ვიკიპედია kawiki https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%98 MediaWiki 1.45.0-wmf.7 first-letter მედია სპეციალური განხილვა მომხმარებელი მომხმარებლის განხილვა ვიკიპედია ვიკიპედია განხილვა ფაილი ფაილის განხილვა მედიავიკი მედიავიკის განხილვა თარგი თარგის განხილვა დახმარება დახმარების განხილვა კატეგორია კატეგორიის განხილვა პორტალი პორტალი განხილვა TimedText TimedText talk მოდული მოდულის განხილვა Event Event talk 0 1659 4822993 4814594 2025-07-01T14:29:27Z HapHaxion 86848 4822993 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა2 |სრული სახელი = საფრანგეთის რესპუბლიკა |მშობლიური სახელი = République française |სახელი = საფრანგეთი |დროშა = Flag of France.svg |გერბი = Arms of the French Republic.svg |სხვა სიმბოლო = <div style="padding:0.3em;">[[ფაილი:Great Seal of France.svg|100პქ|ავერსი]] [[ფაილი:Great Seal of France (reverse).svg|100პქ|რევერსი]]</div> | სხვა სიმბოლოს ტიპი = [[საფრანგეთის დიდი ბეჭედი|დიდი ბეჭედი]]: |ეროვნული დევიზი = „[[Liberté, égalité, fraternité]]“ |დევიზი ქართულად = „თავისუფლება, თანასწორობა, ძმობა“ |ეროვნული ჰიმნი = „[[მარსელიეზა|La Marseillaise]]“<br /><center>[[ფაილი:La Marseillaise.ogg]]</center> |რუკა = World-EU-France.svg |რუკის სიგანე = 300პქ |რუკის წარწერა = საფრანგეთის მთელი ტერიტორია |რუკა2 = EU-France (without inset).svg |რუკის სიგანე2 = 300პქ |რუკის წარწერა2 = საფრანგეთის მდებარეობა ევროპაში |დედაქალაქი = [[პარიზი]] |latd=48 |latm=51.4 |latNS=N |longd=2 |longm=21.05 |longEW=E |უდიდესი ქალაქი = დედაქალაქი |ოფიციალური ენები = [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] {{ref label|ააა|ა}} |ეთნოქორონიმი = [[ფრანგები|ფრანგი]] |მთავრობის ტიპი = [[უნიტარული სახელმწიფო|უნიტარული]] [[შერეული სისტემა|ნახევრად საპრეზიდენტო]] [[რესპუბლიკა|კონსტიტუციური რესპუბლიკა]] |ლიდერის ტიტული1 = [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის სახელი1 = [[ემანუელ მაკრონი]] |ლიდერის ტიტული2 = [[საფრანგეთის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |ლიდერის სახელი2 = [[ფრანსუა ბაირუ]] |საკანონმდებლო ორგანო = [[საფრანგეთის პარლამენტი|პარლამენტი]] |ზედა პალატა = [[საფრანგეთის სენატი|სენატი]] |ქვედა პალატა = [[საფრანგეთის ეროვნული ასამბლეა|ეროვნული ასამბლეა]] |დამოუკიდებლობის ტიპი = [[საფრანგეთის ისტორია|ფორმირება]] |მნიშვნელოვანი მოვლენა1 = {{nowrap|[[საფრანგეთის სამეფო]]<br/>{{small|([[ვერდენის ხელშეკრულება]])}}}} |მოვლენის თარიღი1 = აგვისტო, 843 |მნიშვნელოვანი მოვლენა2 = {{nowrap|[[საფრანგეთის პირველი რესპუბლიკა|საფრანგეთის რესპუბლიკა]]<br/>{{small|([[ეროვნული კონვენტი]])}}}} |მოვლენის თარიღი2 = 22 სექტემბერი, 1792 |მნიშვნელოვანი მოვლენა3 = {{nowrap|[[საფრანგეთის კონსტიტუცია|ამჟამინდელი კონსტიტუცია]]<br/>{{small|([[საფრანგეთის მეხუთე რესპუბლიკა|მეხუთე რესპუბლიკა]])}}}} |მოვლენის თარიღი3 = 4 ოქტომბერი, 1958 |ფართობი =643,801<ref>{{Cite journal|url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dyb2009-2010/Table03.pdf|format=PDF|title=Demographic Yearbook—Table 3: Population by sex, rate of population increase, surface area and density|publisher=United Nations Statistics Division|year=2010}} http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dyb2.htm Area calculated by adding area of Metropolitan France with those of overseas departments</ref> |ფართობის ადგილი = 43-ე |მოსახლეობის შეფასება = 66,660,000<ref name=populationINSEE>{{fr icon}} {{cite web |url=http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?ref_id=NATnon02145 |title=Évolution de la population jusqu'en 2014 - champs France hors Mayotte |first=[[Government of France]] |last=[[INSEE]] |accessdate=January 2014}} (French departments without Mayotte: 65,821,000 inhabitants)<br/> {{cite web |url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?ref_id=populegalescom |title=Populations légales dans les collectivités d'outre-mer et Mayotte |first=[[Government of France]] |last=[[INSEE]] |accessdate=January 2014}} (Mayotte : 212,645 inhabitants - overseas collectivities : 337,191 - new Caledonia : 245,580)<br/>Total (French departments+French overseas collectivies+New Caledonia) : 66,616,416 inhabitants</ref> |მოსახლეობის შეფასების წელი = 2016 |მოსახლეობის შეფასების ადგილი = მე-20 |მოსახლეობის სიმჭიდროვე = 116 |მოსახლეობის სიმჭიდროვის ადგილი = 89-ე |მშპ-ის მუპ-ის წელი = 2014 |მშპ-ის მუპ = {{nowrap|$2.337 ტრილიონი<ref name=imf2>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=27&pr.y=6&sy=2014&ey=2014&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=132&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=France|publisher=International Monetary Fund|accessdate=28 June 2014}}</ref><!--end nowrap:-->}} |მშპ-ის მუპ-ის ადგილი = მე-9 |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე = $36 537<ref name=imf2/> |მშპ-ის მუპ ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = 23rd |მშპ-ის ნომინალი = {{nowrap|$2.886 ტრილიონი<ref name=imf2/>}} |მშპ-ის ნომინალის ადგილი = მე-5 |მშპ-ის ნომინალის წელი = 2014 |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე = $45 123<ref name=imf2/> |მშპ-ის ნომინალი ერთ სულ მოსახლეზე ადგილი = მე-19 |ჯინის წელი = 2008 |ჯინის ცვლილება = <!--increase/decrease/steady--> |ჯინი = 32.7 <!--number only--> |ჯინის სქოლიო = <ref name="CIA">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html |title=CIA World Factbook |publisher=CIA |date= |accessdate=16 April 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070613005439/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html |archivedate=13 ივნისი 2007 }}</ref> |ჯინის ადგილი = |აგი-ს წელი = 2013<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> |აგი-ს ცვლილება = steady <!--increase/decrease/steady--> |აგი = 0.884 <!--number only--> |აგი-ს სქოლიო = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-en.pdf |title=2014 Human Development Report Summary |date=2014 |accessdate=27 July 2014 |publisher=United Nations Development Programme | pages=21–25}}</ref> |აგი-ს ადგილი = მე-20 |ვალუტა = {{unbulleted list |{{nowrap|[[ევრო]] {{ref label|ბბბ|ბ}} [[საფრანგეთის წყნაროკეანური ფრანკი|ფრანკი]] (XPF) {{ref label|გგგ|გ}}}}}} |ვალუტის კოდი = EUR |სასაათო სარტყელი = [[UTC+01:00]] {{ref label|დდდ|დ}} |UTC-ის გადაწევა = +1 |სასაათო სარტყელი DST = [[UTC+02:00]] {{ref label|ეეე|ე}} |UTC-ის გადაწევა DST-ზე = +2 |თარიღის ფორმატი = დდ/თთ/წწწწ |მოძრაობის მიმართულება = მარჯვენა |სატელეფონო კოდი = [[საფრანგეთის სატელეფონო ნომრები|+33]] {{ref label|ვვვ|ვ}} |ქვეყნის ზედა დონის დომენი = [[.fr]] {{ref label|ზზზ|ზ}} |შენიშვნა ა = {{note|ააა}} ფრანგული [[ოფიციალური ენა]]ა მთელი საფრანგეთის რესპუბლიკის ტერიტორიაზე. |შენიშვნა ბ = {{note|ბბბ}} მტელი საფრანგეთის რესპუბლიკა წყნარი ოკეანის ზღვისიქითა ტერიტორიების გამოკლებით. |შენიშვნა გ = {{note|გგგ}} მხოლოდ საფრანგეთის წყნარი ოკეანის ზღვისიქითა ტერიტორიები. |შენიშვნა დ = {{note|დდდ}} CET მხოლოდ საფრანგეთის ევროპულ ნაწილში გამოიყენება. მთელი საფრანგეთის რესპუბლიკა მოქცეულია რამდენიმე სასაათო სარტყელში დაწყებული UTC-10-დან ([[საფრანგეთის პოლინეზია]]) UTC+12-მდე ([[უოლისი და ფუტუნა]]). |შენიშვნა ე = {{note|ეეე}} CEST მხოლოდ საფრანგეთის ევროპულ ნაწილში გამოიყენება. ყველა ზღვისიქითა ტერიტორიას არ აქვს [[ზაფხულის დრო]]. |შენიშვნა ვ = {{note|ვვვ}} საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები და გაერთიანებები საფრანგეთის სატელეფონო სისტემის ნაწილია, მაგრამ მათ აქვთ საკუთარი ქვეყნის კოდები: [[გვადელუპა]] +590; [[მარტინიკა]] +596; [[საფრანგეთის გვიანა]] +594, [[რეიუნიონი]] და [[მაიოტა]] +262; [[სენ-პიერი და მიკელონი]] +508. ზღვისიქითა ტერიტორიები რომლებიც არ ეკუთვნის საფრანგეთის სატელეფონო სისტემას; მათი ქვეყნის კოდებია: [[ახალი კალედონია]] +687, [[საფრანგეთის პოლინეზია]] +689; [[უოლისი და ფუტუნა]] +681. |შენიშვნა ზ = {{note|ზზზ}} ძირითადი [[.fr]]-ს გარდა, საფრანგეთის ზღვისიქითა დეპარტამენტები და ტერიტორიები იყენებენ სხვა დომენებს: [[.re]], [[.mq]], [[.gp]], [[.tf]], [[.nc]], [[.pf]], [[.wf]], [[.pm]], [[.gf]] და [[.yt]]. საფრანგეთში [[ევროკავშირი]]ს სხვა წევრ სახელმწიფოებთან ერთად, აგრეთვე გამოიყენება დომენი [[.eu]]. დომენი [[.cat]] გამოიყენება [[კატალონიელების ქვეყანა|კატალანურად მოლაპარაკე ტერიტორიებზე]]. }} '''საფრანგეთი''' ({{lang-fr|France}}), ოფიციალურად '''საფრანგეთის რესპუბლიკა''' ({{lang-fr|République française}}) — [[ქვეყანა]] [[დასავლეთ ევროპა]]ში, მოიცავს [[ევროპა|ევროპის]] ამ ნაწილის, რამდენიმე კუნძულისა და ზღვისიქითა ტერიტორიების ნაწილს. მას ესაზღვრება (ჩრდილოეთიდან საათის ისრის მიმართულებით) ევროპის შემდეგი ქვეყნები: [[ბელგია]], [[ლუქსემბურგი]], [[გერმანია]], [[შვეიცარია]], [[იტალია]], [[მონაკო]], [[ესპანეთი]] და [[ანდორა]]. ზღვისგადაღმა ტერიტორიებს ესაზღვრება [[ბრაზილია]] და [[სურინამი]] ([[საფრანგეთის გვიანა]]ს), [[ნიდერლანდების ანტილის კუნძულები]] ([[სენ-მარტენი|სენ-მარტენს]]). საფრანგეთი [[გაერთიანებული სამეფო]]ს [[ევროგვირაბი]]თ უკავშირდება, რომელიც გადის [[ლა-მანშის სრუტე|ლა-მანშის სრუტის]] ქვეშ. საფრანგეთი უდიდესი სახელმწიფოა [[დასავლეთ ევროპა]]ში, ხოლო სიდიდით მესამე მთლიანად კონტინენტზე. ის ფლობს მეორე ყველაზე დიდ [[განსაკუთრებული ეკონომიკური ზონა|განსაკუთრებულ ეკონომიკურ ზონას]]. საფრანგეთს აქვს დიდი ძალაუფლება ძლიერი კულტურული, ეკონომიკური, სამხედრო და პოლიტიკური ზეგავლენით ევროპასა და მთელს მსოფლიოზე.<ref>{{cite web |url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761590309/Great_Powers.html |title=Great Powers – Encarta. MSN. 2008 |publisher=Webcitation.org |date= |accessdate=22 June 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091031190936/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761590309/Great_Powers.html |archivedate=31 ოქტომბერი 2009 }}</ref> საფრანგეთის ძირითადი იდეალები აღბეჭდილია, XVIII საუკუნეში მიღებულ, „ადამიანისა და მოქალაქის უფლებათა დეკლარაციაში“. XVI-XX საუკუნეებში საფრანგეთი ფლობდა ყველა დროის სიდიდით მეორე უდიდეს [[საფრანგეთის კოლონიური იმპერია|კოლონიურ იმპერიას]], რომელიც დავდაპირველად მოიცავდა ვრცელ ტერიტორიებს [[ჩრდილოეთი ამერიკა|ჩრდილოეთ ამერიკისა]] და [[ინდოეთი|ინდოეთში]], ხოლო შემდგომ ჩრდილო-დასავლეთ და ცენტრალურ [[აფრიკა]]ში. ის, ასევე, ფლობდა [[მადაგასკარი|მადაგასკარს]], [[ინდოჩინეთი|ინდოჩინეთს]], [[გუანჩჟოუვანი|გუანჩჟოუვანსა]] და [[კარიბის ზღვა|კარიბის ზღვისა]] და [[წყნარი ოკეანე|წყნარი ოკეანის]] აუზის მრავალ კუნძულს. საფრანგეთი არის განვითარებული ქვეყანა<ref>[http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2009_EN_Complete.pdf Overcoming barriers: Human mobility and development]. Human Development Report 2009. the United Nations Development Programme. New York. ISBN 978-0-230-23904-3</ref> და [[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი]]ს მიხედვით აქვს ევროპაში მეორე, ხოლო მსოფლიოში [[ქვეყანათა სია მშპ-ის (PPP) მიხედვით|მეშვიდე უდიდესი]] ეკონომიკა.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2195.html |title=Field listing – GDP (official exchange rate), CIA World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=30 September 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181224231351/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2195.html |archivedate=24 დეკემბერი 2018 }}</ref> საოჯახო ქონების მონაცემით საფრანგეთი უმდიდრესი ქვეყანაა ევროპაში და მეოთხეა მსოფლიოში.<ref>[http://thewisebuck.com/wp-content/uploads/2010/10/credit_suisse_global_wealth_report1.pdf Credit Suisse 2010's Global Wealth Report] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110427015348/http://thewisebuck.com/wp-content/uploads/2010/10/credit_suisse_global_wealth_report1.pdf |date=2011-04-27 }} "In euro and USD terms, the total wealth of French households is very sizeable. Although it has just 1% of the world's adults, France ranks fourth among nations in aggregate household wealth – behind China and just ahead of Germany. Europe as a whole accounts for 35% of the individuals in the global top 1%, but France itself contributes a quarter of the European contingent."</ref> [[მთლიანი შიდა პროდუქტი]]ს მიხედვით მას მეხუთე ადგილი უკავია მსოფლიოში. საფრანგეთს ყველაზე ხშირად სტუმრობენ, ის ყოველწლიურად 83 მილიონ უცხოელ ტურისტს მასპინძლობს.<ref name="tourism.stat">{{cite web |publisher=United Nations World Tourism Organization |url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_highlights13_en_lr.pdf |title=UNWTO Highlights |accessdate=11 September 2013 |format=PDF |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130718115306/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_highlights13_en_lr.pdf |archivedate=18 ივლისი 2013 }}</ref> საფრანგეთს გააჩნია მეექვსე უმსხვილესი სამხედრო ბიუჯეტი<ref name="SIPRI Yearbook 2012">{{cite web|url=http://www.statista.com/statistics/262742/countries-with-the-highest-military-spending/ |title=The 15 countries with the highest military spending worldwide in 2012 (in billion U.S. dollars) |publisher=Sipri.org |date= |accessdate=25 September 2013}}</ref> და 29-ე უდიდესი არმია მსოფლიოში. ის ფლობს [[ბირთვული კლუბი|ბირთვული იარაღის მესამე უდიდეს]] მარაგს მსოფლიოში<ref>{{cite web|url=http://www.fas.org/programs/ssp/nukes/nuclearweapons/nukestatus.html |title=Status of World Nuclear Forces |publisher=Federation of American Scientists - Fas.org|quote=France has around 290 active warheads {{as of|lc=y|2013}} |date=26 May 2013 |accessdate=9 August 2013}}</ref> და სიდიდით მეორე დიპლომატიურ კორპუსს [[აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი|აშშ]]-ის შემდეგ.<ref>{{cite web|url=http://www.diplomatie.gouv.fr/en/ministry_158/embassies-and-consulates_2052/bilateral-embassies_1580.html |title=France-Diplomatie |publisher=Diplomatie.gouv.fr |accessdate=16 July 2011}}</ref> საფრანგეთი არის [[გაერო]]ს დამფუძნებელი წევრი, ასევე [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოს]] ხუთიდან ერთ-ერთი მუდმივი წევრი და წევრი საერთაშორისო ორგანიზაციებისა: [[ფრანკოფონია]], [[დიდი რვიანი]], [[დიდი ოცეული]], [[ნატო]], [[OECD]], [[WTO]] და [[ლათინური კავშირი]]. გარდა ამისა, ის არის [[ევროკავშირის წევრი ქვეყნები|ევროპის კავშირის დამფუძნებელი და მოწინავე წევრი]], ამასთან ფართობით მისი უდიდესი სახელმწიფო. 2013 წლისთვის საფრანგეთს მეოცე ადგილი ეკავა მსოფლიოში [[ადამიანის განვითარების ინდექსი]]ს მიხედვით, ხოლო, 2012 წელს, 22-ე – [[კორუფციის აღქმის ინდექსი]]თ.<ref>{{Cite web |url=http://cpi.transparency.org/cpi2012/results/ |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=2013-11-27 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131129013918/http://cpi.transparency.org/cpi2012/results/ |archivedate=2013-11-29 }}</ref> == სახელწოდება == * '''ოფიციალური''': [[ქართული ენა|ქართულად]] - საფრანგეთის რესპუბლიკა; [[ფრანგული ენა|ფრანგულად]] — France; République française. * '''ეტიმოლოგია''' — სახელი მომდინარეობს [[ფრანკები]]ს ტომებისაგან. თვით სიტყვა „ფრანკი“ თავისუფალ [[ადამიანი|ადამიანს]] ნიშნავს. ამ ტერიტორიას [[რომაელები]] [[გალია]]ს უწოდებდნენ [[გალები]]ს [[კელტები|კელტური]] ტომის მიხედვით. საფრანგეთის სახელები სხვა ენებზე: Gallia (ბერძნული), Francogallia (ლათინური), Fagguo (ჩინური), Ranska (ფინური), Tsarf (ებრაული), Valland (ძველნორვეგიული), Bro-C'hall (ბრეტონული), Perancis (ინდონეზიური). * '''ქვეყნის კოდი''' — FR. == ისტორია == {{მთავარი|საფრანგეთის ისტორია}} === პრეისტორია === {{მთავარი|წინაისტორიული საფრანგეთი}} [[ფაილი:Lascaux2.jpg|მინიატიურა|მარცხნივ|[[ლასკოს გამოქვაბული|ლასკოს გამოქვაბულში]] აღმოჩენილი ნახატი, რომელზეც გამოსახულია ცხენი ([[დორდონი]], ძვ.წ 18 000 წელი)]] ადამიანთა ცხოვრების უძველესი კვალი, რომელიც დაახლოებით ძვ. წ 18 000 წლით თარიღდება, საფრანგეთის ტერიტორიაზე მდებარეობს.<ref name="Jean Carpentier 1987 p.17">Jean Carpentier (dir.), François Lebrun (dir.), Alain Tranoy, Élisabeth Carpentier et Jean-Marie Mayeur (préface de Jacques Le Goff), Histoire de France, Points Seuil, coll. „ Histoire “, Paris, 2000 (1re éd. 1987), p. 17 ISBN 2-02-010879-8</ref> ამ პერიოდში ადამიანებს, გამყინვარების ხანისთვის დამახასიათებელ მკაცრ და ცვალებად კლიმატთან უხდებოდათ გამკლავება, რამაც მათი ცხოვრების ნირის შეცვლა გამოიწვია: მათ ხელი მიჰყეს [[მომთაბარეობა]]ს, ხოლო თავს ნადირობითა და შემგროვებლობით ირჩენდნენ.<ref name="Jean Carpentier 1987 p.17"/> საფრანგეთი ცნობილია იმ გამოქვაბულთა სიმრავლით, რომლებიც [[ზედა პალეოლითი|ზედა პალეოლითის ერას]] მიეკუთვნებიან, ხოლო მათგან ყველაზე ცნობილია [[ლასკოს გამოქვაბული]]<ref name="Jean Carpentier 1987 p.17"/> ([[დორდონი]], ძვ. წ 18 000 წელი). [[გამყინვარების ხანა|გამყინვარების ხანის]] ბოლო ეტაპზე (ძვ. წ 10 000 წელი) კლიმატი შერბილდა<ref name="Jean Carpentier 1987 p.17"/> და დაახლოებით ძვ. წ 7000 წლიდან [[დასავლეთ ევროპა|დასავლეთ ევროპის]] ამ ნაწილმა [[ნეოლითის ხანა]]ში გადაინაცვლა, რამდენადაც მოსახლეობის ცხოვრების წესი შეიცვალა, ამ ეტაპზე ჩნდება დამჯდარი მოსახლეობის სამიწათმოქმედო კულტურა. ძვ. წ [[ძვ. წ. IV ათასწლეული|IV]]—[[ძვ. წ. III ათასწლეული|III ათასწლეულების]] ძლიერი დემოგრაფიული და სასოფლო სამეურნეო განვითარების შემდეგ, ძვ.წ [[ძვ. წ. III ათასწლეული|III ათასწლეულში]] მოსახლეობამ მეტალურგიას მიჰყო ხელი, თავდაპირველად მუშაობდნენ: [[ოქრო]]ზე, [[სპილენძი|სპილენძსა]] და [[ბრინჯაო]]ზე, ხოლო მოგვიანებით დაიწყეს რკინის დამუშავებაც.<ref>Carpentier et al 2000, pp. 20–24</ref> საფრანგეთის ტერიტორიაზე მრავალი [[მეგალითი]] მდებარეობს, მათგან ყველაზე გამორჩეული კი [[კარნაკის ქვები]]ა ([[მორბიანი]], ძვ. წ 3300 წელი). === გალია === {{მთავარი|გალია|კელტები}} [[ფაილი:Gaul, 1st century BC.gif|მინიატიურა|მარჯვნივ|[[გალია]], ძვ. წ. I საუკუნე. [[გალია|გალიის]] ტერიტორიებზე, რომელიც დღევანდელ საფრანგეთს, [[ბელგია]]ს, [[შვეიცარია]]ს, [[ნიდერლანდები]]სა და [[გერმანია|გერმანიის]] გარკვეულ ნაწილს (მდ. [[რაინი]]ს მარცხენა სანაპირო) და ჩრდოლოეთ იტალიის ნაწილს მოიცავდა, [[კელტები]] სახლობდნენ.]] [[ფაილი:MaisonCarrée.jpeg|მინიატიურა|მარჯვნივ|[[მეისონ კარე]]ს ტაძარი რომაულ - გალური კულტურის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანელი ძეგლია, იგი აშენებულია ქალაქ ნემასუსში (დღევანდელი [[ნიმი]])]] ძვ. წ [[600]] წელს [[იონიელები|იონიელმა]] [[ბერძნები|ბერძნებმა]], რომლებიც წარმოშობით [[ფოკაია]]დან იყვნენ, [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვის]] სანაპიროზე დააარსეს [[ბერძნული კოლონიები|მასალიის კოლონია]] (დღევანდელი [[მარსელი]], რომელიც საფრანგეთის უძველესი ქალაქია).<ref name="The Cambridge ancient history">{{cite book|url=http://books.google.com/books?id=n1TmVvMwmo4C&pg=RA1-PA754 |title=The Cambridge ancient history|page=754 |publisher=Cambridge University Press |accessdate=23 January 2011|isbn=978-0-521-08691-2|year=2000}}</ref><ref name="Orrieux">{{cite book|url=http://books.google.com/books?id=b8cA8hymTw8C&pg=PA62 |title=A history of ancient Greece|author=Claude Orrieux |page=62 |publisher=John Wiley & Sons |year= 1999|accessdate=23 January 2011|isbn=978-0-631-20309-4}}</ref> აღსანიშნავია ისიც, რომ დღევანდელი საფრანგეთის ტერიტორიაზე ასევე სახლობდნენ გალურ-კელტური ტომები, მაგრამ მხოლოდ ძვ. წ [[ძვ. წ. V საუკუნე|V]]-[[ძვ. წ. III საუკუნე|III]] საუკუნეებში.<ref>Carpentier et al 2000, p. 29</ref> [[გალია|გალიის]] ცნება სწორედ ამ დროს ჩამოყალიბდა; იგი მოიცავს კელტთა დასახლებას მდინარე [[რაინი]]დან [[ატლანტიკის ოკეანე]]მდე, ანუ [[პირენეები|პირენეებსა]] და [[ხმელთაშუა ზღვა]]ს. დღევანდელი საფრანგეთის საზღვარიც თითქმის იმავე ტერიტორიებს მოიცავს, რასაც [[ძველი გალია]] მოიცავდა, რომელიც დასახლებული იყო [[კელტები|კელტი]] გალებისაგან. ამ დროის [[გალია]] საკმაოდ ძლიერ სახელმწიფოს წარმოადგენდა. ძვ. წ [[ძვ. წ. 390|390]] წელს [[გალები|გალთა]] ბელადმა [[ბრენუსი|ბრენუსმა]] მდინარე [[ტიბრი|ტიბრთან]] [[რომაელები|რომაელებს]] ცხარე ბრძოლა გაუმართა, რომელიც [[ალიის ბრძოლა|ალიის ბრძოლის]] სახელითაა ცნობილი, სადაც [[გალები|გალებმა]] სასტიკად დაამარცხეს რომაელი ლეგიონერები. ბრძოლის შემდეგ [[გალები|გალებმა]] [[რომი]] დაიკავეს და ხარკი დაადეს. [[გალები|გალთა]] თავდასხმამ საკუთრივ [[რომი]] ძალიან დაასუსტა, ხოლო მის მოხარკეებს აჯანყების სურვილი აღუძრა, [[რომი|რომმა]] კი მათ ხელმეორედ დამორჩილებას 50 წელი მოანდომა. [[გალები]] რეგიონს მანამდე ავიწროებდნენ, სანამ [[რომი|რომთან]] ფორმალური სამშვიდობო ხელშეხრულება არ გააფორმეს, რაც ძვ. წ [[ძვ. წ. 345|345]] წელს მოხდა. სამშვიდობო ხელშეკრულების გაფორმების მიუხედავად [[რომი]]სა და [[გალია|გალიის]] მტრული პოლიტიკა მომდევნო საუკუნეებშიც გაგრძელდა. ძვ. წ [[ძვ. წ. 125|125]] წელს [[რომაელები|რომაელებმა]] სამხრეთ [[გალია]] დაიპყრეს და დაპყრობილ ტერიტორიას ''რომის პროვინცია'' დაარქვეს. სახელმა საუკუნეების მანძილზე ცვლილება განიცადა და დღესდღეობით მას [[პროვანსი]]ს სახელით ვიცნობთ.<ref name="Google Books">{{cite book|url=http://books.google.com/?id=ZEIEAAAAMBAJ&pg=PA76 |title=Life magazine, 13&nbsp;July 1953, p. 76 |publisher=Google Books |date=13 July 1953 |accessdate=23 January 2011}}</ref> [[იულიუს კეისარი|იულიუს კეისარმა]] დანარჩენი [[გალია]]ც დაიპყრო, ხოლო ძვ. წ [[ძვ. წ. 52|52]] წელს [[გალები]]ს აჯანყებაც ჩაახშო, რომლის ინიციატორიც [[გალები|გალთა ბელადი]], [[ვერცინგეტორიქსი]] იყო.<ref name="Carpentier et al 2000, p.44-45">Carpentier et al 2000, p.44-45</ref> ძვ. წ [[ძვ. წ. 125|125]] წელს [[რომაელები|რომაელებმა]] სამხრეთ [[გალია]] დაიპყრეს და დაპყრობილ ტერიტორიას ''რომის პროვინცია'' დაარქვეს. სახელმა საუკუნეების მანძილზე ცვლილება განიცადა და დღესდღეობით მას [[პროვანსი]]ს სახელით ვიცნობთ.<ref name="Google Books"/> [[იულიუს კეისარი|იულიუს კეისარმა]] დანარჩენი [[გალია]]ც დაიპყრო, ხოლო ძვ. წ [[ძვ. წ. 52|52]] წელს [[გალები]]ს აჯანყებაც ჩაახშო, რომლის ინიციატორიც [[გალები|გალთა ბელადი]], [[ვერცინგეტორიქსი]] იყო.<ref name="Carpentier et al 2000, p.44-45"/> [[გალია|გალიის]] [[რომი]]ს პროვინციებში გაერთიანება [[ოქტავიანე ავგუსტუსი|ავგუსტუსს]] მიეწერება, ისევე როგორც მისი დაყოფა ოთხ პროვინციად: სამხრეთ გალია — ნარბონენსად, სამხრეთ-აღმოსავლეთ გალია — აკვიტანიად, ცენტრალური გალია — ლუგდუნენსად და ჩრდილოეთ გალია - ბელგიკად.<ref name=c53>Carpentier et al 2000, pp. 53–55</ref> [[რომაული გალია|გალურ-რომაულ პერიოდში]] მრავალი ქალაქი დაარსდა, მათ შორის [[გალია|გალიის]] დედაქალაქი — [[ლუგდუნუმი]] (დღევანდელი [[ლიონი]]).<ref name=c53/> ეს ქალაქები ტრადიციულ რომაულ სტილში შენდებოდა; [[რომაული ფორუმი|ფორუმით]], [[თეატრი]]თ, [[ამფითეატრი]]თ, [[ცირკი]]თ და [[თერმული აბანოები]]თ. [[გალები]] თანდათან აერივნენ რომაულ მოსახლეობაში და მათთან თანაცხოვრების პერიოდში თითქმის მთლიანად შეითვისეს რომაული კულტურა და ენა ([[ლათინური ენა|ლათინური]], რომლისგანაც მოგვიანებით [[ფრანგული ენა]] წარმოიშვა). ასევე მოხდა რომაული და გალური რელიგიების ერთმანეთში აღრევა, რის შედეგადაც [[რელიგიური სინკრეტინიზმი]] წარმოიქმნა. [[III საუკუნე|III საუკუნის]] მეორე ნახევარში [[რომაული გალია]] [[ლიმესი]]ს სერიოზულ ნაკლებობას განიცდიდა, იმ დროს, როდესაც [[რომის იმპერია|მთელი იმპერია]] ბარბაროსთა შემოსევებისგან იტანჯებოდა.<ref name=c77>Carpentier et al 2000, pp. 76–77</ref> [[გალია]]მ [[რომის იმპერია|რომის]] სისუსტე სათავისოდ გამოიყენა: გამოეყო მას და შექმნა დამოუკიდებელი [[გალების იმპერია]],<ref name=c77/> რომელმაც მხოლოდ [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] კრიზისის პერიოდში იარსება (260-273 წლებში). თუმცაღა, სიტუაცია საგრძნობლად გამოსწორდა [[IV საუკუნე|IV საუკუნის]] მეორე ნახევარში, რომელიც [[რომაული გალია|რომაული გალიის]] აყვავებისა და აღორძინების პერიოდად ითვლება.<ref>Carpentier et al 2000, pp. 79–82</ref> [[312]] წელს [[კონსტანტინე დიდი|კონსტანტინე დიდმა]] მრწამსი შეიცვალა და [[ქრისტიანობა]] მიიღო. მას შემდეგ ბოლო მოეღო [[ქრისტიანები|ქრისტიანთა]] დევნას [[რომის იმპერია]]ში,<ref>Carpentier et al 2000, p. 81</ref> მაგრამ [[ქრისტიანები|V საუკუნის]] დასაწყისში [[ხალხთა დიდი გადასახლება|ბარბაროსთა შემოსევები]] კვლავ განახლდა,<ref>Carpentier et al 2000, p. 84</ref> ხოლო [[ძველი გერმანელები|გერმანულმა ტომებმა]]: [[ვანდალები|ვანდალებმა]], [[ალანები|ალანებმა]] და [[სვებები|სვებებმა]] გადალახეს [[რაინი]] და დასახლდნენ [[გალია]]ში, [[ესპანეთი|ესპანეთში]] და [[რომის იმპერია|იმპერიის]] სხვა ნაწილებში.<ref>Carpentier et al 2000, pp. 84–88</ref> === ფრანკთა სახელმწიფო (მესამე საუკუნე — 843) === {{მთავარი|ფრანკთა სამეფო|მეროვინგების დინასტია|კაროლინგების დინასტია}} [[ფაილი:Franks expansion.gif|მინიატიურა|მარჯვნივ|ფრანკთა ექსპანსია [[ხლოდვიგ I]]-ს დროიდან ([[481]]) [[ფრანკთა სახელმწიფო|ფრანკთა იმპერიის]] დაყოფამდე ([[843]]).]] [[ანტიკური ხანა|ანტიკური ხანის]] დასასრულს [[გალია]] რამდენიმე გერმანულ სამეფოდ დაიყო ([[ფრანკთა სახელმწიფო]] (ჩრდილოეთი), [[ალემანია]] (ჩრდილო-აღმოსავლეთი), [[ბურგუნდია]] (აღმოსავლეთი), [[სეპტიმანია]] (სამხრეთი), [[ვესტგოთების სახელმწიფო]] (სამხრეთ-აღმოსავლეთი) და დარჩენილ ტერიტორიაზე [[სუასონის სამეფო]]). ამავდროულად, [[ბრიტები|ბრიტებს]] (კელტური მოდგმის ტომები) [[ანგლო-საქსები|ანგლო-საქსთა]] მიერ [[ბრიტანეთი]]ს დაპყრობის ხანაში მშობლიური ტერიტორიის დატოვება და სხვაგან, კერძოდ კუნძულ [[არმორიკა]]ზე გადასახლება მოუხდათ ([[გალია|გალიის]] შორეული დასავლეთით). შედეგად [[კუნძული|კუნძულს]] სახელი შეუცვალეს და [[ბრეტანი]] დაარქვეს, ხოლო [[კელტები|კელტებმა]] კვლავ შეძლეს აღორძინება და ამ ტერიტორიაზე დააარსეს [[პეტის სამეფო|პეტის დამოუკიდებელი სამეფო]]. ცრუმორწმუნე [[ფრანკები]] [[გალია|გალიის]] ჩრდილოეთ ნაწილში დასახლდნდენ, მაგრამ [[ხლოდვიგ I]]-ის მმართველობის ხანაში თითქმის მთელი ჩრდილოეთ და ცენტრალური [[გალია]] დაიპყრეს. [[ხლოდვიგ I]] პირველი გერმანელი დამპყრობელია, რომელმაც [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] დანგრევის შემდეგ, მრწამსი შეიცვალა და [[არიანელობა|არიანელობის]] ნაცვლად [[ქრისტიანობა]] მიღო ([[498]]); ალბათ ამიტომ უწოდებენ [[პაპების სია|პაპები]] საფრანგეთს „ეკლესიის უხუცეს ქალიშვილს“ (''{{lang-fr|La fille aînée de l’Église}}''),<ref>{{cite web |url=http://www.wf-f.org/03-1-France.html |title=Faith of the Eldest Daughter – Can France retain her Catholic heritage? |publisher=Wf-f.org |accessdate=17 July 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110722112834/http://www.wf-f.org/03-1-France.html |archivedate=22 ივლისი 2011 }}</ref> ხოლო საფრანგეთის მეფეები „ყველაზე ქრისტიანი მეფეების“ ტიტულატურით სარგებლობენ (''{{lang|und|Rex Christianissimus}}''). [[ფაილი:Chlodwigs taufe.jpg|მინიატიურა|მარცხნივ|[[ხლოდვიგ I]]-ის კათოლიკედ მონათვლა [[498]] წელს.თუ აქამდე მეფობა არჩევითი იყო, ამ ცერემონიის შემდეგ მეფობა [[ხლოდვიგ I|ხლოდვიგის]] შთამომავალთა ღვთებრივი უფლება გახდა.]] [[ფრანკები|ფრანკებმა]] მიიღეს [[გალურ-რომაული კულტურა|გალურ-რომაულ მემკვიდრეობა]] და ამ ნიადაგზე ჩამოაყალიბეს [[ფრანკთა სახელმწიფო]]. [[ფრანკებმა]] [[რომანული ენები]] შეითვისეს, გარდა ჩრდილოეთ გალიისა, სადაც მოსახლეობა ნაკლებად მჭიდრო იყო. [[გალია|გალიის]] ამ ნაწილში ჩამოყალიბდა [[გერმანიკული ენები]]. [[ხლოდვიგ I|ხლოდვიგმა]] დაუდო საფუძველი [[მეროვინგების დინასტია|მეროვინგების დინასტიის]] მმართველობას [[ფრანკთა სახელმწიფო]]ში, მანვე გამოაცხადა ქვეყნის დედაქალაქად [[პარიზი]], თუმცაღა მისი გარდაცვალების შემდეგ სამეფოს დაშლა ელოდა. მართლაც მისი გარდაცვალების შემდეგ სამეფოს მის 4 ვაჟს შორის გადანწილდა და წარმოიქმნა ახალი პოლიტიკური ერთეულები: [[ორლეანი]], პარიზი, [[რეიმსი]] და [[სუასონი]]. ბოლო [[მეროვინგები|მეროვინგი]] მეფეები ფაქტობრივ ძალაუფლებას არ ფლობდნენ და მათ მაგიერ სამეფოს მაიორდომები მართავდნენ, ამიტომ მათ დაცინვით [[ზარმაცი მეფეები|ზარმაც მეფეებს]] უწოდებდნენ (''[[Roi fainéant|Rois fainéants]]''). მაიორდომების ძალაუფლება განსაკუთრებით გაძლიერდა [[კარლოს მარტელი]]ს დროს. მისი მეთაურობით [[ფრანკები|ფრანკებმა]] [[732]] წელს [[პუატიეს ბრძოლა (732)|პუატიეს ბრძოლაში]] [[არაბებეთის სახალიფო|არაბები]] დაამარცხეს, [[ესპანეთი]]დან განდევნეს და [[ევროპა]]ში მათი შემდგომი წინსვლა შეაჩერეს. ამ ბრძოლის შემდეგ მან დიდი ძალაუფლება და პატივისცემა მოიპოვა ფრანკთა შორის, ხოლო მისმა ვაჟმა — [[პიპინ მოკლე]]მ [[751]] წელს ტახტიდან ჩამოაგდო უკანასკნელი [[მეროვინგები|მეროვინგი]] მეფე და ბერად აღკვეცა, სამეფოს კი [[კაროლინგების დინასტია|კაროლინგთა დინასტია]] ჩაუდგა სათავეში. [[პიპინ მოკლე]]ს ვაჟმა, [[კარლოს დიდი|კარლოსმა]] შეძლო [[ფრანკები]]ს კვლავ გაერთიანება და შექმნა [[ფრანკთა სახელმწიფო|ფრანკთა იმპერია]], რომელიც [[დასავლეთ ევროპა|დასავლეთ]] და [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალურ ევროპაში]] იყო გადაჭიმული. [[კარლოს დიდი]]ს დროს [[ფრანკთა სამეფო]]მ არნახულ ძლიერებას მიაღწია. თავად [[კარლოს დიდი|კარლოსი]] ენერგიული და ჭკვიანი მმართველი აღმოჩნდა, მან მთელი მეფობა ომებში გაატარა და შეძლო [[ფრანკთა სამეფო]]ს გაერთიანება და ახალი ტერიტორიების შემოერთებაც, დაამარცხა [[საქსები]], [[დუნაის ავარები]], [[არაბები]] [[ესპანეთი|ესპანეთში]], ასევე გადალახა [[პირენეს მთები|პირენეს ქედი]] და სახელმწიფოს შეუერთა [[ნავარა]], [[არაგონი]] და [[კატალონია]]. იგი ასევე დიდ მნიშვნელობას აქცევდა საგარეო ურთიერთობებს: მან კავშირი დაამყარა რომის პაპთან, [[ლეო III]]-თან და [[800]] წელს მისგან რომის იმპერატორის ტიტული მიიღო. [[ფაილი:French borders from 985 to 1947.gif|მინიატიურა|მარჯვნივ|საფრანგეთის ტერიტორიის ცვლილება [[985]] წლიდან [[1947]] წლამდე]] [[კარლოს დიდი|კარლოსს]] მართლაც სურდა ახალი [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] შექმნა მაგრამ მისი სამეფოს ძლიერებამ და ერთიანობამ დიდხანს არ გასტანა: მისი ვაჟის [[ლუი I ღვთისმოსავი|ლუი ღვთისმოსავის]] ([[814]]-[[840]] წწ) გარდაცვალების შემდეგ, [[843]] წელს, [[ვერდენის ხელშეკრულება|ვერდენის ხელშეკრულებით]] სამეფო სამად გაიყო [[ლუი I ღვთისმოსავი|ლუის]] სამ ვაჟს შორის: [[ლოთარ I|ლოთარს]], რომელმაც შეინარჩუნა იმპერატორის ტიტული, ერგო [[იტალია]] და [[რაინი]]სა და [[რონა]]ს გასწვრივ მდებარე მიწების ზოლი, [[ლუი გერმანელი|ლუი გერმანელს]] — [[აღმოსავლეთ ფრანკთა სახელმწიფო]], ხოლო [[შარლ მელოტი|შარლ მელოტს]] — [[დასავლეთ ფრანკთა სახელმწიფო]]. [[დასავლეთ ფრანკთა სამეფო]] დაახლოებით იმავე ტერიტორიას მოიცავდა, რასაც თანამედროვე საფრანგეთი.<ref>{{cite web |url=http://history.howstuffworks.com/european-history/treaty-of-verdun.htm |title=Treaty of Verdun |publisher=History.howstuffworks.com |date=27 February 2008 |accessdate=17 July 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110716063456/http://history.howstuffworks.com/european-history/treaty-of-verdun.htm |archivedate=16 ივლისი 2011 }}</ref> [[IX საუკუნე|IX]]-[[X საუკუნე|X]] საუკუნეებში, [[ვიკინგები|ვიკინგთა]] შემოსევებისგან დასუსტებული საფრანგეთი ყოვლად დეცენტრალიზებული სახელმწიფო გახდა: თავად-აზნაურობის ტიტულები და მიწები მემკვიდრეობითი გახდა, რაც მათ ავტორიტეტსა და ძალაუფლებას საგრძნობლად ზრდიდა, იმ დროს, როდესაც მეფის ძალაუფლება რელიგიური უფრო იყო ვიდრე საერო. ამგვარმა ვითარებამ ხელი შეუწყო [[ფეოდალიზმი]]ს ჩამოყალიბებას საფრანგეთში. ფეოდალები თანდათან ძლიერდებოდნენ და თამამდებოდნენ, ხოლო ზოგჯერ საქმე იქამდეც მიდიოდა, რომ თავს მეფეს უტოლებდნენ, ხანდახან კი ემუქრებოდნენ კიდეც. მაგალითად, [[ჰოსტინგების ბრძოლა|ჰოსტინგების ბრძოლის]] შემდეგ, [[1066]] წელს [[უილიამ I დამპყრობელი|ნორმანდიის ჰერცოგმა]] თავი [[ინგლისი]]ს მეფედ გამოაცხადა, რითაც თავი გაუტოლა საფრანგეთის მეფეს, თუმცაღა იმავდროულად იგი, როგორც ჰერცოგი, საფრანგეთის მეფის ვასალად ითვლებოდა. === საფრანგეთის სამეფო (843—1791) === {{მთავარი|საფრანგეთის სამეფო|კაპეტინგები|ვალუები|ბურბონები}} [[კაროლინგები]] საფრანგეთს [[987]] წლამდე მართავდნენ, მანამდე სანამ საფრანგეთის ჰერცოგი და [[პარიზი]]ს გრაფი — [[ჰუგო კაპეტი]] არ გახდებოდა [[საფრანგეთის მონარქების სია|ფრანკთა მეფე]].<ref>{{cite web|url=http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?groupid=1008&HistoryID=ab03&gtrack=pthc |title=History of France : The Capetian kings of France: AD 987–1328 |publisher=Historyworld.net |accessdate=21 July 2011}}</ref> მისმა შთამომავლებმა{{ndash}}[[კაპეტინგები|კაპეტინგებმა]], [[ვალუები|ვალუებმა]] და [[ბურბონები|ბურბონებმა]]{{ndash}}ქვეყანა თანდათანობით გააერთიანეს. [[საფრანგეთის სამეფო]]ს ჩამოყალიბებამ [[ფილიპ II ოგიუსტი]]ს ზეობის ხანაში დასასრულს მიაღწია. პროცესს თან ერთვოდა შინაომები. ფრანგი [[რაინდობა|რაინდები]] აქტიურად მონაწილეობდნენ [[ჯვაროსნული ლაშქრობები|ჯვაროსნულ ლაშქრობებში]] ([[1095]]-[[1291]] წწ), [[საღვთო მიწა]]ზე კონტროლის აღსადგენად. [[ჯვაროსნული ლაშქრობები|ჯვაროსნულ ომებში]] იმდენი ფრანგი [[რაინდობა|რაინდი]] მონაწილეობდა, რომ [[არაბული ენა|არაბულად]] სიტყვა „ჯვაროსანი“ ითარგმნება, როგორც ''Al-Franj'' („ფრანკი“),<ref>{{cite web|url=http://www.discoverislamicart.org/exhibitions/ISL/crusader/introduction.php |title=Al-Franj: the Crusaders in the Levant |publisher=Discoverislamicart.org |date= |accessdate=22 June 2012}}</ref> ხოლო [[ძველი ფრანგული ენა|ძველი ფრანგული]] სალაპარაკო ენა გახდა [[იერუსალიმის სამეფო]]ში.<ref>{{cite web |url=http://www.welcometohosanna.com/JERUSALEM_TOUR/crusader.htm |title=Crusader Conquest: The Christian Kingdom of Jerusalem |publisher=Welcometohosanna.com |date= |accessdate=22 June 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029121927/http://www.welcometohosanna.com/JERUSALEM_TOUR/crusader.htm |archivedate=29 ოქტომბერი 2016 }}</ref> [[ფაილი:Joan of Arc miniature graded.jpg|მინიატიურა|მარჯვნივ|რამდენიმე ბრძოლაში, [[ასწლიანი ომი]]სას საფრანგეთის არმიას [[ჟანა დ’არკი]] ხელმძღვანელობდა, რამაც საფრანგეთს საბოლოო გამარჯვებისკენ გაუკვალა გზა.]] [[XI საუკუნე|XI საუკუნის]] სამხრეთ საფრანგეთში, [[ლანგედოკი|ლანგედოკში]] [[კატარების ერესი]]. სექტის მოძღვრება კათოლიკურ მოძღვრებას ეწინააღმდეგებოდა, ამიტომ [[კათოლიკური ეკლესია]], პაპ [[ინოკენტი III]]-ის თაოსნობით აქტიურად ცდილობდა მათ კვლავ შემოერთებას [[კათოლიკური ეკლესია|კათოლიკური ეკლესიის]] წიაღში, ჯერ მოლაპარაკების გზით, ხოლო შემდეგ ძალადობასაც მიმართა: [[1209]] წელს [[ინოკენტი III]]-ის მოწოდებით დაიწყო [[კატარები]]ს ხოცვა-ჟლეტა, რაც [[ალბიგოელთა ჯვაროსნული ლაშქრობა|ალბიგოელთა ჯვაროსნული ლაშქრობის]] სახელითაა ცნობილი. ომი [[1209]] წლიდან [[1229]] წლამდე მიმდინარეობდა, თუმცაღა [[კათოლიკური ეკლესია|კათოლიკურმა ელკლესიამ]] [[კატარების ერესი|კატარიზმის]] სრულიად აღმოფხვრა მაინც ვერ შეძლო, მის აღმოფხვრას კიდევ 100 წელი დასჭირდა.<ref>{{cite news | title = Massacre of the Pure | url = http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,897752-2,00.html | newspaper = Time | location = New York | date = 28 April 1961 | access-date = 24 აგვისტო 2013 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20080120172908/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,897752-2,00.html | archivedate = 20 იანვარი 2008 }}</ref> მომდევნო წლებში [[საფრანგეთის მეფეები|საფრანგეთის მეფეებმა]] კიდევ უფრო გააფართოვეს საფრანგეთის საზღვარი. ამავდროულად გაიზარდა სამეფო ძალაუფლება და საფრანგეთმა აბსოლუტიზმისკენ დაიწყო გადახრა. [[1338]] წელს [[შარლ IV|შარლ IV (მართალი)]] უმემკვიდროდ გარდაიცვალა,<ref name="guerard">Albert Guerard, ''France: A Modern History'' ([[University of Michigan Press]]: Ann Arbor, 1959) pp. 100, 101.</ref> ხოლო [[1316]] წელს დაწერილი [[სალიკური სამართალი|სალიკური სამართლის]] მიხედვით საფრანგეთის მეფე არც ქალი შეიძლებოდა ყოფილიყო და არც მდედრობით შტოზე შეიძლებოდა გადასულიყო.<ref name="guerard"/> ამგვარად საფრანგეთის მეფე [[ფილიპ VI|ფილიპ VI დე ვალუა (ბედნიერი)]] გახდა, ვისი მეფობაც ძალზედ წარმატებული გამოდგა საფრანგეთისთვის და შუა საუკუნეების ზენიტს მიაღწია.<ref name="guerard"/> [[XIV საუკუნე|XIV სუკუნეში]] საფრანგეთში [[შავი ჭირი]] დაატყდა თავს,<ref name = Encarta>{{cite web |url=http://encarta.msn.com/text_761568934___117/France.html |title=France VII. – History - Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2009 |publisher=Webcitation.org |date= |accessdate=22 June 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090829034202/http://encarta.msn.com/text_761568934___117/France.html |archivedate=29 აგვისტო 2009 }}</ref> სიტუაციას ამწვავებდა ისიც, რომ [[ფილიპ VI]]-ს თავისი დისწული, [[ინგლისის მონარქები|ინგლისის მეფე]] — [[ედუარდ III]] დაუპირისპირდა, რაც [[ასწლიანი ომი]]ს დაწყების საბაბი გახდა.<ref>Don O'Reilly. "[https://web.archive.org/web/20061109043743/http://www.historynet.com/magazines/military_history/3031536.html Hundred Years' War: Joan of Arc and the Siege of Orléans]". ''TheHistoryNet.com''.</ref>. [[1337]] წელს საფრანგეთსა [[ინგლისი|ინგლისს]] შორის [[ასწლიანი ომი]] დაიწყო, რომელიც გარკვეული შესვენებებით 116 წელი გაგრძელდა, [[1453]] წლამდე. 116 წლიდან საფრანგეთმა და [[ინგლისი|ინგლისმა]] დაახლოებით 55 წელი იომა, ხოლო 61 წელი ზავის პირობებში გაატარა. ამ ქვეყნების ძველ მტრობას თან დაერთო მეტოქეობა [[ფლანდრია|ფლანდრიის]] ხელში ჩასაგდებად, ამისთანავე ინგლისის მეფე, [[ედუარდ III]] პრეტენზიას გამოთქვამდა საფრანგეთის ტახტზე, რამაც განაპირობა მათი დაპირისპირება და [[ასწლიანი ომი]]ს დაწყება. [[ასწლიანი ომი]] პირობითად სამ ნაწილად იყოფა: აქედან პირველი [[ინგლისი]]ს წარმატებით წარიმართა, განსხვავებით მეორე პერიოდისგან, რომელშიც საფრანგეთი დომინირებდა. მესამე პერიოდის პირველი ნაწილი ინგლისის სრული დომინირებით წარიმართა, თუმცაღა [[ჟანა დ’არკი]]ს თაოსნობით [[1429]] დაწყებული სახალხო-პატრიოტული მოძრაობის მეშვეობით საფრანგეთმა იმარჯვა და ომიც მათი გამარჯვებით დასრულდა. საფრანგეთმა ომის შედეგად თითქმის ყველა ტერიტორიის დაბრუნება მოახერხა [[ინგლისი]]სგან. მალევე საფრანგეთს, ევროპის სხვა ქვეყნების მსაგავსად [[შავი ჭირი|შავი ჭირის ეპიდემიამ]] შეუტია და საკმაოდ დიდი ზიანიც მიაყენა. [[1340]] წლის აღწერით საფრანგეთს დაახლოებით 17 მილიონი მაცხოვრებელი ჰყავდა,<ref>Emmanuel Le Roy Ladurie (1987). "''[http://books.google.com/books?id=VT9rIMQFt2MC&pg=PA32 The French peasantry, 1450–1660]''". University of California Press. p. 32. ISBN 0-520-05523-3</ref> [[შავი ჭირი|შავმა ჭირმა]] კი მოსახლეობის ნახევარი იმსხვერპლა.<ref>Peter Turchin (2003). "''[http://books.google.com/books?id=mUoCrTUo-eEC&pg=PA179 Historical dynamics: why states rise and fall] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130723220952/http://books.google.com/books?id=mUoCrTUo-eEC&pg=PA179|date=2013-07-23}}''". Princeton University Press. p. 179. ISBN 0-691-11669-5</ref> [[ფაილი:Francois Dubois 001.jpg|მინიატიურა|მარცხნივ|[[ბართლომეს ღამე]] ([[1572]]) არის კულმინაცია [[საფრანგეთის რელიგიური ომები]]სა, რომელიც საბოლოოოდ [[ნანტის ედიქტი]]თ დასრულდა ([[1598]]).]] [[1494]] წელს საფრანგეთმა, [[შარლ VIII]]-ს თაოსნობით წამოიწყო ომი [[იტალია|იტალიის]] ტერიტორიების დასაკავებლად, რომელიც [[იტალიური ომები|იტალიური ომების სახელითაა]] ცნობილი. [[1495]] წელს [[ნეაპოლი|ნეაპოლს]] საფანგეთი დაეუფლა, რამაც შეაშფოთა მთელი რიგი ევროპული სახელმწიფოები და მალევე ომში ჩაებნენ: [[მილანი]], [[ვენეცია]], [[არაგონი]], [[სიცილიის სამეფო]] და [[საღვთო რომის იმპერია]], მოგვიანებით კი [[ესპანეთი]]. ომი რამდენიმე ეტაპად წარიმართა და საბოლოოდ [[1559]] წელს [[კატო-კამბრეზის ზავი]]თ დაგვირგვინდა. შედეგად საფრანგეთი [[იტალია|იტალიიდან]] გააძევეს, რამაც საგრძნობლად შეარყია საფრანგეთის პოზიცია [[ევროპა]]ში, მით უფრო, რომ იგი ისევე, როგორც [[ესპანეთი]] ომის გამო გაწეული ხარჯების გამო ფინანსურად ძალზედ გამოიფიტა. [[იტალიური ომები|იტალიურ ომებში]] განცდილი მძიმე მარცხის მიუხედავად ეს საუკუნე საფრანგეთისთვის საკმაოდ წარმატებული აღმოჩნდა კულტურული თვალსაზრისით: დადგინდა [[ფრანგული ენა|ფრანგული ენის]] სალიტერატურო ნორმები და იგი სახელმწიფო ენად გამოცხადდა. ამავე პერიოდში ფრანგმა მოგზაურებმა: [[ჟაკ კარტიე]]მ და [[სამუელ დე ჩემპლეინი|სამუელ დე ჩემპლეინმა]] ახალი ტერიტორიები აღმოაჩინეს [[ამერიკა]]ში და დასაბამი დაუდეს მის ფრანგულ კოლონიზაციას. [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნის]] მეორე ნახევარში, საფრანგეთში დაიწყო რელიგიური დაპირისპირება [[კათოლიციზმი|კათოლიკეებსა]] და [[ჰუგენოტები|ჰუგენოტებს]] შორის, რომელიც მალევე [[სამოქალაქო ომი|სამოქალაქო ომში]] გადაიზარდა. პროცესი ასევე ცნობილია [[საფრანგეთის რელიგიური ომები]]ს სახელით. [[კათოლიციზმი|კათოლიკეთა]] წინამძღოლები [[გიზები]] იყვნენ, ხოლო [[ჰუგენოტები]]სა [[ბურბონები]]. საფრანგეთის სამეფო ხელისუფლების სისუსტის პირობებში [[ჰუგენოტები|ჰუგენოტებმა]] მალევე მოიპოვეს დიდი გავლენა და უფლებები და წარმოიშვა „სახელმწიფო სახელმწიფოში“. [[საფრანგეთის რელიგიური ომები|საფრანგეთის რელიგიურ ომებს]] უკავშირდე [[ბართლომეს ღამე]], რომელიც ამ პროცესის კულმინაციას წარმოადგენდა.<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/516821/Massacre-of-Saint-Bartholomews-Day |title=Massacre of Saint Bartholomew’s Day |publisher=Britannica.com |accessdate=21 July 2011}}</ref> საბოლოოდ რელიგიურ დაპირისპირება ბოლო მოუღო [[ანრი IV (საფრანგეთი)|ანრი IV-მ]] [[1598]] წლის [[ნანტის ედიქტი]]თ, რომლის მიხედვითაც [[ჰუგენოტები|ჰუგენოტებს]] გარკვეული რელიგიური თავისუფლება მიენიჭათ. [[ანრი IV (საფრანგეთი)|ანრი IV]] ფანატკოსმა [[კათოლიციზმი|კათოლიკემ]] [[ფრანსუა რავაიაკი|ფრანსუა რავაიაკმა]] მოკლა. [[ჰუგენოტები|ჰუგენოტთა]] დაუმორჩილებლობა [[XVIII საუკუნე]]მდე გაგრძელდა. ==== აბსოლუტიზმი საფრანგეთში ==== [[ანრი IV (საფრანგეთი)|ანრი IV]]-ის გარდაცვალების შემდეგ, ქვეყანაში პოლიტიკური ვითარება მთლიანად შეიცვალა. საფრანგეთის ტახტზე ავიდა 9 წლის [[ლუი XIII]], რომელიც, რა თქმა უნდა არ ფლობდა ძალაუფლებას, განსხვავებით მისი რეგენტის — [[მარია მედიჩი]]საგან, რომლის მმართველობამ მძიმე დაღი დაასვა საფრანგეთს. [[1617]] წელს [[ლუი XIII]]-მ და მისმა მომხრეებმა [[მარია მედიჩი]]ს ხელისუფლება დაამხეს და ქვეყნიდან გააძევეს იგი. ამგვარად, ძალაუფლება [[ლუი XIII]]-ეს ხელში აღმოჩნდა, ოღონდ ამჯერადაც ფორმალურად: ქვეყნის ფაქტობრივი მმართველი არა მეფე, არამედ [[კარდინალი რიშელიე]] იყო. [[ფაილი:Louis le Grand; Rigaud Hyacinthe.jpg|მინიატიურა|მარჯვნივ|[[ლუი XIV]], „მეფე მზე“ - საფრანგეთის მონარქი [[აბსოლუტური მონარქია|აბსოლუტური მონარქიის]] ხანაში. მან საფრანგეთის ევროპის ლიდერ სახელმწიფოდ აქცია]] [[კარდინალი რიშელიე]] ჭკვიანი და ენერგიული მმართველი აღმოჩნდა. მან დაუღალავი შრომით შეძლო საფრანგეთისთვის ძველი დიდების დაბრუნება. იგი უპირველეს ყოვლისა ძალაუფლების ცენტრალიზებას შეუდგა, რაც დიდებულთა თვითნებობის ალაგმითა და [[ჰუგენოტები]]სთვის ძალაუფლრბის წართმევით მოახერხა. ამავე პერიოდში, [[კარდინალი რიშელიე|რიშელიესა]] და მეფის გადაწყვეტილებით საფრანგეთი [[ოცდაათწლიანი ომი|ოცდაათწლიან ომში]] ჩაება, თავდაპირველად დიპლომატიურად და ფინანსებით, ხოლო შემდეგ აქტიურად, ჯარით. ომის დასრულების შემდეგ კი, [[ვესტფალიის ზავი]]თ საფრანგეთმა [[ელზასი]]ს და [[ლოთარინგია|ლოთარინგიის]] ტერიტორიები მიიღო და [[ევროპა|ევროპის]] უძლიერეს სახელმწიფოდ იქცა. [[კარდინალი რიშელიე|რიშელიეს]] ბრძანებითვე გამოიცა ედიქტი [[დუელი|დუელების]] წინააღმდეგ, [[1626]] წელს, რომლის მიხედვითაც ფრანგ დიდებულებს [[დუელი|დუელში]] მონაწილეობა აეკრძალათ. [[1642]] წელს [[კარდინალი რიშელიე|რიშელიე]] გარდაიცვალა, ხოლო დაახლოებით ნახევარ წელიწადში თავად [[ლუი XIII]]-ც. მეფედ 5 წლის უფლისწული, [[ლუი XIV]] აკურთხეს, რომელსაც მამის მსგავსად არავითარი რეეალური ძალაუფლება არ ჰქონდა; რეალურ ძალაუფლებას მისი დედა და რეგენტი — [[ანა ავსტრიელი]] ფლობდა. ასევე დიდი ძალაუფლებას ფლობდა [[კარდინალი მაზარინი]], რომელმაც ღირსეულად გააგრძელა [[კარდინალი რიშელიე|რიშელიეს]] დაწყებული საქმე. მას დიდი წვლილი მიუძღვის საფრანგეთის იმდროინდელ ძლიერებაში. იგი [[1661]] წელს გარდაიცვალა. [[ლუი XIV]]-ეს დროს [[აბსოლუტური მონარქია|ფრანგულმა აბსოლუტიზმმა]] თავის მწვერვალს მიაღწია. [[ლუი XIV|ლუიმ]] საფრანგეთში აბსოლუტური მონარქია დაამყარა, მაგრამ ამავდროულად იგი [[ევროპა|ევროპის]] უძლიერეს სახელმწიფოდ აქცია. მეფე არავის აღარ უწევდა ანგარიშს, რამაც საფრანგეთი თითქმის [[სამოქალაქო ომი|სამოქალაქო ომამდე]] მიიყვანა. [[1648]] წელს დიდებულებმა და [[ბურჟუაზია]]მ მეფეს მოთხოვნები წაუყენეს, ხოლო მეფემ მათ ასე მიუგო: „არ გეგონოთ, რომ სახელმწიფო თქვენ ხართ. გეშლებათ. სახელმწიფო მე ვარ!“ ალბათ ყველაზე უკეთ ამ სიტყვებით გამოიხატება [[აბსოლუტიზმი|ფრანგული აბსოლუტიზმის]] არსი. მეფის ასეთ ქმედებას აჯანყება მოჰყვა და [[1648]] წელს სამეფო ოჯახს ქალაქის დატოვება და [[ვერსალი|ვერსალში]] გადასვლა მოუხდა (ამ პერიოდში აშენდა [[ვერსალის სასახლე]]). აჯანყება [[კარდინალი მაზარინი|ჯულიო მაზარინიმ]] ჩაახშო. მალევე [[ლუი XIV]]-მ [[ნანტის ედიქტი]] გაუქმებულად ცნო, რის გამოც საფრანგეთი მრავალმა [[ჰუგენოტები|ჰუგენოტმა]] ვაჭარ-ხელოსანმა დატოვა და პროტესტანტულ ქვეყნებს შეაფარა თავი, საფრანგეთს კი დიდი ეკონომიკური ზიანი მიადგა. [[ლუი XIV|მეფე მზე]], მამის მსგავსად აქტიურად აწარმოებდა ომებს, რამაც საფრანგეთს დიდი სახელი და ტერიტორიები კი შესძინა, მაგრამ ფინანსურად გამოფიტა. აღსანიშნავია, რომ [[ლუი XIV]] დროს [[ფრანგული ენა]] ბევრად უფრო პოპულარული გახდა და საერთაშორისო კომუნიკაციისთვის გამოიყენებოდა.<ref name="Language and Diplomacy">{{cite web |url=http://www.nakedtranslations.com/en/2004/language-and-diplomacy/ |title=Language and Diplomacy |publisher=Nakedtranslations.com |accessdate=21 July 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110721070018/http://www.nakedtranslations.com/en/2004/language-and-diplomacy/ |archivedate=21 ივლისი 2011 }}</ref> [[ლუი XIV]]-ს გარდაცვალების შემდეგ [[აბსოლუტიზმი|აბსოლუტიზმმა]] დაქვეითება დაიწყო. === რესპუბლიკები და იმპერიები (1792 — დღემდე) === {{მთავარი|საფრანგეთის რევოლუცია|საფრანგეთის პირველი იმპერია|საფრანგეთის მეორე იმპერია|ნაპოლეონის ომები}} [[ფაილი:Prise de la Bastille.jpg|მინიატიურა|მარცხნივ|ბასტილიის აღება]] [[XVIII საუკუნე|XVIII საუკუნის]] ბოლომდე საფრანგეთის მმართველობის ძირითად ფორმად [[აბსოლუტური მონარქია]] შენარჩუნდა, რაც ნამდვილად არ შედიოდა მესამე წოდების (გლეხობა, ვაჭრები, ხელოსნები, მეწარმეები და ინტელექტუალები) ინტერესებში, რომლებიც ქვეყნის უმრავლესობას და ამავე დროს ყველაზე უუფლებო ფენას წარმოადგენდნენ. ასეთ პირობებში თანდათან იზრდებოდა უკმაყოფილება [[ლუი XVI]]-ს და ზოგადად მონარქიული მმართველობის წინააღმდეგ, იმ დროს, როდესაც თავად მეფე დროს განცხრომაში ატარებდა და სახელმწიფოს ბიუჯეტის გაფლანგვით იყო დაკავებული. [[1789]] წლის [[7 მაისი|7 მაისს]] ფინანსურად შეჭირვებული მეფე იძულებული გახდა გენერალური შტატები მოეწვია, რათა ხაზინა შეევსო, მაგრამ ნაცვლად ამისა მა მესამე წოდების დეპუტატები დაუპირისპირდნენ: მოითხოვეს, რომ გადასახადები არისტოკრატიასაც გადაეხადა. მეფე, რა თქმა უნდა არ დაყაბულდა მათ მოთხოვნას, მაგრამ არც მესამე წოდების დეპუტატები დაემორჩილენ მეფეს: ვერსალის სასახლეში შეიკრიბნენ და თავი [[დამფუძნებელი კრება|დამფუძნებელ კრებად]] გამოაცხადეს. [[14 ივლისი|14 ივლისს]] კი [[ბასტილია|ბასტილიის ციხეს]] შეუტიეს და აიღეს კიდეც, როგორც აბსოლუტიზმის სიმბოლო საფრანგეთში. საბოლოოდ მეფე იძულებული გახდა ეღიარებინა დამფუძნებელი კრების კანონიერება, რომელმაც [[1791]] წლის [[სექტემბერი|სექტემბერში]] კონსტიტუცია მიიღო, რომლის მიხედვითაც საფრანგეთის მმართველობის ფორმად [[კონსტიტუციური მონარქია]] გამოცხადდა. [[დამფუძნებელი კრება]] დაკომპლექტებული იყო კონსტიტუციური მონარქიის მომხრე დეპუტატების, [[ჟირონდისტები]]სა და [[იაკობინელები]]გან. მათგან ბოლო ორის გავლენა და ავტორიტეტი თანდათანობით იზრდებოდა მთავრობის არაეფექტური და ხალხის მზარდი უკმაყოფილების ფონზე. [[ჟირონდისტები]] და [[იაკობინელები]] მეფის ხელისუფლების დამხობისთვის და რესპუბლიკური მმართველობის დამყარებისთვის ემზადებოდნენ და გააჩნდათ კიდეც ამის რესურსიც, რის გამოც მეფემ დასახმარებლად თავის ცოლისძმას — [[ავსტრია|ავსტრიის]] მეფეს უხმო, რომელმაც არ დააყოვნა და [[1791]] წლის [[აგვისტო]]ში [[დამფუძნებელი კრება|დამფუძნებელ კრებას]] ულტიმატუმი გამოუცხადა. [[1792]] წელს საკანონმდებლო კრებამ პასუხად ომი გამოუცხადა [[ავსტრია]]ს და როგორც აღმოჩნდა დროზე ადრე: ფრანგები ბრძოლას ბროლაზე აგებდნენ. საქმე იქამდე მივიდა, რომ [[1792]] წლის [[ზაფხული|ზაფხულში]] საკანონმდებლო კრებამ გამოსცა დეკრეტი ფრანგი მოქალაქეების მასობრივი მობილიზაციის შესახებ. ეს ღონისძიება ეფექტური აღმოჩნდა და მალე სასწორი რევოლუციონერთა მხარეს გადაიხარა და [[1792]] წლსი [[10 აგვისტო]]ს მათ დიდ წარმატებას მიაღწიეს, აიღეს რა მეფის სასახლე და დააპატიმრეს იგი ოჯახითურთ. [[22 სექტემბერი|22 სექტემბერს]] საფრანგეთი [[რესპუბლიკა]]დ გამოცხადდა. 