების შექმნით დაინტერესებული პროგრამისტების ნაკლებობისა და სხვადასხვა გეოგრაფიულ არეალში არსებულ კომპიუტერებს შორის პროგრამების გადაცემის სირთულის გამო. [[1970-იანები|1970-იან წლებში]] ფართოდ გავრცელდა მაღალი დონის პროგრამირების ენები: [[BASIC]] და [[C (პროგრამირების ენა)|C]], რომლებიც უფრო ხელმისაწვდომი იყო, ვიდრე ადრეული, უფრო ტექნიკური ენები, როგორიცაა [[FORTRAN]] და [[COBOL]], რითაც კომპიუტერული თამაშების შექმნის შესაძლებლობა მომხმარებელთა უფრო ფართო სპექტრს მიეცა. დროის გაზიარების ({{lang-en|time-sharing}}) ტექნოლოგიის გამოჩენამ ერთი მეინფრეიმ კომპიუტერის რესურსების ტერმინალებით დაკავშირებულ მრავალ მომხმარებელზე განაწილება გახადა შესაძლებელი, რაც სტუდენტებს საკუთარი თამაშების შექმნის მეტ შესაძლებლობას აძლევდა. გარდა ამისა, [[Digital Equipment Corporation]]-ის (DEC) მიერ [[1966]] წელს გამოშვებული [[PDP-10]]-ის და კომპანია [[Bell Labs]]-ში 1971 წელს შემუშავებული და 1973 წელს გამოშვებული პორტატული [[UNIX]] ოპერაციული სისტემის ფართოდ გავრცელებამ ხელი შეუწყო საერთო პროგრამირების გარემოს შექმნას მთელი ქვეყნის მასშტაბით, რამაც შეამცირა ინსტიტუტებს შორის პროგრამების გაზიარების სირთულე. და ბოლოს, კომპიუტერებისადმი მიძღვნილი ჟურნალების დაარსებამ, როგორიცაა [[Creative Computing]] (1974) და ადრეული პროგრამების კრებულების პუბლიკაციამ, როგორიცაა „[[101 BASIC Computer Games]]“ (1973), და ფართო არეალის ქსელების, როგორიცაა [[ARPANET]]-ის გავრცელებამ, შესაძლებელი გახადა პროგრამების დიდ მანძილზე მარტივად გაზიარება. შედეგად, [[1970-იანები|1970-იან წლებში]] კოლეჯის სტუდენტების მიერ შექმნილმა ბევრმა მეინფრეიმ თამაშმა გავლენა მოახდინა [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის]] შემდგომ განვითარებაზე. [[არკადული აპარატი|არკადულ აპარატებსა]] და სახლის კონსოლებზე, დინამიური ექშენი და [[გეიმპლეი]] რეალურ დროში ნორმად იქცა ისეთ ჟანრებში, როგორიცაა [[სარბოლო თამაში|რბოლები]] და [[შუტერი|მიზანში სროლა]]. თუმცა, მეინფრეიმზე მსგავსი თამაშები, როგორც წესი, შეუძლებელი იყო როგორც ადეკვატური დისპლეების არარსებობის გამო (ბევრი კომპიუტერული ტერმინალი 1970-იანი წლების ბოლომდე და უფრო გვიანაც დამოკიდებული იყო [[ტელეტაიპი|ტელეტაიპებზე]] და არა მონიტორებზე და CRT ტერმინალების უმეტესობას მხოლოდ სიმბოლოებზე დაფუძნებული გრაფიკის გამოსახვა შეეძლო), ასევე რეალურ დროში თამაშის ელემენტების განახლებისთვის არასაკმარისი დამუშავების სიმძლავრისა და მეხსიერების გამო. მიუხედავად იმისა, რომ 1970-იანი წლების მეინფრეიმები იმ პერიოდის არკადულ აპარატებზე და კონსოლებზე უფრო მძლავრი იყო, დროის გაზიარების გზით ათობით ერთდროული მომხმარებლისთვის კომპიუტერული რესურსების განაწილების აუცილებლობა მნიშვნელოვნად აფერხებდა მათ შესაძლებლობებს. ამრიგად, მეინფრეიმის თამაშების პროგრამისტები კონცენტრირდნენ [[სტრატეგიული ვიდეო თამაში|სტრატეგიულ]] და [[თავსატეხი თამაში|თავსატეხ]] თამაშებზე. ამ პერიოდისთვის აღსანიშნავია ტაქტიკური საბრძოლო თამაში „[[Star Trek (1971 წლის ვიდეო თამაში)|Star Trek]]“ (1971), დამალობანა „[[Hunt the Wumpus]]“ (1972) და საომარი სტრატეგიული თამაში „[[Empire (1977 წლის ვიდეო თამაში)|Empire]]“ (1977). ამ პერიოდის ყველაზე მნიშვნელოვან თამაშად მიიჩნება „[[Colossal Cave Adventure]]“ (ან უბრალოდ „Adventure“), რომელიც [[1976]] წელს უილ კრაუთერმა შექმნა. „Adventure“-მა საფუძველი ჩაუყარა ახალ ჟანრს, რომელიც დაფუძნებული იყო გამოკვლევასა და თავსატეხების ამოხსნაზე, რომელმაც 1970-იანი წლების ბოლოს პერსონალურ კომპიუტერებზე გადაინაცვლა. მიუხედავად იმისა, რომ თამაშების უმეტესობა გრაფიკულად შეზღუდულ აპარატურაზე იქმნებოდა, ერთ-ერთი კომპიუტერი, რომელსაც უფრო შთამბეჭდავი თამაშების გაშვება შეეძლო, იყო კომპიუტერული სისტემა PLATO, რომელიც [[ილინოისის უნივერსიტეტი|ილინოისის უნივერსიტეტში]] შეიქმნა. როგორც საგანმანათლებლო კომპიუტერი, იგი მთელი ამერიკის შეერთებული შტატების მასშტაბით ასობით მომხმარებელს აერთიანებდა დისტანციური ტერმინალების საშუალებით, რომლებიც გამოირჩეოდა მაღალი ხარისხის პლაზმური ეკრანებით და მომხმარებლებს ერთმანეთთან რეალურ დროში ურთიერთობის საშუალებას აძლევდა. ამან სისტემას საშუალება მისცა, გაეშვა შთამბეჭდავი რაოდენობის გრაფიკული და/ან [[მრავალმოთამაშიანი ვიდეო თამაში|მრავალმოთამაშიანი თამაშები]]. ===პირველი არკადული თამაშები და სახლის კონსოლები=== {{main|პირველი თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|არკადული თამაშების ისტორია}} [[File:Magnavox-Odyssey-Console-Set.jpg|thumb|250პქ|[[Magnavox Odyssey]], პირველი სახლის კონსოლი]] [[ფაილი:Pong.svg|მინი|მარჯვნივ|Pong იყო პირველი კომერციულად წარმატებული არკადული ვიდეო თამაში, რომელმაც ფართო აღიარება მოიპოვა]] თანამედროვე ვიდეო თამაშების ინდუსტრია წარმოიშვა 1970-იანი წლების დასაწყისში შეერთებულ შტატებში პირველი არკადული ვიდეო თამაშისა და პირველი სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლის განვითარების შედეგად. არკადული ვიდეო თამაშების ინდუსტრია წარმოიშვა მანამდე არსებული არკადული თამაშების ინდუსტრიიდან, რომელშიც ადრე დომინირებდა [[ელექტრო-მექანიკური თამაში|ელექტრო-მექანიკური თამაშები]] (EM-თამაშები). [[Sega]]-ს EM-თამაშის „[[Periscope (არკადული თამაში)|Periscope]]“ (1966) გამოჩენის შემდეგ, არკადულმა ინდუსტრიამ განიცადა „ტექნოლოგიური რენესანსი“, რაც გამოწვეული იყო „აუდიო-ვიზუალური“ EM სიახლეების თამაშებით, რამაც არკადული თამაშები 1970-იანი წლების დასაწყისში კომერციული ვიდეო თამაშების დანერგვისთვის ჯანსაღ გარემოდ აქცია.<ref name="Smith">{{cite book |last1=Smith |first1=Alexander |title=They Create Worlds: The Story of the People and Companies That Shaped the Video Game Industry, Vol. I: 1971-1982 |date=19 November 2019 |publisher=[[CRC Press]] |isbn=978-0-429-75261-2 |pages=119–20, 188–91 |url=https://books.google.com/books?id=Cxy_DwAAQBAJ&pg=PT119}}</ref> 1960-იანი წლების ბოლოს კოლეჯის სტუდენტი [[ნოლან ბუშნელი]] ნახევარ განაკვეთზე მუშაობდა არკადულ სათამაშო დარბაზში, სადაც იგი გაეცნო EM თამაშებს, უყურებდა თუ როგორ თამაშობდნენ მომხმარებლები და ეხმარებოდა მოწყობილობების მოვლა-პატრონობაში, პარალელურად სწავლობდა მათ მუშაობის პრინციპებს და აყალიბებდა თამაშების ბიზნესის ფუნქციონირების შესახებ საკუთარ შეხედულებას.<ref name="NGen23">{{cite magazine |title=The Great Videogame Swindle? |magazine=[[Next Generation]] |issue=23 |date=November 1996 |pages=211–229 |url=https://archive.org/details/NextGeneration23Nov1996P2/page/n72}}</ref> 1966 წელს, როდესაც [[რალფ ბაერი]] მუშაობდა კომპანიაში [[Sanders Associates]], მას გაუჩნდა იდეა გასართობი მოწყობილობის შესახებ, რომელიც შეიძლებოდა ტელევიზორის მონიტორზე მიერთებულიყო. მან ეს იდეა წარუდგინა თავის ხელმძღვანელობას Sanders-ში და მიიღო მათი თანხმობა. შემდეგ, უილიამ ჰარისონთან და უილიამ რუშთან ერთად, ბაერმა დახვეწა თავისი კონცეფცია და შექმნა კონსოლის შვიდი წარმატებული პროტოტიპი. მეშვიდე პროტოტიპი, ცნობილი როგორც „Brown Box ({{lang-ka|ყავისფერი ყუთი}}), იქცა სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლად, რომელსაც მარტივი მაგიდის ჩოგბურთის თამაშის გაშვება შეეძლო. სამეულმა დააპატენტა ეს ტექნოლოგია, ხოლო Sanders-მა, რომელიც კომერციალიზაციით არ იყო დაკავებული, პატენტების ლიცენზიები კომერციული მიზნებისთვის მიჰყიდა კომპანია [[Magnavox]]-ს. ბაერის დახმარებით Magnavox-მა 1972 წელს შექმნა [[Magnavox Odyssey]], პირველი კომერციული სახლის კონსოლი. ამავდროულად, ნოლან ბუშნელსა და ტედ დაბნის გაუჩნდათ იდეა შეექმნათ ხურდის მიმღები სისტემა „Spacewar!“-ის გასაშვებად. [[1971]] წლისთვის მათ [[Nutting Associates]]-თან ერთად შეიმუშავეს „[[Computer Space]]“, პირველი არკადული ვიდეო თამაში.<ref>{{cite book |title=They Create Worlds: The Story of the People and Companies That Shaped the Video Game Industry |volume=1: 1971 – 1982 |last=Smith |first=Alexander |publisher=[[CRC Press]] |date=November 27, 2019 |isbn=978-1-138-38990-8|pages=309–310}}</ref> ბუშნელმა და დაბნიმ დამოუკიდებლად დაიწყეს საქმიანობა და დააარსეს კომპანია [[Atari, Inc.|Atari]]. ბუშნელმა, რომელიც შთაგონებული იყო Odyssey-ზე არსებული მაგიდის ჩოგბურთით, დაიქირავა ალან ალკორნი თამაშის არკადული ვერსიის შესაქმნელად, ამჯერად დისკრეტული ტრანზისტორ-ტრანზისტორული ლოგიკის (TTL) ელექტრონული სქემების გამოყენებით. Atari-ის [[Pong]] გამოვიდა [[1972]] წლის ბოლოს და ითვლება პირველ წარმატებულ არკადულ ვიდეო თამაშად. მან ხელი შეუწყო არკადული თამაშების ინდუსტრიის ზრდას შეერთებულ შტატებში. არკადულმა ვიდეო თამაშებმა სწრაფად მოიკიდა ფეხი იაპონიაში ამერიკული და იაპონური კორპორაციების პარტნიორობის წყალობით. [[Namco|Nakamura Amusement Machine Manufacturing Company]]-მ (Namco) პარტნიორობა გაუწია Atari-ს, რათა 1973 წლის ბოლოს იაპონიაში შემოეტანა „Pong“. ერთი წლის განმავლობაში, [[Taito]]-მ და Sega-მ [[1973]] წლის შუა პერიოდში იაპონიაში „Pong“-ის კლონები გამოუშვეს. [[1974]] წელს იაპონურმა კომპანიებმა დაიწყეს ახალი თამაშების შემუშავება. მათ შორის იყო Taito-ს „[[Gun Fight]]“ (თავდაპირველად იაპონურ ვერსიაში „Western Gun“), რომელიც ლიცენზირებული იყო [[Midway Games|Midway]]-სთვის. Midway-ის ვერსია, რომელიც [[1975]] წელს გამოვიდა, იყო პირველი არკადული ვიდეო თამაში, რომელიც დისკრეტული TTL კომპონენტების ნაცვლად [[მიკროპროცესორი|მიკროპროცესორს]] იყენებდა.<ref>Steve L. Kent (2001), ''The ultimate history of video games: from Pong to Pokémon and beyond : the story behind the craze that touched our lives and changed the world'', p. 64, Prima, {{ISBN|0-7615-3643-4}}</ref> ამ ინოვაციამ მკვეთრად შეამცირა არკადული თამაშების დიზაინის სირთულე და დრო, ასევე უფრო მოწინავე გეიმპლეის მისაღწევად საჭირო ფიზიკური კომპონენტების რაოდენობა.<ref name="gamasutra history atari">{{cite web | url = http://www.gamasutra.com/view/feature/130414/the_history_of_atari_19711977.php?print=1 | title = The History of Atari: 1971-1977 | first= Steve | last =Fulton | date = November 6, 2007 | accessdate = September 11, 2018 | work = [[Gamasutra]] }}</ref> ===გამოყოფილი კონსოლების ერა=== {{main|პირველი თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:APF TV Fun (with paddle model).jpg|thumb|right|1970-იანი წლების მიწურულს ბაზარი [[Pong]]-ის კლონებით (მაგ. როგორიცაა [[APF TV Fun]] (სურათზე)) გადაივსო]] Magnavox Odyssey-მ ვერ მოიპოვა პოპულარობა ფართო საზოგადოებაში, დიდწილად მისი პრიმიტიული დისკრეტული ელექტრონული კომპონენტების ტექნოლოგიის შეზღუდული ფუნქციონალურობის გამო.<ref name="down many times"/> [[1975]] წლის შუა პერიოდში, ფართომასშტაბიანი ინტეგრაციის (LSI) მიკროჩიპები საკმარისად იაფი გახდა სამომხმარებლო პროდუქტებში ინტეგრირებისთვის.<ref name="down many times"/> 1975 წელს Magnavox-მა Odyssey-ის ნაწილების რაოდენობა შეამცირა [[Texas Instruments]]-ის მიერ შექმნილი სამჩიპიანი ნაკრების გამოყენებით და გამოუშვა ორი ახალი სისტემა, რომლებიც მხოლოდ ball-and-paddle თამაშებს უშვებდნენ: [[Odyssey-ის სერია|Magnavox Odyssey 100]] და [[Odyssey-ის სერია|Magnavox Odyssey 200]]. ამავდროულად, Atari იმავე წელს შევიდა სამომხმარებლო ბაზარზე ერთჩიპიანი Home Pong სისტემით. მომდევნო წელს General Instrument-მა გამოუშვა „Pong-on-a-chip" LSI და ის დაბალ ფასად ხელმისაწვდომი გახადა ნებისმიერი დაინტერესებული კომპანიისთვის. სათამაშოების მწარმოებელმა კომპანია [[Coleco]]-მ გამოიყენა ეს ჩიპი მილიონობით გაყიდვადი [[Coleco Telstar-ის სერია|Telstar]] კონსოლების სერიის შესაქმნელად (1976–77). ეს პირველი სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლები პოპულარული იყო, რამაც გამოიწვია უამრავი კომპანიის ბაზარზე შემოდინება, რომლებიც მომხმარებელთა მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად უშვებდნენ Pong-ისა და სხვა ვიდეო თამაშების კლონებს. მაშინ, როდესაც 1975 წელს მხოლოდ შვიდი კომპანია უშვებდა სახლის კონსოლებს, [[1977]] წლისთვის მათი რიცხვი სულ მცირე 82-ს შეადგენდა, ხოლო იმავე წელს 160-ზე მეტი სხვადასხვა მოდელი იყო დოკუმენტირებული. ამ კონსოლების დიდი რაოდენობა აღმოსავლეთ აზიაში იწარმოებოდა და ვარაუდობენ, რომ ამ პერიოდში 500-ზე მეტი Pong-ის ტიპის სახლის კონსოლის მოდელი შეიქმნა. გამოყოფილი კონსოლების გაყიდვები მკვეთრად დაეცა 1978 წელს, რასაც ხელი შეუწყო პროგრამირებადი სისტემებისა და პორტატიული ელექტრონული თამაშების გამოჩენამ.<ref name="down many times"/> სანამ დასავლეთში გამოყოფილი კონსოლების პოპულარობა იკლებდა, იაპონიაში მათმა პოპულარობამ იმატა. ისინი ხშირად ეფუძნებოდა ამერიკული კომპანიების ლიცენზირებულ კონსოლების დიზაინს, რომლებსაც აწარმოებდნენ იაპონური ტელევიზორების მწარმოებლები, როგორებიცაა [[Toshiba]] და [[Sharp]]. აღსანიშნავია, რომ [[Nintendo]] სწორედ ამ პერიოდში შევიდა ვიდეო თამაშების ბაზარზე თავის ტრადიციულ და ელექტრონულ სათამაშო პროდუქტებთან ერთად, რომელიც [[Mitsubishi]]-სთან პარტნიორობით აწარმოებდა [[Color TV-Game]] კონსოლების სერიას.<ref name="gamestudies geemu"/> ===არკადული თამაშების ზრდა და ოქროს ხანა=== {{main|არკადული თამაშების ოქროს ხანა}} [[ფაილი:Space Invaders - Midway's.JPG|მინი|მარჯვნივ|„[[Space Invaders]]“ პოპულარული იყო არკადულ დარბაზებში და მრავალი ისეთი ელემენტი შემოიტანა, რომელიც ვიდეო თამაშებში სტანდარტად იქცა.]] 1975 წელს ball-and-paddle თამაშების ბაზრის გადავსების შემდეგ, თამაშების შემქმნელებმა დაიწყეს ახალი იდეების ძიება, რაც განპირობებული იყო ანალოგური კომპონენტების ნაცვლად პროგრამირებადი მიკროპროცესორების გამოყენების შესაძლებლობით. Taito-ს დიზაინერმა ტომოჰირო ნიშიკადო, რომელმაც მანამდე „Gun Fight“ შექმნა, Atari-ის „[[Breakout (ვიდეო თამაში)|Breakout]]“-ისგან შთაგონებულმა შექმნა [[shoot 'em up]] ჟანრის თამაში „[[Space Invaders]]“, რომელიც პირველად იაპონიაში [[1978]] წელს გამოვიდა.<ref name="verge life death arcade"/> „Space Invaders“-მა დანერგა და პოპულარული გახადა არკადულ ვიდეო თამაშებში რამდენიმე მნიშვნელოვანი კონცეფცია, მათ შორის თამაში, რომელიც რეგულირდებოდა სიცოცხლეებით და არა დროით ან ქულების განსაზღვრული რაოდენობით, დამატებითი სიცოცხლეების მიღება ქულების დაგროვებით. ის აგრეთვე იყო პირველი თამაში, რომელშიც თამაშის დროს ფონური მუსიკა იყო ჩართული, თუმცა მარტივი ოთხნოტიანი გამეორების სახით.<ref name="IGN-10">{{cite web |url=http://games.ign.com/articles/840/840621p1.html |title=IGN's Top 10 Most Influential Games |website=[[IGN]] |author=Geddes, Ryan |author2=Hatfield, Daemon |date=December 10, 2007 |access-date=July 11, 2008 |archive-date=February 14, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120214180351/http://games.ign.com/articles/840/840621p1.html |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120214180351/http://games.ign.com/articles/840/840621p1.html |archivedate=თებერვალი 14, 2012 }}</ref> „Space Invaders“-მა სწრაფად მოიპოვა წარმატება იაპონიაში, ზოგიერთი სათამაშო ავტომატების დარბაზი მხოლოდ „Space Invaders“-ის აპარატებისთვის შეიქმნა.<ref name="verge life death arcade"/> მიუხედავად იმისა, რომ შეერთებულ შტატებში ის არც ისე პოპულარული იყო, „Space Invaders“ ნამდვილ ჰიტად იქცა, რადგან ჩრდილოეთ ამერიკის მწარმოებელმა Midway-მ 1979 წელს 60, 000-ზე მეტი აპარატი გაყიდა.<ref>{{citation |title=Genesis II, creation and recreation with computers |author=Dale Peterson |publisher=Reston Publishing |year=1983 |isbn=0-8359-2434-3 |url=https://books.google.com/books?id=DL1YAAAAMAAJ |access-date=May 1, 2011 |page=175 |quote=By 1980, some 300,000 Space Invader video arcade games were in use in Japan, and an additional 60,000 in the United States.|author-link=Dale Peterson}}</ref> Space Invaders-მა დასაბამი მისცა არკადული თამაშების ოქროს ხანას, რომელიც [[1978]]-[[1982]] წლებში გაგრძელდა. ამ პერიოდში Atari-მ, Namco-მ, Taito-მ, Williams-მა და Nintendo-მ გამოუშვეს რამდენიმე ცნობილი და ყველაზე გაყიდვადი არკადული თამაში, მათ შორის „[[Asteroids (1979 წლის ვიდეო თამაში)|Asteroids]]“ (1979), „[[Galaxian]]„ (1979), „[[Defender (1980 წლის ვიდეო თამაში)|Defender]]“ (1980), „[[Missile Command]]“ (1980), „[[Tempest (ვიდეო თამაში)|Tempest]]“ (1981) და „[[Galaga]]“ (1981). „[[Pac-Man]]“, რომელიც [[1980]] წელს გამოვიდა, მასობრივი კულტურის განუყრელ ნაწილად იქცა, რითაც ხელი შეუწყო თამაშების ახალი მიმდინარეობის ჩამოყალიბებას. „Pac-Man“-ისა და მისი გაგრძელების, „Ms. Pac-Man“-ის (1982) გარდა, ყველაზე პოპულარული თამაშები ოქროს ხანაში იყო „[[Donkey Kong]]“ (1981) და „[[Qbert]]“ (1982).<ref name="verge life death arcade"/> „Pac-Man“-ის, „Donkey Kong“-ისა და „Qbert“-ის მსგავსმა თამაშებმა ვიდეო თამაშებში ნარატივებისა და პერსონაჟების კონცეფციაც შემოიტანეს, რამაც კომპანიებს მოგვიანებით მათი მარკეტინგული მიზნებისთვის თილისმებად გამოყენებისკენ უბიძგა.<ref>{{cite book |last1=Lebowitz |first1=Josiah |last2=Klug |first2=Chris |title=Interactive Storytelling for Video Games: A Player-centered Approach to Creating Memorable Characters and Stories |date=2011 |publisher=[[Taylor & Francis]] |isbn=978-0-240-81717-0 |page=14 |url=https://books.google.com/books?id=QUrarEcvaO8C&pg=PA14 |access-date=April 25, 2021 |archive-date=April 25, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210425124157/https://books.google.com/books?id=QUrarEcvaO8C&pg=PA14 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite book | first = Nathan | last = Altice | title = I Am Error: The Nintendo Family Computer / Entertainment System Platform | chapter = Chapter 2: Ports | pages =53–80 | isbn = 9780262028776 | publisher = [[MIT Press]] | date = 2015 }}</ref> სავაჭრო გამოცემა „Vending Times“-ის მიხედვით, შეერთებულ შტატებში ხურდის მიმღები ვიდეო თამაშებიდან მიღებულმა შემოსავალმა [[1978]] წელს 308 მილიონი დოლარი, [[1979]] წელს 968 მილიონ დოლარი, [[1980]] წელს 2,8 მილიარდ დოლარი, ხოლო 1981 წელს 4,9 მილიარდ დოლარს მიაღწია. სავაჭრო გამოცემა „Play Meter“-ზე დაყრდნობით, [[1982]] წლის ივლისისთვის მონეტებით მოქმედი აპარატებიდან მიღებულმა მთლიანმა შემოსავალმა 8,9 მილიარდ დოლარი შეადგინა, საიდანაც 7,7 მილიარდი დოლარი ვიდეო თამაშების წილზე მოდიოდა.<ref name="Rogers-Larsen-263"/> ოქროს ხანაში გაიზარდა სპეციალიზებული ვიდეო თამაშების სათამაშო დარბაზები, სათამაშო დარბაზების (ადგილები, სადაც მინიმუმ ათი არკადული თამაში იყო) რაოდენობა 1981 წლის ივლისიდან 1983 წლის ივლისამდე გაორმაგდა და 10 000-დან 25 000-ზე მეტს მიაღწია.<ref name="verge life death arcade">{{cite web | url = https://www.theverge.com/2013/1/16/3740422/the-life-and-death-of-the-american-arcade-for-amusement-only | title = For Amusement Only: The Life and Death of the American Arcade | first = Laura | last = June | date = January 16, 2013 | access-date = March 8, 2021 | work = The Verge }}</ref><ref name="Rogers-Larsen-263"/> ამ მაჩვენებლებმა არკადული თამაშები ქვეყანაში ყველაზე პოპულარულ გასართობ საშუალებად აქცია, რაც მნიშვნელოვნად აღემატებოდა როგორც პოპ-მუსიკას (წლიური გაყიდვები 4 მილიარდი დოლარი) ასევე ჰოლივუდურ ფილმებს (3 მილიარდი დოლარი).<ref name="Rogers-Larsen-263">{{Cite book|title=Silicon Valley fever: growth of high-technology culture|author1=Everett M. Rogers |author2=Judith K. Larsen |publisher=Basic Books|year=1984|isbn=0-465-07821-4|url=https://archive.org/details/siliconvalleyfev00roge|url-access=registration|access-date=April 23, 2011|page=[https://archive.org/details/siliconvalleyfev00roge/page/263 263]}}</ref> ===კარტრიჯული სახლის სათამაშო კონსოლები=== {{main|მეორე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:Intellivision.jpg|thumb|right|[[Intellivision]], სახლის კონსოლი [[ROM-კარტრიჯი|ROM-კარტრიჯების]] ნაკრებით.]] არკადული და სახლის კონსოლებისთვის განკუთვნილი სპეციალიზებული სათამაშო აპარატურის შემუშავების ხარჯებმა, რომელიც დაფუძნებული იყო დისკრეტული კომპონენტების სქემებსა და სპეციალური დანიშნულების ინტეგრირებულ სქემებზე (ASIC), რომელთა მოხმარების სიცოცხლის ხანგრძლივობა შეზღუდული იყო, ინჟინრებს ალტერნატიული გზების ძიებისკენ უბიძგა. [[1975]] წლისთვის მიკროპროცესორების ფასის კლებამ, ხელი შეუწყო პროგრამირებადი კონსოლების შექმნას, რომლებსაც თამაშის [[პროგრამული უზრუნველყოფა|პროგრამული უზრუნველყოფის]] ჩატვირთვა ცვლადი ინფორმაციის მატარებლის საშუალებით შეეძლოთ.<ref name="atari fun chp5">{{cite book | title = Atari Inc: Business is Fun | url = https://archive.org/details/atariincbusiness0000gold | first1 = Marty | last1 = Goldberg | first2 = Curt | last2 = Vendel | year = 2012 | isbn = 978-0985597405 | publisher = Sygyzy Press | chapter=Chapter 5 }}</ref> [[1976]] წელს გამოვიდა [[Fairchild Camera and Instrument]]-ის მიერ წარმოებული [[Fairchild Channel F]] — პირველი სახლის კონსოლი, რომელიც იყენებდა პროგრამირებად [[ROM-კარტრიჯი|ROM-კარტრიჯებს]] — მოთამაშეებს თამაშების შეცვლის საშუალებას აძლევდა — და პირველი სახლის კონსოლი, რომელიც იყენებდა მიკროპროცესორს. Atari-მ [[1977]] წელს და Magnavox-მა [[1978]] წელს გამოუშვეს [[Atari Video Computer System]] (VCS, მოგვიანებით ცნობილი როგორც [[Atari 2600]]) და [[Magnavox Odyssey 2]], რომლებიც, აგრეთვე კარტრიჯებს გამოყენებდნენ. Atari VCS ბუშნელმა 28 მილიონ დოლარად [[Warner Communications]]-ს მიჰყიდა.<ref name="gamasutra history atari"/> სახლის კონსოლების ბაზრის გადავსების შემდეგ, ამ ახალ კონსოლებს მომხმარებლები ჯერ კიდევ ფრთხილად ეკიდებოდნენ.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Qsa-BAAAQBAJ&q=atari+vcs+christmas+1979&pg=PP10|title=101 Amazing Atari 2600 Facts|last=Russell|first=Jimmy|date=December 3, 2012|publisher=Andrews UK Limited|isbn=9781782344957|language=en}}</ref> თუმცა, ვიდეო თამაშების მიმართ მაინც არსებობდა ინტერესი და შედეგად, ბაზარზე ახალი მოთამაშეები გამოჩნდნენ, მაგალითად, [[Mattel|Mattel Electronics]] თავისი ახალი კონსოლით [[Intellivision]].<ref name="down many times"/> ამ ახალი კონსოლების ხაზმა გარღვევა მაშინ მოახდინა, როდესაც Atari-მ Taito-სგან მიიღო ლიცენზია არკადული ჰიტის „Space Invaders“-ის Atari VCS-ის ვერსიის შესაქმნელად, რომელიც [[1980]] წელს გამოვიდა. „Space Invaders“-ის წყალობით Atari VCS-ის გაყიდვები ოთხჯერ გაიზარდა, რამაც იგი ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში პირველ „[[Killer application|მკვლელ აპლიკაციად]]“ ({{lang-en|„Killer application“}}) აქცია და პირველ ვიდეო თამაშად, რომელიც მილიონ ეგზემპლარზე მეტი გაიყიდა და საბოლოოდ [[1981]] წლისთვის 2.5 მილიონს გადააჭარბა.<ref>{{cite book |title=Ultimate History of Video Games |url=https://archive.org/details/ultimatehistoryo0000kent |first=Steven |last=Kent |page=[https://archive.org/details/ultimatehistoryo0000kent/page/n207 190] |publisher=Three Rivers Press |isbn=0-7615-3643-4 |year=2001}}</ref><ref>{{cite book |last=Weiss |first=Brett |title=Classic home video games, 1972–1984: a complete reference guide |year=2007 |publisher=McFarland |location=Jefferson, N.C. |isbn=978-0-7864-3226-4 |page=108}}</ref> Atari-ის სამომხმარებლო ტექნიკის გაყიდვები თითქმის გაორმაგდა 119 მილიონი დოლარიდან 204 მილიონ დოლარამდე 1980 წელს და შემდეგ 1981 წელს 841 მილიონ დოლარს მიაღწია, ხოლო მთლიანი ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის გაყიდვები შეერთებულ შტატებში 1979 წელს 185.7 მილიონი დოლარიდან 1981 წელს 1 მილიარდ დოლარამდე გაიზარდა. Atari-მ ისეთი თამაშების წყალობით როგორებიცაა „Missile Command“, „Asteroids“ და „Defender“, წამყვანი პოზიციები დაიკავა თამაშების ინდუსტრიაში. [[1981]] წლისთვის Atari-ს წილი მსოფლიო ბაზარზე დოლარის მოცულობით დაახლოებით 65%-ს შეადგენდა. ამ პერიოდში კიდევ ერთი განსაკუთრებული მოვლენა გახდა მესამე მხარის დეველოპერების გაჩენა. Atari-ის ხელმძღვანელობა სათანადოდ არ აფასებდა თამაშების დიზაინერების და პროგრამისტების განსაკუთრებულ ნიჭს და მათ, იმ პერიოდში, როგორც რიგით პროგრამისტ-ინჟინრებს ისე ექცეოდა. Atari-მ თავის ოთხ პროგრამისტს, დევიდ კრეინს, ლარი კაპლანს, ალან მილერს და ბობ უაიტჰედს, აიძულა გადამდგარიყვნენ, რომლებმაც 1979 წელს საკუთარი კომპანია [[Activision]] დაარსეს. Atari-მ Activision-ის საქმიანობის შეჩერების მიზნით სასამართლოში სარჩელი შეიტანა, თუმცა კომპანიებმა სასამართლოს გარეშე მოახერხეს ერთმანეთში გარიგება, რის შედეგადაც Activision დათანხმდა მისი ზოგიერთი თამაშის გაყიდვებიდან შემოსული წილის გადახდას Atari-ისთვის.<ref name="gamasutra activision">{{Cite web | url = http://www.gamasutra.com/view/feature/131956/a_history_of_gaming_platforms_.php| title = A History of Gaming Platforms: Atari 2600 Video Computer System/VCS | first1 = Matt | last1 = Barton | first2= Bill | last2 = Loguidice | work = [[Gamasutra]] | date = February 28, 2008 | accessdate = April 5, 2016 }}</ref> 1981 წელს Atari და Mattel კიდევ რამდენიმე დეველოპერმა დატოვა, რომლებმაც კომპანია [[Imagic]] დააარსეს. [[1982]] წელს ბაზარზე Atari-ის გამოუჩნდა ძლიერი კონკურენტი [[ColecoVision]]-ის სახით, რომელსაც კომპანია [[Coleco]] აწარმოებდა. Coleco-მ Nintendo-ს არკადული ჰიტის „[[Donkey Kong]]“-ის ლიცენზირებული ვერსია შეიმუშავა, რომელიც კომპლექტში მოჰყვებოდა კონსოლს. მიუხედავად იმისა, რომ Colecovision 1982 წელს აპარატურის ბაზრის მხოლოდ 17% იკავებდა Atari VCS-ის 58%-იან წილთან შედარებით, მან Atari-ის ახალ კონსოლ [[Atari 5200]]-ს გაუსწრო გაყიდვებში.<ref name="gallager innovation">{{cite journal | title = Innovation and Competition in Standard-Based Industries: A Historical Analysis of the U.S. Home Video Game Market | first1 = Scott | last1= Gallager | first2 = Seung | last2 =Ho Park | date = February 2002 | journal = IEEE Transactions on Engineering Management | volume = 49 | issue = 1 | pages = 67–82 | doi = 10.1109/17.985749 }}</ref><ref name="down many times"/> ===ადრეული სამოყვარულო კომპიუტერული (PC) თამაშები=== [[ფაილი:Home or Personal Computers from 1977 - Commodore PET 2001, Apple II, TRS-80 Model I, together called 'Trinity77' (edited image).jpg|მინი|მარჯვნივ|„1977 წლის სამება“ (მარცხნიდან): [[Commodore PET]], [[Apple II (ორიგინალი)|Apple II]] და [[TRS-80]]]] ადრეული ვიდეო თამაშების კომერციულ განვითარებაში დიდ როლს არკადული პლატფორმები და სახლის კონსოლები ასრულებდნენ. მაგრამ ამავე დროს იზრდებოდა სახლის კომპიუტერების ბაზარი. თავდაპირველად სახლის კომპიუტერებზე ვიდეო თამაშებს ძირითადად მოყვარული ენთუზიასტები ქმნიდნენ. [[1970-იანი წლები]]ს დასაწყისში გამოვიდა ისეთი მინი-კომპიუტერები, როგორებიცაა [[Altair 8800]] და [[IMSAI 8080]]. მეტნაკლებად ხელმისაწვდომი სახლის კომპიუტერები 1970-იანი წლების ბოლოს გამოჩნდა [[Commodore PET]]-ის, [[Apple II]]-ისა და [[TRS-80]]-ის გამოჩენასთან ერთად.<ref>{{cite web |url=http://www.byte.com/art/9509/sec7/art15.htm |title=Most Important Companies |access-date=November 4, 2019 |date=September 1995 |work=[[Byte (ჟურნალი)|Byte]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20080618072507/http://www.byte.com/art/9509/sec7/art15.htm |archive-date=June 18, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080618072507/http://www.byte.com/art/9509/sec7/art15.htm |archivedate=ივნისი 18, 2008 }}</ref> ამ კომპიუტერების უმეტესობა აღჭურვილი იყო სხვადასხვა წინასწარ დაინსტალირებული თამაშებითა და BASIC პროგრამირების ენით, რაც მათ მფლობელებს მარტივი თამაშების დამოუკიდებლად შექმნის შესაძლებლობას აძლევდა.<ref>{{cite web | url = https://www.fastcompany.com/90432140/how-atari-took-on-apple-in-the-1980s-home-pc-wars | title= How Atari took on Apple in the 1980s home PC wars | first= Benj | last = Edwards | date = December 21, 2019 | access-date = March 6, 2021 | work = Fast Company }}</ref> ახალი კომპიუტერების პოპულარიზაციასთან ერთად სწრაფად წარმოიშვა მოყვარულთა გაერთიანებები, რასაც PC თამაშების პროგრამული უზრუნველყოფის განვითარება მოჰყვა. ამ თამაშების უმეტესობა, თავდაპირველად მეინფრეიმის კლასიკური თამაშების („Star Trek“) კლონები, შემდეგ კი პოპულარული არკადული თამაშების („Space Invaders“, „Frogger“,<ref name="Enterprise-1982">{{cite web|title=Cash in on the Video Game Craze |work=Black Enterprise |date=December 1982 |volume=12 |issue=5 |issn=0006-4165 |pages=41–2 |url=https://books.google.com/books?id=N6pacvfrf0wC&pg=PA41 |access-date=May 1, 2011 |last1=Earl g. Graves |first1=Ltd |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160914022211/https://books.google.com/books?id=N6pacvfrf0wC&pg=PA41 |archive-date=September 14, 2016 }}</ref> „Pac-Man“,<ref name="Markoff-1981">{{cite web|title=Atari acts in an attempt to scuttle software pirates|author=John Markoff|work=InfoWorld|date=November 30, 1981|volume=3|issue=28|issn=0199-6649|pages=28–9|url=https://books.google.com/books?id=SD0EAAAAMBAJ&pg=PA28|access-date=May 1, 2011}}</ref> „Donkey Kong“<ref>{{Cite book|title=Strategic management: an integrated approach|author1=Charles W. L. Hill |author2=Gareth R. Jones |edition=8|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-618-89469-7}}</ref>) პორტები ან კლონები იყო, რომლებიც სხვადასხვა არხებით ვრცელდებოდა, მაგალითად, თამაშის საწყისი კოდის დაბეჭდვით წიგნებში („BASIC Computer Games“), ჟურნალებში („[[Electronic Games]]“ და „[[Creative Computing]]“) და საინფორმაციო ბიულეტენებში, რაც მომხმარებლებს საშუალებას აძლევდა, კოდი თავად აეკრიფათ.<ref name="time basic language">{{cite magazine | first = Harry | last = McCracken | url = https://time.com/69316/basic/ | title = Fifty Years of BASIC, the Programming Language That Made Computers Personal | magazine = [[Time (magazine)|Time]] |date = April 29, 2014 | access-date = March 5, 2021 }}</ref><ref>{{cite web | last = Plunkett | first = Luke | url = http://kotaku.com/5435951/a-little-background-on-the-worlds-first-ever-video-game-magazine | title = A Little Background On The World's First Ever Video Game Magazine | work = [[Kotaku]] | date = December 29, 2009 | access-date = March 5, 2021 }}</ref><ref>{{cite encyclopedia |last=Ahl |first=David H. |title=Birth of a Magazine (History of Creative Computing) |encyclopedia=The Best of Creative Computing Volume 1 |date=1976 |pages=2–3 |url=http://www.atariarchives.org/bcc1/showpage.php?page=2 }}</ref> [[ფაილი:Mystery House - Apple II render emulation - 2.png|მინი|„Mystery House“ ერთ-ერთი პირველი გრაფიკული სათავგადასავლო თამაშია.]] მაშინ როდესაც შეერთებულ შტატებში მოყვარულთა პროგრამირება უბრალო ჰობად ითვლებოდა და უფრო მეტი მომხმარებელი ვიდეო თამაშების კონსოლებს ირჩევდა, გაერთიანებულ სამეფოსა და ევროპის სხვა ნაწილებში ასეთი ე.წ. „bedroom coders“-ები ცდილობდნენ კომერციული სარგებლის მიღებას თავიანთი საქმიანობით.<ref name="e&p uk history">{{cite journal | title = Industry evolution and cross-sectoral skill transfers: a comparative analysis of the video game industry in Japan, the United States, and the United Kingdom | first1= Hiro | last1= Izushi | first2 = Yuko | last2= Aoyama | date = 2006 | journal = Environment and Planning A | volume = 38 | issue= 10 | pages = 1843–1861 | doi = 10.1068/a37205 | bibcode= 2006EnPlA..38.1843I | s2cid= 143373406 }}</ref><ref name="bbc uk vg history">{{cite web | url = https://www.bbc.com/timelines/zt23gk7 | title = How British video games became a billion pound industry | date = December 2014 | access-date = September 30, 2019 | publisher = [[BBC]] }}</ref> პროგრამისტები თავიანთ ნამუშევრებს ფლოპი დისკების, კასეტებისა და ROM-კარტრიჯების ფოსტით გაგზავნითა და გაყიდვით ავრცელებდნენ.<ref name="bbc uk vg history"/> მიჩნეულია, რომ პირველი კომერციულად გაყიდვადი PC-თამაში იყო პიტერ რ. ჯენინგზის მიერ შექმნილი „Microchess“ (1976), რომელიც, აგრეთვე ითვლება პირველი PC თამაშების გამომცემელი კომპანიის [[Microware]]-ის დამაარსებლად.<ref name="CHMJenningsinterview">{{cite web |url=https://www.computerhistory.org/chess/orl-4334404555680/ |title=Oral History of Peter Jennings |publisher=Computer History Museum |date=February 1, 2005 |access-date=July 27, 2023}}</ref> მალევე შეიქმნა მცირე, არაფორმალური ბიზნესი (ე.წ „კოტეჯური ინდუსტრია“), სადაც მოყვარული პროგრამისტები დისკებს პლასტმასის პარკებში ათავსებდნენ და ყიდდნენ ადგილობრივ მაღაზიებში ან ფოსტით აგზავნიდნენ.<ref name="bbc uk vg history"/> მეინფრეიმისა და მინი-კომპიუტერული თამაშების განვითარებაში ამ პერიოდში მნიშვნელოვან როლს კვლავ სტუდენტები და სხვა ენთუზიასტები ასრულებდნენ, რომლებიც ამ სისტემებზე არსებულ მოწინავე პროგრამირების ენებს იყენებდნენ. [[მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიის ინსტიტუტი]]ის სტუდენტთა ჯგუფმა — ტიმ ანდერსონმა, მარკ ბლანკმა, ბრიუს დენიელსმა და დეივ ლებლინგმა — „Colossal Cave Adventure“-ის შთაგონებით [[1977]]-[[1979]] წლებში შექმნეს ტექსტური სათავგადასავლო თამაში „Zork“ და მოგვიანებით საგამომცემლო კომპანია Infocom დააარსეს.<ref name="rgamer77">{{cite magazine | title=The making of ''Zork'' | magazine=Retro Gamer | issue=77 | pages=32–33 | date= May 2010 | publisher = Imagine Publishing }}</ref> ამავე პერიოდში გამოჩნდა Sierra On-Line-ის პირველი გრაფიკული სათავგადასავლო თამაში „Mystery House“, რომელიც ტექსტთან ერთად მარტივ გრაფიკას იყენებდა. [[1980]] წელს გამოსული თამაში „[[Rogue (ვიდეო თამაში)|Rogue]]“, [[Roguelike]]-ის ჟანრის [[ეპონიმი|ეპონიმად]] იქცა.<ref>{{cite web | url = http://www.gamasutra.com/view/feature/132404/the_history_of_rogue_have__you_.php | title = The History of Rogue: Have @ You, You Deadly Zs | first1 = Matt | last1 = Barton | first2= Bill | last2= Loguidice | work = [[Gamasutra]] | date = May 9, 2009 | access-date = June 12, 2014 }}</ref> ===პირველი პორტატიული LED/VFD/LCD თამაშები=== [[ფაილი:Entex Baseball 3, Model 6007, Made In Taiwan, Copyright 1980 (Electronic Handheld Game).jpg|მინი|მარჯვნივ|Entex-ის „Baseball 3“, ელექტრონული LCD თამაში.]] სრულად კომპიუტერიზებული კომპონენტების მქონე (როგორც წესი, LED ან VFD განათების გამოყენებით) პირველი პორტატიული ელექტრონული თამაშები 1970-იანი წლების დასაწყისში გამოჩნდა. 1970-იანი წლების შუა პერიოდში [[LCD|LCD-დისპლეები]] (თხევად-კრისტალური მონიტორი) საკმარისად იაფი გახდა და მათი დაბალი ენერგომოხმარებისა და მცირე ზომის გამო ასეთი ტიპის თამაშებში LED და VFD სრულად ჩაანაცვლა. ამ თამაშების უმეტესობა დისპლეის სიმარტივის გამო მხოლოდ ერთი თამაშით შემოიფარგლებოდა. ისეთმა კომპანიებმა, როგორიცაა Mattel Electronics, Coleco, [[Entex Industries]], [[Bandai]] და [[Tomy]], 1970-იან და 1980-იანი წლების დასაწყისში მრავალი ელექტრონული თამაში შექმნეს. იაფ მიკროპროცესორებთან ერთად, პორტატიული ელექტრონულმა თამაშებმა 1970-იანი წლების ბოლოს გზა გაუხსნა პირველ პორტატიული ვიდეო თამაშების სისტემებს. 1979 წელს [[Milton Bradley Company]]-მ გამოუშვა პირველი პორტატიული სისტემა [[Microvision]], ცვლადი კარტრიჯებით, რომელიც იყენებდა ჩაშენებულ LCD მატრიცულ ეკრანს. მიუხედავად იმისა, რომ წარმოებიდან ერთი წლის განმავლობაში ამ სისტემამ საკმაო წარმატება მოიპოვა, თამაშების ნაკლებობამ, ეკრანის მცირე ზომამ და [[1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისი|1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისმა]] სისტემის სწრაფი გაქრობა გამოიწვია. 1980 წელს Nintendo-მ გამოუშვა თავისი [[Game & Watch]] ხაზის პირველი პორტატიული ელექტრონული თამაში LCD ეკრანით. Game & Watch-მა ათობით სხვა თამაშისა და სათამაშოების კომპანია წაახალისა, შეექმნათ საკუთარი პორტატიული თამაშები, რომელთა უმეტესობა Game & Watch-ის თამაშების ასლები ან პოპულარული არკადული თამაშების ადაპტაციებს წარმოადგენდა. ==1980-იანი წლები== {{main|1980-იანი წლები ვიდეო თამაშებში}} 1980-იანი წლების დასაწყისში ვიდეო თამაშების ინდუსტრიამ პირველი მნიშვნელოვანი პრობლემები განიცადა; თამაშების ინდუსტირამ მრავალი გამოუცდელი კომპანია მიიზიდა, რამაც ხელი შეუწყო 1983 წლის ინდუსტრიის კრიზისს და გაანადგურა ჩრდილოეთ ამერიკის ბაზარი. კრიზისის შემდეგ, ინდუსტრიის ლიდერები იაპონური კომპანიები გახდნენ და როდესაც ინდუსტრიამ აღმასვლა იწყო, პირველი მსხვილი [[ვიდეო თამაშების გამომცემელი|თამაშების გამომცემელები]] გამოჩნდნენ, რამაც ინდუსტრიის მომწიფებასა და მოსალოდნელი კრიზისების თავიდან აცილებას შეუწყო ხელი. ===1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისი=== {{main|1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისი}} [[File:Atari E.T. Dig- Alamogordo, New Mexico (14036097792).jpg|thumb|right|გაუყიდველი [[Atari VCS]] თამაშები ნაგავსაყრელზე.]] Activision-ის წარმატებამ, როგორც მესამე მხარის დეველოპერისა, ისევე როგორც სხვა სახლის კონსოლების მესამე მხარის დეველოპერებმა, [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში სხვა მესამე მხარის დეველოპერული კომპანიების წარმოშობას შეუწყო ხელი; [[1983]] წლისთვის სულ მცირე 100 სხვადასხვა კომპანია ქმნიდა პროგრამულ უზრუნველყოფას Atari VCS-ისთვის. არსებობდა პროგნოზი, რომ აღნიშნული მდგომარეობა გაყიდვების გადაჭარბებულ ზრდას გამოიწვევდა. გარდა ამისა, არსებობდა კითხვები ამ თამაშების ხარისხთან დაკავშირებით. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი კომპანია ქირაობდა კლვალიფიციურ დიზაინერებსა და პროგრამისტებს, უმეტესობა დაკომპლექტებული იყო ახალბედა პროგრამისტებით, რომლებსაც ვენჩურული კაპიტალისტები აფინანსებდნენ. შედეგად, Atari VCS-ის ბაზარი დიდი რაოდენობით უხარისხო პროდუქტებით გადაიტვირთა და შესაბამისად გაყიდვებმაც იკლო. შედეგად საცალო მოვაჭრეებმა ფასები კიდევ უფრო დაწიეს. ამან თავის მხრივ, უფრო დააზარალა მაღალი ხარისხის მწარმოებელი კომპანიების თამაშები, რადგან მომხმარებლები უპირატესობას ანიჭებდნენ იაფფასიან თამაშებს. [[1983]] წლის ბოლოს რამდენიმე ფაქტორმა განაპირობა ჩრდილოეთ ამერიკის ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის მკვეთრი ვარდნა, რისი მიზეზიც იყო დაბალხარისხიანი თამაშებით გადატვირთული ბაზარი და საგამომცემლო კონტროლის დაკარგვა; ამასთან, აღსანიშნავია ბაზრის ლიდერ Atari-ს მიმართ სამომხმარებლო ნდობის შემცირება, რაც განპირობებული იყო რამდენიმე გახმაურებული თამაშის წარუმატებლობით; და სახლის კომპიუტერების გამოჩენა, როგორც ახალი და უფრო მოწინავე პლატფორმა, რომლის ღირებულებაც ვიდეო თამაშების კონსოლებს არ აღემატებოდა. [[1983]] წლის კრიზისმა გააკოტრა კონსოლებისა და თამაშების წარმოებელი რამდენიმე ჩრდილოეთ ამერიკული კომპანია. აშშ-ის ბაზარი, რომლის მოცულობაც [[1983]] წელს 3 მილიარდ დოლარს შეადგენდა, [[1985]] წლისთვის 100 მილიონ დოლარამდე დაეცა, ხოლო გლობალური ვიდეო თამაშების ბაზარი, რომლის მოცულობაც [[1982]] წელს 42 მილიარდ დოლარად იყო შეფასებული, [[1985]] წლისთვის 14 მილიარდ დოლარამდე შემცირდა. [[1984]] წელს Warner Communications-მა Atari ჯეკ ტრამიელს, [[Commodore International]]-ის დამფუძნებელს მიჰყიდა, ხოლო Magnavox-მა და Coleco-მ თამაშების ინდუსტრია დატოვეს. კრიზისმა მცირე გავლენა მოახდინა იაპონურ კომპანიებზეც. თუმცა, რადგან იმ დროისთვის ვიდეო თამაშების სფეროში მოღვაწე იაპონური კომპანიების უმეტესობას ხანგრძლივი ისტორია ჰქონდა, მათ შეძლეს კრზისის დაძლევა. კრიზისმა საფუძველი მოუმზადა იაპონიას, მომდევნო რამდენიმე წლის განმავლობაში ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის ლიდერი გამხდარიყო. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო Nintendo-ს მიერ [[Famicom]]-ის ხელახალი გამოშვება აშშ-სა და სხვა დასავლურ რეგიონებში [[1985]] წელს ([[Nintendo Entertainment System]]-ის სახელწოდებით), მკაცრი საგამომცემლო კონტროლის შენარჩუნებით, რათა თავიდან აეცილებინათ [[1983]] წლის კრიზისის იგივე გამომწვევი ფაქტორები. ===ვიდეო თამაშების აღზევება=== ====სახლის კომპიუტერების მეორე ტალღა==== [[ფაილი:Cpc464.computer.750pix.jpg|მინი|1988 წელს ბავშვები თამაშობენ „Paperboy“-ს [[Amstrad CPC|Amstrad CPC 464]]-ზე]] [[1970-იანი წლები]]ს ბოლოს [[Apple II]]-ისა და [[Commodore PET]]-ის წარმატების შემდეგ, [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში გამოჩნდა იაფი სახლის კომპიუტერების სერია. ეს მეორე ტალღა მოიცავდა: [[VIC-20]], [[Commodore 64]], [[Sinclair Research|Sinclair]]-ის [[ZX80]], [[ZX81]] და [[ZX Spectrum]]; [[NEC]]-ის [[PC-8000]], [[PC-6001]], [[PC-88]] და [[PC-98]]; [[Sharp]]-ის [[Sharp X1|X1]] და [[X68000]]; [[Fujitsu]]-ს [[FM Towns]] და [[Atari-ს 8-ბიტიანი კომპიუტერები|Atari 8-ბიტიან კომპიუტერებს]]; [[BBC Micro]]-ს, [[Acorn Computers|Acorn]]-ის [[Acorn Electron|Electron]]; [[Amstrad]]-ის [[Amstrad|CPC]] და MSX სერიას. ამ სისტემების უმეტესობამ პოპულარობა რეგიონულ ბაზრებზე მოიპოვა. ამ ახალმა სისტემებმა ხელი შეუწყო როგორც სახლის კომპიუტერების, ისე თამაშების ბაზრების კატალიზაციას, კონკურენტული სარეკლამო კამპანიების მეშვეობით კომპიუტერული ტექნოლოგიებისა და თამაშების შესახებ ცნობიერების ამაღლებით. ეს განსაკუთრებით შესამჩნევი იყო [[გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებულ სამეფოში]], სადაც [[BBC]]-მ ხელი შეუწყო კომპიუტერული განათლებას და Acorn-თან ერთად მხარი დაუჭირა BBC Micro-ს განვითარებას.<ref>{{cite web |last=Hormby |first=Thomas |title=Acorn and the BBC Micro: From education to obscurity |work=Low End Mac |date=February 8, 2007 |url=http://lowendmac.com/2007/acorn-and-the-bbc-micro-from-education-to-obscurity/ |accessdate=March 1, 2007 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20070303004213/http://lowendmac.com/orchard/07/0228.html |archivedate=March 3, 2007 |url-status= live}}</ref> BBC Micro-ს, ZX Spectrum-სა და Commodore 64-ს შორის გაერთიანებულ სამეფოში წარმოიშვა ე.წ. „bedroom coders“-ის ახალი ტალღა, რომლებმაც დაიწყეს ამ პლატფორმებისთვის საკუთარი პროგრამული უზრუნველყოფის გაყიდვა, მცირე პროფესიონალური გუნდების მიერ შემუშავებულ პროგრამებთან ერთად.<ref>{{cite web | url = https://www.theguardian.com/technology/2004/jan/24/games.gameswatch | title = Death of the bedroom coder | date = January 24, 2004 | accessdate = September 30, 2019 | work = [[The Guardian]] }}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/newsbeat-46757989|title=How the UK became a major player in the gaming world|last=Blake|first=Jimmy|date=January 6, 2019|work=BBC News|accessdate=January 7, 2019|language=en-GB|quote=The gaming industry as it now exists formed around the same time back in the late 70s early 80s - there were a small number of influential people in programming.}}</ref><ref name="bbc260418">{{cite news|url=https://www.bbc.com/news/technology-43907248|title=Sinclair Spectrum designer Rick Dickinson dies in US|date=April 26, 2018|work=BBC News|accessdate=April 27, 2018|quote=the machines had "spawned a generation" of coders that had helped to establish the UK's reputation as a creative, game-making powerhouse}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/technology-17776666|title=Sinclair's ZX Spectrum turns 30|last=Kelion|first=Leo|date=April 23, 2012|work=BBC News|accessdate=April 26, 2018|quote=The success was also driven by videogame sales - the machines were originally marketed as an educational tool but you ensured titles were ready at launch.}}</ref> მცირე საგამომცემლო და სადისტრიბუციო კომპანიები, როგორებიცაა [[Acornsoft]] და [[Mastertronic]], დაარსდნენ, რათა დახმარებოდნენ ამ პირებსა და გუნდებს თავიანთი თამაშების ასლების შექმნასა და გაყიდვაში. [[Ubisoft]]-მა [[1980-იანი წლები]]ს შუა პერიოდის საფრანგეთში საქმიანობა სწორედ ასეთ დისტრიბუტორად დაიწყო, ხოლო მოგვიანებით ვიდეო თამაშების შემუშავებასა და გამოცემაზე გადაერთო.<ref>{{cite magazine |url=https://www.gameinformer.com/b/features/archive/2011/12/06/ubi-uncensored.aspx |title=Ubi Uncensored: The History Of Ubisoft By The People Who Wrote It |first=Matt |last=Bertz |date=December 6, 2011 |accessdate=October 8, 2018 |magazine=[[Game Informer]] |archivedate=October 5, 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181005071745/https://www.gameinformer.com/b/features/archive/2011/12/06/ubi-uncensored.aspx |url-status=live }}</ref> იაპონიაში პოპულარული იყო ისეთი სისტემები, როგორიცაა MSX და NEC PC-ის ხაზი. შედეგად რამდენიმე დეველოპერული კომპანია გამოჩნდა, რომლებიც ამ პლატფორმებისთვის არკადული თამაშების კლონებსა და ახალ თამაშებს ქმნიდნენ. ეს კომპანიები იყვნენ [[HAL Laborator]]y, [[Square (კომპანია)|Square]], და [[Enix]], რომლებიც მოგვიანებით Nintendo Famicom-ის ერთ-ერთი პირველი მესამე მხარის დეველოპერები გახდნენ.<ref name="gamestudies geemu">{{cite journal | url = http://www.gamestudies.org/1302/articles/picard | title = The Foundation of Geemu: A Brief History of Early Japanese video games | first = Martin | last= Picard | volume = 13 | issue = 2 | issn = 1604-7982 | journal = [[Game Studies]] }}</ref> ამ პერიოდის თამაშებს მიეკუთვნება რიჩარდ გერიოტის „[[Ultima]]“ და „[[Sir-Tech]]“-ის „[[Wizardry: Proving Grounds of the Mad Overlord|Wizardry]]“. დევიდ ბრეიბენისა და იან ბელის კოსმოსური ვაჭრობისა და საბრძოლო სიმულატორი თამაში „[[Elite (ვიდეო თამაში)|Elite]]“ თავის თავში მოიცავდა გრაფიკისა და გეიმპლეის ახალ მახასიათებლებს და ითვლება ერთ-ერთ პირველ [[ღია სამყარო]]სა და [[sandbox]] თამაშად.<ref>{{cite web|last=Breslin|first=Steve|date=July 16, 2009|title=The History and Theory of Sandbox Gameplay|url=https://www.gamasutra.com/view/feature/132470/the_history_and_theory_of_sandbox_.php|accessdate=May 2, 2020|work=[[Gamasutra]]}}</ref> იაპონურ პლატფორმებზე PC88, X68000 და MSX გამოჩნდა ისეთი ფრენჩაიზები როგორებიცაა „[[Castlevania]]“, „[[Metal Gear]]“, „[[Bubble Bobble]]“, „[[Gradius]]“, ასევე კონსოლის თამაშების პორტირებული ვერსიები და [[ვიზუალური რომანი|ვიზუალური რომანის]] ჟანრის თამაშები. 1984 წლის Atari 8-ბიტიანი პროგრამული უზრუნველყოფის მიმოხილვების კრებულში 198 გვერდი თამაშებს ეთმობოდა, ხოლო სხვა დანარჩენს — 167 გვ.<ref name="aw1984">{{cite book|url=https://archive.org/stream/Atari_Software_1984#page/n3/mode/2up |title=The Addison-Wesley Book of Atari Software 1984 |publisher=Addison-Wesley |author1=Stanton, Jeffrey |author2=Wells, Robert P. |author3=Rochowansky, Sandra |author4=Mellin, Michael |year=1984 |pages=TOC |isbn=020116454X |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150103161051/https://archive.org/stream/Atari_Software_1984 |archivedate=January 3, 2015 }}</ref> ამ დროისთვის კომპიუტერული თამაშების ბაზარმა კონსოლების ბაზარს შესამჩნევად გადაუსწრო, რაც იმ წელს მომხდარი კრიზისის შედეგი იყო. სახლის კომპიუტერები იმავე შესაძლებლობებს გვთავაზობდნენ, რასაც სახლის კონსოლები. 1980-იანი წლების ბოლოს გამოჩნდა პერსონალური კომპიუტერების ახალი ტალღა — [[Amiga]] და [[Atari ST]] (1985). ორივე სისტემას წინამორბედებთან შედარებით გაუმჯობესებული გრაფიკული და ხმოვანი შესაძლებლობები ჰქონდა. ე.წ. „bedroom coders“-მა იმ დროისთვის შექმნეს დეველოპერული გუნდები და დაიწყეს ამ სისტემებისთვის თამაშების მაღალ დონეზე წარმოება. ამ კომპანიებს შორის იყვნენ [[Bullfrog Productions]] („[[Populous (ვიდეო თამაში)|Populous]]“, რომელმაც შექმნა პირველი [[ღმერთის სიმულატორი თამაშები|ღმერთის სიმულატორის]] ჟანრის თამაში), [[DMA Design]] („[[Lemmings (ვიდეო თამაში)|Lemmings]]“), [[Psygnosis]] („[[Shadow of the Beast]]“) და [[Team17]] („[[Worms (1985 წლის ვიდეო თამაში)|Worms]]“).<ref name="guardian amiga">{{cite web | url = https://www.theguardian.com/technology/2015/jul/23/commodore-amiga-at-30-the-computer-that-made-the-uk-games-industry | title = Commodore Amiga at 30 – the computer that made the UK games industry | first = Keith | last = Stuart | date = July 23, 2015 | accessdate = September 30, 2019 | work = [[The Guardian]] }}</ref> ====IBM PC-სთან თავსებადობა==== მიუხედავად იმისა, რომ [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში სახლის კომპიუტერების მეორე ტალღა წარმატებით ვითარდებოდა, ისინი ერთმანეთისგან დახურულ აპარატურულ სისტემებად რჩებოდნენ, რაც იმით გამოიხატებოდა, რომ ისინი არ იყვნენ სრულად თავსებადი ერთმანეთთან აპარატურის დონეზე. მარტივ ენებზე დაწერილი პროგრამების კოპირება ადვილი იყო, მაგრამ უფრო რთული პროგრამებისთვის საჭირო იყო პორტირება, რათა ისინი სამიზნე სისტემის აპარატურულ მოთხოვნებს მორგებოდნენ. ამის პარალელურად, [[1981]] წელს [[IBM]]-მა გამოუშვა პირველი IBM პერსონალური კომპიუტერი ([[IBM PC]]) [[MS-DOS]] ოპერაციული სისტემით. IBM PC-ს ჰქონდა ღია არქიტექტურა, რაც ახალი კომპონენტების დამატების საშუალებას იძლეოდა, თუმცა, ამავე დროს, IBM ცდილობდა შეენარჩუნებინა კონტროლი კომპიუტერების წარმოებაზე თავისი საკუთრების [[BIOS]]-ის გამოყენებით, რადგან სხვა კომპანიებს არ შეძლებოდათ მისი მარტივად კოპირება.<ref name="apple ibm platform control">{{cite journal | last1= Den Hartigh | first1= Erik | first2= J. Roland | last2= Ortt | first3= Geerten | last3 = Van de Kaa | first4 = Claire CM | last4= Stolwijk | title = Platform control during battles for market dominance: The case of Apple versus IBM in the early personal computer industry | journal = [[Technovation]] | volume = 48 | pages = 4–12 | year = 2016 }}</ref> როდესაც IBM-ს თავისი პერსონალურ კომპიუტერებზე მოთხოვნის დაკმაყოფილება უჭირდა, სხვა კომპიუტერების მწარმოებლებმა, მაგ., როგორიცაა [[Compaq]], მოახდინეს BIOS-ის რევერსული ინჟინერია და [[1983]] წლისთვის შექმნეს IBM PC-თან თავსებადი კომპიუტერები.<ref>{{cite news | url=https://archive.org/stream/byte-magazine-1981-12/1981_12_BYTE_06-12_Computer_Games#page/n315/mode/2up | title=Bytelines | work=BYTE | date=December 1981 | accessdate=January 29, 2015 | author=Libes, Sol | pages=314–318}}</ref><ref>{{cite news |url=https://books.google.com/books?id=w_OhaFDePS4C&pg=PA5 | title=Lookalikes From Home & Abroad | work=PC Magazine | date=February–March 1982 | accessdate=October 20, 2013 | pages=5}}</ref><ref>{{cite news | url=https://books.google.com/books?id=VDAEAAAAMBAJ&pg=PA29 | title=Let's keep those systems open | work=InfoWorld | date=August 23, 1982 | accessdate=January 29, 2015 | author=Zussman, John Unger | page=29}}</ref><ref>{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/1983/06/10/business/corporate-triumph-then-death-in-a-ferrari.html |title=Corporate Triumph, Then Death in a Ferrari |last=Barmash |first=Isadore |date=June 10, 1983 |work=The New York Times |accessdate=June 19, 2019 |page=A1 |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref><ref name="mace19840109_16">{{cite news | url=https://books.google.com/books?id=ey4EAAAAMBAJ&pg=PA79 | title=IBM PC clone makers shun total compatibility | work=InfoWorld | date=January 9–16, 1984 | accessdate=February 4, 2015 | author=Mace, Scott | pages=79–81}}</ref><ref>{{cite news |url=https://books.google.com/books?id=kSzKzjWHeVEC&pg=PA39 | title=PC-Compatible Portables | work=PC Magazine | date=January 24, 1984 | accessdate=October 23, 2013 |author1=Cook, Karen |author2=Langdell, James | pages=39}}</ref> [[1987]] წლისთვის IBM PC-თან თავსებადი კომპიუტერები დომინირებდნენ სახლისა და ბიზნეს კომპიუტერების ბაზარზე.<ref>{{cite web|url=https://arstechnica.com/features/2005/12/total-share/5/|title=Total share: 30 years of personal computer market share figures|last=Reimer|first=Jeremy |website=Ars Technica|date=December 15, 2005|accessdate=September 13, 2008}}</ref> ვიდეო თამაშების თვალსაზრისით, IBM PC-ს თავსებადობამ ხელი შეუწყო თამაშების შემდგომ განვითარებას. პროგრამული უზრუნველყოფის დეველოპერს შეეძლო დაეწერა პროგრამა IBM PC-თან თავსებადობის სპეციფიკაციების შესაბამისად და არ ეფიქრა იმაზე, თუ რომელი მწარმოებლის ან მოდელის კომპიუტერი გამოიყენებოდა. მიუხედავად იმისა, რომ თავდაპირველად IBM PC-ს მხოლოდ მონოქრომული ტექსტური თამაშების მხარდაჭერა გააჩნდა, თამაშების დეველოპერებმა მაინც მოახდინეს მეინფრეიმისა და სხვა მარტივი ტექსტური თამაშების პორტირება PC-ზე, მაგალითად, [[Infocom]]-მა „[[Zork]]“-ის. IBM-მა წარმოადგინა ვიდეო გამოსახულების კონტროლერები, როგორიცაა [[Color Graphics Adapter]] (CGA) (1981), [[Enhanced Graphics Adapter]] (EGA) (1984) და [[Video Graphics Array]] (VGA) (1987), რომლებმაც გააფართოვეს კომპიუტერის ფერადი გრაფიკის ჩვენების შესაძლებლობა, თუმცა VGA-ს შემთხვევაშიც კი, ისინი ჩამორჩებოდნენ Amiga-ს შესაძლებლობებს. IBM PC-თან თავსებადი პირველი სპეციალიზებული ხმის ბარათები გამოვიდა [[1987]] წელს, რომლებიც ციფრული ხმის კონვერტაციის შეყვანასა და გამოყვანას უზრუნველყოფდნენ, რაც მნიშვნელოვნად აღემატებოდა კომპიუტერის შიდა დინამიკების შესაძლებლობებს, ხოლო 1989 წელს [[Creative Labs]]-ის [[Sound Blaster]]-მა სათამაშო კონტროლერის ან მსგავსი მოწყობილობის დაკავშირების შესაძლებლობა მისცა. [[2008]] წელს სიდ მეიერმა IBM PC ვიდეო თამაშების ისტორიაში სამ ყველაზე მნიშვნელოვან ინოვაციას შორის დაასახელა.<ref name="totilo20080303">{{cite news|url=http://www.mtv.com/news/1582662/the-three-most-important-moments-in-gaming-and-other-lessons-from-sid-meier-in-gamefile/ |title=The Three Most Important Moments In Gaming, And Other Lessons From Sid Meier, In GameFile |work=MTV News |date=March 3, 2008 |accessdate=July 7, 2014 |author=Totilo, Stephen |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140715192325/http://www.mtv.com/news/1582662/the-three-most-important-moments-in-gaming-and-other-lessons-from-sid-meier-in-gamefile/ |archivedate=July 15, 2014 }}</ref> IBM PC-თან თავსებადი კომპიუტერების გრაფიკული და ხმოვანი შესაძლებლობების გაუმჯობესებამ რამდენიმე გავლენიან თამაშს მისცა დასაბამი. მრავალი თამაში, რომელიც უკვე შექმნილი იყო ადრინდელი სახლის კომპიუტერებისთვის, მოგვიანებით პორტირებული იქნა IBM PC-თან თავსებად სისტემაზე, მათ შორის იყო „Wizardry“-ისა და „Ultima“-ს სერიები, რომელთა შემდგომი ნაწილებიც IBM PC-ზე გამოვიდა. იმავე პერიოდში გამოჩნდა [[Apple]]-ის [[Macintosh 128K|Macintosh]]-იც. IBM PC-სგან განსხვავებით, Macintosh უფრო დახურული სისტემა იყო, რომელიც დაფუძნებული იყო [[მომხმარებლის გრაფიკული ინტერფეისი|მომხმარებლის გრაფიკულ ინტერფეისზე]] (GUI), მართული ოპერაციულ სისტემაზე. შედეგად, მას არ ჰქონდა IBM PC-ს თავსებადი კომპიუტერების მსგავსი საბაზრო წილი, მაგრამ მაინც გააჩნდა პროგრამული უზრუნველყოფის საკმაოდ მოკრძალებული ბიბლიოთეკა, მათ შორის ვიდეო თამაშებიც, როგორც წესი, სხვა სისტემებიდან პორტირებული.<ref name="apple ibm platform control"/> [[1980-იანი წლები|1980-იან წლებში]] გამოჩნდნენ პირველი მსხვილი ვიდეო თამაშების გამომცემლები, რომლებიც ძირითადად მხარს უჭერდნენ პერსონალური კომპიუტერების თამაშებს. ამ პერიოდში ჩამოყალიბებულ მსხვილ გამომცემლებს შორის იყვნენ [[Electronic Arts]],<ref name="polygon ea history">{{cite web | url = https://www.polygon.com/a/how-ea-lost-its-soul/ | title = How Electronic Arts Lost Its Soul | first1 = Colin | last1 = Campbell | first2= Andres | last2= Gurman | date = July 14, 2015 | accessdate = March 17, 2021 | work = [[Polygon]] }}</ref> და [[Broderbund]]. Activision-მა, რომელიც ჯერ კიდევ 1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისის ფინანსური შედეგებისგან თავისუფლდებოდა, თამაშების პარალელურად საოფისე პროგრამული უზრუნველყოფის წარმოებით დაკავდა. [[1988]]-[[1991]] წლებში იგი ბაზარზე Mediagenic-ს სახელწოდებით ოპერირებდა.<ref name="gamasutra activision"/> ===ადრეული ონლაინ თამაშები=== {{main|ონლაინ თამაში}} 1980-იან წლებში პოპულარული იყო ელექტრონული განცხადებების დაფა (BBS) სატელეფონო ინტერნეტ-კავშირის მეშვეობით, რომლებიც ზოგჯერ ონლაინ თამაშებისთვისაც გამოიყენებოდა. უძველესი ასეთი სისტემები [[1970-იანი წლები]]ს ბოლოსა და [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში გამოჩნდა და მარტივი ტექსტური ინტერფეისი ჰქონდა. მოგვიანებით სისტემები იყენებდნენ ტერმინალის მართვის კოდებს ფსევდოგრაფიკული ინტერფეისის მისაღებად. ზოგიერთი BBS სათავაზობდა მომხმარებლებს ეთამაშათ სხვადასხვა ჟანრის თამაშები ამ ინტერფეისის გამოყენებით, ტექსტური თავგადასავლებიდან დაწყებული აზარტული თამაშებით დამთავრებული, როგორიცაა ბლეკჯეკი (როგორც წესი, თამაშობდნენ „ქულებზე“ და არა რეალურ ფულზე). ზოგიერთ მრავალმოთამაშიან BBS-ზე (სადაც ერთდროულად ერთზე მეტი ადამიანი შეიძლებოდა ყოფილიყო ონლაინში), არსებობდა თამაშები, რომლებიც მომხმარებლებს ერთმანეთთან ურთიერთობის საშუალებას აძლევდა. 1983 წელს [[SuperSet Software]]-მა შექმნა ტექსტურ რეჟიმში მომუშავე ქსელური კომპიუტერული თამაში „[[Snipes (ვიდეო თამაში)|Snipes]]“. ის მიჩნეულია კომერციული პერსონალური კომპიუტერისთვის დაწერილ პირველ ქსელურ თამაშად. 1995 წელს გამოჩნდა iDoom (მოგვიანებით [[Kali.net]]), რომელიც შეიქმნა იმ თამაშების ინტერნეტთან დასაკავშირებლად, რომლებსაც თავდაპირველად მხოლოდ ლოკალური ქსელის მხარდაჭერა ჰქონდათ. ამას მალე მოჰყვა სხვა სერვისების გამოჩენა, როგორებიცაა Kahn, TEN, Mplayer და Heat.net. საბოლოოდ ისინი წარსულს ჩაბარდა, როდესაც თამაშების მწარმოებლებმა დაიწყეს საკუთარი ონლაინ პროგრამული უზრუნველყოფის გამოყენება, რომელთა შორის იყო [[Battle.net]], [[World Opponent Network|WON]] და მოგვიანებით [[Steam (პროგრამა)|Steam]]. საწყის ეტაპზე მომხმარებლის ინტერფეისები წარმოადგენდა უბრალო ტექსტურ ფორმატს, რაც BBS-ების მსგავსი იყო. მაგრამ ისინი მუშაობდნენ დიდ მეინფრეიმ კომპიუტერებზე, რაც უფრო მეტი მომხმარებლის ერთდროულად ონლაინში ყოფნის საშუალებას იძლეოდა. ათწლეულის ბოლოსთვის, ონლაინ სერვისებს ჰქონდათ სრულად გრაფიკული გარემო, თითოეული პერსონალური კომპიუტერის პლატფორმისთვის სპეციფიკური პროგრამული უზრუნველყოფის გამოყენებით. პოპულარული ტექსტური სერვისები მოიცავდა CompuServe-ს, The Source-სა და GEnie-ს, მაშინ როდესაც პლატფორმისთვის განკუთვნილი გრაფიკული სერვისები მოიცავდა PlayNET-სა და Quantum Link-ს Commodore 64-ისთვის, AppleLink-ს [[Apple II]]-ისა და [[Macintosh]]-ისთვის, და PC Link-ს IBM PC-სთვის. აღნიშნული სერვისები ფუნქციონირებდა იმ კომპანიის ხელმძღვანელობით, რომელიც შემდგომში ცნობილი გახდა როგორც [[AOL|America Online]]. [[1980-იანი წლები|1980-იანი წლების]]ს შუა პერიოდში სკოლებმა და სხვა ინსტიტუტებმა მიიღეს წვდომა [[ARPANET]]-ზე, რომელიც თანამედროვე ინტერნეტის წინამორბედად ითვლება. მიუხედავად იმისა, რომ ARPANET-ის კავშირები კვლევითი მიზნებისთვის იყო განკუთვნილი, სტუდენტებმა შეისწავლეს ამ კავშირის ვიდეო თამაშებისთვის გამოყენების გზები. [[1978]] წელს ესექსის უნივერსიტეტში როი ტრუბშოუსა და რიჩარდ ბარტლის მიერ შექმნილი [[Multi-User Dungeon]] (MUD), თავდაპირველად ლოკალური მრავალმოთამაშიანი თამაში იყო, რომელიც მხოლოდ სკოლის მეინფრეიმ სისტემებზე მუშაობდა. თუმცა, [[1981]] წელს, როდესაც უნივერსიტეტმა ARPANET-ზე მიიღო წვდომა, MUD ადაპტირებული იქნა ინტერნეტთან სამუშაოდ, რითაც ის გახდა პირველი ინტერნეტთან დაკავშირებული თამაში და პირველი მასიური მრავალმოთამაშიანი ონლაინ თამაშის მნიშვნელოვანი ნიმუში.<ref>{{cite book | last1 = Mulligan | first1 = Jessica | last2 = Patrovsky | first2 = Bridgette | year = 2003 | title = Developing Online Games: An Insider's Guide | url = https://archive.org/details/developingonline0000mull | publisher = New Riders | page = [https://archive.org/details/developingonline0000mull/page/n477 444] | quote = 1980 ... Final version of ''MUD1'' completed by Richard Bartle. Essex goes on the ARPANet, resulting in Internet MUDs | isbn = 1-59273-000-0 }}</ref> ===სახლის კონსოლების აღდგენა=== {{main|მესამე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} ====8-ბიტიანი კონსოლები==== {{მრავალი სურათი| ზონა = right| მიმართულება = vertical| სათაური =| სიგანე = 250| ფაილი1 = NES-Console-Set.jpg| ალტ1 = | წარწერა1 = კრიზისის შემდეგ, Nintendo მისი კონსოლის, [[Nintendo Entertainment System]]-ის წყალობით ამერიკის ბაზრის ლიდერი გახდა, რის შედეგადაც იაპონური კომპანიები მომდევნო წლების განმავლობაში დომინირებდნენ ბაზარზე| ფაილი2 = Nintendo-Entertainment-System-NES-Zapper-Gray-L.jpg| ალტ2 = | წარწერა2 = სინათლის პისტოლეტი NES Zapper}} მიუხედავად იმისა, რომ 1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისმა ფაქტობრივად გაანადგურა შეერთებული შტატების ბაზარი, იაპონიის ვიდეო თამაშების სექტორი უვნებელი დარჩა. იმ წელს Nintendo-მ წარმოადგინა [[Famicom]] (Family Computer-ის შემოკლება), ამავდროულად, ბაზარზე ახლად შემოსულმა კომპანია [[Sega]]-მ თავისი არკადული თამაშების სფეროში არსებული გამოცდილებით შექმნა სახლის კონსოლი [[SG-1000]]. Famicom-მა სწრაფად მიაღწია კომერციულ წარმატებას იაპონიაში. [[1985]] წლის დასაწყისისთვის მას უკვე 2.5 მილიონი კონსოლი ჰქონდა გაყიდული. Nintendo-ს სურდა სისტემის შეერთებულ შტატების ბაზარზე შეტანა. შედეგად Nintendo of America-ს განყოფილებასთან თანამშრომლობით, ნინტენდომ 1985 წელს ოფიციალურად დაიწყო თავისი კონსოლის გაყიდვა აშშ-ში.<ref>{{cite web | url = https://arstechnica.com/gaming/2013/07/time-to-feel-old-inside-the-nes-on-its-30th-birthday/ | title = The NES turns 30: How it began, worked, and saved an industry | first= Andrew | last= Cunningham | date = July 15, 2013 | accessdate = September 21, 2018 | work = [[Ars Technica]] }}</ref> [[NES]]-მა აღადგინა აშშ-ის ვიდეო თამაშების ბაზარი და 1989 წლისთვის აშშ-ის ბაზარი 5 მილიარდ დოლარამდე გაიზარდა. აშშ-ში მისი არსებობის განმავლობაში 35 მილიონზე მეტი სისტემა გაიყიდა, ხოლო მსოფლიოს მასშტაბით თითქმის 62 მილიონი ერთეული გაიყიდა.<ref>{{citation |title=Playing with Power in Movies, television, and Video Games: From Muppet Babies to Teenage Mutant Ninja Turtles |first=Marsha |last=Kinder |publisher=University of California Press |year=1993 |isbn=0-520-07776-8 |page=90 |url=https://books.google.com/books?id=raDNu1lThHQC&pg=PA90 |accessdate=April 26, 2011}}</ref> აშშ-ის ბაზრის აღორძინების გარდა, Famicom/NES ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაზე სხვა გავლენაც ჰქონდა. Nintendo-მ მოგების მისაღებად გამოიყენა „საპარსისა და სამართებლის“ მეთოდი, რაც გულისხმობდა კონსოლის თითქმის თვითღირებულების ფასად გაყიდვას და შემოსავლის თამაშებიდან მიღებას.<ref name="down many times">{{cite book | last = Ernkvist | first = Mirko | chapter = Down many times, but still playing the game: Creative destruction and industry crashes in the early video game industry 1971-1986 | year = 2008 | pages = 161–191 | title = History of Insolvancy and Bankruptcy | publisher = Södertörns högskola | editor-first= Karl | editor-last=Gratzer | editor-first2=Dieter | editor-last2=Stiefel | isbn = 978-91-89315-94-5 }}</ref> ვინაიდან თამაშების გაყიდვები Nintendo-სთვის უმნიშვნელოვანესი იყო, კომპანიამ თავიდანვე აიღო თამაშების მთელი წარმოების კონტროლი. მიუხედავად ამისა, [[Namco]]-სა და [[Hudson Soft]]-ის მოთხოვნის შემდეგ, Nintendo-მ მესამე მხარის დეველოპერებს მისცა კონსოლისთვის თამაშების წარმოების უფლება, თუმცა მკაცრად აკონტროლებდა წარმოების პროცესს; თითოეულ კომპანიას წელიწადში მხოლოდ ხუთი თამაშის გამოშვების უფლება ჰქონდა და თითოეული გაყიდული თამაშიდან 30%-იან სალიცენზიო გადასახადს ითხოვდა, რაც დღემდე კონსოლების განვითარების სტანდარტად არის მიჩნეული.<ref>{{cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-08-19/epic-games-fortnite-battle-with-apple-and-google-can-be-traced-to-nintendo-tax | title = Epic's Battle With Apple and Google Actually Dates Back to Pac-Man |first1 = Takahashi | last1 = Mochizuki | first2=Vlad | last2 =Savov | date = August 25, 2020 | accessdate = August 25, 2020 | work = Bloomberg News }}</ref> იმის გამო, რომ Nintendo მკაცრად აკონტროლებდა Famicom-ის თამაშების წარმოებას, ამან ხელი შეუწყო აზიის ქვეყნებში არასანქცირებული, მეკობრული თამაშების ბაზრის ჩამოყალიბებას. NES-ის გამოშვების შემდეგ Nintendo-მ გაითვალისწინა როგორც Famicom-ის არალიცენზირებულ თამაშებთან დაკავშირებული საკუთარი გამოცდილება, ისევე 1983 წლის კრიზისის გამომწვევი მიზეზები, და NES-ის თამაშებისთვის შექმნა 10NES საკეტის სისტემა, რომელიც ფუნქციონირებისთვის კარტრიჯებში სპეციალური ჩიპის არსებობას მოითხოვდა. 10NES-მა მნიშვნელოვნად შეზღუდა, თუმცა ბოლომდე მაინც ვერ აღმოფხვრა NES-ის თამაშების მეკობრული ბაზარი. Nintendo of America-მ ასევე შექმნა „Nintendo-ს ხარისხის ნიშანი“, რათა აღენიშნა Nintendo-ს ლიცენზირებული თამაშები და დაერწმუნებინა მომხმარებლები, თავი შეეკავებინათ არალიცენზირებული მესამე მხარის თამაშების შეძენისგან.<ref name="lockout">{{cite news |title= The Games Played For Nintendo's Sales|url=https://www.nytimes.com/1989/12/21/business/the-games-played-for-nintendo-s-sales.html?pagewanted=all|accessdate=June 28, 2010|date =December 21, 1989|work=[[The New York Times]] | first=Anthony | last=Ramirez}}</ref> შეერთებულ შტატებში Nintendo of America-მ შექმნა სპეციალური სატელეფონო დახმარების ხაზი მოთამაშეებისთვის და აგრეთვე გამოუშვა ჟურნალი [[Nintendo Power]], რომელიც მოიცავდა სხვადასხვა სათამაშო რჩევებსა და ხრიკებს, აგრეთვე Nintendo-ს დაგეგმილი თამაშების შესახებ სიახლეებს.<ref>{{cite web|url=http://www.gamasutra.com/view/feature/183233/nintendo_power_remembering_.php|title=Nintendo Power: Remembering America's Longest-Lasting Game Magazine|last=Cifaldi|first=Frank|date=December 11, 2012|website=[[Gamasutra]]|accessdate=July 12, 2019}}</ref> Sega-ს SG-1000-მა ვერ შეძლო იაპონიაში Famicom-თვის კონკურენციის გაწევა, მაგრამ კომპანიამ განაგრძო კონსოლის დახვეწა და [[1985]] წელს გამოუშვა [[Sega Mark III]] (აგრეთვე ცნობილი როგორც Master System). მაშინ როცა Nintendo-მ უფრო მეტ წარმატებას მიაღწია იაპონიასა და შეერთებულ შტატებში, Sega-ს Mark III კარგად გაიყიდა [[ევროპა]]ში, [[ოკეანია]]სა და [[ბრაზილია]]ში.<ref>http://www.gamepilgrimage.com/book/export/html/10920 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160331202752/http://www.gamepilgrimage.com/book/export/html/10920 |date=March 31, 2016 }} Sega Master System vs Nintendo Entertainment System – Game Pilgrimage</ref><ref>{{cite web |url=https://www.nintendo.com/systemsclassic?type=nes |title=NES |accessdate=December 4, 2007 |publisher=Nintendo |work=Classic Systems |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070804161605/http://www.nintendo.com/systemsclassic?type=nes |archivedate=August 4, 2007}}</ref> სწორედ Famicom/NES-ისა და Mark III/Master System-ის ეპოქაში წარმოიშვა ბევრი ცნობილი ფრენჩაიზი, შექმნილი ძირითადად იაპონური კომპანიების მიერ. 1985 წელს გამოსული [[Super Mario Bros.]] Nintendo-ს ნამდვილ თილისმად იქცა, რომელმაც „[[Super Mario]]“-ს ფრენჩაიზსს დაუდო საფუძველი.<ref name="gamestudies geemu"/> Sega-მ ასევე წარადგინა თავისი პირველი თილისმაპერსონაჟები, Opa-Opa-ს ხომალდი „[[Fantasy Zone]]“-დან (1986) და მოგვიანებით ჩაანაცვლა ალექს კიდმა თამაშიდან „[[Alex Kidd in Miracle World]]“ ([[1986]]). თუმცა არცერთ მათგანს არ მოუპოვებია ისეთი პოპულარობა, როგორიც მარიომ მოიპოვა.<ref>{{cite web | url = https://kotaku.com/remembering-segas-exiled-mascot-5789284 | title = Remembering Sega's Exiled Mascot | first= Luke | last = Plunkett | date = April 6, 2011 | accessdate = March 10, 2021 | work = [[Kotaku]] }}</ref> Nintendo-ს სხვა მნიშვნელოვანი ფრენჩაიზები გახდა „[[The Legend of Zelda]]“ და „[[Metroid]]“, რომლებიც ორივე 1986 წელს გამოვიდა. სწორედ ამ დროში ჩაეყარა საფუძველი ისეთ განთქმულ ფრენჩაიზებს როგორებიცაა Enix-ის „[[Dragon Quest]]“ (1986), Square-ის „[[Final Fantasy]]“ (1987), Sega-ს „Phantasy Star“ (1987), [[Capcom]]-ის „[[Mega Man]]“ (1987), [[Konami]]-ს „[[Castlevania]]“ (1986) და „[[Metal Gear]]“ (1987) „Metal Gear“ ითვლება პირველ მეინსტრიმ სტელს-თამაშად.<ref>{{cite web|title=The sneaky history of stealth games: Hide and seek through the ages|author=Shane Patterson|publisher=[[GamesRadar]]|date=February 3, 2009|url=http://www.gamesradar.com/the-sneaky-history-of-stealth-games/|accessdate=June 21, 2009|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120523181200/http://www.gamesradar.com/the-sneaky-history-of-stealth-games/|archivedate=May 23, 2012}}</ref> Nintendo-ს დომინირებამ ვიდეო თამაშების ბაზარზე განაპირობა იაპონიის ამ ბაზრის ეპიცენტრად ჩამოყალიბება, რადგან 1980-იანი წლების მიწურულს ბევრმა ყოფილმა ამერიკულმა მწარმოებელმა შეწყვიტა საქმიანობა ამ სფეროში.<ref name="cgw_50">{{Cite book|author1=Don L. Daglow|title=[[Computer Gaming World]]|date=August 1988|issue=50|page=18|chapter=Over the River and Through the Woods: The Changing Role of Computer Game Designers|quote=I'm sure you've noticed that I've made no reference to the Nintendo craze that has repeated the Atari and Mattel Phenomenon of 8 years ago. That's because for American game designers the Nintendo is a non-event: virtually all the work to date has been done in Japan. Only the future will tell if the design process ever crosses the Pacific as efficiently as the container ships and the letters of credit now do.}}</ref> ამავდროულად, სახლის კომპიუტერების პროგრამული უზრუნველყოფის მწარმოებლებმა აღიარეს კონსოლების სიძლიერე და ისეთმა კომპანიებმა, როგორიცაა [[Epyx]], Electronic Arts და [[LucasArts]], დაიწყეს კონსოლების თამაშების წარმოება.<ref>{{cite magazine | title=The Good, The Bad & The Uncertain | magazine=Computer Gaming World | date=November 1989 |page=4 |url=https://archive.org/details/Computer_Gaming_World_Issue_65 |issue=65}}</ref> [[1989]] წლის მონაცემებით, კარტრიჯებზე მომუშავე კონსოლის თამაშების ბაზრის მოცულობამ 2 მილიარდ დოლარს გადააჭარბა, მაშინ როცა დისკებზე დაფუძნებული კომპიუტერული თამაშების ბაზარი 300 მილიონ დოლარზე ნაკლები იყო.<ref>{{cite news | title=Soaring Into 1989 | magazine=Computer Gaming World | date=February 1989 | page=8}}</ref> ====16-ბიტიანი კონსოლები==== {{main|მეოთხე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:TurboGrafx16-Console-Set.jpg|მინი|[[TurboGrafx-16]]]] [[1987]] წელს იაპონიაში [[NEC]]-მა გამოუშვა [[PC Engine]], რომელიც ჩრდილოეთ ამერიკაში [[TurboGrafx-16]]-ის სახელით იყო ცნობილი. მიუხედავად იმისა, რომ ამ კონსოლს კვლავ 8-ბიტიანი [[ცენტრალური პროცესორი]] გააჩნდა, TurboGrafx-16 იყენებდა 16-ბიტიან გრაფიკულ ადაპტერს. ამ სარეკლამო სტრატეგიამ გამოიწვია ის, რომ მომდევნო ათი წლის განმავლობაში ვიდეო თამაშების კონსოლების რეკლამირებისას მთავარი აქცენტი პროცესორის ბიტების ზომაზე კეთდებოდა, ამ პერიოდს კი „ბიტების ომები“ ეწოდა.<ref>{{cite journal|last1=Therrien|first1=Carl|last2=Picard|first2=Martin|date=April 29, 2015|title=Enter the bit wars: A study of video game marketing and platform crafting in the wake of the TurboGrafx-16 launch|journal=New Media & Society|volume=18|issue=10|pages=2323–2339|doi=10.1177/1461444815584333|s2cid=19553739}}</ref> [[1988]] წელს Sega-მ იაპონიაში თავისი შემდეგი კონსოლი, [[Mega Drive]] გამოუშვა, ხოლო [[1989]] წელს იგი Sega Genesis-ის სახელით ჩრდილოეთ ამერიკაში გამოჩნდა. Sega-ს სურდა Genesis-ის გამოყენებით შეერთებულ შტატებში დაემხო NES-ის დომინირება, ამიტომ საწყისი სარეკლამო კამპანია ხაზს უსვამდა Genesis-ის 16-ბიტიან სიმძლავრეს NES-ის 8-ბიტიანთან შედარებით და აგრეთვე კონსოლისთვის შემუშავებულ სპორტული თამაშების ახალ კოლექციას. მას შემდეგ, რაც Sega-მ ვერ შეძლო NES-ის დომინანტური პოზიციის მნიშვნელოვნად შერყევა, კომპანიამ ახალი სარეკლამო კამპანიის გასატარებლად Sega of America-ს ხელმძღვანელად ტომ კალინსკის დანიშნა. კალინსკის მიერ განხორციელებულ ცვლილებებს შორის იყო კონსოლის ფასის მნიშვნელოვანი შემცირება და Sega-ს ახალი თამაშის, „[[Sonic the Hedgehog]]“-ის (რომელშიც ამავე სახელწოდების Sega-ს ახალი თილისმა ფიგურირებდა) კონსოლთან ერთად კომპლექტში გაყიდვა. [[1991]] წლისთვის კალინსკის ცვლილებებმა შედეგი გამოიღო NES-თან ბრძოლაში და ამით დაიწყო Sega-სა და Nintendo-ს შორის ე.წ. [[კონსოლების ომი]]. Genesis-ის ძლიერი კონკურენციის შედეგი იყო ის, რომ Nintendo-ს 16-ბიტიან კონსოლს, [[Super Nintendo Entertainment System]]-ს (SNES), შეერთებულ შტატებში თავდაპირველად გაუჭირდა წარმატების მიღწევა. Sega-სა და Nintendo-ს შორის „კონსოლების ომი“ [[1994]] წლამდე გაგრძელდა, სანამ [[Sony Computer Entertainment]]-მა [[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]]-ის გამოშვებით ორივე კომპანიის პოზიციები არ შეასუსტა.<ref>{{cite web | url = https://venturebeat.com/2015/11/28/the-art-and-legacy-of-the-90s-console-war/ | title = The art and legacy of the '90s console war | first = Gavin | last = Greene | date = November 28, 2015 | access-date = February 22, 2021 | work = Venture Beat }}</ref> Sega-სა და Nintendo-ს შორის კონსოლების დაპირისპირების სხვა მნიშვნელოვან მოვლენებთან ერთად, ამ ეპოქაში [[სპორტული ვიდეო თამაში|სპორტულმა ვიდეო თამაშებმა]] გარდამტეხი ცვლილებები განიცადა. მიუხედავად იმისა, რომ მსგავსი თამაშები ჯერ კიდევ პირველი არკადული აპარატებისა და კონსოლების ხანაში არსებობდა, მათი შეზღუდული გრაფიკა [[გეიმპლეი]]ს მნიშვნელოვან გამარტივებას საჭიროებდა. იმის მიუხედავად, რომ Sega of America-მ Genesis-ის შეერთებულ შტატებში გამოშვებისას მოიპოვა სხვადასხვა სპორტის ცნობილი სახეების სახელების გამოყენების ლიცენზია, როგორებიცაა ''[[Pat Riley Basketball]]'' და ''[[Joe Montana Football]]'', თამაშებს მაინც აკლდა კომპლექსურობა. Electronic Arts-ს, ტრიპ ჰოკინზის ხელმძღვანელობით, სურდა Genesis-ისთვის შეექმნა უფრო რეალისტური ამერიკული საფეხბურთო თამაში, რაც სრულად შეესაბამებოდა კონსოლის ტექნიკურ შესაძლებლობებს, მაგრამ არ სურდა გადაეხადა მაღალი სალიცენზიო გადასახადი, რომელსაც Sega ითხოვდა. მათ ჯერ ჯონ მედენის სახელის გამოყენების უფლება მოიპოვეს, შემდეგ კი Genesis-ის რევერსული ინჟინერიის გზით შეძლეს „[[John Madden Football (1990 წლის ვიდეო თამაში)|John Madden Football]]“-ის, ერთ-ერთი პირველი მნიშვნელოვანი წარმატებული სპორტული თამაშის გამოშვება.<ref>{{cite web | url=https://www.espn.com/espn/eticket/story?page=100805/madden&redirected=true | title=The Franchise | publisher=ESPN | date=August 5, 2010 | access-date=January 23, 2015 | author=Hruby, Patrick}}</ref> Electronic Arts-მა მომავალში აქცენტი გაამახვილა სპორტულ თამაშებზე და დაიწყო სხვა სპორტული ჟანრის თამაშების ([[კალათბურთი]], [[ჰოკეი]] და [[გოლფი]]) წარმოება.<ref name="polygon ea history"/> [[1990]] წელს გამოშვებული [[SNK]]-ის [[Neo Geo]] ყველაზე ძვირადღირებული კონსოლი იყო. Neo-Geo იყენებდა SNK-ის არკადული აპარატების მსგავს აპარატურას, რაც მის თამაშებს სხვა 16-ბიტიან კონსოლებზე უკეთეს ხარისხს ანიჭებდა. მიუხედავად ამისა სისტემამ კომერციული წარმატება ვერ მოიპოვა. Neo-Geo იყო პირველი სახლის კონსოლი მეხსიერების ბარათების მხარდაჭერით, რაც მოთამაშეებს საშუალებას აძლევდა შეენახათ თამაშის პროგრესი არა მხოლოდ სახლში, არამედ მასთან თავსებად Neo-Geo-ს არკადულ თამაშებთანაც გაეზიარებინათ.<ref>{{cite journal | title = Bridging the Gap: The Neo Geo, the Media Imaginary, and the Domestication of Arcade Games | first = Benjamin | last= Nicoll | journal = [[Games and Culture]] | volume = 12 | issue =2 | pages = 1–22 | date = 2015 |doi = 10.1177/1555412015590048 | s2cid = 147981978 }}</ref> ==1990-იანი წლები== {{main|1990-იანი წლები ვიდეო თამაშებში}} [[1990-იანი წლები]] ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში აღინიშნა, როგორც მნიშვნელოვანი ინოვაციური გარღვევების ათწლეული. ეს იყო [[რასტრული გამოსახულება|რასტრული გრაფიკიდან]] [[3D კომპიუტერული გრაფიკა|3D გრაფიკაზე]] გადასვლის პერიოდი, რა დროსაც წარმოიშვა ვიდეო თამაშების რამდენიმე ჟანრი, მათ შორის [[პირველი პირის შუტერი]], [[რეალური დროის სტრატეგია]] და [[მასიური მრავალმოთამაშიანი ონლაინ თამაში|MMO]]. [[1989]] წელს გამოსული [[Game Boy]]-ის წყალობით პორტატიული კონსოლები უფრო პოპულარული გახდა.<ref>Nintendo Power Magazine</ref> არკადულმა თამაშებმა განიცადეს აღმავლობა 1990-იანი წლების დასაწყისსა და შუა პერიოდში, თუმცა 1990-იანი წლების ბოლოს სახლის კონსოლების პოპულარობას მათი დაღმასვლა მოჰყვა. არკადული თამაშების პოპულარობის კლებასთან ერთად, 1990-იან წლებში სახლის ვიდეო თამაშების ინდუსტრია უფრო მეინსტრიმულ გასართობ ფორმად ჩამოყალიბდა, მაგრამ, ვიდეო თამაშების ძალადობრივი ბუნების გამო, მათ ირგვლივ დავა სულ უფრო მწვავდებოდა, განსაკუთრებით „[[Mortal Kombat]]“-ის, „[[Night Trap]]“-ისა და „[[Doom]]“-ის თამაშებში, რამაც გამოიწვია [[Interactive Digital Software Association]]-ის ჩამოყალიბება და 1994 წლიდან თამაშებისთვის [[ESRB]] რეიტინგების მინიჭება.<ref name='Wired-kohler-chris-2009-07-29'>{{cite magazine|first=Chris |last=Kohler |title=July 29, 1994: Videogame Makers Propose Ratings Board to Congress |date=July 29, 2009 |magazine=[[Wired]] |url=https://www.wired.com/thisdayintech/2009/07/dayintech_0729/ |access-date=April 20, 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140218213902/http://www.wired.com/thisdayintech/2009/07/dayintech_0729/ |archive-date=February 18, 2014 }}</ref> 1990-იანი წლების მნიშვნელოვანი მოვლენები მოიცავს პოლიგონების გამოყენებით 3D კომპიუტერული გრაფიკის პოპულარიზაციას (თავდაპირველად არკადულ სისტემებში, შემდეგ სახლის კონსოლებსა და კომპიუტერებში) და გამომცემლების უფრო დიდ კონსოლიდაციას, მაღალბიუჯეტურ თამაშებს, წარმოების გუნდების ზომის ზრდას და თანამშრომლობას როგორც მუსიკალურ, ასევე კინოინდუსტრიებთან. ამის მაგალითებია, [[მარკ ჰემილი]]ს მონაწილეობა „[[Wing Commander III]]“-ში, QSound-ის დანერგვა არკადულ სისტემურ დაფებთან, როგორიცაა [[Capcom]]-ის [[CP System II]], და ისეთი მაღალბიუჯეტიანი თამაშების წარმოება, როგორებიცაა [[Squaresoft]]-ის „[[Final Fantasy VII]] და Sega-ს „[[Shenmue]]“. ===ოპტიკურ დისკებზე გადასვლა=== 1980-იანი წლების ბოლოსთვის კონსოლის თამაშები ROM-კარტრიჯებზე ვრცელდებოდა, ხოლო პერსონალური კომპიუტერების თამაშები ფლოპი დისკებზე, რომელთა შენახვის მოცულობაც შეზღუდული იყო. [[ოპტიკური დისკი|ოპტიკური მედია]], კონკრეტულად კი [[CD-ROM]], პირველად 1980-იანი წლების შუა პერიოდში მუსიკის გასავრცელებლად დაინერგა, ხოლო [[1990-იანი წლები]]ს დასაწყისისთვის როგორც მედია, ისე CD წამკითხველები საკმარისად იაფი გახდა სამომხმარებლო კომპიუტერულ მოწყობილობებში, მათ შორის სახლის კონსოლებსა და კომპიუტერებში ინტეგრირებისთვის.<ref>{{cite news | url = https://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune_archive/1992/06/29/76592/index.htm | title = CD-ROM: The Next PC Revolution | first = Mark | last = Alpert | date = June 29, 1992 | access-date = March 11, 2021 | work = [[Fortune (magazine)|Fortune]] }}</ref> გეიმპლეის კონტენტისთვის მეტი სივრცის უზრუნველყოფის გარდა, ოპტიკურმა მედიამ შესაძლებელი გახადა თამაშებში ხანგრძლივი ვიდეო ჩანაწერების დამატება, როგორიცაა [[FMV]] (Full-motion video) ან ანიმაციური ან წინასწარ რენდერირებული ქათსცენები, რაც თამაშებში მეტი ნარატიული ელემენტის დამატების საშუალებას იძლეოდა.<ref name="Wolf 2007 chp22"/> 1990-იან წლებამდე ზოგიერთმა არკადულმა თამაშმა ლაზერული დისკების გამოყენება სცადა, რომელთა შორის ყველაზე აღსანიშნავი იყო 1983 წელს გამოსული „[[Dragon's Lair]]“. ეს თამაშები ინტერაქტიულ ფილმად ითვლება და ლაზერული დისკიდან (LaserDisc) FMV-ს იყენებდა, რაც მოთამაშეს თამაშის გასაგრძელებლად საჭირო დროს კონტროლერის საშუალებით რეაგირებას სთხოვდა.<ref name="Wolf 2007 chp22">{{cite book |last=Therrien |first=Carl |editor-last=Wolf |editor-first=Mark |date=2007 |title=The Video Game Explosion |location=Westport, CT |publisher=Greenwood Press |pages=121–126 |chapter=Chapter 22: CD-ROM Games|isbn=978-0313338687}}</ref><ref name="Wolf 2007 chp23">{{cite book |last=Perron |first=Bernard |editor-last=Therrien |editor-first=Mark |date=2007 |title=The Video Game Explosion |location=Westport, CT |publisher=Greenwood Press |pages=127–134 |chapter=Chapter 23: Interactive Movies|isbn=978-0313338687}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ ეს თამაშები 1980-იანი წლების დასაწყისში პოპულარული იყო, იმ დროისთვის ლაზერული დისკის ტექნოლოგიის სიძვირის გამო მათ წარმატება ვერ ჰპოვეს. მას შემდეგ, რაც 1990-იანი წლებში ოპტიკური მედიის ტექნოლოგია დაიხვეწა და ფასი დაეცა, ახალი ლაზერული დისკის არკადული თამაშები გამოჩნდა, მაგ., როგორიცაა „[[Mad Dog McCree]]“ (1990).<ref name="Wolf 2007 chp22"/> [[Pioneer Corporation]]-მა 1993 წელს გამოუშვა სათამაშო კონსოლი [[LaserActive]], რომელიც ექსკლუზიურად ლაზერულ დისკებზე მუშაობდა და გაფართოების მოდულების საშუალებით Sega Genesis-ისა და [[NEC]]-ის [[TurboGrafx-16]]-ის თამაშების მხარდაჭერასაც უზრუნველყოფდა. თუმცა, იმის გამო, რომ კონსოლი 1000 დოლარი ღირდა, ხოლო დამატებითი მოდულები 600 დოლარი, კონსოლმა კომერციული კრახი განიცადა.<ref>{{cite magazine | url = https://www.wired.com/2009/09/laseractive/ | title = LaserActive, Gaming's Greatest Boondoggle |first= Chris | last = Kohler | date = September 18, 2009 |access-date= March 15, 2021 | magazine = [[Wired]] }}</ref> კონსოლებისთვის ოპტიკური მედიის წარმოება ROM კარტრიჯებზე იაფი იყო; CD-ROM-ების პარტიების წარმოებას ერთი კვირა სჭირდებოდა, ხოლო კარტრიჯების აწყობას ორ-სამ თვემდე.<ref name="rp japanese industry">{{cite journal | title = Hardware gimmick or cultural innovation? Technological, cultural, and social foundations of the Japanese video game industry | first1 = Yuko | last1 = Aoyama | first2= Hiro |last2= Izushi | journal = [[Research Policy]] | volume = 32 | issue =3 | date = 2003 | pages = 423–444 | doi = 10.1016/S0048-7333(02)00016-1 }}</ref> 16-ბიტიანი კონსოლებისთვის შეიქმნა სხვადასხვა დამატებები CD მედიის გამოსაყენებლად, მათ შორის [[PC Engine]]-ისა და Mega Drive-ისთვის. სხვა მწარმოებლებმა შექმნეს კონსოლები ორმაგი მედიის მხარდაჭერით, როგორიცაა NEC-ის [[TurboDuo]]. 1990 წელს [[Philips]]-მა გამოუშვა [[CD-i]], კონსოლი, რომელიც მხოლოდ ოპტიკურ მედიას იყენებდა, მაგრამ მოწყობილობას შეზღუდული სათამაშო შესაძლებლობები და თამაშების მცირე ბიბლიოთეკა ჰქონდა.<ref>{{cite web|author=Cowan, Danny|date=April 25, 2006|title=CDi: The Ugly Duckling|url=http://www.1up.com/features/15-years-cd-i?pager.offset=1|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104035709/http://www.1up.com/features/15-years-cd-i?pager.offset=1|archive-date=November 4, 2012|access-date=March 8, 2012|work=[[1UP.com]]}}</ref> ანალოგიურად, Nintendo თანამშრომლობდა [[Sony]]-სთან CD-ზე დაფუძნებული [[SNES]]-ის, Super NES CD-ROM-ის შესაქმნელად, მაგრამ ეს გარიგება საჯაროდ გამოცხადებამდე ჩაიშალა. შედეგად, Sony-მ განაგრძო PlayStation კონსოლის შემუშავება, რომელიც [[1994]] წელს გამოვიდა და ექსკლუზიურად ოპტიკურ მედიას იყენებდა.<ref>{{cite web | url = https://www.eurogamer.net/articles/2020-02-13-ultra-rare-nintendo-playstation-prototype-up-for-auction | title = Ultra-rare Nintendo PlayStation prototype up for auction | first= Tom | last =Philips | date = February 13, 2020 | access-date = February 13, 2020 | work = [[Eurogamer]] }}</ref> PlayStation-ისთვის Sony-მ წარმატებით გამოიყენა იაპონიის ბაზრის სპეციფიკა თამაშების გაყიდვის კუთხით: ისინი უშვებდნენ CD-ROM თამაშების შეზღუდულ პარტიებს, მაგრამ საჭიროების შემთხვევაში შეეძლოთ მათი სწრაფად წარმოება, რაც ROM კარტრიჯების შემთხვევაში ადვილი არ იყო, რადგან მომხმარებელთა გემოვნება სწრაფად იცვლებოდა და თითქმის ყველა მოსალოდნელი გასაყიდი კარტრიჯი წინასწარ უნდა წარმოებულიყო. ამით Sony-მ 1990-იან წლებში Nintendo-სა და Sega-ს გადაუსწრო.<ref>{{cite conference | last1 = Tomaselli | first1 = Fernando Claro | first2= Luiz Carlos | last2= Di Serio | first3 = Luciel Henrique | last3= de Oliveira | title = Value chain management and competitive strategy in the home video game industry | conference= 19th Annual Conference POMS | date= 2008 }}</ref> 1997 წელს გამოსული „Final Fantasy VII“ იყო PlayStation-ის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი თამაში, რომელმაც CD ფორმატის შესაძლებლობები სრულად აითვისა. მიუხედავად იმისა, რომ „Final Fantasy“-ის სერია ექსკლუზიურად Nintendo-ს კონსოლებისთვის იყო ხელმისაწვდომი, Square-ის დეველოპერებმა გადაწყვიტეს სერიის 2D ვიზუალური სტილის 3D გრაფიკით ჩანაცვლება. Square-მა კარტრიჯები დისტრიბუციისთვის არაპრაქტიკულად მიიჩნია, რადგან PlayStation-ის CD-ROM-ს გაცილებით მეტი ტევადობა ჰქონდა სასურველი კონტენტის, მათ შორის წინასწარ რენდერირებული სცენების განსათავსებლად.<ref>{{cite web |url=http://www.polygon.com/a/final-fantasy-7 |title=Final Fantasy 7: An oral history |last=Leone |first=Matt |work=[[Polygon]] |publisher=[[Vox Media]] |date=January 9, 2017 |access-date=January 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170109201832/http://www.polygon.com/a/final-fantasy-7 |archive-date=January 9, 2017 |url-status=live}}</ref> „Final Fantasy VII“ იქცა საკვანძო თამაშად, რომელმაც მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა კონსოლებში როლური თამაშების ჟანრის პოპულარიზაციაზე.<ref name="Wolf 2007 chp22"/><ref>{{cite news |url=https://www.usatoday.com/tech/gaming/2006-08-29-dirge-of-cerberus_x.htm |title='Dirge of Cerberus' defies expectations, for better and worse |first=Alex |last=Kraus |newspaper=[[USA Today]] |date=August 30, 2006 |access-date=August 6, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110629090116/http://www.usatoday.com/tech/gaming/2006-08-29-dirge-of-cerberus_x.htm |archive-date=June 29, 2011 |url-status=dead}}</ref> PlayStation-ის შემდეგ, [[Nintendo 64]]-ისა და [[Nintendo Switch|Switch]]-ის გამოკლებით, ყველა სახლის სათამაშო კონსოლისთვის თამაშების გავრცელების ძირითად საშუალებად ოპტიკური მედია იქცა.<ref name="rp japanese industry"/> პერსონალური კომპიუტერების სექტორში CD წამკითხველები თავდაპირველად გარე მოწყობილობების სახით იყო ხელმისაწვდომი და მხოლოდ მოგვიანებით გახდა კომპიუტერებში ინტეგრირებული კომპონენტი. CD-ROM ტექნოლოგია 1989 წლიდან გახდა ხელმისაწვდომი, ხოლო [[Cyan Worlds]]-ის „[[The Manhole]]“ ერთ-ერთი პირველი თამაში იყო, რომელიც ამ მედიის საშუალებით გავრცელდა.<ref name="Wolf 2007 chp22"/> მიუხედავად იმისა, რომ CD-ROM-ები უფრო დიდი ზომის თამაშების გავრცელების უკეთეს საშუალებას წარმოადგენდა, ინფორმაციის შენახვის ამ საშუალებამ პოპულარობა [[1993]] წელს სათავგადასავლო თამაშების „[[Myst]] და „[[The 7th Guest]]“ გამოშვებით მოიპოვა, რომლებმაც ხელი შეუწყვეს პერსონალურ კომპიუტერებზე CD-ROM ფორმატის სტანდარტიზაციას.<ref>{{cite web|author=Parrish, Jeremy |url=http://www.1up.com/features/essential-50-myst |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604014208/http://www.1up.com/features/essential-50-myst |archive-date=June 4, 2011 |title=When SCUMM Ruled the Earth |website=[[1UP.com]] |access-date=May 2, 2008}}</ref><ref>{{cite web|date=August 1, 2000|url=http://pc.ign.com/articles/082/082913p1.html|title=PC Retroview: Myst|website=IGN|access-date=April 21, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20120120054557/http://pc.ign.com/articles/082/082913p1.html|archive-date=January 20, 2012|url-status=dead}}</ref> ===3D გრაფიკის წარდგენა=== ოპტიკურ მედიაზე გადასვლასთან ერთად, [[1990-იანი წლები|1990-იან წლებში]] მთელ ინდუსტრიაში თამაშების უმეტესობა 3D კომპიუტერული გრაფიკის გამოყენებაზე გადავიდა. არსებობდა რიგი არკადული თამაშებისა, რომლებიც მარტივი კარკასული ვექტორული გრაფიკით სამგანზომილებიანობის სიმულაციას ახდენდნენ, როგორიცაა „Battlezone“, „Tempest“ და „Star Wars“. 3D კომპიუტერულ გრაფიკაში უნიკალური გამოწვევაა ის, რომ რეალურ დროში რენდერირება, როგორც წესი, საჭიროებს [[მცურავი წერტილის არითმეტიკა]],ს რისთვისაც 1990-იან წლებამდე ვიდეო თამაშების აპარატურის უმეტესობა კარგად არ იყო ადაპტირებული. ამის ნაცვლად, ბევრი თამაში ახდენდა 3D ეფექტების სიმულაციას, მაგალითად, სხვადასხვა ფონის ფენების პარალაქსური რენდერირების, სპრაიტების მასშტაბირების გზით, როდესაც ისინი მოთამაშის ხედვისკენ ან მისგან შორდებოდნენ, ან სხვა რენდერირების მეთოდების გამოყენებით, როგორიცაა SNES-ის Mode 7. 2D სისტემების საშუალებით 3D გრაფიკის სიმულაციის ეს ხრიკები ზოგადად მოიხსენიება როგორც [[2.5D]] გრაფიკა. იუ სუზუკის [[Sega AM2]]-ის თამაშებმა, „[[Virtua Racing]]“-მა (1992) და [[Virtua Fighter]]“-მა (1993), რომლებიც Sega Model 1-ის არკადულ სისტემურ დაფაზე მუშაობდნენ,<ref name=vracing>{{cite web|title=Virtua Racing – Arcade (1992)|url=http://www.gamespot.com/gamespot/features/video/15influential/p13_01.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20100412225953/http://www.gamespot.com/gamespot/features/video/15influential/p13_01.html|archive-date=April 12, 2010|work=15 Most Influential Games of All Time|publisher=[[GameSpot]]|access-date=January 19, 2014|date=March 14, 2001}}</ref> მალევე მოიპოვეს პოპულარობა პოლიგონების გამოყენებით რეალურ დროში 3D რენდერინგით; Sony Computer Entertainment-ის (SCE) ზოგიერთი თანამშრომელი, რომელიც ჩართული იყო ორიგინალი PlayStation-ის შექმნაში, „Virtua Fighter“-ს PlayStation-ის 3D გრაფიკის აპარატურის შთაგონებად მიიჩნევს. SCE-ის ყოფილი პროდიუსერის რიოჯი აკაგავას და თავმჯდომარის შიგეო მარუიამას თქმით, PlayStation თავდაპირველად 2D-ზე ორიენტირებულ აპარატურად განიხილებოდა და მხოლოდ „Virtua Fighter“-ის წარმატების შემდეგ გადაწყვიტეს PlayStation 3D-ზე ორიენტირებულ აპარატურად შეექმნათ.<ref>{{cite magazine|url=https://www.wired.com/2012/09/how-virtua-fighter-saved-playstations-bacon/ |title=How Virtua Fighter Saved PlayStation's Bacon – WIRED |magazine=WIRED |date=September 5, 2012 |access-date=October 13, 2014 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20141014093913/http://www.wired.com/2012/09/how-virtua-fighter-saved-playstations-bacon/ |archive-date=October 14, 2014 |last1=Feit |first1=Daniel }}</ref> ტექსტურების დადება და ტექსტურების ფილტრაცია მალევე პოპულარული გახდა 3D რბოლებსა და საბრძოლო თამაშებში.<ref>{{Cite web|date=May 9, 2019|title=A Brief History of 3D Texturing in Video Games|url=https://discover.therookies.co/2019/05/09/a-brief-history-of-3d-texturing-in-video-games/|access-date=December 1, 2020|website=Discover {{!}} The Rookies|language=en}}</ref> სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლებმა: PlayStation, [[Sega Saturn]] და [[Nintendo 64]], აგრეთვე შეძლეს ტექსტურირებული სამგანზომილებიანი გრაფიკის წარმოება. Nintendo-მ 1993 წელს გამოუშვა „[[Star Fox]]“, რომელიც მოიცავდა Super FX გრაფიკულ თანაპროცესორის ჩიპს, რომელიც ჩაშენებული იყო თამაშის კარტრიჯში SNES-ისთვის პოლიგონური რენდერირების მხარდასაჭერად, ხოლო Nintendo 64-ში კონსოლში უშუალოდ ჩაშენებული იყო გრაფიკული თანაპროცესორი. პერსონალურ კომპიუტერებზე [[id Software]]-ის დამფუძნებლებმა, [[ჯონ კარმაკი|ჯონ კარმაკმა]] და [[ჯონ რომერო]]მ ჩაატარეს ექსპერიმენტები 3D თამაშების რეალურ დროში რენდერირებაზე ისეთ პროექტებში, როგორებიცაა „[[Hovertank 3D]]“ და „[[Catacomb 3-D]]“. ამას მოჰყვა „[[Wolfenstein 3D]]“-ის გამოშვება [[1992]] წელს, რომელიც ითვლება ყველაზე ადრეულ [[პირველი პირის შუტერი|პირველი პირის შუტერად]], რადგან თამაშის სამყარო საკმარისად სწრაფად რენდერირებდა მოთამაშის მოძრაობებთან სინქრონში. თუმცა, მისი სათამაშო დონეები ორ განზომილებაში იყო განლაგებული<ref name="tr 3d history"/> და არ ჰქონდა ვერტიკალური სტრუქტურა; მოთამაშე დადიოდა ბრტყელ ზედაპირზე, თუმცა ხედავდა სამგანზომილებიან კედლებსა და ობიექტებს. [[Blue Sky Productions]]-ის „[[Ultima Underworld]]“-მა წარმოადგინა გაუმჯობესებები, როგორიცაა სხვადასხვა სიმაღლის სართულები და პანდუსები. მიუხედავად იმისა, რომ ამის რენდერირებას მეტი დრო სჭირდებოდა, ეს როლური თამაშისთვის დასაშვები აღმოჩნდა. მიუხედავად იმისა, რომ id Software-ის „[[Doom]]“-მა განათების ეფექტები და სხვა სიახლეები წარმოადგინა, მის რუკებს არსებითად ორგანზომილებიანი სტრუქტურა ჰქონდა, ხოლო მტრები და ობიექტები ძირითადად სპრაიტების სახით იყო გამოსახული. id-მა შექმნა ერთ-ერთი პირველი [[თამაშის ძრავა]], რომელმაც მოახდინა კონტენტის, გეიმპლეისა და რენდერირების განცალკევება და ეს ძრავა სხვა დეველოპერებსაც მიჰყიდა, რის შედეგადაც შეიქმნა ისეთი თამაშები, როგორიცაა „[[Heretic]]“ და „[[Hexen]]“, ხოლო სხვა დეველოპერებმა საკუთარი ძრავები „Doom“-ის ძრავის კონცეფციებზე დაყრდნობით შექმნეს, როგორებიცაა „[[Duke Nukem 3D]]“ და „[[Marathon (ვიდეო თამაში)|Marathon]]“.<ref>{{cite journal | last= Fiadotau | first = Mikhail | title = Dezaemon, RPG Maker, NScripter: Exploring and classifying game 'produsage' in 1990s Japan | journal = Journal of Gaming & Virtual Worlds | volume = 11 | issue = 3 | pages=215–230 | date = 2019 | doi = 10.1386/jgvw.11.3.215_1| s2cid = 213694676 }}</ref> [[1996]] წელს id-ის „[[Quake]]“ იყო პირველი კომპიუტერული თამაში ნამდვილი 3D თამაშის ძრავით, თამაშის პერსონაჟებისა და ობიექტების მოდელებით, და Doom-ის ძრავის მსგავსად, id-მა Quake-ის ძრავაც გაყიდა, რამაც განაპირობა პირველი პირის შუტერების შემდგომი განვითარება.<ref name="tr 3d history">{{cite web | url = https://www.techradar.com/news/gaming/the-evolution-of-3d-games-700995 | title = The evolution of 3D games | date = July 11, 2010 | access-date = March 15, 2021 | work = [[TechRadar]] }}</ref> [[1997]] წელს ბაზარზე ხელმისაწვდომი გახდა პირველი სამომხმარებლო სპეციალიზებული 3D გრაფიკული ბარათები, რაც განპირობებული იყო პირველი პირის შუტერების მოთხოვნის ზრდით. მომდევნო წლებში შეიქმნა მრავალი 3D თამაშის ძრავა, მათ შორის [[Unreal Engine]], [[GoldSrc]] და [[CryEngine]], რამაც განაპირობა 3D-ის, როგორც კომპიუტერული ვიდეო თამაშების უმეტესობისთვის ახალ სტანდარტად დამკვიდრება.<ref name="tr 3d history"/> ===არკადული თამაშების აღორძინება და დაცემა=== [[ფაილი:Time Crisis II, Spain, 2017 03.jpg|მინი|„[[Time Crisis II]]“, არკადული თამაში სინათლის პისტოლეტით]] [[1991]] წელს [[Capcom]]-ის მიერ გამოშვებულმა „[[Street Fighter II]]-მ ხელი შეუწყო „ერთი-ერთზე“ ფორმატის საბრძოლო თამაშების პოპულარიზაციას.<ref name="tao2">Spencer, Spanner, [http://www.eurogamer.net/articles/a_taoofbeatemups_pt2_retro The Tao of Beat-'em-ups (part 2)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110715094144/http://www.eurogamer.net/articles/a_taoofbeatemups_pt2_retro |date=July 15, 2011 }}, ''EuroGamer'', February 12, 2008, Accessed March 18, 2009</ref> ბაზარზე აგრეთვე გამოჩნდა „[[Mortal Kombat]]“ და „[[The King of Fighters]]“. ამ პერიოდში არკადულ ავტომატებში სპორტულმა თამაშებმაც, (მაგ. NBA Jam) მცირე ხნით მოიპოვეს პოპულარობა. მოთამაშეებს სულ უფრო მეტად იზიდავდა უახლესი სახლის კონსოლები, რომლებსაც უკვე შეეძლოთ „არკადულის იდენტური“ თამაშების, მათ შორის უახლესი 3D თამაშების გაშვება. კომპიუტერული და კონსოლური თამაშების სისტემებისთვის უფრო რეალისტური პერიფერიული მოწყობილობების გამოჩენამ კიდევ უფრო გააძლიერა ეს ტენდენცია.<ref>{{cite conference | last1 = Grabarczyk | first1 = Pawel | first2 = Espen | last2= Aarseth | title = Port or conversion? An ontological framework for classifying game versions | conference = DiGRA Conference 2019 | date = 2019 }}</ref> შედეგად, არკადული ავტომატების მწარმოებლები, როგორებიცაა Sega და Namco, კონკურენციის შესანარჩუნებლად, განაგრძობდნენ 3D გრაფიკის ტექნოლოგიის გაუმჯობესებას, რაც სახლის სისტემებს საგრძნობლად აღემატებოდა. ამის საპირწონედ, 1998 წელს [[Sega]]-მ გამოუშვა ახალი კონსოლი [[Sega Dreamcast|Dreamcast]], რომელსაც შეეძლო [[Sega Naomi]]-ის არკადული ავტომატის დონის 3D გრაფიკის გამოსახვა. [[1999]] წელს უფრო მძლავრი დაფების [[Hikaru]]-ს და 2000 წელს [[Naomi 2]]-ის გამოშვების შემდეგ, Sega-მ საბოლოოდ შეწყვიტა სპეციალიზებული არკადული სისტემური დაფების წარმოება. მას შემდეგ მათი არკადული დაფები კონსოლებზე ან კომერციულ PC კომპონენტებზე იყო დაფუძნებული. არკადული ავტომატების პოპულარობის კლებასთან ერთად, 1990-იანი წლების ბოლოსა და [[2000-იანი წლები]]ს დასაწყისში არკადული ავტომატების მწარმოებელმა ბევრმა კომპანიამ შეწყვიტა არსებობა. მონეტებით სამართავი ძველი თამაშები ძირითადად მოყვარულთა ჰობად იქცა. ტრადიციული არკადული ავტომატების დახურვის შედეგად წარმოქმნილი სიცარიელე ნაწილობრივ შეავსეს დიდმა გასართობმა ცენტრებმა, რომლებიც უზრუნველყოფდნენ სისუფთავეს, უსაფრთხოებას და ისეთ ძვირადღირებულ სათამაშო სისტემებს, რომელთა შეძენაც უბრალო მომხმარებლებს არ შეეძლოთ. არკადული ბიზნესი გაიზარდა და მოიცვა დამატებითი გასართობი სერვისებიც, როგორიცაა კვება და სასმელები. ===პორტატიული კონსოლების მომწიფება=== [[1989]] წელს Nintendo-მ გამოუშვა კარტრიჯებზე მომუშავე [[Game Boy]], პირველი მნიშვნელოვანი პორტატიული სათამაშო კონსოლი [[Microvision]]-ის შემდეგ. სისტემას მოჰყვა [[Tetris]], რომელიც [[ყველაზე გაყიდვადი ვიდეო თამაშების სია|ყველა დროის ერთ-ერთ ყველაზე გაყიდვად ვიდეო თამაშად იქცა]] და პორტატიულ კონსოლებზე მრავალი ისეთი ადამიანი მიიზიდა, ვინც ჩვეულებრივ ვიდეო თამაშებს არ თამაშობდა.<ref>{{cite web |url=https://www.telegraph.co.uk/technology/video-games/10877456/Tetris-at-30-a-history-of-the-worlds-most-successful-game.html |title=Tetris at 30: a history of the world's most successful game |last=Sparkes |first=Matthew |website=[[The Daily Telegraph]] |date=June 6, 2014 |access-date=April 26, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170427004705/http://www.telegraph.co.uk/technology/video-games/10877456/Tetris-at-30-a-history-of-the-worlds-most-successful-game.html |archive-date=April 27, 2017 |url-status=live }}</ref> 1990-იანი წლების დასაწყისში, Game Boy-ს რამდენიმე კონკურენტი პორტატიული კონსოლი გამოჩნდა, მათ შორის [[Game Gear]] და [[Atari Lynx]] (პირველი პორტატიული კონსოლი ფერადი LCD ეკრანით). მიუხედავად იმისა, რომ ეს სისტემები ტექნოლოგიურად უფრო განვითარებული იყო და სახლის კონსოლების დონეს უტოლდებოდა, მათი შემაფერხებელი ფაქტორები იყო მაღალი ბატარეის მოხმარება და მესამე მხარის დეველოპერების მხარდაჭერის სიმცირე. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი სხვა სისტემა 1990-იანი წლების შუა პერიოდამდე რჩებოდა წარმოებაში, Game Boy და მისი შემდგომი ვერსიები, [[Game Boy|Game Boy Pocket]], [[Game Boy Color]] და [[Game Boy Advance]], ფაქტობრივად უდავო ლიდერები იყვნენ პორტატიული კონსოლების ბაზარზე 1990-იანი წლებში.<ref name="vice yokoi">{{cite web | url = https://www.vice.com/en/article/pkdbx7/how-gunpei-yokoi-reinvented-nintendo | title = How Gunpei Yokoi Reinvented Nintendo | first = Matt | last = Alt | date = November 12, 2020 | access-date = February 22, 2021 | work = [[Vice (magazine)|Vice]] }}</ref> [[Game Boy-ის ოჯახი|Game Boy-ის ოჯახმა]] ასევე წარმოადგინა „[[Pokémon]]“-ის სერიის პირველი ნაწილები „[[Pokémon Red and Blue]]“, რომელიც Nintendo-ს ერთ-ერთ ყველაზე გაყიდვად ვიდეო თამაშების ფრენჩაიზად რჩება.<ref name="Figures">{{cite web|url=https://corporate.pokemon.co.jp/en/aboutus/figures/|title=Pokémon in Figures|website=[[The Pokémon Company]]|date=March 2020|access-date=July 31, 2020|archive-date=October 10, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010084800/https://corporate.pokemon.co.jp/en/aboutus/figures/|url-status=live}}</ref> ===კომპიუტერული (PC) თამაშები=== [[ფაილი:PC_Gaming_at_Thy_Geekdom_Con_2019.jpg|250პქ|მინი|PC გეიმინგი]] 3D გრაფიკისა და კონსოლის თამაშების განვითარების შემდეგ, გამომცემლები, როგორც წესი, სკეპტრიკურად იყვნენ განწყობილნი მცირე დეველოპერების მიმართ, განსაკუთრებით მათ მიმართ, ვინც პერსონალურ კომპიუტერებზე მუშაობდა.<ref>{{cite news|author=Prince|first1=Marcelo|last2=Roth|first2=Peter|date=December 21, 2004|title=Videogame Publishers Place Big Bets on Big-Budget Games|url=https://www.wsj.com/articles/SB110243451698593254|url-status=live|archive-url=https://archive.today/20200210052050/https://www.wsj.com/articles/SB110243451698593254|archive-date=February 10, 2020|access-date=July 1, 2013|work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref> [[1990-იანი წლები]]ს დასაწყისში გამოჩნდა „[[Shareware]]“ (პირობითად უფასო პროგრამული უზრუნველყოფა), ამ მცირე გუნდებისგან თამაშების გავრცელების ახალი მეთოდი. როგორც წესი, მომხმარებელს შეეძლო მოეთხოვა „shareware“ თამაში, რის შედეგადაც იგი თამაშის ნაწილს უფასოდ იღებდა, მიწოდების ხარჯების გამოკლებით. თუ მომხმარებელს თამაში მოეწონებოდა, მას შეეძლო სრული ვერსიის შეძენა. მოგვიანებით, ეს მოდელი განვითარდა და მოიცვა თამაშების საცდელი ვერსიები („დემო“), რომლებიც ჯერ სათამაშო ჟურნალების საშუალებით კომპაქტ-დისკებზე ვრცელდებოდა, ხოლო შემდეგ უკვე ციფრულად სხვადასხვა საიტების მეშვეობით. როგორც „Wolfenstein 3D“-სა და „Doom“-ის შემთხვევაში ჩანს, id Software-მა წარმატებით დანერგა ეს იდეა, რომელიც მოგვიანებით Apogee-მა (ახლანდელი [[3D Realms]]) და Epic MegaGames-მა (ახლანდელი [[Epic Games]]) გამოიყენეს.<ref>{{cite web | url = https://www.polygon.com/2019/11/15/20962788/indie-development-history-handmade-pixels | title = The indie explosion that's been going on for 30 years (give or take) | first = Jesper | last = Juul | date = November 15, 2019 | access-date = November 15, 2019 | work = [[Polygon]] }}</ref> ამ პერიოდში რამდენიმე საკვანძო ჟანრი ჩამოყალიბდა. „Wolfenstein 3D“ და „Doom“ არის თამაშები რომლებმაც საფუძველი ჩაუყარეს [[პირველი პირის შუტერი]]ს (FPS) ჟანრს; თავად ჟანრს დაახლოებით 2000 წლამდე „Doom-ის კლონებს“ უწოდებდნენ, სანამ FPS უფრო პოპულარული ტერმინი გახდა.<ref>{{cite journal | title = Video Game Genre, Evolution and Innovation | first = Dominic | last = Arsenault | journal = Eludamos. Journal for Computer Game Culture | volume = 3 | issue = 2 | year =2009 |pages = 149–176 | doi = 10.7557/23.6003 | s2cid = 62171492 | doi-access = free }}</ref> ამ პერიოდში გრაფიკული სათავგადასავლო თამაშები განსაკუთრებით გამოირჩეოდა, მათ შორის ზემოხსენებული „Myst“ და „The 7th Guest“, [[LucasArts]]-ის რამდენიმე სათავგადასავლო თამაში, მათ შორის „[[Monkey Island]]“-ის სერია. FPS თამაშების აღზევების შემდეგ გამოჩნდა პირველი [[იმერსიული სიმულატორი|იმერსიული სიმულატორები]], თამაშები, რომლებიც მოთამაშეს მეტ თავისუფლებასა და არჩევანს სთავაზობდნენ მოქნილი სათამაშო სისტემების მეშვეობით. ამის მაგალითებია: „[[Ultima Underworld: The Stygian Abyss]]“ და „[[Thief: The Dark Project]]“. „Thief“-მა ასევე განავითარა სტელსი თამაშების იდეა და შექმნა ე.წ. „პირველი პირის მალულად მოქმედების“ თამაშების კონცეფცია, სადაც ბრძოლა ნაკლებად მნიშვნელოვანი იყო.<ref>{{cite web|url=http://www.ign.com/articles/1999/02/10/looking-glass-prepares-to-shock-gamers-again |title=Looking Glass Prepares To Shock Gamers Again |date=February 10, 1999 |access-date=May 28, 2014 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150710154035/http://www.ign.com/articles/1999/02/10/looking-glass-prepares-to-shock-gamers-again |archive-date=July 10, 2015 }}</ref> 1990-იან წლებში, აგრეთგვე პოპულარული გახდა რეალური დროის სტრატეგიული თამაშები, მაგ.: „Dune II“, „Warcraft: Orcs & Humans“ და „Command & Conquer“. ამ ათწლეულში აგრეთვე გამოჩნდა პირველი [[4X]] სტრატეგიული თამაშები (შემოკლებით „Explore, Expand, Exploit, Exterminate“ — გამოიკვლიე, გააფართოვე, გამოიყენე, გაანადგურე), რომელთა პოპულარიზაციაც 1991 წელს „[[Sid Meyer's Civilization]]“-მა მოახდინა. [[1992]] წელს „[[Alone in the Dark]]“-მა ერთგვარი საფუძველი მოუმზადა [[survival horror]] ჟანრს, რომელიც საბოლოოდ „[[Resident Evil]]“-მა გაამყარა.<ref>{{cite web| first=Michael | last=Harradence | date=October 28, 2019 | url=https://www.psu.com/news/complete-history-of-resident-evil-games/ |title=The Complete History of the Resident Evil Games |publisher=Psu.com |access-date=March 30, 2022}}</ref> ამ პერიოდში პოპულარობა მოიპოვა [[სიმულატორი (ვიდეო თამაშის ჟანრი)|სიმულატორებმა]], მათ შორის [[Maxis]]-ის თამაშებმა, დაწყებული „[[SimCity]]“-ით [[1989]] წელს და კულმინაციას მიაღწია „The Sims“-ით, რომელიც პირველად [[2000]] წლის დასაწყისში გამოვიდა. კომპიუტერულ თამაშებში ინტერნეტთან კავშირი სულ უფრო დიდ მნიშვნელობას იძენდა. [[1980-იანი წლები]]ს ტექსტური „MUD“-ების მზარდი პოპულარობის საფუძველზე, გრაფიკულმა MUD-ებმა, როგორიცაა „Habitat“, თამაშის აღქმისთვის ტექსტთან ერთად მარტივი გრაფიკული ინტერფეისებიც გამოიყენეს. [[1996]] წელს „[[Meridian 59]]“-ის გამოშვებით დაიწყო პირველი [[მასიური მრავალმოთამაშიანი ონლაინ როლური თამაში|მასიური მრავალმოთამაშიანი ონლაინ როლური თამაშების]] (MMORPG) ერა, რომლებმაც ვირტუალური სამყაროების შესაქმნელად 3D გრაფიკის ახალი ტექნოლოგია აითვისეს და პოპულარობა მოიპოვეს ისეთი თამაშებით, როგორებიცაა „[[Ultima Online]]“ (1997), „[[EverQuest]]“ და „[[Asheron's Call]]“ (1999). ონლაინ დაკავშირების ფუნქციამ მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა ისეთ ჟანრებში, როგორიცაა FPS და RTS, რაც მოთამაშეებს საშუალებას აძლევდა ტელეფონისა და ინტერნეტის მეშვეობით ეთამაშათ სხვა მოთამაშეებთან. 1990-იან წლებში [[Microsoft]]-მა წარმოადგინა პერსონალური კომპიუტერებისთვის [[Microsoft Windows]] ოპერაციული სისტემის ადრეული ვერსიები, [[მომხმარებლის გრაფიკული ინტერფეისი]], რომელიც [[MS-DOS]]-ის ჩანაცვლებას ისახავდა მიზნად. თამაშების დეველოპერებს უჭირდათ Windows-ის ზოგიერთი ადრეული ვერსიისთვის პროგრამების დაწერა, რადგან ოპერაციული სისტემა ხშირად ბლოკავდა მათ პროგრამულ წვდომას შეყვანისა და გამოყვანის მოწყობილობებზე. Microsoft-მა 1995 წელს შეიმუშავა [[DirectX]], რომელიც მოგვიანებით ინტეგრირებული იყო [[Windows 95|Microsoft Windows 95]]-სა და მომავალ Windows-ის პროდუქტებში, როგორც ბიბლიოთეკების ნაკრები, რათა თამაშების პროგრამისტებს პირდაპირი წვდომა ჰქონოდათ ამ ფუნქციებზე. ამან ასევე ხელი შეუწყო სტანდარტული ინტერფეისის უზრუნველყოფას, რათა მოეხდინათ იმ დროისთვის პერსონალური კომპიუტერებისთვის ხელმისაწვდომი გრაფიკული და ხმის ბარათების ფართო სპექტრის ნორმალიზება, რაც კიდევ უფრო დაეხმარა თამაშებს განვითარებაში.<ref>{{cite web | url = https://www.pcgamer.com/history-direct-x-windows-microsoft/ | title = How DirectX defined PC gaming... with help from a shotgun-toting Bill Gates | first = Samual | last = Willetts | date = July 27, 2020 | access-date = December 7, 2020 | work = [[PC Gamer]] }}</ref> ===32 და 64-ბიტიანი კონსოლები=== {{main|მეხუთე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:PSX-Console-wController.jpg|მინი|300პქ|[[PlayStation (კონსოლი)|Sony PlayStation]]]] 1994 წელს Sony-მ პირველი PlayStation-ის გამოშვებით შეასუსტა Nintendo-სა და Sega-ს კონკურენცია კონსოლების ბაზარზე და ასევე გაართულა ახალი კომპანიებისთვის ამ ბაზარზე დამკვიდრება. CD-ROM მედიის რევოლუციასთან ერთად, PlayStation-ში ინტეგრირებული იყო პოლიგონური 3D გრაფიკის რენდერირების მხარდაჭერა. 1993 წელს Atari-მ თავისი 32-ბიტიანი [[Atari Jaguar]]-ით ბაზარზე ხელახლა შესვლა სცადა, თუმცა მას არ ჰქონდა ისეთივე მდიდარი თამაშების ბიბლიოთეკა, როგორიც Nintendo-ს, Sega-ს ან Sony-ის. 1993 წელს [[The 3DO Company]]-მ გამოუშვა [[3DO Interactive Multiplayer]], თუმცა ბაზარზე არსებულ სხვა კონსოლებთან შედარებით მაღალმა ფასმა მისი კონკურენტუნარიანობა შეასუსტა. Sega-მ დიდი აქცენტი გააკეთა 32-ბიტიან [[Sega Saturn]]-ზე, რომელიც [[1994]] წელს Genesis-ის შემდეგ გამოვიდა და, მიუხედავად იმისა, რომ თავდაპირველად PlayStation-ს საკმაო კონკურენციას უწევდა, მალევე დაკარგა პოზიციები. SNES-ის შემდეგ Nintendo-ს შემდეგი კონსოლი იყო [[Nintendo 64]], 64-ბიტიანი კონსოლი პოლიგონური 3D რენდერირების მხარდაჭერით. თუმცა, Nintendo-მ გადაწყვიტა გაეგრძელებინა ROM კარტრიჯების ფორმატის გამოყენება, რის გამოც გაყიდვებში PlayStation-ს შესამჩნევად ჩამორჩებოდა. 2000 წლიდან PlayStation კონსოლების ბაზარზე უპირობო ლიდერად იქცა.<ref>{{cite book |last=Kent |first=Steven L. |author-link=Steven L. Kent |title=The Ultimate History of Video Games: The Story Behind the Craze that Touched our Lives and Changed the World |date=2002 |publisher=Random House International | location=New York |isbn=978-0-7615-3643-7 | oclc=59416169 | url=https://books.google.com/books?id=PTrcTeAqeaEC}}</ref> 1997 წელს PlayStation-ზე გამოსულმა თამაშმა „[[PaRappa the Rapper]]“ საუფუძველი ჩაუყარა მუსიკალური თამაშების ჟანრს. თამაშებმა „[[Resident Evil]]“ და „[[Silent Hill]]“ ჩამოაყალიბეს [[survival horror]]-ის ჟანრი.<ref>{{cite web|url=http://retro.ign.com/articles/104/1040759p5.html|title=IGN Presents the History of Survival Horror|page=5|author=Fahs, Travis|work=[[IGN]]|date=October 30, 2009|access-date=June 9, 2011}}</ref> რაც შეეხება Nintendo 64-ს, მასზე გამოვიდა ორი უმნიშვნელოვანესი თამაში, რომლებიც ყველა დროის ერთ-ერთ საუკეთესო თამაშებადაა მიჩნეული. ==2000-იანი წლები== {{main|2000-იანი წლები ვიდეო თამაშებში}} 2000-იან წლებში, კონსოლებსა და პერსონალურ კომპიუტერებთან ერთად, ინოვაციური იყო პორტატიული სათამაშო სისტემების მზარდი კონკურენტული ბაზარიც. ინტერნეტის ფართო ხელმისაწვდომობის წყალობით თამაშებში ახალი მექანიკები დაინერგა, გარდა ამისა განახლდა სათამაშო აპარატურა და კონსოლებს ონლაინ სერვისები დაემატა. ვიდეო თამაშების მომხმარებლების მიერ შექმნილი [[ვიდეო თამაშების მოდიფიკაცია|მოდიფიკაციების]] (საყოველთაოდ ცნობილი როგორც „მოდები“) ფენომენი, ტენდენცია, რომელიც „Wolfenstein 3D“-ისა და „Doom“-ის ეპოქაში დაიწყო, 21-ე საუკუნის დასაწყისშიც გაგრძელდა. ყველაზე ცნობილი მაგალითია [[Counter-Strike]]; გამოშვებული [[1999]] წელს, რომელიც დღემდე ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული პირველი პირის ონლაინ შუტერია, მიუხედავად იმისა, რომ ის ორმა დამოუკიდებელმა პროგრამისტმა „[[Half-Life (ვიდეო თამაში)|Half-Life]]“-ისთვის მოდის სახით შექმნა. საბოლოოდ, თამაშების დიზაინერებმა გააცნობიერეს მოდებისა და ზოგადად მორგებული კონტენტის პოტენციალი თავიანთი თამაშების ღირებულების გაზრდისთვის და ამიტომ შეუდგნენ მოდების შექმნის წახალისებას. ამის მაგალითებია „[[Unreal Tournament]]“, რომელიც მოთამაშეებს საშუალებას აძლევდათ 3dsmax-ის სცენები პერსონაჟების მოდელებად გამოეყენებინათ; და Maxis-ის „The Sims“, რომლისთვისაც მოთამაშეებს შეეძლოთ მორგებული ობიექტების შექმნა.   ჩინეთში ვიდეო თამაშების კონსოლებზე აკრძალვა [[2000]] წლის ივნისში დაწესდა. ამან გამოიწვია კომპიუტერული თამაშების, განსაკუთრებით MMO-ების პოპულარობის ზრდა. მიუხედავად ამისა, ქვეყანაში არსებული ძლიერი არალეგალური ბაზრის მეშვეობით, კონსოლებისა და მათთვის განკუთვნილი თამაშების შეძენა კვლავ შესაძლებელია, რადგან ეს ბაზარი აქტიურად ახორციელებს მათ იმპორტსა და დისტრიბუციას. ამ კანონის ამოქმედებაით ვიდეო თამაშების საავტორო უფლებების დარღვევის შემთხვევები მნიშვნელოვნად გაიზარდა.<ref>{{cite news|url=https://www.theglobeandmail.com/technology/gaming/gaming-news/lenovos-kinect-clone-evades-chinese-ban-on-video-game-consoles/article4104133/ |title=Lenovo's Kinect-clone evades Chinese ban on video-game consoles |author=Leslie Hook |date=June 18, 2012 |access-date=August 20, 2012 |work=The Globe and Mail |location=Toronto |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120608053047/http://www.theglobeandmail.com/technology/gaming/gaming-news/lenovos-kinect-clone-evades-chinese-ban-on-video-game-consoles/article4104133/ |archive-date=June 8, 2012 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.escapistmagazine.com/articles/view/features/9263-Console-Revolution |title=Console Revolution |author=Luke Ume |date=December 15, 2011 |accessdate=August 20, 2012 |work=The Escapist |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120512170149/http://www.escapistmagazine.com/articles/view/features/9263-Console-Revolution |archivedate=May 12, 2012 }}</ref> ===სახლის კონსოლების ბაზრის გარდაქმნა=== {{main|მეექვსე თაობის ვიდეო თამაშების კონოლები|მეშვიდე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:Xbox-console.jpg|thumb|[[Xbox]]-ით, Microsoft შევიდა ვიდეო თამაშების კონსოლების ბაზარზე.]] 2000-იანი წლების დასაწყისში Sony-ს დომინირებამ კონსოლების ბაზარზე მნიშვნელოვანი ცვლილებები გამოიწვია. Sega-მ კიდევ ერთხელ სცადა კონსოლების ბაზარზე შესვლა [[Sega Dreamcast|Dreamcast]]-ით 1998 წელს, რომელიც აღსანიშნავია იმით, რომ იგი იყო პირველი კონსოლი, რომელსაც ონლაინ თამაშებისთვის ჩაშენებული ინტერნეტ კავშირი გააჩნდა. მას შემდეგ, რაც Saturn-მა Sega-ს რეპუტაციაზე უარყოფითად იმოქმედა და Sony-მ [[PlayStation 2]] დააანონსა, Sega-მ Dreamcast-ის გამოშვების შემდეგ დატოვა კონსოლების ბაზარი, თუმცა არ შეუწყვეტია არკადული თამაშების განვითარება და სხვა კონსოლებისთვის თამაშების შექმნა. Dreamcast-ზე გამოვიდა ისეთი განთქმული თამაშების სერია როგორიცაა „[[Shenmue]]“, რომელმაც მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა 3D ღია სამყაროს თამაშების განვითარებაში.<ref>{{cite web|title=Top 5 Underappreciated Innovators: Five genre-defining games that didn't get their due|author=Scott Sharkey|website=[[1UP.com]]|url=http://www.1up.com/features/top-5-underappreciated-innovators|access-date=April 1, 2011|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20121018143104/http://www.1up.com/features/top-5-underappreciated-innovators|archive-date=October 18, 2012}}</ref> სწორედ მისი დამსახურებაა quick time event-ის მექანიკის თანამედროვე სახით დამკვიდრება.<ref>Adam LaMosca, [http://www.escapistmagazine.com/articles/view/columns/waypoints/1310-On-Screen-Help-In-Game-Hindrance On-Screen Help, In-Game Hindrance] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201191746/http://www.escapistmagazine.com/articles/view/columns/waypoints/1310-On-Screen-Help-In-Game-Hindrance |date=February 1, 2014 }}, ''[[The Escapist (magazine)|The Escapist]]''</ref> [[ფაილი:Wii-console.jpg|thumb|right|[[Nintendo Wii]]]] 2000 წელს Sony-მ PlayStation 2 (PS2) გამოუშვა, პირველი კონსოლი, რომელიც მხარს უჭერდა ახალ DVD ფორმატს და შეეძლო [[DVD]] დისკების და CD აუდიო დისკების დაკვრა, აგრეთვე უკუთავსებადი იყო წინა კონსოლის, PlayStation-ის თამაშებთან. 2001 წელს Nintendo-მ გამოუშვა მორიგი კონსოლი [[GameCube]], მისი პირველი კონსოლი, რომელიც ოპტიკურ დისკებს იყენებდა, თუმცა სპეციალურად სისტემისთვის ფორმატირებული სახით. ამ პერიოდში კონსოლების ბაზარზე ახალი მოთამაშე, Microsoft გამოჩნდა თავისი პირველი Xbox კონსოლით, რომელიც აგრეთვე 2001 წელს გამოვიდა. ათწლეულის პირველ ნახევარში PS2 წამყვანი პლატფორმა იყო და დღემდე რჩება ყველა დროის ყველაზე გაყიდვად სახლის კონსოლად 155 მილიონზე მეტი გაყიდული ერთეულით. ეს ნაწილობრივ განპირობებული იყო სისტემაზე გამოშვებული რამდენიმე მნიშვნელოვანი თამაშით, მათ შორის — „[[Grand Theft Auto III]]“, „[[Metal Gear Solid 2: Sons of Liberty]]“ და „[[Final Fantasy X]]“.<ref>{{cite web | url = https://www.theguardian.com/games/2020/mar/04/sony-playstation-2-at-20-console-future-of-gaming | title = PlayStation 2 at 20: the console that revealed the future of gaming | first = Keith | last = Stuart | date = March 4, 2020 | access-date = March 15, 2021 | work = [[The Guardian]] }}</ref> Xbox-მა PS2-ის შემდეგ მეორე ადგილი დაიკავა, თუმცა Microsoft-ისთვის მნიშვნელოვანი დანაკარგებით. მიუხედავად ამისა, Microsoft-ისთვის ეს დანაკარგი მისაღები იყო, რადგან ამით მან დაამტკიცა, რომ კონსოლების ბაზარზე კონკურენციის გაწევა შეეძლო. Xbox-მა ამ პერიოდში შეიმუშავა ყველა დროის ერთ-ერთი საუკეთესო თამაში, „[[Halo: Combat Evolved]]“.<ref>{{cite web|url=http://www.joystiq.com/2005/09/26/forbes-xbox-lost-microsoft-4-billion-and-counting/ |title=Forbes: Xbox lost Microsoft $4 billion (and counting) |access-date=July 18, 2007 |author=Cole, Vladimir |date=September 26, 2005 |publisher=Joystiq |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20070807195611/http://www.joystiq.com/2005/09/26/forbes-xbox-lost-microsoft-4-billion-and-counting/ |archive-date=August 7, 2007 }}</ref> [[ფაილი:Nintendo-DS-Fat-Blue.png|მინი|[[Nintendo DS]]]] 2000-იანი წლების შუა პერიოდისთვის კონსოლების აპარატურის ბაზარზე მთავარ მოთამაშეებად მხოლოდ Sony, Nintendo და Microsoft ითვლებოდნენ. 2005-2006 წლებში სამივემ გამოუშვა თავიანთი შემდეგი თაობის კონსოლები: Microsoft-ის [[Xbox 360]] (2005), Sony-ს [[PlayStation 3]] (2006) და Nintendo-ს [[Wii]]. Xbox 360 და PS3 აღჭურვილი იყო მაღალი გარჩევადობის გრაფიკით, მაღალი სიმკვრივის ოპტიკური მედიით, როგორიცაა [[Blu-ray]], შიდა მყარი დისკებით თამაშების შესანახად და ჩაშენებული ინტერნეტ კავშირით. Microsoft-მა და Sony-მ ასევე შეიმუშავეს ციფრული ონლაინ სერვისები, [[Xbox Live]] და [[PlayStation Network]], რომლებიც მოთამაშეებს ეხმარებოდნენ ონლაინში მომხმარებლებთან დაკავშირებაში და ონლაინ მაღაზიებიდან ახალი თამაშებისა და კონტენტის შეძენაში. Microsoft-ისა და Sony-სგან განსხვავებით, Nintendo-მ Wii-ს დიზაინში მთავარი აქცენტი ინოვაციურ გეიმპლეიზე გააკეთა და არა მაღალ წარმადობაზე, რასაც მოჰყვა [[Wii Remote]]-ის, მოძრაობის სენსორული კონტროლერის შექმნა. შედეგად გამოვიდა Wii Remote-ზე დაფუძნებული რამდენიმე ცნობილი თამაში: „[[Wii Sports]]“ (2006), „[[Wii Sports Resort]]“ (2009) და „[[Wii Fit]]“ (2007). გამოსვლიდან რამდენიმე წელიწადში, ამ ინოვაციის წყალობით Wii ერთ-ერთი ყველაზე სწრაფად გაყიდვადი კონსოლი გახდა.<ref>{{cite web|url=https://www.engadget.com/2009/06/12/nintendo-wii-sets-record-as-fastest-selling-console-in-the-us/ |title=Wii becomes fastest selling console in the United States |author=Melanson, Donald |date=June 12, 2009 |access-date=September 29, 2009 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090814005736/http://www.engadget.com/2009/06/12/nintendo-wii-sets-record-as-fastest-selling-console-in-the-us/ |archive-date=August 14, 2009 }}</ref> Wii-ს მოძრაობის კონტროლის წარმატებამ ნაწილობრივ განაპირობა Microsoft-ისა და Sony-ს მიერ საკუთარი მოძრაობის სენსორული კონტროლის სისტემების, [[Kinect]]-ისა და [[PlayStation Move]]-ის შემუშავება. 2000-იანი წლების ერთ-ერთი მთავარი ტენდენცია იყო რიტმული თამაშების სწრაფი აღზევება და დაცემა, რომლებიც იყენებდნენ მუსიკალური ინსტრუმენტების ფორმის სპეციალურ სათამაშო კონტროლერებს, როგორიცაა გიტარა და დასარტყამი ინსტრუმენტები. დიდი პოპულარობა ხვდა წილად 2005 წელს PS2-ზე [[Harmonix]]-ის შექმნილ და [[Red Octane]]-ის მიერ გამოცემულ რიტმულ თამაშ „[[Guitar Hero]]“-ს, რომელიც დაფუძნებულია არკადულ თამაშ „[[Guitar Freaks]]“-ზე. Activision-მა შეიძინა Red Octane და მიიღო სერიის გამოცემის უფლებები, ხოლო [[Viacom]]-მა შეიძინა Harmonix, ვისი მეშვეობითაც გამოუშვეს „Guitar Hero“-ს მსგავსი რიტმული თამაშების სერია „[[Rock Band]]“, სადაც გიტარების გარდა დამატებული იყო დასარტყამი ინსტრუმენტები და ვოკალი. რიტმული თამაშები გახდა უაღრესად პოპულარული პროდუქტი, რომელიც მხოლოდ ექშენის ჟანრს ჩამორჩებოდა და [[2008]] წელს ვიდეო თამაშების ბაზრის 18%-ს შეადგენდა. შედეგად ამ სფეროთი სხვა გამომცემლებიც დაინტერესდნენ.<ref>{{Cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2015-02-18/new-rock-band-game-said-to-be-developed-for-latest-consoles | title = New Rock Band Game Said to Be Developed for Latest Consoles | first = Danielle | last = Burger | publisher = [[Bloomberg News|Bloomberg]] | date = February 19, 2015 | access-date = February 19, 2015 }}</ref> ბაზრის გაჯერებამ და ამ ინსტრუმენტული კონტროლერების მოკლევადიანმა პოპულარობამ, სწრაფად გამოიწვია 50%-იანი ვარდნა 2009 წელს.<ref name="market size">{{cite news|last=Bruno|first=Antony|date=December 18, 2009|title=Sales Of Music Video Games Plummet In 2009|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/article/us-2009-games-idUSTRE5BH5DS20091218|url-status=live|access-date=December 20, 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322012948/https://www.reuters.com/article/us-2009-games-idUSTRE5BH5DS20091218|archive-date=March 22, 2016}}</ref> 2011 წელს Activision-მა შეწყვიტა „Guitar Hero“-ს სერიის გამოცემა (თუმცა 2015 წელს კიდევ ერთხელ გამოსცა სერიის ბოლო ნაწილი „[[Guitar Hero Live]]“), ხოლო Harmonix-მა განაგრძო „Rock Band“-ის განვითარება 2015 წლამდე. ამ პერიოდში Nintendo კვლავ ლიდერობდა პორტატიული თამაშების ბაზარზე. 2001 წელს გამოშვებულმა [[Game Boy Advance]]-მა Nintendo-ს საბაზრო წილი შეინარჩუნა მაღალი გარჩევადობის, სრულიად ფერადი LCD ეკრანისა და 32-ბიტიანი პროცესორის წყალობით. შემდეგი ორი ძირითადი პორტატიული კონსოლი, [[Nintendo DS]] და Sony-ს [[PlayStation Portable]] (PSP), ერთმანეთის მიყოლებით, 2004 წელს გამოვიდა. მიუხედავად იმისა, რომ PSP უკეთესი გრაფიკითა და სიმძლავრით გამოირჩეოდა, 1980-იანი წლების შუა პერიოდიდან დამკვიდრებული ტენდენციის შესაბამისად, Nintendo-მ უპირატესობა დაბალი სიმძლავრის აპარატურას მიანიჭა, რომელიც აღჭურვილი იყო უნიკალური კონტროლის ინტერფეისით. ორეკრანიანი DS, რომლის ერთ-ერთი ეკრანი სენსორული იყო, უზომოდ პოპულარული გახდა მომხმარებლებში, განსაკუთრებით ბავშვებსა და საშუალო ასაკის მოთამაშეებში, რომელთა ყურადღება Nintendo-ს „[[Nintendogs]]“-ისა და „[[Brain Age]]“-ის სერიებმა მიიპყრო, აგრეთვე დასავლეთის ქვეყნებში ისეთი იაპონური ვიზუალური ნოველების ლოკალიზაციამ, როგორიცაა „[[Ace Attorney]]“ და „[[Professor Layton]]“-ის სერიები. ჩრდილოეთ ამერიკაში PSP-მ ვეტერანი მოთამაშეების მნიშვნელოვანი ნაწილი მოიზიდა, ხოლო იაპონიაში განსაკუთრებული პოპულარობით სარგებლობდა; მისმა ad-hoc ქსელურმა ფუნქციონირებამ წარმატებით იმუშავა იაპონიის ურბანულ სივრცეში, რამაც პირდაპირი გავლენა იქონია [[Capcom]]-ის „[[Monster Hunter]]“-ის სერიის პოპულარობის ზრდაზე.<ref name="pcgamer history">{{cite web | url = http://www.pcgamer.com/how-monster-hunter-rose-from-niche-import-to-an-international-sensation/ | title = How Monster Hunter rose from niche import to an international sensation | first = James | last = Miekle | date = January 30, 2018 | access-date = January 30, 2018 | work = [[PC Gamer]] }}</ref> ===MMO, კიბერსპორტი და ონლაინ სერვისები=== {{main|ონლაინ თამაშების ისტორია}} [[ფაილი:The International 2016 picture.jpg|მინი|„The International 2016“, კიბერსპორტული ღონისძიება]] ფართოზოლიან ინტერნეტის გავრცელებასთან ერთად, ბევრმა გამომცემელმა ონლაინ თამაშების შემუშავებას მიჰყო ხელი. მასობრივი მრავალმოთამაშიანი ონლაინ როლური თამაშების (MMORPG) ჟანრში გამოირჩეოდა ისეთი მნიშვნელოვანი კომპიუტერული თამაშები, როგორიცაა „[[RuneScape]]“, „[[EverQuest]]“ და „[[Ultima Online]]“, ხოლო ყველაზე დიდი წარმატება „[[World of Warcraft]]“-მა მოიპოვა. ისტორიულად, კონსოლებზე MMORPG-ების სიმცირე გამოწვეული იყო იმით, რომ პლატფორმებს არ გააჩნდათ ინტერნეტთან დაკავშირების სტანდარტული ფუნქციონალი. ამის გამო საკმაოდ რთული აღმოჩნდა ისეთი სააბონენტო საზოგადოების შექმნა, რომელიც თამაშის განვითარების ფინანსურ ხარჯებს დააბალანსებდა. პირველი მნიშვნელოვანი კონსოლური MMORPG-ები იყო „[[Phantasy Star Online]]“ Sega Dreamcast-ზე (რომელსაც ჩაშენებული მოდემი და დამატებითი Ethernet ადაპტერი ჰქონდა), რასაც მოჰყვა „[[Final Fantasy XI]]“ Sony PlayStation 2-ისთვის (ამ თამაშის მხარდასაჭერად დამატებითი Ethernet ადაპტერი მიეწოდებოდა). Dreamcast-ის შემდეგ გამოშვებულ ყველა ძირითად პლატფორმას ან ინტერნეტთან დაკავშირების შესაძლებლობა ჰქონდა სტანდარტულად, ან ეს ვარიანტი ხელმისაწვდომი იყო როგორც დამატებითი მოწყობილობა. Microsoft-ის Xbox-ს ასევე ჰქონდა საკუთარი ონლაინ სერვისი სახელად Xbox Live. Xbox Live-მა დიდი წარმატება მოუტანა Xbox-ს და მის მამოძრავებელ ძალად იქცა ისეთი თამაშით, როგორიცაა „[[Halo 2]]“. 2000-იან წლებში აგრეთვე დაიწყო პირველი მნიშვნელოვანი [[კიბერსპორტი|კიბერსპორტული]] (eSports) შეჯიბრები. მიუხედავად იმისა, რომ „[[Street Fighter II]]“-მა და 1990-იანი წლების სხვა საბრძოლო თამაშებმა ადრე წარმოადგინეს ორგანიზებული ვიდეო თამაშების შეჯიბრები, პროფესიონალური კიბერსპორტი სამხრეთ კორეაში დაახლოებით 2000 წელს წარმოიშვა, რომლის მრავალი ღონისძიება მიმდინარე საბრძოლო თამაშებსა და სხვადასხვა RTS თამაშებს, როგორიცაა „StarCraft“ და „[[WarCraft III]]“, უკავშირდებოდა. 2010 წელს მრავალი სხვადასხვა საერთაშორისო კიბერსპორტული ტურნირი დაარსდა. ===კაზუალური, ბრაუზერული და სოციალური თამაშები=== {{main|კაზუალური თამაში|ბრაუზერული თამაში|სოციალური თამაში}} [[ფაილი:QWOP screenshot.jpg|მინი|„[[QWOP]]“, ბრაუზწერული თამაში]] 1990-იანი წლების ბოლოსა და 2000-იანი წლების დასაწყისში ინტერნეტის ხელმისაწვდომობა და ახალი ონლაინ ტექნოლოგიები, როგორიცაა [[Java]] და [[Adobe Flash]], სწრაფად ვითარდებოდა. მიუხედავად იმისა, რომ Adobe Flash თავდაპირველად სრულად ინტერაქტიული ვებსაიტების შესაქმნელად იყო განკუთვნილი, ამ სფეროში მან პოპულარობა დაკარგა, მაგრამ ცალკეულმა დეველოპერებმა იპოვეს მისი გამოყენების გზები ანიმაციებისა და თამაშებისთვის, რასაც ამ მიზნით განვითარების ხელსაწყოების სიმარტივეც უწყობდა ხელს. შეიქმნა ვებსაიტი „Newgrounds“, რათა ადამიანებს თავიანთი Flash ნამუშევრების გაზიარება და პოპულარიზაცია შეძლებოდათ. მიუხედავად იმისა, რომ ამ Flash თამაშებს კონსოლებსა და კომპიუტერებზე არსებული თამაშების გეიმპლეის სირთულე აკლდათ, ისინი უფასოდ იყო ხელმისაწვდომი, რამაც წარმოშვა კრეატიული იდეები, რომლებიც შემდგომში განვითარდა; მაგალითად, „[[Crush the Castle]]“ გახდა პოპულარული მობილური თამაშის „[[Angry Birds]]“-ის შთაგონების წყარო, ხოლო „Newgrounds“-ის დამფუძნებელმა ტომ ფულპმა ანიმატორ დენ პალადინთან ერთად შექმნა Flash თამაში „[[Alien Hominid]]“, რომელიც მათ მოგვიანებით უფრო სრულყოფილ „[[Castle Crashers]]“-ად გადააკეთეს სტუდია [[The Behemoth]]-ის მეშვეობით.<ref name="gi flash games">{{cite magazine|last=Reeves|first=Ben|date=December 22, 2018|title=How Flash Games Changed Video Game History|url=https://www.gameinformer.com/2018/12/22/how-flash-games-changed-video-game-history|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210921205129/https://www.gameinformer.com/2018/12/22/how-flash-games-changed-video-game-history|archive-date=September 21, 2021|access-date=March 15, 2021|magazine=[[Game Informer]]}}</ref> Flash-მა და სხვა ბრაუზერულმა პლატფორმებმა შექმნეს ახალი ტენდენცია კაზუალურ თამაშებში, რომლებიც გამოირჩეოდა შეზღუდული სირთულით და განკუთვნილი იყო ხანმოკლე ან სპონტანური სათამაშო სესიებისთვის.<ref name="gi flash games"/> ბევრი მათგანი თავსატეხი თამაში იყო, როგორიცაა Popcap-ის „Bejeweled“ და PlayFirst-ის „Diner Dash“, ზოგი კი უფრო მშვიდი ტემპითა და ღია დასასრულის შესაძლებლობით გამოირჩეოდა. ისეთი საიტები, როგორიცაა „Kongregate“ და დეველოპერები, როგორებიცაა PopCap, Zynga და King, ამ სფეროში ლიდერებად იქცნენ. კაზუალურმა თამაშებმა აგრეთვე უფრო მეინსტრიმ კომპიუტერულ თამაშებშიც შეაღწია მრავალი სიმულატორი თამაშის სახით. ყველაზე დიდი ჰიტი იყო Maxis-ის „The Sims“, რომელიც ყველა დროის ყველაზე გაყიდვადი კომპიუტერული თამაში გახდა და „[[Myst]]“-საც კი გადაუსწრო.<ref>{{cite web|url=http://www.gamespot.com/pc/strategy/simslivinlarge/news_2857556.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20100119043947/http://www.gamespot.com/pc/strategy/simslivinlarge/news_2857556.html |archive-date=January 19, 2010 |title=The Sims overtakes Myst |access-date=March 15, 2008 |author=Walker, Trey |date=March 22, 2002 |work=[[GameSpot]] |publisher=[[CNET]] |url-status=dead }}</ref> სოციალური მედიასაიტების ზრდასთან ერთად, სოციალურ პლატფორმებზე პირველი სოციალური ქსელური თამაშები გამოჩნდა. ეს თამაშები, ხშირად კაზუალური თამაშების მექანიკაზე დაფუძნებული, როგორც წესი, მოითხოვს მომხმარებლების ურთიერთობას მეგობრებთან სოციალური მედიის საიტის საშუალებით, რათა მიიღონ ერთგვარი „ენერგია“ თამაშის გასაგრძელებლად. „[[Happy Farm]]“, რომელიც ჩინეთში 2008 წელს გამოვიდა, ითვლება პირველ ასეთ მნიშვნელოვან სოციალურ თამაშად.<ref name="wired_influential14">{{cite magazine|last=Kohler |first=Chris |title=14. Happy Farm (2008) |url=https://www.wired.com/gamelife/2009/12/the-15-most-influential-games-of-the-decade/2/ |department=The 15 Most Influential Games of the Decade |magazine=[[Wired]] |access-date=September 10, 2011 |date=December 24, 2009 |page=2 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111002143503/http://www.wired.com/gamelife/2009/12/the-15-most-influential-games-of-the-decade/2 |archive-date=October 2, 2011 }}</ref> იაპონური კონსოლის RPG სერიის „[[Story of Seasons]]“-ის გავლენით,<ref name="techgearx1" /><ref>{{cite web|last=Nutt |first=Christian |title=GDC China: Chinese Indie Game Trends and Opportunities |url=https://www.gamedeveloper.com/game-platforms/gdc-china-chinese-indie-game-trends-and-opportunities |website=[[Gamasutra]] |access-date=September 10, 2011 |date=October 11, 2009 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20111019055602/http://www.gamasutra.com/php-bin/news_index.php?story=25601 |archive-date=October 19, 2011 }}</ref><ref name="wired_farm" /> „Happy Farm“-მა ჩინეთში 23 მილიონი ყოველდღიური აქტიური მომხმარებელი მიიზიდა.<ref name="dayoo">{{cite web |url=http://game.dayoo.com/200911/20/68602_100420554.htm |title=外媒關注開心農場：中國擁有最多「在線農民」&nbsp;– 大洋新聞 |publisher=Game. dayoo.com |access-date=May 6, 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101013063300/http://game.dayoo.com/200911/20/68602_100420554.htm |archive-date=October 13, 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101013063300/http://game.dayoo.com/200911/20/68602_100420554.htm |archivedate=ოქტომბერი 13, 2010 }}</ref><ref name="rww">{{cite web|url=http://www.readwriteweb.com/archives/china_social_gaming_landscape_whats_coming_next.php |title=China's Social Gaming Landscape: What's Coming Next |publisher=Readwriteweb.com |access-date=May 6, 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100501024742/http://www.readwriteweb.com/archives/china_social_gaming_landscape_whats_coming_next.php |archive-date=May 1, 2010 }}</ref> მალე მან მრავალი კლონი წარმოშვა, როგორიცაა „Sunshine Farm“, „Happy Farmer“, „Happy Fishpond“, „Happy Pig Farm“<ref name="techgearx1">{{cite web|url=http://www.techgearx.com/china%E2%80%99s-growing-addiction-online-farming-games/|archive-url=https://archive.today/20091102084242/http://www.techgearx.com/china%E2%80%99s-growing-addiction-online-farming-games/|archive-date=November 2, 2009|title=China's growing addiction: online farming games &#124;|publisher=Techgearx.com|date=October 29, 2009|url-status=usurped|access-date=May 6, 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091102084242/http://www.techgearx.com/china%E2%80%99s-growing-addiction-online-farming-games/|archivedate=ნოემბერი 2, 2009}}</ref><ref name="venturebeat">{{cite news|author=Elliott Ng |url=https://venturebeat.com/2009/10/29/china-qq-farm-happy-farm-games/ |title=China's growing addiction: online farming games |work=VentureBeat |date=October 29, 2009 |access-date=May 6, 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20100507012442/http://venturebeat.com/2009/10/29/china-qq-farm-happy-farm-games/ |archive-date=May 7, 2010 }}</ref> და [[Facebook]]-ის თამაშები, როგორებიცაა „FarmVille“, „Farm Town“, „Country Story“, „Barn Buddy“, „Sunshine Ranch“, „Happy Harvest“, „Jungle Extreme“ და „Farm Villain“.<ref name="wired_farm">{{cite news|last=Kohler |first=Chris |title=Farm Wars: How Facebook Games Harvest Big Bucks |url=https://www.wired.com/gamelife/2010/05/farm-wars/ |magazine=[[Wired]] |access-date=September 12, 2011 |date=May 19, 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110925061929/http://www.wired.com/gamelife/2010/05/farm-wars |archive-date=September 25, 2011 }}</ref> „Happy Farm“ პირდაპირი შთაგონების წყარო გახდა „FarmVille“-ისთვის, რომელსაც 2010 წელს მსოფლიოში 80 მილიონზე მეტი აქტიური მომხმარებელი ჰყავდა.<ref name="wired_influential14" /><ref>{{cite web | url = https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/features/welcome-to-farmville-population-80-million-1906260.html | title = Welcome To Farmville: Population 80 Million | first = Tim | last = Walker | date = February 22, 2010 | access-date = August 18, 2020 | work = [[The Independent]] | archive-date = July 28, 2020 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200728232219/https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/features/welcome-to-farmville-population-80-million-1906260.html | url-status = dead }}</ref> ===მობილური თამაშების აღზევება=== {{main|მობილური თამაში}} მობილურ თამაშები 2000-იანი წლების შუა პერიოდამდე დიდი პოპულარობით არ სარგებლობდა. Nokia-მ 1997 წლიდან Nokia 6110-დან მოყოლებული, თავის მობილურ ტელეფონებში ჩაშენებული ქონდა ვიდეო თამაში „Snake“.<ref name="Snake">{{cite web |url=http://www.webpronews.com/snake-phone-game-15-2012-02 |website=www.webpronews.com |title=Snake, Classic Phone Game, Turns 15 |last=Walton |first=Zach |date=February 3, 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151004133717/http://www.webpronews.com/snake-phone-game-15-2012-02/ |archive-date=October 4, 2015 |access-date=August 22, 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151004133717/http://www.webpronews.com/snake-phone-game-15-2012-02/ |archivedate=ოქტომბერი 4, 2015 }}</ref> ტელეფონების, პერსონალური ციფრული ასისტენტების და სხვა მოწყობილობების მწარმოებლებიც გვთავაზობდნენ ჩაშენებულ თამაშებს, მაგრამ ეს თამაშები უბრალოდ დროის გასაყვანად იყო განკუთვნილი. ტელეფონის ტექნოლოგიის გაუმჯობესებასთან ერთად, დაახლოებით [[2003]] წელს იაპონიაში მობილური ტელეფონების კულტურა განვითარდა, რომელიც მოიცავდა თამაშების ფართო სპექტრს, რომლებიც იყენებდნენ კამერა-ტელეფონისა და თითის ანაბეჭდის სკანერის ტექნოლოგიებს. ძველი არკადული სტილის თამაშები ძალიან პოპულარული გახდა მობილურ ტელეფონებზე, რომლებიც იდეალური პლატფორმა იყო ხანმოკლე სათამაშო სესიებისთვის განკუთვნილი არკადული სტილის თამაშებისთვის. Namco-მ 2003 წელს ევროპაში მობილური თამაშების დანერგვა სცადა.<ref name="bbc_mobile">{{cite news|last=Hermida |first=Alfred |title=Japan leads mobile game craze |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/3186345.stm |work=BBC News |access-date=September 22, 2011 |date=August 28, 2003 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20111202013316/http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/3186345.stm |archive-date=December 2, 2011 }}</ref> Nokia-მ 2003 წელს გამოუშვა [[N-Gage]], ჰიბრიდული ტელეფონი/პორტატიული სათამაშო სისტემა, მაგრამ Nintendo-ს [[Game Boy Advance]]-თან შედარებით შეზღუდული წარმატება ჰქონდა.<ref>{{cite web |url=http://www.vnunet.com/vnunet/news/2146487/nokia-holds-fire-mobile-gaming |title=Nokia holds fire on mobile gaming |access-date=January 12, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080112091157/http://www.vnunet.com/vnunet/news/2146487/nokia-holds-fire-mobile-gaming |archive-date=January 12, 2008 | first = Iain | last = Thomson | date = November 23, 2005 }}</ref> დაახლოებით 2005 წელს ბაზარზე პირველი სმარტფონები გამოჩნდა, რომლებიც სატელეფონო სერვისებთან ერთად მონაცემთა გადაცემის შესაძლებლობასაც გვთავაზობდნენ. ოპერატორების ლიცენზირებული თამაშები მაღაზიებში ხელმისაწვდომი იყო გასაყიდად, მაგრამ ამან ფართო გავრცელება ვერ ჰპოვა სხვადასხვა მაღაზიებისა და ტელეფონის მოდელებს შორის განსხვავებების გამო, აგრეთვე სმარტფონების შეზღუდული აპარატურის გამო თამაშები ისეთივე დახვეწილი ვერ იქნებოდა, როგორც კონსოლებზე ან პორტატიულ მოწყობილობებზე.<ref name="mayra history">{{cite book | chapter = Mobile Games | first = Frans | last = Mäyrä | title = The International Encyclopedia of Digital Communication and Society | url = https://archive.org/details/internationalenc0003unse_p7l8 | editor-first1 = Robin | editor-last1 = Mansell | editor-first2= Peng Hwa | editor-last2= Ang | publisher = [[John Wiley & Sons, Inc.]] | date = 2015 | doi = 10.1002/9781118290743.wbiedcs014 | doi-broken-date = November 1, 2024 }}</ref> 2007 წელს [[Apple Inc.]]-მა წარმოადგინა თავისი [[iPhone]], რომელიც ტექნოლოგიურად უფრო მოწინავე იყო ბაზარზე არსებულ სხვა სმარტფონებთან შედარებით, და 2008 წელს გამოუშვა [[App Store (Apple)|App Store]], რომლის საშუალებითაც ახალი აპლიკაციების შეძენა იყო შესაძლებელი. App Store-ით, პარტნიორად დარეგისტრირების შემდეგ, დეველოპერებს შეეძლოთ საკუთარი აპლიკაციების შექმნა და გამოქვეყნება მაღაზიის საშუალებით. ამან ნებისმიერი ზომის დეველოპერს მისცა App Store-ის ბაზარზე მონაწილეობის საშუალება.<ref>{{cite web |url=https://www.gameacademy.com/the-indie-revolution/ |title=The Indie Revolution: How little games are making big money |date=October 9, 2013 |access-date=January 7, 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150103021523/https://www.gameacademy.com/the-indie-revolution/ |archive-date=January 3, 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150103021523/https://www.gameacademy.com/the-indie-revolution/ |archivedate=იანვარი 3, 2015 }}</ref> [[Google]]-მა, რომელმაც მობილური ოპერაციული სისტემა [[Android]] შეიმუშავა, 2008 წელს გამოუშვა საკუთარი აპლიკაციების მაღაზიის ვერსია, რომელსაც მოგვიანებით, 2012 წელს [[Google Play]] დაერქვა.<ref>{{cite web |first=Joshua |last=Topolsky |title=Hello, Google Play: Google launches sweeping revamp of app, book, music, and video stores |url=https://www.theverge.com/2012/3/6/2848223/google-play-store-rebranded-android-market |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |date=March 6, 2012 |access-date=February 23, 2017}}</ref> Apple-ისა და Google-ის მაღაზიების მეშვეობით სათამაშო აპლიკაციებმა სწრაფად მოიპოვეს მომხმარებელთა აღიარება ისეთი ადრეული წარმატებული თამაშებით, როგორიცაა „Angry Birds“ და „Bejeweled“.<ref>{{cite web | url = https://www.forbes.com/sites/oliverchiang/2010/12/29/10-years-of-popcap-games-beyond-bejeweled/ | title = 10 Years Of PopCap Games: Beyond Bejeweled | first = Oliver | last =Chiang | date = December 29, 2010 | access-date = August 19, 2020 | work = [[Forbes (magazine)|Forbes]] }}</ref><ref name="telecompol iphone">{{cite journal | title = Browsing as the killer app: Explaining the rapid success of Apple's iPhone | first1 = Joel | last1 =West | first2=Michael | last2 = Mace | journal = Telecommunications Policy | volume =34 | pages = 270–286 | year=2010 | issue = 5–6 | doi = 10.1016/j.telpol.2009.12.002 | citeseerx = 10.1.1.493.5940 }}</ref> როდესაც Apple-მა 2009 წლის ოქტომბერში აპლიკაციაშიდა შესყიდვები (IAP) დანერგა, რამდენიმე დეველოპერმა იპოვა მობილური თამაშების უნიკალური მონეტიზაციის გზები ტრადიციულ თამაშებთან შედარებით, დაამკვიდრა [[freemium]] მოდელი, სადაც თამაში ჩვეულებრივ უფასოა ჩამოსატვირთად და სათამაშოდ, მაგრამ მოთამაშეებს მოუწოდებენ დააჩქარონ თავიანთი პროგრესი IAP-ების საშუალებით. 2012 წელს გამოსულმა თამაშებმა, როგორიცაა „[[Candy Crush Saga]]“ და „[[Puzzle & Dragons]]“, ეს მიდგომა მობილური თამაშებისთვის უაღრესად მომგებიან ბიზნეს მოდელად აქცია.<ref>{{cite web |url=http://www.adweek.com/socialtimes/king-com-dumps-advertising-on-its-games/540214 |title=King.com Dumps Advertising on its Games |first=Brandy |last=Shaul |date=June 11, 2013 |access-date=December 14, 2016 |work=[[Adweek]]}}</ref> ბევრი სოციალური ქსელური თამაშების დეველოპერი ცდილობდა ან მობილური ვერსიის ინტეგრირებას არსებულ ვერსიასთან, ან მთლიანად გადაეტანა თავისი თამაში მობილურ პლატფორმაზე, რადგან მობილური თამაშები სულ უფრო პოპულარული ხდებოდა. მობილური თამაშების პოპულარობის შემდგომი ზრდა ჩინეთიდან დაიწყო, სადაც მოსახლეობის უმეტესობას არ აქვს კომპიუტერი და სადაც 2000 წლიდან მთავრობამ აკრძალა იმპორტირებული კონსოლები, თუმცა მოგვიანებით, 2014 წელს ეს შეზღუდვა შემსუბუქდა და 2015 წელს მთლიანად მოიხსნა.<ref>{{cite news | url = https://www.reuters.com/article/us-china-gamesconsoles/china-suspends-ban-on-video-game-consoles-after-more-than-a-decade-idUSBREA0606C20140107 | title = China suspends ban on video game consoles after more than a decade| last1 = Carsten| first1 =Paul | date = January 6, 2014 | access-date = March 22, 2021 | publisher = [[Reuters]] }}</ref> მობილური თამაშები ჩინეთშიც პოპულარული და შემოსავლიანი გახდა, რასაც 2007-დან 2013 წლამდე ჩინეთის ვიდეო თამაშების ბაზრის ათჯერადი ზრდა მოჰყვა.<ref>{{cite book | title = Mobile Gaming in Asia | editor-first1 = D.Y. | editor-last = Jin | date = 2017 | doi = 10.1007/978-94-024-0826-3_6 | publisher = [[Springer Nature|Springer]] | chapter = The Impact of the Rise of Mobile Games on the Creativity and Structure of the Games Industry in China | first = Anthony | last = Fung | series = Mobile Communication in Asia: Local Insights, Global Implications | pages = 91–103 | isbn = 978-94-024-0824-9 }}</ref><ref name="vgmarket">{{cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-01-23/peak-video-game-top-analyst-sees-industry-slumping-in-2019 | title = Peak Video Game? Top Analyst Sees Industry Slumping in 2019 | first= Yuki | last = Naramura | date = January 23, 2019 | access-date = January 29, 2019 | work = [[Bloomberg L.P.]] }}</ref> მობილური თამაშების ზრდასთან ერთად გამოჩნდა [[მიკროკონსოლი|მიკროკონსოლებიც]], დაბალბიუჯეტური სახლის კონსოლები, რომლებიც Android-ის ოპერაციულ სისტემას იყენებდნენ მობილური მოწყობილობებისთვის უკვე შექმნილი თამაშების დიდი ბიბლიოთეკის გამოსაყენებლად.<ref>{{cite web | url = https://fortune.com/2014/10/16/android-tv-video-games-google/ | title = How Android TV is a (video) game changer | first= John | last = Gaudiosi | date = October 16, 2014 | access-date = June 21, 2021 | work = [[Fortune (magazine)|Fortune]] }}</ref> თუმცა, მობილურმა თამაშებმა ასევე ჩაანაცვლა პორტატიული კონსოლების ბაზარი: [[Nintendo 3DS]]-მა და [[PlayStation Vita]]-მ (ორივე 2011 წლის გამოშვება) მნიშვნელოვანი ვარდნა განიცადეს გაყიდვებში თავიანთ წინამორბედებთან, [[Nintendo DS]]-სა და [[PlayStation Portable]]-თან შედარებით (ორივე 2004 წლის გამოშვება), მობილური თამაშების სწრაფი ზრდის შემდეგ. Sony-მ მას შემდეგ დატოვა პორტატიული კონსოლების ბაზარი.<ref>{{cite web | url = https://www.theverge.com/2021/6/24/22545198/playstation-vita-10-year-anniversary-sony-handheld | title = 'The Little Handheld That Could': Examining The Vita's Impact A Decade Later | first= George | last= Yang | date = June 24, 2021 | access-date = June 24, 2021 | work = [[The Verge]] }}</ref> 2007 წლიდან აფრიკის ქვეყნებში, როგორიცაა [[ნიგერია]] და [[კენია]], სწრაფად მზარდმა მობილურმა ბაზარმა აგრეთვე განაპირობა მობილური თამაშების ზრდა. ადგილობრივმა დეველოპერებმა ისარგებლეს მობილური ინტერნეტის კავშირის ბოლოდროინდელი ზრდით იმ ქვეყნებში, სადაც ფართოზოლიანი კავშირი იშვიათად არის ხელმისაწვდომი და კონსოლური თამაშები ძვირია, თუმცა ადგილობრივად შემუშავებულ აპლიკაციებს უჭირთ კონკურენცია გაუწიონ Google Play Store-ზე ხელმისაწვდომ მილიონობით დასავლურ აპლიკაციას.<ref name="Aljazeera">{{cite web|url=http://america.aljazeera.com/articles/2014/12/28/nigeria-gaming.html |title=Video game culture takes hold across Nigeria |publisher=Aljazeera America |last=Vourlias |first=Christopher |date=December 28, 2014 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161010082432/http://america.aljazeera.com/articles/2014/12/28/nigeria-gaming.html |archive-date=October 10, 2016 }}</ref><ref name="The Guardian Africa">{{cite news|url=https://www.theguardian.com/technology/2013/sep/26/african-videogames-nigeria|newspaper=[[The Guardian]]|title=African videogames level up|last=Mark|first=Monica|date=September 26, 2013}}</ref><ref name="Polygon">{{cite web|url=http://www.polygon.com/features/2013/7/3/4483276/kenya-games-industry|title=Big Game: The Birth of Kenya's Game Industry|website=[[Polygon (website)|Polygon]]|last=Moss|first=Richard|date=July 3, 2013}}</ref> ===AAA-ვიდეო თამაშების ინდუსტრია და ინდი-თამაშების წარმოშობა=== {{main|AAA (ვიდეო თამაშები)|ინდი-თამაში}} [[ფაილი:Fez (video game) cover art.png|მინი|„[[Fez (ვიდეო თამაში)|Fez]]“, ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული ინდი-თამაში]] 2000-იანი წლებიდან ვიდეო თამაშების შექმნისთვის გამოყოფილი ბიუჯეტი საგრძნობლად იზრდებოდა; „[[Final Fantasy VII]]“-ის ბიუჯეტი, მარკეტინგის გამოკლებით, დაახლოებით 40-45 მილიონი დოლარი იყო,<ref>{{cite web|url=https://www.polygon.com/a/final-fantasy-7|title=Final Fantasy 7: An oral history|website=[[Polygon]]|date=January 9, 2017|access-date=February 2, 2018}}</ref> ხოლო „Shenmue“-ს სერიის პირველი ნაწილის ღირებულება 47-70 მილიონ დოლარად იყო შეფასებული.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/technology/2014/may/02/shenmue-sega-classic-14-years-too-late |title=Shenmue – discovering the Sega classic 14 years too late |last=Diver |first=Mike |date=May 2, 2015 |website=The Guardian |access-date=June 30, 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150626163813/http://www.theguardian.com/technology/2014/may/02/shenmue-sega-classic-14-years-too-late |archive-date=June 26, 2015 }}</ref> მსხვილმა დეველოპერებმა თამაშების შექმნის პროცესში ჰოლივუდური კინოწარმოების მეთოდების გამოყენება დაიწყეს: ისინი არა მხოლოდ ითვალისწინებდნენ შექმნის, დისტრიბუციისა და მარკეტინგის ხარჯებს, არამედ გამოყოფდნენ თანხებს თამაშშიდა კინემატოგრაფიისთვის, პროფესიონალი მსახიობებისა და ლიცენზირებული ინტელექტუალური საკუთრების გამოყენებისთვის, და ასევე უფრო მასშტაბური სარეკლამო კამპანიებისთვის. ამ ახალმა მიდგომებმა კიდევ უფრო გაზარდა თამაშების ბიუჯეტები.<ref>{{cite web | url = https://www.nytimes.com/2004/08/22/business/news-and-analysis-video-game-makers-go-hollywood-uh-oh.html | title = Video Game Makers Go Hollywood. Uh-Oh. | first = Evelyn | last = Nussenbaum | date = August 22, 2004 | access-date = March 20, 2021 | work = [[The New York Times]] }}</ref> ჰოლივუდური ბლოკბასტერების მსგავსად, ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში 1990-იანი წლების მიწურულსა და 2000-იანი წლების დასაწყისში ამ მაღალბიუჯეტიან თამაშებს და მათ უკან მდგომ კომპანიებს „AAA“ ან „triple A“ ტერმინით მოიხსენიებდნენ.<ref>{{cite book |last1=Demaria |first1=Rusel |last2=Wilson |first2=John |title=High Score!: The Illustrated History of Electronic Games |url=https://archive.org/details/highscoreillustr0000dema |date=2002 |edition=1st |publisher=McGraw-Hill Osborne Media |isbn=0-07-222428-2}}</ref> გაზრდილმა ბიუჯეტებმა და გაუმჯობესებულმა ტექნოლოგიებმა წარმოშვა ახალი, ნარატივზე აგებული თამაშები, სადაც უფრო დიდი ისტორიები გეიმპლეის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენდა, მაგალითად, წინასწარ რენდერირებული სცენების ნაცვლად თამაშის ძრავის გამოყენებით შექმნილი სცენების ჩვენებით.<ref name="gamasutra gameplay narrative">{{cite web | url = https://www.gamedeveloper.com/design/the-uneasy-merging-of-narrative-and-gameplay | title = The Uneasy Merging of Narrative and Gameplay | first = Ara | last= Shirinian | date = January 26, 2010 | access-date = March 20, 2021 | work = [[Gamasutra]] }}</ref> ექშენ-თამაშებში ნარატივის ინტეგრირებამ ნაწილობრივ გამოიწვია სათავგადასავლო თამაშების ჟანრის პოპულარობის კლება 2000-იანი წლების დასაწყისში.<ref>{{Cite web|url=https://arstechnica.com/gaming/2011/01/history-of-graphic-adventures/ |title=A truly graphic adventure: the 25-year rise and fall of a beloved genre |date=January 26, 2011 |access-date=November 10, 2015 |first=Richard |last=Moss |work=Ars Technica |url-status = live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151102012924/http://arstechnica.com/gaming/2011/01/history-of-graphic-adventures/ |archive-date=November 2, 2015 }}</ref> ამ პერიოდის მნიშვნელოვანი თამაშებია: „[[Half-Life 2]]“, „[[Portal (ვიდეო თამაში)|Portal]]“, „[[Batman: Arkham Asylum]]“, „[[BioShock]]“, „[[Metal Gear Solid 2: Sons of Liberty]]“ და „[[Resident Evil 4]]“,<ref name="gamasutra gameplay narrative"/> აგრეთვე „[[Call of Duty]]“ და „[[Assassin's Creed]]“-ის პირველი ნაწილები.<ref>{{cite journal | last= Parker | first = Felan | title= Canonizing BioShock: cultural value and the prestige game | journal = [[Games and Culture]] | volume = 12 | issue= 7–8 | year = 2017 | pages = 739–763 | doi = 10.1177/1555412015598669 | s2cid = 148319261 }}</ref> მოყვარულთა და ენთუზისტების მიერ (ე.წ. homebrew თამაშები) თამაშები ჯერ კიდე 1970-1980-იან წლებში, პირველი სახლის კომპიუტერების გამოჩენის დროიდან იქმნებოდა. 1990-იან წლებში ინდი-დეველოპერებმა და მცირე ჯგუფებმა თავიანთი თამაშების გავრცელებისთვის „shareware“ მეთოდი გამოიყენეს. თუმცა, კონსოლის თამაშების მნიშვნელობამ და 3D თამაშების ტექნოლოგიის აღზევებამ თავდაპირველად გაართულა ინდივიდუალური დეველოპერებისთვის კონკურენტუნარიანი ჩართვა თამაშების შექმნაში. დიდი ბიუჯეტების მქონე AAA თამაშების ზრდამ გამომცემლები კიდევ უფრო ფრთხილები გახადა რისკების მიმართ და ამიტომაც ნაკლებად უჭერდნენ მხარს არასტანდარტული ან ექსპერიმენტული გეიმპლეის მქონე მცირე თამაშებს.<ref name="pcgamer indie"/> დამოუკიდებელმა თამაშებმა, ანუ ინდი-თამაშებმა, ბაზრის მნიშვნელოვანი წილი მოიპოვეს 2000-იანი წლების მეორე ნახევარში, რაც [[2010-იანი წლები|2010-იან წლებშიც]] გაგრძელდა. ინდი თამაშებისადმი ინტერესის ზრდა განაპირობა 2000-იანი წლების შუა პერიოდში Flash თამაშების ინდუსტრიის სწრაფმა განვითარებამ, რამაც ყურადღების ცენტრში მოაქცია ინდივიდუალური და მცირე დეველოპერები, რომლებსაც მედია ჩვეულებრივ არ აქცევდა ყურადღებას.<ref name="gi flash games"/><ref>{{cite web | url = https://www.vice.com/en/article/tracing-the-sprawling-roots-of-flash-preservation/ | title = Tracing the Sprawling Roots of Flash Preservation | first= Khee Hoon | last= Chan | date = March 18, 2021| access-date = March 18, 2021 |work = Vice }}</ref> მობილური თამაშების ინდუსტრიის სწრაფმა ზრდამ ასევე წინა პლანზე წამოწია მცირე დეველოპერები, რომლებსაც საშუალება მისცა, თანაბარი კონკურენცია გაეწიათ უფრო დიდი დეველოპერებისთვის მობილური აპლიკაციების მაღაზიებში..<ref name="gi flash games"/><ref>{{cite web | url = https://www.polygon.com/2018/9/28/17911372/there-are-too-many-video-games-what-now-indiepocalypse | title = There are too many video games. What now? | first = Steven | last = Wright | date = September 28, 2018 | access-date = October 15, 2019 | work = [[Polygon (website)|Polygon]] }}</ref> 2000-იანი წლების ბოლოს ისეთმა საიტებმა, როგორიცაა [[Kickstarter]], [[კრაუდფანდინგი]] ინდი-დეველოპერებისთვის დაფინანსების მოპოვების მნიშვნელოვან წყაროდ აქცია, ხოლო 2010-იანი წლების შუა პერიოდში მისი პოპულარობა მკვეთრად გაიზარდა.<ref>{{cite web | url = https://variety.com/2019/gaming/columns/the-changing-face-of-video-game-crowdfunding-1203165542/ | title = The Changing Face of Video Game Crowdfunding | first = Michael | last= Futter | date = March 18, 2019 | access-date = March 18, 2021 | work = [[Variety (magazine)|Variety]] }}</ref> ადრეული წვდომის დისტრიბუციის პრინციპი, როდესაც მოთამაშეები ყიდულობენ თამაშის არასრულ ვერსიას თამაშის პროცესში მონაწილეობის, ტესტირებისა და უკუკავშირის მიწოდების მიზნით, წარმატებით იქნა განხორციელებული „[[Minecraft]]“-ის მიერ [[2009]] წელს.<ref>{{Cite web | url = http://www.gamasutra.com/view/news/33961/Minecraft_Draws_Over_33_Million_In_Revenue_From_18M_Paying_Customers.php | archive-url = https://web.archive.org/web/20110408063046/http://www.gamasutra.com/view/news/33961/Minecraft_Draws_Over_33_Million_In_Revenue_From_18M_Paying_Customers.php | url-status = dead | archive-date = April 8, 2011 |title= Minecraft Draws Over $33 Million In Revenue From 1.8M Paying Customers |publisher= [[Gamasutra]] |date= April 6, 2011 |access-date= October 16, 2013 |first= Kyle |last= Orland }}</ref> პერსონალურ კომპიუტერებზე [[Valve Corporation|Valve]]-მა გახსნა თავისი ციფრული კონტენტის პლატფორმა [[Steam (პროგრამა)|Steam]], რათა ინდი თამაშები AAA თამაშებთან ერთად გვერდიგვერდ განთავსებულიყო.<ref name="pcgamer indie">{{cite web | url =http://www.pcgamer.com/from-shareware-superstars-to-the-steam-gold-rush-how-indie-conquered-the-pc/ | title = From shareware superstars to the Steam gold rush: How indie conquered the PC | first = Richard | last = Cobbett | date = September 22, 2017 | access-date = September 25, 2017 | work = [[PC Gamer]] }}</ref> Microsoft-მა [[2004]] წელს გამოუშვა [[Xbox Live Arcade]] (XBLA), რომელიც გამოიყენა Xbox-ისა და მოგვიანებით Xbox 360-ისთვის მცირე გამომცემლებისა და დამოუკიდებელი ჯგუფების თამაშების გამოსაქვეყნებლად. Sony-მ და Nintendo-მ მსგავსი ინდი-თამაშების გამოქვეყნების პლატფორმები 2010-იანი წლების დასაწყისში შეიმუშავეს.<ref name="indies on consoles">{{cite web | url = https://www.gamedeveloper.com/game-platforms/how-indies-made-an-impact-on-a-generation-of-game-consoles | title = How indies made an impact on a generation of game consoles | first = Mike | last = Rose | date = November 19, 2013 | access-date = August 26, 2020 | work = [[Gamasutra]] }}</ref><ref>{{Cite web | url = https://www.nytimes.com/2009/11/15/magazine/15videogames-t.html?pagewanted=all | title = Can D.I.Y. Supplant the First-Person Shooter? | work = [[The New York Times]] | first = Joshuah | last = Bearman | date = November 15, 2009 | access-date = September 23, 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150906121102/http://www.nytimes.com/2009/11/15/magazine/15videogames-t.html?pagewanted=all | archive-date = September 6, 2015 | url-status = live }}</ref> ამ პერიოდში რამდენიმე ინდი თამაშმა მიიპყრო მედიის ყურადღება, მათ შორის „[[Super Meat Boy]]“, „[[Fez (ვიდეო თამაში)|Fez]]“ და „[[Braid (ვიდეო თამაში)|Braid]]".<ref>{{cite web |url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=94025221 |title=Xbox's 'Braid' A Surprise Hit, For Surprising Reasons |first=Heather |last=Chaplin |date=August 27, 2008 |work=NPR |access-date=February 4, 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://kotaku.com/5724989/why-minecraft-is-so-damn-popular |title=Why Minecraft Is So Damn Popular |work=[[Kotaku]] |first=Luke |last=Plunkett |date=January 4, 2011 |access-date=February 4, 2011}}</ref> ==2010-იანი წლები== {{main|2010-იანი წლები ვიდეო თამაშებში}} [[2010-იანი წლები|2010-იან წლებში]] კონსოლების ხუთწლიანი სასიცოცხლო ციკლის ტრადიციული მოდელი შემცირდა.<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/technology/gamesblog/2010/feb/26/games-microsoft |title=Natal vs Sony Motion Controller: is the console cycle over? |author=Stuart, K. |access-date=May 13, 2010 |location=London |work=The Guardian |date=February 26, 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131105231735/http://www.theguardian.com/technology/gamesblog/2010/feb/26/games-microsoft |archive-date=November 5, 2013 }}</ref> ამ ცვლილების მიზეზი იყო არა მხოლოდ ახალი თაობის კონსოლების შექმნის სირთულე და მასთან დაკავშირებული კოლოსალური ხარჯები, არამედ ისიც, რომ Sony და Microsoft ჯერ კიდევ ცდილობდნენ არსებული პროდუქტების განვითარებაზე გაწეული დანახარჯების ამოღებას. [[2010]] წლის [[14 ივნისი|14 ივნისს]], [[E3]]-ის გამოფენაზე, Microsoft-მა წარმოადგინა განახლებული [[Xbox 360|Xbox 360 S]], იგივე Slim მოდელი. ეს ვერსია გამოირჩეოდა შემცირებული ზომით, იყო შედარებით ნაკლებად ხმაურიანი, გააჩნდა 250 GB მყარი დისკი და ჩაშენებული 802.11n WiFi.<ref name="Slim Specs">{{cite web|last=Totilo |first=Stephen |title=These Are The New Xbox 360 Specs |url=http://kotaku.com/5563225/new-xbox-360-specs |website=Kotaku |date=June 14, 2010 |access-date=May 22, 2011 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110629044058/http://kotaku.com/5563225/new-xbox-360-specs |archive-date=June 29, 2011 }}</ref> ამერიკის მაღაზიებში მისი მიწოდება იმავე დღეს დაიწყო, ევროპაში კი [[13 ივლისი|13 ივლისს]]. [[OnLive]], როგორც ღრუბლოვანი სათამაშო სისტემა, ღრუბლოვანი თამაშების ერთ-ერთ ადრეულ სერვისს წარმოადგენს.<ref>{{Cite web|last=Mangalindan|first=J. P.|date=October 15, 2020|title=Cloud gaming's history of false starts and promising reboots|url=https://www.polygon.com/features/2020/10/15/21499273/cloud-gaming-history-onlive-stadia-google|access-date=November 1, 2020|website=Polygon|language=en}}</ref> ===მაღალი გარჩევადობის გრაფიკა სათამაშო კონსოლებსა და მოწყობილობებში=== {{main|მერვე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} 2000-იან წლებში ელექტრონულ-სხივური მილაკის ეკრანები (CRT) თანდათანობით გაქვრა და ჩანაცვლდა იაფი ბრტყელეკრანიანი ტელევიზორებითა და მონიტორებით, რომლებსაც გაცილებით მაღალი გაფართოება და განახლების სიხშირე ჰქონდათ. ვიდეო თამაშების აპარატურამ დაიწყო ახალი [[მაღალი სიმკვეთრის მულტიმედიური ინტერფეისი]]ს (HDMI) სტანდარტის მხარდაჭერა, რაც 4K-მდე (3840 × 2160 პიქსელი) გაფართოების საშუალებას იძლეოდა. ამან, თავის მხრივ, გააძლიერა მოთხოვნა უფრო მძლავრ GPU ბარათებზე, უფრო სწრაფი პროცესორებითა და დიდი მეხსიერებით. სათამაშო ძრავებმა, როგორიცაა Unreal, Unity და DirectX, დაამატეს გაუმჯობესებული ტექსტურების დაფარვის მხარდაჭერა, რათა მაღალი გარჩევადობის ტექსტურებით ფოტორეალისტური გრაფიკა შეექმნათ თამაშებში [[ფაილი:Xbox-One-Kinect.jpg|მინი|Xbox-ის [[Kinect]]]] Microsoft-მა და Sony-მ თავიანთი შემდეგი თაობის კონსოლები, [[Xbox One]] და [[PlayStation 4]], 2013 წელს გამოუშვეს. ორივემ გააფართოვა თავიანთი წინა კონსოლების ფუნქციონალი მაღალი გარჩევადობის გრაფიკის და ციფრული კონტენტის გავრცელების გაზრდილი მხარდაჭერით, დამატებითი საცავით. Xbox One-ის გაშვება პირველ ეტაპზე შეფერხებებით მიმდინარეობდა, რადგან Microsoft-ს მომხმარებლებისგან ინტერნეტთან მუდმივ კავშირისა და Kinect მოძრაობის სენსორის მუდმივ გამოყენებისა ითხოვდა, რაც თავის მხრივ მოთამაშეებს გარკვეულ უპირატესობებს მისცემდა. თუმცა, ამ გადაწყვეტილებებმა უარყოფითი გამოხმაურება გამოიწვია გაშვებამდე რამდენიმე თვით ადრე, კონფიდენციალურობასთან დაკავშირებული შეშფოთების გამო, რის შემდეგაც Microsoft-მა თავისი პოლიტიკა გადახედა. Kinect თავდაპირველად Xbox One-ის კომპლექტაციაში შედიოდა, ხოლო მოგვიანებით დამატებით აქსესუარად იქცა, თუმცა Microsoft-მა [[2017]] წელს მისი წარმოება შეწყვიტა. [[ფაილი:Nintendo-Switch-wJoyCons-BlRd-Standing-FL.jpg|მინი|[[The Nintendo Switch]]]] Nintendo კვლავ საკუთარ სტრატეგიას მიჰყვებოდა. კომპანიამ ივარაუდა, რომ Wii-მ შესაძლოა დაეაკრგა თავისი ერთგული მომხმარებლების ნაწილი და შექმნა ახალი კონსოლი [[Wii U]], რათა ისინი კვლავ მოეზიდა. [[2012]] წელს გამოშვებული Wii U მოიცავდა პლანშეტის მსგავს [[Wii U GamePad|გეიმპადს]], რომელსაც გააჩნდა კონტროლერები და სენსორული ეკრანი და რომელიც თამაშის დროს მეორე ეკრანის ფუნქციას ასრულებდა, აგრეთვე [[Wii Remote]] კონტროლერების მხარდაჭერა და უკუთავსებადობა Wii თამაშებთან. Wii U Nintendo-სთვის კომერციულად წარუმატებელი აღმოჩნდა Wii-ის შემდეგ; მაშინ როცა Wii 100 მილიონზე მეტი ერთეული გაყიდა, ხოლო Wii U თავისი არსებობის მანძილზე დაახლოებით 13 მილიონი ერთეული გაიყიდა. Nintendo-მ ეს წარუმატებლობა მიაწერა Wii U-ის მარკეტინგს, რომელმაც ვერ მოახერხა GamePad-ის დანიშნულების გარკვევა და მომხმარებლებს აფიქრებინა, რომ ეს უბრალოდ კიდევ ერთი პლანშეტური სისტემა იყო, აგრეთვე კონსოლზე მესამე მხარის მხარდაჭერის ნაკლებობას, რომელიც სწრაფად შემცირდა არასაკმარისი გაყიდვებისა<ref>{{cite web|url=http://twinfinite.net/2016/03/every-single-way-the-nintendo-wii-u-failed/|title=Every Single Way the Nintendo Wii U Failed|date=March 2, 2016}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://videogamesuncovered.com/features/why-the-wii-u-really-failed/|title=Why the Wii U Really Failed|first=Liam|last=Gittins|website=VGU|date=July 3, 2015 }}</ref> და მარკეტინგული მიზეზების გამო.<ref>{{cite web|url=http://www.polygon.com/2014/8/5/5970787/wii-u-nintendo-bad-name|title=The Wii U name is still hurting Nintendo|first=Ben|last=Kuchera|website=[[Polygon (website)|Polygon]]|date=August 5, 2014}}</ref> Wii U-ის გამოშვების მიუხედავად, Nintendo უკვე მომდევნო კონსოლზე მუშაობდა და პროცესი დააჩქარა, რათა მისი მალე გამოშვებით Wii U-ის ფინანსური ზარალი აენაზღაურებინა.<ref>{{cite web|url=https://mashable.com/2018/01/31/nintendo-switch-wii-u-failure-success/#KvMr7kP1Ziq3|title=Thank Nintendo's failed Wii U for the Switch's wild success|first=Peter Allen|last=Clark|website=mashable.com|date=January 31, 2018}}</ref> Nintendo კვლავ თავისი უწინდელი „ლურჯი ოკეანის“ სტრატეგიის ერთგული დარჩა, რათა ფოკუსირება მოეხდინა ინოვაციაზე და არა ტექნიკურ უპირატესობაზე. Nintendo-მ 2017 წელს გამოუშვა [[Nintendo Switch]], ერთ-ერთი პირველი ჰიბრიდული კონსოლი, რომლის გამოყენებაც შესაძლებელია როგორც პორტატიულად, ასევე ტელევიზორთან დაკავშირებული დოკ-სადგურის მეშვეობით, სახლის კონსოლის მსგავსად. Switch იყენებს მოხსნად [[Joy-Con]]-ს, რომელიც ფუნქციონირებს როგორც ჩვეულებრივი კონტროლერი, ასევე მოძრაობის სენსორის მქონე მოწყობილობა, Wii Remote-ის მსგავსად. Switch-თან ერთად, Nintendo-მ აქტიურად დაიწყო მუშაობა მესამე მხარის სტუდიებთან, როგორც დიდ (Triple-A), ისე დამოუკიდებელ (ინდი) დეველოპერებთან, რათა მათ კონსოლისთვის თამაშები შეექმნათ. Switch მეტად წარმატებული აღმოჩნდა, 2024 წლის მონაცემებით გაყიდულია 150 მილიონზე მეტი ასლი. ის Nintendo-ს ყველაზე გაყიდვადი სახლის კონსოლია, რომელმაც Wii-საც გადააჭარბა და Nintendo-ს დაეხმარა აპარატურის ბაზარზე პოზიციის აღდგენაში. 2010-იან წლებში პორტატული სათამაშო მოწყობილობების ბაზარი შემცირდა, რადგან მობილურმა გეიმინგმა ჩაანაცვლა. Nintendo-მ განაგრძო DS ხაზის დახვეწა; მან 2011 წელს გამოუშვა [[Nintendo 3DS]], რომელიც მოიცავდა ეკრანს ავტოსტერეოსკოპული დისპლეით, რათა 3D ეფექტი შეექმნა სპეციალური სათვალეების გარეშე. Sony-მ 2012 წელს გამოუშვა PSP-ის მემკვიდრე [[PlayStation Vita]], რომელიც არსებული კონტროლის გარდა მოიცავდა წინა სენსორულ ეკრანსა და უკანა სენსორულ პანელს.<ref>{{cite magazine|url=https://www.gameinformer.com/b/news/archive/2011/09/13/playstation-vita-hits-japan-on-december-17.aspx |title=PlayStation Vita hit Japan on December 17 |author=Kollar, Phil |magazine=[[Game Informer]] |date=September 13, 2011 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20111118013405/http://www.gameinformer.com/b/news/archive/2011/09/13/playstation-vita-hits-japan-on-december-17.aspx |archive-date=November 18, 2011 }}</ref> PlayStation Vita-მ ვერ დაიმკვიდრა თავი ბაზარზე. Sony-მ მისი წარმოება შეწყვიტა და განაცხადა, რომ სამომავლოდ პორტატულ სისტემებს აღარ გამოუშვებს. Nintendo-მ, მეორე მხრივ, [[2019]] წელს გამოუშვა Switch-ის მოდიფიცირებული ვერსია, [[Nintendo Switch Lite]] — დაბალფასიანი ვერსია, რომელშიც Joy-Con კონტროლერები უშუალოდ კორპუსშია ინტეგრირებული და სხვა ფუნქციები ამოღებულია, თუმცა სრულად თავსებადია Switch-ის თამაშების ბიბლიოთეკასთან. Nvidia-სა და AMD-ის, ინდუსტრიის წამყვანი კომპანიების მიერ მიღწეული პროგრესი განსაზღვრავდა პერსონალური კომპიუტერების ვიდეო ბარათების ბაზარს. აღსანიშნავია, რომ ისინი ახალ კონსოლებსაც GPU-ებით უზრუნველყოფდნენ. 2010-იანი წლების ბოლოდან GPU ბარათების სიმძლავრე კრიპტოვალუტის „მაინინგისთვის“ გამოიყენებოდა, რადგან ისინი სხვა აპარატურაზე იაფი იყო. ამან გამოიწვია ბარათების დეფიციტი და ფასების მკვეთრი ზრდა დიდი ხნის განმავლობაში.<ref>{{cite web | url = https://www.cnbc.com/2018/01/22/amd-nvidia-must-do-more-to-stop-cryptominers-from-causing-shortages.html | title = AMD, Nvidia must do more to stop cryptominers from causing PC gaming card shortages, price gouging | first = Tae | last = Kim | date = January 22, 2018 | access-date = March 16, 2021 | work = [[CNBC]] }}</ref> SSD დისკები, რომლებიც წარსულში ვიდეო თამაშების კონსოლებისთვის ფლეშ მეხსიერების სახით გამოიყენებოდა, იმდენად განვითარდა, რომ დიდი მოცულობის საცავის სახით მომხმარებლისთვის ხელმისაწვდომი ვარიანტები გახდა. ტრადიციულ მყარ დისკებთან (HDD) შედარებით, რომლებიც ელექტრომექანიკურ ნაწილებს იყენებდნენ, SSD დისკებს არ აქვთ მექანიკური კომპონენტები და შეუძლიათ მონაცემთა გაცილებით მაღალი გამტარუნარიანობა, რამაც პოპულარული გახდა სათამაშო კომპიუტერებში. ===ონლაინ თამაშების განვითარება: კროსპლატფორმინგი და ღრუბლოვანი გეიმინგი=== {{main|კროსპლატფორმინგი|ღრუბლოვანი თამაშები}} 2010-იან წლებამდე, ონლაინ თამაშებში, როგორც წესი, მხოლოდ ერთი პლატფორმის მომხმარებლებს შეეძლოთ ერთად თამაში. მას შემდეგ, რაც ახალი სათამაშო კონსოლები დიზაინით პერსონალურ კომპიუტერებს დაემსგავსა და საერთო შუამავალი ბიბლიოთეკებიც გამოჩნდა, ტექნიკურად შესაძლებელი გახდა პლატფორმებს შორის თამაში (cross-platform play). თუმცა, Microsoft-მა, Nintendo-მ და Sony-მ, რომლებიც ცდილობდნენ შეენარჩუნებინათ კონტროლი თავიანთ ონლაინ სერვისებზე, თავდაპირველად უარყვეს ეს იდეა. განსაკუთრებით Sony-მ, რომელმაც განაცხადა, რომ სურდა შეენარჩუნებინა ოჯახური გარემო თავისი ონლაინ სერვისებისთვის.<ref>{{Cite web | url= https://arstechnica.com/gaming/2013/10/console-makers-making-noises-about-relaxing-multiplayer-exclusivity/ | title = Console makers making noises about relaxing multiplayer exclusivity | first= Kyle | last = Orland | date = October 15, 2013 | access-date = March 17, 2016 | work = [[Ars Technica]] }}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.eurogamer.net/articles/2016-03-17-sonys-shuhei-yoshida-on-playstation-4-and-xbox-one-cross-network-play | title = So, will Sony actually allow PS4 and Xbox One owners to play together? | work = [[Eurogamer]] | first = Tom | last= Phillips | date = March 17, 2016 | access-date = March 17, 2016 }}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.eurogamer.net/articles/2016-03-17-sonys-shuhei-yoshida-on-playstation-4-and-xbox-one-cross-network-play | title = So, will Sony actually allow PS4 and Xbox One owners to play together? | work = [[Eurogamer]] | first = Tom | last= Phillips | date = March 17, 2016 | access-date = March 17, 2016 }}</ref> Epic Games-ის „[[Fortnite Battle Royale]]“, რომელიც პირველად [[2017]] წელს გამოვიდა, პლატფორმებს შორის თამაშის ინსტრუმენტული მამოძრავებელი გახდა. „Fortnite“-მა სწრაფად მოიპოვა პოპულარობა გამოსვლის პირველივე თვეებში, რითაც Epic-მა შეძლო დაემტკიცებინა, თუ რამდენად ადვილად შეიძლებოდა პლატფორმებს შორის თამაშის დანერგვა Xbox-ს, Windows-ს და მობილურ პლატფორმებს შორის თავისი ბექენდ ბიბლიოთეკების გამოყენებით. შემდგომში Nintendo-მაც დაუშვა cross-play თავის Switch-ზე, და საბოლოოდ, [[2018]] წლისთვის, Sony-მაც დათანხმდა, რომ შერჩეულ თამაშებს, როგორიცაა „Fortnite“, ჰქონოდათ პლატფორმებს შორის თამაშის შესაძლებლობა.<ref>{{cite web | url = https://kotaku.com/sony-is-finally-allowing-cross-play-on-the-ps4-1829326043 | title = Sony Is Finally Allowing Cross-Play On The PS4 | first = Luke | last= Plunkett | date = September 26, 2018 | access-date = September 26, 2018 | work = [[Kotaku]] }}</ref> მას შემდეგ, უამრავმა თამაშმა მიიღო პლატფორმებს შორის თამაშის მხარდაჭერა კონსოლებზე, კომპიუტერებსა და მობილურ მოწყობილობებზე.<ref>{{cite web | url = https://www.gamesindustry.biz/articles/2020-05-13-epic-games-announces-unreal-engine-5-with-first-ps5-footage | title = Epic Games announces Unreal Engine 5 with first PS5 footage | first = Rebekah | last = Valentine | date = May 13, 2020 | access-date = May 13, 2020 | work = [[GamesIndustry.biz]] }}</ref> პირველი ღრუბლოვანი თამაშების ({{lang-en|cloud gaming}}) სერვისები [[2009]] წელს გამოჩნდა. ეს სერვისები მოთამაშეებს სთავაზობდა თამაშს ისე, რომ თამაშის მთელი დამუშავება დისტანციურად განთავსებულ კომპიუტერზე მიმდინარეობდა, ხოლო გამოსახულება და მოთამაშის ბრძანებები ინტერნეტით, ღრუბლოვანი გამოთვლების გამოყენებით, იგზავნებოდა. შედეგად, მოთამაშეებს აღარ სჭირდებოდათ ძვირი კონსოლის ან სპეციალური სათამაშო კომპიუტერის ქონა. ადრეულმა სერვისებმა, როგორიცაა [[OnLive]] და [[Gaikai]], აჩვენა, რომ ღრუბლოვანი გეიმინგი შესაძლებელი იყო, თუმცა, მისი მუშაობა მნიშვნელოვნად იყო დამოკიდებული მოთამაშის დაყოვნების დროზე ({{lang-en|latency}}), რადგან ნელი ქსელი მარტივად აფერხებდა თამაშის პროცესს.<ref>{{cite web|last=Kelly |first=Kevin |url=http://www.joystiq.com/2009/03/24/gdc09-rearden-studios-introduces-onlive-game-service-and-micro/ |title=GDC09: Rearden Studios introduces OnLive game service and 'microconsole' |publisher=Joystiq.com |access-date=March 25, 2009 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090325070851/http://www.joystiq.com/2009/03/24/gdc09-rearden-studios-introduces-onlive-game-service-and-micro/ |archive-date=March 25, 2009 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.slashgear.com/wow-streamed-to-ipad-makes-fans-all-excited-0384076/|title=WoW streamed to iPad gets fans excited|date=May 3, 2010|access-date=May 26, 2011}}</ref> ღრუბლოვანი გეიმინგი უფრო დაიხვეწა 2010-იან წლებში. 2010-იანი წლების შუა პერიოდში Sony-მ შეიძინა OnLive და Gaikai და გამოიყენა თავისი ღრუბლოვანი გეიმინგსერვისის, [[PlayStation Now]]-ს გასავითარებლად, რაც მოთამაშეებს საშუალებას აძლევდა ეთამაშათ [[PlayStation 1]]-ის თამაშები ახალ კონსოლებზე. ამ პერიოდში ასპარეზზე გამოჩნდნენ ღრუბლოვანი თამაშების სხვა სერვისებიც მათ შორის: NVidia-ს [[GeForce Now]], Microsoft-ის [[xCloud]], Google-ის [[Google Stadia|Stadia]] და [[Amazon]]-ის [[Amazon Luna|Luna]] და ა.შ.<ref>{{cite web | url = https://www.ft.com/content/811ed9d0-6759-4f2a-8cd1-9ce97d26a5c8 | title = Gamers prepare for cloud computing power-up | first = Patrick | last= Mulholland | date = March 8, 2021 | access-date = March 20, 2021 | work = Financial Times}}</ref> ===შემოსავლის ახალი მოდელები ვიდეო თამაშებში=== {{main|ვიდეო თამაშების მონეტიზაცია}} მას შემდეგ, რაც [[AAA (ვიდეო თამაშები)|AAA]] თამაშების (მაღალბიუჯეტიანი თამაშები) წარმოების ბიუჯეტები იზრდებოდა, თამაშის პირველადი გაყიდვის გარდა, დეველოპერები და გამომცემლები დამატებითი მოგების მიღების გზებს ეძებდნენ. წინა ათწლეულის მრავალმა ფაქტორმა, მათ შორის მობილური თამაშების ბაზრის ზრდამ, აპლიკაციაში შესყიდვების დანერგვამ, გამოწერაზე დაფუძნებულმა თამაშებმა (როგორიცაა MMO-ები) და ციფრული დისტრიბუციის ბაზარის დანერგვამ, განაპირობა განმეორებითი შემოსავლის ახალი გზების გაჩენა თამაშების როგორც „სერვისად“ გადაქცევის გზით.<ref>{{cite journal | last= McCaffrey | first= Matthew | title = The macro problem of microtransactions: The self-regulatory challenges of video game loot boxes | journal = Business Horizons | volume = 62 | issue = 4 | date = 2019 | pages = 483–495 | doi = 10.1016/j.bushor.2019.03.001 | s2cid= 86550018 }}</ref> ვიდეო თამაშების მასშტაბური [[დამატება (ვიდეო თამაშები)|დამატებები]] დაა [[გადმოტვირთვადი კონტენტი|გადმოტვირთვადი კონტენტები]] 2000-იანი წლებამდეც არსებობდა. დაახლოებით [[2005]] წელს მაიკროსოფტმა დეველოპერებს [[Xbox 360]]-ზე მიკროტრანზაქციების დანერგვის უფლება მისცა. ეს იყო დაბალფასიანი კონტენტი (როგორც წესი, 5 დოლარზე ნაკლები), რომლის ცნობილი მაგალითი [[2006]] წლის თამაშ „[[The Elder Scrolls IV: Oblivion]]“-ისთვის შექმნილი ცხენის აბჯრის პაკეტი გახდა. მიუხედავად იმისა, რომ თამაშში მას უმეტესად დეკორატიული დატვირთვა ჰქონდა, 2009 წელს ეს აბჯარი „Oblivion“-ის ერთ-ერთი ყველაზე მოთხოვნადი ნივთი გახდა, რითაც მიკროტრანზაქციების იდეა განამტკიცა.<ref>{{cite web | url = https://kotaku.com/5143151/top-oblivion-dlc-revealed-horse-armor-surprisingly-popular | title = Top Oblivion DLC Revealed, Horse Armor Surprisingly Popular | first = Michael | last = McWhertor | date = January 30, 2009 | access-date = October 11, 2017 | work = [[Kotaku]] }}</ref><ref>{{cite web | url = https://www.pcgamer.com/horse-armor-won/ | title = Horse armor won | first = Tom | last =Senior | date = December 24, 2019 | access-date = December 24, 2019 | work = [[PC Gamer]] }}</ref><ref name="usgamer history">{{cite web | url = http://www.usgamer.net/articles/the-history-of-gaming-microtransactions-from-horse-armor-to-loot-boxes | title = The Harsh History Of Gaming Microtransactions: From Horse Armor to Loot Boxes | first = Mike | last = Williams | date = October 11, 2017 | access-date = October 11, 2017 | work = [[US Gamer]] }}</ref> [[ფაილი:Electronic Arts 2020.svg|მინი|[[Electronic Arts]] გააკრიტიკეს ვიდეო თამაშების მონეტიზაციის მეთოდების გამო.]] „Oblivion“-ის კვალდაკვალ, დეველოპერებმა თამაშებში დანერგეს დამატებითი მიკროტრანზაქციული კონტენტი, რათა თითოეული თამაშიდან დამატებითი შემოსავალი მიეღოთ.<ref name="usgamer history"/> ონლაინის მქონე თამაშების გამომცემლებმა შექმნეს სპეციალური ონლაინ საშვები (online passes), მაგალითად Electronic Arts-ის „Project Ten Dollar“, რაც ონლაინ ფუნქციების გამოსაყენებლად სავალდებულო შესყიდვას მოითხოვდა. ეს, აგრეთვე მიზნად ისახავდა მეორადი თამაშების შესყიდვის შეზღუდვას. ამ მიდგომას დიდი უკმაყოფილება გამოიწვია მომხმარებლებში, რამაც აიძულა დევლოპერებს უარი ეთქვათ მის განხორციელებაზე. ამის ნაცვლად, გამომცემლებმა [[სეზონური საშვი (ვიდეო თამაშები)|სეზონური საშვის]] ({{lang-en|season pass}}) მოდელი შემოგვთავაზეს, რომელიც პირველად გამოჩნდა ისეთ თამაშებში, როგორიცაა [[L.A. Noire]] (2011) და [[Mortal Kombat (2011 წლის ვიდეო თამაში)|Mortal Kombat]] (2011). სეზონური საშვის გარეშე მოთამაშეებს მაინც ჰქონდათ წვდომა თამაშის ყველა ძირითად ფუნქციაზე, მათ შორის ონლაინ თამაშზეც, მაგრამ სეზონური საშვი იძლეოდა წვდომას ყველა დაგეგმილ გაფართოებულ კონტენტზე [[ერთმოთამაშიანი ვიდეო თამაში|ერთმოთამაშიანი რეჟიმებისთვის]], ასევე ახალ პერსონაჟებზე და სხვადასხვა შიდა ნივთებზე ონლაინ რეჟიმებისთვის. ყველა ეს დამატება, როგორც წესი, ერთი წლის განმავლობაში უნდა გამოსულიყო. ეს ნიშნავდა, რომ თამაშს ყოველ წელს შეეძლო სეზონური საშვების გამოშვება და ამით შემოსავლის მიღება.<ref name="usgamer history"/> საბრძოლო საშვი, რომელიც პირველად [[Dota 2]]-ში დაინერგა სეზონური საშვის მსგავს მექანიზმს წარმოადგენს. საბრძოლო საშვის ფარგლებში არის უამრავი თამაშშიდა ნივთი, რომელთა მოპოვება მოთამაშეს საბრძოლო საშვის სხვადასხვა დონეზე შეუძლია, მაგრამ ამისათვის მას თამაშშიდა გამოწვევების დასრულება მოეთხოვება, რათა საშვის დონეები დააგროვოს. 2010-იანი წლების დასაწყისში იაპონიაში პოპულარობა მოიპოვა [[გაჩა-თამაში|გაჩა-თამაშებმა]], რომლებიც მობილური და უფასო თამაშების სეგმენტს განეკუთვნება და კაფსულის სათამაშო ავტომატის პრინციპზეა აგებული. ამ ტიპის თამაშებში მოთამაშეები რეალურ ფულს ხარჯავენ ვირტუალური ნივთებისს მისაღებად. ლუტ ბოქსები, როგორც გაჩას გაფართოებული ვარიანტი, ჩინურმა თამაშმა „[[ZT Online]]“-მა წარმოგვიდგინა, ხოლო 2010-იანი წლების დასაწყისში ისეთ დასავლურ თამაშებშიც გამოჩნდა, როგორებიცაა „[[FIFA 09]]“ და „[[Team Fortress 2]]“; მოთამაშეები ლუტ ბოქსებს თამაშშიდა აქტივობებით მოიპოვენ, ან შეეუძლიათ მათი შეძენა რეალური ფულით. ლუტ ბოქსები, შემთხვევითად შერჩეულ, სხვადასხვა იშვიათ ნივთებს შეიცავენ. [[2016]] წლისთვის, მრავალ მაღალპროფილურ თამაშში შედიოდა ლუტ ბოქსის მექანიკა. შედეგად ამან მსოფლიოს სხვადასხვა სახელწმიფოების ყურადღება მიიპყრო, რადგამ ისინი შიშობდნენ, რომ ლუტ ბოქსები აზარტულ თამაშებს ემსგავსებოდა, რადგან მათი შეძენა რეალური ფულით იყო შესაძლებელი. რადგანაც ამ ტიპის ვიდეო თამაშები ხშირად არასრულწლოვნებზე იყო გათვლილი, ზოგიერთმა ქვეყანამ მიიღო კანონები, რომლებიც კრძალავდა ან ზღუდავდა ლუტ ბოქსების შემცველ თამაშებს, მათი აზარტულ თამაშებთან მსგავსების გამო. ჩინეთის გავლენამ მონეტიზაციაზე საკვანძო როლი ითამაშა 2010-იანი წლების შუა პერიოდში, როდესაც მოთამაშეთა რაოდენობამ 500 მილიონს გადააჭარბა. მიუხედავად იმისა, რომ კონსოლებზე აკრძალვა მოიხსნა, ჩინეთის მთავრობა კვლავ მოითხოვდა, რომ იმპორტირებული აპარატურა გაყიდულიყო ჩინური კომპანიების მეშვეობით. აგრეთვე მოითხოვდა ჩინელ ოპერატორებს ემართათ ონლაინ თამაშები, რათა დაეცვათ ქვეყნის კანონები ცენზურის და არასრულწლოვნებისთვის თამაშის შეზღუდვების შესახებ. ქვეყანაში უკვე მოქმედმა ჩინურმა სათამაშო კომპანიებმა უცხოურ ფირმებთან თანამშრომლობა წამოიწყეს, რათა მათი თამაშები და აპარატურა ქვეყანაში შეეტანათ რთული დამტკიცების პროცესების გავლით. ასეთ კომპანიებს შორისაა NetEase და Perfect World, მაგრამ ყველაზე დიდი გავლენა [[Tencent]]-ს ჰქონდა, რომელმაც 2010-იან წლებში მრავალი ინვესტიცია განახორციელა უცხოურ ფირმებში, მათ შორის სრულად შეისყიდა [[Riot Games]] და ნაწილობრივ ფლობდა [[Supercell]]-სა და Epic Games-ს, აგრეთვე ფლობდა [[Ubisoft]], Activision Blizzard და [[Paradox Interactive]]-ის მცირე წილებს. ამის სანაცვლოდ, Tencent-ი ეხმარებოდა ამ კომპანიებს მონეტიზაციის მიდგომების დახვეწაში, საკუთარი გამოცდილების გაზიარებით.<ref name="uscc">{{cite report | url = https://www.uscc.gov/sites/default/files/Research/China%27s%20Digital%20Game%20Sector.pdf | title = China's Digital Game Sector | first1 = Matt | last1 =Snyder | date = May 17, 2018 | access-date = September 25, 2019 | publisher = United States-China Economic and Security Review Commission }}</ref> ===შერეული, ვირტუალური და აუგმენტური რეალობის თამაშები=== {{main|ვირტუალური რეალობა|აუგმენტური რეალობა}} [[ფაილი:Oculus-Rift-CV1-Headset-Front with transparent background.png|მინი|[[Oculus Rift]]-ის სათვალე]] [[ვირტუალური რეალობა|ვირტუალური რეალობის]] (VR) სისტემებზე მუშაობა ვიდეო თამაშებისთვის ჯერ კიდევ [[1990-იანი წლები|1990-იან წლებში]] დაიწყეს. თუმცა, მაღალი ღირებულებისა და არაპრაქტიკულობის გამო, ვერ მოერგო სამომხმარებლო ბაზარს. ვიდეო თამაშებში ვირტუალური რეალობის დანერგვის ერთ-ერთი პირველი მცდელობა იყო Nintendo-ს [[1996]] წელს გამოშვებული [[Virtual Boy]], რომელიც მონოქრომულ სტერეოსკოპულ ეკრანს იყენებდა 3D-ს სიმულაციისთვის. თუმცა, მოწყობილობის არაპრაქტიკულობის გამო დეველოპერებმა მისი მხარდაჭერა შეწყვიტეს. სამომხმარებლო VR აპარატურაში გარღვევა [[2010-იანი წლები]]ს დასაწყისში მოხდა, როდესაც პალმერ ლაკიმ [[Oculus Rift]] შექმნა. Oculus-ი [[2013]] წელს სავაჭრო გამოფენებზე იქნა წარდგენილი.[[2014]] წელს [[Facebook]]-მა Oculus Rift და მისი მწარმოებელი კომპანია 2 მილიარდ დოლარად შეიძინა. შედეგად, Valve-მა და [[HTC]]-მ დააანონსეს [[HTC Vive]], რომელიც პირველად [[2015]] წელს გამოვიდა, ხოლო Sony-მ [[PlayStation VR]] 2016 წელს გამოუშვა. Valve-მა მოგვიანებით შეიმუშავა საკუთარი VR აპარატურის ხაზი, [[Valve Index]], რომელიც [[2019]] წელს გამოვიდა. ბევრი VR თამაში კარგად იყენებდა ვირტუალური რეალობის უპირატესობებს ჩვეულებრივ თამაშებთან შედარებით, რათა მომხმარებლისთვის უფრო ღრმა გამოცდილება შეექმნა. თუმცა, VR-ის ნამდვილი „გარღვევა“ „[[Half-Life: Alyx]]“-ით მოხდა, რომელიც Valve-მა [[2020]] წელს გამოუშვა. ამ თამაშმა ახალი სტანდარტები დაამკვიდრა პირველი პირის შუტერის VR-თან ინტეგრაციაში და Index-ის გაყიდვები კიდევ უფრო გაზარდა.<ref>{{Cite web |last=Robinson |first=Andrew |date=March 23, 2020 |title=Review: Half-Life Alyx is VR's stunning killer app |url=https://www.videogameschronicle.com/reviews/half-life-alyx |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200324213220/https://www.videogameschronicle.com/reviews/half-life-alyx |archive-date=March 24, 2020 |access-date=March 24, 2020 |website=VGC}}</ref> [[აუგმენტური რეალობა|აუგმენტური რეალობის]] (AR) თამაშები, სადაც თამაში რეალურ ცხოვრებაში (იგივე რეალურ დროში) იღებს ვიდეო თამაშის გამოსახულებას და მასზე დამატებით გრაფიკას გამოსახავს, 2010-იან წლებამდეც არსებობდა. კამერების ფიქსირებული მდგომარეობის გამო, ინტერაქციები შეზღუდული იყო, რის გამოც თამაშების უმრავლესობა ექსპერიმენტულ ხასიათს ატარებდა. აუგმენტური რეალობის სისტემა მას შემდეგ უფრო დაიხვეწა, რაც პორტატიულ კონსოლებს, მათ შორის PSP-სა და Nintendo DS-ის ხაზს, და მობილურ ტელეფონებს ვიდეოკამერები დაემატა. AR-ზე დაფუძნებული თამაშების პოპულარობამ პიკს მას შემდეგ მიაღწია, რაც ბაზარზე „[[Pokémon Go]]“ (2016) გამოჩნდა. ამ თამაშში მოთამაშეები მობილურ მოწყობილობებს იყენებდნენ ვირტუალური პოკემონის ადგილსამყოფელის დასადგენად; შემდეგ კი, AR-ის მეშვეობით და მოწყობილობის კამერით, ცდილობდნენ მის პოვნასა და დაჭერას.<ref name="Augmented reality mainstream">{{cite news | url=https://www.nytimes.com/2016/07/14/technology/unity-technologies-maker-of-pokemon-go-engine-swells-in-value.html | title=Unity Technologies, Maker of Pokémon Go Engine, Swells in Value | publisher=NYT | date=July 13, 2016 | access-date=July 16, 2016 | author=Wingfield, Nick | url-status=live | archive-url=https://web.archive.org/web/20160716003710/http://www.nytimes.com/2016/07/14/technology/unity-technologies-maker-of-pokemon-go-engine-swells-in-value.html | archive-date=July 16, 2016 | df=mdy-all }}</ref> ==2020-იანი წლები== ===რეიტრეისინგი და ფოტორეალისტური გრაფიკა=== {{main|მეცხრე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} 2020 წელს [[Nvidia]]-მ და [[AMD]]-მ წარმოადგინეს ვიდეო ბარათები, რომლებსაც ჰქონდათ რეალურ დროში [[სხივების სტყორცნა|რეიტრეისინგის]] აპარატურული მხარდაჭერა. ეს ტექნოლოგია, აგრეთვე იყო ძირითადი კომპონენტი, რომელიც Microsoft-ისა და Sony-ის მეცხრე თაობის კონსოლებში, [[Xbox Series X/S]]-სა და [[PlayStation 5]]-ში დაინერგა, ორივე მათგანი [[2020]] წლის ნოემბერში გამოვიდა. მნიშვნელოვანმა ტექნოლოგიურმა გაუმჯობესებებმა აგრეთვე ხელი შეუწყო მაღალდეტალური ტექსტურების გამოსახვას, რამაც ვიდეო თამაშების სცენებს ფოტორეალისტური სახე მისცა, მაღალი გარჩევადობითა და [[კადრის სიხშირე|კადრების მაღალი სიხშირით]]. ამ ცვლილებებმა მოითხოვა მეტი მეხსიერება ტექსტურებისთვის და უფრო დიდი გამტარუნარიანობა მეხსიერებასა და [[გრაფიკული პროცესორი|გრაფიკულ პროცესორს]] შორის. ორივე ახალ კონსოლში შედიოდა სპეციალიზებული [[მყარსხეულიანი დამხსომებელი მოწყობილობა|SSD]]-ები, რომლებიც შექმნილი იყო მაღალი გამტარუნარიანობის მქონე მეხსიერების უზრუნველსაყოფად, რასაც დამატებითი უპირატესობა ჰქონდა: პრაქტიკულად აღმოფხვრა ჩატვირთვის დრო მრავალ თამაშში, განსაკუთრებით კი [[ღია სამყარო]]ს თამაშებში. ===ტენდენციები: მეტასამყარო, ბლოკჩეინი და NFT თამაშები, და კომპანიების შესყიდვები=== 2020-იანი წლების დასაწყისში [[მეტასამყარო]]ს ({{lang-en|Metaverse}}) კონცეფციის პოპულარობამ იმატა. „[[Second Life]]“-ის მსგავსი სოციალური სივრცეების მსგავსად, მეტასამყაროს კონცეფცია დაფუძნებულია უფრო მოწინავე ტექნოლოგიების, მაგალითად, ვირტუალური და აუგმენტური რეალობის გამოყენებაზე, რათა შეიქმნას ყოვლის მომცველი სამყაროები, რომლებიც არა მხოლოდ სოციალური და გასართობი ფუნქციებისთვის, არამედ პირადი და ბიზნეს მიზნებისთვისაც შეიძლება იქნას გამოყენებული, რაც მომხმარებელს მეტასამყაროში მონაწილეობით ფულის გამომუშავების შესაძლებლობას აძლევს.<ref>{{cite web | url = https://www.nytimes.com/2022/01/18/technology/personaltech/metaverse-gaming-definition.html | title = What's All the Hype About the Metaverse? | first = Brian | last = Chen | website = [[The New York Times]] | date = January 18, 2022 | archive-url = https://archive.today/20220118193054/https://www.nytimes.com/2022/01/18/technology/personaltech/metaverse-gaming-definition.html | archive-date = January 18, 2022 | access-date = February 13, 2022 | url-status = live }}</ref> [[Roblox]] არის ღია სამყაროს შედარებით ახალი მაგალითი, რომელიც მოთამაშეებს საშუალებას აძლევს, თამაშში შექმნან საკუთარი ნაწარმოებები და ამ ნაწარმოებებით ფულიც გამოიმუშავონ.<ref>{{cite web | url = https://www.cnbc.com/2021/12/22/here-are-the-companies-building-the-metaverse-meta-roblox-epic.html | title = Next for the metaverse: convincing you it's not just for kids | first = Steve | last = Kovach | date = December 22, 2021 | accessdate = February 13, 2022 | work = [[CNBC]] }}</ref> 2020-იანი წლების დასაწყისში მეტასამყარო ჯერ კიდევ არ იყო კარგად განსაზღვრული, მაგრამ ამ ახალი ტექნოლოგიების შემქმნელები აცნობიერებდნენ, რომ ფინანსური სისტემა ამ სისტემებთან იქნებოდა დაკავშირებული. ადრინდელი თამაშების ვალუტის სისტემების ხარვეზების თავიდან ასაცილებლად, [[კრიპტოვალუტა|კრიპტოვალუტაზე]] დაფუძნებული თამაშები და დეცენტრალიზებული ბლოკჩეინ ტექნოლოგიების გამოყენებით შექმნილი სისტემები სულ უფრო პოპულარული ხდებოდა. ეს ბლოკჩეინ თამაშები ხშირად ეფუძნებოდა [[NFT]] ტოკენებით ვაჭრობას, რომლებსაც მოთამაშეები თამაშის განმავლობაში ქმნიდნენ და აუმჯობესებდნენ, რითაც მეტასამყაროს მუშაობის პრინციპს ბაძავდნენ.<ref>{{cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-15/gamefi-is-a-new-crypto-craze-what-s-it-all-about-quicktake | title = Why GameFi Is Crypto's Hot New Thing (and What Is It?) | first = Olga | last = Kharif | date = January 15, 2022 | accessdate = February 12, 2022 | work = Bloomberg News }}</ref> ზოგიერთმა ვიდეო თამაშების კომპანიამ, მაგალითად Ubisoft-მა, მხარდაჭერა გამოუცხადა ბლოკჩეინისა და NFT-ების თამაშებში გამოყენებას, რამაც მოთამაშეებსა და თამაშის დეველოპერებში უკმაყოფილება გამოიწვია, რომლებიც კრიპტოვალუტასა და NFT-ს თაღლითობად მიიჩნევენ.<ref>{{cite web |url =https://www.vox.com/recode/22907072/web3-crypto-nft-bitcoin-metaverse | title = Web3 is the future, or a scam, or both | first = Peter | last = Kafka | date = February 1, 2022 | accessdate = February 1, 2022 | work = [[Vox (საიტი)|Vox]] }}</ref> მიუხედავად ამ მოვლენებისა, 2020-იანი წლების დასაწყისში მეტასამყაროს მიმართ გაძლიერებული ინტერესის ფონზე, თამაშების ინდუსტრიაში მრავალი მსხვილი შესყიდვა განხორციელდა. მსხვილმა გამომცემლებმა უფრო მეტი სტუდია და სხვა გამომცემელი გააერთიანეს საკუთარ ორგანიზაციებში, რათა გააფართოონ თავიანთი შეთავაზებები და მოემზადონ მომავლისთვის, სადაც სათამაშო პლატფორმები ტრადიციულ სისტემებს დაშორდებიან.<ref>{{cite web | url = https://fortune.com/2022/02/01/sony-microsoft-video-game-consolidation-merger/ | title = Video game companies are arming up for battle | first = Jacob | last = Carpenter | date = February 1, 2022 | accessdate = February 13, 2022 | work = Fortune }}</ref> Tencent Holdings-მა 2010-იანი წლებიდან მოიპოვა სხვადასხვა დასავლური კომპანიების წილები (მათ შორის Epic Games-ის მცირე წილი).<ref>{{Cite web|url=https://www.polygon.com/22949530/tencent-the-worlds-biggest-video-game-company|title=A closer look at Tencent, the world's biggest game company|website=[[Polygon (website)|Polygon]]|date=March 2, 2022}}</ref> თავად Epic Games-მაც გამოიყენა Tencent-ის ინვესტიცია კომპანიების შესაძენად., რაც მიზნად ისახავს, Unreal Engine-ის გამოყენებით მეტავერსის საკუთარი ვერსია შექმნას. [[Embracer Group]]-მა 2020-იანი წლების დასაწყისში მასშტაბური შესყიდვები განახორციელა [[Gearbox Software]]-ის სახით.<ref>{{cite web | url = https://venturebeat.com/2022/01/24/why-diversification-of-portfolios-is-top-of-mind-for-gaming-studios/ | title = Why diversification of portfolios is top of mind for gaming studios | first = Jeff | last = Sue | date = January 24, 2022 | accessdate = February 13, 2022 | work = Venture Beat }}</ref> 2020-იან წლებში მეტასამყაროს მხარდასაჭერად განხორციელებული სხვა მსხვილი შესყიდვეს შორისაა: [[Take-Two Interactive]]-ის მიერ მობილური თამაშების გამომცემელი [[Zynga]]-ს შეძენა,<ref>{{cite web | url = https://www.wsj.com/articles/videogame-maker-take-two-interactive-to-buy-zynga-in-12-7-billion-deal-11641818298 | title = Take-Two Interactive to Buy FarmVille Maker Zynga in $11 Billion Deal | first = Sarah | last = Needleman | date = January 10, 2022 | accessdate = February 13, 2022 | work = [[The Wall Street Journal]] }}</ref> [[Sony Interactive Entertainment]]-ის მიერ დეველოპერ [[Bungie]]-ის შეძენა „ლაივ-სერვის“ თამაშების მხარდასაჭერად,<ref>{{cite web | url = https://www.eurogamer.net/articles/2022-02-02-playstation-plans-to-launch-more-than-10-live-service-games-before-march-2026 | title = PlayStation plans to launch more than 10 live service games before March 2026 | first =Tom | last= Phillips | date = February 2, 2022 | access-date = February 3, 2022 | work = [[Eurogamer]] }}</ref> და Microsoft-ის მიერ [[ZeniMax Media]]-ის (მათ შორის [[Bethesda Softworks]]) და Activision-Blizzard-ის შეძენა.<ref>{{Cite news |date=2020-09-21 |title=Microsoft acquires Fallout creator Bethesda |language=en-GB |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/54233235 |access-date=2020-09-21 |archive-date=September 21, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921170703/https://www.bbc.com/news/54233235 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web | url = https://www.nytimes.com/2022/01/18/business/microsoft-activision-blizzard.html | title = Microsoft will buy Activision Blizzard, betting $70 billion on the future of games. | first1 = Karen | last1 = Weise | first2 = Andrew Ross | last2= Sorkin | first3= Kellen | last3= Browning | first4= Michael J. |last4= de la Merced | date = January 18, 2022 | accessdate = February 13, 2022 | work = [[The New York Times]] }}</ref> [[2021]]-[[2022]] წლებში [[COVID-19-ის პანდემია]]მ ხელი შეუწყო გლობალური ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის ზრდას, რადგან მსოფლიოში უამრავი ადამიანი, კარანტინის გამო სახლში რჩებოდა, ვიდეო თამაშებს, როგორც დროის გასატარებლად, ისე სხვებთან დისტანციური კომუნიკაციისთვის იყენებდნენ. თუმცა, ეს სწრაფი ზრდა [[2023]]-[[2024]] წლებში ინდუსტრიაზე უარყოფითად აისახა, რადგან რამდენიმე მსხვილ გამომცემელს თანამშრომლებისა და სტუდიების შემცირება მოუწია, რადგან პანდემიის შემდეგ მსოფლიო ჩვეულ რითმს დაუბრუნდა. ==ლიტერატურა== {{refbegin|30em}} * {{Cite book|title=Games vs. Hardware. A history of PC gaming ASIN: B00I4KRI4E by John B. Purcaru. }} * {{Cite book|title=All Your Base Are Belong to Us: How 50 Years of Videogames Conquered Pop Culture. New York: Three Rivers, 2011. Print.}} * {{Cite book |title=From Sun Tzu to Xbox: War and Video Games |url=https://archive.org/details/fromsuntzutoxbox0000halt |last=Halter |first=Ed |year=2006 |publisher=Thunder's Mouth Press |location= |isbn=1-56025-681-8 }} * {{Cite book |title=Play Between Worlds: Exploring Online Game Culture |url=https://archive.org/details/playbetweenworld0000tayl |last=Taylor |first=T.L. |year=2006 |publisher=MIT Press |location= |isbn=0-262-20163-1 }} * {{Cite book |title=SMARTBOMB: The Quest for Art, Entertainment, and Big Bucks in the Videogame Revolution |url=https://archive.org/details/smartbombquestfo00chap |last=Chaplin |first=Heather |last2=Ruby |first2=Aaron |year=2006 |publisher=Algonquin Books |location= |isbn=1-56512-545-2 }} * {{Cite book|title=Videogames: In The Beginning |last=Baer |first=Ralph H. |year=2005 |publisher=Rolenta Press |location= |isbn=0-9643848-1-7}} * {{Cite book |title=Masters of Doom: How Two Guys Created an Empire and Transformed Pop Culture |url=https://archive.org/details/mastersofdoomhow0000davi |last=Kushner |first=David |year=2004 |publisher=Random House, Inc. |location= |isbn=0-8129-7215-5 }} * {{Cite book|title=Power-Up: How Japanese Video Games Gave the World an Extra Life|url=https://archive.org/details/poweruphowjapane0000kohl|last=Kohler|first=Chris|year=2004|publisher=BradyGames|isbn=0-7440-0424-1}} * {{Cite book|title=The Video Game Theory Reader |year=2003 |publisher= Routledge |location= |isbn=0-415-96579-9 |editor1-last=Wolf |editor1-first=Mark J.P. | editor2-last=Perron |editor2-first=Bernard}} * {{Cite book |title=Opening the Xbox: Inside Microsoft's Plan to Unleash an Entertainment Revolution |url=https://archive.org/details/openingxboxinsid00taka |last=Takahashi |first=Dean |year=2002 |publisher=Prima |location= |isbn=0-7615-3708-2 }} * {{Cite book|title=The Ultimate History of Video Games |last=Kent |first=Steven L.|year= 2001 |publisher=San Val Inc. |location= |isbn=0-613-91884-3}} * {{Cite book|title=The First Quarter: A 25-year history of video games |last=Kent |first=Steven L. |year=2000 |publisher= BWD Press |location= |isbn= 0-9704755-0-0}} * {{Cite book |title=Joystick Nation |url=https://archive.org/details/joysticknationho00herz |last=J.C. |first=Herz |year=1997 |publisher=Little, Brown, and Co. |location= |isbn=0-316-36007-4 }} * {{Cite book| author=Herman, Leonard| title=Phoenix: The Fall & Rise of Videogames| publisher=Rolenta Press| edition=3| year=2001| isbn=0-9643848-5-X| url=http://www.rolentapress.com/| access-date=September 24, 2009}} * {{Cite book |title=Game Over: The Maturing of Mario |year=1994 |last=Sheff |first=David |publisher= |location= |isbn= |page= |pages= |url=https://archive.org/details/gameoverhowninte00shef_0 |accessdate= }} *{{Cite book | author=Forster, Winnie | title=The Encyclopedia of Game Machines&nbsp;– Consoles, handheld & home computers 1972–2005 | publisher=Gameplan | year=2005 | isbn=3-00-015359-4 | url=http://www.gameplan.de/gameplan_01.5_UK/index.php | archive-url=https://web.archive.org/web/20050526032440/http://www.gameplan.de/gameplan_01.5_UK/index.php | url-status=dead | archive-date=May 26, 2005 | access-date=September 24, 2009 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050526032440/http://www.gameplan.de/gameplan_01.5_UK/index.php |date=მაისი 26, 2005 }} *Day, Walter. ''[https://web.archive.org/web/20101130004821/http://twingalaxies.com/index.aspx?c=17 The Golden Age of Video Game Arcades]'' (1998)&nbsp;– A 200-page story contained within ''Twin Galaxies' Official Video Game & Pinball Book of World Records''. {{ISBN|1-887472-25-8}} {{refend}} == რესურსები ინტერნეტში == * {{dmoz|Games/Video_Games/History|ვიდეო თამაშების ისტორია}} * [http://www.cse.unr.edu/~sushil/class/games/notes/sushilHistory.ppt ვიდეო თამაშების მოკლე ისტორია], ნევადის უნივერსიტეტი * [http://iasl.uni-muenchen.de/links/GCA-VII.1e.html თომას დრეჰერი: კომპიუტერული ხელოვნების ისტორია, თავი VII.1 კომპიუტერი და ვიდეო თამაშები] * [http://www.pbs.org/kcts/videogamerevolution/ ''ვიდეო თამაშების რევოლუცია''] ==სქოლიო== {{სქოლიო|2}} {{ვიდეო თამაშების ისტორია 2}} [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების ისტორია]] [[კატეგორია:კომპიუტერული ტექნიკის ისტორია]] lgmlu1gsv79grem2321qge93cl1c5os 4822844 4822757 2025-06-30T20:03:24Z Gobrona 28077 /* პირველი არკადული თამაშები და სახლის კონსოლები */ 4822844 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშების ისტორია}} '''ვიდეო თამაშების ისტორიას''' საფუძველი ჩაეყარა 1950-იან წლებში, როდესაც მეცნიერებმა დაიწყეს მარტივი თამაშებისა და სიმულაციების შექმნა თვიანთი კვლევების ფარგლებში. [[ვიდეო თამაში|ვიდეო თამაშებმა]] დიდი პოპულარობა მოიპოვა 1970-1980-იან წლებში, როდესაც ფართო საზოგადოებას წარუდგინეს [[არკადული თამაშები]] და [[ვიდეო თამაშების კონსოლი|სათამაშო კონსოლები]], რომლებსაც გააჩნდათ [[ჯოისტიკი]], ღილაკები და სხვადასახვა სახის [[სათამაშო კონტროლერი|კონტროლერი]]. 1980-იანი წლებიდან მოყოლებული ვიდეო თამაშები იქცა გართობის წამყვან დარგად და [[მასობრივი კულტურა|მასობრივი კულტურის]] მნიშვნელოვან ნაწილად. ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული თამაში იყო ''„[[Spacewar!]]“'', შექმნილი მეცნიერთა ჯგუფის მიერ. ადრეული არკადული თამაშები შეიქმნა 1972-1978 წლებში. 1970-იანებში გამოჩნდა [[პირველი თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|პირველი თაობის სახლის კონსოლები]], მათ შორის პოპულარული თამაში ''„[[Pong]]“'' და მისი მრავალი „კლონი“. აღნიშნული პერიოდი, ასევე იყო [[მეინფრეიმ კომპიუტერი|მეინფრეიმ]] კომპიუტერების ერა. [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]] დაიწყო 1978 წელს და გაგრძელდა 1982 წლამდე. ხურდის სათამაშო აპარატები, არკადული სისტემები და სახლის კონსოლები, როგორებიც არის [[Atari 2600]] და [[Intellivision]], (რომელთა მიერთება და თამაში შესაძლებელი იყო სტანდარტულ ტელევიზორებზე) ფართოდ იყო გავრცელებული სავაჭრო ცენტრებსა თუ სხვადასხვა დაწესებულებებში. 1980-იანებში ბაზარზე გამოჩნდა ადრეული [[ონლაინ თამაში|ონლაინ თამაშები]] და პორტატიული სათამაშო კონსოლები. სწორედ ამ პერიოდში, 1983 წელს მოხდა [[1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისი]]. 1976 წელს დაიწყეს [[მეორე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეორე თაობის კონსოლების]] შექმნა და გაგრძელდა 1992 წლამდე. [[მესამე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მესამე თაობის კონსოლები]] დაფუძნებული 8 ბიტიან [[ცენტრალური პროცესორი|პროცესორებზე]] გამოიშვებოდა 1983-1995 წლებში, ხოლო 16 ბიტიანი [[მეოთხე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეოთხე თაობის კონსოლები]] — 1987-1999 წლებში. 1990-იანებს ვიდეო თამაშების აღორძინების ხანას უწოდებენ, რა პერიოდშიც დაეცა არკადულ თამაშებზე მოთხოვნა და პოპულარული გახდა [[3D კომპიუტერული გრაფიკა|3D კომპიუტერული]], გაუმჯობესებული პორტატიული და [[პერსონალური კომპიუტერული თამაში|PC თამაშები]]. [[მეხუთე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეხუთე თაობის კონსოლებს]] გამოსცემდნენ 1993-2006 წლებში და დაფუძნებული იყო 32-64 ბიტიან პროცესორებზე. ამ პერიოდშივე საფუძველი ჩაეყარა მობილური თამაშებს. 2000-იანებში ხელმისაწვდომი შეიქმნა [[მეექვსე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეექვსე თაობის კონსოლები]] (1998-2013) და დაიწყო ონლაინ გეიმინგის და მობილური თამაშების განვითარება. 2005-ში შეუდგნენ [[მეშვიდე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეშვიდე თაობის]] კონსოლების გამოცემას. ეს მონაკვეთი გამოირჩეოდა მაღალბიუჯეტიანი თამაშების შემუშავებით, კაზუალური PC თამაშების გამოჩენით, [[ღრუბლოვანი გამოთვლები]]სა და ახალი ტექნოლოგიების დანერვგვით ვიდოე თამაშებში, მაგალითისთვის როგორიც არის [[Wii Remote]], რისი საშუალებთაც მოთამაშეს, მოძრაობის და რხევის შედეგად შეეძლო თამაშში პერსონაჟისა და გარემოს კონტროლი. 2013 წელს გამოჩნდა [[მერვე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მერვე თაობის კონსოლები]], მათ შორის [[Nintendo]]-ს [[Wii U]], [[Nintendo 3DS]], [[Nintendo Switch]], [[Microsoft]]-ის [[Xbox One]], [[Sony]]-ის [[PlayStation 4]] და [[PlayStation Vita]], ხოლო [[2020]] წლიდან გამოჩნდა [[მეცხრე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეცხრე თაობის კონსოლები]]: Microsoft-ის [[Xbox Series X and Series S]], Sony-ის [[PlayStation 5]] და Nintendo-ს [[Nintendo Switch 2|Switch 2]]. აგრეთვე [[პერსონალური კომპიუტერული თამაში|PC თამაშებმაც]] დაიკავეს მნიშვნელოვანი ადგილი სათამაშო ბაზარზე და დღემდე განაგრძობენ ზრდას [[ციფრული დისტრიბუცია|ციფრული დისტრიბუციის]] საშუალებით. [[სმარტფონი|სმარტფონების]] ფართო გამოყენებამ პოპულარული გახადა მობილური თამაშები. ==ადრეული ისტორია (1948–1972)== ===კომპიუტერული თამაშების წარმოშობა=== {{მთავარი|ვიდეო თამაშების ადრეული ისტორია}} [[File:Spacewar!-PDP-1-20070512.jpg|right|thumb|250პქ|''[[Spacewar!]]'' ერთ-ერთი პირველი ყველაზე გავლენიანი თამაში.]] პირველი ელექტრონული ციფრული კომპიუტერები, [[Colossus]] და [[ENIAC]] აიგო [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში, რათა [[მოკავშირეები]]სთვის დახმარება გაეწიათ [[აქსისის ძალები]]ს წინააღმდეგ საბრძოლველად.<ref name="Aspray 2014">{{cite book|last1=Campbell-Kelly|first1=Martin|last2=Aspray|first2=William|last3=Ensmenger|first3=Nathan|last4=Yost|first4=Jeffrey|title=Computer: A History of the Information Machine, 3rd Edition|url=https://archive.org/details/computerhistoryo0000camp_z9s0|publisher=Westview Press|location=Boulder, CO|year=2014|isbn=978-0813345901|page=xii-xiii}}</ref> ომის შემდეგ, 1950-იან წლებში კომპანიები, [[Remington Rand]], [[Ferranti]] და [[IBM]] შეუდგნენ კომპიუტერების კომერციალიზაციას.<ref name="Ceruzzi">{{cite book|last=Ceruzzi|first=John|title=A History of Modern Computing, 2nd Edition|url=https://archive.org/details/historyofmodernc00ceru_0|publisher=MIT Press|location=Cambridge, MA|year=2003|isbn=978-0262532037}}</ref> ამან, თავის მხრივ, განპირობა ის, რომ კომპიუტერების შეძენა დაიწყეს უნივერსიტეტებმა, სამთავრობო ორგანიზაციებმა და სხვადასხვა მსხვილმა კორპორაციებმა.<ref>"Aspray 2014", p.xiii</ref> სწორედ ამ გარემოში დაიბადა პირველი ვიდეო თამაშები. 1950-იანი წლების პერიოდის კომპიუტერული თამაშები შეიძლება დაიყოს სამ კატეგორიად: სავარჯიშო და სასწავლო პროგრამები, კვლევითი პროგრამები (ისეთ სფეროში, როგორიც არის [[ხელოვნური ინტელექტი]]) და სადემონსტრაციო პროგრამები, განკუთვნული პუბლიკის გასართობად და შთაბეჭდილების მოსახდენად. გამომდინარე იქიდან, რომ ეს თამაშები ძირითადად იქმნებოდა უნიკალურ აპარატურაზე, მაშინ როდესაც პორტირების განხორციელება სისტემებს შორის მეტად რთული იყო, განსაზღვრული მიზნისა და ამოცანის შესრულების შემდეგ ახორციელებდნენ მის დემონტაჟს. ამის გამო, მათ ვერ მოახდინეს გავლენა [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|ინდუსტრიის]] განვითარებაზე.<ref name="Priesthood At Play">{{cite web |url =https://videogamehistorian.wordpress.com/2014/01/22/the-priesthood-at-play-computer-games-in-the-1950s |title =The Priesthood At Play: Computer Games in the 1950s |last =Smith |first =Alexander |date =22 იანვარი, 2014 |website = They Create Worlds |accessdate =17 დეკებერი, 2015}}</ref> ამავე მიზეზის გამო, შეუძლებელია იმის დადგენა, თუ ვინ შექმნა პირველი კომპიუტერული თამაში ან ვინ განახორციელა თავდაპირველად სათამაშო მექანიკისა და თამაშების უმრავლესობის მოდელირება.<ref name="Priesthood At Play"/> [[ფაილი:Tennis_for_Two_-_Modern_recreation.jpg|მინი|მარჯვნივ|250პქ|''Tennis for Two''-ის კონტროლერის თანამედროვე რეკრეაცია]] დღემდე ცნობილი ყველაზე ადრეული თამაშია ჭადრაკის სიმულაცია „''Turochamp''“, შექმნილი [[ალან ტიურინგი]]სა და დევიდ ჩამპერნაუნის მიერ 1948 წელს. თუმცა ის არასდროს გამოსულა კომპიუტერებზე. ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული თამაშები გამოსული კომპიუტერზე იყო „''[[Bertie the Brain]]''“ — [[იქსიკი-ნოლიკი]]ს სიმულაცია და [[Nimrod]], რომელიც ახდენდა [[ნიმი]]ს სიმულაციას (მათემატიკური თამაში). „''Bertie the Brain''“ შექმნა ჯოსეფ კეიტსმა და როჯერს მაჯესტიკმა და სადემონსტრაციოდ წარადგინეს კანადის ნაციონალურ გამოფენაზე 1950 წელს.<ref name=Spacing>{{cite web| url =http://spacing.ca/toronto/2014/08/13/meet-bertie-brain-worlds-first-arcade-game-built-toronto| title =Meet Bertie the Brain, the world’s first arcade game, built in Toronto| last =Bateman| first =Chris| date =13 აგვისტო, 2014| website = Spacing Toronto| accessdate =17 დეკემბერი, 2015}}</ref> Nimrod ჩაფიქრა ჯონ ბენეტმა [[Ferranti]]-ში, ხოლო შეიმუშავა რეიმონდ სტიუარტ-უილიამსმა და ნაჩვენები იქნა ბრიტანეთის ფესტივალზე და ბერლინის სამრეწველო შოუზე 1951 წელს.<ref name=Donovan>{{cite book|last=Donovan|first=Tristan|title=Replay: The History of Video Games|url=https://archive.org/details/replayhistoryofv0000dono|publisher=Yellow Ant|location=East Sussex|year=2010|isbn=978-0956507204}}</ref> არცერთი ამ თამაშთაგან არ გამოიყენებდა, არც ელექტრო სხივურ მილს და არც დისპლეის.<ref>Spacing</ref><ref>Donovan</ref> პირველი თამაში, რომელიც მოიხმარდა მონიტორს იყო ორი კვლევითი პროექტი (დასრულებული 1952 წელს): [[დამკა|დამკის]] პროგრამა, შექმნილი კრისტოფერ სტრეჩის მიერ [[Ferranti Mark 1]]-ის კომპიუტერისთვის<ref name=Link>{{cite journal |last =Link |first =David |title =Programming ENTER: Christopher Strachey‘s Draughts Program |journal =Resurrection: The Bulletin of the Computer Conservation Society |issue =60 |pages=23–31 |publisher =The Computer Conservation Society |location =Teddington, UK |date =Winter 2012–13 |url =http://www.cs.man.ac.uk/CCS/res/pdfs/res60.pdf |accessdate =17 დეკემბერი, 2015}}</ref> და ასევე იქსიკი-ნოლიკის სიმულაცია „''[[OXO]]''“, შემუშავებული ალექსანდრ დუგლასის მიერ [[EDSAC]]-ისთვის.<ref>{{cite web |url=http://www.pong-story.com/1952.htm |title=Noughts and Crosses - The oldest graphical computer game |last=Winter |first=David |website= Pong Story |accessdate=17 დეკემბერი, 2015}}</ref> პირველი ცნობილი თამაში გრაფიკის გამოყენებით, რომელიც განახლებას ახდენდა რეალური დროის რეჟიმში, იყო [[ბილიარდი]], დაპროგრამებული უილიამ ბრაუნისა და ტედ ლიუისის მიერ [[MIDSAC]] კომპიუტერისთვის, [[მიჩიგანის უნივერსიტეტი|მიჩიგანის უნივერსიტეტში]] 1954 წელს.<ref name="Priesthood At Play"/> შესაძლოა, პირველი თამაში შექმნილი არა რაიმე კვლევითი, ან სხვადასხვა ტექნოლოგიების სადემონსტრაციოდ, არამედ კონკრეტულად გართობის მიზნით, ეს იყო „''[[Tennis for Two]]''“ — შემუშავებული [[ბრუკჰეივენის ნაციოალური ლაბორატორია]]ში 1958 წელს, რამაც ფართო აღიარება ჰპოვა ელექტრონული გასართობების მოყვარუთა შორის. ===Spacewar=== [[1950]]-იანი წლების მეინფრეიმ კომპიუტერები როგორც წესი წარმოადგენდნენ პაკეტური დამუშავების მანქანებს შეზღუდული სიჩქარითა და მეხსიერებით, რაც ხდიდა მათ თამაშებისთვის გამოუსადეგრად. ამასთანავე აღნიშნული კომპიუტერები მეტად ძვირად ფასობდნენ, ასე რომ, მათი რესურსების ხარჯვა გართობის მხრივ არ იყო მიზანშეწონილი. [[1950]]-იანი წლების დასაწყისში, [[მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიის ინსტიტუტი]]ს [[ლინკიოლნის ლაბორატორია]]ში, ჯგუფმა, რომელსაც მეთაურობდა ჯეი ფოსტერი, შექმნა კომპიუტერი სახელად [[Whirlwind]], რომელიც ამუშავებდა ბრძანებებს რეალურ დროში და თავის თავში მოიცავდა უფრო სწრაფ და სანდო ფორმის [[ოპერატიული მეხსიერება|ოპერატიულ მეხსიერებას]]. ==1970-იანი წლები== ===მეინფრეიმ კომპიუტერული თამაშები=== {{main|ადრეული მეინფრეიმ თამაშები}} [[ფაილი:ADVENT_--_Will_Crowther's_original_version_(vector).svg|მინი|250პქ|უილ კრაუზერის 1976 წლის თამაშ „Colossal Cave Adventure“-ის ეკრანზე გამოსახული ინსტრუქციები]] 1960-იან წლებში შეიქმნა არაერთი კომპიუტერული თამაში მეინფრეიმ და მინი-კომპიუტერული სისტემებისთვის, მაგრამ მათ ვერ ჰპოვეს ფართო გავრცელება კომპიუტერული რესურსების მუდმივი სიმცირის, გასართობი პროდუქტების შექმნით დაინტერესებული პროგრამისტების ნაკლებობისა და სხვადასხვა გეოგრაფიულ არეალში არსებულ კომპიუტერებს შორის პროგრამების გადაცემის სირთულის გამო. [[1970-იანები|1970-იან წლებში]] ფართოდ გავრცელდა მაღალი დონის პროგრამირების ენები: [[BASIC]] და [[C (პროგრამირების ენა)|C]], რომლებიც უფრო ხელმისაწვდომი იყო, ვიდრე ადრეული, უფრო ტექნიკური ენები, როგორიცაა [[FORTRAN]] და [[COBOL]], რითაც კომპიუტერული თამაშების შექმნის შესაძლებლობა მომხმარებელთა უფრო ფართო სპექტრს მიეცა. დროის გაზიარების ({{lang-en|time-sharing}}) ტექნოლოგიის გამოჩენამ ერთი მეინფრეიმ კომპიუტერის რესურსების ტერმინალებით დაკავშირებულ მრავალ მომხმარებელზე განაწილება გახადა შესაძლებელი, რაც სტუდენტებს საკუთარი თამაშების შექმნის მეტ შესაძლებლობას აძლევდა. გარდა ამისა, [[Digital Equipment Corporation]]-ის (DEC) მიერ [[1966]] წელს გამოშვებული [[PDP-10]]-ის და კომპანია [[Bell Labs]]-ში 1971 წელს შემუშავებული და 1973 წელს გამოშვებული პორტატული [[UNIX]] ოპერაციული სისტემის ფართოდ გავრცელებამ ხელი შეუწყო საერთო პროგრამირების გარემოს შექმნას მთელი ქვეყნის მასშტაბით, რამაც შეამცირა ინსტიტუტებს შორის პროგრამების გაზიარების სირთულე. და ბოლოს, კომპიუტერებისადმი მიძღვნილი ჟურნალების დაარსებამ, როგორიცაა [[Creative Computing]] (1974) და ადრეული პროგრამების კრებულების პუბლიკაციამ, როგორიცაა „[[101 BASIC Computer Games]]“ (1973), და ფართო არეალის ქსელების, როგორიცაა [[ARPANET]]-ის გავრცელებამ, შესაძლებელი გახადა პროგრამების დიდ მანძილზე მარტივად გაზიარება. შედეგად, [[1970-იანები|1970-იან წლებში]] კოლეჯის სტუდენტების მიერ შექმნილმა ბევრმა მეინფრეიმ თამაშმა გავლენა მოახდინა [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის]] შემდგომ განვითარებაზე. [[არკადული აპარატი|არკადულ აპარატებსა]] და სახლის კონსოლებზე, დინამიური ექშენი და [[გეიმპლეი]] რეალურ დროში ნორმად იქცა ისეთ ჟანრებში, როგორიცაა [[სარბოლო თამაში|რბოლები]] და [[შუტერი|მიზანში სროლა]]. თუმცა, მეინფრეიმზე მსგავსი თამაშები, როგორც წესი, შეუძლებელი იყო როგორც ადეკვატური დისპლეების არარსებობის გამო (ბევრი კომპიუტერული ტერმინალი 1970-იანი წლების ბოლომდე და უფრო გვიანაც დამოკიდებული იყო [[ტელეტაიპი|ტელეტაიპებზე]] და არა მონიტორებზე და CRT ტერმინალების უმეტესობას მხოლოდ სიმბოლოებზე დაფუძნებული გრაფიკის გამოსახვა შეეძლო), ასევე რეალურ დროში თამაშის ელემენტების განახლებისთვის არასაკმარისი დამუშავების სიმძლავრისა და მეხსიერების გამო. მიუხედავად იმისა, რომ 1970-იანი წლების მეინფრეიმები იმ პერიოდის არკადულ აპარატებზე და კონსოლებზე უფრო მძლავრი იყო, დროის გაზიარების გზით ათობით ერთდროული მომხმარებლისთვის კომპიუტერული რესურსების განაწილების აუცილებლობა მნიშვნელოვნად აფერხებდა მათ შესაძლებლობებს. ამრიგად, მეინფრეიმის თამაშების პროგრამისტები კონცენტრირდნენ [[სტრატეგიული ვიდეო თამაში|სტრატეგიულ]] და [[თავსატეხი თამაში|თავსატეხ]] თამაშებზე. ამ პერიოდისთვის აღსანიშნავია ტაქტიკური საბრძოლო თამაში „[[Star Trek (1971 წლის ვიდეო თამაში)|Star Trek]]“ (1971), დამალობანა „[[Hunt the Wumpus]]“ (1972) და საომარი სტრატეგიული თამაში „[[Empire (1977 წლის ვიდეო თამაში)|Empire]]“ (1977). ამ პერიოდის ყველაზე მნიშვნელოვან თამაშად მიიჩნება „[[Colossal Cave Adventure]]“ (ან უბრალოდ „Adventure“), რომელიც [[1976]] წელს უილ კრაუთერმა შექმნა. „Adventure“-მა საფუძველი ჩაუყარა ახალ ჟანრს, რომელიც დაფუძნებული იყო გამოკვლევასა და თავსატეხების ამოხსნაზე, რომელმაც 1970-იანი წლების ბოლოს პერსონალურ კომპიუტერებზე გადაინაცვლა. მიუხედავად იმისა, რომ თამაშების უმეტესობა გრაფიკულად შეზღუდულ აპარატურაზე იქმნებოდა, ერთ-ერთი კომპიუტერი, რომელსაც უფრო შთამბეჭდავი თამაშების გაშვება შეეძლო, იყო კომპიუტერული სისტემა PLATO, რომელიც [[ილინოისის უნივერსიტეტი|ილინოისის უნივერსიტეტში]] შეიქმნა. როგორც საგანმანათლებლო კომპიუტერი, იგი მთელი ამერიკის შეერთებული შტატების მასშტაბით ასობით მომხმარებელს აერთიანებდა დისტანციური ტერმინალების საშუალებით, რომლებიც გამოირჩეოდა მაღალი ხარისხის პლაზმური ეკრანებით და მომხმარებლებს ერთმანეთთან რეალურ დროში ურთიერთობის საშუალებას აძლევდა. ამან სისტემას საშუალება მისცა, გაეშვა შთამბეჭდავი რაოდენობის გრაფიკული და/ან [[მრავალმოთამაშიანი ვიდეო თამაში|მრავალმოთამაშიანი თამაშები]]. ===პირველი არკადული თამაშები და სახლის კონსოლები=== {{main|პირველი თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|არკადული თამაშების ისტორია|არკადული ვიდეო თამაშების ისტორია}} [[File:Magnavox-Odyssey-Console-Set.jpg|thumb|250პქ|[[Magnavox Odyssey]], პირველი სახლის კონსოლი]] [[ფაილი:Pong.svg|მინი|მარჯვნივ|Pong იყო პირველი კომერციულად წარმატებული არკადული ვიდეო თამაში, რომელმაც ფართო აღიარება მოიპოვა]] თანამედროვე ვიდეო თამაშების ინდუსტრია წარმოიშვა 1970-იანი წლების დასაწყისში შეერთებულ შტატებში პირველი არკადული ვიდეო თამაშისა და პირველი სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლის განვითარების შედეგად. არკადული ვიდეო თამაშების ინდუსტრია წარმოიშვა მანამდე არსებული არკადული თამაშების ინდუსტრიიდან, რომელშიც ადრე დომინირებდა [[ელექტრო-მექანიკური თამაში|ელექტრო-მექანიკური თამაშები]] (EM-თამაშები). [[Sega]]-ს EM-თამაშის „[[Periscope (არკადული თამაში)|Periscope]]“ (1966) გამოჩენის შემდეგ, არკადულმა ინდუსტრიამ განიცადა „ტექნოლოგიური რენესანსი“, რაც გამოწვეული იყო „აუდიო-ვიზუალური“ EM სიახლეების თამაშებით, რამაც არკადული თამაშები 1970-იანი წლების დასაწყისში კომერციული ვიდეო თამაშების დანერგვისთვის ჯანსაღ გარემოდ აქცია.<ref name="Smith">{{cite book |last1=Smith |first1=Alexander |title=They Create Worlds: The Story of the People and Companies That Shaped the Video Game Industry, Vol. I: 1971-1982 |date=19 November 2019 |publisher=CRC Press |isbn=978-0-429-75261-2 |pages=119–20, 188–91 |url=https://books.google.com/books?id=Cxy_DwAAQBAJ&pg=PT119}}</ref> 1960-იანი წლების ბოლოს კოლეჯის სტუდენტი [[ნოლან ბუშნელი]] ნახევარ განაკვეთზე მუშაობდა არკადულ სათამაშო დარბაზში, სადაც იგი გაეცნო EM თამაშებს, უყურებდა თუ როგორ თამაშობდნენ მომხმარებლები და ეხმარებოდა მოწყობილობების მოვლა-პატრონობაში, პარალელურად სწავლობდა მათ მუშაობის პრინციპებს და აყალიბებდა თამაშების ბიზნესის ფუნქციონირების შესახებ საკუთარ შეხედულებას.<ref name="NGen23">{{cite magazine |title=The Great Videogame Swindle? |magazine=[[Next Generation]] |issue=23 |date=November 1996 |pages=211–229 |url=https://archive.org/details/NextGeneration23Nov1996P2/page/n72}}</ref> 1966 წელს, როდესაც [[რალფ ბაერი]] მუშაობდა კომპანიაში Sanders Associates, მას გაუჩნდა იდეა გასართობი მოწყობილობის შესახებ, რომელიც შეიძლებოდა ტელევიზორის მონიტორზე მიერთებულიყო. მან ეს იდეა წარუდგინა თავის ხელმძღვანელობას Sanders-ში და მიიღო მათი თანხმობა. შემდეგ, უილიამ ჰარისონთან და უილიამ რუშთან ერთად, ბაერმა დახვეწა თავისი კონცეფცია და შექმნა კონსოლის შვიდი წარმატებული პროტოტიპი. მეშვიდე პროტოტიპი, ცნობილი როგორც „Brown Box ({{lang-ka|ყავისფერი ყუთი}}), იქცა სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლად, რომელსაც მარტივი მაგიდის ჩოგბურთის თამაშის გაშვება შეეძლო. სამეულმა დააპატენტა ეს ტექნოლოგია, ხოლო Sanders-მა, რომელიც კომერციალიზაციით არ იყო დაკავებული, პატენტების ლიცენზიები კომერციული მიზნებისთვის მიჰყიდა კომპანია [[Magnavox]]-ს. ბაერის დახმარებით Magnavox-მა 1972 წელს შექმნა [[Magnavox Odyssey]], პირველი კომერციული სახლის კონსოლი. ამავდროულად, ნოლან ბუშნელსა და ტედ დაბნის გაუჩნდათ იდეა შეექმნათ ხურდის მიმღები სისტემა „Spacewar!“-ის გასაშვებად. [[1971]] წლისთვის მათ [[Nutting Associates]]-თან ერთად შეიმუშავეს „[[Computer Space]]“, პირველი არკადული ვიდეო თამაში.<ref>{{cite book |title=They Create Worlds: The Story of the People and Companies That Shaped the Video Game Industry |volume=1: 1971 – 1982 |last=Smith |first=Alexander |publisher=CRC Press |date=November 27, 2019 |isbn=978-1-138-38990-8|pages=309–310}}</ref> ბუშნელმა და დაბნიმ დამოუკიდებლად დაიწყეს საქმიანობა და დააარსეს კომპანია [[Atari, Inc.|Atari]]. ბუშნელმა, რომელიც შთაგონებული იყო Odyssey-ზე არსებული მაგიდის ჩოგბურთით, დაიქირავა ალან ალკორნი თამაშის არკადული ვერსიის შესაქმნელად, ამჯერად დისკრეტული ტრანზისტორ-ტრანზისტორული ლოგიკის (TTL) ელექტრონული სქემების გამოყენებით. Atari-ის [[Pong]] გამოვიდა [[1972]] წლის ბოლოს და ითვლება პირველ წარმატებულ არკადულ ვიდეო თამაშად. მან ხელი შეუწყო არკადული თამაშების ინდუსტრიის ზრდას შეერთებულ შტატებში. არკადულმა ვიდეო თამაშებმა სწრაფად მოიკიდა ფეხი იაპონიაში ამერიკული და იაპონური კორპორაციების პარტნიორობის წყალობით. [[Namco|Nakamura Amusement Machine Manufacturing Company]]-მ (Namco) პარტნიორობა გაუწია Atari-ს, რათა 1973 წლის ბოლოს იაპონიაში შემოეტანა „Pong“. ერთი წლის განმავლობაში, [[Taito]]-მ და Sega-მ [[1973]] წლის შუა პერიოდში იაპონიაში „Pong“-ის კლონები გამოუშვეს. [[1974]] წელს იაპონურმა კომპანიებმა დაიწყეს ახალი თამაშების შემუშავება. მათ შორის იყო Taito-ს „[[Gun Fight]]“ (თავდაპირველად იაპონურ ვერსიაში „Western Gun“), რომელიც ლიცენზირებული იყო [[Midway Games|Midway]]-სთვის. Midway-ის ვერსია, რომელიც [[1975]] წელს გამოვიდა, იყო პირველი არკადული ვიდეო თამაში, რომელიც დისკრეტული TTL კომპონენტების ნაცვლად [[მიკროპროცესორი|მიკროპროცესორს]] იყენებდა.<ref>Steve L. Kent (2001), ''The ultimate history of video games: from Pong to Pokémon and beyond : the story behind the craze that touched our lives and changed the world'', p. 64, Prima, {{ISBN|0-7615-3643-4}}</ref> ამ ინოვაციამ მკვეთრად შეამცირა არკადული თამაშების დიზაინის სირთულე და დრო, ასევე უფრო მოწინავე გეიმპლეის მისაღწევად საჭირო ფიზიკური კომპონენტების რაოდენობა.<ref name="gamasutra history atari">{{cite web | url = http://www.gamasutra.com/view/feature/130414/the_history_of_atari_19711977.php?print=1 | title = The History of Atari: 1971-1977 | first= Steve | last =Fulton | date = November 6, 2007 | accessdate = September 11, 2018 | work = [[Gamasutra]] }}</ref> ===გამოყოფილი კონსოლების ერა=== {{main|პირველი თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:APF TV Fun (with paddle model).jpg|thumb|right|1970-იანი წლების მიწურულს ბაზარი [[Pong]]-ის კლონებით (მაგ. როგორიცაა [[APF TV Fun]] (სურათზე)) გადაივსო]] Magnavox Odyssey-მ ვერ მოიპოვა პოპულარობა ფართო საზოგადოებაში, დიდწილად მისი პრიმიტიული დისკრეტული ელექტრონული კომპონენტების ტექნოლოგიის შეზღუდული ფუნქციონალურობის გამო.<ref name="down many times"/> [[1975]] წლის შუა პერიოდში, ფართომასშტაბიანი ინტეგრაციის (LSI) მიკროჩიპები საკმარისად იაფი გახდა სამომხმარებლო პროდუქტებში ინტეგრირებისთვის.<ref name="down many times"/> 1975 წელს Magnavox-მა Odyssey-ის ნაწილების რაოდენობა შეამცირა [[Texas Instruments]]-ის მიერ შექმნილი სამჩიპიანი ნაკრების გამოყენებით და გამოუშვა ორი ახალი სისტემა, რომლებიც მხოლოდ ball-and-paddle თამაშებს უშვებდნენ: [[Odyssey-ის სერია|Magnavox Odyssey 100]] და [[Odyssey-ის სერია|Magnavox Odyssey 200]]. ამავდროულად, Atari იმავე წელს შევიდა სამომხმარებლო ბაზარზე ერთჩიპიანი Home Pong სისტემით. მომდევნო წელს General Instrument-მა გამოუშვა „Pong-on-a-chip" LSI და ის დაბალ ფასად ხელმისაწვდომი გახადა ნებისმიერი დაინტერესებული კომპანიისთვის. სათამაშოების მწარმოებელმა კომპანია [[Coleco]]-მ გამოიყენა ეს ჩიპი მილიონობით გაყიდვადი [[Coleco Telstar-ის სერია|Telstar]] კონსოლების სერიის შესაქმნელად (1976–77). ეს პირველი სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლები პოპულარული იყო, რამაც გამოიწვია უამრავი კომპანიის ბაზარზე შემოდინება, რომლებიც მომხმარებელთა მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად უშვებდნენ Pong-ისა და სხვა ვიდეო თამაშების კლონებს. მაშინ, როდესაც 1975 წელს მხოლოდ შვიდი კომპანია უშვებდა სახლის კონსოლებს, [[1977]] წლისთვის მათი რიცხვი სულ მცირე 82-ს შეადგენდა, ხოლო იმავე წელს 160-ზე მეტი სხვადასხვა მოდელი იყო დოკუმენტირებული. ამ კონსოლების დიდი რაოდენობა აღმოსავლეთ აზიაში იწარმოებოდა და ვარაუდობენ, რომ ამ პერიოდში 500-ზე მეტი Pong-ის ტიპის სახლის კონსოლის მოდელი შეიქმნა. გამოყოფილი კონსოლების გაყიდვები მკვეთრად დაეცა 1978 წელს, რასაც ხელი შეუწყო პროგრამირებადი სისტემებისა და პორტატიული ელექტრონული თამაშების გამოჩენამ.<ref name="down many times"/> სანამ დასავლეთში გამოყოფილი კონსოლების პოპულარობა იკლებდა, იაპონიაში მათმა პოპულარობამ იმატა. ისინი ხშირად ეფუძნებოდა ამერიკული კომპანიების ლიცენზირებულ კონსოლების დიზაინს, რომლებსაც აწარმოებდნენ იაპონური ტელევიზორების მწარმოებლები, როგორებიცაა [[Toshiba]] და [[Sharp]]. აღსანიშნავია, რომ [[Nintendo]] სწორედ ამ პერიოდში შევიდა ვიდეო თამაშების ბაზარზე თავის ტრადიციულ და ელექტრონულ სათამაშო პროდუქტებთან ერთად, რომელიც [[Mitsubishi]]-სთან პარტნიორობით აწარმოებდა [[Color TV-Game]] კონსოლების სერიას.<ref name="gamestudies geemu"/> ===არკადული თამაშების ზრდა და ოქროს ხანა=== {{main|არკადული თამაშების ოქროს ხანა}} [[ფაილი:Space Invaders - Midway's.JPG|მინი|მარჯვნივ|„[[Space Invaders]]“ პოპულარული იყო არკადულ დარბაზებში და მრავალი ისეთი ელემენტი შემოიტანა, რომელიც ვიდეო თამაშებში სტანდარტად იქცა.]] 1975 წელს ball-and-paddle თამაშების ბაზრის გადავსების შემდეგ, თამაშების შემქმნელებმა დაიწყეს ახალი იდეების ძიება, რაც განპირობებული იყო ანალოგური კომპონენტების ნაცვლად პროგრამირებადი მიკროპროცესორების გამოყენების შესაძლებლობით. Taito-ს დიზაინერმა ტომოჰირო ნიშიკადო, რომელმაც მანამდე „Gun Fight“ შექმნა, Atari-ის „[[Breakout (ვიდეო თამაში)|Breakout]]“-ისგან შთაგონებულმა შექმნა [[shoot 'em up]] ჟანრის თამაში „[[Space Invaders]]“, რომელიც პირველად იაპონიაში [[1978]] წელს გამოვიდა.<ref name="verge life death arcade"/> „Space Invaders“-მა დანერგა და პოპულარული გახადა არკადულ ვიდეო თამაშებში რამდენიმე მნიშვნელოვანი კონცეფცია, მათ შორის თამაში, რომელიც რეგულირდებოდა სიცოცხლეებით და არა დროით ან ქულების განსაზღვრული რაოდენობით, დამატებითი სიცოცხლეების მიღება ქულების დაგროვებით. ის აგრეთვე იყო პირველი თამაში, რომელშიც თამაშის დროს ფონური მუსიკა იყო ჩართული, თუმცა მარტივი ოთხნოტიანი გამეორების სახით.<ref name="IGN-10">{{cite web |url=http://games.ign.com/articles/840/840621p1.html |title=IGN's Top 10 Most Influential Games |website=[[IGN]] |author=Geddes, Ryan |author2=Hatfield, Daemon |date=December 10, 2007 |access-date=July 11, 2008 |archive-date=February 14, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120214180351/http://games.ign.com/articles/840/840621p1.html |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120214180351/http://games.ign.com/articles/840/840621p1.html |archivedate=თებერვალი 14, 2012 }}</ref> „Space Invaders“-მა სწრაფად მოიპოვა წარმატება იაპონიაში, ზოგიერთი სათამაშო ავტომატების დარბაზი მხოლოდ „Space Invaders“-ის აპარატებისთვის შეიქმნა.<ref name="verge life death arcade"/> მიუხედავად იმისა, რომ შეერთებულ შტატებში ის არც ისე პოპულარული იყო, „Space Invaders“ ნამდვილ ჰიტად იქცა, რადგან ჩრდილოეთ ამერიკის მწარმოებელმა Midway-მ 1979 წელს 60, 000-ზე მეტი აპარატი გაყიდა.<ref>{{citation |title=Genesis II, creation and recreation with computers |author=Dale Peterson |publisher=Reston Publishing |year=1983 |isbn=0-8359-2434-3 |url=https://books.google.com/books?id=DL1YAAAAMAAJ |access-date=May 1, 2011 |page=175 |quote=By 1980, some 300,000 Space Invader video arcade games were in use in Japan, and an additional 60,000 in the United States.|author-link=Dale Peterson}}</ref> Space Invaders-მა დასაბამი მისცა არკადული თამაშების ოქროს ხანას, რომელიც [[1978]]-[[1982]] წლებში გაგრძელდა. ამ პერიოდში Atari-მ, Namco-მ, Taito-მ, Williams-მა და Nintendo-მ გამოუშვეს რამდენიმე ცნობილი და ყველაზე გაყიდვადი არკადული თამაში, მათ შორის „[[Asteroids (1979 წლის ვიდეო თამაში)|Asteroids]]“ (1979), „[[Galaxian]]„ (1979), „[[Defender (1980 წლის ვიდეო თამაში)|Defender]]“ (1980), „[[Missile Command]]“ (1980), „[[Tempest (ვიდეო თამაში)|Tempest]]“ (1981) და „[[Galaga]]“ (1981). „[[Pac-Man]]“, რომელიც [[1980]] წელს გამოვიდა, მასობრივი კულტურის განუყრელ ნაწილად იქცა, რითაც ხელი შეუწყო თამაშების ახალი მიმდინარეობის ჩამოყალიბებას. „Pac-Man“-ისა და მისი გაგრძელების, „Ms. Pac-Man“-ის (1982) გარდა, ყველაზე პოპულარული თამაშები ოქროს ხანაში იყო „[[Donkey Kong]]“ (1981) და „[[Qbert]]“ (1982).<ref name="verge life death arcade"/> „Pac-Man“-ის, „Donkey Kong“-ისა და „Qbert“-ის მსგავსმა თამაშებმა ვიდეო თამაშებში ნარატივებისა და პერსონაჟების კონცეფციაც შემოიტანეს, რამაც კომპანიებს მოგვიანებით მათი მარკეტინგული მიზნებისთვის თილისმებად გამოყენებისკენ უბიძგა.<ref>{{cite book |last1=Lebowitz |first1=Josiah |last2=Klug |first2=Chris |title=Interactive Storytelling for Video Games: A Player-centered Approach to Creating Memorable Characters and Stories |date=2011 |publisher=[[Taylor & Francis]] |isbn=978-0-240-81717-0 |page=14 |url=https://books.google.com/books?id=QUrarEcvaO8C&pg=PA14 |access-date=April 25, 2021 |archive-date=April 25, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210425124157/https://books.google.com/books?id=QUrarEcvaO8C&pg=PA14 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite book | first = Nathan | last = Altice | title = I Am Error: The Nintendo Family Computer / Entertainment System Platform | chapter = Chapter 2: Ports | pages =53–80 | isbn = 9780262028776 | publisher = [[MIT Press]] | date = 2015 }}</ref> სავაჭრო გამოცემა „Vending Times“-ის მიხედვით, შეერთებულ შტატებში ხურდის მიმღები ვიდეო თამაშებიდან მიღებულმა შემოსავალმა [[1978]] წელს 308 მილიონი დოლარი, [[1979]] წელს 968 მილიონ დოლარი, [[1980]] წელს 2,8 მილიარდ დოლარი, ხოლო 1981 წელს 4,9 მილიარდ დოლარს მიაღწია. სავაჭრო გამოცემა „Play Meter“-ზე დაყრდნობით, [[1982]] წლის ივლისისთვის მონეტებით მოქმედი აპარატებიდან მიღებულმა მთლიანმა შემოსავალმა 8,9 მილიარდ დოლარი შეადგინა, საიდანაც 7,7 მილიარდი დოლარი ვიდეო თამაშების წილზე მოდიოდა.<ref name="Rogers-Larsen-263"/> ოქროს ხანაში გაიზარდა სპეციალიზებული ვიდეო თამაშების სათამაშო დარბაზები, სათამაშო დარბაზების (ადგილები, სადაც მინიმუმ ათი არკადული თამაში იყო) რაოდენობა 1981 წლის ივლისიდან 1983 წლის ივლისამდე გაორმაგდა და 10 000-დან 25 000-ზე მეტს მიაღწია.<ref name="verge life death arcade">{{cite web | url = https://www.theverge.com/2013/1/16/3740422/the-life-and-death-of-the-american-arcade-for-amusement-only | title = For Amusement Only: The Life and Death of the American Arcade | first = Laura | last = June | date = January 16, 2013 | access-date = March 8, 2021 | work = The Verge }}</ref><ref name="Rogers-Larsen-263"/> ამ მაჩვენებლებმა არკადული თამაშები ქვეყანაში ყველაზე პოპულარულ გასართობ საშუალებად აქცია, რაც მნიშვნელოვნად აღემატებოდა როგორც პოპ-მუსიკას (წლიური გაყიდვები 4 მილიარდი დოლარი) ასევე ჰოლივუდურ ფილმებს (3 მილიარდი დოლარი).<ref name="Rogers-Larsen-263">{{Cite book|title=Silicon Valley fever: growth of high-technology culture|author1=Everett M. Rogers |author2=Judith K. Larsen |publisher=Basic Books|year=1984|isbn=0-465-07821-4|url=https://archive.org/details/siliconvalleyfev00roge|url-access=registration|access-date=April 23, 2011|page=[https://archive.org/details/siliconvalleyfev00roge/page/263 263]}}</ref> ===კარტრიჯული სახლის სათამაშო კონსოლები=== {{main|მეორე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:Intellivision.jpg|thumb|right|[[Intellivision]], სახლის კონსოლი [[ROM-კარტრიჯი|ROM-კარტრიჯების]] ნაკრებით.]] არკადული და სახლის კონსოლებისთვის განკუთვნილი სპეციალიზებული სათამაშო აპარატურის შემუშავების ხარჯებმა, რომელიც დაფუძნებული იყო დისკრეტული კომპონენტების სქემებსა და სპეციალური დანიშნულების ინტეგრირებულ სქემებზე (ASIC), რომელთა მოხმარების სიცოცხლის ხანგრძლივობა შეზღუდული იყო, ინჟინრებს ალტერნატიული გზების ძიებისკენ უბიძგა. [[1975]] წლისთვის მიკროპროცესორების ფასის კლებამ, ხელი შეუწყო პროგრამირებადი კონსოლების შექმნას, რომლებსაც თამაშის [[პროგრამული უზრუნველყოფა|პროგრამული უზრუნველყოფის]] ჩატვირთვა ცვლადი ინფორმაციის მატარებლის საშუალებით შეეძლოთ.<ref name="atari fun chp5">{{cite book | title = Atari Inc: Business is Fun | url = https://archive.org/details/atariincbusiness0000gold | first1 = Marty | last1 = Goldberg | first2 = Curt | last2 = Vendel | year = 2012 | isbn = 978-0985597405 | publisher = Sygyzy Press | chapter=Chapter 5 }}</ref> [[1976]] წელს გამოვიდა [[Fairchild Camera and Instrument]]-ის მიერ წარმოებული [[Fairchild Channel F]] — პირველი სახლის კონსოლი, რომელიც იყენებდა პროგრამირებად [[ROM-კარტრიჯი|ROM-კარტრიჯებს]] — მოთამაშეებს თამაშების შეცვლის საშუალებას აძლევდა — და პირველი სახლის კონსოლი, რომელიც იყენებდა მიკროპროცესორს. Atari-მ [[1977]] წელს და Magnavox-მა [[1978]] წელს გამოუშვეს [[Atari Video Computer System]] (VCS, მოგვიანებით ცნობილი როგორც [[Atari 2600]]) და [[Magnavox Odyssey 2]], რომლებიც, აგრეთვე კარტრიჯებს გამოყენებდნენ. Atari VCS ბუშნელმა 28 მილიონ დოლარად [[Warner Communications]]-ს მიჰყიდა.<ref name="gamasutra history atari"/> სახლის კონსოლების ბაზრის გადავსების შემდეგ, ამ ახალ კონსოლებს მომხმარებლები ჯერ კიდევ ფრთხილად ეკიდებოდნენ.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Qsa-BAAAQBAJ&q=atari+vcs+christmas+1979&pg=PP10|title=101 Amazing Atari 2600 Facts|last=Russell|first=Jimmy|date=December 3, 2012|publisher=Andrews UK Limited|isbn=9781782344957|language=en}}</ref> თუმცა, ვიდეო თამაშების მიმართ მაინც არსებობდა ინტერესი და შედეგად, ბაზარზე ახალი მოთამაშეები გამოჩნდნენ, მაგალითად, [[Mattel|Mattel Electronics]] თავისი ახალი კონსოლით [[Intellivision]].<ref name="down many times"/> ამ ახალი კონსოლების ხაზმა გარღვევა მაშინ მოახდინა, როდესაც Atari-მ Taito-სგან მიიღო ლიცენზია არკადული ჰიტის „Space Invaders“-ის Atari VCS-ის ვერსიის შესაქმნელად, რომელიც [[1980]] წელს გამოვიდა. „Space Invaders“-ის წყალობით Atari VCS-ის გაყიდვები ოთხჯერ გაიზარდა, რამაც იგი ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში პირველ „[[Killer application|მკვლელ აპლიკაციად]]“ ({{lang-en|„Killer application“}}) აქცია და პირველ ვიდეო თამაშად, რომელიც მილიონ ეგზემპლარზე მეტი გაიყიდა და საბოლოოდ [[1981]] წლისთვის 2.5 მილიონს გადააჭარბა.<ref>{{cite book |title=Ultimate History of Video Games |url=https://archive.org/details/ultimatehistoryo0000kent |first=Steven |last=Kent |page=[https://archive.org/details/ultimatehistoryo0000kent/page/n207 190] |publisher=Three Rivers Press |isbn=0-7615-3643-4 |year=2001}}</ref><ref>{{cite book |last=Weiss |first=Brett |title=Classic home video games, 1972–1984: a complete reference guide |year=2007 |publisher=McFarland |location=Jefferson, N.C. |isbn=978-0-7864-3226-4 |page=108}}</ref> Atari-ის სამომხმარებლო ტექნიკის გაყიდვები თითქმის გაორმაგდა 119 მილიონი დოლარიდან 204 მილიონ დოლარამდე 1980 წელს და შემდეგ 1981 წელს 841 მილიონ დოლარს მიაღწია, ხოლო მთლიანი ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის გაყიდვები შეერთებულ შტატებში 1979 წელს 185.7 მილიონი დოლარიდან 1981 წელს 1 მილიარდ დოლარამდე გაიზარდა. Atari-მ ისეთი თამაშების წყალობით როგორებიცაა „Missile Command“, „Asteroids“ და „Defender“, წამყვანი პოზიციები დაიკავა თამაშების ინდუსტრიაში. [[1981]] წლისთვის Atari-ს წილი მსოფლიო ბაზარზე დოლარის მოცულობით დაახლოებით 65%-ს შეადგენდა. ამ პერიოდში კიდევ ერთი განსაკუთრებული მოვლენა გახდა მესამე მხარის დეველოპერების გაჩენა. Atari-ის ხელმძღვანელობა სათანადოდ არ აფასებდა თამაშების დიზაინერების და პროგრამისტების განსაკუთრებულ ნიჭს და მათ, იმ პერიოდში, როგორც რიგით პროგრამისტ-ინჟინრებს ისე ექცეოდა. Atari-მ თავის ოთხ პროგრამისტს, დევიდ კრეინს, ლარი კაპლანს, ალან მილერს და ბობ უაიტჰედს, აიძულა გადამდგარიყვნენ, რომლებმაც 1979 წელს საკუთარი კომპანია [[Activision]] დაარსეს. Atari-მ Activision-ის საქმიანობის შეჩერების მიზნით სასამართლოში სარჩელი შეიტანა, თუმცა კომპანიებმა სასამართლოს გარეშე მოახერხეს ერთმანეთში გარიგება, რის შედეგადაც Activision დათანხმდა მისი ზოგიერთი თამაშის გაყიდვებიდან შემოსული წილის გადახდას Atari-ისთვის.<ref name="gamasutra activision">{{Cite web | url = http://www.gamasutra.com/view/feature/131956/a_history_of_gaming_platforms_.php| title = A History of Gaming Platforms: Atari 2600 Video Computer System/VCS | first1 = Matt | last1 = Barton | first2= Bill | last2 = Loguidice | work = [[Gamasutra]] | date = February 28, 2008 | accessdate = April 5, 2016 }}</ref> 1981 წელს Atari და Mattel კიდევ რამდენიმე დეველოპერმა დატოვა, რომლებმაც კომპანია [[Imagic]] დააარსეს. [[1982]] წელს ბაზარზე Atari-ის გამოუჩნდა ძლიერი კონკურენტი [[ColecoVision]]-ის სახით, რომელსაც კომპანია [[Coleco]] აწარმოებდა. Coleco-მ Nintendo-ს არკადული ჰიტის „[[Donkey Kong]]“-ის ლიცენზირებული ვერსია შეიმუშავა, რომელიც კომპლექტში მოჰყვებოდა კონსოლს. მიუხედავად იმისა, რომ Colecovision 1982 წელს აპარატურის ბაზრის მხოლოდ 17% იკავებდა Atari VCS-ის 58%-იან წილთან შედარებით, მან Atari-ის ახალ კონსოლ [[Atari 5200]]-ს გაუსწრო გაყიდვებში.<ref name="gallager innovation">{{cite journal | title = Innovation and Competition in Standard-Based Industries: A Historical Analysis of the U.S. Home Video Game Market | first1 = Scott | last1= Gallager | first2 = Seung | last2 =Ho Park | date = February 2002 | journal = IEEE Transactions on Engineering Management | volume = 49 | issue = 1 | pages = 67–82 | doi = 10.1109/17.985749 }}</ref><ref name="down many times"/> ===ადრეული სამოყვარულო კომპიუტერული (PC) თამაშები=== [[ფაილი:Home or Personal Computers from 1977 - Commodore PET 2001, Apple II, TRS-80 Model I, together called 'Trinity77' (edited image).jpg|მინი|მარჯვნივ|„1977 წლის სამება“ (მარცხნიდან): [[Commodore PET]], [[Apple II (ორიგინალი)|Apple II]] და [[TRS-80]]]] ადრეული ვიდეო თამაშების კომერციულ განვითარებაში დიდ როლს არკადული პლატფორმები და სახლის კონსოლები ასრულებდნენ. მაგრამ ამავე დროს იზრდებოდა სახლის კომპიუტერების ბაზარი. თავდაპირველად სახლის კომპიუტერებზე ვიდეო თამაშებს ძირითადად მოყვარული ენთუზიასტები ქმნიდნენ. [[1970-იანი წლები]]ს დასაწყისში გამოვიდა ისეთი მინი-კომპიუტერები, როგორებიცაა [[Altair 8800]] და [[IMSAI 8080]]. მეტნაკლებად ხელმისაწვდომი სახლის კომპიუტერები 1970-იანი წლების ბოლოს გამოჩნდა [[Commodore PET]]-ის, [[Apple II]]-ისა და [[TRS-80]]-ის გამოჩენასთან ერთად.<ref>{{cite web |url=http://www.byte.com/art/9509/sec7/art15.htm |title=Most Important Companies |access-date=November 4, 2019 |date=September 1995 |work=[[Byte (ჟურნალი)|Byte]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20080618072507/http://www.byte.com/art/9509/sec7/art15.htm |archive-date=June 18, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080618072507/http://www.byte.com/art/9509/sec7/art15.htm |archivedate=ივნისი 18, 2008 }}</ref> ამ კომპიუტერების უმეტესობა აღჭურვილი იყო სხვადასხვა წინასწარ დაინსტალირებული თამაშებითა და BASIC პროგრამირების ენით, რაც მათ მფლობელებს მარტივი თამაშების დამოუკიდებლად შექმნის შესაძლებლობას აძლევდა.<ref>{{cite web | url = https://www.fastcompany.com/90432140/how-atari-took-on-apple-in-the-1980s-home-pc-wars | title= How Atari took on Apple in the 1980s home PC wars | first= Benj | last = Edwards | date = December 21, 2019 | access-date = March 6, 2021 | work = Fast Company }}</ref> ახალი კომპიუტერების პოპულარიზაციასთან ერთად სწრაფად წარმოიშვა მოყვარულთა გაერთიანებები, რასაც PC თამაშების პროგრამული უზრუნველყოფის განვითარება მოჰყვა. ამ თამაშების უმეტესობა, თავდაპირველად მეინფრეიმის კლასიკური თამაშების („Star Trek“) კლონები, შემდეგ კი პოპულარული არკადული თამაშების („Space Invaders“, „Frogger“,<ref name="Enterprise-1982">{{cite web|title=Cash in on the Video Game Craze |work=Black Enterprise |date=December 1982 |volume=12 |issue=5 |issn=0006-4165 |pages=41–2 |url=https://books.google.com/books?id=N6pacvfrf0wC&pg=PA41 |access-date=May 1, 2011 |last1=Earl g. Graves |first1=Ltd |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160914022211/https://books.google.com/books?id=N6pacvfrf0wC&pg=PA41 |archive-date=September 14, 2016 }}</ref> „Pac-Man“,<ref name="Markoff-1981">{{cite web|title=Atari acts in an attempt to scuttle software pirates|author=John Markoff|work=InfoWorld|date=November 30, 1981|volume=3|issue=28|issn=0199-6649|pages=28–9|url=https://books.google.com/books?id=SD0EAAAAMBAJ&pg=PA28|access-date=May 1, 2011}}</ref> „Donkey Kong“<ref>{{Cite book|title=Strategic management: an integrated approach|author1=Charles W. L. Hill |author2=Gareth R. Jones |edition=8|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-618-89469-7}}</ref>) პორტები ან კლონები იყო, რომლებიც სხვადასხვა არხებით ვრცელდებოდა, მაგალითად, თამაშის საწყისი კოდის დაბეჭდვით წიგნებში („BASIC Computer Games“), ჟურნალებში („[[Electronic Games]]“ და „[[Creative Computing]]“) და საინფორმაციო ბიულეტენებში, რაც მომხმარებლებს საშუალებას აძლევდა, კოდი თავად აეკრიფათ.<ref name="time basic language">{{cite magazine | first = Harry | last = McCracken | url = https://time.com/69316/basic/ | title = Fifty Years of BASIC, the Programming Language That Made Computers Personal | magazine = [[Time (magazine)|Time]] |date = April 29, 2014 | access-date = March 5, 2021 }}</ref><ref>{{cite web | last = Plunkett | first = Luke | url = http://kotaku.com/5435951/a-little-background-on-the-worlds-first-ever-video-game-magazine | title = A Little Background On The World's First Ever Video Game Magazine | work = [[Kotaku]] | date = December 29, 2009 | access-date = March 5, 2021 }}</ref><ref>{{cite encyclopedia |last=Ahl |first=David H. |title=Birth of a Magazine (History of Creative Computing) |encyclopedia=The Best of Creative Computing Volume 1 |date=1976 |pages=2–3 |url=http://www.atariarchives.org/bcc1/showpage.php?page=2 }}</ref> [[ფაილი:Mystery House - Apple II render emulation - 2.png|მინი|„Mystery House“ ერთ-ერთი პირველი გრაფიკული სათავგადასავლო თამაშია.]] მაშინ როდესაც შეერთებულ შტატებში მოყვარულთა პროგრამირება უბრალო ჰობად ითვლებოდა და უფრო მეტი მომხმარებელი ვიდეო თამაშების კონსოლებს ირჩევდა, გაერთიანებულ სამეფოსა და ევროპის სხვა ნაწილებში ასეთი ე.წ. „bedroom coders“-ები ცდილობდნენ კომერციული სარგებლის მიღებას თავიანთი საქმიანობით.<ref name="e&p uk history">{{cite journal | title = Industry evolution and cross-sectoral skill transfers: a comparative analysis of the video game industry in Japan, the United States, and the United Kingdom | first1= Hiro | last1= Izushi | first2 = Yuko | last2= Aoyama | date = 2006 | journal = Environment and Planning A | volume = 38 | issue= 10 | pages = 1843–1861 | doi = 10.1068/a37205 | bibcode= 2006EnPlA..38.1843I | s2cid= 143373406 }}</ref><ref name="bbc uk vg history">{{cite web | url = https://www.bbc.com/timelines/zt23gk7 | title = How British video games became a billion pound industry | date = December 2014 | access-date = September 30, 2019 | publisher = [[BBC]] }}</ref> პროგრამისტები თავიანთ ნამუშევრებს ფლოპი დისკების, კასეტებისა და ROM-კარტრიჯების ფოსტით გაგზავნითა და გაყიდვით ავრცელებდნენ.<ref name="bbc uk vg history"/> მიჩნეულია, რომ პირველი კომერციულად გაყიდვადი PC-თამაში იყო პიტერ რ. ჯენინგზის მიერ შექმნილი „Microchess“ (1976), რომელიც, აგრეთვე ითვლება პირველი PC თამაშების გამომცემელი კომპანიის [[Microware]]-ის დამაარსებლად.<ref name="CHMJenningsinterview">{{cite web |url=https://www.computerhistory.org/chess/orl-4334404555680/ |title=Oral History of Peter Jennings |publisher=Computer History Museum |date=February 1, 2005 |access-date=July 27, 2023}}</ref> მალევე შეიქმნა მცირე, არაფორმალური ბიზნესი (ე.წ „კოტეჯური ინდუსტრია“), სადაც მოყვარული პროგრამისტები დისკებს პლასტმასის პარკებში ათავსებდნენ და ყიდდნენ ადგილობრივ მაღაზიებში ან ფოსტით აგზავნიდნენ.<ref name="bbc uk vg history"/> მეინფრეიმისა და მინი-კომპიუტერული თამაშების განვითარებაში ამ პერიოდში მნიშვნელოვან როლს კვლავ სტუდენტები და სხვა ენთუზიასტები ასრულებდნენ, რომლებიც ამ სისტემებზე არსებულ მოწინავე პროგრამირების ენებს იყენებდნენ. [[მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიის ინსტიტუტი]]ის სტუდენტთა ჯგუფმა — ტიმ ანდერსონმა, მარკ ბლანკმა, ბრიუს დენიელსმა და დეივ ლებლინგმა — „Colossal Cave Adventure“-ის შთაგონებით [[1977]]-[[1979]] წლებში შექმნეს ტექსტური სათავგადასავლო თამაში „Zork“ და მოგვიანებით საგამომცემლო კომპანია Infocom დააარსეს.<ref name="rgamer77">{{cite magazine | title=The making of ''Zork'' | magazine=Retro Gamer | issue=77 | pages=32–33 | date= May 2010 | publisher = Imagine Publishing }}</ref> ამავე პერიოდში გამოჩნდა Sierra On-Line-ის პირველი გრაფიკული სათავგადასავლო თამაში „Mystery House“, რომელიც ტექსტთან ერთად მარტივ გრაფიკას იყენებდა. [[1980]] წელს გამოსული თამაში „[[Rogue (ვიდეო თამაში)|Rogue]]“, [[Roguelike]]-ის ჟანრის [[ეპონიმი|ეპონიმად]] იქცა.<ref>{{cite web | url = http://www.gamasutra.com/view/feature/132404/the_history_of_rogue_have__you_.php | title = The History of Rogue: Have @ You, You Deadly Zs | first1 = Matt | last1 = Barton | first2= Bill | last2= Loguidice | work = [[Gamasutra]] | date = May 9, 2009 | access-date = June 12, 2014 }}</ref> ===პირველი პორტატიული LED/VFD/LCD თამაშები=== [[ფაილი:Entex Baseball 3, Model 6007, Made In Taiwan, Copyright 1980 (Electronic Handheld Game).jpg|მინი|მარჯვნივ|Entex-ის „Baseball 3“, ელექტრონული LCD თამაში.]] სრულად კომპიუტერიზებული კომპონენტების მქონე (როგორც წესი, LED ან VFD განათების გამოყენებით) პირველი პორტატიული ელექტრონული თამაშები 1970-იანი წლების დასაწყისში გამოჩნდა. 1970-იანი წლების შუა პერიოდში [[LCD|LCD-დისპლეები]] (თხევად-კრისტალური მონიტორი) საკმარისად იაფი გახდა და მათი დაბალი ენერგომოხმარებისა და მცირე ზომის გამო ასეთი ტიპის თამაშებში LED და VFD სრულად ჩაანაცვლა. ამ თამაშების უმეტესობა დისპლეის სიმარტივის გამო მხოლოდ ერთი თამაშით შემოიფარგლებოდა. ისეთმა კომპანიებმა, როგორიცაა Mattel Electronics, Coleco, [[Entex Industries]], [[Bandai]] და [[Tomy]], 1970-იან და 1980-იანი წლების დასაწყისში მრავალი ელექტრონული თამაში შექმნეს. იაფ მიკროპროცესორებთან ერთად, პორტატიული ელექტრონულმა თამაშებმა 1970-იანი წლების ბოლოს გზა გაუხსნა პირველ პორტატიული ვიდეო თამაშების სისტემებს. 1979 წელს [[Milton Bradley Company]]-მ გამოუშვა პირველი პორტატიული სისტემა [[Microvision]], ცვლადი კარტრიჯებით, რომელიც იყენებდა ჩაშენებულ LCD მატრიცულ ეკრანს. მიუხედავად იმისა, რომ წარმოებიდან ერთი წლის განმავლობაში ამ სისტემამ საკმაო წარმატება მოიპოვა, თამაშების ნაკლებობამ, ეკრანის მცირე ზომამ და [[1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისი|1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისმა]] სისტემის სწრაფი გაქრობა გამოიწვია. 1980 წელს Nintendo-მ გამოუშვა თავისი [[Game & Watch]] ხაზის პირველი პორტატიული ელექტრონული თამაში LCD ეკრანით. Game & Watch-მა ათობით სხვა თამაშისა და სათამაშოების კომპანია წაახალისა, შეექმნათ საკუთარი პორტატიული თამაშები, რომელთა უმეტესობა Game & Watch-ის თამაშების ასლები ან პოპულარული არკადული თამაშების ადაპტაციებს წარმოადგენდა. ==1980-იანი წლები== {{main|1980-იანი წლები ვიდეო თამაშებში}} 1980-იანი წლების დასაწყისში ვიდეო თამაშების ინდუსტრიამ პირველი მნიშვნელოვანი პრობლემები განიცადა; თამაშების ინდუსტირამ მრავალი გამოუცდელი კომპანია მიიზიდა, რამაც ხელი შეუწყო 1983 წლის ინდუსტრიის კრიზისს და გაანადგურა ჩრდილოეთ ამერიკის ბაზარი. კრიზისის შემდეგ, ინდუსტრიის ლიდერები იაპონური კომპანიები გახდნენ და როდესაც ინდუსტრიამ აღმასვლა იწყო, პირველი მსხვილი [[ვიდეო თამაშების გამომცემელი|თამაშების გამომცემელები]] გამოჩნდნენ, რამაც ინდუსტრიის მომწიფებასა და მოსალოდნელი კრიზისების თავიდან აცილებას შეუწყო ხელი. ===1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისი=== {{main|1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისი}} [[File:Atari E.T. Dig- Alamogordo, New Mexico (14036097792).jpg|thumb|right|გაუყიდველი [[Atari VCS]] თამაშები ნაგავსაყრელზე.]] Activision-ის წარმატებამ, როგორც მესამე მხარის დეველოპერისა, ისევე როგორც სხვა სახლის კონსოლების მესამე მხარის დეველოპერებმა, [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში სხვა მესამე მხარის დეველოპერული კომპანიების წარმოშობას შეუწყო ხელი; [[1983]] წლისთვის სულ მცირე 100 სხვადასხვა კომპანია ქმნიდა პროგრამულ უზრუნველყოფას Atari VCS-ისთვის. არსებობდა პროგნოზი, რომ აღნიშნული მდგომარეობა გაყიდვების გადაჭარბებულ ზრდას გამოიწვევდა. გარდა ამისა, არსებობდა კითხვები ამ თამაშების ხარისხთან დაკავშირებით. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი კომპანია ქირაობდა კლვალიფიციურ დიზაინერებსა და პროგრამისტებს, უმეტესობა დაკომპლექტებული იყო ახალბედა პროგრამისტებით, რომლებსაც ვენჩურული კაპიტალისტები აფინანსებდნენ. შედეგად, Atari VCS-ის ბაზარი დიდი რაოდენობით უხარისხო პროდუქტებით გადაიტვირთა და შესაბამისად გაყიდვებმაც იკლო. შედეგად საცალო მოვაჭრეებმა ფასები კიდევ უფრო დაწიეს. ამან თავის მხრივ, უფრო დააზარალა მაღალი ხარისხის მწარმოებელი კომპანიების თამაშები, რადგან მომხმარებლები უპირატესობას ანიჭებდნენ იაფფასიან თამაშებს. [[1983]] წლის ბოლოს რამდენიმე ფაქტორმა განაპირობა ჩრდილოეთ ამერიკის ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის მკვეთრი ვარდნა, რისი მიზეზიც იყო დაბალხარისხიანი თამაშებით გადატვირთული ბაზარი და საგამომცემლო კონტროლის დაკარგვა; ამასთან, აღსანიშნავია ბაზრის ლიდერ Atari-ს მიმართ სამომხმარებლო ნდობის შემცირება, რაც განპირობებული იყო რამდენიმე გახმაურებული თამაშის წარუმატებლობით; და სახლის კომპიუტერების გამოჩენა, როგორც ახალი და უფრო მოწინავე პლატფორმა, რომლის ღირებულებაც ვიდეო თამაშების კონსოლებს არ აღემატებოდა. [[1983]] წლის კრიზისმა გააკოტრა კონსოლებისა და თამაშების წარმოებელი რამდენიმე ჩრდილოეთ ამერიკული კომპანია. აშშ-ის ბაზარი, რომლის მოცულობაც [[1983]] წელს 3 მილიარდ დოლარს შეადგენდა, [[1985]] წლისთვის 100 მილიონ დოლარამდე დაეცა, ხოლო გლობალური ვიდეო თამაშების ბაზარი, რომლის მოცულობაც [[1982]] წელს 42 მილიარდ დოლარად იყო შეფასებული, [[1985]] წლისთვის 14 მილიარდ დოლარამდე შემცირდა. [[1984]] წელს Warner Communications-მა Atari ჯეკ ტრამიელს, [[Commodore International]]-ის დამფუძნებელს მიჰყიდა, ხოლო Magnavox-მა და Coleco-მ თამაშების ინდუსტრია დატოვეს. კრიზისმა მცირე გავლენა მოახდინა იაპონურ კომპანიებზეც. თუმცა, რადგან იმ დროისთვის ვიდეო თამაშების სფეროში მოღვაწე იაპონური კომპანიების უმეტესობას ხანგრძლივი ისტორია ჰქონდა, მათ შეძლეს კრზისის დაძლევა. კრიზისმა საფუძველი მოუმზადა იაპონიას, მომდევნო რამდენიმე წლის განმავლობაში ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის ლიდერი გამხდარიყო. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო Nintendo-ს მიერ [[Famicom]]-ის ხელახალი გამოშვება აშშ-სა და სხვა დასავლურ რეგიონებში [[1985]] წელს ([[Nintendo Entertainment System]]-ის სახელწოდებით), მკაცრი საგამომცემლო კონტროლის შენარჩუნებით, რათა თავიდან აეცილებინათ [[1983]] წლის კრიზისის იგივე გამომწვევი ფაქტორები. ===ვიდეო თამაშების აღზევება=== ====სახლის კომპიუტერების მეორე ტალღა==== [[ფაილი:Cpc464.computer.750pix.jpg|მინი|1988 წელს ბავშვები თამაშობენ „Paperboy“-ს [[Amstrad CPC|Amstrad CPC 464]]-ზე]] [[1970-იანი წლები]]ს ბოლოს [[Apple II]]-ისა და [[Commodore PET]]-ის წარმატების შემდეგ, [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში გამოჩნდა იაფი სახლის კომპიუტერების სერია. ეს მეორე ტალღა მოიცავდა: [[VIC-20]], [[Commodore 64]], [[Sinclair Research|Sinclair]]-ის [[ZX80]], [[ZX81]] და [[ZX Spectrum]]; [[NEC]]-ის [[PC-8000]], [[PC-6001]], [[PC-88]] და [[PC-98]]; [[Sharp]]-ის [[Sharp X1|X1]] და [[X68000]]; [[Fujitsu]]-ს [[FM Towns]] და [[Atari-ს 8-ბიტიანი კომპიუტერები|Atari 8-ბიტიან კომპიუტერებს]]; [[BBC Micro]]-ს, [[Acorn Computers|Acorn]]-ის [[Acorn Electron|Electron]]; [[Amstrad]]-ის [[Amstrad|CPC]] და MSX სერიას. ამ სისტემების უმეტესობამ პოპულარობა რეგიონულ ბაზრებზე მოიპოვა. ამ ახალმა სისტემებმა ხელი შეუწყო როგორც სახლის კომპიუტერების, ისე თამაშების ბაზრების კატალიზაციას, კონკურენტული სარეკლამო კამპანიების მეშვეობით კომპიუტერული ტექნოლოგიებისა და თამაშების შესახებ ცნობიერების ამაღლებით. ეს განსაკუთრებით შესამჩნევი იყო [[გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებულ სამეფოში]], სადაც [[BBC]]-მ ხელი შეუწყო კომპიუტერული განათლებას და Acorn-თან ერთად მხარი დაუჭირა BBC Micro-ს განვითარებას.<ref>{{cite web |last=Hormby |first=Thomas |title=Acorn and the BBC Micro: From education to obscurity |work=Low End Mac |date=February 8, 2007 |url=http://lowendmac.com/2007/acorn-and-the-bbc-micro-from-education-to-obscurity/ |accessdate=March 1, 2007 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20070303004213/http://lowendmac.com/orchard/07/0228.html |archivedate=March 3, 2007 |url-status= live}}</ref> BBC Micro-ს, ZX Spectrum-სა და Commodore 64-ს შორის გაერთიანებულ სამეფოში წარმოიშვა ე.წ. „bedroom coders“-ის ახალი ტალღა, რომლებმაც დაიწყეს ამ პლატფორმებისთვის საკუთარი პროგრამული უზრუნველყოფის გაყიდვა, მცირე პროფესიონალური გუნდების მიერ შემუშავებულ პროგრამებთან ერთად.<ref>{{cite web | url = https://www.theguardian.com/technology/2004/jan/24/games.gameswatch | title = Death of the bedroom coder | date = January 24, 2004 | accessdate = September 30, 2019 | work = [[The Guardian]] }}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/newsbeat-46757989|title=How the UK became a major player in the gaming world|last=Blake|first=Jimmy|date=January 6, 2019|work=BBC News|accessdate=January 7, 2019|language=en-GB|quote=The gaming industry as it now exists formed around the same time back in the late 70s early 80s - there were a small number of influential people in programming.}}</ref><ref name="bbc260418">{{cite news|url=https://www.bbc.com/news/technology-43907248|title=Sinclair Spectrum designer Rick Dickinson dies in US|date=April 26, 2018|work=BBC News|accessdate=April 27, 2018|quote=the machines had "spawned a generation" of coders that had helped to establish the UK's reputation as a creative, game-making powerhouse}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/technology-17776666|title=Sinclair's ZX Spectrum turns 30|last=Kelion|first=Leo|date=April 23, 2012|work=BBC News|accessdate=April 26, 2018|quote=The success was also driven by videogame sales - the machines were originally marketed as an educational tool but you ensured titles were ready at launch.}}</ref> მცირე საგამომცემლო და სადისტრიბუციო კომპანიები, როგორებიცაა [[Acornsoft]] და [[Mastertronic]], დაარსდნენ, რათა დახმარებოდნენ ამ პირებსა და გუნდებს თავიანთი თამაშების ასლების შექმნასა და გაყიდვაში. [[Ubisoft]]-მა [[1980-იანი წლები]]ს შუა პერიოდის საფრანგეთში საქმიანობა სწორედ ასეთ დისტრიბუტორად დაიწყო, ხოლო მოგვიანებით ვიდეო თამაშების შემუშავებასა და გამოცემაზე გადაერთო.<ref>{{cite magazine |url=https://www.gameinformer.com/b/features/archive/2011/12/06/ubi-uncensored.aspx |title=Ubi Uncensored: The History Of Ubisoft By The People Who Wrote It |first=Matt |last=Bertz |date=December 6, 2011 |accessdate=October 8, 2018 |magazine=[[Game Informer]] |archivedate=October 5, 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181005071745/https://www.gameinformer.com/b/features/archive/2011/12/06/ubi-uncensored.aspx |url-status=live }}</ref> იაპონიაში პოპულარული იყო ისეთი სისტემები, როგორიცაა MSX და NEC PC-ის ხაზი. შედეგად რამდენიმე დეველოპერული კომპანია გამოჩნდა, რომლებიც ამ პლატფორმებისთვის არკადული თამაშების კლონებსა და ახალ თამაშებს ქმნიდნენ. ეს კომპანიები იყვნენ [[HAL Laborator]]y, [[Square (კომპანია)|Square]], და [[Enix]], რომლებიც მოგვიანებით Nintendo Famicom-ის ერთ-ერთი პირველი მესამე მხარის დეველოპერები გახდნენ.<ref name="gamestudies geemu">{{cite journal | url = http://www.gamestudies.org/1302/articles/picard | title = The Foundation of Geemu: A Brief History of Early Japanese video games | first = Martin | last= Picard | volume = 13 | issue = 2 | issn = 1604-7982 | journal = [[Game Studies]] }}</ref> ამ პერიოდის თამაშებს მიეკუთვნება რიჩარდ გერიოტის „[[Ultima]]“ და „[[Sir-Tech]]“-ის „[[Wizardry: Proving Grounds of the Mad Overlord|Wizardry]]“. დევიდ ბრეიბენისა და იან ბელის კოსმოსური ვაჭრობისა და საბრძოლო სიმულატორი თამაში „[[Elite (ვიდეო თამაში)|Elite]]“ თავის თავში მოიცავდა გრაფიკისა და გეიმპლეის ახალ მახასიათებლებს და ითვლება ერთ-ერთ პირველ [[ღია სამყარო]]სა და [[sandbox]] თამაშად.<ref>{{cite web|last=Breslin|first=Steve|date=July 16, 2009|title=The History and Theory of Sandbox Gameplay|url=https://www.gamasutra.com/view/feature/132470/the_history_and_theory_of_sandbox_.php|accessdate=May 2, 2020|work=[[Gamasutra]]}}</ref> იაპონურ პლატფორმებზე PC88, X68000 და MSX გამოჩნდა ისეთი ფრენჩაიზები როგორებიცაა „[[Castlevania]]“, „[[Metal Gear]]“, „[[Bubble Bobble]]“, „[[Gradius]]“, ასევე კონსოლის თამაშების პორტირებული ვერსიები და [[ვიზუალური რომანი|ვიზუალური რომანის]] ჟანრის თამაშები. 1984 წლის Atari 8-ბიტიანი პროგრამული უზრუნველყოფის მიმოხილვების კრებულში 198 გვერდი თამაშებს ეთმობოდა, ხოლო სხვა დანარჩენს — 167 გვ.<ref name="aw1984">{{cite book|url=https://archive.org/stream/Atari_Software_1984#page/n3/mode/2up |title=The Addison-Wesley Book of Atari Software 1984 |publisher=Addison-Wesley |author1=Stanton, Jeffrey |author2=Wells, Robert P. |author3=Rochowansky, Sandra |author4=Mellin, Michael |year=1984 |pages=TOC |isbn=020116454X |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150103161051/https://archive.org/stream/Atari_Software_1984 |archivedate=January 3, 2015 }}</ref> ამ დროისთვის კომპიუტერული თამაშების ბაზარმა კონსოლების ბაზარს შესამჩნევად გადაუსწრო, რაც იმ წელს მომხდარი კრიზისის შედეგი იყო. სახლის კომპიუტერები იმავე შესაძლებლობებს გვთავაზობდნენ, რასაც სახლის კონსოლები. 1980-იანი წლების ბოლოს გამოჩნდა პერსონალური კომპიუტერების ახალი ტალღა — [[Amiga]] და [[Atari ST]] (1985). ორივე სისტემას წინამორბედებთან შედარებით გაუმჯობესებული გრაფიკული და ხმოვანი შესაძლებლობები ჰქონდა. ე.წ. „bedroom coders“-მა იმ დროისთვის შექმნეს დეველოპერული გუნდები და დაიწყეს ამ სისტემებისთვის თამაშების მაღალ დონეზე წარმოება. ამ კომპანიებს შორის იყვნენ [[Bullfrog Productions]] („[[Populous (ვიდეო თამაში)|Populous]]“, რომელმაც შექმნა პირველი [[ღმერთის სიმულატორი თამაშები|ღმერთის სიმულატორის]] ჟანრის თამაში), [[DMA Design]] („[[Lemmings (ვიდეო თამაში)|Lemmings]]“), [[Psygnosis]] („[[Shadow of the Beast]]“) და [[Team17]] („[[Worms (1985 წლის ვიდეო თამაში)|Worms]]“).<ref name="guardian amiga">{{cite web | url = https://www.theguardian.com/technology/2015/jul/23/commodore-amiga-at-30-the-computer-that-made-the-uk-games-industry | title = Commodore Amiga at 30 – the computer that made the UK games industry | first = Keith | last = Stuart | date = July 23, 2015 | accessdate = September 30, 2019 | work = [[The Guardian]] }}</ref> ====IBM PC-სთან თავსებადობა==== მიუხედავად იმისა, რომ [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში სახლის კომპიუტერების მეორე ტალღა წარმატებით ვითარდებოდა, ისინი ერთმანეთისგან დახურულ აპარატურულ სისტემებად რჩებოდნენ, რაც იმით გამოიხატებოდა, რომ ისინი არ იყვნენ სრულად თავსებადი ერთმანეთთან აპარატურის დონეზე. მარტივ ენებზე დაწერილი პროგრამების კოპირება ადვილი იყო, მაგრამ უფრო რთული პროგრამებისთვის საჭირო იყო პორტირება, რათა ისინი სამიზნე სისტემის აპარატურულ მოთხოვნებს მორგებოდნენ. ამის პარალელურად, [[1981]] წელს [[IBM]]-მა გამოუშვა პირველი IBM პერსონალური კომპიუტერი ([[IBM PC]]) [[MS-DOS]] ოპერაციული სისტემით. IBM PC-ს ჰქონდა ღია არქიტექტურა, რაც ახალი კომპონენტების დამატების საშუალებას იძლეოდა, თუმცა, ამავე დროს, IBM ცდილობდა შეენარჩუნებინა კონტროლი კომპიუტერების წარმოებაზე თავისი საკუთრების [[BIOS]]-ის გამოყენებით, რადგან სხვა კომპანიებს არ შეძლებოდათ მისი მარტივად კოპირება.<ref name="apple ibm platform control">{{cite journal | last1= Den Hartigh | first1= Erik | first2= J. Roland | last2= Ortt | first3= Geerten | last3 = Van de Kaa | first4 = Claire CM | last4= Stolwijk | title = Platform control during battles for market dominance: The case of Apple versus IBM in the early personal computer industry | journal = [[Technovation]] | volume = 48 | pages = 4–12 | year = 2016 }}</ref> როდესაც IBM-ს თავისი პერსონალურ კომპიუტერებზე მოთხოვნის დაკმაყოფილება უჭირდა, სხვა კომპიუტერების მწარმოებლებმა, მაგ., როგორიცაა [[Compaq]], მოახდინეს BIOS-ის რევერსული ინჟინერია და [[1983]] წლისთვის შექმნეს IBM PC-თან თავსებადი კომპიუტერები.<ref>{{cite news | url=https://archive.org/stream/byte-magazine-1981-12/1981_12_BYTE_06-12_Computer_Games#page/n315/mode/2up | title=Bytelines | work=BYTE | date=December 1981 | accessdate=January 29, 2015 | author=Libes, Sol | pages=314–318}}</ref><ref>{{cite news |url=https://books.google.com/books?id=w_OhaFDePS4C&pg=PA5 | title=Lookalikes From Home & Abroad | work=PC Magazine | date=February–March 1982 | accessdate=October 20, 2013 | pages=5}}</ref><ref>{{cite news | url=https://books.google.com/books?id=VDAEAAAAMBAJ&pg=PA29 | title=Let's keep those systems open | work=InfoWorld | date=August 23, 1982 | accessdate=January 29, 2015 | author=Zussman, John Unger | page=29}}</ref><ref>{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/1983/06/10/business/corporate-triumph-then-death-in-a-ferrari.html |title=Corporate Triumph, Then Death in a Ferrari |last=Barmash |first=Isadore |date=June 10, 1983 |work=The New York Times |accessdate=June 19, 2019 |page=A1 |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref><ref name="mace19840109_16">{{cite news | url=https://books.google.com/books?id=ey4EAAAAMBAJ&pg=PA79 | title=IBM PC clone makers shun total compatibility | work=InfoWorld | date=January 9–16, 1984 | accessdate=February 4, 2015 | author=Mace, Scott | pages=79–81}}</ref><ref>{{cite news |url=https://books.google.com/books?id=kSzKzjWHeVEC&pg=PA39 | title=PC-Compatible Portables | work=PC Magazine | date=January 24, 1984 | accessdate=October 23, 2013 |author1=Cook, Karen |author2=Langdell, James | pages=39}}</ref> [[1987]] წლისთვის IBM PC-თან თავსებადი კომპიუტერები დომინირებდნენ სახლისა და ბიზნეს კომპიუტერების ბაზარზე.<ref>{{cite web|url=https://arstechnica.com/features/2005/12/total-share/5/|title=Total share: 30 years of personal computer market share figures|last=Reimer|first=Jeremy |website=Ars Technica|date=December 15, 2005|accessdate=September 13, 2008}}</ref> ვიდეო თამაშების თვალსაზრისით, IBM PC-ს თავსებადობამ ხელი შეუწყო თამაშების შემდგომ განვითარებას. პროგრამული უზრუნველყოფის დეველოპერს შეეძლო დაეწერა პროგრამა IBM PC-თან თავსებადობის სპეციფიკაციების შესაბამისად და არ ეფიქრა იმაზე, თუ რომელი მწარმოებლის ან მოდელის კომპიუტერი გამოიყენებოდა. მიუხედავად იმისა, რომ თავდაპირველად IBM PC-ს მხოლოდ მონოქრომული ტექსტური თამაშების მხარდაჭერა გააჩნდა, თამაშების დეველოპერებმა მაინც მოახდინეს მეინფრეიმისა და სხვა მარტივი ტექსტური თამაშების პორტირება PC-ზე, მაგალითად, [[Infocom]]-მა „[[Zork]]“-ის. IBM-მა წარმოადგინა ვიდეო გამოსახულების კონტროლერები, როგორიცაა [[Color Graphics Adapter]] (CGA) (1981), [[Enhanced Graphics Adapter]] (EGA) (1984) და [[Video Graphics Array]] (VGA) (1987), რომლებმაც გააფართოვეს კომპიუტერის ფერადი გრაფიკის ჩვენების შესაძლებლობა, თუმცა VGA-ს შემთხვევაშიც კი, ისინი ჩამორჩებოდნენ Amiga-ს შესაძლებლობებს. IBM PC-თან თავსებადი პირველი სპეციალიზებული ხმის ბარათები გამოვიდა [[1987]] წელს, რომლებიც ციფრული ხმის კონვერტაციის შეყვანასა და გამოყვანას უზრუნველყოფდნენ, რაც მნიშვნელოვნად აღემატებოდა კომპიუტერის შიდა დინამიკების შესაძლებლობებს, ხოლო 1989 წელს [[Creative Labs]]-ის [[Sound Blaster]]-მა სათამაშო კონტროლერის ან მსგავსი მოწყობილობის დაკავშირების შესაძლებლობა მისცა. [[2008]] წელს სიდ მეიერმა IBM PC ვიდეო თამაშების ისტორიაში სამ ყველაზე მნიშვნელოვან ინოვაციას შორის დაასახელა.<ref name="totilo20080303">{{cite news|url=http://www.mtv.com/news/1582662/the-three-most-important-moments-in-gaming-and-other-lessons-from-sid-meier-in-gamefile/ |title=The Three Most Important Moments In Gaming, And Other Lessons From Sid Meier, In GameFile |work=MTV News |date=March 3, 2008 |accessdate=July 7, 2014 |author=Totilo, Stephen |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140715192325/http://www.mtv.com/news/1582662/the-three-most-important-moments-in-gaming-and-other-lessons-from-sid-meier-in-gamefile/ |archivedate=July 15, 2014 }}</ref> IBM PC-თან თავსებადი კომპიუტერების გრაფიკული და ხმოვანი შესაძლებლობების გაუმჯობესებამ რამდენიმე გავლენიან თამაშს მისცა დასაბამი. მრავალი თამაში, რომელიც უკვე შექმნილი იყო ადრინდელი სახლის კომპიუტერებისთვის, მოგვიანებით პორტირებული იქნა IBM PC-თან თავსებად სისტემაზე, მათ შორის იყო „Wizardry“-ისა და „Ultima“-ს სერიები, რომელთა შემდგომი ნაწილებიც IBM PC-ზე გამოვიდა. იმავე პერიოდში გამოჩნდა [[Apple]]-ის [[Macintosh 128K|Macintosh]]-იც. IBM PC-სგან განსხვავებით, Macintosh უფრო დახურული სისტემა იყო, რომელიც დაფუძნებული იყო [[მომხმარებლის გრაფიკული ინტერფეისი|მომხმარებლის გრაფიკულ ინტერფეისზე]] (GUI), მართული ოპერაციულ სისტემაზე. შედეგად, მას არ ჰქონდა IBM PC-ს თავსებადი კომპიუტერების მსგავსი საბაზრო წილი, მაგრამ მაინც გააჩნდა პროგრამული უზრუნველყოფის საკმაოდ მოკრძალებული ბიბლიოთეკა, მათ შორის ვიდეო თამაშებიც, როგორც წესი, სხვა სისტემებიდან პორტირებული.<ref name="apple ibm platform control"/> [[1980-იანი წლები|1980-იან წლებში]] გამოჩნდნენ პირველი მსხვილი ვიდეო თამაშების გამომცემლები, რომლებიც ძირითადად მხარს უჭერდნენ პერსონალური კომპიუტერების თამაშებს. ამ პერიოდში ჩამოყალიბებულ მსხვილ გამომცემლებს შორის იყვნენ [[Electronic Arts]],<ref name="polygon ea history">{{cite web | url = https://www.polygon.com/a/how-ea-lost-its-soul/ | title = How Electronic Arts Lost Its Soul | first1 = Colin | last1 = Campbell | first2= Andres | last2= Gurman | date = July 14, 2015 | accessdate = March 17, 2021 | work = [[Polygon]] }}</ref> და [[Broderbund]]. Activision-მა, რომელიც ჯერ კიდევ 1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისის ფინანსური შედეგებისგან თავისუფლდებოდა, თამაშების პარალელურად საოფისე პროგრამული უზრუნველყოფის წარმოებით დაკავდა. [[1988]]-[[1991]] წლებში იგი ბაზარზე Mediagenic-ს სახელწოდებით ოპერირებდა.<ref name="gamasutra activision"/> ===ადრეული ონლაინ თამაშები=== {{main|ონლაინ თამაში}} 1980-იან წლებში პოპულარული იყო ელექტრონული განცხადებების დაფა (BBS) სატელეფონო ინტერნეტ-კავშირის მეშვეობით, რომლებიც ზოგჯერ ონლაინ თამაშებისთვისაც გამოიყენებოდა. უძველესი ასეთი სისტემები [[1970-იანი წლები]]ს ბოლოსა და [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში გამოჩნდა და მარტივი ტექსტური ინტერფეისი ჰქონდა. მოგვიანებით სისტემები იყენებდნენ ტერმინალის მართვის კოდებს ფსევდოგრაფიკული ინტერფეისის მისაღებად. ზოგიერთი BBS სათავაზობდა მომხმარებლებს ეთამაშათ სხვადასხვა ჟანრის თამაშები ამ ინტერფეისის გამოყენებით, ტექსტური თავგადასავლებიდან დაწყებული აზარტული თამაშებით დამთავრებული, როგორიცაა ბლეკჯეკი (როგორც წესი, თამაშობდნენ „ქულებზე“ და არა რეალურ ფულზე). ზოგიერთ მრავალმოთამაშიან BBS-ზე (სადაც ერთდროულად ერთზე მეტი ადამიანი შეიძლებოდა ყოფილიყო ონლაინში), არსებობდა თამაშები, რომლებიც მომხმარებლებს ერთმანეთთან ურთიერთობის საშუალებას აძლევდა. 1983 წელს [[SuperSet Software]]-მა შექმნა ტექსტურ რეჟიმში მომუშავე ქსელური კომპიუტერული თამაში „[[Snipes (ვიდეო თამაში)|Snipes]]“. ის მიჩნეულია კომერციული პერსონალური კომპიუტერისთვის დაწერილ პირველ ქსელურ თამაშად. 1995 წელს გამოჩნდა iDoom (მოგვიანებით [[Kali.net]]), რომელიც შეიქმნა იმ თამაშების ინტერნეტთან დასაკავშირებლად, რომლებსაც თავდაპირველად მხოლოდ ლოკალური ქსელის მხარდაჭერა ჰქონდათ. ამას მალე მოჰყვა სხვა სერვისების გამოჩენა, როგორებიცაა Kahn, TEN, Mplayer და Heat.net. საბოლოოდ ისინი წარსულს ჩაბარდა, როდესაც თამაშების მწარმოებლებმა დაიწყეს საკუთარი ონლაინ პროგრამული უზრუნველყოფის გამოყენება, რომელთა შორის იყო [[Battle.net]], [[World Opponent Network|WON]] და მოგვიანებით [[Steam (პროგრამა)|Steam]]. საწყის ეტაპზე მომხმარებლის ინტერფეისები წარმოადგენდა უბრალო ტექსტურ ფორმატს, რაც BBS-ების მსგავსი იყო. მაგრამ ისინი მუშაობდნენ დიდ მეინფრეიმ კომპიუტერებზე, რაც უფრო მეტი მომხმარებლის ერთდროულად ონლაინში ყოფნის საშუალებას იძლეოდა. ათწლეულის ბოლოსთვის, ონლაინ სერვისებს ჰქონდათ სრულად გრაფიკული გარემო, თითოეული პერსონალური კომპიუტერის პლატფორმისთვის სპეციფიკური პროგრამული უზრუნველყოფის გამოყენებით. პოპულარული ტექსტური სერვისები მოიცავდა CompuServe-ს, The Source-სა და GEnie-ს, მაშინ როდესაც პლატფორმისთვის განკუთვნილი გრაფიკული სერვისები მოიცავდა PlayNET-სა და Quantum Link-ს Commodore 64-ისთვის, AppleLink-ს [[Apple II]]-ისა და [[Macintosh]]-ისთვის, და PC Link-ს IBM PC-სთვის. აღნიშნული სერვისები ფუნქციონირებდა იმ კომპანიის ხელმძღვანელობით, რომელიც შემდგომში ცნობილი გახდა როგორც [[AOL|America Online]]. [[1980-იანი წლები|1980-იანი წლების]]ს შუა პერიოდში სკოლებმა და სხვა ინსტიტუტებმა მიიღეს წვდომა [[ARPANET]]-ზე, რომელიც თანამედროვე ინტერნეტის წინამორბედად ითვლება. მიუხედავად იმისა, რომ ARPANET-ის კავშირები კვლევითი მიზნებისთვის იყო განკუთვნილი, სტუდენტებმა შეისწავლეს ამ კავშირის ვიდეო თამაშებისთვის გამოყენების გზები. [[1978]] წელს ესექსის უნივერსიტეტში როი ტრუბშოუსა და რიჩარდ ბარტლის მიერ შექმნილი [[Multi-User Dungeon]] (MUD), თავდაპირველად ლოკალური მრავალმოთამაშიანი თამაში იყო, რომელიც მხოლოდ სკოლის მეინფრეიმ სისტემებზე მუშაობდა. თუმცა, [[1981]] წელს, როდესაც უნივერსიტეტმა ARPANET-ზე მიიღო წვდომა, MUD ადაპტირებული იქნა ინტერნეტთან სამუშაოდ, რითაც ის გახდა პირველი ინტერნეტთან დაკავშირებული თამაში და პირველი მასიური მრავალმოთამაშიანი ონლაინ თამაშის მნიშვნელოვანი ნიმუში.<ref>{{cite book | last1 = Mulligan | first1 = Jessica | last2 = Patrovsky | first2 = Bridgette | year = 2003 | title = Developing Online Games: An Insider's Guide | url = https://archive.org/details/developingonline0000mull | publisher = New Riders | page = [https://archive.org/details/developingonline0000mull/page/n477 444] | quote = 1980 ... Final version of ''MUD1'' completed by Richard Bartle. Essex goes on the ARPANet, resulting in Internet MUDs | isbn = 1-59273-000-0 }}</ref> ===სახლის კონსოლების აღდგენა=== {{main|მესამე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} ====8-ბიტიანი კონსოლები==== {{მრავალი სურათი| ზონა = right| მიმართულება = vertical| სათაური =| სიგანე = 250| ფაილი1 = NES-Console-Set.jpg| ალტ1 = | წარწერა1 = კრიზისის შემდეგ, Nintendo მისი კონსოლის, [[Nintendo Entertainment System]]-ის წყალობით ამერიკის ბაზრის ლიდერი გახდა, რის შედეგადაც იაპონური კომპანიები მომდევნო წლების განმავლობაში დომინირებდნენ ბაზარზე| ფაილი2 = Nintendo-Entertainment-System-NES-Zapper-Gray-L.jpg| ალტ2 = | წარწერა2 = სინათლის პისტოლეტი NES Zapper}} მიუხედავად იმისა, რომ 1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისმა ფაქტობრივად გაანადგურა შეერთებული შტატების ბაზარი, იაპონიის ვიდეო თამაშების სექტორი უვნებელი დარჩა. იმ წელს Nintendo-მ წარმოადგინა [[Famicom]] (Family Computer-ის შემოკლება), ამავდროულად, ბაზარზე ახლად შემოსულმა კომპანია [[Sega]]-მ თავისი არკადული თამაშების სფეროში არსებული გამოცდილებით შექმნა სახლის კონსოლი [[SG-1000]]. Famicom-მა სწრაფად მიაღწია კომერციულ წარმატებას იაპონიაში. [[1985]] წლის დასაწყისისთვის მას უკვე 2.5 მილიონი კონსოლი ჰქონდა გაყიდული. Nintendo-ს სურდა სისტემის შეერთებულ შტატების ბაზარზე შეტანა. შედეგად Nintendo of America-ს განყოფილებასთან თანამშრომლობით, ნინტენდომ 1985 წელს ოფიციალურად დაიწყო თავისი კონსოლის გაყიდვა აშშ-ში.<ref>{{cite web | url = https://arstechnica.com/gaming/2013/07/time-to-feel-old-inside-the-nes-on-its-30th-birthday/ | title = The NES turns 30: How it began, worked, and saved an industry | first= Andrew | last= Cunningham | date = July 15, 2013 | accessdate = September 21, 2018 | work = [[Ars Technica]] }}</ref> [[NES]]-მა აღადგინა აშშ-ის ვიდეო თამაშების ბაზარი და 1989 წლისთვის აშშ-ის ბაზარი 5 მილიარდ დოლარამდე გაიზარდა. აშშ-ში მისი არსებობის განმავლობაში 35 მილიონზე მეტი სისტემა გაიყიდა, ხოლო მსოფლიოს მასშტაბით თითქმის 62 მილიონი ერთეული გაიყიდა.<ref>{{citation |title=Playing with Power in Movies, television, and Video Games: From Muppet Babies to Teenage Mutant Ninja Turtles |first=Marsha |last=Kinder |publisher=University of California Press |year=1993 |isbn=0-520-07776-8 |page=90 |url=https://books.google.com/books?id=raDNu1lThHQC&pg=PA90 |accessdate=April 26, 2011}}</ref> აშშ-ის ბაზრის აღორძინების გარდა, Famicom/NES ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაზე სხვა გავლენაც ჰქონდა. Nintendo-მ მოგების მისაღებად გამოიყენა „საპარსისა და სამართებლის“ მეთოდი, რაც გულისხმობდა კონსოლის თითქმის თვითღირებულების ფასად გაყიდვას და შემოსავლის თამაშებიდან მიღებას.<ref name="down many times">{{cite book | last = Ernkvist | first = Mirko | chapter = Down many times, but still playing the game: Creative destruction and industry crashes in the early video game industry 1971-1986 | year = 2008 | pages = 161–191 | title = History of Insolvancy and Bankruptcy | publisher = Södertörns högskola | editor-first= Karl | editor-last=Gratzer | editor-first2=Dieter | editor-last2=Stiefel | isbn = 978-91-89315-94-5 }}</ref> ვინაიდან თამაშების გაყიდვები Nintendo-სთვის უმნიშვნელოვანესი იყო, კომპანიამ თავიდანვე აიღო თამაშების მთელი წარმოების კონტროლი. მიუხედავად ამისა, [[Namco]]-სა და [[Hudson Soft]]-ის მოთხოვნის შემდეგ, Nintendo-მ მესამე მხარის დეველოპერებს მისცა კონსოლისთვის თამაშების წარმოების უფლება, თუმცა მკაცრად აკონტროლებდა წარმოების პროცესს; თითოეულ კომპანიას წელიწადში მხოლოდ ხუთი თამაშის გამოშვების უფლება ჰქონდა და თითოეული გაყიდული თამაშიდან 30%-იან სალიცენზიო გადასახადს ითხოვდა, რაც დღემდე კონსოლების განვითარების სტანდარტად არის მიჩნეული.<ref>{{cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-08-19/epic-games-fortnite-battle-with-apple-and-google-can-be-traced-to-nintendo-tax | title = Epic's Battle With Apple and Google Actually Dates Back to Pac-Man |first1 = Takahashi | last1 = Mochizuki | first2=Vlad | last2 =Savov | date = August 25, 2020 | accessdate = August 25, 2020 | work = Bloomberg News }}</ref> იმის გამო, რომ Nintendo მკაცრად აკონტროლებდა Famicom-ის თამაშების წარმოებას, ამან ხელი შეუწყო აზიის ქვეყნებში არასანქცირებული, მეკობრული თამაშების ბაზრის ჩამოყალიბებას. NES-ის გამოშვების შემდეგ Nintendo-მ გაითვალისწინა როგორც Famicom-ის არალიცენზირებულ თამაშებთან დაკავშირებული საკუთარი გამოცდილება, ისევე 1983 წლის კრიზისის გამომწვევი მიზეზები, და NES-ის თამაშებისთვის შექმნა 10NES საკეტის სისტემა, რომელიც ფუნქციონირებისთვის კარტრიჯებში სპეციალური ჩიპის არსებობას მოითხოვდა. 10NES-მა მნიშვნელოვნად შეზღუდა, თუმცა ბოლომდე მაინც ვერ აღმოფხვრა NES-ის თამაშების მეკობრული ბაზარი. Nintendo of America-მ ასევე შექმნა „Nintendo-ს ხარისხის ნიშანი“, რათა აღენიშნა Nintendo-ს ლიცენზირებული თამაშები და დაერწმუნებინა მომხმარებლები, თავი შეეკავებინათ არალიცენზირებული მესამე მხარის თამაშების შეძენისგან.<ref name="lockout">{{cite news |title= The Games Played For Nintendo's Sales|url=https://www.nytimes.com/1989/12/21/business/the-games-played-for-nintendo-s-sales.html?pagewanted=all|accessdate=June 28, 2010|date =December 21, 1989|work=[[The New York Times]] | first=Anthony | last=Ramirez}}</ref> შეერთებულ შტატებში Nintendo of America-მ შექმნა სპეციალური სატელეფონო დახმარების ხაზი მოთამაშეებისთვის და აგრეთვე გამოუშვა ჟურნალი [[Nintendo Power]], რომელიც მოიცავდა სხვადასხვა სათამაშო რჩევებსა და ხრიკებს, აგრეთვე Nintendo-ს დაგეგმილი თამაშების შესახებ სიახლეებს.<ref>{{cite web|url=http://www.gamasutra.com/view/feature/183233/nintendo_power_remembering_.php|title=Nintendo Power: Remembering America's Longest-Lasting Game Magazine|last=Cifaldi|first=Frank|date=December 11, 2012|website=[[Gamasutra]]|accessdate=July 12, 2019}}</ref> Sega-ს SG-1000-მა ვერ შეძლო იაპონიაში Famicom-თვის კონკურენციის გაწევა, მაგრამ კომპანიამ განაგრძო კონსოლის დახვეწა და [[1985]] წელს გამოუშვა [[Sega Mark III]] (აგრეთვე ცნობილი როგორც Master System). მაშინ როცა Nintendo-მ უფრო მეტ წარმატებას მიაღწია იაპონიასა და შეერთებულ შტატებში, Sega-ს Mark III კარგად გაიყიდა [[ევროპა]]ში, [[ოკეანია]]სა და [[ბრაზილია]]ში.<ref>http://www.gamepilgrimage.com/book/export/html/10920 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160331202752/http://www.gamepilgrimage.com/book/export/html/10920 |date=March 31, 2016 }} Sega Master System vs Nintendo Entertainment System – Game Pilgrimage</ref><ref>{{cite web |url=https://www.nintendo.com/systemsclassic?type=nes |title=NES |accessdate=December 4, 2007 |publisher=Nintendo |work=Classic Systems |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070804161605/http://www.nintendo.com/systemsclassic?type=nes |archivedate=August 4, 2007}}</ref> სწორედ Famicom/NES-ისა და Mark III/Master System-ის ეპოქაში წარმოიშვა ბევრი ცნობილი ფრენჩაიზი, შექმნილი ძირითადად იაპონური კომპანიების მიერ. 1985 წელს გამოსული [[Super Mario Bros.]] Nintendo-ს ნამდვილ თილისმად იქცა, რომელმაც „[[Super Mario]]“-ს ფრენჩაიზსს დაუდო საფუძველი.<ref name="gamestudies geemu"/> Sega-მ ასევე წარადგინა თავისი პირველი თილისმაპერსონაჟები, Opa-Opa-ს ხომალდი „[[Fantasy Zone]]“-დან (1986) და მოგვიანებით ჩაანაცვლა ალექს კიდმა თამაშიდან „[[Alex Kidd in Miracle World]]“ ([[1986]]). თუმცა არცერთ მათგანს არ მოუპოვებია ისეთი პოპულარობა, როგორიც მარიომ მოიპოვა.<ref>{{cite web | url = https://kotaku.com/remembering-segas-exiled-mascot-5789284 | title = Remembering Sega's Exiled Mascot | first= Luke | last = Plunkett | date = April 6, 2011 | accessdate = March 10, 2021 | work = [[Kotaku]] }}</ref> Nintendo-ს სხვა მნიშვნელოვანი ფრენჩაიზები გახდა „[[The Legend of Zelda]]“ და „[[Metroid]]“, რომლებიც ორივე 1986 წელს გამოვიდა. სწორედ ამ დროში ჩაეყარა საფუძველი ისეთ განთქმულ ფრენჩაიზებს როგორებიცაა Enix-ის „[[Dragon Quest]]“ (1986), Square-ის „[[Final Fantasy]]“ (1987), Sega-ს „Phantasy Star“ (1987), [[Capcom]]-ის „[[Mega Man]]“ (1987), [[Konami]]-ს „[[Castlevania]]“ (1986) და „[[Metal Gear]]“ (1987) „Metal Gear“ ითვლება პირველ მეინსტრიმ სტელს-თამაშად.<ref>{{cite web|title=The sneaky history of stealth games: Hide and seek through the ages|author=Shane Patterson|publisher=[[GamesRadar]]|date=February 3, 2009|url=http://www.gamesradar.com/the-sneaky-history-of-stealth-games/|accessdate=June 21, 2009|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120523181200/http://www.gamesradar.com/the-sneaky-history-of-stealth-games/|archivedate=May 23, 2012}}</ref> Nintendo-ს დომინირებამ ვიდეო თამაშების ბაზარზე განაპირობა იაპონიის ამ ბაზრის ეპიცენტრად ჩამოყალიბება, რადგან 1980-იანი წლების მიწურულს ბევრმა ყოფილმა ამერიკულმა მწარმოებელმა შეწყვიტა საქმიანობა ამ სფეროში.<ref name="cgw_50">{{Cite book|author1=Don L. Daglow|title=[[Computer Gaming World]]|date=August 1988|issue=50|page=18|chapter=Over the River and Through the Woods: The Changing Role of Computer Game Designers|quote=I'm sure you've noticed that I've made no reference to the Nintendo craze that has repeated the Atari and Mattel Phenomenon of 8 years ago. That's because for American game designers the Nintendo is a non-event: virtually all the work to date has been done in Japan. Only the future will tell if the design process ever crosses the Pacific as efficiently as the container ships and the letters of credit now do.}}</ref> ამავდროულად, სახლის კომპიუტერების პროგრამული უზრუნველყოფის მწარმოებლებმა აღიარეს კონსოლების სიძლიერე და ისეთმა კომპანიებმა, როგორიცაა [[Epyx]], Electronic Arts და [[LucasArts]], დაიწყეს კონსოლების თამაშების წარმოება.<ref>{{cite magazine | title=The Good, The Bad & The Uncertain | magazine=Computer Gaming World | date=November 1989 |page=4 |url=https://archive.org/details/Computer_Gaming_World_Issue_65 |issue=65}}</ref> [[1989]] წლის მონაცემებით, კარტრიჯებზე მომუშავე კონსოლის თამაშების ბაზრის მოცულობამ 2 მილიარდ დოლარს გადააჭარბა, მაშინ როცა დისკებზე დაფუძნებული კომპიუტერული თამაშების ბაზარი 300 მილიონ დოლარზე ნაკლები იყო.<ref>{{cite news | title=Soaring Into 1989 | magazine=Computer Gaming World | date=February 1989 | page=8}}</ref> ====16-ბიტიანი კონსოლები==== {{main|მეოთხე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:TurboGrafx16-Console-Set.jpg|მინი|[[TurboGrafx-16]]]] [[1987]] წელს იაპონიაში [[NEC]]-მა გამოუშვა [[PC Engine]], რომელიც ჩრდილოეთ ამერიკაში [[TurboGrafx-16]]-ის სახელით იყო ცნობილი. მიუხედავად იმისა, რომ ამ კონსოლს კვლავ 8-ბიტიანი [[ცენტრალური პროცესორი]] გააჩნდა, TurboGrafx-16 იყენებდა 16-ბიტიან გრაფიკულ ადაპტერს. ამ სარეკლამო სტრატეგიამ გამოიწვია ის, რომ მომდევნო ათი წლის განმავლობაში ვიდეო თამაშების კონსოლების რეკლამირებისას მთავარი აქცენტი პროცესორის ბიტების ზომაზე კეთდებოდა, ამ პერიოდს კი „ბიტების ომები“ ეწოდა.<ref>{{cite journal|last1=Therrien|first1=Carl|last2=Picard|first2=Martin|date=April 29, 2015|title=Enter the bit wars: A study of video game marketing and platform crafting in the wake of the TurboGrafx-16 launch|journal=New Media & Society|volume=18|issue=10|pages=2323–2339|doi=10.1177/1461444815584333|s2cid=19553739}}</ref> [[1988]] წელს Sega-მ იაპონიაში თავისი შემდეგი კონსოლი, [[Mega Drive]] გამოუშვა, ხოლო [[1989]] წელს იგი Sega Genesis-ის სახელით ჩრდილოეთ ამერიკაში გამოჩნდა. Sega-ს სურდა Genesis-ის გამოყენებით შეერთებულ შტატებში დაემხო NES-ის დომინირება, ამიტომ საწყისი სარეკლამო კამპანია ხაზს უსვამდა Genesis-ის 16-ბიტიან სიმძლავრეს NES-ის 8-ბიტიანთან შედარებით და აგრეთვე კონსოლისთვის შემუშავებულ სპორტული თამაშების ახალ კოლექციას. მას შემდეგ, რაც Sega-მ ვერ შეძლო NES-ის დომინანტური პოზიციის მნიშვნელოვნად შერყევა, კომპანიამ ახალი სარეკლამო კამპანიის გასატარებლად Sega of America-ს ხელმძღვანელად ტომ კალინსკის დანიშნა. კალინსკის მიერ განხორციელებულ ცვლილებებს შორის იყო კონსოლის ფასის მნიშვნელოვანი შემცირება და Sega-ს ახალი თამაშის, „[[Sonic the Hedgehog]]“-ის (რომელშიც ამავე სახელწოდების Sega-ს ახალი თილისმა ფიგურირებდა) კონსოლთან ერთად კომპლექტში გაყიდვა. [[1991]] წლისთვის კალინსკის ცვლილებებმა შედეგი გამოიღო NES-თან ბრძოლაში და ამით დაიწყო Sega-სა და Nintendo-ს შორის ე.წ. [[კონსოლების ომი]]. Genesis-ის ძლიერი კონკურენციის შედეგი იყო ის, რომ Nintendo-ს 16-ბიტიან კონსოლს, [[Super Nintendo Entertainment System]]-ს (SNES), შეერთებულ შტატებში თავდაპირველად გაუჭირდა წარმატების მიღწევა. Sega-სა და Nintendo-ს შორის „კონსოლების ომი“ [[1994]] წლამდე გაგრძელდა, სანამ [[Sony Computer Entertainment]]-მა [[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]]-ის გამოშვებით ორივე კომპანიის პოზიციები არ შეასუსტა.<ref>{{cite web | url = https://venturebeat.com/2015/11/28/the-art-and-legacy-of-the-90s-console-war/ | title = The art and legacy of the '90s console war | first = Gavin | last = Greene | date = November 28, 2015 | access-date = February 22, 2021 | work = Venture Beat }}</ref> Sega-სა და Nintendo-ს შორის კონსოლების დაპირისპირების სხვა მნიშვნელოვან მოვლენებთან ერთად, ამ ეპოქაში [[სპორტული ვიდეო თამაში|სპორტულმა ვიდეო თამაშებმა]] გარდამტეხი ცვლილებები განიცადა. მიუხედავად იმისა, რომ მსგავსი თამაშები ჯერ კიდევ პირველი არკადული აპარატებისა და კონსოლების ხანაში არსებობდა, მათი შეზღუდული გრაფიკა [[გეიმპლეი]]ს მნიშვნელოვან გამარტივებას საჭიროებდა. იმის მიუხედავად, რომ Sega of America-მ Genesis-ის შეერთებულ შტატებში გამოშვებისას მოიპოვა სხვადასხვა სპორტის ცნობილი სახეების სახელების გამოყენების ლიცენზია, როგორებიცაა ''[[Pat Riley Basketball]]'' და ''[[Joe Montana Football]]'', თამაშებს მაინც აკლდა კომპლექსურობა. Electronic Arts-ს, ტრიპ ჰოკინზის ხელმძღვანელობით, სურდა Genesis-ისთვის შეექმნა უფრო რეალისტური ამერიკული საფეხბურთო თამაში, რაც სრულად შეესაბამებოდა კონსოლის ტექნიკურ შესაძლებლობებს, მაგრამ არ სურდა გადაეხადა მაღალი სალიცენზიო გადასახადი, რომელსაც Sega ითხოვდა. მათ ჯერ ჯონ მედენის სახელის გამოყენების უფლება მოიპოვეს, შემდეგ კი Genesis-ის რევერსული ინჟინერიის გზით შეძლეს „[[John Madden Football (1990 წლის ვიდეო თამაში)|John Madden Football]]“-ის, ერთ-ერთი პირველი მნიშვნელოვანი წარმატებული სპორტული თამაშის გამოშვება.<ref>{{cite web | url=https://www.espn.com/espn/eticket/story?page=100805/madden&redirected=true | title=The Franchise | publisher=ESPN | date=August 5, 2010 | access-date=January 23, 2015 | author=Hruby, Patrick}}</ref> Electronic Arts-მა მომავალში აქცენტი გაამახვილა სპორტულ თამაშებზე და დაიწყო სხვა სპორტული ჟანრის თამაშების ([[კალათბურთი]], [[ჰოკეი]] და [[გოლფი]]) წარმოება.<ref name="polygon ea history"/> [[1990]] წელს გამოშვებული [[SNK]]-ის [[Neo Geo]] ყველაზე ძვირადღირებული კონსოლი იყო. Neo-Geo იყენებდა SNK-ის არკადული აპარატების მსგავს აპარატურას, რაც მის თამაშებს სხვა 16-ბიტიან კონსოლებზე უკეთეს ხარისხს ანიჭებდა. მიუხედავად ამისა სისტემამ კომერციული წარმატება ვერ მოიპოვა. Neo-Geo იყო პირველი სახლის კონსოლი მეხსიერების ბარათების მხარდაჭერით, რაც მოთამაშეებს საშუალებას აძლევდა შეენახათ თამაშის პროგრესი არა მხოლოდ სახლში, არამედ მასთან თავსებად Neo-Geo-ს არკადულ თამაშებთანაც გაეზიარებინათ.<ref>{{cite journal | title = Bridging the Gap: The Neo Geo, the Media Imaginary, and the Domestication of Arcade Games | first = Benjamin | last= Nicoll | journal = [[Games and Culture]] | volume = 12 | issue =2 | pages = 1–22 | date = 2015 |doi = 10.1177/1555412015590048 | s2cid = 147981978 }}</ref> ==1990-იანი წლები== {{main|1990-იანი წლები ვიდეო თამაშებში}} [[1990-იანი წლები]] ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში აღინიშნა, როგორც მნიშვნელოვანი ინოვაციური გარღვევების ათწლეული. ეს იყო [[რასტრული გამოსახულება|რასტრული გრაფიკიდან]] [[3D კომპიუტერული გრაფიკა|3D გრაფიკაზე]] გადასვლის პერიოდი, რა დროსაც წარმოიშვა ვიდეო თამაშების რამდენიმე ჟანრი, მათ შორის [[პირველი პირის შუტერი]], [[რეალური დროის სტრატეგია]] და [[მასიური მრავალმოთამაშიანი ონლაინ თამაში|MMO]]. [[1989]] წელს გამოსული [[Game Boy]]-ის წყალობით პორტატიული კონსოლები უფრო პოპულარული გახდა.<ref>Nintendo Power Magazine</ref> არკადულმა თამაშებმა განიცადეს აღმავლობა 1990-იანი წლების დასაწყისსა და შუა პერიოდში, თუმცა 1990-იანი წლების ბოლოს სახლის კონსოლების პოპულარობას მათი დაღმასვლა მოჰყვა. არკადული თამაშების პოპულარობის კლებასთან ერთად, 1990-იან წლებში სახლის ვიდეო თამაშების ინდუსტრია უფრო მეინსტრიმულ გასართობ ფორმად ჩამოყალიბდა, მაგრამ, ვიდეო თამაშების ძალადობრივი ბუნების გამო, მათ ირგვლივ დავა სულ უფრო მწვავდებოდა, განსაკუთრებით „[[Mortal Kombat]]“-ის, „[[Night Trap]]“-ისა და „[[Doom]]“-ის თამაშებში, რამაც გამოიწვია [[Interactive Digital Software Association]]-ის ჩამოყალიბება და 1994 წლიდან თამაშებისთვის [[ESRB]] რეიტინგების მინიჭება.