1792 წელს მუშაობას შეუდგა ახლად არჩეული [[კონვენტი]], რომელშიც მალევე იჩინა თავი უთანხმოებამ, კერძოდ მეფისა და მისი ოჯახის ბედის თაობაზე: [[იაკობინელები]] მეფის სიკვდილით დასჯას მოითხოვდნენ, ხოლო ჯირონდისტები ამის წინააღმდეგი იყვნენ და თვლიდნენ, რომ უმჯობესი იქნებოდა, თუ მეფეს სიკვდილით არ დასჯიდნენ, რადგანაც ამ ქმედებას შესაძლოა [[ევროპა|ევროპის]] მონარქიული სახელმწიფოების აღშფოთება გამოეწვია. საბოლოოდ ჟირონდისტების წინააღმდეგობის მიუხედავად, იაკობინელებმა თავისას მიაღწიეს და მეფე [[1793]] წლის [[იანვარი|იანვარში]] თავი მოჰკვეთეს, თავისივე დაპატენტებული მექანიზით, [[გილიოტინა|გილიოტინით]]. აღნიშნული წლის [[ივნისი|ივნისში]] კი იაკობინური დიქტატურა დამყარდა და დაიწყო „რევოლუციის მტერთა“ მასობრივი დაპატიმრება-დასჯა, რაც საფრანგეთის ისტორიაში [[ტერორის მმართველობა|„დიდი ტერორის“]] სახელითაა ცნობილი. რეპრესიებს 16 000-40 000 ადამიანი შეეწეირა, ხოლო [[1793]] წელს დასავლეთ საფრანგეთში დაწყებულ დაპირისპირებას რევოლუციის მომხრეებსა და მონარქიის მომხრეებს შორის, რომელიც სამოქალაქო ომში გადაიზარდა და [[1796]] წლამდე გაგრძელდა 200,000-დან 400,000 ადამიანამდე შეეწირა.<ref>{{cite news | title = The Terror in the French Revolution | first = Marisa | last = Dr Linton | url = http://www.port.ac.uk/special/france1815to2003/chapter1/interviews/filetodownload,20545,en.pdf | newspaper = Kingston University | access-date = 2021-02-14 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20120117152123/http://www.port.ac.uk/special/france1815to2003/chapter1/interviews/filetodownload%2C20545%2Cen.pdf | archivedate = 2012-01-17 }}</ref><ref name="hussenet">Jacques Hussenet (dir.), ''„ Détruisez la Vendée ! “ Regards croisés sur les victimes et destructions de la guerre de Vendée'', La Roche-sur-Yon, Centre vendéen de recherches historiques, 2007</ref> [[1794]] წლიდან იაკობინური მმართველობის კრიზისი დაიწყო: მას შეუტიეს, ერთი მხრივ, [[ებერტისტები|ებერტისტებმა]] ([[ებერტი]]ს მომხრეები, რომლებიც დიქტატურისა და ტერორის გამკაცრებას მოითხოვდნენ), მეორე მხრივ, კი [[დანტონისტები|დანტონისტებმა]] ([[ჟორჟ ჟაკ დანტონი]]ს მომხრეები, რომლებიც [[მაქსიმილიან რობესპიერი|რობესპიერის]] პოლიტიკის შერბილებას მოითხოვდნენ). [[იაკობინელები|იაკობინელებმა]] საპასუხოდ [[1794]] წლის [[მარტი|მარტსა]] და [[აპრილი|აპრილში]] ჯერ [[ებერტისტები]] და შემდეგ [[დანტონისტები]] დააპატიმრეს, ხოლო სიკვდილით დასჯის დასაჩქარებლად ამა წლის [[ივლისი|ივნისში]] გამოსცეს კანონი, რომლის მიხედვითაც უქმდებოდა ბრალდებულთა წინასწარი დაკითხვა და დამცველის ინსტიტუტი. შეშფოთებულმა კონვენტმა გადააყენა და დაიჭირა [[მაქსიმილიან რობესპიერი|რობესპიერი]], თავისი მომხრეებითურთ და [[1794]] წლის [[ივლისი|ივლისში]], დაჩქარებული წესით, სიკვდილით დასაჯა. [[ფაილი:Napoleon in 1806.PNG|მინიატიურა|მარჯვნივ|[[ნაპოლეონ ბონაპარტი]]]] [[1797]] წელს საფრანგეთს სათავეში [[დირექტორია]] ჩაუდგა, რომელსაც საკანონმდებლო ორგანოს ზედა პალატა — უხუცესთა საბჭო ირჩევდა, თუმცაღა მათ ვერ შეძლეს საფრანგეთის დაცვა ეკონომიკური და პოლიტიკური კრიზისისგან, ამიტომ [[1799]] წელს მათი მმართველობა დასრულდა. საფრანგეთის მმართველობის სასწორი კვლავაც ერთპიროვნული მმართველობისკენ გადაიხარა: [[1799]] წლის [[ოქტომბერი|ოქტომბერში]] [[ეგვიპტე|ეგვიპტიდან]] დაბრუნებულმა კორსიკელმა გენერალმა, [[ნაპოლეონ ბონაპარტი|ნაპოლეონ ბონაპარტმა]] [[დირექტორია]] გადააყენა და სახელმწიფოს სათავეში სამი კონსული ჩაუდგა, რომელთაგანაც მთავარი ძალაუფლება სწორედ [[ნაპოლეონ ბონაპარტი|ნაპოლეონს]] ჰქონდა. [[1802]] წელს იგი სამუდამო კონსულად აირჩიეს, ხოლო [[1804]] წელს იმპერატორად გამოაცხადეს ნაპოლეონ I-ის სახელით. [[ნაპოლეონ ბონაპარტი|ნაპოლეონის]] მმართველობა ომებით გამოირჩა, რაც, მართალია, თავდაპირველად დიდ წარმატებას უქადდა საფრანგეთს, მაგრამ საბოლოოდ მხოლოდ გააჩანაგა იგი. [[ნაპოლეონის ომები]], შეგვიძლია, ორ ნაწილად დავყოთ [[1805]] წლიდან [[1810]] წლამდე და [[1810]] წლიდან [[1815]] წლამდე. ომის საწყის ეტაპზე [[ნაპოლეონ ბონაპარტი|ნაპოლეონმა]] დიდ წარმატებას მიაღწია: დაამარცხა [[ავსტრია]], [[რუსეთი]], [[პრუსია]] და [[ინგლისი]], ხოლო თავისი გავლენის ქვეშ მოაქცია: [[1801]] წელს [[ბელგია]], [[ლომბარდია]], [[შვეიცარია]] და [[ნიდერლანდები]], [[1808]] წელს კი [[ესპანეთი]]ც დაიმორჩილა. ზოგიერთ დამორჩილებულ ქვეყანაში [[ნაპოლეონ ბონაპარტი|ნაპოლეონმა]] თავისი ნათესავები გაამეფა, მაგალითად [[ესპანეთი|ესპანეთში]] [[1808]] წელს.<ref name="Blanning">{{cite news | title = Napoleon and German identity | first = Tim | last = Blanning | url = http://www.questia.com/googleScholar.qst?docId=5001329960 | newspaper = History Today | location = London | date = April 1998 | volume = 48 | access-date = 2014-01-02 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20120513171824/http://www.questia.com/googleScholar.qst?docId=5001329960 | archivedate = 2012-05-13 }}</ref> [[ნაპოლეონის ომები]], ისევე როგორც მმართველობა გადამწყვეტ ფაზაში [[1810]] წელს შევიდა, როდესაც მან „რუსეთის კამპანიისთვის“ დაიწყო მზადება. [[ნაპოლეონ ბონაპარტი|ნაპოლეონი]] 600 000-მდე ჯარისკაცითა და 1372 ზარბაზნით გაემგზავრა [[რუსეთი]]ს დასაპყრობად, [[რუსეთი|რუსებმა]] კი 240 000 მდე ჯარისკაცის მობილიზება შეძლეს. [[1812]] წელს ნაპოლეონის არმია [[რუსეთი|რუსეთში]] შევიდა. [[რუსეთი]]ს ჩანაფიქრი აშკარა იყო, ისინი ომის გაჭიანურებას ცდილობდნენ, თუმცაღა პირველი გენერალური ბრძოლის გამართვა მაინც მოუხდათ [[1812]] წლის [[26 აგვისტო]]ს [[ბოროდინოს ბრძოლა|ბოროდინოს ველზე]]. ბრძოლაში [[ნაპოლეონ ბონაპარტი|ნაპოლეონმა]] იმარჯვა. აღნიშნულ ბრძოლაში რუსეთის ჯარის მარცხენა ფლანგს [[პეტრე ბაგრატიონი]] სარდლობდა, რომელიც შეეწირა კიდეც ამ საბრძოლო ბატალიას. [[ნაპოლეონ ბონაპარტი|ნაპოლეონი]] [[2 სექტემბერი|2 სექტემბერს]] გადამწვარ [[მოსკოვი|მოსკოვში]] შევიდა, მაგრამ [[რუსეთი]]ს დაპყრობა ვერ შეძლო, პირიქით ომის გაჭიანურების გამო თავად ჩავარდა სავალალო მდგომარეობაში და დაზავებაც კი შესთავაზა [[ალექსანდრე I (რუსეთი)|ალექსანდრე I-ს]]. საბოლოოდ 26-28 ნოემბერს საფრანგეთის ჯარი მდინარე [[ბერეზინა]]ზე გადასვლისას გაანადგურა [[კუტუზოვი, მიხეილ|კუტუზოვმა]], არმიის უკან დაბრუნება მარშალმა [[მიურატი, იოახიმ|მიურატმა]] უზრუნველყო, ხოლო [[ნაპოლეონ ბონაპარტი|ნაპოლეონი]] [[პარიზი|პარიზში]] დაბრუნდა. [[1812]] წელს [[პარიზი|პარიზში]] დაბრუნებული იმპერატორი ახალი არმიის შეკრებას შეუდგა გადამწყვეტი ბრძოლისთვის, რომლის როლიც [[1813]] წლის 16-19 წლის [[ოქტომბერი|ოქტომბერში]] მომხდარმა [[ლაიფციგის ბრძოლა]]მ ითამაშა. იგი ისტორიაშ ხალხთა ბრძოლის სახელითაა შესული. [[ნაპოლეონ ბონაპარტი|ნაპოლეონი]] დამარცხდა, რაც მისი [[ელბა (კუნძული)|ელბაზე]] გადასახლებისა და მონარქიის აღდგენის მიზეზი გახდა. [[ნაპოლეონ ბონაპარტი|ნაპოლეონმა]] ისარგებლა იმით, რომ მსოფლიოს ყურადღება [[ვენის კონგრესი]]სკენ (1815 წ.) ჰქონდა მიპყრობილი და [[1815]] წლის [[1 მარტი|1 მარტს]] 100-კაციანი რაზმით [[პარიზი]]სკენ დაიძრა. მან მეფე საზღვარგარეთ გააქცია, თავად კი ძალაუფლება იგდო ხელთ, თუმცა ხანმოკლე პერიოდით, 100 დღით. [[1815]] წლის [[18 ივნისი|18 ივნისს]] [[ინგლისი|ინგლისელთა]] და [[პრუსია|პრუსიელთა]] ჯარებმა [[ნაპოლეონ ბონაპარტი|ნაპოლეონი]] დაამარცხეს და ამჯერად საბოლოოდ განდევნეს ქვეყნიდან: იგი [[წმინდა ელენეს კუნძული|წმინდა ელენეს კუნძულზე]] გადაასახლეს, სადაც გარდაიცვალა კიდეც [[1821]] წელს. საფრანგეთს სათავეში კვლავ მონარქები ჩაუდგნენ. მონარქიის აღდგენის შემდეგ ჯერ [[ლუი XVIII]]-მ (1814-1824 წწ.), შემდეგ კი [[შარლ X (საფრანგეთი)|შარლ X]]-მ ([[1824]]-[[1830]] წწ.) იმეფა. მათი მმართველობა ხალხისთვის შვებისა და ბედნიერების მომტანი არ აღმოჩნდა, ამოტომ საფრანგეთის საზოგადოება პროტესტმა მოიცვა, რომელმაც კულმინაციას [[1830]] წელს მიაღწი. ამას თან დაერთო მეფის გადაწყვეტილება პარლამენტის დათხოვის თაობაზე, რამაც მეტად უბიძგა ხალხს აჯანყებისაკენ, რომელიც ამა წლის [[2 აგვისტო]]ს ხალხის გამარჯვებით დასრულდა: [[შარლ X (საფრანგეთი)|შარლ X]] [[ინგლისი|ინგლისში]] გაიქცა, მეფე კი [[ლუი-ფილიპე ორლეანელი]] გახდა. აღსანიშნავია, რომ იგი „ხალხის ნებით“ არჩეული პირველი მეფეა, რადგან სწორედ ამ დროს დაემატა მეფის ტიტულატურას — „ხალხის ნებით“. ხალხის იმედები ვერც ახალმა მონარქმა გაამართლა, პირიქით, მეფე და მთავრობა არაეფექტური მუშაობით გამოირჩა, რამაც საზოგადოებაში პროტესტის ახალი ტალღა ააგორა. ამას დაერთო ეკონომიკური კრიზისი, რომელიც [[1847]] წლისთვის მთელ [[ევროპა]]ში მძვინვარებდა. [[1848]] წლის [[24 თებერვალი|24 თებერვალს]] ხალხმა [[ლუი-ფილიპე ორლეანელი]] გადააყენა. იგი [[25 თებერვალი|25 თებერვალს]] [[ინგლისი|ინგლისში]] გაიქცა, საფრანგეთში კი საფუძველი ჩაეყარა [[საფრანგეთის მეორე რესპუბლიკა|მეორე რესპუბლიკას]]. დროებითმა მთავრობამ ქვეყანა მხოლოდ რამდენიმე თვე მართა, ივნისის სისხლიანი დაპირისპირების შემდეგ კი მთავრობის მეთაური - [[ლუი ბლანი]] ქვეყნიდან გაიქცა და ხალხი კვლავ არჩევანისს წინაშე აღმოჩნდა: აერჩიათ [[ლუი ნაპოლეონი]], რომელსაც ზურგს დიდი წინაპრის — [[ნაპოლეონ ბონაპარტი]]ს სახელი უმაგრებდა, თუ [[ლუი ეჟენ კავენიაკი]], რომელსაც დიდი ძალაუფლება ჰქონდა და ადმინისტრაციული რესურსიც მის ხელში იყო. საბოლოოდ, [[1848]] წლის [[10 დეკემბერი|10 დეკემბერს]] ჩატარებულ არჩევნებში [[ლუი ნაპოლეონი|ლუი ნაპოლეონმა]] იმარჯვა 72 პროცენტით. სამი წლის მან ხალხისა და პოლიტიკური ოპონენტების წინააღმდეგობის მიუხედავად [[საფრანგეთის ეროვნული ასამბლეა|ეროვნული ასამბლეა]] დაითხოვა, ხოლო [[1852]] წლის [[2 დეკემბერი|2 დეკემბერს]] ახალი იმპერიალისტური კონსტიტუცია მიიღო და თავი იმპერატორად გამოაცხადა. [[ნაპოლეონ III]]-ს მმართველობა აქტიური საშინაო და საგარეო პოლიტიკით გამოირჩა. [[1860]] წელს [[ინგლისი|ინგლისთან]] დადებულმა ხელშეკრულებამ რამდენიმე წელიწადში გააორმაგა საგარეო ვაჭრობის საქონელბრუნვა. გარკვეულ წარმატებებს მიაღწია [[ნაპოლეონ III]]-მ სოციალური კუთხითაც: შექმნა სადაზღვევო სალაროები ხანშიშესული მუშებისთვის. მისი ზეოობის ხანაშივე განხორციელდა კაცობრიობის ერთ-ერთი უდიდესი საინჟინრო პროექტი: [[1859]]-[[1869]] წლებში გაიჭრა 16 კილომეტრი სიგრძისა და 8 მეტრი სიღრმის [[სუეცის არხი]]. გარკვეული წარმატებები შეიმჩნეოდა საფრანგეთის საგარეო პოლიტიკაშიც: იმპერია ომებს აწარმოებდა [[მექსიკა]]ში, [[ინდოჩინეთი|ინდოჩინეთსა]] და [[აფრიკა (მრავალმნიშვნელოვანი)|აფრიკაში]]. აღნიშნული წარმატებების მიუხედავად სწორედ მან აგემა საფრანგეთს ისტორიაში ერთ-ერთი უდიდესი სირცხვილი: [[1870]] წელს გამართულ [[სედანის ბრძოლა (1870)|სედანის ბრძოლაში]] [[პრუსია|პრუსიელთა]] წინააღმდეგ განცდილი სამარცხვინო მარცხი. ამ დიდი წარუმატებლობით სრულდება იმპერატორ [[ნაპოლეონ III]]-ს მმართველობა საფრანგეთში. == გეოგრაფია და ბუნება == {{მთავარი|საფრანგეთის გეოგრაფია}} [[ფაილი:Satellite image of France in August 2002.jpg|thumb|left|საფრანგეთი კოსმოსიდან]] საფრანგეთი, რომლის ტერიტორიასაც [[ექვსკუთხედი]]ს მსგავსი კონფიგურაცია აქვს, ფართობით [[ევროკავშირი]]ს უდიდესი ქვეყანაა. ქვეყანა დასავლეთ [[ევროპა]]ში მდებარეობს. მოსაზღვრე ქვეყნებია: [[ბელგია]], [[ლუქსემბურგი]], [[გერმანია]], [[შვეიცარია]], [[იტალია]], [[მონაკო]], [[ანდორა]] და [[ესპანეთი]], რომელთაგანაც 3 ევროკავშირის წევრი არ არის. მის შემადგენლობაშია კუნძული კორსიკა ხმელთაშუა ზღვაში. საფრანგეთი შედგება 27 რეგიონისგან. მათ შორის 22 თავად საფრანგეთის ტერიტორიაზე მდებარეობს, ხოლო 5 [[საფრანგეთის ზღვისიქითა დეპარტამენტი|ზღვისიქითა დეპარტამენტია]]: [[გვადელუპა]], [[მარტინიკა]], [[საფრანგეთის გვიანა|გვიანა]], [[მაიოტა]] და [[რეიუნიონი]]. იგი ასევე ფლობს 5 [[საფრანგეთის ზღვისიქითა გაერთიანება|ზღვისიქითა გაერთიანებას]] - [[სენ-ბართელმი]], [[სენ-მარტენი]], [[სენ-პიერი და მიკელონი]], [[უოლისი და ფუტუნა]] და [[საფრანგეთის პოლინეზია]] და 3 განსაკუთრებული სტატუსის მქონე ზღვისიქითა ადმინისტრაციულ-ტერიტორიულ წარმონაქმნს — [[კლიპერტონი]], [[ახალი კალედონია]] და [[საფრანგეთის სამხრეთული და ანტარქტიდული ტერიტორია]]. ქვეყნის რელიეფში ჭარბობს ვაკეები და დაბლობები, უმაღლესი მწვერვალია [[მონბლანი]], რომელიც მთელ დასავლეთ ევროპაში უმაღლესია. იგი იტალიასთან სასაზღვრო რაიონში მდებარეობს. საფრანგეთი ენერგეტიკული რესურსებით მდიდადი არ არის (თუ არ ჩავთვლით ევროპული მასშტაბების ურანის მადანს). მოიპოვებენ [[ბოქსიტები|ბოქსიტებს]], [[რკინის მადანი|რკინის მადანს]], [[მარილი|მარილებს]], საშენ მასალას. ქვეყანა მდიდარია [[მდინარე]]ებით, მაგრამ ღარიბია [[ტბა|ტბებით]]. დიდი ყურადღება ექცევა ბუნების დაცვას. საფრანგეთში წარმოდგენილია [[ლანდშაფტი|ლანდშაფტების]] მდიდარი ნაირსახეობა. [[ატლანტის ოკეანე|ატლანტის ოკეანის]] კლდოვანი სანაპირო, მდინარეათა ფართო ველები, მაღალი დათოვლილი მთები, ხმელთაშუაზღვისპირა ქვიშიანი სანაპიროები. ჩრდილოეთ საფრანგეთის დიდი ნაწილი უჭირავს ისეთი ფართო მდინარეების დაბლობებს, როგორებიცაა [[სენა]] და [[მარნა]], ამ მოსავლიან მიწებს დასავლეთით ესაზღვრება [[ნორმანდია|ნორმანდიული]] კლდნოვანი მთები, აღმოსავლეთით კი, [[ბელგია|ბელგიის]] საზღვარზე იჭიმება ტყეები, რომლები სამხრეთით ქვეყნის [[შვეიცარია]]სთან საზღვარზე გადადის მთის მასივში. [[ფაილი:Lac de roselend.jpg|thumb|ტბა როსლენი]] [[ფაილი:France rice field in camargue.jpg|thumb|[[კამარგი]]]] სამხრეთ საფრანგეთის ნაწილი უჭირავს საფრანგეთის ცენტრალურ მასივს, ეს არის ჩამქრალი [[ვულკანი|ვულკანების]] მხარე. ქვეყნის სამხრეთ აღმოსავლეთ ნაწილში, საფრანგეთის ცენტრალური მასივის მიდამოებში, სევენის მთებში სათავეს იღებს ქვეყნის უგრძესი მდინარე [[ლუარა]]. სამხრეთ – დასავლეთ რაიონი, მდინარე [[გარონა|გარონის]] აუზი, ესაა [[წიწვოვანი ტყე|წიწვოვანი ტყის]] მხარე. ცნობილია როგორც ლანდა. [[პირენეს მთები]] წარმოადგენს საზღვარს საფრანგეთსა და [[ესპანეთი|ესპანეთს]] შორის. საფრანგეთის ცენტრალური მასივის აღმოსავლეთით გაშლილია მდინარეების [[სონა]]სა და [[რონა]]ს უხვმოსავლიანი დაბლობები. საფრანგეთისა და [[იტალია|იტალიის]] საზღვართან იჭიმება [[ალპები]], ევროპის ყველაზე მაღალი მთათა სისტემა. * '''ფართობი''' — 551 000 კვ. კმ. საზღვრები: საზღვაო — 3010 კმ; სახმელეთო — 2250 კმ. * '''ბუნება''': გეოგრაფიული რაიონები — აკვიტანიის აუზი, არმორიკის მასივი (ბრეტანი), კოტანტინის ნახევარკუნძული (ნორმანდია), [[პარიზის აუზი]], ხმელთაშუაზღვის დაბლობი, [[ცენტრალური მასივი]], რონა-საონის ველი, პირენეები, ალპები და ჟურა, ელზასი და ლოტარინგია. მთიანი რეგიონები — [[ალპები]], [[პირენეები]], [[ჟურა]], [[არდენები]], [[ვოგეზები]]. უმაღლესი მწვერვალი — [[მონბლანი]] 4807 მ; მდინარეები (კმ) — [[გარონა]] 650, [[ლუარა]] 1020, [[მარნა]], [[რაინი]], [[რონა]] 548 (სულ 812), [[საონი]], [[სენა]] 776; ტბები (კვ. კმ) — [[ჟენევის ტბა|ჟენევის]] 234 (სულ 581), ეტან-დე-ბერი 155, ანესი; კუნძულები (კვ. კმ) — [[კორსიკა]] 8680, ილ-დ-ოლერონი 174; კლიმატი — კონტინენტური, ოკეანური. * '''ბუნებრივი რესურსები''' — [[ქვანახშირი]], [[რკინის მადანი]], [[ბოქსიტები]], [[თუთია]], საშენი ხე-ტყე, [[თევზი]]. === ჰავა და ჰიდროგრაფია === [[სევენის მთები]] საფრანგეთს ყოფს ორ კლიმატურ რაიონად: ხმელთაშუაზღვური და ატლანტის, ასევე ოთხ კლიმატურ ზონად: ოკეანური, მშრალი კონტინენტური, ხმელთაშუაზღვური და მთის. საფრანგეთის ჩრდილოეთი რაიონების [[კლიმატი]] რბილი და ნესტიანია. გაზაფხულზე ამინდი ცვალებადია, სითბო და [[მზე]] იცვლება წვიმებითა და ქარებით. [[ზაფხული]] შედარებით თბილია, შემოდგომაზე დილას და საღაომოობით გრილა, არ იცის მკაცრი [[ზამთარი]]. საშუალო ტემპერატურა მერყეობს იანვარში 0 გრადუსსა და აგვისტოში +25 გრადუსს შორის, [[პარიზი]]ს საშუალო ტემპერატურა მერყეობს ზამთარში 0 (+10) გრადუსებს შორის, ხოლო ზაფხულში +20 (+30) გრადუსებს შორის. ქვეყნის სამხრეთით კლიმატი რბილი და თბილია, ზამთრობით მთებში ხშირად არის დიდთოვლობა, ტემპერატურის მერყეობა ზამთარსა და ზაფხულში უმნიშვნელოა. [[ალპები]] სამხრეთ–აღმოსავლეთით ხელს უშლის ხმელთაშუაზღვური კლიმატის გავრცელებას ქვეყნის სიღრმეებში, ასე რომ აღნიშნული კლიმტი ვრცელდება რონისა და ლიონის დაბლობებში. === მდინარეები და ტბები === რბილი და ნესტიანი კლიმატი საფრანგეთში ხელ უწყობს ხშირი სამდინარო ქსელის განვითარებას, წყალუხვობასა და გაუყინვადობას. წყლის სიუხვის რეჟიმისა და დინების ხასიათის მიხედვით საფრანგეთში გამოიყოფა მდინარეთა ოთხი ტიპი: * პრეატლანტური ტიპი: მოიცავს ქვეყნის ტერიტორიის ნახევარზე მეტს. ახასიათებს მდინარის კვება წვიმის წყლით და მდინარის დონის მცირე ცვალებადობა. მდინარეები სავსეა წლის ნებისსმიერ დროს. ამ სახეობის მდინარეებს მიეკუთვნება [[სენა]] მარნის შენაკადებით, მარჯვენა შენაკადი [[უაზა]], მარცხენა შენაკადი [[იონა]], [[ქვედა ლუარა]], [[შარანტა]], [[სონა]]. * ერცოგული ტიპი: აერთიანებს მდინარეებს, რომლებიც მოედინებიან მაღალი მთებიდან. [[ზემო ლუარა]] მარჯვენა შენაკადებით: ალე, შერი, [[ენდრი]], ვენა, [[გარონა]] მარჯვენა შენაკადებით: ტარნი, ლო, დორდონი. რონა მარჯვენა შენაკადებით: დუ, არდეში. მდინარეთა კვება დაომოკიდებულია წვიმებსა და თოვლზე. * ალპების ტიპი: ამ ტიპს მიეკუთვნება ალპებისა და პირენეს მდინარეები: რონა თავისი მარცხენა შენაკადებით: (იზერი, დურანსი) ზემო გარონა ასევე თავისი შენაკადებით. მდინარეები იკვებებიან თოვლითა და გაყინული წყლებიით, ამაზეა დამოკიდებული ზამთარ — ზაფხულობით მდინარეთა წყალუხვობა. * ხმელთაშუაზღვური ტიპი: დამახასიათებელია ქვეყნის სამხრეთში მდებარე მდინარეებისათვის. (ოდი, ორბი, ერო), მდინარეები იკვებებიან წვიმის წყლით. გაზაფხულსა და შემოდგომაზე კოკისპირულმა წვიმებმა შეიძლება გამოიწვიოს წყალდიდობები. საფრანგეათის დიდი მდინარეებია: [[ლუარა]] – 1010 კმ, [[რონა]] – 522 კმ, [[სენა]] – 780 კმ, [[გარონა]] – 650 კმ. ევროპის ერთ – ერთი მნიშვნელოვანი საწყლოსნო არტერიაა მდინარე [[რაინი]], რომელიც 190 კოლომეტრის სიგრძეზე მიუყვება საფრანგეთ – [[გერმანია|გერმანიის]] საზღვარს. ქვეყნის უმსხვილესი მდინარეები გამოიყენება სანაოსნოდ, ლუარასა და გარონას აქვს შემოვლითი არხები. საფრანგეთი ღარიბია [[ტბა|ტბებით]], ალპებში საფრანგეთს ეკუთვნის [[ჟენევის ტბა|ჟენევის ტბის]] სამხრეთი სანაპირო. სავის ალპები მოიცავს საკმაოდ დიდ ყინულოვან ტბებს: [[ანესი]] და [[ბურჟე]]. საფრანგეთის ცენტრალურ მასივში ვხვდებით ვულკაური წარმოშობის ტბებს, ხმელთაშუა ზღვის კუნძულებსა და [[ბისკაის ყურე]]ში მნიშვნელოვნად გავრცელებულია [[ლაგუნა|ლაგუნისებური]] ტბები. === ფლორა და ფაუნა === {{მთავარი|საფრანგეთის ფლორა|საფრანგეთის ფაუნა}} [[ფაილი:VillequierSeine.JPG|thumb|left|ცხვრის საძოვრები მდინარე [[სენა|სენის]] ნაპირებზე.]] საფრანგეთის ტერიტორიის დაახლოებით მესამედი უკავია [[ტყე]]ს. საკმაოდ დიდი ტყის მასივები განთავსებულია [[აკვიტანია]]ში, ალპებში, პირენეებში, ვოგეზებში. აკვიტანიის აღმოსავლეთით მუხნარი ტყეები გადადის წაბლნარში, აქ ასევე წარმოდგენილია სუბტროპიკულ მცენარეთა ელემენტები. ქვეყნის ჩრდილოეთში განთვასებულია მუხნარი და წიფლის ტყეები. ქვეყნის ჩრდილო-დასავლეთით მიდამოები გამოყენებულია საძოვრებად. [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუაზღვიურ]] სამხრეთში დამახასიათებელია ბუჩქნარებით შეთხელებული ტყეები. [[ალპები|ალპებში]] მუხნარი და [[წაბლი]]ს ტყეები 700-800 მეტრზე იცვლება წიფლნარი, ნაძვნარი და ფოთლოვანი ტყეებით, რომლებიც 1600–1900 მეტრზე მდებარეობს. პირენეებში ტყეთა ზემო საზღვარი აღწევს 1800–2100 მ. უფო ზემოთ (სუბალპურ ზონაში) ვხვდებით ბუჩქნარსა და მაღალბალახოვან მინდვრებს. საფრანგეთის ტყეებში, განსაკუთრებით მთებში ადვილად ვხვდებით გარეულ კატას, [[მელა]]ს, [[ირემი|ირემს]], [[შველი|შველს]], [[კურდღელი|კურდღელს]], [[ტახი|ტახს]], [[ციყვი|ციყვს]]. მაღალ მთებში ვხვდებით მთის თხას... განსხვავებულ ფრინველებს: კაკაბი, ქორი, ყვავი, სამხრეთში ვხვდებიათ ფლამინგოს. === გარემოს დაცვა === [[ფაილი:Parcs naturels français.svg|მინიატიურა|მარჯვნივ|რეგიონული (მწვანე) და ეროვნული (წითელი) პარკები საფრანგეთში.]] საფრანგეთი იყო ერთ–ერთი პირველი ქვეყანა, სადაც შეიქმნა გარემოს დაცვის სამინისტრო, [[1971]] წელს.<ref>[http://www.ambafrance-ca.org/kid/pages_en/eco6.htm Protection of the Environment] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110425005903/http://www.ambafrance-ca.org/kid/pages_en/eco6.htm |date=2011-04-25 }} on the [http://www.ambafrance-ca.org/spip.php?rubrique2 Official Site of the French Ambassy in Canada] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130201052846/http://www.ambafrance-ca.org/spip.php?rubrique2 |date=2013-02-01 }}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ საფრანგეთი ერთ–ერთი ყველაზე განვითარებული მრეწველობის მქონე ქვეყანაა, ის მხოლოდ მეჩვიდმეტეა მსოფლიოში ნახშირორჟანგის გამოყოფით და ჩამორჩება ისეთი მცირე მოსახლეობის მქონე ქვეყნებს, როგორიცაა [[კანადა]] და [[ავსტრალია]]. ეს შედეგია, 1973 წლის ნავთობის კრიზისის შემდეგ მიღებული, საფრანგეთის ხელისუფლების გადაწყვეტილებისა, დააბანდოს ფული ბირთვულ ენერგიაში.<ref>{{cite web |url=http://www.world-nuclear.org/info/inf40.html |title=Nuclear Power in France |publisher=World-nuclear.org |accessdate=17 July 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110719055222/http://www.world-nuclear.org/info/inf40.html |archivedate=19 ივლისი 2011 }}</ref> დღეს ქვეყანაში წარმოებული ელექტროენერგიის 75 % სწორედ ბირთვულ ენერგიაზე მოდის,<ref>{{cite web|url=http://www.eoearth.org/article/Energy_profile_of_France |title=Energy profile of France |publisher=Eoearth.org |accessdate=17 July 2011}}</ref> ამითვე აიხსნება, რატომ ბინძურდება საფრანგეთი [[სათბურის აირები]]თ ნაკლებად ზემოაღნიშნულ ქვეყნებთან შედარებით.<ref>{{fr icon}} [http://www.usinenouvelle.com/article/co2-la-france-moins-pollueuse-grace-au-nucleaire.N133933 CO2 : la France mois pollueuse grâce au nucléaire]</ref><ref>{{fr icon}} [http://www.ambafrance-cn.org/L-energie-nucleaire-en-France.html L'énergie nucléaire en France] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100701211529/http://www.ambafrance-cn.org/L-energie-nucleaire-en-France.html |date=2010-07-01 }} – Ambassade française en Chine</ref> [[ევროკავშირის წევრი ქვეყნები|ევროკავშირის სხვა წევრი ქვეყნების]] მსგავსად, საფრანგეთი დათანხმდა, შეემცირებინა ნახშირორჟანგის გამოყოფა გარემოში, [[2020]] წლისთვის, სულ მცირე 20 %-ით, 1990 წელთან შედარებით.<ref>{{cite news|author=Ian Traynor and David Gow in Brussels |url=http://www.guardian.co.uk/environment/2007/feb/21/climatechange.climatechangeenvironment |title=EU promises 20% reduction in carbon emissions by 2020 |work=The Guardian |location=London |date= 21 February 2007|accessdate=21 July 2011 }}</ref> 2009 წელს საფრანგეთში ნახშირორჟანგის გამოყოფა, საშუალოდ ერთ მოსახლეზე, უფრო მცირე იყო, ვიდრე [[ჩინეთი|ჩინეთში]].<ref>{{cite news|last=Kanter |first=James |url=http://green.blogs.nytimes.com/2010/07/01/emissions-soar-in-china-and-india/ |title=Per-Capita Emissions Rising in China |location=Beijing (China);China;Copenhagen (Denmark);France;India;Russia;United States |publisher=Green.blogs.nytimes.com |date=1 July 2010 |accessdate=21 July 2011}}</ref> [[2009]] წელს საფრანგეთმა შემოიღო [[ნახშირორჟანგის გადასახადი]] – 17 [[ევრო]] გამოყოფილი ნახშირორჟანგის ყოველ ტონაზე.<ref>{{cite news|author=By Reuters |url=http://www.nytimes.com/2009/09/11/business/global/11carbon.html |title=France Sets Carbon Tax at 17 Euros a Ton |location=France |work=The New York Times |date=10 September 2009 |accessdate=21 July 2011}}</ref> ამ გადასახადს ქვეყნის ბიუჯეტისათვის ოთხი მილიარდი ევროს მოგება უნდა მოეტანა ყოველწლიურად,<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/8248392.stm |title=France set to impose carbon tax |publisher=BBC News |date=10 September 2009 |accessdate=21 July 2011}}</ref> თუმცა ის გაუქმდა რამდენიმე მიზეზის გამო, მათ შორის უმთავრესია ფრანგული კომპანიების მდგომარეობა, რომლებიც არათანაბარ პირობებში დგებოდნენ მეზობელი ქვეყნების კონკურკურენტებთან, რომლებსაც არ უწევდათ მსგავსი გადასახადის გადახდა. [[ნახშირორჟანგის გადასახადი]]ს შემოღება პრეზიდენტ [[ნიკოლა სარკოზი]]ს არაპოპულარულ პოლიტიკურ ნაბიჯად ჩაითვალა.<ref>{{cite news|last=Saltmarsh |first=Matthew |url=http://www.nytimes.com/2010/03/24/business/global/24iht-carbon.html |title=France Abandons Plan for Carbon Tax |location=France |work=The New York Times |date=23 March 2010 |accessdate=21 July 2011}}</ref> 2010 წელს [[იელის უნივერსიტეტი|იელისა]] და [[კოლუმბიის უნივერსიტეტი|კოლუმბიის]] უნივერსიტეტების მიერ ჩატარებულ კვლევაში საფრანგეთმა მეშვიდე ადგილი დაიკავა ყველაზე შეგნებული გარმოს დაცვითი პოლიტიკის მქონე ქვეყნებს შორის.<ref>{{cite web|url=http://epi.yale.edu/dataexplorer/countryprofiles|title=Country Profiles -starts at Switzerland, click for France|publisher=Epi.yale.edu|accessdate=9 August 2010|archiveurl=https://archive.today/20120922010211/http://epi.yale.edu/dataexplorer/countryprofiles|archivedate=22 სექტემბერი 2012}}</ref><ref>{{fr icon}} [http://www.lemonde.fr/cgi-bin/ACHATS/acheter.cgi?offre=ARCHIVES&type_item=ART_ARCH_30J&objet_id=1125478&clef=ARC-TRK-NC_01 La France au 7ème rang mondial pour l'environnement]. [[Le Monde]]. 30 May 2010</ref> საფრანგეთის მიწის ფართობის 28 % [[ტყე|ტყითაა]] დაფარული.<ref>{{cite web |url=http://www.nationmaster.com/red/graph/env_for_are_of_lan_are-environment-forest-area-of-land&date=2005&b_map=1 |title=Forest area by country |publisher=Nationmaster.com |accessdate=9 August 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130723122206/http://www.nationmaster.com/red/graph/env_for_are_of_lan_are-environment-forest-area-of-land%26date%3D2005%26b_map%3D1 |archivedate=23 ივლისი 2013 }}</ref><ref>[http://www.ifn.fr/spip/?rubrique83&lang=en Evolution of the French forest from 1984 to 1996] – French National Forest Inventory</ref> საფრანგეთის ტყეები ერთ-ერთი ყველაზე მრავალფეროვანია [[ევროპა]]ში 140-ზე მეტი სახეობის ხით.<ref>{{fr icon}} [http://www.lepapier.fr/foret_france.htm Une situation privilégiée en France et en Europe] – Papier, bois et forêt</ref> ქვეყანაში არის 9 [[ეროვნული პარკი]]<ref>[http://www.parks.it/world/FR/Eindex.html Parks, Reserves, and Other Protected Areas in France] – [http://www.parks.it/indice/Epremessa.html The portal about parks in Italy]</ref> და 46 [[დაცული ლანდშაფტი]].<ref>{{fr icon}} [http://www.parcs-naturels-regionaux.tm.fr/fr/accueil/ Fédération des parcs naturels régionaux de France] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100712003310/http://www.parcs-naturels-regionaux.tm.fr/fr/accueil/ |date=2010-07-12 }}</ref> საფრანგეთს სურს, 2020 წლისთვის, თავისი [[განსაკუთრებული ეკონომიკური ზონა|განსაკუთრებული ეკონომიკური ზონის]] 20 % გადააქციოს დაცულ საზღვაო ტერიტორიად.<ref>{{fr icon}} [http://www.actu-environnement.com/ae/news/mer_grenelle_zee_meditarrane_borloo_aire_marine_8120.php4 La France veut créer une Zone Économique Exclusive en Méditérannée] – Actu-Environnement</ref> == მმართველობა == === მთავრობა === {{მთავარი|საფრანგეთის მთავრობა|საფრანგეთის კონსტიტუცია}} [[ფაილი:Francois_Hollande_2015.jpeg|upright|მინიატიურა|[[ფრანსუა ოლანდი]], საფრანგეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტი, [[2012]]-[[2017]] წელებში]] [[ფაილი:Emmanuel Macron during his meeting with Vladimir Putin, June 2017.jpg|მინი|upright|საფრანგეთის მოქმედი პრეზიდენტი ემანუელ მაკრონი]] საფრანგეთი არის [[უნიტარული სახელმწიფო|უნიტარული]], [[ნახევრად საპრეზიდენტო მართვის სისტემა|ნახევრად საპრეზიდენტო]] რესპუბლიკა, ძლიერი დემოკრატიული ტრადიციებით.<ref>{{cite web |url=http://www.democracyweb.org/limits/france.php |title=Comparative studies in Freedom – France |publisher=Democracy Web |date= |accessdate=30 September 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150321022455/http://www.democracyweb.org/limits/france.php |archivedate=21 მარტი 2015 }}</ref> დღეს მოქმედი [[საფრანგეთის მეხუთე რესპუბლიკა|მეხუთე რესპუბლიკის]] კონსტიტუცია მიღებულ იქნა [[1958]] წლის 28 სექტემბერს ჩატარებული რეფერენდუმით.<ref>[http://www.oecd.org/home/0,3305,en_2649_201185_1_1_1_1_1,00.html France: Fifth Republic] – [http://flagspot.net/flags/index.html Flags of the World]</ref> ქვეყანაში აღმასრულებელი ხელისუფლება მჭიდროდ არის დაკავშირებული პარლამენტთან. საკუთრივ აღმასრულებელ ხელისუფლებას ჰყავს ორი ლიდერი: [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|რესპუბლიკის პრეზიდენტი]] (ამჟამად ემანუელ მაკრონი), რომელიც არის სახელმწიფოს მეთაური და ირჩევა პირდაპირი არჩევნების გზით, ხუთწლიანი ვადით (წარსულში 7 წლით)<ref>{{fr icon}} [http://www.ladocumentationfrancaise.fr/dossiers/quinquennat/chronologie.shtml Le quinquennat : le référendum du 24 Septembre 2000]</ref> და მთავრობა, რომელსაც მართავს პრეზიდენტის დანიშნული [[საფრანგეთის პრემიერ–მინისტრი|პრემიერ–მინისტრი]] (ამჟამად [[ჟან–მარკ ერო]]). საფრანგეთის პარლამენტი არის ორპალატიანი საკანონმდებლო ორგანო, რომელიც მოიცავს [[საფრანგეთის ეროვნული კრება|ეროვნულ კრებასა]] (ქვედა პალატა) და [[საფრანგეთის სენატი|სენატს]] (ზედა პალატა).<ref>[https://web.archive.org/web/20081205055025/http://www.assemblee-nationale.fr/english/synthetic_files/file_4.asp The National Assembly and the Senate – General Characteristics of the Parliament]. Official Site of the French National Assembly</ref> ეროვნული კრების დეპუტატები ირჩევიან ადგილობრივი ამომრჩევლების მიერ ხუთწლიანი ვადით პირდაპირი არჩევნების გზით.<ref>[https://web.archive.org/web/20110704054719/http://www.assemblee-nationale.fr/english/election.asp#election Election of deputies]. Official Site of the National Assembly</ref> კრებას აქვს ძალა, დაითხოვოს მინისტრთა კაბინეტი, შესაბამისად აქ უმრავლესობის ქონა ხელისუფლების ჩამოყალიბების უფლებას განაპირობებს. სენატორებს ირჩევს ამომრჩეველთა კოლეგია ექვსწლიანი ვადით (თავდაპირველად 9–წლიანით). წევრთა ნახევრის ხელახალი არჩევა ხდება ყოველ სამ წელიწადში.<ref>[https://web.archive.org/web/20110615001205/http://www.senat.fr/lng/en/election_senateurs.html The senatorial elections]. Official Site of the Senate</ref> სენატის საკანონმდებლო უფლებები შეზღუდულია. პალატებს შორის უთანხმოების შემთხვევაში საბოლოო სიტყვა ეროვნულ კრებას ეკუთვნის.<ref>{{fr icon}} [http://www.politique.net/2007081801-le-role-du-senat.htm Le role du Sénat]</ref> მთავრობას აქვს დიდი ზეგავლენა პარლამენტის დღის წესრიგის ფორმირებაზე. ფრანგულ პოლიტიკაში გამოირჩევა ორი მოწინააღმდეგე ჯგუფი: მემარცხენეები, რომლებიც ძირითადად გაერთიანებულია [[საფრანგეთის სოციალისტური პარტია|„საფრანგეთის სოციალისტური პარტიის“]] ირგვლივ და მემარჯვენეები, რომელთა მთავარი პარტიაა „[[კავშირი სახალხო მოძრაობისათვის]]“ (UMP).<ref>{{fr icon}} {{cite book |title=La France vers le bipartisme ? : La présidentialisation du PS et de l'UMP|last=Grunberg |first=Gérard |year=2007 |isbn=2-7246-1010-5|url=http://www.pressesdesciencespo.fr/fr/livre/?GCOI=27246100617740}}</ref> 2012 წლის არჩევნების შემდეგ აღმასრულებელი ხელისუფლება ძირითადად სოციალისტური პარტიის ხელშია. === სამხედრო სისტემა === {{მთავარი|საფრანგეთის შეიარაღებული ძალები}} [[ფაილი:French military images.jpg|upright=1.25|მინიატიურა|მარჯვნივ|საფრანგეთის სამხედრო ძალების მაგალითები. საათის ისრის მიმართულებით ზედა მარცხენა სურათიდან: 1. ბირთვული ავიამზიდი „''შარლ დე გოლი''“; 2. ავიაგამანადგურებელი; 3, ფრანგული მთის ''მონადირეები'' პატრულირებელენ [[კაპისას პროვინცია]]ში, [[ავღანეთი|ავღანეთში]]; 4. [[ლეკლერკი (ტანკი)|ლეკლერკის ტანკი]] [[პარიზი|პარიზში]], [[ბასტილიის დღე]]ს გამართულ აღლუმზე.]] საფრანგეთის შეიარაღებული ძალები (''Armées françaises'') მოიცავს სამხედრო და გასამხედროებულ ძალებს. ის ემორჩილება უმაღლეს მხედართმთავრს, [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|საფრანგეთის პრეზიდენტს]]. მასში შედის [[საფრანგეთის არმია]] (''Armée de Terre''), [[საფრანგეთის ფლოტი]] (''Marine Nationale''), [[საფრანგეთის საჰაერო ძალები|საჰაერო ძალები]] (''Armée de l'Air'') და დამხმარე გასამხედროებული ძალა, [[ეროვნული ჟანდარმი]] (''Gendarmerie nationale''). საფრანგეთის არმია ითვლება ერთ-ერთ უდიდეს შეიარაღებულ ძალებად მსოფლიოში. ადმინისტრაციულად სამხედრო ძალები [[საფრანგეთის თავდაცვის სამინისტრო|თავდაცვის სამინისტროს]], ხოლო ჟანდარმენია – [[საფრანგეთის შინაგან საქმეთა სამინისტრო|შინაგან საქმეთა სამინისტროს]] ეკუთვნის. ჟანდარმერია სამხედრო პოლიციაა, რომლის მოვალეობა ქვეყნის შიგნით მოსახლეობის დაცვაა. ის, ასევე, შეიცავს [[ეროვნული ჟანდარმერიის საპარაშუტე ინტერვენციის ესკადრონი]]ს (''Escadron Parachutiste d'Intervention de la Gendarmerie Nationale'') ანტი-ტერორისტულ დივიზიონსა და [[ეროვნული ჟანდარმერიის ინტერვენციის ჯგუფი|ეროვნული ჟანდარმერიის ინტერვენციის ჯგუფს]] (''Groupe d'Intervention de la Gendarmerie Nationale'', '''GIGN'''). თავდაცვის სამინისტროს ეკუთვნის, ასევე, ერთ-ერთი სადაზვერვო ქვედანაყოფი, [[საგარეო უსაფრთხოების გენერალური დირექტორიატი]] (''Direction Générale de la Sécurité Extérieure''). [[შიდა დაზვერვის ცენტრალური დირექტორიატი]] (''Direction Centrale du Renseignement Intérieur'') კი პირდაპირ ემორჩილება შინაგან საქმეთა სამინისტროს. 1997 წლის შემდეგ საფრანგეთში სამხედრო სამსახური სავალდებულო აღარ არის.<ref>{{fr icon}} [http://www.ladocumentationfrancaise.fr/dossiers/service-civil/fin-service-militaire-obligatoire.shtml La fin du service militaire obligatoire] – La documentation française</ref> ყოველ 14 ივლისს, [[ბასტილიის დღე|ბასტილიის აღების დღეს]], პარიზში იმართება სამხედრო აღლუმი, რომელიც ითვლება ევროპის უდიდეს და უძველეს ყოველწლიურ სამხედრო მსვლელობად.<ref>Mail Online, ''Harrowing loss of Afghanistan troops overshadows France's Bastille Day military parade'', 14 July 2011. [http://www.dailymail.co.uk/news/article-2014729/France-proudly-celebrates-Bastille-Day-despite-deaths-soldiers-Afghanistan-overshadowing-annual-parade.html]. Retrieved 5 January 2012</ref> === სახელმწიფო ფინანსები === [[ფაილი:Public Deficit of France.png|upright=1.25|მინიატიურა|მარჯვნივ|საფრანგეთის სახელმწიფო სესხი (საბიუჯეტო დეფიციტი) [[მთლიანი ეროვნული პროდუქტი|მეპ]]-ის პროცენტებით, 1960-2019 წწ.]] 2012 წლის გაზაფხულზე საფრანგეთში ჩატარებულ [[საფრანგეთის საპრეზიდენტო არჩევნები (2012)|საპრეზიდენტო არჩევნებში]] გამარჯვებული [[ფრანსუა ოლანდი]] ხისტი ეკონომიკური პოლიტიკის წინააღმდეგი წავიდა. მან პირობა დადო, რომ 2017 წლისთვის გაანულებდა საბიჯეტო დეფიციტს. ახალმა მთავრობამ განაცხადა, რომ მათი მიზანია, გააუქმონ ახალშემოღებული შეღავათები მდიდრებისთვის, გაზარდონ გადასახადი 75 %–მდე მილიონ ევროზე მეტი შემოსავლის მქონე პირებისთვის, საპენსიო ასაკად კვლავ დააწესონ 60 წელი სრული საპენსიო დახმარებით იმ პირებისთვის, რომლებსაც აქვთ 42–წლიანი სამუშაო სტაჟი, აღადგინონ ახლადგაუქმებული 60 000 სამუშაო ადგილი განათლების სისტემაში, მოაწესრიგონ იჯარის გადასახადის ზრდა და ააშენონ დამატებითი სახელმწიფო საცხოვრებლები ღარიბებისთვის. 2012 წლის ივნისის [[საფრანგეთის საპარლამენტო არჩევნები (2012)|საპარლამენტო არჩევნებში]] გაიმარჯვა ფრანსუა ოლანდის [[საფრანგეთის სოციალისტური პარტია|სოციალისტურმა პარტიამ]], მოიპოვა [[საფრანგეთის კონსტიტუცია]]ში ცვლილებების შეტანის შესაძლებლობა და მიიღო შესაბამისი კანონების შემოღების უფლება დაპირებული რეფორმების გასატარებლად. საფრანგეთის ხელისუფლების საობლიგაციო პროცენტი დაეცა რეკორდულ ნიშნულამდე, 30 %–მდე,<ref name="bloomberg.com">Bloomberg (2012) [http://www.bloomberg.com/quote/GFRN10:IND French government bond interest rates] (graph)</ref> რაც 50 [[საბაზო პუნქტი]]თ დაბალია გერმანიის ხელისუფლების საობლიგაციო პროცენტზე.<ref name="Bloomberg 2012">Bloomberg (2012) [http://www.bloomberg.com/quote/GDBR10:IND German government bond interest rates] (graph)</ref> == ადმინისტრაციული დაყოფა == {{მთავარი|საფრანგეთის ადმინისტრაციული დაყოფა|საფრანგეთის რეგიონები|საფრანგეთის დეპარტამენტები}} საფრანგეთი იყოფა 27 ადმინისტრაციულ [[საფრანგეთის რეგიონები|რეგიონად]]. 22 მათგანი მდებარეობს მეტროპოლიურ საფრანგეთში (21 კონტინენტურ ნაწილზე და ერთი კუნძულ [[კორსიკა]]ზე), ხოლო 5 წარმოადგენს [[საფრანგეთის ზღვისიქითა დეპარტამენტი|საფრანგეთის ზღვისიქითა დეპარტამენტს]]. რეგიონები იყოფიან 101 [[საფრანგეთის დეპარტამენტები|დეპარტამენტად]].<ref>{{cite web |url=http://www.myfrenchproperty.com/departments/departments.php |title=Departments of France |language={{fr icon}} |publisher=Myfrenchproperty.com |accessdate=21 July 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110714142645/http://www.myfrenchproperty.com/departments/departments.php |archivedate=14 ივლისი 2011 }}</ref> ყველა მათგანს მინიჭებული აქვს საკუთარი ნომერი (ძირითადად ანბანის მიხედვით). ეს ნომრები გამოიყენება მათს საფოსტო კოდებსა და სატრანსპორტო ნომრებში. 101 დეპარტამენტი აერთიანებს 341 ოლქს, რომლებიც თავის მხრივ იყოფიან 4051 [[საფრანგეთის კანტონები|კანტონად]]. კანტონები მოიცავენ 36 697 [[საფრანგეთის კომუნები|კომუნას]]. კომუნა არის უმდაბლესი დონის ადმინისტრაციული ოლქი, საკუთარი არჩევითი მუნიციპალური საბჭოთი. 36 697 [[საფრანგეთის კომუნები|კომუნიდან]] 33 414 (91,1 %) ქმნის 2588 კომუნათაშორის გაერთიანებას. 3 კომუნა (პარიზი, ლიონი, მარსელი) დაყოფილია 45 მუნიციპალურ ოლქად. რეგიონები, დეპარტამენტები და კომუნები ცნობილია, როგორც ტერიტორიული გაერთიანებები, რაც ნიშნავს, რომ ისინი განაგებენ როგორც საკრებულოებს, ისე აღმასრულებელ ორგანოს. ოლქები და კანტონები მხოლოდ ადმინისტრაციული ერთეულებია. თუმცა, 1940 წლამდე ოლქი იყო ტერიტორიული გაერთიანება არჩევითი საბჭოთი. შემდეგში ის შეიცვალა [[ვიშის რეჟიმი]]ს მიერ და საბოლოოდ გაუქმდა, 1946 წელს, [[საფრანგეთის მეოთხე რესპუბლიკა|საფრანგეთის მეოთხე რესპუბლიკის]] დროს. === მეტროპოლიური საფრანგეთი === [[ფაილი:France departements regions narrow.jpg|thumb|მარჯვნივ|upright|მეტროპოლიური საფრანგეთის [[საფრანგეთის რეგიონები|22 რეგიონი]] და 96 [[საფრანგეთის დეპარტამენტები|დეპარტამენტი]]. პარიზის ტერიტორია გადიდებულია (მარცხნივ).]] {| class="wikitable" style="font-size:90%;" |- ! რეგიონი ! დეპარტამენტები ! [[საფრანგეთის პრეფექტურები|დედაქალაქი]] |- | [[ფაილი:Blason de l'Aquitaine et de la Guyenne.svg|35x21px]] [[აკვიტანია]] | [[ატლანტური პირენეები]], [[დორდონი]], [[ლანდი (დეპარტამენტი)|ლანდი]], [[ლო და გარონა]], [[ჟირონდა]] | [[ფაილი:Coat of Arms of Bordeaux.svg|35x21px]] [[ბორდო]] |- | [[ფაილი:COA fr BRE.svg|35x21px]] [[ბრეტანი]] | [[ილი და ვილენი]], [[კოტ-დ’არმორი]], [[მორბიანი]], [[ფინისტერი]] | [[ფაილი:Blason Rennes.svg|35x21px]] [[რენი]] |- | [[ფაილი:Blason fr Bourgogne.svg|35x21px]] [[ბურგუნდია]] | [[იონა (დეპარტამენტი)|იონა]], [[კოტ-დ’ორი]], [[ნიევრი]], [[სონა და ლუარა]] | [[ფაილი:Blason ville fr Dijon (Côte-d'Or).svg|35x21px]] [[დიჟონი]] |- | [[ფაილი:Blason région fr Alsace.svg|35x21px]] [[ელზასი]] | [[ზემო რეინი]], [[ქვემო რეინი]] | [[ფაილი:Blason Strasbourg.svg|35x21px]] [[სტრასბურგი]] |- | [[ფაილი:Blason region fr Normandie.svg|35x21px]] [[ზემო ნორმანდია]] | [[ერი (დეპარტამენტი)|ერი]], [[ზღვისპირა სენა]] | [[ფაილი:Blason Rouen 76.svg|35x21px]] [[რუანი]] |- | [[ფაილი:Blason France moderne.svg|35x21px]] [[ილ-დე-ფრანსი (რეგიონი)|ილ-დე-ფრანსი]] | [[ესონა]], [[ვალ-დე-მარნი]], [[ვალ-დ'უაზი]], [[იველინი]], [[ო-დე-სენი]], [[პარიზი]], [[სენა და მარნა]], [[სენა-სენ-დენი]], | [[ფაილი:Blason paris 75.svg|35x21px]] [[პარიზი]] |- | [[ფაილი:Arms of Corsica.svg|35x21px]] [[კორსიკა]] | [[სამხრეთი კორსიკა]], [[ჩრდილოეთი კორსიკა]] | [[ფაილი:Blason ville fr Ajaccio.svg|35x21px]] [[აიაჩო]] |- | [[ფაილი:Blason région fr Languedoc-Roussillon.svg|35x21px]] [[ლანგედოკი-რუსილონი]] | [[აღმოსავლეთ პირენეის დეპარტამენტი|აღმოსავლეთი პირენეი]], [[გარი (დეპარტამენტი)|გარი]], [[ერო (დეპარტამენტი)|ერო]], [[ლოზერი]], [[ოდი (დეპარტამენტი)|ოდი]] | [[ფაილი:Blason ville fr Montpellier.svg|35x21px]] [[მონპელიე]] |- | [[ფაილი:Blason région fr Limousin.svg|35x21px]] [[ლიმუზენი]] | [[ზემო ვიენა]], [[კორეზი]], [[კრეზი (დეპარტამენტი)|კრეზი]] | [[ფაილი:Heraldique blason ville fr Limoges.svg|35x21px]] [[ლიმოჟი]] |- | [[ფაილი:Blason Lorraine.svg|35x21px]] [[ლოთარინგია]] | [[ვოგეზი (დეპარტამენტი)|ვოგეზი]], [[მიოზი (დეპარტამენტი)|მიოზი]], [[მიორტი და მოზელი]], [[მოზელი]], | [[ფაილი:Blason Metz 57.svg|35x21px]] [[მეცი]] |- | [[ფაილი:Blason région fr Pays-de-la-Loire.svg|35x21px]] [[ლუარის რეგიონი|ლუარა]] | [[ატლანტიის ლუარა]],[[ვანდეია]], [[მაიენი (დეპარტამენტი)|მაიენი]], [[მენი და ლუარა]], [[სარტა]] | [[ფაილი:Blason Nantes.svg|35x21px]] [[ნანტი]] |- | [[ფაილი:Blason Nord-Pas-De-Calais.svg|35x21px]] [[ნორდ-პა-დე-კალე]] | [[ნორი (დეპარტამენტი)|ნორი]], [[პა-დე-კალე]] | [[ფაილი:Blason ville fr Lille (Nord).svg|35x21px]] [[ლილი]] |- | [[ფაილი:Blason de l'Auvergne.svg|35x21px]] [[ოვერნი]] | [[ალიე (დეპარტამენტი)|ალიე]], [[ზემო ლუარა]], [[კანტალი]], [[პუი-დე-დომი]] | [[ფაილი:Blason ville fr ClermontFerrand (PuyDome).svg|35x21px]] [[კლერმონ-ფერანი]] |- | [[ფაილი:Blason région fr Picardie.svg|35x21px]] [[პიკარდია]] | [[ენა (დეპარტამენტი)|ენა]], [[სომა]], [[უაზა]] | [[ფაილი:Blason fr ville Amiens.svg|35x21px]] [[ამიენი]] |- | [[ფაილი:Arms of the French Region of Provence-Alpes-Côte d'Azur.svg|35x21px]] [[პროვანსი-ალპები-ლაჟვარდოვანი ნაპირი]] | [[ბუშ-დიუ-რონი]], [[ვარი (დეპარტამენტი)|ვარი]], [[ვოკლიუზი]], [[ზემო ალპები]], [[ზემო პროვანსის ალპები]], [[ზღვისპირა ალპები (დეპარტამენტი)|ზღვისპირა ალპები]] | [[ფაილი:Blason Marseille.svg|35x21px]] [[მარსელი]] |- | [[ფაილი:Poitou-Charentes blason.svg|35x21px]] [[პუატუ-შარანტი]] | [[დიო-სევრი]], [[ვიენა (დეპარტამენტი)|ვიენა]], [[ზღვისპირა შარანტა]],[[შარანტა]] | [[ფაილი:Blason ville fr Poitiers (Vienne).svg|35x21px]] [[პუატიე]] |- | [[ფაილი:Blason Rhône-Alpes Gendarmerie.svg|35x21px]] [[რონა-ალპები]] | [[არდეში]], [[დრომი]], [[ენი (დეპარტამენტი)|ენი]], [[ზემო სავოია]], [[იზერი]], [[ლუარა (დეპარტამენტი)|ლუარა]], [[რონა (დეპარტამენტი)|რონა]], [[სავოია (დეპარტამენტი)|სავოია]] | [[ფაილი:Blason Ville fr Lyon.svg|35x21px]] [[ლიონი]] |- | [[ფაილი:Blason Languedoc.svg|35x21px]] [[სამხრეთი პირენეები]] | [[ავერონი]], [[არეჟი (დეპარტამენტი)|არეჟი]], [[ზემო გარონა]], [[ზემო პირენეი]], [[ლო (დეპარტამენტი)|ლო]], [[ჟერი (დეპარტამენტი)|ჟერი]], [[ტარნი (დეპარტამენტი)|ტარნი]], [[ტარნი და გარონა]] | [[ფაილი:Blason ville fr Toulouse (Haute-Garonne).svg|35x21px]] [[ტულუზა]] |- | [[ფაილი:Blason fr Franche-Comté.svg|35x21px]] [[ფრანშ-კონტე]] | [[ბელფორის ტერიტორია]], [[დუ (დეპარტამენტი)|დუ]], [[ზემო სონა]], [[იურა (დეპარტამენტი)|იურა]] | [[ფაილი:Blason ville fr Besançon (Doubs).svg|35x21px]] [[ბეზანსონი]] |- | [[ფაილი:Blason region fr Normandie.svg|35x21px]] [[ქვემო ნორმანდია]] | [[კალვადოსი (დეპარტამენტი)|კალვადოსი]], [[მანში]], [[ორნი]] | [[ფაილი:Blason ville fr Caen (Calvados)2.svg|35x21px]] [[კანი (ნორმანდია)|კანი]] |- | [[ფაილი:Blason région fr Champagne-Ardenne.svg|35x21px]] [[შამპან-არდენი]] | [[არდენი (დეპარტამენტი)|არდენი]], [[ზემო მარნა]], [[მარნა]], [[ობი (დეპარტამენტი)|ობი]], | [[ფაილი:Blason Chalons-en-Champagne.svg|35x21px]] [[შალონ-ან-შამპანი]] |- | [[ფაილი:Blason fr Centre-Val de Loire.svg|35x21px]] [[ცენტრი (საფრანგეთი)|ცენტრი]] | [[ენდრი]], [[ენდრი და ლუარა]], [[ერი და ლუარი]], [[ლუარე]], [[ლუარი და შერი]], [[შერი (დეპარტამენტი)|შერი]], | [[ფაილი:Blason Orléans.svg|35x21px]] [[ორლეანი]] |} === ზღვისიქითა რეგიონები === {{მთავარი|საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები}} {{მთავარი|საფრანგეთის ზღვისიქითა დეპარტამენტი}} {{მთავარი|საფრანგეთის ზღვისიქითა გაერთიანება}} საფრანგეთის 101 დეპარტამენტიდან ხუთი ([[საფრანგეთის გვიანა]], [[გვადელუპა]], [[მარტინიკა]], [[მაიოტა]] და [[რეიუნიონი]]) არის ზღვისიქითა რეგიონი (ROM), ამავდროულად ისინი წარმოადგენენ ზღვისიქითა დეპარტამენტებს (DOMs) და არიან საფრანგეთის, შესაბამისად [[ევროკავშირი]]ს, განუყრელი წევრები და გააჩნიათ ზუსტად იგივე სტატუსი, რაც მეტროპოლიურ დეპარტამენტებს. {| class="wikitable" style="font-size:90%;" |- ! სახელი ! კონსტიტუციური სტატუსი ! დედაქალაქი |- | [[ფაილი:Flag of French Guiana.svg|30x18px]] [[საფრანგეთის გვიანა]] | ზღვისიქითა რეგიონი (''régions d'outre-mer'') და, ამავდროულად, ზღვისიქითა დეპარტამენტი (''département d'outre-mer'' ან DOM) ! [[კაიენა]] |- | [[ფაილი:Flag of Guadeloupe (local).svg|30x18px]] [[გვადელუპა]] | ზღვისიქითა რეგიონი (''régions d'outre-mer'') და, ამავდროულად, ზღვისიქითა დეპარტამენტი (''département d'outre-mer'' ან DOM) ! [[ბას-ტერი]] |- | [[ფაილი:Flag of Martinique.svg|30x18px]] [[მარტინიკა]] | ზღვისიქითა რეგიონი (''régions d'outre-mer'') და, ამავდროულად, ზღვისიქითა დეპარტამენტი (''département d'outre-mer'' ან DOM) ! [[ფორ-დე-ფრანსი]] |- | [[ფაილი:Flag of Mayotte (local).svg|30x18px]] [[მაიოტა]] | ზღვისიქითა რეგიონი (''régions d'outre-mer'') და, ამავდროულად, ზღვისიქითა დეპარტამენტი (''département d'outre-mer'' ან DOM) ! [[მამუცუ]] |- | [[ფაილი:Flag of France.svg|30x18px]] [[რეიუნიონი]] | ზღვისიქითა რეგიონი (''régions d'outre-mer'') და, ამავდროულად, ზღვისიქითა დეპარტამენტი (''département d'outre-mer'' ან DOM) ! [[სენ-დენი (რეიუნიონი)|სენ-დენი]] |} === ზღვისიქითა ტერიტორიები და გაერთიანებები === 27 რეგიონისა 101 დეპარტამენტის გარდა, საფრანგეთის რესპუბლიკას ეკუთვნის 5 [[საფრანგეთის ზღვისიქითა გაერთიანება|ზღვისიქითა გაერთიანება]] ([[საფრანგეთის პოლინეზია]], [[სენ-ბართელმი]], [[სენ-მარტენი]], [[სენ-პიერი და მიკელონი]] და [[უოლისი და ფუტუნა]]) და 3 განსაკუთრებული სტატუსის მქონე საფრანგეთის ზღვისიქითა ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული წარმონაქმნი ([[ახალი კალედონია]], [[კლიპერტონი]] [[საფრანგეთის სამხრეთული და ანტარქტიდული ტერიტორია]]). [[ფაილი:France-Constituent-Lands.png|thumb|მიწები, რომლებიც შედიან საფრანგეთის რესპუბლიკაში, ნაჩვენებია ტოლი [[მასშტაბი]]თ.]] ზღვისიქითა გაერთიანებები და ტერიტორიები ყალიბდებიან საფრანგეთის რესპუბლიკის ნაწილად, მაგრამ არა ევროკავშირის ან მისი საფინანსო ზონის (გამონაკლისი [[სენ-ბართელმი]], რომელიც გამოეყო [[გვადელუპე]]ს 2007 წელს). [[საფრანგეთის პოლინეზია|საფრანგეთის პოლინეზიის]] წყნაროკეანური გაერთიანებები (COM), [[უოლისი და ფუტუნა]] და [[ახალი კალედონია]] აგრძელებენ [[ფრანგული წყნაროკეანური ფრანკი]]ს გამოყენებას,<ref>{{cite web|url=http://www.thetahititraveler.com/touristinfo/moneycurr.asp |title=Currency and Exchange Rate |publisher=Thetahititraveler.com |accessdate=21 July 2011}}</ref> რომლის კურსი მკაცრად არის დაკავშირებული [[ევრო]]სთან. შედარებისთვის, ხუთივე ზღვისიქითა რეგიონი წარსულში იყენებდა ფრანგულ ფრანკს, ხოლო დღეს, აქ ევროა ხმარებაში.