<ref name='Wired-kohler-chris-2009-07-29'>{{cite magazine|first=Chris |last=Kohler |title=July 29, 1994: Videogame Makers Propose Ratings Board to Congress |date=July 29, 2009 |magazine=[[Wired]] |url=https://www.wired.com/thisdayintech/2009/07/dayintech_0729/ |access-date=April 20, 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140218213902/http://www.wired.com/thisdayintech/2009/07/dayintech_0729/ |archive-date=February 18, 2014 }}</ref> 1990-იანი წლების მნიშვნელოვანი მოვლენები მოიცავს პოლიგონების გამოყენებით 3D კომპიუტერული გრაფიკის პოპულარიზაციას (თავდაპირველად არკადულ სისტემებში, შემდეგ სახლის კონსოლებსა და კომპიუტერებში) და გამომცემლების უფრო დიდ კონსოლიდაციას, მაღალბიუჯეტურ თამაშებს, წარმოების გუნდების ზომის ზრდას და თანამშრომლობას როგორც მუსიკალურ, ასევე კინოინდუსტრიებთან. ამის მაგალითებია, [[მარკ ჰემილი]]ს მონაწილეობა „[[Wing Commander III]]“-ში, QSound-ის დანერგვა არკადულ სისტემურ დაფებთან, როგორიცაა [[Capcom]]-ის [[CP System II]], და ისეთი მაღალბიუჯეტიანი თამაშების წარმოება, როგორებიცაა [[Squaresoft]]-ის „[[Final Fantasy VII]] და Sega-ს „[[Shenmue]]“. ===ოპტიკურ დისკებზე გადასვლა=== 1980-იანი წლების ბოლოსთვის კონსოლის თამაშები ROM-კარტრიჯებზე ვრცელდებოდა, ხოლო პერსონალური კომპიუტერების თამაშები ფლოპი დისკებზე, რომელთა შენახვის მოცულობაც შეზღუდული იყო. [[ოპტიკური დისკი|ოპტიკური მედია]], კონკრეტულად კი [[CD-ROM]], პირველად 1980-იანი წლების შუა პერიოდში მუსიკის გასავრცელებლად დაინერგა, ხოლო [[1990-იანი წლები]]ს დასაწყისისთვის როგორც მედია, ისე CD წამკითხველები საკმარისად იაფი გახდა სამომხმარებლო კომპიუტერულ მოწყობილობებში, მათ შორის სახლის კონსოლებსა და კომპიუტერებში ინტეგრირებისთვის.<ref>{{cite news | url = https://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune_archive/1992/06/29/76592/index.htm | title = CD-ROM: The Next PC Revolution | first = Mark | last = Alpert | date = June 29, 1992 | access-date = March 11, 2021 | work = [[Fortune (magazine)|Fortune]] }}</ref> გეიმპლეის კონტენტისთვის მეტი სივრცის უზრუნველყოფის გარდა, ოპტიკურმა მედიამ შესაძლებელი გახადა თამაშებში ხანგრძლივი ვიდეო ჩანაწერების დამატება, როგორიცაა [[FMV]] (Full-motion video) ან ანიმაციური ან წინასწარ რენდერირებული ქათსცენები, რაც თამაშებში მეტი ნარატიული ელემენტის დამატების საშუალებას იძლეოდა.<ref name="Wolf 2007 chp22"/> 1990-იან წლებამდე ზოგიერთმა არკადულმა თამაშმა ლაზერული დისკების გამოყენება სცადა, რომელთა შორის ყველაზე აღსანიშნავი იყო 1983 წელს გამოსული „[[Dragon's Lair]]“. ეს თამაშები ინტერაქტიულ ფილმად ითვლება და ლაზერული დისკიდან (LaserDisc) FMV-ს იყენებდა, რაც მოთამაშეს თამაშის გასაგრძელებლად საჭირო დროს კონტროლერის საშუალებით რეაგირებას სთხოვდა.<ref name="Wolf 2007 chp22">{{cite book |last=Therrien |first=Carl |editor-last=Wolf |editor-first=Mark |date=2007 |title=The Video Game Explosion |location=Westport, CT |publisher=Greenwood Press |pages=121–126 |chapter=Chapter 22: CD-ROM Games|isbn=978-0313338687}}</ref><ref name="Wolf 2007 chp23">{{cite book |last=Perron |first=Bernard |editor-last=Therrien |editor-first=Mark |date=2007 |title=The Video Game Explosion |location=Westport, CT |publisher=Greenwood Press |pages=127–134 |chapter=Chapter 23: Interactive Movies|isbn=978-0313338687}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ ეს თამაშები 1980-იანი წლების დასაწყისში პოპულარული იყო, იმ დროისთვის ლაზერული დისკის ტექნოლოგიის სიძვირის გამო მათ წარმატება ვერ ჰპოვეს. მას შემდეგ, რაც 1990-იანი წლებში ოპტიკური მედიის ტექნოლოგია დაიხვეწა და ფასი დაეცა, ახალი ლაზერული დისკის არკადული თამაშები გამოჩნდა, მაგ., როგორიცაა „[[Mad Dog McCree]]“ (1990).<ref name="Wolf 2007 chp22"/> [[Pioneer Corporation]]-მა 1993 წელს გამოუშვა სათამაშო კონსოლი [[LaserActive]], რომელიც ექსკლუზიურად ლაზერულ დისკებზე მუშაობდა და გაფართოების მოდულების საშუალებით Sega Genesis-ისა და [[NEC]]-ის [[TurboGrafx-16]]-ის თამაშების მხარდაჭერასაც უზრუნველყოფდა. თუმცა, იმის გამო, რომ კონსოლი 1000 დოლარი ღირდა, ხოლო დამატებითი მოდულები 600 დოლარი, კონსოლმა კომერციული კრახი განიცადა.<ref>{{cite magazine | url = https://www.wired.com/2009/09/laseractive/ | title = LaserActive, Gaming's Greatest Boondoggle |first= Chris | last = Kohler | date = September 18, 2009 |access-date= March 15, 2021 | magazine = [[Wired]] }}</ref> კონსოლებისთვის ოპტიკური მედიის წარმოება ROM კარტრიჯებზე იაფი იყო; CD-ROM-ების პარტიების წარმოებას ერთი კვირა სჭირდებოდა, ხოლო კარტრიჯების აწყობას ორ-სამ თვემდე.<ref name="rp japanese industry">{{cite journal | title = Hardware gimmick or cultural innovation? Technological, cultural, and social foundations of the Japanese video game industry | first1 = Yuko | last1 = Aoyama | first2= Hiro |last2= Izushi | journal = [[Research Policy]] | volume = 32 | issue =3 | date = 2003 | pages = 423–444 | doi = 10.1016/S0048-7333(02)00016-1 }}</ref> 16-ბიტიანი კონსოლებისთვის შეიქმნა სხვადასხვა დამატებები CD მედიის გამოსაყენებლად, მათ შორის [[PC Engine]]-ისა და Mega Drive-ისთვის. სხვა მწარმოებლებმა შექმნეს კონსოლები ორმაგი მედიის მხარდაჭერით, როგორიცაა NEC-ის [[TurboDuo]]. 1990 წელს [[Philips]]-მა გამოუშვა [[CD-i]], კონსოლი, რომელიც მხოლოდ ოპტიკურ მედიას იყენებდა, მაგრამ მოწყობილობას შეზღუდული სათამაშო შესაძლებლობები და თამაშების მცირე ბიბლიოთეკა ჰქონდა.<ref>{{cite web|author=Cowan, Danny|date=April 25, 2006|title=CDi: The Ugly Duckling|url=http://www.1up.com/features/15-years-cd-i?pager.offset=1|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104035709/http://www.1up.com/features/15-years-cd-i?pager.offset=1|archive-date=November 4, 2012|access-date=March 8, 2012|work=[[1UP.com]]}}</ref> ანალოგიურად, Nintendo თანამშრომლობდა [[Sony]]-სთან CD-ზე დაფუძნებული [[SNES]]-ის, Super NES CD-ROM-ის შესაქმნელად, მაგრამ ეს გარიგება საჯაროდ გამოცხადებამდე ჩაიშალა. შედეგად, Sony-მ განაგრძო PlayStation კონსოლის შემუშავება, რომელიც [[1994]] წელს გამოვიდა და ექსკლუზიურად ოპტიკურ მედიას იყენებდა.<ref>{{cite web | url = https://www.eurogamer.net/articles/2020-02-13-ultra-rare-nintendo-playstation-prototype-up-for-auction | title = Ultra-rare Nintendo PlayStation prototype up for auction | first= Tom | last =Philips | date = February 13, 2020 | access-date = February 13, 2020 | work = [[Eurogamer]] }}</ref> PlayStation-ისთვის Sony-მ წარმატებით გამოიყენა იაპონიის ბაზრის სპეციფიკა თამაშების გაყიდვის კუთხით: ისინი უშვებდნენ CD-ROM თამაშების შეზღუდულ პარტიებს, მაგრამ საჭიროების შემთხვევაში შეეძლოთ მათი სწრაფად წარმოება, რაც ROM კარტრიჯების შემთხვევაში ადვილი არ იყო, რადგან მომხმარებელთა გემოვნება სწრაფად იცვლებოდა და თითქმის ყველა მოსალოდნელი გასაყიდი კარტრიჯი წინასწარ უნდა წარმოებულიყო. ამით Sony-მ 1990-იან წლებში Nintendo-სა და Sega-ს გადაუსწრო.<ref>{{cite conference | last1 = Tomaselli | first1 = Fernando Claro | first2= Luiz Carlos | last2= Di Serio | first3 = Luciel Henrique | last3= de Oliveira | title = Value chain management and competitive strategy in the home video game industry | conference= 19th Annual Conference POMS | date= 2008 }}</ref> 1997 წელს გამოსული „Final Fantasy VII“ იყო PlayStation-ის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი თამაში, რომელმაც CD ფორმატის შესაძლებლობები სრულად აითვისა. მიუხედავად იმისა, რომ „Final Fantasy“-ის სერია ექსკლუზიურად Nintendo-ს კონსოლებისთვის იყო ხელმისაწვდომი, Square-ის დეველოპერებმა გადაწყვიტეს სერიის 2D ვიზუალური სტილის 3D გრაფიკით ჩანაცვლება. Square-მა კარტრიჯები დისტრიბუციისთვის არაპრაქტიკულად მიიჩნია, რადგან PlayStation-ის CD-ROM-ს გაცილებით მეტი ტევადობა ჰქონდა სასურველი კონტენტის, მათ შორის წინასწარ რენდერირებული სცენების განსათავსებლად.<ref>{{cite web |url=http://www.polygon.com/a/final-fantasy-7 |title=Final Fantasy 7: An oral history |last=Leone |first=Matt |work=[[Polygon]] |publisher=[[Vox Media]] |date=January 9, 2017 |access-date=January 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170109201832/http://www.polygon.com/a/final-fantasy-7 |archive-date=January 9, 2017 |url-status=live}}</ref> „Final Fantasy VII“ იქცა საკვანძო თამაშად, რომელმაც მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა კონსოლებში როლური თამაშების ჟანრის პოპულარიზაციაზე.<ref name="Wolf 2007 chp22"/><ref>{{cite news |url=https://www.usatoday.com/tech/gaming/2006-08-29-dirge-of-cerberus_x.htm |title='Dirge of Cerberus' defies expectations, for better and worse |first=Alex |last=Kraus |newspaper=[[USA Today]] |date=August 30, 2006 |access-date=August 6, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110629090116/http://www.usatoday.com/tech/gaming/2006-08-29-dirge-of-cerberus_x.htm |archive-date=June 29, 2011 |url-status=dead}}</ref> PlayStation-ის შემდეგ, [[Nintendo 64]]-ისა და [[Nintendo Switch|Switch]]-ის გამოკლებით, ყველა სახლის სათამაშო კონსოლისთვის თამაშების გავრცელების ძირითად საშუალებად ოპტიკური მედია იქცა.<ref name="rp japanese industry"/> პერსონალური კომპიუტერების სექტორში CD წამკითხველები თავდაპირველად გარე მოწყობილობების სახით იყო ხელმისაწვდომი და მხოლოდ მოგვიანებით გახდა კომპიუტერებში ინტეგრირებული კომპონენტი. CD-ROM ტექნოლოგია 1989 წლიდან გახდა ხელმისაწვდომი, ხოლო [[Cyan Worlds]]-ის „[[The Manhole]]“ ერთ-ერთი პირველი თამაში იყო, რომელიც ამ მედიის საშუალებით გავრცელდა.<ref name="Wolf 2007 chp22"/> მიუხედავად იმისა, რომ CD-ROM-ები უფრო დიდი ზომის თამაშების გავრცელების უკეთეს საშუალებას წარმოადგენდა, ინფორმაციის შენახვის ამ საშუალებამ პოპულარობა [[1993]] წელს სათავგადასავლო თამაშების „[[Myst]] და „[[The 7th Guest]]“ გამოშვებით მოიპოვა, რომლებმაც ხელი შეუწყვეს პერსონალურ კომპიუტერებზე CD-ROM ფორმატის სტანდარტიზაციას.<ref>{{cite web|author=Parrish, Jeremy |url=http://www.1up.com/features/essential-50-myst |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604014208/http://www.1up.com/features/essential-50-myst |archive-date=June 4, 2011 |title=When SCUMM Ruled the Earth |website=[[1UP.com]] |access-date=May 2, 2008}}</ref><ref>{{cite web|date=August 1, 2000|url=http://pc.ign.com/articles/082/082913p1.html|title=PC Retroview: Myst|website=IGN|access-date=April 21, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20120120054557/http://pc.ign.com/articles/082/082913p1.html|archive-date=January 20, 2012|url-status=dead}}</ref> ===3D გრაფიკის წარდგენა=== ოპტიკურ მედიაზე გადასვლასთან ერთად, [[1990-იანი წლები|1990-იან წლებში]] მთელ ინდუსტრიაში თამაშების უმეტესობა 3D კომპიუტერული გრაფიკის გამოყენებაზე გადავიდა. არსებობდა რიგი არკადული თამაშებისა, რომლებიც მარტივი კარკასული ვექტორული გრაფიკით სამგანზომილებიანობის სიმულაციას ახდენდნენ, როგორიცაა „Battlezone“, „Tempest“ და „Star Wars“. 3D კომპიუტერულ გრაფიკაში უნიკალური გამოწვევაა ის, რომ რეალურ დროში რენდერირება, როგორც წესი, საჭიროებს [[მცურავი წერტილის არითმეტიკა]],ს რისთვისაც 1990-იან წლებამდე ვიდეო თამაშების აპარატურის უმეტესობა კარგად არ იყო ადაპტირებული. ამის ნაცვლად, ბევრი თამაში ახდენდა 3D ეფექტების სიმულაციას, მაგალითად, სხვადასხვა ფონის ფენების პარალაქსური რენდერირების, სპრაიტების მასშტაბირების გზით, როდესაც ისინი მოთამაშის ხედვისკენ ან მისგან შორდებოდნენ, ან სხვა რენდერირების მეთოდების გამოყენებით, როგორიცაა SNES-ის Mode 7. 2D სისტემების საშუალებით 3D გრაფიკის სიმულაციის ეს ხრიკები ზოგადად მოიხსენიება როგორც [[2.5D]] გრაფიკა. იუ სუზუკის [[Sega AM2]]-ის თამაშებმა, „[[Virtua Racing]]“-მა (1992) და [[Virtua Fighter]]“-მა (1993), რომლებიც Sega Model 1-ის არკადულ სისტემურ დაფაზე მუშაობდნენ,<ref name=vracing>{{cite web|title=Virtua Racing – Arcade (1992)|url=http://www.gamespot.com/gamespot/features/video/15influential/p13_01.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20100412225953/http://www.gamespot.com/gamespot/features/video/15influential/p13_01.html|archive-date=April 12, 2010|work=15 Most Influential Games of All Time|publisher=[[GameSpot]]|access-date=January 19, 2014|date=March 14, 2001}}</ref> მალევე მოიპოვეს პოპულარობა პოლიგონების გამოყენებით რეალურ დროში 3D რენდერინგით; Sony Computer Entertainment-ის (SCE) ზოგიერთი თანამშრომელი, რომელიც ჩართული იყო ორიგინალი PlayStation-ის შექმნაში, „Virtua Fighter“-ს PlayStation-ის 3D გრაფიკის აპარატურის შთაგონებად მიიჩნევს. SCE-ის ყოფილი პროდიუსერის რიოჯი აკაგავას და თავმჯდომარის შიგეო მარუიამას თქმით, PlayStation თავდაპირველად 2D-ზე ორიენტირებულ აპარატურად განიხილებოდა და მხოლოდ „Virtua Fighter“-ის წარმატების შემდეგ გადაწყვიტეს PlayStation 3D-ზე ორიენტირებულ აპარატურად შეექმნათ.<ref>{{cite magazine|url=https://www.wired.com/2012/09/how-virtua-fighter-saved-playstations-bacon/ |title=How Virtua Fighter Saved PlayStation's Bacon – WIRED |magazine=WIRED |date=September 5, 2012 |access-date=October 13, 2014 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20141014093913/http://www.wired.com/2012/09/how-virtua-fighter-saved-playstations-bacon/ |archive-date=October 14, 2014 |last1=Feit |first1=Daniel }}</ref> ტექსტურების დადება და ტექსტურების ფილტრაცია მალევე პოპულარული გახდა 3D რბოლებსა და საბრძოლო თამაშებში.<ref>{{Cite web|date=May 9, 2019|title=A Brief History of 3D Texturing in Video Games|url=https://discover.therookies.co/2019/05/09/a-brief-history-of-3d-texturing-in-video-games/|access-date=December 1, 2020|website=Discover {{!}} The Rookies|language=en}}</ref> სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლებმა: PlayStation, [[Sega Saturn]] და [[Nintendo 64]], აგრეთვე შეძლეს ტექსტურირებული სამგანზომილებიანი გრაფიკის წარმოება. Nintendo-მ 1993 წელს გამოუშვა „[[Star Fox]]“, რომელიც მოიცავდა Super FX გრაფიკულ თანაპროცესორის ჩიპს, რომელიც ჩაშენებული იყო თამაშის კარტრიჯში SNES-ისთვის პოლიგონური რენდერირების მხარდასაჭერად, ხოლო Nintendo 64-ში კონსოლში უშუალოდ ჩაშენებული იყო გრაფიკული თანაპროცესორი. პერსონალურ კომპიუტერებზე [[id Software]]-ის დამფუძნებლებმა, [[ჯონ კარმაკი|ჯონ კარმაკმა]] და [[ჯონ რომერო]]მ ჩაატარეს ექსპერიმენტები 3D თამაშების რეალურ დროში რენდერირებაზე ისეთ პროექტებში, როგორებიცაა „[[Hovertank 3D]]“ და „[[Catacomb 3-D]]“. ამას მოჰყვა „[[Wolfenstein 3D]]“-ის გამოშვება [[1992]] წელს, რომელიც ითვლება ყველაზე ადრეულ [[პირველი პირის შუტერი|პირველი პირის შუტერად]], რადგან თამაშის სამყარო საკმარისად სწრაფად რენდერირებდა მოთამაშის მოძრაობებთან სინქრონში. თუმცა, მისი სათამაშო დონეები ორ განზომილებაში იყო განლაგებული<ref name="tr 3d history"/> და არ ჰქონდა ვერტიკალური სტრუქტურა; მოთამაშე დადიოდა ბრტყელ ზედაპირზე, თუმცა ხედავდა სამგანზომილებიან კედლებსა და ობიექტებს. [[Blue Sky Productions]]-ის „[[Ultima Underworld]]“-მა წარმოადგინა გაუმჯობესებები, როგორიცაა სხვადასხვა სიმაღლის სართულები და პანდუსები. მიუხედავად იმისა, რომ ამის რენდერირებას მეტი დრო სჭირდებოდა, ეს როლური თამაშისთვის დასაშვები აღმოჩნდა. მიუხედავად იმისა, რომ id Software-ის „[[Doom]]“-მა განათების ეფექტები და სხვა სიახლეები წარმოადგინა, მის რუკებს არსებითად ორგანზომილებიანი სტრუქტურა ჰქონდა, ხოლო მტრები და ობიექტები ძირითადად სპრაიტების სახით იყო გამოსახული. id-მა შექმნა ერთ-ერთი პირველი [[თამაშის ძრავა]], რომელმაც მოახდინა კონტენტის, გეიმპლეისა და რენდერირების განცალკევება და ეს ძრავა სხვა დეველოპერებსაც მიჰყიდა, რის შედეგადაც შეიქმნა ისეთი თამაშები, როგორიცაა „[[Heretic]]“ და „[[Hexen]]“, ხოლო სხვა დეველოპერებმა საკუთარი ძრავები „Doom“-ის ძრავის კონცეფციებზე დაყრდნობით შექმნეს, როგორებიცაა „[[Duke Nukem 3D]]“ და „[[Marathon (ვიდეო თამაში)|Marathon]]“.<ref>{{cite journal | last= Fiadotau | first = Mikhail | title = Dezaemon, RPG Maker, NScripter: Exploring and classifying game 'produsage' in 1990s Japan | journal = Journal of Gaming & Virtual Worlds | volume = 11 | issue = 3 | pages=215–230 | date = 2019 | doi = 10.1386/jgvw.11.3.215_1| s2cid = 213694676 }}</ref> [[1996]] წელს id-ის „[[Quake]]“ იყო პირველი კომპიუტერული თამაში ნამდვილი 3D თამაშის ძრავით, თამაშის პერსონაჟებისა და ობიექტების მოდელებით, და Doom-ის ძრავის მსგავსად, id-მა Quake-ის ძრავაც გაყიდა, რამაც განაპირობა პირველი პირის შუტერების შემდგომი განვითარება.<ref name="tr 3d history">{{cite web | url = https://www.techradar.com/news/gaming/the-evolution-of-3d-games-700995 | title = The evolution of 3D games | date = July 11, 2010 | access-date = March 15, 2021 | work = [[TechRadar]] }}</ref> [[1997]] წელს ბაზარზე ხელმისაწვდომი გახდა პირველი სამომხმარებლო სპეციალიზებული 3D გრაფიკული ბარათები, რაც განპირობებული იყო პირველი პირის შუტერების მოთხოვნის ზრდით. მომდევნო წლებში შეიქმნა მრავალი 3D თამაშის ძრავა, მათ შორის [[Unreal Engine]], [[GoldSrc]] და [[CryEngine]], რამაც განაპირობა 3D-ის, როგორც კომპიუტერული ვიდეო თამაშების უმეტესობისთვის ახალ სტანდარტად დამკვიდრება.<ref name="tr 3d history"/> ===არკადული თამაშების აღორძინება და დაცემა=== [[ფაილი:Time Crisis II, Spain, 2017 03.jpg|მინი|„[[Time Crisis II]]“, არკადული თამაში სინათლის პისტოლეტით]] [[1991]] წელს [[Capcom]]-ის მიერ გამოშვებულმა „[[Street Fighter II]]-მ ხელი შეუწყო „ერთი-ერთზე“ ფორმატის საბრძოლო თამაშების პოპულარიზაციას.<ref name="tao2">Spencer, Spanner, [http://www.eurogamer.net/articles/a_taoofbeatemups_pt2_retro The Tao of Beat-'em-ups (part 2)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110715094144/http://www.eurogamer.net/articles/a_taoofbeatemups_pt2_retro |date=July 15, 2011 }}, ''EuroGamer'', February 12, 2008, Accessed March 18, 2009</ref> ბაზარზე აგრეთვე გამოჩნდა „[[Mortal Kombat]]“ და „[[The King of Fighters]]“. ამ პერიოდში არკადულ ავტომატებში სპორტულმა თამაშებმაც, (მაგ. NBA Jam) მცირე ხნით მოიპოვეს პოპულარობა. მოთამაშეებს სულ უფრო მეტად იზიდავდა უახლესი სახლის კონსოლები, რომლებსაც უკვე შეეძლოთ „არკადულის იდენტური“ თამაშების, მათ შორის უახლესი 3D თამაშების გაშვება. კომპიუტერული და კონსოლური თამაშების სისტემებისთვის უფრო რეალისტური პერიფერიული მოწყობილობების გამოჩენამ კიდევ უფრო გააძლიერა ეს ტენდენცია.<ref>{{cite conference | last1 = Grabarczyk | first1 = Pawel | first2 = Espen | last2= Aarseth | title = Port or conversion? An ontological framework for classifying game versions | conference = DiGRA Conference 2019 | date = 2019 }}</ref> შედეგად, არკადული ავტომატების მწარმოებლები, როგორებიცაა Sega და Namco, კონკურენციის შესანარჩუნებლად, განაგრძობდნენ 3D გრაფიკის ტექნოლოგიის გაუმჯობესებას, რაც სახლის სისტემებს საგრძნობლად აღემატებოდა. ამის საპირწონედ, 1998 წელს [[Sega]]-მ გამოუშვა ახალი კონსოლი [[Sega Dreamcast|Dreamcast]], რომელსაც შეეძლო [[Sega Naomi]]-ის არკადული ავტომატის დონის 3D გრაფიკის გამოსახვა. [[1999]] წელს უფრო მძლავრი დაფების [[Hikaru]]-ს და 2000 წელს [[Naomi 2]]-ის გამოშვების შემდეგ, Sega-მ საბოლოოდ შეწყვიტა სპეციალიზებული არკადული სისტემური დაფების წარმოება. მას შემდეგ მათი არკადული დაფები კონსოლებზე ან კომერციულ PC კომპონენტებზე იყო დაფუძნებული. არკადული ავტომატების პოპულარობის კლებასთან ერთად, 1990-იანი წლების ბოლოსა და [[2000-იანი წლები]]ს დასაწყისში არკადული ავტომატების მწარმოებელმა ბევრმა კომპანიამ შეწყვიტა არსებობა. მონეტებით სამართავი ძველი თამაშები ძირითადად მოყვარულთა ჰობად იქცა. ტრადიციული არკადული ავტომატების დახურვის შედეგად წარმოქმნილი სიცარიელე ნაწილობრივ შეავსეს დიდმა გასართობმა ცენტრებმა, რომლებიც უზრუნველყოფდნენ სისუფთავეს, უსაფრთხოებას და ისეთ ძვირადღირებულ სათამაშო სისტემებს, რომელთა შეძენაც უბრალო მომხმარებლებს არ შეეძლოთ. არკადული ბიზნესი გაიზარდა და მოიცვა დამატებითი გასართობი სერვისებიც, როგორიცაა კვება და სასმელები. ===პორტატიული კონსოლების მომწიფება=== [[1989]] წელს Nintendo-მ გამოუშვა კარტრიჯებზე მომუშავე [[Game Boy]], პირველი მნიშვნელოვანი პორტატიული სათამაშო კონსოლი [[Microvision]]-ის შემდეგ. სისტემას მოჰყვა [[Tetris]], რომელიც [[ყველაზე გაყიდვადი ვიდეო თამაშების სია|ყველა დროის ერთ-ერთ ყველაზე გაყიდვად ვიდეო თამაშად იქცა]] და პორტატიულ კონსოლებზე მრავალი ისეთი ადამიანი მიიზიდა, ვინც ჩვეულებრივ ვიდეო თამაშებს არ თამაშობდა.<ref>{{cite web |url=https://www.telegraph.co.uk/technology/video-games/10877456/Tetris-at-30-a-history-of-the-worlds-most-successful-game.html |title=Tetris at 30: a history of the world's most successful game |last=Sparkes |first=Matthew |website=[[The Daily Telegraph]] |date=June 6, 2014 |access-date=April 26, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170427004705/http://www.telegraph.co.uk/technology/video-games/10877456/Tetris-at-30-a-history-of-the-worlds-most-successful-game.html |archive-date=April 27, 2017 |url-status=live }}</ref> 1990-იანი წლების დასაწყისში, Game Boy-ს რამდენიმე კონკურენტი პორტატიული კონსოლი გამოჩნდა, მათ შორის [[Game Gear]] და [[Atari Lynx]] (პირველი პორტატიული კონსოლი ფერადი LCD ეკრანით). მიუხედავად იმისა, რომ ეს სისტემები ტექნოლოგიურად უფრო განვითარებული იყო და სახლის კონსოლების დონეს უტოლდებოდა, მათი შემაფერხებელი ფაქტორები იყო მაღალი ბატარეის მოხმარება და მესამე მხარის დეველოპერების მხარდაჭერის სიმცირე. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი სხვა სისტემა 1990-იანი წლების შუა პერიოდამდე რჩებოდა წარმოებაში, Game Boy და მისი შემდგომი ვერსიები, [[Game Boy|Game Boy Pocket]], [[Game Boy Color]] და [[Game Boy Advance]], ფაქტობრივად უდავო ლიდერები იყვნენ პორტატიული კონსოლების ბაზარზე 1990-იანი წლებში.<ref name="vice yokoi">{{cite web | url = https://www.vice.com/en/article/pkdbx7/how-gunpei-yokoi-reinvented-nintendo | title = How Gunpei Yokoi Reinvented Nintendo | first = Matt | last = Alt | date = November 12, 2020 | access-date = February 22, 2021 | work = [[Vice (magazine)|Vice]] }}</ref> [[Game Boy-ის ოჯახი|Game Boy-ის ოჯახმა]] ასევე წარმოადგინა „[[Pokémon]]“-ის სერიის პირველი ნაწილები „[[Pokémon Red and Blue]]“, რომელიც Nintendo-ს ერთ-ერთ ყველაზე გაყიდვად ვიდეო თამაშების ფრენჩაიზად რჩება.<ref name="Figures">{{cite web|url=https://corporate.pokemon.co.jp/en/aboutus/figures/|title=Pokémon in Figures|website=[[The Pokémon Company]]|date=March 2020|access-date=July 31, 2020|archive-date=October 10, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010084800/https://corporate.pokemon.co.jp/en/aboutus/figures/|url-status=live}}</ref> ===კომპიუტერული (PC) თამაშები=== [[ფაილი:PC_Gaming_at_Thy_Geekdom_Con_2019.jpg|250პქ|მინი|PC გეიმინგი]] 3D გრაფიკისა და კონსოლის თამაშების განვითარების შემდეგ, გამომცემლები, როგორც წესი, სკეპტრიკურად იყვნენ განწყობილნი მცირე დეველოპერების მიმართ, განსაკუთრებით მათ მიმართ, ვინც პერსონალურ კომპიუტერებზე მუშაობდა.<ref>{{cite news|author=Prince|first1=Marcelo|last2=Roth|first2=Peter|date=December 21, 2004|title=Videogame Publishers Place Big Bets on Big-Budget Games|url=https://www.wsj.com/articles/SB110243451698593254|url-status=live|archive-url=https://archive.today/20200210052050/https://www.wsj.com/articles/SB110243451698593254|archive-date=February 10, 2020|access-date=July 1, 2013|work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref> [[1990-იანი წლები]]ს დასაწყისში გამოჩნდა „[[Shareware]]“ (პირობითად უფასო პროგრამული უზრუნველყოფა), ამ მცირე გუნდებისგან თამაშების გავრცელების ახალი მეთოდი. როგორც წესი, მომხმარებელს შეეძლო მოეთხოვა „shareware“ თამაში, რის შედეგადაც იგი თამაშის ნაწილს უფასოდ იღებდა, მიწოდების ხარჯების გამოკლებით. თუ მომხმარებელს თამაში მოეწონებოდა, მას შეეძლო სრული ვერსიის შეძენა. მოგვიანებით, ეს მოდელი განვითარდა და მოიცვა თამაშების საცდელი ვერსიები („დემო“), რომლებიც ჯერ სათამაშო ჟურნალების საშუალებით კომპაქტ-დისკებზე ვრცელდებოდა, ხოლო შემდეგ უკვე ციფრულად სხვადასხვა საიტების მეშვეობით. როგორც „Wolfenstein 3D“-სა და „Doom“-ის შემთხვევაში ჩანს, id Software-მა წარმატებით დანერგა ეს იდეა, რომელიც მოგვიანებით Apogee-მა (ახლანდელი [[3D Realms]]) და Epic MegaGames-მა (ახლანდელი [[Epic Games]]) გამოიყენეს.<ref>{{cite web | url = https://www.polygon.com/2019/11/15/20962788/indie-development-history-handmade-pixels | title = The indie explosion that's been going on for 30 years (give or take) | first = Jesper | last = Juul | date = November 15, 2019 | access-date = November 15, 2019 | work = [[Polygon]] }}</ref> ამ პერიოდში რამდენიმე საკვანძო ჟანრი ჩამოყალიბდა. „Wolfenstein 3D“ და „Doom“ არის თამაშები რომლებმაც საფუძველი ჩაუყარეს [[პირველი პირის შუტერი]]ს (FPS) ჟანრს; თავად ჟანრს დაახლოებით 2000 წლამდე „Doom-ის კლონებს“ უწოდებდნენ, სანამ FPS უფრო პოპულარული ტერმინი გახდა.<ref>{{cite journal | title = Video Game Genre, Evolution and Innovation | first = Dominic | last = Arsenault | journal = Eludamos. Journal for Computer Game Culture | volume = 3 | issue = 2 | year =2009 |pages = 149–176 | doi = 10.7557/23.6003 | s2cid = 62171492 | doi-access = free }}</ref> ამ პერიოდში გრაფიკული სათავგადასავლო თამაშები განსაკუთრებით გამოირჩეოდა, მათ შორის ზემოხსენებული „Myst“ და „The 7th Guest“, [[LucasArts]]-ის რამდენიმე სათავგადასავლო თამაში, მათ შორის „[[Monkey Island]]“-ის სერია. FPS თამაშების აღზევების შემდეგ გამოჩნდა პირველი [[იმერსიული სიმულატორი|იმერსიული სიმულატორები]], თამაშები, რომლებიც მოთამაშეს მეტ თავისუფლებასა და არჩევანს სთავაზობდნენ მოქნილი სათამაშო სისტემების მეშვეობით. ამის მაგალითებია: „[[Ultima Underworld: The Stygian Abyss]]“ და „[[Thief: The Dark Project]]“. „Thief“-მა ასევე განავითარა სტელსი თამაშების იდეა და შექმნა ე.წ. „პირველი პირის მალულად მოქმედების“ თამაშების კონცეფცია, სადაც ბრძოლა ნაკლებად მნიშვნელოვანი იყო.<ref>{{cite web|url=http://www.ign.com/articles/1999/02/10/looking-glass-prepares-to-shock-gamers-again |title=Looking Glass Prepares To Shock Gamers Again |date=February 10, 1999 |access-date=May 28, 2014 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150710154035/http://www.ign.com/articles/1999/02/10/looking-glass-prepares-to-shock-gamers-again |archive-date=July 10, 2015 }}</ref> 1990-იან წლებში, აგრეთგვე პოპულარული გახდა რეალური დროის სტრატეგიული თამაშები, მაგ.: „Dune II“, „Warcraft: Orcs & Humans“ და „Command & Conquer“. ამ ათწლეულში აგრეთვე გამოჩნდა პირველი [[4X]] სტრატეგიული თამაშები (შემოკლებით „Explore, Expand, Exploit, Exterminate“ — გამოიკვლიე, გააფართოვე, გამოიყენე, გაანადგურე), რომელთა პოპულარიზაციაც 1991 წელს „[[Sid Meyer's Civilization]]“-მა მოახდინა. [[1992]] წელს „[[Alone in the Dark]]“-მა ერთგვარი საფუძველი მოუმზადა [[survival horror]] ჟანრს, რომელიც საბოლოოდ „[[Resident Evil]]“-მა გაამყარა.<ref>{{cite web| first=Michael | last=Harradence | date=October 28, 2019 | url=https://www.psu.com/news/complete-history-of-resident-evil-games/ |title=The Complete History of the Resident Evil Games |publisher=Psu.com |access-date=March 30, 2022}}</ref> ამ პერიოდში პოპულარობა მოიპოვა [[სიმულატორი (ვიდეო თამაშის ჟანრი)|სიმულატორებმა]], მათ შორის [[Maxis]]-ის თამაშებმა, დაწყებული „[[SimCity]]“-ით [[1989]] წელს და კულმინაციას მიაღწია „The Sims“-ით, რომელიც პირველად [[2000]] წლის დასაწყისში გამოვიდა. კომპიუტერულ თამაშებში ინტერნეტთან კავშირი სულ უფრო დიდ მნიშვნელობას იძენდა. [[1980-იანი წლები]]ს ტექსტური „MUD“-ების მზარდი პოპულარობის საფუძველზე, გრაფიკულმა MUD-ებმა, როგორიცაა „Habitat“, თამაშის აღქმისთვის ტექსტთან ერთად მარტივი გრაფიკული ინტერფეისებიც გამოიყენეს. [[1996]] წელს „[[Meridian 59]]“-ის გამოშვებით დაიწყო პირველი [[მასიური მრავალმოთამაშიანი ონლაინ როლური თამაში|მასიური მრავალმოთამაშიანი ონლაინ როლური თამაშების]] (MMORPG) ერა, რომლებმაც ვირტუალური სამყაროების შესაქმნელად 3D გრაფიკის ახალი ტექნოლოგია აითვისეს და პოპულარობა მოიპოვეს ისეთი თამაშებით, როგორებიცაა „[[Ultima Online]]“ (1997), „[[EverQuest]]“ და „[[Asheron's Call]]“ (1999). ონლაინ დაკავშირების ფუნქციამ მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა ისეთ ჟანრებში, როგორიცაა FPS და RTS, რაც მოთამაშეებს საშუალებას აძლევდა ტელეფონისა და ინტერნეტის მეშვეობით ეთამაშათ სხვა მოთამაშეებთან. 1990-იან წლებში [[Microsoft]]-მა წარმოადგინა პერსონალური კომპიუტერებისთვის [[Microsoft Windows]] ოპერაციული სისტემის ადრეული ვერსიები, [[მომხმარებლის გრაფიკული ინტერფეისი]], რომელიც [[MS-DOS]]-ის ჩანაცვლებას ისახავდა მიზნად. თამაშების დეველოპერებს უჭირდათ Windows-ის ზოგიერთი ადრეული ვერსიისთვის პროგრამების დაწერა, რადგან ოპერაციული სისტემა ხშირად ბლოკავდა მათ პროგრამულ წვდომას შეყვანისა და გამოყვანის მოწყობილობებზე. Microsoft-მა 1995 წელს შეიმუშავა [[DirectX]], რომელიც მოგვიანებით ინტეგრირებული იყო [[Windows 95|Microsoft Windows 95]]-სა და მომავალ Windows-ის პროდუქტებში, როგორც ბიბლიოთეკების ნაკრები, რათა თამაშების პროგრამისტებს პირდაპირი წვდომა ჰქონოდათ ამ ფუნქციებზე. ამან ასევე ხელი შეუწყო სტანდარტული ინტერფეისის უზრუნველყოფას, რათა მოეხდინათ იმ დროისთვის პერსონალური კომპიუტერებისთვის ხელმისაწვდომი გრაფიკული და ხმის ბარათების ფართო სპექტრის ნორმალიზება, რაც კიდევ უფრო დაეხმარა თამაშებს განვითარებაში.<ref>{{cite web | url = https://www.pcgamer.com/history-direct-x-windows-microsoft/ | title = How DirectX defined PC gaming... with help from a shotgun-toting Bill Gates | first = Samual | last = Willetts | date = July 27, 2020 | access-date = December 7, 2020 | work = [[PC Gamer]] }}</ref> ===32 და 64-ბიტიანი კონსოლები=== {{main|მეხუთე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:PSX-Console-wController.jpg|მინი|300პქ|[[PlayStation (კონსოლი)|Sony PlayStation]]]] 1994 წელს Sony-მ პირველი PlayStation-ის გამოშვებით შეასუსტა Nintendo-სა და Sega-ს კონკურენცია კონსოლების ბაზარზე და ასევე გაართულა ახალი კომპანიებისთვის ამ ბაზარზე დამკვიდრება. CD-ROM მედიის რევოლუციასთან ერთად, PlayStation-ში ინტეგრირებული იყო პოლიგონური 3D გრაფიკის რენდერირების მხარდაჭერა. 1993 წელს Atari-მ თავისი 32-ბიტიანი [[Atari Jaguar]]-ით ბაზარზე ხელახლა შესვლა სცადა, თუმცა მას არ ჰქონდა ისეთივე მდიდარი თამაშების ბიბლიოთეკა, როგორიც Nintendo-ს, Sega-ს ან Sony-ის. 1993 წელს [[The 3DO Company]]-მ გამოუშვა [[3DO Interactive Multiplayer]], თუმცა ბაზარზე არსებულ სხვა კონსოლებთან შედარებით მაღალმა ფასმა მისი კონკურენტუნარიანობა შეასუსტა. Sega-მ დიდი აქცენტი გააკეთა 32-ბიტიან [[Sega Saturn]]-ზე, რომელიც [[1994]] წელს Genesis-ის შემდეგ გამოვიდა და, მიუხედავად იმისა, რომ თავდაპირველად PlayStation-ს საკმაო კონკურენციას უწევდა, მალევე დაკარგა პოზიციები. SNES-ის შემდეგ Nintendo-ს შემდეგი კონსოლი იყო [[Nintendo 64]], 64-ბიტიანი კონსოლი პოლიგონური 3D რენდერირების მხარდაჭერით. თუმცა, Nintendo-მ გადაწყვიტა გაეგრძელებინა ROM კარტრიჯების ფორმატის გამოყენება, რის გამოც გაყიდვებში PlayStation-ს შესამჩნევად ჩამორჩებოდა. 2000 წლიდან PlayStation კონსოლების ბაზარზე უპირობო ლიდერად იქცა.<ref>{{cite book |last=Kent |first=Steven L. |author-link=Steven L. Kent |title=The Ultimate History of Video Games: The Story Behind the Craze that Touched our Lives and Changed the World |date=2002 |publisher=Random House International | location=New York |isbn=978-0-7615-3643-7 | oclc=59416169 | url=https://books.google.com/books?id=PTrcTeAqeaEC}}</ref> 1997 წელს PlayStation-ზე გამოსულმა თამაშმა „[[PaRappa the Rapper]]“ საუფუძველი ჩაუყარა მუსიკალური თამაშების ჟანრს. თამაშებმა „[[Resident Evil]]“ და „[[Silent Hill]]“ ჩამოაყალიბეს [[survival horror]]-ის ჟანრი.<ref>{{cite web|url=http://retro.ign.com/articles/104/1040759p5.html|title=IGN Presents the History of Survival Horror|page=5|author=Fahs, Travis|work=[[IGN]]|date=October 30, 2009|access-date=June 9, 2011}}</ref> რაც შეეხება Nintendo 64-ს, მასზე გამოვიდა ორი უმნიშვნელოვანესი თამაში, რომლებიც ყველა დროის ერთ-ერთ საუკეთესო თამაშებადაა მიჩნეული. ==2000-იანი წლები== {{main|2000-იანი წლები ვიდეო თამაშებში}} 2000-იან წლებში, კონსოლებსა და პერსონალურ კომპიუტერებთან ერთად, ინოვაციური იყო პორტატიული სათამაშო სისტემების მზარდი კონკურენტული ბაზარიც. ინტერნეტის ფართო ხელმისაწვდომობის წყალობით თამაშებში ახალი მექანიკები დაინერგა, გარდა ამისა განახლდა სათამაშო აპარატურა და კონსოლებს ონლაინ სერვისები დაემატა. ვიდეო თამაშების მომხმარებლების მიერ შექმნილი [[ვიდეო თამაშების მოდიფიკაცია|მოდიფიკაციების]] (საყოველთაოდ ცნობილი როგორც „მოდები“) ფენომენი, ტენდენცია, რომელიც „Wolfenstein 3D“-ისა და „Doom“-ის ეპოქაში დაიწყო, 21-ე საუკუნის დასაწყისშიც გაგრძელდა. ყველაზე ცნობილი მაგალითია [[Counter-Strike]]; გამოშვებული [[1999]] წელს, რომელიც დღემდე ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული პირველი პირის ონლაინ შუტერია, მიუხედავად იმისა, რომ ის ორმა დამოუკიდებელმა პროგრამისტმა „[[Half-Life (ვიდეო თამაში)|Half-Life]]“-ისთვის მოდის სახით შექმნა. საბოლოოდ, თამაშების დიზაინერებმა გააცნობიერეს მოდებისა და ზოგადად მორგებული კონტენტის პოტენციალი თავიანთი თამაშების ღირებულების გაზრდისთვის და ამიტომ შეუდგნენ მოდების შექმნის წახალისებას. ამის მაგალითებია „[[Unreal Tournament]]“, რომელიც მოთამაშეებს საშუალებას აძლევდათ 3dsmax-ის სცენები პერსონაჟების მოდელებად გამოეყენებინათ; და Maxis-ის „The Sims“, რომლისთვისაც მოთამაშეებს შეეძლოთ მორგებული ობიექტების შექმნა.   ჩინეთში ვიდეო თამაშების კონსოლებზე აკრძალვა [[2000]] წლის ივნისში დაწესდა. ამან გამოიწვია კომპიუტერული თამაშების, განსაკუთრებით MMO-ების პოპულარობის ზრდა. მიუხედავად ამისა, ქვეყანაში არსებული ძლიერი არალეგალური ბაზრის მეშვეობით, კონსოლებისა და მათთვის განკუთვნილი თამაშების შეძენა კვლავ შესაძლებელია, რადგან ეს ბაზარი აქტიურად ახორციელებს მათ იმპორტსა და დისტრიბუციას. ამ კანონის ამოქმედებაით ვიდეო თამაშების საავტორო უფლებების დარღვევის შემთხვევები მნიშვნელოვნად გაიზარდა.<ref>{{cite news|url=https://www.theglobeandmail.com/technology/gaming/gaming-news/lenovos-kinect-clone-evades-chinese-ban-on-video-game-consoles/article4104133/ |title=Lenovo's Kinect-clone evades Chinese ban on video-game consoles |author=Leslie Hook |date=June 18, 2012 |access-date=August 20, 2012 |work=The Globe and Mail |location=Toronto |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120608053047/http://www.theglobeandmail.com/technology/gaming/gaming-news/lenovos-kinect-clone-evades-chinese-ban-on-video-game-consoles/article4104133/ |archive-date=June 8, 2012 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.escapistmagazine.com/articles/view/features/9263-Console-Revolution |title=Console Revolution |author=Luke Ume |date=December 15, 2011 |accessdate=August 20, 2012 |work=The Escapist |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120512170149/http://www.escapistmagazine.com/articles/view/features/9263-Console-Revolution |archivedate=May 12, 2012 }}</ref> ===სახლის კონსოლების ბაზრის გარდაქმნა=== {{main|მეექვსე თაობის ვიდეო თამაშების კონოლები|მეშვიდე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:Xbox-console.jpg|thumb|[[Xbox]]-ით, Microsoft შევიდა ვიდეო თამაშების კონსოლების ბაზარზე.]] 2000-იანი წლების დასაწყისში Sony-ს დომინირებამ კონსოლების ბაზარზე მნიშვნელოვანი ცვლილებები გამოიწვია. Sega-მ კიდევ ერთხელ სცადა კონსოლების ბაზარზე შესვლა [[Sega Dreamcast|Dreamcast]]-ით 1998 წელს, რომელიც აღსანიშნავია იმით, რომ იგი იყო პირველი კონსოლი, რომელსაც ონლაინ თამაშებისთვის ჩაშენებული ინტერნეტ კავშირი გააჩნდა. მას შემდეგ, რაც Saturn-მა Sega-ს რეპუტაციაზე უარყოფითად იმოქმედა და Sony-მ [[PlayStation 2]] დააანონსა, Sega-მ Dreamcast-ის გამოშვების შემდეგ დატოვა კონსოლების ბაზარი, თუმცა არ შეუწყვეტია არკადული თამაშების განვითარება და სხვა კონსოლებისთვის თამაშების შექმნა. Dreamcast-ზე გამოვიდა ისეთი განთქმული თამაშების სერია როგორიცაა „[[Shenmue]]“, რომელმაც მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა 3D ღია სამყაროს თამაშების განვითარებაში.<ref>{{cite web|title=Top 5 Underappreciated Innovators: Five genre-defining games that didn't get their due|author=Scott Sharkey|website=[[1UP.com]]|url=http://www.1up.com/features/top-5-underappreciated-innovators|access-date=April 1, 2011|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20121018143104/http://www.1up.com/features/top-5-underappreciated-innovators|archive-date=October 18, 2012}}</ref> სწორედ მისი დამსახურებაა quick time event-ის მექანიკის თანამედროვე სახით დამკვიდრება.<ref>Adam LaMosca, [http://www.escapistmagazine.com/articles/view/columns/waypoints/1310-On-Screen-Help-In-Game-Hindrance On-Screen Help, In-Game Hindrance] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201191746/http://www.escapistmagazine.com/articles/view/columns/waypoints/1310-On-Screen-Help-In-Game-Hindrance |date=February 1, 2014 }}, ''[[The Escapist (magazine)|The Escapist]]''</ref> [[ფაილი:Wii-console.jpg|thumb|right|[[Nintendo Wii]]]] 2000 წელს Sony-მ PlayStation 2 (PS2) გამოუშვა, პირველი კონსოლი, რომელიც მხარს უჭერდა ახალ DVD ფორმატს და შეეძლო [[DVD]] დისკების და CD აუდიო დისკების დაკვრა, აგრეთვე უკუთავსებადი იყო წინა კონსოლის, PlayStation-ის თამაშებთან. 2001 წელს Nintendo-მ გამოუშვა მორიგი კონსოლი [[GameCube]], მისი პირველი კონსოლი, რომელიც ოპტიკურ დისკებს იყენებდა, თუმცა სპეციალურად სისტემისთვის ფორმატირებული სახით. ამ პერიოდში კონსოლების ბაზარზე ახალი მოთამაშე, Microsoft გამოჩნდა თავისი პირველი Xbox კონსოლით, რომელიც აგრეთვე 2001 წელს გამოვიდა. ათწლეულის პირველ ნახევარში PS2 წამყვანი პლატფორმა იყო და დღემდე რჩება ყველა დროის ყველაზე გაყიდვად სახლის კონსოლად 155 მილიონზე მეტი გაყიდული ერთეულით. ეს ნაწილობრივ განპირობებული იყო სისტემაზე გამოშვებული რამდენიმე მნიშვნელოვანი თამაშით, მათ შორის — „[[Grand Theft Auto III]]“, „[[Metal Gear Solid 2: Sons of Liberty]]“ და „[[Final Fantasy X]]“.<ref>{{cite web | url = https://www.theguardian.com/games/2020/mar/04/sony-playstation-2-at-20-console-future-of-gaming | title = PlayStation 2 at 20: the console that revealed the future of gaming | first = Keith | last = Stuart | date = March 4, 2020 | access-date = March 15, 2021 | work = [[The Guardian]] }}</ref> Xbox-მა PS2-ის შემდეგ მეორე ადგილი დაიკავა, თუმცა Microsoft-ისთვის მნიშვნელოვანი დანაკარგებით. მიუხედავად ამისა, Microsoft-ისთვის ეს დანაკარგი მისაღები იყო, რადგან ამით მან დაამტკიცა, რომ კონსოლების ბაზარზე კონკურენციის გაწევა შეეძლო. Xbox-მა ამ პერიოდში შეიმუშავა ყველა დროის ერთ-ერთი საუკეთესო თამაში, „[[Halo: Combat Evolved]]“.<ref>{{cite web|url=http://www.joystiq.com/2005/09/26/forbes-xbox-lost-microsoft-4-billion-and-counting/ |title=Forbes: Xbox lost Microsoft $4 billion (and counting) |access-date=July 18, 2007 |author=Cole, Vladimir |date=September 26, 2005 |publisher=Joystiq |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20070807195611/http://www.joystiq.com/2005/09/26/forbes-xbox-lost-microsoft-4-billion-and-counting/ |archive-date=August 7, 2007 }}</ref> [[ფაილი:Nintendo-DS-Fat-Blue.png|მინი|[[Nintendo DS]]]] 2000-იანი წლების შუა პერიოდისთვის კონსოლების აპარატურის ბაზარზე მთავარ მოთამაშეებად მხოლოდ Sony, Nintendo და Microsoft ითვლებოდნენ. 2005-2006 წლებში სამივემ გამოუშვა თავიანთი შემდეგი თაობის კონსოლები: Microsoft-ის [[Xbox 360]] (2005), Sony-ს [[PlayStation 3]] (2006) და Nintendo-ს [[Wii]]. Xbox 360 და PS3 აღჭურვილი იყო მაღალი გარჩევადობის გრაფიკით, მაღალი სიმკვრივის ოპტიკური მედიით, როგორიცაა [[Blu-ray]], შიდა მყარი დისკებით თამაშების შესანახად და ჩაშენებული ინტერნეტ კავშირით. Microsoft-მა და Sony-მ ასევე შეიმუშავეს ციფრული ონლაინ სერვისები, [[Xbox Live]] და [[PlayStation Network]], რომლებიც მოთამაშეებს ეხმარებოდნენ ონლაინში მომხმარებლებთან დაკავშირებაში და ონლაინ მაღაზიებიდან ახალი თამაშებისა და კონტენტის შეძენაში. Microsoft-ისა და Sony-სგან განსხვავებით, Nintendo-მ Wii-ს დიზაინში მთავარი აქცენტი ინოვაციურ გეიმპლეიზე გააკეთა და არა მაღალ წარმადობაზე, რასაც მოჰყვა [[Wii Remote]]-ის, მოძრაობის სენსორული კონტროლერის შექმნა. შედეგად გამოვიდა Wii Remote-ზე დაფუძნებული რამდენიმე ცნობილი თამაში: „[[Wii Sports]]“ (2006), „[[Wii Sports Resort]]“ (2009) და „[[Wii Fit]]“ (2007). გამოსვლიდან რამდენიმე წელიწადში, ამ ინოვაციის წყალობით Wii ერთ-ერთი ყველაზე სწრაფად გაყიდვადი კონსოლი გახდა.<ref>{{cite web|url=https://www.engadget.com/2009/06/12/nintendo-wii-sets-record-as-fastest-selling-console-in-the-us/ |title=Wii becomes fastest selling console in the United States |author=Melanson, Donald |date=June 12, 2009 |access-date=September 29, 2009 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090814005736/http://www.engadget.com/2009/06/12/nintendo-wii-sets-record-as-fastest-selling-console-in-the-us/ |archive-date=August 14, 2009 }}</ref> Wii-ს მოძრაობის კონტროლის წარმატებამ ნაწილობრივ განაპირობა Microsoft-ისა და Sony-ს მიერ საკუთარი მოძრაობის სენსორული კონტროლის სისტემების, [[Kinect]]-ისა და [[PlayStation Move]]-ის შემუშავება. 2000-იანი წლების ერთ-ერთი მთავარი ტენდენცია იყო რიტმული თამაშების სწრაფი აღზევება და დაცემა, რომლებიც იყენებდნენ მუსიკალური ინსტრუმენტების ფორმის სპეციალურ სათამაშო კონტროლერებს, როგორიცაა გიტარა და დასარტყამი ინსტრუმენტები. დიდი პოპულარობა ხვდა წილად 2005 წელს PS2-ზე [[Harmonix]]-ის შექმნილ და [[Red Octane]]-ის მიერ გამოცემულ რიტმულ თამაშ „[[Guitar Hero]]“-ს, რომელიც დაფუძნებულია არკადულ თამაშ „[[Guitar Freaks]]“-ზე. Activision-მა შეიძინა Red Octane და მიიღო სერიის გამოცემის უფლებები, ხოლო [[Viacom]]-მა შეიძინა Harmonix, ვისი მეშვეობითაც გამოუშვეს „Guitar Hero“-ს მსგავსი რიტმული თამაშების სერია „[[Rock Band]]“, სადაც გიტარების გარდა დამატებული იყო დასარტყამი ინსტრუმენტები და ვოკალი. რიტმული თამაშები გახდა უაღრესად პოპულარული პროდუქტი, რომელიც მხოლოდ ექშენის ჟანრს ჩამორჩებოდა და [[2008]] წელს ვიდეო თამაშების ბაზრის 18%-ს შეადგენდა. შედეგად ამ სფეროთი სხვა გამომცემლებიც დაინტერესდნენ.<ref>{{Cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2015-02-18/new-rock-band-game-said-to-be-developed-for-latest-consoles | title = New Rock Band Game Said to Be Developed for Latest Consoles | first = Danielle | last = Burger | publisher = [[Bloomberg News|Bloomberg]] | date = February 19, 2015 | access-date = February 19, 2015 }}</ref> ბაზრის გაჯერებამ და ამ ინსტრუმენტული კონტროლერების მოკლევადიანმა პოპულარობამ, სწრაფად გამოიწვია 50%-იანი ვარდნა 2009 წელს.<ref name="market size">{{cite news|last=Bruno|first=Antony|date=December 18, 2009|title=Sales Of Music Video Games Plummet In 2009|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/article/us-2009-games-idUSTRE5BH5DS20091218|url-status=live|access-date=December 20, 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322012948/https://www.reuters.com/article/us-2009-games-idUSTRE5BH5DS20091218|archive-date=March 22, 2016}}</ref> 2011 წელს Activision-მა შეწყვიტა „Guitar Hero“-ს სერიის გამოცემა (თუმცა 2015 წელს კიდევ ერთხელ გამოსცა სერიის ბოლო ნაწილი „[[Guitar Hero Live]]“), ხოლო Harmonix-მა განაგრძო „Rock Band“-ის განვითარება 2015 წლამდე. ამ პერიოდში Nintendo კვლავ ლიდერობდა პორტატიული თამაშების ბაზარზე. 2001 წელს გამოშვებულმა [[Game Boy Advance]]-მა Nintendo-ს საბაზრო წილი შეინარჩუნა მაღალი გარჩევადობის, სრულიად ფერადი LCD ეკრანისა და 32-ბიტიანი პროცესორის წყალობით. შემდეგი ორი ძირითადი პორტატიული კონსოლი, [[Nintendo DS]] და Sony-ს [[PlayStation Portable]] (PSP), ერთმანეთის მიყოლებით, 2004 წელს გამოვიდა. მიუხედავად იმისა, რომ PSP უკეთესი გრაფიკითა და სიმძლავრით გამოირჩეოდა, 1980-იანი წლების შუა პერიოდიდან დამკვიდრებული ტენდენციის შესაბამისად, Nintendo-მ უპირატესობა დაბალი სიმძლავრის აპარატურას მიანიჭა, რომელიც აღჭურვილი იყო უნიკალური კონტროლის ინტერფეისით. ორეკრანიანი DS, რომლის ერთ-ერთი ეკრანი სენსორული იყო, უზომოდ პოპულარული გახდა მომხმარებლებში, განსაკუთრებით ბავშვებსა და საშუალო ასაკის მოთამაშეებში, რომელთა ყურადღება Nintendo-ს „[[Nintendogs]]“-ისა და „[[Brain Age]]“-ის სერიებმა მიიპყრო, აგრეთვე დასავლეთის ქვეყნებში ისეთი იაპონური ვიზუალური ნოველების ლოკალიზაციამ, როგორიცაა „[[Ace Attorney]]“ და „[[Professor Layton]]“-ის სერიები. ჩრდილოეთ ამერიკაში PSP-მ ვეტერანი მოთამაშეების მნიშვნელოვანი ნაწილი მოიზიდა, ხოლო იაპონიაში განსაკუთრებული პოპულარობით სარგებლობდა; მისმა ad-hoc ქსელურმა ფუნქციონირებამ წარმატებით იმუშავა იაპონიის ურბანულ სივრცეში, რამაც პირდაპირი გავლენა იქონია [[Capcom]]-ის „[[Monster Hunter]]“-ის სერიის პოპულარობის ზრდაზე.<ref name="pcgamer history">{{cite web | url = http://www.pcgamer.com/how-monster-hunter-rose-from-niche-import-to-an-international-sensation/ | title = How Monster Hunter rose from niche import to an international sensation | first = James | last = Miekle | date = January 30, 2018 | access-date = January 30, 2018 | work = [[PC Gamer]] }}</ref> ===MMO, კიბერსპორტი და ონლაინ სერვისები=== {{main|ონლაინ თამაშების ისტორია}} [[ფაილი:The International 2016 picture.jpg|მინი|„The International 2016“, კიბერსპორტული ღონისძიება]] ფართოზოლიან ინტერნეტის გავრცელებასთან ერთად, ბევრმა გამომცემელმა ონლაინ თამაშების შემუშავებას მიჰყო ხელი. მასობრივი მრავალმოთამაშიანი ონლაინ როლური თამაშების (MMORPG) ჟანრში გამოირჩეოდა ისეთი მნიშვნელოვანი კომპიუტერული თამაშები, როგორიცაა „[[RuneScape]]“, „[[EverQuest]]“ და „[[Ultima Online]]“, ხოლო ყველაზე დიდი წარმატება „[[World of Warcraft]]“-მა მოიპოვა. ისტორიულად, კონსოლებზე MMORPG-ების სიმცირე გამოწვეული იყო იმით, რომ პლატფორმებს არ გააჩნდათ ინტერნეტთან დაკავშირების სტანდარტული ფუნქციონალი. ამის გამო საკმაოდ რთული აღმოჩნდა ისეთი სააბონენტო საზოგადოების შექმნა, რომელიც თამაშის განვითარების ფინანსურ ხარჯებს დააბალანსებდა. პირველი მნიშვნელოვანი კონსოლური MMORPG-ები იყო „[[Phantasy Star Online]]“ Sega Dreamcast-ზე (რომელსაც ჩაშენებული მოდემი და დამატებითი Ethernet ადაპტერი ჰქონდა), რასაც მოჰყვა „[[Final Fantasy XI]]“ Sony PlayStation 2-ისთვის (ამ თამაშის მხარდასაჭერად დამატებითი Ethernet ადაპტერი მიეწოდებოდა). Dreamcast-ის შემდეგ გამოშვებულ ყველა ძირითად პლატფორმას ან ინტერნეტთან დაკავშირების შესაძლებლობა ჰქონდა სტანდარტულად, ან ეს ვარიანტი ხელმისაწვდომი იყო როგორც დამატებითი მოწყობილობა. Microsoft-ის Xbox-ს ასევე ჰქონდა საკუთარი ონლაინ სერვისი სახელად Xbox Live. Xbox Live-მა დიდი წარმატება მოუტანა Xbox-ს და მის მამოძრავებელ ძალად იქცა ისეთი თამაშით, როგორიცაა „[[Halo 2]]“. 2000-იან წლებში აგრეთვე დაიწყო პირველი მნიშვნელოვანი [[კიბერსპორტი|კიბერსპორტული]] (eSports) შეჯიბრები. მიუხედავად იმისა, რომ „[[Street Fighter II]]“-მა და 1990-იანი წლების სხვა საბრძოლო თამაშებმა ადრე წარმოადგინეს ორგანიზებული ვიდეო თამაშების შეჯიბრები, პროფესიონალური კიბერსპორტი სამხრეთ კორეაში დაახლოებით 2000 წელს წარმოიშვა, რომლის მრავალი ღონისძიება მიმდინარე საბრძოლო თამაშებსა და სხვადასხვა RTS თამაშებს, როგორიცაა „StarCraft“ და „[[WarCraft III]]“, უკავშირდებოდა. 2010 წელს მრავალი სხვადასხვა საერთაშორისო კიბერსპორტული ტურნირი დაარსდა. ===კაზუალური, ბრაუზერული და სოციალური თამაშები=== {{main|კაზუალური თამაში|ბრაუზერული თამაში|სოციალური თამაში}} [[ფაილი:QWOP screenshot.jpg|მინი|„[[QWOP]]“, ბრაუზწერული თამაში]] 1990-იანი წლების ბოლოსა და 2000-იანი წლების დასაწყისში ინტერნეტის ხელმისაწვდომობა და ახალი ონლაინ ტექნოლოგიები, როგორიცაა [[Java]] და [[Adobe Flash]], სწრაფად ვითარდებოდა. მიუხედავად იმისა, რომ Adobe Flash თავდაპირველად სრულად ინტერაქტიული ვებსაიტების შესაქმნელად იყო განკუთვნილი, ამ სფეროში მან პოპულარობა დაკარგა, მაგრამ ცალკეულმა დეველოპერებმა იპოვეს მისი გამოყენების გზები ანიმაციებისა და თამაშებისთვის, რასაც ამ მიზნით განვითარების ხელსაწყოების სიმარტივეც უწყობდა ხელს. შეიქმნა ვებსაიტი „Newgrounds“, რათა ადამიანებს თავიანთი Flash ნამუშევრების გაზიარება და პოპულარიზაცია შეძლებოდათ. მიუხედავად იმისა, რომ ამ Flash თამაშებს კონსოლებსა და კომპიუტერებზე არსებული თამაშების გეიმპლეის სირთულე აკლდათ, ისინი უფასოდ იყო ხელმისაწვდომი, რამაც წარმოშვა კრეატიული იდეები, რომლებიც შემდგომში განვითარდა; მაგალითად, „[[Crush the Castle]]“ გახდა პოპულარული მობილური თამაშის „[[Angry Birds]]“-ის შთაგონების წყარო, ხოლო „Newgrounds“-ის დამფუძნებელმა ტომ ფულპმა ანიმატორ დენ პალადინთან ერთად შექმნა Flash თამაში „[[Alien Hominid]]“, რომელიც მათ მოგვიანებით უფრო სრულყოფილ „[[Castle Crashers]]“-ად გადააკეთეს სტუდია [[The Behemoth]]-ის მეშვეობით.<ref name="gi flash games">{{cite magazine|last=Reeves|first=Ben|date=December 22, 2018|title=How Flash Games Changed Video Game History|url=https://www.gameinformer.com/2018/12/22/how-flash-games-changed-video-game-history|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210921205129/https://www.gameinformer.com/2018/12/22/how-flash-games-changed-video-game-history|archive-date=September 21, 2021|access-date=March 15, 2021|magazine=[[Game Informer]]}}</ref> Flash-მა და სხვა ბრაუზერულმა პლატფორმებმა შექმნეს ახალი ტენდენცია კაზუალურ თამაშებში, რომლებიც გამოირჩეოდა შეზღუდული სირთულით და განკუთვნილი იყო ხანმოკლე ან სპონტანური სათამაშო სესიებისთვის.<ref name="gi flash games"/> ბევრი მათგანი თავსატეხი თამაში იყო, როგორიცაა Popcap-ის „Bejeweled“ და PlayFirst-ის „Diner Dash“, ზოგი კი უფრო მშვიდი ტემპითა და ღია დასასრულის შესაძლებლობით გამოირჩეოდა. ისეთი საიტები, როგორიცაა „Kongregate“ და დეველოპერები, როგორებიცაა PopCap, Zynga და King, ამ სფეროში ლიდერებად იქცნენ. კაზუალურმა თამაშებმა აგრეთვე უფრო მეინსტრიმ კომპიუტერულ თამაშებშიც შეაღწია მრავალი სიმულატორი თამაშის სახით. ყველაზე დიდი ჰიტი იყო Maxis-ის „The Sims“, რომელიც ყველა დროის ყველაზე გაყიდვადი კომპიუტერული თამაში გახდა და „[[Myst]]“-საც კი გადაუსწრო.<ref>{{cite web|url=http://www.gamespot.com/pc/strategy/simslivinlarge/news_2857556.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20100119043947/http://www.gamespot.com/pc/strategy/simslivinlarge/news_2857556.html |archive-date=January 19, 2010 |title=The Sims overtakes Myst |access-date=March 15, 2008 |author=Walker, Trey |date=March 22, 2002 |work=[[GameSpot]] |publisher=[[CNET]] |url-status=dead }}</ref> სოციალური მედიასაიტების ზრდასთან ერთად, სოციალურ პლატფორმებზე პირველი სოციალური ქსელური თამაშები გამოჩნდა. ეს თამაშები, ხშირად კაზუალური თამაშების მექანიკაზე დაფუძნებული, როგორც წესი, მოითხოვს მომხმარებლების ურთიერთობას მეგობრებთან სოციალური მედიის საიტის საშუალებით, რათა მიიღონ ერთგვარი „ენერგია“ თამაშის გასაგრძელებლად. „[[Happy Farm]]“, რომელიც ჩინეთში 2008 წელს გამოვიდა, ითვლება პირველ ასეთ მნიშვნელოვან სოციალურ თამაშად.<ref name="wired_influential14">{{cite magazine|last=Kohler |first=Chris |title=14. Happy Farm (2008) |url=https://www.wired.com/gamelife/2009/12/the-15-most-influential-games-of-the-decade/2/ |department=The 15 Most Influential Games of the Decade |magazine=[[Wired]] |access-date=September 10, 2011 |date=December 24, 2009 |page=2 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111002143503/http://www.wired.com/gamelife/2009/12/the-15-most-influential-games-of-the-decade/2 |archive-date=October 2, 2011 }}</ref> იაპონური კონსოლის RPG სერიის „[[Story of Seasons]]“-ის გავლენით,<ref name="techgearx1" /><ref>{{cite web|last=Nutt |first=Christian |title=GDC China: Chinese Indie Game Trends and Opportunities |url=https://www.gamedeveloper.com/game-platforms/gdc-china-chinese-indie-game-trends-and-opportunities |website=[[Gamasutra]] |access-date=September 10, 2011 |date=October 11, 2009 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20111019055602/http://www.gamasutra.com/php-bin/news_index.php?story=25601 |archive-date=October 19, 2011 }}</ref><ref name="wired_farm" /> „Happy Farm“-მა ჩინეთში 23 მილიონი ყოველდღიური აქტიური მომხმარებელი მიიზიდა.<ref name="dayoo">{{cite web |url=http://game.dayoo.com/200911/20/68602_100420554.htm |title=外媒關注開心農場：中國擁有最多「在線農民」&nbsp;– 大洋新聞 |publisher=Game. dayoo.com |access-date=May 6, 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101013063300/http://game.dayoo.com/200911/20/68602_100420554.htm |archive-date=October 13, 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101013063300/http://game.dayoo.com/200911/20/68602_100420554.htm |archivedate=ოქტომბერი 13, 2010 }}</ref><ref name="rww">{{cite web|url=http://www.readwriteweb.com/archives/china_social_gaming_landscape_whats_coming_next.php |title=China's Social Gaming Landscape: What's Coming Next |publisher=Readwriteweb.com |access-date=May 6, 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100501024742/http://www.readwriteweb.com/archives/china_social_gaming_landscape_whats_coming_next.php |archive-date=May 1, 2010 }}</ref> მალე მან მრავალი კლონი წარმოშვა, როგორიცაა „Sunshine Farm“, „Happy Farmer“, „Happy Fishpond“, „Happy Pig Farm“<ref name="techgearx1">{{cite web|url=http://www.techgearx.com/china%E2%80%99s-growing-addiction-online-farming-games/|archive-url=https://archive.today/20091102084242/http://www.techgearx.com/china%E2%80%99s-growing-addiction-online-farming-games/|archive-date=November 2, 2009|title=China's growing addiction: online farming games &#124;|publisher=Techgearx.com|date=October 29, 2009|url-status=usurped|access-date=May 6, 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091102084242/http://www.techgearx.com/china%E2%80%99s-growing-addiction-online-farming-games/|archivedate=ნოემბერი 2, 2009}}</ref><ref name="venturebeat">{{cite news|author=Elliott Ng |url=https://venturebeat.com/2009/10/29/china-qq-farm-happy-farm-games/ |title=China's growing addiction: online farming games |work=VentureBeat |date=October 29, 2009 |access-date=May 6, 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20100507012442/http://venturebeat.com/2009/10/29/china-qq-farm-happy-farm-games/ |archive-date=May 7, 2010 }}</ref> და [[Facebook]]-ის თამაშები, როგორებიცაა „FarmVille“, „Farm Town“, „Country Story“, „Barn Buddy“, „Sunshine Ranch“, „Happy Harvest“, „Jungle Extreme“ და „Farm Villain“.<ref name="wired_farm">{{cite news|last=Kohler |first=Chris |title=Farm Wars: How Facebook Games Harvest Big Bucks |url=https://www.wired.com/gamelife/2010/05/farm-wars/ |magazine=[[Wired]] |access-date=September 12, 2011 |date=May 19, 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110925061929/http://www.wired.com/gamelife/2010/05/farm-wars |archive-date=September 25, 2011 }}</ref> „Happy Farm“ პირდაპირი შთაგონების წყარო გახდა „FarmVille“-ისთვის, რომელსაც 2010 წელს მსოფლიოში 80 მილიონზე მეტი აქტიური მომხმარებელი ჰყავდა.<ref name="wired_influential14" /><ref>{{cite web | url = https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/features/welcome-to-farmville-population-80-million-1906260.html | title = Welcome To Farmville: Population 80 Million | first = Tim | last = Walker | date = February 22, 2010 | access-date = August 18, 2020 | work = [[The Independent]] | archive-date = July 28, 2020 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200728232219/https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/features/welcome-to-farmville-population-80-million-1906260.html | url-status = dead }}</ref> ===მობილური თამაშების აღზევება=== {{main|მობილური თამაში}} მობილურ თამაშები 2000-იანი წლების შუა პერიოდამდე დიდი პოპულარობით არ სარგებლობდა. Nokia-მ 1997 წლიდან Nokia 6110-დან მოყოლებული, თავის მობილურ ტელეფონებში ჩაშენებული ქონდა ვიდეო თამაში „Snake“.<ref name="Snake">{{cite web |url=http://www.webpronews.com/snake-phone-game-15-2012-02 |website=www.webpronews.com |title=Snake, Classic Phone Game, Turns 15 |last=Walton |first=Zach |date=February 3, 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151004133717/http://www.webpronews.com/snake-phone-game-15-2012-02/ |archive-date=October 4, 2015 |access-date=August 22, 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151004133717/http://www.webpronews.com/snake-phone-game-15-2012-02/ |archivedate=ოქტომბერი 4, 2015 }}</ref> ტელეფონების, პერსონალური ციფრული ასისტენტების და სხვა მოწყობილობების მწარმოებლებიც გვთავაზობდნენ ჩაშენებულ თამაშებს, მაგრამ ეს თამაშები უბრალოდ დროის გასაყვანად იყო განკუთვნილი. ტელეფონის ტექნოლოგიის გაუმჯობესებასთან ერთად, დაახლოებით [[2003]] წელს იაპონიაში მობილური ტელეფონების კულტურა განვითარდა, რომელიც მოიცავდა თამაშების ფართო სპექტრს, რომლებიც იყენებდნენ კამერა-ტელეფონისა და თითის ანაბეჭდის სკანერის ტექნოლოგიებს. ძველი არკადული სტილის თამაშები ძალიან პოპულარული გახდა მობილურ ტელეფონებზე, რომლებიც იდეალური პლატფორმა იყო ხანმოკლე სათამაშო სესიებისთვის განკუთვნილი არკადული სტილის თამაშებისთვის. Namco-მ 2003 წელს ევროპაში მობილური თამაშების დანერგვა სცადა.<ref name="bbc_mobile">{{cite news|last=Hermida |first=Alfred |title=Japan leads mobile game craze |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/3186345.stm |work=BBC News |access-date=September 22, 2011 |date=August 28, 2003 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20111202013316/http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/3186345.stm |archive-date=December 2, 2011 }}</ref> Nokia-მ 2003 წელს გამოუშვა [[N-Gage]], ჰიბრიდული ტელეფონი/პორტატიული სათამაშო სისტემა, მაგრამ Nintendo-ს [[Game Boy Advance]]-თან შედარებით შეზღუდული წარმატება ჰქონდა.<ref>{{cite web |url=http://www.vnunet.com/vnunet/news/2146487/nokia-holds-fire-mobile-gaming |title=Nokia holds fire on mobile gaming |access-date=January 12, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080112091157/http://www.vnunet.com/vnunet/news/2146487/nokia-holds-fire-mobile-gaming |archive-date=January 12, 2008 | first = Iain | last = Thomson | date = November 23, 2005 }}</ref> დაახლოებით 2005 წელს ბაზარზე პირველი სმარტფონები გამოჩნდა, რომლებიც სატელეფონო სერვისებთან ერთად მონაცემთა გადაცემის შესაძლებლობასაც გვთავაზობდნენ. ოპერატორების ლიცენზირებული თამაშები მაღაზიებში ხელმისაწვდომი იყო გასაყიდად, მაგრამ ამან ფართო გავრცელება ვერ ჰპოვა სხვადასხვა მაღაზიებისა და ტელეფონის მოდელებს შორის განსხვავებების გამო, აგრეთვე სმარტფონების შეზღუდული აპარატურის გამო თამაშები ისეთივე დახვეწილი ვერ იქნებოდა, როგორც კონსოლებზე ან პორტატიულ მოწყობილობებზე.<ref name="mayra history">{{cite book | chapter = Mobile Games | first = Frans | last = Mäyrä | title = The International Encyclopedia of Digital Communication and Society | url = https://archive.org/details/internationalenc0003unse_p7l8 | editor-first1 = Robin | editor-last1 = Mansell | editor-first2= Peng Hwa | editor-last2= Ang | publisher = [[John Wiley & Sons, Inc.]] | date = 2015 | doi = 10.1002/9781118290743.wbiedcs014 | doi-broken-date = November 1, 2024 }}</ref> 2007 წელს [[Apple Inc.]]-მა წარმოადგინა თავისი [[iPhone]], რომელიც ტექნოლოგიურად უფრო მოწინავე იყო ბაზარზე არსებულ სხვა სმარტფონებთან შედარებით, და 2008 წელს გამოუშვა [[App Store (Apple)|App Store]], რომლის საშუალებითაც ახალი აპლიკაციების შეძენა იყო შესაძლებელი. App Store-ით, პარტნიორად დარეგისტრირების შემდეგ, დეველოპერებს შეეძლოთ საკუთარი აპლიკაციების შექმნა და გამოქვეყნება მაღაზიის საშუალებით. ამან ნებისმიერი ზომის დეველოპერს მისცა App Store-ის ბაზარზე მონაწილეობის საშუალება.<ref>{{cite web |url=https://www.gameacademy.com/the-indie-revolution/ |title=The Indie Revolution: How little games are making big money |date=October 9, 2013 |access-date=January 7, 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150103021523/https://www.gameacademy.com/the-indie-revolution/ |archive-date=January 3, 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150103021523/https://www.gameacademy.com/the-indie-revolution/ |archivedate=იანვარი 3, 2015 }}</ref> [[Google]]-მა, რომელმაც მობილური ოპერაციული სისტემა [[Android]] შეიმუშავა, 2008 წელს გამოუშვა საკუთარი აპლიკაციების მაღაზიის ვერსია, რომელსაც მოგვიანებით, 2012 წელს [[Google Play]] დაერქვა.<ref>{{cite web |first=Joshua |last=Topolsky |title=Hello, Google Play: Google launches sweeping revamp of app, book, music, and video stores |url=https://www.theverge.com/2012/3/6/2848223/google-play-store-rebranded-android-market |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |date=March 6, 2012 |access-date=February 23, 2017}}</ref> Apple-ისა და Google-ის მაღაზიების მეშვეობით სათამაშო აპლიკაციებმა სწრაფად მოიპოვეს მომხმარებელთა აღიარება ისეთი ადრეული წარმატებული თამაშებით, როგორიცაა „Angry Birds“ და „Bejeweled“.<ref>{{cite web | url = https://www.forbes.com/sites/oliverchiang/2010/12/29/10-years-of-popcap-games-beyond-bejeweled/ | title = 10 Years Of PopCap Games: Beyond Bejeweled | first = Oliver | last =Chiang | date = December 29, 2010 | access-date = August 19, 2020 | work = [[Forbes (magazine)|Forbes]] }}</ref><ref name="telecompol iphone">{{cite journal | title = Browsing as the killer app: Explaining the rapid success of Apple's iPhone | first1 = Joel | last1 =West | first2=Michael | last2 = Mace | journal = Telecommunications Policy | volume =34 | pages = 270–286 | year=2010 | issue = 5–6 | doi = 10.1016/j.telpol.2009.12.002 | citeseerx = 10.1.1.493.5940 }}</ref> როდესაც Apple-მა 2009 წლის ოქტომბერში აპლიკაციაშიდა შესყიდვები (IAP) დანერგა, რამდენიმე დეველოპერმა იპოვა მობილური თამაშების უნიკალური მონეტიზაციის გზები ტრადიციულ თამაშებთან შედარებით, დაამკვიდრა [[freemium]] მოდელი, სადაც თამაში ჩვეულებრივ უფასოა ჩამოსატვირთად და სათამაშოდ, მაგრამ მოთამაშეებს მოუწოდებენ დააჩქარონ თავიანთი პროგრესი IAP-ების საშუალებით. 2012 წელს გამოსულმა თამაშებმა, როგორიცაა „[[Candy Crush Saga]]“ და „[[Puzzle & Dragons]]“, ეს მიდგომა მობილური თამაშებისთვის უაღრესად მომგებიან ბიზნეს მოდელად აქცია.<ref>{{cite web |url=http://www.adweek.com/socialtimes/king-com-dumps-advertising-on-its-games/540214 |title=King.com Dumps Advertising on its Games |first=Brandy |last=Shaul |date=June 11, 2013 |access-date=December 14, 2016 |work=[[Adweek]]}}</ref> ბევრი სოციალური ქსელური თამაშების დეველოპერი ცდილობდა ან მობილური ვერსიის ინტეგრირებას არსებულ ვერსიასთან, ან მთლიანად გადაეტანა თავისი თამაში მობილურ პლატფორმაზე, რადგან მობილური თამაშები სულ უფრო პოპულარული ხდებოდა. მობილური თამაშების პოპულარობის შემდგომი ზრდა ჩინეთიდან დაიწყო, სადაც მოსახლეობის უმეტესობას არ აქვს კომპიუტერი და სადაც 2000 წლიდან მთავრობამ აკრძალა იმპორტირებული კონსოლები, თუმცა მოგვიანებით, 2014 წელს ეს შეზღუდვა შემსუბუქდა და 2015 წელს მთლიანად მოიხსნა.<ref>{{cite news | url = https://www.reuters.com/article/us-china-gamesconsoles/china-suspends-ban-on-video-game-consoles-after-more-than-a-decade-idUSBREA0606C20140107 | title = China suspends ban on video game consoles after more than a decade| last1 = Carsten| first1 =Paul | date = January 6, 2014 | access-date = March 22, 2021 | publisher = [[Reuters]] }}</ref> მობილური თამაშები ჩინეთშიც პოპულარული და შემოსავლიანი გახდა, რასაც 2007-დან 2013 წლამდე ჩინეთის ვიდეო თამაშების ბაზრის ათჯერადი ზრდა მოჰყვა.<ref>{{cite book | title = Mobile Gaming in Asia | editor-first1 = D.Y. | editor-last = Jin | date = 2017 | doi = 10.1007/978-94-024-0826-3_6 | publisher = [[Springer Nature|Springer]] | chapter = The Impact of the Rise of Mobile Games on the Creativity and Structure of the Games Industry in China | first = Anthony | last = Fung | series = Mobile Communication in Asia: Local Insights, Global Implications | pages = 91–103 | isbn = 978-94-024-0824-9 }}</ref><ref name="vgmarket">{{cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-01-23/peak-video-game-top-analyst-sees-industry-slumping-in-2019 | title = Peak Video Game? Top Analyst Sees Industry Slumping in 2019 | first= Yuki | last = Naramura | date = January 23, 2019 | access-date = January 29, 2019 | work = [[Bloomberg L.P.]] }}</ref> მობილური თამაშების ზრდასთან ერთად გამოჩნდა [[მიკროკონსოლი|მიკროკონსოლებიც]], დაბალბიუჯეტური სახლის კონსოლები, რომლებიც Android-ის ოპერაციულ სისტემას იყენებდნენ მობილური მოწყობილობებისთვის უკვე შექმნილი თამაშების დიდი ბიბლიოთეკის გამოსაყენებლად.<ref>{{cite web | url = https://fortune.com/2014/10/16/android-tv-video-games-google/ | title = How Android TV is a (video) game changer | first= John | last = Gaudiosi | date = October 16, 2014 | access-date = June 21, 2021 | work = [[Fortune (magazine)|Fortune]] }}</ref> თუმცა, მობილურმა თამაშებმა ასევე ჩაანაცვლა პორტატიული კონსოლების ბაზარი: [[Nintendo 3DS]]-მა და [[PlayStation Vita]]-მ (ორივე 2011 წლის გამოშვება) მნიშვნელოვანი ვარდნა განიცადეს გაყიდვებში თავიანთ წინამორბედებთან, [[Nintendo DS]]-სა და [[PlayStation Portable]]-თან შედარებით (ორივე 2004 წლის გამოშვება), მობილური თამაშების სწრაფი ზრდის შემდეგ. Sony-მ მას შემდეგ დატოვა პორტატიული კონსოლების ბაზარი.<ref>{{cite web | url = https://www.theverge.com/2021/6/24/22545198/playstation-vita-10-year-anniversary-sony-handheld | title = 'The Little Handheld That Could': Examining The Vita's Impact A Decade Later | first= George | last= Yang | date = June 24, 2021 | access-date = June 24, 2021 | work = [[The Verge]] }}</ref> 2007 წლიდან აფრიკის ქვეყნებში, როგორიცაა [[ნიგერია]] და [[კენია]], სწრაფად მზარდმა მობილურმა ბაზარმა აგრეთვე განაპირობა მობილური თამაშების ზრდა. ადგილობრივმა დეველოპერებმა ისარგებლეს მობილური ინტერნეტის კავშირის ბოლოდროინდელი ზრდით იმ ქვეყნებში, სადაც ფართოზოლიანი კავშირი იშვიათად არის ხელმისაწვდომი და კონსოლური თამაშები ძვირია, თუმცა ადგილობრივად შემუშავებულ აპლიკაციებს უჭირთ კონკურენცია გაუწიონ Google Play Store-ზე ხელმისაწვდომ მილიონობით დასავლურ აპლიკაციას.<ref name="Aljazeera">{{cite web|url=http://america.aljazeera.com/articles/2014/12/28/nigeria-gaming.html |title=Video game culture takes hold across Nigeria |publisher=Aljazeera America |last=Vourlias |first=Christopher |date=December 28, 2014 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161010082432/http://america.aljazeera.com/articles/2014/12/28/nigeria-gaming.html |archive-date=October 10, 2016 }}</ref><ref name="The Guardian Africa">{{cite news|url=https://www.theguardian.com/technology/2013/sep/26/african-videogames-nigeria|newspaper=[[The Guardian]]|title=African videogames level up|last=Mark|first=Monica|date=September 26, 2013}}</ref><ref name="Polygon">{{cite web|url=http://www.polygon.com/features/2013/7/3/4483276/kenya-games-industry|title=Big Game: The Birth of Kenya's Game Industry|website=[[Polygon (website)|Polygon]]|last=Moss|first=Richard|date=July 3, 2013}}</ref> ===AAA-ვიდეო თამაშების ინდუსტრია და ინდი-თამაშების წარმოშობა=== {{main|AAA (ვიდეო თამაშები)|ინდი-თამაში}} [[ფაილი:Fez (video game) cover art.png|მინი|„[[Fez (ვიდეო თამაში)|Fez]]“, ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული ინდი-თამაში]] 2000-იანი წლებიდან ვიდეო თამაშების შექმნისთვის გამოყოფილი ბიუჯეტი საგრძნობლად იზრდებოდა; „[[Final Fantasy VII]]“-ის ბიუჯეტი, მარკეტინგის გამოკლებით, დაახლოებით 40-45 მილიონი დოლარი იყო,<ref>{{cite web|url=https://www.polygon.com/a/final-fantasy-7|title=Final Fantasy 7: An oral history|website=[[Polygon]]|date=January 9, 2017|access-date=February 2, 2018}}</ref> ხოლო „Shenmue“-ს სერიის პირველი ნაწილის ღირებულება 47-70 მილიონ დოლარად იყო შეფასებული.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/technology/2014/may/02/shenmue-sega-classic-14-years-too-late |title=Shenmue – discovering the Sega classic 14 years too late |last=Diver |first=Mike |date=May 2, 2015 |website=The Guardian |access-date=June 30, 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150626163813/http://www.theguardian.com/technology/2014/may/02/shenmue-sega-classic-14-years-too-late |archive-date=June 26, 2015 }}</ref> მსხვილმა დეველოპერებმა თამაშების შექმნის პროცესში ჰოლივუდური კინოწარმოების მეთოდების გამოყენება დაიწყეს: ისინი არა მხოლოდ ითვალისწინებდნენ შექმნის, დისტრიბუციისა და მარკეტინგის ხარჯებს, არამედ გამოყოფდნენ თანხებს თამაშშიდა კინემატოგრაფიისთვის, პროფესიონალი მსახიობებისა და ლიცენზირებული ინტელექტუალური საკუთრების გამოყენებისთვის, და ასევე უფრო მასშტაბური სარეკლამო კამპანიებისთვის. ამ ახალმა მიდგომებმა კიდევ უფრო გაზარდა თამაშების ბიუჯეტები.<ref>{{cite web | url = https://www.nytimes.com/2004/08/22/business/news-and-analysis-video-game-makers-go-hollywood-uh-oh.html | title = Video Game Makers Go Hollywood. Uh-Oh. | first = Evelyn | last = Nussenbaum | date = August 22, 2004 | access-date = March 20, 2021 | work = [[The New York Times]] }}</ref> ჰოლივუდური ბლოკბასტერების მსგავსად, ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში 1990-იანი წლების მიწურულსა და 2000-იანი წლების დასაწყისში ამ მაღალბიუჯეტიან თამაშებს და მათ უკან მდგომ კომპანიებს „AAA“ ან „triple A“ ტერმინით მოიხსენიებდნენ.<ref>{{cite book |last1=Demaria |first1=Rusel |last2=Wilson |first2=John |title=High Score!: The Illustrated History of Electronic Games |url=https://archive.org/details/highscoreillustr0000dema |date=2002 |edition=1st |publisher=McGraw-Hill Osborne Media |isbn=0-07-222428-2}}</ref> გაზრდილმა ბიუჯეტებმა და გაუმჯობესებულმა ტექნოლოგიებმა წარმოშვა ახალი, ნარატივზე აგებული თამაშები, სადაც უფრო დიდი ისტორიები გეიმპლეის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენდა, მაგალითად, წინასწარ რენდერირებული სცენების ნაცვლად თამაშის ძრავის გამოყენებით შექმნილი სცენების ჩვენებით.<ref name="gamasutra gameplay narrative">{{cite web | url = https://www.gamedeveloper.com/design/the-uneasy-merging-of-narrative-and-gameplay | title = The Uneasy Merging of Narrative and Gameplay | first = Ara | last= Shirinian | date = January 26, 2010 | access-date = March 20, 2021 | work = [[Gamasutra]] }}</ref> ექშენ-თამაშებში ნარატივის ინტეგრირებამ ნაწილობრივ გამოიწვია სათავგადასავლო თამაშების ჟანრის პოპულარობის კლება 2000-იანი წლების დასაწყისში.<ref>{{Cite web|url=https://arstechnica.com/gaming/2011/01/history-of-graphic-adventures/ |title=A truly graphic adventure: the 25-year rise and fall of a beloved genre |date=January 26, 2011 |access-date=November 10, 2015 |first=Richard |last=Moss |work=Ars Technica |url-status = live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151102012924/http://arstechnica.com/gaming/2011/01/history-of-graphic-adventures/ |archive-date=November 2, 2015 }}</ref> ამ პერიოდის მნიშვნელოვანი თამაშებია: „[[Half-Life 2]]“, „[[Portal (ვიდეო თამაში)|Portal]]“, „[[Batman: Arkham Asylum]]“, „[[BioShock]]“, „[[Metal Gear Solid 2: Sons of Liberty]]“ და „[[Resident Evil 4]]“,<ref name="gamasutra gameplay narrative"/> აგრეთვე „[[Call of Duty]]“ და „[[Assassin's Creed]]“-ის პირველი ნაწილები.<ref>{{cite journal | last= Parker | first = Felan | title= Canonizing BioShock: cultural value and the prestige game | journal = [[Games and Culture]] | volume = 12 | issue= 7–8 | year = 2017 | pages = 739–763 | doi = 10.1177/1555412015598669 | s2cid = 148319261 }}</ref> მოყვარულთა და ენთუზისტების მიერ (ე.წ. homebrew თამაშები) თამაშები ჯერ კიდე 1970-1980-იან წლებში, პირველი სახლის კომპიუტერების გამოჩენის დროიდან იქმნებოდა. 1990-იან წლებში ინდი-დეველოპერებმა და მცირე ჯგუფებმა თავიანთი თამაშების გავრცელებისთვის „shareware“ მეთოდი გამოიყენეს. თუმცა, კონსოლის თამაშების მნიშვნელობამ და 3D თამაშების ტექნოლოგიის აღზევებამ თავდაპირველად გაართულა ინდივიდუალური დეველოპერებისთვის კონკურენტუნარიანი ჩართვა თამაშების შექმნაში. დიდი ბიუჯეტების მქონე AAA თამაშების ზრდამ გამომცემლები კიდევ უფრო ფრთხილები გახადა რისკების მიმართ და ამიტომაც ნაკლებად უჭერდნენ მხარს არასტანდარტული ან ექსპერიმენტული გეიმპლეის მქონე მცირე თამაშებს.<ref name="pcgamer indie"/> დამოუკიდებელმა თამაშებმა, ანუ ინდი-თამაშებმა, ბაზრის მნიშვნელოვანი წილი მოიპოვეს 2000-იანი წლების მეორე ნახევარში, რაც [[2010-იანი წლები|2010-იან წლებშიც]] გაგრძელდა. ინდი თამაშებისადმი ინტერესის ზრდა განაპირობა 2000-იანი წლების შუა პერიოდში Flash თამაშების ინდუსტრიის სწრაფმა განვითარებამ, რამაც ყურადღების ცენტრში მოაქცია ინდივიდუალური და მცირე დეველოპერები, რომლებსაც მედია ჩვეულებრივ არ აქცევდა ყურადღებას.<ref name="gi flash games"/><ref>{{cite web | url = https://www.vice.com/en/article/tracing-the-sprawling-roots-of-flash-preservation/ | title = Tracing the Sprawling Roots of Flash Preservation | first= Khee Hoon | last= Chan | date = March 18, 2021| access-date = March 18, 2021 |work = Vice }}</ref> მობილური თამაშების ინდუსტრიის სწრაფმა ზრდამ ასევე წინა პლანზე წამოწია მცირე დეველოპერები, რომლებსაც საშუალება მისცა, თანაბარი კონკურენცია გაეწიათ უფრო დიდი დეველოპერებისთვის მობილური აპლიკაციების მაღაზიებში..<ref name="gi flash games"/><ref>{{cite web | url = https://www.polygon.com/2018/9/28/17911372/there-are-too-many-video-games-what-now-indiepocalypse | title = There are too many video games. What now? | first = Steven | last = Wright | date = September 28, 2018 | access-date = October 15, 2019 | work = [[Polygon (website)|Polygon]] }}</ref> 2000-იანი წლების ბოლოს ისეთმა საიტებმა, როგორიცაა [[Kickstarter]], [[კრაუდფანდინგი]] ინდი-დეველოპერებისთვის დაფინანსების მოპოვების მნიშვნელოვან წყაროდ აქცია, ხოლო 2010-იანი წლების შუა პერიოდში მისი პოპულარობა მკვეთრად გაიზარდა.<ref>{{cite web | url = https://variety.com/2019/gaming/columns/the-changing-face-of-video-game-crowdfunding-1203165542/ | title = The Changing Face of Video Game Crowdfunding | first = Michael | last= Futter | date = March 18, 2019 | access-date = March 18, 2021 | work = [[Variety (magazine)|Variety]] }}</ref> ადრეული წვდომის დისტრიბუციის პრინციპი, როდესაც მოთამაშეები ყიდულობენ თამაშის არასრულ ვერსიას თამაშის პროცესში მონაწილეობის, ტესტირებისა და უკუკავშირის მიწოდების მიზნით, წარმატებით იქნა განხორციელებული „[[Minecraft]]“-ის მიერ [[2009]] წელს.<ref>{{Cite web | url = http://www.gamasutra.com/view/news/33961/Minecraft_Draws_Over_33_Million_In_Revenue_From_18M_Paying_Customers.php | archive-url = https://web.archive.org/web/20110408063046/http://www.gamasutra.com/view/news/33961/Minecraft_Draws_Over_33_Million_In_Revenue_From_18M_Paying_Customers.php | url-status = dead | archive-date = April 8, 2011 |title= Minecraft Draws Over $33 Million In Revenue From 1.8M Paying Customers |publisher= [[Gamasutra]] |date= April 6, 2011 |access-date= October 16, 2013 |first= Kyle |last= Orland }}</ref> პერსონალურ კომპიუტერებზე [[Valve Corporation|Valve]]-მა გახსნა თავისი ციფრული კონტენტის პლატფორმა [[Steam (პროგრამა)|Steam]], რათა ინდი თამაშები AAA თამაშებთან ერთად გვერდიგვერდ განთავსებულიყო.<ref name="pcgamer indie">{{cite web | url =http://www.pcgamer.com/from-shareware-superstars-to-the-steam-gold-rush-how-indie-conquered-the-pc/ | title = From shareware superstars to the Steam gold rush: How indie conquered the PC | first = Richard | last = Cobbett | date = September 22, 2017 | access-date = September 25, 2017 | work = [[PC Gamer]] }}</ref> Microsoft-მა [[2004]] წელს გამოუშვა [[Xbox Live Arcade]] (XBLA), რომელიც გამოიყენა Xbox-ისა და მოგვიანებით Xbox 360-ისთვის მცირე გამომცემლებისა და დამოუკიდებელი ჯგუფების თამაშების გამოსაქვეყნებლად. Sony-მ და Nintendo-მ მსგავსი ინდი-თამაშების გამოქვეყნების პლატფორმები 2010-იანი წლების დასაწყისში შეიმუშავეს.<ref name="indies on consoles">{{cite web | url = https://www.gamedeveloper.com/game-platforms/how-indies-made-an-impact-on-a-generation-of-game-consoles | title = How indies made an impact on a generation of game consoles | first = Mike | last = Rose | date = November 19, 2013 | access-date = August 26, 2020 | work = [[Gamasutra]] }}</ref><ref>{{Cite web | url = https://www.nytimes.com/2009/11/15/magazine/15videogames-t.html?pagewanted=all | title = Can D.I.Y. Supplant the First-Person Shooter? | work = [[The New York Times]] | first = Joshuah | last = Bearman | date = November 15, 2009 | access-date = September 23, 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150906121102/http://www.nytimes.com/2009/11/15/magazine/15videogames-t.html?pagewanted=all | archive-date = September 6, 2015 | url-status = live }}</ref> ამ პერიოდში რამდენიმე ინდი თამაშმა მიიპყრო მედიის ყურადღება, მათ შორის „[[Super Meat Boy]]“, „[[Fez (ვიდეო თამაში)|Fez]]“ და „[[Braid (ვიდეო თამაში)|Braid]]".<ref>{{cite web |url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=94025221 |title=Xbox's 'Braid' A Surprise Hit, For Surprising Reasons |first=Heather |last=Chaplin |date=August 27, 2008 |work=NPR |access-date=February 4, 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://kotaku.com/5724989/why-minecraft-is-so-damn-popular |title=Why Minecraft Is So Damn Popular |work=[[Kotaku]] |first=Luke |last=Plunkett |date=January 4, 2011 |access-date=February 4, 2011}}</ref> ==2010-იანი წლები== {{main|2010-იანი წლები ვიდეო თამაშებში}} [[2010-იანი წლები|2010-იან წლებში]] კონსოლების ხუთწლიანი სასიცოცხლო ციკლის ტრადიციული მოდელი შემცირდა.<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/technology/gamesblog/2010/feb/26/games-microsoft |title=Natal vs Sony Motion Controller: is the console cycle over? |author=Stuart, K. |access-date=May 13, 2010 |location=London |work=The Guardian |date=February 26, 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131105231735/http://www.theguardian.com/technology/gamesblog/2010/feb/26/games-microsoft |archive-date=November 5, 2013 }}</ref> ამ ცვლილების მიზეზი იყო არა მხოლოდ ახალი თაობის კონსოლების შექმნის სირთულე და მასთან დაკავშირებული კოლოსალური ხარჯები, არამედ ისიც, რომ Sony და Microsoft ჯერ კიდევ ცდილობდნენ არსებული პროდუქტების განვითარებაზე გაწეული დანახარჯების ამოღებას. [[2010]] წლის [[14 ივნისი|14 ივნისს]], [[E3]]-ის გამოფენაზე, Microsoft-მა წარმოადგინა განახლებული [[Xbox 360|Xbox 360 S]], იგივე Slim მოდელი. ეს ვერსია გამოირჩეოდა შემცირებული ზომით, იყო შედარებით ნაკლებად ხმაურიანი, გააჩნდა 250 GB მყარი დისკი და ჩაშენებული 802.11n WiFi.<ref name="Slim Specs">{{cite web|last=Totilo |first=Stephen |title=These Are The New Xbox 360 Specs |url=http://kotaku.com/5563225/new-xbox-360-specs |website=Kotaku |date=June 14, 2010 |access-date=May 22, 2011 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110629044058/http://kotaku.com/5563225/new-xbox-360-specs |archive-date=June 29, 2011 }}</ref> ამერიკის მაღაზიებში მისი მიწოდება იმავე დღეს დაიწყო, ევროპაში კი [[13 ივლისი|13 ივლისს]]. [[OnLive]], როგორც ღრუბლოვანი სათამაშო სისტემა, ღრუბლოვანი თამაშების ერთ-ერთ ადრეულ სერვისს წარმოადგენს.<ref>{{Cite web|last=Mangalindan|first=J. P.|date=October 15, 2020|title=Cloud gaming's history of false starts and promising reboots|url=https://www.polygon.com/features/2020/10/15/21499273/cloud-gaming-history-onlive-stadia-google|access-date=November 1, 2020|website=Polygon|language=en}}</ref> ===მაღალი გარჩევადობის გრაფიკა სათამაშო კონსოლებსა და მოწყობილობებში=== {{main|მერვე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} 2000-იან წლებში ელექტრონულ-სხივური მილაკის ეკრანები (CRT) თანდათანობით გაქვრა და ჩანაცვლდა იაფი ბრტყელეკრანიანი ტელევიზორებითა და მონიტორებით, რომლებსაც გაცილებით მაღალი გაფართოება და განახლების სიხშირე ჰქონდათ. ვიდეო თამაშების აპარატურამ დაიწყო ახალი [[მაღალი სიმკვეთრის მულტიმედიური ინტერფეისი]]ს (HDMI) სტანდარტის მხარდაჭერა, რაც 4K-მდე (3840 × 2160 პიქსელი) გაფართოების საშუალებას იძლეოდა. ამან, თავის მხრივ, გააძლიერა მოთხოვნა უფრო მძლავრ GPU ბარათებზე, უფრო სწრაფი პროცესორებითა და დიდი მეხსიერებით. სათამაშო ძრავებმა, როგორიცაა Unreal, Unity და DirectX, დაამატეს გაუმჯობესებული ტექსტურების დაფარვის მხარდაჭერა, რათა მაღალი გარჩევადობის ტექსტურებით ფოტორეალისტური გრაფიკა შეექმნათ თამაშებში [[ფაილი:Xbox-One-Kinect.jpg|მინი|Xbox-ის [[Kinect]]]] Microsoft-მა და Sony-მ თავიანთი შემდეგი თაობის კონსოლები, [[Xbox One]] და [[PlayStation 4]], 2013 წელს გამოუშვეს. ორივემ გააფართოვა თავიანთი წინა კონსოლების ფუნქციონალი მაღალი გარჩევადობის გრაფიკის და ციფრული კონტენტის გავრცელების გაზრდილი მხარდაჭერით, დამატებითი საცავით. Xbox One-ის გაშვება პირველ ეტაპზე შეფერხებებით მიმდინარეობდა, რადგან Microsoft-ს მომხმარებლებისგან ინტერნეტთან მუდმივ კავშირისა და Kinect მოძრაობის სენსორის მუდმივ გამოყენებისა ითხოვდა, რაც თავის მხრივ მოთამაშეებს გარკვეულ უპირატესობებს მისცემდა. თუმცა, ამ გადაწყვეტილებებმა უარყოფითი გამოხმაურება გამოიწვია გაშვებამდე რამდენიმე თვით ადრე, კონფიდენციალურობასთან დაკავშირებული შეშფოთების გამო, რის შემდეგაც Microsoft-მა თავისი პოლიტიკა გადახედა. Kinect თავდაპირველად Xbox One-ის კომპლექტაციაში შედიოდა, ხოლო მოგვიანებით დამატებით აქსესუარად იქცა, თუმცა Microsoft-მა [[2017]] წელს მისი წარმოება შეწყვიტა. [[ფაილი:Nintendo-Switch-wJoyCons-BlRd-Standing-FL.jpg|მინი|[[The Nintendo Switch]]]] Nintendo კვლავ საკუთარ სტრატეგიას მიჰყვებოდა. კომპანიამ ივარაუდა, რომ Wii-მ შესაძლოა დაეაკრგა თავისი ერთგული მომხმარებლების ნაწილი და შექმნა ახალი კონსოლი [[Wii U]], რათა ისინი კვლავ მოეზიდა. [[2012]] წელს გამოშვებული Wii U მოიცავდა პლანშეტის მსგავს [[Wii U GamePad|გეიმპადს]], რომელსაც გააჩნდა კონტროლერები და სენსორული ეკრანი და რომელიც თამაშის დროს მეორე ეკრანის ფუნქციას ასრულებდა, აგრეთვე [[Wii Remote]] კონტროლერების მხარდაჭერა და უკუთავსებადობა Wii თამაშებთან. Wii U Nintendo-სთვის კომერციულად წარუმატებელი აღმოჩნდა Wii-ის შემდეგ; მაშინ როცა Wii 100 მილიონზე მეტი ერთეული გაყიდა, ხოლო Wii U თავისი არსებობის მანძილზე დაახლოებით 13 მილიონი ერთეული გაიყიდა. Nintendo-მ ეს წარუმატებლობა მიაწერა Wii U-ის მარკეტინგს, რომელმაც ვერ მოახერხა GamePad-ის დანიშნულების გარკვევა და მომხმარებლებს აფიქრებინა, რომ ეს უბრალოდ კიდევ ერთი პლანშეტური სისტემა იყო, აგრეთვე კონსოლზე მესამე მხარის მხარდაჭერის ნაკლებობას, რომელიც სწრაფად შემცირდა არასაკმარისი გაყიდვებისა<ref>{{cite web|url=http://twinfinite.net/2016/03/every-single-way-the-nintendo-wii-u-failed/|title=Every Single Way the Nintendo Wii U Failed|date=March 2, 2016}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://videogamesuncovered.com/features/why-the-wii-u-really-failed/|title=Why the Wii U Really Failed|first=Liam|last=Gittins|website=VGU|date=July 3, 2015 }}</ref> და მარკეტინგული მიზეზების გამო.<ref>{{cite web|url=http://www.polygon.com/2014/8/5/5970787/wii-u-nintendo-bad-name|title=The Wii U name is still hurting Nintendo|first=Ben|last=Kuchera|website=[[Polygon (website)|Polygon]]|date=August 5, 2014}}</ref> Wii U-ის გამოშვების მიუხედავად, Nintendo უკვე მომდევნო კონსოლზე მუშაობდა და პროცესი დააჩქარა, რათა მისი მალე გამოშვებით Wii U-ის ფინანსური ზარალი აენაზღაურებინა.<ref>{{cite web|url=https://mashable.com/2018/01/31/nintendo-switch-wii-u-failure-success/#KvMr7kP1Ziq3|title=Thank Nintendo's failed Wii U for the Switch's wild success|first=Peter Allen|last=Clark|website=mashable.com|date=January 31, 2018}}</ref> Nintendo კვლავ თავისი უწინდელი „ლურჯი ოკეანის“ სტრატეგიის ერთგული დარჩა, რათა ფოკუსირება მოეხდინა ინოვაციაზე და არა ტექნიკურ უპირატესობაზე. Nintendo-მ 2017 წელს გამოუშვა [[Nintendo Switch]], ერთ-ერთი პირველი ჰიბრიდული კონსოლი, რომლის გამოყენებაც შესაძლებელია როგორც პორტატიულად, ასევე ტელევიზორთან დაკავშირებული დოკ-სადგურის მეშვეობით, სახლის კონსოლის მსგავსად. Switch იყენებს მოხსნად [[Joy-Con]]-ს, რომელიც ფუნქციონირებს როგორც ჩვეულებრივი კონტროლერი, ასევე მოძრაობის სენსორის მქონე მოწყობილობა, Wii Remote-ის მსგავსად. Switch-თან ერთად, Nintendo-მ აქტიურად დაიწყო მუშაობა მესამე მხარის სტუდიებთან, როგორც დიდ (Triple-A), ისე დამოუკიდებელ (ინდი) დეველოპერებთან, რათა მათ კონსოლისთვის თამაშები შეექმნათ. Switch მეტად წარმატებული აღმოჩნდა, 2024 წლის მონაცემებით გაყიდულია 150 მილიონზე მეტი ასლი. ის Nintendo-ს ყველაზე გაყიდვადი სახლის კონსოლია, რომელმაც Wii-საც გადააჭარბა და Nintendo-ს დაეხმარა აპარატურის ბაზარზე პოზიციის აღდგენაში. 2010-იან წლებში პორტატული სათამაშო მოწყობილობების ბაზარი შემცირდა, რადგან მობილურმა გეიმინგმა ჩაანაცვლა. Nintendo-მ განაგრძო DS ხაზის დახვეწა; მან 2011 წელს გამოუშვა [[Nintendo 3DS]], რომელიც მოიცავდა ეკრანს ავტოსტერეოსკოპული დისპლეით, რათა 3D ეფექტი შეექმნა სპეციალური სათვალეების გარეშე. Sony-მ 2012 წელს გამოუშვა PSP-ის მემკვიდრე [[PlayStation Vita]], რომელიც არსებული კონტროლის გარდა მოიცავდა წინა სენსორულ ეკრანსა და უკანა სენსორულ პანელს.<ref>{{cite magazine|url=https://www.gameinformer.com/b/news/archive/2011/09/13/playstation-vita-hits-japan-on-december-17.aspx |title=PlayStation Vita hit Japan on December 17 |author=Kollar, Phil |magazine=[[Game Informer]] |date=September 13, 2011 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20111118013405/http://www.gameinformer.com/b/news/archive/2011/09/13/playstation-vita-hits-japan-on-december-17.aspx |archive-date=November 18, 2011 }}</ref> PlayStation Vita-მ ვერ დაიმკვიდრა თავი ბაზარზე. Sony-მ მისი წარმოება შეწყვიტა და განაცხადა, რომ სამომავლოდ პორტატულ სისტემებს აღარ გამოუშვებს. Nintendo-მ, მეორე მხრივ, [[2019]] წელს გამოუშვა Switch-ის მოდიფიცირებული ვერსია, [[Nintendo Switch Lite]] — დაბალფასიანი ვერსია, რომელშიც Joy-Con კონტროლერები უშუალოდ კორპუსშია ინტეგრირებული და სხვა ფუნქციები ამოღებულია, თუმცა სრულად თავსებადია Switch-ის თამაშების ბიბლიოთეკასთან. Nvidia-სა და AMD-ის, ინდუსტრიის წამყვანი კომპანიების მიერ მიღწეული პროგრესი განსაზღვრავდა პერსონალური კომპიუტერების ვიდეო ბარათების ბაზარს. აღსანიშნავია, რომ ისინი ახალ კონსოლებსაც GPU-ებით უზრუნველყოფდნენ. 2010-იანი წლების ბოლოდან GPU ბარათების სიმძლავრე კრიპტოვალუტის „მაინინგისთვის“ გამოიყენებოდა, რადგან ისინი სხვა აპარატურაზე იაფი იყო. ამან გამოიწვია ბარათების დეფიციტი და ფასების მკვეთრი ზრდა დიდი ხნის განმავლობაში.<ref>{{cite web | url = https://www.cnbc.com/2018/01/22/amd-nvidia-must-do-more-to-stop-cryptominers-from-causing-shortages.html | title = AMD, Nvidia must do more to stop cryptominers from causing PC gaming card shortages, price gouging | first = Tae | last = Kim | date = January 22, 2018 | access-date = March 16, 2021 | work = [[CNBC]] }}</ref> SSD დისკები, რომლებიც წარსულში ვიდეო თამაშების კონსოლებისთვის ფლეშ მეხსიერების სახით გამოიყენებოდა, იმდენად განვითარდა, რომ დიდი მოცულობის საცავის სახით მომხმარებლისთვის ხელმისაწვდომი ვარიანტები გახდა. ტრადიციულ მყარ დისკებთან (HDD) შედარებით, რომლებიც ელექტრომექანიკურ ნაწილებს იყენებდნენ, SSD დისკებს არ აქვთ მექანიკური კომპონენტები და შეუძლიათ მონაცემთა გაცილებით მაღალი გამტარუნარიანობა, რამაც პოპულარული გახდა სათამაშო კომპიუტერებში. ===ონლაინ თამაშების განვითარება: კროსპლატფორმინგი და ღრუბლოვანი გეიმინგი=== {{main|კროსპლატფორმინგი|ღრუბლოვანი თამაშები}} 2010-იან წლებამდე, ონლაინ თამაშებში, როგორც წესი, მხოლოდ ერთი პლატფორმის მომხმარებლებს შეეძლოთ ერთად თამაში. მას შემდეგ, რაც ახალი სათამაშო კონსოლები დიზაინით პერსონალურ კომპიუტერებს დაემსგავსა და საერთო შუამავალი ბიბლიოთეკებიც გამოჩნდა, ტექნიკურად შესაძლებელი გახდა პლატფორმებს შორის თამაში (cross-platform play). თუმცა, Microsoft-მა, Nintendo-მ და Sony-მ, რომლებიც ცდილობდნენ შეენარჩუნებინათ კონტროლი თავიანთ ონლაინ სერვისებზე, თავდაპირველად უარყვეს ეს იდეა. განსაკუთრებით Sony-მ, რომელმაც განაცხადა, რომ სურდა შეენარჩუნებინა ოჯახური გარემო თავისი ონლაინ სერვისებისთვის.<ref>{{Cite web | url= https://arstechnica.com/gaming/2013/10/console-makers-making-noises-about-relaxing-multiplayer-exclusivity/ | title = Console makers making noises about relaxing multiplayer exclusivity | first= Kyle | last = Orland | date = October 15, 2013 | access-date = March 17, 2016 | work = [[Ars Technica]] }}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.eurogamer.net/articles/2016-03-17-sonys-shuhei-yoshida-on-playstation-4-and-xbox-one-cross-network-play | title = So, will Sony actually allow PS4 and Xbox One owners to play together? | work = [[Eurogamer]] | first = Tom | last= Phillips | date = March 17, 2016 | access-date = March 17, 2016 }}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.eurogamer.net/articles/2016-03-17-sonys-shuhei-yoshida-on-playstation-4-and-xbox-one-cross-network-play | title = So, will Sony actually allow PS4 and Xbox One owners to play together? | work = [[Eurogamer]] | first = Tom | last= Phillips | date = March 17, 2016 | access-date = March 17, 2016 }}</ref> Epic Games-ის „[[Fortnite Battle Royale]]“, რომელიც პირველად [[2017]] წელს გამოვიდა, პლატფორმებს შორის თამაშის ინსტრუმენტული მამოძრავებელი გახდა. „Fortnite“-მა სწრაფად მოიპოვა პოპულარობა გამოსვლის პირველივე თვეებში, რითაც Epic-მა შეძლო დაემტკიცებინა, თუ რამდენად ადვილად შეიძლებოდა პლატფორმებს შორის თამაშის დანერგვა Xbox-ს, Windows-ს და მობილურ პლატფორმებს შორის თავისი ბექენდ ბიბლიოთეკების გამოყენებით. შემდგომში Nintendo-მაც დაუშვა cross-play თავის Switch-ზე, და საბოლოოდ, [[2018]] წლისთვის, Sony-მაც დათანხმდა, რომ შერჩეულ თამაშებს, როგორიცაა „Fortnite“, ჰქონოდათ პლატფორმებს შორის თამაშის შესაძლებლობა.<ref>{{cite web | url = https://kotaku.com/sony-is-finally-allowing-cross-play-on-the-ps4-1829326043 | title = Sony Is Finally Allowing Cross-Play On The PS4 | first = Luke | last= Plunkett | date = September 26, 2018 | access-date = September 26, 2018 | work = [[Kotaku]] }}</ref> მას შემდეგ, უამრავმა თამაშმა მიიღო პლატფორმებს შორის თამაშის მხარდაჭერა კონსოლებზე, კომპიუტერებსა და მობილურ მოწყობილობებზე.<ref>{{cite web | url = https://www.gamesindustry.biz/articles/2020-05-13-epic-games-announces-unreal-engine-5-with-first-ps5-footage | title = Epic Games announces Unreal Engine 5 with first PS5 footage | first = Rebekah | last = Valentine | date = May 13, 2020 | access-date = May 13, 2020 | work = [[GamesIndustry.biz]] }}</ref> პირველი ღრუბლოვანი თამაშების ({{lang-en|cloud gaming}}) სერვისები [[2009]] წელს გამოჩნდა. ეს სერვისები მოთამაშეებს სთავაზობდა თამაშს ისე, რომ თამაშის მთელი დამუშავება დისტანციურად განთავსებულ კომპიუტერზე მიმდინარეობდა, ხოლო გამოსახულება და მოთამაშის ბრძანებები ინტერნეტით, ღრუბლოვანი გამოთვლების გამოყენებით, იგზავნებოდა. შედეგად, მოთამაშეებს აღარ სჭირდებოდათ ძვირი კონსოლის ან სპეციალური სათამაშო კომპიუტერის ქონა. ადრეულმა სერვისებმა, როგორიცაა [[OnLive]] და [[Gaikai]], აჩვენა, რომ ღრუბლოვანი გეიმინგი შესაძლებელი იყო, თუმცა, მისი მუშაობა მნიშვნელოვნად იყო დამოკიდებული მოთამაშის დაყოვნების დროზე ({{lang-en|latency}}), რადგან ნელი ქსელი მარტივად აფერხებდა თამაშის პროცესს.<ref>{{cite web|last=Kelly |first=Kevin |url=http://www.joystiq.com/2009/03/24/gdc09-rearden-studios-introduces-onlive-game-service-and-micro/ |title=GDC09: Rearden Studios introduces OnLive game service and 'microconsole' |publisher=Joystiq.com |access-date=March 25, 2009 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090325070851/http://www.joystiq.com/2009/03/24/gdc09-rearden-studios-introduces-onlive-game-service-and-micro/ |archive-date=March 25, 2009 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.slashgear.com/wow-streamed-to-ipad-makes-fans-all-excited-0384076/|title=WoW streamed to iPad gets fans excited|date=May 3, 2010|access-date=May 26, 2011}}</ref> ღრუბლოვანი გეიმინგი უფრო დაიხვეწა 2010-იან წლებში. 2010-იანი წლების შუა პერიოდში Sony-მ შეიძინა OnLive და Gaikai და გამოიყენა თავისი ღრუბლოვანი გეიმინგსერვისის, [[PlayStation Now]]-ს გასავითარებლად, რაც მოთამაშეებს საშუალებას აძლევდა ეთამაშათ [[PlayStation 1]]-ის თამაშები ახალ კონსოლებზე. ამ პერიოდში ასპარეზზე გამოჩნდნენ ღრუბლოვანი თამაშების სხვა სერვისებიც მათ შორის: NVidia-ს [[GeForce Now]], Microsoft-ის [[xCloud]], Google-ის [[Google Stadia|Stadia]] და [[Amazon]]-ის [[Amazon Luna|Luna]] და ა.შ.<ref>{{cite web | url = https://www.ft.com/content/811ed9d0-6759-4f2a-8cd1-9ce97d26a5c8 | title = Gamers prepare for cloud computing power-up | first = Patrick | last= Mulholland | date = March 8, 2021 | access-date = March 20, 2021 | work = Financial Times}}</ref> ===შემოსავლის ახალი მოდელები ვიდეო თამაშებში=== {{main|ვიდეო თამაშების მონეტიზაცია}} მას შემდეგ, რაც [[AAA (ვიდეო თამაშები)|AAA]] თამაშების (მაღალბიუჯეტიანი თამაშები) წარმოების ბიუჯეტები იზრდებოდა, თამაშის პირველადი გაყიდვის გარდა, დეველოპერები და გამომცემლები დამატებითი მოგების მიღების გზებს ეძებდნენ. წინა ათწლეულის მრავალმა ფაქტორმა, მათ შორის მობილური თამაშების ბაზრის ზრდამ, აპლიკაციაში შესყიდვების დანერგვამ, გამოწერაზე დაფუძნებულმა თამაშებმა (როგორიცაა MMO-ები) და ციფრული დისტრიბუციის ბაზარის დანერგვამ, განაპირობა განმეორებითი შემოსავლის ახალი გზების გაჩენა თამაშების როგორც „სერვისად“ გადაქცევის გზით.<ref>{{cite journal | last= McCaffrey | first= Matthew | title = The macro problem of microtransactions: The self-regulatory challenges of video game loot boxes | journal = Business Horizons | volume = 62 | issue = 4 | date = 2019 | pages = 483–495 | doi = 10.1016/j.bushor.2019.03.001 | s2cid= 86550018 }}</ref> ვიდეო თამაშების მასშტაბური [[დამატება (ვიდეო თამაშები)|დამატებები]] დაა [[გადმოტვირთვადი კონტენტი|გადმოტვირთვადი კონტენტები]] 2000-იანი წლებამდეც არსებობდა. დაახლოებით [[2005]] წელს მაიკროსოფტმა დეველოპერებს [[Xbox 360]]-ზე მიკროტრანზაქციების დანერგვის უფლება მისცა. ეს იყო დაბალფასიანი კონტენტი (როგორც წესი, 5 დოლარზე ნაკლები), რომლის ცნობილი მაგალითი [[2006]] წლის თამაშ „[[The Elder Scrolls IV: Oblivion]]“-ისთვის შექმნილი ცხენის აბჯრის პაკეტი გახდა. მიუხედავად იმისა, რომ თამაშში მას უმეტესად დეკორატიული დატვირთვა ჰქონდა, 2009 წელს ეს აბჯარი „Oblivion“-ის ერთ-ერთი ყველაზე მოთხოვნადი ნივთი გახდა, რითაც მიკროტრანზაქციების იდეა განამტკიცა.<ref>{{cite web | url = https://kotaku.com/5143151/top-oblivion-dlc-revealed-horse-armor-surprisingly-popular | title = Top Oblivion DLC Revealed, Horse Armor Surprisingly Popular | first = Michael | last = McWhertor | date = January 30, 2009 | access-date = October 11, 2017 | work = [[Kotaku]] }}</ref><ref>{{cite web | url = https://www.pcgamer.com/horse-armor-won/ | title = Horse armor won | first = Tom | last =Senior | date = December 24, 2019 | access-date = December 24, 2019 | work = [[PC Gamer]] }}</ref><ref name="usgamer history">{{cite web | url = http://www.usgamer.net/articles/the-history-of-gaming-microtransactions-from-horse-armor-to-loot-boxes | title = The Harsh History Of Gaming Microtransactions: From Horse Armor to Loot Boxes | first = Mike | last = Williams | date = October 11, 2017 | access-date = October 11, 2017 | work = [[US Gamer]] }}</ref> [[ფაილი:Electronic Arts 2020.svg|მინი|[[Electronic Arts]] გააკრიტიკეს ვიდეო თამაშების მონეტიზაციის მეთოდების გამო.]] „Oblivion“-ის კვალდაკვალ, დეველოპერებმა თამაშებში დანერგეს დამატებითი მიკროტრანზაქციული კონტენტი, რათა თითოეული თამაშიდან დამატებითი შემოსავალი მიეღოთ.<ref name="usgamer history"/> ონლაინის მქონე თამაშების გამომცემლებმა შექმნეს სპეციალური ონლაინ საშვები (online passes), მაგალითად Electronic Arts-ის „Project Ten Dollar“, რაც ონლაინ ფუნქციების გამოსაყენებლად სავალდებულო შესყიდვას მოითხოვდა. ეს, აგრეთვე მიზნად ისახავდა მეორადი თამაშების შესყიდვის შეზღუდვას. ამ მიდგომას დიდი უკმაყოფილება გამოიწვია მომხმარებლებში, რამაც აიძულა დევლოპერებს უარი ეთქვათ მის განხორციელებაზე. ამის ნაცვლად, გამომცემლებმა [[სეზონური საშვი (ვიდეო თამაშები)|სეზონური საშვის]] ({{lang-en|season pass}}) მოდელი შემოგვთავაზეს, რომელიც პირველად გამოჩნდა ისეთ თამაშებში, როგორიცაა [[L.A. Noire]] (2011) და [[Mortal Kombat (2011 წლის ვიდეო თამაში)|Mortal Kombat]] (2011). სეზონური საშვის გარეშე მოთამაშეებს მაინც ჰქონდათ წვდომა თამაშის ყველა ძირითად ფუნქციაზე, მათ შორის ონლაინ თამაშზეც, მაგრამ სეზონური საშვი იძლეოდა წვდომას ყველა დაგეგმილ გაფართოებულ კონტენტზე [[ერთმოთამაშიანი ვიდეო თამაში|ერთმოთამაშიანი რეჟიმებისთვის]], ასევე ახალ პერსონაჟებზე და სხვადასხვა შიდა ნივთებზე ონლაინ რეჟიმებისთვის. ყველა ეს დამატება, როგორც წესი, ერთი წლის განმავლობაში უნდა გამოსულიყო. ეს ნიშნავდა, რომ თამაშს ყოველ წელს შეეძლო სეზონური საშვების გამოშვება და ამით შემოსავლის მიღება.<ref name="usgamer history"/> საბრძოლო საშვი, რომელიც პირველად [[Dota 2]]-ში დაინერგა სეზონური საშვის მსგავს მექანიზმს წარმოადგენს. საბრძოლო საშვის ფარგლებში არის უამრავი თამაშშიდა ნივთი, რომელთა მოპოვება მოთამაშეს საბრძოლო საშვის სხვადასხვა დონეზე შეუძლია, მაგრამ ამისათვის მას თამაშშიდა გამოწვევების დასრულება მოეთხოვება, რათა საშვის დონეები დააგროვოს. 2010-იანი წლების დასაწყისში იაპონიაში პოპულარობა მოიპოვა [[გაჩა-თამაში|გაჩა-თამაშებმა]], რომლებიც მობილური და უფასო თამაშების სეგმენტს განეკუთვნება და კაფსულის სათამაშო ავტომატის პრინციპზეა აგებული. ამ ტიპის თამაშებში მოთამაშეები რეალურ ფულს ხარჯავენ ვირტუალური ნივთებისს მისაღებად. ლუტ ბოქსები, როგორც გაჩას გაფართოებული ვარიანტი, ჩინურმა თამაშმა „[[ZT Online]]“-მა წარმოგვიდგინა, ხოლო 2010-იანი წლების დასაწყისში ისეთ დასავლურ თამაშებშიც გამოჩნდა, როგორებიცაა „[[FIFA 09]]“ და „[[Team Fortress 2]]“; მოთამაშეები ლუტ ბოქსებს თამაშშიდა აქტივობებით მოიპოვენ, ან შეეუძლიათ მათი შეძენა რეალური ფულით. ლუტ ბოქსები, შემთხვევითად შერჩეულ, სხვადასხვა იშვიათ ნივთებს შეიცავენ. [[2016]] წლისთვის, მრავალ მაღალპროფილურ თამაშში შედიოდა ლუტ ბოქსის მექანიკა. შედეგად ამან მსოფლიოს სხვადასხვა სახელწმიფოების ყურადღება მიიპყრო, რადგამ ისინი შიშობდნენ, რომ ლუტ ბოქსები აზარტულ თამაშებს ემსგავსებოდა, რადგან მათი შეძენა რეალური ფულით იყო შესაძლებელი. რადგანაც ამ ტიპის ვიდეო თამაშები ხშირად არასრულწლოვნებზე იყო გათვლილი, ზოგიერთმა ქვეყანამ მიიღო კანონები, რომლებიც კრძალავდა ან ზღუდავდა ლუტ ბოქსების შემცველ თამაშებს, მათი აზარტულ თამაშებთან მსგავსების გამო. ჩინეთის გავლენამ მონეტიზაციაზე საკვანძო როლი ითამაშა 2010-იანი წლების შუა პერიოდში, როდესაც მოთამაშეთა რაოდენობამ 500 მილიონს გადააჭარბა. მიუხედავად იმისა, რომ კონსოლებზე აკრძალვა მოიხსნა, ჩინეთის მთავრობა კვლავ მოითხოვდა, რომ იმპორტირებული აპარატურა გაყიდულიყო ჩინური კომპანიების მეშვეობით. აგრეთვე მოითხოვდა ჩინელ ოპერატორებს ემართათ ონლაინ თამაშები, რათა დაეცვათ ქვეყნის კანონები ცენზურის და არასრულწლოვნებისთვის თამაშის შეზღუდვების შესახებ. ქვეყანაში უკვე მოქმედმა ჩინურმა სათამაშო კომპანიებმა უცხოურ ფირმებთან თანამშრომლობა წამოიწყეს, რათა მათი თამაშები და აპარატურა ქვეყანაში შეეტანათ რთული დამტკიცების პროცესების გავლით. ასეთ კომპანიებს შორისაა NetEase და Perfect World, მაგრამ ყველაზე დიდი გავლენა [[Tencent]]-ს ჰქონდა, რომელმაც 2010-იან წლებში მრავალი ინვესტიცია განახორციელა უცხოურ ფირმებში, მათ შორის სრულად შეისყიდა [[Riot Games]] და ნაწილობრივ ფლობდა [[Supercell]]-სა და Epic Games-ს, აგრეთვე ფლობდა [[Ubisoft]], Activision Blizzard და [[Paradox Interactive]]-ის მცირე წილებს. ამის სანაცვლოდ, Tencent-ი ეხმარებოდა ამ კომპანიებს მონეტიზაციის მიდგომების დახვეწაში, საკუთარი გამოცდილების გაზიარებით.<ref name="uscc">{{cite report | url = https://www.uscc.gov/sites/default/files/Research/China%27s%20Digital%20Game%20Sector.pdf | title = China's Digital Game Sector | first1 = Matt | last1 =Snyder | date = May 17, 2018 | access-date = September 25, 2019 | publisher = United States-China Economic and Security Review Commission }}</ref> ===შერეული, ვირტუალური და აუგმენტური რეალობის თამაშები=== {{main|ვირტუალური რეალობა|აუგმენტური რეალობა}} [[ფაილი:Oculus-Rift-CV1-Headset-Front with transparent background.png|მინი|[[Oculus Rift]]-ის სათვალე]] [[ვირტუალური რეალობა|ვირტუალური რეალობის]] (VR) სისტემებზე მუშაობა ვიდეო თამაშებისთვის ჯერ კიდევ [[1990-იანი წლები|1990-იან წლებში]] დაიწყეს. თუმცა, მაღალი ღირებულებისა და არაპრაქტიკულობის გამო, ვერ მოერგო სამომხმარებლო ბაზარს. ვიდეო თამაშებში ვირტუალური რეალობის დანერგვის ერთ-ერთი პირველი მცდელობა იყო Nintendo-ს [[1996]] წელს გამოშვებული [[Virtual Boy]], რომელიც მონოქრომულ სტერეოსკოპულ ეკრანს იყენებდა 3D-ს სიმულაციისთვის. თუმცა, მოწყობილობის არაპრაქტიკულობის გამო დეველოპერებმა მისი მხარდაჭერა შეწყვიტეს. სამომხმარებლო VR აპარატურაში გარღვევა [[2010-იანი წლები]]ს დასაწყისში მოხდა, როდესაც პალმერ ლაკიმ [[Oculus Rift]] შექმნა. Oculus-ი [[2013]] წელს სავაჭრო გამოფენებზე იქნა წარდგენილი.[[2014]] წელს [[Facebook]]-მა Oculus Rift და მისი მწარმოებელი კომპანია 2 მილიარდ დოლარად შეიძინა. შედეგად, Valve-მა და [[HTC]]-მ დააანონსეს [[HTC Vive]], რომელიც პირველად [[2015]] წელს გამოვიდა, ხოლო Sony-მ [[PlayStation VR]] 2016 წელს გამოუშვა. Valve-მა მოგვიანებით შეიმუშავა საკუთარი VR აპარატურის ხაზი, [[Valve Index]], რომელიც [[2019]] წელს გამოვიდა. ბევრი VR თამაში კარგად იყენებდა ვირტუალური რეალობის უპირატესობებს ჩვეულებრივ თამაშებთან შედარებით, რათა მომხმარებლისთვის უფრო ღრმა გამოცდილება შეექმნა. თუმცა, VR-ის ნამდვილი „გარღვევა“ „[[Half-Life: Alyx]]“-ით მოხდა, რომელიც Valve-მა [[2020]] წელს გამოუშვა. ამ თამაშმა ახალი სტანდარტები დაამკვიდრა პირველი პირის შუტერის VR-თან ინტეგრაციაში და Index-ის გაყიდვები კიდევ უფრო გაზარდა.<ref>{{Cite web |last=Robinson |first=Andrew |date=March 23, 2020 |title=Review: Half-Life Alyx is VR's stunning killer app |url=https://www.videogameschronicle.com/reviews/half-life-alyx |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200324213220/https://www.videogameschronicle.com/reviews/half-life-alyx |archive-date=March 24, 2020 |access-date=March 24, 2020 |website=VGC}}</ref> [[აუგმენტური რეალობა|აუგმენტური რეალობის]] (AR) თამაშები, სადაც თამაში რეალურ ცხოვრებაში (იგივე რეალურ დროში) იღებს ვიდეო თამაშის გამოსახულებას და მასზე დამატებით გრაფიკას გამოსახავს, 2010-იან წლებამდეც არსებობდა. კამერების ფიქსირებული მდგომარეობის გამო, ინტერაქციები შეზღუდული იყო, რის გამოც თამაშების უმრავლესობა ექსპერიმენტულ ხასიათს ატარებდა. აუგმენტური რეალობის სისტემა მას შემდეგ უფრო დაიხვეწა, რაც პორტატიულ კონსოლებს, მათ შორის PSP-სა და Nintendo DS-ის ხაზს, და მობილურ ტელეფონებს ვიდეოკამერები დაემატა. AR-ზე დაფუძნებული თამაშების პოპულარობამ პიკს მას შემდეგ მიაღწია, რაც ბაზარზე „[[Pokémon Go]]“ (2016) გამოჩნდა. ამ თამაშში მოთამაშეები მობილურ მოწყობილობებს იყენებდნენ ვირტუალური პოკემონის ადგილსამყოფელის დასადგენად; შემდეგ კი, AR-ის მეშვეობით და მოწყობილობის კამერით, ცდილობდნენ მის პოვნასა და დაჭერას.<ref name="Augmented reality mainstream">{{cite news | url=https://www.nytimes.com/2016/07/14/technology/unity-technologies-maker-of-pokemon-go-engine-swells-in-value.html | title=Unity Technologies, Maker of Pokémon Go Engine, Swells in Value | publisher=NYT | date=July 13, 2016 | access-date=July 16, 2016 | author=Wingfield, Nick | url-status=live | archive-url=https://web.archive.org/web/20160716003710/http://www.nytimes.com/2016/07/14/technology/unity-technologies-maker-of-pokemon-go-engine-swells-in-value.html | archive-date=July 16, 2016 | df=mdy-all }}</ref> ==2020-იანი წლები== ===რეიტრეისინგი და ფოტორეალისტური გრაფიკა=== {{main|მეცხრე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} 2020 წელს [[Nvidia]]-მ და [[AMD]]-მ წარმოადგინეს ვიდეო ბარათები, რომლებსაც ჰქონდათ რეალურ დროში [[სხივების სტყორცნა|რეიტრეისინგის]] აპარატურული მხარდაჭერა. ეს ტექნოლოგია, აგრეთვე იყო ძირითადი კომპონენტი, რომელიც Microsoft-ისა და Sony-ის მეცხრე თაობის კონსოლებში, [[Xbox Series X/S]]-სა და [[PlayStation 5]]-ში დაინერგა, ორივე მათგანი [[2020]] წლის ნოემბერში გამოვიდა. მნიშვნელოვანმა ტექნოლოგიურმა გაუმჯობესებებმა აგრეთვე ხელი შეუწყო მაღალდეტალური ტექსტურების გამოსახვას, რამაც ვიდეო თამაშების სცენებს ფოტორეალისტური სახე მისცა, მაღალი გარჩევადობითა და [[კადრის სიხშირე|კადრების მაღალი სიხშირით]]. ამ ცვლილებებმა მოითხოვა მეტი მეხსიერება ტექსტურებისთვის და უფრო დიდი გამტარუნარიანობა მეხსიერებასა და [[გრაფიკული პროცესორი|გრაფიკულ პროცესორს]] შორის. ორივე ახალ კონსოლში შედიოდა სპეციალიზებული [[მყარსხეულიანი დამხსომებელი მოწყობილობა|SSD]]-ები, რომლებიც შექმნილი იყო მაღალი გამტარუნარიანობის მქონე მეხსიერების უზრუნველსაყოფად, რასაც დამატებითი უპირატესობა ჰქონდა: პრაქტიკულად აღმოფხვრა ჩატვირთვის დრო მრავალ თამაშში, განსაკუთრებით კი [[ღია სამყარო]]ს თამაშებში. ===ტენდენციები: მეტასამყარო, ბლოკჩეინი და NFT თამაშები, და კომპანიების შესყიდვები=== 2020-იანი წლების დასაწყისში [[მეტასამყარო]]ს ({{lang-en|Metaverse}}) კონცეფციის პოპულარობამ იმატა. „[[Second Life]]“-ის მსგავსი სოციალური სივრცეების მსგავსად, მეტასამყაროს კონცეფცია დაფუძნებულია უფრო მოწინავე ტექნოლოგიების, მაგალითად, ვირტუალური და აუგმენტური რეალობის გამოყენებაზე, რათა შეიქმნას ყოვლის მომცველი სამყაროები, რომლებიც არა მხოლოდ სოციალური და გასართობი ფუნქციებისთვის, არამედ პირადი და ბიზნეს მიზნებისთვისაც შეიძლება იქნას გამოყენებული, რაც მომხმარებელს მეტასამყაროში მონაწილეობით ფულის გამომუშავების შესაძლებლობას აძლევს.<ref>{{cite web | url = https://www.nytimes.com/2022/01/18/technology/personaltech/metaverse-gaming-definition.html | title = What's All the Hype About the Metaverse? | first = Brian | last = Chen | website = [[The New York Times]] | date = January 18, 2022 | archive-url = https://archive.today/20220118193054/https://www.nytimes.com/2022/01/18/technology/personaltech/metaverse-gaming-definition.html | archive-date = January 18, 2022 | access-date = February 13, 2022 | url-status = live }}</ref> [[Roblox]] არის ღია სამყაროს შედარებით ახალი მაგალითი, რომელიც მოთამაშეებს საშუალებას აძლევს, თამაშში შექმნან საკუთარი ნაწარმოებები და ამ ნაწარმოებებით ფულიც გამოიმუშავონ.<ref>{{cite web | url = https://www.cnbc.com/2021/12/22/here-are-the-companies-building-the-metaverse-meta-roblox-epic.html | title = Next for the metaverse: convincing you it's not just for kids | first = Steve | last = Kovach | date = December 22, 2021 | accessdate = February 13, 2022 | work = [[CNBC]] }}</ref> 2020-იანი წლების დასაწყისში მეტასამყარო ჯერ კიდევ არ იყო კარგად განსაზღვრული, მაგრამ ამ ახალი ტექნოლოგიების შემქმნელები აცნობიერებდნენ, რომ ფინანსური სისტემა ამ სისტემებთან იქნებოდა დაკავშირებული. ადრინდელი თამაშების ვალუტის სისტემების ხარვეზების თავიდან ასაცილებლად, [[კრიპტოვალუტა|კრიპტოვალუტაზე]] დაფუძნებული თამაშები და დეცენტრალიზებული ბლოკჩეინ ტექნოლოგიების გამოყენებით შექმნილი სისტემები სულ უფრო პოპულარული ხდებოდა. ეს ბლოკჩეინ თამაშები ხშირად ეფუძნებოდა [[NFT]] ტოკენებით ვაჭრობას, რომლებსაც მოთამაშეები თამაშის განმავლობაში ქმნიდნენ და აუმჯობესებდნენ, რითაც მეტასამყაროს მუშაობის პრინციპს ბაძავდნენ.<ref>{{cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-15/gamefi-is-a-new-crypto-craze-what-s-it-all-about-quicktake | title = Why GameFi Is Crypto's Hot New Thing (and What Is It?) | first = Olga | last = Kharif | date = January 15, 2022 | accessdate = February 12, 2022 | work = Bloomberg News }}</ref> ზოგიერთმა ვიდეო თამაშების კომპანიამ, მაგალითად Ubisoft-მა, მხარდაჭერა გამოუცხადა ბლოკჩეინისა და NFT-ების თამაშებში გამოყენებას, რამაც მოთამაშეებსა და თამაშის დეველოპერებში უკმაყოფილება გამოიწვია, რომლებიც კრიპტოვალუტასა და NFT-ს თაღლითობად მიიჩნევენ.<ref>{{cite web |url =https://www.vox.com/recode/22907072/web3-crypto-nft-bitcoin-metaverse | title = Web3 is the future, or a scam, or both | first = Peter | last = Kafka | date = February 1, 2022 | accessdate = February 1, 2022 | work = [[Vox (საიტი)|Vox]] }}</ref> მიუხედავად ამ მოვლენებისა, 2020-იანი წლების დასაწყისში მეტასამყაროს მიმართ გაძლიერებული ინტერესის ფონზე, თამაშების ინდუსტრიაში მრავალი მსხვილი შესყიდვა განხორციელდა. მსხვილმა გამომცემლებმა უფრო მეტი სტუდია და სხვა გამომცემელი გააერთიანეს საკუთარ ორგანიზაციებში, რათა გააფართოონ თავიანთი შეთავაზებები და მოემზადონ მომავლისთვის, სადაც სათამაშო პლატფორმები ტრადიციულ სისტემებს დაშორდებიან.<ref>{{cite web | url = https://fortune.com/2022/02/01/sony-microsoft-video-game-consolidation-merger/ | title = Video game companies are arming up for battle | first = Jacob | last = Carpenter | date = February 1, 2022 | accessdate = February 13, 2022 | work = Fortune }}</ref> Tencent Holdings-მა 2010-იანი წლებიდან მოიპოვა სხვადასხვა დასავლური კომპანიების წილები (მათ შორის Epic Games-ის მცირე წილი).<ref>{{Cite web|url=https://www.polygon.com/22949530/tencent-the-worlds-biggest-video-game-company|title=A closer look at Tencent, the world's biggest game company|website=[[Polygon (website)|Polygon]]|date=March 2, 2022}}</ref> თავად Epic Games-მაც გამოიყენა Tencent-ის ინვესტიცია კომპანიების შესაძენად., რაც მიზნად ისახავს, Unreal Engine-ის გამოყენებით მეტავერსის საკუთარი ვერსია შექმნას. [[Embracer Group]]-მა 2020-იანი წლების დასაწყისში მასშტაბური შესყიდვები განახორციელა [[Gearbox Software]]-ის სახით.<ref>{{cite web | url = https://venturebeat.com/2022/01/24/why-diversification-of-portfolios-is-top-of-mind-for-gaming-studios/ | title = Why diversification of portfolios is top of mind for gaming studios | first = Jeff | last = Sue | date = January 24, 2022 | accessdate = February 13, 2022 | work = Venture Beat }}</ref> 2020-იან წლებში მეტასამყაროს მხარდასაჭერად განხორციელებული სხვა მსხვილი შესყიდვეს შორისაა: [[Take-Two Interactive]]-ის მიერ მობილური თამაშების გამომცემელი [[Zynga]]-ს შეძენა,<ref>{{cite web | url = https://www.wsj.com/articles/videogame-maker-take-two-interactive-to-buy-zynga-in-12-7-billion-deal-11641818298 | title = Take-Two Interactive to Buy FarmVille Maker Zynga in $11 Billion Deal | first = Sarah | last = Needleman | date = January 10, 2022 | accessdate = February 13, 2022 | work = [[The Wall Street Journal]] }}</ref> [[Sony Interactive Entertainment]]-ის მიერ დეველოპერ [[Bungie]]-ის შეძენა „ლაივ-სერვის“ თამაშების მხარდასაჭერად,<ref>{{cite web | url = https://www.eurogamer.net/articles/2022-02-02-playstation-plans-to-launch-more-than-10-live-service-games-before-march-2026 | title = PlayStation plans to launch more than 10 live service games before March 2026 | first =Tom | last= Phillips | date = February 2, 2022 | access-date = February 3, 2022 | work = [[Eurogamer]] }}</ref> და Microsoft-ის მიერ [[ZeniMax Media]]-ის (მათ შორის [[Bethesda Softworks]]) და Activision-Blizzard-ის შეძენა.<ref>{{Cite news |date=2020-09-21 |title=Microsoft acquires Fallout creator Bethesda |language=en-GB |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/54233235 |access-date=2020-09-21 |archive-date=September 21, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921170703/https://www.bbc.com/news/54233235 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web | url = https://www.nytimes.com/2022/01/18/business/microsoft-activision-blizzard.html | title = Microsoft will buy Activision Blizzard, betting $70 billion on the future of games. | first1 = Karen | last1 = Weise | first2 = Andrew Ross | last2= Sorkin | first3= Kellen | last3= Browning | first4= Michael J. |last4= de la Merced | date = January 18, 2022 | accessdate = February 13, 2022 | work = [[The New York Times]] }}</ref> [[2021]]-[[2022]] წლებში [[COVID-19-ის პანდემია]]მ ხელი შეუწყო გლობალური ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის ზრდას, რადგან მსოფლიოში უამრავი ადამიანი, კარანტინის გამო სახლში რჩებოდა, ვიდეო თამაშებს, როგორც დროის გასატარებლად, ისე სხვებთან დისტანციური კომუნიკაციისთვის იყენებდნენ. თუმცა, ეს სწრაფი ზრდა [[2023]]-[[2024]] წლებში ინდუსტრიაზე უარყოფითად აისახა, რადგან რამდენიმე მსხვილ გამომცემელს თანამშრომლებისა და სტუდიების შემცირება მოუწია, რადგან პანდემიის შემდეგ მსოფლიო ჩვეულ რითმს დაუბრუნდა. ==ლიტერატურა== {{refbegin|30em}} * {{Cite book|title=Games vs. Hardware. A history of PC gaming ASIN: B00I4KRI4E by John B. Purcaru. }} * {{Cite book|title=All Your Base Are Belong to Us: How 50 Years of Videogames Conquered Pop Culture. New York: Three Rivers, 2011. Print.}} * {{Cite book |title=From Sun Tzu to Xbox: War and Video Games |url=https://archive.org/details/fromsuntzutoxbox0000halt |last=Halter |first=Ed |year=2006 |publisher=Thunder's Mouth Press |location= |isbn=1-56025-681-8 }} * {{Cite book |title=Play Between Worlds: Exploring Online Game Culture |url=https://archive.org/details/playbetweenworld0000tayl |last=Taylor |first=T.L. |year=2006 |publisher=MIT Press |location= |isbn=0-262-20163-1 }} * {{Cite book |title=SMARTBOMB: The Quest for Art, Entertainment, and Big Bucks in the Videogame Revolution |url=https://archive.org/details/smartbombquestfo00chap |last=Chaplin |first=Heather |last2=Ruby |first2=Aaron |year=2006 |publisher=Algonquin Books |location= |isbn=1-56512-545-2 }} * {{Cite book|title=Videogames: In The Beginning |last=Baer |first=Ralph H. |year=2005 |publisher=Rolenta Press |location= |isbn=0-9643848-1-7}} * {{Cite book |title=Masters of Doom: How Two Guys Created an Empire and Transformed Pop Culture |url=https://archive.org/details/mastersofdoomhow0000davi |last=Kushner |first=David |year=2004 |publisher=Random House, Inc. |location= |isbn=0-8129-7215-5 }} * {{Cite book|title=Power-Up: How Japanese Video Games Gave the World an Extra Life|url=https://archive.org/details/poweruphowjapane0000kohl|last=Kohler|first=Chris|year=2004|publisher=BradyGames|isbn=0-7440-0424-1}} * {{Cite book|title=The Video Game Theory Reader |year=2003 |publisher= Routledge |location= |isbn=0-415-96579-9 |editor1-last=Wolf |editor1-first=Mark J.P. | editor2-last=Perron |editor2-first=Bernard}} * {{Cite book |title=Opening the Xbox: Inside Microsoft's Plan to Unleash an Entertainment Revolution |url=https://archive.org/details/openingxboxinsid00taka |last=Takahashi |first=Dean |year=2002 |publisher=Prima |location= |isbn=0-7615-3708-2 }} * {{Cite book|title=The Ultimate History of Video Games |last=Kent |first=Steven L.|year= 2001 |publisher=San Val Inc. |location= |isbn=0-613-91884-3}} * {{Cite book|title=The First Quarter: A 25-year history of video games |last=Kent |first=Steven L. |year=2000 |publisher= BWD Press |location= |isbn= 0-9704755-0-0}} * {{Cite book |title=Joystick Nation |url=https://archive.org/details/joysticknationho00herz |last=J.C. |first=Herz |year=1997 |publisher=Little, Brown, and Co. |location= |isbn=0-316-36007-4 }} * {{Cite book| author=Herman, Leonard| title=Phoenix: The Fall & Rise of Videogames| publisher=Rolenta Press| edition=3| year=2001| isbn=0-9643848-5-X| url=http://www.rolentapress.com/| access-date=September 24, 2009}} * {{Cite book |title=Game Over: The Maturing of Mario |year=1994 |last=Sheff |first=David |publisher= |location= |isbn= |page= |pages= |url=https://archive.org/details/gameoverhowninte00shef_0 |accessdate= }} *{{Cite book | author=Forster, Winnie | title=The Encyclopedia of Game Machines&nbsp;– Consoles, handheld & home computers 1972–2005 | publisher=Gameplan | year=2005 | isbn=3-00-015359-4 | url=http://www.gameplan.de/gameplan_01.5_UK/index.php | archive-url=https://web.archive.org/web/20050526032440/http://www.gameplan.de/gameplan_01.5_UK/index.php | url-status=dead | archive-date=May 26, 2005 | access-date=September 24, 2009 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050526032440/http://www.gameplan.de/gameplan_01.5_UK/index.php |date=მაისი 26, 2005 }} *Day, Walter. ''[https://web.archive.org/web/20101130004821/http://twingalaxies.com/index.aspx?c=17 The Golden Age of Video Game Arcades]'' (1998)&nbsp;– A 200-page story contained within ''Twin Galaxies' Official Video Game & Pinball Book of World Records''. {{ISBN|1-887472-25-8}} {{refend}} == რესურსები ინტერნეტში == * {{dmoz|Games/Video_Games/History|ვიდეო თამაშების ისტორია}} * [http://www.cse.unr.edu/~sushil/class/games/notes/sushilHistory.ppt ვიდეო თამაშების მოკლე ისტორია], ნევადის უნივერსიტეტი * [http://iasl.uni-muenchen.de/links/GCA-VII.1e.html თომას დრეჰერი: კომპიუტერული ხელოვნების ისტორია, თავი VII.1 კომპიუტერი და ვიდეო თამაშები] * [http://www.pbs.org/kcts/videogamerevolution/ ''ვიდეო თამაშების რევოლუცია''] ==სქოლიო== {{სქოლიო|2}} {{ვიდეო თამაშების ისტორია 2}} [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების ისტორია]] [[კატეგორია:კომპიუტერული ტექნიკის ისტორია]] d1sqh4dj37v67obf88n44npplux2h1z 4822905 4822844 2025-07-01T07:33:07Z Gobrona 28077 4822905 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშების ისტორია}} '''ვიდეო თამაშების ისტორიას''' საფუძველი ჩაეყარა 1950-იან წლებში, როდესაც მეცნიერებმა დაიწყეს მარტივი თამაშებისა და სიმულაციების შექმნა თვიანთი კვლევების ფარგლებში. [[ვიდეო თამაში|ვიდეო თამაშებმა]] დიდი პოპულარობა მოიპოვა 1970-1980-იან წლებში, როდესაც ფართო საზოგადოებას წარუდგინეს [[არკადული ვიდეო თამაში|არკადული ვიდეო თამაშები]] და [[ვიდეო თამაშების კონსოლი|სათამაშო კონსოლები]], რომლებსაც გააჩნდათ [[ჯოისტიკი]], ღილაკები და სხვადასახვა სახის [[სათამაშო კონტროლერი|კონტროლერი]]. 1980-იანი წლებიდან მოყოლებული ვიდეო თამაშები იქცა გართობის წამყვან დარგად და [[მასობრივი კულტურა|მასობრივი კულტურის]] მნიშვნელოვან ნაწილად. ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული თამაში იყო ''„[[Spacewar!]]“'', შექმნილი მეცნიერთა ჯგუფის მიერ. ადრეული არკადული თამაშები შეიქმნა 1972-1978 წლებში. 1970-იანებში გამოჩნდა [[პირველი თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|პირველი თაობის სახლის კონსოლები]], მათ შორის პოპულარული თამაში ''„[[Pong]]“'' და მისი მრავალი „კლონი“. აღნიშნული პერიოდი, ასევე იყო [[მეინფრეიმ კომპიუტერი|მეინფრეიმ]] კომპიუტერების ერა. [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]] დაიწყო 1978 წელს და გაგრძელდა 1982 წლამდე. ხურდის სათამაშო აპარატები, არკადული სისტემები და სახლის კონსოლები, როგორებიც არის [[Atari 2600]] და [[Intellivision]], (რომელთა მიერთება და თამაში შესაძლებელი იყო სტანდარტულ ტელევიზორებზე) ფართოდ იყო გავრცელებული სავაჭრო ცენტრებსა თუ სხვადასხვა დაწესებულებებში. 1980-იანებში ბაზარზე გამოჩნდა ადრეული [[ონლაინ თამაში|ონლაინ თამაშები]] და პორტატიული სათამაშო კონსოლები. სწორედ ამ პერიოდში, 1983 წელს მოხდა [[1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისი]]. 1976 წელს დაიწყეს [[მეორე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეორე თაობის კონსოლების]] შექმნა და გაგრძელდა 1992 წლამდე. [[მესამე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მესამე თაობის კონსოლები]] დაფუძნებული 8 ბიტიან [[ცენტრალური პროცესორი|პროცესორებზე]] გამოიშვებოდა 1983-1995 წლებში, ხოლო 16 ბიტიანი [[მეოთხე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეოთხე თაობის კონსოლები]] — 1987-1999 წლებში. 1990-იანებს ვიდეო თამაშების აღორძინების ხანას უწოდებენ, რა პერიოდშიც დაეცა არკადულ თამაშებზე მოთხოვნა და პოპულარული გახდა [[3D კომპიუტერული გრაფიკა|3D კომპიუტერული]], გაუმჯობესებული პორტატიული და [[პერსონალური კომპიუტერული თამაში|PC თამაშები]]. [[მეხუთე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეხუთე თაობის კონსოლებს]] გამოსცემდნენ 1993-2006 წლებში და დაფუძნებული იყო 32-64 ბიტიან პროცესორებზე. ამ პერიოდშივე საფუძველი ჩაეყარა მობილური თამაშებს. 2000-იანებში ხელმისაწვდომი შეიქმნა [[მეექვსე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეექვსე თაობის კონსოლები]] (1998-2013) და დაიწყო ონლაინ გეიმინგის და მობილური თამაშების განვითარება. 2005-ში შეუდგნენ [[მეშვიდე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეშვიდე თაობის]] კონსოლების გამოცემას. ეს მონაკვეთი გამოირჩეოდა მაღალბიუჯეტიანი თამაშების შემუშავებით, კაზუალური PC თამაშების გამოჩენით, [[ღრუბლოვანი გამოთვლები]]სა და ახალი ტექნოლოგიების დანერვგვით ვიდოე თამაშებში, მაგალითისთვის როგორიც არის [[Wii Remote]], რისი საშუალებთაც მოთამაშეს, მოძრაობის და რხევის შედეგად შეეძლო თამაშში პერსონაჟისა და გარემოს კონტროლი. 2013 წელს გამოჩნდა [[მერვე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მერვე თაობის კონსოლები]], მათ შორის [[Nintendo]]-ს [[Wii U]], [[Nintendo 3DS]], [[Nintendo Switch]], [[Microsoft]]-ის [[Xbox One]], [[Sony]]-ის [[PlayStation 4]] და [[PlayStation Vita]], ხოლო [[2020]] წლიდან გამოჩნდა [[მეცხრე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეცხრე თაობის კონსოლები]]: Microsoft-ის [[Xbox Series X and Series S]], Sony-ის [[PlayStation 5]] და Nintendo-ს [[Nintendo Switch 2|Switch 2]]. აგრეთვე [[პერსონალური კომპიუტერული თამაში|PC თამაშებმაც]] დაიკავეს მნიშვნელოვანი ადგილი სათამაშო ბაზარზე და დღემდე განაგრძობენ ზრდას [[ციფრული დისტრიბუცია|ციფრული დისტრიბუციის]] საშუალებით. [[სმარტფონი|სმარტფონების]] ფართო გამოყენებამ პოპულარული გახადა მობილური თამაშები. ==ადრეული ისტორია (1948–1972)== ===კომპიუტერული თამაშების წარმოშობა=== {{მთავარი|ვიდეო თამაშების ადრეული ისტორია}} [[File:Spacewar!-PDP-1-20070512.jpg|right|thumb|250პქ|''[[Spacewar!]]'' ერთ-ერთი პირველი ყველაზე გავლენიანი თამაში.]] პირველი ელექტრონული ციფრული კომპიუტერები, [[Colossus]] და [[ENIAC]] აიგო [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში, რათა [[მოკავშირეები]]სთვის დახმარება გაეწიათ [[აქსისის ძალები]]ს წინააღმდეგ საბრძოლველად.<ref name="Aspray 2014">{{cite book|last1=Campbell-Kelly|first1=Martin|last2=Aspray|first2=William|last3=Ensmenger|first3=Nathan|last4=Yost|first4=Jeffrey|title=Computer: A History of the Information Machine, 3rd Edition|url=https://archive.org/details/computerhistoryo0000camp_z9s0|publisher=Westview Press|location=Boulder, CO|year=2014|isbn=978-0813345901|page=xii-xiii}}</ref> ომის შემდეგ, 1950-იან წლებში კომპანიები, [[Remington Rand]], [[Ferranti]] და [[IBM]] შეუდგნენ კომპიუტერების კომერციალიზაციას.<ref name="Ceruzzi">{{cite book|last=Ceruzzi|first=John|title=A History of Modern Computing, 2nd Edition|url=https://archive.org/details/historyofmodernc00ceru_0|publisher=MIT Press|location=Cambridge, MA|year=2003|isbn=978-0262532037}}</ref> ამან, თავის მხრივ, განპირობა ის, რომ კომპიუტერების შეძენა დაიწყეს უნივერსიტეტებმა, სამთავრობო ორგანიზაციებმა და სხვადასხვა მსხვილმა კორპორაციებმა.<ref>"Aspray 2014", p.xiii</ref> სწორედ ამ გარემოში დაიბადა პირველი ვიდეო თამაშები. 1950-იანი წლების პერიოდის კომპიუტერული თამაშები შეიძლება დაიყოს სამ კატეგორიად: სავარჯიშო და სასწავლო პროგრამები, კვლევითი პროგრამები (ისეთ სფეროში, როგორიც არის [[ხელოვნური ინტელექტი]]) და სადემონსტრაციო პროგრამები, განკუთვნული პუბლიკის გასართობად და შთაბეჭდილების მოსახდენად. გამომდინარე იქიდან, რომ ეს თამაშები ძირითადად იქმნებოდა უნიკალურ აპარატურაზე, მაშინ როდესაც პორტირების განხორციელება სისტემებს შორის მეტად რთული იყო, განსაზღვრული მიზნისა და ამოცანის შესრულების შემდეგ ახორციელებდნენ მის დემონტაჟს. ამის გამო, მათ ვერ მოახდინეს გავლენა [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|ინდუსტრიის]] განვითარებაზე.<ref name="Priesthood At Play">{{cite web |url =https://videogamehistorian.wordpress.com/2014/01/22/the-priesthood-at-play-computer-games-in-the-1950s |title =The Priesthood At Play: Computer Games in the 1950s |last =Smith |first =Alexander |date =22 იანვარი, 2014 |website = They Create Worlds |accessdate =17 დეკებერი, 2015}}</ref> ამავე მიზეზის გამო, შეუძლებელია იმის დადგენა, თუ ვინ შექმნა პირველი კომპიუტერული თამაში ან ვინ განახორციელა თავდაპირველად სათამაშო მექანიკისა და თამაშების უმრავლესობის მოდელირება.<ref name="Priesthood At Play"/> [[ფაილი:Tennis_for_Two_-_Modern_recreation.jpg|მინი|მარჯვნივ|250პქ|''Tennis for Two''-ის კონტროლერის თანამედროვე რეკრეაცია]] დღემდე ცნობილი ყველაზე ადრეული თამაშია ჭადრაკის სიმულაცია „''Turochamp''“, შექმნილი [[ალან ტიურინგი]]სა და დევიდ ჩამპერნაუნის მიერ 1948 წელს. თუმცა ის არასდროს გამოსულა კომპიუტერებზე. ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული თამაშები გამოსული კომპიუტერზე იყო „''[[Bertie the Brain]]''“ — [[იქსიკი-ნოლიკი]]ს სიმულაცია და [[Nimrod]], რომელიც ახდენდა [[ნიმი]]ს სიმულაციას (მათემატიკური თამაში). „''Bertie the Brain''“ შექმნა ჯოსეფ კეიტსმა და როჯერს მაჯესტიკმა და სადემონსტრაციოდ წარადგინეს კანადის ნაციონალურ გამოფენაზე 1950 წელს.<ref name=Spacing>{{cite web| url =http://spacing.ca/toronto/2014/08/13/meet-bertie-brain-worlds-first-arcade-game-built-toronto| title =Meet Bertie the Brain, the world’s first arcade game, built in Toronto| last =Bateman| first =Chris| date =13 აგვისტო, 2014| website = Spacing Toronto| accessdate =17 დეკემბერი, 2015}}</ref> Nimrod ჩაფიქრა ჯონ ბენეტმა [[Ferranti]]-ში, ხოლო შეიმუშავა რეიმონდ სტიუარტ-უილიამსმა და ნაჩვენები იქნა ბრიტანეთის ფესტივალზე და ბერლინის სამრეწველო შოუზე 1951 წელს.<ref name=Donovan>{{cite book|last=Donovan|first=Tristan|title=Replay: The History of Video Games|url=https://archive.org/details/replayhistoryofv0000dono|publisher=Yellow Ant|location=East Sussex|year=2010|isbn=978-0956507204}}</ref> არცერთი ამ თამაშთაგან არ გამოიყენებდა, არც ელექტრო სხივურ მილს და არც დისპლეის.<ref>Spacing</ref><ref>Donovan</ref> პირველი თამაში, რომელიც მოიხმარდა მონიტორს იყო ორი კვლევითი პროექტი (დასრულებული 1952 წელს): [[დამკა|დამკის]] პროგრამა, შექმნილი კრისტოფერ სტრეჩის მიერ [[Ferranti Mark 1]]-ის კომპიუტერისთვის<ref name=Link>{{cite journal |last =Link |first =David |title =Programming ENTER: Christopher Strachey‘s Draughts Program |journal =Resurrection: The Bulletin of the Computer Conservation Society |issue =60 |pages=23–31 |publisher =The Computer Conservation Society |location =Teddington, UK |date =Winter 2012–13 |url =http://www.cs.man.ac.uk/CCS/res/pdfs/res60.pdf |accessdate =17 დეკემბერი, 2015}}</ref> და ასევე იქსიკი-ნოლიკის სიმულაცია „''[[OXO]]''“, შემუშავებული ალექსანდრ დუგლასის მიერ [[EDSAC]]-ისთვის.<ref>{{cite web |url=http://www.pong-story.com/1952.htm |title=Noughts and Crosses - The oldest graphical computer game |last=Winter |first=David |website= Pong Story |accessdate=17 დეკემბერი, 2015}}</ref> პირველი ცნობილი თამაში გრაფიკის გამოყენებით, რომელიც განახლებას ახდენდა რეალური დროის რეჟიმში, იყო [[ბილიარდი]], დაპროგრამებული უილიამ ბრაუნისა და ტედ ლიუისის მიერ [[MIDSAC]] კომპიუტერისთვის, [[მიჩიგანის უნივერსიტეტი|მიჩიგანის უნივერსიტეტში]] 1954 წელს.<ref name="Priesthood At Play"/> შესაძლოა, პირველი თამაში შექმნილი არა რაიმე კვლევითი, ან სხვადასხვა ტექნოლოგიების სადემონსტრაციოდ, არამედ კონკრეტულად გართობის მიზნით, ეს იყო „''[[Tennis for Two]]''“ — შემუშავებული [[ბრუკჰეივენის ნაციოალური ლაბორატორია]]ში 1958 წელს, რამაც ფართო აღიარება ჰპოვა ელექტრონული გასართობების მოყვარუთა შორის. ===Spacewar=== [[1950]]-იანი წლების მეინფრეიმ კომპიუტერები როგორც წესი წარმოადგენდნენ პაკეტური დამუშავების მანქანებს შეზღუდული სიჩქარითა და მეხსიერებით, რაც ხდიდა მათ თამაშებისთვის გამოუსადეგრად. ამასთანავე აღნიშნული კომპიუტერები მეტად ძვირად ფასობდნენ, ასე რომ, მათი რესურსების ხარჯვა გართობის მხრივ არ იყო მიზანშეწონილი. [[1950]]-იანი წლების დასაწყისში, [[მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიის ინსტიტუტი]]ს [[ლინკიოლნის ლაბორატორია]]ში, ჯგუფმა, რომელსაც მეთაურობდა ჯეი ფოსტერი, შექმნა კომპიუტერი სახელად [[Whirlwind]], რომელიც ამუშავებდა ბრძანებებს რეალურ დროში და თავის თავში მოიცავდა უფრო სწრაფ და სანდო ფორმის [[ოპერატიული მეხსიერება|ოპერატიულ მეხსიერებას]]. ==1970-იანი წლები== ===მეინფრეიმ კომპიუტერული თამაშები=== {{main|ადრეული მეინფრეიმ თამაშები}} [[ფაილი:ADVENT_--_Will_Crowther's_original_version_(vector).svg|მინი|250პქ|უილ კრაუზერის 1976 წლის თამაშ „Colossal Cave Adventure“-ის ეკრანზე გამოსახული ინსტრუქციები]] 1960-იან წლებში შეიქმნა არაერთი კომპიუტერული თამაში მეინფრეიმ და მინი-კომპიუტერული სისტემებისთვის, მაგრამ მათ ვერ ჰპოვეს ფართო გავრცელება კომპიუტერული რესურსების მუდმივი სიმცირის, გასართობი პროდუქტების შექმნით დაინტერესებული პროგრამისტების ნაკლებობისა და სხვადასხვა გეოგრაფიულ არეალში არსებულ კომპიუტერებს შორის პროგრამების გადაცემის სირთულის გამო. [[1970-იანები|1970-იან წლებში]] ფართოდ გავრცელდა მაღალი დონის პროგრამირების ენები: [[BASIC]] და [[C (პროგრამირების ენა)|C]], რომლებიც უფრო ხელმისაწვდომი იყო, ვიდრე ადრეული, უფრო ტექნიკური ენები, როგორიცაა [[FORTRAN]] და [[COBOL]], რითაც კომპიუტერული თამაშების შექმნის შესაძლებლობა მომხმარებელთა უფრო ფართო სპექტრს მიეცა. დროის გაზიარების ({{lang-en|time-sharing}}) ტექნოლოგიის გამოჩენამ ერთი მეინფრეიმ კომპიუტერის რესურსების ტერმინალებით დაკავშირებულ მრავალ მომხმარებელზე განაწილება გახადა შესაძლებელი, რაც სტუდენტებს საკუთარი თამაშების შექმნის მეტ შესაძლებლობას აძლევდა. გარდა ამისა, [[Digital Equipment Corporation]]-ის (DEC) მიერ [[1966]] წელს გამოშვებული [[PDP-10]]-ის და კომპანია [[Bell Labs]]-ში 1971 წელს შემუშავებული და 1973 წელს გამოშვებული პორტატული [[UNIX]] ოპერაციული სისტემის ფართოდ გავრცელებამ ხელი შეუწყო საერთო პროგრამირების გარემოს შექმნას მთელი ქვეყნის მასშტაბით, რამაც შეამცირა ინსტიტუტებს შორის პროგრამების გაზიარების სირთულე. და ბოლოს, კომპიუტერებისადმი მიძღვნილი ჟურნალების დაარსებამ, როგორიცაა [[Creative Computing]] (1974) და ადრეული პროგრამების კრებულების პუბლიკაციამ, როგორიცაა „[[101 BASIC Computer Games]]“ (1973), და ფართო არეალის ქსელების, როგორიცაა [[ARPANET]]-ის გავრცელებამ, შესაძლებელი გახადა პროგრამების დიდ მანძილზე მარტივად გაზიარება. შედეგად, [[1970-იანები|1970-იან წლებში]] კოლეჯის სტუდენტების მიერ შექმნილმა ბევრმა მეინფრეიმ თამაშმა გავლენა მოახდინა [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის]] შემდგომ განვითარებაზე. [[არკადული აპარატი|არკადულ აპარატებსა]] და სახლის კონსოლებზე, დინამიური ექშენი და [[გეიმპლეი]] რეალურ დროში ნორმად იქცა ისეთ ჟანრებში, როგორიცაა [[სარბოლო თამაში|რბოლები]] და [[შუტერი|მიზანში სროლა]]. თუმცა, მეინფრეიმზე მსგავსი თამაშები, როგორც წესი, შეუძლებელი იყო როგორც ადეკვატური დისპლეების არარსებობის გამო (ბევრი კომპიუტერული ტერმინალი 1970-იანი წლების ბოლომდე და უფრო გვიანაც დამოკიდებული იყო [[ტელეტაიპი|ტელეტაიპებზე]] და არა მონიტორებზე და CRT ტერმინალების უმეტესობას მხოლოდ სიმბოლოებზე დაფუძნებული გრაფიკის გამოსახვა შეეძლო), ასევე რეალურ დროში თამაშის ელემენტების განახლებისთვის არასაკმარისი დამუშავების სიმძლავრისა და მეხსიერების გამო. მიუხედავად იმისა, რომ 1970-იანი წლების მეინფრეიმები იმ პერიოდის არკადულ აპარატებზე და კონსოლებზე უფრო მძლავრი იყო, დროის გაზიარების გზით ათობით ერთდროული მომხმარებლისთვის კომპიუტერული რესურსების განაწილების აუცილებლობა მნიშვნელოვნად აფერხებდა მათ შესაძლებლობებს. ამრიგად, მეინფრეიმის თამაშების პროგრამისტები კონცენტრირდნენ [[სტრატეგიული ვიდეო თამაში|სტრატეგიულ]] და [[თავსატეხი თამაში|თავსატეხ]] თამაშებზე. ამ პერიოდისთვის აღსანიშნავია ტაქტიკური საბრძოლო თამაში „[[Star Trek (1971 წლის ვიდეო თამაში)|Star Trek]]“ (1971), დამალობანა „[[Hunt the Wumpus]]“ (1972) და საომარი სტრატეგიული თამაში „[[Empire (1977 წლის ვიდეო თამაში)|Empire]]“ (1977). ამ პერიოდის ყველაზე მნიშვნელოვან თამაშად მიიჩნება „[[Colossal Cave Adventure]]“ (ან უბრალოდ „Adventure“), რომელიც [[1976]] წელს უილ კრაუთერმა შექმნა. „Adventure“-მა საფუძველი ჩაუყარა ახალ ჟანრს, რომელიც დაფუძნებული იყო გამოკვლევასა და თავსატეხების ამოხსნაზე, რომელმაც 1970-იანი წლების ბოლოს პერსონალურ კომპიუტერებზე გადაინაცვლა. მიუხედავად იმისა, რომ თამაშების უმეტესობა გრაფიკულად შეზღუდულ აპარატურაზე იქმნებოდა, ერთ-ერთი კომპიუტერი, რომელსაც უფრო შთამბეჭდავი თამაშების გაშვება შეეძლო, იყო კომპიუტერული სისტემა PLATO, რომელიც [[ილინოისის უნივერსიტეტი|ილინოისის უნივერსიტეტში]] შეიქმნა. როგორც საგანმანათლებლო კომპიუტერი, იგი მთელი ამერიკის შეერთებული შტატების მასშტაბით ასობით მომხმარებელს აერთიანებდა დისტანციური ტერმინალების საშუალებით, რომლებიც გამოირჩეოდა მაღალი ხარისხის პლაზმური ეკრანებით და მომხმარებლებს ერთმანეთთან რეალურ დროში ურთიერთობის საშუალებას აძლევდა. ამან სისტემას საშუალება მისცა, გაეშვა შთამბეჭდავი რაოდენობის გრაფიკული და/ან [[მრავალმოთამაშიანი ვიდეო თამაში|მრავალმოთამაშიანი თამაშები]]. ===პირველი არკადული ვიდეო თამაშები და სახლის კონსოლები=== {{main|პირველი თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|არკადული თამაშების ისტორია|არკადული ვიდეო თამაშების ისტორია}} [[File:Magnavox-Odyssey-Console-Set.jpg|thumb|250პქ|[[Magnavox Odyssey]], პირველი სახლის კონსოლი]] [[ფაილი:Pong.svg|მინი|მარჯვნივ|Pong იყო პირველი კომერციულად წარმატებული არკადული ვიდეო თამაში, რომელმაც ფართო აღიარება მოიპოვა]] თანამედროვე ვიდეო თამაშების ინდუსტრია წარმოიშვა 1970-იანი წლების დასაწყისში შეერთებულ შტატებში პირველი არკადული ვიდეო თამაშისა და პირველი სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლის განვითარების შედეგად. არკადული ვიდეო თამაშების ინდუსტრია წარმოიშვა მანამდე არსებული არკადული თამაშების ინდუსტრიიდან, რომელშიც ადრე დომინირებდა [[ელექტრო-მექანიკური თამაში|ელექტრო-მექანიკური თამაშები]] (EM-თამაშები). [[Sega]]-ს EM-თამაშის „[[Periscope (არკადული თამაში)|Periscope]]“ (1966) გამოჩენის შემდეგ, არკადულმა ინდუსტრიამ განიცადა „ტექნოლოგიური რენესანსი“, რაც გამოწვეული იყო „აუდიო-ვიზუალური“ EM სიახლეების თამაშებით, რამაც არკადული თამაშები 1970-იანი წლების დასაწყისში კომერციული ვიდეო თამაშების დანერგვისთვის ჯანსაღ გარემოდ აქცია.<ref name="Smith">{{cite book |last1=Smith |first1=Alexander |title=They Create Worlds: The Story of the People and Companies That Shaped the Video Game Industry, Vol. I: 1971-1982 |date=19 November 2019 |publisher=CRC Press |isbn=978-0-429-75261-2 |pages=119–20, 188–91 |url=https://books.google.com/books?id=Cxy_DwAAQBAJ&pg=PT119}}</ref> 1960-იანი წლების ბოლოს კოლეჯის სტუდენტი [[ნოლან ბუშნელი]] ნახევარ განაკვეთზე მუშაობდა არკადულ სათამაშო დარბაზში, სადაც იგი გაეცნო EM თამაშებს, უყურებდა თუ როგორ თამაშობდნენ მომხმარებლები და ეხმარებოდა მოწყობილობების მოვლა-პატრონობაში, პარალელურად სწავლობდა მათ მუშაობის პრინციპებს და აყალიბებდა თამაშების ბიზნესის ფუნქციონირების შესახებ საკუთარ შეხედულებას.<ref name="NGen23">{{cite magazine |title=The Great Videogame Swindle? |magazine=[[Next Generation]] |issue=23 |date=November 1996 |pages=211–229 |url=https://archive.org/details/NextGeneration23Nov1996P2/page/n72}}</ref> 1966 წელს, როდესაც [[რალფ ბაერი]] მუშაობდა კომპანიაში Sanders Associates, მას გაუჩნდა იდეა გასართობი მოწყობილობის შესახებ, რომელიც შეიძლებოდა ტელევიზორის მონიტორზე მიერთებულიყო. მან ეს იდეა წარუდგინა თავის ხელმძღვანელობას Sanders-ში და მიიღო მათი თანხმობა. შემდეგ, უილიამ ჰარისონთან და უილიამ რუშთან ერთად, ბაერმა დახვეწა თავისი კონცეფცია და შექმნა კონსოლის შვიდი წარმატებული პროტოტიპი. მეშვიდე პროტოტიპი, ცნობილი როგორც „Brown Box ({{lang-ka|ყავისფერი ყუთი}}), იქცა სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლად, რომელსაც მარტივი მაგიდის ჩოგბურთის თამაშის გაშვება შეეძლო. სამეულმა დააპატენტა ეს ტექნოლოგია, ხოლო Sanders-მა, რომელიც კომერციალიზაციით არ იყო დაკავებული, პატენტების ლიცენზიები კომერციული მიზნებისთვის მიჰყიდა კომპანია [[Magnavox]]-ს. ბაერის დახმარებით Magnavox-მა 1972 წელს შექმნა [[Magnavox Odyssey]], პირველი კომერციული სახლის კონსოლი. ამავდროულად, ნოლან ბუშნელსა და ტედ დაბნის გაუჩნდათ იდეა შეექმნათ ხურდის მიმღები სისტემა „Spacewar!“-ის გასაშვებად. [[1971]] წლისთვის მათ [[Nutting Associates]]-თან ერთად შეიმუშავეს „[[Computer Space]]“, პირველი არკადული ვიდეო თამაში.<ref>{{cite book |title=They Create Worlds: The Story of the People and Companies That Shaped the Video Game Industry |volume=1: 1971 – 1982 |last=Smith |first=Alexander |publisher=CRC Press |date=November 27, 2019 |isbn=978-1-138-38990-8|pages=309–310}}</ref> ბუშნელმა და დაბნიმ დამოუკიდებლად დაიწყეს საქმიანობა და დააარსეს კომპანია [[Atari, Inc.|Atari]]. ბუშნელმა, რომელიც შთაგონებული იყო Odyssey-ზე არსებული მაგიდის ჩოგბურთით, დაიქირავა ალან ალკორნი თამაშის არკადული ვერსიის შესაქმნელად, ამჯერად დისკრეტული ტრანზისტორ-ტრანზისტორული ლოგიკის (TTL) ელექტრონული სქემების გამოყენებით. Atari-ის [[Pong]] გამოვიდა [[1972]] წლის ბოლოს და ითვლება პირველ წარმატებულ არკადულ ვიდეო თამაშად. მან ხელი შეუწყო არკადული თამაშების ინდუსტრიის ზრდას შეერთებულ შტატებში. არკადულმა ვიდეო თამაშებმა სწრაფად მოიკიდა ფეხი იაპონიაში ამერიკული და იაპონური კორპორაციების პარტნიორობის წყალობით. [[Namco|Nakamura Amusement Machine Manufacturing Company]]-მ (Namco) პარტნიორობა გაუწია Atari-ს, რათა 1973 წლის ბოლოს იაპონიაში შემოეტანა „Pong“. ერთი წლის განმავლობაში, [[Taito]]-მ და Sega-მ [[1973]] წლის შუა პერიოდში იაპონიაში „Pong“-ის კლონები გამოუშვეს. [[1974]] წელს იაპონურმა კომპანიებმა დაიწყეს ახალი თამაშების შემუშავება. მათ შორის იყო Taito-ს „[[Gun Fight]]“ (თავდაპირველად იაპონურ ვერსიაში „Western Gun“), რომელიც ლიცენზირებული იყო [[Midway Games|Midway]]-სთვის. Midway-ის ვერსია, რომელიც [[1975]] წელს გამოვიდა, იყო პირველი არკადული ვიდეო თამაში, რომელიც დისკრეტული TTL კომპონენტების ნაცვლად [[მიკროპროცესორი|მიკროპროცესორს]] იყენებდა.<ref>Steve L. Kent (2001), ''The ultimate history of video games: from Pong to Pokémon and beyond : the story behind the craze that touched our lives and changed the world'', p. 64, Prima, {{ISBN|0-7615-3643-4}}</ref> ამ ინოვაციამ მკვეთრად შეამცირა არკადული თამაშების დიზაინის სირთულე და დრო, ასევე უფრო მოწინავე გეიმპლეის მისაღწევად საჭირო ფიზიკური კომპონენტების რაოდენობა.<ref name="gamasutra history atari">{{cite web | url = http://www.gamasutra.com/view/feature/130414/the_history_of_atari_19711977.php?print=1 | title = The History of Atari: 1971-1977 | first= Steve | last =Fulton | date = November 6, 2007 | accessdate = September 11, 2018 | work = [[Gamasutra]] }}</ref> ===გამოყოფილი კონსოლების ერა=== {{main|პირველი თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:APF TV Fun (with paddle model).jpg|thumb|right|1970-იანი წლების მიწურულს ბაზარი [[Pong]]-ის კლონებით (მაგ. როგორიცაა [[APF TV Fun]] (სურათზე)) გადაივსო]] Magnavox Odyssey-მ ვერ მოიპოვა პოპულარობა ფართო საზოგადოებაში, დიდწილად მისი პრიმიტიული დისკრეტული ელექტრონული კომპონენტების ტექნოლოგიის შეზღუდული ფუნქციონალურობის გამო.<ref name="down many times"/> [[1975]] წლის შუა პერიოდში, ფართომასშტაბიანი ინტეგრაციის (LSI) მიკროჩიპები საკმარისად იაფი გახდა სამომხმარებლო პროდუქტებში ინტეგრირებისთვის.<ref name="down many times"/> 1975 წელს Magnavox-მა Odyssey-ის ნაწილების რაოდენობა შეამცირა [[Texas Instruments]]-ის მიერ შექმნილი სამჩიპიანი ნაკრების გამოყენებით და გამოუშვა ორი ახალი სისტემა, რომლებიც მხოლოდ ball-and-paddle თამაშებს უშვებდნენ: [[Odyssey-ის სერია|Magnavox Odyssey 100]] და [[Odyssey-ის სერია|Magnavox Odyssey 200]]. ამავდროულად, Atari იმავე წელს შევიდა სამომხმარებლო ბაზარზე ერთჩიპიანი Home Pong სისტემით. მომდევნო წელს General Instrument-მა გამოუშვა „Pong-on-a-chip" LSI და ის დაბალ ფასად ხელმისაწვდომი გახადა ნებისმიერი დაინტერესებული კომპანიისთვის. სათამაშოების მწარმოებელმა კომპანია [[Coleco]]-მ გამოიყენა ეს ჩიპი მილიონობით გაყიდვადი [[Coleco Telstar-ის სერია|Telstar]] კონსოლების სერიის შესაქმნელად (1976–77). ეს პირველი სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლები პოპულარული იყო, რამაც გამოიწვია უამრავი კომპანიის ბაზარზე შემოდინება, რომლებიც მომხმარებელთა მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად უშვებდნენ Pong-ისა და სხვა ვიდეო თამაშების კლონებს. მაშინ, როდესაც 1975 წელს მხოლოდ შვიდი კომპანია უშვებდა სახლის კონსოლებს, [[1977]] წლისთვის მათი რიცხვი სულ მცირე 82-ს შეადგენდა, ხოლო იმავე წელს 160-ზე მეტი სხვადასხვა მოდელი იყო დოკუმენტირებული. ამ კონსოლების დიდი რაოდენობა აღმოსავლეთ აზიაში იწარმოებოდა და ვარაუდობენ, რომ ამ პერიოდში 500-ზე მეტი Pong-ის ტიპის სახლის კონსოლის მოდელი შეიქმნა. გამოყოფილი კონსოლების გაყიდვები მკვეთრად დაეცა 1978 წელს, რასაც ხელი შეუწყო პროგრამირებადი სისტემებისა და პორტატიული ელექტრონული თამაშების გამოჩენამ.<ref name="down many times"/> სანამ დასავლეთში გამოყოფილი კონსოლების პოპულარობა იკლებდა, იაპონიაში მათმა პოპულარობამ იმატა. ისინი ხშირად ეფუძნებოდა ამერიკული კომპანიების ლიცენზირებულ კონსოლების დიზაინს, რომლებსაც აწარმოებდნენ იაპონური ტელევიზორების მწარმოებლები, როგორებიცაა [[Toshiba]] და [[Sharp]]. აღსანიშნავია, რომ [[Nintendo]] სწორედ ამ პერიოდში შევიდა ვიდეო თამაშების ბაზარზე თავის ტრადიციულ და ელექტრონულ სათამაშო პროდუქტებთან ერთად, რომელიც [[Mitsubishi]]-სთან პარტნიორობით აწარმოებდა [[Color TV-Game]] კონსოლების სერიას.<ref name="gamestudies geemu"/> ===არკადული თამაშების ზრდა და ოქროს ხანა=== {{main|არკადული თამაშების ოქროს ხანა}} [[ფაილი:Space Invaders - Midway's.JPG|მინი|მარჯვნივ|„[[Space Invaders]]“ პოპულარული იყო არკადულ დარბაზებში და მრავალი ისეთი ელემენტი შემოიტანა, რომელიც ვიდეო თამაშებში სტანდარტად იქცა.]] 1975 წელს ball-and-paddle თამაშების ბაზრის გადავსების შემდეგ, თამაშების შემქმნელებმა დაიწყეს ახალი იდეების ძიება, რაც განპირობებული იყო ანალოგური კომპონენტების ნაცვლად პროგრამირებადი მიკროპროცესორების გამოყენების შესაძლებლობით. Taito-ს დიზაინერმა ტომოჰირო ნიშიკადო, რომელმაც მანამდე „Gun Fight“ შექმნა, Atari-ის „[[Breakout (ვიდეო თამაში)|Breakout]]“-ისგან შთაგონებულმა შექმნა [[shoot 'em up]] ჟანრის თამაში „[[Space Invaders]]“, რომელიც პირველად იაპონიაში [[1978]] წელს გამოვიდა.<ref name="verge life death arcade"/> „Space Invaders“-მა დანერგა და პოპულარული გახადა არკადულ ვიდეო თამაშებში რამდენიმე მნიშვნელოვანი კონცეფცია, მათ შორის თამაში, რომელიც რეგულირდებოდა სიცოცხლეებით და არა დროით ან ქულების განსაზღვრული რაოდენობით, დამატებითი სიცოცხლეების მიღება ქულების დაგროვებით. ის აგრეთვე იყო პირველი თამაში, რომელშიც თამაშის დროს ფონური მუსიკა იყო ჩართული, თუმცა მარტივი ოთხნოტიანი გამეორების სახით.<ref name="IGN-10">{{cite web |url=http://games.ign.com/articles/840/840621p1.html |title=IGN's Top 10 Most Influential Games |website=[[IGN]] |author=Geddes, Ryan |author2=Hatfield, Daemon |date=December 10, 2007 |access-date=July 11, 2008 |archive-date=February 14, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120214180351/http://games.ign.com/articles/840/840621p1.html |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120214180351/http://games.ign.com/articles/840/840621p1.html |archivedate=თებერვალი 14, 2012 }}</ref> „Space Invaders“-მა სწრაფად მოიპოვა წარმატება იაპონიაში, ზოგიერთი სათამაშო ავტომატების დარბაზი მხოლოდ „Space Invaders“-ის აპარატებისთვის შეიქმნა.<ref name="verge life death arcade"/> მიუხედავად იმისა, რომ შეერთებულ შტატებში ის არც ისე პოპულარული იყო, „Space Invaders“ ნამდვილ ჰიტად იქცა, რადგან ჩრდილოეთ ამერიკის მწარმოებელმა Midway-მ 1979 წელს 60, 000-ზე მეტი აპარატი გაყიდა.<ref>{{citation |title=Genesis II, creation and recreation with computers |author=Dale Peterson |publisher=Reston Publishing |year=1983 |isbn=0-8359-2434-3 |url=https://books.google.com/books?id=DL1YAAAAMAAJ |access-date=May 1, 2011 |page=175 |quote=By 1980, some 300,000 Space Invader video arcade games were in use in Japan, and an additional 60,000 in the United States.|author-link=Dale Peterson}}</ref> Space Invaders-მა დასაბამი მისცა არკადული თამაშების ოქროს ხანას, რომელიც [[1978]]-[[1982]] წლებში გაგრძელდა. ამ პერიოდში Atari-მ, Namco-მ, Taito-მ, Williams-მა და Nintendo-მ გამოუშვეს რამდენიმე ცნობილი და ყველაზე გაყიდვადი არკადული თამაში, მათ შორის „[[Asteroids (1979 წლის ვიდეო თამაში)|Asteroids]]“ (1979), „[[Galaxian]]„ (1979), „[[Defender (1980 წლის ვიდეო თამაში)|Defender]]“ (1980), „[[Missile Command]]“ (1980), „[[Tempest (ვიდეო თამაში)|Tempest]]“ (1981) და „[[Galaga]]“ (1981). „[[Pac-Man]]“, რომელიც [[1980]] წელს გამოვიდა, მასობრივი კულტურის განუყრელ ნაწილად იქცა, რითაც ხელი შეუწყო თამაშების ახალი მიმდინარეობის ჩამოყალიბებას. „Pac-Man“-ისა და მისი გაგრძელების, „Ms. Pac-Man“-ის (1982) გარდა, ყველაზე პოპულარული თამაშები ოქროს ხანაში იყო „[[Donkey Kong]]“ (1981) და „[[Qbert]]“ (1982).<ref name="verge life death arcade"/> „Pac-Man“-ის, „Donkey Kong“-ისა და „Qbert“-ის მსგავსმა თამაშებმა ვიდეო თამაშებში ნარატივებისა და პერსონაჟების კონცეფციაც შემოიტანეს, რამაც კომპანიებს მოგვიანებით მათი მარკეტინგული მიზნებისთვის თილისმებად გამოყენებისკენ უბიძგა.<ref>{{cite book |last1=Lebowitz |first1=Josiah |last2=Klug |first2=Chris |title=Interactive Storytelling for Video Games: A Player-centered Approach to Creating Memorable Characters and Stories |date=2011 |publisher=[[Taylor & Francis]] |isbn=978-0-240-81717-0 |page=14 |url=https://books.google.com/books?id=QUrarEcvaO8C&pg=PA14 |access-date=April 25, 2021 |archive-date=April 25, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210425124157/https://books.google.com/books?id=QUrarEcvaO8C&pg=PA14 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite book | first = Nathan | last = Altice | title = I Am Error: The Nintendo Family Computer / Entertainment System Platform | chapter = Chapter 2: Ports | pages =53–80 | isbn = 9780262028776 | publisher = [[MIT Press]] | date = 2015 }}</ref> სავაჭრო გამოცემა „Vending Times“-ის მიხედვით, შეერთებულ შტატებში ხურდის მიმღები ვიდეო თამაშებიდან მიღებულმა შემოსავალმა [[1978]] წელს 308 მილიონი დოლარი, [[1979]] წელს 968 მილიონ დოლარი, [[1980]] წელს 2,8 მილიარდ დოლარი, ხოლო 1981 წელს 4,9 მილიარდ დოლარს მიაღწია. სავაჭრო გამოცემა „Play Meter“-ზე დაყრდნობით, [[1982]] წლის ივლისისთვის მონეტებით მოქმედი აპარატებიდან მიღებულმა მთლიანმა შემოსავალმა 8,9 მილიარდ დოლარი შეადგინა, საიდანაც 7,7 მილიარდი დოლარი ვიდეო თამაშების წილზე მოდიოდა.<ref name="Rogers-Larsen-263"/> ოქროს ხანაში გაიზარდა სპეციალიზებული ვიდეო თამაშების სათამაშო დარბაზები, სათამაშო დარბაზების (ადგილები, სადაც მინიმუმ ათი არკადული თამაში იყო) რაოდენობა 1981 წლის ივლისიდან 1983 წლის ივლისამდე გაორმაგდა და 10 000-დან 25 000-ზე მეტს მიაღწია.<ref name="verge life death arcade">{{cite web | url = https://www.theverge.com/2013/1/16/3740422/the-life-and-death-of-the-american-arcade-for-amusement-only | title = For Amusement Only: The Life and Death of the American Arcade | first = Laura | last = June | date = January 16, 2013 | access-date = March 8, 2021 | work = The Verge }}</ref><ref name="Rogers-Larsen-263"/> ამ მაჩვენებლებმა არკადული თამაშები ქვეყანაში ყველაზე პოპულარულ გასართობ საშუალებად აქცია, რაც მნიშვნელოვნად აღემატებოდა როგორც პოპ-მუსიკას (წლიური გაყიდვები 4 მილიარდი დოლარი) ასევე ჰოლივუდურ ფილმებს (3 მილიარდი დოლარი).<ref name="Rogers-Larsen-263">{{Cite book|title=Silicon Valley fever: growth of high-technology culture|author1=Everett M. Rogers |author2=Judith K. Larsen |publisher=Basic Books|year=1984|isbn=0-465-07821-4|url=https://archive.org/details/siliconvalleyfev00roge|url-access=registration|access-date=April 23, 2011|page=[https://archive.org/details/siliconvalleyfev00roge/page/263 263]}}</ref> ===კარტრიჯული სახლის სათამაშო კონსოლები=== {{main|მეორე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:Intellivision.jpg|thumb|right|[[Intellivision]], სახლის კონსოლი [[ROM-კარტრიჯი|ROM-კარტრიჯების]] ნაკრებით.]] არკადული და სახლის კონსოლებისთვის განკუთვნილი სპეციალიზებული სათამაშო აპარატურის შემუშავების ხარჯებმა, რომელიც დაფუძნებული იყო დისკრეტული კომპონენტების სქემებსა და სპეციალური დანიშნულების ინტეგრირებულ სქემებზე (ASIC), რომელთა მოხმარების სიცოცხლის ხანგრძლივობა შეზღუდული იყო, ინჟინრებს ალტერნატიული გზების ძიებისკენ უბიძგა. [[1975]] წლისთვის მიკროპროცესორების ფასის კლებამ, ხელი შეუწყო პროგრამირებადი კონსოლების შექმნას, რომლებსაც თამაშის [[პროგრამული უზრუნველყოფა|პროგრამული უზრუნველყოფის]] ჩატვირთვა ცვლადი ინფორმაციის მატარებლის საშუალებით შეეძლოთ.<ref name="atari fun chp5">{{cite book | title = Atari Inc: Business is Fun | url = https://archive.org/details/atariincbusiness0000gold | first1 = Marty | last1 = Goldberg | first2 = Curt | last2 = Vendel | year = 2012 | isbn = 978-0985597405 | publisher = Sygyzy Press | chapter=Chapter 5 }}</ref> [[1976]] წელს გამოვიდა [[Fairchild Camera and Instrument]]-ის მიერ წარმოებული [[Fairchild Channel F]] — პირველი სახლის კონსოლი, რომელიც იყენებდა პროგრამირებად [[ROM-კარტრიჯი|ROM-კარტრიჯებს]] — მოთამაშეებს თამაშების შეცვლის საშუალებას აძლევდა — და პირველი სახლის კონსოლი, რომელიც იყენებდა მიკროპროცესორს. Atari-მ [[1977]] წელს და Magnavox-მა [[1978]] წელს გამოუშვეს [[Atari Video Computer System]] (VCS, მოგვიანებით ცნობილი როგორც [[Atari 2600]]) და [[Magnavox Odyssey 2]], რომლებიც, აგრეთვე კარტრიჯებს გამოყენებდნენ. Atari VCS ბუშნელმა 28 მილიონ დოლარად [[Warner Communications]]-ს მიჰყიდა.<ref name="gamasutra history atari"/> სახლის კონსოლების ბაზრის გადავსების შემდეგ, ამ ახალ კონსოლებს მომხმარებლები ჯერ კიდევ ფრთხილად ეკიდებოდნენ.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Qsa-BAAAQBAJ&q=atari+vcs+christmas+1979&pg=PP10|title=101 Amazing Atari 2600 Facts|last=Russell|first=Jimmy|date=December 3, 2012|publisher=Andrews UK Limited|isbn=9781782344957|language=en}}</ref> თუმცა, ვიდეო თამაშების მიმართ მაინც არსებობდა ინტერესი და შედეგად, ბაზარზე ახალი მოთამაშეები გამოჩნდნენ, მაგალითად, [[Mattel|Mattel Electronics]] თავისი ახალი კონსოლით [[Intellivision]].<ref name="down many times"/> ამ ახალი კონსოლების ხაზმა გარღვევა მაშინ მოახდინა, როდესაც Atari-მ Taito-სგან მიიღო ლიცენზია არკადული ჰიტის „Space Invaders“-ის Atari VCS-ის ვერსიის შესაქმნელად, რომელიც [[1980]] წელს გამოვიდა. „Space Invaders“-ის წყალობით Atari VCS-ის გაყიდვები ოთხჯერ გაიზარდა, რამაც იგი ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში პირველ „[[Killer application|მკვლელ აპლიკაციად]]“ ({{lang-en|„Killer application“}}) აქცია და პირველ ვიდეო თამაშად, რომელიც მილიონ ეგზემპლარზე მეტი გაიყიდა და საბოლოოდ [[1981]] წლისთვის 2.5 მილიონს გადააჭარბა.<ref>{{cite book |title=Ultimate History of Video Games |url=https://archive.org/details/ultimatehistoryo0000kent |first=Steven |last=Kent |page=[https://archive.org/details/ultimatehistoryo0000kent/page/n207 190] |publisher=Three Rivers Press |isbn=0-7615-3643-4 |year=2001}}</ref><ref>{{cite book |last=Weiss |first=Brett |title=Classic home video games, 1972–1984: a complete reference guide |year=2007 |publisher=McFarland |location=Jefferson, N.C. |isbn=978-0-7864-3226-4 |page=108}}</ref> Atari-ის სამომხმარებლო ტექნიკის გაყიდვები თითქმის გაორმაგდა 119 მილიონი დოლარიდან 204 მილიონ დოლარამდე 1980 წელს და შემდეგ 1981 წელს 841 მილიონ დოლარს მიაღწია, ხოლო მთლიანი ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის გაყიდვები შეერთებულ შტატებში 1979 წელს 185.7 მილიონი დოლარიდან 1981 წელს 1 მილიარდ დოლარამდე გაიზარდა. Atari-მ ისეთი თამაშების წყალობით როგორებიცაა „Missile Command“, „Asteroids“ და „Defender“, წამყვანი პოზიციები დაიკავა თამაშების ინდუსტრიაში. [[1981]] წლისთვის Atari-ს წილი მსოფლიო ბაზარზე დოლარის მოცულობით დაახლოებით 65%-ს შეადგენდა. ამ პერიოდში კიდევ ერთი განსაკუთრებული მოვლენა გახდა მესამე მხარის დეველოპერების გაჩენა. Atari-ის ხელმძღვანელობა სათანადოდ არ აფასებდა თამაშების დიზაინერების და პროგრამისტების განსაკუთრებულ ნიჭს და მათ, იმ პერიოდში, როგორც რიგით პროგრამისტ-ინჟინრებს ისე ექცეოდა. Atari-მ თავის ოთხ პროგრამისტს, დევიდ კრეინს, ლარი კაპლანს, ალან მილერს და ბობ უაიტჰედს, აიძულა გადამდგარიყვნენ, რომლებმაც 1979 წელს საკუთარი კომპანია [[Activision]] დაარსეს. Atari-მ Activision-ის საქმიანობის შეჩერების მიზნით სასამართლოში სარჩელი შეიტანა, თუმცა კომპანიებმა სასამართლოს გარეშე მოახერხეს ერთმანეთში გარიგება, რის შედეგადაც Activision დათანხმდა მისი ზოგიერთი თამაშის გაყიდვებიდან შემოსული წილის გადახდას Atari-ისთვის.<ref name="gamasutra activision">{{Cite web | url = http://www.gamasutra.com/view/feature/131956/a_history_of_gaming_platforms_.php| title = A History of Gaming Platforms: Atari 2600 Video Computer System/VCS | first1 = Matt | last1 = Barton | first2= Bill | last2 = Loguidice | work = [[Gamasutra]] | date = February 28, 2008 | accessdate = April 5, 2016 }}</ref> 1981 წელს Atari და Mattel კიდევ რამდენიმე დეველოპერმა დატოვა, რომლებმაც კომპანია [[Imagic]] დააარსეს. [[1982]] წელს ბაზარზე Atari-ის გამოუჩნდა ძლიერი კონკურენტი [[ColecoVision]]-ის სახით, რომელსაც კომპანია [[Coleco]] აწარმოებდა. Coleco-მ Nintendo-ს არკადული ჰიტის „[[Donkey Kong]]“-ის ლიცენზირებული ვერსია შეიმუშავა, რომელიც კომპლექტში მოჰყვებოდა კონსოლს. მიუხედავად იმისა, რომ Colecovision 1982 წელს აპარატურის ბაზრის მხოლოდ 17% იკავებდა Atari VCS-ის 58%-იან წილთან შედარებით, მან Atari-ის ახალ კონსოლ [[Atari 5200]]-ს გაუსწრო გაყიდვებში.<ref name="gallager innovation">{{cite journal | title = Innovation and Competition in Standard-Based Industries: A Historical Analysis of the U.S. Home Video Game Market | first1 = Scott | last1= Gallager | first2 = Seung | last2 =Ho Park | date = February 2002 | journal = IEEE Transactions on Engineering Management | volume = 49 | issue = 1 | pages = 67–82 | doi = 10.1109/17.985749 }}</ref><ref name="down many times"/> ===ადრეული სამოყვარულო კომპიუტერული (PC) თამაშები=== [[ფაილი:Home or Personal Computers from 1977 - Commodore PET 2001, Apple II, TRS-80 Model I, together called 'Trinity77' (edited image).jpg|მინი|მარჯვნივ|„1977 წლის სამება“ (მარცხნიდან): [[Commodore PET]], [[Apple II (ორიგინალი)|Apple II]] და [[TRS-80]]]] ადრეული ვიდეო თამაშების კომერციულ განვითარებაში დიდ როლს არკადული პლატფორმები და სახლის კონსოლები ასრულებდნენ. მაგრამ ამავე დროს იზრდებოდა სახლის კომპიუტერების ბაზარი. თავდაპირველად სახლის კომპიუტერებზე ვიდეო თამაშებს ძირითადად მოყვარული ენთუზიასტები ქმნიდნენ. [[1970-იანი წლები]]ს დასაწყისში გამოვიდა ისეთი მინი-კომპიუტერები, როგორებიცაა [[Altair 8800]] და [[IMSAI 8080]]. მეტნაკლებად ხელმისაწვდომი სახლის კომპიუტერები 1970-იანი წლების ბოლოს გამოჩნდა [[Commodore PET]]-ის, [[Apple II]]-ისა და [[TRS-80]]-ის გამოჩენასთან ერთად.<ref>{{cite web |url=http://www.byte.com/art/9509/sec7/art15.htm |title=Most Important Companies |access-date=November 4, 2019 |date=September 1995 |work=[[Byte (ჟურნალი)|Byte]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20080618072507/http://www.byte.com/art/9509/sec7/art15.htm |archive-date=June 18, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080618072507/http://www.byte.com/art/9509/sec7/art15.htm |archivedate=ივნისი 18, 2008 }}</ref> ამ კომპიუტერების უმეტესობა აღჭურვილი იყო სხვადასხვა წინასწარ დაინსტალირებული თამაშებითა და BASIC პროგრამირების ენით, რაც მათ მფლობელებს მარტივი თამაშების დამოუკიდებლად შექმნის შესაძლებლობას აძლევდა.<ref>{{cite web | url = https://www.fastcompany.com/90432140/how-atari-took-on-apple-in-the-1980s-home-pc-wars | title= How Atari took on Apple in the 1980s home PC wars | first= Benj | last = Edwards | date = December 21, 2019 | access-date = March 6, 2021 | work = Fast Company }}</ref> ახალი კომპიუტერების პოპულარიზაციასთან ერთად სწრაფად წარმოიშვა მოყვარულთა გაერთიანებები, რასაც PC თამაშების პროგრამული უზრუნველყოფის განვითარება მოჰყვა. ამ თამაშების უმეტესობა, თავდაპირველად მეინფრეიმის კლასიკური თამაშების („Star Trek“) კლონები, შემდეგ კი პოპულარული არკადული თამაშების („Space Invaders“, „Frogger“,<ref name="Enterprise-1982">{{cite web|title=Cash in on the Video Game Craze |work=Black Enterprise |date=December 1982 |volume=12 |issue=5 |issn=0006-4165 |pages=41–2 |url=https://books.google.com/books?id=N6pacvfrf0wC&pg=PA41 |access-date=May 1, 2011 |last1=Earl g. Graves |first1=Ltd |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160914022211/https://books.google.com/books?id=N6pacvfrf0wC&pg=PA41 |archive-date=September 14, 2016 }}</ref> „Pac-Man“,<ref name="Markoff-1981">{{cite web|title=Atari acts in an attempt to scuttle software pirates|author=John Markoff|work=InfoWorld|date=November 30, 1981|volume=3|issue=28|issn=0199-6649|pages=28–9|url=https://books.google.com/books?id=SD0EAAAAMBAJ&pg=PA28|access-date=May 1, 2011}}</ref> „Donkey Kong“<ref>{{Cite book|title=Strategic management: an integrated approach|author1=Charles W. L. Hill |author2=Gareth R. Jones |edition=8|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-618-89469-7}}</ref>) პორტები ან კლონები იყო, რომლებიც სხვადასხვა არხებით ვრცელდებოდა, მაგალითად, თამაშის საწყისი კოდის დაბეჭდვით წიგნებში („BASIC Computer Games“), ჟურნალებში („[[Electronic Games]]“ და „[[Creative Computing]]“) და საინფორმაციო ბიულეტენებში, რაც მომხმარებლებს საშუალებას აძლევდა, კოდი თავად აეკრიფათ.<ref name="time basic language">{{cite magazine | first = Harry | last = McCracken | url = https://time.com/69316/basic/ | title = Fifty Years of BASIC, the Programming Language That Made Computers Personal | magazine = [[Time (magazine)|Time]] |date = April 29, 2014 | access-date = March 5, 2021 }}</ref><ref>{{cite web | last = Plunkett | first = Luke | url = http://kotaku.com/5435951/a-little-background-on-the-worlds-first-ever-video-game-magazine | title = A Little Background On The World's First Ever Video Game Magazine | work = [[Kotaku]] | date = December 29, 2009 | access-date = March 5, 2021 }}</ref><ref>{{cite encyclopedia |last=Ahl |first=David H. |title=Birth of a Magazine (History of Creative Computing) |encyclopedia=The Best of Creative Computing Volume 1 |date=1976 |pages=2–3 |url=http://www.atariarchives.org/bcc1/showpage.php?page=2 }}</ref> [[ფაილი:Mystery House - Apple II render emulation - 2.png|მინი|„Mystery House“ ერთ-ერთი პირველი გრაფიკული სათავგადასავლო თამაშია.]] მაშინ როდესაც შეერთებულ შტატებში მოყვარულთა პროგრამირება უბრალო ჰობად ითვლებოდა და უფრო მეტი მომხმარებელი ვიდეო თამაშების კონსოლებს ირჩევდა, გაერთიანებულ სამეფოსა და ევროპის სხვა ნაწილებში ასეთი ე.წ. „bedroom coders“-ები ცდილობდნენ კომერციული სარგებლის მიღებას თავიანთი საქმიანობით.<ref name="e&p uk history">{{cite journal | title = Industry evolution and cross-sectoral skill transfers: a comparative analysis of the video game industry in Japan, the United States, and the United Kingdom | first1= Hiro | last1= Izushi | first2 = Yuko | last2= Aoyama | date = 2006 | journal = Environment and Planning A | volume = 38 | issue= 10 | pages = 1843–1861 | doi = 10.1068/a37205 | bibcode= 2006EnPlA..38.1843I | s2cid= 143373406 }}</ref><ref name="bbc uk vg history">{{cite web | url = https://www.bbc.com/timelines/zt23gk7 | title = How British video games became a billion pound industry | date = December 2014 | access-date = September 30, 2019 | publisher = [[BBC]] }}</ref> პროგრამისტები თავიანთ ნამუშევრებს ფლოპი დისკების, კასეტებისა და ROM-კარტრიჯების ფოსტით გაგზავნითა და გაყიდვით ავრცელებდნენ.<ref name="bbc uk vg history"/> მიჩნეულია, რომ პირველი კომერციულად გაყიდვადი PC-თამაში იყო პიტერ რ. ჯენინგზის მიერ შექმნილი „Microchess“ (1976), რომელიც, აგრეთვე ითვლება პირველი PC თამაშების გამომცემელი კომპანიის [[Microware]]-ის დამაარსებლად.<ref name="CHMJenningsinterview">{{cite web |url=https://www.computerhistory.org/chess/orl-4334404555680/ |title=Oral History of Peter Jennings |publisher=Computer History Museum |date=February 1, 2005 |access-date=July 27, 2023}}</ref> მალევე შეიქმნა მცირე, არაფორმალური ბიზნესი (ე.წ „კოტეჯური ინდუსტრია“), სადაც მოყვარული პროგრამისტები დისკებს პლასტმასის პარკებში ათავსებდნენ და ყიდდნენ ადგილობრივ მაღაზიებში ან ფოსტით აგზავნიდნენ.<ref name="bbc uk vg history"/> მეინფრეიმისა და მინი-კომპიუტერული თამაშების განვითარებაში ამ პერიოდში მნიშვნელოვან როლს კვლავ სტუდენტები და სხვა ენთუზიასტები ასრულებდნენ, რომლებიც ამ სისტემებზე არსებულ მოწინავე პროგრამირების ენებს იყენებდნენ. [[მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიის ინსტიტუტი]]ის სტუდენტთა ჯგუფმა — ტიმ ანდერსონმა, მარკ ბლანკმა, ბრიუს დენიელსმა და დეივ ლებლინგმა — „Colossal Cave Adventure“-ის შთაგონებით [[1977]]-[[1979]] წლებში შექმნეს ტექსტური სათავგადასავლო თამაში „Zork“ და მოგვიანებით საგამომცემლო კომპანია Infocom დააარსეს.<ref name="rgamer77">{{cite magazine | title=The making of ''Zork'' | magazine=Retro Gamer | issue=77 | pages=32–33 | date= May 2010 | publisher = Imagine Publishing }}</ref> ამავე პერიოდში გამოჩნდა Sierra On-Line-ის პირველი გრაფიკული სათავგადასავლო თამაში „Mystery House“, რომელიც ტექსტთან ერთად მარტივ გრაფიკას იყენებდა. [[1980]] წელს გამოსული თამაში „[[Rogue (ვიდეო თამაში)|Rogue]]“, [[Roguelike]]-ის ჟანრის [[ეპონიმი|ეპონიმად]] იქცა.<ref>{{cite web | url = http://www.gamasutra.com/view/feature/132404/the_history_of_rogue_have__you_.php | title = The History of Rogue: Have @ You, You Deadly Zs | first1 = Matt | last1 = Barton | first2= Bill | last2= Loguidice | work = [[Gamasutra]] | date = May 9, 2009 | access-date = June 12, 2014 }}</ref> ===პირველი პორტატიული LED/VFD/LCD თამაშები=== [[ფაილი:Entex Baseball 3, Model 6007, Made In Taiwan, Copyright 1980 (Electronic Handheld Game).jpg|მინი|მარჯვნივ|Entex-ის „Baseball 3“, ელექტრონული LCD თამაში.]] სრულად კომპიუტერიზებული კომპონენტების მქონე (როგორც წესი, LED ან VFD განათების გამოყენებით) პირველი პორტატიული ელექტრონული თამაშები 1970-იანი წლების დასაწყისში გამოჩნდა. 1970-იანი წლების შუა პერიოდში [[LCD|LCD-დისპლეები]] (თხევად-კრისტალური მონიტორი) საკმარისად იაფი გახდა და მათი დაბალი ენერგომოხმარებისა და მცირე ზომის გამო ასეთი ტიპის თამაშებში LED და VFD სრულად ჩაანაცვლა. ამ თამაშების უმეტესობა დისპლეის სიმარტივის გამო მხოლოდ ერთი თამაშით შემოიფარგლებოდა. ისეთმა კომპანიებმა, როგორიცაა Mattel Electronics, Coleco, [[Entex Industries]], [[Bandai]] და [[Tomy]], 1970-იან და 1980-იანი წლების დასაწყისში მრავალი ელექტრონული თამაში შექმნეს. იაფ მიკროპროცესორებთან ერთად, პორტატიული ელექტრონულმა თამაშებმა 1970-იანი წლების ბოლოს გზა გაუხსნა პირველ პორტატიული ვიდეო თამაშების სისტემებს. 1979 წელს [[Milton Bradley Company]]-მ გამოუშვა პირველი პორტატიული სისტემა [[Microvision]], ცვლადი კარტრიჯებით, რომელიც იყენებდა ჩაშენებულ LCD მატრიცულ ეკრანს. მიუხედავად იმისა, რომ წარმოებიდან ერთი წლის განმავლობაში ამ სისტემამ საკმაო წარმატება მოიპოვა, თამაშების ნაკლებობამ, ეკრანის მცირე ზომამ და [[1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისი|1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისმა]] სისტემის სწრაფი გაქრობა გამოიწვია. 1980 წელს Nintendo-მ გამოუშვა თავისი [[Game & Watch]] ხაზის პირველი პორტატიული ელექტრონული თამაში LCD ეკრანით. Game & Watch-მა ათობით სხვა თამაშისა და სათამაშოების კომპანია წაახალისა, შეექმნათ საკუთარი პორტატიული თამაშები, რომელთა უმეტესობა Game & Watch-ის თამაშების ასლები ან პოპულარული არკადული თამაშების ადაპტაციებს წარმოადგენდა. ==1980-იანი წლები== {{main|1980-იანი წლები ვიდეო თამაშებში}} 1980-იანი წლების დასაწყისში ვიდეო თამაშების ინდუსტრიამ პირველი მნიშვნელოვანი პრობლემები განიცადა; თამაშების ინდუსტირამ მრავალი გამოუცდელი კომპანია მიიზიდა, რამაც ხელი შეუწყო 1983 წლის ინდუსტრიის კრიზისს და გაანადგურა ჩრდილოეთ ამერიკის ბაზარი. კრიზისის შემდეგ, ინდუსტრიის ლიდერები იაპონური კომპანიები გახდნენ და როდესაც ინდუსტრიამ აღმასვლა იწყო, პირველი მსხვილი [[ვიდეო თამაშების გამომცემელი|თამაშების გამომცემელები]] გამოჩნდნენ, რამაც ინდუსტრიის მომწიფებასა და მოსალოდნელი კრიზისების თავიდან აცილებას შეუწყო ხელი. ===1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისი=== {{main|1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისი}} [[File:Atari E.T. Dig- Alamogordo, New Mexico (14036097792).jpg|thumb|right|გაუყიდველი [[Atari VCS]] თამაშები ნაგავსაყრელზე.]] Activision-ის წარმატებამ, როგორც მესამე მხარის დეველოპერისა, ისევე როგორც სხვა სახლის კონსოლების მესამე მხარის დეველოპერებმა, [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში სხვა მესამე მხარის დეველოპერული კომპანიების წარმოშობას შეუწყო ხელი; [[1983]] წლისთვის სულ მცირე 100 სხვადასხვა კომპანია ქმნიდა პროგრამულ უზრუნველყოფას Atari VCS-ისთვის. არსებობდა პროგნოზი, რომ აღნიშნული მდგომარეობა გაყიდვების გადაჭარბებულ ზრდას გამოიწვევდა. გარდა ამისა, არსებობდა კითხვები ამ თამაშების ხარისხთან დაკავშირებით. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი კომპანია ქირაობდა კლვალიფიციურ დიზაინერებსა და პროგრამისტებს, უმეტესობა დაკომპლექტებული იყო ახალბედა პროგრამისტებით, რომლებსაც ვენჩურული კაპიტალისტები აფინანსებდნენ. შედეგად, Atari VCS-ის ბაზარი დიდი რაოდენობით უხარისხო პროდუქტებით გადაიტვირთა და შესაბამისად გაყიდვებმაც იკლო. შედეგად საცალო მოვაჭრეებმა ფასები კიდევ უფრო დაწიეს. ამან თავის მხრივ, უფრო დააზარალა მაღალი ხარისხის მწარმოებელი კომპანიების თამაშები, რადგან მომხმარებლები უპირატესობას ანიჭებდნენ იაფფასიან თამაშებს. [[1983]] წლის ბოლოს რამდენიმე ფაქტორმა განაპირობა ჩრდილოეთ ამერიკის ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის მკვეთრი ვარდნა, რისი მიზეზიც იყო დაბალხარისხიანი თამაშებით გადატვირთული ბაზარი და საგამომცემლო კონტროლის დაკარგვა; ამასთან, აღსანიშნავია ბაზრის ლიდერ Atari-ს მიმართ სამომხმარებლო ნდობის შემცირება, რაც განპირობებული იყო რამდენიმე გახმაურებული თამაშის წარუმატებლობით; და სახლის კომპიუტერების გამოჩენა, როგორც ახალი და უფრო მოწინავე პლატფორმა, რომლის ღირებულებაც ვიდეო თამაშების კონსოლებს არ აღემატებოდა. [[1983]] წლის კრიზისმა გააკოტრა კონსოლებისა და თამაშების წარმოებელი რამდენიმე ჩრდილოეთ ამერიკული კომპანია. აშშ-ის ბაზარი, რომლის მოცულობაც [[1983]] წელს 3 მილიარდ დოლარს შეადგენდა, [[1985]] წლისთვის 100 მილიონ დოლარამდე დაეცა, ხოლო გლობალური ვიდეო თამაშების ბაზარი, რომლის მოცულობაც [[1982]] წელს 42 მილიარდ დოლარად იყო შეფასებული, [[1985]] წლისთვის 14 მილიარდ დოლარამდე შემცირდა. [[1984]] წელს Warner Communications-მა Atari ჯეკ ტრამიელს, [[Commodore International]]-ის დამფუძნებელს მიჰყიდა, ხოლო Magnavox-მა და Coleco-მ თამაშების ინდუსტრია დატოვეს. კრიზისმა მცირე გავლენა მოახდინა იაპონურ კომპანიებზეც. თუმცა, რადგან იმ დროისთვის ვიდეო თამაშების სფეროში მოღვაწე იაპონური კომპანიების უმეტესობას ხანგრძლივი ისტორია ჰქონდა, მათ შეძლეს კრზისის დაძლევა. კრიზისმა საფუძველი მოუმზადა იაპონიას, მომდევნო რამდენიმე წლის განმავლობაში ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის ლიდერი გამხდარიყო. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო Nintendo-ს მიერ [[Famicom]]-ის ხელახალი გამოშვება აშშ-სა და სხვა დასავლურ რეგიონებში [[1985]] წელს ([[Nintendo Entertainment System]]-ის სახელწოდებით), მკაცრი საგამომცემლო კონტროლის შენარჩუნებით, რათა თავიდან აეცილებინათ [[1983]] წლის კრიზისის იგივე გამომწვევი ფაქტორები. ===ვიდეო თამაშების აღზევება=== ====სახლის კომპიუტერების მეორე ტალღა==== [[ფაილი:Cpc464.computer.750pix.jpg|მინი|1988 წელს ბავშვები თამაშობენ „Paperboy“-ს [[Amstrad CPC|Amstrad CPC 464]]-ზე]] [[1970-იანი წლები]]ს ბოლოს [[Apple II]]-ისა და [[Commodore PET]]-ის წარმატების შემდეგ, [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში გამოჩნდა იაფი სახლის კომპიუტერების სერია. ეს მეორე ტალღა მოიცავდა: [[VIC-20]], [[Commodore 64]], [[Sinclair Research|Sinclair]]-ის [[ZX80]], [[ZX81]] და [[ZX Spectrum]]; [[NEC]]-ის [[PC-8000]], [[PC-6001]], [[PC-88]] და [[PC-98]]; [[Sharp]]-ის [[Sharp X1|X1]] და [[X68000]]; [[Fujitsu]]-ს [[FM Towns]] და [[Atari-ს 8-ბიტიანი კომპიუტერები|Atari 8-ბიტიან კომპიუტერებს]]; [[BBC Micro]]-ს, [[Acorn Computers|Acorn]]-ის [[Acorn Electron|Electron]]; [[Amstrad]]-ის [[Amstrad|CPC]] და MSX სერიას. ამ სისტემების უმეტესობამ პოპულარობა რეგიონულ ბაზრებზე მოიპოვა. ამ ახალმა სისტემებმა ხელი შეუწყო როგორც სახლის კომპიუტერების, ისე თამაშების ბაზრების კატალიზაციას, კონკურენტული სარეკლამო კამპანიების მეშვეობით კომპიუტერული ტექნოლოგიებისა და თამაშების შესახებ ცნობიერების ამაღლებით. ეს განსაკუთრებით შესამჩნევი იყო [[გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებულ სამეფოში]], სადაც [[BBC]]-მ ხელი შეუწყო კომპიუტერული განათლებას და Acorn-თან ერთად მხარი დაუჭირა BBC Micro-ს განვითარებას.<ref>{{cite web |last=Hormby |first=Thomas |title=Acorn and the BBC Micro: From education to obscurity |work=Low End Mac |date=February 8, 2007 |url=http://lowendmac.com/2007/acorn-and-the-bbc-micro-from-education-to-obscurity/ |accessdate=March 1, 2007 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20070303004213/http://lowendmac.com/orchard/07/0228.html |archivedate=March 3, 2007 |url-status= live}}</ref> BBC Micro-ს, ZX Spectrum-სა და Commodore 64-ს შორის გაერთიანებულ სამეფოში წარმოიშვა ე.წ. „bedroom coders“-ის ახალი ტალღა, რომლებმაც დაიწყეს ამ პლატფორმებისთვის საკუთარი პროგრამული უზრუნველყოფის გაყიდვა, მცირე პროფესიონალური გუნდების მიერ შემუშავებულ პროგრამებთან ერთად.<ref>{{cite web | url = https://www.theguardian.com/technology/2004/jan/24/games.gameswatch | title = Death of the bedroom coder | date = January 24, 2004 | accessdate = September 30, 2019 | work = [[The Guardian]] }}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/newsbeat-46757989|title=How the UK became a major player in the gaming world|last=Blake|first=Jimmy|date=January 6, 2019|work=BBC News|accessdate=January 7, 2019|language=en-GB|quote=The gaming industry as it now exists formed around the same time back in the late 70s early 80s - there were a small number of influential people in programming.}}</ref><ref name="bbc260418">{{cite news|url=https://www.bbc.com/news/technology-43907248|title=Sinclair Spectrum designer Rick Dickinson dies in US|date=April 26, 2018|work=BBC News|accessdate=April 27, 2018|quote=the machines had "spawned a generation" of coders that had helped to establish the UK's reputation as a creative, game-making powerhouse}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/technology-17776666|title=Sinclair's ZX Spectrum turns 30|last=Kelion|first=Leo|date=April 23, 2012|work=BBC News|accessdate=April 26, 2018|quote=The success was also driven by videogame sales - the machines were originally marketed as an educational tool but you ensured titles were ready at launch.}}</ref> მცირე საგამომცემლო და სადისტრიბუციო კომპანიები, როგორებიცაა [[Acornsoft]] და [[Mastertronic]], დაარსდნენ, რათა დახმარებოდნენ ამ პირებსა და გუნდებს თავიანთი თამაშების ასლების შექმნასა და გაყიდვაში. [[Ubisoft]]-მა [[1980-იანი წლები]]ს შუა პერიოდის საფრანგეთში საქმიანობა სწორედ ასეთ დისტრიბუტორად დაიწყო, ხოლო მოგვიანებით ვიდეო თამაშების შემუშავებასა და გამოცემაზე გადაერთო.<ref>{{cite magazine |url=https://www.gameinformer.com/b/features/archive/2011/12/06/ubi-uncensored.aspx |title=Ubi Uncensored: The History Of Ubisoft By The People Who Wrote It |first=Matt |last=Bertz |date=December 6, 2011 |accessdate=October 8, 2018 |magazine=[[Game Informer]] |archivedate=October 5, 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181005071745/https://www.gameinformer.com/b/features/archive/2011/12/06/ubi-uncensored.aspx |url-status=live }}</ref> იაპონიაში პოპულარული იყო ისეთი სისტემები, როგორიცაა MSX და NEC PC-ის ხაზი. შედეგად რამდენიმე დეველოპერული კომპანია გამოჩნდა, რომლებიც ამ პლატფორმებისთვის არკადული თამაშების კლონებსა და ახალ თამაშებს ქმნიდნენ. ეს კომპანიები იყვნენ [[HAL Laborator]]y, [[Square (კომპანია)|Square]], და [[Enix]], რომლებიც მოგვიანებით Nintendo Famicom-ის ერთ-ერთი პირველი მესამე მხარის დეველოპერები გახდნენ.<ref name="gamestudies geemu">{{cite journal | url = http://www.gamestudies.org/1302/articles/picard | title = The Foundation of Geemu: A Brief History of Early Japanese video games | first = Martin | last= Picard | volume = 13 | issue = 2 | issn = 1604-7982 | journal = [[Game Studies]] }}</ref> ამ პერიოდის თამაშებს მიეკუთვნება რიჩარდ გერიოტის „[[Ultima]]“ და „[[Sir-Tech]]“-ის „[[Wizardry: Proving Grounds of the Mad Overlord|Wizardry]]“. დევიდ ბრეიბენისა და იან ბელის კოსმოსური ვაჭრობისა და საბრძოლო სიმულატორი თამაში „[[Elite (ვიდეო თამაში)|Elite]]“ თავის თავში მოიცავდა გრაფიკისა და გეიმპლეის ახალ მახასიათებლებს და ითვლება ერთ-ერთ პირველ [[ღია სამყარო]]სა და [[sandbox]] თამაშად.<ref>{{cite web|last=Breslin|first=Steve|date=July 16, 2009|title=The History and Theory of Sandbox Gameplay|url=https://www.gamasutra.com/view/feature/132470/the_history_and_theory_of_sandbox_.php|accessdate=May 2, 2020|work=[[Gamasutra]]}}</ref> იაპონურ პლატფორმებზე PC88, X68000 და MSX გამოჩნდა ისეთი ფრენჩაიზები როგორებიცაა „[[Castlevania]]“, „[[Metal Gear]]“, „[[Bubble Bobble]]“, „[[Gradius]]“, ასევე კონსოლის თამაშების პორტირებული ვერსიები და [[ვიზუალური რომანი|ვიზუალური რომანის]] ჟანრის თამაშები. 1984 წლის Atari 8-ბიტიანი პროგრამული უზრუნველყოფის მიმოხილვების კრებულში 198 გვერდი თამაშებს ეთმობოდა, ხოლო სხვა დანარჩენს — 167 გვ.<ref name="aw1984">{{cite book|url=https://archive.org/stream/Atari_Software_1984#page/n3/mode/2up |title=The Addison-Wesley Book of Atari Software 1984 |publisher=Addison-Wesley |author1=Stanton, Jeffrey |author2=Wells, Robert P. |author3=Rochowansky, Sandra |author4=Mellin, Michael |year=1984 |pages=TOC |isbn=020116454X |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150103161051/https://archive.org/stream/Atari_Software_1984 |archivedate=January 3, 2015 }}</ref> ამ დროისთვის კომპიუტერული თამაშების ბაზარმა კონსოლების ბაზარს შესამჩნევად გადაუსწრო, რაც იმ წელს მომხდარი კრიზისის შედეგი იყო. სახლის კომპიუტერები იმავე შესაძლებლობებს გვთავაზობდნენ, რასაც სახლის კონსოლები. 1980-იანი წლების ბოლოს გამოჩნდა პერსონალური კომპიუტერების ახალი ტალღა — [[Amiga]] და [[Atari ST]] (1985). ორივე სისტემას წინამორბედებთან შედარებით გაუმჯობესებული გრაფიკული და ხმოვანი შესაძლებლობები ჰქონდა. ე.წ. „bedroom coders“-მა იმ დროისთვის შექმნეს დეველოპერული გუნდები და დაიწყეს ამ სისტემებისთვის თამაშების მაღალ დონეზე წარმოება. ამ კომპანიებს შორის იყვნენ [[Bullfrog Productions]] („[[Populous (ვიდეო თამაში)|Populous]]“, რომელმაც შექმნა პირველი [[ღმერთის სიმულატორი თამაშები|ღმერთის სიმულატორის]] ჟანრის თამაში), [[DMA Design]] („[[Lemmings (ვიდეო თამაში)|Lemmings]]“), [[Psygnosis]] („[[Shadow of the Beast]]“) და [[Team17]] („[[Worms (1985 წლის ვიდეო თამაში)|Worms]]“).<ref name="guardian amiga">{{cite web | url = https://www.theguardian.com/technology/2015/jul/23/commodore-amiga-at-30-the-computer-that-made-the-uk-games-industry | title = Commodore Amiga at 30 – the computer that made the UK games industry | first = Keith | last = Stuart | date = July 23, 2015 | accessdate = September 30, 2019 | work = [[The Guardian]] }}</ref> ====IBM PC-სთან თავსებადობა==== მიუხედავად იმისა, რომ [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში სახლის კომპიუტერების მეორე ტალღა წარმატებით ვითარდებოდა, ისინი ერთმანეთისგან დახურულ აპარატურულ სისტემებად რჩებოდნენ, რაც იმით გამოიხატებოდა, რომ ისინი არ იყვნენ სრულად თავსებადი ერთმანეთთან აპარატურის დონეზე. მარტივ ენებზე დაწერილი პროგრამების კოპირება ადვილი იყო, მაგრამ უფრო რთული პროგრამებისთვის საჭირო იყო პორტირება, რათა ისინი სამიზნე სისტემის აპარატურულ მოთხოვნებს მორგებოდნენ. ამის პარალელურად, [[1981]] წელს [[IBM]]-მა გამოუშვა პირველი IBM პერსონალური კომპიუტერი ([[IBM PC]]) [[MS-DOS]] ოპერაციული სისტემით. IBM PC-ს ჰქონდა ღია არქიტექტურა, რაც ახალი კომპონენტების დამატების საშუალებას იძლეოდა, თუმცა, ამავე დროს, IBM ცდილობდა შეენარჩუნებინა კონტროლი კომპიუტერების წარმოებაზე თავისი საკუთრების [[BIOS]]-ის გამოყენებით, რადგან სხვა კომპანიებს არ შეძლებოდათ მისი მარტივად კოპირება.<ref name="apple ibm platform control">{{cite journal | last1= Den Hartigh | first1= Erik | first2= J. Roland | last2= Ortt | first3= Geerten | last3 = Van de Kaa | first4 = Claire CM | last4= Stolwijk | title = Platform control during battles for market dominance: The case of Apple versus IBM in the early personal computer industry | journal = [[Technovation]] | volume = 48 | pages = 4–12 | year = 2016 }}</ref> როდესაც IBM-ს თავისი პერსონალურ კომპიუტერებზე მოთხოვნის დაკმაყოფილება უჭირდა, სხვა კომპიუტერების მწარმოებლებმა, მაგ., როგორიცაა [[Compaq]], მოახდინეს BIOS-ის რევერსული ინჟინერია და [[1983]] წლისთვის შექმნეს IBM PC-თან თავსებადი კომპიუტერები.<ref>{{cite news | url=https://archive.org/stream/byte-magazine-1981-12/1981_12_BYTE_06-12_Computer_Games#page/n315/mode/2up | title=Bytelines | work=BYTE | date=December 1981 | accessdate=January 29, 2015 | author=Libes, Sol | pages=314–318}}</ref><ref>{{cite news |url=https://books.google.com/books?id=w_OhaFDePS4C&pg=PA5 | title=Lookalikes From Home & Abroad | work=PC Magazine | date=February–March 1982 | accessdate=October 20, 2013 | pages=5}}</ref><ref>{{cite news | url=https://books.google.com/books?id=VDAEAAAAMBAJ&pg=PA29 | title=Let's keep those systems open | work=InfoWorld | date=August 23, 1982 | accessdate=January 29, 2015 | author=Zussman, John Unger | page=29}}</ref><ref>{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/1983/06/10/business/corporate-triumph-then-death-in-a-ferrari.html |title=Corporate Triumph, Then Death in a Ferrari |last=Barmash |first=Isadore |date=June 10, 1983 |work=The New York Times |accessdate=June 19, 2019 |page=A1 |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref><ref name="mace19840109_16">{{cite news | url=https://books.google.com/books?id=ey4EAAAAMBAJ&pg=PA79 | title=IBM PC clone makers shun total compatibility | work=InfoWorld | date=January 9–16, 1984 | accessdate=February 4, 2015 | author=Mace, Scott | pages=79–81}}</ref><ref>{{cite news |url=https://books.google.com/books?id=kSzKzjWHeVEC&pg=PA39 | title=PC-Compatible Portables | work=PC Magazine | date=January 24, 1984 | accessdate=October 23, 2013 |author1=Cook, Karen |author2=Langdell, James | pages=39}}</ref> [[1987]] წლისთვის IBM PC-თან თავსებადი კომპიუტერები დომინირებდნენ სახლისა და ბიზნეს კომპიუტერების ბაზარზე.<ref>{{cite web|url=https://arstechnica.com/features/2005/12/total-share/5/|title=Total share: 30 years of personal computer market share figures|last=Reimer|first=Jeremy |website=Ars Technica|date=December 15, 2005|accessdate=September 13, 2008}}</ref> ვიდეო თამაშების თვალსაზრისით, IBM PC-ს თავსებადობამ ხელი შეუწყო თამაშების შემდგომ განვითარებას. პროგრამული უზრუნველყოფის დეველოპერს შეეძლო დაეწერა პროგრამა IBM PC-თან თავსებადობის სპეციფიკაციების შესაბამისად და არ ეფიქრა იმაზე, თუ რომელი მწარმოებლის ან მოდელის კომპიუტერი გამოიყენებოდა. მიუხედავად იმისა, რომ თავდაპირველად IBM PC-ს მხოლოდ მონოქრომული ტექსტური თამაშების მხარდაჭერა გააჩნდა, თამაშების დეველოპერებმა მაინც მოახდინეს მეინფრეიმისა და სხვა მარტივი ტექსტური თამაშების პორტირება PC-ზე, მაგალითად, [[Infocom]]-მა „[[Zork]]“-ის. IBM-მა წარმოადგინა ვიდეო გამოსახულების კონტროლერები, როგორიცაა [[Color Graphics Adapter]] (CGA) (1981), [[Enhanced Graphics Adapter]] (EGA) (1984) და [[Video Graphics Array]] (VGA) (1987), რომლებმაც გააფართოვეს კომპიუტერის ფერადი გრაფიკის ჩვენების შესაძლებლობა, თუმცა VGA-ს შემთხვევაშიც კი, ისინი ჩამორჩებოდნენ Amiga-ს შესაძლებლობებს. IBM PC-თან თავსებადი პირველი სპეციალიზებული ხმის ბარათები გამოვიდა [[1987]] წელს, რომლებიც ციფრული ხმის კონვერტაციის შეყვანასა და გამოყვანას უზრუნველყოფდნენ, რაც მნიშვნელოვნად აღემატებოდა კომპიუტერის შიდა დინამიკების შესაძლებლობებს, ხოლო 1989 წელს [[Creative Labs]]-ის [[Sound Blaster]]-მა სათამაშო კონტროლერის ან მსგავსი მოწყობილობის დაკავშირების შესაძლებლობა მისცა. [[2008]] წელს სიდ მეიერმა IBM PC ვიდეო თამაშების ისტორიაში სამ ყველაზე მნიშვნელოვან ინოვაციას შორის დაასახელა.<ref name="totilo20080303">{{cite news|url=http://www.mtv.com/news/1582662/the-three-most-important-moments-in-gaming-and-other-lessons-from-sid-meier-in-gamefile/ |title=The Three Most Important Moments In Gaming, And Other Lessons From Sid Meier, In GameFile |work=MTV News |date=March 3, 2008 |accessdate=July 7, 2014 |author=Totilo, Stephen |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140715192325/http://www.mtv.com/news/1582662/the-three-most-important-moments-in-gaming-and-other-lessons-from-sid-meier-in-gamefile/ |archivedate=July 15, 2014 }}</ref> IBM PC-თან თავსებადი კომპიუტერების გრაფიკული და ხმოვანი შესაძლებლობების გაუმჯობესებამ რამდენიმე გავლენიან თამაშს მისცა დასაბამი. მრავალი თამაში, რომელიც უკვე შექმნილი იყო ადრინდელი სახლის კომპიუტერებისთვის, მოგვიანებით პორტირებული იქნა IBM PC-თან თავსებად სისტემაზე, მათ შორის იყო „Wizardry“-ისა და „Ultima“-ს სერიები, რომელთა შემდგომი ნაწილებიც IBM PC-ზე გამოვიდა. იმავე პერიოდში გამოჩნდა [[Apple]]-ის [[Macintosh 128K|Macintosh]]-იც. IBM PC-სგან განსხვავებით, Macintosh უფრო დახურული სისტემა იყო, რომელიც დაფუძნებული იყო [[მომხმარებლის გრაფიკული ინტერფეისი|მომხმარებლის გრაფიკულ ინტერფეისზე]] (GUI), მართული ოპერაციულ სისტემაზე. შედეგად, მას არ ჰქონდა IBM PC-ს თავსებადი კომპიუტერების მსგავსი საბაზრო წილი, მაგრამ მაინც გააჩნდა პროგრამული უზრუნველყოფის საკმაოდ მოკრძალებული ბიბლიოთეკა, მათ შორის ვიდეო თამაშებიც, როგორც წესი, სხვა სისტემებიდან პორტირებული.<ref name="apple ibm platform control"/> [[1980-იანი წლები|1980-იან წლებში]] გამოჩნდნენ პირველი მსხვილი ვიდეო თამაშების გამომცემლები, რომლებიც ძირითადად მხარს უჭერდნენ პერსონალური კომპიუტერების თამაშებს. ამ პერიოდში ჩამოყალიბებულ მსხვილ გამომცემლებს შორის იყვნენ [[Electronic Arts]],<ref name="polygon ea history">{{cite web | url = https://www.polygon.com/a/how-ea-lost-its-soul/ | title = How Electronic Arts Lost Its Soul | first1 = Colin | last1 = Campbell | first2= Andres | last2= Gurman | date = July 14, 2015 | accessdate = March 17, 2021 | work = [[Polygon]] }}</ref> და [[Broderbund]]. Activision-მა, რომელიც ჯერ კიდევ 1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისის ფინანსური შედეგებისგან თავისუფლდებოდა, თამაშების პარალელურად საოფისე პროგრამული უზრუნველყოფის წარმოებით დაკავდა. [[1988]]-[[1991]] წლებში იგი ბაზარზე Mediagenic-ს სახელწოდებით ოპერირებდა.<ref name="gamasutra activision"/> ===ადრეული ონლაინ თამაშები=== {{main|ონლაინ თამაში}} 1980-იან წლებში პოპულარული იყო ელექტრონული განცხადებების დაფა (BBS) სატელეფონო ინტერნეტ-კავშირის მეშვეობით, რომლებიც ზოგჯერ ონლაინ თამაშებისთვისაც გამოიყენებოდა. უძველესი ასეთი სისტემები [[1970-იანი წლები]]ს ბოლოსა და [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში გამოჩნდა და მარტივი ტექსტური ინტერფეისი ჰქონდა. მოგვიანებით სისტემები იყენებდნენ ტერმინალის მართვის კოდებს ფსევდოგრაფიკული ინტერფეისის მისაღებად. ზოგიერთი BBS სათავაზობდა მომხმარებლებს ეთამაშათ სხვადასხვა ჟანრის თამაშები ამ ინტერფეისის გამოყენებით, ტექსტური თავგადასავლებიდან დაწყებული აზარტული თამაშებით დამთავრებული, როგორიცაა ბლეკჯეკი (როგორც წესი, თამაშობდნენ „ქულებზე“ და არა რეალურ ფულზე). ზოგიერთ მრავალმოთამაშიან BBS-ზე (სადაც ერთდროულად ერთზე მეტი ადამიანი შეიძლებოდა ყოფილიყო ონლაინში), არსებობდა თამაშები, რომლებიც მომხმარებლებს ერთმანეთთან ურთიერთობის საშუალებას აძლევდა. 1983 წელს [[SuperSet Software]]-მა შექმნა ტექსტურ რეჟიმში მომუშავე ქსელური კომპიუტერული თამაში „[[Snipes (ვიდეო თამაში)|Snipes]]“. ის მიჩნეულია კომერციული პერსონალური კომპიუტერისთვის დაწერილ პირველ ქსელურ თამაშად. 1995 წელს გამოჩნდა iDoom (მოგვიანებით [[Kali.net]]), რომელიც შეიქმნა იმ თამაშების ინტერნეტთან დასაკავშირებლად, რომლებსაც თავდაპირველად მხოლოდ ლოკალური ქსელის მხარდაჭერა ჰქონდათ. ამას მალე მოჰყვა სხვა სერვისების გამოჩენა, როგორებიცაა Kahn, TEN, Mplayer და Heat.net. საბოლოოდ ისინი წარსულს ჩაბარდა, როდესაც თამაშების მწარმოებლებმა დაიწყეს საკუთარი ონლაინ პროგრამული უზრუნველყოფის გამოყენება, რომელთა შორის იყო [[Battle.net]], [[World Opponent Network|WON]] და მოგვიანებით [[Steam (პროგრამა)|Steam]]. საწყის ეტაპზე მომხმარებლის ინტერფეისები წარმოადგენდა უბრალო ტექსტურ ფორმატს, რაც BBS-ების მსგავსი იყო. მაგრამ ისინი მუშაობდნენ დიდ მეინფრეიმ კომპიუტერებზე, რაც უფრო მეტი მომხმარებლის ერთდროულად ონლაინში ყოფნის საშუალებას იძლეოდა. ათწლეულის ბოლოსთვის, ონლაინ სერვისებს ჰქონდათ სრულად გრაფიკული გარემო, თითოეული პერსონალური კომპიუტერის პლატფორმისთვის სპეციფიკური პროგრამული უზრუნველყოფის გამოყენებით. პოპულარული ტექსტური სერვისები მოიცავდა CompuServe-ს, The Source-სა და GEnie-ს, მაშინ როდესაც პლატფორმისთვის განკუთვნილი გრაფიკული სერვისები მოიცავდა PlayNET-სა და Quantum Link-ს Commodore 64-ისთვის, AppleLink-ს [[Apple II]]-ისა და [[Macintosh]]-ისთვის, და PC Link-ს IBM PC-სთვის. აღნიშნული სერვისები ფუნქციონირებდა იმ კომპანიის ხელმძღვანელობით, რომელიც შემდგომში ცნობილი გახდა როგორც [[AOL|America Online]]. [[1980-იანი წლები|1980-იანი წლების]]ს შუა პერიოდში სკოლებმა და სხვა ინსტიტუტებმა მიიღეს წვდომა [[ARPANET]]-ზე, რომელიც თანამედროვე ინტერნეტის წინამორბედად ითვლება. მიუხედავად იმისა, რომ ARPANET-ის კავშირები კვლევითი მიზნებისთვის იყო განკუთვნილი, სტუდენტებმა შეისწავლეს ამ კავშირის ვიდეო თამაშებისთვის გამოყენების გზები. [[1978]] წელს ესექსის უნივერსიტეტში როი ტრუბშოუსა და რიჩარდ ბარტლის მიერ შექმნილი [[Multi-User Dungeon]] (MUD), თავდაპირველად ლოკალური მრავალმოთამაშიანი თამაში იყო, რომელიც მხოლოდ სკოლის მეინფრეიმ სისტემებზე მუშაობდა. თუმცა, [[1981]] წელს, როდესაც უნივერსიტეტმა ARPANET-ზე მიიღო წვდომა, MUD ადაპტირებული იქნა ინტერნეტთან სამუშაოდ, რითაც ის გახდა პირველი ინტერნეტთან დაკავშირებული თამაში და პირველი მასიური მრავალმოთამაშიანი ონლაინ თამაშის მნიშვნელოვანი ნიმუში.<ref>{{cite book | last1 = Mulligan | first1 = Jessica | last2 = Patrovsky | first2 = Bridgette | year = 2003 | title = Developing Online Games: An Insider's Guide | url = https://archive.org/details/developingonline0000mull | publisher = New Riders | page = [https://archive.org/details/developingonline0000mull/page/n477 444] | quote = 1980 ... Final version of ''MUD1'' completed by Richard Bartle. Essex goes on the ARPANet, resulting in Internet MUDs | isbn = 1-59273-000-0 }}</ref> ===სახლის კონსოლების აღდგენა=== {{main|მესამე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} ====8-ბიტიანი კონსოლები==== {{მრავალი სურათი| ზონა = right| მიმართულება = vertical| სათაური =| სიგანე = 250| ფაილი1 = NES-Console-Set.jpg| ალტ1 = | წარწერა1 = კრიზისის შემდეგ, Nintendo მისი კონსოლის, [[Nintendo Entertainment System]]-ის წყალობით ამერიკის ბაზრის ლიდერი გახდა, რის შედეგადაც იაპონური კომპანიები მომდევნო წლების განმავლობაში დომინირებდნენ ბაზარზე| ფაილი2 = Nintendo-Entertainment-System-NES-Zapper-Gray-L.jpg| ალტ2 = | წარწერა2 = სინათლის პისტოლეტი NES Zapper}} მიუხედავად იმისა, რომ 1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისმა ფაქტობრივად გაანადგურა შეერთებული შტატების ბაზარი, იაპონიის ვიდეო თამაშების სექტორი უვნებელი დარჩა. იმ წელს Nintendo-მ წარმოადგინა [[Famicom]] (Family Computer-ის შემოკლება), ამავდროულად, ბაზარზე ახლად შემოსულმა კომპანია [[Sega]]-მ თავისი არკადული თამაშების სფეროში არსებული გამოცდილებით შექმნა სახლის კონსოლი [[SG-1000]]. Famicom-მა სწრაფად მიაღწია კომერციულ წარმატებას იაპონიაში. [[1985]] წლის დასაწყისისთვის მას უკვე 2.5 მილიონი კონსოლი ჰქონდა გაყიდული. Nintendo-ს სურდა სისტემის შეერთებულ შტატების ბაზარზე შეტანა. შედეგად Nintendo of America-ს განყოფილებასთან თანამშრომლობით, ნინტენდომ 1985 წელს ოფიციალურად დაიწყო თავისი კონსოლის გაყიდვა აშშ-ში.<ref>{{cite web | url = https://arstechnica.com/gaming/2013/07/time-to-feel-old-inside-the-nes-on-its-30th-birthday/ | title = The NES turns 30: How it began, worked, and saved an industry | first= Andrew | last= Cunningham | date = July 15, 2013 | accessdate = September 21, 2018 | work = [[Ars Technica]] }}</ref> [[NES]]-მა აღადგინა აშშ-ის ვიდეო თამაშების ბაზარი და 1989 წლისთვის აშშ-ის ბაზარი 5 მილიარდ დოლარამდე გაიზარდა. აშშ-ში მისი არსებობის განმავლობაში 35 მილიონზე მეტი სისტემა გაიყიდა, ხოლო მსოფლიოს მასშტაბით თითქმის 62 მილიონი ერთეული გაიყიდა.<ref>{{citation |title=Playing with Power in Movies, television, and Video Games: From Muppet Babies to Teenage Mutant Ninja Turtles |first=Marsha |last=Kinder |publisher=University of California Press |year=1993 |isbn=0-520-07776-8 |page=90 |url=https://books.google.com/books?id=raDNu1lThHQC&pg=PA90 |accessdate=April 26, 2011}}</ref> აშშ-ის ბაზრის აღორძინების გარდა, Famicom/NES ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაზე სხვა გავლენაც ჰქონდა. Nintendo-მ მოგების მისაღებად გამოიყენა „საპარსისა და სამართებლის“ მეთოდი, რაც გულისხმობდა კონსოლის თითქმის თვითღირებულების ფასად გაყიდვას და შემოსავლის თამაშებიდან მიღებას.<ref name="down many times">{{cite book | last = Ernkvist | first = Mirko | chapter = Down many times, but still playing the game: Creative destruction and industry crashes in the early video game industry 1971-1986 | year = 2008 | pages = 161–191 | title = History of Insolvancy and Bankruptcy | publisher = Södertörns högskola | editor-first= Karl | editor-last=Gratzer | editor-first2=Dieter | editor-last2=Stiefel | isbn = 978-91-89315-94-5 }}</ref> ვინაიდან თამაშების გაყიდვები Nintendo-სთვის უმნიშვნელოვანესი იყო, კომპანიამ თავიდანვე აიღო თამაშების მთელი წარმოების კონტროლი. მიუხედავად ამისა, [[Namco]]-სა და [[Hudson Soft]]-ის მოთხოვნის შემდეგ, Nintendo-მ მესამე მხარის დეველოპერებს მისცა კონსოლისთვის თამაშების წარმოების უფლება, თუმცა მკაცრად აკონტროლებდა წარმოების პროცესს; თითოეულ კომპანიას წელიწადში მხოლოდ ხუთი თამაშის გამოშვების უფლება ჰქონდა და თითოეული გაყიდული თამაშიდან 30%-იან სალიცენზიო გადასახადს ითხოვდა, რაც დღემდე კონსოლების განვითარების სტანდარტად არის მიჩნეული.<ref>{{cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-08-19/epic-games-fortnite-battle-with-apple-and-google-can-be-traced-to-nintendo-tax | title = Epic's Battle With Apple and Google Actually Dates Back to Pac-Man |first1 = Takahashi | last1 = Mochizuki | first2=Vlad | last2 =Savov | date = August 25, 2020 | accessdate = August 25, 2020 | work = Bloomberg News }}</ref> იმის გამო, რომ Nintendo მკაცრად აკონტროლებდა Famicom-ის თამაშების წარმოებას, ამან ხელი შეუწყო აზიის ქვეყნებში არასანქცირებული, მეკობრული თამაშების ბაზრის ჩამოყალიბებას. NES-ის გამოშვების შემდეგ Nintendo-მ გაითვალისწინა როგორც Famicom-ის არალიცენზირებულ თამაშებთან დაკავშირებული საკუთარი გამოცდილება, ისევე 1983 წლის კრიზისის გამომწვევი მიზეზები, და NES-ის თამაშებისთვის შექმნა 10NES საკეტის სისტემა, რომელიც ფუნქციონირებისთვის კარტრიჯებში სპეციალური ჩიპის არსებობას მოითხოვდა. 10NES-მა მნიშვნელოვნად შეზღუდა, თუმცა ბოლომდე მაინც ვერ აღმოფხვრა NES-ის თამაშების მეკობრული ბაზარი. Nintendo of America-მ ასევე შექმნა „Nintendo-ს ხარისხის ნიშანი“, რათა აღენიშნა Nintendo-ს ლიცენზირებული თამაშები და დაერწმუნებინა მომხმარებლები, თავი შეეკავებინათ არალიცენზირებული მესამე მხარის თამაშების შეძენისგან.<ref name="lockout">{{cite news |title= The Games Played For Nintendo's Sales|url=https://www.nytimes.com/1989/12/21/business/the-games-played-for-nintendo-s-sales.html?pagewanted=all|accessdate=June 28, 2010|date =December 21, 1989|work=[[The New York Times]] | first=Anthony | last=Ramirez}}</ref> შეერთებულ შტატებში Nintendo of America-მ შექმნა სპეციალური სატელეფონო დახმარების ხაზი მოთამაშეებისთვის და აგრეთვე გამოუშვა ჟურნალი [[Nintendo Power]], რომელიც მოიცავდა სხვადასხვა სათამაშო რჩევებსა და ხრიკებს, აგრეთვე Nintendo-ს დაგეგმილი თამაშების შესახებ სიახლეებს.<ref>{{cite web|url=http://www.gamasutra.com/view/feature/183233/nintendo_power_remembering_.php|title=Nintendo Power: Remembering America's Longest-Lasting Game Magazine|last=Cifaldi|first=Frank|date=December 11, 2012|website=[[Gamasutra]]|accessdate=July 12, 2019}}</ref> Sega-ს SG-1000-მა ვერ შეძლო იაპონიაში Famicom-თვის კონკურენციის გაწევა, მაგრამ კომპანიამ განაგრძო კონსოლის დახვეწა და [[1985]] წელს გამოუშვა [[Sega Mark III]] (აგრეთვე ცნობილი როგორც Master System). მაშინ როცა Nintendo-მ უფრო მეტ წარმატებას მიაღწია იაპონიასა და შეერთებულ შტატებში, Sega-ს Mark III კარგად გაიყიდა [[ევროპა]]ში, [[ოკეანია]]სა და [[ბრაზილია]]ში.<ref>http://www.gamepilgrimage.com/book/export/html/10920 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160331202752/http://www.gamepilgrimage.com/book/export/html/10920 |date=March 31, 2016 }} Sega Master System vs Nintendo Entertainment System – Game Pilgrimage</ref><ref>{{cite web |url=https://www.nintendo.com/systemsclassic?type=nes |title=NES |accessdate=December 4, 2007 |publisher=Nintendo |work=Classic Systems |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070804161605/http://www.nintendo.com/systemsclassic?type=nes |archivedate=August 4, 2007}}</ref> სწორედ Famicom/NES-ისა და Mark III/Master System-ის ეპოქაში წარმოიშვა ბევრი ცნობილი ფრენჩაიზი, შექმნილი ძირითადად იაპონური კომპანიების მიერ. 1985 წელს გამოსული [[Super Mario Bros.]] Nintendo-ს ნამდვილ თილისმად იქცა, რომელმაც „[[Super Mario]]“-ს ფრენჩაიზსს დაუდო საფუძველი.<ref name="gamestudies geemu"/> Sega-მ ასევე წარადგინა თავისი პირველი თილისმაპერსონაჟები, Opa-Opa-ს ხომალდი „[[Fantasy Zone]]“-დან (1986) და მოგვიანებით ჩაანაცვლა ალექს კიდმა თამაშიდან „[[Alex Kidd in Miracle World]]“ ([[1986]]). თუმცა არცერთ მათგანს არ მოუპოვებია ისეთი პოპულარობა, როგორიც მარიომ მოიპოვა.<ref>{{cite web | url = https://kotaku.com/remembering-segas-exiled-mascot-5789284 | title = Remembering Sega's Exiled Mascot | first= Luke | last = Plunkett | date = April 6, 2011 | accessdate = March 10, 2021 | work = [[Kotaku]] }}</ref> Nintendo-ს სხვა მნიშვნელოვანი ფრენჩაიზები გახდა „[[The Legend of Zelda]]“ და „[[Metroid]]“, რომლებიც ორივე 1986 წელს გამოვიდა. სწორედ ამ დროში ჩაეყარა საფუძველი ისეთ განთქმულ ფრენჩაიზებს როგორებიცაა Enix-ის „[[Dragon Quest]]“ (1986), Square-ის „[[Final Fantasy]]“ (1987), Sega-ს „Phantasy Star“ (1987), [[Capcom]]-ის „[[Mega Man]]“ (1987), [[Konami]]-ს „[[Castlevania]]“ (1986) და „[[Metal Gear]]“ (1987) „Metal Gear“ ითვლება პირველ მეინსტრიმ სტელს-თამაშად.<ref>{{cite web|title=The sneaky history of stealth games: Hide and seek through the ages|author=Shane Patterson|publisher=[[GamesRadar]]|date=February 3, 2009|url=http://www.gamesradar.com/the-sneaky-history-of-stealth-games/|accessdate=June 21, 2009|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120523181200/http://www.gamesradar.com/the-sneaky-history-of-stealth-games/|archivedate=May 23, 2012}}</ref> Nintendo-ს დომინირებამ ვიდეო თამაშების ბაზარზე განაპირობა იაპონიის ამ ბაზრის ეპიცენტრად ჩამოყალიბება, რადგან 1980-იანი წლების მიწურულს ბევრმა ყოფილმა ამერიკულმა მწარმოებელმა შეწყვიტა საქმიანობა ამ სფეროში.<ref name="cgw_50">{{Cite book|author1=Don L. Daglow|title=[[Computer Gaming World]]|date=August 1988|issue=50|page=18|chapter=Over the River and Through the Woods: The Changing Role of Computer Game Designers|quote=I'm sure you've noticed that I've made no reference to the Nintendo craze that has repeated the Atari and Mattel Phenomenon of 8 years ago. That's because for American game designers the Nintendo is a non-event: virtually all the work to date has been done in Japan. Only the future will tell if the design process ever crosses the Pacific as efficiently as the container ships and the letters of credit now do.}}</ref> ამავდროულად, სახლის კომპიუტერების პროგრამული უზრუნველყოფის მწარმოებლებმა აღიარეს კონსოლების სიძლიერე და ისეთმა კომპანიებმა, როგორიცაა [[Epyx]], Electronic Arts და [[LucasArts]], დაიწყეს კონსოლების თამაშების წარმოება.<ref>{{cite magazine | title=The Good, The Bad & The Uncertain | magazine=Computer Gaming World | date=November 1989 |page=4 |url=https://archive.org/details/Computer_Gaming_World_Issue_65 |issue=65}}</ref> [[1989]] წლის მონაცემებით, კარტრიჯებზე მომუშავე კონსოლის თამაშების ბაზრის მოცულობამ 2 მილიარდ დოლარს გადააჭარბა, მაშინ როცა დისკებზე დაფუძნებული კომპიუტერული თამაშების ბაზარი 300 მილიონ დოლარზე ნაკლები იყო.<ref>{{cite news | title=Soaring Into 1989 | magazine=Computer Gaming World | date=February 1989 | page=8}}</ref> ====16-ბიტიანი კონსოლები==== {{main|მეოთხე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:TurboGrafx16-Console-Set.jpg|მინი|[[TurboGrafx-16]]]] [[1987]] წელს იაპონიაში [[NEC]]-მა გამოუშვა [[PC Engine]], რომელიც ჩრდილოეთ ამერიკაში [[TurboGrafx-16]]-ის სახელით იყო ცნობილი. მიუხედავად იმისა, რომ ამ კონსოლს კვლავ 8-ბიტიანი [[ცენტრალური პროცესორი]] გააჩნდა, TurboGrafx-16 იყენებდა 16-ბიტიან გრაფიკულ ადაპტერს. ამ სარეკლამო სტრატეგიამ გამოიწვია ის, რომ მომდევნო ათი წლის განმავლობაში ვიდეო თამაშების კონსოლების რეკლამირებისას მთავარი აქცენტი პროცესორის ბიტების ზომაზე კეთდებოდა, ამ პერიოდს კი „ბიტების ომები“ ეწოდა.<ref>{{cite journal|last1=Therrien|first1=Carl|last2=Picard|first2=Martin|date=April 29, 2015|title=Enter the bit wars: A study of video game marketing and platform crafting in the wake of the TurboGrafx-16 launch|journal=New Media & Society|volume=18|issue=10|pages=2323–2339|doi=10.1177/1461444815584333|s2cid=19553739}}</ref> [[1988]] წელს Sega-მ იაპონიაში თავისი შემდეგი კონსოლი, [[Mega Drive]] გამოუშვა, ხოლო [[1989]] წელს იგი Sega Genesis-ის სახელით ჩრდილოეთ ამერიკაში გამოჩნდა. Sega-ს სურდა Genesis-ის გამოყენებით შეერთებულ შტატებში დაემხო NES-ის დომინირება, ამიტომ საწყისი სარეკლამო კამპანია ხაზს უსვამდა Genesis-ის 16-ბიტიან სიმძლავრეს NES-ის 8-ბიტიანთან შედარებით და აგრეთვე კონსოლისთვის შემუშავებულ სპორტული თამაშების ახალ კოლექციას. მას შემდეგ, რაც Sega-მ ვერ შეძლო NES-ის დომინანტური პოზიციის მნიშვნელოვნად შერყევა, კომპანიამ ახალი სარეკლამო კამპანიის გასატარებლად Sega of America-ს ხელმძღვანელად ტომ კალინსკის დანიშნა. კალინსკის მიერ განხორციელებულ ცვლილებებს შორის იყო კონსოლის ფასის მნიშვნელოვანი შემცირება და Sega-ს ახალი თამაშის, „[[Sonic the Hedgehog]]“-ის (რომელშიც ამავე სახელწოდების Sega-ს ახალი თილისმა ფიგურირებდა) კონსოლთან ერთად კომპლექტში გაყიდვა. [[1991]] წლისთვის კალინსკის ცვლილებებმა შედეგი გამოიღო NES-თან ბრძოლაში და ამით დაიწყო Sega-სა და Nintendo-ს შორის ე.წ. [[კონსოლების ომი]]. Genesis-ის ძლიერი კონკურენციის შედეგი იყო ის, რომ Nintendo-ს 16-ბიტიან კონსოლს, [[Super Nintendo Entertainment System]]-ს (SNES), შეერთებულ შტატებში თავდაპირველად გაუჭირდა წარმატების მიღწევა. Sega-სა და Nintendo-ს შორის „კონსოლების ომი“ [[1994]] წლამდე გაგრძელდა, სანამ [[Sony Computer Entertainment]]-მა [[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]]-ის გამოშვებით ორივე კომპანიის პოზიციები არ შეასუსტა.<ref>{{cite web | url = https://venturebeat.com/2015/11/28/the-art-and-legacy-of-the-90s-console-war/ | title = The art and legacy of the '90s console war | first = Gavin | last = Greene | date = November 28, 2015 | access-date = February 22, 2021 | work = Venture Beat }}</ref> Sega-სა და Nintendo-ს შორის კონსოლების დაპირისპირების სხვა მნიშვნელოვან მოვლენებთან ერთად, ამ ეპოქაში [[სპორტული ვიდეო თამაში|სპორტულმა ვიდეო თამაშებმა]] გარდამტეხი ცვლილებები განიცადა. მიუხედავად იმისა, რომ მსგავსი თამაშები ჯერ კიდევ პირველი არკადული აპარატებისა და კონსოლების ხანაში არსებობდა, მათი შეზღუდული გრაფიკა [[გეიმპლეი]]ს მნიშვნელოვან გამარტივებას საჭიროებდა. იმის მიუხედავად, რომ Sega of America-მ Genesis-ის შეერთებულ შტატებში გამოშვებისას მოიპოვა სხვადასხვა სპორტის ცნობილი სახეების სახელების გამოყენების ლიცენზია, როგორებიცაა ''[[Pat Riley Basketball]]'' და ''[[Joe Montana Football]]'', თამაშებს მაინც აკლდა კომპლექსურობა. Electronic Arts-ს, ტრიპ ჰოკინზის ხელმძღვანელობით, სურდა Genesis-ისთვის შეექმნა უფრო რეალისტური ამერიკული საფეხბურთო თამაში, რაც სრულად შეესაბამებოდა კონსოლის ტექნიკურ შესაძლებლობებს, მაგრამ არ სურდა გადაეხადა მაღალი სალიცენზიო გადასახადი, რომელსაც Sega ითხოვდა. მათ ჯერ ჯონ მედენის სახელის გამოყენების უფლება მოიპოვეს, შემდეგ კი Genesis-ის რევერსული ინჟინერიის გზით შეძლეს „[[John Madden Football (1990 წლის ვიდეო თამაში)|John Madden Football]]“-ის, ერთ-ერთი პირველი მნიშვნელოვანი წარმატებული სპორტული თამაშის გამოშვება.<ref>{{cite web | url=https://www.espn.com/espn/eticket/story?page=100805/madden&redirected=true | title=The Franchise | publisher=ESPN | date=August 5, 2010 | access-date=January 23, 2015 | author=Hruby, Patrick}}</ref> Electronic Arts-მა მომავალში აქცენტი გაამახვილა სპორტულ თამაშებზე და დაიწყო სხვა სპორტული ჟანრის თამაშების ([[კალათბურთი]], [[ჰოკეი]] და [[გოლფი]]) წარმოება.<ref name="polygon ea history"/> [[1990]] წელს გამოშვებული [[SNK]]-ის [[Neo Geo]] ყველაზე ძვირადღირებული კონსოლი იყო. Neo-Geo იყენებდა SNK-ის არკადული აპარატების მსგავს აპარატურას, რაც მის თამაშებს სხვა 16-ბიტიან კონსოლებზე უკეთეს ხარისხს ანიჭებდა. მიუხედავად ამისა სისტემამ კომერციული წარმატება ვერ მოიპოვა. Neo-Geo იყო პირველი სახლის კონსოლი მეხსიერების ბარათების მხარდაჭერით, რაც მოთამაშეებს საშუალებას აძლევდა შეენახათ თამაშის პროგრესი არა მხოლოდ სახლში, არამედ მასთან თავსებად Neo-Geo-ს არკადულ თამაშებთანაც გაეზიარებინათ.<ref>{{cite journal | title = Bridging the Gap: The Neo Geo, the Media Imaginary, and the Domestication of Arcade Games | first = Benjamin | last= Nicoll | journal = [[Games and Culture]] | volume = 12 | issue =2 | pages = 1–22 | date = 2015 |doi = 10.1177/1555412015590048 | s2cid = 147981978 }}</ref> ==1990-იანი წლები== {{main|1990-იანი წლები ვიდეო თამაშებში}} [[1990-იანი წლები]] ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში აღინიშნა, როგორც მნიშვნელოვანი ინოვაციური გარღვევების ათწლეული. ეს იყო [[რასტრული გამოსახულება|რასტრული გრაფიკიდან]] [[3D კომპიუტერული გრაფიკა|3D გრაფიკაზე]] გადასვლის პერიოდი, რა დროსაც წარმოიშვა ვიდეო თამაშების რამდენიმე ჟანრი, მათ შორის [[პირველი პირის შუტერი]], [[რეალური დროის სტრატეგია]] და [[მასიური მრავალმოთამაშიანი ონლაინ თამაში|MMO]]. [[1989]] წელს გამოსული [[Game Boy]]-ის წყალობით პორტატიული კონსოლები უფრო პოპულარული გახდა.<ref>Nintendo Power Magazine</ref> არკადულმა თამაშებმა განიცადეს აღმავლობა 1990-იანი წლების დასაწყისსა და შუა პერიოდში, თუმცა 1990-იანი წლების ბოლოს სახლის კონსოლების პოპულარობას მათი დაღმასვლა მოჰყვა. არკადული თამაშების პოპულარობის კლებასთან ერთად, 1990-იან წლებში სახლის ვიდეო თამაშების ინდუსტრია უფრო მეინსტრიმულ გასართობ ფორმად ჩამოყალიბდა, მაგრამ, ვიდეო თამაშების ძალადობრივი ბუნების გამო, მათ ირგვლივ დავა სულ უფრო მწვავდებოდა, განსაკუთრებით „[[Mortal Kombat]]“-ის, „[[Night Trap]]“-ისა და „[[Doom]]“-ის თამაშებში, რამაც გამოიწვია [[Interactive Digital Software Association]]-ის ჩამოყალიბება და 1994 წლიდან თამაშებისთვის [[ESRB]] რეიტინგების მინიჭება.<ref name='Wired-kohler-chris-2009-07-29'>{{cite magazine|first=Chris |last=Kohler |title=July 29, 1994: Videogame Makers Propose Ratings Board to Congress |date=July 29, 2009 |magazine=[[Wired]] |url=https://www.wired.com/thisdayintech/2009/07/dayintech_0729/ |access-date=April 20, 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140218213902/http://www.wired.com/thisdayintech/2009/07/dayintech_0729/ |archive-date=February 18, 2014 }}</ref> 1990-იანი წლების მნიშვნელოვანი მოვლენები მოიცავს პოლიგონების გამოყენებით 3D კომპიუტერული გრაფიკის პოპულარიზაციას (თავდაპირველად არკადულ სისტემებში, შემდეგ სახლის კონსოლებსა და კომპიუტერებში) და გამომცემლების უფრო დიდ კონსოლიდაციას, მაღალბიუჯეტურ თამაშებს, წარმოების გუნდების ზომის ზრდას და თანამშრომლობას როგორც მუსიკალურ, ასევე კინოინდუსტრიებთან. ამის მაგალითებია, [[მარკ ჰემილი]]ს მონაწილეობა „[[Wing Commander III]]“-ში, QSound-ის დანერგვა არკადულ სისტემურ დაფებთან, როგორიცაა [[Capcom]]-ის [[CP System II]], და ისეთი მაღალბიუჯეტიანი თამაშების წარმოება, როგორებიცაა [[Squaresoft]]-ის „[[Final Fantasy VII]] და Sega-ს „[[Shenmue]]“. ===ოპტიკურ დისკებზე გადასვლა=== 1980-იანი წლების ბოლოსთვის კონსოლის თამაშები ROM-კარტრიჯებზე ვრცელდებოდა, ხოლო პერსონალური კომპიუტერების თამაშები ფლოპი დისკებზე, რომელთა შენახვის მოცულობაც შეზღუდული იყო. [[ოპტიკური დისკი|ოპტიკური მედია]], კონკრეტულად კი [[CD-ROM]], პირველად 1980-იანი წლების შუა პერიოდში მუსიკის გასავრცელებლად დაინერგა, ხოლო [[1990-იანი წლები]]ს დასაწყისისთვის როგორც მედია, ისე CD წამკითხველები საკმარისად იაფი გახდა სამომხმარებლო კომპიუტერულ მოწყობილობებში, მათ შორის სახლის კონსოლებსა და კომპიუტერებში ინტეგრირებისთვის.<ref>{{cite news | url = https://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune_archive/1992/06/29/76592/index.htm | title = CD-ROM: The Next PC Revolution | first = Mark | last = Alpert | date = June 29, 1992 | access-date = March 11, 2021 | work = [[Fortune (magazine)|Fortune]] }}</ref> გეიმპლეის კონტენტისთვის მეტი სივრცის უზრუნველყოფის გარდა, ოპტიკურმა მედიამ შესაძლებელი გახადა თამაშებში ხანგრძლივი ვიდეო ჩანაწერების დამატება, როგორიცაა [[FMV]] (Full-motion video) ან ანიმაციური ან წინასწარ რენდერირებული ქათსცენები, რაც თამაშებში მეტი ნარატიული ელემენტის დამატების საშუალებას იძლეოდა.<ref name="Wolf 2007 chp22"/> 1990-იან წლებამდე ზოგიერთმა არკადულმა თამაშმა ლაზერული დისკების გამოყენება სცადა, რომელთა შორის ყველაზე აღსანიშნავი იყო 1983 წელს გამოსული „[[Dragon's Lair]]“. ეს თამაშები ინტერაქტიულ ფილმად ითვლება და ლაზერული დისკიდან (LaserDisc) FMV-ს იყენებდა, რაც მოთამაშეს თამაშის გასაგრძელებლად საჭირო დროს კონტროლერის საშუალებით რეაგირებას სთხოვდა.<ref name="Wolf 2007 chp22">{{cite book |last=Therrien |first=Carl |editor-last=Wolf |editor-first=Mark |date=2007 |title=The Video Game Explosion |location=Westport, CT |publisher=Greenwood Press |pages=121–126 |chapter=Chapter 22: CD-ROM Games|isbn=978-0313338687}}</ref><ref name="Wolf 2007 chp23">{{cite book |last=Perron |first=Bernard |editor-last=Therrien |editor-first=Mark |date=2007 |title=The Video Game Explosion |location=Westport, CT |publisher=Greenwood Press |pages=127–134 |chapter=Chapter 23: Interactive Movies|isbn=978-0313338687}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ ეს თამაშები 1980-იანი წლების დასაწყისში პოპულარული იყო, იმ დროისთვის ლაზერული დისკის ტექნოლოგიის სიძვირის გამო მათ წარმატება ვერ ჰპოვეს. მას შემდეგ, რაც 1990-იანი წლებში ოპტიკური მედიის ტექნოლოგია დაიხვეწა და ფასი დაეცა, ახალი ლაზერული დისკის არკადული თამაშები გამოჩნდა, მაგ., როგორიცაა „[[Mad Dog McCree]]“ (1990).<ref name="Wolf 2007 chp22"/> [[Pioneer Corporation]]-მა 1993 წელს გამოუშვა სათამაშო კონსოლი [[LaserActive]], რომელიც ექსკლუზიურად ლაზერულ დისკებზე მუშაობდა და გაფართოების მოდულების საშუალებით Sega Genesis-ისა და [[NEC]]-ის [[TurboGrafx-16]]-ის თამაშების მხარდაჭერასაც უზრუნველყოფდა. თუმცა, იმის გამო, რომ კონსოლი 1000 დოლარი ღირდა, ხოლო დამატებითი მოდულები 600 დოლარი, კონსოლმა კომერციული კრახი განიცადა.<ref>{{cite magazine | url = https://www.wired.com/2009/09/laseractive/ | title = LaserActive, Gaming's Greatest Boondoggle |first= Chris | last = Kohler | date = September 18, 2009 |access-date= March 15, 2021 | magazine = [[Wired]] }}</ref> კონსოლებისთვის ოპტიკური მედიის წარმოება ROM კარტრიჯებზე იაფი იყო; CD-ROM-ების პარტიების წარმოებას ერთი კვირა სჭირდებოდა, ხოლო კარტრიჯების აწყობას ორ-სამ თვემდე.<ref name="rp japanese industry">{{cite journal | title = Hardware gimmick or cultural innovation? Technological, cultural, and social foundations of the Japanese video game industry | first1 = Yuko | last1 = Aoyama | first2= Hiro |last2= Izushi | journal = [[Research Policy]] | volume = 32 | issue =3 | date = 2003 | pages = 423–444 | doi = 10.1016/S0048-7333(02)00016-1 }}</ref> 16-ბიტიანი კონსოლებისთვის შეიქმნა სხვადასხვა დამატებები CD მედიის გამოსაყენებლად, მათ შორის [[PC Engine]]-ისა და Mega Drive-ისთვის. სხვა მწარმოებლებმა შექმნეს კონსოლები ორმაგი მედიის მხარდაჭერით, როგორიცაა NEC-ის [[TurboDuo]]. 1990 წელს [[Philips]]-მა გამოუშვა [[CD-i]], კონსოლი, რომელიც მხოლოდ ოპტიკურ მედიას იყენებდა, მაგრამ მოწყობილობას შეზღუდული სათამაშო შესაძლებლობები და თამაშების მცირე ბიბლიოთეკა ჰქონდა.<ref>{{cite web|author=Cowan, Danny|date=April 25, 2006|title=CDi: The Ugly Duckling|url=http://www.1up.com/features/15-years-cd-i?pager.offset=1|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104035709/http://www.1up.com/features/15-years-cd-i?pager.offset=1|archive-date=November 4, 2012|access-date=March 8, 2012|work=[[1UP.com]]}}</ref> ანალოგიურად, Nintendo თანამშრომლობდა [[Sony]]-სთან CD-ზე დაფუძნებული [[SNES]]-ის, Super NES CD-ROM-ის შესაქმნელად, მაგრამ ეს გარიგება საჯაროდ გამოცხადებამდე ჩაიშალა. შედეგად, Sony-მ განაგრძო PlayStation კონსოლის შემუშავება, რომელიც [[1994]] წელს გამოვიდა და ექსკლუზიურად ოპტიკურ მედიას იყენებდა.<ref>{{cite web | url = https://www.eurogamer.net/articles/2020-02-13-ultra-rare-nintendo-playstation-prototype-up-for-auction | title = Ultra-rare Nintendo PlayStation prototype up for auction | first= Tom | last =Philips | date = February 13, 2020 | access-date = February 13, 2020 | work = [[Eurogamer]] }}</ref> PlayStation-ისთვის Sony-მ წარმატებით გამოიყენა იაპონიის ბაზრის სპეციფიკა თამაშების გაყიდვის კუთხით: ისინი უშვებდნენ CD-ROM თამაშების შეზღუდულ პარტიებს, მაგრამ საჭიროების შემთხვევაში შეეძლოთ მათი სწრაფად წარმოება, რაც ROM კარტრიჯების შემთხვევაში ადვილი არ იყო, რადგან მომხმარებელთა გემოვნება სწრაფად იცვლებოდა და თითქმის ყველა მოსალოდნელი გასაყიდი კარტრიჯი წინასწარ უნდა წარმოებულიყო. ამით Sony-მ 1990-იან წლებში Nintendo-სა და Sega-ს გადაუსწრო.<ref>{{cite conference | last1 = Tomaselli | first1 = Fernando Claro | first2= Luiz Carlos | last2= Di Serio | first3 = Luciel Henrique | last3= de Oliveira | title = Value chain management and competitive strategy in the home video game industry | conference= 19th Annual Conference POMS | date= 2008 }}</ref> 1997 წელს გამოსული „Final Fantasy VII“ იყო PlayStation-ის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი თამაში, რომელმაც CD ფორმატის შესაძლებლობები სრულად აითვისა. მიუხედავად იმისა, რომ „Final Fantasy“-ის სერია ექსკლუზიურად Nintendo-ს კონსოლებისთვის იყო ხელმისაწვდომი, Square-ის დეველოპერებმა გადაწყვიტეს სერიის 2D ვიზუალური სტილის 3D გრაფიკით ჩანაცვლება. Square-მა კარტრიჯები დისტრიბუციისთვის არაპრაქტიკულად მიიჩნია, რადგან PlayStation-ის CD-ROM-ს გაცილებით მეტი ტევადობა ჰქონდა სასურველი კონტენტის, მათ შორის წინასწარ რენდერირებული სცენების განსათავსებლად.<ref>{{cite web |url=http://www.polygon.com/a/final-fantasy-7 |title=Final Fantasy 7: An oral history |last=Leone |first=Matt |work=[[Polygon]] |publisher=[[Vox Media]] |date=January 9, 2017 |access-date=January 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170109201832/http://www.polygon.com/a/final-fantasy-7 |archive-date=January 9, 2017 |url-status=live}}</ref> „Final Fantasy VII“ იქცა საკვანძო თამაშად, რომელმაც მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა კონსოლებში როლური თამაშების ჟანრის პოპულარიზაციაზე.<ref name="Wolf 2007 chp22"/><ref>{{cite news |url=https://www.usatoday.com/tech/gaming/2006-08-29-dirge-of-cerberus_x.htm |title='Dirge of Cerberus' defies expectations, for better and worse |first=Alex |last=Kraus |newspaper=[[USA Today]] |date=August 30, 2006 |access-date=August 6, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110629090116/http://www.usatoday.com/tech/gaming/2006-08-29-dirge-of-cerberus_x.htm |archive-date=June 29, 2011 |url-status=dead}}</ref> PlayStation-ის შემდეგ, [[Nintendo 64]]-ისა და [[Nintendo Switch|Switch]]-ის გამოკლებით, ყველა სახლის სათამაშო კონსოლისთვის თამაშების გავრცელების ძირითად საშუალებად ოპტიკური მედია იქცა.<ref name="rp japanese industry"/> პერსონალური კომპიუტერების სექტორში CD წამკითხველები თავდაპირველად გარე მოწყობილობების სახით იყო ხელმისაწვდომი და მხოლოდ მოგვიანებით გახდა კომპიუტერებში ინტეგრირებული კომპონენტი. CD-ROM ტექნოლოგია 1989 წლიდან გახდა ხელმისაწვდომი, ხოლო [[Cyan Worlds]]-ის „[[The Manhole]]“ ერთ-ერთი პირველი თამაში იყო, რომელიც ამ მედიის საშუალებით გავრცელდა.<ref name="Wolf 2007 chp22"/> მიუხედავად იმისა, რომ CD-ROM-ები უფრო დიდი ზომის თამაშების გავრცელების უკეთეს საშუალებას წარმოადგენდა, ინფორმაციის შენახვის ამ საშუალებამ პოპულარობა [[1993]] წელს სათავგადასავლო თამაშების „[[Myst]] და „[[The 7th Guest]]“ გამოშვებით მოიპოვა, რომლებმაც ხელი შეუწყვეს პერსონალურ კომპიუტერებზე CD-ROM ფორმატის სტანდარტიზაციას.<ref>{{cite web|author=Parrish, Jeremy |url=http://www.1up.com/features/essential-50-myst |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604014208/http://www.1up.com/features/essential-50-myst |archive-date=June 4, 2011 |title=When SCUMM Ruled the Earth |website=[[1UP.com]] |access-date=May 2, 2008}}</ref><ref>{{cite web|date=August 1, 2000|url=http://pc.ign.com/articles/082/082913p1.html|title=PC Retroview: Myst|website=IGN|access-date=April 21, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20120120054557/http://pc.ign.com/articles/082/082913p1.html|archive-date=January 20, 2012|url-status=dead}}</ref> ===3D გრაფიკის წარდგენა=== ოპტიკურ მედიაზე გადასვლასთან ერთად, [[1990-იანი წლები|1990-იან წლებში]] მთელ ინდუსტრიაში თამაშების უმეტესობა 3D კომპიუტერული გრაფიკის გამოყენებაზე გადავიდა. არსებობდა რიგი არკადული თამაშებისა, რომლებიც მარტივი კარკასული ვექტორული გრაფიკით სამგანზომილებიანობის სიმულაციას ახდენდნენ, როგორიცაა „Battlezone“, „Tempest“ და „Star Wars“. 3D კომპიუტერულ გრაფიკაში უნიკალური გამოწვევაა ის, რომ რეალურ დროში რენდერირება, როგორც წესი, საჭიროებს [[მცურავი წერტილის არითმეტიკა]],ს რისთვისაც 1990-იან წლებამდე ვიდეო თამაშების აპარატურის უმეტესობა კარგად არ იყო ადაპტირებული. ამის ნაცვლად, ბევრი თამაში ახდენდა 3D ეფექტების სიმულაციას, მაგალითად, სხვადასხვა ფონის ფენების პარალაქსური რენდერირების, სპრაიტების მასშტაბირების გზით, როდესაც ისინი მოთამაშის ხედვისკენ ან მისგან შორდებოდნენ, ან სხვა რენდერირების მეთოდების გამოყენებით, როგორიცაა SNES-ის Mode 7. 2D სისტემების საშუალებით 3D გრაფიკის სიმულაციის ეს ხრიკები ზოგადად მოიხსენიება როგორც [[2.5D]] გრაფიკა. იუ სუზუკის [[Sega AM2]]-ის თამაშებმა, „[[Virtua Racing]]“-მა (1992) და [[Virtua Fighter]]“-მა (1993), რომლებიც Sega Model 1-ის არკადულ სისტემურ დაფაზე მუშაობდნენ,<ref name=vracing>{{cite web|title=Virtua Racing – Arcade (1992)|url=http://www.gamespot.com/gamespot/features/video/15influential/p13_01.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20100412225953/http://www.gamespot.com/gamespot/features/video/15influential/p13_01.html|archive-date=April 12, 2010|work=15 Most Influential Games of All Time|publisher=[[GameSpot]]|access-date=January 19, 2014|date=March 14, 2001}}</ref> მალევე მოიპოვეს პოპულარობა პოლიგონების გამოყენებით რეალურ დროში 3D რენდერინგით; Sony Computer Entertainment-ის (SCE) ზოგიერთი თანამშრომელი, რომელიც ჩართული იყო ორიგინალი PlayStation-ის შექმნაში, „Virtua Fighter“-ს PlayStation-ის 3D გრაფიკის აპარატურის შთაგონებად მიიჩნევს. SCE-ის ყოფილი პროდიუსერის რიოჯი აკაგავას და თავმჯდომარის შიგეო მარუიამას თქმით, PlayStation თავდაპირველად 2D-ზე ორიენტირებულ აპარატურად განიხილებოდა და მხოლოდ „Virtua Fighter“-ის წარმატების შემდეგ გადაწყვიტეს PlayStation 3D-ზე ორიენტირებულ აპარატურად შეექმნათ.<ref>{{cite magazine|url=https://www.wired.com/2012/09/how-virtua-fighter-saved-playstations-bacon/ |title=How Virtua Fighter Saved PlayStation's Bacon – WIRED |magazine=WIRED |date=September 5, 2012 |access-date=October 13, 2014 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20141014093913/http://www.wired.com/2012/09/how-virtua-fighter-saved-playstations-bacon/ |archive-date=October 14, 2014 |last1=Feit |first1=Daniel }}</ref> ტექსტურების დადება და ტექსტურების ფილტრაცია მალევე პოპულარული გახდა 3D რბოლებსა და საბრძოლო თამაშებში.<ref>{{Cite web|date=May 9, 2019|title=A Brief History of 3D Texturing in Video Games|url=https://discover.therookies.co/2019/05/09/a-brief-history-of-3d-texturing-in-video-games/|access-date=December 1, 2020|website=Discover {{!}} The Rookies|language=en}}</ref> სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლებმა: PlayStation, [[Sega Saturn]] და [[Nintendo 64]], აგრეთვე შეძლეს ტექსტურირებული სამგანზომილებიანი გრაფიკის წარმოება. Nintendo-მ 1993 წელს გამოუშვა „[[Star Fox]]“, რომელიც მოიცავდა Super FX გრაფიკულ თანაპროცესორის ჩიპს, რომელიც ჩაშენებული იყო თამაშის კარტრიჯში SNES-ისთვის პოლიგონური რენდერირების მხარდასაჭერად, ხოლო Nintendo 64-ში კონსოლში უშუალოდ ჩაშენებული იყო გრაფიკული თანაპროცესორი. პერსონალურ კომპიუტერებზე [[id Software]]-ის დამფუძნებლებმა, [[ჯონ კარმაკი|ჯონ კარმაკმა]] და [[ჯონ რომერო]]მ ჩაატარეს ექსპერიმენტები 3D თამაშების რეალურ დროში რენდერირებაზე ისეთ პროექტებში, როგორებიცაა „[[Hovertank 3D]]“ და „[[Catacomb 3-D]]“. ამას მოჰყვა „[[Wolfenstein 3D]]“-ის გამოშვება [[1992]] წელს, რომელიც ითვლება ყველაზე ადრეულ [[პირველი პირის შუტერი|პირველი პირის შუტერად]], რადგან თამაშის სამყარო საკმარისად სწრაფად რენდერირებდა მოთამაშის მოძრაობებთან სინქრონში. თუმცა, მისი სათამაშო დონეები ორ განზომილებაში იყო განლაგებული<ref name="tr 3d history"/> და არ ჰქონდა ვერტიკალური სტრუქტურა; მოთამაშე დადიოდა ბრტყელ ზედაპირზე, თუმცა ხედავდა სამგანზომილებიან კედლებსა და ობიექტებს. [[Blue Sky Productions]]-ის „[[Ultima Underworld]]“-მა წარმოადგინა გაუმჯობესებები, როგორიცაა სხვადასხვა სიმაღლის სართულები და პანდუსები. მიუხედავად იმისა, რომ ამის რენდერირებას მეტი დრო სჭირდებოდა, ეს როლური თამაშისთვის დასაშვები აღმოჩნდა. მიუხედავად იმისა, რომ id Software-ის „[[Doom]]“-მა განათების ეფექტები და სხვა სიახლეები წარმოადგინა, მის რუკებს არსებითად ორგანზომილებიანი სტრუქტურა ჰქონდა, ხოლო მტრები და ობიექტები ძირითადად სპრაიტების სახით იყო გამოსახული. id-მა შექმნა ერთ-ერთი პირველი [[თამაშის ძრავა]], რომელმაც მოახდინა კონტენტის, გეიმპლეისა და რენდერირების განცალკევება და ეს ძრავა სხვა დეველოპერებსაც მიჰყიდა, რის შედეგადაც შეიქმნა ისეთი თამაშები, როგორიცაა „[[Heretic]]“ და „[[Hexen]]“, ხოლო სხვა დეველოპერებმა საკუთარი ძრავები „Doom“-ის ძრავის კონცეფციებზე დაყრდნობით შექმნეს, როგორებიცაა „[[Duke Nukem 3D]]“ და „[[Marathon (ვიდეო თამაში)|Marathon]]“.<ref>{{cite journal | last= Fiadotau | first = Mikhail | title = Dezaemon, RPG Maker, NScripter: Exploring and classifying game 'produsage' in 1990s Japan | journal = Journal of Gaming & Virtual Worlds | volume = 11 | issue = 3 | pages=215–230 | date = 2019 | doi = 10.1386/jgvw.11.3.215_1| s2cid = 213694676 }}</ref> [[1996]] წელს id-ის „[[Quake]]“ იყო პირველი კომპიუტერული თამაში ნამდვილი 3D თამაშის ძრავით, თამაშის პერსონაჟებისა და ობიექტების მოდელებით, და Doom-ის ძრავის მსგავსად, id-მა Quake-ის ძრავაც გაყიდა, რამაც განაპირობა პირველი პირის შუტერების შემდგომი განვითარება.<ref name="tr 3d history">{{cite web | url = https://www.techradar.com/news/gaming/the-evolution-of-3d-games-700995 | title = The evolution of 3D games | date = July 11, 2010 | access-date = March 15, 2021 | work = [[TechRadar]] }}</ref> [[1997]] წელს ბაზარზე ხელმისაწვდომი გახდა პირველი სამომხმარებლო სპეციალიზებული 3D გრაფიკული ბარათები, რაც განპირობებული იყო პირველი პირის შუტერების მოთხოვნის ზრდით. მომდევნო წლებში შეიქმნა მრავალი 3D თამაშის ძრავა, მათ შორის [[Unreal Engine]], [[GoldSrc]] და [[CryEngine]], რამაც განაპირობა 3D-ის, როგორც კომპიუტერული ვიდეო თამაშების უმეტესობისთვის ახალ სტანდარტად დამკვიდრება.<ref name="tr 3d history"/> ===არკადული თამაშების აღორძინება და დაცემა=== [[ფაილი:Time Crisis II, Spain, 2017 03.jpg|მინი|„[[Time Crisis II]]“, არკადული თამაში სინათლის პისტოლეტით]] [[1991]] წელს [[Capcom]]-ის მიერ გამოშვებულმა „[[Street Fighter II]]-მ ხელი შეუწყო „ერთი-ერთზე“ ფორმატის საბრძოლო თამაშების პოპულარიზაციას.<ref name="tao2">Spencer, Spanner, [http://www.eurogamer.net/articles/a_taoofbeatemups_pt2_retro The Tao of Beat-'em-ups (part 2)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110715094144/http://www.eurogamer.net/articles/a_taoofbeatemups_pt2_retro |date=July 15, 2011 }}, ''EuroGamer'', February 12, 2008, Accessed March 18, 2009</ref> ბაზარზე აგრეთვე გამოჩნდა „[[Mortal Kombat]]“ და „[[The King of Fighters]]“. ამ პერიოდში არკადულ ავტომატებში სპორტულმა თამაშებმაც, (მაგ. NBA Jam) მცირე ხნით მოიპოვეს პოპულარობა. მოთამაშეებს სულ უფრო მეტად იზიდავდა უახლესი სახლის კონსოლები, რომლებსაც უკვე შეეძლოთ „არკადულის იდენტური“ თამაშების, მათ შორის უახლესი 3D თამაშების გაშვება. კომპიუტერული და კონსოლური თამაშების სისტემებისთვის უფრო რეალისტური პერიფერიული მოწყობილობების გამოჩენამ კიდევ უფრო გააძლიერა ეს ტენდენცია.<ref>{{cite conference | last1 = Grabarczyk | first1 = Pawel | first2 = Espen | last2= Aarseth | title = Port or conversion? An ontological framework for classifying game versions | conference = DiGRA Conference 2019 | date = 2019 }}</ref> შედეგად, არკადული ავტომატების მწარმოებლები, როგორებიცაა Sega და Namco, კონკურენციის შესანარჩუნებლად, განაგრძობდნენ 3D გრაფიკის ტექნოლოგიის გაუმჯობესებას, რაც სახლის სისტემებს საგრძნობლად აღემატებოდა. ამის საპირწონედ, 1998 წელს [[Sega]]-მ გამოუშვა ახალი კონსოლი [[Sega Dreamcast|Dreamcast]], რომელსაც შეეძლო [[Sega Naomi]]-ის არკადული ავტომატის დონის 3D გრაფიკის გამოსახვა. [[1999]] წელს უფრო მძლავრი დაფების [[Hikaru]]-ს და 2000 წელს [[Naomi 2]]-ის გამოშვების შემდეგ, Sega-მ საბოლოოდ შეწყვიტა სპეციალიზებული არკადული სისტემური დაფების წარმოება. მას შემდეგ მათი არკადული დაფები კონსოლებზე ან კომერციულ PC კომპონენტებზე იყო დაფუძნებული. არკადული ავტომატების პოპულარობის კლებასთან ერთად, 1990-იანი წლების ბოლოსა და [[2000-იანი წლები]]ს დასაწყისში არკადული ავტომატების მწარმოებელმა ბევრმა კომპანიამ შეწყვიტა არსებობა. მონეტებით სამართავი ძველი თამაშები ძირითადად მოყვარულთა ჰობად იქცა. ტრადიციული არკადული ავტომატების დახურვის შედეგად წარმოქმნილი სიცარიელე ნაწილობრივ შეავსეს დიდმა გასართობმა ცენტრებმა, რომლებიც უზრუნველყოფდნენ სისუფთავეს, უსაფრთხოებას და ისეთ ძვირადღირებულ სათამაშო სისტემებს, რომელთა შეძენაც უბრალო მომხმარებლებს არ შეეძლოთ. არკადული ბიზნესი გაიზარდა და მოიცვა დამატებითი გასართობი სერვისებიც, როგორიცაა კვება და სასმელები. ===პორტატიული კონსოლების მომწიფება=== [[1989]] წელს Nintendo-მ გამოუშვა კარტრიჯებზე მომუშავე [[Game Boy]], პირველი მნიშვნელოვანი პორტატიული სათამაშო კონსოლი [[Microvision]]-ის შემდეგ. სისტემას მოჰყვა [[Tetris]], რომელიც [[ყველაზე გაყიდვადი ვიდეო თამაშების სია|ყველა დროის ერთ-ერთ ყველაზე გაყიდვად ვიდეო თამაშად იქცა]] და პორტატიულ კონსოლებზე მრავალი ისეთი ადამიანი მიიზიდა, ვინც ჩვეულებრივ ვიდეო თამაშებს არ თამაშობდა.<ref>{{cite web |url=https://www.telegraph.co.uk/technology/video-games/10877456/Tetris-at-30-a-history-of-the-worlds-most-successful-game.html |title=Tetris at 30: a history of the world's most successful game |last=Sparkes |first=Matthew |website=[[The Daily Telegraph]] |date=June 6, 2014 |access-date=April 26, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170427004705/http://www.telegraph.co.uk/technology/video-games/10877456/Tetris-at-30-a-history-of-the-worlds-most-successful-game.html |archive-date=April 27, 2017 |url-status=live }}</ref> 1990-იანი წლების დასაწყისში, Game Boy-ს რამდენიმე კონკურენტი პორტატიული კონსოლი გამოჩნდა, მათ შორის [[Game Gear]] და [[Atari Lynx]] (პირველი პორტატიული კონსოლი ფერადი LCD ეკრანით). მიუხედავად იმისა, რომ ეს სისტემები ტექნოლოგიურად უფრო განვითარებული იყო და სახლის კონსოლების დონეს უტოლდებოდა, მათი შემაფერხებელი ფაქტორები იყო მაღალი ბატარეის მოხმარება და მესამე მხარის დეველოპერების მხარდაჭერის სიმცირე. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი სხვა სისტემა 1990-იანი წლების შუა პერიოდამდე რჩებოდა წარმოებაში, Game Boy და მისი შემდგომი ვერსიები, [[Game Boy|Game Boy Pocket]], [[Game Boy Color]] და [[Game Boy Advance]], ფაქტობრივად უდავო ლიდერები იყვნენ პორტატიული კონსოლების ბაზარზე 1990-იანი წლებში.<ref name="vice yokoi">{{cite web | url = https://www.vice.com/en/article/pkdbx7/how-gunpei-yokoi-reinvented-nintendo | title = How Gunpei Yokoi Reinvented Nintendo | first = Matt | last = Alt | date = November 12, 2020 | access-date = February 22, 2021 | work = [[Vice (magazine)|Vice]] }}</ref> [[Game Boy-ის ოჯახი|Game Boy-ის ოჯახმა]] ასევე წარმოადგინა „[[Pokémon]]“-ის სერიის პირველი ნაწილები „[[Pokémon Red and Blue]]“, რომელიც Nintendo-ს ერთ-ერთ ყველაზე გაყიდვად ვიდეო თამაშების ფრენჩაიზად რჩება.<ref name="Figures">{{cite web|url=https://corporate.pokemon.co.jp/en/aboutus/figures/|title=Pokémon in Figures|website=[[The Pokémon Company]]|date=March 2020|access-date=July 31, 2020|archive-date=October 10, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010084800/https://corporate.pokemon.co.jp/en/aboutus/figures/|url-status=live}}</ref> ===კომპიუტერული (PC) თამაშები=== [[ფაილი:PC_Gaming_at_Thy_Geekdom_Con_2019.jpg|250პქ|მინი|PC გეიმინგი]] 3D გრაფიკისა და კონსოლის თამაშების განვითარების შემდეგ, გამომცემლები, როგორც წესი, სკეპტრიკურად იყვნენ განწყობილნი მცირე დეველოპერების მიმართ, განსაკუთრებით მათ მიმართ, ვინც პერსონალურ კომპიუტერებზე მუშაობდა.<ref>{{cite news|author=Prince|first1=Marcelo|last2=Roth|first2=Peter|date=December 21, 2004|title=Videogame Publishers Place Big Bets on Big-Budget Games|url=https://www.wsj.com/articles/SB110243451698593254|url-status=live|archive-url=https://archive.today/20200210052050/https://www.wsj.com/articles/SB110243451698593254|archive-date=February 10, 2020|access-date=July 1, 2013|work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref> [[1990-იანი წლები]]ს დასაწყისში გამოჩნდა „[[Shareware]]“ (პირობითად უფასო პროგრამული უზრუნველყოფა), ამ მცირე გუნდებისგან თამაშების გავრცელების ახალი მეთოდი. როგორც წესი, მომხმარებელს შეეძლო მოეთხოვა „shareware“ თამაში, რის შედეგადაც იგი თამაშის ნაწილს უფასოდ იღებდა, მიწოდების ხარჯების გამოკლებით. თუ მომხმარებელს თამაში მოეწონებოდა, მას შეეძლო სრული ვერსიის შეძენა. მოგვიანებით, ეს მოდელი განვითარდა და მოიცვა თამაშების საცდელი ვერსიები („დემო“), რომლებიც ჯერ სათამაშო ჟურნალების საშუალებით კომპაქტ-დისკებზე ვრცელდებოდა, ხოლო შემდეგ უკვე ციფრულად სხვადასხვა საიტების მეშვეობით. როგორც „Wolfenstein 3D“-სა და „Doom“-ის შემთხვევაში ჩანს, id Software-მა წარმატებით დანერგა ეს იდეა, რომელიც მოგვიანებით Apogee-მა (ახლანდელი [[3D Realms]]) და Epic MegaGames-მა (ახლანდელი [[Epic Games]]) გამოიყენეს.<ref>{{cite web | url = https://www.polygon.com/2019/11/15/20962788/indie-development-history-handmade-pixels | title = The indie explosion that's been going on for 30 years (give or take) | first = Jesper | last = Juul | date = November 15, 2019 | access-date = November 15, 2019 | work = [[Polygon]] }}</ref> ამ პერიოდში რამდენიმე საკვანძო ჟანრი ჩამოყალიბდა. „Wolfenstein 3D“ და „Doom“ არის თამაშები რომლებმაც საფუძველი ჩაუყარეს [[პირველი პირის შუტერი]]ს (FPS) ჟანრს; თავად ჟანრს დაახლოებით 2000 წლამდე „Doom-ის კლონებს“ უწოდებდნენ, სანამ FPS უფრო პოპულარული ტერმინი გახდა.<ref>{{cite journal | title = Video Game Genre, Evolution and Innovation | first = Dominic | last = Arsenault | journal = Eludamos. Journal for Computer Game Culture | volume = 3 | issue = 2 | year =2009 |pages = 149–176 | doi = 10.7557/23.6003 | s2cid = 62171492 | doi-access = free }}</ref> ამ პერიოდში გრაფიკული სათავგადასავლო თამაშები განსაკუთრებით გამოირჩეოდა, მათ შორის ზემოხსენებული „Myst“ და „The 7th Guest“, [[LucasArts]]-ის რამდენიმე სათავგადასავლო თამაში, მათ შორის „[[Monkey Island]]“-ის სერია. FPS თამაშების აღზევების შემდეგ გამოჩნდა პირველი [[იმერსიული სიმულატორი|იმერსიული სიმულატორები]], თამაშები, რომლებიც მოთამაშეს მეტ თავისუფლებასა და არჩევანს სთავაზობდნენ მოქნილი სათამაშო სისტემების მეშვეობით. ამის მაგალითებია: „[[Ultima Underworld: The Stygian Abyss]]“ და „[[Thief: The Dark Project]]“. „Thief“-მა ასევე განავითარა სტელსი თამაშების იდეა და შექმნა ე.წ. „პირველი პირის მალულად მოქმედების“ თამაშების კონცეფცია, სადაც ბრძოლა ნაკლებად მნიშვნელოვანი იყო.<ref>{{cite web|url=http://www.ign.com/articles/1999/02/10/looking-glass-prepares-to-shock-gamers-again |title=Looking Glass Prepares To Shock Gamers Again |date=February 10, 1999 |access-date=May 28, 2014 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150710154035/http://www.ign.com/articles/1999/02/10/looking-glass-prepares-to-shock-gamers-again |archive-date=July 10, 2015 }}</ref> 1990-იან წლებში, აგრეთგვე პოპულარული გახდა რეალური დროის სტრატეგიული თამაშები, მაგ.: „Dune II“, „Warcraft: Orcs & Humans“ და „Command & Conquer“. ამ ათწლეულში აგრეთვე გამოჩნდა პირველი [[4X]] სტრატეგიული თამაშები (შემოკლებით „Explore, Expand, Exploit, Exterminate“ — გამოიკვლიე, გააფართოვე, გამოიყენე, გაანადგურე), რომელთა პოპულარიზაციაც 1991 წელს „[[Sid Meyer's Civilization]]“-მა მოახდინა. [[1992]] წელს „[[Alone in the Dark]]“-მა ერთგვარი საფუძველი მოუმზადა [[survival horror]] ჟანრს, რომელიც საბოლოოდ „[[Resident Evil]]“-მა გაამყარა.<ref>{{cite web| first=Michael | last=Harradence | date=October 28, 2019 | url=https://www.psu.com/news/complete-history-of-resident-evil-games/ |title=The Complete History of the Resident Evil Games |publisher=Psu.com |access-date=March 30, 2022}}</ref> ამ პერიოდში პოპულარობა მოიპოვა [[სიმულატორი (ვიდეო თამაშის ჟანრი)|სიმულატორებმა]], მათ შორის [[Maxis]]-ის თამაშებმა, დაწყებული „[[SimCity]]“-ით [[1989]] წელს და კულმინაციას მიაღწია „The Sims“-ით, რომელიც პირველად [[2000]] წლის დასაწყისში გამოვიდა. კომპიუტერულ თამაშებში ინტერნეტთან კავშირი სულ უფრო დიდ მნიშვნელობას იძენდა. [[1980-იანი წლები]]ს ტექსტური „MUD“-ების მზარდი პოპულარობის საფუძველზე, გრაფიკულმა MUD-ებმა, როგორიცაა „Habitat“, თამაშის აღქმისთვის ტექსტთან ერთად მარტივი გრაფიკული ინტერფეისებიც გამოიყენეს. [[1996]] წელს „[[Meridian 59]]“-ის გამოშვებით დაიწყო პირველი [[მასიური მრავალმოთამაშიანი ონლაინ როლური თამაში|მასიური მრავალმოთამაშიანი ონლაინ როლური თამაშების]] (MMORPG) ერა, რომლებმაც ვირტუალური სამყაროების შესაქმნელად 3D გრაფიკის ახალი ტექნოლოგია აითვისეს და პოპულარობა მოიპოვეს ისეთი თამაშებით, როგორებიცაა „[[Ultima Online]]“ (1997), „[[EverQuest]]“ და „[[Asheron's Call]]“ (1999). ონლაინ დაკავშირების ფუნქციამ მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა ისეთ ჟანრებში, როგორიცაა FPS და RTS, რაც მოთამაშეებს საშუალებას აძლევდა ტელეფონისა და ინტერნეტის მეშვეობით ეთამაშათ სხვა მოთამაშეებთან. 1990-იან წლებში [[Microsoft]]-მა წარმოადგინა პერსონალური კომპიუტერებისთვის [[Microsoft Windows]] ოპერაციული სისტემის ადრეული ვერსიები, [[მომხმარებლის გრაფიკული ინტერფეისი]], რომელიც [[MS-DOS]]-ის ჩანაცვლებას ისახავდა მიზნად. თამაშების დეველოპერებს უჭირდათ Windows-ის ზოგიერთი ადრეული ვერსიისთვის პროგრამების დაწერა, რადგან ოპერაციული სისტემა ხშირად ბლოკავდა მათ პროგრამულ წვდომას შეყვანისა და გამოყვანის მოწყობილობებზე. Microsoft-მა 1995 წელს შეიმუშავა [[DirectX]], რომელიც მოგვიანებით ინტეგრირებული იყო [[Windows 95|Microsoft Windows 95]]-სა და მომავალ Windows-ის პროდუქტებში, როგორც ბიბლიოთეკების ნაკრები, რათა თამაშების პროგრამისტებს პირდაპირი წვდომა ჰქონოდათ ამ ფუნქციებზე. ამან ასევე ხელი შეუწყო სტანდარტული ინტერფეისის უზრუნველყოფას, რათა მოეხდინათ იმ დროისთვის პერსონალური კომპიუტერებისთვის ხელმისაწვდომი გრაფიკული და ხმის ბარათების ფართო სპექტრის ნორმალიზება, რაც კიდევ უფრო დაეხმარა თამაშებს განვითარებაში.<ref>{{cite web | url = https://www.pcgamer.com/history-direct-x-windows-microsoft/ | title = How DirectX defined PC gaming... with help from a shotgun-toting Bill Gates | first = Samual | last = Willetts | date = July 27, 2020 | access-date = December 7, 2020 | work = [[PC Gamer]] }}</ref> ===32 და 64-ბიტიანი კონსოლები=== {{main|მეხუთე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:PSX-Console-wController.jpg|მინი|300პქ|[[PlayStation (კონსოლი)|Sony PlayStation]]]] 1994 წელს Sony-მ პირველი PlayStation-ის გამოშვებით შეასუსტა Nintendo-სა და Sega-ს კონკურენცია კონსოლების ბაზარზე და ასევე გაართულა ახალი კომპანიებისთვის ამ ბაზარზე დამკვიდრება. CD-ROM მედიის რევოლუციასთან ერთად, PlayStation-ში ინტეგრირებული იყო პოლიგონური 3D გრაფიკის რენდერირების მხარდაჭერა. 1993 წელს Atari-მ თავისი 32-ბიტიანი [[Atari Jaguar]]-ით ბაზარზე ხელახლა შესვლა სცადა, თუმცა მას არ ჰქონდა ისეთივე მდიდარი თამაშების ბიბლიოთეკა, როგორიც Nintendo-ს, Sega-ს ან Sony-ის. 1993 წელს [[The 3DO Company]]-მ გამოუშვა [[3DO Interactive Multiplayer]], თუმცა ბაზარზე არსებულ სხვა კონსოლებთან შედარებით მაღალმა ფასმა მისი კონკურენტუნარიანობა შეასუსტა. Sega-მ დიდი აქცენტი გააკეთა 32-ბიტიან [[Sega Saturn]]-ზე, რომელიც [[1994]] წელს Genesis-ის შემდეგ გამოვიდა და, მიუხედავად იმისა, რომ თავდაპირველად PlayStation-ს საკმაო კონკურენციას უწევდა, მალევე დაკარგა პოზიციები. SNES-ის შემდეგ Nintendo-ს შემდეგი კონსოლი იყო [[Nintendo 64]], 64-ბიტიანი კონსოლი პოლიგონური 3D რენდერირების მხარდაჭერით. თუმცა, Nintendo-მ გადაწყვიტა გაეგრძელებინა ROM კარტრიჯების ფორმატის გამოყენება, რის გამოც გაყიდვებში PlayStation-ს შესამჩნევად ჩამორჩებოდა. 2000 წლიდან PlayStation კონსოლების ბაზარზე უპირობო ლიდერად იქცა.<ref>{{cite book |last=Kent |first=Steven L. |author-link=Steven L. Kent |title=The Ultimate History of Video Games: The Story Behind the Craze that Touched our Lives and Changed the World |date=2002 |publisher=Random House International | location=New York |isbn=978-0-7615-3643-7 | oclc=59416169 | url=https://books.google.com/books?id=PTrcTeAqeaEC}}</ref> 1997 წელს PlayStation-ზე გამოსულმა თამაშმა „[[PaRappa the Rapper]]“ საუფუძველი ჩაუყარა მუსიკალური თამაშების ჟანრს. თამაშებმა „[[Resident Evil]]“ და „[[Silent Hill]]“ ჩამოაყალიბეს [[survival horror]]-ის ჟანრი.<ref>{{cite web|url=http://retro.ign.com/articles/104/1040759p5.html|title=IGN Presents the History of Survival Horror|page=5|author=Fahs, Travis|work=[[IGN]]|date=October 30, 2009|access-date=June 9, 2011}}</ref> რაც შეეხება Nintendo 64-ს, მასზე გამოვიდა ორი უმნიშვნელოვანესი თამაში, რომლებიც ყველა დროის ერთ-ერთ საუკეთესო თამაშებადაა მიჩნეული. ==2000-იანი წლები== {{main|2000-იანი წლები ვიდეო თამაშებში}} 2000-იან წლებში, კონსოლებსა და პერსონალურ კომპიუტერებთან ერთად, ინოვაციური იყო პორტატიული სათამაშო სისტემების მზარდი კონკურენტული ბაზარიც. ინტერნეტის ფართო ხელმისაწვდომობის წყალობით თამაშებში ახალი მექანიკები დაინერგა, გარდა ამისა განახლდა სათამაშო აპარატურა და კონსოლებს ონლაინ სერვისები დაემატა. ვიდეო თამაშების მომხმარებლების მიერ შექმნილი [[ვიდეო თამაშების მოდიფიკაცია|მოდიფიკაციების]] (საყოველთაოდ ცნობილი როგორც „მოდები“) ფენომენი, ტენდენცია, რომელიც „Wolfenstein 3D“-ისა და „Doom“-ის ეპოქაში დაიწყო, 21-ე საუკუნის დასაწყისშიც გაგრძელდა. ყველაზე ცნობილი მაგალითია [[Counter-Strike]]; გამოშვებული [[1999]] წელს, რომელიც დღემდე ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული პირველი პირის ონლაინ შუტერია, მიუხედავად იმისა, რომ ის ორმა დამოუკიდებელმა პროგრამისტმა „[[Half-Life (ვიდეო თამაში)|Half-Life]]“-ისთვის მოდის სახით შექმნა. საბოლოოდ, თამაშების დიზაინერებმა გააცნობიერეს მოდებისა და ზოგადად მორგებული კონტენტის პოტენციალი თავიანთი თამაშების ღირებულების გაზრდისთვის და ამიტომ შეუდგნენ მოდების შექმნის წახალისებას. ამის მაგალითებია „[[Unreal Tournament]]“, რომელიც მოთამაშეებს საშუალებას აძლევდათ 3dsmax-ის სცენები პერსონაჟების მოდელებად გამოეყენებინათ; და Maxis-ის „The Sims“, რომლისთვისაც მოთამაშეებს შეეძლოთ მორგებული ობიექტების შექმნა.   ჩინეთში ვიდეო თამაშების კონსოლებზე აკრძალვა [[2000]] წლის ივნისში დაწესდა. ამან გამოიწვია კომპიუტერული თამაშების, განსაკუთრებით MMO-ების პოპულარობის ზრდა. მიუხედავად ამისა, ქვეყანაში არსებული ძლიერი არალეგალური ბაზრის მეშვეობით, კონსოლებისა და მათთვის განკუთვნილი თამაშების შეძენა კვლავ შესაძლებელია, რადგან ეს ბაზარი აქტიურად ახორციელებს მათ იმპორტსა და დისტრიბუციას. ამ კანონის ამოქმედებაით ვიდეო თამაშების საავტორო უფლებების დარღვევის შემთხვევები მნიშვნელოვნად გაიზარდა.<ref>{{cite news|url=https://www.theglobeandmail.com/technology/gaming/gaming-news/lenovos-kinect-clone-evades-chinese-ban-on-video-game-consoles/article4104133/ |title=Lenovo's Kinect-clone evades Chinese ban on video-game consoles |author=Leslie Hook |date=June 18, 2012 |access-date=August 20, 2012 |work=The Globe and Mail |location=Toronto |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120608053047/http://www.theglobeandmail.com/technology/gaming/gaming-news/lenovos-kinect-clone-evades-chinese-ban-on-video-game-consoles/article4104133/ |archive-date=June 8, 2012 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.escapistmagazine.com/articles/view/features/9263-Console-Revolution |title=Console Revolution |author=Luke Ume |date=December 15, 2011 |accessdate=August 20, 2012 |work=The Escapist |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120512170149/http://www.escapistmagazine.com/articles/view/features/9263-Console-Revolution |archivedate=May 12, 2012 }}</ref> ===სახლის კონსოლების ბაზრის გარდაქმნა=== {{main|მეექვსე თაობის ვიდეო თამაშების კონოლები|მეშვიდე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:Xbox-console.jpg|thumb|[[Xbox]]-ით, Microsoft შევიდა ვიდეო თამაშების კონსოლების ბაზარზე.]] 2000-იანი წლების დასაწყისში Sony-ს დომინირებამ კონსოლების ბაზარზე მნიშვნელოვანი ცვლილებები გამოიწვია. Sega-მ კიდევ ერთხელ სცადა კონსოლების ბაზარზე შესვლა [[Sega Dreamcast|Dreamcast]]-ით 1998 წელს, რომელიც აღსანიშნავია იმით, რომ იგი იყო პირველი კონსოლი, რომელსაც ონლაინ თამაშებისთვის ჩაშენებული ინტერნეტ კავშირი გააჩნდა. მას შემდეგ, რაც Saturn-მა Sega-ს რეპუტაციაზე უარყოფითად იმოქმედა და Sony-მ [[PlayStation 2]] დააანონსა, Sega-მ Dreamcast-ის გამოშვების შემდეგ დატოვა კონსოლების ბაზარი, თუმცა არ შეუწყვეტია არკადული თამაშების განვითარება და სხვა კონსოლებისთვის თამაშების შექმნა. Dreamcast-ზე გამოვიდა ისეთი განთქმული თამაშების სერია როგორიცაა „[[Shenmue]]“, რომელმაც მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა 3D ღია სამყაროს თამაშების განვითარებაში.<ref>{{cite web|title=Top 5 Underappreciated Innovators: Five genre-defining games that didn't get their due|author=Scott Sharkey|website=[[1UP.com]]|url=http://www.1up.com/features/top-5-underappreciated-innovators|access-date=April 1, 2011|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20121018143104/http://www.1up.com/features/top-5-underappreciated-innovators|archive-date=October 18, 2012}}</ref> სწორედ მისი დამსახურებაა quick time event-ის მექანიკის თანამედროვე სახით დამკვიდრება.<ref>Adam LaMosca, [http://www.escapistmagazine.com/articles/view/columns/waypoints/1310-On-Screen-Help-In-Game-Hindrance On-Screen Help, In-Game Hindrance] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201191746/http://www.escapistmagazine.com/articles/view/columns/waypoints/1310-On-Screen-Help-In-Game-Hindrance |date=February 1, 2014 }}, ''[[The Escapist (magazine)|The Escapist]]''</ref> [[ფაილი:Wii-console.jpg|thumb|right|[[Nintendo Wii]]]] 2000 წელს Sony-მ PlayStation 2 (PS2) გამოუშვა, პირველი კონსოლი, რომელიც მხარს უჭერდა ახალ DVD ფორმატს და შეეძლო [[DVD]] დისკების და CD აუდიო დისკების დაკვრა, აგრეთვე უკუთავსებადი იყო წინა კონსოლის, PlayStation-ის თამაშებთან. 2001 წელს Nintendo-მ გამოუშვა მორიგი კონსოლი [[GameCube]], მისი პირველი კონსოლი, რომელიც ოპტიკურ დისკებს იყენებდა, თუმცა სპეციალურად სისტემისთვის ფორმატირებული სახით. ამ პერიოდში კონსოლების ბაზარზე ახალი მოთამაშე, Microsoft გამოჩნდა თავისი პირველი Xbox კონსოლით, რომელიც აგრეთვე 2001 წელს გამოვიდა. ათწლეულის პირველ ნახევარში PS2 წამყვანი პლატფორმა იყო და დღემდე რჩება ყველა დროის ყველაზე გაყიდვად სახლის კონსოლად 155 მილიონზე მეტი გაყიდული ერთეულით. ეს ნაწილობრივ განპირობებული იყო სისტემაზე გამოშვებული რამდენიმე მნიშვნელოვანი თამაშით, მათ შორის — „[[Grand Theft Auto III]]“, „[[Metal Gear Solid 2: Sons of Liberty]]“ და „[[Final Fantasy X]]“.<ref>{{cite web | url = https://www.theguardian.com/games/2020/mar/04/sony-playstation-2-at-20-console-future-of-gaming | title = PlayStation 2 at 20: the console that revealed the future of gaming | first = Keith | last = Stuart | date = March 4, 2020 | access-date = March 15, 2021 | work = [[The Guardian]] }}</ref> Xbox-მა PS2-ის შემდეგ მეორე ადგილი დაიკავა, თუმცა Microsoft-ისთვის მნიშვნელოვანი დანაკარგებით. მიუხედავად ამისა, Microsoft-ისთვის ეს დანაკარგი მისაღები იყო, რადგან ამით მან დაამტკიცა, რომ კონსოლების ბაზარზე კონკურენციის გაწევა შეეძლო. Xbox-მა ამ პერიოდში შეიმუშავა ყველა დროის ერთ-ერთი საუკეთესო თამაში, „[[Halo: Combat Evolved]]“.<ref>{{cite web|url=http://www.joystiq.com/2005/09/26/forbes-xbox-lost-microsoft-4-billion-and-counting/ |title=Forbes: Xbox lost Microsoft $4 billion (and counting) |access-date=July 18, 2007 |author=Cole, Vladimir |date=September 26, 2005 |publisher=Joystiq |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20070807195611/http://www.joystiq.com/2005/09/26/forbes-xbox-lost-microsoft-4-billion-and-counting/ |archive-date=August 7, 2007 }}</ref> [[ფაილი:Nintendo-DS-Fat-Blue.png|მინი|[[Nintendo DS]]]] 2000-იანი წლების შუა პერიოდისთვის კონსოლების აპარატურის ბაზარზე მთავარ მოთამაშეებად მხოლოდ Sony, Nintendo და Microsoft ითვლებოდნენ. 2005-2006 წლებში სამივემ გამოუშვა თავიანთი შემდეგი თაობის კონსოლები: Microsoft-ის [[Xbox 360]] (2005), Sony-ს [[PlayStation 3]] (2006) და Nintendo-ს [[Wii]]. Xbox 360 და PS3 აღჭურვილი იყო მაღალი გარჩევადობის გრაფიკით, მაღალი სიმკვრივის ოპტიკური მედიით, როგორიცაა [[Blu-ray]], შიდა მყარი დისკებით თამაშების შესანახად და ჩაშენებული ინტერნეტ კავშირით. Microsoft-მა და Sony-მ ასევე შეიმუშავეს ციფრული ონლაინ სერვისები, [[Xbox Live]] და [[PlayStation Network]], რომლებიც მოთამაშეებს ეხმარებოდნენ ონლაინში მომხმარებლებთან დაკავშირებაში და ონლაინ მაღაზიებიდან ახალი თამაშებისა და კონტენტის შეძენაში. Microsoft-ისა და Sony-სგან განსხვავებით, Nintendo-მ Wii-ს დიზაინში მთავარი აქცენტი ინოვაციურ გეიმპლეიზე გააკეთა და არა მაღალ წარმადობაზე, რასაც მოჰყვა [[Wii Remote]]-ის, მოძრაობის სენსორული კონტროლერის შექმნა. შედეგად გამოვიდა Wii Remote-ზე დაფუძნებული რამდენიმე ცნობილი თამაში: „[[Wii Sports]]“ (2006), „[[Wii Sports Resort]]“ (2009) და „[[Wii Fit]]“ (2007). გამოსვლიდან რამდენიმე წელიწადში, ამ ინოვაციის წყალობით Wii ერთ-ერთი ყველაზე სწრაფად გაყიდვადი კონსოლი გახდა.<ref>{{cite web|url=https://www.engadget.com/2009/06/12/nintendo-wii-sets-record-as-fastest-selling-console-in-the-us/ |title=Wii becomes fastest selling console in the United States |author=Melanson, Donald |date=June 12, 2009 |access-date=September 29, 2009 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090814005736/http://www.engadget.com/2009/06/12/nintendo-wii-sets-record-as-fastest-selling-console-in-the-us/ |archive-date=August 14, 2009 }}</ref> Wii-ს მოძრაობის კონტროლის წარმატებამ ნაწილობრივ განაპირობა Microsoft-ისა და Sony-ს მიერ საკუთარი მოძრაობის სენსორული კონტროლის სისტემების, [[Kinect]]-ისა და [[PlayStation Move]]-ის შემუშავება. 2000-იანი წლების ერთ-ერთი მთავარი ტენდენცია იყო რიტმული თამაშების სწრაფი აღზევება და დაცემა, რომლებიც იყენებდნენ მუსიკალური ინსტრუმენტების ფორმის სპეციალურ სათამაშო კონტროლერებს, როგორიცაა გიტარა და დასარტყამი ინსტრუმენტები. დიდი პოპულარობა ხვდა წილად 2005 წელს PS2-ზე [[Harmonix]]-ის შექმნილ და [[Red Octane]]-ის მიერ გამოცემულ რიტმულ თამაშ „[[Guitar Hero]]“-ს, რომელიც დაფუძნებულია არკადულ თამაშ „[[Guitar Freaks]]“-ზე. Activision-მა შეიძინა Red Octane და მიიღო სერიის გამოცემის უფლებები, ხოლო [[Viacom]]-მა შეიძინა Harmonix, ვისი მეშვეობითაც გამოუშვეს „Guitar Hero“-ს მსგავსი რიტმული თამაშების სერია „[[Rock Band]]“, სადაც გიტარების გარდა დამატებული იყო დასარტყამი ინსტრუმენტები და ვოკალი. რიტმული თამაშები გახდა უაღრესად პოპულარული პროდუქტი, რომელიც მხოლოდ ექშენის ჟანრს ჩამორჩებოდა და [[2008]] წელს ვიდეო თამაშების ბაზრის 18%-ს შეადგენდა. შედეგად ამ სფეროთი სხვა გამომცემლებიც დაინტერესდნენ.<ref>{{Cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2015-02-18/new-rock-band-game-said-to-be-developed-for-latest-consoles | title = New Rock Band Game Said to Be Developed for Latest Consoles | first = Danielle | last = Burger | publisher = [[Bloomberg News|Bloomberg]] | date = February 19, 2015 | access-date = February 19, 2015 }}</ref> ბაზრის გაჯერებამ და ამ ინსტრუმენტული კონტროლერების მოკლევადიანმა პოპულარობამ, სწრაფად გამოიწვია 50%-იანი ვარდნა 2009 წელს.<ref name="market size">{{cite news|last=Bruno|first=Antony|date=December 18, 2009|title=Sales Of Music Video Games Plummet In 2009|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/article/us-2009-games-idUSTRE5BH5DS20091218|url-status=live|access-date=December 20, 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322012948/https://www.reuters.com/article/us-2009-games-idUSTRE5BH5DS20091218|archive-date=March 22, 2016}}</ref> 2011 წელს Activision-მა შეწყვიტა „Guitar Hero“-ს სერიის გამოცემა (თუმცა 2015 წელს კიდევ ერთხელ გამოსცა სერიის ბოლო ნაწილი „[[Guitar Hero Live]]“), ხოლო Harmonix-მა განაგრძო „Rock Band“-ის განვითარება 2015 წლამდე. ამ პერიოდში Nintendo კვლავ ლიდერობდა პორტატიული თამაშების ბაზარზე. 2001 წელს გამოშვებულმა [[Game Boy Advance]]-მა Nintendo-ს საბაზრო წილი შეინარჩუნა მაღალი გარჩევადობის, სრულიად ფერადი LCD ეკრანისა და 32-ბიტიანი პროცესორის წყალობით. შემდეგი ორი ძირითადი პორტატიული კონსოლი, [[Nintendo DS]] და Sony-ს [[PlayStation Portable]] (PSP), ერთმანეთის მიყოლებით, 2004 წელს გამოვიდა. მიუხედავად იმისა, რომ PSP უკეთესი გრაფიკითა და სიმძლავრით გამოირჩეოდა, 1980-იანი წლების შუა პერიოდიდან დამკვიდრებული ტენდენციის შესაბამისად, Nintendo-მ უპირატესობა დაბალი სიმძლავრის აპარატურას მიანიჭა, რომელიც აღჭურვილი იყო უნიკალური კონტროლის ინტერფეისით. ორეკრანიანი DS, რომლის ერთ-ერთი ეკრანი სენსორული იყო, უზომოდ პოპულარული გახდა მომხმარებლებში, განსაკუთრებით ბავშვებსა და საშუალო ასაკის მოთამაშეებში, რომელთა ყურადღება Nintendo-ს „[[Nintendogs]]“-ისა და „[[Brain Age]]“-ის სერიებმა მიიპყრო, აგრეთვე დასავლეთის ქვეყნებში ისეთი იაპონური ვიზუალური ნოველების ლოკალიზაციამ, როგორიცაა „[[Ace Attorney]]“ და „[[Professor Layton]]“-ის სერიები. ჩრდილოეთ ამერიკაში PSP-მ ვეტერანი მოთამაშეების მნიშვნელოვანი ნაწილი მოიზიდა, ხოლო იაპონიაში განსაკუთრებული პოპულარობით სარგებლობდა; მისმა ad-hoc ქსელურმა ფუნქციონირებამ წარმატებით იმუშავა იაპონიის ურბანულ სივრცეში, რამაც პირდაპირი გავლენა იქონია [[Capcom]]-ის „[[Monster Hunter]]“-ის სერიის პოპულარობის ზრდაზე.<ref name="pcgamer history">{{cite web | url = http://www.pcgamer.com/how-monster-hunter-rose-from-niche-import-to-an-international-sensation/ | title = How Monster Hunter rose from niche import to an international sensation | first = James | last = Miekle | date = January 30, 2018 | access-date = January 30, 2018 | work = [[PC Gamer]] }}</ref> ===MMO, კიბერსპორტი და ონლაინ სერვისები=== {{main|ონლაინ თამაშების ისტორია}} [[ფაილი:The International 2016 picture.jpg|მინი|„The International 2016“, კიბერსპორტული ღონისძიება]] ფართოზოლიან ინტერნეტის გავრცელებასთან ერთად, ბევრმა გამომცემელმა ონლაინ თამაშების შემუშავებას მიჰყო ხელი. მასობრივი მრავალმოთამაშიანი ონლაინ როლური თამაშების (MMORPG) ჟანრში გამოირჩეოდა ისეთი მნიშვნელოვანი კომპიუტერული თამაშები, როგორიცაა „[[RuneScape]]“, „[[EverQuest]]“ და „[[Ultima Online]]“, ხოლო ყველაზე დიდი წარმატება „[[World of Warcraft]]“-მა მოიპოვა. ისტორიულად, კონსოლებზე MMORPG-ების სიმცირე გამოწვეული იყო იმით, რომ პლატფორმებს არ გააჩნდათ ინტერნეტთან დაკავშირების სტანდარტული ფუნქციონალი. ამის გამო საკმაოდ რთული აღმოჩნდა ისეთი სააბონენტო საზოგადოების შექმნა, რომელიც თამაშის განვითარების ფინანსურ ხარჯებს დააბალანსებდა. პირველი მნიშვნელოვანი კონსოლური MMORPG-ები იყო „[[Phantasy Star Online]]“ Sega Dreamcast-ზე (რომელსაც ჩაშენებული მოდემი და დამატებითი Ethernet ადაპტერი ჰქონდა), რასაც მოჰყვა „[[Final Fantasy XI]]“ Sony PlayStation 2-ისთვის (ამ თამაშის მხარდასაჭერად დამატებითი Ethernet ადაპტერი მიეწოდებოდა). Dreamcast-ის შემდეგ გამოშვებულ ყველა ძირითად პლატფორმას ან ინტერნეტთან დაკავშირების შესაძლებლობა ჰქონდა სტანდარტულად, ან ეს ვარიანტი ხელმისაწვდომი იყო როგორც დამატებითი მოწყობილობა. Microsoft-ის Xbox-ს ასევე ჰქონდა საკუთარი ონლაინ სერვისი სახელად Xbox Live. Xbox Live-მა დიდი წარმატება მოუტანა Xbox-ს და მის მამოძრავებელ ძალად იქცა ისეთი თამაშით, როგორიცაა „[[Halo 2]]“. 2000-იან წლებში აგრეთვე დაიწყო პირველი მნიშვნელოვანი [[კიბერსპორტი|კიბერსპორტული]] (eSports) შეჯიბრები. მიუხედავად იმისა, რომ „[[Street Fighter II]]“-მა და 1990-იანი წლების სხვა საბრძოლო თამაშებმა ადრე წარმოადგინეს ორგანიზებული ვიდეო თამაშების შეჯიბრები, პროფესიონალური კიბერსპორტი სამხრეთ კორეაში დაახლოებით 2000 წელს წარმოიშვა, რომლის მრავალი ღონისძიება მიმდინარე საბრძოლო თამაშებსა და სხვადასხვა RTS თამაშებს, როგორიცაა „StarCraft“ და „[[WarCraft III]]“, უკავშირდებოდა. 2010 წელს მრავალი სხვადასხვა საერთაშორისო კიბერსპორტული ტურნირი დაარსდა. ===კაზუალური, ბრაუზერული და სოციალური თამაშები=== {{main|კაზუალური თამაში|ბრაუზერული თამაში|სოციალური თამაში}} [[ფაილი:QWOP screenshot.jpg|მინი|„[[QWOP]]“, ბრაუზწერული თამაში]] 1990-იანი წლების ბოლოსა და 2000-იანი წლების დასაწყისში ინტერნეტის ხელმისაწვდომობა და ახალი ონლაინ ტექნოლოგიები, როგორიცაა [[Java]] და [[Adobe Flash]], სწრაფად ვითარდებოდა. მიუხედავად იმისა, რომ Adobe Flash თავდაპირველად სრულად ინტერაქტიული ვებსაიტების შესაქმნელად იყო განკუთვნილი, ამ სფეროში მან პოპულარობა დაკარგა, მაგრამ ცალკეულმა დეველოპერებმა იპოვეს მისი გამოყენების გზები ანიმაციებისა და თამაშებისთვის, რასაც ამ მიზნით განვითარების ხელსაწყოების სიმარტივეც უწყობდა ხელს. შეიქმნა ვებსაიტი „Newgrounds“, რათა ადამიანებს თავიანთი Flash ნამუშევრების გაზიარება და პოპულარიზაცია შეძლებოდათ. მიუხედავად იმისა, რომ ამ Flash თამაშებს კონსოლებსა და კომპიუტერებზე არსებული თამაშების გეიმპლეის სირთულე აკლდათ, ისინი უფასოდ იყო ხელმისაწვდომი, რამაც წარმოშვა კრეატიული იდეები, რომლებიც შემდგომში განვითარდა; მაგალითად, „[[Crush the Castle]]“ გახდა პოპულარული მობილური თამაშის „[[Angry Birds]]“-ის შთაგონების წყარო, ხოლო „Newgrounds“-ის დამფუძნებელმა ტომ ფულპმა ანიმატორ დენ პალადინთან ერთად შექმნა Flash თამაში „[[Alien Hominid]]“, რომელიც მათ მოგვიანებით უფრო სრულყოფილ „[[Castle Crashers]]“-ად გადააკეთეს სტუდია [[The Behemoth]]-ის მეშვეობით.<ref name="gi flash games">{{cite magazine|last=Reeves|first=Ben|date=December 22, 2018|title=How Flash Games Changed Video Game History|url=https://www.gameinformer.com/2018/12/22/how-flash-games-changed-video-game-history|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210921205129/https://www.gameinformer.com/2018/12/22/how-flash-games-changed-video-game-history|archive-date=September 21, 2021|access-date=March 15, 2021|magazine=[[Game Informer]]}}</ref> Flash-მა და სხვა ბრაუზერულმა პლატფორმებმა შექმნეს ახალი ტენდენცია კაზუალურ თამაშებში, რომლებიც გამოირჩეოდა შეზღუდული სირთულით და განკუთვნილი იყო ხანმოკლე ან სპონტანური სათამაშო სესიებისთვის.<ref name="gi flash games"/> ბევრი მათგანი თავსატეხი თამაში იყო, როგორიცაა Popcap-ის „Bejeweled“ და PlayFirst-ის „Diner Dash“, ზოგი კი უფრო მშვიდი ტემპითა და ღია დასასრულის შესაძლებლობით გამოირჩეოდა. ისეთი საიტები, როგორიცაა „Kongregate“ და დეველოპერები, როგორებიცაა PopCap, Zynga და King, ამ სფეროში ლიდერებად იქცნენ. კაზუალურმა თამაშებმა აგრეთვე უფრო მეინსტრიმ კომპიუტერულ თამაშებშიც შეაღწია მრავალი სიმულატორი თამაშის სახით. ყველაზე დიდი ჰიტი იყო Maxis-ის „The Sims“, რომელიც ყველა დროის ყველაზე გაყიდვადი კომპიუტერული თამაში გახდა და „[[Myst]]“-საც კი გადაუსწრო.<ref>{{cite web|url=http://www.gamespot.com/pc/strategy/simslivinlarge/news_2857556.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20100119043947/http://www.gamespot.com/pc/strategy/simslivinlarge/news_2857556.html |archive-date=January 19, 2010 |title=The Sims overtakes Myst |access-date=March 15, 2008 |author=Walker, Trey |date=March 22, 2002 |work=[[GameSpot]] |publisher=[[CNET]] |url-status=dead }}</ref> სოციალური მედიასაიტების ზრდასთან ერთად, სოციალურ პლატფორმებზე პირველი სოციალური ქსელური თამაშები გამოჩნდა. ეს თამაშები, ხშირად კაზუალური თამაშების მექანიკაზე დაფუძნებული, როგორც წესი, მოითხოვს მომხმარებლების ურთიერთობას მეგობრებთან სოციალური მედიის საიტის საშუალებით, რათა მიიღონ ერთგვარი „ენერგია“ თამაშის გასაგრძელებლად. „[[Happy Farm]]“, რომელიც ჩინეთში 2008 წელს გამოვიდა, ითვლება პირველ ასეთ მნიშვნელოვან სოციალურ თამაშად.<ref name="wired_influential14">{{cite magazine|last=Kohler |first=Chris |title=14. Happy Farm (2008) |url=https://www.wired.com/gamelife/2009/12/the-15-most-influential-games-of-the-decade/2/ |department=The 15 Most Influential Games of the Decade |magazine=[[Wired]] |access-date=September 10, 2011 |date=December 24, 2009 |page=2 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111002143503/http://www.wired.com/gamelife/2009/12/the-15-most-influential-games-of-the-decade/2 |archive-date=October 2, 2011 }}</ref> იაპონური კონსოლის RPG სერიის „[[Story of Seasons]]“-ის გავლენით,<ref name="techgearx1" /><ref>{{cite web|last=Nutt |first=Christian |title=GDC China: Chinese Indie Game Trends and Opportunities |url=https://www.gamedeveloper.com/game-platforms/gdc-china-chinese-indie-game-trends-and-opportunities |website=[[Gamasutra]] |access-date=September 10, 2011 |date=October 11, 2009 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20111019055602/http://www.gamasutra.com/php-bin/news_index.php?story=25601 |archive-date=October 19, 2011 }}</ref><ref name="wired_farm" /> „Happy Farm“-მა ჩინეთში 23 მილიონი ყოველდღიური აქტიური მომხმარებელი მიიზიდა.<ref name="dayoo">{{cite web |url=http://game.dayoo.com/200911/20/68602_100420554.htm |title=外媒關注開心農場：中國擁有最多「在線農民」&nbsp;– 大洋新聞 |publisher=Game. dayoo.com |access-date=May 6, 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101013063300/http://game.dayoo.com/200911/20/68602_100420554.htm |archive-date=October 13, 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101013063300/http://game.dayoo.com/200911/20/68602_100420554.htm |archivedate=ოქტომბერი 13, 2010 }}</ref><ref name="rww">{{cite web|url=http://www.readwriteweb.com/archives/china_social_gaming_landscape_whats_coming_next.php |title=China's Social Gaming Landscape: What's Coming Next |publisher=Readwriteweb.com |access-date=May 6, 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100501024742/http://www.readwriteweb.com/archives/china_social_gaming_landscape_whats_coming_next.php |archive-date=May 1, 2010 }}</ref> მალე მან მრავალი კლონი წარმოშვა, როგორიცაა „Sunshine Farm“, „Happy Farmer“, „Happy Fishpond“, „Happy Pig Farm“<ref name="techgearx1">{{cite web|url=http://www.techgearx.com/china%E2%80%99s-growing-addiction-online-farming-games/|archive-url=https://archive.today/20091102084242/http://www.techgearx.com/china%E2%80%99s-growing-addiction-online-farming-games/|archive-date=November 2, 2009|title=China's growing addiction: online farming games &#124;|publisher=Techgearx.com|date=October 29, 2009|url-status=usurped|access-date=May 6, 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091102084242/http://www.techgearx.com/china%E2%80%99s-growing-addiction-online-farming-games/|archivedate=ნოემბერი 2, 2009}}</ref><ref name="venturebeat">{{cite news|author=Elliott Ng |url=https://venturebeat.com/2009/10/29/china-qq-farm-happy-farm-games/ |title=China's growing addiction: online farming games |work=VentureBeat |date=October 29, 2009 |access-date=May 6, 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20100507012442/http://venturebeat.com/2009/10/29/china-qq-farm-happy-farm-games/ |archive-date=May 7, 2010 }}</ref> და [[Facebook]]-ის თამაშები, როგორებიცაა „FarmVille“, „Farm Town“, „Country Story“, „Barn Buddy“, „Sunshine Ranch“, „Happy Harvest“, „Jungle Extreme“ და „Farm Villain“.<ref name="wired_farm">{{cite news|last=Kohler |first=Chris |title=Farm Wars: How Facebook Games Harvest Big Bucks |url=https://www.wired.com/gamelife/2010/05/farm-wars/ |magazine=[[Wired]] |access-date=September 12, 2011 |date=May 19, 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110925061929/http://www.wired.com/gamelife/2010/05/farm-wars |archive-date=September 25, 2011 }}</ref> „Happy Farm“ პირდაპირი შთაგონების წყარო გახდა „FarmVille“-ისთვის, რომელსაც 2010 წელს მსოფლიოში 80 მილიონზე მეტი აქტიური მომხმარებელი ჰყავდა.<ref name="wired_influential14" /><ref>{{cite web | url = https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/features/welcome-to-farmville-population-80-million-1906260.html | title = Welcome To Farmville: Population 80 Million | first = Tim | last = Walker | date = February 22, 2010 | access-date = August 18, 2020 | work = [[The Independent]] | archive-date = July 28, 2020 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200728232219/https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/features/welcome-to-farmville-population-80-million-1906260.html | url-status = dead }}</ref> ===მობილური თამაშების აღზევება=== {{main|მობილური თამაში}} მობილურ თამაშები 2000-იანი წლების შუა პერიოდამდე დიდი პოპულარობით არ სარგებლობდა. Nokia-მ 1997 წლიდან Nokia 6110-დან მოყოლებული, თავის მობილურ ტელეფონებში ჩაშენებული ქონდა ვიდეო თამაში „Snake“.<ref name="Snake">{{cite web |url=http://www.webpronews.com/snake-phone-game-15-2012-02 |website=www.webpronews.com |title=Snake, Classic Phone Game, Turns 15 |last=Walton |first=Zach |date=February 3, 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151004133717/http://www.webpronews.com/snake-phone-game-15-2012-02/ |archive-date=October 4, 2015 |access-date=August 22, 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151004133717/http://www.webpronews.com/snake-phone-game-15-2012-02/ |archivedate=ოქტომბერი 4, 2015 }}</ref> ტელეფონების, პერსონალური ციფრული ასისტენტების და სხვა მოწყობილობების მწარმოებლებიც გვთავაზობდნენ ჩაშენებულ თამაშებს, მაგრამ ეს თამაშები უბრალოდ დროის გასაყვანად იყო განკუთვნილი. ტელეფონის ტექნოლოგიის გაუმჯობესებასთან ერთად, დაახლოებით [[2003]] წელს იაპონიაში მობილური ტელეფონების კულტურა განვითარდა, რომელიც მოიცავდა თამაშების ფართო სპექტრს, რომლებიც იყენებდნენ კამერა-ტელეფონისა და თითის ანაბეჭდის სკანერის ტექნოლოგიებს. ძველი არკადული სტილის თამაშები ძალიან პოპულარული გახდა მობილურ ტელეფონებზე, რომლებიც იდეალური პლატფორმა იყო ხანმოკლე სათამაშო სესიებისთვის განკუთვნილი არკადული სტილის თამაშებისთვის. Namco-მ 2003 წელს ევროპაში მობილური თამაშების დანერგვა სცადა.<ref name="bbc_mobile">{{cite news|last=Hermida |first=Alfred |title=Japan leads mobile game craze |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/3186345.stm |work=BBC News |access-date=September 22, 2011 |date=August 28, 2003 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20111202013316/http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/3186345.stm |archive-date=December 2, 2011 }}</ref> Nokia-მ 2003 წელს გამოუშვა [[N-Gage]], ჰიბრიდული ტელეფონი/პორტატიული სათამაშო სისტემა, მაგრამ Nintendo-ს [[Game Boy Advance]]-თან შედარებით შეზღუდული წარმატება ჰქონდა.<ref>{{cite web |url=http://www.vnunet.com/vnunet/news/2146487/nokia-holds-fire-mobile-gaming |title=Nokia holds fire on mobile gaming |access-date=January 12, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080112091157/http://www.vnunet.com/vnunet/news/2146487/nokia-holds-fire-mobile-gaming |archive-date=January 12, 2008 | first = Iain | last = Thomson | date = November 23, 2005 }}</ref> დაახლოებით 2005 წელს ბაზარზე პირველი სმარტფონები გამოჩნდა, რომლებიც სატელეფონო სერვისებთან ერთად მონაცემთა გადაცემის შესაძლებლობასაც გვთავაზობდნენ. ოპერატორების ლიცენზირებული თამაშები მაღაზიებში ხელმისაწვდომი იყო გასაყიდად, მაგრამ ამან ფართო გავრცელება ვერ ჰპოვა სხვადასხვა მაღაზიებისა და ტელეფონის მოდელებს შორის განსხვავებების გამო, აგრეთვე სმარტფონების შეზღუდული აპარატურის გამო თამაშები ისეთივე დახვეწილი ვერ იქნებოდა, როგორც კონსოლებზე ან პორტატიულ მოწყობილობებზე.<ref name="mayra history">{{cite book | chapter = Mobile Games | first = Frans | last = Mäyrä | title = The International Encyclopedia of Digital Communication and Society | url = https://archive.org/details/internationalenc0003unse_p7l8 | editor-first1 = Robin | editor-last1 = Mansell | editor-first2= Peng Hwa | editor-last2= Ang | publisher = [[John Wiley & Sons, Inc.]] | date = 2015 | doi = 10.1002/9781118290743.wbiedcs014 | doi-broken-date = November 1, 2024 }}</ref> 2007 წელს [[Apple Inc.]]-მა წარმოადგინა თავისი [[iPhone]], რომელიც ტექნოლოგიურად უფრო მოწინავე იყო ბაზარზე არსებულ სხვა სმარტფონებთან შედარებით, და 2008 წელს გამოუშვა [[App Store (Apple)|App Store]], რომლის საშუალებითაც ახალი აპლიკაციების შეძენა იყო შესაძლებელი. App Store-ით, პარტნიორად დარეგისტრირების შემდეგ, დეველოპერებს შეეძლოთ საკუთარი აპლიკაციების შექმნა და გამოქვეყნება მაღაზიის საშუალებით. ამან ნებისმიერი ზომის დეველოპერს მისცა App Store-ის ბაზარზე მონაწილეობის საშუალება.<ref>{{cite web |url=https://www.gameacademy.com/the-indie-revolution/ |title=The Indie Revolution: How little games are making big money |date=October 9, 2013 |access-date=January 7, 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150103021523/https://www.gameacademy.com/the-indie-revolution/ |archive-date=January 3, 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150103021523/https://www.gameacademy.com/the-indie-revolution/ |archivedate=იანვარი 3, 2015 }}</ref> [[Google]]-მა, რომელმაც მობილური ოპერაციული სისტემა [[Android]] შეიმუშავა, 2008 წელს გამოუშვა საკუთარი აპლიკაციების მაღაზიის ვერსია, რომელსაც მოგვიანებით, 2012 წელს [[Google Play]] დაერქვა.<ref>{{cite web |first=Joshua |last=Topolsky |title=Hello, Google Play: Google launches sweeping revamp of app, book, music, and video stores |url=https://www.theverge.com/2012/3/6/2848223/google-play-store-rebranded-android-market |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |date=March 6, 2012 |access-date=February 23, 2017}}</ref> Apple-ისა და Google-ის მაღაზიების მეშვეობით სათამაშო აპლიკაციებმა სწრაფად მოიპოვეს მომხმარებელთა აღიარება ისეთი ადრეული წარმატებული თამაშებით, როგორიცაა „Angry Birds“ და „Bejeweled“.<ref>{{cite web | url = https://www.forbes.com/sites/oliverchiang/2010/12/29/10-years-of-popcap-games-beyond-bejeweled/ | title = 10 Years Of PopCap Games: Beyond Bejeweled | first = Oliver | last =Chiang | date = December 29, 2010 | access-date = August 19, 2020 | work = [[Forbes (magazine)|Forbes]] }}</ref><ref name="telecompol iphone">{{cite journal | title = Browsing as the killer app: Explaining the rapid success of Apple's iPhone | first1 = Joel | last1 =West | first2=Michael | last2 = Mace | journal = Telecommunications Policy | volume =34 | pages = 270–286 | year=2010 | issue = 5–6 | doi = 10.1016/j.telpol.2009.12.002 | citeseerx = 10.1.1.493.5940 }}</ref> როდესაც Apple-მა 2009 წლის ოქტომბერში აპლიკაციაშიდა შესყიდვები (IAP) დანერგა, რამდენიმე დეველოპერმა იპოვა მობილური თამაშების უნიკალური მონეტიზაციის გზები ტრადიციულ თამაშებთან შედარებით, დაამკვიდრა [[freemium]] მოდელი, სადაც თამაში ჩვეულებრივ უფასოა ჩამოსატვირთად და სათამაშოდ, მაგრამ მოთამაშეებს მოუწოდებენ დააჩქარონ თავიანთი პროგრესი IAP-ების საშუალებით. 2012 წელს გამოსულმა თამაშებმა, როგორიცაა „[[Candy Crush Saga]]“ და „[[Puzzle & Dragons]]“, ეს მიდგომა მობილური თამაშებისთვის უაღრესად მომგებიან ბიზნეს მოდელად აქცია.<ref>{{cite web |url=http://www.adweek.com/socialtimes/king-com-dumps-advertising-on-its-games/540214 |title=King.com Dumps Advertising on its Games |first=Brandy |last=Shaul |date=June 11, 2013 |access-date=December 14, 2016 |work=[[Adweek]]}}</ref> ბევრი სოციალური ქსელური თამაშების დეველოპერი ცდილობდა ან მობილური ვერსიის ინტეგრირებას არსებულ ვერსიასთან, ან მთლიანად გადაეტანა თავისი თამაში მობილურ პლატფორმაზე, რადგან მობილური თამაშები სულ უფრო პოპულარული ხდებოდა. მობილური თამაშების პოპულარობის შემდგომი ზრდა ჩინეთიდან დაიწყო, სადაც მოსახლეობის უმეტესობას არ აქვს კომპიუტერი და სადაც 2000 წლიდან მთავრობამ აკრძალა იმპორტირებული კონსოლები, თუმცა მოგვიანებით, 2014 წელს ეს შეზღუდვა შემსუბუქდა და 2015 წელს მთლიანად მოიხსნა.<ref>{{cite news | url = https://www.reuters.com/article/us-china-gamesconsoles/china-suspends-ban-on-video-game-consoles-after-more-than-a-decade-idUSBREA0606C20140107 | title = China suspends ban on video game consoles after more than a decade| last1 = Carsten| first1 =Paul | date = January 6, 2014 | access-date = March 22, 2021 | publisher = [[Reuters]] }}</ref> მობილური თამაშები ჩინეთშიც პოპულარული და შემოსავლიანი გახდა, რასაც 2007-დან 2013 წლამდე ჩინეთის ვიდეო თამაშების ბაზრის ათჯერადი ზრდა მოჰყვა.<ref>{{cite book | title = Mobile Gaming in Asia | editor-first1 = D.Y. | editor-last = Jin | date = 2017 | doi = 10.1007/978-94-024-0826-3_6 | publisher = [[Springer Nature|Springer]] | chapter = The Impact of the Rise of Mobile Games on the Creativity and Structure of the Games Industry in China | first = Anthony | last = Fung | series = Mobile Communication in Asia: Local Insights, Global Implications | pages = 91–103 | isbn = 978-94-024-0824-9 }}</ref><ref name="vgmarket">{{cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-01-23/peak-video-game-top-analyst-sees-industry-slumping-in-2019 | title = Peak Video Game? Top Analyst Sees Industry Slumping in 2019 | first= Yuki | last = Naramura | date = January 23, 2019 | access-date = January 29, 2019 | work = [[Bloomberg L.P.]] }}</ref> მობილური თამაშების ზრდასთან ერთად გამოჩნდა [[მიკროკონსოლი|მიკროკონსოლებიც]], დაბალბიუჯეტური სახლის კონსოლები, რომლებიც Android-ის ოპერაციულ სისტემას იყენებდნენ მობილური მოწყობილობებისთვის უკვე შექმნილი თამაშების დიდი ბიბლიოთეკის გამოსაყენებლად.<ref>{{cite web | url = https://fortune.com/2014/10/16/android-tv-video-games-google/ | title = How Android TV is a (video) game changer | first= John | last = Gaudiosi | date = October 16, 2014 | access-date = June 21, 2021 | work = [[Fortune (magazine)|Fortune]] }}</ref> თუმცა, მობილურმა თამაშებმა ასევე ჩაანაცვლა პორტატიული კონსოლების ბაზარი: [[Nintendo 3DS]]-მა და [[PlayStation Vita]]-მ (ორივე 2011 წლის გამოშვება) მნიშვნელოვანი ვარდნა განიცადეს გაყიდვებში თავიანთ წინამორბედებთან, [[Nintendo DS]]-სა და [[PlayStation Portable]]-თან შედარებით (ორივე 2004 წლის გამოშვება), მობილური თამაშების სწრაფი ზრდის შემდეგ. Sony-მ მას შემდეგ დატოვა პორტატიული კონსოლების ბაზარი.<ref>{{cite web | url = https://www.theverge.com/2021/6/24/22545198/playstation-vita-10-year-anniversary-sony-handheld | title = 'The Little Handheld That Could': Examining The Vita's Impact A Decade Later | first= George | last= Yang | date = June 24, 2021 | access-date = June 24, 2021 | work = [[The Verge]] }}</ref> 2007 წლიდან აფრიკის ქვეყნებში, როგორიცაა [[ნიგერია]] და [[კენია]], სწრაფად მზარდმა მობილურმა ბაზარმა აგრეთვე განაპირობა მობილური თამაშების ზრდა. ადგილობრივმა დეველოპერებმა ისარგებლეს მობილური ინტერნეტის კავშირის ბოლოდროინდელი ზრდით იმ ქვეყნებში, სადაც ფართოზოლიანი კავშირი იშვიათად არის ხელმისაწვდომი და კონსოლური თამაშები ძვირია, თუმცა ადგილობრივად შემუშავებულ აპლიკაციებს უჭირთ კონკურენცია გაუწიონ Google Play Store-ზე ხელმისაწვდომ მილიონობით დასავლურ აპლიკაციას.<ref name="Aljazeera">{{cite web|url=http://america.aljazeera.com/articles/2014/12/28/nigeria-gaming.html |title=Video game culture takes hold across Nigeria |publisher=Aljazeera America |last=Vourlias |first=Christopher |date=December 28, 2014 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161010082432/http://america.aljazeera.com/articles/2014/12/28/nigeria-gaming.html |archive-date=October 10, 2016 }}</ref><ref name="The Guardian Africa">{{cite news|url=https://www.theguardian.com/technology/2013/sep/26/african-videogames-nigeria|newspaper=[[The Guardian]]|title=African videogames level up|last=Mark|first=Monica|date=September 26, 2013}}</ref><ref name="Polygon">{{cite web|url=http://www.polygon.com/features/2013/7/3/4483276/kenya-games-industry|title=Big Game: The Birth of Kenya's Game Industry|website=[[Polygon (website)|Polygon]]|last=Moss|first=Richard|date=July 3, 2013}}</ref> ===AAA-ვიდეო თამაშების ინდუსტრია და ინდი-თამაშების წარმოშობა=== {{main|AAA (ვიდეო თამაშები)|ინდი-თამაში}} [[ფაილი:Fez (video game) cover art.png|მინი|„[[Fez (ვიდეო თამაში)|Fez]]“, ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული ინდი-თამაში]] 2000-იანი წლებიდან ვიდეო თამაშების შექმნისთვის გამოყოფილი ბიუჯეტი საგრძნობლად იზრდებოდა; „[[Final Fantasy VII]]“-ის ბიუჯეტი, მარკეტინგის გამოკლებით, დაახლოებით 40-45 მილიონი დოლარი იყო,<ref>{{cite web|url=https://www.polygon.com/a/final-fantasy-7|title=Final Fantasy 7: An oral history|website=[[Polygon]]|date=January 9, 2017|access-date=February 2, 2018}}</ref> ხოლო „Shenmue“-ს სერიის პირველი ნაწილის ღირებულება 47-70 მილიონ დოლარად იყო შეფასებული.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/technology/2014/may/02/shenmue-sega-classic-14-years-too-late |title=Shenmue – discovering the Sega classic 14 years too late |last=Diver |first=Mike |date=May 2, 2015 |website=The Guardian |access-date=June 30, 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150626163813/http://www.theguardian.com/technology/2014/may/02/shenmue-sega-classic-14-years-too-late |archive-date=June 26, 2015 }}</ref> მსხვილმა დეველოპერებმა თამაშების შექმნის პროცესში ჰოლივუდური კინოწარმოების მეთოდების გამოყენება დაიწყეს: ისინი არა მხოლოდ ითვალისწინებდნენ შექმნის, დისტრიბუციისა და მარკეტინგის ხარჯებს, არამედ გამოყოფდნენ თანხებს თამაშშიდა კინემატოგრაფიისთვის, პროფესიონალი მსახიობებისა და ლიცენზირებული ინტელექტუალური საკუთრების გამოყენებისთვის, და ასევე უფრო მასშტაბური სარეკლამო კამპანიებისთვის. ამ ახალმა მიდგომებმა კიდევ უფრო გაზარდა თამაშების ბიუჯეტები.<ref>{{cite web | url = https://www.nytimes.com/2004/08/22/business/news-and-analysis-video-game-makers-go-hollywood-uh-oh.html | title = Video Game Makers Go Hollywood. Uh-Oh. | first = Evelyn | last = Nussenbaum | date = August 22, 2004 | access-date = March 20, 2021 | work = [[The New York Times]] }}</ref> ჰოლივუდური ბლოკბასტერების მსგავსად, ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში 1990-იანი წლების მიწურულსა და 2000-იანი წლების დასაწყისში ამ მაღალბიუჯეტიან თამაშებს და მათ უკან მდგომ კომპანიებს „AAA“ ან „triple A“ ტერმინით მოიხსენიებდნენ.<ref>{{cite book |last1=Demaria |first1=Rusel |last2=Wilson |first2=John |title=High Score!: The Illustrated History of Electronic Games |url=https://archive.org/details/highscoreillustr0000dema |date=2002 |edition=1st |publisher=McGraw-Hill Osborne Media |isbn=0-07-222428-2}}</ref> გაზრდილმა ბიუჯეტებმა და გაუმჯობესებულმა ტექნოლოგიებმა წარმოშვა ახალი, ნარატივზე აგებული თამაშები, სადაც უფრო დიდი ისტორიები გეიმპლეის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენდა, მაგალითად, წინასწარ რენდერირებული სცენების ნაცვლად თამაშის ძრავის გამოყენებით შექმნილი სცენების ჩვენებით.<ref name="gamasutra gameplay narrative">{{cite web | url = https://www.gamedeveloper.com/design/the-uneasy-merging-of-narrative-and-gameplay | title = The Uneasy Merging of Narrative and Gameplay | first = Ara | last= Shirinian | date = January 26, 2010 | access-date = March 20, 2021 | work = [[Gamasutra]] }}</ref> ექშენ-თამაშებში ნარატივის ინტეგრირებამ ნაწილობრივ გამოიწვია სათავგადასავლო თამაშების ჟანრის პოპულარობის კლება 2000-იანი წლების დასაწყისში.<ref>{{Cite web|url=https://arstechnica.com/gaming/2011/01/history-of-graphic-adventures/ |title=A truly graphic adventure: the 25-year rise and fall of a beloved genre |date=January 26, 2011 |access-date=November 10, 2015 |first=Richard |last=Moss |work=Ars Technica |url-status = live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151102012924/http://arstechnica.com/gaming/2011/01/history-of-graphic-adventures/ |archive-date=November 2, 2015 }}</ref> ამ პერიოდის მნიშვნელოვანი თამაშებია: „[[Half-Life 2]]“, „[[Portal (ვიდეო თამაში)|Portal]]“, „[[Batman: Arkham Asylum]]“, „[[BioShock]]“, „[[Metal Gear Solid 2: Sons of Liberty]]“ და „[[Resident Evil 4]]“,<ref name="gamasutra gameplay narrative"/> აგრეთვე „[[Call of Duty]]“ და „[[Assassin's Creed]]“-ის პირველი ნაწილები.<ref>{{cite journal | last= Parker | first = Felan | title= Canonizing BioShock: cultural value and the prestige game | journal = [[Games and Culture]] | volume = 12 | issue= 7–8 | year = 2017 | pages = 739–763 | doi = 10.1177/1555412015598669 | s2cid = 148319261 }}</ref> მოყვარულთა და ენთუზისტების მიერ (ე.წ. homebrew თამაშები) თამაშები ჯერ კიდე 1970-1980-იან წლებში, პირველი სახლის კომპიუტერების გამოჩენის დროიდან იქმნებოდა. 1990-იან წლებში ინდი-დეველოპერებმა და მცირე ჯგუფებმა თავიანთი თამაშების გავრცელებისთვის „shareware“ მეთოდი გამოიყენეს. თუმცა, კონსოლის თამაშების მნიშვნელობამ და 3D თამაშების ტექნოლოგიის აღზევებამ თავდაპირველად გაართულა ინდივიდუალური დეველოპერებისთვის კონკურენტუნარიანი ჩართვა თამაშების შექმნაში. დიდი ბიუჯეტების მქონე AAA თამაშების ზრდამ გამომცემლები კიდევ უფრო ფრთხილები გახადა რისკების მიმართ და ამიტომაც ნაკლებად უჭერდნენ მხარს არასტანდარტული ან ექსპერიმენტული გეიმპლეის მქონე მცირე თამაშებს.<ref name="pcgamer indie"/> დამოუკიდებელმა თამაშებმა, ანუ ინდი-თამაშებმა, ბაზრის მნიშვნელოვანი წილი მოიპოვეს 2000-იანი წლების მეორე ნახევარში, რაც [[2010-იანი წლები|2010-იან წლებშიც]] გაგრძელდა. ინდი თამაშებისადმი ინტერესის ზრდა განაპირობა 2000-იანი წლების შუა პერიოდში Flash თამაშების ინდუსტრიის სწრაფმა განვითარებამ, რამაც ყურადღების ცენტრში მოაქცია ინდივიდუალური და მცირე დეველოპერები, რომლებსაც მედია ჩვეულებრივ არ აქცევდა ყურადღებას.<ref name="gi flash games"/><ref>{{cite web | url = https://www.vice.com/en/article/tracing-the-sprawling-roots-of-flash-preservation/ | title = Tracing the Sprawling Roots of Flash Preservation | first= Khee Hoon | last= Chan | date = March 18, 2021| access-date = March 18, 2021 |work = Vice }}</ref> მობილური თამაშების ინდუსტრიის სწრაფმა ზრდამ ასევე წინა პლანზე წამოწია მცირე დეველოპერები, რომლებსაც საშუალება მისცა, თანაბარი კონკურენცია გაეწიათ უფრო დიდი დეველოპერებისთვის მობილური აპლიკაციების მაღაზიებში..<ref name="gi flash games"/><ref>{{cite web | url = https://www.polygon.com/2018/9/28/17911372/there-are-too-many-video-games-what-now-indiepocalypse | title = There are too many video games. What now? | first = Steven | last = Wright | date = September 28, 2018 | access-date = October 15, 2019 | work = [[Polygon (website)|Polygon]] }}</ref> 2000-იანი წლების ბოლოს ისეთმა საიტებმა, როგორიცაა [[Kickstarter]], [[კრაუდფანდინგი]] ინდი-დეველოპერებისთვის დაფინანსების მოპოვების მნიშვნელოვან წყაროდ აქცია, ხოლო 2010-იანი წლების შუა პერიოდში მისი პოპულარობა მკვეთრად გაიზარდა.<ref>{{cite web | url = https://variety.com/2019/gaming/columns/the-changing-face-of-video-game-crowdfunding-1203165542/ | title = The Changing Face of Video Game Crowdfunding | first = Michael | last= Futter | date = March 18, 2019 | access-date = March 18, 2021 | work = [[Variety (magazine)|Variety]] }}</ref> ადრეული წვდომის დისტრიბუციის პრინციპი, როდესაც მოთამაშეები ყიდულობენ თამაშის არასრულ ვერსიას თამაშის პროცესში მონაწილეობის, ტესტირებისა და უკუკავშირის მიწოდების მიზნით, წარმატებით იქნა განხორციელებული „[[Minecraft]]“-ის მიერ [[2009]] წელს.<ref>{{Cite web | url = http://www.gamasutra.com/view/news/33961/Minecraft_Draws_Over_33_Million_In_Revenue_From_18M_Paying_Customers.php | archive-url = https://web.archive.org/web/20110408063046/http://www.gamasutra.com/view/news/33961/Minecraft_Draws_Over_33_Million_In_Revenue_From_18M_Paying_Customers.php | url-status = dead | archive-date = April 8, 2011 |title= Minecraft Draws Over $33 Million In Revenue From 1.8M Paying Customers |publisher= [[Gamasutra]] |date= April 6, 2011 |access-date= October 16, 2013 |first= Kyle |last= Orland }}</ref> პერსონალურ კომპიუტერებზე [[Valve Corporation|Valve]]-მა გახსნა თავისი ციფრული კონტენტის პლატფორმა [[Steam (პროგრამა)|Steam]], რათა ინდი თამაშები AAA თამაშებთან ერთად გვერდიგვერდ განთავსებულიყო.<ref name="pcgamer indie">{{cite web | url =http://www.pcgamer.com/from-shareware-superstars-to-the-steam-gold-rush-how-indie-conquered-the-pc/ | title = From shareware superstars to the Steam gold rush: How indie conquered the PC | first = Richard | last = Cobbett | date = September 22, 2017 | access-date = September 25, 2017 | work = [[PC Gamer]] }}</ref> Microsoft-მა [[2004]] წელს გამოუშვა [[Xbox Live Arcade]] (XBLA), რომელიც გამოიყენა Xbox-ისა და მოგვიანებით Xbox 360-ისთვის მცირე გამომცემლებისა და დამოუკიდებელი ჯგუფების თამაშების გამოსაქვეყნებლად. Sony-მ და Nintendo-მ მსგავსი ინდი-თამაშების გამოქვეყნების პლატფორმები 2010-იანი წლების დასაწყისში შეიმუშავეს.<ref name="indies on consoles">{{cite web | url = https://www.gamedeveloper.com/game-platforms/how-indies-made-an-impact-on-a-generation-of-game-consoles | title = How indies made an impact on a generation of game consoles | first = Mike | last = Rose | date = November 19, 2013 | access-date = August 26, 2020 | work = [[Gamasutra]] }}</ref><ref>{{Cite web | url = https://www.nytimes.com/2009/11/15/magazine/15videogames-t.html?pagewanted=all | title = Can D.I.Y. Supplant the First-Person Shooter? | work = [[The New York Times]] | first = Joshuah | last = Bearman | date = November 15, 2009 | access-date = September 23, 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150906121102/http://www.nytimes.com/2009/11/15/magazine/15videogames-t.html?pagewanted=all | archive-date = September 6, 2015 | url-status = live }}</ref> ამ პერიოდში რამდენიმე ინდი თამაშმა მიიპყრო მედიის ყურადღება, მათ შორის „[[Super Meat Boy]]“, „[[Fez (ვიდეო თამაში)|Fez]]“ და „[[Braid (ვიდეო თამაში)|Braid]]".<ref>{{cite web |url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=94025221 |title=Xbox's 'Braid' A Surprise Hit, For Surprising Reasons |first=Heather |last=Chaplin |date=August 27, 2008 |work=NPR |access-date=February 4, 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://kotaku.com/5724989/why-minecraft-is-so-damn-popular |title=Why Minecraft Is So Damn Popular |work=[[Kotaku]] |first=Luke |last=Plunkett |date=January 4, 2011 |access-date=February 4, 2011}}</ref> ==2010-იანი წლები== {{main|2010-იანი წლები ვიდეო თამაშებში}} [[2010-იანი წლები|2010-იან წლებში]] კონსოლების ხუთწლიანი სასიცოცხლო ციკლის ტრადიციული მოდელი შემცირდა.<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/technology/gamesblog/2010/feb/26/games-microsoft |title=Natal vs Sony Motion Controller: is the console cycle over? |author=Stuart, K. |access-date=May 13, 2010 |location=London |work=The Guardian |date=February 26, 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131105231735/http://www.theguardian.com/technology/gamesblog/2010/feb/26/games-microsoft |archive-date=November 5, 2013 }}</ref> ამ ცვლილების მიზეზი იყო არა მხოლოდ ახალი თაობის კონსოლების შექმნის სირთულე და მასთან დაკავშირებული კოლოსალური ხარჯები, არამედ ისიც, რომ Sony და Microsoft ჯერ კიდევ ცდილობდნენ არსებული პროდუქტების განვითარებაზე გაწეული დანახარჯების ამოღებას. [[2010]] წლის [[14 ივნისი|14 ივნისს]], [[E3]]-ის გამოფენაზე, Microsoft-მა წარმოადგინა განახლებული [[Xbox 360|Xbox 360 S]], იგივე Slim მოდელი. ეს ვერსია გამოირჩეოდა შემცირებული ზომით, იყო შედარებით ნაკლებად ხმაურიანი, გააჩნდა 250 GB მყარი დისკი და ჩაშენებული 802.11n WiFi.<ref name="Slim Specs">{{cite web|last=Totilo |first=Stephen |title=These Are The New Xbox 360 Specs |url=http://kotaku.com/5563225/new-xbox-360-specs |website=Kotaku |date=June 14, 2010 |access-date=May 22, 2011 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110629044058/http://kotaku.com/5563225/new-xbox-360-specs |archive-date=June 29, 2011 }}</ref> ამერიკის მაღაზიებში მისი მიწოდება იმავე დღეს დაიწყო, ევროპაში კი [[13 ივლისი|13 ივლისს]]. [[OnLive]], როგორც ღრუბლოვანი სათამაშო სისტემა, ღრუბლოვანი თამაშების ერთ-ერთ ადრეულ სერვისს წარმოადგენს.<ref>{{Cite web|last=Mangalindan|first=J. P.|date=October 15, 2020|title=Cloud gaming's history of false starts and promising reboots|url=https://www.polygon.com/features/2020/10/15/21499273/cloud-gaming-history-onlive-stadia-google|access-date=November 1, 2020|website=Polygon|language=en}}</ref> ===მაღალი გარჩევადობის გრაფიკა სათამაშო კონსოლებსა და მოწყობილობებში=== {{main|მერვე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} 2000-იან წლებში ელექტრონულ-სხივური მილაკის ეკრანები (CRT) თანდათანობით გაქვრა და ჩანაცვლდა იაფი ბრტყელეკრანიანი ტელევიზორებითა და მონიტორებით, რომლებსაც გაცილებით მაღალი გაფართოება და განახლების სიხშირე ჰქონდათ. ვიდეო თამაშების აპარატურამ დაიწყო ახალი [[მაღალი სიმკვეთრის მულტიმედიური ინტერფეისი]]ს (HDMI) სტანდარტის მხარდაჭერა, რაც 4K-მდე (3840 × 2160 პიქსელი) გაფართოების საშუალებას იძლეოდა. ამან, თავის მხრივ, გააძლიერა მოთხოვნა უფრო მძლავრ GPU ბარათებზე, უფრო სწრაფი პროცესორებითა და დიდი მეხსიერებით. სათამაშო ძრავებმა, როგორიცაა Unreal, Unity და DirectX, დაამატეს გაუმჯობესებული ტექსტურების დაფარვის მხარდაჭერა, რათა მაღალი გარჩევადობის ტექსტურებით ფოტორეალისტური გრაფიკა შეექმნათ თამაშებში [[ფაილი:Xbox-One-Kinect.jpg|მინი|Xbox-ის [[Kinect]]]] Microsoft-მა და Sony-მ თავიანთი შემდეგი თაობის კონსოლები, [[Xbox One]] და [[PlayStation 4]], 2013 წელს გამოუშვეს. ორივემ გააფართოვა თავიანთი წინა კონსოლების ფუნქციონალი მაღალი გარჩევადობის გრაფიკის და ციფრული კონტენტის გავრცელების გაზრდილი მხარდაჭერით, დამატებითი საცავით. Xbox One-ის გაშვება პირველ ეტაპზე შეფერხებებით მიმდინარეობდა, რადგან Microsoft-ს მომხმარებლებისგან ინტერნეტთან მუდმივ კავშირისა და Kinect მოძრაობის სენსორის მუდმივ გამოყენებისა ითხოვდა, რაც თავის მხრივ მოთამაშეებს გარკვეულ უპირატესობებს მისცემდა. თუმცა, ამ გადაწყვეტილებებმა უარყოფითი გამოხმაურება გამოიწვია გაშვებამდე რამდენიმე თვით ადრე, კონფიდენციალურობასთან დაკავშირებული შეშფოთების გამო, რის შემდეგაც Microsoft-მა თავისი პოლიტიკა გადახედა. Kinect თავდაპირველად Xbox One-ის კომპლექტაციაში შედიოდა, ხოლო მოგვიანებით დამატებით აქსესუარად იქცა, თუმცა Microsoft-მა [[2017]] წელს მისი წარმოება შეწყვიტა. [[ფაილი:Nintendo-Switch-wJoyCons-BlRd-Standing-FL.jpg|მინი|[[The Nintendo Switch]]]] Nintendo კვლავ საკუთარ სტრატეგიას მიჰყვებოდა. კომპანიამ ივარაუდა, რომ Wii-მ შესაძლოა დაეაკრგა თავისი ერთგული მომხმარებლების ნაწილი და შექმნა ახალი კონსოლი [[Wii U]], რათა ისინი კვლავ მოეზიდა. [[2012]] წელს გამოშვებული Wii U მოიცავდა პლანშეტის მსგავს [[Wii U GamePad|გეიმპადს]], რომელსაც გააჩნდა კონტროლერები და სენსორული ეკრანი და რომელიც თამაშის დროს მეორე ეკრანის ფუნქციას ასრულებდა, აგრეთვე [[Wii Remote]] კონტროლერების მხარდაჭერა და უკუთავსებადობა Wii თამაშებთან. Wii U Nintendo-სთვის კომერციულად წარუმატებელი აღმოჩნდა Wii-ის შემდეგ; მაშინ როცა Wii 100 მილიონზე მეტი ერთეული გაყიდა, ხოლო Wii U თავისი არსებობის მანძილზე დაახლოებით 13 მილიონი ერთეული გაიყიდა. Nintendo-მ ეს წარუმატებლობა მიაწერა Wii U-ის მარკეტინგს, რომელმაც ვერ მოახერხა GamePad-ის დანიშნულების გარკვევა და მომხმარებლებს აფიქრებინა, რომ ეს უბრალოდ კიდევ ერთი პლანშეტური სისტემა იყო, აგრეთვე კონსოლზე მესამე მხარის მხარდაჭერის ნაკლებობას, რომელიც სწრაფად შემცირდა არასაკმარისი გაყიდვებისა<ref>{{cite web|url=http://twinfinite.net/2016/03/every-single-way-the-nintendo-wii-u-failed/|title=Every Single Way the Nintendo Wii U Failed|date=March 2, 2016}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://videogamesuncovered.com/features/why-the-wii-u-really-failed/|title=Why the Wii U Really Failed|first=Liam|last=Gittins|website=VGU|date=July 3, 2015 }}</ref> და მარკეტინგული მიზეზების გამო.<ref>{{cite web|url=http://www.polygon.com/2014/8/5/5970787/wii-u-nintendo-bad-name|title=The Wii U name is still hurting Nintendo|first=Ben|last=Kuchera|website=[[Polygon (website)|Polygon]]|date=August 5, 2014}}</ref> Wii U-ის გამოშვების მიუხედავად, Nintendo უკვე მომდევნო კონსოლზე მუშაობდა და პროცესი დააჩქარა, რათა მისი მალე გამოშვებით Wii U-ის ფინანსური ზარალი აენაზღაურებინა.<ref>{{cite web|url=https://mashable.com/2018/01/31/nintendo-switch-wii-u-failure-success/#KvMr7kP1Ziq3|title=Thank Nintendo's failed Wii U for the Switch's wild success|first=Peter Allen|last=Clark|website=mashable.com|date=January 31, 2018}}</ref> Nintendo კვლავ თავისი უწინდელი „ლურჯი ოკეანის“ სტრატეგიის ერთგული დარჩა, რათა ფოკუსირება მოეხდინა ინოვაციაზე და არა ტექნიკურ უპირატესობაზე. Nintendo-მ 2017 წელს გამოუშვა [[Nintendo Switch]], ერთ-ერთი პირველი ჰიბრიდული კონსოლი, რომლის გამოყენებაც შესაძლებელია როგორც პორტატიულად, ასევე ტელევიზორთან დაკავშირებული დოკ-სადგურის მეშვეობით, სახლის კონსოლის მსგავსად. Switch იყენებს მოხსნად [[Joy-Con]]-ს, რომელიც ფუნქციონირებს როგორც ჩვეულებრივი კონტროლერი, ასევე მოძრაობის სენსორის მქონე მოწყობილობა, Wii Remote-ის მსგავსად. Switch-თან ერთად, Nintendo-მ აქტიურად დაიწყო მუშაობა მესამე მხარის სტუდიებთან, როგორც დიდ (Triple-A), ისე დამოუკიდებელ (ინდი) დეველოპერებთან, რათა მათ კონსოლისთვის თამაშები შეექმნათ. Switch მეტად წარმატებული აღმოჩნდა, 2024 წლის მონაცემებით გაყიდულია 150 მილიონზე მეტი ასლი. ის Nintendo-ს ყველაზე გაყიდვადი სახლის კონსოლია, რომელმაც Wii-საც გადააჭარბა და Nintendo-ს დაეხმარა აპარატურის ბაზარზე პოზიციის აღდგენაში. 2010-იან წლებში პორტატული სათამაშო მოწყობილობების ბაზარი შემცირდა, რადგან მობილურმა გეიმინგმა ჩაანაცვლა. Nintendo-მ განაგრძო DS ხაზის დახვეწა; მან 2011 წელს გამოუშვა [[Nintendo 3DS]], რომელიც მოიცავდა ეკრანს ავტოსტერეოსკოპული დისპლეით, რათა 3D ეფექტი შეექმნა სპეციალური სათვალეების გარეშე. Sony-მ 2012 წელს გამოუშვა PSP-ის მემკვიდრე [[PlayStation Vita]], რომელიც არსებული კონტროლის გარდა მოიცავდა წინა სენსორულ ეკრანსა და უკანა სენსორულ პანელს.<ref>{{cite magazine|url=https://www.gameinformer.com/b/news/archive/2011/09/13/playstation-vita-hits-japan-on-december-17.aspx |title=PlayStation Vita hit Japan on December 17 |author=Kollar, Phil |magazine=[[Game Informer]] |date=September 13, 2011 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20111118013405/http://www.gameinformer.com/b/news/archive/2011/09/13/playstation-vita-hits-japan-on-december-17.aspx |archive-date=November 18, 2011 }}</ref> PlayStation Vita-მ ვერ დაიმკვიდრა თავი ბაზარზე. Sony-მ მისი წარმოება შეწყვიტა და განაცხადა, რომ სამომავლოდ პორტატულ სისტემებს აღარ გამოუშვებს. Nintendo-მ, მეორე მხრივ, [[2019]] წელს გამოუშვა Switch-ის მოდიფიცირებული ვერსია, [[Nintendo Switch Lite]] — დაბალფასიანი ვერსია, რომელშიც Joy-Con კონტროლერები უშუალოდ კორპუსშია ინტეგრირებული და სხვა ფუნქციები ამოღებულია, თუმცა სრულად თავსებადია Switch-ის თამაშების ბიბლიოთეკასთან. Nvidia-სა და AMD-ის, ინდუსტრიის წამყვანი კომპანიების მიერ მიღწეული პროგრესი განსაზღვრავდა პერსონალური კომპიუტერების ვიდეო ბარათების ბაზარს. აღსანიშნავია, რომ ისინი ახალ კონსოლებსაც GPU-ებით უზრუნველყოფდნენ. 2010-იანი წლების ბოლოდან GPU ბარათების სიმძლავრე კრიპტოვალუტის „მაინინგისთვის“ გამოიყენებოდა, რადგან ისინი სხვა აპარატურაზე იაფი იყო. ამან გამოიწვია ბარათების დეფიციტი და ფასების მკვეთრი ზრდა დიდი ხნის განმავლობაში.<ref>{{cite web | url = https://www.cnbc.com/2018/01/22/amd-nvidia-must-do-more-to-stop-cryptominers-from-causing-shortages.html | title = AMD, Nvidia must do more to stop cryptominers from causing PC gaming card shortages, price gouging | first = Tae | last = Kim | date = January 22, 2018 | access-date = March 16, 2021 | work = [[CNBC]] }}</ref> SSD დისკები, რომლებიც წარსულში ვიდეო თამაშების კონსოლებისთვის ფლეშ მეხსიერების სახით გამოიყენებოდა, იმდენად განვითარდა, რომ დიდი მოცულობის საცავის სახით მომხმარებლისთვის ხელმისაწვდომი ვარიანტები გახდა. ტრადიციულ მყარ დისკებთან (HDD) შედარებით, რომლებიც ელექტრომექანიკურ ნაწილებს იყენებდნენ, SSD დისკებს არ აქვთ მექანიკური კომპონენტები და შეუძლიათ მონაცემთა გაცილებით მაღალი გამტარუნარიანობა, რამაც პოპულარული გახდა სათამაშო კომპიუტერებში. ===ონლაინ თამაშების განვითარება: კროსპლატფორმინგი და ღრუბლოვანი გეიმინგი=== {{main|კროსპლატფორმინგი|ღრუბლოვანი თამაშები}} 2010-იან წლებამდე, ონლაინ თამაშებში, როგორც წესი, მხოლოდ ერთი პლატფორმის მომხმარებლებს შეეძლოთ ერთად თამაში. მას შემდეგ, რაც ახალი სათამაშო კონსოლები დიზაინით პერსონალურ კომპიუტერებს დაემსგავსა და საერთო შუამავალი ბიბლიოთეკებიც გამოჩნდა, ტექნიკურად შესაძლებელი გახდა პლატფორმებს შორის თამაში (cross-platform play). თუმცა, Microsoft-მა, Nintendo-მ და Sony-მ, რომლებიც ცდილობდნენ შეენარჩუნებინათ კონტროლი თავიანთ ონლაინ სერვისებზე, თავდაპირველად უარყვეს ეს იდეა. განსაკუთრებით Sony-მ, რომელმაც განაცხადა, რომ სურდა შეენარჩუნებინა ოჯახური გარემო თავისი ონლაინ სერვისებისთვის.<ref>{{Cite web | url= https://arstechnica.com/gaming/2013/10/console-makers-making-noises-about-relaxing-multiplayer-exclusivity/ | title = Console makers making noises about relaxing multiplayer exclusivity | first= Kyle | last = Orland | date = October 15, 2013 | access-date = March 17, 2016 | work = [[Ars Technica]] }}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.eurogamer.net/articles/2016-03-17-sonys-shuhei-yoshida-on-playstation-4-and-xbox-one-cross-network-play | title = So, will Sony actually allow PS4 and Xbox One owners to play together? | work = [[Eurogamer]] | first = Tom | last= Phillips | date = March 17, 2016 | access-date = March 17, 2016 }}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.eurogamer.net/articles/2016-03-17-sonys-shuhei-yoshida-on-playstation-4-and-xbox-one-cross-network-play | title = So, will Sony actually allow PS4 and Xbox One owners to play together? | work = [[Eurogamer]] | first = Tom | last= Phillips | date = March 17, 2016 | access-date = March 17, 2016 }}</ref> Epic Games-ის „[[Fortnite Battle Royale]]“, რომელიც პირველად [[2017]] წელს გამოვიდა, პლატფორმებს შორის თამაშის ინსტრუმენტული მამოძრავებელი გახდა. „Fortnite“-მა სწრაფად მოიპოვა პოპულარობა გამოსვლის პირველივე თვეებში, რითაც Epic-მა შეძლო დაემტკიცებინა, თუ რამდენად ადვილად შეიძლებოდა პლატფორმებს შორის თამაშის დანერგვა Xbox-ს, Windows-ს და მობილურ პლატფორმებს შორის თავისი ბექენდ ბიბლიოთეკების გამოყენებით. შემდგომში Nintendo-მაც დაუშვა cross-play თავის Switch-ზე, და საბოლოოდ, [[2018]] წლისთვის, Sony-მაც დათანხმდა, რომ შერჩეულ თამაშებს, როგორიცაა „Fortnite“, ჰქონოდათ პლატფორმებს შორის თამაშის შესაძლებლობა.<ref>{{cite web | url = https://kotaku.com/sony-is-finally-allowing-cross-play-on-the-ps4-1829326043 | title = Sony Is Finally Allowing Cross-Play On The PS4 | first = Luke | last= Plunkett | date = September 26, 2018 | access-date = September 26, 2018 | work = [[Kotaku]] }}</ref> მას შემდეგ, უამრავმა თამაშმა მიიღო პლატფორმებს შორის თამაშის მხარდაჭერა კონსოლებზე, კომპიუტერებსა და მობილურ მოწყობილობებზე.<ref>{{cite web | url = https://www.gamesindustry.biz/articles/2020-05-13-epic-games-announces-unreal-engine-5-with-first-ps5-footage | title = Epic Games announces Unreal Engine 5 with first PS5 footage | first = Rebekah | last = Valentine | date = May 13, 2020 | access-date = May 13, 2020 | work = [[GamesIndustry.biz]] }}</ref> პირველი ღრუბლოვანი თამაშების ({{lang-en|cloud gaming}}) სერვისები [[2009]] წელს გამოჩნდა. ეს სერვისები მოთამაშეებს სთავაზობდა თამაშს ისე, რომ თამაშის მთელი დამუშავება დისტანციურად განთავსებულ კომპიუტერზე მიმდინარეობდა, ხოლო გამოსახულება და მოთამაშის ბრძანებები ინტერნეტით, ღრუბლოვანი გამოთვლების გამოყენებით, იგზავნებოდა. შედეგად, მოთამაშეებს აღარ სჭირდებოდათ ძვირი კონსოლის ან სპეციალური სათამაშო კომპიუტერის ქონა. ადრეულმა სერვისებმა, როგორიცაა [[OnLive]] და [[Gaikai]], აჩვენა, რომ ღრუბლოვანი გეიმინგი შესაძლებელი იყო, თუმცა, მისი მუშაობა მნიშვნელოვნად იყო დამოკიდებული მოთამაშის დაყოვნების დროზე ({{lang-en|latency}}), რადგან ნელი ქსელი მარტივად აფერხებდა თამაშის პროცესს.<ref>{{cite web|last=Kelly |first=Kevin |url=http://www.joystiq.com/2009/03/24/gdc09-rearden-studios-introduces-onlive-game-service-and-micro/ |title=GDC09: Rearden Studios introduces OnLive game service and 'microconsole' |publisher=Joystiq.com |access-date=March 25, 2009 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090325070851/http://www.joystiq.com/2009/03/24/gdc09-rearden-studios-introduces-onlive-game-service-and-micro/ |archive-date=March 25, 2009 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.slashgear.com/wow-streamed-to-ipad-makes-fans-all-excited-0384076/|title=WoW streamed to iPad gets fans excited|date=May 3, 2010|access-date=May 26, 2011}}</ref> ღრუბლოვანი გეიმინგი უფრო დაიხვეწა 2010-იან წლებში. 2010-იანი წლების შუა პერიოდში Sony-მ შეიძინა OnLive და Gaikai და გამოიყენა თავისი ღრუბლოვანი გეიმინგსერვისის, [[PlayStation Now]]-ს გასავითარებლად, რაც მოთამაშეებს საშუალებას აძლევდა ეთამაშათ [[PlayStation 1]]-ის თამაშები ახალ კონსოლებზე. ამ პერიოდში ასპარეზზე გამოჩნდნენ ღრუბლოვანი თამაშების სხვა სერვისებიც მათ შორის: NVidia-ს [[GeForce Now]], Microsoft-ის [[xCloud]], Google-ის [[Google Stadia|Stadia]] და [[Amazon]]-ის [[Amazon Luna|Luna]] და ა.შ.<ref>{{cite web | url = https://www.ft.com/content/811ed9d0-6759-4f2a-8cd1-9ce97d26a5c8 | title = Gamers prepare for cloud computing power-up | first = Patrick | last= Mulholland | date = March 8, 2021 | access-date = March 20, 2021 | work = Financial Times}}</ref> ===შემოსავლის ახალი მოდელები ვიდეო თამაშებში=== {{main|ვიდეო თამაშების მონეტიზაცია}} მას შემდეგ, რაც [[AAA (ვიდეო თამაშები)|AAA]] თამაშების (მაღალბიუჯეტიანი თამაშები) წარმოების ბიუჯეტები იზრდებოდა, თამაშის პირველადი გაყიდვის გარდა, დეველოპერები და გამომცემლები დამატებითი მოგების მიღების გზებს ეძებდნენ. წინა ათწლეულის მრავალმა ფაქტორმა, მათ შორის მობილური თამაშების ბაზრის ზრდამ, აპლიკაციაში შესყიდვების დანერგვამ, გამოწერაზე დაფუძნებულმა თამაშებმა (როგორიცაა MMO-ები) და ციფრული დისტრიბუციის ბაზარის დანერგვამ, განაპირობა განმეორებითი შემოსავლის ახალი გზების გაჩენა თამაშების როგორც „სერვისად“ გადაქცევის გზით.<ref>{{cite journal | last= McCaffrey | first= Matthew | title = The macro problem of microtransactions: The self-regulatory challenges of video game loot boxes | journal = Business Horizons | volume = 62 | issue = 4 | date = 2019 | pages = 483–495 | doi = 10.1016/j.bushor.2019.03.001 | s2cid= 86550018 }}</ref> ვიდეო თამაშების მასშტაბური [[დამატება (ვიდეო თამაშები)|დამატებები]] დაა [[გადმოტვირთვადი კონტენტი|გადმოტვირთვადი კონტენტები]] 2000-იანი წლებამდეც არსებობდა. დაახლოებით [[2005]] წელს მაიკროსოფტმა დეველოპერებს [[Xbox 360]]-ზე მიკროტრანზაქციების დანერგვის უფლება მისცა. ეს იყო დაბალფასიანი კონტენტი (როგორც წესი, 5 დოლარზე ნაკლები), რომლის ცნობილი მაგალითი [[2006]] წლის თამაშ „[[The Elder Scrolls IV: Oblivion]]“-ისთვის შექმნილი ცხენის აბჯრის პაკეტი გახდა. მიუხედავად იმისა, რომ თამაშში მას უმეტესად დეკორატიული დატვირთვა ჰქონდა, 2009 წელს ეს აბჯარი „Oblivion“-ის ერთ-ერთი ყველაზე მოთხოვნადი ნივთი გახდა, რითაც მიკროტრანზაქციების იდეა განამტკიცა.<ref>{{cite web | url = https://kotaku.com/5143151/top-oblivion-dlc-revealed-horse-armor-surprisingly-popular | title = Top Oblivion DLC Revealed, Horse Armor Surprisingly Popular | first = Michael | last = McWhertor | date = January 30, 2009 | access-date = October 11, 2017 | work = [[Kotaku]] }}</ref><ref>{{cite web | url = https://www.pcgamer.com/horse-armor-won/ | title = Horse armor won | first = Tom | last =Senior | date = December 24, 2019 | access-date = December 24, 2019 | work = [[PC Gamer]] }}</ref><ref name="usgamer history">{{cite web | url = http://www.usgamer.net/articles/the-history-of-gaming-microtransactions-from-horse-armor-to-loot-boxes | title = The Harsh History Of Gaming Microtransactions: From Horse Armor to Loot Boxes | first = Mike | last = Williams | date = October 11, 2017 | access-date = October 11, 2017 | work = [[US Gamer]] }}</ref> [[ფაილი:Electronic Arts 2020.svg|მინი|[[Electronic Arts]] გააკრიტიკეს ვიდეო თამაშების მონეტიზაციის მეთოდების გამო.]] „Oblivion“-ის კვალდაკვალ, დეველოპერებმა თამაშებში დანერგეს დამატებითი მიკროტრანზაქციული კონტენტი, რათა თითოეული თამაშიდან დამატებითი შემოსავალი მიეღოთ.<ref name="usgamer history"/> ონლაინის მქონე თამაშების გამომცემლებმა შექმნეს სპეციალური ონლაინ საშვები (online passes), მაგალითად Electronic Arts-ის „Project Ten Dollar“, რაც ონლაინ ფუნქციების გამოსაყენებლად სავალდებულო შესყიდვას მოითხოვდა. ეს, აგრეთვე მიზნად ისახავდა მეორადი თამაშების შესყიდვის შეზღუდვას. ამ მიდგომას დიდი უკმაყოფილება გამოიწვია მომხმარებლებში, რამაც აიძულა დევლოპერებს უარი ეთქვათ მის განხორციელებაზე. ამის ნაცვლად, გამომცემლებმა [[სეზონური საშვი (ვიდეო თამაშები)|სეზონური საშვის]] ({{lang-en|season pass}}) მოდელი შემოგვთავაზეს, რომელიც პირველად გამოჩნდა ისეთ თამაშებში, როგორიცაა [[L.A. Noire]] (2011) და [[Mortal Kombat (2011 წლის ვიდეო თამაში)|Mortal Kombat]] (2011). სეზონური საშვის გარეშე მოთამაშეებს მაინც ჰქონდათ წვდომა თამაშის ყველა ძირითად ფუნქციაზე, მათ შორის ონლაინ თამაშზეც, მაგრამ სეზონური საშვი იძლეოდა წვდომას ყველა დაგეგმილ გაფართოებულ კონტენტზე [[ერთმოთამაშიანი ვიდეო თამაში|ერთმოთამაშიანი რეჟიმებისთვის]], ასევე ახალ პერსონაჟებზე და სხვადასხვა შიდა ნივთებზე ონლაინ რეჟიმებისთვის. ყველა ეს დამატება, როგორც წესი, ერთი წლის განმავლობაში უნდა გამოსულიყო. ეს ნიშნავდა, რომ თამაშს ყოველ წელს შეეძლო სეზონური საშვების გამოშვება და ამით შემოსავლის მიღება.<ref name="usgamer history"/> საბრძოლო საშვი, რომელიც პირველად [[Dota 2]]-ში დაინერგა სეზონური საშვის მსგავს მექანიზმს წარმოადგენს. საბრძოლო საშვის ფარგლებში არის უამრავი თამაშშიდა ნივთი, რომელთა მოპოვება მოთამაშეს საბრძოლო საშვის სხვადასხვა დონეზე შეუძლია, მაგრამ ამისათვის მას თამაშშიდა გამოწვევების დასრულება მოეთხოვება, რათა საშვის დონეები დააგროვოს. 2010-იანი წლების დასაწყისში იაპონიაში პოპულარობა მოიპოვა [[გაჩა-თამაში|გაჩა-თამაშებმა]], რომლებიც მობილური და უფასო თამაშების სეგმენტს განეკუთვნება და კაფსულის სათამაშო ავტომატის პრინციპზეა აგებული. ამ ტიპის თამაშებში მოთამაშეები რეალურ ფულს ხარჯავენ ვირტუალური ნივთებისს მისაღებად. ლუტ ბოქსები, როგორც გაჩას გაფართოებული ვარიანტი, ჩინურმა თამაშმა „[[ZT Online]]“-მა წარმოგვიდგინა, ხოლო 2010-იანი წლების დასაწყისში ისეთ დასავლურ თამაშებშიც გამოჩნდა, როგორებიცაა „[[FIFA 09]]“ და „[[Team Fortress 2]]“; მოთამაშეები ლუტ ბოქსებს თამაშშიდა აქტივობებით მოიპოვენ, ან შეეუძლიათ მათი შეძენა რეალური ფულით. ლუტ ბოქსები, შემთხვევითად შერჩეულ, სხვადასხვა იშვიათ ნივთებს შეიცავენ. [[2016]] წლისთვის, მრავალ მაღალპროფილურ თამაშში შედიოდა ლუტ ბოქსის მექანიკა. შედეგად ამან მსოფლიოს სხვადასხვა სახელწმიფოების ყურადღება მიიპყრო, რადგამ ისინი შიშობდნენ, რომ ლუტ ბოქსები აზარტულ თამაშებს ემსგავსებოდა, რადგან მათი შეძენა რეალური ფულით იყო შესაძლებელი. რადგანაც ამ ტიპის ვიდეო თამაშები ხშირად არასრულწლოვნებზე იყო გათვლილი, ზოგიერთმა ქვეყანამ მიიღო კანონები, რომლებიც კრძალავდა ან ზღუდავდა ლუტ ბოქსების შემცველ თამაშებს, მათი აზარტულ თამაშებთან მსგავსების გამო. ჩინეთის გავლენამ მონეტიზაციაზე საკვანძო როლი ითამაშა 2010-იანი წლების შუა პერიოდში, როდესაც მოთამაშეთა რაოდენობამ 500 მილიონს გადააჭარბა. მიუხედავად იმისა, რომ კონსოლებზე აკრძალვა მოიხსნა, ჩინეთის მთავრობა კვლავ მოითხოვდა, რომ იმპორტირებული აპარატურა გაყიდულიყო ჩინური კომპანიების მეშვეობით. აგრეთვე მოითხოვდა ჩინელ ოპერატორებს ემართათ ონლაინ თამაშები, რათა დაეცვათ ქვეყნის კანონები ცენზურის და არასრულწლოვნებისთვის თამაშის შეზღუდვების შესახებ. ქვეყანაში უკვე მოქმედმა ჩინურმა სათამაშო კომპანიებმა უცხოურ ფირმებთან თანამშრომლობა წამოიწყეს, რათა მათი თამაშები და აპარატურა ქვეყანაში შეეტანათ რთული დამტკიცების პროცესების გავლით. ასეთ კომპანიებს შორისაა NetEase და Perfect World, მაგრამ ყველაზე დიდი გავლენა [[Tencent]]-ს ჰქონდა, რომელმაც 2010-იან წლებში მრავალი ინვესტიცია განახორციელა უცხოურ ფირმებში, მათ შორის სრულად შეისყიდა [[Riot Games]] და ნაწილობრივ ფლობდა [[Supercell]]-სა და Epic Games-ს, აგრეთვე ფლობდა [[Ubisoft]], Activision Blizzard და [[Paradox Interactive]]-ის მცირე წილებს. ამის სანაცვლოდ, Tencent-ი ეხმარებოდა ამ კომპანიებს მონეტიზაციის მიდგომების დახვეწაში, საკუთარი გამოცდილების გაზიარებით.<ref name="uscc">{{cite report | url = https://www.uscc.gov/sites/default/files/Research/China%27s%20Digital%20Game%20Sector.pdf | title = China's Digital Game Sector | first1 = Matt | last1 =Snyder | date = May 17, 2018 | access-date = September 25, 2019 | publisher = United States-China Economic and Security Review Commission }}</ref> ===შერეული, ვირტუალური და აუგმენტური რეალობის თამაშები=== {{main|ვირტუალური რეალობა|აუგმენტური რეალობა}} [[ფაილი:Oculus-Rift-CV1-Headset-Front with transparent background.png|მინი|[[Oculus Rift]]-ის სათვალე]] [[ვირტუალური რეალობა|ვირტუალური რეალობის]] (VR) სისტემებზე მუშაობა ვიდეო თამაშებისთვის ჯერ კიდევ [[1990-იანი წლები|1990-იან წლებში]] დაიწყეს. თუმცა, მაღალი ღირებულებისა და არაპრაქტიკულობის გამო, ვერ მოერგო სამომხმარებლო ბაზარს. ვიდეო თამაშებში ვირტუალური რეალობის დანერგვის ერთ-ერთი პირველი მცდელობა იყო Nintendo-ს [[1996]] წელს გამოშვებული [[Virtual Boy]], რომელიც მონოქრომულ სტერეოსკოპულ ეკრანს იყენებდა 3D-ს სიმულაციისთვის. თუმცა, მოწყობილობის არაპრაქტიკულობის გამო დეველოპერებმა მისი მხარდაჭერა შეწყვიტეს. სამომხმარებლო VR აპარატურაში გარღვევა [[2010-იანი წლები]]ს დასაწყისში მოხდა, როდესაც პალმერ ლაკიმ [[Oculus Rift]] შექმნა. Oculus-ი [[2013]] წელს სავაჭრო გამოფენებზე იქნა წარდგენილი.[[2014]] წელს [[Facebook]]-მა Oculus Rift და მისი მწარმოებელი კომპანია 2 მილიარდ დოლარად შეიძინა. შედეგად, Valve-მა და [[HTC]]-მ დააანონსეს [[HTC Vive]], რომელიც პირველად [[2015]] წელს გამოვიდა, ხოლო Sony-მ [[PlayStation VR]] 2016 წელს გამოუშვა. Valve-მა მოგვიანებით შეიმუშავა საკუთარი VR აპარატურის ხაზი, [[Valve Index]], რომელიც [[2019]] წელს გამოვიდა. ბევრი VR თამაში კარგად იყენებდა ვირტუალური რეალობის უპირატესობებს ჩვეულებრივ თამაშებთან შედარებით, რათა მომხმარებლისთვის უფრო ღრმა გამოცდილება შეექმნა. თუმცა, VR-ის ნამდვილი „გარღვევა“ „[[Half-Life: Alyx]]“-ით მოხდა, რომელიც Valve-მა [[2020]] წელს გამოუშვა. ამ თამაშმა ახალი სტანდარტები დაამკვიდრა პირველი პირის შუტერის VR-თან ინტეგრაციაში და Index-ის გაყიდვები კიდევ უფრო გაზარდა.<ref>{{Cite web |last=Robinson |first=Andrew |date=March 23, 2020 |title=Review: Half-Life Alyx is VR's stunning killer app |url=https://www.videogameschronicle.com/reviews/half-life-alyx |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200324213220/https://www.videogameschronicle.com/reviews/half-life-alyx |archive-date=March 24, 2020 |access-date=March 24, 2020 |website=VGC}}</ref> [[აუგმენტური რეალობა|აუგმენტური რეალობის]] (AR) თამაშები, სადაც თამაში რეალურ ცხოვრებაში (იგივე რეალურ დროში) იღებს ვიდეო თამაშის გამოსახულებას და მასზე დამატებით გრაფიკას გამოსახავს, 2010-იან წლებამდეც არსებობდა. კამერების ფიქსირებული მდგომარეობის გამო, ინტერაქციები შეზღუდული იყო, რის გამოც თამაშების უმრავლესობა ექსპერიმენტულ ხასიათს ატარებდა. აუგმენტური რეალობის სისტემა მას შემდეგ უფრო დაიხვეწა, რაც პორტატიულ კონსოლებს, მათ შორის PSP-სა და Nintendo DS-ის ხაზს, და მობილურ ტელეფონებს ვიდეოკამერები დაემატა. AR-ზე დაფუძნებული თამაშების პოპულარობამ პიკს მას შემდეგ მიაღწია, რაც ბაზარზე „[[Pokémon Go]]“ (2016) გამოჩნდა. ამ თამაშში მოთამაშეები მობილურ მოწყობილობებს იყენებდნენ ვირტუალური პოკემონის ადგილსამყოფელის დასადგენად; შემდეგ კი, AR-ის მეშვეობით და მოწყობილობის კამერით, ცდილობდნენ მის პოვნასა და დაჭერას.<ref name="Augmented reality mainstream">{{cite news | url=https://www.nytimes.com/2016/07/14/technology/unity-technologies-maker-of-pokemon-go-engine-swells-in-value.html | title=Unity Technologies, Maker of Pokémon Go Engine, Swells in Value | publisher=NYT | date=July 13, 2016 | access-date=July 16, 2016 | author=Wingfield, Nick | url-status=live | archive-url=https://web.archive.org/web/20160716003710/http://www.nytimes.com/2016/07/14/technology/unity-technologies-maker-of-pokemon-go-engine-swells-in-value.html | archive-date=July 16, 2016 | df=mdy-all }}</ref> ==2020-იანი წლები== ===რეიტრეისინგი და ფოტორეალისტური გრაფიკა=== {{main|მეცხრე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} 2020 წელს [[Nvidia]]-მ და [[AMD]]-მ წარმოადგინეს ვიდეო ბარათები, რომლებსაც ჰქონდათ რეალურ დროში [[სხივების სტყორცნა|რეიტრეისინგის]] აპარატურული მხარდაჭერა. ეს ტექნოლოგია, აგრეთვე იყო ძირითადი კომპონენტი, რომელიც Microsoft-ისა და Sony-ის მეცხრე თაობის კონსოლებში, [[Xbox Series X/S]]-სა და [[PlayStation 5]]-ში დაინერგა, ორივე მათგანი [[2020]] წლის ნოემბერში გამოვიდა. მნიშვნელოვანმა ტექნოლოგიურმა გაუმჯობესებებმა აგრეთვე ხელი შეუწყო მაღალდეტალური ტექსტურების გამოსახვას, რამაც ვიდეო თამაშების სცენებს ფოტორეალისტური სახე მისცა, მაღალი გარჩევადობითა და [[კადრის სიხშირე|კადრების მაღალი სიხშირით]]. ამ ცვლილებებმა მოითხოვა მეტი მეხსიერება ტექსტურებისთვის და უფრო დიდი გამტარუნარიანობა მეხსიერებასა და [[გრაფიკული პროცესორი|გრაფიკულ პროცესორს]] შორის. ორივე ახალ კონსოლში შედიოდა სპეციალიზებული [[მყარსხეულიანი დამხსომებელი მოწყობილობა|SSD]]-ები, რომლებიც შექმნილი იყო მაღალი გამტარუნარიანობის მქონე მეხსიერების უზრუნველსაყოფად, რასაც დამატებითი უპირატესობა ჰქონდა: პრაქტიკულად აღმოფხვრა ჩატვირთვის დრო მრავალ თამაშში, განსაკუთრებით კი [[ღია სამყარო]]ს თამაშებში. ===ტენდენციები: მეტასამყარო, ბლოკჩეინი და NFT თამაშები, და კომპანიების შესყიდვები=== 2020-იანი წლების დასაწყისში [[მეტასამყარო]]ს ({{lang-en|Metaverse}}) კონცეფციის პოპულარობამ იმატა. „[[Second Life]]“-ის მსგავსი სოციალური სივრცეების მსგავსად, მეტასამყაროს კონცეფცია დაფუძნებულია უფრო მოწინავე ტექნოლოგიების, მაგალითად, ვირტუალური და აუგმენტური რეალობის გამოყენებაზე, რათა შეიქმნას ყოვლის მომცველი სამყაროები, რომლებიც არა მხოლოდ სოციალური და გასართობი ფუნქციებისთვის, არამედ პირადი და ბიზნეს მიზნებისთვისაც შეიძლება იქნას გამოყენებული, რაც მომხმარებელს მეტასამყაროში მონაწილეობით ფულის გამომუშავების შესაძლებლობას აძლევს.<ref>{{cite web | url = https://www.nytimes.com/2022/01/18/technology/personaltech/metaverse-gaming-definition.html | title = What's All the Hype About the Metaverse? | first = Brian | last = Chen | website = [[The New York Times]] | date = January 18, 2022 | archive-url = https://archive.today/20220118193054/https://www.nytimes.com/2022/01/18/technology/personaltech/metaverse-gaming-definition.html | archive-date = January 18, 2022 | access-date = February 13, 2022 | url-status = live }}</ref> [[Roblox]] არის ღია სამყაროს შედარებით ახალი მაგალითი, რომელიც მოთამაშეებს საშუალებას აძლევს, თამაშში შექმნან საკუთარი ნაწარმოებები და ამ ნაწარმოებებით ფულიც გამოიმუშავონ.<ref>{{cite web | url = https://www.cnbc.com/2021/12/22/here-are-the-companies-building-the-metaverse-meta-roblox-epic.html | title = Next for the metaverse: convincing you it's not just for kids | first = Steve | last = Kovach | date = December 22, 2021 | accessdate = February 13, 2022 | work = [[CNBC]] }}</ref> 2020-იანი წლების დასაწყისში მეტასამყარო ჯერ კიდევ არ იყო კარგად განსაზღვრული, მაგრამ ამ ახალი ტექნოლოგიების შემქმნელები აცნობიერებდნენ, რომ ფინანსური სისტემა ამ სისტემებთან იქნებოდა დაკავშირებული. ადრინდელი თამაშების ვალუტის სისტემების ხარვეზების თავიდან ასაცილებლად, [[კრიპტოვალუტა|კრიპტოვალუტაზე]] დაფუძნებული თამაშები და დეცენტრალიზებული ბლოკჩეინ ტექნოლოგიების გამოყენებით შექმნილი სისტემები სულ უფრო პოპულარული ხდებოდა. ეს ბლოკჩეინ თამაშები ხშირად ეფუძნებოდა [[NFT]] ტოკენებით ვაჭრობას, რომლებსაც მოთამაშეები თამაშის განმავლობაში ქმნიდნენ და აუმჯობესებდნენ, რითაც მეტასამყაროს მუშაობის პრინციპს ბაძავდნენ.<ref>{{cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-15/gamefi-is-a-new-crypto-craze-what-s-it-all-about-quicktake | title = Why GameFi Is Crypto's Hot New Thing (and What Is It?) | first = Olga | last = Kharif | date = January 15, 2022 | accessdate = February 12, 2022 | work = Bloomberg News }}</ref> ზოგიერთმა ვიდეო თამაშების კომპანიამ, მაგალითად Ubisoft-მა, მხარდაჭერა გამოუცხადა ბლოკჩეინისა და NFT-ების თამაშებში გამოყენებას, რამაც მოთამაშეებსა და თამაშის დეველოპერებში უკმაყოფილება გამოიწვია, რომლებიც კრიპტოვალუტასა და NFT-ს თაღლითობად მიიჩნევენ.<ref>{{cite web |url =https://www.vox.com/recode/22907072/web3-crypto-nft-bitcoin-metaverse | title = Web3 is the future, or a scam, or both | first = Peter | last = Kafka | date = February 1, 2022 | accessdate = February 1, 2022 | work = [[Vox (საიტი)|Vox]] }}</ref> მიუხედავად ამ მოვლენებისა, 2020-იანი წლების დასაწყისში მეტასამყაროს მიმართ გაძლიერებული ინტერესის ფონზე, თამაშების ინდუსტრიაში მრავალი მსხვილი შესყიდვა განხორციელდა. მსხვილმა გამომცემლებმა უფრო მეტი სტუდია და სხვა გამომცემელი გააერთიანეს საკუთარ ორგანიზაციებში, რათა გააფართოონ თავიანთი შეთავაზებები და მოემზადონ მომავლისთვის, სადაც სათამაშო პლატფორმები ტრადიციულ სისტემებს დაშორდებიან.<ref>{{cite web | url = https://fortune.com/2022/02/01/sony-microsoft-video-game-consolidation-merger/ | title = Video game companies are arming up for battle | first = Jacob | last = Carpenter | date = February 1, 2022 | accessdate = February 13, 2022 | work = Fortune }}</ref> Tencent Holdings-მა 2010-იანი წლებიდან მოიპოვა სხვადასხვა დასავლური კომპანიების წილები (მათ შორის Epic Games-ის მცირე წილი).<ref>{{Cite web|url=https://www.polygon.com/22949530/tencent-the-worlds-biggest-video-game-company|title=A closer look at Tencent, the world's biggest game company|website=[[Polygon (website)|Polygon]]|date=March 2, 2022}}</ref> თავად Epic Games-მაც გამოიყენა Tencent-ის ინვესტიცია კომპანიების შესაძენად., რაც მიზნად ისახავს, Unreal Engine-ის გამოყენებით მეტავერსის საკუთარი ვერსია შექმნას. [[Embracer Group]]-მა 2020-იანი წლების დასაწყისში მასშტაბური შესყიდვები განახორციელა [[Gearbox Software]]-ის სახით.<ref>{{cite web | url = https://venturebeat.com/2022/01/24/why-diversification-of-portfolios-is-top-of-mind-for-gaming-studios/ | title = Why diversification of portfolios is top of mind for gaming studios | first = Jeff | last = Sue | date = January 24, 2022 | accessdate = February 13, 2022 | work = Venture Beat }}</ref> 2020-იან წლებში მეტასამყაროს მხარდასაჭერად განხორციელებული სხვა მსხვილი შესყიდვეს შორისაა: [[Take-Two Interactive]]-ის მიერ მობილური თამაშების გამომცემელი [[Zynga]]-ს შეძენა,<ref>{{cite web | url = https://www.wsj.com/articles/videogame-maker-take-two-interactive-to-buy-zynga-in-12-7-billion-deal-11641818298 | title = Take-Two Interactive to Buy FarmVille Maker Zynga in $11 Billion Deal | first = Sarah | last = Needleman | date = January 10, 2022 | accessdate = February 13, 2022 | work = [[The Wall Street Journal]] }}</ref> [[Sony Interactive Entertainment]]-ის მიერ დეველოპერ [[Bungie]]-ის შეძენა „ლაივ-სერვის“ თამაშების მხარდასაჭერად,<ref>{{cite web | url = https://www.eurogamer.net/articles/2022-02-02-playstation-plans-to-launch-more-than-10-live-service-games-before-march-2026 | title = PlayStation plans to launch more than 10 live service games before March 2026 | first =Tom | last= Phillips | date = February 2, 2022 | access-date = February 3, 2022 | work = [[Eurogamer]] }}</ref> და Microsoft-ის მიერ [[ZeniMax Media]]-ის (მათ შორის [[Bethesda Softworks]]) და Activision-Blizzard-ის შეძენა.<ref>{{Cite news |date=2020-09-21 |title=Microsoft acquires Fallout creator Bethesda |language=en-GB |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/54233235 |access-date=2020-09-21 |archive-date=September 21, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921170703/https://www.bbc.com/news/54233235 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web | url = https://www.nytimes.com/2022/01/18/business/microsoft-activision-blizzard.html | title = Microsoft will buy Activision Blizzard, betting $70 billion on the future of games. | first1 = Karen | last1 = Weise | first2 = Andrew Ross | last2= Sorkin | first3= Kellen | last3= Browning | first4= Michael J. |last4= de la Merced | date = January 18, 2022 | accessdate = February 13, 2022 | work = [[The New York Times]] }}</ref> [[2021]]-[[2022]] წლებში [[COVID-19-ის პანდემია]]მ ხელი შეუწყო გლობალური ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის ზრდას, რადგან მსოფლიოში უამრავი ადამიანი, კარანტინის გამო სახლში რჩებოდა, ვიდეო თამაშებს, როგორც დროის გასატარებლად, ისე სხვებთან დისტანციური კომუნიკაციისთვის იყენებდნენ. თუმცა, ეს სწრაფი ზრდა [[2023]]-[[2024]] წლებში ინდუსტრიაზე უარყოფითად აისახა, რადგან რამდენიმე მსხვილ გამომცემელს თანამშრომლებისა და სტუდიების შემცირება მოუწია, რადგან პანდემიის შემდეგ მსოფლიო ჩვეულ რითმს დაუბრუნდა. ==ლიტერატურა== {{refbegin|30em}} * {{Cite book|title=Games vs. Hardware. A history of PC gaming ASIN: B00I4KRI4E by John B. Purcaru. }} * {{Cite book|title=All Your Base Are Belong to Us: How 50 Years of Videogames Conquered Pop Culture. New York: Three Rivers, 2011. Print.}} * {{Cite book |title=From Sun Tzu to Xbox: War and Video Games |url=https://archive.org/details/fromsuntzutoxbox0000halt |last=Halter |first=Ed |year=2006 |publisher=Thunder's Mouth Press |location= |isbn=1-56025-681-8 }} * {{Cite book |title=Play Between Worlds: Exploring Online Game Culture |url=https://archive.org/details/playbetweenworld0000tayl |last=Taylor |first=T.L. |year=2006 |publisher=MIT Press |location= |isbn=0-262-20163-1 }} * {{Cite book |title=SMARTBOMB: The Quest for Art, Entertainment, and Big Bucks in the Videogame Revolution |url=https://archive.org/details/smartbombquestfo00chap |last=Chaplin |first=Heather |last2=Ruby |first2=Aaron |year=2006 |publisher=Algonquin Books |location= |isbn=1-56512-545-2 }} * {{Cite book|title=Videogames: In The Beginning |last=Baer |first=Ralph H. |year=2005 |publisher=Rolenta Press |location= |isbn=0-9643848-1-7}} * {{Cite book |title=Masters of Doom: How Two Guys Created an Empire and Transformed Pop Culture |url=https://archive.org/details/mastersofdoomhow0000davi |last=Kushner |first=David |year=2004 |publisher=Random House, Inc. |location= |isbn=0-8129-7215-5 }} * {{Cite book|title=Power-Up: How Japanese Video Games Gave the World an Extra Life|url=https://archive.org/details/poweruphowjapane0000kohl|last=Kohler|first=Chris|year=2004|publisher=BradyGames|isbn=0-7440-0424-1}} * {{Cite book|title=The Video Game Theory Reader |year=2003 |publisher= Routledge |location= |isbn=0-415-96579-9 |editor1-last=Wolf |editor1-first=Mark J.P. | editor2-last=Perron |editor2-first=Bernard}} * {{Cite book |title=Opening the Xbox: Inside Microsoft's Plan to Unleash an Entertainment Revolution |url=https://archive.org/details/openingxboxinsid00taka |last=Takahashi |first=Dean |year=2002 |publisher=Prima |location= |isbn=0-7615-3708-2 }} * {{Cite book|title=The Ultimate History of Video Games |last=Kent |first=Steven L.|year= 2001 |publisher=San Val Inc. |location= |isbn=0-613-91884-3}} * {{Cite book|title=The First Quarter: A 25-year history of video games |last=Kent |first=Steven L. |year=2000 |publisher= BWD Press |location= |isbn= 0-9704755-0-0}} * {{Cite book |title=Joystick Nation |url=https://archive.org/details/joysticknationho00herz |last=J.C. |first=Herz |year=1997 |publisher=Little, Brown, and Co. |location= |isbn=0-316-36007-4 }} * {{Cite book| author=Herman, Leonard| title=Phoenix: The Fall & Rise of Videogames| publisher=Rolenta Press| edition=3| year=2001| isbn=0-9643848-5-X| url=http://www.rolentapress.com/| access-date=September 24, 2009}} * {{Cite book |title=Game Over: The Maturing of Mario |year=1994 |last=Sheff |first=David |publisher= |location= |isbn= |page= |pages= |url=https://archive.org/details/gameoverhowninte00shef_0 |accessdate= }} *{{Cite book | author=Forster, Winnie | title=The Encyclopedia of Game Machines&nbsp;– Consoles, handheld & home computers 1972–2005 | publisher=Gameplan | year=2005 | isbn=3-00-015359-4 | url=http://www.gameplan.de/gameplan_01.5_UK/index.php | archive-url=https://web.archive.org/web/20050526032440/http://www.gameplan.de/gameplan_01.5_UK/index.php | url-status=dead | archive-date=May 26, 2005 | access-date=September 24, 2009 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050526032440/http://www.gameplan.de/gameplan_01.5_UK/index.php |date=მაისი 26, 2005 }} *Day, Walter. ''[https://web.archive.org/web/20101130004821/http://twingalaxies.com/index.aspx?c=17 The Golden Age of Video Game Arcades]'' (1998)&nbsp;– A 200-page story contained within ''Twin Galaxies' Official Video Game & Pinball Book of World Records''. {{ISBN|1-887472-25-8}} {{refend}} == რესურსები ინტერნეტში == * {{dmoz|Games/Video_Games/History|ვიდეო თამაშების ისტორია}} * [http://www.cse.unr.edu/~sushil/class/games/notes/sushilHistory.ppt ვიდეო თამაშების მოკლე ისტორია], ნევადის უნივერსიტეტი * [http://iasl.uni-muenchen.de/links/GCA-VII.1e.html თომას დრეჰერი: კომპიუტერული ხელოვნების ისტორია, თავი VII.1 კომპიუტერი და ვიდეო თამაშები] * [http://www.pbs.org/kcts/videogamerevolution/ ''ვიდეო თამაშების რევოლუცია''] ==სქოლიო== {{სქოლიო|2}} {{ვიდეო თამაშების ისტორია 2}} [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების ისტორია]] [[კატეგორია:კომპიუტერული ტექნიკის ისტორია]] gskmcnqkpf3gg41ghvqe1vxv1kfmt84 14 392271 4822799 4443504 2025-06-30T19:32:38Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822799 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Economy of Afghanistan}} [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ავღანეთი|ეკონომიკა]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|ავღანეთი]] [[კატეგორია:ცენტრალური აზიის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:სამხრეთ აზიის ეკონომიკა]] lavtjtzaok6kv0p4ovlel6y2f26xaxl 14 393629 4822819 4131623 2025-06-30T19:36:26Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822819 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Economy of Tajikistan}} [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|ტაჯიკეთი]] [[კატეგორია:ტაჯიკეთი|ეკონომიკა]] svm4z689ia8u2ewufq1qmwnwhgvvxl1 0 403046 4822917 4672266 2025-07-01T07:52:34Z Gobrona 28077 /* ყველაზე გაყიდვადი კონსოლები */ 4822917 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშები}} [[ფაილი:PS2-Versions.jpg|მინი|260პქ|[[Sony]]-ს [[PlayStation 2]] არის ყველაზე გაყიდვადი კონსოლი 155 მილიონი გაყიდული ასლით.]] [[ვიდეო თამაშების კონსოლი]] არის [[საერთაშორისო სტანდარტი|სტანდარტიზებული]] გამოთვილითი მოწყობილობა, განკუთვნილი [[ვიდეო თამაში|ვიდეო თამაშებისთვის]], რომელიც გამოსახულების მისაღებად მოითხოვს სტანდარტულ [[მონიტორი|მონიტორს]] ან [[ტელევიზორი|ტელევიზორს]]. ეს ელექტრონული ნაწილებისგან შემდგარი მოწყობილობა იწონის 1-დან 4 კილოგრამამდე და კომპაქტური ზომიდან გამომდინარე ადვილია მისი გამოყენება სხვადასხვა ადგილებში. კონსოლი შეიძლება გამოიყენებდეს ერთ ან რამდენიმე შემნახველ მოწყობილობას, მაგალითად, როგორიც არის [[მყარი დისკი]], [[ოპტიკური დისკი]] და [[მეხსიერების ბარათი]], თითოეული მათგანი შემუშავებულია სხვადასხვა მწარმოებელი კომპანიების მიერ. [[გამოყოფილი კონსოლი]] არის ვიდეო თამაშების კონსოლის ერთ-ერთი სახეობა, რომელსაც შეუძლია მხოლოდ მასში ჩაშენებული თამაშების გაშვება. [[Sanders Associates]]-ის ინჟინერმა [[რალფ ბაერი|რალფ ბაერმა]] და ამავე კომპანიის თანამშრომლებმა, ბილ ჰარისონმა და ბილ რაშმა 1972 წელს შექმნეს მსოფლიოში პირველი კომერციული სათამაშო კონსოლი [[Magnavox Odyssey]], რომელიც გამოსცა კომპანია [[Magnavox]]-მა. [[პორტატიული სათამაშო კონსოლი]] არის მსუბუქი მოწყობილობა ჩაშენებული ეკრანით, [[სათამაშო კონტროლერი]]თა და სპიკერით და უფრო მეტად მოსახერხებელია ვიდრე სტანდარტული სათამაშო კონსოლი. სამაგიდო და ჯიბის ელექტრონული მოწყობილობებისგან განსხვავებით მას შეუძლია სხვადასხვა თამაშების გაშვება. 1970-1980-იანი წლების სამაგიდო და ჯიბის ელექტრონული მოწყობილობები წარმოადგენს პორტატიული კონსოლების წინაპარს. 1977 წელს კომპანია [[Mattel]]-მა წარმოადგინა პირველი პორტატიული ელექტრონული მოწყობილობა „[[Auto Race]]“. მოგვიანებით რამდენიმე კომპანიამ, მათ შორის „[[Coleco]]-მ და [[Milton Bradley]]-მ მიბაძეს Mattel-ს და გამოუშვეს თავიანთი სამაგიდო და ელექტრონული სათამაშო მოწყობილობები. ყველაზე ადრეული პორტატიული კონსოლია [[Microvisio]] — ცვლადი [[სათამაშო კარტრიჯი|კარტრიჯით]], გამოცემული 1979 წელს Milton Bradley-ის მიერ. [[Nintendo]]-ს მიეწერება პორტატიული კონსოლების პოპულარიზაცია [[Game Boy]]-ის ხაზის სახით (1989) და დღემდე დომინირებს პორტატიული კონსოლების ბაზარზე. ==ყველაზე გაყიდვადი კონსოლები== {{მთავარი|ყველაზე გაყიდვადი ვიდეო თამაშების კონსოლების სია რეგიონის მიხედვით|კომერციული წარუმატებლობა ვიდეო თამაშებში}} {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = horizontal | სიგანე = | ფაილი1 = Nintendo-DS-Fat-Blue.jpg | სიგანე1 = 158 | ალტ1 = | წარწერა1 = [[Nintendo DS]] არის ყველაზე გაყიდვადი პორტატიული კონსოლების ხაზი 154.02 მილიონი ასლით. ორიგინალი გაყიდვები შეადგენს 18.79 მილიონ ასლს, | ფაილი2 = Nintendo-DS-Lite-Black-Open.jpg | სიგანე2 = 171 | ალტ2 = | წარწერა2 = ხოლო დანარჩენი 93.86 მილიონი მოიცავს [[Nintendo DS Lite]]-ის გაყიდვებს. }} {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = horizontal | სიგანე = | ფაილი1 = Nintendo-DSi-Bl-Open.jpg | სიგანე1 = 169 | ალტ1 = | წარწერა1 = DS-ის ხაზის ორი პროდუქტი [[Nintendo DSi|DSi]] და DSi XL დაეხმარა კომპანიას გაყიდვების გაფართოებაში | ფაილი2 = Nintendo-DSi-XL-Burg.jpg | სიგანე2 = 165 | ალტ2 = | წარწერა2 = საერთო ჯამში 41.37 მილიონი ეგზემპლარი მსოფლიოში }} შემდეგ ცხრილებში წარმოჩენილია სათამაშო და პორტატიულ კონსოლები, რომელთა გაყიდვები შეადგენს მინიმუმ 1 მილიონ ასლს. ცხრილებში წარმოდგენილია პლატფორმის დასახელება, მწარმოებელი კომპანია, გამოცემის თარიღი და გაყიდვების რაოდენობა. მწარმოებელი კომპანიების გაფერადებული დასახელებები {{ფერის დაფა|#FAFADA|Atari|border=darkgray}}, {{ფერის დაფა|#dfd|Microsoft|border=darkgray}}, {{ფერის დაფა|#FFE8E8|Nintendo|border=darkgray}}, {{ფერის დაფა|#E0F3F3|Sega|border=darkgray}} და {{ფერის დაფა|#E4E4FF|Sony|border=darkgray}} მიუთითებენ იმაზე, რომ სიაში წარმოდგენილია მათ მიერ შექმნილი ორზე მეტი პროდუქტი. :{{legend|{{{1|#b6fcb6}}}|size=50%|# ''ეს სიმბოლო მიუთითებს [[მერვე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მიმდინარე თაობის კონსოლებზე]] ბაზარზე.'' }} :{{Legend|| outline = #FFFFFF|size=50%|{{Dagger}} ''ხანჯლის სიმბოლო მიუთითებს [[გამოყოფილი კონსოლი|გამოყოფილ კონსოლებზე]].''}} :{{Legend|| outline = #FFFFFF|size=50%|{{Double-dagger}} ''ორმაგი ხანჯალი მიუთითებს [[ვიდეო თამაშების კონსოლი#მერვე თაობა|ჰიბრიდულ კონსოლებზე]].''}} {| class="wikitable sortable" font-size:95%;" style="margin:auto;" |+ვიდეო თამაშების კონსოლების გაყიდვები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოსვლის თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[PlayStation 2]] |style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |2000 |style="text-align:right;" data-sort-value="155.1"|>155 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Nintendo DS]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2004 |style="text-align:right;" |154.02 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Game Boy]]<br/>[[Game Boy Color]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1989<br/>1998 |style="text-align:right;" |118.69 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]] |style="background:#E4E4FF;"|[[Sony]] |style="text-align:center;" |1994 |style="text-align:right;" |102.49 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="ps1"/> |- |[[Wii]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2006 |style="text-align:right;" |101.63 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales"/> |- |[[Xbox 360]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |2005 |style="text-align:right;" |84 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation 3]] |style="background:#E4E4FF;"|[[Sony]] |style="text-align:center;" |2006 |style="text-align:right" data-sort-value="83.8"|>83.8 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation Portable]] |style="background:#E4E4FF;"|[[Sony]] |style="text-align:center;" |2004 |style="text-align:right;" |82 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Game Boy Advance]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2001 |style="text-align:right;" |81.51 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- | style="background:#b6fcb6;" |[[PlayStation 4]] # | style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] | style="text-align:center;" |2013 | style="text-align:right" |79 მილიონი | style="text-align:center;" |<ref name="Sonysales FY1214"/><ref name="Sonysales FY1517"/> |- |[[Nintendo 3DS]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2011 |style="text-align:right;" |72.53 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1983 |style="text-align:right;" |61.91 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Super Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1990 |style="text-align:right;" |49.10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Nintendo 64]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1996 |style="text-align:right;" |32.93 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales" /> |- |[[Sega Genesis]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1988 |style="text-align:right;" data-sort-value="30.75"|30.75 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Atari 2600]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |1977 |style="text-align:right" |30 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="atari2600 PR"/> |- |style="background:#b6fcb6;" |[[Xbox One]] # |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |2013 |style="text-align:right;" data-sort-value="27.5" |25–30 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Xbox]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |2001 |style="text-align:right;" |24 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="xbox"/> |- |[[GameCube]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2001 |style="text-align:right;" |21.74 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- | style="background:#b6fcb6;" |[[Nintendo Switch]] # |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2017 |style="text-align:right" |17.79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Wii U]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2012 |style="text-align:right" |13.56 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Sega Game Gear]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1990 |style="text-align:right;" |10.62 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="famitsu 306"/> |- |[[PlayStation Vita]] |style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |2011 | style="text-align:right" data-sort-value="12.5" |10–15 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Master System]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1986 |style="text-align:right;" data-sort-value="11.5"|10–13 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[TurboGrafx-16]] |style="background:#FFFFFF;" |[[NEC]]/[[Hudson Soft]] |style="text-align:center;" |1987 |style="text-align:right" |10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="turbo eurogamer"/> |- |[[Sega Saturn]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1994 |style="text-align:right" |9.26 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/> |- |[[Dreamcast]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1998 |style="text-align:right" |9.13 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/><ref name="sega Q4 FY2001"/><ref name="sega Q4 FY2001 rev"/><ref name="sega Q4 FY2002"/> |- |[[Super NES Classic Edition]] {{Dagger}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2017 |style="text-align:right" |5.28 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="SNESClassic"/> |- |[[Sega Pico]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1993 |style="text-align:right" data-sort-value="3.41"|>3.4 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[WonderSwan]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Bandai]] |style="text-align:center;" |1999 |style="text-align:right" data-sort-value="3.35"|3.5 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Color TV-Game]] {{Dagger}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1977 |style="text-align:right;" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="usgamer dedicate"/><ref name="sheff 27">{{harvnb|Sheff|Eddy|1999|pp=[https://books.google.com/books?id=0dK2AAAAIAAJ&q=%22Color+TV+Game%22 27–28]}}: "[Color TV Game 6] was followed by a more powerful sequel, Color TV Game 15. A million units of each were sold. The engineering team also came up with systems that played a more complex game, called "Blockbuster," as well as a racing game. Half a million units of these were sold."</ref> |- |[[Intellivision]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Mattel]] |style="text-align:center;" |1980 |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=intellivision2/> |- |[[N-Gage (device)|N-Gage]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Nokia]] |style="text-align:center;" |2003 |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="N-Gage"/> |- |[[NES Classic Edition]] {{dagger}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2016 |style="text-align:right" |2.3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="NESClassic"/> |- |[[ColecoVision]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |1982 |style="text-align:right" data-sort-value="2.01"|>2 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Magnavox Odyssey²]] |style="background:#FFFFFF;"|[[Magnavox]]/[[Philips]] |style="text-align:center;" |1978 |style="text-align:right" |2 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Magnavox Odyssey2"/> |- |[[Atari Lynx]] |style="background:#FAFADA;"|[[Atari]] |style="text-align:center;" |1989 |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Philips CD-i]] |style="background:#FFFFFF;"|[[Philips]] |style="text-align:center;" |1991 |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Telstar (game console)|Telstar]] {{Dagger}} |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |1976 |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="dedicated golden"/> |- |[[Atari 5200]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |1982 |style="text-align:right" |1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="a5200"/> |} ===სახლის სათამაშო კონსოლები=== {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = vertical | სიგანე = | ფაილი1 = PSX-Console-wController.jpg | სიგანე1 = 230 | ალტ1 = | წარწერა1 = | ფაილი2 =Wii-console.jpg | სიგანე2 = 165 | ალტ2 = | წარწერა2 = [[PlayStation 2]]-ის შემდეგ მხოლოდ [[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]]-მა და [[Wii]]-მ შეძლო 100 მილიონიანი ზღვარის გადალახვა }} [[ფაილი:Atari-2600-Wood-4Sw-Set.jpg|მინი|250პქ|პირველი პოპულარული სახლის კონსოლი [[Atari 2600]] (1980 წლის ვერსიის ფოტო), გამოვიდა 1977 წელს.<ref>{{cite web|last = Reimer|first = Jeremy|title = The evolution of gaming: computers, consoles, and arcade|publisher = [[Ars Technica]]|date =10 ოქტომბერი, 2005|url = https://arstechnica.com/features/2005/10/gaming-evolution/|accessdate = 10 მაისი, 2014}}</ref>]] {| class="wikitable sortable" font-size:95%;" style="margin:auto;" |+სახლის კონსოლების გაყიდვები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოსვლის თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[PlayStation 2]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2000}} |style="text-align:right" data-sort-value="155.1"|>155&nbsp;მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1994}} |style="text-align:right" |102.49 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="ps1"/> |- |[[Wii]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2006}} |style="text-align:right" |101.63 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales"/> |- |[[Xbox 360]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2005}} |style="text-align:right" |84 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation 3]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2006}} |style="text-align:right" data-sort-value="83.8"|>83.8 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |style="background:#b6fcb6;" |[[PlayStation 4]] # |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2013}} |style="text-align:right" |79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sonysales FY1214"/><ref name="Sonysales FY1517"/> |- |[[Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1983}} |style="text-align:right" |61.91 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Super Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1990}} |style="text-align:right" |49.10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Nintendo 64]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1996}} |style="text-align:right" |32.93 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales" /> |- |[[Sega Genesis]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1988}} |style="text-align:right;" data-sort-value="30.75"|30.75 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Atari 2600]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1977}} |style="text-align:right" |30 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="atari2600 PR"/> |- |style="background:#b6fcb6;" |[[Xbox One]] # |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2013}} |style="text-align:right;" data-sort-value="27.5" |25–30 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Xbox]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2001}} |style="text-align:right" |24 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="xbox"/> |- |[[GameCube]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2001}} |style="text-align:right" |21.74 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- | style="background:#b6fcb6;" |[[Nintendo Switch]] # {{‡|alt=hybrid video game console}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2017}} |style="text-align:right" |17.79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Wii U]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2012}} |style="text-align:right" |13.56 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales"/> |- |[[Master System]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1986}} |style="text-align:right;" data-sort-value="11.5"|10–13 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[TurboGrafx-16]] |style="background:#FFFFFF;"|[[NEC]]/[[Hudson Soft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1987}} |style="text-align:right" |10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="turbo eurogamer"/> |- |[[Sega Saturn]] |style="background:#E0F3F3;"|[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1994}} |style="text-align:right" |9.26 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/> |- |[[Dreamcast]] |style="background:#E0F3F3;"|[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1998}} |style="text-align:right" |9.13 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/><ref name="sega Q4 FY2001"/><ref name="sega Q4 FY2001 rev"/><ref name="sega Q4 FY2002"/> |- |[[Sega Pico]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1993}} |style="text-align:right" data-sort-value="3.41"|>3.4 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Intellivision]] |style="background:#FFFFFF;"|[[Mattel]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1980}} |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=intellivision2/> |- |[[ColecoVision]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1982}} |style="text-align:right" data-sort-value="2.01"|>2 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Magnavox Odyssey²]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Magnavox]]/[[Philips]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1978}} |style="text-align:right" |2 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Magnavox Odyssey2"/> |- |[[Philips CD-i]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Philips]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1991}} |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Atari 5200]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1982}} |style="text-align:right" |1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="a5200"/> |} ===პორტატიული სათამაშო კონსოლები=== {{See also|სახლის სათამაშო კონსოლების შედარება}} [[ფაილი:Psp-1000.jpg|მინი|250პქ|Sony-ს [[PlayStation Portable]]-ის გამოშვებით კომპანიამ შეაბიჯა პორტატიული კონსოლების ბაზარზე]] {| class="wikitable sortable" font-size:95% style="width:600px;" style="margin:auto;" |+პორტატიული სათამაშო კონსოლები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოშვების თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[Nintendo DS]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2004}} |style="text-align:right" |154.02 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Game Boy]]<br/>[[Game Boy Color]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1989}}<br/>{{vgy|1998}} |style="text-align:right" |118.69 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation Portable]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2004}} |style="text-align:right" |82 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Game Boy Advance]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2001}} |style="text-align:right" |81.51 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Nintendo 3DS]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2011}} |style="text-align:right;" |72.53 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- | style="background:#b6fcb6;" |[[Nintendo Switch]] # {{‡|alt=hybrid video game console}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2017}} |style="text-align:right" |17.79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Sega Game Gear]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1990}} |style="text-align:right;" |10.62 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="famitsu 306"/> |- |[[PlayStation Vita]] |style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2011}} | style="text-align:right" data-sort-value="12.5" |10–15 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[WonderSwan]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Bandai]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1999}} |style="text-align:right" data-sort-value="3.35"|3.5 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[N-Gage (device)|N-Gage]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Nokia]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2003}} |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="N-Gage"/> |- |[[Atari Lynx]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1989}} |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |} ===გამოყოფილი კონსოლები=== {{მთავარი|გამოყოფილი კონსოლი}} {| class="wikitable sortable" font-size:95%;" style="margin:auto;" |+გამოყოფილი კონსოლები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოშვების თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[Super NES Classic Edition]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2017}} |style="text-align:right" |5.28 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="SNESClassic"/> |- |[[Color TV Game]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1977}} |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="usgamer dedicate"/><ref name="sheff 27"/> |- |[[NES Classic Edition]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2016}} |style="text-align:right" |2.3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="NESClassic"/> |- |[[Telstar (game console)|Telstar]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1976}} |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="dedicated golden"/> |- |} ===ყველაზე გაყიდვადი კონსოლები კომპანიის მიხედვით=== {| class="wikitable sortable plainrowheaders" font-size:95% style="width:600px;" style="margin:auto;" |+კონსოლები კომპანიის მიხედვით ! scope="col" |მწარმოებელი ! scope="col" |სახლის<br/>კონსოლის გაყიდვები ! scope="col" |პორტატიული<br/>კონსოლის გაყიდვები ! scope="col" |ჯამი |- ! scope="row" | [[Nintendo]] |style="text-align:right" data-sort-value="283.67"|{{#expr:101.63 <!-- Wii -->+61.91<!-- NES -->+49.10<!-- SNES -->+32.93<!-- N64 -->+21.74<!-- GCN -->+13.36<!-- Wii U -->+3<!-- CTVG -->}} |style="text-align:right" data-sort-value="415.79"|{{#expr:154.02<!-- NDS -->+118.69<!-- GB -->+81.51<!-- GBA -->+61.57<!-- 3DS -->}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="697.34"|{{#expr:283.67+415.79}} მილიონი |- ! scope="row" | [[Sony]] |style="text-align:right" data-sort-value="388.69"|>{{#expr:155<!-- PS2 -->+102.49<!-- PS1 -->+83.8<!-- PS3 -->+47.4<!-- PS4 -->}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="95" |>{{#expr:82<!-- PSP -->+4<!-- Vita -->}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="474.69"|>{{#expr:388.69+86}} მილიონი |- ! scope="row" | [[Microsoft]] |style="text-align:right" data-sort-value="118"|{{#expr:84<!-- X360 -->+24<!--Xbox-->+10<!-- XOne -->}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="0" |– |style="text-align:right" data-sort-value="118"|118 მილიონი |- ! scope="row" | [[Sega]] |style="text-align:right" data-sort-value="72" |{{#expr:30.75<!-- Gen -->+10<!-- MS -->+9.13<!-- DC -->+9.26<!-- Sat -->}}–{{#expr:30.75+13<!-- MS -->+9.13+9.26}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="14.02"|>{{#expr:10.62+3.4}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="62.14"|>{{#expr:62.14+14.02}} მილიონი |- ! scope="row" | [[Atari]] |style="text-align:right" data-sort-value="31" |31 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="1.01" |>1 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="32.01"|>32 მილიონი |- ! scope="row" | [[Hudson Soft]]/[[NEC]] |style="text-align:right" data-sort-value="10"|10 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="0" |– |style="text-align:right" data-sort-value="10"|10 მილიონი |- ! scope="row" | [[Bandai]] |style="text-align:right" data-sort-value="0" |– |style="text-align:right" data-sort-value="3.50"|3.5 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="3.50"|3.5 მილიონი |- ! scope="row" | [[Coleco]] |style="text-align:right" data-sort-value="3.01"|>{{#expr:2+1}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="0" |– |style="text-align:right" data-sort-value="3.01"|>3 მილიონი |- ! scope="row" | [[Magnavox]]/[[Philips]] |style="text-align:right" data-sort-value="3.01"|>3 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="0" |– |style="text-align:right" data-sort-value="3.01"|>3 მილიონი |- ! scope="row" | [[Mattel]] |style="text-align:right" data-sort-value="3"|3 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="0"|– |style="text-align:right" data-sort-value="3"|3 მილიონი |- ! scope="row" | [[Nokia]] |style="text-align:right" data-sort-value="0"|– |style="text-align:right" data-sort-value="3"|3 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="3"|3 მილიონი |} ==ლიტერატურა== *{{cite book |last=Forster |first=Winnie |title=Game Machines: The encyclopedia of consoles, handhelds & home computers 1972 - 2012 |year=2011 |edition=2nd|publisher=Enati Media |isbn=9780987830500|ref=harv}} *{{Cite book |title=Game Over: Press Start to Continue - The Maturing of Mario|last=Sheff |first=David |last2=Eddy |first2=Andy |author-link=David Sheff |publisher=Cyberactive Media Group/GamePress |date= 15 აპრილი, 1999 |url=https://archive.org/stream/Game_Over_1999_Cyberactive_Publishing#page/n0/mode|isbn=9780966961706|ref=harv}} ==სქოლიო== {{reflist|30em|refs= <ref name="SNESClassic">{{cite web |url=https://www.nintendo.co.jp/ir/pdf/2018/180426e.pdf|title=Consolidated Financial Statements |accessdate=April 26, 2018 |date=April 26, 2018 |publisher=Nintendo |format=PDF|page=3|archiveurl=|archivedate=|deadurl=no}}</ref> <ref name="NESClassic">{{cite web|url=https://www.gamasutra.com/view/news/297102/Nintendo_sold_23_million_NES_Classic_Editions.php|title=Nintendo sold 2.3 million NES Classic Editions|last=McAloon|first=Alissa|publisher=[[Gamasutra]]|date=28 აპრილი, 2017|accessdate=5 მაისი, 2018}}</ref> <ref name="Recent Nintendo sales">{{cite web|url=https://www.nintendo.co.jp/ir/en/finance/hard_soft/index.html|title=Dedicated Video Game Sales Units|publisher=Nintendo|date=January 31, 2018|accessdate=January 31, 2018}}</ref> <ref name="Sonysales FY1214">{{cite web|url=https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY12-FY14.xlsx|title=Sony Consolidated Historical Data 2012-2014 (Unaudited)|accessdate=April 16, 2018|date=August 1, 2017|publisher=[[Sony]]|format=xlsx|page=7|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180417024829/https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY12-FY14.xlsx|archivedate=აპრილი 17, 2018|deadurl=no}}</ref> <ref name="Sonysales FY1517">{{cite web|url=https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY15-FY17.xlsx|title=Sony Consolidated Historical Data 2015-2017 (Unaudited)|accessdate=April 16, 2018|date=April 27, 2018|publisher=[[Sony]]|format=xlsx|page=9|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180427185323/https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY15-FY17.xlsx|archivedate=აპრილი 27, 2018|deadurl=no}}</ref> <ref name="dedicated golden">{{cite book|last=Dillon|first=Roberto|title=The Golden Age of Video Games: The Birth of a Multibillion Dollar Industry|date=April 12, 2011|publisher=[[Taylor & Francis]]|isbn=9781439873236|url=https://books.google.com/books?id=pq6-X1fTm2oC|accessdate=November 26, 2013|pages=22–23}}</ref> <ref name="usgamer dedicate">{{cite web|url=http://www.usgamer.net/articles/the-famicom-legacy|title= The Famicom Legacy |accessdate=July 11, 2014|first=Jeremy|last=Parish|publisher=[[USgamer]]|date=July 13, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130922014432/http://www.usgamer.net/articles/the-famicom-legacy|archivedate=September 22, 2013|deadurl=no}}</ref> <ref name="sega Q4 FY2001">{{cite web|url=http://www.segasammy.co.jp/english/ir/library/pdf/printing_archive/2001/e_sega_annual_tuuki_2001.pdf|title=Sega Corporation Annual Report 2001|accessdate=November 2, 2015|date=August 1, 2001|publisher=[[Sega Corporation]]|page=14|quote=A total of 3.39 million hardware units and 23.87 million software units were sold worldwide during fiscal 2001, for respective totals of 8.20 million units and 51.63 million units since Dreamcast was first brought to market.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924100120/http://www.segasammy.co.jp/english/ir/library/pdf/printing_archive/2001/e_sega_annual_tuuki_2001.pdf|archivedate=სექტემბერი 24, 2015}}</ref> <ref name="sega Q4 FY2001 rev">{{cite web|url=https://www.segasammy.co.jp/english/ir/release/pdf/past/sega/2002/20011030.pdf|title=Revisions to Annual Results Forecasts|accessdate=November 2, 2015|date=October 23, 2001|publisher=[[Sega Corporation]]|page=4|quote=Regarding sales of Dreamcast hardware from inventory resulting from the withdrawal from Dreamcast production [...] the Company exceeded initial targets with domestic sales of 130,000 units and U.S. sales of 530,000 units for the first half. Consequently, at the end of the half, Dreamcast inventories totaled 40,000 units domestically and 230,000 units for the United States, and we anticipate being able to sell all remaining units by the holiday season as initially planned.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726015556/https://www.segasammy.co.jp/english/ir/release/pdf/past/sega/2002/20011030.pdf|archivedate=ივლისი 26, 2015}}</ref> <ref name="sega Q4 FY2002">{{cite web|url=https://www.segasammy.co.jp/japanese/ir/library/pdf/printing_archive/2002/sega/sega_annual_tuuki_2002.pdf|title=Sega Corporation Annual Report 2002|accessdate=November 2, 2015|date=July 1, 2002|publisher=[[Sega Corporation]]|page=6|quote=The year ended March 31, 2002 was a turning point for Sega. We exited the hardware business, ceasing production of Dreamcast and selling through the remaining inventory.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180928200439/https://www.segasammy.co.jp/japanese/ir/library/pdf/printing_archive/2002/sega/sega_annual_tuuki_2002.pdf|archivedate=სექტემბერი 28, 2018}}</ref> <ref name="turbo eurogamer">{{cite web|url=http://www.eurogamer.net/articles/2012-04-11-snes-celebrates-20th-birthday-in-uk|title= SNES celebrates 20th birthday in UK|accessdate=April 2, 2014|first=Tom|last=Phillips|publisher=[[Eurogamer]]|date=April 11, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120413151550/http://www.eurogamer.net/articles/2012-04-11-snes-celebrates-20th-birthday-in-uk|archivedate=April 13, 2012|deadurl=no}}</ref> <ref name=nintendosales>{{cite web |url=https://www.nintendo.co.jp/ir/finance/historical_data/xls/consolidated_sales_e1703.xlsx|title=Historical Data: Consolidated Sales Transition by Region |accessdate=April 27, 2017|date=April 27, 2017|publisher=[[Nintendo]] |format=xlsx|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171026163943/https://www.nintendo.co.jp/ir/finance/historical_data/xls/consolidated_sales_e1703.xlsx|archivedate= 2017-10-26|deadurl=no}}</ref> <ref name="ps1">{{cite web|url=http://www.scei.co.jp/corporate/data/bizdataps_e.html|title=PlayStation Cumulative Production Shipments of Hardware|accessdate=October 31, 2013|publisher=[[Sony Computer Entertainment]]|deadurl=yes|archiveurl = https://web.archive.org/web/20110524023857/http://www.scei.co.jp/corporate/data/bizdataps_e.html|archivedate = May 24, 2011}}</ref> <ref name="Magnavox Odyssey2">{{cite web|url=http://www.ign.com/top-25-consoles/21.html |title=Top 25 Video Game Consoles of All Time (Magnavox Odyssey 2) |accessdate=October 31, 2013 |publisher=[[IGN]]|archiveurl =https://web.archive.org/web/20090908020557/http://www.ign.com/top-25-consoles/21.html|archivedate =September 8, 2009|deadurl=no}}</ref> <ref name="atari2600 PR">{{cite web | publisher=PR Newswire | title= AtGames to Launch Atari Flashback 4 to Celebrate Atari's 40th Anniversary! | date=12 ნოემბერი, 2012|url=http://www.prnewswire.com/news-releases/atgames-to-launch-atari-flashback-4-to-celebrate-ataris-40th-anniversary-178903531.html|accessdate=11 აპრილი, 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121127175838/http://www.prnewswire.com/news-releases/atgames-to-launch-atari-flashback-4-to-celebrate-ataris-40th-anniversary-178903531.html| archivedate=27 ნოემბერი, 2012|deadurl=no}}</ref> <ref name="xbox">{{cite web|url= http://www.xbox.com/zh-SG/community/news/2006/20060510.htm|title=Gamers Catch Their Breath as Xbox 360 and Xbox Live Reinvent Next-Generation Gaming|accessdate=September 5, 2007|publisher=Xbox.com|date=May 10, 2006|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070709062832/http://www.xbox.com/zh-SG/community/news/2006/20060510.htm |archivedate = July 9, 2007|deadurl=yes}}</ref> <ref name=intellivision2>{{cite web|url=http://classicgaming.gamespy.com/View.php?view=ConsoleMuseum.Detail&id=17&game=9 |title=Intellivision: Intelligent Television |publisher=[[GameSpy]] |accessdate=October 31, 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131023194011/http://classicgaming.gamespy.com/View.php?view=ConsoleMuseum.Detail&id=17&game=9 |archivedate=October 23, 2013 |deadurl=yes}}</ref> <!-- see Talk:Atari 7800 by Indrian <ref name="atari7800">{{cite journal| journal=[[Retro Gamer]]| title=Retrospection: Atari 7800|publisher=Imagine Publishing|issue=78| page=53 | quote=[...] the 7800 had sold 3,772,751 units in the US alone during its lifetime.|issn=1742-3155}}</ref> <ref name="stuff mag">{{cite journal | journal=[[Stuff (magazine)|Stuff]]|issue=152| title=Retro chic – Atari 7800 (1987)|url=http://www.stuff.tv/retro-chic-%E2%80%93-atari-7800-1987/news|accessdate=February 24, 2014| page=42 | date=November 2011|issn=1364-9639| quote= After a successful launch in America in 1986, Atari's latest machine made it to Europe a year later, where it went up against the NES and Sega's Master System.}}</ref> --> <ref name="a5200">{{cite web | last=Schrage | first=Michael | journal=[[The Washington Post]] | title=Atari Introduces Game In Attempt for Survival | url=https://pqasb.pqarchiver.com/washingtonpost_historical/doc/138312072.html | accessdate=29 ივლისი, 2009 | page=C3 | date=May 22, 1984 | issn=0190-8286 | quote=The company has stopped producing its 5200 SuperSystem games player, more than 1 million of which were sold. | subscription=yes | archiveurl=https://web.archive.org/web/20131104140619/http://pqasb.pqarchiver.com/washingtonpost_historical/doc/138312072.html | archivedate=ნოემბერი 4, 2013 }}</ref> <ref name="N-Gage">{{cite web|first=Mark|last=Androvich|title=N-gage's Second Coming|url=http://www.gamesindustry.biz/articles/n-gages-second-coming|date=February 19, 2008|accessdate=May 16, 2014|publisher=[[Gamesindustry.biz]]|quote=We had 700,000 active users and we had 3 million N-Gage devices out there.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080505002659/http://www.gamesindustry.biz/articles/n-gages-second-coming|archivedate=May 5, 2008|deadurl=no}}</ref> <ref name="Sega Stats">{{cite book|last=Ernkvist|first=Mirko|editor1-last=Zackariasson|editor1-first=Peter|editor2-last=Wilson|editor2-first=Timothy|title=The Video Game Industry: Formation, Present State, and Future|publisher=[[Routledge]]|date=August 21, 2012|isbn=9781136258244|page=158|url=https://books.google.com/books?id=oQKFmX9m25sC&q=158#v=snippet&q=158&f=false|accessdate=December 5, 2015}}</ref> <ref name="famitsu 306">{{cite journal| date= June 21, 1996| title= Yearly market report| journal= [[Famitsu Weekly]]| issue= 392|page=8|language=Japanese}}</ref> }} [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების კონსოლების სია]] [[კატეგორია:ბესტსელერები]] [[კატეგორია:პორტატიული ვიდეო თამაშების კონსოლები]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების კონსოლების გაყიდვები]] onv6xoxugxt38qsjrj7xl8b4kw6yzx6 4822921 4822917 2025-07-01T09:12:37Z Gobrona 28077 4822921 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშები}} [[ფაილი:PS2-Versions.jpg|მინი|260პქ|[[Sony]]-ს [[PlayStation 2]] არის ყველაზე გაყიდვადი კონსოლი 155 მილიონი გაყიდული ასლით.]] [[ვიდეო თამაშების კონსოლი]] არის [[საერთაშორისო სტანდარტი|სტანდარტიზებული]] გამოთვილითი მოწყობილობა, განკუთვნილი [[ვიდეო თამაში|ვიდეო თამაშებისთვის]], რომელიც გამოსახულების მისაღებად მოითხოვს სტანდარტულ [[მონიტორი|მონიტორს]] ან [[ტელევიზორი|ტელევიზორს]]. ეს ელექტრონული ნაწილებისგან შემდგარი მოწყობილობა იწონის 1-დან 4 კილოგრამამდე და კომპაქტური ზომიდან გამომდინარე ადვილია მისი გამოყენება სხვადასხვა ადგილებში. კონსოლი შეიძლება გამოიყენებდეს ერთ ან რამდენიმე შემნახველ მოწყობილობას, მაგალითად, როგორიც არის [[მყარი დისკი]], [[ოპტიკური დისკი]] და [[მეხსიერების ბარათი]], თითოეული მათგანი შემუშავებულია სხვადასხვა მწარმოებელი კომპანიების მიერ. [[გამოყოფილი კონსოლი]] არის ვიდეო თამაშების კონსოლის ერთ-ერთი სახეობა, რომელსაც შეუძლია მხოლოდ მასში ჩაშენებული თამაშების გაშვება. [[Sanders Associates]]-ის ინჟინერმა [[რალფ ბაერი|რალფ ბაერმა]] და ამავე კომპანიის თანამშრომლებმა, ბილ ჰარისონმა და ბილ რაშმა 1972 წელს შექმნეს მსოფლიოში პირველი კომერციული სათამაშო კონსოლი [[Magnavox Odyssey]], რომელიც გამოსცა კომპანია [[Magnavox]]-მა. [[პორტატიული სათამაშო კონსოლი]] არის მსუბუქი მოწყობილობა ჩაშენებული ეკრანით, [[სათამაშო კონტროლერი]]თა და სპიკერით და უფრო მეტად მოსახერხებელია ვიდრე სტანდარტული სათამაშო კონსოლი. სამაგიდო და ჯიბის ელექტრონული მოწყობილობებისგან განსხვავებით მას შეუძლია სხვადასხვა თამაშების გაშვება. 1970-1980-იანი წლების სამაგიდო და ჯიბის ელექტრონული მოწყობილობები წარმოადგენს პორტატიული კონსოლების წინაპარს. 1977 წელს კომპანია [[Mattel]]-მა წარმოადგინა პირველი პორტატიული ელექტრონული მოწყობილობა „[[Auto Race]]“. მოგვიანებით რამდენიმე კომპანიამ, მათ შორის „[[Coleco]]-მ და [[Milton Bradley]]-მ მიბაძეს Mattel-ს და გამოუშვეს თავიანთი სამაგიდო და ელექტრონული სათამაშო მოწყობილობები. ყველაზე ადრეული პორტატიული კონსოლია [[Microvisio]] — ცვლადი [[სათამაშო კარტრიჯი|კარტრიჯით]], გამოცემული 1979 წელს Milton Bradley-ის მიერ. [[Nintendo]]-ს მიეწერება პორტატიული კონსოლების პოპულარიზაცია [[Game Boy]]-ის ხაზის სახით (1989) და დღემდე დომინირებს პორტატიული კონსოლების ბაზარზე. ==ყველაზე გაყიდვადი კონსოლები== {{მთავარი|ყველაზე გაყიდვადი ვიდეო თამაშების კონსოლების სია რეგიონის მიხედვით|კომერციული წარუმატებლობა ვიდეო თამაშებში}} {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = horizontal | სიგანე = | ფაილი1 = Nintendo-DS-Fat-Blue.jpg | სიგანე1 = 158 | ალტ1 = | წარწერა1 = [[Nintendo DS]] არის ყველაზე გაყიდვადი პორტატიული კონსოლების ხაზი 154.02 მილიონი ასლით. ორიგინალი გაყიდვები შეადგენს 18.79 მილიონ ასლს, | ფაილი2 = Nintendo-DS-Lite-Black-Open.jpg | სიგანე2 = 171 | ალტ2 = | წარწერა2 = ხოლო დანარჩენი 93.86 მილიონი მოიცავს [[Nintendo DS Lite]]-ის გაყიდვებს. }} {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = horizontal | სიგანე = | ფაილი1 = Nintendo-DSi-Bl-Open.jpg | სიგანე1 = 169 | ალტ1 = | წარწერა1 = DS-ის ხაზის ორი პროდუქტი [[Nintendo DSi|DSi]] და DSi XL დაეხმარა კომპანიას გაყიდვების გაფართოებაში | ფაილი2 = Nintendo-DSi-XL-Burg.jpg | სიგანე2 = 165 | ალტ2 = | წარწერა2 = საერთო ჯამში 41.37 მილიონი ეგზემპლარი მსოფლიოში }} შემდეგ ცხრილებში ნაჩვენებია სათამაშო და პორტატიულ კონსოლები, რომელთა გაყიდვები შეადგენს მინიმუმ 1 მილიონ ასლს. ცხრილებში წარმოდგენილია პლატფორმის დასახელება, მწარმოებელი კომპანია, გამოცემის თარიღი და გაყიდვების რაოდენობა. მწარმოებელი კომპანიების გაფერადებული დასახელებები {{ფერის დაფა|#FAFADA|Atari|border=darkgray}}, {{ფერის დაფა|#dfd|Microsoft|border=darkgray}}, {{ფერის დაფა|#FFE8E8|Nintendo|border=darkgray}}, {{ფერის დაფა|#E0F3F3|Sega|border=darkgray}} და {{ფერის დაფა|#E4E4FF|Sony|border=darkgray}} მიუთითებენ იმაზე, რომ სიაში წარმოდგენილია მათ მიერ შექმნილი ორზე მეტი პროდუქტი. :{{legend|{{{1|#b6fcb6}}}|size=50%|# ''ეს სიმბოლო მიუთითებს [[მერვე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მიმდინარე თაობის კონსოლებზე]] ბაზარზე.'' }} :{{Legend|| outline = #FFFFFF|size=50%|{{Dagger}} ''ხანჯლის სიმბოლო მიუთითებს [[გამოყოფილი კონსოლი|გამოყოფილ კონსოლებზე]].''}} :{{Legend|| outline = #FFFFFF|size=50%|{{Double-dagger}} ''ორმაგი ხანჯალი მიუთითებს [[ვიდეო თამაშების კონსოლი#მერვე თაობა|ჰიბრიდულ კონსოლებზე]].''}} {| class="wikitable sortable" font-size:95%;" style="margin:auto;" |+ვიდეო თამაშების კონსოლების გაყიდვები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოსვლის თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[PlayStation 2]] |style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |2000 |style="text-align:right;" data-sort-value="155.1"|>155 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Nintendo DS]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2004 |style="text-align:right;" |154.02 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |style="background:#b6fcb6;" |[[Nintendo Switch]] # |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2017 |style="text-align:right" |17.79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Game Boy]]<br/>[[Game Boy Color]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1989<br/>1998 |style="text-align:right;" |118.69 მილიონი |style="text-align:center;" | |- | style="background:#b6fcb6;" |[[PlayStation 4]] # | style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] | style="text-align:center;" |2013 | style="text-align:right" |79 მილიონი | style="text-align:center;" |<ref name="Sonysales FY1214"/><ref name="Sonysales FY1517"/> |- |[[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]] |style="background:#E4E4FF;"|[[Sony]] |style="text-align:center;" |1994 |style="text-align:right;" |102.49 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="ps1"/> |- |[[Wii]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2006 |style="text-align:right;" |101.63 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales"/> |- |[[Xbox 360]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |2005 |style="text-align:right;" |84 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation 3]] |style="background:#E4E4FF;"|[[Sony]] |style="text-align:center;" |2006 |style="text-align:right" data-sort-value="83.8"|>83.8 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation Portable]] |style="background:#E4E4FF;"|[[Sony]] |style="text-align:center;" |2004 |style="text-align:right;" |82 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Game Boy Advance]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2001 |style="text-align:right;" |81.51 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |- |[[Nintendo 3DS]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2011 |style="text-align:right;" |72.53 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1983 |style="text-align:right;" |61.91 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Super Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1990 |style="text-align:right;" |49.10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Nintendo 64]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1996 |style="text-align:right;" |32.93 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales" /> |- |[[Sega Genesis]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1988 |style="text-align:right;" data-sort-value="30.75"|30.75 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Atari 2600]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |1977 |style="text-align:right" |30 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="atari2600 PR"/> |- |style="background:#b6fcb6;" |[[Xbox One]] # |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |2013 |style="text-align:right;" data-sort-value="27.5" |25–30 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Xbox]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |2001 |style="text-align:right;" |24 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="xbox"/> |- |[[GameCube]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2001 |style="text-align:right;" |21.74 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Wii U]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2012 |style="text-align:right" |13.56 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Sega Game Gear]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1990 |style="text-align:right;" |10.62 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="famitsu 306"/> |- |[[PlayStation Vita]] |style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |2011 | style="text-align:right" data-sort-value="12.5" |10–15 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Master System]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1986 |style="text-align:right;" data-sort-value="11.5"|10–13 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[TurboGrafx-16]] |style="background:#FFFFFF;" |[[NEC]]/[[Hudson Soft]] |style="text-align:center;" |1987 |style="text-align:right" |10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="turbo eurogamer"/> |- |[[Sega Saturn]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1994 |style="text-align:right" |9.26 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/> |- |[[Dreamcast]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1998 |style="text-align:right" |9.13 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/><ref name="sega Q4 FY2001"/><ref name="sega Q4 FY2001 rev"/><ref name="sega Q4 FY2002"/> |- |[[Super NES Classic Edition]] {{Dagger}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2017 |style="text-align:right" |5.28 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="SNESClassic"/> |- |[[Sega Pico]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1993 |style="text-align:right" data-sort-value="3.41"|>3.4 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[WonderSwan]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Bandai]] |style="text-align:center;" |1999 |style="text-align:right" data-sort-value="3.35"|3.5 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Color TV-Game]] {{Dagger}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1977 |style="text-align:right;" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="usgamer dedicate"/><ref name="sheff 27">{{harvnb|Sheff|Eddy|1999|pp=[https://books.google.com/books?id=0dK2AAAAIAAJ&q=%22Color+TV+Game%22 27–28]}}: "[Color TV Game 6] was followed by a more powerful sequel, Color TV Game 15. A million units of each were sold. The engineering team also came up with systems that played a more complex game, called "Blockbuster," as well as a racing game. Half a million units of these were sold."</ref> |- |[[Intellivision]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Mattel]] |style="text-align:center;" |1980 |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=intellivision2/> |- |[[N-Gage]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Nokia]] |style="text-align:center;" |2003 |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="N-Gage"/> |- |[[NES Classic Edition]] {{dagger}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2016 |style="text-align:right" |2.3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="NESClassic"/> |- |[[ColecoVision]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |1982 |style="text-align:right" data-sort-value="2.01"|>2 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Magnavox Odyssey²]] |style="background:#FFFFFF;"|[[Magnavox]]/[[Philips]] |style="text-align:center;" |1978 |style="text-align:right" |2 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Magnavox Odyssey2"/> |- |[[Atari Lynx]] |style="background:#FAFADA;"|[[Atari]] |style="text-align:center;" |1989 |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Philips CD-i]] |style="background:#FFFFFF;"|[[Philips]] |style="text-align:center;" |1991 |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Coleco Telstar-ის სერია|Telstar]] {{Dagger}} |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |1976 |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="dedicated golden"/> |- |[[Atari 5200]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |1982 |style="text-align:right" |1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="a5200"/> |} ===სახლის სათამაშო კონსოლები=== {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = vertical | სიგანე = | ფაილი1 = PSX-Console-wController.jpg | სიგანე1 = 230 | ალტ1 = | წარწერა1 = | ფაილი2 =Wii-console.jpg | სიგანე2 = 165 | ალტ2 = | წარწერა2 = [[PlayStation 2]]-ის შემდეგ მხოლოდ [[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]]-მა და [[Wii]]-მ შეძლო 100 მილიონიანი ზღვარის გადალახვა }} [[ფაილი:Atari-2600-Wood-4Sw-Set.jpg|მინი|250პქ|პირველი პოპულარული სახლის კონსოლი [[Atari 2600]] (1980 წლის ვერსიის ფოტო), გამოვიდა 1977 წელს.<ref>{{cite web|last = Reimer|first = Jeremy|title = The evolution of gaming: computers, consoles, and arcade|publisher = [[Ars Technica]]|date =10 ოქტომბერი, 2005|url = https://arstechnica.com/features/2005/10/gaming-evolution/|accessdate = 10 მაისი, 2014}}</ref>]] {| class="wikitable sortable" font-size:95%;" style="margin:auto;" |+სახლის კონსოლების გაყიდვები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოსვლის თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[PlayStation 2]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2000}} |style="text-align:right" data-sort-value="155.1"|>155&nbsp;მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1994}} |style="text-align:right" |102.49 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="ps1"/> |- |[[Wii]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2006}} |style="text-align:right" |101.63 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales"/> |- |[[Xbox 360]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2005}} |style="text-align:right" |84 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation 3]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2006}} |style="text-align:right" data-sort-value="83.8"|>83.8 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |style="background:#b6fcb6;" |[[PlayStation 4]] # |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2013}} |style="text-align:right" |79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sonysales FY1214"/><ref name="Sonysales FY1517"/> |- |[[Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1983}} |style="text-align:right" |61.91 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Super Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1990}} |style="text-align:right" |49.10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Nintendo 64]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1996}} |style="text-align:right" |32.93 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales" /> |- |[[Sega Genesis]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1988}} |style="text-align:right;" data-sort-value="30.75"|30.75 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Atari 2600]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1977}} |style="text-align:right" |30 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="atari2600 PR"/> |- |style="background:#b6fcb6;" |[[Xbox One]] # |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2013}} |style="text-align:right;" data-sort-value="27.5" |25–30 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Xbox]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2001}} |style="text-align:right" |24 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="xbox"/> |- |[[GameCube]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2001}} |style="text-align:right" |21.74 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- | style="background:#b6fcb6;" |[[Nintendo Switch]] # {{‡|alt=hybrid video game console}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2017}} |style="text-align:right" |17.79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Wii U]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2012}} |style="text-align:right" |13.56 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales"/> |- |[[Master System]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1986}} |style="text-align:right;" data-sort-value="11.5"|10–13 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[TurboGrafx-16]] |style="background:#FFFFFF;"|[[NEC]]/[[Hudson Soft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1987}} |style="text-align:right" |10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="turbo eurogamer"/> |- |[[Sega Saturn]] |style="background:#E0F3F3;"|[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1994}} |style="text-align:right" |9.26 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/> |- |[[Dreamcast]] |style="background:#E0F3F3;"|[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1998}} |style="text-align:right" |9.13 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/><ref name="sega Q4 FY2001"/><ref name="sega Q4 FY2001 rev"/><ref name="sega Q4 FY2002"/> |- |[[Sega Pico]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1993}} |style="text-align:right" data-sort-value="3.41"|>3.4 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Intellivision]] |style="background:#FFFFFF;"|[[Mattel]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1980}} |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=intellivision2/> |- |[[ColecoVision]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1982}} |style="text-align:right" data-sort-value="2.01"|>2 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Magnavox Odyssey²]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Magnavox]]/[[Philips]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1978}} |style="text-align:right" |2 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Magnavox Odyssey2"/> |- |[[Philips CD-i]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Philips]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1991}} |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Atari 5200]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1982}} |style="text-align:right" |1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="a5200"/> |} ===პორტატიული სათამაშო კონსოლები=== {{See also|სახლის სათამაშო კონსოლების შედარება}} [[ფაილი:Psp-1000.jpg|მინი|250პქ|Sony-ს [[PlayStation Portable]]-ის გამოშვებით კომპანიამ შეაბიჯა პორტატიული კონსოლების ბაზარზე]] {| class="wikitable sortable" font-size:95% style="width:600px;" style="margin:auto;" |+პორტატიული სათამაშო კონსოლები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოშვების თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[Nintendo DS]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2004}} |style="text-align:right" |154.02 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Game Boy]]<br/>[[Game Boy Color]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1989}}<br/>{{vgy|1998}} |style="text-align:right" |118.69 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation Portable]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2004}} |style="text-align:right" |82 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Game Boy Advance]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2001}} |style="text-align:right" |81.51 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Nintendo 3DS]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2011}} |style="text-align:right;" |72.53 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- | style="background:#b6fcb6;" |[[Nintendo Switch]] # {{‡|alt=hybrid video game console}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2017}} |style="text-align:right" |17.79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Sega Game Gear]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1990}} |style="text-align:right;" |10.62 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="famitsu 306"/> |- |[[PlayStation Vita]] |style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2011}} | style="text-align:right" data-sort-value="12.5" |10–15 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[WonderSwan]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Bandai]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1999}} |style="text-align:right" data-sort-value="3.35"|3.5 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[N-Gage (device)|N-Gage]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Nokia]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2003}} |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="N-Gage"/> |- |[[Atari Lynx]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1989}} |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |} ===გამოყოფილი კონსოლები=== {{მთავარი|გამოყოფილი კონსოლი}} {| class="wikitable sortable" font-size:95%;" style="margin:auto;" |+გამოყოფილი კონსოლები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოშვების თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[Super NES Classic Edition]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2017}} |style="text-align:right" |5.28 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="SNESClassic"/> |- |[[Color TV Game]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1977}} |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="usgamer dedicate"/><ref name="sheff 27"/> |- |[[NES Classic Edition]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2016}} |style="text-align:right" |2.3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="NESClassic"/> |- |[[Coleco Telstar-ის სერია|Telstar]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1976}} |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="dedicated golden"/> |- |} ===ყველაზე გაყიდვადი კონსოლები კომპანიის მიხედვით=== {| class="wikitable sortable plainrowheaders" font-size:95% style="width:600px;" style="margin:auto;" |+კონსოლები კომპანიის მიხედვით ! scope="col" |მწარმოებელი ! scope="col" |სახლის<br/>კონსოლის გაყიდვები ! scope="col" |პორტატიული<br/>კონსოლის გაყიდვები ! scope="col" |ჯამი |- ! scope="row" | [[Nintendo]] |style="text-align:right" data-sort-value="283.67"|{{#expr:101.63 <!-- Wii -->+61.91<!-- NES -->+49.10<!-- SNES -->+32.93<!-- N64 -->+21.74<!-- GCN -->+13.36<!-- Wii U -->+3<!-- CTVG -->}} |style="text-align:right" data-sort-value="415.79"|{{#expr:154.02<!-- NDS -->+118.69<!-- GB -->+81.51<!-- GBA -->+61.57<!-- 3DS -->}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="697.34"|{{#expr:283.67+415.79}} მილიონი |- ! scope="row" | [[Sony]] |style="text-align:right" data-sort-value="388.69"|>{{#expr:155<!-- PS2 -->+102.49<!-- PS1 -->+83.8<!-- PS3 -->+47.4<!-- PS4 -->}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="95" |>{{#expr:82<!-- PSP -->+4<!-- Vita -->}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="474.69"|>{{#expr:388.69+86}} მილიონი |- ! scope="row" | [[Microsoft]] |style="text-align:right" data-sort-value="118"|{{#expr:84<!-- X360 -->+24<!--Xbox-->+10<!-- XOne -->}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="0" |– |style="text-align:right" data-sort-value="118"|118 მილიონი |- ! scope="row" | [[Sega]] |style="text-align:right" data-sort-value="72" |{{#expr:30.75<!-- Gen -->+10<!-- MS -->+9.13<!-- DC -->+9.26<!-- Sat -->}}–{{#expr:30.75+13<!-- MS -->+9.13+9.26}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="14.02"|>{{#expr:10.62+3.4}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="62.14"|>{{#expr:62.14+14.02}} მილიონი |- ! scope="row" | [[Atari]] |style="text-align:right" data-sort-value="31" |31 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="1.01" |>1 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="32.01"|>32 მილიონი |- ! scope="row" | [[Hudson Soft]]/[[NEC]] |style="text-align:right" data-sort-value="10"|10 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="0" |– |style="text-align:right" data-sort-value="10"|10 მილიონი |- ! scope="row" | [[Bandai]] |style="text-align:right" data-sort-value="0" |– |style="text-align:right" data-sort-value="3.50"|3.5 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="3.50"|3.5 მილიონი |- ! scope="row" | [[Coleco]] |style="text-align:right" data-sort-value="3.01"|>{{#expr:2+1}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="0" |– |style="text-align:right" data-sort-value="3.01"|>3 მილიონი |- ! scope="row" | [[Magnavox]]/[[Philips]] |style="text-align:right" data-sort-value="3.01"|>3 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="0" |– |style="text-align:right" data-sort-value="3.01"|>3 მილიონი |- ! scope="row" | [[Mattel]] |style="text-align:right" data-sort-value="3"|3 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="0"|– |style="text-align:right" data-sort-value="3"|3 მილიონი |- ! scope="row" | [[Nokia]] |style="text-align:right" data-sort-value="0"|– |style="text-align:right" data-sort-value="3"|3 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="3"|3 მილიონი |} ==ლიტერატურა== *{{cite book |last=Forster |first=Winnie |title=Game Machines: The encyclopedia of consoles, handhelds & home computers 1972 - 2012 |year=2011 |edition=2nd|publisher=Enati Media |isbn=9780987830500|ref=harv}} *{{Cite book |title=Game Over: Press Start to Continue - The Maturing of Mario|last=Sheff |first=David |last2=Eddy |first2=Andy |author-link=David Sheff |publisher=Cyberactive Media Group/GamePress |date= 15 აპრილი, 1999 |url=https://archive.org/stream/Game_Over_1999_Cyberactive_Publishing#page/n0/mode|isbn=9780966961706|ref=harv}} ==სქოლიო== {{reflist|30em|refs= <ref name="SNESClassic">{{cite web |url=https://www.nintendo.co.jp/ir/pdf/2018/180426e.pdf|title=Consolidated Financial Statements |accessdate=April 26, 2018 |date=April 26, 2018 |publisher=Nintendo |format=PDF|page=3|archiveurl=|archivedate=|deadurl=no}}</ref> <ref name="NESClassic">{{cite web|url=https://www.gamasutra.com/view/news/297102/Nintendo_sold_23_million_NES_Classic_Editions.php|title=Nintendo sold 2.3 million NES Classic Editions|last=McAloon|first=Alissa|publisher=[[Gamasutra]]|date=28 აპრილი, 2017|accessdate=5 მაისი, 2018}}</ref> <ref name="Recent Nintendo sales">{{cite web|url=https://www.nintendo.co.jp/ir/en/finance/hard_soft/index.html|title=Dedicated Video Game Sales Units|publisher=Nintendo|date=January 31, 2018|accessdate=January 31, 2018}}</ref> <ref name="Sonysales FY1214">{{cite web|url=https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY12-FY14.xlsx|title=Sony Consolidated Historical Data 2012-2014 (Unaudited)|accessdate=April 16, 2018|date=August 1, 2017|publisher=[[Sony]]|format=xlsx|page=7|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180417024829/https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY12-FY14.xlsx|archivedate=აპრილი 17, 2018|deadurl=no}}</ref> <ref name="Sonysales FY1517">{{cite web|url=https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY15-FY17.xlsx|title=Sony Consolidated Historical Data 2015-2017 (Unaudited)|accessdate=April 16, 2018|date=April 27, 2018|publisher=[[Sony]]|format=xlsx|page=9|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180427185323/https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY15-FY17.xlsx|archivedate=აპრილი 27, 2018|deadurl=no}}</ref> <ref name="dedicated golden">{{cite book|last=Dillon|first=Roberto|title=The Golden Age of Video Games: The Birth of a Multibillion Dollar Industry|date=April 12, 2011|publisher=[[Taylor & Francis]]|isbn=9781439873236|url=https://books.google.com/books?id=pq6-X1fTm2oC|accessdate=November 26, 2013|pages=22–23}}</ref> <ref name="usgamer dedicate">{{cite web|url=http://www.usgamer.net/articles/the-famicom-legacy|title= The Famicom Legacy |accessdate=July 11, 2014|first=Jeremy|last=Parish|publisher=[[USgamer]]|date=July 13, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130922014432/http://www.usgamer.net/articles/the-famicom-legacy|archivedate=September 22, 2013|deadurl=no}}</ref> <ref name="sega Q4 FY2001">{{cite web|url=http://www.segasammy.co.jp/english/ir/library/pdf/printing_archive/2001/e_sega_annual_tuuki_2001.pdf|title=Sega Corporation Annual Report 2001|accessdate=November 2, 2015|date=August 1, 2001|publisher=[[Sega Corporation]]|page=14|quote=A total of 3.39 million hardware units and 23.87 million software units were sold worldwide during fiscal 2001, for respective totals of 8.20 million units and 51.63 million units since Dreamcast was first brought to market.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924100120/http://www.segasammy.co.jp/english/ir/library/pdf/printing_archive/2001/e_sega_annual_tuuki_2001.pdf|archivedate=სექტემბერი 24, 2015}}</ref> <ref name="sega Q4 FY2001 rev">{{cite web|url=https://www.segasammy.co.jp/english/ir/release/pdf/past/sega/2002/20011030.pdf|title=Revisions to Annual Results Forecasts|accessdate=November 2, 2015|date=October 23, 2001|publisher=[[Sega Corporation]]|page=4|quote=Regarding sales of Dreamcast hardware from inventory resulting from the withdrawal from Dreamcast production [...] the Company exceeded initial targets with domestic sales of 130,000 units and U.S. sales of 530,000 units for the first half. Consequently, at the end of the half, Dreamcast inventories totaled 40,000 units domestically and 230,000 units for the United States, and we anticipate being able to sell all remaining units by the holiday season as initially planned.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726015556/https://www.segasammy.co.jp/english/ir/release/pdf/past/sega/2002/20011030.pdf|archivedate=ივლისი 26, 2015}}</ref> <ref name="sega Q4 FY2002">{{cite web|url=https://www.segasammy.co.jp/japanese/ir/library/pdf/printing_archive/2002/sega/sega_annual_tuuki_2002.pdf|title=Sega Corporation Annual Report 2002|accessdate=November 2, 2015|date=July 1, 2002|publisher=[[Sega Corporation]]|page=6|quote=The year ended March 31, 2002 was a turning point for Sega. We exited the hardware business, ceasing production of Dreamcast and selling through the remaining inventory.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180928200439/https://www.segasammy.co.jp/japanese/ir/library/pdf/printing_archive/2002/sega/sega_annual_tuuki_2002.pdf|archivedate=სექტემბერი 28, 2018}}</ref> <ref name="turbo eurogamer">{{cite web|url=http://www.eurogamer.net/articles/2012-04-11-snes-celebrates-20th-birthday-in-uk|title= SNES celebrates 20th birthday in UK|accessdate=April 2, 2014|first=Tom|last=Phillips|publisher=[[Eurogamer]]|date=April 11, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120413151550/http://www.eurogamer.net/articles/2012-04-11-snes-celebrates-20th-birthday-in-uk|archivedate=April 13, 2012|deadurl=no}}</ref> <ref name=nintendosales>{{cite web |url=https://www.nintendo.co.jp/ir/finance/historical_data/xls/consolidated_sales_e1703.xlsx|title=Historical Data: Consolidated Sales Transition by Region |accessdate=April 27, 2017|date=April 27, 2017|publisher=[[Nintendo]] |format=xlsx|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171026163943/https://www.nintendo.co.jp/ir/finance/historical_data/xls/consolidated_sales_e1703.xlsx|archivedate= 2017-10-26|deadurl=no}}</ref> <ref name="ps1">{{cite web|url=http://www.scei.co.jp/corporate/data/bizdataps_e.html|title=PlayStation Cumulative Production Shipments of Hardware|accessdate=October 31, 2013|publisher=[[Sony Computer Entertainment]]|deadurl=yes|archiveurl = https://web.archive.org/web/20110524023857/http://www.scei.co.jp/corporate/data/bizdataps_e.html|archivedate = May 24, 2011}}</ref> <ref name="Magnavox Odyssey2">{{cite web|url=http://www.ign.com/top-25-consoles/21.html |title=Top 25 Video Game Consoles of All Time (Magnavox Odyssey 2) |accessdate=October 31, 2013 |publisher=[[IGN]]|archiveurl =https://web.archive.org/web/20090908020557/http://www.ign.com/top-25-consoles/21.html|archivedate =September 8, 2009|deadurl=no}}</ref> <ref name="atari2600 PR">{{cite web | publisher=PR Newswire | title= AtGames to Launch Atari Flashback 4 to Celebrate Atari's 40th Anniversary! | date=12 ნოემბერი, 2012|url=http://www.prnewswire.com/news-releases/atgames-to-launch-atari-flashback-4-to-celebrate-ataris-40th-anniversary-178903531.html|accessdate=11 აპრილი, 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121127175838/http://www.prnewswire.com/news-releases/atgames-to-launch-atari-flashback-4-to-celebrate-ataris-40th-anniversary-178903531.html| archivedate=27 ნოემბერი, 2012|deadurl=no}}</ref> <ref name="xbox">{{cite web|url= http://www.xbox.com/zh-SG/community/news/2006/20060510.htm|title=Gamers Catch Their Breath as Xbox 360 and Xbox Live Reinvent Next-Generation Gaming|accessdate=September 5, 2007|publisher=Xbox.com|date=May 10, 2006|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070709062832/http://www.xbox.com/zh-SG/community/news/2006/20060510.htm |archivedate = July 9, 2007|deadurl=yes}}</ref> <ref name=intellivision2>{{cite web|url=http://classicgaming.gamespy.com/View.php?view=ConsoleMuseum.Detail&id=17&game=9 |title=Intellivision: Intelligent Television |publisher=[[GameSpy]] |accessdate=October 31, 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131023194011/http://classicgaming.gamespy.com/View.php?view=ConsoleMuseum.Detail&id=17&game=9 |archivedate=October 23, 2013 |deadurl=yes}}</ref> <!-- see Talk:Atari 7800 by Indrian <ref name="atari7800">{{cite journal| journal=[[Retro Gamer]]| title=Retrospection: Atari 7800|publisher=Imagine Publishing|issue=78| page=53 | quote=[...] the 7800 had sold 3,772,751 units in the US alone during its lifetime.|issn=1742-3155}}</ref> <ref name="stuff mag">{{cite journal | journal=[[Stuff (magazine)|Stuff]]|issue=152| title=Retro chic – Atari 7800 (1987)|url=http://www.stuff.tv/retro-chic-%E2%80%93-atari-7800-1987/news|accessdate=February 24, 2014| page=42 | date=November 2011|issn=1364-9639| quote= After a successful launch in America in 1986, Atari's latest machine made it to Europe a year later, where it went up against the NES and Sega's Master System.}}</ref> --> <ref name="a5200">{{cite web | last=Schrage | first=Michael | journal=[[The Washington Post]] | title=Atari Introduces Game In Attempt for Survival | url=https://pqasb.pqarchiver.com/washingtonpost_historical/doc/138312072.html | accessdate=29 ივლისი, 2009 | page=C3 | date=May 22, 1984 | issn=0190-8286 | quote=The company has stopped producing its 5200 SuperSystem games player, more than 1 million of which were sold. | subscription=yes | archiveurl=https://web.archive.org/web/20131104140619/http://pqasb.pqarchiver.com/washingtonpost_historical/doc/138312072.html | archivedate=ნოემბერი 4, 2013 }}</ref> <ref name="N-Gage">{{cite web|first=Mark|last=Androvich|title=N-gage's Second Coming|url=http://www.gamesindustry.biz/articles/n-gages-second-coming|date=February 19, 2008|accessdate=May 16, 2014|publisher=[[Gamesindustry.biz]]|quote=We had 700,000 active users and we had 3 million N-Gage devices out there.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080505002659/http://www.gamesindustry.biz/articles/n-gages-second-coming|archivedate=May 5, 2008|deadurl=no}}</ref> <ref name="Sega Stats">{{cite book|last=Ernkvist|first=Mirko|editor1-last=Zackariasson|editor1-first=Peter|editor2-last=Wilson|editor2-first=Timothy|title=The Video Game Industry: Formation, Present State, and Future|publisher=[[Routledge]]|date=August 21, 2012|isbn=9781136258244|page=158|url=https://books.google.com/books?id=oQKFmX9m25sC&q=158#v=snippet&q=158&f=false|accessdate=December 5, 2015}}</ref> <ref name="famitsu 306">{{cite journal| date= June 21, 1996| title= Yearly market report| journal= [[Famitsu Weekly]]| issue= 392|page=8|language=Japanese}}</ref> }} [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების კონსოლების სია]] [[კატეგორია:ბესტსელერები]] [[კატეგორია:პორტატიული ვიდეო თამაშების კონსოლები]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების კონსოლების გაყიდვები]] 2dtrk75sffc08xfw0jgbrpygitl03xm 4822922 4822921 2025-07-01T09:13:18Z Gobrona 28077 4822922 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშები}} [[ფაილი:PS2-Versions.jpg|მინი|260პქ|[[Sony]]-ს [[PlayStation 2]] არის ყველაზე გაყიდვადი კონსოლი 155 მილიონი გაყიდული ასლით.]] [[ვიდეო თამაშების კონსოლი]] არის [[საერთაშორისო სტანდარტი|სტანდარტიზებული]] გამოთვილითი მოწყობილობა, განკუთვნილი [[ვიდეო თამაში|ვიდეო თამაშებისთვის]], რომელიც გამოსახულების მისაღებად მოითხოვს სტანდარტულ [[მონიტორი|მონიტორს]] ან [[ტელევიზორი|ტელევიზორს]]. ეს ელექტრონული ნაწილებისგან შემდგარი მოწყობილობა იწონის 1-დან 4 კილოგრამამდე და კომპაქტური ზომიდან გამომდინარე ადვილია მისი გამოყენება სხვადასხვა ადგილებში. კონსოლი შეიძლება გამოიყენებდეს ერთ ან რამდენიმე შემნახველ მოწყობილობას, მაგალითად, როგორიც არის [[მყარი დისკი]], [[ოპტიკური დისკი]] და [[მეხსიერების ბარათი]], თითოეული მათგანი შემუშავებულია სხვადასხვა მწარმოებელი კომპანიების მიერ. [[გამოყოფილი კონსოლი]] არის ვიდეო თამაშების კონსოლის ერთ-ერთი სახეობა, რომელსაც შეუძლია მხოლოდ მასში ჩაშენებული თამაშების გაშვება. [[Sanders Associates]]-ის ინჟინერმა [[რალფ ბაერი|რალფ ბაერმა]] და ამავე კომპანიის თანამშრომლებმა, ბილ ჰარისონმა და ბილ რაშმა 1972 წელს შექმნეს მსოფლიოში პირველი კომერციული სათამაშო კონსოლი [[Magnavox Odyssey]], რომელიც გამოსცა კომპანია [[Magnavox]]-მა. [[პორტატიული სათამაშო კონსოლი]] არის მსუბუქი მოწყობილობა ჩაშენებული ეკრანით, [[სათამაშო კონტროლერი]]თა და სპიკერით და უფრო მეტად მოსახერხებელია ვიდრე სტანდარტული სათამაშო კონსოლი. სამაგიდო და ჯიბის ელექტრონული მოწყობილობებისგან განსხვავებით მას შეუძლია სხვადასხვა თამაშების გაშვება. 1970-1980-იანი წლების სამაგიდო და ჯიბის ელექტრონული მოწყობილობები წარმოადგენს პორტატიული კონსოლების წინაპარს. 1977 წელს კომპანია [[Mattel]]-მა წარმოადგინა პირველი პორტატიული ელექტრონული მოწყობილობა „[[Auto Race]]“. მოგვიანებით რამდენიმე კომპანიამ, მათ შორის „[[Coleco]]-მ და [[Milton Bradley]]-მ მიბაძეს Mattel-ს და გამოუშვეს თავიანთი სამაგიდო და ელექტრონული სათამაშო მოწყობილობები. ყველაზე ადრეული პორტატიული კონსოლია [[Microvisio]] — ცვლადი [[სათამაშო კარტრიჯი|კარტრიჯით]], გამოცემული 1979 წელს Milton Bradley-ის მიერ. [[Nintendo]]-ს მიეწერება პორტატიული კონსოლების პოპულარიზაცია [[Game Boy]]-ის ხაზის სახით (1989) და დღემდე დომინირებს პორტატიული კონსოლების ბაზარზე. ==ყველაზე გაყიდვადი კონსოლები== {{მთავარი|ყველაზე გაყიდვადი ვიდეო თამაშების კონსოლების სია რეგიონის მიხედვით|კომერციული წარუმატებლობა ვიდეო თამაშებში}} შემდეგ ცხრილებში ნაჩვენებია სათამაშო და პორტატიულ კონსოლები, რომელთა გაყიდვები შეადგენს მინიმუმ 1 მილიონ ასლს. ცხრილებში წარმოდგენილია პლატფორმის დასახელება, მწარმოებელი კომპანია, გამოცემის თარიღი და გაყიდვების რაოდენობა. მწარმოებელი კომპანიების გაფერადებული დასახელებები {{ფერის დაფა|#FAFADA|Atari|border=darkgray}}, {{ფერის დაფა|#dfd|Microsoft|border=darkgray}}, {{ფერის დაფა|#FFE8E8|Nintendo|border=darkgray}}, {{ფერის დაფა|#E0F3F3|Sega|border=darkgray}} და {{ფერის დაფა|#E4E4FF|Sony|border=darkgray}} მიუთითებენ იმაზე, რომ სიაში წარმოდგენილია მათ მიერ შექმნილი ორზე მეტი პროდუქტი. :{{legend|{{{1|#b6fcb6}}}|size=50%|# ''ეს სიმბოლო მიუთითებს [[მერვე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მიმდინარე თაობის კონსოლებზე]] ბაზარზე.'' }} :{{Legend|| outline = #FFFFFF|size=50%|{{Dagger}} ''ხანჯლის სიმბოლო მიუთითებს [[გამოყოფილი კონსოლი|გამოყოფილ კონსოლებზე]].''}} :{{Legend|| outline = #FFFFFF|size=50%|{{Double-dagger}} ''ორმაგი ხანჯალი მიუთითებს [[ვიდეო თამაშების კონსოლი#მერვე თაობა|ჰიბრიდულ კონსოლებზე]].''}} {| class="wikitable sortable" font-size:95%;" style="margin:auto;" |+ვიდეო თამაშების კონსოლების გაყიდვები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოსვლის თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[PlayStation 2]] |style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |2000 |style="text-align:right;" data-sort-value="155.1"|>155 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Nintendo DS]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2004 |style="text-align:right;" |154.02 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |style="background:#b6fcb6;" |[[Nintendo Switch]] # |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2017 |style="text-align:right" |17.79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Game Boy]]<br/>[[Game Boy Color]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1989<br/>1998 |style="text-align:right;" |118.69 მილიონი |style="text-align:center;" | |- | style="background:#b6fcb6;" |[[PlayStation 4]] # | style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] | style="text-align:center;" |2013 | style="text-align:right" |79 მილიონი | style="text-align:center;" |<ref name="Sonysales FY1214"/><ref name="Sonysales FY1517"/> |- |[[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]] |style="background:#E4E4FF;"|[[Sony]] |style="text-align:center;" |1994 |style="text-align:right;" |102.49 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="ps1"/> |- |[[Wii]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2006 |style="text-align:right;" |101.63 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales"/> |- |[[Xbox 360]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |2005 |style="text-align:right;" |84 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation 3]] |style="background:#E4E4FF;"|[[Sony]] |style="text-align:center;" |2006 |style="text-align:right" data-sort-value="83.8"|>83.8 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation Portable]] |style="background:#E4E4FF;"|[[Sony]] |style="text-align:center;" |2004 |style="text-align:right;" |82 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Game Boy Advance]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2001 |style="text-align:right;" |81.51 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |- |[[Nintendo 3DS]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2011 |style="text-align:right;" |72.53 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1983 |style="text-align:right;" |61.91 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Super Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1990 |style="text-align:right;" |49.10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Nintendo 64]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1996 |style="text-align:right;" |32.93 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales" /> |- |[[Sega Genesis]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1988 |style="text-align:right;" data-sort-value="30.75"|30.75 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Atari 2600]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |1977 |style="text-align:right" |30 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="atari2600 PR"/> |- |style="background:#b6fcb6;" |[[Xbox One]] # |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |2013 |style="text-align:right;" data-sort-value="27.5" |25–30 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Xbox]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |2001 |style="text-align:right;" |24 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="xbox"/> |- |[[GameCube]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2001 |style="text-align:right;" |21.74 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Wii U]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2012 |style="text-align:right" |13.56 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Sega Game Gear]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1990 |style="text-align:right;" |10.62 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="famitsu 306"/> |- |[[PlayStation Vita]] |style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |2011 | style="text-align:right" data-sort-value="12.5" |10–15 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Master System]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1986 |style="text-align:right;" data-sort-value="11.5"|10–13 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[TurboGrafx-16]] |style="background:#FFFFFF;" |[[NEC]]/[[Hudson Soft]] |style="text-align:center;" |1987 |style="text-align:right" |10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="turbo eurogamer"/> |- |[[Sega Saturn]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1994 |style="text-align:right" |9.26 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/> |- |[[Dreamcast]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1998 |style="text-align:right" |9.13 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/><ref name="sega Q4 FY2001"/><ref name="sega Q4 FY2001 rev"/><ref name="sega Q4 FY2002"/> |- |[[Super NES Classic Edition]] {{Dagger}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2017 |style="text-align:right" |5.28 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="SNESClassic"/> |- |[[Sega Pico]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1993 |style="text-align:right" data-sort-value="3.41"|>3.4 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[WonderSwan]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Bandai]] |style="text-align:center;" |1999 |style="text-align:right" data-sort-value="3.35"|3.5 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Color TV-Game]] {{Dagger}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1977 |style="text-align:right;" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="usgamer dedicate"/><ref name="sheff 27">{{harvnb|Sheff|Eddy|1999|pp=[https://books.google.com/books?id=0dK2AAAAIAAJ&q=%22Color+TV+Game%22 27–28]}}: "[Color TV Game 6] was followed by a more powerful sequel, Color TV Game 15. A million units of each were sold. The engineering team also came up with systems that played a more complex game, called "Blockbuster," as well as a racing game. Half a million units of these were sold."</ref> |- |[[Intellivision]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Mattel]] |style="text-align:center;" |1980 |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=intellivision2/> |- |[[N-Gage]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Nokia]] |style="text-align:center;" |2003 |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="N-Gage"/> |- |[[NES Classic Edition]] {{dagger}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2016 |style="text-align:right" |2.3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="NESClassic"/> |- |[[ColecoVision]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |1982 |style="text-align:right" data-sort-value="2.01"|>2 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Magnavox Odyssey²]] |style="background:#FFFFFF;"|[[Magnavox]]/[[Philips]] |style="text-align:center;" |1978 |style="text-align:right" |2 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Magnavox Odyssey2"/> |- |[[Atari Lynx]] |style="background:#FAFADA;"|[[Atari]] |style="text-align:center;" |1989 |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Philips CD-i]] |style="background:#FFFFFF;"|[[Philips]] |style="text-align:center;" |1991 |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Coleco Telstar-ის სერია|Telstar]] {{Dagger}} |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |1976 |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="dedicated golden"/> |- |[[Atari 5200]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |1982 |style="text-align:right" |1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="a5200"/> |} ===სახლის სათამაშო კონსოლები=== {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = vertical | სიგანე = | ფაილი1 = PSX-Console-wController.jpg | სიგანე1 = 230 | ალტ1 = | წარწერა1 = | ფაილი2 =Wii-console.jpg | სიგანე2 = 165 | ალტ2 = | წარწერა2 = [[PlayStation 2]]-ის შემდეგ მხოლოდ [[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]]-მა და [[Wii]]-მ შეძლო 100 მილიონიანი ზღვარის გადალახვა }} [[ფაილი:Atari-2600-Wood-4Sw-Set.jpg|მინი|250პქ|პირველი პოპულარული სახლის კონსოლი [[Atari 2600]] (1980 წლის ვერსიის ფოტო), გამოვიდა 1977 წელს.<ref>{{cite web|last = Reimer|first = Jeremy|title = The evolution of gaming: computers, consoles, and arcade|publisher = [[Ars Technica]]|date =10 ოქტომბერი, 2005|url = https://arstechnica.com/features/2005/10/gaming-evolution/|accessdate = 10 მაისი, 2014}}</ref>]] {| class="wikitable sortable" font-size:95%;" style="margin:auto;" |+სახლის კონსოლების გაყიდვები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოსვლის თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[PlayStation 2]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2000}} |style="text-align:right" data-sort-value="155.1"|>155&nbsp;მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1994}} |style="text-align:right" |102.49 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="ps1"/> |- |[[Wii]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2006}} |style="text-align:right" |101.63 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales"/> |- |[[Xbox 360]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2005}} |style="text-align:right" |84 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation 3]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2006}} |style="text-align:right" data-sort-value="83.8"|>83.8 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |style="background:#b6fcb6;" |[[PlayStation 4]] # |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2013}} |style="text-align:right" |79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sonysales FY1214"/><ref name="Sonysales FY1517"/> |- |[[Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1983}} |style="text-align:right" |61.91 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Super Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1990}} |style="text-align:right" |49.10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Nintendo 64]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1996}} |style="text-align:right" |32.93 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales" /> |- |[[Sega Genesis]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1988}} |style="text-align:right;" data-sort-value="30.75"|30.75 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Atari 2600]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1977}} |style="text-align:right" |30 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="atari2600 PR"/> |- |style="background:#b6fcb6;" |[[Xbox One]] # |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2013}} |style="text-align:right;" data-sort-value="27.5" |25–30 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Xbox]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2001}} |style="text-align:right" |24 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="xbox"/> |- |[[GameCube]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2001}} |style="text-align:right" |21.74 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- | style="background:#b6fcb6;" |[[Nintendo Switch]] # {{‡|alt=hybrid video game console}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2017}} |style="text-align:right" |17.79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Wii U]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2012}} |style="text-align:right" |13.56 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales"/> |- |[[Master System]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1986}} |style="text-align:right;" data-sort-value="11.5"|10–13 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[TurboGrafx-16]] |style="background:#FFFFFF;"|[[NEC]]/[[Hudson Soft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1987}} |style="text-align:right" |10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="turbo eurogamer"/> |- |[[Sega Saturn]] |style="background:#E0F3F3;"|[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1994}} |style="text-align:right" |9.26 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/> |- |[[Dreamcast]] |style="background:#E0F3F3;"|[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1998}} |style="text-align:right" |9.13 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/><ref name="sega Q4 FY2001"/><ref name="sega Q4 FY2001 rev"/><ref name="sega Q4 FY2002"/> |- |[[Sega Pico]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1993}} |style="text-align:right" data-sort-value="3.41"|>3.4 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Intellivision]] |style="background:#FFFFFF;"|[[Mattel]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1980}} |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=intellivision2/> |- |[[ColecoVision]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1982}} |style="text-align:right" data-sort-value="2.01"|>2 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Magnavox Odyssey²]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Magnavox]]/[[Philips]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1978}} |style="text-align:right" |2 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Magnavox Odyssey2"/> |- |[[Philips CD-i]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Philips]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1991}} |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Atari 5200]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1982}} |style="text-align:right" |1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="a5200"/> |} ===პორტატიული სათამაშო კონსოლები=== {{See also|სახლის სათამაშო კონსოლების შედარება}} [[ფაილი:Psp-1000.jpg|მინი|250პქ|Sony-ს [[PlayStation Portable]]-ის გამოშვებით კომპანიამ შეაბიჯა პორტატიული კონსოლების ბაზარზე]] {| class="wikitable sortable" font-size:95% style="width:600px;" style="margin:auto;" |+პორტატიული სათამაშო კონსოლები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოშვების თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[Nintendo DS]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2004}} |style="text-align:right" |154.02 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Game Boy]]<br/>[[Game Boy Color]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1989}}<br/>{{vgy|1998}} |style="text-align:right" |118.69 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation Portable]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2004}} |style="text-align:right" |82 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Game Boy Advance]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2001}} |style="text-align:right" |81.51 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Nintendo 3DS]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2011}} |style="text-align:right;" |72.53 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- | style="background:#b6fcb6;" |[[Nintendo Switch]] # {{‡|alt=hybrid video game console}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2017}} |style="text-align:right" |17.79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Sega Game Gear]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1990}} |style="text-align:right;" |10.62 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="famitsu 306"/> |- |[[PlayStation Vita]] |style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2011}} | style="text-align:right" data-sort-value="12.5" |10–15 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[WonderSwan]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Bandai]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1999}} |style="text-align:right" data-sort-value="3.35"|3.5 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[N-Gage (device)|N-Gage]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Nokia]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2003}} |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="N-Gage"/> |- |[[Atari Lynx]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1989}} |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |} ===გამოყოფილი კონსოლები=== {{მთავარი|გამოყოფილი კონსოლი}} {| class="wikitable sortable" font-size:95%;" style="margin:auto;" |+გამოყოფილი კონსოლები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოშვების თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[Super NES Classic Edition]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2017}} |style="text-align:right" |5.28 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="SNESClassic"/> |- |[[Color TV Game]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1977}} |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="usgamer dedicate"/><ref name="sheff 27"/> |- |[[NES Classic Edition]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2016}} |style="text-align:right" |2.3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="NESClassic"/> |- |[[Coleco Telstar-ის სერია|Telstar]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1976}} |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="dedicated golden"/> |- |} ===ყველაზე გაყიდვადი კონსოლები კომპანიის მიხედვით=== {| class="wikitable sortable plainrowheaders" font-size:95% style="width:600px;" style="margin:auto;" |+კონსოლები კომპანიის მიხედვით ! scope="col" |მწარმოებელი ! scope="col" |სახლის<br/>კონსოლის გაყიდვები ! scope="col" |პორტატიული<br/>კონსოლის გაყიდვები ! scope="col" |ჯამი |- ! scope="row" | [[Nintendo]] |style="text-align:right" data-sort-value="283.67"|{{#expr:101.63 <!-- Wii -->+61.91<!-- NES -->+49.10<!-- SNES -->+32.93<!-- N64 -->+21.74<!-- GCN -->+13.36<!-- Wii U -->+3<!-- CTVG -->}} |style="text-align:right" data-sort-value="415.79"|{{#expr:154.02<!-- NDS -->+118.69<!-- GB -->+81.51<!-- GBA -->+61.57<!-- 3DS -->}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="697.34"|{{#expr:283.67+415.79}} მილიონი |- ! scope="row" | [[Sony]] |style="text-align:right" data-sort-value="388.69"|>{{#expr:155<!-- PS2 -->+102.49<!-- PS1 -->+83.8<!-- PS3 -->+47.4<!-- PS4 -->}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="95" |>{{#expr:82<!-- PSP -->+4<!-- Vita -->}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="474.69"|>{{#expr:388.69+86}} მილიონი |- ! scope="row" | [[Microsoft]] |style="text-align:right" data-sort-value="118"|{{#expr:84<!-- X360 -->+24<!--Xbox-->+10<!-- XOne -->}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="0" |– |style="text-align:right" data-sort-value="118"|118 მილიონი |- ! scope="row" | [[Sega]] |style="text-align:right" data-sort-value="72" |{{#expr:30.75<!-- Gen -->+10<!-- MS -->+9.13<!-- DC -->+9.26<!-- Sat -->}}–{{#expr:30.75+13<!-- MS -->+9.13+9.26}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="14.02"|>{{#expr:10.62+3.4}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="62.14"|>{{#expr:62.14+14.02}} მილიონი |- ! scope="row" | [[Atari]] |style="text-align:right" data-sort-value="31" |31 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="1.01" |>1 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="32.01"|>32 მილიონი |- ! scope="row" | [[Hudson Soft]]/[[NEC]] |style="text-align:right" data-sort-value="10"|10 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="0" |– |style="text-align:right" data-sort-value="10"|10 მილიონი |- ! scope="row" | [[Bandai]] |style="text-align:right" data-sort-value="0" |– |style="text-align:right" data-sort-value="3.50"|3.5 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="3.50"|3.5 მილიონი |- ! scope="row" | [[Coleco]] |style="text-align:right" data-sort-value="3.01"|>{{#expr:2+1}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="0" |– |style="text-align:right" data-sort-value="3.01"|>3 მილიონი |- ! scope="row" | [[Magnavox]]/[[Philips]] |style="text-align:right" data-sort-value="3.01"|>3 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="0" |– |style="text-align:right" data-sort-value="3.01"|>3 მილიონი |- ! scope="row" | [[Mattel]] |style="text-align:right" data-sort-value="3"|3 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="0"|– |style="text-align:right" data-sort-value="3"|3 მილიონი |- ! scope="row" | [[Nokia]] |style="text-align:right" data-sort-value="0"|– |style="text-align:right" data-sort-value="3"|3 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="3"|3 მილიონი |} ==ლიტერატურა== *{{cite book |last=Forster |first=Winnie |title=Game Machines: The encyclopedia of consoles, handhelds & home computers 1972 - 2012 |year=2011 |edition=2nd|publisher=Enati Media |isbn=9780987830500|ref=harv}} *{{Cite book |title=Game Over: Press Start to Continue - The Maturing of Mario|last=Sheff |first=David |last2=Eddy |first2=Andy |author-link=David Sheff |publisher=Cyberactive Media Group/GamePress |date= 15 აპრილი, 1999 |url=https://archive.org/stream/Game_Over_1999_Cyberactive_Publishing#page/n0/mode|isbn=9780966961706|ref=harv}} ==სქოლიო== {{reflist|30em|refs= <ref name="SNESClassic">{{cite web |url=https://www.nintendo.co.jp/ir/pdf/2018/180426e.pdf|title=Consolidated Financial Statements |accessdate=April 26, 2018 |date=April 26, 2018 |publisher=Nintendo |format=PDF|page=3|archiveurl=|archivedate=|deadurl=no}}</ref> <ref name="NESClassic">{{cite web|url=https://www.gamasutra.com/view/news/297102/Nintendo_sold_23_million_NES_Classic_Editions.php|title=Nintendo sold 2.3 million NES Classic Editions|last=McAloon|first=Alissa|publisher=[[Gamasutra]]|date=28 აპრილი, 2017|accessdate=5 მაისი, 2018}}</ref> <ref name="Recent Nintendo sales">{{cite web|url=https://www.nintendo.co.jp/ir/en/finance/hard_soft/index.html|title=Dedicated Video Game Sales Units|publisher=Nintendo|date=January 31, 2018|accessdate=January 31, 2018}}</ref> <ref name="Sonysales FY1214">{{cite web|url=https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY12-FY14.xlsx|title=Sony Consolidated Historical Data 2012-2014 (Unaudited)|accessdate=April 16, 2018|date=August 1, 2017|publisher=[[Sony]]|format=xlsx|page=7|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180417024829/https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY12-FY14.xlsx|archivedate=აპრილი 17, 2018|deadurl=no}}</ref> <ref name="Sonysales FY1517">{{cite web|url=https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY15-FY17.xlsx|title=Sony Consolidated Historical Data 2015-2017 (Unaudited)|accessdate=April 16, 2018|date=April 27, 2018|publisher=[[Sony]]|format=xlsx|page=9|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180427185323/https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY15-FY17.xlsx|archivedate=აპრილი 27, 2018|deadurl=no}}</ref> <ref name="dedicated golden">{{cite book|last=Dillon|first=Roberto|title=The Golden Age of Video Games: The Birth of a Multibillion Dollar Industry|date=April 12, 2011|publisher=[[Taylor & Francis]]|isbn=9781439873236|url=https://books.google.com/books?id=pq6-X1fTm2oC|accessdate=November 26, 2013|pages=22–23}}</ref> <ref name="usgamer dedicate">{{cite web|url=http://www.usgamer.net/articles/the-famicom-legacy|title= The Famicom Legacy |accessdate=July 11, 2014|first=Jeremy|last=Parish|publisher=[[USgamer]]|date=July 13, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130922014432/http://www.usgamer.net/articles/the-famicom-legacy|archivedate=September 22, 2013|deadurl=no}}</ref> <ref name="sega Q4 FY2001">{{cite web|url=http://www.segasammy.co.jp/english/ir/library/pdf/printing_archive/2001/e_sega_annual_tuuki_2001.pdf|title=Sega Corporation Annual Report 2001|accessdate=November 2, 2015|date=August 1, 2001|publisher=[[Sega Corporation]]|page=14|quote=A total of 3.39 million hardware units and 23.87 million software units were sold worldwide during fiscal 2001, for respective totals of 8.20 million units and 51.63 million units since Dreamcast was first brought to market.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924100120/http://www.segasammy.co.jp/english/ir/library/pdf/printing_archive/2001/e_sega_annual_tuuki_2001.pdf|archivedate=სექტემბერი 24, 2015}}</ref> <ref name="sega Q4 FY2001 rev">{{cite web|url=https://www.segasammy.co.jp/english/ir/release/pdf/past/sega/2002/20011030.pdf|title=Revisions to Annual Results Forecasts|accessdate=November 2, 2015|date=October 23, 2001|publisher=[[Sega Corporation]]|page=4|quote=Regarding sales of Dreamcast hardware from inventory resulting from the withdrawal from Dreamcast production [...] the Company exceeded initial targets with domestic sales of 130,000 units and U.S. sales of 530,000 units for the first half. Consequently, at the end of the half, Dreamcast inventories totaled 40,000 units domestically and 230,000 units for the United States, and we anticipate being able to sell all remaining units by the holiday season as initially planned.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726015556/https://www.segasammy.co.jp/english/ir/release/pdf/past/sega/2002/20011030.pdf|archivedate=ივლისი 26, 2015}}</ref> <ref name="sega Q4 FY2002">{{cite web|url=https://www.segasammy.co.jp/japanese/ir/library/pdf/printing_archive/2002/sega/sega_annual_tuuki_2002.pdf|title=Sega Corporation Annual Report 2002|accessdate=November 2, 2015|date=July 1, 2002|publisher=[[Sega Corporation]]|page=6|quote=The year ended March 31, 2002 was a turning point for Sega. We exited the hardware business, ceasing production of Dreamcast and selling through the remaining inventory.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180928200439/https://www.segasammy.co.jp/japanese/ir/library/pdf/printing_archive/2002/sega/sega_annual_tuuki_2002.pdf|archivedate=სექტემბერი 28, 2018}}</ref> <ref name="turbo eurogamer">{{cite web|url=http://www.eurogamer.net/articles/2012-04-11-snes-celebrates-20th-birthday-in-uk|title= SNES celebrates 20th birthday in UK|accessdate=April 2, 2014|first=Tom|last=Phillips|publisher=[[Eurogamer]]|date=April 11, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120413151550/http://www.eurogamer.net/articles/2012-04-11-snes-celebrates-20th-birthday-in-uk|archivedate=April 13, 2012|deadurl=no}}</ref> <ref name=nintendosales>{{cite web |url=https://www.nintendo.co.jp/ir/finance/historical_data/xls/consolidated_sales_e1703.xlsx|title=Historical Data: Consolidated Sales Transition by Region |accessdate=April 27, 2017|date=April 27, 2017|publisher=[[Nintendo]] |format=xlsx|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171026163943/https://www.nintendo.co.jp/ir/finance/historical_data/xls/consolidated_sales_e1703.xlsx|archivedate= 2017-10-26|deadurl=no}}</ref> <ref name="ps1">{{cite web|url=http://www.scei.co.jp/corporate/data/bizdataps_e.html|title=PlayStation Cumulative Production Shipments of Hardware|accessdate=October 31, 2013|publisher=[[Sony Computer Entertainment]]|deadurl=yes|archiveurl = https://web.archive.org/web/20110524023857/http://www.scei.co.jp/corporate/data/bizdataps_e.html|archivedate = May 24, 2011}}</ref> <ref name="Magnavox Odyssey2">{{cite web|url=http://www.ign.com/top-25-consoles/21.html |title=Top 25 Video Game Consoles of All Time (Magnavox Odyssey 2) |accessdate=October 31, 2013 |publisher=[[IGN]]|archiveurl =https://web.archive.org/web/20090908020557/http://www.ign.com/top-25-consoles/21.html|archivedate =September 8, 2009|deadurl=no}}</ref> <ref name="atari2600 PR">{{cite web | publisher=PR Newswire | title= AtGames to Launch Atari Flashback 4 to Celebrate Atari's 40th Anniversary! | date=12 ნოემბერი, 2012|url=http://www.prnewswire.com/news-releases/atgames-to-launch-atari-flashback-4-to-celebrate-ataris-40th-anniversary-178903531.html|accessdate=11 აპრილი, 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121127175838/http://www.prnewswire.com/news-releases/atgames-to-launch-atari-flashback-4-to-celebrate-ataris-40th-anniversary-178903531.html| archivedate=27 ნოემბერი, 2012|deadurl=no}}</ref> <ref name="xbox">{{cite web|url= http://www.xbox.com/zh-SG/community/news/2006/20060510.htm|title=Gamers Catch Their Breath as Xbox 360 and Xbox Live Reinvent Next-Generation Gaming|accessdate=September 5, 2007|publisher=Xbox.com|date=May 10, 2006|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070709062832/http://www.xbox.com/zh-SG/community/news/2006/20060510.htm |archivedate = July 9, 2007|deadurl=yes}}</ref> <ref name=intellivision2>{{cite web|url=http://classicgaming.gamespy.com/View.php?view=ConsoleMuseum.Detail&id=17&game=9 |title=Intellivision: Intelligent Television |publisher=[[GameSpy]] |accessdate=October 31, 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131023194011/http://classicgaming.gamespy.com/View.php?view=ConsoleMuseum.Detail&id=17&game=9 |archivedate=October 23, 2013 |deadurl=yes}}</ref> <!-- see Talk:Atari 7800 by Indrian <ref name="atari7800">{{cite journal| journal=[[Retro Gamer]]| title=Retrospection: Atari 7800|publisher=Imagine Publishing|issue=78| page=53 | quote=[...] the 7800 had sold 3,772,751 units in the US alone during its lifetime.|issn=1742-3155}}</ref> <ref name="stuff mag">{{cite journal | journal=[[Stuff (magazine)|Stuff]]|issue=152| title=Retro chic – Atari 7800 (1987)|url=http://www.stuff.tv/retro-chic-%E2%80%93-atari-7800-1987/news|accessdate=February 24, 2014| page=42 | date=November 2011|issn=1364-9639| quote= After a successful launch in America in 1986, Atari's latest machine made it to Europe a year later, where it went up against the NES and Sega's Master System.}}</ref> --> <ref name="a5200">{{cite web | last=Schrage | first=Michael | journal=[[The Washington Post]] | title=Atari Introduces Game In Attempt for Survival | url=https://pqasb.pqarchiver.com/washingtonpost_historical/doc/138312072.html | accessdate=29 ივლისი, 2009 | page=C3 | date=May 22, 1984 | issn=0190-8286 | quote=The company has stopped producing its 5200 SuperSystem games player, more than 1 million of which were sold. | subscription=yes | archiveurl=https://web.archive.org/web/20131104140619/http://pqasb.pqarchiver.com/washingtonpost_historical/doc/138312072.html | archivedate=ნოემბერი 4, 2013 }}</ref> <ref name="N-Gage">{{cite web|first=Mark|last=Androvich|title=N-gage's Second Coming|url=http://www.gamesindustry.biz/articles/n-gages-second-coming|date=February 19, 2008|accessdate=May 16, 2014|publisher=[[Gamesindustry.biz]]|quote=We had 700,000 active users and we had 3 million N-Gage devices out there.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080505002659/http://www.gamesindustry.biz/articles/n-gages-second-coming|archivedate=May 5, 2008|deadurl=no}}</ref> <ref name="Sega Stats">{{cite book|last=Ernkvist|first=Mirko|editor1-last=Zackariasson|editor1-first=Peter|editor2-last=Wilson|editor2-first=Timothy|title=The Video Game Industry: Formation, Present State, and Future|publisher=[[Routledge]]|date=August 21, 2012|isbn=9781136258244|page=158|url=https://books.google.com/books?id=oQKFmX9m25sC&q=158#v=snippet&q=158&f=false|accessdate=December 5, 2015}}</ref> <ref name="famitsu 306">{{cite journal| date= June 21, 1996| title= Yearly market report| journal= [[Famitsu Weekly]]| issue= 392|page=8|language=Japanese}}</ref> }} [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების კონსოლების სია]] [[კატეგორია:ბესტსელერები]] [[კატეგორია:პორტატიული ვიდეო თამაშების კონსოლები]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების კონსოლების გაყიდვები]] klukk0szrnxulcnhgpbhwu5aj6eezmu 4822924 4822922 2025-07-01T09:21:44Z Gobrona 28077 4822924 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშები}} [[ფაილი:PS2-Versions.jpg|მინი|260პქ|[[Sony]]-ს [[PlayStation 2]] არის ყველაზე გაყიდვადი კონსოლი 155 მილიონი გაყიდული ასლით.]] [[ვიდეო თამაშების კონსოლი]] არის [[საერთაშორისო სტანდარტი|სტანდარტიზებული]] გამოთვილითი მოწყობილობა, განკუთვნილი [[ვიდეო თამაში|ვიდეო თამაშებისთვის]], რომელიც გამოსახულების მისაღებად მოითხოვს სტანდარტულ [[მონიტორი|მონიტორს]] ან [[ტელევიზორი|ტელევიზორს]]. ეს ელექტრონული ნაწილებისგან შემდგარი მოწყობილობა იწონის 1-დან 4 კილოგრამამდე და კომპაქტური ზომიდან გამომდინარე ადვილია მისი გამოყენება სხვადასხვა ადგილებში. კონსოლი შეიძლება გამოიყენებდეს ერთ ან რამდენიმე შემნახველ მოწყობილობას, მაგალითად, როგორიც არის [[მყარი დისკი]], [[ოპტიკური დისკი]] და [[მეხსიერების ბარათი]], თითოეული მათგანი შემუშავებულია სხვადასხვა მწარმოებელი კომპანიების მიერ. [[გამოყოფილი კონსოლი]] არის ვიდეო თამაშების კონსოლის ერთ-ერთი სახეობა, რომელსაც შეუძლია მხოლოდ მასში ჩაშენებული თამაშების გაშვება. [[Sanders Associates]]-ის ინჟინერმა [[რალფ ბაერი|რალფ ბაერმა]] და ამავე კომპანიის თანამშრომლებმა, ბილ ჰარისონმა და ბილ რაშმა 1972 წელს შექმნეს მსოფლიოში პირველი კომერციული სათამაშო კონსოლი [[Magnavox Odyssey]], რომელიც გამოსცა კომპანია [[Magnavox]]-მა. [[პორტატიული სათამაშო კონსოლი]] არის მსუბუქი მოწყობილობა ჩაშენებული ეკრანით, [[სათამაშო კონტროლერი]]თა და სპიკერით და უფრო მეტად მოსახერხებელია ვიდრე სტანდარტული სათამაშო კონსოლი. სამაგიდო და ჯიბის ელექტრონული მოწყობილობებისგან განსხვავებით მას შეუძლია სხვადასხვა თამაშების გაშვება. 1970-1980-იანი წლების სამაგიდო და ჯიბის ელექტრონული მოწყობილობები წარმოადგენს პორტატიული კონსოლების წინაპარს. 1977 წელს კომპანია [[Mattel]]-მა წარმოადგინა პირველი პორტატიული ელექტრონული მოწყობილობა „[[Auto Race]]“. მოგვიანებით რამდენიმე კომპანიამ, მათ შორის „[[Coleco]]-მ და [[Milton Bradley]]-მ მიბაძეს Mattel-ს და გამოუშვეს თავიანთი სამაგიდო და ელექტრონული სათამაშო მოწყობილობები. ყველაზე ადრეული პორტატიული კონსოლია [[Microvisio]] — ცვლადი [[სათამაშო კარტრიჯი|კარტრიჯით]], გამოცემული 1979 წელს Milton Bradley-ის მიერ. [[Nintendo]]-ს მიეწერება პორტატიული კონსოლების პოპულარიზაცია [[Game Boy]]-ის ხაზის სახით (1989) და დღემდე დომინირებს პორტატიული კონსოლების ბაზარზე. ==ყველაზე გაყიდვადი კონსოლები== {{მთავარი|ყველაზე გაყიდვადი ვიდეო თამაშების კონსოლების სია რეგიონის მიხედვით|კომერციული წარუმატებლობა ვიდეო თამაშებში}} შემდეგ ცხრილებში ნაჩვენებია სათამაშო და პორტატიულ კონსოლები, რომელთა გაყიდვები შეადგენს მინიმუმ 1 მილიონ ასლს. ცხრილებში წარმოდგენილია პლატფორმის დასახელება, მწარმოებელი კომპანია, გამოცემის თარიღი და გაყიდვების რაოდენობა. მწარმოებელი კომპანიების გაფერადებული დასახელებები {{ფერის დაფა|#FAFADA|Atari|border=darkgray}}, {{ფერის დაფა|#dfd|Microsoft|border=darkgray}}, {{ფერის დაფა|#FFE8E8|Nintendo|border=darkgray}}, {{ფერის დაფა|#E0F3F3|Sega|border=darkgray}} და {{ფერის დაფა|#E4E4FF|Sony|border=darkgray}} მიუთითებენ იმაზე, რომ სიაში წარმოდგენილია მათ მიერ შექმნილი ორზე მეტი პროდუქტი. :{{legend|{{{1|#b6fcb6}}}|size=50%|# ''ეს სიმბოლო მიუთითებს [[მერვე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მიმდინარე თაობის კონსოლებზე]] ბაზარზე.'' }} :{{Legend|| outline = #FFFFFF|size=50%|{{Dagger}} ''ხანჯლის სიმბოლო მიუთითებს [[გამოყოფილი კონსოლი|გამოყოფილ კონსოლებზე]].''}} :{{Legend|| outline = #FFFFFF|size=50%|{{Double-dagger}} ''ორმაგი ხანჯალი მიუთითებს [[ვიდეო თამაშების კონსოლი#მერვე თაობა|ჰიბრიდულ კონსოლებზე]].''}} {| class="wikitable sortable" font-size:95%;" style="margin:auto;" |+ვიდეო თამაშების კონსოლების გაყიდვები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოსვლის თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[PlayStation 2]] |style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |2000 |style="text-align:right;" data-sort-value="155.1"|>155 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Nintendo DS]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2004 |style="text-align:right;" |154.02 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |style="background:#b6fcb6;" |[[Nintendo Switch]] # |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2017 |style="text-align:right" |17.79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Game Boy]]<br/>[[Game Boy Color]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1989<br/>1998 |style="text-align:right;" |118.69 მილიონი |style="text-align:center;" | |- | style="background:#b6fcb6;" |[[PlayStation 4]] # | style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] | style="text-align:center;" |2013 | style="text-align:right" |79 მილიონი | style="text-align:center;" |<ref name="Sonysales FY1214"/><ref name="Sonysales FY1517"/> |- |[[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]] |style="background:#E4E4FF;"|[[Sony]] |style="text-align:center;" |1994 |style="text-align:right;" |102.49 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="ps1"/> |- |[[Wii]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2006 |style="text-align:right;" |101.63 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales"/> |- |[[PlayStation 3]] | style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] | style="text-align:center;" |2006 | style="text-align:right" data-sort-value="83.8" |87.4 მილიონი | style="text-align:center;" | |- |[[Xbox 360]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |2005 |style="text-align:right;" |84 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Game Boy Advance]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2001 |style="text-align:right;" |81.51 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[PlayStation Portable]] | style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] | style="text-align:center;" |2004 | style="text-align:right;" |80 მილიონი | style="text-align:center;" | |- | |- |[[Nintendo 3DS]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2011 |style="text-align:right;" |72.53 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1983 |style="text-align:right;" |61.91 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- | style="background:#b6fcb6;" |[[Xbox One]] # | style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] | style="text-align:center;" |2013 | style="text-align:right;" data-sort-value="27.5" |58 მილიონი | style="text-align:center;" | |- |[[Super Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1990 |style="text-align:right;" |49.10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Nintendo 64]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1996 |style="text-align:right;" |32.93 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales" /> |- |[[Sega Genesis]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1988 |style="text-align:right;" data-sort-value="30.75"|30.75 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Atari 2600]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |1977 |style="text-align:right" |30 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="atari2600 PR"/> |- |[[Xbox]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |2001 |style="text-align:right;" |24 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="xbox"/> |- |[[GameCube]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2001 |style="text-align:right;" |21.74 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Wii U]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2012 |style="text-align:right" |13.56 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[PlayStation Vita]] | style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] | style="text-align:center;" |2011 | style="text-align:right" data-sort-value="12.5" |10–15 მილიონი | style="text-align:center;" | |- |[[Sega Game Gear]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1990 |style="text-align:right;" |10.62 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="famitsu 306"/> |- |[[Master System]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1986 |style="text-align:right;" data-sort-value="11.5"|10–13 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[TurboGrafx-16]] |style="background:#FFFFFF;" |[[NEC]]/[[Hudson Soft]] |style="text-align:center;" |1987 |style="text-align:right" |10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="turbo eurogamer"/> |- |[[Sega Saturn]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1994 |style="text-align:right" |9.26 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/> |- |[[Dreamcast]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1998 |style="text-align:right" |9.13 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/><ref name="sega Q4 FY2001"/><ref name="sega Q4 FY2001 rev"/><ref name="sega Q4 FY2002"/> |- |[[Super NES Classic Edition]] {{Dagger}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2017 |style="text-align:right" |5.28 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="SNESClassic"/> |- |[[Sega Pico]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1993 |style="text-align:right" data-sort-value="3.41"|>3.4 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[WonderSwan]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Bandai]] |style="text-align:center;" |1999 |style="text-align:right" data-sort-value="3.35"|3.5 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Color TV-Game]] {{Dagger}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1977 |style="text-align:right;" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="usgamer dedicate"/><ref name="sheff 27">{{harvnb|Sheff|Eddy|1999|pp=[https://books.google.com/books?id=0dK2AAAAIAAJ&q=%22Color+TV+Game%22 27–28]}}: "[Color TV Game 6] was followed by a more powerful sequel, Color TV Game 15. A million units of each were sold. The engineering team also came up with systems that played a more complex game, called "Blockbuster," as well as a racing game. Half a million units of these were sold."</ref> |- |[[Intellivision]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Mattel]] |style="text-align:center;" |1980 |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=intellivision2/> |- |[[N-Gage]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Nokia]] |style="text-align:center;" |2003 |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="N-Gage"/> |- |[[NES Classic Edition]] {{dagger}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2016 |style="text-align:right" |2.3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="NESClassic"/> |- |[[ColecoVision]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |1982 |style="text-align:right" data-sort-value="2.01"|>2 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Magnavox Odyssey²]] |style="background:#FFFFFF;"|[[Magnavox]]/[[Philips]] |style="text-align:center;" |1978 |style="text-align:right" |2 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Magnavox Odyssey2"/> |- |[[Atari Lynx]] |style="background:#FAFADA;"|[[Atari]] |style="text-align:center;" |1989 |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Philips CD-i]] |style="background:#FFFFFF;"|[[Philips]] |style="text-align:center;" |1991 |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Coleco Telstar-ის სერია|Telstar]] {{Dagger}} |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |1976 |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="dedicated golden"/> |- |[[Atari 5200]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |1982 |style="text-align:right" |1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="a5200"/> |} ===სახლის სათამაშო კონსოლები=== {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = vertical | სიგანე = | ფაილი1 = PSX-Console-wController.jpg | სიგანე1 = 230 | ალტ1 = | წარწერა1 = | ფაილი2 =Wii-console.jpg | სიგანე2 = 165 | ალტ2 = | წარწერა2 = [[PlayStation 2]]-ის შემდეგ მხოლოდ [[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]]-მა და [[Wii]]-მ შეძლო 100 მილიონიანი ზღვარის გადალახვა }} [[ფაილი:Atari-2600-Wood-4Sw-Set.jpg|მინი|250პქ|პირველი პოპულარული სახლის კონსოლი [[Atari 2600]] (1980 წლის ვერსიის ფოტო), გამოვიდა 1977 წელს.<ref>{{cite web|last = Reimer|first = Jeremy|title = The evolution of gaming: computers, consoles, and arcade|publisher = [[Ars Technica]]|date =10 ოქტომბერი, 2005|url = https://arstechnica.com/features/2005/10/gaming-evolution/|accessdate = 10 მაისი, 2014}}</ref>]] {| class="wikitable sortable" font-size:95%;" style="margin:auto;" |+სახლის კონსოლების გაყიდვები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოსვლის თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[PlayStation 2]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2000}} |style="text-align:right" data-sort-value="155.1"|>155&nbsp;მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1994}} |style="text-align:right" |102.49 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="ps1"/> |- |[[Wii]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2006}} |style="text-align:right" |101.63 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales"/> |- |[[Xbox 360]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2005}} |style="text-align:right" |84 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation 3]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2006}} |style="text-align:right" data-sort-value="83.8"|>83.8 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |style="background:#b6fcb6;" |[[PlayStation 4]] # |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2013}} |style="text-align:right" |79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sonysales FY1214"/><ref name="Sonysales FY1517"/> |- |[[Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1983}} |style="text-align:right" |61.91 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Super Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1990}} |style="text-align:right" |49.10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Nintendo 64]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1996}} |style="text-align:right" |32.93 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales" /> |- |[[Sega Genesis]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1988}} |style="text-align:right;" data-sort-value="30.75"|30.75 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Atari 2600]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1977}} |style="text-align:right" |30 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="atari2600 PR"/> |- |style="background:#b6fcb6;" |[[Xbox One]] # |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2013}} |style="text-align:right;" data-sort-value="27.5" |25–30 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Xbox]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2001}} |style="text-align:right" |24 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="xbox"/> |- |[[GameCube]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2001}} |style="text-align:right" |21.74 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- | style="background:#b6fcb6;" |[[Nintendo Switch]] # {{‡|alt=hybrid video game console}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2017}} |style="text-align:right" |17.79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Wii U]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2012}} |style="text-align:right" |13.56 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales"/> |- |[[Master System]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1986}} |style="text-align:right;" data-sort-value="11.5"|10–13 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[TurboGrafx-16]] |style="background:#FFFFFF;"|[[NEC]]/[[Hudson Soft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1987}} |style="text-align:right" |10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="turbo eurogamer"/> |- |[[Sega Saturn]] |style="background:#E0F3F3;"|[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1994}} |style="text-align:right" |9.26 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/> |- |[[Dreamcast]] |style="background:#E0F3F3;"|[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1998}} |style="text-align:right" |9.13 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/><ref name="sega Q4 FY2001"/><ref name="sega Q4 FY2001 rev"/><ref name="sega Q4 FY2002"/> |- |[[Sega Pico]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1993}} |style="text-align:right" data-sort-value="3.41"|>3.4 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Intellivision]] |style="background:#FFFFFF;"|[[Mattel]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1980}} |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=intellivision2/> |- |[[ColecoVision]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1982}} |style="text-align:right" data-sort-value="2.01"|>2 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Magnavox Odyssey²]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Magnavox]]/[[Philips]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1978}} |style="text-align:right" |2 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Magnavox Odyssey2"/> |- |[[Philips CD-i]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Philips]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1991}} |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Atari 5200]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1982}} |style="text-align:right" |1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="a5200"/> |} ===პორტატიული სათამაშო კონსოლები=== {{See also|სახლის სათამაშო კონსოლების შედარება}} [[ფაილი:Psp-1000.jpg|მინი|250პქ|Sony-ს [[PlayStation Portable]]-ის გამოშვებით კომპანიამ შეაბიჯა პორტატიული კონსოლების ბაზარზე]] {| class="wikitable sortable" font-size:95% style="width:600px;" style="margin:auto;" |+პორტატიული სათამაშო კონსოლები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოშვების თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[Nintendo DS]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2004}} |style="text-align:right" |154.02 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Game Boy]]<br/>[[Game Boy Color]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1989}}<br/>{{vgy|1998}} |style="text-align:right" |118.69 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation Portable]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2004}} |style="text-align:right" |82 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Game Boy Advance]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2001}} |style="text-align:right" |81.51 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Nintendo 3DS]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2011}} |style="text-align:right;" |72.53 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- | style="background:#b6fcb6;" |[[Nintendo Switch]] # {{‡|alt=hybrid video game console}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2017}} |style="text-align:right" |17.79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Sega Game Gear]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1990}} |style="text-align:right;" |10.62 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="famitsu 306"/> |- |[[PlayStation Vita]] |style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2011}} | style="text-align:right" data-sort-value="12.5" |10–15 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[WonderSwan]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Bandai]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1999}} |style="text-align:right" data-sort-value="3.35"|3.5 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[N-Gage (device)|N-Gage]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Nokia]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2003}} |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="N-Gage"/> |- |[[Atari Lynx]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1989}} |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |} ===გამოყოფილი კონსოლები=== {{მთავარი|გამოყოფილი კონსოლი}} {| class="wikitable sortable" font-size:95%;" style="margin:auto;" |+გამოყოფილი კონსოლები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოშვების თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[Super NES Classic Edition]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2017}} |style="text-align:right" |5.28 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="SNESClassic"/> |- |[[Color TV Game]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1977}} |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="usgamer dedicate"/><ref name="sheff 27"/> |- |[[NES Classic Edition]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2016}} |style="text-align:right" |2.3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="NESClassic"/> |- |[[Coleco Telstar-ის სერია|Telstar]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1976}} |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="dedicated golden"/> |- |} ===ყველაზე გაყიდვადი კონსოლები კომპანიის მიხედვით=== {| class="wikitable sortable plainrowheaders" font-size:95% style="width:600px;" style="margin:auto;" |+კონსოლები კომპანიის მიხედვით ! scope="col" |მწარმოებელი ! scope="col" |სახლის<br/>კონსოლის გაყიდვები ! scope="col" |პორტატიული<br/>კონსოლის გაყიდვები ! scope="col" |ჯამი |- ! scope="row" | [[Nintendo]] |style="text-align:right" data-sort-value="283.67"|{{#expr:101.63 <!-- Wii -->+61.91<!-- NES -->+49.10<!-- SNES -->+32.93<!-- N64 -->+21.74<!-- GCN -->+13.36<!-- Wii U -->+3<!-- CTVG -->}} |style="text-align:right" data-sort-value="415.79"|{{#expr:154.02<!-- NDS -->+118.69<!-- GB -->+81.51<!-- GBA -->+61.57<!-- 3DS -->}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="697.34"|{{#expr:283.67+415.79}} მილიონი |- ! scope="row" | [[Sony]] |style="text-align:right" data-sort-value="388.69"|>{{#expr:155<!-- PS2 -->+102.49<!-- PS1 -->+83.8<!-- PS3 -->+47.4<!-- PS4 -->}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="95" |>{{#expr:82<!-- PSP -->+4<!-- Vita -->}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="474.69"|>{{#expr:388.69+86}} მილიონი |- ! scope="row" | [[Microsoft]] |style="text-align:right" data-sort-value="118"|{{#expr:84<!-- X360 -->+24<!--Xbox-->+10<!-- XOne -->}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="0" |– |style="text-align:right" data-sort-value="118"|118 მილიონი |- ! scope="row" | [[Sega]] |style="text-align:right" data-sort-value="72" |{{#expr:30.75<!-- Gen -->+10<!-- MS -->+9.13<!-- DC -->+9.26<!-- Sat -->}}–{{#expr:30.75+13<!-- MS -->+9.13+9.26}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="14.02"|>{{#expr:10.62+3.4}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="62.14"|>{{#expr:62.14+14.02}} მილიონი |- ! scope="row" | [[Atari]] |style="text-align:right" data-sort-value="31" |31 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="1.01" |>1 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="32.01"|>32 მილიონი |- ! scope="row" | [[Hudson Soft]]/[[NEC]] |style="text-align:right" data-sort-value="10"|10 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="0" |– |style="text-align:right" data-sort-value="10"|10 მილიონი |- ! scope="row" | [[Bandai]] |style="text-align:right" data-sort-value="0" |– |style="text-align:right" data-sort-value="3.50"|3.5 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="3.50"|3.5 მილიონი |- ! scope="row" | [[Coleco]] |style="text-align:right" data-sort-value="3.01"|>{{#expr:2+1}} მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="0" |– |style="text-align:right" data-sort-value="3.01"|>3 მილიონი |- ! scope="row" | [[Magnavox]]/[[Philips]] |style="text-align:right" data-sort-value="3.01"|>3 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="0" |– |style="text-align:right" data-sort-value="3.01"|>3 მილიონი |- ! scope="row" | [[Mattel]] |style="text-align:right" data-sort-value="3"|3 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="0"|– |style="text-align:right" data-sort-value="3"|3 მილიონი |- ! scope="row" | [[Nokia]] |style="text-align:right" data-sort-value="0"|– |style="text-align:right" data-sort-value="3"|3 მილიონი |style="text-align:right" data-sort-value="3"|3 მილიონი |} ==ლიტერატურა== *{{cite book |last=Forster |first=Winnie |title=Game Machines: The encyclopedia of consoles, handhelds & home computers 1972 - 2012 |year=2011 |edition=2nd|publisher=Enati Media |isbn=9780987830500|ref=harv}} *{{Cite book |title=Game Over: Press Start to Continue - The Maturing of Mario|last=Sheff |first=David |last2=Eddy |first2=Andy |author-link=David Sheff |publisher=Cyberactive Media Group/GamePress |date= 15 აპრილი, 1999 |url=https://archive.org/stream/Game_Over_1999_Cyberactive_Publishing#page/n0/mode|isbn=9780966961706|ref=harv}} ==სქოლიო== {{reflist|30em|refs= <ref name="SNESClassic">{{cite web |url=https://www.nintendo.co.jp/ir/pdf/2018/180426e.pdf|title=Consolidated Financial Statements |accessdate=April 26, 2018 |date=April 26, 2018 |publisher=Nintendo |format=PDF|page=3|archiveurl=|archivedate=|deadurl=no}}</ref> <ref name="NESClassic">{{cite web|url=https://www.gamasutra.com/view/news/297102/Nintendo_sold_23_million_NES_Classic_Editions.php|title=Nintendo sold 2.3 million NES Classic Editions|last=McAloon|first=Alissa|publisher=[[Gamasutra]]|date=28 აპრილი, 2017|accessdate=5 მაისი, 2018}}</ref> <ref name="Recent Nintendo sales">{{cite web|url=https://www.nintendo.co.jp/ir/en/finance/hard_soft/index.html|title=Dedicated Video Game Sales Units|publisher=Nintendo|date=January 31, 2018|accessdate=January 31, 2018}}</ref> <ref name="Sonysales FY1214">{{cite web|url=https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY12-FY14.xlsx|title=Sony Consolidated Historical Data 2012-2014 (Unaudited)|accessdate=April 16, 2018|date=August 1, 2017|publisher=[[Sony]]|format=xlsx|page=7|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180417024829/https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY12-FY14.xlsx|archivedate=აპრილი 17, 2018|deadurl=no}}</ref> <ref name="Sonysales FY1517">{{cite web|url=https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY15-FY17.xlsx|title=Sony Consolidated Historical Data 2015-2017 (Unaudited)|accessdate=April 16, 2018|date=April 27, 2018|publisher=[[Sony]]|format=xlsx|page=9|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180427185323/https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY15-FY17.xlsx|archivedate=აპრილი 27, 2018|deadurl=no}}</ref> <ref name="dedicated golden">{{cite book|last=Dillon|first=Roberto|title=The Golden Age of Video Games: The Birth of a Multibillion Dollar Industry|date=April 12, 2011|publisher=[[Taylor & Francis]]|isbn=9781439873236|url=https://books.google.com/books?id=pq6-X1fTm2oC|accessdate=November 26, 2013|pages=22–23}}</ref> <ref name="usgamer dedicate">{{cite web|url=http://www.usgamer.net/articles/the-famicom-legacy|title= The Famicom Legacy |accessdate=July 11, 2014|first=Jeremy|last=Parish|publisher=[[USgamer]]|date=July 13, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130922014432/http://www.usgamer.net/articles/the-famicom-legacy|archivedate=September 22, 2013|deadurl=no}}</ref> <ref name="sega Q4 FY2001">{{cite web|url=http://www.segasammy.co.jp/english/ir/library/pdf/printing_archive/2001/e_sega_annual_tuuki_2001.pdf|title=Sega Corporation Annual Report 2001|accessdate=November 2, 2015|date=August 1, 2001|publisher=[[Sega Corporation]]|page=14|quote=A total of 3.39 million hardware units and 23.87 million software units were sold worldwide during fiscal 2001, for respective totals of 8.20 million units and 51.63 million units since Dreamcast was first brought to market.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924100120/http://www.segasammy.co.jp/english/ir/library/pdf/printing_archive/2001/e_sega_annual_tuuki_2001.pdf|archivedate=სექტემბერი 24, 2015}}</ref> <ref name="sega Q4 FY2001 rev">{{cite web|url=https://www.segasammy.co.jp/english/ir/release/pdf/past/sega/2002/20011030.pdf|title=Revisions to Annual Results Forecasts|accessdate=November 2, 2015|date=October 23, 2001|publisher=[[Sega Corporation]]|page=4|quote=Regarding sales of Dreamcast hardware from inventory resulting from the withdrawal from Dreamcast production [...] the Company exceeded initial targets with domestic sales of 130,000 units and U.S. sales of 530,000 units for the first half. Consequently, at the end of the half, Dreamcast inventories totaled 40,000 units domestically and 230,000 units for the United States, and we anticipate being able to sell all remaining units by the holiday season as initially planned.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726015556/https://www.segasammy.co.jp/english/ir/release/pdf/past/sega/2002/20011030.pdf|archivedate=ივლისი 26, 2015}}</ref> <ref name="sega Q4 FY2002">{{cite web|url=https://www.segasammy.co.jp/japanese/ir/library/pdf/printing_archive/2002/sega/sega_annual_tuuki_2002.pdf|title=Sega Corporation Annual Report 2002|accessdate=November 2, 2015|date=July 1, 2002|publisher=[[Sega Corporation]]|page=6|quote=The year ended March 31, 2002 was a turning point for Sega. We exited the hardware business, ceasing production of Dreamcast and selling through the remaining inventory.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180928200439/https://www.segasammy.co.jp/japanese/ir/library/pdf/printing_archive/2002/sega/sega_annual_tuuki_2002.pdf|archivedate=სექტემბერი 28, 2018}}</ref> <ref name="turbo eurogamer">{{cite web|url=http://www.eurogamer.net/articles/2012-04-11-snes-celebrates-20th-birthday-in-uk|title= SNES celebrates 20th birthday in UK|accessdate=April 2, 2014|first=Tom|last=Phillips|publisher=[[Eurogamer]]|date=April 11, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120413151550/http://www.eurogamer.net/articles/2012-04-11-snes-celebrates-20th-birthday-in-uk|archivedate=April 13, 2012|deadurl=no}}</ref> <ref name=nintendosales>{{cite web |url=https://www.nintendo.co.jp/ir/finance/historical_data/xls/consolidated_sales_e1703.xlsx|title=Historical Data: Consolidated Sales Transition by Region |accessdate=April 27, 2017|date=April 27, 2017|publisher=[[Nintendo]] |format=xlsx|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171026163943/https://www.nintendo.co.jp/ir/finance/historical_data/xls/consolidated_sales_e1703.xlsx|archivedate= 2017-10-26|deadurl=no}}</ref> <ref name="ps1">{{cite web|url=http://www.scei.co.jp/corporate/data/bizdataps_e.html|title=PlayStation Cumulative Production Shipments of Hardware|accessdate=October 31, 2013|publisher=[[Sony Computer Entertainment]]|deadurl=yes|archiveurl = https://web.archive.org/web/20110524023857/http://www.scei.co.jp/corporate/data/bizdataps_e.html|archivedate = May 24, 2011}}</ref> <ref name="Magnavox Odyssey2">{{cite web|url=http://www.ign.com/top-25-consoles/21.html |title=Top 25 Video Game Consoles of All Time (Magnavox Odyssey 2) |accessdate=October 31, 2013 |publisher=[[IGN]]|archiveurl =https://web.archive.org/web/20090908020557/http://www.ign.com/top-25-consoles/21.html|archivedate =September 8, 2009|deadurl=no}}</ref> <ref name="atari2600 PR">{{cite web | publisher=PR Newswire | title= AtGames to Launch Atari Flashback 4 to Celebrate Atari's 40th Anniversary! | date=12 ნოემბერი, 2012|url=http://www.prnewswire.com/news-releases/atgames-to-launch-atari-flashback-4-to-celebrate-ataris-40th-anniversary-178903531.html|accessdate=11 აპრილი, 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121127175838/http://www.prnewswire.com/news-releases/atgames-to-launch-atari-flashback-4-to-celebrate-ataris-40th-anniversary-178903531.html| archivedate=27 ნოემბერი, 2012|deadurl=no}}</ref> <ref name="xbox">{{cite web|url= http://www.xbox.com/zh-SG/community/news/2006/20060510.htm|title=Gamers Catch Their Breath as Xbox 360 and Xbox Live Reinvent Next-Generation Gaming|accessdate=September 5, 2007|publisher=Xbox.com|date=May 10, 2006|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070709062832/http://www.xbox.com/zh-SG/community/news/2006/20060510.htm |archivedate = July 9, 2007|deadurl=yes}}</ref> <ref name=intellivision2>{{cite web|url=http://classicgaming.gamespy.com/View.php?view=ConsoleMuseum.Detail&id=17&game=9 |title=Intellivision: Intelligent Television |publisher=[[GameSpy]] |accessdate=October 31, 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131023194011/http://classicgaming.gamespy.com/View.php?view=ConsoleMuseum.Detail&id=17&game=9 |archivedate=October 23, 2013 |deadurl=yes}}</ref> <!-- see Talk:Atari 7800 by Indrian <ref name="atari7800">{{cite journal| journal=[[Retro Gamer]]| title=Retrospection: Atari 7800|publisher=Imagine Publishing|issue=78| page=53 | quote=[...] the 7800 had sold 3,772,751 units in the US alone during its lifetime.|issn=1742-3155}}</ref> <ref name="stuff mag">{{cite journal | journal=[[Stuff (magazine)|Stuff]]|issue=152| title=Retro chic – Atari 7800 (1987)|url=http://www.stuff.tv/retro-chic-%E2%80%93-atari-7800-1987/news|accessdate=February 24, 2014| page=42 | date=November 2011|issn=1364-9639| quote= After a successful launch in America in 1986, Atari's latest machine made it to Europe a year later, where it went up against the NES and Sega's Master System.}}</ref> --> <ref name="a5200">{{cite web | last=Schrage | first=Michael | journal=[[The Washington Post]] | title=Atari Introduces Game In Attempt for Survival | url=https://pqasb.pqarchiver.com/washingtonpost_historical/doc/138312072.html | accessdate=29 ივლისი, 2009 | page=C3 | date=May 22, 1984 | issn=0190-8286 | quote=The company has stopped producing its 5200 SuperSystem games player, more than 1 million of which were sold. | subscription=yes | archiveurl=https://web.archive.org/web/20131104140619/http://pqasb.pqarchiver.com/washingtonpost_historical/doc/138312072.html | archivedate=ნოემბერი 4, 2013 }}</ref> <ref name="N-Gage">{{cite web|first=Mark|last=Androvich|title=N-gage's Second Coming|url=http://www.gamesindustry.biz/articles/n-gages-second-coming|date=February 19, 2008|accessdate=May 16, 2014|publisher=[[Gamesindustry.biz]]|quote=We had 700,000 active users and we had 3 million N-Gage devices out there.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080505002659/http://www.gamesindustry.biz/articles/n-gages-second-coming|archivedate=May 5, 2008|deadurl=no}}</ref> <ref name="Sega Stats">{{cite book|last=Ernkvist|first=Mirko|editor1-last=Zackariasson|editor1-first=Peter|editor2-last=Wilson|editor2-first=Timothy|title=The Video Game Industry: Formation, Present State, and Future|publisher=[[Routledge]]|date=August 21, 2012|isbn=9781136258244|page=158|url=https://books.google.com/books?id=oQKFmX9m25sC&q=158#v=snippet&q=158&f=false|accessdate=December 5, 2015}}</ref> <ref name="famitsu 306">{{cite journal| date= June 21, 1996| title= Yearly market report| journal= [[Famitsu Weekly]]| issue= 392|page=8|language=Japanese}}</ref> }} [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების კონსოლების სია]] [[კატეგორია:ბესტსელერები]] [[კატეგორია:პორტატიული ვიდეო თამაშების კონსოლები]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების კონსოლების გაყიდვები]] d5ha59te7bv8g4odnki3s4gp38r6399 4822931 4822924 2025-07-01T10:01:36Z Gobrona 28077 /* ყველაზე გაყიდვადი კონსოლები */ 4822931 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშები}} [[ფაილი:PS2-Versions.jpg|მინი|260პქ|[[Sony]]-ს [[PlayStation 2]] არის ყველაზე გაყიდვადი კონსოლი 155 მილიონი გაყიდული ასლით.]] [[ვიდეო თამაშების კონსოლი]] არის [[საერთაშორისო სტანდარტი|სტანდარტიზებული]] გამოთვილითი მოწყობილობა, განკუთვნილი [[ვიდეო თამაში|ვიდეო თამაშებისთვის]], რომელიც გამოსახულების მისაღებად მოითხოვს სტანდარტულ [[მონიტორი|მონიტორს]] ან [[ტელევიზორი|ტელევიზორს]]. ეს ელექტრონული ნაწილებისგან შემდგარი მოწყობილობა იწონის 1-დან 4 კილოგრამამდე და კომპაქტური ზომიდან გამომდინარე ადვილია მისი გამოყენება სხვადასხვა ადგილებში. კონსოლი შეიძლება გამოიყენებდეს ერთ ან რამდენიმე შემნახველ მოწყობილობას, მაგალითად, როგორიც არის [[მყარი დისკი]], [[ოპტიკური დისკი]] და [[მეხსიერების ბარათი]], თითოეული მათგანი შემუშავებულია სხვადასხვა მწარმოებელი კომპანიების მიერ. [[გამოყოფილი კონსოლი]] არის ვიდეო თამაშების კონსოლის ერთ-ერთი სახეობა, რომელსაც შეუძლია მხოლოდ მასში ჩაშენებული თამაშების გაშვება. [[Sanders Associates]]-ის ინჟინერმა [[რალფ ბაერი|რალფ ბაერმა]] და ამავე კომპანიის თანამშრომლებმა, ბილ ჰარისონმა და ბილ რაშმა 1972 წელს შექმნეს მსოფლიოში პირველი კომერციული სათამაშო კონსოლი [[Magnavox Odyssey]], რომელიც გამოსცა კომპანია [[Magnavox]]-მა. [[პორტატიული სათამაშო კონსოლი]] არის მსუბუქი მოწყობილობა ჩაშენებული ეკრანით, [[სათამაშო კონტროლერი]]თა და სპიკერით და უფრო მეტად მოსახერხებელია ვიდრე სტანდარტული სათამაშო კონსოლი. სამაგიდო და ჯიბის ელექტრონული მოწყობილობებისგან განსხვავებით მას შეუძლია სხვადასხვა თამაშების გაშვება. 1970-1980-იანი წლების სამაგიდო და ჯიბის ელექტრონული მოწყობილობები წარმოადგენს პორტატიული კონსოლების წინაპარს. 1977 წელს კომპანია [[Mattel]]-მა წარმოადგინა პირველი პორტატიული ელექტრონული მოწყობილობა „[[Auto Race]]“. მოგვიანებით რამდენიმე კომპანიამ, მათ შორის „[[Coleco]]-მ და [[Milton Bradley]]-მ მიბაძეს Mattel-ს და გამოუშვეს თავიანთი სამაგიდო და ელექტრონული სათამაშო მოწყობილობები. ყველაზე ადრეული პორტატიული კონსოლია [[Microvisio]] — ცვლადი [[სათამაშო კარტრიჯი|კარტრიჯით]], გამოცემული 1979 წელს Milton Bradley-ის მიერ. [[Nintendo]]-ს მიეწერება პორტატიული კონსოლების პოპულარიზაცია [[Game Boy]]-ის ხაზის სახით (1989) და დღემდე დომინირებს პორტატიული კონსოლების ბაზარზე. ==ყველაზე გაყიდვადი კონსოლები== {{მთავარი|ყველაზე გაყიდვადი ვიდეო თამაშების კონსოლების სია რეგიონის მიხედვით|კომერციული წარუმატებლობა ვიდეო თამაშებში}} შემდეგ ცხრილებში ნაჩვენებია სათამაშო და პორტატიულ კონსოლები, რომელთა გაყიდვები შეადგენს მინიმუმ 1 მილიონ ასლს. ცხრილებში წარმოდგენილია პლატფორმის დასახელება, მწარმოებელი კომპანია, გამოცემის თარიღი და გაყიდვების რაოდენობა. მწარმოებელი კომპანიების გაფერადებული დასახელებები {{ფერის დაფა|#FAFADA|Atari|border=darkgray}}, {{ფერის დაფა|#dfd|Microsoft|border=darkgray}}, {{ფერის დაფა|#FFE8E8|Nintendo|border=darkgray}}, {{ფერის დაფა|#E0F3F3|Sega|border=darkgray}} და {{ფერის დაფა|#E4E4FF|Sony|border=darkgray}} მიუთითებენ იმაზე, რომ სიაში წარმოდგენილია მათ მიერ შექმნილი ორზე მეტი პროდუქტი. :{{legend|{{{1|#b6fcb6}}}|size=50%|# ''ეს სიმბოლო მიუთითებს [[მერვე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მიმდინარე თაობის კონსოლებზე]] ბაზარზე.'' }} :{{Legend|| outline = #FFFFFF|size=50%|{{Dagger}} ''ხანჯლის სიმბოლო მიუთითებს [[გამოყოფილი კონსოლი|გამოყოფილ კონსოლებზე]].''}} :{{Legend|| outline = #FFFFFF|size=50%|{{Double-dagger}} ''ორმაგი ხანჯალი მიუთითებს [[ვიდეო თამაშების კონსოლი#მერვე თაობა|ჰიბრიდულ კონსოლებზე]].''}} {| class="wikitable sortable" font-size:95%;" style="margin:auto;" |+ვიდეო თამაშების კონსოლების გაყიდვები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოსვლის თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[PlayStation 2]] |style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |2000 |style="text-align:right;" data-sort-value="155.1"|160.63მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Nintendo DS]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2004 |style="text-align:right;" |154.02 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |style="background:#b6fcb6;" |[[Nintendo Switch]] # |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2017 |style="text-align:right" |152.12 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Game Boy]]/[[Game Boy Color]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1989, 1998 |style="text-align:right;" |118.69 მილიონი |style="text-align:center;" | |- | style="background:#b6fcb6;" |[[PlayStation 4]] # | style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] | style="text-align:center;" |2013 | style="text-align:right" |117.2 მილიონი | style="text-align:center;" |<ref name="Sonysales FY1214"/><ref name="Sonysales FY1517"/> |- |[[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]] |style="background:#E4E4FF;"|[[Sony]] |style="text-align:center;" |1994 |style="text-align:right;" |102.49 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="ps1"/> |- |[[Wii]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2006 |style="text-align:right;" |101.63 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales"/> |- |[[PlayStation 3]] | style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] | style="text-align:center;" |2006 | style="text-align:right" data-sort-value="83.8" |87.4 მილიონი | style="text-align:center;" | |- |[[Xbox 360]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |2005 |style="text-align:right;" |≥ 84 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Game Boy Advance]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2001 |style="text-align:right;" |81.51 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[PlayStation Portable]] | style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] | style="text-align:center;" |2020 | style="text-align:right;" |≥80 მილიონი | style="text-align:center;" | |- | style="background:#b6fcb6;" |[[PlayStation 5]] # | style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] | style="text-align:center;" |2004 | style="text-align:right;" |77.7 მილიონი | style="text-align:center;" | |- |[[Nintendo 3DS]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2011 |style="text-align:right;" |75.94 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Nintendo Entertainment System|Family Computer/Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1983 |style="text-align:right;" |61.91 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- | style="background:#b6fcb6;" |[[Xbox One]] # | style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] | style="text-align:center;" |2013 | style="text-align:right;" data-sort-value="27.5" |58 მილიონი | style="text-align:center;" | |- |[[Super Nintendo Entertainment System|Super Famicom/Super Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1990 |style="text-align:right;" |49.10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Nintendo 64]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1996 |style="text-align:right;" |32.93 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales" /> |- |[[Sega Genesis|Mega Drive/Genesis]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1988 |style="text-align:right;" data-sort-value="30.75"|30.75 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Atari 2600]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |1977 |style="text-align:right" |30 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="atari2600 PR"/> |- | style="background:#b6fcb6;"|[[Xbox Series X/S|Xbox Series X/S]] # |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |2020 |style="text-align:right;" |28.3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="xbox"/> |- |[[Xbox]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |2001 |style="text-align:right;" |24 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="xbox"/> |- |[[Nintendo GameCube]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2001 |style="text-align:right;" |21.74 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Wii U]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2012 |style="text-align:right" |13.56 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[PlayStation Vita]] | style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] | style="text-align:center;" |2004, 2007 | style="text-align:right" data-sort-value="12.5" |11 მილიონი | style="text-align:center;" | |- |[[V.Smile|V.Smile & V.Motion]] | style="background:#E4E4FF;" |[[VTech]] | style="text-align:center;" |2011 | style="text-align:right" data-sort-value="12.5" |10–15 მილიონი | style="text-align:center;" | |- |[[Sega Game Gear]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1990 |style="text-align:right;" |10.62 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="famitsu 306"/> |- |[[Master System|Master System/Sega Mark III]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1986 |style="text-align:right;" data-sort-value="11.5"|10–13 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[TurboGrafx-16|PC Engine/TurboGrafx-16]] |style="background:#FFFFFF;" |[[NEC]]/[[Hudson Soft]] |style="text-align:center;" |1987 |style="text-align:right" |10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="turbo eurogamer"/> |- |[[Sega Saturn]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1994 |style="text-align:right" |9.26 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/> |- |[[Dreamcast]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1998 |style="text-align:right" |9.13 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/><ref name="sega Q4 FY2001"/><ref name="sega Q4 FY2001 rev"/><ref name="sega Q4 FY2002"/> |- |[[Master System]] '''(ბრაზილიური ვარიანტი)''' |style="background:#E0F3F3;" |[[Tectoy]] |style="text-align:center;" |1989 |style="text-align:right;" data-sort-value="8"|8 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Dendy|Dendy (Famiclone)]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Steepler]] |style="text-align:center;" |1992 |style="text-align:right;" data-sort-value="8"|6 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Super NES Classic Edition]] {{Dagger}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2017 |style="text-align:right" |5.28 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="SNESClassic"/> |- |[[Advanced Pico Beena]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |2005 |style="text-align:right" data-sort-value="3.41"|>4.1 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Nintendo Switch 2|Nintendo Switch 2]] # |style="background:#E0F3F3;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2025 |style="text-align:right" data-sort-value="3.5"|>3.5 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Sega Pico]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1993 |style="text-align:right" data-sort-value="3.4"|>3.4 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[WonderSwan]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Bandai]] |style="text-align:center;" |1999 |style="text-align:right" data-sort-value="3.35"|3.5 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Color TV-Game]] {{Dagger}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1977 |style="text-align:right;" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="usgamer dedicate"/><ref name="sheff 27">{{harvnb|Sheff|Eddy|1999|pp=[https://books.google.com/books?id=0dK2AAAAIAAJ&q=%22Color+TV+Game%22 27–28]}}: "[Color TV Game 6] was followed by a more powerful sequel, Color TV Game 15. A million units of each were sold. The engineering team also came up with systems that played a more complex game, called "Blockbuster," as well as a racing game. Half a million units of these were sold."</ref> |- |[[Intellivision]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Mattel]] |style="text-align:center;" |1980 |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=intellivision2/> |- |[[N-Gage]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Nokia]] |style="text-align:center;" |2003 |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="N-Gage"/> |- |[[NES Classic Edition]] {{dagger}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2016 |style="text-align:right" |2.3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="NESClassic"/> |- |[[ColecoVision]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |1982 |style="text-align:right" data-sort-value="2.01"|>2 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Magnavox Odyssey²]] |style="background:#FFFFFF;"|[[Magnavox]]/[[Philips]] |style="text-align:center;" |1978 |style="text-align:right" |2 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Magnavox Odyssey2"/> |- |[[Atari Lynx]] |style="background:#FAFADA;"|[[Atari]] |style="text-align:center;" |1989 |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Philips CD-i]] |style="background:#FFFFFF;"|[[Philips]] |style="text-align:center;" |1991 |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Coleco Telstar-ის სერია|Telstar]] {{Dagger}} |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |1976 |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="dedicated golden"/> |- |[[Atari 5200]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |1982 |style="text-align:right" |1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="a5200"/> |} ===სახლის სათამაშო კონსოლები=== {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = vertical | სიგანე = | ფაილი1 = PSX-Console-wController.jpg | სიგანე1 = 230 | ალტ1 = | წარწერა1 = | ფაილი2 =Wii-console.jpg | სიგანე2 = 165 | ალტ2 = | წარწერა2 = [[PlayStation 2]]-ის შემდეგ მხოლოდ [[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]]-მა და [[Wii]]-მ შეძლო 100 მილიონიანი ზღვარის გადალახვა }} [[ფაილი:Atari-2600-Wood-4Sw-Set.jpg|მინი|250პქ|პირველი პოპულარული სახლის კონსოლი [[Atari 2600]] (1980 წლის ვერსიის ფოტო), გამოვიდა 1977 წელს.<ref>{{cite web|last = Reimer|first = Jeremy|title = The evolution of gaming: computers, consoles, and arcade|publisher = [[Ars Technica]]|date =10 ოქტომბერი, 2005|url = https://arstechnica.com/features/2005/10/gaming-evolution/|accessdate = 10 მაისი, 2014}}</ref>]] {| class="wikitable sortable" font-size:95%;" style="margin:auto;" |+სახლის კონსოლების გაყიდვები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოსვლის თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[PlayStation 2]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2000}} |style="text-align:right" data-sort-value="155.1"|>155&nbsp;მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1994}} |style="text-align:right" |102.49 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="ps1"/> |- |[[Wii]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2006}} |style="text-align:right" |101.63 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales"/> |- |[[Xbox 360]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2005}} |style="text-align:right" |84 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation 3]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2006}} |style="text-align:right" data-sort-value="83.8"|>83.8 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |style="background:#b6fcb6;" |[[PlayStation 4]] # |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2013}} |style="text-align:right" |79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sonysales FY1214"/><ref name="Sonysales FY1517"/> |- |[[Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1983}} |style="text-align:right" |61.91 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Super Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1990}} |style="text-align:right" |49.10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Nintendo 64]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1996}} |style="text-align:right" |32.93 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales" /> |- |[[Sega Genesis]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1988}} |style="text-align:right;" data-sort-value="30.75"|30.75 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Atari 2600]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1977}} |style="text-align:right" |30 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="atari2600 PR"/> |- |style="background:#b6fcb6;" |[[Xbox One]] # |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2013}} |style="text-align:right;" data-sort-value="27.5" |25–30 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Xbox]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2001}} |style="text-align:right" |24 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="xbox"/> |- |[[GameCube]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2001}} |style="text-align:right" |21.74 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- | style="background:#b6fcb6;" |[[Nintendo Switch]] # {{‡|alt=hybrid video game console}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2017}} |style="text-align:right" |17.79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Wii U]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2012}} |style="text-align:right" |13.56 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales"/> |- |[[Master System]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1986}} |style="text-align:right;" data-sort-value="11.5"|10–13 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[TurboGrafx-16]] |style="background:#FFFFFF;"|[[NEC]]/[[Hudson Soft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1987}} |style="text-align:right" |10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="turbo eurogamer"/> |- |[[Sega Saturn]] |style="background:#E0F3F3;"|[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1994}} |style="text-align:right" |9.26 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/> |- |[[Dreamcast]] |style="background:#E0F3F3;"|[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1998}} |style="text-align:right" |9.13 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/><ref name="sega Q4 FY2001"/><ref name="sega Q4 FY2001 rev"/><ref name="sega Q4 FY2002"/> |- |[[Sega Pico]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1993}} |style="text-align:right" data-sort-value="3.41"|>3.4 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Intellivision]] |style="background:#FFFFFF;"|[[Mattel]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1980}} |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=intellivision2/> |- |[[ColecoVision]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1982}} |style="text-align:right" data-sort-value="2.01"|>2 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Magnavox Odyssey²]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Magnavox]]/[[Philips]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1978}} |style="text-align:right" |2 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Magnavox Odyssey2"/> |- |[[Philips CD-i]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Philips]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1991}} |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Atari 5200]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1982}} |style="text-align:right" |1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="a5200"/> |} ===პორტატიული სათამაშო კონსოლები=== {{See also|სახლის სათამაშო კონსოლების შედარება}} [[ფაილი:Psp-1000.jpg|მინი|250პქ|Sony-ს [[PlayStation Portable]]-ის გამოშვებით კომპანიამ შეაბიჯა პორტატიული კონსოლების ბაზარზე]] {| class="wikitable sortable" font-size:95% style="width:600px;" style="margin:auto;" |+პორტატიული სათამაშო კონსოლები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოშვების თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[Nintendo DS]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2004}} |style="text-align:right" |154.02 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Game Boy]]<br/>[[Game Boy Color]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1989}}<br/>{{vgy|1998}} |style="text-align:right" |118.69 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation Portable]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2004}} |style="text-align:right" |82 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Game Boy Advance]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2001}} |style="text-align:right" |81.51 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Nintendo 3DS]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2011}} |style="text-align:right;" |75.94 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- | style="background:#b6fcb6;" |[[Nintendo Switch]] # {{‡|alt=hybrid video game console}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2017}} |style="text-align:right" |17.79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Sega Game Gear]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1990}} |style="text-align:right;" |10.62 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="famitsu 306"/> |- |[[PlayStation Vita]] |style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2011}} | style="text-align:right" data-sort-value="12.5" |10–15 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[WonderSwan]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Bandai]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1999}} |style="text-align:right" data-sort-value="3.35"|3.5 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[N-Gage (device)|N-Gage]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Nokia]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2003}} |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="N-Gage"/> |- |[[Atari Lynx]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1989}} |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |} ===გამოყოფილი კონსოლები=== {{მთავარი|გამოყოფილი კონსოლი}} {| class="wikitable sortable" font-size:95%;" style="margin:auto;" |+გამოყოფილი კონსოლები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოშვების თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[Super NES Classic Edition]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2017}} |style="text-align:right" |5.28 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="SNESClassic"/> |- |[[Color TV Game]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1977}} |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="usgamer dedicate"/><ref name="sheff 27"/> |- |[[NES Classic Edition]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2016}} |style="text-align:right" |2.3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="NESClassic"/> |- |[[Coleco Telstar-ის სერია|Telstar]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1976}} |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="dedicated golden"/> |- |} ==ლიტერატურა== *{{cite book |last=Forster |first=Winnie |title=Game Machines: The encyclopedia of consoles, handhelds & home computers 1972 - 2012 |year=2011 |edition=2nd|publisher=Enati Media |isbn=9780987830500|ref=harv}} *{{Cite book |title=Game Over: Press Start to Continue - The Maturing of Mario|last=Sheff |first=David |last2=Eddy |first2=Andy |author-link=David Sheff |publisher=Cyberactive Media Group/GamePress |date= 15 აპრილი, 1999 |url=https://archive.org/stream/Game_Over_1999_Cyberactive_Publishing#page/n0/mode|isbn=9780966961706|ref=harv}} ==სქოლიო== {{reflist|30em|refs= <ref name="SNESClassic">{{cite web |url=https://www.nintendo.co.jp/ir/pdf/2018/180426e.pdf|title=Consolidated Financial Statements |accessdate=April 26, 2018 |date=April 26, 2018 |publisher=Nintendo |format=PDF|page=3|archiveurl=|archivedate=|deadurl=no}}</ref> <ref name="NESClassic">{{cite web|url=https://www.gamasutra.com/view/news/297102/Nintendo_sold_23_million_NES_Classic_Editions.php|title=Nintendo sold 2.3 million NES Classic Editions|last=McAloon|first=Alissa|publisher=[[Gamasutra]]|date=28 აპრილი, 2017|accessdate=5 მაისი, 2018}}</ref> <ref name="Recent Nintendo sales">{{cite web|url=https://www.nintendo.co.jp/ir/en/finance/hard_soft/index.html|title=Dedicated Video Game Sales Units|publisher=Nintendo|date=January 31, 2018|accessdate=January 31, 2018}}</ref> <ref name="Sonysales FY1214">{{cite web|url=https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY12-FY14.xlsx|title=Sony Consolidated Historical Data 2012-2014 (Unaudited)|accessdate=April 16, 2018|date=August 1, 2017|publisher=[[Sony]]|format=xlsx|page=7|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180417024829/https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY12-FY14.xlsx|archivedate=აპრილი 17, 2018|deadurl=no}}</ref> <ref name="Sonysales FY1517">{{cite web|url=https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY15-FY17.xlsx|title=Sony Consolidated Historical Data 2015-2017 (Unaudited)|accessdate=April 16, 2018|date=April 27, 2018|publisher=[[Sony]]|format=xlsx|page=9|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180427185323/https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY15-FY17.xlsx|archivedate=აპრილი 27, 2018|deadurl=no}}</ref> <ref name="dedicated golden">{{cite book|last=Dillon|first=Roberto|title=The Golden Age of Video Games: The Birth of a Multibillion Dollar Industry|date=April 12, 2011|publisher=[[Taylor & Francis]]|isbn=9781439873236|url=https://books.google.com/books?id=pq6-X1fTm2oC|accessdate=November 26, 2013|pages=22–23}}</ref> <ref name="usgamer dedicate">{{cite web|url=http://www.usgamer.net/articles/the-famicom-legacy|title= The Famicom Legacy |accessdate=July 11, 2014|first=Jeremy|last=Parish|publisher=[[USgamer]]|date=July 13, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130922014432/http://www.usgamer.net/articles/the-famicom-legacy|archivedate=September 22, 2013|deadurl=no}}</ref> <ref name="sega Q4 FY2001">{{cite web|url=http://www.segasammy.co.jp/english/ir/library/pdf/printing_archive/2001/e_sega_annual_tuuki_2001.pdf|title=Sega Corporation Annual Report 2001|accessdate=November 2, 2015|date=August 1, 2001|publisher=[[Sega Corporation]]|page=14|quote=A total of 3.39 million hardware units and 23.87 million software units were sold worldwide during fiscal 2001, for respective totals of 8.20 million units and 51.63 million units since Dreamcast was first brought to market.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924100120/http://www.segasammy.co.jp/english/ir/library/pdf/printing_archive/2001/e_sega_annual_tuuki_2001.pdf|archivedate=სექტემბერი 24, 2015}}</ref> <ref name="sega Q4 FY2001 rev">{{cite web|url=https://www.segasammy.co.jp/english/ir/release/pdf/past/sega/2002/20011030.pdf|title=Revisions to Annual Results Forecasts|accessdate=November 2, 2015|date=October 23, 2001|publisher=[[Sega Corporation]]|page=4|quote=Regarding sales of Dreamcast hardware from inventory resulting from the withdrawal from Dreamcast production [...] the Company exceeded initial targets with domestic sales of 130,000 units and U.S. sales of 530,000 units for the first half. Consequently, at the end of the half, Dreamcast inventories totaled 40,000 units domestically and 230,000 units for the United States, and we anticipate being able to sell all remaining units by the holiday season as initially planned.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726015556/https://www.segasammy.co.jp/english/ir/release/pdf/past/sega/2002/20011030.pdf|archivedate=ივლისი 26, 2015}}</ref> <ref name="sega Q4 FY2002">{{cite web|url=https://www.segasammy.co.jp/japanese/ir/library/pdf/printing_archive/2002/sega/sega_annual_tuuki_2002.pdf|title=Sega Corporation Annual Report 2002|accessdate=November 2, 2015|date=July 1, 2002|publisher=[[Sega Corporation]]|page=6|quote=The year ended March 31, 2002 was a turning point for Sega. We exited the hardware business, ceasing production of Dreamcast and selling through the remaining inventory.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180928200439/https://www.segasammy.co.jp/japanese/ir/library/pdf/printing_archive/2002/sega/sega_annual_tuuki_2002.pdf|archivedate=სექტემბერი 28, 2018}}</ref> <ref name="turbo eurogamer">{{cite web|url=http://www.eurogamer.net/articles/2012-04-11-snes-celebrates-20th-birthday-in-uk|title= SNES celebrates 20th birthday in UK|accessdate=April 2, 2014|first=Tom|last=Phillips|publisher=[[Eurogamer]]|date=April 11, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120413151550/http://www.eurogamer.net/articles/2012-04-11-snes-celebrates-20th-birthday-in-uk|archivedate=April 13, 2012|deadurl=no}}</ref> <ref name=nintendosales>{{cite web |url=https://www.nintendo.co.jp/ir/finance/historical_data/xls/consolidated_sales_e1703.xlsx|title=Historical Data: Consolidated Sales Transition by Region |accessdate=April 27, 2017|date=April 27, 2017|publisher=[[Nintendo]] |format=xlsx|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171026163943/https://www.nintendo.co.jp/ir/finance/historical_data/xls/consolidated_sales_e1703.xlsx|archivedate= 2017-10-26|deadurl=no}}</ref> <ref name="ps1">{{cite web|url=http://www.scei.co.jp/corporate/data/bizdataps_e.html|title=PlayStation Cumulative Production Shipments of Hardware|accessdate=October 31, 2013|publisher=[[Sony Computer Entertainment]]|deadurl=yes|archiveurl = https://web.archive.org/web/20110524023857/http://www.scei.co.jp/corporate/data/bizdataps_e.html|archivedate = May 24, 2011}}</ref> <ref name="Magnavox Odyssey2">{{cite web|url=http://www.ign.com/top-25-consoles/21.html |title=Top 25 Video Game Consoles of All Time (Magnavox Odyssey 2) |accessdate=October 31, 2013 |publisher=[[IGN]]|archiveurl =https://web.archive.org/web/20090908020557/http://www.ign.com/top-25-consoles/21.html|archivedate =September 8, 2009|deadurl=no}}</ref> <ref name="atari2600 PR">{{cite web | publisher=PR Newswire | title= AtGames to Launch Atari Flashback 4 to Celebrate Atari's 40th Anniversary! | date=12 ნოემბერი, 2012|url=http://www.prnewswire.com/news-releases/atgames-to-launch-atari-flashback-4-to-celebrate-ataris-40th-anniversary-178903531.html|accessdate=11 აპრილი, 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121127175838/http://www.prnewswire.com/news-releases/atgames-to-launch-atari-flashback-4-to-celebrate-ataris-40th-anniversary-178903531.html| archivedate=27 ნოემბერი, 2012|deadurl=no}}</ref> <ref name="xbox">{{cite web|url= http://www.xbox.com/zh-SG/community/news/2006/20060510.htm|title=Gamers Catch Their Breath as Xbox 360 and Xbox Live Reinvent Next-Generation Gaming|accessdate=September 5, 2007|publisher=Xbox.com|date=May 10, 2006|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070709062832/http://www.xbox.com/zh-SG/community/news/2006/20060510.htm |archivedate = July 9, 2007|deadurl=yes}}</ref> <ref name=intellivision2>{{cite web|url=http://classicgaming.gamespy.com/View.php?view=ConsoleMuseum.Detail&id=17&game=9 |title=Intellivision: Intelligent Television |publisher=[[GameSpy]] |accessdate=October 31, 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131023194011/http://classicgaming.gamespy.com/View.php?view=ConsoleMuseum.Detail&id=17&game=9 |archivedate=October 23, 2013 |deadurl=yes}}</ref> <!-- see Talk:Atari 7800 by Indrian <ref name="atari7800">{{cite journal| journal=[[Retro Gamer]]| title=Retrospection: Atari 7800|publisher=Imagine Publishing|issue=78| page=53 | quote=[...] the 7800 had sold 3,772,751 units in the US alone during its lifetime.|issn=1742-3155}}</ref> <ref name="stuff mag">{{cite journal | journal=[[Stuff (magazine)|Stuff]]|issue=152| title=Retro chic – Atari 7800 (1987)|url=http://www.stuff.tv/retro-chic-%E2%80%93-atari-7800-1987/news|accessdate=February 24, 2014| page=42 | date=November 2011|issn=1364-9639| quote= After a successful launch in America in 1986, Atari's latest machine made it to Europe a year later, where it went up against the NES and Sega's Master System.}}</ref> --> <ref name="a5200">{{cite web | last=Schrage | first=Michael | journal=[[The Washington Post]] | title=Atari Introduces Game In Attempt for Survival | url=https://pqasb.pqarchiver.com/washingtonpost_historical/doc/138312072.html | accessdate=29 ივლისი, 2009 | page=C3 | date=May 22, 1984 | issn=0190-8286 | quote=The company has stopped producing its 5200 SuperSystem games player, more than 1 million of which were sold. | subscription=yes | archiveurl=https://web.archive.org/web/20131104140619/http://pqasb.pqarchiver.com/washingtonpost_historical/doc/138312072.html | archivedate=ნოემბერი 4, 2013 }}</ref> <ref name="N-Gage">{{cite web|first=Mark|last=Androvich|title=N-gage's Second Coming|url=http://www.gamesindustry.biz/articles/n-gages-second-coming|date=February 19, 2008|accessdate=May 16, 2014|publisher=[[Gamesindustry.biz]]|quote=We had 700,000 active users and we had 3 million N-Gage devices out there.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080505002659/http://www.gamesindustry.biz/articles/n-gages-second-coming|archivedate=May 5, 2008|deadurl=no}}</ref> <ref name="Sega Stats">{{cite book|last=Ernkvist|first=Mirko|editor1-last=Zackariasson|editor1-first=Peter|editor2-last=Wilson|editor2-first=Timothy|title=The Video Game Industry: Formation, Present State, and Future|publisher=[[Routledge]]|date=August 21, 2012|isbn=9781136258244|page=158|url=https://books.google.com/books?id=oQKFmX9m25sC&q=158#v=snippet&q=158&f=false|accessdate=December 5, 2015}}</ref> <ref name="famitsu 306">{{cite journal| date= June 21, 1996| title= Yearly market report| journal= [[Famitsu Weekly]]| issue= 392|page=8|language=Japanese}}</ref> }} [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების კონსოლების სია]] [[კატეგორია:ბესტსელერები]] [[კატეგორია:პორტატიული ვიდეო თამაშების კონსოლები]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების კონსოლების გაყიდვები]] 4i43dthb4slbwe6qyc2yfeil69lqk8h 4822932 4822931 2025-07-01T10:02:01Z Gobrona 28077 4822932 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Gobrona|Gobrona]].|1|07|2025}} {{ვიდეო თამაშები}} [[ფაილი:PS2-Versions.jpg|მინი|260პქ|[[Sony]]-ს [[PlayStation 2]] არის ყველაზე გაყიდვადი კონსოლი 155 მილიონი გაყიდული ასლით.]] [[ვიდეო თამაშების კონსოლი]] არის [[საერთაშორისო სტანდარტი|სტანდარტიზებული]] გამოთვილითი მოწყობილობა, განკუთვნილი [[ვიდეო თამაში|ვიდეო თამაშებისთვის]], რომელიც გამოსახულების მისაღებად მოითხოვს სტანდარტულ [[მონიტორი|მონიტორს]] ან [[ტელევიზორი|ტელევიზორს]]. ეს ელექტრონული ნაწილებისგან შემდგარი მოწყობილობა იწონის 1-დან 4 კილოგრამამდე და კომპაქტური ზომიდან გამომდინარე ადვილია მისი გამოყენება სხვადასხვა ადგილებში. კონსოლი შეიძლება გამოიყენებდეს ერთ ან რამდენიმე შემნახველ მოწყობილობას, მაგალითად, როგორიც არის [[მყარი დისკი]], [[ოპტიკური დისკი]] და [[მეხსიერების ბარათი]], თითოეული მათგანი შემუშავებულია სხვადასხვა მწარმოებელი კომპანიების მიერ. [[გამოყოფილი კონსოლი]] არის ვიდეო თამაშების კონსოლის ერთ-ერთი სახეობა, რომელსაც შეუძლია მხოლოდ მასში ჩაშენებული თამაშების გაშვება. [[Sanders Associates]]-ის ინჟინერმა [[რალფ ბაერი|რალფ ბაერმა]] და ამავე კომპანიის თანამშრომლებმა, ბილ ჰარისონმა და ბილ რაშმა 1972 წელს შექმნეს მსოფლიოში პირველი კომერციული სათამაშო კონსოლი [[Magnavox Odyssey]], რომელიც გამოსცა კომპანია [[Magnavox]]-მა. [[პორტატიული სათამაშო კონსოლი]] არის მსუბუქი მოწყობილობა ჩაშენებული ეკრანით, [[სათამაშო კონტროლერი]]თა და სპიკერით და უფრო მეტად მოსახერხებელია ვიდრე სტანდარტული სათამაშო კონსოლი. სამაგიდო და ჯიბის ელექტრონული მოწყობილობებისგან განსხვავებით მას შეუძლია სხვადასხვა თამაშების გაშვება. 1970-1980-იანი წლების სამაგიდო და ჯიბის ელექტრონული მოწყობილობები წარმოადგენს პორტატიული კონსოლების წინაპარს. 1977 წელს კომპანია [[Mattel]]-მა წარმოადგინა პირველი პორტატიული ელექტრონული მოწყობილობა „[[Auto Race]]“. მოგვიანებით რამდენიმე კომპანიამ, მათ შორის „[[Coleco]]-მ და [[Milton Bradley]]-მ მიბაძეს Mattel-ს და გამოუშვეს თავიანთი სამაგიდო და ელექტრონული სათამაშო მოწყობილობები. ყველაზე ადრეული პორტატიული კონსოლია [[Microvisio]] — ცვლადი [[სათამაშო კარტრიჯი|კარტრიჯით]], გამოცემული 1979 წელს Milton Bradley-ის მიერ. [[Nintendo]]-ს მიეწერება პორტატიული კონსოლების პოპულარიზაცია [[Game Boy]]-ის ხაზის სახით (1989) და დღემდე დომინირებს პორტატიული კონსოლების ბაზარზე. ==ყველაზე გაყიდვადი კონსოლები== {{მთავარი|ყველაზე გაყიდვადი ვიდეო თამაშების კონსოლების სია რეგიონის მიხედვით|კომერციული წარუმატებლობა ვიდეო თამაშებში}} შემდეგ ცხრილებში ნაჩვენებია სათამაშო და პორტატიულ კონსოლები, რომელთა გაყიდვები შეადგენს მინიმუმ 1 მილიონ ასლს. ცხრილებში წარმოდგენილია პლატფორმის დასახელება, მწარმოებელი კომპანია, გამოცემის თარიღი და გაყიდვების რაოდენობა. მწარმოებელი კომპანიების გაფერადებული დასახელებები {{ფერის დაფა|#FAFADA|Atari|border=darkgray}}, {{ფერის დაფა|#dfd|Microsoft|border=darkgray}}, {{ფერის დაფა|#FFE8E8|Nintendo|border=darkgray}}, {{ფერის დაფა|#E0F3F3|Sega|border=darkgray}} და {{ფერის დაფა|#E4E4FF|Sony|border=darkgray}} მიუთითებენ იმაზე, რომ სიაში წარმოდგენილია მათ მიერ შექმნილი ორზე მეტი პროდუქტი. :{{legend|{{{1|#b6fcb6}}}|size=50%|# ''ეს სიმბოლო მიუთითებს [[მერვე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მიმდინარე თაობის კონსოლებზე]] ბაზარზე.'' }} :{{Legend|| outline = #FFFFFF|size=50%|{{Dagger}} ''ხანჯლის სიმბოლო მიუთითებს [[გამოყოფილი კონსოლი|გამოყოფილ კონსოლებზე]].''}} :{{Legend|| outline = #FFFFFF|size=50%|{{Double-dagger}} ''ორმაგი ხანჯალი მიუთითებს [[ვიდეო თამაშების კონსოლი#მერვე თაობა|ჰიბრიდულ კონსოლებზე]].''}} {| class="wikitable sortable" font-size:95%;" style="margin:auto;" |+ვიდეო თამაშების კონსოლების გაყიდვები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოსვლის თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[PlayStation 2]] |style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |2000 |style="text-align:right;" data-sort-value="155.1"|160.63მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Nintendo DS]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2004 |style="text-align:right;" |154.02 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |style="background:#b6fcb6;" |[[Nintendo Switch]] # |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2017 |style="text-align:right" |152.12 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Game Boy]]/[[Game Boy Color]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1989, 1998 |style="text-align:right;" |118.69 მილიონი |style="text-align:center;" | |- | style="background:#b6fcb6;" |[[PlayStation 4]] # | style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] | style="text-align:center;" |2013 | style="text-align:right" |117.2 მილიონი | style="text-align:center;" |<ref name="Sonysales FY1214"/><ref name="Sonysales FY1517"/> |- |[[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]] |style="background:#E4E4FF;"|[[Sony]] |style="text-align:center;" |1994 |style="text-align:right;" |102.49 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="ps1"/> |- |[[Wii]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2006 |style="text-align:right;" |101.63 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales"/> |- |[[PlayStation 3]] | style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] | style="text-align:center;" |2006 | style="text-align:right" data-sort-value="83.8" |87.4 მილიონი | style="text-align:center;" | |- |[[Xbox 360]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |2005 |style="text-align:right;" |≥ 84 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Game Boy Advance]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2001 |style="text-align:right;" |81.51 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[PlayStation Portable]] | style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] | style="text-align:center;" |2020 | style="text-align:right;" |≥80 მილიონი | style="text-align:center;" | |- | style="background:#b6fcb6;" |[[PlayStation 5]] # | style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] | style="text-align:center;" |2004 | style="text-align:right;" |77.7 მილიონი | style="text-align:center;" | |- |[[Nintendo 3DS]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2011 |style="text-align:right;" |75.94 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Nintendo Entertainment System|Family Computer/Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1983 |style="text-align:right;" |61.91 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- | style="background:#b6fcb6;" |[[Xbox One]] # | style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] | style="text-align:center;" |2013 | style="text-align:right;" data-sort-value="27.5" |58 მილიონი | style="text-align:center;" | |- |[[Super Nintendo Entertainment System|Super Famicom/Super Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1990 |style="text-align:right;" |49.10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Nintendo 64]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1996 |style="text-align:right;" |32.93 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales" /> |- |[[Sega Genesis|Mega Drive/Genesis]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1988 |style="text-align:right;" data-sort-value="30.75"|30.75 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Atari 2600]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |1977 |style="text-align:right" |30 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="atari2600 PR"/> |- | style="background:#b6fcb6;"|[[Xbox Series X/S|Xbox Series X/S]] # |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |2020 |style="text-align:right;" |28.3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="xbox"/> |- |[[Xbox]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |2001 |style="text-align:right;" |24 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="xbox"/> |- |[[Nintendo GameCube]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2001 |style="text-align:right;" |21.74 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Wii U]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2012 |style="text-align:right" |13.56 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[PlayStation Vita]] | style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] | style="text-align:center;" |2004, 2007 | style="text-align:right" data-sort-value="12.5" |11 მილიონი | style="text-align:center;" | |- |[[V.Smile|V.Smile & V.Motion]] | style="background:#E4E4FF;" |[[VTech]] | style="text-align:center;" |2011 | style="text-align:right" data-sort-value="12.5" |10–15 მილიონი | style="text-align:center;" | |- |[[Sega Game Gear]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1990 |style="text-align:right;" |10.62 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="famitsu 306"/> |- |[[Master System|Master System/Sega Mark III]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1986 |style="text-align:right;" data-sort-value="11.5"|10–13 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[TurboGrafx-16|PC Engine/TurboGrafx-16]] |style="background:#FFFFFF;" |[[NEC]]/[[Hudson Soft]] |style="text-align:center;" |1987 |style="text-align:right" |10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="turbo eurogamer"/> |- |[[Sega Saturn]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1994 |style="text-align:right" |9.26 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/> |- |[[Dreamcast]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1998 |style="text-align:right" |9.13 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/><ref name="sega Q4 FY2001"/><ref name="sega Q4 FY2001 rev"/><ref name="sega Q4 FY2002"/> |- |[[Master System]] '''(ბრაზილიური ვარიანტი)''' |style="background:#E0F3F3;" |[[Tectoy]] |style="text-align:center;" |1989 |style="text-align:right;" data-sort-value="8"|8 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Dendy|Dendy (Famiclone)]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Steepler]] |style="text-align:center;" |1992 |style="text-align:right;" data-sort-value="8"|6 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Super NES Classic Edition]] {{Dagger}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2017 |style="text-align:right" |5.28 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="SNESClassic"/> |- |[[Advanced Pico Beena]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |2005 |style="text-align:right" data-sort-value="3.41"|>4.1 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Nintendo Switch 2|Nintendo Switch 2]] # |style="background:#E0F3F3;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2025 |style="text-align:right" data-sort-value="3.5"|>3.5 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Sega Pico]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |1993 |style="text-align:right" data-sort-value="3.4"|>3.4 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[WonderSwan]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Bandai]] |style="text-align:center;" |1999 |style="text-align:right" data-sort-value="3.35"|3.5 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Color TV-Game]] {{Dagger}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |1977 |style="text-align:right;" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="usgamer dedicate"/><ref name="sheff 27">{{harvnb|Sheff|Eddy|1999|pp=[https://books.google.com/books?id=0dK2AAAAIAAJ&q=%22Color+TV+Game%22 27–28]}}: "[Color TV Game 6] was followed by a more powerful sequel, Color TV Game 15. A million units of each were sold. The engineering team also came up with systems that played a more complex game, called "Blockbuster," as well as a racing game. Half a million units of these were sold."</ref> |- |[[Intellivision]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Mattel]] |style="text-align:center;" |1980 |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=intellivision2/> |- |[[N-Gage]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Nokia]] |style="text-align:center;" |2003 |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="N-Gage"/> |- |[[NES Classic Edition]] {{dagger}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |2016 |style="text-align:right" |2.3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="NESClassic"/> |- |[[ColecoVision]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |1982 |style="text-align:right" data-sort-value="2.01"|>2 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Magnavox Odyssey²]] |style="background:#FFFFFF;"|[[Magnavox]]/[[Philips]] |style="text-align:center;" |1978 |style="text-align:right" |2 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Magnavox Odyssey2"/> |- |[[Atari Lynx]] |style="background:#FAFADA;"|[[Atari]] |style="text-align:center;" |1989 |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Philips CD-i]] |style="background:#FFFFFF;"|[[Philips]] |style="text-align:center;" |1991 |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Coleco Telstar-ის სერია|Telstar]] {{Dagger}} |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |1976 |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="dedicated golden"/> |- |[[Atari 5200]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |1982 |style="text-align:right" |1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="a5200"/> |} ===სახლის სათამაშო კონსოლები=== {{მრავალი სურათი | ზონა = right | მიმართულება = vertical | სიგანე = | ფაილი1 = PSX-Console-wController.jpg | სიგანე1 = 230 | ალტ1 = | წარწერა1 = | ფაილი2 =Wii-console.jpg | სიგანე2 = 165 | ალტ2 = | წარწერა2 = [[PlayStation 2]]-ის შემდეგ მხოლოდ [[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]]-მა და [[Wii]]-მ შეძლო 100 მილიონიანი ზღვარის გადალახვა }} [[ფაილი:Atari-2600-Wood-4Sw-Set.jpg|მინი|250პქ|პირველი პოპულარული სახლის კონსოლი [[Atari 2600]] (1980 წლის ვერსიის ფოტო), გამოვიდა 1977 წელს.<ref>{{cite web|last = Reimer|first = Jeremy|title = The evolution of gaming: computers, consoles, and arcade|publisher = [[Ars Technica]]|date =10 ოქტომბერი, 2005|url = https://arstechnica.com/features/2005/10/gaming-evolution/|accessdate = 10 მაისი, 2014}}</ref>]] {| class="wikitable sortable" font-size:95%;" style="margin:auto;" |+სახლის კონსოლების გაყიდვები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოსვლის თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[PlayStation 2]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2000}} |style="text-align:right" data-sort-value="155.1"|>155&nbsp;მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1994}} |style="text-align:right" |102.49 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="ps1"/> |- |[[Wii]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2006}} |style="text-align:right" |101.63 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales"/> |- |[[Xbox 360]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2005}} |style="text-align:right" |84 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation 3]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2006}} |style="text-align:right" data-sort-value="83.8"|>83.8 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |style="background:#b6fcb6;" |[[PlayStation 4]] # |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2013}} |style="text-align:right" |79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sonysales FY1214"/><ref name="Sonysales FY1517"/> |- |[[Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1983}} |style="text-align:right" |61.91 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Super Nintendo Entertainment System]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1990}} |style="text-align:right" |49.10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Nintendo 64]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1996}} |style="text-align:right" |32.93 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales" /> |- |[[Sega Genesis]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1988}} |style="text-align:right;" data-sort-value="30.75"|30.75 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Atari 2600]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1977}} |style="text-align:right" |30 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="atari2600 PR"/> |- |style="background:#b6fcb6;" |[[Xbox One]] # |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2013}} |style="text-align:right;" data-sort-value="27.5" |25–30 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Xbox]] |style="background:#dfd;" |[[Microsoft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2001}} |style="text-align:right" |24 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="xbox"/> |- |[[GameCube]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2001}} |style="text-align:right" |21.74 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- | style="background:#b6fcb6;" |[[Nintendo Switch]] # {{‡|alt=hybrid video game console}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2017}} |style="text-align:right" |17.79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Wii U]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2012}} |style="text-align:right" |13.56 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="nintendosales"/> |- |[[Master System]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1986}} |style="text-align:right;" data-sort-value="11.5"|10–13 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[TurboGrafx-16]] |style="background:#FFFFFF;"|[[NEC]]/[[Hudson Soft]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1987}} |style="text-align:right" |10 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="turbo eurogamer"/> |- |[[Sega Saturn]] |style="background:#E0F3F3;"|[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1994}} |style="text-align:right" |9.26 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/> |- |[[Dreamcast]] |style="background:#E0F3F3;"|[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1998}} |style="text-align:right" |9.13 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Sega Stats"/><ref name="sega Q4 FY2001"/><ref name="sega Q4 FY2001 rev"/><ref name="sega Q4 FY2002"/> |- |[[Sega Pico]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1993}} |style="text-align:right" data-sort-value="3.41"|>3.4 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Intellivision]] |style="background:#FFFFFF;"|[[Mattel]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1980}} |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=intellivision2/> |- |[[ColecoVision]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1982}} |style="text-align:right" data-sort-value="2.01"|>2 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Magnavox Odyssey²]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Magnavox]]/[[Philips]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1978}} |style="text-align:right" |2 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Magnavox Odyssey2"/> |- |[[Philips CD-i]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Philips]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1991}} |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Atari 5200]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1982}} |style="text-align:right" |1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="a5200"/> |} ===პორტატიული სათამაშო კონსოლები=== {{See also|სახლის სათამაშო კონსოლების შედარება}} [[ფაილი:Psp-1000.jpg|მინი|250პქ|Sony-ს [[PlayStation Portable]]-ის გამოშვებით კომპანიამ შეაბიჯა პორტატიული კონსოლების ბაზარზე]] {| class="wikitable sortable" font-size:95% style="width:600px;" style="margin:auto;" |+პორტატიული სათამაშო კონსოლები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოშვების თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[Nintendo DS]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2004}} |style="text-align:right" |154.02 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Game Boy]]<br/>[[Game Boy Color]] |style="background:#FFE8E8;"|[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1989}}<br/>{{vgy|1998}} |style="text-align:right" |118.69 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[PlayStation Portable]] |style="background:#E4E4FF" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2004}} |style="text-align:right" |82 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[Game Boy Advance]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2001}} |style="text-align:right" |81.51 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name=nintendosales/> |- |[[Nintendo 3DS]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2011}} |style="text-align:right;" |75.94 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- | style="background:#b6fcb6;" |[[Nintendo Switch]] # {{‡|alt=hybrid video game console}} |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2017}} |style="text-align:right" |17.79 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="Recent Nintendo sales"/> |- |[[Sega Game Gear]] |style="background:#E0F3F3;" |[[Sega]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1990}} |style="text-align:right;" |10.62 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="famitsu 306"/> |- |[[PlayStation Vita]] |style="background:#E4E4FF;" |[[Sony]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2011}} | style="text-align:right" data-sort-value="12.5" |10–15 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[WonderSwan]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Bandai]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1999}} |style="text-align:right" data-sort-value="3.35"|3.5 მილიონი |style="text-align:center;" | |- |[[N-Gage (device)|N-Gage]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Nokia]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2003}} |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="N-Gage"/> |- |[[Atari Lynx]] |style="background:#FAFADA;" |[[Atari]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1989}} |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" | |} ===გამოყოფილი კონსოლები=== {{მთავარი|გამოყოფილი კონსოლი}} {| class="wikitable sortable" font-size:95%;" style="margin:auto;" |+გამოყოფილი კონსოლები ! scope="col" |პლატფორმა ! scope="col" |კომპანია ! scope="col" |გამოშვების თარიღი{{ref label|Release sources|2|2}} ! scope="col" data-sort-type="number"| გაყიდვების რაოდენობა ! scope="col" class="unsortable" | სქოლიო |- |[[Super NES Classic Edition]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2017}} |style="text-align:right" |5.28 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="SNESClassic"/> |- |[[Color TV Game]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1977}} |style="text-align:right" |3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="usgamer dedicate"/><ref name="sheff 27"/> |- |[[NES Classic Edition]] |style="background:#FFE8E8;" |[[Nintendo]] |style="text-align:center;" |{{vgy|2016}} |style="text-align:right" |2.3 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="NESClassic"/> |- |[[Coleco Telstar-ის სერია|Telstar]] |style="background:#FFFFFF;" |[[Coleco]] |style="text-align:center;" |{{vgy|1976}} |style="text-align:right" data-sort-value="1.01"|>1 მილიონი |style="text-align:center;" |<ref name="dedicated golden"/> |- |} ==ლიტერატურა== *{{cite book |last=Forster |first=Winnie |title=Game Machines: The encyclopedia of consoles, handhelds & home computers 1972 - 2012 |year=2011 |edition=2nd|publisher=Enati Media |isbn=9780987830500|ref=harv}} *{{Cite book |title=Game Over: Press Start to Continue - The Maturing of Mario|last=Sheff |first=David |last2=Eddy |first2=Andy |author-link=David Sheff |publisher=Cyberactive Media Group/GamePress |date= 15 აპრილი, 1999 |url=https://archive.org/stream/Game_Over_1999_Cyberactive_Publishing#page/n0/mode|isbn=9780966961706|ref=harv}} ==სქოლიო== {{reflist|30em|refs= <ref name="SNESClassic">{{cite web |url=https://www.nintendo.co.jp/ir/pdf/2018/180426e.pdf|title=Consolidated Financial Statements |accessdate=April 26, 2018 |date=April 26, 2018 |publisher=Nintendo |format=PDF|page=3|archiveurl=|archivedate=|deadurl=no}}</ref> <ref name="NESClassic">{{cite web|url=https://www.gamasutra.com/view/news/297102/Nintendo_sold_23_million_NES_Classic_Editions.php|title=Nintendo sold 2.3 million NES Classic Editions|last=McAloon|first=Alissa|publisher=[[Gamasutra]]|date=28 აპრილი, 2017|accessdate=5 მაისი, 2018}}</ref> <ref name="Recent Nintendo sales">{{cite web|url=https://www.nintendo.co.jp/ir/en/finance/hard_soft/index.html|title=Dedicated Video Game Sales Units|publisher=Nintendo|date=January 31, 2018|accessdate=January 31, 2018}}</ref> <ref name="Sonysales FY1214">{{cite web|url=https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY12-FY14.xlsx|title=Sony Consolidated Historical Data 2012-2014 (Unaudited)|accessdate=April 16, 2018|date=August 1, 2017|publisher=[[Sony]]|format=xlsx|page=7|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180417024829/https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY12-FY14.xlsx|archivedate=აპრილი 17, 2018|deadurl=no}}</ref> <ref name="Sonysales FY1517">{{cite web|url=https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY15-FY17.xlsx|title=Sony Consolidated Historical Data 2015-2017 (Unaudited)|accessdate=April 16, 2018|date=April 27, 2018|publisher=[[Sony]]|format=xlsx|page=9|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180427185323/https://www.sony.net/SonyInfo/IR/library/historical/Pivot_FY15-FY17.xlsx|archivedate=აპრილი 27, 2018|deadurl=no}}</ref> <ref name="dedicated golden">{{cite book|last=Dillon|first=Roberto|title=The Golden Age of Video Games: The Birth of a Multibillion Dollar Industry|date=April 12, 2011|publisher=[[Taylor & Francis]]|isbn=9781439873236|url=https://books.google.com/books?id=pq6-X1fTm2oC|accessdate=November 26, 2013|pages=22–23}}</ref> <ref name="usgamer dedicate">{{cite web|url=http://www.usgamer.net/articles/the-famicom-legacy|title= The Famicom Legacy |accessdate=July 11, 2014|first=Jeremy|last=Parish|publisher=[[USgamer]]|date=July 13, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130922014432/http://www.usgamer.net/articles/the-famicom-legacy|archivedate=September 22, 2013|deadurl=no}}</ref> <ref name="sega Q4 FY2001">{{cite web|url=http://www.segasammy.co.jp/english/ir/library/pdf/printing_archive/2001/e_sega_annual_tuuki_2001.pdf|title=Sega Corporation Annual Report 2001|accessdate=November 2, 2015|date=August 1, 2001|publisher=[[Sega Corporation]]|page=14|quote=A total of 3.39 million hardware units and 23.87 million software units were sold worldwide during fiscal 2001, for respective totals of 8.20 million units and 51.63 million units since Dreamcast was first brought to market.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924100120/http://www.segasammy.co.jp/english/ir/library/pdf/printing_archive/2001/e_sega_annual_tuuki_2001.pdf|archivedate=სექტემბერი 24, 2015}}</ref> <ref name="sega Q4 FY2001 rev">{{cite web|url=https://www.segasammy.co.jp/english/ir/release/pdf/past/sega/2002/20011030.pdf|title=Revisions to Annual Results Forecasts|accessdate=November 2, 2015|date=October 23, 2001|publisher=[[Sega Corporation]]|page=4|quote=Regarding sales of Dreamcast hardware from inventory resulting from the withdrawal from Dreamcast production [...] the Company exceeded initial targets with domestic sales of 130,000 units and U.S. sales of 530,000 units for the first half. Consequently, at the end of the half, Dreamcast inventories totaled 40,000 units domestically and 230,000 units for the United States, and we anticipate being able to sell all remaining units by the holiday season as initially planned.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150726015556/https://www.segasammy.co.jp/english/ir/release/pdf/past/sega/2002/20011030.pdf|archivedate=ივლისი 26, 2015}}</ref> <ref name="sega Q4 FY2002">{{cite web|url=https://www.segasammy.co.jp/japanese/ir/library/pdf/printing_archive/2002/sega/sega_annual_tuuki_2002.pdf|title=Sega Corporation Annual Report 2002|accessdate=November 2, 2015|date=July 1, 2002|publisher=[[Sega Corporation]]|page=6|quote=The year ended March 31, 2002 was a turning point for Sega. We exited the hardware business, ceasing production of Dreamcast and selling through the remaining inventory.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180928200439/https://www.segasammy.co.jp/japanese/ir/library/pdf/printing_archive/2002/sega/sega_annual_tuuki_2002.pdf|archivedate=სექტემბერი 28, 2018}}</ref> <ref name="turbo eurogamer">{{cite web|url=http://www.eurogamer.net/articles/2012-04-11-snes-celebrates-20th-birthday-in-uk|title= SNES celebrates 20th birthday in UK|accessdate=April 2, 2014|first=Tom|last=Phillips|publisher=[[Eurogamer]]|date=April 11, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120413151550/http://www.eurogamer.net/articles/2012-04-11-snes-celebrates-20th-birthday-in-uk|archivedate=April 13, 2012|deadurl=no}}</ref> <ref name=nintendosales>{{cite web |url=https://www.nintendo.co.jp/ir/finance/historical_data/xls/consolidated_sales_e1703.xlsx|title=Historical Data: Consolidated Sales Transition by Region |accessdate=April 27, 2017|date=April 27, 2017|publisher=[[Nintendo]] |format=xlsx|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171026163943/https://www.nintendo.co.jp/ir/finance/historical_data/xls/consolidated_sales_e1703.xlsx|archivedate= 2017-10-26|deadurl=no}}</ref> <ref name="ps1">{{cite web|url=http://www.scei.co.jp/corporate/data/bizdataps_e.html|title=PlayStation Cumulative Production Shipments of Hardware|accessdate=October 31, 2013|publisher=[[Sony Computer Entertainment]]|deadurl=yes|archiveurl = https://web.archive.org/web/20110524023857/http://www.scei.co.jp/corporate/data/bizdataps_e.html|archivedate = May 24, 2011}}</ref> <ref name="Magnavox Odyssey2">{{cite web|url=http://www.ign.com/top-25-consoles/21.html |title=Top 25 Video Game Consoles of All Time (Magnavox Odyssey 2) |accessdate=October 31, 2013 |publisher=[[IGN]]|archiveurl =https://web.archive.org/web/20090908020557/http://www.ign.com/top-25-consoles/21.html|archivedate =September 8, 2009|deadurl=no}}</ref> <ref name="atari2600 PR">{{cite web | publisher=PR Newswire | title= AtGames to Launch Atari Flashback 4 to Celebrate Atari's 40th Anniversary! | date=12 ნოემბერი, 2012|url=http://www.prnewswire.com/news-releases/atgames-to-launch-atari-flashback-4-to-celebrate-ataris-40th-anniversary-178903531.html|accessdate=11 აპრილი, 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121127175838/http://www.prnewswire.com/news-releases/atgames-to-launch-atari-flashback-4-to-celebrate-ataris-40th-anniversary-178903531.html| archivedate=27 ნოემბერი, 2012|deadurl=no}}</ref> <ref name="xbox">{{cite web|url= http://www.xbox.com/zh-SG/community/news/2006/20060510.htm|title=Gamers Catch Their Breath as Xbox 360 and Xbox Live Reinvent Next-Generation Gaming|accessdate=September 5, 2007|publisher=Xbox.com|date=May 10, 2006|archiveurl = https://web.archive.org/web/20070709062832/http://www.xbox.com/zh-SG/community/news/2006/20060510.htm |archivedate = July 9, 2007|deadurl=yes}}</ref> <ref name=intellivision2>{{cite web|url=http://classicgaming.gamespy.com/View.php?view=ConsoleMuseum.Detail&id=17&game=9 |title=Intellivision: Intelligent Television |publisher=[[GameSpy]] |accessdate=October 31, 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131023194011/http://classicgaming.gamespy.com/View.php?view=ConsoleMuseum.Detail&id=17&game=9 |archivedate=October 23, 2013 |deadurl=yes}}</ref> <!-- see Talk:Atari 7800 by Indrian <ref name="atari7800">{{cite journal| journal=[[Retro Gamer]]| title=Retrospection: Atari 7800|publisher=Imagine Publishing|issue=78| page=53 | quote=[...] the 7800 had sold 3,772,751 units in the US alone during its lifetime.|issn=1742-3155}}</ref> <ref name="stuff mag">{{cite journal | journal=[[Stuff (magazine)|Stuff]]|issue=152| title=Retro chic – Atari 7800 (1987)|url=http://www.stuff.tv/retro-chic-%E2%80%93-atari-7800-1987/news|accessdate=February 24, 2014| page=42 | date=November 2011|issn=1364-9639| quote= After a successful launch in America in 1986, Atari's latest machine made it to Europe a year later, where it went up against the NES and Sega's Master System.}}</ref> --> <ref name="a5200">{{cite web | last=Schrage | first=Michael | journal=[[The Washington Post]] | title=Atari Introduces Game In Attempt for Survival | url=https://pqasb.pqarchiver.com/washingtonpost_historical/doc/138312072.html | accessdate=29 ივლისი, 2009 | page=C3 | date=May 22, 1984 | issn=0190-8286 | quote=The company has stopped producing its 5200 SuperSystem games player, more than 1 million of which were sold. | subscription=yes | archiveurl=https://web.archive.org/web/20131104140619/http://pqasb.pqarchiver.com/washingtonpost_historical/doc/138312072.html | archivedate=ნოემბერი 4, 2013 }}</ref> <ref name="N-Gage">{{cite web|first=Mark|last=Androvich|title=N-gage's Second Coming|url=http://www.gamesindustry.biz/articles/n-gages-second-coming|date=February 19, 2008|accessdate=May 16, 2014|publisher=[[Gamesindustry.biz]]|quote=We had 700,000 active users and we had 3 million N-Gage devices out there.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080505002659/http://www.gamesindustry.biz/articles/n-gages-second-coming|archivedate=May 5, 2008|deadurl=no}}</ref> <ref name="Sega Stats">{{cite book|last=Ernkvist|first=Mirko|editor1-last=Zackariasson|editor1-first=Peter|editor2-last=Wilson|editor2-first=Timothy|title=The Video Game Industry: Formation, Present State, and Future|publisher=[[Routledge]]|date=August 21, 2012|isbn=9781136258244|page=158|url=https://books.google.com/books?id=oQKFmX9m25sC&q=158#v=snippet&q=158&f=false|accessdate=December 5, 2015}}</ref> <ref name="famitsu 306">{{cite journal| date= June 21, 1996| title= Yearly market report| journal= [[Famitsu Weekly]]| issue= 392|page=8|language=Japanese}}</ref> }} [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების კონსოლების სია]] [[კატეგორია:ბესტსელერები]] [[კატეგორია:პორტატიული ვიდეო თამაშების კონსოლები]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების კონსოლების გაყიდვები]] kdva14b43s65fb4ibcs0l7bgp8i0bn4 14 418493 4822813 4131619 2025-06-30T19:35:14Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822813 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Economy of Saudi Arabia}} [[კატეგორია:საუდის არაბეთი]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|საუდის არაბეთი]] n4hsig5hg7pe76lxxpwvtxzfcnn828d 14 419391 4822812 4596840 2025-06-30T19:35:07Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822812 wikitext text/x-wiki {{commons cat|Economy of South Korea}} [[კატეგორია:სამხრეთი კორეა]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|სამხრეთი კორეა]] [[კატეგორია:კორეის ეკონომიკა]] c4xvuwo7gce5ssjtlhy9x3mbuzru4ct 0 427024 4822710 4682344 2025-06-30T18:35:38Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822710 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეკონომიკა|ქვეყანა=აზერბაიჯანი|სურათი=|სიგანე=|წარწერა=[[ბაქო]]|ვალუტა=[[მანათი]]|წელი=|ორგანიზაციები=[[დსთ]], [[სუამი]], [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია]]|ადგილი=|მშპ=72|ზრდა=|ერთ სულზე=$17&nbsp;700 (2016)|სექტორი=|ინფლაცია=|სიღარიბე=|gini=|მუშახელი=|პროფესია=|უმუშევრობა=6,4 % (2016)|მრეწველობა=აგროკომპლექსი: 38,3 %; მრეწველობა: 12,1 %; მომსახურეობა: 49,6 % (2008)|ექსპორტი=$12,48 მლრდ|საქონლის ექსპორტი=ნავთობისა და გაზის 90%, აღჭურვილობა, საკვები, ბამბა|ექსპორტ-პარტნიორები=|იმპორტი=$15,59 მლრდ|საქონლის იმპორტი=ტექნიკა და მოწყობილობა, საკვები, ლითონები, ქიმიკატები|იმპორტ-პარტნიორები=|შიდა ვალი=|დავალიანებები=31,4 % მშპ-დან (2016)|შემოსავალი=$11,02 მლრდ|გასავალი=$12,18 მლრდ|დახმარება=|კრედიტი=|cianame=|მართლწერა=}} '''აზერბაიჯანის ეკონომიკა''' ({{Lang-az|Azərbaycan iqtisadiyyatı}}) დიდ როლს თამაშობს, როგორც ქვეყანაში, ასევე [[სამხრეთ კავკასია|სამხრეთ კავკასიის]] რეგიონში. [[2007]] წლის პირველ კვარტალში აზერბაიჯანის მთლიანი შიდა პროდუქტი 41.7% -ით გაიზარდა, რაც ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი იყო მთელს მსოფლიოში. [[2010]] წლის მონაცემებით, მთლიანი შიდა პროდუქტის თვალსაზრისით მსოფლიოში 76-ე ადგილი დაიკავა<ref>{{Cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/aj.html |title=MIDDLE EAST :: AZERBAIJAN |accessdate=2019-01-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160709035525/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/aj.html |archivedate=2016-07-09 }}</ref>. [[2009]] წლის მონაცემებით, [[აზერბაიჯანი]] [[დსთ]]-ს ქვეყნებს შორის ეკონომიკური ზრდის თვალსაზრისით ლიდერი ქვეყანა იყო<ref>[https://www.eg-online.ru/news/90795/ Содружество]</ref><ref>[http://podrobnosti.ua/580911-ukraina-poslednjaja-v-sng-po-ekonomicheskomu-razvitiju.html СНГ по экономическому развитию]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20100409065344/http://sakartvelo.ru/news/azerbaidzhan-lidiruet-po-razvitiyu-setevyx-texnologii-sredi-stran-sng Азербайджан лидирует по развитию сетевых технологий среди стран СНГ]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.today.az/news/business/51114.html |title=GDP growth makes 3.4% in Azerbaijan in 2009 |accessdate=2019-01-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170318085911/http://www.today.az/news/business/51114.html |archivedate=2017-03-18 }}</ref>. [[2003]] წლიდან [[2008]] წლამდე აზერბაიჯანის მშპ 2.6-ჯერ გაიზარდა, სიღარიბის დონე 2003 წლიდან შემცირდა 45% -დან 11% -მდე<ref>[http://www.az.spinform.ru/ekonomics.html Экономика Азербайджана]</ref>. [[2011]] წელს აზერბაიჯანის ეკონომიკური ზრდის მაჩვენებელი მხოლოდ 0.1% იყო<ref>[http://www.1news.az/news/rost-proizvodstva-vvp-v-2011-godu-polnost-yu-obespechen-neneftyanym-sektorom-ekonomiki-ministr Рост производства ВВП в 2011 году полностью обеспечен ненефтяным сектором экономики – Министр]</ref>. აზერბაიჯანის ეკონომიკის სუსტი მხარე არის დასაქმების დაბალი დონე. == ისტორია == {{მთავარი|აზერბაიჯანის ეკონომიკის ისტორია}} === აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკის პერიოდი === [[1919]] წელს აზერბაიჯანის სახელმწიფო ბიუჯეტმა შეადგინა 665 მლნ მანათი. მისი უდიდესი ნაწილი შეივსო ნავთობის გაყიდვითა და საშემოსავლო გადასახადების აკრეფით, რაც 30% შეადგინა. ამ წლებში შექმნილმა საბაჟო სამსახურებმა ხელი შეუწყო 100 მლნ მანათის ჩარიცხვას  სახაზინოში. იმ წლებში აზერბაიჯანი უმეტესად აგრარული ქვეყანა იყო, რომელიც მეცხოველეობით იყო დაკავებული. ქვეყანა ძირითადად იხდიდა ნავთობით, ბამბით, ბეწვით, აბრეშუმით და ტყავით. ნავთობის ექსპორტი რუსეთში მნიშვნელოვნად შემცირდა რევოლუციის შემდეგ. ნავთობის ექსპორტი ევროპაში შესაძლებელი გახდა მხოლოდ 1919 წელს ბაქო-ბათუმის ნავთობსადენის აღდგენისა და ბაქო-ჯულფას რკინიგზის მშენებლობის შემდეგ. === საბჭოთა კავშირის პერიოდი === [[1920]]-[[1939]] წწ. ქვეყნის ეკონომიკური სტრუქტურის ჩამოყალიბება ეტაპობრივად გაგრძელდა. ეკონომიკის ძირითადი სექტორი იყო ნავთობი, გაზი, ქიმიური მრეწველობა, მსუბუქი მრეწველობა, კვების მრეწველობა, მანქანათმშენებლობა. [[1950]]-იანი წლების შემდეგ, შესამჩნევია ინდუსტრიული განვითარების გაძლიერება, ხოლო რეგიონული და დარგობრივი სტრუქტურები გაუმჯობესდა. საქონლის წარმოების მოცულობა [[1940]] წელთან შედარებით 5.5-ჯერ გაიზარდა. [[1941]] წლიდან [[1970]] წლამდე აშენდა 146 საწარმო. აშენდა და ექსპლუატაციაში შევიდა დიდი ქარხნები, როგორიცაა მილების წარმოების ქარხანა, განჯის ალუმინის ქარხანა, დაშქესანის ქარხანა, მინგეჩაურის ჰიდროელექტროსადგური და სხვ. === ჰეიდარ ალიევის პრეზიდენტობა === [[ჰეიდარ ალიევი|ჰეიდარ ალიევის]] დაბრუნებისას [[1993]] წლის [[15 ივნისი|15 ივნისს]] ქვეყნის ეკონომიკურმა სფერომ ზრდა დაიწყო. ეროვნული ეკონომიკის გაზრდის მთავარ მიზანს წარმოადგენდა ნავთობის მრეწველობის განვითარება. ამ მხრივ გაფორმდა „[[საუკუნის კონტრაქტი (1994)|საუკუნის კონტრაქტი“]] 1994 წელს, რაც დიდი ნაბიჯი იყო დამოუკიდებელი აზერბაიჯანის ისტორიაში. [[1996]] წელს შევიდა [[ბაქო-ნოვოროსიისკის ნავთობსადენი|ბაქო-ნოვოროსიისკის]] საექსპორტო ნავთობსადენის ექსპლუატაციაში, ამავე წელს [[ბაქო-სუფსის ნავთობსადენი|ბაქო-სუფსის ნავთობსადენმა]] დაიწყო მუშაობა. ამით აზერბაიჯანი ნავთობი მსოფლიო ბაზრებზე გავიდა. ყველაზე მნიშვნელოვანი პროექტი კი [[ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობსადენი|ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის]] ძირითადი საექსპორტო მილსადენის მშენებლობა იყო, რომელსაც ხელი მოეწერა [[1998]] წელს. კარგად გააზრებული ეკონომიკური პოლიტიკის წყალობით, მაკროეკონომიკური სტაბილურობა მიღწეული იქნა, მდგრადი ეკონომიკური ზრდის საფუძველი ჩაეყარა და მოსახლეობის ცხოვრების დონის გაუმჯობესებაში სერიოზული ნაბიჯები იქნა მიღწეული. === [[ილჰამ ალიევის პრეზიდენტობა]] === [[ილჰამ ალიევი|ილჰამ ალიევის]] პირველი საპრეზიდენტო ვადის განმავლობაში დაიწყო ძირითადი საექსპორტო მილსადენების მუშაობა: ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობსადენი და [[შაჰდენიზის გაზსადენი|ბაქო-თბილისი-ერზრუმის გაზსადენი]]. ხუთი წლის განმავლობაში, ეკონომიკური და ენერგეტიკული პროექტების შედეგად, აზერბაიჯანმა მიიღო სოციალური და ეკონომიკური გარდაქმნების ხანგრძლივი და წარმატებული გზა. ქვეყნის ეკონომიკა 2.6-ჯერ გაიზარდა, სამრეწველო წარმოება 2.5-ჯერ გაიზარდა, დაახლოებით 770,000 ახალი სამუშაო ადგილი შეიქმნა, სიღარიბის დონე 49-დან 13.2% -მდე შემცირდა და ბიუჯეტის ხარჯები 12-ჯერ გაიზარდა. === დასაქმების სტრუქტურა === [[1990]] წელს რესპუბლიკის საჯარო სექტორში თითქმია 70.7% დასაქმდა, [[1995]] წელს უკვე 56.1%, [[2000]] წელს 33.8%, ხოლო [[2005]] წელს - 31.9%. დამოუკიდებლობის წლებში, მრეწველობაში დასაქმების წილი 1990 წელს შეადგენდა 12.7% , 1995 წელს -9.8%, ხოლო 2000 წელს - 5.7% -მდე შემცირდა. შემდეგ გაზრდას იწყებს და უკვე [[2005]] წელს 7.0% შეადგინა. მეორეს მხრივ, სოფლის მეურნეობაში დასაქმებულთა წილი მნიშვნელოვნად გაიზარდა (განსაკუთრებით 1990-იანი წლების ბოლოს), 1990 წელს 30.9%, 1995 წელს 30.8%, 2000 წელს 39.9%, ხოლო [[2005]] წელს - 39.2%. მშენებლობის პროცესში დასაქმებულთა პროპორცია ასევე შემცირდა 1990 წელს 6.8% -დან 2005 წელს 5.1% -მდე<ref>[https://cyberleninka.ru/article/n/uroven-i-struktura-zanyatosti-naseleniya-v-usloviyah-globalizatsii-na-primere-azerbaydzhanskoy-respubliki УРОВЕНЬ И СТРУКТУРА ЗАНЯТОСТИ НАСЕЛЕНИЯ В УСЛОВИЯХ ГЛОБАЛИЗАЦИИ ( НА ПРИМЕРЕ АЗЕРБАЙДЖАНСКОЙ РЕСПУБЛИКИ)]</ref>. === აზერბაიჯანის ეკონომიკური რეგიონები === {{მთავარი|აზერბაიჯანის ეკონომიკური რეგიონები}}აზერბაიჯანს შემდეგი ეკონომიკური რეგიონები გააჩნია: * ბაქო * აფშერონის რეგიონი * განჯა-ყაზახის რეგიონი * შაქი-ზაქათალის რეგიონი * ლენქორანის რეგიონი * ყუბა-ხაჩმაზის რეგიონი * ზემო ყარაბაღის რეგიონი * ქალბაჯარ-ლაჩინის რეგიონი * მთიანი შირვანის რეგიონი * ნახიჩევანის რეგიონი * სოფლის მეურნეობა აზერბაიჯანის სოფლის მეურნეობაში მეცხოველეობის წარმოება შეადგენს 39%, მიწათმოქმედება 61%. მეხორბლეობის დარგში გამოყოფენ ისეთ რეგიონებს, როგორიცაა შაქი, ისმაილი, შემახი, ჯალილაბადი, საბირაბადი, ბელაქანი და სხვა. აღსანიშნავია, რომ მოცემული დარგი ქვეყანაში კიდევ განსავითარებელია. საჭიროა თესლების მაღალხარისხოვანი ჯიშების მქონე ფერმების უზრუნველყოფა. აზერბაიჯანში სოფლის მეურნეობის შემდეგი დარგებია განვითარებული: მებამბეობა, მეთამბაქოება, მებოსტნეობა, მებახჩეობა, კარტოფილის მოყვანა, მევენახეობა, მებაღეობა, მეაბრეშუმეობა, მესაქონლეობა, მეცხვარეობა, მეფრინველეობა. == მრეწველობა == მრეწველობა ეკონომიკის ერთ-ერთი ყველაზე განვითარებული დარგია. === ნავთობის მრეწველობა აზერბაიჯანში === {{მთავარი|ნავთობის მრეწველობა აზერბაიჯანში}}[[2006]] წლის ბოლოს, აზერბაიჯანის მიერ დადასტურებული ნავთობის რეზერვები 7 მილიარდი ბარელი იყო (1 მილიარდი ტონა), რაც მსოფლიოს მთლიანი რესურსის 0.6% -ს შეადგენს. ნავთობის მოპოვება დღეში 1 მილიონ ბარელს შეადგენს. 10 წლის განმავლობაში (1996 წლიდან) ზეთის წარმოების მოცულობა აზერბაიჯანში 4-ჯერ გაიზარდა. აზერბაიჯანში ნავთობის მოხმარება 2006 წელს შეადგინა 96 ათასი ბარელი. უმსხვილესი ნავთობის ველია არის [[აზერი-ჩირაგ-გიუნაშლი|აზერი-ჩირაგ-გიუნაშლის]] ველი. ყველაზე დიდი კონდენსატი შაჰ-დენიზია და მდებარეობს კასპიის ზღვის სამხრეთ-დასავლეთით, ბაქოდან 70 კილომეტრში. ზღვის სიღრმე 600 მეტრია, ხოლო გაზის ველის ტერიტორია დაახლოებით 860 კმ²ა. საველე რეზერვების შეფასება ხდება 1.2 ტრილიონი მ³ ბუნებრივი აირითა და 240 მლნ ტონა გაზის კონდენსატით. [[2007]] წელს აზერბაიჯანში გაზის წარმოება 10.4 მილიარდ კუბურ მეტრს შეადგენდა. === ქიმიური მრეწველობა === რესპუბლიკაში დღეისათვის 100-ზე მეტი ქიმიური საწარმო ფუნქციონირებს, რომლის 70-80% სახელმწიფოს ეკუთვნის. აზერბაიჯანში ქიმიური მრეწველობის ზრდა მცირდება და 2006 წელს 3.4% იყო (შედარებისთვის: 2005 წელს 3.7% იყო, 2004 წელს კი 4.7% იყო, 2003 წელს კი 3.9% იყო). ამავე დროს, 2007 წლის იანვარ-სექტემბერში აზერბაიჯანში ქიმიური პროდუქტების წარმოება შემცირდა 47.1%. === სამშენებლო მასალების წარმოება === სამშენებლო მასალების წარმოება ეფუძნება ბუნებრივი ქვის მდიდარ რეზერვებსა და კირქვას. წარმოდგენილია ცემენტის, აგურის, ფირფიტების, ფანჯრის მინების წარმოებით. 2007 წელს შეიქმნა 1730 ათასი ტონა ცემენტი და 338 კუბური მეტრი აგური, 48 ათასი კვ. ფანჯრის მინა<ref>[https://www.stat.gov.az/?lang=en The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan]</ref>. === მანქანათმშენებლობა === მანქანების წარმოება და აღჭურვილობა დაახლოებით ქვეყნის მშპ 1.5% შეადგენს. ძირითადად, ამ ინდუსტრიის საწარმოები ორიენტირებულია ნავთობპროდუქტების წარმოებაზე. ამ მხრივ მუშაობენ „იგლიმისა“ და „სენაიეჯიჰაზის“ საწარმოები. თითქმის ყველა პროდუქტი ექსპორტირდება. კომპანია აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტროს ბალანსზეა. === მაღალი ტექნოლოგია === [[2003]] წელს აზერბაიჯანულმა კომპანია Ultra- მ ლეპტოპების წარმოება დაიწყო Nexus- ის  ბრენდის ქვეშ. წარმოების პირველ წლებში ბაზარზე 3 მოდელი იყო წარმოდგენილი, ხოლო მოგვიანებით, ნოუთბუქების მოდელმა 20-ს მიაღწია. ასევე, კომპანია აწარმოებს პერსონალურ კომპიუტერებსა და სერვერებს, მონიტორებს, LCD- ტელევიზორებს, USB დისკებსა და ა.შ<ref>[https://web.archive.org/web/20070401222304/http://www.nexus.az/ru/inteld.php Ultra – лидер Азербайджанского компьютерного рынка] </ref>. === გემთმშენებლობა === აზერბაიჯანში გემთმშენებლობა ერთ-ერთი მოწინავე დარგია. ქვეყანაში მოქმედებს გემთმშენებლობის ქარხანა. [[2009]] წლის [[20 ნოემბერი|20 ნოემბერს]] [[ბაქო|ბაქოში]] „სოკარს", აზერბაიჯანის საინვესტიციო კომპანიისა (AIC) და სინგაპურის Keppel Offshore & Marine- ს შორის გემების მშენებლობისა და ექსპლუატაციის შესახებ მემორანდუმი გაფორმდა<ref>{{Cite web |url=http://geolike.ru/page/gl_6139.htm |title=ЭКОНОМИЧЕСКОЕ РАЗВИТИЕ АЗЕРБАЙДЖАНА |accessdate=2019-01-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190104005440/http://geolike.ru/page/gl_6139.htm |archivedate=2019-01-04 }}</ref>. [[2019]] წელს ბაქოს გემთმშენებლობის ქარხანა კიდევ 4 გემის მშენებლობას დაასრულებს<ref>[https://polpred.com/news/?cnt=7&sector=10 ''Азербайджан'' > ''Транспорт. Судостроение, машиностроение''] </ref>. === საავტომობილო წარმოება === საავტომობილო წარმოეა აზერბაიჯანში 2000-იანი წლების დასაწყისში დაიწყო. მისი განვითარება ჯერ კიდევ მიმდინარეობს. დღესდღეობით ცნობილია საავტომობილო წარმოების ისეთი ქარხნები, როგორიცაა განჯის საავტომობილო ქარხანა, AzSamand-ი და ნახიჩევანის საავტომობილო ქარხანა. განჯის საავტომობილო ქარხანა აწარმოებს "ოკას" სახელწოდების მანქანებს<ref>[http://1news.az/news/na-gyandzhinskom-avtomobil-nom-zavode-vyshel-s-konveyera-tysyachnyy-traktor-belarus На Гянджинском автомобильном заводе вышел с конвейера тысячный трактор «Беларусь»]</ref>. 2006 წელს შემახიში აშენდა "Evsen"-ის საავტომობილო ქარხანა. ამ ბრენდის ავტომობილები გამოიცემა სახელწოდებით Azsamand Aziz<ref>[https://web.archive.org/web/20120108055758/http://www.evsengroup.az/ru/azsamand.php AzSamand] </ref>. == სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსი == === აზერბაიჯანის ეროვნული აეროკოსმოსური სააგენტო === {{მთავარი|აზერბაიჯანის ეროვნული აეროკოსმოსური სააგენტო}}აზერბაიჯანის კოსმოსური პროგრამა, ძირითადად, საერთაშორისო თანამშრომლობით ხორციელდება. დღეს კოსმოსური პროგრამა შეიცავს თანამგზავრულ მისიებს, როგორც ეროვნულ დონეზე, ასევე სხვა სახელმწიფოებთან თანამშრომლობით. ==== პირველი ეროვნული სატელიტი AzerSat ==== {{მთავარი|Azerspace-1}}Azerspace-1 — პირველი აზერბაიჯანული კავშირგაბმულობის თანამგზავრი, შეიქმნა ამერიკული კომპანია Orbital Sciences Corporation STAR-2 თანამგზავრის პლატფორმაზე. თანამგზავრი იწონის 3,2 ტონამდე და აღჭურვილია 36 აქტიური ტრანსპოდერით. == ფინანსური სექტორი == [[2007]] წლის მდგომარეობით ქვეყნის საბანკო სისტემა წარმოდგენილი იყო აზერბაიჯანის ეროვნულ ბანკისა და 46 კომერციული ბანკის მიერ. 2006 წლიდან ქვეყანაში ბანკის სადეპოზიტო დაზღვევის სისტემა ფუნქციონირებს: [[2013]] წლისთვის, დაზღვეული იქნა 44 ბანკი 40 ბანკის 30,000 AZN- ის დეპოზიტები. 2007 წლიდან აზერბაიჯანში ინფორმაციულ-საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების სექტორის შემოსავლის ზრდა შეადგენს 25-35% წელიწადში. 2008 წელს სატელეკომუნიკაციო და ფოსტაში ინვესტიციამ 270.5 მლნ აშშ დოლარი შეადგინა, საიდანაც 52.2 მლნ აშშ დოლარი იყო სახელმწიფო საწარმოებისათვის და 218.3 მლნ აშშ დოლარი კერძო საწარმოებისათვის. [[2008]] წელს ინფორმაციულ-საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების სექტორში სერვისების 28.3% -იანი ზრდა დაფიქსირდა. [[საერთაშორისო ტელეკომუნიკაციების კავშირი|საერთაშორისო ტელეკომუნიკაციების კავშირის]] რეიტინგში, 2002 წლიდან 2007 წლამდე ინფორმაციული და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების განვითარების 5 წლიანი კვლევის შედეგების საფუძველზე, აზერბაიჯანი - პაკისტანთან, საუდის არაბეთთან, ჩინეთთან, ლუქსემბურგთან და რუმინეთთან ერთად აღინიშნება ყველაზე სწრაფ მზარდი ეკონომიკის ქვეყანნად მოცემული მიმართულების მხრივ. საერთაშორისო ტელეკომუნიკაციების კავშირის სპეციალისტთა აზრით, ამ ქვეყნებმა მოახერხეს მთავარ ინდიკატორთა მაქსიმალურად გაზრდა ხუთი წლის ვადით. ანგარიშში ხაზგასმით აღინიშნა, რომ მობილური კომუნიკაციისა და ინტერნეტის ხელმისაწვდომობის შესაძლებლობები ბევრჯერ გაიზარდა რესპუბლიკაში და განხორციელდა რეფორმები შემდგომი განვითარებისათვის ხელსაყრელი პირობებით. სპეციალისტებმა ასევე აღნიშნეს, რომ მთავრობის ეს განზრახვა ეკონომიკურად მნიშვნელოვანია<ref>[https://regnum.ru/news/1133149.html Международный союз электросвязи оценил Азербайджан как одну из быстроразвивающихся стран по ИКТ]</ref>. 2009 წელს აზერბაიჯანში საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების სფეროში შემოსავლები 1,081.2 მლნ მანათი იყო, რაც 2008 წლის მაჩვენებელზე 13.6% -ით მეტია. ინფორმაციულ-საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების ქვეყნის ზრდის ტემპები ორჯერ აღემატებოდა მთელ მსოფლიოში არსებულ მაჩვენებელს (6.5%). == ტრანსპორტი == {{მთავარი|ტრანსპორტი აზერბაიჯანში}} === რკინიგზის ტრანსპორტი === რკონიგზის  წილი აზერბაიჯანში სატვირთო ბრუნვაში შეადგენს 40% -ს, ხოლო სამგზავრო ბრუნვაში 25% -ს. 2000 წლიდან მოცულუბის მატება დაიწყო. 2007 წელს რკინიგზით გადაიტანეს 35 მლნ.ტონამდე ტვირთი. რკინიგზის საერთო განფენილობა 2125 კმ-ია. სარკინიგზო გზების ქსელი აზერბაიჯანში და მისი ინფრასტრუქტურა ეკუთვნის დახურულ სააქციო საზოგადოებას „აზერბაიჯანის რკინიგზას“. მათ გარდა ტრანზიტის უფლება აქვთ კომპანიებს Middle East Petrolium და Azersun. რკინიგზის ერთ-ერთი ნაირსახეობა ბაქოს მეტროპოლიტენია, რომელმაც მუშაობა დაიწყო 1967 წლის 6 ნოემბერს. 2016 წლის მონაცემებით, ბაქოს მეტროპოლიტენს ყოველდღიურად 608 200 მგზავრი გადაჰყავს. === საავტომობილო ტრანსპორტი === ქვეყანაში 25 000 კილომეტრიანი გზებია. 