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2085rank.html?countryName=France&countryCode=fr&regionCode=eu&rank=7#fr |title=CIA – The World Factbook |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=22 June 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513121037/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2085rank.html?countryName=France&countryCode=fr&regionCode=eu&rank=7#fr |archivedate=13 მაისი 2012 }}</ref> {| class="wikitable" style="font-size:90%;" |- ! სახელი ! კონსტიტუციური სტატუსი ! დედაქალაქი |- | [[ფაილი:Flag of French Polynesia.svg|30x18px]] [[საფრანგეთის პოლინეზია]] | ზღვისიქითა გაერთიანება (''collectivité d'outre-mer'' ან COM) ! [[პაპეეტე]] |- | [[ფაილი:Blason St Barthélémy TOM entire.svg|30x18px]] [[სენ-ბართელმი]] | ზღვისიქითა გაერთიანება (''collectivité d'outre-mer'' ან COM) ! [[გუსტავია]] |- | [[ფაილი:Flag of France.svg|30x18px]] [[სენ-მარტენი]] | ზღვისიქითა გაერთიანება (''collectivité d'outre-mer'' ან COM) ! [[მარიგო (სენ-მარტენი)|მარიგო]] |- | [[ფაილი:Flag of Saint-Pierre and Miquelon.svg|30x18px]] [[სენ-პიერი და მიკელონი]] | ზღვისიქითა გაერთიანება (''collectivité d'outre-mer'' ან COM). ! [[სენ-პიერი (ქალაქი)|სენ-პიერი]] |- | [[ფაილი:Flag of Wallis and Futuna.svg|30x18px]] [[უოლისი და ფუტუნა]] | ზღვისიქითა გაერთიანება (''collectivité d'outre-mer'' ან COM). ! [[მატა-უტუ]] |- | [[ფაილი:Pre-IndependenceFlags of New Caledonia.svg|50x38px]] [[ახალი კალედონია]] | განსაკუთრებული სტატუსის მქონე ზღვისიქითა ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული წარმონაქმნი (''collectivité sui generis'') ! [[ნუმეა]] |- | [[ფაილი:Flag of the French Southern and Antarctic Lands.svg|30x18px]] [[საფრანგეთის სამხრეთული და ანტარქტიდული ტერიტორია]] | განსაკუთრებული სტატუსის მქონე ზღვისიქითა ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული წარმონაქმნი (''collectivité sui generis'') ! [[პორტ-ო-ფრანსე]] |- | [[ფაილი:Flag of France.svg|30x18px]] [[კლიპერტონი]] | განსაკუთრებული სტატუსის მქონე ზღვისიქითა ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული წარმონაქმნი (''collectivité sui generis'') ! ''დაუსახლებელი'' |} == დემოგრაფია == {{მთავარი|საფრანგეთის დემოგრაფია|ფრანგები}} [[ფაილი:Population of France.svg|მინიატიურა|მარჯვნივ|საფრანგეთის მოსახლეობის რაოდენობის ზრდა 1960-2010 წლებში]] 2016 წლის მონაცემებით საფრანგეთში 66 660 000 მილიონი ადამიანი ცხოვრობს, ამ მონაცემით მას [[მსოფლიოს ქვეყნები მოსახლეობის მიხედვით|მსოფლიოში 21-ე ადგილი]] უკავია.<ref name=France>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/fr.html |title=The World Factbook: France |publisher=Central Intelligence Agency |accessdate=23 January 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200509054517/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/fr.html |archivedate=9 მაისი 2020 }}</ref> 2004 წელს მონტენის ინსტიტუტის მიერ ჩატარებული კვლევის მიხედვით, მეტროპოლიური საფრანგეთის 55 მილიონი (85 %) მცხოვრები თეთრკანიანია, 6 მილიონი (10 %) – ჩრდილო აფრიკელი, 2 მილიონი (3,5 %) – შავკანიანი, ხოლო 1 მილიონი (1,5 %) – აზიური წარმოშობის.<ref>[[Yazid Sabeg]] et Laurence Méhaignerie, [http://www.conventioncitoyenne.com/documents/oubliesdelegalite.pdf Les oubliés de l'égalité des chances], [[Institut Montaigne]], January 2004</ref><ref>{{cite news|url=http://www.economist.com/node/13377324 |title=France's ethnic minorities: To count or not to count |publisher=The Economist |date=26 March 2009 |accessdate=25 April 2013}}</ref> [[ფაილი:France - 2011 population density - 200 m × 200 m square grid.png|მინიატიურა|მარცხნივ|მეტროპოლიური საფრანგეთის სიმჭიდროვე 2011 წელს]] 2003 წელს, საფრანგეთში მოსახლეობის ბუნებრივი ზრდა იყო ერთ-ერთი მაღალი [[ევროკავშირი|ევროკავშირში]]. 2006 წელს მოსახლეობის ბუნერივმა მატებამ შეადგინა 300 000 ადამიანი,<ref name=evol>{{fr icon}} {{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=0&ref_id=bilan-demo&page=donnees-detaillees/bilan-demo/pop_age3.htm#evol-gen-sit-demo-fe|title=Évolution générale de la situation démographique, France|first=Government of France|last=INSEE|accessdate=20 January 2011}}</ref> რაც იყო ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი „ბავშვთა ბუმის“ დასრულების, 1973 წლის, შემდეგ. [[2010]] წელს [[საერთო ნაყოფიერების შეფასება]] გაიზარდა 2-მდე,<ref name=population>{{fr icon}} {{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/document.asp?ref_id=ip1332|title=Bilan démographique 2010|first=[[Government of France]]|last=[[INSEE]]|accessdate=20 January 2011}}</ref> როდესაც [[1994]] წელს იყო 1,7.<ref>{{fr icon}} {{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/irweb/sd2008/dd/excel/sd2008_t44_fe.xls|title=Tableau 44 – Taux de fécondité générale par âge de la mère|first=Government of France|last=INSEE|accessdate=20 January 2011}}</ref> 2006-დან 2011 წლამდე მოსახლეობის საშუალო ყოველწლიური ზრდა 0,6 % იყო.<ref name=evol /> 2010 წელს მეტროპოლიურ საფრანგეთში ახალშობილთა 27 %-ს ჰყავდა, სულ მცირე, ერთი უცხოეთში დაბადებული მშობელი, ხოლო 24 %-ის ერთი მშობელი მაინც ევროპის მიღმა იყო დაბადებული.<ref>{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?ref_id=ir-sd20101 |title=Naissances selon le pays de naissance des parents 2010 |publisher=Insee.fr |date= |accessdate=1 October 2013}}</ref> 2008 წელს საფრანგეთის სტატისტიკის ეროვნულმა ინსტიტუტმა (INSEE) დაიანგარიშა, რომ 11,8 მილიონი უცხოეთში დაბადებული იმიგრანტი და მათი პირდაპირი შთამომავალი (საფრანგეთში დაბადებული) ცხოვრობს ქვეყანაში, რაც საერთო მოსახლეობის 19 %-ს შეადგენს. მათგან 5 მილიონი [[ევროპა|ევროპიდან]], ხოლო 4 მილიონი [[მაღრიბი|მაღრიბის რეგიონიდანაა]]. საფრანგეთში, ოფიციალურად, 2,7 მილიონი იმიგრანტი ცხოვრობს, რომელთა ასაკი 18-დან 50-მდეა (18–50 წლის ასაკის მოსახლეობის 10%), ხოლო მთლიანობაში – 5 მილიონი (საერთო მოსახლეობის 8 %). გარდა ამისა, რესპუბლიკაში მეორე თაობის (იმიგრანტთა პირდაპირი შთამომავლები) წარმომადგენლთა რაოდენობა, ასაკით 18-50, 3,1 მილიონს აღწევს (ამ ასაკის მოსახლეობის 12 %), ხოლო საერთო რიცხვი - 6,5 მილიონს (ქვეყნის მოსახლეობის 11 %).<ref>[http://www.insee.fr/fr/themes/document.asp?reg_id=0&ref_id=ip1287 Être né en France d’un parent immigré], [[Insee Première]], n°1287, mars 2010, Catherine Borrel et Bertrand Lhommeau, Insee</ref><ref name="Insee_1">[http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=0&ref_id=immigrespaysnais Répartition des immigrés par pays de naissance 2008], Insee, October 2011</ref><ref name="INSEE1">{{fr icon}} {{cite web |author=INSEE |url=http://www.insee.fr/fr/ffc/ipweb/ip1098/ip1098.html#encadre1 |title=Enquêtes annuelles de recensement 2004 et 2005 |date=25 January 2005 |accessdate=14 December 2006 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061212212050/http://www.insee.fr/fr/ffc/ipweb/ip1098/ip1098.html#encadre1 |archivedate=12 დეკემბერი 2006 |deadurl=yes }}</ref> 2008 წელს საფრანგეთმა მოქალაქეობა უბოძა 137 000 ადამიანს, რომელთა უმეტესობა [[მაროკო]]დან, [[ალჟირი]]დან და [[თურქეთი]]დან იყვნენ.<ref>{{cite news | title = Turks and Moroccans top list of new EU citizens | first = Andrea | last = Swalec | url = http://in.reuters.com/article/2010/07/06/idINIndia-49921620100706 | agency = Reuters | date = 6 July 2010 | access-date = 13 იანვარი 2014 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20120112223503/http://in.reuters.com/article/2010/07/06/idINIndia-49921620100706 | archivedate = 12 იანვარი 2012 }}</ref> {| class="infobox" style="font-size:90%; text-align:მარჯვნივ; width:23.5em" |- | align= center colspan=2|'''ქალაქები 200 000-ზე<br />მეტი მცხოვრებით''' || &nbsp; || align= center colspan=2|'''მეტროპოლიური<br /> არეალები''' |- | [[პარიზი]] || align=right|2&nbsp;181&nbsp;374 || &nbsp; || [[პარიზი]] || align=right|12&nbsp;269&nbsp;433 |- | [[მარსელი]] || align=right|888&nbsp;043 || &nbsp; || [[ლიონი]] || align=right|2&nbsp;218&nbsp;271 |- | [[ლიონი]] || align=right|472&nbsp;305 || &nbsp; || [[მარსელი]] || align=right|1&nbsp;876&nbsp;095 |- | [[ტულუზა]] || align=right|437&nbsp;715 || &nbsp; || [[ლილი]] || align=right|1&nbsp;164&nbsp;716 |- | [[ნიცა]] || align=right|347&nbsp;060 || &nbsp; || [[ტულუზა]] || align=right|1&nbsp;102&nbsp;887 |- | [[ნანტი]] || align=right|282&nbsp;853 || &nbsp; || [[ბორდო]] || align=right|1&nbsp;092&nbsp;149 |- | [[სტრასბურგი]] || align=right|272&nbsp;975 || &nbsp; || [[ნიცა]] || align=right|1&nbsp;041&nbsp;903 |- | [[მონპელიე]] || align=right|251&nbsp;634 || &nbsp; || [[ნანტი]] || align=right|763&nbsp;118 |- | [[ბორდო]] || align=right|235&nbsp;178 || &nbsp; || [[სტრასბურგი]] || align=right|638&nbsp;670 |- | [[რენი]] || align=right|209&nbsp;613 || &nbsp; || [[ტულონი]] || align=right|595&nbsp;884 |} მიუხედავ იმისა, რომ საფრანგეთში უკანონობად მიიჩნევა მოქალაქეების ეროვნებისა და წარმომავლობის შესახებ ინფორმაციის მოპოვება იმ კანონით, რომელიც მომდინარეობს [[საფრანგეთის რევოლუცია|1789 წლის რევოლუციიდან]], ხოლო ხელახლა მიიღეს 1958 წლის კონსტიტუციაში, 2008 წლის კვლევები (INSEE-ის და INED-ის) იყო ნებადართული.<ref>[http://teo_english.site.ined.fr/ "TRAJECTORIES AND ORIGINS" Survey on population diversity in France] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111202054910/http://teo_english.site.ined.fr/ |date=2011-12-02 }}, Insee 2008</ref><ref name="Oppenheimer">{{cite journal |last=Oppenheimer |first=David B. |year=2008| title=Why France needs to collect data on racial identity...in a French way |journal=Hastings International and Comparative Law Review |volume=31 |issue=2 |pages=735–752 |url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1236362}}</ref> ამ გამოკითხვამდე ითვლებოდა, რომ საფრანგეთში 5 მილიონი ადამიანი იყო იტალიური წარმოშობის (იმიგრანტთა უდიდესი თემი),<ref name="amazon.com">Roben Cohen [http://www.amazon.com/The-Cambridge-Survey-World-Migration/dp/0521444055 The Cambridge survey of world Migration] 24 November 1995</ref> 3-დან<ref>{{cite news| url=http://www.independent.co.uk/news/world/europe/frances-crisis-of-national-identity-1826942.html |location=London |work=The Independent | title=France's crisis of national identity | date=25 November 2009}}</ref> 6 მილიონამდე<ref>"Les personnes d'origine maghrébine y sont également au nombre de 5 à 6 millions; 3,5 millions ont la nationalité française (dont 500 000 harkis)", Évelyne Perrin, ''Identité Nationale, Amer Ministère'', L'Harmattan, 2010, p. 112 ISBN 2-296-10839-3</ref> მცხოვრები – [[მაღრიბი|ჩრდილო აფრიკიდან]], 2,5 მილიონი – [[სუბსაჰარული აფრიკა|სუბსაჰარული აფრიკიდან]], ხოლო 200 000 – [[თურქეთი]]დან.<ref>{{cite web|author=Falila Gbadamassi |url=http://www.afrik.com/article16248.html |title=Les personnes originaires d'Afrique, des Dom-Tom et de la Turquie sont 5,5 millions dans l'Hexagone |publisher=Afrik.com |date= |accessdate=30 September 2013}}</ref> ასევე, აქ ცხოვრობდნენ ევროპის მრავალი ეთნიკური ჯგუფის წარმომადგენლები, მათ შორის: [[ესპანელები]], [[პორტუგალიელები]], [[პოლონელები]], [[ბერძნები]] და სხვ.<ref name="amazon.com"/><ref>{{cite news | title = Europe's Minority Politicians in Short Supply | first = Keith B. | last = Richburg | url = http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A12396-2005Apr23.html | newspaper=The Washington Post | date = 24 April 2005 }}</ref><ref>{{cite news | title = In officially colorblind France, blacks have a dream – and now a lobby | first = Susan | last = Sachs | url = http://www.csmonitor.com/2007/0112/p01s04-woeu.html | newspaper=The Christian Science Monitor | location = Boston, MA | date = 12 January 2007 }}</ref> უკანასკნელი კვლევებით, ქვეყნის მცხოვრებთა 40 %, ნაწილობრივ მაინც, არის სხვადასხვა იმიგრანტთა ტალღის დროს ჩამოსულ პიროვნებათა შთამომავალი.<ref>{{cite news | title = Paris Riots in Perspective | url = http://abcnews.go.com/International/story?id=1280843 | work=ABC News | location = New York | date = 4 November 2005 }}</ref> 1921-დან 1935 წლამდე 1,1 მილიონი იმიგრანტი ჩავიდა საფრანგეთში.<ref>"''[http://books.google.com/books?id=uUsLAAAAIAAJ&pg=PA22 Transactions of the American Philosophical Society. III. French Government and the Refugees]''". American Philosophical Society, James E. Hassell (1991). p. 22. ISBN 0-87169-817-X</ref> გარდა ამისა, ჩრდილო აფრიკული ქვეყნების მიერ დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ, 1,6 მილიონი [[ფრანკოალჟირელები|ფრანკოალჟირელი]] დაბრუნდა ქვეყანაში.<ref>{{cite news | title = For Pieds-Noirs, the Anger Endures | first = James M. | last = Markham | url = http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=940DEFDE1539F935A35757C0A96E948260&sec=&spon=&pagewanted=all | newspaper=The New York Times | date = 6 April 1988 }}</ref><ref>Raimondo Cagiano De Azevedo (1994). ''"[http://books.google.com/books?id=N8VHizsqaH0C&pg=PA25 Migration and development co-operation.]"''. p. 25.</ref> ყოველწლიურად საფრანგეთი 200 000 კანონიერ იმიგრანტს იღებს.<ref>[http://www.ined.fr/fr/pop_chiffres/france/flux_immigration/depuis_1994/ Statistiques détaillées sur les flux d'immigration], Ined, 2011</ref> ის, ასევე, ლტოლვილთა მიმღები მთავარი სახელმწიფოა დასავლეთ ევროპაში. 2005 წელს ლტოლვილის სტატუსზე ქვეყანამ 50 000 განაცხადი მიიღო (2004 წელთან შედარებით 15 %–ით ნაკლები).<ref name="UNHCR">{{cite web |publisher=[[UNHCR]] |year=2006 |url=http://www.unhcr.org/publ/PUBL/4492677f0.pdf |title=UNHCR Global Report 2005: Western Europe |accessdate=14 December 2006 |format=PDF}}</ref> რესპუბლიკის უდიდესი ქალაქები, მეტროპოლიური არეალების მოსახლეობის მიხედვით, არიან: [[პარიზი]] (11 836 970), [[ლიონი]] (1 757 180), [[მარსელი]] (1 618 369), [[ლილი]] (1 163 934), [[ტულუზა]] (1 118 472), [[ბორდო]] (1 009 313), [[ნიცა]] (999 678) და [[ნანტი]] (768 305). == ენა == [[ფაილი:New-Map-Francophone World.svg|thumb|350px|ფრანგული ენის გავრცელება მსოფლიოში {{legend|#0c5eb1|მშობლიური ენა}} {{legend|#0080ff|ადმინისტრაციული ენა}} {{legend|#9fceff|მეორეული ან არაოფიციალური ენა}} {{legend|#00ff00|ფრანკოფონული უმცირესობები}}]] {{მთავარი|საფრანგეთის ენები|ფრანგული ენა}} საფრანგეთის კონსტიტუციის მეორე მუხლის მიხედვით, ქვეყნის ოფიციალური ენა არის [[ფრანგული ენა|ფრანგული]]<ref>{{fr icon}} [https://web.archive.org/web/20110604145028/http://www.legifrance.gouv.fr/html/constitution/constitution2.htm#titre2 La Constitution- La Constitution du 4 Octobre 1958] – Légifrance</ref>, [[რომანული ენები|რომანული ენა]], რომელიც [[ლათინური ენა|ლათინურიდან]] მომდინარეობს. 1635 წლიდან ფრანგულ ენის ოფიციალური გამგებელი არის [[საფრანგეთის აკადემია]], თუმცა მის რეკომენდაციებს კანონიერი ძალა არ გააჩნია. საფრანგეთის ხელისულება არ არეგულირებს მოქალაქეთა შორის სასურველი ენით საუბრის უფლებას, თუმცა ფრანგულის გამოყენება სავალდებულოა სავაჭრო და სამუშაო ადგილებში. გარდა იმისა, რომ რესპუბლიკის მთავრობა ქვეყნის შიგნით იცავს ფრანგულ ენას, ის, ასევე, ხელს უწყობს მის გავრცელებას [[ევროკავშირი|ევროკავშირსა]] და მთელ მოფლიოში, ისეთი ორგანიზაციის მეშვეობით, როგორიცაა [[ფრანკოფონია]]. ანგლიფიკაციის გაძლიერების საფრთხე კიდევ უფრო უბიძგებს მთავრობას, დაიცვას ფრანგული ენის პოზიციები საფრანგეთში. გარდა ფრანგულისა, ქვეყანაში კიდევ 77 ადგილობრივთა ენაა, მათ შორის რვაზე საუბრობენ მეტროპოლიურ საფრანგეთში, ხოლო 69-ზე [[საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები|ზღვისიქითა ტერიტორიებზე]]. XVII საუკუნიდან XX საუკუნის შუა წლებამდე [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] ითვლებოდა მთავარ საერთაშორისო ენად დიპლომატიაში, ასევე, გამოიყენებოდა [[ლინგვა ფრანკა]]დ ევროპის განათლებულ წრეებს შორის.<ref name=exception>Joffre Agnes [http://www.franceinlondon.com/en-Article-335-Is-the-French-obsession-with-cultural-exception-declining-Culture--london-language.html ls the French obsession with "cultural exception" declining?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111017023619/http://www.franceinlondon.com/en-Article-335-Is-the-French-obsession-with-cultural-exception-declining-Culture--london-language.html |date=2011-10-17 }}. France in London. 5 October 2008</ref> საერთაშორისო ურთიერთობებში ფრანგულს გაბატონებული მდგომარეობა, აშშ-ს მიერ სამხედრო ძალის გამომჟღავნების შემდეგ, ინგლისურმა ჩამოართვა.<ref name="Language and Diplomacy"/><ref>{{cite web|url=http://www.diplomacy.edu/language/Translation/default.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110719183516/http://www.diplomacy.edu/language/Translation/default.htm |archivedate=19 July 2011 |title=Language and Diplomacy – Translation and Interpretation |publisher=Diplomacy.edu |accessdate=10 September 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.legallanguage.com/legal-articles/language-of-diplomacy/ |title=Why Is French Considered the Language of Diplomacy? |publisher=Legallanguage.com |accessdate=23 January 2011}}</ref> თუმცა იმ ხნის განმავლობაშიც კი, როდესაც ფრანგული საერთაშორისო [[ლინგვა ფრანკა]]დ ითვლებოდა, ის არ წარმოადგენდა ფრანგულის მცოდნეთა უმრავლესობისათვის მშობლიურ ენას. ჰენრი გრეგუარის 1794 წლის ანგარიშის მიხედვით, საფრანგეთის 25 მილიონი მცხოვრებიდან მხოლოდ 3 მილიონისთვის იყო ფრანგული [[დედაენა]]; დანარჩენი ნაწილი კი ლაპარაკობდა ქვეყნის მრავალი რეგიონული ენიდან ერთ-ერთზე, როგორებიცაა: [[ელზასური ენა|ელზასური]], [[ბრეტონული ენა|ბრეტონული]] და [[ოქსიტანური ენა|ოქსიტანური]].<ref>{{Cite web |url=http://www.languefrancaise.net/dossiers/dossiers.php?id_dossier=66 |title=Rapport Grégoire an II |accessdate=2014-01-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080405022802/http://www.languefrancaise.net/dossiers/dossiers.php?id_dossier=66 |archivedate=2008-04-05 }}</ref> თუმცა საყოველთაო განათლებამ, სადაც ფრანგული სწავლების ერთადერთი ენა იყო და ისეთმა ფაქტორებმა, როგორებიცაა ურბანიზაციისა და ხალხთა მასებს შორის კომუნიკაციის ზრდა, განაპირობეს მისი თანდათანობით გავრცელება ქვეყნის მთლიან მოსახლეობაზე. ეს პროცესი XX საუკუნემდე გაგრძელდა. XVII-XX სს.-ში [[საფრანგეთის კოლონიური იმპერია|საფრანგეთის კოლონიურმა იმპერიამ]] ფრანგული ენა გაავრცელა [[ამერიკა]]ზე, [[აფრიკა]]ზე, [[პოლინეზია]]ში, [[სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზია]]სა და [[კარიბები|კარიბებზე]]. ფრანგულს, ინგლისურის შემდეგ, ყველაზე მეტი ადამიანი სწავლობს მსოფლიოში,<ref>{{cite web |url=http://www.intstudy.com/articles/practicalfrench.htm |title=The International Education Site |publisher=Intstudy.com |accessdate=23 January 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110227075911/http://www.intstudy.com/articles/practicalfrench.htm |archivedate=27 თებერვალი 2011 }}</ref> ის, ასევე, დღემდე რჩება [[ლინგვა ფრანკა]]დ ზოგიერთ რეგიონში (ძირითადად აფრიკის). დღეს, ევროპის გარეთ, ფრანგულის, როგორც სასაუბრო ენის, მდგომარეობა განსხვავებულია: ზოგიერთ ყოფილ კოლონიაში (სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში) ის თითქმის გაქრა, ხოლო ვესტ-ინდოეთისა და წყნაროკეანურ ([[საფრანგეთის პოლინეზია]]) დეპარტამენტებში წარმოიშვა არაერთი [[კრეოლური ენა|კრეოლი]] და პიჯინი. მეორე მხრივ, კონოლიური იმპერიის ბევრმა ყოფილმა წევრმა ქვეყანამ, ძირითადად აფრიკაში, ფრანგული მშობლიურ ენად შეითვისა და აქ მასზე მოსაუბრეთა რაოდენობა კიდევ უფრო იზრდება. დღესდღეობით მსოფლიოში ფრანგულად საუბრობარი შეუძლია 300 მილიონიდან<ref>{{cite web|url=http://about-france.com/french/french-language.htm |title=French: one of the world's main languages |publisher=About-france.com |accessdate=21 July 2011}}</ref> 500 მილიონამდე<ref>{{fr icon}} [http://www.tlfq.ulaval.ca/axl/francophonie/francophonie.htm Qu'est-ce que la Francophonie ?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110623113030/http://www.tlfq.ulaval.ca/axl/francophonie/francophonie.htm|date=2011-06-23}} – [[Organisation internationale de la Francophonie]]</ref> ადამიანს, როგორც [[მშობლიური ენა|მშობლიურ]], ისე მეორეულ ენად. == რელიგია == {{მთავარი|რელიგია საფრანგეთში}} [[ფაილი:Facade de la Cathédrale de Reims - Parvis.jpg|thumb|upright|[[რეიმსის საკათედრო ტაძარი]], სადაც 1825 წლამდე საფრანგეთის მეფეები ეკურთხებოდნენ.<ref>The last ''sacre'' was that of [[Charles X of France|Charles X]], 29 May 1825.</ref>]] საფრანგეთი სეკულარული ქვეყანაა და აქ [[რელიგიის თავისუფლება]] კონსტიტუციური უფლებაა. ფრანგული რელიგიის პოლიტიკა დაფუძნებულია [[ლაიციზმი]]ს პრინციპებზე, რაც სახელმწიფოსა და ეკლესიის მკაცრ გამიჯვნას გულისხმობს. ათასწლეულზე მეტი ხანია, რაც [[კათოლიციზმი]] ქვეყნის უმთავრესი რელიგიაა, თუმცა დღეს ის ისე ფართოდ აღარ არის გავრცელებული, როგორც ადრე. საფრანგეთის 47 000 რელიგიური შენობიდან 94 % [[რომის კათოლიკური ეკლესია|რომის კათოლიკურ ეკლესიას]] ეკუთვნის.<ref>{{cite web|title=Observatoire du patrimoine religieux|url=http://www.patrimoine-religieux.fr/rubriques/gauche/actualites/actualites-de-la-base-de-donnees|date=1 February 2012|quote=94 % des édifices sont catholiques (dont 50 % églises paroissiales, 25 % chapelles, 25 % édifices appartenant au clergé régulier)|accessdate=13 იანვარი 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131126171213/http://www.patrimoine-religieux.fr/rubriques/gauche/actualites/actualites-de-la-base-de-donnees|archivedate=26 ნოემბერი 2013}}</ref> მაშინ, როდესაც, 1965 წელს, მოსახლეობის 81 % მიიჩნევდა თავს კათოლიკე ქრისტიანად, 2009 წელს ეს პროპორცია 64 %-მდე შემცირდა. გარდა ამისა, თუ 1952 წლისთვის ყოველკვირეულ წირვაზე ქვეყნის მცხოვრებთა 27 % დადიოდა, 2006 წლისთვის ეს მაჩვენებელი მხოლოდ 5 % იყო.<ref name=catho>{{fr icon}} [http://www.la-croix.com/Religion/S-informer/Actualite/La-France-reste-catholique-mais-moins-pratiquante-_NG_-2009-12-29-570979 La France reste catholique mais moins pratiquante] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160827200652/http://www.la-croix.com/Religion/S-informer/Actualite/La-France-reste-catholique-mais-moins-pratiquante-_NG_-2009-12-29-570979 |date=2016-08-27 }} – La Croix. 29 December 2009</ref> ამავე კვლევის მიხედვით, მოსახლეობის 3 % თავს [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტად]] თვლის (რაც წინა კვლევებთან შედარებით გაზრდილი მაჩვენებელია), 5 % კი სხვადასხვა რელიგიის მიმდევარია, დანარჩენი 28 % აცხადებს, რომ მათ რელიგია არ აქვთ.<ref name=catho/> [[ევანგელიკური ეკლესია|ევანგელიკური ქრისტიანობა]] შეიძლება, საფრანგეთში ყველაზე სწრაფად მზარდ რელიგიად ჩაითვალოს.<ref>{{cite web|author=Robert Marquand |url=http://www.csmonitor.com/World/2012/0712/In-a-France-suspicious-of-religion-evangelicalism-s-message-strikes-a-chord |title=In a France suspicious of religion, evangelicalism's message strikes a chord|publisher=Christian Science Monitor|date=12 July 2012 |accessdate=25 April 2013}}</ref> 2007 წლის იანვარში ჩატარებული საარჩევნო კვლევის მიხედვით,<ref>{{cite web |author=Catholic World News |year=2003 |url=http://www.catholicculture.org/news/features/index.cfm?recnum=48547 |title=France is no longer Catholic, survey shows |accessdate=19 December 2009}}</ref> მოსახლეობის მხოლოდ 5 % დადის სამლოცველოებში რეგულარულად, ხოლო იმ მოქალაქეების 10 %, რომლებიც თავს კათოლიკე ქრისტიანებად თვლიან, სისტემატურად ესწრება წირვებს. კვლევა გვიჩვენებს, რომ ქვეყნის მცხოვრებთა 51 % თავს კათოლიკედ მიიჩნევს,<ref name="religion">{{ro icon}} [http://old.cotidianul.ro/franta_nu_mai_e_o_tara_catolica-20395.html Franţa nu mai e o ţară catolică] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110812025725/http://old.cotidianul.ro/franta_nu_mai_e_o_tara_catolica-20395.html|date=2011-08-12}}, ''[[Cotidianul]]'' 11 January 2007</ref>, 31 % კი – [[აგნოსტიციზმი|აგნოსტიკოსად]] ან [[ათეიზმი|ათეისტად]] (''სხვა კვლევით ათეისტები ქვეყნის მოსახლეობის 27 %-ს შეადგენენ''<ref>La Vie, issue 3209, 1 March 2007 {{Fr icon}}</ref>). ასევე, 4 %–ის თქმით, ის მუსლიმანია, 3 % – პროტესტანტი, 1-1 % – ბუდისტი და იუდეველი, 10 % კი ან სხვა რელიგიას მისდევდა, ან უარი განაცხადა პასუხზე. თუმცა, პოლიტოლოგ პიერ ბრეშონის მიერ, 2009 წელს, ჩატარებული დამოუკიდებელი კვლევის მიხედვით, საფრანგეთში კათოლიკეთა რაოდენობა 42 %–მდეა შემცირებული მაშინ, როდესაც აგნოსტიკოსებისა და ათეისტების რიცხვი 50 %–მდეა გაზრდილი.<ref>{{cite web|url=http://www.la-croix.com.prd-jsp.bayardweb.com/documents/doc.jsp?docId=2389007&rubId=786 |title=" Sur la religion, les Français restent dubitatifs " – A la Une |work=La Croix |location=France |date=14 August 2009 |accessdate=30 October 2010}}</ref> მონაცემები საფრანგეთში [[მუსლიმანობა|მუსლიმანთა]] რაოდენობის შესახებ ძალიან განსხვავებულია. 2003 წლის შინაგან საქმეთა სამინისტოს შეფასებით ქვეყანაში 5-დან 6 მილიონამდე (8-10 %) მუსლიმი ცხოვრობს.<ref>[http://www.guardian.co.uk/world/2004/apr/23/france.islam France to train imams in 'French Islam'], The Guardian</ref><ref>{{cite web|url=http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2005/51552.htm |title=France – International Religious Freedom Report 2005 |publisher=State.gov |accessdate=30 October 2010}}</ref> ''Pew Research Center''-ის ცნობით: {{ციტატა|საფრანგეთში 2004 წელს მიღებული კანონი, რომელიც კრძალავს სკოლებში რელიგიური სიმბოლოების ტარებას, ერთი მხრივ, იცავს იმ გოგონებს, ვისაც აიძულებენ ჩადრის ტარებას, მაგრამ, მეორე მხრივ, ის, ასევე, ზღუდავს იმ ადამიანებს, რომლებსაც თავად სურთ, ატარონ ჩადრი ან სხვა ნებისმიერი „თვალშისაცემი“ რელიგიური სიმბოლო, მათ შორის: დიდი ქრისტიანული [[ჯვარი]] და დასტარი, როგორც საკუთარი რწმენის გამოხატულება.<ref>{{cite web |url=http://pewforum.org/uploadedFiles/Topics/Issues/Government/restrictions-fullreport.pdf |title=Global Restrictions on Religion. Pew Forum on Religion & Public Life. Washington. 2009 |format=PDF |date= |accessdate=1 October 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130723124338/http://www.pewforum.org/uploadedFiles/Topics/Issues/Government/restrictions-fullreport.pdf |archivedate=23 ივლისი 2013 }}</ref>}} დღესდღეობით საფრანგეთის ებრაულ თემში 600 000 ადამიანი შედის, რითაც უდიდესია [[ევროპა]]ში. 1905 წლის შემდეგ საფრანგეთი მისდევს ლაიციზმის პრინციპებს, რომლითაც იკრძალება განსაკუთრებული უფლების მინიჭება რომელიმე რელიგიური საზოგადოებისათვის (გამონაკლისია სამხედრო [[კაპელანი|კაპელანებისთვის]] მინიჭებული სპეციალური უფლებები). ასევე, რელიგიური ორგანიზაციები არ უნდა ერეოდნენ სახელმწიფო პოლიტიკაში.<ref>Joy of Sects, Sam Jordison, 2006, p. 166</ref> ქვეყანაში არსებობს არაერთი სექტაც, რომლებსაც რელიგიის სტატუსი არ აქვთ.<ref>{{cite web|url=http://www.assemblee-nationale.fr/rap-enq/r2468.asp |title=Commission d'enquête sur les sectes |publisher=Assemblee-nationale.fr |accessdate=30 October 2010}}</ref> სექტა (Secte) საფრანგეთში რელიგიაზე ნაკლები ძალის ტერმინად მიიჩნევა.<ref>{{cite web |url=http://www.understandfrance.org/France/Society2.html |title=Society2 ; religion in France ; beliefs ; secularism (laicité) |publisher=Understandfrance.org |accessdate=20 September 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090916220047/http://www.understandfrance.org/France/Society2.html |archivedate=16 სექტემბერი 2009 }}</ref> == ეკონომიკა == {{მთავარი|საფრანგეთის ეკონომიკა}} [[ფაილი:La Defense rascacielos.jpg|thumb|[[ლა დეფანსი]], [[პარიზი]] - საფრანგეთის ეკონომიკის გული]] საფრანგეთი [[დიდი რვიანი]]ს წევრი ქვეყანაა და [[მსყიდველობითი უნარის პარიტეტი]]ს მიხედვით მსოფლიოში მეშვიდე, ხოლო [[ევროკავშირი|ევროკავშირში]] მეორე უდიდესი ეკონომიკა აქვს.<ref name="data.worldbank.org">{{cite web|title=GDP, PPP (current international $)|url=http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.PP.CD?order=wbapi_data_value_2012+wbapi_data_value+wbapi_data_value-last&sort=desc|website=Data.worldbank.org|publisher=The World Bank Group|accessdate=1 November 2015}}</ref> 2010 წლისთვის მსოფლიოს 500 უდიდესი კომპანიიდან 39 საფრანგეთიდანაა, რითაც ის [[Fortune Global 500]]–ში მეხუთე ადგილზეა და უსწრებს ისეთ ქვეყნებს, როგორებიც არიან [[გერმანია]] და [[გაერთიანებული სამეფო]].<ref>{{cite news|url=http://money.cnn.com/magazines/fortune/global500/2010/countries/France.html|title=Global 500 by Country |publisher=CNN |date=26 July 2010 |accessdate=21 July 2011}}</ref> 1999 წელს საფრანგეთმა, [[ევროკავშირი]]ს სხვა 11 წევრ ქვეყანასთან ერთად, მხარი დაუჭირა ერთიანი ევროპული ვალუტის, ევროს შემოღებას, რომელმაც 2002 წლისთვის მთლიანად ჩაანაცვლა რესპუბლიკის ძველი ვალუტა – [[ფრანგული ფრანკი|ფრანკი]] (₣).<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/hi/english/static/in_depth/business/2001/euro_cash/history/ |title=History of the Euro |publisher=BBC News |accessdate=30 October 2010}}</ref> საფრანგეთს აქვს [[შერეული ეკონომიკა|შერეული ეკონომიკის]] სისტემა,<ref>{{fr icon}} {{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=0&ref_id=NATTEF09203|title=Entreprises selon le nombre de salariés et l'activité|publisher=[[INSEE]]|date=July 2008}}</ref><ref>{{fr icon}} {{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=0&ref_id=NATTEF9303|title=Entreprises publiques selon l'activité économique|publisher=INSEE|date=March 2009}}</ref> რომელიც აერთიანებს, როგორც მასობრივ კერძო წარმოებას, ისე სახელმწიფოს აშკარა ჩარევას ქვეყნის ეკონომიკაში. მთავრობა ინარჩუნებს მნიშვნელოვან გავლენას ინფრასტრუქტურულ სექტორში – ის [[რკინიგზა]]ში, ელექტრობაში, ავიაციაში, ტელეკომუნიკაციებსა და ბირთვულ წარმოებაში დღემდე უდიდეს წილებს ფლობს.<ref name=France/> რესპუბლიკის ხელისუფლებამ 1990-იანი წლების დასაწყისში დაიწყო ამ სფეროებზე კონტროლის შემცირება.<ref name=France/> მათ ნელ–ნელა დაიწყეს სახელმწიფო კუთვნილების აქციონირება და გაყიდეს წილები სადაზღვეო, საბანკო და სამხედრო ინდუსტრიებში, ასევე ისეთ კომპანიებში, როგორებიც არიან: „[[France Télécom]]“ და „[[Air France]]“.<ref name=France/> საფრანგეთს აქვს ძლიერი საჰაერო ინდუსტრია, რომლის უმთავრესი მოთამაშე ევროპული კონსორციუმი „[[Airbus|Airbus-ია]]“. სწორედ ის ფლობს ეროვნულ [[კოსმოდრომი|კოსმოდრომს]] [[საფრანგეთის გვიანა]]ში. [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია|მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის]] (WTO) მიხედვით, 2009 წლისთვის საფრანგეთი მსოფლიოში საწარმო საქონლის მეექვსე უმსხვილესი ექსპორტიორი და მეოთხე უმსხვილესი იმპორტიორი ქვეყანა იყო.<ref>{{cite web|url=http://www.wto.org/english/res_e/statis_e/its2008_e/its2008_e.pdf |title=International Trade Statistics 2008|page=12|year=2009|publisher=[[World Trade Organization]] (WTO)|accessdate=5 July 2011}}</ref> 2008 წელს საფრანგეთი, [[OECD]]–ს წევრ ქვეყნებს შორის, იყო [[პირდაპირი უცხოური ინვესტიცია|პირდაპირი უცხოური ინვესტიციის]] მესამე უდიდესი მიმღები სახელმწიფო. ის ჩამორჩებოდა [[ლუქსემბურგი|ლუქსემბურგსა]] (სადაც პირდაპირ ინვესტიციას არსებითად ფულის იმ ბანკებში გადარიცხვა განაპირობებს, რომლებიც აქ მდებარეობენ) და [[აშშ]]–ს ($316 მლრდ.), სამაგიეროდ გაუსწრო [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთს]] ($96,9 მლრდ.), [[გერმანია]]სა ($25 მლრდ.) და [[იაპონია]]ს ($24 მლრდ.).<ref name=FDI>{{cite web|url=http://www.unctad.org/sections/dite_dir/docs/wir09_fs_fr_en.pdf|publisher=[[United Nations Conference on Trade and Development]] (UNCTAD)|format=PDF|work=World Investment Report 2009|title=Country fact sheet: France|accessdate=7 October 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100704045547/http://www.unctad.org/sections/dite_dir/docs/wir09_fs_fr_en.pdf|archivedate=4 ივლისი 2010}}</ref><ref name=FDI2>{{cite web|url=http://www.unctad.org/sections/dite_dir/docs/wir09_fs_jp_en.pdf|publisher=UNCTAD|format=PDF|work=World Investment Report 2009|title=Country fact sheet: Japan|accessdate=7 October 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100704045522/http://www.unctad.org/sections/dite_dir/docs/wir09_fs_jp_en.pdf|archivedate=4 ივლისი 2010}}</ref> [[ფაილი:Golfech NPP cropped.jpg|thumb|საფრანგეთი საკუთარი ელექტრობის 75 %–ს ბირთვული ენერგიით გამოიმუშავებს, რაც უდიდესი მაჩვენებელია მსოფლიოში.<ref name="energy profile">{{Cite news | last = EnerPub | title = France: Energy profile | work = Spero News | accessdate = 25 August 2007 | date = 8 June 2007 | url = http://www.speroforum.com/site/article.asp?idarticle=9839&t=France%3A+Energy+profile | archiveurl = https://web.archive.org/web/20071004212408/http://www.speroforum.com/site/article.asp?idarticle=9839&t=France%3A+Energy+profile | archivedate = 4 ოქტომბერი 2007 }}</ref>]] იმავე წელს ფრანგულმა კომპანიებმა საფრანგეთის ფარგლებს გარეთ $220 მილიარდის ინვესტიცია ჩადეს, რითაც რესპუბლიკა [[OECD]]–ში მეორე უდიდესი გარე ინვესტორი გახდა, [[აშშ]]–ს შემდეგ ($311 მლრდ.), და აჯობა [[გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებულ სამეფოს]] ($111 მლრდ.), [[იაპონია]]სა ($128 მლრდ.) და [[გერმანია]]ს ($157 მლრდ.).<ref name=FDI/><ref name=FDI2/> საფინანსო მომსახურება, საბანკო და სადაზღვეო სექტორები ქვეყნის ეკონომიკის მნიშვნელოვან ნაწილს წარმოადგენენ. პარიზის [[საფონდო ბირჟა]] (La Bourse de Paris) ძველი ორგანოა, რომელიც [[ლუი XV]]–მ შექმნა 1724 წელს.<ref>{{fr icon}} [http://www.gralon.net/articles/economie-et-finance/bourse/article-la-bourse-de-paris---une-institution-depuis-1724-981.htm La Bourse de Paris : une institution depuis 1724]</ref> 2000 წელს, პარიზის, ბრიუსელისა და ამსტერდამის [[საფონდო ბირჟა|საფონდო ბირჟები]] გაერთიანდა [[Euronext]]–ში.<ref name = banque>{{cite web |author=Embassy of France |url=http://www.ambafrance-us.org/spip.php?article511 |title=Embassy of France in Washington: Economy of France |publisher=Ambafrance-us.org |accessdate=16 July 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111009235442/http://ambafrance-us.org/spip.php?article511 |archivedate=9 ოქტომბერი 2011 }}</ref> 2007 წელს [[Euronext]] შეერწყა [[ნიუ-იორკის საფონდო ბირჟა]]ს და ჩამოყალიბდა [[NYSE Euronext]] – მსოფლიოს უდიდესი საფონდო ბირჟა.<ref name = banque/> [[Euronext Paris]], ''NYSE Euronext'' ჯგუფის ფრანგული ფილიალი, ევროპის მეორე უდიდესი საფონდო ბირჟაა, [[ლონდონის საფონდო ბირჟა|ლონდონის]] შემდეგ. ფრანგული კომპანიები ინარჩუნებენ წამყვან პოზიციებს სადაზღვეო და საბანკო ინდუსტრიებში: [[AXA]], დღეისათვის, მსოფლიოს უდიდესი სადაზღვეო კომპანიაა; 2010 წლის მონაცემებით, წამყვანი ფრანგული ბანკები: [[BNP Paribas]] და [[Crédit Agricole]], შესაბამისად, პირველი და მეექვსე უდიდესი კომპანიები იყვნენ საკუთარ სფეროში (საერთო აქტივებით).<ref>{{cite web|url=http://www.doughroller.net/banking/largest-banks-in-the-world/ |title=The 10 Largest Banks in the World |publisher=Doughroller.net |date=15 June 2010 |accessdate=16 July 2011}}</ref> გარდა ამისა, [[Société Générale]], 2009 წელს, დასახელდა მსოფლიოს მერვე უმსხვილეს საფინანსო კომპანიად. საფრანგეთი, [[დიდი შვიდიანი]]ს წევრ ქვეყნებს შორის, [[სათბურის აირები]]ს ყველაზე მცირე რაოდენობით გამომყოფია, რაც [[ბირთვული ენერგია|ბირთვული ენერგიის]] აქტიურად გამოყენების შედეგია.<ref>{{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/environment/air_co2_emissions.htm |title=Greenhouse Gas Emissions|publisher=United Nations|date=August 2009|work=Environmental Indicators}}</ref> ქვეყნის ელექტროენერგიის მთავარ წილს მეტროპოლიაში მოქმედი 59 [[ატომური ელექტროსადგური]] გამოიმუშავებს (75 %-ს 2012 წელს).<ref>{{cite web |url=http://www.world-nuclear.org/info/Facts-and-Figures/Nuclear-generation-by-country/#.UkrawYakrOM |title=Nuclear shares of electricity generation |publisher=World-nuclear.org |date= |accessdate=1 October 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131001103413/http://world-nuclear.org/info/Facts-and-Figures/Nuclear-generation-by-country/#.UkrawYakrOM |archivedate=1 ოქტომბერი 2013 }}</ref> ამის გამო ქვეყანაში განახლებადი ენერგიის გამოყენება მცირდება. ===სოფლის მეურნეობა=== [[ფაილი:Épernay chemin de ceinture.jpg|მინიატიურა|ვენახები [[შამპან-არდენი]]ს რეგიონში.]] საფრანგეთი, ისტორიულად, სოფლის მეურნეობის ნაწარმის მსხვილი მწარმოებელი იყო.<ref name = agriculture>[http://www.nationsencyclopedia.com/economies/Europe/France-AGRICULTURE.html France – Agriculture] – Encyclopedia of the Nations</ref> ვრცელმა ნაყოფიერმა მიწებმა, თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებამ და ევროკავშირის სუბსიდიებმა განაპირობეს საფრანგეთის, როგორც ევროპაში უდიდეს <ref>{{cite web|url=http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/economy_6815/overview-of-the-french-economy_6831/key-figures-of-the-french-economy_1402.html#sommaire_1|publisher=[[Minister of Foreign Affairs (France)|French Ministry of Foreign and European Affairs]]|title=Key figures of the French economy|quote=France is the world’s fifth largest exporter of goods (mainly durables). The country ranks fourth in services and third in agriculture (especially in cereals and the agri-food sector). It is the leading producer and exporter of farm products in Europe.|accessdate=2016-11-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100114024542/http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/economy_6815/overview-of-the-french-economy_6831/key-figures-of-the-french-economy_1402.html#sommaire_1|archivedate=2010-01-14}}</ref> ([[ევროკავშირი|ევროკავშირში]] წარმოებული პროდუქციის 20 %<ref name="ministère">[http://agriculture.gouv.fr/IMG/pdf/panorama_agriculture_ed2008EN.pdf A panorama of the agriculture and agri-food industries] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100921021111/http://agriculture.gouv.fr/IMG/pdf/panorama_agriculture_ed2008EN.pdf |date=2010-09-21 }} – Ministère de l'Alimentation, de l'Agriculture et de la Pêche</ref>), ხოლო მსოფლიოში სიდიდით მესამე, სოფლის მეურნეობის პროდუქციის მწარმოებელ და ექსპორტიორ ქვეყნად ჩამოყალიბება.<ref>{{fr icon}} [http://agriculture.gouv.fr/un-ministere-au-service-de-votre Un ministère au service de votre alimentation] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100806180615/http://agriculture.gouv.fr/un-ministere-au-service-de-votre |date=2010-08-06 }} – Ministère de l'Alimentation, de l'Agriculture et de la Pêche</ref> საფრანგეთის მთავარი საექსპორტო სოფლის მეურნეობის პროდუქტებია: ხორბალი, შინაური ფრინველი, რძის ნაწარმი, საქონლისა და ღორის ხორცი, ასევე, ნახევარფაბრიკატი საკვები. ქვეყნის შიგნით ყველაზე გაყიდვადი [[ვარდისფერი ღვინო]]ა, მაგრამ [[შამპანური]] და [[ბორდო (ღვინო)|ბორდო]] მთავარ საექპორტო ღვინოებად ითვლება. ბოლო წლებში შემცირდა [[ევროკავშირი]]ს სუბსიდიები საფრანგეთისადმი, თუმცა, 2007 წლისთვის, ის 8 მილიარდ [[დოლარი|დოლარს]] შეადგენდა.<ref>{{cite web|url= http://ec.europa.eu/agriculture/fin/directaid/2007/annex1_en.pdf|title=Financial year 2007|work=Distribution of direct aid to farmers |format=PDF |publisher=[[European Commission]]|date=22 April 2009|accessdate=7 October 2010}}</ref> იმავე წელს საფრანგეთმა გაყიდა 33,4 მილიარდი ევროს ღირებულების სოფლის მეურნეობის პროდუქტი.<ref>{{fr icon}} [http://panorama-iaa.alimentation.gouv.fr/ Les enjeux des industries agroalimentaires françaises] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111229143438/http://panorama-iaa.alimentation.gouv.fr/ |date=2011-12-29 }} – Panorama des Industries Agroalimentaires</ref> სოფლის მეურნეობა საფრანგეთის ეკონომიკის მნიშვნელოვანი დარგია: შრომისუნარიანი მოსახლეობის 3,8 % სწორედ ამ სფეროშია დასაქმებული და ის, 2005 წლის მონაცემებით, ქვეყნის [[მშპ]]-ს 4,2 %-ს გამოიმუშავებდა.<ref name="ministère"/> ===შრომის ბაზარი=== ამერიკის შრომის სტატისტიკის ბიუროს (BLS) 2011 წლის კვლევის მიხედვით, საფრანგეთის [[მშპ]] ერთ სულ მოსახლეზე იმდენივეა, რამდენიც [[გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებულ სამეფოში]] — 35 000 [[$]].<ref>{{cite web|title=International Comparisons of GDP per Capita, and per Hour, 1960-2011|url=http://www.bls.gov/fls/intl_gdp_capita_gdp_hour.pdf|work=Bureau of Labor Statistics|publisher=Bureau of Labor Statistics|accessdate=13 April 2014|format=PDF|date=7 November 2012}}</ref> გაზეთ ''„ნიუ-იორკ ტაიმზის“'' მიმომხილველმა პოლ კრუგმანმა თავის სტატიაში გამოიყენა BLS–ის კვლევის შედეგები და დაასკვნა, რომ „ფრანგი მუშაკები ისევე მაღალპროდუქტიულები არიან, როგორიც ამერიკელები“, თუმცა 2011 წელს უფრო ცოტა ფრანგი მუშაობდა პროცენტულად და, ამასთან, „მათი სამუშაო საათების რაოდენობა ნაკლები იყო“. კრუგმანის აზრით, ეს სხვაობა განპირობებულია იმით, რომ „ფრანგები აკეთებენ განსხვავებულ არჩევანს პენსიაში გასვლასა და შვებულებაზე“.<ref name="Paul">{{cite news|title=GDP Per Capita, Here and There|url=http://krugman.blogs.nytimes.com/2011/01/28/gdp-per-capita-here-and-there/?_php=true&_type=blogs&_r=0|accessdate=13 April 2014|newspaper=The New York Times|date=28 January 2011|author=Paul Krugman}}</ref> === ტრანსპორტი === {{მთავარი|ტრანსპორტი საფრანგეთში}} საფრანგეთი ფლობს ევროპის უდიდეს სარკინიგზო ქსელს, რომელიც გადაჭიმულია 40 000 კილომეტრზე, 50 ქალაქზე მეტი ერთმანეთთან დაკავშირებულია მაღალსიჩქარიანი სარკინიგზო მაგისტრალებით. გზის მთლიანი სიგრძე შეადგენს 1,3 მლნ. კილომეტრს, მათ შორის [[ავტოსტრადა]] – 7 ათ. კილომეტრი. ტვირთმზიდი საზღვაო პორტების 90 %-ზე მეტი მოდის [[მარსელი|მარსელზე]], [[ჰავრი|ჰავრზე]], [[დიუნკერკი|დიუნკერკზე]], [[ნანტი|ნანტზე]], [[ბორდო]]სა და [[რუანი|რუანზე]]. ფრანგული ავიაკომპანიების საჰაერო გზის სიგრძე 630 ათ.კმ. საავიაციო გადაზიდვები ხორციელდება სამი უმსხვილესი ავიაკომპანიის მიერ: ეარფრანსი, იუტა, ეარინტერი. საქალაქო ტრანსპორტთა შორის მნიშვნელოვან როლს თამაშობს [[მეტრო]]. პარიზში სულ 366 მეტროსადგურია, აქედან 75 გადასასვლელი პუნქტი, ის მუშაობას იწყებს დილის ექვსის ნახევარზე და ასრულებს ორის ნახევარზე, პიკი საათების დროს მატარებლების გასვლებს შორის ინტერვალი წუთნახევარია, ჩვეულებრივ კი 5-7 წუთი. პარიზის შემოგარენი პარიზის ცენტრს უკავშირდება შიდა მატარებლებით. სამოქალაქო ტრანსპორტი ძალიან ძვირია, ამიტომ უმჯობესია 10 ბილეთის ერთდროულად ან ტურისტული ბილეთის აღება ერთი დღით, რომლის საშუალებითაც შესაძლებელია ქალაქში მგზავრობა „Paris visite“. ტაქსებში გადახდა დამოკიდებულია გავლილ მანძილსა და დროზე. === ტურიზმი === {{მთავარი|ტურიზმი საფრანგეთში}} [[ფაილი:Chateau-de-versailles-cour.jpg|thumb|[[ვერსალის სასახლე]]]] [[ფაილი:845-Paris.jpg|thumb|[[ეიფელის კოშკი]]]] [[ფაილი:Chambord1.jpg|thumb|[[შამბორის სასახლე]]]] საფრანგეთი განვითარებული ტურისტული ინდუსტრიის ქვეყანაა, მას წელიწადში დაახლოებით 60 მლნ. ადამიანი სტუმრობს. ძვირადღირებული კურორტებიისა და სასტუმროების ([[კანი]], [[ნიცა]], [[სენ-ტროპე]]) გვერდით ვხვდებით შედარებით დაბალფასიან ტურისტულ ზონებს. გარდა ხმელთაშუა ზღვის რეგიონისა, [[ტურიზმი]] განვითარებულია ატლანტის ოკეანის და [[ჩრდილოეთის ზღვა|ჩრდილოეთის ზღვის]] სანაპიროზე, პროვანსში. საფრანგეთის ალპები მთელი წლის განმავლობაში იღებს ტურისტებს. სასტუმროს სერვისები უმაღლეს დონეზეა და ქვეყნისათვის დიდი მოგება მოაქვს. [[პარიზი]] არის საფრანგეთის ადმინისტრაციული, პოლიტიკური და კულტურული ცენტრი. მიუხედავად ორი მსოფლიო ომისა, ქალაქის ცენტრი შესანიშნავი ბულვარებითა და ინფრასტრუქტურით [[ნაპოლეონი]]ს დროს მოგვაგონებს. [[ლუვრი]], [[ვერსალი]], [[ტრიუმფალური თაღი]], [[ვანდომის მოედანი]], [[ტუილრის ბაღი]], [[ეიფელის კოშკი]], დ’ორსეს სადგური, [[პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარი]] ეს ის ნაგებობებია, რომლებიც იზიდავს ათასობით ტურისტს. ისტორიული ადგილები, მდიდრული კაფეები და მეფეთა სასახლეები, არისტოკრატული რეზიდენციები და ულტრათანამედროვე მაღალსართულიანი სახლები აქ ერთადაა თავმოყრილი. პარიზი მსოფლიოს ერთ – ერთი სიცოცხლით სავსე ქალაქია. აქ მდებარეობს 2000–მდე მონუმენტი, 200 [[მუზეუმი]], მთავარი ღირსშესანიშნაობები მდინარე სენის სანაპიროზე, ქალაქის ცენტრშია თავმოყრილი. „პარიზის გულიდან“ ოდნავ მოშორებით, კუნძულ [[სიტე]]ზე, განთავსებულია ლუვრი, მსოფლიოს ერთ – ერთი ღირსშესანიშნავი მუზეუმი. ლუვრიდან [[ელისეს მინდვრები]]ს მიმართულებით ტუილრის ბარში მდებარეობს იმპრესიონისტებისა და [[ორანჟერის მუზეუმი]]. თანხმობის მოედნიდან, ელისეის მინდვრების მარცხნივ მდებარეობს ორი მსგავსი შენობა: გრან – პალე და პტი — პალე. პირველში იმართება სეზონური გამოფენები, მეორეში განთავსებულია ქალაქის მუზეუმი, სადაც ხელოვნების ნიმუშები ინახება. ლუვრიდან მარჯვნივ მდებარეობს [[პომპიდუს ცენტრი]], სადაც XX ს. – ის ნახატები და სკულპტურები ინახება, მისგან ოდნავ მოშორებით მდებარეობს პარიზის ისტორიის მუზეუმი – კარნავალე. ყველაზე დიდი მუზეუმები მდებარეობს მდინარე სენას მარცხენა სანაპიროზე: იმპრესიონისტთა მუზეუმი, გარ დ’ორსე, შუასაუკუნეების ხელოვნების მუზეუმი, როდენის მუზეუმი. გარდა ამისა პარიზში თავმოყრილია დიდი რაოდენობის კოლექციები, საგამოფენო დარბაზები, ძალიან საინტერესო ექსპონატები. მთელი ქალაქი, მთელი თავისი უძვირფასესი სასახლეებით, უნიკალური არქიტექტურული ასამბლებით და სკულპტურებით ტურისტების წინაშე იშლება, როგორც უძვირფასესი მუზეუმი. არქიტექტურულ — ისტორიულ ღირსშესანიშნაობებს შორის აუცილებლად გამოყოფენ პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარს, რომელიც ადრინდელი გოთიკის ნაგებობაა (1163-1345), აღფრთოვანებას იწვევს ტაძრის სამი პორტალი: გალერეა ქიმებით, კოშკები, უნიკალური ვიტრაჟები. პარიზში იმართება უმაღლესი დონის სამოდელო ჩვენებები, აქ მაღალი მოდა უკავშირდება ისეთი მოდელიორებისა და დიზაინერების სახელებს, როგორიცაა [[ივ სენ ლორანი]], [[კოკო შანელი]], [[კრისტიან დიორი]], [[პიერ კარდენი]] და სხვები. მათი ატელიეები დღეს მსოფლიო სამოდელო სახლებადაა ქცეული. პარფიუმერია, გალანტერეა და სხვადასხვა ხელოსნის საიუველირო ნაკეთობები სამოდელო სახლებთან ერთად შეადგენს დიდი „ლუქსის ინდუსტრიას“. გაზაფხულსა და შემოდგომაზე ყოველდღიურად იმართება გამოფენები, რომლებიც სეზონებთანაა დაკავშირებული, გამოიფინება ასევე მზა ტანსაცმელი „პრეტ - ა - პორტეს ხაზები“. ==== ტურისტული ფორმალობები და სასაზღვრო შეზღუდვები ==== [[ფაილი:Paris-Triumph-Bogenh.jpg|thumb|left|ტრიუმფალური თაღი [[შამს-ელისე]]ზე]] საფრანგეთში გასამგზავრებლად და ვიზის ასაღებად სავალდებულო დოკუმენტაციაა: საზღვარგარეთის პასპორტი, ორი ფოტოსურათი, პირადობის ქსეროასლი, ბავშვებისათვის დაბადების მოწმობის ქსეროასლები. ანკეტის შევსება და ასევე ბავშვის გამგზავრების შემთხვევაში [[ნოტარიუსი]]ს მიერ დამოწმებული მშობლების ნებართვა. [[ვიზა]] ფორმდება 20 დღის განმავლობაში. ქვეყანაში აკრძალულია იარაღის, ნარკოტიკის, ფეთქებადი და აკრძალული ნივთების შეტანა. სასაზღვრო კონტროლს ექვემდებარება ანტიკვარიატი, [[იარაღი]], [[ოქრო]]ს გარკვეული რაოდენობა. შესაძლებელია [[ფული]]სა და მასთან ერთად სამგზავრო ჩეკების გამოყენება. ქვეყნის ვალუტაა [[ევრო]] €. საფრანგეთის ტურისტული ინდუსტრია უმსხვილესია მსოფლიოში. უნიკალური ლანდშაფტი, უმდიდრესი ისტორიულ-არქიტექტურული მემკვიდრეობა, ხმელთაშუაზღვისპირეთი და ულტრათანამედროვე საკომუნიკაციო საშუალებები საფრანგეთს ნამდვილ ტურისტულ სამოთხედ აქცევს. ყოველწლიურად აქ 70 მლნ-ზე მეტი ტურისტი ჩამოდის მსოფლიოს მრავალი კუთხიდან (უმეტესად ევროკავშირის ქვეყნებიდან). უმსხვილესი ტურისტული რეგიონებია პარიზი, მდ. ლუარის ხეობა, ლაჟვარდოვანი სანაპირო, ალპები და ა. შ. == ჯანდაცვა == {{მთავარი|ჯანდაცვა საფრანგეთში}} [[ფაილი:P1000513 Paris XIII Salpetrière reductwk.JPG|thumb|[[პიტიე-სალპეტრიერის ჰოსპიტალი]], სასწავლო საავადმყოფო პარიზში, ევროპის ერთ-ერთი უდიდესი ჰოსპიტალი.