2003 წელს, სატვირთო გადაზიდვებმა მთელი სატვირთო გადაზიდვების 54% შეადგინა. ტრანსპორტის სამინისტროს დეპარტამენტის მიერ მაგისტრალური გზების 22,134 კმ-ის მომსახურება და ექსპლუატირება ხდება. მათგან 1,684 შეადგენს საერთაშორისო მაგისტრალებს, 2,669 სტრატეგიული მნიშვნელობის მაგისტრალებს, 13,000 ადგილობრივი მნიშვნელობის მაგისტრალებს. ქვეყნის მასშტაბით ხიდების საერთო რიცხვი 1,201 კმ-ია. === მილსადენური ტრანსპორტი === მილსადენები უზრუნველყოფენ რაციონალურ გზას ქვეყნის შიგნით და მის გარეთ ნედლეულის ტრანსპორტირებისათვის. დღესდღეობით მოქმედი მილსადენებია: * [[შაჰდენიზის გაზსადენი]] * [[ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობსადენი]] * [[ბაქო-ნოვოროსიისკის ნავთობსადენი]] * [[ბაქო-სუფსის ნავთობსადენი]] * საზღვაო ტრანსპორტი * საავიაციო ტრანსპორტი === ავიატრანსპორტი === აზერბაიჯანის დიდი ქალაქები დაკავშირებულნი არიან ერთმანეთთან და დედაქალაქთან ავია მიმოსვლით. აზერბაიჯანის სახელმწიფო საავიაციო ტრანსპორტია აზერბაიჯანის ავიახაზები. აეროპორტების საერთო რიცხვი 2007 წლის მონაცემებით შეადგენდა 35-ს[8], მათ შორის ჰეიდარ ალიევის სახელობის ბაქოს საერთაშორისო აეროპორტი, განჯის საერთაშორისო აეროპორტი, გაბალას საერთაშორი აეროპორტი, ლენქორანის საერთაშორისო აეროპორტი, ზაქათალის აეროპორტი. გარდა ამისა ზაბრათში ვერტმფრენის აეროდრომი მდებარეობს. აზერბაიჯანში ფუნქციონირებენ კერძო ავიაკომპანიებიც: [[Imair Airlines]], Turan Air, Silk Way Airlines. == ინვესტიციები == === ინვესტიციები ქვეყნის შიგნით === ბიზნესში შექმნილმა მისაღებმა პირობებმა წვლილი შეიტანეს ქვეყნის ეკონომიკაში ინვესტიციების წილის გაზრდას გასული წლების განმავლობაში 70 მილიარდი დოლარის ოდენობით, რომელთა ნახევარი უცხოურ ინვესტიციებზე მოდის. 2010 წლის აპრილში აზერბაიჯანის ეკონომიკაში უცხოური ინვესტიციები მიმდინარე წლის მარტში 25.47% -ით გაიზარდა და პირველ კვარტალში წელიწადში 37.9% -ით გაიზარდა (2009 წლის იანვარ-აპრილი). აზერბაიჯანის საინვესტიციო პოლიტიკის ძირითადი მიზანი ბიზნესგარემოს გასაუმჯობესებლად არის კრიტერიუმის ჩამოყალიბება უცხოური ინვესტიციებისა და საინვესტიციო საქმიანობის წახალისების მიზნით; ეკონომიკის სოციალურ სფეროში სტრუქტურული რეფორმების უზრუნველყოფა; ექსპორტის ზრდა და კონკურენტუნარიანობა გლობალურ ბაზარზე ადგილობრივ პროდუქტებზე. 2011 წელს აზერბაიჯანის ეკონომიკაში უცხოური კომპანიებისა და საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტების ინვესტიციები 2010 წელთან შედარებით 3.2% -ით გაიზარდა და 3 მილიარდი 256 მილიონი შეადგინა. აზერბაიჯანის ეკონომიკაში ინვესტიციის ლიდერია [[გაერთიანებული სამეფო]], რომლის წილიც 46.2% -ს შეადგენს; [[ამერიკის შეერთებული შტატები|შეერთებული შტატები]] (მთლიანი ინვესტიციების 14.3%), [[იაპონია|იაპონიაში]] (9.1%), [[ნორვეგია]] (5.1%) და [[თურქეთი]] (4.1%)<ref>[http://www.1news.az/news/azerbaydzhan-nacelen-na-privlechenie-investiciy Азербайджан нацелен на привлечение инвестиций]</ref>. აზერბაიჯანის ცენტრალური ბანკის მონაცემებით, [[2011]] წელს აზერბაიჯანის ეკონომიკის პირდაპირი უცხოური ინვესტიცია იყო 3.1 მილიარდი დოლარი. [[2010]] წელთან შედარებით ზრდა 836.4 მლნ დოლარი იყო. პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების 77.9% იყო მიმართული ნავთობისა და გაზის სექტორში, ანუ 1.583 მილიარდი დოლარი. ყველაზე მნიშვნელოვანი თანხები დაიხარჯა BP Exploration-ისა და აზერბაიჯანის საერთაშორისო ოპერაციული კომპანიის მიერ<ref>{{Cite web |url=http://azerbaijan-irs.com/553/v-ekonomiku-azerbajdzhana-inostrannymi-investorami-za-devyat-mesyacev-2011-goda-vlozheno-3-1-mlrd-2/ |title=В ЭКОНОМИКУ АЗЕРБАЙДЖАНА ИНОСТРАННЫМИ ИНВЕСТОРАМИ ЗА ДЕВЯТЬ МЕСЯЦЕВ 2011 ГОДА ВЛОЖЕНО $3,1 МЛРД |accessdate=2019-01-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180110054551/http://azerbaijan-irs.com/553/v-ekonomiku-azerbajdzhana-inostrannymi-investorami-za-devyat-mesyacev-2011-goda-vlozheno-3-1-mlrd-2/ |archivedate=2018-01-10 }}</ref>. აზერბაიჯანის ეკონომიკაში [[გერმანია|გერმანიამ]] 760 მილიონი დოლარის ინვესტიცია ჩადო და დაახლოებით 177 გერმანული კომპანია აზერბაიჯანში მუშაობს. დამოუკიდებლობის შემდეგ კომპანიებმა აზერბაიჯანში 174 მილიარდი დოლარის ინვესტიცია განახორციელეს<ref>[https://www.azernews.az/business/71413.html Azerbaijan leading country in CIS for foreign investment per capita]</ref>. 2007-2008 წლებში აზერბაიჯანმა მარეგულირებელი რეფორმის 10 მაჩვენებლისგან 7 გააუმჯობესა. 2008 წლის [[იანვარი|იანვარში]] აზერბაიჯანმა დეპარტამენტის მაღაზიის მართვა დაიწყო, რამაც ბიზნესის დაწყების დრო, ღირებულება და პროცედურების რაოდენობა შეამცირა. ბიზნესის რეგისტრაცია გაიზარდა 40% -ით პირველი 6 თვის განმავლობაში. გარდა ამისა, გადასახადის გადამხდელებს შეუძლიათ ახლა დაადგინონ და გადაიხადონ გადასახადები ონლაინ რეჟიმში. ქვეყანაში მცირე და საშუალო ბიზნესის საქმიანობაში ჩართულია ფიზიკური პირების 77.6% და იურიდიული პირების 22.4%. მთლიანი შიდა პროდუქტის წილი 10% -ის ფარგლებშია<ref>[https://news.day.az/economy/294360.html Большая роль малого бизнеса в Азербайджане]</ref>. მცირე და საშუალო ბიზნესის მთავარი მიზანი ქვეყნის კონკურენტუნარიანობის გაზრდაა. [[2018]] წელს [[რუსეთი|რუსეთმა]] აზერბაიჯანულ ეკონომიკაში 4.2 მილიარდი დოლარის ინვესტიცია განახორციელა<ref>[https://www.trend.az/business/economy/2993901.html Россия вложила в экономику Азербайджана свыше $4,2 млрд - министр]</ref>. მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის [[2017]]-[[2018]] წლის გლობალური კონკურენტუნარიანობის ანგარიშში აზერბაიჯანი 35-ე ადგილზეა და დსთ-ს სივრცეში პირველ ადგილზეა<ref>[http://reports.weforum.org/global-competitiveness-index-2017-2018/countryeconomy-profiles/#economy=AZE Azerbaijan] </ref>. === ინვესტიციები ქვეყნის გარეთ === აზერბაიჯანი ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში წელიწადში [[საქართველო|საქართველოს]] ეკონომიკაში სამი მილიარდი დოლარის ინვესტიცია განახორციელა<ref>[https://www.trend.az/business/energy/1412049.html Азербайджан инвестировал около 3 млрд. долл. в экономику Грузии за последние несколько лет – президент Ильхам Алиев]</ref>. [[2010]] წლის განმავლობაში აზერბაიჯანმა საქართველოს ეკონომიკაში 47 მილიონი დოლარის ინვესტიცია ჩადო. [[2010]] წელს, აზერბაიჯანის სახელმწიფო ნავთობის კომპანია ([[SOCAR|სოკარ]]) დააფინანსა [[აფრიკა|აფრიკის]], [[ლათინური ამერიკა|ლათინური ამერიკისა]] და [[კარიბის ზღვა|კარიბის ზღვის]] ფონდები 100 მილიონი დოლარის ოდენობით საერთაშორისო საფინანსო კორპორაციასთან, [[ნიდერლანდები|ჰოლანდიის]] საპენსიო ფონდის, [[კორეა|კორეის]] საინვესტიციო კორპორაციისა და [[საუდის არაბეთი|საუდის არაბეთის]] ფონდის თანამშრომლობით<ref>[http://www.1news.az/news/neftyanoy-fond-azerbaydzhana-investiruet-v-novyy-fond-ifc-dlya-stran-afriki-latinskoy-ameriki-i-karibskogo-basseyna Нефтяной фонд Азербайджана инвестирует в новый Фонд IFC для стран Африки, Латинской Америки и Карибского бассейна]</ref>. [[2018 წელი აზერბაიჯანში|2018]] წელს სერბიის ვაჭრობის, ტურიზმისა და ტელეკომუნიკაციის მინისტრმა რასიმ ლჟაჯიჩმა განაცხადა, რომ აზერბაიჯანს სურს სერბეთის ტურიზმში ფული ჩადოს<ref>[https://report.az/biznes/azerbaycan-serbiyanin-turizm-sektoruna-pul-qoya-biler/ Azərbaycan Serbiyanın turizm sektoruna pul qoya bilər]</ref>. == ბიზნესის განვითარების მხარდაჭერა == ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს მეწარმეობის მხარდაჭერის ეროვნული ფონდის შექმნამ აზერბაიჯანში ბიზნესის განვითარებაში დიდი როლი ითამაშა. მეწარმეობის განვითარების ხელშეწყობის მიზნით, მცირე და საშუალო ბიზნესის განვითარებაზე ხორციელდება რეფორმების განხორციელების პროგრამები, უცხოურ ინვესტიციების მოზიდვა, საგადასახადო სისტემის გაუმჯობესება, იქმნება სამეწარმეო ინფრასტრუქტურა, სამრეწველო სფეროები (ბიზნეს ქალაქები და ბიზნეს ინკუბატორები ), ტექპარკები. [[2008]] წლის [[1 იანვარი|1 იანვრიდან]] დაინერგა „ერთი ფანჯრის“ სისტემაში ბიზნეს სუბიექტების საქმიანობის რეგისტრაცია. იურიდიული პირების რეგისტრაციის პერიოდი 53-დან 3 დღემდე შემცირდა და პროცედურების რაოდენობა 15-დან 5-მდე შემცირდა<ref>[http://www.1news.az/news/na-vnedrenie-v-azerbaydzhane-sistemy-odnogo-okna-izrashodovano-5-mln На внедрение в Азербайджане системы «одного окна» израсходовано $5 млн.]</ref>. [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირის]] დაშლის შემდგომ პერიოდში საწარმო საქმიანობა ქვეყანაში სუსტად ვითარდებოდა, მაგრამ ახლა კერძო სექტორის ხარჯები რესპუბლიკის ბიუჯეტში ქვეყნის მთლიანი შიდა პროდუქტის 80% -ს შეადგენს, რაც შიდა ვაჭრობის 99.4% -ია, უცხოური ვაჭრობის 20%, საგადასახადო შემოსავლების 63%-ია. ქვეყანაში საწარმოების მხოლოდ 12.3% ეკუთვნის სახელმწიფოს, დარჩენილი 79.2% კერძო საკუთრებაა და 3.7% ერთობლივი საწარმოებია. დანარჩენი 4.8% არის საწარმოები 100% უცხოური კაპიტალით<ref>[https://www.trend.az/business/economy/1922347.html Успешная модель независимой экономики]</ref>. [[2011]] წელს ფონდმა 160 მილიონი დოლარის ღირებულების შეღავათიანი სესხი გამოუშვა. ეს თანხები აზერბაიჯანის რეგიონებში 160-ზე მეტ სამრეწველო, სასოფლო-სამეურნეო, ვაჭრობისა და სხვა საწარმოების მშენებლობაზე დაიხარჯა. 2011 წელს მეწარმეობის მხარდაჭერის ეროვნულმა ფონდმა დააფინანსა 843 საინვესტიციო პროექტი 93,3 მილიონ დოლარად. [[2018|2018 წლის]] [[31 ოქტომბერი|31 ოქტომბერს]] გამოქვეყნებული Doing Business Report- ის თანახმად, [[2019]] წლისთვის აზერბაიჯანი 25-ე ადგილი დაიკავა (2018 წელს 57-ე)<ref>[http://russian.doingbusiness.org/content/dam/doingBusiness/media/Fact-Sheets/DB19/FactSheet_DoingBusiness2019_ECA_Rus.pdf Европа и Центральная Азия]</ref><ref>[http://www.worldbank.org/en/news/immersive-story/2018/10/31/doing-business-2019-a-year-of-record-reforms-rising-influence Doing Business 2019: A Year of Record Reforms, Rising Influence]</ref>. == იხილეთ აგრეთვე == * [[აზერბაიჯანის სახელმწიფო ბიუჯეტი]] * [[ბაქოს საფონდო ბირჟა]] * [[SOCAR]] == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.demoscope.ru/weekly/2007/0279/panorm01.php#8 В Азербайджане средняя зарплата работающих по найму составляет 196 долларов США] * [https://curlie.org/Regional/Asia/Azerbaijan/Business_and_Economy/Economic_Development Azerbaijan Business and Economy Economic Development] == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{აზია თემატურად|ეკონომიკა|აზიის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] cxpz8jdkdyczt0ulvxs7a87t0ecoqeq 0 428188 4822882 4748512 2025-06-30T21:23:23Z Arkaitz1974 85446 4822882 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა საფეხბურთო კლუბი |სახელი = ფლუმინენსე |ლოგო = [[ფაილი:Fluminense Football Club logo.png|200პქ]] |სრული სახელი = Fluminense Football Club |მეტსახელი = სამფეროვნები<br/>({{lang-pt|Tricolor Carioca}}) |დაარსდა = {{დაიწყე თარიღი და ასაკი|1902|7|21}} |სტადიონი = [[მარაკანა]]<br/>[[რიო-დე-ჟანეირო]], [[ბრაზილია]] |ტევადობა = 78 838 |პრეზიდენტი = {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} მარიო ბიტენკური |მწვრთნელი = {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} ოდაირ ელმანი<ref>{{cite web|url=http://www.fluminense.com.br/noticia/odair-hellmann-e-o-novo-tecnico-do-fluminense|title=Odair Hellmann é o novo técnico do Fluminense |publisher=Site oficial do Fluminense Football Club|lang=pt|date=11 დეკემბერი, 2019|accessdate=30 იანვარი, 2020}}</ref> |კაპიტანი = |ლიგა = [[ბრაზილიის საფეხბურთო ჩემპიონატი (სერია A)|ბრაზილიის სერია A]]<br/>[[კარიოკის ლიგა|კარიოკას ჩემპიონატი]] |სეზონი = [[ბრაზილიის საფეხბურთო ჩემპიონატი (სერია A)|2024]]<br />[[კარიოკის ლიგა|2024]] |ადგილი = [[ბრაზილიის საფეხბურთო ჩემპიონატი (სერია A)|ბრაზილიის სერია A]], მე-13<br />[[კარიოკის ლიგა|კარიოკას ჩემპიონატი]], მე-4 |საიტი = http://www.fluminense.com.br/site/ | pattern_la1 = _fluminense19h | pattern_la2 = _fluminense1920a | pattern_la3 = _fluminense19t | pattern_b1 = _fluminense19h | pattern_b2 = _fluminense1920a | pattern_b3 = _fluminense19t | pattern_ra1 = _fluminense19h | pattern_ra2 = _fluminense1920a | pattern_ra3 = _fluminense19t | pattern_sh1 = _fluminense19h | pattern_sh2 = _fluminense1920a | pattern_sh3 = _fluminense19t | pattern_so1 = _fluminense16h | pattern_so2 = _fluminense1920a | pattern_so3 = _fluminense19t | leftarm1 = FFFFFF | leftarm2 = FFFFFF | leftarm3 = 9F0028 | body1 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | body3 = 9F0028 | rightarm1 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | rightarm3 = 9F0028 | shorts1 = FFFFFF | shorts2 = 990022 | shorts3 = 9F0028 | socks1 = FFFFFF | socks2 = 990022 | socks3 = 9F0028 }} [[File:Maracanã Stadium in Rio de Janeiro.jpg|thumb|right|320პქ|<center>„[[მარაკანა]]“ ({{lang-pt|Estádio do Maracanã}}) — „ფლუმინენსეს“ საშინაო არენა, 2009.</center>]] [[File:Sala de troféus FFC em 19 03 2019.jpg|thumb|right|320პქ|<center>„ფლუმინენსეს“ მიერ მოპოვებული თასები.</center>]] '''ფლუმინენსე''' ({{lang-pt|Fluminense Football Club}}) — [[ბრაზილია|ბრაზილიური]] [[ფეხბურთი|საფეხბურთო]] კლუბი ქალაქ [[რიო-დე-ჟანეირო]]დან. ჩამოყალიბდა 1902 წლის 21 ივლისს. ასპარეზობს [[კარიოკის ლიგა|კარიოკას ჩემპიონატსა]] და [[ბრაზილიის საფეხბურთო ჩემპიონატი (სერია A)|ბრაზილიის სერია A-ში]].<ref>[http://www.rsssfbrasil.com/miscellaneous/fluretr.htm Data, symbols and records of Fluminense in major competitions] · Alexandre Magno Barreto Berwanger (27 ოქტომბერი, 2013). [http://www.rsssf.com ''Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/tv_and_radio/world_football/2188923.stm Fluminense fiesta] · For some football fans in Brazil there's been more than a fifth world title to celebrate as Fluminense, Rio De Janeiro's oldest club, are 100 years old. (22 აგვისტო, 2002). [http://news.bbc.co.uk ''BBC Sport'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref> ტრადიციულად ითვლება ერთ-ერთ უძლიერეს ბრაზილიურ საფეხბურთო კლუბად. არის ბრაზილიის ყველაზე ტიტულოვან და პოპულარულ კლუბთა ორგანიზაციის — „ცამეტთა კლუბის“ ({{lang-pt|Clube dos Treze}}, ''Clube dos 13'') თანადამფუძნებელი. [[ფლამენგო (საფეხბურთო კლუბი)|„ფლამენგოს“]], [[ბოტაფოგო (საფეხბურთო კლუბი)|„ბოტაფოგოსა“]] და [[ვასკო და გამა (საფეხბურთო კლუბი)|„ვასკო და გამასთან“]] ერთად შედის [[რიო-დე-ჟანეიროს შტატი]]ს საფეხბურთო გრანდების ოთხეულში. Ibope-ს და Datafolha-ს კვლევითი ინსტიტუტების მიერ 2004 და 2006 წლებში გამოქვეყნებული მონაცემების მიხედვით [[რიო-დე-ჟანეიროს შტატი]]ს ფეხბურთის მოყვარულთა შორის „ფლუმინენსეს“ ქომაგთა რიცხვი იმ დროისთვის ორი მილიონ ორასი ათას გულშემატკივარს ითვლიდა, ხოლო მთელი ბრაზილიის მასშტაბით და აგრეთვე, სხვა ქვეყნებში მაცხოვრებელ კლუბის ქომაგთა ჩათვლით მათი რაოდენობა 9 მილიონს აღწევდა.<ref>[https://web.archive.org/web/20120114172302/http://datafolha.folha.uol.com.br/po/ver_po.php?session=274 Time de preferência dos brasileiros]. No Rio de Janeiro, o Flamengo obtém 43%, ficando bem à frente de Vasco (16%), Fluminense (10%) e Botafogo (7%). წაკითხვის თარიღი: 30 იანვარი, 2020.</ref> ==მიღწევები== ; [[ბრაზილიის საფეხბურთო ჩემპიონატი (სერია A)|ბრაზილიის სერია A]] * ჩემპიონი (4): 1970, 1984, 2010, 2012 * ბრინჯაოს პრიზიორი (4): 1975, 1988, 2001, 2011 ; ბრაზილიის თასი * თასის მფლობელი (1): 2007 * ფინალისტი (2): 1992, 2005 ; [[ბრაზილიის საფეხბურთო ჩემპიონატი (სერია A)|ბრაზილიის სერია C]] * ჩემპიონი (1): 1999 ; [[ფაილი:CopaRio1952.png|35px]] [[ბრაზილია|რიოს თასი]] * თასის მფლობელი (1): 1952 ; [[ფაილი:RJtrophy.png|35px]] [[კარიოკის ლიგა|კარიოკას ჩემპიონატი]] * ჩემპიონი (31): 1906, 1907, 1908, 1909, 1911, 1917, 1918, 1919, 1924, 1936, 1937, 1938, 1940, 1941, 1946, 1951, 1959, 1964, 1969, 1971, 1973, 1975, 1976, 1980, 1983, 1984, 1985, 1995, 2002, 2005, 2012 ; [[რიო-სან-პაულუს ტურნირი|რიო–სან-პაულუს ტურნირი]] * ჩემპიონი (2): 1957, 1960 ;[[ლიბერტადორესის თასი]] * ფინალისტი (1): 2008 ; [[სამხრეთი ამერიკა|სამხრეთ ამერიკის თასი]] * ფინალისტი (1): 2009 === ცნობილი ფეხბურთელები === * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} ადემირი (1946–1947) <ref>[http://www.national-football-teams.com/player/17972/Ademir_Menezes.html Ademir — Ademir Marques de Menezes] · Club-statistics · Country-statitistics · Games · Benjamin Strack-Zimmerman. [http://www.national-football-teams.com ''National Football Teams'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref> * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[დიდი (ფეხბურთელი)|დიდი]] (1949–1956) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[ტელე სანტანა]] (1951–1960) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} ალტაირი (1955–1970) <ref>[http://www.national-football-teams.com/player/19141/Altair.html Altair — Altair Gomes de Figueiredo] · Club-statistics · Country-statitistics · Games · Benjamin Strack-Zimmerman. [http://www.national-football-teams.com ''National Football Teams'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref> * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[კარლოს ალბერტო ტორესი|კარლოს ალბერტო]] (1963–1966; 1974–1976) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[ჟერსონი (ფეხბურთელი)|ჟერსონი]] (1972–1974) <ref>[http://www.national-football-teams.com/player/17932/Gerson_1.html Gérson — Gerson de Oliveira Nunes] · Club-statistics · Country-statitistics · Games · Benjamin Strack-Zimmerman. [http://www.national-football-teams.com ''National Football Teams'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref> * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[რობერტო რიველინო]] (1975–1978) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[დირსეუ]] (1976) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} ბრანკო (1983–1986) <ref>[http://www.national-football-teams.com/player/13643/Branco.html Faustino Branco — Cláudio Ibrahim Vaz Leal] · Club-statistics · Country-statitistics · Games · Benjamin Strack-Zimmerman. [http://www.national-football-teams.com ''National Football Teams'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref> * {{დროშანიშანი|კოლუმბია}} ფაუსტინო ასპრილია (2000–2001) <ref>[http://www.national-football-teams.com/player/12577/Faustino_Asprilla.html Faustino Asprilla — Faustino Hernán Asprilla Hinestroza] · Club-statistics · Country-statitistics · Games · Benjamin Strack-Zimmerman. [http://www.national-football-teams.com ''National Football Teams'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref> * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[რომარიო]] (2002–2004) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[მარსელო ვიეირა და სილვა ჟუნიორი|მარსელო]] (2005–2006) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[ტიაგო სილვა]] (2006–2008) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[ფრედი (ფეხბურთელი, 1983)|ფრედი]] (2009–2016) * {{დროშანიშანი|პორტუგალია}} [[დეკუ]] (2010–2013) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[რონალდინიო]] (2015) == ლიტერატურა == {{Refbegin}} * {{Cite book|last=Coelho Netto|first=Paulo|title=História do Fluminense 1902–2002|publisher=|year=2002|location=Rio de Janeiro|url=https://museudofutebol.org.br/crfb/acervo/580657/}} * {{Cite book|last=Coelho Netto|first=Paulo|title=História do Fluminense 1902–1952|publisher=|year=1952|location=Rio de Janeiro|url=https://produto.mercadolivre.com.br/MLB-783366376-livro-historia-do-fluminense-paulo-coelho-netto-1952-_JM}}{{Dead link|date=დეკემბერი 2024 |bot=InternetArchiveBot }} * {{Cite book|last=Rocha|first=Antônio Carlos Teixeira|title=Fluminense 100 Anos de Futebol|publisher=|year=2002|location=Rio de Janeiro|url=https://www.estantevirtual.com.br/livrariabotafogo/antonio-carlos-teixeira-rocha-fluminense-100-anos-de-futebol-1340865852}} * {{Cite book|last=Rocha|first=Antônio Carlos Teixeira|title=Fluminense – as conquistas imemoriais|publisher=|year=2006|location=Rio de Janeiro|url=http://livrariapontesfutebol.com.br/products/FLUMINENSE%3A-AS-CONQUISTAS-IMEMORIAIS-%252d-DESDE-A-ORIGEM-BRIT%C3%82NICA-AO-TIME-ACUMULADOR-DE-T%C3%8DTULOS.html}}{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} {{Refend}} == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Fluminense Football Club}} * [http://www.alamy.com/search.html?qt=Fluminense%20Football%20Club&imgt=0 Alamy] · [http://www.facebook.com/FluminenseFC Fluminense FC · Facebook] · [http://www.flickr.com/photos/oficialflu/ Flickr] · [http://www.gettyimages.com/photos/fluminense?sort=mostpopular&mediatype=photography&phrase=fluminense Getty Images] · [http://www.goal.com/en-in/team/fluminense/2ldx5vhhqfz2rllkgp7wpa744 Goal.com] * [http://www.national-football-teams.com/club/346/1958_2/Fluminense_Fc_Rj.html Fluminense FC · National Football Teams · 1958] · [http://www.national-football-teams.com/club/346/1962_2/Fluminense_Fc_Rj.html 1962] · [http://www.national-football-teams.com/club/346/1970_2/Fluminense_Fc_Rj.html 1970] · [http://www.national-football-teams.com/club/346/1994_2/Fluminense_Fc_Rj.html 1994] · [http://www.national-football-teams.com/club/346/2002_2/Fluminense_Fc_Rj.html 2002] * [http://conmebol.com/es/19082015-1742/las-competiciones-oficiales-de-la-conmebol Las competiciones oficiales de la CONMEBOL] · [http://twitter.com/OficialFlu OficialFLU · Twitter] * [http://conmebol.com/es/ranking-conmebol-libertadores2017 Ranking Conmebol de Copa Libertadores 2017] · [http://www.sambafoot.com/en/teams/29_fluminense.html Sambafoot.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190212063337/http://www.sambafoot.com/en/Teams/29_fluminense.html |date=2019-02-12 }} * [http://www.transfermarkt.co.uk/fluminense-football-club/startseite/verein/2462 Transfermarkt] · [http://universidadedofutebol.com.br/fluminense-as-conquistas-imemoriais/ Universidade do Futebol] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201026212139/https://universidadedofutebol.com.br/fluminense-as-conquistas-imemoriais/ |date=2020-10-26 }} * [http://www.youtube.com/user/Fludigital YouTube · Fluminense Football Club TV · FluTV] == სქოლიო == {{სქოლიო|2}} [[კატეგორია:ბრაზილიის საფეხბურთო კლუბები]] m3ktna4be67kmo67bug3palqyx5wq37 4822883 4822882 2025-06-30T21:24:37Z Arkaitz1974 85446 4822883 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა საფეხბურთო კლუბი |სახელი = ფლუმინენსე |ლოგო = [[ფაილი:Fluminense Football Club logo.png|200პქ]] |სრული სახელი = Fluminense Football Club |მეტსახელი = სამფეროვნები<br/>({{lang-pt|Tricolor Carioca}}) |დაარსდა = {{დაიწყე თარიღი და ასაკი|1902|7|21}} |სტადიონი = [[მარაკანა]]<br/>[[რიო-დე-ჟანეირო]], [[ბრაზილია]] |ტევადობა = 78 838 |პრეზიდენტი = {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} მარიო ბიტენკური |მწვრთნელი = {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} ოდაირ ელმანი<ref>{{cite web|url=http://www.fluminense.com.br/noticia/odair-hellmann-e-o-novo-tecnico-do-fluminense|title=Odair Hellmann é o novo técnico do Fluminense |publisher=Site oficial do Fluminense Football Club|lang=pt|date=11 დეკემბერი, 2019|accessdate=30 იანვარი, 2020}}</ref> |კაპიტანი = |ლიგა = [[ბრაზილიის საფეხბურთო ჩემპიონატი (სერია A)|ბრაზილიის სერია A]]<br/>[[კარიოკის ლიგა|კარიოკას ჩემპიონატი]] |სეზონი = [[ბრაზილიის საფეხბურთო ჩემპიონატი (სერია A)|2024]]<br />[[კარიოკის ლიგა|2024]] |ადგილი = [[ბრაზილიის საფეხბურთო ჩემპიონატი (სერია A)|ბრაზილიის სერია A]], მე-13<br />[[კარიოკის ლიგა|კარიოკას ჩემპიონატი]], მე-4 |საიტი = http://www.fluminense.com.br/site/ | pattern_la1 = _fluminense19h | pattern_la2 = _fluminense1920a | pattern_la3 = _fluminense19t | pattern_b1 = _fluminense19h | pattern_b2 = _fluminense1920a | pattern_b3 = _fluminense19t | pattern_ra1 = _fluminense19h | pattern_ra2 = _fluminense1920a | pattern_ra3 = _fluminense19t | pattern_sh1 = _fluminense19h | pattern_sh2 = _fluminense1920a | pattern_sh3 = _fluminense19t | pattern_so1 = _fluminense16h | pattern_so2 = _fluminense1920a | pattern_so3 = _fluminense19t | leftarm1 = FFFFFF | leftarm2 = FFFFFF | leftarm3 = 9F0028 | body1 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | body3 = 9F0028 | rightarm1 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | rightarm3 = 9F0028 | shorts1 = FFFFFF | shorts2 = 990022 | shorts3 = 9F0028 | socks1 = FFFFFF | socks2 = 990022 | socks3 = 9F0028 }} [[File:Maracanã Stadium in Rio de Janeiro.jpg|thumb|right|320პქ|<center>„[[მარაკანა]]“ ({{lang-pt|Estádio do Maracanã}}) — „ფლუმინენსეს“ საშინაო არენა, 2009.</center>]] [[File:Sala de troféus FFC em 19 03 2019.jpg|thumb|right|320პქ|<center>„ფლუმინენსეს“ მიერ მოპოვებული თასები.</center>]] '''ფლუმინენსე''' ({{lang-pt|Fluminense Football Club}}) — [[ბრაზილია|ბრაზილიური]] [[ფეხბურთი|საფეხბურთო]] კლუბი ქალაქ [[რიო-დე-ჟანეირო]]დან. ჩამოყალიბდა 1902 წლის 21 ივლისს. ასპარეზობს [[კარიოკის ლიგა|კარიოკას ჩემპიონატსა]] და [[ბრაზილიის საფეხბურთო ჩემპიონატი (სერია A)|ბრაზილიის სერია A-ში]].<ref>[http://www.rsssfbrasil.com/miscellaneous/fluretr.htm Data, symbols and records of Fluminense in major competitions] · Alexandre Magno Barreto Berwanger (27 ოქტომბერი, 2013). [http://www.rsssf.com ''Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/tv_and_radio/world_football/2188923.stm Fluminense fiesta] · For some football fans in Brazil there's been more than a fifth world title to celebrate as Fluminense, Rio De Janeiro's oldest club, are 100 years old. (22 აგვისტო, 2002). [http://news.bbc.co.uk ''BBC Sport'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref> ტრადიციულად ითვლება ერთ-ერთ უძლიერეს ბრაზილიურ საფეხბურთო კლუბად. არის ბრაზილიის ყველაზე ტიტულოვან და პოპულარულ კლუბთა ორგანიზაციის — „ცამეტთა კლუბის“ ({{lang-pt|Clube dos Treze}}, ''Clube dos 13'') თანადამფუძნებელი. [[ფლამენგო (საფეხბურთო კლუბი)|„ფლამენგოს“]], [[ბოტაფოგო (საფეხბურთო კლუბი)|„ბოტაფოგოსა“]] და [[ვასკო და გამა (საფეხბურთო კლუბი)|„ვასკო და გამასთან“]] ერთად შედის [[რიო-დე-ჟანეიროს შტატი]]ს საფეხბურთო გრანდების ოთხეულში. Ibope-ს და Datafolha-ს კვლევითი ინსტიტუტების მიერ 2004 და 2006 წლებში გამოქვეყნებული მონაცემების მიხედვით [[რიო-დე-ჟანეიროს შტატი]]ს ფეხბურთის მოყვარულთა შორის „ფლუმინენსეს“ ქომაგთა რიცხვი იმ დროისთვის ორი მილიონ ორასი ათას გულშემატკივარს ითვლიდა, ხოლო მთელი ბრაზილიის მასშტაბით და აგრეთვე, სხვა ქვეყნებში მაცხოვრებელ კლუბის ქომაგთა ჩათვლით მათი რაოდენობა 9 მილიონს აღწევდა.<ref>[https://web.archive.org/web/20120114172302/http://datafolha.folha.uol.com.br/po/ver_po.php?session=274 Time de preferência dos brasileiros]. No Rio de Janeiro, o Flamengo obtém 43%, ficando bem à frente de Vasco (16%), Fluminense (10%) e Botafogo (7%). წაკითხვის თარიღი: 30 იანვარი, 2020.</ref> ==მიღწევები== ; [[ბრაზილიის საფეხბურთო ჩემპიონატი (სერია A)|ბრაზილიის სერია A]] * ჩემპიონი (4): 1970, 1984, 2010, 2012 * ბრინჯაოს პრიზიორი (4): 1975, 1988, 2001, 2011 ; ბრაზილიის თასი * თასის მფლობელი (1): 2007 * ფინალისტი (2): 1992, 2005 ; [[ბრაზილიის საფეხბურთო ჩემპიონატი (სერია A)|ბრაზილიის სერია C]] * ჩემპიონი (1): 1999 ; [[ფაილი:CopaRio1952.png|35px]] [[ბრაზილია|რიოს თასი]] * თასის მფლობელი (1): 1952 ; [[ფაილი:RJtrophy.png|35px]] [[კარიოკის ლიგა|კარიოკას ჩემპიონატი]] * ჩემპიონი (31): 1906, 1907, 1908, 1909, 1911, 1917, 1918, 1919, 1924, 1936, 1937, 1938, 1940, 1941, 1946, 1951, 1959, 1964, 1969, 1971, 1973, 1975, 1976, 1980, 1983, 1984, 1985, 1995, 2002, 2005, 2012 ; [[რიო-სან-პაულუს ტურნირი|რიო–სან-პაულუს ტურნირი]] * ჩემპიონი (2): 1957, 1960 ;[[ლიბერტადორესის თასი]] * ფინალისტი (1): 2008 ; [[სამხრეთი ამერიკა|სამხრეთ ამერიკის თასი]] * ფინალისტი (1): 2009 === ცნობილი ფეხბურთელები === * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} ადემირი (1946–1947) <ref>[http://www.national-football-teams.com/player/17972/Ademir_Menezes.html Ademir — Ademir Marques de Menezes] · Club-statistics · Country-statitistics · Games · Benjamin Strack-Zimmerman. [http://www.national-football-teams.com ''National Football Teams'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref> * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[დიდი (ფეხბურთელი)|დიდი]] (1949–1956) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[ტელე სანტანა]] (1951–1960) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} ალტაირი (1955–1970) <ref>[http://www.national-football-teams.com/player/19141/Altair.html Altair — Altair Gomes de Figueiredo] · Club-statistics · Country-statitistics · Games · Benjamin Strack-Zimmerman. [http://www.national-football-teams.com ''National Football Teams'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref> * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[კარლოს ალბერტო ტორესი|კარლოს ალბერტო]] (1963–1966; 1974–1976) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[ჟერსონი (ფეხბურთელი)|ჟერსონი]] (1972–1974) <ref>[http://www.national-football-teams.com/player/17932/Gerson_1.html Gérson — Gerson de Oliveira Nunes] · Club-statistics · Country-statitistics · Games · Benjamin Strack-Zimmerman. [http://www.national-football-teams.com ''National Football Teams'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref> * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[რობერტო რიველინო]] (1975–1978) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[დირსეუ]] (1976) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} ბრანკო (1983–1986) <ref>[http://www.national-football-teams.com/player/13643/Branco.html Faustino Branco — Cláudio Ibrahim Vaz Leal] · Club-statistics · Country-statitistics · Games · Benjamin Strack-Zimmerman. [http://www.national-football-teams.com ''National Football Teams'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref> * {{დროშანიშანი|კოლუმბია}} ფაუსტინო ასპრილია (2000–2001) <ref>[http://www.national-football-teams.com/player/12577/Faustino_Asprilla.html Faustino Asprilla — Faustino Hernán Asprilla Hinestroza] · Club-statistics · Country-statitistics · Games · Benjamin Strack-Zimmerman. [http://www.national-football-teams.com ''National Football Teams'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref> * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[რომარიო]] (2002–2004) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[მარსელო ვიეირა და სილვა ჟუნიორი|მარსელო]] (2005–2006) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[ტიაგო სილვა]] (2006–2008) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[ფრედი (ფეხბურთელი, 1983)|ფრედი]] (2009–2016) * {{დროშანიშანი|პორტუგალია}} [[დეკუ]] (2010–2013) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[რონალდინიო]] (2015) == ლიტერატურა == {{Refbegin}} * {{Cite book|last=Coelho Netto|first=Paulo|title=História do Fluminense 1902–2002|publisher=|year=2002|location=Rio de Janeiro|url=https://museudofutebol.org.br/crfb/acervo/580657/}} * {{Cite book|last=Coelho Netto|first=Paulo|title=História do Fluminense 1902–1952|publisher=|year=1952|location=Rio de Janeiro|url=https://openlibrary.org/works/OL1197969W/Histo%CC%81ria_do_Fluminense?edition=key%3A/books/OL52411139M&mode=all}} * {{Cite book|last=Rocha|first=Antônio Carlos Teixeira|title=Fluminense 100 Anos de Futebol|publisher=|year=2002|location=Rio de Janeiro|url=https://www.estantevirtual.com.br/livrariabotafogo/antonio-carlos-teixeira-rocha-fluminense-100-anos-de-futebol-1340865852}} * {{Cite book|last=Rocha|first=Antônio Carlos Teixeira|title=Fluminense – as conquistas imemoriais|publisher=|year=2006|location=Rio de Janeiro|url=http://livrariapontesfutebol.com.br/products/FLUMINENSE%3A-AS-CONQUISTAS-IMEMORIAIS-%252d-DESDE-A-ORIGEM-BRIT%C3%82NICA-AO-TIME-ACUMULADOR-DE-T%C3%8DTULOS.html}}{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} {{Refend}} == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Fluminense Football Club}} * [http://www.alamy.com/search.html?qt=Fluminense%20Football%20Club&imgt=0 Alamy] · [http://www.facebook.com/FluminenseFC Fluminense FC · Facebook] · [http://www.flickr.com/photos/oficialflu/ Flickr] · [http://www.gettyimages.com/photos/fluminense?sort=mostpopular&mediatype=photography&phrase=fluminense Getty Images] · [http://www.goal.com/en-in/team/fluminense/2ldx5vhhqfz2rllkgp7wpa744 Goal.com] * [http://www.national-football-teams.com/club/346/1958_2/Fluminense_Fc_Rj.html Fluminense FC · National Football Teams · 1958] · [http://www.national-football-teams.com/club/346/1962_2/Fluminense_Fc_Rj.html 1962] · [http://www.national-football-teams.com/club/346/1970_2/Fluminense_Fc_Rj.html 1970] · [http://www.national-football-teams.com/club/346/1994_2/Fluminense_Fc_Rj.html 1994] · [http://www.national-football-teams.com/club/346/2002_2/Fluminense_Fc_Rj.html 2002] * [http://conmebol.com/es/19082015-1742/las-competiciones-oficiales-de-la-conmebol Las competiciones oficiales de la CONMEBOL] · [http://twitter.com/OficialFlu OficialFLU · Twitter] * [http://conmebol.com/es/ranking-conmebol-libertadores2017 Ranking Conmebol de Copa Libertadores 2017] · [http://www.sambafoot.com/en/teams/29_fluminense.html Sambafoot.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190212063337/http://www.sambafoot.com/en/Teams/29_fluminense.html |date=2019-02-12 }} * [http://www.transfermarkt.co.uk/fluminense-football-club/startseite/verein/2462 Transfermarkt] · [http://universidadedofutebol.com.br/fluminense-as-conquistas-imemoriais/ Universidade do Futebol] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201026212139/https://universidadedofutebol.com.br/fluminense-as-conquistas-imemoriais/ |date=2020-10-26 }} * [http://www.youtube.com/user/Fludigital YouTube · Fluminense Football Club TV · FluTV] == სქოლიო == {{სქოლიო|2}} [[კატეგორია:ბრაზილიის საფეხბურთო კლუბები]] hn7gwe0jwvmr89p3lvfd9zh5nmopqh1 4822884 4822883 2025-06-30T21:25:42Z Arkaitz1974 85446 4822884 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა საფეხბურთო კლუბი |სახელი = ფლუმინენსე |ლოგო = [[ფაილი:Fluminense Football Club logo.png|200პქ]] |სრული სახელი = Fluminense Football Club |მეტსახელი = სამფეროვნები<br/>({{lang-pt|Tricolor Carioca}}) |დაარსდა = {{დაიწყე თარიღი და ასაკი|1902|7|21}} |სტადიონი = [[მარაკანა]]<br/>[[რიო-დე-ჟანეირო]], [[ბრაზილია]] |ტევადობა = 78 838 |პრეზიდენტი = {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} მარიო ბიტენკური |მწვრთნელი = {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} ოდაირ ელმანი<ref>{{cite web|url=http://www.fluminense.com.br/noticia/odair-hellmann-e-o-novo-tecnico-do-fluminense|title=Odair Hellmann é o novo técnico do Fluminense |publisher=Site oficial do Fluminense Football Club|lang=pt|date=11 დეკემბერი, 2019|accessdate=30 იანვარი, 2020}}</ref> |კაპიტანი = |ლიგა = [[ბრაზილიის საფეხბურთო ჩემპიონატი (სერია A)|ბრაზილიის სერია A]]<br/>[[კარიოკის ლიგა|კარიოკას ჩემპიონატი]] |სეზონი = [[ბრაზილიის საფეხბურთო ჩემპიონატი (სერია A)|2024]]<br />[[კარიოკის ლიგა|2024]] |ადგილი = [[ბრაზილიის საფეხბურთო ჩემპიონატი (სერია A)|ბრაზილიის სერია A]], მე-13<br />[[კარიოკის ლიგა|კარიოკას ჩემპიონატი]], მე-4 |საიტი = http://www.fluminense.com.br/site/ | pattern_la1 = _fluminense19h | pattern_la2 = _fluminense1920a | pattern_la3 = _fluminense19t | pattern_b1 = _fluminense19h | pattern_b2 = _fluminense1920a | pattern_b3 = _fluminense19t | pattern_ra1 = _fluminense19h | pattern_ra2 = _fluminense1920a | pattern_ra3 = _fluminense19t | pattern_sh1 = _fluminense19h | pattern_sh2 = _fluminense1920a | pattern_sh3 = _fluminense19t | pattern_so1 = _fluminense16h | pattern_so2 = _fluminense1920a | pattern_so3 = _fluminense19t | leftarm1 = FFFFFF | leftarm2 = FFFFFF | leftarm3 = 9F0028 | body1 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | body3 = 9F0028 | rightarm1 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | rightarm3 = 9F0028 | shorts1 = FFFFFF | shorts2 = 990022 | shorts3 = 9F0028 | socks1 = FFFFFF | socks2 = 990022 | socks3 = 9F0028 }} [[File:Maracanã Stadium in Rio de Janeiro.jpg|thumb|right|320პქ|<center>„[[მარაკანა]]“ ({{lang-pt|Estádio do Maracanã}}) — „ფლუმინენსეს“ საშინაო არენა, 2009.</center>]] [[File:Sala de troféus FFC em 19 03 2019.jpg|thumb|right|320პქ|<center>„ფლუმინენსეს“ მიერ მოპოვებული თასები.</center>]] '''ფლუმინენსე''' ({{lang-pt|Fluminense Football Club}}) — [[ბრაზილია|ბრაზილიური]] [[ფეხბურთი|საფეხბურთო]] კლუბი ქალაქ [[რიო-დე-ჟანეირო]]დან. ჩამოყალიბდა 1902 წლის 21 ივლისს. ასპარეზობს [[კარიოკის ლიგა|კარიოკას ჩემპიონატსა]] და [[ბრაზილიის საფეხბურთო ჩემპიონატი (სერია A)|ბრაზილიის სერია A-ში]].<ref>[http://www.rsssfbrasil.com/miscellaneous/fluretr.htm Data, symbols and records of Fluminense in major competitions] · Alexandre Magno Barreto Berwanger (27 ოქტომბერი, 2013). [http://www.rsssf.com ''Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/tv_and_radio/world_football/2188923.stm Fluminense fiesta] · For some football fans in Brazil there's been more than a fifth world title to celebrate as Fluminense, Rio De Janeiro's oldest club, are 100 years old. (22 აგვისტო, 2002). [http://news.bbc.co.uk ''BBC Sport'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref> ტრადიციულად ითვლება ერთ-ერთ უძლიერეს ბრაზილიურ საფეხბურთო კლუბად. არის ბრაზილიის ყველაზე ტიტულოვან და პოპულარულ კლუბთა ორგანიზაციის — „ცამეტთა კლუბის“ ({{lang-pt|Clube dos Treze}}, ''Clube dos 13'') თანადამფუძნებელი. [[ფლამენგო (საფეხბურთო კლუბი)|„ფლამენგოს“]], [[ბოტაფოგო (საფეხბურთო კლუბი)|„ბოტაფოგოსა“]] და [[ვასკო და გამა (საფეხბურთო კლუბი)|„ვასკო და გამასთან“]] ერთად შედის [[რიო-დე-ჟანეიროს შტატი]]ს საფეხბურთო გრანდების ოთხეულში. Ibope-ს და Datafolha-ს კვლევითი ინსტიტუტების მიერ 2004 და 2006 წლებში გამოქვეყნებული მონაცემების მიხედვით [[რიო-დე-ჟანეიროს შტატი]]ს ფეხბურთის მოყვარულთა შორის „ფლუმინენსეს“ ქომაგთა რიცხვი იმ დროისთვის ორი მილიონ ორასი ათას გულშემატკივარს ითვლიდა, ხოლო მთელი ბრაზილიის მასშტაბით და აგრეთვე, სხვა ქვეყნებში მაცხოვრებელ კლუბის ქომაგთა ჩათვლით მათი რაოდენობა 9 მილიონს აღწევდა.<ref>[https://web.archive.org/web/20120114172302/http://datafolha.folha.uol.com.br/po/ver_po.php?session=274 Time de preferência dos brasileiros]. No Rio de Janeiro, o Flamengo obtém 43%, ficando bem à frente de Vasco (16%), Fluminense (10%) e Botafogo (7%). წაკითხვის თარიღი: 30 იანვარი, 2020.</ref> ==მიღწევები== ; [[ბრაზილიის საფეხბურთო ჩემპიონატი (სერია A)|ბრაზილიის სერია A]] * ჩემპიონი (4): 1970, 1984, 2010, 2012 * ბრინჯაოს პრიზიორი (4): 1975, 1988, 2001, 2011 ; ბრაზილიის თასი * თასის მფლობელი (1): 2007 * ფინალისტი (2): 1992, 2005 ; [[ბრაზილიის საფეხბურთო ჩემპიონატი (სერია A)|ბრაზილიის სერია C]] * ჩემპიონი (1): 1999 ; [[ფაილი:CopaRio1952.png|35px]] [[ბრაზილია|რიოს თასი]] * თასის მფლობელი (1): 1952 ; [[ფაილი:RJtrophy.png|35px]] [[კარიოკის ლიგა|კარიოკას ჩემპიონატი]] * ჩემპიონი (31): 1906, 1907, 1908, 1909, 1911, 1917, 1918, 1919, 1924, 1936, 1937, 1938, 1940, 1941, 1946, 1951, 1959, 1964, 1969, 1971, 1973, 1975, 1976, 1980, 1983, 1984, 1985, 1995, 2002, 2005, 2012 ; [[რიო-სან-პაულუს ტურნირი|რიო–სან-პაულუს ტურნირი]] * ჩემპიონი (2): 1957, 1960 ;[[ლიბერტადორესის თასი]] * ფინალისტი (1): 2008 ; [[სამხრეთი ამერიკა|სამხრეთ ამერიკის თასი]] * ფინალისტი (1): 2009 === ცნობილი ფეხბურთელები === * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} ადემირი (1946–1947) <ref>[http://www.national-football-teams.com/player/17972/Ademir_Menezes.html Ademir — Ademir Marques de Menezes] · Club-statistics · Country-statitistics · Games · Benjamin Strack-Zimmerman. [http://www.national-football-teams.com ''National Football Teams'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref> * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[დიდი (ფეხბურთელი)|დიდი]] (1949–1956) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[ტელე სანტანა]] (1951–1960) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} ალტაირი (1955–1970) <ref>[http://www.national-football-teams.com/player/19141/Altair.html Altair — Altair Gomes de Figueiredo] · Club-statistics · Country-statitistics · Games · Benjamin Strack-Zimmerman. [http://www.national-football-teams.com ''National Football Teams'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref> * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[კარლოს ალბერტო ტორესი|კარლოს ალბერტო]] (1963–1966; 1974–1976) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[ჟერსონი (ფეხბურთელი)|ჟერსონი]] (1972–1974) <ref>[http://www.national-football-teams.com/player/17932/Gerson_1.html Gérson — Gerson de Oliveira Nunes] · Club-statistics · Country-statitistics · Games · Benjamin Strack-Zimmerman. [http://www.national-football-teams.com ''National Football Teams'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref> * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[რობერტო რიველინო]] (1975–1978) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[დირსეუ]] (1976) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} ბრანკო (1983–1986) <ref>[http://www.national-football-teams.com/player/13643/Branco.html Faustino Branco — Cláudio Ibrahim Vaz Leal] · Club-statistics · Country-statitistics · Games · Benjamin Strack-Zimmerman. [http://www.national-football-teams.com ''National Football Teams'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref> * {{დროშანიშანი|კოლუმბია}} ფაუსტინო ასპრილია (2000–2001) <ref>[http://www.national-football-teams.com/player/12577/Faustino_Asprilla.html Faustino Asprilla — Faustino Hernán Asprilla Hinestroza] · Club-statistics · Country-statitistics · Games · Benjamin Strack-Zimmerman. [http://www.national-football-teams.com ''National Football Teams'']. წაკითხვის თარიღი: 31 იანვარი, 2019.</ref> * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[რომარიო]] (2002–2004) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[მარსელო ვიეირა და სილვა ჟუნიორი|მარსელო]] (2005–2006) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[ტიაგო სილვა]] (2006–2008) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[ფრედი (ფეხბურთელი, 1983)|ფრედი]] (2009–2016) * {{დროშანიშანი|პორტუგალია}} [[დეკუ]] (2010–2013) * {{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[რონალდინიო]] (2015) == ლიტერატურა == {{Refbegin}} * {{Cite book|last=Coelho Netto|first=Paulo|title=História do Fluminense 1902–2002|publisher=|year=2002|location=Rio de Janeiro|url=https://museudofutebol.org.br/crfb/acervo/580657/}} * {{Cite book|last=Coelho Netto|first=Paulo|title=História do Fluminense 1902–1952|publisher=|year=1952|location=Rio de Janeiro|url=https://openlibrary.org/works/OL1197969W/Histo%CC%81ria_do_Fluminense?edition=key%3A/books/OL52411139M&mode=all}} * {{Cite book|last=Rocha|first=Antônio Carlos Teixeira|title=Fluminense 100 Anos de Futebol|publisher=|year=2002|location=Rio de Janeiro|url=https://www.estantevirtual.com.br/livrariabotafogo/antonio-carlos-teixeira-rocha-fluminense-100-anos-de-futebol-1340865852}} * {{Cite book|last=Rocha|first=Antônio Carlos Teixeira|title=Fluminense – as conquistas imemoriais|publisher=|year=2006|location=Rio de Janeiro|url=https://museudofutebol.org.br/crfb/instituicoes/475157/}} {{Refend}} == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat|Fluminense Football Club}} * [http://www.alamy.com/search.html?qt=Fluminense%20Football%20Club&imgt=0 Alamy] · [http://www.facebook.com/FluminenseFC Fluminense FC · Facebook] · [http://www.flickr.com/photos/oficialflu/ Flickr] · [http://www.gettyimages.com/photos/fluminense?sort=mostpopular&mediatype=photography&phrase=fluminense Getty Images] · [http://www.goal.com/en-in/team/fluminense/2ldx5vhhqfz2rllkgp7wpa744 Goal.com] * [http://www.national-football-teams.com/club/346/1958_2/Fluminense_Fc_Rj.html Fluminense FC · National Football Teams · 1958] · [http://www.national-football-teams.com/club/346/1962_2/Fluminense_Fc_Rj.html 1962] · [http://www.national-football-teams.com/club/346/1970_2/Fluminense_Fc_Rj.html 1970] · [http://www.national-football-teams.com/club/346/1994_2/Fluminense_Fc_Rj.html 1994] · [http://www.national-football-teams.com/club/346/2002_2/Fluminense_Fc_Rj.html 2002] * [http://conmebol.com/es/19082015-1742/las-competiciones-oficiales-de-la-conmebol Las competiciones oficiales de la CONMEBOL] · [http://twitter.com/OficialFlu OficialFLU · Twitter] * [http://conmebol.com/es/ranking-conmebol-libertadores2017 Ranking Conmebol de Copa Libertadores 2017] · [http://www.sambafoot.com/en/teams/29_fluminense.html Sambafoot.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190212063337/http://www.sambafoot.com/en/Teams/29_fluminense.html |date=2019-02-12 }} * [http://www.transfermarkt.co.uk/fluminense-football-club/startseite/verein/2462 Transfermarkt] · [http://universidadedofutebol.com.br/fluminense-as-conquistas-imemoriais/ Universidade do Futebol] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201026212139/https://universidadedofutebol.com.br/fluminense-as-conquistas-imemoriais/ |date=2020-10-26 }} * [http://www.youtube.com/user/Fludigital YouTube · Fluminense Football Club TV · FluTV] == სქოლიო == {{სქოლიო|2}} [[კატეგორია:ბრაზილიის საფეხბურთო კლუბები]] 1zshpqb8496edxz1cze7ht49qaol8sq 0 435522 4822616 4709877 2025-06-30T12:20:13Z J4keeS237 143476 4822616 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პოლიტიკოსი | სახელი= ლევან გოგიჩაიშვილი | მშობლიურ ენაზე= | სურათი= | სურათის ზომა= | წარწერა= | დაბადების სახელი= | ფსევდონიმი= | დაბადების თარიღი= {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1981|4|13}} | დაბადების ადგილი= [[თბილისი]], [[საქართველოს სსრ]], [[სსრკ]] | გარდაცვალების თარიღი= | გარდაცვალების ადგილი= | მოქალაქეობა= {{დროშა|სსრკ}} →<br />{{დროშა|საქართველო}} | განათლება= [[საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი]] | სამეცნიერო ხარისხი= | ეროვნება= [[ქართველები|ქართველი]] | რელიგია= | პარტია= [[ქართული ოცნება - დემოკრატიული საქართველო]] (2019-მდე)<br/>[[ჩვენი საქართველო - სოლიდარობის ალიანსი]] (2020-დღემდე) | ძირითადი იდეები= | საქმიანობა= პოლიტიკოსი, იურისტი | მამა= | დედა= | მეუღლე= | შვილები= | ჯილდოები= | ხელმოწერა= | საიტი= }} '''ლევან გოგიჩაიშვილი''' (დ. [[13 აპრილი]], [[1981]], [[თბილისი]]) — [[ქართველები|ქართველი]] იურისტი და პოლიტიკოსი. საქართველოს IX მოწვევის პარლამენტის წევრი (2016–2020). == ბიოგრაფია == ლევან გოგიჩაიშვილი დაიბადა [[1981]] წლის 13 აპრილს, ქალაქ თბილისში. [[2005]] წელს დაამთავრა [[საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი]] იურისპრუდენციის მაგისტრის ხარისხით. [[2001]] წელს სტუდენტური გაცვლითი პროგრამით იმყოფებოდა დიდ ბრიტანეთში, მანჩესტერის უნივერსიტეტში, სადაც ეკონომიკის საფუძვლები შეისწავლა. [[2004]]-[[2006]] წლებში იყო პარლამენტის ადამიანის უფლებათა დაცვის კომიტეტის თავმჯდომარის მოადგილის თანაშემწე. 2006-2009 წლებში „თანასწორობის ინსტიტუტის“ გამგეობის წევრი. [[2009]] წელს იქნა დაკავებული, მისი განთავისუფლება მოხდა [[2013]] წელს, პოლიტიკური პატიმრის სტატუსით. 2013 წლიდან არის „კავკასიის სამართლის სკოლის“ დოქტორანტი. 2014 წელს იყო არასამთავრობო მოძრაობა „სამოქალაქო ჩართულობის ცენტრის“ თავმჯდომარე. 2014 წელს პროექტ „სასამართლოს მონიტორინგის“ კოორდინატორი. [[2014]]-[[2016]] წლებში — სასჯელაღსრულების სამინისტროს ადგილობრივი საბჭოს წევრი. 2015-2016 წლებში — საქართველოს პარლამენტის ადამიანის უფლებების დაცვის კომიტეტთან არსებული „წამებისა და არაადამინური მოპყრობის ფაქტების შემსწავლელი კომისიის“ წევრი. 2016 წელს კოორდინაციას უწევდა არასამთავრობო ორგანიზაცია „სამოქალაქო ჩართულობის ცენტრის“ პროექტის — „საქართველოს სამშვიდობო პოლიტიკის“ განხორციელებას. [[2016]]-[[2020]] წლებში იყო [[საქართველოს პარლამენტის მეცხრე მოწვევის დეპუტატები|საქართველოს მე-9 მოწვევის პარლამენტის]] წევრი (თბილისის საბურთალოს მაჟორიტარი), საარჩევნო ბლოკი: „ქართული ოცნება — დემოკრატიული საქართველო“. [[2019]] წლის 21 თებერვალს საპარლამენტო უმრავლესობა დატოვა და საპარლამენტო საქმიანობა დამოუკიდებელი დეპუტატის სახით განაგრძო. ეს გადაწყვეტილება მას შემდეგ მიიღო, რაც პარლამენტმა მხარი არ დაუჭირა მოსამართლეთა უვადოდ დანიშვნის თაობაზე კანონპროექტს, რომლის ერთ-ერთი ინიციატორი, [[ეკა ბესელია]]სთან ერთად, თავად იყო.<ref>{{Cite web | url = https://reginfo.ge/politics/item/12660-levan-gogichaishvilma-saparlamento-umravlesoba-datova | title = ლევან გოგიჩაიშვილმა საპარლამენტო უმრავლესობა დატოვა | publisher = ''reginfo.ge'' | date = 21 თებერვალი, 2020 | accessdate = 9 სექტემბერი, 2020}}</ref> [[2020]] წლის [[7 ივნისი|7 ივნისს]] მან სხვა დამოუკიდებელ დეპუტატებთან ერთად დააფუძნა ახალი პოლიტიკური პარტია [[ჩვენი საქართველო — სოლიდარობის ალიანსი|„ჩვენი საქართველო — სოლიდარობის ალიანსი“]].<ref>{{cite web|url=https://netgazeti.ge/news/458742/|title=„დამოუკიდებელი დეპუტატების“ ნაწილი ახალ პარტიას ქმნის“|publisher=„ნეტგაზეთი“|date=19 ნოემბერი, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201119043947/https://netgazeti.ge/news/458742/|archivedate=19 ნოემბერი, 2020|accessdate=28 იანვარი, 2021}}</ref> == რესურსები ინტერნეტში == {{nplg ბიოგრაფია|00007252}} {{პარლამენტარის ბიოგრაფია|4501}} == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{საქართველოს მე-9 მოწვევის პარლამენტის წევრები}} {{DEFAULTSORT:გოგიჩაიშვილი, ლევან}} [[კატეგორია:დაბადებული 13 აპრილი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1981]] [[კატეგორია:ქართველი იურისტები]] [[კატეგორია:საქართველოს IX მოწვევის პარლამენტის წევრები]] [[კატეგორია:საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] [[კატეგორია:თბილისში დაბადებულები]] [[კატეგორია:„ქართული ოცნების“ წევრები]] 8f54jvbtpfl9s3750x59jcnq7byrf36 828 437881 4822618 4726041 2025-06-30T12:27:27Z Mehman 75871 4822618 Scribunto text/plain require('Module:No globals') local p = {} local title = mw.title.getCurrentTitle() local namespace = title.namespace local testcases = (string.sub(title.subpageText,1,9) == 'testcases') --[[==========================================================================]] --[[ კატეგორიები ]] --[[==========================================================================]] function p.getCatForId( id ) local catName = '' if namespace == 0 then catName = 'სტატიები '..id..' იდენტიფიკატორით' elseif namespace == 2 and not title.isSubpage then catName = 'მომხმარებლის გვერდები '..id..' იდენტიფიკატორით' else catName = 'სხვადასხვა გვერდები '..id..' იდენტიფიკატორით' end return '[[კატეგორია:'..catName..']]'..p.redCatLink(catName) end function p.redCatLink( catName ) --catName == 'Blah', not 'Category:Blah', not '[[Category:Blah]]' if catName and catName ~= '' and testcases == false and mw.title.new(catName, 14).exists == false then return '[[კატეგორია:გვერდები წითელბმულიანი იდენტიფიკატორით]]' end return '' end --[[==========================================================================]] --[[ Property formatting functions ]] --[[==========================================================================]] function p.aagLink( id ) --P3372's format regex: \d+ (e.g. 1) if not id:match( '^%d+$' ) then return false end return '[http://www.aucklandartgallery.com/explore-art-and-ideas/artist/'..id..'/ '..id..']'..p.getCatForId( 'AAG' ) end function p.acmLink( id ) --P864's format regex: \d{11} (e.g. 12345678901) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[https://dl.acm.org/author_page.cfm?id='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'ACM-DL' ) end function p.adbLink( id ) --P1907's format regex: [a-z][-a-z]+-([1-2]\d|[1-9])\d{0,3} (e.g. barton-sir-edmund-toby-71) if not id:match( '^[a-z][-a-z]+-[1-2]%d%d?%d?%d?$' ) and not id:match( '^[a-z][-a-z]+-[1-9]%d?%d?%d?$' ) then return false end return '[http://adb.anu.edu.au/biography/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'ADB' ) end function p.agsaLink( id ) --P6804's format regex: [1-9]\d* (e.g. 3625) if not id:match( '^[1-9]%d*$' ) then return false end return '[https://www.agsa.sa.gov.au/collection-publications/collection/creators/_/'..id..'/ '..id..']'..p.getCatForId( 'AGSA' ) end function p.autoresuyLink( id ) --P2558's format regex: [1-9]\d{0,4} (e.g. 12345) if not id:match( '^[1-9]%d?%d?%d?%d?$' ) then return false end return '[https://autores.uy/autor/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'autores.uy' ) end function p.awrLink( id ) --P4186's format regex: (([A-Z]{3}\d{4})|([A-Z]{2}\d{5}))[a-z] (e.g. PR00768b) if not id:match( '^[A-Z][A-Z][A-Z]%d%d%d%d[a-z]$' ) and not id:match( '^[A-Z][A-Z]%d%d%d%d%d[a-z]$' ) then return false end return '[http://www.womenaustralia.info/biogs/'..id..'.htm '..id..']'..p.getCatForId( 'AWR' ) end function p.balatLink( id ) --P3293's format regex: \d+ (e.g. 1) if not id:match( '^%d+$' ) then return false end return '[http://balat.kikirpa.be/object/104257'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'BALaT' ) --no https as of 9/2019 end function p.bibsysLink( id ) --P1015's format regex: [1-9]\d* or [1-9](\d{0,8}|\d{12}) (e.g. 1234567890123) --TODO: follow up @ [[d:Property talk:P1015#Discrepancy between the 2 regex constraints]] or escalate/investigate if not id:match( '^[1-9]%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?$' ) and not id:match( '^[1-9]%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[https://authority.bibsys.no/authority/rest/authorities/html/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'BIBSYS' ) end function p.bildLink( id ) --P2092's format regex: \d+ (e.g. 1) if not id:match( '^%d+$' ) then return false end return '[https://www.bildindex.de/document/obj'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'Bildindex' ) end function p.bncLink( id ) --P1890's format regex: \d{9} (e.g. 123456789) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[http://www.bncatalogo.cl/F?func=direct&local_base=red10&doc_number='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'BNC' ) end function p.bneLink( id ) --P950's format regex: (XX|FF|a)\d{4,7}|(bima|bimo|bica|bis[eo]|bivi|Mise|Mimo|Mima)\d{10} (e.g. XX1234567) if not id:match( '^[XF][XF]%d%d%d%d%d?%d?%d?$' ) and not id:match( '^a%d%d%d%d%d?%d?%d?$' ) and not id:match( '^bi[mcsv][aoei]%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) and not id:match( '^Mi[sm][eoa]%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'BNE' ) --no https as of 9/2019 end function p.bnfLink( id ) --P268's format regex: \d{8}[0-9bcdfghjkmnpqrstvwxz] (e.g. 123456789) if not id:match( '^c?b?%d%d%d%d%d%d%d%d[0-9bcdfghjkmnpqrstvwxz]$' ) then return false end --Add cb prefix if it has been removed if not id:match( '^cb.+$' ) then id = 'cb'..id end return '[https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/'..id..' '..id..'] [https://data.bnf.fr/ark:/12148/'..id..' (data)]'..p.getCatForId( 'BNF' ) end function p.nliLinkNew( id ) --P8189's format if not id:match( '^9870[01]%d%d%d%d%d%d%d%d05171$' ) then return false end return '[https://www.nli.org.il/en/authorities/'..id..' '..id ..']'..p.getCatForId( 'J9U' ) end function p.botanistLink( id ) --P428's format regex: ('t )?(d')?(de )?(la )?(van (der )?)?(Ma?c)?(De)?(Di)?\p{Lu}?C?['\p{Ll}]*([-'. ]*(van )?(y )?(d[ae][nr]?[- ])?(Ma?c)?[\p{Lu}bht]?C?['\p{Ll}]*)*\.? ?f?\.? (e.g. L.) --not easily/meaningfully implementable in Lua's regex since "(this)?" is not allowed... if not mw.ustring.match( id, "^[%u%l%d%. '-]+$" ) then --better than nothing return false end local id2 = id:gsub(' +', '%%20') return '[https://www.ipni.org/ipni/advAuthorSearch.do?find_abbreviation='..id2..' '..id..']'..p.getCatForId( 'Botanist' ) end function p.bpnLink( id ) --P651's format regex: \d{6,8} (e.g. 00123456) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) and --original format regex, changed 8/2019 to not id:match( '^0?%d%d%d%d%d%d%d$' ) and --allow 1-2 leading 0s, allowed by the website not id:match( '^0?0?%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[http://www.biografischportaal.nl/en/persoon/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'BPN' ) --no https as of 9/2019 end function p.canticLink( id ) --P1273's format regex: a\d{7}[0-9x] (e.g. a10640745) if not id:match( '^a%d%d%d%d%d%d%d[%dx]$' ) then return false end return '[http://cantic.bnc.cat/registres/CUCId/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'CANTIC' ) --no https as of 10/2019 end function p.ciniiLink( id ) --P271's format regex: DA\d{7}[\dX] (e.g. DA12345678) if not id:match( '^DA%d%d%d%d%d%d%d[%dX]$' ) then return false end return '[https://ci.nii.ac.jp/author/'..id..'?l=en '..id..']'..p.getCatForId( 'CINII' ) end function p.daaoLink( id ) --P1707's format regex: [a-z\-]+\d* (e.g. rolf-harris) if not id:match( '^[a-z%-]+%d*$' ) then return false end return '[https://www.daao.org.au/bio/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'DAAO' ) end function p.dblpLink( id ) --P2456's format regex: \d{2,3} /\d+(-\d+)?|[a-z] /[a-zA-Z][0-9A-Za-z]*(-\d+)? (e.g. 123/123) if not id:match( '^%d%d%d?/%d+$' ) and not id:match( '^%d%d%d?/%d+%-%d+$' ) and not id:match( '^[a-z]/[a-zA-Z][0-9A-Za-z]*$' ) and not id:match( '^[a-z]/[a-zA-Z][0-9A-Za-z]*%-%d+$' ) then return false end return '[https://dblp.org/pid/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'DBLP' ) end function p.dsiLink( id ) --P2349's format regex: [1-9]\d* (e.g. 1538) if not id:match( '^[1-9]%d*$' ) then return false end return '[http://www.uni-stuttgart.de/hi/gnt/dsi2/index.php?table_name=dsi&function=details&where_field=id&where_value='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'DSI' ) end function p.fnzaLink( id ) --P6792's format regex: [1-9]\d* (e.g. 9785) if not id:match( '^[1-9]%d*$' ) then return false end return '[https://findnzartists.org.nz/artist/'..id..'/ '..id..']'..p.getCatForId( 'FNZA' ) end function p.gndLink( id ) --P227's format regex: 1[012]?\d{7}[0-9X]|[47]\d{6}-\d|[1-9]\d{0,7}-[0-9X]|3\d{7}[0-9X] (e.g. 4079154-3) if not id:match( '^1[012]?%d%d%d%d%d%d%d[0-9X]$' ) and not id:match( '^[47]%d%d%d%d%d%d%-%d$' ) and not id:match( '^[1-9]%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%-[0-9X]$' ) and not id:match( '^3%d%d%d%d%d%d%d[0-9X]$' ) then return false end return '[https://d-nb.info/gnd/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'GND' ) end function p.hdsLink( id ) --P902's format regex: \d{6} (e.g. 050123) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[https://hls-dhs-dss.ch/fr/articles/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'HDS' ) end function p.iaafLink( id ) --P1146's format regex: [0-9][0-9]* (e.g. 012) if not id:match( '^%d+$' ) then return false end return '[https://www.iaaf.org/athletes/_/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'IAAF' ) end function p.iciaLink( id ) --P1736's format regex: \d+ (e.g. 1) if not id:match( '^%d+$' ) then return false end return '[https://www.imj.org.il/artcenter/newsite/en/?artist='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'ICIA' ) end function p.isniLink( id ) id = p.validateIsni( id ) --e.g. 0000-0000-6653-4145 if not id then return false end return '[http://isni.org/isni/'..id..' '..id:sub( 1, 4 )..' '..id:sub( 5, 8 )..' '..id:sub( 9, 12 )..' '..id:sub( 13, 16 )..']'..p.getCatForId( 'ISNI' ) --no https as of 9/2019 end function p.jocondeLink( id ) --P347's format regex: [\-0-9A-Za-z]{11} (e.g. 12345678901) local regex = '^'..string.rep('[%-0-9A-Za-z]', 11)..'$' if not id:match( regex ) then return false end return '[https://www.pop.culture.gouv.fr/notice/joconde/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'Joconde' ) end function p.kulturnavLink( id ) --P1248's format regex: [0-9a-f]{8}\-[0-9a-f]{4}\-[0-9a-f]{4}\-[0-9a-f]{4}\-[0-9a-f]{12} (e.g. 12345678-1234-1234-1234-1234567890AB) if not id:match( '^%x%x%x%x%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x$' ) then return false end return '[http://kulturnav.org/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'KULTURNAV' ) --no https as of 9/2019 end function p.lccnLink( id ) local parts = p.splitLccn( id ) --e.g. n78039510 if not parts then return false end local lccnType = parts[1] ~= 'sh' and 'names' or 'subjects' id = parts[1] .. parts[2] .. p.append( parts[3], '0', 6 ) return '[https://id.loc.gov/authorities/'..lccnType..'/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'LCCN' ) end function p.lirLink( id ) --P886's format regex: \d+ (e.g. 1) if not id:match( '^%d+$' ) then return false end return '[http://www.e-lir.ch/e-LIR___Lexicon.'..id..'.450.0.html '..id..']'..p.getCatForId( 'LIR' ) --no https as of 9/2019 end function p.lnbLink( id ) --P1368's format regex: \d{9} (e.g. 123456789) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number='..id..'&P_CON_LNG=ENG '..id..']'..p.getCatForId( 'LNB' ) end function p.leonoreLink( id ) --P640's format regex: LH/\d{1,4}/\d{1,3}|19800035/\d{1,4}/\d{1,5}(Bis)?|C/0/\d{1,2} (e.g. LH/2064/18) if not id:match( '^LH/%d%d?%d?%d?/%d%d?%d?$' ) and --IDs from LH/1/1 to LH/2794/54 (legionaries) not id:match( '^19800035/%d%d?%d?%d?/%d%d?%d?%d?%d?$' ) and --IDs from 19800035/1/1 to 19800035/385/51670 (legionnaires who died 1954-1977 & some who died < 1954) not id:match( '^C/0/%d%d?$' ) then --IDs from C/0/1 to C/0/84 (84 famous legionaries) return false end return '[http://www.culture.gouv.fr/public/mistral/leonore_fr?ACTION=CHERCHER&FIELD_1=COTE&VALUE_1='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'Léonore' ) --no https as of 9/2019 end function p.mbaLink( id ) --P434's format regex: [0-9a-f]{8}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{12} (e.g. 12345678-1234-1234-1234-1234567890AB) if not id:match( '^%x%x%x%x%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x$' ) then return false end return '[https://musicbrainz.org/artist/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'MusicBrainz' ) --special category name end function p.mbareaLink( id ) --P982's format regex: [0-9a-f]{8}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{12} (e.g. 12345678-1234-1234-1234-1234567890AB) if not id:match( '^%x%x%x%x%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x$' ) then return false end return '[https://musicbrainz.org/area/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'MusicBrainz area' ) --special category name end function p.mbiLink( id ) --P1330's format regex: [0-9a-f]{8}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{12} (e.g. 12345678-1234-1234-1234-1234567890AB) if not id:match( '^%x%x%x%x%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x$' ) then return false end return '[https://musicbrainz.org/instrument/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'MusicBrainz instrument' ) --special category name end function p.mblLink( id ) --P966's format regex: [0-9a-f]{8}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{12} (e.g. 12345678-1234-1234-1234-1234567890AB) if not id:match( '^%x%x%x%x%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x$' ) then return false end return '[https://musicbrainz.org/label/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'MusicBrainz label' ) --special category name end function p.mbpLink( id ) --P1004's format regex: [0-9a-f]{8}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{12} (e.g. 12345678-1234-1234-1234-1234567890AB) if not id:match( '^%x%x%x%x%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x$' ) then return false end return '[https://musicbrainz.org/place/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'MusicBrainz place' ) --special category name end function p.mbrgLink( id ) --P436's format regex: [0-9a-f]{8}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{12} (e.g. 12345678-1234-1234-1234-1234567890AB) if not id:match( '^%x%x%x%x%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x$' ) then return false end return '[https://musicbrainz.org/release-group/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'MusicBrainz release group' ) --special category name end function p.mbsLink( id ) --P1407's format regex: [0-9a-f]{8}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{12} (e.g. 12345678-1234-1234-1234-1234567890AB) if not id:match( '^%x%x%x%x%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x$' ) then return false end return '[https://musicbrainz.org/series/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'MusicBrainz series' ) --special category name end function p.mbwLink( id ) --P435's format regex: [0-9a-f]{8}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{4}-[0-9a-f]{12} (e.g. 12345678-1234-1234-1234-1234567890AB) if not id:match( '^%x%x%x%x%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%-%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x%x$' ) then return false end return '[https://musicbrainz.org/work/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'MusicBrainz work' ) --special category name end function p.mgpLink( id ) --P549's format regex: \d{1,6} (e.g. 123456) if not id:match( '^%d%d?%d?%d?%d?%d?$' ) then return false end return '[https://genealogy.math.ndsu.nodak.edu/id.php?id='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'MGP' ) end function p.naraLink( id ) --P1225's format regex: ^([1-9]\d{0,8})$ (e.g. 123456789) if not id:match( '^[1-9]%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?$' ) then return false end return '[https://catalog.archives.gov/id/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'NARA' ) end function p.nclLink( id ) --P1048's format regex: \d+ (e.g. 1081436) if not id:match( '^%d+$' ) then return false end return '[http://aleweb.ncl.edu.tw/F/?func=accref&acc_sequence='..id..'&CON_LNG=ENG '..id..']'..p.getCatForId( 'NCL' ) --no https as of 9/2019 end function p.ndlLink( id ) --P349's format regex: 0?\d{8} (e.g. 012345678) if not id:match( '^0?%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'NDL' ) end function p.ngvLink( id ) --P2041's format regex: \d+ (e.g. 12354) if not id:match( '^%d+$' ) then return false end return '[https://www.ngv.vic.gov.au/explore/collection/artist/'..id..'/ '..id..']'..p.getCatForId( 'NGV' ) end function p.nkcLink( id ) --P691's format regex: [a-z]{2,4}[0-9]{2,14} (e.g. abcd12345678901234) if not id:match( '^[a-z][a-z][a-z]?[a-z]?%d%d%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?$' ) then return false end return '[https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica='..id..'&CON_LNG=ENG '..id..']'..p.getCatForId( 'NKC' ) end function p.nlaLink( id ) --P409's format regex: [1-9][0-9]{0,11} (e.g. 123456789012) if not id:match( '^[1-9]%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?$' ) then return false end return '[https://nla.gov.au/anbd.aut-an'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'NLA' ) end function p.nlkLink( id ) --P5034's format regex: KA.(19|20).{7} (e.g. KAC201501465) if not id:match( '^KA.19.......$' ) and not id:match( '^KA.20.......$' ) then return false end return '[https://nl.go.kr/authorities/resource/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'NLK' ) end function p.nlrLink( id ) --P1003's format regex: \d{9} (e.g. 123456789) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[http://alephnew.bibnat.ro:8991/F?func=find-b&request='..id..'&find_code=SYS&adjacent=Y&local_base=NLR10 '..id..']'..p.getCatForId( 'NLR' ) end function p.nskLink( id ) --P1375's format regex: \d{9} (e.g. 123456789) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[http://katalog.nsk.hr/F/?func=direct&doc_number='..id..'&local_base=nsk10 '..id..']'..p.getCatForId( 'NSK' ) --no https as of 9/2019 end function p.ntaLink( id ) --P1006's format regex: \d{8}[\dX] (e.g. 12345678X) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d[%dX]$' ) then return false end return '[http://data.bibliotheken.nl/id/thes/p'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'NTA' ) end function p.orcidLink( id ) id = p.validateIsni( id ) --e.g. 0000-0002-7398-5483 if not id then return false end id = id:sub( 1, 4 )..'-'..id:sub( 5, 8 )..'-'..id:sub( 9, 12 )..'-'..id:sub( 13, 16 ) return '[https://orcid.org/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'ORCID' ) end function p.picLink( id ) --P2750's format regex: [1-9]\d* (e.g. 1) if not id:match( '^[1-9]%d*$' ) then return false end return '[https://pic.nypl.org/constituents/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'PIC' ) end function p.ridLink( id ) --P1053's format regex: [A-Z]-\d{4}-(19|20)\d\d (e.g. A-1234-1934) if not id:match( '^[A-Z]%-%d%d%d%d%-19%d%d$' ) and not id:match( '^[A-Z]%-%d%d%d%d%-20%d%d$' ) then return false end return '[https://www.researcherid.com/rid/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'RID' ) end function p.reroLink( id ) --P3065's format regex: 0[1-2]-[A-Z0-9]{1,10} (e.g. 02-A012345678) if not id:match( '^0[1-2]%-[A-Z%d][A-Z%d]?[A-Z%d]?[A-Z%d]?[A-Z%d]?[A-Z%d]?[A-Z%d]?[A-Z%d]?[A-Z%d]?[A-Z%d]?$' ) then return false end return '[http://data.rero.ch/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'RERO' ) end function p.rkdartistsLink( id ) --P650's format regex: [1-9]\d{0,5} (e.g. 123456) if not id:match( '^[1-9]%d?%d?%d?%d?%d?$' ) then return false end return '[https://rkd.nl/en/explore/artists/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'RKDartists' ) end function p.rkdidLink( id ) --P350's format regex: [1-9]\d{0,5} (e.g. 123456) if not id:match( '^[1-9]%d?%d?%d?%d?%d?$' ) then return false end return '[https://rkd.nl/nl/explore/images/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'RKDID' ) end function p.rslLink( id ) --P947's format regex: \d{1,9} (e.g. 123456789) if not id:match( '^%d%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?$' ) then return false end return '[http://aleph.rsl.ru/F?func=find-b&find_code=SYS&adjacent=Y&local_base=RSL11&request='..id..'&CON_LNG=ENG '..id..']'..p.getCatForId( 'RSL' ) --no https as of 9/2019 end function p.selibrLink( id ) --P906's format regex: [1-9]\d{4,5} (e.g. 123456) if not id:match( '^[1-9]%d%d%d%d%d?$' ) then return false end return '[https://libris.kb.se/auth/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'SELIBR' ) end function p.sikartLink( id ) --P781's format regex: \d{7,9} (e.g. 123456789) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d?%d?$' ) then return false end return '[http://www.sikart.ch/KuenstlerInnen.aspx?id='..id..'&lng=en '..id..']'..p.getCatForId( 'SIKART' ) --no https as of 9/2019 end function p.snacLink( id ) --P3430's format regex: \d*[A-Za-z][0-9A-Za-z]* (e.g. A) if not id:match( '^%d*[A-Za-z][0-9A-Za-z]*$' ) then return false end return '[https://snaccooperative.org/ark:/99166/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'SNAC-ID' ) end function p.sudocLink( id ) --P269's format regex: (\d{8}[\dX]|) (e.g. 026927608) if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d[%dxX]$' ) then --legacy: allow lowercase 'x' return false end return '[https://www.idref.fr/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'SUDOC' ) end function p.s2authoridLink( id ) --P4012's format regex: [1-9]\d* (e.g. 1796130) if not id:match( '^[1-9]%d*$' ) then return false end return '[https://www.semanticscholar.org/author/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'Semantic Scholar author' ) --special category name end function p.ta98Link( id ) --P1323's format regex: A\d{2}\.\d\.\d{2}\.\d{3}[FM]? (e.g. A12.3.45.678) if not id:match( '^A%d%d%.%d%.%d%d%.%d%d%d[FM]?$' ) then return false end return '[http://tools.wmflabs.org/wikidata-externalid-url/?p=1323&url_prefix=https:%2F%2Fwww.unifr.ch%2Fifaa%2FPublic%2FEntryPage%2FTA98%20Tree%2FEntity%20TA98%20EN%2F&url_suffix=%20Entity%20TA98%20EN.htm&id='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'TA98' ) end function p.tdviaLink( id ) --P7314's format regex: [a-z/-]+] (e.g. barkan-omer-lutfi) if not id:match( '^[a-z/-]+$' ) then return false end return '[https://islamansiklopedisi.org.tr/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'TDVİA' ) end function p.teLink( id ) --P1693's format regex: E[1-8]\.\d{1,2}\.\d{1,2}\.\d{1,2}\.\d{1}\.\d{1}\.\d{1,3} (e.g. E1.23.45.67.8.9.0) local e1, e2 = id:match( '^E([1-8])%.(%d%d?)%.%d%d?%.%d%d?%.%d%.%d%.%d%d?%d?$' ) if not e1 then return false end local TEnum = 'TEe0'..e1 --no formatter URL in WD, probably due to this complexity if e1 == '5' or e1 == '7' then if #e2 == 1 then e2 = '0'..e2 end TEnum = TEnum..e2 end return '[http://www.unifr.ch/ifaa/Public/EntryPage/ViewTE/'..TEnum..'.html '..id..']'..p.getCatForId( 'TE' ) end function p.tepapaLink( id ) --P3544's format regex: \d+ (e.g. 1) if not id:match( '^%d+$' ) then return false end return '[https://collections.tepapa.govt.nz/agent/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'TePapa' ) end function p.thLink( id ) --P1694's format regex: H\d\.\d{2}\.\d{2}\.\d\.\d{5} (e.g. H1.23.45.6.78901) local h1, h2 = id:match( '^H(%d)%.(%d%d)%.%d%d%.%d%.%d%d%d%d%d$' ) if not h1 then return false end local THnum = 'THh'..h1..h2 --no formatter URL in WD, probably due to this complexity return '[http://www.unifr.ch/ifaa/Public/EntryPage/ViewTH/'..THnum..'.html '..id..']'..p.getCatForId( 'TH' ) end function p.tlsLink( id ) local id2 = id:gsub(' +', '_') --P1362's format regex: \p{Lu}[\p{L}\d_',\.\-\(\)\*/–]{3,59} (e.g. Abcd) local class = "[%a%d_',%.%-%(%)%*/–]" local regex = "^%u"..string.rep(class, 3)..string.rep(class.."?", 56).."$" if not mw.ustring.match( id2, regex ) then return false end return '[http://tls.theaterwissenschaft.ch/wiki/'..id2..' '..id..']'..p.getCatForId( 'TLS' ) --no https as of 9/2019 end function p.troveLink( id ) --P1315's format regex: [1-9]\d{5,7} (e.g. 12345678) if not id:match( '^[1-9]%d%d%d%d%d%d?%d?$' ) then return false end return '[https://trove.nla.gov.au/people/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'Trove' ) end function p.ulanLink( id ) --P245's format regex: 500\d{6} (e.g. 500123456) if not id:match( '^500%d%d%d%d%d%d$' ) then return false end return '[https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'ULAN' ) end function p.uscongressLink( id ) --P1157's format regex: [A-Z]00[01]\d{3} (e.g. A000123) if not id:match( '^[A-Z]00[01]%d%d%d$' ) then return false end return '[http://bioguide.congress.gov/scripts/biodisplay.pl?index='..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'USCongress' ) --no https as of 9/2019 end function p.viafLink( id ) --P214's format regex: [1-9]\d(\d{0,7}|\d{17,20}) (e.g. 123456789, 1234567890123456789012) if not id:match( '^[1-9]%d%d?%d?%d?%d?%d?%d?%d?$' ) and not id:match( '^[1-9]%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d?%d?%d?$' ) then return false end return '[https://viaf.org/viaf/'..id..' '..id..']'..p.getCatForId( 'VIAF' ) end --[[=========================== Helper functions =============================]] function p.append(str, c, length) while str:len() < length do str = c .. str end return str end --Returns the ISNI check digit isni must be a string where the 15 first elements are digits, e.g. 0000000066534145 function p.getIsniCheckDigit( isni ) local total = 0 for i = 1, 15 do local digit = isni:byte( i ) - 48 --Get integer value total = (total + digit) * 2 end local remainder = total % 11 local result = (12 - remainder) % 11 if result == 10 then return "X" end return tostring( result ) end --Validate ISNI (and ORCID) and retuns it as a 16 characters string or returns false if it's invalid --See http://support.orcid.org/knowledgebase/articles/116780-structure-of-the-orcid-identifier function p.validateIsni( id ) --P213 (ISNI) format regex: [0-9]{4} [0-9]{4} [0-9]{4} [0-9]{3}[0-9X] (e.g. 0000-0000-6653-4145) --P496 (ORCID) format regex: 0000-000(1-[5-9]|2-[0-9]|3-[0-4])\d{3}-\d{3}[\dX] (e.g. 0000-0002-7398-5483) id = id:gsub( '[ %-]', '' ):upper() if not id:match( '^%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d[%dX]$' ) then return false end if p.getIsniCheckDigit( id ) ~= string.char( id:byte( 16 ) ) then return false end return id end function p.splitLccn( id ) --P244's format regex: (n|nb|nr|no|ns|sh)([4-9][0-9]|00|20[0-1][0-9])[0-9]{6} (e.g. n78039510) if id:match( '^%l%l?%l?%d%d%d%d%d%d%d%d%d?%d?$' ) then id = id:gsub( '^(%l+)(%d+)(%d%d%d%d%d%d)$', '%1/%2/%3' ) end if id:match( '^%l%l?%l?/%d%d%d?%d?/%d+$' ) then return mw.text.split( id, '/' ) end return false end --[[==========================================================================]] --[[ Wikidata, navigation bar, and documentation functions ]] --[[==========================================================================]] function p.getIdsFromWikidata( itemId, property ) local ids = {} local statements = mw.wikibase.getBestStatements( itemId, property ) if statements then for _, statement in ipairs( statements ) do if statement.mainsnak.datavalue then table.insert( ids, statement.mainsnak.datavalue.value ) end end end return ids end function p.matchesWikidataRequirements( itemId, reqs ) for _, group in ipairs( reqs ) do local property = 'P'..group[1] local qid = group[2] local statements = mw.wikibase.getBestStatements( itemId, property ) if statements then for _, statement in ipairs( statements ) do if statement.mainsnak.datavalue then if statement.mainsnak.datavalue.value['numeric-id'] == qid then return true end end end end end return false end function p.createRow( id, label, rawValue, link, withUid, specialCat ) if link then if withUid then return '*<span class="nowrap">'..label..' <span class="uid">'..link..'</span></span>\n' end return '*<span class="nowrap">'..label..' '..link..'</span>\n' end local catName = 'Wikipedia articles with faulty '..(specialCat or id)..' identifiers' return '* <span class="error">The '..id..' id '..rawValue..' is not valid.</span>[[Category:'..catName..']]'..p.redCatLink(catName)..'\n' end -- Creates a human-readable standalone wikitable version of p.conf, and tracking categories with page counts, for use in the documentation function p.docConfTable( frame ) local wikiTable = '{| class="wikitable sortable"\n'.. '! rowspan=2 | Parameter\n'.. '! rowspan=2 | Label\n'.. '! rowspan=2; data-sort-type=number | Wikidata property\n'.. '! colspan=4 | Tracking categories and page counts\n'.. '|-\n'.. '! [[:Category:Wikipedia articles with authority control information|'.. 'Articles]]\n'.. '! [[:Category:User pages with authority control information|'.. 'User pages]]\n'.. '! [[:Category:Miscellaneous pages with authority control information|'.. 'Misc. pages]]\n'.. '! [[:Category:Wikipedia articles with faulty authority control information|'..'Faulty IDs]]\n'.. '|-\n' local lang = mw.getContentLanguage() for _, conf in pairs( p.conf ) do local param, link, pid = conf[1], conf[2], conf[3] local category = conf.category or param local args = { id = 'f', pid } local wpl = frame:expandTemplate{ title = 'Wikidata property link', args = args } --cats local articleCat = 'Wikipedia articles with '..category..' identifiers' local userCat = 'User pages with '..category..' identifiers' local miscCat = 'Miscellaneous pages with '..category..' identifiers' local faultyCat = 'Wikipedia articles with faulty '..category..' identifiers' --counts local articleCount = lang:formatNum( mw.site.stats.pagesInCategory(articleCat, 'pages') ) local userCount = lang:formatNum( mw.site.stats.pagesInCategory(userCat, 'pages') ) local miscCount = lang:formatNum( mw.site.stats.pagesInCategory(miscCat, 'pages') ) local faultyCount = lang:formatNum( mw.site.stats.pagesInCategory(faultyCat, 'pages') ) --concat wikiTable = wikiTable..'\n'.. '|-\n'.. '||'..param.. '||'..link.. '||data-sort-value='..pid..'|'..wpl.. '||style="text-align: right;"|[[:Category:'..articleCat..'|'..articleCount..']]'.. '||style="text-align: right;"|[[:Category:'.. userCat..'|'.. userCount..']]'.. '||style="text-align: right;"|[[:Category:'.. miscCat..'|'.. miscCount..']]'.. '||style="text-align: right;"|[[:Category:'.. faultyCat..'|'.. faultyCount..']]' end return wikiTable..'\n|}' end --[[==========================================================================]] --[[ Configuration ]] --[[==========================================================================]] -- Check that the Wikidata item has this property-->value before adding it local reqs = {} -- Parameter format: { 'parameter name', 'label', propertyId # in Wikidata, formatting/validation function } p.conf = { { 'AAG', '[[Auckland Art Gallery Toi o Tāmaki|AAG]]', 3372, p.aagLink }, { 'ACM-DL', '[[ACM Digital Library|ACM DL]]', 864, p.acmLink }, { 'ADB', '[[ავსტრალიური ბიოგრაფიული ლექსიკონი|ADB]]', 1907, p.adbLink }, { 'AGSA', '[[Art Gallery of South Australia|AGSA]]', 6804, p.agsaLink }, { 'autores.uy', '[[autores.uy]]', 2558, p.autoresuyLink }, { 'AWR', '[[ავსტრალიის ქალთა რეესტრი|AWR]]', 4186, p.awrLink }, { 'BALaT', '[[Royal Institute for Cultural Heritage#Online artworks pages|BALaT]]', 3293, p.balatLink }, { 'BIBSYS', '[[Bibsys|BIBSYS]]', 1015, p.bibsysLink }, { 'Bildindex', '[[Marburg Picture Index|Bildindex]]', 2092, p.bildLink }, { 'BNC', '[[ჩილეს ეროვნული ბიბლიოთეკა|BNC]]', 1890, p.bncLink }, { 'BNE', '[[ესპანეთის ეროვნული ბიბლიოთეკა|BNE]]', 950, p.bneLink }, { 'BNF', '[[საფრანგეთის ეროვნული ბიბლიოთეკა|BNF]]', 268, p.bnfLink }, { 'Botanist', '[[Author citation (botany)|Botanist]]', 428, p.botanistLink }, { 'BPN', '[[Biografisch Portaal|BPN]]', 651, p.bpnLink }, { 'CANTIC', '[[Name and Title Authority File of Catalonia|CANTIC]]', 1273, p.canticLink }, { 'CINII', '[[CiNii]]', 271, p.ciniiLink }, { 'DAAO', '[[Dictionary of Australian Artists|DAAO]]', 1707, p.daaoLink }, { 'DBLP', '[[DBLP]]', 2456, p.dblpLink }, { 'DSI', '[[შტუტგარტის სამეცნიერო ილუსტრატორთა მონაცემთა ბაზა 1450–1950|DSI]]', 2349, p.dsiLink }, { 'FNZA', '[[:d:Property:P6792|FNZA]]', 6792, p.fnzaLink }, { 'GND', '[[Integrated Authority File|GND]]', 227, p.gndLink }, { 'HDS', '[[შვეიცარიის ისტორიული ლექსიკონი|HDS]]', 902, p.hdsLink }, { 'IAAF', '[[World Athletics]]', 1146, p.iaafLink }, { 'J9U', '[[ისრაელის ეროვნული ბიბლიოთეკა|NLI]]', 8189, p.nliLinkNew }, { 'ICIA', '[[Information Center for Israeli Art|ICIA]]', 1736, p.iciaLink }, { 'ISNI', '[[სტანდარტული დასახელებების საერთაშორისო იდენტიფიკატორი|ISNI]]', 213, p.isniLink }, { 'Joconde', '[[Joconde]]' , 347, p.jocondeLink }, { 'KULTURNAV', '[[KulturNav]]', 1248, p.kulturnavLink }, { 'LCCN', '[[კონგრესის ბიბლიოთეკის საკონტროლო ნომერი|LCCN]]', 244, p.lccnLink }, { 'LIR', '[[Historical Dictionary of Switzerland#Lexicon_Istoric_Retic|LIR]]', 886, p.lirLink }, { 'LNB', '[[ლატვიის ეროვნული ბიბლიოთეკა|LNB]]', 1368, p.lnbLink }, { 'Léonore', '[[Base Léonore|Léonore]]', 640, p.leonoreLink }, { 'MBA', '[[MusicBrainz]]', 434, p.mbaLink, category = 'MusicBrainz' }, --special category name { 'MBAREA', '[[MusicBrainz]]', 982, p.mbareaLink, category = 'MusicBrainz area' }, --special category name { 'MBI', '[[MusicBrainz]]', 1330, p.mbiLink, category = 'MusicBrainz instrument' }, --special category name { 'MBL', '[[MusicBrainz]]', 966, p.mblLink, category = 'MusicBrainz label' }, --special category name { 'MBP', '[[MusicBrainz]]', 1004, p.mbpLink, category = 'MusicBrainz place' }, --special category name { 'MBRG', '[[MusicBrainz]] release group', 436, p.mbrgLink, category = 'MusicBrainz release group' }, --special category name { 'MBS', '[[MusicBrainz]]', 1407, p.mbsLink, category = 'MusicBrainz series' }, --special category name { 'MBW', '[[MusicBrainz]] work', 435, p.mbwLink, category = 'MusicBrainz work' }, --special category name { 'MGP', '[[Mathematics Genealogy Project|MGP]]', 549, p.mgpLink }, { 'NARA', '[[National Archives and Records Administration|NARA]]', 1225, p.naraLink }, { 'NCL', '[[National Central Library|NCL]]', 1048, p.nclLink }, { 'NDL', '[[National Diet Library|NDL]]', 349, p.ndlLink }, { 'NGV', '[[National Gallery of Victoria|NGV]]', 2041, p.ngvLink }, { 'NKC', '[[ჩეხეთის რესპუბლიკის ეროვნული ბიბლიოთეკა|NKC]]', 691, p.nkcLink }, { 'NLA', '[[ავსტრალიის ეროვნული ბიბლიოთეკა|NLA]]', 409, p.nlaLink }, { 'NLK', '[[კორეის ეროვნული ბიბლიოთეკა|NLK]]', 5034, p.nlkLink }, { 'NLR', '[[რუმინეთის ეროვნული ბიბლიოთეკა|NLR]]', 1003, p.nlrLink }, { 'NSK', '[[ზაგრების ეროვნული და საუნივერსიტეტო ბიბლიოთეკა|NSK]]', 1375, p.nskLink }, { 'NTA', '[[ნიდერლანდების სამეფო ბიბლიოთეკა|NTA]]', 1006, p.ntaLink }, { 'ORCID', '[[ORCID]]', 496, p.orcidLink }, { 'PIC', '[[:d:Q23892012|PIC]]', 2750, p.picLink }, { 'RID', '[[ResearcherID]]', 1053, p.ridLink }, { 'RERO', '[[RERO (Library Network of Western Switzerland)|RERO]]', 3065, p.reroLink }, { 'RKDartists', '[[Netherlands Institute for Art History#Online artist pages|RKD]]', 650, p.rkdartistsLink }, { 'RKDID', '[[:d:Q17299580|RKDimages ID]]', 350, p.rkdidLink }, { 'RSL', '[[Russian State Library|RSL]]', 947, p.rslLink }, { 'SELIBR', '[[LIBRIS|SELIBR]]', 906, p.selibrLink }, { 'SIKART', '[[SIKART]]', 781, p.sikartLink }, { 'SNAC-ID', '[[SNAC]]', 3430, p.snacLink }, { 'SUDOC', '[[Système universitaire de documentation|SUDOC]]', 269, p.sudocLink }, { 'S2AuthorId', '[[Semantic Scholar|S2AuthorId]]', 4012, p.s2authoridLink, category = 'Semantic Scholar author' }, --special category name { 'TA98', '[[Terminologia Anatomica|TA98]]', 1323, p.ta98Link }, { 'TDVİA', '[[:d:Q21527102|TDVİA]]', 7314, p.tdviaLink }, { 'TE', '[[Terminologia Embryologica|TE]]', 1693, p.teLink }, { 'TePapa', '[[Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa|TePapa]]', 3544, p.tepapaLink }, { 'TH', '[[Terminologia Histologica|TH]]', 1694, p.thLink }, { 'TLS', '[[შვეიცარიის თეატრალური ლექსიკონი|TLS]]', 1362, p.tlsLink }, { 'Trove', '[[Trove]]', 1315, p.troveLink }, --formerly NLA-person { 'ULAN', '[[Union List of Artist Names|ULAN]]', 245, p.ulanLink }, { 'USCongress', '[[Biographical Directory of the United States Congress|US Congress]]', 1157, p.uscongressLink }, { 'VIAF', '[[Virtual International Authority File|VIAF]]', 214, p.viafLink }, } -- Legitimate aliases to p.conf, for convenience -- Format: { 'alias', 'parameter name in p.conf' } p.aliases = { { 'RLS', 'RSL' }, { 'MusicBrainz', 'MBA' }, { 'MusicBrainz artist', 'MBA' }, { 'MusicBrainz label', 'MBL' }, { 'MusicBrainz release group', 'MBRG' }, { 'MusicBrainz work', 'MBW' }, { 'Leonore', 'Léonore' }, { 'TDVIA', 'TDVİA' }, } -- Deprecated aliases to p.conf; tracked in [[Category:Wikipedia articles with deprecated authority control identifiers]] -- Format: { 'deprecated parameter name', 'replacement parameter name in p.conf' } p.deprecated = { { 'GKD', 'GND' }, { 'PND', 'GND' }, { 'SWD', 'GND' }, { 'NARA-organization', 'NARA' }, { 'NARA-person', 'NARA' }, } --[[==========================================================================]] --[[ Main ]] --[[==========================================================================]] function p.authorityControl( frame ) local resolveEntity = require( "Module:ResolveEntityId" ) local parentArgs = frame:getParent().args local elements = {} --create/insert rows later local worldcatCat = '' local suppressedIdCat = '' local deprecatedIdCat = '' --Redirect aliases to proper parameter names for _, a in pairs( p.aliases ) do local alias, param = a[1], a[2] if (parentArgs[param] == nil or parentArgs[param] == '') and parentArgs[alias] then parentArgs[param] = parentArgs[alias] end end --Redirect deprecated parameters to proper parameter names, and assign tracking cat for _, d in pairs( p.deprecated ) do local dep, param = d[1], d[2] if (parentArgs[param] == nil or parentArgs[param] == '') and parentArgs[dep] then parentArgs[param] = parentArgs[dep] if namespace == 0 then deprecatedIdCat = '[[Category:Wikipedia articles with deprecated authority control identifiers|'..dep..']]' end end end --Use QID= parameter for testing/example purposes only local itemId = nil if namespace ~= 0 then local qid = parentArgs['qid'] or parentArgs['QID'] if qid then itemId = 'Q'..mw.ustring.gsub(qid, '^[Qq]', '') itemId = resolveEntity._id(itemId) --nil if unresolvable end else itemId = mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage() end --Wikidata fallback if requested if itemId then for _, params in ipairs( p.conf ) do if params[3] > 0 then local val = parentArgs[params[1]] if val == nil or val == '' then local canUseWikidata = nil if reqs[params[1]] then canUseWikidata = p.matchesWikidataRequirements( itemId, reqs[params[1]] ) else canUseWikidata = true end if canUseWikidata then local wikidataIds = p.getIdsFromWikidata( itemId, 'P'..params[3] ) if wikidataIds[1] then if val == '' and (namespace == 0 or testcases) then suppressedIdCat = '[[Category:Wikipedia articles with suppressed authority control identifiers|'..params[1]..']]' else parentArgs[params[1]] = wikidataIds[1] end end end end end end end --Configured rows local rct = 0 for _, params in ipairs( p.conf ) do local val = parentArgs[params[1]] if val and val ~= '' then table.insert( elements, p.createRow( params[1], params[2]..':', val, params[4]( val ), true, params.category ) ) rct = rct + 1 end end --WorldCat local worldcatId = parentArgs['WORLDCATID'] if worldcatId and worldcatId ~= '' then --if present & unsuppressed table.insert( elements, p.createRow( 'WORLDCATID', '', worldcatId, '[[WorldCat Identities]]: [https://www.worldcat.org/identities/'..worldcatId..' '..worldcatId..']', false ) ) --Validation? worldcatCat = '[[კატეგორია:ვიკიპედიის სტატიები WorldCat იდენტიფიკატორით]]' elseif worldcatId == nil then --if absent & unsuppressed local viafId = parentArgs['VIAF'] local lccnId = parentArgs['LCCN'] if viafId and viafId ~= '' and p.viafLink( viafId ) then --VIAF must be present, unsuppressed, & validated table.insert( elements, p.createRow( 'VIAF', '', viafId, '[[WorldCat Identities]] (VIAF-ის მეშვეობით): [https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/'..viafId..' '..viafId..']', false ) ) if namespace == 0 then worldcatCat = '[[კატეგორია:ვიკიპედიის სტატიები WorldCat-VIAF იდენტიფიკატორით]]' end elseif lccnId and lccnId ~= '' and p.lccnLink( lccnId ) then --LCCN must be present, unsuppressed, & validated local lccnParts = p.splitLccn( lccnId ) if lccnParts and lccnParts[1] ~= 'sh' then local lccnIdFmtd = lccnParts[1]..lccnParts[2]..'-'..lccnParts[3] table.insert( elements, p.createRow( 'LCCN', '', lccnId, '[[WorldCat Identities]] (via LCCN): [https://www.worldcat.org/identities/lccn-'..lccnIdFmtd..' '..lccnIdFmtd..']', false ) ) if namespace == 0 then worldcatCat = '[[კატეგორია:ვიკიპედიის სტატიები WorldCat-LCCN იდენტიფიკატორით]]' end end end elseif worldcatId == '' then --if suppressed suppressedIdCat = '[[Category:Wikipedia articles with suppressed authority control identifiers|WORLDCATID]]' end local Navbox = require('Module:Navbox') local elementsCat = '' if rct >= 25 then local eCat = 'იდენტიფიკატორის თარგი, რომელშიც არის '..rct..' ელემენტი' elementsCat = '[[კატეგორია:'..eCat..']]'..p.redCatLink(eCat) end local outString = '' if #elements > 0 then local args = {} if testcases and itemId then args = { qid = itemId } end --expensive local pencil = frame:expandTemplate{ title = 'EditAtWikidata', args = args} outString = Navbox._navbox( { name = 'Authority control', navboxclass = 'authority-control', bodyclass = 'hlist', group1 = '[[ვიკიპედია:იდენტიფიკატორები|იდენტიფიკატორები]]'..pencil, list1 = table.concat( elements ) } ) local auxCats = worldcatCat .. elementsCat .. suppressedIdCat .. deprecatedIdCat if testcases then auxCats = mw.ustring.gsub(auxCats, '(%[%[)(Category)', '%1:%2') --for easier checking end outString = outString .. auxCats if namespace ~= 0 then outString = mw.ustring.gsub(outString, '(%[%[)(Category:Wikipedia articles)', '%1:%2') --by definition end end return outString end return p 6i68u8mnygxybk02miele6990925gdv 0 460839 4822897 4109249 2025-07-01T06:44:21Z Gobrona 28077 4822897 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Daikeien_amusement_arcade_2018-05-10.jpg|მინი|250პქ|იაპონიის ჩიბას პრეფექტურაში მდებარე გასართობი არკადული დარბაზი, სადაც სხვადასხვა სახის არკადული თამაშია წარმოდგენილი]] '''არკადული თამაში''' ({{lang-en|Arcade game}}), იგივე '''მონეტაზე მომუშავე თამაში''' ({{lang-en|coin-op game}}) — მონეტაზე მომუშავე გასართობი მოწყობილობა, რომელიც, როგორც წესი, განთავსებულია საზოგადოებრივ ადგილებში — რესტორნებში, ბარებსა და სათამაშო ავტომატების დარბაზებში. არკადული თამაშების უმეტესობა ძირითადად მოთამაშის უნარებზეა დაფუძნებული და მოიცავს [[არკადული ვიდეო თამაში|არკადულ ვიდეო თამაშებს]], [[პინბოლი|პინბოლის აპარატებს]], ელექტრომექანიკურ თამაშებს, [[გამოსასყიდი თამაში|გამოსასყიდ თამაშებსა]] ({{lang-en|Redemption games}}) და [[მერჩენდაიზერი|მერჩანდაიზერებს]]. არკადული ვიდეო თამაშები ხასიათდება მოკლემეტრაჟიანი სიუჟეტით, თუმცა ინტენსიური [[გეიმპლეი|სათამაშო პროცესით]]. <ref>{{cite book|author=Rouse, Richard.|title=Game Design: Theory & Practice|url=https://archive.org/details/gamedesigntheory00rous_785|year=2004|isbn=1-55622-912-7|language=en|location= =Los Rios Boulevard, Plano, Texas, USA|publisher=Wordware Publishing|pages=[https://archive.org/details/gamedesigntheory00rous_785/page/n722 698]|ref=Rouse}}</ref> ყველაზე პოპულარული არკადული თამაშებია: „[[Space Invaders]]“ (1978), „[[Pac-Man]]“ (1980), „[[Donkey Kong]]“ (1981), „[[Asteroids (ვიდეო თამაში)|Asteroids]]“ (1981) და სხვები. არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა დაიწყო გვიან [[1970]]-იან წლებში და გაგრძელდა [[1980]]-იანი წლების შუა პერიოდამდე. [[1990]]-იანი წლებში, [[დასავლეთი ნახევარსფერო|დასავლეთ ნახევარსფერო]]ში იყო არკადული თამაშების აღზევების მცდელობა, თუმცა უშედეგოდ. არკადული თამაშების ვარდნის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი იყო ახალი თაობის [[პერსონალური კომპიუტერი|პერსონალური კომპიუტერებისა]] და [[სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლი|სახლლის ვიდეო თამაშების კონსოლების]] გამოჩენა ბაზარზე, ისეთების როგორებიცაა [[Sega]]-ს [[Mega Drive]]/[[Sega Genesis|Genesis]] და [[Nintendo]]-ს [[Super NES]] (იაპონიაში ცნობილი როგორც [[Super Famicom]]). [[აღმოსავლეთი ნახევარსფერო]] (განსაკუთრებით იაპონია) დღემდე განაგრძობს არკადული ინდუსტრიის განვითარებას.<ref>{{Cite web|url=https://venturebeat.com/2016/12/06/even-in-decline-japans-arcades-are-critically-important-to-japanese-game-makers/|title=Why Japan's arcades are its game industry's cutting-edge labs|date=2016-12-06|website=VentureBeat|language=en-US|access-date=2019-05-16}}</ref> ==გალერეა== <gallery> ფაილი:Light_gun_survival_horror_arcade_game.jpg|მოთამაშე იაპონიაში [[სინათლის პისტოლეტი]]ს გამოყენებით თამაშობს „Police 911“-ს, ფაილი:Donkey_Kong_arcade_at_the_QuakeCon_2005.png|„[[Donkey Kong]]“ — ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული პოპულარული არკადული თამაში ფაილი:Cops_and_Robbers_game_kiosk.jpg|Cops N' Robbers|რედემპშენ-ავტომატი ფაილი:A_rebuilt_Terminator_2_pinball_machine_by_Wayne_Patrick_Finn_Melbourne_Australia._38.jpg|„Terminator 2: Judgment Day“, 1991 წლის პინბოლის აპარატი. </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commonscat-inline|Arcade games}} * [http://arcade-museum.com/vaps/ The Video Arcade Preservation Society] * [http://www.arcade-history.com/ არკადული თამაშების ისტორია] * [https://web.archive.org/web/20100915164732/http://adangerousbusiness.com/2010/01/05/the-museum-of-soviet-video-games/ საბჭოთა არკადული თამაშების მუზეუმი] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:არკადული თამაშები]] fmumdb6g6h2mvedrl1jmytd1rzyppax 0 476615 4822915 4528843 2025-07-01T07:49:37Z Gobrona 28077 გადამისამართება გვერდზე „[[N-Gage]]“ 4822915 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[N-Gage]] 4vc4a6l4vfhc9koo6vodni0io80cg7o 0 476616 4822912 3937887 2025-07-01T07:47:43Z Gobrona 28077 მომხმარებელმა Gobrona გვერდი „[[N-Gage]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[N-Gage (მრავალმნიშვნელოვანი)]]“ 3937887 wikitext text/x-wiki '''N-Gage''' შეიძლება აღნიშნავდეს: * [[N-Gage (მოწყობილობა)]] — Nokia-ს სმარტფონი და პორტატიული ვიდეო თამაშების კონსოლი, გამოსული 2003 წელს ** [[N-Gage QD]] — N-Gage-ის განახლებული ვერსია, გამოსული 2004 წელს * [[N-Gage (სერვისი)]] — N-Gage-ის ყოფილი სერვისი {{მრავალმნიშვნელოვანი}} 4frptzx7pgbfmei5y7w24rgciv8o87o 14 484339 4822818 4131624 2025-06-30T19:36:20Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822818 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ტაილანდი]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|ტაილანდი]] 13abwfs95ci0lj7jrypz8vq0n30nedt 0 484589 4822781 4799321 2025-06-30T19:08:54Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბაქოს ღირსშესანშნაობები]]; დაემატა [[კატეგორია:ბაქოს ღირსშესანიშნაობები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822781 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Haji Javad Mosque 2018.jpg|მინი]] '''ჰაჯი ჯავადის მეჩეთი''' ([[აზერბაიჯანული ენა|აზერბ]]. Hacı Cavad məscidi) — ადგილობრივი მეჩეთი, რომელიც მდებარეობს აბას მირზა შარიფზადას ქუჩაზე, იასამალის რაიონი, [[ბაქო]]. ==ისტორია== მეჩეთის თავდაპირველ შენობას ჰქონდა სამი არაბულენოვანი წარწერა, რომელიც დაცულია მეჩეთის კედლის კარებთან ახლოს, სადაც ნათქვამია, რომ მეჩეთი აგებულია [[1305]] წელს. მეჩეთის მშენებლობის ინიციატორი, ჰაჯი ჯავადი, ვაჭარი იყო. გეგმით მეჩეთი სწორკუთხაა. შიდა ფართობი 12x18 მეტრია, სიმაღლე იატაკიდან ჭერამდე 6 მეტრია, ხოლო სართულიდან გუმბათი 9 მეტრი. ჰაჯი ჯავადის მეჩეთში, ზოგადი სალოცავი ადგილის გარდა, [[მედრესე|მედრესეც]] იყო. საბჭოთა ხელისუფლების დამყარების პირველ წლებში მეჩეთმა შეწყვიტა საქმიანობა. მოგვიანებით, მედრესეს ოთახები საცხოვრებლად გადანაწილდა მოსახლეობაში, მეჩეთი კი საბავშვო ბაღად გამოიყენეს. [[სსრკ-ის დაშლა|სსრკ-ს დაშლის]] შემდეგ, ადგილობრივი სასულიერო პირებისა და უხუცესების ძალისხმევის შედეგად, ეს მეჩეთი გაიხსნა და აღდგა. მეჩეთის გახსნის შემდეგ, ჰაჯი ნამიკ ბაბახანოვი იყო პირველი ახუნდი და რელიგიური საზოგადოების თავმჯდომარე. [[2017]] წლის აპრილში მეჩეთის დანგრევა დღის წესრიგში დადგა და რამაც მოსახლეობაში დიდი პროტესტი გამოიწვია <ref>{{cite web |url=http://www.islamazeri.com/sokulmek-istenen-haci-cavad-mescidi-prezident-aciq-mktub--9664.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170412060519/http://www.islamazeri.com/sokulmek-istenen-haci-cavad-mescidi-prezident-aciq-mktub--9664.html |archivedate=2017-04-12 |title=Sökülmək istənən “Hacı Cavad” məscidi dini icmasından prezidentə AÇIQ MƏKTUB |author= |date= |publisher=islamazeri |accessdate=2017-04-11 |language=az |deadlink=no }}</ref><ref>[https://www.kavkaz-uzel.eu/articles/305335/ Мечеть «Гаджи Джавад» снесена в Баку]</ref>. 2017 წლის ივნისში, აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტის [[ილჰამ ალიევი|ილჰამ ალიევის]] ბრძანების თანახმად, დაანგრიეს ბაქოს იასამალის რაიონის აბდუალა შაიგის ქუჩაზე მდებარე ჰაჯი ჯავადის მეჩეთი. ამ მეჩეთის ახალი შენობის მშენებლობა გადავიდა აბას მირზა შარიფზაძის ქუჩაზე <ref>{{cite web |url=http://yasamal-ih.gov.az/page/46.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170412090817/http://yasamal-ih.gov.az/page/46.html |archivedate=2017-04-12 |title=Dini Qurumlar |author= |date= |publisher=yasamal-ih.gov.az |accessdate=2017-04-11 |language=az |deadlink=no }}</ref><ref>{{cite news |title="Hacı Cavad" məscidinin yeri dəyişdirilir |author= |url=http://www.islamazeri.com/haci-cavad-mescidinin-yeri-deyisdirilir--12099.html |publisher=islamazeri |date=2017-06-01 |accessdate=2017-06-01 |language=az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170601125724/http://www.islamazeri.com/haci-cavad-mescidinin-yeri-deyisdirilir--12099.html |archivedate=2017-06-01 }}</ref>. ==ახალი შენობა== ჰაჯი ჯავადის მეჩეთის ახალი შენობა, რომლის მშენებლობა 2017 წლის 2 ივლისს დაიწყო, ექსპლუატაციაში შევიდა [[2018]] წლის 12 აპრილს <ref>{{Cite web |url=https://sputnik.az/life/20180412/414840936/prezident-mescid-acilisi-edib.html |title=Prezident paytaxtda yeni məscidin açılışını etdi |accessdate=2020-10-24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190925170446/https://sputnik.az/life/20180412/414840936/prezident-mescid-acilisi-edib.html |archivedate=2019-09-25 }}</ref>. ჰაჯი ჯავადის მეჩეთის ახალი შენობა 1200 კვადრატული მეტრის ფართობს მოიცავს. სალოცავი დარბაზის ფართობი დაახლოებით 400 კვადრატული მეტრია. ეროვნული არქიტექტურული სტილით შესრულებული ტაძრის გუმბათის სიმაღლე 18 მეტრია, ხოლო მინარეთის სიმაღლე 33,7 მეტრი. მეჩეთის ინტერიერში გამოყენებულია სპეციალური დეკორატიული ელემენტები; გუმბათის კიდეებზე დაწერილია ლექსები ყურანიდან. [[ფაილი:Haji Javad Mosque interior.jpg|მინი]] მეჩეთის კედლები და სვეტები გაფორმებულია წმინდა ყურანის წარწერებით, აგრეთვე აზერბაიჯანელი ოსტატების მიერ გაკეთებული აღმოსავლური ორნამენტებით. მეჩეთს, რომელშიც ერთდროულად 500-ზე მეტი ადამიანის განთავსებაა შესაძლებელი, აქვს პირველი სართული მამაკაცებისთვის და მეორე სართული ქალებისთვის. იატაკზე სპეციალურად ჰაჯი ჯავადის მეჩეთისთვის ნაქსოვი ახალი „Namazgah“ ხალიჩა დაიდო. მეჩეთში დამონტაჟებულია სავენტილაციო სისტემები თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებით. ==რესურსები ინტერნეტში== * {{cite web |url=http://scwra.gov.az/structure/396/?%E2%80%9CHac%C4%B1%20Cavad%E2%80%9D%20m%C9%99scidi |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170412081305/http://scwra.gov.az/structure/396/?%E2%80%9CHac%C4%B1%20Cavad%E2%80%9D%20m%C9%99scidi |archivedate=2017-04-12 |title=“Hacı Cavad” məscidi |author= |date= |publisher=scwra.gov.az |accessdate=2017-04-11 |language={{az}} |url-status=live }} * [http://arxiv.islamazeri.com/haci-cavad-mescidinde-erbein-merasimi-foto--9117.html Hacı Cavad məscidində Ərbəin mərasimi FOTO] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190330224707/http://arxiv.islamazeri.com/haci-cavad-mescidinde-erbein-merasimi-foto--9117.html |date=2019-03-30 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია: აზერბაიჯანის არქიტექტურა]] [[კატეგორია: ბაქოს არქიტექტურა]] [[კატეგორია:ბაქოს ღირსშესანიშნაობები]] [[კატეგორია: ბაქოს მეჩეთები]] or9it9p6yadaeqsfxura8lv95vkggmo 0 485001 4822780 4005532 2025-06-30T19:08:44Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბაქოს ღირსშესანშნაობები]]; დაემატა [[კატეგორია:ბაქოს ღირსშესანიშნაობები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822780 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:28 May Street, Baku, 2010 (4).jpg|მინი]] '''28 მაისის ქუჩა''' ([[აზერბაიჯანული ენა|აზერბ]]. 28 may küçəsi) — მდებარეობს [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანის]] დედაქალაქ, [[ბაქო|ბაქოს]] ნასიმის რაიონში. ბულბულის გამზირზე იწყება და ის 1 კილომეტრს მოიცავს და მთავრდება რიჩარდ სორჯის ქუჩაზე. აღნიშნულ ქუჩას, სხვა სახელებს შორის, რუსული მმართველობის პერიოდში ცნობილი ეწოდება „სატელეფონო ქუჩა“, შემდეგ კი მას 28 აპრილის ქუჩა დაერქვა, [[აზერბაიჯანის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|აზერბაიჯანის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის]] დაარსების თარიღად. [[1992]] წლიდან ცნობილია ამჟამინდელი სახელით, რომელიც ხაზს უსვამს აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკის გამოცხადების თარიღს. ==ისტორია== [[XIX საუკუნე|XIX]] საუკუნის შუა ხანებამდე ეს ტერიტორია მეურნეობებმა და ბაღებმა დაიპყრეს, რომლებიც ბაქოს მოსახლეობას ეკუთვნოდა. [[1883]] წელს ბაქოს რკინიგზის სადგურის მშენებლობის შემდეგ გაჩნდა ასფალტირებული გზის საჭიროება, რომელიც სადგურს ქალაქთან დააკავშირებდა. [[1887]] წელს აქ აშენდა ბაქოში პირველი სატელეფონო ბირჟა. მან ქუჩას დაარქვა თავისი სახელი, „ტელეფონის ქუჩა“. მეცხრამეტე საუკუნის ბოლოს ცხენოსნები უკვე დარბოდნენ ქუჩაში. თვითონ ქუჩა XIX საუკუნის ბოლოს კვლავ განიხილებოდა როგორც ქალაქის პერიფერია, სადაც ცხოვრობდნენ ქალაქის ღარიბი ფენის წარმომადგენლები. [[1898]] წელს მან მიიღო მნიშვნელობა ბაქოში პირველი ლუთერანული ეკლესიის მშენებლობის გამო. [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] დასაწყისში ნავთობის მაგნატმა მუსა ნაღიევმა ამ ქუჩაზე ააშენა ქალაქის პირველი საცხოვრებელი სახლები. [[1913]] წელს „ტელეფონის ქუჩა“-s ეწოდა „რომანოვის გამზირი“ [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიაში]] რომანოვების მმართველობის 300 წლისთავის აღსანიშნავად. [[1918]] წელს, მას შემდეგ, რაც აზერბაიჯანი გახდა რუსეთისგან დამოუკიდებელი, მას ეწოდა ლინდლის ქუჩა სერ უილიამ ლინდლის სახელით, რომელმაც წვლილი შეიტანა მეფის პერიოდის ბაქოს ინფრასტრუქტურულ განვითარებაში. 1923 წელს, აზერბაიჯანში ბოლშევიკური ძალაუფლების დამონტაჟების შემდეგ, საბჭოთა მთავრობამ გადაწყვიტა დაეღწია „ბურჟუაზიული ტოპონიმიკისგან“ თავი და ქუჩას 28 აპრილი დაერქვა (აზერბაიჯანის საბჭოთა კავშირის თარიღი [[1920]] წელს). იგი თანდათან აშენდა, რადგან ეზოზე დაფუძნებული ერთი ან ორსართულიანი კორპუსები დაუშვეს კორპუსები ან გადაკეთდნენ უფრო მაღალ შენობებად ზეკონსტრუქციების საშუალებით. [[1934]] წელს დასრულდა სტალინური სტილის ორი მასიური შენობა ქუჩის დასაწყისში, რომლებიც [[მიქაილ ჰუსეინოვი|მიქაილ ჰუსეინოვმა]] და სადიხ დადაშოვმა დააპროექტეს. ერთ მათგანში განთავსდა კინოთეატრი „ნიზამი“, ხოლო მეორეში შემდეგ გახდა AzerTaj-ის სათაო ოფისი. გასული საუკუნის 50-იან წლებში ყოფილი იარმაროჩნაიას მოედანზე ჯარისკაცების ბაზარი მოიხსნა, რომ მის მაგივრად შეიქმნა სამად [[სამედ ვურღუნი|სამედ ვურღუნის]] სახელობის პარკი, შესასვლელთან პოეტის გიგანტური ქანდაკება იყო გამოსახული. [[1967]] წელს ქუჩის მიწისქვეშა გზა გაიარა [[მეტროპოლიტენი|მეტროპოლიტენის]] პირველმა ხაზმა, იქვე აშენდა 28 აპრილის სადგური. [[1991]] წელს, როგორც ქუჩას, ასევე სადგურს სახელი ეწოდა 28 მაისს, აზერბაიჯანის 1918 წელს [[აზერბაიჯანის დამოუკიდებლობის დღე|დამოუკიდებლობის]] გამოცხადების წლისთავის აღსანიშნავად. დღეს 28 მაისის ქუჩა ერთ–ერთი უდიდესია ქალაქში. მოძრაობა ბულბულის გამზირსა და სორგის ქუჩას შორის არის ცალმხრივი აღმოსავლეთიდან დასავლეთისკენ. [[ტრამვაი]], რომელიც ქუჩის აღმოსავლეთ ნაწილს შავ ქალაქთან აკავშირებდა, დაიშალა [[2000-იანი წლები|2000-იანი წლების]] დასაწყისში. ქუჩის ღირსშესანიშნაობებს შორისაა მაცხოვრის ლუთერანული ეკლესია და სამად ვურგუნის პარკი. მეტროს უახლოესი კერა 28 მაისის სადგურია. ქუჩის ღირსშესანიშნაობებს შორისაა [[მაცხოვრის ეკლესია (ბაქო)|მაცხოვრის ლუთერანული ეკლესია]] და სამად ვურღუნის პარკი. მეტროს უახლოესი გაჩერება „28 მაისის სადგურია“. ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://maps.google.com/maps/ms?ie=UTF8&t=h&source=embed&oe=UTF8&msa=0&msid=100361067716615998463.00046afb673ccda23abe4 28 May Street] at [[Google Maps]] *[https://wikivisually.com/wiki/28_May_Street/ 28 მაისის ქუჩა] [[კატეგორია: ბაქოს ქუჩები]] [[კატეგორია:ბაქოს ღირსშესანიშნაობები]] 3muuc9xwonkke9w5186fctc8xunvldw 0 485973 4822661 4821386 2025-06-30T16:12:04Z Arkaitz1974 85446 4822661 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მოკრივე |სახელი = მერაბ დვალიშვილი |სურათი = Merab Dvalishvili at UFC 316 (cropped).jpg |ტიტრი = |დაბსახელი = |სრული სახელი = |მეტსახელი = „მანქანა“ (The Machine) |მოქალაქეობა = {{დროშა|საქართველო}} |ეროვნება = [[ქართველები|ქართველი]] |დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1991|1|10}} |დაბადების ადგილი = [[თბილისი]], [[საქართველო]] |საცხოვრებელი = |წონის კატეგორია =ზემსუბუქი წონა |ყირა = |სიმაღლე = 168 [[სმ]] |ხელების მოქნევა = |სტილი = |მწვრთნელი = რეი ლონგო, მეტ სერა |პრომოუტერი =UFC |ბრძოლა = 24 |მოგება = 20 |ნოკაუტით = 3 |წაგება = 4 |ფრე = |ჩაუტარებელი = |ბრძოლა სამოყვარულო = |მოგება სამოყვარულო = |ნოკაუტით სამოყვარულო = |წაგება სამოყვარულო = |ფრე სამოყვარულო = |ჩაუტარებელი სამოყვარულო = |მეუღლე = |შვილები = |ცნობილი ნათესავები = |საიტი = [https://www.ufc.com/athlete/merab-dvalishvili ufc.com] |სახელმწიფო ჯილდოები = |მედლები = }} '''მერაბ დვალიშვილი''' (დ. [[10 იანვარი]], [[1991]]) — [[ქართველები|ქართველი]] [[შერეული საბრძოლო ხელოვნება|შერეული საბრძოლო ხელოვნების]] (MMA) მებრძოლი, რომელიც ამჟამად იბრძვის აბსოლუტურ საბრძოლო ჩემპიონატში (UFC). UFC-ის ზემსუბუქი წონის მოქმედი ჩემპიონი. 2025 წლის 10 ივნისის მონაცემებით, UFC-ის მამაკაცთა შორის pound-for-pound რეიტინგში მე-2 ადგილზეა.<ref>[https://www.ufc.com/rankings UFC Rankings, Division Rankings, P4P rankings, UFC Champions | UFC.com]</ref> ==ადრეული წლები== მერაბ დვალიშვილი [[ვანის მუნიციპალიტეტი|ვანის რაიონის]] სოფელ [[სულორი (ვანის მუნიციპალიტეტი)|სულორში]] იზრდებოდა, სწავლობდა სულორის საშუალო სკოლაში, მოგვიანებით სწავლა განაგრძო [[თბილისი|თბილისში]].<ref>[https://kvirispalitra.ge/article/114539-mochxubarazidan-cukeras-gladiatoramde-ras-hqveba-merab-dvalishvilis-mascavlebeli/ „მოჩხუბარაძიდან“ „ცუკერას გლადიატორამდე“ - რას ჰყვება მერაბ დვალიშვილის მასწავლებელი - ''kvirispalitra.ge'']</ref><ref>[https://www.crystalsport.ge/news/15177 დვალიშვილი: ''სოფელში გავიზარდე, მიზანი დავისახე, მსურს სამაგალითო ვიყო'' - ''crystalsport.ge'']</ref><ref>[https://digest.ge/news/sazogadoeba/merabis-tskhovreba-erti-didi-kinoa-romlis-pirveli-seria-vanshi-daitsyo-tbilisshi-gagrdzelda-akhla-ki-niu-iorkis-seria-gadis-ras-tsers-goga-chanadiri-merab-dvalishvilze მერაბის ცხოვრება ერთი დიდი კინოა, რომლის პირველი სერია ვანში დაიწყო, თბილისში გაგრძელდა, ახლა კი ნიუ იორკის სერია გადის...“- რას წერს გოგა ჩანადირი მერაბ დვალიშვილზე]</ref><ref>[https://www.facebook.com/story.php/?story_fbid=892733299524630&id=100063639044272&paipv=0&eav=AfasK9omaLg-4IqEvbnJXApG93yQHWECVxAC5iwVecqcdlZnBZZs9Hjv_an2KsQcd2o&_rdr ვანის მერის ოფიციალური ფეისბუკ გვერდი]</ref> ახალგაზრდულ ასაკში დაიწყო ვარჯიში ქართულ ჭიდაობაში, [[სამბო]]სა და [[ძიუდო]]ში. მერაბი შეერთებულ შტატებში 21 წლის ასაკში გადავიდა საცხოვრებლად, რათა გამხდარიყო MMA-ს მებრძოლი და ვარჯიში რეი ლონგოსა და მეტ სერას ხელმძღვანელობით დაიწყო. [[2019]] წელს დვალიშვილმა სამბოს მსოფლიო ჩემპიონატზე, 68 კგ წონით კატეგორიაში მეორე ადგილი დაიკავა.<ref>{{cite web|url= http://fight-library.com/2020/10/07/stepan-kobenov-combat-sambo-world-champion/|title=Stepan Kobenov: Combat Sambo World Champion|publisher=Fight-Library.com|author=Blaine Henry}}</ref> ==UFC== მისი დებიუტი UFC-ში [[2017]] წლის [[9 დეკემბერი|9 დეკემბერს]], ფრენკი საენზის წინააღმდეგ შედგა. შეხვედრაში მსაჯთა გადაწყვეტილებით საენზმა გაიმარჯვა.<ref>{{cite web|title=LI’s Dvalishvili to debut at UFC Fresno|url=https://www.newsday.com/sports/mixed-martial-arts/li-s-merab-dvalishvili-to-make-ufc-debut-at-ufc-fight-night-in-fresno-1.15354973|accessdate=2023-07-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210301072411/https://www.newsday.com/sports/mixed-martial-arts/li-s-merab-dvalishvili-to-make-ufc-debut-at-ufc-fight-night-in-fresno-1.15354973|archivedate=2021-03-01}}</ref><ref>{{cite web |title=UFC Fight Night 123 results: Frankie Saenz outworks Merab Dvalishvili for split decision |url=https://mmajunkie.usatoday.com/2017/12/ufc-fight-night-123-results-frankie-saenz-outworks-merab-dvalishvili-split-decision-fresno |website=MMA Junkie}}</ref> მერაბ დვალიშვილმა ბოლოს წინა ბრძოლა UFC-ში 2024 წლის 18 თებერვალს, ჰენრი სეხუდოს წინააღმდეგ გამართა და მსაჯების გადაწყვეტილებით, ზედიზედ მე-10 გამარჯვება მოიპოვა.<ref>{{cite news |title=მერაბ დვალიშვილმა ჰენრი სეხუდო მსაჯების გადაწყვეტილებით დაამარცხა|url=https://1tv.ge/news/merab-dvalishvilma-henri-sekhudo-msajebis-gadawyvetilebit-daamarckha-1tvsport/|work=1tv.ge }}</ref> 2024 წლის 14 სექტემბერს, დაამარცხა მოქმედი ჩემპიონი [[შონ ო’მალი]] და ზემსუბუქი წონის ჩემპიონი გახდა.<ref>{{cite news |title=მერაბ დვალიშვილმა ჰენრი სეხუდო მსაჯების გადაწყვეტილებით დაამარცხა|url=https://1tv.ge/news/merab-dvalishvilma-shon-omali-daamarckha-da-ufc-is-supermsubuqi-wonis-chempioni-gakhda-video-1tvsport/|work=1tv.ge}}</ref> 2025 წლის 18 იანვარს მერაბ დვალიშვილმა UFC-ის ზემსუბუქი წონის საჩემპიონო ქამარი შეინარჩუნა, როდესაც რუსეთის სახელით მოასპარეზე მანამდე დაუმარცხებელი [[უმარ ნურმაგომედოვი]] მსაჯთა ერთსულოვანი გადაწყვეტილებით დაამარცხა. ამასთან, ქართველმა მებრძოლმა ჟორჟ სენ-პიერის რეკორდი გააუმჯობესა, მას UFC-ის ისტორიაში მეტოქე მიწაზე (თეიქდაუნი) ყველაზე მეტჯერ, 92-ჯერ ჰყავს გადაყვანილი. 2025 წლის 18 იანვარს მერაბ დვალიშვილმა [[უმარ ნურმაგომედოვი]]ს წინააღმდეგ საჩემპიონო ქამარი დაიცვა. MMAfighting.com-ის ცნობით, ქართველმა ჩემპიონმა გამოიმუშავა $500 000, ამ თანხას დაემატა საღამოს საუკეთესო ბრძოლის $50 000-იანი ბონუსი.<ref>[https://lagazzetta.ge/news/ra-tankha-gamoimushava-merab-dvalishvilma-ufc-311-ze-213758 რა თანხა გამოიმუშავა მერაბ დვალიშვილმა UFC 311-ზე]</ref> უმარ ნურმაგომედოვთან მოპოვებული გამარჯვება მისთვის ზედიზედ მე-12 იყო.<ref>[https://1tv.ge/news/merab-dvalishvilma-umar-nurmagomedovi-daamarckha-da-ufc-is-chempionis-qamari-sheinarchuna-1tvsport/ მერაბ დვალიშვილმა უმარ ნურმაგომედოვი დაამარცხა და UFC-ის ჩემპიონის ქამარი შეინარჩუნა]</ref> 2025 წლის 8 ივნისს მერაბ დვალიშვილმა UFC-ის ზემსუბუქი წონის საჩემპიონო ქამარი შეინარჩუნა. ქართველმა მებრძოლმა ამერიკის სახელით მოასპარეზე შონ ო’მალი მეორედ დაამარცხა. დვალიშვილმა ჩემპიონის ტიტული 2024 წლის სექტემბერში, სწორედ შონ ო’მალის დამარცხების შემდეგ მოიპოვა და ამჯერად კარიერაში მეორედ დაიცვა. მერაბ დვალიშვილი UFC 316-ზე გამართული საჩემპიონო ბრძოლის შემდეგ „Performance of the Night“-ის, ანუ „საღამოს საუკეთესო პერფორმანსის“ ბონუსით დაჯილდოვა. მერაბ დვალიშვილს შერეულ ორთაბრძოლებში გამართული 24 შეხვედრის შემდეგ 20 გამარჯვება და 4 მარცხი აქვს. ეს მოგება მისთვის ზედიზედ მე-13 იყო. ამ მაჩვენებლით ის ხაბიბ ნურმაგომედოვს, დემეტრიუს ჯონსონს, ჟორჟ სენ-პიერს, [[მაქს ჰოლოვეი]]სა და [[ჯონ ჯონსი|ჯონ ჯონსს]] გაუთანაბრდა. მათზე მეტი შეხვედრა ზედიზედ მხოლოდ კამარუ უსმანს, ისლამ მახაჩევსა (15) და ანდერსონ სილვას (16) აქვთ მოგებული.<ref>[https://1tv.ge/news/merab-dvalishvilma-saghamos-sauketeso-performansis-bonusi-miigho-1tvsport/ მერაბ დვალიშვილმა „საღამოს საუკეთესო პერფორმანსის“ ბონუსი მიიღო]</ref> ==მიღწევები== ; ROC — Ring of Combat * [[ფაილი:Boxbelt Heavychamp.png|60px]] ჩემპიონი ზემსუბუქ წონაში ; Ultimate Fighting Championship * [[ფაილი:Boxbelt Heavychamp.png|60px]] UFC-ის ჩემპიონი ზემსუბუქ წონაში * ტიტულის ორი წარმატებული დაცვა * მერაბ დვალიშვილი [[ილია თოფურია]]ს შემდეგ მეორე ქართველია, ვინც UFC-ის ტიტული მოიპოვა.<ref>[https://mmajunkie.usatoday.com/story/sports/ufc/2024/09/16/ufc-306-post-event-facts-merab-dvalishvilis-streak-reaches-historic-status-title-win-vs-sean-omalley/75239583007/ Merab Dvalishvili's streak reaches historic status in title win vs. Sean O'Malley]</ref> * „საღამოს საუკეთესო გამოსვლა“ (ორჯერ) მარლონ მორაისისა და [[შონ ო’მალი]]ს წინააღმდეგ * „საღამოს საუკეთესო ბრძოლა“ (ორჯერ) რიკი სიმონისა და [[უმარ ნურმაგომედოვი]]ს წინააღმდეგ * ყველაზე მეტი (10) გამარჯვება მსაჯების ერთსულოვანი გადაწყვეტილებით UFC-ის ზემსუბუქი წონის ისტორიაში * UFC-ის ზემსუბუქ წონაში ყველაზე მეტი (13) გამარჯვებების სერია * UFC-ის ისტორიაში ყველაზე მეტი თეიქდაუნი (97) * გამარჯვებები ოთხ ყოფილ UFC-ის ჩემპიონზე: ხოსე ალდო, პეტრ იანი, ჰენრი სეხუდო და შონ ო’მალი. * გულშემატკივრის რჩეული: „წლის დაბრუნება“ მარლონ მორაისის წინააღმდეგ (2021) ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commonscat|Merab Dvalishvili}} * [https://www.ufc.com/athlete/Merab-Dvalishvili მერაბ დვალიშვილი] — UFC-ის ოფიციალურ საიტზე * [https://fighttime.ru/fighters/157355/Merab-Dvalishvili.html მერაბ დვალიშვილი] — FightTime * [https://www.sherdog.com/fighter/Merab-Dvalishvili-157355 მერაბ დვალიშვილი] — Sherdog ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:დვალიშვილი, მერაბ}} [[კატეგორია:დაბადებული 10 იანვარი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1991]] [[კატეგორია:თბილისში დაბადებულები]] [[კატეგორია:დვალიშვილები]] [[კატეგორია:ქართველი სამბისტები]] [[კატეგორია:ქართველი შერეული საბრძოლო ხელოვნების მებრძოლები]] lk05jtpn12353t8tx3dkio9uh3hik4h 4822927 4822661 2025-07-01T09:28:58Z Arkaitz1974 85446 4822927 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მოკრივე |სახელი = მერაბ დვალიშვილი |სურათი = Merab Dvalishvili at UFC 316 (cropped).jpg |ტიტრი = |დაბსახელი = |სრული სახელი = |მეტსახელი = „მანქანა“ (The Machine) |მოქალაქეობა = {{დროშა|საქართველო}} |ეროვნება = [[ქართველები|ქართველი]] |დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1991|1|10}} |დაბადების ადგილი = [[თბილისი]], [[საქართველო]] |საცხოვრებელი = |წონის კატეგორია =ზემსუბუქი წონა |ყირა = |სიმაღლე = 168 [[სმ]] |ხელების მოქნევა = |სტილი = |მწვრთნელი = რეი ლონგო, მეტ სერა |პრომოუტერი =UFC |ბრძოლა = 24 |მოგება = 20 |ნოკაუტით = 3 |წაგება = 4 |ფრე = |ჩაუტარებელი = |ბრძოლა სამოყვარულო = |მოგება სამოყვარულო = |ნოკაუტით სამოყვარულო = |წაგება სამოყვარულო = |ფრე სამოყვარულო = |ჩაუტარებელი სამოყვარულო = |მეუღლე = |შვილები = |ცნობილი ნათესავები = |საიტი = [https://www.ufc.com/athlete/merab-dvalishvili ufc.com] |სახელმწიფო ჯილდოები = |მედლები = }} '''მერაბ დვალიშვილი''' (დ. [[10 იანვარი]], [[1991]]) — [[ქართველები|ქართველი]] [[შერეული საბრძოლო ხელოვნება|შერეული საბრძოლო ხელოვნების]] (MMA) მებრძოლი, რომელიც ამჟამად იბრძვის აბსოლუტურ საბრძოლო ჩემპიონატში (UFC). UFC-ის ზემსუბუქი წონის მოქმედი ჩემპიონი. 2025 წლის პირველი ივლისის მონაცემებით, UFC-ის მამაკაცთა შორის pound-for-pound რეიტინგში მე-3 ადგილზეა.<ref>[https://www.ufc.com/rankings UFC Rankings, Division Rankings, P4P rankings, UFC Champions | UFC.com]</ref> ==ადრეული წლები== მერაბ დვალიშვილი [[ვანის მუნიციპალიტეტი|ვანის რაიონის]] სოფელ [[სულორი (ვანის მუნიციპალიტეტი)|სულორში]] იზრდებოდა, სწავლობდა სულორის საშუალო სკოლაში, მოგვიანებით სწავლა განაგრძო [[თბილისი|თბილისში]].<ref>[https://kvirispalitra.ge/article/114539-mochxubarazidan-cukeras-gladiatoramde-ras-hqveba-merab-dvalishvilis-mascavlebeli/ „მოჩხუბარაძიდან“ „ცუკერას გლადიატორამდე“ - რას ჰყვება მერაბ დვალიშვილის მასწავლებელი - ''kvirispalitra.ge'']</ref><ref>[https://www.crystalsport.ge/news/15177 დვალიშვილი: ''სოფელში გავიზარდე, მიზანი დავისახე, მსურს სამაგალითო ვიყო'' - ''crystalsport.ge'']</ref><ref>[https://digest.ge/news/sazogadoeba/merabis-tskhovreba-erti-didi-kinoa-romlis-pirveli-seria-vanshi-daitsyo-tbilisshi-gagrdzelda-akhla-ki-niu-iorkis-seria-gadis-ras-tsers-goga-chanadiri-merab-dvalishvilze მერაბის ცხოვრება ერთი დიდი კინოა, რომლის პირველი სერია ვანში დაიწყო, თბილისში გაგრძელდა, ახლა კი ნიუ იორკის სერია გადის...“- რას წერს გოგა ჩანადირი მერაბ დვალიშვილზე]</ref><ref>[https://www.facebook.com/story.php/?story_fbid=892733299524630&id=100063639044272&paipv=0&eav=AfasK9omaLg-4IqEvbnJXApG93yQHWECVxAC5iwVecqcdlZnBZZs9Hjv_an2KsQcd2o&_rdr ვანის მერის ოფიციალური ფეისბუკ გვერდი]</ref> ახალგაზრდულ ასაკში დაიწყო ვარჯიში ქართულ ჭიდაობაში, [[სამბო]]სა და [[ძიუდო]]ში. მერაბი შეერთებულ შტატებში 21 წლის ასაკში გადავიდა საცხოვრებლად, რათა გამხდარიყო MMA-ს მებრძოლი და ვარჯიში რეი ლონგოსა და მეტ სერას ხელმძღვანელობით დაიწყო. [[2019]] წელს დვალიშვილმა სამბოს მსოფლიო ჩემპიონატზე, 68 კგ წონით კატეგორიაში მეორე ადგილი დაიკავა.<ref>{{cite web|url= http://fight-library.com/2020/10/07/stepan-kobenov-combat-sambo-world-champion/|title=Stepan Kobenov: Combat Sambo World Champion|publisher=Fight-Library.com|author=Blaine Henry}}</ref> ==UFC== მისი დებიუტი UFC-ში [[2017]] წლის [[9 დეკემბერი|9 დეკემბერს]], ფრენკი საენზის წინააღმდეგ შედგა. შეხვედრაში მსაჯთა გადაწყვეტილებით საენზმა გაიმარჯვა.<ref>{{cite web|title=LI’s Dvalishvili to debut at UFC Fresno|url=https://www.newsday.com/sports/mixed-martial-arts/li-s-merab-dvalishvili-to-make-ufc-debut-at-ufc-fight-night-in-fresno-1.15354973|accessdate=2023-07-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210301072411/https://www.newsday.com/sports/mixed-martial-arts/li-s-merab-dvalishvili-to-make-ufc-debut-at-ufc-fight-night-in-fresno-1.15354973|archivedate=2021-03-01}}</ref><ref>{{cite web |title=UFC Fight Night 123 results: Frankie Saenz outworks Merab Dvalishvili for split decision |url=https://mmajunkie.usatoday.com/2017/12/ufc-fight-night-123-results-frankie-saenz-outworks-merab-dvalishvili-split-decision-fresno |website=MMA Junkie}}</ref> მერაბ დვალიშვილმა ბოლოს წინა ბრძოლა UFC-ში 2024 წლის 18 თებერვალს, ჰენრი სეხუდოს წინააღმდეგ გამართა და მსაჯების გადაწყვეტილებით, ზედიზედ მე-10 გამარჯვება მოიპოვა.<ref>{{cite news |title=მერაბ დვალიშვილმა ჰენრი სეხუდო მსაჯების გადაწყვეტილებით დაამარცხა|url=https://1tv.ge/news/merab-dvalishvilma-henri-sekhudo-msajebis-gadawyvetilebit-daamarckha-1tvsport/|work=1tv.ge }}</ref> 2024 წლის 14 სექტემბერს, დაამარცხა მოქმედი ჩემპიონი [[შონ ო’მალი]] და ზემსუბუქი წონის ჩემპიონი გახდა.<ref>{{cite news |title=მერაბ დვალიშვილმა ჰენრი სეხუდო მსაჯების გადაწყვეტილებით დაამარცხა|url=https://1tv.ge/news/merab-dvalishvilma-shon-omali-daamarckha-da-ufc-is-supermsubuqi-wonis-chempioni-gakhda-video-1tvsport/|work=1tv.ge}}</ref> 2025 წლის 18 იანვარს მერაბ დვალიშვილმა UFC-ის ზემსუბუქი წონის საჩემპიონო ქამარი შეინარჩუნა, როდესაც რუსეთის სახელით მოასპარეზე მანამდე დაუმარცხებელი [[უმარ ნურმაგომედოვი]] მსაჯთა ერთსულოვანი გადაწყვეტილებით დაამარცხა. ამასთან, ქართველმა მებრძოლმა ჟორჟ სენ-პიერის რეკორდი გააუმჯობესა, მას UFC-ის ისტორიაში მეტოქე მიწაზე (თეიქდაუნი) ყველაზე მეტჯერ, 92-ჯერ ჰყავს გადაყვანილი. 2025 წლის 18 იანვარს მერაბ დვალიშვილმა [[უმარ ნურმაგომედოვი]]ს წინააღმდეგ საჩემპიონო ქამარი დაიცვა. MMAfighting.com-ის ცნობით, ქართველმა ჩემპიონმა გამოიმუშავა $500 000, ამ თანხას დაემატა საღამოს საუკეთესო ბრძოლის $50 000-იანი ბონუსი.<ref>[https://lagazzetta.ge/news/ra-tankha-gamoimushava-merab-dvalishvilma-ufc-311-ze-213758 რა თანხა გამოიმუშავა მერაბ დვალიშვილმა UFC 311-ზე]</ref> უმარ ნურმაგომედოვთან მოპოვებული გამარჯვება მისთვის ზედიზედ მე-12 იყო.<ref>[https://1tv.ge/news/merab-dvalishvilma-umar-nurmagomedovi-daamarckha-da-ufc-is-chempionis-qamari-sheinarchuna-1tvsport/ მერაბ დვალიშვილმა უმარ ნურმაგომედოვი დაამარცხა და UFC-ის ჩემპიონის ქამარი შეინარჩუნა]</ref> 2025 წლის 8 ივნისს მერაბ დვალიშვილმა UFC-ის ზემსუბუქი წონის საჩემპიონო ქამარი შეინარჩუნა. ქართველმა მებრძოლმა ამერიკის სახელით მოასპარეზე შონ ო’მალი მეორედ დაამარცხა. დვალიშვილმა ჩემპიონის ტიტული 2024 წლის სექტემბერში, სწორედ შონ ო’მალის დამარცხების შემდეგ მოიპოვა და ამჯერად კარიერაში მეორედ დაიცვა. მერაბ დვალიშვილი UFC 316-ზე გამართული საჩემპიონო ბრძოლის შემდეგ „Performance of the Night“-ის, ანუ „საღამოს საუკეთესო პერფორმანსის“ ბონუსით დაჯილდოვა. მერაბ დვალიშვილს შერეულ ორთაბრძოლებში გამართული 24 შეხვედრის შემდეგ 20 გამარჯვება და 4 მარცხი აქვს. ეს მოგება მისთვის ზედიზედ მე-13 იყო. ამ მაჩვენებლით ის ხაბიბ ნურმაგომედოვს, დემეტრიუს ჯონსონს, ჟორჟ სენ-პიერს, [[მაქს ჰოლოვეი]]სა და [[ჯონ ჯონსი|ჯონ ჯონსს]] გაუთანაბრდა. მათზე მეტი შეხვედრა ზედიზედ მხოლოდ კამარუ უსმანს, ისლამ მახაჩევსა (15) და ანდერსონ სილვას (16) აქვთ მოგებული.<ref>[https://1tv.ge/news/merab-dvalishvilma-saghamos-sauketeso-performansis-bonusi-miigho-1tvsport/ მერაბ დვალიშვილმა „საღამოს საუკეთესო პერფორმანსის“ ბონუსი მიიღო]</ref> ==მიღწევები== ; ROC — Ring of Combat * [[ფაილი:Boxbelt Heavychamp.png|60px]] ჩემპიონი ზემსუბუქ წონაში ; Ultimate Fighting Championship * [[ფაილი:Boxbelt Heavychamp.png|60px]] UFC-ის ჩემპიონი ზემსუბუქ წონაში * ტიტულის ორი წარმატებული დაცვა * მერაბ დვალიშვილი [[ილია თოფურია]]ს შემდეგ მეორე ქართველია, ვინც UFC-ის ტიტული მოიპოვა.<ref>[https://mmajunkie.usatoday.com/story/sports/ufc/2024/09/16/ufc-306-post-event-facts-merab-dvalishvilis-streak-reaches-historic-status-title-win-vs-sean-omalley/75239583007/ Merab Dvalishvili's streak reaches historic status in title win vs. Sean O'Malley]</ref> * „საღამოს საუკეთესო გამოსვლა“ (ორჯერ) მარლონ მორაისისა და [[შონ ო’მალი]]ს წინააღმდეგ * „საღამოს საუკეთესო ბრძოლა“ (ორჯერ) რიკი სიმონისა და [[უმარ ნურმაგომედოვი]]ს წინააღმდეგ * ყველაზე მეტი (10) გამარჯვება მსაჯების ერთსულოვანი გადაწყვეტილებით UFC-ის ზემსუბუქი წონის ისტორიაში * UFC-ის ზემსუბუქ წონაში ყველაზე მეტი (13) გამარჯვებების სერია * UFC-ის ისტორიაში ყველაზე მეტი თეიქდაუნი (97) * გამარჯვებები ოთხ ყოფილ UFC-ის ჩემპიონზე: ხოსე ალდო, პეტრ იანი, ჰენრი სეხუდო და შონ ო’მალი. * გულშემატკივრის რჩეული: „წლის დაბრუნება“ მარლონ მორაისის წინააღმდეგ (2021) ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commonscat|Merab Dvalishvili}} * [https://www.ufc.com/athlete/Merab-Dvalishvili მერაბ დვალიშვილი] — UFC-ის ოფიციალურ საიტზე * [https://fighttime.ru/fighters/157355/Merab-Dvalishvili.html მერაბ დვალიშვილი] — FightTime * [https://www.sherdog.com/fighter/Merab-Dvalishvili-157355 მერაბ დვალიშვილი] — Sherdog ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:დვალიშვილი, მერაბ}} [[კატეგორია:დაბადებული 10 იანვარი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1991]] [[კატეგორია:თბილისში დაბადებულები]] [[კატეგორია:დვალიშვილები]] [[კატეგორია:ქართველი სამბისტები]] [[კატეგორია:ქართველი შერეული საბრძოლო ხელოვნების მებრძოლები]] s7mvb0qcr0eknry9hjs08cu4ioo2dtm 0 499100 4822944 4782352 2025-07-01T10:54:10Z MarieOfAlexandria55 165996 4822944 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სახელი = ბასტერ კიტონი | ფოტო = Busterkeaton edit.jpg | ფოტოს სიგანე = 220პქ | დაბსახელი = ჯოზეფ ფრენკ კიტონი | დაბთარიღი = {{დაბადების თარიღი|1895|10|4|mf=y}} | დაბადგილი = [[პიკვე (კანზასი)|პიკვე]], [[კანზასი]],[[აშშ]] | გარდთარიღი = {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|1966|2|1|1895|10|4|mf=y}} | გარდადგილი = ვუდლენდ-ჰილზი [[კალიფორნია]], [[აშშ]] | დაკრძალვის ადგილი = [[ჰოლივუდ-ჰილზი|ჰოლივუდ-ჰილზის]] სასაფლაო | საქმიანობა = მსახიობი, კომიკოსი, რეჟისორი, პროდიუსერი, სცენარისტი, კასკადიორი | აქტიურობის წლები = 1898–1966 | მეუღლეები = {{ქორწინება|[[ნატალი ტოლმაჯი]]|1921|1932|reason=განქ.}}<br />{{ქორწინება|მაე სკრივენი|1933|1936|reason=განქ.}}<br />{{ქორწინება|[[ელეანორ კიტონი|ელეანორ ნორისი]]<br>|1940}} |შვილები = 2 |მამა = [[ჯო კიტონი]] |დედა = [[მაირა კიტონი]] }} '''ჯოზეფ ფრენკ კიტონი''' ({{lang-en|Joseph Frank Keaton}}; დ. [[4 ოქტომბერი]], [[1895]] — გ. [[1 თებერვალი]], [[1966]]),<ref name=Meade16>{{cite book |title=Buster Keaton: Cut to the Chase|url=https://archive.org/details/busterkeatoncutt0000mead_w5s3|last=Meade |first=Marion|year=1997|publisher=Da Capo |isbn=0-306-80802-1|page=[https://archive.org/details/busterkeatoncutt0000mead_w5s3/page/n25 16]}}</ref> სასცენო სახელით ცნობილი როგორც '''ბასტერ კიტონი''' ({{lang-en|Buster Keaton}}) — [[ამერიკელი]] მსახიობი, კომიკოსი, კინორეჟისორი, პროდიუსერი, სცენარისტი და კასკადიორი.<ref>Obituary ''[[Variety Obituaries|Variety]]'', February 2, 1966, page 63.</ref> ცნობილი გახდა მუნჯ ფილმეში მონაწილეობით. მუდმივად სტოიკური, უემოციო გამომეტყველების წყალობით მიიღო ზედმეტსახელი „დიდებული ქვის სახე“.<ref>{{cite news|url=https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/films/features/deadpan-but-alive-to-the-future-buster-keaton-the-revolutionary-9037459.html|title=Deadpan but alive to the future: Buster Keaton the revolutionary|last=Barber|first=Nicholas|work=[[The Independent]]|date=January 8, 2014|accessdate=November 3, 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180612203641/https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/films/features/deadpan-but-alive-to-the-future-buster-keaton-the-revolutionary-9037459.html|archivedate=ივნისი 12, 2018}}</ref><ref name="re">{{cite web| url=http://www.rogerebert.com/reviews/great-movie-the-films-of-buster-keaton|author-link= Roger Ebert| first=Roger|last= Ebert|title=The Films of Buster Keaton| date=November 10, 2002|accessdate=January 28, 2016| archivedate=November 3, 2015 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20151103163906/http://www.rogerebert.com/reviews/great-movie-the-films-of-buster-keaton | url-status=live}}</ref> ჯოზეფ ფრენკ კიტონი დაიბადა [[1895]] წლის [[4 ოქტომბერი|4 ოქტომბერს]], მსახიობების — [[ჯო კიტონი|ჯო]] და [[მაირა კიტონი|მაირა]] კიტონების ოჯახში. ღრმა ბავშვობიდან მშობლების [[ვოდევილი|ვოდევილის]] წარმოდგენებში ჩნდებოდა. 1917 წლიდან მუშაობა დამოუკიდებელ პროდიუსერ [[ჯონ შენკი|ჯონ მ. შენკთან]] და რეჟისორ [[ედვარდ კლაინი|ედვარდ ფ. კლაინთან]] დაიწყო. მისი დებიუტი კინოში იმავე წელს, ფილმ ''„ყასაბის დამხმარეში“'' შედგა. ამას მოჰყვა კიდევ რამდენიმე როლი. შემდეგ რეჟისორის დამხმარედ მუშაობდა, პარალელურად იყო სცენარისტი და სპეცეფექტების დამდგმელი. [[1918]] წლის ივნისში ფრონტზე გაიწვიეს, სადაც 9 თვე გაატარა [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]], მე-40 ქვეითი დივიზიის შემადგენლობაში. ფრონტზე ყოფნისას ყურის ინფექცია შეეყარა, რამაც სამუდამოდ დაუქვეითა სმენა. ომიდან დაბრუნების შემდეგ რეჟისორობას მიჰყო ხელი. საყოველთაო აღიარება მოიპოვა პირველივე მოკლემეტრაჟიანი ფილმით ''„[[ერთი კვირა (ფილმი)|ერთი კვირა]]“'' (1920). ამას მოჰყვა იმავე ფორმატის ''„[[სათამაშო სახლი (ფილმი)|სათამაშო სახლი]]“'' (1921), ''„[[პოლიციელები (ფილმი)|პოლიციელები]]“'' (1922) და ''„[[ელექტრული სახლი (ფილმი)|ელექტრული სახლი]]“'' (1922). შემდეგ გადავიდა სრულმეტრაჟიან ფილმებზე, რომელთა შორისაც მოხვდა მისი საუკეთესო ნამუშევრებიც - ''„[[შერლოკ ჯუნიორი (ფილმი)|შერლოკ ჯუნიორი]]“'' (1924), ''„[[გენერალი (ფილმი)|გენერალი]]“'' (1926), ''„[[ორთქლის გემი ბილი, ჯუნიორი (ფილმი)|ორთქლის გემი ბილი, ჯუნიორი]]"'' (1928) და ''„[[ოპერატორი (ფილმი)|ოპერატორი]]“'' (1928).<ref>{{cite web |url=http://www.theyshootpictures.com/keatonbuster.php |title=Buster Keaton's Acclaimed Films |publisher=They Shoot Pictures, Don't They |access-date=September 29, 2016 |archive-date=March 29, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160329215414/http://theyshootpictures.com/keatonbuster.php |url-status=dead }}</ref> ''„გენერალი“'' შესაძლოა მის საუკეთესო ნამუშევრად ჩაითვალოს. მსახიობ [[ორსონ უელსი]]ს თქმით — ''„გენერალი“'', ეს იყო კინემატოგრაფიის უმაღლესი მწვერვალი კომედიის სფეროში, და შესაძლოა, უდიადესი ფილმი, რაც კი ოდესმე შექმნილა“.<ref>{{cite web| url=https://mubi.com/lists/sight-and-sound-critics-poll-2002-top-films-of-all-time | title=''Sight & Sound'' Critics' Poll (2002): Top Films of All Time| publisher= Sight & Sound via [[Mubi.com]]| access-date=January 29, 2016| archive-date=January 29, 2016| archive-url = https://web.archive.org/web/20160129151429/https://mubi.com/lists/sight-and-sound-critics-poll-2002-top-films-of-all-time | url-status=live}}</ref><!--Three other Keaton films received votes in the magazine's survey: ''[[Our Hospitality]]'', ''[[Sherlock, Jr.]]'', and ''[[The Navigator (1924 film)|The Navigator]]''.--><ref>{{cite web|url=http://www.bfi.org.uk/films-tv-people/4ce2b6aae85f3/sightandsoundpoll2012 |title=Votes for The General (1924) |publisher=British Film Institute |access-date=September 29, 2016}}</ref><ref>{{cite news| url=http://www.bfi.org.uk/news-opinion/news-bfi/features/general-greatest-comedy-all-time | title=The General: the greatest comedy of all time?| first=Geoff |last=Andrew |date= January 23, 2014|work=Sight & Sound|access-date= January 28, 2016|archive-date= September 6, 2015| archive-url= https://web.archive.org/web/20150906131312/http://www.bfi.org.uk/news-opinion/news-bfi/features/general-greatest-comedy-all-time|url-status=live}}</ref><ref>Orson Welles interview, from the Kino November 10, 2009 Blu-Ray edition of The General</ref> 1928 წლიდან რეჟისორის კარიერამ დაღმასვლა განიცადა, მას შემდეგ, რაც მან [[Metro-Goldwyn-Mayer|MGM]]-თან კონტრაქტი გააფორმა და არტისტული თავისუფლება დაკარგა. მისმა პირველმა ცოლმა მალევე მიატოვა და კიტონი ალკოჰოლს მიეძალა. 1933 წელს MGM-იდანაც დაითხოვეს, რის შემდეგაც მთავარი როლი აღარცერთ ფილმში აღარ ჰქონია. 1940-იანებში ცოლად მოიყვანა [[ელეანორ კიტონი|ელეანორ ნორისი]] და ალკოჰოლიზმისაგან გამოჯანმრთელდა, დაიწყო პატივსაცემ კომიკოსად მუშაობა, რასაც ცხოვრების ბოლომდე აკეთებდა. ამ პერიოდში გამოჩნდა ეპიზოდურ როლებში, [[ბილი უაილდერი|ბილი უაილდერის]] ''[[სანსეტ ბულვარი (ფილმი)|„სანსეტ ბულვარსა“]]'' (1950) და [[ჩარლი ჩაპლინი|ჩარლი ჩაპლინის]] [[რამპის ჩირაღდნები (ფილმი)|„რამპის ჩირაღდნებში“]] (1952), ასევე მრავალ სატელევიზიო პროგრამაში. [[1959]] წელს კინემატოგრაფიაში შეტანილი წვლილისათვის [[საპატიო ოსკარი]] გადაეცა. კრიტიკოსი [[როჯერ ებერტი]] წერდა: „1920 წლიდან 1929 წლამდე კიტონი შეუსვენებლად მუშაობდა რიგი ფილმების სერიებზე, რამაც აქცია იგი უდიდეს მსახიობ-რეჟისორად კინოს ისტორიაში.“<ref name="re" /> [[1996]] წელს ჟურნალმა [[Entertainment Weekly]] ბასტერ კიტონს ყველა დროის საუკეთესო კინორეჟისორებს შორის მეშვიდე ადგილი მიუჩინა.<ref>{{cite news| url = http://www.ew.com/article/1996/04/19/50-greatest-directors-and-their-100-best-movies/2 | title=The 50 Greatest Directors and Their 100 Best Movies| work=Entertainment Weekly | date=April 19, 1996 | page= 2 |accessdate = January 28, 2016| archiveurl= https://web.archive.org/web/20150626234359/http://www.ew.com/article/1996/04/19/50-greatest-directors-and-their-100-best-movies/2 | archivedate= June 26, 2015|url-status=live}}</ref> [[1999]] წელს [[ამერიკის კინოინსტიტუტი|ამერიკის კინოინსტიტუტმა]] იგი კლასიკური ჰოლივუდის ოცდამეერთე საუკეთესო მამაკაც კინომსახიობად დაასახელა. <ref>{{cite press release | url = http://www.afi.com/100Years/stars.aspx | title = AFI Recognizes the 50 Greatest American Screen Legends | publisher = American Film Institute | date = June 16, 1999 | accessdate = August 31, 2013 | archivedate = January 13, 2013 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20130113043532/http://www.afi.com/100years/stars.aspx | url-status =live}}</ref> ==ლიტერატურა== * Agee, James, "Comedy's Greatest Era" from ''Life Magazine'' (September 5, 1949),reprinted in ''Agee on Film'' (1958) McDowell, Obolensky, (2000) Modern Library * Keaton, Buster (with Charles Samuels), ''[https://archive.org/details/mywonderfulworld00bust My Wonderful World of Slapstick]'' (1960) Doubleday * {{cite book|url=https://archive.org/details/keaton0000bles/page/344/mode/2up|title=Keaton|first=Rudi|last=Blesh|year=1967|publisher=Secker & Warburg|via=Internet Archive}} * Lahue, Kalton C., ''World of Laughter: The Motion Picture Comedy Short, 1910–1930'' (1966) University of Oklahoma Press ==რესურსები ინტერნეტში== {{commonscat-inline|Buster Keaton}} * {{IMDb name|0000036}} * {{Rotten-tomatoes-person|buster_keaton}} * [http://www.busterkeaton.org/ The International Buster Keaton Society] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210127131107/https://www.busterkeaton.org/ |date=2021-01-27 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო|2}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:კიტონი, ბასტერ}} [[კატეგორია:დაბადებული 4 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1895]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1 თებერვალი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1966]] [[კატეგორია:XIX საუკუნის ამერიკელი მამაკაცი მსახიობები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი მამაკაცი მსახიობები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი კომიკოსები]] [[კატეგორია:საპატიო ოსკარის კავალრები]] [[კატეგორია:ამერიკელი მამაკაცი კომიკოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი მამაკაცი კომიკოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი მამაკაცი კინომსახიობები]] [[კატეგორია:ამერიკელი მამაკაცი თეატრის მსახიობები]] [[კატეგორია:ამერიკელი მამაკაცი ტელემსახიობები]] [[კატეგორია:ამერიკელი კასკადიორები]] [[კატეგორია:ჰოლივუდ-ჰილზში დაკრძალულები]] [[კატეგორია:Metro-Goldwyn-Mayer-ის კონტრაქტორები]] qll5mlf7vvxlszjyif9ry8jle99c9n1 14 499725 4822798 4131597 2025-06-30T19:32:33Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822798 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:მეცნიერება და ტექნოლოგიები აზიაში| ]] [[კატეგორია:მეცნიერება და ტექნოლოგიები ქვეყნების მიხედვით|+]] h46ibc69femqaaxkwlmzn866ghy9k4x 14 499726 4822796 4131604 2025-06-30T19:32:03Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]]“ 4131604 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა| ]] [[კატეგორია:აზიის ქვეყნები| ]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით| ]] br4p952f2fuwcledkcu34nhi3zki6ak 0 500765 4822651 4679539 2025-06-30T15:38:18Z J4keeS237 143476 4822651 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მოჭადრაკე | სახელი = სიუ იუხუა | სურათი = Xu_Yuhua_2008.jpg | სურათისზომა = | წარწერა = სიუ იუხუა2008 წელი | დაბადების სახელი = | მეტსახელი = | ქვეყანა = {{დროშა|ჩინეთი}} | ეროვნება = [[ჩინელი]] | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1976|10|29}} | დაბადების ადგილი = [[ძინხუა]], [[ჩინეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | წოდება = [[დიდოსტატი]] (2007) | მაქსიმალური რეიტინგი = 2517 (აპრილი 2006) | ფიდე რეიტინგი = 2465 (თებერვალი 2021)<ref>[https://ratings.fide.com/download.phtml]. February 2021.</ref> | ჯილდოები და პრემიები = | საიტი = }} '''სიუ იუხუა''' ({{ჩინური|許昱華|許昱華|Xǔ Yùhua}}; დ. [[29 ოქტომბერი]], [[1976]], [[ძინხუა]], [[ჩინეთი]]) — [[ჩინელები|ჩინელი]] მოჭადრაკე, დიდოსტატი, [[მსოფლიო ჩემპიონატი ჭადრაკში ქალთა შორის|მსოფლიოს მე-11 ჩემპიონი]]. ქალთა შორის მსოფლიოს ჩემპიონი 2006 წელს გახდა და 2008-მდე ფლობდა ტიტულს. იგი მესამე [[ჩინელი]] ქალი იყო, ვინც ეს მოახერხა. მანამდე ჩემპიონები [[სიე ძუნი]] და ჭუ ჩენი გახდნენ. გარდა ამისა იუხუა არის ოლიმპიადის სამგზის გამარჯვებულიც. ==მოკლე ბიოგრაფია== ჭადრაკის თამაში 6 წლისას მამამ ასწავლა. 1996 წელს აზიის გოგონათა ახალგაზრდული ჩემპიონატი მოიგო, ხოლო 1998-ში [[კუალა-ლუმპური|კუალა-ლუმპურში]] აზიის ქალთა პირველობა<ref>[http://www.oocities.org/timessquare/stadium/6485/Womens-Rd11.html]. ASIAN WOMEN'S CHESS CHAMPIONSHIP 1998.</ref>. ==მსოფლიოს ჩემპიონატი== ===1996=== მსოფლიოს პირველობაზე გამოსვლა 1993 წლიდან დაიწყო, როცა ფიდეს ზონალური ტურნირი მოიგო. ივლის-აგვისტოში ინტერზონალურ ტურნირში იასპარეზა, რომელიც [[ჯაკარტა|ჯაკარტაში]] შვეიცარიულ სისტემით გაიმართა. მან 4 მოიგო, 6 წააგო, 2 ყაიმით დაასრულა, ორიც გამოტოვა, 39 მონაწილეს შორის 27-ე ადგილს დასჯერდა და კანდიდადთა 9 ქალიან ტურნირზეც ვერ მოხვდა. რომლის გამარჯვებულიც 1995 წელს გამოვლინდა და მომდევნო წელს მსოფლიოს ჩემპიონის ტიტულისთვის მოქმედ მფლობელს შეერკინა. ===2000=== ოთხი წლის შემდეგ [[დელი|დელიში]] მოსინჯა ძალები, სადაც 61 მონაწილეს შორის რეიტინგით მეხუთე იყო. შეჯიბრი კი ნოკაუტ-სისტემით გაიმართა, მან ორი მეტოქე [[არგენტინელი]] კლაუდია ამურა და [[აშშ]]-ს სახელით მოასპარეზე ანა ჰანი ერთნაირი ანგარიშით 1,5:0,5 ჩამოიცილა, თუმც მესამეში [[უკრაინელი|უკრაინელ]] ნატალია ჟუკოვთან დაძაბულ ბრძოლაში დამარცხდა 1,5:2,5. ===2001=== უფრო უკეთესი იყო 2001 წელს [[მოსკოვი|მოსკოვში]], სადაც 64 მონაწილეს შორის რეიტინგით მე-8 იყო. ნახევარფინალამდე მივიდა, თუმც მასპინძელ ლამაზმან [[ალეკსანდრა კოსტენიუკი|ალეკსანდრა კოსტენიუკთან]] დამატებით დროში 1:3 დამარცხდა. მანამდე ჩინელმა [[ალჟირი|ალჟირელი]] ფარიდა აროუჩე (2:0), [[სომეხი]] ელინა დანიელიანი (1,5:0,5), აშშ-ის სახელით მოასპარეზე [[ლიეტუვა|ლიეტუველი]] კამილა ბაგინსკაიტე (3:1) და [[რუმინეთი|რუმინელი]] კრისტინა ადელა ფოისორი დაიფრინა (4:2). ===2004=== მეოთხედფინალამდე უწია 2004-ში [[ელისტა|ელისტაში]], თუმც [[ინდოეთი|ინდუს]] ჰუმპუ კონერუს ვერაფერი მოუხერხა და მშრალად 0:2 დამარცხდა. მანამდე [[ქართველი]] სოფიო ტყეშელაშვილი 3:1, ელინა დანიელიანი 1,5:0,5, [[გერმანელი]] ელიზაბეტ პეტცი 1,5:0,5 დაამარცხა. ===2006=== ჩემპიონი 2006 წლის 25 მარტს [[ეკატერინბურგი|ეკატერინბურგში]] გახდა<ref>[https://en.chessbase.com/post/xu-yuhua-is-the-eleventh-women-s-world-champion]. Xu Yuhua is the eleventh Women's World Champion.</ref>. 64 მონაწილეს შორის რეიტინგით მე-6 იყო, შეჯიბრი კი ნოკაუტ-სისტემით გაიმართა. პირველ ტურში [[ვიეტნამი|ვიეტნამელი]] ჰოან ქსუან თან ხიე დაამარცხა 1,5:0,5. იგივე ანგარიშებით დაიფრინა უკრაინელი ანა უშენინა, რუსები ტატიანა კოსინცევა, კატერინა კოვალენსკაია 2,5:1,5, სვეტლანა მატვეევა და ფინალში ასევე გამოცდილ მასპინძელ ალიას გალიამოვას დაეჯახა. რეგლამენტით ფინალი ოთხ პარტიად უნდა გამართულიყო, თუმც ჩინელმა დროზე ადრე შეწყვიტა და სამ ტურში მოუმთავრა საქმე. პირველივე მოიგო შავებით, მეორე გააყაიმა, მესამე კი იმარჯვა და საბოლოო ანგარიში 2,5:0,5 დააფიქსირა. {| class="wikitable" |- |მოჭადრაკე || ქვეყანა || 1 || 2 || 3 || 4 || ქ |- | სიუ იუხუა ||{{CHN}}|| 1 || = || 1 || - || '''2,5''' |- | [[ალისა გალიამოვა]] || {{RUS}}|| 0 || = || 0 || - || '''0,5''' |} აღსანიშნავია რომ ამ დროს იუხუა ფეხმძიმედ იყო. <ref>[https://home.hccnet.nl/jhw.heesen/]. Female chess players.</ref>. იმ წელს ჩემპიონი სამშობლოში [[პეკინი|პეკინის]] ათ გამორჩეულ ახალგაზრდათა შორის დაასახელეს. ===2008=== 2008 წელს [[ნალჩიკი|ნალჩიკში]] პირველ ნომრად იყო განთესილი, თუმც მეორე წრეში რუს სვეტლანა მატვეევასთან 0,5:1,5 დამარცხდა. მანამდე [[სამხრეთ აფრიკა|სამხრეთ აფრიკელი]] ანზელ სოლომონსი 1,5:0,5 დაამარცხა. ===ფიდეს გრან-პრი=== 2009-2010-ში ქალთა შორის ფიდეს გრან-პრიზე გამოვიდა და [[ნანკინი|ნანკინში]] მეორე ეტაპის გამარჯვებულიც გახდა. დარჩენილ სამ ეტაპზე კი მცირე ქულები მოიპოვა და საბოლოო ჩათვლაში 20 მონაწილეს შორის მე-7 ხვდა წილად, რითაც მომდევნო ეტაპზე ვერ გადავიდა. გარდა ამისა არის ქალთა მსოფლიოს თასის ორგზის მფლობელი, 2000<ref>[https://www.chessgames.com/perl/chess.pl?tid=39510]. World Cup (Women) (2000).</ref> და 2002 წლებში. ==ჩინეთის ეროვნული ნაკრები== სამჯერ ჩინეთის ნაკრების შემადგენლობაში 2000, 2002 და 2004-ში ქალთა საჭადრაკო ოლიმპიადაზე ოქრო მოიგო. პირველად მესამე დაფაზე თამაშობდა, შემდეგებში კი მეორეზე. ჩინეთის საჭადრაკო ლიგაში (CCL) [[ჯეძიანის]] კლუბში გამოდის. დიდოსტატი ქალთა შორის 2001 წელს გახდა, ხოლო კაცებში 2006-ში. ამ დროისთვის იგი გახდა 22-ე ჩინელი, ვინც ეს ტიტული დაიმსხურა. ყველაზე დიდი რეიტინგი 2006 წლის აპრილში 2517 ჰქონდა. ==განათლება== 2004 წელს პეკინის უნივერსიტეტში იურიდიულის ფაკულტეტი, ბაკალავრის ხარისხით დაამთავრა, 2011-ში კი იმავე უნივერსიტეტში ჩინეთის ენათმეცნიერების მაგისტრი გახდა ლიტერატურაში. ==სქოლიო== {{reflist}} ==რესურსები ინტერნეტში== *https://bigenc.ru/sport/text/4177536 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201025020408/https://bigenc.ru/sport/text/4177536 |date=2020-10-25 }} *http://www.oocities.org/timessquare/stadium/6485/Womens-Rd11.html *https://en.chessbase.com/post/xu-yuhua-is-the-eleventh-women-s-world-champion *https://en.chessbase.com/post/it-has-started-the-north-urals-cup-2008 *https://www.365chess.com/players/Xu_Yuhua *https://www.chessgames.com/perl/chessplayer?pid=49535 {{დაიწყე დაფა}} {{მემკვიდრეობის დაფა|წინამორბედი=[[ანტოანეტა სტეფანოვა]]|ტიტული=[[მსოფლიო ჩემპიონატი ჭადრაკში ქალთა შორის|ქალთა მსოფლიო ჩემპიონი ჭადრაკში]]|წლები=2006-200|შემდეგი=[[ალეკსანდრა კოსტენიუკი]]}} {{დაასრულე დაფა}} {{მსოფლიოს ჩემპიონი ქალები ჭადრაკში}} {{იდენტიფიკატორები}} {{DEFAULTSORT:სიუ, იუხუა}} [[კატეგორია:ჭადრაკის დიდოსტატები]] [[კატეგორია:ჭადრაკის დიდოსტატები ქალთა შორის]] [[კატეგორია:ჩინელი მოჭადრაკეები]] [[კატეგორია:დაბადებული 29 ოქტომბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1976]] [[კატეგორია:მსოფლიო ჩემპიონები ჭადრაკში ქალთა შორის]] 64j7kdm3dbv9imb3720lt9hf0m0qbw1 0 509117 4822772 4815286 2025-06-30T18:59:53Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები მალტაზე]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822772 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა შენობა | სახელი = ფორტ ჩამბრეი | მშობლიური სახელი = Forti Chambray | მშობლიური სახელის ენა = [[მალტური ენა|მალტური]] | წინა სახელები = | ალტერნატიული სახელები = | სტატუსი = | სურათი = Sudika Fort Chambray panorama.jpg | image_alt = | წარწერა = | map_type = | map_alt = | map_caption = | ზღვის დონიდან = | შენობის ტიპი = ციხესიმაგრე | არქიტექტურული სტილი = | სტრუქტურული სისტემა = | აშენების ღირებულება = | განახლების ღირებულება = | დამკვეთი = | მფლობელი = მალტის ხელისუფლება | მოქმედი არენდატორები = | კლასიფიკაცია = | გამქირავებელი = | მდებარეობა = გოზო, [[მალტა]] | მისამართი = | ქალაქი = | ქვეყანა = [[მალტა]] | iso_region = | coordinates_display = | latitude = | longitude = | latd = | latm = | lats = | latNS = | longd = | longm = | longs = | longEW = | კოორდინატები = {{coord|36|01|21|N|14|17|40|E|display=inline|region:MT_type:landmark_source:GNS-enwiki}} | დაიწყო = [[1749]] | დასრულდა = [[1760-იანები]] | გაიხსნა = | განახლდა = | დაინგრა = | განადგურდა = | სიმაღლე = | დიამეტრი = | ანტენის შპილი = | სახურავი = | ბოლო სართული = | დამატებითი ზომები = | სართულთა რაოდენობა = | ფართი = | ანკერების რაოდენობა = | პარკინგი = | seating_type = | ტევადობა = | ლიფტების რაოდენობა = | მთავარი კონტრაქტორი = | არქიტექტორი = | არქ. ფირმა = | სტრუქტურის ინჟინერი = | სერვისების ინჟენერი = | სამოქალაქო ინჟინერი = | სხვა დიზაინერები = | მეხარჯთაღრიცხვე = | ჯილდოები = | განმ. არქიტექტორი = | განმ. ფირმა = | განმ. ინჟინერი = | განმ. სტრუქტურის ინჟინერი = | განმ. სერვისების ინჟინერი = | განმ. სამოქალაქო ინჟინერი = | განმ. სხვა დიზაინერები = | განმ. მეხარჯთაღრიცხვე = | გან. ჯილდოები = | საიტი = [http://www.fortchambray.com/ www.fortchambray.com] | references = }} ფორტ ჩამბრეი ({{lang-mt|Forti Xambrè}})<ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=oCdhDp3oDUoC&pg=PA381|title=Malta bil chzejer tehne u li ghadda min ghaliha: It-tieni parti|date=25 June 1865|via=Google Books}}</ref> — ბასტიონირებული ციხესიმაგრე, რომელიც მდებარეობს მალტის კუნძულ გოზოზე. იგი აშენდა [[XVIII საუკუნე|მე -18 საუკუნის]] შუა ხანებში წმინდა იოანეს ორდენის მიერ, მიდამოსა და ხატტ-ა-ამარის ნავსადგურში, რას ის-ტაფალის სახელით ცნობილ რაიონში. ციხე უნდა ყოფილიყო ახალი ქალაქის ციხესიმაგრე, რომელსაც უნდა შეეცვალა ციტადელა, როგორც კუნძულის დედაქალაქი, მაგრამ ეს გეგმა გაუქმდა და არასდროს განხორციელებულა. ციხესიმაგრე გამოიყენეს [[მალტა|მალტაში]][[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] შეჭრის დროს [[1798]] წელს და შემდეგ იგი გამოიყენებოდა როგორც სამხედრო საავადმყოფო და ფსიქიატრიული დაწესებულება. ამჟამად ციხესიმაგრე განახლებულია და გამოიყენება როგორც მდიდრული საცხოვრებელი.<ref>{{cite web|url=https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/55774/1/Bidu%20Ġdid%20għal%20Chambray.pdf|title=Bidu ©did g ̇al Chambray|last=Scicluna|first=Joseph|website=www.um.edu.mt|access-date=2020-07-07}}</ref> == ისტორია == [[ფაილი:Fort_Chambray_Għajnsielem_Gozo_Malta_2014_2.jpg|მინი|კუნძულის მგარ ჰარბორის მხრიდან]] [[ფაილი:Dechambray.jpg|მარცხნივ|მინი|ჟაკ-ფრანსუა დე შამბრეი]] [[ფაილი:Fort_Chambray_4.JPG|მინი|თანამედროვე საცხოვრებელი ციხესიმაგრეში]] ციხესიმაფრე მდებარეობს Ras it-Tafal- ზე, მაღალ ადგილზე, რომელიც გადაჰყურებს Mġarr Harbor- ს. ტერიტორიას იცავდა გარზეს კოშკი, რომელიც აშენდა [[XVII საუკუნე|მე -17 საუკუნის]] დასაწყისში. კოშკი და აკუმულატორი დაანგრიეს და დღეს ნაშთებიღაა შემორჩენილი.<ref>{{cite journal|last1=Spiteri|first1=Stephen C.|title=In Defence of the Coast (I) – The Bastioned Towers|journal=Arx – International Journal of Military Architecture and Fortification|date=2013|issue=3|page=10|url=http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Journals/arx-occasional-papers-in-defence-of-the-coast-i.html|access-date=22 March 2016}}</ref> [[1716]] წელს ფრანგმა სამხედრო ინჟინერმა [[ლუი ფრანსუა დ’აბინიე დე ტიგენე|ლუი ფრანსუა დ’აბინიე დე ტიგენემ]] მოამზადა გეგ ის-ტაფალში გამაგრებული ქალაქის მშენებლობის გეგმა. ფორტიფიკაციისა და ომის კომისრებმა ამ შემოთავაზებული ციხის აგება არჩიეს [[1722]] წელს, რადგან მას შეეძლო შეენარჩუნებინა საზღვაო კავშირი [[მალტა|მალტასთან]] და შეეძლო გოზოს მკვიდრთა და მათი პირუტყვის მიღება. ამასთან, დაფინანსების არარსებობის გამო მშენებლობა გადაიდო უვადოდ.<ref name="melitensiawth">{{cite journal|last1=Buhagiar|first1=Konrad|last2=Cassar|first2=JoAnn|title=Fort Chambray: The genesis and realization of a project in eighteenth-century Malta|journal=Melita Historica|date=2003|volume=13|issue=4|pages=347–364|url=http://melitensiawth.com/incoming/Index/Melita%20Historica/MH.13(2000-03)/MH.13(2003)4/01.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322194851/http://melitensiawth.com/incoming/Index/Melita%20Historica/MH.13%282000-03%29/MH.13%282003%294/01.pdf|archive-date=22 March 2016|url-status=dead}}</ref> [[1749]] წელს გოზოს ახალმა გუბერნატორმა ჟაკ-ფრანსუა დე შამბრეიმ აცნობა დიდოსტატ მანუელ პინტო და ფონსეკას, რომ იგი აპირებდა დაფინანსებას ტიგენის შემოთავაზებული ციხის მშენებლობისა. კრებამ წინადადება მიიღო და სამხედრო ინჟინერი ფრანჩესკო მარანდონი გაგზავნა მიწის გამოსაკვლევად. ამ უკანასკნელმა რამდენიმე ცვლილება შეიტანა ტიგნეს თავდაპირველ დიზაინში, ხოლო ციხის მშენებლობა [[1749]] წლის სექტემბერში დაიწყო მისი მეთვალყურეობით.<ref name="melitensiawth" /> თითქმის 200 მუშა იყო დასაქმებული ციხის მშენებლობაში.<ref>{{cite web|url=https://www.um.edu.mt/__data/assets/pdf_file/0003/50799/baroqueroutes7.pdf|title=Baroque routes|publisher=www.um.edu.mt|date=2007|access-date=2020-04-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151214192320/https://www.um.edu.mt/__data/assets/pdf_file/0003/50799/baroqueroutes7.pdf|archivedate=2015-12-14}}</ref> მშენებლობის დროს წარმოიშვა მრავალი პრობლემა, მათ შორის სტრუქტურული საკითხებში, ცოცხალი ძალის დეფიციტი და მშრომელთა დაუმორჩილებლობა.<ref>{{cite journal|last1=Cremona|first1=John|title=The fortification that never became a city|journal=GWL|date=2013|issue=4/13|page=2|url=http://www.wirtghawdex.org/news/newsletters/92-2013-04-newsletter-dec/file|publisher=Wirt Għawdex|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322213321/http://www.wirtghawdex.org/news/newsletters/92-2013-04-newsletter-dec/file|archive-date=22 March 2016}}</ref> თხრილების გათხრა და მშენებლობის საწყისი ეტაპები ძირითადად დასრულდა [[1752]] წლის ივნისისთვის და ციხესიმაგრეზე მუშაობა დაიწყო იმავე წლის ოქტომბერში. ციხე თითქმის მზად იყო [[1757]] წლისთვის და იგი მთლიანად დასრულდა [[1760-იანები|1760-იანი]] წლების დასაწყისში. ციხესიმაგრემ მალევე დაიწყო დანგრევა. ზოგიერთი მცირე სარემონტო სამუშაოები ჩატარდა [[1796]] წელს. ფორტ ჩამბრეი პირველად გამოიყენეს [[1798]] წლის ივნისში [[მალტა|მალტაში]] [[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] შეჭრის დროს.<ref name="castillo">{{cite book|last1=Castillo|first1=Dennis Angelo|title=The Maltese Cross: A Strategic History of Malta|date=2006|publisher=Greenwood Publishing Group|location=[[Westport, Connecticut|Westport]]|isbn=9780313323294|pages=103, 120|url=https://books.google.com/books?id=i5ns5LNtoiUC&pg=103}}</ref><ref name="cassar">{{cite journal|last=Cassar Pullicino|first=J.|journal=Malta Letteraria|title=Alcuni documenti inediti intorno al Gozo, 1798-1818|url=http://melitensiawth.com/incoming/Index/Malta%20Letteraria/ML.n.ss.2.3(1954)/03.pdf|pages=84–86|volume=3|issue=2|date=1954|archive-url=https://web.archive.org/web/20160416213125/http://melitensiawth.com/incoming/Index/Malta%20Letteraria/ML.n.ss.2.3%281954%29/03.pdf|archive-date=16 April 2016|url-status=dead}}</ref> როდესაც ფრანგები გოზოში ჩამოვიდნენ, ბევრმა მცხოვრებმა ციხესიმაგრეს შეაფარა თავი და პირუტყვიც თან წაიყვანა. იმ დროს ციხესიმაგრეს მეთაურობდა რაინდი დე მეგრინი და იგი შეიარაღებული იყო 72 არტილერიით.<ref name="whitworth">{{cite book|last1=Porter|first1=Whitworth|author-link1=Whitworth Porter|title=Malta and Its Knights|date=1871|publisher=Pardon and Son|pages=299–300|url=https://books.google.com/books?id=bsYNAAAAQAAJ&pg=PA299}}</ref> ციხესიმაგრე თავდაპირველად გარკვეულ წინააღმდეგობას უწევდა, მაგრამ კაპიტულაცია მოხდა მას შემდეგ, რაც ფრანგმა გენერალმა [[ჟან რეინერი|ჟან რეინერმა]] ციხის წინ გამოაქვეყნა პროკლამაცია. გოზიტელები პირუტყვთან ერთად სახლებში დაბრუნდნენ. მისი აღების შემდეგ, ფორტ ჩამბრეი დაკომპლექტდა [[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] გარნიზონის მიერ. 3 სექტემბერს, მდინაში მალტელთა აჯანყების დაწყებიდან ერთი დღის შემდეგ, გოზიტანელები აჯანყდნენ ფრანგების წინააღმდეგ და სწრაფად აიღეს კუნძული, თუმცა არ აუღიათ ციხესიმაგრე. [[1798]] წლის [[28 ოქტომბერი|28 ოქტომბერს]] აჯანყებულებმა სავერიო კასარის მეთაურობით და [[გაერთიანებული სამეფო|ბრიტანელმა]] საზღვაო ქვეითებმა კაპიტან კრესუელის მეთაურობით დაიკავეს ციხესიმაგრე.<ref>{{cite web|url=http://melitensiawth.com/incoming/Index/Storja/Storja1998/07s.pdf|title=p. 70|accessdate=2021-05-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160416145854/http://melitensiawth.com/incoming/Index/Storja/Storja1998/07s.pdf|archivedate=2016-04-16}}</ref> [[XIX საუკუნე|მე -19 საუკუნის]] დასაწყისში [[მალტა]] და გოზო [[გაერთიანებული სამეფო|ბრიტანეთის]] მმართველობაში მოექცა და შედეგად ფორტ ჩამბრეი აიღო ბრიტანულმა გარნიზონმა. [[1830]] წლისთვის ციხესიმაგრეში შეიქმნა ოთხი პალატის პატარა სამხედრო ჰოსპიტალი. [[ყირიმის ომი|ყირიმის ომის]] დროს საავადმყოფო გაფართოვდა და ასობით დაჭრილი ჯარისკაცი მკურნალობდა იქ.<ref>{{cite web|url=https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/23704/1/CSV-Military%20and%20Naval%20Hospitals%20in%20Malta%20in%20the%20last%20two%20Centuries.PDF|title=HISTORIA HOSPITALIUM|publisher=www.um.edu.mt|access-date=2020-04-05}}</ref> == ლიტერატურა == * {{cite book|last=Spiteri|first=Stephen C.|date=2003|title=Armoury of the Knights|url=https://issuu.com/arkitettura/docs/armoury-of-the-knights|publisher=Midsea Books|page=173|isbn=99932-39-33-X}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227130337/https://issuu.com/arkitettura/docs/armoury-of-the-knights |date=2016-12-27 }} == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.culturalheritage.gov.mt/filebank/inventory/Knights%20Fortifications/1361.pdf მალტის კუნძულების კულტურული საკუთრების ეროვნული ინვენტარი] == სქოლიო == <references /> [[კატეგორია:ისტორიული ადგილები ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:ისტორიული ადგილები]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მალტა]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრები ქვეყნების მიხედვით]] {{DEFAULTSORT:ფორტ,ჩამბრეი}} s977ff1b7j1inen7t2ydhqhnixtbh22 4822773 4822772 2025-06-30T19:00:02Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ციხესიმაგრები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822773 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა შენობა | სახელი = ფორტ ჩამბრეი | მშობლიური სახელი = Forti Chambray | მშობლიური სახელის ენა = [[მალტური ენა|მალტური]] | წინა სახელები = | ალტერნატიული სახელები = | სტატუსი = | სურათი = Sudika Fort Chambray panorama.jpg | image_alt = | წარწერა = | map_type = | map_alt = | map_caption = | ზღვის დონიდან = | შენობის ტიპი = ციხესიმაგრე | არქიტექტურული სტილი = | სტრუქტურული სისტემა = | აშენების ღირებულება = | განახლების ღირებულება = | დამკვეთი = | მფლობელი = მალტის ხელისუფლება | მოქმედი არენდატორები = | კლასიფიკაცია = | გამქირავებელი = | მდებარეობა = გოზო, [[მალტა]] | მისამართი = | ქალაქი = | ქვეყანა = [[მალტა]] | iso_region = | coordinates_display = | latitude = | longitude = | latd = | latm = | lats = | latNS = | longd = | longm = | longs = | longEW = | კოორდინატები = {{coord|36|01|21|N|14|17|40|E|display=inline|region:MT_type:landmark_source:GNS-enwiki}} | დაიწყო = [[1749]] | დასრულდა = [[1760-იანები]] | გაიხსნა = | განახლდა = | დაინგრა = | განადგურდა = | სიმაღლე = | დიამეტრი = | ანტენის შპილი = | სახურავი = | ბოლო სართული = | დამატებითი ზომები = | სართულთა რაოდენობა = | ფართი = | ანკერების რაოდენობა = | პარკინგი = | seating_type = | ტევადობა = | ლიფტების რაოდენობა = | მთავარი კონტრაქტორი = | არქიტექტორი = | არქ. ფირმა = | სტრუქტურის ინჟინერი = | სერვისების ინჟენერი = | სამოქალაქო ინჟინერი = | სხვა დიზაინერები = | მეხარჯთაღრიცხვე = | ჯილდოები = | განმ. არქიტექტორი = | განმ. ფირმა = | განმ. ინჟინერი = | განმ. სტრუქტურის ინჟინერი = | განმ. სერვისების ინჟინერი = | განმ. სამოქალაქო ინჟინერი = | განმ. სხვა დიზაინერები = | განმ. მეხარჯთაღრიცხვე = | გან. ჯილდოები = | საიტი = [http://www.fortchambray.com/ www.fortchambray.com] | references = }} ფორტ ჩამბრეი ({{lang-mt|Forti Xambrè}})<ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=oCdhDp3oDUoC&pg=PA381|title=Malta bil chzejer tehne u li ghadda min ghaliha: It-tieni parti|date=25 June 1865|via=Google Books}}</ref> — ბასტიონირებული ციხესიმაგრე, რომელიც მდებარეობს მალტის კუნძულ გოზოზე. იგი აშენდა [[XVIII საუკუნე|მე -18 საუკუნის]] შუა ხანებში წმინდა იოანეს ორდენის მიერ, მიდამოსა და ხატტ-ა-ამარის ნავსადგურში, რას ის-ტაფალის სახელით ცნობილ რაიონში. ციხე უნდა ყოფილიყო ახალი ქალაქის ციხესიმაგრე, რომელსაც უნდა შეეცვალა ციტადელა, როგორც კუნძულის დედაქალაქი, მაგრამ ეს გეგმა გაუქმდა და არასდროს განხორციელებულა. ციხესიმაგრე გამოიყენეს [[მალტა|მალტაში]][[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] შეჭრის დროს [[1798]] წელს და შემდეგ იგი გამოიყენებოდა როგორც სამხედრო საავადმყოფო და ფსიქიატრიული დაწესებულება. ამჟამად ციხესიმაგრე განახლებულია და გამოიყენება როგორც მდიდრული საცხოვრებელი.<ref>{{cite web|url=https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/55774/1/Bidu%20Ġdid%20għal%20Chambray.pdf|title=Bidu ©did g ̇al Chambray|last=Scicluna|first=Joseph|website=www.um.edu.mt|access-date=2020-07-07}}</ref> == ისტორია == [[ფაილი:Fort_Chambray_Għajnsielem_Gozo_Malta_2014_2.jpg|მინი|კუნძულის მგარ ჰარბორის მხრიდან]] [[ფაილი:Dechambray.jpg|მარცხნივ|მინი|ჟაკ-ფრანსუა დე შამბრეი]] [[ფაილი:Fort_Chambray_4.JPG|მინი|თანამედროვე საცხოვრებელი ციხესიმაგრეში]] ციხესიმაფრე მდებარეობს Ras it-Tafal- ზე, მაღალ ადგილზე, რომელიც გადაჰყურებს Mġarr Harbor- ს. ტერიტორიას იცავდა გარზეს კოშკი, რომელიც აშენდა [[XVII საუკუნე|მე -17 საუკუნის]] დასაწყისში. კოშკი და აკუმულატორი დაანგრიეს და დღეს ნაშთებიღაა შემორჩენილი.<ref>{{cite journal|last1=Spiteri|first1=Stephen C.|title=In Defence of the Coast (I) – The Bastioned Towers|journal=Arx – International Journal of Military Architecture and Fortification|date=2013|issue=3|page=10|url=http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Journals/arx-occasional-papers-in-defence-of-the-coast-i.html|access-date=22 March 2016}}</ref> [[1716]] წელს ფრანგმა სამხედრო ინჟინერმა [[ლუი ფრანსუა დ’აბინიე დე ტიგენე|ლუი ფრანსუა დ’აბინიე დე ტიგენემ]] მოამზადა გეგ ის-ტაფალში გამაგრებული ქალაქის მშენებლობის გეგმა. ფორტიფიკაციისა და ომის კომისრებმა ამ შემოთავაზებული ციხის აგება არჩიეს [[1722]] წელს, რადგან მას შეეძლო შეენარჩუნებინა საზღვაო კავშირი [[მალტა|მალტასთან]] და შეეძლო გოზოს მკვიდრთა და მათი პირუტყვის მიღება. ამასთან, დაფინანსების არარსებობის გამო მშენებლობა გადაიდო უვადოდ.<ref name="melitensiawth">{{cite journal|last1=Buhagiar|first1=Konrad|last2=Cassar|first2=JoAnn|title=Fort Chambray: The genesis and realization of a project in eighteenth-century Malta|journal=Melita Historica|date=2003|volume=13|issue=4|pages=347–364|url=http://melitensiawth.com/incoming/Index/Melita%20Historica/MH.13(2000-03)/MH.13(2003)4/01.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322194851/http://melitensiawth.com/incoming/Index/Melita%20Historica/MH.13%282000-03%29/MH.13%282003%294/01.pdf|archive-date=22 March 2016|url-status=dead}}</ref> [[1749]] წელს გოზოს ახალმა გუბერნატორმა ჟაკ-ფრანსუა დე შამბრეიმ აცნობა დიდოსტატ მანუელ პინტო და ფონსეკას, რომ იგი აპირებდა დაფინანსებას ტიგენის შემოთავაზებული ციხის მშენებლობისა. კრებამ წინადადება მიიღო და სამხედრო ინჟინერი ფრანჩესკო მარანდონი გაგზავნა მიწის გამოსაკვლევად. ამ უკანასკნელმა რამდენიმე ცვლილება შეიტანა ტიგნეს თავდაპირველ დიზაინში, ხოლო ციხის მშენებლობა [[1749]] წლის სექტემბერში დაიწყო მისი მეთვალყურეობით.<ref name="melitensiawth" /> თითქმის 200 მუშა იყო დასაქმებული ციხის მშენებლობაში.<ref>{{cite web|url=https://www.um.edu.mt/__data/assets/pdf_file/0003/50799/baroqueroutes7.pdf|title=Baroque routes|publisher=www.um.edu.mt|date=2007|access-date=2020-04-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151214192320/https://www.um.edu.mt/__data/assets/pdf_file/0003/50799/baroqueroutes7.pdf|archivedate=2015-12-14}}</ref> მშენებლობის დროს წარმოიშვა მრავალი პრობლემა, მათ შორის სტრუქტურული საკითხებში, ცოცხალი ძალის დეფიციტი და მშრომელთა დაუმორჩილებლობა.<ref>{{cite journal|last1=Cremona|first1=John|title=The fortification that never became a city|journal=GWL|date=2013|issue=4/13|page=2|url=http://www.wirtghawdex.org/news/newsletters/92-2013-04-newsletter-dec/file|publisher=Wirt Għawdex|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322213321/http://www.wirtghawdex.org/news/newsletters/92-2013-04-newsletter-dec/file|archive-date=22 March 2016}}</ref> თხრილების გათხრა და მშენებლობის საწყისი ეტაპები ძირითადად დასრულდა [[1752]] წლის ივნისისთვის და ციხესიმაგრეზე მუშაობა დაიწყო იმავე წლის ოქტომბერში. ციხე თითქმის მზად იყო [[1757]] წლისთვის და იგი მთლიანად დასრულდა [[1760-იანები|1760-იანი]] წლების დასაწყისში. ციხესიმაგრემ მალევე დაიწყო დანგრევა. ზოგიერთი მცირე სარემონტო სამუშაოები ჩატარდა [[1796]] წელს. ფორტ ჩამბრეი პირველად გამოიყენეს [[1798]] წლის ივნისში [[მალტა|მალტაში]] [[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] შეჭრის დროს.<ref name="castillo">{{cite book|last1=Castillo|first1=Dennis Angelo|title=The Maltese Cross: A Strategic History of Malta|date=2006|publisher=Greenwood Publishing Group|location=[[Westport, Connecticut|Westport]]|isbn=9780313323294|pages=103, 120|url=https://books.google.com/books?id=i5ns5LNtoiUC&pg=103}}</ref><ref name="cassar">{{cite journal|last=Cassar Pullicino|first=J.|journal=Malta Letteraria|title=Alcuni documenti inediti intorno al Gozo, 1798-1818|url=http://melitensiawth.com/incoming/Index/Malta%20Letteraria/ML.n.ss.2.3(1954)/03.pdf|pages=84–86|volume=3|issue=2|date=1954|archive-url=https://web.archive.org/web/20160416213125/http://melitensiawth.com/incoming/Index/Malta%20Letteraria/ML.n.ss.2.3%281954%29/03.pdf|archive-date=16 April 2016|url-status=dead}}</ref> როდესაც ფრანგები გოზოში ჩამოვიდნენ, ბევრმა მცხოვრებმა ციხესიმაგრეს შეაფარა თავი და პირუტყვიც თან წაიყვანა. იმ დროს ციხესიმაგრეს მეთაურობდა რაინდი დე მეგრინი და იგი შეიარაღებული იყო 72 არტილერიით.<ref name="whitworth">{{cite book|last1=Porter|first1=Whitworth|author-link1=Whitworth Porter|title=Malta and Its Knights|date=1871|publisher=Pardon and Son|pages=299–300|url=https://books.google.com/books?id=bsYNAAAAQAAJ&pg=PA299}}</ref> ციხესიმაგრე თავდაპირველად გარკვეულ წინააღმდეგობას უწევდა, მაგრამ კაპიტულაცია მოხდა მას შემდეგ, რაც ფრანგმა გენერალმა [[ჟან რეინერი|ჟან რეინერმა]] ციხის წინ გამოაქვეყნა პროკლამაცია. გოზიტელები პირუტყვთან ერთად სახლებში დაბრუნდნენ. მისი აღების შემდეგ, ფორტ ჩამბრეი დაკომპლექტდა [[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] გარნიზონის მიერ. 3 სექტემბერს, მდინაში მალტელთა აჯანყების დაწყებიდან ერთი დღის შემდეგ, გოზიტანელები აჯანყდნენ ფრანგების წინააღმდეგ და სწრაფად აიღეს კუნძული, თუმცა არ აუღიათ ციხესიმაგრე. [[1798]] წლის [[28 ოქტომბერი|28 ოქტომბერს]] აჯანყებულებმა სავერიო კასარის მეთაურობით და [[გაერთიანებული სამეფო|ბრიტანელმა]] საზღვაო ქვეითებმა კაპიტან კრესუელის მეთაურობით დაიკავეს ციხესიმაგრე.<ref>{{cite web|url=http://melitensiawth.com/incoming/Index/Storja/Storja1998/07s.pdf|title=p. 70|accessdate=2021-05-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160416145854/http://melitensiawth.com/incoming/Index/Storja/Storja1998/07s.pdf|archivedate=2016-04-16}}</ref> [[XIX საუკუნე|მე -19 საუკუნის]] დასაწყისში [[მალტა]] და გოზო [[გაერთიანებული სამეფო|ბრიტანეთის]] მმართველობაში მოექცა და შედეგად ფორტ ჩამბრეი აიღო ბრიტანულმა გარნიზონმა. [[1830]] წლისთვის ციხესიმაგრეში შეიქმნა ოთხი პალატის პატარა სამხედრო ჰოსპიტალი. [[ყირიმის ომი|ყირიმის ომის]] დროს საავადმყოფო გაფართოვდა და ასობით დაჭრილი ჯარისკაცი მკურნალობდა იქ.<ref>{{cite web|url=https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/23704/1/CSV-Military%20and%20Naval%20Hospitals%20in%20Malta%20in%20the%20last%20two%20Centuries.PDF|title=HISTORIA HOSPITALIUM|publisher=www.um.edu.mt|access-date=2020-04-05}}</ref> == ლიტერატურა == * {{cite book|last=Spiteri|first=Stephen C.|date=2003|title=Armoury of the Knights|url=https://issuu.com/arkitettura/docs/armoury-of-the-knights|publisher=Midsea Books|page=173|isbn=99932-39-33-X}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227130337/https://issuu.com/arkitettura/docs/armoury-of-the-knights |date=2016-12-27 }} == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.culturalheritage.gov.mt/filebank/inventory/Knights%20Fortifications/1361.pdf მალტის კუნძულების კულტურული საკუთრების ეროვნული ინვენტარი] == სქოლიო == <references /> [[კატეგორია:ისტორიული ადგილები ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:ისტორიული ადგილები]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მალტა]] {{DEFAULTSORT:ფორტ,ჩამბრეი}} 81uypduqvd0u73bmz2ove2m4u2ospx9 4822774 4822773 2025-06-30T19:01:11Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები]]; დაემატა [[კატეგორია:მალტის ციხესიმაგრეები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822774 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა შენობა | სახელი = ფორტ ჩამბრეი | მშობლიური სახელი = Forti Chambray | მშობლიური სახელის ენა = [[მალტური ენა|მალტური]] | წინა სახელები = | ალტერნატიული სახელები = | სტატუსი = | სურათი = Sudika Fort Chambray panorama.jpg | image_alt = | წარწერა = | map_type = | map_alt = | map_caption = | ზღვის დონიდან = | შენობის ტიპი = ციხესიმაგრე | არქიტექტურული სტილი = | სტრუქტურული სისტემა = | აშენების ღირებულება = | განახლების ღირებულება = | დამკვეთი = | მფლობელი = მალტის ხელისუფლება | მოქმედი არენდატორები = | კლასიფიკაცია = | გამქირავებელი = | მდებარეობა = გოზო, [[მალტა]] | მისამართი = | ქალაქი = | ქვეყანა = [[მალტა]] | iso_region = | coordinates_display = | latitude = | longitude = | latd = | latm = | lats = | latNS = | longd = | longm = | longs = | longEW = | კოორდინატები = {{coord|36|01|21|N|14|17|40|E|display=inline|region:MT_type:landmark_source:GNS-enwiki}} | დაიწყო = [[1749]] | დასრულდა = [[1760-იანები]] | გაიხსნა = | განახლდა = | დაინგრა = | განადგურდა = | სიმაღლე = | დიამეტრი = | ანტენის შპილი = | სახურავი = | ბოლო სართული = | დამატებითი ზომები = | სართულთა რაოდენობა = | ფართი = | ანკერების რაოდენობა = | პარკინგი = | seating_type = | ტევადობა = | ლიფტების რაოდენობა = | მთავარი კონტრაქტორი = | არქიტექტორი = | არქ. ფირმა = | სტრუქტურის ინჟინერი = | სერვისების ინჟენერი = | სამოქალაქო ინჟინერი = | სხვა დიზაინერები = | მეხარჯთაღრიცხვე = | ჯილდოები = | განმ. არქიტექტორი = | განმ. ფირმა = | განმ. ინჟინერი = | განმ. სტრუქტურის ინჟინერი = | განმ. სერვისების ინჟინერი = | განმ. სამოქალაქო ინჟინერი = | განმ. სხვა დიზაინერები = | განმ. მეხარჯთაღრიცხვე = | გან. ჯილდოები = | საიტი = [http://www.fortchambray.com/ www.fortchambray.com] | references = }} ფორტ ჩამბრეი ({{lang-mt|Forti Xambrè}})<ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=oCdhDp3oDUoC&pg=PA381|title=Malta bil chzejer tehne u li ghadda min ghaliha: It-tieni parti|date=25 June 1865|via=Google Books}}</ref> — ბასტიონირებული ციხესიმაგრე, რომელიც მდებარეობს მალტის კუნძულ გოზოზე. იგი აშენდა [[XVIII საუკუნე|მე -18 საუკუნის]] შუა ხანებში წმინდა იოანეს ორდენის მიერ, მიდამოსა და ხატტ-ა-ამარის ნავსადგურში, რას ის-ტაფალის სახელით ცნობილ რაიონში. ციხე უნდა ყოფილიყო ახალი ქალაქის ციხესიმაგრე, რომელსაც უნდა შეეცვალა ციტადელა, როგორც კუნძულის დედაქალაქი, მაგრამ ეს გეგმა გაუქმდა და არასდროს განხორციელებულა. ციხესიმაგრე გამოიყენეს [[მალტა|მალტაში]][[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] შეჭრის დროს [[1798]] წელს და შემდეგ იგი გამოიყენებოდა როგორც სამხედრო საავადმყოფო და ფსიქიატრიული დაწესებულება. ამჟამად ციხესიმაგრე განახლებულია და გამოიყენება როგორც მდიდრული საცხოვრებელი.<ref>{{cite web|url=https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/55774/1/Bidu%20Ġdid%20għal%20Chambray.pdf|title=Bidu ©did g ̇al Chambray|last=Scicluna|first=Joseph|website=www.um.edu.mt|access-date=2020-07-07}}</ref> == ისტორია == [[ფაილი:Fort_Chambray_Għajnsielem_Gozo_Malta_2014_2.jpg|მინი|კუნძულის მგარ ჰარბორის მხრიდან]] [[ფაილი:Dechambray.jpg|მარცხნივ|მინი|ჟაკ-ფრანსუა დე შამბრეი]] [[ფაილი:Fort_Chambray_4.JPG|მინი|თანამედროვე საცხოვრებელი ციხესიმაგრეში]] ციხესიმაფრე მდებარეობს Ras it-Tafal- ზე, მაღალ ადგილზე, რომელიც გადაჰყურებს Mġarr Harbor- ს. ტერიტორიას იცავდა გარზეს კოშკი, რომელიც აშენდა [[XVII საუკუნე|მე -17 საუკუნის]] დასაწყისში. კოშკი და აკუმულატორი დაანგრიეს და დღეს ნაშთებიღაა შემორჩენილი.<ref>{{cite journal|last1=Spiteri|first1=Stephen C.|title=In Defence of the Coast (I) – The Bastioned Towers|journal=Arx – International Journal of Military Architecture and Fortification|date=2013|issue=3|page=10|url=http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Journals/arx-occasional-papers-in-defence-of-the-coast-i.html|access-date=22 March 2016}}</ref> [[1716]] წელს ფრანგმა სამხედრო ინჟინერმა [[ლუი ფრანსუა დ’აბინიე დე ტიგენე|ლუი ფრანსუა დ’აბინიე დე ტიგენემ]] მოამზადა გეგ ის-ტაფალში გამაგრებული ქალაქის მშენებლობის გეგმა. ფორტიფიკაციისა და ომის კომისრებმა ამ შემოთავაზებული ციხის აგება არჩიეს [[1722]] წელს, რადგან მას შეეძლო შეენარჩუნებინა საზღვაო კავშირი [[მალტა|მალტასთან]] და შეეძლო გოზოს მკვიდრთა და მათი პირუტყვის მიღება. ამასთან, დაფინანსების არარსებობის გამო მშენებლობა გადაიდო უვადოდ.<ref name="melitensiawth">{{cite journal|last1=Buhagiar|first1=Konrad|last2=Cassar|first2=JoAnn|title=Fort Chambray: The genesis and realization of a project in eighteenth-century Malta|journal=Melita Historica|date=2003|volume=13|issue=4|pages=347–364|url=http://melitensiawth.com/incoming/Index/Melita%20Historica/MH.13(2000-03)/MH.13(2003)4/01.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322194851/http://melitensiawth.com/incoming/Index/Melita%20Historica/MH.13%282000-03%29/MH.13%282003%294/01.pdf|archive-date=22 March 2016|url-status=dead}}</ref> [[1749]] წელს გოზოს ახალმა გუბერნატორმა ჟაკ-ფრანსუა დე შამბრეიმ აცნობა დიდოსტატ მანუელ პინტო და ფონსეკას, რომ იგი აპირებდა დაფინანსებას ტიგენის შემოთავაზებული ციხის მშენებლობისა. კრებამ წინადადება მიიღო და სამხედრო ინჟინერი ფრანჩესკო მარანდონი გაგზავნა მიწის გამოსაკვლევად. ამ უკანასკნელმა რამდენიმე ცვლილება შეიტანა ტიგნეს თავდაპირველ დიზაინში, ხოლო ციხის მშენებლობა [[1749]] წლის სექტემბერში დაიწყო მისი მეთვალყურეობით.<ref name="melitensiawth" /> თითქმის 200 მუშა იყო დასაქმებული ციხის მშენებლობაში.<ref>{{cite web|url=https://www.um.edu.mt/__data/assets/pdf_file/0003/50799/baroqueroutes7.pdf|title=Baroque routes|publisher=www.um.edu.mt|date=2007|access-date=2020-04-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151214192320/https://www.um.edu.mt/__data/assets/pdf_file/0003/50799/baroqueroutes7.pdf|archivedate=2015-12-14}}</ref> მშენებლობის დროს წარმოიშვა მრავალი პრობლემა, მათ შორის სტრუქტურული საკითხებში, ცოცხალი ძალის დეფიციტი და მშრომელთა დაუმორჩილებლობა.<ref>{{cite journal|last1=Cremona|first1=John|title=The fortification that never became a city|journal=GWL|date=2013|issue=4/13|page=2|url=http://www.wirtghawdex.org/news/newsletters/92-2013-04-newsletter-dec/file|publisher=Wirt Għawdex|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322213321/http://www.wirtghawdex.org/news/newsletters/92-2013-04-newsletter-dec/file|archive-date=22 March 2016}}</ref> თხრილების გათხრა და მშენებლობის საწყისი ეტაპები ძირითადად დასრულდა [[1752]] წლის ივნისისთვის და ციხესიმაგრეზე მუშაობა დაიწყო იმავე წლის ოქტომბერში. ციხე თითქმის მზად იყო [[1757]] წლისთვის და იგი მთლიანად დასრულდა [[1760-იანები|1760-იანი]] წლების დასაწყისში. ციხესიმაგრემ მალევე დაიწყო დანგრევა. ზოგიერთი მცირე სარემონტო სამუშაოები ჩატარდა [[1796]] წელს. ფორტ ჩამბრეი პირველად გამოიყენეს [[1798]] წლის ივნისში [[მალტა|მალტაში]] [[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] შეჭრის დროს.<ref name="castillo">{{cite book|last1=Castillo|first1=Dennis Angelo|title=The Maltese Cross: A Strategic History of Malta|date=2006|publisher=Greenwood Publishing Group|location=[[Westport, Connecticut|Westport]]|isbn=9780313323294|pages=103, 120|url=https://books.google.com/books?id=i5ns5LNtoiUC&pg=103}}</ref><ref name="cassar">{{cite journal|last=Cassar Pullicino|first=J.|journal=Malta Letteraria|title=Alcuni documenti inediti intorno al Gozo, 1798-1818|url=http://melitensiawth.com/incoming/Index/Malta%20Letteraria/ML.n.ss.2.3(1954)/03.pdf|pages=84–86|volume=3|issue=2|date=1954|archive-url=https://web.archive.org/web/20160416213125/http://melitensiawth.com/incoming/Index/Malta%20Letteraria/ML.n.ss.2.3%281954%29/03.pdf|archive-date=16 April 2016|url-status=dead}}</ref> როდესაც ფრანგები გოზოში ჩამოვიდნენ, ბევრმა მცხოვრებმა ციხესიმაგრეს შეაფარა თავი და პირუტყვიც თან წაიყვანა. იმ დროს ციხესიმაგრეს მეთაურობდა რაინდი დე მეგრინი და იგი შეიარაღებული იყო 72 არტილერიით.<ref name="whitworth">{{cite book|last1=Porter|first1=Whitworth|author-link1=Whitworth Porter|title=Malta and Its Knights|date=1871|publisher=Pardon and Son|pages=299–300|url=https://books.google.com/books?id=bsYNAAAAQAAJ&pg=PA299}}</ref> ციხესიმაგრე თავდაპირველად გარკვეულ წინააღმდეგობას უწევდა, მაგრამ კაპიტულაცია მოხდა მას შემდეგ, რაც ფრანგმა გენერალმა [[ჟან რეინერი|ჟან რეინერმა]] ციხის წინ გამოაქვეყნა პროკლამაცია. გოზიტელები პირუტყვთან ერთად სახლებში დაბრუნდნენ. მისი აღების შემდეგ, ფორტ ჩამბრეი დაკომპლექტდა [[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] გარნიზონის მიერ. 3 სექტემბერს, მდინაში მალტელთა აჯანყების დაწყებიდან ერთი დღის შემდეგ, გოზიტანელები აჯანყდნენ ფრანგების წინააღმდეგ და სწრაფად აიღეს კუნძული, თუმცა არ აუღიათ ციხესიმაგრე. [[1798]] წლის [[28 ოქტომბერი|28 ოქტომბერს]] აჯანყებულებმა სავერიო კასარის მეთაურობით და [[გაერთიანებული სამეფო|ბრიტანელმა]] საზღვაო ქვეითებმა კაპიტან კრესუელის მეთაურობით დაიკავეს ციხესიმაგრე.<ref>{{cite web|url=http://melitensiawth.com/incoming/Index/Storja/Storja1998/07s.pdf|title=p. 70|accessdate=2021-05-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160416145854/http://melitensiawth.com/incoming/Index/Storja/Storja1998/07s.pdf|archivedate=2016-04-16}}</ref> [[XIX საუკუნე|მე -19 საუკუნის]] დასაწყისში [[მალტა]] და გოზო [[გაერთიანებული სამეფო|ბრიტანეთის]] მმართველობაში მოექცა და შედეგად ფორტ ჩამბრეი აიღო ბრიტანულმა გარნიზონმა. [[1830]] წლისთვის ციხესიმაგრეში შეიქმნა ოთხი პალატის პატარა სამხედრო ჰოსპიტალი. [[ყირიმის ომი|ყირიმის ომის]] დროს საავადმყოფო გაფართოვდა და ასობით დაჭრილი ჯარისკაცი მკურნალობდა იქ.<ref>{{cite web|url=https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/23704/1/CSV-Military%20and%20Naval%20Hospitals%20in%20Malta%20in%20the%20last%20two%20Centuries.PDF|title=HISTORIA HOSPITALIUM|publisher=www.um.edu.mt|access-date=2020-04-05}}</ref> == ლიტერატურა == * {{cite book|last=Spiteri|first=Stephen C.|date=2003|title=Armoury of the Knights|url=https://issuu.com/arkitettura/docs/armoury-of-the-knights|publisher=Midsea Books|page=173|isbn=99932-39-33-X}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227130337/https://issuu.com/arkitettura/docs/armoury-of-the-knights |date=2016-12-27 }} == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.culturalheritage.gov.mt/filebank/inventory/Knights%20Fortifications/1361.pdf მალტის კუნძულების კულტურული საკუთრების ეროვნული ინვენტარი] == სქოლიო == <references /> [[კატეგორია:ისტორიული ადგილები ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:ისტორიული ადგილები]] [[კატეგორია:მალტის ციხესიმაგრეები]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მალტა]] {{DEFAULTSORT:ფორტ,ჩამბრეი}} fumamyt1elorjwrorgjvxpcvu8db772 0 510494 4822720 4548497 2025-06-30T18:37:21Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822720 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეკონომიკა |ქვეყანა = [[ლატვია]] |სურათი = Latvia average wage, 2017.svg |სიგანე = 250px |წარწერა = |ვალუტა = [[ევრო]] |წელი = |ორგანიზაციები = |ადგილი = {{plainlist| *[[List of countries by GDP (nominal)|95th (nominal, 2019)]] *[[List of countries by GDP (PPP)|102nd (PPP, 2019)]]}} |მშპ = {{plainlist| *{{decrease}} $33 მილიარდი (ნომინალური, 2020)<ref name="IMFWEOLV">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2020/October/weo-report?c=941,&s=NGDP_RPCH,NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,PCPIPCH,&sy=2018&ey=2025&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=World Economic Outlook Database, October 2020 |publisher=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org |access-date=22 October 2020}}</ref> *{{decrease}} $59 მილიარდი ([[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი|მუპ]], 2020)<ref name="IMFWEOLV"/>}} |ზრდა = {{plainlist| *4,3%&nbsp;(2018) 2,2%&nbsp;(2019) *−3,6%&nbsp;(2020) 5,2%&nbsp;(2021)<ref name="IMFWEOLV"/>}} |ერთ სულზე = {{plainlist| *{{decrease}} $17 230 (ნომინალური, 2020)<ref name="IMFWEOLV"/> *{{decrease}} $30 579 (მუპ, 2020)<ref name="IMFWEOLV"/>}} |სექტორი = {{plainlist| *[[Primary sector of the economy|სოფლის მეურნეობა]]: 3,9% *[[Secondary sector of the economy|ინდუსტრია]]: 22,4% *[[Tertiary sector of the economy|სერვისები]]: 73,7% *(2017)<ref name="CIALV">{{cite web |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/latvia/|title=CIA World Factbook |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |website=CIA.gov |access-date=19 January 2019}}</ref>}} |ინფლაცია = {{plainlist| *0,6% (2020)<ref name="IMFWEOLV"/> *2,7% (2019)<ref name="IMFWEOLV"/> *2,6% (2018)<ref name="IMFWEOLV"/>}} |სიღარიბე = {{plainlist| *25,5% (2015)<ref name="CIALV"/> *{{decreasePositive}} 27,3% სიღარიბის რისკის ქვეშ (AROPE, 2019)<ref>{{cite web |url=https://ec.europa.eu/eurostat/tgm/refreshTableAction.do?tab=table&plugin=1&pcode=t2020_50&language=en |title=People at risk of poverty or social exclusion |publisher=[[Eurostat]] |website=ec.europa.eu |access-date=5 March 2020}}</ref>}} |gini = |მუშახელი = |პროფესია = |უმუშევრობა = |მრეწველობა = |ექსპორტი = |საქონლის ექსპორტი = |ექსპორტ-პარტნიორები = |იმპორტი = |საქონლის იმპორტი = |იმპორტ-პარტნიორები = *{{flag|ლიეტუვა}}(+) 15,8% *{{flag|რუსეთი}}(+) 14% *{{flag|ესტონეთი}}(+) 10,9% *{{flag|გერმანია}}(+) 6,9% *{{flag|შვედეთი}}(+) 5,7 *{{flag|გაერთიანებული სამეფო}}(+) 4,9% *{{flag|პოლონეთი}}(+) 4,3% *{{flag|დანია}}(+) 4,1% *(2017)<ref name="CIALV"/> |შიდა ვალი = |დავალიანებები = |შემოსავალი = |გასავალი = |დახმარება = |კრედიტი = |cianame = |მართლწერა = }} ლატვიის ეკონომიკა არის [[ევროკავშირი|ევროკავშირის]] ერთიანი ბაზრის ნაწილი. [[ლატვია]] არის [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია|მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის]] წევრი [[1999]] წლიდან,<ref>{{cite web|url=http://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/tif_e/org6_e.htm|title=Members and Observers}}</ref> ევროკავშირის წევრი [[2004]] წლიდან, [[ევროზონა|ევროზონის]] წევრი [[2014]] წლიდან და [[ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცია|OECD]]-ის წევრი [[2016]] წლიდან.<ref name="leta010716">{{cite news|date=1 July 2016|title=Latvia becomes full-fledged OECD member|agency=[[LETA]]|url=http://www.leta.lv/eng/home/important/133A0BDE-1CFF-C571-B077-54B3F50A45E6/|access-date=4 July 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160810085830/http://www.leta.lv/eng/home/important/133A0BDE-1CFF-C571-B077-54B3F50A45E6/|archivedate=10 აგვისტო 2016}}</ref> [[მსოფლიო ბანკი|მსოფლიო ბანკის]] ჯგუფის მიერ მომზადებული ბიზნესის გამარტივების ინდექსის მიხედვით, ლატვია მე-14 ადგილზეა მსოფლიოში.<ref>{{cite web|url=http://www.doingbusiness.org/economyrankings/|title=Rankings – Doing Business – The World Bank Group|publisher=Doing Business|access-date=6 September 2012}}</ref> ადამიანის განვითარების [[2011]] წლის ანგარიშის თანახმად, ლატვია მიეკუთვნება ადამიანის განვითარების მხრივ ძალიან მაღალი დონის ქვეყნების ჯგუფს.<ref>[http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2011_EN_Table1.pdf Human Development Index and its components] Retrieved 2012-09-06</ref> გეოგრაფიული მდებარეობიდან გამომდინარე, სატრანზიტო მომსახურება მაღალ დონეზეა განვითარებული, მასთან ერთად ხის გადამამუშავებელი მრეწველობა, სოფლის მეურნეობა და კვების პროდუქტები, მანქანებისა და ელექტრონული მოწყობილობების წარმოება. [[2006]]-[[2007|07]] წლების განმავლობაში [[ლატვია|ლატვიის]] ეკონომიკას ჰქონდა [[მშპ]]-ს სწრაფი ზრდა 10%-ით, მაგრამ [[2009]] წელს მწვავე რეცესია განიცადა მიმდინარე ანგარიშის არამდგრადი დეფიციტის, უძრავი ქონების ბაზრის კოლაფსისა და დიდი შეღავათიანი დავალიანების შედეგად. Parex Bank-ის დაშლის შედეგად, მშპ [[2009]] წელს შემცირდა თითქმის 18%-ით,<ref>The CIA World Factbook [https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/latvia/ Latvia – CIA – The World Factbook] Retrieved 2012-09-06</ref> და [[ევროკავშირი|ევროკავშირმა]], [[საერთაშორისო სავალუტო ფონდი|საერთაშორისო სავალუტო ფონდმა]] და სხვა საერთაშორისო დონორებმა მნიშვნელოვანი დახმარება გაუწიეს ლატვიას. [[2011]] წელს ლატვიაში მშპ გაიზარდა 5,5%-ით<ref>{{cite news|date=9 March 2012|title=GDP of Latvia increased by 5.5% in 2011|work=The Baltic Course|url=http://www.baltic-course.com/eng/analytics/?doc=54355|access-date=24 March 2012}}</ref> და ამრიგად, ლატვია კვლავ [[ევროკავშირი|ევროკავშირის]] ყველაზე სწრაფად მზარდ ეკონომიკას შორის იყო. სსფ / ევროკავშირის პროგრამა წარმატებით დასრულდა [[2011]] წლის დეკემბერში.<ref>[http://www.imf.org/external/np/speeches/2012/060512.htm Latvia and the Baltics—a Story of Recovery] by Christine Lagarde managing director, International Monetary Fund Riga, 5 June 2012</ref> == ეკონომიკური ისტორია == [[ფაილი:Employed-unemployed_in_Latvia_1996-2017.svg|მინი|261x261პქ|დასაქმებულ-უმუშევარი ლატვიაში 15-74 წლის ასაკის სამუშაო ძალაში (ათასი ადამიანი) 1996-2017 წლებში და ჯაჭვთან დაკავშირებული მშპ-ს საანგარიშო წელი 2010 (მილიარდი ევრო) ]] საუკუნეების განმავლობაში ჰანზეატური და [[გერმანია|გერმანიის]] გავლენის ქვეშ, შემდეგ კი ომისშემდგომი დამოუკიდებლობის პერიოდში, [[ლატვია|ლატვიამ]] გამოიყენა თავისი გეოგრაფიული აღმოსავლეთ-დასავლეთის მნიშვნელოვანი სავაჭრო ცენტრის მდებარეობა. მრეწველობა ემსახურებოდა ადგილობრივ ბაზრებს, ხოლო ხე-ტყე, ქაღალდი და სოფლის მეურნეობის პროდუქტები ლატვიის ძირითადი [[ექსპორტი|ექსპორტის]] ნაწილი იყო. დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდეგ, ლატვიამ განაგრძო ბაზარზე ორიენტირებული რეფორმები, თუმცა გაზომილი ტემპით. ვალუტა lat, შემოღებულ იქნა [[1993]] წელს და გაძვირდა მსოფლიო ვალუტების მიმართ. ინფლაცია შემცირდა 958,6%-დან [[1992]] წელს, 25%-მდე [[1995]] წლისთვის და 1,4%-მდე [[2002]] წლისთვის. [[1991]]–<nowiki/>[[1995|95]] წლებში არსებითად დადებული ხელშეკრულების შემდეგ, [[1994]] წლის ბოლოს ეკონომიკა გამყარდა, რასაც მოჰყვა მსუბუქი ინდუსტრიის გაჯანსაღება. გამყარებას ორჯერ მოჰყვა რეგრესი, პირველად საბანკო კრიზისი და [[1995]] წელს ლატვიის უმსხვილესი ბანკის [[ბანკა ბალტია|ბანკა ბალტიას]] გაკოტრება, ხოლო მეორედ მეზობელი [[რუსეთი|რუსეთის]] ფინანსური სისტემის მძიმე კრიზისი [[1998]] წელს. [[2000]] წლის შემდეგ ლატვიის [[მშპ]] გაიზარდა 4-ჯერ ზედიზედ 4 წლის განმავლობაში. ლატვიის სახელმწიფო ბიუჯეტი გაწონასწორებული იყო [[1997]] წელს, მაგრამ [[1998]] წლის რუსეთის ფინანსურმა კრიზისმა დიდი დეფიციტი გამოიწვია, რომლითაც [[1999]] წლის მშპ-ს 4%-დან შემცირდა 1,8%-მდე. ეს დეფიციტი უფრო მცირე იყო, ვიდრე [[ევროკავშირი|ევროკავშირში]] გაწევრიანებული სხვა ქვეყნების უმეტესობაში. [[2008]] წლის შუა რიცხვებამდე ლატვიას [[ევროპა|ევროპაში]] ყველაზე სწრაფად განვითარებადი ეკონომიკა ჰქონდა. [[2003]] წელს მშპ-ს ზრდამ 7,5%, ხოლო ინფლაციამ 2,9%-ს შეადგინა. საბჭოთა პერიოდის ცენტრალურად დაგეგმილი სისტემა შეიცვალა თავისუფალი ბაზრის პრინციპებზე დაფუძნებული სტრუქტურით. [[2005]] წელს კერძო სექტორის წილი მშპ-ში 70% იყო.<ref>Ruta Aidis, Friederike Welter: ''[https://books.google.com/books?id=S1yqa7MlLgUC The Cutting Edge: Innovation and Entrepreneurship in New Europe]'', Edward Elgar Publishing, 2008, p. 32</ref> მსუბუქი მრეწველობის აღდგენა და რიგის რეგიონალური ფინანსური და კომერციული ცენტრის გამოჩენა ანაზღაურებს სახელმწიფო საკუთრებაში მყოფი ინდუსტრიული სექტორისა და სოფლის მეურნეობის შემცირებას. უმუშევრობის ოფიციალური მაჩვენებელი სტაბილურად ჩატარდა 7%–10%-ის ფარგლებში. == დასაქმება == საშუალო ხელფასი უფრო მაღალია [[რიგა|რიგასა]] და მის შემოგარენში. ვენტსპილსა და მის შემოგარენში, ასევე საზღვრისპირა რეგიონებში ხელფასი სტანდარტულზე ნაკლებია. == ლიტერატურა == * [http://www.cepr.net/documents/publications/latvia-2011-12.pdf Latvia's Internal Devaluation: A Success Story?], from the [[:en:Center_for_Economic_and_Policy_Research|Center for Economic and Policy Research]], December 2011 == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.thenation.com/doc/20091116/rizga/single ლატვიის ვეფხვის ეკონომიკა კარგავს ნაკბენს] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100425051937/http://www.thenation.com/doc/20091116/rizga/single |date=2010-04-25 }} ქრისტინა რიზგას სტატია, [[2009]] წლის [[28 ოქტომბერი]] == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ლატვიის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] 7ssx6on1kuaanj48fh4ku2pm5i10d4x 0 513656 4822948 4522214 2025-07-01T11:05:13Z Geagea 783 {{ინფოდაფა არქიტექტორი}} + {{სქოლიო}} + {{authority control}} 4822948 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა არქიტექტორი}} '''შალვა ბერიძე''' (დ. [[29 თებერვალი]], [[1892]] — გ. [[1970]]) აქტიურად მოღვაწეობდა [[ქართული ლიტერატურა|ქართული ლიტერატურის]], განსაკუთრებით კი „[[ვეფხისტყაოსანი|ვეფხისტყაოსნის]]“ პოპულარიზაციისთვის [[ევროპა|ევროპაში]]. [[1945|1945წელს]] მან გამოსცა „ვეფხისტყაოსნის“ იტალიური თარგმანი. == ბიოგრაფია == შალვა ბერიძე დაიბადა [[1892]] წლის [[29 თებერვალი|29 თებერვალს]] [[სენაკი|ახალ–სენაკში]]. დაამთავრა [[თბილისის სათავადაზნაურო გიმნაზია]], შემდეგ - [[ხარკოვის უნივერსიტეტი]]. 1917-20 წლებში შალვა ბერიძეს [[მოსკოვი|მოსკოვსა]] და [[თბილისი|თბილისში]] რუსულ ენაზე გამოუქვეყნებია წიგნაკები [[ნიკოლოზ ბარათაშვილი|ნიკოლოზ ბარათაშვილის]], [[აკაკი წერეთელი|აკაკი წერეთლისა]] და [[ალექსანდრე პუშკინი|პუშკინის]] მეგობრის, პოეტ ვ. ტეპლიაკოვის, ცხოვრებისა და მოღვაწეობის შესახებ. [[1919|1919 წლის]] მარტში, რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიამ [[ნიკო მარი|ნიკო მარის]] ინიციატივით შალვა ბერიძეს მიანდო მეგრული სიტყვიერებითი და ეთნოგრაფიული მასალების შეკრება და ჩაწერა. [[1934|1934 წელს]] ემიგრაციაში ყოფნისას დაამთავრა [[სორბონის უნივერსიტეტი|სორბონას უნივერსიტეტი]]. ამ ხნის განმავლობაში ბეჭდავდა წერილებს ჟურნალ [[აზიატიკ|„აზიატიკში“]]. 1941–48 წლებში კითხულობდა ლექციებს და ქართულს ასწავლიდა [[ნეაპოლის აღმოსავლეთის ინსტიტუტი|ნეაპოლის აღმოსავლეთის ინსტიტუტში]], სადაც მიანიჭეს პროფესორის ხარისხი. == პოლიტიკური მოღვაწეობა == საქართველოს გასაბჭოების შემდეგ შალვა ბერიძე [[ემიგრაცია|ემიგრაციაში]] წავიდა. [[1924|1924 წლის]] სექტემბრის დამლევს ქართული არასოციალისტური პოლიტიკური ემიგრაციის ახალგაზრდული ფრთის აქტიურ წარმომადგენელთა ჯგუფმა შალვა ბერიძის თაოსნობით [[პარიზი|პარიზში]] დააფუძნა ქართველი ახალგაზრდობის პატრიოტული ორგანიზაცია „[[მომავალი (მრავალმნიშვნელოვანი)|მომავალი]]“. იმავე წლის 24 ოქტომბერს [[ქაქუცა ჩოლოყაშვილი]] და მისი შეფიცულები მიწვეულები იყვნენ „მომავლის“ ერთ–ერთ სხდომაზე. შეფიცულთა ბელადმა დამსწრე საზოგადოებას გააცნო თავისი წინადადება ორგანიზაციისათვის ეწოდებინათ [[თეთრი გიორგი (1924 - 1954)|„თეთრი გიორგი“]], ვინაიდან [[გველეშაპი|გველეშაპის]] განმგმირავი თეთრი გიორგი ([[წმინდა გიორგი]]) იყო ქედუხრელი, მებრძოლი საქართველოს სიმბოლო. ორგანიზაციას სათავეში [[ლეო კერესელიძე]] და [[მიხეილ წერეთელი]] ჩაუდგნენ. == სამეცნიერო მოღვაწეობა == პოლიტიკური მოღვაწეობის პარალელურად შალვა ბერიძე ეწეოდა უაღრესად ნაყოფიერ სამეცნიერო საქმიანობას. ბეჭდავდა წერილებს ჟურნალ „აზიატიკში“. [[1930-იანი წლები]]ს დასაწყისში შალვა ბერიძეს [[ლონდონი|ლონდონში]] ინგლისურად გამოუცია [[ანთოლოგია]] „ქართველი პოეტები“; ფრანგულად დაუწერია ნაშრომი „ბაირონი და პუშკინი“; იტალიურად – „ლერმონტოვი კავკასიაში“. განსაკუთრებული აღნიშვნის ღირსია შალვა ბერიძის ღვაწლი, როგორც მეცნიერ–რუსთველოლოგისა. ამ სფეროში პირველი ნაშრომი, სახელწოდებით „რუსთაველი“, მან [[1937]] წელს წაიკითხა [[ნეაპოლის უნივერსიტეტი|ნეაპოლის უნივერსიტეტის]] აღმოსავლეთმცოდნეობის ინსტიტუტში. ამას მოჰყვა არაერთი საინტერესო წერილი და გამოკვლევა (მათ შორის 1967 წელს გამოსული წიგნაკი იტალიურ ენაზე „რუსთაველი და მედიცინა“), თუმცა [[რუსთველოლოგია|რუსთველოლოგიაში]] მისი მოღვაწეობის დაგვირგვინებად უნდა ჩაითვალოს „ვეფხისტყაოსნის“ სრული პროზაული თარგმანი იტალიურ ენაზე, რომელიც [[1945]] წელს [[მილანი|მილანში]] გამოქვეყნდა. [[1966]] წ. შალვა ბერიძემ შოთა რუსთაველის დაბადების 800 წლის იუბილესთან დაკავშირებით წაიკითხა მოხსენება „რუსთაველის მსოფლიო მნიშვნელობა“, ხოლო რომში იტალიურ ენაზე გამოსცა „ვეფხისტყაოსნის“ აფორიზმები და ანდაზები. ამას მოჰყვა არაერთი საინტერესო გამოკვლევა. მათ შორის [[1967]] წელს გამოსული წიგნაკი იტალიურ ენაზე „რუსთაველი და მედიცინა“, მეცნიერს ხელნაწერის სახით დარჩენია „ვეფხიტყაოსნის“ სრული ფრანგული თარგმანი, რომელიც არ გამოქვეყნებულა. == რესურსები ინტერნეტში == *{{nplg ემიგრანტი|00000120}} *[https://geofilologia.wordpress.com/2015/01/16/emigranti-qartvelologebi/#more-29 ემიგრანტი ქართველოლოგები] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:ბერიძე შალვა}} [[კატეგორია:ქართველი ემიგრანტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 29 თებერვალი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1892]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1970]] [[კატეგორია:ქართველი ქართველოლოგები]] ls64twdklmpsmj4oyw7j41r41vmfmmc 0 525148 4822777 4692144 2025-06-30T19:06:34Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აშშ რესპუბლიკური პარტიის წევრები]]; დაემატა [[კატეგორია:აშშ-ის რესპუბლიკური პარტიის წევრები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822777 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი|სურათი=Kristi Noem portrait.jpg|დაბადების ადგილი=უოთერთაუნი [[სამხრეთ დაკოტა]], [[აშშ]]|მოქალაქეობა={{დროშა|აშშ}}|რელიგია=[[პროტესტანტიზმი]]|საქმიანობა=პოლიტიკოსი, ფერმერი|წოდება=მეცნიერებათა ბაკალავრი|განათლება=სამხრეთ დაკოტას უნივერსიტეტი|პირები=[[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)]]|შვილები=2|მეუღლე=ბრაიონ ნოემი (1992წლიდან)|დაბადების თარიღი=[[30 ნოემბერი]] [[1971]] (50 წლის)|სახელი=კრისტი ნოემი<br />[[ინგლისური ენა|ინგლ.]] Kristi Noem|მემკვიდრე=[[დასტი ჯონსონი]]|წინამორბედი2=[[სტეფანი ხერსეტი სენდლინი]]|თანამდებობა დაიკავა2=[[ 3 იანვარი]] [[2011]]|თანამდებობა დაიკავა=[[5 იანვარი]][[2019]]|თანამდებობა დატოვა2=[[3 იანვარი]] [[2019]]|რიგი2=[[აშშ]] წარმომადგენლობითი პალატის წევრი [[სამხრეთ დაკოტას შტატი]]დან|წინამორბედი=[[დენის დაგერდი]]|რიგი=[[სამხრეთ დაკოტას შტატი]]ს 33-ე გუბერნატორი|საიტი=[[https://www.kristinoem.com/]]}} '''კრისტი ლინ ნოემი''' ([[ინგლისური ენა|ინგლ]]. Kristi Lynn Noem, დაბ. კრისტი არნოლდი. 30 ნოემბერი, 1971, უოტერთაუნი, [[სამხრეთი დაკოტა|სამხრეთი]] [[სამხრეთი დაკოტა|დაკოტა]]) — [[ამერიკელები|ამერიკელი]] რესპუბლიკელი პოლიტიკოსი. 2019 წლიდან [[სამხრეთ დაკოტას შტატი|სამხრეთ დაკოტას]] გუბერნატორი. <ref>Kristi Noem // [https://en.geneastar.org/genealogy/arnoldkrist/kristi-noem GeneaStar]</ref><ref>''Ellis, Jonathan'' [https://www.argusleader.com/story/news/politics/2018/11/06/south-dakota-governor-electi South Dakota election results: Noem defeats Sutton in historic governor race.]{{Dead link|date=ოქტომბერი 2022 |bot=InternetArchiveBot }} ''Argus Leader'' (November 6, 2018).</ref> == ბიოგრაფია == გაიზარდა საოჯახო რანჩოზე ჰამლინის ოლქში. აქვს [[ნორვეგიელები|ნორვეგიული]] ფესვები. 1990 წელს დაამთავრა ჰამლინის საშუალო სკოლა. გახდა [[სამხრეთი დაკოტა|სამხრეთ დაკოტას]] „თოვლის დედოფლის“ ტიტულის მფლობელი. სკოლის დამთავრების შემდეგ 1990-1994 წლებში სწავლობდა .მამის გარდაცვალების შემდეგ ესწრებოდა ლექციებს Mount Marty-ის უოტერტაუნის კოლეჯის კამპუსსა და [[სამხრეთ დაკოტას შტატი|სამხრეთ დაკოტას]] უნივერსიტეტში, ასევე ონლაინ გაიარა კურსები [[სამხრეთ დაკოტას უნივერსიტეტი|სამხრეთ დაკოტას უნივერსიტეტში.]] 2012 წელს მიიღო ხელოვნების [[ბაკალავრიატი|ბაკალავრის]] და პოლიტიკური მეცნიერების [[ბაკალავრიატი|ბაკალავრის]] ხარისხი. კრისტი ნოემიმ მოიგო არჩევნები და გახდა წარმომადგენელთა პალატის წევრი 2006 წელს (მიიღო ხმების 39%), 2008 წელს მან კვლავ გაიმარჯვა (41%) (შემდეგ მოიგო 2012, 2014 და 2016 წლების არჩევნები). მუშაობდა [[აშშ-ის წარმომადგენელთა პალატა|წარმომადგენელთა პალატის]] სახელმწიფო საქმეთა და საგადასახადო კომიტეტებში. 2009 და 2010 წლებში იგი გახლდათ [[სამხრეთი დაკოტა|სამხრეთ დაკოტაში]] სავალდებულო განათლების ასაკის 16 წლამდე შემცირების შესახებ კანონპროექტების ინიციატორი. 2010 წლიდან იყო [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკური]] უმრავლესობის ლიდერის თანაშემწე. 2010 წლის 2 ნოემბერს [[აშშ-ის წარმომადგენელთა პალატა|აშშ-ს წარმომადგენელთა პალატის]] არჩევნებში მან მიიღო ხმების 48% პალატის ამჟამინდელი დემოკრატი წევრის [[სტეფანი ჰერსეთ სენდლინი|სტეფანი ჰერსეთ სენდლინის]] 46%-ის წინააღმდეგ. [[სამხრეთი დაკოტა|სამხრეთ დაკოტადან]] [[აშშ-ის წარმომადგენელთა პალატა|წარმომადგენელთა პალატის]] წევრი იყო 2011 წლიდან 2019 წლამდე. გახლდათ საბიუჯეტო კომიტეტის წევრი. == შეხედულებები და მოსაზრებები == როგორც კონგრესმენი, ნოემი ბიუჯეტის დეფიციტს მიიჩნევდა კონგრესის ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან პრობლემად. იგი მხარს უჭერდა ფედერალური მთავრობის ხარჯების მნიშვნელოვან შემცირებას. მან შესაძლებლად მიიჩნია, პირველ რიგში, გარემოს დაცვის სააგენტოს და ვეტერანთა საქმეთა სამინისტროს, Medicaid პროგრამების, მაღალსიჩქარიანი სარკინიგზო პროექტების, [[ვაშინგტონის მეტროპოლიტენი|ვაშინგტონის მეტროს]] სწრაფი სატრანზიტო სისტემის ბიუჯეტების შემცირება. ასევე განაცხადა, რომ სურს გააუქმოს მემკვიდრეობის გადასახადი, შეამციროს კორპორატიული გადასახადის განაკვეთი და გაამარტივოს საგადასახადო კოდექსი, ასევე აღნიშნა, რომ იგი წინააღმდეგია გადასახადების გაზრდისა ბიუჯეტის დაბალანსების მიზნით.<ref>[https://rapidcityjournal.com/news/article_0bf07362-68a2-11e0-869f-001cc4c002e0.html Noem pitches need for budget cuts to veterans]</ref><ref>Mitchell, Trevor J. (April 1, 2020). [https://www.argusleader.com/story/news/2020/04/01/coronavirus-why-gov-noem-wont-o "Why Gov. Noem won't order a shelter-in-place for South Dakotans"]{{Dead link|date=ოქტომბერი 2022 |bot=InternetArchiveBot }}. [[:en:Argus_Leader|''Argus Leader''.]] Archived from the original on November 16, 2020. Retrieved August 14, 2020.</ref> ნოემი თვლიდა, რომ [[ამერიკის შეერთებული შტატები|შეერთებულმა შტატებმა]] უნდა შეწყვიტოს დამოკიდებულება უცხოურ ნავთობზე. მისი თქმით, ამ მიზნის მისაღწევად კონგრესმა უნდა წაახალისოს არსებული რესურსების კონსერვაცია. ნოემიმ მხარს უჭერდა მისი შტატისთვის მოგების მომტან ეთანოლის სუბსიდირებას და ეწინააღმდეგებოდა ნავთობკომპანიებისთვის ფედერალური სუბსიდიების შეწყვეტას. მხარი დაუჭირა Keystone XL მილსადენის პროექტს და სამშენებლო სამუშაოების გაგრძელების პირობა დადო. <ref>[https://www.mitchellrepublic.com/news/south-dakota-rep-noem-joins-thune-in South Dakota Rep. Noem joins Thune in opposing end to oil tax breaks]{{Dead link|date=ოქტომბერი 2022 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> [[ფაილი:Kristi Noem (50752135732).jpg|მინი|კრისტი ნოემი, 2020 წ.]] კრისტი ლინ ნოემი მხარს უჭერდა ოფშორული ნავთობის ბურღვას. 2010 წელს გამოვიდა სამი კანონპროექტის თანაავტორად, რომლებიც, მისი თქმით, შეამცირებდა [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ამერიკის]] დამოკიდებულებას უცხოურ ნავთობზე, შეერთებული შტატების მორატორიუმის მოხსნით მექსიკის ყურეში ღრმაწყლოვან ბურღვაზე და დაეხმარებოდა ნავთობის იჯარის განახლებას [[სპარსეთის ყურე|სპარსეთის ყურეში]] და [[ვირჯინია ვულფი|ვირჯინიის]] სანაპიროზე. ნოემიმ მხარი დაუჭირა 2011 წელს [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|ნატოს]] სამხედრო ინტერვენციას [[ლიბიის სამოქალაქო ომი|ლიბიის სამოქალაქო ომში]], მაგრამ ამავე დროს, მოითხოვა გარანტია, რომ [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-ს ჩარევის მიზანი მშვიდობიანი მოსახლეობის დაცვა იქნებოდა და არა იმდროინდელი ლიდერის [[მუამარ კადაფი|მუამარ კადაფის]] გადაყენების მცდელობა. იმავე წლის მარტში მან მოუწოდა პრეზიდენტ [[ბარაკ ობამა|ობამას]], მიეწოდებინა მეტი ინფორმაცია [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-ს როლის შესახებ კონფლიქტში და შეაფასა მისი განცხადებები, როგორც ბუნდოვანი და ორაზროვანი. კრისტი ლინ ნოემიმ ხელი შეუწყო ტრეფიკინგისა და სექსუალური მონობის წინააღმდეგ კანონების წამოწევას. გამოვიდა ხელმისაწვდომი სამედიცინო მომსახურების კანონის წინააღმდეგ (Obamacare) და ხმა მისცა მის გაუქმებას. ამავე დროს, მხარს უჭერდა [[ინდიელები|ინდიელთა]] ჯანმრთელობის მსგომარეობის გაუმჯობესების კანონს. ნოემი მხარს უჭერს [[აბორტი|აბორტის]] საწინააღმდეგო მოძრაობას. მკაცრად გამოდის [[ერთსქესიანთა ქორწინება|ერთსქესიანთა]] ქორწინებების და [[ტრანსგენდერი|ტრანსგენდერების]] სპორტულ ღონისძიებებში მონაწილეობის წინააღმდეგ.<ref>[https://www.cbsnews.com/news/transgender-athletes-ban- South Dakota Governor Kristi Noem continues push to ban transgender women and girls from female sports]</ref> იგი წარუმატებლად იბრძოდა [[სამხრეთი დაკოტა|სამხრეთ დაკოტაში]] [[კანაფი|კანაფის]] ლეგალიზაციის წინააღმდეგ სამედიცინო და სარეაბილიტაციო გამოყენებისთვის, თუმცა, 2021 წლის 1 ივლისს სამედიცინო [[მარიხუანა]] ლეგალური გახდა. ნოემი ეწინააღმდეგებოდა სამრეწველო [[კანაფი|კანაფის]] კულტივაციას, ვეტო დაადო 2019 წელს [[სამხრეთი დაკოტა|სამხრეთ დაკოტას]] პალატისა და [[სენატი|სენატის]] მიერ მიღებულ კანონპროექტს [[კანაფი|კანაფის]] კულტივაციის ლეგალიზების შესახებ.<ref>[https://mitchellnow.com/news/236632-bill-to-delay-medical-marijuana-in-sd-fails-in-senat "Bill to delay medical marijuana in SD fails in senate".]{{Dead link|date=ოქტომბერი 2022 |bot=InternetArchiveBot }} mitchellnow.com. March 11, 2021. Retrieved August 4, 2021.</ref><ref>[https://apnews.com/article/6634924c8a6d48a08b3bb14e23992047 "Gov. Noem vetoes bill legalizing industrial hemp production".] ''Associated Press''. March 11, 2019. Retrieved June 1, 202</ref> 2012 წლის საარჩევნო კამპანიის დროს იგი დაინიშნა ეროვნული რესპუბლიკური კონგრესის კომიტეტის 12 -დან ერთ-ერთ რეგიონალურ დირექტორად. == სამხრეთ დაკოტას გუბერნატორის პოსტზე == 2016 წლის 14 ნოემბერს მან გამოაცხადა თავისი გადაწყვეტილება [[სამხრეთი დაკოტა|სამხრეთ დაკოტას]] გუბერნატორის პოსტზე კენჭისყრის შესახებ. 2018 წლის ივნისის პრაიმერში მან დაამარცხა [[მარტი ჯეკლი]] (56% 44%).<ref>[https://www.politico.com/story/2016/11/kristi-noem-south-dakota-231386 Rep. Kristi Noem to run for South Dakota governor]</ref> 2018 წლის 6 ნოემბერს [[სამხრეთი დაკოტა|სამხრეთ დაკოტას]] გუბერნატორის არჩევნებში (მიიღო 51% დემოკრატი ბილი სატონის 47,6%-ის წინააღმდეგ), ის გახდა შტატის პირველი ქალი გუბერნატორი. არჩევნებზე დაახლოებით 2,3 მილიონი დოლარი დახარჯა. 2019 წლის 5 იანვარს ოფიციალურად შეუდგა მოვალეობის შესრულებას. 2019 წლის 31 იანვარს ხელი მოაწერა კანონს ფარული იარაღის ტარების ნებართვის მოთხოვნის გაუქმების შესახებ. 2021 წლის თებერვალში, [[ორლანდო|ორლანდოში]] გამართულ საერთაშორისო რესპუბლიკურ პოლიტიკურ კონფერენციაზე, მან გააკრიტიკა [[COVID-19]] პანდემიის დროს დემოკრატიული გუბერნატორების მიერ მიღებული ზომები, ისევე როგორც [[ენტონი ფაუჩი|ენტონი ფაუჩისა]] და [[ჯო ბაიდენი|ჯო ბაიდენის]] პოლიტიკა. 2021 წლის 12 ნოემბერს გამოაცხადა მისი გადაწყვეტილება ხელახლა არჩევის შესახებ. კრისტი ლინ ნოემი ითვლება [[დონალდ ტრამპი|დონალდ ტრამპის]] მოკავშირედ და კოლეგად.<ref>[Trump blasts Sutton and media, raves about Noem during South Dakota visit], [[:en:Argus_Leader|''Argus Leader'',]] Patrick Anderson, September 7, 2018. Retrieved July 4, 2021.</ref> == 2020 წლის არჩევნები == ნოემიმ განაცხადა, რომ 2020 წლის საპრეზიდენტო არჩევნები, რომელშიც [[ჯო ბაიდენი|ჯო ბაიდენის]] გამარჯვებით დასრულდა, დაიჩრდილა მასიური გაყალბებებით. [[ჯო ბაიდენი|ბაიდენის]] ინაუგურაციის შემდეგაც კი, იანვარში, უარი თქვა იმის აღიარებაზე, რომ არჩევნები იყო „თავისუფალი“. და სამართლიანი". მან დაგმო 2021 წლის იანვარში [[კაპიტოლიუმი (ვაშინგტონი)|კაპიტოლიუმის]] ირგვლივ განვითარებული მოვლენები. [[კაპიტოლიუმი (ვაშინგტონი)|კაპიტოლიუმის]] შტურმის შემდეგ მშვიდობისა და შერიგებისკენ მოწოდებიდან ერთი დღის შემდეგ მან [[ჯორჯია|ჯორჯიის შტატიდან]] ახლად არჩეულ დემოკრატ სენატორებს ჯონ ოსოფსა და რაფაელ უორნოკს უწოდა "კომუნისტები", რამაც [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატიულ პარტიაში]] ძლიერი რეაქცია გამოიწვია.<ref>[https://www.keloland.com/news/local-news/governor-noem-tweets-violence-in-wash{{Dead link|date=აგვისტო 2024 |bot=InternetArchiveBot }} <nowiki>Governor Noem tweets violence in Washington ‘right now must stop’]</nowiki>]</ref> == ანტიკოვიდური პოზიცია == [[COVID-19]] პანდემიის დროს არ მიიღო საზოგადოებრივი ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების სტანდარტული ზომები, რომლებიც გამოიყენება სხვა შტატებში. ეჭვქვეშ დააყენა ნიღბის ტარების ეფექტურობა, წაახალისა დიდი შეკრებები სოციალური დისტანციის ან ნიღბების ტარების გარეშე და ეჭვქვეშ დააყენა საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ექსპერტების რჩევა. Rapid City Journal-ში გამოქვეყნებულ სტატიაში მან დაიცვა თავისი შეხედულებები, ეყრდნობოდა რა [[ამერიკელები|ამერიკელი]] ექიმებისა და ქირურგების ასოციაციის ანალიზს, რომელიც ვაქცინაციას მიიჩნევს „ადამიანებზე ექსპერიმენტების“ ჩატარების ტოლფასს.<ref>[https://www.theguardian.com/us-news/2020/nov/19/kristi-noem-trump-strategy-denial-covid-ravages-south-dakota Kristi Noem rigidly follows Trump strategy of denial as Covid ravages South Dakota]</ref><ref>[https://sdaho.org/2020/04/07/noem-issues-new-executive-order-in-covid-19-respon Noem Issues New Executive Order in COVID-19 Response]</ref><ref>Kaczke, Lisa (August 26, 2020). [https://www.argusleader.com/story/news/politics/2020/08/26/kristi-noem-president-donald "Gov. Kristi Noem lauds Trump, ignores coronavirus in RNC speech".]{{Dead link|date=ოქტომბერი 2022 |bot=InternetArchiveBot }} ''Argus Leader''. Retrieved January 1, 2021.</ref> == ოჯახი == მამა და დედა – ფერმერები. მამა დაიღუპა ფერმაში უბედური შემთხვევის შედეგად. ნოემიმ, შემოსავლის წყალობით, შეიძინა სანადირო სახლი და რესტორანი. მისი და-ძმები საოჯახო ბიზნესით არიან დაკავებულები. 2011 წელს [[აშშ]]-ს წარმომადგენელთა პალატაში არჩევის შემდეგ კრისტი ლინ ნოემი გადავიდა [[ვაშინგტონი|ვაშინგტონში]], ხოლო მისი ქმარი და შვილები რანჩოზე დარჩნენ.<ref>[https://humanevents.com/ Rep. Kristi Noem: Head of the Class]</ref> == რესურსები ინტერნეტში == * [https://web.archive.org/web/20181217062647/http://noem.house.gov/ კონგრესის წევრი კრისტი ნოემი][[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]] სახლის ოფიციალური საიტი ([[ინგლისური ენა|ინგლ]].) == სქოლიო == [[კატეგორია:დაბადებული 1971]] [[კატეგორია:დაბადებული 30 ნოემბერი]] [[კატეგორია:ამერიკელი პოლიტიკოსი ქალები]] [[კატეგორია:აშშ-ის რესპუბლიკური პარტიის წევრები]] tpbjt3e7k3744k75d0qf5j3gv835op5 0 525188 4822776 4514894 2025-06-30T19:06:21Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აშშ რესპუბლიკური პარტიის წევრები]]; დაემატა [[კატეგორია:აშშ-ის რესპუბლიკური პარტიის წევრები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822776 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი|სახელი=ვერა ბუშფილდი<br /> Vera C. Bushfield|წინამორბედი2=ელიზაბეთ ჯენსენი|მეუღლე=[[ჰარლან ბუშფილდი]]|მოქალაქეობა={{დროშა|აშშ}}|გარდაცვალების ადგილი=[[ფორტ კოლინზი]], [[კოლორადო]], [[აშშ]]|გარდაცვალების თარიღი=[[6 აპრილი]] [[1976]] (86 წლის)|დაბადების ადგილი=მილერი, [[სამხრეთ დაკოტა]], [[აშშ]]|დაბადების თარიღი=[[8 სექტემბერი]] [[1889]]|მემკვიდრე2=ემილი შარლი|თანამდებობა დატოვა2=[[5 იანვარი]] [[1943]]|სურათი=SenatorVeraBushfield(R-SD).jpg|თანამდებობა დაიკავა2=[[3 იანვარი]] [[1939]]|რიგი2=[[სამხრეთ დაკოტას შტატი]]ს [[პირველი ლედი]]|მემკვიდრე=კარლ ერლ მუნდტი|წინამორბედი=ჰარლან ბუშფილდი|თანამდებობა დაიკავა=[[6 ოქტომბერი]] [[1948]]|თანამდებობა დატოვა=[[26 დეკემბერი]] [[1948]]|რიგი=[[აშშ]] სენატორი სამხრეთ დაკოტას შტატიდან|პარტია=[[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)]]}} '''ვერა კალაჰან ბუშფილდი''' ([[ინგლისური ენა|ინგლ]]. Vera Calahan Bushfiled; სექტემბერი 8, 1889, მილერი, [[სამხრეთი დაკოტა|სამხრეთ დაკოტა]], [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]] - 16 აპრილი, 1976, ფორტ კოლინზი, [[კოლორადო]], [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]) — [[ამერიკელები|ამერიკელი]] პოლიტიკოსი, 1939-1943 წლებში [[სამხრეთი დაკოტა|სამხრეთ დაკოტას]] პირველი ლედი, [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ამერიკის შეერთებული შტატების]] სენატორი [[სამხრეთი დაკოტა|სამხრეთ დაკოტადან]] 1948 წლის 6 ოქტომბრიდან 26 დეკემბრამდე. ვერა კალაჰანი სენატორის პოსტზე  გარდაცვლილი მეუღლის შემცვლელად დაინიშნა. იგი [[კაპიტოლიუმი (ვაშინგტონი)|კაპიტოლიუმში]] არასოდეს ყოფილა. სამსახურებრივი მოვალეობის შესრულების  ხანმოლკლე პერიოდის განმავლობაში, მშობლიურ [[სამხრეთი დაკოტა|დაკოტაში]] რჩებოდა და იქიდან მუშაობდა.<ref>Committee on House Administration, U.S. House of Representatives (2006). ''[https://books.google.ge/books?id=Wz9OB2xLGecC&pg=PA263&redir_esc=y#v=onepage&q&f= Women in Congress, 1917-2006]''. Washington, DC: US Government Printing Office. pp. 263–264. [[ISBN]] <bdi>[[:en:Special:BookSources/978-0-1607-6753-1|978-0-1607-6753-1]]</bdi> – via [[:en:Google Books|Google Books]].</ref><ref>''Karen Foerstel.'' [https://books.google.com.ua/books?id=A2CmFiw72okC&pg=PA43&dq=vera+bushfield&hl Biographical Dictionary of Congressional Women]. — Greenwood Publishing Group, 1999. — 332 с. — [[ISBN]] [[:ru:Служебная:Источники книг/9780313302909|9780313302909.]]</ref> == ბიოგრაფია == === ადრეული წლები === ვერა კალაჰანი დაიბადა 1889 წლის 8 სექტემბერს მილერში ([[სამხრეთი დაკოტა|სამხრეთ დაკოტა]]), (იმავე წელს [[სამხრეთი დაკოტა|სამხრეთ დაკოტამ]] ოფიციალურად მიიღო შტატის სტატუსი). მისი მშობლები, მორის ფ. კალაჰანი და მარი ე. სი კალაჰანი, ფერმერები იყვნენ, რომლებიც  <nowiki/>[[აიოვა|აიოვადან]] გადავიდნენ [[სამხრეთი დაკოტა|სამხრეთ დაკოტაში]]. ვერას გარდა მათ ჰყავდათ ორი გოგონა და  ერთი ვაჟი. 1912 წელს დაამთავრა სტაუტ ინსტიტუტი მენომინში, [[ვისკონსინის შტატი|ვისკონსინის შტატში.]] მოგვიანებით იგი სწავლობდა დაკოტა ვესლეანის  და მინესოტას უნივერსიტეტებში. 1912 წლის 15 აპრილს ვერა კაჰალანი დაქორწინდა ჰარლან ბუშფილდზე, ადვოკატზე, რომელიც დაიბადა და გაიზარდა მილერში. ქორწინების შემდეგ ვერამ მეორე გვარი მიიღო. ბუშფილდებს შეეძინათ სამი შვილი: მერი, ჯონი და ჰარლან უმცროსი. === პოლიტიკური აქტივობა === ვერას მეუღლე ჰარლანი ჩაერთო საჯარო პოლიტიკაში და საბოლოოდ [[სამხრეთი დაკოტა|სამხრეთ დაკოტაში]] [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკურ პარტიას]] ჩაუდგა სათავეში. მოგვიანებით მან [[სამხრეთი დაკოტა|სამხრეთ დაკოტას]] გუბერნატორის პოსტი დაიკავა 1939 წლიდან 1943 წლამდე. ამ პერიოდში ვერა გახდა [[სამხრეთი დაკოტა|სამხრეთ დაკოტას შტატის]] პირველი ლედი. როდესაც 1942 წლის ნოემბერში ჰარლანი აირჩიეს [[ამერიკის შეერთებული შტატების სენატი|ამერიკის შეერთებული შტატების სენატში]], ის მუშაობდა წესებისა და ფინანსების კომიტეტებში, ასევე [[კოლუმბიის ოლქი|კოლუმბიის ოლქის]], სოფლის მეურნეობის, სატყეო მეურნეობის და [[ინდიელები|ინდიელების]] საქმეთა კომიტეტებში. ბუშფილდი სარგებლობდა წამყვანი იზოლაციონისტის რეპუტაციით და აშკარად გამოდიოდა [[ფრანკლინ დელანო რუზველტი|რეზველტის]] ახალი კურსის წინააღმდეგ.<ref>Gevik, Brian (April 30, 2018). [https://www.sdpb.org/blogs/images-of-the-past/the-double-christening-of-the-battleship-s "The Double Christening of the Battleship South Dakota, 1941".]{{Dead link|date=ოქტომბერი 2022 |bot=InternetArchiveBot }} ''SDPB.org''. Vermillion, SD: South Dakota Public Broadcasting.</ref> 1948 წლის დასაწყისში ჰარლან ბუშფილდმა გამოაცხადა, რომ ჯანმრთელობის მდგოამრეობის გაუარესების  გამო, აღარ აპირებდა ხელახლა მონაწილეობას არჩევნებში. 1948 წლის 27 სექტემბერს ჰარლან ბუშფილდი გარდაიცვალა.<ref>Larry Pressler, ''U.S. Senators From the Prairie'' (Vermillion, SD: Dakota Press, 1982): 125—126; "Senator Bushfield of S. Dakota Dead, " 28 September 1948, ''New York Times'': 27.</ref> 6 ოქტომბერს, [[სამხრეთი დაკოტა|სამხრეთ დაკოტას]] გუბერნატორმა ჯორჯ მიკლსონმა დანიშნა ვერა ბუშფილდი მეუღლის თანამდებობაზე ნორმით გათვალისწინებული უფლებამოსილების ვადის ამოწურვამდე. როგორც განმარტავდნენ, ეს გაკეთდა იმისთვის, რომ „განსვენებული ჰარლან ბუშფილდის კაბინეტს ნორმალურად და შეუფერხებლად ფუნქციონირების საშუალება მისცემოდა“. გუბერნატორმა ასევე დაამატა, რომ დანიშვნის არსი მდგომარეობდა იმაში,  რომ 80-ე კონგრესის განახლებამდე ცოტა ხნით ადრე ვერა ბუშფილდი გადადგებოდა. 1948 წლის 26 დეკემბერს ბუშფილდი გადადგა თანამდებობიდან. მას არ გამოუთქვამს არჩევნებში ხელახლა მონაწილეობის სურვილი. იგი შეცვალა კარლ მუნდტმა. === გვიანდელი პერიოდი === ვერა ბუშფილდმა შეინარჩუნა ინტერესი პოლიტიკის მიმართ. 1952 წელს მან მხარი დაუჭირა სენატორ რობერტ ა. ტაფტს პრეზიდენტის პოსტზე. ტაფტი  დამარცხდა რესპუბლიკური პარტიის კანდიდატ  <nowiki/>[[დუაიტ ეიზენჰაუერი|დუაიტ ეიზენჰაუერთან]], რომელმაც გაიმარჯვა საყოველთაო არჩევნებში.<ref>"[https://www.newspapers.com/clip/77382595/bushfield-taft/ Mrs. Bushfield Endorses Taft".] The Daily Republic Mitchell, SD. [[:en:United Press International|United Press International]]. April 10, 1952. p. 18 – via [[:en:Ancestry.com#Newspapers.com|Newspapers.com.]]</ref> 1961 წელს ვერა ბუშფილდმა გამოიყენა ყოფილი სენატორებისთვის მინიჭებული პრივილეგია გამოსულიყო [[ამერიკის შეერთებული შტატების სენატი|ამერიკის შეერთებული შტატების სენატში]] დაკოტას ტერიტორიის შექმნის 100 წლისთავთან დაკავშირებით. ჯეიმზ ისტლენდის გამოსვლის შემდეგ, რომელმაც დადებითი შეფასება მისცა ჰარლან ბუშფილდის მოღვაწეობას, გამოვიდა სენატორი ფრენსის ჰ. კეისი, რომელმაც ვერა ბუშფილდი წარადგინა თავისი შენიშვნების და მოსაზრებების გამოსათქმელად.<ref>[https://www.newspapers.com/clip/77382074/applauds-bushfield/ "Senate Applauds Mrs. Bushfield".] [[:en:Rapid City Journal|''Rapid City Journal''. Rapid City, SD. Associated Press]]. March 4, 1961. p. 12 – via [[:en:Associated Press|Newspapers.com.]]</ref> ვერა ბუშფილდი გარდაიცვალა ფორტ კოლინზში, [[კოლორადოს შტატი|კოლორადოში]] 1976 წლის 16 აპრილს. დაკრძალულია მილერის G.A.R (რესპუბლიკის დიდი არმიის) სასაფლაოზე.<ref>Pach, Chester J. Jr. (2021). [https://millercenter.org/president/eisenhower/campaigns-and-elections "Dwight Eisenhower: Campaigns and Elections; The Campaign and Election of 1952".] ''Miller Center''. Charlottesville, VA: University of Virginia. Retrieved May 9, 2021.</ref><ref>United States Congress (1989), [https://books.google.ge/books?id=oq49AQAAMAAJ&pg=PA716&redir_esc=y#v=onepage&q&f= Biographical Dictionary of the United States Congress.1774-1989] Washington DC: U.S. Government Printing Office. p. 716 [[ISBN]] [[:en:Special:BookSources/978-0-1600-6384-8|978-0-1600-6384-8]] via- [[:en:Google Books|Google books]]</ref> == სქოლიო == [[კატეგორია:დაბადებული 8 სექტემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1889]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 16 აპრილი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1976]] [[კატეგორია:ამერიკელი პოლიტიკოსი ქალები]] [[კატეგორია:აშშ-ის რესპუბლიკური პარტიის წევრები]] k3q81ci3h0dybzox9lu8nnn0tvnlsy4 0 530425 4822657 4815180 2025-06-30T15:51:14Z J4keeS237 143476 4822657 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამხედრო ნაწილი | ნაწილის სახელი = უკრაინის ტერიტორიული თადაცვის საერთაშორისო ლეგიონი<br />{{lang-uk|Інтернаціональний легіон територіальної оборони України}} | სურათი = [[file:International Legion of Territorial Defense of Ukraine emblem.svg|200px]] | წარწერა = უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის საერთაშორისო ლეგიონის ემბლემა | ქვეყანა = {{დროშა|უკრაინა}} | allegiance = [[File:Territorial Defence Forces branch SSI.svg|20პქ]] [[უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის ძალები]] | თარიღები = {{Start date and age|df=y|2022|2|27}} | როლი = [[ქვეითი ჯარი]]<br />[[მილიცია]] | ტიპი = უცხოური ლეგიონი | რაოდენობა = 20 000-ზე მეტი<ref name="20,000"/><ref>{{cite web |title=Ukraine crisis: 20,000 foreign volunteers in Ukraine to fight Russians, says foreign minister |date=7 March 2022 |url=https://www.scmp.com/news/world/russia-central-asia/article/3169477/ukraine-crisis-20000-foreign-volunteers-ukraine |access-date=7 March 2022 |archive-date=9 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220309151250/https://www.scmp.com/news/world/russia-central-asia/article/3169477/ukraine-crisis-20000-foreign-volunteers-ukraine |url-status=live }}</ref> | მეთაური1 = <!-- [[მამუკა მამულაშვილი]]<ref name="Vice-28Feb20221">{{cite news |last1=Hume |first1=Time |last2=Langston |first2=Henry |title=Foreign Fighters Are Rushing to Join Ukraine's New International Battalion |url=https://www.vice.com/en/article/akvyq4/russian-ukraine-invasion-foreign-fighters-battalion |access-date=13 March 2022 |publisher=Vice |date=28 February 2022 |archive-date=9 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220309055117/https://www.vice.com/en/article/akvyq4/russian-ukraine-invasion-foreign-fighters-battalion |url-status=live }}</ref><ref name="Albania14March2022">{{cite web|title=Dy shqiptarë po luftojnë në Ukrainë, thotë komandanti i Legjionit të Vullnetarëve të Huaj|url=https://zeri.info/aktuale/443513/dy-shqiptare-po-luftojne-ne-ukraine-thote-komandanti-i-legjionit-te-vullnetareve-te-huaj/|website=Zéri|language=sq|date=14 March 2022|access-date=14 March 2022|archive-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309194526/https://www.zeri.info/aktuale/443513/dy-shqiptare-po-luftojne-ne-ukraine-thote-komandanti-i-legjionit-te-vullnetareve-te-huaj/|url-status=live}}</ref> --> | ბრძოლები = [[რუსეთის შეჭრა უკრაინაში (2022)]] }} '''უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის საერთაშორისო ლეგიონი''' ({{Lang-uk|Інтернаціональний легіон територіальної оборони України}}) ან '''უკრაინის უცხოური ლეგიონი''' — უკრაინის [[უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის ძალები|ტერიტორიული თავდაცვის ძალების]] უცხოური ლეგიონის სამხედრო შენაერთი, რომელიც შეიქმნა [[უკრაინა|უკრაინის]] მთავრობის მიერ [[უკრაინის პრეზიდენტი|პრეზიდენტის]] [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ვოლოდიმირ ზელენსკის]] მოთხოვნით [[რუსეთის შეჭრა უკრაინაში (2022)|უკრაინაში რუსეთის შეჭრისას]] საბრძოლველად.<ref>{{cite web|url=https://foreignpolicy.com/2022/03/07/ukraines-foreign-legion-is-ready-for-battle/|title=Ukraine's Foreign Legion Is Ready for Battle|first=Anchal|last=Vohra|work=Foreign Policy|date=7 March 2022|access-date=9 March 2022|archive-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309100943/https://foreignpolicy.com/2022/03/07/ukraines-foreign-legion-is-ready-for-battle/|url-status=live}}</ref> 2022 წლის 6 მარტს უკრაინის საგარეო საქმეთა მინისტრმა [[დმიტრო კულება|დმიტრო კულებამ]] განაცხადა განცხადებაში, რომ 20 000-ზე მეტი მოხალისე 52 ქვეყნიდან ჩამოვიდა უკრაინაში უკრაინის სასარგებლოდ საბრძოლველად; გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ამ განცხადების შემდეგ კიდევ რამდენიმე ათასი შეუერთდა უცხოურ ლეგიონს.<ref name=":0">{{Cite news|last=Conradi|first=Peter|last2=Daniel|first2=Hugo|date=12 March 2022|title=The new legion of foreign fighters: who are they and where do they come from?|language=en|work=[[The Times]]|url=https://www.thetimes.co.uk/article/call-centre-welcomes-foreign-legion-d03lf0wwb|url-status=live|url-access=subscription|access-date=12 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314054320/https://www.thetimes.co.uk/article/call-centre-welcomes-foreign-legion-d03lf0wwb|archive-date=14 March 2022|issn=0140-0460}}</ref> მან არ დაასახელა მოხალისეების სამშობლო ქვეყნები და თქვა, რომ ზოგიერთი ქვეყანა თავის მოქალაქეებს უკრძალავს სხვა ქვეყნებისთვის ბრძოლას.<ref name="20,0002">{{cite web|title=Ukraine says 20,000 volunteers from 52 countries sign up to fight|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/ukraine-says-20000-volunteers-from-52-countries-sign-up-to-fight/|website=www.timesofisrael.com|date=7 March 2022|access-date=7 March 2022|archive-date=7 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220307230253/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/ukraine-says-20000-volunteers-from-52-countries-sign-up-to-fight/|url-status=live}}</ref> == ისტორია == === საერთაშორისო ბრიგადების შედარება === ბევრი კომენტატორი ადარებს საერთაშორისო ლეგიონის ფორმირებას [[ესპანეთის სამოქალაქო ომი|ესპანეთის სამოქალაქო ომის]] საერთაშორისო ბრიგადებს.<ref>{{Cite news|last=O'Connor|first=Emmet|date=11 March 2022|title=International Brigades for Ukraine? The lessons from Spain|publisher=RTE|url=https://www.rte.ie/brainstorm/2022/0311/1285743-ukraine-international-brigades-spanish-civil-war/|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313210220/https://www.rte.ie/brainstorm/2022/0311/1285743-ukraine-international-brigades-spanish-civil-war/|archive-date=13 March 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Harding|first=Luke|date=11 March 2022|title='My plan is there is no plan': the foreign fighters flocking to Ukraine|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/11/ukraine-russia-war-foreign-fighters-volunteers|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313030150/https://www.theguardian.com/world/2022/mar/11/ukraine-russia-war-foreign-fighters-volunteers|archive-date=13 March 2022}}</ref><ref>{{Cite news|last=Fink|first=Naureen|date=10 March 2022|title=Opinion: Foreign Fighters Are Heading to Ukraine. That's A Moment for Worry|publisher=Politico|url=https://www.politico.com/news/magazine/2022/03/10/foreign-fighters-are-heading-to-ukraine-thats-a-moment-for-worry-00016084|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313210959/https://www.politico.com/news/magazine/2022/03/10/foreign-fighters-are-heading-to-ukraine-thats-a-moment-for-worry-00016084|archive-date=13 March 2022}}</ref> საერთაშორისო ბრიგადები ჩამოყალიბდა უცხოელი მოხალისეებისგან, რომლებიც მხარს უჭერდნენ [[ესპანეთის მეორე რესპუბლიკა|ესპანეთის მეორე რესპუბლიკას]] ნაციონალისტური ფრაქციის წინააღმდეგ, რომელსაც გენერალი [[ფრანსისკო ფრანკო|ფრანცისკო ფრანკო]] ხელმძღვანელობდა და ცდილობდა რესპუბლიკის დამხობას.<ref>{{Cite news|last=Tremlett|first=Giles|date=12 March 2022|title=No pasarán: anti-fascist slogan takes on new significance in Ukraine crisis|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/12/no-pasaran-anti-fascist-ukraine-spanish-civil-war|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313215107/https://www.theguardian.com/world/2022/mar/12/no-pasaran-anti-fascist-ukraine-spanish-civil-war|archive-date=13 March 2022}}</ref> სხვა კომენტატორებმა გააკრიტიკეს ეს შედარება. სებასტიან ფაბერი ობერლინის კოლეჯიდან ამტკიცებს, რომ ლეგიონის გამოსახვა, როგორც ფაშიზმსა და ანტიფაშიზმს შორის ომის ნაწილი, საფრთხეს უქმნის „კრემლის ნარატივს, რომელიც ცდილობს წარმოაჩინოს „სპეციალური სამხედრო ოპერაცია“, როგორც მისი დასავლეთ მეზობლის ტერიტორიის „დენაციფიკაციის“ მცდელობა.“<ref name="Conversation-17March2022">{{Cite news|last=Faber|first=Sebastiaan|date=17 March 2022|title=Ukraine's foreign fighters have little in common with those who signed up to fight in the Spanish Civil War|publisher=The Conversation|url=https://theconversation.com/ukraines-foreign-fighters-have-little-in-common-with-those-who-signed-up-to-fight-in-the-spanish-civil-war-178976|url-status=live|access-date=17 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220317122421/https://theconversation.com/ukraines-foreign-fighters-have-little-in-common-with-those-who-signed-up-to-fight-in-the-spanish-civil-war-178976|archive-date=17 March 2022}}</ref> კრიტიკოსებმა ასევე გააკრიტიკეს შედარება საერთაშორისო ბრიგადებსა და საერთაშორისო ლეგიონს შორის განსხვავებაზე მითითებით. მიუხედავად იმისა, რომ ესპანეთში მოხალისეებს არ ჰქონდათ სამხედრო გამოცდილება, უკრაინაში მოხალისეებს აქვთ წინა სამხედრო გამოცდილება.<ref name="Conversation-17March2022" /> ასევე, ბრიგადები იყო ორგანიზებული [[კომინტერნი|კომუნისტური ინტერნაციონალის]] მიერ და შედგებოდა ძირითადად კომუნისტებისაგან, რომლებსაც შრომითი მოძრაობები ჰქონდათ, ხოლო უკრაინული ლეგიონი დაკომპლექტებულია იდეოლოგიების უფრო ფართო სპექტრის მოხალისეებით, მათ შორის ნაციონალისტები და მემარჯვენე იდეოლოგიები.<ref name="Conversation-17March2022" /><ref>{{Cite web|url=https://blogs.lse.ac.uk/politicsandpolicy/ukraine-spanish-civil-war/|title=Archived copy|access-date=19 March 2022|archive-date=19 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220319184443/https://blogs.lse.ac.uk/politicsandpolicy/ukraine-spanish-civil-war/|url-status=live}}</ref> === ფორმირებამდე და უკრაინული მოხალისეთა ბატალიონები === საერთაშორისო ლეგიონის ფორმირება ეფუძნება უკრაინულ მოხალისეთა ბატალიონებს, რომლებიც შეიქმნა 2014 წელს, [[დონბასის ომი|დონბასში ომის]] დაწყების შემდეგ.<ref name="Vice-28Feb2022">{{Cite news|last=Hume|first=Time|last2=Langston|first2=Henry|date=28 February 2022|title=Foreign Fighters Are Rushing to Join Ukraine's New International Battalion|publisher=Vice|url=https://www.vice.com/en/article/akvyq4/russian-ukraine-invasion-foreign-fighters-battalion|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309055117/https://www.vice.com/en/article/akvyq4/russian-ukraine-invasion-foreign-fighters-battalion|archive-date=9 March 2022}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ ეს ქვედანაყოფები ოფიციალურად ინტეგრირებულია უკრაინის შეიარაღებულ ძალებში, ზოგიერთი ქვედანაყოფი, როგორიცაა [[ქართული ლეგიონი (უკრაინა)|ქართული ლეგიონი]], კვლავ ინარჩუნებს გარკვეულ ავტონომიას შეიარაღებულ ძალებში.<ref>{{Cite news|date=10 January 2018|title=Georgian volunteers in Ukraine war quit military unit after 'provocations'|publisher=Democracy and Freedom Watch|url=https://dfwatch.net/georgian-volunteers-in-ukraine-war-quit-military-unit-after-provocations-49727|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220223085500/https://dfwatch.net/georgian-volunteers-in-ukraine-war-quit-military-unit-after-provocations-49727|archive-date=23 February 2022}}</ref> საერთაშორისო ლეგიონის ჩამოყალიბებამდე ქართული ლეგიონი გამოიყენებოდა ინგლისურად მოლაპარაკე უცხოელი მოხალისეების მოსამზადებლად, ვინაიდან ქვედანაყოფი ინგლისურ ენას კარგად ფლობდა.<ref name="Vice-28Feb2022" /> [[კაცპერ რეკავეკი]], უკრაინაში უცხოელი მებრძოლების მკვლევარი, თვლის, რომ დასავლელი მებრძოლების უმრავლესობა [[რუსეთის შეჭრა უკრაინაში (2022)|2022 წლის უკრაინაში რუსეთის შეჭრამდე]] მომზადებას გადიოდა ქართულ ლეგიონში.<ref name="Vice-28Feb2022" /> სხვა უცხოელ მოხალისეთა ბატალიონები უკრაინის სამხედროებში მოიცავდა ჯოხარ დუდაევის ბატალიონს და შეიხ მანსურის ბატალიონს - ორივე ჩამოყალიბებული ანტირუსი და [[რამზან კადიროვი|რამზან კადიროვის]] მოწინააღმდეგე [[ჩეჩნები|ჩეჩნების]] მიერ,<ref>{{Cite web|date=24 July 2015|title='We like partisan warfare.' Chechens fighting in Ukraine - on both sides|url=http://www.theguardian.com/world/2015/jul/24/chechens-fighting-in-ukraine-on-both-sides|access-date=19 March 2022|website=the Guardian|language=en|archive-date=21 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220321002256/https://www.theguardian.com/world/2015/jul/24/chechens-fighting-in-ukraine-on-both-sides|url-status=live}}</ref> და ტაქტიკური ჯგუფი „ბელორუსია“ (შეიქმნა [[ალექსანდრე ლუკაშენკო|ლუკაშენკოს]] მოწინააღმდეგე ბელორუსების მიერ).<ref>{{Cite web|last=РАЦЫЯ|first=РАДЫЁ|date=10 February 2017|title=Расея можа паўтарыць украінскі сцэнар у Беларусі|url=https://www.racyja.com/palityka/raseya-mozha-pautaryts-ukrainski-stsena/|access-date=19 March 2022|website=БЕЛАРУСКАЕ РАДЫЁ РАЦЫЯ|language=pl-PL|archive-date=30 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210830125317/https://www.racyja.com/palityka/raseya-mozha-pautaryts-ukrainski-stsena/|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210830125317/https://www.racyja.com/palityka/raseya-mozha-pautaryts-ukrainski-stsena/|archivedate=30 აგვისტო 2021}}</ref><ref>{{Cite web|date=19 October 2017|title=First pictures of the Batallion n.a. Noman Çelebicihan posted {{!}} Crimean News Agency|url=http://qha.com.ua/en/politics/first-pictures-of-the-batallion-n-a-noman-celebicihan-posted/135928/|access-date=19 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20171019101356/http://qha.com.ua/en/politics/first-pictures-of-the-batallion-n-a-noman-celebicihan-posted/135928/|archive-date=19 October 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171019101356/http://qha.com.ua/en/politics/first-pictures-of-the-batallion-n-a-noman-celebicihan-posted/135928/|archivedate=19 ოქტომბერი 2017}}</ref> აზოვის ბატალიონი თავდაპირველად ჩამოყალიბდა, როგორც მოხალისეთა დაჯგუფება.<ref>{{Cite news|date=16 July 2014|title=Ukraine conflict: 'White power' warrior from Sweden|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-28329329|url-status=live|access-date=19 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220228000613/https://www.bbc.com/news/world-europe-28329329|archive-date=28 February 2022}}</ref><ref>{{Cite news|title=Brazilian Neo-Nazis Recruited to Fight pro-Russian Rebels in Ukraine|language=en|work=Haaretz|url=https://www.haaretz.com/world-news/americas/brazilian-neo-nazis-recruited-to-fight-in-ukraine-1.5485098|url-status=live|access-date=19 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20180629235702/https://www.haaretz.com/world-news/americas/brazilian-neo-nazis-recruited-to-fight-in-ukraine-1.5485098|archive-date=29 June 2018}}</ref> 2015 წელს ხელმოწერილი მინსკის შეთანხმებები მოითხოვდა „უცხოელი დაქირავებული ჯარისკაცების“ გაყვანას [[დონბასის ომი|დონბასში ომის]] ორივე მხარიდან, კრძალავდა უცხოელ მოხალისეებს ომის როგორც უკრაინული მხარისთვის, ასევე რუსეთის სეპარატისტული მხარისთვის.<ref>{{Cite news|date=20 September 2014|title=Ukraine deal with pro-Russian rebels at Minsk talks|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-29290246|url-status=live|access-date=19 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20180901090541/https://www.bbc.com/news/world-europe-29290246|archive-date=1 September 2018}}</ref> სანამ რეკავეკმა თქვა, რომ ზოგიერთ უცხოელ მებრძოლს, რომლებიც 2014 წელს გაემგზავრნენ უკრაინაში, ჰქონდათ ექსტრემისტული პოლიტიკური შეხედულებები და მხარს უჭერდნენ აზოვის ბატალიონს ან დონბასში რუს სეპარატისტულ ძალებს, უცხოელი მებრძოლები, რომლებიც 2022 წლის დასაწყისში უკრაინაში გაემგზავრნენ, „როგორც ჩანს, არ იყვნენ მოტივირებული, გარკვეული იდეოლოგიებით“.<ref name="Slate-RekawekInterview10March2022">{{Cite news|last=Olmstead|first=Molly|date=10 March 2022|title=Who Are the Americans Who Went to Fight in Ukraine?|publisher=Slate|url=https://slate.com/news-and-politics/2022/03/americans-fighting-ukraine-russia.html|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313231445/https://slate.com/news-and-politics/2022/03/americans-fighting-ukraine-russia.html|archive-date=13 March 2022}}</ref> მან ასევე თქვა, რომ უცხოელი მებრძოლების მობილიზაცია 2022 წელს გაცილებით დიდია, ვიდრე 2014 წელს.<ref name="Rekawek12pointsMarch2022">{{Cite news|last=Rekawek|first=Kacper|date=18 March 2022|title=Ukraine’s Foreign Legion: 12 important points|work=University of Oslo|publisher=C-REX - Center for Research on Extremism|url=https://www.sv.uio.no/c-rex/english/news-and-events/right-now/2022/ukraine%E2%80%99s-foreign-legion-.html|url-status=live|access-date=19 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220318111036/https://www.sv.uio.no/c-rex/english/news-and-events/right-now/2022/ukraine%E2%80%99s-foreign-legion-.html|archive-date=18 March 2022}}</ref> === ფორმირება === პრეზიდენტის [[ვოლოდიმირ ზელენსკი|ვოლოდიმირ ზელენსკის]] ხელმძღვანელობით, დანაყოფი შეიქმნა უკრაინის თავდაცვისთვის [[რუსეთის შეჭრა უკრაინაში (2022)|2022 წლის უკრაინაში რუსეთის შეჭრის]] წინააღმდეგ და მისი შექმნა გამოაცხადა უკრაინის საგარეო საქმეთა მინისტრმა [[დმიტრო კულება|დმიტრო კულებამ]] 2022 წლის 27 თებერვალს.<ref>{{Cite web|url=https://www.lbc.co.uk/news/ukraine-foreign-volunteers-invasion/|title=Liz Truss backs Brits who want to fight Russia in Ukraine's 'international legion'|date=27 February 2022|publisher=[[LBC News]]|access-date=27 February 2022}}</ref> კულებამ [[Twitter]]-ზე მოიწვია პირები განაცხადის შეტანისთვის და განაცხადა, რომ „ერთად დავამარცხეთ ჰიტლერი და დავამარცხებთ პუტინსაც“.<ref>{{Cite web|date=27 February 2022|title=Ukraine creates foreign legion as volunteers from abroad join the fight|url=https://www.newsweek.com/ukraine-creates-foreign-legion-volunteers-abroad-join-fight-russia-1683024|access-date=28 February 2022}}</ref> 7 მარტს, უკრაინის შეიარაღებულმა ძალებმა გამოაქვეყნეს საერთაშორისო ლეგიონის ჯარისკაცების პირველი სურათი [[კიევი|კიევის]] გარეუბანში სანგრებში და გამოაცხადეს ახალი ჯგუფის დამატების შესახებ ფრონტის ხაზზე ყოველ დღე.<ref>{{Cite web|title=Armed Forces Ukr|url=https://twitter.com/armedforcesukr/status/1500889533033889795|access-date=8 March 2022}}</ref> რეკავეკმა თქვა, რომ საერთაშორისო ლეგიონის ჩამოყალიბება იყო „კონფლიქტის ინტერნაციონალიზაციის მცდელობა უკრაინის საქმისთვის დასავლელი პირების მობილიზების გზით. ეს განვითარება ასევე დაეხმარება დასავლური მთავრობების შერცხვენაში, რომლებიც ბევრი უკრაინელის თვალში საკმარისს არ აკეთებენ კიევის მხარდასაჭერად.“<ref name="Rekawek12pointsMarch2022"/> === იავორივის სამხედრო ბაზაზე თავდასხმა === უკრაინის ოფიციალური პირების ცნობით, 13 მარტს რუსული რაკეტები პოლონეთის საზღვართან იავორივის სამხედრო ბაზაზე დაესხნენ თავს, რის შედეგადაც 35 ადამიანი დაიღუპა და 134 დაშავდა.<ref name="GuardianYarorivStrike">{{Cite web|date=13 March 2022|title=Russia targets Ukrainian military base near Polish border in escalation|url=https://www.theguardian.com/world/2022/mar/13/russia-widens-attacks-on-ukraine-with-missile-strike-on-base-close-to-polish-border|access-date=14 March 2022|language=en}}</ref> რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ მოკლა „180-მდე უცხოელი დაქირავებული და გაანადგურა უცხოური იარაღის დიდი პარტია“ და განაცხადა, რომ რუსეთი გააგრძელებს თავდასხმებს უკრაინაში უცხოელ მებრძოლებზე; უკრაინის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ დაღუპულთა შორის უცხოელები არ იყვნენ.<ref>{{Cite news|last=Krever|first=Mick|date=13 March 2022|title=Ukraine denies Russia's claims it has killed up to 180 foreign mercenaries during strike on Yavoriv military base|work=[[CNN]]|url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-13-22/h_0bb096cff64a3616c0217c031ce76284|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313222959/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-13-22/h_0bb096cff64a3616c0217c031ce76284|archive-date=13 March 2022}}</ref> 1000-მდე უცხოელი მებრძოლი ბაზაზე უკრაინის უცხოური ლეგიონის შემადგენლობაში ვარჯიშობდა.<ref>{{Cite news|last=Ramzy|first=Austin|date=13 March 2022|title=The base attacked in western Ukraine has been a hub for foreign militaries.|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2022/03/13/world/europe/yavoriv-military-base-ukraine.html|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314031654/https://www.nytimes.com/2022/03/13/world/europe/yavoriv-military-base-ukraine.html|archive-date=14 March 2022}}</ref> ყოფილ გერმანელ მოხალისესთან ინტერვიუს თანახმად, დაახლოებით 800-დან 1000-მდე ადამიანი იმყოფებოდა ბაზაზე რუსეთის თავდასხმის დროს, რომელთაგან 100 სავარაუდოდ დაღუპული იყო.<ref>[https://www.heute.at/s/soeldner-packt-ueber-oesterreichische-kaempfer-in-der-ukraine-aus-100196109 Enthüllt – auch Österreicher kämpfen im Ukraine-Krieg] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220317065108/https://www.heute.at/s/soeldner-packt-ueber-oesterreichische-kaempfer-in-der-ukraine-aus-100196109|date=17 March 2022}}, [[Heute (österreichische Zeitung)|Heute.at]]</ref><ref>[https://www.puls24.at/news/chronik/deutscher-soeldner-in-der-ukraine-da-kommt-keiner-lebend-raus/259589 Deutscher Söldner in der Ukraine: "Da kommt keiner lebend raus"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220318145908/https://www.puls24.at/news/chronik/deutscher-soeldner-in-der-ukraine-da-kommt-keiner-lebend-raus/259589|date=18 March 2022}}, [[Puls 24]]</ref> კიდევ ერთი ინტერვიუ შვედ მოხალისე მარკუს ფრედრიქსონთან, ამტკიცებდა, რომ მთელი ბაზა განადგურდა.<ref>[https://www.aftonbladet.se/nyheter/a/wOmKvd/svenske-marcus-vittnesmal-fran-ukraina-total-massaker Svenske Marcus överlevde ryska attacken: Total massaker] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220321130203/https://www.aftonbladet.se/nyheter/a/wOmKvd/svenske-marcus-vittnesmal-fran-ukraina-total-massaker|date=21 March 2022}}, [[Aftonbladet]]</ref> თავდასხმის შემდეგ უკრაინულმა ძალებმა საერთაშორისო მოხალისეები, რომლებსაც გადადგომა სურდათ, პოლონეთის საზღვარზე გაიყვანეს.<ref name="T&P3.14">{{Cite web|last=Schogol|first=Jeff|title=‘Russians hit my training base last night’ — Ukraine through the eyes of a US Army veteran fighting there|url=https://taskandpurpose.com/news/american-army-veteran-ukraine/|access-date=30 March 2022}}</ref> === მიმდინარე სიტუაცია === 2022 წლის 1 აპრილს უკრაინამ გამოაცხადა, რომ რეკრუტირება დროებით შეჩერდება იმ მოხალისეების, რომლებსაც არ აქვთ სამხედრო გამოცდილება.<ref name="NPLN">https://nationalpost.com/news/world/ukraine-pauses-new-recruiting-to-foreign-legion-as-it-grapples-with-non-military-volunteers</ref> ასევე გამოცხადდა, რომ უკრაინის მოქალაქეობა შეიძლება მიენიჭოს მოხალისეებს, რომლებსაც ელიან, რომ ჩამოერთმევათ თავიანთი მოქალაქეობა ქვეყნის კანონმდებლობის დარღვევის გამო.<ref name="NPLN" /> == წვრთნა და შერჩევა == დანაყოფში გაწევრიანების მსურველებს შეუძლიათ დაუკავშირდნენ უკრაინის საელჩოს თავდაცვის ატაშეს შესაბამის ქვეყანაში.<ref>{{Cite web|title=The International Legion for the Territorial Defense of Ukraine was created|url=https://visitukraine.today/blog/104/the-international-legion-for-the-territorial-defense-of-ukraine-was-created|access-date=27 February 2022}}</ref> გაწევრიანების კრიტერიუმები მოიცავდა წინა სამხედრო ან სამედიცინო გამოცდილების ქონას და უკრაინის საელჩოს თავდაცვის სამინისტროს თანამდებობის პირისთვის სამხედრო სამსახურის დამადასტურებელი დოკუმენტების წარდგენას. ხალხს სთხოვეს, არ მიეტანათ საკუთარი იარაღი უკრაინაში.<ref>{{cite web|last1=Altman|first1=Howard|last2=Athey|first2=Philip|date=3 March 2022|title=Volunteer fighters arrive in Ukraine. But the untrained should stay home|url=https://www.militarytimes.com/flashpoints/ukraine/2022/03/03/volunteer-fighters-arrive-in-ukraine-but-the-untrained-should-stay-home/|access-date=8 March 2022|website=Military Times|language=en|archive-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309022555/https://www.militarytimes.com/flashpoints/ukraine/2022/03/03/volunteer-fighters-arrive-in-ukraine-but-the-untrained-should-stay-home/|url-status=live}}</ref> მოხალისეთა უმეტესობა, ვინც [[ლვივი|ლვოვში ჩავიდა]] და განაცხადეს, მიიღეს.<ref>{{Cite news|last=Marshall|first=Andrew R. c|date=8 March 2022|title=For foreign fighters, Ukraine offers purpose, camaraderie and a cause|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/foreign-fighters-ukraine-offers-purpose-camaraderie-cause-2022-03-07/|url-status=live|access-date=8 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220308213530/https://www.reuters.com/world/europe/foreign-fighters-ukraine-offers-purpose-camaraderie-cause-2022-03-07/|archive-date=8 March 2022}}</ref> უკრაინის შინაგან საქმეთა მინისტრის პირველმა მოადგილემ, ევჰენ იენინმა, 2022 წლის მარტში განაცხადა, რომ საერთაშორისო ლეგიონის მოხალისეებს სურვილის შემთხვევაში უკრაინის მოქალაქეობა მიენიჭებათ.<ref>{{Cite web|url=https://www.thedenverchannel.com/news/national/russia-ukraine-conflict/foreign-volunteers-who-help-ukraine-will-be-eligible-for-citizenship-in-the-future|title=Foreign volunteers who help Ukraine will be eligible for citizenship in the future|publisher=KMGH-TV "Denver7"|date=9 March 2022|access-date=10 March 2022}}</ref> აუცილებელი გამოსაცდელი ვადა არის ომის ხანგრძლივობა.<ref>{{Cite news|last=Forrest|first=Brett|date=12 March 2022|title=Ukraine's New Foreign Legion Takes the Fight to Russian Forces|work=The Wall Street Journal|url=https://www.wsj.com/articles/ukraines-new-foreign-legion-takes-the-fight-to-russian-forces-11647083295|url-status=live|access-date=12 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314041801/https://www.wsj.com/articles/ukraines-new-foreign-legion-takes-the-fight-to-russian-forces-11647083295|archive-date=14 March 2022}}</ref> ბრიტანელი მოხალისე ამტკიცებდა, რომ კონტრაქტი მოითხოვდა საერთაშორისო ლეგიონის შეერთებისთვის თვეში სულ მცირე 7000 გრივნამდე (230 აშშ დოლარი) ხელფასს და გაგრძელებას ომის განმავლობაში, თუმცა ზოგიერთ მოხალისეს მხოლოდ ხელმოწერის შემდეგ მიეცა უფლება წასულიყო.<ref>{{Cite news|last=Clapp|first=Alexander|date=11 March 2022|title=Fighters with Ukraine’s foreign legion are being asked to sign indefinite contracts. Some have refused|work=[[The Economist]]|url=https://www.economist.com/1843/2022/03/11/fighters-with-ukraines-foreign-legion-are-being-asked-to-sign-indefinite-contracts-some-have-refused|access-date=12 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220312051931/https://www.economist.com/1843/2022/03/11/fighters-with-ukraines-foreign-legion-are-being-asked-to-sign-indefinite-contracts-some-have-refused|archive-date=12 March 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.standard.co.uk/news/world/ukraine-foreign-soldiers-russia-foreign-legion-fight-b986175.html|title=Ukraine: Foreign fighters ‘offered £1,500 a day to fight against Russia’|first=Bill|last=McLoughlin|date=4 March 2022}}</ref> გავრცელდა ინფორმაცია, რომ თავდაპირველმა მომზადებამ და მოხალისეთა შერჩევამ გამოიწვია „არათანაბარი“ შესრულება ბრძოლის ველზე და თავდაპირველი მიღება უკვე უარყო უკრაინის ხელისუფლებამ, ერთ-ერთმა ანონიმურმა უკრაინელმა გენერალმა განაცხადა, რომ „ჩვენ უნდა მივიღოთ მხოლოდ გამოცდილი საბრძოლო ვეტერანები - ეს არის გაკვეთილი, რომელსაც ჩვენ ვსწავლობთ... დანარჩენებმა არ იციან, რაში ყოფენ თავს – და როცა გაიგებენ, სახლში წასვლა უნდათ“.<ref>{{Cite web|title=Legion of the damned: Inside Ukraine’s army of misfits, veterans, and war tourists in the fight against Russia|url=https://taskandpurpose.com/news/ukraine-foreign-legion/|access-date=20 March 2022}}</ref> კაცპერ რეკავეკმა, უკრაინაში უცხოელი მებრძოლების მკვლევარმა, ხაზგასმით აღნიშნა, რომ უკრაინის მიერ გამოცხადებული მოხალისეების დიდი რაოდენობა იყვნენ „ადამიანები, რომლებმაც განაცხადეს, რომლებიც დაუკავშირდნენ უკრაინის საელჩოს“ და არა აუცილებლად უკრაინაში უცხოელი მებრძოლების რაოდენობა.<ref name="Slate-RekawekInterview10March2022"/> 2022 წლის 3 მარტს ზელენსკიმ განაცხადა, რომ 16 000 უცხოელი მოხალისე ცდილობდა საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანებას.<ref>{{Cite news|date=3 March 2022|title=Zelensky says 16,000 foreigners have volunteered to fight for Ukraine against Russian invasion|work=The Washington Post|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/03/zelensky-ukraine-16000-foreign-volunteers-russia/|url-status=live|access-date=4 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220304000222/https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/03/zelensky-ukraine-16000-foreign-volunteers-russia/|archive-date=4 March 2022}}</ref> 2022 წლის 7 მარტს უკრაინის საგარეო საქმეთა მინისტრმა [[დმიტრო კულება|დმიტრო კულებამ]] განაცხადა, რომ 20 000-ზე მეტი მოხალისე 52 ქვეყნიდან მოხალისედ ჩავიდა უკრაინის მხარეს საბრძოლველად.<ref name="20,000">{{Cite web|title=Ukraine says 20,000 volunteers from 52 countries sign up to fight|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/ukraine-says-20000-volunteers-from-52-countries-sign-up-to-fight/|date=7 March 2022|access-date=7 March 2022}}</ref> მან არ ახსენა მოხალისეების სამშობლო და თქვა, რომ ზოგიერთი ქვეყანა თავის მოქალაქეებს უკრძალავს სხვა ქვეყნებისთვის ბრძოლას. მან ასევე არ დააკონკრეტა, თუ რამდენი უცხოელი მოხალისეა ჩასული უკრაინაში.<ref name="20,000" /> 2022 წლის 3 მარტს ზელენსკიმ განაცხადა, რომ 16 000 უცხოელი მოხალისე ცდილობდა საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანებას.<ref>{{Cite news|date=3 March 2022|title=Zelensky says 16,000 foreigners have volunteered to fight for Ukraine against Russian invasion|work=The Washington Post|url=https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/03/zelensky-ukraine-16000-foreign-volunteers-russia/|url-status=live|access-date=4 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220304000222/https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/03/zelensky-ukraine-16000-foreign-volunteers-russia/|archive-date=4 March 2022}}</ref> 2022 წლის მარტის დასაწყისში, საფრანგეთის მთავრობის მრჩეველმა დაადასტურა, რომ ათეული ფრანგი მოქალაქე იმყოფებოდა უკრაინაში და ისინი, სავარაუდოდ, შეუერთდნენ საერთაშორისო ლეგიონს.<ref name="PoliticoFrench"/> საერთაშორისო ლეგიონის უკრაინის შეიარაღებული ძალების მიერ გავრცელებულ პირველ ფოტოში შედიოდნენ წევრები [[გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებული სამეფოდან]], [[მექსიკა|მექსიკიდან]], [[ამერიკის შეერთებული შტატები|შეერთებული შტატებიდან]], [[ინდოეთი|ინდოეთიდან]], [[შვედეთი|შვედეთიდან]] და [[ლიეტუვა|ლიეტუვიდან]].<ref name="FirstPhoto1">{{Cite news|last=Johnson|first=Bridgett|date=8 March 2022|title=U.S., Mexico, India Volunteers Among Foreign Force Fighting for Ukraine, Says Military|publisher=Homeland Security Today|url=https://www.hstoday.us/ukraine/u-s-mexico-india-volunteers-among-foreign-force-fighting-for-ukraine-says-military/|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313000851/https://www.hstoday.us/ukraine/u-s-mexico-india-volunteers-among-foreign-force-fighting-for-ukraine-says-military/|archive-date=13 March 2022}}</ref> უკრაინის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ [[ბელგია|ბელგიელი]] და [[ფინეთი|ფინელი]] მოხალისის ვინაობა და წარმომავლობა საკუთარ [[Twitter|Twitter-ზე]] ვიდეო ინტერვიუებით დაადასტურა.<ref name="UA_MFA_12">{{cite web|url=https://twitter.com/MFA_Ukraine/status/1503400183685648392|date=14 March 2022|website=[[twitter]]|publisher=[[Ministry of Foreign Affairs (Ukraine)|Ukrainian MFA]]|access-date=18 March 2022|title=Tristan, from Belgium:"I came to join the International Legion of Defense of #Ukraine for freedom in Europe. I had to come & do what I can do best, do what I can do to protect Ukrainian people" Freedom is a choice. Join the brave! #StopRussianAggression|archive-date=18 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220318225229/https://twitter.com/mfa_ukraine/status/1503400183685648392|url-status=live}}</ref><ref name="UA_MFA_22">{{cite web|url=https://twitter.com/MFA_Ukraine/status/1504071804377354249|date=16 March 2022|website=[[twitter]]|publisher=[[Ministry of Foreign Affairs (Ukraine)|Ukrainian MFA]]|access-date=18 March 2022|title=Ralf, from Finland, joined the International Legion of Defense of Ukraine: "There are a lot of people who came to #Ukraine to fight the Russians & defend democracy and freedom" Freedom is a choice. Join the brave!|archive-date=17 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220317014622/https://twitter.com/MFA_Ukraine/status/1504071804377354249|url-status=live}}</ref> 2022 წლის 9 მარტს ''National Post-''მა გაავრცელა ინფორმაცია, რომ უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის საერთაშორისო ლეგიონის ანონიმურმა წარმომადგენელმა დაადასტურა, რომ 550 [[კანადელები|კანადელი]] ამჟამად იმყოფებოდა კანადურ-უკრაინულ ბრიგადაში, რომელიც იბრძოდა უკრაინაში.<ref name="Canadian Ukrainian Brigade">{{Cite news|last=Blackwell|first=Tom|date=9 March 2022|title=Exclusive: So many Canadian fighters in Ukraine, they have their own battalion, source says|work=National Post|url=https://nationalpost.com/news/world/exclusive-so-many-canadian-fighters-in-ukraine-they-have-their-own-battalion-source-says}}</ref> ბელგიის თავდაცვის მინისტრმა ლუდივინ დედონდერმა დაადასტურა 2022 წლის 15 მარტს, რომ ერთმა ბელგიელი ჯარისკაცი გადადგა თანამდებობიდან საერთაშორისო ლეგიონში გასაწევრიანებლად, ხოლო მეორე ბელგიელი ჯარისკაცი დეზერტირდა საერთაშორისო ლეგიონში ჩარიცხვის მიზნით.<ref name="HLN2">{{cite web|last=yakd|date=15 March 2022|title=Twee Belgische militairen zijn naar Oekraïne getrokken om mee te vechten tegen Rusland|url=https://www.hln.be/buitenland/twee-belgische-militairen-zijn-naar-oekraine-getrokken-om-mee-te-vechten-tegen-rusland~a0f8e9f7/|access-date=16 March 2022|website=[[Het Laatste Nieuws|HLN]]|language=nl|trans-title=Two Belgian soldiers have left for Ukraine to join the fight against the Russians|archive-date=16 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220316063336/https://www.hln.be/buitenland/twee-belgische-militairen-zijn-naar-oekraine-getrokken-om-mee-te-vechten-tegen-rusland~a0f8e9f7/|url-status=live}}</ref> ზოგიერთი ახალი ამბების ცნობით, [[ქართული ლეგიონი (უკრაინა)|ქართული ლეგიონის]] მეთაური მამუკა მამულაშვილი საერთაშორისო ლეგიონის მთელ ან ნაწილს მეთაურობს, მაგრამ ოფიციალური უკრაინული წყარო არ ადასტურებს მეთაურის ვინაობას.<ref name="Vice-28Feb20222">{{Cite news|last=Hume|first=Time|last2=Langston|first2=Henry|date=28 February 2022|title=Foreign Fighters Are Rushing to Join Ukraine's New International Battalion|publisher=Vice|url=https://www.vice.com/en/article/akvyq4/russian-ukraine-invasion-foreign-fighters-battalion|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309055117/https://www.vice.com/en/article/akvyq4/russian-ukraine-invasion-foreign-fighters-battalion|archive-date=9 March 2022}}</ref><ref name="Albania14March20222">{{cite web|title=Dy shqiptarë po luftojnë në Ukrainë, thotë komandanti i Legjionit të Vullnetarëve të Huaj|url=https://zeri.info/aktuale/443513/dy-shqiptare-po-luftojne-ne-ukraine-thote-komandanti-i-legjionit-te-vullnetareve-te-huaj/|website=Zéri|language=sq|date=14 March 2022|access-date=14 March 2022|archive-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309194526/https://www.zeri.info/aktuale/443513/dy-shqiptare-po-luftojne-ne-ukraine-thote-komandanti-i-legjionit-te-vullnetareve-te-huaj/|url-status=live}}</ref> == სტრუქტურა და ბატალიონები == შემდეგი ბატალიონები ან ქვედანაყოფები ცნობილია, როგორც საერთაშორისო ლეგიონის ნაწილი: * კანადურ-უკრაინული ბრიგადა {{ტირე}} შედგება კანადა-უკრაინელი და კანადელი მოხალისეებისგან.<ref name="Canadian Ukrainian Brigade"/> * ჯოხარ დუდაევის ბატალიონი {{ტირე}} დაკომპლექტებული ძირითადად ჩეჩენი მოხალისეებისგან, რომელთაგან ბევრი იბრძოდა [[ჩეჩნეთის პირველი ომი|ჩეჩნეთის პირველ]] და [[ჩეჩნეთის მეორე ომი|მეორე ჩეჩნეთის]] [[ჩეჩნეთის რესპუბლიკა იჩქერია|ომებში იჩქერიის რესპუბლიკის მხარეს]].<ref name="KavkazVRChechens2">{{cite web|title=Живущие в Украине уроженцы Чечни участвуют в обороне Киева|url=https://www.kavkazr.com/a/zhivuschie-v-ukraine-urozhentsy-chechni-uchastvuyut-v-oborone-kieva/31724660.html|publisher=Kavkazr|language=ru|date=26 February 2022|access-date=27 February 2022|archive-date=26 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220226203928/https://www.kavkazr.com/a/zhivuschie-v-ukraine-urozhentsy-chechni-uchastvuyut-v-oborone-kieva/31724660.html|url-status=live}}</ref> * [[ქართული ლეგიონი (უკრაინა)|ქართული ლეგიონი]] {{ტირე}} შედგება უმრავლესობით ქართველი მოხალისეებისგან, უმცირესობით ინგლისურენოვანი მოხალისეები.<ref name="Vice-28Feb20223">{{Cite news|last=Hume|first=Time|last2=Langston|first2=Henry|date=28 February 2022|title=Foreign Fighters Are Rushing to Join Ukraine's New International Battalion|publisher=Vice|url=https://www.vice.com/en/article/akvyq4/russian-ukraine-invasion-foreign-fighters-battalion|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309055117/https://www.vice.com/en/article/akvyq4/russian-ukraine-invasion-foreign-fighters-battalion|archive-date=9 March 2022}}</ref> * კასტუშ კალინოუსკის ბატალიონი {{ტირე}} ბელარუსი მოხალისეებისგან დაკომპლექტებული.<ref name="KalinouskiBattalionformed">{{Cite news|date=9 March 2022|title=Беларусы стварылі батальён імя Каліноўскага для абароны Кіева|language=be|publisher=euroradio.fm|url=https://euroradio.fm/belarusy-stvaryli-batalyon-imya-kalinouskaga-dlya-abarony-kieva|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313200656/https://euroradio.fm/belarusy-stvaryli-batalyon-imya-kalinouskaga-dlya-abarony-kieva|archive-date=13 March 2022}}</ref> * ნორმანთა ბრიგადა {{ტირე}} ყოფილი ბრიტანელი და კანადელი ჯარისკაცებისგან დაკომპლექტებული.<ref>{{Cite news|last=Burke|first=Ashley|date=11 March 2022|title=Ukraine looking for foreign volunteers with military, medical experience, embassy says|publisher=CBC|url=https://www.cbc.ca/news/politics/ukrainian-fighter-foreign-legion-medics-vets-1.6381650|url-status=live|access-date=15 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314194241/https://www.cbc.ca/news/politics/ukrainian-fighter-foreign-legion-medics-vets-1.6381650|archive-date=14 March 2022}}</ref> * პაჰონიის პოლკი {{ტირე}} ბელორუსი მოხალისეებისგან დაკომპლექტებული.<ref name="Pahonia1">{{Cite web |url=https://www.txtreport.com/news/2022-03-30-another-belarusian-military-unit-announces-formation-for-battles-for-ukraine--this-time-regiment.rynV-1zQq.html |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=2022-04-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220415181659/https://www.txtreport.com/news/2022-03-30-another-belarusian-military-unit-announces-formation-for-battles-for-ukraine--this-time-regiment.rynV-1zQq.html |archivedate=2022-04-15 }}</ref><ref name="Pahonia2">https://www.hindustantimes.com/world-news/understanding-belarus-is-it-putin-s-accomplice-or-a-victim-101648710641070.html</ref> * შეიხ მანსურის ბატალიონი {{ტირე}} ძირითადად ჩეჩენი მოხალისეებისგან შედგება.<ref>{{Cite news|last=Ciobanu|first=Claudia|date=22 March 2022|title=FOREIGN FIGHTERS: TAKING THE FIGHT TO RUSSIA IN UKRAINE|publisher=Balkan Insight|url=https://balkaninsight.com/2022/03/22/foreign-fighters-taking-the-fight-to-russia-in-ukraine/|access-date=24 March 2022}}</ref> შემდეგი ბატალიონები ან ქვედანაყოფები ცნობილია, როგორც საერთაშორისო ლეგიონის ნაწილი: უკრაინის თავდაცვის სამინისტროს დაზვერვის დირექტორატის (GUR) ინიციატივით შეიქმნა სპეციალური ძალების ფრთა უცხოელი მებრძოლებისგან. ეს პოლკი განცალკევებულია რეგულარული საერთაშორისო ლეგიონისგან, მაგრამ რეკრუტირებულია უცხოური ლეგიონიდან.<ref>{{Cite web|url=https://www.jpost.com/international/article-700638|title=Ukraine forms special forces unit for foreign fighters|website=The Jerusalem Post &#124; JPost.com}}</ref> == რუსული რეაქცია == 2022 წლის 3 მარტს, რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს სპიკერმა იგორ კონაშენკოვმა გააფრთხილა, რომ უცხოელი მებრძოლები განიხილებიან, როგორც არაკანონიერი მებრძოლები, რომლებსაც არ ექნებათ დაცვა [[ჟენევის კონვენციები|ჟენევის კონვენციების]] მიხედვით, რაც ნიშნავს, რომ დატყვევებულ უცხოელ მებრძოლებს არ მიენიჭებათ ომის ტყვის სტატუსი და დაისჯებიან როგორც [[დაქირავებული ჯარი|დაქირავებული მებრძოლები]].<ref name="Russia">{{Cite web|url=https://www.newsweek.com/russia-vows-prosecution-foreign-fighters-after-16k-join-ukraine-1684671|title=Russia Vows Prosecution of Foreign Fighters After 16K Join Ukraine|publisher=Newsweek.com|date=3 March 2022|access-date=4 March 2022}}</ref> თუმცა, 11 მარტს მოსკოვმა გამოაცხადა, რომ 16 000 მოხალისე ახლო აღმოსავლეთიდან მზად იყო შეუერთდეს სხვა პრორუს უცხოელ მებრძოლებს, რომლებიც იბრძოდნენ დონბასის სეპარატისტებთან ერთად.<ref>{{Cite web|title=Ukraine war: Putin seeks foreign volunteers to fight in Ukraine|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-60705486|work=[[BBC News]]|date=11 March 2022|access-date=13 March 2022}}</ref> ინტერნეტში ატვირთულ ვიდეოში აჩვენეს შეიარაღებული [[ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა|ცენტრალური აფრიკელი]] სამხედროები, რომლებიც მოწოდებულნი უკრაინაში რუსეთის ჯარებთან ერთად საბრძოლველად.<ref>{{Cite web|title=African fighters prepare to join Russian troops|url=https://www.thetimes.co.uk/article/african-fighters-prepare-to-join-russian-troops-in-ukraine-jmhqlxrtv|work=The Times|date=11 March 2022|access-date=11 March 2022}}</ref> 14 მარტს სირიის ადამიანის უფლებათა ობსერვატორიამ (SOHR) იტყობინება, რომ მოსკოვი ალ-კატარჯის მილიციიდან მებრძოლების გადაბირებას ცდილობს.<ref>{{cite web|last=Ott|first=Haley|url=https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-syrians-reportedly-register-foreign-fighters/|title=Over 40,000 Syrians reportedly register to fight for Russia in Ukraine|publisher=CBS News|date=18 September 1927|accessdate=16 March 2022|archive-date=14 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314232327/https://www.cbsnews.com/news/russia-ukraine-war-syrians-reportedly-register-foreign-fighters/|url-status=live}}</ref> 20 მარტს ეროვნული თავდაცვის ძალების მეთაურმა ნაბილ აბდალამ განაცხადა, რომ NDF-ის ძალები მზად არიან წავიდნენ უკრაინაში დამასკოს ბრძანებების მოლოდინში.<ref>{{Cite web|url=https://www.ndtv.com/world-news/ukraine-russia-war-some-syrian-veterans-ready-for-ukraine-fight-say-commanders-2832272|title=Archived copy|access-date=21 March 2022|archive-date=21 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220321143603/https://www.ndtv.com/world-news/ukraine-russia-war-some-syrian-veterans-ready-for-ukraine-fight-say-commanders-2832272|url-status=live}}</ref> 18 მარტს ჰეზბოლამ გაავრცელა განცხადება, რომ უარყო ჭორები იმის შესახებ, რომ ისინი მის მებრძოლებს ნებას მისცემს დაეხმარონ რუსეთის ძალებს ევროპაში.<ref>{{Cite web|url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2022/03/18/Hezbollah-denies-sending-fighters-to-Ukraine-in-support-of-Russian-invasion|title=Hezbollah denies sending fighters to Ukraine in support of Russian invasion|date=18 March 2022}}</ref> == ოფიციალური საერთაშორისო მთავრობის პასუხების შეჯამება == {| class="wikitable" style="width:auto; text-align:left;" !ქვეყანა !ოფიციალური რეაქცია საერთაშორისო ლეგიონზე !წყარო |- ![[ალჟირი]] |არ უწყობს ხელს თავის მოქალაქეებს გაწევრიანებაში |<ref name="DW220308">{{Cite web|url=https://www.dw.com/en/ukraines-bid-to-recruit-fighters-from-africa-sparks-uproar/a-61049323|title=Ukraine's bid to recruit fighters from Africa sparks uproar|date=8 March 2022|publisher=[[Deutsche Welle]]|access-date=11 March 2022}}</ref> |- ![[ავსტრალია]] |არ უწყობს ხელს თავის მოქალაქეებს გაწევრიანებაში |<ref name="Reuters-14March2022" /> |- ![[ავსტრია]] |კანონმდებლობის მიხედვით არალეგალურია საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანება |<ref name="Austria">{{Cite web|title=Neutral Austria Says Citizens Who Fight For Ukraine Will Lose Their Passports And Become Stateless|url=https://www.zenger.news/2022/03/12/neutral-austria-says-citizens-who-fight-for-ukraine-will-lose-their-passports-and-become-stateless/|date=13 March 2022|access-date=13 March 2022}}</ref> |- ![[ბელარუსი]] |კანონმდებლობის მიხედვით არალეგალურია საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანება |<ref>{{Cite news|date=11 March 2022|title=Svetlana Tikhanovskaya: Is the fate of Belarus tied to the fate of Ukraine?|publisher=BBC|format=Podcast Interview|url=https://www.bbc.co.uk/sounds/play/w3ct1n2n?at_custom4=2CEF23A4-A14B-11EC-9905-A11FBECD475E&at_campaign=64&at_medium=custom7&at_custom3=BBC+World+Service&at_custom1=%5Bpost+type%5D&at_custom2=twitter|url-status=live|access-date=16 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220315045327/https://www.bbc.co.uk/sounds/play/w3ct1n2n?at_custom4=2CEF23A4-A14B-11EC-9905-A11FBECD475E&at_campaign=64&at_medium=custom7&at_custom3=BBC+World+Service&at_custom1=%5Bpost+type%5D&at_custom2=twitter|archive-date=15 March 2022}}</ref> |- ![[ბელგია]] |არ უწყობს ხელს თავის მოქალაქეებს გაწევრიანებაში |<ref name="Times7March2022"/><ref name="VRT-NWS">{{Cite news|last=Clapson|first=Colin|date=15 March 2022|title=Volunteers from Belgium sign up for Ukraine's foreign legion|publisher=Reuters|url=https://www.vrt.be/vrtnws/en/2022/03/15/volunteers-from-belgium-sign-up-for-ukraines-foreign-legion/|url-status=live|access-date=16 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220316003201/https://www.vrt.be/vrtnws/en/2022/03/15/volunteers-from-belgium-sign-up-for-ukraines-foreign-legion/|archive-date=16 March 2022}}</ref> |- ![[კამბოჯა]] |არ უწყობს ხელს თავის მოქალაქეებს გაწევრიანებაში |<ref name="BNSEA">{{Cite web|title=Sign Me Up for Ukraine Fight: Not So Fast, Say SE Asia Govts|url=https://www.benarnews.org/english/news/thai/fight-volunteers-03082022151302.html|date=8 March 2022|access-date=9 March 2022}}</ref> |- ![[კანადა]] |თავის მოქალაქეებს საერთაშორისო ლეგიონში ჩარიცხვის საშუალებას აძლევს, თუმცა მოქმედ სამხედროებს უკრძალავს გაწევრიანებას |<ref>{{Cite web|url=https://www.theglobeandmail.com/canada/article-canadian-troops-ordered-to-stay-away-as-foreign-fighters-flock-to/|title=Canadian troops ordered to stay away as foreign fighters flock to Ukraine|date=23 March 2022}}</ref><ref name="Reuters-14March2022">{{Cite news|last=Thomsen|first=Jacqueline|date=14 March 2022|title=Explainer: Is it legal for foreigners to fight for Ukraine?|publisher=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/is-it-legal-foreigners-fight-ukraine-2022-03-14/|url-status=live|access-date=14 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314080812/https://www.reuters.com/world/europe/is-it-legal-foreigners-fight-ukraine-2022-03-14/|archive-date=14 March 2022}}</ref><ref name="HumanRightsPulse-Legal" /> |- ![[ხორვატია]] |თავის მოქალაქეებს საერთაშორისო ლეგიონში ჩარიცხვის საშუალებას აძლევს |<ref name="Croatia">{{Cite web|date=27 February 2022|title=Plenković o hrvatskim dragovoljcima koji idu u Ukrajinu i trebaju li se bojati kaznenog progona: "Idu tamo na osobnu odgovornost"|url=https://dnevnik.hr/vijesti/hrvatska/u-vladi-sastanci-u-vezi-s-daljnjim-aktivnosti-pomoci-ukrajini---697780.html|access-date=4 March 2022}}</ref> |- ![[ჩეხეთი]] |თავის მოქალაქეებს საერთაშორისო ლეგიონში ჩარიცხვის საშუალებას აძლევს |<ref name="Czech Republic">{{Cite web|title=Češi mohou jít bojovat jako dobrovolníci na Ukrajinu – Forum 24|url=https://www.forum24.cz/cesi-mohou-jit-bojovat-jako-dobrovolnici-na-ukrajinu/|access-date=3 March 2022}}</ref> |- ![[დანია]] |კანონმდებლობის მიხედვით არალეგალურია საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანება |<ref name="jv.dk-28Feb20224">{{Cite web|url=https://jv.dk/artikel/syrienkrigere-blev-straffet-ikke-ulovligt-at-k%C3%A6mpe-i-ukraine|title=Syrienkrigere blev straffet - ikke ulovligt at kæmpe i Ukraine|publisher=[[JydskeVestkysten]]|date=28 February 2022|access-date=19 March 2022}}</ref> |- ![[ესტონეთი]] |პარლამენტი დავობს, დაუშვან თუ არა მათი მოქალაქეების გაწევრიანება საერთაშორისო ლეგიონში |<ref name="Estonia">{{Cite web|title=Parliamentary groups debate allowing Estonian citizens to fight in Ukraine|url=https://news.err.ee/1608515537/parliamentary-groups-debate-allowing-estonian-citizens-to-fight-in-ukraine|date=13 March 2022|access-date=13 March 2022}}</ref> |- ![[ფინეთი]] |არ უწყობს ხელს თავის მოქალაქეებს გაწევრიანებაში |<ref name="Finland">{{Cite web|title=Young Finns join fight in Ukraine|url=https://yle.fi/news/3-12351108|date=13 March 2022|access-date=13 March 2022}}</ref> |- ![[საფრანგეთი]] |თავის მოქალაქეებს საერთაშორისო ლეგიონში ჩარიცხვის საშუალებას აძლევს |<ref name="PoliticoFrench"/> |- ![[საქართველო]] |არ უწყობს ხელს თავის მოქალაქეებს გაწევრიანებაში |<ref name="Georgia">{{Cite web|date=1 March 2022|title=Ukraine recalls ambassador to Georgia over 'immoral position' of Georgian Government|url=https://oc-media.org/ukraine-recalls-ambassador-to-georgia-over-immoral-position-of-georgian-government/|access-date=5 March 2022}}</ref> |- ![[გერმანია]] |თავის მოქალაქეებს საერთაშორისო ლეგიონში ჩარიცხვის საშუალებას აძლევს |<ref name="Germany">{{Cite web|url=https://www.tagesspiegel.de/politik/nach-aufruf-fuer-internationale-legion-deutsche-duerften-an-ukraine-krieg-teilnehmen-auch-fuer-russland/28121508.html|title=Nach Aufruf für internationale Legion: Deutsche dürften an Ukraine-Krieg teilnehmen – auch für Russland – Politik – Tagesspiegel|publisher=Tagesspiegel.de|date=1 January 1970|access-date=4 March 2022}}</ref> |- ![[ინდოეთი]] |კანონმდებლობის მიხედვით არალეგალურია საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანება |<ref name="TheHindu8March2022">{{Cite news|last=Peri|first=Dinakar|date=8 March 2022|title=Many Indians volunteer to join Ukraine Legion|language=en-IN|work=The Hindu|url=https://www.thehindu.com/news/international/ukraine-ground-forces-say-indians-have-joined-its-international-legion-to-fight-russia/article65203798.ece|url-status=live|access-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309132957/https://www.thehindu.com/news/international/ukraine-ground-forces-say-indians-have-joined-its-international-legion-to-fight-russia/article65203798.ece|archive-date=9 March 2022|issn=0971-751X}}</ref> |- ![[ინდონეზია]] |კანონმდებლობის მიხედვით არალეგალურია საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანება |<ref>{{Cite web|date=15 March 2022|title=Orang Indonesia Boleh atau Tidak Ikut Bertempur di Ukraina? Simak Aturan Berikut – Pikiran-Rakyat.com – Halaman 2|url=https://www.pikiran-rakyat.com/nasional/pr-013982089/orang-indonesia-boleh-atau-tidak-ikut-bertempur-di-ukraina-simak-aturan-berikut|access-date=16 March 2022}}</ref> |- ![[იტალია]] |კანონმდებლობის მიხედვით არალეგალურია საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანება |<ref>{{Cite web|url=https://www.altalex.com/documents/news/2014/07/14/dei-delitti-contro-la-personalita-dello-stato|title=Art. n° 288 "Arruolamenti o armamenti non autorizzati a servizio di uno Stato estero" del Codice Penale|date=|access-date=22 March 2022}}</ref> |- ![[იაპონია]] |არ უწყობს ხელს თავის მოქალაქეებს გაწევრიანებაში |<ref name="TheDiplomat17March2022">{{Cite news|last=Jayakumar|first=Shashi|date=17 March 2022|title=Foreign Fighters from Asia in Ukraine? Prospects and Possibilities|publisher=The Diplomat|url=https://thediplomat.com/2022/03/foreign-fighters-from-asia-in-ukraine-prospects-and-possibilities/|url-status=live|access-date=17 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220317072859/https://thediplomat.com/2022/03/foreign-fighters-from-asia-in-ukraine-prospects-and-possibilities/|archive-date=17 March 2022}}</ref> |- ![[კოსოვო]] |კანონმდებლობის მიხედვით არალეგალურია საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანება |<ref name="BI-NMacedonia14March20225">{{Cite web|title=Balkan Fighters Risk Criminal Charges for Joining Ukraine's Defence|url=https://balkaninsight.com/2022/03/09/balkan-fighters-risk-criminal-charges-for-joining-ukraines-defence/|date=14 March 2022|access-date=14 March 2022}}</ref> |- ![[ლატვია]] |თავის მოქალაქეებს საერთაშორისო ლეგიონში ჩარიცხვის საშუალებას აძლევს |<ref name="Reuters-14March2022" /> |- ![[მოლდოვა]] |არ უწყობს ხელს თავის მოქალაქეებს გაწევრიანებაში |<ref name="Moldova">{{Cite web|title=Cetățenii RM se pot înscrie în Legiunea Internațională anunțată de Zelenski pentru a lupta în Ucraina? Răspunsul premierului|url=https://www.jurnal.md/ro/news/bce87947c77138ba/cetatenii-rm-se-pot-inscrie-in-legiunea-internationala-anuntata-de-zelenski-pentru-a-lupta-in-ucraina-raspunsul-premierului.html|date=17 March 2022|access-date=17 March 2022}}</ref> |- ![[მონტენეგრო]] |კანონმდებლობის მიხედვით არალეგალურია საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანება |<ref name="Montenegro">{{Cite web|title=Montenegro Urged to Prevent Volunteer Fighters Going to Ukraine|url=https://balkaninsight.com/2022/03/01/montenegro-urged-to-prevent-volunteer-fighters-going-to-ukraine//|date=14 March 2022|access-date=14 March 2022}}</ref> |- ![[ნიდერლანდები]] |არ უწყობს ხელს თავის მოქალაქეებს გაწევრიანებაში |<ref name="Netherlands1">{{Cite web|title=Nederlanders willen vechten in Oekraïne: 'Ik ben fit en sterk, nietsdoen is geen optie'|url=https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5292468/nederlanders-willen-vechten-oekraine-igor-ambassade-rusland|date=4 March 2022|access-date=7 March 2022}}</ref> |- ![[ახალი ზელანდია]] |არ უწყობს ხელს თავის მოქალაქეებს გაწევრიანებაში |<ref>{{Cite news|last=Lloyd|first=Marnie|date=17 March 2022|title=There is little to stop New Zealanders leaving to fight in Ukraine – but few legal protections if they do|publisher=The Conversation|url=https://theconversation.com/there-is-little-to-stop-new-zealanders-leaving-to-fight-in-ukraine-but-few-legal-protections-if-they-do-179558|url-status=live|access-date=19 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220318022033/https://theconversation.com/there-is-little-to-stop-new-zealanders-leaving-to-fight-in-ukraine-but-few-legal-protections-if-they-do-179558|archive-date=18 March 2022}}</ref> |- ![[ნიგერია]] |უკრძალავს თავის მოქალაქეებს გაწვრიანებას |<ref name="DW220308" /> |- ![[ჩრდილოეთი მაკედონია]] |არ უწყობს ხელს თავის მოქალაქეებს გაწევრიანებაში |<ref name="BI-NMacedonia14March2022">{{Cite web|title=Balkan Fighters Risk Criminal Charges for Joining Ukraine's Defence|url=https://balkaninsight.com/2022/03/09/balkan-fighters-risk-criminal-charges-for-joining-ukraines-defence/|date=14 March 2022|access-date=14 March 2022}}</ref> |- ![[პოლონეთი]] |გაწევრიანებისათვის საჭიროა თავდაცვის სამინისტროს თანხმობა |<ref name="Poland">{{Cite web|title=Czy Polak może walczyć za Ukrainę w legionie cudzoziemskim?|url=https://www.rp.pl/mundurowi/art35774431-czy-polak-moze-walczyc-za-ukraine-w-legionie-cudzoziemskim|date=28 February 2022|access-date=5 March 2022}}</ref> |- ![[რუსეთი]] |უცხოელი მებრძოლები განიხილებიან, როგორც არაკანონიერი მებრძოლები, რომლებსაც არ ექნებათ დაცვა [[ჟენევის კონვენციები|ჟენევის კონვენციების]] მიხედვით, რაც ნიშნავს, რომ დატყვევებულ უცხოელ მებრძოლებს არ მიენიჭებათ ომის ტყვის სტატუსი და დაისჯებიან როგორც [[დაქირავებული ჯარი|დაქირავებული მებრძოლები]] |<ref name="Russia"/> |- ![[სენეგალი]] |კანონმდებლობის მიხედვით არალეგალურია საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანება |<ref name="Senegal">{{Cite news|date=3 March 2022|title=Senegal calls Ukraine embassy war recruitment post illegal, summons ambassador|work=Reuters|url=https://reuters.com/article/idAFL5N2V659C|url-status=live|access-date=4 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220306024728/https://www.reuters.com/article/idAFL5N2V659C|archive-date=6 March 2022}}</ref> |- ![[სერბეთი]] |კანონმდებლობის მიხედვით არალეგალურია საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანება |<ref name="Serbia">{{Cite news|date=13 March 2022|title=Serbia vows punishment for volunteers going to Ukraine|publisher=The Thread Times|url=https://thethreadtimes.com/serbia-vows-punishment-for-volunteers-going-to-ukraine|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313073420/https://thethreadtimes.com/serbia-vows-punishment-for-volunteers-going-to-ukraine|archive-date=13 March 2022}}</ref> |- ![[სინგაპური]] |კანონმდებლობის მიხედვით არალეგალურია საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანება |<ref name="Singapore">{{Cite news|last=Baharudin|first=Hariz|date=10 March 2022|title=Offence for anyone in Singapore to travel to Ukraine to take up arms: MHA|work=The Straits Times|url=https://www.straitstimes.com/singapore/mha-warns-that-it-is-an-offence-for-persons-in-singapore-to-travel-to-ukraine-to-take-up-arms-in-conflict-there|url-status=live|access-date=10 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220312231940/https://www.straitstimes.com/singapore/mha-warns-that-it-is-an-offence-for-persons-in-singapore-to-travel-to-ukraine-to-take-up-arms-in-conflict-there|archive-date=12 March 2022}}</ref> |- ![[სლოვაკეთი]] |კანონმდებლობის მიხედვით არალეგალურია საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანება, თუმცა შესაძლოა თანხმობის მიღება. |<ref name="Slovakia">{{Cite web|title=Niektorí Slováci chcú ísť bojovať na Ukrajinu, pomoc na fronte je trestná|url=https://spravy.rtvs.sk/2022/03/niektori-slovaci-chcu-ist-bojovat-na-ukrajinu-pomoc-na-fronte-je-trestna/|date=15 March 2022|access-date=15 March 2022}}</ref> |- ![[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა|სამხრეთი აფრიკა]] |საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანების ლეგალურობა გაურკვეველია |<ref name="South Africa-13March2022">{{Cite web|title=Hundreds of South Africans eager to join fight against Russian invasion – Ukraine's ambassador to SA|url=https://www.dailymaverick.co.za/article/2022-03-13-hundreds-of-south-africans-eager-to-join-fight-against-russian-invasion-ukraines-ambassador-to-sa/|date=13 March 2022|access-date=13 March 2022}}</ref> |- ![[სამხრეთი კორეა]] |კანონმდებლობის მიხედვით არალეგალურია საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანება |<ref>{{Cite news|last=Sajid|first=Islamuddin|date=18 March 2022|title=9 South Koreans currently in Ukraine as volunteer fighters: Report|publisher=Anadolu Agency|url=https://www.aa.com.tr/en/russia-ukraine-war/9-south-koreans-currently-in-ukraine-as-volunteer-fighters-report/2539473|url-status=live|access-date=19 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220319024931/https://www.aa.com.tr/en/russia-ukraine-war/9-south-koreans-currently-in-ukraine-as-volunteer-fighters-report/2539473|archive-date=19 March 2022}}</ref> |- ![[შვედეთი]] |თავის მოქალაქეებს საერთაშორისო ლეგიონში ჩარიცხვის საშუალებას აძლევს |- ![[შვეიცარია]] |კანონმდებლობის მიხედვით არალეგალურია საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანება |<ref name="rts.ch">{{Cite web|title=Des volontaires suisses dans la légion internationale en Ukraine|url=https://www.rts.ch/info/suisse/12907936-des-volontaires-suisses-dans-la-legion-internationale-en-ukraine.html|date=13 March 2022|access-date=13 March 2022}}</ref> |- ![[ტაივანი]] |არ უწყობს ხელს თავის მოქალაქეებს გაწევრიანებაში |<ref name="TW1">{{Cite news|last=Kelvin Chen|date=3 March 2022|title=Foreign ministry discourages Taiwanese from joining Ukrainian foreign legion|agency=[[Taiwan News]]|url=https://www.taiwannews.com.tw/en/news/4461151|url-status=live|access-date=5 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220305060017/https://www.taiwannews.com.tw/en/news/4461151|archive-date=5 March 2022}}</ref> |- ![[ტაილანდი]] |არ უწყობს ხელს თავის მოქალაქეებს გაწევრიანებაში |<ref name="ThailandMarch2022">{{Cite news|last=Wongcha-um|first=Panu|last2=Kuhakan|first2=Jiraporn|date=3 March 2022|title=Thai democracy activists sign up to fight 'tyranny' in Ukraine|publisher=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/thai-democracy-activists-sign-up-fight-tyranny-ukraine-2022-03-03/|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220312182010/https://www.reuters.com/world/thai-democracy-activists-sign-up-fight-tyranny-ukraine-2022-03-03/|archive-date=12 March 2022}}</ref><ref name="TheDiplomat17March2022" /> |- ![[თურქეთი]] |არ განუცხადებია თავისი მოქალაქეების საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანების შესახებ |<ref name="BI-NMacedonia14March2022"/> |- ![[გაერთიანებული სამეფო]] |კანონმდებლობის მიხედვით არალეგალურია საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანება |<ref name="Reuters-14March2022" /><ref name="HumanRightsPulse-Legal">{{Cite news|last=Pitchford|first=Samuel|date=1 March 2022|title=Foreign Fighters In Ukraine: Is It Legal?|publisher=Human Rights Pulse|url=https://www.humanrightspulse.com/mastercontentblog/foreign-fighters-in-ukraine-is-it-legal|url-status=live|access-date=14 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220302100143/https://www.humanrightspulse.com/mastercontentblog/foreign-fighters-in-ukraine-is-it-legal|archive-date=2 March 2022}}</ref> |- ![[აშშ]] |არ უწყობს ხელს თავის მოქალაქეებს გაწევრიანებაში |<ref>{{Cite news|last=Rudesill|first=Dakota|date=15 March 2022|title=American Fighters, Ukraine, and the Neutrality Act: The Law and the Urgent Need for Clarity|publisher=Just Security|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=International_Legion_of_Territorial_Defense_of_Ukraine&action=edit&section=11|url-status=live|access-date=16 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220307195100/https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=International_Legion_of_Territorial_Defense_of_Ukraine&action=edit&section=11|archive-date=7 March 2022}}</ref> |- ![[ვიეტნამი]] |კანონმდებლობის მიხედვით არალეგალურია საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანება |<ref name="BNSEA" /> |} == საერთაშორისო გამოხმაურება == === ალბანეთი === მამუკა მამულაშვილმა, უცხოელი მოხალისეების მეთაურმა უკრაინაში, 2022 წლის 3 მარტს [[Euronews|Euronews Albania]]-სთვის მიცემულ ინტერვიუში განაცხადა, რომ ამჟამად საერთაშორისო ლეგიონში ორი ალბანელი იმყოფებოდა. მამულაშვილმა ასევე განაცხადა, რომ ისინი ელოდნენ დაახლოებით 20-30 სხვა ალბანელი მოხალისის ჩამოსვლას, რომლებმაც განაცხადეს უკრაინის ომში მონაწილეობის მისაღებად.<ref name="Albania14March20223">{{Cite web|title=Dy shqiptarë po luftojnë në Ukrainë, thotë komandanti i Legjionit të Vullnetarëve të Huaj|url=https://zeri.info/aktuale/443513/dy-shqiptare-po-luftojne-ne-ukraine-thote-komandanti-i-legjionit-te-vullnetareve-te-huaj/|language=sq|date=14 March 2022|access-date=14 March 2022}}</ref> === ალჟირი === 2022 წლის მარტის დასაწყისში ალჟირის მთავრობამ მოუწოდა უკრაინას, არ გაეყვანა მებრძოლები მათი ქვეყნიდან.<ref name="DW220308"/> === არგენტინა === 2022 წლის 13 მარტს, უკრაინის საელჩომ [[ბუენოს-აირესი|ბუენოს-აირესში]] გამოაქვეყნა თავის სოციალურ მედიაში არგენტინის მოქალაქეების გადაბირება, რომლებსაც სურდათ საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანება.<ref>{{Cite web|title=Ucrania recluta voluntarios argentinos que quieran enfrentarse contra la invasión rusa|url=https://www.ambito.com/mundo/ucrania/recluta-voluntarios-argentinos-que-quieran-enfrentarse-contra-la-invasion-rusa-n5386383/|language=es|date=13 March 2022|access-date=13 March 2022}}</ref> 22 მარტს გავრცელდა ინფორმაცია, რომ არგენტინელების უცნობი რაოდენობა დარეგისტრირდა გაწევრიანებაზე.<ref>https://www.courthousenews.com/argentine-volunteers-enlisting-to-join-international-legion-to-defend-ukraine/</ref> === ავსტრალია === 2022 წლის 28 თებერვალს, როდესაც ჰკითხეს ავსტრალიელების უკრაინაში მოხალისეობის შესახებ, ავსტრალიის პრემიერ-მინისტრმა [[სკოტ მორისონი|სკოტ მორისონმა]] ჟურნალისტებს განუცხადა: „მე ამის წინააღმდეგ ვურჩევდი მხოლოდ ავსტრალიელების უსაფრთხოებისთვის, რომ ისინი არ გაემგზავრებოდნენ უკრაინაში“ და „მე ვიტყოდი, რომ ამ დრო ასეთი ქმედებების კანონიერება გაურკვეველია ავსტრალიის კანონმდებლობით.“<ref name="Australia">{{Cite web|title=Scott Morrison advises Australians against travelling to Ukraine to fight Russian invasion|url=https://www.sbs.com.au/news/article/scott-morrison-advises-australians-against-joining-ukraines-fight-against-russia/kfry0phty|access-date=28 February 2022|language=en}}</ref> === ავსტრია === ავსტრიის კანონმდებლობით ნებისმიერ მოქალაქეს, რომელიც უცხო ქვეყნის სამხედრო სამსახურში შედის, მოქალაქეობა ერთმევა. 2022 წლის მარტში შინაგან საქმეთა სამინისტროს სპიკერმა ჰარალდ სოეროესმა დაადასტურა, რომ მთავრობა აპირებს კანონის ნებისმიერი დამრღვევის დევნას. კითხვაზე, გამოიყენებოდა თუ არა კანონი ავსტრიელებზე, რომლებიც მხოლოდ ჰუმანიტარულ დახმარებას აძლევდნენ, სოეროესმა უპასუხა, რომ ეს „სასამართლოს გადასაწყვეტი იყო და არა აღმასრულებელი ხელისუფლების“. ავსტრიელი კონსტიტუციური და ადმინისტრაციული ადვოკატი ჰაინც მაიერი ამტკიცებს, რომ კანონის აღსრულებამ შეიძლება უქვეყნოდ დატოვოს ავსტრიელები, რომლებიც ცდილობენ შეუერთდნენ საერთაშორისო ლეგიონს ან ჰუმანიტარული დახმარების ჯგუფებს.<ref name="Austria"/> === ბელარუსი === 2022 წლის 9 მარტს, Euroradio.fm-მა იტყობინება, რომ ბელარუსებმა უკრაინაში შექმნეს კასტუშ კალინოსკის ბატალიონი 200 მოხალისით.<ref name="KalinouskiBattalionformed"/> 2022 წლის 30 მარტს გავრცელდა ინფორმაცია, რომ მეტი ბელარუსი მოხალისე დაინიშნება სხვა მოხალისეთა ქვედანაყოფში, სახელწოდებით პაჰონიას პოლკი.<ref name="Pahonia1"/><ref name="Pahonia2"/> === ბელგია === 2022 წლის 7 მარტს ''[[ტაიმი (ჟურნალი)|Time-]]''მა განაცხადა, რომ ბელგია თავის ვეტერანებს საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანებისგან აკავებდა.<ref name="Times7March2022"/> [[ბრიუსელი (რეგიონი)|ბრიუსელში]] უკრაინის საელჩომ 15 მარტს დაადასტურა, რომ 18 ბელგიელი მაცხოვრებელი გაემგზავრა უკრაინაში უცხოურ ლეგიონში ჩარიცხვის მიზნით, ხოლო კიდევ 92-მა გამოთქვა გაწევრიანების სურვილი.<ref name="DS">{{Cite web|last=gjs|date=15 March 2022|title=20-tal Belgen al in Oekraïne om de wapens op te nemen: 'Doen wat ik kan om het Oekraïense volk te beschermen'|url=https://www.standaard.be/cnt/dmf20220315_92461076|access-date=16 March 2022|language=nl}}</ref> === ბრაზილია === 6 მარტის მდგომარეობით, დაახლოებით 500 ბრაზილიელი მობილიზებულია [[WhatsApp|WhatsApp-]]<nowiki/>ის, Telegram-ისა და სოციალური ქსელების ჯგუფებში უცხოურ ლეგიონში ჩარიცხვის მიზნით. უკრაინის საელჩომ ბრაზილიაში განაცხადა, რომ ის არ იღებს მონაწილეებს უკრაინის უცხოური ლეგიონისთვის და არ აწარმოებს კამპანიას ამ სამხედრო ფორმირებისთაში ადგილობრივების ჩასარიცხად. ადამიანების ბრაზილიიდან უკრაინაში გადაყვანის ღირებულება შეადგენს 1,5 ათას აშშ დოლარს ერთ ადამიანზე, ავიაბილეთის და დოკუმენტაციის ჩათვლით.<ref>{{Cite web|date=5 March 2022|title=Prontos para morrer: brasileiros gastam até R$ 7 mil para ir à Ucrânia|url=https://noticias.uol.com.br/internacional/ultimas-noticias/2022/03/05/brasileiros-mobilizacao-alistamento-guerra-ucrania.htm|language=pt-br|access-date=6 March 2022}}</ref> ბრაზილიაში 600 000-ზე მეტი უკრაინული წარმოშობის ადამიანი ცხოვრობს.<ref name="parana portal">{{Cite web|url=http://www.parana.pr.gov.br/modules/conteudo/conteudo.php?conteudo=7|title=Etnias: Ucranianos|language=pt|accessdate=2022-04-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070312095332/http://www.parana.pr.gov.br/modules/conteudo/conteudo.php?conteudo=7|archivedate=2007-03-12}}</ref> === ბულგარეთი === ბულგარეთის მოქალაქემ განაცხადა, რომ აპირებს უკრაინაში წასვლას საერთაშორისო ლეგიონში გასაწევრიანებლად, იტყობინება გაზეთი ''Telegraph'' . განცხადება Twitter-ზე მისმა ნაცნობმა გაავრცელა. მისი თქმით, არიან სხვა თანამემამულეები, რომლებიც ასევე აპირებენ ბრძოლას უკრაინის მხარეზე.<ref>{{Cite web|title=ВОЙНАТА: БГ доброволец отива в Украйна|url=https://telegraph.bg/obshtestvo/vojnata-bg-dobrovolec-otiva-v-ukrajna-shtial-da-se-zapishe-v-chuzhdestranniia-legion.-britanski-kralski-gvardeec-izbiaga-ot-kazarmata-za-da-se-bie-s-ruskite-agresori-38887/|language=bg|date=15 March 2022}}{{Dead link|date=მარტი 2023 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>  === კამბოჯა === 2022 წლის მარტის დასაწყისში კამბოჯის პრემიერ მინისტრმა ჰუნ სენმა მოუწოდა კამბოჯელებს არ წასულიყვნენ უკრაინაში და არ ებრძოლათ უკრაინელებთან ლეგიონში.<ref name="BNSEA"/> === კანადა === [[ესპანეთის სამოქალაქო ომი|ესპანეთის სამოქალაქო ომის]] დროს მიღებული 1937 წლის უცხოეთში ჩარიცხვის აქტი კრძალავს კანადელებს შეუერთდნენ უცხოელ მოხალისეთა ძალებს კანადის მოკავშირეების წინააღმდეგ.<ref name="CBC 2022">{{Cite news|date=4 March 2022|title=Under a foreign flag: Canadian veterans explain why they're fighting for Ukraine|work=CBC|url=https://www.cbc.ca/news/politics/ukraine-russia-putin-canadian-forces-1.6372259|url-status=live|access-date=7 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220307000457/https://www.cbc.ca/news/politics/ukraine-russia-putin-canadian-forces-1.6372259|archive-date=7 March 2022}}</ref> 2022 წლის მარტში, ეროვნული თავდაცვის მინისტრმა ანიტა ანანდმა აღნიშნა, რომ „სიტუაციის კანონიერება ამ დროისთვის გაურკვეველია“.<ref name="Haber">{{Cite web|last=Haber|first=Paul|title=Canadians answer the call to defend Ukraine|date=5 March 2022|url=https://www.ctvnews.ca/w5/canadians-answer-the-call-to-defend-ukraine-1.5806684|access-date=7 March 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220305210139/https://www.ctvnews.ca/w5/canadians-answer-the-call-to-defend-ukraine-1.5806684|archivedate=5 მარტი 2022}}</ref> მთავრობამ გამოაცხადა, რომ ცალკეულ კანადელებზეა დამოკიდებული, სურთ თუ არა გაწევრიანება და რომ ისინი „პატივს სცემენ პირად არჩევანს“,<ref>{{Cite news|date=27 February 2022|title=Up to Canadians whether they fight for Ukraine foreign legion, Foreign Minister says|language=en-US|work=[[The Globe and Mail]]|url=https://www.theglobeandmail.com/canada/article-up-to-individual-canadians-to-decide-if-they-wish-to-join-the/|url-status=live|access-date=27 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220306150208/https://www.theglobeandmail.com/canada/article-up-to-individual-canadians-to-decide-if-they-wish-to-join-the/|archive-date=6 March 2022}}</ref><ref name="Haber" /> თუმცა მთავრობა „არ უწყობს ხელს“ კანადელებს, რომლებიც ცდილობენ შეუერთდნენ საერთაშორისო ლეგიონს.<ref>{{Cite web|last=Aiello|first=Rachel|title=Canada announces trade action against Russia, more lethal aid and new immigration streams for Ukrainians|date=4 March 2022|url=https://www.ctvnews.ca/politics/canada-announces-trade-action-against-russia-more-lethal-aid-and-new-immigration-streams-for-ukrainians-1.5803845|access-date=7 March 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220306161628/https://www.ctvnews.ca/politics/canada-announces-trade-action-against-russia-more-lethal-aid-and-new-immigration-streams-for-ukrainians-1.5803845|archivedate=6 მარტი 2022}}</ref> კანადა რუსეთის შემდეგ უკრაინული დიასპორის სიდიდით მეორეა.<ref name="Haber"/> კანადელი მოხალისეების დიდი რაოდენობის გამო, ლეგიონში ცალკე კანადური ბატალიონი, კანადის უკრაინული ბრიგადა შეიქმნა, რათა თავიდან აიცილოს ენობრივი ბარიერები და ლოგისტიკური პრობლემები.<ref name="Canadian Ukrainian Brigade"/> მარტის დასაწყისში ბრიგადამ განაცხადა, რომ მან მინიმუმ 600 ადამიანი აიყვანა.<ref name="Haber" /> რუსეთის წინააღმდეგ ბრძოლაში ჩასართავად უკრაინაში ასევე ჩავიდა ცნობილი ყოფილი სამეფო 22-ე პოლკის სნაიპერი, მეტსახელად „ვალი“ მონრეალიდან; მას მსოფლიოში ყველაზე მომაკვდინებელ სნაიპერად უწოდეს მას შემდეგ, რაც გავრცელებული ინფორმაციით, სირიაში, ავღანეთსა და ერაყში სნაიპერის სტატუსით დღეში 40 მოწინააღმდეგეს ანადგურებდა.<ref>{{Cite web|title='Wali', Canada's deadliest sniper arrives in Ukraine to help fight Russia|date=9 March 2022|url=https://www.marca.com/en/lifestyle/world-news/2022/03/10/622963cce2704e766a8b45bf.html|access-date=10 March 2022}}</ref><ref name=":0"/> === კოლუმბია === 2022 წლის 4 მარტს, კოლუმბიურმა გაზეთმა ''El Espectador-''მა იტყობინება, რომ სულ მცირე 50 ყოფილი კოლუმბიელი ჯარისკაცი შეუერთდება საერთაშორისო ლეგიონს უკრაინაში. El Espectador-მა მოახერხა დაკავშირება ერთ-ერთ ყოფილ კოლუმბიელ ჯარისკაცთან, რომელიც იდენტიფიცირებულია, როგორც კამილო სანჩესი, რომელმაც ინტერვიუში თქვა, რომ ის და ყოფილი ჯარისკაცების ჯგუფი დაუკავშირდნენ უკრაინელ სამხედრო მაღალჩინოსანს ჩარიცხვის მიზნით.<ref>{{Cite web|title=50 exmilitares de Colombia se unirán a Legión Internacional de Defensa en Ucrania|url=https://venezuela-news.com/50-exmilitares-colombia-uniran-legion-internacional-defensa-ucrania/|date=13 March 2022|access-date=13 March 2022}}</ref> === ხორვატია === ხორვატიის კანონმდებლობა სჯის სხვა ქვეყანაში გამგზავრების ორგანიზებას ან ომის დაწყებას, თუ ეს არღვევს ამ ქვეყნის კონსტიტუციურ წესრიგს, ძირს უთხრის ქვეყნის ტერიტორიულ მთლიანობას და თუ პირი არის დაქირავებული.<ref>{{Cite web|last1=Zebić|first1=Enis|last2=Čilić|first2=Una|date=1 March 2022|title=Iz Hrvatske na ratište u Ukrajini samo na 'osobnu odgovornost'|url=https://www.slobodnaevropa.org/a/ukrajina-hrvatska-dobrovoljci/31730449.html|access-date=4 March 2022|language=hr}}</ref> საერთაშორისო ლეგიონის ჩამოყალიბებამდე, ''Balkan Insight-''მა განაცხადა, რომ 20-30 ხორვატი შეუერთდა უკრაინულ აზოვის ბატალიონს [[დონბასის ომი|დონბასში ომში]] საბრძოლველად 2014-2015 წლებში.<ref name="BI-28Feb20225">{{Cite news|date=28 February 2022|title=Croatian Volunteer Fighters Head for Ukrainian Frontline|agency=Balkan Insight|url=https://balkaninsight.com/2022/02/28/croatian-volunteer-fighters-head-for-ukrainian-frontline/|url-status=live|access-date=7 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220307063006/https://balkaninsight.com/2022/02/28/croatian-volunteer-fighters-head-for-ukrainian-frontline/|archive-date=7 March 2022}}</ref> ==== ჩამოყალიბებამდე ==== 2022 წლის 27 თებერვალს ხორვატიის პრემიერ-მინისტრმა [[ანდრეი პლენკოვიჩი|ანდრეი პლენკოვიჩმა]] კომენტარი გააკეთა ხორვატი მოხალისეების უკრაინაში შესაძლო გამგზავრების შესახებ, საერთაშორისო ლეგიონის შექმნის გამოცხადების შემდეგ, თქვა: „ყოველი გამგზავრება უკრაინაში არის ინდივიდუალური აქტი და ისინი იღებენ პირად პასუხისმგებლობას“.<ref name="Croatia"/> 28 თებერვალს Dnevnik.hr-მა და ''Balkan Insight-''მა გაავრცელეს ინფორმაცია, რომ ხორვატი მებრძოლები უკვე იმყოფებოდნენ უკრაინაში და უფრო მეტი აპირებდა მათთან შეერთებას. ზოგიერთმა მოხალისემ დაასახელა უკრაინის სწრაფი აღიარება ხორვატიის დამოუკიდებლობისა 1991 წელს, როგორც [[Casus belli|უკრაინაში]] გამგზავრების მიზეზი.<ref name="BI-28Feb20226">{{Cite news|date=28 February 2022|title=Croatian Volunteer Fighters Head for Ukrainian Frontline|agency=Balkan Insight|url=https://balkaninsight.com/2022/02/28/croatian-volunteer-fighters-head-for-ukrainian-frontline/|url-status=live|access-date=7 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220307063006/https://balkaninsight.com/2022/02/28/croatian-volunteer-fighters-head-for-ukrainian-frontline/|archive-date=7 March 2022}}</ref><ref>{{Cite news|date=27 February 2022|title=EKSKLUZIVNO Prvi hrvatski dragovoljci stigli do napadnute zemlje: ''Znamo da će ovaj rat teško stati samo na Ukrajini''|agency=Dnevnik.hr|url=https://dnevnik.hr/vijesti/hrvatska/prvi-hrvatski-dragovoljci-stigli-u-ukrajinu-znamo-da-ce-ovaj-rat-tesko-stati-samo-na-ukrajini---697781.html|url-status=live|access-date=7 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309045848/https://dnevnik.hr/vijesti/hrvatska/prvi-hrvatski-dragovoljci-stigli-u-ukrajinu-znamo-da-ce-ovaj-rat-tesko-stati-samo-na-ukrajini---697781.html|archive-date=9 March 2022}}</ref> ხორვატიის სამხედრო წარმომადგენელი მოსკოვში, ჟელიკო აკრაპი, დაიბარეს რუსეთის თავდაცვის სამინისტროში 2022 წლის 2 მარტს და 2022 წლის 3 მარტს ბრალდებების გამო, რომ 200 ხორვატი მოხალისე შეუერთდა უკრაინის არმიას. მეორე ზარის დროს რუსულმა მხარემ სცადა აკრაპისთვის საპროტესტო ნოტის გადაცემა, მაგრამ მან უარი თქვა მის მიღებაზე.<ref>{{Cite web|last1=Žabec|first1=Krešimir|date=3 March 2022|title=Pogledajte trenutak kada je hrvatski vojni ataše odbio prosvjednu notu ruskog ministarstva: 'Jako su se iznenadili'|url=https://www.jutarnji.hr/vijesti/hrvatska/pogledajte-trenutak-kada-je-hrvatski-vojni-atase-odbio-prosvjednu-notu-ruskog-ministarstva-jako-su-se-iznenadili-15165682|access-date=4 March 2022|language=hr}}</ref> === კუბა === უკრაინის საელჩომ [[ჰავანა|ჰავანაში]] სცადა გაეყვანა ადგილობრივები საერთაშორისო ლეგიონში 2022 წლის მარტში.<ref>{{Cite web|title=Así pueden los cubanos unirse como voluntarios a las fuerzas de defensa de Ucrania|url=https://diariodecuba.com/cuba/1646171320_37808.html/|language=es|date=15 March 2022|access-date=15 March 2022}}</ref> === ჩეხეთი === ჩეხეთის რესპუბლიკის მოქალაქეებს უფლება აქვთ შეუერთდნენ სხვა ქვეყნის შეიარაღებულ ძალებს, როგორც უცხოელი მოხალისეები, თუ ისინი მიიღებენ თანხმობას ჩეხეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტისგან. 28 თებერვალს, პრეზიდენტმა [[მილოშ ზემანი|მილოშ ზემანმა]] განაცხადა, რომ ის მომხრე იქნება პოტენციური ჩეხი მოხალისეების ახლადშექმნილ უკრაინულ ლეგიონში გაწევრიანებისა.<ref>{{Cite web|title=Zeman se staví příznivě k výjimce, aby mohli Češi bojovat na Ukrajině {{!}} ČeskéNoviny.cz|url=https://www.ceskenoviny.cz/zpravy/zeman-se-stavi-priznive-k-vyjimce-aby-mohli-cesi-bojovat-na-ukrajine/2169313|access-date=1 March 2022|language=cs}}</ref> თავდაცვის სამინისტრომ უკვე გამოაცხადა თავისი პირველი აპლიკანტები.<ref>{{Cite web|title=První Češi se hlásí o možnost bojovat na Ukrajině. Zeman to nebude blokovat – Seznam Zprávy|url=https://www.seznamzpravy.cz/clanek/domaci-politika-prvni-cesi-se-hlasi-o-moznost-bojovat-na-ukrajine-zeman-to-nebude-blokovat-191056|access-date=1 March 2022}}</ref> 3 მარტს, შეხვედრის შემდეგ, ჩეხეთის პრემიერ-მინისტრმა პეტრ ფიალამ და პრეზიდენტმა მილოშ ზემანმა გამოაცხადეს იმუნიტეტი ყველა ჩეხი მოხალისისთვის, რომლებიც შეუერთდებიან უკრაინის თავდაცვის ძალებს ოფიციალური თანხმობის გარეშე.<ref name="Czech Republic"/> === დანია === პრემიერ-მინისტრმა [[მეტე ფრედერიქსენი|მეტე ფრედერიკსენმა]] თქვა 2022 წლის 27 თებერვალს, რომ მოხალისეობა იყო „არჩევანი, რომელიც ნებისმიერს შეეძლო გაეკეთებინა“.<ref name="Times7March2022">{{Cite news|last=Abend|first=Lisa|date=7 March 2022|title=Meet the Foreign Volunteers Risking Their Lives to Defend Ukraine—and Europe|publisher=Time|url=https://time.com/6155670/foreign-fighters-ukraine-europe/|url-status=live|access-date=12 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309035114/https://time.com/6155670/foreign-fighters-ukraine-europe/|archive-date=9 March 2022}}</ref> === ეკვადორი === უკრაინის საპატიო კონსულმა ეკვადორში 2022 წლის 8 მარტს გამოაცხადა, რომ დაახლოებით 850 ეკვადორელი დაუკავშირდა საკონსულოს და უკრაინის საელჩოს [[ლიმა|ლიმაში]] და ცდილობდნენ მოხალისედ გაწევრიანებულიყვნენ საერთაშორისო ლეგიონში.<ref>{{Cite web|title=Ecuatorianos quieren ir a Ucrania para defenderlo|url=https://www.elcomercio.com/actualidad/politica/francisco-lasso-ecuatorianos-defensa-ucrania.html/|language=es|date=15 March 2022|access-date=15 March 2022}}</ref> === ესტონეთი === ესტონეთის [[რიიგიკოგუ|რიიგიკოგუს]] საპარლამენტო ჯგუფები ამჟამად მსჯელობენ, დაუშვან თუ არა ესტონეთის მოქალაქეებს მოხალისეებად უკრაინის საბრძოლველად. იუსტიციის მინისტრმა მარის ლაურმა განაცხადა, რომ ესტონეთის კანონმდებლობა გაურკვეველია უცხოელ სამხედროებში მსახურებასთან დაკავშირებით და დასჯადია თუ არა ამის გაკეთება. „ესტონეთის კანონმდებლობით, უცხო ქვეყნის სამსახურში წასვლისთანავე არავინ დაისჯება“, - განაცხადა ლაურმა. „ჩვენ არ გვაქვს არცერთი პუნქტი, სადაც ნათქვამია, რომ ადამიანი უნდა დაისაჯოს ან, მაგალითად, უნდა მიეცეს ნებართვა, ან რაიმე სახის პროცედურა უნდა გაიაროს იმისათვის, რომ მოხალისედ წავიდეს. თუმცა, იუსტიციის მინისტრმა აღნიშნა, რომ არსებობს წესები, რომლის მიხედვითაც, თუ ვინმე შეუერთდება სხვა ქვეყნის სამხედროებს საბრძოლველად, მაშინ უნდა აცნობოს სახელმწიფოს და მიეცეს ამის კონკრეტული ნებართვა. თუ ვინმე წავა რუსეთის მხარეს საბრძოლველად, დასძინა მან, მაშინ ეს დასჯადი დანაშაულია. „თუ ესენი არიან ადამიანები, რომლებიც ცხოვრობენ ესტონეთში ვიზის ან ბინადრობის ნებართვის საფუძველზე, მაშინ ისინი უბრალოდ ვეღარ დაბრუნდებიან აქ“, - განმარტა ლაურმა. „და თუ დაბრუნდებიან ადამიანები, რომლებმაც მიიღეს [ესტონეთის] მოქალაქეობა ნატურალიზაციის გზით, მაშინ მათ შეიძლება ჩამოერთვათ მოქალაქეობა“. მან დასძინა, რომ ვინც საბრძოლველად წავიდა და ჩაიდინა ომის დანაშაულები, ასევე დაისჯება. მინისტრის თქმით, აღნიშნული საკითხის განხილვა მთავრობის შეხვედრაზე იგეგმება.<ref name="Estonia"/> === ფინეთი === ფინეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ განაცხადა, რომ არ აქვს ინფორმაცია იმის შესახებ, თუ რამდენი ადამიანი წავიდა ფინეთიდან უკრაინაში ბრძოლაში მონაწილეობის მისაღებად. „საგარეო საქმეთა სამინისტროს სამოგზაურო ბიულეტენში რეკომენდაციას იძლევა დაუყოვნებლივ დატოვოთ უკრაინა. სამინისტრო ძალზე შეზღუდულია იმაში, რომ დაეხმაროს ფინელებს ომის ზონაში“, - განაცხადეს სამინისტროს წარმომადგენლებმა ელფოსტაში. ''Helsingin Sanomat-''ის ანგარიშის მიხედვით, ფინეთის თავდაცვის ძალები არ ურჩევენ ფინელებს მოხალისედ ბრძოლას.<ref name="Finland"/> === საფრანგეთი === ჰერვე გრანჟანმა, საფრანგეთის შეიარაღებული ძალების სამინისტროს სპიკერი, თქვა, რომ ცალკეული მოხალისეები შეიძლება „ინტეგრირებული იყვნენ უკრაინელი მოხალისეების ქსელში“ და „ჩვენ არ შეგვიძლია მათი წასვლის შეფერხება, (მაგრამ) და არც ამ ტიპის პროექტების სანქცირებას შევძლებთ“. თუმცა, საფრანგეთის კანონმდებლობის თანახმად, საფრანგეთს შეუძლია ხუთი წლით თავისუფლების აღკვეთა შეუკვეთოს „დაქირავებულებს“, რომლებიც „კონკრეტულად არიან დაქირავებულნი შეიარაღებულ კონფლიქტში საბრძოლველად“, არ არიან „შეიარაღებულ კონფლიქტში მონაწილე სახელმწიფოდან“ ან „წევრი სახელმწიფოს სამხედრო“ და, რომლებსაც უხდიან „საომარი მოქმედებებში მონაწილეობისთვის ან მონაწილეობის მცდელობისთვის“.<ref name="PoliticoFrench">{{Cite news|date=3 March 2022|title=French volunteers rally to Zelenskyy's call to join war in Ukraine|agency=Politico|url=https://www.politico.eu/article/france-volunteer-rally-zelensky-call-join-war-ukraine/|url-status=live|access-date=7 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220307071128/https://www.politico.eu/article/france-volunteer-rally-zelensky-call-join-war-ukraine/|archive-date=7 March 2022}}</ref> საფრანგეთში ზელენსკის მოწოდების შემდეგ, 3 მარტისთვის, ინტერნეტში ათასობით ფრანგმა გამოხატა მოხალისედ წასვლის სურვილი.<ref>{{Cite news|date=3 March 2022|title=French volunteers plan to head to Ukraine to join its new foreign legion.|agency=New York Times|url=https://www.nytimes.com/2022/03/03/world/europe/french-volunteers-ukraine.html|url-status=live|access-date=7 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220307072630/https://www.nytimes.com/2022/03/03/world/europe/french-volunteers-ukraine.html|archive-date=7 March 2022}}</ref> საფრანგეთის საერთაშორისო ლეგიონი კრძალავს ამჟამინდელი ლეგიონერების უკრაინაში წასვლას.<ref>{{Cite web|title=French Foreign Legion and Ukraine|url=https://foreignlegion.info/2022/03/07/french-foreign-legion-and-ukraine/|date=7 March 2022|access-date=13 March 2022}}</ref><ref>{{Cite web|title=France stops foreign legionnaires heading toward Ukraine|url=https://www.arabnews.com/node/2034881/world|date=2 March 2022|access-date=13 March 2022}}</ref><ref>{{Cite web|title=14 Foreign Legion soldiers stopped in Paris on way to Ukraine|url=https://www.connexionfrance.com/French-news/14-Foreign-Legion-soldiers-stopped-in-Paris-on-way-to-Ukraine-and-Poland|date=3 March 2022|access-date=13 March 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220305204000/https://www.connexionfrance.com/French-news/14-Foreign-Legion-soldiers-stopped-in-Paris-on-way-to-Ukraine-and-Poland|archivedate=5 მარტი 2022}}</ref><ref>{{Cite web|title=French Foreign Legion troops desert to join fighting in Ukraine|url=https://www.thelocal.fr/20220302/french-foreign-legion-troops-desert-to-join-fighting-in-ukraine/|date=2 March 2022|access-date=13 March 2022}}</ref> === გერმანია === 2 მარტს შინაგან საქმეთა მინისტრმა ნენსი ფეზერმა და იუსტიციის მინისტრმა მარკო ბუშმანმა განაცხადეს, რომ ფედერალური მთავრობა ხელს არ შეუშლის საკუთარ მოქალაქეებს უკრაინაში ომში საბრძოლველად წასვლაში. ამ პირებს ასევე არ დაემუქრებათ სისხლისსამართლებრივი დევნა. ეს ეხება პოტენციურ მისიებს როგორც უკრაინელებისთვის, ასევე რუსებისთვის.<ref name="Germany"/> გერმანიის ფედერალურმა პოლიციამ დააზუსტა, რომ ისინი არ დაუშვებენ მემარჯვენე ექსტრემისტებს უკრაინაში გამგზავრებას.<ref>{{Cite web|title=Bundespolizei will Rechtsextremisten an Ausreise in den Krieg hindern|url=https://www.rnd.de/politik/bundespolizei-will-rechtsextremisten-an-ausreise-zum-ukraine-krieg-hindern-4LHTDX2XRK7ZYMSL364H3XDGVU.html|access-date=5 March 2022}}</ref> === საქართველო === 28 თებერვალს უკრაინაში 50 ქართველი მოხალისე ჩავიდა. „ქართველი მოხალისეთა ჯგუფი უკრაინაში ჩავიდა დაჭრილთა დასახმარებლად და საჭიროების შემთხვევაში საომარ მოქმედებებში მონაწილეობის მისაღებად. 50-მდე ადამიანმა უკრაინაში შესვლა სარფის საბაჟო პუნქტის გადაკვეთით მოახერხა. ისინი უკრაინაში 28 თებერვალს გაემგზავრნენ“. - იტყობინება საქართველოს რადიო თავისუფალი.<ref>{{Cite web|date=4 March 2022|title=Part of Georgian volunteers group have arrived in Ukraine|url=https://www.radiotavisupleba.ge/a/31735871.html|access-date=5 March 2022}}</ref> იმის გამო, რომ საქართველოს უკვე ჰქონდა სამხედრო კონფლიქტი რუსეთთან [[აფხაზეთის ომი (1992-1993)|1992 წლის აფხაზეთის ომსა]] და [[რუსეთ-საქართველოს ომი (2008)|2008 წლის ომში]], ბევრი ქართველი თანაუგრძნობდა უკრაინელებს და ამიტომ წავიდნენ დასახმარებლად. ქართველებსა და უკრაინელებს აქვთ კონფლიქტის დროს მოხალისეების გაგზავნის ისტორია ერთმანეთის ქვეყნებში ან ეხმარებოდნენ ერთმანეთს პოლიტიკურ და ჰუმანიტარულ საკითხებში ზემოხსენებული ომების დროს. ქართველები უკრაინას [[რუსეთ-უკრაინის ომი|რუსეთ-უკრაინის კონფლიქტების]] დაწყებიდან დღემდე უჭერენ მხარს. უკრაინამ უკვე შექმნა ქართველი მებრძოლების ბატალიონი სახელწოდებით [[ქართული ლეგიონი (უკრაინა)|ქართული ლეგიონი]] [[დონბასის ომი|დონბასის ომის]] შემდეგ, მაგრამ ახალი მოხალისეები განლაგდებიან უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის ახლადშექმნილ საერთაშორისო ლეგიონში. 1 მარტს მოხალისეთა ახალი ჯგუფი უკრაინაში უნდა გაფრენილიყო, მაგრამ საქართველოს მთავრობამ მათი ფრენა გააუქმა. საპასუხოდ, უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ დაგმო საქართველოს მთავრობის ამორალური პოზიცია და გაიწვია უკრაინის ელჩი საქართველოდან.<ref name="Georgia"/> [[საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო|საქართველოს თავდაცვის ყოფილი მინისტრი]] [[ირაკლი ოქრუაშვილი]] რამდენიმე მოხალისესთან ერთად გაემგზავრა უკრაინაში და შეუერთდა შეიარაღების მოწოდებას უკრაინის რუსეთის წინააღმდეგ დასაცავად. მისი გუნდი შეუერთდა საერთაშორისო ლეგიონს.<ref>{{Cite web|date=9 March 2022|title=Georgian ex-defence minister joins Ukraine fight and helps capture Russian tank|url=https://metro.co.uk/2022/03/09/georgia-ex-defence-minister-fighting-in-ukraine-against-russia-16243053/|access-date=9 March 2022}}</ref> === საბერძნეთი === უკრაინის საელჩომ [[ათენი|ათენში]], 2022 წლის მარტის დასაწყისში, მიიღო ათობით მოთხოვნა საბერძნეთის მოქალაქეებისა და უკრაინული დიასპორისგან, რომლებიც ითხოვდნენ ინფორმაციას იმის შესახებ, თუ როგორ შეუერთდნენ საერთაშორისო ლეგიონს.<ref>{{Cite web|title=Greeks call the Ukrainian embassy asking to fight against Russia|url=https://greekcitytimes.com/2022/03/01/greeks-ukrainian-embassy-russia/|language=en|date=14 March 2022|access-date=14 March 2022}}</ref> === უნგრეთი === Sky News-ის ცნობით, სულ მცირე ერთი უნგრელი, აკოს ჰორვატი, გაემგზავრა უკრაინაში, რათა შეუერთდეს საერთაშორისო ლეგიონს 2022 წლის მარტში.<ref name="SkyNews-1March2022">{{Cite news|last=Mercer|first=David|date=1 March 2022|title=Ukraine invasion: Britons 'willing to die' to defeat Putin's army as volunteers prepare to travel to fight Russian invasion|publisher=Sky News|url=https://news.sky.com/story/ukraine-invasion-britons-willing-to-die-to-defeat-putins-army-as-volunteers-prepare-to-travel-to-fight-russian-invasion-12554220|url-status=live|access-date=14 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301145315/https://news.sky.com/story/ukraine-invasion-britons-willing-to-die-to-defeat-putins-army-as-volunteers-prepare-to-travel-to-fight-russian-invasion-12554220|archive-date=1 March 2022}}</ref> === ინდოეთი === ==== ოფიციალური პოზიცია ==== უკრაინის საელჩომ ინდოეთში ტვიტერზე სთხოვა ინდოელებს, მოხალისეებად იბრძოლონ უკრაინისთვის 2022 წლის მარტის დასაწყისში, მაგრამ მოგვიანებით ის წაიშალა მას შემდეგ, რაც ინდოეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ პროტესტი გამოხატა.<ref>{{Cite news|last=Chaudhury|first=Dipanjan Roy|title=India flags Ukrainian embassy tweet; post deleted|work=The Economic Times|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/india/india-flags-ukrainian-embassy-tweet-post-deleted/articleshow/90085818.cms|url-status=live|access-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309152935/https://economictimes.indiatimes.com/news/india/india-flags-ukrainian-embassy-tweet-post-deleted/articleshow/90085818.cms|archive-date=9 March 2022}}</ref> ინდოეთის შიდა კანონმდებლობა აშკარად კრძალავს უცხოელ მებრძოლებს ინდოეთის სისხლის სამართლის კოდექსის VI თავის 121-130 ნაწილის მიხედვით. უცხოელ მებრძოლებს ინდოეთში დაბრუნების შემდეგ შვიდ წლამდე თავისუფლების აღკვეთა შეუძლიათ.<ref name="TheHindu8March2022"/> ==== უცხოელი მებრძოლები ==== 500-ზე მეტმა ინდოელმა მთელი ქვეყნის მასშტაბით, მათ შორის ზოგიერთმა ვეტერანმა, წარადგინა განაცხადი მოხალისეებად შეუერთდნენ საერთაშორისო ლეგიონს, რომელიც შეიქმნა უკრაინაში რუსეთის ძალებთან საბრძოლველად.<ref name="TheHindu8March2022"/> თუმცა ცნობილია მხოლოდ ერთი 21 წლის ინდოელი სტუდენტი ხარკოვში, რომელიც შეუერთდა [[ქართული ლეგიონი (უკრაინა)|ქართულ ლეგიონს]] 2022 წელს.<ref>{{Cite news|last=Akileish|first=R.|date=8 March 2022|title=Probe on to find details of Coimbatore student who 'joined' Ukraine paramilitary group|language=en-IN|work=The Hindu|url=https://www.thehindu.com/news/cities/Coimbatore/probe-on-to-ascertain-details-of-coimbatore-student-joining-paramilitary-group-in-ukraine/article65204395.ece|url-status=live|access-date=9 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220309105051/https://www.thehindu.com/news/cities/Coimbatore/probe-on-to-ascertain-details-of-coimbatore-student-joining-paramilitary-group-in-ukraine/article65204395.ece|archive-date=9 March 2022|issn=0971-751X}}</ref> მოგვიანებით, სტუდენტის ოჯახმა განაცხადა, რომ სტუდენტს დატოვოს ქართული ლეგიონი და დაბრუნდეს საკუთარ სახლში ინდოეთში.<ref>{{Cite web|title=Student, fighting against Russian forces, willing to return from Ukraine: Family sources|url=https://theprint.in/india/student-fighting-against-russian-forces-willing-to-return-from-ukraine-family-sources/870788/|date=12 March 2022|access-date=12 March 2022}}</ref> უკრაინის მიერ გავრცელებულ საერთაშორისო ლეგიონის პირველ ფოტოზე, გავრცელებული ინფორმაციით, ინდოელი მოხალისე იყო ნაჩვენები.<ref name="FirstPhoto3">{{Cite news|last=Johnson|first=Bridgett|date=8 March 2022|title=U.S., Mexico, India Volunteers Among Foreign Force Fighting for Ukraine, Says Military|publisher=Homeland Security Today|url=https://www.hstoday.us/ukraine/u-s-mexico-india-volunteers-among-foreign-force-fighting-for-ukraine-says-military/|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313000851/https://www.hstoday.us/ukraine/u-s-mexico-india-volunteers-among-foreign-force-fighting-for-ukraine-says-military/|archive-date=13 March 2022}}</ref> გავრცელებული ინფორმაციით, ფოტოზე ნაჩვენები ინდოელი მოხალისე 21 წლის სტუდენტია, რომელიც ადრე შეუერთდა ქართულ ლეგიონს.<ref>{{Cite web|title=Indian Among 'Foreign Volunteers' Fighting Against Russian Invasion, Claims Ukraine|url=https://www.indiatimes.com/news/india/indian-among-foreign-volunteers-fighting-against-russian-invasion-claims-ukraine-563888.html|language=en-IN|date=8 March 2022|access-date=15 March 2022}}</ref> === ირანი === Sky News-მა 2022 წლის მარტის დასაწყისში იტყობინება, რომ მინიმუმ ერთი ირანელი გაემგზავრა უკრაინაში საერთაშორისო ლეგიონში გასაწევრიანებლად.<ref name="SkyNews-1March2022"/> === ერაყი === ოზ კატერჯმა, ომის დამოუკიდებელი კორესპონდენტი კიევში, 1 მარტს ტვიტერზე დაწერა, რომ „ერაყელი [[ქურთები|ქურთების]] ჯგუფი შეუერთდა უკრაინის უცხოურ ლეგიონს“ რუსეთის წინააღმდეგ საბრძოლველად.<ref>{{Cite web|title=The foreign fighters joining the war in Ukraine|url=https://www.theweek.co.uk/news/world-news/russia/955940/foreigners-travelling-ukraine-fight-russia-invasion/|language=en|date=18 March 2022|access-date=18 March 2022}}</ref> === ირლანდია === უკრაინიდან გამოქცეულმა ირლანდიელმა ბიზნესმენმა ბრენდან მერფიმ 2022 წლის 2 მარტს გამოქვეყნებულ ინტერვიუში განაცხადა, რომ ირლანდიელები უკვე ჩავიდნენ ქვეყანაში საერთაშორისო ლეგიონთან საბრძოლველად. მან თქვა: „პირველი ირლანდიელი ვეტერანები - მათ უნდა ჰქონდეთ სამხედრო გამოცდილება - ჩავიდნენ უკრაინაში წუხელ, რაც კარგი სანახავია, რადგან მათ მკლავზე ირლანდიური სამფეროვანი დროშა აქვთ“.<ref>{{Cite web|title=Irish people 'arrive in Ukraine to fight with Foreign Legion|url=https://www.newstalk.com/news/irish-people-arrive-in-ukraine-to-fight-with-foreign-legion-1317283|language=en|date=13 March 2022|access-date=13 March 2022}}</ref> === ისრაელი === უკრაინული ინიციატივები ისრაელის რეკრუტირების შესახებ 26 თებერვალს დაიწყო ათასობით ისრაელის პროტესტთან ერთად 2022 წელს უკრაინაში რუსეთის შეჭრის წინააღმდეგ.<ref name="IsraelProtest">{{Cite news|date=26 February 2022|title='A stand against injustice': Thousands march for Ukraine in Tel Aviv|agency=Times of Israel|url=https://www.timesofisrael.com/a-stand-against-injustice-thousands-march-for-ukraine-in-tel-aviv/|url-status=live|access-date=7 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220307073700/https://www.timesofisrael.com/a-stand-against-injustice-thousands-march-for-ukraine-in-tel-aviv/|archive-date=7 March 2022}}</ref><ref name="IsraelRecruitment">{{Cite news|date=26 February 2022|title=Ukraine Embassy begins recruiting Israelis to fight Russian invasion|agency=Times of Israel|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/ukraine-embassy-begins-recruiting-israelis-to-fight-russian-invasion|url-status=live|access-date=7 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220308140124/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/ukraine-embassy-begins-recruiting-israelis-to-fight-russian-invasion/|archive-date=8 March 2022}}</ref> ბევრ მომიტინგეს ჰქონდა კავშირი უკრაინასთან ან სხვა პოსტსაბჭოთა ქვეყნებთან, მაგრამ პროტესტებს ასევე ისრაელის მნიშვნელოვანი კონტინგენტი დაესწრო, რომლებსაც საერთოდ არ ჰქონდათ კავშირი ყოფილ [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|სსრკ]]-სთან.<ref name="IsraelProtest" /> უკრაინის საელჩომ ფეისბუქის გვერდის საშუალებით ისრაელის მოქალაქეების დაქირავებაზე გაამახვილა ყურადღება.<ref name="IsraelRecruitment" /> მარტის დასაწყისში გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ისრაელის მოქალაქეები აიყვანეს და უკრაინაში მიემგზავრებოდნენ. უმეტესობა [[ცაჰალი|ისრაელის თავდაცვის ძალების]] ვეტერანები იყვნენ და ძირითადად უკრაინული, რუსული ან სხვა ყოფილი სსრკ-ს ქვეყნიდან იყვნენ, მაგრამ არა მხოლოდ ასე, ასევე აღინიშნა ისრაელის [[დრუზები|დრუზების]] და ამერიკულ-ისრაელის წარმომავლობის რეკრუტები.<ref>{{Cite news|date=5 March 2022|title='For me, this is personal.' Some in Israel join Ukraine's defense.|agency=Christian Science Monitor|url=https://www.csmonitor.com/World/Middle-East/2022/0305/For-me-this-is-personal.-Some-in-Israel-join-Ukraine-s-defense|url-status=live|access-date=7 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220307061815/https://www.csmonitor.com/World/Middle-East/2022/0305/For-me-this-is-personal.-Some-in-Israel-join-Ukraine-s-defense|archive-date=7 March 2022}}</ref> 25 მარტს, Yedioth Ahronoth-მა გაავრცელა ინფორმაცია, რომ ყოფილი იდფ ჯარისკაცების ჯგუფი ამზადებდა უკრაინელ სამოქალაქო პირებს; ყოფილმა ხელმძღვანელმა კომანდომ ჟურნალისტებს განუცხადა, რომ პროგრამა წარმოიშვა, როგორც სამაშველო მისია უკრაინის ებრაელი მოსახლეობისთვის, მაგრამ შეიცვალა, რადგან უკრაინელ ებრაელებს შეიარაღებული ესკორტი და შემდეგ სამხედრო მომზადება სჭირდებოდათ. Yedioth Ahronoth-ი იტყობინება, რომ ისრაელის უცნობმა ოფიციალურმა პირმა განაცხადა, რომ ისრაელის თავდაცვის დაწესებულება „სხვა მხარეს იყურება“, ნაწილობრივ იმის გამო, რომ მზარდი პროუკრაინული სენტიმენტები და მზარდი ეჭვი რუსეთის მიმართ. თავად ოფიციალურმა პირმა განაცხადა, რომ ეს „რუსული აგრესიის ყველაზე საშინელი ფორმაა“.<ref>{{Cite news|date=25 March 2022|title=‘No other option’: Israeli ex-commandos said to secretly train Ukrainian civilians|agency=Times of Israel|url=https://www.timesofisrael.com/no-other-option-israeli-ex-commandos-said-to-secretly-train-ukrainian-civilians/}}</ref> === იტალია === საერთაშორისო ლეგიონის ჩამოყალიბებამდე, დაახლოებით 50-დან 60-მდე იტალიელი მოქალაქე გაემგზავრა უკრაინაში, როგორც უცხოელი მებრძოლები [[რუსეთის შეჭრა უკრაინაში (2022)|2022 წლის უკრაინაში რუსეთის შეჭრამდე]] . 25-დან 30-მდე უკრაინას უჭერდა მხარს, 25-დან 30-მდე კი დონბასის სეპარატისტებს.<ref>{{Cite web|url=https://www.ispionline.it/it/pubblicazione/i-foreign-fighters-ucraina-il-caso-italiano-33733|title=I foreign fighters in Ucraina: il caso italiano|language=it|last=Marone|first=Francesco|date=25 February 2022|publisher=[[Institute for International Political Studies]]|access-date=7 March 2022}}</ref> 2022 წლის 2 მარტს მილანში უკრაინის საკონსულომ ფეისბუქზე გამოაქვეყნა, რომ იტალიელებს საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანება ეპატიჟებოდა, თუმცა პოსტი მოგვიანებით წაიშალა. იტალიის კანონმდებლობა არ კრძალავს უცხოურ ჯარში გაწვევას, თუმცა არსებობს დებულებები, რომლებიც კრძალავს აღნიშნული გაწვევის, ასევე დაქირავებულთა ორგანიზებას.<ref>{{Cite web|url=https://www.ilpost.it/2022/03/02/ucraina-foreign-fighters-italiani/|title=Gli italiani che combattono in Ucraina|language=it|date=2 March 2022|publisher=[[Il Post]]|access-date=13 March 2022}}</ref> ჯულია შიფი, ყოფილი იტალიის სამხედრო-საჰაერო ძალების წევრი, ჩაირიცხა ლეგიონის სპეცდანიშნულების რაზმში.<ref>https://www.unionesarda.it/en/world/expelled-from-the-air-force-after-complaints-of-hazing-giulia-schiff-enlisted-in-ukraine-cdvhj46u</ref><ref>http://www.italianinsider.it/?q=node/10914</ref> === იაპონია === 1 მარტს საგარეო საქმეთა მინისტრმა იოშიმასა ჰაიაშიმ თქვა: „მე ვიცი, რომ უკრაინის საელჩო იაპონიაში ითხოვს ასეთებს (მოხალისე ჯარისკაცებს), მაგრამ მსურს, რომ თავი შეიკავოთ უკრაინაში მოგზაურობისგან, თქვენი მიზნის მიუხედავად.“<ref name="Japan">{{Cite news|last=Kaite|first=Yusuke|last2=Hatakeyama|first2=Takashi|date=1 March 2022|title=ウクライナ「義勇兵」に日本人70人が志願 50人が元自衛官|language=ja|trans-title=70 Japanese Volunteer in Ukraine, 50 Former Self-Defense Force Members|work=Mainishi Shimbun|url=https://mainichi.jp/articles/20220301/k00/00m/030/165000c|url-status=live|access-date=1 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301210848/https://mainichi.jp/articles/20220301/k00/00m/030/165000c|archive-date=1 March 2022}}</ref> 2022 წლის 2 მარტის მდგომარეობით, 70 იაპონელმა მამაკაცმა შეიტანა განაცხადი უცხოური ლეგიონში მოხალისეებად ჩასარიცხად. მათგან 50 არის [[იაპონიის თავდაცვის ძალები|იაპონიის თავდაცვის ძალების]] ყოფილი წევრი და ორი [[საფრანგეთის უცხოური ლეგიონი|საფრანგეთის უცხოური ლეგიონის]] ყოფილი წევრი.<ref>{{Cite news|last=Saito|first=Mari|last2=Lies|first2=Elaine|date=2 March 2022|title=Volunteers flock to fight for Ukraine in pacifist Japan|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/asia-pacific/around-70-japanese-have-volunteered-fight-ukraine-report-2022-03-02/|url-status=live|access-date=2 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220306005850/https://www.reuters.com/world/asia-pacific/around-70-japanese-have-volunteered-fight-ukraine-report-2022-03-02/|archive-date=6 March 2022}}</ref> გავრცელდა ინფორმაცია, რომ უცნობი კომპანია ტოკიოში დაეხმარა საელჩოს პოტენციური კანდიდატების დაქირავებაში.<ref name="Senegal"/> გამოკითხული ადვოკატების თქმით, იაპონელი ადამიანი, რომელიც მუშაობს უცხო სამხედროების ქვეშ სხვა ქვეყნის წინააღმდეგ ომის საწარმოებლად, შესაძლოა, ბრალი წაუყენონ სისხლის სამართლის კოდექსის 93-ე მუხლის მიხედვით.<ref name="JI">{{Cite web|url=https://www.tokyo-sports.co.jp/social/4030964/|title=ウクライナ義勇軍に日本人は参加できる？ 法的問題は？横粂弁護士が解説 – 東京スポーツ新聞社}}</ref> თუმცა, კანონი მხოლოდ იაპონიის მოქალაქეების წინააღმდეგ იქნა გამოყენებული, რომლებიც დააკავეს [[ისლამური სახელმწიფო|ISIL]]-თან მუშაობის გეგმის გამო.<ref name="JI" /> 16 მარტს CNN Turkey-მ გაავრცელა ინფორმაცია, რომ სამხედრო გამოცდილების მქონე სამ იაპონელ მოქალაქეს უკრაინაში შესვლის უფლება მიეცა.<ref>{{Cite web|url=https://news.tv-asahi.co.jp/news_politics/articles/000248535.html|title=“日本人義勇兵”ウクライナ入りか「直ちに退避を」|language=Japanese|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220320063534/https://news.tv-asahi.co.jp/news_politics/articles/000248535.html|archivedate=202-03-20|accessdate=2022-03-31}}</ref><ref>https://web.archive.org/web/20220322115140/https://news.tbs.co.jp/newseye/tbs_newseye6008503.html</ref> === კოსოვო === კოსოვოს კანონი კრძალავს მონაწილეობას უცხოურ შეიარაღებულ ჯგუფებში. ამის მიუხედავად, გავრცელებული ინფორმაციით, კოსოვოს ორი მოქალაქე გაემგზავრა საერთაშორისო ლეგიონში გასაწევრიანებლად 2022 წლის მარტის დასაწყისში.<ref name="BI-NMacedonia14March20221">{{Cite web|title=Balkan Fighters Risk Criminal Charges for Joining Ukraine's Defence|url=https://balkaninsight.com/2022/03/09/balkan-fighters-risk-criminal-charges-for-joining-ukraines-defence/|date=14 March 2022|access-date=14 March 2022}}</ref> გავრცელებული ინფორმაციით, შვეიცარიაში კოსოვური დიასპორის რამდენიმე წევრი დაუკავშირდა საელჩოს ბერნში 2022 წლის მარტის დასაწყისში, რათა შეუერთდნენ საერთაშორისო ლეგიონს.<ref name="rts.ch"/> === ლატვია === [[ლატვიის სეიმი|ლატვიის]] სეიმმა ერთხმად დაამტკიცა იმუნიტეტი ლატვიელი მოხალისეებისთვის, რომლებსაც სურთ მონაწილეობა მიიღონ ბრძოლაში უკრაინელი სამხედროების მხარეს.<ref>{{Cite news|last=Reuters|date=28 February 2022|title=Latvia allows its citizens to fight in Ukraine|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/world/europe/latvia-allows-its-citizens-fight-ukraine-2022-02-28/|url-status=live|access-date=28 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220305162247/https://www.reuters.com/world/europe/latvia-allows-its-citizens-fight-ukraine-2022-02-28/|archive-date=5 March 2022}}</ref><ref>{{Cite web|date=28 February 2022|title=Saeima moves to let Latvians fight for Ukraine without fear of prosecution|url=https://eng.lsm.lv/article/politics/saeima/saeima-moves-to-let-latvians-fight-for-ukraine-without-fear-of-prosecution.a445637/|access-date=3 March 2022|language=en}}</ref> 2022 წლის 8 მარტს, სეიმის წევრმა იურის იურასი, ახალი კონსერვატიული პარტიის წევრი, ნებაყოფლობით ჩავიდა თანამემამულე ლატვიელებთან ერთად უკრაინაში საბრძოლველად.<ref>{{Cite web|last1=Sytas|first1=Andrius|title=Latvian member of parliament joins foreign fighters in Ukraine|url=https://www.reuters.com/world/europe/latvian-member-parliament-joins-foreign-fighters-ukraine-2022-03-08/|language=en|date=8 March 2022|access-date=8 March 2022}}</ref> === ლიეტუვა === 2022 წლის 7 მარტს ''[[ტაიმი (ჟურნალი)|Time-]]''მა განაცხადა, რომ დაახლოებით 200 ლიეტუველი დარეგისტრირდა უკრაინის საელჩოში უცხოურ ლეგიონში საბრძოლველად.<ref name="Times7March2022"/> საერთაშორისო ლეგიონის პირველ ფოტოზე, რომელიც უკრაინამ გაავრცელა, გავრცელებული ინფორმაციით, ლიეტუველი მოხალისეები აჩვენეს. <ref name="FirstPhoto4">{{Cite news|last=Johnson|first=Bridgett|date=8 March 2022|title=U.S., Mexico, India Volunteers Among Foreign Force Fighting for Ukraine, Says Military|publisher=Homeland Security Today|url=https://www.hstoday.us/ukraine/u-s-mexico-india-volunteers-among-foreign-force-fighting-for-ukraine-says-military/|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313000851/https://www.hstoday.us/ukraine/u-s-mexico-india-volunteers-among-foreign-force-fighting-for-ukraine-says-military/|archive-date=13 March 2022}}</ref> === მოლდოვა === მოლდოვის პრემიერ-მინისტრს, [[ნატალია გავრილიცა|ნატალია გავრილიციას]], ჰკითხეს 2022 წლის 28 თებერვალს გამართულ პრესკონფერენციაზე, შეუძლიათ თუ არა მოლდოვის მოქალაქეებს შეუერთდნენ საერთაშორისო ლეგიონს. მან უპასუხა: „ჩვენ ვართ ნეიტრალური ქვეყანა და ვიმოქმედებთ ნეიტრალიტეტის ფონზე. მოლდოვას რესპუბლიკის მთავრობა არ არის ჩართული მსგავს ქმედებებში.“<ref name="Moldova"/> === მონტენეგრო === 2022 წლის მარტში, დემოკრატიულმა ფრონტმა მოუწოდა მონტენეგროს ხელისუფლებას, გაეტარებინათ ზომები უკრაინის ომისთვის მოხალისე მებრძოლების დაკომპლექტების შესაჩერებლად, მას შემდეგ რაც უკრაინის საელჩომ [[პოდგორიცა|პოდგორიცაში]] გამოაქვეყნა Facebook-ზე უცხოელი მოხალისეების საერთაშორისო ლეგიონში მიღების შესახებ. მონტენეგროს კანონი სჯის უცხოურ კონფლიქტებში მონაწილეობას და მსჯავრდებულებს ათ წლამდე თავისუფლების აღკვეთა ემუქრებათ.<ref name="Montenegro"/> === ნიდერლანდები === თავდაცვის მინისტრმა კაჯსა ოლონგრენმა ჰოლანდიის მოქალაქეებს ურჩია, არ გაემგზავრონ უკრაინაში და უთხრა: „ქვეყნის სამოგზაურო რჩევა წითელია. უკიდურესად საშიშია“. გარდა ამისა, ჰოლანდიის სამხედრო კოდექსი კრძალავს აქტიურ ჰოლანდიელ ჯარისკაცებს უცხო ჯარში გაწევრიანებას, ხოლო ჰოლანდიის კანონი კრძალავს სამოქალაქო პირებს მტრის ჯარში გაწევრიანებას ომში, რომელშიც ნიდერლანდები მონაწილეობს. თუმცა, შესაძლოა ლეგალური იყოს ჰოლანდიელი მშვიდობიანი მოქალაქეებისთვის საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანება.<ref name="Netherlands1"/> 2022 წლის 4 მარტს უკრაინის საელჩომ ჰააგაში უარი თქვა კომენტარის გაკეთებაზე ჰოლანდიელი მოხალისეების რაოდენობაზე.<ref name="Netherlands1"/> 2022 წლის 7 მარტის მონაცემებით, დაახლოებით 200 ჰოლანდიელი ცდილობდა შეუერთდებოდა ლეგიონს [[ჰააგა|ჰააგაში]], უკრაინის საელჩოში. უკრაინის საელჩოს საერთაშორისო ლეგიონის ეროვნული კოორდინატორის, გერტ სნიცელარის განცხადებით, ნიდერლანდებიდან უკრაინაში 40 მოხალისე გაემგზავრა.<ref>{{Cite web|title=40 Nederlanders onderweg naar Oekraïne om te vechten tegen de Russen: 'Niet iedereen overziet de gevolgen'|url=https://eenvandaag.avrotros.nl/item/40-nederlanders-onderweg-naar-oekraine-om-te-vechten-tegen-de-russen-niet-iedereen-overziet-de-gevolgen/|language=nl|date=3 March 2022|access-date=7 March 2022}}</ref> === ჩრდილოეთ მაკედონია === 2022 წლის 8 მარტს უკრაინის საელჩომ გამოაქვეყნა მოწოდება სოციალურ მედიაში, რათა მოხალისეები შეუერთდნენ საერთაშორისო ლეგიონს. თუმცა, ჩრდილოეთ მაკედონიის კანონი კრძალავს უცხო ჯარებში გაწევრიანებას. ჩრდილოეთ მაკედონიის მოქალაქეების უკრაინაში საერთაშორისო ლეგიონში გასაწევრიანებლად წასვლის შემთხვევები არ დაფიქსირებულა.<ref name="BI-NMacedonia14March20222">{{Cite web|title=Balkan Fighters Risk Criminal Charges for Joining Ukraine's Defence|url=https://balkaninsight.com/2022/03/09/balkan-fighters-risk-criminal-charges-for-joining-ukraines-defence/|date=14 March 2022|access-date=14 March 2022}}</ref> === ნორვეგია === 2022 წლის 7 მარტს ''[[ტაიმი (ჟურნალი)|Time-]]'' მა იტყობინება, რომ ნორვეგიაში უკრაინის საელჩოში 300 ნორვეგიის მოქალაქე დარეგისტრირდა მათ საელჩოში მოხალისეობის მისაღებად. <ref name="Times7March2022"/> === პოლონეთი === პოლონეთის მოქალაქეებს შეუძლიათ შეუერთდნენ უცხო ქვეყნების არმიას მხოლოდ პოლონეთის თავდაცვის სამინისტროს წერილობითი განაცხადის დამტკიცების შემდეგ. არსებობს რამდენიმე ფორმალური პირობა, რომელიც უნდა დაკმაყოფილდეს ნებართვის გასაცემად. მათ შორის, პირი ამჟამად არ შეიძლება იყოს აქტიური სამხედრო სამსახურში და უცხო ქვეყნის ჯარში გაწევრიანება არ შეიძლება არღვევდეს პოლონეთის რესპუბლიკის ინტერესებს.<ref name="Poland"/> პოლონეთში სულ მცირე 30 ადამიანისგან შემდგარი ჯგუფი, რომელიც მზად იყო გაწევრიანებულიყო საერთაშორისო ლეგიონში, ორგანიზებული იყო ტრენინგის დასაწყებად.<ref>{{Cite web|title=Polak formuje oddział do walki w Ukrainie. "Przyłączymy się do obrony Kijowa"|url=https://wiadomosci.wp.pl/formuje-sie-polski-oddzial-do-walki-w-ukrainie-przylaczymy-sie-do-obrony-kijowa-6742958396684896a|language=uk|date=2 March 2022|access-date=5 March 2022}}</ref> === პორტუგალია === უკრაინის მთავრობამ 2022 წლის 4 მარტს განაცხადა, რომ „ზოგიერთი პორტუგალიელი“ უკვე იბრძოდა ტერიტორიული თავდაცვის საერთაშორისო ლეგიონში. სნაიპერული დანაყოფი ყოფილი რეინჯერთა ძალების COE. მთავრობის სპიკერმა ვიტალი მუხინმა არ დააკონკრეტა პორტუგალიელების კონკრეტული რაოდენობა, რომლებიც უკვე იმყოფებიან უკრაინის ტერიტორიაზე.<ref>{{Cite web|title=Já há portugueses a combater contra os russos, diz Ucrânia|url=https://ominho.pt/ja-ha-portugueses-a-lutar-na-legiao-internacional-diz-ucrania/|language=pt|date=13 March 2022|access-date=13 March 2022}}</ref> === რუმინეთი === ათობით რუმინელმა შეტყობინება გაუგზავნა [[ბუქარესტი|ბუქარესტში]] უკრაინის საელჩოს საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანების შესახებ.<ref>{{Cite web|title=Un tânăr de 19 ani din Baia Mare vrea să lupte pentru Ucraina: "Am în minte imaginile cu mame și copii fugind. Nu-mi închipui cum ar fi să nu ai niciun ajutor"|url=https://www.libertatea.ro/stiri/un-tanar-de-19-ani-din-baia-mare-vrea-sa-lupte-pentru-ucraina-4016210/|language=ro|date=13 March 2022|access-date=14 March 2022}}</ref> === სენეგალი === 3 მარტს სენეგალის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ დაგმო უკრაინის საელჩოს სოციალური მედიის პოსტი, რომელშიც მოხალისეებისადმი მოწოდება იყო სენეგალის კანონმდებლობით უკანონო. უკრაინის ელჩი სენეგალში დაიბარეს და პოსტის წაშლა სთხოვეს.<ref name="Senegal"/> გავრცელდა ინფორმაცია, რომ 36 სენეგალის მოქალაქე ცდილობდა მოხალისედ წასულიყო უკრაინაში.<ref name="MEE-5March2022">{{Cite news|date=5 March 2022|title=Russia-Ukraine war: Kyiv invites Algerian fighters to Ukraine to 'protect world security'|publisher=Middle East Eye|url=https://www.middleeasteye.net/news/russia-ukraine-war-algeria-kyiv-protect-world-security|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313041654/https://www.middleeasteye.net/news/russia-ukraine-war-algeria-kyiv-protect-world-security|archive-date=13 March 2022}}</ref> === სერბეთი === სერბეთის კანონმდებლობა კრძალავს მის მოქალაქეებს მონაწილეობას საგარეო კონფლიქტებში. 2022 წლის მარტში სერბეთის პრეზიდენტმა [[ალექსანდარ ვუჩიჩი|ალექსანდრ ვუჩიჩმა]] თქვა: „რაც შეეხება მოხალისეებს, რადგან ორივე მხარე მოხალისეების მოწოდებას ითხოვს, სერბეთის სისხლის სამართლის კოდექსი - და ჩვენ მას უფრო მკაცრს გავხდით - კრძალავს მონაწილეობას ნებისმიერ კონფლიქტში, რომელიც არ იცავს სერბეთის ტერიტორიულ მთლიანობას.“ და „ნებისმიერ მათგანს, ვინც ფიქრობს, რომ უნდა მიიღოს მონაწილეობა რაიმე ომში, ჩვენ მკაცრად დავსჯით ჩვენი კონსტიტუციისა და ჩვენი კანონების შესაბამისად.“<ref name="Serbia"/> === სლოვაკეთი === თავდაცვის მინისტრის იაროსლავ ნადის თქმით, სლოვაკეთის ზოგიერთმა მოქალაქემ განაცხადა, რომ მათ სურთ საერთაშორისო ლეგიონში საბრძოლველად წასვლა. თუმცა, სლოვაკეთის მოქალაქეებისთვის სლოვაკეთის მთავრობის ნებართვის გარეშე უცხო ჯარში გაწევრიანება უკანონოა.<ref name="Slovakia"/> === ესპანეთი === 2022 წლის 7 მარტს ''[[ტაიმი (ჟურნალი)|Time]]-''მა განაცხადა, რომ ესპანეთის მოქალაქეები [[ბარსელონა|ბარსელონაში]] უკრაინის საკონსულოში ჩარიცხნენ საერთაშორისო ლეგიონში.<ref name="Times7March2022"/> === შვედეთი === შვედურ გაზეთ ''Svenska Dagbladet-''ის ცნობით, მოხალისეების მიმართ მოწოდებიდან ძალიან მალე, რამდენიმე ასეული შვედი სამხედრო მოხალისე ჩაირიცხა უკრაინის საერთაშორისო ლეგიონში. 2022 წლის 25 მარტს ''საინფორმაციო სააგენტო TT'' იტყობინება, რომ 678 შვედი უკვე ადგილზე ებრძოდა რუსულ ძალებს უკრაინაში.<ref>{{Cite web|url=https://www.svd.se/a/y4M04E/678-frivilliga-svenskar-strider-i-ukraina|title=678 frivilliga svenskar strider i Ukraina|date=25 March 2022}}</ref> უკრაინის მიერ საერთაშორისო ლეგიონის გავრცელებულ პირველ ფოტოზე, გავრცელებული ინფორმაციით, შვედი მოხალისეები იყვნენ გამოსახული.<ref name="FirstPhoto6">{{Cite news|last=Johnson|first=Bridgett|date=8 March 2022|title=U.S., Mexico, India Volunteers Among Foreign Force Fighting for Ukraine, Says Military|publisher=Homeland Security Today|url=https://www.hstoday.us/ukraine/u-s-mexico-india-volunteers-among-foreign-force-fighting-for-ukraine-says-military/|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313000851/https://www.hstoday.us/ukraine/u-s-mexico-india-volunteers-among-foreign-force-fighting-for-ukraine-says-military/|archive-date=13 March 2022}}</ref> === შვეიცარია === მარტის დასაწყისში 35 ადამიანი დაუკავშირდა უკრაინის საელჩოს [[ბერნი|ბერნში]]. ამ მოხალისეებს შორის სამი ადამიანი შვეიცარიის მოქალაქეა. შვეიცარიის სამხედრო სასჯელაღსრულების კოდექსის 94-ე მუხლის თანახმად, ასეთი სამსახური შვეიცარიელებისთვის აკრძალულია ფედერალური საბჭოსთან შეთანხმების გარეშე, ისჯება ჯარიმით ან თავისუფლების აღკვეთით მაქსიმუმ სამი წლის ვადით.<ref name="rts.ch"/> === სირია === გავრცელებული ინფორმაციით, რუსეთმა დაიქირავა სირიის მოქალაქეები ვაგნერის ჯგუფში, უკრაინაში გადასასროლად.<ref name="MEE-5March2022"/> [[სირიის სამოქალაქო ომი|სირიის სამოქალაქო ომში]] [[ბაშარ ალ-ასადი|ბაშარ ალ-ასადის]] მოწინააღმდეგე ჯგუფის ზოგიერთმა წევრმა სცადა უკრაინაში გამგზავრება, რუსეთის წინააღმდეგ საბრძოლველად.<ref name="MEE-5March2022"/> === თურქეთი === თურქეთს არ აქვს კანონი, რომელიც კრძალავს უცხოელ მებრძოლებს, მაგრამ ხშირად დევნის მათ თურქეთში დაბრუნების შემდეგ სისხლის სამართლის ან ანტიტერორისტული კანონების დარღვევისთვის. თურქეთის ხელისუფლებას არ გაუკეთებია კომენტარი თურქეთის მოქალაქეების უკრაინის ომში ჩართვის შესახებ.<ref name="BI-NMacedonia14March20223">{{Cite web|title=Balkan Fighters Risk Criminal Charges for Joining Ukraine's Defence|url=https://balkaninsight.com/2022/03/09/balkan-fighters-risk-criminal-charges-for-joining-ukraines-defence/|language=en|date=14 March 2022|access-date=14 March 2022}}</ref> თურქეთის ახალი ამბების ცნობით, თურქეთის ზოგიერთმა მოქალაქე და თურქული დიასპორის წევრები ცდილობდნენ საერთაშორისო ლეგიონში გაწევრიანებას. გავრცელებული ინფორმაციით, ერთ ჯგუფს ეცვა გამორჩეული ფორმები თურქეთის დროშით და რუხი მგლების, ულტრანაციონალისტური თურქული ჯგუფის სიმბოლოები. თურქეთის სხვა მოქალაქეები საერთაშორისო ლეგიონს ჩამოაშორეს.<ref name="BI-NMacedonia14March20224">{{Cite web|title=Balkan Fighters Risk Criminal Charges for Joining Ukraine's Defence|url=https://balkaninsight.com/2022/03/09/balkan-fighters-risk-criminal-charges-for-joining-ukraines-defence/|language=en|date=14 March 2022|access-date=14 March 2022}}</ref> === გაერთიანებული სამეფო === გაერთიანებული სამეფოს საგარეო საქმეთა მინისტრმა ლიზ ტრუსმა თქვა, რომ „უკრაინის ხალხი იბრძვის თავისუფლებისა და დემოკრატიისთვის, არა მხოლოდ უკრაინისთვის, არამედ მთელი ევროპისთვის, რადგან ეს არის პრეზიდენტ [[ვლადიმერ პუტინი|ვლადიმერ პუტინის]] გამოწვევა და აბსოლუტურად, თუ ხალხს სურს მხარი დაუჭიროს ამ ბრძოლას, მე ხელს შევუწყობ მათ ამის გაკეთებაში.“<ref>{{Cite web|date=27 February 2022|title=UK's Liz Truss: I support Brits who take up arms against Putin|url=https://www.politico.eu/article/ukraine-united-kingdom-russia-war-liz-truss-support-brits-arms-against-vladimir-putin/|access-date=27 February 2022|language=en-US}}</ref> თუმცა, [[ბორის ჯონსონი|ბორის ჯონსონის]] ოფისმა არ დაუჭირა მხარი ტრუსის განცხადებას.<ref>{{Cite news|last=Walker|first=Peter|date=28 February 2022|title=No 10 distances itself from Truss comments on UK volunteers for Ukraine|language=en|work=the Guardian|url=https://www.theguardian.com/politics/2022/feb/28/ben-wallace-distances-himself-from-truss-comments-on-uk-volunteers-for-ukraine|url-status=live|access-date=2 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220305044543/https://www.theguardian.com/politics/2022/feb/28/ben-wallace-distances-himself-from-truss-comments-on-uk-volunteers-for-ukraine|archive-date=5 March 2022}}</ref> განცხადება ასევე გააკრიტიკეს რამდენიმე პოლიტიკოსმა, რომლებმაც თქვეს, რომ მოხალისეები შესაძლოა არღვევდნენ 1870 წლის უცხოეთში ჩარიცხვის აქტს.<ref>{{Cite web|date=28 February 2022|title=Liz Truss criticised for backing Britons who wish to fight in Ukraine|url=https://www.theguardian.com/world/2022/feb/27/liz-truss-says-she-would-back-britons-going-to-ukraine-to-fight-russia|access-date=5 March 2022|language=en}}</ref> გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ისინი, ვინც უკრაინაში მიემგზავრებიან, შესაძლოა მოქმედებდნენ გაერთიანებული სამეფოს ანტიტერორისტული კანონების დარღვევით, თუმცა იურიდიულმა ექსპერტებმა განაცხადეს, რომ დევნა ნაკლებად სავარაუდოა დიდი ბრიტანეთის მთავრობის მიერ უკრაინის შეიარაღებული წინააღმდეგობის მხარდაჭერის გამო.<ref>{{Cite news|date=27 February 2022|title=British volunteers who travel to fight in Ukraine could violate terror laws|language=en|work=The Independent|url=https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/ukraine-volunteers-fight-terror-laws-b2024480.html|url-status=live|access-date=12 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220312205159/https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/ukraine-volunteers-fight-terror-laws-b2024480.html|archive-date=12 March 2022}}</ref> უკრაინული წყაროების თქმით, 6000 ბრიტანელი დარეგისტრირდა გაწევრიანების ინტერესი.<ref>{{Cite news|last=Olearchyk|first=Roman|last2=Wallis|first2=William|last3=Ellingham|first3=Miles|date=4 March 2022|title=Zelensky's call for volunteers to defend Ukraine heeded by thousands from abroad|work=[[Financial Times]]|url=https://www.ft.com/content/2a877400-50df-4878-8815-605405e92c68|url-status=live|access-date=5 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220305183956/https://www.ft.com/content/2a877400-50df-4878-8815-605405e92c68|archive-date=5 March 2022}}</ref> ''[[The Times|Times]]'' იტყობინება, რომ 150-ზე მეტი ყოფილი პარაშუტისტი, რომლებიც [[ავღანეთის ომი (2001–2021)|ავღანეთის ომში]] მსახურობდნენ, შეუერთდნენ ლეგიონს და მიემგზავრებოდნენ ფრონტის ხაზზე.<ref>{{Cite news|last=Przemyśl|first=Anchal Vohra|title=Britons heed Zelensky's call to arms and head to Ukraine|language=en|work=[[The Times]]|url=https://www.thetimes.co.uk/article/britons-heed-zelenskys-call-to-arms-and-head-to-ukraine-5vrgzmww3|url-status=live|url-access=subscription|access-date=6 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220307023409/https://www.thetimes.co.uk/article/britons-heed-zelenskys-call-to-arms-and-head-to-ukraine-5vrgzmww3|archive-date=7 March 2022|issn=0140-0460}}</ref> გაერთიანებული სამეფოს სამხედრო ჩინოვნიკებმა რეგულარულ და რეზერვ პერსონალს უკრაინაში გამგზავრების უფლება მისცეს.<ref>{{Cite news|date=6 March 2022|title=Don't fight in Ukraine – military boss tells Britons|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/uk-60637185|url-status=live|access-date=6 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220308113736/https://www.bbc.com/news/uk-60637185|archive-date=8 March 2022}}</ref> 9 მარტს, 19 წლის კოლდსტრიმის გვარდიის ჯარისკაცმა დატოვა თავისი ყაზარმები ვინდსორში და გაემგზავრა პოლონეთში, რათა ლეგიონში ჩაეწერა.<ref>{{Cite web|url=https://www.itv.com/news/london/2022-03-09/serving-coldstream-guard-leaves-windsor-barracks-to-fight-russian-forces|title=Serving Coldstream Guard leaves Windsor barracks to fight Russian forces|date=9 March 2022|work=ITV News}}</ref> იგი დააკავეს დიდ ბრიტანეთში დაბრუნებისთანავე, 21 მარტს.<ref>https://en.mercopress.com/2022/03/21/british-soldier-arrested-after-unauthorized-trip-to-join-ukraine-s-foreign-legion</ref> პირველი ფოტო, რომელიც უკრაინამ გაავრცელა საერთაშორისო ლეგიონის შესახებ, გავრცელებული ინფორმაციით, ასახავს მოხალისეებს [[გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებული სამეფოდან]].<ref name="FirstPhoto7">{{Cite news|last=Johnson|first=Bridgett|date=8 March 2022|title=U.S., Mexico, India Volunteers Among Foreign Force Fighting for Ukraine, Says Military|publisher=Homeland Security Today|url=https://www.hstoday.us/ukraine/u-s-mexico-india-volunteers-among-foreign-force-fighting-for-ukraine-says-military/|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313000851/https://www.hstoday.us/ukraine/u-s-mexico-india-volunteers-among-foreign-force-fighting-for-ukraine-says-military/|archive-date=13 March 2022}}</ref> === აშშ === [[აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი|შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტმა]] გამოსცა სამოგზაურო რჩევა, რომელმაც ოფიციალურად ურჩია ყველა ამერიკელს არ გაემგზავრონ უკრაინაში.<ref>{{Cite web|last=Patteson|first=Callie|url=https://nypost.com/2022/03/02/americans-discouraged-from-going-to-ukraine-to-fight-russia/|title=Americans discouraged from going to Ukraine to fight Russia|publisher=Nypost.com|date=2 March 2022|access-date=4 March 2022}}</ref> 1794 წლის ნეიტრალიტეტის აქტი, ფედერალური კანონი, რომლის დებულებები ძალაში რჩება 2022 წლის მარტისთვის, უკრძალავს აშშ-ის მოქალაქეებს აიღონ იარაღი შეერთებულ შტატების წინააღდეგ ნებისმიერ ქვეყანაში. უცნობია მიიღებს თუ არა შეერთებული შტატების კონგრესი კანონმდებლობას უკრაინის კონფლიქტთან დაკავშირებით ამ შეზღუდვის გაუქმების შესახებ. 2022 წლის 3 მარტს, უკრაინის საელჩომ ვაშინგტონში გამოაცხადა, რომ აშშ-ის 3000 მოქალაქე მოხალისეებად იყო დარეგისტრირებული.<ref>{{Cite news|last=Shull|first=Abbie|date=3 March 2022|title=Ukraine says 3,000 Americans have volunteered to fight Russian invaders|work=Business Insider|url=https://www.businessinsider.com/ukraine-3000-americans-have-volunteered-to-fight-russian-invaders-2022-3|url-status=live|access-date=4 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220306142118/https://www.businessinsider.com/ukraine-3000-americans-have-volunteered-to-fight-russian-invaders-2022-3|archive-date=6 March 2022}}</ref> 2022 წლის 10 მარტისთვის საელჩომ გამოაცხადა, რომ აშშ-ს 6000 მოქალაქე ცდილობდა დარეგისტრირებულიყო საერთაშორისო ლეგიონში, თუმც, 10 მარტის მდგომარეობით, მხოლოდ 100-მა მიიღო თანხმობა.<ref>{{Cite news|last=Fox|first=Ben|date=10 March 2022|title=Ukrainian embassy draws US citizens seeking to fight in war|work=[[Associated Press]]|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-europe-d0243a1708a3115e5ad0ac40aed99b9f|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313223800/https://apnews.com/article/russia-ukraine-europe-d0243a1708a3115e5ad0ac40aed99b9f|archive-date=13 March 2022}}</ref> უკრაინის მიერ გავრცელებულ საერთაშორისო ლეგიონის პირველ ფოტოზე , გავრცელებული ინფორმაციით, ამერიკელი მოხალისეებია ასახული.<ref name="FirstPhoto8">{{Cite news|last=Johnson|first=Bridgett|date=8 March 2022|title=U.S., Mexico, India Volunteers Among Foreign Force Fighting for Ukraine, Says Military|publisher=Homeland Security Today|url=https://www.hstoday.us/ukraine/u-s-mexico-india-volunteers-among-foreign-force-fighting-for-ukraine-says-military/|url-status=live|access-date=13 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220313000851/https://www.hstoday.us/ukraine/u-s-mexico-india-volunteers-among-foreign-force-fighting-for-ukraine-says-military/|archive-date=13 March 2022}}</ref> === ვენესუელა === უკრაინის დედაქალაქში, ვენესუელელი მამაკაცი და მისი მეუღლე შეუერთდნენ საერთაშორისო ლეგიონს, რათა იბრძოლონ ქვეყნისთვის რუსეთის შეჭრის შემდეგ.<ref>{{Cite web|title=Un venezolano se unió a la resistencia ucraniana para defender Kiev|url=https://eldiario.com/2022/03/02/venezolano-resistencia-ucraniana-kiev//|language=es|date=14 March 2022|access-date=14 March 2022}}</ref> === ვიეტნამი === ვიეტნამის სისხლის სამართლის კოდექსის 425-ე მუხლის თანახმად, ვინც დაქირავებულად იბრძვის სხვა ქვეყნის წინააღმდეგ საბრძოლველად, 5-დან 15 წლამდე თავისუფლების აღკვეთას ემუქრება.<ref name="BNSEA"/> ამის მიუხედავად, უკრაინელების დახმარების სურვილი ვიეტნამელი სამხედრო ვეტერანების უცნობმა რაოდენობამ გამოთქვა. <ref name="BNSEA" /> == მნიშვნელოვანი პირები, ვინც ჩაირიცხნენ უცხოურ ლეგიონში == [[ფაილი:Irakli_Okruashvili.jpg|მინი| [[ირაკლი ოქრუაშვილი]], ქართველი პოლიტიკოსი, რომელიც ჩაეწერა მოხალისედ]] * [[ალეკო ელისაშვილი]], საქართველოს [[საქართველოს პარლამენტი|პარლამენტის წევრი]]<ref>{{cite web|title=Un diputado y 3 exmilitares se unen a la defensa de Ucrania: “No me puedo sentar en casa”|url=https://larepublica.pe/mundo/2022/03/18/guerra-rusia-ucrania-aleko-elisashvili-y-3-militares-japoneses-se-unen-a-la-legion-extranjera//|website=La Republica|language=es|date=19 March 2022|access-date=19 March 2022|archive-date=19 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220319163535/https://larepublica.pe/mundo/2022/03/18/guerra-rusia-ucrania-aleko-elisashvili-y-3-militares-japoneses-se-unen-a-la-legion-extranjera/|url-status=live}}</ref> * იურის იურასი, ლატვიის [[ლატვიის სეიმი|სეიმის]] წევრი<ref name="al-jazeera14March2022">{{Cite news|last=Mariya|first=Petkova|date=14 March 2022|title=Ukraine's foreign legion joins the battle against Russia|publisher=al-jazeera|url=https://www.aljazeera.com/news/2022/3/14/russia-ukraine-war-international-legion-foreign-fighters|url-status=live|access-date=15 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220314234908/https://www.aljazeera.com/news/2022/3/14/russia-ukraine-war-international-legion-foreign-fighters|archive-date=14 March 2022}}</ref> * [[ირაკლი ოქრუაშვილი]], ქართველი პოლიტიკოსი<ref name="al-jazeera14March2022" /> და საქართველოს თავდაცვის ყოფილი მინისტრი * პაველ შურმეი, [[ბელარუსები|ბელარუსი]] ოლიმპიელი და მოხალისე კასტუშ კალიოუნსკის ბატალეონის წევრი<ref>{{cite web|title=Экс-гребец Шурмей о войне в Украине: "Каким бы не был этот путь, он закончится победой украинского и беларусского народов"|trans-title=Ex-rower Shurmei about the war in Ukraine: “Whatever this path is, it will end with the victory of the Ukrainian and Belarusian peoples”|url=https://by.tribuna.com/rowing/1107596894-eks-grebecz-pavel-shurmej.html|access-date=15 March 2022|website=BY.Tribuna.com|archive-date=15 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220315215103/https://by.tribuna.com/rowing/1107596894-eks-grebecz-pavel-shurmej.html|url-status=live}}</ref> * ვალი (სნაიპერი), კანადის 22-ე სამეფო პოლკის პოლკის ყოფილი კანადელი სნაიპერი<ref>{{Cite web|url=http://www.qatar-tribune.com/latestnews-article/articleid/8802/who-is-wali-the-world-s-deadliest-sniper-fighting-russians-in-ukraine|title=Who is Wali, the world's 'deadliest' sniper, fighting Russians in Ukraine|website=Qatar-Tribune}}</ref> * ძიანის ურბანოვიჩი, ახალგაზრდა ფრონტის თავმჯდომარე<ref>{{Cite web|url=https://www.svaboda.org/a/31740726.html|title=«Верым, што пераможам Расею, а пасьля вызвалім Беларусь». У беларускую роту тэрабароны Ўкраіны запісаліся сямёра маладафронтаўцаў|website=svaboda.org|language=be|access-date=2022-03-22|archive-date=2022-03-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20220310214021/https://www.svaboda.org/a/31740726.html|url-status=live}}</ref> == იხილეთ აგრეთვე == * [[ქართული ლეგიონი (უკრაინა)]] == რესურსები ინტერნეტში == * [https://ukrforeignlegion.com ukrforeignlegion.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220306024938/https://ukrforeignlegion.com/ |date=2022-03-06 }} * [https://fightforua.org/ fightforua.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220308172428/https://fightforua.org/ |date=2022-03-08 }} * [https://www.militarytimes.com/flashpoints/ukraine/2022/02/27/want-to-go-fight-for-ukraine-heres-what-to-do/ „გინდა წახვიდე უკრაინისთვის ბრძოლაში?] [https://www.militarytimes.com/flashpoints/ukraine/2022/02/27/want-to-go-fight-for-ukraine-heres-what-to-do/ აი რა უნდა გააკეთო“.] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:2022 წელი უკრაინაში]] [[კატეგორია:რუსეთის შეჭრა უკრაინაში (2022)]] aimodzqsl9g77irba59bh71x282a6ek 0 531490 4822771 4364745 2025-06-30T18:59:31Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები მალტაზე]]; დაემატა [[კატეგორია:მალტის ციხესიმაგრეები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822771 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამხედრო ნაგებობა | სახელი = ციტადელა | ორიგინალური სახელი = | სურათი = Citadel-Gozo.jpg | წარწერა = | სურათი2 = Cittadella Gozo map.png | წარწერა2 = რუკა | მდებარეობა = ვიქტორია, [[გოცო]], [[მალტა]] | ტიპი = [[ციტადელი]] | სტატუსი = | ფუნქციური სტატუსი = | ფართობი = | მფლობელი = მალტის მთავრობა, კერძო მფლობელები | მმართველი = | აშენების წელი = ძვ.წ 1500 | თარიღდება = | დამკვეთი = იოანეს ორდენი | ხუროთმოძღვრული ტიპი = | ხუროთმოძღვარი = | მასალა = [[კირქვა]] | აღდგენის წელი = | გამოყენებაში = | ბრძოლები = | მოვლენები = *გოცოს შეჭრა ([[1551]]) * საფრანგეთის შეჭრა მალტაში ([[1798]]) * გოციტანის აჯანყება ([[1798]]) | გარნიზონი = | პოზრუკა = | პოზრუკის ზომა = | ალტერნატიული რუკა = | პოზრუკა2 = | პოზრუკის ზომა2 = | ალტერნატიული რუკა2 = | გეგმა = | გეგმის ზომა = | გეგმის წარწერა = | სხვა = | ვიკისაწყობი = }} '''ციტადელა''' ({{lang-mt|Iċ-Ċittadella}}) — ციტადელი კუნძულ [[გოცო|გოცოზე]], [[მალტა|მალტაში]]. ტერიტორია დასახლებული იყო [[ბრინჯაოს ხანა|ბრინჯაოს ხანიდან]] მოყოლებული, ხოლო ადგილი, რომელსაც ახლა ციტადელა იკავებს, ითვლება, რომ იყო [[ფინიკია|პუნიკურ]]-[[რომის იმპერია|რომაული]] ქალაქ გაულოს [[აკროპოლისი]]. == ისტორია == არქეოლოგიური ნაშთები, როგორიცაა ჭურჭელი, ადასტურებს, რომ ციტადელას ადგილზე ადამიანები ცხოვრობდნენ [[ბრინჯაოს ხანა|ბრინჯაოს ხანიდან]]. ქალაქი ვიქტორია რჩებოდა [[გოცო|გოცოს]] მთავარ დასახლებად მთელი [[ფინიკია|ფინიკიური]] და [[რომის იმპერია|რომაული]] პერიოდის განმავლობაში (მას გაულოსს უწოდებდნენ). ქალაქი შედგებოდა აკროპოლისისგან, რომელიც მდებარეობდა ციტადელას ადგილზე. ამბობენ, რომ [[იუნონა|იუნონასადმი]] მიძღვნილი ტაძარი იდგა იმ ადგილზე, სადაც ახლა ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარია. შემორჩენილია რამდენიმე წარწერა და არქიტექტურული ფრაგმენტი გაულოსიდან (ძველი ვიქტორია),<ref>{{cite book|last1=Pericciuoli Borzesi|first1=Giuseppe|title=The historical guide to the island of Malta and its dependencies|date=1830|publisher=Government Press|location=[[Malta]]|pages=83–84|url=https://books.google.com/books?id=OLANAAAAQAAJ&pg=PA84}}</ref> მათ შორის [[II საუკუნე|მე-2 საუკუნის]] [[ლათინური ენა|ლათინური]] წარწერა [[კირქვა|კირქვის]] ბლოკზე. აღმოჩენილია კედლების ნაშთები, რომლებიც შესაძლოა გაულოსის პუნიკურ-რომაული სიმაგრეების ნაწილი ყოფილიყო. [[1969]] წელს კედლების კვალი აღმოაჩინეს სამშენებლო სამუშაოების დროს მთავარი კარიბჭის ქუჩაზე, ციტადელას სამხრეთით. ასევე კედლის ნაშთები აღმოაჩინეს ციტადელასთან ახლოს [[2017]] წელს არქეოლოგიური გათხრების დროს.<ref>{{cite news|last1=Carabott|first1=Sarah|date=11 May 2017|title=Ancient walls uncovered just outside Ċittadella|work=[[Times of Malta]]|url=https://www.timesofmalta.com/articles/view/20170511/local/ancient-walls-uncovered-just-outside-cittadella.647604|archive-url=https://web.archive.org/web/20170512072728/https://www.timesofmalta.com/articles/view/20170511/local/ancient-walls-uncovered-just-outside-cittadella.647604|archive-date=12 May 2017}}</ref> შუა საუკუნეების პერიოდში [[აკროპოლისი]] გადაკეთდა ციხედ, რომელიც [[გოცო|გოცოს]] მოსახლეობის თავშესაფარი იყო. [[1551]] წელს [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის]] ჯარი შეიჭრა [[გოცო|გოცოში]] და გაძარცვეს ციტადელა. ციტადელას სამხრეთი კედლების ძირითადი რეკონსტრუქცია ჩატარდა [[1599]]-[[1622]] წლებში და გადაკეთდა დენთის ციხედ. ჩრდილოეთის კედლები ხელუხლებელი დარჩა. ციტადელა სამხედრო ობიექტად რჩებოდა მანამ, სანამ [[1868]] წლის [[1 აპრილი|1 აპრილს]] ბრიტანელებმა არ გააუქმეს ის. ციტადელაში არის ეკლესიები და სხვა ისტორიული ნაგებობები, მათ შორის ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი, რომელიც აშენდა [[1697]]-[[1711]] წლებში ადრინდელი ეკლესიის ადგილზე. ციტადელი [[1998]] წლიდან შეტანილია მალტის [[იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები საქართველოში|იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების]] სავარაუდო სიაში. == არქიტექტურა == ციტადელა აგებულია ციცაბოზე, რომელიც გადაჰყურებს ქალაქ ვიქტორიას. ეს მდებარეობა თავდაპირველად შეირჩა მისი სტრატეგიული მდგომარეობის გამო. === საფორტიფიკაციო ნაგებობები === ციტადელას სიმაგრეებს გარედან აკრავს ნახევრად წრიული ენცეინტები და ბასტიონები, რომლებიც დაკავშირებულია სამხრეთ კედლებთან. ჩრდილოეთის კედლები აშენდა [[XVI საუკუნე|მე -15 საუკუნეში]], თუმცა კედლების დიდი ნაწილი ხელახლა ააშენეს [[ჰოსპიტალიერები|ჰოსპიტალერებმა]]. ჩრდილოეთ კედლებში შედის შუა საუკუნეების დანგრეული კედლის კოშკის ნაშთები, სალის პორტი, სათვალთვალო პოსტი და სხვა.<ref>[https://web.archive.org/web/20160124125010/http://www.culturalheritage.gov.mt/filebank/inventory/Knights%20Fortifications/1472.pdf "Medieval sally-port on north enceinte – Cittadella" (PDF).] ''National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands''. 28 June 2013. Archived from the original (PDF) on 24 January 2016.</ref> ქალაქის სამხრეთ პერიმეტრი შედგება [[XVII საუკუნე|მე-17 საუკუნის]] დროინდელი ბასტიონირებული ენცეინტისგან, რომელიც აშენდა ჰოსპიტალერების მიერ. ისრის ფორმის დიდი ბასტიონი, რომელიც ცნობილია როგორც წმინდა მიხეილის ბასტიონი, აშენებულია ქალაქის სამხრეთ ბოლოში, ხოლო ორი დემიბასტიონი - წმინდა მარტინის და წმინდა იოანეს დემიბასტიონი - მდებარეობს ქალაქის დასავლეთ და აღმოსავლეთ ბოლოებში. წმინდა მიხეილის ბასტიონს ჰქონდა საგუშაგო კოშკი, მაგრამ ის შეიცვალა საათის კოშკით [[1858]] წელს.<ref>[https://web.archive.org/web/20150713224225/http://www.culturalheritage.gov.mt/filebank/inventory/Knights%20Fortifications/1463.pdf "St Michael Bastion – Cittadella" (PDF).] ''National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands''. 28 June 2013. Archived from the original (PDF) on 13 July 2015.</ref> წმინდა მიხეილის ბასტიონს შორის მოთავსებულია მთავარი კარიბჭე და საათის კოშკი.<ref>[https://web.archive.org/web/20160713173305/http://www.culturalheritage.gov.mt/filebank/inventory/Knights%20Fortifications/1474.pdf "Main gate – Cittadella" (PDF).] ''National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands''. 28 June 2013. Archived from the original (PDF) on 13 July 2016.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20160713173313/http://www.culturalheritage.gov.mt/filebank/inventory/Knights%20Fortifications/1475.pdf "Curtain wall linking St Martin Demi-bastion to St Michael Bastion – Cittadella" (PDF).] ''National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands''. 28 June 2013. Archived from the original (PDF) on 13 July 2016.</ref> === ეკლესიები === ციტადელას ერთ-ერთი მთავარი ღირსშესანიშნაობაა ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი. გადმოცემის თანახმად, ის დგას [[იუნონა|იუნონასადმი]] მიძღვნილი რომაული ტაძრის ადგილზე, რომელიც საბოლოოდ გადაკეთდა ღვთისმშობლისადმი მიძღვნილ ქრისტიანულ ეკლესიად. ითვლება, რომ ტაძარი განადგურდა მალტის კუნძულების [[არაბები|არაბების]] ხელში ჩაგდების შემდეგ. მეორე ეკლესია აშენდა შუა საუკუნეებში. ეს ეკლესია [[XV საუკუნე|მე-15]] და [[XVI საუკუნე|მე-16 საუკუნეებში]] გაფართოვდა და [[1551]] წლის თავდასხმის შედეგად დაზიანდა, თუმცა რამდენიმე წელიწადში ის გარემონტდა. შენობა დაზიანდა [[1693]] წლის [[სიცილია|სიცილიაში]] მიწისძვრის დროს და შემდგომში დაანგრიეს. ახლანდელი ეკლესია აშენდა [[1697]]-[[1711]] წლებში ლორენცო გაფას, მალტელი არქიტექტორის დიზაინით.<ref>[https://web.archive.org/web/20160818183446/http://www.culturalheritage.gov.mt/filebank/inventory/Chapels%20and%20Niches/00889.pdf "Cathedral of the Assumption of the Madonna" (PDF).] ''National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands''. 27 August 2012. Archived from the original (PDF) on 18 August 2016.</ref> მშენებლობის დროს იპოვეს რომაული ტაძრის ვრცელი ნაშთები,<ref>Bonanno, Anthony (2005). [https://books.google.com/books?id=EX1oAAAAMAAJ ''Malta: Phoenician, Punic, and Roman''.] Midsea Books. p. 344. ISBN <bdi>9789993270355</bdi>.</ref> და ამ ეპოქის ზოგიერთი ნაშთი დღემდე შემორჩენილია ტაძრის ქვეშ.<ref>[https://web.archive.org/web/20160304082745/http://www.timesofmalta.com/articles/view/20031222/local/roman-wall-unearthed-at-gozo-cathedral.133738 Mallia, Steve (22 December 2003). "Roman wall unearthed at Gozo cathedral".] ''Times of Malta''. Archived from the original on 4 March 2016.</ref> დღეს შენობა ყველაზე ცნობილია ჭერზე გამოსახული შესანიშნავი ტრომპით (ხელოვნების ტექნიკა, რომელიც იყენებს რეალისტურ გამოსახულებებს ოპტიკური ილუზიის შესაქმნელად). ტრომპი დახატა სიცილიელმა მხატვარმა ანტონიო მანუელემ.<ref>[https://web.archive.org/web/20170605195113/https://www.timesofmalta.com/articles/view/20090816/letters/trompe-loeil-at-gozo-cathedral.269601 Bezzina, Joseph (16 August 2009). "Trompe l'oeil at Gozo Cathedral".] ''Times of Malta''. Archived from the original on 5 June 2017.</ref> ტაძრის უკან პატარა შენობაში განთავსებულია საკათედრო ტაძრის მუზეუმი. == ლიტერატურა == * {{cite book|last1=Spiteri|first1=Stephen C.|title=Fortresses of the Knights|date=2001|publisher=Book Distributors Limited|isbn=9789990972061|url=https://books.google.com/books?id=FiPrAAAAMAAJ}} * {{cite book|last1=Vella|first1=Godwin|title=The Gran Castello at Rabat, Gozo: an appreciation of the civil architectural legacy|date=2011|publisher=[[Wirt Għawdex]]|isbn=9789995700393|url=https://books.google.com/books?id=KUA0MwEACAAJ}} == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.visitgozo.com/where-to-go-in-gozo/sight-seeing-places-of-interest/citadel-cittadella/ ციტადელა] საიტზე visitgozo.com == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ციტადელა, (გოცო)}} [[კატეგორია:შენობები მალტაში]] [[კატეგორია:მალტის ღირსშესანიშნაობები]] [[კატეგორია:კოშკები]] [[კატეგორია:მალტის ციხესიმაგრეები]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები]] 8jiwgn3kampzg5k30wx38w8d45t877y 0 531634 4822761 4365726 2025-06-30T18:57:39Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[ციხესიმაგრე რიკასოლი]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[რიკასოლის ციხესიმაგრე]]“ 4365726 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამხედრო ნაგებობა | სახელი = რიკასოლი | ორიგინალური სახელი = | სურათი = Sudika Kalkara Fort Ricasoli.jpg | წარწერა = | სურათი2 = Fort Ricasoli map.png | წარწერა2 = |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = | მდებარეობა = კალკარა, [[მალტა]] | ტიპი = ბასტიონირებული ციხე | სტატუსი = | ფუნქციური სტატუსი = | ფართობი = 83,800 მ2 (902,000 კვ ფუტი) | მფლობელი = მთავრობა | მმართველი = | აშენების წელი = [[1670]]-[[1698]] | თარიღდება = | დამკვეთი = [[ჰოსპიტალიერები]] | ხუროთმოძღვრული ტიპი = | ხუროთმოძღვარი = | მასალა = [[კირქვა]] | აღდგენის წელი = | გამოყენებაში = | ბრძოლები = * საფრანგეთის შეჭრა მალტაში (1798) * მალტის გამარჯვებები (1798-1800) * მეორე მსოფლიო ომი | მოვლენები = | გარნიზონი = | პოზრუკა = | პოზრუკის ზომა = | ალტერნატიული რუკა = | პოზრუკა2 = | პოზრუკის ზომა2 = | ალტერნატიული რუკა2 = | გეგმა = | გეგმის ზომა = | გეგმის წარწერა = | სხვა = | ვიკისაწყობი = }} '''ციხესიმაგრე რიკასოლი''' ({{lang-mt|Forti Rikażli}}) — ციხესიმაგრე კალკარაში, [[მალტა]], რომელიც აშენდა [[ჰოსპიტალიერები|წმინდა იოანეს ორდენის]] მიერ [[1670]]-[[1698]] წლებში. ციხე მდებარეობს Gallows' Point-ის კონცხზე რინელას ყურის ჩრდილოეთ სანაპიროზე. ეს არის არა მხოლოდ [[მალტა|მალტის]] უდიდესი ციხესიმაგრე, არამედ ყველაზე დიდი ევროპაშიც და [[1998]] წლიდან შესულია [[იუნესკო|იუნესკოს]] მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სავარაუდო სიაში.<ref>{{cite web|title=Knights' Fortifications around the Harbours of Malta|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/982/|website=UNESCO Tentative List|access-date=15 July 2015}}</ref> რიკასოლი ციხესიმაგრე გამოიყენებოდა [[1798]] წელს მალტაში საფრანგეთის შეჭრისა და მალტის შემდგომი აჯანყების დროს, რის შემდეგაც იგი [[გაერთიანებული სამეფო|ბრიტანეთის]] ხელში აღმოჩნდა. რიკასოლი იყო ფრობერგის ამბოხის ადგილი [[1807]] წელს და ის ასევე გამოიყენებოდა როგორც სამხედრო ჰოსპიტალი [[XIX საუკუნე|მე-19 საუკუნეში]]. [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] დროს საჰაერო დაბომბვის შედეგად ციხესიმაგრის ნაწილი დაინგრა. [[1960-იანები|1960-იან]] წლებში ციხესიმაგრე გამოიყენებოდა სამრეწველო მიზნებისთვის. დღეს ციხე ძირითადად ხელუხლებელია, მაგრამ დანგრეულ მდგომარეობაშია და გამოიყენება გადასაღებ მოედნად და [[ტანკერი|ტანკების]] გასაწმენდად. == ისტორია == [[File:Arrivee_a_Malte_avec_orage_sur_port_La_Valette.jpg|ბმული=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arrivee_a_Malte_avec_orage_sur_port_La_Valette.jpg|მარჯვნივ|მინი|ნახატი, რომელიც გვიჩვენებს მალტის [[გრანდ ჰარბორი|გრანდ ჰარბორის]] შესასვლელს დაახლ. [[1750]] წელი, მარცხნივ არის ციხესიმაგრე რიკასოლი]] რიკასოლის ციხესიმაგრე დგას [[გრანდ ჰარბორი|გრანდ ჰარბორის]] აღმოსავლეთ მდებარე Gallows' Point-ის კონცხზე. კონცხი თავდაპირველად ცნობილი იყო როგორც Rinella Point ან Punta Sottile ({{lang-mt|Ponta Irqiqa}}).<ref name="depaola">{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=zizJF9AAGpkC&pg=PA93|title=Malta illustrata... accresciuta dal Cte G.A. Ciantar|first=Giovanni Francesco|last=Abela|date=3 April 1772|publisher=Mallia|access-date=3 April 2019|page=93|via=Google Books}}</ref><ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=HbCzLhVYkBsC|title=Malta bil chzejer tehne u li ghadda min ghaliha: L'euel parti|date=3 April 1865|access-date=3 April 2019|via=Google Books}}</ref> [[1669]] წელს კანდიას დაცემის შემდეგ [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] მიერ თავდასხმის შიში გაიზარდა და მომდევნო წელს ორდენის მაგისტრმა ნიკოლას კოტონერმა მიიწვია ანტონიო მაურიციო ვალპერგა, სავოიის სახლის სამხედრო ინჟინერი ციხესიმაგრეების დასაპროექტებლად.<ref>{{cite journal|last=Graff|first=Philippe|title=La Valette: une ville nouvelle du XVIe siècle et son évolution jusqu'à nos jours|url=http://www.persee.fr/doc/remmm_0997-1327_1994_num_71_1_1641|language=fr|publisher=[[Publications de l'Université de Provence]]|journal=Revue du Monde Musulman et de la Méditerranée: Le carrefour maltais|date=1994|volume=71|issue=1|page=161|doi=10.3406/remmm.1994.1641|issn=2105-2271|oclc=958683792}}</ref> [[ფლორენცია|ფლორენციელმა]] რაინდმა ფრა ჯოვანი ფრანჩესკო რიკასოლიმ ციხესიმაგრის ასაშენებლად ორდენს შესწირა 20 000 სკუდი და ციხესიმაგრეს მის პატივსაცემად რიკასოლი უწოდეს.<ref name="arxbonnici">{{cite journal|last1=Bonnici|first1=Hermann|title=Fort Ricasoli|journal=Arx – Online Journal of Military Architecture and Fortification|date=2004–2007|issue=1–4|pages=33–38|url=http://www.militaryarchitecture.com/Arx/arx1_4_2008.pdf|access-date=10 October 2015|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20151115113200/http://www.militaryarchitecture.com/Arx/arx1_4_2008.pdf|archive-date=15 November 2015}}</ref> მშენებლობა [[1670]] წლის [[15 ივნისი|15 ივნისს]] დაიწყეს და მას თავად ვალპერგა კურირებდა.<ref>https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/41375/1/L-arkitettura_xhieda_ta_l-identita_nazzjonali_1989.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}</ref> ყაზარმები, სამლოცველო და სხვა შენობები ციხესიმაგრეში აშენდა [[1680-იანები|1680-იან]] და [[1690-იანები|1690-იან]] წლებში, ხოლო ციხე ოფიციალურად გამოცხადდა დასრულებულად [[1698]] წლის მაისში. რიკასოლის ციხესიმაგრე გამოიყენებოდა მალტაში საფრანგეთის შეჭრის დროს [[1798]] წლის ივნისში. ციხემ მოიგერია სამი ფრანგული თავდასხმა. თუმცა ორდენის მაგისტრის მიერ კაპიტულაციის გამოცხადების შემდეგ ციხესიმაგრე ფრანგების ხელში გადავიდა. მალტის შემდგომი აჯანყებისა და ბლოკადის დროს ციხე დარჩა ფრანგების ხელში. [[1807]] წელს ფრობერგის პოლკის ალბანელი ჯარისკაცები აჯანყდნენ და თავი ჩაიკეტეს რიკასოლის ციხესიმაგრეში. მიუხედავად მოლაპარაკების მცდელობისა, მათ საბოლოოდ ააფეთქეს დენთის მთავარი საცავი, რამაც დიდი ზიანი მიაყენა ციხესიმაგრეს. აჯანყება საბოლოოდ ჩაახშეს და ზოგიერთი ამბოხებული სამხედრო სასამართლომ სიკვდილით დასაჯა.<ref>{{cite news|last1=Dandria|first1=David|date=1 February 2015|title=The 1807 Froberg regiment mutiny at Fort Ricasoli|work=[[Times of Malta]]|url=http://www.timesofmalta.com/articles/view/20150201/life-features/The-1807-Froberg-regiment-mutiny-at-Fort-Ricasoli.554490|archive-url=https://web.archive.org/web/20150314170155/http://www.timesofmalta.com/articles/view/20150201/life-features/The-1807-Froberg-regiment-mutiny-at-Fort-Ricasoli.554490|archive-date=14 March 2015}}</ref> ციხის დაზიანებული ნაწილი გარემონტდა, მაგრამ არ აღუდგენიათ თავდაპირველი დიზაინით. [[1829]] წელს აშენდა ახალი დენთის საცავი. ციხე ასევე გამოიყენებოდა როგორც დროებითი საზღვაო ჰოსპიტალი [[1820-იანები|1820-იანი]] წლების ბოლოს და [[1830-იანები|1830-იანი]] წლების დასაწყისში.<ref>{{cite web|title=Regimental Hospitals and Military Hospitals of the Malta Garrison|url=http://www.maltaramc.com/articles/contents/reghosp.html|website=Maltarmc.com|publisher=British Army Medical Services And the Malta Garrison 1799 – 1979|access-date=30 November 2014|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20151117014941/http://www.maltaramc.com/articles/contents/reghosp.html|archive-date=17 November 2015}}</ref> [[1837]] წლის [[ქოლერა|ქოლერის]] ეპიდემიის დროს, პაციენტები, რომლებიც დაავადდნენ ფლორიანას ოსპიციოში, გადაიყვანეს რიკასოლიში.<ref>[https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/49024/1/Lehen%20is-Sewwa_1975_11_15_Bonnici_Arturo_L-Ospizju%20tal-Furjana.pdf Bonniċi, A. (1975, NOvember 15). L-Ospizju tal-Furjana. Leħen is-Sewwa, pp. 3.]</ref> მათი უმრავლესობა რამდენიმე დღეში გარდაიცვალა და დაკრძალეს ახლომდებარე Wied Għammieq-ის სასაფლაოზე.<ref>[https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/49021/1/Lehen%20is-Sewwa_1975_11_01_Bonnici_Arturo_L-erwieh%20ta%27%20Wied%20Ghammieq.pdf Bonniċi, A. (1975, November 1). L-erwieħ ta' Wied Għammieq. Leħen is-Sewwa, pp. 4, 11.]</ref><ref>{{cite news|date=11 May 2006|title=Wied Ghammieq Cemetery Sadly neglected|work=[[The Malta Independent]]|url=http://www.independent.com.mt/articles/2006-05-11/news/wied-ghammieq-cemetery-sadly-neglected-91129/|access-date=15 November 2015}}</ref> [[1865]] წელს რიკასოლში [[ქოლერა|ქოლერის]] კიდევ ერთი ეპიდემია დაიწყო.<ref name="report1866">{{cite book|title=Army Medical Department – Statistical, Sanitary and Medical Reports. – Volume VI. – For the Year 1866|date=1866|publisher=[[Her Majesty's Stationery Office]]|location=[[London]]|page=327|url=https://books.google.com/books?id=cpUEAAAAQAAJ&pg=PA327}}</ref> მას შემდეგ, რაც ციხე გადაეცა მალტის მთავრობას, იგი გამოიყენებოდა ნედლეულის კონტეინერების საცავად. ციხესიმაგრეში დაიწყეს ტანკერების გაწმენდა. დღეს, ციხესიმაგრე ძირითადად ხელუხლებელი რჩება, თუმცა მისი ნაწილი დანგრეულია.<ref>{{cite news|last1=Carabott|first1=Sarah|date=29 August 2016|title=Forts under attack from neglect and vandalism|work=[[Times of Malta]]|url=http://www.timesofmalta.com/articles/view/20160829/local/watch-forts-under-attack-from-neglect-and-vandalism.623427|archive-url=https://web.archive.org/web/20160830161318/http://www.timesofmalta.com/articles/view/20160829/local/watch-forts-under-attack-from-neglect-and-vandalism.623427|archive-date=30 August 2016}}</ref> კონცხი, რომელზედაც ის არის აშენებული, ეროზირებულია.<ref>{{cite news|last1=Said|first1=Edward|date=17 October 2006|title=In need of repair|work=[[Times of Malta]]|url=http://www.timesofmalta.com/articles/view/20061017/letters/in-need-of-repair.38239|access-date=30 November 2014}}</ref> ზოგიერთი კედელი მე-3 და მე-4 ბასტიონებს შორის უკვე ჩაინგრა და ჩავარდა ზღვაში. [[2004]] წელს რესურსებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტროს სარესტავრაციო განყოფილებამ ამოიღო, აღადგინა და ხელახლა მიამაგრა ციხის კედლების ნაწილი,<ref>{{cite news|last1=Cini|first1=George|date=20 January 2004|title=Lm110,000 restoration job on Fort Ricasoli rampart|work=[[Times of Malta]]|url=http://www.timesofmalta.com/articles/view/20040120/local/lm110-000-restoration-job-on-fort-ricasoli-rampart.131925|access-date=15 November 2015}}</ref> მაგრამ არაფერი გაკეთებულა მთელი ციხის აღსადგენად.<ref>{{cite news|last1=Said|first1=Edward|date=3 September 2010|title=Fort Ricasoli is under serious threat|work=[[Times of Malta]]|url=http://www.timesofmalta.com/articles/view/20100903/letters/fort-ricasoli-is-under-serious-threat.325186|access-date=9 March 2014}}</ref> == ლიტერატურა == * {{cite book|last1=Quintano|first1=Anton|title=Ricasoli, Malta: History of a Fort|date=1999|publisher=Publishers Enterprises Group (PEG), Limited|isbn=9789990902433|url=https://books.google.com/books?id=BngcAAAACAAJ}} == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.culturalheritage.gov.mt/filebank/inventory/Knights%20Fortifications/1655.pdf მალტის კუნძულების კულტურული ქონების ეროვნული ინვენტარი] == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები მალტაზე]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ანბანის მიხედვით]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ევროპაში]] [[კატეგორია:მალტის ციხესიმაგრეები]] {{DEFAULTSORT:ციხესიმაგრე, რიკასოლი}} np11gaifru4lhq6oikfw9ysa3mlgaed 4822766 4822761 2025-06-30T18:58:13Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები მალტაზე]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822766 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამხედრო ნაგებობა | სახელი = რიკასოლი | ორიგინალური სახელი = | სურათი = Sudika Kalkara Fort Ricasoli.jpg | წარწერა = | სურათი2 = Fort Ricasoli map.png | წარწერა2 = |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = | მდებარეობა = კალკარა, [[მალტა]] | ტიპი = ბასტიონირებული ციხე | სტატუსი = | ფუნქციური სტატუსი = | ფართობი = 83,800 მ2 (902,000 კვ ფუტი) | მფლობელი = მთავრობა | მმართველი = | აშენების წელი = [[1670]]-[[1698]] | თარიღდება = | დამკვეთი = [[ჰოსპიტალიერები]] | ხუროთმოძღვრული ტიპი = | ხუროთმოძღვარი = | მასალა = [[კირქვა]] | აღდგენის წელი = | გამოყენებაში = | ბრძოლები = * საფრანგეთის შეჭრა მალტაში (1798) * მალტის გამარჯვებები (1798-1800) * მეორე მსოფლიო ომი | მოვლენები = | გარნიზონი = | პოზრუკა = | პოზრუკის ზომა = | ალტერნატიული რუკა = | პოზრუკა2 = | პოზრუკის ზომა2 = | ალტერნატიული რუკა2 = | გეგმა = | გეგმის ზომა = | გეგმის წარწერა = | სხვა = | ვიკისაწყობი = }} '''ციხესიმაგრე რიკასოლი''' ({{lang-mt|Forti Rikażli}}) — ციხესიმაგრე კალკარაში, [[მალტა]], რომელიც აშენდა [[ჰოსპიტალიერები|წმინდა იოანეს ორდენის]] მიერ [[1670]]-[[1698]] წლებში. ციხე მდებარეობს Gallows' Point-ის კონცხზე რინელას ყურის ჩრდილოეთ სანაპიროზე. ეს არის არა მხოლოდ [[მალტა|მალტის]] უდიდესი ციხესიმაგრე, არამედ ყველაზე დიდი ევროპაშიც და [[1998]] წლიდან შესულია [[იუნესკო|იუნესკოს]] მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სავარაუდო სიაში.<ref>{{cite web|title=Knights' Fortifications around the Harbours of Malta|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/982/|website=UNESCO Tentative List|access-date=15 July 2015}}</ref> რიკასოლი ციხესიმაგრე გამოიყენებოდა [[1798]] წელს მალტაში საფრანგეთის შეჭრისა და მალტის შემდგომი აჯანყების დროს, რის შემდეგაც იგი [[გაერთიანებული სამეფო|ბრიტანეთის]] ხელში აღმოჩნდა. რიკასოლი იყო ფრობერგის ამბოხის ადგილი [[1807]] წელს და ის ასევე გამოიყენებოდა როგორც სამხედრო ჰოსპიტალი [[XIX საუკუნე|მე-19 საუკუნეში]]. [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] დროს საჰაერო დაბომბვის შედეგად ციხესიმაგრის ნაწილი დაინგრა. [[1960-იანები|1960-იან]] წლებში ციხესიმაგრე გამოიყენებოდა სამრეწველო მიზნებისთვის. დღეს ციხე ძირითადად ხელუხლებელია, მაგრამ დანგრეულ მდგომარეობაშია და გამოიყენება გადასაღებ მოედნად და [[ტანკერი|ტანკების]] გასაწმენდად. == ისტორია == [[File:Arrivee_a_Malte_avec_orage_sur_port_La_Valette.jpg|ბმული=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arrivee_a_Malte_avec_orage_sur_port_La_Valette.jpg|მარჯვნივ|მინი|ნახატი, რომელიც გვიჩვენებს მალტის [[გრანდ ჰარბორი|გრანდ ჰარბორის]] შესასვლელს დაახლ. [[1750]] წელი, მარცხნივ არის ციხესიმაგრე რიკასოლი]] რიკასოლის ციხესიმაგრე დგას [[გრანდ ჰარბორი|გრანდ ჰარბორის]] აღმოსავლეთ მდებარე Gallows' Point-ის კონცხზე. კონცხი თავდაპირველად ცნობილი იყო როგორც Rinella Point ან Punta Sottile ({{lang-mt|Ponta Irqiqa}}).<ref name="depaola">{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=zizJF9AAGpkC&pg=PA93|title=Malta illustrata... accresciuta dal Cte G.A. Ciantar|first=Giovanni Francesco|last=Abela|date=3 April 1772|publisher=Mallia|access-date=3 April 2019|page=93|via=Google Books}}</ref><ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=HbCzLhVYkBsC|title=Malta bil chzejer tehne u li ghadda min ghaliha: L'euel parti|date=3 April 1865|access-date=3 April 2019|via=Google Books}}</ref> [[1669]] წელს კანდიას დაცემის შემდეგ [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] მიერ თავდასხმის შიში გაიზარდა და მომდევნო წელს ორდენის მაგისტრმა ნიკოლას კოტონერმა მიიწვია ანტონიო მაურიციო ვალპერგა, სავოიის სახლის სამხედრო ინჟინერი ციხესიმაგრეების დასაპროექტებლად.<ref>{{cite journal|last=Graff|first=Philippe|title=La Valette: une ville nouvelle du XVIe siècle et son évolution jusqu'à nos jours|url=http://www.persee.fr/doc/remmm_0997-1327_1994_num_71_1_1641|language=fr|publisher=[[Publications de l'Université de Provence]]|journal=Revue du Monde Musulman et de la Méditerranée: Le carrefour maltais|date=1994|volume=71|issue=1|page=161|doi=10.3406/remmm.1994.1641|issn=2105-2271|oclc=958683792}}</ref> [[ფლორენცია|ფლორენციელმა]] რაინდმა ფრა ჯოვანი ფრანჩესკო რიკასოლიმ ციხესიმაგრის ასაშენებლად ორდენს შესწირა 20 000 სკუდი და ციხესიმაგრეს მის პატივსაცემად რიკასოლი უწოდეს.<ref name="arxbonnici">{{cite journal|last1=Bonnici|first1=Hermann|title=Fort Ricasoli|journal=Arx – Online Journal of Military Architecture and Fortification|date=2004–2007|issue=1–4|pages=33–38|url=http://www.militaryarchitecture.com/Arx/arx1_4_2008.pdf|access-date=10 October 2015|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20151115113200/http://www.militaryarchitecture.com/Arx/arx1_4_2008.pdf|archive-date=15 November 2015}}</ref> მშენებლობა [[1670]] წლის [[15 ივნისი|15 ივნისს]] დაიწყეს და მას თავად ვალპერგა კურირებდა.<ref>https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/41375/1/L-arkitettura_xhieda_ta_l-identita_nazzjonali_1989.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}</ref> ყაზარმები, სამლოცველო და სხვა შენობები ციხესიმაგრეში აშენდა [[1680-იანები|1680-იან]] და [[1690-იანები|1690-იან]] წლებში, ხოლო ციხე ოფიციალურად გამოცხადდა დასრულებულად [[1698]] წლის მაისში. რიკასოლის ციხესიმაგრე გამოიყენებოდა მალტაში საფრანგეთის შეჭრის დროს [[1798]] წლის ივნისში. ციხემ მოიგერია სამი ფრანგული თავდასხმა. თუმცა ორდენის მაგისტრის მიერ კაპიტულაციის გამოცხადების შემდეგ ციხესიმაგრე ფრანგების ხელში გადავიდა. მალტის შემდგომი აჯანყებისა და ბლოკადის დროს ციხე დარჩა ფრანგების ხელში. [[1807]] წელს ფრობერგის პოლკის ალბანელი ჯარისკაცები აჯანყდნენ და თავი ჩაიკეტეს რიკასოლის ციხესიმაგრეში. მიუხედავად მოლაპარაკების მცდელობისა, მათ საბოლოოდ ააფეთქეს დენთის მთავარი საცავი, რამაც დიდი ზიანი მიაყენა ციხესიმაგრეს. აჯანყება საბოლოოდ ჩაახშეს და ზოგიერთი ამბოხებული სამხედრო სასამართლომ სიკვდილით დასაჯა.<ref>{{cite news|last1=Dandria|first1=David|date=1 February 2015|title=The 1807 Froberg regiment mutiny at Fort Ricasoli|work=[[Times of Malta]]|url=http://www.timesofmalta.com/articles/view/20150201/life-features/The-1807-Froberg-regiment-mutiny-at-Fort-Ricasoli.554490|archive-url=https://web.archive.org/web/20150314170155/http://www.timesofmalta.com/articles/view/20150201/life-features/The-1807-Froberg-regiment-mutiny-at-Fort-Ricasoli.554490|archive-date=14 March 2015}}</ref> ციხის დაზიანებული ნაწილი გარემონტდა, მაგრამ არ აღუდგენიათ თავდაპირველი დიზაინით. [[1829]] წელს აშენდა ახალი დენთის საცავი. ციხე ასევე გამოიყენებოდა როგორც დროებითი საზღვაო ჰოსპიტალი [[1820-იანები|1820-იანი]] წლების ბოლოს და [[1830-იანები|1830-იანი]] წლების დასაწყისში.<ref>{{cite web|title=Regimental Hospitals and Military Hospitals of the Malta Garrison|url=http://www.maltaramc.com/articles/contents/reghosp.html|website=Maltarmc.com|publisher=British Army Medical Services And the Malta Garrison 1799 – 1979|access-date=30 November 2014|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20151117014941/http://www.maltaramc.com/articles/contents/reghosp.html|archive-date=17 November 2015}}</ref> [[1837]] წლის [[ქოლერა|ქოლერის]] ეპიდემიის დროს, პაციენტები, რომლებიც დაავადდნენ ფლორიანას ოსპიციოში, გადაიყვანეს რიკასოლიში.<ref>[https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/49024/1/Lehen%20is-Sewwa_1975_11_15_Bonnici_Arturo_L-Ospizju%20tal-Furjana.pdf Bonniċi, A. (1975, NOvember 15). L-Ospizju tal-Furjana. Leħen is-Sewwa, pp. 3.]</ref> მათი უმრავლესობა რამდენიმე დღეში გარდაიცვალა და დაკრძალეს ახლომდებარე Wied Għammieq-ის სასაფლაოზე.<ref>[https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/49021/1/Lehen%20is-Sewwa_1975_11_01_Bonnici_Arturo_L-erwieh%20ta%27%20Wied%20Ghammieq.pdf Bonniċi, A. (1975, November 1). L-erwieħ ta' Wied Għammieq. Leħen is-Sewwa, pp. 4, 11.]</ref><ref>{{cite news|date=11 May 2006|title=Wied Ghammieq Cemetery Sadly neglected|work=[[The Malta Independent]]|url=http://www.independent.com.mt/articles/2006-05-11/news/wied-ghammieq-cemetery-sadly-neglected-91129/|access-date=15 November 2015}}</ref> [[1865]] წელს რიკასოლში [[ქოლერა|ქოლერის]] კიდევ ერთი ეპიდემია დაიწყო.<ref name="report1866">{{cite book|title=Army Medical Department – Statistical, Sanitary and Medical Reports. – Volume VI. – For the Year 1866|date=1866|publisher=[[Her Majesty's Stationery Office]]|location=[[London]]|page=327|url=https://books.google.com/books?id=cpUEAAAAQAAJ&pg=PA327}}</ref> მას შემდეგ, რაც ციხე გადაეცა მალტის მთავრობას, იგი გამოიყენებოდა ნედლეულის კონტეინერების საცავად. ციხესიმაგრეში დაიწყეს ტანკერების გაწმენდა. დღეს, ციხესიმაგრე ძირითადად ხელუხლებელი რჩება, თუმცა მისი ნაწილი დანგრეულია.<ref>{{cite news|last1=Carabott|first1=Sarah|date=29 August 2016|title=Forts under attack from neglect and vandalism|work=[[Times of Malta]]|url=http://www.timesofmalta.com/articles/view/20160829/local/watch-forts-under-attack-from-neglect-and-vandalism.623427|archive-url=https://web.archive.org/web/20160830161318/http://www.timesofmalta.com/articles/view/20160829/local/watch-forts-under-attack-from-neglect-and-vandalism.623427|archive-date=30 August 2016}}</ref> კონცხი, რომელზედაც ის არის აშენებული, ეროზირებულია.<ref>{{cite news|last1=Said|first1=Edward|date=17 October 2006|title=In need of repair|work=[[Times of Malta]]|url=http://www.timesofmalta.com/articles/view/20061017/letters/in-need-of-repair.38239|access-date=30 November 2014}}</ref> ზოგიერთი კედელი მე-3 და მე-4 ბასტიონებს შორის უკვე ჩაინგრა და ჩავარდა ზღვაში. [[2004]] წელს რესურსებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტროს სარესტავრაციო განყოფილებამ ამოიღო, აღადგინა და ხელახლა მიამაგრა ციხის კედლების ნაწილი,<ref>{{cite news|last1=Cini|first1=George|date=20 January 2004|title=Lm110,000 restoration job on Fort Ricasoli rampart|work=[[Times of Malta]]|url=http://www.timesofmalta.com/articles/view/20040120/local/lm110-000-restoration-job-on-fort-ricasoli-rampart.131925|access-date=15 November 2015}}</ref> მაგრამ არაფერი გაკეთებულა მთელი ციხის აღსადგენად.<ref>{{cite news|last1=Said|first1=Edward|date=3 September 2010|title=Fort Ricasoli is under serious threat|work=[[Times of Malta]]|url=http://www.timesofmalta.com/articles/view/20100903/letters/fort-ricasoli-is-under-serious-threat.325186|access-date=9 March 2014}}</ref> == ლიტერატურა == * {{cite book|last1=Quintano|first1=Anton|title=Ricasoli, Malta: History of a Fort|date=1999|publisher=Publishers Enterprises Group (PEG), Limited|isbn=9789990902433|url=https://books.google.com/books?id=BngcAAAACAAJ}} == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.culturalheritage.gov.mt/filebank/inventory/Knights%20Fortifications/1655.pdf მალტის კუნძულების კულტურული ქონების ეროვნული ინვენტარი] == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ანბანის მიხედვით]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ევროპაში]] [[კატეგორია:მალტის ციხესიმაგრეები]] {{DEFAULTSORT:ციხესიმაგრე, რიკასოლი}} nl7q29vwauvrnl6vxocbmtw0il00qez 4822770 4822766 2025-06-30T18:58:56Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ევროპაში]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822770 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამხედრო ნაგებობა | სახელი = რიკასოლი | ორიგინალური სახელი = | სურათი = Sudika Kalkara Fort Ricasoli.jpg | წარწერა = | სურათი2 = Fort Ricasoli map.png | წარწერა2 = |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = | მდებარეობა = კალკარა, [[მალტა]] | ტიპი = ბასტიონირებული ციხე | სტატუსი = | ფუნქციური სტატუსი = | ფართობი = 83,800 მ2 (902,000 კვ ფუტი) | მფლობელი = მთავრობა | მმართველი = | აშენების წელი = [[1670]]-[[1698]] | თარიღდება = | დამკვეთი = [[ჰოსპიტალიერები]] | ხუროთმოძღვრული ტიპი = | ხუროთმოძღვარი = | მასალა = [[კირქვა]] | აღდგენის წელი = | გამოყენებაში = | ბრძოლები = * საფრანგეთის შეჭრა მალტაში (1798) * მალტის გამარჯვებები (1798-1800) * მეორე მსოფლიო ომი | მოვლენები = | გარნიზონი = | პოზრუკა = | პოზრუკის ზომა = | ალტერნატიული რუკა = | პოზრუკა2 = | პოზრუკის ზომა2 = | ალტერნატიული რუკა2 = | გეგმა = | გეგმის ზომა = | გეგმის წარწერა = | სხვა = | ვიკისაწყობი = }} '''ციხესიმაგრე რიკასოლი''' ({{lang-mt|Forti Rikażli}}) — ციხესიმაგრე კალკარაში, [[მალტა]], რომელიც აშენდა [[ჰოსპიტალიერები|წმინდა იოანეს ორდენის]] მიერ [[1670]]-[[1698]] წლებში. ციხე მდებარეობს Gallows' Point-ის კონცხზე რინელას ყურის ჩრდილოეთ სანაპიროზე. ეს არის არა მხოლოდ [[მალტა|მალტის]] უდიდესი ციხესიმაგრე, არამედ ყველაზე დიდი ევროპაშიც და [[1998]] წლიდან შესულია [[იუნესკო|იუნესკოს]] მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სავარაუდო სიაში.<ref>{{cite web|title=Knights' Fortifications around the Harbours of Malta|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/982/|website=UNESCO Tentative List|access-date=15 July 2015}}</ref> რიკასოლი ციხესიმაგრე გამოიყენებოდა [[1798]] წელს მალტაში საფრანგეთის შეჭრისა და მალტის შემდგომი აჯანყების დროს, რის შემდეგაც იგი [[გაერთიანებული სამეფო|ბრიტანეთის]] ხელში აღმოჩნდა. რიკასოლი იყო ფრობერგის ამბოხის ადგილი [[1807]] წელს და ის ასევე გამოიყენებოდა როგორც სამხედრო ჰოსპიტალი [[XIX საუკუნე|მე-19 საუკუნეში]]. [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] დროს საჰაერო დაბომბვის შედეგად ციხესიმაგრის ნაწილი დაინგრა. [[1960-იანები|1960-იან]] წლებში ციხესიმაგრე გამოიყენებოდა სამრეწველო მიზნებისთვის. დღეს ციხე ძირითადად ხელუხლებელია, მაგრამ დანგრეულ მდგომარეობაშია და გამოიყენება გადასაღებ მოედნად და [[ტანკერი|ტანკების]] გასაწმენდად. == ისტორია == [[File:Arrivee_a_Malte_avec_orage_sur_port_La_Valette.jpg|ბმული=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arrivee_a_Malte_avec_orage_sur_port_La_Valette.jpg|მარჯვნივ|მინი|ნახატი, რომელიც გვიჩვენებს მალტის [[გრანდ ჰარბორი|გრანდ ჰარბორის]] შესასვლელს დაახლ. [[1750]] წელი, მარცხნივ არის ციხესიმაგრე რიკასოლი]] რიკასოლის ციხესიმაგრე დგას [[გრანდ ჰარბორი|გრანდ ჰარბორის]] აღმოსავლეთ მდებარე Gallows' Point-ის კონცხზე. კონცხი თავდაპირველად ცნობილი იყო როგორც Rinella Point ან Punta Sottile ({{lang-mt|Ponta Irqiqa}}).<ref name="depaola">{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=zizJF9AAGpkC&pg=PA93|title=Malta illustrata... accresciuta dal Cte G.A. Ciantar|first=Giovanni Francesco|last=Abela|date=3 April 1772|publisher=Mallia|access-date=3 April 2019|page=93|via=Google Books}}</ref><ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=HbCzLhVYkBsC|title=Malta bil chzejer tehne u li ghadda min ghaliha: L'euel parti|date=3 April 1865|access-date=3 April 2019|via=Google Books}}</ref> [[1669]] წელს კანდიას დაცემის შემდეგ [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] მიერ თავდასხმის შიში გაიზარდა და მომდევნო წელს ორდენის მაგისტრმა ნიკოლას კოტონერმა მიიწვია ანტონიო მაურიციო ვალპერგა, სავოიის სახლის სამხედრო ინჟინერი ციხესიმაგრეების დასაპროექტებლად.<ref>{{cite journal|last=Graff|first=Philippe|title=La Valette: une ville nouvelle du XVIe siècle et son évolution jusqu'à nos jours|url=http://www.persee.fr/doc/remmm_0997-1327_1994_num_71_1_1641|language=fr|publisher=[[Publications de l'Université de Provence]]|journal=Revue du Monde Musulman et de la Méditerranée: Le carrefour maltais|date=1994|volume=71|issue=1|page=161|doi=10.3406/remmm.1994.1641|issn=2105-2271|oclc=958683792}}</ref> [[ფლორენცია|ფლორენციელმა]] რაინდმა ფრა ჯოვანი ფრანჩესკო რიკასოლიმ ციხესიმაგრის ასაშენებლად ორდენს შესწირა 20 000 სკუდი და ციხესიმაგრეს მის პატივსაცემად რიკასოლი უწოდეს.<ref name="arxbonnici">{{cite journal|last1=Bonnici|first1=Hermann|title=Fort Ricasoli|journal=Arx – Online Journal of Military Architecture and Fortification|date=2004–2007|issue=1–4|pages=33–38|url=http://www.militaryarchitecture.com/Arx/arx1_4_2008.pdf|access-date=10 October 2015|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20151115113200/http://www.militaryarchitecture.com/Arx/arx1_4_2008.pdf|archive-date=15 November 2015}}</ref> მშენებლობა [[1670]] წლის [[15 ივნისი|15 ივნისს]] დაიწყეს და მას თავად ვალპერგა კურირებდა.<ref>https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/41375/1/L-arkitettura_xhieda_ta_l-identita_nazzjonali_1989.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}</ref> ყაზარმები, სამლოცველო და სხვა შენობები ციხესიმაგრეში აშენდა [[1680-იანები|1680-იან]] და [[1690-იანები|1690-იან]] წლებში, ხოლო ციხე ოფიციალურად გამოცხადდა დასრულებულად [[1698]] წლის მაისში. რიკასოლის ციხესიმაგრე გამოიყენებოდა მალტაში საფრანგეთის შეჭრის დროს [[1798]] წლის ივნისში. ციხემ მოიგერია სამი ფრანგული თავდასხმა. თუმცა ორდენის მაგისტრის მიერ კაპიტულაციის გამოცხადების შემდეგ ციხესიმაგრე ფრანგების ხელში გადავიდა. მალტის შემდგომი აჯანყებისა და ბლოკადის დროს ციხე დარჩა ფრანგების ხელში. [[1807]] წელს ფრობერგის პოლკის ალბანელი ჯარისკაცები აჯანყდნენ და თავი ჩაიკეტეს რიკასოლის ციხესიმაგრეში. მიუხედავად მოლაპარაკების მცდელობისა, მათ საბოლოოდ ააფეთქეს დენთის მთავარი საცავი, რამაც დიდი ზიანი მიაყენა ციხესიმაგრეს. აჯანყება საბოლოოდ ჩაახშეს და ზოგიერთი ამბოხებული სამხედრო სასამართლომ სიკვდილით დასაჯა.<ref>{{cite news|last1=Dandria|first1=David|date=1 February 2015|title=The 1807 Froberg regiment mutiny at Fort Ricasoli|work=[[Times of Malta]]|url=http://www.timesofmalta.com/articles/view/20150201/life-features/The-1807-Froberg-regiment-mutiny-at-Fort-Ricasoli.554490|archive-url=https://web.archive.org/web/20150314170155/http://www.timesofmalta.com/articles/view/20150201/life-features/The-1807-Froberg-regiment-mutiny-at-Fort-Ricasoli.554490|archive-date=14 March 2015}}</ref> ციხის დაზიანებული ნაწილი გარემონტდა, მაგრამ არ აღუდგენიათ თავდაპირველი დიზაინით. [[1829]] წელს აშენდა ახალი დენთის საცავი. ციხე ასევე გამოიყენებოდა როგორც დროებითი საზღვაო ჰოსპიტალი [[1820-იანები|1820-იანი]] წლების ბოლოს და [[1830-იანები|1830-იანი]] წლების დასაწყისში.<ref>{{cite web|title=Regimental Hospitals and Military Hospitals of the Malta Garrison|url=http://www.maltaramc.com/articles/contents/reghosp.html|website=Maltarmc.com|publisher=British Army Medical Services And the Malta Garrison 1799 – 1979|access-date=30 November 2014|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20151117014941/http://www.maltaramc.com/articles/contents/reghosp.html|archive-date=17 November 2015}}</ref> [[1837]] წლის [[ქოლერა|ქოლერის]] ეპიდემიის დროს, პაციენტები, რომლებიც დაავადდნენ ფლორიანას ოსპიციოში, გადაიყვანეს რიკასოლიში.<ref>[https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/49024/1/Lehen%20is-Sewwa_1975_11_15_Bonnici_Arturo_L-Ospizju%20tal-Furjana.pdf Bonniċi, A. (1975, NOvember 15). L-Ospizju tal-Furjana. Leħen is-Sewwa, pp. 3.]</ref> მათი უმრავლესობა რამდენიმე დღეში გარდაიცვალა და დაკრძალეს ახლომდებარე Wied Għammieq-ის სასაფლაოზე.<ref>[https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/49021/1/Lehen%20is-Sewwa_1975_11_01_Bonnici_Arturo_L-erwieh%20ta%27%20Wied%20Ghammieq.pdf Bonniċi, A. (1975, November 1). L-erwieħ ta' Wied Għammieq. Leħen is-Sewwa, pp. 4, 11.]</ref><ref>{{cite news|date=11 May 2006|title=Wied Ghammieq Cemetery Sadly neglected|work=[[The Malta Independent]]|url=http://www.independent.com.mt/articles/2006-05-11/news/wied-ghammieq-cemetery-sadly-neglected-91129/|access-date=15 November 2015}}</ref> [[1865]] წელს რიკასოლში [[ქოლერა|ქოლერის]] კიდევ ერთი ეპიდემია დაიწყო.<ref name="report1866">{{cite book|title=Army Medical Department – Statistical, Sanitary and Medical Reports. – Volume VI. – For the Year 1866|date=1866|publisher=[[Her Majesty's Stationery Office]]|location=[[London]]|page=327|url=https://books.google.com/books?id=cpUEAAAAQAAJ&pg=PA327}}</ref> მას შემდეგ, რაც ციხე გადაეცა მალტის მთავრობას, იგი გამოიყენებოდა ნედლეულის კონტეინერების საცავად. ციხესიმაგრეში დაიწყეს ტანკერების გაწმენდა. დღეს, ციხესიმაგრე ძირითადად ხელუხლებელი რჩება, თუმცა მისი ნაწილი დანგრეულია.<ref>{{cite news|last1=Carabott|first1=Sarah|date=29 August 2016|title=Forts under attack from neglect and vandalism|work=[[Times of Malta]]|url=http://www.timesofmalta.com/articles/view/20160829/local/watch-forts-under-attack-from-neglect-and-vandalism.623427|archive-url=https://web.archive.org/web/20160830161318/http://www.timesofmalta.com/articles/view/20160829/local/watch-forts-under-attack-from-neglect-and-vandalism.623427|archive-date=30 August 2016}}</ref> კონცხი, რომელზედაც ის არის აშენებული, ეროზირებულია.<ref>{{cite news|last1=Said|first1=Edward|date=17 October 2006|title=In need of repair|work=[[Times of Malta]]|url=http://www.timesofmalta.com/articles/view/20061017/letters/in-need-of-repair.38239|access-date=30 November 2014}}</ref> ზოგიერთი კედელი მე-3 და მე-4 ბასტიონებს შორის უკვე ჩაინგრა და ჩავარდა ზღვაში. [[2004]] წელს რესურსებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტროს სარესტავრაციო განყოფილებამ ამოიღო, აღადგინა და ხელახლა მიამაგრა ციხის კედლების ნაწილი,<ref>{{cite news|last1=Cini|first1=George|date=20 January 2004|title=Lm110,000 restoration job on Fort Ricasoli rampart|work=[[Times of Malta]]|url=http://www.timesofmalta.com/articles/view/20040120/local/lm110-000-restoration-job-on-fort-ricasoli-rampart.131925|access-date=15 November 2015}}</ref> მაგრამ არაფერი გაკეთებულა მთელი ციხის აღსადგენად.<ref>{{cite news|last1=Said|first1=Edward|date=3 September 2010|title=Fort Ricasoli is under serious threat|work=[[Times of Malta]]|url=http://www.timesofmalta.com/articles/view/20100903/letters/fort-ricasoli-is-under-serious-threat.325186|access-date=9 March 2014}}</ref> == ლიტერატურა == * {{cite book|last1=Quintano|first1=Anton|title=Ricasoli, Malta: History of a Fort|date=1999|publisher=Publishers Enterprises Group (PEG), Limited|isbn=9789990902433|url=https://books.google.com/books?id=BngcAAAACAAJ}} == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.culturalheritage.gov.mt/filebank/inventory/Knights%20Fortifications/1655.pdf მალტის კუნძულების კულტურული ქონების ეროვნული ინვენტარი] == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ანბანის მიხედვით]] [[კატეგორია:მალტის ციხესიმაგრეები]] {{DEFAULTSORT:ციხესიმაგრე, რიკასოლი}} hngo74b2po4pz15yz38kmw05f5m917w 1 531635 4822763 4365727 2025-06-30T18:57:40Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[განხილვა:ციხესიმაგრე რიკასოლი]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[განხილვა:რიკასოლის ციხესიმაგრე]]“ 4365727 wikitext text/x-wiki {{ვიკიგაზაფხული 2022}} 9cw76vq711l72j9no82fti1jpgd04vi 0 531685 4822767 4371377 2025-06-30T18:58:35Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ევროპაში]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822767 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამხედრო ნაგებობა | სახელი = ტინიეს ციხესიმაგრე | ორიგინალური სახელი = | სურათი = Malta - Sliema - Tigné Point - outer trail - Fort Tigné (MSTHC) 02 ies.jpg|thumb|Malta - Sliema - Tigné Point - outer trail - Fort Tigné (MSTHC) 02 ies|alt=Malta - Sliema - Tigné Point - outer trail - Fort Tigné (MSTHC) 02 ies.jpg | წარწერა = | სურათი2 = Fort Tigné map.png | წარწერა2 = |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = | მდებარეობა = ტინიეს ნახევარკუნძული, [[მალტა]] | ტიპი = პოლიგონური ციხე | სტატუსი = | ფუნქციური სტატუსი = | ფართობი = | მფლობელი = მალტის მთავრობა | მმართველი = | აშენების წელი = [[1793]]–[[1795]] | თარიღდება = | დამკვეთი = [[ჰოსპიტალიერები]] | ხუროთმოძღვრული ტიპი = | ხუროთმოძღვარი = | მასალა = [[კირქვა]] | აღდგენის წელი = [[1860]]-დან [[XX საუკუნე|XX საუკუნემდე]] | გამოყენებაში = | ბრძოლები = | მოვლენები = | გარნიზონი = | პოზრუკა = | პოზრუკის ზომა = | ალტერნატიული რუკა = | პოზრუკა2 = | პოზრუკის ზომა2 = | ალტერნატიული რუკა2 = | გეგმა = | გეგმის ზომა = | გეგმის წარწერა = | სხვა = | ვიკისაწყობი = }} '''ტინიეს ციხესიმაგრე''' ({{lang-mt|Il-Forti Tigné - Il-Fortizza ta' Tigné}}) — პოლიგონური ციხესიმაგრე ტინიეს [[ნახევარკუნძული|ნახევარკუნძულზე]]. იგი აშენდა [[ჰოსპიტალიერები|წმინდა იოანეს ორდენის]] მიერ [[1793]] და [[1795]] წლებში მარსამქსეტის ნავსადგურის დასაცავად და ეს არის ერთ-ერთი უძველესი პოლიგონური ციხესიმაგრე მსოფლიოში. ციხესიმაგრე აღადგინეს [[XXII საუკუნე|21-ე საუკუნის]] დასაწყისში და ახლა ის კარგ მდგომარეობაშია. იგი [[1998]] წლიდან არის მალტის [[იუნესკო|იუნესკოს]] მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სავარაუდო სიაში.<ref>{{cite web|title=Knights' Fortifications around the Harbours of Malta|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/982/|website=UNESCO Tentative List|archive-url=https://web.archive.org/web/20190117202810/https://whc.unesco.org/en/tentativelists/982/|archive-date=17 January 2019}}</ref> == ისტორია == ციხესიმაგრე დაპროექტდა [[1792]] წელს [[ჰოსპიტალიერები|ჰოსპიტალიერების]] ორდენის ინჟინრის, ანტუან ეტიენ დე ტუზარის მიერ. მშენებლობა დაიწყო [[1793]] წელს კაპომასტრო ანტონიო კაჩიას მეთვალყურეობის ქვეშ და დასრულდა [[1795]] წლის ივლისში. ციხესიმაგრეს სახელი დაარქვეს რაინდი ფრანსუა რენე იაკობ დე ტინიეს, სამხედრო ინჟინერ რენე იაკობ დე ტინიეს ძმისშვილის პატივსაცემად და მისი მრავალწლიანი მოღვაწეობის აღსანიშნავად. ტინიემ შესწირა1000 სკუდი ახალი ციხესიმაგრის მშენებლობისთვის, ხოლო დე როჰანმა ციხესიმაგრეს შესწირა დაახლოებით 6000 სკუდი.<ref name="militarch1">{{cite web|last1=Spiteri|first1=Stephen C.|title=Fort Tigné - 1792 - Part I|url=http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Building-Methods/fort-tigne-1792.html|website=MilitaryArchitecture.com|access-date=24 June 2015|date=26 December 2011|archive-url=https://archive.today/20160817163252/http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Building-Methods/fort-tigne-1792.html|archive-date=17 August 2016|url-status=live}}</ref> ახალი ციხე [[XVI საუკუნე|მეთვრამეტე საუკუნის]] სტანდარტებით საკმაოდ პატარა იყო. ამის მიუხედავად, მისი დიზაინი რევოლუციურად ითვლებოდა, რადგან ეს იყო ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული პოლიგონური ციხესიმაგრე, რომელიც აშენდა მთელ მსოფლიოში. ციხესიმაგრე ასევე იყო [[ჰოსპიტალიერები|წმინდა იოანეს ორდენის]] მიერ აშენებული ბოლო ნაგებობა.<ref>{{cite web|title=Fort Tigne - 1792-95|url=http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Fortifications/fort-tigne-1792-95.html|website=MilitaryArchitecture.com|access-date=12 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20180530052109/http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Fortifications/fort-tigne-1792-95.html|archive-date=30 May 2018}}</ref> დაახლოებით [[1797]] წელს გაკეთდა წინადადება, აეშენებინათ ქალაქი ტინიეს ნახევარკუნძულზე ციხესიმაგრესთან ახლოს, მაგრამ ამ იდეის აღსრულება ვერ მოხერხდა. === საფრანგეთის შემოჭრა და ოკუპაცია === ციხე პირველად გამოიყენეს [[მალტა|მალტაში]] [[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] შეჭრის დროს [[1798]] წლის ივნისში. ტინიეს ციხესიმაგრე იყო იმ რამდენიმე ციხეთაგანი, რომლებიც აქტიურად ცდილობდნენ წინააღმდეგობა გაეწიათ საფრანგეთისათვის. [[10 ივნისი|10 ივნისს]] ფრანგებმა შეუტიეს ციხესიმაგრეს, მაგრამ მალტელებმა ისინი წარმატებით მოიგერიეს.<ref>{{cite web|title=Caccatori Maltesi|url=https://hrgm.wordpress.com/units/orders-knights-of-st-john-military-units/caccatori-maltesi/|website=Historical Re-Enactment Group of Malta|date=24 June 2009|access-date=28 August 2015}}</ref> [[11 ივნისი|11 ივნისს]] ფრანგებმა დაბომბეს ციხესიმაგრე. [[12 ივნისი|12 ივნისს]] მალტის მილიციამ დატოვა ციხე და ციხის გარნიზონი 80 კაცამდე შემცირდა. დღის ბოლოს საბრძოლო მასალა ამოიწურა. ციხესიმაგრე [[13 ივნისი|13 ივნისისთვის]] უკვე [[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] ხელში იყო.<ref name="militarch3">{{cite web|last1=Spiteri|first1=Stephen C.|title=Fort Tigné - 1792, Part III|url=http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Building-Methods/fort-tigne-1792-malta-part-iii.html|website=MilitaryArchitecture.com|access-date=24 June 2015|date=26 December 2011|archive-url=https://archive.today/20161027034320/http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Building-Methods/fort-tigne-1792-malta-part-iii.html|archive-date=27 October 2016|url-status=live}}</ref> ფრანგებმა აქ ააშენეს ექვი საარტილერიო განყოფილება. === ბრიტანეთი === ტინიეს ციხესიმაგრე [[1800]] წლის სექტემბერში ბრიტანულმა სამხედროებმა აიღეს და [[1805]] წელს ციხესიმაგრე მათ გარნიზონი იყო.<ref name="midi-restoration">{{cite web|title=Restoration of Fort Tigné|url=http://www.midimalta.com/restoration-fort-tigne|website=MIDI plc|access-date=12 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150217183845/http://midimalta.com/restoration-fort-tigne|archive-date=17 February 2015|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150217183845/http://midimalta.com/restoration-fort-tigne|archivedate=17 თებერვალი 2015}}</ref>ფრანგული ოკუპაციის დროს დაზიანებული ნაწილები გარემონტდა, მაგრამ თავიდან მნიშვნელოვანი ცვლილებები არ განხორციელებულა. [[1860-იანები|1860-იან]] წლებში ბრიტანელები ციხესიმაგრეს აქტიურად იყენებდნენ.<ref>{{cite journal|last1=Spiteri|first1=Stephen C.|title=Fort St Rocco – The first British flankless fort in Malta|journal=Arx – Online Journal of Military Architecture and Fortification|date=May 2008|issue=6|pages=55–57|url=https://issuu.com/arkitettura/docs/arx-vol6-2008|publisher=Fortress Explorer Society}}</ref> იმ დროისთვის ციხესიმაგრეში განთავსებული 68 ფუნტიანი თოფები. ბრიტანელებმა წრიული საყრდენის პარაპეტი დაანგრიეს. მნიშვნელოვანი ცვლილებები განხორციელდა [[1870]]-[[1875]] წლებში. [[1880-იანები|1880-იან]] წლებში ბრიტანელებმა ციხის დანგრევა და მის ადგილზე უფრო დიდი სიმაგრის აგება გადაწყვიტეს, მაგრამ აზრი შეიცვალეს და [[1888]] წელს შეამცირეს გალავნის სიმაღლე. [[1890-იანები|1890-იან]] წლებში აშენდა თოფის სადგამები. [[1878]] და [[1886]] წლებში აშენდა საარტილერიო განყოფილებები. ციხესიმაგრე შეიტანეს [[1925]] წელს სიძველეთა სიაში.<ref>{{cite web|title=Protection of Antiquities Regulations 21st November, 1932 Government Notice 402 of 1932, as Amended by Government Notices 127 of 1935 and 338 of 1939.|url=https://www.mepa.org.mt/file.aspx?f=2627|website=[[Malta Environment and Planning Authority]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20160419101304/https://www.mepa.org.mt/file.aspx?f=2627|archive-date=19 April 2016|url-status=dead|accessdate=28 აპრილი 2022|archiveurl=https://www.webcitation.org/6guMwmZDW?url=https://www.mepa.org.mt/file.aspx?f=2627|archivedate=20 აპრილი 2016}}</ref> [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] დროს ის დაზიანდა საჰაერო დაბომბვის შედეგად.<ref name="militarch32">{{cite web|last1=Spiteri|first1=Stephen C.|title=Fort Tigné - 1792, Part III|url=http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Building-Methods/fort-tigne-1792-malta-part-iii.html|website=MilitaryArchitecture.com|access-date=24 June 2015|date=26 December 2011|archive-url=https://archive.today/20161027034320/http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Building-Methods/fort-tigne-1792-malta-part-iii.html|archive-date=27 October 2016|url-status=live}}</ref> === ახლა === როდესაც ბრიტანულმა ჯარებმა [[მალტა]] დატოვეს [[1979]] წელს, ციხე მიატოვეს და ავარიულ მდგომარეობაში დატოვეს. [[2000-იანი წლები|2000-იანი]] წლების დასაწყისში დაიწყო ციხესიმაგრის განახლება. დაანგრიეს ბრიტანული ყაზარმები და მის ნაცვლად აშენდა მაღალსართულიანი ბინები. [[2008]] წელს აღადგინეს ციხე. ბრიტანელების მიერ განხორციელებული ცვლილებები, როგორიცაა იარაღის სამაგრები, ასევე გარემონტდა.<ref>{{cite news|date=31 March 2008|title=Breathing new life into old forts|work=[[Times of Malta]]|url=http://www.timesofmalta.com/articles/view/20080331/local/breathing-new-life-into-old-forts.202252|access-date=12 July 2014}}</ref> იყო არაერთი წინადადება იმის შესახებ, თუ როგორ გამოეყენებინათ შენობა, მათ შორის იყო კვების ობიექტად, სამხედრო მუზეუმად, საგამოფენო სივრცედ ან სამხატვრო გალერეად გამოყენების იდეა.<ref name="midi-restoration2">{{cite web|title=Restoration of Fort Tigné|url=http://www.midimalta.com/restoration-fort-tigne|website=MIDI plc|access-date=12 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150217183845/http://midimalta.com/restoration-fort-tigne|archive-date=17 February 2015|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150217183845/http://midimalta.com/restoration-fort-tigne|archivedate=17 თებერვალი 2015}}</ref> == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.culturalheritage.gov.mt/filebank/inventory/Knights%20Fortifications/1345.pdf მალტის კუნძულების კულტურული ქონების ეროვნული ინვენტარი] * [https://www.youtube.com/watch?v=1r3uKxXwjDQ YouTube ვიდეო, სადაც ნაჩვენებია ციხესიმაგრის 3D მოდელი] == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ანბანის მიხედვით]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები მალტაში]] [[კატეგორია:მალტის ციხესიმაგრეები]] {{DEFAULTSORT:ტინიეს, ციხესიმაგრე}} 50c8qf51kbckoahdq4itgaix72pn3wb 4822768 4822767 2025-06-30T18:58:43Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები მალტაში]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822768 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამხედრო ნაგებობა | სახელი = ტინიეს ციხესიმაგრე | ორიგინალური სახელი = | სურათი = Malta - Sliema - Tigné Point - outer trail - Fort Tigné (MSTHC) 02 ies.jpg|thumb|Malta - Sliema - Tigné Point - outer trail - Fort Tigné (MSTHC) 02 ies|alt=Malta - Sliema - Tigné Point - outer trail - Fort Tigné (MSTHC) 02 ies.jpg | წარწერა = | სურათი2 = Fort Tigné map.png | წარწერა2 = |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = | მდებარეობა = ტინიეს ნახევარკუნძული, [[მალტა]] | ტიპი = პოლიგონური ციხე | სტატუსი = | ფუნქციური სტატუსი = | ფართობი = | მფლობელი = მალტის მთავრობა | მმართველი = | აშენების წელი = [[1793]]–[[1795]] | თარიღდება = | დამკვეთი = [[ჰოსპიტალიერები]] | ხუროთმოძღვრული ტიპი = | ხუროთმოძღვარი = | მასალა = [[კირქვა]] | აღდგენის წელი = [[1860]]-დან [[XX საუკუნე|XX საუკუნემდე]] | გამოყენებაში = | ბრძოლები = | მოვლენები = | გარნიზონი = | პოზრუკა = | პოზრუკის ზომა = | ალტერნატიული რუკა = | პოზრუკა2 = | პოზრუკის ზომა2 = | ალტერნატიული რუკა2 = | გეგმა = | გეგმის ზომა = | გეგმის წარწერა = | სხვა = | ვიკისაწყობი = }} '''ტინიეს ციხესიმაგრე''' ({{lang-mt|Il-Forti Tigné - Il-Fortizza ta' Tigné}}) — პოლიგონური ციხესიმაგრე ტინიეს [[ნახევარკუნძული|ნახევარკუნძულზე]]. იგი აშენდა [[ჰოსპიტალიერები|წმინდა იოანეს ორდენის]] მიერ [[1793]] და [[1795]] წლებში მარსამქსეტის ნავსადგურის დასაცავად და ეს არის ერთ-ერთი უძველესი პოლიგონური ციხესიმაგრე მსოფლიოში. ციხესიმაგრე აღადგინეს [[XXII საუკუნე|21-ე საუკუნის]] დასაწყისში და ახლა ის კარგ მდგომარეობაშია. იგი [[1998]] წლიდან არის მალტის [[იუნესკო|იუნესკოს]] მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სავარაუდო სიაში.<ref>{{cite web|title=Knights' Fortifications around the Harbours of Malta|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/982/|website=UNESCO Tentative List|archive-url=https://web.archive.org/web/20190117202810/https://whc.unesco.org/en/tentativelists/982/|archive-date=17 January 2019}}</ref> == ისტორია == ციხესიმაგრე დაპროექტდა [[1792]] წელს [[ჰოსპიტალიერები|ჰოსპიტალიერების]] ორდენის ინჟინრის, ანტუან ეტიენ დე ტუზარის მიერ. მშენებლობა დაიწყო [[1793]] წელს კაპომასტრო ანტონიო კაჩიას მეთვალყურეობის ქვეშ და დასრულდა [[1795]] წლის ივლისში. ციხესიმაგრეს სახელი დაარქვეს რაინდი ფრანსუა რენე იაკობ დე ტინიეს, სამხედრო ინჟინერ რენე იაკობ დე ტინიეს ძმისშვილის პატივსაცემად და მისი მრავალწლიანი მოღვაწეობის აღსანიშნავად. ტინიემ შესწირა1000 სკუდი ახალი ციხესიმაგრის მშენებლობისთვის, ხოლო დე როჰანმა ციხესიმაგრეს შესწირა დაახლოებით 6000 სკუდი.<ref name="militarch1">{{cite web|last1=Spiteri|first1=Stephen C.|title=Fort Tigné - 1792 - Part I|url=http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Building-Methods/fort-tigne-1792.html|website=MilitaryArchitecture.com|access-date=24 June 2015|date=26 December 2011|archive-url=https://archive.today/20160817163252/http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Building-Methods/fort-tigne-1792.html|archive-date=17 August 2016|url-status=live}}</ref> ახალი ციხე [[XVI საუკუნე|მეთვრამეტე საუკუნის]] სტანდარტებით საკმაოდ პატარა იყო. ამის მიუხედავად, მისი დიზაინი რევოლუციურად ითვლებოდა, რადგან ეს იყო ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული პოლიგონური ციხესიმაგრე, რომელიც აშენდა მთელ მსოფლიოში. ციხესიმაგრე ასევე იყო [[ჰოსპიტალიერები|წმინდა იოანეს ორდენის]] მიერ აშენებული ბოლო ნაგებობა.<ref>{{cite web|title=Fort Tigne - 1792-95|url=http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Fortifications/fort-tigne-1792-95.html|website=MilitaryArchitecture.com|access-date=12 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20180530052109/http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Fortifications/fort-tigne-1792-95.html|archive-date=30 May 2018}}</ref> დაახლოებით [[1797]] წელს გაკეთდა წინადადება, აეშენებინათ ქალაქი ტინიეს ნახევარკუნძულზე ციხესიმაგრესთან ახლოს, მაგრამ ამ იდეის აღსრულება ვერ მოხერხდა. === საფრანგეთის შემოჭრა და ოკუპაცია === ციხე პირველად გამოიყენეს [[მალტა|მალტაში]] [[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] შეჭრის დროს [[1798]] წლის ივნისში. ტინიეს ციხესიმაგრე იყო იმ რამდენიმე ციხეთაგანი, რომლებიც აქტიურად ცდილობდნენ წინააღმდეგობა გაეწიათ საფრანგეთისათვის. [[10 ივნისი|10 ივნისს]] ფრანგებმა შეუტიეს ციხესიმაგრეს, მაგრამ მალტელებმა ისინი წარმატებით მოიგერიეს.<ref>{{cite web|title=Caccatori Maltesi|url=https://hrgm.wordpress.com/units/orders-knights-of-st-john-military-units/caccatori-maltesi/|website=Historical Re-Enactment Group of Malta|date=24 June 2009|access-date=28 August 2015}}</ref> [[11 ივნისი|11 ივნისს]] ფრანგებმა დაბომბეს ციხესიმაგრე. [[12 ივნისი|12 ივნისს]] მალტის მილიციამ დატოვა ციხე და ციხის გარნიზონი 80 კაცამდე შემცირდა. დღის ბოლოს საბრძოლო მასალა ამოიწურა. ციხესიმაგრე [[13 ივნისი|13 ივნისისთვის]] უკვე [[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] ხელში იყო.<ref name="militarch3">{{cite web|last1=Spiteri|first1=Stephen C.|title=Fort Tigné - 1792, Part III|url=http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Building-Methods/fort-tigne-1792-malta-part-iii.html|website=MilitaryArchitecture.com|access-date=24 June 2015|date=26 December 2011|archive-url=https://archive.today/20161027034320/http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Building-Methods/fort-tigne-1792-malta-part-iii.html|archive-date=27 October 2016|url-status=live}}</ref> ფრანგებმა აქ ააშენეს ექვი საარტილერიო განყოფილება. === ბრიტანეთი === ტინიეს ციხესიმაგრე [[1800]] წლის სექტემბერში ბრიტანულმა სამხედროებმა აიღეს და [[1805]] წელს ციხესიმაგრე მათ გარნიზონი იყო.<ref name="midi-restoration">{{cite web|title=Restoration of Fort Tigné|url=http://www.midimalta.com/restoration-fort-tigne|website=MIDI plc|access-date=12 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150217183845/http://midimalta.com/restoration-fort-tigne|archive-date=17 February 2015|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150217183845/http://midimalta.com/restoration-fort-tigne|archivedate=17 თებერვალი 2015}}</ref>ფრანგული ოკუპაციის დროს დაზიანებული ნაწილები გარემონტდა, მაგრამ თავიდან მნიშვნელოვანი ცვლილებები არ განხორციელებულა. [[1860-იანები|1860-იან]] წლებში ბრიტანელები ციხესიმაგრეს აქტიურად იყენებდნენ.<ref>{{cite journal|last1=Spiteri|first1=Stephen C.|title=Fort St Rocco – The first British flankless fort in Malta|journal=Arx – Online Journal of Military Architecture and Fortification|date=May 2008|issue=6|pages=55–57|url=https://issuu.com/arkitettura/docs/arx-vol6-2008|publisher=Fortress Explorer Society}}</ref> იმ დროისთვის ციხესიმაგრეში განთავსებული 68 ფუნტიანი თოფები. ბრიტანელებმა წრიული საყრდენის პარაპეტი დაანგრიეს. მნიშვნელოვანი ცვლილებები განხორციელდა [[1870]]-[[1875]] წლებში. [[1880-იანები|1880-იან]] წლებში ბრიტანელებმა ციხის დანგრევა და მის ადგილზე უფრო დიდი სიმაგრის აგება გადაწყვიტეს, მაგრამ აზრი შეიცვალეს და [[1888]] წელს შეამცირეს გალავნის სიმაღლე. [[1890-იანები|1890-იან]] წლებში აშენდა თოფის სადგამები. [[1878]] და [[1886]] წლებში აშენდა საარტილერიო განყოფილებები. ციხესიმაგრე შეიტანეს [[1925]] წელს სიძველეთა სიაში.<ref>{{cite web|title=Protection of Antiquities Regulations 21st November, 1932 Government Notice 402 of 1932, as Amended by Government Notices 127 of 1935 and 338 of 1939.|url=https://www.mepa.org.mt/file.aspx?f=2627|website=[[Malta Environment and Planning Authority]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20160419101304/https://www.mepa.org.mt/file.aspx?f=2627|archive-date=19 April 2016|url-status=dead|accessdate=28 აპრილი 2022|archiveurl=https://www.webcitation.org/6guMwmZDW?url=https://www.mepa.org.mt/file.aspx?f=2627|archivedate=20 აპრილი 2016}}</ref> [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] დროს ის დაზიანდა საჰაერო დაბომბვის შედეგად.<ref name="militarch32">{{cite web|last1=Spiteri|first1=Stephen C.|title=Fort Tigné - 1792, Part III|url=http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Building-Methods/fort-tigne-1792-malta-part-iii.html|website=MilitaryArchitecture.com|access-date=24 June 2015|date=26 December 2011|archive-url=https://archive.today/20161027034320/http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Building-Methods/fort-tigne-1792-malta-part-iii.html|archive-date=27 October 2016|url-status=live}}</ref> === ახლა === როდესაც ბრიტანულმა ჯარებმა [[მალტა]] დატოვეს [[1979]] წელს, ციხე მიატოვეს და ავარიულ მდგომარეობაში დატოვეს. [[2000-იანი წლები|2000-იანი]] წლების დასაწყისში დაიწყო ციხესიმაგრის განახლება. დაანგრიეს ბრიტანული ყაზარმები და მის ნაცვლად აშენდა მაღალსართულიანი ბინები. [[2008]] წელს აღადგინეს ციხე. ბრიტანელების მიერ განხორციელებული ცვლილებები, როგორიცაა იარაღის სამაგრები, ასევე გარემონტდა.<ref>{{cite news|date=31 March 2008|title=Breathing new life into old forts|work=[[Times of Malta]]|url=http://www.timesofmalta.com/articles/view/20080331/local/breathing-new-life-into-old-forts.202252|access-date=12 July 2014}}</ref> იყო არაერთი წინადადება იმის შესახებ, თუ როგორ გამოეყენებინათ შენობა, მათ შორის იყო კვების ობიექტად, სამხედრო მუზეუმად, საგამოფენო სივრცედ ან სამხატვრო გალერეად გამოყენების იდეა.<ref name="midi-restoration2">{{cite web|title=Restoration of Fort Tigné|url=http://www.midimalta.com/restoration-fort-tigne|website=MIDI plc|access-date=12 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150217183845/http://midimalta.com/restoration-fort-tigne|archive-date=17 February 2015|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150217183845/http://midimalta.com/restoration-fort-tigne|archivedate=17 თებერვალი 2015}}</ref> == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.culturalheritage.gov.mt/filebank/inventory/Knights%20Fortifications/1345.pdf მალტის კუნძულების კულტურული ქონების ეროვნული ინვენტარი] * [https://www.youtube.com/watch?v=1r3uKxXwjDQ YouTube ვიდეო, სადაც ნაჩვენებია ციხესიმაგრის 3D მოდელი] == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ანბანის მიხედვით]] [[კატეგორია:მალტის ციხესიმაგრეები]] {{DEFAULTSORT:ტინიეს, ციხესიმაგრე}} 4ucpcqnx40p7zct6sew2jmdlj06f60x 4822769 4822768 2025-06-30T18:58:49Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822769 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამხედრო ნაგებობა | სახელი = ტინიეს ციხესიმაგრე | ორიგინალური სახელი = | სურათი = Malta - Sliema - Tigné Point - outer trail - Fort Tigné (MSTHC) 02 ies.jpg|thumb|Malta - Sliema - Tigné Point - outer trail - Fort Tigné (MSTHC) 02 ies|alt=Malta - Sliema - Tigné Point - outer trail - Fort Tigné (MSTHC) 02 ies.jpg | წარწერა = | სურათი2 = Fort Tigné map.png | წარწერა2 = |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = | მდებარეობა = ტინიეს ნახევარკუნძული, [[მალტა]] | ტიპი = პოლიგონური ციხე | სტატუსი = | ფუნქციური სტატუსი = | ფართობი = | მფლობელი = მალტის მთავრობა | მმართველი = | აშენების წელი = [[1793]]–[[1795]] | თარიღდება = | დამკვეთი = [[ჰოსპიტალიერები]] | ხუროთმოძღვრული ტიპი = | ხუროთმოძღვარი = | მასალა = [[კირქვა]] | აღდგენის წელი = [[1860]]-დან [[XX საუკუნე|XX საუკუნემდე]] | გამოყენებაში = | ბრძოლები = | მოვლენები = | გარნიზონი = | პოზრუკა = | პოზრუკის ზომა = | ალტერნატიული რუკა = | პოზრუკა2 = | პოზრუკის ზომა2 = | ალტერნატიული რუკა2 = | გეგმა = | გეგმის ზომა = | გეგმის წარწერა = | სხვა = | ვიკისაწყობი = }} '''ტინიეს ციხესიმაგრე''' ({{lang-mt|Il-Forti Tigné - Il-Fortizza ta' Tigné}}) — პოლიგონური ციხესიმაგრე ტინიეს [[ნახევარკუნძული|ნახევარკუნძულზე]]. იგი აშენდა [[ჰოსპიტალიერები|წმინდა იოანეს ორდენის]] მიერ [[1793]] და [[1795]] წლებში მარსამქსეტის ნავსადგურის დასაცავად და ეს არის ერთ-ერთი უძველესი პოლიგონური ციხესიმაგრე მსოფლიოში. ციხესიმაგრე აღადგინეს [[XXII საუკუნე|21-ე საუკუნის]] დასაწყისში და ახლა ის კარგ მდგომარეობაშია. იგი [[1998]] წლიდან არის მალტის [[იუნესკო|იუნესკოს]] მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სავარაუდო სიაში.<ref>{{cite web|title=Knights' Fortifications around the Harbours of Malta|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/982/|website=UNESCO Tentative List|archive-url=https://web.archive.org/web/20190117202810/https://whc.unesco.org/en/tentativelists/982/|archive-date=17 January 2019}}</ref> == ისტორია == ციხესიმაგრე დაპროექტდა [[1792]] წელს [[ჰოსპიტალიერები|ჰოსპიტალიერების]] ორდენის ინჟინრის, ანტუან ეტიენ დე ტუზარის მიერ. მშენებლობა დაიწყო [[1793]] წელს კაპომასტრო ანტონიო კაჩიას მეთვალყურეობის ქვეშ და დასრულდა [[1795]] წლის ივლისში. ციხესიმაგრეს სახელი დაარქვეს რაინდი ფრანსუა რენე იაკობ დე ტინიეს, სამხედრო ინჟინერ რენე იაკობ დე ტინიეს ძმისშვილის პატივსაცემად და მისი მრავალწლიანი მოღვაწეობის აღსანიშნავად. ტინიემ შესწირა1000 სკუდი ახალი ციხესიმაგრის მშენებლობისთვის, ხოლო დე როჰანმა ციხესიმაგრეს შესწირა დაახლოებით 6000 სკუდი.<ref name="militarch1">{{cite web|last1=Spiteri|first1=Stephen C.|title=Fort Tigné - 1792 - Part I|url=http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Building-Methods/fort-tigne-1792.html|website=MilitaryArchitecture.com|access-date=24 June 2015|date=26 December 2011|archive-url=https://archive.today/20160817163252/http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Building-Methods/fort-tigne-1792.html|archive-date=17 August 2016|url-status=live}}</ref> ახალი ციხე [[XVI საუკუნე|მეთვრამეტე საუკუნის]] სტანდარტებით საკმაოდ პატარა იყო. ამის მიუხედავად, მისი დიზაინი რევოლუციურად ითვლებოდა, რადგან ეს იყო ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული პოლიგონური ციხესიმაგრე, რომელიც აშენდა მთელ მსოფლიოში. ციხესიმაგრე ასევე იყო [[ჰოსპიტალიერები|წმინდა იოანეს ორდენის]] მიერ აშენებული ბოლო ნაგებობა.<ref>{{cite web|title=Fort Tigne - 1792-95|url=http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Fortifications/fort-tigne-1792-95.html|website=MilitaryArchitecture.com|access-date=12 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20180530052109/http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Fortifications/fort-tigne-1792-95.html|archive-date=30 May 2018}}</ref> დაახლოებით [[1797]] წელს გაკეთდა წინადადება, აეშენებინათ ქალაქი ტინიეს ნახევარკუნძულზე ციხესიმაგრესთან ახლოს, მაგრამ ამ იდეის აღსრულება ვერ მოხერხდა. === საფრანგეთის შემოჭრა და ოკუპაცია === ციხე პირველად გამოიყენეს [[მალტა|მალტაში]] [[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] შეჭრის დროს [[1798]] წლის ივნისში. ტინიეს ციხესიმაგრე იყო იმ რამდენიმე ციხეთაგანი, რომლებიც აქტიურად ცდილობდნენ წინააღმდეგობა გაეწიათ საფრანგეთისათვის. [[10 ივნისი|10 ივნისს]] ფრანგებმა შეუტიეს ციხესიმაგრეს, მაგრამ მალტელებმა ისინი წარმატებით მოიგერიეს.<ref>{{cite web|title=Caccatori Maltesi|url=https://hrgm.wordpress.com/units/orders-knights-of-st-john-military-units/caccatori-maltesi/|website=Historical Re-Enactment Group of Malta|date=24 June 2009|access-date=28 August 2015}}</ref> [[11 ივნისი|11 ივნისს]] ფრანგებმა დაბომბეს ციხესიმაგრე. [[12 ივნისი|12 ივნისს]] მალტის მილიციამ დატოვა ციხე და ციხის გარნიზონი 80 კაცამდე შემცირდა. დღის ბოლოს საბრძოლო მასალა ამოიწურა. ციხესიმაგრე [[13 ივნისი|13 ივნისისთვის]] უკვე [[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] ხელში იყო.<ref name="militarch3">{{cite web|last1=Spiteri|first1=Stephen C.|title=Fort Tigné - 1792, Part III|url=http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Building-Methods/fort-tigne-1792-malta-part-iii.html|website=MilitaryArchitecture.com|access-date=24 June 2015|date=26 December 2011|archive-url=https://archive.today/20161027034320/http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Building-Methods/fort-tigne-1792-malta-part-iii.html|archive-date=27 October 2016|url-status=live}}</ref> ფრანგებმა აქ ააშენეს ექვი საარტილერიო განყოფილება. === ბრიტანეთი === ტინიეს ციხესიმაგრე [[1800]] წლის სექტემბერში ბრიტანულმა სამხედროებმა აიღეს და [[1805]] წელს ციხესიმაგრე მათ გარნიზონი იყო.<ref name="midi-restoration">{{cite web|title=Restoration of Fort Tigné|url=http://www.midimalta.com/restoration-fort-tigne|website=MIDI plc|access-date=12 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150217183845/http://midimalta.com/restoration-fort-tigne|archive-date=17 February 2015|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150217183845/http://midimalta.com/restoration-fort-tigne|archivedate=17 თებერვალი 2015}}</ref>ფრანგული ოკუპაციის დროს დაზიანებული ნაწილები გარემონტდა, მაგრამ თავიდან მნიშვნელოვანი ცვლილებები არ განხორციელებულა. [[1860-იანები|1860-იან]] წლებში ბრიტანელები ციხესიმაგრეს აქტიურად იყენებდნენ.<ref>{{cite journal|last1=Spiteri|first1=Stephen C.|title=Fort St Rocco – The first British flankless fort in Malta|journal=Arx – Online Journal of Military Architecture and Fortification|date=May 2008|issue=6|pages=55–57|url=https://issuu.com/arkitettura/docs/arx-vol6-2008|publisher=Fortress Explorer Society}}</ref> იმ დროისთვის ციხესიმაგრეში განთავსებული 68 ფუნტიანი თოფები. ბრიტანელებმა წრიული საყრდენის პარაპეტი დაანგრიეს. მნიშვნელოვანი ცვლილებები განხორციელდა [[1870]]-[[1875]] წლებში. [[1880-იანები|1880-იან]] წლებში ბრიტანელებმა ციხის დანგრევა და მის ადგილზე უფრო დიდი სიმაგრის აგება გადაწყვიტეს, მაგრამ აზრი შეიცვალეს და [[1888]] წელს შეამცირეს გალავნის სიმაღლე. [[1890-იანები|1890-იან]] წლებში აშენდა თოფის სადგამები. [[1878]] და [[1886]] წლებში აშენდა საარტილერიო განყოფილებები. ციხესიმაგრე შეიტანეს [[1925]] წელს სიძველეთა სიაში.<ref>{{cite web|title=Protection of Antiquities Regulations 21st November, 1932 Government Notice 402 of 1932, as Amended by Government Notices 127 of 1935 and 338 of 1939.|url=https://www.mepa.org.mt/file.aspx?f=2627|website=[[Malta Environment and Planning Authority]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20160419101304/https://www.mepa.org.mt/file.aspx?f=2627|archive-date=19 April 2016|url-status=dead|accessdate=28 აპრილი 2022|archiveurl=https://www.webcitation.org/6guMwmZDW?url=https://www.mepa.org.mt/file.aspx?f=2627|archivedate=20 აპრილი 2016}}</ref> [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომის]] დროს ის დაზიანდა საჰაერო დაბომბვის შედეგად.<ref name="militarch32">{{cite web|last1=Spiteri|first1=Stephen C.|title=Fort Tigné - 1792, Part III|url=http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Building-Methods/fort-tigne-1792-malta-part-iii.html|website=MilitaryArchitecture.com|access-date=24 June 2015|date=26 December 2011|archive-url=https://archive.today/20161027034320/http://www.militaryarchitecture.com/index.php/Building-Methods/fort-tigne-1792-malta-part-iii.html|archive-date=27 October 2016|url-status=live}}</ref> === ახლა === როდესაც ბრიტანულმა ჯარებმა [[მალტა]] დატოვეს [[1979]] წელს, ციხე მიატოვეს და ავარიულ მდგომარეობაში დატოვეს. [[2000-იანი წლები|2000-იანი]] წლების დასაწყისში დაიწყო ციხესიმაგრის განახლება. დაანგრიეს ბრიტანული ყაზარმები და მის ნაცვლად აშენდა მაღალსართულიანი ბინები. [[2008]] წელს აღადგინეს ციხე. ბრიტანელების მიერ განხორციელებული ცვლილებები, როგორიცაა იარაღის სამაგრები, ასევე გარემონტდა.<ref>{{cite news|date=31 March 2008|title=Breathing new life into old forts|work=[[Times of Malta]]|url=http://www.timesofmalta.com/articles/view/20080331/local/breathing-new-life-into-old-forts.202252|access-date=12 July 2014}}</ref> იყო არაერთი წინადადება იმის შესახებ, თუ როგორ გამოეყენებინათ შენობა, მათ შორის იყო კვების ობიექტად, სამხედრო მუზეუმად, საგამოფენო სივრცედ ან სამხატვრო გალერეად გამოყენების იდეა.<ref name="midi-restoration2">{{cite web|title=Restoration of Fort Tigné|url=http://www.midimalta.com/restoration-fort-tigne|website=MIDI plc|access-date=12 July 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150217183845/http://midimalta.com/restoration-fort-tigne|archive-date=17 February 2015|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150217183845/http://midimalta.com/restoration-fort-tigne|archivedate=17 თებერვალი 2015}}</ref> == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.culturalheritage.gov.mt/filebank/inventory/Knights%20Fortifications/1345.pdf მალტის კუნძულების კულტურული ქონების ეროვნული ინვენტარი] * [https://www.youtube.com/watch?v=1r3uKxXwjDQ YouTube ვიდეო, სადაც ნაჩვენებია ციხესიმაგრის 3D მოდელი] == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ანბანის მიხედვით]] [[კატეგორია:მალტის ციხესიმაგრეები]] {{DEFAULTSORT:ტინიეს, ციხესიმაგრე}} pp40huw654v53xf5ecme80qhykuajmw 0 532814 4822791 4374668 2025-06-30T19:22:47Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:უკრაინელი ქალი პოლიტიკოსები]]; დაემატა [[კატეგორია:უკრაინელი პოლიტიკოსი ქალები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822791 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი|სახელი=ანა გოპკო|სურათი=Hopko, Hanna.IMG 7508.JPG|რიგი=უკრაინის უმაღლესი რადას მე-8 მოწვევის დეპუტატი|თანამდებობა დატოვა=[[27 ნოემბერი]] [[ 2014]] [[29 აგვისტო]] [[2019]]|თანამდებობა დაიკავა=[[29 აგვისტო]] [[2019]]|დაბადების თარიღი=[[4 მარტი]] [[1982]]|დაბადების ადგილი=სოფელი განაჩევკა, პერემიშლიანსკის რაიონი, [[ლვოვის ოლქი]], [[უკრაინის სსრ]], [[სსრკ]]|პარტია=თვითდახმარება|განათლება=უმაღლესი|სამეცნიერო ხარისხი=სოციალური კომუნიკაციების მეცნიერებათა კანდიდატი|მოქალაქეობა={{დროშა|უკრაინა}}|მეუღლე=ალექსანდრ ჟუკი|შვილები=1}} '''ანა გოპკო''' ([[უკრაინული ენა|უკრ.]] ''Ганна Миколаївна Гопко'' ; დ. [[4 მარტი]], [[1982]], სოფელი განაჩევკა, პერემიშლიანსკის რაიონი, [[ლვივის ოლქი|ლვოვის ოლქი]]) —  <nowiki/>[[უკრაინელები|უკრაინელი]] ჟურნალისტი და სამოქალაქო აქტივისტი. გარემოსდამცველი,  <nowiki/>[[თამბაქო|თამბაქოს]] მოწევის წინააღმდეგ აქტიური მებრძოლი. [[უკრაინის უმაღლესი რადა|უკრაინის უმაღლესი რადის]] მე-8 მოწვევის სახალხო დეპუტატი (2014 წლიდან). საზოგადოებრივი კომუნიკაციების დოქტორი. == ბიოგრაფია == მშობლები: მამა — ნიკოლაი ევგენიევიჩ გოპკო, დედა — ნადეჟდა სტეპანოვნა ( ქალიშვ. გვარიმურომცევა). ანა გოპკომ სკოლა წარჩინებით დაამთავრა. შემდეგ — [[ივან ფრანკო|ი. ფრანკოს]] სახელობის ლვოვის ეროვნული ინსტიტუტის ჟურნალისტიკის ფაკულტეტი (2004). იგი გახლავთ საერთაშორისო ჟურნალისტიკის მაგისტრი. სტუდენტობის წლებში მუშაობდა ლვოვის “ ინტერისა“ და [[უკრაინა|უკრაინის]] საზოგადოებრივი არხის „პირველი ნაციონალის“ კორესპონდენტად. <ref>[https://web.archive.org/web/20150319033344/http://samopomich.ua/en/hanna- "Hanna Hopko"]. [[:en:Self_Reliance_(political_party)|Self Reliance.]] Archived from [https://samopomich.ua/en/hanna-hopko-2/ the original] on 2015-03-19. Retrieved 2015-08-07.</ref><ref>"[https://web.archive.org/web/20150807054820/http://samopomich.ua/wp-content/ АВТОБІОГРАФІЯ]" [Autobiography] (უკრ.[[უკრაინული ენა|უკრ]]). Self Reliance. 12 September 2014. Archived from [https://samopomich.ua/wp-content/uploads/2014/09/01_Hopko.pdf the origina]l on 7 August 2015.</ref> საკანდიდატო დაიცვა დისერტაცია დაიცვა  თემაზე  „გარემოსდაცვითი ჟურნალისტიკა“ (2009 წელს [[ტარას შევჩენკო|ტარას შევჩენკოს]] სახელობის [[კიევი|კიევის]] ეროვნულ უნივერსიტეტში). ანა გოპკო უკრაინის პოლიტიკური სწავლების სკოლის კურსდამთავრებულია. იგი  გახლავთ [[უკრაინა|უკრაინაში]] საერთაშორისო ორგანიზაციის —  "მომავლისთვის თამბაქოს გარეშე" პროგრამების გრძელვადიანი კოორდინატორი.<ref>[https://www.who.int/teams/health-promotion/tobacco-control/global-tobacco-repo "WHO report (Which?)".]</ref>  2014 წლის ზაფხულში, ევრომაიდანის მასობრივი გრძელვადიანი დემონსტრაციების  შემდეგ, გახდა საზოგადოებრივი ინიციატივის "რეფორმების რეანიმაციული პაკეტის" (Реанімаційний пакет реформ)  თანადამფუძნებელი და კოორდინატორი.<ref>[https://globalthinkers.foreignpolicy.com/#advocates/detail/hopko "Hanna Hopko: For carrying Ukraine's revolution beyond the Maidan"]. Foreign Policy.</ref><ref>Kozlowska, Hanna (23 May 2014) [https://foreignpolicy.com/2014/05/23/the-revolution-has-not-been-finalized/ The Revolution Has Not Been Finalized] ''[[:en:Foreign_Policy|Foreign Policy]]''</ref> 2014 წლის [[უკრაინა|უკრაინის]] ვადამდელ საპარლამენტო არჩევნებზე იგი აირჩიეს მე-8 მოწვევის დეპუტატად, ხელმძღვანელობდა სამოპომიჩის ასოციაციის საარჩევნო სიას. მისივე ჩვენების თანახმად,  მიიღო შეთავაზება [[პეტრო პოროშენკო|პოროშენკოს]] ბლოკის, ბატკივშჩინას, ოლეგ ლიაშკოსა და ანატოლი გრიცენკოს პარტიების საარჩევნო სიის ათეულში შესვლის შესახებ. პარლამენტში საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტს თავმჯდომარეობდა.<ref>Kauffmann, Sylvie (26 April 2014). [https://www.nytimes.com/2014/04/26/opinion/kauffmann-ukraines-activists- "Ukraine's Activists Are Taking No Chances".] [[:en:The_New_York_Times|''The New York Times''.]]</ref> არჩევნების შემდეგ შექმნილ მთავრობაში პრემიერ-მინისტრმა [[არსენი იაცენიუკი|არსენი იაცენიუკმა]]  მას  ეკოლოგიისა და ბუნებრივი რესურსების მინისტრის პოსტი სესთავაზა, მაგრამ გოპკომ უარი თქვა და გადაწყვიტა პარლამენტში დარჩენილიყო. 2015 წლის ზაფხულში, ფრაქციის გადაწყვეტილების საწინააღმდეგოდ, მან მხარი დაუჭირა [[უკრაინა|უკრაინის]] კონსტიტუციაში შეტანილ ცვლილებებს დეცენტრალიზაციასთან დაკავშირებით და, შესაბამისად, 2015 წლის 31 აგვისტოს იგი გარიცხეს [[უკრაინის უმაღლესი რადა|უმაღლეს რადას]] "თვითდახმარების" ფრაქციიდან. თავად გოპკომ ამგვარ ქმედებები პოპულიზმის და ბოლშევიკური ავტორიტარიზმის სერიების გაგრძელებად შეაფასა. ფრაქციის ხელმძღვანელმა [[ოლეგ ბერეზიუკ|ოლეგ ბერეზიუკმა]] ასევე გამოთქვა გოპკოს კომიტეტის ხელმძღვანელის თანამდებობიდან გადაყენების აზრი, მაგრამ ამის განხორციელებას დეპუტატების უმრავლესობის მხარდაჭერა სჭირდებოდა.<ref>[http://platforma-reform.org/ "Reform Platforms - The Progressive Era Reforms".] Platforma-reform.org. Retrieved 2022-03-16.</ref><ref>[https://apostrophe.ua/article/politics/elections/2014-09-25/davayte- «Давайте не будем идеализировать Евросоюз»] [http://web.archive.org/web/20141213223933/http://apostroph Архивная копия] от 13 декабря 2014 на [[Wayback Machine]] «Апостроф», 25.09.2014 ([[რუსული ენა|რუს]].)</ref> თავად ანა გოპკო გეგმავს დარჩეს უფრაქციო დეპუტატად. ჩემივე ჩვენებით: „ყოველთვის თვეში 20 ათასზე მეტ გრივნას ვიღებდი, ეს იყო ხელფასი, ყველა გადასახადის გადახდის გათვალისწინებით“. ანა გოპკოს დეკლარაციის მიხედვით, მისი ოჯახი 8 ბინას ფლობს. 2014 წელს ამერიკულმა ჟურნალმა Foreign Policy-მ ანა გოპკო შეიყვანა 100 გლობალური მოაზროვნის ყოველწლიურ სიაში (100 Global Thinkers). 2014 წელს გახდა National Democratic Institute - ის პრიზის მფლობელი.<ref>[https://www.ndi.org/2014-democracy-award-story "New Ukrainian Leaders Honored at NDI Democracy Dinner"]. National Democratic Institute. 10 December 2014.</ref> 2018 წლის 1 ნოემბერს იგი იმ [[უკრაინელები|უკრაინელ]] პირთა სიაში მოხვდა, რომელთა მიმართ [[რუსეთი|რუსეთის]] მთავრობამ სანქციები დააწესა. == ოჯახი == ანა გოპკო დაქორწინებულია. მისი მეუღლე — ალექსანდრე ჟუკი (დ. 1978) — Cargill-ის ეკონომისტი გახლავთ. წყვილს ჰყავს ქალიშვილი სოფია (დაიბადა 2011 წელს).<ref>[https://telekritika.ua/ Анна Гопко о женщинах в политике, муже и депутатских зарплатах] [http://web.archive.org/web/20141209043743/http://dusia.telekritika.ua/nov Архивная копия] от 9 декабря 2014 на [[Wayback Machine]] «Дуся» ([[რუსული ენა|რუს]].)</ref> == სქოლიო == [[კატეგორია:დაბადებული 4 მარტი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1982]] [[კატეგორია:უკრაინელი პოლიტიკოსი ქალები]] [[კატეგორია:უკრაინელი ქალი ჟურნალისტები]] [[კატეგორია:ევრომაიდანის აქტივისტები]] nh7o11mj8tdi1d1w6tryoj4hjw6sjnv 0 532939 4822792 4402875 2025-06-30T19:22:53Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:უკრაინელი ქალი პოლიტიკოსები]]; დაემატა [[კატეგორია:უკრაინელი პოლიტიკოსი ქალები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822792 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება|name_color=white|back_color=blue|სახელი=ნინა კარპაჩოვა|მშობლიური სახელი={{lang-uk|Ніна Карпачова}}|დაბ თარიღი=[[12 აგვისტო]] [[1957]] (64 წლის)|დაბ ადგილი=ჩადირ-ლუნგა, [[მოლდავეთის სსრ]], [[სსრკ]]|მოქალაქეობა={{დროშა|უკრაინა}}|განათლება=[[კიევი]]ს [[ტარას შევჩენკო]]ს სახელობის ეროვნული უნივერსიტეტის იურიდიული ფაკულტეტი|მოღვაწეობა=[[ადვოკატი]], [[პოლიტიკოსი]]|პარტია=უპარტიო|ჯილდოები=II ხარისხის ღირსების ორდენი დამსახურებისთვის<br /> III ხარისხის ღირსების ორდენი დამსახურებისთვის}} '''ნინა კარპაჩოვა''' ([[უკრაინული ენა|უკრ]]. Ні́на Іва́нівна Карпачо́ва; დ. [[12 აგვისტო]], [[1957|1957,]] [[მოლდავეთის სსრ]]) — [[უკრაინის უმაღლესი რადა|უკრაინის უმაღლესი რადას]] ადამიანის უფლებათა დაცვის პირველი კომისარი (ომბუდსმენი), ხსენებული  თანამდებობა ეკავა 1998 წლიდან 2012 წლამდე. იურიდიულ მეცნიერებათა კანდიდატი, ასოცირებული პროფესორი, [[კიევი|კიევის]] [[ტარას შევჩენკო|ტარას შევჩენკოს]] სახელობის ეროვნული უნივერსიტეტის კონსტიტუციური სამართლის კათედრის პროფესორი. უკრაინის დამსახურებული იურისტი. საერთაშორისო ომბუდსმენის ინსტიტუტის წევრი და [[ევროპა|ევროპის]] ომბუდსმენის ინსტიტუტის საბჭოს წევრი.<ref>[https://www.rada.gov.ua/?kod=2702 Учётная карточка народного депутата Украины Нины Карпачёвой] <small>[[უკრაინული ენა|(უკრ]].)</small></ref> როგორც ომბუდსმენმა, კარპაჩოვამ მოახერხა [[ბანგკოკი|ბანგკოკის]] ციხის პატიმრის, [[უკრაინელები|უკრაინელი]] ვიქტორია მამონტოვასთვის გამოტანილი სასიკვდილო განაჩენის შეცვლა და მისი სამშობლოში დაბრუნება. მოკლული ჟურნალისტის [[გიორგი ღონღაძე|გიორგი ღონღაძის]] დედის სასამართლოს მიერ დაზარალებულად ცნობა [[უკრაინა|უკრაინის]] გენერალური პროკურატურის უარყოფითი პოზიციის საწინააღმდეგოდ. მიაღწია ყოფილი [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|სსრკ-]]<nowiki/>ს მოქალაქეების შრომითი დანაზოგის, როგორც მათი საკუთრების აღიარებას უკრაინის საკონსტიტუციო სასამართლოში, რამაც მოგვიანებით [[იულია ტიმოშენკო|იულია ტიმოშენკოსა]] და [[ნიკოლოზ აზაროვი|მიკოლა აზაროვის]] მთავრობებს უფლება მისცა მოქალაქეებისთვის გადაეხადათ ეს თანხა. [[უკრაინა|უკრაინის]] ადამიანის უფლებათა ჰელსინკის კავშირის გამგეობის თავმჯდომარემ ევგენი ზახაროვმა ნინა კარპაჩოვას, როგორც ომბუდსმენის საქმიანობა არაეფექტურად შეაფასა. კარპაჩოვას მემკვიდრის, ვალერია ლუტკოვსკაიას თქმით, რომელიც მანამდე იკავებდა [[ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო|ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს]] სამთავრობო კომისრის თანამდებობას, კარპაჩოვას  რეაგირება არ ჰქონია მის წერილებზე [[ევროსასამართლო|ევროსასამართლოს]] გადაწყვეტილებების შესახებ და არ აქცევდა ყურადღებას ამ გადაწყვეტილებების შესრულებას. == ბიოგრაფია == ნინა კარპაჩოვა დაიბადა 1957 წლის 12 აგვისტოს [[მოლდავეთის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|მოლდოვის სსრ]] ქალაქ კეადირ-ლუნგაში. 26 წლის ასაკში გახდა უკრაინის კომუნისტური პარტიის [[ალუშტა|ალუშტას]] საქალაქო კომიტეტის მდივანი. 1994 წელს იგი აირჩიეს [[უკრაინა|უკრაინის]] სახალხო დეპუტატად, როგორც უპარტიო. 1998 წელს  აირჩიეს [[უკრაინის უმაღლესი რადა|უკრაინის უმაღლესი რადას]] ადამიანის უფლებათა კომისრის (ომბუდსმენის) თანამდებობაზე. 2003 წელს იგი ხელახლა აირჩიეს ამ თანამდებობაზე და ასევე გახდა უკრაინის მოსამართლეთა უმაღლესი საკვალიფიკაციო კომისიის წევრი. 2006-2007 წლებში იყო უკრაინის მე-5 მოწვევის [[უკრაინის უმაღლესი რადა|უმაღლესი რადას]] დეპუტატი რეგიონების პარტიიდან. 2007 წელს იგი კვლავ აირჩიეს ომბუდსმენის პოსტზე. 2007 წელს უკრაინის პრეზიდენტმა [[ვიქტორ იუშჩენკო|ვიქტორ იუშჩენკომ]] თავისი ბრძანებულებით "მოქალაქეების კონსტიტუციური უფლებებისა და თავისუფლების დაცვაში შეტანილი მნიშვნელოვანი წვლილისთვის, მრავალწლიანი ნაყოფიერი საკანონმდებლო და სოციალურ-პოლიტიკური საქმიანობისთვის" ნინა კარპაჩოვა დააჯილდოვა III ხარისხის ღირსების ორდენით. <ref>[https://www.unian.net/politics/58562-yuschenko-nagradil-karpachyovu Ющенко наградил Карпачёву «За заслуги»]{{Dead link|date=აგვისტო 2022 |bot=InternetArchiveBot }}, ''УНИАН'' (12 августа 2007). ციტირების თარიღი <small>5 მაისი 2012 ([[რუსული ენა|რუს]].)</small></ref> 2008 წელს ნინა კარპაჩოვამ უზრუნველყო უკრაინული მხრიდან  რთული საერთაშორისო სიტუაციის მოგვარება, რომელიც უკავშირდებოდა [[სომალელები|სომალელი]] მეკობრეების მიერ გემის Lehmann Timber-ის ეკიპაჟის დატყვევებას, რომელთა უმეტესობას  <nowiki/>[[უკრაინელები]] შეადგენდნენ. გათავისუფლების შემდეგ გემს ტექნიკური სირთულეები შეექმნა და სალალას უახლოეს პორტში გადაიყვანეს. უკრაინის ხელისუფლებამ, ნინა  კარპაჩოვას ინიციატივით, გადაჭრა ყველა საკითხი, რომელიც ეხებოდა გემის ეკიპაჟის [[უკრაინელები|უკრაინელი]], [[რუსები|რუსი]] და [[ესტონელები|ესტონელი]] წევრების სამშობლოში დაბრუნებას. 2010 წელს, უკრაინის მოსამართლეთა უმაღლესი საკვალიფიკაციო კომისიის მუშაობის მუდმივ რეჟიმზე გადასვლის გამო, ნინა კარპაჩოვა არ შეიყვანეს მის ახალ შემადგენლობაში. 2011 წლის ნოემბერში დიდი რეზონანსი მოჰყვა სააგენტო UNIAN-ის მიერ გამოქვეყნებულ ფოტოს, სადაც ნინა კარპაჩოვა, პროტესტანტ აქტივისტებთან საუბრის შემდეგ, აჩვენებს მარჯვენა ხელის შუა თითს. თავად ფოტოგრაფის თქმით, ეს ჟესტი შემთხვევით მოხვდა კადრში, როდესაც კარპაჩოვამ სიცივეზე დაიჩივლა დეპუტატ [[ოლეგ ლიაშკო|ოლეგ ლიაშკოსთან]].<ref>''Оксана Шамонова''. [https://news.tochka.net/80734-karpacheva-neproizvolno-pokazala-sredniy-palet Карпачева непроизвольно показала средний палец чернобыльцам] (фото), ''tochka.net'' (16 ноября 2011). [https://web.archive.org/web/20111219125351/http://news.tochka.net/80734-kar დაარქივებულია] <small>19 დეკემბერი 2011 .</small> ციტირების თარიღი <small>5 მაისი 2012. ([[რუსული ენა|რუს.]])</small></ref> <ref>''Андрій Скакодуб.'' [https://photo.unian.ua/photo/381023-nina-karpacheva Ніна Карпачова - Фото УНІАН] <small>([[უკრაინული ენა|უკრ]].)</small>. ''УНІАН'' (16 ноября 2011). ციტირების თარიღი<small>: 5 მაისი 2012.</small> დაარქივებულია <small>27 ივნისი 2012 .</small></ref><ref>[https://www.kyivpost.com/article/content/ukraine-politics/ombudsperson- Ombudsperson Karpachova asks to release Lutsenko from detention center,] Kyiv Post (May 10, 2011)</ref> 2019 წლის თებერვალში, როგორც „დამოუკიდებელი საერთაშორისო ადამიანის უფლებათა თანამეგობრობის წარმომადგენელი“, [[რუსეთი|რუსეთის]] ხელისუფლებამ [[ქერჩი|ქერჩის]] ინციდენტის დროს დაკავებულ დაჭრილ [[უკრაინელები|უკრაინელ]] ჯარისკაცებთან დაუშვა. ამასთან, მათი ნახვის უფლება ვერ მოიპოვა მოქმედმა ომბუდსმენმა [[ლუდმილა დენისოვა|ლუდმილა დენისოვამ.]]<ref>[https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/02/21/7207300/ Денисова возмутилась, что РФ за ее спиной сотрудничает с экс-омбудсменом], ''Украинская Правда'' (21 февраля 2019). [https://web.archive.org/web/20190306111400/https://www.pravda.com.ua/rus/ne დაარქივებულია] <small>6 მარტი 2019 .</small> ციტირების თარიღი <small>4 მარტი 2019.</small></ref> == სქოლიო == [[კატეგორია:დაბადებული 12 აგვისტო]] [[კატეგორია:დაბადებული 1957]] [[კატეგორია:უკრაინელი პოლიტიკოსი ქალები]] [[კატეგორია:უკრაინელი ქალი იურისტები]] [[კატეგორია:უკრაინელი ომბუდსმენები]] [[კატეგორია:ადამიანის უფლებები უკრაინაში]] [[კატეგორია:ადამიანის უფლებათა დამცველები]] <references /> [[კატეგორია:უკრაინის უმაღლესი რადის დეპუტატები]] 1f1mjv88kxy74993hxo0h8ar748glbc 14 538996 4822703 4814985 2025-06-30T18:34:20Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]]“ 4814985 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ქვეყნები| ]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] l9hbsvi5u2h3v0idofsopxzma4oddcm 0 539020 4822711 4627257 2025-06-30T18:35:45Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822711 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეკონომიკა |ქვეყანა = ალბანეთი |სურათი = Twin Towers Tirana, Albania 2017.jpg |სიგანე = 310px |წარწერა = [[ტირანა]] ― ალბანეთის ეკონომიკური ცენტრი |ვალუტა = [[ლეკი (ფულის ერთეული)|ალბანური ლეკი]] (ALL, L) |წელი = კალენდარული წელი |ორგანიზაციები = [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია]]<br> [[ბისეკი]]<br >[[ცენტრალური ევროპის თავისუფალი სავაჭრო შეთანხმება]]<br >ღია ბალკანეთი |ადგილი = 119 (ნომინალური, 2019)<br> 118 (მუპ, 2019) |მშპ = 17.745 მლრდ $ (ნომინალური, 2021)<ref name="IMFWEOAL">{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=48&pr.y=17&sy=2017&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=914&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC%2CPCPIPCH&grp=0&a= |title=World Economic Outlook Database, October 2019 |publisher=International Monetary Fund |website=IMF.org |access-date=15 October 2019}}</ref><br > 40.151 მლრდ $ ([[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი|მუპ]], 2021)<ref name="IMFWEOAL"/> |ზრდა = 4.1% (2018) 2.1% (2019e)<br > −3.96% (2020f) 8.8% (2021)<ref>{{cite journal |title=Global Economic Prospects, June 2020 |page=80 |url=https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/33748 |website=openknowledge.worldbank.org |date=8 June 2020 |publisher=[[World Bank]] |access-date=10 June 2020|last1=Bank |first1=World }}</ref> |ერთ სულზე = 6 352 (ნომინალური, 2022)<br > 16 000 $ (მუპ, 2021)<ref name="IMFWEOAL"/> |სექტორი = [[ეკონომიკის პირველადი სექტორი|სოფლის მეურნეობა]]: 21.7%<br > [[ეკონომიკის მეორადი სექტორი|მრეწველობა]]: 24.2%<br > [[ეკონომიკის მესამეული სექტორი|მომსახურება]]: 54.1% (2017)<ref name="CIAWFAL">{{cite web |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/albania/|title=The World Factbook |publisher=Central Intelligence Agency |website=CIA.gov |access-date=18 February 2019}}</ref> |ინფლაცია = 2% (2020)<ref name="IMFWEOAL"/> |სიღარიბე = 14.3% (2012)<ref name="CIAWFAL"/><ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.NAHC?locations=AL |title=Poverty headcount ratio at national poverty lines (% of population) |publisher=World Bank |website=data.worldbank.org |access-date=18 February 2019}}</ref> |gini = 33.2 (საშუალო, 2017, [[მსოფლიო ბანკი]])<ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=AL |title=GINI index (World Bank estimate) |publisher=World Bank |website=data.worldbank.org |access-date=28 March 2020}}</ref> |მუშახელი = 1 324 517 (2019)<ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SL.TLF.TOTL.IN?locations=AL&name_desc=false |title=Labor force, total - Albania |publisher=World Bank |website=data.worldbank.org |access-date=11 January 2020}}</ref> <br > 50.3% (დასაქმების დონე, 2017)<ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SL.EMP.TOTL.SP.NE.ZS?locations=AL&name_desc=false |title=Employment to population ratio, 15+, total (%) (national estimate) - Albania |publisher=World Bank |website=data.worldbank.org |access-date=11 January 2020}}</ref> |პროფესია = [[სოფლის მეურნეობა]]: 41.4%<br >[[მრეწველობა]]: 18.3%<br>[[მომსახურება]]: 40.3% (2017)<ref name="CIAWFAL"/> |უმუშევრობა = 12.4% (2018)<ref>{{cite web |url=http://www.instat.gov.al/media/4719/atfp-t2-2018_.pdf |title=Anketa Tremujore e Forcave të Punës |website=instat.gov.al |date=2018 |access-date=13 January 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191221222010/http://www.instat.gov.al/media/4719/atfp-t2-2018_.pdf |archivedate=21 დეკემბერი 2019 }}</ref><br> 13.8% (2017)<ref name="CIAWFAL"/> |მრეწველობა = ფეხსაცმელი, ტანსაცმელი, ხე-ტყე, ნავთობი, ცემენტი, ქიმიური ნივთიერებები, სამთამადნო მოპოვება, ლითონები, სურსათი და სასმელი, ავტომობილის ნაწილები, წყლის ენერგია |ექსპორტი = 2.39 მლრდ $ (2017)<ref name="CIAWFAL"/><ref>{{cite web|url= https://oec.world/en/profile/country/alb/ |title=Albania 2017, export/import |publisher=Observatory of Economic Complexity |first=Alexander |last=Simoes |access-date=13 January 2020}}</ref> |საქონლის ექსპორტი = სამოსი, ფეხსაცმელი, ასფალტი, ლითონები და ლითონის მადნები, ნედლი ნავთობი, ცემენტი და სამშენებლო მასალები, ბოსტნეული, ხილი, თამბაქო, სურსათი და სასმელი, ჰიდროენერგია, ავტომობილის ნაწილები |ექსპორტ-პარტნიორები = *{{flag|იტალია}} 45.4% *{{flag|ესპანეთი}} 8.1% *{{flag|გერმანია}} 6.01% *{{flag|საბერძნეთი}} 5.34% *{{flag|საფრანგეთი}} 3.56% *{{flag|ჩინეთი}} 3.53% *{{flag|ჩრდილოეთი მაკედონია}} 2.67% *{{flag|ინდოეთი}} 2.26% *{{flag|აშშ}} 2.08% *{{flag|ჩეხეთის რესპუბლიკა}} 2.07% (2019)<ref name="OEC">{{cite web |title=Foreign trade partners of Albania |url=https://oec.world/en/visualize/tree_map/hs92/import/alb/show/all/2019/ |publisher=[[The Observatory of Economic Complexity]] |access-date=18 June 2021}}</ref> |იმპორტი = 4.1 მლრდ 4 (2017)<ref name="CIAWFAL"/> |საქონლის იმპორტი = მანქანა-დანადგარები, [[საჭმელი]], [[ტექსტილი]], [[ნივთიერება|ქიმიური ნივთიერებები]] |იმპორტ-პარტნიორები = {{plainlist| *{{flag|Italy}} 28.2% *{{flag|Greece}} 11.9% *{{flag|China}} 11.1% *{{flag|Turkey}} 9.04% *{{flag|Germany}} 5.34% *{{flag|Serbia}} 2.94% *{{flag|Spain}} 2% *{{flag|Romania}} 1.98% *{{flag|Russia}} 1.83% *{{flag|Hungary}} 1.82% (2019)<ref name="OEC"/>}} |შიდა ვალი = |დავალიანებები = |შემოსავალი = 3.614 მლრდ $ (2017)<ref name="CIAWFAL"/> |გასავალი = 3.874 მლრდ $ (2017)<ref name="CIAWFAL"/> |დახმარება = |კრედიტი = |cianame = |მართლწერა = }} '''ალბანეთის ეკონომიკა''' ტრანზიციის მეშვეობით ცენტრალიზებული ეკონომიკიდან [[საბაზრო ეკონომიკა]]ზე გადავიდა. ალბანეთის ეკონომიკის 54.1% მომსახურების სექტორზე მოდის, 21.7% ― სოფლის მეურნეობაზე, ხოლო 24.2% ― მრეწველობაზე.<ref name="CIAWFAL"/> ალბანეთში რამდენიმე ბუნებრივი რესურსი მოიპოვება და ეკონომიკა მეტწილად სოფლის მეურნეობაზე, სურსათის წარმოებაზე, ხე-ტყისა და ნავთობის მოპოვებაზე, ცემენტის, ქიმიურ ნივთირებათა, სამთამადნო, ლითონების წარმოებაზე, წყლის ენერგიაზე, [[ალბანეთის ტურიზმი|ტურიზმსა]] და ტექსტილის მრეწველობაზეა დამოკიდებული. ტურიზი ეროვნული შემოსავლის მნიშვნელოვანი წყაროა, განსაკუთრებით ზაფხულში. [[2019]] წელს ალბანეთს 6.4 მილიონი ტურისტი ეწვია და ტურიზმიდან მიღებულმა შემოსავალმა 2.4 მილიარდ [[ამერიკული დოლარი|ამერიკულ დოლარს]] გადააჭარბა.<ref>{{cite web |url= http://earthtrends.wri.org/text/economics-business/variable-638.html |title= What We Do |access-date= 3 March 2015 |url-status= live |archive-url= https://web.archive.org/web/20100213054226/http://earthtrends.wri.org/text/economics-business/variable-638.html |archive-date= 13 February 2010 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20120504135206/http://earthtrends.wri.org/text/economics-business/variable-638.html |archivedate= 4 მაისი 2012 }}</ref> ==დამატებითი საკითხავი== *{{cite journal|last1=Bitzenis |first1=Aristidis |first2=Leslie T. |last2=Szamosi |title=Entry Modes and the Determinants of Foreign Direct Investment in a European Union Accession Country: The Case of Albania |journal=Journal of East-West Business |volume=15 |issue=3–4 |date=2009 |pages=189–209|doi=10.1080/10669860903435947 |s2cid= }} *{{cite journal|last=Feilcke-Tiemann |first=Adelheid |title=Albania: Gradual Consolidation limited by Internal Political Struggles |journal=Southeast European and Black Sea Studies |volume=6 |issue=1 |date=2006 |pages=25–41|doi=10.1080/14683850500505212 |s2cid= }} ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons category|Economy of Albania}} *[http://www.bankofalbania.org Bank of Albania (official site)] *[https://archive.today/20150410171840/https://www.quandl.com/c/albania/albania-economy-data Albania Economy Data] from Quandl *[https://web.archive.org/web/20120828023259/http://www.minfin.gov.al/ Ministry of Finance of Albania Official Website] *[http://www.balkanalysis.com/albania/2012/02/05/albania-oil-industry-enjoys-revival-but-investor-government-relations-remain-a-question/ Comprehensive Balkanalysis.com 2012 report on Albania oil sector foreign investment] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190110234847/http://www.balkanalysis.com/albania/2012/02/05/albania-oil-industry-enjoys-revival-but-investor-government-relations-remain-a-question/ |date=2019-01-10 }} *[https://web.archive.org/web/20181016134809/http://ekonomia.gov.al/ Ministry of Economy, Trade, Energy, and Tourism of Albania Official Website] *[https://bizpages.org/countries--AL--Albania Albania economic data] *[http://wits.worldbank.org/CountryProfile/Country/ALB/Year/2012/Summary World Bank Trade Summary Statistics Albania 2012] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} {{მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია}} [[კატეგორია:ალბანეთის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] f5fg6i9kzykxfk0l08767va45hf2f4b 0 539021 4822712 4420113 2025-06-30T18:35:51Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822712 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ეკონომიკა |ქვეყანა = ანდორა |სურათი = Andorra la Vella view2.jpg |სიგანე = 310px |წარწერა = [[ანდორა-ლა-ველა]] |ვალუტა = [[ევრო]] (EUR, €) |წელი = [[კალენდარული წელი]] |ორგანიზაციები = [[ევროპის კავშირი]]ს [[საბაჟო კავშირი]] |ადგილი = 180 (მუპ, 2012) |მშპ = 3.163 მლრდ $ ([[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი|მუპ]], 2012) |ზრდა = -1.6% (რეალური, 2012) |ერთ სულზე = 37 200 $ (მუპ, 2012) |სექტორი = [[ეკონომიკის პირველადი სექტორი|სოფლის მეურნეობა]]: 11.9%<br > [[ეკონომიკის მეორადი სექტორი|მრეწველობა]]: 33.6%<br > [[ეკონომიკის მესამეული სექტორი|მომსახურება]]: 54.5% (2017) |ინფლაცია = 1.1% (სამომხმარებლო ფასის ინდექსი, 2012) |სიღარიბე = |gini = |მუშახელი = 30 060 (2012)<br> |პროფესია = [[ეკონომიკის პირველადი სექტორი|სოფლის მეურნეობა]]: 0.4%<br > [[ეკონომიკის მეორადი სექტორი|მრეწველობა]]: 4.7%<br > [[ეკონომიკის მესამეული სექტორი|მომსახურება]]: 94.9% (2010) |უმუშევრობა = 2.9% (2012) |მრეწველობა = ტურიზმი (განსაკუთრებით თხილამურებით სრიალი), მსხვილფეხა რქოსანი პირუტყვი, ხე-ტყე, საბანკო სფერო, თამბაქო, ავეჯი |ექსპორტი = {{decrease}} 70 მლნ $ (2012) |საქონლის ექსპორტი = თამბაქოს ნაწარმი, ავეჯი |ექსპორტ-პარტნიორები = *[[საფრანგეთი]] 34% *[[ესპანეთი]] (+) 58% (1998) |იმპორტი = {{decrease}} 1.43 მლრდ $ (2012) |საქონლის იმპორტი = სამომხმარებლო საქონელი, სურსათი, ელექტროენერგია |იმპორტ-პარტნიორები = *[[ესპანეთი]] 51.5% *[[საფრანგეთი]] 22.3% *[[აშშ]] 0.3% (2003) |შიდა ვალი = |დავალიანებები = |შემოსავალი = 403 მლნ $ (2011) |გასავალი = 470 მლნ $ (2011) |დახმარება = |კრედიტი = |cianame = |მართლწერა = }} '''ანდორის ეკონომიკა''' განვითარებული თავისუფალი საბაზრო ეკონომიკაა.<ref name = ciaworldfactbook>{{cite web | title = Andorra | url = https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/andorra/ | website = The World Facebook | publisher = CIA | access-date = 29 October 2019}}</ref> ანდორა [[თავისუფალი ეკონომიკური ზონა]]ა და [[საფრანგეთი]]დან და [[ესპანეთი]]დან ვაჭრობის მოყვარულებს იზიდავს. ამასთან, ქვეყანაში განვითარებული ზაფხულისა და ზამთრის კურორტები.<ref name=":1">{{Cite web|date=May 2000|title=Background Note: Andorra|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/3164.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20020605232138/http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/3164.htm|archive-date=June 5, 2002|publisher=U.S. Department of State|postscript=}}</ref> ==მიმოხილვა== ანდორის ეკონომიკის წამყვანი დარგი [[ტურიზმი]]ა, რომელზეც [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს თითქმის 80% მოდის.<ref name=":0">{{Cite web|title=Andorra|url=http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/an.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20001206135600/http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/an.html|archive-date=December 6, 2000|website=[[The World Factbook]]|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|postscript=|accessdate=სექტემბერი 23, 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060719002757/https://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/an.html|archivedate=ივლისი 19, 2006}}</ref> ყოველწლიურად ქვეყანას საშუალოდ 9 მილიონი ტურისტი სტუმრობს. ტურისტებისთვის ანდორის თავისუფალი ეკონომიკური ზონის სტატუსი და საზაფხულო და საზამთრო კურორტებია მიმზიდველი.<ref name=":0" /> ანდორის შედარებითი უპირატესობა მეზობელი [[საფრანგეთი]]სა და [[ესპანეთი]]ს მიერ საქონლის ხელმისაწვდომობის გაფართოებისა და დაბალი ტარიფების შემოღების შემდეგ შემცირდა.<ref name=":0" /> ქვეყნის ეკონომიკის სასიცოცხლოს მნიშვნელოვანი სექტორი საბანკო სექტორია.<ref name=":0" /> ნაყოფიერი მიწების შეზღუდულობის გამო სასოფლო-სამეურნეო წარმოებაც შეზღუდულია, რის გამოც საკვების დიდი ნაწილი იმპორტირებულია.<ref name=":0" /> მეცხოველეობის მთავარი ფორმა მეცხვარეობაა. მრეწველობაში წამყვანია სიგარეტის, სიგარებისა და ავეჯის წარმოება.<ref name=":0" /> ანდორა [[ევროპის კავშირი]]ს [[საბაჟო კავშირი]]ს წევრია და სამრეწველო საქონლით ვაჭრობაში ევროპის კავშირის წევრად მოიაზრდება (ტარიფები არ უწესდება).<ref name=":0" /> ==იხილეთ აგრეთვე== *[[ანდორის ტურიზმი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ევროპა თემატურად|ეკონომიკა|ევროპის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:ანდორის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] 0ku43q26wh1nk0b6bktxyekz8j4xu0e 14 539022 4822705 4419048 2025-06-30T18:34:44Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822705 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ანდორა]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] j1gmmqfkqrg1s1dm5t888dwarwbp4zl 14 539498 4822825 4421518 2025-06-30T19:37:17Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822825 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Economy of Sri Lanka}} [[კატეგორია:შრი-ლანკა]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] 7ng7pl24my1y1s8cqw3ahq5oix1h3ll 0 540999 4822830 4686959 2025-06-30T19:38:20Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822830 wikitext text/x-wiki [[File:Shanghai skyline unsplash.jpg|thumb|240px|[[შანხაი]] ― [[ჩინეთი]]ს ფინანსური ცენტრი]] '''ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა''' მაღალშემოსავლიანი განვითარებადი საბაზრო ეკონომიკაა,<ref name="Eco_info"/> რომელიც აერთიანებს ეკონომიკურ დაგეგმვას სამრეწველო პოლიტიკისა და ხუთწლიანი გეგმების მეშვეობით.<ref name="Eco_info"> —Xu, Chenggang. "The Fundamental Institutions of China’s Reforms and Development." [[Journal of Economic Literature]], vol. 49, no. 4, [[American Economic Association]], 2011, pp. 1076–151.<br /> —Nee, Victor, and Sonja Opper. "Political Capital in a Market Economy." Social Forces, vol. 88, no. 5, [[Oxford University Press]], 2010, pp. 2105–32.<br /> —Shue Tuck Wong & Sun Sheng Han (1998) Whither China's Market Economy? The Case of Lijin Zhen, [[Geographical Review]], 88:1, 29-46, {{doi|10.1111/j.1931-0846.1998.tb00094.x}}<br /> —Gregory C. Chow (2005) The Role of Planning in China's Market Economy, Journal of Chinese Economic and Business Studies, 3:3, 193-203, {{doi| 10.1080/14765280500317866}}<br /> —HUA, HUANG. "The Market Economy in China." Security Dialogue, vol. 24, no. 2, [[Sage Publications]], Ltd., 1993, pp. 175–79.<br /> —Chow, Gregory C. "Development of a More Market-Oriented Economy in China." Science, vol. 235, no. 4786, [[American Association for the Advancement of Science]], 1987, pp. 295–99.</ref> ეკონომიკა შედგება სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული საწარმოებისა და შერეულ საკუთრებაში მყოფი საწარმოებისგან, ისევე, როგორც ფართო შიდა კერძო სექტორისგან. ჩინეთის ეკონომიკა ღიაა უცხოური ბიზნესისთვის და ოფიციალურად სისტემა აღიწერება როგორც სოციალისტური საბაზრო ეკონომიკა. ჩინეთი მსოფლიოში მეორე უმსხვილესი ეკონომიკაა ნომინალური [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს მიხედვით. [[2021]] წელს ნომინალური მშპ 17.7 ტრილიონ ამერიკულ დოლარს გაუტოლდა. რაც შეეხება [[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი]]ს მიხედვით მთლიან შიდა პროდუქტს, ამ მაჩვენებლით ჩინეთი პირველ ადგილს იკავებს [[2016]] წლის შემდეგ.<ref name="IMF Data">{{Cite web |title=World Economic Outlook Database October 2022 |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/April |access-date=2022-04-19 |website=www.imf.org}}</ref> [[2021]] წელს ჩინეთმა [[ევროპის კავშირის ეკონომიკა]]ს გადაუსწრო.<ref>{{Cite web |title=China's economy surpasses the European Union's for the first time |url=https://www.trtworld.com/magazine/china-s-economy-surpasses-the-european-union-s-for-the-first-time-54291 |access-date=2022-09-15 |website=China's economy surpasses the European Union's for the first time |language=en}}</ref> პროგნოზების თანახმად, [[2028]] წლისთვის ჩინეთის ეკონომიკა უმსხვილესი ეკონომიკა იქნება ნომინალური მთლიანი შიდა პროდუქტის მიხედვით.<ref name="CHN1">{{cite web |last=Elliot |first=Larry |date=26 December 2020 |title=China to overtake US as world's biggest economy by 2028, report predicts |url=https://www.theguardian.com/world/2020/dec/26/china-to-overtake-us-as-worlds-biggest-economy-by-2028-report-predicts |access-date=28 December 2020 |work=[[The Guardian]] |quote="With the US expected to contract by 5% this year, China will narrow the gap with its biggest rival, the CEBR said. Overall, global gross domestic product is forecast to decline by 4.4% this year, in the biggest one-year fall since the second world war. Douglas McWilliams, the CEBR's deputy chairman, said: "The big news in this forecast is the speed of growth of the Chinese economy. We expect it to become an upper-income economy during the current five-year plan period (2020-25). And we expect it to overtake the US a full five years earlier than we did a year ago. It would pass the per capita threshold of $12,536 (£9,215) to become a high-income country by 2023."}}</ref> ჩინეთი მსოფლიოში უმსხვილესი სამრეწველო ეკონომიკა და საქონლის უმსხვილესი ექსპორტიორია.<ref>{{cite web |title=China Widens Lead as World's Largest Manufacturer |url=http://news.thomasnet.com/IMT/2013/03/14/china-widens-lead-as-worlds-largest-manufacturer/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130727123309/http://news.thomasnet.com/IMT/2013/03/14/china-widens-lead-as-worlds-largest-manufacturer/ |archive-date=27 July 2013 |access-date=25 August 2013 |publisher=thomasnet.com |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180714125919/https://news.thomasnet.com/imt/2013/03/14/china-widens-lead-as-worlds-largest-manufacturer |archivedate=14 ივლისი 2018 }}</ref> იგი ასევე მსოფლიოს უსწრაფესად მზარდი სამომხმარებლო ბაზარი და საქონლის მეორე უმსხვილესი იმპორტიორია.<ref>{{cite web |title=China: Fastest Growing Consumer Market in the World |url=http://blog-imfdirect.imf.org/2013/12/02/china-fastest-growing-consumer-market-in-the-world/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131202175550/http://blog-imfdirect.imf.org/2013/12/02/china-fastest-growing-consumer-market-in-the-world/ |archive-date=2 December 2013 |access-date=8 December 2013 |publisher=IMF direct – The IMF Blog}}</ref> ჩინეთი არაერთი პროდუქტის უმსხვილესი მომხმარებელია მსოფლიოს მასშტაბით და ლითონების მოხმარების ნახევარზე მეტი სწორედ მასზე მოდის.<ref>{{Cite journal |last1=Baffes |first1=John |last2=Kabundi |first2=Alain Ntumba |last3=Nagle |first3=Peter Stephen Oliver |last4=Ohnsorge |first4=Franziska Lieselotte |date=2018-06-26 |title=The role of major emerging markets in global commodity demand |url=https://ideas.repec.org/p/wbk/wbrwps/8495.html |language=en}}</ref> ჩინეთი უმსხვილესი მოვაჭრე სახელმწიფოა მსოფლიოში და მოწინავე როლს თამაშობს საერთაშორისო ვაჭრობაში.<ref>{{cite news |title=China's Economy Is Catching Up to the U.S. |url=https://www.bloomberg.com/graphics/2016-us-vs-china-economy/ |url-status=live |access-date=8 March 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180317161514/https://www.bloomberg.com/graphics/2016-us-vs-china-economy/ |archive-date=17 March 2018}}</ref><ref>{{cite web |date=12 April 2017 |title=Trade recovery expected in 2017 and 2018, amid policy uncertainty |url=http://www.wto.org/english/news_e/pres17_e/pr791_e.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170703010617/https://www.wto.org/english/news_e/pres17_e/pr791_e.htm |archive-date=3 July 2017 |access-date=22 June 2017 |publisher=World Trade Organization |location=Geneva, Switzerland}}</ref> მსოფლიოს ათი ყველაზე კონკურენტუნარიანი ფინანსური ცენტრიდან ოთხი ცენტრი<ref name="GFCI2">{{cite web |date=September 2020 |title=The Global Financial Centres Index 28 |url=https://www.longfinance.net/media/documents/GFCI_28_Full_Report_2020.09.25_v1.1.pdf |access-date=26 September 2020 |publisher=Long Finance}}</ref> და ათი უდიდესი საფონდო ბირჟიდან სამი ბირჟა (როგორც საბაზრო კაპიტალიზაციის, ისე ვაჭრობის მოცულობის მიხედვით) ჩინეთში მდებარეობს.<ref name=":19">{{cite web |date=19 February 2019 |title=Top 10 Largest Stock Exchanges in the World By Market Capitalization |url=https://www.valuewalk.com/2019/02/top-10-largest-stock-exchanges/ |access-date=28 November 2019 |website=ValueWalk |language=en-US |archiveurl=https://wayback.archive-it.org/all/20190515114023/https://www.valuewalk.com/2019/02/top-10-largest-stock-exchanges/ |archivedate=15 მაისი 2019 }}</ref> ისტორიულად ჩინეთი ორი ათასწლეულის მანძილზე მსოფლიოს მოწინავე ეკონომიკას წარმოადგენდა I საუკუნიდან XIX საუკუნემდე.<ref name=":8">{{Cite book|last=Maddison|first=Angus|url=https://archive.org/details/chineseeconomicp00madd|title=Chinese Economic Performance in the Long Run: 960-2030 AD|publisher=Organization for Economic Cooperation and Development|year=2008|isbn=978-9264037625|pages=[https://archive.org/details/chineseeconomicp00madd/page/n44 43]|url-access=limited}}</ref> ჩინეთი პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების უმსხვილესი მიმღებია მსოფლიოში. [[2020]] წელს ჩინეთმა 163 მილიარდი ამერიკული დოლარის ღირებულების პირდაპირი უცხოური ინვესტიცია მიიღო.<ref>{{Cite news|last=Higgins|first=Tucker|date=24 January 2021|title=China surpasses U.S. as largest recipient of foreign direct investment during Covid pandemic|work=CNBC|url=https://www.cnbc.com/2021/01/24/china-received-more-foreign-investment-last-year-than-us-un-says.html|access-date=18 March 2021}}</ref> ჩინეთი მსოფლიოს უმდიდრესი სახელმწიფოა.<ref name=":16">{{cite web|last=|first=|title=China overtakes US as world's richest nation|url=https://thefinancialexpress.com.bd/economy/global/china-overtakes-us-as-worlds-richest-nation-1637064263|access-date=2021-11-26|website=The Financial Express|language=en}}</ref><ref name=":17">{{cite web|title=China is now the world's richest country|url=https://finance.yahoo.com/news/report-china-now-worlds-richest-170102566.html|access-date=2021-11-26|website=finance.yahoo.com|language=en-US}}</ref> [[2018]] წლისთვის ჩინეთი პირველ ადგილზე იყო მილიარდერთა რაოდენობით და მეორე ადგილზე იყო მილიონერთა რაოდენობით: ჩინეთის 658 მოქალაქე მილიარდერი იყო, ხოლო 3.5 მილიონი მოქალაქე ― მილიონერი. [[2019]] წელს Credit Suisse Group-ის მიერ ჩატარებული Global Wealth Report-ის მიხედვით ჩინეთმა აშშ-ს გადაუსწრო სიმდიდრის მაჩვენებლით. ჩინეთს მსოფლიოში უდიდესი უცხოური გაცვლითი რეზერვები აქვს, რომელთა ღირებულებაც 3.1 ტრილიონ ამერიკულ დოლარს უტოლდება,<ref name="China reserves">{{cite web | url=http://www.safe.gov.cn/safe/2020/0207/15340.html | title= 官方储备资产 (Official reserve assets) | access-date=29 October 2020}}</ref> თუმცა თუკი ჩინეთის სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული კომერციული ბანკების უცხოური აქტივები ჩაითვლება, ჩინეთის რეზერვები 4 ტრილიონ ამერიკულ დოლარს მიაღწევს.<ref name="Economist China reserves">{{cite news | url=https://www.economist.com/finance-and-economics/2020/10/31/if-chinas-economy-is-so-strong-why-isnt-its-currency-stronger | title=If China's economy is so strong, why isn't its currency stronger? | newspaper=[[The Economist]] | access-date=29 October 2020}}</ref> ჩინეთში უდიდესი სახელმწიფოა სამუშაო ძალის მიხედვით. [[2020]] წლისთვის ქვეყნის სამუშაო ძალა 778 მილიონ ადამიანს უდრიდა. [[2020]] წლის გლობალური ინვოაციური ინდექსის მიხედვით, ჩინეთი მე-11 ადგილზეა მსოფლიო მასშტაბით, მე-3 ადგილზეა აზიისა და ოკეანეთის რეგიონის მასშტაბით, ხოლო 100 მილიონზე მეტი მოსახლეობის მქონე ქვეყნებს შორის მე-2 ადგილს იკავებს.<ref name=":15">{{Cite web |title=Global Innovation Index 2022 – Which are the most innovative countries |url=https://www.wipo.int/global_innovation_index/en/2022/index.html |access-date=2022-09-29 |website=www.wipo.int |language=en}}</ref><ref>{{Cite book|last=Dominik|first=Boddin|title=The Role of Newly Industrialized Economies in Global Value Chains|publisher=International Monetary Fund|year=2016}}</ref> პატენტების, სავაჭრო ნიშნების, სამრეწველო დიზაინისა და შემოქმედებითი საქონლის ექსპორტის მიხედვით ჩინეთი მსოფლიოს მასშტაბით პირველ ადგილს იკავებს. მსოფლიოს 5 მთავარი სამეცნიერო და ტექნოლოგიური კლასტერიდან 2 (შენჟენი-ჰონგ-კონგი-გუანჟოუ და პეკინი, შესბამისად მე-2 და მე-3 კლასტერები) ჩინეთში მდებარეობს.<ref name=":15" /><ref>{{Cite web |title=Global Innovation Index 2022: Switzerland, the U.S., and Sweden lead the Global Innovation Ranking; China Approaches Top 10 |url=https://www.wipo.int/pressroom/en/articles/2022/article_0011.html |access-date=2022-09-29 |website=www.wipo.int |language=en}}</ref> [[2022]] წლის მარტისთვის ჩინეთში 500 მილიონი ადამიანი [[5G]]-ის მომხმარებელია.<ref>{{cite web|title=China aims to accelerate 5G base stations deployment this year: Report|date=11 March 2022|url=https://www.rcrwireless.com/20220311/5g/china-aims-accelerate-5g-base-stations-deployment-this-year-report|publisher=RCR Wireless|access-date=25 March 2022}}</ref><ref>{{cite web|title=China expands 5G network to over 1.15 million base stations, more than rest of the world combined|url=https://www.scmp.com/video/china/3156521/china-expands-5g-network-over-115-million-base-stations-more-rest-world|access-date=18 November 2021|website=SCMP|language=en}}</ref> ==სექტორები== [[File:China-wheat-prod.png|thumb|220px|left|ხორბლის წარმოება [[1961]]-[[2004]]]] ===სოფლის მეურნეობა=== {{მთავარი სტატია|სოფლის მეურნეობა ჩინეთში}} [[2011]] წლისთვის ჩინეთი მსოფლიოში სოფლის მეურნეობის პროდუქტების უმსხვილესი მწარმოებელი და მომხმარებელი იყო.<ref>[http://www.usitc.gov/press_room/news_release/2011/er0322jj1.htm ITC Report: China's Agricultural Trade: Competitive Conditions and Effects on U.S. Exports; March 22, 2011]. Usitc.gov (2011-03-22). Retrieved on 2012-02-14.</ref><ref>[http://www.thehandthatfeedsus.org/handbook/CHINA.pdf China] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110109223058/http://www.thehandthatfeedsus.org/handbook/CHINA.pdf |date=2011-01-09 }}. thehandthatfeedsus.org</ref> ჩინეთის მთავარი კულტურა [[ბრინჯი]]ა, რომელიც კულტივირებული მიწის 25%-ზე მოჰყავთ. მეორე მთავარი კულტურა [[ხორბალი]]ა, რომელიც ქვეყნის ბევრ რეგიონში მოჰყავთ, განსაკუთრებით ჩრდილოეთ ჩინეთის ვაკეზე, მდინარეების: ვეისა და ფენის ხეობებში, ჯიანგსუს, ჰუბეისა და სიჩუანის პროვინციებში. სიმინდი ჩინეთის ჩრდილოეთ და ჩრდილ-აღმოსავლეთ ნაწილში იზრდება. [[ჩვეულებრივი შვრია]] შიდა მონღოლეთსა და ტიბეტშია გავრცელებული. ჩინეთის სოფლის მეურნეობის მთავარ პროდუქტებს მიეკუთვნება მწვანე და ჟასმინის ჩაი (პოპულარულია ჩინეთის მოსახლეობას შორის), შავი ჩაი, შაქრის ლერწამი და შაქრის ჭარხალი. ჩინეთი მსოფლიოში პირველ ადგილს იკავებს შემდეგი პროდუქტების წარმოების მხრივ: [[კარტოფილი]] (90.2 მლნ ტონა), [[საზამთრო]] (62.8 მლნ ტონა), პომიდორი (61.5 მლნ ტონა), [[კიტრი]] (61.5 მლნ ტონა), [[ბატატი|ტკბილი კარტოფილი]] (53 მლნ ტონა), ვაშლი (39.2 მლნ ტონა), [[ბადრიჯანი]] (34.1 მლნ ტონა), [[კომბოსტო]] (33.1 მლნ ტონა), [[ხახვი]] (24.7 მლნ ტონა), ნიორი (22.2 მლნ ტონა), მწვანე ლობიო (19.9 მლნ ტონა), მანდარინი (19 მლნ ტონა), სტაფილო (17.9 მლნ ტონა), [[არაქისი]] (17.3 მლნ ტონა), [[მსხალი]] (16 მლნ ტონა), [[ყურძენი]] (13.3 მლნ ტონა), [[ნესვი]] (12.7 მლნ ტონა), [[გოგრა]] (8.1 მლნ ტონა), [[ბაღის სატაცური]] (7.9 მლნ ტონა), [[ქლიავი]] (6.7 მლნ ტონა).<ref name="China production in 2018, by FAO">[http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC/ China production in 2018, by FAO]</ref> ==სტატისტიკა== [[File:China's_real_GDP_growth_by_decade.svg|thumb|240px|ჩინეთის რეალური მთლიანი შიდა პროდუქტი 1960-იანი წლებიდან 2020-იან წლებამდე]] [[მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმი]]ს გლობალური კონკურენტუნარიანობის 2018 წლის ანგარიშის მიხედვით ჩინეთს მსოფლიოს 140 სახელმწიფოს შორის 28-ე ადგილი ეკავა. [[2019]] წლის ანგარიშის მიხედვითაც 141 სახელმწიფოს შორის 28-ე ადგილი უკავია. 2019 წლის მონაცემებით ქვეყნის [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]] ერთ სულ მოსახლეზე 9 608.2 [[ამერიკული დოლარი|ამერიკულ დოლარს]] შეადგენს. ათწლიანი საშუალო წლიური მშპ-ის ზრდის მაჩვენებელი 6.7%-ია. ქვეყნის მშპ მსოფლიოს მშპ-ის 18.69%-ია. [[უმუშევრობა|უმუშევრობის დონე]] 4.4%-ია, გლობალური გენდერული სხვაობის ინდექსი - 0.7, ხოლო განახლებადი ენერგიის მოხმარების წილი 12.4%-ია. [[ჯინის კოეფიციენტი]] 38.6-ს უდრის. ინსტიტუტების მაჩვენებლებით ჩინეთი 36-ე ადგილზეა: უსაფრთხოების დონით ქვეყანას 24-ე ადგილი უკავია, სოციალური კაპიტალის დონით ― 65-ე, ჩეკებისა და ბალანსების დონით ― 119-ე, საჯარო სექტორის საქმიანობით ― 27-ე, გამჭვირვალობით ― 75-ე, საკუთრების უფლებებით ― 43-ე, კორპორატიული მმართველობით ― 72-ე, მთავრობის სამომავლო ორიენტაციით ― 28-ე. ინფრასტრუქტურის მაჩვენებლებით ჩინეთს მსოფლიოს 141 სახელმწიფოს შორის 36-ე ადგილი უკავია: სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის მიხედვით ― 24-ე, ხოლო კომუნალური ინსფრასტრუქტურით ― 65-ე. საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების ათვისების მიხედვით ჩინეთი მე-18 ადგილზეა. ქვეყანა [[მაკროეკონომიკა|მაკროეკონომიკურად]] სტაბილურია, 39-ე ადგილზეა: [[ინფლაცია|ინფლაციის დონე]] 1.8%-ია, ხოლო ვალების დინამიკის ინდექსი 97.6-ს უტოლდება. სასაქონლო ბაზრის მიხედვით ჩინეთი 54-ე ადგილზეა: შიდა კონკურენციით 43-ე ადგილს იკავებს, ხოლო ვაჭრობის ღიაობით ― 71-ს; შრომის ბაზრის მიხედვით ― 72-ე ადგილზე: მოქნილობის ინდექსით 64-ე ადგილს იკავებს, ხოლო მერიტოკრატიისა და ინიციატივების მხარდაჭერით ― 81-ს. ჩინეთში ძალიან კარგადაა განვითარებული საფინანსო სისტემა (29-ე ადგილი): სიღრმით 27-ე, ხოლო სტაბილურობით 93 ადგილზეა. ბაზრის ზომით ქვეყანა პირველ ადგილზეა მსოფლიოში. ჩინეთში კარგადაა განვითარებული ბიზნესის დინამიკის მაჩვენებლები (36-ე ადგილი): ადმინისტრაციული მოთხოვნილებებით 53-ე ადგილს იკავებს, ხოლო სამეწარმეო კულტურით ― 34-ს.<ref>Schwab, K. (ed.) (2019). ''[https://www3.weforum.org/docs/WEF_TheGlobalCompetitivenessReport2019.pdf The Global Competitiveness Report 2019]''. World Economic Forum. Retrieved August 1, 2022. pp. 154-157.</ref> ==დამატებითი საკითხავი== {{refbegin|40em}} * Sit Tsui, Erebus Wong, Lau Kin Chi and Wen Tiejun. [https://monthlyreview.org/2017/01/01/one-belt-one-road/ One Belt, One Road: China's Strategy for a New Global Financial Order] (January 2017), ''Monthly Review'', Volume 68, Issue 08 * Cheng Enfu and Ding Xiaoqin. [https://monthlyreview.org/2017/01/01/a-theory-of-chinas-miracle/ A Theory of China's 'Miracle': Eight Principles of Contemporary Chinese Political Economy] (January 2017), ''Monthly Review'', Volume 68, Issue 08 * {{cite book |last1 = Cardenal |first1 = Juan Pablo |author1-link = Juan Pablo Cardenal |last2 = Araújo |first2 = Heriberto |author2-link = Heriberto Araújo |title = La silenciosa conquista china |location = Barcelona |publisher = Crítica |year = 2011 |url = https://books.google.com/books?id=jQ2fvBVpQpYC |language = es |isbn = 9788498922578 |ref = none }} * [http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/cntoc.html China: Country Studies{{snd}}Federal Research Division, Library of Congress]. Lcweb2.loc.gov (27 July 2010) * {{cite book |author1=Yin-Wong Cheung |author2=Jakob de Haan |title=The Evolving Role of China in the Global Economy |url=https://books.google.com/books?id=Hn173hvfBsIC |year=2013 |publisher=MIT Press |isbn=978-0-262-01823-4 |ref=none }} ;ჟურნალები * ''China Economic Journal'' [http://www.tandf.co.uk/journals/titles/17538963.asp Taylor & Francis Journals: Welcome]. Tandf.co.uk. Retrieved on 6 August 2010. * ''[http://www.theceq.info/ China Economic Quarterly] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181006192624/http://www.theceq.info/ |date=2018-10-06 }}'' * ''China & World Economy'' [https://web.archive.org/web/20120924125449/http://www.blackwellpublishing.com/journal.asp?ref=1671-2234&site=1 China & World Economy{{snd}}Journal Information]. Blackwellpublishing.com (2010-05-07). Retrieved on 6 August 2010. * ''Journal of Chinese Economic and Business Studies'' (JCEBS) [http://www.tandf.co.uk/journals/titles/14765284.html Taylor & Francis Journals: Welcome]. Tandf.co.uk. Retrieved on 6 August 2010. is the official journal of the Chinese Economic Association (UK). [http://www.ceauk.org.uk/publications/ CEA Publications{{snd}}Journal of Chinese Economic and Business Studies]. Ceauk.org.uk. Retrieved on 6 August 2010. * ''Journal of Chinese Economic and Foreign Trade Studies'' [http://www.emeraldinsight.com/info/journals/jcefts/jcefts.jsp Emerald, Journal of Chinese Economic and Foreign Trade Studies information]. Emeraldinsight.com. Retrieved on 6 August 2010. * ''The China Quarterly'' [http://www.journals.cambridge.org/action/displayJournal?jid=CQY Journals.cambridge.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160619082321/http://journals.cambridge.org/action/displayJournal?jid=CQY |date=2016-06-19 }} * ''The Chinese Economy'' [http://www.mesharpe.com/mall/results1.asp?ACR=ces M. E. Sharpe, Inc.{{snd}}Journal Information]. Mesharpe.com. Retrieved on 6 August 2010. * ''Journal of Chinese Economic Studies'' (ISSN 1348-2521) * ''Journal of the Chinese Statistical Association'' (ISSN 0529-6528) * ''China: An International Journal'' (ISSN 0219-7472) * ''China Economic Review'' (ISSN 1043-951X) * ''China Review'' (ISSN 1680-2012) * ''Frontiers of Economics in China'' (ISSN 1673-3444) * [http://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/6057 China 2030: Building a Modern, Harmonious, and Creative High-Income Society (pre-publication version)] ** Citation: "World Bank; Development Research Center of the State Council, P.R.C. 2012. China 2030 : Building a Modern, Harmonious, and Creative High-Income Society [pre-publication version]. Washington, DC: World Bank. [http://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/6057 China 2030 : Building a Modern, Harmonious, and Creative High-Income Society &#91;pre-publication version&#93;] License: Creative Commons license[https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ CC BY 3.0 Unported]." *** URI: [http://hdl.handle.net/10986/6057 China 2030 : Building a Modern, Harmonious, and Creative High-Income Society &#91;pre-publication version&#93;] *** Date: 2012-02-27 *** Author(s): World Bank; Development Research Center of the State Council, P.R.C. ** [http://www.worldbank.org/content/dam/Worldbank/document/China-2030-complete.pdf China 2030] {{refend}} ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons category|Economy of China}} <!--{{No more links}} See [[Wikipedia:External links]] and [[Wikipedia:Spam]] for details. Propose additions or replacements on the article's talk page, or submit your link to the relevant category at the Open Directory Project (dmoz.org) and link there using {{Dmoz}}.--> * [http://www.stats.gov.cn/english/ National Bureau of Statistics of China] * [http://www.mof.gov.cn/index.htm Ministry of Finance, China] * [http://english.mofcom.gov.cn/ Minister of Commerce, China] * [https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/china/ CIA – The World Factbook – China] * [https://ig.ft.com/sites/numbers/economies/china China's economy at a glance] at the ''Financial Times'' * [http://www.oecd.org/china/ China – OECD] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია}} {{აზია თემატურად|ეკონომიკა|აზიის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:ჩინეთის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] tn56r3ga91y1lquolz1v146vh3miac9 0 541089 4822829 4727509 2025-06-30T19:38:13Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822829 wikitext text/x-wiki [[File:Colombo sunset skyline Jul 2016.jpg|thumb|300px|[[კოლომბო]] ― [[შრი-ლანკა|შრი-ლანკის]] ფინანსური ცენტრი]] '''შრი-ლანკის ეკონომიკა''' თავისუფალი [[საბაზრო ეკონომიკა]]ა.<ref>{{cite web |url=https://www.cbsl.gov.lk/en/publications/economic-and-financial-reports/annual-reports/annual-report-2019 |title=Annual Report 2019 |publisher=Central Bank of Sri Lanka |website=cbsl.gov.lk |access-date=28 November 2020}}</ref> [[2019]] წელს ქვეყნის ნომინალური მთლიანი შიდა პროდუქტი 84 მილიარდ ამერიკულ დოლარს გაუტოლდა, ხოლო [[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი]]ს შესაბამისი მშპ 296.959 მილიარდ ამერიკულ დოლარს.<ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.PP.CD?locations=LK |title= GDP PPP (current international $) - Sri Lanka |publisher=World Bank |website=worldbank.org |access-date=4 December 2020}}</ref> [[2003]]-[[2012]] წლებში ქვეყნის საშუალო წლიური ზრდის მაჩვენებელი 6.4%-ს უტოლდებოდა. ეკონომიკური ზრდა მეტწილად არასავაჭრო სექტორების განვითარებით იყო განპირობებული, რომლებიც [[მსოფლიო ბანკი]]ს განცხადებით, არასტაბილურია. 2012 წლის შემდეგ ეკონომიკური ზრდის მაჩვენებელი შენელდა. [[2019]] წელს ერთ სულ მოსახლეზე მთლიანი შიდა პროდუქტი (მუპ) 13 620 ამერიკულ დოლარს გაუტოლდა,<ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.PP.CD?locations=LK|title= GDP perc apita PPP (current international $) - Sri Lanka |publisher=World Bank |website=worldbank.org |access-date=4 December 2020}}</ref> ხოლო ნომინალური მშპ ერთ სულ მოსახლეზე 3 852 ამერიკული დოლარის ტოლი იყო.<ref>{{cite web |url=https://www.worldbank.org/en/country/srilanka/overview |title=World Bank and Sri Lanka -2019 |publisher= World Bank |website=worldbank.org |access-date=28 November 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=Enhancing competitiveness in Sri Lanka June 2016 |url=https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/24927/Enhancing0Competitiveness0in0Sri0Lanka.pdf?sequence=1&isAllowed=y |publisher=World Bank |access-date=9 March 2021}}</ref> შრი-ლანკა [[მსოფლიო ბანკი|მსოფლიო ბანკმა]] ხელახალი კლასიფიკაციით ქვედა საშუალო შემოსავლების მქონე სახელმწიფოთა კატეგორიას მიაკუთვნა (ადრე ზედა საშუალო შემოსავლების სტატუსი ჰქონდა).<ref>{{cite news|url=https://economynext.com/sri-lanka-downgraded-to-world-bank-lower-middle-income-country-as-per-capita-income-falls-71644/|title=Sri Lanka downgraded to World Bank lower middle income country as per capita income falls|newspaper=EconomyNext|access-date=28 November 2020}}</ref> თითქმის 30 წლიანი [[შრი-ლანკის სამოქალაქო ომი]]ს დასრულების შემდეგ შრი-ლანკამ გრძელვადიან სტრატეგიულ და სტრუქტურულ განვითარებაზე გააკეთა აქცენტი. ქვეყანა ზედა საშუალო შემოსავლების სახელმწიფომდე ტრანზიციის პროცესშია. შრი-ლანკისთვის დიდ გამოწვევას წარმოადგენს სოციალური მიკუთვნებულობის, მმართველობისა და მდგრადი განვითარების საკითხები. [[2019]] წელს შრი-ლანკის ეკონომიკის 58.2% მომსახურების სექტორზე მოდიოდა, რაც [[2010]] წლის მაჩვენებელს (54.6%) აღემატება. 2010 წლიდან 2019 წლამდე მრეწველობის წილი 26.4%-დან 27.4%-მდე გაიზარდა. 2019 წლისთვის სოფლის მეურნეობის წილი 7.4% იყო.<ref name="GDPshare">{{cite web |title=Sri Lanka annual GDP at current prices and GDP shares |url=http://www.statistics.gov.lk/NationalAccounts/StaticalInformation/Reports/ts_annual_current |website=www.census.gov.lk |publisher=Department of Census and Statistics |access-date=8 February 2021}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ შრი-ლანკაში კონკურენტუნარიანი სოფლის მეურნეობის სექტორია, ტექნოლოგიური სიახლეები შიდა სექტორში რთულად ინერგება.<ref>{{cite web |title=Box Story - Adoption of Modern Technologies in Agriculture - Box Story 04, Central Bank Annual Report 2019 |url=https://www.cbsl.gov.lk/sites/default/files/cbslweb_documents/publications/annual_report/2019/en/13_Box_04.pdf |website=www.cbsl.gov.lk |publisher=Central Bank of Sri Lanka |access-date=8 February 2021}}</ref> შრი-ლანკა მყარი და სამრეწველო საბურავების უმსხვილესი მწარმოებელი ცენტრია მსოფლიოში და ტანსაცმლის სექტორიც მნიშვნელოვნად ვითარდება.<ref>{{cite web |title=Solid Tyres from Sri Lanka |url=https://www.srilankabusiness.com/rubber/solid-tyres.html |website=www.srilankabusiness.com |publisher=Sri Lanka Export Development Board |access-date=8 February 2021}}</ref> მომსახურების სექტორში ქვეყნის სტატუსის გამყარებას საზღვაო ნავსადგურები და აეროპორტები უწყობს ხელს.<ref>{{cite web |title=The importance of Air Transport to Sri Lanka - IATA |url=https://www.iata.org/en/iata-repository/publications/economic-reports/sri-lanka--value-of-aviation/. |website=www.iata.org |publisher=International Air Transport Association |access-date=8 February 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210214102037/https://www.iata.org/en/iata-repository/publications/economic-reports/sri-lanka--value-of-aviation/ |archivedate=14 თებერვალი 2021 }}</ref> [[კოლომბოს პორტი]] სამხრეთ აზიაში უდიდესი ტრანსგადამზიდი პორტია.<ref>{{cite news |title=Sri Lanka's Colombo port could expand to full maritime hub with policy changes |url=https://economynext.com/sri-lankas-colombo-port-could-expand-to-full-maritime-hub-with-policy-changes-industry-expert-70166/ |access-date=8 February 2021 |newspaper =EconomyNext |date=20 May 2020}}</ref> ქვეყანაში პროგრამული უზრუნველყოფისა და საინფორმაციო ტექნოლოგიების მზარდი სექტორია, რომელიც კონკურენტუნარიანია და გლობალური კონკურენციისთვისაც ღიაა.<ref>{{cite web |title=ICT/BPM in Sri Lanka - Asian Development Bank |url=https://www.adb.org/sites/default/files/project-documents/49273/49273-001-tacr-en_1.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20201022145016/https://www.adb.org/sites/default/files/project-documents/49273/49273-001-tacr-en_1.pdf |url-status=live |archive-date=22 October 2020 |website=www.adb.org |publisher=Asian Development Bank |access-date=8 February 2021 }}</ref> სწრაფად მზარდი სექტორია [[შრი-ლანკის ტურიზმი|ტურიზმიც]]. Lonely Planet-მა [[2019]] წელს შრი-ლანკა მოსანახულებლად საუკეთესო დანიშნულების ადგილად დაასახელა, ხოლო Travel+Leisure-მ საუკეთესო კუნძულად.<ref name="LonelySL">{{cite news |title=Sri Lanka still Lonely Planet's top destination for 2019 |url=https://economynext.com/sri-lanka-still-lonely-planets-top-destination-for-2019-14619/ |access-date=8 February 2021 |publisher=EconomyNext |date=2 July 2019}}</ref><ref name="T+LeiSL">{{cite news |title=Travel and Leisure readers vote Sri Lanka best island in the world |url=https://economynext.com/travel-and-leisure-readers-vote-sri-lanka-best-island-in-the-world-14741/ |access-date=8 February 2021 |publisher=EconomyNext |date=12 July 2019}}</ref> შრი-ლანკის მთავარ საექსპორტო დანიშნულების ადგილებს შორისაა: აშშ, გაერთიანებული სამეფო და ინდოეთი. მთავარი პარტნიორები საქონლისა და მომსახურების იმპორტისთვის [[ჩინეთი]], ინდოეთი და [[არაბთა გაერთიანებული საამიროები]] არიან.<ref>{{cite web |title=Central Bank of Sri Lanka 2019 - Statistical Appendix |url=https://www.cbsl.gov.lk/sites/default/files/cbslweb_documents/publications/annual_report/2019/en/15_Appendix.pdf |website=cbsl.gov.lk |publisher=Central Bank of Sri Lanka |access-date=8 February 2021}}</ref> ==ეკონომიკური სექტორები== [[File:Sri Lanka-Tea plantation-02.jpg|225px|thumb|left|ჩაის პლანტაცია შრი-ლანკის ცენტრალურ მაღალმთიანეთში]] ===სოფლის მეურნეობა=== {{მთავარი სტატია|სოფლის მეურნეობა შრი-ლანკაში}} შრი-ლანკის სოფლის მეურნეობის წამყვანი ფორმა ბრინჯის წარმოებაა, რომელიც მაჰისა და იალის სეზონების დროს მოჰყავთ. ქვეყნის ცენტრალურ მაღალმთიანეთში ჩაის მოჰყავთ, რომელიც უცხოური გაცვლის მთავარი წყაროა. [[1995]] წელს იგი მსოფლიოში ჩაის უმსხვილესი ექსპორტიორი იყო (თუმცა არა ― მწარმოებელი) და მსოფლიო ჯამური ექსპორტის 23% სოწრედ მასზე მოდიოდა, თუმცა შემდეგ ცეილონს [[კენია]]მ გადაუსწრო. შრი-ლანკაში ასევე მოჰყავთ ბოსტნეული, ხილი და სხვა მარცვლეული. შრი-ლანკის მთელი მოსახლეობიდან 27.1% სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობაშია ჩართული. [[2020]] წელს სოფლის მეურნეობა ქვეყნის [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს 7.4%-ს შეადგენდა. ===ტურიზმი=== [[File:Unawatuna.jpg|thumb|right|225px|უნავატუნის პლაჟი შრი-ლანკაში]] {{მთავარი სტატია|შრი-ლანკის ტურიზმი}} [[შრი-ლანკა|შრი-ლანკის]] ერთ-ერთი მთავარი დარგი ტურიზმია. მთავარ ტურისტულ დანიშნულების ადგილებს შორისაა კუნძულის სამხრეთ და აღმოსავლეთ ნაწილებში მდებარე სანაპიროები და ანტიკური კულუტურული მემკვიდრეობის ძეგლები ქვეყნის შიდა ნაწილში, ასევე მთიან რეგიონებში მდებარე კურორტებიც.<ref>[http://www.iht.com/articles/2005/07/06/bloomberg/sxlanka.php Sri Lanka tourism revives slowly], ''International Herald Tribune''</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/cricket/sri_v_eng_2003/travel_guide/default.stm|title=Sri Lanka tour guide|publisher=BBC Sport |access-date=3 June 2008 | date=21 November 2003}}</ref> ძვირფასი ქვების გამო, როგორებიცაა [[ლალი]] და [[საფირონი]], რომლებსაც ხშირად პოულობენ [[რატნაპურა|რატნაპურისა]] და მის ირგვლივ ტერიტორიებზე, ქვეყნის ეს ნაწილიც მთავარი ტურისტული ღირსშესანიშნაობაა.<ref name="gem1">{{cite news|url =http://science.nationalgeographic.com/science/enlarge/gem-mining.html| title =Gem Mining|publisher = National Geographic Society|date = 16 January 2008}}</ref> მას შემდეგ, რაც შრი-ლანკის ხელისუფლებამ ტურიზმის განვითარების ხელშეწყობა გადაწყვიტა, როგორც ეკონომიკის ცალკე სექტორის და ცეილონის ტურიზმის ბიურო დააარსა, 1966 წლისთვის ქვეყანას მხოლოდ 18 969 უცხოელი ტურისტი ეწვია. მას შემდეგ 1982 წლამდე ტურისტული ნაკადები ყოველწლიურად მატულობდა, გარდა 1971 წლისა. 1976-1982 წლებში ჩამომსვლელ ტურისტთა რაოდენობა ყოველწლიურად 24%-ით იზრდებოდა. 1982 წელს შრი-ლანკაში 407 230 ტურისტით მეტი ჩავიდა.<ref>{{cite web|title=Overview of Tourism Industry In Sri Lanka|url=http://www.sltda.lk/overview_of_tourism_in_sri_lanka|publisher=Sri Lanka Tourism Development Authority|accessdate=9 November 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161110110029/http://www.sltda.lk/overview_of_tourism_in_sri_lanka|archivedate=10 ნოემბერი 2016}}</ref> თუმცა [[შრი-ლანკის სამოქალაქო ომი]]ს დაწყების გამო 1983 წლიდან 2009 წლამდე ყოველწლიურად ჩამოსულ ტურისტთა რაოდენობა საშუალოდ 300 000-500 000-ის ფარგლებში მეწყეობდა. შრი-ლანკის სამოქალაქო ომი 25 წელს გაგრძელდა და 2009 წელს, ხელისუფლების მიერ [[ტამილის ვეფხვები]]ს დამარცხებით დასრულდა. 2009 წელს შრი-ლანკას 448 000 საერთაშორისო ტურისტი ეწვია, ხოლო 2015 წელს საერთაშორისო ტურისტთა რაოდენობა, 1 798 380-ს გაუტოლდა, რაც ექვს წელიწადში 300%-იან ზრდას უტოლდება. <ref>{{cite news|url=http://www.thehindu.com/news/international/postcivil-war-sri-lankas-tourism-industry-having-one-great-run/article8541224.ece|title=Post-civil war, Sri Lanka’s tourism industry having one great run|publisher=The Hindu|date=30 April 2016|accessdate=9 November 2016}}</ref> ==სტატისტიკა== [[File:Central Bank of Sri Lanka Building.jpg|thumb|left|300px|შრი-ლანკის ცენტრალური ბანკი]] [[მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმი]]ს გლობალური კონკურენტუნარიანობის 2018 წლის ანგარიშის მიხედვით, შრი-ლანკას მსოფლიოს 140 სახელმწიფოს შორის 85-ე ადგილი ეკავა. [[2019]] წლის ანგარიშის მიხედვითაც მსოფლიოს 141 სახელმწიფოს შორის 84 ადგილი უკავია. მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის 2019 წლის მონაცემებით, ქვეყნის [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]] ერთ სულ მოსახლეზე 4 067.9 [[ამერიკული დოლარი|ამერიკულ დოლარს]] შეადგენს. ქვეყნის მშპ მსოფლიოს მშპ-ის 0.22%-ია. ათწლიანი საშუალო წლიური მთლიანი შიდა პროდუქტის ზრდის მაჩვენებელი 4.8%-ის ტოლია. [[უმუშევრობა|უმუშევრობის დონე]] 4.4%-ია, გლობალური გენდერული სხვაობის ინდექსი ― 0.7, [[ჯინის კოეფიციენტი]] ― 39.8, ხოლო განახლებადი ენერგიის მოხმარების წილი 52.9%-ია. ინსტიტუტების მაჩვენებლებით შრი-ლანკა 79-ე ადგილზეა: უსაფრთხოების დონით ქვეყანას 76-ე ადგილი უკავია, სოციალური კაპიტალის დონით ― 38-ე, ჩეკებისა და ბალანსების დონით ―71-ე, საჯარო სექტორის საქმიანობით ― 86-ე, გამჭვირვალობით ― 77-ე, საკუთრების უფლებებით ― 123-ე, კორპორატიული მმართველობით ― 56-ე, მთავრობის სამომავლო ორიენტაციით ― 92-ე. ინფრასტრუქტურის მაჩვენებლებით შრი-ლანკას მსოფლიოს 141 სახელმწიფოს შორის 61-ე ადგილი უკავია: სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის მიხედვით ― 50-ე, ხოლო კომუნალური ინსფრასტრუქტურით ― 82-ე. საინფორმაციო და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების ათვისების მიხედვით შრი-ლანკა 107-ე ადგილზეა. ქვეყანა [[მაკროეკონომიკა|მაკროეკონომიკურად]] არასტაბილურია, 118-ე ადგილზეა: [[ინფლაცია|ინფლაციის დონე]] 5.4%-ია, ხოლო ვალების დინამიკის ინდექსი 40-ს უტოლდება. სასაქონლო ბაზრის მიხედვით შრი-ლანკა 131-ე ადგილზეა: შიდა კონკურენციით 95-ე ადგილს იკავებს, ხოლო ვაჭრობის ღიაობით ― 140-ს; შრომის ბაზრის მიხედვით ― 118-ე ადგილზეა: მოქნილობის ინდექსით 132-ე ადგილს იკავებს, ხოლო მერიტოკრატიისა და ინიციატივების მხარდაჭერით ― მე-100-ს. შრი-ლანკაში არც თუ ისე კარგადაა განვითარებული საფინანსო სისტემა (87-ე ადგილი): სიღრმით 81-ე, ხოლო სტაბილურობით 97-ე ადგილზეა. ბაზრის ზომით ქვეყანა 58-ე ადგილს იკავებს. შრი-ლანკაში ნორმალურადაა განვითარებული ბიზნესის დინამიკის მაჩვენებლები (70-ე ადგილი): ადმინისტრაციული მოთხოვნილებებით 72-ე ადგილს იკავებს, ხოლო სამეწარმეო კულტურით ― 64-ს.<ref>Schwab, K. (ed.) (2019). ''[https://www3.weforum.org/docs/WEF_TheGlobalCompetitivenessReport2019.pdf The Global Competitiveness Report 2019]''. World Economic Forum. Retrieved November 6, 2022. pp. 526-529.</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== *[http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/SOUTHASIAEXT/0,,contentMDK:21160796~pagePK:146736~piPK:146830~theSitePK:223547,00.html Global Economic Prospects: Growth Prospects for South Asia] {{Webarchive|url=https://archive.today/20121205075247/web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/SOUTHASIAEXT/0,,contentMDK:21160796~pagePK:146736~piPK:146830~theSitePK:223547,00.html |date=2012-12-05 }} The World Bank, 13 December 2006 *[http://wits.worldbank.org/CountryProfile/Country/LKA/Year/2012/Summary World Bank Trade Summary Statistics Sri Lanka 2012] *[https://finance.yahoo.com/q/bc?s=%5ECSE&t=my&l=off&z=m&q=l&c=%5EGSPC CSE ALL-SHARE] *[https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/sri-lanka/ CIA Factbook] *{{curlie|Regional/Asia/Sri_Lanka/Business_and_Economy/Economic_Development/}} *[https://www.sfconsultingbd.com/asia/sri-lanka-foreign-company-registration/ Company registration in Sri Lanka] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180203013613/https://www.sfconsultingbd.com/asia/sri-lanka-foreign-company-registration/ |date=2018-02-03 }} *[http://lankadailynews.com Information and News] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აზია თემატურად|ეკონომიკა|აზიის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:შრი-ლანკის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] ovhmk8o4n70jvfnbz6oubk0q92auq1z 0 541103 4822827 4679278 2025-06-30T19:37:54Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822827 wikitext text/x-wiki [[File:Karachi - A Sea Port and Business hub.jpg|thumb|right|240px|[[კარაჩი]] ― [[პაკისტანი]]ს მთავარი პორტი და ბიზნეს ცენტრი]] '''პაკისტანის ეკონომიკა''' დაბალშემოსავლიანი განვითარებადი ეკონომიკაა. [[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი]]ს მიხედვით პაკისტანის მთლიანი შიდა პროდუქტი მსოფლიოში 24-ე ადგილზეა. [[2021]] წლის მონაცემებით მოსახელოაბ 227 მილიონ ადამიანს აღემატება და პაკისტანი მსოფლიოში მეხუთე ადგილზეა მოსახლეობის რაოდენობის მიხედვით. პაკისტანის ნომინალური მთლიანი შიდა პროდუქტი 347 [[ამერიკული დოლარი|ამერიკულ დოლარს]] უტოლდება, ხოლო ერთ სულ მოსახლეზე ნომინალური მთლიანი შიდა პროდუქტის მაჩვენებელი 1 562 ამერიკული დოლარია (160-ე მსოფლიოს მასშტაბით). მსყიდველობითი უნარის პარიტეტის შესაბამისად განსაზღვრული მთლიანი შიდა პროდუქტი 1.329 ტრილიონ ამერიკულ დოლარს უტოლდება, რომელიც ერთ სულ მოსახლეზე 5 953 ამერიკული დოლარის ტოლია (140-ე მსოფლიოს მასშტაბით).<ref>{{cite web |title=Report for Selected Countries and Subjects |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/April/weo-report?c=564,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2022&ey=2022&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |website=IMF |access-date=19 May 2022 |language=en}}</ref> [[პაკისტანი]] განვითარებადი სახელმწიფოა<ref name="gulfmedia">{{cite web|author=Faryal Leghari|url=http://www.grc.ae/?frm_module=contents&frm_action=detail_book&sec=Contents&override=Articles%20%3E%20GCC%20Investments%20in%20Pakistan%20and%20Future%20Trends&book_id=25458&op_lang=en|title=GCC investments in Pakistan and future trends|publisher=Gulf Research Center|date=3 January 2007|access-date=12 February 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20120111131042/http://www.grc.ae/?frm_module=contents&frm_action=detail_book&sec=Contents&override=Articles%20%3E%20GCC%20Investments%20in%20Pakistan%20and%20Future%20Trends&book_id=25458&op_lang=en|archive-date=11 January 2012|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120111131042/http://www.grc.ae/?frm_module=contents&frm_action=detail_book&sec=Contents&override=Articles%20%3E%20GCC%20Investments%20in%20Pakistan%20and%20Future%20Trends&book_id=25458&op_lang=en|archivedate=11 იანვარი 2012}}</ref><ref name="mcb">{{cite web |url=http://www.mcb.com.pk/quick_links/pdf/Quid%20Pro%20Quo%2045%20Tales%20of%20Success.pdf |title=Quid Pro Quo 45&nbsp;– Tales of Success |publisher=Muslim Commercial Bank of Pakistan |year=2007 |page=2 |access-date=12 February 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080216025016/http://www.mcb.com.pk/quick_links/pdf/Quid%20Pro%20Quo%2045%20Tales%20of%20Success.pdf |archive-date=16 February 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080216025016/http://www.mcb.com.pk/quick_links/pdf/Quid%20Pro%20Quo%2045%20Tales%20of%20Success.pdf |archivedate=16 თებერვალი 2008 }}</ref><ref name="bbcbusiness">{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/5007680.stm|title=Pakistan steels itself for sell-offs|work=BBC News |date=1 June 2006|access-date=12 February 2008|author=Malcolm Borthwick}}</ref> ნახევრადსამრეწველო ეკონომიკით.<ref>{{Cite journal | last1 = Henneberry | first1 = S. | doi = 10.1016/S0169-5150(99)00041-9 | title = An analysis of industrial–agricultural interactions: A case study in Pakistan | journal = Agricultural Economics | volume = 22 | pages = 17–27 | year = 2000 | url = http://ageconsearch.umn.edu/record/175305/files/agec2000v022i001a002.pdf }}</ref><ref name="siteresources.worldbank.org">{{cite web|url=http://siteresources.worldbank.org/PAKISTANEXTN/Resources/293051-1241610364594/6097548-1257441952102/balochistaneconomicreportvol2.pdf|title=World Bank Document|year=2008|page=14|access-date=2 January 2010}}</ref><ref name="raid">{{cite web |title=Pakistan Country Report |url=http://www.rad-aid.org/UploadedFiles/RAD-AID%20Pakistan%20Health%20Care%20Radiology%20Report%202011.pdf |work=RAD-AID |year=2010 |pages=3, 7 |access-date=26 December 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120112021042/http://www.rad-aid.org/UploadedFiles/RAD-AID%20Pakistan%20Health%20Care%20Radiology%20Report%202011.pdf |archive-date=12 January 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120112021042/http://www.rad-aid.org/UploadedFiles/RAD-AID%20Pakistan%20Health%20Care%20Radiology%20Report%202011.pdf |archivedate=12 იანვარი 2012 }}</ref> მთავარ საექსპორტო სამომხმარებლო საქონელს შორისაა [[ტექსტილი]], ტყავის საქონელი, სპორტული აღჭურვილობა, ქიმიური ნივთიერებები და ხალიჩები.<ref>{{cite web|url=http://www.iptu.co.uk/content/pakistan_economy.asp|title=Pakistan Trade, Pakistan Industries, India Pakistan Trade Unit|first=Websynergi|last=Design|website=iptu.co.uk|accessdate=2022-11-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190914171838/http://www.iptu.co.uk/content/pakistan_economy.asp|archivedate=2019-09-14}}</ref><ref>{{Cite web |title=Pakistan's Top 10 Exports 2020 |url=https://www.worldstopexports.com/pakistans-top-10-exports/ |access-date=2022-04-06 |website=www.worldstopexports.com}}</ref> პაკისტანის ეკონომიკური პოლუსები მდინარე ინდის გასწვრივაა,<ref name="siteresources.worldbank.org" /><ref>{{Cite web |title=Arquivo.pt |url=http://gecon.yale.edu/Pakistan.htm |access-date=2022-04-06 |website=arquivo.pt |archive-date=20 July 2009 |archive-url=https://arquivo.pt/wayback/20090720074224/http://gecon.yale.edu/Pakistan.htm |url-status=live |archiveurl=http://arquivo.pt/wayback/20090720074224/http://gecon.yale.edu/Pakistan.htm |archivedate=2009-07-20 }}</ref> [[კარაჩი]]ს დივერსიფიცირებული ეკონომიკისა და პენჯაბის მთავარი ურბანული ცენტრების ირგვლივაა თავმოყრილი, რომლების ქვეყნის ნაკლებად განვითარებული ტერიტორიების გვერდით თანარსებობენ.<ref name="siteresources.worldbank.org" /> პაკისტანის ეკონომიკისთვის ბოლო წლებში პრობლემური იყო შიდა პოლიტიკური არეულობები, მოსახლეობის სწრაფი ზრდა და უცხოური ინვესტიციების შერეული დონეები.<ref name="NYT51813">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2013/05/19/world/asia/pakistans-railroads-sum-up-nations-woes.html|title=Pakistan, Rusting in Its Tracks|author=Declan Walsh|date=18 May 2013|newspaper=The New York Times|access-date=19 May 2013|quote=natural disasters and entrenched insurgencies, abject poverty and feudal kleptocrats, and an economy near meltdown}}</ref> უცხოური გაცვლითი რეზერვები მუშების სტაბილური ფულადი გზავნილებითაა უზრუნველყოფილი, მაგრამ ზრდად მიმდინარე ანგარიშების დეფიციტს, რაც ექსპორტსა და იმპორტს შორის დიდი სხვაობითაა გამოწვეული, რეზერვების შემცირება და მშპ-ის ზრდის საშუალო დონემდე დაყვანა შეუძლია.<ref>[https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3406537 Fiscal Sustainability: A Historical Analysis of Pakistan's Debt Conundrum.] Emerging Markets: Theory & Practice eJournal. Social Science Research Network (SSRN). Accessed 1 July 2019.</ref><ref>http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/DATASTATISTICS/0,,contentMDK:20421402~pagePK:64133150~piPK:64133175~theSitePK:239419,00.html#Low_income [[World Bank]] Country Classification Groups {{cite web|url=http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/DATASTATISTICS/0%2C%2CcontentMDK%3A20421402~pagePK%3A64133150~piPK%3A64133175~theSitePK%3A239419%2C00.html|title=Data - Country Groups|archive-url=https://web.archive.org/web/20080524215837/http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/DATASTATISTICS/0%2C%2CcontentMDK%3A20421402~pagePK%3A64133150~piPK%3A64133175~theSitePK%3A239419%2C00.html|archive-date=24 May 2008|url-status=bot: unknown|access-date=11 June 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080524215837/http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/DATASTATISTICS/0%2C%2CcontentMDK%3A20421402~pagePK%3A64133150~piPK%3A64133175~theSitePK%3A239419%2C00.html|archivedate=24 მაისი 2008}}, (July 2006 data)</ref> ამჟამად პაკისტანში ეკონომიკური ლიბერალიზაციის პროცესი მიმდინარეობს, მათ შორის ყველა სამთავრობო კორპორაციის პრივატიზაციის პროცესიც, რომელიც უცხოური ინვესტიციების მოზიდვასა და ბიუჯეტის დეფიციტის შემცირებას ისახავს მიზნად.<ref>{{cite web|url=http://tribune.com.pk/story/664292/privatisation-process-govt-to-sell-assets-in-sole-offering/|title=Privatisation process: Govt to sell assets in sole offering|work=The Express Tribune}}</ref> [[2021]] მაისში პაკისტანის მთავრობის პროგნოზით მომავალში ეკონომიკის ზრდის მაჩვენებელი 5% იქნება, რაც ერთ-ერთი უდიდესია [[სამხრეთ-აღმოსავლეთი აზია|სამხრეთ აღმოსავლეთ აზიაში]].<ref>{{cite web|date=24 May 2021|title=Pakistan growth to hit decade high.|url=https://www.wionews.com/south-asia/pakistan-will-achieve-5-per-cent-gdp-growth-in-next-fiscal-finance-minister-387073|url-status=live|access-date=24 May 2021|website=wionews.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20210524173700/https://www.wionews.com/south-asia/pakistan-will-achieve-5-per-cent-gdp-growth-in-next-fiscal-finance-minister-387073 |archive-date=24 May 2021 }}</ref> [[მსოფლიო ბანკი]]ს მონაცემებით პაკისტანში სიღარიბის მაჩვენებელი [[2001]] წელს 64.3%-ს შეადგენდა, რომელიც [[2018]] წლისთვის 21.9%-მდე შემცირდა. ქვეყნის მაკროეკონომიკური პოზიციის გაუმჯობესებამ Moody's Investors Service-ს პაკისტანის ვალის „სტაბილურ“ კატეგორიას მიკუთვნების საშუალება მისცა.<ref>{{cite web|title=Moody's Report on Pakistan|url=https://www.moodys.com/credit-ratings/Pakistan-Government-of-credit-rating-600014774/reports?category=Ratings_and_Assessments_Reports_rc%7CIssuer_Reports_rc&type=Rating_Action_rc%7CAnnouncement_rc%7CAnnouncement_of_Periodic_Review_rc,Credit_Opinion_ir_rc%7CIssuer_in_Depth_rc|url-status=live|access-date=2021-05-27|website=www.moodys.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20210710115242/https://www.moodys.com/credit-ratings/Pakistan-Government-of-credit-rating-600014774/reports?category=Ratings_and_Assessments_Reports_rc%7CIssuer_Reports_rc&type=Rating_Action_rc%7CAnnouncement_rc%7CAnnouncement_of_Periodic_Review_rc,Credit_Opinion_ir_rc%7CIssuer_in_Depth_rc |archive-date=10 July 2021 }}</ref> ==ეკონომიკის სტრუქტურა== [[1947]] წელს პაკისტანის [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს 53% სასოფლო-სამეურნეო სექტორზე მოდიოდა. დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ ერთ სულ მოსახლეზე სასოფლო-სამეურნეო წარმოების მასშტაბი გაიზარდა, თუმცა დროთა განმავლობაში არასასოფლო-სამეურნეო სექტორები მომძლავრდა, რის შედეგადაც პაკისტანის ეკონომიკაში სოფლის მეურნეობის წილი თითქმის 1/5-მდე დაეცა. ბოლო წლებში ქვეყანაში სწრაფად იზრდება მრეწველობისა (როგორებიცაა: ტანსაცმლის, ტექსტილისა და ცემენტის მრეწველობა) და მომსახურების (როგორიცაა: ტელეკომუნიკაცია, ტრანსპორტი, რეკლამა და ფინანსები) სექტორები. {| class="wikitable" |+ სექტორების წილი მშპ-ში (მუდმივ ფასებში)<ref name=":0">{{cite web |title=Sectoral Shares in GDP (at constant basic prices) |url=https://www.pbs.gov.pk/sites/default/files/tables/national_accounts/2021-22/Table_7a.pdf |access-date=2022-06-10 |website=PBS}}</ref> !სექტორები !2000 !2005 !2010 !2020 !2021 !2022 |- |სოფლის მეურნეობა |{{decrease}} 27.08 |{{decrease}} 23.98 |{{decrease}} 22.03 |{{increase}} 23.53 |{{decrease}} 23.02 |22.68 |- |მრეწველობა |{{increase}} 19.31 |{{increase}} 21.34 |{{decrease}} 21.04 |{{decrease}} 18.53 |{{increase}} 18.90 |19.11 |- |მომსახურება |{{increase}} 53.61 |{{increase}} 54.68 |{{increase}} 56.93 |{{decrease}} 57.94 |{{increase}} 58.08 |58.20 |} ==სექტორები== [[File:Agricultural_output_of_Pakistan.svg|thumb|right|240px|სოფლის მეურნეობის პროდუქციის რაოდენობა პაკისტანში 1961 წლიდან 2015 წლამდე]] ===სოფლის მეურნეობა=== {{მთავარი სტატია|სოფლის მეურნეობა პაკისტანში}} პაკისტანის ეკონომიკის წამყვანი სექტორი სოფლის მეურნეობაა, რომელიც დიდადაა დამოკიდებული მთავარ სასოფლო-სამეურნეო კულტურებზე.<ref>{{Cite journal|last1=Rehman|first1=Abdul|last2=Jingdong|first2=Luan|last3=Shahzad|first3=Babar|last4=Chandio|first4=Abbas Ali|last5=Hussain|first5=Imran|last6=Nabi|first6=Ghulam|last7=Iqbal|first7=Muhammad Shahid|date=2015-11-01|title=Economic perspectives of major field crops of Pakistan: An empirical study|journal=Pacific Science Review B: Humanities and Social Sciences|language=en|volume=1|issue=3|pages=145–158|doi=10.1016/j.psrb.2016.09.002|issn=2405-8831|doi-access=free}}</ref> ქვეყნის მთავარი ბუნებრივი რესურსი სოფლის მეურნეობის კულტურების მოსაყვანად ვარგისი მიწები და წყალია. სოფლის მეურნეობაზე პაკისტანის [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს 18.9%-მოდის<ref>{{cite web|url=http://www.finance.gov.pk/survey/chapters_18/02-Agriculture.pdf|title=Agriculture - Ministry of Finance}}{{Dead link|date=ივლისი 2024 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>. ეკონომიკის ამ სექტორში სამუშაო ძალის 42.3%-ია დასაქმებული. პაკისტანში სოფლის მეურნეობის მთავარი კულტურებია [[ხორბალი]], [[შაქრის ლერწამი]], [[ბამბა]] და ბრინჯი, რომლებზეც სოფლის მეურნეობის კულტურების 75%-ზე მეტი მოდის. [[2018]] წელს ხორბლის მოსავალი 26.3 მილიონ ტონას გაუტოლდა.<ref>{{Cite web|url=https://www.world-grain.com/articles/10791-pakistan-wheat-production-up-in-2017-18|title=Pakistan wheat production up in 2017-18 {{!}} 2018-08-07 {{!}} World Grain|website=www.world-grain.com|access-date=2020-01-12}}</ref> სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციის მონაცემებით [[2005]] წელს პაკისტანში უფრო მეტი ხორბალი აწარმოეს (21 591 400 ტონა), ვიდრე მთლიანად აფრიკაში (20 304 585 ტონა) და მცირედით ჩამორჩებოდა მთელი [[სამხრეთი ამერიკა|სამხრეთ ამერიკის]] მოსავალს (24 557 784 ტონა).<ref>{{cite web|url=http://faostat.fao.org/faostat/servlet/XteServlet3?Areas=359&Areas=165&Areas=318&Items=15&Elements=51&Years=2005&Format=Table&Xaxis=Years&Yaxis=Countries&Aggregate=&Calculate=&Domain=SUA&ItemTypes=Production.Crops.Primary&language=EN|title=FAOSTAT Database Results|access-date=2006-06-03}}{{Dead link|date=მაისი 2024 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> პაკისტანში მნიშვნელოვნად შემცირდა საშიში პესტიციდების გამოყენების მასშტაბები.<ref>{{cite web|url=http://www.fao.org/newsroom/en/field/2007/1000497/index.html|title=Pakistan cuts pesticide use dramatically|website=www.fao.org|access-date=23 March 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201114204525/http://www.fao.org/Newsroom/en/field/2007/1000497/index.html|archivedate=14 ნოემბერი 2020}}</ref> პაკისტანი სურსათის ექსპორტიორი სახელმწიფოა, გარდა იმ წლებისა, როდესაც მოსავალი გვალვების შედეგად ძალიან ზარალდება. პაკისტანს ექსპორტზე გააქვს ბრინჯი, ბამბა, თევზი, ხილი (განსაკუთრებით მანგო და ფორთოხალი) და ბოსტნეული. პაკისტანი აზიის მასშტაბით [[აქლემი|აქლემების]] უმსხვილეს ბაზარს წარმოადგენს, მე-2 ადგილზეა [[ღიი]]სა და [[გარგარი]]ს წარმოებით და მე-3 ადგილზე ბამბის, ხახვისა და რძის ბაზრის მიხედვით. ==სტატისტიკა== [[File:Pakistan inflation.webp|thumb|left|200px|ინფლაცია პაკისტანში]] [[მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმი]]ს გლობალური კონკურენტუნარიანობის 2018 წლის ანგარიშის მიხედვით პაკისტანს მსოფლიოს 140 სახელმწიფოს შორის 107-ე ადგილი ეკავა, ხოლო [[2019]] წლის ანგარიშის მიხედვით მსოფლიოს 141 სახელმწიფოს შორის 110-ე ადგილი უკავია. მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის 2019 წლის მონაცემებით, ქვეყნის [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]] ერთ სულ მოსახლეზე 1 555.4 [[ამერიკული დოლარი|ამერიკულ დოლარს]] შეადგენს. ქვეყნის მშპ მსოფლიოს მშპ-ის 0.84%-ია. ათწლიანი საშუალო წლიური მშპ-ის ზრდა 3.6%-ს შეადგენს. [[უმუშევრობა|უმუშევრობის დონე]] 3%-ია, გლობალური გენდერული სხვაობის ინდექსი ― 0.6, ხოლო განახლებადი ენერგიის მოხმარების წილი ― 46.5%. [[ჯინის კოეფიციენტი]] 33.5-ის ტოლია. პაკისტანში არც თუ ისე კარგადაა განვითარებული საფინანსო სისტემა (99-ე ადგილი): სიღრმით 96-ე, ხოლო სტაბილურობით 86-ე ადგილზეა. ბაზრის ზომით ქვეყანა 29-ე ადგილს იკავებს. პაკისტანში კარგადაა განვითარებული ბიზნესის დინამიკის მაჩვენებლები (52-ე ადგილი): ადმინისტრაციული მოთხოვნილებებით 56-ე ადგილს იკავებს, ხოლო სამეწარმეო კულტურით ― 59-ს.<ref>Schwab, K. (ed.) (2019). ''[https://www3.weforum.org/docs/WEF_TheGlobalCompetitivenessReport2019.pdf The Global Competitiveness Report 2019]''. World Economic Forum. Retrieved August 1, 2022. pp. 446-449.</ref> ==დამატებითი საკითხავი== {{Refbegin|40em}} *{{cite book|last=Gabol |first=Nasir |title=Privatisation in Pakistan|year=1990|publisher=Organisation for Economic Cooperation and Development|location=Paris, France|isbn=92-64-15310-1|url=https://books.google.com/books?id=95EpvLocMYEC}} *''Ahmad, Viqar and Rashid Amjad''. 1986. The Management of Pakistan's Economy, 1947–82. Karachi: Oxford University Press. *''Ali, Imran. 1997.'' ‘Telecommunications Development in Pakistan’, in E.M. Noam (ed.), Telecommunications in Western Asia and the Middle East. New York: Oxford University Press. *''Ali, Imran''. 2001a. ‘The Historical Lineages of Poverty and Exclusion in Pakistan’. Paper presented at Conference on Realm, Society and Nation in South Asia. National University of Singapore. *''Ali, Imran''. 2001b. ‘Business and Power in Pakistan’, in A.M. Weiss and S.Z. Gilani (eds), Power and Civil Society in Pakistan. Karachi: Oxford University Press. *''Ali, Imran''. 2002. ‘Past and Present: The Making of the State in Pakistan’, in Imran Ali, S. Mumtaz and J.L. Racine (eds), Pakistan: The Contours of State and Society. Karachi: Oxford University Press. *''Ali, Imran, A. Hussain.'' 2002. Pakistan National Human Development Report. Islamabad: UNDP. *''Ali, Imran, S. Mumtaz and J.L. Racine'' (eds). 2002. Pakistan: The Contours of State and Society. Karachi: Oxford University Press. *''Amjad, Rashid. 1982''. Private Industrial Investment in Pakistan, 1960–70. London: Cambridge University Press. *''Andrus, J.R. and A.F. Mohammed''. 1958. The Economy of Pakistan. Stanford: Stanford University Press. * Bahl, R., & Cyan, M. (2009).&nbsp;''[https://ideas.repec.org/p/ays/ispwps/paper0909.html Local Government Taxation in Pakistan]''&nbsp;(No. paper0909). International Center for Public Policy, Andrew Young School of Policy Studies, Georgia State University. *''Barrier, N.G.'' 1966. The Punjab Alienation of Land Bill of 1900. Durham, NC: Duke University South Asia Series. *''Jahan, Rounaq''. 1972. Pakistan: Failure in National Integration. New York: Columbia University Press. *''Kessinger, T.G.'' 1974. Vilyatpur, 1848–1968. Berkeley and Los Angeles: University of California Press. *''Kochanek, S.A.'' 1983. Interest Groups and Development: Business and Politics in Pakistan. New Delhi: Oxford University Press. *''LaPorte, Jr, Robert and M.B. Ahmad''. 1989. Public Enterprises in Pakistan. Boulder, Colorado: Westview Press. *''Latif, S.M.'' 1892. Lahore. Lahore: New Imperial Press, reprinted 1981, Lahore: Sandhu Printers. *''Low, D.A.'' (ed.). 1991. The Political Inheritance of Pakistan. London: Macmillan. *''Noman, Omar.'' 1988. The Political Economy of Pakistan. London: KPI. *''Papanek, G.F.'' 1967. Pakistan's Development: Social Goals and Private Incentives. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. *''Raychaudhuri, Tapan and Irfan Habib'' (eds). 1982. The Cambridge Economic History of India, 2 vols. Cambridge: Cambridge University Press *''White, L.J.'' 1974. Industrial Concentration and Economic Power. Princeton, N.J.: Princeton University Press. *''Ziring, Lawrence''. 1980. Pakistan: The Enigma of Political Development. Boulder, Colorado: Folkestone. *''Ali, Imran''. 1987. ‘Malign Growth? Agricultural Colonisation and the Roots of Backwardness in the Punjab’, Past and Present, 114 *''Ali, Imran''. August 2002. ‘The Historical Lineages of Poverty and Exclusion in Pakistan’, South Asia, XXV(2). *''Ali, Imran and S. Mumtaz''. 2002. ‘Understanding Pakistan—The Impact of Global, Regional, National and Local Interactions’, in Imran Ali, S. Mumtaz and J.L. Racine (eds), Pakistan: the Contours of State and Society. Karachi: Oxford University Press. *''Hasan, Parvez.'' 1998. Pakistan's Economy at the Crossroads: Past Policies and Present Imperatives. Karachi: Oxford University Press. *''Hussain, Ishrat''. 1999. Pakistan: The Economy of an Elitist State. Karachi: Oxford University Press. *''Khan, Shahrukh Rafi''. 1999. Fifty Years of Pakistan's Economy: Traditional Topics and Contemporary Concerns. Karachi: Oxford University Press. *''Kibria, Ghulam.'' 1999. Shattered Dream: Understanding Pakistan's Development. Karachi: Oxford University Press. *''Kukreja, Veena''. 2003. Contemporary Pakistan: Political Processes, Conflicts and Crises. New Delhi: Sage Publications. *''Zaidi, S. Akbar''. 1999. Issues in Pakistan's Economy. Karachi: Oxford University Press *''Faheem, Khan''. 2010. Issues in Pakistan's Economy. Peshawar: *''https://www.thenews.com.pk/tns/detail/710478-retail-sector-a-5-billion-tax-potential {{refend}} ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons category}} {{Wikiquote}} *[https://web.archive.org/web/20060903152908/http://www.statpak.gov.pk/ Statistics Division, Government of Pakistan] *[http://www.finance.gov.pk/ Ministry of Finance, Government of Pakistan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210513082259/http://www.finance.gov.pk/ |date=2021-05-13 }} *[http://www.commerce.gov.pk/ Ministry of Commerce, Government of Pakistan] *[http://wits.worldbank.org/CountryProfile/Country/PAK/Year/LTST/Summary World Bank Summary Trade Statistics Pakistan] *[https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/pakistan/ Pakistan]. ''[[The World Factbook]]''. [[Central Intelligence Agency]]. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აზია თემატურად|ეკონომიკა|აზიის ეკონომიკა}} {{მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია}} [[კატეგორია:პაკისტანის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] 0vtisrqnajbk8uug08u4ynvgsyyqkz6 0 541106 4822677 4813785 2025-06-30T17:55:33Z 91.151.136.162 /* ანალიზი */ 4822677 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა წიგნი|სახელი=რასიომონის კარიბჭე|ნატივი სახელი=羅生門|მთარგმნელი=|ავტორი=[[რიუნოსკე აკუტაგავა]]|ქვეყანა=[[იაპონია]]|ენა=[[იაპონური]]|ჟანრი=|გამომცემელი=[[Teikoku Bungaku]]|გამოცემის თარიღი=1915|ქართული გამოცემის თარიღი=|გვერდების რაოდენობა=|ტიპი=}} '''''რასიომონის კარიბჭე''''' ({{lang-ja|羅生門}}) — იაპონელი ავტორის, [[რიუნოსკე აკუტაგავა|რიუნოსკე აკუტაგავას]] მცირე მოთხრობა, რომელიც დაფუძნებულია [[ჰეიანის პერიოდი|ჰეიანის პერიოდში]] შედგენილ იაპონური ზღაპრების ანთოლოგიაზე, სახელწოდებით ''Konjaku Monogatarishū'' (今昔物語集). ნაწარმოები თავდაპირველად 1915 წელს გამოქვეყნდა ჟურნალ ''Teikoku Bungaku-ში.'' ცნობილი იაპონელი კინორეჟისორის, [[აკირა კუროსავა|აკირა კუროსავას]] ნამუშევარს — [[რასიომონი|''რასიომონი'']] (1950) — საფუძვლად დაედო „რასიომონის კარიბჭე“ და აკუტაგავას სხვა ცნობილი მოთხრობა [[უსიერ ტყეში|''უსიერ ტყეში'']]. == სიუჟეტი == ერთხელ, შებიდნებისას, ბატონის მიერ გაგდებულმა ერთმა მსახურმა წვიმისგან თავი რასიომონის კარიბჭეს შეაფარა. ზედა საფეხურზე ჩამომჯდარი გამუდმებით მარჯვენა ლოყაზე გამოსულ ძირმაგარას აწვალებდა. მიუხედავად იმისა, რომ კარიბჭე [[კიოტო|ქალაქის]] ცენტრალურ ქუჩაზე აღემართათ, მსახურის გარდა, ახლომახლო კაციშვილი არ ჭაჭანებდა. მხოლოდ ჭრიჭინა იჯდა იქვე მრგვალ ბოძზე. ბოლო ორი-სამი წლის განმავლობაში კიოტოს ერთმანეთის მიყოლებით დაატყდა თავს უბედურებები: ხან გრიგალი დათარეშობდა, ხან — [[მიწისძვრა]], ხან — [[ხანძარი]] და ხანაც — შიმშილი. შედეგად, ქალაქი დაცარიელდა. ახლა რასიომონის მიტოვებული კარიბჭე მელიებისა და მაჩვების საცხოვრებელ ბუნაგად ქცეულიყო. აქ თავს აფარებდნენ ავაზაკები. ისეც ხდებოდა, რომ გვამები აქ მოჰქონდათ და ყრიდნენ. მზის ჩასვლის შემდეგ ეს ადგილი ყველას შიშს ჰგვრიდა და ვერავინ ბედავდა კარიბჭესთან მიახლოებას. მსახურმა, რომელსაც არსად ჰქონდა წასასვლელი, გადაწყვიტა კარიბჭის თავზე აღმართულ კოშკში ასულიყო იმის გასარკვევად, შესაძლებელი იყო თუ არა იქ ღამის გათევა. მან შიშით შეიხედა შიგნით და დაინახა დაჩოქილი მოხუცი ქალი, რომელიც მთვარის შუქზე ვიღაცის გვამს თმას ღერა-ღერა აძრობდა. მსახური მივარდა ქალს, ხელები გადაუგრიხა და გაბრაზებულმა ჰკითხა, აქ რას აკეთებო. გულგახეთქილმა მოხუცმა აუხსნა, რომ თმას პარიკებისთვის აგროვებდა. იგი დარწმუნებული იყო, რომ თვითონ ის ქალი, რომელსაც ახლა თმას აგლეჯდა, ცოცხალი რომ ყოფილიყო, არ გაამტყუნებდა, რადგან თვითონაც თავს ამგვარად ირჩენდა, კერძოდ, გველის ხორცს ზოლებად ჭრიდა და თევზად ასაღებდა. მოხუცი დარწმუნებული იყო, რომ ის ქალი არაფერს აშავებდა; ასე რომ არ მოქცეულიყო, მას ხომ შიმშილით სული გასძვრებოდა. თვითონაც ახლა გვამების თმას იმიტომ აგროვებდა, რომ შიმშილით არ მომკვდარიყო. თავისი ჭკუით, არც ის სცოდავდა. მოხუცი ქალის მონათხრობმა მსახურს, რომელსაც სულ ცოტა ხნის წინ ქურდობას შიმშილით სიკვდილი ერჩია, გამბედაობა შემატა. „მაშ, ნურც მე დამძრახავ, თუკი გაგძარცვე! ასე თუ არ მოვიქცევი, მეც შიმშილით სიკვდილი მელის“, — ავად შეუღრინა მოხუცს და [[კიმონო]] შემოაგლიჯა. ნაძარცვი იღლიაში ამოიდო, კიბეზე ჩაირბინა და მას შემდეგ იგი აღარავის უნახავს. ==ანალიზი== მოთხრობის თემა თავის გადარჩენის, როგორც უმაღლესი ღირებულების, რაციონალიზაციის ირონიული წარმოჩენაა. მსახური შინაგანად იბრძვის, იგი ორჭოფობს მორალის შენარჩუნებასა და თვითგადარჩენას შორის, მაგრამ მარცხდება, ხდება ადამიანი, რომელიც საკუთარ თავს ძალადობით ირჩენს. მოთხრობის ირონია იმაში მდგომარეობს, რომ მსახურის მიერ მოხუცი ქალის გაქურდვის საფუძველი მოხუცი ქალის მიერ გარდაცვლილის გაქურდვაა. ქალის ძალადობრივი ქმედების რაციონალიზაცია მსახურს მის მიმართ ძალადობის ჩადენისკენ უბიძგებს. აკუტაგავა წარმოგვიდგენს სამყაროს ადამიანური ღირებულებების გარეშე, რომელშიც ერთადერთი "ფასეულობა" თვითგადარჩენაა, არ არსებობს მორალი, ადამიანები ერთმანეთთან დაპირისპირებულან. მსახურის საქციელი რაციონალურად გამომდინარეობს მოხუცი ქალის ქმედებისგან, ამ უკანასკნელის ვითარება კი თავის მხრივ - გარდაცვლილის ცხოვრების წესიდან. აკუტაგავა გვიხატავს მოძალადე ადამიანებს, რომლებიც მათზე ძლიერების მსხვერპლნი ხდებიან. ნაწარმოები შეგვიძლია აღვიქვათ, როგორც კომენტარი სამყაროში არსებულ მძიმე საარსებო პირობებზე, რომლებიც ადამიანებს მორალის უარყოფისკენ და თვითგადარჩენის უპირველეს პრიორიტეტად ქცევისკენ უბიძგებს. ==სიმბოლოები== [[ფაილი:180427 Model of Rajōmon gate at Kyoto station.jpg|მინი|254x254პქ|რასიომონის კარიბჭე]] რასიომონის კარიბჭე [[კიოტო]]ს შესასვლელში მდებარეობს. მოქმედება [[XII საუკუნე]]ში მიმდინარეობს, როცა ბუნებრივი კატასტროფებისგან განადგურებულ ქალაქში საშინელი სიღატაკეა გამეფებული. კარიბჭე გაპარტახებულია და ავაზაკთა თავშესაფრად და არასასურველი გვამების გადაყრის ადგილად ქცეულა. მოთხრობაში რასიომონის კარიბჭე ადამიანების ტანჯვისა და სიღარიბის სიმბოლოა. აღნიშნულ კონსტრუქციას მოთხრობის ავტორისეულ სქოლიოშიც ვეცნობით: {{quote|რასიომონი კიოტოს, იაპონიის ძველი დედაქალაქის, უდიდესი კარიბჭე იყო. მისი სიგანე 106 ფუტი, სიგრძე 16 ფუტი იყო, თავზე ედგა ნივნივებიანი სახურავი, მისი ქვის კედელი კი 75 ფუტის სიმაღლის იყო. კარიბჭე 789 წელს აშენდა, 794 წელს კი იაპონიის დედაქალაქი კიოტოში გადაიტანეს. მეთორმეტე საუკუნეში ქალაქის დაცემა-დაკნინებასთან ერთად, კარიბჭეც განადგურდა და გაპარტახდა, გაუჩნდა ბზარები და დაიწყო ნგრევა.<ref>{{Cite web|url=https://digitalcommons.unomaha.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=4016&context=studentwork|title=RASHOMON|author=Alison Laurio|publisher=University of Nebraska at Omaha|date=April, 1983}}</ref>}} მთავარი პერსონაჟი, უმუშევრად დარჩენილი მსახური, სახეზე ძირმაგარას იწვალებს, რაც სიმბოლურად მის მორალურ დილემას გვიხატავს, კერძოდ, თავდაპირველად, მას ქურდობას შიმშილით სიკვდილი ურჩევნია, დასასრულს კი სხვისი ქურდობის რაციონალიზაციით გათამამებული, თავადაც ქურდობს. == კულტურაში == ნაწარმოები მნიშვნელოვან როლს ასრულებს რეჟისორ [[ჯიმ ჯარმუში]]ს მიერ გადაღებულ ფილმში -  <nowiki/>[[ძაღლი-მოჩვენება: სამურაის გზა|"''ძაღლი-მოჩვენება: სამურაის გზა"'']]''.'' წიგნი იქცა ინსპირაციად იაპონელი გიტარისტის, ''ტაკეში ტერაუჩისთვის'', შეექმნა ამავე სახელწოდების მქონე სინგლი და ალბომი.<ref>{{Cite web|url=http://rateyourmusic.com/release/album/takeshi_terauchi_and_the_blue_jeans/%E7%BE%85%E7%94%9F%E9%96%80__rashomon_/|title=羅生門 (Rashōmon) by 寺内タケシとブルージーンズ &#91;Takeshi Terauchi & the Blue Jeans&#93; - RYM/Sonemic}}</ref> მანგაში -  ''Bungo Stray Dogs -'' შევხვდებით პერსონაჟს, სახელწოდებით აკუტაგავა. მან ეს სახელი ზემოხსენებული მოთხრობის გავლენით მიიღო. ==იხილეთ აგრეთვე== * [[რასიომონის ეფექტი]] == რესურსები ინტერნეტში == * [https://web.archive.org/web/20160801182733/https://sites.google.com/site/renemalenfant/rashomon A translation of "Rashōmon" into English by René Malenfant] * {{gutenberg|no=1982|name=Rashōmon}} * [http://www.aozora.gr.jp/cards/000879/files/127_15260.html Text of "Rashōmon"] * [https://web.archive.org/web/20081120043812/http://www.speaking-japanese.com/breaking/lite_rashomon.html MP3s of the story, read by a Japanese actress] * [https://hartzog.org/j/rashomon.htm Analysis of Akutagawa's "Rashomon"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221118202903/https://hartzog.org/j/rashomon.htm |date=2022-11-18 }} == სქოლიო == <references /> [[კატეგორია:რიუნოსკე აკუტაგავას ნაწარმოებები]] [[კატეგორია:იაპონური ლიტერატურა]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ლიტერატურა]] kzx97rdq4kcz9ot8ztnp3h2ybaqx826 0 541555 4822828 4517461 2025-06-30T19:38:02Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822828 wikitext text/x-wiki [[File:BankSharqAndBlueTower.jpg|thumb|240px|ალ-შარქის ბანკი და ლურჯი კოშკის სასტუმრო [[დამასკო]]ში]] '''სირიის ეკონომიკური სიტუაცია''' [[2011]] წლის მარტში [[სირიის სამოქალაქო ომი|სამოქალაქო ომი]]ს დაწყების შემდეგ გაუარესდა და არასტაბილურია. <ref name="CIA World Fact Book – Syria's Economy">[https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/syria/ CIA World Fact Book – Syria's Economy]. Cia.gov.</ref><ref>{{Cite news|date=2016-03-11|title=Syria: The story of the conflict|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-26116868|access-date=2021-07-26}}</ref> ==ისტორია== [[File:GDP per capita development of Syria.svg|thumb|left|ერთ სულ მოსახლეზე რეალური მთლიანი შიდა პროდუქტის განვითარება სირიაში [[1820]] წლიდან]] ===დამოუკიდებლობის შემდეგ=== [[1946]] წელს დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ, სირიის ეკონომიკაში ფართო სტრუქტურული ცვლილებები განხორციელდა.<ref name=":3">{{cite encyclopedia|title=Syria: a country study|publisher=[[Federal Research Division]], [[Library of Congress]]|location=Washington, D.C.|url=https://www.loc.gov/item/87600488/|last=Boris|first=Rhonda E.|date=1988|editor-last=Collelo|editor-first=Thomas|pages=107–110|oclc=44250830|postscript=|entry=The Economy}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს სირია მოკავშირეთა მხარეს იყო და მოკავშირეები მისთვის სოფლის მეურნეობის, ტექსტილისა და სხვა ადგილობრივი სამრეწველო საქონლის ბაზრებს უზრუნველყოფდნენ, სირია ინფრასტრუქტურისა და რესურსების ნაკლებობასაც განიცდიდა, რაც ეკონომიკის აყვავებას ხელს უშლიდა.<ref name=":3" /> სოფლის მეურნეობა ეკონომიკის წამყვანი დარგი იყო და სამრეწველო გაფართოების მასშტაბებსა და ტემპს განსაზღვრავდა, რადგანაც მსხვილი მიწათმფლობელები სასოფლო-სამეურნეო ექსპორტიდან მიღებულ სარგებელს აგრო-სამრეწველო და მასთან დაკავშირებულ ურბანულ საწარმოებში აბანდებდნენ. [[1958]]-[[1961]] წლებში [[გაერთიანებული არაბული რესპუბლიკა|სირიის ეგვიპტესთან შეერთებისა]] და [[ბაასი]]ს პარტიის აღმავლობის შემდეგ, რის შემდეგაც 1960-იან წლებში პარტია ქვეყნის მთავარი პოლიტიკურ ძალად ჩამოყალიბდა, სირიის ეკონომიკური ორიენტაცია და განვითარების სტრატეგია მნიშვნელოვნად შეიცვალა.<ref name=":3" /> ===1960-1970-იანი წლები=== 1960-იანი წლების შუა ხანებში მთავრობამ მიწის რეფორმა და მთავარი საწარმოების ნაციონალიზაცია დაიწყო. და უცხოური ინვესტიციები სირიის ეკონომიკური პოლიტიკის ახალი სოციალისტური მიმართულების შესაბამისად ხორციელდებოდა.<ref name=":3" /> სახელმწიფომ ცენტრალიზებული დაგეგმვის სისტემის შემოღებითა და მკაცრი მარეგულირებელი კომერციული ტრანზაქციების მეშვეობით ეკონომიკური გადაწყვეტილებების მიღებისა და განხორციელების პროცესზე კონტროლი დაამყარა, რასაც კვალიფიციური მუშახელის, ადმინისტრატორებისა და კაპიტალის მნიშვნელოვანი დანაკლისი მოჰყვა. მიუხედავად პოლიტიკური კონფლიქტებისა, რაც მიწათმფლობელების, ვაჭრებისა და მეწრამეების ნდობას ძირს უთხრიდა, სახელმწიფომ წარმატებით დანერგა ფართომასშტაბიანი პროექტები მრეწველობის, სოფლის მეურნეობისა და ინფრასტრუქტურის განვითარებისთვის.<ref name=":3" /> ===2011-დღემდე: სირიის სამოქალაქო ომი=== სირიის სამოქალაქო ომის დაწყების შემდეგ სირიის ეკონომიკას დიდი დარტყმა მიაყენა მასიურმა ეკონომიკურმა სანქციებმა, რის შემდეგაც ვაჭრობა შეიზღუდა [[არაბული ქვეყნების ლიგა]]სთან, [[ავსტრალია]]სთან, [[კანადა]]სთან, [[ევროპის კავშირი|ევროპის კავშირთან]] (ისევე, როგორც ევროპის სხვა სახელმწიფოებთან: [[ალბანეთი|ალბანეთთან]], [[ისლანდია]]სთან, [[ლიხტენშტაინი|ლიხტენშტაინთან]], [[მოლდოვა]]სთან, [[მონტენეგრო]]სთან, [[ჩრდილოეთი მაკედონია|ჩრდილოეთ მაკედონიასთან]], [[ნორვეგია]]სთან, [[სერბეთი|სერბეთთან]] და [[შვეიცარია]]სთან)<ref>{{cite news |url= https://www.reuters.com/article/us-syria-crisis-switzerland-idUSBRE87D0S120120814 |title= Swiss broaden sanctions against Syria |work= Reuters |date= 14 August 2012 |access-date= 24 August 2012 |archive-date= 24 September 2015 |archive-url= https://web.archive.org/web/20150924170132/http://www.reuters.com/article/2012/08/14/us-syria-crisis-switzerland-idUSBRE87D0S120120814 |url-status= live }}</ref>, [[საქართველო]]სთან,<ref name="Georgia Times">{{cite web|url=http://www.georgiatimes.info/en/news/78944.html|title=Georgia joins EU sanctions against Syria|work=Georgia Times|date=8 August 2012|access-date=24 August 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20130513183919/http://www.georgiatimes.info/en/news/78944.html|archive-date=13 May 2013|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130513183919/http://www.georgiatimes.info/en/news/78944.html|archivedate=13 მაისი 2013}}</ref> [[იაპონია]]სთან,<ref>{{cite web|url=http://www.rttnews.com/1918142/japan-imposes-new-sanctions-on-syria.aspx |title=Japan Imposes New Sanctions on Syria |publisher= RTT |date=6 July 2012|access-date=25 August 2012}}</ref> [[სამხრეთი კორეა|სამხრეთ კორეასთან]],<ref>{{cite web|url=http://www.ibtimes.com/south-korea-sanctions-taiwanese-syrian-firms-weapons-trade-north-1984966|title=South Korea Sanctions Taiwanese, Syrian Firms For Weapons Trade with the North|website=[[International Business Times]]|date=26 June 2015|access-date=30 August 2018}}</ref> [[ტაივანი|ტაივანთან]],<ref>{{cite web|url=http://focustaiwan.tw/news/aipl/201804140020.aspx|title=Taiwan supports sanctions against Syria for chemical attacks: MOFA – Politics – FOCUS TAIWAN – CNA ENGLISH NEWS|access-date=30 August 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180615083157/http://focustaiwan.tw/news/aipl/201804140020.aspx|archivedate=15 ივნისი 2018}}</ref> [[თურქეთი|თურქეთთან]]<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2011/12/01/world/middleeast/turkey-intensifies-sanctions-against-syrian-regime.html |title=Turkey Moves to Intensify Sanctions Against Syria |newspaper= New York Times |date=30 November 2011|access-date=24 August 2012}}</ref> და [[აშშ]]-სთან.<ref>{{cite web|url=https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2011/04/29/executive-order-13572-blocking-property-certain-persons-respect-human-ri |title= U.s. trade and financial sanctions against syria |access-date=24 August 2012|via=[[NARA|National Archives]] |work=[[whitehouse.gov]] |date= 29 April 2011 }}</ref> [[2020]] წლის ივნისში აშშ-ის მიერ სირიის სამოქალაქო დაცვის აქტის ამოქმედების შემდეგ სირიის ეკონომიკის მიმართ სანქციები კიდევ უფრო გაფართოვდა. სამოქალაქო ომთან დაკავშირებულმა სანქციებმა და დესტრუქციამ სირიის ეკონომიკა გაანადგურა. [[2013]] წლის ბოლოსთვის გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გამოთვლით სირიის სამოქალაქო ომით გამოწვეული ჯამური ეკონომიკური ზარალი 143 მილიარდ [[ამერიკული დოლარი|ამერიკულ დოლარს]] უტოლდება. [[2018]] წელს [[მსოფლიო ბანკი]]ს გამოთვლით სირიის საცხოვრებლების 1/3 და ჯანდაცვისა და განათლების დაწესებულებათა ნახევარი კონფლიქტის შედეგად განადგურდა. მსოფლიო ბანკის გამოთვლით, [[2011]] წლიდან [[2016]] წლამდე პერიოდში კონფლიქტის გამო მთლიანი შიდა პროდუქტის დანაკარგი 226 მილიარდ ამერიკულ დოლარს გაუტოლდა.<ref>{{cite web |title=Syria: Overview |url=https://www.worldbank.org/en/country/syria/overview |publisher=World Bank |access-date=25 October 2018}}</ref> სირიის ეკონომიკას მძიმე ტვირთად აწევს კონფლიქტთან დაკავშირებული [[ჰიპერინფლაცია]]. სირიის ყოველწლიური ინფლაციის დონე ერთ-ერთი უმაღლესია მსოფლიოს მასშტაბით. ==საგარეო ვაჭრობა და ინვესტიციები== [[Image:2006Syrian exports.PNG|thumb|350px|სირიის ექსპორტი [[2006]] წლისთვის]] კომერციული საქმიანობა სირიის ეკონომიკისთვის ყოველთვის მნიშვნელოვან ნაწილს წარმოადგენდა,<ref>{{cite web |title=Policies for business in the Mediterranean Countries |url=http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/caimed/unpan018700.pdf |publisher=Centre for Administrative Innovation in the Euro-Mediterranean Region |archive-url=https://web.archive.org/web/20190218034915/http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/caimed/unpan018700.pdf |access-date=5 November 2021 |archive-date=18 February 2019 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190218034915/http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/caimed/unpan018700.pdf |archivedate=18 თებერვალი 2019 }}</ref> რასაც აღმოსავლეთსა და დასავლეთს შორის სავაჭრო მარშრუტზე ქვეყნის სტრატეგიული მდებარეობა უწყობდა ხელს. სირიის ქალაქებში განვითარებული იყო როგორიცაა ტრადიციული მრეწველობა, მათ შორის ტექსტილის წარმოება და მშრალი ხილის დამზადება, ისე თანამედროვე მძიმე მრეწველობა. 1960-იან წლებში მიღებული პოლიტიკის გამო 1980-იანი წლების ბოლომდე სირია უარს ამბობდა გლობალურ ეკონომიკასთან მიერთებაზე. [[2001]] წლის ბოლოს სირიამ [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია]]ს გაწევრიანების თხოვნით მიმართა. სირია [[ვაჭრობისა და ტარიფების გენერალური შეთანხმება|ვაჭრობისა და ტარიფების გენერალური შეთანხმების]] ხელმომწერი იყო, თუმცა [[1951]] წელს [[ისრაელი]]ს გაწევრიანების შემდეგ შეთანხმებას ჩამოშორდა. [[2007]] წელს სირიამ [[ევროპის კავშირი|ევროპის კავშირთან]] ასოცირების შეთანხმებას მოაწერა ხელი, რითაც ორივე მხარე 2010 წლამდე თავისუფალი სავაჭრო შეთანხმების შესახებ მოლაპარაკებების წახალისებას უჭერს მხარს. სირიის იმპორტის დიდი ნაწილი მრეწველობის, სოფლის მეურნეობის, მანქანა-დანადგარების ნედლეულზე მოდის. მთავარ საექსპორტო პროდუქტებს შორისაა: ნედლი ნავთობი, გადამუშავებული პროდუქტები, ბამბა, ტანსაცმელი, ხილი და მარცვლეული. ==ეკონომიკის სექტორები== [[File:Olive groves in Syria.jpg|thumb|left|ზეთისხილის წარაფები დასავლეთ სირიაში]] ===სოფლის მეურნეობა=== სირიის ეკონომიკური განვითარების გეგმებში სოფლის მეურნეობა პრიორიტეტულია. მთავრობა სურსათის თვითკმარობის მიღწევას, ექსპორტიდან მიღებული შემოსავლების გაზრდასა და სოფლიდან მიგრაციის შეჩერებას ცდილობს.<ref name=cp9-10>{{cite news|title=Country Profile: Syria, April 2005|url=http://memory.loc.gov/frd/cs/profiles/Syria.pdf|newspaper=Library of Congress – Federal Research Division |pages=9–10}}</ref> სირიის სამოქალაქო ომამადე [[კაპიტალი (ეკონომიკა)|კაპიტალის]] ინვესტირების, ინფრასტრუქტურული განვითარების, სუბსიდირებისა და ფასების მხარდაჭერის წყალობით სირია საერთო ჯამში სოფლის მეურნეობის იმპორიდან ბამბის, ხილის, ბოსტნეულისა და სხვა პროდუქტების ექსპორტიორად იქცა. ქვეყნის ექსპორტის ზრდას მთავრობის მხრიდან ჩრდილოეთ და ჩრდილო-აღმოსავლეთ სირიაში დიდ საირიგაციო სისტემებში ინვესტიციების დაბანდებამ შეუწყო ხელი.<ref name="state.gov">[https://2009-2017.state.gov/outofdate/bgn/syria/47567.htm Syria (08/04)] . US State Department.</ref> [[2009]] წელს სოფლის მეურნეობის სექტორში სამუშაო ძალის 17% იყო დასაქმებული და ამ სექტორზე მთლიანი შიდა პროდუქტის 21% მოდიოდა.<ref name="databank.worldbank.org">[http://databank.worldbank.org/ddp/home.do?Step=2&id=4&DisplayAggregation=N&SdmxSupported=Y&CNO=2&SET_BRANDING=YES The World Bank DataBank | Explore . Create . Share]. Databank.worldbank.org.</ref><ref name=cp11>[https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/syria/ The World Factbook]. Cia.gov.</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://2009-2017.state.gov/r/pa/ei/bgn/3580.htm US Department of State] *{{curlie|Regional/Middle_East/Syria/Business_and_Economy/Economic_Development|Syria Economic Development}} *[http://lebanese-economy-forum.com/world-facts/show/sy-economy/ Economy of Syria] textual and chart data from the world bank and CIA factbook, hosted by the Lebanese Economy Forum ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აზია თემატურად|ეკონომიკა|აზიის ეკონომიკა}} [[კატეგორია:სირიის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:არაბული ქვეყნების ლიგის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] 01evf84f2svxjnz8hpl9iq76n10n9dn 1 543863 4822846 4822411 2025-06-30T20:23:37Z გიო ოქრო 84301 პასუხი 4822846 wikitext text/x-wiki უფრჩხილო სათაურებზეა გადასატანი [[ტ (ასო)|ტ]], [[ც (ასო)|ც]] და [[მ (ასო)|მ]]. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] <span style="color:#1DA1F2; font-size:17px">⬤</span><span style="position:relative; left:-11.5px; top:-2px; font-size:10px; color:white">✔</span> 18:28, 2 იანვარი 2023 (UTC) :იყო და ცანგალამ ითხოვა ესენი ფრჩხილებიანზე გადატანილიყო. [[მომხმარებელი:Surprizi|Surprizi]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Surprizi|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Surprizi|წვლილი]]) 18:16, 29 ივნისი 2025 (UTC) ::მაგრამ ალბათ უფრჩხილო უფრო უკეთესი იქნება. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] 20:23, 30 ივნისი 2025 (UTC) l0pdko01kij3c9xx4989szsc5nbu1ez 14 544189 4822739 4460056 2025-06-30T18:41:42Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ინფრასტრუქტურა ევროპაში ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ინფრასტრუქტურა ევროპაში ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822739 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ინფრასტრუქტურა ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:ინფრასტრუქტურა ევროპაში ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მოლდოვის ეკონომიკა]] biy6jfhbhsuiza7x48n5nyhn6bjnoew 14 544191 4822745 4460052 2025-06-30T18:42:45Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მრეწველობა ევროპაში ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მრეწველობა ევროპაში ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822745 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მოლდოვის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:მრეწველობა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მრეწველობა ევროპაში ქვეყნების მიხედვით]] aql8nsh309hpg3owc36flf978yfp936 14 544192 4822707 4460054 2025-06-30T18:34:53Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822707 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ინდუსტრიები ევროპაში]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] 024bwr56355zbqqgsb9q5l6wv6n11fp 4822741 4822707 2025-06-30T18:42:14Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:მრეწველობა ევროპაში ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:მრეწველობა ევროპაში ქვეყნების მიხედვით]]“ 4822707 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ინდუსტრიები ევროპაში]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] 024bwr56355zbqqgsb9q5l6wv6n11fp 14 544195 4822706 4460069 2025-06-30T18:34:49Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822706 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ინფრასტრუქტურა ევროპაში]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] c5ejffl8ehot6p3vclm00vezmfrdwbb 4822737 4822706 2025-06-30T18:41:26Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ინფრასტრუქტურა ევროპაში ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ინფრასტრუქტურა ევროპაში ქვეყნების მიხედვით]]“ 4822706 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ინფრასტრუქტურა ევროპაში]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] c5ejffl8ehot6p3vclm00vezmfrdwbb 0 545159 4822752 4468144 2025-06-30T18:46:05Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბრტელი კუთხის საზომი ერთეულები]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრტყელი კუთხის საზომი ერთეულები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822752 wikitext text/x-wiki '''სეკუნდი''' — ბრტყელი კუთხეების საზომი ერთეული, რომელიც ტოლია [[გრადუსი (გეომეტრია)|გრადუსის]] 1/3600, ან მინუტის 1/60 და აღინიშნება <code>″</code> სიმბოლოთი. ==ლიტერატურა== {{ქსე|9|274}} {{სი ერთეულები}} [[კატეგორია:გეომეტრია]] [[კატეგორია:ბრტყელი კუთხის საზომი ერთეულები]] laezz0d8h5doqthyzpg284k15g518qk 0 545160 4822751 4623556 2025-06-30T18:45:52Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ბრტელი კუთხის საზომი ერთეულები]]; დაემატა [[კატეგორია:ბრტყელი კუთხის საზომი ერთეულები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822751 wikitext text/x-wiki {{მმ*|გრადუსი}} '''გრადუსი''' ({{lang-la|gradus||საფეხური|ხარისხი}}) — [[ბრტყელი კუთხე]]ების საზომი ერთეული, მართი კუთხის 1/90 ნაწილი. გრადუსი იყოფა 60 [[მინუტი|მინუტად]], მინუტი — 60 [[სეკუნდი|სეკუნდად]]. ერთი გრადუსი, ერთი მინუტი და ერთი სეკუნდი ჩაიწერება შემდეგნაირად — 1°, 1′, 1″. გრადუსი გამოიყენება წრეწირის რკალების გასაზომად (სრული წრეწირი შეადგენს 360°-ს). ==ლიტერატურა== {{ქსე|3|242}} {{სი ერთეულები}} [[კატეგორია:გეომეტრია]] [[კატეგორია:ბრტყელი კუთხის საზომი ერთეულები]] n03a60d1ij5nrrn5aqly4dosvsse2go 0 549686 4822653 4821500 2025-06-30T15:44:12Z Niko747474 143308 4822653 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მოგზაურობა|სახელი=იმპერიის ტრანსარქტიკული ექსპედიცია|სურათი=Endurance under full sail Frank Hurley State Library NSW a090012h.jpg|ქვეყანა={{flagicon|დიდი ბრიტანეთი}} დიდი ბრიტანეთი|დაწყების თარიღი=[[8 აგვისტო]] [[1914]]|დასასრულის თარიღი=[[20 იანვარი]] [[1917]]|ხელმძღვანელი=[[ერნესტ შეკლტონი]]|მარშრუტის რუკა=Shackleton_Endurance_Aurora_map2.png|მარშრუტი={{legend-line|red solid 2px|„ენდიურანსის“ მოგზაურობა}}{{legend-line|yellow solid 2px|„ენდიურანსის“ დრეიფი}}{{legend-line|limegreen solid 2px|დრეიფი „ენდიურანსის“ ჩაძირვის შემდეგ}}{{legend-line|royalblue solid 2px|„ჯეიმზ კერდის“ მოგზაურობა}}{{legend-line|#45fefd solid 2px|დაგეგმილი ტრანსანტარქტიკული მარშრუტი}}{{legend-line|darkorange solid 2px|„ავრორას“ მოგზაურობა ანტარქტიკისკენ}}{{legend-line|violet solid 2px|„ავრორას“ დრეიფი და უკან დაბრუნება}}{{legend-line|saddlebrown solid 2px|მომარაგების დეპოს მარშრუტი}}|ხელმოწერა=საექსპედიციო ხომალდი — „ენდიურანსი“|შემადგენლობა=56 ადამიანი, ამათგან 28 უედელის ზღვის რაზმში, ხოლო დანარჩენი - როსის ზღვის|დანაკარგები=დაიღუპა 3 ადამიანი „ავრორას“ გუნდიდან, რომლების როსის კუნძულზე დარჩნენ, მათ შორის მეთაური ენეას მაკინტოში.}} '''იმპერიის 1914-1917 წლების ტრანსანტარქტიკული ექსპედიცია''' — ანტარქტიკული აღმოჩენების გმირული ხანის უკანასკნელი დიდი ექსპედიცია. მას [[ერნესტ შეკლტონი]] ხელმძღვანელობდა, რომელმაც მიზნად მთლიანი ანტარქტიკული კონტინენტის გადაკვეთა დაისახა. რუალდ ამუნდსენის ექსპედიციის შემდეგ, შეკლტონის სიტყვებით, კონტინენტის გადაკვეთა „ანტარქტიკული მოგზაურობების ერთი დიდი მიზანი“ იყო.<ref>Shackleton 1919, p.&nbsp;xi.</ref> ექსპედიციამ თავის მიზანს ვერ მიაღწია, თუმცა ის ცნობილი გახდა, როგორც ეპიკური ამბავი გმირობასა და გამძლეობაზე. შეკლტონს უკვე მიუღია მონაწილეობა [[ბრიტანეთის ანტარქტიკული ექსპედიცია (1901-1904)|„დისკავერის“ ექსპედიციაში]] და [[შეკლტონის პირველი ექსპედიცია|„ნიმროდის“ ექსპედიციის]] ხელმძღვანელიც ყოფილა. ამჯერად ის უედელის ზღვის გაცურვასა და ვასელის ყურესთან დაბანაკებას აპირებდა, სადაც გუნდი სამხრეთი პოლუსის გავლით, როსის ზღვამდე მიღწევისთვის მოეზადებოდა. ამასობაში დამხმარე როსის ზღვის რაზმი მაკმერდოს სრუტესთან დაბანაკდებოდა და როსის შელფური მყინვრების შემოვლით, ბირდმორის მყინვარისკენ გააგზავნიდა მომარაგების დეპოებს, რომლებიც უმნიშვლენოვანესები იყვნენ გუნდის გადასარჩენად, რადგანაც რაზმს გადაკვეთისთვის საჭირო რაოდენობის პროვიზიების გადაზიდვა არ შეეძლო. ექსპედიცია საჭიროებდა 2 ხომალდს: უედელის ზღვის გუნდის „ენდიურანსსა“ და როსის ზღვის გუნდის „ავრორას“. „ენდიურანსი“ ვასელის ყურემდე მიღწევამდე უედელის ზღვის მცურავი ყინულების ტყვეობაში მოექცა. 1915 წლის ანტარქტიკული ზამთრის დროს ის ჩრდილოეთის მიმართულებით დრეიფობდა. შემდგომში გემი დაილეწა და ჩაიძირა, რის შემდეგაც რაზმს ჩრდილოეთით მოდრეიფე ყინულებზე გადასვლა, იმპროვიზირებული ბანაკების აგება და თვეების განმავლობაში იქ დარჩენა მოუწია. შემდეგ მისმა წევრებმა სამაშველო ნავებით დაუსახლებელ და არასტუმართმოყვარე [[სპილოს კუნძული|სპილოს კუნძულისკენ]] გაცურეს. შემდგომში შეკლტონმა და მისი გუნდის კიდევ 5-მა წევრმა ნავ „ჯეიმზ კერდით“ [[სამხრეთი გეორგია და სამხრეთ სენდვიჩის კუნძულები|სამხრეთ გეორგიის]] კუნძულს მიაღწია, რის შემდეგაც შეკლტონმა სპილოს კუნძულზე დარჩენილი გუნდის წევრების გადარჩენა შეძლო. ჩაძირულ „ენდიურანსს“ 2022 წელს მიაგნეს. კონტინენტის მეორე მხარეს, როსის ზღვის რაზმს მიზნის მისაღწევად უამრავი სირთულის გამოვლა მოუწია. ძლიერი შტორმის შედეგად, „ავრორა“ წყალმა წაიღო, რის გამოც გუნდი მომარაგებისა და აღრუჭვილობის გარეშე დარჩა. მომარაგების დეპოების გაგზავნა მაინც მოხერხდა, თუმცა გუნდის გადარჩენამდე მისი 3 წევრი დაიღუპა. == მომზადება == მიუხედავად საყოველთაო მოწონებისა, რომელიც ნიმროდის ექსპედიციის დროს შეკლტონის მიღწევებმა დაიმსახურა, მკვლევარს ეს არ ეყო. 1912 წლისთვის, მისი ანტარქტიკასთან დაკავშირებული გეგმები რობერტ სკოტის [[ტერა-ნოვას ექსპედიცია|ტერა-ნოვას ექსპედიციასა]] და მის კონკურენტ [[ნორვეგიის ანტარქტიკული ექსპედიცია (1910-1912)|ნორვეგიულ ექსპედიციაზე]] იყო დამოკიდებული. ამუნდსენის მიერ სამხრეთ პოლუსის დაპყრობაზე მან 1912 წლის 11 მარტს შეიტყო, რის შემდეგაც განაცხადა: {{ციტირება|„სამხრეთ პოლუსის აღმოჩენა ანტარქტიკული კვლევების დასასრული არ იქნება“.<ref name="Huntford50">Huntford 1975, p.&nbsp;50.</ref><br><small>ერნესტ შეკლტონი''</small>}} მისი სიტყვებით, შემდეგი მიზანი „პოლუსის გადაკვეთით ტრანსკონტინეტალური მოგზაურობა“ იყო.<ref name="Huntford350">Huntford 1975, p.&nbsp;350.</ref> მან იცოდა, რომ ამ მიზნის მიღწევას სხვა მკვლევრებიც ცდილობდნენ. 1911 წლის 11 დეკემბერს, გერმანულმა ექსპედიციამ ვილჰელმ ფილჰნერის მეთაურობით სამხრეთ გეორგიის კუნძულიდან გაცურა, რათა უედელის ზღვაში შესულიყო და ბაზა დაეარსებინა, რომლიდანაც ის კონტინენტის გადაკვეთას შეძლებდა. მცდელობა წარუმატებელი აღმოჩნდა, და 1912 წლის ბოლოს ფილხნერი სამხრეთ გეორგიაში დაბრუნდა.<ref name="Murphy87">Murphy pp. 87–102.</ref> თუმცა, მის მიერ ვასელის ყურეში შესაძლო გაჩერების მოხსენება შეკლტონმა შენიშნა და თავისი ექსპედიციის გეგმის მომზადებისთვის გამოიყენა.<ref>Shackleton 1919, p.&nbsp;2.</ref> სკოტისა და მისი ექსპედიციის დაღუპვის ამბავი ლონდონმა 1913 წლის თებერვალს შეიტყო. მიუხედავად ამისა, შეკლტონმა მის მიერ შემოთავაზებული მოგზაურობისთვის მომზადების ინიციირება დაიწყო.<ref>Smith 2015, p.&nbsp;252.</ref> მან დახმარება მოსთხოვა გაერთიანებული სამეფოს ყოფილ პრემიერ-მინისტრ [[არჩიბალდ პრიმროუზი|არჩიბალდ პრიმროუზსა]] და სკოტის ექსპედიციის წევრ ტრიუგვე გრანს, მაგრამ უარი მიიღო.<ref name="Huntford3552">Huntford 1975, pp.&nbsp;355–358.</ref> შეკლტონმა დახმარება 1902-1904 წლების შოტლანდიური ეროვნული ანტარქტიკული ექსპედიციის ლიდერისგან, უილიამ სპირს ბრიუსისგან მიიღო, რომელიც 1908 წლიდან ანტარქტიკის გადაკვეთის გეგმას ამზადებდა, მაგრამ ფინანსირების ნაკლებობის გამო პროექტის მიტოვება მოუწია. ბრიუსმა შეკლტონს თავისი გეგმების გამოყენების უფლება მისცა,<ref>Huntford 1975, p.&nbsp;367.</ref> თუმცა ექსპედიციის საბოლოო გეგმა ბრიუსის იდეებს დიდად არ მოიცავდა. 1913 წლის 29 დეკემბერს, შეკლტონმა ინგლისურ გაზეთ ''[[The Times]]''-თვის განკუთვნილ წერილში ექსპედიციის გეგმა საზოგადოებას წარუდგინა.<ref>Huntford 1975, pp.&nbsp;362–363.</ref> === შეკლტონის გეგმა === შეკლტონმა ახალ ექსპედიციას „იმპერიის ტრანსანტარქტიკული ექსპედიცია“ უწოდა.<ref>Fisher 1957, p.&nbsp;298.</ref> 1914 წლის დასაწყისში მან პროგრამის დეტალური ვერსია გამოსცა. ექსპედიცია 2 გუნდად იქნებოდა დაყოფილი და 2 ხომალდს გამოიყენებდა. უედელის ზღვის გუნდი ჰასელის ყურემდე ხომალდ „ენდიურანსით“ იმოგზაურებდა. ყურეზე 14 ადამიანი გადმოვიდოდა, ამათგან 6 (შეკლტონის ჩათვლით) ტრანსკონტინენტალურ გუნდს ჩამოაყალიბებდა, რომელიც 69 ძალით, 2 ციგითა და სხვა აღრუჭვილობით 2 900 კმ-ს გაივლიდა როსის ზღამდე მისაღწევად. დანარჩენი 8 წევრი სამეცნიერო სამუშაოს განახორციელებდა. 3 მათგანი გრეიამის მიწაზე, 3 ენდერბის მიწაზე, ხოლო 2 ბანაკში დარჩებოდა.<ref name="ShackletonPreface3">Shackleton 1919, pp.&nbsp;xii–xv.</ref> კონტინენტის მეორე მხარეს განლაგებული როსის ზღვის გუნდი მაკმერდოს სრუტეში დაბანაკდებოდა. აქედან ისინი ტრანსკონტინენტალური ჯგუფის მარშრუტზე, ბირდმორის მყინვარამდე მომარაგების დეპოებს გააგზავნიდნენ. ისინი ასევე ჩაატარებდნენ გეოლოგიურ და სხვა დაკვირვებებს.<ref name="ShackletonPreface3"/> === დაფინანსება === [[ფაილი:Aurora 1914 Sydney Harbour.jpg|მინი|„ავრორა“ დატვირთულია კომპანია Shell-ის პარაფინით]] შეკლტონმა დაასკვნა, რომ ექსპედიციის გეგმის უმარტივესი ვერსიის განსახორციელებლად მას 50 000 ფუნტი დასჭირდებოდა.<ref name="Fisher3064">Fisher 1957, pp.&nbsp;306–307.</ref> მან გადაწყვიტა, დახმარება მოეთხოვა მდიდრებისთვის, რაც 1913 წელს დაიწყო, თუმცა ამით შეკლტონმა ბევრს ვერ მიაღწია.<ref name="Huntford3552"/> ამ მეთოდით მან წარმატებას პირველად 1913 წლის დეკემბერში მიაღწია, როდესაც ბრიტანეთის მთავრობამ მას 10 000 ფუნტი შესთავაზა, იმ პირობით, რომ შემდგომში შეკლტონი იმავე რაოდენობის თანხას კერძო წყაროებიდან შეაგროვებდა.<ref name="Fisher3064"/> სამეფო გეოგრაფიულმა საზოგადოებამ, რომლისგანაც შეკლტონი არაფერს მოელოდა, მას 1 000 ფუნტი მისცა. ჰანტფორდის მიხედვით, შეკლტონმა მათ შეუთვალა, რომ ამ რაოდენობის მხოლოდ ნახევარი სჭირდებოდა.<ref>Huntford 1975, p.&nbsp;369.</ref> [[არჩიბალდ პრიმროუზი|ლორდ როუზბერიმ]] შეკლტონს 50 ფუნტი მისცა.<ref name="Fisher3064"/> 1914 წლის თებერვალში ''[[The New York Times]]''-მა განაცხადა, რომ სკოტის ახლო მეგობარმა და შეკლტონის მეტოქე ჯეიმზ მეთიუ ბერიმ შეკლტონს დაახლოებით 50 000 დოლარი (10 000 ფუნტი) მისცა. დადლი დოკერმა და მისმა კომპანიამ 10 000 ფუნტი გამოყო. ჯეინეტ სტენკომბპ-უილსმა ასევე გადასცა ფული შეკლტონს (რაოდენობა არ განაცხადა).<ref name="Huntford375">Huntford 1975, pp.&nbsp;375–377.</ref> ივლისში შოტლანდიელმა ინდუსტრიალისტმა სერ ჯეიმზ კერდმა 24 000 ფუნტი გამოყო. შეკლტონმა შემდგომში ''[[Morning Post]]''-ს განუცხადა: {{ციტირება|„ეს ჩინებული საჩუქარი ყოველგვარი წუხილისგან მათავისუფლებს“.<ref name="Huntford375">Huntford 1975, pp.&nbsp;375–377.</ref><br><small>''[[ერნესტ შეკლტონი]]''</small>}}შეკლტონს უკვე საჭირო რაოდენობის ფული გააჩნდა. მან 14 000 ფუნტად 300 ტ-იანი ბარკენტინა „პოლარისი“ იყიდა, რომელიც ბელგიელმა მკვლევარმა ადრიენ დე ჟელაშმა [[დასავლეთი შპიცბერგენი|შპიცბერგენის]] ექსპედიციისთვის ააგო. ექსპედიცია ჩაიშალა და გემი გაიყიდა.<ref name="Huntford370">Huntford 1975, p.&nbsp;370.</ref> შეკლტონმა მას სახელი „ენდიურანსზე“ შეუცვალა, რაც მისი ოჯახის დევიზს უკავშირდებოდა.<ref name="Fisher3064"/> კიდევ 2 300 ფუნტად შეკლტონმა დაგლას მოუსონის საექსპედიციო ხომალდი „ავრორა“ შეიძინა, რომელიც [[ჰობარტი|ჰობარტში]], [[ტასმანია|ტასმანიაში]] იმყოფებოდა. შემდგომში ის როსის ზღვის გუნდის ხომალდი გახდა.<ref name="ShackletonPreface3"/> შეკლტონის მიერ შეგროვებული ფულის ზუსტი რაოდენობა (''Daily Mail''-ს შეფასებით, რაოდენობა დაახლოებით 80 000 ფუნტს შეადგენდა)<ref name="Fisher 1957, p. 306">Fisher 1957, p.&nbsp;306.</ref> უცნობია, რადგანაც ასევე უცნობია სტენკომპ-უილსის მიერ გამოყოფილი ფულის ოდენობა. ფული შეკლტონისთვის მუდმივ პრობლემას წარმოადგენდა, რის გამოც მან ეკონომიის მიზნით როსის ზღვის გუნდისთვის განკუთვნილი ფულის ოდენობა შეამცირა, რაც გუნდის მეთაურმა ენეას მაკინტოშმა მხოლოდ მას შემდეგ გაიგო, რაც ავსტრალიაში ჩავიდა და მუშაობა დაიწყო.<ref>Tyler-Lewis 2006, pp.&nbsp;34–35.</ref> მაკინტოშს ფულისა და მომარაგეობის დამატების თხოვნა მოუწია, რათა ექსპედიციის მისი ნაწილის განხორციელება შესაძლებელი გამხდარიყო.<ref>Tyler-Lewis 2006, pp.&nbsp;41–48.</ref> თუმცა, შეკლტონმა ექსპედიციის შემოსავლიანობის პოტენციალი გაიაზრა. მან ''Daily Chronicle''-ს ექსპედიციაზე გაზეთების სტატიების წერის ექსკლუზიური უფლება მისცა და იმპერიის ტრანსანტარქტიკული ფილმების სინდიკატი ჩამოაყალიბა, რომელსაც გადაღების უფლება მისცა.<ref>Alexander 1998, p.&nbsp;10.</ref> == გუნდი == [[ფაილი:Ernest Shackleton before 1909.jpg|მინი|ერნესტ შეკლტონი, ექსპედიციის ხელმძღვანელი]] ლეგენდის თანახმად, შეკლტონმა ლონდონურ გაზეთებში გამოაქვეყნა განცხადება: {{ციტირება|„იძებნება მამაკაცები სახიფათო მოგზაურობისთვის. დაბალი ხელფასი, მწარე სიცივე, სრული სიბნელის ხანგრძლივი საათები. უსაფრთხო დაბრუნება საეჭვოა. პატივი და აღიარება წარმატების შემთხვევაში.“ <br><small>''[[ერნესტ შეკლტონი]]''</small>}} შეკლტონმა 5000-ზე მეტი განაცხადი მიიღო, მათ შორის რამდენიმე ქალისგანაც, თუმცა საბოლოოდ ექსპედიციისთვის 56 კაციანი გუნდი შედგა, რომელიც 2 რაზმად გაიყო. გუნდების ზოგიერთი წევრი ექსპედიციას მოგვიანებით, [[ბუენოს-აირესი|ბუენოს-აირესსა]] და [[სიდნეი|სიდნეიში]] შეუერთდა. ზოგი სახლში ნაადრევად დაბრუნდა: ასეთი იყო დენიელ გუჩი, რომელიც „ენდიურანსს“ სამხრეთ გეორგიის კუნძულამდე გაჰყვა.<ref>Fisher 1957, p.&nbsp;315.</ref> თავის მოადგილედ შეკლტონმა ავსტრალაზიის ანტარქტიკული ექსპედიციიდან ახალდაბრუნებული ფრენკ უაილდი აირჩია, რომელსაც მანამდე მონაწილეობა ჰქონა მიღებული „დისკავერისა“ და „ნიმროდის“ ექსპედიციებში.<ref name="TylerLewis21">Tyler-Lewis 2006, pp.&nbsp;21–22.</ref> შეკლტონს „ენდიურანსის“ კაპიტნად ჯონ კინგ დეივისის დანიშვნა უნდოდა, თუმცა დეივისმა გეგმა განწირულად ჩათვალა და უარი თქვა,<ref name="Huntford3702">Huntford 1975, p.&nbsp;370.</ref> ამიტომაც თანამდებობა ფრენკ უორსლის ერგო, რომელიც მისივე სიტყვების თანახმად ექსპედიციას მას შემდეგ შეუერთდა, რაც მასზე თავის სიზმარში შეიტყო.<ref>Huntford 1975, pp.&nbsp;364–365.</ref> მეორე ოფიცრად [[ტერა-ნოვას ექსპედიცია|„ტერა-ნოვას“ ექსპედიციის]] ვეტერანი, ტომ კრინი დაინიშნა, მესამე ოფიცრად – ალფრედ ჩითემი.<ref>Fisher 1957, p.&nbsp;310.</ref> როსის ზღვის გუნდში შეკლტონმა „ნიმროდის“ ექსპედიციის 2 ვეტერანი მოიწვია: გუნდის ხელმძღვანელი ენეას მაკინტოში და ძაღლების გამრეკი, ერნესტ ჯოისი. მათი რაზმისთვის ხალხთა შეკრება შეკლტონს განსაკუთრებით გაუჭირდა, რადგან მან [[ბრიტანეთის საადმირალო|ბრიტანეთის საადმირალოსგან]] ექსპედიციაზე თავიანთი ხალხის გაგზავნის თაობაზე უარი მიიღო.<ref>Huntford 1975, pp.&nbsp;370–371.</ref> ექსპედიციის სამეცნიერო გუნდი „ენდიურანსის“ ბორტზე განთავსდა და 6 ადამიანს მოიცავდა, მათ შორის იქვნენ 2 ქირურგი, ალექსანდერ მაკლინი და ჯეიმზ მაკლროი; გეოლოგი, ჯეიმზ უორდი; ბიოლოგი, რობერტ კლარკი; ფიზიკოსი, რეჯინალდ ჯეიმზი; და მეტეოროლოგი, ლეონარდ ჰასი. რაზმში ასევე მოიწვიეს ფოტოგრაფი ფრენკ ჰარლი და მხატვარი ჯორჯ მარსტონი.<ref>Fisher 1957, pp.&nbsp;311–314.</ref> როსის ზღვის რაზმისთვის ხალხის შერჩევა ძლიერ დაჩქარდა, თუმცა საბოლოო შემადგენლობა მხოლოდ ბოლო წუთს გაირკვა. შედეგად გუნდში ანტარქტიკულ ექსპედიციებში მონაწილეობის გამოცდილება მხოლოდ 2 წევრს – მაკინტოშსა და ჯოის გააჩნდათ. ==== უედელის ზღვის რაზმი ==== {| | valign="top" | * ''სერ ერნესტ შეკლტონი'' — ექსპედიციის ხელმძღვანელი * ''ფრენკ უაილდი'' — ხელმძღვანელის მოადგილე * ''ფრენკ უორსლი'' — „ენდიურანსის კაპიტანი * ''ლაიონელ გრინსტრიტი'' — პირველი ოფიცერი * ''ტომ კრინი'' — მეორე ოფიცერი * ''ალფრედ ჩითემი'' — მესამე ოფიცერი * ''ჰიუბერტ ჰადსონი'' — შტურმანი * ''ლუის რიკინსონი'' — მემანქანე * ''ალფრედ კერი'' — მემანქანე | valign="top" | * ''ალექსანდერ მაკლინი'' — ექიმი * ''ჯეიმს მაკლროი'' — ექიმი * ''ჯეიმს უორდი'' — გეოლოგი * ''ლეონარდ ჰასი'' — მეტეოროლოგი * ''რეჯინალდ ჯეიმსი'' — ფიზიკოსი * ''რობერტ კლარს სელბი'' — ბიოლოგი * ''ფრენკ ჰარლი'' — ფოტოგრაფი * ''ჯორჯ მარსტონი'' — მხატვარი * ''თომას ორდ-ლისი'' — მექანიკოსი * ''ჰენრი მაკნიში'' — დურგალი | valign="top" | * ''ჩარლზ გრინი'' — მზარეული * ''უოლტერ ჰოუ'' — მეზღვაური * ''უილიამ ბეიკველი'' — მეზღვაური * ''თიმოტი მაკკარტი'' — მეზღვაური * ''თომას მაკლეოდი'' — მეზღვაური * ''ჯონ ვინსენტი'' — ბოცმანი * ''ერნესტ ჰოლნესი'' — კაჩეგარი * ''უილიამ სტეფენსონი'' — კაჩეგარი * ''პირსი ბლექბოროუ'' — სტიუარდი |} ==== როსის ზღვის რაზმი ==== „†“ ნიშნით აღნიშნულია ექსპედიციის დროს დაღუპულები {| | valign="top" | * † ენეას მაკინტოში — რაზმის ხელმძღვანელი * ''ერნესტ ჯოისი'' — ძაღლების გამრეკი * ''ერნესტ უაილდი'' — კვარტერმაისტერი * † ''არნოლდ სპენსერ-სმითი'' — კაპელანი * ''ჯონ ლაჰლენ კოული'' — ბიოლოგი და ექიმი * ''ალექსანდერ სტივენსი'' — ბუნებისმეტყველი * ''რიჩარდ რიჩარდსი'' — ფიზიკოსი * ''ენდრიუ ჯეკი'' — ფიზიკოსი * ''ირვინგ გეისი'' — სხვადასხვა | valign="top" | * † ვიქტორ ჰეივარდი — სხვადასხვა * ''ობრი ნინისი'' — ავტომექანიკოსი * ''ლაიონელ ჰუკი'' — რადიოტელეგრაფისტი * ''ჯოზეფ სტენჰაუსი'' — პირველი ოფიცერი * ''ლესლი თომპსონი'' — მეორე ოფიცერი * ''ალფრედ ლარკმენი'' — მთავარი მემანქანე * ''ედრიან დონელი'' — მეორე მემანქანე * ''ჯეიმზ პენტონი'' — ბოცმანი * ''კლარენს მოგერი'' — დურგალი * ''სიდნი ეტკინი'' — მეზღვაური | valign="top" | * ''ართურ დაუნინგი'' — მეზღვაური * ''უილიამ კავანა'' — მეზღვაური * ''ე. უორენი'' — მეზღვაური * ''ჩარლზ გლიდენი'' — მეზღვაური * ''ს. გრეიდი'' — კაჩეგარი * ''უილიამ მაგრიჯი'' — კაჩეგარი * ''ჰაროლდ შოუ'' — კაჩეგარი * ''ედუარდ უაისი'' — მზარეული * ''ემილ დანგლადი'' — სტიუარდი |} == ექსპედიციის მსვლელობა == === უედელის ზღვის რაზმი === ==== ცურვა სამხრეთით ==== [[File:TryingToCutAWayForTheShip.jpg|ბმული=https://en.wikipedia.org/wiki/File:TryingToCutAWayForTheShip.jpg|ალტ=Men with digging tools removing ice surrounding the ship's hull, creating an icy pool of water|მინი|„ენდიურანსის“ ეკიპაჟი გემის ყინულისგან გათავისუფლებას ცდილობს]] „ენდიურანსმა“ [[პლიმუთი (ინგლისი)|პლიმუთი]] შეკლტონის გარეშე, 1914 წლის 8 აგვისტოს დატოვა და გეზი [[ბუენოს-აირესი|ბუენოს-აირესისკენ]] აიღო. იქვე ექსპედიციას შეუერთნენ შეკლტონი, ჰარლი, ბეიკველი და ბლექბოროუ. 26 ოქტომბერს ხომალდმა სამხრეთ ატლანტის ოკეანეში შეცურა და 5 ნოემბერს [[სამხრეთ გეორგიის კუნძული|სამხრეთ გეორგიის კუნძულის]] ნაპირებს მიადგა. თავდაპირველად გადაკვეთა მაშინვე, 1914-15 წლებში უნდა ჩატარებულიყო.<ref name="ShackletonPreface2">Shackleton 1919, pp.&nbsp;xii–xv.</ref> ეს გეგმა შეკლტონს მალევე ჩაეშალა, თუმცა მან როსის ზღვის რაზმის მეთაურ მაკინტოშს შეცვლილი გეგმების თაობაზე არაფერი შეატყობინა. „ენდიურანსმა“ სამხრეთ გეორგიაში 1 თვე დაჰყო და ანტარქტიკისკენ 5 დეკემბერს გაცურა. 2 დღეში ხომალდი მცურავ ყინულებს მიადგა. დღითი-დღე მათი რაოდენობა მატულობდა და 14 დეკემბერისთვის საკმარისად სქელი იყო იმისთვის, რომ „ენდიურანსი“ 24 საათით გაეჩერებინა. 3 დღის შემდეგ ხომალდი კვლავ გაჩერდა. ექსპედიციის აღწერაში შეკლტონი იხსენებდა, რომ მზად იყო რთული პირობებისთვის, მაგრამ ასეთ მჭიდრო ყინულებს არ ელოდა.<ref>Shackleton 1919, p.&nbsp;11.</ref> „ენდიურანსის“ პროგრესი ძლიერ შენელდა, თუმცა 22 დეკემბერს რაზმმა არხის გათხრა შეძლეს და ხომალდმა მსვლელობა გააგრძელა. 7 იანვრისთვის ექსპედიცია 30 მეტრის სიმაღლის ყინულის კედლებს მიადგა, რომლებიც [[კოტსის მიწა|კოტსის მიწის]] სანაპიროს ფარავდნენ. 15 იანვარს „ენდიურანსი“ მიუახლოვდა მყინვარს, რომლის კიდეები ბაზის განლაგებისათვის შესაფერის ყურეს ქმნიდა, თუმცა შეკლტონმა ჩათვალა, რომ ეს ადგილი ვასელის ყურისგან ზედმეტად შორ მანძილზე მდებარეობდა და ჩასვლაზე უარი თქვა. 17 იანვარს გემმა 76° 27′ ს.გ-ს მიაღწია, საიდანაც ჩანდა მიწა, რომელსაც შეკლტონმა ექსპედიციის ერთ-ერთი სპონსორის, ჯეიმზ კერდის საპატივცემულოდ, კერდის სანაპირო უწოდა. ცუდი ამინდის გამო გემი აისბერგს ეფარებოდა.<ref name="Shackleton26">Shackleton 1919, pp.&nbsp;26–28.</ref> „ენდიურანსი“ ლუიტპოლდის მიწას მიუახლოვდა, რომლის სამხრეთ ბოლოშიც დანიშნულების ადგილი, ვასელის ყურე მდებარეობდა. მომდევნო დღეს ხომალდი იძულებული იყო, ჩრდილო-დასავლეთის მიმართულებით 23 კილომეტრი გაეცურა, სანამ 76° 34′ს.გ-ზე და 31° 30′დ.გ-ზე არ გაჩერდა.<ref name="Shackleton262">Shackleton 1919, pp.&nbsp;26–28.</ref> 10 დღიანი გაჩერების შემდეგ ეკიპაჟს საწვავის ეკონომია უწევდა. 14 თებერვალს შეკლტონმა რაზმს წერაქვებითა და ხერხებით ყინულებში არხის გათხრა უბრძანა, მაგრამ მცდელობა უშედეგო აღმოჩნდა. შეკლტონს კვლავ ჰქონდა იმედი, რომ გუნდი გემის გათავისუფლებას შეძლებდა, თუმცა არ გამორიცხავდა რომ ექსპედიციას ზამთრის გატარება მცურავ ყინულებზე მოუწევდათ.<ref name="Shackleton34">Shackleton 1919, pp.&nbsp;34–40.</ref> == სქოლიო == <references />{{ანტარქტიკული ექსპედიციები}} [[კატეგორია:ანტარქტიკული ექსპედიციები]] hazv3oegx33032bhmm65p832h5a17ny 0 561737 4822662 4822443 2025-06-30T16:20:44Z Arkaitz1974 85446 4822662 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სპორტსმენი | თავისფერი = | სახელი = ილია თოფურია | სურათი =Salome Zourabichvili awards Ilia Topuria with the Order of Honor (cropped).jpg | სურათისზომა = | წარწერა = | დაბადების სახელი = | სრული სახელი = | მეტსახელი = მატადორი | ეროვნება = [[ქართველები|ქართველი]] | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1997|1|21}} | დაბადების ადგილი = [[ჰალე]], [[გერმანია]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | სიმაღლე = 173 | წონა = 65 | საიტი = | ქვეყანა = {{დროშა|საქართველო}}<ref>{{cite news |last1=Lee |first1=Alexander K. |title=Watch Ilia Topuria get swarmed by fans at crazy Georgia homecoming |url=https://www.mmafighting.com/2024/3/18/24104914/video-ilia-topuria-swarmed-by-fans-at-georgia-homecoming |work=MMA Fighting |date=18 მარტი, 2024 |language=en |access-date=22 მარტი, 2024}}</ref> | სპორტი = [[შერეული საბრძოლო ხელოვნება]] | სახეობა = [[აბსოლუტური საბძოლო ჩემპიონატი]] (UFC) | კლუბი = კლიმენტ კლუბი | გუნდი = | მწვრთნელი = | მედლისთარგები = | ჯილდოები = {{ღირსების ორდენი}} | მედლები = }} '''ილია თოფურია''' (დ. [[21 იანვარი]], [[1997]], [[ჰალე (ვესტფალია)|ჰალე]], [[გერმანია]]) — [[ქართველები|ქართველი]] პროფესიონალი მებრძოლი. ასპარეზობს მსუბუქი წონითი დივიზიონის „აბსოლუტურ საბრძოლო ჩემპიონატში“ (Ultimate Fighting Championship, UFC). 