<ref>[https://web.archive.org/web/20070117112822/http://www.paris-region.com/ard_uk/upload/document/D176.pdf How to conduct European clinical trials from the Paris Region ?] Clinical Trials. Paris. February 2003</ref>]] [[ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია]]მ [[საფრანგეთის ჯანდაცვის სისტემა]] მსოფლიოში პირველ ადგილზე პირველად 1997 წელს,<ref>[http://www.photius.com/rankings/healthranks.html The ranking, see spreadsheet details for a whole analysis] photius.com</ref> ხოლო მეორედ 2000 წელს დაასახელა.<ref>{{cite web|url=http://www.who.int/healthinfo/paper30.pdf |title=Measuring Overall Health System Performance for 191 Countries |format=PDF |accessdate=21 July 2011}}</ref> ქვეყანაში უფასოა ქრონიკული დაავადებების მკურნალობა, როგორებიცაა: [[სიმსივნე]], [[შიდსი]], [[მუკოვისციდოზი]] და სხვ. სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა მამაკაცებში 78 წელი, ხოლო ქალებში 85 წელია, რაც ერთ-ერთი მაღალი მაჩვენებელია [[ევროკავშირი|ევროკავშირში]].<ref>{{fr icon}} [http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=98&ref_id=CMPTEF02216 Espérance de vie, taux de mortalité et taux de mortalité infantile dans le monde], [http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=0&ref_id=NATnon02229 Evolution de l'espérance de vie à divers âges] – [[INSEE]]</ref> საფრანგეთში ყოველ ათას კაცზე 3,22 ექიმი მოდის, ხოლო ერთ სულ მოსახლეზე, 2008 წლის მონაცემებით, სახელმწიფო ყოველწლიურად $4719-ს ხარჯავს.<ref>{{fr icon}} [http://www.statistiques-mondiales.com/medecins.htm Nombre de médecins pour 1000 habitants] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100305131215/http://www.statistiques-mondiales.com/medecins.htm |date=2010-03-05 }} – Statistiques mondiales</ref> და საშუალო ჯანდაცვის ხარჯები ერთ სულ მოსახლეზე იყო US$4,719 in 2008.<ref>{{fr icon}} [http://www.statistiques-mondiales.com/sante.htm Dépenses de santé par habitants] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091212061623/http://www.statistiques-mondiales.com/sante.htm |date=2009-12-12 }} – Statistiques mondiales</ref> 2007 წლისთვის ქვეყანაში, დაახლოებით, 140 000 (მოსახლეობის 0.4 %) [[შიდსი]]თ დაავადებული ადამიანი ცხოვრობდა.<ref name =France/> ფრანგები განვითარებული სამყაროს ერთ-ერთ ყველაზე „გამხდარ ხალხად“ ითვლებიან.<ref name = obesity>[http://www.nytimes.com/2005/05/03/world/europe/03iht-obese.html Even the French are fighting obesity] – The NY Times</ref><ref name=daily>{{cite web|last=Wahlgren |first=Eric |url=http://www.dailyfinance.com/2009/11/14/frances-obesity-crisis-all-those-croissants-really-do-add-up/|date=14 November 2009 |title=France's obesity crisis: All those croissants really do add up, after all |publisher=Dailyfinance.com |accessdate=21 July 2011}}</ref><ref name = Telegraph>{{cite news |last=Lambert |first=Victoria |url=http://www.telegraph.co.uk/health/dietandfitness/3353715/The-French-children-learning-to-fight-obesity.html |title=The French children learning to fight obesity |work=The Daily Telegraph |location=London |date=8 March 2008 |accessdate=9 August 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110425150042/http://www.telegraph.co.uk/health/dietandfitness/3353715/The-French-children-learning-to-fight-obesity.html |archivedate=25 აპრილი 2011 }}</ref><ref name = bloomberg>[http://www.businessweek.com/bwdaily/dnflash/jul2001/nf2001073_981.htm Why So Few French Are Fat] – Bloomberg Businessweek</ref><ref>{{cite news|author=Mimi Spencer |url=http://www.guardian.co.uk/lifeandstyle/2004/nov/07/foodanddrink.features11 |title=Let them eat cake |work=The Guardian |location=London |date= 7 November 2004|accessdate=21 July 2011 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.streetdirectory.com/travel_guide/24041/e_diet/the_french_diet___eat_drink_and_be_thin.html |title=The French diet : Eat, Drink, and be Thin |publisher=Streetdirectory.com |accessdate=9 August 2010}}</ref> თუმცა საფრანგეთი, ისევე როგორც სხვა მდიდარი ქვეყნები, მოსახლეობის მასობრივი ჭარბწონიანობის პრობლემის წინაშე დგას, აქ თანდათანობით სწრაფი კვების პროდუქტები ტრადიციულ [[ფრანგული სამზარეულო|ფრანგულ კერძებს]] ანაცვლებს ფრანგთა კვების რაციონში.<ref name=obesity/><ref name=daily/><ref name = obesity2>[http://www.foodnavigator.com/Science-Nutrition/France-heading-for-US-obesity-levels-says-study France heading for US obesity levels says study] – Food Navigator</ref> მიუხედავად იმისა, რომ საფრანგეთის სიმსუქნის მაჩვენებელი ჯერ კიდევ საგრძნობლად დაბალია [[აშშ-ის კონგრესი|ამერიკისაზე]] (შედარებისთვის, ის ემთხვევა იმ მონაცემს, რომელიც [[აშშ]]-ში 1970-იან წლებში იყო<ref name = daily/>) და დღემდე ყველაზე დაბალია ევროპაში,<ref name = bloomberg/><ref name = obesity2/> ხელისუფლება მას, როგორც ერთ-ერთ მთავარ ჯანდაცვის საკითხად განიხილავს და აქტიურად ებრძვის.<ref>{{cite web|url=http://www.nutraingredients.com/Regulation/New-French-food-guidelines-aimed-at-tackling-obesity |title=New French food guidelines aimes at tabkling obesity |publisher=Nutraingredients.com|date=14 September 2006 |accessdate=9 August 2010}}</ref> შედეგად, საფრანგეთში ბავშვთა ჭარბწონიანობის მაჩვენებელი მცირდება მაშინ, როდესაც სხვა ქვეყნებში განაგრძობს ზრდას.<ref>{{cite web |author=Petah Marian |url=http://www.just-food.com/analysis/france-urged-to-get-tough-on-child-obesity_id102509.aspx |title=France urged to get tough on child obesity |publisher=Just-food.com |date=23 May 2008 |accessdate=9 August 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101226205551/http://www.just-food.com/analysis/france-urged-to-get-tough-on-child-obesity_id102509.aspx |archivedate=26 დეკემბერი 2010 }}</ref> == განათლება == {{მთავარი|განათლება საფრანგეთში}} [[ფაილი:Absolute BNUS 01.JPG|thumb|[[სტრასბურის ეროვნული და საუნივერსიტეტო ბიბლიოთეკა|ეროვნული და საუნივერსიტეტო ბიბლიოთეკა]] [[სტრასბურის უნივერსიტეტი]]ს შენობაში.]] 1802 წელს [[ნაპოლეონ ბონაპარტი|ნაპოლეონმა]] შექმნა ლიცეუმი, თუმცა თანამედროვე ფრანგული სკოლის ფუძემდებლად, რომელიც არის უფასო, საჯარო და სავალდებულო 16 წლამდე<ref>{{fr icon}} [http://www.senat.fr/rap/l97-504/l97-5041.html II. L'évolution du contenu de l'obligation scolaire]. Sénat.fr</ref> (თავდაპირველად 13 წლამდე), 1882 წლიდან [[ჟიულ ფერი]] ითვლება.<ref>{{fr icon}} [https://web.archive.org/web/20110605080546/http://www.assemblee-nationale.fr/site-jeunes/laicite/fiche-dates/fiche-1881-1882/fiche.pdf 1881–1882 : Lois Ferry École publique gratuite, laïque et obligatoire]. Assemblé Nationale</ref> დღესდღეოობით სასკოლო სისტემა საფრანგეთში ცენტრალიზებულია და იყოფა სამ საფეხურად: დაწყებითი, საშუალო (მეორეული) და უმაღლესი განათლება. [[ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცია|ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის]] (OECD) მიერ კოორდინებულმა სტუდენტთა საერთაშორისო შეფასების პროგრამამ, უახლეს რეიტინგში, საფრანგეთი განათლების ხარისხით მსოფლიოში 25-ე ადგილზე გაიყვანა, როგორც OECD-ის საშუალო მონაცემებზე არც მკვეთრად მაღალი, არც დაბალი მაჩვენებლის მქონე ქვეყანა.<ref>{{cite web|url=http://www.oecd.org/dataoecd/42/8/39700724.pdf |title=Range of rank on the PISA 2006 science scale |format=PDF |accessdate=22 July 2011}}</ref> ქვეყანაში დაწყებითი და საშუალო განათლება საყოველთაოა და იმართება [[საფრანგეთის განათლების სამინისტრო]]ს მიერ. უმაღლეს განათლებაში კი გამოიყოფა საჯარო უნივერსიტეტები და პრესტიჟული და არჩევითი ''[[დიდი სკოლები (საფრანგეთი)|დიდი სკოლები]]'' (Grandes écoles), როგორებიც არიან: [[პარიზის პოლიტიკური კვლევის ინსტიტუტი|Sciences Po]] პოლიტიკის სწავლებისთვის, [[HEC Paris]] ეკონომიკისთვის, [[პოლითექნიკის სკოლა]] და [[პარიზის სამთო სკოლა]] (Mines ParisTech) უშვებენ მაღალი ხარისხის ინჟინრებს, ასევე [[ადმინისტრაციის ეროვნული სკოლა]] (ÉNA), რომელიც სახელმწიფო სტრუქტურებში სამუშაოდ ამზადებს სტუდენტებს. ''[[დიდი სკოლები (საფრანგეთი)|დიდ სკოლებს]]'' ხშირად აკრიტიკებენ [[ელიტიზმი]]ს გამო,<ref name="gécoles">{{fr icon}} [http://www.lefigaro.fr/formation/2010/01/08/01015-20100108ARTFIG00525-les-grandes-ecoles-dans-la-tourmente-.php Les grandes écoles dans la tourmente] – [[Le Figaro]]</ref> თუმცა სწორედ მათი კურსდამთავრებულები მუშაობენ, უმეტესად, საფრანგეთის მაღალი კვალიფიკაციის საჯარო მოხელეებად, აღმასრულებელ დირექტორებად და პოლიტიკოსებად. == მემკვიდრეობა == მონ-სენ მიშელი და მისი ყურე, [[ვერსალის სასახლე]] და პარკი, [[ფონტენბლოს სასახლე]] და პარკი, [[ამიენის საკათედრო ტაძარი|ამიენის]] და [[შარტრის საკათედრო ტაძარი|შარტრის საკათედრო ტაძრები]], [[პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარი]], [[ეიფელის კოშკი]], სენის სანაპიროები, ავინიონის და ლიონის ისტორიული ცენტრები; ფორტიფიცირებული ქალაქი [[კარკასონი]]; ლუარის ველები; ფრანგული ეპოსი - [[სიმღერა როლანდზე]] (XII ს.). == სქოლიო == <div style="height:250px; overflow:auto; padding:3px; border:1px solid #aaa;" class="scrollbox"> {{reflist|colwidth=30em}} </div> {{commons|France|საფრანგეთი}} {{სქოლიო}} {{საფრანგეთის თემები}} {{დ8}} {{ევროპის ქვეყნები}} {{ევროპის კავშირის წევრები}} [[კატეგორია:საფრანგეთი| ]] [[კატეგორია:ევროპის ქვეყნები]] [[კატეგორია:დიდი რვიანის ქვეყნები]] [[კატეგორია:ფრანგულენოვანი ქვეყნები]] [[კატეგორია:ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:ნატოს წევრი სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:ბირთვული ქვეყნების სია]] tipl92vux7zoi4qs2ypu4mg7pmjsxqb 0 2805 4823391 4822950 2025-07-02T09:25:54Z 91.151.130.78 /* საინგილოს ქართული ეკლესია-მონასტრები */ 4823391 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:საინგილოს რუკა.jpg|მინი|საინგილოს სქემატური რუკა]] [[ფაილი:Hereti Georgians Map Koryakov.svg|მინი|ქართველთა განსახლების არეალი საინგილოში.]] '''საინგილო''' (ყოფილი ''[[ელისენი]]'') — საქართველოს ისტორიულ-გეოგრაფიული მხარე, რომელიც მდებარეობდა მის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში, ხოლო ამჟამად [[კახის რაიონი|კახის]] (კაკის — ასე ეწოდებოდა მას XX საუკუნის 20-იან წლებამდე), [[ზაქათალის რაიონი|ზაქათალისა]] და [[ბელაქანის რაიონი|ბელაქანის]] რაიონებით [[აზერბაიჯანი]]ს ტერიტორიაზეა მოქცეული. ტერმინი „საინგილო“ XIX საუკუნეში დამკვიდრდა [[ინგილოები]]თ დასახლებული მხარის აღსანიშნავად. გამაჰმადიანებულ ქართველს ინგილოს ეძახდნენ, რაც თურქულად „ახლად მორჯულებულს“ ნიშნავს. აქედან წარმოსდგება სახელები „[[ინგილოები|ინგილო]]“ და „საინგილო“. ==გეოგრაფია== საინგილო მოიცავს კახეთის კავკასიონითა და ალაზნის ვაკის აღმოსავლეთ ნაწილებს, დიშუზის დაბალ ქედსა და აჯინოურის ვაკეს. უდიდესი მდინარეებია [[ქურმუხისწყალი]], მუხახისწყალი, ჭარისწყალი, მაწეხ-კატეხის წყალი, [[ბელაქნისწყალი]]. საინგილოს ტერიტორიაზეა [[მინერალური წყლები]] (ქურმუხის ხეობაში და ალიბეგლოსთან) სპილენძის და რკინის მადნები (ბელაქანში), ტყვიის და ვერცხლის მადნები (მუხახში). ==სოფლის მეურნეობა== ამ ხარეში სოფლის მეურნეობა ოდითგანვე კარგად იყო განვითარებული. მის მთავარ დარგებს წარმოადგენდა მეთამბაქეობა, მეხილეობა, მეაბრეშუმეობა, მესაქონლეობა, მარცვლეულის მეურნეობა და სხვა. ამ მხარის მრეწველობა ძირითადად სოფლის მეურნეობის პროდუქტების გადამუშავების ბაზაზეა განვითარებული. ==მოსახლეობა== საინგილო მრავალეროვანი მხარეა. აქ ცხოვრობენ [[ქართველები]], [[წახურები]], [[ავარები]], [[აზერბაიჯანელები]], [[რუსები]] და სხვა. ==ისტორია== საინგილო შედგებოდა (კაკ-ენისელი) და [[ელისუს სასულთნო]]საგან. საინგილოს ტერიტორია ადრინდელ საუკუნეებში ძველი ქართული პროვინცია [[ჰერეთი]]ს შემადგენელი ნაწილი იყო. XI საუკუნის დასაწყისში ადმინისტრაციულად [[მაჭის საერისთავო]]ს ფარგლებში მოექცა. XVI-XVII საუკუნეებში პოლიტიკური ცვლილებებმა [[კახეთის სამეფო]]ში, [[ოსმალეთი]]სა და [[სპარსეთი]]ს გამუდმებულმა აგრესიამ და დაღესტნელი ფეოდალების თავდასხმებმა ამ მხარის ეკონომიკური და პოლიტიკური დაცემა გამოიწვია, ნადგურდებოდა მკვიდრი ქართველი მოსახლეობა, მის ადგილზე სახლდებოდნენ წახურელი და ავარი [[ლეკები]]. ერთდროულად ხდებოდა ქართველი მოსახლეობის დაყმევება და [[მაჰმადიანობა|გამაჰმადიანება]]. დროთა ვითარებაში საინგილო საერთოდ მოსწყდა კახეთის სამეფოს. XVIII საუკუნის I მეოთხედში აქ საბოლოოდ ჩამოყალიბდა ავარი ([[ჭარი (ქალაქი)|ჭარი]], [[ბელაქანი]], [[კატეხი]], [[თალა]], [[მუხახი]], [[ჯინიხი]]) და წახურელი ([[წახური]], [[ილისუ]], [[სუვაგილო]] და [[ყარადულაკი]]) ლეკების ე. წ. თავისუფალი თემები. კახეთის მეფეების მრავალი ცდა გაეთავისუფლებინათ აღმოსავლეთ კახეთის მიწები, უშედეგოდ მთავრდებოდა. 1803 წელს [[ჭარ-ბელაქანი]] და ელისუს სასულთნო [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] ქვეშევრდომობაში შევიდა. 1830 წელს ცარიზმა გააუქმა მათი პოლიტიკური დამოუკიდებლობა და შექმნა [[ჭარ-ბელაქნის ოლქი]], მის ბაზაზე კი 1840 — [[ბელაქნის მაზრა]], რომელიც ადმინისტრაციულად [[საქართველო-იმერეთის გუბერნია]]ში შევიდა. 1842 წელს იგი კვლავ ცალკე ოლქად გამოიყო, ხოლო 1844 წლიდან ჭარ-ბელაქნის სამხედრო ოლქი გახდა. 1860 წლიდან იგი [[ზაქათალის ოკრუგი|ზაქათალის ოკრუგად]] იწოდებოდა და ექვემდებარებოდა დაღესტნის ოლქს. ამავე დროს ყოფილი ელისუს სასულთნოს მთიანი ნაწილი ე. წ. მთიანი მაღალი, შეუერთდა [[სამურის ოკრუგი|სამურის ოკრუგს]]. საინგილოს ნაწილი მოქცეული იყო [[სიღნაღის მაზრა]]ში, ნაწილი კი [[ნუხის მაზრა]]ში. 1918-1921 წლებში საინგილოს რეგიონი, [[ზაქათალის ოლქის ავტონომია|ზაქათალის ოლქის ავტონომიის]] სახით, [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] შემადგენლობაში შედიოდა. საქართველოს ძალდატანებითი გასაბჭოების შემდეგ, [[საქართველო]]ს ეს რეგიონი უკანონოდ ჩამოაჭრეს და [[აზერბაიჯანი]]ს შემადგენლობაში შეიყვანეს. თანამედროვე ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული დაყოფით საინგილო მოიცავს აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ბელაქნის, ზაქათალისა და კახის რაიონების ტერიტორიას. ==ტრადიციული საცხოვრისი== საინგილოში აშენებდნენ ქვითკირის და ხის სახლებს, დაქანებული სახურავით, რომელიც დახურული იყო ჩალითა და [[კრამიტი]]თ. იშვიათი იყო [[ბანიანი სახლი]]. სახლი იყო ერთსართულიანი, ერთოთახიანი, უფანჯრო, უბუხრო, უიატაკო. თბებოდა შუაცეცხლით. აღმოსავლეთ კედელზე მოდგმული იყო მთლიანი ხისგან გამოჭრილი [[თახჩა]]. დედაბოძის მარცხენა კედელზე მოწყობილი იყო დიდი ბეღელი. ინგილოებს ეზოში ჰქონდათ გადაუხურავი [[მარანი|მარნები]]. იქვე იდგა [[თონე]]. ეზოები შემოფარგლული იყო ტყრუშული ღობით ან ქვითკირის კედლით. ეზოებში ძირითადად გაშენებული ჰქონდათ [[თუთა]], [[ვაშლი]], [[მსხალი]], [[ბალი]], [[ალუბალი]], [[ჭერამი]] და სხვა. == საინგილოს ქართული ეკლესია-მონასტრები == # [[ალიბეგლოს წმინდა ნინოს ეკლესია|ალიბეგლოს წმ. ნინოს სახელობის ეკლესია]] # [https://albanyolu.az/bloq/villages/13-bas-kungut-kendi.html ბაშ-კუნგუთის ეკლესია] # [[ბიდეიზის საყდარი]] # [[ბოეთანის ეკლესია|ბოეთანის დარბაზული ეკლესია]] (საყდარი) # [[გიშის ეკლესია]] (საყდარი) # [[დარვაზის ტაძარი]] # [[დიდი ალათემურის ეკლესია]] # [[ვარდიანის ეკლესია]] # [[ვაჩნაძიანთ მადლის ეკლესია]] (ნურ-ქილისა) # [[ზარნის ეკლესია]] # [[ბაზარის ღვთისმშობლის ეკლესია]] ([https://www.orthodoxy.ge/eklesiebi/hereti/hereti.htm ზეგამი,] ბახთალა,ფერიყალა) # [[ზედზგითი|ზედზგითის ეკლესია]] # [[ინგილო-ქოთოქლოს სამების ეკლესია]] # [[კასრის საყდარი|კასრის ეკლესია]] (საყდარი) # [[კატეხის ეკლესია]] # [[კახის პატარა ალავერდის ეკლესია]] # [[კახის წმინდა გიორგის ეკლესია]] # [[ლექართის შვიდი ეკლესიის მონასტერი|ლექართის წმ. ნინოს სახელობის სამონასტრო კომპლექსი]] (7 ეკლესია) # [[ლექეთის წმინდა ნინოს ტაძარი]] # [[მამრუხის ტაძარი]] # [[მეშაბაშის ეკლესია]] # [[მოკარ-კილისა|მოკარ-კილისას ეკლესია]] # [[როჩაჰმედის ტაძარი]] # [[ქურმუხის წმინდა გიორგის ეკლესია|ქურმუხის წმინდა გიორგის სახელობის ტაძარი]] # [[ყულარის ტაძარი]] # [[ყუმის ტაძარი]] (ბაზილიკა) # [[ძელი-ცხოველი|ძელი-ცხოველის ეკლესია]] # [[წმინდა თადეოზის სახელობის შვიდეკლესიანი მონასტრის ეკლესია]] == იხილეთ აგრეთვე == *[[ინგილოები]] *[[ჰერეთი]] == იხილეთ აგრეთვე == *[[ინგილოები]] *[[ჰერეთი]] == ლიტერატურა == {{ქსე|8|663|პაპუაშვილი თ.}} *''პაპუაშვილი თ.'', ჭარ-ბელაქანი, თბ., 1972; *''ბერძენიშვილი ნ.,'' აღმოსავლეთ კახეთის წარსულიდან, მის წგ-ში:საქართველოს ისტორიის საკითხები, წგნ. 3, თბ., 1966; *''დუმბაძე მ.,'' აღმოსავლეთ კახეთის (საინგილოს) ისტორიიდან, თბ., 1953; *[[მოსე ჯანაშვილი|''ჯანაშვილი მ.'']], „საინგილო“, ტფილისი, 1910 == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.fact.ge/news.aspx?i=2a59e28f-a771-440b-90da-13a09f4af5e3 ინგილოები - "სტრატეგიული ძმობის" მსხვერპლნი // Fact.ge] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110918145125/http://www.fact.ge/news.aspx?i=2a59e28f-a771-440b-90da-13a09f4af5e3 |date=2011-09-18 }} * [http://hereti.org ყველაფერი ჰერეთის (საინგილო) შესახებ // hereti.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150926051035/http://hereti.org/ |date=2015-09-26 }} {{საქართველოს ისტორიული მხარეები}} [[კატეგორია:საქართველოს ისტორიულ-გეოგრაფიული მხარეები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის გეოგრაფია]] 1gid4pr5jru9ibq2pfghpagbj1cy4zr 4823392 4823391 2025-07-02T09:27:12Z 91.151.130.78 /* საინგილოს ქართული ეკლესია-მონასტრები */ 4823392 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:საინგილოს რუკა.jpg|მინი|საინგილოს სქემატური რუკა]] [[ფაილი:Hereti Georgians Map Koryakov.svg|მინი|ქართველთა განსახლების არეალი საინგილოში.]] '''საინგილო''' (ყოფილი ''[[ელისენი]]'') — საქართველოს ისტორიულ-გეოგრაფიული მხარე, რომელიც მდებარეობდა მის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში, ხოლო ამჟამად [[კახის რაიონი|კახის]] (კაკის — ასე ეწოდებოდა მას XX საუკუნის 20-იან წლებამდე), [[ზაქათალის რაიონი|ზაქათალისა]] და [[ბელაქანის რაიონი|ბელაქანის]] რაიონებით [[აზერბაიჯანი]]ს ტერიტორიაზეა მოქცეული. ტერმინი „საინგილო“ XIX საუკუნეში დამკვიდრდა [[ინგილოები]]თ დასახლებული მხარის აღსანიშნავად. გამაჰმადიანებულ ქართველს ინგილოს ეძახდნენ, რაც თურქულად „ახლად მორჯულებულს“ ნიშნავს. აქედან წარმოსდგება სახელები „[[ინგილოები|ინგილო]]“ და „საინგილო“. ==გეოგრაფია== საინგილო მოიცავს კახეთის კავკასიონითა და ალაზნის ვაკის აღმოსავლეთ ნაწილებს, დიშუზის დაბალ ქედსა და აჯინოურის ვაკეს. უდიდესი მდინარეებია [[ქურმუხისწყალი]], მუხახისწყალი, ჭარისწყალი, მაწეხ-კატეხის წყალი, [[ბელაქნისწყალი]]. საინგილოს ტერიტორიაზეა [[მინერალური წყლები]] (ქურმუხის ხეობაში და ალიბეგლოსთან) სპილენძის და რკინის მადნები (ბელაქანში), ტყვიის და ვერცხლის მადნები (მუხახში). ==სოფლის მეურნეობა== ამ ხარეში სოფლის მეურნეობა ოდითგანვე კარგად იყო განვითარებული. მის მთავარ დარგებს წარმოადგენდა მეთამბაქეობა, მეხილეობა, მეაბრეშუმეობა, მესაქონლეობა, მარცვლეულის მეურნეობა და სხვა. ამ მხარის მრეწველობა ძირითადად სოფლის მეურნეობის პროდუქტების გადამუშავების ბაზაზეა განვითარებული. ==მოსახლეობა== საინგილო მრავალეროვანი მხარეა. აქ ცხოვრობენ [[ქართველები]], [[წახურები]], [[ავარები]], [[აზერბაიჯანელები]], [[რუსები]] და სხვა. ==ისტორია== საინგილო შედგებოდა (კაკ-ენისელი) და [[ელისუს სასულთნო]]საგან. საინგილოს ტერიტორია ადრინდელ საუკუნეებში ძველი ქართული პროვინცია [[ჰერეთი]]ს შემადგენელი ნაწილი იყო. XI საუკუნის დასაწყისში ადმინისტრაციულად [[მაჭის საერისთავო]]ს ფარგლებში მოექცა. XVI-XVII საუკუნეებში პოლიტიკური ცვლილებებმა [[კახეთის სამეფო]]ში, [[ოსმალეთი]]სა და [[სპარსეთი]]ს გამუდმებულმა აგრესიამ და დაღესტნელი ფეოდალების თავდასხმებმა ამ მხარის ეკონომიკური და პოლიტიკური დაცემა გამოიწვია, ნადგურდებოდა მკვიდრი ქართველი მოსახლეობა, მის ადგილზე სახლდებოდნენ წახურელი და ავარი [[ლეკები]]. ერთდროულად ხდებოდა ქართველი მოსახლეობის დაყმევება და [[მაჰმადიანობა|გამაჰმადიანება]]. დროთა ვითარებაში საინგილო საერთოდ მოსწყდა კახეთის სამეფოს. XVIII საუკუნის I მეოთხედში აქ საბოლოოდ ჩამოყალიბდა ავარი ([[ჭარი (ქალაქი)|ჭარი]], [[ბელაქანი]], [[კატეხი]], [[თალა]], [[მუხახი]], [[ჯინიხი]]) და წახურელი ([[წახური]], [[ილისუ]], [[სუვაგილო]] და [[ყარადულაკი]]) ლეკების ე. წ. თავისუფალი თემები. კახეთის მეფეების მრავალი ცდა გაეთავისუფლებინათ აღმოსავლეთ კახეთის მიწები, უშედეგოდ მთავრდებოდა. 1803 წელს [[ჭარ-ბელაქანი]] და ელისუს სასულთნო [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] ქვეშევრდომობაში შევიდა. 1830 წელს ცარიზმა გააუქმა მათი პოლიტიკური დამოუკიდებლობა და შექმნა [[ჭარ-ბელაქნის ოლქი]], მის ბაზაზე კი 1840 — [[ბელაქნის მაზრა]], რომელიც ადმინისტრაციულად [[საქართველო-იმერეთის გუბერნია]]ში შევიდა. 1842 წელს იგი კვლავ ცალკე ოლქად გამოიყო, ხოლო 1844 წლიდან ჭარ-ბელაქნის სამხედრო ოლქი გახდა. 1860 წლიდან იგი [[ზაქათალის ოკრუგი|ზაქათალის ოკრუგად]] იწოდებოდა და ექვემდებარებოდა დაღესტნის ოლქს. ამავე დროს ყოფილი ელისუს სასულთნოს მთიანი ნაწილი ე. წ. მთიანი მაღალი, შეუერთდა [[სამურის ოკრუგი|სამურის ოკრუგს]]. საინგილოს ნაწილი მოქცეული იყო [[სიღნაღის მაზრა]]ში, ნაწილი კი [[ნუხის მაზრა]]ში. 1918-1921 წლებში საინგილოს რეგიონი, [[ზაქათალის ოლქის ავტონომია|ზაქათალის ოლქის ავტონომიის]] სახით, [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] შემადგენლობაში შედიოდა. საქართველოს ძალდატანებითი გასაბჭოების შემდეგ, [[საქართველო]]ს ეს რეგიონი უკანონოდ ჩამოაჭრეს და [[აზერბაიჯანი]]ს შემადგენლობაში შეიყვანეს. თანამედროვე ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული დაყოფით საინგილო მოიცავს აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ბელაქნის, ზაქათალისა და კახის რაიონების ტერიტორიას. ==ტრადიციული საცხოვრისი== საინგილოში აშენებდნენ ქვითკირის და ხის სახლებს, დაქანებული სახურავით, რომელიც დახურული იყო ჩალითა და [[კრამიტი]]თ. იშვიათი იყო [[ბანიანი სახლი]]. სახლი იყო ერთსართულიანი, ერთოთახიანი, უფანჯრო, უბუხრო, უიატაკო. თბებოდა შუაცეცხლით. აღმოსავლეთ კედელზე მოდგმული იყო მთლიანი ხისგან გამოჭრილი [[თახჩა]]. დედაბოძის მარცხენა კედელზე მოწყობილი იყო დიდი ბეღელი. ინგილოებს ეზოში ჰქონდათ გადაუხურავი [[მარანი|მარნები]]. იქვე იდგა [[თონე]]. ეზოები შემოფარგლული იყო ტყრუშული ღობით ან ქვითკირის კედლით. ეზოებში ძირითადად გაშენებული ჰქონდათ [[თუთა]], [[ვაშლი]], [[მსხალი]], [[ბალი]], [[ალუბალი]], [[ჭერამი]] და სხვა. == საინგილოს ქართული ეკლესია-მონასტრები == # [[ალიბეგლოს წმინდა ნინოს ეკლესია|ალიბეგლოს წმ. ნინოს სახელობის ეკლესია]] # [https://albanyolu.az/bloq/villages/13-bas-kungut-kendi.html ბაშ-კუნგუთის ეკლესია] # [[ბიდეიზის საყდარი]] # [[ბოეთანის ეკლესია|ბოეთანის დარბაზული ეკლესია]] (საყდარი) # [[გიშის ეკლესია]] (საყდარი) # [[დარვაზის ტაძარი]] # [[დიდი ალათემურის ეკლესია]] # [[ვარდიანის ეკლესია]] # [[ვაჩნაძიანთ მადლის ეკლესია]] (ნურ-ქილისა) # [[ზარნის ეკლესია]] # [[ბაზარის ღვთისმშობლის ეკლესია]] ([https://www.orthodoxy.ge/eklesiebi/hereti/hereti.htm ზეგამი,] ბახთალა,ფერიყალა) # [[ზედზგითი|ზედზგითის ეკლესია]] # [[ინგილო-ქოთოქლოს სამების ეკლესია]] # [[კასრის საყდარი|კასრის ეკლესია]] (საყდარი) # [[კატეხის ეკლესია]] # [[კახის პატარა ალავერდის ეკლესია]] # [[კახის წმინდა გიორგის ეკლესია]] # [[ლექართის შვიდი ეკლესიის მონასტერი|ლექართის წმ. ნინოს სახელობის სამონასტრო კომპლექსი]] (7 ეკლესია) # [[ლექეთის წმინდა ნინოს ტაძარი]] # [[მამრუხის ტაძარი]] # [[მეშაბაშის ეკლესია]] # [[მოკარ-კილისა|მოკარ-კილისას ეკლესია]] # [[როჩაჰმედის ტაძარი]] # [[ქურმუხის წმინდა გიორგის ეკლესია|ქურმუხის წმინდა გიორგის სახელობის ტაძარი]] # [[ყულარის ტაძარი]] # [[ყუმის ტაძარი]] (ბაზილიკა) # [[ძელი-ცხოველი|ძელი-ცხოველის ეკლესია]] # [[:en:Seven_Church_monastery_complex|წმინდა თადეოზის სახელობის შვიდეკლესიანი მონასტრის ეკლესია]] == იხილეთ აგრეთვე == *[[ინგილოები]] *[[ჰერეთი]] == იხილეთ აგრეთვე == *[[ინგილოები]] *[[ჰერეთი]] == ლიტერატურა == {{ქსე|8|663|პაპუაშვილი თ.}} *''პაპუაშვილი თ.'', ჭარ-ბელაქანი, თბ., 1972; *''ბერძენიშვილი ნ.,'' აღმოსავლეთ კახეთის წარსულიდან, მის წგ-ში:საქართველოს ისტორიის საკითხები, წგნ. 3, თბ., 1966; *''დუმბაძე მ.,'' აღმოსავლეთ კახეთის (საინგილოს) ისტორიიდან, თბ., 1953; *[[მოსე ჯანაშვილი|''ჯანაშვილი მ.'']], „საინგილო“, ტფილისი, 1910 == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.fact.ge/news.aspx?i=2a59e28f-a771-440b-90da-13a09f4af5e3 ინგილოები - "სტრატეგიული ძმობის" მსხვერპლნი // Fact.ge] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110918145125/http://www.fact.ge/news.aspx?i=2a59e28f-a771-440b-90da-13a09f4af5e3 |date=2011-09-18 }} * [http://hereti.org ყველაფერი ჰერეთის (საინგილო) შესახებ // hereti.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150926051035/http://hereti.org/ |date=2015-09-26 }} {{საქართველოს ისტორიული მხარეები}} [[კატეგორია:საქართველოს ისტორიულ-გეოგრაფიული მხარეები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის გეოგრაფია]] j08xetv4m7k879hhspdlkv6iglg0qhp 4823395 4823392 2025-07-02T09:34:05Z 91.151.130.78 /* საინგილოს ქართული ეკლესია-მონასტრები */ 4823395 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:საინგილოს რუკა.jpg|მინი|საინგილოს სქემატური რუკა]] [[ფაილი:Hereti Georgians Map Koryakov.svg|მინი|ქართველთა განსახლების არეალი საინგილოში.]] '''საინგილო''' (ყოფილი ''[[ელისენი]]'') — საქართველოს ისტორიულ-გეოგრაფიული მხარე, რომელიც მდებარეობდა მის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში, ხოლო ამჟამად [[კახის რაიონი|კახის]] (კაკის — ასე ეწოდებოდა მას XX საუკუნის 20-იან წლებამდე), [[ზაქათალის რაიონი|ზაქათალისა]] და [[ბელაქანის რაიონი|ბელაქანის]] რაიონებით [[აზერბაიჯანი]]ს ტერიტორიაზეა მოქცეული. ტერმინი „საინგილო“ XIX საუკუნეში დამკვიდრდა [[ინგილოები]]თ დასახლებული მხარის აღსანიშნავად. გამაჰმადიანებულ ქართველს ინგილოს ეძახდნენ, რაც თურქულად „ახლად მორჯულებულს“ ნიშნავს. აქედან წარმოსდგება სახელები „[[ინგილოები|ინგილო]]“ და „საინგილო“. ==გეოგრაფია== საინგილო მოიცავს კახეთის კავკასიონითა და ალაზნის ვაკის აღმოსავლეთ ნაწილებს, დიშუზის დაბალ ქედსა და აჯინოურის ვაკეს. უდიდესი მდინარეებია [[ქურმუხისწყალი]], მუხახისწყალი, ჭარისწყალი, მაწეხ-კატეხის წყალი, [[ბელაქნისწყალი]]. საინგილოს ტერიტორიაზეა [[მინერალური წყლები]] (ქურმუხის ხეობაში და ალიბეგლოსთან) სპილენძის და რკინის მადნები (ბელაქანში), ტყვიის და ვერცხლის მადნები (მუხახში). ==სოფლის მეურნეობა== ამ ხარეში სოფლის მეურნეობა ოდითგანვე კარგად იყო განვითარებული. მის მთავარ დარგებს წარმოადგენდა მეთამბაქეობა, მეხილეობა, მეაბრეშუმეობა, მესაქონლეობა, მარცვლეულის მეურნეობა და სხვა. ამ მხარის მრეწველობა ძირითადად სოფლის მეურნეობის პროდუქტების გადამუშავების ბაზაზეა განვითარებული. ==მოსახლეობა== საინგილო მრავალეროვანი მხარეა. აქ ცხოვრობენ [[ქართველები]], [[წახურები]], [[ავარები]], [[აზერბაიჯანელები]], [[რუსები]] და სხვა. ==ისტორია== საინგილო შედგებოდა (კაკ-ენისელი) და [[ელისუს სასულთნო]]საგან. საინგილოს ტერიტორია ადრინდელ საუკუნეებში ძველი ქართული პროვინცია [[ჰერეთი]]ს შემადგენელი ნაწილი იყო. XI საუკუნის დასაწყისში ადმინისტრაციულად [[მაჭის საერისთავო]]ს ფარგლებში მოექცა. XVI-XVII საუკუნეებში პოლიტიკური ცვლილებებმა [[კახეთის სამეფო]]ში, [[ოსმალეთი]]სა და [[სპარსეთი]]ს გამუდმებულმა აგრესიამ და დაღესტნელი ფეოდალების თავდასხმებმა ამ მხარის ეკონომიკური და პოლიტიკური დაცემა გამოიწვია, ნადგურდებოდა მკვიდრი ქართველი მოსახლეობა, მის ადგილზე სახლდებოდნენ წახურელი და ავარი [[ლეკები]]. ერთდროულად ხდებოდა ქართველი მოსახლეობის დაყმევება და [[მაჰმადიანობა|გამაჰმადიანება]]. დროთა ვითარებაში საინგილო საერთოდ მოსწყდა კახეთის სამეფოს. XVIII საუკუნის I მეოთხედში აქ საბოლოოდ ჩამოყალიბდა ავარი ([[ჭარი (ქალაქი)|ჭარი]], [[ბელაქანი]], [[კატეხი]], [[თალა]], [[მუხახი]], [[ჯინიხი]]) და წახურელი ([[წახური]], [[ილისუ]], [[სუვაგილო]] და [[ყარადულაკი]]) ლეკების ე. წ. თავისუფალი თემები. კახეთის მეფეების მრავალი ცდა გაეთავისუფლებინათ აღმოსავლეთ კახეთის მიწები, უშედეგოდ მთავრდებოდა. 1803 წელს [[ჭარ-ბელაქანი]] და ელისუს სასულთნო [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] ქვეშევრდომობაში შევიდა. 1830 წელს ცარიზმა გააუქმა მათი პოლიტიკური დამოუკიდებლობა და შექმნა [[ჭარ-ბელაქნის ოლქი]], მის ბაზაზე კი 1840 — [[ბელაქნის მაზრა]], რომელიც ადმინისტრაციულად [[საქართველო-იმერეთის გუბერნია]]ში შევიდა. 1842 წელს იგი კვლავ ცალკე ოლქად გამოიყო, ხოლო 1844 წლიდან ჭარ-ბელაქნის სამხედრო ოლქი გახდა. 1860 წლიდან იგი [[ზაქათალის ოკრუგი|ზაქათალის ოკრუგად]] იწოდებოდა და ექვემდებარებოდა დაღესტნის ოლქს. ამავე დროს ყოფილი ელისუს სასულთნოს მთიანი ნაწილი ე. წ. მთიანი მაღალი, შეუერთდა [[სამურის ოკრუგი|სამურის ოკრუგს]]. საინგილოს ნაწილი მოქცეული იყო [[სიღნაღის მაზრა]]ში, ნაწილი კი [[ნუხის მაზრა]]ში. 1918-1921 წლებში საინგილოს რეგიონი, [[ზაქათალის ოლქის ავტონომია|ზაქათალის ოლქის ავტონომიის]] სახით, [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] შემადგენლობაში შედიოდა. საქართველოს ძალდატანებითი გასაბჭოების შემდეგ, [[საქართველო]]ს ეს რეგიონი უკანონოდ ჩამოაჭრეს და [[აზერბაიჯანი]]ს შემადგენლობაში შეიყვანეს. თანამედროვე ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული დაყოფით საინგილო მოიცავს აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ბელაქნის, ზაქათალისა და კახის რაიონების ტერიტორიას. ==ტრადიციული საცხოვრისი== საინგილოში აშენებდნენ ქვითკირის და ხის სახლებს, დაქანებული სახურავით, რომელიც დახურული იყო ჩალითა და [[კრამიტი]]თ. იშვიათი იყო [[ბანიანი სახლი]]. სახლი იყო ერთსართულიანი, ერთოთახიანი, უფანჯრო, უბუხრო, უიატაკო. თბებოდა შუაცეცხლით. აღმოსავლეთ კედელზე მოდგმული იყო მთლიანი ხისგან გამოჭრილი [[თახჩა]]. დედაბოძის მარცხენა კედელზე მოწყობილი იყო დიდი ბეღელი. ინგილოებს ეზოში ჰქონდათ გადაუხურავი [[მარანი|მარნები]]. იქვე იდგა [[თონე]]. ეზოები შემოფარგლული იყო ტყრუშული ღობით ან ქვითკირის კედლით. ეზოებში ძირითადად გაშენებული ჰქონდათ [[თუთა]], [[ვაშლი]], [[მსხალი]], [[ბალი]], [[ალუბალი]], [[ჭერამი]] და სხვა. == საინგილოს ქართული ეკლესია-მონასტრები == # [[ალიბეგლოს წმინდა ნინოს ეკლესია|ალიბეგლოს წმ. ნინოს სახელობის ეკლესია]] # [https://georgianencyclopedia.ge/ka/form/23666 სოფელ ბაშ-კუნგუთის ქართული ეკლესია] (bas kungut kilsə) ნანგრევები # [[ბიდეიზის საყდარი]] # [[ბოეთანის ეკლესია|ბოეთანის დარბაზული ეკლესია]] (საყდარი) # [[გიშის ეკლესია|გიშის ღვთისმშობლის ეკლესია]] (საყდარი) # [[დარვაზის ტაძარი]] # [[დიდი ალათემურის ეკლესია]] # [[ვარდიანის ეკლესია]] # [[ვაჩნაძიანთ მადლის ეკლესია]] (ნურ-ქილისა) # [[ზარნის ეკლესია]] # [[ბაზარის ღვთისმშობლის ეკლესია]] ([https://www.orthodoxy.ge/eklesiebi/hereti/hereti.htm ზეგამი,] ბახთალა,ფერიყალა) # [[ზედზგითი|ზედზგითის ეკლესია]] # [[ინგილო-ქოთოქლოს სამების ეკლესია]] # [[კასრის საყდარი|კასრის ეკლესია]] (საყდარი) # [[კატეხის ეკლესია]] # [[კახის პატარა ალავერდის ეკლესია]] # [[კახის წმინდა გიორგის ეკლესია]] # [[ლექართის შვიდი ეკლესიის მონასტერი|ლექართის წმ. ნინოს სახელობის სამონასტრო კომპლექსი]] (7 ეკლესია) # [[ლექეთის წმინდა ნინოს ტაძარი]] # [[მამრუხის ტაძარი]] # [[მეშაბაშის ეკლესია]] # [[მოკარ-კილისა|მოკარ-კილისას ეკლესია]] # [[როჩაჰმედის ტაძარი]] # [[ქურმუხის წმინდა გიორგის ეკლესია|ქურმუხის წმინდა გიორგის სახელობის ტაძარი]] # [[ყულარის ტაძარი]] # [[ყუმის ტაძარი]] (ბაზილიკა) # [[ძელი-ცხოველი|ძელი-ცხოველის ეკლესია]] # [[:en:Seven_Church_monastery_complex|წმინდა თადეოზის სახელობის შვიდეკლესიანი მონასტრის ეკლესია]] == იხილეთ აგრეთვე == *[[ინგილოები]] *[[ჰერეთი]] == იხილეთ აგრეთვე == *[[ინგილოები]] *[[ჰერეთი]] == ლიტერატურა == {{ქსე|8|663|პაპუაშვილი თ.}} *''პაპუაშვილი თ.'', ჭარ-ბელაქანი, თბ., 1972; *''ბერძენიშვილი ნ.,'' აღმოსავლეთ კახეთის წარსულიდან, მის წგ-ში:საქართველოს ისტორიის საკითხები, წგნ. 3, თბ., 1966; *''დუმბაძე მ.,'' აღმოსავლეთ კახეთის (საინგილოს) ისტორიიდან, თბ., 1953; *[[მოსე ჯანაშვილი|''ჯანაშვილი მ.'']], „საინგილო“, ტფილისი, 1910 == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.fact.ge/news.aspx?i=2a59e28f-a771-440b-90da-13a09f4af5e3 ინგილოები - "სტრატეგიული ძმობის" მსხვერპლნი // Fact.ge] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110918145125/http://www.fact.ge/news.aspx?i=2a59e28f-a771-440b-90da-13a09f4af5e3 |date=2011-09-18 }} * [http://hereti.org ყველაფერი ჰერეთის (საინგილო) შესახებ // hereti.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150926051035/http://hereti.org/ |date=2015-09-26 }} {{საქართველოს ისტორიული მხარეები}} [[კატეგორია:საქართველოს ისტორიულ-გეოგრაფიული მხარეები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანის გეოგრაფია]] liucejxdmy9j4raun3nhw5l8bkwoi8i 0 3645 4823056 4752886 2025-07-01T19:44:03Z Mehman 75871 /* გეოგრაფია */ 4823056 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა| |მშობლიური_სახელი = Česká republika |სრული_სახელი = ჩეხეთის რესპუბლიკა |საერთო_სახელი = ჩეხეთი |დროშა = Flag of the Czech Republic.svg |გერბი = Coat of arms of the Czech Republic.svg |რუკა = EU-Czechia.svg |ჰიმნი = Kde domov můj |დევიზი = „Pravda vítězí“ |ოფიციალური_ენები = [[ჩეხური ენა|ჩეხური]] |დედაქალაქი = [[პრაღა]] |latd=50 |latm=05 |latNS=N |longd=14 |longm=28 |longEW=E |უდიდესი_ქალაქი = [[პრაღა]] |მთავრობის_ტიპი = [[საპარლამენტო რესპუბლიკა]] |ლიდერის_ტიპი_1 = [[ჩეხეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის_სახელი_1 = [[პეტრ პაველი]] |ლიდერის_ტიპი_2 = [[ჩეხეთის პრემიერ-მინისტრი|პრ.-მინისტრი]] |ლიდერის_სახელი_2 = [[პეტრ ფიალა]] |ლიდერის_ტიპი_3 = |ლიდერის_სახელი_3 = |ლიდერის_ტიპი_4 = |ლიდერის_სახელი_4 = |რანგი_ფართობით = 117-ე |ფართობი = 78 871 |წყალი_% = 2,16 |სავარაუდო_მოსახლეობა = 10 897 237<ref name="gov.cz">{{Cite web|url=https://csu.gov.cz/home}}</ref> |სავარაუდო_მოსახლეობა_რანგი = |მოსახლეობა_სავარაუდოდ_წელს = 2024 |მოსახლეობის_ცენზი = 10 436 560 |მოსახლეობის_ცენზი_წელს = 2011 |მოსახლეობის_სიმჭიდროვე = 138 ად |მოსახლეობის_სიმჭიდროვე_რანგი = 93-ე |მშპ_ppp_წელი = 2024 |მშპ_ppp = $342,992 მილიარდი<ref name=imf2>{{Cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=56&pr.y=4&sy=2009&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=935&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Czech Republic|publisher=International Monetary Fund|accessdate=18 April 2012}}</ref> |მშპ_ppp_რანგი = 47-ე |მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე = $31 365<ref name=imf2 /> |მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე_რანგი = 38-ე |აგი = 0,895<ref name="HDI">{{Cite web|url=http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/CZE.html|title=Human Development Report 2011|year=2011|publisher=United Nations|accessdate=5 November 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130603071901/http://hdrstats.undp.org/en/countries/profiles/CZE.html|archivedate=3 ივნისი 2013}}</ref> |აგი_ტენდენცია = {{ზრდა}} |აგი_კატეგორია = <span style="color:#009900;">ძალიან მაღალი</span> |აგი_რანგი = 32-ე |აგი_წელი = 2022 |ვალუტა = [[ჩეხური კრონა]] |ვალუტის_კოდი = CZK |ქვეყნის_კოდი = CZE |დროის_სარტყელი = [[UTC+01:00]] |ზაფხულის_დრო = [[UTC+02:00]] |cctld = [[.cz]]¹ |სატელეფონო_კოდი = 420 |სატელეფონო_კოდი_მითითება = |სქოლიო = ¹ასევე [[.eu]], როგორც [[ევროპის კავშირი]]ს წევრი. }} '''ჩეხეთის რესპუბლიკა''' ({{lang-cs|Česká republika}}; მოკლე სახელი '''ჩეხეთი''', ''Česko'')<ref>{{cite web|url=http://unterm.un.org/UNTERM/Display/Record/UNHQ/NA/4275087d-4018-4082-899d-95f37efeda65|title=the Czech Republic|publisher=The United Nations Terminology Database|accessdate=2 September 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160915233649/http://unterm.un.org/UNTERM/Display/Record/UNHQ/NA/4275087d-4018-4082-899d-95f37efeda65|archive-date=15 September 2016|url-status=live|df=dmy-all}}</ref> — [[ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფოები|ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფო]] [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალურ ევროპაში]]. ჩრდილოეთით ესაზღვრება [[პოლონეთი]], დასავლეთით — [[გერმანია]], სამხრეთით — [[ავსტრია]] და აღმოსავლეთით — [[სლოვაკეთი]].<ref>{{cite web|title=Information about the Czech Republic|url=http://www.mzv.cz/chicago/en/other_useful_information/information_about_the_czech_republic/index.html|website=Czech Foreign Ministry|access-date=25 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160403192723/http://www.mzv.cz/chicago/en/other_useful_information/information_about_the_czech_republic/index.html|archive-date=3 April 2016|url-status=live|df=dmy-all}}</ref> ჩეხეთის მთლიან ტერიტორიაზე ვხვდებით მთიან ლანდშაფტებს (ფართობი 78,866 კმ²), რომელიც უმეტესად ხასიათდება [[ნოტიო კონტინენტური კლიმატი|ზომიერი კონტიტენტური]] და [[ოკეანური კლიმატი]]თ. არის უნიტარული [[საპარლამენტო რესპუბლიკა]] 10,89 მილიონი მცხოვრებით. ქვეყნის უდიდესი ქალაქი და დედაქალაქია [[პრაღა]], რომლის მოსახლეობა დაახლოებით 1,38 მილიონ ადამიანს შეადგენს; სხვა ძირითადი ქალაქებია [[ბრნო]], [[ოსტრავა]], [[ოლომოუცი]] და [[პლზენი]]. ჩეხეთი არის [[განვითარებული ქვეყანა]], მოწინავე, მაღალი შემოსავლის მქონე სოციალური საბაზრო ეკონომიკით.<ref name="worldbank06">{{cite web|url=http://www.radio.cz/en/article/76314|title=World Bank Marks Czech Republic's Graduation to 'Developed' Status|last=Velinger|first=Jan|date=28 February 2006|publisher=Radio Prague|archive-url=https://web.archive.org/web/20080112081601/http://www.radio.cz/en/article/76314|archive-date=12 January 2008|url-status=live|accessdate=22 January 2007|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weoselco.aspx?g=110&sg=All+countries+%2f+Advanced+economies|title=Edit/Review Countries|date=14 September 2006|publisher=Imf.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20140512221632/http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weoselco.aspx?g=110&sg=All+countries+%2f+Advanced+economies|archive-date=12 May 2014|url-status=live|accessdate=14 May 2014|df=dmy-all}}</ref><ref>[http://data.worldbank.org/about/country-and-lending-groups#High_income Country and Lending Groups.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140702131322/http://data.worldbank.org/about/country-and-lending-groups#High_income|date=2 July 2014}} [[World Bank]]. Accessed on 3 July 2014.</ref> არის [[საყოველთაო კეთილდღეობის სახელმწიფო]] ევროპული სოციალური მოდელით, საყოველთაო ჯანდაცვის სისტემითა და უფასო-საუნივერსიტეტო განათლებით. იგი UN-ის [[ადამიანის განვითარების ინდექსი]]თ არის მსოფლიოს მე-13 ქვეყანა, ხოლო მსოფლიო ბანკის ადამიანური კაპიტალის ინდექსით - მე-14 ქვეყანა (უკანასკნელში დგას ისეთ სახელმწიფოებზე წინ, როგორებიცაა [[აშშ]], [[გაერთიანებული სამეფო]] და [[საფრანგეთი]]). აგრეთვე არის მსოფლიოში რიგირთ მე-11 ყველაზე უსაფრთხო და მშვიდობიანი ქვეყანა, სადაც დემოკრატიული მმართველობა კარგად ფუნქციონირებს. == სახელწოდება == * '''ოფიციალური''': ჩეხეთის რესპუბლიკა. * '''ეროვნული''': Čechy; Česká republika. * '''ეტიმოლოგია''': წარმოსდგება ძირითად მოსახლეთა ეთნონიმისაგან. [[ლათინური ენა|ლათინური]] სახელი ''Bohemia'', ისევე როგორც [[გერმანული ენა|გერმანული]] ''Böhmen'' ეწოდა კულტური ტომების [[ბოიები]]ს მიხედვით, რომლებიც აქ [[ძვ. წ. II საუკუნე|ძვ. წ. II საუკუნიდან]] ცხოვრობდნენ. == ისტორია == არქეოლოგიური აღმოჩენების მიხედვით დღევანდელი ჩეხეთის ტერიტორიაზე ადამიანი ჯერ კიდევ პალეოლითის ხანაში სახლობდა. აქ ძვ.წ III საუკუნეში კელტური ტომის ბოის მიგრაციამ დასაბამი მისცა გეოგრაფიულ სახელწოდება ბოჰემიას. ბოის ხალხმა დღევანდელი პრაღის ტერიტორიაზე საფორთეფიკაციო დასახლება [[ოპიდუმი]] დაარსა.<ref name="Celts and the Classical World">{{Cite web|url=https://books.google.cz/books?id=6oqFAgAAQBAJ&pg=PA16&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false}}</ref> მოგვიანებით, ჩვენი წელთაღრიცხვით I საუკუნეში აქ გერმანული ხალხები [[მარკომანები]] და [[კვადები]] დასახლდნენ. ჩვენი წელთაღრიცხვით VI საუკუნეში ციმბირის მხრიდან შემოჭრილმა ხალხებმა ჰუნებმა, ხუნძებმა, ბულგარებმა და უნგრელებმა შავი ზღვისა და კარპატების მთებში მცხოვრები სლავები დასავლეთით განდევნეს. ამ დროიდან იწყება ჩეხეთის თანამედროვე ტერიტორიის სლავებით დასახლება. ჩეხეთის სახელმწიფო ჩამოყალიბდა VIII საუკუნეში, როგორც [[დიდი მორავია|დიდი მორავიის იმპერიის]] [[ბოჰემიის საჰერცოგო]]. დიდმა მორავიამ მისი განვითარების პიკს IX საუკუნეში, მოიმირების დინასტიის მმართველობის ხანაში მიაღწია. 1002 წელს საჰერცოგო ოფიციალურად აღიარეს როგორც [[საღვთო რომის იმპერია|საღვთო რომის იმპერიის]] [[საიმპერიო წოდებები|საიმპერიო სახელმწიფო]], ხოლო 1198 წელს გახდა ბოჰემიის სამეფო, რომელმაც ტერიტორიულ მაქსიმუმს XIV-XVII საუკუნეებში მიაღწია.<ref name="The Path">{{cite web|url=http://www.vlada.cz/assets/udalosti/vystavy/Cesty-ceske-ustavnosti.pdf|title=The Path of Czech Constitutionality|last1=Mlsna|first1=Petr|last2=Šlehofer|first2=F.|year=2010|work=1st edition|publisher=Úřad Vlády České Republiky (The Office of the Government of the Czech Republic)|location=Praha|pages=10–11|language=Czech, English|archive-url=https://web.archive.org/web/20130116234802/http://www.vlada.cz/assets/udalosti/vystavy/Cesty-ceske-ustavnosti.pdf|archive-date=16 January 2013|url-status=live|accessdate=31 October 2012|last3=Urban|first3=D.|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nacr.cz/zpravy/zlatabula800.aspx|title=800 let Zlaté buly sicilské|last=Čumlivski|first=Denko|year=2012|publisher=National Archives of the Czech Republic (Národní Archiv České Republiky)|language=czech|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121128035158/http://www.nacr.cz/zpravy/zlatabula800.aspx|archivedate=28 November 2012|url-status=dead|accessdate=31 October 2012|df=}}</ref> XIV-XVII საუკუნეებში პრაღა წარმოადგენდა საიმპერატორო ქალაქს. XV საუკუნის ბოჰემურმა რეფორმამ გამოიწვია [[ჰუსიტური ომები]], რაც [[რელიგიური პლურალიზმი|კონფესიური პლურალიზმისა]] და რელიგიური [[ტოლერანტობა|ტოლერანტობის]] პერიოდით დასრულდა. 1526 წელს [[მოჰაჩის ბრძოლა (1526)|მოჰაჩის ბრძოლის]] შემდეგ, ბოჰემური გვირგვინის მიწები მთლიანად [[ჰაბსბურგთა მონაქრია]]მ შეიერთა. [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტების]] [[ბოჰემის აჯანყება]]მ (1618-20) კათოლიკე [[ჰაბსბურგები]]ს წინააღმდეგ სათავე დაუდო [[ოცდაათწლიანი ომი|ოცდაათწლიან ომს]]. [[თეთრი მთის ბრძოლა|თეთრი მთის ბრძოლის შემდეგ]], ჰაბსბურგებმა გააძლიერეს თავიანტი მმართველობა, გადააკეთეს კათოლიციზმი და დაიწყეს გერმანიზაციის პოლიტიკის გატარება. 1806 წელს წმინდა რომის იმპერიის დაშლის შედეგად ჩეხური მიწები [[ავსტრიის იმპერია|ავსტრიის იმპერიის]] ნაწილი გახდა. მეორეხარისხოვანმა და ჩაგრულმა [[ჩეხური ენა|ჩეხურმა (ბოჰემურმა) ენამ]] და ლიტერატურამ გამოღვიძების ხანა XVII საუკუნეში დაიწყო. XIX საუკუნეში ჩეხეთის ტერიტორიები ინდუსტრიულ მიწებად იქცა და შემდგომში წარმოადგენდა 1918 წელს, [[ავსტრია-უნგრეთის იმპერია|ავსტრია-უნგრეთის იმპერიის]] დაშლის შედეგად, [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ, ჩამოყალიბებული [[ჩეხოსლოვაკიის რესპუბლიკა|ჩეხოსლოვაკიის რესპუბლიკის]] ცენტრს.<ref>{{cite book|last1=Dijk|first1=Ruud van|last2=Gray|first2=William Glenn|last3=Savranskaya|first3=Svetlana|last4=Suri|first4=Jeremi|last5=Zhai|first5=Qiang|title=Encyclopedia of the Cold War|date=2013|publisher=Routledge|isbn=978-1135923112|page=76|url=https://books.google.cz/books?id=QgX0bQ3Enj4C|language=en|access-date=13 December 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20181122052153/https://books.google.cz/books?id=QgX0bQ3Enj4C|archive-date=22 November 2018|url-status=live|df=dmy-all}}</ref> პირველი ომის შემდეგ პერიოდში, ცენტრალური ევროპის ქვეყნებს შორის, მხოლოდ [[ჩეხოსლოვაკია]]ში იყო დამყარებული [[დემოკრატია]].<ref>{{cite book|last1=Dijk|first1=Ruud van|last2=Gray|first2=William Glenn|last3=Savranskaya|first3=Svetlana|last4=Suri|first4=Jeremi|last5=Zhai|first5=Qiang|title=Encyclopedia of the Cold War|date=2013|publisher=Routledge|isbn=978-1135923112|page=76|url=https://books.google.cz/books?id=QgX0bQ3Enj4C|language=en|access-date=13 December 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20181122052153/https://books.google.cz/books?id=QgX0bQ3Enj4C|archive-date=22 November 2018|url-status=live|df=dmy-all}}</ref> თუმცა, 1938 წლის დასაწყისში, ნაცისტურმა გერმანიამ ჩეხეთის მიწები დაიპყრო, ხოლო სლოვაკეთი გახდა [[სლოვაკეთის პირველი რესპუბლიკა|გერმანიის მარიონეტული სახელმწიფო]]. ჩეხეთი 1945 წელს აღდგა. ომის შემდეგ გერმანულენოვანი უმცირესობათა ჯგუფები ქვეყნიდან განდევნეს. 1946 ჩატარდა [[1946 წლის ჩეხოსლოვაკიით საპარლამენტო არჩევნები|არჩევნები]], რომელიც ხმათა უმრავლესობით [[ჩეხოსლოვაკიის კომუნისტური პარტია|ჩეხოსლოვაკიის კომუნისტურმა პარტიამ]] მოიგო და 1948 წლის გადატრიალების შემდეგ (''1948 coup d'état'') მათ ჩამოაყალიბეს ერთპარტიული კომუნისტური სახელმწიფო, რომელიც [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა]] მმართველობის ქვეშ იყო მოქცეული. ჩეხოსლოვაკია სოციალისტურ სახელმწიფოდ დარჩა 1989 წლის [[ხავერდოვანი რევოლუცია|ხავერდოვან რევოლუციამდე]]; აღნიშნულმა რევოლუციამ კომუნისტური მმართველობა მშვიდობიანად დაასრულა და აღადგინა დემოკრატია ქვეყანაში. 1993 წლის 1 იანვარს [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკია მშვიდობიანად დაიშალა]] ორ, ჩეხეთისა და სლოვაკეთის, სახელმწიფოდ. [[ჩეხეთის რესპუბლიკა]] [[ნატო]]ს შეუერთდა 1999 წელს, ხოლო [[ევროპის კავშირი|ევროკავშირს]] - 2004 წელს. აგრეთვე არის [[ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცია|ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის]] (OECD), [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის]], [[ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია|ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციისა]] და [[ევროპის საბჭო]]ს წევრი. == გეოგრაფია == {{Main|ჩეხეთის რესპუბლიკის გეოგრაფია}} [[ფაილი:Czech Republic-CIA WFB Map KA.png|thumb|left]] მდებარეობს ჩრდილოეთის განედის 48° და 51° [[პარალელი|პარალელებსა]] და აღმოსავლეთ გრძედის 12° და 19° [[მერიდიანი|მერიდიანებს]] შორის, [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალურ ევროპაში]]. მისი მოსაზღვრე სახელმწიფოებია: [[პოლონეთი]], [[სლოვაკეთი]], [[ავსტრია]], [[გერმანია]]. ფართობი - 78 871 კმ². ჩეხეთის საზღვრების სიგრძე 2 145 კილომეტრია. ქვეყანას ყველაზე გრძელი სახმელეთო საზღვარი გერმანიასთან აქვს (810 კმ), მეორე ადგილზეა პოლონეთი (681 კმ), მესამეზე ავსტრია (402 კმ) და ყველაზე მოკლე (252 კმ) საზღვარი ქვეყანას სლოვაკეთთან აქვს.