2024 წლის 18 თებერვალს, [[ალექსანდრ ვოლკანოვსკი]]ს დამარცხების შემდეგ, ილია თოფურია გახდა UFC-ის ქვემსუბუქი წონითი დივიზიონის ჩემპიონი, ხოლო 2025 წლის 28 ივნისს, [[ჩარლზ ოლივეირა]]ს დამარცხების შემდეგ, UFC-ის მსუბუქი წონითი დივიზიონის ჩემპიონის წოდებაც მოიპოვა. 2025 წლის 24 ივნისის მონაცემებით, UFC-ის მამაკაცთა შორის pound-for-pound რეიტინგში მე-3 ადგილზეა.<ref>[https://www.ufc.com/rankings UFC Rankings, Division Rankings, P4P rankings, UFC Champions | UFC.com]</ref> == ბიოგრაფია == ილია თოფურია დაიბადა გერმანიაში, ვესტფალიის ქალაქ [[ჰალე (ვესტფალია)|ჰალეში]], ქართველი მშობლების ოჯახში. შვიდი წლის ასაკში ოჯახთან ერთად საცხოვრებლად საქართველოში გადავიდა, სადაც სკოლაში ბერძნულ-რომაულ ჭიდაობაში ვარჯიში დაიწყო. 2013 წელს, როცა თოფურია თხუთმეტი წლის იყო, მისი ოჯახი საცხოვრებლად გადავიდა [[ესპანეთი]]ს ქალაქ [[ალიკანტე]]ში, სადაც მან ვარჯიში საბრძოლო ხელოვნებაში „კლიმენტ კლუბში“ დაიწყო. ის და მისი ძმა ალექსანდრე პირველი ქართველები არიან, ვინც ჯიუ-ჯიცუს შავი ქამრის მფლობელები გახდნენ. 2015 წელს შედგა მისი დებიუტი პროფესიონალთა ადგილობრივ შეჯიბრებებში. 27 წლის ილია თოფურია პირველად შევიდა ტიტულოვან წრეში: ის UFC-ში 2020 წლიდან ასპარეზობს და რეკორდი 6-0 აქვს დამყარებული. 2020 წლის 11 ოქტომბერს თოფურია „მაროკოელ ეშმაკს“ იუსეფ ზალალს დაუპირისპრდა და სამრაუნდიან ორთაბრძოლაში გამარჯვება მოიპოვა. 2022 წლის 19 მარტს, ლონდონში, UFC-ის ღონისძიებაზე, ორგანიზაციაში მეოთხე ორთაბრძოლა გამართა ილია თოფურიამ და ინგლისელი მეტოქე ჯეი ჰერბერტი მეორე რაუნდში ნოკაუტით დაამარცხა<ref>[https://www.ambebi.ge/article/274174-chemi-kartvelebi-ixocebodnen-vigaca-ki-amaze-icin/ "ჩემი ქართველები იხოცებოდნენ, ვიღაცა კი ამაზე იცინის... ილოცოს, არსად გადამეყაროს" - რატომ დაუპირისპირდა ქართველი "მატადორი" ბრიტანელ მებრძოლს ოქტაგონს მიღმა?]</ref>. 2024 წელს UFC 298-ზე ქვემსბუქი დივიზიონის ქამრისთვის ილია თოფურია დაუპირისპირდა ამ დივიზონის ჩემპიონ ალექსანდერ ვოლკანოვსკის და ბრძოლა მეორე რაუნდში ნოკაუტით მოუგო. ამავე წელს მიანიჭეს ესპანეთის მოქალაქეობა.<ref>{{cite news |last1=ჩიჩუა |first1=ნინო |title=ილია თოფურია ესპანეთის მოქალაქე გახდა - Netgazeti |url=https://netgazeti.ge/news/712373/ |access-date=13 ივლისი, 2024 |work=NETGAZETI.ge |date=5 მარტი, 2024 |language=ka}}</ref> 2025 წლის 28 ივნისს, UFC 317-ზე მსუბუქი წონითი დივიზიონის სატიტულო ჩხუბში ილია თოფურიამ პირველივე რაუნდში [[ჩარლზ ოლივეირა]] მძიმე ნოკაუტში გაისტუმრა. ამ გამარჯვების შემდეგ ილია თოფურია პირველი ქართველი UFC-ის მებრძოლი გახდა, ვინც ორი წონითი დივიზიონის, ქვემსუბუქი და მსუბუქი დივიზიონის ჩემპიონის წოდება მოიპოვა.<ref>[https://cagesidepress.com/2025/06/29/ufc-317-ilia-topuria-floors-bloodied-charles-oliveira-earns-title-in-second-weight-class/ UFC 317: Ilia Topuria Floors Bloodied Charles Oliveira, Earns Title in Second Weight Class]</ref><ref group="კომ.">ბრძოლის დასრულების შემდეგ, ესპანურმა ავტორიტეტულმა გამოცემა MARCA-მ ილიას შესახებ დაწერა: „ეს იყო ბრუტალური ნოკაუტი. ილია თოფურია ორი დივიზიონის ჩემპიონია! მან ეს კიდევ ერთხელ გააკეთა და დანაპირები შეასრულა. „ელ მატადორმა“ განაცხადა, რომ ჩარლზ ოლივეირას პირველივე რაუნდში ნოკაუტით დაამარცხებდა და UFC-ის ორგზის ჩემპიონი გახდებოდა. საბოლოოდ ასეც მოხდა. ბრაზილიელი ილიას წინააღმდეგ უძლური აღმოჩნდა და ოქტაგონზე დაეცა. ილია გახდა პირველი დაუმარცხებელი მებრძოლი, რომელმაც ორი ქამარი მოიპოვა. ეს ნოკაუტი კონტაქტური სპორტის ისტორიის წიგნებში შევა, რადგან ილია UFC-ის ისტორიაში უდიდესი მებრძოლის სტატუსის მოპოვებას აგრძელებს.“</ref> ==მიღწევები== ; Mix Fight Events * [[ფაილი:Boxbelt Heavychamp.png|60px]] ჩემპიონი ქვემსუბუქ წონაში ; Ultimate Fighting Championship * [[ფაილი:Boxbelt Heavychamp.png|60px]] UFC-ის ჩემპიონი მსუბუქ წონაში * პირველი ორი დივიზიონის ჩემპიონი დაუმარცხებელი რეკორდით * UFC-ის ჩემპიონი ქვემსუბუქ წონაში * ტიტულის ერთი წარმატებული დაცვა * პირველი ქართველი მებრძოლი, ვინც UFC-ის ტიტული მოიპოვა ==ჯილდოები== * 2024 — [[ღირსების ორდენი (საქართველო)|ღირსების ორდენი]]<ref>{{cite news |title=პრეზიდენტმა ილია თოფურია ღირსების ორდენით დააჯილდოვა |url=https://www.radiotavisupleba.ge/a/32871850.html }}</ref><small>„საქართველოში შერეული საბრძოლო ხელოვნების პოპულარიზაციის საქმეში შეტანილი განსაკუთრებული პირადი წვლილისა და წარმატებული სპორტული საქმიანობისთვის“.</small> ==ფაქტები== ილია თოფურიამ კარიერაში UFC-ის 17 ბრძოლა გამართა და ყველა მისი გამარჯვებით დასრულდა, ხოლო 17-დან 7 გამარჯვება ნოკაუტით მოიპოვა, აქედან, ბოლო სამ ბრძოლაში ნოკაუტში [[ალექსანდრ ვოლკანოვსკი]], [[მაქს ჰოლოვეი]] და [[ჩარლზ ოლივეირა]] ზედიზედ გაგზავნა. == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.ambebi.ge/article/305741-sakartveloshi-rom-vcxovrobdi-vicodi-mis-shesaxeb-k/ საქართველოში რომ ვცხოვრობდი...] * [https://www.ambebi.ge/article/286671-ukompromiso-brzola-dapirispireba-pedi-pimblettan/ უკომპრომისო ბრძოლა, დაპირისპირება პედი პიმბლეტთან და შურისძიება ქართველების შეურაცხყოფის გამო - როგორია ილია თოფურიას წარმატების გზა] * [https://sportall.ge/skhva-sakheobebi/mma/154617-.html "მე შენ გაგაფრთხილე..." - თოფურიამ პედი პიმბლეტს სცემა (ვიდეო)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240217104622/https://sportall.ge/skhva-sakheobebi/mma/154617-.html |date=2024-02-17 }} * [https://sportall.ge/skhva-sakheobebi/mma/154624-.html "ილია, ჯიგარი ხარ..." - დვალიშვილი მომხდარ ინციდენტს გამოეხმაურა] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240217132933/https://sportall.ge/skhva-sakheobebi/mma/154624-.html |date=2024-02-17 }} * [https://europop.ge/article/59704-chamoitane-eg-kamari-rogor-amkhneveben-ilia-topurias-legendebi?fbclid=IwAR0CQdKFkskf2vTDjTVHfG0SAtqev9qE9PoVqCKwkFlY2o0dfrL9bml5G0k 'ჩამოიტანე ეგ ქამარი!' - როგორ ამხნევებენ ილია თოფურიას ლეგენდები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240217062645/https://europop.ge/article/59704-chamoitane-eg-kamari-rogor-amkhneveben-ilia-topurias-legendebi?fbclid=IwAR0CQdKFkskf2vTDjTVHfG0SAtqev9qE9PoVqCKwkFlY2o0dfrL9bml5G0k |date=2024-02-17 }} * [https://www.ufc.com/athlete/ilia-topuria ილია თოფურია UFC-ის საიტზე] ==კომენტარები== {{Reflist|group=კომ.}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:თოფურია, ილია}} [[კატეგორია:დაბადებული 21 იანვარი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1997]] [[კატეგორია:ქართველი შერეული საბრძოლო ხელოვნების მებრძოლები]] [[კატეგორია:საქართველოს ღირსების ორდენის კავალრები]] 51q07u6jtycl5b0yvxeszjhpai8032x 4822663 4822662 2025-06-30T16:21:43Z Arkaitz1974 85446 4822663 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სპორტსმენი | თავისფერი = | სახელი = ილია თოფურია | სურათი =Salome Zourabichvili awards Ilia Topuria with the Order of Honor (cropped).jpg | სურათისზომა = | წარწერა = | დაბადების სახელი = | სრული სახელი = | მეტსახელი = მატადორი | ეროვნება = [[ქართველები|ქართველი]] | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1997|1|21}} | დაბადების ადგილი = [[ჰალე]], [[გერმანია]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | სიმაღლე = 173 | წონა = 65 | საიტი = | ქვეყანა = {{დროშა|საქართველო}}<ref>{{cite news |last1=Lee |first1=Alexander K. |title=Watch Ilia Topuria get swarmed by fans at crazy Georgia homecoming |url=https://www.mmafighting.com/2024/3/18/24104914/video-ilia-topuria-swarmed-by-fans-at-georgia-homecoming |work=MMA Fighting |date=18 მარტი, 2024 |language=en |access-date=22 მარტი, 2024}}</ref> | სპორტი = [[შერეული საბრძოლო ხელოვნება]] | სახეობა = [[აბსოლუტური საბძოლო ჩემპიონატი]] (UFC) | კლუბი = კლიმენტ კლუბი | გუნდი = | მწვრთნელი = | მედლისთარგები = | ჯილდოები = {{ღირსების ორდენი}} | მედლები = }} '''ილია თოფურია''' (დ. [[21 იანვარი]], [[1997]], [[ჰალე (ვესტფალია)|ჰალე]], [[გერმანია]]) — [[ქართველები|ქართველი]] პროფესიონალი მებრძოლი. ასპარეზობს მსუბუქი წონითი დივიზიონის „აბსოლუტურ საბრძოლო ჩემპიონატში“ (Ultimate Fighting Championship, UFC). 2024 წლის 18 თებერვალს, [[ალექსანდრ ვოლკანოვსკი]]ს დამარცხების შემდეგ, ილია თოფურია გახდა UFC-ის ქვემსუბუქი წონითი დივიზიონის ჩემპიონი, ხოლო 2025 წლის 28 ივნისს, [[ჩარლზ ოლივეირა]]ს დამარცხების შემდეგ, UFC-ის მსუბუქი წონითი დივიზიონის ჩემპიონის წოდებაც მოიპოვა. 2025 წლის 24 ივნისის მონაცემებით, UFC-ის მამაკაცთა შორის pound-for-pound რეიტინგში მე-3 ადგილზეა.<ref>[https://www.ufc.com/rankings UFC Rankings, Division Rankings, P4P rankings, UFC Champions | UFC.com]</ref> == ბიოგრაფია == ილია თოფურია დაიბადა გერმანიაში, ვესტფალიის ქალაქ [[ჰალე (ვესტფალია)|ჰალეში]], ქართველი მშობლების ოჯახში. შვიდი წლის ასაკში ოჯახთან ერთად საცხოვრებლად საქართველოში გადავიდა, სადაც სკოლაში ბერძნულ-რომაულ ჭიდაობაში ვარჯიში დაიწყო. 2013 წელს, როცა თოფურია თხუთმეტი წლის იყო, მისი ოჯახი საცხოვრებლად გადავიდა [[ესპანეთი]]ს ქალაქ [[ალიკანტე]]ში, სადაც მან ვარჯიში საბრძოლო ხელოვნებაში „კლიმენტ კლუბში“ დაიწყო. ის და მისი ძმა ალექსანდრე პირველი ქართველები არიან, ვინც ჯიუ-ჯიცუს შავი ქამრის მფლობელები გახდნენ. 2015 წელს შედგა მისი დებიუტი პროფესიონალთა ადგილობრივ შეჯიბრებებში. 27 წლის ილია თოფურია პირველად შევიდა ტიტულოვან წრეში: ის UFC-ში 2020 წლიდან ასპარეზობს და რეკორდი 6-0 აქვს დამყარებული. 2020 წლის 11 ოქტომბერს თოფურია „მაროკოელ ეშმაკს“ იუსეფ ზალალს დაუპირისპრდა და სამრაუნდიან ორთაბრძოლაში გამარჯვება მოიპოვა. 2022 წლის 19 მარტს, ლონდონში, UFC-ის ღონისძიებაზე, ორგანიზაციაში მეოთხე ორთაბრძოლა გამართა ილია თოფურიამ და ინგლისელი მეტოქე ჯეი ჰერბერტი მეორე რაუნდში ნოკაუტით დაამარცხა<ref>[https://www.ambebi.ge/article/274174-chemi-kartvelebi-ixocebodnen-vigaca-ki-amaze-icin/ "ჩემი ქართველები იხოცებოდნენ, ვიღაცა კი ამაზე იცინის... ილოცოს, არსად გადამეყაროს" - რატომ დაუპირისპირდა ქართველი "მატადორი" ბრიტანელ მებრძოლს ოქტაგონს მიღმა?]</ref>. 2024 წელს UFC 298-ზე ქვემსბუქი დივიზიონის ქამრისთვის ილია თოფურია დაუპირისპირდა ამ დივიზონის ჩემპიონ ალექსანდერ ვოლკანოვსკის და ბრძოლა მეორე რაუნდში ნოკაუტით მოუგო. ამავე წელს მიანიჭეს ესპანეთის მოქალაქეობა.<ref>{{cite news |last1=ჩიჩუა |first1=ნინო |title=ილია თოფურია ესპანეთის მოქალაქე გახდა - Netgazeti |url=https://netgazeti.ge/news/712373/ |access-date=13 ივლისი, 2024 |work=NETGAZETI.ge |date=5 მარტი, 2024 |language=ka}}</ref> 2025 წლის 28 ივნისს, UFC 317-ზე მსუბუქი წონითი დივიზიონის სატიტულო ჩხუბში ილია თოფურიამ პირველივე რაუნდში [[ჩარლზ ოლივეირა]] მძიმე ნოკაუტში გაისტუმრა. ამ გამარჯვების შემდეგ ილია თოფურია პირველი ქართველი UFC-ის მებრძოლი გახდა, ვინც ორი წონითი დივიზიონის, ქვემსუბუქი და მსუბუქი დივიზიონის ჩემპიონის წოდება მოიპოვა.<ref>[https://cagesidepress.com/2025/06/29/ufc-317-ilia-topuria-floors-bloodied-charles-oliveira-earns-title-in-second-weight-class/ UFC 317: Ilia Topuria Floors Bloodied Charles Oliveira, Earns Title in Second Weight Class]</ref><ref group="კომ.">ბრძოლის დასრულების შემდეგ, ესპანურმა ავტორიტეტულმა გამოცემა MARCA-მ ილიას შესახებ დაწერა: „ეს იყო ბრუტალური ნოკაუტი. ილია თოფურია ორი დივიზიონის ჩემპიონია! მან ეს კიდევ ერთხელ გააკეთა და დანაპირები შეასრულა. „ელ მატადორმა“ განაცხადა, რომ ჩარლზ ოლივეირას პირველივე რაუნდში ნოკაუტით დაამარცხებდა და UFC-ის ორგზის ჩემპიონი გახდებოდა. საბოლოოდ ასეც მოხდა. ბრაზილიელი ილიას წინააღმდეგ უძლური აღმოჩნდა და ოქტაგონზე დაეცა. ილია გახდა პირველი დაუმარცხებელი მებრძოლი, რომელმაც ორი ქამარი მოიპოვა. ეს ნოკაუტი კონტაქტური სპორტის ისტორიის წიგნებში შევა, რადგან ილია UFC-ის ისტორიაში უდიდესი მებრძოლის სტატუსის მოპოვებას აგრძელებს.“</ref> ==მიღწევები== ; Mix Fight Events * [[ფაილი:Boxbelt Heavychamp.png|60px]] ჩემპიონი ქვემსუბუქ წონაში ; Ultimate Fighting Championship * [[ფაილი:Boxbelt Heavychamp.png|60px]] UFC-ის ჩემპიონი მსუბუქ წონაში * პირველი ორი დივიზიონის ჩემპიონი დაუმარცხებელი რეკორდით * UFC-ის ჩემპიონი ქვემსუბუქ წონაში * ტიტულის ერთი წარმატებული დაცვა * პირველი ქართველი მებრძოლი, ვინც UFC-ის ტიტული მოიპოვა ==ჯილდოები== * 2024 — [[ღირსების ორდენი (საქართველო)|ღირსების ორდენი]]<ref>{{cite news |title=პრეზიდენტმა ილია თოფურია ღირსების ორდენით დააჯილდოვა |url=https://www.radiotavisupleba.ge/a/32871850.html }}</ref><ref group="კომ.">„საქართველოში შერეული საბრძოლო ხელოვნების პოპულარიზაციის საქმეში შეტანილი განსაკუთრებული პირადი წვლილისა და წარმატებული სპორტული საქმიანობისთვის“.</ref> ==ფაქტები== ილია თოფურიამ კარიერაში UFC-ის 17 ბრძოლა გამართა და ყველა მისი გამარჯვებით დასრულდა, ხოლო 17-დან 7 გამარჯვება ნოკაუტით მოიპოვა, აქედან, ბოლო სამ ბრძოლაში ნოკაუტში [[ალექსანდრ ვოლკანოვსკი]], [[მაქს ჰოლოვეი]] და [[ჩარლზ ოლივეირა]] ზედიზედ გაგზავნა. == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.ambebi.ge/article/305741-sakartveloshi-rom-vcxovrobdi-vicodi-mis-shesaxeb-k/ საქართველოში რომ ვცხოვრობდი...] * [https://www.ambebi.ge/article/286671-ukompromiso-brzola-dapirispireba-pedi-pimblettan/ უკომპრომისო ბრძოლა, დაპირისპირება პედი პიმბლეტთან და შურისძიება ქართველების შეურაცხყოფის გამო - როგორია ილია თოფურიას წარმატების გზა] * [https://sportall.ge/skhva-sakheobebi/mma/154617-.html "მე შენ გაგაფრთხილე..." - თოფურიამ პედი პიმბლეტს სცემა (ვიდეო)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240217104622/https://sportall.ge/skhva-sakheobebi/mma/154617-.html |date=2024-02-17 }} * [https://sportall.ge/skhva-sakheobebi/mma/154624-.html "ილია, ჯიგარი ხარ..." - დვალიშვილი მომხდარ ინციდენტს გამოეხმაურა] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240217132933/https://sportall.ge/skhva-sakheobebi/mma/154624-.html |date=2024-02-17 }} * [https://europop.ge/article/59704-chamoitane-eg-kamari-rogor-amkhneveben-ilia-topurias-legendebi?fbclid=IwAR0CQdKFkskf2vTDjTVHfG0SAtqev9qE9PoVqCKwkFlY2o0dfrL9bml5G0k 'ჩამოიტანე ეგ ქამარი!' - როგორ ამხნევებენ ილია თოფურიას ლეგენდები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240217062645/https://europop.ge/article/59704-chamoitane-eg-kamari-rogor-amkhneveben-ilia-topurias-legendebi?fbclid=IwAR0CQdKFkskf2vTDjTVHfG0SAtqev9qE9PoVqCKwkFlY2o0dfrL9bml5G0k |date=2024-02-17 }} * [https://www.ufc.com/athlete/ilia-topuria ილია თოფურია UFC-ის საიტზე] ==კომენტარები== {{Reflist|group=კომ.}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:თოფურია, ილია}} [[კატეგორია:დაბადებული 21 იანვარი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1997]] [[კატეგორია:ქართველი შერეული საბრძოლო ხელოვნების მებრძოლები]] [[კატეგორია:საქართველოს ღირსების ორდენის კავალრები]] i20i2gq9k74yrgq3rjq1vnuzrdrfpvo 4822664 4822663 2025-06-30T16:22:20Z Arkaitz1974 85446 4822664 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სპორტსმენი | თავისფერი = | სახელი = ილია თოფურია | სურათი =Salome Zourabichvili awards Ilia Topuria with the Order of Honor (cropped).jpg | სურათისზომა = | წარწერა = | დაბადების სახელი = | სრული სახელი = | მეტსახელი = მატადორი | ეროვნება = [[ქართველები|ქართველი]] | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1997|1|21}} | დაბადების ადგილი = [[ჰალე]], [[გერმანია]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | სიმაღლე = 173 | წონა = 65 | საიტი = | ქვეყანა = {{დროშა|საქართველო}}<ref>{{cite news |last1=Lee |first1=Alexander K. |title=Watch Ilia Topuria get swarmed by fans at crazy Georgia homecoming |url=https://www.mmafighting.com/2024/3/18/24104914/video-ilia-topuria-swarmed-by-fans-at-georgia-homecoming |work=MMA Fighting |date=18 მარტი, 2024 |language=en |access-date=22 მარტი, 2024}}</ref> | სპორტი = [[შერეული საბრძოლო ხელოვნება]] | სახეობა = [[აბსოლუტური საბძოლო ჩემპიონატი]] (UFC) | კლუბი = კლიმენტ კლუბი | გუნდი = | მწვრთნელი = | მედლისთარგები = | ჯილდოები = {{ღირსების ორდენი}} | მედლები = }} '''ილია თოფურია''' (დ. [[21 იანვარი]], [[1997]], [[ჰალე (ვესტფალია)|ჰალე]], [[გერმანია]]) — [[ქართველები|ქართველი]] პროფესიონალი მებრძოლი. ასპარეზობს მსუბუქი წონითი დივიზიონის „აბსოლუტურ საბრძოლო ჩემპიონატში“ (Ultimate Fighting Championship, UFC). 2024 წლის 18 თებერვალს, [[ალექსანდრ ვოლკანოვსკი]]ს დამარცხების შემდეგ, ილია თოფურია გახდა UFC-ის ქვემსუბუქი წონითი დივიზიონის ჩემპიონი, ხოლო 2025 წლის 28 ივნისს, [[ჩარლზ ოლივეირა]]ს დამარცხების შემდეგ, UFC-ის მსუბუქი წონითი დივიზიონის ჩემპიონის წოდებაც მოიპოვა. 2025 წლის 24 ივნისის მონაცემებით, UFC-ის მამაკაცთა შორის pound-for-pound რეიტინგში მე-3 ადგილზეა.<ref>[https://www.ufc.com/rankings UFC Rankings, Division Rankings, P4P rankings, UFC Champions | UFC.com]</ref> == ბიოგრაფია == ილია თოფურია დაიბადა გერმანიაში, ვესტფალიის ქალაქ [[ჰალე (ვესტფალია)|ჰალეში]], ქართველი მშობლების ოჯახში. შვიდი წლის ასაკში ოჯახთან ერთად საცხოვრებლად საქართველოში გადავიდა, სადაც სკოლაში ბერძნულ-რომაულ ჭიდაობაში ვარჯიში დაიწყო. 2013 წელს, როცა თოფურია თხუთმეტი წლის იყო, მისი ოჯახი საცხოვრებლად გადავიდა [[ესპანეთი]]ს ქალაქ [[ალიკანტე]]ში, სადაც მან ვარჯიში საბრძოლო ხელოვნებაში „კლიმენტ კლუბში“ დაიწყო. ის და მისი ძმა ალექსანდრე პირველი ქართველები არიან, ვინც ჯიუ-ჯიცუს შავი ქამრის მფლობელები გახდნენ. 2015 წელს შედგა მისი დებიუტი პროფესიონალთა ადგილობრივ შეჯიბრებებში. 27 წლის ილია თოფურია პირველად შევიდა ტიტულოვან წრეში: ის UFC-ში 2020 წლიდან ასპარეზობს და რეკორდი 6-0 აქვს დამყარებული. 2020 წლის 11 ოქტომბერს თოფურია „მაროკოელ ეშმაკს“ იუსეფ ზალალს დაუპირისპრდა და სამრაუნდიან ორთაბრძოლაში გამარჯვება მოიპოვა. 2022 წლის 19 მარტს, ლონდონში, UFC-ის ღონისძიებაზე, ორგანიზაციაში მეოთხე ორთაბრძოლა გამართა ილია თოფურიამ და ინგლისელი მეტოქე ჯეი ჰერბერტი მეორე რაუნდში ნოკაუტით დაამარცხა<ref>[https://www.ambebi.ge/article/274174-chemi-kartvelebi-ixocebodnen-vigaca-ki-amaze-icin/ "ჩემი ქართველები იხოცებოდნენ, ვიღაცა კი ამაზე იცინის... ილოცოს, არსად გადამეყაროს" - რატომ დაუპირისპირდა ქართველი "მატადორი" ბრიტანელ მებრძოლს ოქტაგონს მიღმა?]</ref>. 2024 წელს UFC 298-ზე ქვემსბუქი დივიზიონის ქამრისთვის ილია თოფურია დაუპირისპირდა ამ დივიზონის ჩემპიონ ალექსანდერ ვოლკანოვსკის და ბრძოლა მეორე რაუნდში ნოკაუტით მოუგო. ამავე წელს მიანიჭეს ესპანეთის მოქალაქეობა.<ref>{{cite news |last1=ჩიჩუა |first1=ნინო |title=ილია თოფურია ესპანეთის მოქალაქე გახდა - Netgazeti |url=https://netgazeti.ge/news/712373/ |access-date=13 ივლისი, 2024 |work=NETGAZETI.ge |date=5 მარტი, 2024 |language=ka}}</ref> 2025 წლის 28 ივნისს, UFC 317-ზე მსუბუქი წონითი დივიზიონის სატიტულო ჩხუბში ილია თოფურიამ პირველივე რაუნდში [[ჩარლზ ოლივეირა]] მძიმე ნოკაუტში გაისტუმრა. ამ გამარჯვების შემდეგ ილია თოფურია პირველი ქართველი UFC-ის მებრძოლი გახდა, ვინც ორი წონითი დივიზიონის, ქვემსუბუქი და მსუბუქი დივიზიონის ჩემპიონის წოდება მოიპოვა.<ref>[https://cagesidepress.com/2025/06/29/ufc-317-ilia-topuria-floors-bloodied-charles-oliveira-earns-title-in-second-weight-class/ UFC 317: Ilia Topuria Floors Bloodied Charles Oliveira, Earns Title in Second Weight Class]</ref><ref group="კომ.">ბრძოლის დასრულების შემდეგ, ესპანურმა ავტორიტეტულმა გამოცემა MARCA-მ ილიას შესახებ დაწერა: „ეს იყო ბრუტალური ნოკაუტი. ილია თოფურია ორი დივიზიონის ჩემპიონია! მან ეს კიდევ ერთხელ გააკეთა და დანაპირები შეასრულა. „ელ მატადორმა“ განაცხადა, რომ ჩარლზ ოლივეირას პირველივე რაუნდში ნოკაუტით დაამარცხებდა და UFC-ის ორგზის ჩემპიონი გახდებოდა. საბოლოოდ ასეც მოხდა. ბრაზილიელი ილიას წინააღმდეგ უძლური აღმოჩნდა და ოქტაგონზე დაეცა. ილია გახდა პირველი დაუმარცხებელი მებრძოლი, რომელმაც ორი ქამარი მოიპოვა. ეს ნოკაუტი კონტაქტური სპორტის ისტორიის წიგნებში შევა, რადგან ილია UFC-ის ისტორიაში უდიდესი მებრძოლის სტატუსის მოპოვებას აგრძელებს.“</ref> ==მიღწევები== ; Mix Fight Events * [[ფაილი:Boxbelt Heavychamp.png|60px]] ჩემპიონი ქვემსუბუქ წონაში ; Ultimate Fighting Championship * [[ფაილი:Boxbelt Heavychamp.png|60px]] UFC-ის ჩემპიონი მსუბუქ წონაში * პირველი ორი დივიზიონის ჩემპიონი დაუმარცხებელი რეკორდით * UFC-ის ჩემპიონი ქვემსუბუქ წონაში * ტიტულის ერთი წარმატებული დაცვა * პირველი ქართველი მებრძოლი, ვინც UFC-ის ტიტული მოიპოვა ==ჯილდოები== * [[ღირსების ორდენი (საქართველო)|ღირსების ორდენი]]: 2024<ref>{{cite news |title=პრეზიდენტმა ილია თოფურია ღირსების ორდენით დააჯილდოვა |url=https://www.radiotavisupleba.ge/a/32871850.html }}</ref><ref group="კომ.">„საქართველოში შერეული საბრძოლო ხელოვნების პოპულარიზაციის საქმეში შეტანილი განსაკუთრებული პირადი წვლილისა და წარმატებული სპორტული საქმიანობისთვის“.</ref> ==ფაქტები== ილია თოფურიამ კარიერაში UFC-ის 17 ბრძოლა გამართა და ყველა მისი გამარჯვებით დასრულდა, ხოლო 17-დან 7 გამარჯვება ნოკაუტით მოიპოვა, აქედან, ბოლო სამ ბრძოლაში ნოკაუტში [[ალექსანდრ ვოლკანოვსკი]], [[მაქს ჰოლოვეი]] და [[ჩარლზ ოლივეირა]] ზედიზედ გაგზავნა. == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.ambebi.ge/article/305741-sakartveloshi-rom-vcxovrobdi-vicodi-mis-shesaxeb-k/ საქართველოში რომ ვცხოვრობდი...] * [https://www.ambebi.ge/article/286671-ukompromiso-brzola-dapirispireba-pedi-pimblettan/ უკომპრომისო ბრძოლა, დაპირისპირება პედი პიმბლეტთან და შურისძიება ქართველების შეურაცხყოფის გამო - როგორია ილია თოფურიას წარმატების გზა] * [https://sportall.ge/skhva-sakheobebi/mma/154617-.html "მე შენ გაგაფრთხილე..." - თოფურიამ პედი პიმბლეტს სცემა (ვიდეო)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240217104622/https://sportall.ge/skhva-sakheobebi/mma/154617-.html |date=2024-02-17 }} * [https://sportall.ge/skhva-sakheobebi/mma/154624-.html "ილია, ჯიგარი ხარ..." - დვალიშვილი მომხდარ ინციდენტს გამოეხმაურა] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240217132933/https://sportall.ge/skhva-sakheobebi/mma/154624-.html |date=2024-02-17 }} * [https://europop.ge/article/59704-chamoitane-eg-kamari-rogor-amkhneveben-ilia-topurias-legendebi?fbclid=IwAR0CQdKFkskf2vTDjTVHfG0SAtqev9qE9PoVqCKwkFlY2o0dfrL9bml5G0k 'ჩამოიტანე ეგ ქამარი!' - როგორ ამხნევებენ ილია თოფურიას ლეგენდები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240217062645/https://europop.ge/article/59704-chamoitane-eg-kamari-rogor-amkhneveben-ilia-topurias-legendebi?fbclid=IwAR0CQdKFkskf2vTDjTVHfG0SAtqev9qE9PoVqCKwkFlY2o0dfrL9bml5G0k |date=2024-02-17 }} * [https://www.ufc.com/athlete/ilia-topuria ილია თოფურია UFC-ის საიტზე] ==კომენტარები== {{Reflist|group=კომ.}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:თოფურია, ილია}} [[კატეგორია:დაბადებული 21 იანვარი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1997]] [[კატეგორია:ქართველი შერეული საბრძოლო ხელოვნების მებრძოლები]] [[კატეგორია:საქართველოს ღირსების ორდენის კავალრები]] ab2mt8gpdo4nlod1lkqwfn0szgxpi0y 4822666 4822664 2025-06-30T16:26:19Z Arkaitz1974 85446 4822666 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სპორტსმენი | თავისფერი = | სახელი = ილია თოფურია | სურათი =Salome Zourabichvili awards Ilia Topuria with the Order of Honor (cropped).jpg | სურათისზომა = | წარწერა = | დაბადების სახელი = | სრული სახელი = | მეტსახელი = მატადორი | ეროვნება = [[ქართველები|ქართველი]] | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1997|1|21}} | დაბადების ადგილი = [[ჰალე]], [[გერმანია]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | სიმაღლე = 173 | წონა = 65 | საიტი = | ქვეყანა = {{დროშა|საქართველო}}<ref>{{cite news |last1=Lee |first1=Alexander K. |title=Watch Ilia Topuria get swarmed by fans at crazy Georgia homecoming |url=https://www.mmafighting.com/2024/3/18/24104914/video-ilia-topuria-swarmed-by-fans-at-georgia-homecoming |work=MMA Fighting |date=18 მარტი, 2024 |language=en |access-date=22 მარტი, 2024}}</ref> | სპორტი = [[შერეული საბრძოლო ხელოვნება]] | სახეობა = [[აბსოლუტური საბძოლო ჩემპიონატი]] (UFC) | კლუბი = კლიმენტ კლუბი | გუნდი = | მწვრთნელი = | მედლისთარგები = | ჯილდოები = {{ღირსების ორდენი}} | მედლები = }} '''ილია თოფურია''' (დ. [[21 იანვარი]], [[1997]], [[ჰალე (ვესტფალია)|ჰალე]], [[გერმანია]]) — [[ქართველები|ქართველი]] პროფესიონალი მებრძოლი. ასპარეზობს მსუბუქი წონითი დივიზიონის „აბსოლუტურ საბრძოლო ჩემპიონატში“ (Ultimate Fighting Championship, UFC). 2024 წლის 18 თებერვალს, [[ალექსანდრ ვოლკანოვსკი]]ს დამარცხების შემდეგ, ილია თოფურია გახდა UFC-ის ქვემსუბუქი წონითი დივიზიონის ჩემპიონი, ხოლო 2025 წლის 28 ივნისს, [[ჩარლზ ოლივეირა]]ს დამარცხების შემდეგ, UFC-ის მსუბუქი წონითი დივიზიონის ჩემპიონის წოდებაც მოიპოვა. 2025 წლის 24 ივნისის მონაცემებით, UFC-ის მამაკაცთა შორის pound-for-pound რეიტინგში მე-3 ადგილზეა.<ref>[https://www.ufc.com/rankings UFC Rankings, Division Rankings, P4P rankings, UFC Champions | UFC.com]</ref> == ბიოგრაფია == ილია თოფურია დაიბადა გერმანიაში, ვესტფალიის ქალაქ [[ჰალე (ვესტფალია)|ჰალეში]], ქართველი მშობლების ოჯახში. შვიდი წლის ასაკში ოჯახთან ერთად საცხოვრებლად საქართველოში გადავიდა, სადაც სკოლაში ბერძნულ-რომაულ ჭიდაობაში ვარჯიში დაიწყო. 2013 წელს, როცა თოფურია თხუთმეტი წლის იყო, მისი ოჯახი საცხოვრებლად გადავიდა [[ესპანეთი]]ს ქალაქ [[ალიკანტე]]ში, სადაც მან ვარჯიში საბრძოლო ხელოვნებაში „კლიმენტ კლუბში“ დაიწყო. ის და მისი ძმა ალექსანდრე პირველი ქართველები არიან, ვინც ჯიუ-ჯიცუს შავი ქამრის მფლობელები გახდნენ. 2015 წელს შედგა მისი დებიუტი პროფესიონალთა ადგილობრივ შეჯიბრებებში. 27 წლის ილია თოფურია პირველად შევიდა ტიტულოვან წრეში: ის UFC-ში 2020 წლიდან ასპარეზობს და რეკორდი 6-0 აქვს დამყარებული. 2020 წლის 11 ოქტომბერს თოფურია „მაროკოელ ეშმაკს“ იუსეფ ზალალს დაუპირისპრდა და სამრაუნდიან ორთაბრძოლაში გამარჯვება მოიპოვა. 2022 წლის 19 მარტს, ლონდონში, UFC-ის ღონისძიებაზე, ორგანიზაციაში მეოთხე ორთაბრძოლა გამართა ილია თოფურიამ და ინგლისელი მეტოქე ჯეი ჰერბერტი მეორე რაუნდში ნოკაუტით დაამარცხა<ref>[https://www.ambebi.ge/article/274174-chemi-kartvelebi-ixocebodnen-vigaca-ki-amaze-icin/ "ჩემი ქართველები იხოცებოდნენ, ვიღაცა კი ამაზე იცინის... ილოცოს, არსად გადამეყაროს" - რატომ დაუპირისპირდა ქართველი "მატადორი" ბრიტანელ მებრძოლს ოქტაგონს მიღმა?]</ref>. 2024 წელს UFC 298-ზე ქვემსბუქი დივიზიონის ქამრისთვის ილია თოფურია დაუპირისპირდა ამ დივიზონის ჩემპიონ ალექსანდერ ვოლკანოვსკის და ბრძოლა მეორე რაუნდში ნოკაუტით მოუგო. ამავე წელს მიანიჭეს ესპანეთის მოქალაქეობა.<ref>{{cite news |last1=ჩიჩუა |first1=ნინო |title=ილია თოფურია ესპანეთის მოქალაქე გახდა - Netgazeti |url=https://netgazeti.ge/news/712373/ |access-date=13 ივლისი, 2024 |work=NETGAZETI.ge |date=5 მარტი, 2024 |language=ka}}</ref> 2025 წლის 28 ივნისს, UFC 317-ზე მსუბუქი წონითი დივიზიონის სატიტულო ჩხუბში ილია თოფურიამ პირველივე რაუნდში [[ჩარლზ ოლივეირა]] მძიმე ნოკაუტში გაისტუმრა. ამ გამარჯვების შემდეგ ილია თოფურია პირველი ქართველი UFC-ის მებრძოლი გახდა, ვინც ორი წონითი დივიზიონის, ქვემსუბუქი და მსუბუქი დივიზიონის ჩემპიონის წოდება მოიპოვა.<ref>[https://cagesidepress.com/2025/06/29/ufc-317-ilia-topuria-floors-bloodied-charles-oliveira-earns-title-in-second-weight-class/ UFC 317: Ilia Topuria Floors Bloodied Charles Oliveira, Earns Title in Second Weight Class]</ref><ref group="კომ.">ბრძოლის დასრულების შემდეგ, ესპანურმა ავტორიტეტულმა გამოცემა MARCA-მ ილიას შესახებ დაწერა: „ეს იყო ბრუტალური ნოკაუტი. ილია თოფურია ორი დივიზიონის ჩემპიონია! მან ეს კიდევ ერთხელ გააკეთა და დანაპირები შეასრულა. „ელ მატადორმა“ განაცხადა, რომ ჩარლზ ოლივეირას პირველივე რაუნდში ნოკაუტით დაამარცხებდა და UFC-ის ორგზის ჩემპიონი გახდებოდა. საბოლოოდ ასეც მოხდა. ბრაზილიელი ილიას წინააღმდეგ უძლური აღმოჩნდა და ოქტაგონზე დაეცა. ილია გახდა პირველი დაუმარცხებელი მებრძოლი, რომელმაც ორი ქამარი მოიპოვა. ეს ნოკაუტი კონტაქტური სპორტის ისტორიის წიგნებში შევა, რადგან ილია UFC-ის ისტორიაში უდიდესი მებრძოლის სტატუსის მოპოვებას აგრძელებს.“</ref> ==მიღწევები== ; Mix Fight Events * [[ფაილი:Boxbelt Heavychamp.png|60px]] ჩემპიონი ქვემსუბუქ წონაში ; Ultimate Fighting Championship * [[ფაილი:Boxbelt Heavychamp.png|60px]] UFC-ის ჩემპიონი მსუბუქ წონაში * პირველი ორი დივიზიონის ჩემპიონი დაუმარცხებელი რეკორდით * UFC-ის ჩემპიონი ქვემსუბუქ წონაში * ტიტულის ერთი წარმატებული დაცვა * პირველი ქართველი მებრძოლი, ვინც UFC-ის ტიტული მოიპოვა * პირველი ქართველი მებრძოლი, ვინც UFC-ის ორი წონითი დივიზიონის ტიტული მოიპოვა ==ჯილდოები== * [[ღირსების ორდენი (საქართველო)|ღირსების ორდენი]]: 2024<ref>{{cite news |title=პრეზიდენტმა ილია თოფურია ღირსების ორდენით დააჯილდოვა |url=https://www.radiotavisupleba.ge/a/32871850.html }}</ref><ref group="კომ.">„საქართველოში შერეული საბრძოლო ხელოვნების პოპულარიზაციის საქმეში შეტანილი განსაკუთრებული პირადი წვლილისა და წარმატებული სპორტული საქმიანობისთვის“.</ref> ==ფაქტები== ილია თოფურიამ კარიერაში UFC-ის 17 ბრძოლა გამართა და ყველა მისი გამარჯვებით დასრულდა, ხოლო 17-დან 7 გამარჯვება ნოკაუტით მოიპოვა, აქედან, ბოლო სამ ბრძოლაში ნოკაუტში [[ალექსანდრ ვოლკანოვსკი]], [[მაქს ჰოლოვეი]] და [[ჩარლზ ოლივეირა]] ზედიზედ გაგზავნა. == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.ambebi.ge/article/305741-sakartveloshi-rom-vcxovrobdi-vicodi-mis-shesaxeb-k/ საქართველოში რომ ვცხოვრობდი...] * [https://www.ambebi.ge/article/286671-ukompromiso-brzola-dapirispireba-pedi-pimblettan/ უკომპრომისო ბრძოლა, დაპირისპირება პედი პიმბლეტთან და შურისძიება ქართველების შეურაცხყოფის გამო - როგორია ილია თოფურიას წარმატების გზა] * [https://sportall.ge/skhva-sakheobebi/mma/154617-.html "მე შენ გაგაფრთხილე..." - თოფურიამ პედი პიმბლეტს სცემა (ვიდეო)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240217104622/https://sportall.ge/skhva-sakheobebi/mma/154617-.html |date=2024-02-17 }} * [https://sportall.ge/skhva-sakheobebi/mma/154624-.html "ილია, ჯიგარი ხარ..." - დვალიშვილი მომხდარ ინციდენტს გამოეხმაურა] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240217132933/https://sportall.ge/skhva-sakheobebi/mma/154624-.html |date=2024-02-17 }} * [https://europop.ge/article/59704-chamoitane-eg-kamari-rogor-amkhneveben-ilia-topurias-legendebi?fbclid=IwAR0CQdKFkskf2vTDjTVHfG0SAtqev9qE9PoVqCKwkFlY2o0dfrL9bml5G0k 'ჩამოიტანე ეგ ქამარი!' - როგორ ამხნევებენ ილია თოფურიას ლეგენდები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240217062645/https://europop.ge/article/59704-chamoitane-eg-kamari-rogor-amkhneveben-ilia-topurias-legendebi?fbclid=IwAR0CQdKFkskf2vTDjTVHfG0SAtqev9qE9PoVqCKwkFlY2o0dfrL9bml5G0k |date=2024-02-17 }} * [https://www.ufc.com/athlete/ilia-topuria ილია თოფურია UFC-ის საიტზე] ==კომენტარები== {{Reflist|group=კომ.}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:თოფურია, ილია}} [[კატეგორია:დაბადებული 21 იანვარი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1997]] [[კატეგორია:ქართველი შერეული საბრძოლო ხელოვნების მებრძოლები]] [[კატეგორია:საქართველოს ღირსების ორდენის კავალრები]] 5cgx5mwepetof12ce1mqntbk1q8zre6 4822923 4822666 2025-07-01T09:20:56Z Arkaitz1974 85446 4822923 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სპორტსმენი | თავისფერი = | სახელი = ილია თოფურია | სურათი =Salome Zourabichvili awards Ilia Topuria with the Order of Honor (cropped).jpg | სურათისზომა = | წარწერა = | დაბადების სახელი = | სრული სახელი = | მეტსახელი = მატადორი | ეროვნება = [[ქართველები|ქართველი]] | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1997|1|21}} | დაბადების ადგილი = [[ჰალე]], [[გერმანია]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | სიმაღლე = 173 | წონა = 65 | საიტი = | ქვეყანა = {{დროშა|საქართველო}}<ref>{{cite news |last1=Lee |first1=Alexander K. |title=Watch Ilia Topuria get swarmed by fans at crazy Georgia homecoming |url=https://www.mmafighting.com/2024/3/18/24104914/video-ilia-topuria-swarmed-by-fans-at-georgia-homecoming |work=MMA Fighting |date=18 მარტი, 2024 |language=en |access-date=22 მარტი, 2024}}</ref> | სპორტი = [[შერეული საბრძოლო ხელოვნება]] | სახეობა = [[აბსოლუტური საბძოლო ჩემპიონატი]] (UFC) | კლუბი = კლიმენტ კლუბი | გუნდი = | მწვრთნელი = | მედლისთარგები = | ჯილდოები = {{ღირსების ორდენი}} | მედლები = }} '''ილია თოფურია''' (დ. [[21 იანვარი]], [[1997]], [[ჰალე (ვესტფალია)|ჰალე]], [[გერმანია]]) — [[ქართველები|ქართველი]] პროფესიონალი მებრძოლი. ასპარეზობს მსუბუქი წონითი დივიზიონის „აბსოლუტურ საბრძოლო ჩემპიონატში“ (Ultimate Fighting Championship, UFC). 2024 წლის 18 თებერვალს, [[ალექსანდრ ვოლკანოვსკი]]ს დამარცხების შემდეგ, ილია თოფურია გახდა UFC-ის ქვემსუბუქი წონითი დივიზიონის ჩემპიონი, ხოლო 2025 წლის 28 ივნისს, [[ჩარლზ ოლივეირა]]ს დამარცხების შემდეგ, UFC-ის მსუბუქი წონითი დივიზიონის ჩემპიონის წოდებაც მოიპოვა. 2025 წლის პირველი ივლისის მონაცემებით, UFC-ის მამაკაცთა შორის pound-for-pound რეიტინგში პირველ ადგილზეა.<ref>[https://www.ufc.com/rankings UFC Rankings, Division Rankings, P4P rankings, UFC Champions | UFC.com]</ref> == ბიოგრაფია == ილია თოფურია დაიბადა გერმანიაში, ვესტფალიის ქალაქ [[ჰალე (ვესტფალია)|ჰალეში]], ქართველი მშობლების ოჯახში. შვიდი წლის ასაკში ოჯახთან ერთად საცხოვრებლად საქართველოში გადავიდა, სადაც სკოლაში ბერძნულ-რომაულ ჭიდაობაში ვარჯიში დაიწყო. 2013 წელს, როცა თოფურია თხუთმეტი წლის იყო, მისი ოჯახი საცხოვრებლად გადავიდა [[ესპანეთი]]ს ქალაქ [[ალიკანტე]]ში, სადაც მან ვარჯიში საბრძოლო ხელოვნებაში „კლიმენტ კლუბში“ დაიწყო. ის და მისი ძმა ალექსანდრე პირველი ქართველები არიან, ვინც ჯიუ-ჯიცუს შავი ქამრის მფლობელები გახდნენ. 2015 წელს შედგა მისი დებიუტი პროფესიონალთა ადგილობრივ შეჯიბრებებში. 27 წლის ილია თოფურია პირველად შევიდა ტიტულოვან წრეში: ის UFC-ში 2020 წლიდან ასპარეზობს და რეკორდი 6-0 აქვს დამყარებული. 2020 წლის 11 ოქტომბერს თოფურია „მაროკოელ ეშმაკს“ იუსეფ ზალალს დაუპირისპრდა და სამრაუნდიან ორთაბრძოლაში გამარჯვება მოიპოვა. 2022 წლის 19 მარტს, ლონდონში, UFC-ის ღონისძიებაზე, ორგანიზაციაში მეოთხე ორთაბრძოლა გამართა ილია თოფურიამ და ინგლისელი მეტოქე ჯეი ჰერბერტი მეორე რაუნდში ნოკაუტით დაამარცხა<ref>[https://www.ambebi.ge/article/274174-chemi-kartvelebi-ixocebodnen-vigaca-ki-amaze-icin/ "ჩემი ქართველები იხოცებოდნენ, ვიღაცა კი ამაზე იცინის... ილოცოს, არსად გადამეყაროს" - რატომ დაუპირისპირდა ქართველი "მატადორი" ბრიტანელ მებრძოლს ოქტაგონს მიღმა?]</ref>. 2024 წელს UFC 298-ზე ქვემსბუქი დივიზიონის ქამრისთვის ილია თოფურია დაუპირისპირდა ამ დივიზონის ჩემპიონ ალექსანდერ ვოლკანოვსკის და ბრძოლა მეორე რაუნდში ნოკაუტით მოუგო. ამავე წელს მიანიჭეს ესპანეთის მოქალაქეობა.<ref>{{cite news |last1=ჩიჩუა |first1=ნინო |title=ილია თოფურია ესპანეთის მოქალაქე გახდა - Netgazeti |url=https://netgazeti.ge/news/712373/ |access-date=13 ივლისი, 2024 |work=NETGAZETI.ge |date=5 მარტი, 2024 |language=ka}}</ref> 2025 წლის 28 ივნისს, UFC 317-ზე მსუბუქი წონითი დივიზიონის სატიტულო ჩხუბში ილია თოფურიამ პირველივე რაუნდში [[ჩარლზ ოლივეირა]] მძიმე ნოკაუტში გაისტუმრა. ამ გამარჯვების შემდეგ ილია თოფურია პირველი ქართველი UFC-ის მებრძოლი გახდა, ვინც ორი წონითი დივიზიონის, ქვემსუბუქი და მსუბუქი დივიზიონის ჩემპიონის წოდება მოიპოვა.<ref>[https://cagesidepress.com/2025/06/29/ufc-317-ilia-topuria-floors-bloodied-charles-oliveira-earns-title-in-second-weight-class/ UFC 317: Ilia Topuria Floors Bloodied Charles Oliveira, Earns Title in Second Weight Class]</ref><ref group="კომ.">ბრძოლის დასრულების შემდეგ, ესპანურმა ავტორიტეტულმა გამოცემა MARCA-მ ილიას შესახებ დაწერა: „ეს იყო ბრუტალური ნოკაუტი. ილია თოფურია ორი დივიზიონის ჩემპიონია! მან ეს კიდევ ერთხელ გააკეთა და დანაპირები შეასრულა. „ელ მატადორმა“ განაცხადა, რომ ჩარლზ ოლივეირას პირველივე რაუნდში ნოკაუტით დაამარცხებდა და UFC-ის ორგზის ჩემპიონი გახდებოდა. საბოლოოდ ასეც მოხდა. ბრაზილიელი ილიას წინააღმდეგ უძლური აღმოჩნდა და ოქტაგონზე დაეცა. ილია გახდა პირველი დაუმარცხებელი მებრძოლი, რომელმაც ორი ქამარი მოიპოვა. ეს ნოკაუტი კონტაქტური სპორტის ისტორიის წიგნებში შევა, რადგან ილია UFC-ის ისტორიაში უდიდესი მებრძოლის სტატუსის მოპოვებას აგრძელებს.“</ref> ==მიღწევები== ; Mix Fight Events * [[ფაილი:Boxbelt Heavychamp.png|60px]] ჩემპიონი ქვემსუბუქ წონაში ; Ultimate Fighting Championship * [[ფაილი:Boxbelt Heavychamp.png|60px]] UFC-ის ჩემპიონი მსუბუქ წონაში * პირველი ორი დივიზიონის ჩემპიონი დაუმარცხებელი რეკორდით * UFC-ის ჩემპიონი ქვემსუბუქ წონაში * ტიტულის ერთი წარმატებული დაცვა * პირველი ქართველი მებრძოლი, ვინც UFC-ის ტიტული მოიპოვა * პირველი ქართველი მებრძოლი, ვინც UFC-ის ორი წონითი დივიზიონის ტიტული მოიპოვა ==ჯილდოები== * [[ღირსების ორდენი (საქართველო)|ღირსების ორდენი]]: 2024<ref>{{cite news |title=პრეზიდენტმა ილია თოფურია ღირსების ორდენით დააჯილდოვა |url=https://www.radiotavisupleba.ge/a/32871850.html }}</ref><ref group="კომ.">„საქართველოში შერეული საბრძოლო ხელოვნების პოპულარიზაციის საქმეში შეტანილი განსაკუთრებული პირადი წვლილისა და წარმატებული სპორტული საქმიანობისთვის“.</ref> ==ფაქტები== ილია თოფურიამ კარიერაში UFC-ის 17 ბრძოლა გამართა და ყველა მისი გამარჯვებით დასრულდა, ხოლო 17-დან 7 გამარჯვება ნოკაუტით მოიპოვა, აქედან, ბოლო სამ ბრძოლაში ნოკაუტში [[ალექსანდრ ვოლკანოვსკი]], [[მაქს ჰოლოვეი]] და [[ჩარლზ ოლივეირა]] ზედიზედ გაგზავნა. == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.ambebi.ge/article/305741-sakartveloshi-rom-vcxovrobdi-vicodi-mis-shesaxeb-k/ საქართველოში რომ ვცხოვრობდი...] * [https://www.ambebi.ge/article/286671-ukompromiso-brzola-dapirispireba-pedi-pimblettan/ უკომპრომისო ბრძოლა, დაპირისპირება პედი პიმბლეტთან და შურისძიება ქართველების შეურაცხყოფის გამო - როგორია ილია თოფურიას წარმატების გზა] * [https://sportall.ge/skhva-sakheobebi/mma/154617-.html "მე შენ გაგაფრთხილე..." - თოფურიამ პედი პიმბლეტს სცემა (ვიდეო)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240217104622/https://sportall.ge/skhva-sakheobebi/mma/154617-.html |date=2024-02-17 }} * [https://sportall.ge/skhva-sakheobebi/mma/154624-.html "ილია, ჯიგარი ხარ..." - დვალიშვილი მომხდარ ინციდენტს გამოეხმაურა] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240217132933/https://sportall.ge/skhva-sakheobebi/mma/154624-.html |date=2024-02-17 }} * [https://europop.ge/article/59704-chamoitane-eg-kamari-rogor-amkhneveben-ilia-topurias-legendebi?fbclid=IwAR0CQdKFkskf2vTDjTVHfG0SAtqev9qE9PoVqCKwkFlY2o0dfrL9bml5G0k 'ჩამოიტანე ეგ ქამარი!' - როგორ ამხნევებენ ილია თოფურიას ლეგენდები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20240217062645/https://europop.ge/article/59704-chamoitane-eg-kamari-rogor-amkhneveben-ilia-topurias-legendebi?fbclid=IwAR0CQdKFkskf2vTDjTVHfG0SAtqev9qE9PoVqCKwkFlY2o0dfrL9bml5G0k |date=2024-02-17 }} * [https://www.ufc.com/athlete/ilia-topuria ილია თოფურია UFC-ის საიტზე] ==კომენტარები== {{Reflist|group=კომ.}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ავტორიტეტული წყაროები}} {{DEFAULTSORT:თოფურია, ილია}} [[კატეგორია:დაბადებული 21 იანვარი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1997]] [[კატეგორია:ქართველი შერეული საბრძოლო ხელოვნების მებრძოლები]] [[კატეგორია:საქართველოს ღირსების ორდენის კავალრები]] frbbnoidhjkdcb2hmxug6h6pn69lbxy 14 563039 4822807 4626955 2025-06-30T19:34:08Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822807 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Economy of Indonesia}} [[კატეგორია:ინდონეზია|ეკონომიკა]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით|ინდონეზია]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] 334qon1cs3x46sfmmdmskenvdan4gvt 0 563941 4822926 4821355 2025-07-01T09:28:20Z Niazzosidze 171399 /* ბიოგრაფია */ 4822926 wikitext text/x-wiki [[File:ნიაზ ზოსიძე.jpg|thumb|ნიაზ ზოსიძე]] '''ნიაზ ზოსიძე''' (დ. [[20 დეკემბერი]], [[1962]]) — მწერალი, ჟურნალისტი, [[გრიგოლ რობაქიძე|გრიგოლ რობაქიძის]] [[უნივერსიტეტი|უნივერსიტეტის]] პროფესორი. ==ბიოგრაფია== დაამთავრა [[თბილისი|თბილისის]] [[სულხან-საბა ორბელიანი]]ს [[სახელმწიფო]] უნივერსიტეტი, მოგვიანებით - [[ბათუმი|ბათუმის]] [[შოთა რუსთაველი|შოთა რუსთაველის]] სახელმწიფო უნივერსიტეტის დოქტურანტურა ლიტერატურის განხრით. სამუშაო გამოცდილება: გაზეთ „[[აჭარა|აჭარის“]] კორესპონდენტი (1989-94), აჭარის უმაღლესი საბჭოს პრესსამსახურის სპეციალიტი (1994-99), პრესსამსახურის უფროსი (1999), აჭარის ჟურნალისტთა კავშირის თავმჯდომარე (1999), გაზეთ „აჭარის“ რედაქტორი (1999-2002). 2002-2003 წლებში მუშაობდა [[შუახევი (დაბა)|შუახევი]]ს რაიონის გამგებლად, 2008-2012 წლებში - იყო აჭარის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე. მონაწილეობს ადგილობრივ და საერთაშორისო სამეცნიერო კონფერენციებში. იყო მუჰაჯირთა შთამომავლების მეხსიერების შემსწავლელი ბსუ-ს სამეცნიერო ექსპედიციის წევრი. ავტორია 15 [[წიგნი|წიგნისა,]] მათ შორის: „იერუსალიმში“, „რა დამავიწყებს“, „აჭარა - ფარი საქართველოისა“, „ნეტაი, ადრე მოსულიყავით...“, „თან მეცინება, თან მეტირება“, „გომარჯოს [[ფერეიდანი|ფერეიდანს]]“, „ცრემლს ნუ გამატან“, „ახლა [[სიკვდილი]] არ შეიძლება“, „სულერთია ოცდაათის მერე?“, „ჩემი სამარადჟამო“, „ყაჭო“, „[[გურჯი|გურჯულ]] სიზმრებში ვარ“ „ღმერთო გამახსენე“ „სიკვდილი გაადვილდა“, „ქაშუეთური ჩანაწერები“. აგრეთვე ავტორია მრავალი საგაზეთო სტატიისა და სამეცნიერო ნაშრომისა. [[1989]] წლიდან არის საქართველოს ჟურნალისტთა კავშირის, 2019 წლიდან კი — საქართველოს მწერალთა კავშირის წევრი. დაჯილდოებულია „[[ღირსების ორდენი (საქართველო)|ღირსების ორდენით]]“ — ქართული ჟურნალისტიკის განვითარებაში შეტანილი წვლილისათვის. არის [[ფრიდონ ხალვაში|ფრიდონ ხალვაშის]] პრემიის ლაურეატი. 2022 წელს მიენიჭა საპატიო შუახეველის წოდება, 2024 წელს საპატიო ჯაბნიძეებელის წოდება. დაბადებიდან 60 წლისთავის საიუბილეოდ, 2022 წლის 20 დეკემბერს აჭარის მწერალთა სახლმა მას მიანიჭა „რჩეული შემოქმედის“ წოდება. 2022 წლის დეკემბერში, ქალაქ ბათუმის [[მერია|მერიის]] კონკურსის შედეგად, ნიაზ ზოსიძე აღიარებული იქნა, როგორც „წლის ხელოვანი“. ==ჯილდოები== *„ღირსების ორდენი“ *„ფრიდონ ხალვაშის პრემია“ *„საპატიო შუახეველი“ *„რჩეული შემოქმედი“ *„წლის ხელოვანი“ *„საპატიო ჯაბნიძეებელი“ ==ბიბლიოგრაფია== *„იერუსალიმში“ *„რა დამავიწყებს“ *„აჭარა - ფარი საქართველოისა“ *„ნეტაი, ადრე მოსულიყავით...“ *„თან მეცინება, თან მეტირება“ *„გომარჯოს ფერეიდანს“ *„ცრემლს ნუ გამატან“ *„ახლა სიკვდილი არ შეიძლება“ *„სულერთია ოცდაათის მერე?“ *„ჩემი სამარადჟამო“ *„ყაჭო“ *„გურჯულ სიზმრებში ვარ“ *„ღმერთო გამახსენე“ *„სიკვდილი გაადვილდა“ *„ქაშუეთური ჩანაწერები“ *„ჩემი გული გურჯისტანშია“ *„რა შავქვად მინდა წიგნი“ ==ლიტერატურა== *საინფორმაციო ცნობარი აჭარაში მოღვაწე მწერალთა შესახებ, ბათუმი, 2019, გვ. 42 ==რესურსები ინტერნეტში== *{{Nplg ბიოგრაფია|00018717}} *[https://ajaratv.ge/video/7082 გადაცემის სტუმარი-ფილოლოგი, პროფესორი და მწერალი ნიაზ ზოსიძე] *[https://www.facebook.com/watch/?v=261254739217093 „ღმერთო გამახსენე“ - ნიაზ ზოსიძის ახალი წიგნი] {{DEFAULTSORT:ზოსიძე, ნიაზ}} [[კატეგორია:დაბადებული 20 დეკემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1962]] [[კატეგორია:ქართველი მწერლები]] [[კატეგორია:ქართველი ჟურნალისტები]] bns04tecou3ludrg6p91gcvvsof3ikw 0 573603 4822893 4752638 2025-07-01T01:22:23Z MikeXenon 167034 არასაჭირო ტექსტი წაშალა 4822893 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება|სახელი=ედვარდ საიდი|პორტრეტი=Edward Said and Daniel Barenboim in Sevilla, 2002 (Said).jpg|წარწერა=ედვარდ საიდი, [[სევილია]], [[2002]]|დაბ თარიღი=[[1 ნოემბერი]] [[1935]]|დაბ ადგილი=[[იერუსალიმი]], პალესტინის სამანდატო ტერიტორია|გარდ თარიღი=[[24 სექტემბერი]] [[2003]]|გარდ ადგილი=[[ნიუ-იორკი]], [[აშშ]]|მოქალაქეობა={{დროშა|აშშ}}|დაკრძალვის ადგილი=[[ლიბანი]]ს პროტესტანტული სასაფლაო|განათლება=[[პრინსტონის უნივერსიტეტი]] [[ჰარვარდის უნივერსიტეტი]]|მეუღლე=მარიამ კორტასი|შვილები=2|საქმიანობა=[[მწერალი]], ლიტერატურის კრიტიკოსი, [[ჟურნალისტი]], [[ფილოსოფოსი]], პოლიტოლოგი, მთარგმნელი, მკვლევარი}} '''ედვარდ ვადი საიდი''' ({{Lang-en|Edward Wadie Said}}, {{Lang-ar|إدوارد وديع سعيد}} დ. [[1 ნოემბერი]] [[1935|1935,]] [[იერუსალიმი]] — გ. [[24 სექტემბერი|24]] ან [[25 სექტემბერი]] [[2003]], [[ნიუ-იორკი]]) — [[პალესტინელები|პალესტინური]] წარმოშობის [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ამერიკელი]] [[ლიტერატურათმცოდნეობა|ლიტერატურათმცოდნე]],ლიტერატურის ისტორიკოსი, ლიტერატურის და მუსიკის კრიტიკოსი, კულტურის თეორეტიკოსი, პიანისტი და ინტელექტუალი. ედვარდ ვადი საიდს ეკუთვნის წიგნი '''„'''ორიენტალიზმი'''“''', სადაც მკაცრად აკრიტიკებს დასავლურ შეხედულებებს [[აღმოსავლეთი|აღმოსავლეთის]] შესახებ. ავტორი დასავლურ მეცნიერებას ადანაშაულებს [[კოლონიალიზმი|კოლონიალიზმის]] სულიერ მხარდაჭერასა და გამართლებაში. [[კოლუმბიის უნივერსიტეტი|კოლუმბიის უნივერსიტეტის]] პროფესორი. ამერიკის ხელოვნებისა და მეცნიერების აკადემიის, ლიტერატურის სამეფო საზოგადოების, ამერიკის ფილოსოფიური საზოგადოების წევრი ([[2000]]), ამერიკის ლინგვისტური აკადემიის პრეზიდენტი. [[პალესტინა|პალესტინის მოძრაობის]] აქტივისტი. იყო პალესტინის ეროვნული საბჭოს წევრი. პოპულარული ჟურნალისტი, [[ისრაელი|ისრაელის პოლიტიკის]] მკაცრი კრიტიკოსი პალესტინის საკითხზე. მისმა ტექსტური ანალიზის მოდელმა გარდაქმნა მკვლევართა აკადემიური კურსი ლიტერატურის თეორიის, ლიტერატურის კრიტიკისა და [[ახლო აღმოსავლეთი|ახლო აღმოსავლეთის]] კვლევების საკითხებში. == ბიოგრაფია == [[ფაილი:SaidSis.jpg|მინი| ედვარდი და მისი და როზმარი (მომავალი მწერალი).]] დაიბადა [[იერუსალიმი|იერუსალიმში]] [[1935|1935 წლის]] [[1 ნოემბერი|1 ნოემბერს]] შეძლებულ ოჯახში. მისი მშობლები ჰილდა და ვადი იყვნენ არაბი ქრისტიანები, რომლებიც მისდევდნენ პროტესტანტიზმს. მამა მსახურობდა შეერთებული შტატების არმიაში პირველი მსოფლიო ომის დროს. შემდგომში ოჯახთან ერთად მიიღო შეერთებული შტატების მოქალაქეობა. [[1943]] წლიდან ოჯახი უმეტესად ცხოვრობდა [[კაირო|კაიროში]], მაგრამ მათ ასევე ჰქონდათ სახლი [[იერუსალიმი|იერუსალიმში]], ტალიბიეს კვარტალის ჩრდილოეთში. ისრაელის სახელმწიფოს დამოუკიდებლობის გამოცხადების, [[1948|1948 წელს არაბული მოსახლეობის განდევნის შემდეგ,]] საიდის ოჯახმა დაკარგა სახლი [[იერუსალიმი|იერუსალიმში]] და სამუდამოდ დარჩა [[კაირო|კაიროში]]. ედვარდმა კარგი განათლება მიიღო სახლში. იგი ბავშვობიდან საუბრობდა [[ინგლისური ენა|ინგლისურ]] და [[არაბული ენა|არაბულ ენებზე]]. შემდეგ სწავლობდა [[ალექსანდრია|ალექსანდრიაში]] ვიქტორიას კოლეჯში. [[1948]] წელს ოჯახი გაემგზავრა ამერიკის შეერთებულ შტატებში. აშშ-ში ჩასვლის შემდეგ სწავლა განაგრძო ნორთფილდის მაუნტ ჰერმონის სკოლაში. [[1957]] წელს დაამთავრა პრონსტონის უნივერსიტეტი ბაკალავრის ხარისხით ინგლისურ ენაში, [[1960]] წელს მიიღო მაგისტრის ხარისხი. [[1963]] წელს ჩაირიცხა [[კოლუმბიის უნივერსიტეტი|კოლუმბიის უნივერსიტეტის]] ლიტერატურის ფაკულტეტზე, ხოლო [[1964]] წელს გახდა [[ჰარვარდის უნივერსიტეტი|ჰარვარდის უნივერსიტეტის]] დოქტორის ხარისხის მლობელი ინგლისურ ლიტერატურაში. მასზე დიდი გავლენა მოახდინეს ანტონიო გრამშის, ფრანც ფანონის, ეიმე სეზარის, მიშელ ფუკო და თეოდორ ვ. ადორნოს შემოქმედებამ. [[1963]] წელს საიდი გახდა [[კოლუმბიის უნივერსიტეტი|კოლუმბიის უნივერსიტეტის]] ინგლისური და შედარებითი ლიტერატურის დეპარტამენტის წევრი, სადაც ასწავლიდა და მუშაობდა [[2003]] წლამდე. იგი კითხულობდა ლექციებს 200-ზე მეტ უნივერსიტეტში ჩრდილოეთ [[ამერიკა|ამერიკაში]], [[ევროპა|ევროპასა]] და [[ახლო აღმოსავლეთი|ახლო აღმოსავლეთში.]] [[1999]] წელს საიდმა და არგენტინელ-ისრაელელმა დირიჟორმა დანიელ ბარენბოიმმა [[ესპანეთი|ესპანეთში]], კერძოდ [[სევილია|სევილიაში]] დააარსეს West-Eastern Divan Orchestra. საიდი ასევე წარმატებული პიანისტი იყო. იგი ბარენბოიმთან ერთად გახდა თანაავტორი წიგნისა Parallels and Paradoxes, რომელიც ეხებოდა კვლევებს მუსიკასა და საზოგადოებაში (2002). [[1966]] წელს გამოსცა წიგნი [[ჯოზეფ კონრადი]] და ავტობიოგრაფიული ფანტასტიკა. [[1967|1967 წლიდან]], [[ექვსდღიანი ომი|ექვსდღიანი ომის]] და [[ისრაელი|ისრაელის მიერ]] აღმოსავლეთ იერუსალიმის ოკუპაციის შემდეგ გახდა პალესტინელი აქტივისტი. [[1969]] წელს გამოსცა წიგნი '''„''' პალესტინის გამოცდილება". [[1975]] წელს გამოიცა წიგნი '''„''' საწყისები'''“''' (რისთვისაც [[1976]] წელს მიიღო [[კოლუმბიის უნივერსიტეტი|კოლუმბიის უნივერსიტეტის]] ჯილდო). [[1977]] წელს მიიღო ინგლისური ლიტერატურისა და შედარებითი ლიტერატურათმცოდნეობის პროფესორის წოდება. იმავე წელს აირჩიეს პალესტინის ეროვნული საბჭოს (PNC) ხელმძღვანელად. [[1978]] წელს გამოაქვეყნა ყველაზე ცნობილი ნაშრომი — ტრაქტატი '''„'''ორიენტალიზმი.'''“''' [[1979]] წელს გამოაქვეყნა თავისი მთავარი პოლიტიკური ნაშრომი '''„''' პალესტინის საკითხი.'''“''' [[1980]] წელს გამოაქვეყნა წიგნი '''„''' ისლამის დამალვისას'''“''', სადაც აკრიტიკებდა დასავლურ მიდგომას [[ისლამი|ამ რელიგიის]] მიმართ. ედვარდ საიდმა მონაწილეობა მიიღო პალესტინის ეროვნული საბჭოს დეკლარაციის დოკუმენტების მომზადებაში [[1988]] წელს [[ალჟირი|ალჟირის]] სესიაზე. მოითხოვდა პალესტინის ქარტიის ზედმეტად მკაცრი ფორმულირების შერბილებას სამშვიდობო პროცესის დაწყების შესაძლებლობის მიზნით. [[1991]] წელს დატოვა პალესტინის ეროვნული საბჭო [[იასირ არაფატი|იასარ არაფატის]] პოზიციასთან მკვეთრი უთანხმოების გამო, ვინაიდან არაფატი მხარს უჭერდა [[სადამ ჰუსეინი|სადამ ჰუსეინს]] [[სპარსეთის ყურის მეორე ომი|პირველი ყურის ომის]] დროს. მან მკვეთრად გააკრიტიკა [[ოსლოს ხელშეკრულება|ოსლოს შეთანხმებები]] და უწოდა მათ '''„''' პალესტინელების ჩაბარების ინსტრუმენტი, პალესტინის [[ვერსალის საზავო ხელშეკრულება (1919)|ვერსალი]]'''“'''. გამოაქვეყნა ორი წიგნი არაბეთ-ისრაელის ურთიერთობებზე სამშვიდობო პროცესის ფონზე: მოცილების პოლიტიკა ([[1994]]) და სამშვიდობო პროცესის დასასრული ([[2000]]). მონაწილეობდა პალესტინის ეროვნული ინიციატივის პარტიის შექმნაში. მიუხედავად იმისა, რომ პროტესტანტების ოჯახში გაიზარდა, საიდი ბოლო წლებში აგნოსტიკოსი გახდა. დაქორწინებული იყო მარიამ კორტასზე. წყვილს შეეძინა ვაჟი ვადი და ქალიშვილი ნაჯლა. დაუსვეს [[ლეიკემია|სისხლის კიბოს]] დიაგნოზი, რის გამოც გარდაცვალებამდე 12 წლის განმავლობაში იტარებდა ინტენსიურ ქიმიოთერაპიას, [[სხივური თერაპია|რადიოთერაპიას]] და მკურნალობდა მედიკამენტებით აქტიური ცხოვრების წესის შეწყვეტის გარეშე. გარდაიცვალა [[2003|2003 წლის]] [[24 სექტემბერი|24 სექტემბერს]] [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] . დაკრძალეს პროტესტანტულ სასაფლაოზე ბრუმანში, ჯაბალ-ლუბნანი (ლიბანი). მისი საფლავის ქვაზე გარდაცვალების თარიღად მითითებულია [[2003]] წლის [[25 სექტემბერი]]. <ref>{{Cite web|url=https://www.findagrave.com/memorial/7982556/edward-wadie-said|title=Edward Wadie Said (1935-2003) - Find a Grave...|access-date=2022-11-26}}</ref> == სახლი იერუსალიმში == [[1999]] წელს იუსტუს ვაინერმა (Justus Weiner), რომელიც ცხოვრობდა [[იერუსალიმი|იერუსალიმის]] ტალიბიეს კვარტალში, დამოუკიდებელი გამოძიების შედეგად, გამოაქვეყნა სტატია, რომელშიც წერდა, რომ საიდის მიერ არაერთხელ ნახსენები სახლი კვარტალში რეალურად არ ეკუთვნოდა ვადის ოჯახს. ვაინერი ამტკიცებდა, რომ აღმოაჩინა დოკუმენტები, რომლებიც ადასტურებენ, რომ სახლი ედვარდის დეიდას ეკუთვნოდა. საიდის მამა, სავარაუდოდ, მხოლოდ ოთახებს ქირაობდა მეორე სართულზე - და იშვიათად ჩნდებოდა იქ, ხოლო თავად საიდის ოჯახი [[იერუსალიმი|იერუსალიმს]] მხოლოდ ხანმოკლე ვიზიტებით სტუმრობდა. ამრიგად, სტატია ამტკიცებს, რომ ედვარდ საიდის სენტიმენტალური არგუმენტები დაკარგული ქონების შესახებ უსაფუძვლოა. <ref>{{Cite web|url=http://www.freerepublic.com/forum/a3ad97b0d3dbd.htm|title=Justus Reid Weiner. «My Beautiful Old House» and Other Fabrications by Edward Said|access-date=2006-01-16}}</ref> საიდმა ბრალდებებს მწვავე სტატიით უპასუხა და ვაინერის სტატიას '''„''' სიონისტური ცილისწამება'''“''' უწოდა. == ინციდენტი == [[2000]] წელს საიდი ეწვია თავისი მეუღლის სამშობლოს [[ლიბანი|სამხრეთ ლიბანში]], საიდანაც ისრაელის ჯარები ახალი გასულები იყვნენ. ის ოჯახთან ერთად მივიდა საზღვართან [[ლიბანი|ლიბანისა]] და [[ისრაელი|ისრაელის]] გამყოფ კედელთან. The New Republic-ის კორესპონდენტმა გადაიღო ედვარდ საიდის ფოტო, რომელიც აპირებდა ქვის სროლას [[იერუსალიმი|იერუსალიმისკენ]] . ფოტოს, რომელსაც ამშვენებდა წარწერა «Representation of the Intellectual» (მინიშნება საიდის წიგნზე), გამოქვეყნდა მსოფლიო პრესაში და ფართო რეზონანსი გამოიწვია. არაერთმა ებრაელმა ინტელექტუალმა მოსთხოვა [[კოლუმბიის უნივერსიტეტი|კოლუმბიის უნივერსიტეტის]] ადმინისტრაციას საიდის ადმინისტრაციული დასჯა. ეს მოთხოვნები არ დაკმაყოფილდა. საიდმა ახსნა თავისი ჟესტი, როგორც [[ლიბანი|სამხრეთ ლიბანის]] ოკუპაციის დასასრულისგან გამოწვეული '''„'''სიხარულის სიმბოლური გამოხატვა.'''“''' == ლიტერატურა == * ''Джозеф Конрад и автобиографический вымысел'' (Joseph Conrad and the Fiction of Autobiography). 1966 * ''Начала: идея и метод (Beginnings: Intention and Method)''. 1975 * ''Ориентализм'' (Orientalism). 1978 * ''Палестинский вопрос'' (The Question of Palestine). 1979 * ''Литература и общество'' (Literature and Society). 1980 * ''Освещение ислама: как медиа и эксперты определяют наше видение остальной части мира'' (Covering Islam: How the Media and the Experts Determine How We See the Rest of the World). 1981 * ''Мир, текст и критика'' (The World, the Text and the Critic). 1983 * ''After the Last Sky''. 1986 * ''Обвинение жертв'' (Blaming the Victims). Соавтор и соредактор [[Christopher Hitchens|Кристофер Хитченс]]. 1988 * ''Музыкальные изыскания'' (Musical Elaborations). 1991 * ''Культура и империализм'' (Culture and Imperialism). 1993 * ''Перо и меч'' (The Pen and the Sword). 1994 * ''Политика выселения'' (The Politics of Dispossession). 1994 * ''Представления интеллектуала'' (Representations of the Intellectual). 1994 * ''Еврейская религия, еврейская история'' (Jewish Religion, Jewish History). 1996 * ''Без места'' (Out of Place), мемуары. 1999. * ''Конец мирного процесса'' (The End Of The Peace Process). 2000 * ''Размышления об изгнании'' (Reflections on Exile). 2000 * ''От Осло до Иракской войны и «дорожной карты»'' (From Oslo to Iraq and the Road Map), сборник статей. 2003 * ''Гуманизм и демократическая критика'' (Humanism and Democratic Criticism). 2005 ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:საიდი, ედვარდ ვადი}} [[კატეგორია:დაბადებული 1 ნოემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1935]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 24 სექტემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 25 სექტემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2003]] [[კატეგორია:ნიუ-იორკში გარდაცვლილები]] [[კატეგორია:ჰარვარდის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] [[კატეგორია:ამერიკის ფილოსოფიური საზოგადოების წევრები]] [[კატეგორია:ხელოვნებისა და მეცნიერების ამერიკული აკადემიის წევრები]] [[კატეგორია:პოლიტიკური ფილოსოფოსები]] [[კატეგორია:პოსტკოლონიალიზმი]] [[კატეგორია:პალესტინელი პოლიტიკოსები]] [[კატეგორია:ამერიკელი სოციალისტები]] [[კატეგორია:პრინსტონის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულები]] g4vmyx7ev3wisblg3nivzigozfauxgb 0 574532 4822652 4725777 2025-06-30T15:39:56Z J4keeS237 143476 4822652 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = გინტაუტას პალუცკასი | სურათი= Gintautas_Paluckas_by_Augustas_Didzgalvis_(cropped)(correct_angle_version).jpg | სურათის ზომა =250პქ | წარწერა სურათის ქვეშ= | ხელმოწერა = | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1979|08|19}} | დაბადების ადგილი= [[პანევეჟისი]], [[ლიტვის სსრ]], [[სსრკ]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი= | მოქალაქეობა = | ეროვნება = | რეზიდენცია = | დაკრძალულია = | საარჩევნო ოლქი = | მამა = | დედა = | მეუღლე = იიმა პალუცკე | შვილები= 2 | ნათესავები = | განათლება = [[ვილნიუსის უნივერსიტეტი]] | პროფესია = | საქმიანობა = | რელიგია = | ჯილდოები = | პარტია = [[ლიეტუვის სოციალ-დემოკრატიული პარტია|სოციალ-დემოკრატიული პარტია]] | საიტი= | რიგი = ლიეტუვის პრემიერ-მონისტრი | თანამდებობა დაიკავა = TBA | თანამდებობა დატოვა = | ვიცე-პრეზიდენტი = | პრეზიდენტი = | პრემიერ-მინისტრი = | წინამორბედი = [[ინგრიდა შიმონიტე]] | მემკვიდრე = | რიგი2 = | თანამდებობა დაიკავა2 = | თანამდებობა დატოვა2= | წინამორბედი2 = | მემკვიდრე2 = | პრეზიდენტი2= | ვიცე-პრეზიდენტი2 = | პრემიერ-მინისტრი2= }} '''გინტაუტას პალუცკასი''' ({{lang-lt|Gintautas Paluckas}}; დ. [[19 აგვისტო]], [[1979]], [[პანევეჟისი]], [[ლიტვის სსრ]], [[სსრკ]]) — ლიეტუველი პოლიტიკოსი. [[2024]] წლის ნოემბერში აირჩიეს ლიეტუვის მე-18 პრემიერ-მინისტრად, სადაც იგი შეცვლის [[ინგრიდა შიმონიტე]]ს. პალუცკასი იყო [[ვილნიუსი]]ს მერის მოადგილე [[2015]] წლიდან [[2019]] წლამდე და [[ლიეტუვის სოციალ-დემოკრატიული პარტია|ლიეტუვის სოციალ-დემოკრატიული პარტიის]] (LSDP) ლიდერი [[2017]] წლიდან [[2021]] წლამდე. პალუცკასმა უხელმძღვანელა თავის პარტიას 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნებში და მოიპოვა ადგილი სეიმში. 2024 წელს, პარტიის თავმჯდომარის მოადგილის რანგში, პალუცკასმა მონაწილეობა მიიღო ლიეტუვის საპარლამენტო არჩევნებში, რომელიც ლიეტუვის სოციალ-დემოკრატიულმა პარტიამ მოიგო. შედეგად, იგი დასახელდა ლიეტუვის პრემიერ-მინისტრობის კანდიდატად.<ref>{{cite news |last1=Körömi |first1=Csongor |title=On Sunday, she won Lithuania's election. Now, she's not sure she wants the job. |url=https://www.politico.eu/article/lithuania-pm-vilija-blinkeviciute-doesnt-want-job-election-social-democrats-european-parliament/ |work=POLITICO |date=29 October 2024}}</ref><ref>{{Cite web |date=2024-11-21 |title=Gintautas Paluckas patvirtintas būsimos Vyriausybės premjeru |trans-title=Gintautas Paluckas confirmed as Prime Minister of the future Government |url=https://infa.lt/115826/gintautas-paluckas-patvirtintas-busimos-vyriausybes-premjeru/ |access-date=2024-11-24 |website=infa.lt |language=lt-LT}}</ref> ==ბიოგრაფია== გინტაუტას პალუცკასი დაიბადა 1979 წლის 19 აგვისტოს [[პანევეჟისი|პანევეჟისში]].<ref name=candidacy2024>{{cite web |title=2024 parliamentary elections. Candidate biography: Gintautas PALUCKAS. |url=https://www.vrk.lt/kandidatai-kandidatu-sarasai-2024-sei?srcUrl=/rinkimai/1544/rnk1870/kandidatai/KandidatasBiografija_rkndId-2437189.html |publisher=Central Election Commission |language=lt |date=2024}}</ref> მისი მამა მუშაობდა ინჟინრად, ხოლო დედა — ეკონომისტად.<ref name=candidacy2020>{{cite web |title=2020 parliamentary elections. Candidate biography: Gintautas PALUCKAS. |url=https://www.vrk.lt/en/2020-sei/kandidatai?srcUrl=/rinkimai/1104/rnk1424/kandidatai/lrsKandidatasBiografija_rkndId-2418930.html |publisher=Central Election Commission |language=lt |date=2020}}</ref> [[1997]] წელს დაამთავრა პანევეჟისის ი. ბალჩიკონისის სახელობის გიმნაზია. [[2000]]-[[2001]] წლებში სწავლობდა [[ინგლისური ენა|ინგლისურ ენას]] [[ლონდონი]]ს ენების სკოლაში.<ref>{{cite news |title=LSDP partijos pirmininku išsirinko Gintautą Palucką |url=https://alkas.lt/2017/04/22/lsdp-partijos-pirmininku-issirinko-gintauta-palucka/ |work=Alkas.lt |date=22 April 2017 |language=lt}}</ref> [[2003]] წელს დაამთავრა [[ვილნიუსის უნივერსიტეტი]]ს (VU) მათემატიკისა და ინფორმატიკის ფაკულტეტი, ხოლო [[2004]] წელს — საერთაშორისო ბიზნეს სკოლა. [[2004]] წლიდან სწავლობდა ვილნიუსის უნივერსიტეტის იურიდიულ ფაკულტეტზე.<ref name=lrtportrait>{{cite news |last1=Platūkytė |first1=Domantė |title=Nupiešė Palucko portretą: ir aukštas, ir gražus, bet politiko gyslelės nėra |url=https://www.lrt.lt/naujienos/lietuvoje/2/2402298/nupiese-palucko-portreta-ir-aukstas-ir-grazus-bet-politiko-gysleles-nera |work=lrt.lt |date=31 October 2024 |language=lt}}</ref> ==პოლიტიკური კარიერა== თავისი ახალგაზრდობის პერიოდში პალუცკასი იყო კონსერვატორი და ეკუთვნოდა ახალგაზრდა კონსერვატორების ლიგას, [[სამშობლოს კავშირი]]ს ახალგაზრდულ ფრთას. [[2003]] წლიდან არის [[ლიეტუვის სოციალ-დემოკრატიული პარტია|ლიეტუვის სოციალ-დემოკრატიული პარტიის]] (LSDP) წევრი.<ref name=bnsskeryte>{{cite news |last1=Skėrytė |first1=Jūratė |title=Prezidentas Seimui teiks G. Palucko kandidatūrą į Vyriausybės vadovus |url=https://bns.lt/naujiena/prezidentas-seimui-teiks-g-palucko-kandidatura-i-vyriausybes-vadovus-6flin7x2 |work=bns.lt |date=18 November 2024 |language=lt}}</ref><ref name=koksbus>{{cite web |last1=Lėka |first1=Aušra |title=Koks bus Gintautas Pirmasis |url=https://m.kauno.diena.lt/naujienos/lietuva/politika/koks-bus-gintautas-pirmasis-1198589 |publisher=Kauno diena |language=lt |date=6 November 2024}}</ref> [[2013]] წლიდან პალუცკასი იყო ლიეტუვის სოციალ-დემოკრატიული პარტიის აღმასრულებელი მდივანი, პარტიის საბჭოსა და გამგეობის წევრი. [[2015]] წლიდან 2019 წლამდე პალუცკასი მუშაობდა [[ვილნიუსი]]ს მერის მოადგილედ.<ref name=candidacy2024 /> [[2015]] წლის ევროპის მიგრანტთა კრიზისის პიკზე, მან წამოაყენა წინადადება, რომ ქალაქს განეხილა არაბულენოვანი საბავშვო ბაღის ჯგუფების შექმნა შემომავალი ლტოლვილების მოსათავსებლად.<ref>{{cite news |title=Vilnius Vice-Mayor proposes Arabic-language groups in kindergartens |url=https://www.baltictimes.com/vilnius_vice-mayor_proposes_arabic-language_groups_in_kindergartens/ |work=The Baltic Times |date=4 September 2015}}</ref> [[2017]]<ref>{{cite news |title=Paluckas, Sinkevičius qualify for 2nd round of SocDem leader election |url=https://lithuaniatribune.com/paluckas-sinkevicius-qualify-for-2nd-round-of-socdem-leader-election/ |work=The Lithuania Tribune |date=10 April 2017}}</ref><ref>{{cite news |title=Vilnius vice-mayor Paluckas elected as Lithuania's SocDem Party leader |url=https://lithuaniatribune.com/vilnius-vice-mayor-paluckas-elected-as-lithuanias-socdem-party-leader/ |work=The Lithuania Tribune |date=24 April 2017}}</ref> და [[2019]]<ref>{{cite news |title=Paluckas re-elected to leadership of Lithuanian Social Democratic Party |url=https://www.lrt.lt/en/news-in-english/19/1054191/paluckas-re-elected-to-leadership-of-lithuanian-social-democratic-party |work=lrt.lt |date=29 April 2019 |language=en}}</ref> წლებში აირჩიეს [[ლიეტუვის სოციალ-დემოკრატიული პარტია|ლიეტუვის სოციალ-დემოკრატიული პარტიის]] ხელმძღვანელად. [[2021]] წლის 22 იანვარს პალუცკასი გადადგა ლიეტუვის სოციალ-დემოკრატიული პარტიის ლიდერის თანამდებობიდან, რაც იყო პასუხი პარტიის საბჭოს შეფასებაზე. შეფასების თანახმად 2020 წლის ლიეტუვის საპარლამენტო არჩევნების შედეგები არადამაკმაყოფილებელი იყო და მისი ლიდერობა ვერ აკმაყოფილებდა მოსალოდნელ სტანდარტებს.<ref>{{Cite news|url=https://m.delfi.lt/lietuvoje/article.php?id=86304401|title = Paluckas atsistatydino iš LSDP pirmininko pareigų|date=22 January 2021|publisher=Delfi.lt|language=lt}}</ref> [[2024]] წლის საპარლამენტო არჩევნებშ გაიმარჯვა სოციალ-დემოკრატიულმა პარტიამ. 2024 წლის 30 ოქტომბერს სოციალ-დემოკრატიული პარტიის ლიდერმა [[ვილია ბლინკევიჩუტე]]მ პრესკონფერენციაზე განაცხადა, რომ თავად არ იქნებოდა პარტიის კანდიდატი პრემიერ-მინისტრის პოსტზე. ბლინკევიჩუტემ გაამხილა, რომ პარტიის პრეზიდიუმმა გადაწყვიტა პალუცკასის წარდგენა ლიეტუვის პრემიერ-მინისტრის თანამდებობაზე.<ref name="politico2024">{{cite news |last1=Jochecová |first1=Ketrin |title=Lithuanian election winner rejects PM role |url=https://www.politico.eu/article/lithuania-election-winner-refuses-prime-minister-vilija-blinkeviciute/ |work=POLITICO |date=30 October 2024}}</ref> 21 ნოემბერს სეიმმა პალუცკასი წარადგინა პრემიერ-მინისტრად, მას მხარი დაუჭირა 88 დეპუტატმა ანუ კოალიციის ყველა პარლამენტის წევრმა და კიდევ ორმა დეპუტატმა.<ref name="patvirtintas">{{cite web |last1=Platukytė |first1=Domanta |last2=Narkūnas |first2=Vilius |title=Oficialu: Paluckas tapo naujuoju Lietuvos premjeru |url=https://www.lrt.lt/naujienos/lietuvoje/2/2418946/oficialu-paluckas-tapo-naujuoju-lietuvos-premjeru |language=lt |date=21 November 2024}}</ref> ==პირადი ცხოვრება== გინტაუტას პალუცკასი დაქორწინებულია იიმა პალუცკეზე.<ref name=declarations2024>{{cite web |title=2024 parliamentary elections. Candidate's declared private interests: Gintautas PALUCKAS. |url=https://www.vrk.lt/kandidatai-kandidatu-sarasai-2024-sei?srcUrl=/rinkimai/1544/rnk1870/kandidatai/KandidatasPrivInterDekl_rkndId-2437189.html |publisher=Central Election Commission |language=lt |date=2024}}</ref> მათ ყავთ ორი შვილი.<ref name=candidacy2020 /> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:პალუცკასი, გინტაუტას}} [[კატეგორია:დაბადებული 19 აგვისტო]] [[კატეგორია:დაბადებული 1979]] [[კატეგორია:ლიეტუვის პრემიერ-მინისტრები]] 79ndetbopr88koa2c9tp32e3hqvocie 0 583019 4822656 4817180 2025-06-30T15:51:10Z J4keeS237 143476 4822656 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სპორტსმენი}} '''ბარბორა მოკოშოვა''' (დ. [[1997]] წლის [[10 მარტი|10 მარტს]]) — [[სლოვაკეთი|სლოვაკი]] მხატვრული ტანმოვარჯიშე. ის არის [[2020]] წლის [[ევროპა|ევროპის]] ბრინჯაოს მედალოსანი უსწორმასწორო ზოლებზე და პირველი ტანმოვარჯიშე, რომელიც წარმოადგენს სლოვაკეთს, რომელმაც მიიღო მედალი ევროპის ჩემპიონატზე. იგი წარმოადგენდა სლოვაკეთს [[2016]] და [[2020]] წლების [[ოლიმპიური თამაშები|ოლიმპიურ თამაშებზე.]] ის ასევე არის ორგზის მსოფლიო თასის ჩემპიონი უსწორმასწორო ზოლებზე. ==ადრეული ცხოვრება== მოკოშოვა დაიბადა 1997 წლის 10 მარტს ბრატისლავაში. მან დაიწყო ტანვარჯიშზე სიარული, როდესაც ის იყო ოთხი წლის, რადგან მისი დედა არის ტანვარჯიშის მწვრთნელი.<ref name="fig">{{cite web |title=Mokosova Barbora |url=https://www.gymnastics.sport/site/athletes/bio_detail.php?id=35011 |website=[[International Gymnastics Federation]] |access-date=5 April 2022}}</ref> ==კარიერა== მოკოშოვამ იასპარეზა 2012 წლის ავსტრიის გუნდურ ღია პირველობაზე და სლოვაკეთის გუნდთან ერთად მეათე ადგილი დაიკავა, ხოლო ინდივიდუალურში ოცდამეხუთე ადგილი.<ref>{{cite web |title=Austrian Team Open 2012 Mannschafts-Ergebnisliste Turnerinnen |url=https://gymnasticsresults.com/archive/2012/eu/aut/ato/wagteams.pdf |website=Gymnastics Results |access-date=8 April 2022 |pages=2 |date=31 March 2012}}</ref><ref>{{cite web |title=Austrian Team Open 2012 Ergebnisliste Turnerinnen |url=https://gymnasticsresults.com/archive/2012/eu/aut/ato/wagaa.pdf |website=Gymnastics Results |access-date=8 April 2022 |pages=3 |date=31 March 2012}}</ref> მისი პირველი მნიშვნელოვანი საერთაშორისო შეჯიბრი იყო 2012 წლის ახალგაზრდული ევროპის ჩემპიონატი, სადაც მან 37-ე ადგილი დაიკავა საკვალიფიკაციო რაუნდში.<ref>{{cite web |title=All-Around Results Juniors Team Competition And Qualifications For CII & CIII |url=https://gymnasticsresults.com/archive/euro/2012/wag/junaa.pdf |website=Gymnastics Results |publisher=[[European Gymnastics]] |access-date=8 April 2022 |date=9 May 2012}}</ref> '''2013''' [[2013]] წელს მან შეასრულა თავისი დებიუტი უფროსებში კოტბუსის მსოფლიო თასზე, მაგრამ არ მოიპოვა კვალიფიკაცია არცერთ ღონისძიების ფინალში.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2013 Cottbus World Cup Results |url=https://thegymter.net/2013/03/25/2013-cottbus-world-cup-results/ |website=The Gymternet |access-date=8 April 2022 |date=25 March 2013}}</ref> შემდეგ მოსკოვში გამართულ ევროპის ჩემპიონატზე მან საკვალიფიკაციო რაუნდის ყოვლისმომცველ თამაშში ოცდამერვე ადგილი დაიკავა.<ref>{{cite web |title=5th European Men's and Women's Artistic Gymnastics Individual Championships Women's Qualification Results |url=https://gymnasticsresults.com/archive/euro/2013/wag/qaa.pdf |website=Gymnastics Results |publisher=[[European Gymnastics]] |access-date=8 April 2022 |date=18 April 2013}}</ref> შემდეგ მან იასპარეზა ლუბლიანას მსოფლიო თასზე თუმცა მან ვერ მოიპოვა კვალიფიკაცია ღონისძიების ფინალში.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2013 Ljubljana World Cup Results |url=https://thegymter.net/2013/04/29/2013-ljubljana-world-cup-results/ |website=The Gymternet |access-date=8 April 2022 |date=29 April 2013}}</ref> შემდეგ ტრნავას ფესტივალზე მან ბრინჯაოს მედალი მოიპოვა ორთაბრძოლაში ოქსანა ჩუსოვიტინასა და ანა პავლოვას უკან.<ref>{{cite web |title=Gym Festival 2013 All-Around Results |url=https://gymnasticsresults.com/archive/2013/eu/svk/gymfestival/mmsvkaa.pdf |website=Gymnastics Results |access-date=8 April 2022 |date=8 June 2013}}</ref> ღონისძიების ფინალში მან ოქროს მედალი მოიპოვა უსწორმასწორო ზოლებზე და ბრინჯაოს მედალი იატაკზე ვარჯიშზე. მან ასევე მეოთხე ადგილი დაიკავა სარდაფზე და წონასწორობის სხივზე.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2013 Gym Festival Trnava Results |url=https://thegymter.net/2013/06/09/2013-gym-festival-trnava-results/ |website=The Gymternet |access-date=8 April 2022 |date=9 June 2013}}</ref> უნგრეთის გრან პრიზე მან მეხუთე ადგილი დაიკავა იატაკის სავარჯიშოების ფინალში.</ref> At the Hungarian Grand Prix, she finished fifth in the floor exercise event final.<ref> მან იასპარეზა ოსიეკის გამოწვევის თასზე, მაგრამ არ გავიდა არც ერთი ღონისძიების ფინალში.</ref> She competed at the Osijek Challenge Cup but did not make any of the event finals.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2013 Osijek Challlenge Cup Results |url=https://thegymter.net/2013/09/15/2013-osijek-challlenge-cup-results/ |website=The Gymternet |access-date=8 April 2022 |date=15 September 2013}}</ref> სეზონის მისი ბოლო შეჯიბრი იყო მსოფლიო ჩემპიონატი, სადაც საკვალიფიკაციო რაუნდში სრულყოფილად 39-ე ადგილი დაიკავა საერთო ქულით 50,999.<ref>{{cite web |title=44th Artistic Gymnastics World Championships in Antwerp (BEL) Women's Qualification |url=https://gymnasticsresults.com/archive/worlds/2013/wag/qaa.pdf |website=Gymnastics Results |publisher=[[International Gymnastics Federation]] |access-date=8 April 2022 |pages=2 |date=1 October 2013}}</ref> '''2014''' მოკოშოვამ ვერცხლის მედალი მოიპოვა მრავალმხრივ ბრძოლაში სალამუნოვის მემორიალზე რუშეში, [[სლოვენია]], ლიეტუველი ტანმოვარჯიშე ლაურა შვილპაიტეს უკან.<ref>{{cite web |title=Slovenia, Slovakia, Lithuania golden at Salamunov Memorial |url=https://www.gymnastics.sport/site/news/displaynews.php?idNews=350 |website=[[International Gymnastics Federation]] |access-date=5 April 2022 |date=15 April 2014}}</ref> მისი შემდეგი შეჯიბრი იყო ოსიეკის მსოფლიო თასი, მაგრამ ვერ მოხვდა ფინალში.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2014 Osijek Challenge Cup Results |url=https://thegymter.net/2014/04/27/2014-osijek-challenge-cup-results/ |website=The Gymternet |access-date=10 April 2022 |date=27 April 2014}}</ref> ევროპის ჩემპიონატზე მან საკვალიფიკაციო რაუნდის ყოვლისმომცველში მეცხრამეტე ადგილი დაიკავა.<ref>{{cite web |title=30th European Women's Artistic Gymnastics Team Championships Seniors Qualifications for CIII & CIV |url=https://gymnasticsresults.com/archive/euro/2014/wag/senind.pdf |website=Gymnastics Results |publisher=[[European Gymnastics]] |access-date=10 April 2022 |date=15 May 2014}}</ref> შემდეგ ტრნავას ფესტივალზე მან ბრინჯაოს მედალი მოიპოვა [[ანა პავლოვა|ანა პავლოვას]] და [[ლიზა კატარინა ჰილი|ლიზა კატარინა ჰილის]] უკან ორთაბრძოლაში.<ref>{{cite web |title=27th Gym Festival Trnava 2014 |url=https://www.gymnastics.sport/site/news/displaynews.php?idNews=509 |website=[[International Gymnastics Federation]] |access-date=5 April 2022 |date=10 June 2014}}</ref> უნგრეთის გრან პრიზე, მან მეოთხე ადგილი დაიკავა ყოვლისმომცველში.<ref>{{cite web |title=VI. Swietelsky Hungarian Grand Prix All-Around |url=https://gymnasticsresults.com/archive/2014/eu/hun/grandprix/wagaa.pdf |website=Gymnastics Results |publisher=Hungarian Gymnastics Federation |access-date=10 April 2022 |date=13 September 2014}}</ref> შემდეგ ღონისძიების ფინალში მან მოიპოვა ვერცხლის მედალი დორინა ბოჩოგის უკან არათანაბარ ზოლებზე და ბრინჯაოს მედლები წონასწორობის სხივზე და იატაკზე ვარჯიშზე.<ref>{{cite web |title=VI. Swietelsky Hungarian Grand Prix Apparatus Finals |url=https://gymnasticsresults.com/archive/2014/eu/hun/grandprix/wagaf.pdf |website=Gymnastics Results |publisher=Hungarian Gymnastics Federation |access-date=10 April 2022 |date=14 September 2014}}</ref> მან იასპარეზა მსოფლიო ჩემპიონატზე და საკვალიფიკაციო რაუნდის განმავლობაში ყოვლისმომცველში ოთხმოცდამეერთე ადგილი დაიკავა.<ref>{{cite web |title=45th Artistic Gymnastics World Championships in Nanning (CHN) Women's Qualification |url=https://gymnasticsresults.com/archive/worlds/2014/wag/aaqual.pdf |website=Gymnastics Results |publisher=[[International Gymnastics Federation]] |access-date=10 April 2022 |pages=4 |date=5 October 2014}}</ref> '''2015''' მოკოშოვამ იასპარეზა ლუბლიანასა და ვარნას მსოფლიო თასებზე, მაგრამ არცერთ ფინალში ვერ მოხვდა.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2015 Ljubljana Challenge Cup Results |url=https://thegymter.net/2015/04/03/2015-ljubljana-challenge-cup-results/ |website=The Gymternet |access-date=10 April 2022 |date=3 April 2015}}</ref><ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2015 Varna World Challenge Cup Results |url=https://thegymter.net/2015/05/08/2015-varna-world-challenge-cup-results/ |website=The Gymternet |access-date=10 April 2022 |date=8 May 2015}}</ref> შემდეგ ევროპის ჩემპიონატზე მან მეჩვიდმეტე დაიკავა ყოვლისმომცველი ქულით 51,866.<ref>{{cite web |title=6th European Men's and Women's Artistic Gymnastics Individual Championships Women's All-Around Final |url=https://gymnasticsresults.com/archive/euro/2015/wag/aafinal.pdf |website=Gymnastics Results |publisher=[[European Gymnastics]] |access-date=10 April 2022 |date=17 April 2015}}</ref> თრნავას სპორტულ ფესტივალზე მან მოიპოვა ოქროს მედალი იატაკზე ვარჯიშზე და ვერცხლის მედალი უსწორმასწორო ზოლებზე, ხოლო წონასწორობის სხივზე მეექვსე ადგილი დაიკავა.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2015 Gym Festival Trnava Results |url=https://thegymter.net/2015/06/10/2015-gym-festival-trnava-results/ |website=The Gymternet |access-date=10 April 2022 |date=10 June 2015}}</ref> მან წარმოადგინა სლოვაკეთი [[2015]] წლის ევროპულ თამაშებზე და მეთვრამეტე ადგილი დაიკავა მრავალმხრივ ფინალში.<ref>{{cite web |title=Gymnastics Artistic Women's Individual All-Around Final |url=https://gymnasticsresults.com/archive/2015/eu/aze/europeangames/wag/aafinal.pdf |website=Gymnastics Results |publisher=Baku 2015 |access-date=10 April 2022 |date=18 June 2015}}</ref> მან იასპარეზა მსოფლიო ჩემპიონატზე და საკვალიფიკაციო რაუნდის განმავლობაში ყოვლისმომცველში ოთხმოცდამეათე ადგილი დაიკავა.<ref>{{cite web |title=46th Artistic Gymnastics World Championships, Glasgow (GBR) Women's Qualification |url=https://usagym.org/PDFs/Results/w_15worlds_qualaa.pdf |website=[[USA Gymnastics]] |publisher=[[International Gymnastics Federation]] |access-date=10 April 2022 |pages=4 |date=23 October 2015 |archive-date=17 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220517140931/https://usagym.org/PDFs/Results/w_15worlds_qualaa.pdf |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220517140931/https://usagym.org/PDFs/Results/w_15worlds_qualaa.pdf |archivedate=17 მაისი 2022 }}</ref> '''2016''' მოკოშოვამ სლოვაკეთის ნაკრებთან ერთად მეოთხე ადგილი დაიკავა და [[ავსტრია|ავსტრიის]] გუნდურ ღია პირველობაზე ჟსოფია კოვაჩისა და ჯულია შტაინრუბერის უკან ბრინჯაოს მედალი მოიპოვა.<ref>{{cite web |title=Austrian Team Open WAG Team Results |url=https://gymnasticsresults.com/archive/2016/eu/aut/ato/wagintteams.pdf |website=Gymnastics Results |access-date=11 April 2022 |date=5 March 2016}}</ref><ref>{{cite web |title=Austrian Team Open Results Individual All-Around WAG |url=https://gymnasticsresults.com/archive/2016/eu/aut/ato/wagintaa.pdf |website=Gymnastics Results |access-date=11 April 2022 |date=5 March 2016}}</ref> შემდეგ ოლიმპიურ სატესტო ღონისძიებაზე მან ორმოცდამესამე ადგილი დაიკავა ყოვლისმომცველში და მოიპოვა ინდივიდუალური ადგილი 2016 წლის ოლიმპიურ თამაშებზე.<ref>{{cite web |title=Artistic Gymnastics Women's Individual All-Around Qualification |url=https://gymnasticsresults.com/archive/2016/am/bra/wag/aa.pdf |website=Gymnastics Results |access-date=11 April 2022 |pages=2 |date=17 April 2016}}</ref><ref>{{cite web |title=List of the Women's Artistic Gymnastics Tokyo 2016 Olympic Qualifiers |url=https://gymnasticsresults.com/archive/2016/am/bra/wag/ogqualifiers.pdf |website=Gymnastics Results |publisher=[[International Gymnastics Federation]] |access-date=11 April 2022 |pages=2}}</ref> შემდეგ მან მოიპოვა ოქროს მედალი წონასწორობის სხივზე და ბრინჯაო უსწორმასწორო ზოლებზე Gym Festival Trnava-ზე და მან ასევე დაასრულა მეოთხე ადგილი მრავალფეროვნებაში.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2016 Gym Festival Trnava Results |url=https://thegymter.net/2016/05/15/2016-gym-festival-trnava-results/ |website=The Gymternet |access-date=11 April 2022 |date=15 May 2016}}</ref> ევროპის ტანვარჯიშში მან საკვალიფიკაციო რაუნდის განმავლობაში ყოვლისმომცველში მეცამეტე ადგილი დაიკავა.<ref>{{cite web |title=31st European Championships in Women's Artistic Gymnastics Seniors and Juniors Senior Qualifications |url=https://gymnasticsresults.com/archive/euro/2016/wagsen/aa.pdf |website=Gymnastics Results |publisher=[[European Gymnastics]] |access-date=11 April 2022 |date=2 June 2016}}</ref> იგი მიიწვიეს სტუმრად ჰოლანდიის ოლიმპიურ კვალიფიკაციაზე და მეთორმეტე ადგილი დაიკავა ყოვლისმომცველში.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2016 Dutch Olympic Qualifier Results |url=https://thegymter.net/2016/07/12/2016-dutch-olympic-qualifier-results/ |website=The Gymternet |access-date=11 April 2022 |date=12 July 2016}}</ref> შემდეგ მან წარმოადგინა სლოვაკეთი [[2016]] წლის [[ზაფხული|ზაფხულის]] ოლიმპიურ თამაშებზე და საკვალიფიკაციო რაუნდის ყოვლისმომცველში ორმოცდამეხუთე ადგილი დაიკავა საერთო ქულით 52,799.<ref>{{cite web |title=Artistic Gymnastics Women's Individual All-Around Qualification |url=https://usagym.org/PDFs/Results/w_16olympics_wqual.pdf |website=[[USA Gymnastics]] |access-date=11 April 2022 |pages=5 |date=7 August 2016 |archive-date=8 November 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221108084447/https://usagym.org/PDFs/Results/w_16olympics_wqual.pdf |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221108084447/https://usagym.org/PDFs/Results/w_16olympics_wqual.pdf |archivedate=8 ნოემბერი 2022 }}</ref> '''2017''' მოკოშოვამ მოიგო ოქროს მედალი გუნდთან ერთად და ვერცხლის მედალი მრავალმხრივი ავსტრიის გუნდურ გამოწვევაზე.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2017 Austrian Team Open Results |url=https://thegymter.net/2017/03/21/2017-austrian-team-open-results/ |website=The Gymternet |access-date=11 April 2022 |date=21 March 2017}}</ref> შემდეგ ელექ მატოლაის მემორიალზე მან ვერცხლის მედალი მოიპოვა ჟსოფია კოვაჩის უკან ორთაბრძოლაში. ღონისძიების ფინალში მან მოიგო ოქროს მედალი იატაკზე ვარჯიშზე და ვერცხლის მედალი უსწორმასწორო ზოლებზე და ბალანსის სხივზე კოვაჩის უკან.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2017 Elek Matolay Memorial Results |url=https://thegymter.net/2017/04/09/2017-elek-matolay-memorial-results/ |website=The Gymternet |access-date=11 April 2022 |date=9 April 2017}}</ref> ევროპის ჩემპიონატზე მან მეჩვიდმეტე ადგილი დაიკავა მრავალმხრივ ფინალში.<ref>{{cite web |title=7th Petrom European Men's and Women's Artistic Gymnastics Championships Women All-around Final |url=https://gymnasticsresults.com/results/2017/euros/documents/wagaaf.pdf |website=Gymnastics Results |publisher=[[European Gymnastics]] |access-date=11 April 2022 |date=21 April 2017}}</ref> მან თავისი პირველი მსოფლიო ჩემპიონატის მედალი მოიპოვა ბრინჯაოს მედლით იატაკზე ვარჯიშით კოპერის მსოფლიო გამოწვევის თასზე კარინა კროლისა და ელი ბლეკის უკან.<ref>{{cite web |title=Iordache returns in force at World Challenge Cup in Slovenia |url=https://www.gymnastics.sport/site/news/displaynews.php?idNews=1796 |website=[[International Gymnastics Federation]] |access-date=5 April 2022 |date=15 May 2017}}</ref> შემდეგ ოსიეკის გამოწვევის თასზე მან მეშვიდე ადგილი დაიკავა უსწორმასწორო ზოლებზე და მეხუთე ბალანსის სხივზე.<ref>{{cite web |title=FIG World Challenge Cup Osijek (CRO) 2017 May 18-21 |url=https://gymnasticsresults.com/results/2017/osijek-world-cup/index.html |website=Gymnastics Results |access-date=11 April 2022}}</ref> მან ვერცხლის მედალი მოიპოვა ყოვლისმომცველ სპორტულ ფესტივალზე, ტრნავას უკან, ჰიტომი ჰატაკედას უკან. ღონისძიების ფინალში მან ბრინჯაოს მედალი მოიპოვა ჰატაკედასა და ევგენია შელგუნოვას უკან და მეოთხე ადგილი დაიკავა წონასწორობის სხივსა და იატაკზე ვარჯიშზე.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2017 Gym Festival Trnava Results |url=https://thegymter.net/2017/06/04/2017-gym-festival-trnava-results/ |website=The Gymternet |access-date=11 April 2022 |date=4 June 2017}}</ref> შემდეგ მან წარმოადგინა სლოვაკეთი [[2017]] წლის ზაფხულის უნივერსიადაზე და მე-9 ადგილი დაიკავა მრავალმხრივ ფინალში.<ref>{{cite web |title=Women's All-Around Final |url=https://res-taipei.fisu.net/resTP2017/pdf/TP2017/GA/TP2017_GA_C73H_GAW024100AA.pdf |website=[[International University Sports Federation]] |access-date=15 May 2021 |date=22 August 2017}}</ref> Szombathely Challenge Cup-ზე მან მეხუთე ადგილი დაიკავა როგორც უსწორმასწორო ზოლებზე, ასევე იატაკზე ვარჯიშზე.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2017 Szombathely Challenge Cup Results |url=https://thegymter.net/2017/09/08/2017-szombathely-challenge-cup-results/ |website=The Gymternet |access-date=11 April 2022 |date=8 September 2017}}</ref> შემდეგ პარიზის გამოწვევის თასზე მან მეექვსე ადგილი დაიკავა უსწორმასწორო ზოლებზე.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2017 Paris Challenge Cup Results |url=https://thegymter.net/2017/09/16/2017-paris-challenge-cup-results/ |website=The Gymternet |access-date=11 April 2022 |date=16 September 2017}}</ref> მსოფლიო ჩემპიონატზე მან საკვალიფიკაციო რაუნდში სრულყოფილში ოცდათერთმეტი ადგილი დაიკავა.<ref>{{cite web |title=47th Artistic Gymnastics World Championships 2017 Montréal (CAN) Women's Individual All-Around Qualification |url=https://usagym.org/PDFs/Results/w_17worlds_qual.pdf |website=[[USA Gymnastics]] |publisher=[[International Gymnastics Federation]] |access-date=11 April 2022 |pages=2 |date=3 October 2017 |archive-date=13 April 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220413010706/https://usagym.org/PDFs/Results/w_17worlds_qual.pdf |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220413010706/https://usagym.org/PDFs/Results/w_17worlds_qual.pdf |archivedate=13 აპრილი 2022 }}</ref> '''2018''' მოკოშოვამ დაიწყო სეზონი ავსტრიის გუნდურ ღია პირველობაზე ოქროს მედლით მრავალმხრივი და ვერცხლის მედლით გუნდთან ერთად.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2018 Austrian Team Open Results |url=https://thegymter.net/2018/04/23/2018-austrian-team-open-results/ |website=The Gymternet |access-date=11 April 2022 |date=23 April 2018}}</ref> შემდეგ ელექ მატოლაის მემორიალზე მან მოიპოვა ვერცხლის მედალი ჟსოფია კოვაჩის უკან ორთაბრძოლაში და ოქროს მედლები არათანაბარ ზოლებსა და წონასწორობის სხივზე.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2018 Elek Matolay Memorial Results |url=https://thegymter.net/2018/05/21/2018-elek-matolay-memorial-results/ |website=The Gymternet |access-date=11 April 2022 |date=21 May 2018}}</ref> ოსიეკის მსოფლიო გამოწვევის თასზე მან ვერცხლის მედლები მოიპოვა უსწორმასწორო ზოლებზე და წონასწორობის სხივზე, ორივე უკან უკრაინელი დიანა ვარინსკას უკან.<ref>{{cite web |title=Srbić, Varinska victorious at Osijek World Challenge Cup |url=https://www.gymnastics.sport/site/news/displaynews.php?idNews=2073 |website=[[International Gymnastics Federation]] |access-date=5 April 2022 |date=28 May 2018}}</ref> შემდეგ კოპერის მსოფლიო გამოწვევის თასზე მან მოიგო თავისი პირველი მსოფლიო თასის ოქროს მედალი არათანაბარ ზოლებზე და ასევე მოიპოვა ბრინჯაოს მედალი იატაკზე ვარჯიშზე.<ref>{{cite web |title=Steingruber, Japanese men conquer Koper World Challenge Cup |url=https://www.gymnastics.sport/site/news/displaynews.php?idNews=2087 |website=[[International Gymnastics Federation]] |access-date=5 April 2022 |date=4 June 2018}}</ref> მან ოქროს მედალი მოიპოვა სავარჯიშო ფესტივალ ტრნავას ორმოცდაათში, საერთო ქულით 53 900. ღონისძიების ფინალში მან მოიგო ოქროს მედლები უსწორმასწორო ზოლებსა და იატაკზე ვარჯიშზე და ვერცხლის მედალი ბალანსის სხივზე კატაჟინა იურკოვსკა-კოვალსკას უკან.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2018 Gym Festival Trnava Results |url=https://thegymter.net/2018/06/15/2018-gym-festival-trnava-results/ |website=The Gymternet |access-date=11 April 2022 |date=15 June 2018}}</ref> მან მოიპოვა კიდევ ერთი ოქროს მედალი ბუდაპეშტის ამხანაგურ მატჩზე და ასევე მოიპოვა ბრინჯაოს მედალი გუნდთან ერთად.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2018 Budapest Friendly Results |url=https://thegymter.net/2018/07/08/2018-budapest-friendly-results/ |website=The Gymternet |access-date=11 April 2022 |date=8 July 2018}}</ref> შემდეგ მან იასპარეზა ევროპის ჩემპიონატზე და დაეხმარა სლოვაკეთის გუნდს მეცხრამეტე ადგილის დაკავებაში საკვალიფიკაციო რაუნდში.<ref>{{cite web |title=Artistic Gymnastics Women's Qual. for Team Final & Ind. |url=https://gymnasticsresults.com/results/2018/euros/documents/wag/senqual.pdf |website=Gymnastics Results |publisher=[[European Gymnastics]] |access-date=11 April 2022 |pages=4 |date=2 August 2018}}</ref> მან მოიგო კიდევ ორი ​​მსოფლიო თასის მედალი Szombathely World Challenge Cup-ზე, ვერცხლი უსწორმასწორო ზოლებზე და ბრინჯაო იატაკზე ვარჯიში.<ref>{{cite web |title=Verniaiev continues comeback at Szombathely World Challenge Cup |url=https://www.gymnastics.sport/site/news/displaynews.php?idNews=2206 |website=[[International Gymnastics Federation]] |access-date=5 April 2022 |date=24 September 2018}}</ref> [[2018]] წლის ბოლოს მან უნგრეთის საწვრთნელ ბანაკში ტერფის რამდენიმე ლიგატი მოიჭრა და ოპერაცია გაუკეთა.<ref>{{cite web |title=Barbora Mokosova sings series' praises as World Challenge Cup heads to Osijek |url=https://www.gymnastics.sport/site/news/displaynews.php?idNews=2475 |website=[[International Gymnastics Federation]] |access-date=5 April 2022 |date=21 May 2019}}</ref> '''2019''' მოკოშოვა დაბრუნდა ოსიეკის გამოწვევის თასზე და მეექვსე ადგილი დაიკავა უსწორმასწორო ზოლებზე.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2019 Osijek Challenge Cup Results |url=https://thegymter.net/2019/05/27/2019-osijek-challenge-cup-results/ |website=The Gymternet |access-date=11 April 2022 |date=27 May 2019}}</ref> შემდეგ თრნავას სპორტულ ფესტივალზე მან ვერცხლის მედალი მოიპოვა ორთაბრძოლაში ბიანკა შერმანის უკან. ღონისძიების ფინალში მან ვერცხლის მედალი მოიპოვა შერმანის უკან არათანაბარ ზოლებზე და ნოემი მაკრას უკან ბალანსის სხივზე.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2019 Gym Festival Trnava Results |url=https://thegymter.net/2019/06/08/2019-gym-festival-trnava-results/ |website=The Gymternet |access-date=11 April 2022 |date=8 June 2019}}</ref> შემდეგ მან წარმოადგინა სლოვაკეთი 2019 წლის ზაფხულის უნივერსიადაზე და მერვე ადგილი დაიკავა როგორც უსწორმასწორო ზოლებში, ასევე ბალანსის სხივის ღონისძიების ფინალში.<ref>{{cite web |title=30th Summer Universiade 2019 Artistic Gymnastics Apparatus Final SENIORS Women |url=https://universiade2019napoli.microplustiming.com/assets/pdf/SENIORS%20-%20Individual%20-%20Apparatus%20Final%20Uneven%20bars%20ApparatusResultsWag.pdf |website=30th Summer Universiade 2019 Main Results |access-date=7 May 2021 |date=7 July 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=30th Summer Universiade 2019 Artistic Gymnastics Apparatus Final SENIORS Women |url=https://universiade2019napoli.microplustiming.com/assets/pdf/SENIORS%20-%20Individual%20-%20Apparatus%20Final%20Balance%20beam%20ApparatusResultsWag.pdf |website=30th Summer Universiade 2019 Main Results |access-date=7 May 2021 |date=7 July 2019}}</ref> შემდეგ Szombathely Challenge Cup-ზე მან მეოთხე ადგილი დაიკავა უსწორმასწორო ზოლებზე და მეშვიდე ბალანსის სხივზე.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2019 Szombathely Challenge Cup Results |url=https://thegymter.net/2019/09/11/2019-szombathely-challenge-cup-results/ |website=The Gymternet |access-date=11 April 2022 |date=11 September 2019}}</ref> შემდეგ მან იასპარეზა მსოფლიო ჩემპიონატზე და საკვალიფიკაციო რაუნდის განმავლობაში ყოვლისმომცველში სამოცდამესამე ადგილი დაიკავა.<ref>{{cite web |title=49th FIG Artistic Gymnastics World Championships Stuttgart (GER), 4 October - 13 October 2019 Women's All-Around Qualification |url=https://usagym.org/PDFs/Results/2019/w_19worlds_qualaa.pdf |website=[[USA Gymnastics]] |publisher=[[International Gymnastics Federation]] |access-date=11 April 2022 |pages=3 |date=4 October 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210725175931/https://usagym.org/PDFs/Results/2019/w_19worlds_qualaa.pdf |archivedate=25 ივლისი 2021 }}</ref> ეს შედეგი მას კვალიფიცირდება [[2020]] წლის ოლიმპიურ თამაშებზე.<ref>{{cite web |title=List of the Artistic Gymnastics Tokyo 2020 Olympic Qualifiers |url=https://gymnasticsresults.com/results/2019/worlds/documents/wag/olympicquals.pdf |website=Gymnastics Results |publisher=[[International Gymnastics Federation]] |access-date=11 April 2022 |pages=2 |date=5 October 2019}}</ref> '''2020''' შეჯიბრებები, რომლებშიც მოკოშოვა 2020 წლის სეზონში უნდა გამოსულიყო, ან გაუქმდა ან გადაიდო [[COVID-19]] [[პანდემია|პანდემიის]] გამო. დეკემბერში გადადებულ ევროპის ჩემპიონატზე მან ბრინჯაოს მედალი მოიპოვა უსწორმასწორო ზოლებზე 13,300 ანგარიშით უნგრელ ტანმოვარჯიშე ჟოფია კოვაჩსა და ზოია შეკელის ჩამორჩება. ამან იგი გახდა პირველი ტანმოვარჯიშე, რომელიც წარმოადგენს სლოვაკეთს, რომელმაც მოიპოვა მედალი ევროპის ჩემპიონატზე.<ref>{{cite web |last1=Ivanov |first1=Christian |title=Iordache, Kovacs Golden Twice As Women's European Championships Conclude |url=https://www.intlgymnast.com/news/iordache-kovacs-golden-twice-as-womens-european-championships-conclude/ |website=International Gymnast Online |access-date=5 April 2022 |date=20 December 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=Barbora Mokošová OLY |url=https://www.olympic.sk/sportovec/barbora-mokosova |website=Slovenský olympijský tím |date=10 March 1997 |access-date=5 April 2022 |language=Slovak}}</ref> '''2021''' მოკოშოვამ [[2021]] წლის სეზონი დაიწყო ევროპის ჩემპიონატზე, სადაც მან მეთვრამეტე ადგილი დაიკავა მრავალმხრივ ფინალში.<ref>{{cite web |title=9th European Men's and Women's Artistic Gymnastics Individual Championships Women Artistic Gymnastics All-Around Final |url=https://gymnasticsresults.com/results/2021/euros/documents/wagaafinal.pdf |website=Gymnastics Results |publisher=[[European Gymnastics]] |access-date=11 April 2022 |pages=2 |date=23 April 2021}}</ref> შემდეგ ვარნას გამოწვევის თასზე, მან მეოთხე ადგილი დაიკავა უსწორმასწორო ზოლებზე.<ref>{{cite web |title=Varna World Challenge Cup Varna, Bulgaria 2021 May 27-30 WAG UB Finals |url=https://gymnasticsresults.com/results/2021/varna-world-cup/documents/wag_ub.jpg |website=Gymnastics Results |access-date=11 April 2022 |date=30 May 2021}}</ref> FIT Challenge-ზე მან გუნდთან ერთად მეთერთმეტე ადგილი დაიკავა, უსწორმასწორო ზოლებზე მეშვიდე და ყოვლისმომცველში ოცდამეშვიდე ადგილი.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2021 FIT Challenge Results |url=https://thegymter.net/2021/07/01/2021-fit-challenge-results/ |website=The Gymternet |access-date=11 April 2022 |date=1 July 2021}}</ref> შემდეგ მან წარმოადგინა სლოვაკეთი 2020 წლის ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებზე, სადაც საკვალიფიკაციო რაუნდის განმავლობაში ყოვლისმომცველი ორმოცდამეორე ადგილი დაიკავა.<ref>{{cite web |title=Artistic Gymnastics Women's All-Around Qualification |url=https://usagym.org/PDFs/Results/2021/w_21olympics_aaqual.pdf |website=[[USA Gymnastics]] |publisher=[[International Olympic Committee]] |access-date=11 April 2022 |pages=3 |date=25 July 2021 |archive-date=31 December 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221231220929/https://usagym.org/PDFs/Results/2021/w_21olympics_aaqual.pdf |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221231220929/https://usagym.org/PDFs/Results/2021/w_21olympics_aaqual.pdf |archivedate=31 დეკემბერი 2022 }}</ref> მან მოიპოვა თავისი მეორე მსოფლიო თასის ოქროს მედალი არათანაბარ ზოლებზე კოპერის მსოფლიო გამოწვევის თასზე 13.650 ქულით.<ref>{{cite web |last1=Lloyd |first1=Owen |title=Kysselef crowned vault champion in Koper at 2021 FIG Artistic Gymnastics World Cup |url=https://www.insidethegames.biz/articles/1112648/2021-fig-artistic-gymnastics-world-cup |website=[[Inside the Games]] |access-date=5 April 2022 |date=5 September 2021}}</ref> შემდეგ თრნავას სავარჯიშო ფესტივალზე მან ოქროს მედლები მოიპოვა უსწორმასწორო ზოლებზე და წონასწორობის სხივზე.<ref>{{cite web |last1=Hopkins |first1=Lauren |title=2021 Gym Festival Trnava Results |url=https://thegymter.net/2021/09/13/2021-gym-festival-trnava-results/ |website=The Gymternet |access-date=11 April 2022 |date=13 September 2021}}</ref> მან იასპარეზა უსწორმასწორო ზოლებზე და წონასწორობის სხივზე მსოფლიო ჩემპიონატზე, მაგრამ არ გავიდა ფინალში.<ref>{{cite web |title=50th FIG Artistic Gymnastics World Championships Kitakyushu (JPN), 18 October - 24 October 2021 Women's Events Qualification |url=https://usagym.org/PDFs/Results/2021/w_21worlds_eventqual.pdf |website=[[USA Gymnastics]] |publisher=[[International Gymnastics Federation]] |access-date=11 April 2022 |pages=3, 6 |date=18 October 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220517140939/https://usagym.org/PDFs/Results/2021/w_21worlds_eventqual.pdf |archivedate=17 მაისი 2022 }}</ref> ==ჯილდოები== 2021 წელს მოკოშოვა დასახელდა Forbes-ის სლოვაკეთის 30 30 წლამდე სიაში.<ref>{{cite web |title=Barbora Mokošová |url=https://www.forbes.sk/30pod30-rocnik-2021/26-barbora-mokosova |website=Forbes Slovakia |access-date=5 April 2022 |language=Slovak}}</ref> ==პირადი ცხვრება== მოსკოვა საუბრობს [[სლოვაკური ენა|სლოვაკურ]], [[ინგლისური ენა|ინგლისურ]] და [[გერმანული ენა|გერმანულ]].<ref name="fig" /> ის არის ევროპის ახალგაზრდული ოლიმპიური ფესტივალის ევროპის ახალგაზრდა ელჩი (EYA).<ref>{{cite web |title=Barbora Mokošová |url=https://www.eyof.org/ey-ambassadors/barbora-mokosova/ |website=[[European Youth Olympic Festival]] |access-date=5 April 2022}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:მოკოსოვა, ბარბორა}} [[კატეგორია:დაბადებული 10 მარტი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1997]] pain4z9judf4gt8nxw4okubpd3fi4kx 14 584747 4822749 4786237 2025-06-30T18:43:26Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:უძრავი ქონება ევროპაში ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:უძრავი ქონება ევროპაში ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822749 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:აზერბაიჯანის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:უძრავი ქონება ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:უძრავი ქონება აზიაში ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:უძრავი ქონება ევროპაში ქვეყნების მიხედვით]] 668y8ybhq9cqao47yzsac3vvibu4wjl 14 584748 4822821 4786238 2025-06-30T19:36:35Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822821 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:უძრავი ქონება აზიაში]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] bo33c64cl3n4dx6199p1ml1bu9wxttb 14 584751 4822708 4786245 2025-06-30T18:34:58Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822708 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:უძრავი ქონება ევროპაში]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] 89dwovq3k5l3sscup6dw53g98tlittd 4822746 4822708 2025-06-30T18:43:07Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:უძრავი ქონება ევროპაში ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:უძრავი ქონება ევროპაში ქვეყნების მიხედვით]]“ 4822708 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:უძრავი ქონება ევროპაში]] [[კატეგორია:ევროპის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] 89dwovq3k5l3sscup6dw53g98tlittd 14 586437 4822810 4794429 2025-06-30T19:34:29Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822810 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მიანმარი]] [[კატეგორია:ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიის ეკონომიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ეკონომიკა]] td1jesetxdnc6a0eki6qyq8as0y5kc0 2 589354 4822643 4821616 2025-06-30T13:38:15Z Geagea 783 4822643 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" |+ nplg |- ! P !! NO !! თარგი !! ლინკი !! in use on ka.wiki !! Mix'n'match !! in use on Wikidata !! proposal |- |[https://www.wikidata.org/wiki/Property:P11628 P11628] || 1,613 || [[თარგი:nplg ემიგრანტი]] || http://www.nplg.gov.ge/emigrants/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Femigrants%2F ლინკები (415)] || [https://mix-n-match.toolforge.org/#/catalog/5784 5784] || [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P11628&limit=5000 579] || - |- | || 15,302 || [[თარგი:Nplg ილია]] || http://www.nplg.gov.ge/ilia/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Filia ლინკები (135)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Affiliated Dissemination of Literacy among Georgians ID|Biographical Dictionary of Affiliated Dissemination of Literacy among Georgians ID]] |- | || 2,084 || [[თარგი:Nplg ექიმი]] || http://www.nplg.gov.ge/medics/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fmedics%2F ლინკები (54)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Physicians of Georgia ID|Property proposal/Biographical Dictionary of Physicians of Georgia ID]] |- | [https://www.wikidata.org/wiki/Property:P4991 P4991] || 22,441 || [[თარგი:Nplg ბიოგრაფია]] || http://www.nplg.gov.ge/bios/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=5000&offset=5000&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fbios ლინკები (6,316)] || [https://mix-n-match.toolforge.org/#/catalog/1084 1084] || [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P4991&limit=5000&dir=next&offset=0%7C60990487 9,278] || - |- | || 5,895 || [[თარგი:Nplg სპორტსმენი]] || http://www.nplg.gov.ge/athletes/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fathletes ლინკები (318)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Athletes of Georgia ID|Property proposal/Biographical Dictionary of Athletes of Georgia ID]] |- | || 2,059 || [[თარგი:Nplg მეღვინე]] || http://www.nplg.gov.ge/winemakers/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fwinemakers ლინკები (23)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Winemakers of Georgia ID|Property proposal/Biographical Dictionary of Winemakers of Georgia ID]] |- | || ?? || [[თარგი:Nplg გაზეთი]] || http://www.nplg.gov.ge/paperge/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fpaperge ლინკები (53)] || || || |- | [https://www.wikidata.org/wiki/Property:P11853 P11853] || 83 || [[თარგი:Nplg ქართველოლოგი]] || http://www.nplg.gov.ge/kartv/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fkartv%2F ლინკები (29)] || || [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P11853&limit=5000 24] || - |} * [[:d:Template:Georgia (Republic) properties|Georgia (Republic) properties]] kpz22mg0o8egqjxri7k5g9maooatbn4 4822644 4822643 2025-06-30T13:39:06Z Geagea 783 4822644 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" |+ nplg |- ! P !! NO !! თარგი !! ლინკი !! in use on ka.wiki !! Mix'n'match !! in use on Wikidata !! proposal |- |[https://www.wikidata.org/wiki/Property:P11628 P11628] || 1,613 || [[თარგი:nplg ემიგრანტი]] || http://www.nplg.gov.ge/emigrants/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Femigrants%2F ლინკები (415)] || [https://mix-n-match.toolforge.org/#/catalog/5784 5784] || [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P11628&limit=5000 585] || - |- | || 15,302 || [[თარგი:Nplg ილია]] || http://www.nplg.gov.ge/ilia/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Filia ლინკები (135)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Affiliated Dissemination of Literacy among Georgians ID|Biographical Dictionary of Affiliated Dissemination of Literacy among Georgians ID]] |- | || 2,084 || [[თარგი:Nplg ექიმი]] || http://www.nplg.gov.ge/medics/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fmedics%2F ლინკები (54)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Physicians of Georgia ID|Property proposal/Biographical Dictionary of Physicians of Georgia ID]] |- | [https://www.wikidata.org/wiki/Property:P4991 P4991] || 22,441 || [[თარგი:Nplg ბიოგრაფია]] || http://www.nplg.gov.ge/bios/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=5000&offset=5000&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fbios ლინკები (6,316)] || [https://mix-n-match.toolforge.org/#/catalog/1084 1084] || [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P4991&limit=5000&dir=next&offset=0%7C60990487 9,278] || - |- | || 5,895 || [[თარგი:Nplg სპორტსმენი]] || http://www.nplg.gov.ge/athletes/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fathletes ლინკები (318)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Athletes of Georgia ID|Property proposal/Biographical Dictionary of Athletes of Georgia ID]] |- | || 2,059 || [[თარგი:Nplg მეღვინე]] || http://www.nplg.gov.ge/winemakers/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fwinemakers ლინკები (23)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Winemakers of Georgia ID|Property proposal/Biographical Dictionary of Winemakers of Georgia ID]] |- | || ?? || [[თარგი:Nplg გაზეთი]] || http://www.nplg.gov.ge/paperge/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fpaperge ლინკები (53)] || || || |- | [https://www.wikidata.org/wiki/Property:P11853 P11853] || 83 || [[თარგი:Nplg ქართველოლოგი]] || http://www.nplg.gov.ge/kartv/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fkartv%2F ლინკები (29)] || || [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P11853&limit=5000 24] || - |} * [[:d:Template:Georgia (Republic) properties|Georgia (Republic) properties]] j518owwkp4xiuv4zerq972ude11wium 4822890 4822644 2025-06-30T22:43:33Z Geagea 783 4822890 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" |+ nplg |- ! P !! NO !! თარგი !! ლინკი !! in use on ka.wiki !! Mix'n'match !! in use on Wikidata !! proposal |- |[https://www.wikidata.org/wiki/Property:P11628 P11628] || 1,613 || [[თარგი:nplg ემიგრანტი]] || http://www.nplg.gov.ge/emigrants/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Femigrants%2F ლინკები (415)] || [https://mix-n-match.toolforge.org/#/catalog/5784 5784] || [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P11628&limit=5000 585] || - |- | || 15,302 || [[თარგი:Nplg ილია]] || http://www.nplg.gov.ge/ilia/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Filia ლინკები (135)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Affiliated Dissemination of Literacy among Georgians ID|Biographical Dictionary of Affiliated Dissemination of Literacy among Georgians ID]] |- | || 2,084 || [[თარგი:Nplg ექიმი]] || http://www.nplg.gov.ge/medics/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fmedics%2F ლინკები (54)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Physicians of Georgia ID|Property proposal/Biographical Dictionary of Physicians of Georgia ID]] |- | [https://www.wikidata.org/wiki/Property:P4991 P4991] || 22,441 || [[თარგი:Nplg ბიოგრაფია]] || http://www.nplg.gov.ge/bios/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=5000&offset=5000&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fbios ლინკები (6,316)] || [https://mix-n-match.toolforge.org/#/catalog/1084 1084] || [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P4991&limit=5000&dir=next&offset=0%7C60990487 9,286] || - |- | || 5,895 || [[თარგი:Nplg სპორტსმენი]] || http://www.nplg.gov.ge/athletes/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fathletes ლინკები (318)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Athletes of Georgia ID|Property proposal/Biographical Dictionary of Athletes of Georgia ID]] |- | || 2,059 || [[თარგი:Nplg მეღვინე]] || http://www.nplg.gov.ge/winemakers/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fwinemakers ლინკები (23)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Winemakers of Georgia ID|Property proposal/Biographical Dictionary of Winemakers of Georgia ID]] |- | || ?? || [[თარგი:Nplg გაზეთი]] || http://www.nplg.gov.ge/paperge/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fpaperge ლინკები (53)] || || || |- | [https://www.wikidata.org/wiki/Property:P11853 P11853] || 83 || [[თარგი:Nplg ქართველოლოგი]] || http://www.nplg.gov.ge/kartv/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fkartv%2F ლინკები (29)] || || [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P11853&limit=5000 24] || - |} * [[:d:Template:Georgia (Republic) properties|Georgia (Republic) properties]] ekhhzn4photrdjzdfapx8mp8ooqi6yc 4822892 4822890 2025-06-30T23:44:17Z Geagea 783 4822892 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" |+ nplg |- ! P !! NO !! თარგი !! ლინკი !! in use on ka.wiki !! Mix'n'match !! in use on Wikidata !! proposal |- |[https://www.wikidata.org/wiki/Property:P11628 P11628] || 1,613 || [[თარგი:nplg ემიგრანტი]] || http://www.nplg.gov.ge/emigrants/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Femigrants%2F ლინკები (415)] || [https://mix-n-match.toolforge.org/#/catalog/5784 5784] || [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P11628&limit=5000 585] || - |- | || 15,302 || [[თარგი:Nplg ილია]] || http://www.nplg.gov.ge/ilia/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Filia ლინკები (135)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Affiliated Dissemination of Literacy among Georgians ID|Biographical Dictionary of Affiliated Dissemination of Literacy among Georgians ID]] |- | || 2,084 || [[თარგი:Nplg ექიმი]] || http://www.nplg.gov.ge/medics/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fmedics%2F ლინკები (54)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Physicians of Georgia ID|Property proposal/Biographical Dictionary of Physicians of Georgia ID]] |- | [https://www.wikidata.org/wiki/Property:P4991 P4991] || 22,441 || [[თარგი:Nplg ბიოგრაფია]] || http://www.nplg.gov.ge/bios/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=5000&offset=5000&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fbios ლინკები (6,316)] || [https://mix-n-match.toolforge.org/#/catalog/1084 1084] || [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P4991&limit=5000&dir=next&offset=0%7C60990487 9,290] || - |- | || 5,895 || [[თარგი:Nplg სპორტსმენი]] || http://www.nplg.gov.ge/athletes/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fathletes ლინკები (318)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Athletes of Georgia ID|Property proposal/Biographical Dictionary of Athletes of Georgia ID]] |- | || 2,059 || [[თარგი:Nplg მეღვინე]] || http://www.nplg.gov.ge/winemakers/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fwinemakers ლინკები (23)] || || || [[:d:Wikidata:Property proposal/Biographical Dictionary of Winemakers of Georgia ID|Property proposal/Biographical Dictionary of Winemakers of Georgia ID]] |- | || ?? || [[თარგი:Nplg გაზეთი]] || http://www.nplg.gov.ge/paperge/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fpaperge ლინკები (53)] || || || |- | [https://www.wikidata.org/wiki/Property:P11853 P11853] || 83 || [[თარგი:Nplg ქართველოლოგი]] || http://www.nplg.gov.ge/kartv/en/ || [https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:%E1%83%91%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90&limit=500&offset=0&target=http%3A%2F%2Fwww.nplg.gov.ge%2Fkartv%2F ლინკები (29)] || || [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:WhatLinksHere/Property:P11853&limit=5000 24] || - |} * [[:d:Template:Georgia (Republic) properties|Georgia (Republic) properties]] c1ri7ip3ewl5557nmmk7ou2psv78ijx 0 589417 4822679 4808826 2025-06-30T17:56:49Z AkakiBalanchivadze 92095 4822679 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამიტი | სახელი = გაეროს გენერალური ასამბლეის სამოცდამეათე სესია | სხვასახელი = | ფოტო = Mogens Lykketoft-2011-09-03.jpg | ფოტოს სიგანე = 250პქ | წარწერა = მოგენს ლიკეტოფტი - 2015 წლის გაეროს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი | სხვასახელი = | თარიღი = {{start date|2015|09|15|df=y}} | მასპინძელი = {{დროშა|გაერო}} | ადგილი = გაეროს შტაბ-ბინა | ქალაქი = ნიუ-იორკი, ნიუ იორკის შტატი, აშშ | მონაწილეები = [[გაეროს წევრი სახელმწიფოები]] | სახელმწიფოს მეთაური = | თავმჯდომარე = | დოკუმენტები = | პრეზიდენტი = მოგენს ლიკეტოფტი | დაფუძნდა = | დამფუძნებელი = | წინამორბედი = [[გაეროს გენერალური ასამბლეის სამოცდამეთერთმეტე სესია|69-ე]] | მემკვიდრე = [[გაეროს გენერალური ასამბლეის სამოცდამეცამეტე სესია|71-ე]] | საიტი = | შენიშვნები = | compactnav = yes }} '''გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის სამოცდამეათე სესია''' — გაეროს გენერალური ასამბლეის მიმდინარე სესია, რომელიც გაიხსნა [[2015]] წლის [[15 სექტემბერი|15 სექტემბერს]].<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/INF/67/1|title=United Nations Official Document|publisher=Un.org|access-date=2015-10-02}}</ref> [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გაეროს გენერალური ასამბლეის]] პრეზიდენტი დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფიდან იყო. == სესიის ორგანიზება == დანიის პარლამენტის სპიკერი მოგენს ლიკეტოფტი დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფმა (WEOG) ასამბლეის თავმჯდომარეობის კონსენსუსურ კანდიდატად აირჩიეს. მისი მიზნები იყო 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგის, როგორც „მდგრადი განვითარების მიზნების“, კერძოდ, გარემოსდაცვითი მდგრადობის, ჩამოყალიბება. მან თქვა: „ბოლო 15 წლის განმავლობაში ყველაფერი შეიცვალა. ჩვენ აღარ ვებრძვით მხოლოდ საზოგადოებრივი სერვისების ნაკლებობით გამოწვეულ უკიდურეს სიღარიბეს. ჩვენ ვებრძვით სიღარიბის ახალ ფორმას, რომელიც გამოწვეულია განვითარების არამდგრადი გზით, რომელიც ჩვენ, როგორც სახეობამ, ავირჩიეთ. საერთო აზრია, რომ შეუძლებელია გავაგრძელოთ არა მხოლოდ საკუთარი თავის, არამედ მომავალი თაობების საფრთხის ქვეშ დაყენება“. ამ მიზნებს შორის იყო წლის ბოლოს გაეროს კლიმატის ცვლილების კონფერენცია, ანუ COP21. [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გენერალური ასამბლეის]] თითოეული სესიის ტრადიციისამებრ, გენერალურმა მდივანმა [[პან გი მუნი|ბან კი-მუნმა]] წილისყრა ჩაატარა, რათა გაერკვია, თუ რომელი წევრი სახელმწიფო დაიკავებდა სათავეში გენერალური ასამბლეის პალატაში პირველ ადგილს, ხოლო დანარჩენი წევრი სახელმწიფოები მათი სახელწოდების ინგლისური თარგმანის მიხედვით მოჰყვებოდნენ. იგივე თანმიმდევრობას დაიცავდნენ ექვს მთავარ კომიტეტში.<ref name="data">{{cite web|url=http://www.unhcr.org/5028f5129.pdf |title=63rd Session of the Executive Committee of the High Commissioner's Programme, Geneva, 1–5 October 2012 |publisher=Unhcr.org |access-date=2015-10-02}}</ref> სამოცდამეათე სესიისთვის პალატაში პირველი ადგილის დასაკავებლად ტუვალუ აირჩიეს.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/|title=General Assembly of the United Nations|publisher=Un.org|access-date=2015-10-02}}</ref> ასევე აირჩიეს ექვსი კომიტეტის (განიარაღება და საერთაშორისო უსაფრთხოება; ეკონომიკური და ფინანსური; სოციალური, ჰუმანიტარული და კულტურული; სპეციალური პოლიტიკური და დეკოლონიზაციის; ადმინისტრაციული და საბიუჯეტო; იურიდიული) თავმჯდომარეები და თანამდებობის პირები. გაეროს სამოცდამეათე გენერალურ ასამბლეას ცხრამეტი ვიცე-პრეზიდენტი ჰყავდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.afghanistan-un.org/2012/06/un-general-assembly-elects-new-president-and-vice-presidents/|title=UN General Assembly Elects New President and Vice-Presidents &#124; Afghanistan Mission to the UN in New York|publisher=Afghanistan-un.org|date=2012-06-08|access-date=2015-10-02}}</ref> === ზოგადი დებატები === ქვეყნების უმეტესობას ჰყავდა წარმომადგენელი, რომელიც თავის ქვეყანასთან დაკავშირებულ საკითხებსა და გენერალური ასამბლეის ქმედებებთან დაკავშირებით მომავალი წლის იმედებზე საუბრობდა. ზოგადი დებატები წევრ სახელმწიფოებს შესაძლებლობას აძლევს, ისაუბრონ მათთვის მნიშვნელოვანი საერთაშორისო საკითხების შესახებ. ზოგადი დებატები 2015 წლის 28 სექტემბრიდან 3 ოქტომრამდე გაიმართა, გარდა შუალედური კვირა დღისა. მომხსენებლების რიგითობა თავდაპირველად წევრ სახელმწიფოებს მიენიჭათ, შემდეგ დამკვირვებელ სახელმწიფოებსა და ზეეროვნულ ორგანოებს. ნებისმიერ სხვა დამკვირვებელ სუბიექტს, სურვილის შემთხვევაში, ჰქონდა შესაძლებლობა, დებატების ბოლოს გამოსულიყო. მომხსენებლები სიაში მათი მოთხოვნის თანმიმდევრობით შეიყვანეს, განსაკუთრებული ყურადღება კი მინისტრებსა და მსგავსი ან უფრო მაღალი რანგის სხვა სამთავრობო თანამდებობის პირებს ეთმობოდათ. ზოგადი დებატების წესების თანახმად, განცხადებები გაჟღერდა გაეროს ერთ-ერთ ოფიციალურ ენაზე: [[არაბული ენა|არაბულზე]], [[ჩინური ენა|ჩინურზე]], [[ინგლისური ენა|ინგლისურზე]], [[ფრანგული ენა|ფრანგულზე]], [[რუსული ენა|რუსულზე]] ან [[ესპანური ენა|ესპანურზე]] და ითარგმნა გაეროს თარჯიმნების მიერ. თითოეულ მომხსენებელს სთხოვეს, რომ წინასწარ მიეწოდებინა კონფერენციის ოფიცრებისთვის თავისი განცხადებების 20 ასლი თარგმანის გასაადვილებლად და პოდიუმზე წარდგენის მიზნით. სამოცდამეათე სესიაზე გამოსვლები ხუთი წუთით შემოიფარგლა, ხოლო ზეეროვნული ორგანოებისთვის - შვიდი წუთით.<ref name="data"/> პრეზიდენტმა მოგენს ლიკეტოფტმა დებატების თემად აირჩია „გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის 70 წლის იუბილე: გზა მშვიდობის, უსაფრთხოებისა და ადამიანის უფლებებისკენ“.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/wp-content/uploads/sites/3/2015/07/080715_General-Debate-Theme-70th-Session.pdf|title=Letter to the President of the General Assembly : "The United Nations at 70: the road ahead for peace, security and human rights."|publisher=Un.org|access-date=2015-10-02}}</ref> == რეზოლუციები == რეზოლუციები გაეროს გენერალურ ასამბლეას [[2015]] წლის ოქტომბრიდან [[2016]] წლის ზაფხულამდე პერიოდში წარედგინა. == არჩევნები == [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოს]] [[2016]]-[[2017]] წლების არამუდმივი წევრების არჩევნები 2015 წლის 15 ოქტომბერს გაიმართა, რომლის დროსაც [[ეგვიპტე]], [[სენეგალი]], [[ურუგვაი]], [[იაპონია]] და [[უკრაინა]] აირჩიეს [[ჩადი|ჩადის]], [[ნიგერია|ნიგერიის]], [[ჩილე|ჩილეს]], [[იორდანია|იორდანიისა]] და [[ლიეტუვა|ლიეტუვის]] - ნაცვლად. [[2017]]–[[2018]] წლების არამუდმივი წევრების არჩევნები ასევე გაიმართა გენერალური ასამბლეის ამ სესიაზე, 68/307 რეზოლუციის თანახმად, რომელმაც შეცვალა უშიშროების საბჭოს არჩევნების ციკლი ოქტომბრიდან ივნისამდე. [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოს]] 2017–2018 წლების არამუდმივი წევრების არჩევნები 2016 წლის 28 ივნისს გაიმართა, რომლის დროსაც [[ანგოლა]], [[მალაიზია]], [[ვენესუელა]], [[ახალი ზელანდია]] და [[ესპანეთი]] [[ეთიოპია|ეთიოპიამ]], [[ყაზახეთი|ყაზახეთმა]], [[ბოლივია|ბოლივიამ]], [[შვედეთი|შვედეთმა]] და [[იტალია]]/[[ნიდერლანდები|ნიდერლანდებმა]] ჩაანაცვლეს (რომლებიც შეთანხმდნენ, რომ ვადა ერთ წელზე გაეყოთ, იტალია კი პირველი დაიწყებდა). გაიმართა გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოს 18 წევრის სამი წლის ვადით მიღებისთვის არჩევნები. სესიის დროს [[ინდოეთი|ინდოეთმა]] [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკში]] [[დიდი ოთხეული|დიდი ოთხეულის]] ლიდერების სამიტს უმასპინძლა, სადაც მთავარი დღის წესრიგი გაეროს უშიშროების საბჭოს რეფორმები იყო. გაეროს გენერალურმა ასამბლეამ 20 წელზე მეტი ხნის შემდეგ საბოლოოდ მიიღო დოკუმენტი, რომელიც ამ საკითხზე ოფიციალური დისკუსიების საფუძველს შექმნიდა.<ref>{{Cite news|date=24 September 2015|title=PM Narendra Modi arrives in New York City for his 3 Day Tour|publisher=news.biharprabha.com|agency=PIB|url=http://news.biharprabha.com/2015/09/pm-narendra-modi-arrives-in-new-york-city-for-his-3-day-tour/|access-date=24 September 2015}}</ref> == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.un.org/en/ga/president/70/ 70-ე გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი] მოგენს ლიკეტოფტი * [https://www.un.org/en/ga/70/agenda/index.shtml 70-ე გენერალური ასამბლეის დღის წესრიგი] == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{გაეროს გენერალური ასამბლეის სესიები}} [[კატეგორია:გაეროს გენერალური ასამბლეის სესიები]] o75xx7bv29gcxet0ca4kac4mecjq1qc 0 589732 4822640 4812047 2025-06-30T13:31:33Z Geagea 783 {{ინფოდაფა არქიტექტორი}} + {{სქოლიო}} + {{authority control}} 4822640 wikitext text/x-wiki {{ვიკი}}{{გასწორება}} {{ინფოდაფა არქიტექტორი}} '''შოთა მამულაძე''' (დ. [[9 მაისი]], [[1952]], [[ნენია]], [[შუახევის მუნიციპალიტეტი]] – გ. [[10 იანვარი]], [[2024]]) — ქართველი არქეოლოგი, ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი. == ბიოგრაფია == შოთა მამულაძე 1952 წლის 9 მაისს, შუახევის რაიონის სოფელ ნენიაში დაიბადა. 1975 წელს დაამთავრა ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელობის პედაგოგიური ინსტიტუტი ისტორია-ქართული ენა და ლიტერატურის სპეციალობით; 1978-1981 წლებში სწავლობდა [[ისტორიისა და ეთნოლოგიის ინსტიტუტი|ივანე ჯავახიშვილის სახელობის ისტორიის, არქეოლოგიისა და ეთნოლოგიის ინსტიტუტი]]ს ასპირანტურაში არქეოლოგიის სპეციალობით. 1975-1980 წლებში ბათუმის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის ისტორიის კათედრის ლაბორანტად მუშაობდა, 1978-1991 წლებში კი, პარალელურად, ბათუმის ნიკო ბერძენიშვილის სამეცნიერო კვლევითი ინსტიტუტის არქეოლოგიის განყოფილებაში მეცნიერ-მუშაკად საქმიანობდა; 1978-1995 წლებში იყო აჭარისწყლის ხეობის არქეოლოგიური ექსპედიციის ხელმძღვანელი, რომლის დროსაც არაერთი ძეგლი იქნა შესწავლილი. 1980-1988 წლებში არჩეულ იქნა ასისტენტად ბათუმის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის ისტორიის კათედრაზე; 1988-1992 წლებში კი უფროს მასწავლებლად; შემდგომა, 1992-2004 წლებში იყო ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის საქართველოს ისტორიის კათედრის დოცენტი; პარალელურად, 1994 წლიდან მუშაობას იწყებს გონიო-აფსაროსის არქეოლოგიურ-არქიტექტურული მუზეუმ-ნაკრძალის მმართველად; 2004-2006 წლებში არჩეულ იქნა [[ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი]]ს არქეოლოგია-ეთნოლოგიის კათედრის პროფესორად და ამავე კათედრის გამგედ; 2005 წლიდან არის გონიო-აფსაროსის მუდმივმოქმედი არქეოლოგიური ექსპედიციის ხელმძღვანელი; 2006-2013 წლებში იყო ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ისტორიის, არქეოლოგიისა და ეთნოლოგიის დეპარტამენტის ხელმძღვანელი, ხოლო 2007-2019 წლებში ისტორიის, არქეოლოგიისა და ეთნოლოგიის დეპარტამენტის სრული პროფესორის თანამდებობას იკავებდა; 2019 წლიდან კი არის ამავე დეპარტამენტის ემერიტუსი პროფესორი. 1973 წლიდან მონაწილეობა აქვს მიღებული 70-ზე მეტ სხვადასხვა ექსპედიციაში საქართველოსა თუ მის ფარგლებს გარეთ; იყო გონიო-აფსაროსის ქართულ გერმანული, ქართულ-იტალიური და 2014 წლიდან კი ქართულ-პოლონური ერთობლივი არქეოლოგიური ექსპედიციების  ხელმძღვანელი;  ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტში სწავლების სამივე საფეხურზე სხვადასხვა დროს სალექციო კურსს უძღვებოდა ზოგად არქეოლოგიაში, მხარეთმცოდნეობაში, საქართველოს ისტორიაში უძველესი დროიდან მეცამეტე საუკუნემდე, შუასაუკუნეების არქეოლოგიაში, არქეოლოგიური კვლევის მეთოდებში და სხვა; სამივე საფეხურზე ხელმძღვანელობდა საველე არქეოლოგიურ პრაქტიკას აჭარის ტერიტორიაზე არსებულ სხვადასხვა არქეოლოგიურ ძეგლებზე; მის მიერ ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ბაზაზე შედგენილ იქნა  არქეოლოგიის სამაგისტრო, არქეოლოგიისა და ისტორიის სადოქტორო აკრედიტირებული საგანმანათლებლო პროგრამები; ხელმძღვანელობდა არქეოლოგიის სამაგაგისტრო და სადოქტორო პროგრამებს. == სამეცნიერო მოღვაწეობა == გამოქვეყნებული აქვს 180-ზე მეტი სამეცნიერო ნაშრომი და 15 მონოგრაფია, მათ შორის, 60-ზე მეტი ნაშრომი გამოქვეყნებული აქვს საზღვარგარეთ: ინგლისში, საფრანგეთში, გერმანიაში, იტალიაში, პოლონეთში, ბელგიაში, რუმინეთში, ბულგარეთში, რუსეთში, თურქეთში, უკრაინში და სხვა ქვეყნებში; მონაწილეობა მიღებული აქვს 70 -მდე საერთაშორისო და 40-მდე ადგილობრივ სამეცნიერო კონგრესებში, კონფერენციებსა თუ სიმპოზიუმებში; სხვადასხვა დროს იყო 10-მდე სამეცნიერო საგრანტო პროექტისა ხელმძღვანელი თუ ძირითადი შემსრულებელი; იყო სხვადასხვა გამოცემების რედაქტორი და რედკოლეგიის წევრი; იყო ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის აკადემიური საბჭოს, ნიკო ბერძენიშვილის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტისა და [[ბათუმის არქეოლოგიური მუზეუმი]]<nowiki/>ს სამეცნიერო საბჭოს წევრი, გონიო-აფსაროსის მუზეუმ-ნაკრძალის სამეცნიერო საბჭოს ხელმძღვანელი. ასევე, მისი ხელმძღვანელობით დაცულ იქნა 15 სამაგისტრო და 9 სადოქტორო დისერტაცია. შოთა მამულაძე შუახევის მუნიციპალიტეტისა და ზამლეთის თემის საპატიო მოქალაქეა. == ჯილდოები == * [[ტბელი აბუსერისძე|ტბელ აბუსერისძი]]<nowiki/>ს სახელობის პრემია * [[ივანე ჯავახიშვილი|ივანე ჯავახიშვილის]] სახელობის პრემია ==რესურსები ინტერნეტში== {{nplg ბიოგრაფია|00019865}} * [https://www.archaeopress.com/Archaeopress/Contributor/Shota-Mamuladze-%E2%80%A0 ARCHAEOPRESS - Shota Mamuladze] * [https://bsu.edu.ge/main/staff/1/index.html ბათუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტი — პერსონალური გვერდი] * [https://www.researchgate.net/profile/Shota-Mamuladze Shota Mamuladze – ResearchGate] * [https://wordpress-best-themes.academia.edu/ShotaMamuladze Academia.edu — Shota Mamuladze] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{authority control}} {{DEFAULTSORT:მამულაძე, შოთა}} [[კატეგორია:დაბადებული 9 მაისი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1952]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 10 იანვარი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2024]] [[კატეგორია:ქართველი არქეოლოგები]] ozeap927m4cu681gjqexw5p4eozh80u 0 590322 4822649 4814365 2025-06-30T15:15:28Z AkakiBalanchivadze 92095 4822649 wikitext text/x-wiki '''ეკულიზუმაბი''' — წამალი, რომელიც იყიდება სავაჭრო სახელებით სოლირისი ({{lang-en|}}Soliris) და ელიზარია ({{lang-en|}} Elizaria) და გამოიყენება შემდეგი დაავადებების მკურნალობისთვის: [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია]] , [[ატიპური ჰემოლიტურ-ურემული სინდრომი]], [[გენერალიზებული მიასთენია]] და [[ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული აშლილობა|ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული აშლილობები]]ს სპექტრის დაავადებები (NMOSD). [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია|პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინური]]თ დაავადებულ ადამიანებში ის ამცირებს როგორც [[ერითროციტები]]ს დაშლას, ასევე [[სისხლი]]ს გადასხმის საჭიროებას, მაგრამ, როგორც ჩანს, არ მოქმედებს გარდაცვალების რისკზე<ref> Martí-Carvajal, AJ; Anand, V; Cardona, AF; Solà, I. Eculizumab for treating patients with paroxysmal nocturnal hemoglobinuria. (англ.) // The Cochrane Database of Systematic Reviews : journal. — 2014. — 30 October (vol. 10, no. 10). — P. CD010340. — doi:10.1002/14651858.CD010340.pub2. — PMID 25356860.</ref>. ეკულიზუმაბი იყო პირველი პრეპარატი, რომელიც დამტკიცდა მისი თითოეული გამოყენების მიზნისთვის, მისი დამტკიცება მოხდა მცირე ზომის კლინიკური კვლევების საფუძველზე<ref> Russell P Rother, Scott A Rollins, Christopher F Mojcik et al. Discovery and development of the complement inhibitor eculizumab for the treatment of paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // Nat Biotechnol : journal. — 2007. — Vol. 25, no. 11. — P. 1256—1264. — doi:10.1038/nbt1344. — PMID 17989688.</ref><ref> Andrew Dmytrijuk, Kathy Robie-Suh, Martin H. Cohen, Dwaine Rieves, Karen Weiss, Richard Pazdur. FDA report eculizumab (Soliris) for the treatment of patients with paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // The Oncologist : journal. — 2008. — Vol. 13, no. 9. — P. 993—1000. — doi:10.1634/theoncologist.2008-0086. — PMID 18784156. Архивировано 29 марта 2019 года.</ref><ref> Keating, G.M. Eculizumab: a review of its use in atypical haemolytic uraemic syndrome. (англ.) // Drugs : journal. — 2013. — December (vol. 73, no. 18). — P. 2053—2066. — doi:10.1007/s40265-013-0147-7. — PMID 24249647.</ref><ref> Препараты компании Генериум | Лекарства — описания и характеристики. www.generium.ru. Дата обращения: 3 апреля 2019. Архивировано 3 апреля 2019 года.</ref>. {{ინფოდაფა ნივთიერება | სათაური =ეკულიზუმაბი <!-- ინფოდაფის სათაური (ნაგულისხმევად, ემთხვევა გვერდის სახელწოდებას) --> | სურათი = <!-- ფაილის სახელი --> | სურათი3D = <!-- ფაილის სახელი --> | სურათი მცირე = <!-- ფაილის სახელი --> | სახელწოდება = <!-- ქიმიური კლასიფიკაციის მიხედვით --> | ტრადიციული სახელწოდება = <!-- ასეთის არსებობის შემთხვევაში --> | შემოკლება = <!-- მიღებული შემოკლებული სახელწოდება --> | ქიმიური ფორმულა = <!-- მაგალითად: С₂H₅(OH) --> | ემპირიული ფორმულა = <!-- მაგალითად: С₂H₆O --> | ფარდ. მოლეკ. მასა = <!-- რიცხვი, მ.ა.ე. --> | მოლური მასა =148 <!-- რიცხვი, გ/მოლი --> | სიმკვრივე = <!-- რიცხვი, გ/სმ³ --> | სიმტკიცის ზღვარი = <!-- რიცხვი, ნ/მმ² --> | სიმაგრე = <!-- რიცხვი (განზომილების ერთეულის გარეშე) --> | მინარევები = <!-- ტიპიური რაოდენობა, ნაჩვენები ერთეულებში --> | მდგომარეობა =თხევადი <!-- მყარი/თხევადი/აირი --> | დინამიური სიბლანტე = <!-- რიცხვი, პ·წმ (20 °C-ზე) --> | კინემატიკური სიბლანტე = <!-- რიცხვი, სმ²/წმ (20 °C-ზე) --> | დნობის ტემპერატურა = <!-- რიცხვი, °C --> | დუღილის ტემპერატურა = <!-- რიცხვი, °C --> | დაშლის ტემპერატურა = 60-80<!-- რიცხვი, °C --> | აფეთქების ტემპერატურა = <!-- რიცხვი, °C --> | აალების ტემპერატურა = <!-- რიცხვი, °C --> | თვითაალების ტემპერატურა = <!-- რიცხვი, °C --> | სამმაგი წერტილი = <!-- ? კ (? °C), ? პ --> | კრიტიკული წერტილი = <!-- ? კ (? °C), ? პ --> | თბოტევადობა = <!-- რიცხვი, ჯ/(მოლი·კ) (მოლური თბოტევადობა) --> | თბოტევადობა2 = <!-- რიცხვი, ჯ/(კგ·კ) (კუთრი თბოტევადობა) --> | თბოგამტარობა = <!-- რიცხვი, ვტ/(მ·კ) --> | წარმოქმნის ენტალპია = <!-- რიცხვი, კჯ/მოლი --> | აორთქლების კუთრი სითბო = <!-- რიცხვი, ჯ/ჯგ --> | აორთქლების კუთრი სითბო2= <!-- რიცხვი, ზომადობა --> | დნობის კუთრი სითბო = <!-- რიცხვი, ჯ/კგ --> | დნობის კუთრი სითბო2 = <!-- რიცხვი, ზომადობა --> | სითბური გაფართოება = <!-- რიცხვი (განზომილების ერთეულის გარეშე) --> | ტრანსფორმაციის ინტერვალი = <!-- რიცხვი, ° --> | დარბილების ტემპერატურა = <!-- რიცხვი, ° --> | ორთქლის წნევა = <!-- რიცხვი (განზომილების ერთეულის მითითებით!); შესაძლებელია ნებისმიერი ტექსტის დამატება --> | მჟავას დისოციაციის მუდმივა = <!-- რიცხვი (განზომილების ერთეულის გარეშე) --> | ხსნადობა = <!-- რიცხვი, გ/100 მლ --> | ხსნადობა1 = <!-- რიცხვი, გ/100 მლ --> | ნივთიერება1 = <!-- ნივთიერება 1 --> | ხსნადობა2 = <!-- რიცხვი, გ/100 მლ --> | ნივთიერება2 = <!-- ნივთიერება 2 --> | ხსნადობა3 = <!-- რიცხვი, გ/100 მლ --> | ნივთიერება3 = <!-- ნივთიერება 3 --> | ხსნადობა4 = <!-- რიცხვი, გ/100 მლ --> | ნივთიერება4 = <!-- ნივთიერება 4 --> | ხვედრითი ბრუნვა = <!-- რიცხვი, в ° --> | იზოელექტრული წერტილი = <!-- რიცხვი (განზომილების ერთეულის გარეშე) --> | გამჭვირვალობის დიაპაზონი = <!-- რიცხვი-რიცხვი, ნმ --> | გარდატეხის მაჩვენებელი = <!-- რიცხვი (განზომილების ერთეულის გარეშე) --> | ბრიუსტერის კუთხე = <!-- რიცხვი, ° --> | ჰიბრიდიზაცია = <!-- ? --> | კოორდინაციული გეომეტრია = <!-- ? --> | კრისტალური სტრუქტურა = <!-- სტრუქტურის აღწერა --> | დიპოლური მომენტი = <!-- რიცხვი, დებაი --> | ტოკსიკურობა = <!-- მოკლე აღწერა --> | LD50 = <!-- რიცხვი --> | რისკის ფრაზები = <!-- მაგ. R12(განსაკუთრებულად ცეცხლსაშიში) --> | უსაფრთხოების ფრაზები = <!-- მაგ. S2(შეინახეთ ბავშვისათვის მიუწვდომელ ადგილას) --> | NFPA-F = | NFPA-H = | NFPA-R = | NFPA-S = | CAS = 219685-50-4 <!-- ნომერი CAS-ის მიხედვით --> | PubChem = <!-- ნომერი PubChem-ის მიხედვით --> | EINECS = <!-- ნომერი EINECS-ის მიხედვით --> | SMILES = <!-- ქიმიური ფორმულა SMILES-ის მიხედვით --> | ЕС = <!-- სარეგისტრაციო ნომერი EC კლასიფიკაციის მიხედვით --> | RTECS = <!-- ნომერი RTECS-ის მიხედვით --> }} გვერდითი ეფექტები მოიცავს [[მენინგოკოკური ინფექციები]]ს რისკს, და იგი ენიშნება მხოლოდ იმ ადამიანებს, რომლებიც რეგისტრირებული არიან და იცავენ რისკების შეფასებისა და შემთოების სტრატეგიას , რომელიც მოიცავს ადამიანების კონსულტირებას და მათი ვაქცინაციის უზრუნველყოფას<ref> Eculizumab label. FDA (январь 2017). Дата обращения: 29 марта 2019. Архивировано 19 марта 2021 года. For label updates, see FDA index page for BLA 125166 Архивная копия от 16 апреля 2021 на Wayback Machine</ref><ref> Soliris - Summary of Product Characteristics (англ.). UK Electronic Medicines Compendium (23 марта 2017). Дата обращения: 18 июля 2017. Архивировано 19 февраля 2018 года.</ref>. ეს არის ჰუმანიზებული [[მონოკლონური ანტისხეული]], რომელიც მოქმედებს როგორც კომპლემენტის ბოლო [[ინჰიბიტორი]]<ref> Russell P Rother, Scott A Rollins, Christopher F Mojcik et al. Discovery and development of the complement inhibitor eculizumab for the treatment of paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // Nat Biotechnol : journal. — 2007. — Vol. 25, no. 11. — P. 1256—1264. — doi:10.1038/nbt1344. — PMID 17989688.</ref>. პრეპარატი განვითარდა, დამზადდა და გაიყიდა კომპანია [[Alexion Pharmaceuticals]]-ის მიერ, რომელიც ფლობდა საპატენტო ექსკლუზივობას [[2017]] წლამდე<ref> An Outlook on Biosimilar Competition (PDF) (Report). Апрель 2015. Архивировано из оригинала (PDF) 13 мая 2015. Дата обращения: 29 июня 2015. {{cite report}}: Неизвестный параметр |authors= игнорируется (справка)</ref>. [[Alexion]]-მა დაიწყო ეკულიზუმაბის გაყიდვა [[2007]] წელს, გამოიმუშავა 295 მილიონი დოლარი [[2008]] წელს, ხოლო მისი აქციის ფასი გაიზარდა 130%-ით [[2010]] წელს<ref> Gallant, Jacques (4 декабря 2014), Toronto woman with rare disease fights province for life-saving but costly drug, The Toronto Star, Архивировано из оригинала 14 августа 2020, Дата обращения: 29 марта 2019</ref>. [[2010]] წელს ეს იყო მსოფლიოში ყველაზე ძვირი პრეპარატი<ref> Herper, Matthew (19 февраля 2010), The World's Most Expensive Drugs, Forbes, Архивировано 28 апреля 2021, Дата обращения: 25 июня 2015</ref>. მკურნალობის ამჟამინდელი ღირებულება დიდ ბრიტანეთში შეადგენდა 340,200 ფუნტ სტერლინგს (დაახლოებით 430,000 ევრო წელიწადში)<ref> Martin Wall Doctors must tell patients of errors, under new Varadkar law. Like a motoring ‘hit and run’ for doctors to fail to make such disclosures, says Minister Архивная копия от 30 октября 2021 на Wayback Machine Feb 5, 2015, Irish Times</ref><ref> High cost of treatment for rare blood disorder needs to be clarified, says NICE in draft guidance Архивная копия от 25 июля 2021 на Wayback Machine 04 March 2014, National Institute for Health and Care Excellence. UK</ref>, 500,000 აშშ დოლარს წელიწადში კანადაში<ref> Gallant, Jacques (4 декабря 2014), Toronto woman with rare disease fights province for life-saving but costly drug, The Toronto Star, Архивировано из оригинала 14 августа 2020, Дата обращения: 29 марта 2019</ref><ref> Martin Wall Doctors must tell patients of errors, under new Varadkar law. Like a motoring ‘hit and run’ for doctors to fail to make such disclosures, says Minister Архивная копия от 30 октября 2021 на Wayback Machine Feb 5, 2015, Irish Times</ref><ref> High cost of treatment for rare blood disorder needs to be clarified, says NICE in draft guidance Архивная копия от 25 июля 2021 на Wayback Machine 04 March 2014, National Institute for Health and Care Excellence. UK</ref>, და 409,500 აშშ დოლარს წელიწადში აშშ-ში ([[2010]])<ref> Herper, Matthew (19 февраля 2010), The World's Most Expensive Drugs, Forbes, Архивировано 28 апреля 2021, Дата обращения: 25 июня 2015</ref>. [[2015]] წელს ეს იყო მე-4 ყველაზე ძვირი პრეპარატი აშშ-ში ერთ სულ მოსახლეზე<ref> MAGELLAN RX MANAGEMENT. Дата обращения: 29 марта 2019. Архивировано 29 марта 2019 года.</ref>. ==მკურნალობაში გამოყენება== ეკულიზუმაბი გამოიყენება ატიპური [[ჰემოლიტური ურემიული სინდრომი]]ს ([[აჰუს]]), [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია|პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინური]]ის ([[პღჰ]]), [[რეფრაქტერული გენერალიზებული მიასთენია|რეფრაქტერული გენერალიზებული მიასთენი]]ის ([[გმ]]) და [[ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული დარღვევების სპექტრი]]ს ([[NMOSD]]) სამკურნალოდ. [[პღჰ]]-ით დაავადებული ადამიანებისთვის ეს აუმჯობესებს ცხოვრების ხარისხს და ამცირებს სისხლის გადასხმის საჭიროებას, თუმცა, როგორც ჩანს, არ მოქმედებს სიკვდილის რისკზე. პრეპარატი არ იცვლის თრომბების წარმოქმნის რისკს, მიელოდისპლასტიკურ სინდრომს, მწვავე მიელოიდურ ლეიკემიას ან [[აპლასტიკური ანემია|აპლასტიკურ ანემია]]ს. პრეპარატი შეაქვთ ექიმის კაბინეტში ან კლინიკაში ვენაში ჩაშვების გზით. ორსულობის დროს გამოიყენება მხოლოდ საჭიროების შემთხვევაში. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} lpq7pifbjrq1argw1trttnaigeh0j1j 4822650 4822649 2025-06-30T15:16:08Z AkakiBalanchivadze 92095 4822650 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ნივთიერება | სათაური =ეკულიზუმაბი <!-- ინფოდაფის სათაური (ნაგულისხმევად, ემთხვევა გვერდის სახელწოდებას) --> | სურათი = <!-- ფაილის სახელი --> | სურათი3D = <!-- ფაილის სახელი --> | სურათი მცირე = <!-- ფაილის სახელი --> | სახელწოდება = <!-- ქიმიური კლასიფიკაციის მიხედვით --> | ტრადიციული სახელწოდება = <!-- ასეთის არსებობის შემთხვევაში --> | შემოკლება = <!-- მიღებული შემოკლებული სახელწოდება --> | ქიმიური ფორმულა = <!-- მაგალითად: С₂H₅(OH) --> | ემპირიული ფორმულა = <!-- მაგალითად: С₂H₆O --> | ფარდ. მოლეკ. მასა = <!-- რიცხვი, მ.ა.ე. --> | მოლური მასა =148 <!-- რიცხვი, გ/მოლი --> | სიმკვრივე = <!-- რიცხვი, გ/სმ³ --> | სიმტკიცის ზღვარი = <!-- რიცხვი, ნ/მმ² --> | სიმაგრე = <!-- რიცხვი (განზომილების ერთეულის გარეშე) --> | მინარევები = <!-- ტიპიური რაოდენობა, ნაჩვენები ერთეულებში --> | მდგომარეობა =თხევადი <!-- მყარი/თხევადი/აირი --> | დინამიური სიბლანტე = <!-- რიცხვი, პ·წმ (20 °C-ზე) --> | კინემატიკური სიბლანტე = <!-- რიცხვი, სმ²/წმ (20 °C-ზე) --> | დნობის ტემპერატურა = <!-- რიცხვი, °C --> | დუღილის ტემპერატურა = <!-- რიცხვი, °C --> | დაშლის ტემპერატურა = 60-80<!-- რიცხვი, °C --> | აფეთქების ტემპერატურა = <!-- რიცხვი, °C --> | აალების ტემპერატურა = <!-- რიცხვი, °C --> | თვითაალების ტემპერატურა = <!-- რიცხვი, °C --> | სამმაგი წერტილი = <!-- ? კ (? °C), ? პ --> | კრიტიკული წერტილი = <!-- ? კ (? °C), ? პ --> | თბოტევადობა = <!-- რიცხვი, ჯ/(მოლი·კ) (მოლური თბოტევადობა) --> | თბოტევადობა2 = <!-- რიცხვი, ჯ/(კგ·კ) (კუთრი თბოტევადობა) --> | თბოგამტარობა = <!-- რიცხვი, ვტ/(მ·კ) --> | წარმოქმნის ენტალპია = <!-- რიცხვი, კჯ/მოლი --> | აორთქლების კუთრი სითბო = <!-- რიცხვი, ჯ/ჯგ --> | აორთქლების კუთრი სითბო2= <!-- რიცხვი, ზომადობა --> | დნობის კუთრი სითბო = <!-- რიცხვი, ჯ/კგ --> | დნობის კუთრი სითბო2 = <!-- რიცხვი, ზომადობა --> | სითბური გაფართოება = <!-- რიცხვი (განზომილების ერთეულის გარეშე) --> | ტრანსფორმაციის ინტერვალი = <!-- რიცხვი, ° --> | დარბილების ტემპერატურა = <!-- რიცხვი, ° --> | ორთქლის წნევა = <!-- რიცხვი (განზომილების ერთეულის მითითებით!); შესაძლებელია ნებისმიერი ტექსტის დამატება --> | მჟავას დისოციაციის მუდმივა = <!-- რიცხვი (განზომილების ერთეულის გარეშე) --> | ხსნადობა = <!-- რიცხვი, გ/100 მლ --> | ხსნადობა1 = <!-- რიცხვი, გ/100 მლ --> | ნივთიერება1 = <!-- ნივთიერება 1 --> | ხსნადობა2 = <!-- რიცხვი, გ/100 მლ --> | ნივთიერება2 = <!-- ნივთიერება 2 --> | ხსნადობა3 = <!-- რიცხვი, გ/100 მლ --> | ნივთიერება3 = <!-- ნივთიერება 3 --> | ხსნადობა4 = <!-- რიცხვი, გ/100 მლ --> | ნივთიერება4 = <!-- ნივთიერება 4 --> | ხვედრითი ბრუნვა = <!-- რიცხვი, в ° --> | იზოელექტრული წერტილი = <!-- რიცხვი (განზომილების ერთეულის გარეშე) --> | გამჭვირვალობის დიაპაზონი = <!-- რიცხვი-რიცხვი, ნმ --> | გარდატეხის მაჩვენებელი = <!-- რიცხვი (განზომილების ერთეულის გარეშე) --> | ბრიუსტერის კუთხე = <!-- რიცხვი, ° --> | ჰიბრიდიზაცია = <!-- ? --> | კოორდინაციული გეომეტრია = <!-- ? --> | კრისტალური სტრუქტურა = <!-- სტრუქტურის აღწერა --> | დიპოლური მომენტი = <!-- რიცხვი, დებაი --> | ტოკსიკურობა = <!-- მოკლე აღწერა --> | LD50 = <!-- რიცხვი --> | რისკის ფრაზები = <!-- მაგ. R12(განსაკუთრებულად ცეცხლსაშიში) --> | უსაფრთხოების ფრაზები = <!-- მაგ. S2(შეინახეთ ბავშვისათვის მიუწვდომელ ადგილას) --> | NFPA-F = | NFPA-H = | NFPA-R = | NFPA-S = | CAS = 219685-50-4 <!-- ნომერი CAS-ის მიხედვით --> | PubChem = <!-- ნომერი PubChem-ის მიხედვით --> | EINECS = <!-- ნომერი EINECS-ის მიხედვით --> | SMILES = <!-- ქიმიური ფორმულა SMILES-ის მიხედვით --> | ЕС = <!-- სარეგისტრაციო ნომერი EC კლასიფიკაციის მიხედვით --> | RTECS = <!-- ნომერი RTECS-ის მიხედვით --> }} '''ეკულიზუმაბი''' — წამალი, რომელიც იყიდება სავაჭრო სახელებით სოლირისი ({{lang-en|}}Soliris) და ელიზარია ({{lang-en|}} Elizaria) და გამოიყენება შემდეგი დაავადებების მკურნალობისთვის: [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია]] , [[ატიპური ჰემოლიტურ-ურემული სინდრომი]], [[გენერალიზებული მიასთენია]] და [[ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული აშლილობა|ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული აშლილობები]]ს სპექტრის დაავადებები (NMOSD). [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია|პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინური]]თ დაავადებულ ადამიანებში ის ამცირებს როგორც [[ერითროციტები]]ს დაშლას, ასევე [[სისხლი]]ს გადასხმის საჭიროებას, მაგრამ, როგორც ჩანს, არ მოქმედებს გარდაცვალების რისკზე<ref> Martí-Carvajal, AJ; Anand, V; Cardona, AF; Solà, I. Eculizumab for treating patients with paroxysmal nocturnal hemoglobinuria. (англ.) // The Cochrane Database of Systematic Reviews : journal. — 2014. — 30 October (vol. 10, no. 10). — P. CD010340. — doi:10.1002/14651858.CD010340.pub2. — PMID 25356860.</ref>. ეკულიზუმაბი იყო პირველი პრეპარატი, რომელიც დამტკიცდა მისი თითოეული გამოყენების მიზნისთვის, მისი დამტკიცება მოხდა მცირე ზომის კლინიკური კვლევების საფუძველზე<ref> Russell P Rother, Scott A Rollins, Christopher F Mojcik et al. Discovery and development of the complement inhibitor eculizumab for the treatment of paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // Nat Biotechnol : journal. — 2007. — Vol. 25, no. 11. — P. 1256—1264. — doi:10.1038/nbt1344. — PMID 17989688.</ref><ref> Andrew Dmytrijuk, Kathy Robie-Suh, Martin H. Cohen, Dwaine Rieves, Karen Weiss, Richard Pazdur. FDA report eculizumab (Soliris) for the treatment of patients with paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // The Oncologist : journal. — 2008. — Vol. 13, no. 9. — P. 993—1000. — doi:10.1634/theoncologist.2008-0086. — PMID 18784156. Архивировано 29 марта 2019 года.</ref><ref> Keating, G.M. Eculizumab: a review of its use in atypical haemolytic uraemic syndrome. (англ.) // Drugs : journal. — 2013. — December (vol. 73, no. 18). — P. 2053—2066. — doi:10.1007/s40265-013-0147-7. — PMID 24249647.</ref><ref> Препараты компании Генериум | Лекарства — описания и характеристики. www.generium.ru. Дата обращения: 3 апреля 2019. Архивировано 3 апреля 2019 года.</ref>. გვერდითი ეფექტები მოიცავს [[მენინგოკოკური ინფექციები]]ს რისკს, და იგი ენიშნება მხოლოდ იმ ადამიანებს, რომლებიც რეგისტრირებული არიან და იცავენ რისკების შეფასებისა და შემთოების სტრატეგიას , რომელიც მოიცავს ადამიანების კონსულტირებას და მათი ვაქცინაციის უზრუნველყოფას<ref> Eculizumab label. FDA (январь 2017). Дата обращения: 29 марта 2019. Архивировано 19 марта 2021 года. For label updates, see FDA index page for BLA 125166 Архивная копия от 16 апреля 2021 на Wayback Machine</ref><ref> Soliris - Summary of Product Characteristics (англ.). UK Electronic Medicines Compendium (23 марта 2017). Дата обращения: 18 июля 2017. Архивировано 19 февраля 2018 года.</ref>. ეს არის ჰუმანიზებული [[მონოკლონური ანტისხეული]], რომელიც მოქმედებს როგორც კომპლემენტის ბოლო [[ინჰიბიტორი]]<ref> Russell P Rother, Scott A Rollins, Christopher F Mojcik et al. Discovery and development of the complement inhibitor eculizumab for the treatment of paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // Nat Biotechnol : journal. — 2007. — Vol. 25, no. 11. — P. 1256—1264. — doi:10.1038/nbt1344. — PMID 17989688.</ref>. პრეპარატი განვითარდა, დამზადდა და გაიყიდა კომპანია [[Alexion Pharmaceuticals]]-ის მიერ, რომელიც ფლობდა საპატენტო ექსკლუზივობას [[2017]] წლამდე<ref> An Outlook on Biosimilar Competition (PDF) (Report). Апрель 2015. Архивировано из оригинала (PDF) 13 мая 2015. Дата обращения: 29 июня 2015. {{cite report}}: Неизвестный параметр |authors= игнорируется (справка)</ref>. [[Alexion]]-მა დაიწყო ეკულიზუმაბის გაყიდვა [[2007]] წელს, გამოიმუშავა 295 მილიონი დოლარი [[2008]] წელს, ხოლო მისი აქციის ფასი გაიზარდა 130%-ით [[2010]] წელს<ref> Gallant, Jacques (4 декабря 2014), Toronto woman with rare disease fights province for life-saving but costly drug, The Toronto Star, Архивировано из оригинала 14 августа 2020, Дата обращения: 29 марта 2019</ref>. [[2010]] წელს ეს იყო მსოფლიოში ყველაზე ძვირი პრეპარატი<ref> Herper, Matthew (19 февраля 2010), The World's Most Expensive Drugs, Forbes, Архивировано 28 апреля 2021, Дата обращения: 25 июня 2015</ref>. მკურნალობის ამჟამინდელი ღირებულება დიდ ბრიტანეთში შეადგენდა 340,200 ფუნტ სტერლინგს (დაახლოებით 430,000 ევრო წელიწადში)<ref> Martin Wall Doctors must tell patients of errors, under new Varadkar law. Like a motoring ‘hit and run’ for doctors to fail to make such disclosures, says Minister Архивная копия от 30 октября 2021 на Wayback Machine Feb 5, 2015, Irish Times</ref><ref> High cost of treatment for rare blood disorder needs to be clarified, says NICE in draft guidance Архивная копия от 25 июля 2021 на Wayback Machine 04 March 2014, National Institute for Health and Care Excellence. UK</ref>, 500,000 აშშ დოლარს წელიწადში კანადაში<ref> Gallant, Jacques (4 декабря 2014), Toronto woman with rare disease fights province for life-saving but costly drug, The Toronto Star, Архивировано из оригинала 14 августа 2020, Дата обращения: 29 марта 2019</ref><ref> Martin Wall Doctors must tell patients of errors, under new Varadkar law. Like a motoring ‘hit and run’ for doctors to fail to make such disclosures, says Minister Архивная копия от 30 октября 2021 на Wayback Machine Feb 5, 2015, Irish Times</ref><ref> High cost of treatment for rare blood disorder needs to be clarified, says NICE in draft guidance Архивная копия от 25 июля 2021 на Wayback Machine 04 March 2014, National Institute for Health and Care Excellence. UK</ref>, და 409,500 აშშ დოლარს წელიწადში აშშ-ში ([[2010]])<ref> Herper, Matthew (19 февраля 2010), The World's Most Expensive Drugs, Forbes, Архивировано 28 апреля 2021, Дата обращения: 25 июня 2015</ref>. [[2015]] წელს ეს იყო მე-4 ყველაზე ძვირი პრეპარატი აშშ-ში ერთ სულ მოსახლეზე<ref> MAGELLAN RX MANAGEMENT. Дата обращения: 29 марта 2019. Архивировано 29 марта 2019 года.</ref>. ==მკურნალობაში გამოყენება== ეკულიზუმაბი გამოიყენება ატიპური [[ჰემოლიტური ურემიული სინდრომი]]ს ([[აჰუს]]), [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია|პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინური]]ის ([[პღჰ]]), [[რეფრაქტერული გენერალიზებული მიასთენია|რეფრაქტერული გენერალიზებული მიასთენი]]ის ([[გმ]]) და [[ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული დარღვევების სპექტრი]]ს ([[NMOSD]]) სამკურნალოდ. [[პღჰ]]-ით დაავადებული ადამიანებისთვის ეს აუმჯობესებს ცხოვრების ხარისხს და ამცირებს სისხლის გადასხმის საჭიროებას, თუმცა, როგორც ჩანს, არ მოქმედებს სიკვდილის რისკზე. პრეპარატი არ იცვლის თრომბების წარმოქმნის რისკს, მიელოდისპლასტიკურ სინდრომს, მწვავე მიელოიდურ ლეიკემიას ან [[აპლასტიკური ანემია|აპლასტიკურ ანემია]]ს. პრეპარატი შეაქვთ ექიმის კაბინეტში ან კლინიკაში ვენაში ჩაშვების გზით. ორსულობის დროს გამოიყენება მხოლოდ საჭიროების შემთხვევაში. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} nmb4uhh482ow3rvhusmtaq7xnjozzgp 4822654 4822650 2025-06-30T15:50:00Z AkakiBalanchivadze 92095 4822654 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ნივთიერება | სათაური =ეკულიზუმაბი <!-- ინფოდაფის სათაური (ნაგულისხმევად, ემთხვევა გვერდის სახელწოდებას) --> | მოლური მასა =148 <!-- რიცხვი, გ/მოლი --> | მდგომარეობა =თხევადი <!-- მყარი/თხევადი/აირი --> | დაშლის ტემპერატურა = 60-80 | CAS = 219685-50-4 }} '''ეკულიზუმაბი''' — წამალი, რომელიც იყიდება სავაჭრო სახელებით სოლირისი ({{lang-en|}}Soliris) და ელიზარია ({{lang-en|}} Elizaria) და გამოიყენება შემდეგი დაავადებების მკურნალობისთვის: [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია]] , [[ატიპური ჰემოლიტურ-ურემული სინდრომი]], [[გენერალიზებული მიასთენია]] და [[ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული აშლილობა|ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული აშლილობები]]ს სპექტრის დაავადებები (NMOSD). [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია|პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინური]]თ დაავადებულ ადამიანებში ის ამცირებს როგორც [[ერითროციტები]]ს დაშლას, ასევე [[სისხლი]]ს გადასხმის საჭიროებას, მაგრამ, როგორც ჩანს, არ მოქმედებს გარდაცვალების რისკზე<ref> Martí-Carvajal, AJ; Anand, V; Cardona, AF; Solà, I. Eculizumab for treating patients with paroxysmal nocturnal hemoglobinuria. (англ.) // The Cochrane Database of Systematic Reviews : journal. — 2014. — 30 October (vol. 10, no. 10). — P. CD010340. — doi:10.1002/14651858.CD010340.pub2. — PMID 25356860.</ref>. ეკულიზუმაბი იყო პირველი პრეპარატი, რომელიც დამტკიცდა მისი თითოეული გამოყენების მიზნისთვის, მისი დამტკიცება მოხდა მცირე ზომის კლინიკური კვლევების საფუძველზე<ref> Russell P Rother, Scott A Rollins, Christopher F Mojcik et al. Discovery and development of the complement inhibitor eculizumab for the treatment of paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // Nat Biotechnol : journal. — 2007. — Vol. 25, no. 11. — P. 1256—1264. — doi:10.1038/nbt1344. — PMID 17989688.</ref><ref> Andrew Dmytrijuk, Kathy Robie-Suh, Martin H. Cohen, Dwaine Rieves, Karen Weiss, Richard Pazdur. FDA report eculizumab (Soliris) for the treatment of patients with paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // The Oncologist : journal. — 2008. — Vol. 13, no. 9. — P. 993—1000. — doi:10.1634/theoncologist.2008-0086. — PMID 18784156. Архивировано 29 марта 2019 года.</ref><ref> Keating, G.M. Eculizumab: a review of its use in atypical haemolytic uraemic syndrome. (англ.) // Drugs : journal. — 2013. — December (vol. 73, no. 18). — P. 2053—2066. — doi:10.1007/s40265-013-0147-7. — PMID 24249647.</ref><ref> Препараты компании Генериум | Лекарства — описания и характеристики. www.generium.ru. Дата обращения: 3 апреля 2019. Архивировано 3 апреля 2019 года.</ref>. გვერდითი ეფექტები მოიცავს [[მენინგოკოკური ინფექციები]]ს რისკს, და იგი ენიშნება მხოლოდ იმ ადამიანებს, რომლებიც რეგისტრირებული არიან და იცავენ რისკების შეფასებისა და შემთოების სტრატეგიას , რომელიც მოიცავს ადამიანების კონსულტირებას და მათი ვაქცინაციის უზრუნველყოფას<ref> Eculizumab label. FDA (январь 2017). Дата обращения: 29 марта 2019. Архивировано 19 марта 2021 года. For label updates, see FDA index page for BLA 125166 Архивная копия от 16 апреля 2021 на Wayback Machine</ref><ref> Soliris - Summary of Product Characteristics (англ.). UK Electronic Medicines Compendium (23 марта 2017). Дата обращения: 18 июля 2017. Архивировано 19 февраля 2018 года.</ref>. ეს არის ჰუმანიზებული [[მონოკლონური ანტისხეული]], რომელიც მოქმედებს როგორც კომპლემენტის ბოლო [[ინჰიბიტორი]]<ref> Russell P Rother, Scott A Rollins, Christopher F Mojcik et al. Discovery and development of the complement inhibitor eculizumab for the treatment of paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // Nat Biotechnol : journal. — 2007. — Vol. 25, no. 11. — P. 1256—1264. — doi:10.1038/nbt1344. — PMID 17989688.</ref>. პრეპარატი განვითარდა, დამზადდა და გაიყიდა კომპანია [[Alexion Pharmaceuticals]]-ის მიერ, რომელიც ფლობდა საპატენტო ექსკლუზივობას [[2017]] წლამდე<ref> An Outlook on Biosimilar Competition (PDF) (Report). Апрель 2015. Архивировано из оригинала (PDF) 13 мая 2015. Дата обращения: 29 июня 2015. {{cite report}}: Неизвестный параметр |authors= игнорируется (справка)</ref>. [[Alexion]]-მა დაიწყო ეკულიზუმაბის გაყიდვა [[2007]] წელს, გამოიმუშავა 295 მილიონი დოლარი [[2008]] წელს, ხოლო მისი აქციის ფასი გაიზარდა 130%-ით [[2010]] წელს<ref> Gallant, Jacques (4 декабря 2014), Toronto woman with rare disease fights province for life-saving but costly drug, The Toronto Star, Архивировано из оригинала 14 августа 2020, Дата обращения: 29 марта 2019</ref>. [[2010]] წელს ეს იყო მსოფლიოში ყველაზე ძვირი პრეპარატი<ref> Herper, Matthew (19 февраля 2010), The World's Most Expensive Drugs, Forbes, Архивировано 28 апреля 2021, Дата обращения: 25 июня 2015</ref>. მკურნალობის ამჟამინდელი ღირებულება დიდ ბრიტანეთში შეადგენდა 340,200 ფუნტ სტერლინგს (დაახლოებით 430,000 ევრო წელიწადში)<ref> Martin Wall Doctors must tell patients of errors, under new Varadkar law. Like a motoring ‘hit and run’ for doctors to fail to make such disclosures, says Minister Архивная копия от 30 октября 2021 на Wayback Machine Feb 5, 2015, Irish Times</ref><ref> High cost of treatment for rare blood disorder needs to be clarified, says NICE in draft guidance Архивная копия от 25 июля 2021 на Wayback Machine 04 March 2014, National Institute for Health and Care Excellence. UK</ref>, 500,000 აშშ დოლარს წელიწადში კანადაში<ref> Gallant, Jacques (4 декабря 2014), Toronto woman with rare disease fights province for life-saving but costly drug, The Toronto Star, Архивировано из оригинала 14 августа 2020, Дата обращения: 29 марта 2019</ref><ref> Martin Wall Doctors must tell patients of errors, under new Varadkar law. Like a motoring ‘hit and run’ for doctors to fail to make such disclosures, says Minister Архивная копия от 30 октября 2021 на Wayback Machine Feb 5, 2015, Irish Times</ref><ref> High cost of treatment for rare blood disorder needs to be clarified, says NICE in draft guidance Архивная копия от 25 июля 2021 на Wayback Machine 04 March 2014, National Institute for Health and Care Excellence. UK</ref>, და 409,500 აშშ დოლარს წელიწადში აშშ-ში ([[2010]])<ref> Herper, Matthew (19 февраля 2010), The World's Most Expensive Drugs, Forbes, Архивировано 28 апреля 2021, Дата обращения: 25 июня 2015</ref>. [[2015]] წელს ეს იყო მე-4 ყველაზე ძვირი პრეპარატი აშშ-ში ერთ სულ მოსახლეზე<ref> MAGELLAN RX MANAGEMENT. Дата обращения: 29 марта 2019. Архивировано 29 марта 2019 года.</ref>. ==მკურნალობაში გამოყენება== ეკულიზუმაბი გამოიყენება ატიპური [[ჰემოლიტური ურემიული სინდრომი]]ს ([[აჰუს]]), [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია|პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინური]]ის ([[პღჰ]]), [[რეფრაქტერული გენერალიზებული მიასთენია|რეფრაქტერული გენერალიზებული მიასთენი]]ის ([[გმ]]) და [[ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული დარღვევების სპექტრი]]ს ([[NMOSD]]) სამკურნალოდ. [[პღჰ]]-ით დაავადებული ადამიანებისთვის ეს აუმჯობესებს ცხოვრების ხარისხს და ამცირებს სისხლის გადასხმის საჭიროებას, თუმცა, როგორც ჩანს, არ მოქმედებს სიკვდილის რისკზე. პრეპარატი არ იცვლის თრომბების წარმოქმნის რისკს, მიელოდისპლასტიკურ სინდრომს, მწვავე მიელოიდურ ლეიკემიას ან [[აპლასტიკური ანემია|აპლასტიკურ ანემია]]ს. პრეპარატი შეაქვთ ექიმის კაბინეტში ან კლინიკაში ვენაში ჩაშვების გზით. ორსულობის დროს გამოიყენება მხოლოდ საჭიროების შემთხვევაში. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} fse6o6sb6dv80v4upghzz04h6r0qo4g 4822655 4822654 2025-06-30T15:50:21Z AkakiBalanchivadze 92095 4822655 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ნივთიერება | სათაური =ეკულიზუმაბი | მოლური მასა =148 | მდგომარეობა =თხევადი | დაშლის ტემპერატურა = 60-80 | CAS = 219685-50-4 }} '''ეკულიზუმაბი''' — წამალი, რომელიც იყიდება სავაჭრო სახელებით სოლირისი ({{lang-en|}}Soliris) და ელიზარია ({{lang-en|}} Elizaria) და გამოიყენება შემდეგი დაავადებების მკურნალობისთვის: [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია]] , [[ატიპური ჰემოლიტურ-ურემული სინდრომი]], [[გენერალიზებული მიასთენია]] და [[ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული აშლილობა|ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული აშლილობები]]ს სპექტრის დაავადებები (NMOSD). [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია|პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინური]]თ დაავადებულ ადამიანებში ის ამცირებს როგორც [[ერითროციტები]]ს დაშლას, ასევე [[სისხლი]]ს გადასხმის საჭიროებას, მაგრამ, როგორც ჩანს, არ მოქმედებს გარდაცვალების რისკზე<ref> Martí-Carvajal, AJ; Anand, V; Cardona, AF; Solà, I. Eculizumab for treating patients with paroxysmal nocturnal hemoglobinuria. (англ.) // The Cochrane Database of Systematic Reviews : journal. — 2014. — 30 October (vol. 10, no. 10). — P. CD010340. — doi:10.1002/14651858.CD010340.pub2. — PMID 25356860.</ref>. ეკულიზუმაბი იყო პირველი პრეპარატი, რომელიც დამტკიცდა მისი თითოეული გამოყენების მიზნისთვის, მისი დამტკიცება მოხდა მცირე ზომის კლინიკური კვლევების საფუძველზე<ref> Russell P Rother, Scott A Rollins, Christopher F Mojcik et al. Discovery and development of the complement inhibitor eculizumab for the treatment of paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // Nat Biotechnol : journal. — 2007. — Vol. 25, no. 11. — P. 1256—1264. — doi:10.1038/nbt1344. — PMID 17989688.</ref><ref> Andrew Dmytrijuk, Kathy Robie-Suh, Martin H. Cohen, Dwaine Rieves, Karen Weiss, Richard Pazdur. FDA report eculizumab (Soliris) for the treatment of patients with paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // The Oncologist : journal. — 2008. — Vol. 13, no. 9. — P. 993—1000. — doi:10.1634/theoncologist.2008-0086. — PMID 18784156. Архивировано 29 марта 2019 года.</ref><ref> Keating, G.M. Eculizumab: a review of its use in atypical haemolytic uraemic syndrome. (англ.) // Drugs : journal. — 2013. — December (vol. 73, no. 18). — P. 2053—2066. — doi:10.1007/s40265-013-0147-7. — PMID 24249647.</ref><ref> Препараты компании Генериум | Лекарства — описания и характеристики. www.generium.ru. Дата обращения: 3 апреля 2019. Архивировано 3 апреля 2019 года.</ref>. გვერდითი ეფექტები მოიცავს [[მენინგოკოკური ინფექციები]]ს რისკს, და იგი ენიშნება მხოლოდ იმ ადამიანებს, რომლებიც რეგისტრირებული არიან და იცავენ რისკების შეფასებისა და შემთოების სტრატეგიას , რომელიც მოიცავს ადამიანების კონსულტირებას და მათი ვაქცინაციის უზრუნველყოფას<ref> Eculizumab label. FDA (январь 2017). Дата обращения: 29 марта 2019. Архивировано 19 марта 2021 года. For label updates, see FDA index page for BLA 125166 Архивная копия от 16 апреля 2021 на Wayback Machine</ref><ref> Soliris - Summary of Product Characteristics (англ.). UK Electronic Medicines Compendium (23 марта 2017). Дата обращения: 18 июля 2017. Архивировано 19 февраля 2018 года.</ref>. ეს არის ჰუმანიზებული [[მონოკლონური ანტისხეული]], რომელიც მოქმედებს როგორც კომპლემენტის ბოლო [[ინჰიბიტორი]]<ref> Russell P Rother, Scott A Rollins, Christopher F Mojcik et al. Discovery and development of the complement inhibitor eculizumab for the treatment of paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // Nat Biotechnol : journal. — 2007. — Vol. 25, no. 11. — P. 1256—1264. — doi:10.1038/nbt1344. — PMID 17989688.</ref>. პრეპარატი განვითარდა, დამზადდა და გაიყიდა კომპანია [[Alexion Pharmaceuticals]]-ის მიერ, რომელიც ფლობდა საპატენტო ექსკლუზივობას [[2017]] წლამდე<ref> An Outlook on Biosimilar Competition (PDF) (Report). Апрель 2015. Архивировано из оригинала (PDF) 13 мая 2015. Дата обращения: 29 июня 2015. {{cite report}}: Неизвестный параметр |authors= игнорируется (справка)</ref>. [[Alexion]]-მა დაიწყო ეკულიზუმაბის გაყიდვა [[2007]] წელს, გამოიმუშავა 295 მილიონი დოლარი [[2008]] წელს, ხოლო მისი აქციის ფასი გაიზარდა 130%-ით [[2010]] წელს<ref> Gallant, Jacques (4 декабря 2014), Toronto woman with rare disease fights province for life-saving but costly drug, The Toronto Star, Архивировано из оригинала 14 августа 2020, Дата обращения: 29 марта 2019</ref>. [[2010]] წელს ეს იყო მსოფლიოში ყველაზე ძვირი პრეპარატი<ref> Herper, Matthew (19 февраля 2010), The World's Most Expensive Drugs, Forbes, Архивировано 28 апреля 2021, Дата обращения: 25 июня 2015</ref>. მკურნალობის ამჟამინდელი ღირებულება დიდ ბრიტანეთში შეადგენდა 340,200 ფუნტ სტერლინგს (დაახლოებით 430,000 ევრო წელიწადში)<ref> Martin Wall Doctors must tell patients of errors, under new Varadkar law. Like a motoring ‘hit and run’ for doctors to fail to make such disclosures, says Minister Архивная копия от 30 октября 2021 на Wayback Machine Feb 5, 2015, Irish Times</ref><ref> High cost of treatment for rare blood disorder needs to be clarified, says NICE in draft guidance Архивная копия от 25 июля 2021 на Wayback Machine 04 March 2014, National Institute for Health and Care Excellence. UK</ref>, 500,000 აშშ დოლარს წელიწადში კანადაში<ref> Gallant, Jacques (4 декабря 2014), Toronto woman with rare disease fights province for life-saving but costly drug, The Toronto Star, Архивировано из оригинала 14 августа 2020, Дата обращения: 29 марта 2019</ref><ref> Martin Wall Doctors must tell patients of errors, under new Varadkar law. Like a motoring ‘hit and run’ for doctors to fail to make such disclosures, says Minister Архивная копия от 30 октября 2021 на Wayback Machine Feb 5, 2015, Irish Times</ref><ref> High cost of treatment for rare blood disorder needs to be clarified, says NICE in draft guidance Архивная копия от 25 июля 2021 на Wayback Machine 04 March 2014, National Institute for Health and Care Excellence. UK</ref>, და 409,500 აშშ დოლარს წელიწადში აშშ-ში ([[2010]])<ref> Herper, Matthew (19 февраля 2010), The World's Most Expensive Drugs, Forbes, Архивировано 28 апреля 2021, Дата обращения: 25 июня 2015</ref>. [[2015]] წელს ეს იყო მე-4 ყველაზე ძვირი პრეპარატი აშშ-ში ერთ სულ მოსახლეზე<ref> MAGELLAN RX MANAGEMENT. Дата обращения: 29 марта 2019. Архивировано 29 марта 2019 года.</ref>. ==მკურნალობაში გამოყენება== ეკულიზუმაბი გამოიყენება ატიპური [[ჰემოლიტური ურემიული სინდრომი]]ს ([[აჰუს]]), [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია|პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინური]]ის ([[პღჰ]]), [[რეფრაქტერული გენერალიზებული მიასთენია|რეფრაქტერული გენერალიზებული მიასთენი]]ის ([[გმ]]) და [[ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული დარღვევების სპექტრი]]ს ([[NMOSD]]) სამკურნალოდ. [[პღჰ]]-ით დაავადებული ადამიანებისთვის ეს აუმჯობესებს ცხოვრების ხარისხს და ამცირებს სისხლის გადასხმის საჭიროებას, თუმცა, როგორც ჩანს, არ მოქმედებს სიკვდილის რისკზე. პრეპარატი არ იცვლის თრომბების წარმოქმნის რისკს, მიელოდისპლასტიკურ სინდრომს, მწვავე მიელოიდურ ლეიკემიას ან [[აპლასტიკური ანემია|აპლასტიკურ ანემია]]ს. პრეპარატი შეაქვთ ექიმის კაბინეტში ან კლინიკაში ვენაში ჩაშვების გზით. ორსულობის დროს გამოიყენება მხოლოდ საჭიროების შემთხვევაში. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} b3kiqsfhlag6n00e8vdnzdo4t1na0vw 4822658 4822655 2025-06-30T15:51:54Z AkakiBalanchivadze 92095 4822658 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ნივთიერება | სათაური =ეკულიზუმაბი | მოლური მასა =148 | მდგომარეობა =თხევადი | დაშლის ტემპერატურა = 60-80 | CAS = 219685-50-4 }} '''ეკულიზუმაბი''' — წამალი, რომელიც იყიდება სავაჭრო სახელებით სოლირისი ({{lang-en|}}Soliris) და ელიზარია ({{lang-en|}} Elizaria) და გამოიყენება შემდეგი დაავადებების მკურნალობისთვის: [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია]] , [[ატიპური ჰემოლიტურ-ურემული სინდრომი]], [[გენერალიზებული მიასთენია]] და [[ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული აშლილობა|ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული აშლილობები]]ს სპექტრის დაავადებები (NMOSD). [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია|პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინური]]თ დაავადებულ ადამიანებში ის ამცირებს როგორც [[ერითროციტები]]ს დაშლას, ასევე [[სისხლი]]ს გადასხმის საჭიროებას, მაგრამ, როგორც ჩანს, არ მოქმედებს გარდაცვალების რისკზე<ref> Martí-Carvajal, AJ; Anand, V; Cardona, AF; Solà, I. Eculizumab for treating patients with paroxysmal nocturnal hemoglobinuria. (англ.) // The Cochrane Database of Systematic Reviews : journal. — 2014. — 30 October (vol. 10, no. 10). — P. CD010340. — doi:10.1002/14651858.CD010340.pub2. — PMID 25356860.</ref>. ეკულიზუმაბი იყო პირველი პრეპარატი, რომელიც დამტკიცდა მისი თითოეული გამოყენების მიზნისთვის, მისი დამტკიცება მოხდა მცირე ზომის კლინიკური კვლევების საფუძველზე<ref> Russell P Rother, Scott A Rollins, Christopher F Mojcik et al. Discovery and development of the complement inhibitor eculizumab for the treatment of paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // Nat Biotechnol : journal. — 2007. — Vol. 25, no. 11. — P. 1256—1264. — doi:10.1038/nbt1344. — PMID 17989688.</ref><ref> Andrew Dmytrijuk, Kathy Robie-Suh, Martin H. Cohen, Dwaine Rieves, Karen Weiss, Richard Pazdur. FDA report eculizumab (Soliris) for the treatment of patients with paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // The Oncologist : journal. — 2008. — Vol. 13, no. 9. — P. 993—1000. — doi:10.1634/theoncologist.2008-0086. — PMID 18784156. Архивировано 29 марта 2019 года.</ref><ref> Keating, G.M. Eculizumab: a review of its use in atypical haemolytic uraemic syndrome. (англ.) // Drugs : journal. — 2013. — December (vol. 73, no. 18). — P. 2053—2066. — doi:10.1007/s40265-013-0147-7. — PMID 24249647.</ref><ref> Препараты компании Генериум | Лекарства — описания и характеристики. www.generium.ru. Дата обращения: 3 апреля 2019. Архивировано 3 апреля 2019 года.</ref>. გვერდითი ეფექტები მოიცავს [[მენინგოკოკური ინფექციები]]ს რისკს, და იგი ენიშნება მხოლოდ იმ ადამიანებს, რომლებიც რეგისტრირებული არიან და იცავენ რისკების შეფასებისა და შემთოების სტრატეგიას , რომელიც მოიცავს ადამიანების კონსულტირებას და მათი ვაქცინაციის უზრუნველყოფას<ref> Eculizumab label. FDA (январь 2017). Дата обращения: 29 марта 2019. Архивировано 19 марта 2021 года. For label updates, see FDA index page for BLA 125166 Архивная копия от 16 апреля 2021 на Wayback Machine</ref><ref> Soliris - Summary of Product Characteristics (англ.). UK Electronic Medicines Compendium (23 марта 2017). Дата обращения: 18 июля 2017. Архивировано 19 февраля 2018 года.</ref>. ეს არის ჰუმანიზებული [[მონოკლონური ანტისხეული]], რომელიც მოქმედებს როგორც კომპლემენტის ბოლო [[ინჰიბიტორი]]<ref> Russell P Rother, Scott A Rollins, Christopher F Mojcik et al. Discovery and development of the complement inhibitor eculizumab for the treatment of paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // Nat Biotechnol : journal. — 2007. — Vol. 25, no. 11. — P. 1256—1264. — doi:10.1038/nbt1344. — PMID 17989688.</ref>. პრეპარატი განვითარდა, დამზადდა და გაიყიდა კომპანია [[Alexion Pharmaceuticals]]-ის მიერ, რომელიც ფლობდა საპატენტო ექსკლუზივობას [[2017]] წლამდე<ref> An Outlook on Biosimilar Competition (PDF) (Report). Апрель 2015. Архивировано из оригинала (PDF) 13 мая 2015. Дата обращения: 29 июня 2015. {{cite report}}: Неизвестный параметр |authors= игнорируется (справка)</ref>. [[Alexion]]-მა დაიწყო ეკულიზუმაბის გაყიდვა [[2007]] წელს, გამოიმუშავა 295 მილიონი დოლარი [[2008]] წელს, ხოლო მისი აქციის ფასი გაიზარდა 130%-ით [[2010]] წელს<ref> Gallant, Jacques (4 декабря 2014), Toronto woman with rare disease fights province for life-saving but costly drug, The Toronto Star, Архивировано из оригинала 14 августа 2020, Дата обращения: 29 марта 2019</ref>. [[2010]] წელს იყო მსოფლიოში ყველაზე ძვირი პრეპარატი<ref> Herper, Matthew (19 февраля 2010), The World's Most Expensive Drugs, Forbes, Архивировано 28 апреля 2021, Дата обращения: 25 июня 2015</ref>. მკურნალობის ამჟამინდელი ღირებულება დიდ ბრიტანეთში შეადგენდა 340,200 ფუნტ სტერლინგს (დაახლოებით 430,000 ევრო წელიწადში)<ref> Martin Wall Doctors must tell patients of errors, under new Varadkar law. Like a motoring ‘hit and run’ for doctors to fail to make such disclosures, says Minister Архивная копия от 30 октября 2021 на Wayback Machine Feb 5, 2015, Irish Times</ref><ref> High cost of treatment for rare blood disorder needs to be clarified, says NICE in draft guidance Архивная копия от 25 июля 2021 на Wayback Machine 04 March 2014, National Institute for Health and Care Excellence. UK</ref>, 500,000 აშშ დოლარს წელიწადში კანადაში<ref> Gallant, Jacques (4 декабря 2014), Toronto woman with rare disease fights province for life-saving but costly drug, The Toronto Star, Архивировано из оригинала 14 августа 2020, Дата обращения: 29 марта 2019</ref><ref> Martin Wall Doctors must tell patients of errors, under new Varadkar law. Like a motoring ‘hit and run’ for doctors to fail to make such disclosures, says Minister Архивная копия от 30 октября 2021 на Wayback Machine Feb 5, 2015, Irish Times</ref><ref> High cost of treatment for rare blood disorder needs to be clarified, says NICE in draft guidance Архивная копия от 25 июля 2021 на Wayback Machine 04 March 2014, National Institute for Health and Care Excellence. UK</ref>, და 409,500 აშშ დოლარს წელიწადში აშშ-ში ([[2010]])<ref> Herper, Matthew (19 февраля 2010), The World's Most Expensive Drugs, Forbes, Архивировано 28 апреля 2021, Дата обращения: 25 июня 2015</ref>. [[2015]] წელს ეს იყო მე-4 ყველაზე ძვირი პრეპარატი აშშ-ში ერთ სულ მოსახლეზე<ref> MAGELLAN RX MANAGEMENT. Дата обращения: 29 марта 2019. Архивировано 29 марта 2019 года.</ref>. ==მკურნალობაში გამოყენება== ეკულიზუმაბი გამოიყენება ატიპური [[ჰემოლიტური ურემიული სინდრომი]]ს ([[აჰუს]]), [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია|პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინური]]ის ([[პღჰ]]), [[რეფრაქტერული გენერალიზებული მიასთენია|რეფრაქტერული გენერალიზებული მიასთენი]]ის ([[გმ]]) და [[ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული დარღვევების სპექტრი]]ს ([[NMOSD]]) სამკურნალოდ. [[პღჰ]]-ით დაავადებული ადამიანებისთვის ეს აუმჯობესებს ცხოვრების ხარისხს და ამცირებს სისხლის გადასხმის საჭიროებას, თუმცა, როგორც ჩანს, არ მოქმედებს სიკვდილის რისკზე. პრეპარატი არ იცვლის თრომბების წარმოქმნის რისკს, მიელოდისპლასტიკურ სინდრომს, მწვავე მიელოიდურ ლეიკემიას ან [[აპლასტიკური ანემია|აპლასტიკურ ანემია]]ს. პრეპარატი შეაქვთ ექიმის კაბინეტში ან კლინიკაში ვენაში ჩაშვების გზით. ორსულობის დროს გამოიყენება მხოლოდ საჭიროების შემთხვევაში. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} o878ibtyb5dkpyq26nbwprx2js96xdr 4822660 4822658 2025-06-30T16:02:32Z AkakiBalanchivadze 92095 4822660 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ნივთიერება | სათაური =ეკულიზუმაბი | მოლური მასა =148 | მდგომარეობა =თხევადი | დაშლის ტემპერატურა = 60-80 | CAS = 219685-50-4 }} '''ეკულიზუმაბი''' — წამალი, რომელიც იყიდება სავაჭრო სახელებით სოლირისი ({{lang-en|}}Soliris) და ელიზარია ({{lang-en|}} Elizaria) და გამოიყენება შემდეგი დაავადებების მკურნალობისთვის: [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია]] , [[ატიპური ჰემოლიტურ-ურემული სინდრომი]], [[გენერალიზებული მიასთენია]] და [[ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული აშლილობა|ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული აშლილობები]]ს სპექტრის დაავადებები (NMOSD). [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია|პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინური]]თ დაავადებულ ადამიანებში ის ამცირებს როგორც [[ერითროციტები]]ს დაშლას, ასევე [[სისხლი]]ს გადასხმის საჭიროებას, მაგრამ, როგორც ჩანს, არ მოქმედებს გარდაცვალების რისკზე<ref> Martí-Carvajal, AJ; Anand, V; Cardona, AF; Solà, I. Eculizumab for treating patients with paroxysmal nocturnal hemoglobinuria. (англ.) // The Cochrane Database of Systematic Reviews : journal. — 2014. — 30 October (vol. 10, no. 10). — P. CD010340. — doi:10.1002/14651858.CD010340.pub2. — PMID 25356860.</ref>. ეკულიზუმაბი იყო პირველი პრეპარატი, რომელიც დამტკიცდა მისი თითოეული გამოყენების მიზნისთვის, მისი დამტკიცება მოხდა მცირე ზომის კლინიკური კვლევების საფუძველზე<ref> Russell P Rother, Scott A Rollins, Christopher F Mojcik et al. Discovery and development of the complement inhibitor eculizumab for the treatment of paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // Nat Biotechnol : journal. — 2007. — Vol. 25, no. 11. — P. 1256—1264. — doi:10.1038/nbt1344. — PMID 17989688.</ref><ref> Andrew Dmytrijuk, Kathy Robie-Suh, Martin H. Cohen, Dwaine Rieves, Karen Weiss, Richard Pazdur. FDA report eculizumab (Soliris) for the treatment of patients with paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // The Oncologist : journal. — 2008. — Vol. 13, no. 9. — P. 993—1000. — doi:10.1634/theoncologist.2008-0086. — PMID 18784156. Архивировано 29 марта 2019 года.</ref><ref> Keating, G.M. Eculizumab: a review of its use in atypical haemolytic uraemic syndrome. (англ.) // Drugs : journal. — 2013. — December (vol. 73, no. 18). — P. 2053—2066. — doi:10.1007/s40265-013-0147-7. — PMID 24249647.</ref><ref> Препараты компании Генериум | Лекарства — описания и характеристики. www.generium.ru. Дата обращения: 3 апреля 2019. Архивировано 3 апреля 2019 года.</ref>. გვერდითი ეფექტები მოიცავს [[მენინგოკოკური ინფექციები]]ს რისკს, და იგი ენიშნება მხოლოდ იმ ადამიანებს, რომლებიც რეგისტრირებული არიან და იცავენ რისკების შეფასებისა და შემთოების სტრატეგიას , რომელიც მოიცავს ადამიანების კონსულტირებას და მათი ვაქცინაციის უზრუნველყოფას<ref> Eculizumab label. FDA (январь 2017). Дата обращения: 29 марта 2019. Архивировано 19 марта 2021 года. For label updates, see FDA index page for BLA 125166 Архивная копия от 16 апреля 2021 на Wayback Machine</ref><ref> Soliris - Summary of Product Characteristics (англ.). UK Electronic Medicines Compendium (23 марта 2017). Дата обращения: 18 июля 2017. Архивировано 19 февраля 2018 года.</ref>. ეს არის ჰუმანიზებული [[მონოკლონური ანტისხეული]], რომელიც მოქმედებს როგორც კომპლემენტის ბოლო [[ინჰიბიტორი]]<ref> Russell P Rother, Scott A Rollins, Christopher F Mojcik et al. Discovery and development of the complement inhibitor eculizumab for the treatment of paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // Nat Biotechnol : journal. — 2007. — Vol. 25, no. 11. — P. 1256—1264. — doi:10.1038/nbt1344. — PMID 17989688.</ref>. პრეპარატი განვითარდა, დამზადდა და გაიყიდა კომპანია [[Alexion Pharmaceuticals]]-ის მიერ, რომელიც ფლობდა საპატენტო ექსკლუზივობას [[2017]] წლამდე<ref> An Outlook on Biosimilar Competition (PDF) (Report). Апрель 2015. Архивировано из оригинала (PDF) 13 мая 2015. Дата обращения: 29 июня 2015. {{cite report}}: Неизвестный параметр |authors= игнорируется (справка)</ref>. [[Alexion]]-მა დაიწყო ეკულიზუმაბის გაყიდვა [[2007]] წელს, გამოიმუშავა 295 მილიონი დოლარი [[2008]] წელს, ხოლო მისი აქციის ფასი გაიზარდა 130%-ით [[2010]] წელს<ref> Gallant, Jacques (4 декабря 2014), Toronto woman with rare disease fights province for life-saving but costly drug, The Toronto Star, Архивировано из оригинала 14 августа 2020, Дата обращения: 29 марта 2019</ref>. [[2010]] წელს იყო მსოფლიოში ყველაზე ძვირი პრეპარატი<ref> Herper, Matthew (19 февраля 2010), The World's Most Expensive Drugs, Forbes, Архивировано 28 апреля 2021, Дата обращения: 25 июня 2015</ref>. მკურნალობის ამჟამინდელი ღირებულება დიდ ბრიტანეთში შეადგენდა 340,200 ფუნტ სტერლინგს (დაახლოებით 430,000 ევრო წელიწადში)<ref> Martin Wall Doctors must tell patients of errors, under new Varadkar law. Like a motoring ‘hit and run’ for doctors to fail to make such disclosures, says Minister Архивная копия от 30 октября 2021 на Wayback Machine Feb 5, 2015, Irish Times</ref><ref> High cost of treatment for rare blood disorder needs to be clarified, says NICE in draft guidance Архивная копия от 25 июля 2021 на Wayback Machine 04 March 2014, National Institute for Health and Care Excellence. UK</ref>, 500,000 აშშ დოლარს წელიწადში კანადაში<ref> Gallant, Jacques (4 декабря 2014), Toronto woman with rare disease fights province for life-saving but costly drug, The Toronto Star, Архивировано из оригинала 14 августа 2020, Дата обращения: 29 марта 2019</ref><ref> Martin Wall Doctors must tell patients of errors, under new Varadkar law. Like a motoring ‘hit and run’ for doctors to fail to make such disclosures, says Minister Архивная копия от 30 октября 2021 на Wayback Machine Feb 5, 2015, Irish Times</ref><ref> High cost of treatment for rare blood disorder needs to be clarified, says NICE in draft guidance Архивная копия от 25 июля 2021 на Wayback Machine 04 March 2014, National Institute for Health and Care Excellence. UK</ref>, და 409,500 აშშ დოლარს წელიწადში აშშ-ში ([[2010]])<ref> Herper, Matthew (19 февраля 2010), The World's Most Expensive Drugs, Forbes, Архивировано 28 апреля 2021, Дата обращения: 25 июня 2015</ref>. [[2015]] წელს ეს იყო მე-4 ყველაზე ძვირი პრეპარატი აშშ-ში ერთ სულ მოსახლეზე<ref> MAGELLAN RX MANAGEMENT. Дата обращения: 29 марта 2019. Архивировано 29 марта 2019 года.</ref>. ==მკურნალობაში გამოყენება== ეკულიზუმაბი გამოიყენება ატიპური [[ჰემოლიტური ურემიული სინდრომი]]ს ([[აჰუს]]), [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია|პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინური]]ის ([[პღჰ]]), [[რეფრაქტერული გენერალიზებული მიასთენია|რეფრაქტერული გენერალიზებული მიასთენი]]ის ([[გმ]]) და [[ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული დარღვევების სპექტრი]]ს ([[NMOSD]]) სამკურნალოდ. [[პღჰ]]-ით დაავადებული ადამიანებისთვის ეს აუმჯობესებს ცხოვრების ხარისხს და ამცირებს სისხლის გადასხმის საჭიროებას, თუმცა, როგორც ჩანს, არ მოქმედებს სიკვდილის რისკზე. პრეპარატი არ იცვლის თრომბების წარმოქმნის რისკს, მიელოდისპლასტიკურ სინდრომს, მწვავე მიელოიდურ ლეიკემიას ან [[აპლასტიკური ანემია|აპლასტიკურ ანემია]]ს. პრეპარატი შეაქვთ ექიმის კაბინეტში ან კლინიკაში ვენაში ჩაშვების გზით. ორსულობის დროს გამოიყენება მხოლოდ საჭიროების შემთხვევაში. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} p9dyb61fes9fxshx4gef84lrjbo47hb 0 590388 4822647 4817987 2025-06-30T14:40:53Z AkakiBalanchivadze 92095 /* მოწოდებები რეფორმებისკენ */ 4822647 wikitext text/x-wiki '''გაეროს რეგიონული ჯგუფები''' — [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის]] [[გაეროს წევრი სახელმწიფოები|წევრი სახელმწიფოების]] [[გეოპოლიტიკა|გეოპოლიტიკური]] რეგიონული ჯგუფები. თავდაპირველად, გაეროს წევრი სახელმწიფოები არაოფიციალურად იყვნენ ორგანიზებულნი ხუთ ჯგუფად, როგორც [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გენერალური ასამბლეის]] კომიტეტებისთვის თანამდებობების განაწილების არაფორმალური საშუალება. ახლა ამ დაჯგუფებამ გაცილებით ფართო და ოფიციალური როლი შეიძინა. გაეროს მრავალი ორგანო გეოგრაფიული წარმომადგენლობის საფუძველზეა განაწილებული. უმაღლესი ლიდერის თანამდებობები, მათ შორის [[გაეროს გენერალური მდივანი|გენერალური მდივნისა]] და გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის თანამდებობები, რეგიონულ ჯგუფებს შორის როტაციით ნაწილდება. ჯგუფები ასევე კოორდინაციას უწევენ არსებით პოლიტიკას და ქმნიან საფუძველს მოლაპარაკებებისა და ბლოკური კენჭისყრისთვის.<ref name="Swiss Handbook">{{Cite book|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|title=The GA Handbook: A practical guide to the United Nations General Assembly|url=https://www.eda.admin.ch/dam/mission-new-york/en/documents/UN_GA__Final.pdf|date=2017}}</ref> [[Image:UN regional groups.svg|thumb|400px| {{legend|#0000FF|[[გაეროს აფრიკის ჯგუფი|აფრიკის ჯგუფი]]}} {{legend|#339900|[[გაეროს აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფი|აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფი]]}} {{legend|#CC0000|[[გაეროს აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი|აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი]]}} {{legend|#CC3399|[[გაეროს ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფი|ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფი]]}} {{legend|#CC9900|[[გაეროს დასავლეთ ევროპისა და სხვათა ჯგუფი|დასავლეთ ევროპისა და სხვათა ჯგუფი]]}} {{legend|#000000|[[კირიბატი]], რომელიც [[გაეროს წევრი სახელმწიფოები|წევრი სახელმწიფოების]] არცერთ ჯგუფში არ შედიოდა [[2017]] წლამდე}} {{legend|#00FF00|[[გაეროს დამკვირვებელი წევრები]] ([[წმინდა საყდარი]] და [[პალესტინა]])}} {{legend|#F0F0F0|[[დასავლეთ საჰარა]]}} {{legend|#C0C0C0|[[ანტარქტიკა]]}} ]] == ისტორია == === ერთა ლიგა === ადგილების გეოგრაფიული განაწილების პრეცედენტი გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის წინამორბედმა, [[ერთა ლიგა|ერთა ლიგამ]] შექმნა. ლიგის სისტემის თანახმად, შეიქმნა ნომინაციების კომიტეტი, რათა შეექმნა საარჩევნო სიები ლიგის საბჭოში ადგილების განაწილებისთვის. ეს რთული ამოცანა აღმოჩნდა, რადგან საბჭოში ადგილების რაოდენობა მუდმივად იცვლებოდა. თუმცა, [[1926]] წლიდან [[1933]] წლამდე განაწილების არაოფიციალური სქემა გამოიკვეთა, სადაც საბჭოში არამუდმივი ადგილები შემდეგი წესით გადანაწილდა: * 3 ლათინური ამერიკის შტატებისთვის * 1 სკანდინავიური სახელმწიფოსთვის * 1 [[ანტანტა|ანტანტის]] მცირე სახელმწიფოსთვის ([[ჩეხოსლოვაკია]], [[რუმინეთი]] ან [[იუგოსლავია]]) * 1 ბრიტანეთის თანამეგობრობის წევრისთვის * 1 შორეული აღმოსავლეთის სახელმწიფოსთვის * თითო ადგილი ესპანეთსა და პოლონეთს === გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია === გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის წესდების შემუშავებისას, ახალი ორგანიზაციის ორგანოების ადგილების გეოგრაფიული განაწილების იდეა შემქმნელთა ერთ-ერთი პრიორიტეტი იყო. შეერთებული შტატების რეკომენდაციით, გაეროს პირველი გენერალური კომიტეტი შედგებოდა შემდეგი წევრებისგან: * [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოს]] ხუთი მუდმივი წევრი * ლათინური ამერიკის 3 სახელმწიფო * ბრიტანეთის თანამეგობრობის 2 სახელმწიფო * აღმოსავლეთ ევროპის 2 სახელმწიფო * დასავლეთ ევროპის 1 სახელმწიფო * ახლო აღმოსავლეთის 1 სახელმწიფო ამ განაწილებამ საფუძველი ჩაუყარა პრეცედენტს, რომ გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებისთვის რეგიონული ჯგუფები გამოიყენებოდა. მაგალითად, [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოს]] პირველი არჩევნები მსგავს სქემას იყენებდა, ადგილები კი შემდეგი თანმიმდევრობით გადანაწილდა:<ref name="Encyclopedia">{{cite encyclopedia |last=Winkelmann |first=Ingo |editor-last=Volger |editor-first=Helmut |title=Regional Groups in the UN | encyclopedia =A Concise Encyclopedia of the United Nations |url=https://pdfs.semanticscholar.org/eb28/294b6dd9c49dabfbd7791f6be2b154e101cb.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20200113221847/https://pdfs.semanticscholar.org/eb28/294b6dd9c49dabfbd7791f6be2b154e101cb.pdf |url-status=dead |archive-date=13 January 2020 |access-date=4 March 2019 |language=en |edition=2nd |year=2010 |publisher=Martinus Nijhoff Publishers |location=Leiden |isbn=978-90-04-18004-8 |pages=592–96|s2cid=159105596 }}</ref> * [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოს]] ხუთი მუდმივი წევრი * ლათინური ამერიკის 3 სახელმწიფო * ბრიტანეთის თანამეგობრობის 2 სახელმწიფო * აღმოსავლეთ ევროპის 2 სახელმწიფო * დასავლეთ ევროპის 1 სახელმწიფო * ახლო აღმოსავლეთის 1 სახელმწიფო ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს არჩევნებიც მსგავსი სქემით წარიმართა, თუმცა ადგილები „ახლო აღმოსავლეთის სახელმწიფოებს“ გადაეცათ და არა „შუა აღმოსავლეთის სახელმწიფოებს“. თუმცა, ეს შეთანხმებები ფორმალური არ იყო და ეფუძნებოდა „ჯენტლმენურ შეთანხმებებს“, რომლებიც შეერთებულ შტატებსა და საბჭოთა კავშირს შორის შეთანხმებული იყო გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილების შესახებ. === რეფორმა === დეკოლონიზაციის ტალღის შემდეგ, გაეროს აფრიკის, აზიის და წყნარი ოკეანის კონტინენტებიდან არაერთი წევრი შეემატა. [[1955]] წელს [[ბანდუნგის კონფერენცია|ბანდუნგის კონფერენციის]] შემდეგ, პოსტკოლონიურ სახელმწიფოებს შორის სოლიდარობა გაიზარდა, რამაც გამოიწვია გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაზე ზეწოლა ამ სახელმწიფოების წარმომადგენლობის გაზრდის მოთხოვნით. ამ ზეწოლამ გამოიწვია [[1957]] წლის 12 დეკემბრის 1192 (XII) რეზოლუციის მიღება, რომელმაც დაადგინა გენერალურ კომიტეტში ადგილების განაწილების ფორმალური სქემა.<ref>{{UN document|docid=A/RES/1192(XII) |body=A |session=12 |type=R |resolution_number=1192 (XII) |title=Composition of the General Committee of the General Assembly |date=12 December 1957 |accessdate=5 March 2019}}</ref> ამას მოჰყვა 1963 წლის 17 დეკემბერს მიღებული რეზოლუციები 1990 (XVIII) და 1991 (XVIII). ამ რეზოლუციებში დაწვრილებით იყო განსაზღვრული გენერალურ კომიტეტში ადგილების განაწილება, მაგრამ ასევე იყო განსაზღვრული, თუ როგორ განაწილდებოდა ადგილები გეოგრაფიულად ეკონომიკურ, სოციალურ და უსაფრთხოების საბჭოებში. რეზოლუციებში რეგიონები შემდეგნაირად იყო გამოყოფილი:<ref>{{UN document|docid=A/RES/1991(XVIII) |body=A |session=18 |type=R |resolution_number=1991 (XVII) |title=Question of Equitable Representation on the Security Council and the Economic and Social Council |date=17 December 1963 |accessdate=5 March 2019}}</ref> * აფრიკის და აზიის სახელმწიფოები * ლათინური ამერიკის სახელმწიფოები * აღმოსავლეთ ევროპის სახელმწიფოები * დასავლეთ ევროპა და სხვათა სახელმწიფოები 1971 წლის 20 დეკემბერს, რეზოლუცია 2847-მა (XXVI) ოფიციალურად დააფუძნა ეკონომიკური და სოციალური საბჭოსთვის მოქმედი განაწილების სისტემა. ასევე, აფრიკისა და აზიის სახელმწიფოების რეგიონი ორ ცალკეულ რეგიონად გაიყო, ერთი აზიისთვის და მეორე აფრიკისთვის.<ref>{{UN document|docid=A/RES/2847(XXVI) |body=A |session=26th |type=R |resolution_number=2847 (XXVI) |title=Enlargement of the Economic and Social Council |date=20 December 1971 |accessdate=5 March 2019}}</ref> საბოლოოდ, 1978 წლის 19 დეკემბერს გენერალურმა ასამბლეამ მიიღო რეზოლუცია 33/138. ეს რეზოლუცია მოუწოდებდა გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტობისა და ვიცე-პრეზიდენტობის თანამდებობების, ასევე შვიდი მთავარი კომიტეტის თავმჯდომარეობის სამართლიანი გეოგრაფიული განაწილებისკენ.<ref>{{UN document|docid=A/RES/33/138 |body=A |session=33rd |type=R |resolution_number=33/138 |title=Question of the Composition of the Relevant Organs of the United Nations : Amendments to Rules 31 and 38 of the Rules of Procedure of the General Assembly |date=19 December 1978 |accessdate=5 March 2019}}</ref> === აწმყო === რეგიონული ჯგუფების სისტემის უახლესი ცვლილება [[2011]] წელს განხორციელდა, როდესაც აზიის ჯგუფს სახელი შეეცვალა და ეწოდა აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფი, ასევე აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფი ან აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი, რათა აღენიშნათ წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების მზარდი როლი გაერთიანებული ერების სისტემაში.<ref>{{Cite web|url=https://www.sprep.org/news/un-recognises-pacific-name-change|title=UN Recognises The Pacific With Name Change|last=<!--Not stated-->|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite news|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=1 September 2011|title=Asian group of nations at UN changes its name to Asia-Pacific group|work=[[Radio New Zealand]]|location=Wellington|url=https://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/199302/asian-group-of-nations-at-un-changes-its-name-to-asia-pacific-group|access-date=26 February 2019}}</ref> == მიმოხილვა == რეგიონული ჯგუფების მთავარი ფუნქციაა წევრი სახელმწიფოებს მისცეს შესაძლებლობა გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის ორგანოებსა და ლიდერულ თანამდებობებზე გადაანაწილოს საწევრო კვოტები. ამის გარდა, წევრ სახელმწიფოებს უფლება ეძლევათ დაუკავშირდნენ, განიხილონ და კოორდინაცია გაუწიონ ხმის მიცემასა და სხვა აქტივობებს. კონვენციის თანახმად, [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაეროს უშიშროების საბჭოს]] არამუდმივი წევრების ადგილები რეგიონულ ჯგუფებს შორის ნაწილდება დადგენილი ფორმულის მიხედვით. სხვა ორგანოებმა, როგორიცაა [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო]] და [[გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭო]], ასევე დაადგინეს წევრობის კვოტები თითოეული რეგიონული ჯგუფისთვის. გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის თანამდებობა ჯგუფებს შორის ათწლიანი ციკლით იცვლება (მიმდინარე წესის თანახმად, თითოეული რეგიონული ჯგუფი ციკლის განმავლობაში ორჯერ ავსებს ამ თანამდებობას, ფაქტობრივად, ის ხუთწლიანი ციკლით იცვლება). {| class="wikitable sortable" style="text-align:center; width:100%;" |- ! რეგიონული ჯგუფი<ref name="Members" /> !! წევრთა რაოდენობა<ref>{{cite web|title=Funding Trends|publisher=[[OHCHR]]|url=https://www.ohchr.org/en/about-us/funding-and-budget/funding-trends|access-date=24 Dec 2024}}</ref><ref>{{cite web|last=Ozawa|first=Toshiro|date=11 December 2023|title=On Pursuing UN Security Council Reform|publisher=Japan Institute of International Affairs|url=https://www.jiia.or.jp/en/ajiss_commentary/on-pursuing-un-security-council-reform.html}}</ref> !! მოსახლეობა (2023 წლის გაეროს მიახლოებითი რიცხვი)<ref>{{cite web|title=Data Portal|publisher=[[UN DESA|UN Population Division]]|url=https://population.un.org/dataportal|access-date=24 December 2024}}</ref> !! [[გაეროს უშიშროების საბჭო]]ს მუდმივი წევრები !! [[გაეროს უშიშროების საბჭო]]ს არჩეული წევრები !! გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს წევრები !! გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოს წევრები !! გაეროს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტობის წელი (ციფრი) |- | აფრიკა || 54 (28%) || 1480 მილიონი (18%) || 0 || 3 || 14 (26%) || 13 (28%) || 4 და 9 |- | აზია და წყნარი აფრიკა || 54 (28%) || 4710 მილიონი (58%)|| 1 || 2 || 11 (20%) || 13 (28%) || 1 და 6 |- | აღმოსავლეთ ევროპა || 23 (12%) || 330 მილიონი (4%)|| 1 || 1 || 6 (11%) || 6 (13%) || 2 და 7 |- | ლათინური ამერიკა და კარიბის ზღვა || 33 (17%) || 660 მილიონი (8%)|| 0 || 2|| 10 (19%) || 8 (17%) || 3 და 8 |- | დასავლეთ ევროპა და სხვათა სახელმწიფოები || 28+1 (15%) || 910 მილიონი (11%)|| 3 || 2 || 13 (24%) || 7 (15%) || 0 და 5 |- | '''[[გაეროს წევრი სახელმწიფოები|გაეროს წევრები]]'''|| '''193'''|| '''8090 მილიონი''' || '''5'''|| '''10'''|| '''54'''|| '''47'''|| '''ყველა წელი''' |} ===ადგილების განაწილება=== {| class="wikitable" style="text-align:center; width:20%" |- ! უშიშროების საბჭო ! გენერალური ასამბლეა ! ეკონომიკური და სოციალური საბჭო ! ადამიანის უფლებათა საბჭო |- |[[File:United Nations Security Council regional groups.svg|150px]] |[[File:United National General Assembly.svg|250px]] |[[File:United Nations Economic and Social Council Membership.svg|250px]] |[[File:United Nations Human Rights Council Membership.svg|250px]] |- |style="font-size:92%" align=left colspan=4 | {{legend|#0000ff|აფრიკის ჯგუფი}} {{legend|#339900|აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფი}} {{legend|#cc0000|აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი}} {{legend|#cc3399|ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფი}} {{legend|#cc9900|დასავლეთ ევროპისა და სხვათა ჯგუფი}} {{legend|#000000|[[2017]] წლამდე არ იღებდა კენჭისყრაში მონაწილეობას}} |} == რეგიონული ჯგუფები == === აფრიკული ჯგუფი === აფრიკის ჯგუფი 55 წევრი სახელმწიფოსგან შედგება (გაეროს წევრების 28%) და, შესაბამისად, წევრი სახელმწიფოების რაოდენობის მიხედვით ყველაზე დიდი რეგიონული ჯგუფია. ეს ერთადერთი რეგიონული ჯგუფია, რომლის ტერიტორიაც ემთხვევა იმ ტრადიციულ [[კონტინენტი|კონტინენტს]], საიდანაც მისი სახელი მომდინარეობს. მისი ტერიტორია მთლიანად [[აფრიკა|აფრიკის]] მიწებისგან შედგება. აფრიკის ჯგუფს უშიშროების საბჭოში სამი ადგილი აქვს, ყველა არამუდმივი. ჯგუფს ასევე აქვს 14 ადგილი ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში და 13 ადგილი ადამიანის უფლებათა საბჭოში. გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის არჩევნების როტაციის ფარგლებში, ჯგუფი პასუხისმგებელია წევრი სახელმწიფოების მოქალაქეების არჩევაზე მე-4 და მე-9 წლებში; უკანასკნელად, ამ თანამდებობაზე [[ნიგერია|ნიგერიელი]] ტიჯანი მუჰამედ-ბანდე 2019 წელს აირჩიეს. [[1964]] წელს სამხრეთ აფრიკას არ იღებდა როგორც აფრიკული ჯგუფი, ასევე დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფი (WEOG). სამხრეთ აფრიკა აფრიკის ჯგუფს [[აპართეიდი|აპარტეიდის]] დასრულების შემდეგ შეუერთდა. აფრიკის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოები არიან:<ref name="Members">{{cite web |author=<!--Not stated--> |date=n.d. |title=Regional groups of Member States |url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups |access-date=24 December 2024 |website=Department for General Assembly and Conference Management |publisher=United Nations}}</ref> {{div col|colwidth=20em}} *{{დროშა|ალჟირი}} *{{დროშა|ანგოლა}} *{{დროშა|ბენინი}} *{{დროშა|ბოტსვანა}} *{{დროშა|ბურკინა ფასო}} *{{დროშა|ბურუნდი}} *{{დროშა|კაბო-ვერდე}} *{{დროშა|კამერუნი}} *{{დროშა|ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა}} *{{დროშა|ჩადი}} *{{დროშა|კომორის კუნძულების კავშირი}} *{{დროშა|კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა}} *{{დროშა|ჯიბუტი}} *{{დროშა|ეგვიპტე}} *{{დროშა|ეკვატორული გვინეა}} *{{დროშა|ერიტრეა}} *{{დროშა|ესვატინი}} *{{დროშა|ეთიოპია}} *{{დროშა|გაბონი}} *{{დროშა|გამბია}} *{{დროშა|განა}} *{{დროშა|გვინეა}} *{{დროშა|გვინეა-ბისაუ}} *{{დროშა|კოტ-დ’ივუარი}} *{{დროშა|კენია}} *{{დროშა|ლესოთო}} *{{დროშა|ლიბერია}} *{{დროშა|ლიბია}} *{{დროშა|მადაგასკარი}} *{{დროშა|მალავი}} *{{დროშა|მალი}} *{{დროშა|მავრიტანია}} *{{დროშა|მავრიკი}} *{{დროშა|მაროკო}} *{{დროშა|მოზამბიკი}} *{{დროშა|ნამიბია}} *{{დროშა|ნიგერი}} *{{დროშა|ნიგერია}} *{{დროშა|კონგოს რესპუბლიკა}} *{{დროშა|რუანდა}} *{{დროშა|სან-ტომე და პრინსიპი}} *{{დროშა|სენეგალი}} *{{დროშა|სეიშელის კუნძულები}} *{{დროშა|სიერა-ლეონე}} *{{დროშა|სომალი}} *{{დროშა|სამხრეთ აფრიკა}} *{{დროშა|სამხრეთი სუდანი}} *{{დროშა|სუდანი}} *{{დროშა|ტანზანია}} *{{დროშა|ტოგო}} *{{დროშა|ტუნისი}} *{{დროშა|უგანდა}} *{{დროშა|ზამბია}} *{{დროშა|ზიმბაბვე}} {{Div col end}} === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფი === აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფი (ყოფილი აზიის ჯგუფი), ანუ აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფი, შედგება 54 წევრი სახელმწიფოსგან (გაეროს წევრთა 28%) და წევრი სახელმწიფოების რაოდენობით მეორე უდიდესი რეგიონული ჯგუფია აფრიკის ჯგუფის შემდეგ. მისი ტერიტორია მოიცავს [[აზია|აზიისა]] და [[ოკეანეთი|ოკეანეთის]] კონტინენტების დიდ ნაწილს, რამდენიმე ქვეყნის გარდა. [[2024]] წლისთვის [[კირიბატი]] გახდა უახლესი სახელმწიფო, რომელიც შეუერთდა აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს 20 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში არცერთი რეგიონული ჯგუფის წევრობის გარეშე, მიუხედავად იმისა, რომ კირიბატი გაეროში [[1999]] წელს გაწევრიანდა. [[სომხეთი]], [[აზერბაიჯანი]], [[საქართველო]] და [[რუსეთი]] აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის წევრები არიან, ხოლო [[ავსტრალია]], [[ახალი ზელანდია]] და [[ისრაელი]] - დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფის წევრები. [[კვიპროსი]] ევროკავშირის ერთადერთი წევრი სახელმწიფოა, რომელიც აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრია. მიუხედავად იმისა, რომ [[თურქეთი]] მონაწილეობს აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის შეხვედრებში, არჩევნების მიზნით ის დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფის ნაწილად ითვლება. აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს უშიშროების საბჭოში სამი ადგილი აქვს: ჩინეთის მუდმივი ადგილი და ორი არამუდმივი ადგილი. ჯგუფს ასევე აქვს 11 ადგილი ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში და 13 ადგილი ადამიანის უფლებათა საბჭოში. გაეროს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის არჩევნების როტაციის ფარგლებში, ჯგუფი პასუხისმგებელია წევრი სახელმწიფოების მოქალაქეების არჩევაზე 1-ლ და მე-6 წლებში; ბოლოს, [[მალდივის რესპუბლიკა|მალდივის]] წარმომადგენელი აბდულა შაჰიდი ამ თანამდებობაზე 2021 წელს აირჩიეს. აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოებია:<ref name="Members"/> {{div col|colwidth=20em}} *{{flag|ავღანეთი}} *{{flag|ბაჰრეინი}} *{{flag|ბანგლადეში}} *{{flag|ბჰუტანი}} *{{flag|ბრუნეი}} *{{flag|კამბოჯა}} *{{flag|ჩინეთი}} *{{flag|კვიპროსი}} *{{flag|აღმოსავლეთი ტიმორი}} *{{flag|მიკრონეზიის ფედერაციული შტატები}} *{{flag|ფიჯი}} *{{flag|ინდოეთი}} *{{flag|ინდონეზია}} *{{flag|ირანი}} *{{flag|ერაყი}} *{{flag|იაპონია}} *{{flag|იორდანია}} *{{flag|ყაზახეთი}} *{{flag|კირიბატი}} *{{flag|ქუვეითი}} *{{flag|ყირგიზეთი}} *{{flag|ლაოსი}} *{{flag|ლიბანი}} *{{flag|მალაიზია}} *{{flag|მალდივი}} *{{flag|მარშალის კუნძულები}} *{{flag|მონღოლეთი}} *{{flag|მიანმარი}} *{{flag|ნაურუ}} *{{flag|ნეპალი}} *{{flag|ჩრდილოეთი კორეა}} *{{flag|ომანი}} *{{flag|პაკისტანი}} *{{flag|პალაუ}} *{{flag|პაპუა-ახალი გვინეა}} *{{flag|ფილიპინები}} *{{flag|კატარი}} *{{flag|სამოა}} *{{flag|საუდის არაბეთი}} *{{flag|სინგაპური}} *{{flag|სოლომონის კუნძულები}} *{{flag|სამხრეთ კორეა}} *{{flag|შრი-ლანკა}} *{{flag|სირია}} *{{flag|ტაჯიკეთი}} *{{flag|ტაილანდი}} *{{flag|ტონგა}} *{{flag|თურქმენეთი}} *{{flag|ტუვალუ}} *{{flag|არაბთა გაერთიანებული საამიროები}} *{{flag|უზბეკეთი}} *{{flag|ვანუატუ}} *{{flag|ვიეტნამი}} *{{flag|იემენი}} {{div col end}} === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი 23 წევრი სახელმწიფოსგან შედგება (გაეროს წევრთა 12%) და, შესაბამისად, მას ყველაზე ნაკლები წევრი სახელმწიფო ჰყავს. მისი ტერიტორია შედგება [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ ევროპის]] მიწებისგან, ასევე [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალური ევროპისა]] და სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპის ნაწილებისგან. აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს უშიშროების საბჭოში ორი ადგილი აქვს: რუსეთის მუდმივი ადგილი და ერთი არამუდმივი ადგილი. ჯგუფს ასევე აქვს 6 ადგილი ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში და 6 ადგილი ადამიანის უფლებათა საბჭოში. გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის არჩევნების როტაციის ფარგლებში, ჯგუფი პასუხისმგებელია წევრი სახელმწიფოების მოქალაქეების არჩევაზე მე-2 და მე-7 წლებში; ბოლო დროს, ამ თანამდებობაზე [[უნგრეთი|უნგრეთიდან]] ჩაბა კოროში აირჩიეს [[2022]] წელს. აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოები არიან:<ref name="Members"/> {{div col|colwidth=20em}} *{{flag|ალბანეთი}} *{{flag|სომხეთი}} *{{flag|აზერბაიჯანი}} *{{flag|ბელარუსი}} *{{flag|ბოსნია და ჰერცეგოვინა}} *{{flag|ბულგარეთი}} *{{flag|ხორვატია}} *{{flag|ჩეხეთი}} *{{flag|ესტონეთი}} *{{flag|საქართველო}} *{{flag|უნგრეთი}} *{{flag|ლატვია}} *{{flag|ლიეტუვა}} *{{flag|მოლდოვა}} *{{flag|მონტენეგრო}} *{{flag|ჩრდილოეთი მაკედონია}} *{{flag|პოლონეთი}} *{{flag|რუმინეთი}} *{{flag|რუსეთი}} *{{flag|სერბეთი}} *{{flag|სლოვაკეთი}} *{{flag|სლოვენია}} *{{flag|უკრაინა}} {{div col end}} === ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფი (GRULAC) === ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფი, ანუ GRULAC, 33 წევრი სახელმწიფოსგან შედგება (გაეროს წევრთა 17%). მისი ტერიტორია მთლიანად შედგება [[სამხრეთი ამერიკა|სამხრეთ]] და [[ცენტრალური ამერიკა|ცენტრალური ამერიკის]] მიწებისგან, ასევე [[კარიბები|კარიბის ზღვის]] ზოგიერთი კუნძულისგან და [[მექსიკა|მექსიკისგან]]. ნებისმიერი განსხვავება ევროპული ქვეყნების დამოკიდებული ტერიტორიების არსებობიდან გამომდინარეობს.<ref>{{Cite web|title=Latin American and Caribbean Group (GRULAC)|url=http://www.cancilleria.gov.co/en/international/multilateral/consensus/latin-america|publisher=Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Colombia|access-date=2012-10-18}}</ref> ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის აუზის ჯგუფს უშიშროების საბჭოში ორი ადგილი აქვს, ორივე არამუდმივი. ჯგუფს ასევე აქვს 10 ადგილი ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში და 8 ადგილი ადამიანის უფლებათა საბჭოში. გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის არჩევნების როტაციის ფარგლებში, ჯგუფი პასუხისმგებელია წევრი სახელმწიფოების მოქალაქეების არჩევაზე მე-3 და მე-8 წლებში; უკანასკნელად, [[ეკვადორი|ეკვადორის]] წარმომადგენელი [[მარია ფერნანდა ესპინოსა]] ამ თანამდებობაზე [[2018]] წელს აირჩიეს. ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოებია:<ref name="Members"/> {{div col|colwidth=20em}} *{{flag|ანტიგუა და ბარბუდა}} *{{flag|არგენტინა}} *{{flag|ბაჰამის კუნძულები}} *{{flag|ბარბადოსი}} *{{flag|ბელიზი}} *{{flag|ბოლივია}} *{{flag|ბრაზილია}} *{{flag|ჩილე}} *{{flag|კოლუმბია}} *{{flag|კოსტა-რიკა}} *{{flag|კუბა}} *{{flag|დომინიკა}} *{{flag|დომინიკელთა რესპუბლიკა}} *{{flag|ეკვადორი}} *{{flag|სალვადორი}} *{{flag|გრენადა}} *{{flag|გვატემალა}} *{{flag|გაიანა}} *{{flag|ჰაიტი}} *{{flag|ჰონდურასი}} *{{flag|იამაიკა}} *{{flag|მექსიკა}} *{{flag|ნიკარაგუა}} *{{flag|პანამა}} *{{flag|პარაგვაი}} *{{flag|პერუ}} *{{flag|სენტ-კიტსი და ნევისი}} *{{flag|სენტ-ლუსია}} *{{flag|სენტ-ვინსენტი და გრენადინები}} *{{flag|სურინამი}} *{{flag|ტრინიდადი და ტობაგო}} *{{flag|ურუგვაი}} *{{flag|ვენესუელა}} {{div col end}} === დასავლეთ ევროპისა და სხვათა ჯგუფი (WEOG) === დასავლეთ ევროპისა და სხვათა ჯგუფი, ანუ WEOG, შედგება 28 წევრი სახელმწიფოსგან (გაეროს წევრთა 15%). მისი ტერიტორია შედგება ყველა კონტინენტზე მიმოფანტული ქვეყნებისგან, მაგრამ ძირითადად [[დასავლეთი ევროპა|დასავლეთ ევროპასა]] და ჩრდილოეთ ამერიკაშია კონცენტრირებული. გარდა ამისა, შეერთებული შტატები დამკვირვებლის სტატუსით მოქმედებს, რადგან ის ოფიციალურად არ არის რომელიმე რეგიონული ჯგუფის ნაწილი. შეერთებული შტატების ჩათვლით, დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფს უშიშროების საბჭოში ხუთი ადგილი აქვს: სამი მუდმივი ადგილი (საფრანგეთი, გაერთიანებული სამეფო და შეერთებული შტატები) და ორი არამუდმივი ადგილი. ჯგუფს ასევე აქვს 13 ადგილი ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში და 7 ადგილი ადამიანის უფლებათა საბჭოში. გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის არჩევნების როტაციის ფარგლებში, ჯგუფი პასუხისმგებელია წევრი სახელმწიფოების მოქალაქეების არჩევაზე 0-ით და 5-ით დამთავრებულ წლებში; ბოლოს, ამ თანამდებობაზე [[თურქეთი|თურქეთის]] წარმომადგენელი ვოლკან ბოზკირი [[2020]] წელს აირჩიეს. დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფის წევრი სახელმწიფოები არიან:<ref name="Members"/> ==== პალესტინის სახელმწიფო ==== [[პალესტინის გათავისუფლების ორგანიზაცია|პალესტინის განთავისუფლების ორგანიზაცია]] აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფში დამკვირვებლის სტატუსით მონაწილეობს [[1986]] წლის 2 აპრილიდან.<ref>{{Cite web |author=United Nations General Assembly |url=http://www.undemocracy.com/A-RES-52-250.pdf |title=UNGA Resolution 52/250 |publisher=United Nations |date=7 July 1998 |access-date=2011-01-10 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110522214702/http://www.undemocracy.com/A-RES-52-250.pdf |archive-date=May 22, 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110522214702/http://www.undemocracy.com/A-RES-52-250.pdf |archivedate=2011-05-22 }}: "Palestine enjoys full membership in the Group of Asian States and the Economic and Social Commission for Western Asia."</ref><ref>{{Cite web|author=Permanent Observer Mission of Palestine to the United Nations|title=Status of Palestine at the United Nations|url=http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550;jsessionid=DB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|publisher=United Nations|access-date=2011-01-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20110606092743/http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550%3Bjsessionid%3DDB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|archive-date=2011-06-06|url-status=dead}}: "On 2 April 1986, the Asian Group of the U.N. decided to accept the PLO as a full member."</ref><ref>{{Cite web|author=United Nations Conference on Trade and Development|title=Government structures|url=http://www.unctad.org/templates/Page.asp?intItemID=4966&lang=1|publisher=United Nations|access-date=2011-01-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20100613180649/http://unctad.org/Templates/Page.asp?intItemID=4966&lang=1|archive-date=2010-06-13|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110606221936/http://www.unctad.org/templates/Page.asp?intItemID=4966&lang=1|archivedate=2011-06-06}}: "At present, the PLO is a full member of the Asian Group of the United Nations, ..."</ref><ref>{{Cite news|author=Doebbler, Curtis|title=International Law and Palestinian Independence: A View from Palestine|url=http://jurist.justia.com/cgi-bin/mt/mt-search.cgi?IncludeBlogs=1,6,11,3,7,9,12,2,8,4,1,10,5&tag=International%20Law&limit=20|date=27 November 2009|newspaper=JURIST|publisher=University of Pittsburgh School of Law|access-date=2011-01-10|archive-date=2015-09-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20150930200822/http://jurist.justia.com/cgi-bin/mt/mt-search.cgi?IncludeBlogs=1,6,11,3,7,9,12,2,8,4,1,10,5&tag=International%20Law&limit=20|url-status=dead}}: "Palestine is already recognised as a full member of the Asian Group of States in the UN, and often thereby submits and influences UN resolutions. Being a member state would also give the Palestinian representative to the UN the right to vote on General Assembly resolutions, among other UN decisions."</ref> == მოწოდებები რეფორმებისკენ == რეგიონულ ჯგუფებს შორის ზომის დიდი ვარიაცია (23-დან 54-მდე) პრობლემურია, რადგან შესაძლოა თანაბარი წარმომადგენლობის მიღწევა უფრო რთული იყოს.<ref name="Encyclopedia" /> გარდა ამისა, ზოგიერთ ჯგუფს შესაძლოა რეფორმა დასჭირდეს ჯგუფში პოლიტიკური ცვლილებების გამო. აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის მრავალი წევრი ბოლო წლებში თანდათანობით შეუერთდა დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფს ჩრდილო-ატლანტიკურ ხელშეკრულების ორგანიზაციასა და ევროკავშირში გაწევრიანების გამო. გარდა ამისა, დასავლეთ ევროპისა და სხვების ჯგუფის ზოგიერთი წევრი თავს უუფლებოდ გრძნობს ჯგუფში შემავალ ევროკავშირის სახელმწიფოებს შორის გაზრდილი კოორდინაციის გამო.<ref name="Encyclopedia" /> [[1995]] წელს ავსტრალიის მთავრობა გამოვიდა ინიციატივით რეგიონული ჯგუფები შვიდ ჯგუფად გადაეწყოთ შემდეგნაირად: * დასავლეთ ევროპა (24 წევრი) * ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპა (22 წევრი) * ახლო აღმოსავლეთი და მაღრიბი (19 წევრი) * აფრიკა (43 წევრი) * ცენტრალური აზია და ინდოეთის ოკეანე (17 წევრი) * აღმოსავლეთ აზია და ოკეანეთი (25 წევრი) * ამერიკა (35 წევრი) ეს წინადადება შექმნიდა ერთგვაროვან ახლო აღმოსავლურ ჯგუფს, ასევე დააკმაყოფილებდა სამხრეთ წყნარი ოკეანის სახელმწიფოების მოთხოვნებს, რომლებმაც მოითხოვეს საკუთარი რეგიონის შექმნა.<ref name="Encyclopedia"/> [[1997]] წელს კანადური კვლევის მიხედვით რეგიონული ჯგუფების ცხრა ჯგუფად რეორგანიზაცია შემდეგნაირად უნდა მომხდარიყო: * ევრაზია (21 წევრი) * აზია/წყნარი ოკეანის რეგიონი (25 წევრი) * ხმელთაშუა ზღვის/სპარსეთის ყურის ქვეყნები (19 წევრი) * ჩრდილოეთ ევროპა (20 წევრი) * სამხრეთ ევროპა (19 წევრი) * ჩრდილოეთ აფრიკა (23 წევრი) * სამხრეთ აფრიკა (23 წევრი) * ამერიკა (19 წევრი) * კარიბის ზღვის აუზის კუნძულები (16 წევრი) ეს წინადადება შექმნიდა მსგავსი ზომის ჯგუფებს, ამავდროულად გაითვალისწინებდა რეგიონების ადგილობრივ პოლიტიკას.<ref name="Encyclopedia"/><ref name="O'Brien Working Paper 6/97"/>{{cite web |last1=O'Brien |first1=Terence |title=The United Nations: Legacy and Reform |date=1997 |url=https://www.wgtn.ac.nz/strategic-studies/documents/working-papers/wp-06.pdf |access-date=8 December 2020}}</ref> [[2000]] წელს [[ნაურუ|ნაურუს]] მთავრობამ თავის საერთო დებატებზე გამოსვლისას მოითხოვა ოკეანეთისთვის ახალი რეგიონული ჯგუფის შექმნა. ეს ახალი ჯგუფი უფრო მეტ წარმომადგენლობას მისცემდა წყნარი ოკეანის კუნძულოვან ქვეყნებს, რომლებიც ამჟამად ახლო აღმოსავლეთთან, ცენტრალურ აზიასთან და აღმოსავლეთ აზიასთან ერთად არიან დაჯგუფებულნი, რაც მათ შესაძლებლობებს ზღუდავს. ნაურუს გარდა, ამ შემოთავაზებულ ბლოკში ასევე შეიძლება შესულიყვნენ [[ავსტრალია]] და [[ახალი ზელანდია]] (ორივე WEOG-შია), [[იაპონია]], [[სამხრეთი კორეა|სამხრეთ კორეა]], [[სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნების ასოციაცია|ასეანის]] ქვეყნები და ოკეანეთის დანარჩენი ნაწილი.<ref>{{UN document|docid=A/55/PV.25|body=A|session=55|type=Official Records|title=General Debate|date=20 September|accessdate=}}</ref> == გალერეა == <gallery> ფაილი:UNSC_years_for_African_Group_2010.png|ალტ=Members of the African Group colour-coded for the number of years each spent on the Security Council as of 2010| აფრიკის ჯგუფის წევრები 2010 წლის მდგომარეობით [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] თითოეულის მიერ გატარებული წლების რაოდენობის მიხედვით. ფაილი:GRULAC_years_2010.PNG|ალტ=Members of the Latin American and Caribbean Group colour-coded for the number of years each spent on the Security Council as of 2010| ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფის წევრები 2010 წლის მდგომარეობით [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] თითოეულის მიერ გატარებული წლების რაოდენობის მიხედვით. ფაილი:Eastern_European_Group_2010.png|ალტ=The Eastern European Group in 2010, with the years each member spent in the United Nations Security Council, including former members represented as outlines| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი, მათ შორის ყოფილი წევრები, 2010 წლის მდგომარეობით [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] თითოეულის მიერ გატარებული წლების რაოდენობის მიხედვით. ფაილი:UNGA_Presidents_from_Eastern_Europe.png|ალტ=A map showing from which countries from the Eastern European Group has there been elected a President of the United Nations General Assembly as of September 2017| გაეროს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტები აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფიდან 2017 წლის სექტემბრის მდგომარეობით. ფაილი:WEOG_2010.png|ალტ=Members of the Western European and Others Group colour-coded for the number of years each spent on the Security Council as of 2010| დასავლეთ ევროპისა და სხვათა ჯგუფის წევრები, 2010 წლის მდგომარეობით [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] თითოეულის მიერ გატარებული წლების რაოდენობის მიხედვით. </gallery> == რესურსები ინტერნეტში == * [http://data.unaids.org/pub/Manual/2009/jc1682_governancehandbook_lr_en.pdf ''UNAIDS, მმართველობის სახელმძღვანელო'', 2010 წლის იანვარი] (გვ. 28-29). == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის ისტორია]] 6gv93eek8wtvwqnqtlhwozd2ewju5i6 4822648 4822647 2025-06-30T14:44:05Z AkakiBalanchivadze 92095 /* მოწოდებები რეფორმებისკენ */ 4822648 wikitext text/x-wiki '''გაეროს რეგიონული ჯგუფები''' — [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის]] [[გაეროს წევრი სახელმწიფოები|წევრი სახელმწიფოების]] [[გეოპოლიტიკა|გეოპოლიტიკური]] რეგიონული ჯგუფები. თავდაპირველად, გაეროს წევრი სახელმწიფოები არაოფიციალურად იყვნენ ორგანიზებულნი ხუთ ჯგუფად, როგორც [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გენერალური ასამბლეის]] კომიტეტებისთვის თანამდებობების განაწილების არაფორმალური საშუალება. ახლა ამ დაჯგუფებამ გაცილებით ფართო და ოფიციალური როლი შეიძინა. გაეროს მრავალი ორგანო გეოგრაფიული წარმომადგენლობის საფუძველზეა განაწილებული. უმაღლესი ლიდერის თანამდებობები, მათ შორის [[გაეროს გენერალური მდივანი|გენერალური მდივნისა]] და გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის თანამდებობები, რეგიონულ ჯგუფებს შორის როტაციით ნაწილდება. ჯგუფები ასევე კოორდინაციას უწევენ არსებით პოლიტიკას და ქმნიან საფუძველს მოლაპარაკებებისა და ბლოკური კენჭისყრისთვის.<ref name="Swiss Handbook">{{Cite book|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|title=The GA Handbook: A practical guide to the United Nations General Assembly|url=https://www.eda.admin.ch/dam/mission-new-york/en/documents/UN_GA__Final.pdf|date=2017}}</ref> [[Image:UN regional groups.svg|thumb|400px| {{legend|#0000FF|[[გაეროს აფრიკის ჯგუფი|აფრიკის ჯგუფი]]}} {{legend|#339900|[[გაეროს აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფი|აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფი]]}} {{legend|#CC0000|[[გაეროს აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი|აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი]]}} {{legend|#CC3399|[[გაეროს ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფი|ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფი]]}} {{legend|#CC9900|[[გაეროს დასავლეთ ევროპისა და სხვათა ჯგუფი|დასავლეთ ევროპისა და სხვათა ჯგუფი]]}} {{legend|#000000|[[კირიბატი]], რომელიც [[გაეროს წევრი სახელმწიფოები|წევრი სახელმწიფოების]] არცერთ ჯგუფში არ შედიოდა [[2017]] წლამდე}} {{legend|#00FF00|[[გაეროს დამკვირვებელი წევრები]] ([[წმინდა საყდარი]] და [[პალესტინა]])}} {{legend|#F0F0F0|[[დასავლეთ საჰარა]]}} {{legend|#C0C0C0|[[ანტარქტიკა]]}} ]] == ისტორია == === ერთა ლიგა === ადგილების გეოგრაფიული განაწილების პრეცედენტი გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის წინამორბედმა, [[ერთა ლიგა|ერთა ლიგამ]] შექმნა. ლიგის სისტემის თანახმად, შეიქმნა ნომინაციების კომიტეტი, რათა შეექმნა საარჩევნო სიები ლიგის საბჭოში ადგილების განაწილებისთვის. ეს რთული ამოცანა აღმოჩნდა, რადგან საბჭოში ადგილების რაოდენობა მუდმივად იცვლებოდა. თუმცა, [[1926]] წლიდან [[1933]] წლამდე განაწილების არაოფიციალური სქემა გამოიკვეთა, სადაც საბჭოში არამუდმივი ადგილები შემდეგი წესით გადანაწილდა: * 3 ლათინური ამერიკის შტატებისთვის * 1 სკანდინავიური სახელმწიფოსთვის * 1 [[ანტანტა|ანტანტის]] მცირე სახელმწიფოსთვის ([[ჩეხოსლოვაკია]], [[რუმინეთი]] ან [[იუგოსლავია]]) * 1 ბრიტანეთის თანამეგობრობის წევრისთვის * 1 შორეული აღმოსავლეთის სახელმწიფოსთვის * თითო ადგილი ესპანეთსა და პოლონეთს === გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია === გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის წესდების შემუშავებისას, ახალი ორგანიზაციის ორგანოების ადგილების გეოგრაფიული განაწილების იდეა შემქმნელთა ერთ-ერთი პრიორიტეტი იყო. შეერთებული შტატების რეკომენდაციით, გაეროს პირველი გენერალური კომიტეტი შედგებოდა შემდეგი წევრებისგან: * [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოს]] ხუთი მუდმივი წევრი * ლათინური ამერიკის 3 სახელმწიფო * ბრიტანეთის თანამეგობრობის 2 სახელმწიფო * აღმოსავლეთ ევროპის 2 სახელმწიფო * დასავლეთ ევროპის 1 სახელმწიფო * ახლო აღმოსავლეთის 1 სახელმწიფო ამ განაწილებამ საფუძველი ჩაუყარა პრეცედენტს, რომ გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებისთვის რეგიონული ჯგუფები გამოიყენებოდა. მაგალითად, [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოს]] პირველი არჩევნები მსგავს სქემას იყენებდა, ადგილები კი შემდეგი თანმიმდევრობით გადანაწილდა:<ref name="Encyclopedia">{{cite encyclopedia |last=Winkelmann |first=Ingo |editor-last=Volger |editor-first=Helmut |title=Regional Groups in the UN | encyclopedia =A Concise Encyclopedia of the United Nations |url=https://pdfs.semanticscholar.org/eb28/294b6dd9c49dabfbd7791f6be2b154e101cb.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20200113221847/https://pdfs.semanticscholar.org/eb28/294b6dd9c49dabfbd7791f6be2b154e101cb.pdf |url-status=dead |archive-date=13 January 2020 |access-date=4 March 2019 |language=en |edition=2nd |year=2010 |publisher=Martinus Nijhoff Publishers |location=Leiden |isbn=978-90-04-18004-8 |pages=592–96|s2cid=159105596 }}</ref> * [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოს]] ხუთი მუდმივი წევრი * ლათინური ამერიკის 3 სახელმწიფო * ბრიტანეთის თანამეგობრობის 2 სახელმწიფო * აღმოსავლეთ ევროპის 2 სახელმწიფო * დასავლეთ ევროპის 1 სახელმწიფო * ახლო აღმოსავლეთის 1 სახელმწიფო ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს არჩევნებიც მსგავსი სქემით წარიმართა, თუმცა ადგილები „ახლო აღმოსავლეთის სახელმწიფოებს“ გადაეცათ და არა „შუა აღმოსავლეთის სახელმწიფოებს“. თუმცა, ეს შეთანხმებები ფორმალური არ იყო და ეფუძნებოდა „ჯენტლმენურ შეთანხმებებს“, რომლებიც შეერთებულ შტატებსა და საბჭოთა კავშირს შორის შეთანხმებული იყო გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილების შესახებ. === რეფორმა === დეკოლონიზაციის ტალღის შემდეგ, გაეროს აფრიკის, აზიის და წყნარი ოკეანის კონტინენტებიდან არაერთი წევრი შეემატა. [[1955]] წელს [[ბანდუნგის კონფერენცია|ბანდუნგის კონფერენციის]] შემდეგ, პოსტკოლონიურ სახელმწიფოებს შორის სოლიდარობა გაიზარდა, რამაც გამოიწვია გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაზე ზეწოლა ამ სახელმწიფოების წარმომადგენლობის გაზრდის მოთხოვნით. ამ ზეწოლამ გამოიწვია [[1957]] წლის 12 დეკემბრის 1192 (XII) რეზოლუციის მიღება, რომელმაც დაადგინა გენერალურ კომიტეტში ადგილების განაწილების ფორმალური სქემა.<ref>{{UN document|docid=A/RES/1192(XII) |body=A |session=12 |type=R |resolution_number=1192 (XII) |title=Composition of the General Committee of the General Assembly |date=12 December 1957 |accessdate=5 March 2019}}</ref> ამას მოჰყვა 1963 წლის 17 დეკემბერს მიღებული რეზოლუციები 1990 (XVIII) და 1991 (XVIII). ამ რეზოლუციებში დაწვრილებით იყო განსაზღვრული გენერალურ კომიტეტში ადგილების განაწილება, მაგრამ ასევე იყო განსაზღვრული, თუ როგორ განაწილდებოდა ადგილები გეოგრაფიულად ეკონომიკურ, სოციალურ და უსაფრთხოების საბჭოებში. რეზოლუციებში რეგიონები შემდეგნაირად იყო გამოყოფილი:<ref>{{UN document|docid=A/RES/1991(XVIII) |body=A |session=18 |type=R |resolution_number=1991 (XVII) |title=Question of Equitable Representation on the Security Council and the Economic and Social Council |date=17 December 1963 |accessdate=5 March 2019}}</ref> * აფრიკის და აზიის სახელმწიფოები * ლათინური ამერიკის სახელმწიფოები * აღმოსავლეთ ევროპის სახელმწიფოები * დასავლეთ ევროპა და სხვათა სახელმწიფოები 1971 წლის 20 დეკემბერს, რეზოლუცია 2847-მა (XXVI) ოფიციალურად დააფუძნა ეკონომიკური და სოციალური საბჭოსთვის მოქმედი განაწილების სისტემა. ასევე, აფრიკისა და აზიის სახელმწიფოების რეგიონი ორ ცალკეულ რეგიონად გაიყო, ერთი აზიისთვის და მეორე აფრიკისთვის.<ref>{{UN document|docid=A/RES/2847(XXVI) |body=A |session=26th |type=R |resolution_number=2847 (XXVI) |title=Enlargement of the Economic and Social Council |date=20 December 1971 |accessdate=5 March 2019}}</ref> საბოლოოდ, 1978 წლის 19 დეკემბერს გენერალურმა ასამბლეამ მიიღო რეზოლუცია 33/138. ეს რეზოლუცია მოუწოდებდა გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტობისა და ვიცე-პრეზიდენტობის თანამდებობების, ასევე შვიდი მთავარი კომიტეტის თავმჯდომარეობის სამართლიანი გეოგრაფიული განაწილებისკენ.<ref>{{UN document|docid=A/RES/33/138 |body=A |session=33rd |type=R |resolution_number=33/138 |title=Question of the Composition of the Relevant Organs of the United Nations : Amendments to Rules 31 and 38 of the Rules of Procedure of the General Assembly |date=19 December 1978 |accessdate=5 March 2019}}</ref> === აწმყო === რეგიონული ჯგუფების სისტემის უახლესი ცვლილება [[2011]] წელს განხორციელდა, როდესაც აზიის ჯგუფს სახელი შეეცვალა და ეწოდა აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფი, ასევე აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფი ან აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი, რათა აღენიშნათ წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების მზარდი როლი გაერთიანებული ერების სისტემაში.<ref>{{Cite web|url=https://www.sprep.org/news/un-recognises-pacific-name-change|title=UN Recognises The Pacific With Name Change|last=<!--Not stated-->|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite news|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=1 September 2011|title=Asian group of nations at UN changes its name to Asia-Pacific group|work=[[Radio New Zealand]]|location=Wellington|url=https://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/199302/asian-group-of-nations-at-un-changes-its-name-to-asia-pacific-group|access-date=26 February 2019}}</ref> == მიმოხილვა == რეგიონული ჯგუფების მთავარი ფუნქციაა წევრი სახელმწიფოებს მისცეს შესაძლებლობა გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის ორგანოებსა და ლიდერულ თანამდებობებზე გადაანაწილოს საწევრო კვოტები. ამის გარდა, წევრ სახელმწიფოებს უფლება ეძლევათ დაუკავშირდნენ, განიხილონ და კოორდინაცია გაუწიონ ხმის მიცემასა და სხვა აქტივობებს. კონვენციის თანახმად, [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაეროს უშიშროების საბჭოს]] არამუდმივი წევრების ადგილები რეგიონულ ჯგუფებს შორის ნაწილდება დადგენილი ფორმულის მიხედვით. სხვა ორგანოებმა, როგორიცაა [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო]] და [[გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭო]], ასევე დაადგინეს წევრობის კვოტები თითოეული რეგიონული ჯგუფისთვის. გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის თანამდებობა ჯგუფებს შორის ათწლიანი ციკლით იცვლება (მიმდინარე წესის თანახმად, თითოეული რეგიონული ჯგუფი ციკლის განმავლობაში ორჯერ ავსებს ამ თანამდებობას, ფაქტობრივად, ის ხუთწლიანი ციკლით იცვლება). {| class="wikitable sortable" style="text-align:center; width:100%;" |- ! რეგიონული ჯგუფი<ref name="Members" /> !! წევრთა რაოდენობა<ref>{{cite web|title=Funding Trends|publisher=[[OHCHR]]|url=https://www.ohchr.org/en/about-us/funding-and-budget/funding-trends|access-date=24 Dec 2024}}</ref><ref>{{cite web|last=Ozawa|first=Toshiro|date=11 December 2023|title=On Pursuing UN Security Council Reform|publisher=Japan Institute of International Affairs|url=https://www.jiia.or.jp/en/ajiss_commentary/on-pursuing-un-security-council-reform.html}}</ref> !! მოსახლეობა (2023 წლის გაეროს მიახლოებითი რიცხვი)<ref>{{cite web|title=Data Portal|publisher=[[UN DESA|UN Population Division]]|url=https://population.un.org/dataportal|access-date=24 December 2024}}</ref> !! [[გაეროს უშიშროების საბჭო]]ს მუდმივი წევრები !! [[გაეროს უშიშროების საბჭო]]ს არჩეული წევრები !! გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს წევრები !! გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოს წევრები !! გაეროს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტობის წელი (ციფრი) |- | აფრიკა || 54 (28%) || 1480 მილიონი (18%) || 0 || 3 || 14 (26%) || 13 (28%) || 4 და 9 |- | აზია და წყნარი აფრიკა || 54 (28%) || 4710 მილიონი (58%)|| 1 || 2 || 11 (20%) || 13 (28%) || 1 და 6 |- | აღმოსავლეთ ევროპა || 23 (12%) || 330 მილიონი (4%)|| 1 || 1 || 6 (11%) || 6 (13%) || 2 და 7 |- | ლათინური ამერიკა და კარიბის ზღვა || 33 (17%) || 660 მილიონი (8%)|| 0 || 2|| 10 (19%) || 8 (17%) || 3 და 8 |- | დასავლეთ ევროპა და სხვათა სახელმწიფოები || 28+1 (15%) || 910 მილიონი (11%)|| 3 || 2 || 13 (24%) || 7 (15%) || 0 და 5 |- | '''[[გაეროს წევრი სახელმწიფოები|გაეროს წევრები]]'''|| '''193'''|| '''8090 მილიონი''' || '''5'''|| '''10'''|| '''54'''|| '''47'''|| '''ყველა წელი''' |} ===ადგილების განაწილება=== {| class="wikitable" style="text-align:center; width:20%" |- ! უშიშროების საბჭო ! გენერალური ასამბლეა ! ეკონომიკური და სოციალური საბჭო ! ადამიანის უფლებათა საბჭო |- |[[File:United Nations Security Council regional groups.svg|150px]] |[[File:United National General Assembly.svg|250px]] |[[File:United Nations Economic and Social Council Membership.svg|250px]] |[[File:United Nations Human Rights Council Membership.svg|250px]] |- |style="font-size:92%" align=left colspan=4 | {{legend|#0000ff|აფრიკის ჯგუფი}} {{legend|#339900|აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფი}} {{legend|#cc0000|აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი}} {{legend|#cc3399|ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფი}} {{legend|#cc9900|დასავლეთ ევროპისა და სხვათა ჯგუფი}} {{legend|#000000|[[2017]] წლამდე არ იღებდა კენჭისყრაში მონაწილეობას}} |} == რეგიონული ჯგუფები == === აფრიკული ჯგუფი === აფრიკის ჯგუფი 55 წევრი სახელმწიფოსგან შედგება (გაეროს წევრების 28%) და, შესაბამისად, წევრი სახელმწიფოების რაოდენობის მიხედვით ყველაზე დიდი რეგიონული ჯგუფია. ეს ერთადერთი რეგიონული ჯგუფია, რომლის ტერიტორიაც ემთხვევა იმ ტრადიციულ [[კონტინენტი|კონტინენტს]], საიდანაც მისი სახელი მომდინარეობს. მისი ტერიტორია მთლიანად [[აფრიკა|აფრიკის]] მიწებისგან შედგება. აფრიკის ჯგუფს უშიშროების საბჭოში სამი ადგილი აქვს, ყველა არამუდმივი. ჯგუფს ასევე აქვს 14 ადგილი ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში და 13 ადგილი ადამიანის უფლებათა საბჭოში. გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის არჩევნების როტაციის ფარგლებში, ჯგუფი პასუხისმგებელია წევრი სახელმწიფოების მოქალაქეების არჩევაზე მე-4 და მე-9 წლებში; უკანასკნელად, ამ თანამდებობაზე [[ნიგერია|ნიგერიელი]] ტიჯანი მუჰამედ-ბანდე 2019 წელს აირჩიეს. [[1964]] წელს სამხრეთ აფრიკას არ იღებდა როგორც აფრიკული ჯგუფი, ასევე დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფი (WEOG). სამხრეთ აფრიკა აფრიკის ჯგუფს [[აპართეიდი|აპარტეიდის]] დასრულების შემდეგ შეუერთდა. აფრიკის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოები არიან:<ref name="Members">{{cite web |author=<!--Not stated--> |date=n.d. |title=Regional groups of Member States |url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups |access-date=24 December 2024 |website=Department for General Assembly and Conference Management |publisher=United Nations}}</ref> {{div col|colwidth=20em}} *{{დროშა|ალჟირი}} *{{დროშა|ანგოლა}} *{{დროშა|ბენინი}} *{{დროშა|ბოტსვანა}} *{{დროშა|ბურკინა ფასო}} *{{დროშა|ბურუნდი}} *{{დროშა|კაბო-ვერდე}} *{{დროშა|კამერუნი}} *{{დროშა|ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა}} *{{დროშა|ჩადი}} *{{დროშა|კომორის კუნძულების კავშირი}} *{{დროშა|კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა}} *{{დროშა|ჯიბუტი}} *{{დროშა|ეგვიპტე}} *{{დროშა|ეკვატორული გვინეა}} *{{დროშა|ერიტრეა}} *{{დროშა|ესვატინი}} *{{დროშა|ეთიოპია}} *{{დროშა|გაბონი}} *{{დროშა|გამბია}} *{{დროშა|განა}} *{{დროშა|გვინეა}} *{{დროშა|გვინეა-ბისაუ}} *{{დროშა|კოტ-დ’ივუარი}} *{{დროშა|კენია}} *{{დროშა|ლესოთო}} *{{დროშა|ლიბერია}} *{{დროშა|ლიბია}} *{{დროშა|მადაგასკარი}} *{{დროშა|მალავი}} *{{დროშა|მალი}} *{{დროშა|მავრიტანია}} *{{დროშა|მავრიკი}} *{{დროშა|მაროკო}} *{{დროშა|მოზამბიკი}} *{{დროშა|ნამიბია}} *{{დროშა|ნიგერი}} *{{დროშა|ნიგერია}} *{{დროშა|კონგოს რესპუბლიკა}} *{{დროშა|რუანდა}} *{{დროშა|სან-ტომე და პრინსიპი}} *{{დროშა|სენეგალი}} *{{დროშა|სეიშელის კუნძულები}} *{{დროშა|სიერა-ლეონე}} *{{დროშა|სომალი}} *{{დროშა|სამხრეთ აფრიკა}} *{{დროშა|სამხრეთი სუდანი}} *{{დროშა|სუდანი}} *{{დროშა|ტანზანია}} *{{დროშა|ტოგო}} *{{დროშა|ტუნისი}} *{{დროშა|უგანდა}} *{{დროშა|ზამბია}} *{{დროშა|ზიმბაბვე}} {{Div col end}} === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფი === აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფი (ყოფილი აზიის ჯგუფი), ანუ აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფი, შედგება 54 წევრი სახელმწიფოსგან (გაეროს წევრთა 28%) და წევრი სახელმწიფოების რაოდენობით მეორე უდიდესი რეგიონული ჯგუფია აფრიკის ჯგუფის შემდეგ. მისი ტერიტორია მოიცავს [[აზია|აზიისა]] და [[ოკეანეთი|ოკეანეთის]] კონტინენტების დიდ ნაწილს, რამდენიმე ქვეყნის გარდა. [[2024]] წლისთვის [[კირიბატი]] გახდა უახლესი სახელმწიფო, რომელიც შეუერთდა აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს 20 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში არცერთი რეგიონული ჯგუფის წევრობის გარეშე, მიუხედავად იმისა, რომ კირიბატი გაეროში [[1999]] წელს გაწევრიანდა. [[სომხეთი]], [[აზერბაიჯანი]], [[საქართველო]] და [[რუსეთი]] აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის წევრები არიან, ხოლო [[ავსტრალია]], [[ახალი ზელანდია]] და [[ისრაელი]] - დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფის წევრები. [[კვიპროსი]] ევროკავშირის ერთადერთი წევრი სახელმწიფოა, რომელიც აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრია. მიუხედავად იმისა, რომ [[თურქეთი]] მონაწილეობს აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის შეხვედრებში, არჩევნების მიზნით ის დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფის ნაწილად ითვლება. აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს უშიშროების საბჭოში სამი ადგილი აქვს: ჩინეთის მუდმივი ადგილი და ორი არამუდმივი ადგილი. ჯგუფს ასევე აქვს 11 ადგილი ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში და 13 ადგილი ადამიანის უფლებათა საბჭოში. გაეროს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის არჩევნების როტაციის ფარგლებში, ჯგუფი პასუხისმგებელია წევრი სახელმწიფოების მოქალაქეების არჩევაზე 1-ლ და მე-6 წლებში; ბოლოს, [[მალდივის რესპუბლიკა|მალდივის]] წარმომადგენელი აბდულა შაჰიდი ამ თანამდებობაზე 2021 წელს აირჩიეს. აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოებია:<ref name="Members"/> {{div col|colwidth=20em}} *{{flag|ავღანეთი}} *{{flag|ბაჰრეინი}} *{{flag|ბანგლადეში}} *{{flag|ბჰუტანი}} *{{flag|ბრუნეი}} *{{flag|კამბოჯა}} *{{flag|ჩინეთი}} *{{flag|კვიპროსი}} *{{flag|აღმოსავლეთი ტიმორი}} *{{flag|მიკრონეზიის ფედერაციული შტატები}} *{{flag|ფიჯი}} *{{flag|ინდოეთი}} *{{flag|ინდონეზია}} *{{flag|ირანი}} *{{flag|ერაყი}} *{{flag|იაპონია}} *{{flag|იორდანია}} *{{flag|ყაზახეთი}} *{{flag|კირიბატი}} *{{flag|ქუვეითი}} *{{flag|ყირგიზეთი}} *{{flag|ლაოსი}} *{{flag|ლიბანი}} *{{flag|მალაიზია}} *{{flag|მალდივი}} *{{flag|მარშალის კუნძულები}} *{{flag|მონღოლეთი}} *{{flag|მიანმარი}} *{{flag|ნაურუ}} *{{flag|ნეპალი}} *{{flag|ჩრდილოეთი კორეა}} *{{flag|ომანი}} *{{flag|პაკისტანი}} *{{flag|პალაუ}} *{{flag|პაპუა-ახალი გვინეა}} *{{flag|ფილიპინები}} *{{flag|კატარი}} *{{flag|სამოა}} *{{flag|საუდის არაბეთი}} *{{flag|სინგაპური}} *{{flag|სოლომონის კუნძულები}} *{{flag|სამხრეთ კორეა}} *{{flag|შრი-ლანკა}} *{{flag|სირია}} *{{flag|ტაჯიკეთი}} *{{flag|ტაილანდი}} *{{flag|ტონგა}} *{{flag|თურქმენეთი}} *{{flag|ტუვალუ}} *{{flag|არაბთა გაერთიანებული საამიროები}} *{{flag|უზბეკეთი}} *{{flag|ვანუატუ}} *{{flag|ვიეტნამი}} *{{flag|იემენი}} {{div col end}} === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი 23 წევრი სახელმწიფოსგან შედგება (გაეროს წევრთა 12%) და, შესაბამისად, მას ყველაზე ნაკლები წევრი სახელმწიფო ჰყავს. მისი ტერიტორია შედგება [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ ევროპის]] მიწებისგან, ასევე [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალური ევროპისა]] და სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპის ნაწილებისგან. აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს უშიშროების საბჭოში ორი ადგილი აქვს: რუსეთის მუდმივი ადგილი და ერთი არამუდმივი ადგილი. ჯგუფს ასევე აქვს 6 ადგილი ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში და 6 ადგილი ადამიანის უფლებათა საბჭოში. გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის არჩევნების როტაციის ფარგლებში, ჯგუფი პასუხისმგებელია წევრი სახელმწიფოების მოქალაქეების არჩევაზე მე-2 და მე-7 წლებში; ბოლო დროს, ამ თანამდებობაზე [[უნგრეთი|უნგრეთიდან]] ჩაბა კოროში აირჩიეს [[2022]] წელს. აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოები არიან:<ref name="Members"/> {{div col|colwidth=20em}} *{{flag|ალბანეთი}} *{{flag|სომხეთი}} *{{flag|აზერბაიჯანი}} *{{flag|ბელარუსი}} *{{flag|ბოსნია და ჰერცეგოვინა}} *{{flag|ბულგარეთი}} *{{flag|ხორვატია}} *{{flag|ჩეხეთი}} *{{flag|ესტონეთი}} *{{flag|საქართველო}} *{{flag|უნგრეთი}} *{{flag|ლატვია}} *{{flag|ლიეტუვა}} *{{flag|მოლდოვა}} *{{flag|მონტენეგრო}} *{{flag|ჩრდილოეთი მაკედონია}} *{{flag|პოლონეთი}} *{{flag|რუმინეთი}} *{{flag|რუსეთი}} *{{flag|სერბეთი}} *{{flag|სლოვაკეთი}} *{{flag|სლოვენია}} *{{flag|უკრაინა}} {{div col end}} === ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფი (GRULAC) === ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფი, ანუ GRULAC, 33 წევრი სახელმწიფოსგან შედგება (გაეროს წევრთა 17%). მისი ტერიტორია მთლიანად შედგება [[სამხრეთი ამერიკა|სამხრეთ]] და [[ცენტრალური ამერიკა|ცენტრალური ამერიკის]] მიწებისგან, ასევე [[კარიბები|კარიბის ზღვის]] ზოგიერთი კუნძულისგან და [[მექსიკა|მექსიკისგან]]. ნებისმიერი განსხვავება ევროპული ქვეყნების დამოკიდებული ტერიტორიების არსებობიდან გამომდინარეობს.<ref>{{Cite web|title=Latin American and Caribbean Group (GRULAC)|url=http://www.cancilleria.gov.co/en/international/multilateral/consensus/latin-america|publisher=Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Colombia|access-date=2012-10-18}}</ref> ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის აუზის ჯგუფს უშიშროების საბჭოში ორი ადგილი აქვს, ორივე არამუდმივი. ჯგუფს ასევე აქვს 10 ადგილი ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში და 8 ადგილი ადამიანის უფლებათა საბჭოში. გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის არჩევნების როტაციის ფარგლებში, ჯგუფი პასუხისმგებელია წევრი სახელმწიფოების მოქალაქეების არჩევაზე მე-3 და მე-8 წლებში; უკანასკნელად, [[ეკვადორი|ეკვადორის]] წარმომადგენელი [[მარია ფერნანდა ესპინოსა]] ამ თანამდებობაზე [[2018]] წელს აირჩიეს. ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოებია:<ref name="Members"/> {{div col|colwidth=20em}} *{{flag|ანტიგუა და ბარბუდა}} *{{flag|არგენტინა}} *{{flag|ბაჰამის კუნძულები}} *{{flag|ბარბადოსი}} *{{flag|ბელიზი}} *{{flag|ბოლივია}} *{{flag|ბრაზილია}} *{{flag|ჩილე}} *{{flag|კოლუმბია}} *{{flag|კოსტა-რიკა}} *{{flag|კუბა}} *{{flag|დომინიკა}} *{{flag|დომინიკელთა რესპუბლიკა}} *{{flag|ეკვადორი}} *{{flag|სალვადორი}} *{{flag|გრენადა}} *{{flag|გვატემალა}} *{{flag|გაიანა}} *{{flag|ჰაიტი}} *{{flag|ჰონდურასი}} *{{flag|იამაიკა}} *{{flag|მექსიკა}} *{{flag|ნიკარაგუა}} *{{flag|პანამა}} *{{flag|პარაგვაი}} *{{flag|პერუ}} *{{flag|სენტ-კიტსი და ნევისი}} *{{flag|სენტ-ლუსია}} *{{flag|სენტ-ვინსენტი და გრენადინები}} *{{flag|სურინამი}} *{{flag|ტრინიდადი და ტობაგო}} *{{flag|ურუგვაი}} *{{flag|ვენესუელა}} {{div col end}} === დასავლეთ ევროპისა და სხვათა ჯგუფი (WEOG) === დასავლეთ ევროპისა და სხვათა ჯგუფი, ანუ WEOG, შედგება 28 წევრი სახელმწიფოსგან (გაეროს წევრთა 15%). მისი ტერიტორია შედგება ყველა კონტინენტზე მიმოფანტული ქვეყნებისგან, მაგრამ ძირითადად [[დასავლეთი ევროპა|დასავლეთ ევროპასა]] და ჩრდილოეთ ამერიკაშია კონცენტრირებული. გარდა ამისა, შეერთებული შტატები დამკვირვებლის სტატუსით მოქმედებს, რადგან ის ოფიციალურად არ არის რომელიმე რეგიონული ჯგუფის ნაწილი. შეერთებული შტატების ჩათვლით, დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფს უშიშროების საბჭოში ხუთი ადგილი აქვს: სამი მუდმივი ადგილი (საფრანგეთი, გაერთიანებული სამეფო და შეერთებული შტატები) და ორი არამუდმივი ადგილი. ჯგუფს ასევე აქვს 13 ადგილი ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში და 7 ადგილი ადამიანის უფლებათა საბჭოში. გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის არჩევნების როტაციის ფარგლებში, ჯგუფი პასუხისმგებელია წევრი სახელმწიფოების მოქალაქეების არჩევაზე 0-ით და 5-ით დამთავრებულ წლებში; ბოლოს, ამ თანამდებობაზე [[თურქეთი|თურქეთის]] წარმომადგენელი ვოლკან ბოზკირი [[2020]] წელს აირჩიეს. დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფის წევრი სახელმწიფოები არიან:<ref name="Members"/> ==== პალესტინის სახელმწიფო ==== [[პალესტინის გათავისუფლების ორგანიზაცია|პალესტინის განთავისუფლების ორგანიზაცია]] აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფში დამკვირვებლის სტატუსით მონაწილეობს [[1986]] წლის 2 აპრილიდან.<ref>{{Cite web |author=United Nations General Assembly |url=http://www.undemocracy.com/A-RES-52-250.pdf |title=UNGA Resolution 52/250 |publisher=United Nations |date=7 July 1998 |access-date=2011-01-10 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110522214702/http://www.undemocracy.com/A-RES-52-250.pdf |archive-date=May 22, 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110522214702/http://www.undemocracy.com/A-RES-52-250.pdf |archivedate=2011-05-22 }}: "Palestine enjoys full membership in the Group of Asian States and the Economic and Social Commission for Western Asia."</ref><ref>{{Cite web|author=Permanent Observer Mission of Palestine to the United Nations|title=Status of Palestine at the United Nations|url=http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550;jsessionid=DB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|publisher=United Nations|access-date=2011-01-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20110606092743/http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550%3Bjsessionid%3DDB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|archive-date=2011-06-06|url-status=dead}}: "On 2 April 1986, the Asian Group of the U.N. decided to accept the PLO as a full member."</ref><ref>{{Cite web|author=United Nations Conference on Trade and Development|title=Government structures|url=http://www.unctad.org/templates/Page.asp?intItemID=4966&lang=1|publisher=United Nations|access-date=2011-01-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20100613180649/http://unctad.org/Templates/Page.asp?intItemID=4966&lang=1|archive-date=2010-06-13|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110606221936/http://www.unctad.org/templates/Page.asp?intItemID=4966&lang=1|archivedate=2011-06-06}}: "At present, the PLO is a full member of the Asian Group of the United Nations, ..."</ref><ref>{{Cite news|author=Doebbler, Curtis|title=International Law and Palestinian Independence: A View from Palestine|url=http://jurist.justia.com/cgi-bin/mt/mt-search.cgi?IncludeBlogs=1,6,11,3,7,9,12,2,8,4,1,10,5&tag=International%20Law&limit=20|date=27 November 2009|newspaper=JURIST|publisher=University of Pittsburgh School of Law|access-date=2011-01-10|archive-date=2015-09-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20150930200822/http://jurist.justia.com/cgi-bin/mt/mt-search.cgi?IncludeBlogs=1,6,11,3,7,9,12,2,8,4,1,10,5&tag=International%20Law&limit=20|url-status=dead}}: "Palestine is already recognised as a full member of the Asian Group of States in the UN, and often thereby submits and influences UN resolutions. Being a member state would also give the Palestinian representative to the UN the right to vote on General Assembly resolutions, among other UN decisions."</ref> == მოწოდებები რეფორმებისკენ == რეგიონულ ჯგუფებს შორის ზომის დიდი ვარიაცია (23-დან 54-მდე) პრობლემურია, რადგან შესაძლოა თანაბარი წარმომადგენლობის მიღწევა უფრო რთული იყოს.<ref name="Encyclopedia" /> გარდა ამისა, ზოგიერთ ჯგუფს შესაძლოა რეფორმა დასჭირდეს ჯგუფში პოლიტიკური ცვლილებების გამო. აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის მრავალი წევრი ბოლო წლებში თანდათანობით შეუერთდა დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფს ჩრდილო-ატლანტიკურ ხელშეკრულების ორგანიზაციასა და ევროკავშირში გაწევრიანების გამო. გარდა ამისა, დასავლეთ ევროპისა და სხვების ჯგუფის ზოგიერთი წევრი თავს უუფლებოდ გრძნობს ჯგუფში შემავალ ევროკავშირის სახელმწიფოებს შორის გაზრდილი კოორდინაციის გამო.<ref name="Encyclopedia" /> [[1995]] წელს ავსტრალიის მთავრობა გამოვიდა ინიციატივით რეგიონული ჯგუფები შვიდ ჯგუფად გადაეწყოთ შემდეგნაირად: * დასავლეთ ევროპა (24 წევრი) * ცენტრალური და აღმოსავლეთ ევროპა (22 წევრი) * ახლო აღმოსავლეთი და მაღრიბი (19 წევრი) * აფრიკა (43 წევრი) * ცენტრალური აზია და ინდოეთის ოკეანე (17 წევრი) * აღმოსავლეთ აზია და ოკეანეთი (25 წევრი) * ამერიკა (35 წევრი) ეს წინადადება შექმნიდა ერთგვაროვან ახლო აღმოსავლურ ჯგუფს, ასევე დააკმაყოფილებდა სამხრეთ წყნარი ოკეანის სახელმწიფოების მოთხოვნებს, რომლებმაც მოითხოვეს საკუთარი რეგიონის შექმნა.<ref name="Encyclopedia"/> [[1997]] წელს კანადური კვლევის მიხედვით რეგიონული ჯგუფების ცხრა ჯგუფად რეორგანიზაცია შემდეგნაირად უნდა მომხდარიყო: * ევრაზია (21 წევრი) * აზია/წყნარი ოკეანის რეგიონი (25 წევრი) * ხმელთაშუა ზღვის/სპარსეთის ყურის ქვეყნები (19 წევრი) * ჩრდილოეთ ევროპა (20 წევრი) * სამხრეთ ევროპა (19 წევრი) * ჩრდილოეთ აფრიკა (23 წევრი) * სამხრეთ აფრიკა (23 წევრი) * ამერიკა (19 წევრი) * კარიბის ზღვის აუზის კუნძულები (16 წევრი) ეს წინადადება შექმნიდა მსგავსი ზომის ჯგუფებს, ამავდროულად გაითვალისწინებდა რეგიონების ადგილობრივ პოლიტიკას.<ref name="Encyclopedia"/><ref name="O'Brien Working Paper 6/97">{{cite web |last1=O'Brien |first1=Terence |title=The United Nations: Legacy and Reform |date=1997 |url=https://www.wgtn.ac.nz/strategic-studies/documents/working-papers/wp-06.pdf |access-date=8 December 2020}}</ref> [[2000]] წელს [[ნაურუ|ნაურუს]] მთავრობამ თავის საერთო დებატებზე გამოსვლისას მოითხოვა ოკეანეთისთვის ახალი რეგიონული ჯგუფის შექმნა. ეს ახალი ჯგუფი უფრო მეტ წარმომადგენლობას მისცემდა წყნარი ოკეანის კუნძულოვან ქვეყნებს, რომლებიც ამჟამად ახლო აღმოსავლეთთან, ცენტრალურ აზიასთან და აღმოსავლეთ აზიასთან ერთად არიან დაჯგუფებულნი, რაც მათ შესაძლებლობებს ზღუდავს. ნაურუს გარდა, ამ შემოთავაზებულ ბლოკში ასევე შეიძლება შესულიყვნენ [[ავსტრალია]] და [[ახალი ზელანდია]] (ორივე WEOG-შია), [[იაპონია]], [[სამხრეთი კორეა|სამხრეთ კორეა]], [[სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნების ასოციაცია|ასეანის]] ქვეყნები და ოკეანეთის დანარჩენი ნაწილი.<ref>{{UN document|docid=A/55/PV.25|body=A|session=55|type=Official Records|title=General Debate|date=20 September|accessdate=}}</ref> == გალერეა == <gallery> ფაილი:UNSC_years_for_African_Group_2010.png|ალტ=Members of the African Group colour-coded for the number of years each spent on the Security Council as of 2010| აფრიკის ჯგუფის წევრები 2010 წლის მდგომარეობით [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] თითოეულის მიერ გატარებული წლების რაოდენობის მიხედვით. ფაილი:GRULAC_years_2010.PNG|ალტ=Members of the Latin American and Caribbean Group colour-coded for the number of years each spent on the Security Council as of 2010| ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფის წევრები 2010 წლის მდგომარეობით [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] თითოეულის მიერ გატარებული წლების რაოდენობის მიხედვით. ფაილი:Eastern_European_Group_2010.png|ალტ=The Eastern European Group in 2010, with the years each member spent in the United Nations Security Council, including former members represented as outlines| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი, მათ შორის ყოფილი წევრები, 2010 წლის მდგომარეობით [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] თითოეულის მიერ გატარებული წლების რაოდენობის მიხედვით. ფაილი:UNGA_Presidents_from_Eastern_Europe.png|ალტ=A map showing from which countries from the Eastern European Group has there been elected a President of the United Nations General Assembly as of September 2017| გაეროს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტები აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფიდან 2017 წლის სექტემბრის მდგომარეობით. ფაილი:WEOG_2010.png|ალტ=Members of the Western European and Others Group colour-coded for the number of years each spent on the Security Council as of 2010| დასავლეთ ევროპისა და სხვათა ჯგუფის წევრები, 2010 წლის მდგომარეობით [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] თითოეულის მიერ გატარებული წლების რაოდენობის მიხედვით. </gallery> == რესურსები ინტერნეტში == * [http://data.unaids.org/pub/Manual/2009/jc1682_governancehandbook_lr_en.pdf ''UNAIDS, მმართველობის სახელმძღვანელო'', 2010 წლის იანვარი] (გვ. 28-29). == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის ისტორია]] 9tyt7bkonzq6ndmay2vq9eu77xw0zgd 14 590556 4822744 4814325 2025-06-30T18:42:38Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მრეწველობა ევროპაში ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მრეწველობა ევროპაში ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822744 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მომსახურების სფეროები ევროპაში]] [[კატეგორია:მრეწველობა ევროპაში ქვეყნების მიხედვით| ]] o4ck5ubehylypq0xw9nb66lkanmedyt 3 590616 4822681 4814714 2025-06-30T18:04:21Z Nuzzer1991 171164 პასუხი 4822681 wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}}— [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 13:11, 15 ივნისი 2025 (UTC) :დიდი მადლობა. მიხარია რომ ვუერთდები ამ კარგ საქმეს და შევეცდები აქტიური ვიკიპედიელის სტატუსი ვატარო. [[მომხმარებელი:Nuzzer1991|Nuzzer1991]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Nuzzer1991|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Nuzzer1991|წვლილი]]) 18:04, 30 ივნისი 2025 (UTC) 9jzzteijp6k6wowkzr1wpn49wgcvemw 10 590961 4822881 4817524 2025-06-30T20:49:07Z Giorgi13 20951 4822881 wikitext text/x-wiki [[გეიზერი]] [[სტროკიური]], [[ისლანდია]] r0tby17rom3bbp3ley2hqm6ht27vfvu 0 591152 4822896 4819989 2025-07-01T06:10:32Z Surprizi 14671 4822896 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ტაძარი | ტაძრის_სახელი =ჟიბიანის მაცხოვრის ეკლესია „უფალ“ | infobox_width = 250px | სურათი =Zhibiani church.JPG | სურათი_ზომა = | წარწერა = | ადგილმდებარეობა = | გეო = {{coord|42|54|59.35|N|43|1|0.22|E|}} | რელიგიური_წევრობა ={{დროშა|საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია}} | წესჩვეულება = | პროვინცია = | რაიონი = | კურთხევის_წელი = | სტატუსი = | ფუნქციური_სტატუსი = | მემკვიდრეობითი_ადგილმდებარეობა = | ხელმძღვანელობა = | საიტი = | ხუროთმოძღვარი = | ხუროთმოძღვრული_ტიპი = | ხუროთმოძღვრული_სტილი = | ფასადის_მიმართულება = | ნოვატორული = | თარიღდება = | მშენებლობის_ფასი = | ტევადობა = | სიგრძე = | სიგანე = | ნავის_სიგანე = | სიმაღლე_მაქსიმალური = | გუმბათის_რაოდენობა = | გუმბათის_სიმაღლე_გარე = | გუმბათის_სიმაღლე_შიდა = | გუმბათის_დიაგ_გარე = | გუმბათის_დიაგ_შიდა = | მინარეთი_რაოდენობა = | მინარეთის_სიმაღლე = | წვეტის_რაოდენობა = | წვეტის_სიმაღლე = | მასალა = | საერთო_მოიჯარე = | ქვეყანა= | გეგმა= | გეგმა_ზომა= | გეგმა_წარწერა= | ვიკისაწყობი= }} '''ჟიბიანის მაცხოვრის ეკლესია „უფალ“''' ({{lang-sva|უფა̈ლ}}) — ქართული ხუროთმოძღვრების ძეგლი [[საქართველო]]ში, [[მესტიის მუნიციპალიტეტი]]ს სოფელ [[ჟიბიანი|ჟიბიანში]]. ==აღწერა== მოზრდილი, საკმაოდ მაღალი, ფიქალით ნაგები დარბაზული, შვერილ აფსიდიანი ეკლესია სოფ. ჟიბიანის სამხრეთ განაპირას, მაღალ ბორცვზე დგას. გარედან და შიგნიდან ეკლესია ერთიანადაა შებათქაშებული. გეგმაში მართკუთხა დარბაზი ვიწრო, ნახევარწრიული აფსიდითაა დასრულებული, რომელიც ოდნავაა ამაღლებული დარბაზის იატაკის დონიდან. მოზრდილი, განიერი [[კონქი]]ს ძალზე ვიწრო სატრიუმფო თაღი, კაპიტელების გარეშე, დარბაზისკენ ოდნავ შვერილ მხრებს ეყრდნობა, რომელნიც დარბაზის მთელს სიგრძესაა ჩამოყოლებული. აფსიდის ცენტრში ერთი დიდი, მართკუთხა სარკმელია, ღრმა, განიერი წირთხლებით. უშგულის სხვა ეკლესიათა სარკმლებისგან განსხვავებით, აქ კარგადაა შემორჩენილი სარკმლის სიღრმეში, „სასინათლე ღიობისკენ“ თანდათან სიგრძე-მოკლებული ხუთი პატარა საფეხური, რომელნიც სხვაგან დაზიანებულია და მათი ფორმა აღარ იკითხება. აფსიდში შემორჩენილია დაბალი, ფიქალის წყობითვე ამოყვანილი, კედელზე მიდგმული ტრაპეზი, სვანეთის ეკლესიათა ტრაპეზებისთვის საკმაოდ უჩვეულოდ, ღრმა მართკუთხა ნიშით წინა პირზე. აფსიდის კედლის სამხრეთ და ჩრდილოეთ კიდეებში თითო მოზრდილი, ღრმა, სწორკუთხა ნიშაა. საკურთხევლის მთელი სიმაღლის თითქმის 1/3-ზე, აფსიდის კედელს მსუბუქად შვერილი თარო-საფეხური შემოუყვება, როგორც სჩანს, ხატებისთვის. საკურთხეველს დარბაზისგან ფიქალითვე ამოყვანილი, შებათქაშებული კანკელი მიჯნავს – მოდაბლო კედელი, შუაში ბოლოებ-გაფართოვებული თაღოვანი შესასვლელით აფსიდში (აღსავლის კარი), ხოლო მის ორსავ მხარეს, დიდი, მომაღლო, საკმაოდ ღრმა თაღოვანი ღიობებია, რომელნიც კანკელის ზღუდეს ეყდნობა და მისი კიდიდან შიგნითაა შეწეული, რის გამოც აქ თაროსებრი ნაშვერები ჩნდება ხატებისთვის. ამავე ტიპის, უშგულის სხვა ეკლესიებში შემორჩენილი კანკელების მსგავსად, ანტაბლემენტის თავზე, აქაც მისი კიდიდან, მთელს სიგრძეზე, სიღრმეში შეწეული, ერთიანი მაღალი კედელია და ვიწრო თარო იქმნება ხატებისთვის. დარბაზის შიდა სივრცე საკმაოდ ძუნწადაა დანაწევრებული – კამარას შუაზე განიერი, მსუბუქად შვერილი საბჯენი თაღით იყოფა, რომელიც ყოველგვარი კაპიტელების გარეშე, პირდაპირ იმავე სიგანისა და შვერილობის პილასტრებში გადადის. გრძივ კედლებზე კედლის თაღები გადაყვანილი არ არის. Mტელს დარბაზს კედლების ქვედა ნაწილში მოწყობილი მომაღლო, ვიწრო ჩამოსაჯდომი საფეხური შემოუყვება. პილასტრები, ყოველგვარი ბაზისების გარეშე, პირდაპირ ამ საფეხურს ებჯინება. ამჟამად, დარბაზის მთელი სიმაღლის, დაახლოებით, შუაწელზე, გრძივი კედლების პილასტრებში მოწყობილ მართკუთხა ფოსოებში ბოლოებჩადგმული ხის ძელია გარდიგარდმოდ გადებული, ერთი, უფრო ვიწრო ძელი, პერპენდიკულარულად, დასავლეთ კედელზე, კარის თავზეა ჩამაგრებული, მეორე ბოლოთი კი გარდიგარდმო ძელის ცენტრშია ჩამოდებული (მომცრო, მართკუთხა, საკმაოდ ღრმა ფოსოები დასავლეთი კედლის სამხრეთ და ჩრდილოეთ კიდეებშიცაა მოწყობილი). ეს "კონსტრუქცია" საკმაოდ უშლის ხელს დარბაზის შიდა სივრცის აღქმას. ეკლესიაში შესასვლელი ერთადერთი მომაღლო, თაღოვანი კარი ღრმა წირთხლებით დასავლეთ კედელშია გაჭრილი (გარედან დარბაზში ჩასასვლელად ერთი მომაღლო საფეხურია). ამავე კედელშია კიდევ ერთი სარკმელიც – ფორმით საკურთხევლის სარკმლის მსგავსი, ოღონდ მასზე მომცრო და ისეთივე ღრმა, განიერი წირთხლების მქონე; უშგულის სხვა ეკლესიების მსგავსად, ამ შემთხვევაშიც, საფასადო მხრიდან, სარკმლები ვიწრო, გრძელი ღრიჭოებივით აღქმება. თავდაპირველი კარები შერჩენილი არ არის – ახლა აქაა ახალი ხის კარი, რომლის ერთადერთ შემკულობას კარის ცენტრში მიჭედებული დიდი ზომის „ნინოს ჯვარი“ წარმოადგენს. ეკლესიის იატაკი ფიქალის ფილებითაა მოგებული. ამჟამად ეკლესიაში თანამედროვე შენაწირი ხატებია. ეკლესიის ფასადთა გაფორმების თვალსაზრისით საყურადღებოა აღმოსავლეთ და დასავლეთ ფასადთა გადაწყვეტა, რომელნიც წყობის შეღრმავებით მიღებული თაღებითაა შემკული და მკაფიოდ გამოიყოფა სრულიად შეუმკობელ-შებათქაშებული სამხრეთი და ჩრდილოეთი ფასადების ფონზე (ამ ფასადებზე შებათქაშება დაუზიანებლადაა შემორჩენილი). აღმოსავლეთი ფასადის შვერილი აფსიდის სამივე წახნაგზე, ფასადის თითქმის მთელს სიმაღლეზე, ბრტყელი თაღებია, რომელნიც მოზრდილ, შეუმკობელ კაპიტელებს ეყრდნობა (ყველაზე კარგად აფსიდის სამხრეთი წახნაგის კაპიტელებია შემორჩენილი, დანარჩენები კი დაზიანებულია). თაღები, ბაზისების გარეშე, პირდაპირ ფიქალით ამოყვანილ, მოდაბლო „ცოკოლზეა“ დაბჯენილი. დასავლეთი ფასადი, ასევე ფასასდის თითქმის მთელი სიმაღლის მომცველი, სამი ბრტყელი თაღითაა შემკული, რომელთაგან შუანა თაღი, გვერდითებზე უფრო მაღალი და ოდნავ ვიწროა. დასავლეთი კარი და სარკმელი სწორედ ამ ცენტრალური თაღის ქვეშაა მოქცეული. სამხრეთი თაღით მონიშნული არის ქვედა ნაწილში, მარტივი, დაბალ-რელიეფიანი ტოლმკლავა ჯვარია. აღმოსავლეთი ფასადის მსგავსად, აქაც, თაღები ბაზისების გარეშე, პირდაპირ ფიქალით ამოყვანილ „ცოკოლზეა“ დაბჯენილი, მაგრამ აღმოსავლეთი ფასადისგან განსხვავებით, დასავლეთ ფასადზე თაღებს კაპიტელებიც არ გააჩნია. აღსანიშნავია, რომ ეკლესიის ფასადთა გადაწყვეტის იგივე პრინციპი – თაღებით გაფორმებული აღმოსავლეთი და დასავლეთი ფასადები და სრულიად შეუმკობლად დატოვებული სამხრეთი და ჩრდილოეთი ფასადები – სოფ. ხეს ბარბალის (წმ. ბარბარეს) ეკლესიაშიც (X-XI სს-ის მიჯნა) დასტურდება, იმ განსხვავებოთ, რომ ხეში შვერილი აფსიდი არაა, ხოლო თაღები ლილვოვანია. ==საგანძური== დაახლოებით [[1870]] წელს სვანეთში იმყოფებოდა [[დიმიტრი ერმაკოვი]]. მოგზაურობის დროს მან გადაიღო არაერთი ხატი, მათ შორის სოფელი ჟიბიანის საგანძურიდანაც. ხატები ნეგატივების მიხედვით აღწერილი აქვს მარი ბროსეს 1871 წლის ნაშრომში.<ref>[https://books.google.ge/books?id=TSAYAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0&fbclid=IwAR0lEBkm_M4Y_H59dktQ_mTlto1cgueMELztitt4NeY58EXJZlTS868XvFw#v=onepage&q&f=false Marriebbrosset, Mélanges asiatiques tirés du bulletin de l'Academie Imperiale des sciences, Volume 6, St.-Petersbourg, 1873, page 472-480]</ref> [[1910]] წელს [[ექვთიმე თაყაიშვილის არქეოლოგიური ექსპედიცია ლეჩხუმ-სვანეთში|სვანეთში იმოგზაურა]] [[ექვთიმე თაყაიშვილი|ექვთიმე თაყაიშვილმა]] ფოტოგრაფ დიმიტრი ერმაკოვთან ერთად. მოგზაურობისას თაყაიშვილმა აღწერა სოფელი, მასში არსებული ძეგლები თავისი საგანძურებითურთ.<ref name="თაყაიშვილი">[https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8729/1/Emigrantuli_Nashromebi%20%282%29.pdf თაყაიშვილი ე., „ემიგრანტული ნაშრომები“, თბ., 1991]</ref> თაყაიშვილის აღწერით ეკლესიაში ინახებოდა: წმინდა გიორგის 5 ხატი, მაცხოვრის 3 ხატი (ორი პატარა ვერცხლის), მიქაელ მთავარანგელოზის ხატი და ხის ჯვარი. ყველა ხატი სვანური ტლანქი ხელობის იყო და ეკუთვნოდა [[XVIII საუკუნე]]ს. ==ლიტერატურა== *ყენია რ., ალადაშვილი ნ., საქართველოს მეგზური II: „ზემო სვანეთი“, თბ., 2000, გვ. 35 ==რესურსები ინტერნეტში== {{საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობა|nocat=1|10265|}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:მესტიის მუნიციპალიტეტის ტაძრები]] 2y90igcem3elachrb7jk20hdhmjxgry 4822909 4822896 2025-07-01T07:38:48Z Surprizi 14671 4822909 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ტაძარი | ტაძრის_სახელი =ჟიბიანის მაცხოვრის ეკლესია „უფალ“ | infobox_width = 250px | სურათი =Zhibiani church.JPG | სურათი_ზომა = | წარწერა = | ადგილმდებარეობა = | გეო = {{coord|42|54|59.35|N|43|1|0.22|E|}} | რელიგიური_წევრობა ={{დროშა|საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია}} | წესჩვეულება = | პროვინცია =[[სვანეთი]] | რაიონი =[[მესტიის მუნიციპალიტეტი]] | კურთხევის_წელი = | სტატუსი = | ფუნქციური_სტატუსი = | მემკვიდრეობითი_ადგილმდებარეობა = | ხელმძღვანელობა = | საიტი = | ხუროთმოძღვარი = | ხუროთმოძღვრული_ტიპი = | ხუროთმოძღვრული_სტილი = | ფასადის_მიმართულება = | ნოვატორული = | თარიღდება = | მშენებლობის_ფასი = | ტევადობა = | სიგრძე = | სიგანე = | ნავის_სიგანე = | სიმაღლე_მაქსიმალური = | გუმბათის_რაოდენობა = | გუმბათის_სიმაღლე_გარე = | გუმბათის_სიმაღლე_შიდა = | გუმბათის_დიაგ_გარე = | გუმბათის_დიაგ_შიდა = | მინარეთი_რაოდენობა = | მინარეთის_სიმაღლე = | წვეტის_რაოდენობა = | წვეტის_სიმაღლე = | მასალა = | საერთო_მოიჯარე = | ქვეყანა={{GEO}} | გეგმა= | გეგმა_ზომა= | გეგმა_წარწერა= | ვიკისაწყობი= }} '''ჟიბიანის მაცხოვრის ეკლესია „უფალ“''' ({{lang-sva|უფა̈ლ}}) — ქართული ხუროთმოძღვრების ძეგლი [[საქართველო]]ში, [[მესტიის მუნიციპალიტეტი]]ს სოფელ [[ჟიბიანი|ჟიბიანში]]. ==აღწერა== მოზრდილი, საკმაოდ მაღალი, ფიქალით ნაგები დარბაზული, შვერილ აფსიდიანი ეკლესია სოფ. ჟიბიანის სამხრეთ განაპირას, მაღალ ბორცვზე დგას. გარედან და შიგნიდან ეკლესია ერთიანადაა შებათქაშებული. გეგმაში მართკუთხა დარბაზი ვიწრო, ნახევარწრიული აფსიდითაა დასრულებული, რომელიც ოდნავაა ამაღლებული დარბაზის იატაკის დონიდან. მოზრდილი, განიერი [[კონქი]]ს ძალზე ვიწრო სატრიუმფო თაღი, კაპიტელების გარეშე, დარბაზისკენ ოდნავ შვერილ მხრებს ეყრდნობა, რომელნიც დარბაზის მთელს სიგრძესაა ჩამოყოლებული. აფსიდის ცენტრში ერთი დიდი, მართკუთხა სარკმელია, ღრმა, განიერი წირთხლებით. უშგულის სხვა ეკლესიათა სარკმლებისგან განსხვავებით, აქ კარგადაა შემორჩენილი სარკმლის სიღრმეში, „სასინათლე ღიობისკენ“ თანდათან სიგრძე-მოკლებული ხუთი პატარა საფეხური, რომელნიც სხვაგან დაზიანებულია და მათი ფორმა აღარ იკითხება. აფსიდში შემორჩენილია დაბალი, ფიქალის წყობითვე ამოყვანილი, კედელზე მიდგმული ტრაპეზი, სვანეთის ეკლესიათა ტრაპეზებისთვის საკმაოდ უჩვეულოდ, ღრმა მართკუთხა ნიშით წინა პირზე. აფსიდის კედლის სამხრეთ და ჩრდილოეთ კიდეებში თითო მოზრდილი, ღრმა, სწორკუთხა ნიშაა. საკურთხევლის მთელი სიმაღლის თითქმის 1/3-ზე, აფსიდის კედელს მსუბუქად შვერილი თარო-საფეხური შემოუყვება, როგორც სჩანს, ხატებისთვის. საკურთხეველს დარბაზისგან ფიქალითვე ამოყვანილი, შებათქაშებული კანკელი მიჯნავს – მოდაბლო კედელი, შუაში ბოლოებ-გაფართოვებული თაღოვანი შესასვლელით აფსიდში (აღსავლის კარი), ხოლო მის ორსავ მხარეს, დიდი, მომაღლო, საკმაოდ ღრმა თაღოვანი ღიობებია, რომელნიც კანკელის ზღუდეს ეყდნობა და მისი კიდიდან შიგნითაა შეწეული, რის გამოც აქ თაროსებრი ნაშვერები ჩნდება ხატებისთვის. ამავე ტიპის, უშგულის სხვა ეკლესიებში შემორჩენილი კანკელების მსგავსად, ანტაბლემენტის თავზე, აქაც მისი კიდიდან, მთელს სიგრძეზე, სიღრმეში შეწეული, ერთიანი მაღალი კედელია და ვიწრო თარო იქმნება ხატებისთვის. დარბაზის შიდა სივრცე საკმაოდ ძუნწადაა დანაწევრებული – კამარას შუაზე განიერი, მსუბუქად შვერილი საბჯენი თაღით იყოფა, რომელიც ყოველგვარი კაპიტელების გარეშე, პირდაპირ იმავე სიგანისა და შვერილობის პილასტრებში გადადის. გრძივ კედლებზე კედლის თაღები გადაყვანილი არ არის. Mტელს დარბაზს კედლების ქვედა ნაწილში მოწყობილი მომაღლო, ვიწრო ჩამოსაჯდომი საფეხური შემოუყვება. პილასტრები, ყოველგვარი ბაზისების გარეშე, პირდაპირ ამ საფეხურს ებჯინება. ამჟამად, დარბაზის მთელი სიმაღლის, დაახლოებით, შუაწელზე, გრძივი კედლების პილასტრებში მოწყობილ მართკუთხა ფოსოებში ბოლოებჩადგმული ხის ძელია გარდიგარდმოდ გადებული, ერთი, უფრო ვიწრო ძელი, პერპენდიკულარულად, დასავლეთ კედელზე, კარის თავზეა ჩამაგრებული, მეორე ბოლოთი კი გარდიგარდმო ძელის ცენტრშია ჩამოდებული (მომცრო, მართკუთხა, საკმაოდ ღრმა ფოსოები დასავლეთი კედლის სამხრეთ და ჩრდილოეთ კიდეებშიცაა მოწყობილი). ეს "კონსტრუქცია" საკმაოდ უშლის ხელს დარბაზის შიდა სივრცის აღქმას. ეკლესიაში შესასვლელი ერთადერთი მომაღლო, თაღოვანი კარი ღრმა წირთხლებით დასავლეთ კედელშია გაჭრილი (გარედან დარბაზში ჩასასვლელად ერთი მომაღლო საფეხურია). ამავე კედელშია კიდევ ერთი სარკმელიც – ფორმით საკურთხევლის სარკმლის მსგავსი, ოღონდ მასზე მომცრო და ისეთივე ღრმა, განიერი წირთხლების მქონე; უშგულის სხვა ეკლესიების მსგავსად, ამ შემთხვევაშიც, საფასადო მხრიდან, სარკმლები ვიწრო, გრძელი ღრიჭოებივით აღქმება. თავდაპირველი კარები შერჩენილი არ არის – ახლა აქაა ახალი ხის კარი, რომლის ერთადერთ შემკულობას კარის ცენტრში მიჭედებული დიდი ზომის „ნინოს ჯვარი“ წარმოადგენს. ეკლესიის იატაკი ფიქალის ფილებითაა მოგებული. ამჟამად ეკლესიაში თანამედროვე შენაწირი ხატებია. ეკლესიის ფასადთა გაფორმების თვალსაზრისით საყურადღებოა აღმოსავლეთ და დასავლეთ ფასადთა გადაწყვეტა, რომელნიც წყობის შეღრმავებით მიღებული თაღებითაა შემკული და მკაფიოდ გამოიყოფა სრულიად შეუმკობელ-შებათქაშებული სამხრეთი და ჩრდილოეთი ფასადების ფონზე (ამ ფასადებზე შებათქაშება დაუზიანებლადაა შემორჩენილი). აღმოსავლეთი ფასადის შვერილი აფსიდის სამივე წახნაგზე, ფასადის თითქმის მთელს სიმაღლეზე, ბრტყელი თაღებია, რომელნიც მოზრდილ, შეუმკობელ კაპიტელებს ეყრდნობა (ყველაზე კარგად აფსიდის სამხრეთი წახნაგის კაპიტელებია შემორჩენილი, დანარჩენები კი დაზიანებულია). თაღები, ბაზისების გარეშე, პირდაპირ ფიქალით ამოყვანილ, მოდაბლო „ცოკოლზეა“ დაბჯენილი. დასავლეთი ფასადი, ასევე ფასასდის თითქმის მთელი სიმაღლის მომცველი, სამი ბრტყელი თაღითაა შემკული, რომელთაგან შუანა თაღი, გვერდითებზე უფრო მაღალი და ოდნავ ვიწროა. დასავლეთი კარი და სარკმელი სწორედ ამ ცენტრალური თაღის ქვეშაა მოქცეული. სამხრეთი თაღით მონიშნული არის ქვედა ნაწილში, მარტივი, დაბალ-რელიეფიანი ტოლმკლავა ჯვარია. აღმოსავლეთი ფასადის მსგავსად, აქაც, თაღები ბაზისების გარეშე, პირდაპირ ფიქალით ამოყვანილ „ცოკოლზეა“ დაბჯენილი, მაგრამ აღმოსავლეთი ფასადისგან განსხვავებით, დასავლეთ ფასადზე თაღებს კაპიტელებიც არ გააჩნია. აღსანიშნავია, რომ ეკლესიის ფასადთა გადაწყვეტის იგივე პრინციპი – თაღებით გაფორმებული აღმოსავლეთი და დასავლეთი ფასადები და სრულიად შეუმკობლად დატოვებული სამხრეთი და ჩრდილოეთი ფასადები – სოფ. ხეს ბარბალის (წმ. ბარბარეს) ეკლესიაშიც (X-XI სს-ის მიჯნა) დასტურდება, იმ განსხვავებოთ, რომ ხეში შვერილი აფსიდი არაა, ხოლო თაღები ლილვოვანია. ==საგანძური== დაახლოებით [[1870]] წელს სვანეთში იმყოფებოდა [[დიმიტრი ერმაკოვი]]. მოგზაურობის დროს მან გადაიღო არაერთი ხატი, მათ შორის სოფელი ჟიბიანის საგანძურიდანაც. ხატები ნეგატივების მიხედვით აღწერილი აქვს მარი ბროსეს 1871 წლის ნაშრომში.<ref>[https://books.google.ge/books?id=TSAYAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0&fbclid=IwAR0lEBkm_M4Y_H59dktQ_mTlto1cgueMELztitt4NeY58EXJZlTS868XvFw#v=onepage&q&f=false Marriebbrosset, Mélanges asiatiques tirés du bulletin de l'Academie Imperiale des sciences, Volume 6, St.-Petersbourg, 1873, page 472-480]</ref> [[1910]] წელს [[ექვთიმე თაყაიშვილის არქეოლოგიური ექსპედიცია ლეჩხუმ-სვანეთში|სვანეთში იმოგზაურა]] [[ექვთიმე თაყაიშვილი|ექვთიმე თაყაიშვილმა]] ფოტოგრაფ დიმიტრი ერმაკოვთან ერთად. მოგზაურობისას თაყაიშვილმა აღწერა სოფელი, მასში არსებული ძეგლები თავისი საგანძურებითურთ.<ref name="თაყაიშვილი">[https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/8729/1/Emigrantuli_Nashromebi%20%282%29.pdf თაყაიშვილი ე., „ემიგრანტული ნაშრომები“, თბ., 1991]</ref> თაყაიშვილის აღწერით ეკლესიაში ინახებოდა: წმინდა გიორგის 5 ხატი, მაცხოვრის 3 ხატი (ორი პატარა ვერცხლის), მიქაელ მთავარანგელოზის ხატი და ხის ჯვარი. ყველა ხატი სვანური ტლანქი ხელობის იყო და ეკუთვნოდა [[XVIII საუკუნე]]ს. ==ლიტერატურა== *ყენია რ., ალადაშვილი ნ., საქართველოს მეგზური II: „ზემო სვანეთი“, თბ., 2000, გვ. 35 ==რესურსები ინტერნეტში== {{საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობა|nocat=1|10265|}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:მესტიის მუნიციპალიტეტის ტაძრები]] aj2x9j0vlzl0xjozb99jwtysnrivb9s 0 591281 4822933 4820260 2025-07-01T10:05:36Z Gobrona 28077 4822933 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშების ინდუსტრია}} '''ვიდეო თამაშების მონეტიზაცია''' — პროცესი, რომელსაც [[ვიდეო თამაშების გამომცემელი]] კომპანიები იყენებენ ვიდეო თამაშებიდან დამატებითი შემოსავლის მისაღებად. მონეტიზაციის მეთოდები შეიძლება განსხვავდებოდეს თამაშების, ჟანრებისა თუ პლატფორმების მიხედვით, თუმცა ყველა მათგანის საბოლოო მიზანი არის ფულის დაბრუნება თამაშის დეველოპერებისთვის, საავტორო უფლებების მფლობელებისთვის და სხვა დაინტერესებული მხარეებისთვის. რაც უფრო მრავალფეროვანი ხდება მონეტიზაციის მეთოდები, მით უფრო მეტ გავლენას ახდენენ თამაშის დიზაინზეც, რაც ზოგჯერ კრიტიკას იწვევს საზოგადოებაში. საგამომცემლო ინდუსტრიაში ვიდეო თამაშების მონეტიზაციის რამდენიმე ბიზნეს მოდელი არსებობს, თუმცა ისინი შეიძლება დაიყოს ექვს ძირითად კატეგორიად.<ref name=":1">{{Cite journal|last1=Olsson|first1=Björn|last2=Sidenblom|first2=Louise|date=June 2010|title=Business Models for Video Games|url=https://lup.lub.lu.se/luur/download?func=downloadFile&recordOId=1672034&fileOId=1672035|journal=Department of Informatics, Lund University}}</ref> ერთი ვიდეო თამაში, შესაძლოა, ერთდროულად იყენებდეს ამ მოდელებიდან ერთზე მეტს.<ref name=":0">{{cite web |url=https://lsvp.wordpress.com/2008/07/02/29-business-models-for-games/ |title=29 business models for games |author=Jeremy Liew |date=July 2, 2008 |work = Lightspeed Venture Partners Blog}}</ref> ესენია საცალო ვაჭრობა, [[ციფრული დისტრიბუცია]], [[აბონემენტი|გამოწერა]], [[მიკროტრანზაქცია]] (რომელიც მოიცავს [[გადმოტვირთვადი კონტენტი|გადმოტვირთვადი კონტენტს]], [[ვირტუალური ვალუტა|ვირტუალურ ვალუტას]], [[ლუთბოქსი|ლუთბოქსებს]] და [[სეზონური საშვი (ვიდეო თამაშები)|სეზონური საშვს]]) ვაჭრობა მოთამაშეებს შორის და [[რეკლამა]]. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ვიდეო თამაშის მარკეტინგი]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების ინდუსტრია]] [[კატეგორია:ვირტუალური ეკონომიკა]] jd9jso0aqjlhmasstipehed7xpci4ih 1 591545 4822845 4822081 2025-06-30T20:22:36Z გიო ოქრო 84301 პასუხი 4822845 wikitext text/x-wiki აგრიჩაი და გიშისწყალი ერთი და იგივეა? რუსულში და აზერბაიჯანულში ცალ-ცალკე აქვთ ([[:ru:Кишчай]], [[:ru:Айричай (приток Алазани)]]). [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] 23:37, 26 ივნისი 2025 (UTC) :ვერ გავიგე რას ლაპარაკობ ?. არ იცი და კითხვას მისვამ თუ რაღაც ვარაუდები გაქვს. ეგ რაც ზემოთ დადე შენამდე მილიონჯერ მაქვს წაკითხული. აზრი თქვი რა გინდა. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 01:48, 27 ივნისი 2025 (UTC) ::რას ვლაპარაკობ და კითხვას ვსვამ. სტატიაში ერთი და იგივეა, სხვა ენებზე და რუკებზე - ცალ-ცალკე (ან იქნებ სხვა აგრიჩაია) და დამაინტერესა (აზერბაიჯანულ წყაროებში სხვადასხვა მდინარეებია, მაგ. [http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=82744&pno=19 ტოპონიმების ლექსიკონში], რომელიც შედარებით ახალია და წერს, რომ გიშისწყალი აგრიჩაის შენაკადია; და საბჭოთა დროის ენციკლოპედიაში, რომელიც შეიძლება მოძველდა; 1-ელ სქოლიოში მითითებულ წყაროშიც წერია, რომ აგრიჩაის ერთ-ერთი შენაკადია ქიშჩაი ანუ გიშისწყალი). [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] 09:10, 29 ივნისი 2025 (UTC) :::პ.ს. სათავის კოორდინატებიც გასასწორებელია ჩემი აზრით, რადგან ამ სათავიდან დაბა გიშში არ ჩადის მდინარე (სტატიაში აღნიშნულია, რომ გიშის ეკლესია ამ მდინარის პირასაა). [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] 09:27, 29 ივნისი 2025 (UTC) :::::ცხადია, რომ ძველ დროს თვით ეხლანდელს აგრი-ჩაისაც იმ ადგილითგან მოყოლებული, სადაც ეხლანდელი გიში (Кишь) ერთვის, გიშის წყალი რქმევია, — წერს ივ. ჯავახიშვილი (ივ. ჯავახიშვილი, თხზულებანი თორმეტ ტომად, ტომი 12, 1998, გვ. 465 გვ.). ვახუშტი გარკვევით წერს, რომ გიშისწყალი მოერთვის ალაზანს-ო. აქედან გამომდინარე ცნობა იმის თაობაზე, რომ რუსული Кишчай გიშისწყალია მცდარია, ვინაიდან Кишчай არა ალაზანს, არამედ აგრიჩაის ერთვის. მოსე ჯანაშვილი ფიქრობდა, რომ ვახუშტის გიშისწყალი სხვა არაფერია თუ არა ეგრისწყალი ანუ ეგრიჩაი. ჩემი მხრიდან მნიშვნელოვნად დავამატებდი, რომ თანამედროვე აგრიჩაის უწოდებენ აგრეთვე ეირიჩაის. საქართველოს ისტორიული გეოგრაფიის კრებულში (ტომი VI, 1982, გვ.96, უმძლავრესი გამოცემა) გიშისწყალი გაიგივებულია აგრიჩაისთან და ანალოგიური მოცემულობაა ქსე-შიც და სხვაგანაც. სხვათა შორის, რადგან შენ წამოიწყე ეს განხილვა როგორც მინიმუმ შენი ინტერესი უნდა იყოს საკითხის მოკვლევა. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 12:21, 29 ივნისი 2025 (UTC) ::::::ესე იგი ორი ახლანდელი მდინარე იხსენიება ამ სახელით ძველად. ხსენებულ გეოგრაფიის ტომშიც ჰქონიათ ჯავახიშვილის კომენტარი მოტანილი, რომ აგრიჩაისაც და იმ მდინარესაც, რომელიც გიშში ჩამოდის და აგრიჩაის ერთვის ჩრდილოეთიდან, გიშისწყალი ერქმეოდა ძველადო. ეს ინფორმაცია კარგი იქნება რაიმე სახით დაფიქსირდეს სტატიაში და სათავის კოორდინატები გასწორდეს (ან გიშში რომ ჩამოდის იმ მდინარის მიეთითოს ან რუსული Айричай-ს რაც უწერია ის [ჯავახიშვილის მიხედვით არცერთი არ იქნება შეცდომა]). [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] 20:22, 30 ივნისი 2025 (UTC) j0jo1lpjt2ou1pg42u5qb4gdnhu3n1z 0 591640 4822646 4822314 2025-06-30T14:37:01Z ლაზარე ზანგური 170233 4822646 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]].|29|06|2025}}{{ტაქსოდაფა | სახელი =აფროვენატორი | სურათის ფაილი =Afrovenator in Australian Museum.jpg | სურათის წარწერა = | სურათის აღწერა =რეკონსტრუირებული ჩონჩხი, ავსტრალიის მუზეუმში | სურათის ფაილი2 = | სურათის წარწერა2 = | სურათის აღწერა2 = | დომენი = ეუკარიოტთა | სამეფო = ცხოველთა | ქვესამეფო = | განყოფილება = | განყოფილება_რანგის_გარეშე = | ქვეგანყოფილება = | ზეტიპი = | ტიპი = ჩორდატა | ტიპი_რანგის_გარეშე = | ქვეტიპი = | ზეკლასი = | კლასი = დინოზავრები | კლასი_რანგის_გარეშე = | ქვეკლასი = | ინფრაკლასი = | ზერიგი = | რიგი = საურიშია | რიგი_რანგის_გარეშე = | ქვერიგი = თეროპოდა | ინფრარიგი = | ზეოჯახი = | ოჯახი = მეგალოსავრიდეები | ოჯახი_რანგის_გარეშე = | ქვეოჯახი = | ზეტრიბა = | ტრიბა = | ქვეტრიბა = | გვარი = აფროვენატორი | გვარი_რანგის_გარეშე = | ქვეგვარი = | sectio = | სახეობა = ა. აბაკენსი | ქვესახეობა = | ლათ = Afrovenator | სექციის სახელი = | სექციის ტექსტი = | სექციის სახელი2 = | სექციის ტექსტი2 = | არეალის რუკა = | არეალის რუკის წარწერა = | არეალის რუკის სიგანე = | არეალის ლეგენდა = | დაცვის სტატუსი = | ვიკისახეობები = | commons = | iucn = | itis = | ncbi = | eol = | grin = | რანგი = | ipni = | tpl = | mb = | fw = }}'''აფროვენატორი''' — [[მეგალოსავროიდეა|მეგალოსავრი]]დ [[თეროპოდი]]ს [[დინოზავრები]]ს გვარი , რომელიც ცხოვრობდა შუა ან გვიან [[იურული პერიოდი|იურულ პერიოდ]]ში, [[ტიურარენის ფორმაცია]]ზე და შესაძლოა, [[ირჰაზერ II ფორმაციაზე]], [[ნიგერ - საჰარის რეგიონი|ნიგერ - საჰარის რეგიონ]]ში, დასავლეთ [[აფრიკა]]ში . აფროვენატორი წარმოადგენს ერთადერთ სწორად იდენტიფიცირებულ გონდვანურ [[მეგალოზავრი|მეგალოზავრ]]ს , რომლის ჯგუფის სავარაუდო მასალა გვხვდება გვიან იურულ პერიოდში , ურუგვაის ტაკუარემბოს ფორმაციასა დატანზანიის ტენდაგურუს ფორმაციაზე . <ref> Soto, Matías; Toriño, Pablo; Perea, Daniel (2020-03-01). "A large sized megalosaurid (Theropoda, Tetanurae) from the late Jurassic of Uruguay and Tanzania". Journal of South American Earth Sciences. 98: 102458. Bibcode:2020JSAES..9802458S. doi:10.1016/j.jsames.2019.102458. ISSN 0895-9811. S2CID 213672502.</ref> ==აღმოჩენა და დასახელება== [[ფაილი:Afrovenator skeleton.jpg|მინი|მარცხნივ|ცნობილი მასალის ჩონჩხის დიაგრამა]] აფროვენატორის ნაშთები [[1993]] წელს აღმოაჩინეს [[ნიგერი|ნიგერ]]ში , [[აგადესის დეპარტამენტი]]ს ტიურარენის წარმონაქმნში . თავდაპირველად [[ტიურარენი]] ადრეული [[ცარცული პერიოდი]]ს ჰაუტერივიდან [[ბარემის პერიოდი|ბარემის პერიოდ]]ამდე , ანუ დაახლოებით 132-125 მილიონი წლის წინანდელ პერიოდად მიიჩნეოდა. თუმცა, ნალექების ხელახალი ინტერპრეტაციით, ისინი, სავარაუდოდ, შუა და გვიანი [[იურული პერიოდი]]ს ასაკისაა, აფროვენატორი კი [[ბათონური პერიოდი|ბათონურ]] და ო[[ქსფორდის პერიოდი|ქსფორდის პერიოდ]]ამდე , 167-161 მილიონი წლის წინანდელ პერიოდამდე თარიღდება. [ 2 ] ამ წარმონაქმნიდან ასევე ცნობილია [[საუროპოდ ჯობარია]] , რომლის ნაშთებიც პირველად იმავე ნაშრომში იყო ნახსენები, რომელშიც აფროვენატორი იყო დასახელებული . აფროვენატორი ცნობილია ერთი შედარებით სრული ჩონჩხით, რომელიც მოიცავს თავის ქალის უმეტეს ნაწილს მისი ზედა ნაწილის გამოკლებით (ანალოგიურად, ქვედა ყბა , ანუ სახსარშიდა ძვლის გარდა, აკლია ), ხერხემლის ნაწილები , წინა კიდურების ნაწილობრივი ნაწილი, მენჯის ნაწილობრივი ნაწილი და უკანა კიდურების უმეტესი ნაწილი. ეს ჩონჩხი ინახება [[ჩიკაგოს უნივერსიტეტი|ჩიკაგოს უნივერსიტეტ]]ში . არსებობს ერთი დასახელებული სახეობა ,[[აფროვენატორი აბაკენსი]] . სახელწოდება მის მტაცებლურ ბუნებასა და [[აფრიკა|აფრიკ]]იდან წარმოშობაზე მიუთითებს. კონკრეტული სახელწოდება ეხება [[აბაკა]]ს , [[ნიგერი]]ს რეგიონის ტუარეგების სახელს, სადაც ნამარხი იპოვეს. როგორც გვარის, ასევე სახეობის ორიგინალური მოკლე აღწერა მოცემულია [[1994]] წელს გამოქვეყნებულ ნაშრომში, რომელიც გამოქვეყნდა პრესტიჟულ ჟურნალ [[Science (ჟურნალი)|Science]]- ში . მთავარი ავტორი იყო ცნობილი ამერიკელი [[პალეონტოლოგია|პალეონტოლოგი]] [[პოლ სერენო]] , თანაავტორები კი იყვნენ [[ჯეფრი უილსონი]] , [[ჰანს ლარსონი]], [[დიდიე დიუთეილი]] და [[ჰანს-დიტერ სუესი]] . [ 3 ] რეგიონში ბოლო დროს აღმოჩენილ ადგილებს შორისაა [[ირჰაზერ II-ის წარმონაქმნი]]ს [ 4 ] შესაბამისი კბილები ([[MUPE HB-118, 125, 142]]) და [[TP4-12]], მარცხენა ზედა ყბის როსტრალური ნაწილი [[ტიურარენის წარმონაქმნი]]დან [[ტადიბენე]]ს ჩრდილო-აღმოსავლეთით. [ 5 ] ახალი ნახევრად არტიკულირებული ნიმუშები, მათ შორის ჩონჩხის აქამდე უცნობი მონაკვეთები, ასევე აღმოჩენილია [[ტაკაჩის მუნიციპალიტეტი|ტავაჩი]]ს რაიონში. [ 6 ] ==აღწერა== [[ფაილი:Afrovenatorinae Size Comparison by PaleoGeek.svg|მინი|მარჯვნივ|აფროვენატორის ზომა (ნარინჯისფერში) ორ სხვა აფროვენატორინთან შედარებით]] ერთადერთი ცნობილი ჩონჩხის მიხედვით, ამ [[დინოზავრები|დინოზავრი]]ს სიგრძე დაახლოებით 8 მეტრი იყო (26 ფუტი), ცხვირიდან კუდის წვერამდე, ხოლო წონა დაახლოებით 1 ტონას შეადგენდა, [[გრეგორი ს. პოლი]]ს მიხედვით . [ 7 ] [[თომას რ. ჰოლც უმცროსი|თომას რ. ჰოლც უმცროს]]მა მისი სიგრძე 7.6 მეტრი (25 ფუტი) და წონა 453–907 კგ (999–2,000 ფუნტი) შეაფასა. [ 8 ] [[2016]] წელს მისი სიგრძე უფრო დაბალი იყო - 6.8 მეტრი (22 ფუტი), სიმაღლე თეძოებამდე 1.9 მეტრი (6.2 ფუტი) და წონა 790 კგ (1,740 ფუნტი). [ 9 ] [[სერენო]]მ ხაზი გაუსვა, რომ ზოგადი აღნაგობა მოხდენილი იყო, ხოლო წინა და ქვედა კიდურები შედარებით გრძელი: მხრის ძვლის სიგრძე ორმოცი სანტიმეტრია, დიდი წვივისა და მეოთხე წინა ძვლის სიგრძე შესაბამისად 687 და 321 მილიმეტრია, [[ბარძაყის ძვალი|ბარძაყის ძვლი]]ს სიგრძე კი 76 სანტიმეტრია. [ 3 ] დადგენილია რამდენიმე [[აუტაპომორფია]] , რაც განასხვავებს აფროვენატორს მისი უახლოესი ნათესავებისგან.თავის ქალალის ჩაღრმავება, რომელშიც [[ანტორბიტალური ფანჯარა]] მდებარეობს. მესამე კისრის მალა დაბალი მართკუთხა ფორმისაა. ნახევარმთვარის ფორმის მაჯის ძვალი ძალიან ბრტყელია. პირველ [[მეტაკარპალური ძვალი|მეტაკარპალურ ძვალ]]ს მეორე მეტაკარპალურ ძვალთან ფართოდ გაფართოებული შეხების ზედაპირი აქვს. [[ბოქვენის ძვლი]]ს ძირი უკნიდან დაკბილულია. [ 10 ] ზოგადად, თავის ქალა საკმაოდ ბრტყელია, მისი სიმაღლე მის სიგრძეზე სამჯერ ნაკლებია, რაც ზუსტად ვერ განისაზღვრება, რადგან [[პრემაქსილები]] არ არის. ზედა ყბას , რომელსაც გრძელი წინა ტოტი აქვს, თოთხმეტი კბილი აქვს, რაც კბილების ბუდეებიდან შეიძლება დავასკვნათ: თავად კბილები დაკარგულია. არის პატარა ზედა ყბის ფანჯარა, რომელიც [[ანტორბიტალური ჩაღრმავება|ანტორბიტალური ჩაღრმავებ]]ის კიდეს არ აღწევს და [[პრომაქსილარული ფანჯარა|პრომაქსილარული ფანჯ]]რის უკან მდებარეობს. [[ცრემლის ძვალი|ცრემლის ძვალ]]ს ზემოდან გამორჩეული მომრგვალებული რქა აქვს. [[პოსტორბიტალური ძვალი|პოსტორბიტალური ძვ]]ლის ქვედა ტოტი განივად ფართოა. [[საუღლე ძვალი]] მოკლე, ღრმა და პნევმატიზებულია. [ 3 ] კბილებს დისტალურად გამორჩეული პროქსიმოდისტალურად მართკუთხა დისტალური კბილანები და [[სიგმოიდური ფორმა]] აქვთ, რაც ასევე ჩანს [[ტორვოზავრი|ტორვოზავრ]]ზე . [ 11 ] აფროვენატორს ჰქონდა მოქნილი, S-ის ფორმის კისერი და, სავარაუდოდ, კარგად განვითარებული კისრის კუნთები, რაც საშუალებას იძლეოდა უფრო ძლიერი გვერდიდან გვერდზე და ზევით-ქვევით მოძრაობებისთვის, ასევე მეტი კვების უნარისთვის, ვიდრე [[ალოზავრები|ალოზავრ]]ს ჰქონდა, მაგრამ არა ისეთი ძლიერი, როგორც [[სპინოზავრი|სპინოზავრ]]ს და სხვა [[სპინოზავრიდები]]ს. [ 12 ] ახლახან აღმოჩენილ ახალ ნიმუშებში აღინიშნა განახლებული [[პრემაქსილა]], რომელიც აჩვენებს ცხვირის მორჩის ნაკლებად დახრილი კუთხით, ვიდრე ადრე ეგონათ, რაც აფროვენატორს ოდნავ უფრო დიდ ნესტოს აძლევს. [ 6 ] ახალი ნიმუშებიდან აღებული კიდურების მასალამ აჩვენა, რომ უკანა კიდურები ჰოლოტიპზე მოკლე იყო, პროპორციულად უფრო დიდი წვივის ძვლით. თითქმის სრული ახალი ტერფის მიხედვით, აფროვენატორს [[ალოზავრები|ალოზავრ]]ზე უკეთესი სირბილის ადაპტაცია ჰქონდა, მაგრამ არა ისეთი კარგი, როგორც [[აუკაზავრი|აუკაზავრ]]ს , რადგან მას არ ჰქონდა [[აბელისავრიდები|აბელისავრიდებ]]ში დამახასიათებელი სწრაფი სირბილის ზოგიერთი მახასიათებელი. [ 6 ] ==კლასიპიკაცია== [[ფაილი:Afrovenator reconstruction.png|მინი|მარჯვნივ|სიცოცხლის აღდგენა]] ანალიზის უმეტესობა აფროვენატორს [[მეგალოსავროიდეა]]ს შემადგენლობაში მოათავსებს , რომელიც ადრე „ნაგვის ურნის ოჯახი“ იყო, რომელიც მრავალ დიდ და ძნელად კლასიფიცირებად [[თეროპოდი|თეროპოდ]]ს შეიცავდა, მაგრამ მას შემდეგ მნიშვნელოვნად გადაიკვეთა, როგორც [[მეგალოსავროიდეა]]ს ოჯახის წევრი სახეობა. [[2002]] წელს ჩატარებულმა ანალიზმა, რომელიც ძირითადად ნოასაურიდებზე იყო ფოკუსირებული , აჩვენა, რომ აფროვენატორი ბაზალური მეგალოსაურიდი იყო . თუმცა, მასში არ შედიოდა დუბრეუილოზავრი (ყოფილი Poekilopleuron valesdunensis ), რამაც შეიძლება გავლენა მოახდინოს კლადოგრამის ამ რეგიონის შედეგებზე (Carrano et al . 2002). სხვა, უფრო ბოლოდროინდელი და უფრო სრულყოფილი კლადისტური ანალიზები აჩვენებს აფროვენატორს მეგალოსაურიდების ჯგუფში Eustreptospondylus-თან და Dubreuillosaurus-თან ერთად. ამ ჯგუფს ან Megalosaurinae (Allain 2002) ან Eustreptospondylinae (Holtz et al . 2004) ეწოდება . ეს უკანასკნელი კვლევა ასევე მოიცავს Piatnitzkysaurus-ს ამ ტაქსონში. მეთიუ კარანოს 2012 წლის კვლევამ აფროვენატორი მეგალოსაურიდ Afrovenatorinae- ში მოათავსა . [ 10 ] აფროვენატორის ნათესაობის შესახებ რამდენიმე ალტერნატიული ჰიპოთეზა იქნა წარმოდგენილი . სერენოს თავდაპირველ აღწერაში, აფროვენატორი ბაზალური სპინოზავროიდი აღმოჩნდა (იმ დროს ის „ ტორვოზავროიდეას “ სახელს იყენებდა), Spinosauridae-სა და Megalosauridae-ს (რომლებსაც მან „ ტორვოზავროიდები “ უწოდა) გარეთ. [ 3 ] და ბოლოს, კიდევ ერთი ბოლოდროინდელი კვლევა აფროვენატორს მეგალოზავროიდებს გარეთ ათავსებს და ამის ნაცვლად მას უფრო მჭიდრო კავშირში ავლენს ალოზავრთან (Rauhut 2003). ეს ერთადერთი კვლევაა, რომელიც ამ დასკვნამდე მივიდა. [[ფაილი:Afrovenator mount.jpg|მინი|მარცხნივ|აფროვენანტორის ჩონჩხი]] ბაზალური ალოსაუროიდის, ასფალტოვენატორის აღმოჩენის შედეგად, კარნოსაურიას გადახედვისას პარაფილეტური მეგალოსაუროიდეა აღინიშნა, თუმცა მოგვიანებით იგი კვლავ მონოფილეტურ ჯგუფად აღინიშნა, მხოლოდ აფროვენატორით , ხოლო ტაქსონები, რომლებიც ადრე აფროვენატორინად მოიხსენიებოდა, როგორიცაა Dubreuillosaurus , Magnosaurus და Piveteausaurus, რომლებიც Eustreptospondylus- თან ერთად იყვნენ შემოსაზღვრულნი . [ 13 ] {{clade| style=font-size:90%;line-height:90%;margin:1em auto; |label1= [[მეგალოსავროიდეა]] |1={{clade |1=[[პიატნიცკისაურიდები]] [[File:Piatnitzkysaurus floresi by Paleocolour.jpg|80px]] |label2=[[მეგალოსაურია]] |2={{clade |1=[[სტრეპტოსპონდილუსი]] |2=[[სპინოზავრები]] [[File:Spinosaurus aegyptiacus.png|70px]] |label3=[[მეგალოსავრიდეები]] |3={{clade |label1=[[ევსტრეპტოსპონდილინები]] |1={{clade |1= [[ეუსტრეპტოსპონდილი]][[File:Eustrept1DB1 (Flipped).jpg|80px]] }} |2={{clade |label1= [[მეგალოსაურინები]] |1={{clade |1=[[დურიავენატორი]] [[File:Duriavenator NT (Flipped).jpg|80px]] |2={{clade |1=[[მეგალოზავრი]] [[File:Megalosaurus silhouette by Paleogeek.svg|80px]] |2=[[ტორვოზავრი]] [[File:Torvosaurus tanneri Reconstruction (Flipped).png|80px]] }} }} |label2=[[აფროვენატორინები]] |2={{clade |1= [[აფროვენატორი]][[File:Afrovenator Abakensis by PaleoGeek.jpg|80px]] |2={{clade |1=[[დუბრეილოზავრი]] [[File:Dubreuillosaurus NT Flipped.png|80px]] |2=[[მაგნოზავრი]] [[File:Magnosaurus (Flipped).jpg|80px]] }} |3={{clade |1=[[ლეშანზავრი]] |2=[[პივეტეაუზავრუსი]] }} }} }} }} }} }} }} {{clade |label1='''[[Avetheropoda]]''' |1={{clade |1=[[Coelurosauria]] |label2='''[[Carnosauria]]''' |2={{clade |1={{clade |1=''[[Monolophosaurus]]'' |2=''[[Chuandongocoelurus]]'' }} |2={{clade |label1='''[[Allosauroidea]]''' |1={{clade |1={{clade |1=''[[Marshosaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Condorraptor]]'' |2=''[[Piatnitzkysaurus]]'' }} }} |2={{clade |1=''[[Poekilopleuron]]'' |2={{clade |1=''[[Asfaltovenator]]'' |2={{clade |1={{clade |1=''[[Lourinhanosaurus]]'' |2=''[[Xuanhanosaurus]]'' }} |2={{clade |1=[[Metriacanthosauridae]] |2={{clade |1=''[[Saurophaganax]]'' |2={{clade |1=''[[Allosaurus]]'' |2=[[Carcharodontosauria]] }} }} }} }} }} }} }} |label2='''[[Megalosauroidea]]''' |2={{clade |1={{clade |1=[[Spinosauridae]] |2={{clade |1=''[[Dubreuillosaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Magnosaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Eustreptospondylus]]'' |2=''[[Streptospondylus]]'' }} }} }} }} |2={{clade |1=''[[Duriavenator]]'' |2={{clade |1='''''Afrovenator''''' |2={{clade |1=''[[Piveteausaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Leshansaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Megalosaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Torvosaurus]]'' |2=''[[Wiehenvenator]]'' }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} 20k7kknvu047304y1uj231yp7wkhkni 0 591746 4822615 4822451 2025-06-30T11:59:48Z MIKHEIL 18439 4822615 wikitext text/x-wiki [[File:School_Materials_Intervention.jpg|thumb|right|350px|''კლასში ჩატარებული მიკროინტერვენციის ილუსტრაცია'' '''ტერმინი ინგლისურად''': ''Micro-Interventions'' '''დარგი''': ნეიროპედაგოგიკა, სწავლების ინოვაციური მეთოდები '''ხანგრძლივობა''': [[30]] წამიდან [[3]] წუთამდე '''მიზანი''': ყურადღებას, ჩართულობას და [[ინფორმაცია|ინფორმაციის]] დამუშავების გაუმჯობესება '''მეცნიერული საფუძველი''': [[ნეირომეცნიერება]], [[კოგნიტური ფსიქოლოგია]] '''გამოყენების არეალი''': სასწავლო პროცესი, კლასის მართვა '''ავტორები''': Mary Helen Immordino-Yang, David A. Sousa '''წელიწადი''': [[2023]] '''დაკავშირებული თემები''': აქტიური სწავლება, სოციოდრამა, სწავლების ინოვაციური მეთოდები ]] '''მიკროაქტივობები''' ({{lang-en|Micro-Interventions}}) — ეს არის ხანმოკლე, [[30]] წამიდან [[3]] წუთამდე სტრატეგიულად დაგეგმილი აქტივობები, რომლებიც გამოიყენება [[სასწავლო პროცესი|სასწავლო პროცესში]], რათა მოეხდინოს [[ტვინი|ტვინის]] [[კოგნიტური უნარები|კოგნიტური]] რეჟიმების რეგულაცია.<ref name="Immordino">Immordino-Yang, M.H. (2023). ''Neuroscience and the Classroom: Rethinking Learning through Micro-Engagements''. Stanford University Press.</ref> მათი მიზანია [[მოსწავლე|მოსწავლის]] [[ყურადღება|ყურადღების]] დაბრუნება, [[ინფორმაცია|ინფორმაციის]] დამუშავების ხელშეწყობა და [[გაკვეთილი|გაკვეთილზე]] [[ჩართულობა|ჩართულობის]] გაუმჯობესება.<ref name="Sousa">Sousa, D. (2016). ''How the Brain Learns''. Corwin Press.</ref> == ტერმინის განმარტება == მიკროაქტივობები წარმოადგენს [[სწავლება|სწავლების]] პროცესის მიკროდონეზე დაგეგმილ [[ქმედება|ქმედებებს]], რომლებიც მიმართულია [[მოსწავლე|მოსწავლის]] [[კოგნიტიური უნარები|კოგნიტური]], [[ემოცია|ემოციური]] ან [[სენსორული სტიმულაცია|სენსორული სტიმულირებისკენ]].<ref name="Zull">Zull, J.E. (2002). ''The Art of Changing the Brain: Enriching the Practice of Teaching by Exploring the Biology of Learning''. Stylus Publishing.</ref> ტერმინი გამოიყენება ნეიროპედაგოგიკისა და [[თანამედროვე]] სწავლების კონტექსტში.<ref name="OECD2021">OECD (2021). ''Teachers as Designers of Learning Environments''. OECD Publishing.</ref> == მეცნიერული საფუძველი == მიკროაქტივობების გამოყენების საფუძველია [[ნეირომეცნიერება|ნეირომეცნიერებებზე]] დაფუძნებული კვლევები.<ref name="Immordino2023">Immordino-Yang, M.H. (2023). ''Neuroscience and the Classroom: Rethinking Learning through Micro-Engagements''. Stanford University Press.</ref> [[Mary Helen Immordino-Yang]]-ის და სხვა [[ნეიროპედაგოგი|ნეიროპედაგოგების]] კვლევების თანახმად, [[ტვინი]] სწავლობს ტალღურად — მაღალი [[კონცენტრაცია|კონცენტრაციის]] პერიოდებს მოსდევს [[დიფუზია|დიფუზიური]] რეჟიმი, როდესაც ტვინი თითქოს \"იფანტება\", თუმცა აქტიურად ამუშავებს მიღებულ [[ინფორმაცია|ინფორმაციას]].<ref name="Damasio2007">Immordino-Yang, M.H., & Damasio, A. (2007). \"We Feel, Therefore We Learn: The Relevance of Affective and Social Neuroscience to Education.\" ''Mind, Brain, and Education'', 1(1), 3–10.</ref> ასეთი რეჟიმის დროს მიკროაქტივობები ხელს უწყობს [[ფოკუსი|ფოკუსის]] შენარჩუნებას და [[ნეიროპლასტიურობა|ნეიროპლასტიურობის]] ოპტიმიზაციას.<ref name="Zull2002">Zull, J.E. (2002). ''The Art of Changing the Brain: Enriching the Practice of Teaching by Exploring the Biology of Learning''. Stylus Publishing.</ref> == გამოყენება კლასში == [[მასწავლებელი|მასწავლებელმა]] მიკროაქტივობები უნდა დაგეგმოს საგაკვეთილო გეგმაში. რეკომენდებულია ყოველ [[7]]–[[10]] წუთში განხორციელდეს ერთი აქტივობა, რომელიც მაქსიმუმ [[180]] წამს გასტანს.<ref name="Sousa2016">Sousa, D. (2016). ''How the Brain Learns''. Corwin Press.</ref> მიკროაქტივობები შეიძლება იყოს: * ხელის კოორდინაციის სავარჯიშო; * [[წარმოსახვა|წარმოსახვითი]] [[შეკითხვა]]: „რას გააკეთებდი ამ ისტორიულ პიროვნების ადგილას?“; * მინი-[[სოციოდრამა]]: [[მოსწავლე|მოსწავლეების]] მიერ [[არგუმენტი|არგუმენტის]] და [[კონტრარგუმენტი|კონტრარგუმენტის]] წარდგენა; * [[ქოლ-ბექი]] – [[მასწავლებელი|მასწავლებელთან]] ერთდროული [[გამეორება]]; * მინი-[[დისკუსია]] [[სამი]] [[მოსწავლე|მოსწავლესთან]] ერთი [[შეკითხვა|შეკითხვის]] ირგვლივ.<ref name="OECD2021">OECD (2021). ''Teachers as Designers of Learning Environments''. OECD Publishing.</ref> == უპირატესობები == მიკროაქტივობებს გააჩნია შემდეგი [[უპირატესობა|უპირატესობები]]: * [[მოსწავლე|მოსწავლის]] [[ფოკუსი|ფოკუსის]] დაბრუნება და [[ყურადღება|ყურადღების]] [[აქტიური რეჟიმი|აქტიურ რეჟიმზე]] გადართვა;<ref name="ImmordinoDamasio2007">Immordino-Yang, M.H., & Damasio, A. (2007). \"We Feel, Therefore We Learn: The Relevance of Affective and Social Neuroscience to Education.\" ''Mind, Brain, and Education'', 1(1), 3–10.</ref> * [[დრო|დროის]] ეკონომია — [[ინფორმაცია|ინფორმაციის]] გაფანტვის თავიდან აცილება;<ref name="Sousa2016" /> * [[ჯგუფი|ჯგუფის]] [[დინამიკა|დინამიკის]] გაუმჯობესება და [[პასიური მოსწავლე|პასიური მოსწავლეების]] გააქტიურება;<ref name="OECD2021" /> * [[სწავლა|სწავლის]] ბუნებრივ რიტმთან შერწყმა და [[კოგნიტური ციკლი|კოგნიტური ციკლის]] მართვა.<ref name="Zull2002" /> == გამოწვევები და დაბრკოლებები == მიკროაქტივობები არ წარმოადგენს ოფიციალური [[სასწავლო გეგმა|სასწავლო გეგმის]] ნაწილს და მოითხოვს [[მასწავლებელი|მასწავლებლის]] [[ინტუიცია|ინტუიციასა]] და [[გამოცდილება|გამოცდილებაზე]] დაფუძნებულ მართვით მეთოდიკას.<ref name="Fullan2007">Fullan, M. (2007). ''The New Meaning of Educational Change''. Teachers College Press.</ref> ამ მეთოდის დანერგვა ზოგჯერ ჭირს ტრადიციული [[გაკვეთილი|გაკვეთილის]] [[სტრუქტურა|სტრუქტურაში]] ინტეგრირებისას.<ref name="Hargreaves2005">Hargreaves, A. (2005). \"Educational change takes ages: Life, career and generational factors in teachers’ emotional responses to educational change.\" ''Teaching and Teacher Education'', 21(8), 967–983.</ref> == სწავლების ინოვაციური კონტექსტი == [[File:OLPC classroom teaching.JPG|thumb|right|250px| ''კლასში მიკროინტერვენციის სცენა – მასწავლებელი ინდივიდუალურად მუშაობს მოსწავლეებთან''<br/> ''ლიცენზია: CC BY‑SA 3.0; ავტორი – RudolfSimon, [[2012]]'' ]] მიკროაქტივობები მიეკუთვნება სწავლა-სწავლების მესამე ტალღის მეთოდებს, რომლებიც ემყარება [[მოსწავლე|მოსწავლეზე]] ორიენტირებულ, [[გამოცდილებითი სწავლა|გამოცდილებით სწავლას]]. ისინი ორგანულად ერწყმის [[ჰუმანისტური პედაგოგიკა|ჰუმანისტურ]] და [[სოციალური კონსტრუქტივიზმი|სოციალურ-კონსტრუქტივისტულ]] მიდგომებს. == მიკროაქტივობები და ემოციური რეგულაცია == მიკროაქტივობები არა მხოლოდ [[კოგნიცია|კოგნიტური]] და [[სწავლა|სასწავლო]] მიზნების მიღწევისთვის გამოიყენება, არამედ მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს [[ემოციური ინტელექტი|ემოციური რეგულაციის]] პროცესზე, რაც განსაკუთრებით თვალსაჩინოა [[სასწავლო პროცესი|საკლასო გარემოში]]. დადგენილია, რომ სწავლა [[ნეირომეცნიერება|ნეირონულ]] დონეზე მხოლოდ მაშინ ხდება წარმატებით, როცა მოსწავლის [[ლიმბური სისტემა]] (ტვინის ემოციური ცენტრი) განიცდის უსაფრთხოების, სიმშვიდისა და მოტივაციის განცდას.<ref name="ImmordinoDamasio2007">Immordino-Yang, M.H., & Damasio, A. (2007). \"We Feel, Therefore We Learn: The Relevance of Affective and Social Neuroscience to Education.\" ''Mind, Brain, and Education'', 1(1), 3–10.</ref> მიკროაქტივობები ხშირად სწორედ ამ სტრესის ბარიერის შემცირებას ემსახურება. მაგალითად, [[წარმოსახვითი კითხვა]] — როგორიცაა „რას გააკეთებდი შენ ამ ისტორიული პიროვნების ადგილას?“ — არა მხოლოდ კრიტიკული აზროვნების სტიმულს ქმნის, არამედ შიდა ავტონომიის შეგრძნებასაც აძლიერებს მოსწავლეს, რაც თავის მხრივ ამცირებს დაძაბულობას და აამაღლებს თვითეფექტიანობას.<ref name="Bandura1997">Bandura, A. (1997). ''Self-Efficacy: The Exercise of Control''. W.H. Freeman.</ref> მკვლევართა ნაწილი ამ პროცესს უწოდებს „მასწავლებლის ემოციურ რიტორიკას“, რაც გულისხმობს მასწავლებლის მიერ [[ინტუიცია|ინტუიციური]] აქტივობებით კლასის ემოციური ტონის მართვას. ამ შემთხვევაში, მიკროაქტივობები გარდაიქმნება არა მხოლოდ [[სასწავლო ტექნიკა|სასწავლო ტექნიკად]], არამედ ემოციურ რეზონატორად, რომელიც ერთდროულად დააბალანსებს [[დოპამინი|დოპამინის]] და [[კორტიზოლი|კორტიზოლის]] დონეს ტვინში.<ref name="Zull2002">Zull, J.E. (2002). ''The Art of Changing the Brain: Enriching the Practice of Teaching by Exploring the Biology of Learning''. Stylus Publishing.</ref> მაგალითად, როცა მასწავლებელი აცნობიერებს, რომ კლასში შეინიშნება ენერგიის ვარდნა, იგი არა მხოლოდ ფუნქციურად, არამედ ემოციურად ასრულებს [[მოდერატორი|მოდერატორის]] როლს. მარტივი ფიზიკური მოძრაობა — მაგალითად, [[ხელის კოორდინაცია|სწრაფი ხელის სავარჯიშო]] — ზრდის სისხლის ნაკადს და ერთდროულად ქმნის კოლექტიურობის განცდას. ეს „მიკრო-ემოციური ერთიანობა“ ხშირად უფრო მძლავრია, ვიდრე სტანდარტული მოტივაციური ფრაზები ან საგაკვეთილო რუტინა. აქვე მნიშვნელოვანია განსხვავება კოგნიტური და ემოციური ინტერვენციების შორის. მიკროაქტივობები ერთდროულად ცვლიან როგორც ტვინის კოგნიტურ სტრატეგიებს (მაგ. [[ყურადღება|ფოკუსი]], [[მეხსიერება]]), ასევე ცვლიან [[ემოციური განწყობა|განწყობას]], რაც აქამდე პრაქტიკულად განუხილავი ასპექტია პროფესიულ ლიტერატურაში. ასევე, დამტკიცებულია, რომ [[VII]]–[[XII]] კლასის ასაკობრივ ჯგუფში, სადაც [[ემოციური თვითრეგულაცია]] ჯერ კიდევ ფორმირების პროცესშია, მიკროაქტივობებით ჩატარებული [[განმუხტვა]] ხელს უწყობს [[სოციალური სწავლება|სოციალური ურთიერთობების]] დარეგულირებას, აგრეთვე ე.წ. „დაფარული წინააღმდეგობის“ შემცირებას.<ref name="Eisenberg2010">Eisenberg, N., Spinrad, T.L., & Eggum, N.D. (2010). \"Emotion-Related Self-Regulation and Its Relation to Children’s Maladjustment.\" ''Annual Review of Clinical Psychology'', 6, 495–525.</ref> [[File:Montessori Classroom.jpg|thumb|250px| ''კლასის დამოუკიდებლობის მიკროაქტივობის სცენა – ბავშვები დამოუკიდებლად მუშაობენ''<br/> ''ლიცენზია: CC BY 2.0; ავტორი – KJJS, [[2012]]'' ]] აქედან გამომდინარე, მიკროაქტივობები შესაძლოა აღვიქვათ, როგორც სწავლის ემოციური უსაფრთხოების მენეჯმენტის ინსტრუმენტი — პედაგოგიური კომპასი, რომელიც ეხმიანება მოსწავლის უხილავ საჭიროებებს იმ მომენტში, როცა მან შეიძლება ეს თვითონაც ვერ გამოხატოს. == ლიტერატურა == *[https://osf.io/qhezk/download Immordino-Yang, M.H. ([[2023<nowiki>]]</nowiki>). "Neuroscience and the Classroom: Rethinking Learning through Micro-Engagements". Stanford University Press.] *[https://www.oecd.org/en/publications/teachers-as-designers-of-learning-environments%209789264085374-en.html OECD ([[2021<nowiki>]]</nowiki>). "Teachers as Designers of Learning Environments".] *[https://www.corwin.com/books/how-brain-learns-6e-278665?srsltid=AfmBOoodCfDIDQLXdtaKxQSkl1KYrxZjVD5ak1VieyqxD-GLgFmxr%20C1 Sousa, D. ([[2016<nowiki>]]</nowiki>). "How the Brain Learns". Corwin Press.] *[https://psycnet.apa.org/record/2010-04656-002 Immordino-Yang, M.H. & Damasio, A. ([[2007<nowiki>]]</nowiki>). „We Feel, Therefore We Learn: The Relevance of Affective and Social Neuroscience to Education.“ Mind, Brain, and Education, 1(1), 3–10.] *[https://psycnet.apa.org/record/1997-08589-000 Bandura, A. ([[1997<nowiki>]]</nowiki>). Self-efficacy: The Exercise of Control. W.H. Freeman and Company.] *[https://www.corwin.com/books/how-brain-learns-6e-278665?srsltid=AfmBOoqhIN0n4jAey1dllks8WWzn6-sJ82VSj0DjCRb8WUflQ0w%207DPR Sousa, D. ([[2016<nowiki>]]</nowiki>). How the Brain Learns. Corwin Press.] *[https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20192797/ Eisenberg, N., Spinrad, T.L., & Eggum, N.D. (2010). „Emotion-Related Self-Regulation and Its Relation to Children’s Maladjustment.“ Annual Review of Clinical Psychology, 6, 495–525.] == იხილეთ აგრეთვე == *[[ნეიროპედაგოგიკა]] *[[აქტიური სწავლება]] *[[სწავლების ინოვაციური მეთოდები]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:სწავლების მეთოდები]] [[კატეგორია:განათლება]] [[კატეგორია:ნეიროპედაგოგიკა]] fwxofgnz8f6y9jorgr2sfluk0gxcbpu 0 591808 4822900 4822580 2025-07-01T07:03:29Z Sunlight35 98738 4822900 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Sunlight35|Sunlight35]].|30|06|2025}} [[მაჰმადი|მუჰამედის]] გარდაცვალების შემდეგ, არაბული იმპერიის სწრაფმა გაფართოებამ წარმოშვა ხალიფატები, რომლებმაც ფართო გეოგრაფიული სივრცეები მოიცვეს. ისლამის გავრცელება მიმდინარეობდა როგორც მისიონერული აქტივობებით, განსაკუთრებით სუფიური ორდენების გავლით, ისე სამხედრო და ეკონომიკური ექსპანსიის გზით. დროთა განმავლობაში მუსლიმურმა ვაჭრობამ და ოსმალეთის იმპერიის გაფართოებამ ისლამური სამყაროს ჩამოყალიბება განაპირობა, რომელიც ატლანტიკიდან წყნარ ოკეანემდე ვრცელდებოდა. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო ვაჭრობის როლი სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში რელიგიის გავრცელების პროცესში<ref>The preaching of Islam: a history of the propagation of the Muslim faith By Sir Thomas Walker Arnold, pg.125-126</ref><ref>Jonathan Berkey, «''The Formation of Islam''», Cambridge University Press, January 1, 2003 (<nowiki>ISBN 0-521-58813-8</nowiki>), pg. 101—102</ref>. == რელიგიის ეტაპობრივი გავრცელება == მუსლიმური დინასტიები ეტაპობრივად ჩნდებოდა და სხვადასხვა რეგიონში ძლიერ პოლიტიკურ ერთეულებს ქმნიდნენ. მათ შორის იყვნენ [[აბასიანები]], [[ფატიმიდები]], [[ალმორავიდები]], [[სელჩუკები]], აგრეთვე აფრიკაში მდებარე აჯურანების, ადალისა და ვარსანგალის სამთავროები. ინდოეთის სუბკონტინენტს მართავდნენ [[მოგოლების იმპერია|მოგოლები]], ხოლო სპარსეთში — [[სეფიანთა იმპერია|სეფიანები]]. [[ოსმალეთის იმპერია]] კი გადაიქცა ერთ-ერთ ყველაზე ძლიერ ისლამურ სახელმწიფოდ. მუსლიმურმა ქალაქებმა მოიპოვეს კულტურული ცენტრების სტატუსი და მეცნიერებით, ვაჭრობითა და მოგზაურობით დაკავშირდნენ. სამხრეთ და აღმოსავლეთ აზიაში ისლამური ექსპანსია ხელს უწყობდა მრავალფეროვანი და კოსმოპოლიტური მუსლიმური კულტურების ჩამოყალიბებას, მათ შორის [[ინდოეთი|ინდოეთში]], [[მალაიზია|მალაიზიაში]], [[ინდონეზია|ინდონეზიასა]] და [[ჩინეთი|ჩინეთში]]<ref>[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2010-oct-24-la-oe-kaplan-20101024-story.html Eastern Islam and the ‘clash of civilizations’]</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ისლამის ისტორია]] 2h6epwdzakv1bkjqwoitpnji5b6iswc 4822903 4822900 2025-07-01T07:20:31Z Sunlight35 98738 /* რელიგიის ეტაპობრივი გავრცელება */ 4822903 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Sunlight35|Sunlight35]].|30|06|2025}} [[მაჰმადი|მუჰამედის]] გარდაცვალების შემდეგ, არაბული იმპერიის სწრაფმა გაფართოებამ წარმოშვა ხალიფატები, რომლებმაც ფართო გეოგრაფიული სივრცეები მოიცვეს. ისლამის გავრცელება მიმდინარეობდა როგორც მისიონერული აქტივობებით, განსაკუთრებით სუფიური ორდენების გავლით, ისე სამხედრო და ეკონომიკური ექსპანსიის გზით. დროთა განმავლობაში მუსლიმურმა ვაჭრობამ და ოსმალეთის იმპერიის გაფართოებამ ისლამური სამყაროს ჩამოყალიბება განაპირობა, რომელიც ატლანტიკიდან წყნარ ოკეანემდე ვრცელდებოდა. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო ვაჭრობის როლი სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში რელიგიის გავრცელების პროცესში<ref>The preaching of Islam: a history of the propagation of the Muslim faith By Sir Thomas Walker Arnold, pg.125-126</ref><ref>Jonathan Berkey, «''The Formation of Islam''», Cambridge University Press, January 1, 2003 (<nowiki>ISBN 0-521-58813-8</nowiki>), pg. 101—102</ref>. == რელიგიის ეტაპობრივი გავრცელება == მუსლიმური დინასტიები ეტაპობრივად ჩნდებოდა და სხვადასხვა რეგიონში ძლიერ პოლიტიკურ ერთეულებს ქმნიდნენ. მათ შორის იყვნენ [[აბასიანები]], [[ფატიმიდები]], [[ალმორავიდები]], [[სელჩუკები]], აგრეთვე აფრიკაში მდებარე აჯურანების, ადალისა და ვარსანგალის სამთავროები. ინდოეთის სუბკონტინენტს მართავდნენ [[მოგოლების იმპერია|მოგოლები]], ხოლო სპარსეთში — [[სეფიანთა იმპერია|სეფიანები]]. [[ოსმალეთის იმპერია]] კი გადაიქცა ერთ-ერთ ყველაზე ძლიერ ისლამურ სახელმწიფოდ. მუსლიმურმა ქალაქებმა მოიპოვეს კულტურული ცენტრების სტატუსი და მეცნიერებით, ვაჭრობითა და მოგზაურობით დაკავშირდნენ. სამხრეთ და აღმოსავლეთ აზიაში ისლამური ექსპანსია ხელს უწყობდა მრავალფეროვანი და კოსმოპოლიტური მუსლიმური კულტურების ჩამოყალიბებას, მათ შორის [[ინდოეთი|ინდოეთში]], [[მალაიზია|მალაიზიაში]], [[ინდონეზია|ინდონეზიასა]] და [[ჩინეთი|ჩინეთში]]<ref>[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2010-oct-24-la-oe-kaplan-20101024-story.html Eastern Islam and the ‘clash of civilizations’]</ref>. 610–750 წლებში [[ომაიანთა სახალიფო|ომაიანთა სახალიფოს]] მმართველობის პერიოდში, არაბეთის ნახევარკუნძულზე ისლამი სწრაფად გავრცელდა. ამ პერიოდში ჩამოყალიბდა ერთ-ერთი ყველაზე მასშტაბური იმპერია ისტორიაში. ისლამური დაპყრობების მთავარი მოტივაცია იყო რესურსების სიმწირე [[მექა|მექასა]] და [[მედინა|მედინის]] რეგიონებში. შესაბამისად, ისლამიზაციის პროცესმა სრულმასშტაბიანი ხასიათი მხოლოდ მოგვიანებით მიიღო<ref>Goddard, Hugh Goddard, ''«Christians and Muslims: from double standards to mutual understanding»'', Routledge (UK), October 26, 1995 (<nowiki>ISBN 0-7007-0364-0</nowiki>), pg.126-131</ref>. ირა ლაპიდუსის თანახმად, მოქცეულთა შორის ორი ძირითადი კატეგორია გამოიყოფოდა: ტომობრივი წარმართული საზოგადოებები არაბეთში და მონოთეისტური, აგრარული თუ ურბანული საზოგადოებები ახლო აღმოსავლეთში<ref>Lapidus, Ira M. ''A History of Islamic Societies''. Cambridge: Cambridge University Press. 2002, pg. 200—201.</ref>. VII საუკუნეში ისლამი [[სომალი|სომალიში]] მუსლიმი არაბების მიგრაციის გზით გავრცელდა, რომლებიც მექადან [[კურაიშები|კურაიშთა]] დევნას გაურბოდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ მოგვიანებით ზოგი მექაში დაბრუნდა, ნაწილი დარჩა და შექმნა ადგილობრივი მუსლიმური თემები. სომალელი მოსახლეობა ისლამს ადრეულ ეტაპზე იღებდა, მაშინაც კი, როცა ის არაბეთში ჯერ კიდევ ძლიერად არ იყო გამჯდარი<ref>[https://web.archive.org/web/20090109114150/http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID+so0014%29 Somalia]</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ისლამის ისტორია]] 0qyt5bgci84cskpjynf2veriv9qbbgg 4822904 4822903 2025-07-01T07:25:25Z Sunlight35 98738 /* რელიგიის ეტაპობრივი გავრცელება */ 4822904 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Sunlight35|Sunlight35]].|30|06|2025}} [[მაჰმადი|მუჰამედის]] გარდაცვალების შემდეგ, არაბული იმპერიის სწრაფმა გაფართოებამ წარმოშვა ხალიფატები, რომლებმაც ფართო გეოგრაფიული სივრცეები მოიცვეს. ისლამის გავრცელება მიმდინარეობდა როგორც მისიონერული აქტივობებით, განსაკუთრებით სუფიური ორდენების გავლით, ისე სამხედრო და ეკონომიკური ექსპანსიის გზით. დროთა განმავლობაში მუსლიმურმა ვაჭრობამ და ოსმალეთის იმპერიის გაფართოებამ ისლამური სამყაროს ჩამოყალიბება განაპირობა, რომელიც ატლანტიკიდან წყნარ ოკეანემდე ვრცელდებოდა. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო ვაჭრობის როლი სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში რელიგიის გავრცელების პროცესში<ref>The preaching of Islam: a history of the propagation of the Muslim faith By Sir Thomas Walker Arnold, pg.125-126</ref><ref>Jonathan Berkey, «''The Formation of Islam''», Cambridge University Press, January 1, 2003 (<nowiki>ISBN 0-521-58813-8</nowiki>), pg. 101—102</ref>. == რელიგიის ეტაპობრივი გავრცელება == მუსლიმური დინასტიები ეტაპობრივად ჩნდებოდა და სხვადასხვა რეგიონში ძლიერ პოლიტიკურ ერთეულებს ქმნიდნენ. მათ შორის იყვნენ [[აბასიანები]], [[ფატიმიდები]], [[ალმორავიდები]], [[სელჩუკები]], აგრეთვე აფრიკაში მდებარე აჯურანების, ადალისა და ვარსანგალის სამთავროები. ინდოეთის სუბკონტინენტს მართავდნენ [[მოგოლების იმპერია|მოგოლები]], ხოლო სპარსეთში — [[სეფიანთა იმპერია|სეფიანები]]. [[ოსმალეთის იმპერია]] კი გადაიქცა ერთ-ერთ ყველაზე ძლიერ ისლამურ სახელმწიფოდ. მუსლიმურმა ქალაქებმა მოიპოვეს კულტურული ცენტრების სტატუსი და მეცნიერებით, ვაჭრობითა და მოგზაურობით დაკავშირდნენ. სამხრეთ და აღმოსავლეთ აზიაში ისლამური ექსპანსია ხელს უწყობდა მრავალფეროვანი და კოსმოპოლიტური მუსლიმური კულტურების ჩამოყალიბებას, მათ შორის [[ინდოეთი|ინდოეთში]], [[მალაიზია|მალაიზიაში]], [[ინდონეზია|ინდონეზიასა]] და [[ჩინეთი|ჩინეთში]]<ref>[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2010-oct-24-la-oe-kaplan-20101024-story.html Eastern Islam and the ‘clash of civilizations’]</ref>. 610–750 წლებში [[ომაიანთა სახალიფო|ომაიანთა სახალიფოს]] მმართველობის პერიოდში, არაბეთის ნახევარკუნძულზე ისლამი სწრაფად გავრცელდა. ამ პერიოდში ჩამოყალიბდა ერთ-ერთი ყველაზე მასშტაბური იმპერია ისტორიაში. ისლამური დაპყრობების მთავარი მოტივაცია იყო რესურსების სიმწირე [[მექა|მექასა]] და [[მედინა|მედინის]] რეგიონებში. შესაბამისად, ისლამიზაციის პროცესმა სრულმასშტაბიანი ხასიათი მხოლოდ მოგვიანებით მიიღო<ref>Goddard, Hugh Goddard, ''«Christians and Muslims: from double standards to mutual understanding»'', Routledge (UK), October 26, 1995 (<nowiki>ISBN 0-7007-0364-0</nowiki>), pg.126-131</ref>. ირა ლაპიდუსის თანახმად, მოქცეულთა შორის ორი ძირითადი კატეგორია გამოიყოფოდა: ტომობრივი წარმართული საზოგადოებები არაბეთში და მონოთეისტური, აგრარული თუ ურბანული საზოგადოებები ახლო აღმოსავლეთში<ref name=":0">Lapidus, Ira M. ''A History of Islamic Societies''. Cambridge: Cambridge University Press. 2002, pg. 200—201.</ref>. VII საუკუნეში ისლამი [[სომალი|სომალიში]] მუსლიმი არაბების მიგრაციის გზით გავრცელდა, რომლებიც მექადან [[კურაიშები|კურაიშთა]] დევნას გაურბოდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ მოგვიანებით ზოგი მექაში დაბრუნდა, ნაწილი დარჩა და შექმნა ადგილობრივი მუსლიმური თემები. სომალელი მოსახლეობა ისლამს ადრეულ ეტაპზე იღებდა, მაშინაც კი, როცა ის არაბეთში ჯერ კიდევ ძლიერად არ იყო გამჯდარი<ref>[https://web.archive.org/web/20090109114150/http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID+so0014%29 Somalia]</ref>. მოქცევის მოტივაციები განსხვავდებოდა საზოგადოებების ტიპის მიხედვით. ტომობრივი ჯგუფებისთვის ისლამი წარმოადგენდა ბერკეტს მზარდი პოლიტიკური და ეკონომიკური სტაბილურობის მოთხოვნაზე. მათი მოქცევა უკავშირდებოდა ერთიანი მორალური ნორმების საჭიროებასა და საზოგადოებრივი მოწყობის გაუმჯობესების სურვილს. მონოთეისტურ საზოგადოებებში კი ისლამი სხვა რელიგიურ-პოლიტიკურ იდენტობებს — ქრისტიანობას, იუდაიზმს, ზოროასტრიზმს — ცვლიდა და განდევნიდა<ref name=":0" />. მხოლოდ შემდგომი საუკუნეების განმავლობაში, რელიგიური დოქტრინის განვითარებასა და მუსლიმური თემის ჩამოყალიბებასთან ერთად ფართომასშტაბიანი მოქცევა დაიწყო. ახალმა რელიგიურმა და პოლიტიკურმა დონიმირებამ ზოგიერთ რეგიონში სხვა რელიგიური თემების, მათ შორის ქრისტიანული და ებრაული საზოგადოებების, შესუსტება ან გაქრობა განაპირობა<ref name=":0" />. არაბული ხალიფების მმართველობის პერიოდში დაარსდა პირველი სასწავლო დაწესებულებები, სადაც არაბულ ენასა და ისლამურ რელიგიას ასწავლიდნენ. დაიწყო მეჩეთების მასშტაბური მშენებლობა, მათ შორის უმაიადების მეჩეთი [[დამასკო|დამასკოში]], რომელიც დღემდე რჩება ისლამური არქიტექტურის ერთ-ერთ თვალსაჩინო ნიმუშად. VIII საუკუნის შუა ხანებისთვის მოსახლეობის მხოლოდ მცირე ნაწილი იყო მოქცეული ისლამზე [[ირანი|ირანში]], [[ერაყი|ერაყში]], [[სირია|სირიაში]], [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]], [[ტუნისი|ტუნისსა]] და [[ესპანეთი|ესპანეთში]], მაშინ როცა არაბეთის ნახევარკუნძულზე მუსლიმური მოსახლეობის წილი შედარებით მაღალი იყო<ref>''Hourani A.'' A History of the Arab Peoples. — Faber & Faber, 2002. — <nowiki>ISBN 0-571-21591-2</nowiki>.</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ისლამის ისტორია]] 8rsnzr67qqnih7g94df6k1d5apw5l8p 4822906 4822904 2025-07-01T07:34:26Z Sunlight35 98738 /* რელიგიის ეტაპობრივი გავრცელება */ 4822906 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Sunlight35|Sunlight35]].|30|06|2025}} [[მაჰმადი|მუჰამედის]] გარდაცვალების შემდეგ, არაბული იმპერიის სწრაფმა გაფართოებამ წარმოშვა ხალიფატები, რომლებმაც ფართო გეოგრაფიული სივრცეები მოიცვეს. ისლამის გავრცელება მიმდინარეობდა როგორც მისიონერული აქტივობებით, განსაკუთრებით სუფიური ორდენების გავლით, ისე სამხედრო და ეკონომიკური ექსპანსიის გზით. დროთა განმავლობაში მუსლიმურმა ვაჭრობამ და ოსმალეთის იმპერიის გაფართოებამ ისლამური სამყაროს ჩამოყალიბება განაპირობა, რომელიც ატლანტიკიდან წყნარ ოკეანემდე ვრცელდებოდა. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო ვაჭრობის როლი სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში რელიგიის გავრცელების პროცესში<ref>The preaching of Islam: a history of the propagation of the Muslim faith By Sir Thomas Walker Arnold, pg.125-126</ref><ref>Jonathan Berkey, «''The Formation of Islam''», Cambridge University Press, January 1, 2003 (<nowiki>ISBN 0-521-58813-8</nowiki>), pg. 101—102</ref>. == რელიგიის ეტაპობრივი გავრცელება == === პირველი ფაზა (610-750 წლები) === მუსლიმური დინასტიები ეტაპობრივად ჩნდებოდა და სხვადასხვა რეგიონში ძლიერ პოლიტიკურ ერთეულებს ქმნიდნენ. მათ შორის იყვნენ [[აბასიანები]], [[ფატიმიდები]], [[ალმორავიდები]], [[სელჩუკები]], აგრეთვე აფრიკაში მდებარე აჯურანების, ადალისა და ვარსანგალის სამთავროები. ინდოეთის სუბკონტინენტს მართავდნენ [[მოგოლების იმპერია|მოგოლები]], ხოლო სპარსეთში — [[სეფიანთა იმპერია|სეფიანები]]. [[ოსმალეთის იმპერია]] კი გადაიქცა ერთ-ერთ ყველაზე ძლიერ ისლამურ სახელმწიფოდ. მუსლიმურმა ქალაქებმა მოიპოვეს კულტურული ცენტრების სტატუსი და მეცნიერებით, ვაჭრობითა და მოგზაურობით დაკავშირდნენ. სამხრეთ და აღმოსავლეთ აზიაში ისლამური ექსპანსია ხელს უწყობდა მრავალფეროვანი და კოსმოპოლიტური მუსლიმური კულტურების ჩამოყალიბებას, მათ შორის [[ინდოეთი|ინდოეთში]], [[მალაიზია|მალაიზიაში]], [[ინდონეზია|ინდონეზიასა]] და [[ჩინეთი|ჩინეთში]]<ref>[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2010-oct-24-la-oe-kaplan-20101024-story.html Eastern Islam and the ‘clash of civilizations’]</ref>. 610–750 წლებში [[ომაიანთა სახალიფო|ომაიანთა სახალიფოს]] მმართველობის პერიოდში, არაბეთის ნახევარკუნძულზე ისლამი სწრაფად გავრცელდა. ამ პერიოდში ჩამოყალიბდა ერთ-ერთი ყველაზე მასშტაბური იმპერია ისტორიაში. ისლამური დაპყრობების მთავარი მოტივაცია იყო რესურსების სიმწირე [[მექა|მექასა]] და [[მედინა|მედინის]] რეგიონებში. შესაბამისად, ისლამიზაციის პროცესმა სრულმასშტაბიანი ხასიათი მხოლოდ მოგვიანებით მიიღო<ref>Goddard, Hugh Goddard, ''«Christians and Muslims: from double standards to mutual understanding»'', Routledge (UK), October 26, 1995 (<nowiki>ISBN 0-7007-0364-0</nowiki>), pg.126-131</ref>. ირა ლაპიდუსის თანახმად, მოქცეულთა შორის ორი ძირითადი კატეგორია გამოიყოფოდა: ტომობრივი წარმართული საზოგადოებები არაბეთში და მონოთეისტური, აგრარული თუ ურბანული საზოგადოებები ახლო აღმოსავლეთში<ref name=":0">Lapidus, Ira M. ''A History of Islamic Societies''. Cambridge: Cambridge University Press. 2002, pg. 200—201.</ref>. VII საუკუნეში ისლამი [[სომალი|სომალიში]] მუსლიმი არაბების მიგრაციის გზით გავრცელდა, რომლებიც მექადან [[კურაიშები|კურაიშთა]] დევნას გაურბოდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ მოგვიანებით ზოგი მექაში დაბრუნდა, ნაწილი დარჩა და შექმნა ადგილობრივი მუსლიმური თემები. სომალელი მოსახლეობა ისლამს ადრეულ ეტაპზე იღებდა, მაშინაც კი, როცა ის არაბეთში ჯერ კიდევ ძლიერად არ იყო გამჯდარი<ref>[https://web.archive.org/web/20090109114150/http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID+so0014%29 Somalia]</ref>. მოქცევის მოტივაციები განსხვავდებოდა საზოგადოებების ტიპის მიხედვით. ტომობრივი ჯგუფებისთვის ისლამი წარმოადგენდა ბერკეტს მზარდი პოლიტიკური და ეკონომიკური სტაბილურობის მოთხოვნაზე. მათი მოქცევა უკავშირდებოდა ერთიანი მორალური ნორმების საჭიროებასა და საზოგადოებრივი მოწყობის გაუმჯობესების სურვილს. მონოთეისტურ საზოგადოებებში კი ისლამი სხვა რელიგიურ-პოლიტიკურ იდენტობებს — ქრისტიანობას, იუდაიზმს, ზოროასტრიზმს — ცვლიდა და განდევნიდა<ref name=":0" />. მხოლოდ შემდგომი საუკუნეების განმავლობაში, რელიგიური დოქტრინის განვითარებასა და მუსლიმური თემის ჩამოყალიბებასთან ერთად ფართომასშტაბიანი მოქცევა დაიწყო. ახალმა რელიგიურმა და პოლიტიკურმა დონიმირებამ ზოგიერთ რეგიონში სხვა რელიგიური თემების, მათ შორის ქრისტიანული და ებრაული საზოგადოებების, შესუსტება ან გაქრობა განაპირობა<ref name=":0" />. არაბული ხალიფების მმართველობის პერიოდში დაარსდა პირველი სასწავლო დაწესებულებები, სადაც არაბულ ენასა და ისლამურ რელიგიას ასწავლიდნენ. დაიწყო მეჩეთების მასშტაბური მშენებლობა, მათ შორის უმაიადების მეჩეთი [[დამასკო|დამასკოში]], რომელიც დღემდე რჩება ისლამური არქიტექტურის ერთ-ერთ თვალსაჩინო ნიმუშად. VIII საუკუნის შუა ხანებისთვის მოსახლეობის მხოლოდ მცირე ნაწილი იყო მოქცეული ისლამზე [[ირანი|ირანში]], [[ერაყი|ერაყში]], [[სირია|სირიაში]], [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]], [[ტუნისი|ტუნისსა]] და [[ესპანეთი|ესპანეთში]], მაშინ როცა არაბეთის ნახევარკუნძულზე მუსლიმური მოსახლეობის წილი შედარებით მაღალი იყო<ref name=":1">''Hourani A.'' A History of the Arab Peoples. — Faber & Faber, 2002. — <nowiki>ISBN 0-571-21591-2</nowiki>.</ref>. === მეორე ფაზა (750–1258) === აბასიანთა დინასტიის მმართველობის პერიოდში არაბული სამხედრო ექსპანსია შენელდა და ყურადღება ისლამური კულტურის, ფილოსოფიის, თეოლოგიის, სამართლისა და მისტიციზმის გავრცელებაზე გადაერთო. მუსლიმური საზოგადოება თანდათანობით იზრდებოდა, როგორც იმპერიის შიგნით მოსახლეობის მოქცევის გზით, ისე მის საზღვრებს გარეთაც, განსაკუთრებით ცენტრალური აზიის თურქულ ტომებსა და საჰარის სამხრეთით მდებარე აფრიკის ხალხებში, რომლებსაც ისლამთან აკავშირებდათ სავაჭრო ურთიერთობები და სუფიური ორდენების გავლენა. აფრიკაში ისლამი გავრცელდა სამი ძირითადი გზით: საჰარის სავაჭრო გზების გავლით დასავლეთში, ნილოსის ხეობით ცენტრალურ აფრიკაში და წითელი ზღვისა და აღმოსავლეთ აფრიკის პორტების, მათ შორის მომბასისა და ზანზიბარის გავლით. საწყისი მოქცევა ხშირად არამდგრადი იყო<ref name=":1" />. X საუკუნის ბოლოსთვის ისლამზე მასობრივად მოქცევას მრავალი მიზეზი ჰქონდა. ისტორიკოს ალბერტ ჰურანის შეფასებით, ამ პროცესს საფუძვლად ედო ისლამის დოგმატური სისტემის ჩამოყალიბება, რომელიც მკაფიოდ განასხვავებდა მუსლიმურ და არამუსლიმურ იდენტობებს. ამ ეტაპზე მუსლიმები იმართებოდნენ განსაზღვრული რიტუალებითა და იურიდიული წესებით, ხოლო ქრისტიანები, ებრაელები და ზოროასტრიზმის მიმდევრები მოიხსენიებოდნენ როგორც „წიგნის ხალხი“, რომლებიც მუსლიმებთან შედარებით სოციალურ-პოლიტიკურად დაბალ პოზიციებზე იმყოფებოდნენ. მათგან ითხოვდნენ სპეციალურ გადასახადს, გარკვეული პრივილეგიები არ გააჩნდათ და მათი სხვადასხვა სფეროში ავიწროებდნენ, თუმცა ფორმალურად არ აიძულებდნენ ისლამის მიღებას<ref name=":1" />. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ისლამის ისტორია]] kr2j5wnkaju010uvmqnxf9csw8c493x 4822911 4822906 2025-07-01T07:45:45Z Sunlight35 98738 /* მეორე ფაზა (750–1258) */ 4822911 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Sunlight35|Sunlight35]].|30|06|2025}} [[მაჰმადი|მუჰამედის]] გარდაცვალების შემდეგ, არაბული იმპერიის სწრაფმა გაფართოებამ წარმოშვა ხალიფატები, რომლებმაც ფართო გეოგრაფიული სივრცეები მოიცვეს. ისლამის გავრცელება მიმდინარეობდა როგორც მისიონერული აქტივობებით, განსაკუთრებით სუფიური ორდენების გავლით, ისე სამხედრო და ეკონომიკური ექსპანსიის გზით. დროთა განმავლობაში მუსლიმურმა ვაჭრობამ და ოსმალეთის იმპერიის გაფართოებამ ისლამური სამყაროს ჩამოყალიბება განაპირობა, რომელიც ატლანტიკიდან წყნარ ოკეანემდე ვრცელდებოდა. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო ვაჭრობის როლი სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში რელიგიის გავრცელების პროცესში<ref>The preaching of Islam: a history of the propagation of the Muslim faith By Sir Thomas Walker Arnold, pg.125-126</ref><ref>Jonathan Berkey, «''The Formation of Islam''», Cambridge University Press, January 1, 2003 (<nowiki>ISBN 0-521-58813-8</nowiki>), pg. 101—102</ref>. == რელიგიის ეტაპობრივი გავრცელება == === პირველი ფაზა (610-750 წლები) === მუსლიმური დინასტიები ეტაპობრივად ჩნდებოდა და სხვადასხვა რეგიონში ძლიერ პოლიტიკურ ერთეულებს ქმნიდნენ. მათ შორის იყვნენ [[აბასიანები]], [[ფატიმიდები]], [[ალმორავიდები]], [[სელჩუკები]], აგრეთვე აფრიკაში მდებარე აჯურანების, ადალისა და ვარსანგალის სამთავროები. ინდოეთის სუბკონტინენტს მართავდნენ [[მოგოლების იმპერია|მოგოლები]], ხოლო სპარსეთში — [[სეფიანთა იმპერია|სეფიანები]]. [[ოსმალეთის იმპერია]] კი გადაიქცა ერთ-ერთ ყველაზე ძლიერ ისლამურ სახელმწიფოდ. მუსლიმურმა ქალაქებმა მოიპოვეს კულტურული ცენტრების სტატუსი და მეცნიერებით, ვაჭრობითა და მოგზაურობით დაკავშირდნენ. სამხრეთ და აღმოსავლეთ აზიაში ისლამური ექსპანსია ხელს უწყობდა მრავალფეროვანი და კოსმოპოლიტური მუსლიმური კულტურების ჩამოყალიბებას, მათ შორის [[ინდოეთი|ინდოეთში]], [[მალაიზია|მალაიზიაში]], [[ინდონეზია|ინდონეზიასა]] და [[ჩინეთი|ჩინეთში]]<ref>[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2010-oct-24-la-oe-kaplan-20101024-story.html Eastern Islam and the ‘clash of civilizations’]</ref>. 610–750 წლებში [[ომაიანთა სახალიფო|ომაიანთა სახალიფოს]] მმართველობის პერიოდში, არაბეთის ნახევარკუნძულზე ისლამი სწრაფად გავრცელდა. ამ პერიოდში ჩამოყალიბდა ერთ-ერთი ყველაზე მასშტაბური იმპერია ისტორიაში. ისლამური დაპყრობების მთავარი მოტივაცია იყო რესურსების სიმწირე [[მექა|მექასა]] და [[მედინა|მედინის]] რეგიონებში. შესაბამისად, ისლამიზაციის პროცესმა სრულმასშტაბიანი ხასიათი მხოლოდ მოგვიანებით მიიღო<ref>Goddard, Hugh Goddard, ''«Christians and Muslims: from double standards to mutual understanding»'', Routledge (UK), October 26, 1995 (<nowiki>ISBN 0-7007-0364-0</nowiki>), pg.126-131</ref>. ირა ლაპიდუსის თანახმად, მოქცეულთა შორის ორი ძირითადი კატეგორია გამოიყოფოდა: ტომობრივი წარმართული საზოგადოებები არაბეთში და მონოთეისტური, აგრარული თუ ურბანული საზოგადოებები ახლო აღმოსავლეთში<ref name=":0">Lapidus, Ira M. ''A History of Islamic Societies''. Cambridge: Cambridge University Press. 2002, pg. 200—201.</ref>. VII საუკუნეში ისლამი [[სომალი|სომალიში]] მუსლიმი არაბების მიგრაციის გზით გავრცელდა, რომლებიც მექადან [[კურაიშები|კურაიშთა]] დევნას გაურბოდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ მოგვიანებით ზოგი მექაში დაბრუნდა, ნაწილი დარჩა და შექმნა ადგილობრივი მუსლიმური თემები. სომალელი მოსახლეობა ისლამს ადრეულ ეტაპზე იღებდა, მაშინაც კი, როცა ის არაბეთში ჯერ კიდევ ძლიერად არ იყო გამჯდარი<ref>[https://web.archive.org/web/20090109114150/http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID+so0014%29 Somalia]</ref>. მოქცევის მოტივაციები განსხვავდებოდა საზოგადოებების ტიპის მიხედვით. ტომობრივი ჯგუფებისთვის ისლამი წარმოადგენდა ბერკეტს მზარდი პოლიტიკური და ეკონომიკური სტაბილურობის მოთხოვნაზე. მათი მოქცევა უკავშირდებოდა ერთიანი მორალური ნორმების საჭიროებასა და საზოგადოებრივი მოწყობის გაუმჯობესების სურვილს. მონოთეისტურ საზოგადოებებში კი ისლამი სხვა რელიგიურ-პოლიტიკურ იდენტობებს — ქრისტიანობას, იუდაიზმს, ზოროასტრიზმს — ცვლიდა და განდევნიდა<ref name=":0" />. მხოლოდ შემდგომი საუკუნეების განმავლობაში, რელიგიური დოქტრინის განვითარებასა და მუსლიმური თემის ჩამოყალიბებასთან ერთად ფართომასშტაბიანი მოქცევა დაიწყო. ახალმა რელიგიურმა და პოლიტიკურმა დონიმირებამ ზოგიერთ რეგიონში სხვა რელიგიური თემების, მათ შორის ქრისტიანული და ებრაული საზოგადოებების, შესუსტება ან გაქრობა განაპირობა<ref name=":0" />. არაბული ხალიფების მმართველობის პერიოდში დაარსდა პირველი სასწავლო დაწესებულებები, სადაც არაბულ ენასა და ისლამურ რელიგიას ასწავლიდნენ. დაიწყო მეჩეთების მასშტაბური მშენებლობა, მათ შორის უმაიადების მეჩეთი [[დამასკო|დამასკოში]], რომელიც დღემდე რჩება ისლამური არქიტექტურის ერთ-ერთ თვალსაჩინო ნიმუშად. VIII საუკუნის შუა ხანებისთვის მოსახლეობის მხოლოდ მცირე ნაწილი იყო მოქცეული ისლამზე [[ირანი|ირანში]], [[ერაყი|ერაყში]], [[სირია|სირიაში]], [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]], [[ტუნისი|ტუნისსა]] და [[ესპანეთი|ესპანეთში]], მაშინ როცა არაბეთის ნახევარკუნძულზე მუსლიმური მოსახლეობის წილი შედარებით მაღალი იყო<ref name=":1">''Hourani A.'' A History of the Arab Peoples. — Faber & Faber, 2002. — <nowiki>ISBN 0-571-21591-2</nowiki>.</ref>. === მეორე ფაზა (750–1258) === აბასიანთა დინასტიის მმართველობის პერიოდში არაბული სამხედრო ექსპანსია შენელდა და ყურადღება ისლამური კულტურის, ფილოსოფიის, თეოლოგიის, სამართლისა და მისტიციზმის გავრცელებაზე გადაერთო. მუსლიმური საზოგადოება თანდათანობით იზრდებოდა, როგორც იმპერიის შიგნით მოსახლეობის მოქცევის გზით, ისე მის საზღვრებს გარეთაც, განსაკუთრებით ცენტრალური აზიის თურქულ ტომებსა და საჰარის სამხრეთით მდებარე აფრიკის ხალხებში, რომლებსაც ისლამთან აკავშირებდათ სავაჭრო ურთიერთობები და სუფიური ორდენების გავლენა. აფრიკაში ისლამი გავრცელდა სამი ძირითადი გზით: საჰარის სავაჭრო გზების გავლით დასავლეთში, ნილოსის ხეობით ცენტრალურ აფრიკაში და წითელი ზღვისა და აღმოსავლეთ აფრიკის პორტების, მათ შორის მომბასისა და ზანზიბარის გავლით. საწყისი მოქცევა ხშირად არამდგრადი იყო<ref name=":1" />. X საუკუნის ბოლოსთვის ისლამზე მასობრივად მოქცევას მრავალი მიზეზი ჰქონდა. ისტორიკოს ალბერტ ჰურანის შეფასებით, ამ პროცესს საფუძვლად ედო ისლამის დოგმატური სისტემის ჩამოყალიბება, რომელიც მკაფიოდ განასხვავებდა მუსლიმურ და არამუსლიმურ იდენტობებს. ამ ეტაპზე მუსლიმები იმართებოდნენ განსაზღვრული რიტუალებითა და იურიდიული წესებით, ხოლო ქრისტიანები, ებრაელები და ზოროასტრიზმის მიმდევრები მოიხსენიებოდნენ როგორც „წიგნის ხალხი“, რომლებიც მუსლიმებთან შედარებით სოციალურ-პოლიტიკურად დაბალ პოზიციებზე იმყოფებოდნენ. მათგან ითხოვდნენ სპეციალურ გადასახადს, გარკვეული პრივილეგიები არ გააჩნდათ და მათი სხვადასხვა სფეროში ავიწროებდნენ, თუმცა ფორმალურად არ აიძულებდნენ ისლამის მიღებას<ref name=":1" />. მოქცევის პროცესში პოლიტიკური, ეკონომიკური და რელიგიური ფაქტორები ერთმანეთთან გადაჯაჭვული იყო. მუსლიმი დამპყრობლები, როგორც წესი, დაპყრობილ მოსახლეობას ისლამის მიღებას არ აიძულებდნენ. რელიგიის მიღება, უმეტესად, ნებაყოფლობითი იყო და გამოწვეული იყო როგორც პრაქტიკული სარგებლის მიღწევის, ისე სულიერი მოტივებით. მოქცეულებს ხშირად რჩებოდათ კავშირი თავიანთ ტრადიციულ კულტურასთან და საზოგადოებასთან, რაც ქმნიდა ისლამის მრავალფეროვან ფორმებს სხვადასხვა რეგიონში<ref>Hourani, A., 2002, с. 198.</ref>. ისლამზე მოქცევას ასევე ხელს უწყობდა ძველი რელიგიური სტრუქტურების დაშლა და მუსლიმური მოსახლეობის გადაადგილება. განსაკუთრებით თვალსაჩინო იყო ეს პროცესები ანატოლიასა და ბალკანეთში, სადაც ისლამი თანდათანობით გავრცელდა ადგილობრივი ქრისტიანული ინსტიტუტების შესუსტების ფონზე. თუმცა გავრცელების ინტენსივობა რეგიონების მიხედვით განსხვავდებოდა: ანატოლიაში ის პროცესი სწრაფი იყო, მაშინ როცა ბალკანეთში — შედარებით შეზღუდული<ref name=":0" />. აბასიანთა ხანის განმავლობაში ისლამთან ერთად ვრცელდებოდა არაბული ენა, კულტურა და არაბულ რიცხვთა სისტემა. იმპერიის მრავალ რეგიონში გაძლიერდა საერთო რელიგიურ-კულტურული იდენტობის განცდა და ჩამოყალიბდა ისლამური სამყაროს კონცეფცია, რომელიც X საუკუნისთვის თანდათანობით გადამკვდარ არაბულ და სპარსულ გავლენებს შორის დაპირისპირებათა ფონზე ყალიბდებოდა. ამავე პერიოდში დაიწყო სუნიტურ-შიიტური დაპირისპირება და რეგიონული მმართველების გაძლიერება იმპერიის ცენტრალური ძალაუფლების დასუსტების ფონზე<ref name=":1" />. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ისლამის ისტორია]] 99pn4evnq9x5kkrwscso2ty9bxhanbi 4822920 4822911 2025-07-01T08:51:52Z Sunlight35 98738 /* მეორე ფაზა (750–1258) */ 4822920 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Sunlight35|Sunlight35]].|30|06|2025}} [[მაჰმადი|მუჰამედის]] გარდაცვალების შემდეგ, არაბული იმპერიის სწრაფმა გაფართოებამ წარმოშვა ხალიფატები, რომლებმაც ფართო გეოგრაფიული სივრცეები მოიცვეს. ისლამის გავრცელება მიმდინარეობდა როგორც მისიონერული აქტივობებით, განსაკუთრებით სუფიური ორდენების გავლით, ისე სამხედრო და ეკონომიკური ექსპანსიის გზით. დროთა განმავლობაში მუსლიმურმა ვაჭრობამ და ოსმალეთის იმპერიის გაფართოებამ ისლამური სამყაროს ჩამოყალიბება განაპირობა, რომელიც ატლანტიკიდან წყნარ ოკეანემდე ვრცელდებოდა. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო ვაჭრობის როლი სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში რელიგიის გავრცელების პროცესში<ref>The preaching of Islam: a history of the propagation of the Muslim faith By Sir Thomas Walker Arnold, pg.125-126</ref><ref>Jonathan Berkey, «''The Formation of Islam''», Cambridge University Press, January 1, 2003 (<nowiki>ISBN 0-521-58813-8</nowiki>), pg. 101—102</ref>. == რელიგიის ეტაპობრივი გავრცელება == === პირველი ფაზა (610-750 წლები) === მუსლიმური დინასტიები ეტაპობრივად ჩნდებოდა და სხვადასხვა რეგიონში ძლიერ პოლიტიკურ ერთეულებს ქმნიდნენ. მათ შორის იყვნენ [[აბასიანები]], [[ფატიმიდები]], [[ალმორავიდები]], [[სელჩუკები]], აგრეთვე აფრიკაში მდებარე აჯურანების, ადალისა და ვარსანგალის სამთავროები. ინდოეთის სუბკონტინენტს მართავდნენ [[მოგოლების იმპერია|მოგოლები]], ხოლო სპარსეთში — [[სეფიანთა იმპერია|სეფიანები]]. [[ოსმალეთის იმპერია]] კი გადაიქცა ერთ-ერთ ყველაზე ძლიერ ისლამურ სახელმწიფოდ. მუსლიმურმა ქალაქებმა მოიპოვეს კულტურული ცენტრების სტატუსი და მეცნიერებით, ვაჭრობითა და მოგზაურობით დაკავშირდნენ. სამხრეთ და აღმოსავლეთ აზიაში ისლამური ექსპანსია ხელს უწყობდა მრავალფეროვანი და კოსმოპოლიტური მუსლიმური კულტურების ჩამოყალიბებას, მათ შორის [[ინდოეთი|ინდოეთში]], [[მალაიზია|მალაიზიაში]], [[ინდონეზია|ინდონეზიასა]] და [[ჩინეთი|ჩინეთში]]<ref name=":2">[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2010-oct-24-la-oe-kaplan-20101024-story.html Eastern Islam and the ‘clash of civilizations’]</ref>. 610–750 წლებში [[ომაიანთა სახალიფო|ომაიანთა სახალიფოს]] მმართველობის პერიოდში, არაბეთის ნახევარკუნძულზე ისლამი სწრაფად გავრცელდა. ამ პერიოდში ჩამოყალიბდა ერთ-ერთი ყველაზე მასშტაბური იმპერია ისტორიაში. ისლამური დაპყრობების მთავარი მოტივაცია იყო რესურსების სიმწირე [[მექა|მექასა]] და [[მედინა|მედინის]] რეგიონებში. შესაბამისად, ისლამიზაციის პროცესმა სრულმასშტაბიანი ხასიათი მხოლოდ მოგვიანებით მიიღო<ref>Goddard, Hugh Goddard, ''«Christians and Muslims: from double standards to mutual understanding»'', Routledge (UK), October 26, 1995 (<nowiki>ISBN 0-7007-0364-0</nowiki>), pg.126-131</ref>. ირა ლაპიდუსის თანახმად, მოქცეულთა შორის ორი ძირითადი კატეგორია გამოიყოფოდა: ტომობრივი წარმართული საზოგადოებები არაბეთში და მონოთეისტური, აგრარული თუ ურბანული საზოგადოებები ახლო აღმოსავლეთში<ref name=":0">Lapidus, Ira M. ''A History of Islamic Societies''. Cambridge: Cambridge University Press. 2002, pg. 200—201.</ref>. VII საუკუნეში ისლამი [[სომალი|სომალიში]] მუსლიმი არაბების მიგრაციის გზით გავრცელდა, რომლებიც მექადან [[კურაიშები|კურაიშთა]] დევნას გაურბოდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ მოგვიანებით ზოგი მექაში დაბრუნდა, ნაწილი დარჩა და შექმნა ადგილობრივი მუსლიმური თემები. სომალელი მოსახლეობა ისლამს ადრეულ ეტაპზე იღებდა, მაშინაც კი, როცა ის არაბეთში ჯერ კიდევ ძლიერად არ იყო გამჯდარი<ref>[https://web.archive.org/web/20090109114150/http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID+so0014%29 Somalia]</ref>. მოქცევის მოტივაციები განსხვავდებოდა საზოგადოებების ტიპის მიხედვით. ტომობრივი ჯგუფებისთვის ისლამი წარმოადგენდა ბერკეტს მზარდი პოლიტიკური და ეკონომიკური სტაბილურობის მოთხოვნაზე. მათი მოქცევა უკავშირდებოდა ერთიანი მორალური ნორმების საჭიროებასა და საზოგადოებრივი მოწყობის გაუმჯობესების სურვილს. მონოთეისტურ საზოგადოებებში კი ისლამი სხვა რელიგიურ-პოლიტიკურ იდენტობებს — ქრისტიანობას, იუდაიზმს, ზოროასტრიზმს — ცვლიდა და განდევნიდა<ref name=":0" />. მხოლოდ შემდგომი საუკუნეების განმავლობაში, რელიგიური დოქტრინის განვითარებასა და მუსლიმური თემის ჩამოყალიბებასთან ერთად ფართომასშტაბიანი მოქცევა დაიწყო. ახალმა რელიგიურმა და პოლიტიკურმა დონიმირებამ ზოგიერთ რეგიონში სხვა რელიგიური თემების, მათ შორის ქრისტიანული და ებრაული საზოგადოებების, შესუსტება ან გაქრობა განაპირობა<ref name=":0" />. არაბული ხალიფების მმართველობის პერიოდში დაარსდა პირველი სასწავლო დაწესებულებები, სადაც არაბულ ენასა და ისლამურ რელიგიას ასწავლიდნენ. დაიწყო მეჩეთების მასშტაბური მშენებლობა, მათ შორის უმაიადების მეჩეთი [[დამასკო|დამასკოში]], რომელიც დღემდე რჩება ისლამური არქიტექტურის ერთ-ერთ თვალსაჩინო ნიმუშად. VIII საუკუნის შუა ხანებისთვის მოსახლეობის მხოლოდ მცირე ნაწილი იყო მოქცეული ისლამზე [[ირანი|ირანში]], [[ერაყი|ერაყში]], [[სირია|სირიაში]], [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]], [[ტუნისი|ტუნისსა]] და [[ესპანეთი|ესპანეთში]], მაშინ როცა არაბეთის ნახევარკუნძულზე მუსლიმური მოსახლეობის წილი შედარებით მაღალი იყო<ref name=":1">''Hourani A.'' A History of the Arab Peoples. — Faber & Faber, 2002. — <nowiki>ISBN 0-571-21591-2</nowiki>.</ref>. === მეორე ფაზა (750–1258) === აბასიანთა დინასტიის მმართველობის პერიოდში არაბული სამხედრო ექსპანსია შენელდა და ყურადღება ისლამური კულტურის, ფილოსოფიის, თეოლოგიის, სამართლისა და მისტიციზმის გავრცელებაზე გადაერთო. მუსლიმური საზოგადოება თანდათანობით იზრდებოდა, როგორც იმპერიის შიგნით მოსახლეობის მოქცევის გზით, ისე მის საზღვრებს გარეთაც, განსაკუთრებით ცენტრალური აზიის თურქულ ტომებსა და საჰარის სამხრეთით მდებარე აფრიკის ხალხებში, რომლებსაც ისლამთან აკავშირებდათ სავაჭრო ურთიერთობები და სუფიური ორდენების გავლენა. აფრიკაში ისლამი გავრცელდა სამი ძირითადი გზით: საჰარის სავაჭრო გზების გავლით დასავლეთში, ნილოსის ხეობით ცენტრალურ აფრიკაში და წითელი ზღვისა და აღმოსავლეთ აფრიკის პორტების, მათ შორის მომბასისა და ზანზიბარის გავლით. საწყისი მოქცევა ხშირად არამდგრადი იყო<ref name=":1" />. X საუკუნის ბოლოსთვის ისლამზე მასობრივად მოქცევას მრავალი მიზეზი ჰქონდა. ისტორიკოს ალბერტ ჰურანის შეფასებით, ამ პროცესს საფუძვლად ედო ისლამის დოგმატური სისტემის ჩამოყალიბება, რომელიც მკაფიოდ განასხვავებდა მუსლიმურ და არამუსლიმურ იდენტობებს. ამ ეტაპზე მუსლიმები იმართებოდნენ განსაზღვრული რიტუალებითა და იურიდიული წესებით, ხოლო ქრისტიანები, ებრაელები და ზოროასტრიზმის მიმდევრები მოიხსენიებოდნენ როგორც „წიგნის ხალხი“, რომლებიც მუსლიმებთან შედარებით სოციალურ-პოლიტიკურად დაბალ პოზიციებზე იმყოფებოდნენ. მათგან ითხოვდნენ სპეციალურ გადასახადს, გარკვეული პრივილეგიები არ გააჩნდათ და მათი სხვადასხვა სფეროში ავიწროებდნენ, თუმცა ფორმალურად არ აიძულებდნენ ისლამის მიღებას<ref name=":1" />. მოქცევის პროცესში პოლიტიკური, ეკონომიკური და რელიგიური ფაქტორები ერთმანეთთან გადაჯაჭვული იყო. მუსლიმი დამპყრობლები, როგორც წესი, დაპყრობილ მოსახლეობას ისლამის მიღებას არ აიძულებდნენ. რელიგიის მიღება, უმეტესად, ნებაყოფლობითი იყო და გამოწვეული იყო როგორც პრაქტიკული სარგებლის მიღწევის, ისე სულიერი მოტივებით. მოქცეულებს ხშირად რჩებოდათ კავშირი თავიანთ ტრადიციულ კულტურასთან და საზოგადოებასთან, რაც ქმნიდა ისლამის მრავალფეროვან ფორმებს სხვადასხვა რეგიონში<ref>Hourani, A., 2002, с. 198.</ref>. ისლამზე მოქცევას ასევე ხელს უწყობდა ძველი რელიგიური სტრუქტურების დაშლა და მუსლიმური მოსახლეობის გადაადგილება. განსაკუთრებით თვალსაჩინო იყო ეს პროცესები ანატოლიასა და ბალკანეთში, სადაც ისლამი თანდათანობით გავრცელდა ადგილობრივი ქრისტიანული ინსტიტუტების შესუსტების ფონზე. თუმცა გავრცელების ინტენსივობა რეგიონების მიხედვით განსხვავდებოდა: ანატოლიაში ის პროცესი სწრაფი იყო, მაშინ როცა ბალკანეთში — შედარებით შეზღუდული<ref name=":0" />. აბასიანთა ხანის განმავლობაში ისლამთან ერთად ვრცელდებოდა არაბული ენა, კულტურა და არაბულ რიცხვთა სისტემა. იმპერიის მრავალ რეგიონში გაძლიერდა საერთო რელიგიურ-კულტურული იდენტობის განცდა და ჩამოყალიბდა ისლამური სამყაროს კონცეფცია, რომელიც X საუკუნისთვის თანდათანობით გადამკვდარ არაბულ და სპარსულ გავლენებს შორის დაპირისპირებათა ფონზე ყალიბდებოდა. ამავე პერიოდში დაიწყო სუნიტურ-შიიტური დაპირისპირება და რეგიონული მმართველების გაძლიერება იმპერიის ცენტრალური ძალაუფლების დასუსტების ფონზე<ref name=":1" />. ომაიანთა ხანაში არაბული მოსახლეობის ისლამზე მოქცევის მაჩვენებელი შედარებით დაბალი იყო და დაახლოებით 10%-ს შეადგენდა, მაშინ როცა აბასიანთა პერიოდს თან ახლდა გაცილებით ფართომასშტაბიანი მოქცევა. IX საუკუნეში მუსლიმური საზოგადოების წილი 40%-ს აღწევდა, ხოლო XI საუკუნის ბოლოსთვის თითქმის სრულ მოსახლეობას მოიცავდა<ref>Tobin Siebers, «''Religion and the Authority of the Past''», University of Michigan Press, November 1, 1993 (<nowiki>ISBN 0-472-08259-0</nowiki>), pg. 113—115</ref>. მიუხედავად ამისა, აღნიშნული თეორია სრულად ვერ ხსნის ქრისტიანული უმცირესობების არსებობას აბასიანთა ეპოქაში. სხვა შეფასებებით, მუსლიმური უმრავლესობა ეგვიპტეში მხოლოდ X საუკუნის შუახანებიდან დაფიქსირდა, ხოლო [[ნაყოფიერი ნახევარმთვარე|ნაყოფიერ ნახევარმთვარეში]] — XII საუკუნემდე. სირიაში ქრისტიანების რიცხვი მაღალი იყო XIII საუკუნემდე. ეს გაგრძელდა მონღოლთა შემოსევამდე. === III ფაზა (950–1450) === აბასიანთა დასუსტების შემდეგ ისლამის გავრცელება გაგრძელდა სელჩუკთა და სხვა თურქული მმართველების მიერ მცირე აზიაში, ბალკანეთსა და ინდოეთის სუბკონტინენტში განხორციელებული დაპყრობების გზით<ref name=":2" />. პარალელურად, მუსლიმურ ბირთვულ ტერიტორიებზე მოქცევის მაჩვენებლები გაიზარდა, თუმცა ახლად დაპყრობილ მიწებზე მუსლიმები და არამუსლიმები თანაცხოვრობდნენ. ამასთან, რეგიონებში, სადაც მუსლიმური კონტროლი შეჩერდა — მათ შორის სიცილიასა და ალ-ანდალუსში — მუსლიმური მოსახლეობა ან განდევნეს, ან იძულებით მოაქციეს ქრისტიანობაზე<ref name=":2" />. აღნიშნული პერიოდის მნიშვნელოვანი მოვლენაა მონღოლთა შემოსევა, რომელმაც პიკს მიაღწია [[ბაღდადის ალყა (1258)|ბაღდადის ალყით]] 1258 წელს. შემდგომში, მონღოლი ლიდერების ნაწილი თავად ისლამი მიიღო. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ისლამის ისტორია]] maglkssx6htnbmgb5yh8s1lh7qa8mhr 4822925 4822920 2025-07-01T09:22:16Z Sunlight35 98738 /* მეორე ფაზა (750–1258) */ 4822925 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Sunlight35|Sunlight35]].|30|06|2025}} [[მაჰმადი|მუჰამედის]] გარდაცვალების შემდეგ, არაბული იმპერიის სწრაფმა გაფართოებამ წარმოშვა ხალიფატები, რომლებმაც ფართო გეოგრაფიული სივრცეები მოიცვეს. ისლამის გავრცელება მიმდინარეობდა როგორც მისიონერული აქტივობებით, განსაკუთრებით სუფიური ორდენების გავლით, ისე სამხედრო და ეკონომიკური ექსპანსიის გზით. დროთა განმავლობაში მუსლიმურმა ვაჭრობამ და ოსმალეთის იმპერიის გაფართოებამ ისლამური სამყაროს ჩამოყალიბება განაპირობა, რომელიც ატლანტიკიდან წყნარ ოკეანემდე ვრცელდებოდა. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო ვაჭრობის როლი სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში რელიგიის გავრცელების პროცესში<ref>The preaching of Islam: a history of the propagation of the Muslim faith By Sir Thomas Walker Arnold, pg.125-126</ref><ref>Jonathan Berkey, «''The Formation of Islam''», Cambridge University Press, January 1, 2003 (<nowiki>ISBN 0-521-58813-8</nowiki>), pg. 101—102</ref>. == რელიგიის ეტაპობრივი გავრცელება == === პირველი ფაზა (610-750 წლები) === მუსლიმური დინასტიები ეტაპობრივად ჩნდებოდა და სხვადასხვა რეგიონში ძლიერ პოლიტიკურ ერთეულებს ქმნიდნენ. მათ შორის იყვნენ [[აბასიანები]], [[ფატიმიდები]], [[ალმორავიდები]], [[სელჩუკები]], აგრეთვე აფრიკაში მდებარე აჯურანების, ადალისა და ვარსანგალის სამთავროები. ინდოეთის სუბკონტინენტს მართავდნენ [[მოგოლების იმპერია|მოგოლები]], ხოლო სპარსეთში — [[სეფიანთა იმპერია|სეფიანები]]. [[ოსმალეთის იმპერია]] კი გადაიქცა ერთ-ერთ ყველაზე ძლიერ ისლამურ სახელმწიფოდ. მუსლიმურმა ქალაქებმა მოიპოვეს კულტურული ცენტრების სტატუსი და მეცნიერებით, ვაჭრობითა და მოგზაურობით დაკავშირდნენ. სამხრეთ და აღმოსავლეთ აზიაში ისლამური ექსპანსია ხელს უწყობდა მრავალფეროვანი და კოსმოპოლიტური მუსლიმური კულტურების ჩამოყალიბებას, მათ შორის [[ინდოეთი|ინდოეთში]], [[მალაიზია|მალაიზიაში]], [[ინდონეზია|ინდონეზიასა]] და [[ჩინეთი|ჩინეთში]]<ref name=":2">[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2010-oct-24-la-oe-kaplan-20101024-story.html Eastern Islam and the ‘clash of civilizations’]</ref>. 610–750 წლებში [[ომაიანთა სახალიფო|ომაიანთა სახალიფოს]] მმართველობის პერიოდში, არაბეთის ნახევარკუნძულზე ისლამი სწრაფად გავრცელდა. ამ პერიოდში ჩამოყალიბდა ერთ-ერთი ყველაზე მასშტაბური იმპერია ისტორიაში. ისლამური დაპყრობების მთავარი მოტივაცია იყო რესურსების სიმწირე [[მექა|მექასა]] და [[მედინა|მედინის]] რეგიონებში. შესაბამისად, ისლამიზაციის პროცესმა სრულმასშტაბიანი ხასიათი მხოლოდ მოგვიანებით მიიღო<ref>Goddard, Hugh Goddard, ''«Christians and Muslims: from double standards to mutual understanding»'', Routledge (UK), October 26, 1995 (<nowiki>ISBN 0-7007-0364-0</nowiki>), pg.126-131</ref>. ირა ლაპიდუსის თანახმად, მოქცეულთა შორის ორი ძირითადი კატეგორია გამოიყოფოდა: ტომობრივი წარმართული საზოგადოებები არაბეთში და მონოთეისტური, აგრარული თუ ურბანული საზოგადოებები ახლო აღმოსავლეთში<ref name=":0">Lapidus, Ira M. ''A History of Islamic Societies''. Cambridge: Cambridge University Press. 2002, pg. 200—201.</ref>. VII საუკუნეში ისლამი [[სომალი|სომალიში]] მუსლიმი არაბების მიგრაციის გზით გავრცელდა, რომლებიც მექადან [[კურაიშები|კურაიშთა]] დევნას გაურბოდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ მოგვიანებით ზოგი მექაში დაბრუნდა, ნაწილი დარჩა და შექმნა ადგილობრივი მუსლიმური თემები. სომალელი მოსახლეობა ისლამს ადრეულ ეტაპზე იღებდა, მაშინაც კი, როცა ის არაბეთში ჯერ კიდევ ძლიერად არ იყო გამჯდარი<ref>[https://web.archive.org/web/20090109114150/http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID+so0014%29 Somalia]</ref>. მოქცევის მოტივაციები განსხვავდებოდა საზოგადოებების ტიპის მიხედვით. ტომობრივი ჯგუფებისთვის ისლამი წარმოადგენდა ბერკეტს მზარდი პოლიტიკური და ეკონომიკური სტაბილურობის მოთხოვნაზე. მათი მოქცევა უკავშირდებოდა ერთიანი მორალური ნორმების საჭიროებასა და საზოგადოებრივი მოწყობის გაუმჯობესების სურვილს. მონოთეისტურ საზოგადოებებში კი ისლამი სხვა რელიგიურ-პოლიტიკურ იდენტობებს — ქრისტიანობას, იუდაიზმს, ზოროასტრიზმს — ცვლიდა და განდევნიდა<ref name=":0" />. მხოლოდ შემდგომი საუკუნეების განმავლობაში, რელიგიური დოქტრინის განვითარებასა და მუსლიმური თემის ჩამოყალიბებასთან ერთად ფართომასშტაბიანი მოქცევა დაიწყო. ახალმა რელიგიურმა და პოლიტიკურმა დონიმირებამ ზოგიერთ რეგიონში სხვა რელიგიური თემების, მათ შორის ქრისტიანული და ებრაული საზოგადოებების, შესუსტება ან გაქრობა განაპირობა<ref name=":0" />. არაბული ხალიფების მმართველობის პერიოდში დაარსდა პირველი სასწავლო დაწესებულებები, სადაც არაბულ ენასა და ისლამურ რელიგიას ასწავლიდნენ. დაიწყო მეჩეთების მასშტაბური მშენებლობა, მათ შორის უმაიადების მეჩეთი [[დამასკო|დამასკოში]], რომელიც დღემდე რჩება ისლამური არქიტექტურის ერთ-ერთ თვალსაჩინო ნიმუშად. VIII საუკუნის შუა ხანებისთვის მოსახლეობის მხოლოდ მცირე ნაწილი იყო მოქცეული ისლამზე [[ირანი|ირანში]], [[ერაყი|ერაყში]], [[სირია|სირიაში]], [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]], [[ტუნისი|ტუნისსა]] და [[ესპანეთი|ესპანეთში]], მაშინ როცა არაბეთის ნახევარკუნძულზე მუსლიმური მოსახლეობის წილი შედარებით მაღალი იყო<ref name=":1">''Hourani A.'' A History of the Arab Peoples. — Faber & Faber, 2002. — <nowiki>ISBN 0-571-21591-2</nowiki>.</ref>. === მეორე ფაზა (750–1258) === აბასიანთა დინასტიის მმართველობის პერიოდში არაბული სამხედრო ექსპანსია შენელდა და ყურადღება ისლამური კულტურის, ფილოსოფიის, თეოლოგიის, სამართლისა და მისტიციზმის გავრცელებაზე გადაერთო. მუსლიმური საზოგადოება თანდათანობით იზრდებოდა, როგორც იმპერიის შიგნით მოსახლეობის მოქცევის გზით, ისე მის საზღვრებს გარეთაც, განსაკუთრებით ცენტრალური აზიის თურქულ ტომებსა და საჰარის სამხრეთით მდებარე აფრიკის ხალხებში, რომლებსაც ისლამთან აკავშირებდათ სავაჭრო ურთიერთობები და სუფიური ორდენების გავლენა. აფრიკაში ისლამი გავრცელდა სამი ძირითადი გზით: საჰარის სავაჭრო გზების გავლით დასავლეთში, ნილოსის ხეობით ცენტრალურ აფრიკაში და წითელი ზღვისა და აღმოსავლეთ აფრიკის პორტების, მათ შორის მომბასისა და ზანზიბარის გავლით. საწყისი მოქცევა ხშირად არამდგრადი იყო<ref name=":1" />. X საუკუნის ბოლოსთვის ისლამზე მასობრივად მოქცევას მრავალი მიზეზი ჰქონდა. ისტორიკოს ალბერტ ჰურანის შეფასებით, ამ პროცესს საფუძვლად ედო ისლამის დოგმატური სისტემის ჩამოყალიბება, რომელიც მკაფიოდ განასხვავებდა მუსლიმურ და არამუსლიმურ იდენტობებს. ამ ეტაპზე მუსლიმები იმართებოდნენ განსაზღვრული რიტუალებითა და იურიდიული წესებით, ხოლო ქრისტიანები, ებრაელები და ზოროასტრიზმის მიმდევრები მოიხსენიებოდნენ როგორც „წიგნის ხალხი“, რომლებიც მუსლიმებთან შედარებით სოციალურ-პოლიტიკურად დაბალ პოზიციებზე იმყოფებოდნენ. მათგან ითხოვდნენ სპეციალურ გადასახადს, გარკვეული პრივილეგიები არ გააჩნდათ და მათი სხვადასხვა სფეროში ავიწროებდნენ, თუმცა ფორმალურად არ აიძულებდნენ ისლამის მიღებას<ref name=":1" />. მოქცევის პროცესში პოლიტიკური, ეკონომიკური და რელიგიური ფაქტორები ერთმანეთთან გადაჯაჭვული იყო. მუსლიმი დამპყრობლები, როგორც წესი, დაპყრობილ მოსახლეობას ისლამის მიღებას არ აიძულებდნენ. რელიგიის მიღება, უმეტესად, ნებაყოფლობითი იყო და გამოწვეული იყო როგორც პრაქტიკული სარგებლის მიღწევის, ისე სულიერი მოტივებით. მოქცეულებს ხშირად რჩებოდათ კავშირი თავიანთ ტრადიციულ კულტურასთან და საზოგადოებასთან, რაც ქმნიდა ისლამის მრავალფეროვან ფორმებს სხვადასხვა რეგიონში<ref>Hourani, A., 2002, с. 198.</ref>. ისლამზე მოქცევას ასევე ხელს უწყობდა ძველი რელიგიური სტრუქტურების დაშლა და მუსლიმური მოსახლეობის გადაადგილება. განსაკუთრებით თვალსაჩინო იყო ეს პროცესები ანატოლიასა და ბალკანეთში, სადაც ისლამი თანდათანობით გავრცელდა ადგილობრივი ქრისტიანული ინსტიტუტების შესუსტების ფონზე. თუმცა გავრცელების ინტენსივობა რეგიონების მიხედვით განსხვავდებოდა: ანატოლიაში ის პროცესი სწრაფი იყო, მაშინ როცა ბალკანეთში — შედარებით შეზღუდული<ref name=":0" />. აბასიანთა ხანის განმავლობაში ისლამთან ერთად ვრცელდებოდა არაბული ენა, კულტურა და არაბულ რიცხვთა სისტემა. იმპერიის მრავალ რეგიონში გაძლიერდა საერთო რელიგიურ-კულტურული იდენტობის განცდა და ჩამოყალიბდა ისლამური სამყაროს კონცეფცია, რომელიც X საუკუნისთვის თანდათანობით გადამკვდარ არაბულ და სპარსულ გავლენებს შორის დაპირისპირებათა ფონზე ყალიბდებოდა. ამავე პერიოდში დაიწყო სუნიტურ-შიიტური დაპირისპირება და რეგიონული მმართველების გაძლიერება იმპერიის ცენტრალური ძალაუფლების დასუსტების ფონზე<ref name=":1" />. ომაიანთა ხანაში არაბული მოსახლეობის ისლამზე მოქცევის მაჩვენებელი შედარებით დაბალი იყო და დაახლოებით 10%-ს შეადგენდა, მაშინ როცა აბასიანთა პერიოდს თან ახლდა გაცილებით ფართომასშტაბიანი მოქცევა. IX საუკუნეში მუსლიმური საზოგადოების წილი 40%-ს აღწევდა, ხოლო XI საუკუნის ბოლოსთვის თითქმის სრულ მოსახლეობას მოიცავდა<ref>Tobin Siebers, «''Religion and the Authority of the Past''», University of Michigan Press, November 1, 1993 (<nowiki>ISBN 0-472-08259-0</nowiki>), pg. 113—115</ref>. მიუხედავად ამისა, აღნიშნული თეორია სრულად ვერ ხსნის ქრისტიანული უმცირესობების არსებობას აბასიანთა ეპოქაში. სხვა შეფასებებით, მუსლიმური უმრავლესობა ეგვიპტეში მხოლოდ X საუკუნის შუახანებიდან დაფიქსირდა, ხოლო [[ნაყოფიერი ნახევარმთვარე|ნაყოფიერ ნახევარმთვარეში]] — XII საუკუნემდე. სირიაში ქრისტიანების რიცხვი მაღალი იყო XIII საუკუნემდე. ეს გაგრძელდა მონღოლთა შემოსევამდე. === მესამე ფაზა (950–1450) === აბასიანთა დასუსტების შემდეგ ისლამის გავრცელება გაგრძელდა სელჩუკთა და სხვა თურქული მმართველების მიერ მცირე აზიაში, ბალკანეთსა და ინდოეთის სუბკონტინენტში განხორციელებული დაპყრობების გზით<ref name=":2" />. პარალელურად, მუსლიმურ ბირთვულ ტერიტორიებზე მოქცევის მაჩვენებლები გაიზარდა, თუმცა ახლად დაპყრობილ მიწებზე მუსლიმები და არამუსლიმები თანაცხოვრობდნენ. ამასთან, რეგიონებში, სადაც მუსლიმური კონტროლი შეჩერდა — მათ შორის სიცილიასა და ალ-ანდალუსში — მუსლიმური მოსახლეობა ან განდევნეს, ან იძულებით მოაქციეს ქრისტიანობაზე<ref name=":2" />. აღნიშნული პერიოდის მნიშვნელოვანი მოვლენაა მონღოლთა შემოსევა, რომელმაც პიკს მიაღწია [[ბაღდადის ალყა (1258)|ბაღდადის ალყით]] 1258 წელს. შემდგომში, მონღოლი ლიდერების ნაწილი თავად ისლამი მიიღო. === მეოთხე ფაზა(1299–1922) === ოსმალეთის იმპერიის საწყის ეტაპზე აღმოსავლეთში მთავარ საფრთხეს სეფიანთა სახელმწიფო წარმოადგენდა, ჩრდილოეთში ბიზანტია და დასავლეთში კათოლიკური ევროპის ძლიერი ძალები — ესპანეთი, ვენეცია და საღვთო რომის იმპერია. ბიზანტიის დაპყრობის შემდეგ ოსმალები მიზანმიმართულად იბრძოდნენ აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვისპირეთის კოლონიების დაბრუნებისთვის, მათ შორის — ვენეციისგან კვიპროსისა და ბერძნული კუნძულების (გარდა [[კრეტა|კრეტისა]]) დაპყრობით. ცენტრალურ ევროპაში ოსმალებმა დაიკავეს უნგრეთი, თუმცა 1699 წელს, კარლოვიცის ზავით, იძულებულნი გახდნენ დაეთმოთ უნგრეთი და აღმოსავლეთ ევროპის სხვა ტერიტორიები საღვთო რომის იმპერიისთვის [13]. ისლამის გავრცელება 1299-დან 1922 წლამდე მნიშვნელოვან გეოგრაფიულ ცვლილებებსა და ტრანსფორმაციებს მოიცავდა. ამ პერიოდში ისლამმა მსოფლიო რელიგიად დამკვიდრება დაიწყო, ახალ რეგიონებში გაფართოვდა და არსებულ რეგიონებში თავისი პოზიციები გააძლიერა. ამ პროცესის ძირითადი ეტაპებია ოსმალეთის იმპერიის გაფართოება, ცენტრალური აზიისა და ჩრდილოეთ კავკასიის ისლამიზაცია და ისლამური სახელმწიფოების ჩამოყალიბება მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში. 1299 წელს წარმოქმნილი ოსმალეთის იმპერია ისტორიაში ერთ-ერთ უდიდეს ისლამურ სახელმწიფოდ იქცა. ცენტრალური აზიის ისლამიზაცია VII საუკუნეში დაიწყო და რამდენიმე საუკუნის განმავლობაში გაგრძელდა. ეს პროცესი მჭიდრო კავშირში იყო არაბთა დაპყრობებთან, ასევე ვაჭრობასა და კულტურულ გაცვლასთან. ამ პერიოდში ისლამი ჩრდილოეთ კავკასიაშიც გავრცელდა, მათ შორის ყაბარდოელებში, სადაც ის ძირითადად თავადაზნაურობამ და მთავრებმა მიიღეს<ref>[https://cyberleninka.ru/article/n/o-putyah-proniknoveniya-islama-na-severnyy-kavkaz-vii-xviii-vv#:~:text=%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B2%D1%8B%D0%BC%D0%B8%20%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%20%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%BD%D1%8F%D0%BB%D0%B8%20%D0%BA%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%86%D1%8B.,290%5D. О путях проникновения ислама на северный Кавказ (vii-xviii вв. )]</ref>. ისლამი აგრძელებდა გავრცელებას აფრიკაში, სამხრეთ აზიასა და მსოფლიოს სხვა ნაწილებში, ახალი მუსლიმური თემებისა და სახელმწიფოების ჩამოყალიბებით. სავაჭრო გზებმა და კულტურულმა კავშირებმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშეს ისლამის გავრცელებაში, რაც ხელს უწყობდა იდეებისა და რელიგიური პრაქტიკის გაცვლას. სახელმწიფო მოღვაწეები და მმართველები ხშირად მნიშვნელოვან როლს თამაშობდნენ ისლამის გავრცელებაში. ამ პერიოდში არსებობდა მრავალი განსხვავებული ისლამური მოძრაობა და მიმდინარეობა, რომელთაგან თითოეულს თავისი გავლენა ჰქონდა ისლამის გავრცელებაზე<ref>[https://globalaffairs.ru/articles/czentralnaya-aziya-svetskaya-gosudarstvennost-pered-vyzovom-radikalnogo-islama/#:~:text=%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%20%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BB%20%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8F%D1%82%D1%8C%D1%81%D1%8F%20%D0%BD%D0%B0%20%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8,%D0%B4%D0%B0%D0%B6%D0%B5%20%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B4%20%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%D0%BC%20%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9%20%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8. Центральная азия: светская государственность перед вызовом радикального ислама]</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ისლამის ისტორია]] cfk8oqr629fwmoumthoqknvhj8p86xn 4822928 4822925 2025-07-01T09:31:48Z Sunlight35 98738 /* მეოთხე ფაზა(1299–1922) */ 4822928 wikitext text/x-wiki <table class="infobox" style="color: #8e3a15; float: right; text-align: center; text-shadow: 0px 0px 3px #FBFBEF; font-size: 85%; clear:right; background: #ffcc99; border: 1px solid white;" cellspacing="0" cellpadding="0"><tr><td><table style="border: 1px dashed white; background: #ffcc99; color: #8e3a15;"><tr><th style="background:white; colspan="2"> <big>[[:კატეგორია:ისლამი|<span style="color: #555555;">ისლამის თემები</span>]]</br></big> [[File:Allah1.png|150px]]<br /> [[ისლამი|<span style="color: #8e3a15; font-size: 200%;">'''ისლამი'''</span>]]<br /> <tr><td>'''[[აყიდა|<span style="color: #8e3a15;">მოძღვრება</span>]]''' <tr><td style="background:#fdfdfb; border-top: 2px solid #e8e8e8; border-bottom: 2px solid #e8e8e8;"> [[ალაჰი|<span style="color:#555555;">ალაჰი</span>]]{{·}} [[თავჰიდი|<span style="color:#555555;">თავჰიდი</span>]]<br /> [[მაჰმადი|<span style="color:#555555;">მაჰმადი</span>]]{{·}} [[წინასწარმეტყველები ისლამში|<span style="color:#555555;">წინასწარმეტყველები</span>]] <tr><td>'''[[ისლამის ხუთი ბურჯი|<span style="color: #8e3a15;">ხუთი ბურჯი</span>]]''' <tr><td style="background: #fdfdfb; border-top: 2px solid #e8e8e8; border-bottom: 2px solid #e8e8e8;"> [[შაჰადა|<span style="color:#555555;">შაჰადა</span>]]{{·}} [[ნამაზი|<span style="color:#555555;">სალათი</span>]] <br/> [[საუმი|<span style="color:#555555;">საუმი</span>]]{{·}} [[ზაქათი|<span style="color:#555555;">ზაქათი</span>]]{{·}} [[ჰაჯი|<span style="color:#555555;">ჰაჯი</span>]] <tr><td> '''[[ისლამური წერილები|<span style="color: #8e3a15;">წმინდა წერილი</span>]] <tr><td style="background: #fdfdfb; border-top: 2px solid #e8e8e8; border-bottom: 2px solid #e8e8e8;"> [[ყურანი|<span style="color:#555555;">ყურანი</span>]]{{·}} [[სუნა|<span style="color:#555555;">სუნა</span>]]{{·}} [[ჰადისი|<span style="color:#555555;">ჰადისი</span>]]<br /> <tr><td> '''<span style="color: #8e3a15;">წმინდა ადგილები</span> <tr><td style="background: #fdfdfb; border-top: 2px solid #e8e8e8; border-bottom: 2px solid #e8e8e8;"> [[მექა|<span style="color:#555555;">მექა</span>]]{{·}} [[ქააბა|<span style="color:#555555;">ქააბა</span>]]{{·}} [[მედინა|<span style="color:#555555;">მედინა</span>]]<br /> <tr><td> '''[[ისლამის ისტორია|<span style="color: #8e3a15;">ისტორია</span>]] <tr><td style="background: #fdfdfb; border-top: 2px solid #e8e8e8; border-bottom: 2px solid #e8e8e8;"> [[ოთხი მართლმორწმუნე ხალიფა|<span style="color:#555555;">მართლმორწმუნე ხალიფები</span>]]{{·}}[[ისლამის ოქროს ხანა|<span style="color:#555555;">ისლამის ოქროს ხანა</span>]]<br/>[[სუნიზმი|<span style="color:#555555;">სუნიზმი</span>]]{{·}} [[შიიზმი|<span style="color:#555555;">შიიზმი</span>]]<br /> [[სუფიზმი|<span style="color:#555555;">სუფიზმი</span>]] {{·}} [[ვაჰაბიზმი|<span style="color:#555555;">ვაჰაბიზმი</span>]] <br/> <tr><td> '''[[ისლამური კულტურა|<span style="color: #8e3a15;">კულტურა</span>]]'''<br /> <tr><td style="background: #fdfdfb; border-top: 2px solid #e8e8e8; border-bottom: 2px solid #e8e8e8;"> [[ისლამური არქიტექტურა|<span style="color: #555555;">არქიტექტურა</span>]] • [[ისლამური ხელოვნება|<span style="color: #555555;">ხელოვნება</span>]]<br />[[ჰიჯრა (კალენდარი)|<span style="color: #555555;">კალენდარი</span>]] • [[მეჩეთი|<span style="color: #555555;">მეჩეთები</span>]] • [[ისლამური ფილოსოფია|<span style="color: #555555;">ფილოსოფია</span>]] • [[ისლამური მეცნიერება|<span style="color: #555555;">მეცნიერება</span>]] • [[ჯიჰადი|<span style="color: #555555;">ჯიჰადი</span>]] • [[შარიათი|<span style="color:#555555;">შარიათი</span>]] • [[ფიყჰი|<span style="color:#555555;">ფიყჰი</span>]] • [[თაფსირი|<span style="color:#555555;">თაფსირი</span>]] • [[მაზჰაბი|<span style="color: #555555;">მაზჰაბი</span>]]''' <tr><td> '''[[ისლამი სხვა რელიგიებთან კონტაქტში|<span style="color: #8e3a15;">ისლამი სხვა რელიგიებთან კონტაქტში</span>]]''' <tr><td style="background: #fdfdfb; border-top: 2px solid #e8e8e8; border-bottom: 2px solid #e8e8e8;"> [[ქრისტიანობა და ისლამი|<span style="color:#555555;">ქრისტიანობა</span>]]{{·}} [[იუდაიზმი და ისლამი|<span style="color:#555555;">იუდაიზმი</span>]]<br /> [[ინდუიზმი და ისლამი|<span style="color:#555555;">ინდუიზმი</span>]]{{·}} [[სიქჰიზმი და ისლამი|<span style="color:#555555;">სიქჰიზმი</span>]]{{·}} [[ჯაინიზმი და ისლამი|<span style="color:#555555;">ჯაინიზმი</span>]] <tr><td> '''[[:კატეგორია:ისლამი|<span style="color: #8e3a15;">იხილეთ მეტი</span>]]''' <tr><td style="background: #fdfdfb; border-top: 2px solid #e8e8e8; border-bottom: 2px solid #e8e8e8;"> [[ისლამის კრიტიკა|<span style="color:#555555;">კრიტიკა</span>]]&nbsp;·&nbsp;[[ისლამოფობია|<span style="color:#555555;">ისლამოფობია</span>]]<br/> [[არაბული ტერმინების სია|<span style="color:#555555;">ისლამური ტერმინები</span>]] <tr><td> '''[[პორტალი:ისლამი|<span style="color:#555555;">ისლამის პორტალი</span>]]'''<br />{{Tnavbar|ისლამის თემები|mini=1|nodiv=1|fontcolor=#555555}} </table></table><noinclude>[[კატეგორია:რელიგიის სანავიგაციო თარგები|ისლამი]] [[კატეგორია:ისლამი|*]] </noinclude> [[მაჰმადი|მუჰამედის]] გარდაცვალების შემდეგ, არაბული იმპერიის სწრაფმა გაფართოებამ წარმოშვა ხალიფატები, რომლებმაც ფართო გეოგრაფიული სივრცეები მოიცვეს. ისლამის გავრცელება მიმდინარეობდა როგორც მისიონერული აქტივობებით, განსაკუთრებით სუფიური ორდენების გავლით, ისე სამხედრო და ეკონომიკური ექსპანსიის გზით. დროთა განმავლობაში მუსლიმურმა ვაჭრობამ და ოსმალეთის იმპერიის გაფართოებამ ისლამური სამყაროს ჩამოყალიბება განაპირობა, რომელიც ატლანტიკიდან წყნარ ოკეანემდე ვრცელდებოდა. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო ვაჭრობის როლი სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში რელიგიის გავრცელების პროცესში<ref>The preaching of Islam: a history of the propagation of the Muslim faith By Sir Thomas Walker Arnold, pg.125-126</ref><ref>Jonathan Berkey, «''The Formation of Islam''», Cambridge University Press, January 1, 2003 (<nowiki>ISBN 0-521-58813-8</nowiki>), pg. 101—102</ref>. == რელიგიის ეტაპობრივი გავრცელება == === პირველი ფაზა (610-750 წლები) === მუსლიმური დინასტიები ეტაპობრივად ჩნდებოდა და სხვადასხვა რეგიონში ძლიერ პოლიტიკურ ერთეულებს ქმნიდნენ. მათ შორის იყვნენ [[აბასიანები]], [[ფატიმიდები]], [[ალმორავიდები]], [[სელჩუკები]], აგრეთვე აფრიკაში მდებარე აჯურანების, ადალისა და ვარსანგალის სამთავროები. ინდოეთის სუბკონტინენტს მართავდნენ [[მოგოლების იმპერია|მოგოლები]], ხოლო სპარსეთში — [[სეფიანთა იმპერია|სეფიანები]]. [[ოსმალეთის იმპერია]] კი გადაიქცა ერთ-ერთ ყველაზე ძლიერ ისლამურ სახელმწიფოდ. მუსლიმურმა ქალაქებმა მოიპოვეს კულტურული ცენტრების სტატუსი და მეცნიერებით, ვაჭრობითა და მოგზაურობით დაკავშირდნენ. სამხრეთ და აღმოსავლეთ აზიაში ისლამური ექსპანსია ხელს უწყობდა მრავალფეროვანი და კოსმოპოლიტური მუსლიმური კულტურების ჩამოყალიბებას, მათ შორის [[ინდოეთი|ინდოეთში]], [[მალაიზია|მალაიზიაში]], [[ინდონეზია|ინდონეზიასა]] და [[ჩინეთი|ჩინეთში]]<ref name=":2">[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2010-oct-24-la-oe-kaplan-20101024-story.html Eastern Islam and the ‘clash of civilizations’]</ref>. 610–750 წლებში [[ომაიანთა სახალიფო|ომაიანთა სახალიფოს]] მმართველობის პერიოდში, არაბეთის ნახევარკუნძულზე ისლამი სწრაფად გავრცელდა. ამ პერიოდში ჩამოყალიბდა ერთ-ერთი ყველაზე მასშტაბური იმპერია ისტორიაში. ისლამური დაპყრობების მთავარი მოტივაცია იყო რესურსების სიმწირე [[მექა|მექასა]] და [[მედინა|მედინის]] რეგიონებში. შესაბამისად, ისლამიზაციის პროცესმა სრულმასშტაბიანი ხასიათი მხოლოდ მოგვიანებით მიიღო<ref>Goddard, Hugh Goddard, ''«Christians and Muslims: from double standards to mutual understanding»'', Routledge (UK), October 26, 1995 (<nowiki>ISBN 0-7007-0364-0</nowiki>), pg.126-131</ref>. ირა ლაპიდუსის თანახმად, მოქცეულთა შორის ორი ძირითადი კატეგორია გამოიყოფოდა: ტომობრივი წარმართული საზოგადოებები არაბეთში და მონოთეისტური, აგრარული თუ ურბანული საზოგადოებები ახლო აღმოსავლეთში<ref name=":0">Lapidus, Ira M. ''A History of Islamic Societies''. Cambridge: Cambridge University Press. 2002, pg. 200—201.</ref>. VII საუკუნეში ისლამი [[სომალი|სომალიში]] მუსლიმი არაბების მიგრაციის გზით გავრცელდა, რომლებიც მექადან [[კურაიშები|კურაიშთა]] დევნას გაურბოდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ მოგვიანებით ზოგი მექაში დაბრუნდა, ნაწილი დარჩა და შექმნა ადგილობრივი მუსლიმური თემები. სომალელი მოსახლეობა ისლამს ადრეულ ეტაპზე იღებდა, მაშინაც კი, როცა ის არაბეთში ჯერ კიდევ ძლიერად არ იყო გამჯდარი<ref>[https://web.archive.org/web/20090109114150/http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID+so0014%29 Somalia]</ref>. მოქცევის მოტივაციები განსხვავდებოდა საზოგადოებების ტიპის მიხედვით. ტომობრივი ჯგუფებისთვის ისლამი წარმოადგენდა ბერკეტს მზარდი პოლიტიკური და ეკონომიკური სტაბილურობის მოთხოვნაზე. მათი მოქცევა უკავშირდებოდა ერთიანი მორალური ნორმების საჭიროებასა და საზოგადოებრივი მოწყობის გაუმჯობესების სურვილს. მონოთეისტურ საზოგადოებებში კი ისლამი სხვა რელიგიურ-პოლიტიკურ იდენტობებს — ქრისტიანობას, იუდაიზმს, ზოროასტრიზმს — ცვლიდა და განდევნიდა<ref name=":0" />. მხოლოდ შემდგომი საუკუნეების განმავლობაში, რელიგიური დოქტრინის განვითარებასა და მუსლიმური თემის ჩამოყალიბებასთან ერთად ფართომასშტაბიანი მოქცევა დაიწყო. ახალმა რელიგიურმა და პოლიტიკურმა დონიმირებამ ზოგიერთ რეგიონში სხვა რელიგიური თემების, მათ შორის ქრისტიანული და ებრაული საზოგადოებების, შესუსტება ან გაქრობა განაპირობა<ref name=":0" />. არაბული ხალიფების მმართველობის პერიოდში დაარსდა პირველი სასწავლო დაწესებულებები, სადაც არაბულ ენასა და ისლამურ რელიგიას ასწავლიდნენ. დაიწყო მეჩეთების მასშტაბური მშენებლობა, მათ შორის უმაიადების მეჩეთი [[დამასკო|დამასკოში]], რომელიც დღემდე რჩება ისლამური არქიტექტურის ერთ-ერთ თვალსაჩინო ნიმუშად. VIII საუკუნის შუა ხანებისთვის მოსახლეობის მხოლოდ მცირე ნაწილი იყო მოქცეული ისლამზე [[ირანი|ირანში]], [[ერაყი|ერაყში]], [[სირია|სირიაში]], [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]], [[ტუნისი|ტუნისსა]] და [[ესპანეთი|ესპანეთში]], მაშინ როცა არაბეთის ნახევარკუნძულზე მუსლიმური მოსახლეობის წილი შედარებით მაღალი იყო<ref name=":1">''Hourani A.'' A History of the Arab Peoples. — Faber & Faber, 2002. — <nowiki>ISBN 0-571-21591-2</nowiki>.</ref>. === მეორე ფაზა (750–1258) === აბასიანთა დინასტიის მმართველობის პერიოდში არაბული სამხედრო ექსპანსია შენელდა და ყურადღება ისლამური კულტურის, ფილოსოფიის, თეოლოგიის, სამართლისა და მისტიციზმის გავრცელებაზე გადაერთო. მუსლიმური საზოგადოება თანდათანობით იზრდებოდა, როგორც იმპერიის შიგნით მოსახლეობის მოქცევის გზით, ისე მის საზღვრებს გარეთაც, განსაკუთრებით ცენტრალური აზიის თურქულ ტომებსა და საჰარის სამხრეთით მდებარე აფრიკის ხალხებში, რომლებსაც ისლამთან აკავშირებდათ სავაჭრო ურთიერთობები და სუფიური ორდენების გავლენა. აფრიკაში ისლამი გავრცელდა სამი ძირითადი გზით: საჰარის სავაჭრო გზების გავლით დასავლეთში, ნილოსის ხეობით ცენტრალურ აფრიკაში და წითელი ზღვისა და აღმოსავლეთ აფრიკის პორტების, მათ შორის მომბასისა და ზანზიბარის გავლით. საწყისი მოქცევა ხშირად არამდგრადი იყო<ref name=":1" />. X საუკუნის ბოლოსთვის ისლამზე მასობრივად მოქცევას მრავალი მიზეზი ჰქონდა. ისტორიკოს ალბერტ ჰურანის შეფასებით, ამ პროცესს საფუძვლად ედო ისლამის დოგმატური სისტემის ჩამოყალიბება, რომელიც მკაფიოდ განასხვავებდა მუსლიმურ და არამუსლიმურ იდენტობებს. ამ ეტაპზე მუსლიმები იმართებოდნენ განსაზღვრული რიტუალებითა და იურიდიული წესებით, ხოლო ქრისტიანები, ებრაელები და ზოროასტრიზმის მიმდევრები მოიხსენიებოდნენ როგორც „წიგნის ხალხი“, რომლებიც მუსლიმებთან შედარებით სოციალურ-პოლიტიკურად დაბალ პოზიციებზე იმყოფებოდნენ. მათგან ითხოვდნენ სპეციალურ გადასახადს, გარკვეული პრივილეგიები არ გააჩნდათ და მათი სხვადასხვა სფეროში ავიწროებდნენ, თუმცა ფორმალურად არ აიძულებდნენ ისლამის მიღებას<ref name=":1" />. მოქცევის პროცესში პოლიტიკური, ეკონომიკური და რელიგიური ფაქტორები ერთმანეთთან გადაჯაჭვული იყო. მუსლიმი დამპყრობლები, როგორც წესი, დაპყრობილ მოსახლეობას ისლამის მიღებას არ აიძულებდნენ. რელიგიის მიღება, უმეტესად, ნებაყოფლობითი იყო და გამოწვეული იყო როგორც პრაქტიკული სარგებლის მიღწევის, ისე სულიერი მოტივებით. მოქცეულებს ხშირად რჩებოდათ კავშირი თავიანთ ტრადიციულ კულტურასთან და საზოგადოებასთან, რაც ქმნიდა ისლამის მრავალფეროვან ფორმებს სხვადასხვა რეგიონში<ref>Hourani, A., 2002, с. 198.</ref>. ისლამზე მოქცევას ასევე ხელს უწყობდა ძველი რელიგიური სტრუქტურების დაშლა და მუსლიმური მოსახლეობის გადაადგილება. განსაკუთრებით თვალსაჩინო იყო ეს პროცესები ანატოლიასა და ბალკანეთში, სადაც ისლამი თანდათანობით გავრცელდა ადგილობრივი ქრისტიანული ინსტიტუტების შესუსტების ფონზე. თუმცა გავრცელების ინტენსივობა რეგიონების მიხედვით განსხვავდებოდა: ანატოლიაში ის პროცესი სწრაფი იყო, მაშინ როცა ბალკანეთში — შედარებით შეზღუდული<ref name=":0" />. აბასიანთა ხანის განმავლობაში ისლამთან ერთად ვრცელდებოდა არაბული ენა, კულტურა და არაბულ რიცხვთა სისტემა. იმპერიის მრავალ რეგიონში გაძლიერდა საერთო რელიგიურ-კულტურული იდენტობის განცდა და ჩამოყალიბდა ისლამური სამყაროს კონცეფცია, რომელიც X საუკუნისთვის თანდათანობით გადამკვდარ არაბულ და სპარსულ გავლენებს შორის დაპირისპირებათა ფონზე ყალიბდებოდა. ამავე პერიოდში დაიწყო სუნიტურ-შიიტური დაპირისპირება და რეგიონული მმართველების გაძლიერება იმპერიის ცენტრალური ძალაუფლების დასუსტების ფონზე<ref name=":1" />. ომაიანთა ხანაში არაბული მოსახლეობის ისლამზე მოქცევის მაჩვენებელი შედარებით დაბალი იყო და დაახლოებით 10%-ს შეადგენდა, მაშინ როცა აბასიანთა პერიოდს თან ახლდა გაცილებით ფართომასშტაბიანი მოქცევა. IX საუკუნეში მუსლიმური საზოგადოების წილი 40%-ს აღწევდა, ხოლო XI საუკუნის ბოლოსთვის თითქმის სრულ მოსახლეობას მოიცავდა<ref>Tobin Siebers, «''Religion and the Authority of the Past''», University of Michigan Press, November 1, 1993 (<nowiki>ISBN 0-472-08259-0</nowiki>), pg. 113—115</ref>. მიუხედავად ამისა, აღნიშნული თეორია სრულად ვერ ხსნის ქრისტიანული უმცირესობების არსებობას აბასიანთა ეპოქაში. სხვა შეფასებებით, მუსლიმური უმრავლესობა ეგვიპტეში მხოლოდ X საუკუნის შუახანებიდან დაფიქსირდა, ხოლო [[ნაყოფიერი ნახევარმთვარე|ნაყოფიერ ნახევარმთვარეში]] — XII საუკუნემდე. სირიაში ქრისტიანების რიცხვი მაღალი იყო XIII საუკუნემდე. ეს გაგრძელდა მონღოლთა შემოსევამდე. === მესამე ფაზა (950–1450) === აბასიანთა დასუსტების შემდეგ ისლამის გავრცელება გაგრძელდა სელჩუკთა და სხვა თურქული მმართველების მიერ მცირე აზიაში, ბალკანეთსა და ინდოეთის სუბკონტინენტში განხორციელებული დაპყრობების გზით<ref name=":2" />. პარალელურად, მუსლიმურ ბირთვულ ტერიტორიებზე მოქცევის მაჩვენებლები გაიზარდა, თუმცა ახლად დაპყრობილ მიწებზე მუსლიმები და არამუსლიმები თანაცხოვრობდნენ. ამასთან, რეგიონებში, სადაც მუსლიმური კონტროლი შეჩერდა — მათ შორის სიცილიასა და ალ-ანდალუსში — მუსლიმური მოსახლეობა ან განდევნეს, ან იძულებით მოაქციეს ქრისტიანობაზე<ref name=":2" />. აღნიშნული პერიოდის მნიშვნელოვანი მოვლენაა მონღოლთა შემოსევა, რომელმაც პიკს მიაღწია [[ბაღდადის ალყა (1258)|ბაღდადის ალყით]] 1258 წელს. შემდგომში, მონღოლი ლიდერების ნაწილი თავად ისლამი მიიღო. === მეოთხე ფაზა(1299–1922) === ოსმალეთის იმპერიის საწყის ეტაპზე აღმოსავლეთში მთავარ საფრთხეს სეფიანთა სახელმწიფო წარმოადგენდა, ჩრდილოეთში ბიზანტია და დასავლეთში კათოლიკური ევროპის ძლიერი ძალები — ესპანეთი, ვენეცია და საღვთო რომის იმპერია. ბიზანტიის დაპყრობის შემდეგ ოსმალები მიზანმიმართულად იბრძოდნენ აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვისპირეთის კოლონიების დაბრუნებისთვის, მათ შორის — ვენეციისგან კვიპროსისა და ბერძნული კუნძულების (გარდა [[კრეტა|კრეტისა]]) დაპყრობით. ცენტრალურ ევროპაში ოსმალებმა დაიკავეს უნგრეთი, თუმცა 1699 წელს, კარლოვიცის ზავით, იძულებულნი გახდნენ დაეთმოთ უნგრეთი და აღმოსავლეთ ევროპის სხვა ტერიტორიები საღვთო რომის იმპერიისთვის [13]. ისლამის გავრცელება 1299-დან 1922 წლამდე მნიშვნელოვან გეოგრაფიულ ცვლილებებსა და ტრანსფორმაციებს მოიცავდა. ამ პერიოდში ისლამმა მსოფლიო რელიგიად დამკვიდრება დაიწყო, ახალ რეგიონებში გაფართოვდა და არსებულ რეგიონებში თავისი პოზიციები გააძლიერა. ამ პროცესის ძირითადი ეტაპებია ოსმალეთის იმპერიის გაფართოება, ცენტრალური აზიისა და ჩრდილოეთ კავკასიის ისლამიზაცია და ისლამური სახელმწიფოების ჩამოყალიბება მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში. 1299 წელს წარმოქმნილი ოსმალეთის იმპერია ისტორიაში ერთ-ერთ უდიდეს ისლამურ სახელმწიფოდ იქცა. ცენტრალური აზიის ისლამიზაცია VII საუკუნეში დაიწყო და რამდენიმე საუკუნის განმავლობაში გაგრძელდა. ეს პროცესი მჭიდრო კავშირში იყო არაბთა დაპყრობებთან, ასევე ვაჭრობასა და კულტურულ გაცვლასთან. ამ პერიოდში ისლამი ჩრდილოეთ კავკასიაშიც გავრცელდა, მათ შორის ყაბარდოელებში, სადაც ის ძირითადად თავადაზნაურობამ და მთავრებმა მიიღეს<ref>[https://cyberleninka.ru/article/n/o-putyah-proniknoveniya-islama-na-severnyy-kavkaz-vii-xviii-vv#:~:text=%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B2%D1%8B%D0%BC%D0%B8%20%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%20%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%BD%D1%8F%D0%BB%D0%B8%20%D0%BA%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%86%D1%8B.,290%5D. О путях проникновения ислама на северный Кавказ (vii-xviii вв. )]</ref>. ისლამი აგრძელებდა გავრცელებას აფრიკაში, სამხრეთ აზიასა და მსოფლიოს სხვა ნაწილებში, ახალი მუსლიმური თემებისა და სახელმწიფოების ჩამოყალიბებით. სავაჭრო გზებმა და კულტურულმა კავშირებმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშეს ისლამის გავრცელებაში, რაც ხელს უწყობდა იდეებისა და რელიგიური პრაქტიკის გაცვლას. სახელმწიფო მოღვაწეები და მმართველები ხშირად მნიშვნელოვან როლს თამაშობდნენ ისლამის გავრცელებაში. ამ პერიოდში არსებობდა მრავალი განსხვავებული ისლამური მოძრაობა და მიმდინარეობა, რომელთაგან თითოეულს თავისი გავლენა ჰქონდა ისლამის გავრცელებაზე<ref>[https://globalaffairs.ru/articles/czentralnaya-aziya-svetskaya-gosudarstvennost-pered-vyzovom-radikalnogo-islama/#:~:text=%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%20%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BB%20%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8F%D1%82%D1%8C%D1%81%D1%8F%20%D0%BD%D0%B0%20%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8,%D0%B4%D0%B0%D0%B6%D0%B5%20%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B4%20%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%D0%BC%20%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9%20%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8. Центральная азия: светская государственность перед вызовом радикального ислама]</ref>. === 1922 წელი — დღემდე === 1922 წლიდან დღემდე ისლამი მნიშვნელოვნად გაფართოვდა მთელ მსოფლიოში, როგორც გეოგრაფიულად, ასევე მიმდევრების რაოდენობის თვალსაზრისით. 1922 წელს მსოფლიო შეიცვალა, ოსმალეთის იმპერია დაიშალა და ისლამური სამყაროს ისტორიაში ახალი ფაზა დაიწყო. მას შემდეგ ისლამმა ფეხი მოიკიდა აფრიკასა და აზიაში და ასევე გაფართოვდა ევროპისა და ამერიკის ახალ რეგიონებში<ref>[https://etu.ru/assets/files/Faculty-GF/kafedra-ikgp/posobiya-po-kulturologii/stogov-d-i-islam-istoriya-i-sovremennost-uchebnoe-posobie-spb-izd-vo-spbgetu-leti-2018.pdf Д. И. СТОГОВ ИСЛАМ: ИСТОРИЯ И СОВРЕМЕННОСТЬ  ]</ref>. ისლამი აგრძელებს გავრცელებას აფრიკაში, განსაკუთრებით სუბსაჰარის ტერიტორიაზე, სადაც მუსლიმების რაოდენობის მნიშვნელოვანი ზრდა შეინიშნება. აზია კვლავ რჩება რეგიონად მუსლიმების ყველაზე დიდი რაოდენობით, განსაკუთრებით სამხრეთ და სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში. ისლამი ასევე გახდა უფრო თვალსაჩინო რელიგია ევროპასა და ჩრდილოეთ ამერიკაში. მსოფლიოში მუსლიმების საერთო რაოდენობა მნიშვნელოვნად გაიზარდა 1922 წლიდან და ამჟამად ისლამს დაახლოებით ერთნახევარი მილიარდი ადამიანი მისდევს, რაც მას მსოფლიოში ერთ-ერთ უდიდეს რელიგიად აქცევს. ისლამს მნიშვნელოვანი გავლენა აქვს მსოფლიოს პოლიტიკურ რუკაზე, განსაკუთრებით ახლო აღმოსავლეთსა და ჩრდილოეთ აფრიკაში, ასევე აზიის ნაწილებში. ბევრ ქვეყანაში ისლამი სახელმწიფო რელიგიაა<ref>[https://api.dspace.spbu.ru/server/api/core/bitstreams/f742e4f9-716d-4926-94c7-ca2224aa9635/content Н. А. Добронравин ПОЛИТИЧЕСКАЯ КАРТА ИСЛАМСКОГО МИРА] </ref>. ისლამში არსებობს სხვადასხვა მიმდინარეობა, რომელთაგან ყველაზე გავრცელებულია [[სუნიზმი]] და [[შიიზმი]]. მუსლიმთა უმრავლესობა სუნიტია<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/6319696#:~:text=%D0%A2%D1%80%D0%B8%20%D1%82%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%20%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0,%D0%BA%D0%B0%D0%BA%20%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%BE%20%D0%B8%D0%B7%20%D0%BD%D0%B0%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B9%20%D1%81%D1%83%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B0. Кто такие сунниты и шииты]</ref>. ბოლო ათწლეულების განმავლობაში, მსოფლიოს ზოგიერთ ნაწილში შეინიშნება ისლამური ფუნდამენტალიზმისა და რადიკალური მოძრაობების ზრდა. ამავდროულად, ბევრი მუსლიმი ცდილობს ისლამის მოდერნიზაციას და თანამედროვე რეალობებთან ადაპტაციას. ისლამის გავრცელება 1922 წლიდან დღემდე რთული და მრავალმხრივი პროცესია, რომელიც დაკავშირებულია მიგრაციასთან, დემოგრაფიულ ცვლილებებთან, პოლიტიკურ მოვლენებთან და კულტურულ ურთიერთქმედებებთან. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ისლამის ისტორია]] shz4yb2yr9v7v4hmcuyv38jpewm1det 4822929 4822928 2025-07-01T09:34:34Z Sunlight35 98738 4822929 wikitext text/x-wiki <table class="infobox" style="color: #8e3a15; float: right; text-align: center; text-shadow: 0px 0px 3px #FBFBEF; font-size: 85%; clear:right; background: #ffcc99; border: 1px solid white;" cellspacing="0" cellpadding="0"><tr><td><table style="border: 1px dashed white; background: #ffcc99; color: #8e3a15;"><tr><th style="background:white; colspan="2"> <big>[[:კატეგორია:ისლამი|<span style="color: #555555;">ისლამის თემები</span>]]</br></big> [[File:Allah1.png|150px]]<br /> [[ისლამი|<span style="color: #8e3a15; font-size: 200%;">'''ისლამი'''</span>]]<br /> <tr><td>'''[[აყიდა|<span style="color: #8e3a15;">მოძღვრება</span>]]''' <tr><td style="background:#fdfdfb; border-top: 2px solid #e8e8e8; border-bottom: 2px solid #e8e8e8;"> [[ალაჰი|<span style="color:#555555;">ალაჰი</span>]]{{·}} [[თავჰიდი|<span style="color:#555555;">თავჰიდი</span>]]<br /> [[მაჰმადი|<span style="color:#555555;">მაჰმადი</span>]]{{·}} [[წინასწარმეტყველები ისლამში|<span style="color:#555555;">წინასწარმეტყველები</span>]] <tr><td>'''[[ისლამის ხუთი ბურჯი|<span style="color: #8e3a15;">ხუთი ბურჯი</span>]]''' <tr><td style="background: #fdfdfb; border-top: 2px solid #e8e8e8; border-bottom: 2px solid #e8e8e8;"> [[შაჰადა|<span style="color:#555555;">შაჰადა</span>]]{{·}} [[ნამაზი|<span style="color:#555555;">სალათი</span>]] <br/> [[საუმი|<span style="color:#555555;">საუმი</span>]]{{·}} [[ზაქათი|<span style="color:#555555;">ზაქათი</span>]]{{·}} [[ჰაჯი|<span style="color:#555555;">ჰაჯი</span>]] <tr><td> '''[[ისლამური წერილები|<span style="color: #8e3a15;">წმინდა წერილი</span>]] <tr><td style="background: #fdfdfb; border-top: 2px solid #e8e8e8; border-bottom: 2px solid #e8e8e8;"> [[ყურანი|<span style="color:#555555;">ყურანი</span>]]{{·}} [[სუნა|<span style="color:#555555;">სუნა</span>]]{{·}} [[ჰადისი|<span style="color:#555555;">ჰადისი</span>]]<br /> <tr><td> '''<span style="color: #8e3a15;">წმინდა ადგილები</span> <tr><td style="background: #fdfdfb; border-top: 2px solid #e8e8e8; border-bottom: 2px solid #e8e8e8;"> [[მექა|<span style="color:#555555;">მექა</span>]]{{·}} [[ქააბა|<span style="color:#555555;">ქააბა</span>]]{{·}} [[მედინა|<span style="color:#555555;">მედინა</span>]]<br /> <tr><td> '''[[ისლამის ისტორია|<span style="color: #8e3a15;">ისტორია</span>]] <tr><td style="background: #fdfdfb; border-top: 2px solid #e8e8e8; border-bottom: 2px solid #e8e8e8;"> [[ოთხი მართლმორწმუნე ხალიფა|<span style="color:#555555;">მართლმორწმუნე ხალიფები</span>]]{{·}}[[ისლამის ოქროს ხანა|<span style="color:#555555;">ისლამის ოქროს ხანა</span>]]<br/>[[სუნიზმი|<span style="color:#555555;">სუნიზმი</span>]]{{·}} [[შიიზმი|<span style="color:#555555;">შიიზმი</span>]]<br /> [[სუფიზმი|<span style="color:#555555;">სუფიზმი</span>]] {{·}} [[ვაჰაბიზმი|<span style="color:#555555;">ვაჰაბიზმი</span>]] <br/> <tr><td> '''[[ისლამური კულტურა|<span style="color: #8e3a15;">კულტურა</span>]]'''<br /> <tr><td style="background: #fdfdfb; border-top: 2px solid #e8e8e8; border-bottom: 2px solid #e8e8e8;"> [[ისლამური არქიტექტურა|<span style="color: #555555;">არქიტექტურა</span>]] • [[ისლამური ხელოვნება|<span style="color: #555555;">ხელოვნება</span>]]<br />[[ჰიჯრა (კალენდარი)|<span style="color: #555555;">კალენდარი</span>]] • [[მეჩეთი|<span style="color: #555555;">მეჩეთები</span>]] • [[ისლამური ფილოსოფია|<span style="color: #555555;">ფილოსოფია</span>]] • [[ისლამური მეცნიერება|<span style="color: #555555;">მეცნიერება</span>]] • [[ჯიჰადი|<span style="color: #555555;">ჯიჰადი</span>]] • [[შარიათი|<span style="color:#555555;">შარიათი</span>]] • [[ფიყჰი|<span style="color:#555555;">ფიყჰი</span>]] • [[თაფსირი|<span style="color:#555555;">თაფსირი</span>]] • [[მაზჰაბი|<span style="color: #555555;">მაზჰაბი</span>]]''' <tr><td> '''[[ისლამი სხვა რელიგიებთან კონტაქტში|<span style="color: #8e3a15;">ისლამი სხვა რელიგიებთან კონტაქტში</span>]]''' <tr><td style="background: #fdfdfb; border-top: 2px solid #e8e8e8; border-bottom: 2px solid #e8e8e8;"> [[ქრისტიანობა და ისლამი|<span style="color:#555555;">ქრისტიანობა</span>]]{{·}} [[იუდაიზმი და ისლამი|<span style="color:#555555;">იუდაიზმი</span>]]<br /> [[ინდუიზმი და ისლამი|<span style="color:#555555;">ინდუიზმი</span>]]{{·}} [[სიქჰიზმი და ისლამი|<span style="color:#555555;">სიქჰიზმი</span>]]{{·}} [[ჯაინიზმი და ისლამი|<span style="color:#555555;">ჯაინიზმი</span>]] <tr><td> '''[[:კატეგორია:ისლამი|<span style="color: #8e3a15;">იხილეთ მეტი</span>]]''' <tr><td style="background: #fdfdfb; border-top: 2px solid #e8e8e8; border-bottom: 2px solid #e8e8e8;"> [[ისლამის კრიტიკა|<span style="color:#555555;">კრიტიკა</span>]]&nbsp;·&nbsp;[[ისლამოფობია|<span style="color:#555555;">ისლამოფობია</span>]]<br/> [[არაბული ტერმინების სია|<span style="color:#555555;">ისლამური ტერმინები</span>]] <tr><td> '''[[პორტალი:ისლამი|<span style="color:#555555;">ისლამის პორტალი</span>]]''' </table></table> [[კატეგორია:რელიგიის სანავიგაციო თარგები|ისლამი]] [[კატეგორია:ისლამი|*]] [[კატეგორია:რელიგიის სანავიგაციო თარგები|ისლამი]] [[მაჰმადი|მუჰამედის]] გარდაცვალების შემდეგ, არაბული იმპერიის სწრაფმა გაფართოებამ წარმოშვა ხალიფატები, რომლებმაც ფართო გეოგრაფიული სივრცეები მოიცვეს. ისლამის გავრცელება მიმდინარეობდა როგორც მისიონერული აქტივობებით, განსაკუთრებით სუფიური ორდენების გავლით, ისე სამხედრო და ეკონომიკური ექსპანსიის გზით. დროთა განმავლობაში მუსლიმურმა ვაჭრობამ და ოსმალეთის იმპერიის გაფართოებამ ისლამური სამყაროს ჩამოყალიბება განაპირობა, რომელიც ატლანტიკიდან წყნარ ოკეანემდე ვრცელდებოდა. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო ვაჭრობის როლი სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში რელიგიის გავრცელების პროცესში<ref>The preaching of Islam: a history of the propagation of the Muslim faith By Sir Thomas Walker Arnold, pg.125-126</ref><ref>Jonathan Berkey, «''The Formation of Islam''», Cambridge University Press, January 1, 2003 (<nowiki>ISBN 0-521-58813-8</nowiki>), pg. 101—102</ref>. == რელიგიის ეტაპობრივი გავრცელება == === პირველი ფაზა (610-750 წლები) === მუსლიმური დინასტიები ეტაპობრივად ჩნდებოდა და სხვადასხვა რეგიონში ძლიერ პოლიტიკურ ერთეულებს ქმნიდნენ. მათ შორის იყვნენ [[აბასიანები]], [[ფატიმიდები]], [[ალმორავიდები]], [[სელჩუკები]], აგრეთვე აფრიკაში მდებარე აჯურანების, ადალისა და ვარსანგალის სამთავროები. ინდოეთის სუბკონტინენტს მართავდნენ [[მოგოლების იმპერია|მოგოლები]], ხოლო სპარსეთში — [[სეფიანთა იმპერია|სეფიანები]]. [[ოსმალეთის იმპერია]] კი გადაიქცა ერთ-ერთ ყველაზე ძლიერ ისლამურ სახელმწიფოდ. მუსლიმურმა ქალაქებმა მოიპოვეს კულტურული ცენტრების სტატუსი და მეცნიერებით, ვაჭრობითა და მოგზაურობით დაკავშირდნენ. სამხრეთ და აღმოსავლეთ აზიაში ისლამური ექსპანსია ხელს უწყობდა მრავალფეროვანი და კოსმოპოლიტური მუსლიმური კულტურების ჩამოყალიბებას, მათ შორის [[ინდოეთი|ინდოეთში]], [[მალაიზია|მალაიზიაში]], [[ინდონეზია|ინდონეზიასა]] და [[ჩინეთი|ჩინეთში]]<ref name=":2">[https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2010-oct-24-la-oe-kaplan-20101024-story.html Eastern Islam and the ‘clash of civilizations’]</ref>. 610–750 წლებში [[ომაიანთა სახალიფო|ომაიანთა სახალიფოს]] მმართველობის პერიოდში, არაბეთის ნახევარკუნძულზე ისლამი სწრაფად გავრცელდა. ამ პერიოდში ჩამოყალიბდა ერთ-ერთი ყველაზე მასშტაბური იმპერია ისტორიაში. ისლამური დაპყრობების მთავარი მოტივაცია იყო რესურსების სიმწირე [[მექა|მექასა]] და [[მედინა|მედინის]] რეგიონებში. შესაბამისად, ისლამიზაციის პროცესმა სრულმასშტაბიანი ხასიათი მხოლოდ მოგვიანებით მიიღო<ref>Goddard, Hugh Goddard, ''«Christians and Muslims: from double standards to mutual understanding»'', Routledge (UK), October 26, 1995 (<nowiki>ISBN 0-7007-0364-0</nowiki>), pg.126-131</ref>. ირა ლაპიდუსის თანახმად, მოქცეულთა შორის ორი ძირითადი კატეგორია გამოიყოფოდა: ტომობრივი წარმართული საზოგადოებები არაბეთში და მონოთეისტური, აგრარული თუ ურბანული საზოგადოებები ახლო აღმოსავლეთში<ref name=":0">Lapidus, Ira M. ''A History of Islamic Societies''. Cambridge: Cambridge University Press. 2002, pg. 200—201.</ref>. VII საუკუნეში ისლამი [[სომალი|სომალიში]] მუსლიმი არაბების მიგრაციის გზით გავრცელდა, რომლებიც მექადან [[კურაიშები|კურაიშთა]] დევნას გაურბოდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ მოგვიანებით ზოგი მექაში დაბრუნდა, ნაწილი დარჩა და შექმნა ადგილობრივი მუსლიმური თემები. სომალელი მოსახლეობა ისლამს ადრეულ ეტაპზე იღებდა, მაშინაც კი, როცა ის არაბეთში ჯერ კიდევ ძლიერად არ იყო გამჯდარი<ref>[https://web.archive.org/web/20090109114150/http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID+so0014%29 Somalia]</ref>. მოქცევის მოტივაციები განსხვავდებოდა საზოგადოებების ტიპის მიხედვით. ტომობრივი ჯგუფებისთვის ისლამი წარმოადგენდა ბერკეტს მზარდი პოლიტიკური და ეკონომიკური სტაბილურობის მოთხოვნაზე. მათი მოქცევა უკავშირდებოდა ერთიანი მორალური ნორმების საჭიროებასა და საზოგადოებრივი მოწყობის გაუმჯობესების სურვილს. მონოთეისტურ საზოგადოებებში კი ისლამი სხვა რელიგიურ-პოლიტიკურ იდენტობებს — ქრისტიანობას, იუდაიზმს, ზოროასტრიზმს — ცვლიდა და განდევნიდა<ref name=":0" />. მხოლოდ შემდგომი საუკუნეების განმავლობაში, რელიგიური დოქტრინის განვითარებასა და მუსლიმური თემის ჩამოყალიბებასთან ერთად ფართომასშტაბიანი მოქცევა დაიწყო. ახალმა რელიგიურმა და პოლიტიკურმა დონიმირებამ ზოგიერთ რეგიონში სხვა რელიგიური თემების, მათ შორის ქრისტიანული და ებრაული საზოგადოებების, შესუსტება ან გაქრობა განაპირობა<ref name=":0" />. არაბული ხალიფების მმართველობის პერიოდში დაარსდა პირველი სასწავლო დაწესებულებები, სადაც არაბულ ენასა და ისლამურ რელიგიას ასწავლიდნენ. დაიწყო მეჩეთების მასშტაბური მშენებლობა, მათ შორის უმაიადების მეჩეთი [[დამასკო|დამასკოში]], რომელიც დღემდე რჩება ისლამური არქიტექტურის ერთ-ერთ თვალსაჩინო ნიმუშად. VIII საუკუნის შუა ხანებისთვის მოსახლეობის მხოლოდ მცირე ნაწილი იყო მოქცეული ისლამზე [[ირანი|ირანში]], [[ერაყი|ერაყში]], [[სირია|სირიაში]], [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]], [[ტუნისი|ტუნისსა]] და [[ესპანეთი|ესპანეთში]], მაშინ როცა არაბეთის ნახევარკუნძულზე მუსლიმური მოსახლეობის წილი შედარებით მაღალი იყო<ref name=":1">''Hourani A.'' A History of the Arab Peoples. — Faber & Faber, 2002. — <nowiki>ISBN 0-571-21591-2</nowiki>.</ref>. === მეორე ფაზა (750–1258) === აბასიანთა დინასტიის მმართველობის პერიოდში არაბული სამხედრო ექსპანსია შენელდა და ყურადღება ისლამური კულტურის, ფილოსოფიის, თეოლოგიის, სამართლისა და მისტიციზმის გავრცელებაზე გადაერთო. მუსლიმური საზოგადოება თანდათანობით იზრდებოდა, როგორც იმპერიის შიგნით მოსახლეობის მოქცევის გზით, ისე მის საზღვრებს გარეთაც, განსაკუთრებით ცენტრალური აზიის თურქულ ტომებსა და საჰარის სამხრეთით მდებარე აფრიკის ხალხებში, რომლებსაც ისლამთან აკავშირებდათ სავაჭრო ურთიერთობები და სუფიური ორდენების გავლენა. აფრიკაში ისლამი გავრცელდა სამი ძირითადი გზით: საჰარის სავაჭრო გზების გავლით დასავლეთში, ნილოსის ხეობით ცენტრალურ აფრიკაში და წითელი ზღვისა და აღმოსავლეთ აფრიკის პორტების, მათ შორის მომბასისა და ზანზიბარის გავლით. საწყისი მოქცევა ხშირად არამდგრადი იყო<ref name=":1" />. [[ფაილი:Map of expansion of Caliphate.svg|მინი|312x312პქ|პირველი არაბული დაპყრობების რუკა]] X საუკუნის ბოლოსთვის ისლამზე მასობრივად მოქცევას მრავალი მიზეზი ჰქონდა. ისტორიკოს ალბერტ ჰურანის შეფასებით, ამ პროცესს საფუძვლად ედო ისლამის დოგმატური სისტემის ჩამოყალიბება, რომელიც მკაფიოდ განასხვავებდა მუსლიმურ და არამუსლიმურ იდენტობებს. ამ ეტაპზე მუსლიმები იმართებოდნენ განსაზღვრული რიტუალებითა და იურიდიული წესებით, ხოლო ქრისტიანები, ებრაელები და ზოროასტრიზმის მიმდევრები მოიხსენიებოდნენ როგორც „წიგნის ხალხი“, რომლებიც მუსლიმებთან შედარებით სოციალურ-პოლიტიკურად დაბალ პოზიციებზე იმყოფებოდნენ. მათგან ითხოვდნენ სპეციალურ გადასახადს, გარკვეული პრივილეგიები არ გააჩნდათ და მათი სხვადასხვა სფეროში ავიწროებდნენ, თუმცა ფორმალურად არ აიძულებდნენ ისლამის მიღებას<ref name=":1" />. მოქცევის პროცესში პოლიტიკური, ეკონომიკური და რელიგიური ფაქტორები ერთმანეთთან გადაჯაჭვული იყო. მუსლიმი დამპყრობლები, როგორც წესი, დაპყრობილ მოსახლეობას ისლამის მიღებას არ აიძულებდნენ. რელიგიის მიღება, უმეტესად, ნებაყოფლობითი იყო და გამოწვეული იყო როგორც პრაქტიკული სარგებლის მიღწევის, ისე სულიერი მოტივებით. მოქცეულებს ხშირად რჩებოდათ კავშირი თავიანთ ტრადიციულ კულტურასთან და საზოგადოებასთან, რაც ქმნიდა ისლამის მრავალფეროვან ფორმებს სხვადასხვა რეგიონში<ref>Hourani, A., 2002, с. 198.</ref>. ისლამზე მოქცევას ასევე ხელს უწყობდა ძველი რელიგიური სტრუქტურების დაშლა და მუსლიმური მოსახლეობის გადაადგილება. განსაკუთრებით თვალსაჩინო იყო ეს პროცესები ანატოლიასა და ბალკანეთში, სადაც ისლამი თანდათანობით გავრცელდა ადგილობრივი ქრისტიანული ინსტიტუტების შესუსტების ფონზე. თუმცა გავრცელების ინტენსივობა რეგიონების მიხედვით განსხვავდებოდა: ანატოლიაში ის პროცესი სწრაფი იყო, მაშინ როცა ბალკანეთში — შედარებით შეზღუდული<ref name=":0" />. აბასიანთა ხანის განმავლობაში ისლამთან ერთად ვრცელდებოდა არაბული ენა, კულტურა და არაბულ რიცხვთა სისტემა. იმპერიის მრავალ რეგიონში გაძლიერდა საერთო რელიგიურ-კულტურული იდენტობის განცდა და ჩამოყალიბდა ისლამური სამყაროს კონცეფცია, რომელიც X საუკუნისთვის თანდათანობით გადამკვდარ არაბულ და სპარსულ გავლენებს შორის დაპირისპირებათა ფონზე ყალიბდებოდა. ამავე პერიოდში დაიწყო სუნიტურ-შიიტური დაპირისპირება და რეგიონული მმართველების გაძლიერება იმპერიის ცენტრალური ძალაუფლების დასუსტების ფონზე<ref name=":1" />. ომაიანთა ხანაში არაბული მოსახლეობის ისლამზე მოქცევის მაჩვენებელი შედარებით დაბალი იყო და დაახლოებით 10%-ს შეადგენდა, მაშინ როცა აბასიანთა პერიოდს თან ახლდა გაცილებით ფართომასშტაბიანი მოქცევა. IX საუკუნეში მუსლიმური საზოგადოების წილი 40%-ს აღწევდა, ხოლო XI საუკუნის ბოლოსთვის თითქმის სრულ მოსახლეობას მოიცავდა<ref>Tobin Siebers, «''Religion and the Authority of the Past''», University of Michigan Press, November 1, 1993 (<nowiki>ISBN 0-472-08259-0</nowiki>), pg. 113—115</ref>. მიუხედავად ამისა, აღნიშნული თეორია სრულად ვერ ხსნის ქრისტიანული უმცირესობების არსებობას აბასიანთა ეპოქაში. სხვა შეფასებებით, მუსლიმური უმრავლესობა ეგვიპტეში მხოლოდ X საუკუნის შუახანებიდან დაფიქსირდა, ხოლო [[ნაყოფიერი ნახევარმთვარე|ნაყოფიერ ნახევარმთვარეში]] — XII საუკუნემდე. სირიაში ქრისტიანების რიცხვი მაღალი იყო XIII საუკუნემდე. ეს გაგრძელდა მონღოლთა შემოსევამდე. === მესამე ფაზა (950–1450) === აბასიანთა დასუსტების შემდეგ ისლამის გავრცელება გაგრძელდა სელჩუკთა და სხვა თურქული მმართველების მიერ მცირე აზიაში, ბალკანეთსა და ინდოეთის სუბკონტინენტში განხორციელებული დაპყრობების გზით<ref name=":2" />. პარალელურად, მუსლიმურ ბირთვულ ტერიტორიებზე მოქცევის მაჩვენებლები გაიზარდა, თუმცა ახლად დაპყრობილ მიწებზე მუსლიმები და არამუსლიმები თანაცხოვრობდნენ. ამასთან, რეგიონებში, სადაც მუსლიმური კონტროლი შეჩერდა — მათ შორის სიცილიასა და ალ-ანდალუსში — მუსლიმური მოსახლეობა ან განდევნეს, ან იძულებით მოაქციეს ქრისტიანობაზე<ref name=":2" />. აღნიშნული პერიოდის მნიშვნელოვანი მოვლენაა მონღოლთა შემოსევა, რომელმაც პიკს მიაღწია [[ბაღდადის ალყა (1258)|ბაღდადის ალყით]] 1258 წელს. შემდგომში, მონღოლი ლიდერების ნაწილი თავად ისლამი მიიღო. === მეოთხე ფაზა(1299–1922) === [[ფაილი:OttomanEmpireIn1683.png|მინი|ოსმალეთის იმპერია 1683 წელს]] ოსმალეთის იმპერიის საწყის ეტაპზე აღმოსავლეთში მთავარ საფრთხეს სეფიანთა სახელმწიფო წარმოადგენდა, ჩრდილოეთში ბიზანტია და დასავლეთში კათოლიკური ევროპის ძლიერი ძალები — ესპანეთი, ვენეცია და საღვთო რომის იმპერია. ბიზანტიის დაპყრობის შემდეგ ოსმალები მიზანმიმართულად იბრძოდნენ აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვისპირეთის კოლონიების დაბრუნებისთვის, მათ შორის — ვენეციისგან კვიპროსისა და ბერძნული კუნძულების (გარდა [[კრეტა|კრეტისა]]) დაპყრობით. ცენტრალურ ევროპაში ოსმალებმა დაიკავეს უნგრეთი, თუმცა 1699 წელს, კარლოვიცის ზავით, იძულებულნი გახდნენ დაეთმოთ უნგრეთი და აღმოსავლეთ ევროპის სხვა ტერიტორიები საღვთო რომის იმპერიისთვის<ref>Hourani, A., 2002, с. 221,222.</ref>. ისლამის გავრცელება 1299-დან 1922 წლამდე მნიშვნელოვან გეოგრაფიულ ცვლილებებსა და ტრანსფორმაციებს მოიცავდა. ამ პერიოდში ისლამმა მსოფლიო რელიგიად დამკვიდრება დაიწყო, ახალ რეგიონებში გაფართოვდა და არსებულ რეგიონებში თავისი პოზიციები გააძლიერა. ამ პროცესის ძირითადი ეტაპებია ოსმალეთის იმპერიის გაფართოება, ცენტრალური აზიისა და ჩრდილოეთ კავკასიის ისლამიზაცია და ისლამური სახელმწიფოების ჩამოყალიბება მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში. 1299 წელს წარმოქმნილი ოსმალეთის იმპერია ისტორიაში ერთ-ერთ უდიდეს ისლამურ სახელმწიფოდ იქცა. ცენტრალური აზიის ისლამიზაცია VII საუკუნეში დაიწყო და რამდენიმე საუკუნის განმავლობაში გაგრძელდა. ეს პროცესი მჭიდრო კავშირში იყო არაბთა დაპყრობებთან, ასევე ვაჭრობასა და კულტურულ გაცვლასთან. ამ პერიოდში ისლამი ჩრდილოეთ კავკასიაშიც გავრცელდა, მათ შორის ყაბარდოელებში, სადაც ის ძირითადად თავადაზნაურობამ და მთავრებმა მიიღეს<ref>[https://cyberleninka.ru/article/n/o-putyah-proniknoveniya-islama-na-severnyy-kavkaz-vii-xviii-vv#:~:text=%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B2%D1%8B%D0%BC%D0%B8%20%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%20%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%BD%D1%8F%D0%BB%D0%B8%20%D0%BA%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%86%D1%8B.,290%5D. О путях проникновения ислама на северный Кавказ (vii-xviii вв. )]</ref>. ისლამი აგრძელებდა გავრცელებას აფრიკაში, სამხრეთ აზიასა და მსოფლიოს სხვა ნაწილებში, ახალი მუსლიმური თემებისა და სახელმწიფოების ჩამოყალიბებით. სავაჭრო გზებმა და კულტურულმა კავშირებმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშეს ისლამის გავრცელებაში, რაც ხელს უწყობდა იდეებისა და რელიგიური პრაქტიკის გაცვლას. სახელმწიფო მოღვაწეები და მმართველები ხშირად მნიშვნელოვან როლს თამაშობდნენ ისლამის გავრცელებაში. ამ პერიოდში არსებობდა მრავალი განსხვავებული ისლამური მოძრაობა და მიმდინარეობა, რომელთაგან თითოეულს თავისი გავლენა ჰქონდა ისლამის გავრცელებაზე<ref>[https://globalaffairs.ru/articles/czentralnaya-aziya-svetskaya-gosudarstvennost-pered-vyzovom-radikalnogo-islama/#:~:text=%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%20%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BB%20%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8F%D1%82%D1%8C%D1%81%D1%8F%20%D0%BD%D0%B0%20%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8,%D0%B4%D0%B0%D0%B6%D0%B5%20%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B4%20%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%D0%BC%20%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9%20%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8. Центральная азия: светская государственность перед вызовом радикального ислама]</ref>. === 1922 წელი — დღემდე === 1922 წლიდან დღემდე ისლამი მნიშვნელოვნად გაფართოვდა მთელ მსოფლიოში, როგორც გეოგრაფიულად, ასევე მიმდევრების რაოდენობის თვალსაზრისით. 1922 წელს მსოფლიო შეიცვალა, ოსმალეთის იმპერია დაიშალა და ისლამური სამყაროს ისტორიაში ახალი ფაზა დაიწყო. მას შემდეგ ისლამმა ფეხი მოიკიდა აფრიკასა და აზიაში და ასევე გაფართოვდა ევროპისა და ამერიკის ახალ რეგიონებში<ref>[https://etu.ru/assets/files/Faculty-GF/kafedra-ikgp/posobiya-po-kulturologii/stogov-d-i-islam-istoriya-i-sovremennost-uchebnoe-posobie-spb-izd-vo-spbgetu-leti-2018.pdf Д. И. СТОГОВ ИСЛАМ: ИСТОРИЯ И СОВРЕМЕННОСТЬ  ]</ref>. ისლამი აგრძელებს გავრცელებას აფრიკაში, განსაკუთრებით სუბსაჰარის ტერიტორიაზე, სადაც მუსლიმების რაოდენობის მნიშვნელოვანი ზრდა შეინიშნება. აზია კვლავ რჩება რეგიონად მუსლიმების ყველაზე დიდი რაოდენობით, განსაკუთრებით სამხრეთ და სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში. ისლამი ასევე გახდა უფრო თვალსაჩინო რელიგია ევროპასა და ჩრდილოეთ ამერიკაში. მსოფლიოში მუსლიმების საერთო რაოდენობა მნიშვნელოვნად გაიზარდა 1922 წლიდან და ამჟამად ისლამს დაახლოებით ერთნახევარი მილიარდი ადამიანი მისდევს, რაც მას მსოფლიოში ერთ-ერთ უდიდეს რელიგიად აქცევს. ისლამს მნიშვნელოვანი გავლენა აქვს მსოფლიოს პოლიტიკურ რუკაზე, განსაკუთრებით ახლო აღმოსავლეთსა და ჩრდილოეთ აფრიკაში, ასევე აზიის ნაწილებში. ბევრ ქვეყანაში ისლამი სახელმწიფო რელიგიაა<ref>[https://api.dspace.spbu.ru/server/api/core/bitstreams/f742e4f9-716d-4926-94c7-ca2224aa9635/content Н. А. Добронравин ПОЛИТИЧЕСКАЯ КАРТА ИСЛАМСКОГО МИРА] </ref>. ისლამში არსებობს სხვადასხვა მიმდინარეობა, რომელთაგან ყველაზე გავრცელებულია [[სუნიზმი]] და [[შიიზმი]]. მუსლიმთა უმრავლესობა სუნიტია<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/6319696#:~:text=%D0%A2%D1%80%D0%B8%20%D1%82%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%20%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0,%D0%BA%D0%B0%D0%BA%20%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%BE%20%D0%B8%D0%B7%20%D0%BD%D0%B0%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B9%20%D1%81%D1%83%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B0. Кто такие сунниты и шииты]</ref>. ბოლო ათწლეულების განმავლობაში, მსოფლიოს ზოგიერთ ნაწილში შეინიშნება ისლამური ფუნდამენტალიზმისა და რადიკალური მოძრაობების ზრდა. ამავდროულად, ბევრი მუსლიმი ცდილობს ისლამის მოდერნიზაციას და თანამედროვე რეალობებთან ადაპტაციას. ისლამის გავრცელება 1922 წლიდან დღემდე რთული და მრავალმხრივი პროცესია, რომელიც დაკავშირებულია მიგრაციასთან, დემოგრაფიულ ცვლილებებთან, პოლიტიკურ მოვლენებთან და კულტურულ ურთიერთქმედებებთან. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ისლამის ისტორია]] ehax39ip8qdmh6it1uo022uwmpfwpze 0 591810 4822617 4822609 2025-06-30T12:24:09Z Gobrona 28077 4822617 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშების ისტორია}} '''[[ვიდეო თამაშების ისტორია]]''' მოიცავს დროის მონაკვეთს, რომელიც იწყება პირველი ელექტრონული თამაშების შექმნით და გრძელდება დღემდე. ეს ხანგრძლივი პერიოდი აღინიშნა მრავალრიცხოვანი გამოგონებებითა და ინოვაციებით [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია]]ში. ვიდეო თამაშებმა დიდ პოპულარობას [[1970-იანი წლები|1970]]-[[1980-იანი წლები|1980-იან წლებში]] მიაღწია, როდესაც ფართო საზოგადოებას წარუდგინეს [[არკადული თამაში|არკადული]], [[კონსოლის თამაში|სათამაშო კონსოლები]]სა და [[პერსონალური კომპიუტერული თამაში|სახლის კომპიუტერები]]ს თამაშები. მას შემდეგ ვიდეო თამაშები მსოფლიოში თანამედროვე კულტურის ნაწილად იქცა. ამრიგად, ვიდეო თამაშების ადრეული ისტორია მოიცავს დროის მონაკვეთს, რომელიც იწყება [[1947]] წელს პირველი ინტერაქტიული ელექტრონული თამაშის შექმნით, გრძელდება [[1950-იანი წლები|1950-იანი წლებში]] პირველ კლასიკური ვიდეო თამაშის გამოჩენით და კულმინაციას აღწევს 1970-იან წლებში ადრეული არკადული ვიდეო თამაშებით (მაგ., „[[Pong]]“). ამ პერიოდში გამოთვლითი ტექნოლოგიების სწრაფი განვითარების შედეგად შეიქმნა მრავალი მოწყობილობა, ხოლო საკითხი იმის შესახებ, თუ კონკრეტულად რა შეიძლება ჩაითვალოს პირველ ვიდეო თამაშად, დამოკიდებულია ტერმინ „ვიდეო თამაშის“ ინტერპრეტაციაზე. [[1947]] წელს [[ელექტრონულ-სხივურ მილაკზე დაფუძნებული გასართობი მოწყობილობა|ელექტრონულ-სხივურ მილაკზე დაფუძნებული გასართობი მოწყობილობის]] გამოგონების შემდეგ (უძველესი ინტერაქტიული ელექტრონული თამაში, ასევე პირველი, რომელმაც გამოიყენა ელექტრონული დისპლეი), [[1950-იანი წლები]]ს დასაწყისში შეიქმნა პირველი ნამდვილი ვიდეო თამაში. [[1950]]-[[1951]] წლებში ტექნოლოგიური დემონსტრაციების მიზნით შეიქმნა კომპიუტერები „[[Bertie the Brain]]“ (იქსიკი-ნულიკის სიმულაცია) და „[[Nimrod]]“ (ნიმის სიმულაცია), რითაც ვიდეო თამაშები აკადემიური კვლევის ინტერესის სფეროშიც მოექცა. სხვადასხვა კვლევით დაწესებულებაში პროგრამირების, ადამიანისა და კომპიუტერის ურთიერთქმედების და კომპიუტერული ალგორითმების შესასწავლად შეიქმნა თამაშების სერია, რომელიც ძირითადად რეალური სამაგიდო თამაშების სიმულაციას ახდენდა. ესენია: „[[OXO (ვიდეო თამაში)|OXO]]“ და კრისტოფერ სტრაჩის დამკის სიმულაცია (1952) — პროგრამული უზრუნველყოფაზე დაფუძნებული პირველი თამაშები, რომლებმაც გამოიყენეს CRT დისპლეი. გართობის მიზნით შექნილ პირველ ვიდეო თამაშად მიჩნეულია „[[Tennis for Two]]“ (1958): [[ოსცილოსკოპი]]ს ეკრანზე ვერტიკალურად გამოსახული იყო [[ჩოგბურთის კორტი]] მოძრავი ბურთით, რომელიც იმართებოდა ორი ალუმინის კონტროლერით. ეკრანზე არ იყო ნაჩვენები არც მოთამაშე და არც ჩოგბურთის ჩოგანი. დროთა განმავლობაში გამოთვლითი ტექნოლოგიების გაუმჯობესებასთან ერთად, კომპიუტერები ზომაში შემცირდა და უფრო სწრაფი გახდა, ხოლო 1950-იანი წლების ბოლოს კომპიუტერებზე მუშაობა უნივერსიტეტის თანამშრომლებისა და სტუდენტებისთვის გახდა ხელმისაწვდომი. ახალმა პროგრამისტებმა დაიწყეს თამაშების შექმნა არააკადემიური მიზნებისთვის, რის შედეგადაც [[1962]] წელს შიქმნა „[[Spacewar!]]“ — ერთ-ერთი უძველესი და ცნობილი ციფრული კომპიუტერული თამაში. უკვე [[1960-იანი წლები|1960-იანი წლებში]] საკმაო რაოდენობის პროგრამისტები წერდნენ ციფრულ კომპიუტერულ თამაშებს, რომლებიც ზოგჯერ კომერციულადაც იყიდებოდა. მას შემდეგ, რაც კომპიუტერების ღირებულების შემცირებასთან ერთად ვიდეო თამაშების აუდიტორია გაფართოვდა, შეიქმნა პროგრამირების ენები, დაიწყო თამაშების უფრო ფართო სპექტრის შემუშავება. ვიდეო თამაშები ახალ ეპოქაში გადავიდა [[1970-იანი წლები]]ს დასაწყისში, როდესაც ბაზარზე გამოვიდა ისეთი ცნობილი თამაშები როგორებიცაა „[[Galaxy Game]] (1971), „[[Computer Space]]“ (1971) და „[[Pong]] (1972) და აგრეთვე, პირველი [[სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლი]] [[Magnavox Odyssey]], რამაც საფუძველი ჩაუყარა [[პირველი თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|ვიდეო თამაშების კონსოლების პირველ თაობას]] და [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია]]ს. ==ვიდეო თამაშების განსაზღვრება== [[ფაილი:Cathode ray tube amusement device - schematic.jpg|მინი|[[ელექტრონულ-სხივური მილაკის გასართობი მოწყობილობა|ელექტრონულ-სხივური მილაკის გასართობი მოწყობილობის]] სქემა პატენტიდან]] ათწლეულების განმავლობაში ტერმინმა „ვიდეო თამაში“ განიცადა ევოლუცია და წმინდა ტექნიკური განმარტებიდან გადაიქცა ინტერაქტიული გართობის ახალი ტიპის აღმნიშვნელ ზოგად ცნებად. ტექნიკურად, ადრეული განმარტებების მიხედვით, პროდუქტი რომ ვიდეო თამაში ყოფილიყო, მას ვიდეო სიგნალი უნდა გადაეცა დისპლეისთვის.<ref name="TVGEch1">[[#CITEREF_TVGE|Wolf 2007]], pp. 4–5. "By the strictest definition, 'video' refers to the use of an analog intensity/brightness signal displayed on a cathode ray tube (CRT), the kind of picture tube used in a television set or computer monitor, to produce raster-based (filled-area images, as opposed to wireframe ones) imagery."</ref> ეს შეიძლება მოიცავდეს (მაგრამ ყოველთვის არა) [[ელექტრონულ-სხივური მილაკი|ელექტრონულ-სხივურ მილაკს]] (CRT), [[ოსცილოსკოპი|ოსცილოსკოპს]], [[LCD|თხევადკრისტალურ დისპლეის]], [[ვექტორული გამოსახულება|ვექტორული სკანირების]] მონიტორს და ა.შ.<ref name="TVGEch1-2">[[#CITEREF_TVGE|Wolf 2007]], p. 5. "Because both vector and raster games used CRTs, vector games became included in the term 'video games', and later [...], popular use of the term came to include games using ''liquid crystal display'' (LCD) screens, [...] and even a ''light-emitting diode'' (LED)-based screen [...]."</ref> ეს განმარტება გამორიცხავდა ადრეულ კომპიუტერულ თამაშებს, რომლებიც გამომავალ ინფორმაციას პრინტერზე ან ტელეტაიპზე გამოსახავდნენ და არა ეკრანზე, ასევე სტატიკური LCD გრაფიკის მქონე თამაშებს, მაგალითად, [[Nintendo]]-ს [[Game & Watch]]-სა და [[Tiger Electronics]]-ის პორტატიული მოწყობილობების უმეტესობას.<ref name="TVGEch1"/> ტექნიკური თვალსაზრისით, ეს მოწყობილობები უფრო ზუსტად შეიძლება განისაზღვროს როგორც „ელექტრონული თამაშები“ ან „კომპიუტერული თამაშები“.<ref name="EVGxv">[[#CITEREF_EVG|Wolf 2012b]], p. XV</ref> თანამედროვეობაში ტერმინი „ვიდეო თამაში“ აღარ შემოიფარგლება წმინდა აპარატურული განსაზღვრებით და მოიცავს ტექნოლოგიების მრავალფეროვან სპექტრს. მიუხედავად იმისა, რომ „ვიდეო თამაშის“ ცნება ჯერ კიდევ არ არის ცალსახად ჩამოყალიბებული, დღეს იგი ჩვეულებრივ მოიცავს ნებისმიერ თამაშს, რომელიც ფუნქციონირებს ელექტრონული ლოგიკური სქემების მქონე აპარატურაზე, ხასიათდება ინტერაქტიულობით და მოთამაშის მიერ განხორციელებული ქმედებების შედეგები ეკრანზე გამოაქვს. ამ უფრო ფართო განმარტების მიხედვით, პირველი ვიდეო თამაშები [[1950-იანი წლები]]ს დასაწყისში გამოჩნდა; თუმცა, ისინი ძირითადად უნივერსიტეტებსა და დიდ კორპორაციებში მიმდინარე კვლევითი სამუშაოების ნაწილი იყო და ერთმანეთზე მცირე გავლენა ჰქონდათ.<ref name="Priest">{{cite web |url=https://videogamehistorian.wordpress.com/2014/01/22/the-priesthood-at-play-computer-games-in-the-1950s/ |title=The Priesthood At Play: Computer Games in the 1950s |work=They Create Worlds |last=Smith |first=Alexander |date=2014-01-22 |access-date=2015-12-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222172058/https://videogamehistorian.wordpress.com/2014/01/22/the-priesthood-at-play-computer-games-in-the-1950s/ |archive-date=2015-12-22 |url-status=live}}</ref> ამ თამაშების წინაპრად ითვლება „[[ელექტრონულ-სხივურ მილაკზე დაფუძნებული გასართობი მოწყობილობა|ელექტრონულ-სხივურ მილაკზე დაფუძნებული გასართობი მოწყობილობა]]“, უძველესი ცნობილი ინტერაქტიული ელექტრონული თამაში, პირველი რომელიც გამოიყენებდა ელექტრონულ-სხივური მილაკის ეკრანს.<ref name="TVGD3">[[#CITEREF_TVGD|Kowert; Quandt]], p. 3</ref> ოსცილოსკოპთან მიერთებულ CRT ეკრანზე მოთამაშე ღილაკებისა და გადამრთველების დახმარებით ახდენს საარტილერიო ჭურვის ტრაექტორიის სიმულაციას. აღნიშნული მოწყობილობა მთლიანად ანალოგურ ელექტრონიკაზეა აგებული და არ იყენებს არც ციფრულ კომპიუტერს, არც მეხსიერების ბლოკს და არც რაიმე პროგრამას არ ასრულებს. ის დააპატენტეს თომას ტ. გოლდსმით უმცროსმა და ესტლ რეი მანმა [[1947]] წელს.<ref>აშშ-ის პატენტი № 2 455 992, 1948 წლის 14 დეკემბერი. [https://patents.google.com/patent/US2455992 Cathode ray tube amusement device] [http://patft.uspto.gov/netacgi/nph-Parser?patentnumber=2455992 პატენტის აღწერა] აშშ-ის პატენტებისა და სასაქონლო ნიშნების ოფისის ვებგვერდზე.</ref> თამაშის შემქმნელებს, გოლდსმიტსა და მანს, რომლებიც ტელევიზორების დიზაინერულ კომპანია DuMont Laboratories-ში მუშაობდნენ, ჰქონდათ პოტენციური იდეა, გამოეყენებინათ ტელევიზორი როგორც დისპლეი და ამ გზით გაეყიდათ თავიანთი გამოგონება მომხმარებლებისთვის, თუმცა ელექტრონული თამაშის ეს იდეა არასოდეს განხორციელებულა და მოწყობილობა მხოლოდ ორიგინალური, ხელნაკეთი პროტოტიპების სახით დარჩა.<ref name="Replay50s">[[#CITEREF_Replay|Donovan]], pp. 1–9</ref> გარდა ამისა, ელექტრონული ლოგიკური სქემების არარსებობა ხელს უშლის ამ მოწყობილობას პირველ ვიდეო თამაშად ჩაითვალოს. [[1948]] წელს, ამ მოწყობილობის დაპატენტებიდან მალევე, ალან ტიურინგმა და დევიდ ჩემპერნაუნმა შეიმუშავეს უძველესი ცნობილი კომპიუტერული თამაში — ჭადრაკის სიმულაცია „[[Turochamp]]“, თუმცა, იმ დროის კომპიუტერული ტექნოლოგიების შეზღუდვების და ამ კოდის სირთულის გამო კომპიუტერზე გაშვება ვერ მოხერხდა.<ref name="Replay50s">[[#CITEREF_Replay|Donovan]], pp. 1–9</ref> ==პირველი თამაშები== [[ფაილი:Nimrod schematic.svg|thumb|კომპიუტერი, „ნიმროდის“ ესკიზი]] პირველი ელექტრონული ციფრული კომპიუტერები, [[Colossus]] და [[ENIAC]] აიგო [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში, რათა [[მოკავშირეები]]სთვის დახმარება გაეწიათ [[აქსისის ძალები]]ს წინააღმდეგ საბრძოლველად.<ref name="Aspray 2014">{{cite book|last1=Campbell-Kelly|first1=Martin|last2=Aspray|first2=William|last3=Ensmenger|first3=Nathan|last4=Yost|first4=Jeffrey|title=Computer: A History of the Information Machine, 3rd Edition|url=https://archive.org/details/computerhistoryo0000camp_z9s0|publisher=Westview Press|location=Boulder, CO|year=2014|isbn=978-0813345901|page=xii-xiii}}</ref> ომის შემდეგ, 1950-იან წლებში კომპანიები, [[Remington Rand]], [[Ferranti]] და [[IBM]] შეუდგნენ კომპიუტერების კომერციალიზაციას.<ref name="Ceruzzi">{{cite book|last=Ceruzzi|first=John|title=A History of Modern Computing, 2nd Edition|url=https://archive.org/details/historyofmodernc00ceru_0|publisher=MIT Press|location=Cambridge, MA|year=2003|isbn=978-0262532037}}</ref> ამან, შედეგად, ათწლეულის მიწურულს კომპიუტერები აქტიურად დაინერგა უნივერსიტეტებში, სამთავრობო სტრუქტურებსა და დიდ კორპორაციებში..<ref>"Aspray 2014", p.xiii</ref> სწორედ ამ გარემოში დაიბადა პირველი ვიდეო თამაშები. 1950-იანი წლების პერიოდის კომპიუტერული თამაშები შეიძლება დაიყოს სამ კატეგორიად: სავარჯიშო და სასწავლო პროგრამები, კვლევითი პროგრამები (ისეთ სფეროში, როგორიც არის [[ხელოვნური ინტელექტი]]) და სადემონსტრაციო პროგრამები, განკუთვნული პუბლიკის გასართობად და შთაბეჭდილების მოსახდენად. გამომდინარე იქიდან, რომ ეს თამაშები ძირითადად იქმნებოდა უნიკალურ აპარატურაზე, მაშინ როდესაც პორტირების განხორციელება სისტემებს შორის მეტად რთული იყო, განსაზღვრული მიზნისა და ამოცანის შესრულების შემდეგ ხდებოდა მათი დემონტაჟი. ამის გამო, მათ ვერ მოახდინეს გავლენა [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|ინდუსტრიის]] განვითარებაზე.<ref name="Priesthood At Play">{{cite web |url =https://videogamehistorian.wordpress.com/2014/01/22/the-priesthood-at-play-computer-games-in-the-1950s |title =The Priesthood At Play: Computer Games in the 1950s |last =Smith |first =Alexander |date =22 იანვარი, 2014 |website = They Create Worlds |accessdate =17 დეკებერი, 2015}}</ref> ამავე მიზეზის გამო, შეუძლებელია იმის დადგენა, თუ ვინ შექმნა პირველი კომპიუტერული თამაში ან ვინ განახორციელა თავდაპირველად სათამაშო მექანიკისა და თამაშების უმრავლესობის მოდელირება.<ref name="Priesthood At Play"/> [[ფაილი:Strachey draughts ferranti.jpg|მინი|250px|კრისტოფერ სტრეიჩის 1952 წლის დამკის პროგრამა Ferranti Mark 1-ზე]] [[1950]] წელს შეიქმნა პირველი ცნობილი საჯაროდ დემონსტრირებული ელექტრონული თამაში „[[Bertie the Brain]]“ — [[იქსიკი-ნოლიკი]]ს სიმულაცია. „Bertie the Brain“ შექმნა ჯოზეფ კეიტსმა და როჯერს მაჯესტიკმა და სადემონსტრაციოდ წარადგინეს [[კანადის ნაციონალური გამოფენა|კანადის ნაციონალურ გამოფენაზე]] 1950 წელს.<ref name=Spacing>{{cite web| url =http://spacing.ca/toronto/2014/08/13/meet-bertie-brain-worlds-first-arcade-game-built-toronto| title =Meet Bertie the Brain, the world’s first arcade game, built in Toronto| last =Bateman| first =Chris| date =13 აგვისტო, 2014| website = Spacing Toronto| accessdate =17 დეკემბერი, 2015}}</ref> ერთი წლის შემდეგ, [[1951]] წლის [[5 მაისი|5 მაისს]], საინჟინრო ფირმისა და ახლადშექმნილი კომპიუტერების დეველოპერის, Ferranti-ის მიერ შეიქმნა კომპიუტერი [[Nimrod]], რომელიც ბრიტანეთის ფესტივალზე წარამდგინეს. ამის შემდეგ, ოქტომბერში, ის სამი კვირის განმავლობაში ბერლინის ინდუსტრიულ გამოფენაზე იყო წარმოდგენილი, შემდეგ კი დაიშალა.<ref name=Donovan>{{cite book|last=Donovan|first=Tristan|title=Replay: The History of Video Games|url=https://archive.org/details/replayhistoryofv0000dono|publisher=Yellow Ant|location=East Sussex|year=2010|isbn=978-0956507204}}</ref> იგი განკუთვნილი იყო მხოლოდ ნიმის სათამაშოდ და მისი დისპლეი შედგებოდა განათებული პანელისგან. სვლების შესასრულებლად მოთამაშეები შესაბამის ნათურებთან დაკავშირებულ ღილაკებს აჭერდნენ. მოწყობილობა თორმეტი ფუტის სიგანის, ცხრა ფუტის სიღრმის და ხუთი ფუტის სიმაღლის იყო.<ref name="Replay50s">[[#CITEREF_Replay|Donovan]], pp. 1–9</ref> ის ეფუძნებოდა ადრეულ, ნიმის სათამაშო მანქანას, „[[Nimatron]]“-ს, რომელიც ედუარდ კონდონმა შეიმუშავა,ხოლო [[Westinghouse Electric Corporation|Westinghouse Electric]]-მა [[1940]] [[ნიუ-იორკის მსოფლიო გამოფენა (1939)|წელს ნიუ-იორკის მსოფლიო გამოფენაზე]] წარსადგენად ააგო.<ref name="Priest">{{cite web |url=https://videogamehistorian.wordpress.com/2014/01/22/the-priesthood-at-play-computer-games-in-the-1950s/ |title=The Priesthood At Play: Computer Games in the 1950s |work=They Create Worlds |last=Smith |first=Alexander |date=2014-01-22 |access-date=2015-12-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222172058/https://videogamehistorian.wordpress.com/2014/01/22/the-priesthood-at-play-computer-games-in-the-1950s/ |archive-date=2015-12-22 |url-status=live}}</ref> „ნიმატრონი“ აგებული იყო ელექტრომექანიკური რელეებისგან და ერთ ტონაზე მეტს იწონიდა.<ref name="Nim">{{cite journal |title=A Machine for Playing the Game Nim |last=Redheffer |first=Raymond |journal=American Mathematical Monthly |volume=55 |issue=6 (June/July 1948) |date=1948 |pages=343–349 |issn=0002-9890 |doi=10.2307/2304959 |jstor=2304959}}</ref> <ref name="TVGEahl">[[#CITEREF_TVGE|Wolf 2007]], pp. 31–34</ref> „Nimrod“-ის ძირითადი დანიშნულება Ferranti-ის კომპიუტერული და პროგრამული შესაძლებლობების დემონსტრირება იყო და არა გართობა.<ref name="Priest"/> ამის მიუხედავად, ბრიტანეთის ფესტივალზე მოწვეული სტუმრების უმრავლესობა უფრო თამაშის პროცესით იყო დაინტერესებული, ვიდრე ამ მოწყობილობის აპარატული შესაძლებლობებით.<ref name="Replay50s">[[#CITEREF_Replay|Donovan]], pp. 1–9</ref> ამ პერიოდში, სხვადასხვა კვლევითი კომპიუტერული ლაბორატორიებში არავიზუალური თამაშები ვითარდებოდა. მათგან პირველი იყო კრისტოფერ სტრეიჩის „დამკა“ ({{lang-en|Checkers}}) — პირველი ცნობილი კომპიუტერული თამაში, რომელიც ზოგადი დანიშნულების კომპიუტერისთვის შეიქმნა, და არა ისეთი სპეციალურად შექმნილი მანქანისთვის, როგორიც იყო „Bertie the Brain“.<ref name="Priest"/><ref name="TVGEahl"/> სტრეიჩის პროგრამამ ართურ სემიუელს შთააგონა, [[1952]] წელს საკუთარი დამკის თამაში შეექმნა IBM 701-ისთვის; შემდგომმა ვერსიებმა [[1955]] წლისთვის ელემენტარული ხელოვნური ინტელექტი განავითარა და მისი ერთ-ერთი ვერსია [[1956]] წელს ტელევიზიით იქნა ნაჩვენები.<ref name="Priest"/><ref name="Replay50s"/><ref name="IBM">{{cite web |url=http://www-03.ibm.com/ibm/history/ibm100/us/en/icons/ibm700series/impacts/ |title=IBM100 - The IBM 700 Series |work=IBM100 |publisher=[[IBM]] |date=2011 |access-date=2015-12-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222103638/http://www-03.ibm.com/ibm/history/ibm100/us/en/icons/ibm700series/impacts/ |archive-date=2015-12-22 |url-status=dead}}</ref> აგრეთვე, [[1951]] წელს, დიტრიხ პრინცმა დაწერა [[ჭადრაკი|ჭადრაკის]] პირველი შეზღუდული პროგრამა მანჩესტერის უნივერსიტეტის ზოგადი დანიშნულების Ferranti Mark 1 კომპიუტერისთვის, რომელიც ერთ-ერთი პირველი კომერციულად ხელმისაწვდომი კომპიუტერი იყო. პროგრამას მხოლოდ „შამათი ორ სვლაში“ ამოცანების გამოთვლა შეეძლო, რადგან ის არ იყო საკმარისად მძლავრი სრულფასოვანი თამაშისთვის, და მას არ ჰქონდა ვიდეო გამომავალი.<ref name="FerChess2">{{cite web |url=http://www.computerhistory.org/chess/main.php?sec=thm-42b86c2029762&sel=thm-42b86c4252f72 |title=Opening Moves: Origins of Computer Chess - First Tests |publisher=Computer History Museum |access-date=2013-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222060829/http://www.computerhistory.org/chess/main.php?sec=thm-42b86c2029762&sel=thm-42b86c4252f72 |archive-date=2015-12-22 |url-status=live}}</ref> დაახლოებით ამავე პერიოდში, 1950-იანი წლების დასაწყისში, სამხედრო კვლევითმა ორგანიზაციებმა, როგორიცაა RAND Corporation, შეიმუშავეს სულ უფრო რთული საბრძოლო სიმულაციური თამაშების სერია, მაგალითად, „Carmonette“.<ref name="TVGEahl"/> ეს სიმულატორები ჯერ კიდევ არ იყო ნამდვილი ვიდეო თამაშები, რადგან მათ ადამიანის ჩარევა სჭირდებოდა მოთამაშის ბრძანებების გასაგებად და საბოლოო შედეგების დასადგენად; კომპიუტერი მხოლოდ მტრის გადაადგილების გზებს აკონტროლებდა, ხოლო პროგრამა მოვლენებისა და ალბათობების სიმულაციაზე იყო ორიენტირებული.<ref name="Priest"/> ===ინტერაქტიული ვიზუალური თამაშები=== [[ფაილი:EDSAC (19).jpg|მინი|ელექტრონული დაყოვნების შესანახი ავტომატური კალკულატორი (EDSAC) 1948 წელს, რომელმაც 1952 წელს „OXO“ გაეშვა.]] [[1952]] წელს ალექსანდერ ს. დაგლასმა შექმნა „[[OXO (ვიდეო თამაში)|OXO]]“, პროგრამა [[EDSAC]] კომპიუტერისთვის, რომელიც „იქსიკისა-ნულიკის“ სიმულაციას ახდენდა. EDSAC, რომელიც 1949 წელს დასრულდა, ერთ-ერთი პირველი დამახსოვრებულპროგრამიანი კომპიუტერი იყო, ჰქონდა მეხსიერება, საიდანაც შესაძლებელი იყო მონაცემების წაკითხვა ან ჩაწერა და მთელ ოთახს იკავებდა. მასში შედიოდა სამი 35×16 წერტილოვანი მატრიცის ელექტრონულ-სხივური მილაკი კომპიუტერის მეხსიერების მდგომარეობის გრაფიკულად საჩვენებლად.<ref name="Replay50s"/><ref name="OXO">{{cite web |url=http://www.dcs.warwick.ac.uk/~edsac/Software/EdsacTG.pdf |title=A Tutorial Guide to the EDSAC Simulator |last=Campbell-Kelly |first=Martin |author-link=Martin Campbell-Kelly |publisher=University of Warwick |date=2001 |access-date=2015-12-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222132057/http://www.dcs.warwick.ac.uk/~edsac/Software/EdsacTG.pdf |archive-date=2015-12-22 |url-status=dead }}</ref> <ref name="HCIAS">[[#CITEREF_HCIAS|Kurosu]], p. 561</ref> მოთამაშე მონაცემები [[ნომერამკრეფი]]ს გამოყენებით შეჰყავდა, ირჩევდა რა ცხრა კვადრატიდან რომელზე სურდა შემდეგი სვლის გაკეთება. მისი სვლა ეკრანზე გამოჩნდებოდა, შემდეგ კი კომპიუტერის სვლა მოჰყვებოდა.<ref name="TCU174">[[#CITEREF_TCU|Hey; Pápay]], p. 174</ref> თამაში არ იყო ხელმისაწვდომი ფართო საზოგადოებისთვის და მისი თამაში მხოლოდ [[კემბრიჯის უნივერსიტეტი]]ს მათემატიკურ ლაბორატორიაში იყო შესაძლებელი, სპეციალური ნებართვით, რადგან EDSAC-ის გადაადგილება შეუძლებელი იყო. სხვა ადრეული ვიდეო თამაშების მსგავსად, თამაში განადგურდა.<ref name="Replay50s">[[#CITEREF_Replay|Donovan]], pp. 1–9</ref> დაახლოებით იმავე პერიოდში, სტრეიჩიმ Manchester Mark 1-ისთვის შექმნილი თავისი „დამკის“ პროგრამა სხვა მეინფრეიმ კომპიუტერისთვის გააუმჯობესა. საბოლოოდ, [[1952]] წელს შეიქმნა [[Ferranti Mark 1]]-ის ვერსია, აღჭურვილი CRT ეკრანით.<ref name="<ref name="Draughts52">{{cite journal |title=Programming ENTER: Christopher Strachey's Draughts Program |last=Link |first=David |journal=Resurrection |publisher=[[Computer Conservation Society]] |issue=60 |pages=23–31 |date=2012 |url=http://www.alpha60.de/research/programming_enter/DavidLink_ProgrammingEnter_ComputerResurrection60_2012.pdf |access-date=2015-12-20 |archive-date=2019-02-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190214130225/http://www.alpha60.de/research/programming_enter/DavidLink_ProgrammingEnter_ComputerResurrection60_2012.pdf |url-status=live }}</ref> „OXO“-ს მსგავსად, დისპლეი ძირითადად სტატიკური იყო და მხოლოდ სვლის გაკეთებისას ახლდებოდა.<ref name="52Checkers">{{cite conference |first=C. S. |last=Strachey |author-link=Christopher Strachey |title=Logical or non-mathematical programmes |conference=Association for Computing Machinery '52: Proceedings of the 1952 ACM National Meeting (Toronto) |page=47 |date=September 1952 |doi=10.1145/800259.808992 |url=https://books.google.com/books?id=pfgUAQAAMAAJ&q=%22play+a+complete+game+of+draughts+at+a+reasonable+speed%22 |access-date=2015-12-17 |archive-date=2021-04-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210418022558/https://books.google.com/books?id=pfgUAQAAMAAJ&q=%22play+a+complete+game+of+draughts+at+a+reasonable+speed%22 |url-status=live |url-access=subscription }}</ref> დაახლოებით იმავე დროს, სტენლი გილმა EDSAC-ისთვის შექმნა თამაში „ცხვარი და ჭიშკარი“ (Sheep and Gates), სადაც წერტილი, რომელიც ცხვარს განასახიერებდა, უახლოვდებოდა ხაზს, რომელიც ღობეს წარმოადგენდა. მოთამაშე კი ირჩევდა, თუ რომელი ორი „ჭიშკრიდან“ უნდა გაეღო, ლენტის წამკითხველის სინათლის სხივის შეწყვეტით.<ref name="GillSheep">{{cite journal |title=The Dawn of Digital Light |author-last=Smith |author-first=Alvy Ray |date=2015-06-09 |journal=IEEE Annals of the History of Computing|volume=38 |issue=4 |doi=10.1109/MAHC.2015.51 |s2cid=10257358 |pages=74–91}}</ref> „OXO“ და სტრეიჩის „დამკის“ პროგრამა უძველესი ცნობილი თამაშებია, რომლებიც ელექტრონულ ეკრანზე ვიზუალურ ინფორმაციას აჩვენებდნენ.<ref name="Priest"/> მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიური ინსტიტუტის (MIT) სტუდენტის, ოლივერ აბერთის მიერ [[1951]]-[[1952]] წლებში Whirlwind I კომპიუტერისთვის შექმნილი მფრინავი ბურთის სიმულაცია იყო პირველი ცნობილი თამაში, სადაც გრაფიკა რეალურ დროში ნახლდებოდა. [[1954]] წელს ამას მოჰყვა [[ბილიარდი]]ს თამაში, დაპროგრამებული უილიამ ბრაუნის და ტედ ლუისის მიერ სპეციალურად მიჩიგანის უნივერსიტეტში შემუშავებული MIDSAC კომპიუტერის სადემონსტრაციოდ. თამაში, რომელიც ექვსი თვის განმავლობაში იქმნებოდა, მოიცავდა [[ჯოისტიკი]]თა და ღილაკით კონტროლირებად ბილიარდის ჯოხს და მაგიდაზე გამოსახულ 15 ბურთის სრულ წყობას ზედა ხედით.<ref name="Priest"/> კომპიუტერი ითვლიდა ბურთების მოძრაობას მათი შეჯახებისა და მაგიდაზე გადაადგილებისას; ლუზაში ჩავარდნისას ბურთები ქრებოდნენ, გრაფიკა კი განუწყვეტლივ, წამში ორმოცჯერ ახლდებოდა რეალური დროის მოძრაობის საჩვენებლად.<ref name="MIDSAC">{{cite news |title=Meet Midac and Midsac: Dice, Pool Shooting Fools |date=1954-06-27 |newspaper=Chicago Tribune |url=http://archives.chicagotribune.com/1954/06/27/page/1/article/meet-midac-and-midsac-dice-pool-shooting-fools |last=Gibbons |first=Roy |page=1 |access-date=2015-12-18 |archive-date=2015-12-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151223023736/http://archives.chicagotribune.com/1954/06/27/page/1/article/meet-midac-and-midsac-dice-pool-shooting-fools/ |url-status=live }}</ref> ბილიარდის თამაში, ისევე როგორც მისი წინამორბედი ვიდეო თამაშები, უმთავრესად MIDSAC კომპიუტერის გამოთვლითი სიმძლავრის წარმოჩენას ემსახურებოდა.<ref name="Priest"/> [[ფაილი:Tennis For Two in 1959.jpg|მინი|მარცხნივ|„[[Tennis for Two]]“ (1959 წელი).]] ვიდეო თამაშების შემდეგი მნიშვნელოვანი ეტაპი [[1958]] წელს ტენისის სიმულატორის, „[[Tennis for Two]]“-ის გამოჩენით დაიწყო. შესაძლოა, ეს იყო პირველი თამაში, რომელიც მხოლოდ გასართობად შეიქმნა და არა ტექნოლოგიური მიღწევების სადემონსტრაციოდ. თამაში ამერიკელმა ფიზიკოსმა, უილიამ ჰიგინბოთამმა შექმნა ბრუკჰეივენის ეროვნული ლაბორატორიის ვიზიტორებისთვის. თამაში მუშაობდა Donner Model 30-ის ანალოგურ კომპიუტერზე, ხოლო მისი ვიზუალი ოსცილოსკოპზე, ჩოგბურთის კორტის გვერდითი ხედის სახით იყო წარმოდგენილი.<ref name="Replay50s"/><ref name="begin@brookhaven">{{cite web |url=http://www.osti.gov/accomplishments/videogame.html |title=Video Games—Did They Begin at Brookhaven? |publisher=Office of Scientific and Technical Information |date=1981 |access-date=2008-11-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151103104553/http://www.osti.gov/accomplishments/videogame.html |archive-date=2015-11-03 |url-status=live}}</ref><ref name="1stcomputergame">{{cite web |url=http://www.science20.com/science_20/what_was_first_computer_game-46008 |title=What Was The First Computer Game? |last=Campbell |first=Hank |work=Science 2.0 |publisher=ION Publications |date=2009-01-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151121065557/http://www.science20.com/science_20/what_was_first_computer_game-46008 |archive-date=2015-11-21 |url-status=live}}</ref> მოთამაშეები მიმაგრებული კონტროლერების გამოყენებით აკონტროლებდნენ დარტყმების კუთხეს, თამაში კი ბურთის ტრაექტორიის გამოთვლასა და სიმულაციას ახდენდა, ბადეზე მოხვედრის შესაძლებლობის ჩათვლით.<ref name="anatomy">{{Cite web |url=http://www.nbcnews.com/id/27328345/ |title=The anatomy of the first video game |last=Kalning |first=Kristin |date=2008-10-23 |work=MSNBC |publisher=Comcast |access-date=2009-03-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151120131805/http://www.nbcnews.com/id/27328345/ |archive-date=2015-11-20 |url-status=dead}}</ref> თამაში პირველად 1958 წლის [[18 ოქტომბერი|18 ოქტომბერს]] აჩვენეს. ასობით ვიზიტორი რიგში იდგა ახალი თამაშის სათამაშოდ.<ref name="anatomy" /> თამაშმა იმდენად დიდი მოწონება დაიმსახურა, რომ მომდევნო წელს მისი გაუმჯობესებული ვერსია წარმოადგინეს, რომელსაც ჰქონდა უფრო დიდი ეკრანი და სიმულირებული გრავიტაციის სხვადასხვა დონეები.<ref name="pioneer">{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2008/11/09/nyregion/long-island/09videoli.html?_r=2 |title=Brookhaven Honors a Pioneer Video Game |last=Lambert |first=Bruce |date=2008-11-07 |page=LI1 |work=[[The New York Times]] |access-date=2009-03-23 |archive-date=2018-04-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180411111451/https://www.nytimes.com/2008/11/09/nyregion/long-island/09videoli.html?_r=2 |url-status=live }}</ref> მოგვიანებით, მას შემდეგ რაც თამაშმა თავისი დანიშნულება შეასრულა, იგი ნაწილებად დაშალეს. დღესდღეობით „Tennis for Two“ ერთ-ერთ პირველ „ნამდვილ“ ვიდეო თამაშად არის მიჩნეული.<ref name="Priest"/> მომდევნო რამდენიმე წლის განმავლობაში, [[1957]]-[[1961]] წლებში, სხვადასხვა კომპიუტერული თამაში კვლავ იქმნებოდა აკადემიური კომპიუტერული და პროგრამირების კვლევის ფარგლებში, განსაკუთრებით მას შემდეგ, რაც კომპიუტერული ტექნოლოგია გაუმჯობესდა და მოიცვა უფრო მცირე, ტრანზისტორებზე დაფუძნებული კომპიუტერები, რომლებზეც პროგრამების შექმნა და გაშვება რეალურ დროში შეიძლებოდა, ნაცვლად ოპერაციების ნაწილ-ნაწილ გაშვებისა. თუმცა, არსებობდა რამდენიმე პროგრამა, რომლებიც, მიუხედავად იმისა, რომ კომპიუტერის სიმძლავრის წარმოჩენას ემსახურებოდა, აგრეთვე გასართობ პროდუქტებადაც ითვლებოდა, რომლებსაც, ძირითადად, სტუდენტების ქმნიდნენ, მაგალითად, MIT-ში, სადაც მათ ზოგჯერ TX-0-ის ექსპერიმენტული კომპიუტერისთვის პროგრამების შექმნის ნებართვა ეძლეოდათ.<ref name="Mouse">{{cite web |url=https://videogamehistorian.wordpress.com/2014/07/10/people-get-ready-theres-a-train-a-coming/ |title=People Get Ready, There's a Train A-Coming |work=They Create Worlds |last=Smith |first=Alexander |date=2014-07-10 |access-date=2015-12-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222172451/https://videogamehistorian.wordpress.com/2014/07/10/people-get-ready-theres-a-train-a-coming/ |archive-date=2015-12-22 |url-status=live}}</ref> ეს ინტერაქტიული გრაფიკული თამაშები შეიქმნა პროგრამისტების საზოგადოების მიერ, რომელთაგან უმეტესობა სტუდენტი იყო, რომლებიც დაკავშირებული იყვნენ Tech Model Railroad Club (TMRC)-თან, რომელსაც ხელმძღვანელობდნენ ალან კოტოკი, პიტერ სემსონი და ბობ სანდერსი. ასეთი თამაშები იყო: „იქსიკი-ნოლიკი“ ({{lang-en|Tic-Tac-Toe}}), რომელშიც სინათლის კალმის მეშვეობით კომპიუტერის წინააღმდეგ თამაშობდნენ; და „თაგვი ლაბირინთში“ ({{lang-en|„Mouse in the Maze}}),<ref name="cc">{{cite journal |title=The origin of Spacewar |journal=[[Creative Computing]] |url=http://www.wheels.org/spacewar/creative/SpacewarOrigin.html |date=August 1981 |first=J. M. |last=Graetz |volume=6 |issue=8 |issn=0097-8140 |access-date=2015-11-04 |archive-date=2019-09-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190904054321/http://www.wheels.org/spacewar/creative/SpacewarOrigin.html |url-status=live }}</ref><ref name="TCMR-V08">{{cite journal |title=The TX-0: Its Past and Present |journal=The Computer Museum Report |url=http://www.bitsavers.org/pdf/mit/tx-0/TX-0_history_1984.txt |publisher=The Computer Museum |volume=8 |date=Spring 1984 |access-date=2015-11-04 |archive-date=2011-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110629180807/http://www.bitsavers.org/pdf/mit/tx-0/TX-0_history_1984.txt |url-status=live }}</ref> რომელშიც მოთამაშეები თაგვის გასაშვებად ლაბირინთს აგებდნენ.<ref name="TCMR-V08"/> ამას გარდა, RAND Corporation-ის 1950-იანი წლების ადრეული სამხედრო სიმულატორები გადაიზარდა უფრო კომპლექსურ სიმულატორებში, რომლებიც ადამიანის მცირე ჩარევას საჭიროებდნენ. მათი შთაგონებით წარმოიშვა ბიზნეს მართვის სიმულატორი თამაშები, როგორიცაა „Management Game“, რომელიც 1958 წლისთვის [[კარნეგი-მელონის უნივერსიტეტი]]ს მსგავს ბიზნეს სკოლებში გამოიყენებოდა. [[1961]] წლისთვის გამოყენებაში იყო 89-ზე მეტი სხვადასხვა ბიზნესის სიმულატორი თამაში, სხვადასხვა გრაფიკული შესაძლებლობებით.<ref name="Businesssimulation">[[#CITEREF_Businesssimulation|Greenlaw, Herron, Rawdon]], ch. "Introduction"</ref> ათწლეულის დასასრულისთვის, მიუხედავად რამდენიმე ვიდეო თამაშის არსებობისა, კომერციული [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია]] ჯერ არ არსებობდა.<ref name="Replay50s"/> ==ვიდეო თამაშების გავრცელება== {{main|ადრეული მეინფრეიმ თამაშები}} [[ფაილი:Spacewar!-PDP-1-20070512.jpg|მინი|200px|„[[Spacewar!]]“, რომელიც გაშვებული PDP-1-ის კომპიუტერზე, კომპიუტერის ისტორიის მუზეუმში]] [[1961]] წლისთვის MIT-მა შეიძინა DEC-ის [[PDP-1]] მინიკომპიუტერი, TX-0-ის მემკვიდრე, რომელიც აგრეთვე იყენებდა ვექტორულ დისპლეის სისტემას. სისტემის შედარებით მცირე ზომა და დამუშავების სიჩქარე ნიშნავდა, რომ TX-0-ის მსგავსად, უნივერსიტეტი უფლებას აძლევდა თავის სტუდენტებსა და თანამშრომლებს, დაეწერათ საკუთარი, არააკადემიური პროგრამები. [[1961]]–[[1962]] წლებში ჰარვარდისა და MIT-ის თანამშრომლებმა მარტინ გრეცმა, სტივ რასელმა და უეინ ვიიტანენმა PDP-1-ზე შექმნეს თამაში „[[Spacewar!]]“, შთაგონებული [[სამეცნიერო ფანტასტიკა|სამეცნიერო ფანტასტიკური]] წიგნებით, მაგ., როგორიცაა ედუარდ ელმერ სმითის „ლინზმანის“ რომანების სერია.<ref name="IGD">[[#CITEREF_IGD|Rabin]]</ref><ref name="Space">{{cite web |url=https://videogamehistorian.wordpress.com/2014/08/07/one-two-three-four-i-declare-a-space-war/ |title=One, Two, Three, Four I Declare a Space War |work=They Create Worlds |last=Smith |first=Alexander |date=2014-08-07 |access-date=2015-12-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222172136/https://videogamehistorian.wordpress.com/2014/08/07/one-two-three-four-i-declare-a-space-war/ |archive-date=2015-12-22 |url-status=live}}</ref> თამაში გავრცელდა ამერიკის აკადემიურ დაწესებულებებში არსებულ რამდენიმე ადრეულ მინიკომპიუტერზე, რითაც შესაძლოა ის პირველი ვიდეო თამაში გახდა, რომელიც ერთ კვლევით ინსტიტუტს გასცდა.<ref name="UDG22">[[#CITEREF_UDG|Rutter; Bryce]], p. 22</ref> თამაშში ფიგურირებს ორი კოსმოსური ხომალდი, „the needle“ და „the wedge“, რომლებიც ვარსკვლავის გრავიტაციის ზემოქმედების ქვეშ მანევრირებისას საჰაერო ბრძოლაში არიან ჩართულნი.<ref name="cc">{{cite journal |title=The origin of Spacewar |journal=[[Creative Computing]] |url=http://www.wheels.org/spacewar/creative/SpacewarOrigin.html |date=August 1981 |first=J. M. |last=Graetz |volume=6 |issue=8 |issn=0097-8140 |access-date=2015-11-04 |archive-date=2019-09-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190904054321/http://www.wheels.org/spacewar/creative/SpacewarOrigin.html |url-status=live }}</ref><ref name="Space"/> ორივე ხომალდს აკონტროლებენ მოთამაშეები. თითოეულ ხომალდს აქვს შეზღუდული შეიარაღება და საწვავი მანევრირებისთვის. მოთამაშის მიერ აჩქარების შეწყვეტის შემთხვევაშიც კი, ხომალდები ინარჩუნებენ მოძრაობას. ვარსკვლავთან ახლოს ფრენა გრავიტაციული აჩქარების მისაღებად გავრცელებული ტაქტიკა იყო. ხომალდები ნადგურდებიან ტორპედოსთან, ვარსკვლავთან ან ერთმანეთთან შეჯახებისას. ნებისმიერ დროს მოთამაშეს შეუძლია გამოიყენოს ჰიპერსივრცის ფუნქცია ეკრანზე ახალ და შემთხვევით ადგილას გადასასვლელად, თუმცა ზოგიერთ ვერსიაში ყოველი გამოყენება ზრდის ხომალდის განადგურების რისკს. თამაშს თავდაპირველად PDP-1-ზე არსებული გადამრთველებით აკონტროლებდნენ, თუმცა ბობ სანდერსმა შექმნა ადრეული [[გეიმპადი]] თამაშის კონტროლის სირთულისა და მოუხერხებლობის შესამცირებლად.<ref name="Replay60s">[[#CITEREF_Replay|Donovan]], pp. 10–13</ref> მიუხედავად იმისა, რომ თამაში იმ ექოქაში ფართოდ იყო გავრცელებული, მისი პირდაპირი წვდომა მაინც ძალიან შეზღუდული იყო: PDP-1-ის ფასი 120,000 აშშ დოლარი იყო (რაც 2024 წლისთვის 1,300,000 დოლარის ეკვივალენტურია). [[File:Space Travel Screenshot.png|thumb|left|180px|„[[Space Travel (ვიდეო თამაში)|Space Travel]]“-მა, 1969 წელს, ნაწილობრივ ხელი შეუწყო [[Unix]]-ის ოპერაციული სისტემის შექმნას.]] მიუხედავად იმისა, რომ კომპიუტერების მაღალი ღირებულების გამო კომერციული თამაშებისა და ზოგადად პროგრამული უზრუნველყოფის ბაზარი მცირე იყო, პროგრამისტებმა მაინც შექმნეს რამდენიმე ასეთი თამაში, რომელიც შემდგომში კომპიუტერების მწარმოებლების მიერ გავრცელდა. [[1962]] წლის აპრილის IBM-ის პროგრამების კატალოგში რამდენიმე თამაში იყო წარმოდგენილი. მათ შორის შედიოდა სამაგიდო თამაშები, „BBC Vik The Baseball Demonstrator“ და „Three Dimensional Tic-Tack-Toe“.<ref name="Catalog">{{cite web |title=Catalog of Programs for IBM Data Processing Systems |publisher=[[IBM]] |date=April 1962 |url=http://bitsavers.org/pdf/ibm/pgmCatalog/C20-8090_Catalog_of_Programs_for_IBM_Data_Processing_Systems_KWIC_Index_Apr62.pdf |access-date=2015-12-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150422032529/http://bitsavers.trailing-edge.com/pdf/ibm/pgmCatalog/C20-8090_Catalog_of_Programs_for_IBM_Data_Processing_Systems_KWIC_Index_Apr62.pdf |archive-date=2015-04-22 |url-status=live}}</ref> „Spacewar!“-ის გავრცელებას, მომდევნო რამდენიმე წლის განმავლობაში, უნივერსიტეტების პროგრამისტების მიერ სხვა კომპიუტერული თამაშებიც შექმნა და გავრცელება მოჰყვა. მათ შორის იყო უოლეს ფერცეიგის მიერ 1962 წელს შექმნილი „Socratic System“, კითხვა-პასუხის თამაში, რომელიც სამედიცინოს სტუდენტებს პაციენტებისთვის დიაგნოზის დასმას ასწავლიდა<ref name="Socratic">{{cite web |title=1963 Papers and Proceedings of the Digital Equipment Computer Users Society |url=http://bitsavers.org/pdf/dec/decus/confProceedings/DECUS_1963.pdf |publisher=Digital Equipment Computer Users Society |date=1964 |pages=205–213 |access-date=2015-12-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150829135823/http://bitsavers.informatik.uni-stuttgart.de/pdf/dec/decus/confProceedings/DECUS_1963.pdf |archive-date=2015-08-29 |url-status=live}}</ref> და კამათლის თამაში, შექმნილი ედუარდ სტაინბერგის მიერ 1965 წელს.<ref name="Dice">{{cite journal |title=Dice Game |journal=Decuscope |publisher=Digital Equipment Computer Users Society |volume=3 |number=2 |page=46 |date=1964 |url=http://bitsavers.org/pdf/dec/decus/decuscope/Decuscope_Vol03_1964.pdf |access-date=2012-03-21 |archive-date=2019-08-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190819150726/http://bitsavers.org/pdf/dec/decus/decuscope/Decuscope_Vol03_1964.pdf |url-status=live }}</ref> მეინფრეიმ თამაშები IBM-ისა და DEC-ის საზოგადოებების მიღმაც შეიქმნა, მაგალითად, 1962 წლის პოლონური Marienbad Odra 1003-ისთვის.<ref name="Marienbad">{{cite web |url=http://gry.onet.pl/wiadomosci/slyszeliscie-kiedys-o-marienbad-pierwszej-polskiej-grze-wideo-w-historii-nie-no-to/vwwqx |title=Słyszeliście kiedyś o "Marienbad", pierwszej polskiej grze wideo w historii? Nie? No to koniecznie musicie nadrobić zaległości! |trans-title=Have you ever heard of "Marienbad", the first Polish video game ever? No? Well, you must catch up! |last=Głowacki |first=Jacek |date=2013-03-18 |work=Onet Gry |access-date=2018-03-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180107061117/http://gry.onet.pl/wiadomosci/slyszeliscie-kiedys-o-marienbad-pierwszej-polskiej-grze-wideo-w-historii-nie-no-to/vwwqx |archive-date=2018-01-07 |url-status=live |language=pl}}</ref> IBM-სა და უესტჩესტერის ოლქის (ნიუ-იორკი) კოოპერატიული საგანმანათლებლო სერვისების საბჭოს ერთობლივმა კვლევითმა პროექტმა ხელი შეუწყო „The Sumerian Game“-ის შექმნას, ერთ-ერთი პირველი [[სტრატეგიული ვიდეო თამაში|სტრატეგიული]] და პირველი საგანმანათლებლო-გასართობი თამაში; იგი აგრეთვე პირველი ცნობილი თამაშია, რომელიც მასწავლებელმა ქალმა, მეიბელ ადისმა შექმნა.<ref name="SumerianRetro">{{cite web |url=http://www.acriticalhit.com/sumerian-game-most-important-video-game-youve-never-heard/ |title=The Sumerian Game: The Most Important Video Game You've Never Heard Of |last=Willaert |first=Kate |website=A Critical Hit |date=September 9, 2019 |access-date=September 10, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190909200934/http://www.acriticalhit.com/sumerian-game-most-important-video-game-youve-never-heard/ |archive-date=September 9, 2019 |url-status=live }}</ref> ზოგადი პროგრამირების ენების, მაგალითად BASIC-ის, შექმნის წყალობით, რომელთა გაშვება სხვადასხვა აპარატურაზე შეიძლებოდა, შესაძლებელი გახდა პროგრამების დაწერა რამდენიმე კომპიუტერისთვის, რამაც მათში შექმნილი თამაშების უფრო ფართო გავრცელებას შეუწყო ხელი პროგრამისტების საზოგადოებაში. ასეთი თამაშები იყო: ჯონ კემენის მიერ 1965 წელს BASIC-ზე დაწერილი ბეისბოლის სიმულაციური თამაში;<ref name="Baseball">{{cite web |title=basbal.dem |url=http://pdp-10.trailing-edge.com/decuslib10-01/01/43,50110/basbal.dem.html |publisher=Digital Equipment Computer Users Society |last=Kemeny |first=John |author-link=John G. Kemeny |date=1965-01-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222155311/http://pdp-10.trailing-edge.com/decuslib10-01/01/43,50110/basbal.dem.html |archive-date=2015-12-22 |url-status=live}}</ref> ლარი ბეთურუმის მიერ BASIC-ზე დაწერილი ბინგოს თამაში (1966);<ref name="Bingo">{{cite web |title=bingo.gam |url=http://pdp-10.trailing-edge.com/decuslib10-01/01/43,50110/bingo.gam.html |publisher=Digital Equipment Computer Users Society |last=Bethurum |first=Larry |date=1966-01-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222154054/http://pdp-10.trailing-edge.com/decuslib10-01/01/43,50110/bingo.gam.html |archive-date=2015-12-22 |url-status=live}}</ref> ჩარლზ რ. ბაჩელერის მიერ BASIC-ზე დაწერილი კალათბურთის სიმულატორი (1967);<ref name="Basketball">{{cite web |title=bskbal.gam |url=http://pdp-10.trailing-edge.com/decuslib10-01/01/43,50110/bskbal.gam.html |publisher=Digital Equipment Computer Users Society |last=Bacheller |first=Charles |date=May 1967 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222170008/http://pdp-10.trailing-edge.com/decuslib10-01/01/43,50110/bskbal.gam.html |archive-date=2015-12-22 |url-status=live}}</ref> კიდევ ერთი ბეისბოლის სიმულატორი, დაწერილი BASIC-ზე ჯეიკობ ბერგმანის მიერ;<ref name="Baseball2">{{cite web |title=baseba.gam |url=http://pdp-10.trailing-edge.com/decuslib10-01/01/43,50110/baseba.gam.html |publisher=Digital Equipment Computer Users Society|last=Bergmann |first=Jacob |date=August 1967 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222084908/http://pdp-10.trailing-edge.com/decuslib10-01/01/43,50110/baseba.gam.html |archive-date=2015-12-22 |url-status=live}}</ref> კენ ტომპსონის „[[Space Travel]]“, დაწერილი BASIC-ზე Multics-ის სისტემისთვის 1969 წელს, რამაც ნაწილობრივ ხელი შეუწყო [[Unix]]-ის ოპერაციული სისტემის შექმნას;<ref name="byte198308">{{cite journal |title=The History of Unix |url=https://archive.org/stream/byte-magazine-1983-08/1983_08_BYTE_08-08_The_C_Language#page/n189/mode/2up |last=Fiedler |first=David |journal=Byte |publisher=McGraw-Hill |date=August 1983 |volume=8 |number=8 |page=188 |issn=0360-5280}}</ref> და დაგ დაიმენტის მიერ 1968 წელს FOCAL-ის ენაზე დაწერილი ტექსტური თამაში „[[Hamurabi]]“.<ref name="BASIC78">[[#CITEREF_BASIC|Ahl]], p. 78</ref> ==ახალი ინდუსტრია== {{main|ვიდეო თამაშების ისტორია|არკადული თამაშები|ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|პირველი თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:Nutting ComputerSpace-Blue.JPG|მინი|150px|„[[Computer Space]]“ (1971), პირველი კომერციული [[არკადული ვიდეო თამაში]]]] [[1970-იანი წლები]]ს დასაწყისში ვიდეო თამაშები სიახლეს წარმოადგენდა, რომლებსაც კომპიუტერებზე წვდომის მქონე პროგრამისტები და ტექნიკოსები ავრცელებდნენ, ძირითადად კვლევით დაწესებულებებსა და დიდ კომპანიებში. თუმცა, ამ ათწლეულის დასაწყისში ვიდეო თამაშების ისტორიაში ახალი ეპოქა დაიწყო კომერციული [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის]] აღმავლობით. [[არკადული ვიდეო თამაში|არკადული ვიდეო თამაშების ინდუსტრია]] არსებული [[არკადული თამაში|არკადული თამაშების]] ინდუსტრიიდან განვითარდა, სადაც მანამდე ელექტრომექანიკური თამაშები (EM-თამაშები) დომინირებნენ. [[Sega]]-ს EM-თამაშის „[[Periscope (არკადული თამაში)|Periscope]]“-ის (1966) გამოჩენის შემდეგ, არკადული ინდუსტრია განიცდიდა „ტექნოლოგიურ რენესანსს“, რასაც „აუდიო-ვიზუალური" EM ტიპის ინოვაციური თამაშები განაპირობებდა, რამაც არკადები კომერციული ვიდეო თამაშების დანერგვისთვის ჯანსაღ გარემოდ აქცია 1970-იანი წლების დასაწყისში.<ref name="Smith119191">[[#CITEREF_TCW|Smith]], pp. 119–120, 188–191</ref> პირველი კომერციული არკადული ვიდეო თამაში იყო „Spacewar!“-ზე დაფუძნებული „[[Computer Space]]“ (1971), რომელიც [[ნოლან ბუშნელი|ნოლან ბუშნელმა]] და ტედ დაბნიმ შექმნეს. ბუშნელს, რომელიც მანამდე არკადულ სათამაშო დარბაზში მუშაობდა, სურდა „Spacewar!“ არკადული თამაშის სახით შეექმნა.<ref name="NGen23">{{cite magazine |title=The Great Videogame Swindle? |magazine=[[Next Generation]] |issue=23 |publisher=[[Imagine Media]] |date=November 1996 |pages=211–229 |url=https://archive.org/details/NextGeneration23Nov1996P2/page/n72 |issn=1078-9693}}</ref> <ref name="Replay70s">[[#CITEREF_Replay|Donovan]], pp. 14–26</ref> მათ აღმოაჩინეს Data General Nova, 4000 აშშ დოლარიანი კომპიუტერი, რომელიც, მათი აზრით, საკმარისად ძლიერი იქნებოდა „Spacewar!“ ერთი კომპიუტერის საშუალებით ოთხ სხვადასხვა ეკრანზე გაეშვათ, ისე, რომ ოთხ მოთამაშეს შეძლებოდა თამაში ერთმანეთისგან დამოუკიდებლად; თუმცა, აღმოჩნდა, რომ ეს კომპიუტერი არ იყო საკმარისად მძლავრი ამის განსახორციელებლად. მიუხედავად ამისა, კომპიუტერის ზოგიერთი ნაწილის კონცეფციის შესწავლისას, მათ აღმოაჩინეს, რომ სისტემის აგება, რომელიც კონკრეტულად ასეთი თამაშის გასაშვებად იქნებოდა განკუთვნილი, და არა ზოგადი პროგრამებისთვის, გაცილებით ნაკლები დაჯდებოდა: სულ რაღაც 100 დოლარი.<ref name="Replay70s">[[#CITEREF_Replay|Donovan]], pp. 14–26</ref><ref name="HighScore16">[[#CITEREF_HighScore|DeMaria; Wilson]], p. 16</ref> „Computer Space“-ის პროტოტიპი [[1971]] წელს ერთ-ერთ ადგილობრივ ბარში ინქა ნაჩვენები, რა დროისთვისაც დიზაინი თითქმის დასრულებული იყო. შედეგად მათ დააფუძნეს კომპანია სახელად Syzygy.<ref name="Atari4044">[[#CITEREF_AtariInc|Goldberg; Vendel]], pp. 40–44</ref> ბუშნელმა აგრეთვე მოძებნა თამაშის მწარმოებელი, Nutting Associates, რომელსაც ევალებოდა სათამაშო კაბინეტების დამზადება და დისტრიბუტორებისთვის მიყიდვა.<ref name="Replay70s">[[#CITEREF_Replay|Donovan]], pp. 14–26</ref> [[ფაილი:Galaxy Game 1971 first arcade game.jpg|thumb|მარცხნივ|„[[Galaxy Game]]“ (1971), ერთ-ერთი პირველი არკადული ვიდეო თამაში.]] კიდევ ერთი ადრეული, მონეტაზე მომუშავე არკადული ვიდეო თამაში იყო „[[Galaxy Game]]“ (1971), რომელიც ბილ პიტსმა და ჰიუ ტაკმა [[სტენფორდის უნივერსიტეტი|სტენფორდის უნივერსიტეტში]] შექმნეს. თამაში DEC-ის PDP-11 კომპიუტერზე მუშაობდა.<ref name="stanford">{{cite web |url=http://infolab.stanford.edu/pub/voy/museum/pictures/display/5-GG-machine.htm |title=Galaxy-Game machine |work=Infolab.stanford.edu |publisher=[[სტენფორდის უნივერსიტეტი|Stanford University]] |access-date=2013-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222094141/http://infolab.stanford.edu/pub/voy/museum/pictures/display/5-GG-machine.htm |archive-date=2015-12-22 |url-status=live}}</ref> წყვილი „Spacewar!“-ით იყო შთაგონებული; ტაკმა [[1966]] წელს, „Spacewar!“-ის თამაშისას აღნიშნა, რომ ამ თამაშის მონეტაზე მომუშავე ვერსია ძალიან წარმატებული იქნებოდა. 1966 წელს ასეთი მოწყობილობის შექმნა შეუძლებელი იყო კომპიუტერების მაღალი ღირებულების გამო, მაგრამ [[1969]] წელს DEC-მა გამოუშვა PDP-11 20,000 აშშ დოლარად (2024 წლისთვის 170,000 დოლარის ეკვივალენტი). მიუხედავად იმისა, რომ ეს ფასი მაინც ძალიან მაღალი იყო კომერციულად სიცოცხლისუნარიანი პროდუქტისთვის (იმ დროს არკადული თამაშების უმეტესობა დაახლოებით 1,000 აშშ დოლარი ღირდა), ისინი ფიქრობდნენ, რომ ფასი საკმარისად მისაღები იყო პროტოტიპის დასამზადებლად, რაც მათ დაეხმარებოდათ ინტერესისა და თითოეულ თამაშზე ოპტიმალური ფასის განსაზღვრაში.<ref name="Replay70s"/> 1971 წლის ნოემბერში, წყვილი ნოლან ბუშნელს შეხვდა, რომელმაც აცნობა მას საკუთარი თამაშის შესახებ, რომელსაც გაცილებით დაბალ ფასად ამზადებდა.<ref name="Replay70s"/><ref name="stanford">{{cite web |url=http://infolab.stanford.edu/pub/voy/museum/pictures/display/5-GG-machine.htm |title=Galaxy-Game machine |work=Infolab.stanford.edu |publisher=[[სტენფორდის უნივერსიტეტი|Stanford University]] |access-date=2013-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222094141/http://infolab.stanford.edu/pub/voy/museum/pictures/display/5-GG-machine.htm |archive-date=2015-12-22 |url-status=live}}</ref> „Galaxy Game“-ის პროტოტიპი მეტად პოპულარული აღმოჩნდა, რის გამოც წყვილმა მეორე ვერსია შექმნა. თუმცა, მაღალი ხარჯებისა და ბიზნეს გეგმის არარსებობის გამო, 65,000 აშშ დოლარის დახარჯვის შემდეგ მათ საბოლოოდ უარი თქვეს პროდუქციის წარმოებაზე.<ref name="Replay70s"/> [[ფაილი:Signed Pong Cabinet.jpg|thumb|150px|სწორედ „[[Pong]]“-მა (1972) დაუდო საფუძველი ვიდეო თამაშების ისტორიის ახალ ეპოქას.]] „Computer Space“ იყო პირველი კომერციულად გაყიდული მონეტაზე მომუშავე ვიდეო თამაში და პირველი ფართოდ ხელმისაწვდომი ვიდეო თამაში.<ref name="TUH">[[#CITEREF_TUH|Kent]], pp. 38–39</ref><ref name="willaert20180110">{{cite web |url=https://gamehistory.org/first-video-game-commercial/ |title=In Search of the First Video Game Commercial |last=Willaert |first=Kate |date=2018-01-10 |publisher=Video Game History Foundation |access-date=2018-01-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180112182723/https://gamehistory.org/first-video-game-commercial/ |archive-date=2018-01-12 |url-status=live}}</ref> იგი კომერციულად წარმატებული აღმოჩნდა, შემოსავალმა 1,000,000 აშშ დოლარს გადააჭარბა.<ref name="Replay70s"/><ref name="Atari4044"/> ბუშნელმა და დაბნიმ მაშინვე დაიწყეს მორიგ პროექტზე მუშაობა. მათ დაარსეს ახალი კომპანია, [[Atari]].<ref name="TUH"/> პროექტი Atari-ის პირველ თანამშრომელს, ალან ალკორნს გადაეცა, რომელმაც შექმნა მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე პოპულაური არკადული თამაში „[[Pong]]“, რომელიც გამოვიდა [[1972]] წელს. თამაშმა უდიდესი კომერციული წარმატება მოიპოვა, რამაც უამრავ მწარმოებელს შთააგონა მსგავსი თამაშების შექმნა და გაყიდვა [[აშშ|ამერიკის]], [[ევროპა|ევროპისა]] და [[იაპონია|იაპონიის]] ბაზრებზე.<ref name="Replay70s"/><ref name="TUH"/> იმავე წელს გამოვიდა [[Magnavox Odyssey]], პირველი [[სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლი]], რომელიც სტანდარტულ ტელევიზორს უკავშირდებოდა.<ref name="willaert20180110">{{cite web |url=https://gamehistory.org/first-video-game-commercial/ |title=In Search of the First Video Game Commercial |last=Willaert |first=Kate |date=2018-01-10 |publisher=Video Game History Foundation |access-date=2018-01-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180112182723/https://gamehistory.org/first-video-game-commercial/ |archive-date=2018-01-12 |url-status=live}}</ref> Odyssey-ის შემქმნელს, [[რალფ ბაერი|რალფ ბაერს]], თავდაპირველად 1951 წელს გაუჩნდა ტელევიზორზე ინტერაქტიული თამაშის შეექმნის იდეა. იმ დროის ტექნოლოგიური შეზღუდვების გამო ამის გაკეთება ვერ შეძლო. კონზოლზე მუშაობა მან [[1966]] წელს დაიწყო, რომელიც ტელევიზორს დაუკავშირდებოდა და თამაშებს გამოსახავდა. კონსოლი და მისი თამაშები მრავალი ინოვაციით გამოირჩეოდა, გარდა იმისა, რომ პირველი სახლის ვიდეო თამაშების მოწყობილობა იყო, რომელიც იყენებდა რასტრული სკანირების ვიდეო ეკრანს, ანუ ტელევიზორს, გამოსახულების პირდაპირი ჩვენებით ვიდეო სიგნალის მოდიფიკაციის გზით; ის აგრეთვე იყო პირველი ვიდეო თამაშების მოწყობილობა, რომელიც ტელევიზიაში სატელევიზიო რეკლამის სახით გამოჩნდა.<ref name="Videogames Turn 40">{{cite web |url=http://www.1up.com/do/feature?pager.offset=0&cId=3159462 |title=Videogames Turn 40 Years Old |work=[[1UP.com]] |publisher=[[Ziff Davis]] |date=2007-05-15 |access-date=2015-01-26 |last=Edwards |first=Benj |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20070927204045/http://www.1up.com/do/feature?pager.offset=0&cId=3159462 |archive-date=2007-09-27}}</ref> ის რამდენიმე თამაშთან ერთად 100 აშშ დოლარად იყიდებოდა. მათ შორის იყო „მაგიდის ჩოგბურთი“, რომელზეც Pong იყო დაფუძნებული.<ref name="Replay70s"/> Odyssey-მ [[1972]] წელს 100,000-ზე მეტი ერთეული გაყიდა, ხოლო 1975 წლის ბოლოსთვის 350,000-ზე მეტი, მაგიდის ჩოგბურთის თამაშის პოპულარობის წყალობით, რაც თავის მხრივ Pong-ის წარმატებამ განაპირობა.<ref name="Replay70s"/><ref name="Odysseysales">{{cite web |last=Baer |first=Ralph |author-link=Ralph H. Baer |title=Genesis: How the Home Video Games Industry Began |url=http://www.ralphbaer.com/how_video_games.htm |publisher=Ralph H. Baer Consultants |access-date=2015-01-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151016051830/http://www.ralphbaer.com/how_video_games.htm |archive-date=2015-10-16 |url-status=live}}</ref> Pong-მა და Odyssey-მ ვიდეო თამაშების ახალ ეპოქას ჩაუყარეს საფუძველი. მათი მზარდი პოპულარობის ფონზე, ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში უამრავი კონკურენტი გამოჩნდა.<ref name="Replay70s"/> ==ლიტერატურა== {{refbegin|30em}} * {{cite book |title=BASIC Computer Games |last=Ahl |first=David |author-link=David H. Ahl |edition=2nd |publisher=Workman Publishing |date=November 1978 |isbn=978-0-89480-052-8 |title-link=BASIC Computer Games |ref=CITEREF_BASIC}} * {{cite book |last1=Campbell-Kelly |first1=Martin |last2=Aspray |first2=William |last3=Ensmenger |first3=Nathan |last4=Yost |first4=Jeffrey |title=Computer: A History of the Information Machine |edition=3rd |publisher=Westview Press |year=2014 |isbn=978-0-8133-4590-1 |ref=CITEREF_Computer}} * {{cite book |last=Ceruzzi |first=John |title=A History of Modern Computing |edition=2nd |publisher=MIT Press |year=2003 |isbn=978-0-262-53203-7|url=https://archive.org/details/historyofmodernc00ceru_0 |ref=CITEREF_HistoryComputing}} * {{cite book |title=High Score!: The Illustrated History of Electronic Games |last1=DeMaria |first1=Rusel |last2=Wilson |first2=Johnny L. |publisher=McGraw Hill/Osborne |edition=2nd |date=December 2003 |isbn=978-0-07-223172-4 |ref=CITEREF_HighScore}} * {{cite book |title=Replay: The History of Video Games |last=Donovan |first=Tristan |publisher=Yellow Ant |date=2010-04-20 |isbn=978-0-9565072-0-4|title-link=Replay: The History of Video Games |ref=CITEREF_Replay}} * {{cite book |title=Atari Inc.: Business Is Fun |last1=Goldberg |first1=Marty |last2=Vendel |first2=Curt |publisher=Syzygy Press |date=2012-11-25 |isbn=978-0-9855974-0-5 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/atariincbusiness0000gold |ref=CITEREF_AtariInc}} * {{cite book |title=Business simulation in industrial and university education |url=https://archive.org/details/businesssimulati00gree |url-access=registration |last1=Greenlaw |first1=Paul S. |last2=Herron |first2=Lowell W. |last3=Rawdon |first3=Richard H. |publisher=Prentice Hall |date=1962 |ref=CITEREF_Businesssimulation}} * {{cite book |title=The Computing Universe: A Journey through a Revolution |last1=Hey |first1=Tony |last2=Pápay |first2=Gyuri |publisher=Cambridge University Press |date=2014-11-30 |isbn=978-0-521-15018-7 |ref=CITEREF_TCU}} * {{cite book |title=The Ultimate History of Video Games |last=Kent |first=Steven L. |author-link=Steven L. Kent |date=2001-09-06 |publisher=Three Rivers Press |isbn=978-0-7615-3643-7 |ref=CITEREF_TUH}} * {{cite book |title=The Video Game Debate: Unravelling the Physical, Social, and Psychological Effects of Video Games |last1=Kowert |first1=Rachel |last2=Quandt |first2=Thorsten |date=2015-08-27 |publisher=Routledge |isbn=978-1-138-83163-6 |ref=CITEREF_TVGD}} * {{cite book |title=Human-Computer Interaction Applications and Services: 16th International Conference, HCI International 2014, Heraklion, Crete, Greece, June 22-27, 2014, Proceedings, Part 3 |editor=Kurosu, Masaaki |date=2014-06-09 |publisher=Springer Publishing |isbn=978-3-319-07227-2 |ref=CITEREF_HCIAS}} * {{cite book |title=Hackers: Heroes of the Computer Revolution |last=Levy |first=Steven |author-link=Steven Levy |date=1984 |publisher=Doubleday |isbn=978-0-385-19195-1 |title-link=Hackers: Heroes of the Computer Revolution |ref=CITEREF_Hackers}} * {{cite book |title=Introduction to Game Development |last=Rabin |first=Steve |author-link=Steve Rabin |date=2005-06-14 |publisher=Charles River Media |isbn=978-1-58450-377-4 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/introductiontoga0000unse |ref=CITEREF_IGD}} * {{cite book |title=Understanding Digital Games |last1=Rutter |first1=Jason |last2=Bryce |first2=Jo |date=2006-05-09 |publisher=SAGE Publications |isbn=978-1-4129-0034-8 |ref=CITEREF_UDG}} * {{cite book |last1=Smith |first1=Alexander |title=They Create Worlds: The Story of the People and Companies That Shaped the Video Game Industry, Vol. I: 1971-1982 |date=2019-11-19 |publisher=[[CRC Press]] |isbn=978-0-429-75261-2 |ref=CITEREF_TCW}} * {{cite book |title=F.H. Varley: Portraits Into the Light |last=Varley |first=Frederick |author-link=Frederick Varley |publisher=Dundurn Press |date=2007 |isbn=978-1-55002-675-7 |ref=CITEREF_Varley}} * {{cite book |title=The Video Game Explosion: A History from PONG to PlayStation and Beyond |last=Wolf |first=Mark J. P. |date=2007-11-30 |publisher=Greenwood Publishing Group |isbn=978-0-313-33868-7 |ref=CITEREF_TVGE}} * {{cite book |title=Before the Crash: Early Video Game History |last=Wolf |first=Mark J. P. |publisher=Wayne State University Press |date=2012-06-05 |isbn=978-0-8143-3450-8 |ref=CITEREF_BTC}} * {{cite book |title=Encyclopedia of Video Games: The Culture, Technology, and Art of Gaming |last=Wolf |first=Mark J. P. |date=2012-08-16 |publisher=Greenwood Publishing Group |isbn=978-0-313-37936-9 |ref=CITEREF_EVG}} {{refend}} ==რესურსები ინტერენტში== *[http://invention.smithsonian.org/resources/fa_baer_index.aspx Ralph H. Baer Papers, 1943–1953, 1966–1972, 2006] – Smithsonian.org [https://web.archive.org/web/20131019170116/http://classicgaming.gamespy.com/View.php?view=Articles.Detail&id=382 Classic Gaming Expo 2000: Baer Describes the Birth of Videogames] *[http://timeline.computerspielemuseum.de "History of Video Games" Timeline] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180208094147/http://timeline.computerspielemuseum.de/ |date=2018-02-08 }} — Computerspielemuseum Berlin ==სქოლიო== {{სქოლიო|2}} {{ვიდეო თამაშების ქრონოლოგია}} {{ვიდეო თამაშების ისტორია პლატფორმის მიხედვით}} {{ვიდეო თამაშების ჟანრები}} [[კატეგორია:ადრეული ვიდეო თამაშების ისტორია]] [[კატეგორია:1950-იანი წლები ვიდეო თამაშებში]] [[კატეგორია:1960-იანი წლები ვიდეო თამაშებში]] [[კატეგორია:1970-იანი წლების ვიდეო თამაშები]] 3c1ddcxvubaiwv3jxduc6915ks5eiic 10 591811 4822622 2025-06-30T12:46:08Z Mehman 75871 ახალი გვერდი: {{Infobox |სხეულის კლასი = vcard |სხეულის სტილი = width:23em |წარწერა = {{{სახელი|<includeonly>{{PAGENAMEBASE}}</includeonly>}}} |სურათი = {{wikidata/p18|{{{სურათი|{{{ფოტო|}}}}}}|size={{{ფოტოს_სიგანე|{{{ფოტოს_სიგანე|250px}}}}}}|alt={{{alt|}}}}} |ტიტრი = {{{წარწე... 4822622 wikitext text/x-wiki {{Infobox |სხეულის კლასი = vcard |სხეულის სტილი = width:23em |წარწერა = {{{სახელი|<includeonly>{{PAGENAMEBASE}}</includeonly>}}} |სურათი = {{wikidata/p18|{{{სურათი|{{{ფოტო|}}}}}}|size={{{ფოტოს_სიგანე|{{{ფოტოს_სიგანე|250px}}}}}}|alt={{{alt|}}}}} |ტიტრი = {{{წარწერა|{{{სურათის აღწერა|}}}}}} |სახელის სტილი = width:6.5em; |სახელი1 = საგანი | მონაცემი1 = {{{საგანი|}}} |სახელი2 = სრული&nbsp;სახელი | მონაცემი2 = {{{სრული_სახელი|}}} |სახელი3 = აკრონიმი | მონაცემი3 = {{{აკრონიმი|}}} |სახელი4 = [[ISO 15511|იდენტიფიკატორი]] | მონაცემი4 = {{{იდენტიფიკატორი|}}} |სახელი5 = ორგანიზაცია | მონაცემი5 = {{{ორგანიზაცია}}} |სახელი6 = შემოიღეს | მონაცემი6 = {{{შემოღების_თარიღი|}}} |სახელი7 = {{abbr|No.|რიცხვი}} გამოიცა | მონაცემი7 = {{{რიცხვი|}}} |სახელი8 = {{abbr|No.|რიცხვი}}&nbsp;ციფრი | მონაცემი8 = {{{ციფრი|}}} |სახელი9 = [[საკონტროლო ციფრი]] | მონაცემი9 = {{{საკონტროლო_ციფრი|}}} |სახელი10 = მაგალითი | მონაცემი10 = {{{მაგალითი|}}} |სახელი11 = საიტი | მონაცემი11 = {{{საიტი|}}} }}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> t0akr3wxfhtq485mhu6ny86utxzr5l4 4822623 4822622 2025-06-30T12:46:49Z Mehman 75871 4822623 wikitext text/x-wiki {{Infobox |სხეულის კლასი = vcard |სხეულის სტილი = width:23em |წარწერა = {{{სახელი|<includeonly>{{PAGENAMEBASE}}</includeonly>}}} |სურათი = {{wikidata/p18|{{{სურათი|{{{ფოტო|}}}}}}|size={{{ფოტოს_სიგანე|{{{ფოტოს_სიგანე|250px}}}}}}|alt={{{alt|}}}}} |ტიტრი = {{{წარწერა|{{{სურათის აღწერა|}}}}}} |სახელის სტილი = width:6.5em; |სახელი1 = საგანი | მონაცემი1 = {{{საგანი|}}} |სახელი2 = სრული&nbsp;სახელი | მონაცემი2 = {{{სრული_სახელი|}}} |სახელი3 = აკრონიმი | მონაცემი3 = {{{აკრონიმი|}}} |სახელი4 = [[ISO 15511|იდენტიფიკატორი]] | მონაცემი4 = {{{იდენტიფიკატორი|}}} |სახელი5 = ორგანიზაცია | მონაცემი5 = {{{ორგანიზაცია|}}} |სახელი6 = შემოიღეს | მონაცემი6 = {{{შემოღების_თარიღი|}}} |სახელი7 = {{abbr|No.|რიცხვი}} გამოიცა | მონაცემი7 = {{{რიცხვი|}}} |სახელი8 = {{abbr|No.|რიცხვი}}&nbsp;ციფრი | მონაცემი8 = {{{ციფრი|}}} |სახელი9 = [[საკონტროლო ციფრი]] | მონაცემი9 = {{{საკონტროლო_ციფრი|}}} |სახელი10 = მაგალითი | მონაცემი10 = {{{მაგალითი|}}} |სახელი11 = საიტი | მონაცემი11 = {{{საიტი|}}} }}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> d65gbvx9u01nc1xn9r8gnrka3byyl24 10 591812 4822625 2025-06-30T12:56:43Z Mehman 75871 ახალი გვერდი: {{Documentation subpage}} == გამოყენება == ინფოდაფა იდენტიფიკატორი გამოიყენება იდენტიფიკატორების სტატიებში, როგორიცაა [[ISBN]] და [[ORCID]]. === სინტაქსი === <syntaxhighlight lang="wikitext"> {{ინფოდაფა იდენტიფიკატორი | სახელ... 4822625 wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} == გამოყენება == ინფოდაფა იდენტიფიკატორი გამოიყენება იდენტიფიკატორების სტატიებში, როგორიცაა [[ISBN]] და [[ORCID]]. === სინტაქსი === <syntaxhighlight lang="wikitext"> {{ინფოდაფა იდენტიფიკატორი | სახელი = | სურათი = | წარწერა = | სრული_სახელი = | იდენტიფიკატორი = | აკრონიმი = | რიცხვი = | შემოღების_თარიღი = | ორგანიზაცია = | ციფრი = | საკონტროლო_ციფრი = | მაგალითი = | საიტი = <!-- {{URL|example.org}} --> }} </syntaxhighlight> == მაგალითი == === სახელი აკრონიმია === {{ინფოდაფა იდენტიფიკატორი |სახელი = ORCID |სურათი = ORCID logo with tagline.svg |წარწერა = |სრული_სახელი = Open Researcher and Contributor ID |ორგანიზაცია = ORCID, Inc. |შემოღების_თარიღი = {{date and age|2012|10|16|df=y}} |რიცხვი = 6,236,148 |ციფრი = 16 |საკონტროლო_ციფრი = MOD 11-2 |მაგალითი = [https://orcid.org/0000-0001-5882-6823 0000-0001-5882-6823] |საიტი = {{URL|orcid.org}} }}<syntaxhighlight lang="wikitext"> {{ინფოდაფა იდენტიფიკატორი |სახელი = ORCID |სურათი = ORCID logo with tagline.svg |წარწერა = |სრული_სახელი = Open Researcher and Contributor ID |ორგანიზაცია = ORCID, Inc. |შემოღების_თარიღი = {{date and age|2012|10|16|df=y}} |რიცხვი = 6,236,148 |ციფრი = 16 |საკონტროლო_ციფრი = MOD 11-2 |მაგალითი = [https://orcid.org/0000-0001-5882-6823 0000-0001-5882-6823] |საიტი = {{URL|orcid.org}} }}</syntaxhighlight>{{-}} === სრული სახელით === {{ინფოდაფა იდენტიფიკატორი |სახელი = International {{nowr|Standard Book Number}} |სურათი = EAN-13-ISBN-13.svg |წარწერა = Example [[EAN-13|13-digit]] ISBN |აკრონიმი = ISBN |ორგანიზაცია = International ISBN Agency |შემოღების_თარიღი = {{start date|1970}} |ციფრი = 13 (formerly 10) |საკონტროლო_ციფრი = Weighted sum |მაგალითი = {{ISBN|978-3-16-148410-0|plainlink=y}} |საიტი = {{URL|isbn-international.org}} }}<syntaxhighlight lang="wikitext"> {{ინფოდაფა იდენტიფიკატორი |სახელი = International {{nowr|Standard Book Number}} |სურათი = EAN-13-ISBN-13.svg |წარწერა = Example [[EAN-13|13-digit]] ISBN |აკრონიმი = ISBN |ორგანიზაცია = International ISBN Agency |შემოღების_თარიღი = {{start date|1970}} |ციფრი = 13 (formerly 10) |საკონტროლო_ციფრი = Weighted sum |მაგალითი = {{ISBN|978-3-16-148410-0|plainlink=y}} |საიტი = {{URL|isbn-international.org}} }}</syntaxhighlight>{{-}} <includeonly> [[კატეგორია:დამხმარე თარგები]] </includeonly> rqy8uuojsiiotlrzaa1ab2ygxf4ia6j 4822627 4822625 2025-06-30T13:00:12Z Mehman 75871 4822627 wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} == გამოყენება == ინფოდაფა იდენტიფიკატორი გამოიყენება იდენტიფიკატორების სტატიებში, როგორიცაა [[ISBN]] და [[ORCID]]. === სინტაქსი === <syntaxhighlight lang="wikitext"> {{ინფოდაფა იდენტიფიკატორი | სახელი = | სურათი = | წარწერა = | სრული_სახელი = | იდენტიფიკატორი = | აკრონიმი = | რიცხვი = | შემოღების_თარიღი = <!-- {{დაიწყე თარიღი და ასაკი|||}} --> | ორგანიზაცია = | ციფრი = | საკონტროლო_ციფრი = | მაგალითი = | საიტი = <!-- {{URL|example.org}} --> }} </syntaxhighlight> == მაგალითი == === სახელი აკრონიმია === {{ინფოდაფა იდენტიფიკატორი |სახელი = ORCID |სურათი = ORCID logo with tagline.svg |წარწერა = |სრული_სახელი = Open Researcher and Contributor ID |ორგანიზაცია = ORCID, Inc. |შემოღების_თარიღი = {{დაიწყე თარიღი და ასაკი|2012|10|16}} |რიცხვი = 6,236,148 |ციფრი = 16 |საკონტროლო_ციფრი = MOD 11-2 |მაგალითი = [https://orcid.org/0000-0001-5882-6823 0000-0001-5882-6823] |საიტი = {{URL|orcid.org}} }}<syntaxhighlight lang="wikitext"> {{ინფოდაფა იდენტიფიკატორი |სახელი = ORCID |სურათი = ORCID logo with tagline.svg |წარწერა = |სრული_სახელი = Open Researcher and Contributor ID |ორგანიზაცია = ORCID, Inc. |შემოღების_თარიღი = {{დაიწყე თარიღი და ასაკი|2012|10|16}} |რიცხვი = 6,236,148 |ციფრი = 16 |საკონტროლო_ციფრი = MOD 11-2 |მაგალითი = [https://orcid.org/0000-0001-5882-6823 0000-0001-5882-6823] |საიტი = {{URL|orcid.org}} }}</syntaxhighlight>{{-}} === სრული სახელით === {{ინფოდაფა იდენტიფიკატორი |სახელი = International {{Nowrap|Standard Book Number}} |სურათი = EAN-13-ISBN-13.svg |წარწერა = Example [[EAN-13|13-digit]] ISBN |აკრონიმი = ISBN |ორგანიზაცია = International ISBN Agency |შემოღების_თარიღი = {{დაიწყე თარიღი|1970}} |ციფრი = 13 (formerly 10) |საკონტროლო_ციფრი = Weighted sum |მაგალითი = {{ISBN|978-3-16-148410-0|plainlink=y}} |საიტი = {{URL|isbn-international.org}} }}<syntaxhighlight lang="wikitext"> {{ინფოდაფა იდენტიფიკატორი |სახელი = International {{Nowrap|Standard Book Number}} |სურათი = EAN-13-ISBN-13.svg |წარწერა = Example [[EAN-13|13-digit]] ISBN |აკრონიმი = ISBN |ორგანიზაცია = International ISBN Agency |შემოღების_თარიღი = {{დაიწყე თარიღი|1970}} |ციფრი = 13 (formerly 10) |საკონტროლო_ციფრი = Weighted sum |მაგალითი = {{ISBN|978-3-16-148410-0|plainlink=y}} |საიტი = {{URL|isbn-international.org}} }}</syntaxhighlight>{{-}} <includeonly> [[კატეგორია:დამხმარე თარგები]] </includeonly> 78146vakc3n2halpipni26sen62aed3 0 591813 4822629 2025-06-30T13:24:47Z Gobrona 28077 ახალი გვერდი: {{ვიდეო თამაშები}} '''არკადული ვიდეო თამაში''' ({{lang-en|Arcade video game}}) — [[არკადული თამაში]]ს სახეობა, რომელიც მოთამაშის მონაცემებს (შეყვანას) მართვის პანელიდან იღებს და მათ ელექტრონული ან კო... 4822629 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშები}} '''არკადული ვიდეო თამაში''' ({{lang-en|Arcade video game}}) — [[არკადული თამაში]]ს სახეობა, რომელიც მოთამაშის მონაცემებს (შეყვანას) მართვის პანელიდან იღებს და მათ ელექტრონული ან კომპიუტერული კომპონენტების საშუალებით ამუშავებს და გამომავალ ინფორმაციას ელექტრონულ მონიტორზე ან მსგავს ეკრანზე გადმოსცემს. ყველა არკადული ვიდეო თამაში მონეტებზე ან გადახდის სხვა ფორმებზეა დაფუძნებული, მოთავსებულია არკადულ კაბინეტში და გასართობ დარბაზებში სხვა არკადულ თამაშებთან ერთად გვხვდება. [[2000-იანი წლები]]ს დასაწყისამდე არკადული ვიდეო თამაშები [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის]] ყველაზე მსხვილ და ტექნოლოგიურად მოწინავე სეგმენტს წარმოადგენდა.<ref name="VF3"/><ref name="thg"/><ref name="vgmarket"/> q9sscpbdq44f8wltzxgbppfpvjzxt4w 4822630 4822629 2025-06-30T13:24:57Z Gobrona 28077 4822630 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშები}} '''არკადული ვიდეო თამაში''' ({{lang-en|Arcade video game}}) — [[არკადული თამაში]]ს სახეობა, რომელიც მოთამაშის მონაცემებს (შეყვანას) მართვის პანელიდან იღებს და მათ ელექტრონული ან კომპიუტერული კომპონენტების საშუალებით ამუშავებს და გამომავალ ინფორმაციას ელექტრონულ მონიტორზე ან მსგავს ეკრანზე გადმოსცემს. ყველა არკადული ვიდეო თამაში მონეტებზე ან გადახდის სხვა ფორმებზეა დაფუძნებული, მოთავსებულია არკადულ კაბინეტში და გასართობ დარბაზებში სხვა არკადულ თამაშებთან ერთად გვხვდება. [[2000-იანი წლები]]ს დასაწყისამდე არკადული ვიდეო თამაშები [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის]] ყველაზე მსხვილ და ტექნოლოგიურად მოწინავე სეგმენტს წარმოადგენდა.<ref name="VF3"/><ref name="thg"/><ref name="vgmarket"/> ადრეულმა პროტოტიპებმა, როგორიცაა „[[Galaxy Game]] (1971) და „[[Computer Space]]“ (1971) წელს, დაამკვიდრეს არკადული თამაშების ფუნქციონირების ძირითადი პრინციპები, ხოლო [[Atari, Inc.|Atari]]-ს [[Pong]] (1972) აღიარებულია, როგორც პირველი წარმატებული კომერციული არკადული ვიდეო თამაში.<ref name="verge history"/> კომპიუტერული ტექნოლოგიების გაუმჯობესებამ და [[გეიმპლეი]]ს დიზაინის განვითარებამ [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]] ჩაუყარა საფუძველი. ეს პერიოდი მოიცავს დაახლოებით, [[1970-იანი წლები]]ს ბოლოსა [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისს. ამ ოქროს ხანაში შედიან თამაშები: „[[Space Invaders]]“, „[[Pac-Man]]“ და „[[Donkey Kong]]“. ინდუსტრიამ აღმავლობა განიცადა [[1990-იანი წლები]]ს დასაწყისიდან [[2000-იანი წლები]]ს შუა პერიოდამდე, რა დროსაც შეიქმნა ისეთ განთქმული თამაშები როგორებიცაა „[[Street Fighter II]]“, „[[Mortal Kombat]]“ და „[[Dance Dance Revolution]]“ და მათი მსგავსი თამაშები. 4zdmjyz2opuovxewgmnmtfes8yhkq7b 4822631 4822630 2025-06-30T13:25:23Z Gobrona 28077 4822631 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშები}} '''არკადული ვიდეო თამაში''' ({{lang-en|Arcade video game}}) — [[არკადული თამაში]]ს სახეობა, რომელიც მოთამაშის მონაცემებს (შეყვანას) მართვის პანელიდან იღებს და მათ ელექტრონული ან კომპიუტერული კომპონენტების საშუალებით ამუშავებს და გამომავალ ინფორმაციას ელექტრონულ მონიტორზე ან მსგავს ეკრანზე გადმოსცემს. ყველა არკადული ვიდეო თამაში მონეტებზე ან გადახდის სხვა ფორმებზეა დაფუძნებული, მოთავსებულია არკადულ კაბინეტში და გასართობ დარბაზებში სხვა არკადულ თამაშებთან ერთად გვხვდება. [[2000-იანი წლები]]ს დასაწყისამდე არკადული ვიდეო თამაშები [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის]] ყველაზე მსხვილ და ტექნოლოგიურად მოწინავე სეგმენტს წარმოადგენდა.<ref name="VF3"/><ref name="thg"/><ref name="vgmarket"/> ადრეულმა პროტოტიპებმა, როგორიცაა „[[Galaxy Game]] (1971) და „[[Computer Space]]“ (1971) წელს, დაამკვიდრეს არკადული თამაშების ფუნქციონირების ძირითადი პრინციპები, ხოლო [[Atari, Inc.|Atari]]-ს [[Pong]] (1972) აღიარებულია, როგორც პირველი წარმატებული კომერციული არკადული ვიდეო თამაში.<ref name="verge history"/> კომპიუტერული ტექნოლოგიების გაუმჯობესებამ და [[გეიმპლეი]]ს დიზაინის განვითარებამ [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]] ჩაუყარა საფუძველი. ეს პერიოდი მოიცავს დაახლოებით, [[1970-იანი წლები]]ს ბოლოსა [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისს. ამ ოქროს ხანაში შედიან თამაშები: „[[Space Invaders]]“, „[[Pac-Man]]“ და „[[Donkey Kong]]“. ინდუსტრიამ აღმავლობა განიცადა [[1990-იანი წლები]]ს დასაწყისიდან [[2000-იანი წლები]]ს შუა პერიოდამდე, რა დროსაც შეიქმნა ისეთ განთქმული თამაშები როგორებიცაა „[[Street Fighter II]]“, „[[Mortal Kombat]]“ და „[[Dance Dance Revolution]]“ და მათი მსგავსი თამაშები. თუმცა არკადული ინდუსტრია საბოლოოდ დაეცა დასავლურ სამყაროში, რადგან კონკურენტი [[სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლი|სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლები]], როგორიცაა [[Sony]]-ის [[PlayStation]] და [[Microsoft]]-ის [[Xbox]], გააუმჯობესეს თავიანთ მოწყობილობების გრაფიკული და სათამაშო შესაძლებლობები და რაც ყველაზე მთავარია, შეამცირეს მათი ღირებულება. მიუხედავად ამისა, [[იაპონია]]ში,<ref name="venturebeat"/> [[ჩინეთი|ჩინეთსა]] და [[სამხრეთ კორეა]]ში არკადული ინდუსტრია უდიდესი პოპულარობით სარგებლობს. teptupjs2xsz9divv9052kghewuf3l2 4822632 4822631 2025-06-30T13:25:33Z Gobrona 28077 4822632 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშები}} '''არკადული ვიდეო თამაში''' ({{lang-en|Arcade video game}}) — [[არკადული თამაში]]ს სახეობა, რომელიც მოთამაშის მონაცემებს (შეყვანას) მართვის პანელიდან იღებს და მათ ელექტრონული ან კომპიუტერული კომპონენტების საშუალებით ამუშავებს და გამომავალ ინფორმაციას ელექტრონულ მონიტორზე ან მსგავს ეკრანზე გადმოსცემს. ყველა არკადული ვიდეო თამაში მონეტებზე ან გადახდის სხვა ფორმებზეა დაფუძნებული, მოთავსებულია არკადულ კაბინეტში და გასართობ დარბაზებში სხვა არკადულ თამაშებთან ერთად გვხვდება. [[2000-იანი წლები]]ს დასაწყისამდე არკადული ვიდეო თამაშები [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის]] ყველაზე მსხვილ და ტექნოლოგიურად მოწინავე სეგმენტს წარმოადგენდა.<ref name="VF3"/><ref name="thg"/><ref name="vgmarket"/> ადრეულმა პროტოტიპებმა, როგორიცაა „[[Galaxy Game]] (1971) და „[[Computer Space]]“ (1971) წელს, დაამკვიდრეს არკადული თამაშების ფუნქციონირების ძირითადი პრინციპები, ხოლო [[Atari, Inc.|Atari]]-ს [[Pong]] (1972) აღიარებულია, როგორც პირველი წარმატებული კომერციული არკადული ვიდეო თამაში.<ref name="verge history"/> კომპიუტერული ტექნოლოგიების გაუმჯობესებამ და [[გეიმპლეი]]ს დიზაინის განვითარებამ [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]] ჩაუყარა საფუძველი. ეს პერიოდი მოიცავს დაახლოებით, [[1970-იანი წლები]]ს ბოლოსა [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისს. ამ ოქროს ხანაში შედიან თამაშები: „[[Space Invaders]]“, „[[Pac-Man]]“ და „[[Donkey Kong]]“. ინდუსტრიამ აღმავლობა განიცადა [[1990-იანი წლები]]ს დასაწყისიდან [[2000-იანი წლები]]ს შუა პერიოდამდე, რა დროსაც შეიქმნა ისეთ განთქმული თამაშები როგორებიცაა „[[Street Fighter II]]“, „[[Mortal Kombat]]“ და „[[Dance Dance Revolution]]“ და მათი მსგავსი თამაშები. თუმცა არკადული ინდუსტრია საბოლოოდ დაეცა დასავლურ სამყაროში, რადგან კონკურენტი [[სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლი|სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლები]], როგორიცაა [[Sony]]-ის [[PlayStation]] და [[Microsoft]]-ის [[Xbox]], გააუმჯობესეს თავიანთ მოწყობილობების გრაფიკული და სათამაშო შესაძლებლობები და რაც ყველაზე მთავარია, შეამცირეს მათი ღირებულება. მიუხედავად ამისა, [[იაპონია]]ში,<ref name="venturebeat"/> [[ჩინეთი|ჩინეთსა]] და [[სამხრეთ კორეა]]ში არკადული ინდუსტრია უდიდესი პოპულარობით სარგებლობს. ==გალერეა== <gallery> ფაილი:Arcade-20071020-a.jpg|ბავშვები თამაშობენ არკადულ სარბოლო თამაშს 2007 წელს ფაილი:Daytona_Twin.jpg|„[[Daytona USA (ვიდეო თამაში)|Daytona USA]]“ — სარბოლო არკადული თამაში ფაილი:Donkey_Kong_arcade_at_the_QuakeCon_2005.png|„[[Donkey Kong]]“ — ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული პოპულარული არკადული თამაში ფაილი:Sega_Rally.jpg|Sega Rally-ის არკადული სარბოლო თამაშები ქალაქ [[ალავუსი|ალავუსში]], [[ფინეთი|ფინეთში]] ფაილი:Outside_of_Akihabara.jpg|[[Sega]]-ს არკადული სათამაშო ავტომატების დარბაზი. </gallery> 92t2ni44vrqf6dk4shtjvix0q6o24sm 4822633 4822632 2025-06-30T13:25:48Z Gobrona 28077 4822633 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშები}} '''არკადული ვიდეო თამაში''' ({{lang-en|Arcade video game}}) — [[არკადული თამაში]]ს სახეობა, რომელიც მოთამაშის მონაცემებს (შეყვანას) მართვის პანელიდან იღებს და მათ ელექტრონული ან კომპიუტერული კომპონენტების საშუალებით ამუშავებს და გამომავალ ინფორმაციას ელექტრონულ მონიტორზე ან მსგავს ეკრანზე გადმოსცემს. ყველა არკადული ვიდეო თამაში მონეტებზე ან გადახდის სხვა ფორმებზეა დაფუძნებული, მოთავსებულია არკადულ კაბინეტში და გასართობ დარბაზებში სხვა არკადულ თამაშებთან ერთად გვხვდება. [[2000-იანი წლები]]ს დასაწყისამდე არკადული ვიდეო თამაშები [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის]] ყველაზე მსხვილ და ტექნოლოგიურად მოწინავე სეგმენტს წარმოადგენდა.<ref name="VF3"/><ref name="thg"/><ref name="vgmarket"/> ადრეულმა პროტოტიპებმა, როგორიცაა „[[Galaxy Game]] (1971) და „[[Computer Space]]“ (1971) წელს, დაამკვიდრეს არკადული თამაშების ფუნქციონირების ძირითადი პრინციპები, ხოლო [[Atari, Inc.|Atari]]-ს [[Pong]] (1972) აღიარებულია, როგორც პირველი წარმატებული კომერციული არკადული ვიდეო თამაში.<ref name="verge history"/> კომპიუტერული ტექნოლოგიების გაუმჯობესებამ და [[გეიმპლეი]]ს დიზაინის განვითარებამ [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]] ჩაუყარა საფუძველი. ეს პერიოდი მოიცავს დაახლოებით, [[1970-იანი წლები]]ს ბოლოსა [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისს. ამ ოქროს ხანაში შედიან თამაშები: „[[Space Invaders]]“, „[[Pac-Man]]“ და „[[Donkey Kong]]“. ინდუსტრიამ აღმავლობა განიცადა [[1990-იანი წლები]]ს დასაწყისიდან [[2000-იანი წლები]]ს შუა პერიოდამდე, რა დროსაც შეიქმნა ისეთ განთქმული თამაშები როგორებიცაა „[[Street Fighter II]]“, „[[Mortal Kombat]]“ და „[[Dance Dance Revolution]]“ და მათი მსგავსი თამაშები. თუმცა არკადული ინდუსტრია საბოლოოდ დაეცა დასავლურ სამყაროში, რადგან კონკურენტი [[სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლი|სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლები]], როგორიცაა [[Sony]]-ის [[PlayStation]] და [[Microsoft]]-ის [[Xbox]], გააუმჯობესეს თავიანთ მოწყობილობების გრაფიკული და სათამაშო შესაძლებლობები და რაც ყველაზე მთავარია, შეამცირეს მათი ღირებულება. მიუხედავად ამისა, [[იაპონია]]ში,<ref name="venturebeat"/> [[ჩინეთი|ჩინეთსა]] და [[სამხრეთ კორეა]]ში არკადული ინდუსტრია უდიდესი პოპულარობით სარგებლობს. ==გალერეა== <gallery> ფაილი:Arcade-20071020-a.jpg|ბავშვები თამაშობენ არკადულ სარბოლო თამაშს 2007 წელს ფაილი:Daytona_Twin.jpg|„[[Daytona USA (ვიდეო თამაში)|Daytona USA]]“ — სარბოლო არკადული თამაში ფაილი:Donkey_Kong_arcade_at_the_QuakeCon_2005.png|„[[Donkey Kong]]“ — ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული პოპულარული არკადული თამაში ფაილი:Sega_Rally.jpg|Sega Rally-ის არკადული სარბოლო თამაშები ქალაქ [[ალავუსი|ალავუსში]], [[ფინეთი|ფინეთში]] ფაილი:Outside_of_Akihabara.jpg|[[Sega]]-ს არკადული სათამაშო ავტომატების დარბაზი. </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== {{commonscat-inline|Arcade video game}} * [http://arcade-museum.com/vaps/ The Video Arcade Preservation Society] * [http://aa.arcade-museum.com/ Online collection of ''Automatic Age'' trade journals, 1925–1945] — Arcade museum * [https://jeuxarcades.com/best-cocktail-arcade-machines/ Collection of Cocktail Arcade Machines] — Jeuxarcades * [http://www.arcade-history.com/ Arcade History (Coin-Op Database)] — Arcade History * [https://web.archive.org/web/20100915164732/http://adangerousbusiness.com/2010/01/05/the-museum-of-soviet-video-games/ The Museum of Soviet Arcade Games] — Adangerous Business 9u6l60sqhplh01vi62xx9sj6voirn1t 4822634 4822633 2025-06-30T13:26:09Z Gobrona 28077 4822634 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშები}} '''არკადული ვიდეო თამაში''' ({{lang-en|Arcade video game}}) — [[არკადული თამაში]]ს სახეობა, რომელიც მოთამაშის მონაცემებს (შეყვანას) მართვის პანელიდან იღებს და მათ ელექტრონული ან კომპიუტერული კომპონენტების საშუალებით ამუშავებს და გამომავალ ინფორმაციას ელექტრონულ მონიტორზე ან მსგავს ეკრანზე გადმოსცემს. ყველა არკადული ვიდეო თამაში მონეტებზე ან გადახდის სხვა ფორმებზეა დაფუძნებული, მოთავსებულია არკადულ კაბინეტში და გასართობ დარბაზებში სხვა არკადულ თამაშებთან ერთად გვხვდება. [[2000-იანი წლები]]ს დასაწყისამდე არკადული ვიდეო თამაშები [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის]] ყველაზე მსხვილ და ტექნოლოგიურად მოწინავე სეგმენტს წარმოადგენდა.<ref name="VF3"/><ref name="thg"/><ref name="vgmarket"/> ადრეულმა პროტოტიპებმა, როგორიცაა „[[Galaxy Game]] (1971) და „[[Computer Space]]“ (1971) წელს, დაამკვიდრეს არკადული თამაშების ფუნქციონირების ძირითადი პრინციპები, ხოლო [[Atari, Inc.|Atari]]-ს [[Pong]] (1972) აღიარებულია, როგორც პირველი წარმატებული კომერციული არკადული ვიდეო თამაში.<ref name="verge history"/> კომპიუტერული ტექნოლოგიების გაუმჯობესებამ და [[გეიმპლეი]]ს დიზაინის განვითარებამ [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]] ჩაუყარა საფუძველი. ეს პერიოდი მოიცავს დაახლოებით, [[1970-იანი წლები]]ს ბოლოსა [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისს. ამ ოქროს ხანაში შედიან თამაშები: „[[Space Invaders]]“, „[[Pac-Man]]“ და „[[Donkey Kong]]“. ინდუსტრიამ აღმავლობა განიცადა [[1990-იანი წლები]]ს დასაწყისიდან [[2000-იანი წლები]]ს შუა პერიოდამდე, რა დროსაც შეიქმნა ისეთ განთქმული თამაშები როგორებიცაა „[[Street Fighter II]]“, „[[Mortal Kombat]]“ და „[[Dance Dance Revolution]]“ და მათი მსგავსი თამაშები. თუმცა არკადული ინდუსტრია საბოლოოდ დაეცა დასავლურ სამყაროში, რადგან კონკურენტი [[სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლი|სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლები]], როგორიცაა [[Sony]]-ის [[PlayStation]] და [[Microsoft]]-ის [[Xbox]], გააუმჯობესეს თავიანთ მოწყობილობების გრაფიკული და სათამაშო შესაძლებლობები და რაც ყველაზე მთავარია, შეამცირეს მათი ღირებულება. მიუხედავად ამისა, [[იაპონია]]ში,<ref name="venturebeat"/> [[ჩინეთი|ჩინეთსა]] და [[სამხრეთ კორეა]]ში არკადული ინდუსტრია უდიდესი პოპულარობით სარგებლობს. ==გალერეა== <gallery> ფაილი:Arcade-20071020-a.jpg|ბავშვები თამაშობენ არკადულ სარბოლო თამაშს 2007 წელს ფაილი:Daytona_Twin.jpg|„[[Daytona USA (ვიდეო თამაში)|Daytona USA]]“ — სარბოლო არკადული თამაში ფაილი:Donkey_Kong_arcade_at_the_QuakeCon_2005.png|„[[Donkey Kong]]“ — ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული პოპულარული არკადული თამაში ფაილი:Sega_Rally.jpg|Sega Rally-ის არკადული სარბოლო თამაშები ქალაქ [[ალავუსი|ალავუსში]], [[ფინეთი|ფინეთში]] ფაილი:Outside_of_Akihabara.jpg|[[Sega]]-ს არკადული სათამაშო ავტომატების დარბაზი. </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== {{commonscat-inline|Arcade video game}} * [http://arcade-museum.com/vaps/ The Video Arcade Preservation Society] * [http://aa.arcade-museum.com/ Online collection of ''Automatic Age'' trade journals, 1925–1945] — Arcade museum * [https://jeuxarcades.com/best-cocktail-arcade-machines/ Collection of Cocktail Arcade Machines] — Jeuxarcades * [http://www.arcade-history.com/ Arcade History (Coin-Op Database)] — Arcade History * [https://web.archive.org/web/20100915164732/http://adangerousbusiness.com/2010/01/05/the-museum-of-soviet-video-games/ The Museum of Soviet Arcade Games] — Adangerous Business ==სქოლიო== {{reflist|30em|refs= <ref name="VF3">{{cite magazine|title=News: Virtua Fighter 3|magazine=[[Computer and Video Games]]|date=May 1996| issue=174|pages=10–1}}</ref> <ref name="thg">{{cite web |url=http://www.thg.ru/smoke/19991022/print.html |title=Second Hand Smoke – One up, two down |publisher=Tom's Hardware Guide |date=October 22, 1999 |access-date=2018-01-08 |archive-date=22 February 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150222220103/http://www.thg.ru/smoke/19991022/print.html |url-status=live }}</ref> <ref name="vgmarket">{{cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-01-23/peak-video-game-top-analyst-sees-industry-slumping-in-2019 | title = Peak Video Game? Top Analyst Sees Industry Slumping in 2019 | first = Yuki | last = Naramura | date = January 23, 2019 | access-date = January 29, 2019 | work = Bloomberg L.P. | url-access = subscription | archive-url = https://web.archive.org/web/20190130053850/http://www.bloomberg.com/news/articles/2019-01-23/peak-video-game-top-analyst-sees-industry-slumping-in-2019 | archive-date = 30 January 2019 | url-status = live }}</ref> }} 9fpdbnqvr1iu37rf6iqg17ky0nymy63 4822635 4822634 2025-06-30T13:26:25Z Gobrona 28077 4822635 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშები}} '''არკადული ვიდეო თამაში''' ({{lang-en|Arcade video game}}) — [[არკადული თამაში]]ს სახეობა, რომელიც მოთამაშის მონაცემებს (შეყვანას) მართვის პანელიდან იღებს და მათ ელექტრონული ან კომპიუტერული კომპონენტების საშუალებით ამუშავებს და გამომავალ ინფორმაციას ელექტრონულ მონიტორზე ან მსგავს ეკრანზე გადმოსცემს. ყველა არკადული ვიდეო თამაში მონეტებზე ან გადახდის სხვა ფორმებზეა დაფუძნებული, მოთავსებულია არკადულ კაბინეტში და გასართობ დარბაზებში სხვა არკადულ თამაშებთან ერთად გვხვდება. [[2000-იანი წლები]]ს დასაწყისამდე არკადული ვიდეო თამაშები [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის]] ყველაზე მსხვილ და ტექნოლოგიურად მოწინავე სეგმენტს წარმოადგენდა.<ref name="VF3"/><ref name="thg"/><ref name="vgmarket"/> ადრეულმა პროტოტიპებმა, როგორიცაა „[[Galaxy Game]] (1971) და „[[Computer Space]]“ (1971) წელს, დაამკვიდრეს არკადული თამაშების ფუნქციონირების ძირითადი პრინციპები, ხოლო [[Atari, Inc.|Atari]]-ს [[Pong]] (1972) აღიარებულია, როგორც პირველი წარმატებული კომერციული არკადული ვიდეო თამაში.<ref name="verge history"/> კომპიუტერული ტექნოლოგიების გაუმჯობესებამ და [[გეიმპლეი]]ს დიზაინის განვითარებამ [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]] ჩაუყარა საფუძველი. ეს პერიოდი მოიცავს დაახლოებით, [[1970-იანი წლები]]ს ბოლოსა [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისს. ამ ოქროს ხანაში შედიან თამაშები: „[[Space Invaders]]“, „[[Pac-Man]]“ და „[[Donkey Kong]]“. ინდუსტრიამ აღმავლობა განიცადა [[1990-იანი წლები]]ს დასაწყისიდან [[2000-იანი წლები]]ს შუა პერიოდამდე, რა დროსაც შეიქმნა ისეთ განთქმული თამაშები როგორებიცაა „[[Street Fighter II]]“, „[[Mortal Kombat]]“ და „[[Dance Dance Revolution]]“ და მათი მსგავსი თამაშები. თუმცა არკადული ინდუსტრია საბოლოოდ დაეცა დასავლურ სამყაროში, რადგან კონკურენტი [[სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლი|სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლები]], როგორიცაა [[Sony]]-ის [[PlayStation]] და [[Microsoft]]-ის [[Xbox]], გააუმჯობესეს თავიანთ მოწყობილობების გრაფიკული და სათამაშო შესაძლებლობები და რაც ყველაზე მთავარია, შეამცირეს მათი ღირებულება. მიუხედავად ამისა, [[იაპონია]]ში,<ref name="venturebeat"/> [[ჩინეთი|ჩინეთსა]] და [[სამხრეთ კორეა]]ში არკადული ინდუსტრია უდიდესი პოპულარობით სარგებლობს. ==გალერეა== <gallery> ფაილი:Arcade-20071020-a.jpg|ბავშვები თამაშობენ არკადულ სარბოლო თამაშს 2007 წელს ფაილი:Daytona_Twin.jpg|„[[Daytona USA (ვიდეო თამაში)|Daytona USA]]“ — სარბოლო არკადული თამაში ფაილი:Donkey_Kong_arcade_at_the_QuakeCon_2005.png|„[[Donkey Kong]]“ — ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული პოპულარული არკადული თამაში ფაილი:Sega_Rally.jpg|Sega Rally-ის არკადული სარბოლო თამაშები ქალაქ [[ალავუსი|ალავუსში]], [[ფინეთი|ფინეთში]] ფაილი:Outside_of_Akihabara.jpg|[[Sega]]-ს არკადული სათამაშო ავტომატების დარბაზი. </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== {{commonscat-inline|Arcade video game}} * [http://arcade-museum.com/vaps/ The Video Arcade Preservation Society] * [http://aa.arcade-museum.com/ Online collection of ''Automatic Age'' trade journals, 1925–1945] — Arcade museum * [https://jeuxarcades.com/best-cocktail-arcade-machines/ Collection of Cocktail Arcade Machines] — Jeuxarcades * [http://www.arcade-history.com/ Arcade History (Coin-Op Database)] — Arcade History * [https://web.archive.org/web/20100915164732/http://adangerousbusiness.com/2010/01/05/the-museum-of-soviet-video-games/ The Museum of Soviet Arcade Games] — Adangerous Business ==სქოლიო== {{reflist|30em|refs= <ref name="VF3">{{cite magazine|title=News: Virtua Fighter 3|magazine=[[Computer and Video Games]]|date=May 1996| issue=174|pages=10–1}}</ref> <ref name="thg">{{cite web |url=http://www.thg.ru/smoke/19991022/print.html |title=Second Hand Smoke – One up, two down |publisher=Tom's Hardware Guide |date=October 22, 1999 |access-date=2018-01-08 |archive-date=22 February 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150222220103/http://www.thg.ru/smoke/19991022/print.html |url-status=live }}</ref> <ref name="vgmarket">{{cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-01-23/peak-video-game-top-analyst-sees-industry-slumping-in-2019 | title = Peak Video Game? Top Analyst Sees Industry Slumping in 2019 | first = Yuki | last = Naramura | date = January 23, 2019 | access-date = January 29, 2019 | work = Bloomberg L.P. | url-access = subscription | archive-url = https://web.archive.org/web/20190130053850/http://www.bloomberg.com/news/articles/2019-01-23/peak-video-game-top-analyst-sees-industry-slumping-in-2019 | archive-date = 30 January 2019 | url-status = live }}</ref> <ref name="verge history">{{cite web | url = https://www.theverge.com/2013/1/16/3740422/the-life-and-death-of-the-american-arcade-for-amusement-only | title = For Amusement Only: the life and death of the American arcade | first = Laura | last = June | date = January 16, 2013 | access-date = August 13, 2020 | work = The Verge | archive-date = 6 October 2014 | archive-url = https://web.archive.org/web/20141006081005/http://www.theverge.com/2013/1/16/3740422/the-life-and-death-of-the-american-arcade-for-amusement-only | url-status = live }}</ref> <ref name="venturebeat">{{Cite web|url=https://venturebeat.com/2016/12/06/even-in-decline-japans-arcades-are-critically-important-to-japanese-game-makers/|title=Why Japan's arcades are its game industry's cutting-edge labs|date=2016-12-06|website=VentureBeat|language=en-US|access-date=2019-05-16|archive-date=9 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161209092438/https://venturebeat.com/2016/12/06/even-in-decline-japans-arcades-are-critically-important-to-japanese-game-makers/|url-status=live}}</ref> }} c1xmsmdl9nru5dxa113e28p7gmb80o7 4822636 4822635 2025-06-30T13:26:43Z Gobrona 28077 4822636 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშები}} '''არკადული ვიდეო თამაში''' ({{lang-en|Arcade video game}}) — [[არკადული თამაში]]ს სახეობა, რომელიც მოთამაშის მონაცემებს (შეყვანას) მართვის პანელიდან იღებს და მათ ელექტრონული ან კომპიუტერული კომპონენტების საშუალებით ამუშავებს და გამომავალ ინფორმაციას ელექტრონულ მონიტორზე ან მსგავს ეკრანზე გადმოსცემს. ყველა არკადული ვიდეო თამაში მონეტებზე ან გადახდის სხვა ფორმებზეა დაფუძნებული, მოთავსებულია არკადულ კაბინეტში და გასართობ დარბაზებში სხვა არკადულ თამაშებთან ერთად გვხვდება. [[2000-იანი წლები]]ს დასაწყისამდე არკადული ვიდეო თამაშები [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის]] ყველაზე მსხვილ და ტექნოლოგიურად მოწინავე სეგმენტს წარმოადგენდა.<ref name="VF3"/><ref name="thg"/><ref name="vgmarket"/> ადრეულმა პროტოტიპებმა, როგორიცაა „[[Galaxy Game]] (1971) და „[[Computer Space]]“ (1971) წელს, დაამკვიდრეს არკადული თამაშების ფუნქციონირების ძირითადი პრინციპები, ხოლო [[Atari, Inc.|Atari]]-ს [[Pong]] (1972) აღიარებულია, როგორც პირველი წარმატებული კომერციული არკადული ვიდეო თამაში.<ref name="verge history"/> კომპიუტერული ტექნოლოგიების გაუმჯობესებამ და [[გეიმპლეი]]ს დიზაინის განვითარებამ [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]] ჩაუყარა საფუძველი. ეს პერიოდი მოიცავს დაახლოებით, [[1970-იანი წლები]]ს ბოლოსა [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისს. ამ ოქროს ხანაში შედიან თამაშები: „[[Space Invaders]]“, „[[Pac-Man]]“ და „[[Donkey Kong]]“. ინდუსტრიამ აღმავლობა განიცადა [[1990-იანი წლები]]ს დასაწყისიდან [[2000-იანი წლები]]ს შუა პერიოდამდე, რა დროსაც შეიქმნა ისეთ განთქმული თამაშები როგორებიცაა „[[Street Fighter II]]“, „[[Mortal Kombat]]“ და „[[Dance Dance Revolution]]“ და მათი მსგავსი თამაშები. თუმცა არკადული ინდუსტრია საბოლოოდ დაეცა დასავლურ სამყაროში, რადგან კონკურენტი [[სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლი|სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლები]], როგორიცაა [[Sony]]-ის [[PlayStation]] და [[Microsoft]]-ის [[Xbox]], გააუმჯობესეს თავიანთ მოწყობილობების გრაფიკული და სათამაშო შესაძლებლობები და რაც ყველაზე მთავარია, შეამცირეს მათი ღირებულება. მიუხედავად ამისა, [[იაპონია]]ში,<ref name="venturebeat"/> [[ჩინეთი|ჩინეთსა]] და [[სამხრეთ კორეა]]ში არკადული ინდუსტრია უდიდესი პოპულარობით სარგებლობს. ==გალერეა== <gallery> ფაილი:Arcade-20071020-a.jpg|ბავშვები თამაშობენ არკადულ სარბოლო თამაშს 2007 წელს ფაილი:Daytona_Twin.jpg|„[[Daytona USA (ვიდეო თამაში)|Daytona USA]]“ — სარბოლო არკადული თამაში ფაილი:Donkey_Kong_arcade_at_the_QuakeCon_2005.png|„[[Donkey Kong]]“ — ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული პოპულარული არკადული თამაში ფაილი:Sega_Rally.jpg|Sega Rally-ის არკადული სარბოლო თამაშები ქალაქ [[ალავუსი|ალავუსში]], [[ფინეთი|ფინეთში]] ფაილი:Outside_of_Akihabara.jpg|[[Sega]]-ს არკადული სათამაშო ავტომატების დარბაზი. </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== {{commonscat-inline|Arcade video game}} * [http://arcade-museum.com/vaps/ The Video Arcade Preservation Society] * [http://aa.arcade-museum.com/ Online collection of ''Automatic Age'' trade journals, 1925–1945] — Arcade museum * [https://jeuxarcades.com/best-cocktail-arcade-machines/ Collection of Cocktail Arcade Machines] — Jeuxarcades * [http://www.arcade-history.com/ Arcade History (Coin-Op Database)] — Arcade History * [https://web.archive.org/web/20100915164732/http://adangerousbusiness.com/2010/01/05/the-museum-of-soviet-video-games/ The Museum of Soviet Arcade Games] — Adangerous Business ==სქოლიო== {{reflist|30em|refs= <ref name="VF3">{{cite magazine|title=News: Virtua Fighter 3|magazine=[[Computer and Video Games]]|date=May 1996| issue=174|pages=10–1}}</ref> <ref name="thg">{{cite web |url=http://www.thg.ru/smoke/19991022/print.html |title=Second Hand Smoke – One up, two down |publisher=Tom's Hardware Guide |date=October 22, 1999 |access-date=2018-01-08 |archive-date=22 February 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150222220103/http://www.thg.ru/smoke/19991022/print.html |url-status=live }}</ref> <ref name="vgmarket">{{cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-01-23/peak-video-game-top-analyst-sees-industry-slumping-in-2019 | title = Peak Video Game? Top Analyst Sees Industry Slumping in 2019 | first = Yuki | last = Naramura | date = January 23, 2019 | access-date = January 29, 2019 | work = Bloomberg L.P. | url-access = subscription | archive-url = https://web.archive.org/web/20190130053850/http://www.bloomberg.com/news/articles/2019-01-23/peak-video-game-top-analyst-sees-industry-slumping-in-2019 | archive-date = 30 January 2019 | url-status = live }}</ref> <ref name="verge history">{{cite web | url = https://www.theverge.com/2013/1/16/3740422/the-life-and-death-of-the-american-arcade-for-amusement-only | title = For Amusement Only: the life and death of the American arcade | first = Laura | last = June | date = January 16, 2013 | access-date = August 13, 2020 | work = The Verge | archive-date = 6 October 2014 | archive-url = https://web.archive.org/web/20141006081005/http://www.theverge.com/2013/1/16/3740422/the-life-and-death-of-the-american-arcade-for-amusement-only | url-status = live }}</ref> <ref name="venturebeat">{{Cite web|url=https://venturebeat.com/2016/12/06/even-in-decline-japans-arcades-are-critically-important-to-japanese-game-makers/|title=Why Japan's arcades are its game industry's cutting-edge labs|date=2016-12-06|website=VentureBeat|language=en-US|access-date=2019-05-16|archive-date=9 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161209092438/https://venturebeat.com/2016/12/06/even-in-decline-japans-arcades-are-critically-important-to-japanese-game-makers/|url-status=live}}</ref> }} [[კატეგორია:არკადული ვიდეო თამაშები]] [[კატეგორია:ბავშვთა გართობა]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების პლატფორმები]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშის ტერმინოლოგია]] f8v1emxc23jzfr2tw33lbvvj69fjvut 4822637 4822636 2025-06-30T13:26:57Z Gobrona 28077 4822637 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშები}} '''არკადული ვიდეო თამაში''' ({{lang-en|Arcade video game}}) — [[არკადული თამაში]]ს სახეობა, რომელიც მოთამაშის მონაცემებს (შეყვანას) მართვის პანელიდან იღებს და მათ ელექტრონული ან კომპიუტერული კომპონენტების საშუალებით ამუშავებს და გამომავალ ინფორმაციას ელექტრონულ მონიტორზე ან მსგავს ეკრანზე გადმოსცემს. ყველა არკადული ვიდეო თამაში მონეტებზე ან გადახდის სხვა ფორმებზეა დაფუძნებული, მოთავსებულია არკადულ კაბინეტში და გასართობ დარბაზებში სხვა არკადულ თამაშებთან ერთად გვხვდება. [[2000-იანი წლები]]ს დასაწყისამდე არკადული ვიდეო თამაშები [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის]] ყველაზე მსხვილ და ტექნოლოგიურად მოწინავე სეგმენტს წარმოადგენდა.<ref name="VF3"/><ref name="thg"/><ref name="vgmarket"/> ადრეულმა პროტოტიპებმა, როგორიცაა „[[Galaxy Game]] (1971) და „[[Computer Space]]“ (1971) წელს, დაამკვიდრეს არკადული თამაშების ფუნქციონირების ძირითადი პრინციპები, ხოლო [[Atari, Inc.|Atari]]-ს [[Pong]] (1972) აღიარებულია, როგორც პირველი წარმატებული კომერციული არკადული ვიდეო თამაში.<ref name="verge history"/> კომპიუტერული ტექნოლოგიების გაუმჯობესებამ და [[გეიმპლეი]]ს დიზაინის განვითარებამ [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]] ჩაუყარა საფუძველი. ეს პერიოდი მოიცავს დაახლოებით, [[1970-იანი წლები]]ს ბოლოსა [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისს. ამ ოქროს ხანაში შედიან თამაშები: „[[Space Invaders]]“, „[[Pac-Man]]“ და „[[Donkey Kong]]“. ინდუსტრიამ აღმავლობა განიცადა [[1990-იანი წლები]]ს დასაწყისიდან [[2000-იანი წლები]]ს შუა პერიოდამდე, რა დროსაც შეიქმნა ისეთ განთქმული თამაშები როგორებიცაა „[[Street Fighter II]]“, „[[Mortal Kombat]]“ და „[[Dance Dance Revolution]]“ და მათი მსგავსი თამაშები. თუმცა არკადული ინდუსტრია საბოლოოდ დაეცა დასავლურ სამყაროში, რადგან კონკურენტი [[სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლი|სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლები]], როგორიცაა [[Sony]]-ის [[PlayStation]] და [[Microsoft]]-ის [[Xbox]], გააუმჯობესეს თავიანთ მოწყობილობების გრაფიკული და სათამაშო შესაძლებლობები და რაც ყველაზე მთავარია, შეამცირეს მათი ღირებულება. მიუხედავად ამისა, [[იაპონია]]ში,<ref name="venturebeat"/> [[ჩინეთი|ჩინეთსა]] და [[სამხრეთ კორეა]]ში არკადული ინდუსტრია უდიდესი პოპულარობით სარგებლობს. ==გალერეა== <gallery> ფაილი:Arcade-20071020-a.jpg|ბავშვები თამაშობენ არკადულ სარბოლო თამაშს 2007 წელს ფაილი:Daytona_Twin.jpg|„[[Daytona USA (ვიდეო თამაში)|Daytona USA]]“ — სარბოლო არკადული თამაში ფაილი:Donkey_Kong_arcade_at_the_QuakeCon_2005.png|„[[Donkey Kong]]“ — ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული პოპულარული არკადული თამაში ფაილი:Sega_Rally.jpg|Sega Rally-ის არკადული სარბოლო თამაშები ქალაქ [[ალავუსი|ალავუსში]], [[ფინეთი|ფინეთში]] ფაილი:Outside_of_Akihabara.jpg|[[Sega]]-ს არკადული სათამაშო ავტომატების დარბაზი. </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== {{commonscat-inline|Arcade video game}} * [http://arcade-museum.com/vaps/ The Video Arcade Preservation Society] * [http://aa.arcade-museum.com/ Online collection of ''Automatic Age'' trade journals, 1925–1945] — Arcade museum * [https://jeuxarcades.com/best-cocktail-arcade-machines/ Collection of Cocktail Arcade Machines] — Jeuxarcades * [http://www.arcade-history.com/ Arcade History (Coin-Op Database)] — Arcade History * [https://web.archive.org/web/20100915164732/http://adangerousbusiness.com/2010/01/05/the-museum-of-soviet-video-games/ The Museum of Soviet Arcade Games] — Adangerous Business ==სქოლიო== {{reflist|30em|refs= <ref name="VF3">{{cite magazine|title=News: Virtua Fighter 3|magazine=[[Computer and Video Games]]|date=May 1996| issue=174|pages=10–1}}</ref> <ref name="thg">{{cite web |url=http://www.thg.ru/smoke/19991022/print.html |title=Second Hand Smoke – One up, two down |publisher=Tom's Hardware Guide |date=October 22, 1999 |access-date=2018-01-08 |archive-date=22 February 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150222220103/http://www.thg.ru/smoke/19991022/print.html |url-status=live }}</ref> <ref name="vgmarket">{{cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-01-23/peak-video-game-top-analyst-sees-industry-slumping-in-2019 | title = Peak Video Game? Top Analyst Sees Industry Slumping in 2019 | first = Yuki | last = Naramura | date = January 23, 2019 | access-date = January 29, 2019 | work = Bloomberg L.P. | url-access = subscription | archive-url = https://web.archive.org/web/20190130053850/http://www.bloomberg.com/news/articles/2019-01-23/peak-video-game-top-analyst-sees-industry-slumping-in-2019 | archive-date = 30 January 2019 | url-status = live }}</ref> <ref name="verge history">{{cite web | url = https://www.theverge.com/2013/1/16/3740422/the-life-and-death-of-the-american-arcade-for-amusement-only | title = For Amusement Only: the life and death of the American arcade | first = Laura | last = June | date = January 16, 2013 | access-date = August 13, 2020 | work = The Verge | archive-date = 6 October 2014 | archive-url = https://web.archive.org/web/20141006081005/http://www.theverge.com/2013/1/16/3740422/the-life-and-death-of-the-american-arcade-for-amusement-only | url-status = live }}</ref> <ref name="venturebeat">{{Cite web|url=https://venturebeat.com/2016/12/06/even-in-decline-japans-arcades-are-critically-important-to-japanese-game-makers/|title=Why Japan's arcades are its game industry's cutting-edge labs|date=2016-12-06|website=VentureBeat|language=en-US|access-date=2019-05-16|archive-date=9 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161209092438/https://venturebeat.com/2016/12/06/even-in-decline-japans-arcades-are-critically-important-to-japanese-game-makers/|url-status=live}}</ref> }} {{ვიდეო თამაშები პლატფორმის მიხედვით}} [[კატეგორია:არკადული ვიდეო თამაშები]] [[კატეგორია:ბავშვთა გართობა]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების პლატფორმები]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშის ტერმინოლოგია]] saxq0v9zc4z1n0e3o749qbo44m05xqc 4822638 4822637 2025-06-30T13:27:56Z Gobrona 28077 4822638 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშები}} '''არკადული ვიდეო თამაში''' ({{lang-en|Arcade video game}}) — [[არკადული თამაში]]ს სახეობა, რომელიც მოთამაშის მონაცემებს (შეყვანას) მართვის პანელიდან იღებს და მათ ელექტრონული ან კომპიუტერული კომპონენტების საშუალებით ამუშავებს და გამომავალ ინფორმაციას ელექტრონულ მონიტორზე ან მსგავს ეკრანზე გადმოსცემს. ყველა არკადული ვიდეო თამაში მონეტებზე ან გადახდის სხვა ფორმებზეა დაფუძნებული, მოთავსებულია არკადულ კაბინეტში და გასართობ დარბაზებში სხვა არკადულ თამაშებთან ერთად გვხვდება. [[2000-იანი წლები]]ს დასაწყისამდე არკადული ვიდეო თამაშები [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის]] ყველაზე მსხვილ და ტექნოლოგიურად მოწინავე სეგმენტს წარმოადგენდა.<ref name="VF3"/><ref name="thg"/><ref name="vgmarket"/> ადრეულმა პროტოტიპებმა, როგორიცაა „[[Galaxy Game]] (1971) და „[[Computer Space]]“ (1971) წელს, დაამკვიდრეს არკადული თამაშების ფუნქციონირების ძირითადი პრინციპები, ხოლო [[Atari, Inc.|Atari]]-ს [[Pong]] (1972) აღიარებულია, როგორც პირველი წარმატებული კომერციული არკადული ვიდეო თამაში.<ref name="verge history"/> კომპიუტერული ტექნოლოგიების გაუმჯობესებამ და [[გეიმპლეი]]ს დიზაინის განვითარებამ [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]] ჩაუყარა საფუძველი. ეს პერიოდი მოიცავს დაახლოებით, [[1970-იანი წლები]]ს ბოლოსა [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისს. ამ ოქროს ხანაში შედიან თამაშები: „[[Space Invaders]]“, „[[Pac-Man]]“ და „[[Donkey Kong]]“. ინდუსტრიამ აღმავლობა განიცადა [[1990-იანი წლები]]ს დასაწყისიდან [[2000-იანი წლები]]ს შუა პერიოდამდე, რა დროსაც შეიქმნა ისეთ განთქმული თამაშები როგორებიცაა „[[Street Fighter II]]“, „[[Mortal Kombat]]“ და „[[Dance Dance Revolution]]“ და მათი მსგავსი თამაშები. თუმცა არკადული ინდუსტრია საბოლოოდ დაეცა დასავლურ სამყაროში, რადგან კონკურენტი [[სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლი|სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლები]], როგორიცაა [[Sony]]-ის [[PlayStation]] და [[Microsoft]]-ის [[Xbox]], გააუმჯობესეს თავიანთ მოწყობილობების გრაფიკული და სათამაშო შესაძლებლობები და რაც ყველაზე მთავარია, შეამცირეს მათი ღირებულება. მიუხედავად ამისა, [[იაპონია]]ში,<ref name="venturebeat"/> [[ჩინეთი|ჩინეთსა]] და [[სამხრეთ კორეა]]ში არკადული ინდუსტრია უდიდესი პოპულარობით სარგებლობს. ==გალერეა== <gallery> ფაილი:Arcade-20071020-a.jpg|ბავშვები თამაშობენ არკადულ სარბოლო თამაშს 2007 წელს ფაილი:Daytona_Twin.jpg|„[[Daytona USA (ვიდეო თამაში)|Daytona USA]]“ — სარბოლო არკადული თამაში ფაილი:Donkey_Kong_arcade_at_the_QuakeCon_2005.png|„[[Donkey Kong]]“ — ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული პოპულარული არკადული თამაში ფაილი:Sega_Rally.jpg|Sega Rally-ის არკადული სარბოლო თამაშები ქალაქ [[ალავუსი|ალავუსში]], [[ფინეთი|ფინეთში]] ფაილი:Outside_of_Akihabara.jpg|[[Sega]]-ს არკადული სათამაშო ავტომატების დარბაზი. </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== {{commonscat-inline|Arcade video game}} * [http://arcade-museum.com/vaps/ The Video Arcade Preservation Society] * [http://aa.arcade-museum.com/ Online collection of ''Automatic Age'' trade journals, 1925–1945] — Arcade museum * [https://jeuxarcades.com/best-cocktail-arcade-machines/ Collection of Cocktail Arcade Machines] — Jeuxarcades * [http://www.arcade-history.com/ Arcade History (Coin-Op Database)] — Arcade History * [https://web.archive.org/web/20100915164732/http://adangerousbusiness.com/2010/01/05/the-museum-of-soviet-video-games/ The Museum of Soviet Arcade Games] — Adangerous Business ==სქოლიო== {{reflist|30em|refs= <ref name="VF3">{{cite magazine|title=News: Virtua Fighter 3|magazine=[[Computer and Video Games]]|date=May 1996| issue=174|pages=10–1}}</ref> <ref name="thg">{{cite web |url=http://www.thg.ru/smoke/19991022/print.html |title=Second Hand Smoke – One up, two down |publisher=Tom's Hardware Guide |date=October 22, 1999 |access-date=2018-01-08 |archive-date=22 February 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150222220103/http://www.thg.ru/smoke/19991022/print.html |url-status=live }}</ref> <ref name="vgmarket">{{cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-01-23/peak-video-game-top-analyst-sees-industry-slumping-in-2019 | title = Peak Video Game? Top Analyst Sees Industry Slumping in 2019 | first = Yuki | last = Naramura | date = January 23, 2019 | access-date = January 29, 2019 | work = Bloomberg L.P. | url-access = subscription | archive-url = https://web.archive.org/web/20190130053850/http://www.bloomberg.com/news/articles/2019-01-23/peak-video-game-top-analyst-sees-industry-slumping-in-2019 | archive-date = 30 January 2019 | url-status = live }}</ref> <ref name="verge history">{{cite web | url = https://www.theverge.com/2013/1/16/3740422/the-life-and-death-of-the-american-arcade-for-amusement-only | title = For Amusement Only: the life and death of the American arcade | first = Laura | last = June | date = January 16, 2013 | access-date = August 13, 2020 | work = The Verge | archive-date = 6 October 2014 | archive-url = https://web.archive.org/web/20141006081005/http://www.theverge.com/2013/1/16/3740422/the-life-and-death-of-the-american-arcade-for-amusement-only | url-status = live }}</ref> <ref name="venturebeat">{{Cite web|url=https://venturebeat.com/2016/12/06/even-in-decline-japans-arcades-are-critically-important-to-japanese-game-makers/|title=Why Japan's arcades are its game industry's cutting-edge labs|date=2016-12-06|website=VentureBeat|language=en-US|access-date=2019-05-16|archive-date=9 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161209092438/https://venturebeat.com/2016/12/06/even-in-decline-japans-arcades-are-critically-important-to-japanese-game-makers/|url-status=live}}</ref> }} [[კატეგორია:არკადული ვიდეო თამაშები]] [[კატეგორია:ბავშვთა გართობა]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების პლატფორმები]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშის ტერმინოლოგია]] f8v1emxc23jzfr2tw33lbvvj69fjvut 14 591814 4822639 2025-06-30T13:31:25Z Gobrona 28077 ახალი გვერდი: {{Commons category|Arcade games}} {{Cat main|Arcade video game}} [[კატეგორია:არკადული თამაშები]] [[კატეგორია:კომპიუტერული თამაშები პლატფორმების მიხედვით]] 4822639 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Arcade games}} {{Cat main|Arcade video game}} [[კატეგორია:არკადული თამაშები]] [[კატეგორია:კომპიუტერული თამაშები პლატფორმების მიხედვით]] ppirpc73718ez3e37rqgnc49ejviyfj 4822894 4822639 2025-07-01T06:08:05Z Gobrona 28077 4822894 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Arcade video games}} {{Cat main|არკადული ვიდეო თამაში}} [[კატეგორია:არკადული თამაშები]] [[კატეგორია:კომპიუტერული თამაშები პლატფორმების მიხედვით]] 6038nbhwe13usa5h56afnowmlb9wmty 0 591815 4822645 2025-06-30T13:58:58Z GiorgiXIII 62215 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული| |მშობლიური სახელი = {{lang-fr|Province Nord}} |ქართული სახელი = ჩრდილოეთი პროვინცია |დროშა = Drapeau Province Nord Nouvelle Calédonie.svg |გერბი = |ქვეყანა = საფრანგეთი |ჰიმნი = |სტატუსი = [... 4822645 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული| |მშობლიური სახელი = {{lang-fr|Province Nord}} |ქართული სახელი = ჩრდილოეთი პროვინცია |დროშა = Drapeau Province Nord Nouvelle Calédonie.svg |გერბი = |ქვეყანა = საფრანგეთი |ჰიმნი = |სტატუსი = [[ახალი კალედონია]] |შედის = [[ახალი კალედონიის პროვინციები|პროვინცია]] |მოიცავს = |დედაქალაქი = [[კონე]] |მსხვილი ქალაქი = |მსხვილი ქალაქები = |თარიღი = |მეთაური = პრეზიდენტი |მეთაური 2 = პოლ ნეაუტენი |მშპ = |მშპ წელი = |მშპ ადგილი = |მშპ ესმ = |ენა = |ენები = |მოსახლეობა = 49 910 |აღწერის წელი = 2019 |ადგილი მოსახლეობით = 2 |ეროვნული შემადგენლობა = [[კანაკები]] - 73,8 %, ევროპელები - 12,7 %, მეტისები - 5,7 % |სიმჭიდროვე = 5,2 |აღმსარებლობა = |ფართობი = 9582,6 |ადგილი ფართობით = 1 |ფართობის პროცენტი = |მაქსიმალური სიმაღლე = 1628 |საშუალო სიმაღლე = |მინიმალური სიმაღლე = |განედი = |გრძედი = |რუკა = New Caledonia administrative1.png |დროის სარტყელი = +11:00 |აბრევიატურა = |ISO = |FIPS = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსები = |ინტერნეტ-დომენი = |საავტომობილო სანომრე ნიშნები = |საიტი = http://www.province-nord.nc |კატეგორია ვიკისაწყობში = |პარამეტრი1 = |შენიშვნა = }} '''ჩრდილოეთი პროვინცია''' ({{lang-fr|Province Nord}}) — [[საფრანგეთი]]ს [[საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები|ზღვისიქითა ტერიტორია]] [[ახალი კალედონია|ახალი კალედონიის]] სამიდან ერთი ადმინისტრაციული პროვინცია. ის მოიცავს ახალი კალედონიის მთავარ კუნძულ [[გრანდ-ტერი (ახალი კალედონია)|გრანდ-ტერის]] ჩრდილო და ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილებს. პროვინციის მთავრობის რეზიდენცია მდებარეობს დასახლებულ პუნქტ [[კონე]]ში. პროვინციის მოსახლეობის რაოდენობა 2019 წლის აღწერის მიხედვით შეადგენდა 49 910 ადამიანს, რომლებიც ცხოვრობენ 9582,6 კმ² მიწის ფართობზე. პროვინციის მკვიდრი მოსახლეობის მნიშვნელოვან რაოდენობას შეადგენენ [[მელანეზიელები]] - 73,8 %, რომლებიც საუბრობენ კანაკელი ხალხის სხვადასხვა ენებზე, ასევე ცხოვრობს ევროპელების და მეტისების გარკვეული რაოდენობა. == გეოგრაფია == ჩრდილოეთი პროვინცია მოიცავს ახალი კალედონიის მთავარ კუნძულ გრანდ-ტერის ტერიტორიის ჩრდილო და ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილებს [[ბელეპის კუნძულები|ბელეპის კუნძულებთან]] ერთად. მისი მაქსიმალური სიმაღლე იმყოფება მთა [[პანე]]ზე და შეადგენს [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 1628 მეტრს, რომელიც ასევე ახალი კალედონიის ყველაზე უფრო მაქსიმალური წერტილია. == ადმინისტრაციული მოწყობა == ჩრდილოეთი პროვინცია დაყოფილია 17 [[საფრანგეთის კომუნები|კომუნად]]: {| class="wikitable" ! № || კომუნები || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | colspan="5" align=center | '''{{colorbox|#BEC629;}} [[ჩრდილოეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|ჩრდილოეთი პროვინცია]]''' |- | 14 || [[პუაა]] (სამხრეთი ნაწილი) || align="right" | 568,6 || align="right" | 2592 || align="right" | 4,6 |- | 15 || [[პუემბუ]] || align="right" | 674,3 || align="right" | 2752 || align="right" | 4,1 |- | 16 || [[კონე]] || align="right" | 373,6 || align="right" | 8144 || align="right" | 21,8 |- | 17 || [[ვო]] || align="right" | 804,9 || align="right" | 2856 || align="right" | 3,5 |- | 18 || [[კაალა-გომენი]] || align="right" | 718,2 || align="right" | 1803 || align="right" | 2,5 |- | 19 || [[კუმაკი]] || align="right" | 550,0 || align="right" | 3981 || align="right" | 7,2 |- | 20 || [[პუმი (კომუნა)|პუმი]] || align="right" | 469,4 || align="right" | 1435 || align="right" | 3,1 |- | 21 || [[ილ-ბელეპი]] || align="right" | 69,5 || align="right" | 867 || align="right" | 12,5 |- | 22 || [[უეგოა]] || align="right" | 656,8 || align="right" | 2118 || align="right" | 3,2 |- | 23 || [[პუებო]] || align="right" | 202,8 || align="right" | 2144 || align="right" | 10,6 |- | 24 || [[იენჟენი]] || align="right" | 1068,8 || align="right" | 2454 || align="right" | 2,3 |- | 25 || [[ტუო]] || align="right" | 283,0 || align="right" | 2380 || align="right" | 8,4 |- | 26 || [[პუანდიმიე]] || align="right" | 673,1 || align="right" | 5006 || align="right" | 7,4 |- | 27 || [[პონერიუენი]] || align="right" | 707,3 || align="right" | 2420 || align="right" | 3,4 |- | 28 || [[უაილუ]] || align="right" | 940,6 || align="right" | 3955 || align="right" | 4,2 |- | 29 || [[კუაუა]] || align="right" | 383,0 || align="right" | 1304 || align="right" | 3,4 |- | 30 || [[კანალა]] || align="right" | 438,7 || align="right" | 3701 || align="right" | 8,4 |- |- style="background: #CCC;" | || სულ || align="right" | 9582,6 || align="right" | 49 910 || align="right" | 5,2 |} == პროვინციული კონგრესი == პროვინციალურ კონგრესში არსებულ 22 ადგილიდან პარტია [[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი|კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტურ ფრონტს]] უკავია 11 ადგილი, [[კალედონიური კავშირი|კალედონიურ კავშირს]] — 7 ადგილი, [[გაერთიანება]]ს ({{lang-fr|Le Rassemblement}}) — 3 ადგილი, ხოლო [[ერთიანი მომავალი|ერთიან მომავალს]] ({{lang-fr|L'Avenir ensemble}}) — 1 ადგილი. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.province-nord.nc/accueil/default.asp www.province-nord.nc Site officiel] * [http://www.koniambonickel.nc/ Site de Koniambo Nickel] * [http://www.isee.nc/publications/la-nouvelle-caledonie-en-cartes-et-en-chiffres/portrait-de-votre-tribu#province-nord Tribus de la province Nord, site de l'ISEE] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ახალი კალედონიის პროვინციები]] [[კატეგორია:ახალი კალედონიის გეოგრაფია]] sy8ipg5sx931deto3j7qdor8wl7841j 4822683 4822645 2025-06-30T18:08:26Z GiorgiXIII 62215 4822683 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული| |მშობლიური სახელი = {{lang-fr|Province Nord}} |ქართული სახელი = ჩრდილოეთი პროვინცია |დროშა = Drapeau Province Nord Nouvelle Calédonie.svg |გერბი = |ქვეყანა = საფრანგეთი |ჰიმნი = |სტატუსი = [[ახალი კალედონია]] |შედის = [[ახალი კალედონიის პროვინციები|პროვინცია]] |მოიცავს = |დედაქალაქი = [[კონე]] |მსხვილი ქალაქი = |მსხვილი ქალაქები = |თარიღი = |მეთაური = პრეზიდენტი |მეთაური 2 = პოლ ნეაუტენი |მშპ = |მშპ წელი = |მშპ ადგილი = |მშპ ესმ = |ენა = |ენები = |მოსახლეობა = 49 910 |აღწერის წელი = 2019 |ადგილი მოსახლეობით = 2 |ეროვნული შემადგენლობა = [[კანაკები]] - 73,8 %, ევროპელები - 12,7 %, მეტისები - 5,7 % |სიმჭიდროვე = 5,2 |აღმსარებლობა = |ფართობი = 9582,6 |ადგილი ფართობით = 1 |ფართობის პროცენტი = |მაქსიმალური სიმაღლე = 1628 |საშუალო სიმაღლე = |მინიმალური სიმაღლე = |განედი = |გრძედი = |რუკა = New Caledonia administrative1.png |დროის სარტყელი = +11:00 |აბრევიატურა = |ISO = |FIPS = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსები = |ინტერნეტ-დომენი = |საავტომობილო სანომრე ნიშნები = |საიტი = http://www.province-nord.nc |კატეგორია ვიკისაწყობში = |პარამეტრი1 = |შენიშვნა = }} '''ჩრდილოეთი პროვინცია''' ({{lang-fr|Province Nord}}) — [[საფრანგეთი]]ს [[საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები|ზღვისიქითა ტერიტორია]] [[ახალი კალედონია|ახალი კალედონიის]] სამიდან ერთი ადმინისტრაციული პროვინცია. ის მოიცავს ახალი კალედონიის მთავარ კუნძულ [[გრანდ-ტერი (ახალი კალედონია)|გრანდ-ტერის]] ჩრდილო და ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილებს. პროვინციის მთავრობის რეზიდენცია მდებარეობს დასახლებულ პუნქტ [[კონე]]ში. პროვინციის მოსახლეობის რაოდენობა 2019 წლის აღწერის მიხედვით შეადგენდა 49 910 ადამიანს, რომლებიც ცხოვრობენ 9582,6 კმ² მიწის ფართობზე. პროვინციის მკვიდრი მოსახლეობის მნიშვნელოვან რაოდენობას შეადგენენ [[მელანეზიელები]] - 73,8 %, რომლებიც საუბრობენ კანაკელი ხალხის სხვადასხვა ენებზე, ასევე ცხოვრობს ევროპელების და მეტისების გარკვეული რაოდენობა. == გეოგრაფია == ჩრდილოეთი პროვინცია მოიცავს ახალი კალედონიის მთავარ კუნძულ გრანდ-ტერის ტერიტორიის ჩრდილო და ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილებს [[ბელეპის კუნძულები|ბელეპის კუნძულებთან]] ერთად. მისი მაქსიმალური სიმაღლე იმყოფება მთა [[პანე]]ზე და შეადგენს [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 1628 მეტრს, რომელიც ასევე ახალი კალედონიის ყველაზე უფრო მაქსიმალური წერტილია. == მოსახლეობა == მიუხედავათ იმისა, რომ ჩრდილოეთ პროვინციაში მოსახლეობის რაოდენობა უფრო მეტია ვიდრე [[ლუაიოტეს პროვინცია]]ში იქ მოსახლეობის სიმჭიდროვე ყველაზე დაბალია ახალი კალედონიის დანარჩენ ორ პროვინციასთან შედარებით. 2019 წლის აღწერის მიხედვით პროვინციაში ცხოვრობდა 49 910 ადამიანი, რაც მთელი ახალი კალედონიის მოსახლეობის 18,39 %-ია, ხოლო მოსახლეობის სიმჭიდროვე შეადგენს 5,21 ად./კმ-ს და ეს დაბალი მაჩვენებელი დროთა განმავლობაში იზრდება. 1996 წლის მოსახლეობის აღწერის მიხედვით იყო ახალი კალედონიის მოსახლეობის 21,04 % (41 413 ათასი მაცხოვრებელი), 2004 წლის აღწერით 19,27 % (44 474 ათ.), 2009 წლის აღწერით 18,38 % (45 137 ათ.), ხოლო 2014 წლის აღწერით 18,78 % (50 487 ათ.). 23 წლის განმავლობაში მოსახლეობის რაოდენობა გაიზარდა 20 %-ით, ანუ საშუალოდ წლიურად 0,81 %. 2009-2019 წლებში პროცენტული მაჩვენებლები დიდად არ განსხვავდფებოდა, რაც სავარაუდოთ მთავრობის მიერ გატარებული რებალანსირების პოლიტიკის მიზეზი უნდა იყოს.<ref>[http://www.isee.nc/telechargement/bilandemographique%202008.pdf ISEE, « Situation démographique 2008 », www.isee.nc] {{Lien archive|url=http://www.isee.nc/telechargement/bilandemographique%202008.pdf |horodatage archive=20120402122342 |titre=Copie archivée }}</ref> [[კანაკები]] პროვინციაში წარმოადგენენ დიდ დემოგრაფიულ უმრავლესობას და 2009 წლის მოსახლეობის აღწერის მიხედვით შეადგენდნენ მთელი პროვინციის მოსახლეობის სამ მეოთხედს (73,8 %). ევროპელების შთამომავლები შეადგენდნენ 12,7 %-ს (რომელთაც ემატება მეტისები - 5,7 % და 4 % სხვები, რომელთა დიდი ნაწილი საკუთარ თავს უწოდებენ "კალდოშებს"), რომლებიც ძირითადად თავმოყრილები არიან დასავლეთ სანაპიროს [[კუმაკი]]ს და [[პუემბუ]]ს კომუნებში და შეადგენენ მოსახლეობის მნიშვნელოვან ნაწილს (მოსახლეობის 20-25 %), ასევე დასავლეთ სანაპიროს ჩრდილოეთ დაბოლოვების [[კონე]]ს, [[ვო]]ს, [[კაალა-გომენი]]ს, [[პუმი (კომუნა)|პუმის]] და [[უეგოა]]ს კომუნებში. აღმოსავლეთ სანაპიროზე ევროპელების შთამომავალთა ყველაზე მაღალი კონცენტრაცია შეიმჩნევა [[პუანდიმიე]]ს, [[უეგოა]]ს და [[ტუო]]ს კომუნებში. სხვა ეთნოსები, როგორებიცაა [[უოლისელები]] და [[ფუტუნელები]] პროვინციაში პრაქტიკულად არ ცხოვრობენ.<ref>Institut de la statistique et des études économiques (Nouvelle-Calédonie), [http://www.isee.nc/population/telecharxls/commune-prov-rp-2009.xls Recensement de la population 2009/ Provinces et Communes].</ref> ჩრდილოეთი პროვინციის მოსახლეობა უფრო ახალგაზრდაა ვიდრე სამხრეთი პროვინციის და იმყოფება იგივე დონეზე, რაც ლუაიოტეს პროვინციაში, ან [[წყნარი ოკეანე|წყნარი ოკეანის]] სხვა [[არქიპელაგი|არქიპელაგებზე]] და მისი საშუალო ასაკია 28 წელი (27,5 წელი ლუაიოტეს პროვინციაში, 31 წელი სამხრეთ პროვინციაში, 28 წელი [[საფრანგეთის პოლინეზია]]ში და 24 წელი [[უოლისი და ფუტუნა]]ში). {{დემოგრაფია | titre = დემოგრაფიული გრაფიკი | charte = commune | source = Isee<ref>[http://www.isee.nc/component/phocadownload/category/194-structure-de-la-population-et-evolutions?download=1330:evolution-population-2004-2014 Évolution de la population entre 2004 et 2014], [http://www.isee.nc/component/phocadownload/category/195-donnees?download=764:la-population-aux-differents-recensements la population aux différents recensements], [http://www.isee.nc/component/phocadownload/category/194-structure-de-la-population-et-evolutions?download=1329:population-legale-2014 les populations légales 2014], Institut de la statistique et des études économiques de Nouvelle-Calédonie.</ref> | colonnes = 6 | 1956 = 24176 | 1963 = 25781 | 1969 = 27181 | 1976 = 32021 | 1983 = 31310 | 1989 = 34526 | 1996 = 41413 | 2004 = 44474 | 2009 = 45137 | 2014 = 50487 | 2019 = 49910 }} == ადმინისტრაციული მოწყობა == ჩრდილოეთი პროვინცია დაყოფილია 17 [[საფრანგეთის კომუნები|კომუნად]]: {| class="wikitable" ! № || კომუნები || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | colspan="5" align=center | '''{{colorbox|#BEC629;}} [[ჩრდილოეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|ჩრდილოეთი პროვინცია]]''' |- | 14 || [[პუაა]] (სამხრეთი ნაწილი) || align="right" | 568,6 || align="right" | 2592 || align="right" | 4,6 |- | 15 || [[პუემბუ]] || align="right" | 674,3 || align="right" | 2752 || align="right" | 4,1 |- | 16 || [[კონე]] || align="right" | 373,6 || align="right" | 8144 || align="right" | 21,8 |- | 17 || [[ვო]] || align="right" | 804,9 || align="right" | 2856 || align="right" | 3,5 |- | 18 || [[კაალა-გომენი]] || align="right" | 718,2 || align="right" | 1803 || align="right" | 2,5 |- | 19 || [[კუმაკი]] || align="right" | 550,0 || align="right" | 3981 || align="right" | 7,2 |- | 20 || [[პუმი (კომუნა)|პუმი]] || align="right" | 469,4 || align="right" | 1435 || align="right" | 3,1 |- | 21 || [[ილ-ბელეპი]] || align="right" | 69,5 || align="right" | 867 || align="right" | 12,5 |- | 22 || [[უეგოა]] || align="right" | 656,8 || align="right" | 2118 || align="right" | 3,2 |- | 23 || [[პუებო]] || align="right" | 202,8 || align="right" | 2144 || align="right" | 10,6 |- | 24 || [[იენჟენი]] || align="right" | 1068,8 || align="right" | 2454 || align="right" | 2,3 |- | 25 || [[ტუო]] || align="right" | 283,0 || align="right" | 2380 || align="right" | 8,4 |- | 26 || [[პუანდიმიე]] || align="right" | 673,1 || align="right" | 5006 || align="right" | 7,4 |- | 27 || [[პონერიუენი]] || align="right" | 707,3 || align="right" | 2420 || align="right" | 3,4 |- | 28 || [[უაილუ]] || align="right" | 940,6 || align="right" | 3955 || align="right" | 4,2 |- | 29 || [[კუაუა]] || align="right" | 383,0 || align="right" | 1304 || align="right" | 3,4 |- | 30 || [[კანალა]] || align="right" | 438,7 || align="right" | 3701 || align="right" | 8,4 |- |- style="background: #CCC;" | || სულ || align="right" | 9582,6 || align="right" | 49 910 || align="right" | 5,2 |} == პროვინციული კონგრესი == პროვინციალურ კონგრესში არსებულ 22 ადგილიდან პარტია [[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი|კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტურ ფრონტს]] უკავია 11 ადგილი, [[კალედონიური კავშირი|კალედონიურ კავშირს]] — 7 ადგილი, [[გაერთიანება]]ს ({{lang-fr|Le Rassemblement}}) — 3 ადგილი, ხოლო [[ერთიანი მომავალი|ერთიან მომავალს]] ({{lang-fr|L'Avenir ensemble}}) — 1 ადგილი. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.province-nord.nc/accueil/default.asp www.province-nord.nc Site officiel] * [http://www.koniambonickel.nc/ Site de Koniambo Nickel] * [http://www.isee.nc/publications/la-nouvelle-caledonie-en-cartes-et-en-chiffres/portrait-de-votre-tribu#province-nord Tribus de la province Nord, site de l'ISEE] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ახალი კალედონიის პროვინციები]] [[კატეგორია:ახალი კალედონიის გეოგრაფია]] mt2jg7jkgozvpa544lo9x73w0yu5b1m 100 591816 4822667 2025-06-30T16:45:30Z 2003:D7:872C:FE12:55A7:ED8D:5583:17FB ახალი გვერდი: [[File:Antu calendar.svg|24px]] calendar [[File:Antu calendar.svg|20px]] calendar 20px [[File:Calendar Icon.svg|24px]] No calendars [[File:Icon-notepad.svg|24px]] notepad 4822667 wikitext text/x-wiki [[File:Antu calendar.svg|24px]] calendar [[File:Antu calendar.svg|20px]] calendar 20px [[File:Calendar Icon.svg|24px]] No calendars [[File:Icon-notepad.svg|24px]] notepad g7nbifub97dbv9p0oah1st8t5i4txma 0 591817 4822668 2025-06-30T17:48:13Z AkakiBalanchivadze 92095 შექმნილია გვერდის თარგმნით „[[:en:Special:Redirect/revision/1284644241|Sixty-eighth session of the United Nations General Assembly]]“ 4822668 wikitext text/x-wiki '''გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის სამოცდამერვე სესია''' - [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს]] გენერალური ასამბლეის სესია, რომელიც [[2013]] წლის [[17 სექტემბერი|17 სექტემბერს]] გაიხსნა.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/info/meetings/67schedule.shtml|title=UN General Assembly - Meeting Summaries|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი ამ წელს ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ქვეყნების ჯგუფიდან (GRULAC) კონსენსუსის შედეგად გახდა ანტიგუა და ბარბუდას წარმომადგენელი ჯონ უილიამ აში. == სესიის ორგანიზება == 2011 წლის დეკემბერში, ანტიგუა და ბარბუდას ელჩი გაეროში, ჯონ უილიამ ეში, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის თანამდებობაზე კონსენსუსის საფუძველზე აირჩია ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფის 33-ვე წევრმა სახელმწიფომ,<ref>{{Cite web|url=http://www.mni-alive.com/empowerment/180-blog/1702-antiguan-dr-john-ashe-appointed-president-of-68-un-general-assembly-session-v15-1702.html|title=MNI Alive - A Global Caribbean Community - Antiguan Dr John Ashe Appointed President of 68 UN General Assembly Session|access-date=23 November 2012|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.caribbean360.com/index.php/news/antigua_news/520870.html#axzz2D2oQzZLW|title=Antiguan endorsed as president of 2013 UN General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> შესაბამისად, არჩევნები არ გახდა საჭირო. გენერალური ასამბლეისადმი მისასალმებელ სიტყვაში ეშიმ განაცხადა: „მომავალი წელი გადამწყვეტი იქნება ამ ასამბლეისთვის, რადგან ჩვენ ვცდილობთ განვსაზღვროთ 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგის პარამეტრები. ჩვენს წინაშე არსებული ამოცანის მასშტაბები მოითხოვს გადამწყვეტ მოქმედებას და თანამშრომლობის უმაღლეს დონეს და უნდა დავამტკიცოთ, რომ ჩვენი ძალისხმევა ამ ამოცანის მასშტაბის შესაბამისია. უბრალოდ ვერ მივაღწევთ ჩვენი განვითარების მიზნებს ან გავაუმჯობესებთ ადამიანის კეთილდღეობას ქალებისა და ახალგაზრდების საჭიროებებისა და გამოწვევების მოგვარების გარეშე, მათივე წვლილის დახმარებით. დაახლოებით 1.4 მილიარდ ადამიანს არ აქვს სტაბილური წვდომა ელექტროენერგიაზე; 900 მილიონ ადამიანს არ მიეწონდება სუფთა წყალი, ხოლო 2.6 მილიარდი ადამიანი ადეკვატური სანიტარული პირობების გარეშეა. სასწრაფოდ არის საჭირო მოქმედება ამ მუდმივი გამოწვევების მოსაგვარებლად. სამ სფეროში ამდენი ინიციატივის გათვალისწინებით, ვეცადოთ გამოვიყენოთ და გავუზიაროთ ერთმანეთს არსებული ცოდნა, ამავდროულად გავაფართოვოთ ინიციატივები, რომლებიც უკვე მუშაობს ინტეგრირებული წყლის მართვის, მდგრადი ენერგიისა და სანიტარული მომსახურების სფეროებში 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგისთვის.“ გენერალურმა მდივანმა [[პან გი მუნი|ბან კი მუნმა]] შემდეგ განაცხადა: „ჩვენ გავაძლიერებთ ჩვენს ძალისხმევას 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგის შესამუშავებლად, მათ შორის მდგრადი განვითარების ერთიანი მიზნების ნაკრებით, რომელიც, ვიმედოვნებთ, გადაჭრის ამ ახალი ეპოქის რთულ გამოწვევებს და მსოფლიოს ხალხების ყურადღებას ათასწლეულის განვითარების მიზნების მსგავსად დაიმსახურებს. სირია, უდავოდ, საერთაშორისო საზოგადოების წინაშე არსებული უდიდესი კრიზისია. ასამბლეას თავისი როლი და ხმა აქვს ამ კრიზისის გადაჭრისა და ტანჯვაზე რეაგირების გზაზე.“<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ტრადიციისამებრ, გენერალური ასამბლეის ყოველი სესიის წინ გენერალური მდივანმა, ამ შემთხვევაში [[პან გი მუნი|ბან კი მუნმა]] ჩაატარა კენჭისყრა იმის დასადგენად, თუ რომელი წევრი სახელმწიფო დაიკავებდა პირველ ადგილს გენერალური ასამბლეის დარბაზში სესიისთვის, ხოლო სხვა წევრი სახელმწიფოები მიჰყვებოდნენ თავიანთი სახელის ინგლისური თარგმანის მიხედვით. იგივე თანმიმდევრობა დაცულია ექვს მთავარ კომიტეტში.<ref name="data">{{Cite web|url=http://www.unhcr.org/5028f5129.pdf|title=Archived copy|access-date=23 November 2012|url-status=live}}</ref> 68-ე სესიისთვის [[ხორვატია]] აირჩიეს გენერალური ასამბლეის პალატის პირველი ადგილის დასაკავებლად.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/|title=General Assembly of the United Nations|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ასევე აირჩიეს თავმჯდომარეები და თანამდებობის პირები ექვსი მთავარი კომიტეტისთვის: პირველი კომიტეტი (განიარაღებისა და საერთაშორისო უსაფრთხოების კომიტეტი); მეორე კომიტეტი (ეკონომიკური და ფინანსური კომიტეტი). მესამე კომიტეტი (სოციალური, ჰუმანიტარული და კულტურული კომიტეტი) მეოთხე კომიტეტი (სპეციალური პოლიტიკური და დეკოლონიზაციის კომიტეტი) მეხუთე კომიტეტი (ადმინისტრაციული და საბიუჯეტო კომიტეტი); და მეექვსე კომიტეტი (იურიდიული კომიტეტი). გაეროს ამ გენერალურ ასამბლეას ცხრამეტი ვიცე-პრეზიდენტი ჰყავდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.afghanistan-un.org/2012/06/un-general-assembly-elects-new-president-and-vice-presidents/|title=UN General Assembly Elects New President and Vice-Presidents|publisher=Afghanistan-un.org|date=2012-06-08|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> სესიის გახსნაზე გაეროს გენერალურმა მდივანმა ბან კი მუნმა ისაუბრა ათასწლეულის განვითარების მიზნების დაჩქარებული განხორციელებისა და [[სირიის სამოქალაქო ომი|სირიის სამოქალაქო ომის]] გადაწყვეტის საჭიროებაზე.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/News/Press/docs/2013/sgsm15288.doc.htm|title=Secretary-General, at Opening of General Assembly Session, Stresses Need to Address Syria Crisis, Accelerate Millennium Development Goals|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> === ზოგადი დებატები === ქვეყნების უმეტესობას ჰყავდა წარმომადგენელი, რომელიც თავის ქვეყანასთან დაკავშირებულ საკითხებსა და გენერალური ასამბლეის ქმედებებთან დაკავშირებით მომავალი წლის იმედებზე საუბრობდა. ზოგადი დებატები წევრ სახელმწიფოებს შესაძლებლობას აძლევს, ისაუბრონ მათთვის მნიშვნელოვანი საერთაშორისო საკითხების შესახებ. ზოგადი დებატები 24-27 სექტემბერს და 30 სექტემბრიდან 1 ოქტომბრამდე გაიმართა. მომხსენებლების რიგითობა თავდაპირველად წევრ სახელმწიფოებს მიენიჭათ, შემდეგ დამკვირვებელ სახელმწიფოებსა და ზეეროვნულ ორგანოებს. ნებისმიერ სხვა დამკვირვებელ სუბიექტს, სურვილის შემთხვევაში, ჰქონდა შესაძლებლობა, დებატების ბოლოს გამოსულიყო. მომხსენებლები სიაში მათი მოთხოვნის თანმიმდევრობით შეიყვანეს, განსაკუთრებული ყურადღება კი მინისტრებსა და მსგავსი ან უფრო მაღალი რანგის სხვა სამთავრობო თანამდებობის პირებს ეთმობოდათ. ზოგადი დებატების წესების თანახმად, განცხადებები გაჟღერდა გაეროს ერთ-ერთ ოფიციალურ ენაზე: [[არაბული ენა|არაბულზე]], [[ჩინური ენა|ჩინურზე]], [[ინგლისური ენა|ინგლისურზე]], [[ფრანგული ენა|ფრანგულზე]], [[რუსული ენა|რუსულზე]] ან [[ესპანური ენა|ესპანურზე]] და ითარგმნა გაეროს თარჯიმნების მიერ. თითოეულ მომხსენებელს სთხოვეს, რომ წინასწარ მიეწოდებინა კონფერენციის ოფიცრებისთვის თავისი განცხადებების 20 ასლი თარგმანის გასაადვილებლად და პოდიუმზე წარდგენის მიზნით. ამ სესიაზე მოთხოვნის შესაბამისად, გამოსვლები ხუთი წუთით განისაზღვრა, ხოლო ზეეროვნული ორგანოებისთვის - შვიდი წუთით.<ref name="data">{{Cite web|url=http://www.unhcr.org/5028f5129.pdf|title=Archived copy|access-date=23 November 2012|url-status=live}}</ref> პრეზიდენტმა ჯონ უილიამ ეშიმ აირჩია თემა: „2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგი: სცენის მომზადება!“. ეს ნიშნავს, რომ მან მოუწოდა წევრ სახელმწიფოებს და სხვა დაინტერესებულ მხარეებს „ხელი შეუწყონ დიალოგს, რეფლექსიას და ერთგულებას ეფექტური ახალი დღის წესრიგის ფორმულირების მიმართ, რათა დაძლიონ სიღარიბე და დაუცველობა და უზრუნველყონ მდგრადი განვითარება“.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/newsmakers.asp?NewsID=95|title=Interview with John W. Ashe, President of the 68th session of the General Assembly|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> გრძელვადიანი მდგრადი განვითარება ასევე მიზნად განისაზღვრა.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ ყველა წევრ სახელმწიფოს შეუძლია მონაწილეობა მიიღოს გენერალური ასამბლეის გენერალურ დებატებში, სხვა დიპლომატიური ურთიერთობების მიუხედავად, რადგან გაერო არცერთი ქვეყნის ნაწილად არ ითვლება, [[აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი|შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტმა]] განაცხადა, რომ უარი თქვა სუდანის პრეზიდენტ [[ომარ ალ-ბაშირი|ომარ ალ-ბაშირის]] ვიზის განაცხადზე. სუდანის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ განცხადება გაავრცელა, რომელშიც ნათქვამია, რომ შეერთებულმა შტატებმაც ჩაიდინა ომის დანაშაულები და გენოციდი, მათ შორის ერაყში შეჭრა [[ერაყის ომი|„ერაყის თავისუფლების ოპერაციის“]] ფარგლებში, რამაც ერთ მილიონზე მეტი ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. მან ასევე კიდევ ერთხელ დაადასტურა სუდანის ერთგულება სესიის შეხვედრებში მონაწილეობის სრულ უფლებაზე და შეერთებულ შტატებს, თავისი მოვალეობების შესრულებისა და რაც შეიძლება მალე საჭირო ვიზის გაცემისკენ მოუწოდა.<ref>{{Cite web|url=https://www.voanews.com/africa/sudanese-president-applies-us-visa-attend-unga|title=Sudanese President Applies for US Visa to Attend UNGA|language=en|access-date=2019-10-28|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite news|date=2015-08-03|title=Sudan says Bashir plans to speak at U.N. summit in New York|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/us-sudan-un-usa-idUSKCN0Q828Q20150803|url-status=live|access-date=2019-10-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20191028052507/https://www.reuters.com/article/us-sudan-un-usa-idUSKCN0Q828Q20150803|archive-date=28 October 2019}}</ref> მოგვიანებით მან დაადასტურა, რომ სესიას დაესწრებოდა ნიუ-იორკში მაროკოს გავლით მიმავალი რეისით.<ref>{{Cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/09/20139235522780219.html|title=Sudanese president confirms US travel plan|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> თუმცა, ვიზიტი ბოლო წუთს გააუქმა.<ref>{{Cite web|url=http://allafrica.com/stories/201309271060.html|title=Sudan's 'Wanted' President Skips UN General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> == დღის წესრიგი == პრეზიდენტმა ჯონ უილიამ ეშიმ სესიის თემად აირჩია „2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგი: მომზადება“.<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> === საკითხები === სესიის სხვა საკითხები იყო მიგრაცია, ბირთვული განიარაღება, ათასწლეულის განვითარების მიზნები და შეზღუდული შესაძლებლობები, ასევე გენერალური ასამბლეის მიერ დაკისრებული მაღალი დონის თემატური დებატები აფრიკაში ინვესტიციებისა და განვითარების მიზნების მიღწევაში მისი როლის შესახებ.<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ასევე იგეგმებოდა დებატები გაეროს უშიშროების საბჭოს რეფორმაზე თუმცა, ეშის თქმით, ეს რთული საკითხი იქნებოდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=2013%5C09%5C18%5Cstory_18-9-2013_pg7_22|title=UN reforms to be an uphill task for delegates at General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> == რეზოლუციები == რეზოლუციები გაეროს გენერალურ ასამბლეას 2013 წლის ოქტომბრიდან 2014 წლის ზაფხულამდე პერიოდში წარედგინა. აღსანიშნავ რეზოლუციებს შორისაა [[გაეროს გენერალური ასამბლეის რეზოლუცია 68/262|68/262 რეზოლუცია]], რომელიც [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსიას]] ეხებოდა. == არჩევნები == [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოს]] არამუდმივი წევრების 2014-2015 წლების არჩევნები 2013 წლის ოქტომბერში გაიმართა. საბჭო დატოვეს მაროკომ, ტოგომ, გვატემალამ, პაკისტანმა და აზერბაიჯანმა. ახალი წევრები გახდნენ ჩადი, ნიგერია, ლიეტუვა და ჩილე. მიუხედავად იმისა, რომ საუდის არაბეთი აირჩიეს, მათ უარი თქვეს ამ როლის შესრულებაზე. მათი მოტივი იყო ორგანოს „ორმაგი სტანდარტები“ და მისი არაეფექტურობა [[სირიის სამოქალაქო ომი|სირიის სამოქალაქო ომის]] მოგვარებაში.<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2013/10/19/saudi-withdrawal-stuns-un-security-council|title=Saudi withdrawal stuns UN Security Council|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> შემდეგ მისი ადგილი იორდანიამ დაიკავა. გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოს 18 წევრის სამი წლის ვადით არჩევისთვის არჩევნები გაიმართა. საბჭო დატოვეს ანგოლამ, ეკვადორმა, გვატემალამ, ლიბიამ, მალაიზიამ, მალდივებმა, მავრიტანიამ, მოლდოვამ, კატარმა, ესპანეთმა, შვეიცარიამ და ტაილანდმა. დამარცხებულ კანდიდატებად გამოცხადდნენ სამხრეთ სუდანი (89) და ურუგვაი (93).<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/68/meetings/elections/hrc.shtml|title=General Assembly of the United Nations|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> სხვა ხმები მიიღეს: ანდორამ, ირანმა, იორდანიამ, საბერძნეთმა, ლატვიამ, ლუქსემბურგმა, პორტუგალიამ, სან-მარინომ, სინგაპურმა, სლოვაკეთმა, ტაილანდმა და ტუნისმა. ყველამ, იორდანიისა (16) და ტუნისის (2) გარდა თითო ხმა მიიღო. 12 ნოემბერს აირჩიეს ალჟირი (164), ჩინეთი (176), კუბა (148), საფრანგეთი (174), მაკედონია (177), მალდივები (164), მექსიკა (135), მაროკო (163), ნამიბია (150), რუსეთი (176), საუდის არაბეთი (140), გაერთიანებული სამეფო (171) და ვიეტნამი (184), <ref name="un.org">{{Cite web|url=https://www.un.org/News/Press/docs//2013/ga11454.doc.htm|title=In Single Secret Ballot, General Assembly Elects 14 Member States to Three-Year Terms on Human Rights Council|access-date=29 June 2017|url-status=dead}}</ref> უთანხმოების ფონზე.<ref>{{Cite web|url=https://www.thejakartapost.com/news/2013/11/13/s-arabia-china-and-russia-win-seats-unhrc.html|title=S. Arabia, China and Russia win seats on UNHRC|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> ნამიბია, ჩრდილოეთ მაკედონია და ვიეტნამი პირველად აირჩიეს.<ref name="un.org" /> საჭირო ხმების მინიმალური რაოდენობა 97 იყო. აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის პრესსპიკერმა [[ჯენიფერ ფსაკი|ჯენ ფსაკიმ]] საპასუხოდ განაცხადა: „ვწუხვართ, რომ ადამიანის უფლებათა საბჭოში არჩეულმა ზოგიერთმა ქვეყანამ ვერ შეძლო ადამიანის უფლებების ხელშეწყობისა და დაცვისადმი ერთგულების გამოვლენა. [საბჭომ შეძლო] ერთად მუშაობა და პროგრესის მიღწევა [როდესაც რუსეთი, ჩინეთი და კუბა წევრები იყვნენ და] სწორედ ამის იმედი გვაქვს საბჭოს მომავალზე საუბრისას“.<ref>{{Cite news|last=Yoon|first=Sangwon|date=12 November 2013|title=Saudis, China, Russia Elected to UN Human Rights Council|work=Bloomberg|url=https://www.bloomberg.com/news/2013-11-12/saudis-china-russia-elected-to-un-human-rights-council.html|url-status=live|access-date=11 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20131202235406/http://www.bloomberg.com/news/2013-11-12/saudis-china-russia-elected-to-un-human-rights-council.html|archive-date=2 December 2013}}</ref> == სქოლიო == == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.un.org/en/ga/president/68/ 68-ე გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი] ჯონ უილიამ ეში * [https://www.un.org/en/ga/68/agenda/index.shtml 68-ე გენერალური ასამბლეის დღის წესრიგი] [[კატეგორია:გაეროს გენერალური ასამბლეის სესიები]] 7946emm4zosy95w59j2q237sgwomu1y 4822669 4822668 2025-06-30T17:49:13Z AkakiBalanchivadze 92095 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4822669 wikitext text/x-wiki '''გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის სამოცდამერვე სესია''' - [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს]] გენერალური ასამბლეის სესია, რომელიც [[2013]] წლის [[17 სექტემბერი|17 სექტემბერს]] გაიხსნა.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/info/meetings/67schedule.shtml|title=UN General Assembly - Meeting Summaries|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი ამ წელს ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ქვეყნების ჯგუფიდან (GRULAC) კონსენსუსის შედეგად გახდა ანტიგუა და ბარბუდას წარმომადგენელი ჯონ უილიამ აში. == სესიის ორგანიზება == 2011 წლის დეკემბერში, ანტიგუა და ბარბუდას ელჩი გაეროში, ჯონ უილიამ ეში, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის თანამდებობაზე კონსენსუსის საფუძველზე აირჩია ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფის 33-ვე წევრმა სახელმწიფომ,<ref>{{Cite web|url=http://www.mni-alive.com/empowerment/180-blog/1702-antiguan-dr-john-ashe-appointed-president-of-68-un-general-assembly-session-v15-1702.html|title=MNI Alive - A Global Caribbean Community - Antiguan Dr John Ashe Appointed President of 68 UN General Assembly Session|access-date=23 November 2012|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.caribbean360.com/index.php/news/antigua_news/520870.html#axzz2D2oQzZLW|title=Antiguan endorsed as president of 2013 UN General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> შესაბამისად, არჩევნები არ გახდა საჭირო. გენერალური ასამბლეისადმი მისასალმებელ სიტყვაში ეშიმ განაცხადა: „მომავალი წელი გადამწყვეტი იქნება ამ ასამბლეისთვის, რადგან ჩვენ ვცდილობთ განვსაზღვროთ 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგის პარამეტრები. ჩვენს წინაშე არსებული ამოცანის მასშტაბები მოითხოვს გადამწყვეტ მოქმედებას და თანამშრომლობის უმაღლეს დონეს და უნდა დავამტკიცოთ, რომ ჩვენი ძალისხმევა ამ ამოცანის მასშტაბის შესაბამისია. უბრალოდ ვერ მივაღწევთ ჩვენი განვითარების მიზნებს ან გავაუმჯობესებთ ადამიანის კეთილდღეობას ქალებისა და ახალგაზრდების საჭიროებებისა და გამოწვევების მოგვარების გარეშე, მათივე წვლილის დახმარებით. დაახლოებით 1.4 მილიარდ ადამიანს არ აქვს სტაბილური წვდომა ელექტროენერგიაზე; 900 მილიონ ადამიანს არ მიეწონდება სუფთა წყალი, ხოლო 2.6 მილიარდი ადამიანი ადეკვატური სანიტარული პირობების გარეშეა. სასწრაფოდ არის საჭირო მოქმედება ამ მუდმივი გამოწვევების მოსაგვარებლად. სამ სფეროში ამდენი ინიციატივის გათვალისწინებით, ვეცადოთ გამოვიყენოთ და გავუზიაროთ ერთმანეთს არსებული ცოდნა, ამავდროულად გავაფართოვოთ ინიციატივები, რომლებიც უკვე მუშაობს ინტეგრირებული წყლის მართვის, მდგრადი ენერგიისა და სანიტარული მომსახურების სფეროებში 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგისთვის.“ გენერალურმა მდივანმა [[პან გი მუნი|ბან კი მუნმა]] შემდეგ განაცხადა: „ჩვენ გავაძლიერებთ ჩვენს ძალისხმევას 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგის შესამუშავებლად, მათ შორის მდგრადი განვითარების ერთიანი მიზნების ნაკრებით, რომელიც, ვიმედოვნებთ, გადაჭრის ამ ახალი ეპოქის რთულ გამოწვევებს და მსოფლიოს ხალხების ყურადღებას ათასწლეულის განვითარების მიზნების მსგავსად დაიმსახურებს. სირია, უდავოდ, საერთაშორისო საზოგადოების წინაშე არსებული უდიდესი კრიზისია. ასამბლეას თავისი როლი და ხმა აქვს ამ კრიზისის გადაჭრისა და ტანჯვაზე რეაგირების გზაზე.“<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ტრადიციისამებრ, გენერალური ასამბლეის ყოველი სესიის წინ გენერალური მდივანმა, ამ შემთხვევაში [[პან გი მუნი|ბან კი მუნმა]] ჩაატარა კენჭისყრა იმის დასადგენად, თუ რომელი წევრი სახელმწიფო დაიკავებდა პირველ ადგილს გენერალური ასამბლეის დარბაზში სესიისთვის, ხოლო სხვა წევრი სახელმწიფოები მიჰყვებოდნენ თავიანთი სახელის ინგლისური თარგმანის მიხედვით. იგივე თანმიმდევრობა დაცულია ექვს მთავარ კომიტეტში.<ref name="data">{{Cite web|url=http://www.unhcr.org/5028f5129.pdf|title=Archived copy|access-date=23 November 2012|url-status=live}}</ref> 68-ე სესიისთვის [[ხორვატია]] აირჩიეს გენერალური ასამბლეის პალატის პირველი ადგილის დასაკავებლად.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/|title=General Assembly of the United Nations|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ასევე აირჩიეს თავმჯდომარეები და თანამდებობის პირები ექვსი მთავარი კომიტეტისთვის: პირველი კომიტეტი (განიარაღებისა და საერთაშორისო უსაფრთხოების კომიტეტი); მეორე კომიტეტი (ეკონომიკური და ფინანსური კომიტეტი). მესამე კომიტეტი (სოციალური, ჰუმანიტარული და კულტურული კომიტეტი) მეოთხე კომიტეტი (სპეციალური პოლიტიკური და დეკოლონიზაციის კომიტეტი) მეხუთე კომიტეტი (ადმინისტრაციული და საბიუჯეტო კომიტეტი); და მეექვსე კომიტეტი (იურიდიული კომიტეტი). გაეროს ამ გენერალურ ასამბლეას ცხრამეტი ვიცე-პრეზიდენტი ჰყავდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.afghanistan-un.org/2012/06/un-general-assembly-elects-new-president-and-vice-presidents/|title=UN General Assembly Elects New President and Vice-Presidents|publisher=Afghanistan-un.org|date=2012-06-08|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> სესიის გახსნაზე გაეროს გენერალურმა მდივანმა ბან კი მუნმა ისაუბრა ათასწლეულის განვითარების მიზნების დაჩქარებული განხორციელებისა და [[სირიის სამოქალაქო ომი|სირიის სამოქალაქო ომის]] გადაწყვეტის საჭიროებაზე.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/News/Press/docs/2013/sgsm15288.doc.htm|title=Secretary-General, at Opening of General Assembly Session, Stresses Need to Address Syria Crisis, Accelerate Millennium Development Goals|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> === ზოგადი დებატები === ქვეყნების უმეტესობას ჰყავდა წარმომადგენელი, რომელიც თავის ქვეყანასთან დაკავშირებულ საკითხებსა და გენერალური ასამბლეის ქმედებებთან დაკავშირებით მომავალი წლის იმედებზე საუბრობდა. ზოგადი დებატები წევრ სახელმწიფოებს შესაძლებლობას აძლევს, ისაუბრონ მათთვის მნიშვნელოვანი საერთაშორისო საკითხების შესახებ. ზოგადი დებატები 24-27 სექტემბერს და 30 სექტემბრიდან 1 ოქტომბრამდე გაიმართა. მომხსენებლების რიგითობა თავდაპირველად წევრ სახელმწიფოებს მიენიჭათ, შემდეგ დამკვირვებელ სახელმწიფოებსა და ზეეროვნულ ორგანოებს. ნებისმიერ სხვა დამკვირვებელ სუბიექტს, სურვილის შემთხვევაში, ჰქონდა შესაძლებლობა, დებატების ბოლოს გამოსულიყო. მომხსენებლები სიაში მათი მოთხოვნის თანმიმდევრობით შეიყვანეს, განსაკუთრებული ყურადღება კი მინისტრებსა და მსგავსი ან უფრო მაღალი რანგის სხვა სამთავრობო თანამდებობის პირებს ეთმობოდათ. ზოგადი დებატების წესების თანახმად, განცხადებები გაჟღერდა გაეროს ერთ-ერთ ოფიციალურ ენაზე: [[არაბული ენა|არაბულზე]], [[ჩინური ენა|ჩინურზე]], [[ინგლისური ენა|ინგლისურზე]], [[ფრანგული ენა|ფრანგულზე]], [[რუსული ენა|რუსულზე]] ან [[ესპანური ენა|ესპანურზე]] და ითარგმნა გაეროს თარჯიმნების მიერ. თითოეულ მომხსენებელს სთხოვეს, რომ წინასწარ მიეწოდებინა კონფერენციის ოფიცრებისთვის თავისი განცხადებების 20 ასლი თარგმანის გასაადვილებლად და პოდიუმზე წარდგენის მიზნით. ამ სესიაზე მოთხოვნის შესაბამისად, გამოსვლები ხუთი წუთით განისაზღვრა, ხოლო ზეეროვნული ორგანოებისთვის - შვიდი წუთით.<ref name="data">{{Cite web|url=http://www.unhcr.org/5028f5129.pdf|title=Archived copy|access-date=23 November 2012|url-status=live}}</ref> პრეზიდენტმა ჯონ უილიამ ეშიმ აირჩია თემა: „2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგი: სცენის მომზადება!“. ეს ნიშნავს, რომ მან მოუწოდა წევრ სახელმწიფოებს და სხვა დაინტერესებულ მხარეებს „ხელი შეუწყონ დიალოგს, რეფლექსიას და ერთგულებას ეფექტური ახალი დღის წესრიგის ფორმულირების მიმართ, რათა დაძლიონ სიღარიბე და დაუცველობა და უზრუნველყონ მდგრადი განვითარება“.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/newsmakers.asp?NewsID=95|title=Interview with John W. Ashe, President of the 68th session of the General Assembly|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> გრძელვადიანი მდგრადი განვითარება ასევე მიზნად განისაზღვრა.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ ყველა წევრ სახელმწიფოს შეუძლია მონაწილეობა მიიღოს გენერალური ასამბლეის გენერალურ დებატებში, სხვა დიპლომატიური ურთიერთობების მიუხედავად, რადგან გაერო არცერთი ქვეყნის ნაწილად არ ითვლება, [[აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი|შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტმა]] განაცხადა, რომ უარი თქვა სუდანის პრეზიდენტ [[ომარ ალ-ბაშირი|ომარ ალ-ბაშირის]] ვიზის განაცხადზე. სუდანის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ განცხადება გაავრცელა, რომელშიც ნათქვამია, რომ შეერთებულმა შტატებმაც ჩაიდინა ომის დანაშაულები და გენოციდი, მათ შორის ერაყში შეჭრა [[ერაყის ომი|„ერაყის თავისუფლების ოპერაციის“]] ფარგლებში, რამაც ერთ მილიონზე მეტი ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. მან ასევე კიდევ ერთხელ დაადასტურა სუდანის ერთგულება სესიის შეხვედრებში მონაწილეობის სრულ უფლებაზე და შეერთებულ შტატებს, თავისი მოვალეობების შესრულებისა და რაც შეიძლება მალე საჭირო ვიზის გაცემისკენ მოუწოდა.<ref>{{Cite web|url=https://www.voanews.com/africa/sudanese-president-applies-us-visa-attend-unga|title=Sudanese President Applies for US Visa to Attend UNGA|language=en|access-date=2019-10-28|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite news|date=2015-08-03|title=Sudan says Bashir plans to speak at U.N. summit in New York|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/us-sudan-un-usa-idUSKCN0Q828Q20150803|url-status=live|access-date=2019-10-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20191028052507/https://www.reuters.com/article/us-sudan-un-usa-idUSKCN0Q828Q20150803|archive-date=28 October 2019}}</ref> მოგვიანებით მან დაადასტურა, რომ სესიას დაესწრებოდა ნიუ-იორკში მაროკოს გავლით მიმავალი რეისით.<ref>{{Cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/09/20139235522780219.html|title=Sudanese president confirms US travel plan|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> თუმცა, ვიზიტი ბოლო წუთს გააუქმა.<ref>{{Cite web|url=http://allafrica.com/stories/201309271060.html|title=Sudan's 'Wanted' President Skips UN General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> == დღის წესრიგი == პრეზიდენტმა ჯონ უილიამ ეშიმ სესიის თემად აირჩია „2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგი: მომზადება“.<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> === საკითხები === სესიის სხვა საკითხები იყო მიგრაცია, ბირთვული განიარაღება, ათასწლეულის განვითარების მიზნები და შეზღუდული შესაძლებლობები, ასევე გენერალური ასამბლეის მიერ დაკისრებული მაღალი დონის თემატური დებატები აფრიკაში ინვესტიციებისა და განვითარების მიზნების მიღწევაში მისი როლის შესახებ.<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ასევე იგეგმებოდა დებატები გაეროს უშიშროების საბჭოს რეფორმაზე თუმცა, ეშის თქმით, ეს რთული საკითხი იქნებოდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=2013%5C09%5C18%5Cstory_18-9-2013_pg7_22|title=UN reforms to be an uphill task for delegates at General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> == რეზოლუციები == რეზოლუციები გაეროს გენერალურ ასამბლეას 2013 წლის ოქტომბრიდან 2014 წლის ზაფხულამდე პერიოდში წარედგინა. აღსანიშნავ რეზოლუციებს შორისაა [[გაეროს გენერალური ასამბლეის რეზოლუცია 68/262|68/262 რეზოლუცია]], რომელიც [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსიას]] ეხებოდა. == არჩევნები == [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოს]] არამუდმივი წევრების 2014-2015 წლების არჩევნები 2013 წლის ოქტომბერში გაიმართა. საბჭო დატოვეს მაროკომ, ტოგომ, გვატემალამ, პაკისტანმა და აზერბაიჯანმა. ახალი წევრები გახდნენ ჩადი, ნიგერია, ლიეტუვა და ჩილე. მიუხედავად იმისა, რომ საუდის არაბეთი აირჩიეს, მათ უარი თქვეს ამ როლის შესრულებაზე. მათი მოტივი იყო ორგანოს „ორმაგი სტანდარტები“ და მისი არაეფექტურობა [[სირიის სამოქალაქო ომი|სირიის სამოქალაქო ომის]] მოგვარებაში.<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2013/10/19/saudi-withdrawal-stuns-un-security-council|title=Saudi withdrawal stuns UN Security Council|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> შემდეგ მისი ადგილი იორდანიამ დაიკავა. გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოს 18 წევრის სამი წლის ვადით არჩევისთვის არჩევნები გაიმართა. საბჭო დატოვეს ანგოლამ, ეკვადორმა, გვატემალამ, ლიბიამ, მალაიზიამ, მალდივებმა, მავრიტანიამ, მოლდოვამ, კატარმა, ესპანეთმა, შვეიცარიამ და ტაილანდმა. დამარცხებულ კანდიდატებად გამოცხადდნენ სამხრეთ სუდანი (89) და ურუგვაი (93).<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/68/meetings/elections/hrc.shtml|title=General Assembly of the United Nations|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> სხვა ხმები მიიღეს: ანდორამ, ირანმა, იორდანიამ, საბერძნეთმა, ლატვიამ, ლუქსემბურგმა, პორტუგალიამ, სან-მარინომ, სინგაპურმა, სლოვაკეთმა, ტაილანდმა და ტუნისმა. ყველამ, იორდანიისა (16) და ტუნისის (2) გარდა თითო ხმა მიიღო. 12 ნოემბერს აირჩიეს ალჟირი (164), ჩინეთი (176), კუბა (148), საფრანგეთი (174), მაკედონია (177), მალდივები (164), მექსიკა (135), მაროკო (163), ნამიბია (150), რუსეთი (176), საუდის არაბეთი (140), გაერთიანებული სამეფო (171) და ვიეტნამი (184), <ref name="un.org">{{Cite web|url=https://www.un.org/News/Press/docs//2013/ga11454.doc.htm|title=In Single Secret Ballot, General Assembly Elects 14 Member States to Three-Year Terms on Human Rights Council|access-date=29 June 2017|url-status=dead}}</ref> უთანხმოების ფონზე.<ref>{{Cite web|url=https://www.thejakartapost.com/news/2013/11/13/s-arabia-china-and-russia-win-seats-unhrc.html|title=S. Arabia, China and Russia win seats on UNHRC|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> ნამიბია, ჩრდილოეთ მაკედონია და ვიეტნამი პირველად აირჩიეს.<ref name="un.org" /> საჭირო ხმების მინიმალური რაოდენობა 97 იყო. აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის პრესსპიკერმა [[ჯენიფერ ფსაკი|ჯენ ფსაკიმ]] საპასუხოდ განაცხადა: „ვწუხვართ, რომ ადამიანის უფლებათა საბჭოში არჩეულმა ზოგიერთმა ქვეყანამ ვერ შეძლო ადამიანის უფლებების ხელშეწყობისა და დაცვისადმი ერთგულების გამოვლენა. [საბჭომ შეძლო] ერთად მუშაობა და პროგრესის მიღწევა [როდესაც რუსეთი, ჩინეთი და კუბა წევრები იყვნენ და] სწორედ ამის იმედი გვაქვს საბჭოს მომავალზე საუბრისას“.<ref>{{Cite news|last=Yoon|first=Sangwon|date=12 November 2013|title=Saudis, China, Russia Elected to UN Human Rights Council|work=Bloomberg|url=https://www.bloomberg.com/news/2013-11-12/saudis-china-russia-elected-to-un-human-rights-council.html|url-status=live|access-date=11 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20131202235406/http://www.bloomberg.com/news/2013-11-12/saudis-china-russia-elected-to-un-human-rights-council.html|archive-date=2 December 2013}}</ref> == სქოლიო == == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.un.org/en/ga/president/68/ 68-ე გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი] ჯონ უილიამ ეში * [https://www.un.org/en/ga/68/agenda/index.shtml 68-ე გენერალური ასამბლეის დღის წესრიგი] {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გაეროს გენერალური ასამბლეის სესიები]] 5ohutq7jn5v28gthfnsel3t1j0x5taz 4822670 4822669 2025-06-30T17:49:25Z AkakiBalanchivadze 92095 /* სქოლიო */ 4822670 wikitext text/x-wiki '''გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის სამოცდამერვე სესია''' - [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს]] გენერალური ასამბლეის სესია, რომელიც [[2013]] წლის [[17 სექტემბერი|17 სექტემბერს]] გაიხსნა.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/info/meetings/67schedule.shtml|title=UN General Assembly - Meeting Summaries|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი ამ წელს ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ქვეყნების ჯგუფიდან (GRULAC) კონსენსუსის შედეგად გახდა ანტიგუა და ბარბუდას წარმომადგენელი ჯონ უილიამ აში. == სესიის ორგანიზება == 2011 წლის დეკემბერში, ანტიგუა და ბარბუდას ელჩი გაეროში, ჯონ უილიამ ეში, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის თანამდებობაზე კონსენსუსის საფუძველზე აირჩია ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფის 33-ვე წევრმა სახელმწიფომ,<ref>{{Cite web|url=http://www.mni-alive.com/empowerment/180-blog/1702-antiguan-dr-john-ashe-appointed-president-of-68-un-general-assembly-session-v15-1702.html|title=MNI Alive - A Global Caribbean Community - Antiguan Dr John Ashe Appointed President of 68 UN General Assembly Session|access-date=23 November 2012|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.caribbean360.com/index.php/news/antigua_news/520870.html#axzz2D2oQzZLW|title=Antiguan endorsed as president of 2013 UN General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> შესაბამისად, არჩევნები არ გახდა საჭირო. გენერალური ასამბლეისადმი მისასალმებელ სიტყვაში ეშიმ განაცხადა: „მომავალი წელი გადამწყვეტი იქნება ამ ასამბლეისთვის, რადგან ჩვენ ვცდილობთ განვსაზღვროთ 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგის პარამეტრები. ჩვენს წინაშე არსებული ამოცანის მასშტაბები მოითხოვს გადამწყვეტ მოქმედებას და თანამშრომლობის უმაღლეს დონეს და უნდა დავამტკიცოთ, რომ ჩვენი ძალისხმევა ამ ამოცანის მასშტაბის შესაბამისია. უბრალოდ ვერ მივაღწევთ ჩვენი განვითარების მიზნებს ან გავაუმჯობესებთ ადამიანის კეთილდღეობას ქალებისა და ახალგაზრდების საჭიროებებისა და გამოწვევების მოგვარების გარეშე, მათივე წვლილის დახმარებით. დაახლოებით 1.4 მილიარდ ადამიანს არ აქვს სტაბილური წვდომა ელექტროენერგიაზე; 900 მილიონ ადამიანს არ მიეწონდება სუფთა წყალი, ხოლო 2.6 მილიარდი ადამიანი ადეკვატური სანიტარული პირობების გარეშეა. სასწრაფოდ არის საჭირო მოქმედება ამ მუდმივი გამოწვევების მოსაგვარებლად. სამ სფეროში ამდენი ინიციატივის გათვალისწინებით, ვეცადოთ გამოვიყენოთ და გავუზიაროთ ერთმანეთს არსებული ცოდნა, ამავდროულად გავაფართოვოთ ინიციატივები, რომლებიც უკვე მუშაობს ინტეგრირებული წყლის მართვის, მდგრადი ენერგიისა და სანიტარული მომსახურების სფეროებში 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგისთვის.“ გენერალურმა მდივანმა [[პან გი მუნი|ბან კი მუნმა]] შემდეგ განაცხადა: „ჩვენ გავაძლიერებთ ჩვენს ძალისხმევას 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგის შესამუშავებლად, მათ შორის მდგრადი განვითარების ერთიანი მიზნების ნაკრებით, რომელიც, ვიმედოვნებთ, გადაჭრის ამ ახალი ეპოქის რთულ გამოწვევებს და მსოფლიოს ხალხების ყურადღებას ათასწლეულის განვითარების მიზნების მსგავსად დაიმსახურებს. სირია, უდავოდ, საერთაშორისო საზოგადოების წინაშე არსებული უდიდესი კრიზისია. ასამბლეას თავისი როლი და ხმა აქვს ამ კრიზისის გადაჭრისა და ტანჯვაზე რეაგირების გზაზე.“<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ტრადიციისამებრ, გენერალური ასამბლეის ყოველი სესიის წინ გენერალური მდივანმა, ამ შემთხვევაში [[პან გი მუნი|ბან კი მუნმა]] ჩაატარა კენჭისყრა იმის დასადგენად, თუ რომელი წევრი სახელმწიფო დაიკავებდა პირველ ადგილს გენერალური ასამბლეის დარბაზში სესიისთვის, ხოლო სხვა წევრი სახელმწიფოები მიჰყვებოდნენ თავიანთი სახელის ინგლისური თარგმანის მიხედვით. იგივე თანმიმდევრობა დაცულია ექვს მთავარ კომიტეტში.<ref name="data">{{Cite web|url=http://www.unhcr.org/5028f5129.pdf|title=Archived copy|access-date=23 November 2012|url-status=live}}</ref> 68-ე სესიისთვის [[ხორვატია]] აირჩიეს გენერალური ასამბლეის პალატის პირველი ადგილის დასაკავებლად.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/|title=General Assembly of the United Nations|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ასევე აირჩიეს თავმჯდომარეები და თანამდებობის პირები ექვსი მთავარი კომიტეტისთვის: პირველი კომიტეტი (განიარაღებისა და საერთაშორისო უსაფრთხოების კომიტეტი); მეორე კომიტეტი (ეკონომიკური და ფინანსური კომიტეტი). მესამე კომიტეტი (სოციალური, ჰუმანიტარული და კულტურული კომიტეტი) მეოთხე კომიტეტი (სპეციალური პოლიტიკური და დეკოლონიზაციის კომიტეტი) მეხუთე კომიტეტი (ადმინისტრაციული და საბიუჯეტო კომიტეტი); და მეექვსე კომიტეტი (იურიდიული კომიტეტი). გაეროს ამ გენერალურ ასამბლეას ცხრამეტი ვიცე-პრეზიდენტი ჰყავდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.afghanistan-un.org/2012/06/un-general-assembly-elects-new-president-and-vice-presidents/|title=UN General Assembly Elects New President and Vice-Presidents|publisher=Afghanistan-un.org|date=2012-06-08|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> სესიის გახსნაზე გაეროს გენერალურმა მდივანმა ბან კი მუნმა ისაუბრა ათასწლეულის განვითარების მიზნების დაჩქარებული განხორციელებისა და [[სირიის სამოქალაქო ომი|სირიის სამოქალაქო ომის]] გადაწყვეტის საჭიროებაზე.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/News/Press/docs/2013/sgsm15288.doc.htm|title=Secretary-General, at Opening of General Assembly Session, Stresses Need to Address Syria Crisis, Accelerate Millennium Development Goals|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> === ზოგადი დებატები === ქვეყნების უმეტესობას ჰყავდა წარმომადგენელი, რომელიც თავის ქვეყანასთან დაკავშირებულ საკითხებსა და გენერალური ასამბლეის ქმედებებთან დაკავშირებით მომავალი წლის იმედებზე საუბრობდა. ზოგადი დებატები წევრ სახელმწიფოებს შესაძლებლობას აძლევს, ისაუბრონ მათთვის მნიშვნელოვანი საერთაშორისო საკითხების შესახებ. ზოგადი დებატები 24-27 სექტემბერს და 30 სექტემბრიდან 1 ოქტომბრამდე გაიმართა. მომხსენებლების რიგითობა თავდაპირველად წევრ სახელმწიფოებს მიენიჭათ, შემდეგ დამკვირვებელ სახელმწიფოებსა და ზეეროვნულ ორგანოებს. ნებისმიერ სხვა დამკვირვებელ სუბიექტს, სურვილის შემთხვევაში, ჰქონდა შესაძლებლობა, დებატების ბოლოს გამოსულიყო. მომხსენებლები სიაში მათი მოთხოვნის თანმიმდევრობით შეიყვანეს, განსაკუთრებული ყურადღება კი მინისტრებსა და მსგავსი ან უფრო მაღალი რანგის სხვა სამთავრობო თანამდებობის პირებს ეთმობოდათ. ზოგადი დებატების წესების თანახმად, განცხადებები გაჟღერდა გაეროს ერთ-ერთ ოფიციალურ ენაზე: [[არაბული ენა|არაბულზე]], [[ჩინური ენა|ჩინურზე]], [[ინგლისური ენა|ინგლისურზე]], [[ფრანგული ენა|ფრანგულზე]], [[რუსული ენა|რუსულზე]] ან [[ესპანური ენა|ესპანურზე]] და ითარგმნა გაეროს თარჯიმნების მიერ. თითოეულ მომხსენებელს სთხოვეს, რომ წინასწარ მიეწოდებინა კონფერენციის ოფიცრებისთვის თავისი განცხადებების 20 ასლი თარგმანის გასაადვილებლად და პოდიუმზე წარდგენის მიზნით. ამ სესიაზე მოთხოვნის შესაბამისად, გამოსვლები ხუთი წუთით განისაზღვრა, ხოლო ზეეროვნული ორგანოებისთვის - შვიდი წუთით.<ref name="data">{{Cite web|url=http://www.unhcr.org/5028f5129.pdf|title=Archived copy|access-date=23 November 2012|url-status=live}}</ref> პრეზიდენტმა ჯონ უილიამ ეშიმ აირჩია თემა: „2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგი: სცენის მომზადება!“. ეს ნიშნავს, რომ მან მოუწოდა წევრ სახელმწიფოებს და სხვა დაინტერესებულ მხარეებს „ხელი შეუწყონ დიალოგს, რეფლექსიას და ერთგულებას ეფექტური ახალი დღის წესრიგის ფორმულირების მიმართ, რათა დაძლიონ სიღარიბე და დაუცველობა და უზრუნველყონ მდგრადი განვითარება“.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/newsmakers.asp?NewsID=95|title=Interview with John W. Ashe, President of the 68th session of the General Assembly|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> გრძელვადიანი მდგრადი განვითარება ასევე მიზნად განისაზღვრა.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ ყველა წევრ სახელმწიფოს შეუძლია მონაწილეობა მიიღოს გენერალური ასამბლეის გენერალურ დებატებში, სხვა დიპლომატიური ურთიერთობების მიუხედავად, რადგან გაერო არცერთი ქვეყნის ნაწილად არ ითვლება, [[აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი|შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტმა]] განაცხადა, რომ უარი თქვა სუდანის პრეზიდენტ [[ომარ ალ-ბაშირი|ომარ ალ-ბაშირის]] ვიზის განაცხადზე. სუდანის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ განცხადება გაავრცელა, რომელშიც ნათქვამია, რომ შეერთებულმა შტატებმაც ჩაიდინა ომის დანაშაულები და გენოციდი, მათ შორის ერაყში შეჭრა [[ერაყის ომი|„ერაყის თავისუფლების ოპერაციის“]] ფარგლებში, რამაც ერთ მილიონზე მეტი ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. მან ასევე კიდევ ერთხელ დაადასტურა სუდანის ერთგულება სესიის შეხვედრებში მონაწილეობის სრულ უფლებაზე და შეერთებულ შტატებს, თავისი მოვალეობების შესრულებისა და რაც შეიძლება მალე საჭირო ვიზის გაცემისკენ მოუწოდა.<ref>{{Cite web|url=https://www.voanews.com/africa/sudanese-president-applies-us-visa-attend-unga|title=Sudanese President Applies for US Visa to Attend UNGA|language=en|access-date=2019-10-28|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite news|date=2015-08-03|title=Sudan says Bashir plans to speak at U.N. summit in New York|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/us-sudan-un-usa-idUSKCN0Q828Q20150803|url-status=live|access-date=2019-10-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20191028052507/https://www.reuters.com/article/us-sudan-un-usa-idUSKCN0Q828Q20150803|archive-date=28 October 2019}}</ref> მოგვიანებით მან დაადასტურა, რომ სესიას დაესწრებოდა ნიუ-იორკში მაროკოს გავლით მიმავალი რეისით.<ref>{{Cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/09/20139235522780219.html|title=Sudanese president confirms US travel plan|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> თუმცა, ვიზიტი ბოლო წუთს გააუქმა.<ref>{{Cite web|url=http://allafrica.com/stories/201309271060.html|title=Sudan's 'Wanted' President Skips UN General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> == დღის წესრიგი == პრეზიდენტმა ჯონ უილიამ ეშიმ სესიის თემად აირჩია „2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგი: მომზადება“.<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> === საკითხები === სესიის სხვა საკითხები იყო მიგრაცია, ბირთვული განიარაღება, ათასწლეულის განვითარების მიზნები და შეზღუდული შესაძლებლობები, ასევე გენერალური ასამბლეის მიერ დაკისრებული მაღალი დონის თემატური დებატები აფრიკაში ინვესტიციებისა და განვითარების მიზნების მიღწევაში მისი როლის შესახებ.<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ასევე იგეგმებოდა დებატები გაეროს უშიშროების საბჭოს რეფორმაზე თუმცა, ეშის თქმით, ეს რთული საკითხი იქნებოდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=2013%5C09%5C18%5Cstory_18-9-2013_pg7_22|title=UN reforms to be an uphill task for delegates at General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> == რეზოლუციები == რეზოლუციები გაეროს გენერალურ ასამბლეას 2013 წლის ოქტომბრიდან 2014 წლის ზაფხულამდე პერიოდში წარედგინა. აღსანიშნავ რეზოლუციებს შორისაა [[გაეროს გენერალური ასამბლეის რეზოლუცია 68/262|68/262 რეზოლუცია]], რომელიც [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსიას]] ეხებოდა. == არჩევნები == [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოს]] არამუდმივი წევრების 2014-2015 წლების არჩევნები 2013 წლის ოქტომბერში გაიმართა. საბჭო დატოვეს მაროკომ, ტოგომ, გვატემალამ, პაკისტანმა და აზერბაიჯანმა. ახალი წევრები გახდნენ ჩადი, ნიგერია, ლიეტუვა და ჩილე. მიუხედავად იმისა, რომ საუდის არაბეთი აირჩიეს, მათ უარი თქვეს ამ როლის შესრულებაზე. მათი მოტივი იყო ორგანოს „ორმაგი სტანდარტები“ და მისი არაეფექტურობა [[სირიის სამოქალაქო ომი|სირიის სამოქალაქო ომის]] მოგვარებაში.<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2013/10/19/saudi-withdrawal-stuns-un-security-council|title=Saudi withdrawal stuns UN Security Council|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> შემდეგ მისი ადგილი იორდანიამ დაიკავა. გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოს 18 წევრის სამი წლის ვადით არჩევისთვის არჩევნები გაიმართა. საბჭო დატოვეს ანგოლამ, ეკვადორმა, გვატემალამ, ლიბიამ, მალაიზიამ, მალდივებმა, მავრიტანიამ, მოლდოვამ, კატარმა, ესპანეთმა, შვეიცარიამ და ტაილანდმა. დამარცხებულ კანდიდატებად გამოცხადდნენ სამხრეთ სუდანი (89) და ურუგვაი (93).<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/68/meetings/elections/hrc.shtml|title=General Assembly of the United Nations|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> სხვა ხმები მიიღეს: ანდორამ, ირანმა, იორდანიამ, საბერძნეთმა, ლატვიამ, ლუქსემბურგმა, პორტუგალიამ, სან-მარინომ, სინგაპურმა, სლოვაკეთმა, ტაილანდმა და ტუნისმა. ყველამ, იორდანიისა (16) და ტუნისის (2) გარდა თითო ხმა მიიღო. 12 ნოემბერს აირჩიეს ალჟირი (164), ჩინეთი (176), კუბა (148), საფრანგეთი (174), მაკედონია (177), მალდივები (164), მექსიკა (135), მაროკო (163), ნამიბია (150), რუსეთი (176), საუდის არაბეთი (140), გაერთიანებული სამეფო (171) და ვიეტნამი (184), <ref name="un.org">{{Cite web|url=https://www.un.org/News/Press/docs//2013/ga11454.doc.htm|title=In Single Secret Ballot, General Assembly Elects 14 Member States to Three-Year Terms on Human Rights Council|access-date=29 June 2017|url-status=dead}}</ref> უთანხმოების ფონზე.<ref>{{Cite web|url=https://www.thejakartapost.com/news/2013/11/13/s-arabia-china-and-russia-win-seats-unhrc.html|title=S. Arabia, China and Russia win seats on UNHRC|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> ნამიბია, ჩრდილოეთ მაკედონია და ვიეტნამი პირველად აირჩიეს.<ref name="un.org" /> საჭირო ხმების მინიმალური რაოდენობა 97 იყო. აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის პრესსპიკერმა [[ჯენიფერ ფსაკი|ჯენ ფსაკიმ]] საპასუხოდ განაცხადა: „ვწუხვართ, რომ ადამიანის უფლებათა საბჭოში არჩეულმა ზოგიერთმა ქვეყანამ ვერ შეძლო ადამიანის უფლებების ხელშეწყობისა და დაცვისადმი ერთგულების გამოვლენა. [საბჭომ შეძლო] ერთად მუშაობა და პროგრესის მიღწევა [როდესაც რუსეთი, ჩინეთი და კუბა წევრები იყვნენ და] სწორედ ამის იმედი გვაქვს საბჭოს მომავალზე საუბრისას“.<ref>{{Cite news|last=Yoon|first=Sangwon|date=12 November 2013|title=Saudis, China, Russia Elected to UN Human Rights Council|work=Bloomberg|url=https://www.bloomberg.com/news/2013-11-12/saudis-china-russia-elected-to-un-human-rights-council.html|url-status=live|access-date=11 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20131202235406/http://www.bloomberg.com/news/2013-11-12/saudis-china-russia-elected-to-un-human-rights-council.html|archive-date=2 December 2013}}</ref> == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.un.org/en/ga/president/68/ 68-ე გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი] ჯონ უილიამ ეში * [https://www.un.org/en/ga/68/agenda/index.shtml 68-ე გენერალური ასამბლეის დღის წესრიგი] {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გაეროს გენერალური ასამბლეის სესიები]] hfeyiijzsoe37tn8ptlr0zpvavz95og 4822671 4822670 2025-06-30T17:49:46Z AkakiBalanchivadze 92095 4822671 wikitext text/x-wiki '''გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის სამოცდამერვე სესია''' — [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს]] გენერალური ასამბლეის სესია, რომელიც [[2013]] წლის [[17 სექტემბერი|17 სექტემბერს]] გაიხსნა.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/info/meetings/67schedule.shtml|title=UN General Assembly - Meeting Summaries|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი ამ წელს ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ქვეყნების ჯგუფიდან (GRULAC) კონსენსუსის შედეგად გახდა ანტიგუა და ბარბუდას წარმომადგენელი ჯონ უილიამ აში. == სესიის ორგანიზება == 2011 წლის დეკემბერში, ანტიგუა და ბარბუდას ელჩი გაეროში, ჯონ უილიამ ეში, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის თანამდებობაზე კონსენსუსის საფუძველზე აირჩია ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფის 33-ვე წევრმა სახელმწიფომ,<ref>{{Cite web|url=http://www.mni-alive.com/empowerment/180-blog/1702-antiguan-dr-john-ashe-appointed-president-of-68-un-general-assembly-session-v15-1702.html|title=MNI Alive - A Global Caribbean Community - Antiguan Dr John Ashe Appointed President of 68 UN General Assembly Session|access-date=23 November 2012|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.caribbean360.com/index.php/news/antigua_news/520870.html#axzz2D2oQzZLW|title=Antiguan endorsed as president of 2013 UN General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> შესაბამისად, არჩევნები არ გახდა საჭირო. გენერალური ასამბლეისადმი მისასალმებელ სიტყვაში ეშიმ განაცხადა: „მომავალი წელი გადამწყვეტი იქნება ამ ასამბლეისთვის, რადგან ჩვენ ვცდილობთ განვსაზღვროთ 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგის პარამეტრები. ჩვენს წინაშე არსებული ამოცანის მასშტაბები მოითხოვს გადამწყვეტ მოქმედებას და თანამშრომლობის უმაღლეს დონეს და უნდა დავამტკიცოთ, რომ ჩვენი ძალისხმევა ამ ამოცანის მასშტაბის შესაბამისია. უბრალოდ ვერ მივაღწევთ ჩვენი განვითარების მიზნებს ან გავაუმჯობესებთ ადამიანის კეთილდღეობას ქალებისა და ახალგაზრდების საჭიროებებისა და გამოწვევების მოგვარების გარეშე, მათივე წვლილის დახმარებით. დაახლოებით 1.4 მილიარდ ადამიანს არ აქვს სტაბილური წვდომა ელექტროენერგიაზე; 900 მილიონ ადამიანს არ მიეწონდება სუფთა წყალი, ხოლო 2.6 მილიარდი ადამიანი ადეკვატური სანიტარული პირობების გარეშეა. სასწრაფოდ არის საჭირო მოქმედება ამ მუდმივი გამოწვევების მოსაგვარებლად. სამ სფეროში ამდენი ინიციატივის გათვალისწინებით, ვეცადოთ გამოვიყენოთ და გავუზიაროთ ერთმანეთს არსებული ცოდნა, ამავდროულად გავაფართოვოთ ინიციატივები, რომლებიც უკვე მუშაობს ინტეგრირებული წყლის მართვის, მდგრადი ენერგიისა და სანიტარული მომსახურების სფეროებში 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგისთვის.“ გენერალურმა მდივანმა [[პან გი მუნი|ბან კი მუნმა]] შემდეგ განაცხადა: „ჩვენ გავაძლიერებთ ჩვენს ძალისხმევას 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგის შესამუშავებლად, მათ შორის მდგრადი განვითარების ერთიანი მიზნების ნაკრებით, რომელიც, ვიმედოვნებთ, გადაჭრის ამ ახალი ეპოქის რთულ გამოწვევებს და მსოფლიოს ხალხების ყურადღებას ათასწლეულის განვითარების მიზნების მსგავსად დაიმსახურებს. სირია, უდავოდ, საერთაშორისო საზოგადოების წინაშე არსებული უდიდესი კრიზისია. ასამბლეას თავისი როლი და ხმა აქვს ამ კრიზისის გადაჭრისა და ტანჯვაზე რეაგირების გზაზე.“<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ტრადიციისამებრ, გენერალური ასამბლეის ყოველი სესიის წინ გენერალური მდივანმა, ამ შემთხვევაში [[პან გი მუნი|ბან კი მუნმა]] ჩაატარა კენჭისყრა იმის დასადგენად, თუ რომელი წევრი სახელმწიფო დაიკავებდა პირველ ადგილს გენერალური ასამბლეის დარბაზში სესიისთვის, ხოლო სხვა წევრი სახელმწიფოები მიჰყვებოდნენ თავიანთი სახელის ინგლისური თარგმანის მიხედვით. იგივე თანმიმდევრობა დაცულია ექვს მთავარ კომიტეტში.<ref name="data">{{Cite web|url=http://www.unhcr.org/5028f5129.pdf|title=Archived copy|access-date=23 November 2012|url-status=live}}</ref> 68-ე სესიისთვის [[ხორვატია]] აირჩიეს გენერალური ასამბლეის პალატის პირველი ადგილის დასაკავებლად.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/|title=General Assembly of the United Nations|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ასევე აირჩიეს თავმჯდომარეები და თანამდებობის პირები ექვსი მთავარი კომიტეტისთვის: პირველი კომიტეტი (განიარაღებისა და საერთაშორისო უსაფრთხოების კომიტეტი); მეორე კომიტეტი (ეკონომიკური და ფინანსური კომიტეტი). მესამე კომიტეტი (სოციალური, ჰუმანიტარული და კულტურული კომიტეტი) მეოთხე კომიტეტი (სპეციალური პოლიტიკური და დეკოლონიზაციის კომიტეტი) მეხუთე კომიტეტი (ადმინისტრაციული და საბიუჯეტო კომიტეტი); და მეექვსე კომიტეტი (იურიდიული კომიტეტი). გაეროს ამ გენერალურ ასამბლეას ცხრამეტი ვიცე-პრეზიდენტი ჰყავდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.afghanistan-un.org/2012/06/un-general-assembly-elects-new-president-and-vice-presidents/|title=UN General Assembly Elects New President and Vice-Presidents|publisher=Afghanistan-un.org|date=2012-06-08|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> სესიის გახსნაზე გაეროს გენერალურმა მდივანმა ბან კი მუნმა ისაუბრა ათასწლეულის განვითარების მიზნების დაჩქარებული განხორციელებისა და [[სირიის სამოქალაქო ომი|სირიის სამოქალაქო ომის]] გადაწყვეტის საჭიროებაზე.