<ref name="Border lenght">{{Cite web|url=https://csu.gov.cz/home}}</ref> ჩეხეთის ლანდშაფტი ძალიან მრავალფეროვანია. ქვეყნის დასავლეთით მდებარე ბოჰემია მოიცავს მდინარე [[ელბა|ელბისა]] და [[ვლტავა]]ს ბასეინს; უმეტესად შემოსაზღვრულია დაბალი მთებით (მაგალითად, [[სუდეტები]]თა და [[კრკონოში]]თ). ქვეყნის უმაღლესი წერტილი, სნეჟკა, რომელიც მდებარეობს ზღვის დონიდან 1,603 მეტრი სიმაღლეზე, სწორედ აღნიშნულ რეგიონში მდებარეობს. მორავია, ქვეყნის აღმოსავლეთ ნაწილი, არის აგრეთვე საკმაოდ მთიანი ტერიტორია. ჩეხეთის რესპუბლიკიდან წყალი მიედინება სამ სხვადასხვა ზღვაში: [[ჩრდილოეთის ზღვა]]ში, [[ბალტიის ზღვა]]სა და [[შავი ზღვა|შავ ზღვაში]]. ჩეხეთის მფლობელობაშია აგრეთვე მოლდაუჰაფენი, 30 000 მ² ფართობის ლოტი [[ჰამბურგი]]ს ნავსაშენში. აღნიშნული ტერიტორია ქვეყანას მიენიჭა ვერსალის ხელშეკრულების 363-ე მუხლით და მიზანი იყო ის, რომ ზღვაზე გასასვლელი არმქონე ქვეყნისთვის მიენიჭებინათ სატრანსპორტო ადგილი, რათა მდინარიდან დატვირთულ გემებს ზღვაში გასვლა შესძლებოდათ. ტერიტორია გერმანიას 2028 წელს უბრუნდება. ჩეხეთის რესპუბლიკაში ვხვდებით ოთხ [[ეროვნული პარკი|ეროვნულ პარკს]]. მათ შორის ყველაზე ძველია [[კრკონოშეს ეროვნული პარკი]]; დანარჩენებია: [[შუმავის ეროვნული პარკი]], [[პოდიის ეროვნული პარკი]] და [[ჩეხეთის შვეიცარია]]. ===კლიმატი=== [[File:Mala morava vojtiskov morava valley.jpg|thumb| ლანდშაფტი ზაფხულის დილის პერიოდში (ჩრდილოეთ ჩეხეთი)]] [[File:Krkonoše mountains in winter 2018 04.jpg|thumb|კრკონოშეს მთები ზამთარში]] ჩეხეთის რესპუბლიკა ძირითადად ხასიათდება [[კონტინენტური კლიმატი]]თ, თბილი ზაფხულითა და ცივი, ღრუბლიანი და თოვლიანი ზამთრით. გეოგრაფიული მდებარეობის გამო, ტემპერატურის სხვაობა ზაფხულსა და ზამთარში საკმაოდ მაღალია.<ref>R. Tolasz, ''Climate Atlas of the Czech Republic'', Czech Hydrometeorological Institute, Prague, 2007. {{ISBN|80-244-1626-3}}, graphs 1.5 and 1.6</ref> სიმაღლის მიხედვით, ქვეყნის სხვადასხვა ტერიტორიაზე ვხვდებით განსვავებულ ტემპერატურებს. ზოგადად, უფრო მაღალ სიმაღლეებზე ტემპერატურები მცირდება და ნალექების რაოდენობა იზრდება. ჩეხეთში ყველაზე მეტი ნალექსი სოფელ [[ბალი პოტოკი (ჩეხეთი)|ბალი-პოტოკის]] მიმდებარე ტერიტორიაზე მოდის და წელიწადში 1 500 მილიმეტრს აჭარბებს, ხოლო ყველაზე მშრალი ადგილი - პრაღის უკიდურეს სამხრეთით მდებარე [[ლოუნის რაიონი|ლოუნის რაიონში]] მდებარეობს. კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია მთების განაწილება, რაც, შესაბამისად, იწვევს კლიმატის მრავალფეროვნებას ქვეყანაში. ქვეყნის უმაღლეს წერტილ სნეჟკაზე საშუალო ტემპერატურა —0.4°C-ია, ხოლო ქვეყნის უდაბლეს ადგილზე +10°C. ქვეყნის დედაქალაქი პრაღა მსგავსი საშუალო ტემპერატურით ხასიათდება, თუმცა მასზე გავლენას ახდენს ქალაქისთვის დამახასიათებელი (''ურბანული'') ფაქტორები. ჩვეულებრივ, ყველაზე ცივი თვე იანვარია (შემდეგ მოსდევს თებერვალი და დეკემბერი). აღნიშნული თვეების განმავლობაში, მთებში ძირითადად თოვს; თოვლი აგრეთვე მოსალოდნელია დიდ ქალაქებსა და დაბლობებშიც. მარტში, აპრილსა და მაისში, ჩვეულებრივ, ტემპერატურა მაღალი სისწრაფით იმატებს, განსაკუთრებით აპრილში, როცა ტემპერატურა და ამინდი დღის განმავლობაში ხშირად იცვლება. გაზაფხულის პერიოდში, თოვლის დნობის გამო, მდინარეები შედარებით უხვწყლიანია. ყველაზე ცხელი თვე ივლისია (შემდეგ მოსდევს აგვისტო და ივნისი). საშუალოდ, ზაფხულის დღის ტემპერატურები 20-30°C-ია. შემოდგომა ჩვეულებრივ იწყება სექტემბრით, რომელიც საკმაოდ თბილი და მშრალი თვეა. ოქტომბრის განმავლობაში ტემპერატურა 15 ან 10°C-მდე ეცემა. ამ პერიოდში ფოთლოვანი ტყეები ფოთოლცვენას იწყებენ. ნოემბრის ბოლოსკენ ტემპერატურა უკვე თითქმის ყინვის ნიშნულამდე ეცემა. ყველაზე დაბალი ტემპერატურა, რაც ოდესმე ჩეხეთის ტერიტორიაზე დაფიქსირებულა, არის —42.9°C (დაფიქსირდა 1929 წელს, [[ჩესკე-ბუდეიოვიცე]]ში), ხოლო ყველაზე მაღალი +40.4°C (დაფიქსირდა 2012 წელს, დობრიჩოვში).<ref>{{cite web|title=Czech absolute record temperature registered near Prague|url=http://www.ceskenoviny.cz/news/zpravy/czech-absolute-record-temperature-registered-near-prague/830626|work=České noviny|publisher=ČTK|accessdate=20 August 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121025034545/http://www.ceskenoviny.cz/news/zpravy/czech-absolute-record-temperature-registered-near-prague/830626|archive-date=25 October 2012|url-status=live|df=dmy-all}}</ref> წვიმებს უმეტესად ზაფხულში ვხვდებით. == სახელმწიფო == * '''სახელმწიფო სისტემა''': [[საპარლამენტო რესპუბლიკა]]. * '''სახელმწიფოს მეთაური''': [[ჩეხეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] [[პეტრ პაველი]] (2023). * '''მთავრობის მეთაური''': [[ჩეხეთის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] [[პეტრ ფიალა]] (2021). * '''საკანონმდებლო ორგანო''': [[ჩეხეთის პარლამენტი|ორპალატიანი პარლამენტი]] (81+200 წევრი). * '''ადმინისტრაციული დაყოფა''': 13 მხარე (kraj) და დედაქალაქი (hlavni mesto). ჩეხეთი მრავალპარტიული საპარლამენტო წარმომადგენლობითი რესპუბლიკაა. ქვეყნის პარლამენტი ორპალატიანია, ქვედა პალატას დეპუტატთა პალატა (ჩეხ. Poslanecká sněmovna, 200 წევრი) ეწოდება ხოლო ზედა პალატას სენატი (ჩეხ. Senát, 81 წევრი). დეპუტატთა პალატის წევრებს 4 წლის ვადით პროპორციული წესით ირჩევენ, პარლამენტის ქვედა პალატაში მოსახვედრად 5%-იანი საარჩევნო ბარიერის დაძლევაა საჭირო. საარჩევნო ოლქები ქვეყნის ადმინისტრაციულ დაყოფას ემთხვევა და ჯამში 14 რეგიონშია გადანაწილებული (13 მხარე და 1 დედაქალაქი). სენატის წევრები აირჩევიან სპეციალურად შექმნილ ერთმანდატიან ოლქებში ორტურიანი კენჭისყრის მეშვეობით, 6 წლის ვადით. სენატის წევრთა მესამედის არჩევნები ყოველი ლუწი წლის შემოდგომაზე იმართება. ანუ ყოველ მეორე წელს შესაძლებელია სენატის წევრთა მესამედის ჩანაცვლება. ჩეხეთის პრეზიდენტი არის სახელმწიფოს მეთაური შეზღუდული და კონკრეტული უფლებამოსილებებით. ის ნიშნავს პრემიერ-მინისტრს, ასევე მინისტრთა კაბინეტის სხვა წევრებს პრემიერ-მინისტრის წარდგინებით. 1993 წლიდან 2012 წლამდე ჩეხეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტი აირჩეოდა პარლამენტის ერთობლივი სესიის მიერ ხუთწლიანი ვადით, არაუმეტეს ორი ზედიზედ ვადით არჩევის უფლებით ([[ვაცლავ ჰაველი]] და [[ვაცლავ კლაუსი]] ორივე ორჯერ აირჩიეს). 2013 წელს ეს წესი შეიცვალა და ამჟამად პრეზიდენტის არჩევა პირდაპირი წესით, არჩევნების გზით ხდება. ზოგიერთის აზრით პრეზიდენტის პირდაპირი არჩევის შემოღებით, ჩეხეთის რესპუბლიკა საპარლამენტო სისტემას დაშორდა და ნახევრად საპრეზიდენტო სისტემაზე გადავიდა.<ref name="president">{{Cite web|url=https://sciendo.com/article/10.1515/bjlp-2015-0004}}</ref> == ადმინისტრაციული დაყოფა == {| class="wikitable sortable" |- style="line-height:1.25em;" !style="font-size:80%;line-height:1.25em;"| [[ჩეხეთის საავტომობილო ნომრების ინდექსები|საავტომობილო<br/>ნომრების ინდექსები]] ! რეგიონის სახელი<br/>{{small|{{nobold|ქართულად}}}} ! რეგიონის სახელი<br/>{{small|{{nobold|ჩეხურად}}}} ! ადმინისტრაციული<br/>ცენტრი ! მოსახლეობა<br/>{{small|{{nobold|(2004 წელს)}}}} ! მოსახლეობა<br/>{{small|{{nobold|(2010 წელს)}}}} |- |align=center| A || [[ფაილი:Prague CoA CZ.svg|25px]] [[პრაღა]] |style="font-size:90%;"| ''Hlavní město Praha'' ||style="font-size:90%;"| n/a |align=right| 1 170 571 ||align=right| 1 251 072 |- |align=center| S || [[ფაილი:Central Bohemian Region CoA CZ.svg|25px]] [[ცენტრალური ბოჰემიის მხარე]] |style="font-size:90%;"| ''Středočeský kraj'' || [[პრაღა]] |align=right| 1 144 071 ||align=right| 1 256 850 |- |align=center| C || [[ფაილი:South Bohemian Region CoA CZ.svg|25px]] [[სამხრეთ ბოჰემიის მხარე]] |style="font-size:90%;"| ''Jihočeský kraj'' || [[ჩესკე-ბუდეიოვიცე]] |align=right| 625 712 ||align=right| 637 723 |- |align=center| P || [[ფაილი:Plzen Region CoA CZ.svg|25px]] [[პლზენის მხარე]] |style="font-size:90%;"| ''Plzeňský kraj'' || [[პლზენი]] |align=right| 549 618 ||align=right| 571 831 |- |align=center| K || [[ფაილი:Karlovy Vary Region CoA CZ.svg|25px]] [[კარლოვი-ვარის მხარე]] |style="font-size:90%;"| ''Karlovarský kraj'' || [[კარლოვი-ვარი]] |align=right| 304 588 ||align=right| 307 380 |- |align=center| U || [[ფაილი:Usti nad Labem Region CoA CZ.svg|25px]] [[უსტეცის მხარე]] |style="font-size:90%;"| ''Ústecký kraj'' || [[უსტი-ნად-ლაბემი]] |align=right| 822 133 ||align=right| 835 814 |- |align=center| L || [[ფაილი:Liberec Region CoA CZ.svg|25px]] [[ლიბერეცის მხარე]] |style="font-size:90%;"| ''Liberecký kraj'' || [[ლიბერეცი]] |align=right| 427 563 ||align=right| 439 458 |- |align=center| H || [[ფაილი:Hradec Kralove Region CoA CZ.svg|25px]] [[ჰრადეც-კრალოვეს მხარე]] |style="font-size:90%;"| ''Královéhradecký kraj'' || [[ჰრადეც-კრალოვე]] |align=right| 547 296 ||align=right| 554 370 |- |align=center| E || [[ფაილი:Pardubice Region CoA CZ.svg|25px]] [[პარდუბიცეს მხარე]] |style="font-size:90%;"| ''Pardubický kraj'' || [[პარდუბიცე]] |align=right| 505 285 ||align=right| 516 777 |- |align=center| M || [[ფაილი:Olomouc Region CoA CZ.svg|25px]] [[ოლომოუცის მხარე]] |style="font-size:90%;"| ''Olomoucký kraj'' || [[ოლომოუცი]] |align=right| 635 126 ||align=right| 641 555 |- |align=center| T || [[ფაილი:Moravian-Silesian Region CoA CZ.svg|25px]] [[მორავია-სილეზიის მხარე]] |style="font-size:90%;"| ''Moravskoslezský kraj'' || [[ოსტრავა]] |align=right| 1 257 554 ||align=right| 1 244 837 |- |align=center| B || [[ფაილი:South Moravian Region CoA CZ.svg|25px]] [[სამხრეთ მორავიის მხარე]] |style="font-size:90%;"| ''Jihomoravský kraj'' || [[ბრნო]] |align=right| 1 123 201 ||align=right| 1 152 819 |- |align=center| Z || [[ფაილი:Zlin Region CoA CZ.svg|25px]] [[ზლინის მხარე]] |style="font-size:90%;"| ''Zlínský kraj'' || [[ზლინი]] |align=right| 590 706 ||align=right| 590 527 |- |align=center| J || [[ფაილი:Vysocina Region CoA CZ.svg|25px]] [[ვისოჩინის მხარე]] |style="font-size:90%;"| ''Kraj Vysočina'' || [[იიჰლავა]] |align=right| 517 153 ||align=right| 514 805 |} == დემოგრაფია == 2015 წლის მონაცემებით, შობადობის საერთო მაჩვენებელი იყო 1.57 ბავშვი/ქალზე, რაც 2.1-ის მიხედვით ერთ-ერთი დაბალი მაჩვენებელია მსოფლიოში.<ref>{{Cite web|url=https://www.czso.cz/csu/czso/ari/population-change-4-quarter-of-2015|title=Population change - year 2015|website=Population change - year 2015}}</ref> ქვეყანას ჰყავს მსოფლიოს მასშტაბით ერთ-ერთი ყველაზე ხნიერი მოსახლეობა: საშუალო ასაკი 42.5 წელია.<ref>{{citation|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ez.html|title=The World FactBook - Czechia|date=July 12, 2018|work=[[The World Factbook]]|accessdate=აგვისტო 8, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181226012446/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ez.html%20|archivedate=დეკემბერი 26, 2018}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181223002052/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ez.html |date=დეკემბერი 23, 2018 }}</ref> 2013 წელს სიცოცხლის საშუალო ხანრგძლოვობა შეადგენდა 77.56 წელია (74.29 წელი კაცებში, ხოლო 81.01 წელი - ქალებში).<ref name="cia.gov">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ez.html |title=The World Factbook |publisher=Cia.gov |accessdate=14 May 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140702023534/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ez.html |archive-date=2 July 2014 |url-status=live |df=dmy-all |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181226012446/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ez.html%20 |archivedate=26 დეკემბერი 2018 }}</ref> 2007 წელს ემიგრაციამ მოსახლეობა თითქმის 1%-ით გაზარდა. ჩეხეთში ემიგრაციით წლიურად დაახლოებით 77,000 ადამიანი შედის.<ref>"[https://groups.yahoo.com/group/scotch-irish/message/50884 Press: Number of foreigners in ČR up ten times since 1989]". Prague Monitor. 11 November 2009. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20141228052536/http://groups.yahoo.com/group/scotch-irish/message/50884 |date=28 December 2014 }}</ref> ვიეტნამელმა ემიგრანტებმა ჩეხეთის რესპუბლიკაში დასახლება დაიწყეს კომუნისტურ პერიოდში, როცა ისინი ჩეხოსლოვაკიის მთავრობამ ქვეყანაში სტუმრად მიიწვია.<ref>{{Cite news|first=Coilin|last=O'Connor|url=http://www.radio.cz/en/article/91826|title=Is the Czech Republic's Vietnamese community finally starting to feel at home?|work=Czech Radio|date=29 May 2007|accessdate=1 February 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080113225626/http://www.radio.cz/en/article/91826|archive-date=13 January 2008|url-status=live|df=dmy-all}}</ref> 2009 წელს, ჩეხეთში დაახლოებით 90,000 ვიეტნამელი ცხოვრობდა.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2009/06/05/world/europe/05iht-viet.html|title=Crisis Strands Vietnamese Workers in a Czech Limbo|publisher=|accessdate=13 September 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140325032042/http://www.nytimes.com/2009/06/05/world/europe/05iht-viet.html|archive-date=25 March 2014|url-status=live|df=dmy-all}}</ref> თავიდან სტუმრად ჩამოსულ ვიეტნამელთა დიდმა ნაწილმა ქვეყანაში საცხოვრებლად დარჩენა გადაწყვიტა.<ref>{{cite web|url=http://www.czech.cz/en/current-affairs/work-and-study/foreigners-working-in-the-czech-republic |title=Foreigners working in the Czech Republic |accessdate=3 June 2009 |url-status=bot: unknown |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090603021134/http://www.czech.cz/en/current-affairs/work-and-study/foreigners-working-in-the-czech-republic |archivedate=3 June 2009 |df=dmy }}. Ministry of Foreign Affairs. July 2006.</ref> 2011 წლის აღწერის წინასწარი შედეგების მიხედვით, ეთნიკური შემადგენლობის მიხედვით ქვეყნის მოსახლეობა შემდეგნაირად ნაწილდება: [[ჩეხები]] (63.7%), [[მორავები]] (4.9%), [[სლოვაკები]] (1.4%), [[პოლონელები]] (0.4%), [[გერმანელები]] (0.2%) და [[სელიზიანები]] (0.1%). ვინაიდან გამოკითხვისას „ეროვნება“ არასავალდებულო გრაფა იყო, ხალხის დიდმა ნაწილმა (26.0%) ეს ველი ცარიელი დატოვა.<ref>[http://notes2.czso.cz/cz/sldb2011/cd_sldb2011_11_12/index_html_files/PVCR062.pdf První předběžné výsledky Sčítání lidu, domů a bytů 2011: Obyvatelstvo podle národnosti podle krajů] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20130116234801/http://notes2.czso.cz/cz/sldb2011/cd_sldb2011_11_12/index_html_files/PVCR062.pdf |date=16 January 2013 }}. (PDF) . Retrieved on 12 August 2012.</ref> იგივე აღწერის მიხედვით, ჩეხეთის რესპუბლიკაში დაახლოებით 250,000 [[ბოშები|ბოშა]] ცხოვრობს.<ref>{{cite web |url=http://romove.radio.cz/en/article/18158 |title=The History and Origin of the Roma |publisher=Romove.radio.cz |accessdate=25 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100425230018/http://romove.radio.cz/en/article/18158 |archive-date=25 April 2010 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref><ref>{{Cite news |last=Green |first=Peter S. |url=https://www.nytimes.com/2001/08/05/world/british-immigration-aides-accused-of-bias-by-gypsys.html |title=British Immigration Aides Accused of Bias by Gypsies |work=New York Times |date=5 August 2001 |accessdate=25 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121111163549/http://www.nytimes.com/2001/08/05/world/british-immigration-aides-accused-of-bias-by-gypsys.html |archive-date=11 November 2012 |url-status=live |df=dmy-all }}</ref> ქვეყანაში პოლონელები ძირითადად ზოლზის რეგიონში ცხოვრობენ.<ref>"[http://media.efhr.eu/2014/09/03/jaroslaw-jot-druzycki-poles-living-in-zaolzie-identify-themselves-better-with-czechs-2/ Jarosław Jot-Drużycki: Poles living in Zaolzie identify themselves better with Czechs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180426080011/http://media.efhr.eu/2014/09/03/jaroslaw-jot-druzycki-poles-living-in-zaolzie-identify-themselves-better-with-czechs-2/ |date=26 April 2018 }}". ''European Foundation of Human Rights.'' 3 September 2014.</ref> ჩეხეთის სტატისტიკის სამსახურის მიხედვით, 2016 წელს ქვეყანაში ცხოვრობდა 496,413 (მოსახლეობის 4.5%) უცხოელი. მათ შორის უდიდეს საზოგადოებებს ქმნიან [[უკრაინელები|უკრაინული]] (22%), [[სლოვაკები|სლოვაკური]] (22%), [[ვიეტნამელები|ვიეტნამური]] (12%), [[რუსები|რუსული]] (7%) და [[გერმანელები|გერმანული]] (4%) ჯგუფები. უცხოელთა დიდი ნაწილი ცხოვრობს პრაღასა (37.3%) და ცენტრალური ბოჰემიის რეგიონში (13.2%).<ref>{{Cite book|title=Foreigners in the Czech Republic - 2017|last=|first=|publisher=Czech Statistical Office|year=2017|isbn=978-80-250-2781-3|location=Prague|pages=}}</ref> ===რელიგია=== ჩეხეთის რესპუბლიკას მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე ნაკლებად რელიგიური მოსახლეობა ჰყავს; აქ მცხოვრებთა დაახლოებით 75%<ref>{{cite web |url=http://www.wingia.com/web/files/richeditor/filemanager/Czech_Republic_Tables_V3_a.pdf |title=Archived copy |accessdate=2018-01-05 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170309123931/http://www.wingia.com/web/files/richeditor/filemanager/Czech_Republic_Tables_V3_a.pdf |archivedate=9 March 2017 |df=dmy-all }}</ref>-79%<ref name="Czech Statistical Office 27 February 2014">{{Cite web |url=https://www.czso.cz/documents/10180/20551795/17022014.pdf/c533e33c-79c4-4a1b-8494-e45e41c5da18?version=1.0 |title=NÁBOŽENSKÁ VÍRA OBYVATEL PODLE VÝSLEDKŮ SČÍTÁNÍ LIDU |accessdate=27 December 2017 |publisher=Czech Statistical Office |date=27 February 2014 |quote=Chapter 1. "Změny struktury obyvatel podle náboženské víry v letech 1991, 2001 a 2011"; table "Struktura obyvatel podle náboženské víry (náboženského vyznání) v letech 1991 - 2011": believers 20,8%; non-believers 34,5%; no declared religion 44,7% |archive-url=https://web.archive.org/web/20180513040154/https://www.czso.cz/documents/10180/20551795/17022014.pdf/c533e33c-79c4-4a1b-8494-e45e41c5da18?version=1.0 |archive-date=13 May 2018 |url-status=live |df=dmy-all |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180513040154/https://www.czso.cz/documents/10180/20551795/17022014.pdf/c533e33c-79c4-4a1b-8494-e45e41c5da18?version=1.0 |archivedate=13 მაისი 2018 }}</ref> მონაწილეობას არ იღებს რელიგიურ გამოკითხვებში, ხოლო ნამდვილ ათეისტთა წილით (30%) ჩეხეთი მხოლოდ [[ჩინეთი|ჩინეთსა]] (47%) და [[იაპონია]]ს (31%) ჩამორჩება.<ref name="Global Index of Religion and Atheism">[https://secularpolicyinstitute.net/survey/global-index-of-religion-and-atheism/ Global Index of Religion and Atheism] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171226074016/https://secularpolicyinstitute.net/survey/global-index-of-religion-and-atheism/ |date=26 December 2017 }} [http://www.wingia.com/web/files/news/14/file/14.pdf Press Release] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131021065544/http://www.wingia.com/web/files/news/14/file/14.pdf |date=21 October 2013 }}. 2012. secularpolicyinstitute.net</ref> ჩეხ ხალხს ისტორიულად ახასიათებდნენ, როგორც „ტოლერანტებსა და რელიგიის მიმართ გულგრილებს“.<ref>Richard Felix Staar, ''Communist regimes in Eastern Europe'', Issue 269, p. 90</ref> 2011 წლის გამოკითხვაში მოსახლეობის 34%-მა განაცხადა, რომ აქ იყო რელიგიის მიმდევარი; 10% [[რომის კათოლიკური ეკლესია|კათოლიკე]] იყო, 0.8% - [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტი]]. მოსახლეობის 45%-მა არ უპასუხა კითხვას, თუ რომელ რელიგიას აღიარებდა იგი.<ref name="Czech Statistical Office">{{cite web |url=http://www.czso.cz/sldb2011/eng/redakce.nsf/i/tab_7_1_population_by_religious_belief_and_by_municipality_size_groups/$File/PVCR071_ENG.pdf |title=Population by religious belief and by municipality size groups |accessdate=23 April 2012 |publisher=Czech Statistical Office |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150221184947/http://www.czso.cz/sldb2011/eng/redakce.nsf/i/tab_7_1_population_by_religious_belief_and_by_municipality_size_groups/%24File/PVCR071_ENG.pdf |archivedate=21 February 2015 |df=dmy }}</ref> 1991 წლიდან 2001 წლამდე და შემდეგ 2011 წლამდე კათოლიციზმის მიმდევრები შემცირდა ჯერ 39%-დან 27%-მდე, შემდეგ კი 10%-მდე;<ref>{{cite web|url=http://www.czso.cz/csu/2008edicniplan.nsf/engt/24003E05ED/$File/4032080119.pdf|title=Population by denomination and sex: as measured by 1921, 1930, 1950, 1991 and 2001 censuses|language=Czech, English|accessdate=9 March 2010|publisher=Czech Statistical Office|archive-url=https://web.archive.org/web/20110221195344/http://www.czso.cz/csu/2008edicniplan.nsf/engt/24003E05ED/$File/4032080119.pdf|archive-date=21 February 2011|url-status=live|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110221195344/http://www.czso.cz/csu/2008edicniplan.nsf/engt/24003E05ED/$File/4032080119.pdf|archivedate=21 თებერვალი 2011}}</ref> სავარაუდოდ, მუსლიმი მოსახლეობა 20,000-ს შეადგენს, რაც ჩეხეთის მოსახლეობის 0.2%-ია.<ref>Europe’s Growing Muslim Population ''[http://www.pewforum.org/2017/11/29/europes-growing-muslim-population/]'', [[Pew Research Center]], 2016.</ref> ===განათლება=== ჩეხეთში სავალდებულო განათლება მოიცავს 9 წელს; შემდეგ მოქალაქეებს საშუალება აქვთ მიიღონ უმაღლესი განათლება უფასოდ (განათლების მიღების საშუალო დრო 13.1 წელია).<ref name="Sign In">{{Cite journal|title=Expansion of schooling and educational inequality in Europe: the educational Kuznets curve revisited|date=10 December 2013|url=https://academic.oup.com/oep/article-abstract/66/3/660/2364602/Expansion-of-schooling-and-educational-inequality?redirectedFrom=fulltext|doi=10.1093/oep/gpt036|journal=Oxford Economic Papers|author=Elena Meschi |author2=Francesco Scervini|volume=66|issue=3|pages=660–680|archive-url=https://web.archive.org/web/20161124101304/https://academic.oup.com/oep/article-abstract/66/3/660/2364602/Expansion-of-schooling-and-educational-inequality?redirectedFrom=fulltext|archive-date=24 November 2016|url-status=live|df=dmy-all|issn=0030-7653}}</ref> გარდა ამისა, ჩეხეთის რესპუბლიკას, ევროპის სხვა ქვეყნებთან შედარებით, აქვს უფრო თანაბარი საგანმანათლებლო სისტემა.<ref name="Sign In" /> [[კარლის უნივერსიტეტი (პრაღა)|კარლის უნივერსიტეტი]], რომელიც 1348 წელს დაარსდა, იყო პირველი უნივერსიტეტი [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალურ ევროპაში]]. ქვეყანაში სხვა ძირითად უნივერსიტეტებში შედის: მასარიკის უნივერსიტეტი, ჩეხეთის ტექნიკური უნივერსიტეტი, პალასკის უნივერსიტეტი, საშემსრულებლო ხელოვნების აკადემია და ეკონომიკის უნივერსიტეტი. == ეკონომიკა == [[ფაილი:CZexport2013.png|მინი|ჩეხეთის რესპუბლიკის 2013 წლის ექსპორტის გრაფიკული გამოსახულება.]] * '''რესურსები''' — [[ქვანახშირი]], [[თიხა]], [[გრაფიტი]], საშენი [[მერქანი|ხე-ტყე]]. * '''ერთობლივი ეროვნული პროდუქტი''' — 54 მლრდ $. ეროვნული შემოსავალი ერთ სულზე - 5 560 $. * '''ექსპორტი''' — მანქანათმშენებლობის პროდუქცია, სატრანსპორტო მოწყობილობანი, ქიმიკატები, [[რკინა]], [[ფოლადი]], [[მინა]]. * '''ვალუტა''' — [[ჩეხური კრონა]] (CZK); == კულტურა == === მუსიკა === მუსიკა ჩეხეთის რესპუბლიკაში უკვე 1000 წელზე მეტია არსებობს, რომელიც მოდის X საუკუნის ბოლოდან. ტრადიციური ფოლკლორული მუსიკა ბოჰემიის, მორავიის და სილესიასი ითვლება უმაღლესი კულტურის კლასიკურ მუსიკად. ცნობილი ჩეხი კომპოზიტორები არიან: ადამ მიჩნა, ჟან დისმასი ზელენკა, იოსეფ მისლივეჩეკი, ბედრიხ სმეტანა, ლეოს იანაჩეკი, ანტონინ დვორაკი, იოსეფ სუკი, ბოჰუსლავ მატინუ, ერვინ შულჰოფი და პეტრ ებენი. ყველაზე ცნობილი მუსიკალური ფესტივალია - გაზაფხული პრაღაში, რომელიც 1946 წლიდან მოყოლებული ტარდება. === თეატრი === ჩეხეთის რესპუბლიკის თეატრს მდიდარი ტრადიციები აქვს მოყოლებული შუა საუკუნეებიდან. XIX საუკუნეში, ქვეყნის გამოღვიძებისთვის მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა თეატრმა და ასევე შემდგომ პერიოდში, სადაც XX საუკუნეში გახდა მოდერნიზებული ევროპული თეატრის ნაწილი. == სპორტი == სპორტული ცხოვრება არის ბევრი ჩეხი მცხოვრების ნაწილი, რომელიც ძირითადად ქომაგობაში გამოიხატება. ორი ძირითადი სპორტი არის გამორჩეული ჩეხეთის რესპუბლიკაში - [[ფეხბურთი]] და [[ყინულის ჰოკეი]], სადაც ორივე მათგანს ააქვს უმაღლესი და ამავე დროს თანაბარი დასწრება სტადიონებზე, ასევე მედიის ერთნაირი ყურადღება. [[ჩოგბურთი]] ასევე დიდი ყურადღების ცენტრშია ჩეხეთის რესპუბლიკაში. ასევე ბევრი სხვა სპორტის სახეობაა ჩეხეთში ნორმალურ დონეზე განვითარებული: [[კალათბურთი]], [[ფრენბურთი]], [[ხელბურთი]]. ჩეხეთის ყინულის ჰოკეის ნაკრებმა მოიგო ოქროს მედალი 1998 წლის [[ზამთრის ოლიმპიური თამაშები|ზამთრის ოლიმპიადაზე]], ასევე ნაკრებმა შეძლო 6 მსოფლიო ჩემპიონატის მოგება, მათ შორის 1999-2001 წლებში გადაბმულად. სპორტი ერთ-ერთ პატრიოტიზმის ნიშანია ჩეხეთში, სადაც ღონისძიების დაწყებამდე რამდენიმე დღით ან კვირით ადრე ემზადებიან. ივენთებში იგულისხმება: მსოფლიო ჩემპიონატი ყინულის ჰოკეიშო, ოლიმპიური თამაშები ყინულის ჰოკეიში, უეფას ჩემპიონთა თასი, ფიფას მსოფლიო ჩემპიონატი. ყურადღება ძირითადად მაინც გადანაწილებულია ყინულის ჰოკეიზე და ფეხბურთზე, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ნაკრები ფეხბურთში მის მეტოქე გერმანიას ან ჰოლანდიის ნაკრებს ხვდება, ასევე რუსეთის, ფინეთის, შვედეთის, ამერიკის ან კანადის ნაკრებს ხვდება ყინულის ჰოკეიში, ასევე სლოვაკეთის ნაკრებთან ორივე სპორტში. თამაშები კი გერმანიასა და რუსეთს შორის, დამატებით მეტოქეობის ელემენტებს ასევე ისტორიული პოლიტიკური მხარეებითაც ატარებს. == მემკვიდრეობა == {{მთავარი|იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩეხეთში}} [[ფაილი:Prague - Charles Bridge.jpg|მინი|კარლის ხიდი]] * '''პრაღა''' — ისტორიული ცენტრი (XIII — XVII სს.), [[კარლის ხიდი]] (XIV ს.), [[პრაღის ციხესიმაგრე]] (IX ს.), [[წმინდა ვიტის საკათედრო ტაძარი]] (XIV ს.), რატუშა XIV ს.; * '''ბრნო''' — წმინდა პეტრესა და პავლეს ტაძარი (XV ს.), რატუშა (XVI ს.); * '''პლზენი''' — წმინდა ბართლომეს ეკლესია (XIII ს.), რატუშა (XVI ს.); * '''[[ჩესკი-კრუმლოვი]]''' — ისტორიული ცენტრი; * '''[[კუტნა-ჰორა]]''' — შუა საუკუნეების ვერცხლის ქალაქი; * '''[[ტელჩი]]''' — ძველი ქალაქი. == ცნობილი ჩეხები == * '''პოლიტიკოსები''' — [[გუსტავ ჰუსაკი]], [[ვაცლავ ჰაველი]]; * '''მწერლები''' — [[კარელ ჩაპეკი]], [[იაროსლავ ჰაშეკი]]; * '''კომპოზიტორები''' — [[ანტონინ დვორჟაკი]], [[ბედრჟიხ სმეტანა]]; * '''რეჟისორი''' — [[მილოშ ფორმანი]]; * '''სპორტსმენები''' — [[ემილ ზატოპეკი]] (მძლეოსნობა), [[ვერა ჩასლავსკა]] (ტანვარჯიში), [[ვერა მენჩიკი]] (ჭადრაკი), [[ივან ლენდლი]], [[მარტინა ნავრატილოვა]], [[იანა ნოვოტნა]], [[მარტინა ჰინგისი]] (ყველა ჩოგბურთი); [[იარომირ იაგრი]] (ჰოკეი). ჩეხეთთან არის დაკავშირებული [[მადლენ ოლბრაიტი]]ს (აშშ-ს სახელმწიფო მდივანი), [[ზიგმუნდ ფროიდი]]ს, [[ფრანც კაფკა]]ს, [[ვილჰელმ სტეინიცი]]ს (მოჭადრაკე) სახელები. == გალერეა == <center> <gallery perrow="6"> ფაილი:Praga 0003.JPG|პრაღის ასტრონომიული საათი, რომელიც არის უძველესი მუშა ასტრონომიული საათი მსოფლიოში ფაილი:Burgkarlstein01.jpg|კარლსტეინის ციხესიმაგრე ცენტრალურ ბოჰემიანის რეგიონში, რომელიც დაარსებული იქნა 1348 წელს ჩარლზ IV-ს მიერ ფაილი:Marienbad-Brunnen.jpg|მარიანსკე ლაზნე, სპა სოფელი კარლოვი ვარის რეგიონში ფაილი:CeskyKrumlovNacht.JPG|ჩეხეთის კრუმლოვის ციხესიმაგრე სამხრეთ ბოჰემიანის რეგიონში ფაილი:Zamek hluboka 1 beentree.jpg|სამეფო ციხესიმაგრე ჰლუბოკას ვლტავოუში, აშენებული XIII საუკუნეში ფაილი:Jaromír Jágr Russia vs. Czech Republic 2010 Olympics.jpg|იარომირ იაგირი არის ლიდერი მექულეთა შორის მოქმედ [[NHL]] ჰოკეისტებს შორის ფაილი:KUTNA HORA (js) 11.jpg|წმინდა ბარბარას ეკლესია კუტნა ჰორაში ფაილი:Moravian Slovak Costumes during Jizda Kralu.jpg|ტრადიციული კოსტუმები ფაილი:Cesky Stemberk 01.JPG|ჩეხური სტერნბერკი არის ადრეული გოთიკური ციხესიმაგრე XIII საუკუნეში აშენებული ფაილი:Zámek Lednice.jpg|ჩეტო ლედნიცეში, არის ვილა რომელსაც ააქვს ყველაზე დიდი პარკი ქვეყანაში ფაილი:Husova bouda zima, lyzari.JPG|ხედი კრკონოშეს მთებიდან ფაილი:Czech crown jewels.jpg|უძველესი ჩეხეთის სამეფო იუველირი არის ევროპაში სიძველით მე-4 ადგილზე </gallery> </center> == ლიტერატურა == * Hochman, Jiří (1998). [https://books.google.com/books?id=dx4LnRC8hSQC ''Historical dictionary of the Czech State'']. Scarecrow Press. {{ISBN|0810833387}} == რესურსები ინტერნეტში == {{commons|Czech Republic|ჩეხეთი}} * [http://www.czech.cz/en/ Czech Republic] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140914000132/http://www.czech.cz/en/ |date=2014-09-14 }}. * [http://www.vlada.cz/en/ Governmental website]. * [http://www.hrad.cz/en/ Presidential website]. * [https://web.archive.org/web/20070605063003/http://portal.gov.cz/wps/portal/_s.155/19005 Portal of the Public Administration]. * [http://www.psp.cz/cgi-bin/eng/sqw/hp.sqw Chamber of Deputies] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071020021403/http://www.psp.cz/cgi-bin/eng/sqw/hp.sqw |date=2007-10-20 }}. * [http://www.senat.cz/index-eng.php Senate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060619200956/http://www.senat.cz/index-eng.php |date=2006-06-19 }}. * [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-c/czech-republic.html Chief of State and Cabinet Members] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081210080250/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-c/czech-republic.html |date=2008-12-10 }}. * [https://web.archive.org/web/20110129060510/http://www.czso.cz/eng/redakce.nsf/i/home Czech Statistical Office] * [http://www1.ceses.cuni.cz/benacek/hist%20kniha2.pdf History of Czech Economic and Political Alignments Viewed as a Transition] == სქოლიოო == {{სქოლიო}} {{ევროპის ქვეყნები}} {{ევროპის კავშირის წევრები}} [[კატეგორია:ჩეხეთი| ]] [[კატეგორია:ევროპის ქვეყნები]] [[კატეგორია:სლავური ქვეყნები]] [[კატეგორია:ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:ნატოს წევრი სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]] [[კატეგორია:ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფოები]] tcwaf63vppn4c8sladz21lzvehxl1uu 14 7695 4823626 3573691 2025-07-02T10:46:17Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823626 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Literature of Georgia}} [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ქართული კულტურა|ლიტერატურა]] seubux9g42pwxm3w3851zqhjnk09ytd 0 8773 4823390 4745237 2025-07-02T08:01:53Z M. 10110 /* ბიბლიოგრაფია */ 4823390 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი|მოქალაქეობა={{დროშა|რუსეთის იმპერია}} <br /> {{დროშა|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა}} <br /> {{დროშა|სსრკ}}|სურათი=ზ. ჭიჭინაძე.jpg}} '''ზაქარია ეგნატეს ძე ჭიჭინაძე''' (დ. [[1853]], [[თბილისი]] ― გ. [[27 დეკემბერი]], [[1931]], იქვე) — [[ქართველები|ქართველი]] საზოგადო მოღვაწე, გამომცემელი, ლიტერატურისა და ისტორიის მკვლევარ-პოპულარიზატორი. ==ბიოგრაფია== === განათლება === ზაქარია ჭიჭინაძე ეგნატე ჭიჭინაძის ოჯახში მეთხუთმეტე შვილი იყო. დაწყებით განათლება მიიღო [[თბილისი|თბილისში]], ჯერ მთაწმინდის სკოლაში, შემდეგ კი ერეკლე ბატონიშვილის სახელობის სასწავლებელში. 13 წლიდან იწყება მისი შრომითი საქმიანობა, მუშაობს თამბაქოს ფაბრიკაში, სასტუმროში. ერთხანს საცენზურო კომიტეტში მოხელედ. თავიდანვე გატაცებით კითხულობს ისტორიულ და გეოგრაფიულ ლიტერატურას, აგროვებს ძველ ხელნაწერებს. [[1869]] წელს დაუახლოვდა ცნობილ ქართველ პუბლიცისტსა და საზოგადო მოღვაწეს [[სერგეი მესხი|სერგეი მესხს]], რომელმაც ზაქარია მიიწვია გაზეთ [[დროება (XIX საუკუნე)|“დროების”]] თანამშრომლად. [[1872]] წლიდან ამ გაზეთის ფურცლებზე სისტემატურად იბეჭდებოდა ზ. ჭიჭინაძის წერილები “მთაწმინდელის” ფსევდონიმით. [[1875]]-[[1878]] წლებში ზაქარიამ შეკრიბა 500-ზე მეტი ძველი ხელნაწერი, [[პერგამენტი]] და კომენტარებით გამოსცა. ზაქარია წიგნებს წერდა, საკუთარ სტამბაში აწყობდა, ბეჭდავდა, კინძავდა და თვითონვე გაჰქონდა ბაზარზე გასაყიდად. ჭიჭინაძემ გამოსცა [[ქართლის ცხოვრება|„ქართლის ცხოვრება”]] (რამდენიმე ტომად). მის მიერაა შედგენილი და გამოცემული მრავალი ისტორიული, ბიბლიოგრაფიული, ეთნოგრაფიული, სამეცნიერო-პოპულარული და სხვა ხასიათის წიგნი. ზაქარიამ შექმნა ქართველ მოღვაწეთა ცხოვრებისა და მოღვაწეობის ამსახველი მონოგრაფიული შრომები, რომლებიც დღესაც დიდ დახმარებას უწევენ მკვლევართ. იყო თვითნასწავლი. იდეური მიმართულებით ხალხოსანი. გამოაქვეყნა [[რობერტ ოუენი|ოუენის]], [[ფრანსუა მარი შარლ ფურიე|ფურიეს]], [[პიერ ჟოზეფ პრუდონი|პრუდონის]], [[ფერდინანდ ლასალი|ლასალისა]] და [[ლუი ბლანი|ბლანის]] ბიოგრაფიები, დაწერა ნეკროლოგი [[მარქსი, კარლ|კარლ მარქსზე]]. გამოსცა „პარიზის ქრონიკა“ (1910), მეორედ გამოსცა [[ბროსე, მარი|ბროსე]]-[[ჩუბინაშვილი, დავით|ჩუბინაშვილისეული]] „ქართლის ცხოვრება" (1913, ორ ნაწილად), ავრცელებდა არალეგალურ სოციალისტურ ლიტერატურას, ხელმძღვანელობდა მუშა-ხელოსანთა წრეს. გამოაქვეყნა საქართველოში ბატონყმობის ფაქტობრივი მდგომარეობის მასალები (დოკუმენტები). გამოცემები არ იყო კრიტიკული, მაგრამ აკმაყოფილებდა ისტორიულ-დოკუმენტური ძეგლების პოპულარიზაციის ინტერესებს. ამავე ინტერესებს ემსახურებოდა ჭიჭინაძის მრავალრიცხოვანი (120-ზე მეტი) ნარკვევი და წერილი საქართველოს პოლიტიკური, სოციალური, ეკონომიკურისა და კულტურის ისტორიის საკითხებზე. [[1922]] წლის [[თებერვალი|თებერვალში]] მხცოვან მწიგნობარს მოღვაწეობის 50 წლის იუბილე გადაუხადეს, რომელიც მიჩნეული იქნა ქართული წიგნის იუბილედაც, რადგან ქართული წიგნის შედგენა-გამოცემასთან იყო დაკავშირებული ზაქარია ჭიჭინაძის მთელი სიცოცხლე. იგი ამ საქმის პიონერი იყო. გაზეთი ,,[[კომუნისტი]]’’ [[1922]] წლის [[19 თებერვალი|19 თებერვალს]] წერდა: ,,ის ცოცხალი მატიანეა ჩვენი მწერლობის და ვისაც სურს გაიგოს ჩვენი აზრის განვითარების ისტორია, ის ზაქარიას ვერ ასცდება.“ დიდი დამსახურება მიუძღვის ჭიჭინაძეს ქართულ ხელნაწერთა შეგროვებასა და წიგნების გავრცელებაში, განსაკუთრებით აჭარასა და სამხრეთ საქართველოში. ზაქარია ჭიჭინაძე გარდაიცვალა [[1931]] წლის [[27 დეკემბერი|27 დეკემბერს]]. დასაფლავებულია [[პანთეონი (მთაწმინდა)|მთაწმინდის პანთეონში]]. ==ბიბლიოგრაფია== * 1887 — ქართული მწერლობა მეთორმეტე საუკუნეში * 1891 — დიმიტრი ბაქრაძე * 1896 — [https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/401287 თავდგირიძიანთ გვარის ღალატი და ალი-ფაშა თავდგირიძე], ახალ-სენაკი, კ. თავართქილაძის სტამბა * 1894 — ქართველთ ებრაელნი საქართველოში * 1895 — აბატი პეტრე ხარისჭირაშვილი * 1898 — უმთავრესი მიზეზები საქართველოს მიმართ რომის ყურადღებისა * 1898 — ბენია, ქართველთ მეფეების ხუმარა * 1899 — Исарлов, Л.С. Письма о Грузии * 1900 — ისტორია ქართულის სტამბისა და წიგნების ბეჭდვისა, 1626-1900. * 1900 — ქართველთ ხელოსნები და ხელოსნობა საქართველოში * 1901 — აღამაჰმად-ხანის თავის მკვეთელი მცხეთელი ანდრია (სადიხა) და მორჩილი რაჟდენ ბარამიძე * 1903 — პარიჟის ქრონიკა ანუ ცხოვრება საქართველოსა * 1903 — [https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/223321 მღვთის-მშობლის კათოლიკეთა ეკლესია ბათუმში] * 1904 — ქართველთ ებრაელნი საქართველოში * 1904 — ქართველ კათოლიკეთ პატრი მიხეილ თამარაშვილი და მისი შრომანი * 1904 — ქართველთ კათოლიკენი და საქართველოს დაკარგული სოფლები * 1904 — ისტორია ხურსიძის (ისარლოვი) გვარისა და შოთა (შიო) რუსთაველი * 1904 — [https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/478329 ქართველ კათოლიკეთ მოღვაწენი და მესხეთ-ჯავახეთის ცნობები] * 1905 — სამცხე-საათაბაგო * 1905 — [https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/220551 ქართველ კათოლიკენი ყველა ასპარესზედ და ზოგი რამ წერილები დასავლეთ საქართველოზე] * 1905 — [https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/439665 ქართველ კათოლიკეთა ვაჭრობა] * 1906 — თბილისის ამბოხება ანუ დიდი ბუნტი 1865 წ. * 1906 — მესხეთ-ჯავახეთის გათათრება * 1906 — მოკლე ისტორია ქართულის თეატრისა, 1791-1906 * 1909 — ისტორია ქართული სტამბისა და წიგნის ბეჭდვისა, 1709-1909. მეფე ვახტანგ მეექვსე * 1910 — სოლომონ ლეონიძე * 1911 — [http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/140662 ისტორია ოსმალეთის ყოფილ მუსულმან ქართველთ საქართველოსი], ბათუმი * 1912 — მუჰაჯირი-ემიგრაცია * 1912 — ქართველ მაჰმადიანთ გადასახლება ოსმალეთში * 1912 — [https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/214109 ქართველ კათოლიკეთ სამშობლო ქვეყნის მოღვაწეები] * 1913 — მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში * 1913 — ოსეთის ისტორია ქართულის ისტორიულის წყაროებით, სურათებით * 1915 — ქართველების გამაჰმადიანება ანუ ქართველთ გათათრება * 1916 — ქართველ მაჰმადიანთა ცხოვრება * 1916 — ნიკოლოზ ბესარიონის-ძე ღოღობერიძე და ქართული სტამბა 1627-1913 წ. * 1916 — ვახტანგ მეექვსე და სხვათა შრომა ქართული სტამბის წინაშე * 1916 — ოსების ჩამოსახლება ქართლში და ქართველების ამაგი და ღვაწლი მათზედ. * 1917 — სარგის თმოგველი და მისი დილარიანი * 1917 — ქართველ მეფეთ დროის ქართველ რესპუბლიკანელები და მეფე ერეკლეს წერილები ვენეციის რესპუბლიკური მთავრობის წინაშე * 1919 — ისტორია "ფარული საზოგადოებისა"; ფილადელფოს კიკნაძე * 1920 — აღა-მაჰმადხანის მეორეთ შემოსევა და მისი წამქეზებელნი 1797 წ. * 1920 — მარიამ დედოფალმა რა მიზნით მოკლა რუსის გენერალი ლაზარევი და კრწანისის ომის ამბავი 1795 წ. * 1924-1925 — საქართველოს ბატონყმობის ფაქტიური მასალები ==ლიტერატურა== {{ქსე|11|403|შ. ხანთაძე}} *''ასათიანი ლ.,'' ქართველი მწიგნობარი, მის წგნ.:რჩეული ნაწერები, ტ. 1, თბ., 1958; *''მახათაძე ნ.,'' ზაქარია ჭიჭინაძე და ძველი ქართული მწერლობის საკითხები, «მაცნე. ენისა და ლიტერატურის სერია», 1978, №1; *''რამიშვილი ა.,'' ზაქარია ჭიჭინაძე (დოკუმენტური მასალები). «საისტორიო მოამბე», 1960, ტ. 11-12; *''ტაბიძე გ.,'' ზაქარია ჭიჭინაძე, ტფ., 1922; *''ხუნდაძე ს.'', სოციალიზმის ისტორიისათვის საქართველოში, ტ. 2, ტფ. 1927; * ქართულ-ოსური ურთიერთობები, თბ., 2020 == რესურსები ინტერნეტში == * [http://dspace.nplg.gov.ge/simple-search?query=%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90+%E1%83%AD%E1%83%98%E1%83%AD%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AB%E1%83%94&sort_by=dc.date.issued_dt&order=asc&rpp=100&etal=0&filtername=author&filterquery=%E1%83%AD%E1%83%98%E1%83%AD%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AB%E1%83%94%2C+%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90&filtertype=equals საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა/ივერიელი] * [http://dspace.gela.org.ge/browse?type=author&value=%E1%83%AD%E1%83%98%E1%83%AD%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AB%E1%83%94%2C+%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90&sort_by=2&order=ASC&rpp=100&etal=0&submit_browse=Update Browsing by Author ჭიჭინაძე, ზაქარია] * [https://burusi.wordpress.com/2009/09/12/zakharia-chichinadze/ ზაქარია ჭიჭინაძე – ბიოგრაფია] * [http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/1864 ზაქარია ჭიჭინაძე – ბიოგრაფია] * [https://www.facebook.com/zakariatchitchinadze ზაქარია ჭიჭინაძე] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ჭიჭინაძე, ზაქარია}} [[კატეგორია:ქართველი ისტორიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1854]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1931]] [[კატეგორია:მთაწმინდის პანთეონში დაკრძალულები]] [[კატეგორია:ჭიჭინაძეები|ზ]] [[კატეგორია:საქართველოს საისტორიო და საეთნოგრაფიო საზოგადოების წევრები]] sa128pm4ljb70cpbkk7v775vbprqjjj 0 9652 4822989 4822847 2025-07-01T13:56:09Z MPF 64680 replace misidentified image 4822989 wikitext text/x-wiki {{ტაქსოდაფა | სახელი =პორფირიონი | სურათის ფაილი =Western swamphen (Porphyrio porphyrio), Island of Mallorca, Spain.jpg | სურათის წარწერა = | სურათის აღწერა = | სამეფო = ცხოველები | ტიპი =[[ქორდიანები]] | კლასი =[[ფრინველები]] | რიგი = | ოჯახი =[[ლაინასებრნი]] | გვარი = | სახეობა ='''პორფირიონი''' | ლათ =Porphyrio porphyrio | არეალის რუკა = | ვიკისახეობები =Porphyrio porphyrio | commons = Porphyrio porphyrio }} '''პორფირიონი''', ''ხონთქრის ქათამი'' ({{lang-la|Porphyrio porphyrio}}) — [[ლაინასებრნი|ლაინასებრთა]] ოჯახის [[ფრინველები|ფრინველი]]. გავრცელებულია [[სამხრეთი ევროპა|სამხრეთ ევროპაში]], [[სამხრეთი აზია|სამხრეთ აზიაში]], [[აფრიკა]]ში, [[ავსტრალია]]სა და დასავლეთ [[პოლინეზია]]ში, აღმოსავლეთ [[დაღესტანი|დაღესტანსა]] და [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]], სამხრეთ-აღმოსავლეთ [[თურქმენეთი|თურქმენეთში]]. წინათ [[საქართველო]]ში გვხვდებოდა [[ჯანდარის ტბა|ჯანდარისა]] და [[კუმისის ტბა|კუმისის ტბებზე]]. პორფირიონი ბინადრობს ზღვებისა და მტკნარი წყალსატევების პირას, ხშირ ლერწამ-ლელქაშში, [[ბუდე]]ს იკეთებს მიწაზე. მისი სხეულის სიგრძე 45 სმ აღწევს. ცხოვრობენ წყვილებად, აპრილში დედალი დებს 5-7 (ჩვეულებრივ 3-5) კვერცხს, კრუხობს ორივე მშობელი 22-25 დღე-ღამეს. იკვებება მცენარეული საკვებით, უმნიშვნელო რაოდენობით მწერებით. მეტად იშვიათად ჭამს ბაყაყს, ფრინველის მართვეს. შეტანილია „[[წითელი წიგნი|წითელ წიგნში“]]. == ლიტერატურა == {{ქსე|8|171|ჟორდანია რ.}} [[კატეგორია:ლაინასებრნი]] 8umd8lqgwehf30h7b4j5a2whtan8cgc 14 9970 4823362 3829975 2025-07-02T07:09:03Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823362 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:საქართველოს პოლიტიკური ისტორია|აჯანყებები]] [[კატეგორია:საქართველოს სამხედრო ისტორია|აჯანყებები]] 4lcixj6v5ayjybz2qezhf3w39s9070i 0 10395 4823150 4738810 2025-07-02T04:17:52Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823150 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Constitution of the United States, page 1.jpg|thumb|200px|აშშ კონსტიტუცია, I გვერდი]] [[ფაილი:Constitution of the United States, page 2.jpg|thumb|200px|აშშ კონსტიტუცია, II გვერდი]] [[ფაილი:Constitution of the United States, page 3.jpg|thumb|200px|აშშ კონსტიტუცია, III გვერდი]] [[ფაილი:Constitution of the United States, page 4.jpg|thumb|200px|აშშ კონსტიტუცია, IV გვერდი]] '''ამერიკის შეერთებული შტატების კონსტიტუცია''' — [[ამერიკის შეერთებული შტატები]]ს უზენაესი კანონი. მასზე მუშაობა დასრულდა [[1787]] წლის [[17 სექტემბერი|17 სექტემბერს]], რის შემდეგაც სპეციალური კონვენციით მოხდა [[რატიფიკაცია]] თითოეული შტატის მიერ. ამით შეიქმნა სუვერენული შტატების ფედერალური გაერთიანება და ამ გაერთიანების მმართველი ფედერალური მთავრობა. იგი ძალაში შევიდა [[1789]] წელს და გამოყენებულია მოდელად სხვა სახელმწიფოების მიერ. ამერიკის შეერთებული შტატების კონსტიტუცია ამჟამად მოქმედ, დაწერილ, კონსტიტუციებს შორის ყველაზე ძველია. კონსტიტუციაზე ხელმომწერთა შორის ყველაზე ხანდაზმული ადამიანი იყო 81 წლის [[ბენჯამინ ფრანკლინი]], ყველაზე ახალგაზრდა ხელმომწერი კი — ჯონათან დეიტონი. == ისტორია == [[ამერიკის რევოლუცია|ამერიკის რევოლუციის]] დროს [[ცამეტი კოლონია|13 შტატის]] მიერ შეიქმნა ძალიან სუსტი ცენტრალური მთავრობა, რომლის ერთადერთი კომპონენტიც კონგრესი იყო, რომელიც ხელმძღვანელობდა [[კონფედერაციის სტატიები]]თ. კონგრესმა ვერაფრით შეძლო [[ტეხასი]]ს შემოერთება, რადგან არ არსებობდა არც სასამართლო და არც აღმასრულებელი ხელისუფლება, რომელიც ხელს შეუწყობდა ამ საკითხის მოგვარებას. სტატიებში ცვლილებების შეტანისათვის საჭირო იყო წარმომადგენელთა თანხმობა, თუმცა მაშინდელი დელეგატები არასერიოზულად უდგებოდნენ საკითხს, სხდომებს აცდენდნენ, რის გამოც მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებების მისაღებად კვორუმი არ იკრიბებოდა. [[1786]] წლის სექტემბერში, ხუთი შტატის წარმომადგენელთაგან შემდგარი კომისია შეიკრიბა [[ანაპოლისის კონვენცია]]ზე, რათა განეხილათ კონფედერაციის სტატიების რეგულირება და დალაგება, რომელიც ხელს შეუწყობდა კომერციის განვითარებას. მათ [[ფილადელფია]]ში მიიწვიეს შტატების წარმომადგენლები, რათა განეხილათ ფედერალური მთავრობის შექმნის იდეა. [[1787]] წლის [[21 თებერვალი|21 თებერვალს]] დებატების შედეგად გადაწყდა კონფედერაციის სტატიების კიდევ ერთხელ შესწორება. თორმეტი შტატი ([[როდ აილენდი]]ს გამოკლებით) დაეთანხმა ამ გადაწყვეტილებას და დაიგეგმა [[1787]] წლის მაისში შეხვედრა. მიღებული რეზოლუცია ითვალისწინებდა არსებული კანონმდებლობის შესწორებასა და დახვეწას, თუმცა შემდეგ გადაწყდა ახალი კონსტიტუციის შექმნა. [[1787]] წლის [[17 სექტემბერი|17 სექტემბერს]] ახალ კონსტიტუციაზე მუშაობა დასრულდა, ხოლო [[1789]] წლის [[4 მარტი|4 მარტს]], მას შემდეგ რაც შტატებმა მისი რატიფიცირება მოახდინეს, ძალაში შევიდა . კონსტიტუციის ორიგინალი ინახება ეროვნულ არქივში, [[ვაშინგტონი (კოლუმბიის ოლქი)|ვაშინგტონში]] (კოლუმბიის ოლქი). == კონსტიტუციური კანონმდებლობა == კონსტიტუციური კანონმდებლობა ეს არის კანონთა კრებული, მასში შემავალი კანონები განსაზღვრავს: შტატების მართვას, შტატებს შორის ურთიერთობას, თითოეული შტატისა და ფედერალური მთავრობის ურთიერთობას; საქმის წარმოებას აღმასრულებელ, საკანონმდებლო და სასამართლო ხელისუფლებებს შორის. ის ასევე განსაზღვრავს როგორც აშშ-ს მოქალაქის, ასევე უცხოელთა ურთიერთობას ფედერალურ და შტატების მთავრობებთან. == მთავრობა == მიუხედავად იმის რომ კონსტიტუციაში, მისი მიღების შემდეგ შევიდა რამდენიმე ცვლილება, ფუნდამენტი და მის მიერ განსაზღრული მთავრობის სტრუქტურა ისეთივეა როგორიც ეს იყო 1789 წელს. არსებობს ხელისუფლების სამი შტო – [[აღმასრულებელი ხელისუფლება|აღმასრულებელი]], [[საკანონმდებლო ხელისუფლება|საკანონმდებლო]] და [[სასამართლო ხელისუფლება|სასამართლო]] – ისინი ერთმანეთისგან გამოყოფილები არიან, მაგრამ თითოეული მათგანის უფლებები რეგულირდება დანარჩენი ორის მიერ. სახელმწიფო ხელისუფლება ხორციელდება ხელისუფლების დანაწილების პრინციპზე დაყრდნობით, ეს პრინციპი ნაწილობრივ ეყრდნობა [[მონტესკიე, შარლ დე სეკონდა|ბარონ დე მონტესკიეს]] იდეებს. კონსტიტუცია და ყველა ის კანონი რომელიც მისგან გამომდინარეობს, რომელიც დამტკიცებულია [[სენატი]]ს მიერ, დგას ყველა სხვა კანონზე და სააღსრულებო აქტზე მაღლა. თუ ამერიკის შეერთებული შტატების სასამართლო გამოიტანს [[ანტიკონსტიტუციური|ანტიკონსტიტუციურ]] გადაწყვეტილებას ის იქნება გაუქმებული. თუ რომელიმე [[საჯარო მოხელე]] გამოსცემს რაიმე აქტს, რეზოლუციას ან ბრძანებას და ის იცნობა ანტიკონსტიტუციურად ფედერალური სასამართლო მას გააუქმებს (იხ. „<nowiki/>[[''აშშ ნიქსონის წინააღმდეგ''|აშშ ნიქსონის წინააღმდეგ]]<nowiki/>“). [[მეთოთხმეტე შესწორება|მეთოთხმეტე შესწორების]] ძალაში შესვლის შემდეგ, ყველა პიროვნება არის თანაბარია კანონის წინაშე. ყველა შტატი თანასწორია და ამ პრინციპებზე დაყრდნობით არცერთ მათგანს არ შეუძლია მიიღოს რაიმე პრივილეგია ფედერალური მთავრობისგან. კონსტიტუციის თანახმად ყველა შტატი ვალდებულია სცნოს და პატივისცეს სხვა შტატების კანონებს. კონსტიტუციის მეხუთე თავის მიხედვით, კონგრესს შეუძლია წამოაყენოს წინადადება კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანის თაობაზე. ასევე შტატების 2 მესამედს შეუძლია შეიტანოს წინადადება კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანის თაობაზე. მას შემდეგ რაც შესწორება მიღებული იქნება, ის ითვლება კონსტიტუციის ნაწილად. == პრეამბულა == [[ფაილი:Scene at the Signing of the Constitution of the United States.jpg|thumb|250px|left|კონსტიტუციაზე ხელის მოწერი პროცესი, ავტ. ჰოვარდ კრისტი]] პრეამბულაში ვკითხულობთ: ''ჩვენ, ამერიკის შეერთებული შტატების ხალხი, უფრო დახვეწილი გაერთიანების შესაქმნელად, სამართლიანობის დასამკვიდრებლად, შიდა სტაბილიზაციის დასამყარებლად, საერთო თავდაცვის უზრუნველსაყოფად, სოციალური დონის გასაუმჯობესებლად და ჩვენი და ჩვენი შთამომავლობის თავისუფლების გასამტკიცებლად, ვაარსებთ ამ კონსტიტუციას ამერიკის შეერთებული შტატებისათვის''. პრეამბულა არც კრძალავს და არც აკანონებს რაიმე ქმედებას, ის უბრალოდ არის განმარტება იმისა თუ რისთვის შეიქმნა კონსტიტუცია. პრეამბულა როგორც ასეთი არის პირველი სამი სიტყვა ('''''We the People'''''). == კონსტიტუციის თავები == კონსტიტუცია შედგება შვიდი თავისგან === საკანონმდებლო ხელისუფლება === [[ფაილი:Seal of the United States Congress.svg|100px|left]] '''პირველი თავი''' აარსებს ხელისფლების საკანონმდებლო შტოს, [[აშშ-ის კონგრესი|ამერიკის შეერთებული შტატების კონგრესს]], რომელიც შედგება [[წარმომადგენელთა პალატა (აშშ)|წარმომადგენელთა პალატისა]] და [[აშშ-ის სენატი|სენატისაგან]]. კონსტიტუციის ეს ნაწილი განსაზღვრავს ორივე პალატის, არჩევნების წესსა და მისი წევრების უფლებამოსილებებს. პირველი თავი ასევე კანონწარმოების პროცედურას და საკანონმდებლო ხელისუფლების უფლებამოვალეობას განსაზღვრავს. და ბოლოს ის აწესებს ლიმიტებს ფედერალურ და შტატების საკანონმდებლო ორგანოებზე. === აღმასრულებელი ხელისუფლება === [[ფაილი:USPresidentialSeal.jpg|100px|left]] მეორე თავი აღწერს [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტის]] ფუნქციებს (აღმასრულებელ ხელისუფლებას): პრეზიდენტის არჩევის წესს, მისი კაბინეტის უფლებამოსილებანს, მოვალეობებს და ა.შ. ის ასევე განსაზღვრავს [[ამერიკის შეერთებული შტატების ვიცე-პრეზიდენტი]]ს ფუნქციას და ადგენს რომ ვიცე პრეზიდენტი ხდება პრეზიენტის მოვალეობის შემსრულებელი იმ შემთხვევაში თუ პრეზიდენტი ქმედუუნაროა, გარდაიცვლება ან გადადგება, ამ ნაწილის შესახებ უფრო დაწვრილებით არის ნათქვამი აშშ კონსტიტუციის ოცდამეხუთე შესწორებაში. მეორე თავი ასევე განსაზღვრავს [[იმპიჩმენტი]]ს და სხვა საჯარო მოხელეების გადაყენების პროცედურებს (პრეზიდენტი, ვიცე პრეზიდენტი, მოსამართლეები და სხვ.). (იხ. [[საპრეზიდენტო რესპუბლიკა]]). === სასამართლო ხელისუფლება === [[ფაილი:Seal of the United States Supreme Court.png|100px|left]] '''მესამე თავი''' აღწერს [[ამერიკის შეერთებული შტატების ფედერალური სასამართლო|სასამართლო სისტემას]] (სასამართლო შტო), [[უზენაესი სასამართლო]]ს ჩათვლით. ამ თავში არის მოთხოვნა, რომ იყოს უზენაესი სასამართლო, რომელსაც დაექმვემდებარება მასზე დაბალი რანგის სასამართლოები; უზენაეს სასამართლოს აქვს უფლება, არა მარტო გადახედოს დაქვემდებარებული სასამართლოების მიერ გამოტანილ გადაწყვეტილებებს, არამედ საჭიროების შემთხვევაში შეცვალოს კიდეც. მესამე თავი ასევე ადგენს, რომ [[სისხლის სამართლის პროცესი|სისხლის სამართლის პორცესებისას]] აუცილებელია [[მსაჯულები]]ს არსებობა. [[სახელმწიფო ღალატი]]ს შემთხვევაში საქმის განხილვა ევალება კონგრესს. === შტატების უფლებები === '''მეოთხე თავი''' განსაზღვრავს ურთიერთობებს შტატებსა და ფედერალურ მთავრობას შორის და ურთიერთობებს თვითონ შტატებს შორის . კონგრესი უფლებამოსილია დაარეგულიროს შტატების ხელისფლების მიერ გამოცემული აქტები და სხვა დოკუმენტები. შტატებს ეკრძალებათ ადგილობრივი მოსახლის პრივილეგირებულად გამოცხადება სხვა შტატის მცხოვრებთან შედარებით, მაგალითად, დაუშვებელი და აკრძალულია [[არიზონა]]ში ჩადენილი დანაშაულისთვის [[ოჰაიოს შტატი|ოჰაიოს]] მცხოვრების უფრო მკაცრად გასამართლება, ვიდრე იმავე დანაშაულისათვის დაკავებული არიზონელისა. საჭიროების შემთხვევაში შტატებს შორის შესაძლებელია დამნაშავის [[ექსტრადიცია]]. ადამიანს შტატიდან შტატში გადაადგილება შეუძლია დაუბრკოლებლად. === ცვლილებების შეტანის პროცედურები === '''მეხუთე თავი''' განსაზღვრავს იმ პროცედურებს, რომლებიც აუცილებელია კონსტიტუციაში ცვლილებების შესატანად. კონსტიტუციის ამ ნაწილის მიხედვით ცვლილებების შესახებ წინადადების შეტანა ხდება ორი ხერხით: პირველი - კონგრესის, მეორე შტატების მოწვეული [[ეროვნული კონვენცია|ნაციონალური კონვენციის]] მიერ. კონგრესს შეუძლია ცვლილების შესახებ წინადადების გატანა იმ შემთხვევაში, თუ ორი მესამედი იქნება თანახმა (ქვორუმის ორი მესამედიც საკმარისია, არ არის აუცილებელი მთლიანი შემადგენლობის ორი მესამედი იყოს). მეორე ხერხის ფარგლებში სენატი იწვევს ეროვნულ კონვენციას, შტატების ორ მესამედს შეაქვს კონგრესში თანხმობა კონსტიტუციური ცვლილებების თაობაზე, ამის შემდეგ თუ შტატების სამი მეოთხედი ამ ცვლილების რატიფიცირებას მოახდენს ის შედის ძალაში. დღემდე გამოყენებულია მხოლოდ პირველი ხერხი, ანუ ცვლილებების შეტანაზე წინადადებას აყენებს კონგრესი, მეორე ხერხის გამოყენება ქვეყანას არ დასჭირვებიათ. === ფედერალური ხელისუფლება === '''მეექვსე თავი''' აარსებს კონსტიტუციას და ყველა კანონსა და ხელშეკრულებას რომელიც გაფორმებულია ამერიკის შეერთებული შტატების მიერ ამავე კონსტიტუციის ფარგლებში. მეექვსე თავის მიხედვით ამერიკის შეერთებული შტატების ყველა მოსამართლემ, საჯარო მოხელემ და საკანონმდებლო ორგანოს მუშაკმა უნდა დადოს ფიცი კონსტიტუციის დაცვის შესახებ. === რატიფიკაცია === მეშვიდე თავი ადგენს მოთხონებს კონსტიტუციის რატიფიკაციის შესახებ. კონსტიტუცია არ შევა ძალაში ვიდრე მის რატიფიკაციას არ მოახდენს ცხრა ან მეტი შტატი. ნიუ ჰემფშირი იყო მეცხრე შტატი რომელმაც რატიფიკაცია მოახდინა [[1788]] წლის 21 ივნისს. კონფედერაციის კონგრესმა, ნიუ ჰამფშირის მიერ კონსტიტუციის რატიფიცირების შემდეგ დაადგინა დღე რომლის შემდეგაც ყველა აქტი შედგებოდა კონსტიტუციის ქვეშ, ეს თარიღი არის [[1789]] წლის 4 მარტი. {| cellpadding=3 cellspacing=4 style="margin:3px; border:3px solid #000000;text-align:left" align=left !bgcolor=#000000 colspan=3| |- |'''თარიღი'''||'''შტატი'''||'''მხარდამჭერი''' |- !bgcolor="#000000" colspan="3"| |- |[[7 დეკემბერი]], [[1787]]||'''[[დელავერი (შტატი)|დელავერი]]'''||100% |- !bgcolor="#000000" colspan="3"| |- |[[12 დეკემბერი]], 1787||'''[[პენსილვანია]]'''||67% |- !bgcolor="#000000" colspan="3"| |- |[[18 დეკემბერი]], 1787||'''[[ნიუ-ჯერსი]]'''||100% |- !bgcolor="#000000" colspan="3"| |- |[[2 იანვარი]], 1788||'''[[ჯორჯია]]'''||100% |- !bgcolor="#000000" colspan="3"| |- |[[9 იანვარი]], 1788||'''[[კონექტიკუტი]]'''||76% |- !bgcolor="#000000" colspan="3"| |- |[[6 თებერვალი]], 1788||'''[[მასაჩუსეტსი]]'''||53% |- |[[28 აპრილი]], 1788||'''[[მერილენდი]]'''||85% |- !bgcolor="#000000" colspan="3"| |- |[[23 მაისი]], 1788||'''[[სამხრეთი კაროლინა|სამხ. კაროლინა]]'''||67% |- !bgcolor="#000000" colspan="3"| |- |[[21 ივნისი]], 1788||'''[[ნიუ-ჰემპშირი]]'''||55% |- !bgcolor="#000000" colspan="3"| |- |[[25 ივნისი]], 1788||'''[[ვირჯინია]]'''||53% |- !bgcolor="#000000" colspan="3"| |- |[[26 ივლისი]], 1788||'''[[ნიუ იორკი]]'''||53% |- !bgcolor="#000000" colspan="3"| |- |[[21 ნოემბერი]], 1789||'''[[ჩრდ. კაროლინა]]'''||72% |- !bgcolor="#000000" colspan="3"| |- |[[29 მაისი]], 1790||'''[[როდ-აილენდი]]'''||52% |} === ცვლილებები === ამერიკის შეერთებული შტატების კონსტიტუციაში შეტანილი შესწორებების რაოდენობა არის სულ 27. მათ შორის პირველი 10 ცვლილება შეტანილ იქნა ერთად და მოიხსენიება როგორც კანონი უფლებების შესახებ (ინგლ. Bill of rights). შემდეგი 17 შეწორება შეტანილი იქნა ცალ ცალკე. === კანონი უფლებების შესახებ (1 – 10) === [[ფაილი:Bill of Rights Pg1of1 AC.jpg|200px|thumb|კანონი უფლებების შესახებ]] კანონი უფლებების შესახებ არის ტერმინი რომლითაც მოიხსენიება ამერიკის შეერთებული შტატების კონსტიტუციაში შეტანილი პირველი ათი შესწორება. როდესაც კონსიტუცია წარუდგინეს შტატებს რატიფიცირებისათვის, კონსტიტუციის მოწინააღმდეგეებმა წამოაყენეს ბრალდება, თითქოს კონსტიტუციასი ამ კანონის არ არსებობა იყო კარგად გათვლილი რათა ამერიკელებე ბევრი უფლება ჩამორთმეოდათ. მაშინ ფედერალისტებმა მათ სიტყვა მისცეს რომ კანონი უფლებების შესახებ შესწორების სახით კონგრესის პირველივე სხდომაზე შევიდოდა. ამ დოკუმენტის ორიგინალი დღესდღეობით აშშ–ს ეროვნულ არქივებში ინახება. კანონი უფლებების შესახებ განსაზღვრავს და აკანონებს შემდეგ უფლებებს: სიტყვის თავისუფლება, პრესის თავისუფლება, რწმენის თავისუფლება. === სხვა შესწორებები (11–27) === მიუხედავად იმის რომ კანონი უფლებების შესახებ განსაზღვრავს ბევრ გარემოებას და უფლებას, დროთა განმავლობაში საჭირო გახდა სხვა და სხვა შესწორებების შეტანაც: * [[მეთერთმეტე შესწორება]] ([[1795]]) – შტატისა და მოქალაქის ურთიერთობა ფედერალურ სასამართლოში საქმის წარმოებასთან დაკავშირებით. * [[მეთორმეტე შესწორება]] ([[1804]]) – საპრეზიდენტო არჩევნების წესების შესახებ. * [[მეცამეტე შესწორება]] ([[1865]]) – მონობის გაუქმება. * [[მეთოთხმეტე შესწორება]] ([[1868]]) – ამერიკის შეერთებული შტატების მოქალაქეობის შესახებ. კანონის წინაშე თანასწორუფლებიანობის შესახებ. * [[მეთხუთმეტე შესწორება]] ([[1870]]) – სხვა რასის წარმომადგენლების არჩევნებში მონაწილეობის უფლების შესახებ. * [[მეთექვსმეტე შესწორება]] ([[1913]]) – საშემოსავლო გადასახადის შესახებ. * [[მეჩვიდმეტე შესწორება]] ([[1913]]) – სენატორების პირდაპირი არჩევის შესახებ. * [[მეთვრამეტე შესწორება]] ([[1919]]) – ე.წ. მშრალი კანონი (შემდგომში შეცვლილია ოცდამეერთე შესწორებით) * [[მეცხრამეტე შესწორება]] ([[1920]]) – მდედრობითი სქესის წარმომადგენელთა არჩევნებში მონაწილეობის უფლების შესახებ. * [[მეოცე შესწორება]] ([[1933]]) – საპრეზიდენტო და კონგრესის ვადის შესახებ. * [[ოცდამეერთე შესწორება]] ([[1933]]) – აუქმებს მეთვრამეტე შესწორებას (მშრალ კანონს). * [[ოცდამეორე შესწორება]] ([[1951]]) – მიხედვით მოქალაქეს მხოლოდ ორჯერ შეუძლია გახდეს პრეზიდენტი. * [[ოცდამესამე შესწორება]] ([[1961]]) – კოლუმბიის ოლქის მცხოვრებლებს შეუძლიათ არჩევნებში კენჭისყრა. * [[ოცდამეოთხე შესწორება]] ([[1964]]) – აიკრძალა არჩევნეში მონაწილეობისას მოქალაქისათვის რაიმე გადასახადის დაკისრება. * [[ოცდამეხუთე შესწორება]] ([[1967]]) – ვიცე პრეზიდენტის და პრეზიდენტის შესახებ. * [[ოცამეექვსე შესწორება]] ([[1971]]) – მოქალაქეებს 18 წლიდან ეძლევათ არჩევნებში ხმის მიცემის უფლება. * [[ოცდამეშვიდე შესწორება]] ([[1992]]) – საკანონმდებლო ორგანოს წევრების ხელფასის გაზრდის პროცედურის შესახებ. === არარატიფიცირებული შესწორებები === 1789 წლის შემდეგ 10,000–ზე მეტი შესწორება იქნა უარყოფილი. === განხლვის პროცესში მყოფი შესწორებები === ამჟამად განხილვის პროცესში ძალიან ცოტა პროექტია მათშორის არის შესწორებები [[აშშ კონსტიტუციის შესწორების პროექტი ქორწინების შესახებ|ქორწინების შესახებ]], [[აშშ კონსტიტუციის შესწორების პროექტი დროშის და სახელმწიფო სიმბოლიკის შეურაცხყოფის შესახებ|დროშის და სახელმწიფო სიმბოლიკის შეურაცხყოფის შესახებ]] და სხვ. == რესურსები ინტერნეტში == * [[oldwikisource:ამერიკის_შეერთებული_შტატების_კონსტიტუცია|ამერიკის შეერთებული შტატების კონსტიტუცია ქართულად]] * [[ამერიკელ განმანათლებელთა პოლიტიკური ესეები]] * [http://www.constitutioncenter.org/ National Constitution Center] * [http://www.archives.gov/exhibits/charters/charters.html The National Archives Experience – High Resolution Downloads of the Charters of Freedom] * [http://www.loc.gov/rr/program/bib/ourdocs/Constitution.html Constitution and related resources]: Library of Congress * [http://www.gpoaccess.gov/constitution/index.html Analysis and Interpretation of the Constitution of the United States] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061206000614/http://www.gpoaccess.gov/constitution/index.html |date=2006-12-06 }}: Annotated constitution, with descriptions of important cases (official publication of U.S. Senate) * [http://www.usconstitution.net/const.html U.S. Constitution Online] * [http://uscon.mobi/ Mobile friendly] version of the Constitution * [http://www.law.uchicago.edu/constitution Audio reading] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080531072633/http://www.law.uchicago.edu/constitution |date=2008-05-31 }} of the Constitution in [[MP3]] format provided by the University of Chicago Law School * [http://www.law.cornell.edu/anncon/ Annotated Constitution] by the Congressional Research Service of the U.S. Library of Congress {{ჩრდილოეთ ამერიკა თემატურად|კონსტიტუცია|ჩრდილოეთ ამერიკის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:1789 წლის დოკუმენტები]] [[კატეგორია:აშშ-ის პოლიტიკა]] [[კატეგორია:აშშ-ის კონსტიტუცია]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] sld3qks3ffwf18de63zidi03l7hjlp5 14 12576 4823485 3543741 2025-07-02T10:16:40Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823485 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of France}} [[კატეგორია:ხელოვნება საფრანგეთში]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] [[კატეგორია:ფრანგული კულტურა]] eqmvpf7h0nt5aoyaoi7go5ojsl8heca 0 12789 4823044 4816701 2025-07-01T19:09:11Z 2605:B100:1105:A292:599B:7A1D:EAB:C2B0 /* ტიტულები */ 4823044 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა საფეხბურთო კლუბი |სახელი = ქუთაისის ტორპედო |ლოგო = [[ფაილი:FC Torpedo Kutaisi Old Logo (v.4).png|200პქ]] |სრული სახელი = საფეხბურთო კლუბი ტორპედო ქუთაისი |მეტსახელ(ებ)ი = ხუმარები, ქუთათურები, შავები |დაარსდა = {{დაიწყე თარიღი და ასაკი|1946}} |სტადიონი = [[რამაზ შენგელიას სტადიონი]], [[ქუთაისი]], [[საქართველო]] |ტევადობა = 14 700 |პრეზიდენტი = დავით კერესელიძე |მწვრთნელი = {{დროშანიშანი|გერმანია}} დირკ შუსტერი |კაპიტანი ={{დროშანიშანი|საქართველო}} [[მერაბ გიგაური]] |ლიგა = [[ეროვნული ლიგა]] |სეზონი = [[ეროვნული ლიგა 2024|2024]] |ადგილი = მე-2 |საიტი = https://www.torpedokutaisi.ge/ | pattern_la1=_pumacup2122b|pattern_b1=_pumacup2122b|pattern_ra1=_pumacup2122b|pattern_sh1=_pumaliga2122b| leftarm1=000000|body1=000000|rightarm1=000000|shorts1=000000|socks1=000000| pattern_la2=_pumafinal21w|pattern_b2=_pumafinal21w|pattern_ra2=_pumafinal21w|pattern_sh2=_pumaliga2122w| leftarm2=FFFFFF|body2=FFFFFF|rightarm2=FFFFFF|shorts2=FFFFFF|socks2=FFFFFF| pattern_la3=_pumafinal21g|pattern_b3=_pumafinal21g|pattern_ra3=_pumafinal21g|pattern_sh3= |leftarm3=009150 |body3=009150 |rightarm3=009150 |shorts3=009150 |socks3=009150 }} '''„ტორპედო“''' — [[საქართველო|ქართული]] [[ფეხბურთი|საფეხბურთო]] კლუბი ქალაქ [[ქუთაისი|ქუთაისიდან]]. დაარსდა [[1946]] წელს. პირველ სამ ეროვნულ ჩემპიონატში გამოდიოდა „ქუთაისის“ სახელით. თამაშობს ეროვნული ჩემპიონატის [[უმაღლესი ლიგა|უმაღლეს ლიგაში]]. [[1949]] წელს გახდა საქართველოსა საბჭოთა ჩემპიონატის ოქროს პრიზიორი, ასევე არის [[ეროვნული ლიგა|ეროვნული ლიგის]] 4 გზის ოქროსა ([[უმაღლესი ლიგა 1999-2000|2000]], [[უმაღლესი ლიგა 2000-2001|2001]], [[უმაღლესი ლიგა 2001-2002|2002]], [[ეროვნული ლიგა 2017|2017]]) და სამგზის ვერცხლის ([[უმაღლესი ლიგა 1998-1999|1999]], [[უმაღლესი ლიგა 2002-2003|2003]], [[უმაღლესი ლიგა 2004-2005|2005]]) პრიზიორი. ხუთჯერ გახდა [[საქართველოს საფეხბურთო თასი|საქართველოს თასის]] ([[საქართველოს საფეხბურთო თასი 1998-1999|1999]], [[საქართველოს საფეხბურთო თასი 2000-2001|2001]], [[საქართველოს საფეხბურთო თასი 2016|2016]], [[საქართველოს საფეხბურთო თასი 2018|2018]], [[საქართველოს საფეხბურთო თასი 2022|2022]]) და ერთხელ [[საქართველოს საფეხბურთო სუპერთასი|საქართველოს სუპერთასის]] მფლობელი 2018 წელს. დამოუკიდებელი საქართველოს საფეხბურთო ჩემპიონატის დაარსებიდან „ტორპედო“ უმაღლეს ლიგაში ასპარეზობდა, მხოლოდ სამი სეზონით მოხდა მისი დაქვეითება [[პირველი ლიგა|პირველ ლიგაში]] (2007–08, 2008–09, 2009–10), [[2010]] წლიდან ისევ აღზევდა უმაღლეს ლიგაში, სადაც დღემდე ასპარეზობს. საშინაო მატჩებს ატარებს [[რამაზ შენგელიას სტადიონი|რამაზ შენგელიას სტადიონზე]], რომელიც 2023 წელს განახლდა 12 000 მაყურებელს იტევს. თავის დროზე „ტორპედოს“ რიგებში გამოდიოდნენ ისეთი ცნობილი ფეხბურთელები, როგორებიც არიან [[რევაზ ძოძუაშვილი]], [[თამაზ კოსტავა]] (საბჭოთა კავშირის სპორტის დამსახურებული ოსტატი [[1970]]), [[ანზორ კავაზაშვილი]] (საბჭოთა კავშირის სპორტის დამსახურებული ოსტატი [[1967]]), [[ნოდარ ხიზანიშვილი]] (საბჭოთა კავშირის სპორტის დამსახურებული ოსტატი [[1981]]), [[მურთაზ ხურცილავა]] (საბჭოთა კავშირის სპორტის ოსტატი [[1962]], საბჭოთა კავშირის სპორტის საერთაშორისო კლასის ოსტატი [[1966]], საბჭოთა კავშირის სპორტის დამსახურებული ოსტატი [[1969]]), [[სერგო კუტივაძე]], [[ოთარ გაბელია]] (საბჭოთა კავშირის სპორტის დამსახურებული ოსტატი [[1981]]), [[მანუჩარ მაჩაიძე]] (საბჭოთა კავშირის სპორტის ოსტატი [[1970]]), [[გივი ნოდია]] (საბჭოთა კავშირის სპორტის ოსტატი [[1966]], საბჭოთა კავშირის სპორტის საერთაშორისო კლასის ოსტატი [[1972]]), [[თენგიზ სულაქველიძე]] (საბჭოთა კავშირის სპორტის საერთაშორისო კლასის ოსტატი [[1980]], საბჭოთა კავშირის სპორტის დამსახურებული ოსტატი [[1981]]), [[გურამ ცხოვრებოვი]], [[რამაზ ურუშაძე]] (საბჭოთა კავშირის სპორტის ოსტატი [[1961]]). == ისტორია == === დაარსების პერიოდი === [[ფაილი:ქუთაისის ტორპედოს შემადგენლობა 1940-იანი წლები.jpg|thumb|right|ქუთაისის „ტორპედოს“ შემადგენლობა, 1940-იანი წლები]] [[1946|1946 წელს]] [[ქუთაისის ავტომექანიკური ქარხანა|ქუთაისის ავტოქარხნის]] ბაზაზე ჩამოყალიბდა გუნდი, სახელად ქუთაისის „ტორპედო“. უკვე [[1949]] წელს კი, ქუთაისის „ტორპედო“ საქართველოს იმჟამინდელი ჩემპიონატის გამარჯვებული გახდა. [[1957|1957 წელს]] ქუთაისში ჩამოყალიბდა საფეხბურთო გუნდი „ლოკომოტივი“, რომლის მწვრთნელადაც დაინიშნა ცნობილი სპეციალისტი [[ანდრო ჟორდანია]]. იმის გამო, რომ „ლოკომოტივის“ რესპუბლიკურმა საბჭომ თბილისიდან ვერ შეძლო გუნდის პატრონობა, ქუთაისის ხელმძღვანელობამ [[1959|1959 წლის]] [[3 მაისი|3 მაისს]] ქალაქის სპორტკომიტეტის დადგენილებით გუნდი გადასცა საავტომობილო ქარხანას და „ლოკომოტივის“ ნაცვლად მას „ტორპედო“ ეწოდა. მთავარ მწვრთნელად დაინიშნა [[გიორგი ანთაძე]]. [[1959|1959 წლის]] [[23 აპრილი|23 აპრილს]] ტორპედოელებმა ქუთაისში პირველი საერთაშორისო ამხანაგური მატჩი გამართეს [[შვედეთი]]ს ქალაქ [[სუნდსვალი]]ს გუნდთან. შეხვედრა მასპინძელთა გამარჯვებით 3:0 დასრულდა. [[1959|1959 წლის]] [[5 ივლისი|5 ივლისს]] ქუთაისს მეორე უცხოური გუნდი [[დანია|დანიის]] „ალიანსენი ეწვია. ტორპედოელებმა დიდი უპირატესობის მიუხედავად მეტოქის დამარცხება ვერ შეძლეს — 3:3. [[1959|1959 წლის]] [[4 ნოემბერი|4 ნოემბერს]] მესამე საერთაშორისო ამხანაგურ მატჩში ქუთათურებმა [[ფინეთი|ფინეთის]] „პალლოსეურა“ გაანადგურეს-3:0. [[1959|1959 წლის]] საკავშირო ჩემპიონატი „ტორპედომ“ მე-6 ადგილზე დაასრულა. === „ბ“ კლასი === [[1960|1960 წლიდან]] ქუთაისის „ტორპედო“ საკავშირო გათამაშების „ბ“ კლასის მეორე ზონაში გამოდიოდა. ქუთაისელებმა შესანიშნავად ჩაატარეს სეზონი. გუნდმა 30 თამაშიდან 47 ქულა დააგროვა, 12 ქულით გაუსწრო მეორე ადგილზე გასულ ლენინაბადის „დინამოს“ და პირველ ზონაში გამარჯვებულ [[თბილისი|თბილისის]] [[ლოკომოტივი თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„ლოკომოტივს“]] დაუპირისპირდა. ორი მატჩის ჯამში გამარჯვება „ტორპედოს“ დარჩა (3:1, 0:1) და „ბ“ ლიგაში პირველი ადგილი მოიპოვა. იმის გამო რომ [[1960|1960 წელს]] „ა“ კლასის საგზური არ გათამაშებულა, ტორპედოელებს მომავალ წელსაც დაბალ ლიგაში მოუხდათ ასპარეზობა, თუმცა გუნდის ფეხბურთელებს სპორტის ოსტატის წოდებები მიანიჭეს. [[1961|1961 წლის]] სეზონში [[უშანგი სალდაძე|უშანგი სალდაძის]] ხელმღვანელობით ტორპედოელები კვლავ გამარჯვებული გამოვიდნენ „ბ“ კლასის მეორე ზონის გუნდებს შორის და მოიპოვეს უფლება ებრძოლათ „ა“ კლასის საგზურისთვის. უმაღლესში გადასასვლელ სამთა ტურნირში, რომელიც [[კიშინიოვი|კიშინიოვში]] გაიმართა ქუთაისელებმა [[ტალინი]]ს „კალევთან“ და თბილისის „ლოკომოტივთან“ პაექრობაში პირველი ადგილი მოიპოვეს და „ა“ კლასში აღზევდნენ. === „ა“ კლასი === [[ფაილი:ტორპედო მოსკოვი – ტორპედო ქუთაისი 1962.jpg|thumb|right|ქუთაისის „ტორპედოს“ მოსკოვის „ტორპედოს“ წინააღმდეგ]] [[1962|1962 წელს]] [[2 მაისი|2 მაისს]] ქუთაისის [[რამაზ შენგელიას სტადიონი|ცენტრალურ სტადიონზე]] ქუთაისის „ტორპედო“ [[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი|საბჭოთა კავშირის უმაღლესი ლიგის]] სასტარტო მატჩში [[მოსკოვი|მოსკოვის]] „ტორპედოს“ დაუპირისპირდა. წინა დღით ქუთაისელთა დუბლებმა მოსკოველთა მეორე გუნდი 5:1 გაანადგურეს. ახალგაზრდების შემართება ძირითად გუნდსაც გადაედო და ქართველმა ფეხბურთელებმა გადაჭედილი ტრიბუნების თვალწინ ბრწყინვალე გამარჯვება მოიპოვეს — 4:2.<ref>[http://worldsport.ge/ge/page/girsshesanishnavi-tarigi-torpedos-istoriashi ღირსშესანიშნავი თარიღი "ტორპედოს” ისტორიაში ],საინფორმაციო სააგენტო „მსოფლიო სპორტი“, 2 მაისი, 2012.</ref> „ტორპედოს“ კარგი დებიუტი გამოუვიდა, მაგრამ ასპარეზობა ასევე წარმატებულად ვეღარ განაგრძო და საბოლოოდ მე-15 ადგილს დასჯერდა. თუმცა, ქუთათურებმა უკან ჩამოიტოვეს საკმაოდ ცნობილი გუნდები: [[სანკტ-პეტერბურგი|ლენინგრადის]] „დინამო“, [[მინსკი|მინსკის]] „დინამო“ და „[[კრილია სოვეტოვი სამარა (საფეხბურთო კლუბი)|კრილია სოვეტოვი]]“, რომლებსაც „ა“ კლასში ასპარეზობის საკმაო გამოცდილება გააჩნდათ. საყურედღებოა, რომ ქუთაისელებმა სანიმუშო სათამაშო დისციპლინისთვის გაზეთ „სოვეტსკი სპორტისგან“ მიიღეს პრიზი „სამართლიანი თამაშისთვის“. [[ფაილი:ქუთაისის ტორპედოს შემადგენლობა 1962 წლის სეზონი.jpg|thumb|left|ქუთაისის „ტორპედოს“ შემადგენლობა 1962 წლის სეზონში]] [[1963|1963 წლის]] სეზონში „ტორპედო“ არაერთი დასამახსოვრებელი შეხვედრა ჩაატარა: 15 აპრილს ქუთათურებმა თბილისის [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„დინამოს“]] უმასპინძლეს. ამ მატჩის სანახავად ქალაქის სტადიონზე 40 000 კაცზე მეტი მივიდა. ეს ციფრი დღესაც სარეკორდოა „ტორპედოსთვის“. მატჩი დამთავრდა ფრედ — 0:0. საყურადღებოა, რომ ქუთაისელმა ფეხბურთელებმა წარმატებით ჩაატარეს „მოსკოვური“ მატჩები. მოსკოვის „[[ცსკა მოსკოვი (საფეხბურთო კლუბი)|ცსკას]]“ [[1963|1963 წლის]] ჩემპიონატში ქუთაისელებთან სეხვედრამდე თამაში არ ჰქონდათ წაგებული და მათი წარმატებული სერია საკუთარ მოედანზე „ტორპედოსთან“ შეწყდა. ქუთათურებმა გასვლაზე დაამარცხეს [[მოსკოვი|მოსკოვის]] „ლოკომოტივი“, ხოლო [[კიევი|კიევში]] „დინამოსთან“ ფრე 1:1 ითამაშეს. შეხვედრის შემდეგ კიეველმა მაყურებელმა მქუხარე ტაშით დააჯილდოვა ქართველი ფეხბურთელები, რომლებმაც ლამაზი, ტექნიკური ფეხბურთის დემონსტრირებით მოხიბლეს. 18 აგვისტოს ჩემპიონატის მორიგ მატჩში ავტოქარხნელებმა 1:0 დაამარცხეს გათამაშების ლიდერი მოსკოვის „დინამო“ და საბოლოოდ განამტკიცეს აზრი, რომ ქუთაისის „ტორპედო“ მოსკოვური გუნდებისთვის ერთ-ერთ უხერხულ მეტოქეს წარმოადგენდა. [[ფაილი:ქუთაისის ტორპედოს შემადგენლობა 1960-იანი წლები.jpg|thumb|right|ქუთაისის „ტორპედოს“ შემადგენლობა, 1960-იანი წლები]] [[1963|1963 წლის]] სეზონი მე-12-ე ადგილზე დაამთავრეს ქუთაისელმა ფეხბურთელებმა და მათ საყოველთაო აღიარება ჰპოვეს საკავშირო თუ საერთაშორისო სარბიელზე. სეზონის დასასრულს ფეხბურთის საკავშირო ფედერაციამ გამოაქვეყნა სსრკ 33 საუკეთესო ფეხბურთელის სია, სადაც მეკარეთა სამეულში ლეგენდარული [[ლევ იაშინი|ლევ იაშინის]] შემდეგ მეორე ნომრად დასახელებული იყო „ტორპედოს“ გოლკიპერი [[რამაზ ურუშაძე]]. [[ფაილი:ჯუმბერ ხაჟალია.jpg|thumb|left|[[ჯუმბერ ხაჟალია]] – მოსკოვის „ტორპედოს“ წინააღმდეგ გატანილი გამარჯვების გოლის ავტორი]] [[1964|1964 წლის]] ჩემპიონატის სტარტზე ტორპედოელები არადამაჯერებლად გამოიყურებოდნენ, რამაც მათი უმაღლეს ლიგაში დარჩენის საკითხი ეჭვის ქვეშ დააყენა. [[25 აგვისტო|25 აგვისტოს]] გასვლაზე [[ლენინგრადი|ლენინგრადის]] „ზენიტის“ დამარცხებამ „ტორპედოელებს“ უმაღლეს ლიგაში ადგილის შენარჩუნების შანსი მისცა. [[6 ოქტომბერი|6 ოქტომბერს]] „ტორპედომ“ გათამაშების ლიდერს, მოსკოვის „ტორპედოს“ უმასპინძლა. როგორც სტუმრებს, ასევე მასპინზლებს ორი ქულა ჰაერივით სჭირდებოდათ. მოსკოველები გამარჯვების შემთხვევაში განიმტკიცებდნენ ლიდერის პოზიციას, ხოლო ქუთაისელებს 2 ქულის დაკარგვის შემთხვევაში არავითარი თეორიული შანსი აღარ რჩებოდათ „ა“ კლასში დარჩენისთვის. [[ჯუმბერ ხაჟალია|ჯუმბერ ხაჟალიას]] მიერ გატანილმა ერთადერთმა გოლმა სანუკვარი ორი ქულა მოუტანა ქუთაისელ ფეხბურთელებს, ხოლო მოსკოველებს ეს მარცხი მოგვიანებით ჩემპიონობის დაკარგვადაც დაუჯდათ. „ტორპედომ“ ამის შემდეგ გასვლაზე დაამარცხა „როსტოვი“ და მოსკოვის „დინამო“, შემდეგ კი დამატებით მატჩში გორკის „ვოლგა“ დაამარცხა და უმაღლეს ლიგაში ადგილი შეინარჩუნა. [[1964|1964 წლის]] ბოლოს საბჭოთა კავშირის ფეხბურთის ფედერაციამ გამოაქვეყნა უძლიერეს ფეხბურთელთა სია, სადაც ქუთაისის „ტორპედოდან“ ხუთი ფეხბურთელი მოხვდა: [[რამაზ ურუშაძე]], [[იუზა ლოსაბერიძე]], [[სერგო კუტივაძე]], [[ჯემალ ხერხაძე]] და [[ვალერიან ჩხარტიშვილი]]. [[1965|1965 წელს]] „ტორპედომ“ პროგრამა მინიმუმი კვლავ შეასრულა და უმაღლეს ლიგაში ადგილი შეინარჩუნა. ჩემპიონატის დასრულებმადე სამი ტურით ადრე „ტორპედომ“ გათამაშების ლიდერს კიევის „დინამოს“ უმასპინძლა და ლოსაბერიძის გოლით 1:0 დაამარცხა. ქუთაისში მარცხი კიეველებსაც ჩემპიონობის დაკარგვის ფასად დაუჯდათ. ტორპედოელთა ასპარეზობაზე ცნობილი მიმომხილვევლი ო.სერგეევი წერდა: „რომ არსებობდეს პრიზი ჩემპიონატის ყველაზე უფრო სენსაციური შედეგისთვის, მას უსათუოდ დაიმსახურებდნენ ქუთაისელი ფეხბურთელები. სწორედ მათ წაართვეს ფინიშზე კიეველებს ის ორი ქულა, რომელიც ოქროს მედლების დაკარგვის ფასად დაუჯდათ უკრაინელ ფეხბურთელებს. გუნდმა, რომელმაც დაამარცხა ვერცხლისას და ბრინჯაოს პრიზიორები, სუსტად ჩაატარა შეხვედრები აუტსაიდერებთან...“ საკავშირო ჩემპიონატის დასრულების შემდეგ „ტორპედოელები“ საერთაშორისო შეხვედრების ჩასატარებლად აფრიკაში გაემგზავრნენ. ქუთათურებმა 5:1 დაამარცხეს [[გვინეა|გვინეის]] ნაკრები, ფრედ 0:0 ითამაშეს [[მალი|მალის]] ნაკრებთან, 7:0 დაამარცხეს [[ნიგერია|ნიგერიის]] ერთ-ერთი გუნდი, ბოლოს კი დაამარცხეს მალის ნაკრები - 1:0. [[1966|1966 წლის]] საფეხბურთო სეზონში გუნდმა დაიკავა მე-15 ადგილი და უკან ჩამოიტოვა ისეთი ცნობილი გუნდები, როგორებიც იყვნენ მოსკოვის „ლოკომოტივი“ და ლენინგრადის „ზენიტი“. [[1967|1967 წლის]] ჩემპიონატი „ტორპედომ“ მე-13-ე ადგილზე დაასრულა. რაც საკმაოდ კარგი შედეგი იყო ისეთი პატარა ქალაქის გუნდისთვის როგორიც ქუთაისია. სეზონის ბოლოს „ტორპედოში“ აღზრდილი [[რევაზ ძოძუაშვილი]] მიიწვიეს თბილისის „დინამოში“, მოკლე ხანში კი მან საბჭოთა კავშირის ნაკრებშიც დაიმკვიდრა ადგილი. 1968 წელს 9 ქულით ჩამოიტოვა ბოლო ადგილზე მყოფი [[კიროვაბადი|კიროვაბადის]] „დინამო“ და კვლავ შეინარჩუნა ადგილი უმაღლეს ლიგაში. მომდევნო წელს კი ქუთათურებმა ჩემპიონატში მე-14 ადგილი მოიპოვეს. 1970 წლის ჩემპიონატის ფინიშზე „ტორპედო“ გათამაშების ცხრილში ბოლოსწინა მე-16 ადგილზე აღმოჩნდა და უმაღლესი ლიგა დატოვა. === დაქვეითება === [[1971|1971 წლიდან]] ქუთათურები საბჭოთა პირველ ლიგაში ასპარეზობდნენ. 11 წლის მანძილზე გუნდი იბრძოდა საუკეთესოთა შორის დასაბრუნებლად. მრავალწლიანი წარუმატებელი ცდის შემდეგ, [[1981|1981 წელს]] „ტორპედომ“ პირველ ლიგაში მეორე ადგილი დაიკავა, რაც მას უმაღლესი ლიგისკენ უხსნიდა გზას. [[1982|1982 წლის]] სეზონში გუნდმა მე-13 ადგილი დაიკავა. მომდევნო წელს კი ბოლოსწინა მე-17-ე და კვლავ დაბალ ლიგაში დაქვეითთდა. 1984 წლის ჩემპიონატი ქუთაისელებმა წარმატებით წარმართეს და უკვე მესამედ დაბრუნდნენ უმაღლეს ლიგაში. [[1985]] წელს გუნდი მთელი სეზონის მანძილზე სახიფათო ზონაში იყო, მაგრამ ფინიშის სწორზე ზედიზედ სამმა გამარჯვებამ „ტორპედოს“ საბოლოოდ მე-11 ადგილი მოუტანა, რაც საუკეთესო შედეგია ქუთაისელთა უმაღლეს ლიგაში 13 წლიანი ასპარეზობის მანძილზე. [[1986]] წელს მართალია ცალკეულ შეხვედრებში ტორპედოელები ტოლს არ უდებდნენ მეტოქეს, მაგრამ, მთლიანობაში გუნდი არასტაბილურად გამოიყურებოდა, რამაც შედეგზეც იქონია გავლენა და „ტორპედო“ ბოლო ადგილზე აღმოჩნდა. === დამოუკიდებლობის პერიოდი === [[ფაილი:ქუთაისის ტორპედოს შემადგენლობა 2011.jpg|thumb|right|ქუთაისის „ტორპედოს“ შემადგენლობა [[2011]]]] დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ „ტორპედო“ ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული ქართული გუნდი გახდა. სწორედ მან შეძლო [[1999|1999 წელს]] „დინამოს“ ჰეგემონიის დამხობა და [[1999]]-[[2001]] ზედიზედ სამჯერ გახდა საქართველოს ჩემპიონი, ორჯერ მოიპოვა [[საქართველოს თასი]]. [[2008|2008 წელს]] ქუთაისის „ტორპედო“ ფინანსური გარანტიის არ ქონის გამო დააქვეითეს, მაგრამ მიუხედავად ამის „ტორპედო“ 2008-2009 წლებში უკონკურენტოდ გადავიდა | ლიგაში, ხოლო [[2009]]-[[2010]] წლებში უმაღლესი ლიგის საგზურის მოპოვებაც შეძლეს. „ტორპედომ“ [[2010]]-[[2011]] წლის სეზონი არა სტაბილურად დაიწყო რასაც გულშემატკივრის მოთხოვნით მთავარი მწვრთნელის [[ნესტორ მუმლაძე|ნესტორ მუმლაძის]] განთავისუფლება მოჰყვა, ახალ მწვრთნელად კი [[გია გიგატაძე]] დანიშნეს, რომელმაც თამაშის დალაგება შეძლო და ბოლო ადგილიდან გუნდი მე-4-ე ადგილზე გაიყვანა და საქართველოს თასის ფინალის საგზურიც მოიპოვა რომელშიც მძიმე ბრძოლაში 0:1 დამარცხდა გაგრის გუნდ [[გაგრა (საფეხბურთო კლუბი)|გაგრასთან]]..<ref>[http://fctorpedo.ge/index.php?geo&cat=9&mode=1 ტორპედოს ისტორია] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140706081959/http://www.fctorpedo.ge/index.php?geo&cat=9&mode=1 |date=2014-07-06 }}.</ref> მომდევნო ორ სეზონში „ტორპედომ“ 2 ბრინჯაოს მედალი მოიპოვა [[ეროვნული ლიგა|ეროვნული ლიგიდან]], 2016 წელს კი [[საქართველოს თასი|საქართველოს თასიც]] აღმართა. იმავე წელს ტორპედო აუქციონის წესით გაიყიდა. ახალი მფლობელი და კლუბის პრეზიდენტი ბიზნესმენი [[ზაალ ჩაჩავა]] გახდა.<ref>[https://sportall.ge/fexburti/qarthuli-fekhburthi/chempionati/93342-gadabarebulia-zaal-chachava-quthaisis-qtorpedosq-prezidenti-oficialurad-gakhda.html ზაალ ჩაჩავა ქუთაისის "ტორპედოს" პრეზიდენტი ოფიციალურად გახდა] - სპორტული პორტალი "sportall.ge", 24-06-2016</ref> [[საქართველოს თასი|საქართველოს თასის]] მოგების შემდეგ, კლუბი ჩაიბარა [[კახაბერ ჩხეტიანი|კახაბერ ჩხეტიანმა]], რომელმაც საფეხბურთო კარიერის განმავლობაში „ტორპედოს“ შემადგენლობაში 6 სეზონი გაატარა. 15 წლიანი ლოდინის შემდეგ, 2017 წლის 26 ნოემბერს, ქუთაისის „ტორპედო“ საქართველოს ჩემპიონი გახდა. გუნდმა დაძაბულ ბრძოლაში [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|თბილისის „დინამო“]] დაამარცხა.<ref>[https://erovnuliliga.ge/ge/tables?season=249 „ეროვნული ლიგის“ ცხრილი, 2017 წლის სეზონი]</ref> 2018 წლის გახსნით მატჩში ქუთაისის „ტორპედომ“ [[ჩიხურა საჩხერე (საფეხბურთო კლუბი)|საჩხერის „ჩიხურას“]] მოუგო, რითაც გუნდმა თავისი არსებობის ისტორიაში პირველად მოიპოვა [[საქართველოს საფეხბურთო სუპერთასი|საქართველოს საფეხბურთო სუპერთასის]] ტიტული. მოცემულ სეზონში გუნდი [[ეროვნული ლიგა|ეროვნულ ლიგაში]] მესამე ადგილზე გავიდა, [[საქართველოს საფეხბურთო თასი|თასის]] ფინალში კი „<nowiki/>[[გაგრა (საფეხბურთო კლუბი)|გაგრასთან“]] გაიმარჯვა და ტიტულსაც დაეუფლა. 2019 წელი კიდევ ერთი გამარჯვებითა და ტიტულით დაიწყო გუნდისთვის. „ტორპედომ“ [[საქართველოს საფეხბურთო სუპერთასი|სუპერთასის]] ფინალში დაამარცხა [[საბურთალო (საფეხბურთო კლუბი)|„საბურთალო“]] და ბოლო 26 თვეში მეხუთე ტიტულს დაეუფლა. მარტში, „ტორპედოს“ 27 მატჩიანი წაუგებელი სერია [[ლოკომოტივი თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„ლოკომოტივთან“]] მარცხით დასრულდა.<ref>[https://popsport.com/article/10833-27-matchiani-caugebeli-seria-dasrulda-lokomotivma-torpedos-mougo „ტორპედოს “27 მატჩიანი წაუგებელი სერია დასრულდა] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211027123810/https://popsport.com/article/10833-27-matchiani-caugebeli-seria-dasrulda-lokomotivma-torpedos-mougo |date=2021-10-27 }} - საფეხბურთო პორტალი „popsport.com“, 9-04-2014</ref> კლუბში ფინანსურმა კრიზისმა იჩინა თავი, რის გამოც „ტორპედოს“ გულშემატკივრები კლუბის პრეზიდენტის, [[ზაალ ჩაჩავა|ზაალ ჩაჩავას]] გადადგომას ითხოვდნენ.<ref>[https://www.kutaisipost.ge/ka/statiebi/sporti/article/15297-zaal-chachavas-sheusrulebeli-dapireba-ra-daemartha-torpedos-erth-tselitsadshi ზაალ ჩაჩავას შეუსრულებელი დაპირება - რა დაემართა „ტორპედოს“ ერთ წელიწადში] - საინფორმაციო პორტალი „kutaisipost.ge“, 14-07-2019</ref> აგვისტოს ბოლოს, [[ზაალ ჩაჩავა|ზაალ ჩაჩავამ]] „ტორპედო“ ქუთაისი დატოვა.<ref>[https://sportall.ge/fekhburthi/fekhburthii/erovnuli-liga/132918-oficialurad-qtorpedoq-zaal-chachavam-datova.html ოფიციალურად: "ტორპედო" ზაალ ჩაჩავამ დატოვა] - სპორტული პორტალი (sportall.ge), 27-08-2019</ref> ფინანსური პრობლემის გამო, კლუბიდან ძირითადი შემადგენლობის ფეხბურთელებიც წავიდნენ, რის გამოც [[კახაბერ ჩხეტიანი|კახაბერ ჩხეტიანმა]] [[საბურთალო (საფეხბურთო კლუბი)|„საბურთალოსთან“]] მატჩში „ტორპედოს“ 18 წლამდელთა ახალგაზრდული კლუბიდან 11 მოთამაშე დაიმატა, მათ შორის იყო 13 წლის მეკარე [[სოსო კოპალიანი]].<ref>[https://sportall.ge/fekhburthi/fekhburthii/erovnuli-liga/134513-11-arasrultslovani-qtorpedosq-ganackhadi-qsaburthalosthanq-matchshi.html 11 არასრულწლოვანი - „ტორპედოს" განაცხადი „საბურთალოსთან“ მატჩში] - სპორტული პორტალი „sportall.ge“</ref> გუნდმა შეინარჩუნა ადგილი [[ეროვნული ლიგა|ეროვნულ ლიგაში]], თუმცა მთავარმა მწვრთნელმა, [[კახაბერ ჩხეტიანი|კახაბერ ჩხეტიანმა]] ტორპედო ქუთაისი 2019 წლის დეკემბერში დატოვა.<ref>[https://www.crystalsport.ge/news/20302 ჩხეტიანმა „ტორპედო“ დატოვა] - სპორტული პორტალი „CrystalSport.ge“, 20-12-2019</ref> 2020 წლის თებერვალში, კლუბში ახალი ინვესტორები გამოჩნდნენ. გუნდის ახალი მფლობელი და პრეზიდენტი [[ფაბრიციო მანინი]] გახდა, თუმცა მოგვიანებით მანაც დატოვა დაკავებული თანამდებობა.<ref>[https://www.kutaisipost.ge/ka/akhali-ambebi/article/20663-italielebi-torpedos-toveben-quthaisis-meria-akhal-investors-edzebs იტალიელები „ტორპედოს“ ტოვებენ] - საინფორმაციო პორტალი „kutaisipost.ge“</ref> 2021 წლის ივნისში [[კახაბერ ჩხეტიანი]] მეორედ დაინიშნა მთავარი მწვრთნელის პოსტზე<ref>[https://sportall.ge/fekhburthi/fekhburthii/erovnuli-liga/149014-chkhetiani-qtorpedoshiq-oficialurad-dabrunda.html ჩხეტიანი "ტორპედოში" ოფიციალურად დაბრუნდა] - სპორტული პორტალი (sportall.ge), 22-06-2021</ref>, თუმცა იმავე წლის 1-ელ ნოემბერს გუნდის დირექციამ ის გაათავისუფლა. [[კახაბერ ჩხეტიანი|კახაბერ ჩხეტიანის]] გაშვების მთავარი მიზეზი გუნდის მიერ ბოლო პერიოდში ნაჩვენები შედეგები და არსებული სატურნირო ვითარება იყო.<ref>[https://1tv.ge/news/kakha-chkhetiani-or-sam-dgheshi-preskonferencias-gavmartav-da-iq-visaubreb-1tvsport/ კახა ჩხეტიანი - ორ-სამ დღეში პრესკონფერენციას გავმართავ და იქ ვისაუბრებ] - 1TV (1 ნოემბერი, 2021)</ref> 2021 წლის სექტემბერში, კლუბის 100%-იანი მფლობელი კომპანია „<nowiki/>[[ნიუ ვიჟენ უნივერსიტეტი|ნიუ ვიჟენ უნივერსიტეტი“]] გახდა.<ref>[https://www.kutaisipost.ge/ka/akhali-ambebi/article/21490--torpedos-akhalma-mflobelma-quthaisis-meriasthan-khelshekruleba-gaaforma „ტორპედოს“ ახალმა მფლობელმა ქუთაისის მერიასთან ხელშეკრულება გააფორმა] - საინფორმაციო პორტალი „kutaisipost.ge“</ref> == სტადიონი == {{მთავარი|რამაზ შენგელიას სტადიონი}} [[ფაილი:Kutaisi Stadium.jpg|thumb|right]] ქუთაისის ცენტრალური სტადიონი აშენდა [[1949]]-[[1956]] წლებში მაშინდელი ახალი ქუთაისის ტერიტორიაზე. პირველად რეკონსტრუქცია [[1998|1998 წელს]] ჩაუტარდა, ხოლო [[2010|2010 წელს]] მოეწყო უეფას სტანდარტების შესაბამისად. ამჟამად სტადიონი 15 000 მაყურებელს იტევს. სტადიონის გარდა „ტორპედოს“ გააჩნია საკუთარი ბაზა,<ref>{{Cite web |url=http://fctorpedo.ge/index.php?geo&cat=17&mode=1 |title=ტორპედოს ბაზა |accessdate=2014-03-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140706040823/http://www.fctorpedo.ge/index.php?geo&cat=17&mode=1 |archivedate=2014-07-06 }}</ref> ჩოგბურთის კორტების კომპლექსი,<ref>{{Cite web |url=http://fctorpedo.ge/index.php?geo&cat=19&mode=1 |title=ტორპედოს ჩოგბურთის კორტები |accessdate=2014-03-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140706082102/http://www.fctorpedo.ge/index.php?geo&cat=19&mode=1 |archivedate=2014-07-06 }}</ref> საცურაო აუზი,<ref>{{Cite web |url=http://fctorpedo.ge/index.php?geo&cat=19&mode=1 |title=საცურაო კომპლექსი „ლაგუნა“ |accessdate=2014-03-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140706082102/http://www.fctorpedo.ge/index.php?geo&cat=19&mode=1 |archivedate=2014-07-06 }}</ref> ფიტნეს კლუბი, სოლარიუმი და სხვ. სტადიონის მთავარი სპორტული არენა მოიცავს საფეხბურთო მოედანს (105X75 მ), 400-მეტრიან სარბენ წრეს და ხტომისა და ტყორცნის სექტორებს. საერთაშორისო სტანდარტის ტაბლო და განათების სისტემა, ადმინისტრაციული შენობა, გასახდელები და პრეს–ზონა უმაღლესი კლასის თამაშებისათვის საჭირო პირობებს ქმნის.<ref>{{Cite web |url=http://fctorpedo.ge/index.php?geo&cat=16&mode=1 |title=სტადიონი |accessdate=2014-03-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130509225242/http://fctorpedo.ge/index.php?geo&cat=16&mode=1 |archivedate=2013-05-09 }}</ref> == სახელწოდება == * [[1946]]: დაარსდა როგორც '''ტორპედო ქუთაისი''' * [[1949]]: დაერქვა '''ლოკომოტივი ქუთაისი.''' * [[1960]]: დაერქვა '''ტორპედო ქუთაისი''' * [[1990]]: დაერქვა '''სკ ქუთაისი.''' * [[1992]]: დაერქვა '''ტორპედო ქუთაისი''' * [[2008]]: დაერქვა '''ტორპედო-2008 ქუთაისი''' * [[2010]] წლიდან '''ტორპედო ქუთაისი''' == სიმბოლიკა == === ლოგოები === <gallery> ფაილი:FC Torpedo Kutaisi (1960's) Logo.png ფაილი:FC Torpedo Kutaisi (1980's) Logo.png ფაილი:FC Torpedo Kutaisi Old Logo.png </gallery> <gallery> ფაილი:FC Torpedo Kutaisi (late 90's logo).png ფაილი:FC Torpedo Kutaisi Old Logo (v.1).png ფაილი:FC Torpedo Kutaisi (late 1990's logo).png </gallery> <gallery> ფაილი:ქუთაისის ტორპედოს ლოგო 3.png ფაილი:ქუთაისის ტორპედოს ლოგო.png ფაილი:FC Torpedo Kutaisi Old Logo (v.3).png ფაილი:ქუთაისის ტორპედოს ლოგო 2015.png </gallery> == კლუბის ფერები == {| border="1" cellspacing="0" |- | style="background:#FFFFFF ;color:black;padding:2em" |'''შავი''' | style="background:#000000 ;color:white;padding:2em" |თეთრი |} == სპონსორები == {| class="wikitable" style="text-align: center" !style="background: #3CB371;" align=center|<span style="color:#FFFF00;">პერიოდი</span> !style="background: #3CB371;" width=70%|<span style="color:#FFFF00;">სპონსორები</span> !style="background: #3CB371;" align=center|<span style="color:#FFFF00;">ეკიპირება</span> !style="background: #3CB371;" align=center|<span style="color:#FFFF00;">გენერალური სპონსორი</span> |- !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">2011-12</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;"></span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">Saller</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">Wissol</span> |- !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">2011-12</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;"></span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">JAKO</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">Wissol</span> |- !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">2012–13</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">[[ვისოლი]], [[AUTO ექსპრესი]], [[ლაგუნა]], [[სმარტი]], [[ავერსი]], [[ალფა]], [[სილქნეტი]], [[საქკაბელი]], [[TravelMinder]]</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">NIKE</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">Wissol</span> |- !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">2013–14</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">[[ვისოლი]], [[AUTO ექსპრესი]], [[ლაგუნა]], [[სმარტი]], [[ავერსი]], [[ალფა]], [[სილქნეტი]], [[საქკაბელი]], [[TravelMinder]]</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">UMBRO</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;"></span> |- !2018 !კრისტალბეთი !Adidas !Crystalbet |- !2019 !კრისტალბეთი !Adidas !Crystalbet |- !2020 !ედენარო !Kappa !Edenaro.com |- !2021 !ნიუ ვიჟენ უნივერსიტეტი !Puma !New Vision University |} == ტიტულები == ;შიდა ჩემპიონატები *'''[[უმაღლესი ლიგა|ეროვნული ლიგა]] (დონე 1)''' * {{ოქრო01}} ჩემპიონი (4): [[უმაღლესი ლიგა 1999-2000|1999-2000]], [[უმაღლესი ლიგა 2000-2001|2000-2001]], [[უმაღლესი ლიგა 2001-2002|2001-2002]], [[ეროვნული ლიგა 2017|2017]] * {{ვერცხლი02}} მეორე ადგილი (4): [[უმაღლესი ლიგა 1998-1999|1998-1999]], [[უმაღლესი ლიგა 2002-2003|2002-2003]], [[უმაღლესი ლიგა 2004-2005|2004-2005]], [[ეროვნული ლიგა 2024|2024]] * {{ბრინჯაო03}} ბრინჯაოს პრიზიორი (6): [[უმაღლესი ლიგა 1991|1991]], [[უმაღლესი ლიგა 1993-1994|1993-1994]], [[უმაღლესი ლიგა 2011-2012|2011-2012]], [[უმაღლესი ლიგა 2012-2013|2012-2013]], [[უმაღლესი ლიგა 2018|2018]], [[ეროვნული ლიგა 2023|2023]] *'''[[საქართველოს საფეხბურთო თასი|საქართველოს თასი]]''' * [[File:Cup Winner.png]] გამარჯვებული (5): [[საქართველოს საფეხბურთო თასი 1998-1999|1998-1999]], [[საქართველოს საფეხბურთო თასი 2000-2001|2000-2001]], [[საქართველოს საფეხბურთო თასი 2016|2016]], [[საქართველოს საფეხბურთო თასი 2018|2018]], [[საქართველოს საფეხბურთო თასი 202w|2022]] * [[File:Cup Finalist.png]] ფინალისტი (5): [[საქართველოს საფეხბურთო თასი 1999-2000|1999-2000]], [[საქართველოს საფეხბურთო თასი 2001-2002|2001-2002]], [[საქართველოს საფეხბურთო თასი 2003-2004|2003-2004]], [[საქართველოს საფეხბურთო თასი 2010-2011|2010-2011]], [[საქართველოს საფეხბურთო თასი 2017|2017]] *'''[[საქართველოს საფეხბურთო სუპერთასი|საქართველოს სუპერთასი]]''' * [[File:Cup Winner.png]] გამარჯვებული (3): 2018, 2019, 2024 * [[File:Cup Finalist.png]] ფინალისტი (2): 1999, 2017 * {{ბრინჯაო03}} ბრინჯაოს პრიზიორი (2): 2023, 2025 *'''[[პირველი ლიგა]]''' * {{ოქრო01}} ჩემპიონი (1): [[პირველი ლიგა 2009-2010|2009-2010]] ;საერთაშორისო ტურნირები *'''[[თურქმენეთის პრეზიდენტის თასი]]''' * {{ოქრო01}} გამარჯვებული (1): 2002 * {{ვერცხლი02}} ფინალისტი (1): 2004 * '''[[თანამეგობრობის თასი]]/'''პირველი ლიგა [http://www.rsssf.com/tablesc/cis01.html წყარო] (დონე 2)''' * {{ოქრო01}} გამარჯვებული (1): 2001 '''(გაზიარებული რეკორდი)''' ;საბჭოთა დროის ჩემპიონატები *'''[[უმაღლესი ლიგა|საქართველოს საბჭოთა ჩემპიონატი]]''' * {{ოქრო01}} ჩემპიონი (1): 1949 *'''[[საბჭოთა პირველი ლიგა]] (დონე 2)''' * {{ოქრო01}} ჩემპიონატი (2): 1960, 1961 * {{ვერცხლი02}} მეორე ადგილი (3): 1949, 1981, 1984 '''(გაზიარებული რეკორდი)''' * {{ბრინჯაო03}} მესამე ადგილი (1): 1975 *'''[[საბჭოთა მეორე ლიგა]] (დონე 3)''' * {{ოქრო01}} ჩემპიონი (1): 1988 *'''ენძელას თასი''' * [[File:Cup Finalist.png]] ფინალისტი (1): 1967 ;ტორპედოს დუბლების ტიტულები *'''ბენდელას თასი''' * [[File:Cup Finalist.png]] ფინალისტი (1): 2013 ;ტორპედოს ახალგაზრდული გუნდის საერთაშორისო ტიტულები *'''ევიმას თასი''' * [[File:Cup Winner.png]] გამარჯვებული (1): 2013 ;ტორპედოს ფანების ტიტულები * ოფიციალური ფანკლუბი „ჯუნგლები“ *'''ბალუს თასი''' * [[File:Cup Winner.png]] გამარჯვებული (1): 2012 *'''დასავლეთ საქართველოს თასი''' * [[File:Cup Winner.png]] გამარჯვებული (2): 2013, 2014 '''(რეკორდი)''' *'''ჩიბოს თასი''' * [[File:Cup Winner.png]] გამარჯვებული (2): 2016, 2023 == რეკორდები == * რეკორდული მოგება: 9-0 (28 ნოემბერი 2023, [[შუქურა ქობულეთი (საფეხბურთო კლუბი)|„შუქურა“ ქობულეთი]])<ref>{{cite web |title= ტორპედო 9:0 შუქურა. ქუთაისელებს ბოლო ტურში ფრეც ჰყოფნით... |url=http://lelo.ge/article/video-ეროვნული-ლიგა-xxxv-ტური-ტორპედო-90-შუქურა-ქუთაისელებს-ბოლო-ტურში-ფრეც-ჰყოფნით-44644/ |work=Lelo.Ge |access-date=7 დეკემბერი, 2023}}</ref> * რეკორდული წაგება: 2-7 (6 დეკემბერი 1994, [[კოლხეთი ფოთი|„კოლხეთი-1913“ ფოთი]]); 0-5 (5 აგვისტო, 1996, [[ზუგდიდი (საფეხბურთო კლუბი)|ოდიში „ზუგდიდი“]]); * ყველაზე მეტი მატჩი [[უმაღლესი ლიგა|უმაღლეს ლიგაში]]: [[კახა კვეტენაძე]] - 206 * ყველაზე მეტი გოლი უმაღლეს ლიგაში: [[დავით ჯანაშია]] - 85 {| class="wikitable" ! გოლი N. ! სახელი ! ქვეყანა ! თარიღი |- | 100 | [[დავით ჯანაშია]] | {{დროშა|საქართველო}} | 16 სექტემბერი, 1991 |- | 200 | [[მამუკა ხუნდაძე]] | {{დროშა|საქართველო}} | 10 მაისი, 1993 |- | 300 | [[მამუკა ხუნდაძე]] | {{დროშა|საქართველო}} | 19 ნოემბერი, 1994 |- | 400 | [[მიხეილ აშვეთია]] | {{დროშა|საქართველო}} | 13 მაისი, 1996 |- | 500 | [[გიორგი მეგრელაძე]] | {{დროშა|საქართველო}} | 4 სექტემბერი, 1997 |- | 600 | [[გია იმედაძე]] | {{დროშა|საქართველო}} | 19 მაისი, 1999 |- | 700 | [[დავით ჯანაშია]] | {{დროშა|საქართველო}} | 3 დეკემბერი, 2000 |- | 800 | [[შოთა ბაბუნაშვილი]] | {{დროშა|საქართველო}} | 15 სექტემბერი, 2002 |- | 900 | [[გიორგი მეგრელაძე]] | {{დროშა|საქართველო}} | 14 აგვისტო, 2004 |- | 1000 | [[ნიკოლოზ ნადირაძე]] | {{დროშა|საქართველო}} | 20 მაისი, 2007 |- | 1100 | [[მერაბ გიგაური]] | {{დროშა|საქართველო}} | 15 სექტემბერი, 2012 |- |} === გამოჩენილი ფეხბურთელები === ქვეყნის საუკეთესო ფეხბურთელთა ათეულში არაერთხელ იყვნენ დასახელებული სხვადასხვა თაობის ტორპედოელები: [[გურამ ცხოვრებოვი]], [[რევაზ ძოძუაშვილი]], [[ჯემალ ხერხაძე]], [[სერგო კუტივაძე]], [[გივი ნოდია]], [[თენგიზ სულაქველიძე]], [[თამაზ კოსტავა]] და სხვები. ხოლო [[რამაზ შენგელია]] ორჯერ სსრკს ნომერ-1 ფეხბურთელად იქნა აღიარებული. ძმები [[გივი ნოდია|გივი]] და [[ლევან ნოდია|ლევან]] [[ნოდია (მრავალმნიშვნელოვანი)|ნოდიები]] ევროპის ჩემპიონები არიან იუნიორთა შორის. [[1969|1969 წლის]] საკავშირო ჩემპიონატში წარმატებით ასპარეზობდა „ტორპედოელთა“ თავდამსხმელი [[ჯუმბერ ხაჯალია]], რომელმაც 16 გოლი გაიტანა და გაზეთ „ტრუდის“ პრიზის ერთ-ერთი რეალური პრეტენდენტი იყო. ქუთაისური საფეხბურთო სკოლის აღზრდილები [[მიხეილ აშვეთია]] და [[მალხაზ ასათიანი]] [[საქართველოს ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|საქართველოს ეროვნული ნაკრების]] გამორჩეული წევრები იყვნენ, ხოლო [[ნუკრი რევიშვილი]] ახლაც ნაკრების პირველი ნომერია. {| class=wikitable ! '''სახელი''' ! '''პოზიცია''' ! '''ქვეყანა''' ! '''საფეხბურთო წლები''' ! '''ნათამაშები''' ! '''გოლები''' |- | align=center| [[რევაზ ძოძუაშვილი]] || [[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]] || {{flagicon|Georgia}} || 1964–1967 || 67 || 1 |- | align=center| [[თამაზ კოსტავა]] || [[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]] || {{flagicon|Georgia}} || 1973–1976 || 106 || 0 |- | align=center| [[ანზორ კავაზაშვილი]] || [[მეკარე (ფეხბურთი)|მეკარე]] || {{flagicon|Georgia}} || 1972 || 31 || 0 |- | align=center| [[ნოდარ ხიზანიშვილი]] || [[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]] || {{flagicon|Georgia}} || 1983 || 6 || 0 |- | align=center| [[მურთაზ ხურცილავა]] || [[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]] || {{flagicon|Georgia}} || 1975–1976 || 47 || 4 |- | align=center| [[სერგო კუტივაძე]] || [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] || {{flagicon|Georgia}} || 1962–1966 || 128 || 9 |- | align=center| [[ოთარ გაბელია]] || [[მეკარე (ფეხბურთი)|მეკარე]]|| {{flagicon|Georgia}} || 1983–1984 || 29 || 0 |- | align=center| [[მანუჩარ მაჩაიძე]] || [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] || {{flagicon|Georgia}} || 1981–1982 || 45 || 6 |- | align=center| [[გივი ნოდია]] || [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]] || {{flagicon|Georgia}} || 1965–1966 || 36 || 9 |- | align=center| [[თენგიზ სულაქველიძე]] || [[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]] / [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] || {{flagicon|Georgia}} || 1974–1978 || 138 || 2 |- | align=center| [[გურამ ცხოვრებოვი]] || [[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]] || {{flagicon|Georgia}} || 1961–1963 || 57 || 2 |- | align=center| [[რამაზ ურუშაძე]] || [[მეკარე (ფეხბურთი)|მეკარე]] || {{flagicon|Georgia}} || 1961–1964 || 91 || 0 |- | align=center| [[ირაკლი ზოიძე]] || [[მეკარე (ფეხბურთი)|მეკარე]] || {{flagicon|Georgia}} || 2000–2001 || 36 || 0 |- | align=center| [[დავით გავარამიძე]] || [[მეკარე (ფეხბურთი)|მეკარე]] || {{flagicon|Georgia}} || 2000–2001 || 19 || 0 |- | align=center| [[ნიკოლოზ ტოგონიძე]] || [[მეკარე (ფეხბურთი)|მეკარე]] || {{flagicon|Georgia}} || 2001–2002 || 6 || 0 |- | align=center| [[დავით ჯანაშია]] || [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]] || {{flagicon|Georgia}} || 1989–1993, 1997–2001, 2002, 2005–2007 || 182 || 79 |- | align=center| [[მიხეილ აშვეთია]] || [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]] || {{flagicon|Georgia}} || 1993–1994, 2000–2001 || 40 || 23 |- | align=center| [[მალხაზ ასათიანი]] || [[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]] / [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] || {{flagicon|Georgia}} || 1999–2003 || 76 || 15 |- | align=center| [[ვალერ აბრამიძე]] || [[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]] || {{flagicon|Georgia}} || 1998–2002, 2005–2006 || ? || ? |- | align=center| [[კახაბერ კვეტენაძე]] || [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] || {{flagicon|Georgia}} || 1993–2001, 2002–2003 || 251 || 30 |- | align=center| [[ზურაბ იონანიძე]] || [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]] || {{flagicon|Georgia}} || 1992–1993, 1997–2003 || 171 || 104 |- | align=center| [[ანდრეი პოროშინი]] || [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]] || {{flagicon|Ukraine}} || 2001–2003 || 55 || 23 |- | align=center| [[მამუკა მანაგაძე]] || [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] || {{flagicon|Georgia}} || 1985-1986 || 20 || 3 |- | align=center| [[გიორგი მეგრელაძე]] || [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]] || {{flagicon|Georgia}} || 1995-2000, 2004-2005, 2011-2014 || 175 || 86 |} == ტორპედოს ბომბარდირები == {| class="wikitable" style="text-align: center" !style="background: #0B0B3B;" align=center|<span style="color:#088A29;">სეზონი</span> !style="background: #0B0B3B;" width=70%|<span style="color:#088A29;">ფეხბურთელი</span> !style="background: #0B0B3B;" align=center|<span style="color:#088A29;">გოლი</span> |- ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">2024</span> ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">{{დროშანიშანი|ნორვეგია}} ბიორნ იონსენი</span> ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">23</span> |- ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">2023</span> ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[გიორგი არაბიძე]]</span> ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">14</span> |- ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">2022</span> ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[გიორგი კუხიანიძე]]</span> ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">9</span> |- ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">2021</span> ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[თორნიკე ახვლედიანი]]</span> ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">9</span> |- ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">2020</span> ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[გიორგი ფანცულაია]]</span> ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">7</span> |- ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">2019</span> ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[ბუდუ ზივზივაძე]]</span> ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">13</span> |- ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">2018</span> ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[თორნიკე კაპანაძე]]</span> ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">14</span> |- ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">2017</span> ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[თორნიკე კაპანაძე]]</span> ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">14</span> |- ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">2016</span> ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[ოლეგ მამასახლისი]]</span> ! style="background: #F8F8FF;" align="center" |<span style="color:#000000;">5</span> |- !