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/News/Press/docs/2013/sgsm15288.doc.htm|title=Secretary-General, at Opening of General Assembly Session, Stresses Need to Address Syria Crisis, Accelerate Millennium Development Goals|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> === ზოგადი დებატები === ქვეყნების უმეტესობას ჰყავდა წარმომადგენელი, რომელიც თავის ქვეყანასთან დაკავშირებულ საკითხებსა და გენერალური ასამბლეის ქმედებებთან დაკავშირებით მომავალი წლის იმედებზე საუბრობდა. ზოგადი დებატები წევრ სახელმწიფოებს შესაძლებლობას აძლევს, ისაუბრონ მათთვის მნიშვნელოვანი საერთაშორისო საკითხების შესახებ. ზოგადი დებატები 24-27 სექტემბერს და 30 სექტემბრიდან 1 ოქტომბრამდე გაიმართა. მომხსენებლების რიგითობა თავდაპირველად წევრ სახელმწიფოებს მიენიჭათ, შემდეგ დამკვირვებელ სახელმწიფოებსა და ზეეროვნულ ორგანოებს. ნებისმიერ სხვა დამკვირვებელ სუბიექტს, სურვილის შემთხვევაში, ჰქონდა შესაძლებლობა, დებატების ბოლოს გამოსულიყო. მომხსენებლები სიაში მათი მოთხოვნის თანმიმდევრობით შეიყვანეს, განსაკუთრებული ყურადღება კი მინისტრებსა და მსგავსი ან უფრო მაღალი რანგის სხვა სამთავრობო თანამდებობის პირებს ეთმობოდათ. ზოგადი დებატების წესების თანახმად, განცხადებები გაჟღერდა გაეროს ერთ-ერთ ოფიციალურ ენაზე: [[არაბული ენა|არაბულზე]], [[ჩინური ენა|ჩინურზე]], [[ინგლისური ენა|ინგლისურზე]], [[ფრანგული ენა|ფრანგულზე]], [[რუსული ენა|რუსულზე]] ან [[ესპანური ენა|ესპანურზე]] და ითარგმნა გაეროს თარჯიმნების მიერ. თითოეულ მომხსენებელს სთხოვეს, რომ წინასწარ მიეწოდებინა კონფერენციის ოფიცრებისთვის თავისი განცხადებების 20 ასლი თარგმანის გასაადვილებლად და პოდიუმზე წარდგენის მიზნით. ამ სესიაზე მოთხოვნის შესაბამისად, გამოსვლები ხუთი წუთით განისაზღვრა, ხოლო ზეეროვნული ორგანოებისთვის - შვიდი წუთით.<ref name="data">{{Cite web|url=http://www.unhcr.org/5028f5129.pdf|title=Archived copy|access-date=23 November 2012|url-status=live}}</ref> პრეზიდენტმა ჯონ უილიამ ეშიმ აირჩია თემა: „2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგი: სცენის მომზადება!“. ეს ნიშნავს, რომ მან მოუწოდა წევრ სახელმწიფოებს და სხვა დაინტერესებულ მხარეებს „ხელი შეუწყონ დიალოგს, რეფლექსიას და ერთგულებას ეფექტური ახალი დღის წესრიგის ფორმულირების მიმართ, რათა დაძლიონ სიღარიბე და დაუცველობა და უზრუნველყონ მდგრადი განვითარება“.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/newsmakers.asp?NewsID=95|title=Interview with John W. Ashe, President of the 68th session of the General Assembly|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> გრძელვადიანი მდგრადი განვითარება ასევე მიზნად განისაზღვრა.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ ყველა წევრ სახელმწიფოს შეუძლია მონაწილეობა მიიღოს გენერალური ასამბლეის გენერალურ დებატებში, სხვა დიპლომატიური ურთიერთობების მიუხედავად, რადგან გაერო არცერთი ქვეყნის ნაწილად არ ითვლება, [[აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი|შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტმა]] განაცხადა, რომ უარი თქვა სუდანის პრეზიდენტ [[ომარ ალ-ბაშირი|ომარ ალ-ბაშირის]] ვიზის განაცხადზე. სუდანის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ განცხადება გაავრცელა, რომელშიც ნათქვამია, რომ შეერთებულმა შტატებმაც ჩაიდინა ომის დანაშაულები და გენოციდი, მათ შორის ერაყში შეჭრა [[ერაყის ომი|„ერაყის თავისუფლების ოპერაციის“]] ფარგლებში, რამაც ერთ მილიონზე მეტი ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. მან ასევე კიდევ ერთხელ დაადასტურა სუდანის ერთგულება სესიის შეხვედრებში მონაწილეობის სრულ უფლებაზე და შეერთებულ შტატებს, თავისი მოვალეობების შესრულებისა და რაც შეიძლება მალე საჭირო ვიზის გაცემისკენ მოუწოდა.<ref>{{Cite web|url=https://www.voanews.com/africa/sudanese-president-applies-us-visa-attend-unga|title=Sudanese President Applies for US Visa to Attend UNGA|language=en|access-date=2019-10-28|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite news|date=2015-08-03|title=Sudan says Bashir plans to speak at U.N. summit in New York|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/us-sudan-un-usa-idUSKCN0Q828Q20150803|url-status=live|access-date=2019-10-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20191028052507/https://www.reuters.com/article/us-sudan-un-usa-idUSKCN0Q828Q20150803|archive-date=28 October 2019}}</ref> მოგვიანებით მან დაადასტურა, რომ სესიას დაესწრებოდა ნიუ-იორკში მაროკოს გავლით მიმავალი რეისით.<ref>{{Cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/09/20139235522780219.html|title=Sudanese president confirms US travel plan|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> თუმცა, ვიზიტი ბოლო წუთს გააუქმა.<ref>{{Cite web|url=http://allafrica.com/stories/201309271060.html|title=Sudan's 'Wanted' President Skips UN General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> == დღის წესრიგი == პრეზიდენტმა ჯონ უილიამ ეშიმ სესიის თემად აირჩია „2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგი: მომზადება“.<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> === საკითხები === სესიის სხვა საკითხები იყო მიგრაცია, ბირთვული განიარაღება, ათასწლეულის განვითარების მიზნები და შეზღუდული შესაძლებლობები, ასევე გენერალური ასამბლეის მიერ დაკისრებული მაღალი დონის თემატური დებატები აფრიკაში ინვესტიციებისა და განვითარების მიზნების მიღწევაში მისი როლის შესახებ.<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ასევე იგეგმებოდა დებატები გაეროს უშიშროების საბჭოს რეფორმაზე თუმცა, ეშის თქმით, ეს რთული საკითხი იქნებოდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=2013%5C09%5C18%5Cstory_18-9-2013_pg7_22|title=UN reforms to be an uphill task for delegates at General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> == რეზოლუციები == რეზოლუციები გაეროს გენერალურ ასამბლეას 2013 წლის ოქტომბრიდან 2014 წლის ზაფხულამდე პერიოდში წარედგინა. აღსანიშნავ რეზოლუციებს შორისაა [[გაეროს გენერალური ასამბლეის რეზოლუცია 68/262|68/262 რეზოლუცია]], რომელიც [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსიას]] ეხებოდა. == არჩევნები == [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოს]] არამუდმივი წევრების 2014-2015 წლების არჩევნები 2013 წლის ოქტომბერში გაიმართა. საბჭო დატოვეს მაროკომ, ტოგომ, გვატემალამ, პაკისტანმა და აზერბაიჯანმა. ახალი წევრები გახდნენ ჩადი, ნიგერია, ლიეტუვა და ჩილე. მიუხედავად იმისა, რომ საუდის არაბეთი აირჩიეს, მათ უარი თქვეს ამ როლის შესრულებაზე. მათი მოტივი იყო ორგანოს „ორმაგი სტანდარტები“ და მისი არაეფექტურობა [[სირიის სამოქალაქო ომი|სირიის სამოქალაქო ომის]] მოგვარებაში.<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2013/10/19/saudi-withdrawal-stuns-un-security-council|title=Saudi withdrawal stuns UN Security Council|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> შემდეგ მისი ადგილი იორდანიამ დაიკავა. გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოს 18 წევრის სამი წლის ვადით არჩევისთვის არჩევნები გაიმართა. საბჭო დატოვეს ანგოლამ, ეკვადორმა, გვატემალამ, ლიბიამ, მალაიზიამ, მალდივებმა, მავრიტანიამ, მოლდოვამ, კატარმა, ესპანეთმა, შვეიცარიამ და ტაილანდმა. დამარცხებულ კანდიდატებად გამოცხადდნენ სამხრეთ სუდანი (89) და ურუგვაი (93).<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/68/meetings/elections/hrc.shtml|title=General Assembly of the United Nations|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> სხვა ხმები მიიღეს: ანდორამ, ირანმა, იორდანიამ, საბერძნეთმა, ლატვიამ, ლუქსემბურგმა, პორტუგალიამ, სან-მარინომ, სინგაპურმა, სლოვაკეთმა, ტაილანდმა და ტუნისმა. ყველამ, იორდანიისა (16) და ტუნისის (2) გარდა თითო ხმა მიიღო. 12 ნოემბერს აირჩიეს ალჟირი (164), ჩინეთი (176), კუბა (148), საფრანგეთი (174), მაკედონია (177), მალდივები (164), მექსიკა (135), მაროკო (163), ნამიბია (150), რუსეთი (176), საუდის არაბეთი (140), გაერთიანებული სამეფო (171) და ვიეტნამი (184), <ref name="un.org">{{Cite web|url=https://www.un.org/News/Press/docs//2013/ga11454.doc.htm|title=In Single Secret Ballot, General Assembly Elects 14 Member States to Three-Year Terms on Human Rights Council|access-date=29 June 2017|url-status=dead}}</ref> უთანხმოების ფონზე.<ref>{{Cite web|url=https://www.thejakartapost.com/news/2013/11/13/s-arabia-china-and-russia-win-seats-unhrc.html|title=S. Arabia, China and Russia win seats on UNHRC|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> ნამიბია, ჩრდილოეთ მაკედონია და ვიეტნამი პირველად აირჩიეს.<ref name="un.org" /> საჭირო ხმების მინიმალური რაოდენობა 97 იყო. აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის პრესსპიკერმა [[ჯენიფერ ფსაკი|ჯენ ფსაკიმ]] საპასუხოდ განაცხადა: „ვწუხვართ, რომ ადამიანის უფლებათა საბჭოში არჩეულმა ზოგიერთმა ქვეყანამ ვერ შეძლო ადამიანის უფლებების ხელშეწყობისა და დაცვისადმი ერთგულების გამოვლენა. [საბჭომ შეძლო] ერთად მუშაობა და პროგრესის მიღწევა [როდესაც რუსეთი, ჩინეთი და კუბა წევრები იყვნენ და] სწორედ ამის იმედი გვაქვს საბჭოს მომავალზე საუბრისას“.<ref>{{Cite news|last=Yoon|first=Sangwon|date=12 November 2013|title=Saudis, China, Russia Elected to UN Human Rights Council|work=Bloomberg|url=https://www.bloomberg.com/news/2013-11-12/saudis-china-russia-elected-to-un-human-rights-council.html|url-status=live|access-date=11 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20131202235406/http://www.bloomberg.com/news/2013-11-12/saudis-china-russia-elected-to-un-human-rights-council.html|archive-date=2 December 2013}}</ref> == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.un.org/en/ga/president/68/ 68-ე გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი] ჯონ უილიამ ეში * [https://www.un.org/en/ga/68/agenda/index.shtml 68-ე გენერალური ასამბლეის დღის წესრიგი] {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გაეროს გენერალური ასამბლეის სესიები]] isnq8rzded4efql5ba3em6s5jn7vccp 4822673 4822671 2025-06-30T17:50:15Z AkakiBalanchivadze 92095 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4822673 wikitext text/x-wiki '''გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის სამოცდამერვე სესია''' — [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს]] გენერალური ასამბლეის სესია, რომელიც [[2013]] წლის [[17 სექტემბერი|17 სექტემბერს]] გაიხსნა.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/info/meetings/67schedule.shtml|title=UN General Assembly - Meeting Summaries|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი ამ წელს ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ქვეყნების ჯგუფიდან (GRULAC) კონსენსუსის შედეგად გახდა ანტიგუა და ბარბუდას წარმომადგენელი ჯონ უილიამ აში. == სესიის ორგანიზება == 2011 წლის დეკემბერში, ანტიგუა და ბარბუდას ელჩი გაეროში, ჯონ უილიამ ეში, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის თანამდებობაზე კონსენსუსის საფუძველზე აირჩია ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფის 33-ვე წევრმა სახელმწიფომ,<ref>{{Cite web|url=http://www.mni-alive.com/empowerment/180-blog/1702-antiguan-dr-john-ashe-appointed-president-of-68-un-general-assembly-session-v15-1702.html|title=MNI Alive - A Global Caribbean Community - Antiguan Dr John Ashe Appointed President of 68 UN General Assembly Session|access-date=23 November 2012|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.caribbean360.com/index.php/news/antigua_news/520870.html#axzz2D2oQzZLW|title=Antiguan endorsed as president of 2013 UN General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> შესაბამისად, არჩევნები არ გახდა საჭირო. გენერალური ასამბლეისადმი მისასალმებელ სიტყვაში ეშიმ განაცხადა: „მომავალი წელი გადამწყვეტი იქნება ამ ასამბლეისთვის, რადგან ჩვენ ვცდილობთ განვსაზღვროთ 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგის პარამეტრები. ჩვენს წინაშე არსებული ამოცანის მასშტაბები მოითხოვს გადამწყვეტ მოქმედებას და თანამშრომლობის უმაღლეს დონეს და უნდა დავამტკიცოთ, რომ ჩვენი ძალისხმევა ამ ამოცანის მასშტაბის შესაბამისია. უბრალოდ ვერ მივაღწევთ ჩვენი განვითარების მიზნებს ან გავაუმჯობესებთ ადამიანის კეთილდღეობას ქალებისა და ახალგაზრდების საჭიროებებისა და გამოწვევების მოგვარების გარეშე, მათივე წვლილის დახმარებით. დაახლოებით 1.4 მილიარდ ადამიანს არ აქვს სტაბილური წვდომა ელექტროენერგიაზე; 900 მილიონ ადამიანს არ მიეწონდება სუფთა წყალი, ხოლო 2.6 მილიარდი ადამიანი ადეკვატური სანიტარული პირობების გარეშეა. სასწრაფოდ არის საჭირო მოქმედება ამ მუდმივი გამოწვევების მოსაგვარებლად. სამ სფეროში ამდენი ინიციატივის გათვალისწინებით, ვეცადოთ გამოვიყენოთ და გავუზიაროთ ერთმანეთს არსებული ცოდნა, ამავდროულად გავაფართოვოთ ინიციატივები, რომლებიც უკვე მუშაობს ინტეგრირებული წყლის მართვის, მდგრადი ენერგიისა და სანიტარული მომსახურების სფეროებში 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგისთვის.“ გენერალურმა მდივანმა [[პან გი მუნი|ბან კი მუნმა]] შემდეგ განაცხადა: „ჩვენ გავაძლიერებთ ჩვენს ძალისხმევას 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგის შესამუშავებლად, მათ შორის მდგრადი განვითარების ერთიანი მიზნების ნაკრებით, რომელიც, ვიმედოვნებთ, გადაჭრის ამ ახალი ეპოქის რთულ გამოწვევებს და მსოფლიოს ხალხების ყურადღებას ათასწლეულის განვითარების მიზნების მსგავსად დაიმსახურებს. სირია, უდავოდ, საერთაშორისო საზოგადოების წინაშე არსებული უდიდესი კრიზისია. ასამბლეას თავისი როლი და ხმა აქვს ამ კრიზისის გადაჭრისა და ტანჯვაზე რეაგირების გზაზე.“<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ტრადიციისამებრ, გენერალური ასამბლეის ყოველი სესიის წინ გენერალური მდივანმა, ამ შემთხვევაში [[პან გი მუნი|ბან კი მუნმა]] ჩაატარა კენჭისყრა იმის დასადგენად, თუ რომელი წევრი სახელმწიფო დაიკავებდა პირველ ადგილს გენერალური ასამბლეის დარბაზში სესიისთვის, ხოლო სხვა წევრი სახელმწიფოები მიჰყვებოდნენ თავიანთი სახელის ინგლისური თარგმანის მიხედვით. იგივე თანმიმდევრობა დაცულია ექვს მთავარ კომიტეტში.<ref name="data">{{Cite web|url=http://www.unhcr.org/5028f5129.pdf|title=Archived copy|access-date=23 November 2012|url-status=live}}</ref> 68-ე სესიისთვის [[ხორვატია]] აირჩიეს გენერალური ასამბლეის პალატის პირველი ადგილის დასაკავებლად.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/|title=General Assembly of the United Nations|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ასევე აირჩიეს თავმჯდომარეები და თანამდებობის პირები ექვსი მთავარი კომიტეტისთვის: პირველი კომიტეტი (განიარაღებისა და საერთაშორისო უსაფრთხოების კომიტეტი); მეორე კომიტეტი (ეკონომიკური და ფინანსური კომიტეტი). მესამე კომიტეტი (სოციალური, ჰუმანიტარული და კულტურული კომიტეტი) მეოთხე კომიტეტი (სპეციალური პოლიტიკური და დეკოლონიზაციის კომიტეტი) მეხუთე კომიტეტი (ადმინისტრაციული და საბიუჯეტო კომიტეტი); და მეექვსე კომიტეტი (იურიდიული კომიტეტი). გაეროს ამ გენერალურ ასამბლეას ცხრამეტი ვიცე-პრეზიდენტი ჰყავდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.afghanistan-un.org/2012/06/un-general-assembly-elects-new-president-and-vice-presidents/|title=UN General Assembly Elects New President and Vice-Presidents|publisher=Afghanistan-un.org|date=2012-06-08|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> სესიის გახსნაზე გაეროს გენერალურმა მდივანმა ბან კი მუნმა ისაუბრა ათასწლეულის განვითარების მიზნების დაჩქარებული განხორციელებისა და [[სირიის სამოქალაქო ომი|სირიის სამოქალაქო ომის]] გადაწყვეტის საჭიროებაზე.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/News/Press/docs/2013/sgsm15288.doc.htm|title=Secretary-General, at Opening of General Assembly Session, Stresses Need to Address Syria Crisis, Accelerate Millennium Development Goals|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> === ზოგადი დებატები === ქვეყნების უმეტესობას ჰყავდა წარმომადგენელი, რომელიც თავის ქვეყანასთან დაკავშირებულ საკითხებსა და გენერალური ასამბლეის ქმედებებთან დაკავშირებით მომავალი წლის იმედებზე საუბრობდა. ზოგადი დებატები წევრ სახელმწიფოებს შესაძლებლობას აძლევს, ისაუბრონ მათთვის მნიშვნელოვანი საერთაშორისო საკითხების შესახებ. ზოგადი დებატები 24-27 სექტემბერს და 30 სექტემბრიდან 1 ოქტომბრამდე გაიმართა. მომხსენებლების რიგითობა თავდაპირველად წევრ სახელმწიფოებს მიენიჭათ, შემდეგ დამკვირვებელ სახელმწიფოებსა და ზეეროვნულ ორგანოებს. ნებისმიერ სხვა დამკვირვებელ სუბიექტს, სურვილის შემთხვევაში, ჰქონდა შესაძლებლობა, დებატების ბოლოს გამოსულიყო. მომხსენებლები სიაში მათი მოთხოვნის თანმიმდევრობით შეიყვანეს, განსაკუთრებული ყურადღება კი მინისტრებსა და მსგავსი ან უფრო მაღალი რანგის სხვა სამთავრობო თანამდებობის პირებს ეთმობოდათ. ზოგადი დებატების წესების თანახმად, განცხადებები გაჟღერდა გაეროს ერთ-ერთ ოფიციალურ ენაზე: [[არაბული ენა|არაბულზე]], [[ჩინური ენა|ჩინურზე]], [[ინგლისური ენა|ინგლისურზე]], [[ფრანგული ენა|ფრანგულზე]], [[რუსული ენა|რუსულზე]] ან [[ესპანური ენა|ესპანურზე]] და ითარგმნა გაეროს თარჯიმნების მიერ. თითოეულ მომხსენებელს სთხოვეს, რომ წინასწარ მიეწოდებინა კონფერენციის ოფიცრებისთვის თავისი განცხადებების 20 ასლი თარგმანის გასაადვილებლად და პოდიუმზე წარდგენის მიზნით. ამ სესიაზე მოთხოვნის შესაბამისად, გამოსვლები ხუთი წუთით განისაზღვრა, ხოლო ზეეროვნული ორგანოებისთვის - შვიდი წუთით.<ref name="data">{{Cite web|url=http://www.unhcr.org/5028f5129.pdf|title=Archived copy|access-date=23 November 2012|url-status=live}}</ref> პრეზიდენტმა ჯონ უილიამ ეშიმ აირჩია თემა: „2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგი: სცენის მომზადება!“. ეს ნიშნავს, რომ მან მოუწოდა წევრ სახელმწიფოებს და სხვა დაინტერესებულ მხარეებს „ხელი შეუწყონ დიალოგს, რეფლექსიას და ერთგულებას ეფექტური ახალი დღის წესრიგის ფორმულირების მიმართ, რათა დაძლიონ სიღარიბე და დაუცველობა და უზრუნველყონ მდგრადი განვითარება“.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/newsmakers.asp?NewsID=95|title=Interview with John W. Ashe, President of the 68th session of the General Assembly|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> გრძელვადიანი მდგრადი განვითარება ასევე მიზნად განისაზღვრა.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ ყველა წევრ სახელმწიფოს შეუძლია მონაწილეობა მიიღოს გენერალური ასამბლეის გენერალურ დებატებში, სხვა დიპლომატიური ურთიერთობების მიუხედავად, რადგან გაერო არცერთი ქვეყნის ნაწილად არ ითვლება, [[აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი|შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტმა]] განაცხადა, რომ უარი თქვა სუდანის პრეზიდენტ [[ომარ ალ-ბაშირი|ომარ ალ-ბაშირის]] ვიზის განაცხადზე. სუდანის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ განცხადება გაავრცელა, რომელშიც ნათქვამია, რომ შეერთებულმა შტატებმაც ჩაიდინა ომის დანაშაულები და გენოციდი, მათ შორის ერაყში შეჭრა [[ერაყის ომი|„ერაყის თავისუფლების ოპერაციის“]] ფარგლებში, რამაც ერთ მილიონზე მეტი ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. მან ასევე კიდევ ერთხელ დაადასტურა სუდანის ერთგულება სესიის შეხვედრებში მონაწილეობის სრულ უფლებაზე და შეერთებულ შტატებს, თავისი მოვალეობების შესრულებისა და რაც შეიძლება მალე საჭირო ვიზის გაცემისკენ მოუწოდა.<ref>{{Cite web|url=https://www.voanews.com/africa/sudanese-president-applies-us-visa-attend-unga|title=Sudanese President Applies for US Visa to Attend UNGA|language=en|access-date=2019-10-28|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite news|date=2015-08-03|title=Sudan says Bashir plans to speak at U.N. summit in New York|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/us-sudan-un-usa-idUSKCN0Q828Q20150803|url-status=live|access-date=2019-10-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20191028052507/https://www.reuters.com/article/us-sudan-un-usa-idUSKCN0Q828Q20150803|archive-date=28 October 2019}}</ref> მოგვიანებით მან დაადასტურა, რომ სესიას დაესწრებოდა ნიუ-იორკში მაროკოს გავლით მიმავალი რეისით.<ref>{{Cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/09/20139235522780219.html|title=Sudanese president confirms US travel plan|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> თუმცა, ვიზიტი ბოლო წუთს გააუქმა.<ref>{{Cite web|url=http://allafrica.com/stories/201309271060.html|title=Sudan's 'Wanted' President Skips UN General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> == დღის წესრიგი == პრეზიდენტმა ჯონ უილიამ ეშიმ სესიის თემად აირჩია „2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგი: მომზადება“.<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> === საკითხები === სესიის სხვა საკითხები იყო მიგრაცია, ბირთვული განიარაღება, ათასწლეულის განვითარების მიზნები და შეზღუდული შესაძლებლობები, ასევე გენერალური ასამბლეის მიერ დაკისრებული მაღალი დონის თემატური დებატები აფრიკაში ინვესტიციებისა და განვითარების მიზნების მიღწევაში მისი როლის შესახებ.<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ასევე იგეგმებოდა დებატები გაეროს უშიშროების საბჭოს რეფორმაზე თუმცა, ეშის თქმით, ეს რთული საკითხი იქნებოდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=2013%5C09%5C18%5Cstory_18-9-2013_pg7_22|title=UN reforms to be an uphill task for delegates at General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> == რეზოლუციები == რეზოლუციები გაეროს გენერალურ ასამბლეას 2013 წლის ოქტომბრიდან 2014 წლის ზაფხულამდე პერიოდში წარედგინა. აღსანიშნავ რეზოლუციებს შორისაა [[გაეროს გენერალური ასამბლეის რეზოლუცია 68/262|68/262 რეზოლუცია]], რომელიც [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსიას]] ეხებოდა. == არჩევნები == [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოს]] არამუდმივი წევრების 2014-2015 წლების არჩევნები 2013 წლის ოქტომბერში გაიმართა. საბჭო დატოვეს მაროკომ, ტოგომ, გვატემალამ, პაკისტანმა და აზერბაიჯანმა. ახალი წევრები გახდნენ ჩადი, ნიგერია, ლიეტუვა და ჩილე. მიუხედავად იმისა, რომ საუდის არაბეთი აირჩიეს, მათ უარი თქვეს ამ როლის შესრულებაზე. მათი მოტივი იყო ორგანოს „ორმაგი სტანდარტები“ და მისი არაეფექტურობა [[სირიის სამოქალაქო ომი|სირიის სამოქალაქო ომის]] მოგვარებაში.<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2013/10/19/saudi-withdrawal-stuns-un-security-council|title=Saudi withdrawal stuns UN Security Council|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> შემდეგ მისი ადგილი იორდანიამ დაიკავა. გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოს 18 წევრის სამი წლის ვადით არჩევისთვის არჩევნები გაიმართა. საბჭო დატოვეს ანგოლამ, ეკვადორმა, გვატემალამ, ლიბიამ, მალაიზიამ, მალდივებმა, მავრიტანიამ, მოლდოვამ, კატარმა, ესპანეთმა, შვეიცარიამ და ტაილანდმა. დამარცხებულ კანდიდატებად გამოცხადდნენ სამხრეთ სუდანი (89) და ურუგვაი (93).<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/68/meetings/elections/hrc.shtml|title=General Assembly of the United Nations|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> სხვა ხმები მიიღეს: ანდორამ, ირანმა, იორდანიამ, საბერძნეთმა, ლატვიამ, ლუქსემბურგმა, პორტუგალიამ, სან-მარინომ, სინგაპურმა, სლოვაკეთმა, ტაილანდმა და ტუნისმა. ყველამ, იორდანიისა (16) და ტუნისის (2) გარდა თითო ხმა მიიღო. 12 ნოემბერს აირჩიეს ალჟირი (164), ჩინეთი (176), კუბა (148), საფრანგეთი (174), მაკედონია (177), მალდივები (164), მექსიკა (135), მაროკო (163), ნამიბია (150), რუსეთი (176), საუდის არაბეთი (140), გაერთიანებული სამეფო (171) და ვიეტნამი (184), <ref name="un.org">{{Cite web|url=https://www.un.org/News/Press/docs//2013/ga11454.doc.htm|title=In Single Secret Ballot, General Assembly Elects 14 Member States to Three-Year Terms on Human Rights Council|access-date=29 June 2017|url-status=dead}}</ref> უთანხმოების ფონზე.<ref>{{Cite web|url=https://www.thejakartapost.com/news/2013/11/13/s-arabia-china-and-russia-win-seats-unhrc.html|title=S. Arabia, China and Russia win seats on UNHRC|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> ნამიბია, ჩრდილოეთ მაკედონია და ვიეტნამი პირველად აირჩიეს.<ref name="un.org" /> საჭირო ხმების მინიმალური რაოდენობა 97 იყო. აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის პრესსპიკერმა [[ჯენიფერ ფსაკი|ჯენ ფსაკიმ]] საპასუხოდ განაცხადა: „ვწუხვართ, რომ ადამიანის უფლებათა საბჭოში არჩეულმა ზოგიერთმა ქვეყანამ ვერ შეძლო ადამიანის უფლებების ხელშეწყობისა და დაცვისადმი ერთგულების გამოვლენა. [საბჭომ შეძლო] ერთად მუშაობა და პროგრესის მიღწევა [როდესაც რუსეთი, ჩინეთი და კუბა წევრები იყვნენ და] სწორედ ამის იმედი გვაქვს საბჭოს მომავალზე საუბრისას“.<ref>{{Cite news|last=Yoon|first=Sangwon|date=12 November 2013|title=Saudis, China, Russia Elected to UN Human Rights Council|work=Bloomberg|url=https://www.bloomberg.com/news/2013-11-12/saudis-china-russia-elected-to-un-human-rights-council.html|url-status=live|access-date=11 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20131202235406/http://www.bloomberg.com/news/2013-11-12/saudis-china-russia-elected-to-un-human-rights-council.html|archive-date=2 December 2013}}</ref> == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.un.org/en/ga/president/68/ 68-ე გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი] ჯონ უილიამ ეში * [https://www.un.org/en/ga/68/agenda/index.shtml 68-ე გენერალური ასამბლეის დღის წესრიგი] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გაეროს გენერალური ასამბლეის სესიები]] ec064idl57qkt2yk5ofgmf1ru77tw9s 4822674 4822673 2025-06-30T17:50:59Z AkakiBalanchivadze 92095 4822674 wikitext text/x-wiki '''გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის სამოცდამერვე სესია''' — [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს]] გენერალური ასამბლეის სესია, რომელიც [[2013]] წლის [[17 სექტემბერი|17 სექტემბერს]] გაიხსნა.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/info/meetings/67schedule.shtml|title=UN General Assembly - Meeting Summaries|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი ამ წელს ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ქვეყნების ჯგუფიდან (GRULAC) კონსენსუსის შედეგად გახდა ანტიგუა და ბარბუდას წარმომადგენელი ჯონ უილიამ აში. == სესიის ორგანიზება == 2011 წლის დეკემბერში, ანტიგუა და ბარბუდას ელჩი გაეროში, ჯონ უილიამ ეში, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის თანამდებობაზე კონსენსუსის საფუძველზე აირჩია ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფის 33-ვე წევრმა სახელმწიფომ,<ref>{{Cite web|url=http://www.mni-alive.com/empowerment/180-blog/1702-antiguan-dr-john-ashe-appointed-president-of-68-un-general-assembly-session-v15-1702.html|title=MNI Alive - A Global Caribbean Community - Antiguan Dr John Ashe Appointed President of 68 UN General Assembly Session|access-date=23 November 2012|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.caribbean360.com/index.php/news/antigua_news/520870.html#axzz2D2oQzZLW|title=Antiguan endorsed as president of 2013 UN General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> შესაბამისად, არჩევნები არ გახდა საჭირო. გენერალური ასამბლეისადმი მისასალმებელ სიტყვაში ეშიმ განაცხადა: „მომავალი წელი გადამწყვეტი იქნება ამ ასამბლეისთვის, რადგან ჩვენ ვცდილობთ განვსაზღვროთ 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგის პარამეტრები. ჩვენს წინაშე არსებული ამოცანის მასშტაბები მოითხოვს გადამწყვეტ მოქმედებას და თანამშრომლობის უმაღლეს დონეს და უნდა დავამტკიცოთ, რომ ჩვენი ძალისხმევა ამ ამოცანის მასშტაბის შესაბამისია. უბრალოდ ვერ მივაღწევთ ჩვენი განვითარების მიზნებს ან გავაუმჯობესებთ ადამიანის კეთილდღეობას ქალებისა და ახალგაზრდების საჭიროებებისა და გამოწვევების მოგვარების გარეშე, მათივე წვლილის დახმარებით. დაახლოებით 1.4 მილიარდ ადამიანს არ აქვს სტაბილური წვდომა ელექტროენერგიაზე; 900 მილიონ ადამიანს არ მიეწონდება სუფთა წყალი, ხოლო 2.6 მილიარდი ადამიანი ადეკვატური სანიტარული პირობების გარეშეა. სასწრაფოდ არის საჭირო მოქმედება ამ მუდმივი გამოწვევების მოსაგვარებლად. სამ სფეროში ამდენი ინიციატივის გათვალისწინებით, ვეცადოთ გამოვიყენოთ და გავუზიაროთ ერთმანეთს არსებული ცოდნა, ამავდროულად გავაფართოვოთ ინიციატივები, რომლებიც უკვე მუშაობს ინტეგრირებული წყლის მართვის, მდგრადი ენერგიისა და სანიტარული მომსახურების სფეროებში 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგისთვის.“ გენერალურმა მდივანმა [[პან გი მუნი|ბან კი მუნმა]] შემდეგ განაცხადა: „ჩვენ გავაძლიერებთ ჩვენს ძალისხმევას 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგის შესამუშავებლად, მათ შორის მდგრადი განვითარების ერთიანი მიზნების ნაკრებით, რომელიც, ვიმედოვნებთ, გადაჭრის ამ ახალი ეპოქის რთულ გამოწვევებს და მსოფლიოს ხალხების ყურადღებას ათასწლეულის განვითარების მიზნების მსგავსად დაიმსახურებს. სირია, უდავოდ, საერთაშორისო საზოგადოების წინაშე არსებული უდიდესი კრიზისია. ასამბლეას თავისი როლი და ხმა აქვს ამ კრიზისის გადაჭრისა და ტანჯვაზე რეაგირების გზაზე.“<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ტრადიციისამებრ, გენერალური ასამბლეის ყოველი სესიის წინ გენერალური მდივანმა, ამ შემთხვევაში [[პან გი მუნი|ბან კი მუნმა]] ჩაატარა კენჭისყრა იმის დასადგენად, თუ რომელი წევრი სახელმწიფო დაიკავებდა პირველ ადგილს გენერალური ასამბლეის დარბაზში სესიისთვის, ხოლო სხვა წევრი სახელმწიფოები მიჰყვებოდნენ თავიანთი სახელის ინგლისური თარგმანის მიხედვით. იგივე თანმიმდევრობა დაცულია ექვს მთავარ კომიტეტში.<ref name="data">{{Cite web|url=http://www.unhcr.org/5028f5129.pdf|title=Archived copy|access-date=23 November 2012|url-status=live}}</ref> 68-ე სესიისთვის [[ხორვატია]] აირჩიეს გენერალური ასამბლეის პალატის პირველი ადგილის დასაკავებლად.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/|title=General Assembly of the United Nations|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ასევე აირჩიეს თავმჯდომარეები და თანამდებობის პირები ექვსი მთავარი კომიტეტისთვის: პირველი კომიტეტი (განიარაღებისა და საერთაშორისო უსაფრთხოების კომიტეტი); მეორე კომიტეტი (ეკონომიკური და ფინანსური კომიტეტი). მესამე კომიტეტი (სოციალური, ჰუმანიტარული და კულტურული კომიტეტი) მეოთხე კომიტეტი (სპეციალური პოლიტიკური და დეკოლონიზაციის კომიტეტი) მეხუთე კომიტეტი (ადმინისტრაციული და საბიუჯეტო კომიტეტი); და მეექვსე კომიტეტი (იურიდიული კომიტეტი). გაეროს ამ გენერალურ ასამბლეას ცხრამეტი ვიცე-პრეზიდენტი ჰყავდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.afghanistan-un.org/2012/06/un-general-assembly-elects-new-president-and-vice-presidents/|title=UN General Assembly Elects New President and Vice-Presidents|publisher=Afghanistan-un.org|date=2012-06-08|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> სესიის გახსნაზე გაეროს გენერალურმა მდივანმა ბან კი მუნმა ისაუბრა ათასწლეულის განვითარების მიზნების დაჩქარებული განხორციელებისა და [[სირიის სამოქალაქო ომი|სირიის სამოქალაქო ომის]] გადაწყვეტის საჭიროებაზე.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/News/Press/docs/2013/sgsm15288.doc.htm|title=Secretary-General, at Opening of General Assembly Session, Stresses Need to Address Syria Crisis, Accelerate Millennium Development Goals|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> === ზოგადი დებატები === ქვეყნების უმეტესობას ჰყავდა წარმომადგენელი, რომელიც თავის ქვეყანასთან დაკავშირებულ საკითხებსა და გენერალური ასამბლეის ქმედებებთან დაკავშირებით მომავალი წლის იმედებზე საუბრობდა. ზოგადი დებატები წევრ სახელმწიფოებს შესაძლებლობას აძლევს, ისაუბრონ მათთვის მნიშვნელოვანი საერთაშორისო საკითხების შესახებ. ზოგადი დებატები 24-27 სექტემბერს და 30 სექტემბრიდან 1 ოქტომბრამდე გაიმართა. მომხსენებლების რიგითობა თავდაპირველად წევრ სახელმწიფოებს მიენიჭათ, შემდეგ დამკვირვებელ სახელმწიფოებსა და ზეეროვნულ ორგანოებს. ნებისმიერ სხვა დამკვირვებელ სუბიექტს, სურვილის შემთხვევაში, ჰქონდა შესაძლებლობა, დებატების ბოლოს გამოსულიყო. მომხსენებლები სიაში მათი მოთხოვნის თანმიმდევრობით შეიყვანეს, განსაკუთრებული ყურადღება კი მინისტრებსა და მსგავსი ან უფრო მაღალი რანგის სხვა სამთავრობო თანამდებობის პირებს ეთმობოდათ. ზოგადი დებატების წესების თანახმად, განცხადებები გაჟღერდა გაეროს ერთ-ერთ ოფიციალურ ენაზე: [[არაბული ენა|არაბულზე]], [[ჩინური ენა|ჩინურზე]], [[ინგლისური ენა|ინგლისურზე]], [[ფრანგული ენა|ფრანგულზე]], [[რუსული ენა|რუსულზე]] ან [[ესპანური ენა|ესპანურზე]] და ითარგმნა გაეროს თარჯიმნების მიერ. თითოეულ მომხსენებელს სთხოვეს, რომ წინასწარ მიეწოდებინა კონფერენციის ოფიცრებისთვის თავისი განცხადებების 20 ასლი თარგმანის გასაადვილებლად და პოდიუმზე წარდგენის მიზნით. ამ სესიაზე მოთხოვნის შესაბამისად, გამოსვლები ხუთი წუთით განისაზღვრა, ხოლო ზეეროვნული ორგანოებისთვის - შვიდი წუთით.<ref name="data">{{Cite web|url=http://www.unhcr.org/5028f5129.pdf|title=Archived copy|access-date=23 November 2012|url-status=live}}</ref> პრეზიდენტმა ჯონ უილიამ ეშიმ აირჩია თემა: „2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგი: სცენის მომზადება!“. ეს ნიშნავს, რომ მან მოუწოდა წევრ სახელმწიფოებს და სხვა დაინტერესებულ მხარეებს „ხელი შეუწყონ დიალოგს, რეფლექსიას და ერთგულებას ეფექტური ახალი დღის წესრიგის ფორმულირების მიმართ, რათა დაძლიონ სიღარიბე და დაუცველობა და უზრუნველყონ მდგრადი განვითარება“.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/newsmakers.asp?NewsID=95|title=Interview with John W. Ashe, President of the 68th session of the General Assembly|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> გრძელვადიანი მდგრადი განვითარება ასევე მიზნად განისაზღვრა.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ ყველა წევრ სახელმწიფოს შეუძლია მონაწილეობა მიიღოს გენერალური ასამბლეის გენერალურ დებატებში, სხვა დიპლომატიური ურთიერთობების მიუხედავად, რადგან გაერო არცერთი ქვეყნის ნაწილად არ ითვლება, [[აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი|შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტმა]] განაცხადა, რომ უარი თქვა სუდანის პრეზიდენტ [[ომარ ალ-ბაშირი|ომარ ალ-ბაშირის]] ვიზის განაცხადზე. სუდანის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ განცხადება გაავრცელა, რომელშიც ნათქვამია, რომ შეერთებულმა შტატებმაც ჩაიდინა ომის დანაშაულები და გენოციდი, მათ შორის ერაყში შეჭრა [[ერაყის ომი|„ერაყის თავისუფლების ოპერაციის“]] ფარგლებში, რამაც ერთ მილიონზე მეტი ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. მან ასევე კიდევ ერთხელ დაადასტურა სუდანის ერთგულება სესიის შეხვედრებში მონაწილეობის სრულ უფლებაზე და შეერთებულ შტატებს, თავისი მოვალეობების შესრულებისა და რაც შეიძლება მალე საჭირო ვიზის გაცემისკენ მოუწოდა.<ref>{{Cite web|url=https://www.voanews.com/africa/sudanese-president-applies-us-visa-attend-unga|title=Sudanese President Applies for US Visa to Attend UNGA|language=en|access-date=2019-10-28|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite news|date=2015-08-03|title=Sudan says Bashir plans to speak at U.N. summit in New York|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/us-sudan-un-usa-idUSKCN0Q828Q20150803|url-status=live|access-date=2019-10-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20191028052507/https://www.reuters.com/article/us-sudan-un-usa-idUSKCN0Q828Q20150803|archive-date=28 October 2019}}</ref> მოგვიანებით მან დაადასტურა, რომ სესიას დაესწრებოდა ნიუ-იორკში მაროკოს გავლით მიმავალი რეისით.<ref>{{Cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/09/20139235522780219.html|title=Sudanese president confirms US travel plan|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> თუმცა, ვიზიტი ბოლო წუთს გააუქმა.<ref>{{Cite web|url=http://allafrica.com/stories/201309271060.html|title=Sudan's 'Wanted' President Skips UN General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> == დღის წესრიგი == პრეზიდენტმა ჯონ უილიამ ეშიმ სესიის თემად აირჩია „2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგი: მომზადება“.<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> === საკითხები === სესიის სხვა საკითხები იყო მიგრაცია, ბირთვული განიარაღება, ათასწლეულის განვითარების მიზნები და შეზღუდული შესაძლებლობები, ასევე გენერალური ასამბლეის მიერ დაკისრებული მაღალი დონის თემატური დებატები აფრიკაში ინვესტიციებისა და განვითარების მიზნების მიღწევაში მისი როლის შესახებ.<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ასევე იგეგმებოდა დებატები გაეროს უშიშროების საბჭოს რეფორმაზე თუმცა, ეშის თქმით, ეს რთული საკითხი იქნებოდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=2013%5C09%5C18%5Cstory_18-9-2013_pg7_22|title=UN reforms to be an uphill task for delegates at General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> == რეზოლუციები == რეზოლუციები გაეროს გენერალურ ასამბლეას 2013 წლის ოქტომბრიდან 2014 წლის ზაფხულამდე პერიოდში წარედგინა. აღსანიშნავ რეზოლუციებს შორისაა [[გაეროს გენერალური ასამბლეის რეზოლუცია 68/262|68/262 რეზოლუცია]], რომელიც [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსიას]] ეხებოდა. == არჩევნები == [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოს]] არამუდმივი წევრების 2014-2015 წლების არჩევნები 2013 წლის ოქტომბერში გაიმართა. საბჭო დატოვეს მაროკომ, ტოგომ, გვატემალამ, პაკისტანმა და აზერბაიჯანმა. ახალი წევრები გახდნენ ჩადი, ნიგერია, ლიეტუვა და ჩილე. მიუხედავად იმისა, რომ საუდის არაბეთი აირჩიეს, მათ უარი თქვეს ამ როლის შესრულებაზე. მათი მოტივი იყო ორგანოს „ორმაგი სტანდარტები“ და მისი არაეფექტურობა [[სირიის სამოქალაქო ომი|სირიის სამოქალაქო ომის]] მოგვარებაში.<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2013/10/19/saudi-withdrawal-stuns-un-security-council|title=Saudi withdrawal stuns UN Security Council|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> შემდეგ მისი ადგილი იორდანიამ დაიკავა. გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოს 18 წევრის სამი წლის ვადით არჩევისთვის არჩევნები გაიმართა. საბჭო დატოვეს ანგოლამ, ეკვადორმა, გვატემალამ, ლიბიამ, მალაიზიამ, მალდივებმა, მავრიტანიამ, მოლდოვამ, კატარმა, ესპანეთმა, შვეიცარიამ და ტაილანდმა. დამარცხებულ კანდიდატებად გამოცხადდნენ სამხრეთ სუდანი (89) და ურუგვაი (93).<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/68/meetings/elections/hrc.shtml|title=General Assembly of the United Nations|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> სხვა ხმები მიიღეს: ანდორამ, ირანმა, იორდანიამ, საბერძნეთმა, ლატვიამ, ლუქსემბურგმა, პორტუგალიამ, სან-მარინომ, სინგაპურმა, სლოვაკეთმა, ტაილანდმა და ტუნისმა. ყველამ, იორდანიისა (16) და ტუნისის (2) გარდა თითო ხმა მიიღო. 12 ნოემბერს აირჩიეს ალჟირი (164), ჩინეთი (176), კუბა (148), საფრანგეთი (174), მაკედონია (177), მალდივები (164), მექსიკა (135), მაროკო (163), ნამიბია (150), რუსეთი (176), საუდის არაბეთი (140), გაერთიანებული სამეფო (171) და ვიეტნამი (184), <ref name="un.org">{{Cite web|url=https://www.un.org/News/Press/docs//2013/ga11454.doc.htm|title=In Single Secret Ballot, General Assembly Elects 14 Member States to Three-Year Terms on Human Rights Council|access-date=29 June 2017|url-status=dead}}</ref> უთანხმოების ფონზე.<ref>{{Cite web|url=https://www.thejakartapost.com/news/2013/11/13/s-arabia-china-and-russia-win-seats-unhrc.html|title=S. Arabia, China and Russia win seats on UNHRC|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> ნამიბია, ჩრდილოეთ მაკედონია და ვიეტნამი პირველად აირჩიეს.<ref name="un.org" /> საჭირო ხმების მინიმალური რაოდენობა 97 იყო. აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის პრესსპიკერმა [[ჯენიფერ ფსაკი|ჯენ ფსაკიმ]] საპასუხოდ განაცხადა: „ვწუხვართ, რომ ადამიანის უფლებათა საბჭოში არჩეულმა ზოგიერთმა ქვეყანამ ვერ შეძლო ადამიანის უფლებების ხელშეწყობისა და დაცვისადმი ერთგულების გამოვლენა. [საბჭომ შეძლო] ერთად მუშაობა და პროგრესის მიღწევა [როდესაც რუსეთი, ჩინეთი და კუბა წევრები იყვნენ და] სწორედ ამის იმედი გვაქვს საბჭოს მომავალზე საუბრისას“.<ref>{{Cite news|last=Yoon|first=Sangwon|date=12 November 2013|title=Saudis, China, Russia Elected to UN Human Rights Council|work=Bloomberg|url=https://www.bloomberg.com/news/2013-11-12/saudis-china-russia-elected-to-un-human-rights-council.html|url-status=live|access-date=11 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20131202235406/http://www.bloomberg.com/news/2013-11-12/saudis-china-russia-elected-to-un-human-rights-council.html|archive-date=2 December 2013}}</ref> == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.un.org/en/ga/president/68/ 68-ე გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი] ჯონ უილიამ ეში * [https://www.un.org/en/ga/68/agenda/index.shtml 68-ე გენერალური ასამბლეის დღის წესრიგი] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{გაეროს გენერალური ასამბლეის სესიები}} [[კატეგორია:გაეროს გენერალური ასამბლეის სესიები]] c199bj3g573vod0162quvtiv9u6g5zb 4822678 4822674 2025-06-30T17:56:06Z AkakiBalanchivadze 92095 4822678 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამიტი | სახელი = გაეროს გენერალური ასამბლეის სამოცდამერვე სესია | სხვასახელი = | ფოტო = John William Ashe.jpg | ფოტოს სიგანე = 250პქ | წარწერა = ჯონ უილიამ ეში - 2013 წლის გაეროს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი | სხვასახელი = | თარიღი = [[17 სექტემბერი]], [[2013]] – [[16 სექტემბერი]], [[2014]] | მასპინძელი = {{დროშა|გაერო}} | ადგილი = გაეროს შტაბ-ბინა | ქალაქი = ნიუ-იორკი, ნიუ იორკის შტატი, აშშ | მონაწილეები = [[გაეროს წევრი სახელმწიფოები]] | სახელმწიფოს მეთაური = | თავმჯდომარე = | დოკუმენტები = | პრეზიდენტი = ჯონ უილიამ ეში | დაფუძნდა = | დამფუძნებელი = | წინამორბედი = [[გაეროს გენერალური ასამბლეის სამოცდამეთერთმეტე სესია|67-ე]] | მემკვიდრე = [[გაეროს გენერალური ასამბლეის სამოცდამეცამეტე სესია|69-ე]] | საიტი = | შენიშვნები = | compactnav = yes }} '''გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის სამოცდამერვე სესია''' — [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაეროს]] გენერალური ასამბლეის სესია, რომელიც [[2013]] წლის [[17 სექტემბერი|17 სექტემბერს]] გაიხსნა.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/info/meetings/67schedule.shtml|title=UN General Assembly - Meeting Summaries|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი ამ წელს ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ქვეყნების ჯგუფიდან (GRULAC) კონსენსუსის შედეგად გახდა ანტიგუა და ბარბუდას წარმომადგენელი ჯონ უილიამ აში. == სესიის ორგანიზება == 2011 წლის დეკემბერში, ანტიგუა და ბარბუდას ელჩი გაეროში, ჯონ უილიამ ეში, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტის თანამდებობაზე კონსენსუსის საფუძველზე აირჩია ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ჯგუფის 33-ვე წევრმა სახელმწიფომ,<ref>{{Cite web|url=http://www.mni-alive.com/empowerment/180-blog/1702-antiguan-dr-john-ashe-appointed-president-of-68-un-general-assembly-session-v15-1702.html|title=MNI Alive - A Global Caribbean Community - Antiguan Dr John Ashe Appointed President of 68 UN General Assembly Session|access-date=23 November 2012|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.caribbean360.com/index.php/news/antigua_news/520870.html#axzz2D2oQzZLW|title=Antiguan endorsed as president of 2013 UN General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> შესაბამისად, არჩევნები არ გახდა საჭირო. გენერალური ასამბლეისადმი მისასალმებელ სიტყვაში ეშიმ განაცხადა: „მომავალი წელი გადამწყვეტი იქნება ამ ასამბლეისთვის, რადგან ჩვენ ვცდილობთ განვსაზღვროთ 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგის პარამეტრები. ჩვენს წინაშე არსებული ამოცანის მასშტაბები მოითხოვს გადამწყვეტ მოქმედებას და თანამშრომლობის უმაღლეს დონეს და უნდა დავამტკიცოთ, რომ ჩვენი ძალისხმევა ამ ამოცანის მასშტაბის შესაბამისია. უბრალოდ ვერ მივაღწევთ ჩვენი განვითარების მიზნებს ან გავაუმჯობესებთ ადამიანის კეთილდღეობას ქალებისა და ახალგაზრდების საჭიროებებისა და გამოწვევების მოგვარების გარეშე, მათივე წვლილის დახმარებით. დაახლოებით 1.4 მილიარდ ადამიანს არ აქვს სტაბილური წვდომა ელექტროენერგიაზე; 900 მილიონ ადამიანს არ მიეწონდება სუფთა წყალი, ხოლო 2.6 მილიარდი ადამიანი ადეკვატური სანიტარული პირობების გარეშეა. სასწრაფოდ არის საჭირო მოქმედება ამ მუდმივი გამოწვევების მოსაგვარებლად. სამ სფეროში ამდენი ინიციატივის გათვალისწინებით, ვეცადოთ გამოვიყენოთ და გავუზიაროთ ერთმანეთს არსებული ცოდნა, ამავდროულად გავაფართოვოთ ინიციატივები, რომლებიც უკვე მუშაობს ინტეგრირებული წყლის მართვის, მდგრადი ენერგიისა და სანიტარული მომსახურების სფეროებში 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგისთვის.“ გენერალურმა მდივანმა [[პან გი მუნი|ბან კი მუნმა]] შემდეგ განაცხადა: „ჩვენ გავაძლიერებთ ჩვენს ძალისხმევას 2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგის შესამუშავებლად, მათ შორის მდგრადი განვითარების ერთიანი მიზნების ნაკრებით, რომელიც, ვიმედოვნებთ, გადაჭრის ამ ახალი ეპოქის რთულ გამოწვევებს და მსოფლიოს ხალხების ყურადღებას ათასწლეულის განვითარების მიზნების მსგავსად დაიმსახურებს. სირია, უდავოდ, საერთაშორისო საზოგადოების წინაშე არსებული უდიდესი კრიზისია. ასამბლეას თავისი როლი და ხმა აქვს ამ კრიზისის გადაჭრისა და ტანჯვაზე რეაგირების გზაზე.“<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ტრადიციისამებრ, გენერალური ასამბლეის ყოველი სესიის წინ გენერალური მდივანმა, ამ შემთხვევაში [[პან გი მუნი|ბან კი მუნმა]] ჩაატარა კენჭისყრა იმის დასადგენად, თუ რომელი წევრი სახელმწიფო დაიკავებდა პირველ ადგილს გენერალური ასამბლეის დარბაზში სესიისთვის, ხოლო სხვა წევრი სახელმწიფოები მიჰყვებოდნენ თავიანთი სახელის ინგლისური თარგმანის მიხედვით. იგივე თანმიმდევრობა დაცულია ექვს მთავარ კომიტეტში.<ref name="data">{{Cite web|url=http://www.unhcr.org/5028f5129.pdf|title=Archived copy|access-date=23 November 2012|url-status=live}}</ref> 68-ე სესიისთვის [[ხორვატია]] აირჩიეს გენერალური ასამბლეის პალატის პირველი ადგილის დასაკავებლად.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/|title=General Assembly of the United Nations|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ასევე აირჩიეს თავმჯდომარეები და თანამდებობის პირები ექვსი მთავარი კომიტეტისთვის: პირველი კომიტეტი (განიარაღებისა და საერთაშორისო უსაფრთხოების კომიტეტი); მეორე კომიტეტი (ეკონომიკური და ფინანსური კომიტეტი). მესამე კომიტეტი (სოციალური, ჰუმანიტარული და კულტურული კომიტეტი) მეოთხე კომიტეტი (სპეციალური პოლიტიკური და დეკოლონიზაციის კომიტეტი) მეხუთე კომიტეტი (ადმინისტრაციული და საბიუჯეტო კომიტეტი); და მეექვსე კომიტეტი (იურიდიული კომიტეტი). გაეროს ამ გენერალურ ასამბლეას ცხრამეტი ვიცე-პრეზიდენტი ჰყავდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.afghanistan-un.org/2012/06/un-general-assembly-elects-new-president-and-vice-presidents/|title=UN General Assembly Elects New President and Vice-Presidents|publisher=Afghanistan-un.org|date=2012-06-08|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> სესიის გახსნაზე გაეროს გენერალურმა მდივანმა ბან კი მუნმა ისაუბრა ათასწლეულის განვითარების მიზნების დაჩქარებული განხორციელებისა და [[სირიის სამოქალაქო ომი|სირიის სამოქალაქო ომის]] გადაწყვეტის საჭიროებაზე.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/News/Press/docs/2013/sgsm15288.doc.htm|title=Secretary-General, at Opening of General Assembly Session, Stresses Need to Address Syria Crisis, Accelerate Millennium Development Goals|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> === ზოგადი დებატები === ქვეყნების უმეტესობას ჰყავდა წარმომადგენელი, რომელიც თავის ქვეყანასთან დაკავშირებულ საკითხებსა და გენერალური ასამბლეის ქმედებებთან დაკავშირებით მომავალი წლის იმედებზე საუბრობდა. ზოგადი დებატები წევრ სახელმწიფოებს შესაძლებლობას აძლევს, ისაუბრონ მათთვის მნიშვნელოვანი საერთაშორისო საკითხების შესახებ. ზოგადი დებატები 24-27 სექტემბერს და 30 სექტემბრიდან 1 ოქტომბრამდე გაიმართა. მომხსენებლების რიგითობა თავდაპირველად წევრ სახელმწიფოებს მიენიჭათ, შემდეგ დამკვირვებელ სახელმწიფოებსა და ზეეროვნულ ორგანოებს. ნებისმიერ სხვა დამკვირვებელ სუბიექტს, სურვილის შემთხვევაში, ჰქონდა შესაძლებლობა, დებატების ბოლოს გამოსულიყო. მომხსენებლები სიაში მათი მოთხოვნის თანმიმდევრობით შეიყვანეს, განსაკუთრებული ყურადღება კი მინისტრებსა და მსგავსი ან უფრო მაღალი რანგის სხვა სამთავრობო თანამდებობის პირებს ეთმობოდათ. ზოგადი დებატების წესების თანახმად, განცხადებები გაჟღერდა გაეროს ერთ-ერთ ოფიციალურ ენაზე: [[არაბული ენა|არაბულზე]], [[ჩინური ენა|ჩინურზე]], [[ინგლისური ენა|ინგლისურზე]], [[ფრანგული ენა|ფრანგულზე]], [[რუსული ენა|რუსულზე]] ან [[ესპანური ენა|ესპანურზე]] და ითარგმნა გაეროს თარჯიმნების მიერ. თითოეულ მომხსენებელს სთხოვეს, რომ წინასწარ მიეწოდებინა კონფერენციის ოფიცრებისთვის თავისი განცხადებების 20 ასლი თარგმანის გასაადვილებლად და პოდიუმზე წარდგენის მიზნით. ამ სესიაზე მოთხოვნის შესაბამისად, გამოსვლები ხუთი წუთით განისაზღვრა, ხოლო ზეეროვნული ორგანოებისთვის - შვიდი წუთით.<ref name="data">{{Cite web|url=http://www.unhcr.org/5028f5129.pdf|title=Archived copy|access-date=23 November 2012|url-status=live}}</ref> პრეზიდენტმა ჯონ უილიამ ეშიმ აირჩია თემა: „2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგი: სცენის მომზადება!“. ეს ნიშნავს, რომ მან მოუწოდა წევრ სახელმწიფოებს და სხვა დაინტერესებულ მხარეებს „ხელი შეუწყონ დიალოგს, რეფლექსიას და ერთგულებას ეფექტური ახალი დღის წესრიგის ფორმულირების მიმართ, რათა დაძლიონ სიღარიბე და დაუცველობა და უზრუნველყონ მდგრადი განვითარება“.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/newsmakers.asp?NewsID=95|title=Interview with John W. Ashe, President of the 68th session of the General Assembly|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> გრძელვადიანი მდგრადი განვითარება ასევე მიზნად განისაზღვრა.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|publisher=Un.org|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ ყველა წევრ სახელმწიფოს შეუძლია მონაწილეობა მიიღოს გენერალური ასამბლეის გენერალურ დებატებში, სხვა დიპლომატიური ურთიერთობების მიუხედავად, რადგან გაერო არცერთი ქვეყნის ნაწილად არ ითვლება, [[აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი|შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტმა]] განაცხადა, რომ უარი თქვა სუდანის პრეზიდენტ [[ომარ ალ-ბაშირი|ომარ ალ-ბაშირის]] ვიზის განაცხადზე. სუდანის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ განცხადება გაავრცელა, რომელშიც ნათქვამია, რომ შეერთებულმა შტატებმაც ჩაიდინა ომის დანაშაულები და გენოციდი, მათ შორის ერაყში შეჭრა [[ერაყის ომი|„ერაყის თავისუფლების ოპერაციის“]] ფარგლებში, რამაც ერთ მილიონზე მეტი ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. მან ასევე კიდევ ერთხელ დაადასტურა სუდანის ერთგულება სესიის შეხვედრებში მონაწილეობის სრულ უფლებაზე და შეერთებულ შტატებს, თავისი მოვალეობების შესრულებისა და რაც შეიძლება მალე საჭირო ვიზის გაცემისკენ მოუწოდა.<ref>{{Cite web|url=https://www.voanews.com/africa/sudanese-president-applies-us-visa-attend-unga|title=Sudanese President Applies for US Visa to Attend UNGA|language=en|access-date=2019-10-28|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite news|date=2015-08-03|title=Sudan says Bashir plans to speak at U.N. summit in New York|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/us-sudan-un-usa-idUSKCN0Q828Q20150803|url-status=live|access-date=2019-10-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20191028052507/https://www.reuters.com/article/us-sudan-un-usa-idUSKCN0Q828Q20150803|archive-date=28 October 2019}}</ref> მოგვიანებით მან დაადასტურა, რომ სესიას დაესწრებოდა ნიუ-იორკში მაროკოს გავლით მიმავალი რეისით.<ref>{{Cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/africa/2013/09/20139235522780219.html|title=Sudanese president confirms US travel plan|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> თუმცა, ვიზიტი ბოლო წუთს გააუქმა.<ref>{{Cite web|url=http://allafrica.com/stories/201309271060.html|title=Sudan's 'Wanted' President Skips UN General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> == დღის წესრიგი == პრეზიდენტმა ჯონ უილიამ ეშიმ სესიის თემად აირჩია „2015 წლის შემდგომი განვითარების დღის წესრიგი: მომზადება“.<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> === საკითხები === სესიის სხვა საკითხები იყო მიგრაცია, ბირთვული განიარაღება, ათასწლეულის განვითარების მიზნები და შეზღუდული შესაძლებლობები, ასევე გენერალური ასამბლეის მიერ დაკისრებული მაღალი დონის თემატური დებატები აფრიკაში ინვესტიციებისა და განვითარების მიზნების მიღწევაში მისი როლის შესახებ.<ref name="open">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=45868&Cr=General+Assembly&Cr1=|title=General Assembly opens its 68th session with long-term development a prime goal|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> ასევე იგეგმებოდა დებატები გაეროს უშიშროების საბჭოს რეფორმაზე თუმცა, ეშის თქმით, ეს რთული საკითხი იქნებოდა.<ref>{{Cite web|url=http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=2013%5C09%5C18%5Cstory_18-9-2013_pg7_22|title=UN reforms to be an uphill task for delegates at General Assembly|access-date=2013-10-01|url-status=live}}</ref> == რეზოლუციები == რეზოლუციები გაეროს გენერალურ ასამბლეას 2013 წლის ოქტომბრიდან 2014 წლის ზაფხულამდე პერიოდში წარედგინა. აღსანიშნავ რეზოლუციებს შორისაა [[გაეროს გენერალური ასამბლეის რეზოლუცია 68/262|68/262 რეზოლუცია]], რომელიც [[ყირიმის ანექსია რუსეთის ფედერაციის მიერ|რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსიას]] ეხებოდა. == არჩევნები == [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოს]] არამუდმივი წევრების 2014-2015 წლების არჩევნები 2013 წლის ოქტომბერში გაიმართა. საბჭო დატოვეს მაროკომ, ტოგომ, გვატემალამ, პაკისტანმა და აზერბაიჯანმა. ახალი წევრები გახდნენ ჩადი, ნიგერია, ლიეტუვა და ჩილე. მიუხედავად იმისა, რომ საუდის არაბეთი აირჩიეს, მათ უარი თქვეს ამ როლის შესრულებაზე. მათი მოტივი იყო ორგანოს „ორმაგი სტანდარტები“ და მისი არაეფექტურობა [[სირიის სამოქალაქო ომი|სირიის სამოქალაქო ომის]] მოგვარებაში.<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2013/10/19/saudi-withdrawal-stuns-un-security-council|title=Saudi withdrawal stuns UN Security Council|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> შემდეგ მისი ადგილი იორდანიამ დაიკავა. გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოს 18 წევრის სამი წლის ვადით არჩევისთვის არჩევნები გაიმართა. საბჭო დატოვეს ანგოლამ, ეკვადორმა, გვატემალამ, ლიბიამ, მალაიზიამ, მალდივებმა, მავრიტანიამ, მოლდოვამ, კატარმა, ესპანეთმა, შვეიცარიამ და ტაილანდმა. დამარცხებულ კანდიდატებად გამოცხადდნენ სამხრეთ სუდანი (89) და ურუგვაი (93).<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/en/ga/68/meetings/elections/hrc.shtml|title=General Assembly of the United Nations|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> სხვა ხმები მიიღეს: ანდორამ, ირანმა, იორდანიამ, საბერძნეთმა, ლატვიამ, ლუქსემბურგმა, პორტუგალიამ, სან-მარინომ, სინგაპურმა, სლოვაკეთმა, ტაილანდმა და ტუნისმა. ყველამ, იორდანიისა (16) და ტუნისის (2) გარდა თითო ხმა მიიღო. 12 ნოემბერს აირჩიეს ალჟირი (164), ჩინეთი (176), კუბა (148), საფრანგეთი (174), მაკედონია (177), მალდივები (164), მექსიკა (135), მაროკო (163), ნამიბია (150), რუსეთი (176), საუდის არაბეთი (140), გაერთიანებული სამეფო (171) და ვიეტნამი (184), <ref name="un.org">{{Cite web|url=https://www.un.org/News/Press/docs//2013/ga11454.doc.htm|title=In Single Secret Ballot, General Assembly Elects 14 Member States to Three-Year Terms on Human Rights Council|access-date=29 June 2017|url-status=dead}}</ref> უთანხმოების ფონზე.<ref>{{Cite web|url=https://www.thejakartapost.com/news/2013/11/13/s-arabia-china-and-russia-win-seats-unhrc.html|title=S. Arabia, China and Russia win seats on UNHRC|access-date=20 February 2022|url-status=live}}</ref> ნამიბია, ჩრდილოეთ მაკედონია და ვიეტნამი პირველად აირჩიეს.<ref name="un.org" /> საჭირო ხმების მინიმალური რაოდენობა 97 იყო. აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის პრესსპიკერმა [[ჯენიფერ ფსაკი|ჯენ ფსაკიმ]] საპასუხოდ განაცხადა: „ვწუხვართ, რომ ადამიანის უფლებათა საბჭოში არჩეულმა ზოგიერთმა ქვეყანამ ვერ შეძლო ადამიანის უფლებების ხელშეწყობისა და დაცვისადმი ერთგულების გამოვლენა. [საბჭომ შეძლო] ერთად მუშაობა და პროგრესის მიღწევა [როდესაც რუსეთი, ჩინეთი და კუბა წევრები იყვნენ და] სწორედ ამის იმედი გვაქვს საბჭოს მომავალზე საუბრისას“.<ref>{{Cite news|last=Yoon|first=Sangwon|date=12 November 2013|title=Saudis, China, Russia Elected to UN Human Rights Council|work=Bloomberg|url=https://www.bloomberg.com/news/2013-11-12/saudis-china-russia-elected-to-un-human-rights-council.html|url-status=live|access-date=11 March 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20131202235406/http://www.bloomberg.com/news/2013-11-12/saudis-china-russia-elected-to-un-human-rights-council.html|archive-date=2 December 2013}}</ref> == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.un.org/en/ga/president/68/ 68-ე გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი] ჯონ უილიამ ეში * [https://www.un.org/en/ga/68/agenda/index.shtml 68-ე გენერალური ასამბლეის დღის წესრიგი] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{გაეროს გენერალური ასამბლეის სესიები}} [[კატეგორია:გაეროს გენერალური ასამბლეის სესიები]] j44u3zjxcsy8j3oaid7chs82kyunp0l 0 591818 4822672 2025-06-30T17:50:00Z Nugzari Sadikovi 158639 ახალი გვერდი: {{subst:მუშავდება}} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობ... 4822672 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Nugzari Sadikovi|Nugzari Sadikovi]].|30|06|2025}} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით. ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „მიო, ჩემო მიო“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბის ექვსი ბავშვი]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო - საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილის ქუორუმის“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. fdqbxwb3nh7kxdrqhv62yjjx2hufrsm 4822675 4822672 2025-06-30T17:51:45Z Nugzari Sadikovi 158639 /* თანამშრომლობა ლინდგრენთან */ 4822675 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Nugzari Sadikovi|Nugzari Sadikovi]].|30|06|2025}} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით. ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „მიო, ჩემო მიო“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო - საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილის ქუორუმის“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. t94q9demvk4t8iq743vhyk6lhwbxiq9 4822676 4822675 2025-06-30T17:54:31Z Nugzari Sadikovi 158639 /* მემკვიდრეობა და აღიარება */ 4822676 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Nugzari Sadikovi|Nugzari Sadikovi]].|30|06|2025}} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით. ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „მიო, ჩემო მიო“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილის ქუორუმის“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. b1khi2shqph0iy4tiq3yqy0jecb50j2 4822682 4822676 2025-06-30T18:08:25Z Nugzari Sadikovi 158639 4822682 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Nugzari Sadikovi|Nugzari Sadikovi]].|30|06|2025}} {{ინფოდაფა მხატვარი | ფონი = | სახელი = ილონ ვიკლანდი | სურათი = Ilon Wikland 2.JPG | სურათის ზომა = | სათაური = | სრული სახელი = | მშობსახელი = Maire-Ilon Pääbo | დაბ. თარიღი = [[5 თებერვალი]], [[1930]] | დაბ. ადგილი = [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | ეროვნება = [[შვედი]] | სფერო = [[ხელოვნება]] | მომზადება = | მიმდინარეობა = | ჟანრი = [[ილუსტრატორი]] | ცნობილი ნამუშევრები = | პარტნიორები = | მასზე გავლენა მოახდინა = | მან გავლენა მოახდინა = | ჯილდოები = თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, ილისის კვორუმი | საიტი = | ხელმოწერა = }} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით. ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „მიო, ჩემო მიო“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილისის კვორუმი“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. 42rfvnr95r4ekrp5t77nh7db35ql6lb 4822684 4822682 2025-06-30T18:11:34Z Nugzari Sadikovi 158639 4822684 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Nugzari Sadikovi|Nugzari Sadikovi]].|30|06|2025}} {{ინფოდაფა მხატვარი | ფონი = | სახელი = ილონ ვიკლანდი | სურათი = Ilon Wikland 2.JPG | სურათის ზომა = | სათაური = | სრული სახელი = | მშობსახელი = Maire-Ilon Pääbo | დაბ. თარიღი = [[5 თებერვალი]], [[1930]] | დაბ. ადგილი = [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | ეროვნება = [[შვედი]] | სფერო = [[ხელოვნება]] | მომზადება = | მიმდინარეობა = | ჟანრი = [[ილუსტრატორი]] | ცნობილი ნამუშევრები = | პარტნიორები = | მასზე გავლენა მოახდინა = | მან გავლენა მოახდინა = | ჯილდოები = თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, ილისის კვორუმი | საიტი = | ხელმოწერა = }} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით. ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „მიო, ჩემო მიო“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილისის კვორუმი“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. ==ჯილდოები== [[2001]] — თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, მესამე ხარისხის (ესტონეთი) [[2002]] — ილისის კვორუმი (შვედეთი) 95ilydy42334kdrduth8e7s0dcsjggz 4822685 4822684 2025-06-30T18:12:28Z Nugzari Sadikovi 158639 /* კარიერა */ 4822685 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Nugzari Sadikovi|Nugzari Sadikovi]].|30|06|2025}} {{ინფოდაფა მხატვარი | ფონი = | სახელი = ილონ ვიკლანდი | სურათი = Ilon Wikland 2.JPG | სურათის ზომა = | სათაური = | სრული სახელი = | მშობსახელი = Maire-Ilon Pääbo | დაბ. თარიღი = [[5 თებერვალი]], [[1930]] | დაბ. ადგილი = [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | ეროვნება = [[შვედი]] | სფერო = [[ხელოვნება]] | მომზადება = | მიმდინარეობა = | ჟანრი = [[ილუსტრატორი]] | ცნობილი ნამუშევრები = | პარტნიორები = | მასზე გავლენა მოახდინა = | მან გავლენა მოახდინა = | ჯილდოები = თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, ილისის კვორუმი | საიტი = | ხელმოწერა = }} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით. ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „[[მიო, ჩემო მიო]]“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილისის კვორუმი“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. ==ჯილდოები== [[2001]] — თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, მესამე ხარისხის (ესტონეთი) [[2002]] — ილისის კვორუმი (შვედეთი) 1wmr7tgnxzpz5nht0xdhc84d03wt2y9 4822686 4822685 2025-06-30T18:13:47Z Nugzari Sadikovi 158639 /* ჯილდოები */ 4822686 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Nugzari Sadikovi|Nugzari Sadikovi]].|30|06|2025}} {{ინფოდაფა მხატვარი | ფონი = | სახელი = ილონ ვიკლანდი | სურათი = Ilon Wikland 2.JPG | სურათის ზომა = | სათაური = | სრული სახელი = | მშობსახელი = Maire-Ilon Pääbo | დაბ. თარიღი = [[5 თებერვალი]], [[1930]] | დაბ. ადგილი = [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | ეროვნება = [[შვედი]] | სფერო = [[ხელოვნება]] | მომზადება = | მიმდინარეობა = | ჟანრი = [[ილუსტრატორი]] | ცნობილი ნამუშევრები = | პარტნიორები = | მასზე გავლენა მოახდინა = | მან გავლენა მოახდინა = | ჯილდოები = თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, ილისის კვორუმი | საიტი = | ხელმოწერა = }} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით. ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „[[მიო, ჩემო მიო]]“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილისის კვორუმი“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. ==ჯილდოები== *[[2001]] — თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, მესამე ხარისხის ([[ესტონეთი]]) *[[2002]] — ილისის კვორუმი ([[შვედეთი]]) ich52nnsrdq9yed8xeyznpxpvzno53s 4822687 4822686 2025-06-30T18:22:02Z Nugzari Sadikovi 158639 4822687 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Nugzari Sadikovi|Nugzari Sadikovi]].|30|06|2025}} {{ინფოდაფა მხატვარი | ფონი = | სახელი = ილონ ვიკლანდი | სურათი = Ilon Wikland 2.JPG | სურათის ზომა = | სათაური = | სრული სახელი = | მშობსახელი = Maire-Ilon Pääbo | დაბ. თარიღი = [[5 თებერვალი]], [[1930]] | დაბ. ადგილი = [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | ეროვნება = [[შვედი]] | სფერო = [[ხელოვნება]] | მომზადება = | მიმდინარეობა = | ჟანრი = [[ილუსტრატორი]] | ცნობილი ნამუშევრები = | პარტნიორები = | მასზე გავლენა მოახდინა = | მან გავლენა მოახდინა = | ჯილდოები = თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, ილისის კვორუმი | საიტი = | ხელმოწერა = }} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით.<ref name=ne.se>{{cite encyclopedia | title=Ilon Wikland | encyclopedia=[[Nationalencyklopedin]] | language=Swedish | url=http://www.ne.se/ilon-wikland | accessdate=13 May 2010}}</ref> ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „[[მიო, ჩემო მიო]]“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილისის კვორუმი“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. ==ჯილდოები== *[[2001]] — თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, მესამე ხარისხის ([[ესტონეთი]])<ref>{{Cite web|url=https://president.ee/et/teenetemargid/teenetemarkide-kavalerid/14701-maire-ilon-wikland|title=Teenetemärkide kavalerid. Maire-Ilon Wikland|lang=et|website=Vabariigi President}}</ref> *[[2002]] — ილისის კვორუმი ([[შვედეთი]])<ref>{{Cite web |date=January 2006 |title=Regeringens belöningsmedaljer och regeringens utmärkelse: Professors namn |url=https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-url=https://web.archive.org/web/20211102152834/https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-date=2021-11-02 |access-date=2022-05-18 |website=Regeringskansliet |language=sv}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://web.archive.org/web/20090510084227/http://www.astridlindgren.se/mer-fakta/illustratorer/ilon-wikland Ilon Wikland] at AstridLindgren.se * [http://www.salm.ee/en/museums/ilons-wonderland/ Iloni Imedemaa], or Ilons Wonderland, museum in [[Haapsalu]], Estonia * [https://web.archive.org/web/20100303125320/http://www.hakalaxproductions.com/index.php?sivu=filmography ''I Draw, Therefore I Am'' (2009)] – documentary film by Kim Finn and John Hakalax * {{YouTube|NmCV2usUSQQ|I Draw, Therefore I Am}} * [http://vimeo.com/7867760 Soome produtsent ja lavastaja John Hakalax räägib Ilon Wiklandi eluloofilmi saamisloost] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} cd4ijgn8x773zf5ivjuesol5lmeefzf 4822688 4822687 2025-06-30T18:22:32Z Nugzari Sadikovi 158639 4822688 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მხატვარი | ფონი = | სახელი = ილონ ვიკლანდი | სურათი = Ilon Wikland 2.JPG | სურათის ზომა = | სათაური = | სრული სახელი = | მშობსახელი = Maire-Ilon Pääbo | დაბ. თარიღი = [[5 თებერვალი]], [[1930]] | დაბ. ადგილი = [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | ეროვნება = [[შვედი]] | სფერო = [[ხელოვნება]] | მომზადება = | მიმდინარეობა = | ჟანრი = [[ილუსტრატორი]] | ცნობილი ნამუშევრები = | პარტნიორები = | მასზე გავლენა მოახდინა = | მან გავლენა მოახდინა = | ჯილდოები = თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, ილისის კვორუმი | საიტი = | ხელმოწერა = }} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით.<ref name=ne.se>{{cite encyclopedia | title=Ilon Wikland | encyclopedia=[[Nationalencyklopedin]] | language=Swedish | url=http://www.ne.se/ilon-wikland | accessdate=13 May 2010}}</ref> ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „[[მიო, ჩემო მიო]]“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილისის კვორუმი“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. ==ჯილდოები== *[[2001]] — თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, მესამე ხარისხის ([[ესტონეთი]])<ref>{{Cite web|url=https://president.ee/et/teenetemargid/teenetemarkide-kavalerid/14701-maire-ilon-wikland|title=Teenetemärkide kavalerid. Maire-Ilon Wikland|lang=et|website=Vabariigi President}}</ref> *[[2002]] — ილისის კვორუმი ([[შვედეთი]])<ref>{{Cite web |date=January 2006 |title=Regeringens belöningsmedaljer och regeringens utmärkelse: Professors namn |url=https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-url=https://web.archive.org/web/20211102152834/https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-date=2021-11-02 |access-date=2022-05-18 |website=Regeringskansliet |language=sv}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://web.archive.org/web/20090510084227/http://www.astridlindgren.se/mer-fakta/illustratorer/ilon-wikland Ilon Wikland] at AstridLindgren.se * [http://www.salm.ee/en/museums/ilons-wonderland/ Iloni Imedemaa], or Ilons Wonderland, museum in [[Haapsalu]], Estonia * [https://web.archive.org/web/20100303125320/http://www.hakalaxproductions.com/index.php?sivu=filmography ''I Draw, Therefore I Am'' (2009)] – documentary film by Kim Finn and John Hakalax * {{YouTube|NmCV2usUSQQ|I Draw, Therefore I Am}} * [http://vimeo.com/7867760 Soome produtsent ja lavastaja John Hakalax räägib Ilon Wiklandi eluloofilmi saamisloost] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} 8dichd39g1w3a3o3roef8gkxdtcfo7t 4822689 4822688 2025-06-30T18:23:02Z Nugzari Sadikovi 158639 დაემატა [[კატეგორია:მხატვრები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822689 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მხატვარი | ფონი = | სახელი = ილონ ვიკლანდი | სურათი = Ilon Wikland 2.JPG | სურათის ზომა = | სათაური = | სრული სახელი = | მშობსახელი = Maire-Ilon Pääbo | დაბ. თარიღი = [[5 თებერვალი]], [[1930]] | დაბ. ადგილი = [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | ეროვნება = [[შვედი]] | სფერო = [[ხელოვნება]] | მომზადება = | მიმდინარეობა = | ჟანრი = [[ილუსტრატორი]] | ცნობილი ნამუშევრები = | პარტნიორები = | მასზე გავლენა მოახდინა = | მან გავლენა მოახდინა = | ჯილდოები = თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, ილისის კვორუმი | საიტი = | ხელმოწერა = }} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით.<ref name=ne.se>{{cite encyclopedia | title=Ilon Wikland | encyclopedia=[[Nationalencyklopedin]] | language=Swedish | url=http://www.ne.se/ilon-wikland | accessdate=13 May 2010}}</ref> ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „[[მიო, ჩემო მიო]]“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილისის კვორუმი“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. ==ჯილდოები== *[[2001]] — თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, მესამე ხარისხის ([[ესტონეთი]])<ref>{{Cite web|url=https://president.ee/et/teenetemargid/teenetemarkide-kavalerid/14701-maire-ilon-wikland|title=Teenetemärkide kavalerid. Maire-Ilon Wikland|lang=et|website=Vabariigi President}}</ref> *[[2002]] — ილისის კვორუმი ([[შვედეთი]])<ref>{{Cite web |date=January 2006 |title=Regeringens belöningsmedaljer och regeringens utmärkelse: Professors namn |url=https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-url=https://web.archive.org/web/20211102152834/https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-date=2021-11-02 |access-date=2022-05-18 |website=Regeringskansliet |language=sv}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://web.archive.org/web/20090510084227/http://www.astridlindgren.se/mer-fakta/illustratorer/ilon-wikland Ilon Wikland] at AstridLindgren.se * [http://www.salm.ee/en/museums/ilons-wonderland/ Iloni Imedemaa], or Ilons Wonderland, museum in [[Haapsalu]], Estonia * [https://web.archive.org/web/20100303125320/http://www.hakalaxproductions.com/index.php?sivu=filmography ''I Draw, Therefore I Am'' (2009)] – documentary film by Kim Finn and John Hakalax * {{YouTube|NmCV2usUSQQ|I Draw, Therefore I Am}} * [http://vimeo.com/7867760 Soome produtsent ja lavastaja John Hakalax räägib Ilon Wiklandi eluloofilmi saamisloost] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:მხატვრები]] i8axyv0ioiv4hb8gfc7dcvh81blc9j0 4822690 4822689 2025-06-30T18:23:20Z Nugzari Sadikovi 158639 დაემატა [[კატეგორია:ქალი მხატვრები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822690 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მხატვარი | ფონი = | სახელი = ილონ ვიკლანდი | სურათი = Ilon Wikland 2.JPG | სურათის ზომა = | სათაური = | სრული სახელი = | მშობსახელი = Maire-Ilon Pääbo | დაბ. თარიღი = [[5 თებერვალი]], [[1930]] | დაბ. ადგილი = [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | ეროვნება = [[შვედი]] | სფერო = [[ხელოვნება]] | მომზადება = | მიმდინარეობა = | ჟანრი = [[ილუსტრატორი]] | ცნობილი ნამუშევრები = | პარტნიორები = | მასზე გავლენა მოახდინა = | მან გავლენა მოახდინა = | ჯილდოები = თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, ილისის კვორუმი | საიტი = | ხელმოწერა = }} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით.<ref name=ne.se>{{cite encyclopedia | title=Ilon Wikland | encyclopedia=[[Nationalencyklopedin]] | language=Swedish | url=http://www.ne.se/ilon-wikland | accessdate=13 May 2010}}</ref> ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „[[მიო, ჩემო მიო]]“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილისის კვორუმი“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. ==ჯილდოები== *[[2001]] — თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, მესამე ხარისხის ([[ესტონეთი]])<ref>{{Cite web|url=https://president.ee/et/teenetemargid/teenetemarkide-kavalerid/14701-maire-ilon-wikland|title=Teenetemärkide kavalerid. Maire-Ilon Wikland|lang=et|website=Vabariigi President}}</ref> *[[2002]] — ილისის კვორუმი ([[შვედეთი]])<ref>{{Cite web |date=January 2006 |title=Regeringens belöningsmedaljer och regeringens utmärkelse: Professors namn |url=https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-url=https://web.archive.org/web/20211102152834/https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-date=2021-11-02 |access-date=2022-05-18 |website=Regeringskansliet |language=sv}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://web.archive.org/web/20090510084227/http://www.astridlindgren.se/mer-fakta/illustratorer/ilon-wikland Ilon Wikland] at AstridLindgren.se * [http://www.salm.ee/en/museums/ilons-wonderland/ Iloni Imedemaa], or Ilons Wonderland, museum in [[Haapsalu]], Estonia * [https://web.archive.org/web/20100303125320/http://www.hakalaxproductions.com/index.php?sivu=filmography ''I Draw, Therefore I Am'' (2009)] – documentary film by Kim Finn and John Hakalax * {{YouTube|NmCV2usUSQQ|I Draw, Therefore I Am}} * [http://vimeo.com/7867760 Soome produtsent ja lavastaja John Hakalax räägib Ilon Wiklandi eluloofilmi saamisloost] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები]] 645umioeezvc7iyafs1agrha1tu5001 4822691 4822690 2025-06-30T18:23:37Z Nugzari Sadikovi 158639 დაემატა [[კატეგორია:ქალი მხატვრები ეროვნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822691 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მხატვარი | ფონი = | სახელი = ილონ ვიკლანდი | სურათი = Ilon Wikland 2.JPG | სურათის ზომა = | სათაური = | სრული სახელი = | მშობსახელი = Maire-Ilon Pääbo | დაბ. თარიღი = [[5 თებერვალი]], [[1930]] | დაბ. ადგილი = [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | ეროვნება = [[შვედი]] | სფერო = [[ხელოვნება]] | მომზადება = | მიმდინარეობა = | ჟანრი = [[ილუსტრატორი]] | ცნობილი ნამუშევრები = | პარტნიორები = | მასზე გავლენა მოახდინა = | მან გავლენა მოახდინა = | ჯილდოები = თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, ილისის კვორუმი | საიტი = | ხელმოწერა = }} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით.<ref name=ne.se>{{cite encyclopedia | title=Ilon Wikland | encyclopedia=[[Nationalencyklopedin]] | language=Swedish | url=http://www.ne.se/ilon-wikland | accessdate=13 May 2010}}</ref> ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „[[მიო, ჩემო მიო]]“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილისის კვორუმი“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. ==ჯილდოები== *[[2001]] — თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, მესამე ხარისხის ([[ესტონეთი]])<ref>{{Cite web|url=https://president.ee/et/teenetemargid/teenetemarkide-kavalerid/14701-maire-ilon-wikland|title=Teenetemärkide kavalerid. Maire-Ilon Wikland|lang=et|website=Vabariigi President}}</ref> *[[2002]] — ილისის კვორუმი ([[შვედეთი]])<ref>{{Cite web |date=January 2006 |title=Regeringens belöningsmedaljer och regeringens utmärkelse: Professors namn |url=https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-url=https://web.archive.org/web/20211102152834/https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-date=2021-11-02 |access-date=2022-05-18 |website=Regeringskansliet |language=sv}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://web.archive.org/web/20090510084227/http://www.astridlindgren.se/mer-fakta/illustratorer/ilon-wikland Ilon Wikland] at AstridLindgren.se * [http://www.salm.ee/en/museums/ilons-wonderland/ Iloni Imedemaa], or Ilons Wonderland, museum in [[Haapsalu]], Estonia * [https://web.archive.org/web/20100303125320/http://www.hakalaxproductions.com/index.php?sivu=filmography ''I Draw, Therefore I Am'' (2009)] – documentary film by Kim Finn and John Hakalax * {{YouTube|NmCV2usUSQQ|I Draw, Therefore I Am}} * [http://vimeo.com/7867760 Soome produtsent ja lavastaja John Hakalax räägib Ilon Wiklandi eluloofilmi saamisloost] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები ეროვნების მიხედვით]] dx54vt0dryoo27kp6qibyvw1h2ujx56 4822692 4822691 2025-06-30T18:23:50Z Nugzari Sadikovi 158639 დაემატა [[კატეგორია:შვედი მხატვრები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822692 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მხატვარი | ფონი = | სახელი = ილონ ვიკლანდი | სურათი = Ilon Wikland 2.JPG | სურათის ზომა = | სათაური = | სრული სახელი = | მშობსახელი = Maire-Ilon Pääbo | დაბ. თარიღი = [[5 თებერვალი]], [[1930]] | დაბ. ადგილი = [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | ეროვნება = [[შვედი]] | სფერო = [[ხელოვნება]] | მომზადება = | მიმდინარეობა = | ჟანრი = [[ილუსტრატორი]] | ცნობილი ნამუშევრები = | პარტნიორები = | მასზე გავლენა მოახდინა = | მან გავლენა მოახდინა = | ჯილდოები = თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, ილისის კვორუმი | საიტი = | ხელმოწერა = }} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით.<ref name=ne.se>{{cite encyclopedia | title=Ilon Wikland | encyclopedia=[[Nationalencyklopedin]] | language=Swedish | url=http://www.ne.se/ilon-wikland | accessdate=13 May 2010}}</ref> ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „[[მიო, ჩემო მიო]]“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილისის კვორუმი“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. ==ჯილდოები== *[[2001]] — თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, მესამე ხარისხის ([[ესტონეთი]])<ref>{{Cite web|url=https://president.ee/et/teenetemargid/teenetemarkide-kavalerid/14701-maire-ilon-wikland|title=Teenetemärkide kavalerid. Maire-Ilon Wikland|lang=et|website=Vabariigi President}}</ref> *[[2002]] — ილისის კვორუმი ([[შვედეთი]])<ref>{{Cite web |date=January 2006 |title=Regeringens belöningsmedaljer och regeringens utmärkelse: Professors namn |url=https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-url=https://web.archive.org/web/20211102152834/https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-date=2021-11-02 |access-date=2022-05-18 |website=Regeringskansliet |language=sv}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://web.archive.org/web/20090510084227/http://www.astridlindgren.se/mer-fakta/illustratorer/ilon-wikland Ilon Wikland] at AstridLindgren.se * [http://www.salm.ee/en/museums/ilons-wonderland/ Iloni Imedemaa], or Ilons Wonderland, museum in [[Haapsalu]], Estonia * [https://web.archive.org/web/20100303125320/http://www.hakalaxproductions.com/index.php?sivu=filmography ''I Draw, Therefore I Am'' (2009)] – documentary film by Kim Finn and John Hakalax * {{YouTube|NmCV2usUSQQ|I Draw, Therefore I Am}} * [http://vimeo.com/7867760 Soome produtsent ja lavastaja John Hakalax räägib Ilon Wiklandi eluloofilmi saamisloost] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:შვედი მხატვრები]] a7wu1622s0rxjcr89u7r5pvere1c3e6 4822693 4822692 2025-06-30T18:24:05Z Nugzari Sadikovi 158639 დაემატა [[კატეგორია:ილუსტრატორები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822693 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მხატვარი | ფონი = | სახელი = ილონ ვიკლანდი | სურათი = Ilon Wikland 2.JPG | სურათის ზომა = | სათაური = | სრული სახელი = | მშობსახელი = Maire-Ilon Pääbo | დაბ. თარიღი = [[5 თებერვალი]], [[1930]] | დაბ. ადგილი = [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | ეროვნება = [[შვედი]] | სფერო = [[ხელოვნება]] | მომზადება = | მიმდინარეობა = | ჟანრი = [[ილუსტრატორი]] | ცნობილი ნამუშევრები = | პარტნიორები = | მასზე გავლენა მოახდინა = | მან გავლენა მოახდინა = | ჯილდოები = თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, ილისის კვორუმი | საიტი = | ხელმოწერა = }} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით.<ref name=ne.se>{{cite encyclopedia | title=Ilon Wikland | encyclopedia=[[Nationalencyklopedin]] | language=Swedish | url=http://www.ne.se/ilon-wikland | accessdate=13 May 2010}}</ref> ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „[[მიო, ჩემო მიო]]“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილისის კვორუმი“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. ==ჯილდოები== *[[2001]] — თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, მესამე ხარისხის ([[ესტონეთი]])<ref>{{Cite web|url=https://president.ee/et/teenetemargid/teenetemarkide-kavalerid/14701-maire-ilon-wikland|title=Teenetemärkide kavalerid. Maire-Ilon Wikland|lang=et|website=Vabariigi President}}</ref> *[[2002]] — ილისის კვორუმი ([[შვედეთი]])<ref>{{Cite web |date=January 2006 |title=Regeringens belöningsmedaljer och regeringens utmärkelse: Professors namn |url=https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-url=https://web.archive.org/web/20211102152834/https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-date=2021-11-02 |access-date=2022-05-18 |website=Regeringskansliet |language=sv}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://web.archive.org/web/20090510084227/http://www.astridlindgren.se/mer-fakta/illustratorer/ilon-wikland Ilon Wikland] at AstridLindgren.se * [http://www.salm.ee/en/museums/ilons-wonderland/ Iloni Imedemaa], or Ilons Wonderland, museum in [[Haapsalu]], Estonia * [https://web.archive.org/web/20100303125320/http://www.hakalaxproductions.com/index.php?sivu=filmography ''I Draw, Therefore I Am'' (2009)] – documentary film by Kim Finn and John Hakalax * {{YouTube|NmCV2usUSQQ|I Draw, Therefore I Am}} * [http://vimeo.com/7867760 Soome produtsent ja lavastaja John Hakalax räägib Ilon Wiklandi eluloofilmi saamisloost] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:შვედი მხატვრები]] [[კატეგორია:ილუსტრატორები]] 425phbat4ysurmt844h41a4n52d6sls 4822694 4822693 2025-06-30T18:24:20Z Nugzari Sadikovi 158639 დაემატა [[კატეგორია:ილუსტრატორები საუკუნის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822694 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მხატვარი | ფონი = | სახელი = ილონ ვიკლანდი | სურათი = Ilon Wikland 2.JPG | სურათის ზომა = | სათაური = | სრული სახელი = | მშობსახელი = Maire-Ilon Pääbo | დაბ. თარიღი = [[5 თებერვალი]], [[1930]] | დაბ. ადგილი = [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | ეროვნება = [[შვედი]] | სფერო = [[ხელოვნება]] | მომზადება = | მიმდინარეობა = | ჟანრი = [[ილუსტრატორი]] | ცნობილი ნამუშევრები = | პარტნიორები = | მასზე გავლენა მოახდინა = | მან გავლენა მოახდინა = | ჯილდოები = თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, ილისის კვორუმი | საიტი = | ხელმოწერა = }} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით.<ref name=ne.se>{{cite encyclopedia | title=Ilon Wikland | encyclopedia=[[Nationalencyklopedin]] | language=Swedish | url=http://www.ne.se/ilon-wikland | accessdate=13 May 2010}}</ref> ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „[[მიო, ჩემო მიო]]“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილისის კვორუმი“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. ==ჯილდოები== *[[2001]] — თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, მესამე ხარისხის ([[ესტონეთი]])<ref>{{Cite web|url=https://president.ee/et/teenetemargid/teenetemarkide-kavalerid/14701-maire-ilon-wikland|title=Teenetemärkide kavalerid. Maire-Ilon Wikland|lang=et|website=Vabariigi President}}</ref> *[[2002]] — ილისის კვორუმი ([[შვედეთი]])<ref>{{Cite web |date=January 2006 |title=Regeringens belöningsmedaljer och regeringens utmärkelse: Professors namn |url=https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-url=https://web.archive.org/web/20211102152834/https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-date=2021-11-02 |access-date=2022-05-18 |website=Regeringskansliet |language=sv}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://web.archive.org/web/20090510084227/http://www.astridlindgren.se/mer-fakta/illustratorer/ilon-wikland Ilon Wikland] at AstridLindgren.se * [http://www.salm.ee/en/museums/ilons-wonderland/ Iloni Imedemaa], or Ilons Wonderland, museum in [[Haapsalu]], Estonia * [https://web.archive.org/web/20100303125320/http://www.hakalaxproductions.com/index.php?sivu=filmography ''I Draw, Therefore I Am'' (2009)] – documentary film by Kim Finn and John Hakalax * {{YouTube|NmCV2usUSQQ|I Draw, Therefore I Am}} * [http://vimeo.com/7867760 Soome produtsent ja lavastaja John Hakalax räägib Ilon Wiklandi eluloofilmi saamisloost] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:შვედი მხატვრები]] [[კატეგორია:ილუსტრატორები]] [[კატეგორია:ილუსტრატორები საუკუნის მიხედვით]] 1d54lj1cbm3pjuppkq68geyr8sjlvcc 4822695 4822694 2025-06-30T18:24:50Z Nugzari Sadikovi 158639 დაემატა [[კატეგორია:დაბადებული 5 თებერვალი]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822695 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მხატვარი | ფონი = | სახელი = ილონ ვიკლანდი | სურათი = Ilon Wikland 2.JPG | სურათის ზომა = | სათაური = | სრული სახელი = | მშობსახელი = Maire-Ilon Pääbo | დაბ. თარიღი = [[5 თებერვალი]], [[1930]] | დაბ. ადგილი = [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | ეროვნება = [[შვედი]] | სფერო = [[ხელოვნება]] | მომზადება = | მიმდინარეობა = | ჟანრი = [[ილუსტრატორი]] | ცნობილი ნამუშევრები = | პარტნიორები = | მასზე გავლენა მოახდინა = | მან გავლენა მოახდინა = | ჯილდოები = თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, ილისის კვორუმი | საიტი = | ხელმოწერა = }} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით.<ref name=ne.se>{{cite encyclopedia | title=Ilon Wikland | encyclopedia=[[Nationalencyklopedin]] | language=Swedish | url=http://www.ne.se/ilon-wikland | accessdate=13 May 2010}}</ref> ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „[[მიო, ჩემო მიო]]“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილისის კვორუმი“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. ==ჯილდოები== *[[2001]] — თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, მესამე ხარისხის ([[ესტონეთი]])<ref>{{Cite web|url=https://president.ee/et/teenetemargid/teenetemarkide-kavalerid/14701-maire-ilon-wikland|title=Teenetemärkide kavalerid. Maire-Ilon Wikland|lang=et|website=Vabariigi President}}</ref> *[[2002]] — ილისის კვორუმი ([[შვედეთი]])<ref>{{Cite web |date=January 2006 |title=Regeringens belöningsmedaljer och regeringens utmärkelse: Professors namn |url=https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-url=https://web.archive.org/web/20211102152834/https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-date=2021-11-02 |access-date=2022-05-18 |website=Regeringskansliet |language=sv}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://web.archive.org/web/20090510084227/http://www.astridlindgren.se/mer-fakta/illustratorer/ilon-wikland Ilon Wikland] at AstridLindgren.se * [http://www.salm.ee/en/museums/ilons-wonderland/ Iloni Imedemaa], or Ilons Wonderland, museum in [[Haapsalu]], Estonia * [https://web.archive.org/web/20100303125320/http://www.hakalaxproductions.com/index.php?sivu=filmography ''I Draw, Therefore I Am'' (2009)] – documentary film by Kim Finn and John Hakalax * {{YouTube|NmCV2usUSQQ|I Draw, Therefore I Am}} * [http://vimeo.com/7867760 Soome produtsent ja lavastaja John Hakalax räägib Ilon Wiklandi eluloofilmi saamisloost] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:შვედი მხატვრები]] [[კატეგორია:დაბადებული 5 თებერვალი]] 846tjhjifvmj8s9b2tanen6ebzfm9d6 4822696 4822695 2025-06-30T18:25:19Z Nugzari Sadikovi 158639 დაემატა [[კატეგორია:დაბადებული 1930]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822696 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მხატვარი | ფონი = | სახელი = ილონ ვიკლანდი | სურათი = Ilon Wikland 2.JPG | სურათის ზომა = | სათაური = | სრული სახელი = | მშობსახელი = Maire-Ilon Pääbo | დაბ. თარიღი = [[5 თებერვალი]], [[1930]] | დაბ. ადგილი = [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | ეროვნება = [[შვედი]] | სფერო = [[ხელოვნება]] | მომზადება = | მიმდინარეობა = | ჟანრი = [[ილუსტრატორი]] | ცნობილი ნამუშევრები = | პარტნიორები = | მასზე გავლენა მოახდინა = | მან გავლენა მოახდინა = | ჯილდოები = თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, ილისის კვორუმი | საიტი = | ხელმოწერა = }} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით.<ref name=ne.se>{{cite encyclopedia | title=Ilon Wikland | encyclopedia=[[Nationalencyklopedin]] | language=Swedish | url=http://www.ne.se/ilon-wikland | accessdate=13 May 2010}}</ref> ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „[[მიო, ჩემო მიო]]“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილისის კვორუმი“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. ==ჯილდოები== *[[2001]] — თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, მესამე ხარისხის ([[ესტონეთი]])<ref>{{Cite web|url=https://president.ee/et/teenetemargid/teenetemarkide-kavalerid/14701-maire-ilon-wikland|title=Teenetemärkide kavalerid. Maire-Ilon Wikland|lang=et|website=Vabariigi President}}</ref> *[[2002]] — ილისის კვორუმი ([[შვედეთი]])<ref>{{Cite web |date=January 2006 |title=Regeringens belöningsmedaljer och regeringens utmärkelse: Professors namn |url=https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-url=https://web.archive.org/web/20211102152834/https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-date=2021-11-02 |access-date=2022-05-18 |website=Regeringskansliet |language=sv}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://web.archive.org/web/20090510084227/http://www.astridlindgren.se/mer-fakta/illustratorer/ilon-wikland Ilon Wikland] at AstridLindgren.se * [http://www.salm.ee/en/museums/ilons-wonderland/ Iloni Imedemaa], or Ilons Wonderland, museum in [[Haapsalu]], Estonia * [https://web.archive.org/web/20100303125320/http://www.hakalaxproductions.com/index.php?sivu=filmography ''I Draw, Therefore I Am'' (2009)] – documentary film by Kim Finn and John Hakalax * {{YouTube|NmCV2usUSQQ|I Draw, Therefore I Am}} * [http://vimeo.com/7867760 Soome produtsent ja lavastaja John Hakalax räägib Ilon Wiklandi eluloofilmi saamisloost] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:შვედი მხატვრები]] [[კატეგორია:დაბადებული 5 თებერვალი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1930]] e5kw1d1yr2hen200pj50mfovcpffge7 4822697 4822696 2025-06-30T18:25:54Z Nugzari Sadikovi 158639 /* სქოლიო */ 4822697 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მხატვარი | ფონი = | სახელი = ილონ ვიკლანდი | სურათი = Ilon Wikland 2.JPG | სურათის ზომა = | სათაური = | სრული სახელი = | მშობსახელი = Maire-Ilon Pääbo | დაბ. თარიღი = [[5 თებერვალი]], [[1930]] | დაბ. ადგილი = [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | ეროვნება = [[შვედი]] | სფერო = [[ხელოვნება]] | მომზადება = | მიმდინარეობა = | ჟანრი = [[ილუსტრატორი]] | ცნობილი ნამუშევრები = | პარტნიორები = | მასზე გავლენა მოახდინა = | მან გავლენა მოახდინა = | ჯილდოები = თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, ილისის კვორუმი | საიტი = | ხელმოწერა = }} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით.<ref name=ne.se>{{cite encyclopedia | title=Ilon Wikland | encyclopedia=[[Nationalencyklopedin]] | language=Swedish | url=http://www.ne.se/ilon-wikland | accessdate=13 May 2010}}</ref> ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „[[მიო, ჩემო მიო]]“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილისის კვორუმი“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. ==ჯილდოები== *[[2001]] — თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, მესამე ხარისხის ([[ესტონეთი]])<ref>{{Cite web|url=https://president.ee/et/teenetemargid/teenetemarkide-kavalerid/14701-maire-ilon-wikland|title=Teenetemärkide kavalerid. Maire-Ilon Wikland|lang=et|website=Vabariigi President}}</ref> *[[2002]] — ილისის კვორუმი ([[შვედეთი]])<ref>{{Cite web |date=January 2006 |title=Regeringens belöningsmedaljer och regeringens utmärkelse: Professors namn |url=https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-url=https://web.archive.org/web/20211102152834/https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-date=2021-11-02 |access-date=2022-05-18 |website=Regeringskansliet |language=sv}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://web.archive.org/web/20090510084227/http://www.astridlindgren.se/mer-fakta/illustratorer/ilon-wikland Ilon Wikland] at AstridLindgren.se * [http://www.salm.ee/en/museums/ilons-wonderland/ Iloni Imedemaa], or Ilons Wonderland, museum in [[Haapsalu]], Estonia * [https://web.archive.org/web/20100303125320/http://www.hakalaxproductions.com/index.php?sivu=filmography ''I Draw, Therefore I Am'' (2009)] – documentary film by Kim Finn and John Hakalax * {{YouTube|NmCV2usUSQQ|I Draw, Therefore I Am}} * [http://vimeo.com/7867760 Soome produtsent ja lavastaja John Hakalax räägib Ilon Wiklandi eluloofilmi saamisloost] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 5 თებერვალი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1930]] [[კატეგორია:მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:შვედი მხატვრები]] o62u7y8eq6o07nqily2zxsuwznklefy 4822698 4822697 2025-06-30T18:28:01Z Nugzari Sadikovi 158639 დაემატა [[კატეგორია:შვედი ქალები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822698 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მხატვარი | ფონი = | სახელი = ილონ ვიკლანდი | სურათი = Ilon Wikland 2.JPG | სურათის ზომა = | სათაური = | სრული სახელი = | მშობსახელი = Maire-Ilon Pääbo | დაბ. თარიღი = [[5 თებერვალი]], [[1930]] | დაბ. ადგილი = [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | ეროვნება = [[შვედი]] | სფერო = [[ხელოვნება]] | მომზადება = | მიმდინარეობა = | ჟანრი = [[ილუსტრატორი]] | ცნობილი ნამუშევრები = | პარტნიორები = | მასზე გავლენა მოახდინა = | მან გავლენა მოახდინა = | ჯილდოები = თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, ილისის კვორუმი | საიტი = | ხელმოწერა = }} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით.<ref name=ne.se>{{cite encyclopedia | title=Ilon Wikland | encyclopedia=[[Nationalencyklopedin]] | language=Swedish | url=http://www.ne.se/ilon-wikland | accessdate=13 May 2010}}</ref> ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „[[მიო, ჩემო მიო]]“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილისის კვორუმი“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. ==ჯილდოები== *[[2001]] — თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, მესამე ხარისხის ([[ესტონეთი]])<ref>{{Cite web|url=https://president.ee/et/teenetemargid/teenetemarkide-kavalerid/14701-maire-ilon-wikland|title=Teenetemärkide kavalerid. Maire-Ilon Wikland|lang=et|website=Vabariigi President}}</ref> *[[2002]] — ილისის კვორუმი ([[შვედეთი]])<ref>{{Cite web |date=January 2006 |title=Regeringens belöningsmedaljer och regeringens utmärkelse: Professors namn |url=https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-url=https://web.archive.org/web/20211102152834/https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-date=2021-11-02 |access-date=2022-05-18 |website=Regeringskansliet |language=sv}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://web.archive.org/web/20090510084227/http://www.astridlindgren.se/mer-fakta/illustratorer/ilon-wikland Ilon Wikland] at AstridLindgren.se * [http://www.salm.ee/en/museums/ilons-wonderland/ Iloni Imedemaa], or Ilons Wonderland, museum in [[Haapsalu]], Estonia * [https://web.archive.org/web/20100303125320/http://www.hakalaxproductions.com/index.php?sivu=filmography ''I Draw, Therefore I Am'' (2009)] – documentary film by Kim Finn and John Hakalax * {{YouTube|NmCV2usUSQQ|I Draw, Therefore I Am}} * [http://vimeo.com/7867760 Soome produtsent ja lavastaja John Hakalax räägib Ilon Wiklandi eluloofilmi saamisloost] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 5 თებერვალი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1930]] [[კატეგორია:მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:შვედი მხატვრები]] [[კატეგორია:შვედი ქალები]] mat2uhflvakmm8aof08qd4b0zst5itx 4822699 4822698 2025-06-30T18:28:16Z Nugzari Sadikovi 158639 დაემატა [[კატეგორია:შვედი ქალები საუკუნის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822699 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მხატვარი | ფონი = | სახელი = ილონ ვიკლანდი | სურათი = Ilon Wikland 2.JPG | სურათის ზომა = | სათაური = | სრული სახელი = | მშობსახელი = Maire-Ilon Pääbo | დაბ. თარიღი = [[5 თებერვალი]], [[1930]] | დაბ. ადგილი = [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | ეროვნება = [[შვედი]] | სფერო = [[ხელოვნება]] | მომზადება = | მიმდინარეობა = | ჟანრი = [[ილუსტრატორი]] | ცნობილი ნამუშევრები = | პარტნიორები = | მასზე გავლენა მოახდინა = | მან გავლენა მოახდინა = | ჯილდოები = თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, ილისის კვორუმი | საიტი = | ხელმოწერა = }} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით.<ref name=ne.se>{{cite encyclopedia | title=Ilon Wikland | encyclopedia=[[Nationalencyklopedin]] | language=Swedish | url=http://www.ne.se/ilon-wikland | accessdate=13 May 2010}}</ref> ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „[[მიო, ჩემო მიო]]“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილისის კვორუმი“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. ==ჯილდოები== *[[2001]] — თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, მესამე ხარისხის ([[ესტონეთი]])<ref>{{Cite web|url=https://president.ee/et/teenetemargid/teenetemarkide-kavalerid/14701-maire-ilon-wikland|title=Teenetemärkide kavalerid. Maire-Ilon Wikland|lang=et|website=Vabariigi President}}</ref> *[[2002]] — ილისის კვორუმი ([[შვედეთი]])<ref>{{Cite web |date=January 2006 |title=Regeringens belöningsmedaljer och regeringens utmärkelse: Professors namn |url=https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-url=https://web.archive.org/web/20211102152834/https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-date=2021-11-02 |access-date=2022-05-18 |website=Regeringskansliet |language=sv}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://web.archive.org/web/20090510084227/http://www.astridlindgren.se/mer-fakta/illustratorer/ilon-wikland Ilon Wikland] at AstridLindgren.se * [http://www.salm.ee/en/museums/ilons-wonderland/ Iloni Imedemaa], or Ilons Wonderland, museum in [[Haapsalu]], Estonia * [https://web.archive.org/web/20100303125320/http://www.hakalaxproductions.com/index.php?sivu=filmography ''I Draw, Therefore I Am'' (2009)] – documentary film by Kim Finn and John Hakalax * {{YouTube|NmCV2usUSQQ|I Draw, Therefore I Am}} * [http://vimeo.com/7867760 Soome produtsent ja lavastaja John Hakalax räägib Ilon Wiklandi eluloofilmi saamisloost] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 5 თებერვალი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1930]] [[კატეგორია:მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:შვედი მხატვრები]] [[კატეგორია:შვედი ქალები]] [[კატეგორია:შვედი ქალები საუკუნის მიხედვით]] bgrxwd4zzbledt716h2nejacaqsxc0v 4822700 4822699 2025-06-30T18:28:29Z Nugzari Sadikovi 158639 დაემატა [[კატეგორია:შვედი ქალები საქმიანობის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822700 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მხატვარი | ფონი = | სახელი = ილონ ვიკლანდი | სურათი = Ilon Wikland 2.JPG | სურათის ზომა = | სათაური = | სრული სახელი = | მშობსახელი = Maire-Ilon Pääbo | დაბ. თარიღი = [[5 თებერვალი]], [[1930]] | დაბ. ადგილი = [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | ეროვნება = [[შვედი]] | სფერო = [[ხელოვნება]] | მომზადება = | მიმდინარეობა = | ჟანრი = [[ილუსტრატორი]] | ცნობილი ნამუშევრები = | პარტნიორები = | მასზე გავლენა მოახდინა = | მან გავლენა მოახდინა = | ჯილდოები = თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, ილისის კვორუმი | საიტი = | ხელმოწერა = }} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით.<ref name=ne.se>{{cite encyclopedia | title=Ilon Wikland | encyclopedia=[[Nationalencyklopedin]] | language=Swedish | url=http://www.ne.se/ilon-wikland | accessdate=13 May 2010}}</ref> ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „[[მიო, ჩემო მიო]]“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილისის კვორუმი“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. ==ჯილდოები== *[[2001]] — თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, მესამე ხარისხის ([[ესტონეთი]])<ref>{{Cite web|url=https://president.ee/et/teenetemargid/teenetemarkide-kavalerid/14701-maire-ilon-wikland|title=Teenetemärkide kavalerid. Maire-Ilon Wikland|lang=et|website=Vabariigi President}}</ref> *[[2002]] — ილისის კვორუმი ([[შვედეთი]])<ref>{{Cite web |date=January 2006 |title=Regeringens belöningsmedaljer och regeringens utmärkelse: Professors namn |url=https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-url=https://web.archive.org/web/20211102152834/https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-date=2021-11-02 |access-date=2022-05-18 |website=Regeringskansliet |language=sv}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://web.archive.org/web/20090510084227/http://www.astridlindgren.se/mer-fakta/illustratorer/ilon-wikland Ilon Wikland] at AstridLindgren.se * [http://www.salm.ee/en/museums/ilons-wonderland/ Iloni Imedemaa], or Ilons Wonderland, museum in [[Haapsalu]], Estonia * [https://web.archive.org/web/20100303125320/http://www.hakalaxproductions.com/index.php?sivu=filmography ''I Draw, Therefore I Am'' (2009)] – documentary film by Kim Finn and John Hakalax * {{YouTube|NmCV2usUSQQ|I Draw, Therefore I Am}} * [http://vimeo.com/7867760 Soome produtsent ja lavastaja John Hakalax räägib Ilon Wiklandi eluloofilmi saamisloost] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 5 თებერვალი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1930]] [[კატეგორია:მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:შვედი მხატვრები]] [[კატეგორია:შვედი ქალები]] [[კატეგორია:შვედი ქალები საუკუნის მიხედვით]] [[კატეგორია:შვედი ქალები საქმიანობის მიხედვით]] bsfb4k7buxei82t8n7t68cldvjedgx8 4822701 4822700 2025-06-30T18:29:24Z Nugzari Sadikovi 158639 /* სქოლიო */ 4822701 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მხატვარი | ფონი = | სახელი = ილონ ვიკლანდი | სურათი = Ilon Wikland 2.JPG | სურათის ზომა = | სათაური = | სრული სახელი = | მშობსახელი = Maire-Ilon Pääbo | დაბ. თარიღი = [[5 თებერვალი]], [[1930]] | დაბ. ადგილი = [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | ეროვნება = [[შვედი]] | სფერო = [[ხელოვნება]] | მომზადება = | მიმდინარეობა = | ჟანრი = [[ილუსტრატორი]] | ცნობილი ნამუშევრები = | პარტნიორები = | მასზე გავლენა მოახდინა = | მან გავლენა მოახდინა = | ჯილდოები = თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, ილისის კვორუმი | საიტი = | ხელმოწერა = }} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით.<ref name=ne.se>{{cite encyclopedia | title=Ilon Wikland | encyclopedia=[[Nationalencyklopedin]] | language=Swedish | url=http://www.ne.se/ilon-wikland | accessdate=13 May 2010}}</ref> ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „[[მიო, ჩემო მიო]]“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა ესტონეთს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილისის კვორუმი“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. ==ჯილდოები== *[[2001]] — თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, მესამე ხარისხის ([[ესტონეთი]])<ref>{{Cite web|url=https://president.ee/et/teenetemargid/teenetemarkide-kavalerid/14701-maire-ilon-wikland|title=Teenetemärkide kavalerid. Maire-Ilon Wikland|lang=et|website=Vabariigi President}}</ref> *[[2002]] — ილისის კვორუმი ([[შვედეთი]])<ref>{{Cite web |date=January 2006 |title=Regeringens belöningsmedaljer och regeringens utmärkelse: Professors namn |url=https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-url=https://web.archive.org/web/20211102152834/https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-date=2021-11-02 |access-date=2022-05-18 |website=Regeringskansliet |language=sv}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://web.archive.org/web/20090510084227/http://www.astridlindgren.se/mer-fakta/illustratorer/ilon-wikland Ilon Wikland] at AstridLindgren.se * [http://www.salm.ee/en/museums/ilons-wonderland/ Iloni Imedemaa], or Ilons Wonderland, museum in [[Haapsalu]], Estonia * [https://web.archive.org/web/20100303125320/http://www.hakalaxproductions.com/index.php?sivu=filmography ''I Draw, Therefore I Am'' (2009)] – documentary film by Kim Finn and John Hakalax * {{YouTube|NmCV2usUSQQ|I Draw, Therefore I Am}} * [http://vimeo.com/7867760 Soome produtsent ja lavastaja John Hakalax räägib Ilon Wiklandi eluloofilmi saamisloost] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 5 თებერვალი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1930]] [[კატეგორია:შვედი ქალები]] [[კატეგორია:შვედი ქალები საუკუნის მიხედვით]] [[კატეგორია:შვედი ქალები საქმიანობის მიხედვით]] [[კატეგორია:მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:შვედი მხატვრები]] taf18wn04gonn8vih9oh15xetpfry3t 4822702 4822701 2025-06-30T18:30:00Z Nugzari Sadikovi 158639 /* მემკვიდრეობა და აღიარება */ 4822702 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მხატვარი | ფონი = | სახელი = ილონ ვიკლანდი | სურათი = Ilon Wikland 2.JPG | სურათის ზომა = | სათაური = | სრული სახელი = | მშობსახელი = Maire-Ilon Pääbo | დაბ. თარიღი = [[5 თებერვალი]], [[1930]] | დაბ. ადგილი = [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი = | ეროვნება = [[შვედი]] | სფერო = [[ხელოვნება]] | მომზადება = | მიმდინარეობა = | ჟანრი = [[ილუსტრატორი]] | ცნობილი ნამუშევრები = | პარტნიორები = | მასზე გავლენა მოახდინა = | მან გავლენა მოახდინა = | ჯილდოები = თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, ილისის კვორუმი | საიტი = | ხელმოწერა = }} '''ილონ ვიკლანდი''' ({{lang-sv|}} ''Ilon Wikland''; დ. [[5 თებერვალი]], [[1930]] წ., [[ტარტუ]], [[ესტონეთი]].) — ესტონური წარმომავლობის [[შვედი]] [[მხატვარი]] და [[ილუსტრატორი]], რომელიც ყველაზე მეტად ცნობილია [[ასტრიდ ლინდგრენი]]ს ცნობილი ბავშვთა წიგნების ილუსტრაციებით.<ref name=ne.se>{{cite encyclopedia | title=Ilon Wikland | encyclopedia=[[Nationalencyklopedin]] | language=Swedish | url=http://www.ne.se/ilon-wikland | accessdate=13 May 2010}}</ref> ==ბიოგრაფია== ===ადრეული წლები=== ვიკლანდი დაიბადა ტარტუში, ესტონეთში და ბავშვობა გაატარა [[ჰააფსალუ]]ში, [[ბალტიისპირეთი]]ს ღია სანაპიროზე. [[1944]] წელს, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დროს, თოვლიანი თებერვლის ღამეს იგი კლასელის ოჯახთან ერთად გაიქცა მეორე საბჭოთა ოკუპაციისგან. ოჯახი ნავით გადავიდა [[შვედეთი|შვედე]]თში, სადაც ვიკლანდი [[ლტოლვილი]]ს სტატუსით ჩავიდა. ამ გამოცდილებამ მნიშვნელოვნი გავლენა იქონია მის შემდგომ [[ხელოვნება]]ზე და ცხოვრების ხედვაზე. ===კარიერა=== [[1953]] წელს ვიკლანდმა მიმართა [[სტოკჰოლმი]]ს ცნობილ გამომცემლობა „რაბენ და შიგრენს“ ილუსტრატორის თანამდებობისთვის. იღბლიანი შემთხვევით, მას შეხვდა ასტრიდ ლინდგრენი, რომელსაც ამ დროისთვის დასრულებული ჰქონდა ახალი წიგნი „[[მიო, ჩემო მიო]]“. ლინდგრენმა მაშინვე შეამჩნია ვიკლანდის განსაკუთრებული ნიჭი „ზღაპრების ხატვისთვის“. მათი ისტორიული თანამშრომლობა დაიწყო საცდელი ნახატის შემდეგ, რომელიც დახატა ვიკლანდმა. მათი თანამშრომლობა გაგრძელდა ათწლეულების განმავლობაში. ===თანამშრომლობა ლინდგრენთან=== ვიკლანდი არის მხატვარი, რომელმაც ყველაზე მეტი ლინდგრენის წიგნების ილუსტრაცია შექმნა. მათ შორისაა: „[[ბულერბიელი ბავშვები]]“, „[[ძმები ლომისგულები]]“, „[[ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი]]“, „[[მარდიე]]“, „[[მიო, ჩემო მიო]]“, „[[ყაჩაღის ასული რონია]]“ და სხვა. ასევე ილუსტრირებული აქვს მრავალი სხვა ავტორის ნაწარმოებები. ვიკლანდი იღებს შთაგონებას როგორც ლიტერატურული ნაწარმოებებიდან, აგრეთვე რეალური ცხოვრებისგან. მისი ფილოსოფია ემთხვევა ლინდგრენის მიდგომას - ისევე როგორც მწერალი წერდა „საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის“, ვიკლანდიც ხატავს საკუთარი შინაგანი ბავშვისთვის, რაც მის ნამუშევრებს განსაკუთრებულ სითბოს ანიჭებს. ===მემკვიდრეობა და აღიარება=== [[2004]] წელს ვიკლანდმა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო. მან საკუთარი ორიგინალი ილუსტრაციები საჩუქრად გადასცა [[ესტონეთი|ესტონეთ]]ს. ეს ნამუშევრები თავდაპირველად გამოიფინა ჰააფსალუში, ვიკლანდის პირად გალერეაში. [[2009]] წელს აქვე გაიხსნა „ილონის საოცრებათა ქვეყანა“ - სპეციალური გალერეა და თემატური ცენტრი ბავშვებისა და ოჯახებისთვის, რომელიც მის ნამუშევრებს ეძღვნება. [[2002]] წელს შვედეთის მთავრობამ ვიკლანდს მიანიჭა პრესტიჟული „ილისის კვორუმი“ ჯილდო „გამორჩეული უნარისთვის, გააცოცხლოს გარემო და პერსონაჟები საკუთარი და ასტრიდ ლინდგრენის ნაწერებიდან“. ეს აღიარება ხაზს უსვამს მის მნიშვნელოვან წვლილს ბავშვთა ლიტერატურის ვიზუალურ ხელოვნებაში და მის როლს ბავშვთა წარმოსახვისა და კულტურული მემკვიდრეობის ჩამოყალიბებაში. ==ჯილდოები== *[[2001]] — თეთრი ვარსკვლავის ორდენი, მესამე ხარისხის ([[ესტონეთი]])<ref>{{Cite web|url=https://president.ee/et/teenetemargid/teenetemarkide-kavalerid/14701-maire-ilon-wikland|title=Teenetemärkide kavalerid. Maire-Ilon Wikland|lang=et|website=Vabariigi President}}</ref> *[[2002]] — ილისის კვორუმი ([[შვედეთი]])<ref>{{Cite web |date=January 2006 |title=Regeringens belöningsmedaljer och regeringens utmärkelse: Professors namn |url=https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-url=https://web.archive.org/web/20211102152834/https://www.regeringen.se/contentassets/61bab671f59a46af81cb11ee99e0d0eb/regeringens-beloningsmedaljer-och-regeringens-utmarkelse-professors-namn |archive-date=2021-11-02 |access-date=2022-05-18 |website=Regeringskansliet |language=sv}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://web.archive.org/web/20090510084227/http://www.astridlindgren.se/mer-fakta/illustratorer/ilon-wikland Ilon Wikland] at AstridLindgren.se * [http://www.salm.ee/en/museums/ilons-wonderland/ Iloni Imedemaa], or Ilons Wonderland, museum in [[Haapsalu]], Estonia * [https://web.archive.org/web/20100303125320/http://www.hakalaxproductions.com/index.php?sivu=filmography ''I Draw, Therefore I Am'' (2009)] – documentary film by Kim Finn and John Hakalax * {{YouTube|NmCV2usUSQQ|I Draw, Therefore I Am}} * [http://vimeo.com/7867760 Soome produtsent ja lavastaja John Hakalax räägib Ilon Wiklandi eluloofilmi saamisloost] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 5 თებერვალი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1930]] [[კატეგორია:შვედი ქალები]] [[კატეგორია:შვედი ქალები საუკუნის მიხედვით]] [[კატეგორია:შვედი ქალები საქმიანობის მიხედვით]] [[კატეგორია:მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები]] [[კატეგორია:ქალი მხატვრები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:შვედი მხატვრები]] ihsxq8s5zdgtn48kwsmv2a8ej0oj2w8 0 591819 4822680 2025-06-30T18:01:23Z Nininoza 162640 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''ავთანდილ ბარბაქაძე''' (დ. [[15 აპრილი]], [[1923]], [[ჭიათურა]], [[საქართველო]]) — ქართველი ინჟინერი. == ბიოგრაფია == [[1957]] წელს დაამთავრა როსტოვის სამშენებლო-საინჟინრო ინსტი... 4822680 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი}} '''ავთანდილ ბარბაქაძე''' (დ. [[15 აპრილი]], [[1923]], [[ჭიათურა]], [[საქართველო]]) — ქართველი ინჟინერი. == ბიოგრაფია == [[1957]] წელს დაამთავრა როსტოვის სამშენებლო-საინჟინრო ინსტიტუტი. [[1940]] წელს ჩააბარა თბილისის ინდუსტრიულ ინსტიტუტში. მეორეკურსელი გაიწვიეს სავალდებულო სამხედრო სამსახურში. [[1941]]-[[1945]] წლებში მონაწილეობდა [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომში]]. ომის შემდგომ პერიოდში მონაწილეობდა სახალხო მეურნეობის აღდგენით სამუშაოებში. [[1953]] წლიდან დაბრუნდა [[ჭიათურა|ჭიათურაში]] და დაინიშნა ხელმძღვანელ თანამდებობაზე. [[1957]]-[[1962]] წლებში მუშაობდა მთავარ ინჟინრად საქართველოს მშენებლობის სამინისტროს [[ჭიათურა|ჭიათურის]] N8 სამშენებლო ტრესტზე. [[1962]]-[[1963]] გახდა ტრესტის მმართველი. [[1963]]-[[1977]] წლებში იყო საწარმოო გაერთიანება „ჭიათურმანგანუმის“ კაპიტალური მშენებლობის განყოფილების მთავარი ინჟინერი. [[1977]]-[[1985]] წლებში კაპიტალური მშენებლობის დარგში იყო გენერალური დირექტორის მოადგილე. მისი ხელმძღვანელობითა და უშუალო მონაწილეობით [[ჭიათურა|ჭიათურაში]] აშენდა სხვადასხვა დანიშნულების მრავალი მნიშვნელოვანი ობიექტი. [[მეორე მსოფლიო ომი|მეორე მსოფლიო ომში]] გამოჩენილი საბრძოლო თუ შრომითი მამაცობისათვის იყო მრავალგზის დაჯილდოებული სახელმწიფო ორდენებითა და მედლებით. == რესურსები ინტერნეტში == {{nplg ბიოგრაფია|00010404}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ბარბაქაძე, ავთანდილ}} [[კატეგორია:ქართველი ინჟინრები]] [[კატეგორია:დაბადებული 15 აპრილი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1923]] 3wlzwwfz0ki7vo2eieypwcvb3pvhss3 0 591821 4822727 2025-06-30T18:38:48Z Irmaguru 118553 შექმნილია გვერდის თარგმნით „[[:en:Special:Redirect/revision/1286427631|Paul Wittgenstein]]“ 4822727 wikitext text/x-wiki '''პაულ ვიტგენშტაინი''' (დ. 5 ნოემბერი, 1887{{Spaced en dash}}გ. 3 მარტი, 1961) - ავსტრიელ-ამერიკელი პიანისტი, რომელიც ცნობილი იყო იმით, რომ [[პირველი მსოფლიო ომი|პირველი მსოფლიო ომის]] დროს მარჯვენა ხელის ამპუტაციის შემდეგ მხოლოდ მარცხენა ხელით უკრავდა. სპეციალურად მისთვის ახალი საფორტეპიანო კონცერტები შეიქმნა. მან შეიმუშავა ახალი ტექნიკა, მათ შორის პედლებისა და ხელის მოძრაობის კომბინაციები, რაც მას საშუალებას აძლევდა დაეკრა აკორდები, რომლებიც აქამდე ხუთთითიანი პიანისტისთვის შეუძლებლად მიაჩნდათ. ის ფილოსოფოს [[ლუდვიგ ვიტგენშტაინი|ლუდვიგ ვიტგენშტაინის]] უფროსი ძმა იყო. [[ფაილი:Helene,_Ludwig,_Hermine,_Paul_und_Margarethe_Wittgenstein_OeNB_5086848_(A).jpg|მარცხნივ|მინი| პაულ ვიტგენშტაინი (მარცხნივ, წინ) და-ძმებთან ერთად.]] [[ფაილი:Wittgenstein_family_Vienna_1917.jpg|მინი| ვიტგენშტაინის ოჯახი, ვენა, 1917 წლის შუა პერიოდი.]] ვიტგენშტაინი დაიბადა ვენაში, მრეწველ კარლ ვიტგენშტაინისა და ლეოპოლდინა მარია იოზეფა კალმუსის რვა შვილიდან მეშვიდე (დაბადებისას გარდაცვლილი ქალიშვილის გარდა). ის კათოლიკედ გაიზარდა. მისი ძმა [[ლუდვიგ ვიტგენშტაინი|ლუდვიგი]] ორი წლის შემდეგ დაიბადა. ოჯახს ხშირად სტუმრობდნენ კულტურის ცნობილი მოღვაწეები, მათ შორის კომპოზიტორები [[იოჰანეს ბრამსი]], [[გუსტავ მალერი]], იოზეფ ლაბორი და [[რიხარდ შტრაუსი]], რომლებთანაც ახალგაზრდა პაული დუეტებს უკრავდა. მისი ბებია, ფანი ვიტგენშტაინი, მევიოლინე იოზეფ იოახიმის დედის ბიძაშვილი იყო{{Sfn|Covell|2004}} და იოზეფი ლაიფციგში ცხოვრების დროს შეიფარა და მიიყვანა [[ფელიქს მენდელსონი|ფელიქს მენდელსონთან]] სასწავლებლად. ვიტგენშტაინი სწავლობდა მალვინ ბრესთან და მოგვიანებით პოლონელ ვირტუოზ თეოდორ ლეშეტიცკისთან. მან საჯარო დებიუტი 1913 წელს შეასრულა, რამაც დადებითი შეფასებები დაიმსახურა. მომდევნო წელს პირველი მსოფლიო ომი დაიწყო და ის სამხედრო სამსახურში გაიწვიეს. [[გალიციის ბრძოლა|გალიციის ბრძოლის]] დროს რუსებმა ის იდაყვში დაჭრეს და ტყვედ აიყვანეს, რის გამოც მისი მარჯვენა ხელის ამპუტაცია გახდა საჭირო. {{Sfn|Reich|2002}} ვიტგენშტაინი წითელი ჯვრის სამხედრო ტყვეთა გაცვლის პროგრამით გაათავისუფლეს და 1915 წლის შობის დღესასწაულს ვენაში შეხვდა. == პიანისტის ახლებური კარიერა == ციმბირის [[ომსკი|ომსკის]] სამხედრო ტყვეთა ბანაკში მკურნალობის პერიოდში ვიტგენშტაინმა გადაწყვიტა, კარიერა მხოლოდ მარცხენა ხელით გაეგრძელებინა. დანიის ელჩის მეშვეობით მან თავის ძველ მასწავლებელს, უსინათლო იოსებ ლაბორს მისწერა და მარცხენა ხელისთვის კონცერტის შექმნა სთხოვა. ლაბორმა სწრაფად უპასუხა და აღნიშნა, რომ უკვე დაიწყო ნაწარმოებზე მუშაობა.{{Sfn|Brofeldt|2012}} ომის შემდეგ ვიტგენშტაინი ინტენსიურად სწავლობდა, ნაწარმოებებს მხოლოდ მარცხენა ხელისთვის აწყობდა და ლაბორის ახალ კომპოზიციას სწავლობდა. მან კვლავ დაიწყო საკონცერტო გამოსვლები. ბევრი აღნიშნავდა, რომ ის ძალიან კარგად უკრავდა ცალხელა კაცის პირობაზე. პაული შეუპოვრად განაგრძობდა დაკვრას. შემდეგ მან სხვა ცნობილ კომპოზიტორებს მიმართა თხოვნით, რომ მისთვის შესასრულებელი ნაწარმოებები დაეწერათ. [[ბენჯამინ ბრიტენი|ბენჯამინ ბრიტენმა]], პაულ ჰინდემიტმა, ალექსანდრე ტანსმანმა, ერიხ ვოლფგანგ კორნგოლდმა, [[სერგეი პროკოფიევი|სერგეი პროკოფიევმა]], კარლ ვეიგლმა, ფრანც შმიდტმა, სერგეი ბორტკევიჩმა და [[რიხარდ შტრაუსი|რიხარდ შტრაუსმა]] - ყველამ შექმნა ვიტგენშტაინისთვის ნაწარმოები. {{Sfn|Edel|1994}} [[მორის რაველი|მორის რაველმა]] დაწერა თავისი ფორტეპიანოს კონცერტი მარცხენა ხელისთვის, რომელიც უფრო ცნობილი გახდა, ვიდრე ვიტგენშტაინის მიერ შთაგონებული ნებისმიერი სხვა კომპოზიცია. მაგრამ როდესაც ვიტგენშტაინმა პრემიერისთვის მუსიკაში ცვლილებები შეიტანა, რაველი განრისხდა და ისინი აღარ შერიგებულან.{{Sfn|Ilić|2011}} ვიტგენშტაინს ყველა შეკვეთილი ნაწარმოები არ შეუსრულებია. მან პროკოფიევს უთხრა, რომ მისი მე-4 საფორტეპიანო კონცერტი არ ესმოდა, მაგრამ ოდესმე დაუკრავდა; თუმცა, ეს არასდროს გაუკეთებია.{{Sfn|Brofeldt|2012}} მოგვიანებით მან თქვა: „პროკოფიევის მიერ ჩემთვის დაწერილი კონცერტიც კი არ დამიკრავს ჯერ, რადგან ნაწარმოების შინაგანი ლოგიკა ჩემთვის გაუგებარია და, რა თქმა უნდა, ვერ დავუკრავ მანამ, სანამ ის ჩემთვის გასაგები არ გახდება“.{{Sfn|Reich|2002}} მან კატეგორიულად უარჰყო ჰინდემიტის „სა''ფორტეპიანო მუსიკა ორკესტრით'' # 29“; ნოტები თავის კაბინეტში დამალა და ის მხოლოდ მისი ქვრივის გარდაცვალების შემდეგ, 2002 წელს აღმოაჩინეს (ამ დროისთვის ჰინდემიტი 39 წლის გარდაცვლილი იყო). {{Sfn|Rowe|2005}} მას შეეძლო ამ მიდგომის გამოყენება, რადგან კომპოზიტორებთან დადებულ კონტრაქტებში ჩადო პირობა, რომ სიცოცხლეშივე ფლობდა კომპოზიციაზე ექსკლუზიური შესრულების უფლებებს. როგორც მან ზიგფრიდ რაპს 1950 წლის 5 ივნისს უთხრა: „სახლს მხოლოდ იმისთვის არ აშენებ, რომ სხვამ იცხოვროს. მე შევუკვეთე ნაწარმოებები და გადავიხადე მისთვის; მთელი იდეა ჩემი იყო... მაგრამ ის ნამუშევრები, რომლებზეც ექსკლუზიური შესრულების უფლება ჯერ კიდევ მაქვს, ჩემი დარჩება მანამ, სანამ საჯაროდ გამოვალ; ეს ერთადერთი სწორი და სამართლიანი გადაწყვეტილებაა. როგორც კი მოვკვდები ან კონცერტებს აღარ გავმართავ, მაშინ ნაწარმოებები ყველასთვის ხელმისაწვდომი იქნება, რადგან არ მინდა, რომ მათ ბიბლიოთეკებში მტვერი დაედოთ კომპოზიტორების საზიანოდ.“ (რაპმა პროკოფიევის მე-4 საფორტეპიანო კონცერტის პრემიერა 1956 წელს, ვიტგენშტაინის გარდაცვალებამდე ხუთი წლით ადრე შეასრულა.) ვიტგენშტაინის მიერ შეკვეთილი ნაწარმოებების უმეტესობას დღესაც ორხელიანი პიანისტები ასრულებენ; კერძოდ, ავსტრიელმა პიანისტმა ფრიდრიხ ვიურერმა, კომპოზიტორის ნებართვით, თუმცა, როგორც ჩანს, ვიტგენშტაინის წინააღმდეგობის მიუხედავად, შმიდტის ვიტგენშტაინით შთაგონებული მარცხენა ხელით შესრულებული ნაწარმოებების ორხელიანი არანჟირება შექმნა. ვიტგენშტაინის შემდეგ დაბადებული პიანისტები, რომლებმაც მარჯვენა ხელი დაკარგეს, როგორიცაა ლეონ ფლეიშერი (თუმცა საბოლოოდ მან მარჯვენა ხელის უნარი აღიდგინა) და ჟოაო კარლოს მარტინსი, ასევე ასრულებდნენ მისთვის დაწერილ ნაწარმოებებს. == ნაცისტების დევნა და ემიგრაცია == ვიტგენშტაინის ოჯახის წევრები ძირითადად ებრაული წარმოშობის იყვნენ და ნიურნბერგის კანონების თანახმად, ისინი ებრაელებად ითვლებოდნენ.<ref name="lostart.de">{{Cite web|title=Lost Art Internet Database - Jüdische Sammler und Kunsthändler (Opfer nationalsozialistischer Verfolgung und Enteignung) - Wittgenstein, Paul|url=https://www.lostart.de/Content/051_ProvenienzRaubkunst/DE/Sammler/W/Wittgenstein,%20Paul.html|access-date=2021-11-09}}</ref> [[ნაციონალ-სოციალისტური გერმანული მუშათა პარტია|ნაცისტური პარტიის]] აღზევებისა და [[ანშლუსი|ავსტრიის ანექსიის]] შემდეგ, პაულმა სცადა თავისი დების, ჰერმინესა და ჰელენას (იმ დროს 69 და 64 წლის) დარწმუნება, რომ ვენა დაეტოვებინათ, მაგრამ ისინი ყოყმანობდნენ: ისინი იქაურ სახლებს მიჯაჭვულები იყვნენ და ვერ იჯერებდნენ, რომ ასეთი გამორჩეული ოჯახი რეალურ საფრთხეში იყო. ლუდვიგი უკვე რამდენიმე წელია ინგლისში ცხოვრობდა, მარგარეტი (გრეტლი) კი ამერიკელზე იყო დაქორწინებული. პაული, რომელსაც ნაცისტების დროს საჯაროდ გამოსვლის უფლება აღარ ჰქონდა, 1938 წელს აშშ-ში გადავიდა საცხოვრებლად. იქიდან, მან და გრეტლმა, ლუდვიგის (რომელმაც ბრიტანეთის მოქალაქეობა 1939 წელს მიიღო) დახმარებით, მოახერხეს ოჯახის ფინანსების (ძირითადად საზღვარგარეთ არსებული) და იურიდიული კავშირების გამოყენება, რათა დებისთვის არაებრაელის სტატუსი მიეღოთ. ოჯახის ფინანსური პორტფელი შედგებოდა გერმანიაში არსებული უძრავი ქონებისა და სხვა აქტივებისგან, ასევე ოკუპირებული მიწებისგან, რომელთა საერთო ღირებულება დაახლოებით 6 მილიარდ დოლარს შეადგენდა, რაც შესაძლოა ევროპაში ყველაზე დიდი კერძო ქონება იყოს. ოჯახის არსებითად, მთელი ქონება ნაცისტებს გადაეცათ რასობრივი კანონების განსაკუთრებული ინტერპრეტაციებით ორი დის დაცვის სანაცვლოდ, რაც მათ საშუალებას აძლევდა, ვენაში, ოჯახის სასახლეში გაეგრძელებინათ ცხოვრება. == პირადი ცხოვრება == ვიტგენშტაინის ცოლი, ჰილდე, მისი მოსწავლე იყო; მათ ქორწინებამდე ორი შვილი ჰყავდათ, პირველი ფორტეპიანოს პირველი გაკვეთილის შემდეგ ჩაესახა, როდესაც ჰილდე 18 წლის იყო, ხოლო პაული 47-ის. რადგან ჰილდე ებრაელი არ იყო, პაული „რასობრივი შეურაცხყოფის“ ბრალდებით დააკავეს; 1938 წელს ის ნიუ-იორკში გაიქცა. 1940 წელს მან შვიდი თვე გაატარა კუბაში, ცდილობდა ჰილდესა და საკუთარი თავისთვის მუდმივი ვიზების მოპოვებას და ისინი 1940 წლის 20 აგვისტოს [[ჰავანა|ჰავანაში]] კათოლიკურ ცერემონიაზე დაქორწინდნენ როდესაც მისი ცოლი და შვილები 1941 წელს აშშ-ში ჩავიდნენ, მან ისინი [[ლონგ-აილენდი|ლონგ-აილენდზე]] მდებარე სახლში დაასახლა, რომელსაც შაბათ-კვირას რივერსაიდ დრაივზე მდებარე თავისი ბინიდან სტუმრობდა. ვიტგენშტაინი აშშ-ის მოქალაქე 1946 წელს გახდა და სიცოცხლის დარჩენილი ნაწილი აშშ-ში გაატარა, სადაც ბევრს ასწავლიდა და უკრავდა კიდეც. ის 1961 წელს ნიუ-იორკში გარდაიცვალა და ლონგ-აილენდზე დაკრძალეს, თუმცა მოგვიანებით ნეშტი გადაასვენეს პაინგროვის სასაფლაოზე, სამხრეთ სტერლინგში, პაიკის ოლქში, პენსილვანია, სადაც მისი ქვრივი გადავიდა საცხოვრებლად.{{Sfn|Pine Grove}} == ხელოვნების კოლექციონერი == ვიტგენშტაინი აგროვებდა ვენის სეცესიონსტილის პერიოდის მხატვრების, განსაკუთრებით კი [[გუსტავ კლიმტი|გუსტავ კლიმტის]] ნამუშევრებს. მას ეკუთვნოდა რუდოლფ ფონ ალტის რამდენიმე ნამუშევარი. მას ასევე ჰქონდა მუსიკისა და მუსიკალური ინსტრუმენტების დიდი კოლექცია. <ref>{{Cite web|url-status=live}}</ref> == პოპულარულ კულტურაში == ჯონ ბარჩილონმა დაწერა რომანი „''მემკვიდრე პრინცი“'', რომელიც ვიტგენშტაინის ცხოვრებაზეა დაფუძნებული.{{Sfn|Barchilon|1986}} ხანგრძლივი ამერიკული ტელესერიალ <nowiki><i id="mwqQ">„M*A*S*H“</i></nowiki> -ის ეპიზოდში, „მორალური გამარჯვება“, ჯეიმს სტივენსი საკონცერტო პიანისტის როლს თამაშობს, რომელსაც ბრძოლაში დაჭრის შემდეგ მარჯვენა ხელის ნერვი აქვს დაზიანებული. ჩარლზ ვინჩესტერი (დევიდ ოგდენ სტირსი) მას რაველის <nowiki><i id="mwrQ">მარცხენა ხელისთვის დაწერილი კონცერტის</i></nowiki> მუსიკას აძლევს, ვიტგენშტაინის ისტორიას უყვება და მოუწოდებს, არ უარჰყოს თავისი მუსიკალური ნიჭი. ვიტგენშტაინი პერსონაჟად ჩნდება დერეკ იარმანის 1993 წლის ფილმში ''„ვიტგენშტაინი“'', რომელიც მისი ძმის, ლუდვიგის შესახებ მოგვითხრობს. ვიტგენშტაინი ვრცლად არის მოხსენიებული ბრაიან ევენსონის რომანის ''„ბოლო დღეების'' “ მეორე ნახევარში. ვიტგენშტაინის ცხოვრება ნილ ჰალსტედის 2012 წლის ალბომში ''Palindrome Hunches'' შესული სიმღერის „ვიტგენშტაინის მკლავის“ საფუძველია. უილიამ ბოიდის მოთხრობაში „გარდაქმნილი ღამე“ (რომელიც გვხვდება კრებულებში ''„სიზმრის შეყვარებული“'' და ''„ნატალი „X“-ის ბედი“'' ) ვიტგენშტაინია წარმოდგენილი. == სქოლიო == [[კატეგორია:დაბადებული 1887]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1961]] [[კატეგორია:მამაკაცი კლასიკური პიანისტები]] [[კატეგორია:ამერიკელი კლასიკური პიანისტები]] [[კატეგორია:ამერიკელი მამაკაცი პიანისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი პიანისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური პიანისტები]] [[კატეგორია:Pages with unreviewed translations]] re41r1msdehb9wp902uzqg1te04kpk7 4822756 4822727 2025-06-30T18:49:27Z Irmaguru 118553 4822756 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Irmaguru|Irmaguru]].|30|06|2025}} {{ინფოდაფა მუსიკოსი |სახელი = პაულ ვიტგენშტაინი |სურათი = |ლანდშაფტი = |სათაური = |სურათისზომა = 300პქ |ფონი = |ნამდვილისახელი = |მეტსახელი = |დაიბადა = {{დაბადების თარიღი|1887|11|5}} |დაბადების ადგილი = |გარდ = {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|1961|3|3|1887|11|5}} |გარდ ადგილი = [[ნიუ-იორკის შტატი]], [[აშშ]] |წარმოშობა = {{დროშა|ავსტრია}} |ინსტრუმენტი = |ჟანრი = |საქმიანობა = [[პიანისტი]] |აქტიურობის წლები = |ლეიბლი = |ასოციაციები = |საიტი = |წევრები = |ყოფილი წევრები = |აღსანიშნავი ინსტრუმენტები = }} '''პაულ ვიტგენშტაინი''' ({{lang-de|Paul Wittgenstein}}; დ. [[5 ნოემბერი]], [[1887]] — გ. [[3 მარტი]], [[1961]]) — ავსტრიელ-ამერიკელი პიანისტი, რომელიც ცნობილი იყო იმით, რომ [[პირველი მსოფლიო ომი|პირველი მსოფლიო ომის]] დროს მარჯვენა ხელის ამპუტაციის შემდეგ მხოლოდ მარცხენა ხელით უკრავდა. სპეციალურად მისთვის ახალი საფორტეპიანო კონცერტები შეიქმნა. მან შეიმუშავა ახალი ტექნიკა, მათ შორის პედლებისა და ხელის მოძრაობის კომბინაციები, რაც მას საშუალებას აძლევდა დაეკრა აკორდები, რომლებიც აქამდე ხუთთითიანი პიანისტისთვის შეუძლებლად მიაჩნდათ. ის ფილოსოფოს [[ლუდვიგ ვიტგენშტაინი|ლუდვიგ ვიტგენშტაინის]] უფროსი ძმა იყო. [[ფაილი:Helene,_Ludwig,_Hermine,_Paul_und_Margarethe_Wittgenstein_OeNB_5086848_(A).jpg|მარცხნივ|მინი| პაულ ვიტგენშტაინი (მარცხნივ, წინ) და-ძმებთან ერთად.]] [[ფაილი:Wittgenstein_family_Vienna_1917.jpg|მინი| ვიტგენშტაინის ოჯახი, ვენა, 1917 წლის შუა პერიოდი.]] ვიტგენშტაინი დაიბადა ვენაში, მრეწველ კარლ ვიტგენშტაინისა და ლეოპოლდინა მარია იოზეფა კალმუსის რვა შვილიდან მეშვიდე (დაბადებისას გარდაცვლილი ქალიშვილის გარდა). ის კათოლიკედ გაიზარდა. მისი ძმა [[ლუდვიგ ვიტგენშტაინი|ლუდვიგი]] ორი წლის შემდეგ დაიბადა. ოჯახს ხშირად სტუმრობდნენ კულტურის ცნობილი მოღვაწეები, მათ შორის კომპოზიტორები [[იოჰანეს ბრამსი]], [[გუსტავ მალერი]], იოზეფ ლაბორი და [[რიხარდ შტრაუსი]], რომლებთანაც ახალგაზრდა პაული დუეტებს უკრავდა. მისი ბებია, ფანი ვიტგენშტაინი, მევიოლინე იოზეფ იოახიმის დედის ბიძაშვილი იყო{{Sfn|Covell|2004}} და იოზეფი ლაიფციგში ცხოვრების დროს შეიფარა და მიიყვანა [[ფელიქს მენდელსონი|ფელიქს მენდელსონთან]] სასწავლებლად. ვიტგენშტაინი სწავლობდა მალვინ ბრესთან და მოგვიანებით პოლონელ ვირტუოზ თეოდორ ლეშეტიცკისთან. მან საჯარო დებიუტი 1913 წელს შეასრულა, რამაც დადებითი შეფასებები დაიმსახურა. მომდევნო წელს პირველი მსოფლიო ომი დაიწყო და ის სამხედრო სამსახურში გაიწვიეს. [[გალიციის ბრძოლა|გალიციის ბრძოლის]] დროს რუსებმა ის იდაყვში დაჭრეს და ტყვედ აიყვანეს, რის გამოც მისი მარჯვენა ხელის ამპუტაცია გახდა საჭირო. {{Sfn|Reich|2002}} ვიტგენშტაინი წითელი ჯვრის სამხედრო ტყვეთა გაცვლის პროგრამით გაათავისუფლეს და 1915 წლის შობის დღესასწაულს ვენაში შეხვდა. ==პიანისტის ახლებური კარიერა== ციმბირის [[ომსკი|ომსკის]] სამხედრო ტყვეთა ბანაკში მკურნალობის პერიოდში ვიტგენშტაინმა გადაწყვიტა, კარიერა მხოლოდ მარცხენა ხელით გაეგრძელებინა. დანიის ელჩის მეშვეობით მან თავის ძველ მასწავლებელს, უსინათლო იოსებ ლაბორს მისწერა და მარცხენა ხელისთვის კონცერტის შექმნა სთხოვა. ლაბორმა სწრაფად უპასუხა და აღნიშნა, რომ უკვე დაიწყო ნაწარმოებზე მუშაობა.{{Sfn|Brofeldt|2012}} ომის შემდეგ ვიტგენშტაინი ინტენსიურად სწავლობდა, ნაწარმოებებს მხოლოდ მარცხენა ხელისთვის აწყობდა და ლაბორის ახალ კომპოზიციას სწავლობდა. მან კვლავ დაიწყო საკონცერტო გამოსვლები. ბევრი აღნიშნავდა, რომ ის ძალიან კარგად უკრავდა ცალხელა კაცის პირობაზე. პაული შეუპოვრად განაგრძობდა დაკვრას. შემდეგ მან სხვა ცნობილ კომპოზიტორებს მიმართა თხოვნით, რომ მისთვის შესასრულებელი ნაწარმოებები დაეწერათ. [[ბენჯამინ ბრიტენი|ბენჯამინ ბრიტენმა]], პაულ ჰინდემიტმა, ალექსანდრე ტანსმანმა, ერიხ ვოლფგანგ კორნგოლდმა, [[სერგეი პროკოფიევი|სერგეი პროკოფიევმა]], კარლ ვეიგლმა, ფრანც შმიდტმა, სერგეი ბორტკევიჩმა და [[რიხარდ შტრაუსი|რიხარდ შტრაუსმა]] - ყველამ შექმნა ვიტგენშტაინისთვის ნაწარმოები. {{Sfn|Edel|1994}} [[მორის რაველი|მორის რაველმა]] დაწერა თავისი ფორტეპიანოს კონცერტი მარცხენა ხელისთვის, რომელიც უფრო ცნობილი გახდა, ვიდრე ვიტგენშტაინის მიერ შთაგონებული ნებისმიერი სხვა კომპოზიცია. მაგრამ როდესაც ვიტგენშტაინმა პრემიერისთვის მუსიკაში ცვლილებები შეიტანა, რაველი განრისხდა და ისინი აღარ შერიგებულან.{{Sfn|Ilić|2011}} ვიტგენშტაინს ყველა შეკვეთილი ნაწარმოები არ შეუსრულებია. მან პროკოფიევს უთხრა, რომ მისი მე-4 საფორტეპიანო კონცერტი არ ესმოდა, მაგრამ ოდესმე დაუკრავდა; თუმცა, ეს არასდროს გაუკეთებია.{{Sfn|Brofeldt|2012}} მოგვიანებით მან თქვა: „პროკოფიევის მიერ ჩემთვის დაწერილი კონცერტიც კი არ დამიკრავს ჯერ, რადგან ნაწარმოების შინაგანი ლოგიკა ჩემთვის გაუგებარია და, რა თქმა უნდა, ვერ დავუკრავ მანამ, სანამ ის ჩემთვის გასაგები არ გახდება“.{{Sfn|Reich|2002}} მან კატეგორიულად უარჰყო ჰინდემიტის „საფორტეპიანო მუსიკა ორკესტრით № 29“; ნოტები თავის კაბინეტში დამალა და ის მხოლოდ მისი ქვრივის გარდაცვალების შემდეგ, 2002 წელს აღმოაჩინეს (ამ დროისთვის ჰინდემიტი 39 წლის გარდაცვლილი იყო). {{Sfn|Rowe|2005}} მას შეეძლო ამ მიდგომის გამოყენება, რადგან კომპოზიტორებთან დადებულ კონტრაქტებში ჩადო პირობა, რომ სიცოცხლეშივე ფლობდა კომპოზიციაზე ექსკლუზიური შესრულების უფლებებს. როგორც მან ზიგფრიდ რაპს 1950 წლის 5 ივნისს უთხრა: {{ციტატა|სახლს მხოლოდ იმისთვის არ აშენებ, რომ სხვამ იცხოვროს. მე შევუკვეთე ნაწარმოებები და გადავიხადე მისთვის; მთელი იდეა ჩემი იყო… მაგრამ ის ნამუშევრები, რომლებზეც ექსკლუზიური შესრულების უფლება ჯერ კიდევ მაქვს, ჩემი დარჩება მანამ, სანამ საჯაროდ გამოვალ; ეს ერთადერთი სწორი და სამართლიანი გადაწყვეტილებაა. როგორც კი მოვკვდები ან კონცერტებს აღარ გავმართავ, მაშინ ნაწარმოებები ყველასთვის ხელმისაწვდომი იქნება, რადგან არ მინდა, რომ მათ ბიბლიოთეკებში მტვერი დაედოთ კომპოზიტორების საზიანოდ.}} (რაპმა პროკოფიევის მე-4 საფორტეპიანო კონცერტის პრემიერა 1956 წელს, ვიტგენშტაინის გარდაცვალებამდე ხუთი წლით ადრე შეასრულა.) ვიტგენშტაინის მიერ შეკვეთილი ნაწარმოებების უმეტესობას დღესაც ორხელიანი პიანისტები ასრულებენ; კერძოდ, ავსტრიელმა პიანისტმა ფრიდრიხ ვიურერმა, კომპოზიტორის ნებართვით, თუმცა, როგორც ჩანს, ვიტგენშტაინის წინააღმდეგობის მიუხედავად, შმიდტის ვიტგენშტაინით შთაგონებული მარცხენა ხელით შესრულებული ნაწარმოებების ორხელიანი არანჟირება შექმნა. ვიტგენშტაინის შემდეგ დაბადებული პიანისტები, რომლებმაც მარჯვენა ხელი დაკარგეს, როგორიცაა ლეონ ფლეიშერი (თუმცა საბოლოოდ მან მარჯვენა ხელის უნარი აღიდგინა) და ჟოაო კარლოს მარტინსი, ასევე ასრულებდნენ მისთვის დაწერილ ნაწარმოებებს. ==ნაცისტების დევნა და ემიგრაცია== ვიტგენშტაინის ოჯახის წევრები ძირითადად ებრაული წარმოშობის იყვნენ და ნიურნბერგის კანონების თანახმად, ისინი ებრაელებად ითვლებოდნენ.<ref name="lostart.de">{{Cite web|title=Lost Art Internet Database - Jüdische Sammler und Kunsthändler (Opfer nationalsozialistischer Verfolgung und Enteignung) - Wittgenstein, Paul|url=https://www.lostart.de/Content/051_ProvenienzRaubkunst/DE/Sammler/W/Wittgenstein,%20Paul.html|access-date=2021-11-09}}</ref> [[ნაციონალ-სოციალისტური გერმანული მუშათა პარტია|ნაცისტური პარტიის]] აღზევებისა და [[ანშლუსი|ავსტრიის ანექსიის]] შემდეგ, პაულმა სცადა თავისი დების, ჰერმინესა და ჰელენას (იმ დროს 69 და 64 წლის) დარწმუნება, რომ ვენა დაეტოვებინათ, მაგრამ ისინი ყოყმანობდნენ: ისინი იქაურ სახლებს მიჯაჭვულები იყვნენ და ვერ იჯერებდნენ, რომ ასეთი გამორჩეული ოჯახი რეალურ საფრთხეში იყო. ლუდვიგი უკვე რამდენიმე წელია ინგლისში ცხოვრობდა, მარგარეტი (გრეტლი) კი ამერიკელზე იყო დაქორწინებული. პაული, რომელსაც ნაცისტების დროს საჯაროდ გამოსვლის უფლება აღარ ჰქონდა, 1938 წელს აშშ-ში გადავიდა საცხოვრებლად. იქიდან, მან და გრეტლმა, ლუდვიგის (რომელმაც ბრიტანეთის მოქალაქეობა 1939 წელს მიიღო) დახმარებით, მოახერხეს ოჯახის ფინანსების (ძირითადად საზღვარგარეთ არსებული) და იურიდიული კავშირების გამოყენება, რათა დებისთვის არაებრაელის სტატუსი მიეღოთ. ოჯახის ფინანსური პორტფელი შედგებოდა გერმანიაში არსებული უძრავი ქონებისა და სხვა აქტივებისგან, ასევე ოკუპირებული მიწებისგან, რომელთა საერთო ღირებულება დაახლოებით 6 მილიარდ დოლარს შეადგენდა, რაც შესაძლოა ევროპაში ყველაზე დიდი კერძო ქონება იყოს. ოჯახის არსებითად, მთელი ქონება ნაცისტებს გადაეცათ რასობრივი კანონების განსაკუთრებული ინტერპრეტაციებით ორი დის დაცვის სანაცვლოდ, რაც მათ საშუალებას აძლევდა, ვენაში, ოჯახის სასახლეში გაეგრძელებინათ ცხოვრება. ==პირადი ცხოვრება== ვიტგენშტაინის ცოლი, ჰილდე, მისი მოსწავლე იყო; მათ ქორწინებამდე ორი შვილი ჰყავდათ, პირველი ფორტეპიანოს პირველი გაკვეთილის შემდეგ ჩაესახა, როდესაც ჰილდე 18 წლის იყო, ხოლო პაული 47-ის. რადგან ჰილდე ებრაელი არ იყო, პაული „რასობრივი შეურაცხყოფის“ ბრალდებით დააკავეს; 1938 წელს ის ნიუ-იორკში გაიქცა. 1940 წელს მან შვიდი თვე გაატარა კუბაში, ცდილობდა ჰილდესა და საკუთარი თავისთვის მუდმივი ვიზების მოპოვებას და ისინი 1940 წლის 20 აგვისტოს [[ჰავანა|ჰავანაში]] კათოლიკურ ცერემონიაზე დაქორწინდნენ როდესაც მისი ცოლი და შვილები 1941 წელს აშშ-ში ჩავიდნენ, მან ისინი [[ლონგ-აილენდი|ლონგ-აილენდზე]] მდებარე სახლში დაასახლა, რომელსაც შაბათ-კვირას რივერსაიდ დრაივზე მდებარე თავისი ბინიდან სტუმრობდა. ვიტგენშტაინი აშშ-ის მოქალაქე 1946 წელს გახდა და სიცოცხლის დარჩენილი ნაწილი აშშ-ში გაატარა, სადაც ბევრს ასწავლიდა და უკრავდა კიდეც. ის 1961 წელს ნიუ-იორკში გარდაიცვალა და ლონგ-აილენდზე დაკრძალეს, თუმცა მოგვიანებით ნეშტი გადაასვენეს პაინგროვის სასაფლაოზე, სამხრეთ სტერლინგში, პაიკის ოლქში, პენსილვანია, სადაც მისი ქვრივი გადავიდა საცხოვრებლად.{{Sfn|Pine Grove}} ==ხელოვნების კოლექციონერი== ვიტგენშტაინი აგროვებდა ვენის სეცესიონსტილის პერიოდის მხატვრების, განსაკუთრებით კი [[გუსტავ კლიმტი|გუსტავ კლიმტის]] ნამუშევრებს. მას ეკუთვნოდა რუდოლფ ფონ ალტის რამდენიმე ნამუშევარი. მას ასევე ჰქონდა მუსიკისა და მუსიკალური ინსტრუმენტების დიდი კოლექცია. == პოპულარულ კულტურაში == ჯონ ბარჩილონმა დაწერა რომანი „''მემკვიდრე პრინცი“'', რომელიც ვიტგენშტაინის ცხოვრებაზეა დაფუძნებული.{{Sfn|Barchilon|1986}} ხანგრძლივი ამერიკული ტელესერიალ <nowiki><i id="mwqQ">„M*A*S*H“</i></nowiki> -ის ეპიზოდში, „მორალური გამარჯვება“, ჯეიმს სტივენსი საკონცერტო პიანისტის როლს თამაშობს, რომელსაც ბრძოლაში დაჭრის შემდეგ მარჯვენა ხელის ნერვი აქვს დაზიანებული. ჩარლზ ვინჩესტერი (დევიდ ოგდენ სტირსი) მას რაველის <nowiki><i id="mwrQ">მარცხენა ხელისთვის დაწერილი კონცერტის</i></nowiki> მუსიკას აძლევს, ვიტგენშტაინის ისტორიას უყვება და მოუწოდებს, არ უარჰყოს თავისი მუსიკალური ნიჭი. ვიტგენშტაინი პერსონაჟად ჩნდება დერეკ იარმანის 1993 წლის ფილმში ''„ვიტგენშტაინი“'', რომელიც მისი ძმის, ლუდვიგის შესახებ მოგვითხრობს. ვიტგენშტაინი ვრცლად არის მოხსენიებული ბრაიან ევენსონის რომანის ''„ბოლო დღეების'' “ მეორე ნახევარში. ვიტგენშტაინის ცხოვრება ნილ ჰალსტედის 2012 წლის ალბომში ''Palindrome Hunches'' შესული სიმღერის „ვიტგენშტაინის მკლავის“ საფუძველია. უილიამ ბოიდის მოთხრობაში „გარდაქმნილი ღამე“ (რომელიც გვხვდება კრებულებში ''„სიზმრის შეყვარებული“'' და ''„ნატალი „X“-ის ბედი“'' ) ვიტგენშტაინია წარმოდგენილი. ==რესურსები ინტერნეტში== ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ვიტგენშტაინი, პაულ}} [[კატეგორია:დაბადებული 5 ნოემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1887]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 3 მარტი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1961]] [[კატეგორია:მამაკაცი კლასიკური პიანისტები]] [[კატეგორია:ამერიკელი კლასიკური პიანისტები]] [[კატეგორია:ამერიკელი მამაკაცი პიანისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი პიანისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური პიანისტები]] [[კატეგორია:Pages with unreviewed translations]] b3nto1csqvtwlxl0da57sdbacovtds6 4822785 4822756 2025-06-30T19:13:10Z Irmaguru 118553 4822785 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Irmaguru|Irmaguru]].|30|06|2025}} {{ინფოდაფა მუსიკოსი |სახელი = პაულ ვიტგენშტაინი |სურათი = |ლანდშაფტი = |სათაური = |სურათისზომა = 300პქ |ფონი = |ნამდვილისახელი = |მეტსახელი = |დაიბადა = {{დაბადების თარიღი|1887|11|5}} |დაბადების ადგილი = |გარდ = {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|1961|3|3|1887|11|5}} |გარდ ადგილი = [[ნიუ-იორკის შტატი]], [[აშშ]] |წარმოშობა = {{დროშა|ავსტრია}} |ინსტრუმენტი = |ჟანრი = |საქმიანობა = [[პიანისტი]] |აქტიურობის წლები = |ლეიბლი = |ასოციაციები = |საიტი = |წევრები = |ყოფილი წევრები = |აღსანიშნავი ინსტრუმენტები = }} '''პაულ ვიტგენშტაინი''' ({{lang-de|Paul Wittgenstein}}; დ. [[5 ნოემბერი]], [[1887]] — გ. [[3 მარტი]], [[1961]]) — ავსტრიელ-ამერიკელი პიანისტი, რომელიც ცნობილი იყო იმით, რომ [[პირველი მსოფლიო ომი|პირველი მსოფლიო ომის]] დროს მარჯვენა ხელის ამპუტაციის შემდეგ მხოლოდ მარცხენა ხელით უკრავდა. სპეციალურად მისთვის ახალი საფორტეპიანო კონცერტები შეიქმნა. მან შეიმუშავა ახალი ტექნიკა, მათ შორის პედლებისა და ხელის მოძრაობის კომბინაციები, რაც მას საშუალებას აძლევდა დაეკრა აკორდები, რომლებიც აქამდე ხუთთითიანი პიანისტისთვის შეუძლებლად მიაჩნდათ. ის ფილოსოფოს [[ლუდვიგ ვიტგენშტაინი|ლუდვიგ ვიტგენშტაინის]] უფროსი ძმა იყო. ==ბიოგრაფია== [[ფაილი:Helene,_Ludwig,_Hermine,_Paul_und_Margarethe_Wittgenstein_OeNB_5086848_(A).jpg|მარცხნივ|მინი| პაულ ვიტგენშტაინი (მარცხნივ, წინ) და-ძმებთან ერთად.]] ვიტგენშტაინი დაიბადა ვენაში, მრეწველ კარლ ვიტგენშტაინისა და ლეოპოლდინა მარია იოზეფა კალმუსის რვა შვილიდან მეშვიდე (დაბადებისას გარდაცვლილი ქალიშვილის გარდა). ის კათოლიკედ გაიზარდა. მისი ძმა [[ლუდვიგ ვიტგენშტაინი|ლუდვიგი]] ორი წლის შემდეგ დაიბადა. ოჯახს ხშირად სტუმრობდნენ კულტურის ცნობილი მოღვაწეები, მათ შორის კომპოზიტორები [[იოჰანეს ბრამსი]], [[გუსტავ მალერი]], იოზეფ ლაბორი და [[რიხარდ შტრაუსი]], რომლებთანაც ახალგაზრდა პაული დუეტებს უკრავდა. მისი ბებია, ფანი ვიტგენშტაინი, მევიოლინე იოზეფ იოახიმის დედის ბიძაშვილი იყო{{Sfn|Covell|2004}} და იოზეფი ლაიფციგში ცხოვრების დროს შეიფარა და მიიყვანა [[ფელიქს მენდელსონი|ფელიქს მენდელსონთან]] სასწავლებლად. ვიტგენშტაინი სწავლობდა მალვინ ბრესთან და მოგვიანებით პოლონელ ვირტუოზ თეოდორ ლეშეტიცკისთან. მან საჯარო დებიუტი 1913 წელს შეასრულა, რამაც დადებითი შეფასებები დაიმსახურა. მომდევნო წელს პირველი მსოფლიო ომი დაიწყო და ის სამხედრო სამსახურში გაიწვიეს. [[გალიციის ბრძოლა|გალიციის ბრძოლის]] დროს რუსებმა ის იდაყვში დაჭრეს და ტყვედ აიყვანეს, რის გამოც მისი მარჯვენა ხელის ამპუტაცია გახდა საჭირო. {{Sfn|Reich|2002}} [[ფაილი:Wittgenstein_family_Vienna_1917.jpg|მინი|ვიტგენშტაინის ოჯახი, ვენა, 1917 წლის შუა პერიოდი.]] ვიტგენშტაინი წითელი ჯვრის სამხედრო ტყვეთა გაცვლის პროგრამით გაათავისუფლეს და 1915 წლის შობის დღესასწაულს ვენაში შეხვდა. ==პიანისტის ახლებური კარიერა== ციმბირის [[ომსკი|ომსკის]] სამხედრო ტყვეთა ბანაკში მკურნალობის პერიოდში ვიტგენშტაინმა გადაწყვიტა, კარიერა მხოლოდ მარცხენა ხელით გაეგრძელებინა. დანიის ელჩის მეშვეობით მან თავის ძველ მასწავლებელს, უსინათლო იოსებ ლაბორს მისწერა და მარცხენა ხელისთვის კონცერტის შექმნა სთხოვა. ლაბორმა სწრაფად უპასუხა და აღნიშნა, რომ უკვე დაიწყო ნაწარმოებზე მუშაობა.{{Sfn|Brofeldt|2012}} ომის შემდეგ ვიტგენშტაინი ინტენსიურად სწავლობდა, ნაწარმოებებს მხოლოდ მარცხენა ხელისთვის აწყობდა და ლაბორის ახალ კომპოზიციას სწავლობდა. მან კვლავ დაიწყო საკონცერტო გამოსვლები. ბევრი აღნიშნავდა, რომ ის ძალიან კარგად უკრავდა ცალხელა კაცის პირობაზე. პაული შეუპოვრად განაგრძობდა დაკვრას. შემდეგ მან სხვა ცნობილ კომპოზიტორებს მიმართა თხოვნით, რომ მისთვის შესასრულებელი ნაწარმოებები დაეწერათ. [[ბენჯამინ ბრიტენი|ბენჯამინ ბრიტენმა]], პაულ ჰინდემიტმა, ალექსანდრე ტანსმანმა, ერიხ ვოლფგანგ კორნგოლდმა, [[სერგეი პროკოფიევი|სერგეი პროკოფიევმა]], კარლ ვეიგლმა, ფრანც შმიდტმა, სერგეი ბორტკევიჩმა და [[რიხარდ შტრაუსი|რიხარდ შტრაუსმა]] - ყველამ შექმნა ვიტგენშტაინისთვის ნაწარმოები. {{Sfn|Edel|1994}} [[მორის რაველი|მორის რაველმა]] დაწერა თავისი ფორტეპიანოს კონცერტი მარცხენა ხელისთვის, რომელიც უფრო ცნობილი გახდა, ვიდრე ვიტგენშტაინის მიერ შთაგონებული ნებისმიერი სხვა კომპოზიცია. მაგრამ როდესაც ვიტგენშტაინმა პრემიერისთვის მუსიკაში ცვლილებები შეიტანა, რაველი განრისხდა და ისინი აღარ შერიგებულან.{{Sfn|Ilić|2011}} ვიტგენშტაინს ყველა შეკვეთილი ნაწარმოები არ შეუსრულებია. მან პროკოფიევს უთხრა, რომ მისი მე-4 საფორტეპიანო კონცერტი არ ესმოდა, მაგრამ ოდესმე დაუკრავდა; თუმცა, ეს არასდროს გაუკეთებია.{{Sfn|Brofeldt|2012}} მოგვიანებით მან თქვა: „პროკოფიევის მიერ ჩემთვის დაწერილი კონცერტიც კი არ დამიკრავს ჯერ, რადგან ნაწარმოების შინაგანი ლოგიკა ჩემთვის გაუგებარია და, რა თქმა უნდა, ვერ დავუკრავ მანამ, სანამ ის ჩემთვის გასაგები არ გახდება“.{{Sfn|Reich|2002}} მან კატეგორიულად უარჰყო ჰინდემიტის „საფორტეპიანო მუსიკა ორკესტრით № 29“; ნოტები თავის კაბინეტში დამალა და ის მხოლოდ მისი ქვრივის გარდაცვალების შემდეგ, 2002 წელს აღმოაჩინეს (ამ დროისთვის ჰინდემიტი 39 წლის გარდაცვლილი იყო). {{Sfn|Rowe|2005}} მას შეეძლო ამ მიდგომის გამოყენება, რადგან კომპოზიტორებთან დადებულ კონტრაქტებში ჩადო პირობა, რომ სიცოცხლეშივე ფლობდა კომპოზიციაზე ექსკლუზიური შესრულების უფლებებს. როგორც მან ზიგფრიდ რაპს 1950 წლის 5 ივნისს უთხრა: {{ციტატა|სახლს მხოლოდ იმისთვის არ აშენებ, რომ სხვამ იცხოვროს. მე შევუკვეთე ნაწარმოებები და გადავიხადე მისთვის; მთელი იდეა ჩემი იყო… მაგრამ ის ნამუშევრები, რომლებზეც ექსკლუზიური შესრულების უფლება ჯერ კიდევ მაქვს, ჩემი დარჩება მანამ, სანამ საჯაროდ გამოვალ; ეს ერთადერთი სწორი და სამართლიანი გადაწყვეტილებაა. როგორც კი მოვკვდები ან კონცერტებს აღარ გავმართავ, მაშინ ნაწარმოებები ყველასთვის ხელმისაწვდომი იქნება, რადგან არ მინდა, რომ მათ ბიბლიოთეკებში მტვერი დაედოთ კომპოზიტორების საზიანოდ.}} (რაპმა პროკოფიევის მე-4 საფორტეპიანო კონცერტის პრემიერა 1956 წელს, ვიტგენშტაინის გარდაცვალებამდე ხუთი წლით ადრე შეასრულა.) ვიტგენშტაინის მიერ შეკვეთილი ნაწარმოებების უმეტესობას დღესაც ორხელიანი პიანისტები ასრულებენ; კერძოდ, ავსტრიელმა პიანისტმა ფრიდრიხ ვიურერმა, კომპოზიტორის ნებართვით, თუმცა, როგორც ჩანს, ვიტგენშტაინის წინააღმდეგობის მიუხედავად, შმიდტის ვიტგენშტაინით შთაგონებული მარცხენა ხელით შესრულებული ნაწარმოებების ორხელიანი არანჟირება შექმნა. ვიტგენშტაინის შემდეგ დაბადებული პიანისტები, რომლებმაც მარჯვენა ხელი დაკარგეს, როგორიცაა ლეონ ფლეიშერი (თუმცა საბოლოოდ მან მარჯვენა ხელის უნარი აღიდგინა) და ჟოაო კარლოს მარტინსი, ასევე ასრულებდნენ მისთვის დაწერილ ნაწარმოებებს. ==ნაცისტების დევნა და ემიგრაცია== ვიტგენშტაინის ოჯახის წევრები ძირითადად ებრაული წარმოშობის იყვნენ და ნიურნბერგის კანონების თანახმად, ისინი ებრაელებად ითვლებოდნენ.<ref name="lostart.de">{{Cite web|title=Lost Art Internet Database - Jüdische Sammler und Kunsthändler (Opfer nationalsozialistischer Verfolgung und Enteignung) - Wittgenstein, Paul|url=https://www.lostart.de/Content/051_ProvenienzRaubkunst/DE/Sammler/W/Wittgenstein,%20Paul.html|access-date=2021-11-09}}</ref> [[ნაციონალ-სოციალისტური გერმანული მუშათა პარტია|ნაცისტური პარტიის]] აღზევებისა და [[ანშლუსი|ავსტრიის ანექსიის]] შემდეგ, პაულმა სცადა თავისი დების, ჰერმინესა და ჰელენას (იმ დროს 69 და 64 წლის) დარწმუნება, რომ ვენა დაეტოვებინათ, მაგრამ ისინი ყოყმანობდნენ: ისინი იქაურ სახლებს მიჯაჭვულები იყვნენ და ვერ იჯერებდნენ, რომ ასეთი გამორჩეული ოჯახი რეალურ საფრთხეში იყო. ლუდვიგი უკვე რამდენიმე წელია ინგლისში ცხოვრობდა, მარგარეტი (გრეტლი) კი ამერიკელზე იყო დაქორწინებული. პაული, რომელსაც ნაცისტების დროს საჯაროდ გამოსვლის უფლება აღარ ჰქონდა, 1938 წელს აშშ-ში გადავიდა საცხოვრებლად. იქიდან, მან და გრეტლმა, ლუდვიგის (რომელმაც ბრიტანეთის მოქალაქეობა 1939 წელს მიიღო) დახმარებით, მოახერხეს ოჯახის ფინანსების (ძირითადად საზღვარგარეთ არსებული) და იურიდიული კავშირების გამოყენება, რათა დებისთვის არაებრაელის სტატუსი მიეღოთ. ოჯახის ფინანსური პორტფელი შედგებოდა გერმანიაში არსებული უძრავი ქონებისა და სხვა აქტივებისგან, ასევე ოკუპირებული მიწებისგან, რომელთა საერთო ღირებულება დაახლოებით 6 მილიარდ დოლარს შეადგენდა, რაც შესაძლოა ევროპაში ყველაზე დიდი კერძო ქონება იყოს. ოჯახის არსებითად, მთელი ქონება ნაცისტებს გადაეცათ რასობრივი კანონების განსაკუთრებული ინტერპრეტაციებით ორი დის დაცვის სანაცვლოდ, რაც მათ საშუალებას აძლევდა, ვენაში, ოჯახის სასახლეში გაეგრძელებინათ ცხოვრება. ==პირადი ცხოვრება== ვიტგენშტაინის ცოლი, ჰილდე, მისი მოსწავლე იყო; მათ ქორწინებამდე ორი შვილი ჰყავდათ, პირველი ფორტეპიანოს პირველი გაკვეთილის შემდეგ ჩაესახა, როდესაც ჰილდე 18 წლის იყო, ხოლო პაული 47-ის. რადგან ჰილდე ებრაელი არ იყო, პაული „რასობრივი შეურაცხყოფის“ ბრალდებით დააკავეს; 1938 წელს ის ნიუ-იორკში გაიქცა. 1940 წელს მან შვიდი თვე გაატარა კუბაში, ცდილობდა ჰილდესა და საკუთარი თავისთვის მუდმივი ვიზების მოპოვებას და ისინი 1940 წლის 20 აგვისტოს [[ჰავანა|ჰავანაში]] კათოლიკურ ცერემონიაზე დაქორწინდნენ როდესაც მისი ცოლი და შვილები 1941 წელს აშშ-ში ჩავიდნენ, მან ისინი [[ლონგ-აილენდი|ლონგ-აილენდზე]] მდებარე სახლში დაასახლა, რომელსაც შაბათ-კვირას რივერსაიდ დრაივზე მდებარე თავისი ბინიდან სტუმრობდა. ვიტგენშტაინი აშშ-ის მოქალაქე 1946 წელს გახდა და სიცოცხლის დარჩენილი ნაწილი აშშ-ში გაატარა, სადაც ბევრს ასწავლიდა და უკრავდა კიდეც. ის 1961 წელს ნიუ-იორკში გარდაიცვალა და ლონგ-აილენდზე დაკრძალეს, თუმცა მოგვიანებით ნეშტი გადაასვენეს პაინგროვის სასაფლაოზე, სამხრეთ სტერლინგში, პაიკის ოლქში, პენსილვანია, სადაც მისი ქვრივი გადავიდა საცხოვრებლად.{{Sfn|Pine Grove}} ==ხელოვნების კოლექციონერი== ვიტგენშტაინი აგროვებდა ვენის სეცესიონსტილის პერიოდის მხატვრების, განსაკუთრებით კი [[გუსტავ კლიმტი|გუსტავ კლიმტის]] ნამუშევრებს. მას ეკუთვნოდა რუდოლფ ფონ ალტის რამდენიმე ნამუშევარი. მას ასევე ჰქონდა მუსიკისა და მუსიკალური ინსტრუმენტების დიდი კოლექცია. ==პოპულარულ კულტურაში== ჯონ ბარჩილონმა დაწერა რომანი „მემკვიდრე პრინცი“, რომელიც ვიტგენშტაინის ცხოვრებაზეა დაფუძნებული.{{Sfn|Barchilon|1986}} ხანგრძლივი ამერიკული ტელესერიალ „MASH“-ის ეპიზოდში, „მორალური გამარჯვება“, ჯეიმს სტივენსი საკონცერტო პიანისტის როლს თამაშობს, რომელსაც ბრძოლაში დაჭრის შემდეგ მარჯვენა ხელის ნერვი აქვს დაზიანებული. ჩარლზ ვინჩესტერი (დევიდ ოგდენ სტირსი) მას რაველის „მარცხენა ხელისთვის დაწერილი კონცერტის“ მუსიკას აძლევს, ვიტგენშტაინის ისტორიას უყვება და მოუწოდებს, არ უარჰყოს თავისი მუსიკალური ნიჭი. ვიტგენშტაინი პერსონაჟად ჩნდება დერეკ იარმანის 1993 წლის ფილმში „ვიტგენშტაინი“, რომელიც მისი ძმის, ლუდვიგის შესახებ მოგვითხრობს. ვიტგენშტაინი ვრცლად არის მოხსენიებული ბრაიან ევენსონის რომანის „ბოლო დღეების“ მეორე ნახევარში. ვიტგენშტაინის ცხოვრება ნილ ჰალსტედის 2012 წლის ალბომში ''Palindrome Hunches'' შესული სიმღერის „ვიტგენშტაინის მკლავის“ საფუძველია. უილიამ ბოიდის მოთხრობაში „გარდაქმნილი ღამე“ (რომელიც გვხვდება კრებულებში „სიზმრის შეყვარებული“ და „ნატალი „X“-ის ბედი“) ვიტგენშტაინია წარმოდგენილი. ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&query=117422959 Literatur von und über Paul Wittgenstein im Katalog der Deutschen Nationalbibliothek] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ვიტგენშტაინი, პაულ}} [[კატეგორია:დაბადებული 5 ნოემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1887]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 3 მარტი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1961]] [[კატეგორია:მამაკაცი კლასიკური პიანისტები]] [[კატეგორია:ამერიკელი კლასიკური პიანისტები]] [[კატეგორია:ამერიკელი მამაკაცი პიანისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი მამაკაცი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ამერიკელი პიანისტები]] [[კატეგორია:XX საუკუნის კლასიკური პიანისტები]] m2jfwcn3bo5m9k4bglmbw1i0sol0sd0 14 591825 4822753 2025-06-30T18:47:26Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ძვ. წ. VII საუკუნე]] 4822753 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ძვ. წ. VII საუკუნე]] fkjvqzdjy8j7hetvxks290z61nzsww0 14 591826 4822754 2025-06-30T18:47:35Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ძვ. წ. VI საუკუნე]] 4822754 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ძვ. წ. VI საუკუნე]] g4dffc50ttc9rzfj1t57whimxsi5zv0 14 591827 4822755 2025-06-30T18:47:43Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ძვ. წ. V საუკუნე]] 4822755 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ძვ. წ. V საუკუნე]] s1limzzwu3lwljmx0hcwdjrz15mx601 14 591828 4822758 2025-06-30T18:53:41Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:სალონიკი]] 4822758 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სალონიკი]] qhsburbmkccprxig63owncm0i8exff8 14 591829 4822759 2025-06-30T18:54:39Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:საბერძნეთის ქალაქები]] 4822759 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:საბერძნეთის ქალაქები]] blaen23o1d3kb7y5o46jjwruaxpqgwf 1 591831 4822764 2025-06-30T18:57:40Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[განხილვა:ციხესიმაგრე რიკასოლი]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[განხილვა:რიკასოლის ციხესიმაგრე]]“ 4822764 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[განხილვა:რიკასოლის ციხესიმაგრე]] j0wdf2tpq1u8yx90pfibt6dkrbw4887 14 591832 4822775 2025-06-30T19:01:42Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ქვეყნების მიხედვით]] 4822775 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ციხესიმაგრეები ქვეყნების მიხედვით]] 42almm2a1nxh56fyaetondxne74oy69 14 591833 4822778 2025-06-30T19:07:47Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭო]] 4822778 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭო]] apmikxtorfpywx7d1hx0qicd0soozaq 14 591834 4822779 2025-06-30T19:07:51Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭო]] 4822779 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭო]] apmikxtorfpywx7d1hx0qicd0soozaq 14 591835 4822783 2025-06-30T19:11:18Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ძვ. წ. 420]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი ძვ. წ. I ათასწლეული|#420]] 4822783 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ძვ. წ. 420]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი ძვ. წ. I ათასწლეული|#420]] fem6w7f7qhye1voh57f66erla2u9pqa 14 591836 4822784 2025-06-30T19:11:29Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ძვ. წ. 395]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი ძვ. წ. I ათასწლეული|#395]] 4822784 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ძვ. წ. 395]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი ძვ. წ. I ათასწლეული|#395]] r0l1xzt7z6x5debvaiucrzxswjiqhn2 14 591837 4822786 2025-06-30T19:14:26Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ძვ. წ. VII საუკუნე]] 4822786 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ძვ. წ. VII საუკუნე]] fkjvqzdjy8j7hetvxks290z61nzsww0 14 591838 4822787 2025-06-30T19:14:32Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ძვ. წ. VI საუკუნე]] 4822787 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ძვ. წ. VI საუკუნე]] g4dffc50ttc9rzfj1t57whimxsi5zv0 14 591839 4822788 2025-06-30T19:16:43Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{Commonscat|340 BC births}} [[კატეგორია:ძვ. წ. 340]] [[კატეგორია:დაბადებული ძვ. წ. I ათასწლეული|#340]] 4822788 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|340 BC births}} [[კატეგორია:ძვ. წ. 340]] [[კატეგორია:დაბადებული ძვ. წ. I ათასწლეული|#340]] 0duna1r4bm1lkc9lasqptchps2a5dqu 14 591840 4822789 2025-06-30T19:16:57Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{Commonscat|375 BC births}} [[კატეგორია:ძვ. წ. 375]] [[კატეგორია:დაბადებული ძვ. წ. I ათასწლეული|#375]] 4822789 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|375 BC births}} [[კატეგორია:ძვ. წ. 375]] [[კატეგორია:დაბადებული ძვ. წ. I ათასწლეული|#375]] sjro45w68euoambspl5khj5zh5zjt12 14 591841 4822790 2025-06-30T19:17:12Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{Commonscat|490 BC births}} [[კატეგორია:ძვ. წ. 490]] [[კატეგორია:დაბადებული ძვ. წ. I ათასწლეული|#490]] 4822790 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|490 BC births}} [[კატეგორია:ძვ. წ. 490]] [[კატეგორია:დაბადებული ძვ. წ. I ათასწლეული|#490]] 8f06yjoej6omjc9bas1p0c57indw59v 14 591842 4822793 2025-06-30T19:24:40Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:იმერეთის მხარის არქიტექტურული ძეგლები]] 4822793 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იმერეთის მხარის არქიტექტურული ძეგლები]] f7ta5z4374u363wjkrvztx5nsj8okzi 0 591844 4822832 2025-06-30T19:57:20Z Gobrona 28077 ახალი გვერდი: '''Namco Limited''' — [[იაპონია|იაპონური]] მრავალეროვნული [[ვიდეო თამაშები]]სა და გასართობების მწარმოებელი კომპანია. ის მართავდა ვიდეო [[სათამაშო ავტომატების დარბაზი|არკადებსა]] და გასარ... 4822832 wikitext text/x-wiki '''Namco Limited''' — [[იაპონია|იაპონური]] მრავალეროვნული [[ვიდეო თამაშები]]სა და გასართობების მწარმოებელი კომპანია. ის მართავდა ვიდეო [[სათამაშო ავტომატების დარბაზი|არკადებსა]] და გასართობ პარკებს, აწარმოებდა ვიდეო თამაშებს, ფილმებს, სათამაშოებსა და არკადულ აპარატურას. Namco იყო ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი კომპანია მონეტებზე მომუშავე [[არკადული თამაში|არკადული თამაშების ინდუსტრიაში]]. მან შექმნა განთქმული ფრანჩიზები, როგორებიცაა „[[Pac-Man]]“, „[[Galaxian]]“, „[[Tekken]]“, „[[Tales (ვიდეო თამაშების სერია)|Tales]]“, „[[Ridge Racer]]“ და „[[Ace Combat]]“. ekcmmiqprgw9xic0a1wj7hr9uu84zry 4822833 4822832 2025-06-30T19:57:29Z Gobrona 28077 4822833 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა კომპანია | სახელი = Namco Limited | ლოგო = Namco logo.svg | ლოგოს_ზომა = 230px | ლოგოს_ტიტრი = | სურათი = Namco headquarters building.jpg | სურათის_ზომა = 250px | სურათის_ტიტრი = შტაბ-ბინა ტოკიოში | მშობლიური სახელი = 株式会社ナムコ | რომანიზებული სახელი = [[კაბუშიკი-გაიშა]] ნამუკო | ტიპი = [[შვილობილი კომპანია]] | წინამორბედი= [[Bandai Namco Entertainment]] | დაფუძნდა= {{start date and age|1955|06|01}} | დამაარსებელი = მასაია ნაკამურა | ყოფილი სახელწოდება = {{ubl|Nakamura Seisakusho|Nakamura Amusement Machine Manufacturing Company}} | მიზეზი= | დაიხურა = {{start date and age|2006|03|31}} | მდებარეობა = [[ოტა]], [[ტოკიო]], {{დროშა|იაპონია}} | წამყვანი = {{ubl|მასაია ნაკამურა|<small>(აღმასრულებელი თავმჯდომარე)</small>|სიგეიჩი იშიმურა|<small>(პრეზიდენტი)</small>}} | დარგი = [[ვიდეო თამაშები]] | მშობელი = [[Namco Bandai Holdings]] (2005–2006) | ფილიალი = {{ubl|Namco America ([[სანტა-კლარა (კალიფორნია)|სანტა-კლარა]])|Namco Europe ([[ლონდონი]])|Namco Taiwan ([[გაოსიუნი]])|Namco Shanghai}} | საიტი = {{nowrap|https://bandainamco-am.co.jp/}} }} '''Namco Limited''' — [[იაპონია|იაპონური]] მრავალეროვნული [[ვიდეო თამაშები]]სა და გასართობების მწარმოებელი კომპანია. ის მართავდა ვიდეო [[სათამაშო ავტომატების დარბაზი|არკადებსა]] და გასართობ პარკებს, აწარმოებდა ვიდეო თამაშებს, ფილმებს, სათამაშოებსა და არკადულ აპარატურას. Namco იყო ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი კომპანია მონეტებზე მომუშავე [[არკადული თამაში|არკადული თამაშების ინდუსტრიაში]]. მან შექმნა განთქმული ფრანჩიზები, როგორებიცაა „[[Pac-Man]]“, „[[Galaxian]]“, „[[Tekken]]“, „[[Tales (ვიდეო თამაშების სერია)|Tales]]“, „[[Ridge Racer]]“ და „[[Ace Combat]]“. svyuy0ch33psc765thtzasf9gwl9h4x 4822834 4822833 2025-06-30T19:58:00Z Gobrona 28077 4822834 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა კომპანია | სახელი = Namco Limited | ლოგო = Namco logo.svg | ლოგოს_ზომა = 230px | ლოგოს_ტიტრი = | სურათი = Namco headquarters building.jpg | სურათის_ზომა = 250px | სურათის_ტიტრი = შტაბ-ბინა ტოკიოში | მშობლიური სახელი = 株式会社ナムコ | რომანიზებული სახელი = [[კაბუშიკი-გაიშა]] ნამუკო | ტიპი = [[შვილობილი კომპანია]] | წინამორბედი= [[Bandai Namco Entertainment]] | დაფუძნდა= {{start date and age|1955|06|01}} | დამაარსებელი = მასაია ნაკამურა | ყოფილი სახელწოდება = {{ubl|Nakamura Seisakusho|Nakamura Amusement Machine Manufacturing Company}} | მიზეზი= | დაიხურა = {{start date and age|2006|03|31}} | მდებარეობა = [[ოტა]], [[ტოკიო]], {{დროშა|იაპონია}} | წამყვანი = {{ubl|მასაია ნაკამურა|<small>(აღმასრულებელი თავმჯდომარე)</small>|სიგეიჩი იშიმურა|<small>(პრეზიდენტი)</small>}} | დარგი = [[ვიდეო თამაშები]] | მშობელი = [[Namco Bandai Holdings]] (2005–2006) | ფილიალი = {{ubl|Namco America ([[სანტა-კლარა (კალიფორნია)|სანტა-კლარა]])|Namco Europe ([[ლონდონი]])|Namco Taiwan ([[გაოსიუნი]])|Namco Shanghai}} | საიტი = {{nowrap|https://bandainamco-am.co.jp/}} }} '''Namco Limited''' — [[იაპონია|იაპონური]] მრავალეროვნული [[ვიდეო თამაშები]]სა და გასართობების მწარმოებელი კომპანია. ის მართავდა ვიდეო [[სათამაშო ავტომატების დარბაზი|არკადებსა]] და გასართობ პარკებს, აწარმოებდა ვიდეო თამაშებს, ფილმებს, სათამაშოებსა და არკადულ აპარატურას. Namco იყო ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი კომპანია მონეტებზე მომუშავე [[არკადული თამაში|არკადული თამაშების ინდუსტრიაში]]. მან შექმნა განთქმული ფრანჩიზები, როგორებიცაა „[[Pac-Man]]“, „[[Galaxian]]“, „[[Tekken]]“, „[[Tales (ვიდეო თამაშების სერია)|Tales]]“, „[[Ridge Racer]]“ და „[[Ace Combat]]“. დაარსდა [[1955]] წელს [[ტოკიო]]ში.<ref name="JTimes"/><ref name="BNE History"/> სახელი Namco მომდინარეობს Nakamura Manufacturing Company-დან, Namco-ს დამფუძნებელ მასაია ნაკამურას გვარიდან. [[1960-იანი წლები|1960-იან წლებში]] Nakamura Manufacturing აწარმოებდა ელექტრომექანიკურ არკადულ თამაშებს, მათ შორის [[1965]] წლის პოპულარულ თამაშს – „[[Periscope (არკადული თამაში)|Periscope]]“. ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში კომპანია მას შემდეგ შევიდა, რაც [[1974]] წელს [[Atari, Inc.|Atari]]-ის იაპონური განყოფილება შეიძინა და იაპონიაში ავრცელებდა ისეთ თამაშებს, როგორიცა „[[Breakout (ვიდეო თამაში)|Breakout]]“.<ref name="Kent1"/> კომპანიას სახელი Namco [[1977]] წელს ეწოდა.<ref name="BNE History"/><ref name="Livedoor Retrospective"/> ერთი წლის შემდეგ გამოუშვა არკადული თამაში „Gee Bee“. Namco-ს პირველ მნიშვნელოვან თამაშებს შორის იყო [[Shoot 'em up#ფიქსირებული შუტერი|ფიქსირებული შუტერი]] „Galaxian“ (1979), რასაც მოჰყვა ლეგენდარული „Pac-Man“ 1980 წელს. Namco-ს აღზევება [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]]ში [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში დაიწყო, მას შემდეგ რაც ბაზარზე გამოვიდა მისი პოპულარული თამაშები: „[[Galaga]]“, „[[Xevious]]“ და „[[Pole Position]]“. kcdvbwocm2o5h3w6vxkhryu121j5rj5 4822836 4822834 2025-06-30T19:58:30Z Gobrona 28077 4822836 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა კომპანია | სახელი = Namco Limited | ლოგო = Namco logo.svg | ლოგოს_ზომა = 230px | ლოგოს_ტიტრი = | სურათი = Namco headquarters building.jpg | სურათის_ზომა = 250px | სურათის_ტიტრი = შტაბ-ბინა ტოკიოში | მშობლიური სახელი = 株式会社ナムコ | რომანიზებული სახელი = [[კაბუშიკი-გაიშა]] ნამუკო | ტიპი = [[შვილობილი კომპანია]] | წინამორბედი= [[Bandai Namco Entertainment]] | დაფუძნდა= {{start date and age|1955|06|01}} | დამაარსებელი = მასაია ნაკამურა | ყოფილი სახელწოდება = {{ubl|Nakamura Seisakusho|Nakamura Amusement Machine Manufacturing Company}} | მიზეზი= | დაიხურა = {{start date and age|2006|03|31}} | მდებარეობა = [[ოტა]], [[ტოკიო]], {{დროშა|იაპონია}} | წამყვანი = {{ubl|მასაია ნაკამურა|<small>(აღმასრულებელი თავმჯდომარე)</small>|სიგეიჩი იშიმურა|<small>(პრეზიდენტი)</small>}} | დარგი = [[ვიდეო თამაშები]] | მშობელი = [[Namco Bandai Holdings]] (2005–2006) | ფილიალი = {{ubl|Namco America ([[სანტა-კლარა (კალიფორნია)|სანტა-კლარა]])|Namco Europe ([[ლონდონი]])|Namco Taiwan ([[გაოსიუნი]])|Namco Shanghai}} | საიტი = {{nowrap|https://bandainamco-am.co.jp/}} }} '''Namco Limited''' — [[იაპონია|იაპონური]] მრავალეროვნული [[ვიდეო თამაშები]]სა და გასართობების მწარმოებელი კომპანია. ის მართავდა ვიდეო [[სათამაშო ავტომატების დარბაზი|არკადებსა]] და გასართობ პარკებს, აწარმოებდა ვიდეო თამაშებს, ფილმებს, სათამაშოებსა და არკადულ აპარატურას. Namco იყო ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი კომპანია მონეტებზე მომუშავე [[არკადული თამაში|არკადული თამაშების ინდუსტრიაში]]. მან შექმნა განთქმული ფრანჩიზები, როგორებიცაა „[[Pac-Man]]“, „[[Galaxian]]“, „[[Tekken]]“, „[[Tales (ვიდეო თამაშების სერია)|Tales]]“, „[[Ridge Racer]]“ და „[[Ace Combat]]“. დაარსდა [[1955]] წელს [[ტოკიო]]ში.<ref name="JTimes"/><ref name="BNE History"/> სახელი Namco მომდინარეობს Nakamura Manufacturing Company-დან, Namco-ს დამფუძნებელ მასაია ნაკამურას გვარიდან. [[1960-იანი წლები|1960-იან წლებში]] Nakamura Manufacturing აწარმოებდა ელექტრომექანიკურ არკადულ თამაშებს, მათ შორის [[1965]] წლის პოპულარულ თამაშს – „[[Periscope (არკადული თამაში)|Periscope]]“. ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში კომპანია მას შემდეგ შევიდა, რაც [[1974]] წელს [[Atari, Inc.|Atari]]-ის იაპონური განყოფილება შეიძინა და იაპონიაში ავრცელებდა ისეთ თამაშებს, როგორიცა „[[Breakout (ვიდეო თამაში)|Breakout]]“.<ref name="Kent1"/> კომპანიას სახელი Namco [[1977]] წელს ეწოდა.<ref name="BNE History"/><ref name="Livedoor Retrospective"/> ერთი წლის შემდეგ გამოუშვა არკადული თამაში „Gee Bee“. Namco-ს პირველ მნიშვნელოვან თამაშებს შორის იყო [[Shoot 'em up#ფიქსირებული შუტერი|ფიქსირებული შუტერი]] „Galaxian“ (1979), რასაც მოჰყვა ლეგენდარული „Pac-Man“ 1980 წელს. Namco-ს აღზევება [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]]ში [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში დაიწყო, მას შემდეგ რაც ბაზარზე გამოვიდა მისი პოპულარული თამაშები: „[[Galaga]]“, „[[Xevious]]“ და „[[Pole Position]]“. Namco საშინაო ბაზარზე [[1984]] წელს შევიდა, როდესაც თავისი არკადული თამაშები [[MSX]]-სა და [[Nintendo Family Computer]]-ზე გადაიტანა. მოგვიანებით კი მოიცვა სხვა პლატფორმები, მაგ., [[Sega Genesis]], [[TurboGrafx-16]] და [[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]]. [[1990-იანი წლები|1990-იან წლებში]] ის განაგრძობდა განთქმული თამაშების წარმოებას, მათ შორის იყო „Ridge Racer“, „Tekken“ და „Taiko no Tatsujin“. თუმცა, იაპონიის ეკონომიკის გაუარესებამ და არკადული ბაზრის შემცირებამ მას ფინანსური სირთულეები შეუქმნა. ac7usqkfhrlv8jbd2mje0x2agezjyrb 4822837 4822836 2025-06-30T19:58:41Z Gobrona 28077 4822837 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა კომპანია | სახელი = Namco Limited | ლოგო = Namco logo.svg | ლოგოს_ზომა = 230px | ლოგოს_ტიტრი = | სურათი = Namco headquarters building.jpg | სურათის_ზომა = 250px | სურათის_ტიტრი = შტაბ-ბინა ტოკიოში | მშობლიური სახელი = 株式会社ナムコ | რომანიზებული სახელი = [[კაბუშიკი-გაიშა]] ნამუკო | ტიპი = [[შვილობილი კომპანია]] | წინამორბედი= [[Bandai Namco Entertainment]] | დაფუძნდა= {{start date and age|1955|06|01}} | დამაარსებელი = მასაია ნაკამურა | ყოფილი სახელწოდება = {{ubl|Nakamura Seisakusho|Nakamura Amusement Machine Manufacturing Company}} | მიზეზი= | დაიხურა = {{start date and age|2006|03|31}} | მდებარეობა = [[ოტა]], [[ტოკიო]], {{დროშა|იაპონია}} | წამყვანი = {{ubl|მასაია ნაკამურა|<small>(აღმასრულებელი თავმჯდომარე)</small>|სიგეიჩი იშიმურა|<small>(პრეზიდენტი)</small>}} | დარგი = [[ვიდეო თამაშები]] | მშობელი = [[Namco Bandai Holdings]] (2005–2006) | ფილიალი = {{ubl|Namco America ([[სანტა-კლარა (კალიფორნია)|სანტა-კლარა]])|Namco Europe ([[ლონდონი]])|Namco Taiwan ([[გაოსიუნი]])|Namco Shanghai}} | საიტი = {{nowrap|https://bandainamco-am.co.jp/}} }} '''Namco Limited''' — [[იაპონია|იაპონური]] მრავალეროვნული [[ვიდეო თამაშები]]სა და გასართობების მწარმოებელი კომპანია. ის მართავდა ვიდეო [[სათამაშო ავტომატების დარბაზი|არკადებსა]] და გასართობ პარკებს, აწარმოებდა ვიდეო თამაშებს, ფილმებს, სათამაშოებსა და არკადულ აპარატურას. Namco იყო ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი კომპანია მონეტებზე მომუშავე [[არკადული თამაში|არკადული თამაშების ინდუსტრიაში]]. მან შექმნა განთქმული ფრანჩიზები, როგორებიცაა „[[Pac-Man]]“, „[[Galaxian]]“, „[[Tekken]]“, „[[Tales (ვიდეო თამაშების სერია)|Tales]]“, „[[Ridge Racer]]“ და „[[Ace Combat]]“. დაარსდა [[1955]] წელს [[ტოკიო]]ში.<ref name="JTimes"/><ref name="BNE History"/> სახელი Namco მომდინარეობს Nakamura Manufacturing Company-დან, Namco-ს დამფუძნებელ მასაია ნაკამურას გვარიდან. [[1960-იანი წლები|1960-იან წლებში]] Nakamura Manufacturing აწარმოებდა ელექტრომექანიკურ არკადულ თამაშებს, მათ შორის [[1965]] წლის პოპულარულ თამაშს – „[[Periscope (არკადული თამაში)|Periscope]]“. ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში კომპანია მას შემდეგ შევიდა, რაც [[1974]] წელს [[Atari, Inc.|Atari]]-ის იაპონური განყოფილება შეიძინა და იაპონიაში ავრცელებდა ისეთ თამაშებს, როგორიცა „[[Breakout (ვიდეო თამაში)|Breakout]]“.<ref name="Kent1"/> კომპანიას სახელი Namco [[1977]] წელს ეწოდა.<ref name="BNE History"/><ref name="Livedoor Retrospective"/> ერთი წლის შემდეგ გამოუშვა არკადული თამაში „Gee Bee“. Namco-ს პირველ მნიშვნელოვან თამაშებს შორის იყო [[Shoot 'em up#ფიქსირებული შუტერი|ფიქსირებული შუტერი]] „Galaxian“ (1979), რასაც მოჰყვა ლეგენდარული „Pac-Man“ 1980 წელს. Namco-ს აღზევება [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]]ში [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში დაიწყო, მას შემდეგ რაც ბაზარზე გამოვიდა მისი პოპულარული თამაშები: „[[Galaga]]“, „[[Xevious]]“ და „[[Pole Position]]“. Namco საშინაო ბაზარზე [[1984]] წელს შევიდა, როდესაც თავისი არკადული თამაშები [[MSX]]-სა და [[Nintendo Family Computer]]-ზე გადაიტანა. მოგვიანებით კი მოიცვა სხვა პლატფორმები, მაგ., [[Sega Genesis]], [[TurboGrafx-16]] და [[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]]. [[1990-იანი წლები|1990-იან წლებში]] ის განაგრძობდა განთქმული თამაშების წარმოებას, მათ შორის იყო „Ridge Racer“, „Tekken“ და „Taiko no Tatsujin“. თუმცა, იაპონიის ეკონომიკის გაუარესებამ და არკადული ბაზრის შემცირებამ მას ფინანსური სირთულეები შეუქმნა. [[2006]] წელს Namco გაერთიანდა [[Bandai]]-სთან. შედეგად ჩამოყალიბდა [[Bandai Namco Holdings]].<ref name="Game Watch"/><ref name="ign.com"/> Namco-ს ბრენდი, როგორც დამოუკიდებელი ერთეული, კვლავ ინარჩუნებს თავის სახელს ვიდეო არკადულ და სხვა გასართობ პროდუქტებში. Namco-ს ვიდეო თამაშების განყოფილება [[შვილობილი კომპანია|შვილობილ კომპანია]] Bandai Namco Entertainment-ში გაერთიანდა. fey583ha0tsjxkcn6k3cnhhp3jwo3e4 4822838 4822837 2025-06-30T19:58:50Z Gobrona 28077 4822838 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა კომპანია | სახელი = Namco Limited | ლოგო = Namco logo.svg | ლოგოს_ზომა = 230px | ლოგოს_ტიტრი = | სურათი = Namco headquarters building.jpg | სურათის_ზომა = 250px | სურათის_ტიტრი = შტაბ-ბინა ტოკიოში | მშობლიური სახელი = 株式会社ナムコ | რომანიზებული სახელი = [[კაბუშიკი-გაიშა]] ნამუკო | ტიპი = [[შვილობილი კომპანია]] | წინამორბედი= [[Bandai Namco Entertainment]] | დაფუძნდა= {{start date and age|1955|06|01}} | დამაარსებელი = მასაია ნაკამურა | ყოფილი სახელწოდება = {{ubl|Nakamura Seisakusho|Nakamura Amusement Machine Manufacturing Company}} | მიზეზი= | დაიხურა = {{start date and age|2006|03|31}} | მდებარეობა = [[ოტა]], [[ტოკიო]], {{დროშა|იაპონია}} | წამყვანი = {{ubl|მასაია ნაკამურა|<small>(აღმასრულებელი თავმჯდომარე)</small>|სიგეიჩი იშიმურა|<small>(პრეზიდენტი)</small>}} | დარგი = [[ვიდეო თამაშები]] | მშობელი = [[Namco Bandai Holdings]] (2005–2006) | ფილიალი = {{ubl|Namco America ([[სანტა-კლარა (კალიფორნია)|სანტა-კლარა]])|Namco Europe ([[ლონდონი]])|Namco Taiwan ([[გაოსიუნი]])|Namco Shanghai}} | საიტი = {{nowrap|https://bandainamco-am.co.jp/}} }} '''Namco Limited''' — [[იაპონია|იაპონური]] მრავალეროვნული [[ვიდეო თამაშები]]სა და გასართობების მწარმოებელი კომპანია. ის მართავდა ვიდეო [[სათამაშო ავტომატების დარბაზი|არკადებსა]] და გასართობ პარკებს, აწარმოებდა ვიდეო თამაშებს, ფილმებს, სათამაშოებსა და არკადულ აპარატურას. Namco იყო ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი კომპანია მონეტებზე მომუშავე [[არკადული თამაში|არკადული თამაშების ინდუსტრიაში]]. მან შექმნა განთქმული ფრანჩიზები, როგორებიცაა „[[Pac-Man]]“, „[[Galaxian]]“, „[[Tekken]]“, „[[Tales (ვიდეო თამაშების სერია)|Tales]]“, „[[Ridge Racer]]“ და „[[Ace Combat]]“. დაარსდა [[1955]] წელს [[ტოკიო]]ში.<ref name="JTimes"/><ref name="BNE History"/> სახელი Namco მომდინარეობს Nakamura Manufacturing Company-დან, Namco-ს დამფუძნებელ მასაია ნაკამურას გვარიდან. [[1960-იანი წლები|1960-იან წლებში]] Nakamura Manufacturing აწარმოებდა ელექტრომექანიკურ არკადულ თამაშებს, მათ შორის [[1965]] წლის პოპულარულ თამაშს – „[[Periscope (არკადული თამაში)|Periscope]]“. ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში კომპანია მას შემდეგ შევიდა, რაც [[1974]] წელს [[Atari, Inc.|Atari]]-ის იაპონური განყოფილება შეიძინა და იაპონიაში ავრცელებდა ისეთ თამაშებს, როგორიცა „[[Breakout (ვიდეო თამაში)|Breakout]]“.<ref name="Kent1"/> კომპანიას სახელი Namco [[1977]] წელს ეწოდა.<ref name="BNE History"/><ref name="Livedoor Retrospective"/> ერთი წლის შემდეგ გამოუშვა არკადული თამაში „Gee Bee“. Namco-ს პირველ მნიშვნელოვან თამაშებს შორის იყო [[Shoot 'em up#ფიქსირებული შუტერი|ფიქსირებული შუტერი]] „Galaxian“ (1979), რასაც მოჰყვა ლეგენდარული „Pac-Man“ 1980 წელს. Namco-ს აღზევება [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]]ში [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში დაიწყო, მას შემდეგ რაც ბაზარზე გამოვიდა მისი პოპულარული თამაშები: „[[Galaga]]“, „[[Xevious]]“ და „[[Pole Position]]“. Namco საშინაო ბაზარზე [[1984]] წელს შევიდა, როდესაც თავისი არკადული თამაშები [[MSX]]-სა და [[Nintendo Family Computer]]-ზე გადაიტანა. მოგვიანებით კი მოიცვა სხვა პლატფორმები, მაგ., [[Sega Genesis]], [[TurboGrafx-16]] და [[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]]. [[1990-იანი წლები|1990-იან წლებში]] ის განაგრძობდა განთქმული თამაშების წარმოებას, მათ შორის იყო „Ridge Racer“, „Tekken“ და „Taiko no Tatsujin“. თუმცა, იაპონიის ეკონომიკის გაუარესებამ და არკადული ბაზრის შემცირებამ მას ფინანსური სირთულეები შეუქმნა. [[2006]] წელს Namco გაერთიანდა [[Bandai]]-სთან. შედეგად ჩამოყალიბდა [[Bandai Namco Holdings]].<ref name="Game Watch"/><ref name="ign.com"/> Namco-ს ბრენდი, როგორც დამოუკიდებელი ერთეული, კვლავ ინარჩუნებს თავის სახელს ვიდეო არკადულ და სხვა გასართობ პროდუქტებში. Namco-ს ვიდეო თამაშების განყოფილება [[შვილობილი კომპანია|შვილობილ კომპანია]] Bandai Namco Entertainment-ში გაერთიანდა. ==რესურსები ინტერნეტში== {{commonscat-inline|Namco}} *[http://www.namco.com/map.php Official website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060320020613/http://www.namco.com/map.php |date=March 20, 2006 }} *{{url|web.archive.org/web/20060202023936/https://www.namco.co.jp/|Namco WonderPage}} 6wi3mrgq3pykzm2mt91lzpj34qynoeh 4822839 4822838 2025-06-30T19:59:06Z Gobrona 28077 4822839 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა კომპანია | სახელი = Namco Limited | ლოგო = Namco logo.svg | ლოგოს_ზომა = 230px | ლოგოს_ტიტრი = | სურათი = Namco headquarters building.jpg | სურათის_ზომა = 250px | სურათის_ტიტრი = შტაბ-ბინა ტოკიოში | მშობლიური სახელი = 株式会社ナムコ | რომანიზებული სახელი = [[კაბუშიკი-გაიშა]] ნამუკო | ტიპი = [[შვილობილი კომპანია]] | წინამორბედი= [[Bandai Namco Entertainment]] | დაფუძნდა= {{start date and age|1955|06|01}} | დამაარსებელი = მასაია ნაკამურა | ყოფილი სახელწოდება = {{ubl|Nakamura Seisakusho|Nakamura Amusement Machine Manufacturing Company}} | მიზეზი= | დაიხურა = {{start date and age|2006|03|31}} | მდებარეობა = [[ოტა]], [[ტოკიო]], {{დროშა|იაპონია}} | წამყვანი = {{ubl|მასაია ნაკამურა|<small>(აღმასრულებელი თავმჯდომარე)</small>|სიგეიჩი იშიმურა|<small>(პრეზიდენტი)</small>}} | დარგი = [[ვიდეო თამაშები]] | მშობელი = [[Namco Bandai Holdings]] (2005–2006) | ფილიალი = {{ubl|Namco America ([[სანტა-კლარა (კალიფორნია)|სანტა-კლარა]])|Namco Europe ([[ლონდონი]])|Namco Taiwan ([[გაოსიუნი]])|Namco Shanghai}} | საიტი = {{nowrap|https://bandainamco-am.co.jp/}} }} '''Namco Limited''' — [[იაპონია|იაპონური]] მრავალეროვნული [[ვიდეო თამაშები]]სა და გასართობების მწარმოებელი კომპანია. ის მართავდა ვიდეო [[სათამაშო ავტომატების დარბაზი|არკადებსა]] და გასართობ პარკებს, აწარმოებდა ვიდეო თამაშებს, ფილმებს, სათამაშოებსა და არკადულ აპარატურას. Namco იყო ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი კომპანია მონეტებზე მომუშავე [[არკადული თამაში|არკადული თამაშების ინდუსტრიაში]]. მან შექმნა განთქმული ფრანჩიზები, როგორებიცაა „[[Pac-Man]]“, „[[Galaxian]]“, „[[Tekken]]“, „[[Tales (ვიდეო თამაშების სერია)|Tales]]“, „[[Ridge Racer]]“ და „[[Ace Combat]]“. დაარსდა [[1955]] წელს [[ტოკიო]]ში.<ref name="JTimes"/><ref name="BNE History"/> სახელი Namco მომდინარეობს Nakamura Manufacturing Company-დან, Namco-ს დამფუძნებელ მასაია ნაკამურას გვარიდან. [[1960-იანი წლები|1960-იან წლებში]] Nakamura Manufacturing აწარმოებდა ელექტრომექანიკურ არკადულ თამაშებს, მათ შორის [[1965]] წლის პოპულარულ თამაშს – „[[Periscope (არკადული თამაში)|Periscope]]“. ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში კომპანია მას შემდეგ შევიდა, რაც [[1974]] წელს [[Atari, Inc.|Atari]]-ის იაპონური განყოფილება შეიძინა და იაპონიაში ავრცელებდა ისეთ თამაშებს, როგორიცა „[[Breakout (ვიდეო თამაში)|Breakout]]“.<ref name="Kent1"/> კომპანიას სახელი Namco [[1977]] წელს ეწოდა.<ref name="BNE History"/><ref name="Livedoor Retrospective"/> ერთი წლის შემდეგ გამოუშვა არკადული თამაში „Gee Bee“. Namco-ს პირველ მნიშვნელოვან თამაშებს შორის იყო [[Shoot 'em up#ფიქსირებული შუტერი|ფიქსირებული შუტერი]] „Galaxian“ (1979), რასაც მოჰყვა ლეგენდარული „Pac-Man“ 1980 წელს. Namco-ს აღზევება [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]]ში [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში დაიწყო, მას შემდეგ რაც ბაზარზე გამოვიდა მისი პოპულარული თამაშები: „[[Galaga]]“, „[[Xevious]]“ და „[[Pole Position]]“. Namco საშინაო ბაზარზე [[1984]] წელს შევიდა, როდესაც თავისი არკადული თამაშები [[MSX]]-სა და [[Nintendo Family Computer]]-ზე გადაიტანა. მოგვიანებით კი მოიცვა სხვა პლატფორმები, მაგ., [[Sega Genesis]], [[TurboGrafx-16]] და [[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]]. [[1990-იანი წლები|1990-იან წლებში]] ის განაგრძობდა განთქმული თამაშების წარმოებას, მათ შორის იყო „Ridge Racer“, „Tekken“ და „Taiko no Tatsujin“. თუმცა, იაპონიის ეკონომიკის გაუარესებამ და არკადული ბაზრის შემცირებამ მას ფინანსური სირთულეები შეუქმნა. [[2006]] წელს Namco გაერთიანდა [[Bandai]]-სთან. შედეგად ჩამოყალიბდა [[Bandai Namco Holdings]].<ref name="Game Watch"/><ref name="ign.com"/> Namco-ს ბრენდი, როგორც დამოუკიდებელი ერთეული, კვლავ ინარჩუნებს თავის სახელს ვიდეო არკადულ და სხვა გასართობ პროდუქტებში. Namco-ს ვიდეო თამაშების განყოფილება [[შვილობილი კომპანია|შვილობილ კომპანია]] Bandai Namco Entertainment-ში გაერთიანდა. ==რესურსები ინტერნეტში== {{commonscat-inline|Namco}} *[http://www.namco.com/map.php Official website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060320020613/http://www.namco.com/map.php |date=March 20, 2006 }} *{{url|web.archive.org/web/20060202023936/https://www.namco.co.jp/|Namco WonderPage}} ==სქოლიო== {{reflist|30em|refs= <ref name="JTimes">{{cite web |last1=Kikuchi |first1=Daisuke |title='Father of Pac-Man,' Masaya Nakamura, dies at age 91 |url=https://www.japantimes.co.jp/news/2017/01/30/national/father-pac-man-masaya-nakamura-dies-age-91/ |website=[[The Japan Times]] |access-date=August 16, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171108023907/https://www.japantimes.co.jp/news/2017/01/30/national/father-pac-man-masaya-nakamura-dies-age-91/ |archive-date=November 8, 2017 |date=January 30, 2017}}</ref> <ref name="BNE History">{{cite web |title=Corporate History |url=https://www.bandainamcoent.co.jp/corporate/history/namco/index.html |website=[[Bandai Namco Entertainment]] |access-date=August 24, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181210202633/https://www.bandainamcoent.co.jp/corporate/history/namco/index.html |archive-date=December 10, 2018 |language=ja}}</ref> <ref name="Kent1">{{cite book|last=Kent |first=Steven L. |author-link=Steven L. Kent |title=The Ultimate History of Video Games: The Story Behind the Craze that Touched our Lives and Changed the World |date=2002 |publisher=Random House International |location=New York |isbn=978-0-7615-3643-7 |pages=74–77}}</ref> <ref name="Livedoor Retrospective">{{cite web |author1=Clam Art Plus |title=「パックマン」「ゼビウス」…創業者の他界で思い返される"ナムコ伝説" |trans-title="Pac-Man" "Xevious" ... "Namco Legend" reminiscent of the founder's death |url=https://news.livedoor.com/article/detail/12618109/ |website=[[Livedoor]] |access-date=July 20, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200720005047/https://news.livedoor.com/article/detail/12618109/ |archive-date=July 20, 2020 |language=ja |date=February 1, 2017}}</ref> }} 8oozdrl3rg8vc391x5zpz89ky4hztgi 4822840 4822839 2025-06-30T19:59:22Z Gobrona 28077 4822840 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა კომპანია | სახელი = Namco Limited | ლოგო = Namco logo.svg | ლოგოს_ზომა = 230px | ლოგოს_ტიტრი = | სურათი = Namco headquarters building.jpg | სურათის_ზომა = 250px | სურათის_ტიტრი = შტაბ-ბინა ტოკიოში | მშობლიური სახელი = 株式会社ナムコ | რომანიზებული სახელი = [[კაბუშიკი-გაიშა]] ნამუკო | ტიპი = [[შვილობილი კომპანია]] | წინამორბედი= [[Bandai Namco Entertainment]] | დაფუძნდა= {{start date and age|1955|06|01}} | დამაარსებელი = მასაია ნაკამურა | ყოფილი სახელწოდება = {{ubl|Nakamura Seisakusho|Nakamura Amusement Machine Manufacturing Company}} | მიზეზი= | დაიხურა = {{start date and age|2006|03|31}} | მდებარეობა = [[ოტა]], [[ტოკიო]], {{დროშა|იაპონია}} | წამყვანი = {{ubl|მასაია ნაკამურა|<small>(აღმასრულებელი თავმჯდომარე)</small>|სიგეიჩი იშიმურა|<small>(პრეზიდენტი)</small>}} | დარგი = [[ვიდეო თამაშები]] | მშობელი = [[Namco Bandai Holdings]] (2005–2006) | ფილიალი = {{ubl|Namco America ([[სანტა-კლარა (კალიფორნია)|სანტა-კლარა]])|Namco Europe ([[ლონდონი]])|Namco Taiwan ([[გაოსიუნი]])|Namco Shanghai}} | საიტი = {{nowrap|https://bandainamco-am.co.jp/}} }} '''Namco Limited''' — [[იაპონია|იაპონური]] მრავალეროვნული [[ვიდეო თამაშები]]სა და გასართობების მწარმოებელი კომპანია. ის მართავდა ვიდეო [[სათამაშო ავტომატების დარბაზი|არკადებსა]] და გასართობ პარკებს, აწარმოებდა ვიდეო თამაშებს, ფილმებს, სათამაშოებსა და არკადულ აპარატურას. Namco იყო ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი კომპანია მონეტებზე მომუშავე [[არკადული თამაში|არკადული თამაშების ინდუსტრიაში]]. მან შექმნა განთქმული ფრანჩიზები, როგორებიცაა „[[Pac-Man]]“, „[[Galaxian]]“, „[[Tekken]]“, „[[Tales (ვიდეო თამაშების სერია)|Tales]]“, „[[Ridge Racer]]“ და „[[Ace Combat]]“. დაარსდა [[1955]] წელს [[ტოკიო]]ში.<ref name="JTimes"/><ref name="BNE History"/> სახელი Namco მომდინარეობს Nakamura Manufacturing Company-დან, Namco-ს დამფუძნებელ მასაია ნაკამურას გვარიდან. [[1960-იანი წლები|1960-იან წლებში]] Nakamura Manufacturing აწარმოებდა ელექტრომექანიკურ არკადულ თამაშებს, მათ შორის [[1965]] წლის პოპულარულ თამაშს – „[[Periscope (არკადული თამაში)|Periscope]]“. ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში კომპანია მას შემდეგ შევიდა, რაც [[1974]] წელს [[Atari, Inc.|Atari]]-ის იაპონური განყოფილება შეიძინა და იაპონიაში ავრცელებდა ისეთ თამაშებს, როგორიცა „[[Breakout (ვიდეო თამაში)|Breakout]]“.<ref name="Kent1"/> კომპანიას სახელი Namco [[1977]] წელს ეწოდა.<ref name="BNE History"/><ref name="Livedoor Retrospective"/> ერთი წლის შემდეგ გამოუშვა არკადული თამაში „Gee Bee“. Namco-ს პირველ მნიშვნელოვან თამაშებს შორის იყო [[Shoot 'em up#ფიქსირებული შუტერი|ფიქსირებული შუტერი]] „Galaxian“ (1979), რასაც მოჰყვა ლეგენდარული „Pac-Man“ 1980 წელს. Namco-ს აღზევება [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]]ში [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში დაიწყო, მას შემდეგ რაც ბაზარზე გამოვიდა მისი პოპულარული თამაშები: „[[Galaga]]“, „[[Xevious]]“ და „[[Pole Position]]“. Namco საშინაო ბაზარზე [[1984]] წელს შევიდა, როდესაც თავისი არკადული თამაშები [[MSX]]-სა და [[Nintendo Family Computer]]-ზე გადაიტანა. მოგვიანებით კი მოიცვა სხვა პლატფორმები, მაგ., [[Sega Genesis]], [[TurboGrafx-16]] და [[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]]. [[1990-იანი წლები|1990-იან წლებში]] ის განაგრძობდა განთქმული თამაშების წარმოებას, მათ შორის იყო „Ridge Racer“, „Tekken“ და „Taiko no Tatsujin“. თუმცა, იაპონიის ეკონომიკის გაუარესებამ და არკადული ბაზრის შემცირებამ მას ფინანსური სირთულეები შეუქმნა. [[2006]] წელს Namco გაერთიანდა [[Bandai]]-სთან. შედეგად ჩამოყალიბდა [[Bandai Namco Holdings]].<ref name="Game Watch"/><ref name="ign.com"/> Namco-ს ბრენდი, როგორც დამოუკიდებელი ერთეული, კვლავ ინარჩუნებს თავის სახელს ვიდეო არკადულ და სხვა გასართობ პროდუქტებში. Namco-ს ვიდეო თამაშების განყოფილება [[შვილობილი კომპანია|შვილობილ კომპანია]] Bandai Namco Entertainment-ში გაერთიანდა. ==რესურსები ინტერნეტში== {{commonscat-inline|Namco}} *[http://www.namco.com/map.php Official website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060320020613/http://www.namco.com/map.php |date=March 20, 2006 }} *{{url|web.archive.org/web/20060202023936/https://www.namco.co.jp/|Namco WonderPage}} ==სქოლიო== {{reflist|30em|refs= <ref name="JTimes">{{cite web |last1=Kikuchi |first1=Daisuke |title='Father of Pac-Man,' Masaya Nakamura, dies at age 91 |url=https://www.japantimes.co.jp/news/2017/01/30/national/father-pac-man-masaya-nakamura-dies-age-91/ |website=[[The Japan Times]] |access-date=August 16, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171108023907/https://www.japantimes.co.jp/news/2017/01/30/national/father-pac-man-masaya-nakamura-dies-age-91/ |archive-date=November 8, 2017 |date=January 30, 2017}}</ref> <ref name="BNE History">{{cite web |title=Corporate History |url=https://www.bandainamcoent.co.jp/corporate/history/namco/index.html |website=[[Bandai Namco Entertainment]] |access-date=August 24, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181210202633/https://www.bandainamcoent.co.jp/corporate/history/namco/index.html |archive-date=December 10, 2018 |language=ja}}</ref> <ref name="Kent1">{{cite book|last=Kent |first=Steven L. |author-link=Steven L. Kent |title=The Ultimate History of Video Games: The Story Behind the Craze that Touched our Lives and Changed the World |date=2002 |publisher=Random House International |location=New York |isbn=978-0-7615-3643-7 |pages=74–77}}</ref> <ref name="Livedoor Retrospective">{{cite web |author1=Clam Art Plus |title=「パックマン」「ゼビウス」…創業者の他界で思い返される"ナムコ伝説" |trans-title="Pac-Man" "Xevious" ... "Namco Legend" reminiscent of the founder's death |url=https://news.livedoor.com/article/detail/12618109/ |website=[[Livedoor]] |access-date=July 20, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200720005047/https://news.livedoor.com/article/detail/12618109/ |archive-date=July 20, 2020 |language=ja |date=February 1, 2017}}</ref> <ref name="Game Watch">{{cite web |last1=Saeki |first1=Kenji |title=バンダイナムコグループ、ゲーム部門は2006年4月に 株式会社バンダイナムコゲームスを設立し統合 |trans-title=Bandai Namco Group and Game Division established and integrated Bandai Namco Games Co., Ltd. in April 2006. |url=https://game.watch.impress.co.jp/docs/20050913/bn.htm |website=Game Watch |access-date=October 15, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170808100833/https://game.watch.impress.co.jp/docs/20050913/bn.htm |archive-date=August 8, 2017 |language=ja |date=September 13, 2005 |url-status=live }}</ref> <ref name="ign.com">{{cite web |last1=Adams |first1=David |title=Namco, Bandai Complete North American Merger |url=https://www.ign.com/articles/2006/01/04/namco-bandai-complete-north-american-merger |website=[[IGN]] |access-date=May 18, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190823232620/https://www.ign.com/articles/2006/01/04/namco-bandai-complete-north-american-merger |archive-date=August 23, 2019 |date=January 4, 2006}}</ref> }} 55qbea89qi2dmjdcdxfg461n7z4xj8n 4822841 4822840 2025-06-30T19:59:40Z Gobrona 28077 4822841 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა კომპანია | სახელი = Namco Limited | ლოგო = Namco logo.svg | ლოგოს_ზომა = 230px | ლოგოს_ტიტრი = | სურათი = Namco headquarters building.jpg | სურათის_ზომა = 250px | სურათის_ტიტრი = შტაბ-ბინა ტოკიოში | მშობლიური სახელი = 株式会社ナムコ | რომანიზებული სახელი = [[კაბუშიკი-გაიშა]] ნამუკო | ტიპი = [[შვილობილი კომპანია]] | წინამორბედი= [[Bandai Namco Entertainment]] | დაფუძნდა= {{start date and age|1955|06|01}} | დამაარსებელი = მასაია ნაკამურა | ყოფილი სახელწოდება = {{ubl|Nakamura Seisakusho|Nakamura Amusement Machine Manufacturing Company}} | მიზეზი= | დაიხურა = {{start date and age|2006|03|31}} | მდებარეობა = [[ოტა]], [[ტოკიო]], {{დროშა|იაპონია}} | წამყვანი = {{ubl|მასაია ნაკამურა|<small>(აღმასრულებელი თავმჯდომარე)</small>|სიგეიჩი იშიმურა|<small>(პრეზიდენტი)</small>}} | დარგი = [[ვიდეო თამაშები]] | მშობელი = [[Namco Bandai Holdings]] (2005–2006) | ფილიალი = {{ubl|Namco America ([[სანტა-კლარა (კალიფორნია)|სანტა-კლარა]])|Namco Europe ([[ლონდონი]])|Namco Taiwan ([[გაოსიუნი]])|Namco Shanghai}} | საიტი = {{nowrap|https://bandainamco-am.co.jp/}} }} '''Namco Limited''' — [[იაპონია|იაპონური]] მრავალეროვნული [[ვიდეო თამაშები]]სა და გასართობების მწარმოებელი კომპანია. ის მართავდა ვიდეო [[სათამაშო ავტომატების დარბაზი|არკადებსა]] და გასართობ პარკებს, აწარმოებდა ვიდეო თამაშებს, ფილმებს, სათამაშოებსა და არკადულ აპარატურას. Namco იყო ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი კომპანია მონეტებზე მომუშავე [[არკადული თამაში|არკადული თამაშების ინდუსტრიაში]]. მან შექმნა განთქმული ფრანჩიზები, როგორებიცაა „[[Pac-Man]]“, „[[Galaxian]]“, „[[Tekken]]“, „[[Tales (ვიდეო თამაშების სერია)|Tales]]“, „[[Ridge Racer]]“ და „[[Ace Combat]]“. დაარსდა [[1955]] წელს [[ტოკიო]]ში.<ref name="JTimes"/><ref name="BNE History"/> სახელი Namco მომდინარეობს Nakamura Manufacturing Company-დან, Namco-ს დამფუძნებელ მასაია ნაკამურას გვარიდან. [[1960-იანი წლები|1960-იან წლებში]] Nakamura Manufacturing აწარმოებდა ელექტრომექანიკურ არკადულ თამაშებს, მათ შორის [[1965]] წლის პოპულარულ თამაშს – „[[Periscope (არკადული თამაში)|Periscope]]“. ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში კომპანია მას შემდეგ შევიდა, რაც [[1974]] წელს [[Atari, Inc.|Atari]]-ის იაპონური განყოფილება შეიძინა და იაპონიაში ავრცელებდა ისეთ თამაშებს, როგორიცა „[[Breakout (ვიდეო თამაში)|Breakout]]“.<ref name="Kent1"/> კომპანიას სახელი Namco [[1977]] წელს ეწოდა.<ref name="BNE History"/><ref name="Livedoor Retrospective"/> ერთი წლის შემდეგ გამოუშვა არკადული თამაში „Gee Bee“. Namco-ს პირველ მნიშვნელოვან თამაშებს შორის იყო [[Shoot 'em up#ფიქსირებული შუტერი|ფიქსირებული შუტერი]] „Galaxian“ (1979), რასაც მოჰყვა ლეგენდარული „Pac-Man“ 1980 წელს. Namco-ს აღზევება [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]]ში [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში დაიწყო, მას შემდეგ რაც ბაზარზე გამოვიდა მისი პოპულარული თამაშები: „[[Galaga]]“, „[[Xevious]]“ და „[[Pole Position]]“. Namco საშინაო ბაზარზე [[1984]] წელს შევიდა, როდესაც თავისი არკადული თამაშები [[MSX]]-სა და [[Nintendo Family Computer]]-ზე გადაიტანა. მოგვიანებით კი მოიცვა სხვა პლატფორმები, მაგ., [[Sega Genesis]], [[TurboGrafx-16]] და [[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]]. [[1990-იანი წლები|1990-იან წლებში]] ის განაგრძობდა განთქმული თამაშების წარმოებას, მათ შორის იყო „Ridge Racer“, „Tekken“ და „Taiko no Tatsujin“. თუმცა, იაპონიის ეკონომიკის გაუარესებამ და არკადული ბაზრის შემცირებამ მას ფინანსური სირთულეები შეუქმნა. [[2006]] წელს Namco გაერთიანდა [[Bandai]]-სთან. შედეგად ჩამოყალიბდა [[Bandai Namco Holdings]].<ref name="Game Watch"/><ref name="ign.com"/> Namco-ს ბრენდი, როგორც დამოუკიდებელი ერთეული, კვლავ ინარჩუნებს თავის სახელს ვიდეო არკადულ და სხვა გასართობ პროდუქტებში. Namco-ს ვიდეო თამაშების განყოფილება [[შვილობილი კომპანია|შვილობილ კომპანია]] Bandai Namco Entertainment-ში გაერთიანდა. ==რესურსები ინტერნეტში== {{commonscat-inline|Namco}} *[http://www.namco.com/map.php Official website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060320020613/http://www.namco.com/map.php |date=March 20, 2006 }} *{{url|web.archive.org/web/20060202023936/https://www.namco.co.jp/|Namco WonderPage}} ==სქოლიო== {{reflist|30em|refs= <ref name="JTimes">{{cite web |last1=Kikuchi |first1=Daisuke |title='Father of Pac-Man,' Masaya Nakamura, dies at age 91 |url=https://www.japantimes.co.jp/news/2017/01/30/national/father-pac-man-masaya-nakamura-dies-age-91/ |website=[[The Japan Times]] |access-date=August 16, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171108023907/https://www.japantimes.co.jp/news/2017/01/30/national/father-pac-man-masaya-nakamura-dies-age-91/ |archive-date=November 8, 2017 |date=January 30, 2017}}</ref> <ref name="BNE History">{{cite web |title=Corporate History |url=https://www.bandainamcoent.co.jp/corporate/history/namco/index.html |website=[[Bandai Namco Entertainment]] |access-date=August 24, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181210202633/https://www.bandainamcoent.co.jp/corporate/history/namco/index.html |archive-date=December 10, 2018 |language=ja}}</ref> <ref name="Kent1">{{cite book|last=Kent |first=Steven L. |author-link=Steven L. Kent |title=The Ultimate History of Video Games: The Story Behind the Craze that Touched our Lives and Changed the World |date=2002 |publisher=Random House International |location=New York |isbn=978-0-7615-3643-7 |pages=74–77}}</ref> <ref name="Livedoor Retrospective">{{cite web |author1=Clam Art Plus |title=「パックマン」「ゼビウス」…創業者の他界で思い返される"ナムコ伝説" |trans-title="Pac-Man" "Xevious" ... "Namco Legend" reminiscent of the founder's death |url=https://news.livedoor.com/article/detail/12618109/ |website=[[Livedoor]] |access-date=July 20, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200720005047/https://news.livedoor.com/article/detail/12618109/ |archive-date=July 20, 2020 |language=ja |date=February 1, 2017}}</ref> <ref name="Game Watch">{{cite web |last1=Saeki |first1=Kenji |title=バンダイナムコグループ、ゲーム部門は2006年4月に 株式会社バンダイナムコゲームスを設立し統合 |trans-title=Bandai Namco Group and Game Division established and integrated Bandai Namco Games Co., Ltd. in April 2006. |url=https://game.watch.impress.co.jp/docs/20050913/bn.htm |website=Game Watch |access-date=October 15, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170808100833/https://game.watch.impress.co.jp/docs/20050913/bn.htm |archive-date=August 8, 2017 |language=ja |date=September 13, 2005 |url-status=live }}</ref> <ref name="ign.com">{{cite web |last1=Adams |first1=David |title=Namco, Bandai Complete North American Merger |url=https://www.ign.com/articles/2006/01/04/namco-bandai-complete-north-american-merger |website=[[IGN]] |access-date=May 18, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190823232620/https://www.ign.com/articles/2006/01/04/namco-bandai-complete-north-american-merger |archive-date=August 23, 2019 |date=January 4, 2006}}</ref> }} [[კატეგორია:იაპონიის გასართობი კომპანიები]] [[კატეგორია:Bandai Namco Holdings]] [[კატეგორია:იაპონური ბრენდები]] [[კატეგორია:იაპონიაში ბაზირებული ტრანსნაციონალური კომპანიები]] [[კატეგორია:Namco]] [[კატეგორია:პროგრამული უზრუნველყოფის შემქმნელი კომპანიები იაპონიაში]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების მწარმოებელი კომპანიები]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების კომპანიები იაპონიაში]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების გამომცემელი კომპანიები]] 0inggcgsh8a6r62h92ia7329faxvqqc 4822842 4822841 2025-06-30T20:00:08Z Gobrona 28077 4822842 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა კომპანია | სახელი = Namco Limited | ლოგო = Namco logo.svg | ლოგოს_ზომა = 230px | ლოგოს_ტიტრი = | სურათი = Namco headquarters building.jpg | სურათის_ზომა = 250px | სურათის_ტიტრი = შტაბ-ბინა ტოკიოში | მშობლიური სახელი = 株式会社ナムコ | რომანიზებული სახელი = [[კაბუშიკი-გაიშა]] ნამუკო | ტიპი = [[შვილობილი კომპანია]] | წინამორბედი= [[Bandai Namco Entertainment]] | დაფუძნდა= {{start date and age|1955|06|01}} | დამაარსებელი = მასაია ნაკამურა | ყოფილი სახელწოდება = {{ubl|Nakamura Seisakusho|Nakamura Amusement Machine Manufacturing Company}} | მიზეზი= | დაიხურა = {{start date and age|2006|03|31}} | მდებარეობა = [[ოტა]], [[ტოკიო]], {{დროშა|იაპონია}} | წამყვანი = {{ubl|მასაია ნაკამურა|<small>(აღმასრულებელი თავმჯდომარე)</small>|სიგეიჩი იშიმურა|<small>(პრეზიდენტი)</small>}} | დარგი = [[ვიდეო თამაშები]] | მშობელი = [[Namco Bandai Holdings]] (2005–2006) | ფილიალი = {{ubl|Namco America ([[სანტა-კლარა (კალიფორნია)|სანტა-კლარა]])|Namco Europe ([[ლონდონი]])|Namco Taiwan ([[გაოსიუნი]])|Namco Shanghai}} | საიტი = {{nowrap|https://bandainamco-am.co.jp/}} }} '''Namco Limited''' — [[იაპონია|იაპონური]] მრავალეროვნული [[ვიდეო თამაშები]]სა და გასართობების მწარმოებელი კომპანია. ის მართავდა ვიდეო [[სათამაშო ავტომატების დარბაზი|არკადებსა]] და გასართობ პარკებს, აწარმოებდა ვიდეო თამაშებს, ფილმებს, სათამაშოებსა და არკადულ აპარატურას. Namco იყო ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი კომპანია მონეტებზე მომუშავე [[არკადული თამაში|არკადული თამაშების ინდუსტრიაში]]. მან შექმნა განთქმული ფრანჩიზები, როგორებიცაა „[[Pac-Man]]“, „[[Galaxian]]“, „[[Tekken]]“, „[[Tales (ვიდეო თამაშების სერია)|Tales]]“, „[[Ridge Racer]]“ და „[[Ace Combat]]“. დაარსდა [[1955]] წელს [[ტოკიო]]ში.<ref name="JTimes"/><ref name="BNE History"/> სახელი Namco მომდინარეობს Nakamura Manufacturing Company-დან, Namco-ს დამფუძნებელ მასაია ნაკამურას გვარიდან. [[1960-იანი წლები|1960-იან წლებში]] Nakamura Manufacturing აწარმოებდა ელექტრომექანიკურ არკადულ თამაშებს, მათ შორის [[1965]] წლის პოპულარულ თამაშს – „[[Periscope (არკადული თამაში)|Periscope]]“. ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში კომპანია მას შემდეგ შევიდა, რაც [[1974]] წელს [[Atari, Inc.|Atari]]-ის იაპონური განყოფილება შეიძინა და იაპონიაში ავრცელებდა ისეთ თამაშებს, როგორიცა „[[Breakout (ვიდეო თამაში)|Breakout]]“.<ref name="Kent1"/> კომპანიას სახელი Namco [[1977]] წელს ეწოდა.<ref name="BNE History"/><ref name="Livedoor Retrospective"/> ერთი წლის შემდეგ გამოუშვა არკადული თამაში „Gee Bee“. Namco-ს პირველ მნიშვნელოვან თამაშებს შორის იყო [[Shoot 'em up#ფიქსირებული შუტერი|ფიქსირებული შუტერი]] „Galaxian“ (1979), რასაც მოჰყვა ლეგენდარული „Pac-Man“ 1980 წელს. Namco-ს აღზევება [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]]ში [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში დაიწყო, მას შემდეგ რაც ბაზარზე გამოვიდა მისი პოპულარული თამაშები: „[[Galaga]]“, „[[Xevious]]“ და „[[Pole Position]]“. Namco საშინაო ბაზარზე [[1984]] წელს შევიდა, როდესაც თავისი არკადული თამაშები [[MSX]]-სა და [[Nintendo Family Computer]]-ზე გადაიტანა. მოგვიანებით კი მოიცვა სხვა პლატფორმები, მაგ., [[Sega Genesis]], [[TurboGrafx-16]] და [[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]]. [[1990-იანი წლები|1990-იან წლებში]] ის განაგრძობდა განთქმული თამაშების წარმოებას, მათ შორის იყო „Ridge Racer“, „Tekken“ და „Taiko no Tatsujin“. თუმცა, იაპონიის ეკონომიკის გაუარესებამ და არკადული ბაზრის შემცირებამ მას ფინანსური სირთულეები შეუქმნა. [[2006]] წელს Namco გაერთიანდა [[Bandai]]-სთან. შედეგად ჩამოყალიბდა [[Bandai Namco Holdings]].<ref name="Game Watch"/><ref name="ign.com"/> Namco-ს ბრენდი, როგორც დამოუკიდებელი ერთეული, კვლავ ინარჩუნებს თავის სახელს ვიდეო არკადულ და სხვა გასართობ პროდუქტებში. Namco-ს ვიდეო თამაშების განყოფილება [[შვილობილი კომპანია|შვილობილ კომპანია]] Bandai Namco Entertainment-ში გაერთიანდა. ==რესურსები ინტერნეტში== {{commonscat-inline|Namco}} *[http://www.namco.com/map.php Official website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060320020613/http://www.namco.com/map.php |date=March 20, 2006 }} *{{url|web.archive.org/web/20060202023936/https://www.namco.co.jp/|Namco WonderPage}} ==სქოლიო== {{reflist|30em|refs= <ref name="JTimes">{{cite web |last1=Kikuchi |first1=Daisuke |title='Father of Pac-Man,' Masaya Nakamura, dies at age 91 |url=https://www.japantimes.co.jp/news/2017/01/30/national/father-pac-man-masaya-nakamura-dies-age-91/ |website=[[The Japan Times]] |access-date=August 16, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171108023907/https://www.japantimes.co.jp/news/2017/01/30/national/father-pac-man-masaya-nakamura-dies-age-91/ |archive-date=November 8, 2017 |date=January 30, 2017}}</ref> <ref name="BNE History">{{cite web |title=Corporate History |url=https://www.bandainamcoent.co.jp/corporate/history/namco/index.html |website=[[Bandai Namco Entertainment]] |access-date=August 24, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181210202633/https://www.bandainamcoent.co.jp/corporate/history/namco/index.html |archive-date=December 10, 2018 |language=ja}}</ref> <ref name="Kent1">{{cite book|last=Kent |first=Steven L. |author-link=Steven L. Kent |title=The Ultimate History of Video Games: The Story Behind the Craze that Touched our Lives and Changed the World |date=2002 |publisher=Random House International |location=New York |isbn=978-0-7615-3643-7 |pages=74–77}}</ref> <ref name="Livedoor Retrospective">{{cite web |author1=Clam Art Plus |title=「パックマン」「ゼビウス」…創業者の他界で思い返される"ナムコ伝説" |trans-title="Pac-Man" "Xevious" ... "Namco Legend" reminiscent of the founder's death |url=https://news.livedoor.com/article/detail/12618109/ |website=[[Livedoor]] |access-date=July 20, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200720005047/https://news.livedoor.com/article/detail/12618109/ |archive-date=July 20, 2020 |language=ja |date=February 1, 2017}}</ref> <ref name="Game Watch">{{cite web |last1=Saeki |first1=Kenji |title=バンダイナムコグループ、ゲーム部門は2006年4月に 株式会社バンダイナムコゲームスを設立し統合 |trans-title=Bandai Namco Group and Game Division established and integrated Bandai Namco Games Co., Ltd. in April 2006. |url=https://game.watch.impress.co.jp/docs/20050913/bn.htm |website=Game Watch |access-date=October 15, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170808100833/https://game.watch.impress.co.jp/docs/20050913/bn.htm |archive-date=August 8, 2017 |language=ja |date=September 13, 2005 |url-status=live }}</ref> <ref name="ign.com">{{cite web |last1=Adams |first1=David |title=Namco, Bandai Complete North American Merger |url=https://www.ign.com/articles/2006/01/04/namco-bandai-complete-north-american-merger |website=[[IGN]] |access-date=May 18, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190823232620/https://www.ign.com/articles/2006/01/04/namco-bandai-complete-north-american-merger |archive-date=August 23, 2019 |date=January 4, 2006}}</ref> }} {{ავტორიტეტული წყაროები}} [[კატეგორია:იაპონიის გასართობი კომპანიები]] [[კატეგორია:Bandai Namco Holdings]] [[კატეგორია:იაპონური ბრენდები]] [[კატეგორია:იაპონიაში ბაზირებული ტრანსნაციონალური კომპანიები]] [[კატეგორია:Namco]] [[კატეგორია:პროგრამული უზრუნველყოფის შემქმნელი კომპანიები იაპონიაში]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების მწარმოებელი კომპანიები]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების კომპანიები იაპონიაში]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების გამომცემელი კომპანიები]] 3j6iq6kwhet0l0u722cx0w15gf0aqhe 4822843 4822842 2025-06-30T20:00:41Z Gobrona 28077 4822843 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა კომპანია | სახელი = Namco Limited | ლოგო = Namco logo.svg | ლოგოს_ზომა = 230px | ლოგოს_ტიტრი = | სურათი = Namco headquarters building.jpg | სურათის_ზომა = 250px | სურათის_ტიტრი = შტაბ-ბინა ტოკიოში | მშობლიური სახელი = 株式会社ナムコ | რომანიზებული სახელი = [[კაბუშიკი-გაიშა]] ნამუკო | ტიპი = [[შვილობილი კომპანია]] | წინამორბედი= [[Bandai Namco Entertainment]] | დაფუძნდა= {{start date and age|1955|06|01}} | დამაარსებელი = მასაია ნაკამურა | ყოფილი სახელწოდება = {{ubl|Nakamura Seisakusho|Nakamura Amusement Machine Manufacturing Company}} | მიზეზი= | დაიხურა = {{start date and age|2006|03|31}} | მდებარეობა = [[ოტა]], [[ტოკიო]], {{დროშა|იაპონია}} | წამყვანი = {{ubl|მასაია ნაკამურა|<small>(აღმასრულებელი თავმჯდომარე)</small>|სიგეიჩი იშიმურა|<small>(პრეზიდენტი)</small>}} | დარგი = [[ვიდეო თამაშები]] | მშობელი = [[Namco Bandai Holdings]] (2005–2006) | ფილიალი = {{ubl|Namco America ([[სანტა-კლარა (კალიფორნია)|სანტა-კლარა]])|Namco Europe ([[ლონდონი]])|Namco Taiwan ([[გაოსიუნი]])|Namco Shanghai}} | საიტი = {{nowrap|https://bandainamco-am.co.jp/}} }} '''Namco Limited''' — [[იაპონია|იაპონური]] მრავალეროვნული [[ვიდეო თამაშები]]სა და გასართობების მწარმოებელი კომპანია. ის მართავდა ვიდეო [[სათამაშო ავტომატების დარბაზი|არკადებსა]] და გასართობ პარკებს, აწარმოებდა ვიდეო თამაშებს, ფილმებს, სათამაშოებსა და არკადულ აპარატურას. Namco იყო ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი კომპანია მონეტებზე მომუშავე [[არკადული თამაში|არკადული თამაშების ინდუსტრიაში]]. მან შექმნა განთქმული ფრანჩიზები, როგორებიცაა „[[Pac-Man]]“, „[[Galaxian]]“, „[[Tekken]]“, „[[Tales (ვიდეო თამაშების სერია)|Tales]]“, „[[Ridge Racer]]“ და „[[Ace Combat]]“. დაარსდა [[1955]] წელს [[ტოკიო]]ში.<ref name="JTimes"/><ref name="BNE History"/> სახელი Namco მომდინარეობს Nakamura Manufacturing Company-დან, Namco-ს დამფუძნებელ მასაია ნაკამურას გვარიდან. [[1960-იანი წლები|1960-იან წლებში]] Nakamura Manufacturing აწარმოებდა ელექტრომექანიკურ არკადულ თამაშებს, მათ შორის [[1965]] წლის პოპულარულ თამაშს – „[[Periscope (არკადული თამაში)|Periscope]]“. ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში კომპანია მას შემდეგ შევიდა, რაც [[1974]] წელს [[Atari, Inc.|Atari]]-ის იაპონური განყოფილება შეიძინა და იაპონიაში ავრცელებდა ისეთ თამაშებს, როგორიცა „[[Breakout (ვიდეო თამაში)|Breakout]]“.<ref name="Kent1"/> კომპანიას სახელი Namco [[1977]] წელს ეწოდა.<ref name="BNE History"/><ref name="Livedoor Retrospective"/> ერთი წლის შემდეგ გამოუშვა არკადული თამაში „Gee Bee“. Namco-ს პირველ მნიშვნელოვან თამაშებს შორის იყო [[Shoot 'em up#ფიქსირებული შუტერი|ფიქსირებული შუტერი]] „Galaxian“ (1979), რასაც მოჰყვა ლეგენდარული „Pac-Man“ 1980 წელს. Namco-ს აღზევება [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]]ში [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში დაიწყო, მას შემდეგ რაც ბაზარზე გამოვიდა მისი პოპულარული თამაშები: „[[Galaga]]“, „[[Xevious]]“ და „[[Pole Position]]“. Namco საშინაო ბაზარზე [[1984]] წელს შევიდა, როდესაც თავისი არკადული თამაშები [[MSX]]-სა და [[Nintendo Family Computer]]-ზე გადაიტანა. მოგვიანებით კი მოიცვა სხვა პლატფორმები, მაგ., [[Sega Genesis]], [[TurboGrafx-16]] და [[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]]. [[1990-იანი წლები|1990-იან წლებში]] ის განაგრძობდა განთქმული თამაშების წარმოებას, მათ შორის იყო „Ridge Racer“, „Tekken“ და „Taiko no Tatsujin“. თუმცა, იაპონიის ეკონომიკის გაუარესებამ და არკადული ბაზრის შემცირებამ მას ფინანსური სირთულეები შეუქმნა. [[2006]] წელს Namco გაერთიანდა [[Bandai]]-სთან. შედეგად ჩამოყალიბდა [[Bandai Namco Holdings]].<ref name="Game Watch"/><ref name="ign.com"/> Namco-ს ბრენდი, როგორც დამოუკიდებელი ერთეული, კვლავ ინარჩუნებს თავის სახელს ვიდეო არკადულ და სხვა გასართობ პროდუქტებში. Namco-ს ვიდეო თამაშების განყოფილება [[შვილობილი კომპანია|შვილობილ კომპანია]] Bandai Namco Entertainment-ში გაერთიანდა. ==რესურსები ინტერნეტში== {{commonscat-inline|Namco}} *[http://www.namco.com/map.php ოფიციალური საიტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060320020613/http://www.namco.com/map.php |date=March 20, 2006 }} *{{url|web.archive.org/web/20060202023936/https://www.namco.co.jp/|Namco WonderPage}} ==სქოლიო== {{reflist|30em|refs= <ref name="JTimes">{{cite web |last1=Kikuchi |first1=Daisuke |title='Father of Pac-Man,' Masaya Nakamura, dies at age 91 |url=https://www.japantimes.co.jp/news/2017/01/30/national/father-pac-man-masaya-nakamura-dies-age-91/ |website=[[The Japan Times]] |access-date=August 16, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171108023907/https://www.japantimes.co.jp/news/2017/01/30/national/father-pac-man-masaya-nakamura-dies-age-91/ |archive-date=November 8, 2017 |date=January 30, 2017}}</ref> <ref name="BNE History">{{cite web |title=Corporate History |url=https://www.bandainamcoent.co.jp/corporate/history/namco/index.html |website=[[Bandai Namco Entertainment]] |access-date=August 24, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181210202633/https://www.bandainamcoent.co.jp/corporate/history/namco/index.html |archive-date=December 10, 2018 |language=ja}}</ref> <ref name="Kent1">{{cite book|last=Kent |first=Steven L. |author-link=Steven L. Kent |title=The Ultimate History of Video Games: The Story Behind the Craze that Touched our Lives and Changed the World |date=2002 |publisher=Random House International |location=New York |isbn=978-0-7615-3643-7 |pages=74–77}}</ref> <ref name="Livedoor Retrospective">{{cite web |author1=Clam Art Plus |title=「パックマン」「ゼビウス」…創業者の他界で思い返される"ナムコ伝説" |trans-title="Pac-Man" "Xevious" ... "Namco Legend" reminiscent of the founder's death |url=https://news.livedoor.com/article/detail/12618109/ |website=[[Livedoor]] |access-date=July 20, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200720005047/https://news.livedoor.com/article/detail/12618109/ |archive-date=July 20, 2020 |language=ja |date=February 1, 2017}}</ref> <ref name="Game Watch">{{cite web |last1=Saeki |first1=Kenji |title=バンダイナムコグループ、ゲーム部門は2006年4月に 株式会社バンダイナムコゲームスを設立し統合 |trans-title=Bandai Namco Group and Game Division established and integrated Bandai Namco Games Co., Ltd. in April 2006. |url=https://game.watch.impress.co.jp/docs/20050913/bn.htm |website=Game Watch |access-date=October 15, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170808100833/https://game.watch.impress.co.jp/docs/20050913/bn.htm |archive-date=August 8, 2017 |language=ja |date=September 13, 2005 |url-status=live }}</ref> <ref name="ign.com">{{cite web |last1=Adams |first1=David |title=Namco, Bandai Complete North American Merger |url=https://www.ign.com/articles/2006/01/04/namco-bandai-complete-north-american-merger |website=[[IGN]] |access-date=May 18, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190823232620/https://www.ign.com/articles/2006/01/04/namco-bandai-complete-north-american-merger |archive-date=August 23, 2019 |date=January 4, 2006}}</ref> }} {{ავტორიტეტული წყაროები}} [[კატეგორია:იაპონიის გასართობი კომპანიები]] [[კატეგორია:Bandai Namco Holdings]] [[კატეგორია:იაპონური ბრენდები]] [[კატეგორია:იაპონიაში ბაზირებული ტრანსნაციონალური კომპანიები]] [[კატეგორია:Namco]] [[კატეგორია:პროგრამული უზრუნველყოფის შემქმნელი კომპანიები იაპონიაში]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების მწარმოებელი კომპანიები]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების კომპანიები იაპონიაში]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების გამომცემელი კომპანიები]] ck5ia3glhrkcflk2rmmxw5i6v3ybjzf 4822895 4822843 2025-07-01T06:09:15Z Gobrona 28077 4822895 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა კომპანია | სახელი = Namco Limited | ლოგო = Namco logo.svg | ლოგოს_ზომა = 230px | ლოგოს_ტიტრი = | სურათი = Namco headquarters building.jpg | სურათის_ზომა = 250px | სურათის_ტიტრი = შტაბ-ბინა ტოკიოში | მშობლიური სახელი = 株式会社ナムコ | რომანიზებული სახელი = [[კაბუშიკი-გაიშა]] ნამუკო | ტიპი = [[შვილობილი კომპანია]] | წინამორბედი= [[Bandai Namco Entertainment]] | დაფუძნდა= {{start date and age|1955|06|01}} | დამაარსებელი = მასაია ნაკამურა | ყოფილი სახელწოდება = {{ubl|Nakamura Seisakusho|Nakamura Amusement Machine Manufacturing Company}} | მიზეზი= | დაიხურა = {{start date and age|2006|03|31}} | მდებარეობა = [[ოტა]], [[ტოკიო]], {{დროშა|იაპონია}} | წამყვანი = {{ubl|მასაია ნაკამურა|<small>(აღმასრულებელი თავმჯდომარე)</small>|სიგეიჩი იშიმურა|<small>(პრეზიდენტი)</small>}} | დარგი = [[ვიდეო თამაშები]] | მშობელი = [[Namco Bandai Holdings]] (2005–2006) | ფილიალი = {{ubl|Namco America ([[სანტა-კლარა (კალიფორნია)|სანტა-კლარა]])|Namco Europe ([[ლონდონი]])|Namco Taiwan ([[გაოსიუნი]])|Namco Shanghai}} | საიტი = {{nowrap|https://bandainamco-am.co.jp/}} }} '''Namco Limited''' — [[იაპონია|იაპონური]] მრავალეროვნული [[ვიდეო თამაშები]]სა და გასართობების მწარმოებელი კომპანია. ის მართავდა ვიდეო [[სათამაშო ავტომატების დარბაზი|არკადებსა]] და გასართობ პარკებს, აწარმოებდა ვიდეო თამაშებს, ფილმებს, სათამაშოებსა და არკადულ აპარატურას. Namco იყო ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი კომპანია მონეტებზე მომუშავე [[არკადული თამაში|არკადული თამაშების ინდუსტრიაში]]. მან შექმნა განთქმული ფრანჩიზები, როგორებიცაა „[[Pac-Man]]“, „[[Galaxian]]“, „[[Tekken]]“, „[[Tales (ვიდეო თამაშების სერია)|Tales]]“, „[[Ridge Racer]]“ და „[[Ace Combat]]“. დაარსდა [[1955]] წელს [[ტოკიო]]ში.<ref name="JTimes"/><ref name="BNE History"/> სახელი Namco მომდინარეობს Nakamura Manufacturing Company-დან, Namco-ს დამფუძნებელ მასაია ნაკამურას გვარიდან. [[1960-იანი წლები|1960-იან წლებში]] Nakamura Manufacturing აწარმოებდა ელექტრომექანიკურ [[არკადული თამაში|არკადულ თამაშებს]], მათ შორის [[1965]] წლის პოპულარულ თამაშს – „[[Periscope (არკადული თამაში)|Periscope]]“. ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში კომპანია მას შემდეგ შევიდა, რაც [[1974]] წელს [[Atari, Inc.|Atari]]-ის იაპონური განყოფილება შეიძინა და იაპონიაში ავრცელებდა ისეთ თამაშებს, როგორიცა „[[Breakout (ვიდეო თამაში)|Breakout]]“.<ref name="Kent1"/> კომპანიას სახელი Namco [[1977]] წელს ეწოდა.<ref name="BNE History"/><ref name="Livedoor Retrospective"/> ერთი წლის შემდეგ გამოუშვა არკადული თამაში „Gee Bee“. Namco-ს პირველ მნიშვნელოვან თამაშებს შორის იყო [[Shoot 'em up#ფიქსირებული შუტერი|ფიქსირებული შუტერი]] „Galaxian“ (1979), რასაც მოჰყვა ლეგენდარული „Pac-Man“ 1980 წელს. Namco-ს აღზევება [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]]ში [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში დაიწყო, მას შემდეგ რაც ბაზარზე გამოვიდა მისი პოპულარული თამაშები: „[[Galaga]]“, „[[Xevious]]“ და „[[Pole Position]]“. Namco საშინაო ბაზარზე [[1984]] წელს შევიდა, როდესაც თავისი არკადული თამაშები [[MSX]]-სა და [[Nintendo Family Computer]]-ზე გადაიტანა. მოგვიანებით კი მოიცვა სხვა პლატფორმები, მაგ., [[Sega Genesis]], [[TurboGrafx-16]] და [[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]]. [[1990-იანი წლები|1990-იან წლებში]] ის განაგრძობდა განთქმული თამაშების წარმოებას, მათ შორის იყო „Ridge Racer“, „Tekken“ და „Taiko no Tatsujin“. თუმცა, იაპონიის ეკონომიკის გაუარესებამ და არკადული ბაზრის შემცირებამ მას ფინანსური სირთულეები შეუქმნა. [[2006]] წელს Namco გაერთიანდა [[Bandai]]-სთან. შედეგად ჩამოყალიბდა [[Bandai Namco Holdings]].<ref name="Game Watch"/><ref name="ign.com"/> Namco-ს ბრენდი, როგორც დამოუკიდებელი ერთეული, კვლავ ინარჩუნებს თავის სახელს ვიდეო არკადულ და სხვა გასართობ პროდუქტებში. Namco-ს ვიდეო თამაშების განყოფილება [[შვილობილი კომპანია|შვილობილ კომპანია]] Bandai Namco Entertainment-ში გაერთიანდა. ==რესურსები ინტერნეტში== {{commonscat-inline|Namco}} *[http://www.namco.com/map.php ოფიციალური საიტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060320020613/http://www.namco.com/map.php |date=March 20, 2006 }} *{{url|web.archive.org/web/20060202023936/https://www.namco.co.jp/|Namco WonderPage}} ==სქოლიო== {{reflist|30em|refs= <ref name="JTimes">{{cite web |last1=Kikuchi |first1=Daisuke |title='Father of Pac-Man,' Masaya Nakamura, dies at age 91 |url=https://www.japantimes.co.jp/news/2017/01/30/national/father-pac-man-masaya-nakamura-dies-age-91/ |website=[[The Japan Times]] |access-date=August 16, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171108023907/https://www.japantimes.co.jp/news/2017/01/30/national/father-pac-man-masaya-nakamura-dies-age-91/ |archive-date=November 8, 2017 |date=January 30, 2017}}</ref> <ref name="BNE History">{{cite web |title=Corporate History |url=https://www.bandainamcoent.co.jp/corporate/history/namco/index.html |website=[[Bandai Namco Entertainment]] |access-date=August 24, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181210202633/https://www.bandainamcoent.co.jp/corporate/history/namco/index.html |archive-date=December 10, 2018 |language=ja}}</ref> <ref name="Kent1">{{cite book|last=Kent |first=Steven L. |author-link=Steven L. Kent |title=The Ultimate History of Video Games: The Story Behind the Craze that Touched our Lives and Changed the World |date=2002 |publisher=Random House International |location=New York |isbn=978-0-7615-3643-7 |pages=74–77}}</ref> <ref name="Livedoor Retrospective">{{cite web |author1=Clam Art Plus |title=「パックマン」「ゼビウス」…創業者の他界で思い返される"ナムコ伝説" |trans-title="Pac-Man" "Xevious" ... "Namco Legend" reminiscent of the founder's death |url=https://news.livedoor.com/article/detail/12618109/ |website=[[Livedoor]] |access-date=July 20, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200720005047/https://news.livedoor.com/article/detail/12618109/ |archive-date=July 20, 2020 |language=ja |date=February 1, 2017}}</ref> <ref name="Game Watch">{{cite web |last1=Saeki |first1=Kenji |title=バンダイナムコグループ、ゲーム部門は2006年4月に 株式会社バンダイナムコゲームスを設立し統合 |trans-title=Bandai Namco Group and Game Division established and integrated Bandai Namco Games Co., Ltd. in April 2006. |url=https://game.watch.impress.co.jp/docs/20050913/bn.htm |website=Game Watch |access-date=October 15, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170808100833/https://game.watch.impress.co.jp/docs/20050913/bn.htm |archive-date=August 8, 2017 |language=ja |date=September 13, 2005 |url-status=live }}</ref> <ref name="ign.com">{{cite web |last1=Adams |first1=David |title=Namco, Bandai Complete North American Merger |url=https://www.ign.com/articles/2006/01/04/namco-bandai-complete-north-american-merger |website=[[IGN]] |access-date=May 18, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190823232620/https://www.ign.com/articles/2006/01/04/namco-bandai-complete-north-american-merger |archive-date=August 23, 2019 |date=January 4, 2006}}</ref> }} {{ავტორიტეტული წყაროები}} [[კატეგორია:იაპონიის გასართობი კომპანიები]] [[კატეგორია:Bandai Namco Holdings]] [[კატეგორია:იაპონური ბრენდები]] [[კატეგორია:იაპონიაში ბაზირებული ტრანსნაციონალური კომპანიები]] [[კატეგორია:Namco]] [[კატეგორია:პროგრამული უზრუნველყოფის შემქმნელი კომპანიები იაპონიაში]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების მწარმოებელი კომპანიები]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების კომპანიები იაპონიაში]] [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების გამომცემელი კომპანიები]] qs00j27ih7e9m08gt24prx0hux62yqm 0 591845 4822835 2025-06-30T19:58:15Z Gobrona 28077 გადამისამართება გვერდზე „[[Namco]]“ 4822835 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[Namco]] cwbqnlykdhr7tkslzvtkn1ialwptnne 10 591846 4822850 2025-06-30T20:38:44Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Edouard Manet - At the Café - Google Art Project.jpg 4822850 wikitext text/x-wiki Edouard Manet - At the Café - Google Art Project.jpg pr2ffzup4g7vs65id6i3yijbtxksq81 10 591847 4822851 2025-06-30T20:38:58Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: La Fuentona, Muriel de la Fuente, Soria, España, 2021-08-28, DD 42.jpg 4822851 wikitext text/x-wiki La Fuentona, Muriel de la Fuente, Soria, España, 2021-08-28, DD 42.jpg 744pzem8tlz3m1odw6n3lhwio7nrib2 10 591848 4822852 2025-06-30T20:39:08Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Lilac-breasted roller (Coracias caudatus) Kruger.jpg 4822852 wikitext text/x-wiki Lilac-breasted roller (Coracias caudatus) Kruger.jpg di0v1566eq2ilo62mgik2a65ekpidju 10 591849 4822853 2025-06-30T20:39:25Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: President Barack Obama.jpg 4822853 wikitext text/x-wiki President Barack Obama.jpg gg9kjmljuxjouny70tbhp6xycdojdlh 10 591850 4822854 2025-06-30T20:39:38Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: 20200529 Widok ze Skały Okrążek na Opactwo w Tyńcu 1735 2128.jpg 4822854 wikitext text/x-wiki 20200529 Widok ze Skały Okrążek na Opactwo w Tyńcu 1735 2128.jpg 7kq9zs0lutgjv1nsn4yqst2wgq0w8r7 10 591851 4822855 2025-06-30T20:39:50Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Dülmen, Kirchspiel, ehem. Sondermunitionslager Visbeck, Bunker 26 -- 2024 -- 5546-50.jpg 4822855 wikitext text/x-wiki Dülmen, Kirchspiel, ehem. Sondermunitionslager Visbeck, Bunker 26 -- 2024 -- 5546-50.jpg 4r9bo2hgpdcgd1jnc4iltfkdgw52gns 10 591852 4822856 2025-06-30T20:40:02Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Zernez, Unterengadin, Graubünden. 20-09-2023. (actm.) 71.jpg 4822856 wikitext text/x-wiki Zernez, Unterengadin, Graubünden. 20-09-2023. (actm.) 71.jpg jzj0efwej5mgcd5jsw4mt18xnp8e9as 10 591853 4822857 2025-06-30T20:40:22Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Kométa C-2020 F3 (NEOWISE).jpg 4822857 wikitext text/x-wiki Kométa C-2020 F3 (NEOWISE).jpg ass96o0myphixnf1iu40w1my2zxbj08 10 591854 4822858 2025-06-30T20:40:34Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Rom (IT), Kolosseum -- 2024 -- 0610.jpg 4822858 wikitext text/x-wiki Rom (IT), Kolosseum -- 2024 -- 0610.jpg 42mx16bj8xhwrzimf1w5mre6k0uyu1a 10 591855 4822859 2025-06-30T20:40:49Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Burg Hochosterwitz Westseite 02a.jpg 4822859 wikitext text/x-wiki Burg Hochosterwitz Westseite 02a.jpg 2mrbtatszw4hs4q1fsll2w5maxwc2n3 10 591856 4822860 2025-06-30T20:41:03Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Common yellow gilder (Cymothoe egesta egesta) underside 2.jpg 4822860 wikitext text/x-wiki Common yellow gilder (Cymothoe egesta egesta) underside 2.jpg 2tbqhg2vzfc0d19o97x8w6n76wzsdbu 10 591857 4822861 2025-06-30T20:41:19Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Ensemble of the Solovetsky monastery in the fog.jpg 4822861 wikitext text/x-wiki Ensemble of the Solovetsky monastery in the fog.jpg aeilw0hg5jul5n1n4xm8psokg1wuzdf 10 591858 4822862 2025-06-30T20:41:34Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Webb investigates a dusty and dynamic disc (potm2501a).jpg 4822862 wikitext text/x-wiki Webb investigates a dusty and dynamic disc (potm2501a).jpg 4jgro1qmkaveuxeu6yftctuy2kxrddb 10 591859 4822863 2025-06-30T20:41:54Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Statue of a Victorious Youth, front - Getty Museum (77.AB.30).jpg 4822863 wikitext text/x-wiki Statue of a Victorious Youth, front - Getty Museum (77.AB.30).jpg tnzenk5sac0abbqb9vzomr6unyvesf1 10 591860 4822864 2025-06-30T20:42:04Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Ceiling of the "Assumption of Mary" in Santa Maria Immacolata a via Veneto (Roma).jpg 4822864 wikitext text/x-wiki Ceiling of the "Assumption of Mary" in Santa Maria Immacolata a via Veneto (Roma).jpg aukfxcow4hr9y9xjcbomgqkr7i2png6 10 591861 4822865 2025-06-30T20:42:14Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Strokkur, Área geotérmica de Geysir, Suðurland, Islandia, 2014-08-16, DD 089.JPG 4822865 wikitext text/x-wiki Strokkur, Área geotérmica de Geysir, Suðurland, Islandia, 2014-08-16, DD 089.JPG 7yw1z4x3jf5ly1ojivaon9nfyjo977t 10 591862 4822866 2025-06-30T20:42:32Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Dülmen, Rolls-Royce Phantom II -- 2024 -- 5841.jpg 4822866 wikitext text/x-wiki Dülmen, Rolls-Royce Phantom II -- 2024 -- 5841.jpg eahfjyr4ua4dhrwlgf3wah3edy1aylx 10 591863 4822867 2025-06-30T20:42:40Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Agapanthus praecox Snow White. 03-08-2024 (d.j.b.).jpg 4822867 wikitext text/x-wiki Agapanthus praecox Snow White. 03-08-2024 (d.j.b.).jpg 5o3ynbojozda6e10tr1b55j4p9fgmlv 10 591864 4822868 2025-06-30T20:42:49Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Shiva shrine, Gangabal Lake.jpg 4822868 wikitext text/x-wiki Shiva shrine, Gangabal Lake.jpg e8pg8j35d0thtmhfc64pscte354dgg0 10 591865 4822869 2025-06-30T20:43:08Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Morenas negras (Muraena augusti), franja marina Teno-Rasca, Tenerife, España, 2022-01-09, DD 52.jpg 4822869 wikitext text/x-wiki Morenas negras (Muraena augusti), franja marina Teno-Rasca, Tenerife, España, 2022-01-09, DD 52.jpg gbyxi6n57ib8nr32przyvuw76ff4n0v 10 591866 4822870 2025-06-30T20:43:16Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: A Koch woman.jpg 4822870 wikitext text/x-wiki A Koch woman.jpg h89os7fhoeb5sed50vileqxnxyen3ya 10 591867 4822871 2025-06-30T20:43:24Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Lion male.jpg 4822871 wikitext text/x-wiki Lion male.jpg b4dh2s29r3f0jxiqsw7s88pp8tay3pk 10 591868 4822872 2025-06-30T20:43:43Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: The Qianlong Emperor in Ceremonial Armour on Horseback.jpg 4822872 wikitext text/x-wiki The Qianlong Emperor in Ceremonial Armour on Horseback.jpg 17itxocbtgsero7qzx9qzrg0477dvc9 10 591869 4822873 2025-06-30T20:43:53Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Temporary wooden footbridge leading to the city of Luang Prabang.jpg 4822873 wikitext text/x-wiki Temporary wooden footbridge leading to the city of Luang Prabang.jpg 5zmq7dwyhy0qm481205lvp0s7nmh1bj 10 591870 4822874 2025-06-30T20:44:04Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Wildlife Photographer Giles Laurent in a ghillie suit.jpg 4822874 wikitext text/x-wiki Wildlife Photographer Giles Laurent in a ghillie suit.jpg 2vwbx4m6m5hrnc6mj52mgmeslal6ysg 10 591871 4822875 2025-06-30T20:44:22Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Schwäbisch Hall - Altstadt - Kocherfront - Ansicht vom Unterwöhrd weit (2.1).jpg 4822875 wikitext text/x-wiki Schwäbisch Hall - Altstadt - Kocherfront - Ansicht vom Unterwöhrd weit (2.1).jpg h2spj4iyd5y11snesqe69krg8yexdrh 10 591872 4822876 2025-06-30T20:44:29Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Children playing in the rice mill (edited).jpg 4822876 wikitext text/x-wiki Children playing in the rice mill (edited).jpg nwsir53pe6z2j785ictdv7gtwwlqbdh 10 591873 4822877 2025-06-30T20:44:38Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Photoelasticity - TDK Head Cleaner - White background.jpg 4822877 wikitext text/x-wiki Photoelasticity - TDK Head Cleaner - White background.jpg slu7f5da74cfj9m0qnfqv9akq1tpua0 10 591874 4822878 2025-06-30T20:44:56Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Rocky Mountain chocolates.jpg 4822878 wikitext text/x-wiki Rocky Mountain chocolates.jpg a7cokpj6bkasjuemr3lkofatcf5c65o 10 591875 4822879 2025-06-30T20:45:03Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: Bruco di Sfinge dell'Euforbia 3.jpg 4822879 wikitext text/x-wiki Bruco di Sfinge dell'Euforbia 3.jpg f9cjyskdh34dybsr1865cyc9s0rjll0 10 591876 4822880 2025-06-30T20:45:11Z Giorgi13 20951 ახალი გვერდი: 2024-08-25 Motorsport, Formel 1, Großer Preis der Niederlande 2024 STP 3912 by Stepro.jpg 4822880 wikitext text/x-wiki 2024-08-25 Motorsport, Formel 1, Großer Preis der Niederlande 2024 STP 3912 by Stepro.jpg 0gfmdpmholc6rsminsxsdbamkrbft5j 0 591877 4822885 2025-06-30T21:27:05Z Mehman 75871 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა იდენტიფიკატორი | სახელი = სტანდარტული დასახელებების საერთაშორისო იდენტიფიკატორი | სურათი = International Standard Name Identifier.png | წარწერა = ISNI-ის მიერ გამოყენებული ლოგო | სრული_სა... 4822885 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა იდენტიფიკატორი | სახელი = სტანდარტული დასახელებების საერთაშორისო იდენტიფიკატორი | სურათი = International Standard Name Identifier.png | წარწერა = ISNI-ის მიერ გამოყენებული ლოგო | სრული_სახელი = | იდენტიფიკატორი = | აკრონიმი = ISNI | რიცხვი = | შემოღების_თარიღი = {{დაიწყე თარიღი და ასაკი|2012|03|15}} | ორგანიზაცია = ISNI-IA | ციფრი = 16 | საკონტროლო_ციფრი = MOD 11-2 | მაგალითი = [http://isni.org/isni/000000012146438X 000000012146438X] | საიტი = {{URL|isni.org/}} }} '''სტანდარტული დასახელებების საერთაშორისო იდენტიფიკატორი''' ({{lang-en|International Standard Name Identifier}}; '''ISNI''') — იდენტიფიკატორის სისტემა, რომელიც მედია კონტენტის, როგორიცაა წიგნები, სატელევიზიო პროგრამები და გაზეთების სტატიები, საჯარო ავტორების და შემქმნელების უნიკალურ იდენტიფიცირებას ახდენს. ასეთი იდენტიფიკატორი შედგება 16 ციფრისგან. მისი ჩვენება შესაძლებელია ოთხ ბლოკად დაყოფის სახით.<ref>{{cite web | url=https://support.orcid.org/hc/en-us/articles/360006897674-Structure-of-the-ORCID-Identifier | title=Structure of the ORCID Identifier }}</ref> ISNI შეიძლება გამოიყენებოდეს დასახელებული ერთეულების გასარჩევად, რომლებიც სხვაგვარად შეიძლება არეული იყოს. ასევე იგი აკავშირებს მონაცემებს სახელების შესახებ, რომლებიც შეგროვდება და გამოიყენება მედია ინდუსტრიის ყველა სექტორში. იდენტიფიკატორი შემუშავდა [[სტანდარტიზაციის საერთაშორისო ორგანიზაცია|სტანდარტიზაციის საერთაშორისო ორგანიზაციის]] (ISO) ეგიდით, როგორც [http://www.iso.org/iso/iso_catalogue/catalogue_tc/catalogue_detail.htm?csnumber=44292 საერთაშორისო სტანდარტის პროექტი 27729], ხოლო მოქმედი სტანდარტი გამოქვეყნდა [[2012|2012 წლის]] [[15 მარტი|15 მარტს]]. სტანდარტის შემუშავებაზე პასუხისმგებელია ISO-ს ტექნიკური კომიტეტი 46, ქვეკომიტეტი 9 (TC 46/SC 9).<ref>{{cite web|url=http://www.isni.org/content/faq|title=ISNI - FAQ|website=www.isni.org|access-date=19 April 2018|archive-date=18 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180418221510/http://www.isni.org/content/faq|url-status=live}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} i3is2jok60kosowoo7lwu2pxecjultu 4822887 4822885 2025-06-30T21:28:49Z Mehman 75871 დაემატა [[კატეგორია:სტანდარტიზაციების ორგანიზაციები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822887 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა იდენტიფიკატორი | სახელი = სტანდარტული დასახელებების საერთაშორისო იდენტიფიკატორი | სურათი = International Standard Name Identifier.png | წარწერა = ISNI-ის მიერ გამოყენებული ლოგო | სრული_სახელი = | იდენტიფიკატორი = | აკრონიმი = ISNI | რიცხვი = | შემოღების_თარიღი = {{დაიწყე თარიღი და ასაკი|2012|03|15}} | ორგანიზაცია = ISNI-IA | ციფრი = 16 | საკონტროლო_ციფრი = MOD 11-2 | მაგალითი = [http://isni.org/isni/000000012146438X 000000012146438X] | საიტი = {{URL|isni.org/}} }} '''სტანდარტული დასახელებების საერთაშორისო იდენტიფიკატორი''' ({{lang-en|International Standard Name Identifier}}; '''ISNI''') — იდენტიფიკატორის სისტემა, რომელიც მედია კონტენტის, როგორიცაა წიგნები, სატელევიზიო პროგრამები და გაზეთების სტატიები, საჯარო ავტორების და შემქმნელების უნიკალურ იდენტიფიცირებას ახდენს. ასეთი იდენტიფიკატორი შედგება 16 ციფრისგან. მისი ჩვენება შესაძლებელია ოთხ ბლოკად დაყოფის სახით.<ref>{{cite web | url=https://support.orcid.org/hc/en-us/articles/360006897674-Structure-of-the-ORCID-Identifier | title=Structure of the ORCID Identifier }}</ref> ISNI შეიძლება გამოიყენებოდეს დასახელებული ერთეულების გასარჩევად, რომლებიც სხვაგვარად შეიძლება არეული იყოს. ასევე იგი აკავშირებს მონაცემებს სახელების შესახებ, რომლებიც შეგროვდება და გამოიყენება მედია ინდუსტრიის ყველა სექტორში. იდენტიფიკატორი შემუშავდა [[სტანდარტიზაციის საერთაშორისო ორგანიზაცია|სტანდარტიზაციის საერთაშორისო ორგანიზაციის]] (ISO) ეგიდით, როგორც [http://www.iso.org/iso/iso_catalogue/catalogue_tc/catalogue_detail.htm?csnumber=44292 საერთაშორისო სტანდარტის პროექტი 27729], ხოლო მოქმედი სტანდარტი გამოქვეყნდა [[2012|2012 წლის]] [[15 მარტი|15 მარტს]]. სტანდარტის შემუშავებაზე პასუხისმგებელია ISO-ს ტექნიკური კომიტეტი 46, ქვეკომიტეტი 9 (TC 46/SC 9).<ref>{{cite web|url=http://www.isni.org/content/faq|title=ISNI - FAQ|website=www.isni.org|access-date=19 April 2018|archive-date=18 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180418221510/http://www.isni.org/content/faq|url-status=live}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:სტანდარტიზაციების ორგანიზაციები]] 3izynaga8vvnrqs652ajyumhbgol936 4822888 4822887 2025-06-30T21:29:30Z Mehman 75871 წაიშალა [[კატეგორია:სტანდარტიზაციების ორგანიზაციები]]; დაემატა [[კატეგორია:უნიკალური იდენტიფიკატორები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822888 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა იდენტიფიკატორი | სახელი = სტანდარტული დასახელებების საერთაშორისო იდენტიფიკატორი | სურათი = International Standard Name Identifier.png | წარწერა = ISNI-ის მიერ გამოყენებული ლოგო | სრული_სახელი = | იდენტიფიკატორი = | აკრონიმი = ISNI | რიცხვი = | შემოღების_თარიღი = {{დაიწყე თარიღი და ასაკი|2012|03|15}} | ორგანიზაცია = ISNI-IA | ციფრი = 16 | საკონტროლო_ციფრი = MOD 11-2 | მაგალითი = [http://isni.org/isni/000000012146438X 000000012146438X] | საიტი = {{URL|isni.org/}} }} '''სტანდარტული დასახელებების საერთაშორისო იდენტიფიკატორი''' ({{lang-en|International Standard Name Identifier}}; '''ISNI''') — იდენტიფიკატორის სისტემა, რომელიც მედია კონტენტის, როგორიცაა წიგნები, სატელევიზიო პროგრამები და გაზეთების სტატიები, საჯარო ავტორების და შემქმნელების უნიკალურ იდენტიფიცირებას ახდენს. ასეთი იდენტიფიკატორი შედგება 16 ციფრისგან. მისი ჩვენება შესაძლებელია ოთხ ბლოკად დაყოფის სახით.<ref>{{cite web | url=https://support.orcid.org/hc/en-us/articles/360006897674-Structure-of-the-ORCID-Identifier | title=Structure of the ORCID Identifier }}</ref> ISNI შეიძლება გამოიყენებოდეს დასახელებული ერთეულების გასარჩევად, რომლებიც სხვაგვარად შეიძლება არეული იყოს. ასევე იგი აკავშირებს მონაცემებს სახელების შესახებ, რომლებიც შეგროვდება და გამოიყენება მედია ინდუსტრიის ყველა სექტორში. იდენტიფიკატორი შემუშავდა [[სტანდარტიზაციის საერთაშორისო ორგანიზაცია|სტანდარტიზაციის საერთაშორისო ორგანიზაციის]] (ISO) ეგიდით, როგორც [http://www.iso.org/iso/iso_catalogue/catalogue_tc/catalogue_detail.htm?csnumber=44292 საერთაშორისო სტანდარტის პროექტი 27729], ხოლო მოქმედი სტანდარტი გამოქვეყნდა [[2012|2012 წლის]] [[15 მარტი|15 მარტს]]. სტანდარტის შემუშავებაზე პასუხისმგებელია ISO-ს ტექნიკური კომიტეტი 46, ქვეკომიტეტი 9 (TC 46/SC 9).<ref>{{cite web|url=http://www.isni.org/content/faq|title=ISNI - FAQ|website=www.isni.org|access-date=19 April 2018|archive-date=18 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180418221510/http://www.isni.org/content/faq|url-status=live}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:უნიკალური იდენტიფიკატორები]] 7qkvanqll8jhw1cs2hsgxp9qhb43bf7 4822889 4822888 2025-06-30T21:29:58Z Mehman 75871 დაემატა [[კატეგორია:ISO სტანდარტები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822889 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა იდენტიფიკატორი | სახელი = სტანდარტული დასახელებების საერთაშორისო იდენტიფიკატორი | სურათი = International Standard Name Identifier.png | წარწერა = ISNI-ის მიერ გამოყენებული ლოგო | სრული_სახელი = | იდენტიფიკატორი = | აკრონიმი = ISNI | რიცხვი = | შემოღების_თარიღი = {{დაიწყე თარიღი და ასაკი|2012|03|15}} | ორგანიზაცია = ISNI-IA | ციფრი = 16 | საკონტროლო_ციფრი = MOD 11-2 | მაგალითი = [http://isni.org/isni/000000012146438X 000000012146438X] | საიტი = {{URL|isni.org/}} }} '''სტანდარტული დასახელებების საერთაშორისო იდენტიფიკატორი''' ({{lang-en|International Standard Name Identifier}}; '''ISNI''') — იდენტიფიკატორის სისტემა, რომელიც მედია კონტენტის, როგორიცაა წიგნები, სატელევიზიო პროგრამები და გაზეთების სტატიები, საჯარო ავტორების და შემქმნელების უნიკალურ იდენტიფიცირებას ახდენს. ასეთი იდენტიფიკატორი შედგება 16 ციფრისგან. მისი ჩვენება შესაძლებელია ოთხ ბლოკად დაყოფის სახით.<ref>{{cite web | url=https://support.orcid.org/hc/en-us/articles/360006897674-Structure-of-the-ORCID-Identifier | title=Structure of the ORCID Identifier }}</ref> ISNI შეიძლება გამოიყენებოდეს დასახელებული ერთეულების გასარჩევად, რომლებიც სხვაგვარად შეიძლება არეული იყოს. ასევე იგი აკავშირებს მონაცემებს სახელების შესახებ, რომლებიც შეგროვდება და გამოიყენება მედია ინდუსტრიის ყველა სექტორში. იდენტიფიკატორი შემუშავდა [[სტანდარტიზაციის საერთაშორისო ორგანიზაცია|სტანდარტიზაციის საერთაშორისო ორგანიზაციის]] (ISO) ეგიდით, როგორც [http://www.iso.org/iso/iso_catalogue/catalogue_tc/catalogue_detail.htm?csnumber=44292 საერთაშორისო სტანდარტის პროექტი 27729], ხოლო მოქმედი სტანდარტი გამოქვეყნდა [[2012|2012 წლის]] [[15 მარტი|15 მარტს]]. სტანდარტის შემუშავებაზე პასუხისმგებელია ISO-ს ტექნიკური კომიტეტი 46, ქვეკომიტეტი 9 (TC 46/SC 9).<ref>{{cite web|url=http://www.isni.org/content/faq|title=ISNI - FAQ|website=www.isni.org|access-date=19 April 2018|archive-date=18 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180418221510/http://www.isni.org/content/faq|url-status=live}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:უნიკალური იდენტიფიკატორები]] [[კატეგორია:ISO სტანდარტები]] g7wy3mecqcxovwy8hjhlrxk1wmdhwz3 0 591878 4822886 2025-06-30T21:28:15Z Mehman 75871 გადამისამართება გვერდზე „[[სტანდარტული დასახელებების საერთაშორისო იდენტიფიკატორი]]“ 4822886 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[სტანდარტული დასახელებების საერთაშორისო იდენტიფიკატორი]] 5k34guvljs1igz1wlnczlw390d64s9w 0 591879 4822899 2025-07-01T07:00:01Z Gobrona 28077 გადამისამართება გვერდზე „[[ონლაინ თამაში]]“ 4822899 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[ონლაინ თამაში]] kibte1a3lan4ia6u12sdazam8iezhl3 0 591880 4822910 2025-07-01T07:41:52Z Gobrona 28077 გადამისამართება გვერდზე „[[Color TV-Game]]“ 4822910 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[Color TV-Game]] aa1l4ebuiy8dswmyr3g8hayktk6np2p 0 591881 4822913 2025-07-01T07:47:43Z Gobrona 28077 მომხმარებელმა Gobrona გვერდი „[[N-Gage]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[N-Gage (მრავალმნიშვნელოვანი)]]“ 4822913 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[N-Gage (მრავალმნიშვნელოვანი)]] rei9zc4ukrat5bcdfzek68hwewv0kjx 4822914 4822913 2025-07-01T07:48:40Z Gobrona 28077 გვერდი დაცარიელდა 4822914 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 4822916 4822914 2025-07-01T07:49:49Z Gobrona 28077 4822916 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა საინფორმაციო მოწყობილობა | სახელწოდება = N-Gage | ლოგო = [[ფაილი:N-Gage console logo.svg|200პქ]] | სურათი = [[ფაილი:Nokia-NGage-LL.jpg|250პქ]] | მწარმოებელი = [[Nokia]] | ტიპი = [[პორტატიული ვიდეო თამაშების კონსოლი]] და [[მობილური ტელეფონი]]<ref>{{cite web |url=http://www.n-gage.com/community/press_082907c.html |title=Get out and play&nbsp;— with N-Gage games in your Nokia device |publisher=Nokia |accessdate=2 თებერვალი, 2008| archiveurl = https://web.archive.org/web/20071009163030/http://www.n-gage.com/community/press_082907c.html|archivedate=9 ოქტომბერი, 2007}}</ref> | თაობა = [[მეექვსე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეექვსე თაობა]] | გამოშვება = 7 ოქტომბერი, 2003<ref name="ngagelaunch" /> | შეწყდა = 26 ნოემბერი, 2005<ref>{{cite news|url=http://mobilementalism.com/2005/11/26/nokia-kill-the-n-gage/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161005104109/http://mobilementalism.com/2005/11/26/nokia-kill-the-n-gage/|title=Nokia kill the N-Gage|first=Mike|last=Evans|work=MobileMentalism|publisher=Bundance Media|date=26 November 2005|archivedate=5 ოქტომბერი, 2016|url-status=live}}</ref> | გაიყიდა = 3 მილიონი <small>(30 ივლისი, 2007)</small><ref name="gamepro"/> | მედია = [[MultiMediaCard]] | ოპერაციული სისტემა = [[Symbian OS]] 6.1 ([[Series 60]]) | პროცესორი = [[ARM920T]] 104 მჰც | დაკავშირებული = [[Nokia 7250]], [[Nokia 6800]], [[Nokia 5100]], [[Nokia 8910i]], [[Nokia 2100]], [[Nokia 6100]] | საცავი = MultiMediaCard, 3.4 მბ შიდა მეხსიერება (1-ლი თაობის N-Gage)<ref name="ngagetechspecs">{{cite web |url=http://www.n-gage.com/en-R1/gamedeck/ngage/techspex/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080205162936/http://www.n-gage.com/en-R1/gamedeck/ngage/techspex/ |title=N-Gage Game Deck Tech Specs |publisher=Nokia |accessdate=2 თებერვალი, 2008 |archivedate=5 თებერვალი, 2008 |url-status=dead }}</ref><ref name="ngageqdtechspecs">{{cite web |url=http://www.n-gage.com/en-R1/gamedeck/ngage_qd/techspex/ |title=N-Gage QD Game Deck Tech Specs |publisher=Nokia |accessdate=2 თებერვალი, 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080115210709/http://www.n-gage.com/en-R1/gamedeck/ngage_qd/techspex/ <!-- Bot retrieved archive --> |archivedate = 15 January 2008}}</ref> | კავშირი = [[HSCSD]], [[GPRS]], [[Bluetooth]]<ref name="ngagetechspecs" /><ref name="ngageqdtechspecs" /> | სერვისი = N-Gage Arena }} '''N-Gage''' — [[სმარტფონი]] და [[მეექვსე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეექვსე თაობის]] [[პორტატიული ვიდეო თამაშების კონსოლი]], შექმნილი ფინური კომპანია [[Nokia]]-ს მიერ. დაანონსდა [[2002]] წლის [[4 ნოემბერი|4 ნოემბერს]], ხოლო გამოვიდა [[2003]] წლის [[7 ოქტომბერი|7 ოქტომბერს]].<ref name="ngagelaunch">{{cite web |url=http://www.nokia.com/A4136002?newsid=919619 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081210124611/http://www.nokia.com/A4136002?newsid=919619 |title=Let the sales begin! Nokia N-GageTM game deck sales to start |publisher=Nokia |accessdate=7 ოქტომბერი, 2008 |archivedate=10 დეკემბერი, 2008 |url-status=dead }}</ref> მისი თავდაპირველი ფასი შეადგენა 299 აშშ დოლარს. თამაშები ეშვებოდა MultiMediaCard მეხსიერების ბარათის მეშვეობით. მასზე ხელმისაწვდომი იყო 60-ზე მეტი თამაში, მათ შორის ყველაზე განთქმულია „[[Sonic Advance]]“, „[[Call of Duty (ვიდეო თამაში)|Call of Duty]]“, „[[Colin McRae Rally 2005]]“, „[[Puzzle Bobble VS]]“, „[[Snakes (N-Gage-ის თამაში)|Snakes]]“, „[[Tom Clancy's Splinter Cell: Chaos Theory]]“ და სხვა. მოწყობილობა იწონიდა 127 გრამს. გამოიყენებდა ოპერაციულ სისტემას [[Symbian OS]] v6.1., ARM920T-ის [[ცენტრალური პროცესორი|ცენტრალურ პროცესორს]] 104 მჰც ტაქტური სიხშირით, ფერად TFT ეკრანს 176×208-ზე გაფართოებით და 850 მილიამპერიან მოხსნად ლითიუმ-იონურ აკუმულატორს. ასევე გააჩნდა [[მრავალმოთამაშიანი ვიდეო თამაში|მრავალმოთამაშიანი რეჟიმის]] მხარდაჭერა [[Bluetooth]]-ის ან N-Gage Arena-ს სერვისის მეშვეობით. Nokia, კონსოლში მობილური ფუნქციის დანერგვით, შეეცადა [[Game Boy Advance]]-ის მომხმარებელთა გადმობირებას, თუმცა ეს მცდელობა წარუმატებლად დასრულდა, რადგანაც N-Gage-ის ღილაკები სათამაშოდ ფაქტობრივად გამოუსადეგარი გამოდგა. ორიგინალი მოდელი, მისი ვიზუალის გამო მექსიკურ კერძს, ტაკოსაც კი შეადარეს. მას შემდეგ, ხშირად დამცინავად მოიხსენიებენ როგორც „Taco phone“.<ref name="gamepro">{{cite web |url=http://www.gamepro.com/gamepro/domestic/games/features/125748.shtml |title=The 10 Worst-Selling Handhelds of All Time |accessdate=17 იანვარი, 2008 |author=Blake Snow |publisher=[[GamePro]].com |date=30 ივლისი, 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071012194600/http://gamepro.com/gamepro/domestic/games/features/125748.shtml|archivedate=12 ოქტომბერი, 2007}}</ref><ref>"[https://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune_archive/2003/12/08/355130/index.htm Hold On, My Taco is Ringing Nokia says it has the phone for Gen Y]", "CNN.com" 8 December 2003, Peter Lewis.</ref><ref>{{cite book |title=The Mobile Wave: How Mobile Intelligence Will Change Everything |url=https://archive.org/details/mobilewavehowmob0000sayl |last=Saylor |first=Michael |year=2012 |publisher=Perseus Books/Vanguard Press |isbn= |page=[https://archive.org/details/mobilewavehowmob0000sayl/page/81 81] }}</ref> წარსულში Nokia-მ მსგავსი დიზაინით გამოსცა მობილური ტელეფონი — Nokia 5510. [[2004]] წელს Nokia-მ წარადგინა N-Gage-ის განახლებული მოდელი [[N-Gage QD]], განახლებული დიზაინით, რომელშიც აღმოიფხვრა ის პრობლემები, რაც გააჩნდა ორიგინალ მოდელს. მიუხედავად ამისა, კონსოლმა ვერ შეძლო Game Boy Advance-ისთვის კონკურენიციის გაწევა<ref>{{cite web |url=http://www.vnunet.com/vnunet/news/2146487/nokia-holds-fire-mobile-gaming |title=Nokia holds fire on mobile gaming |accessdate=2008-01-12 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080112091157/http://www.vnunet.com/vnunet/news/2146487/nokia-holds-fire-mobile-gaming |archivedate=12 იანვარი, 2008 | first = Iain | last = Thomson | date = 23 ნოემბერი, 2005 }}</ref> და ფართო საზოგადოების ყურადღების მიპყრობა. იგი მიჩნეულია კომერციულ ჩავარდნად — ორივე მოდელის გაყიდვები საერთო ჯამში შეადგენს სამ მილიონ ეგზემპლარს. [[2005]] წლის ნოემბერში Nokia-მა შეწყვიტა N-Cage-ის წარმოება. მოგვიანებით Nokia-მ N-Cage-ის სათამაშო აღჭურვილობა დანერგა 60 სერიის სმარტფონებში, რომელიც [[2007]] წელს დაანონსდა როგორც N-Gage პლატფორმა ან „N-Gage 2.0“.<ref name="fabegins1">{{cite web|url=http://blog.n-gage.com/archive/ngagefirstaccessbegins/ |title=N-Gage First Access Begins! |publisher=N-Gage Blog |accessdate=5 February 2007 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080207054338/http://blog.n-gage.com/archive/ngagefirstaccessbegins/ |archivedate=7 თებერვალი, 2008 }}</ref><ref name="fabegins2">{{cite web|url=http://www.n-gage.com/community/news_FirstAccess.html |title=N-Gage First Access |publisher=Nokia |accessdate=5 თებერვალი, 2007 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080207054357/http://n-gage.com/community/news_FirstAccess.html |archivedate=7 თებერვალი, 2008 }}</ref> ==თამაშები== {{მთავარი|N-Gage-ის თამაშების სია}} == რესურსები ინტერნეტში == {{commonscat-inline|Nokia N-Gage}} *[http://nokiamuseum.info/nokia-n-gage/ N-Gage] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200907191954/http://nokiamuseum.info/nokia-n-gage/ |date=2020-09-07 }} — Nokia Museum * [http://www.rarityguide.com/ngage_view.php N-Gage Rarity Guide] * {{ოფიციალური|https://web.archive.org/web/20050831013829/http://www.n-gage.com}} (დაარქივებული) * {{dmoz|Games/Video_Games/Handheld_Platforms/Nokia_N-Gage}} * [https://m.gsmarena.com/nokia_n_gage-390.php N-Gage] — Gsmarena ==სქოლიო== {{სქოლიო|2}} {{ნოკიას მოდელები}} {{ვიდეო თამაშების კონსოლები|თაობა=მეექვსე}} {{პორტატიული ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[კატეგორია:ARM-ზე დაფუძნებული კონსოლები]] [[კატეგორია:პორტატიული ვიდეო თამაშების კონსოლები]] [[კატეგორია:Nokia-ს მობილური ტელეფონები]] [[კატეგორია:მეექვსე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები]] [[კატეგორია:სმარტფონები]] [[კატეგორია:2000-იანების სათამაშოები]] [[კატეგორია:2003 წელი ვიდეო თამაშებში]] 4dz1slct34xfoufui4x88kwai6d4xfb 0 591882 4822930 2025-07-01T09:51:53Z Gobrona 28077 გადამისამართება გვერდზე „[[Sega Pico]]“ 4822930 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[Sega Pico]] if3fi4dybjxgsevywg3r8wnz2kcbwv0 0 591883 4822934 2025-07-01T10:15:21Z Sunlight35 98738 ახალი გვერდი: {{subst:მუშავდება}} '''ნაყოფიერი ნახევარმთვარე''' — ახლო აღმოსავლეთის ისტორიულ-გეოგრაფიული რეგიონი, რომელიც გამოირჩევა ნაყოფიერი ნიადაგებითა და ნახევარმთვარისებური რუკის კონტ... 4822934 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Sunlight35|Sunlight35]].|1|07|2025}} '''ნაყოფიერი ნახევარმთვარე''' — ახლო აღმოსავლეთის ისტორიულ-გეოგრაფიული რეგიონი, რომელიც გამოირჩევა ნაყოფიერი ნიადაგებითა და ნახევარმთვარისებური რუკის კონტურით. მისი სახელწოდება ინგლისური ტერმინის ''Fertile Crescent'' თარგმანია და პირველად ამერიკელმა არქეოლოგმა ჯ. გ. ბრესტედმა გამოიყენა 1906 წელს<ref>[https://web.archive.org/web/20070515111150/http://education.yahoo.com/reference/encyclopedia/entry/FertileC '''Fertile Crescent''']</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ახლო აღმოსავლეთი]] [[კატეგორია:ძველი ახლო აღმოსავლეთი]] [[კატეგორია:ხმელთაშუაზღვისპირეთის ისტორია]] bblmhj3uepuqje7k46um14ij4pkrb1r 4822936 4822934 2025-07-01T10:21:48Z Sunlight35 98738 4822936 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Sunlight35|Sunlight35]].|1|07|2025}} '''ნაყოფიერი ნახევარმთვარე''' — ახლო აღმოსავლეთის ისტორიულ-გეოგრაფიული რეგიონი, რომელიც გამოირჩევა ნაყოფიერი ნიადაგებითა და ნახევარმთვარისებური რუკის კონტურით. მისი სახელწოდება ინგლისური ტერმინის ''Fertile Crescent'' თარგმანია და პირველად ამერიკელმა არქეოლოგმა ჯ. გ. ბრესტედმა გამოიყენა 1906 წელს<ref>[https://web.archive.org/web/20070515111150/http://education.yahoo.com/reference/encyclopedia/entry/FertileC '''Fertile Crescent''']</ref>. რეგიონი მოიცავს თანამედროვე [[ერაყი|ერაყის]], [[სირია|სირიის]], [[ლიბანი|ლიბანის]], [[ისრაელი|ისრაელის]], [[იორდანია|იორდანიის]], სამხრეთ-აღმოსავლეთი თურქეთის, სამხრეთ-დასავლეთი ირანისა და [[კვიპროსი|კვიპროსის]] ნაწილებს<ref name=":0">[https://rusplt.ru/society/education/world/ee-velichestvo-zasuha-11961.html Ее величество засуха]</ref>. იგი მოიცავს [[მესოპოტამია|მესოპოტამიასა]] და [[ლევანტი|ლევანტს]], რომელშიც შედის ისტორიული [[სირია]] და [[იუდეა]]. ნაყოფიერი ნახევარმთვარე მიჩნეულია პირველ რეგიონად, სადაც [[ნეოლითი|ნეოლითის ხანაში]] სოფლის მეურნეობა და მეცხოველეობა წარმოიშვა. აქვე განვითარდა უძველესი ურბანული კულტურები, ხოლო ძვ. წ. IV–I ათასწლეულებში ამ ტერიტორიაზე მსოფლიო მოსახლეობის 10%-ზე მეტი ცხოვრობდა. თანამედროვე ცივილიზაციის კიდევ ერთი აკვანია ნილოსის ველი ეგვიპტეში. ორივე რეგიონი კულტურული და ეკონომიკური განვითარების პირველ ცენტრებად ითვლება. კვლევების მიხედვით, ნაყოფიერი ნახევარმთვარის ადრეული კოლონიზაცია ძირითადად უკავშირდებოდა გვალვებს. ზაგროსის მთებში 2013 წელს ჩატარებულმა არქეოლოგიურმა გათხრებმა დაადასტურა, რომ დამოუკიდებლად მცენარეული კულტივაცია დაიწყო ხუთმა ჯგუფმა, დაახლოებით 9800 წლის წინ<ref name=":0" />. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ახლო აღმოსავლეთი]] [[კატეგორია:ძველი ახლო აღმოსავლეთი]] [[კატეგორია:ხმელთაშუაზღვისპირეთის ისტორია]] 549t3x7ge2pa6mc2k9tyu84vmy1i515 4822937 4822936 2025-07-01T10:28:30Z Sunlight35 98738 4822937 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Sunlight35|Sunlight35]].|1|07|2025}} '''ნაყოფიერი ნახევარმთვარე''' — ახლო აღმოსავლეთის ისტორიულ-გეოგრაფიული რეგიონი, რომელიც გამოირჩევა ნაყოფიერი ნიადაგებითა და ნახევარმთვარისებური რუკის კონტურით. მისი სახელწოდება ინგლისური ტერმინის ''Fertile Crescent'' თარგმანია და პირველად ამერიკელმა არქეოლოგმა ჯ. გ. ბრესტედმა გამოიყენა 1906 წელს<ref>[https://web.archive.org/web/20070515111150/http://education.yahoo.com/reference/encyclopedia/entry/FertileC '''Fertile Crescent''']</ref>. რეგიონი მოიცავს თანამედროვე [[ერაყი|ერაყის]], [[სირია|სირიის]], [[ლიბანი|ლიბანის]], [[ისრაელი|ისრაელის]], [[იორდანია|იორდანიის]], სამხრეთ-აღმოსავლეთი თურქეთის, სამხრეთ-დასავლეთი ირანისა და [[კვიპროსი|კვიპროსის]] ნაწილებს<ref name=":0">[https://rusplt.ru/society/education/world/ee-velichestvo-zasuha-11961.html Ее величество засуха]</ref>. იგი მოიცავს [[მესოპოტამია|მესოპოტამიასა]] და [[ლევანტი|ლევანტს]], რომელშიც შედის ისტორიული [[სირია]] და [[იუდეა]]. ნაყოფიერი ნახევარმთვარე მიჩნეულია პირველ რეგიონად, სადაც [[ნეოლითი|ნეოლითის ხანაში]] სოფლის მეურნეობა და მეცხოველეობა წარმოიშვა. აქვე განვითარდა უძველესი ურბანული კულტურები, ხოლო ძვ. წ. IV–I ათასწლეულებში ამ ტერიტორიაზე მსოფლიო მოსახლეობის 10%-ზე მეტი ცხოვრობდა. თანამედროვე ცივილიზაციის კიდევ ერთი აკვანია ნილოსის ველი ეგვიპტეში. ორივე რეგიონი კულტურული და ეკონომიკური განვითარების პირველ ცენტრებად ითვლება. კვლევების მიხედვით, ნაყოფიერი ნახევარმთვარის ადრეული კოლონიზაცია ძირითადად უკავშირდებოდა გვალვებს. ზაგროსის მთებში 2013 წელს ჩატარებულმა არქეოლოგიურმა გათხრებმა დაადასტურა, რომ დამოუკიდებლად მცენარეული კულტივაცია დაიწყო ხუთმა ჯგუფმა, დაახლოებით 9800 წლის წინ<ref name=":0" />. გეოგრაფიულად, რეგიონს ესაზღვრება სამხრეთით არაბეთის უდაბნოები, დასავლეთით ხმელთაშუა ზღვა, ჩრდილოეთით სომხეთის მაღალმთიანეთი, ხოლო აღმოსავლეთით ზაგროსის მთები. ეს ბუნებრივი გარემო ქმნის მდიდარ ბიომრავალფეროვნებასა და კლიმატურ მრავალფეროვნებას, რაც ხელს უწყობდა არაერთი ცხოველური და მცენარეული სახეობის ევოლუციას. სწორედ აქ გაჩნდა რვა ძირითადი ნეოლითური კულტურის ველური წინაპრები (ხორბლის, ქერის, ბარდის, ლობისა და სხვ.) და შინაური ცხოველების (ძროხის, ცხვრის, თხის, ღორის) ძირითადი წინაპრები. ცხენი რეგიონში მოგვიანებით ირანული სტეპებიდან შემოიტანეს<ref>''Даймонд Дж. М.'' «Ружья, микробы и сталь: Судьбы человеческих обществ» = Guns, Germs, and Steel: The Fates of Human Societies / Пер. с англ. М. В. Колопотин. — <abbr>М.</abbr>: АСТ Москва: Corpus, 2010. — 720 с. — 3000 экз. — <nowiki>ISBN 978-5-17-061456-1</nowiki> <nowiki>ISBN 978-5-403-01950-7</nowiki>.</ref>. რეგიონი მნიშვნელოვან არქეოლოგიურ ძეგლებსაც მოიცავს — ნეოლითური დასახლებები (მაგ. [[იერიქონი]]) იორდანესა და ზემო ევფრატის დასავლეთით. მესოპოტამიაში ბრინჯაოს ხანაში აღმოცენდა ადრეული სახელმწიფოები და დამწერლობა, რის გამოც ნაყოფიერი ნახევარმთვარე „ცივილიზაციის აკვნად“ იქცა<ref>[https://web.archive.org/web/20090720112257/http://archaeology.huji.ac.il/GBY/english.htm Gesher Benot Ya'aqov]</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ახლო აღმოსავლეთი]] [[კატეგორია:ძველი ახლო აღმოსავლეთი]] [[კატეგორია:ხმელთაშუაზღვისპირეთის ისტორია]] 9eyqy302j2m0ou6q169ya2yt7kp62rf 4822949 4822937 2025-07-01T11:11:12Z Sunlight35 98738 4822949 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Fertile Crescent.png|მინი|ნაყოფიერი ნახევარმთვარის რუკა]] '''ნაყოფიერი ნახევარმთვარე''' — ახლო აღმოსავლეთის ისტორიულ-გეოგრაფიული რეგიონი, რომელიც გამოირჩევა ნაყოფიერი ნიადაგებითა და ნახევარმთვარისებური რუკის კონტურით. მისი სახელწოდება ინგლისური ტერმინის ''Fertile Crescent'' თარგმანია და პირველად ამერიკელმა არქეოლოგმა ჯ. გ. ბრესტედმა გამოიყენა 1906 წელს<ref>[https://web.archive.org/web/20070515111150/http://education.yahoo.com/reference/encyclopedia/entry/FertileC '''Fertile Crescent''']</ref>. რეგიონი მოიცავს თანამედროვე [[ერაყი|ერაყის]], [[სირია|სირიის]], [[ლიბანი|ლიბანის]], [[ისრაელი|ისრაელის]], [[იორდანია|იორდანიის]], სამხრეთ-აღმოსავლეთი თურქეთის, სამხრეთ-დასავლეთი ირანისა და [[კვიპროსი|კვიპროსის]] ნაწილებს<ref name=":0">[https://rusplt.ru/society/education/world/ee-velichestvo-zasuha-11961.html Ее величество засуха]</ref>. იგი მოიცავს [[მესოპოტამია|მესოპოტამიასა]] და [[ლევანტი|ლევანტს]], რომელშიც შედის ისტორიული [[სირია]] და [[იუდეა]]. ნაყოფიერი ნახევარმთვარე მიჩნეულია პირველ რეგიონად, სადაც [[ნეოლითი|ნეოლითის ხანაში]] სოფლის მეურნეობა და მეცხოველეობა წარმოიშვა. აქვე განვითარდა უძველესი ურბანული კულტურები, ხოლო ძვ. წ. IV–I ათასწლეულებში ამ ტერიტორიაზე მსოფლიო მოსახლეობის 10%-ზე მეტი ცხოვრობდა. თანამედროვე ცივილიზაციის კიდევ ერთი აკვანია ნილოსის ველი ეგვიპტეში. ორივე რეგიონი კულტურული და ეკონომიკური განვითარების პირველ ცენტრებად ითვლება. კვლევების მიხედვით, ნაყოფიერი ნახევარმთვარის ადრეული კოლონიზაცია ძირითადად უკავშირდებოდა გვალვებს. ზაგროსის მთებში 2013 წელს ჩატარებულმა არქეოლოგიურმა გათხრებმა დაადასტურა, რომ დამოუკიდებლად მცენარეული კულტივაცია დაიწყო ხუთმა ჯგუფმა, დაახლოებით 9800 წლის წინ<ref name=":0" />. გეოგრაფიულად, რეგიონს ესაზღვრება სამხრეთით არაბეთის უდაბნოები, დასავლეთით ხმელთაშუა ზღვა, ჩრდილოეთით სომხეთის მაღალმთიანეთი, ხოლო აღმოსავლეთით ზაგროსის მთები. ეს ბუნებრივი გარემო ქმნის მდიდარ ბიომრავალფეროვნებასა და კლიმატურ მრავალფეროვნებას, რაც ხელს უწყობდა არაერთი ცხოველური და მცენარეული სახეობის ევოლუციას. სწორედ აქ გაჩნდა რვა ძირითადი ნეოლითური კულტურის ველური წინაპრები (ხორბლის, ქერის, ბარდის, ლობისა და სხვ.) და შინაური ცხოველების (ძროხის, ცხვრის, თხის, ღორის) ძირითადი წინაპრები. ცხენი რეგიონში მოგვიანებით ირანული სტეპებიდან შემოიტანეს<ref>''Даймонд Дж. М.'' «Ружья, микробы и сталь: Судьбы человеческих обществ» = Guns, Germs, and Steel: The Fates of Human Societies / Пер. с англ. М. В. Колопотин. — <abbr>М.</abbr>: АСТ Москва: Corpus, 2010. — 720 с. — 3000 экз. — <nowiki>ISBN 978-5-17-061456-1</nowiki> <nowiki>ISBN 978-5-403-01950-7</nowiki>.</ref>. რეგიონი მნიშვნელოვან არქეოლოგიურ ძეგლებსაც მოიცავს — ნეოლითური დასახლებები (მაგ. [[იერიქონი]]) იორდანესა და ზემო ევფრატის დასავლეთით. მესოპოტამიაში ბრინჯაოს ხანაში აღმოცენდა ადრეული სახელმწიფოები და დამწერლობა, რის გამოც ნაყოფიერი ნახევარმთვარე „ცივილიზაციის აკვნად“ იქცა<ref>[https://web.archive.org/web/20090720112257/http://archaeology.huji.ac.il/GBY/english.htm Gesher Benot Ya'aqov]</ref>. მდინარეები ტიგროსი და ევფრატი სათავეს იღებენ სომხეთის მაღალმთიანეთიდან (თანამედროვე თურქეთი) და განსაზღვრავენ სამხრეთ მესოპოტამიის სოფლის მეურნეობის წყლის რეჟიმს. ჩრდილოეთ მესოპოტამიაში კი სასოფლო მეურნეობა ძირითადად ნალექებზე იყო დამოკიდებული<ref>''Beck, Roger B.; Linda Black, Larry S. Krieger, Phillip C. Naylor, Dahia Ibo Shabaka,.'' World History: Patterns of Interaction <small>(неопр.)</small>. — Evanston, IL: McDougal Littell, 1999. — <nowiki>ISBN 0-395-87274-X</nowiki>.</ref>. ბრინჯაოს ხანიდან მოყოლებული, რეგიონში ფართოდ განვითარდა სარწყავი სისტემა. ერთ-ერთ მნიშვნელოვან გამოწვევად რჩება ნიადაგის დამლაშება. თანამედროვე ეპოქაში, ტკბილი წყლები (მაგ. იორდანი და ევფრატი) კონფლიქტების პოტენციურ წყაროს წარმოადგენს, რადგან ისინი მრავალი სახელმწიფოს მიერ კონტროლდება. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ახლო აღმოსავლეთი]] [[კატეგორია:ძველი ახლო აღმოსავლეთი]] [[კატეგორია:ხმელთაშუაზღვისპირეთის ისტორია]] 60fs667sblvb6whij9e8a73gi1ft2y2 0 591886 4822946 2025-07-01T10:59:36Z AkakiBalanchivadze 92095 შექმნილია გვერდის თარგმნით „[[:en:Special:Redirect/revision/1265042885|Group of Asia and the Pacific Small Island Developing States]]“ 4822946 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Asia-Pacific_Group_Member_States.svg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოები.]] '''აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფი''' (ხშირად შემოკლებით '''აზია და წყნარი ოკეანე''' ან '''აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფის]] ერთ-ერთი ნაწილი. შედგება [[აზია|აზიისა]] და [[ოკეანეთი|ოკეანეთის]] 54 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref>{{Cite web|title=Funding Trends|publisher=[[OHCHR]]|url=https://www.ohchr.org/en/about-us/funding-and-budget/funding-trends|access-date=24 Dec 2024}}</ref><ref>{{Cite web|title=On Pursuing UN Security Council Reform|publisher=[[Japan Institute of International Affairs|JIAA]]|url=https://www.jiia.or.jp/en/ajiss_commentary/on-pursuing-un-security-council-reform.html}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით. == წევრი სახელმწიფოები == აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოებია:<ref name="UN org">{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref>{{Cite book|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|title=United Nations Handbook 2018–19|url=https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf|publisher=Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand|url-status=dead}}</ref> {{Div col}} * {{Flagcountry|Islamic Republic of Afghanistan}} * {{Flagcountry|Bahrain}} * {{Flagcountry|Bangladesh}} * {{Flagcountry|Bhutan}} * {{Flagcountry|Brunei}} * {{Flagcountry|Cambodia}} * {{Flagcountry|China}}{{შენიშვნა|Permanent member of the [[United Nations Security Council]]}} * {{Flagcountry|Cyprus}} * {{Flagcountry|Fiji}} * {{Flagcountry|India}} * {{Flagcountry|Indonesia}} * {{Flagcountry|Iran}} * {{Flagcountry|Iraq}} * {{Flagcountry|Japan}} * {{Flagcountry|Jordan}} * {{Flagcountry|Kazakhstan}} * {{Flagcountry|Kiribati}} * {{Flagcountry|Kuwait}} * {{Flagcountry|Kyrgyzstan}} * {{Flagcountry|Laos}} * {{Flagcountry|Lebanon}} * {{Flagcountry|Malaysia}} * {{Flagcountry|Maldives}} * {{Flagcountry|Marshall Islands}} * {{Flagcountry|Micronesia}} * {{Flagcountry|Mongolia}} * {{Flagcountry|Myanmar}}{{შენიშვნა|Formerly known as Burma until 1989.}} * {{Flagcountry|Nauru}} * {{Flagcountry|Nepal}} * {{Flagcountry|North Korea}} * {{Flagcountry|Oman}} * {{Flagcountry|Pakistan}} * {{Flagcountry|Palau}} * {{Flagcountry|Palestine}}{{შენიშვნა|While the State of Palestine is only a [[United Nations General Assembly observers|non-member observer state]] in the General Assembly, it has participated fully in the Asia Group since 2 April 1986 as the [[Palestine Liberation Organization]].<ref>{{cite web|author=Permanent Observer Mission of Palestine to the United Nations|title=Status of Palestine at the United Nations|url=http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550;jsessionid=DB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|publisher=United Nations|access-date=9 December 2010|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110606092743/http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550%3Bjsessionid%3DDB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|archive-date=6 June 2011}}: "On 2 April 1986, the Asian Group of the U.N. decided to accept the PLO as a full member."</ref>}} * {{Flagcountry|Papua New Guinea}} * {{Flagcountry|Philippines}} * {{Flagcountry|Qatar}} * {{Flagcountry|Samoa}} * {{Flagcountry|Saudi Arabia}} * {{Flagcountry|Singapore}} * {{Flagcountry|Solomon Islands}} * {{Flagcountry|South Korea}} * {{Flagcountry|Sri Lanka}} * {{Flagcountry|Syria}} * {{Flagcountry|Tajikistan}} * {{Flagcountry|Thailand}} * {{Flagcountry|Timor-Leste}} * {{Flagcountry|Tonga}} * {{Flagcountry|Turkey}}{{შენიშვნა|Turkey participates the Western European And Others Group, as well as the Asian Group, but for electoral purposes it is considered a member of Western European And Others Group.}} * {{Flagcountry|Turkmenistan}} * {{Flagcountry|Tuvalu}} * {{Flagcountry|United Arab Emirates}} * {{Flagcountry|Uzbekistan}} * {{Flagcountry|Vanuatu}} * {{Flagcountry|Vietnam}} * {{Flagcountry|Yemen}} {{Div col end}} == ისტორია == თავდაპირველად, ჯგუფი ცნობილი იყო, როგორც '''აზიური ჯგუფი'''. <ref>{{Cite web|url=https://undocs.org/en/A/RES/60/251|title=A/RES/60/251}}</ref> თუმცა, 1970-იანი წლებისთვის წყნარი ოკეანის კუნძულოვანმა ქვეყნებმა დამოუკიდებლობა მოიპოვეს და ჯგუფს შეუერთდნენ. 2000-იანი წლების შუა პერიოდისთვის ჯგუფში წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების რაოდენობამ წევრთა ერთ მეხუთედს გადააჭარბა, ამიტომ მათ ჯგუფის სახელის შეცვლის მოთხოვნის მხარდაჭერა დაიწყეს.<ref>{{Cite news|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=1 September 2011|title=Asian group of nations at UN changes its name to Asia-Pacific group|work=[[Radio New Zealand]]|location=Wellington|url=https://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/199302/asian-group-of-nations-at-un-changes-its-name-to-asia-pacific-group|access-date=26 February 2019}}</ref> სახელის შეცვლის პროცესი წარმატებით დასრულდა 2011 წელს, როდესაც გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია დათანხმდა ჯგუფის სახელწოდებაში „წყნარი ოკეანის“ ჩართვას, ჩინეთის დაჟინებული მოთხოვნით კი ის შეიცვალა '''„აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფით“'''. სახელის ეს ცვლილება აღიარებს წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების მზარდ როლს გაერთიანებული ერების სისტემაში. == წარმომადგენლობა == === უშიშროების საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] 3 ადგილი უჭირავს, 2 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|China}} | მუდმივი |- |{{flagdeco|South Korea}} [[სამხრეთი კორეა|კორეის რესპუბლიკა]] | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Japan}} | 2023 წლის 1 იანვარი – 2024 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] 11 ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ecosoc/en/content/members|title=Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12153.doc.htm|title=General Assembly Elects 19 Economic and Social Council Members to Terms Beginning 1 January 2020, Adopts Resolution Commemorating Signing of United Nations Charter|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|Indonesia}} | rowspan="3" | 2021 წლის 1 იანვარი – 2023 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Japan}} |- |{{Flagcountry|Solomon Islands}} |- |{{Flagcountry|Islamic Republic of Afghanistan}} | rowspan="4" | 2022 წლის 1 იანვარი – 2024 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|India}} |- |{{Flagcountry|Oman}} |- |{{Flagcountry|Kazakhstan}} |- |{{Flagcountry|Bangladesh}} | rowspan="4" | 2020 წლის 1 იანვარი – 2022 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|China}} |- |{{flagdeco|ROK}} [[სამხრეთი კორეა|კორეის რესპუბლიკა]] |- |{{Flagcountry|Thailand}} |} === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში 13 ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|author=<!--Not stated-->|date=17 October 2019|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|China}} | rowspan="4" | 2021 წლის 1 იანვარი – 2023 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Nepal}} |- |{{Flagcountry|Pakistan}} |- |{{Flagcountry|Uzbekistan}} |- |{{Flagcountry|Bahrain}} | rowspan="5" | 2019 წლის 1 იანვარი – 2021 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Bangladesh}} |- |{{Flagcountry|Fiji}} |- |{{Flagcountry|India}} |- |{{Flagcountry|Philippines}} |- |{{Flagcountry|Indonesia}} | rowspan="4" | 2020 წლის 1 იანვარი – 2022 წლის 31 დეკემბერი |- |{{flagdeco|South Korea}} [[სამხრეთი კორეა|კორეის რესპუბლიკა]] |- |{{Flagcountry|Japan}} |- |{{Flagcountry|Marshall Islands}} |} === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === 1 და 6 ცივფრებით დამთავრებულ წლებში, ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონის პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილების გამო, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. == იხილეთ აგრეთვე == * [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] == რესურსები ინტერნეტში == * გაეროს არქივში არსებული [https://search.archives.un.org/department-of-general-assembly-and-conference-management-dgacm-2002-present გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის (DGACM) (2002-დღემდე)] ჩანაწერები * [http://www.un.org/depts/DGACM/RegionalGroups.shtml რეგიონალური ჯგუფები გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის მეშვეობით] [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] rydktjqizpi2v6tkwy4jorwdgeqoqyr 0 591887 4822952 2025-07-01T11:31:32Z Sunlight35 98738 ახალი გვერდი: '''ფილიბასტერების ომი''' (ასევე ცნობილი როგორც ''უოკერის გემბლი'') — სამხედრო კონფლიქტი, რომელიც 1855–1857 წლებში ცენტრალურ ამერიკაში მიმდინარეობდა. მასში აშშ-დან ჩასული ავანტიურისტ... 4822952 wikitext text/x-wiki '''ფილიბასტერების ომი''' (ასევე ცნობილი როგორც ''უოკერის გემბლი'') — სამხედრო კონფლიქტი, რომელიც 1855–1857 წლებში ცენტრალურ ამერიკაში მიმდინარეობდა. მასში აშშ-დან ჩასული ავანტიურისტი უილიამ უოკერი და მისი მხარდამჭერი ფილიბასტერები ნიკარაგუასა და სხვა ცენტრალურ ამერიკულ სახელმწიფოებთან ბრძოლაში ჩაერთნენ<ref>[https://old.bigenc.ru/world_history/text/4699752 УО́КЕРА АВАНТЮ́РА]</ref>. [[კატეგორია:XIX საუკუნის ომები]] fcsulpeemec1rjitmnykqpkbzuwifcd 4822953 4822952 2025-07-01T11:34:28Z Sunlight35 98738 4822953 wikitext text/x-wiki '''ფილიბასტერების ომი''' (ასევე ცნობილი როგორც ''უოკერის გემბლი'') — სამხედრო კონფლიქტი, რომელიც 1855–1857 წლებში ცენტრალურ ამერიკაში მიმდინარეობდა. მასში აშშ-დან ჩასული ავანტიურისტი [[უილიამ უოლკერი]] და მისი მხარდამჭერი ფილიბასტერები ნიკარაგუასა და სხვა ცენტრალურ ამერიკულ სახელმწიფოებთან ბრძოლაში ჩაერთნენ<ref>[https://old.bigenc.ru/world_history/text/4699752 УО́КЕРА АВАНТЮ́РА]</ref>. 1838 წელს ნიკარაგუამ დამოუკიდებლობა მოიპოვა. 1850 წელს კლეიტონ-ბულვერის ხელშეკრულებით აშშ და დიდი ბრიტანეთი შეთანხმდნენ, არ ჰქონოდათ ექსკლუზიური კონტროლი ცენტრალურ ამერიკაში მომავალი არხის ტერიტორიებზე. 1854 წელს ქვეყანაში სამოქალაქო ომი დაიწყო ლიბერალურ და კონსერვატიულ ძალებს შორის. ლიბერალურმა ელიტამ დახმარებისთვის მიმართა უილიამ უოლკერს, რომელმაც სან-ფრანცისკოდან 1855 წელს 56 კაცი ჩამოიყვანა. ადგილობრივებისა და სხვა ამერიკელების შემოერთების შემდეგ, მან სამხედრო წარმატებებს მიაღწია. 1855 წლის ოქტომბერში გრანადა დაიპყრო და ნიკარაგუაში პოლიტიკური ძალაუფლება მოიპოვა. უოლკერი 1856 წლის ივლისში პრეზიდენტი გახდა და ამერიკანიზაციის პოლიტიკა დაიწყო. ინგლისური ენა ოფიციალურ ენად გამოცხადდა, ხელახლა შემოიღო მონობა, ქონების კონფისკაცია დაიწყო. მან ასევე ნიკარაგუის დაპყრობა სცადა, რამაც მეზობელი ქვეყნების წინააღმდეგობა გამოიწვია. == სქოლიო == [[კატეგორია:XIX საუკუნის ომები]] rawyewlslmcy2reshyx75ppb1s2ua6m 4822954 4822953 2025-07-01T11:35:55Z Sunlight35 98738 4822954 wikitext text/x-wiki '''ფილიბასტერების ომი''' (ასევე ცნობილი როგორც ''უოკერის გემბლი'') — სამხედრო კონფლიქტი, რომელიც 1855–1857 წლებში ცენტრალურ ამერიკაში მიმდინარეობდა. მასში აშშ-დან ჩასული ავანტიურისტი [[უილიამ უოლკერი]] და მისი მხარდამჭერი ფილიბასტერები ნიკარაგუასა და სხვა ცენტრალურ ამერიკულ სახელმწიფოებთან ბრძოლაში ჩაერთნენ<ref>[https://old.bigenc.ru/world_history/text/4699752 УО́КЕРА АВАНТЮ́РА]</ref>. 1838 წელს ნიკარაგუამ დამოუკიდებლობა მოიპოვა. 1850 წელს კლეიტონ-ბულვერის ხელშეკრულებით აშშ და დიდი ბრიტანეთი შეთანხმდნენ, არ ჰქონოდათ ექსკლუზიური კონტროლი ცენტრალურ ამერიკაში მომავალი არხის ტერიტორიებზე. 1854 წელს ქვეყანაში სამოქალაქო ომი დაიწყო ლიბერალურ და კონსერვატიულ ძალებს შორის. ლიბერალურმა ელიტამ დახმარებისთვის მიმართა უილიამ უოლკერს, რომელმაც სან-ფრანცისკოდან 1855 წელს 56 კაცი ჩამოიყვანა. ადგილობრივებისა და სხვა ამერიკელების შემოერთების შემდეგ, მან სამხედრო წარმატებებს მიაღწია. 1855 წლის ოქტომბერში გრანადა დაიპყრო და ნიკარაგუაში პოლიტიკური ძალაუფლება მოიპოვა. უოლკერი 1856 წლის ივლისში პრეზიდენტი გახდა და ამერიკანიზაციის პოლიტიკა დაიწყო. ინგლისური ენა ოფიციალურ ენად გამოცხადდა, ხელახლა შემოიღო მონობა, ქონების კონფისკაცია დაიწყო. მან ასევე ნიკარაგუის დაპყრობა სცადა, რამაც მეზობელი ქვეყნების წინააღმდეგობა გამოიწვია. [[ჰონდურასი|ჰონდურასმა]], [[სალვადორი|სალვადორმა]], [[გვატემალა|გვატემალამ]] და [[კოსტა-რიკა|კოსტა-რიკამ]] კოალიცია შექმნეს. კოსტა-რიკის არმიამ უოკერი დაამარცხა სანტა-როზასა და რივასის ბრძოლებში. ქოლერის ეპიდემიამ დამატებითი ზიანი მიაყენა უოკერის არმიას. 1857 წლის 1-ლ მაისს უოკერი დანებდა აშშ-ის საზღვაო ძალებს და [[ნიკარაგუა]] დატოვა. კონფლიქტმა 1000-მდე ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. ცენტრალური ამერიკის მოსახლეობაში მსხვერპლი ბევრად უფრო დიდი იყო, ძირითადად ქოლერის ეპიდემიის გამო. == სქოლიო == [[კატეგორია:XIX საუკუნის ომები]] lqnk6hf108005pzlcuyg4ze7kfd2et0 4822955 4822954 2025-07-01T11:42:45Z Sunlight35 98738 4822955 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამხედრო კონფლიქტი | კონფლიქტი = ფილიბასტერის ომი | ნაწილი = | სურათი = Walker Nicaragua map.JPG | სათაური = ფილიბასტერის ომი | თარიღი = 1855-1857 | მდებარეობა = [[ცენტრალური ამერიკა]] | კოორდინატები = | მიზეზი = უილიამ უოლკერის მიერ ძალაუფლების ხელში ჩაგდება და თავისი მმართველობის დამყარება | casus = | შედეგი = [[ფილიბასტერების|მეკობრე]] დამარცხება | სტატუსი = | ტერიტორია = | მხარე1 = ფილიბასტერები | მხარე2 = ცენტრალური ამერიკის ქვეყნების კოალიცია | მეთაური1 = [[უილიამ უოლკერი]] | მეთაური2 = [[რამონ ბელიოსო]] | ნაწილები1 = | ნაწილები2 = | ძალა1 = | ძალა2 = | დანაკარგები1 = | დანაკარგები2 = | შენიშვნა = | კამპანიის დაფა = }} '''ფილიბასტერების ომი''' (ასევე ცნობილი როგორც ''უოლკერის ავანტიურა'') — სამხედრო კონფლიქტი, რომელიც 1855–1857 წლებში ცენტრალურ ამერიკაში მიმდინარეობდა. მასში აშშ-დან ჩასული ავანტიურისტი [[უილიამ უოლკერი]] და მისი მხარდამჭერი ფილიბასტერები ნიკარაგუასა და სხვა ცენტრალურ ამერიკულ სახელმწიფოებთან ბრძოლაში ჩაერთნენ<ref>[https://old.bigenc.ru/world_history/text/4699752 УО́КЕРА АВАНТЮ́РА]</ref>. 1838 წელს ნიკარაგუამ დამოუკიდებლობა მოიპოვა. 1850 წელს კლეიტონ-ბულვერის ხელშეკრულებით აშშ და დიდი ბრიტანეთი შეთანხმდნენ, არ ჰქონოდათ ექსკლუზიური კონტროლი ცენტრალურ ამერიკაში მომავალი არხის ტერიტორიებზე. 1854 წელს ქვეყანაში სამოქალაქო ომი დაიწყო ლიბერალურ და კონსერვატიულ ძალებს შორის. ლიბერალურმა ელიტამ დახმარებისთვის მიმართა უილიამ უოლკერს, რომელმაც სან-ფრანცისკოდან 1855 წელს 56 კაცი ჩამოიყვანა. ადგილობრივებისა და სხვა ამერიკელების შემოერთების შემდეგ, მან სამხედრო წარმატებებს მიაღწია. 1855 წლის ოქტომბერში გრანადა დაიპყრო და ნიკარაგუაში პოლიტიკური ძალაუფლება მოიპოვა. უოლკერი 1856 წლის ივლისში პრეზიდენტი გახდა და ამერიკანიზაციის პოლიტიკა დაიწყო. ინგლისური ენა ოფიციალურ ენად გამოცხადდა, ხელახლა შემოიღო მონობა, ქონების კონფისკაცია დაიწყო. მან ასევე ნიკარაგუის დაპყრობა სცადა, რამაც მეზობელი ქვეყნების წინააღმდეგობა გამოიწვია. [[ჰონდურასი|ჰონდურასმა]], [[სალვადორი|სალვადორმა]], [[გვატემალა|გვატემალამ]] და [[კოსტა-რიკა|კოსტა-რიკამ]] კოალიცია შექმნეს. კოსტა-რიკის არმიამ უოკერი დაამარცხა სანტა-როზასა და რივასის ბრძოლებში. ქოლერის ეპიდემიამ დამატებითი ზიანი მიაყენა უოკერის არმიას. 1857 წლის 1-ლ მაისს უოკერი დანებდა აშშ-ის საზღვაო ძალებს და [[ნიკარაგუა]] დატოვა. კონფლიქტმა 1000-მდე ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. ცენტრალური ამერიკის მოსახლეობაში მსხვერპლი ბევრად უფრო დიდი იყო, ძირითადად ქოლერის ეპიდემიის გამო. == სქოლიო == [[კატეგორია:XIX საუკუნის ომები]] e1vtpitngkhzzper0wm9o5vxpl32o4h 4822956 4822955 2025-07-01T11:44:33Z Sunlight35 98738 4822956 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამხედრო კონფლიქტი | კონფლიქტი = ფილიბასტერის ომი | ნაწილი = | სურათი = | სათაური = ფილიბასტერის ომი | თარიღი = 1855-1857 | მდებარეობა = [[ცენტრალური ამერიკა]] | კოორდინატები = | მიზეზი = უილიამ უოლკერის მიერ ძალაუფლების ხელში ჩაგდება და თავისი მმართველობის დამყარება | casus = | შედეგი = [[მეკობრეობა | ფილიბასტერების]] დამარცხება | სტატუსი = | ტერიტორია = | მხარე1 = ფილიბასტერები | მხარე2 = ცენტრალური ამერიკის ქვეყნების კოალიცია | მეთაური1 = [[უილიამ უოლკერი]] | მეთაური2 = [[რამონ ბელიოსო]] | ნაწილები1 = | ნაწილები2 = | ძალა1 = | ძალა2 = | დანაკარგები1 = | დანაკარგები2 = | შენიშვნა = | კამპანიის დაფა = }} '''ფილიბასტერების ომი''' (ასევე ცნობილი როგორც ''უოლკერის ავანტიურა'') — სამხედრო კონფლიქტი, რომელიც 1855–1857 წლებში ცენტრალურ ამერიკაში მიმდინარეობდა. მასში აშშ-დან ჩასული ავანტიურისტი [[უილიამ უოლკერი]] და მისი მხარდამჭერი ფილიბასტერები ნიკარაგუასა და სხვა ცენტრალურ ამერიკულ სახელმწიფოებთან ბრძოლაში ჩაერთნენ<ref>[https://old.bigenc.ru/world_history/text/4699752 УО́КЕРА АВАНТЮ́РА]</ref>. 1838 წელს ნიკარაგუამ დამოუკიდებლობა მოიპოვა. 1850 წელს კლეიტონ-ბულვერის ხელშეკრულებით აშშ და დიდი ბრიტანეთი შეთანხმდნენ, არ ჰქონოდათ ექსკლუზიური კონტროლი ცენტრალურ ამერიკაში მომავალი არხის ტერიტორიებზე. 1854 წელს ქვეყანაში სამოქალაქო ომი დაიწყო ლიბერალურ და კონსერვატიულ ძალებს შორის. ლიბერალურმა ელიტამ დახმარებისთვის მიმართა უილიამ უოლკერს, რომელმაც სან-ფრანცისკოდან 1855 წელს 56 კაცი ჩამოიყვანა. ადგილობრივებისა და სხვა ამერიკელების შემოერთების შემდეგ, მან სამხედრო წარმატებებს მიაღწია. 1855 წლის ოქტომბერში გრანადა დაიპყრო და ნიკარაგუაში პოლიტიკური ძალაუფლება მოიპოვა. უოლკერი 1856 წლის ივლისში პრეზიდენტი გახდა და ამერიკანიზაციის პოლიტიკა დაიწყო. ინგლისური ენა ოფიციალურ ენად გამოცხადდა, ხელახლა შემოიღო მონობა, ქონების კონფისკაცია დაიწყო. მან ასევე ნიკარაგუის დაპყრობა სცადა, რამაც მეზობელი ქვეყნების წინააღმდეგობა გამოიწვია. [[ჰონდურასი|ჰონდურასმა]], [[სალვადორი|სალვადორმა]], [[გვატემალა|გვატემალამ]] და [[კოსტა-რიკა|კოსტა-რიკამ]] კოალიცია შექმნეს. კოსტა-რიკის არმიამ უოკერი დაამარცხა სანტა-როზასა და რივასის ბრძოლებში. ქოლერის ეპიდემიამ დამატებითი ზიანი მიაყენა უოკერის არმიას. 1857 წლის 1-ლ მაისს უოკერი დანებდა აშშ-ის საზღვაო ძალებს და [[ნიკარაგუა]] დატოვა. კონფლიქტმა 1000-მდე ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. ცენტრალური ამერიკის მოსახლეობაში მსხვერპლი ბევრად უფრო დიდი იყო, ძირითადად ქოლერის ეპიდემიის გამო. == სქოლიო == [[კატეგორია:XIX საუკუნის ომები]] g561sv37415jgugiabmpwef2bl5mjzo 4822957 4822956 2025-07-01T11:45:23Z Sunlight35 98738 4822957 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამხედრო კონფლიქტი | კონფლიქტი = ფილიბასტერის ომი | ნაწილი = | სურათი = | სათაური = ფილიბასტერის ომი | თარიღი = 1855-1857 | მდებარეობა = [[ცენტრალური ამერიკა]] | კოორდინატები = | მიზეზი = უილიამ უოლკერის მიერ ძალაუფლების ხელში ჩაგდება და თავისი მმართველობის დამყარება | casus = | შედეგი = [[მეკობრეობა | ფილიბასტერების]] დამარცხება | სტატუსი = | ტერიტორია = | მხარე1 = ფილიბასტერები | მხარე2 = ცენტრალური ამერიკის ქვეყნების კოალიცია | მეთაური1 = [[უილიამ უოლკერი]] | მეთაური2 = [[რამონ ბელიოსო]] | ნაწილები1 = | ნაწილები2 = | ძალა1 = | ძალა2 = | დანაკარგები1 = | დანაკარგები2 = | შენიშვნა = | კამპანიის დაფა = }} '''ფილიბასტერის ომი''' (ასევე ცნობილი როგორც ''უოლკერის ავანტიურა'') — სამხედრო კონფლიქტი, რომელიც 1855–1857 წლებში ცენტრალურ ამერიკაში მიმდინარეობდა. მასში აშშ-დან ჩასული ავანტიურისტი [[უილიამ უოლკერი]] და მისი მხარდამჭერი ფილიბასტერები ნიკარაგუასა და სხვა ცენტრალურ ამერიკულ სახელმწიფოებთან ბრძოლაში ჩაერთნენ<ref>[https://old.bigenc.ru/world_history/text/4699752 УО́КЕРА АВАНТЮ́РА]</ref>. 1838 წელს ნიკარაგუამ დამოუკიდებლობა მოიპოვა. 1850 წელს კლეიტონ-ბულვერის ხელშეკრულებით აშშ და დიდი ბრიტანეთი შეთანხმდნენ, არ ჰქონოდათ ექსკლუზიური კონტროლი ცენტრალურ ამერიკაში მომავალი არხის ტერიტორიებზე. 1854 წელს ქვეყანაში სამოქალაქო ომი დაიწყო ლიბერალურ და კონსერვატიულ ძალებს შორის. ლიბერალურმა ელიტამ დახმარებისთვის მიმართა უილიამ უოლკერს, რომელმაც სან-ფრანცისკოდან 1855 წელს 56 კაცი ჩამოიყვანა. ადგილობრივებისა და სხვა ამერიკელების შემოერთების შემდეგ, მან სამხედრო წარმატებებს მიაღწია. 1855 წლის ოქტომბერში გრანადა დაიპყრო და ნიკარაგუაში პოლიტიკური ძალაუფლება მოიპოვა. უოლკერი 1856 წლის ივლისში პრეზიდენტი გახდა და ამერიკანიზაციის პოლიტიკა დაიწყო. ინგლისური ენა ოფიციალურ ენად გამოცხადდა, ხელახლა შემოიღო მონობა, ქონების კონფისკაცია დაიწყო. მან ასევე ნიკარაგუის დაპყრობა სცადა, რამაც მეზობელი ქვეყნების წინააღმდეგობა გამოიწვია. [[ჰონდურასი|ჰონდურასმა]], [[სალვადორი|სალვადორმა]], [[გვატემალა|გვატემალამ]] და [[კოსტა-რიკა|კოსტა-რიკამ]] კოალიცია შექმნეს. კოსტა-რიკის არმიამ უოკერი დაამარცხა სანტა-როზასა და რივასის ბრძოლებში. ქოლერის ეპიდემიამ დამატებითი ზიანი მიაყენა უოკერის არმიას. 1857 წლის 1-ლ მაისს უოკერი დანებდა აშშ-ის საზღვაო ძალებს და [[ნიკარაგუა]] დატოვა. კონფლიქტმა 1000-მდე ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. ცენტრალური ამერიკის მოსახლეობაში მსხვერპლი ბევრად უფრო დიდი იყო, ძირითადად ქოლერის ეპიდემიის გამო. == სქოლიო == [[კატეგორია:XIX საუკუნის ომები]] oq2jzm3q0rsr63jvpu2hnxm0g11zj6g