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">2015–2016</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[თორნიკე კაპანაძე]]</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">9</span> |- !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">2014–2015</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[ოთარ კვერნაძე]]</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">10</span> |- !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">2013–2014</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[ოთარ კვერნაძე]]</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">7</span> |- !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">2012–2013</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[ნიკოლოზ საბანაძე]]</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">10</span> |- !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">2011–2012</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[რევაზ გოცირიძე]]</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">10</span> |- !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">2010–2011</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[გიორგი მეგრელაძე]]</span> !style="background: #F8F8FF;" align=center|<span style="color:#000000;">7</span> |} <small>ცხრილში გოლთა რაოდენობა მოცემულია მხოლოდ [[ეროვნული ლიგა|ადგილობრივი ჩემპიონატის]] მონაცემებით.</small> == სეზონები == '''გასაღები''' {{col-begin}} {{col-3}} * თ = მატჩების რაოდენობა * მ = მოგებული თამაშების რაოდენობა * ფ = ფრე * წ = წაგება * გტ = გატანილი გოლები * გშ = მიღებული გოლები * ქ = ქულა * პოზ = საფინალო პოზიცია {{col-3}} * უმლ = [[უმაღლესი ლიგა|საქართველოს უმაღლესი ლიგა]] * პილ = [[პირველი ლიგა|საქართველოს პირველი ლიგა]] * სულ = [[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი|საბჭოთა უმაღლესი ლიგა]] * სპლ = [[საბჭოთა პირველი ლიგა]] * სმლ = [[საბჭოთა მეორე ლიგა]] * ზ = [[ზონა]] * რკ = რესპუბლიკათა კავშირი {{col-3}} *ე1 = პირველი ეტაპი *ე2 = მეორე ეტაპი *ჯე = ჯგუფური ეტაპი *წე = წინასწარი ეტაპი *სე = საკვალიფიკაციო ეტაპი *1ს = პირველი საკვალიფიკაციო ეტაპი *2ს = მეორე საკვალიფიკაციო ეტაპი {{col-end}} {| class="wikitable" | style="background-color:#FE2; padding:0.4em;" | ჩემპიონი | style="background-color:#DDD; padding:0.4em;" | მეორე ადგილი | style="background:#cc9966"| მესამე ადგილი | style="background-color:#DFD; padding:0.4em;" | [[აღზევება და დაქვეითება|აღზევდა]] | style="background-color:#FCC; padding:0.4em;" | [[აღზევება და დაქვეითება|დაქვეითდა]] |} {| class="wikitable sortable" style="text-align: center" |+ ლიგის და თასის ჩემპიონატის შედეგები სეზონების მიხედვით |- !rowspan="2" scope="col"|სეზონი !scope="col"|ჩემპიონატი !width="20" scope="col"|თ !width="20" scope="col"|მ !width="20" scope="col"|ფ !width="20" scope="col"|წ !width="20" scope="col"|გტ !width="20" scope="col"|გშ !width="20" scope="col"|ქ !scope="col"|პოზ !rowspan="2" scope="col"|შიდა თასი !rowspan="2" scope="col"|ფედერაციის თასი !rowspan="2" scope="col"|სუპერთასი !rowspan="2" scope="col"|[[უეფა#ტურნირები|უეფა]]<br/>[[ფიფა#FIFA structured tournaments|ფიფა]] !scope="col"|სახელი !scope="col"|გოლი |- class="unsortable" !colspan="9" scope="col"|ლიგა !colspan="2" scope="col"|ბომბარდირი |- ! scope="row" | 1949 |{{sort|2|[[საბჭოთა პირველი ლიგა 1949|სპლ/რკ]]}} ||26||16||8||2||58||25||40|| style="background-color:#DDD;" |{{sort|2|მე-2}} | 1/32 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1953 | |||||||||||||||| | 1/64 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1955 | |||||||||||||||| | Z4,1/128 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1957 |{{sort|2|[[საბჭოთა პირველი ლიგა 1957|სპლ/ზ3]]}} ||30||16||6||8||54||28||38|| |{{sort|6|მე-6}} | Z3,1/2 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1958 |{{sort|2|[[საბჭოთა პირველი ლიგა 1958|სპლ/ზ4]]}} ||30||17||6||7||66||35||40|| |{{sort|4|მე-4}} | Z4,1/4 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1959 |{{sort|2|[[საბჭოთა პირველი ლიგა 1959|სპლ/ზ3]]}} ||26||11||6||9||36||34||28|| |{{sort|6|მე-6}} | n/a |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1960 |{{sort|2|[[საბჭოთა პირველი ლიგა 1960|სპლ]]}} ||30||21||7||2||70||21||49||style="text-align:center; background-color:#FE2;" |{{sort|1|1-ლი}} | Z3,1/4 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1961 |{{sort|2|[[საბჭოთა პირველი ლიგა 1961|სპლ]]}} ||30||22||2||6||49||23||46||style="text-align:center; background-color:#DFD;" |{{sort|1|1-ლი}} | 1/32 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1962 |{{sort|2|[[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1962|სულ]]}} |18||7||5||6||21||16||19||{{sort|15|მე-15}} | 1/16 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1963 |{{sort|2|[[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1966|სულ]]}} |38||6||21||11||22||37||33||{{sort|12|მე-12}} | 1/16 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1964 |{{sort|2|[[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1964|სულ]]}} |32||10||7||15||20||37||27||{{sort|13|მე-13}} | 1/16 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1965 |{{sort|2|[[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1965|სულ]]}} |32||8||3||21||29||69||19||{{sort|16|მე-16}} | 1/16 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1966 |{{sort|2|[[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1966|სულ]]}} |36||9||10||17||44||59||28||{{sort|15|მე-15}} | 1/16 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1967 |{{sort|2|[[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1967|სულ]]}} |36||8||15||13||37||50||31||{{sort|13|მე-13}} | 1/16 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1968 |{{sort|2|[[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1968|სულ]]}} |38||9||10||19||27||48||28||{{sort|19|მე-19}} | 1/16 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1969 |{{sort|2|[[1საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1969|სულ]]}} |26||4||6||16||20||50||14||{{sort|14|მე-14}} | 1/16 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1970 |{{sort|2|[[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1970|სულ]]}} |32||6||11||15||24||42||23||style="text-align:center; background-color:#FCC;" |{{sort|16|მე-16}} | 1/8 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1971 |{{sort|2|[[საბჭოთა პირველი ლიგა 1971|სპლ]]}} ||42||12||15||15||47||53||39||{{sort|11|მე-11}} | 1/16 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1972 |{{sort|2|[[საბჭოთა პირველი ლიგა 1972|სპლ]]}} ||38||19||6||13||49||32||44||{{sort|5|მე-5}} | 1/16 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1973 |{{sort|2|[[საბჭოთა პირველი ლიგა 1973|სპლ]]}} ||38||16||4||18||40||46||34||{{sort|9|მე-9}} | 1/16 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1974 |{{sort|2|[[საბჭოთა პირველი ლიგა 1974|სპლ]]}} ||38||14||10||14||37||42||38||{{sort|8|მე-8}} | 1/32 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1975 |{{sort|2|[[საბჭოთა პირველი ლიგა 1975|სპლ]]}} ||38||18||13||7||55||31||49||style="background:#cc9966"|{{sort|3|მე-3}} | წე |{{sort|00|n/a}} | | | [[რამაზ შენგელია]]||15 |- ! scope="row" | 1976 |{{sort|2|[[საბჭოთა პირველი ლიგა 1976|სპლ]]}} ||38||13||15||10||46||38||41||{{sort|7|მე-7}} | ე2 |{{sort|00|n/a}} | | | [[რამაზ შენგელია]]||12 |- ! scope="row" | 1977 |{{sort|2|[[საბჭოთა პირველი ლიგა 1977|სპლ]]}} ||38||15||8||15||45||48||38||{{sort|9|მე-9}} | ე1 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1978 |{{sort|2|[[საბჭოთა პირველი ლიგა 1978|სპლ]]}} ||38||14||9||15||44||41||37||{{sort|9|მე-9}} | ე1 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1979 |{{sort|2|[[საბჭოთა პირველი ლიგა 1979|სპლ]]}} |46||17||15||14||44||40||46||{{sort|11|მე-11}} | ჯე |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1980 |{{sort|2|[[საბჭოთა პირველი ლიგა 1980|სპლ]]}} |46||18||9||19||62||54||45||{{sort|13|მე-13}} | ჯე |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1981 |{{sort|2|[[საბჭოთა პირველი ლიგა 1981|სპლ]]}} |46||26||4||16||57||46||56||style="text-align:center; background-color:#DFD;" |{{sort|2|მე-2}} | ჯე |{{sort|00|n/a}} | | | [[დევის დარჯანია]]||19 |- ! scope="row" | 1982 |{{sort|2|[[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1982|სულ]]}} |34||10||10||14||39||45||30||{{sort|13|მე-13}} | ჯე |{{sort|00|n/a}} | | | [[მერაბ მეგრელაძე]]||19 |- ! scope="row" | 1983 |{{sort|2|[[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1983|სულ]]}} |34||4||12||18||26||58||18<ref>-2 ქულა</ref>||style="text-align:center; background-color:#FCC;" |{{sort|16|მე-16}} | 1/4 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1984 |{{sort|2|[[საბჭოთა პირველი ლიგა 1984|სპლ]]}} |42||23||9||10||76||55||55||style="text-align:center; background-color:#DFD;" |{{sort|2|მე-2}} | 1/16 |{{sort|00|n/a}} | | | [[ოთარ კორღალიძე]]||24 |- ! scope="row" | 1985 |{{sort|2|[[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1985|სულ]]}} |34||11||9||14||40||51||31||{{sort|11|მე-11}} | 1/32 |{{sort|00|n/a}} | | | ?||? |- ! scope="row" | 1986 |{{sort|2|[[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1986|სულ]]}} |30||5||7||18||24||60||17||style="text-align:center; background-color:#FCC;" |{{sort|16|მე-16}} | 1/16 |ჯე | | | ?||? |- ! scope="row" | 1987 |{{sort|2|[[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1987|სულ]]}} |42||11||12||19||30||51||34||style="text-align:center; background-color:#FCC;" |{{sort|21|21-ე}} | 1/16 | | | | ?||? |- ! scope="row" | 1988 |{{sort|2|[[საბჭოთა მეორე ლიგა 1988 - ზონა 9|სმლ]]}} |30||24||4||2||70||21||52||style="text-align:center; background-color:#DFD;" |{{sort|1|1-ლი}} | 1/32 | | | | ?||? |- ! scope="row" | 1989 |{{sort|2|[[საბჭოთა პირველი ლიგა 1989|სპლ]]}} |42||18||5||19||69||73||41||{{sort|13|მე-13}} | 1/4 | | | | [[მერაბ მეგრელაძე]]||33 |- ! scope="row" | 1990 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 1990|უმლ]]<ref name="ReferenceA">ქართულმა კლუბებმა დატოვეს [[საბჭოთა კავშირის ფეხბურთის ფედერაცია|სსრკ-ს ფეხბურთის ფედერაცია]] და შეუერთდნენ საკუთარი ქვეყნის – [[საქართველოს ფეხბურთის ფედერაცია|საქართველოს ფეხბურთის ფედერაციას]].</ref>}} |34||20||5||9||62||33||65||{{sort|4|მე-4}} | 1/4<ref name="ReferenceA">ქართულმა კლუბებმა დატოვეს [[საბჭოთა კავშირის ფეხბურთის ფედერაცია|სსრკ-ს ფეხბურთის ფედერაცია]] და შეუერთდნენ საკუთარი ქვეყნის – [[საქართველოს ფეხბურთის ფედერაცია|საქართველოს ფეხბურთის ფედერაციას]].</ref> | | | | ?||? |- ! ! scope="row" | 1991 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 1991|უმლ]]}} |19||11||2||6||34||30||35||style="background:#cc9966"| {{sort|3|მე-3}} | {{sort|00|n/a<ref>იმის გამო, რომ გაზაფხული/შემოდგომის განრიგი შეიცვალა შემოდგომა/გაზაფხულით, 1991 წლის სეზონმა თასის გათამაშების გარეშე ჩაიარა</ref>}} | | | | ?||? |- ! ! scope="row" | 1991–92 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 1991-92|უმლ]]}} |38||15||4||19||66||60||49||{{sort|11|მე-11}} | 1/2 | | | | ?||? |- ! ! scope="row" | 1992–93 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 1992-93|უმლ]]}} |32||16||4||12||70||54||52||{{sort|5|მე-5}} | 1/2 | | | | ?||? |- ! ! scope="row" | 1993–94 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 1993-94|უმლ]]}} |32||15||7||10||56||49||52||style="background:#cc9966"| {{sort|3|მე-3}} | 1/16 | | | | ?||? |- ! ! scope="row" | 1994–95 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 1994-95|უმლ]]}} |30||14||2||14||58||47||44||{{sort|6|მე-6}} | 1/8 | | | | ?||? |- ! ! scope="row" | 1995–96 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 1995-96|უმლ]]}} |30||15||7||8||69||49||52||{{sort|7|მე-7}} | 1/4 | | | | ?||? |- ! ! scope="row" | 1996–97 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 1996-97|უმლ]]}} |30||14||4||12||70||58||46||{{sort|5|მე-5}} | 1/8 | | | | ?||? |- ! ! scope="row" | 1997–98 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 1997-98|უმლ]]}} |30||15||9||6||51||30||54||{{sort|4|მე-4}} | 1/8 | | | | ?||? |- ! ! scope="row" | 1998–99 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 1998-99|უმლ]]}} |30||21||4||5||73||27||67||style="background-color:#DDD;" | {{sort|2|მე-2}} | style="text-align:center; background-color:#FE2;" |გამარჯვებული | | style="background-color:#DDD;" | ფინალისტი |[[უეფა-ს ინტერტოტოს თასი|ინტერტოტოს თასი]] - ე2 | ?||? |- ! ! scope="row" | 1999–00 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 1999-2000|უმლ]]}} |28||19||7||2||70||16||64||style="text-align:center; background-color:#FE2;" |{{sort|1|1-ლი}} | style="background-color:#DDD;" |ფინალისტი | | {{sort|00|n/a}} |[[უეფა-ს თასი]] - ე1 | [[ზურაბ იონანიძე]]||25 |- ! ! scope="row" | 2000–01 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 2000-01|უმლ]]}} |32||20||8||4||49||15||68||style="text-align:center; background-color:#FE2;" |{{sort|1|1-ლი}} | style="text-align:center; background-color:#FE2;" |გამარჯვებული | |{{sort|00|n/a}} |[[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა]] - 2ს | ?||? |- ! ! scope="row" | 2001–02 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 2001-02|უმლ]]}} |32||23||5||4||64||18||74|| style="text-align:center; background-color:#FE2;" |{{sort|1|1-ლი}} | style="background-color:#DDD;" | ფინალისტი | |{{sort|00|n/a}} |[[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა]] - 2ს | [[ანდრეი პოროშინი]]||17 |- ! ! scope="row" | 2002–03 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 2002-03|უმლ]]}} |32||22||6||4||65||20||72||style="background-color:#DDD;" | {{sort|2|მე-2}} | 1/2 | | |[[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა]] - 2ს | [[ზურაბ იონანიძე]]||26 |- ! ! scope="row" | 2003–04 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 2003-04|უმლ]]}} |32||15||6||11||46||38||51||{{sort|7|მე-7}} | style="background-color:#DDD;" | ფინალისტი | | |[[უეფა-ს თასი]] - სე | [[სულიკო დავითაშვილი]]||20 |- ! ! scope="row" | 2004–05 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 2004-05|უმლ]]}} |36||20||10||6||56||31||70||style="background-color:#DDD;" | {{sort|2|მე-2}} | 1/4 | | | | ?||? |- ! ! scope="row" | 2005–06 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 2005-06|უმლ]]}} |30||8||6||16||28||42||30||{{sort|12|მე-12}} | SR | | |[[უეფა-ს თასი]] - 1ს | ?||? |- ! ! scope="row" | 2006–07 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 2006-07|უმლ]]}} |26||9||4||13||24||35||31||style="text-align:center; background-color:#FCC;" |{{sort|7|მე-7<ref>ქუთაისის ტორპედო [[საქართველოს ფეხბურთის ფედერაცია|სფფ-მ]] ფინანსური პრობლემების გამო დააქვეითა. [[უმაღლესი ლიგა 2006-07|იხილეთ საბოლოო რანგი]]</ref>}} | 1/4 | | | | ?||? |- ! ! scope="row" | 2007–08 |{{sort|2|[[პირველი ლიგა 2007-08|პილ]]}} |27||11||6||10||38||31||39||{{sort|11|მე-11}} | ჯე | | | | ?||? |- ! ! scope="row" | 2008–09 |{{sort|2|[[პირველი ლიგა 2008-09|პილ]]}} |30||14||3||13||32||22||45||{{sort|9|მე-9}} | 1/16 | | | | ?||? |- ! ! scope="row" | 2009–10 |{{sort|2|[[პირველი ლიგა 2009-10|პილ]]}} |28||22||4||2||70||12||70||style="text-align:center; background-color:#DFD;" |{{sort|1|1-ლი}} | ე2 | | | | [[რევაზ კვერნაძე]]||14 |- ! ! scope="row" | 2010–11 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 2010-11|უმლ]]}} |36||14||13||9||31||22||55||{{sort|4|მე-4}} | style="background-color:#DDD;" | ფინალისტი | | | | [[გიორგი მეგრელაძე]]||14 |- ! ! scope="row" | 2011–12 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 2011-12|უმლ]]}} |36||20||7||9||50||32||67||style="background:#cc9966"| {{sort|3|მე-3}} | 1/4 | | |[[უეფა-ს ევროპის ლიგა]] - 1ს | [[რევაზ გოცირიძე]]||13 |- ! ! scope="row" | 2012–13 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 2012-13|უმლ]]}} |{{sort|Zz|''32''}}||{{sort|Zz|''19''}}||{{sort|Zz|''7''}}||{{sort|Zz|''6''}}||{{sort|Zz|''57''}}||{{sort|Zz|''30''}}||{{sort|Zz|''64''}}||style="background:#cc9966"| {{sort|Zz|''მე-3''}} |{{sort|Zz|''1/4''}} | | |[[უეფა-ს ევროპის ლიგა]] - 1ს | {{sort|Zz|''[[ნიკოლოზ საბანაძე]]''}}||{{sort|Zz|''12''}} |- ! ! scope="row" | 2013–14 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 2013-14|უმლ]]}} |{{sort|Zz|''32''}}||{{sort|Zz|''14''}}||{{sort|Zz|''6''}}||{{sort|Zz|''12''}}||{{sort|Zz|''43''}}||{{sort|Zz|''44''}}||{{sort|Zz|''48''}}|| {{sort|Zz|''მე-9''}} |{{sort|Zz|''1/4''}} | | | | {{sort|Zz|''[[ოთარ კვერნაძე]]''}}||{{sort|Zz|''7''}} |- ! ! scope="row" | 2014–15 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 2014-2015|უმლ]]}} |{{sort|Zz|''30''}}||{{sort|Zz|''10''}}||{{sort|Zz|''11''}}||{{sort|Zz|''9''}}||{{sort|Zz|''39''}}||{{sort|Zz|''33''}}||{{sort|Zz|''41''}}|| {{sort|Zz|''მე-8''}} |{{sort|Zz|''1/4''}} | | | | {{sort|Zz|''[[ოთარ კვერნაძე]]''}}||{{sort|Zz|''10''}} |- ! ! scope="row" | 2015–16 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 2015-2016|უმლ]]}} |{{sort|Zz|''30''}}||{{sort|Zz|''14''}}||{{sort|Zz|''6''}}||{{sort|Zz|''10''}}||{{sort|Zz|''50''}}||{{sort|Zz|''42''}}||{{sort|Zz|''48''}}|| {{sort|Zz|''მე-6''}} |{{sort|Zz|''1/4''}} | | | | {{sort|Zz|''[[თორნიკე კაპანაძე]]''}}||{{sort|Zz|''9''}} |- ! ! scope="row" | 2016 |{{sort|2|[[უმაღლესი ლიგა 2016|უმლ]]<br /> (თეთრი ჯგუფი)}} |{{sort|Zz|''12''}}||{{sort|Zz|''4''}}||{{sort|Zz|''3''}}||{{sort|Zz|''5''}}||{{sort|Zz|''16''}}||{{sort|Zz|''12''}}||{{sort|Zz|''15''}}|| {{sort|Zz|''მე-3 (ჯგუფში)''}} | style="text-align:center; background-color:#FE2;" |გამარჯვებული | | | | {{sort|Zz|''[[ოლეგ მამასახლისი]]''}}||{{sort|Zz|''5''}} |- !2017 |[[ეროვნული ლიგა]] |36 |23 |7 |6 |59 |27 |76 | style="text-align:center; background-color:#FE2;" |გამარჯვებული | style="background-color:#DDD;" | ფინალისტი | | style="background-color:#DDD;" | ფინალისტი |[[უეფა-ს ევროპა ლიგა]] - 1ს |[[თორნიკე კაპანაძე]] |14 |- !2018 |[[ეროვნული ლიგა]] |36 |20 |9 |7 |66 |25 |69 | style="background:#cc9966"| {{sort|Zz|''მე-3''}} | style="text-align:center; background-color:#FE2;" |გამარჯვებული | | style="text-align:center; background-color:#FE2;" |გამარჯვებული |[[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა]] - 1ს [[უეფა-ს ევროპა ლიგა]] - პლეი-ოფი |[[თორნიკე კაპანაძე]] |21 |- !2019 |[[ეროვნული ლიგა]] |36 |12 |8 |16 |53 |54 |44 |მე-6 |1/2 | | style="text-align:center; background-color:#FE2;" |გამარჯვებული |[[უეფა-ს ევროპა ლიგა]] - 1ს |[[ბუდუ ზივზივაძე]] |13 |- !2020 |[[ეროვნული ლიგა]] |20 |5 |6 |9 |20 |31 |17 |მე-8 |1/4 | | | |[[გიორგი ფანცულაია]] |11 |- !2021 |[[ეროვნული ლიგა]] |38 |10 |13 |15 |41 |46 |40 |მე-8 |1/16 | | | |[[ფადი ზიდანი]] |8 |- !2022 |[[ეროვნული ლიგა]] |36 |15 |9 |12 |48 |49 |54 |მე-5 | style="text-align:center; background-color:#FE2;" |გამარჯვებული | | | |[[გიორგი კუხიანიძე]] |8 |- !2023 |[[ეროვნული ლიგა]] |36 |16 |12 |8 |55 |37 |60 |მე-3 |1/8 | | style="background:#cc9966"| {{sort|Zz|''მე-3''}} |[[უეფა-ს კონფერენს ლიგა]] - 2ს |[[გიორგი არაბიძე]] |14 |- !2024 |[[ეროვნული ლიგა]] |36 |21 |7 |8 |58 |40 |70 |მე-2 |1/8 | | style="text-align:center; background-color:#FE2;" |გამარჯვებული |[[უეფა-ს კონფერენს ლიგა]] - 2ს |ბიორნ იონსენი |23 |- !2025 |[[ეროვნული ლიგა]] | | | | | | | | | | | |[[უეფა-ს კონფერენს ლიგა]] - 1ს | | |} == ყველა ტურნირის სტატისტიკა == {{updated|4 ივლისი, 2023}} {| class="wikitable" |- ! ტურნირი ! სეზონი ! მატჩები ! მ ! ფ ! წ ! გტ ! გშ |- | [[ეროვნული ლიგა|ეროვნული ლიგა]] (დონე 1) | 32 | 982 | 479 | 211 | 292 | 1598 | 1118 |- | [[ეროვნული ლიგა 2]] (დონე 2) | 3 | 85 | 47 | 13 | 25 | 140 | 65 |- | [[საქართველოს თასი]] | 34 | 181 | 98 | 41 | 42 | 338 | 180 |- | [[საქართველოს სუპერთასი]] | 5 | 6 | 2 | 2 | 2 | 4 | 4 |- | [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა]] | 3 | 10 | 4 | 2 | 4 | 12 | 15 |- | [[უეფა-ს თასი]]/[[უეფა-ს ევროპის ლიგა]] | 5 | 12 | 2 | 2 | 8 | 14 | 28 |- |[[უეფა-ს ინტერტოტოს თასი]] | 1 | 4 | 2 | 1 | 1 | 9 | 3 |- | [[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი|საბჭოთა უმაღლესი ლიგა]] (დონე 1) | 14 | 443 | 107 | 129 | 207 | 402 | 659 |- | [[საბჭოთა პირველი ლიგა]] (დონე 2) | 20 | 746 | 338 | 169 | 239 | 1037 | 818 |- | [[საბჭოთა მეორე ლიგა]] (დონე 3) | 1 | 34 | 25 | 7 | 2 | 76 | 24 |- | [[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო თასი|სსრკ-ს თასი]] | 37 | 82 | 27 | 15 | 40 | 93 | 123 |- | [[საბჭოთა კავშირის ფედერაციის თასი|სსრკ-ს ფედერაციის თასი]] | 1 | 3 | 0 | 2 | 1 | 3 | 4 |- |} == არაოფიციალური ტურნირები == {{updated|12 ივლისი 2013}} {| class="wikitable" |- ! ტურნირი ! სეზონი ! მატჩები ! მ ! ფ ! წ ! გტ ! გშ |- |[[თანამეგობრობის თასი]] (დონე 1) | 2 | 8 | 4 | 1 | 3 | 12 | 12 |- |[[თანამეგობრობის თასი]]/პირველი ლიგა [http://www.rsssf.com/tablesc/cis01.html წყარო] (დონე 2) | 1 | 3 | 3 | 0 | 0 | 8 | 1 |- |[[თურქმენეთის პრეზიდენტის თასი]] | 2 | 8 | 3 | 3 | 2 | 8 | 7 |- |[[მარბელიას თასი]] | 1 | 3 | 0 | 1 | 2 | 4 | 7 |- |} == ევროთასებზე == {| class="wikitable" ! სეზონი ! ტურნირი ! ეტაპი ! ქვეყანა ! კლუბი ! შინ ! გასვლითი |- |rowspan="2"|[[უეფა-ს ინტერტოტოს თასი 1998–99|1998–99]] |rowspan="2"|[[უეფა-ს ინტერტოტოს თასი]] |1R |{{flagicon|Armenia}} |[[ერებუნი (საფეხბურთო კლუბი)|ერებუნი]] |'''6–0''' |1–1 |- |2R |{{flagicon|Belgium}} |[[ლომელი (საფეხბურთო კლუბი)|ლომელი]] |'''1–2''' |1–0 |- |rowspan=2|[[უეფა-ს თასი 1999–00|1999–00]] |rowspan=2|[[უეფა-ს თასი]] |QR |{{flagicon|Estonia}} |[[ლანტანა ტალინი (საფეხბურთო კლუბი)|ლანტანა ტალინი]] |'''4–2''' |5–0 |- |1R |{{flagicon|Greece}} |[[აეკ ათენი (საფეხბურთო კლუბი)|აეკ ათენი]] |'''0–1''' |1–6 |- |rowspan=1|[[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა 2000–01|2000–01]] |rowspan=1|[[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა]] |2R |{{flagicon|Serbia}} |[[ცრვენა ზვეზდა (საფეხბურთო კლუბი)|ცრვენა ზვეზდა]] |'''2–0''' |0–4 |- |rowspan=2|[[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა 2001–02|2001–02]] |rowspan=2|[[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა]] |1R |{{flagicon|Northern Ireland}} |[[ლინფილდი (საფეხბურთო კლუბი)|ლინფილდი]] |'''1–0''' |0–0 |- |2R |{{flagicon|Denmark}} |[[კოპენჰაგენი (საფეხბურთო კლუბი)|კოპენჰაგენი]] |'''1–1''' |1–3 |- |rowspan=2|[[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა 2002–03|2002–03]] |rowspan=2|[[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა]] |1R |{{flagicon|Faroe Islands}} |[[ბ-36 ტორსჰავნი (საფეხბურთო კლუბი)|ბ-36 ტორსჰავნი]] |'''5–2''' |1–0 |- |2R |{{flagicon|Czech Republic}} |[[სპარტა პრაღა (საფეხბურთო კლუბი)|სპარტა პრაღა]] |'''1–2''' |0–3 |- |rowspan=1|[[უეფა-ს თასი 2003–04|2003–04]] |rowspan=1|[[უეფა-ს თასი]] |1R |{{flagicon|France}} |[[ლანსი (საფეხბურთო კლუბი)|ლანსი]] |'''0–2''' |0–3 |- |rowspan=1|[[უეფა-ს თასი 2005–06|2005–06]] |rowspan=1|[[უეფა-ს თასი]] |1R |{{flagicon|Belarus}} |[[ბატე ბორისოვი (საფეხბურთო კლუბი)|ბატე ბორისოვი]] |'''0–1''' |0–5 |- |rowspan=1|[[უეფა-ს ევროპის ლიგა 2012–13|2012–13]] |rowspan=1|[[უეფა-ს ევროპის ლიგა]] |1R |{{flagicon|Kazakhstan}} |[[აკტობე (საფეხბურთო კლუბი)|აკტობე]] |'''1–1''' |0–1 |- |rowspan=1|[[უეფა-ს ევროპის ლიგა 2013–14|2013–14]] |rowspan=1|[[უეფა-ს ევროპის ლიგა]] |1R |{{flagicon|SVK}} |[[ჟილინა (საფეხბურთო კლუბი)|ჟილინა]]<ref>[http://www.sok.ge/ge/%E1%83%9F%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90-%E1%83%A1%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98-33-%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93/ ჟილინა (სლოვაკეთი) 3:3 ტორპედო (ქუთაისი)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305224540/http://www.sok.ge/ge/%E1%83%9F%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90-%E1%83%A1%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98-33-%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93/ |date=2016-03-05 }}, „საქართველოს ოლიმპიელთა კლუბი“, 12 ივლისი, 2013.</ref> |'''0–3''' |3–3 |- |[[უეფა-ს ევროპის ლიგა 2017-2018|2017-18]] |[[უეფა-ს ევროპის ლიგა]] |1R |{{flagicon|SVK}} |[[ტრენჩინი (საფეხბურთო კლუბი)|ტრენჩინი]] |'''0–3''' |1-5 |- | rowspan="4" |2018-19 |[[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა]] |1R |{{Flagicon|Moldova}} |[[შერიფი (საფეხბურთო კლუბი)|შერიფი]] |'''2–1''' |0–3 |- | rowspan="3" |[[უეფა-ს ევროპა ლიგა]] |2R |{{Flagicon|Faroe Islands}} |[[ვიკინგური (საფეხბურთო კლუბი)|ვიკინგური]] |'''3–0''' |4–0 |- |3R |{{Flagicon|Albania}} |[[კუკესი (საფეხბურთო კლუბი)|კუკესი]] |'''5–2''' |0–2 |- |PO |{{Flagicon|Bulgaria}} |[[ლუდოგორეცი]] |'''0–1''' |0–4 |- |2019-20 |[[უეფა-ს ევროპა ლიგა]] |1R |{{Flagicon|Kazakhstan}} |[[ორდაბასი (საფეხბურთო კლუბი)|ორდაბასი]] |'''0–2''' |0–1 |} == ევროპული რეკორდი == {{updated|27 ოქტომბერი 2021}} {| class="wikitable" |- ! ტურნირი ! სეზონი ! მატჩები ! მ ! ფ ! წ ! გტ ! გშ |- | [[უეფა-ს ჩემპიონთა ლიგა]] | 4 | 12 | 5 | 2 | 5 | 14 | 19 |- | [[უეფა-ს თასი]]/[[უეფა-ს ევროპის ლიგა]] | 8 | 22 | 5 | 2 | 15 | 27 | 48 |- |[[უეფა-ს ინტერტოტოს თასი]] | 1 | 4 | 2 | 1 | 1 | 9 | 3 |- | '''ჯამში''' | 13 | 38 | 12 | 5 | 21 | 50 | 70 |- |} === უეფა-ს კლუბების რეიტინგში 2021 === {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- ! ადგილი !! ქვეყანა !! კლუბი !! კოეფიციენტი |- |297||{{დროშა|ჩრდილოეთ ირლანდია}}||[[კოლერაინი (საფეხბურთო კლუბი)|კოლერაინი]]||3.750 |- |298||{{დროშა|ფარერის კუნძულები}}||[[რუნავიკი (საფეხბურთო კლუბი)|რუნავიკი]]||3.750 |- |'''299'''||{{დროშა|საქართველო}}||'''ტორპედო ქუთაისი'''||'''3.750''' |- |300||{{დროშა|უნგრეთი}}||[[უიპეშტი (საფეხბურთო კლუბი)|უიპეშტი]]||3.500 |- |301||{{დროშა|ლიეტუვა}}||[[კაუნო ჟალგირისი (საფეხბურთო კლუბი)|კაუნო ჟალგირისი]]|||3.500 |} {{updated|27 ოქტომბერი 2021}} [https://www.uefa.com/memberassociations/uefarankings/club/#/yr/2022 წყარო] == მწვრთნელები == *{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[რევაზ ძოძუაშვილი]] (1 ივნისი, 2005 – 1 ივნისი, 2007) *{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[გიორგი კიკნაძე]] (1 თებერვალი, 2007 – 1 მარტი, 2007) *{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[ნესტორ მუმლაძე]] (1 ივლისი, 2010 – 24 სექტემბერი, 2010) *{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[გია გიგატაძე]] (3 ნოემბერი, 2010– 30 ივნისი, 2011) *{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[გიორგი კიკნაძე]] (1 ივლისი, 2011 – 11 სექტემბერი) *{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[ზაზა ზამთარაძე]] (1 ივლისი, 2011 – 25 სექტემბერი, 2011) *{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[გია გეგუჩაძე]] (1 ოქტომბერი, 2011 – 31 მაისი, 2013) *{{დროშანიშანი|ესპანეთი}} [[ჟერარდ სარაგოსა]] (31 მაისი, 2013– 31 დეკემბერი, 2013) *{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[რევაზ ძოძუაშვილი]] (10 იანვარი, 2014 – 8 დეკემბერი, 2014) *{{დროშანიშანი|ისრაელი}} [[გიორგი დარასელია]] (15 დეკემბერი, 2014 – 5 ოქტომბერი, 2015) *{{დროშანიშანი|ბელგია}} [[ალექსანდრე შტელინი]] (ოქტომბერი, 2015 – მაისი, 2016) *{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[კობა ჟორჟიკაშვილი]] (ივნისი, 2016 – სექტემბერი, 2016) *{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[კახაბერ ჩხეტიანი]] (სექტემბერი, 2016 – დეკემბერი, 2019) *{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[მიხეილ აშვეთია]] (თებერვალი, 2020 -– აპრილი, 2021) *{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[შოთა ბაბუნაშვილი]] (მოვალეობის შემსრულებელი/აპრილი, 2021 – ივნისი, 2021) *{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[კახაბერ ჩხეტიანი]](ივნისი, 2021 – ნოემბერი, 2021) *{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[შოთა ბაბუნაშვილი]] (მოვალეობის შემსრულებელი/ნოემბერი, 2021) *{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[გია ცეცაძე]] (ნოემბერი, 2021 – მაისი 2022 ) *{{დროშანიშანი|საქართველო}} თორნიკე შეყრილაძე (მოვალეობის შემსრულებელი/მაისი, 2022) *{{დროშანიშანი|საქართველო}} შოთა ბაბუნაშვილი (მოვალეობის შემსრულებელი/მაისი, 2022) *{{დროშანიშანი|საქართველო}} [[კახაბერ ჩხეტიანი]] (მაისი, 2022 – მაისი, 2023) *{{დროშანიშანი|საქართველო}} ლაშა დვალიშვილი (მოვალეობის შემსრულებელი/მაისი, 2023) *{{დროშანიშანი|შოტლანდია}} სტივ კინი (მაისი, 2023 – დეკემბერი 2024) *{{დროშანიშანი|გერმანია}} დირკ შუსტერი (იანვარი, 2025 – ) ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს საფეხბურთო კლუბების სია]] == რესურსები ინტერნეტში == {{commonscat|FC Torpedo Kutaisi}} * [https://web.archive.org/web/20200807155119/https://fctorpedokutaisi.com/ ოფიციალური საიტი] * [http://www.soccerway.com/teams/georgia/fc-torpedo-kutaisi/ პროფილი Soccerway-ზე] * [http://www.uefa.com/teamsandplayers/teams/club=64471/domestic/index.html/ ქუთაისის ტორპედო Uefa.Com-ზე] * [https://footballfacts.ru/club/5256-torpedokutaisi პროფილი Footballfacts.ru-ზე] == ლიტერატურა == * ''ზურაბ ჯავახაძე'', ქუთაისის ფეხბურთი 100 წლისაა == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{ეროვნული ლიგა}} {{ტორპედო ქუთაისი}} {{ტორპედო ქუთაისის შემადგენლობა}} [[კატეგორია:ქუთაისის სპორტი]] [[კატეგორია:ტორპედო ქუთაისი]] [[კატეგორია:საქართველოს საფეხბურთო კლუბები]] [[კატეგორია:სსრ კავშირის საფეხბურთო კლუბები]] 8j0ixndx5dvj76un05u3nzwjblt55rj 14 13732 4823625 3573597 2025-07-02T10:46:12Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823625 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|French language literature}} {{Commonscat|Literature of France}} [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ხელოვნება საფრანგეთში]] [[კატეგორია:ფრანგულენოვანი ლიტერატურა]] 2ya6oqx8ryhm0qw4lfw99e4i0pojr5k 14 13835 4823591 3573627 2025-07-02T10:40:21Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823591 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Russian literature}} {{Commonscat|Literature of Russia}} [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:რუსული კულტურა|ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] sujsru07a2x7sfoh4kr5k1bzbvccmem 14 13852 4823627 3573755 2025-07-02T10:46:22Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823627 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიური ლიტერატურა]] 4ntxp67r8xdn8dejkld97sjyo44cb2z 14 13957 4823288 3413268 2025-07-02T06:58:52Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823288 wikitext text/x-wiki {{საძიებელი}} [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ქართული კინო|ფილმები]] s0ldweov3gpttoqt3lzye7tdniqfi4t 14 14468 4823617 3573588 2025-07-02T10:44:27Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823617 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Literature of Germany}} [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:გერმანული ხელოვნება]] [[კატეგორია:გერმანულენოვანი ლიტერატურა]] 0kdyzlytfl7er024jvfael8sgnjwkxd 14 18222 4823483 3499425 2025-07-02T10:16:31Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823483 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Japan}} [[კატეგორია:იაპონია|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიური არქიტექტურა]] o1fd5lvc2q0cs2eu1twiqt7djn5xx76 14 19591 4823323 3543706 2025-07-02T07:03:33Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823323 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Films of France}} [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ფრანგული კინო|ფილმები]] [[კატეგორია:ევროპული ფილმები]] [[კატეგორია:ფრანგების ნამუშევრები]] bmix2gijlqqz65jwuck9dbi55350fzh 14 21754 4823484 3499423 2025-07-02T10:16:35Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823484 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of India}} [[კატეგორია:ინდოეთი|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიური არქიტექტურა]] 04a183iffovp4i9z4vu3w4xt3neqfd4 14 21755 4823495 3499451 2025-07-02T10:18:37Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823495 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Italy}} [[კატეგორია:იტალია|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] iowprgguvjphysejda6h5nx3nrfduki 14 23392 4823508 3499460 2025-07-02T10:20:05Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823508 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Ukraine}} [[კატეგორია:უკრაინა|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] 6m00qbea1blskzdwwldw1wripxsbn4l 14 23563 4823524 3404442 2025-07-02T10:22:59Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823524 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Canada}} [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:კანადა|არქიტექტურა]] n269tzxwuk82ycoftv666vmf8nzjdyi 14 23771 4823493 3535862 2025-07-02T10:18:25Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823493 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of the United States}} [[კატეგორია:აშშ-ის დიზაინი]] [[კატეგორია:ხელოვნება აშშ-ში]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ჩრდილოამერიკული არქიტექტურა]] [[კატეგორია:მშენებლობა აშშ-ში]] [[კატეგორია:არქიტექტურული ძეგლები აშშ-ში]] 6mjm56nll29qndoooe3vgxakcomtron 14 24003 4823516 3499457 2025-07-02T10:21:55Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823516 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Portugal}} [[კატეგორია:პორტუგალია|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] juxyi8zvjy5xwwzsalilbepffxsvl4h 14 24006 4823528 3499422 2025-07-02T10:23:18Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823528 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of China}} [[კატეგორია:ჩინეთი|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიური არქიტექტურა]] 4o4884rsea82f7j42aowmsqbv1sukf4 14 24614 4823512 3499448 2025-07-02T10:21:35Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823512 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Germany}} [[კატეგორია:გერმანია|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] cr0miq2pvras5xg2omkkani8jbu6x3h 14 24688 4823489 3499443 2025-07-02T10:18:02Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823489 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Austria}} [[კატეგორია:ავსტრია|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] is9l86pit0xtgg9tl4d2ux8hk2s2lwf 14 24689 4823486 3499433 2025-07-02T10:16:45Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823486 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Georgia}} [[კატეგორია:საქართველო|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] [[კატეგორია:აზიური არქიტექტურა]] [[კატეგორია:ქართული ხელოვნება]] 5vjrbdm1d70ax3roy81wt7yc1g39tj8 14 24977 4823527 3499466 2025-07-02T10:23:14Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823527 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of the Czech Republic}} [[კატეგორია:ჩეხეთი|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] 57w3wu900mcl27z3y03kfx3qljy4c60 14 25347 4823525 3499432 2025-07-02T10:23:03Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823525 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Russia}} [[კატეგორია:რუსეთი|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] [[კატეგორია:აზიური არქიტექტურა]] dsp8l2luaou3bp1oprxmim20aglle8r 14 26818 4823501 3499446 2025-07-02T10:19:33Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823501 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Bulgaria}} [[კატეგორია:ბულგარეთი|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] 0jsstm3z35k4fquqnx4i0bo5tmb7epm 14 26960 4823587 3573711 2025-07-02T10:40:00Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823587 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Literature of Japan}} [[კატეგორია:აზიური ლიტერატურა]] [[კატეგორია:იაპონური ენა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] ltyoigdqnqgy3wcygewr3v1im9u6xxg 14 27265 4823490 3499430 2025-07-02T10:18:08Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823490 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Azerbaijan}} [[კატეგორია:აზერბაიჯანი|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიური არქიტექტურა]] fg83dehazfnm5rf3qz2wwx8v1i1wnqq 14 27395 4823601 3573710 2025-07-02T10:42:12Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823601 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Literature of Turkey}} [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:აზიური ლიტერატურა]] 0llee363swv5lxta6bf79w8ak0oivpp 14 27674 4823624 3573730 2025-07-02T10:46:06Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823624 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Polish literature}} {{Commonscat|Literature of Poland}} [[კატეგორია:პოლონეთი|ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] pw1xvjs4cbil1sd7nk45sqzi2xce0zv 14 27798 4823638 3573764 2025-07-02T10:48:29Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823638 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Literature of the Czech Republic}} [[კატეგორია:ჩეხური კულტურა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] rr03ff1hjz0scvjjthvqfonqrsfkxt4 14 27970 4823482 3499427 2025-07-02T10:16:26Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823482 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Turkey}} [[კატეგორია:თურქეთი|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] [[კატეგორია:აზიური არქიტექტურა]] 7g8f9jnwyjofpcgfmk6fxnhhj317t0f 14 28040 4823517 3499463 2025-07-02T10:21:59Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823517 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Sweden}} [[კატეგორია:შვედეთი|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] qbgwxa61x8gtx6funn136beqf8sc5n4 14 28068 4823606 3573617 2025-07-02T10:42:36Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823606 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Literature of Italy}} [[კატეგორია:იტალიური კულტურა|ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] hg45wengywrwh5hz18vv9lsbrdgn3zo 14 28157 4823585 3573704 2025-07-02T10:39:49Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823585 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Literature of Azerbaijan}} [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანული კულტურა|ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ენის მიხედვით]] id2udgoc75deimmknynfsbubcn275e5 14 28408 4823488 3499462 2025-07-02T10:16:55Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823488 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Finland}} [[კატეგორია:ფინეთი|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] nxc3io7vgw7oxmigybi8d5vh5msz5f3 14 28777 4823618 3573792 2025-07-02T10:44:35Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823618 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Spanish language literature}} {{Commonscat|Literature of Spain}} [[კატეგორია:ესპანეთის ხელოვნება]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ესპანურენოვანი ლიტერატურა]] tmmtou0ft5gpqkw044utw0zitprrrlb 14 28929 4823520 3404435 2025-07-02T10:22:13Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823520 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Egypt}} [[კატეგორია:ეგვიპტე|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] 1w4ao0o3vchixbs45qgzloee33of0s0 14 29003 4823307 3413242 2025-07-02T07:01:29Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823307 wikitext text/x-wiki {{აშშ ფილმები}} {{Commonscat|Films of the United States}} [[კატეგორია:ამერიკული კინო|ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] kl8ln513vzsl6216271c1nq1g6nfitf 14 29038 4823594 3573742 2025-07-02T10:40:34Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823594 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Literature of Armenia}} [[კატეგორია:სომხური კულტურა|ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] lfsvecpe938aey5xovxr4kvo4y223cx 14 29159 4823299 3413249 2025-07-02T07:00:09Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823299 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Films of Spain}} [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ესპანური კინო|ფილმები]] rcakqh6u6nsv6y9klolq9q6guvu2ox6 14 29250 4823309 3531548 2025-07-02T07:01:41Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823309 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Films of Japan}} [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:იაპონური კინო|ფილმები]] [[კატეგორია:აზიური ფილმები]] [[კატეგორია:იაპონელების ნამუშევრები]] lej4caid6jnj96jpxgk6lm2qlsk15g6 14 29284 4823302 3413263 2025-07-02T07:00:25Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823302 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Cinema of South Korea}} [[კატეგორია:კორეული კულტურა|ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[ko:분류:대한민국의 영화]] [[zh:Category:韓國電影]] p00gwfews8naas68nfs2zexv78pvlbm 14 30774 4823431 3386813 2025-07-02T10:06:57Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823431 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Music of Ukraine}} [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:უკრაინული კულტურა|მუსიკა]] [[კატეგორია:აღმოსავლეთევროპული მუსიკა]] o3hzybb7x09yuidviv5i7tu8amc3v30 14 31840 4823281 3413247 2025-07-02T06:57:36Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823281 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Films of Germany}} [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:გერმანული კინო|ფილმები]] gbwfarerwvnwj6otc7d9ud0jdi6v935 14 32013 4823598 3573717 2025-07-02T10:42:02Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823598 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Literature of Argentina}} [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ლათინურამერიკული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ესპანურენოვანი ლიტერატურა]] [[კატეგორია:სამხრეთამერიკული ლიტერატურა]] mcsdlll6kyl2djdptmbgsnsrqpkn8g8 14 32016 4823596 3573592 2025-07-02T10:41:53Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823596 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Literature of the United States}} [[კატეგორია:ამერიკული კულტურა|ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ხელოვნება აშშ-ში]] [[კატეგორია:ინგლისურენოვანი ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ჩრდილოამერიკული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ამერიკანისტიკა]] nj9cpkuti3y2b9rxemvhhyi17z08jaj 14 32514 4823304 4012056 2025-07-02T07:00:37Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823304 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Films of the Soviet Union}} [[კატეგორია:საბჭოური კინო|ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] iiduywnl0blrj06amdnnwi72ocof3c2 0 32532 4823191 3989449 2025-07-02T06:36:59Z Archaeodontosaurus 18516 4823191 wikitext text/x-wiki {{ტაქსოდაფა | სახელი =ბირკავა | სურათის ფაილი =(MHNT) Agrimonia eupatoria inflorescence.jpg | სურათის წარწერა = | სურათის აღწერა = | სამეფო = მცენარეები | განყოფილება = | კლასი = | რიგი = | ოჯახი = | გვარი = | სახეობა = | ლათ =Agrimonia | ვიკისახეობები = | commons = }} '''ბირკავა''' ({{lang-la|Agrimonia}}) — [[მრავალწლოვანი მცენარეები|მრავალწლოვან]] ბალახოვან მცენარეთა [[გვარი (ბიოლოგია)|გვარი]] [[ვარდისებრნი|ვარდისებრთა]] [[ოჯახი (ბიოლოგია)|ოჯახი]]სა. აქვს ორსქესიანი, ხუთწვერიანი ყვითელი, თავთავისებრ ყვავილელად შეკრებილი [[ყვავილი|ყვავილები]]. ყვავილსაჯდომი ბზრიალასებრია, დაფარულია კაუჭა ჯაგრებით, რომლებითაც ნაყოფი ცხოველის ბეწვს ეკვრის. უმთავრესად გავრცელებულია ჩრდილოეთ ნახევარსფეროს ზომიერ სარტყელში. [[საქართველო]]ში ერთი [[სახეობა]]ა — {{lang-la|Agrimonia eupatoria}}. ბირკავა იზრდება ტყეებში, ბუჩქნარებში, მდელოებზე და სხვაგან. ზოგიერთი სახეობა ({{lang-la|[[Agrimonia asiatica]]}}) შეიცავს მთრიმლავ და საღებავ ნივთიერებებს. ==ლიტერატურა== {{ქსე|2|406–407}} [[კატეგორია:ვარდისებრნი]] 5ijdty1jlznof8tfaujcckbxghnlh45 14 32633 4823526 3499458 2025-07-02T10:23:09Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823526 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Greece}} [[კატეგორია:საბერძნეთი|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] minu1ojf7imwv26u2efpu1tqnsdr6b8 14 34007 4823639 3573766 2025-07-02T10:48:36Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823639 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Literature of China}} [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ჩინური კულტურა|ლიტერატურა]] [[კატეგორია:აზიური ლიტერატურა]] f5c12hrlr6pytwhr5abxctes8rwuunx 14 34894 4823589 3573600 2025-07-02T10:40:09Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823589 wikitext text/x-wiki ამ კატეგორიაში მოთავსებულია ქვეკატეგორიები და სტატიები, რომლებიც ეხება [[ინგლისი]]ს ლიტერატურას. სხვა ქვეყნების ინგლისურენოვანი ლიტერატურის შესახებ იხილეთ [[:კატეგორია:ამერიკული ლიტერატურა]], [[:კატეგორია:ავსტრალიური ლიტერატურა]] და ა.შ. {{Commonscat|Literature of England}} [[კატეგორია:ბრიტანული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ინგლისურენოვანი ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] bza16v6rqn8z6en0hzp5yodh4lyr3eu 14 43789 4823590 3573767 2025-07-02T10:40:14Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823590 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Literature of India}} [[კატეგორია:ინდური კულტურა|ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიური ლიტერატურა]] ccnn9m1g68qrv1m4aso76eikm4jguev 14 44031 4823419 3388511 2025-07-02T10:05:03Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823419 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Music of Japan}} [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიური მუსიკა]] [[კატეგორია:იაპონური კულტურა|მუსიკა]] pa3u93qx44eo4xc6772b5x75f8qciwc 14 45035 4823445 3388484 2025-07-02T10:09:43Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823445 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Music of Brazil}} [[კატეგორია:სამხრეთამერიკული მუსიკა]] [[კატეგორია:ლათინოამერიკული მუსიკა]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ბრაზილიური კულტურა]] lum63dlyn46ch9j5g4ge081mxj0e90p 14 45043 4823418 3388506 2025-07-02T10:04:52Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823418 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Music of Jamaica}} [[კატეგორია:იამაიკური კულტურა]] [[კატეგორია:ცენტრალურამერიკული მუსიკა]] [[კატეგორია:კარიბული მუსიკა]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] 025jr1xceghwe1zzwfi8coyl6vfpjt1 14 45048 4823434 3388478 2025-07-02T10:07:57Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823434 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Music of Argentina}} [[კატეგორია:არგენტინული კულტურა]] [[კატეგორია:სამხრეთამერიკული მუსიკა]] [[კატეგორია:ლათინოამერიკული მუსიკა]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] en24vqqlmnyuec20q223tea1v0vv5wq 14 45050 4823433 3388499 2025-07-02T10:07:10Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823433 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Music of Uruguay}} [[კატეგორია:ლათინოამერიკული მუსიკა]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ურუგვაული კულტურა]] [[კატეგორია:სამხრეთამერიკული მუსიკა]] sndh0gu61n5nlezhl58pokbmh69zns1 14 45068 4823446 3515740 2025-07-02T10:10:21Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823446 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Music of the United Kingdom}} [[კატეგორია:ინგლისურენოვანი მუსიკა]] [[კატეგორია:საშემსრულებლო ხელოვნება გაერთიანებულ სამეფოში]] [[კატეგორია:გართობა გაერთიანებულ სამეფოში]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:დასავლეთ ევროპული მუსიკა]] [[კატეგორია:ბრიტანული კულტურა]] f4izbgbia6m8t5d1c7i6ttprsf8s30c 14 45089 4823443 3388498 2025-07-02T10:08:57Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823443 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of Haiti}} [[კატეგორია:კარიბული მუსიკა]] [[კატეგორია:ჰაიტური კულტურა]] [[კატეგორია:ლათინოამერიკული მუსიკა]] [[კატეგორია:ცენტრალურამერიკული მუსიკა]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] qtt9dagfaf895xokb54skh86qahfi93 14 45092 4823410 3388488 2025-07-02T10:02:18Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823410 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კარიბული მუსიკა]] [[კატეგორია:ცენტრალურამერიკული მუსიკა]] [[კატეგორია:ლათინოამერიკული მუსიკა]] [[კატეგორია:დომინიკელთა რესპუბლიკის კულტურა]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] f1pye7jca2kwso6ek9knazbzjpzh5k9 14 45140 4823447 3319721 2025-07-02T10:10:25Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823447 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Music of India}} [[კატეგორია:ინდური კულტურა|მუსიკა]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიური მუსიკა]] sj3lligxkvpytrpb4a74pe95cquppjx 14 45704 4823607 3573708 2025-07-02T10:43:09Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823607 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Greek literature}} {{Commonscat|Literature of Greece}} [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ბერძნული კულტურა|ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] 755ziqrw9ry0qamfl61gmylhi2th634 14 45937 4823412 3388512 2025-07-02T10:02:49Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823412 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Music of Russia}} [[კატეგორია:რუსული კულტურა]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აღმოსავლეთევროპული მუსიკა]] [[კატეგორია:აზიური მუსიკა]] 6isqves5f2oylninpxqtreya92ouvi2 14 45938 4823413 3786236 2025-07-02T10:02:54Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823413 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Music of Georgia}} [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აღმოსავლეთევროპული მუსიკა]] [[კატეგორია:აზიური მუსიკა]] [[კატეგორია:ქართული ხელოვნება]] 914arv2134q4gnha4v365qt4vf4xd3b 14 45950 4823494 3499424 2025-07-02T10:18:32Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823494 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Iran}} [[კატეგორია:ირანი|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიური არქიტექტურა]] j5mo6hviscnt2h30nmw32vatou4znxc 14 46031 4823428 3384947 2025-07-02T10:06:29Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823428 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Music of Iceland}} [[კატეგორია:ისლანდიური კულტურა]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:დასავლეთ ევროპული მუსიკა]] 3gzqu9u6qkdgntfyqxmqpul6f2ywyst 14 47574 4823497 3499436 2025-07-02T10:18:46Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823497 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Architecture of Thailand}} [[კატეგორია:ტაილანდი|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიური არქიტექტურა]] ccjq5nxfhcq4owfcpg8y8qec4hah8k1 14 48252 4823522 3499450 2025-07-02T10:22:48Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823522 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Spain}} [[კატეგორია:ესპანეთი|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] rg540enn8cmv14wz0eyf8n90dxpeipn 14 51864 4823487 3499434 2025-07-02T10:16:51Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823487 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Armenia}} [[კატეგორია:სომხეთი|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიური არქიტექტურა]] dpwmwrngwrk27dsipug7rk7w3828gf0 10 53224 4823121 3989110 2025-07-02T03:55:55Z FireDragonValo 133173 Changed colors to the Canadian flag to the Pantone version as recommended by the government of Canada. 4823121 wikitext text/x-wiki {{ {{{1<noinclude>|country showdata</noinclude>}}} | alias = კანადა | link alias-s = კანადის | flag alias = Flag of Canada (Pantone).svg | flag alias-1868 = Canadian Red Ensign 1868-1921.svg | flag alias-1921 = Canadian Red Ensign 1921-1957.svg | flag alias-1957 = Canadian Red Ensign (1957-1965).svg | flag alias-naval = Flag of Canada (Pantone).svg | flag alias-naval-1921 = Canadian Blue Ensign 1921-1957.svg | flag alias-naval-1957 = Canadian Blue Ensign.svg | link alias-naval = კანადის საზღვაო სამხედრო | flag alias-air force = Canadian Air Command flag.svg | flag alias-air force-1924 = Ensign of the Royal Canadian Air Force.svg | link alias-air force = კანადის საჰაერო კომანდა | link alias-ice hockey = კანადის {{{mw|}}} ყინულის ჰოკეის ეროვნული ნაკრები | link alias-football = კანადის {{{mw|}}} ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები | link alias-basketball = კანადის {{{mw|}}} ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები | size = {{{size|}}} | name = {{{name|}}} | altlink = {{{altlink|}}} | altvar = {{{altvar|}}} | variant = {{{variant|}}} <noinclude> | var1 = 1868 | var2 = 1921 | var3 = 1957 | var4 = naval-1921 | var5 = naval-1957 | var6 = air force-1924 | redir1 = CAN | redir2 = Canada </noinclude> }}<noinclude> </noinclude> m3pvverp4w2zo96jjcayu7btm22pdh5 14 60391 4823318 3413245 2025-07-02T07:03:08Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823318 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] d4t1f8z9vo9bqj8qz919lafwfcz7sn1 14 63792 4823438 3388503 2025-07-02T10:08:27Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823438 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Music of Cuba}} [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ცენტრალურამერიკული მუსიკა]] [[კატეგორია:ლათინოამერიკული მუსიკა]] [[კატეგორია:კარიბული მუსიკა]] [[კატეგორია:კუბური კულტურა|მუსიკა]] 4f6rb16p53tyigvdb5pkjstvjlkt7q6 14 64693 4823511 3499757 2025-07-02T10:21:30Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823511 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of the United Kingdom}} [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფო|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს დიზაინი]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] [[კატეგორია:მშენებლობა გაერთიანებულ სამეფოში]] [[კატეგორია:ბრიტანული კულტურა]] 4v2y6gw7yjyvin6cly81ty9cukcm6o9 14 66142 4823633 3573752 2025-07-02T10:48:05Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823633 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Literature of Ukraine}} [[კატეგორია:უკრაინული კულტურა|ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] oyhecwivwnhj7pc7fihbkb3b0pftfj0 14 70668 4823496 3494074 2025-07-02T10:18:42Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823496 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Architecture of the Soviet Union}} [[კატეგორია:საბჭოთა ხელოვნება|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:რუსეთის არქიტექტურა პერიოდის მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიური არქიტექტურა]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] go032fh20s6xp4iakryb0s2x6lsupns 0 83620 4823052 4710017 2025-07-01T19:36:08Z Mehman 75871 [[Special:Contributions/Erekle Khutsishvili|Erekle Khutsishvili]]-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა [[User:ოქროს ბოტი|ოქროს ბოტი]]-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია 4635225 wikitext text/x-wiki {{გასაწმენდი}} {{ინფოდაფა მართლმადიდებელი ეპარქია | ეპარქია= ურბნისისა და რუისის ეპარქია | სურათი= [[ფაილი:Ruisichurch.jpg|250px]] | ხელმოწერა= რუისის საკათედრო ტაძარი | ქვეყანა= {{დროშა|საქართველო}} | ფართობი= 1092.1 კმ² | მოსახლეობის რაოდენობა= {{კლება}} 41 316 კაცი | არქიეპისკოპოსის ოლქი= | ეპარქიალური ცენტრი= | დაარსდა= | გაუქმდა= | კეთილმოწესეები= | მრევლი= | ტაძრები= | მონასტრები= | მღვდელთმსახურები= | საკათედრო ტაძარი= [[ურბნისის სიონი]] | მეორე საკათედრო ტაძარი= [[რუისის ღვთისმშობლის ტაძარი]] | მმართველი ეპისკოპოსის სანი= | მმართველი ეპისკოპოსის ტიტული= [[მიტროპოლიტი]] ურბნისისა და რუისისა, მაღალყოვლადუსამღვდელოესი მეუფე | საიტი= | არქიეპისკოპოსი= | მმართველი ეპისკოპოსი= [[იობი (აქიაშვილი)]] | მმართველობის დაწყების თარიღი= [[1996]] წლის [[21 ოქტომბერი]] | მოადგილეები= | რუკა= [[ფაილი:GEO-SKL-KL.svg|250px|მინი]] }} '''ურბნისისა და რუისის ეპარქია''', ''რუის-ურბნისის ეპარქია'' — [[საქართველო]]ს ეკლესიის სამღვდელთმთავრო. მდებარეობს შიდა ქართლში. იგი ორი უძველესი სამღვდელმთავრო კათედრის, რუისისა და ურბნისის სამწყსო ტერიტორიას აერთიანებს, რომელთა ცალ-ცალკე მოხსენიება უკვე [[ვახტანგ გორგასალი]]ს შემდეგდროინდელი პერიოდიდან იწყება. [[ეპარქია]] მოიცავს ქალაქ [[ქარელი|ქარელს]] და მის მუნიციპალიტეტს. ურბნისისა და რუისის ეპარქიას აღმოსავლეთიდან ესაზღვრება [[გორისა და ატენის ეპარქია]], დასავლეთიდან — [[სურამისა და ხაშურის ეპარქია|სურამისა და ხაშურის]], ჩრდილოეთიდან — [[ნიქოზისა და ცხინვალის ეპარქია|ნიქოზისა და ცხინვალის]], სამხრეთიდან კი [[ბორჯომისა და ბაკურიანის ეპარქია|ბორჯომისა და ბაკურიანის ეპარქიები]]. == ისტორია == [[ფაილი:Urbnis-ruisis eparqia.jpg|thumb|200px|ურბნისისა და რუისის ეპარქია 2013 წლის 11 ოქტომბრამდე]] ეპარქიის ტერიტორიაზე ქრისტიანული ცხოვრების დასაწყისი ქართველთა განმანათლებელს [[წმინდა ნინო]]ს უკავშირდება. აქ არსებული უძველესი ეპარქიები [[V საუკუნე|V საუკუნის]] ბოლოს დაფუძნდა.<ref>ვახტანგ გორგასლის მიერ კათალიკოსობის დადგენასთან ერთად ახლად დაარსებულ 12 საეპისკოპოსოს შორის რუისის ეპარქია დასახელებული არაა, რაც იმაზე უნდა მიუთითებდეს, რომ კათედრა აქ მანამდე უნდა ყოფილიყო; ეპისკოპოსთა არსებობა კათალიკოსობის დაარსებამდეცაა დადასტურებული. ასევე მიჩნეულია, რომ ურბნისის ეპარქია V საუკუნეშივე არსებობდა, - ყოველ შემთხვევაში, გრანდიოზული კათედრალის მშენებლობა V-VI ს-ში ძნელი წარმოსადგენია ადგილობრივი მღვდელმთავრის გარეშე.<br> ივ. ჯავახიშვილის აზრით, მართალია, ჯუანშერი ქართლის კათალიკოსის სამწყსოში ვახტანგ გორგასლის დროს სულ 16 საეპისკოპოსოს ახსენებს, „მაგრამ ეს სია, ცხადია, სრული არ არის... ამ თავის ცნობაში საკუთრივ შიდა ქართლის საეპისკოპოზოებს ცოტას ასახელებს, — სახელდობრ, სულ სამს, — და მათგან ურბნისის საეპისკოპოზოც კი დაჰვიწყებია... თუ ცურტავის სამეფო სახლის, ''რუისის ან ურბნისისა'', წილკნისა და სამთავისის საეპისკოპოზოებსაც მივათვლით, მაშინ 21 სამწყსო იქმნება და V ს. შუა წლებისა და მეორე ნახევრისათვის ეს რიცხვი დაახლოებით სწორი უნდა იყოს. უეჭველია V ს. დამლევისათვის მეტიც უნდა ყოფილიყო“ (ქართველი ერის ისტორია, ტ. I, § 10).</ref> [[რუისი (ძეგლი)|რუისის საკათედრო ტაძრის]] აშენება წმიდა მეფე [[ვახტანგ გორგასალი|ვახტანგ გორგასალს]] მიეწერება. ურბნისის საკათედრო ტაძარიც V-VI საუკუნეების მიჯნაზე აუგიათ, რომელიც [[ასურელი მამები|ასურელ მამას]], [[თადეოზ სტეფანწმინდელი|თადეოზ სტეფანწმინდელს]] განუახლებია. ასურელ მამათაგან კიდევ ორი — [[მიქაელ ულუმბოელი]] და [[პიროს ბრეთელი]] მოღვაწეობდნენ ამ მხარეში. ამ მხარეშივე<ref>კრების ზუსტი ადგილის შესახებ, როგორც ცნობილია, არაერთი მოსაზრებაა გამოთქმული. ერთ-ერთი ბოლოდროინდელი მოსაზრებით, ეს სამეფო სადგური, წაღულისთავი შეიძლებოდა ყოფილიყო (წაღვლს ზემოთ; ასეთ შემთხვევაში ულუმბასთან იქნებოდა ახლოს; იხ. ქ. ჩხატარაიშვილი, დავით აღმაშენებლის ეპოქის ისტორიისათვის, მაცნე (ისტორიის სერია), 3, 1989).</ref> ჩატარდა წმიდა მეფე [[დავით IV აღმაშენებელი|დავით აღმაშენებლის]] დროს რუის-ურბნისის სახელით ცნობილი [[რუის-ურბნისის საეკლესიო კრება|დიდი საეკლესიო კრება]]. ორივე საკათედრო ტაძარში და ეპარქიის ტერიტორიაზე არსებულ ეკლესია-მონასტრებში მდიდარი წიგნსაცავები იყო. დვინის [[506|506 წლის]] კრებაზე მროველი („მარუელი“<ref>აქედან შემდეგ - „მრუელი“ / „მრუველი“ - „მროელი“ / „მროველი“; იგივე თავსართი, მაგალითად, „მტბევარისა“ და „მაწყვერლის“ წოდებაშიცაა. იხ. „მრავალთავი“, 1973, № 2, ზ. სარჯველაძე, „მროველი თუ მრუველი“.<br> თვით რუისის სახელწოდების წარმომავლობას, ჩვეულებრივ, „რუსგან“ ვარაუდობენ და მიიჩნევენ, რომ იმ დროს რუისი ქალაქ ურბნისის სამეურნეო გარეუბანი უნდა ყოფილიყო. რუისი და რამდენიმე ახლო სოფელი გვიან პერიოდშიც ერთ სარწყავ არხზე იყო დამოკიდებული (ი. დოლიძე, ქართული სამართლის ძეგლები (ქსძ), ტ. 8, № 100). ზოგჯერ მისი მოვლა-გამგებლობა მროველს ებარა, მაგ., 1810 წ. ახალი მმართველობისგან: „რადგან თქვენი ბრწყინვალება ამ რუისში [''უპირატესი''] მემამულე არის ამისთვის თქვენ გაბარებ ამ რუს საქმეს“ (ხელნაწერთა ინ-ტი, Sd-3311). 1820 წ. ურბნისის ეკლესიის ყმებმა ახალ საეკლესიო უწყებას ამ არხისა და ქართველ მეფეთა მიერ მისი გაყოფის განწესების აღდგენის თხოვნით მიმართეს, სადაც იმასაც ამბობდნენ, რომ „დიდი თამარ მეფის დროს სხვა რუც გვქონია, მაგრამ მაშინვე მოშლილა და აღარ არის“ (ცსა, 488, № 518). არქიმანდრიტი ნიკიფორე (იხ. ქვემოთ) კი 1818 წელს, ალბათ მაშინდელი ადგილობრივი (რუისელთა) გადმოცემით (ალბათ რუისის ტერიტორიაზე მიმავალ არხზე და არა - ეკლესიასთან არსებულ ცალკე წყაროზე, რადგან ეკლესიის კუთვნილი ნაგებობების მის მიერვე შედგენილ აღწერაში წყარო არ იხსენიება - ცენტრალური საისტორიო არქივი (ცსა), ფონდი 488, № 222, ფ. 16), წერდა: „ფრიად წარსულის, ათას ხუთასის წლის რიცხვში, საქართველოს მეფის მირიანისგან აქავ „სობორო“ ეკკლესიის მახლობლად ერთი კეთილი წყარო ყოფილა აღშენებული საუცხოოთ თლილის ქვითა და კირითა, რომლისა ძლით და მიზეზით ეს სოფელი აღშენებულა და ეს „სობორო“ დადგმულა. ეს წყარო სრულიად დაქცეული, რომლისა ძლით მცხოვრებელნი დიდათა წუხდნენ... ძველსავე „პლანზედ“ ქვითკირით აღუშენე და აგურის თაღით შევკარ“ (ცსა, 488, № 235, ფ. 4).</ref>) რიგით მეათედაა დასახელებული. XIII ს-ის წყაროს მიხედვით,<ref>„კურთხევა მირონისა“ („განგება დარბაზობისა“). ქსძ, ტ. 2, № 20 (მასში წარმოდგენილნი არიან აღმ. და სამხ. საქართველოს მღვდელმთავრები; შდრ. ქსძ, ტ. 2, № 105; ასევე იხ.: გ. ჯანდიერი, XVII საუკუნის აღმოსავლეთ საქართველოს ისტორიული ქრონოლოგიის საკითხისათვის, მრავალთავი, I, 1971). ნ. შოშიაშვილის აზრით, ეს ძეგლი VIII ს-ზე გვიანდელი არაა (ნ. შოშიაშვილი, ურბნისის ძველი ქართული წარწერები, პალეოგრაფიული ძიებანი, 1, 1965, გვ. 45).</ref> სამხრეთ და აღმოსავლეთ საქართველოს მღვდელმთავართა შორის ურბნელი 21-ე ადგილზე მოიხსენება, ხოლო მროველი — 22-ზე. 1739 წლიდან რუისის კათედრის მღვდელმთავართა ღირსებად მიტროპოლიტობა დადგინდა.<ref>ხელნაწერთა ინ-ტი, Qd-341; ქსძ, ტ. 3, გვ. 753.</ref> ვახუშტი ბატონიშვილის ცნობით (1724 წლისთვის) რუისის ეპისკოპოსი („მროველი“) იყო მწყემსი „რუისისა ზეითისა ქართლისა,<ref>ფრონეების - დვანის, ფცის, ალისა და სურამის წყლების ხეობები, გარდა ბრეთისა და დვანის ფრონეს სათავეებში მდებარე რამდენიმე დასახლებისა.</ref> ლიხ-ტაშისკარამდე“,<ref>ზანავისა („სამწყსოს დავთარი“) და ახალდაბის ქვეყნის ჩათვლით, სარმანიშვილიდან კორტანეთამდე (იხ. დ. ბერძენიშვილი, ნარკვევები საქართველოს ისტორიული გეოგრაფიიდან, 1985 წ., გვ. 62-64).</ref> მტკვრის მარცხენა მხარეს;1715 წლის “რუისის სამწყსოს დავთრის“ მიხედვით (ნაკლულია) სამწყსოში 1800-ზე მეტი კომლი შედიოდა 90-ზე მეტ სოფელში.<ref>სამწყსო სოფლების ჩამონათვალი „რუისის სამწყსოს დავთარში“ - იხ. ე. თაყაიშვილი, არხეოლოგიური მოგზაურობანი და შენიშვნანი, წ. პირველი. გვ. 126-207.</ref> XVIII ს-ის ბოლოს<ref>„კათალიკოზის სამწყსო სოფელნი და ხელქვეშენი მღვდელმთავარნი ქართლსა და კახეთში“, - ქსძ, ტ. 3, № 541 (იქვე დათარიღებულია 1788-1811 წწ. ანტონ II-ის მიხედვით; მღვდელმთავართა მიხედვით დოკუმენტი 1791-1803 წლებისაა).</ref> იმდროინდელი ძნელბედობის გამო რუისის სამწყსო 46 სოფლამდე იყო შემცირებული, ურბნისისა კი მაშინ 20 სოფელს შეადგენდა.<ref>რაც არაა გასაკვირი; უფრო ადრე ქართლ-კახეთში ეპარქიების ნახევარი დაცლილი იყო აოხრებისაგან, - იქვე, № 373 (წიგნში 1770-იანი წლებითაა განსაზღვრული, მაგრამ იოსებ ურბნელის მიხედვით 1764-1771 წლების დოკუმენტია).</ref><br> ურბნისის მღვდელმთავრის („ურბნელის“) სამწყსოში კი დიდი ლიახვის ხეობის უმეტესი ნაწილი შედიოდა, - გორიდან (სამთავროს სამწყსო) ზემოთ, ნიქოზამდე, და ნიქოზის ჩრდილოეთით, მხოლოდ ზოგიერთი სოფლის გარდა; ასევე, XVI ს-დან, ბრეთის ხევის ნაწილი (დვანის წყალზე). როგორ იყო გამიჯნული ეს სამწყსო ნიქოზისა და სხვა ეპარქიებისგან, არკვევს ზუსტი ცნობები, რაც XIX ს-ის დასაწყისისთვის (თუმცა საეკლესიო გეოგრაფია დიდად არ იცვლებოდა) მოიპოვება რუისისა და ურბნისის (ასევე სხვა) ეპარქიების სამწყსო სოფლებსა და ეკლესიებზე, მათ კრებულზე, აზნაურებზე, შემოსავლებსა და ყმების ვალდებულებებზე.<ref>ცსა, ფ. 488, № 65398; ფონდის კატალოგსა და ტომის სათაურში ნაჩვენებია 1813 წ., მაგრამ მღვდელმთავართა მოხსენებები კათალიკოს-პატრიარქის მიმართ 1803 წლის გაზაფხულზეა შეკრებილი (რუისზე - ფ. 58-59, ურბნისზე - ფ. 44-45, ნიქოზი - ფ. 38, სამთავრო - ფ. 60-62).</ref> იუსტინე მროველის (და ქართლის მთავარეპისკოპოსის) მოხსენებით, რუისის სამწყსოში ამ დროს მოითვლებოდა 38 სოფელი, სადაც 36 მღვდელი, 12 დიაკვანი და ეკლესიის სხვა მსახურნი იყვნენ,<ref>სურამში 4 ეკლესია იყო, ფხვენისში 2, დირბში, ჯვარის მამის მონასტრის გარდა - 2 ეკლესია სოფელში.</ref> უშენი სოფლების რაოდენობად კი 67 არის მითითებული; ასევე იხსენიება 5 მონასტერი;<ref>ჯვარის მამისა დირბში, ასევე, როგორც ძველად მოქმედნი: იტრიაში - ღვთისმშობლისა, არადეთში - წმ. საბასი, ოქონაში - წმ. სამებისა, თიღვაში - ღვთისმშობლის შობისა.</ref> ეპარქიას თბილისში ჰქონია „სასახლეც“.<ref>„მროვლის სასახლედ“ წოდებული სახლი სინოდის კანტორის წინ, მტკვრის პირას, „წყლის ქუჩაზე“ იდგა (ცსა, 489, № 64810, ფ. 132; № 127, ფ. 11; იმ დროს იქ სასულიერო ნაწილში მომსახურე ჩინოვნიკები ცხოვრობდნენ). ასევე იხ. ქსძ, ტ. 7, № 649; მ. ბერძნიშვილი, თბილისის გარეგანი სახე XVIII საუკუნეში, გვ. 9-10.</ref> ურბნისის სამწყსოში დიდი ლიახვის ხეობაზე ჩამოთვლილია 21 სოფელი და ქ. ქრცხინვალი (5 ეკლესიით).<ref>კერძოდ: ტინისხიდი, საქაშეთი, ახალდაბა, თედოწმინდა, აშენდა (არაშენდა), ლელისთავი, ვარიანი, ყელქცეული, გორიჯვარი (რომელიც არ უნდა იყოს გორიჯვარი გორთან ან ს. გარეჯვარი), შინდისი, გუჯაბაური, ზემთხვისი, დგვრისი, „მეორე დგვრისი“, თამარაშენი, აჩაბეთი, კეხვი, ქურთა და, ლიახვის მარცხნივ, - ქემერტი, ძარწემი, ხეითი. სამთავროს სამწყსოში ლიახვთან ახლოს მდებარე სოფლებიდან დასახელებულია: ერედვი, თერგვისი, ბროწლეთი, მეღვრეკისი, ერგნეთი, ზღუდერი, ტირძნისი. ნიქოზის ეპარქიად მითითებულია: ქვემო ნიქოზი, ტბეთი, კუსირეთი, თიხრევი, საბაწმიდა, ქვ. და ზ. ხვითი (ტექსტი ამ ადგილას დაზიანებულია, სავარაუდოდ, კიდევ რამდენიმე პუნქტი უნდა ყოფილიყო; 1798 წელს ნიქოზლის სამწყსოდ 4 სოფელია მითითებული, - ქსძ, ტ. 8, № 440).</ref> იულიოს ურბნელი ასევე ასახელებს ზოგ უშენ სოფელს ფრონის სათავეებთან,<ref>„საწინამძღვრო თირის მონასტერი“ (თუმცა ეს 1770-იანი წლებიდან იყო) და უშენი სამწყსო სოფლები იქვე: ყორნისი, წუნარი, რუსთავი, ძარი, დამპალეთი, აბოწმიდა.</ref> ბრეთსა და სხვა ტერიტორიებს.<ref>თორის, სადგრის, გუჯარეთის ხეობები და მტკვრის ხეობა ზანავის ზემოთ, - იხ. ქვემოთ.</ref> თვით რუისში ურბნისის კრებულს 2 ეკლესია ჰქონდა; სულ ეპარქიაში 39 ეკლესია იყო,<ref>XVIII ს-ის მეორე ნახევრიდან ლეკიანობის გამო ლიახვის ხეობა უფრო მჭიდროდ იყო დასახლებული; როგორც არაერთი საბუთიდან ჩანს, ფრონეების ხეობებიდან ბევრი იქ იყო გახიზნული. ამით აიხსნება ის, რომ, რუისის სამწყსოსგან განსხვავებით, ბევრ სოფელში 2 ან 3 ეკლესია იყო მოქმედი.</ref> მათში 37 მღვდლითა და 10 დიაკვნით.<ref>1811 წელს კი რუისის ეპარქიაში 52 მოქმედი ეკლესია და 42 მღვდელი იყო, ურბნისისაში - 40 ეკლესია და ამდენივე მღვდელი (Акты Кавказской археографической комиссии (Акты), IV, გვ. 165; რუსული სამოქალაქო მმართველობა ამ და სხვა ეპარქიების ეკლესიებისა და ღვთისმსახურების აღნუსხულ რიცხვებს „დიდ და უსარგებლო რაოდენობად“ მიიჩნევდა (გვ. 162), რასაც შედეგად ის მოჰყვა, რომ ბევრგან რამდენიმე სოფელი რომელიმე მათგანის (საშტატოდ დანიშნულ) ეკლესიას მიაწერეს, რის გამოც მრევლს სალოცავად სხვაგან სიარული უჭირდა და ამის გამო ამ ეპარქიების ტერიტორიაზე მცხოვრებნიც ხშირად ჩიოდნენ (მაგ., ცსა, 488, № 294, 491, 569. შტატის ეკლესიებისა და მათზე მიწერილი სოფლების ჩამოთვლა: ცსა, 489, № 880, 955; 2, № 816, ფ. 6-9).</ref><br> მოგვიანებით რუისისა და ურბნისის სამწყსოების ტერიტორიები გაფართოვდა. ვახუშტის მიხედვით, „აწ ესევე [''მროველი''] მწყსის [''მტკვრის''] [[მტკვარი|ხეობასა]] და [[გუჯარეთისწყალი|სადგერს]], ვინაითგან მაწყუერელი არღარა არს“. ურბნელს კი, რომელსაც „ხარისხი და პატივი მაღალი ჰქონებოდა... გარნა ჟამთა ვითარებათაგან და ქუეყანათა იავარ-ქმნისაგან ხარისხთაგანცა დაკნინებულ იყო [''ალბათ მღვდელმთავრის ხარისხი იგულისხმება''] და სამწყსოცა დამცირებოდა“, კათალიკოსმა 1739 წელს სამწყსოდ მისცა „არა რომლისა ეფისკოპოზისა ნაქონები [''ე. ი. საკათალიკოსო სამწყსო და ის ტერიტორია, რომელიც ადრე მაწყვერელს ეკუთვნოდა.''] გაღმა-გამოღმა ავალიშვილი და სრულიად [[მტკვარი|ხეობა]] ზანავსა და ქიმერეთს ზეითი, სადგრითა და ბაგინეთ-გუჯარეთითა“.<ref>ამ საბუთით ურბნელ ეპისკოპოსს გადაეცა გუჯარეთისწყლის ხეობის ორივე ნაწილი: ზემო - გუჯარეთი (რომელიც თრიალეთზე ესაზღვრება ძამის ხეობას) და ქვემო - სადგერი. - დ. ბერძენიშვილი, იქვე.</ref><br> რაც შეეხება დღევანდელი ქარელისა და ხაშურის მუნიციპალიტეტების მტკვრის მარჯვნივ მდებარე ტერიტორიას, ძველად ის, ცალკეული სოფლების გარდა (რომლებიც რუისის სამწყსოში შედიოდა, მაგალითად, ქარელი), მცხეთის საპატრიარქო სამწყსოს წარმოადგენდა.<ref>ქსძ, ტ. 3, № 541: კათალიკოსს „საკუთრად თვისად სამწყსოდ“ მთელ ქართლ-კახეთში, გარდა მისივე სამწყსო მონასტრებისა, ჰქონდა „ქალაქიდამ დაწყებული მრთელი გამოღმა მხარი ქართლი ხეობამდინ“ („აწ ჰყავს“ მიემართება არა გაღმამხარს ზოგადად, არამედ იქ იმ დროისთვის დაუცლელი („შენი“) სოფლების რაოდენობას; ხოლო ხეობა (აწყურის სამწყსომდე) იმ დროს ურბნელისთვის იყო გადაცემული, - იხ. ზემოთ).</ref> ეკლესის ავტოკეფალიის აღდგენის შემდეგ, 1917 წლის 17 სექტემბერს საქართველოს [[საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის პირველი ადგილობრივი კრება|პირველმა საეკლესიო კრებამ]] აღადგინა ურბნისის ეპარქია, რომელიც თითქმის მთელს შიდა ქართლს მოიცავდა, ხოლო ცენტრი იყო ქ. [[გორი]]. ურბნისის ეპისკოპოსად დაადგინეს [[დავითი (კაჭახიძე)]]. 1920 წლის 27 ივნისს მეორე საეკლესიო კრებაზე ეპისკოპოსი დავითი საკუთარი სურვილით გადადგა. ეპარქია სამართავად დაექვემდებარა უშუალოდ კათოლიკოს-პატრიარქს. [[1995|1995 წელს]] გახდა შესაძლებელი ორი უძველესი სამღვდელმთავრო კათედრის რეალური აღდგენა. [[1996|1996 წლის]] [[ოქტომბერი|ოქტომბრიდან]] ურბნისისა და რუისის მმართველი მღვდელმთავარია მიტროპოლიტი [[იობი (მეუფე)|იობ აქიაშვილი]]. [[2013]] წლის 11 ოქტომბრის წმინდა სინოდის სხდომის თანახმად ეპარქიას გამოეყო [[ხაშურის მუნიციპალიტეტის გერბი|ხაშურის მუნიციპალიტეტის]] ტერიტორია და დაარსდა [[სურამისა და ხაშურის ეპარქია]]<ref>[http://netgazeti.ge/GE/105/News/24410/ სინოდის სხდომის ოქმი გამოქვეყნდა]</ref>. ეპარქია ამჟამად [[ქარელის მუნიციპალიტეტი|ქარელის მუნიციპალიტეტის]] ტერიტორიას მოიცავს. ==== მონასტრები და ეკლესიები ==== ეპარქიის ძველ და დღევანდელ ტერიტორიაზე სხვადასხვა დროს იხსენიება შემდეგი მონასტრები: რუისის ეპარქიის ტერიტორიაზე: 1. [[რუისის ღვთისმშობლის ტაძარი|რუისის ღვთაების (ფერისცვალების) ტაძარი <ref>[http://patriarchate.ge/geo/eparqiebi/saqartveloshi/urbnisi/ „ფერისცვალების საკათედრო ტაძარი“] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190821164550/http://patriarchate.ge/geo/eparqiebi/saqartveloshi/urbnisi/ |date=2019-08-21 }}; „ღვთაების ფერისცვალების ეკლესია“ (ცსა, 1450-38/37); „საყდარი ღვთაებისა“ („ახალი ქართლის ცხოვრება“; ქსძ, ტ. 3, № 245, სამიტროპოლიტო ხარისხის მინიჭების შესახებ - „ძველადგან რუისს ღმრთაების საყდარსა მიტრაპოლიტი არ კურთხეულიყო, საეფისკოპოზო იყო“; ქსძ, ტ. 4, № 216; დოკუმენტები საქართველოს სოციალური ისტორიიდან (დსსი), I, № 316; ცსა, 1450-30/29, 1450-32/31, 1450-48/20); „საყდარი ღვთაებისა და ხატი ფერისცვალებისა“ (1450-31/69; ხელნაწერთა ინ-ტი, Ad-1502, გვ. 26-27) და სხვ. ძალიან იშვიათად იხსენიება ასევე „ხატი მიძინებისა“ (1450-28/22, Sd-57).<br> მონასტერი რუისის ტაძარში, მაგალითად, 1710-იან წლებში იყო, ისედაც, XVII-XVIII სს. არაერთ საკათედრო ტაძარში მონასტერი სხვადასხვა პერიოდში არსებობდა.</ref>]] (გადმოცემით, რუისის ტაძარი თავდაპირველად ვახტანგ გორგასალს აუგია. XI ს-ში საფუძვლიანად გადაუკეთებიათ.<ref>გ. ჩუბინაშვილის მიხედვით, უძველესი ტაძარი VII ს-ის I ნახევარზე ადრეული არ ყოფილა, მეორე ფენა X ს-ს მიეკუთვნებოდა, მესამე ფენა კი, XI საუკუნისა, არა შეკეთებისთვის, არამედ ამ საეკლესიო-ფეოდალური ცენტრის მნიშვნელობის ხაზგასმისთვის იყო შესრულებული. - იხ. რუისის ტაძრის ისტორიისათვის (ენიმკის მოამბე, V-VI, 1940, გვ. 439-446). რუისის ტაძრის უძველესი ფენა ზოგი მოსაზრებით V საუკუნისაა, ზოგით - VIII-IX სს. (საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა (სძა), ტ. 5, გვ. 385).</ref> XV საუკუნეში [[თემურლენგი|თემურ-ლენგისგან]] დაზიანებული კათედრალი „კუალად აღაშენა“ მეფე [[ალექსანდრე I დიდი|ალექსანდრე I]]-მა.<ref>1823-1824 წლებში „ფრიად დაძველებული“ ტაძარი ადგილობრივმა მრევლმა და ბლაგოჩინმა შეაკეთეს: „კედელნი გარედგან გამაგრებულ იქმნა თლილის ქვის ჩასხმითა, ვითარცა ახალი ნაშენი და გარედგანვე თეთრად კირით გაილესა. დაეხურაცა კრამიტი „სობოროსა“ დიდის აგურის ლომფინითა... თოთხმეტი ფანჯარა გაუკეთდა მინის სანათურითა და გალესილ იქმნა შიგნიდამ იგი „სობორო“ თეთრად და სამკვეთლო მოკირწყლულ იქმნა დიდრონის აგურებით... დავკიდე ხომლი ბროლისა... სრულებით განშვენდა“ (ცსა, 488, № 23466, ფ.8). 1830-იან წლებში გუმბათი გადახურეს (ცსა, ფ. 489, № 3401; ფ. 48, № 80).<br> 1885 წელს ტაძარი კვლავ გადახურეს და გალესეს („მწყემსი“, № 4, 1886).</ref> XVIII ს-ის ცნობით, რომელიც რუსეთის მმართველ უწყებებს წარედგინა [[ვახტანგ VI|ვახტანგ VI-ის]] ამალიდან, კათედრალის მთავარი, ფერისცვალების ხატი (ისე როგორც სამთავროსი) „ხელთუქმნელად“ იყო მიჩნეული (ამჟამად ინახება ხელოვნების მუზეუმში).<ref>მისი აღწერა - იხ. ე. თაყაიშვილი. არხეოლოგიური მოგზაურობანი, გვ. 109-112.</ref> მე-17 ს-ში რუისში ძნელბედობის გამო გადმოიტანეს ერუშეთის ტაძრის სიწმინდეები.<ref>აქვე XIX ს-ის 40-იან წლებში ჯერ კიდევ ინახებოდა ღვთისმშობლის ძვირფასი ხატი, რომელიც შემდეგ უკვალოდ გაქრა.</ref>);<br />2. [[დირბის ღვთისმშობლის ეკლესიის კომპლექსი|დირბის]] ღვთისმშობლის მონასტერი (ჯვარის მამის დაქვემდებარებაში, იერუსალიმის ჯვრის მონასტრის მეტოქი ქართლში<ref>მაგ., 1450-51, № 169-180; მთავარ ხატს „კუბოსა ღვთისმშობელი“ ეწოდებოდა (მაგ., Qd-19953-ა). ს. დირბის შეწირულობაზე, მაგ., „Описание рукописей церковнаго музея духовенства Грузинской Эпархии“, 1908; Hd-15041.</ref>);<br />3. [[არადეთი]]ს, წმ. საბასი (სადაც XVII ს-ში „გადმოტანილ“ იქნა საფარის მონასტერი);<ref>ე. თაყაიშვილი, საქართველოს სიძველენი, ტ. 3, გვ. 559. ასევე, მაგ., Hd-1767, Hd-14678.</ref><br />4. [[ულუმბის ღვთისმშობლის ეკლესია|ულუმბის]], ღვთისმშობლის მიძინებისა<ref>1449, № 2345; ასევეა აღწერილი მისი მთავარი ხატი მონასტრის განძეულის ჩამოთვლისას (1818 წ., ცსა, 488, № 948, ფ. 22-25).</ref> (ამირეჯიბების სათავადო მონასტერი (რომელთაც ადრიდანვე დიდი ღვაწლი დასდეს მონასტერს, - თემურ-ლენგისგან დანგრეული მონასტერი ხელახლა ააშენეს<ref>„საძირკუელიცა არა დაშთომილ იყო“; თ. ჟორდანია, ქრონიკები, II, გვ. 207-213; გ. ოთხმეზური, შიდა ქართლის მცირე სათავადოები (XV-XVII სს.), - საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა, დისერტაციების ფონდი (თუმცა XV-XVI სს. მიჯნაზე არის მონასტრის სვეტიცხოვლისთვის შეწირულობის სიგელი; ცსა, 1449, № 1642). ასევე იხ. შენიშვნა გრიგოლ მროველზე.</ref>); ამჟამად სურამისა და ხაშურის ეპარქიის შემადგენლობაშია;<br />5. [[იტრიის მონასტერი|იტრიის]], ღვთისმშობლის მიძინებისა ([[ჩხეიძეები]]ს სათავადო მონასტერი, ასევე საპატრიარქო სამწყსო; ბაგრატ მეფის დროინდელ საძირკველზე XVI ს-ში 43 წლის მანძილზე ახლად ააგო კათალიკოს-პატრიარქმა [[დოროთეოზ III|დოროთეოს III-მ]],<ref>ქსძ, ტ. 3, № 75.</ref> ხოლო მომდევნო საუკუნეში შეაკეთა მთავარეპისკოპოსმა ნიკოლოზ ჩხეიძემ.<ref>1449, № 1935. ტაძარშივეა დაკრძალული.<br> ვახუშტის დროს წინამძღვარი აღარ იჯდა, „ხუცის ამარა“ იყო. გ. ავალიშვილის აღწერით, 1819 წელს მონასტრის უმეტესი ნაწილი „დაქცეული“ იყო. 1837 წელს თავადმა ჩხეიძემ და მრევლმა შეაკეთეს, თუმცა ქვის თაღი შეკრული არ იყო (488, № 6435, ფ. 98, 102), 1840 წელსაც მითითებული იყო ახალი თაღის საჭიროება (488, № 6689, ფ. 28). 1850 წელს კედლები შეაკეთეს (ცსა, 489, № 13725; თუმცა ცნობები წინააღმდეგობრივია - იმავე წლის სხვა მოხსენებით (ეგზარქოსი - სინოდის კანტორას; ცსა, 488, № 15165) თლილი ქვით ნაშენი იტრიის სამრევლო ეკლესიის კედლები სრულიად მყარი იყო, მაგრამ ტაძარს თაღი და სახურავი არ ჰქონდა, მხოლოდ საკურთხეველი იყო გადახურული, ისიც -- კანკელსა და საბიჯგებზე დაყრდნობით). ტაძრის განახლება ასევე აღნიშნულია 1860 წელს, 1872 წ. კი - გალავნისა (489, № 30704).</ref>) ამჟამად სურამისა და ხაშურის ეპარქიის შემადგენლობაშია;<ref>მთავარი ხატი, ნიკოლოზ ჩხეიძის ძმის, ბეჟანის მიერ შემკული, თითქოს ასევე ხელოვნების მუზეუმში უნდა იყოს. მისი წარწერა - ხელნაწერთა ინ-ტი, პირადი ფონდები, № 230 (ვ. კარბელაშვილი), ფ. 10-11.</ref><br />6. [[ოჟორის სამაროვანი|ოჟორის]] ღვთისმშობლის მონასტერი;<ref>Qd-9586 (1699 წ.). ვახუშტის დროს მონასტერი უკვე მოშლილი იყო. მისი ყმები „მცხეთის ეპარქიას“ (ალბათ - სვეტიცხოველს) ეკუთვნოდნენ: ცსა, 488, № 274, ფ. 9-10 (1818 წ. კამერალური აღწერა).</ref><br />7. [[ოქონა (მრავალმნიშვნელოვანი)|ოქონის]] სამების მონასტერი<ref>სხვ. პერიოდში იყო გაბელიძეების, ფალავანდიშვილების, სამეფო მონასტერი (Hd-8731).</ref> (ერთი პერიოდი აქ უნდა ყოფილიყო დაბრძანებული ოქონის ტრიპტიქონი, რომელსაც საახალწლოდ "მიუკვლევდნენ" მეფეს<ref>ოქონის ხატი, როგორც ცნობილია, არამარტო მოგვიანებით, უფრო ადრევე, გორში იყო. ხატის სხვადასხვა ვერსიებსა (მათ შორის ს. ოქონიდან) და მის ისტორიაზე იხ. [http://saunje.ge/index.php?id=1137&lang=ka სტატია.]</ref>); <br />8. [[თიღვის ტაძარი|თიღვის]], ღვთისმშობლის შობისა<ref>1451 წელს გიორგი VIII-მ თიღვა მისი საყდრით (ასევე - ულუმბა) გაბელიძეებს დაუმტკიცა (ცსა, ფ. 489, № 61935, ფ. 85-86; საბუთი სხვაგან არ შემონახულა). თავიდან სამეფო მონასტერი უნდა ყოფილიყო.</ref> (ბოლო სამი ამჟამად სხვა ეპარქიაშია). <br />9. [[არკნეთი|ერკნეთში]], ღვთისმშობლის მონასტერში, იდგნენ მთაწმიდის პორტაიტის მონასტრის ბერძენი ბერები.<ref>[http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/315451 „ქართლის ცხოვრება“, ტომი IV, გვ. 375]; ე. ნიკოლაძე, საქართველოს ეკლესიის ისტორია, 1918 წ. გვ. 120</ref> ურბნისის ეპარქიის ტერიტორიაზე: 1. [[ურბნისის სიონი|ურბნისის წმ. სტეფანე პირველმოწამის <ref>ტაძრის ფასადზე არსებულ წარწერებში (IX-X სს.) საუბარია „ამის სიონისა“ აღშენებაზე, თუმცა აქ ალბათ უფრო საყდრის ტიპი (სამნავიანი ბაზილიკა) იგულისხმება. შესაძლოა, ამ წარწერის მიხედვით, მისი გვიანდელი, უფრო გავრცელებული მნიშვნელობით, შესაძლოა - იქ მართლაც არსებული სხვა ხატის მიხედვით, შეწირულობის ცალკეულ საბუთებში იხსენიება (წმ. სტეფანეს ხატზე უწინ) ღვთისმშობელი და „ხატი მიძინებისა“ (Ad-1502-9; ცსა, 1448, №1942).</ref> ტაძრისა<ref>მაგ., Ad-1502-20; Ad-1502-5: „საეპისკოპოსო მონასტერი“ - 1718 წ.; ასევე 1738 წ. (ქსძ, ტ. 7, № 3).</ref>]] (ერთ-ერთი უძველესი, V-VI სს. მიჯნაზე აგებული კათედრალი<ref>ასე ათარიღებს ტაძარს გ. ჩუბინაშვილი, ნ. შოშიაშვილი კი „მაშენებლების“, კოსტანტისა და მამა მიქელის წარწერას - V ს-ით (ნ. შოშიაშვილი, იქვე, გვ. 138-144).</ref> 1668 წელს "ძირითურთ აღმოფხრული"<ref>რაც გადაჭარბებულია, - იქვე, გვ. 151.</ref> აღაშენა [[მარიამ დადიანი|მარიამ დედოფალმა]], შემდეგ განაახლა [[ვახტანგ VI]]-მ, რომელმაც 1706-1707 წლებში „მონასტრის სამრეკლო“ და გალავანი ააგო და წმ. სტეფანეს ხატი შეამკო.<ref>თ. ჟორდანია, ქრონიკები, ტ. 3, გვ. 44-46.<br> 1903-1904 წლებში შეაკეთეს ტაძრის სახურავი, საიდანაც წვიმა ჩადიოდა („ცნობის ფურცელი“, 1904, № 2601).</ref> წმ. სტეფანეს მთავარი ხატი, მხატვრობის სპარსული სტილისა, XVI-XVII სს-ისა უნდა იყოს. ეს ხატი და ბარძიმი ამჟამად ხელოვნების მუზეუმში ინახება<ref>მათი აღწერა - არხეოლოგიური მოგზაურობანი, გვ. 52-53.</ref>);<br />2. [[ბრეთის მამა პიროსის ეკლესია|ბრეთის]];<ref>XIX ს-ის პრესაში იხსენიება მისი ხატები ბაგრატ აფხაზთა მეფისა და სხვათა წარწერებით („დროება“, 1884, № 176).</ref><br />3. [[თირის მონასტერი|თირის]], ღვთისმშობლის შობის (ახლა სხვა ეპარქიაშია, იყო სამეფო მონასტერი, ეპარქიულად შედიოდა კათალიკოსის სამწყსოში.<ref>მაგ., მონასტრის მოურნეობა ურბნელს მეფემ და პატრიარქმა უბოძეს - ქსძ, ტ. 2, № 140; წინამძღვარსაც პატრიარქი ნიშნავდა. მონასტერი შემდეგ თაქთაქიშვილებისა იყო; მაგ., Qd-9817; 1450-50/26; შდრ. 1450-32/60. მონასტრისა და თავადების სადავო ყმა-მამულზე მრავალი ცნობაა, გვიანდელი, მაგ., ცსა, 488, № 325; 489, № 64778.</ref> მონასტრის ცნობილი მთავარი ხატი, "თავდების ღვთისმშობელი", უკანასკნელად 1680-იან წლებში შეამკო [[თაქთაქიძეები|თაქთაქიძეთა]] საგვარეულომ; ამჟამად ხელოვნების მუზეუმშია). <br>(ზოგი მონასტრის კუთვნილების განსაზღვრა ძნელია.<ref>ვის ეკუთვნოდა ეპარქიულად სამონასტრო კომპლექსი დვანის ფრონეზე, ყორნისის ჩრდილოეთით (ჯ. გვასალია, ფრონის ხეობათა ისტორიული გეოგრაფიის საკითხები, საქართველოს ისტორიული გეოგრაფიის კრებული (სიგკ), VII, 1989, გვ. 15), - მროველს, ურბნელს, ნიქოზელსა თუ კათალიკოსს, ძნელი სათქმელია.<br> ახლო ტერიტორიაზე (ხეითის ახლოს) მდებარე საბაწმინდის უდაბნო-მონასტერი („სადაყუდებულო“) ნიქოზლის სამწყსოში იყო .</ref>) მტკვრის მარჯვნივ, ეპარქიის ამჟამინდელ (ძველად - საკათალიკოსო სამწყსოში შემავალ) ტერიტორიაზე: 1. [[წრომის ტაძარი|წრომის]] მაცხოვრის მონასტერი,<ref>(სძა, ტ. 5, გვ. 459); ვახუშტისთან - ყოვლადწმიდისა (მის დროს წინამძღვარი აღარ იყო).</ref> ამჟამად სურამისა და ხაშურის ეპარქიის შემადგენლობაშია;<br />2. [[სარკის წმინდა გიორგის მონასტერი|სარკის წმ. გიორგის]] (უშუალოდ სვეტიცხოვლის კუთვნილი;<ref>Ad-712; „ქრონიკები“, II, გვ. 320.</ref> ძველად მთელ ქართლში სახელგანთქმული და თაყვანცემული, მათ შორის მუსლიმანთაგანაც;<ref>XIX ს-ში ტაძარი საშტატო ეკლესიების რიცხვში არ შესულა. მისი ამოქმედებისა (თუმცა მომლოცველობა, ცხადია, არ შეწყვეტილა) და შეკეთების მცდელობა არაერთხელ იყო (ცსა, 488, № 14701, 23705, 20401), 1849-1863 წწ. შეკეთდა გუმბათი (თუნუქით გადახურეს), კედლები და მისასვლელი გზა. განზრახული იყო შიგნიდან და გარედან შეთეთრება, რაც შემდეგ გაკეთებულა („ივერია“, 1899, № 256). მომლოცველები უმეტესად ქვეითად და ფეხშიშველნი მიდიდოდნენ, ტაძრის კარი არ იკეტებოდა; ეკლესიის, მისი ჯვარ-ხატისა და დღეობასთან დაკავშირებული ჩვეულებების აღწერა - იხ. „ცნობის ფურცელი“, 1899, № 245; „დროება“, 1875, № 49).</ref><br />3. [[ყინწვისის მონასტერი|ყინცვისის]], წმ. ნიკოლოზისა (თამარის ეპოქის ძეგლი, [[ანტონ გნოლისთავისძე|ანტონ]] ჭყონდიდელ-მწიგნობართუხუცესის მიერ აგებული; მისი მთავარი ხატიც ხელოვნების მუზეუმში ინახება<ref>მისი 1751 წ. წარწერა - თ. ჟორდანია, ქრონიკები, ტ. 3, გვ. 217-218; ასევე მუზეუმშია არაერთი სხვა ხატი თუ საეკლესიო ნივთი ეპარქიის ტერიტორიაზე არსებული ტაძრებიდან. 1922 წელს ბოლშევიკური კამპანიის ფარგლებში მრავალი საეკლესიო ნივთი იქაური ეკლესიებიდან გამოიტანეს და გაანადგურეს, ნაწილი კი დაიკარგა. ცოტა მოგვიანებით დარჩენილი განძეული გადასარჩენად სამუზეუმოდ იქნა შეკრებილი.</ref>);<br />4. ძაძვის,<ref>ვახუშტისთან - „ძამის“. სხვაგან: “ძაძის მონასტერი“ (1448, № 5010 (ქსძ, ტ. 6, № 320-ში ეს სიტყვა წაკითხულია, როგორც „ძამის“); 5041ა; ზოგ საბუთში - „ძაძვის“, „ძიძის“ (ქსძ, ტ. 4, № 68).</ref> ნათლისმცემლისა<ref>სძა, ტ. 5, გვ. 377. ჩანს, ეს დასკვნა ემყარება წარწერიან ფილას, რომელზეც „ცალკეული სიტყვები იკითხება“. წყაროებში არ ჩანს, ვის სახელობაზე იყო. ვახუშტის თანახმად, „ძამის მონასტერი“ უკვე მღვდლის ამარა იყო. ასევე იხ. შენიშვნა ქვემოთ, იოანე მახარებლის მონასტერზე</ref> (ეს ორი უკანასკნელი, შემდეგ კი სარკეც<ref>მანამდე სარკის მონასტერიც (ქრონიკები, ტ. 2. გვ. 376; ქსძ, ტ. 3, № 23, 29, 59) და სოფელიც (იქვე; ცსა, 1449, № 1312) სვეტიცხოველს ეკუთვნოდა, ისე როგორც ს. ყინცვისი (ქსძ, ტ. 3, № 3). შესაბამისი სახელწოდების სოფელი (“ძაძის მონასტერი“) ძამის მონასტერთანაც იყო (ცსა, 1448, № 5041).</ref> — სათავადო, [[ციციშვილები|ციციშვილების]] კუთვნილება იყო,<ref>ყინცვისი: მაგ., Hd-8086; ცსა, 1448, № 5010 და 5041 (წმ. ნიკოლოზის ვერცხლეულისა და წიგნების გაყოფა). ზემო ციციშვილების ცალკეულ განაყოფებს სამკვიდრო სასაფლაოს გარდა (მოგვიანებით ზოგს მთელი ტაძარიც მათი წინაპრების აგებულად მიაჩნდა - ცსა, 489, № 715) ყინცვისში თავისი „წილი“ დეკანოზებიც ჰყავდათ (Ad-108).</ref> მათი მაკურთხეველი კი - კათალიკოსი.; <br />5. [[ქოზიფის მონასტერი|ქოზიფის]];<ref>კანკელის ფრაგმენტების (სახელმწიფო მუზეუმშია) აღწერა - Р. Шмерлинг, Алтарные преграды в Грузии, გვ. 187.</ref><br /> 6. იოანე მახარებლის მონასტერი;<ref>1731 წელს ციციშვილებმა ის მოშლილი აღადგინეს და კვლავ წინამძღვარი განუწესეს (ცსა, 1451-2ა, საბუთები ქარელის წმ. გიორგის ეკლესიიდან, ფ. 67), თუმცა 1756 წელს მონასტერში წირვა კვლავ არ ტარდებოდა (მისი დეკანოზის წარწერა ბარძიმზე ქარელიდან, ხელოვნების მუზეუმი). რადგანაც ციციშვილები ალბათ რომელიმე დიდ, ცნობილ მონასტერს აღადგენდნენ, ხოლო ვახუშტი ბატონიშვილი თითქმის იმავე დროისთვის ქარელის ზემოთ მხოლოდ ყინცვისის, სარკისა და ძამის მონასტრებს აღნიშნავს (ასევე - უკვე უქმ ქოზიფას), მეტი კი წყაროებით იქ არცაა ცნობილი, იოანე მახარებლის სახელობისა მხოლოდ ძამის/ძაძვის მონასტერი თუ იქნებოდა (ყურადსაღებია სახელთა იგივეობაც).</ref><br />7. [[სარმანიშვილისკარის ნათლისმცემლის ეკლესია|სარმანიშვილისკარის]] ([[აბაშიძეთა სათავადო|აბაშიძეთა]] მონასტერი უნდა ყოფილიყო, სავარაუდოდ — ნათლისმცემლისა.) ეპარქიის ტერიტორიაზე ასევე აღსანიშნავია ძველი ტაძრები: [[სამწევრისის ტაძარი|სამწევრისის]], [[ბრეძის კომპლექსი|ბრეძის]], [[დვანის წმინდა გიორგის ეკლესია|დვანის (წმ. გიორგის კვართის საყდარი; კოხიჯვარი)]], [[ვედრების ღვთისმშობლის ეკლესია|ვედრების]], [[მუხილეთის ღვთისმშობლის ეკლესიის კომპლექსი|მუხილეთის]], კეხიჯვრის, [[ორთუბნის ღვთისმშობლის ეკლესია|ორთუბნის]]; [[ზღუდერის ეკლესია|ზღუდერის]],<ref>ციციშვილთა გაყრის საბუთებში (მაგ., ქსძ, ტ. 6, № 320; ცსა, 1448, № 5041ა) და სხვა წყაროებში (მაგალითად, მისი ოთხთავის (შემდეგ - „ბრეთის სახარება“) შემამკობლის 1543 წ. ანდერძი, - ქრონიკები, ტ. 2, გვ. 386; [[ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრის ქართულ ხელნაწერთა ფონდი|ქართულ ხელნაწერთა აღწერილობა]] (ქხა), S6, 1953, № 2806) ნახსენები „საზვერის ღვთისმშობელი“ ალბათ ეს ეკლესია უნდა ყოფილიყო (ასევე იხ. ნ. ბერძენიშვილი, ფეოდალური ურთიერთობიდან XV საუკუნეში, მსკი, 1, 1937, გვ. 66; ს. მაკალათია, ძამის ხეობა, გვ. 28).</ref> [[ღოღეთი]]ს (სადაც გადმოტანილ იქნა აწყურის ტაძრის სიწმინდეები,<ref>ქსძ, ტ. 2 № 75.</ref> ურთხვის,<ref>მისი კანკელის აღწერა - Р. Шмерлинг, გვ. 165-166.</ref> ცოცხნარის,<ref>ალბათ ძველი ეკლესია; ასომთავრული წარწერა იქიდან - ხელნაწ. ინ-ტი, პირადი ფონდები, ვ. კარბელაშვილი, № 265.</ref> [[ატოცის წმინდა გიორგის ეკლესია|ატოცის]],<ref>ვახუშტი, ასევე იუსტინე მროველი თავის 1803 წ. ზემოხსენებულ ცნობაში ამ ეკლესიას სასწაულთმოქმედს უწოდებდნენ.<br> ატოცის ეკლესია წმ. გიორგის ხატის გარდა ასევე წმ. გიორგის ჯვართან კავშირითაა ცნობილი, რომელიც მანამდე სადგერში, ატოცის შემდეგ კი ჩხარში იყო (ე. თაყაიშვილი, ჩხარის ეკლესიის სიძველენი. ენიმკის მოამბე - ტომი V-VI). როდის მოხდა იმერეთში გადატანა, დადგენილი არაა. 1650-1652 წწ. ჯვარი უკვე ჩხარში იყო, მანამდე, 1534 წელს, ბაგრატ III-მ (იმერეთის მეფე) ატოცის წმ. გიორგისა და მის დეკანოზ სვიმონს ტეზერში მიწა შესწირა (ცსა, ფ. 234, № 34, ფ. 280-283); შდრ. ტ. რუხაძე, პოეტი სვიმეონ დეკანოზი შოთას-ძე (შოთაშვილი) (ლიტერატურული ძიებანი, III, 1946, გვ. 380), - „სადგერის წმ. გიორგის“. ამ საბუთს ეგზარქოსის ფონდში (№ 2412, ფ. 112) მართლაც სადგერის ეკლესიას აძლევენ (მხოლოდ დეკ. სვიმონს და არა დეკ. გიორგის). იქვე საინტერესოა 1529, 1606, 1631 წწ. საბუთები (სულ დოკუმენტები - ფ. 112-143), რომლებიც ასევე სადგერის წმ. გიორგის მიმართაა; მეფე ალექსანდრეს 1631 წ. საბუთში ნახსენებია, რომ სვიმონ მეფეს მისთვის სადგრისი და ატოცი შეუწირავს (თუმცა ის ჯვართან დაკავშირებით იხსენიებს თავის დიდ პაპებს - გიორგისა და ალექსანდრეს, რის მიხედვითაც თარიღი, შესაძლოა, შეცდომითაა; საბუთებში ასევე არის ალექსანდრე მეფის 1731 წ. სიგელი). იქვე (ფ. 130) დეკ. ანდრია „შოთა-შვილი - დეკანოზიშვილი, იგივე დიდებულიძე“ 1818 წელს განმარტავდა, რომ წმ. გიორგის ხატი მათი საგვარეულოს მიერ იყო მოტანილი, რასაც სიგელების გარდა ჩხარში მცხოვრები მათი ნათესავებიც დაამოწმებდნენ.</ref> საღოლაშენის, ბრილისა და სხვა;<ref>საინტერესოა აბაშიძეთა შეწირულობა ხახულის ღვთისმშობლისადმი „მისი ეკლესიის სადგურს, [[ბულბულის ციხე|ბულბულის ციხის]] პატარა საყდარში“ (1744 წ.; ქხა, A5, A-1493); იუსტინე მროველი 1803 წ. [[ტეზერი|ტეზერში]] [[ხახუტის ღვთისმშობლის ეკლესია|„ხახულის ღვთისმშობლის საყდარს“]] ასახელებს (ცსა, 488, № 65398, ფ. 59); ასევე ცნობილია, რომ ულუმბის ხატი სხვ. დროს შინდისსა და საღოლაშენში იყო გახიზნული (თ. ჟორდანია, ქრონიკები, ტ. 3, გვ. 394; ცსა, 488, № 948 - როცა საღოლაშენის ეკლესია 1810-იან-1820-იან წლებში უკვე შტატგარეშე იყო დარჩენილი); იხ. ასევე შენ. გრიგოლ მროველზე.</ref> ასევე - თრეხვის ქვაბები და აბუხალოს გამოქვაბულები. ==== სასულიერო მოღვაწენი ==== ეპარქიის (ძველ თუ ახალ) ტერიტორიაზე ბევრი ცნობილი საეკლესიო მოღვაწე აღიზარდა თუ აქვე მოღვაწეობდა: არადეთში გადმოტანილი ჯვრის მონასტრის წინამძღვარი არსენ ავალიშვილი, "აღზრდილი კეთილად და სამონოდ ქრისტესა" (შემდეგ ბოდბელი და ალავერდელი ეპისკოპოსი);<ref>პირთა ანოტირებული ლექსიკონი (პალ), ტ. 1, გვ. 74.</ref> ნიქოზელი ეპისკოპოსი და ჯვარის მამა დავითი (წარმოშობით ს. აფნისიდან); დომენტი დავითიშვილ-ბაგრატიონი - XIX ს-ის დასაწყისში გარეჯის ნათლისმცემლის მონასტრის წინამძღვარი (ს. [[ფცა (ქარელის მუნიციპალიტეტი)|ფციდან]]); ქართლის ([[სამთავროს მონასტერი|სამთავროს]]) მთავარეპისკოპოსი მე-17 ს-ის შუა ხანებში ნიკოლოზ ჩხეიძე (იტრიიდან თუ სურამიდან); მანგლელი ათანასე ტატიშვილი (XVII ს.); წინამძღვარი თეოფანე მაჩაბელი, არქიმანდრიტი ბენედიქტე მამაცაშვილი,<ref>სამთავნელი 1740-იან-1750-იან წლებში?</ref> ბოდბელი ეპიფანე და ნიკოლოზ ციციშვილები, იღუმენი დიონოსი<ref>„იყო თავადთა ციციანთა ყმა სოფლისა ხვედურეთიდამ... უბოძა იღუმენობა მას კათოლიკოსმან ანტონი. შემდგომად წარსვლისა რუსეთად იულონისა, დაშთა უადგილოდ და იყოფოდა მეფის ასულთან მარიამთან ს. ქარელს.“ გიორგი მეფემ ნიქოზლად მის კურთხევას მხარი არ დაუჭირა: „დიონოსი არის ღირსი და მეუდაბნოე, და არა მცოდნე საეროთა საქმეთა“ (პლ. იოსელიანი, ცხოვრება მეფის გიორგის მეათცამეტისა).</ref> და მრავალი სხვა (არაერთი ცნობილი საეკლესიო პირი იყო აბაშიძეთა და სხვა საგვარეულოდანაც). აქედან იყვნენ ცნობილი მწიგნობრები და გადამწერები - [[მაკარი ლეთეთელი]] და ამბაკუმ თორმანეულელი. აღსანიშნავია [[ყინწვისის მონასტერი|ყინწვისის]] წინამძღვრების ღვაწლი: დომენტი ბუნიათიშვილის, რომლის ზრუნვითაც ეს მონასტერი XVIII ს-ის დასაწყისში ერთ-ერთ წამყვანად<ref>ხუთ უპირველეს მონასტერს შორის იხსენიებოდა; შესაძლოა, იმის გამოც, რომ გახშირებული თავდასხმების გამო სხვა, მაგალითად, გარეჯის მონასტრებიდან გარკვეული „მიგრაცია“ იყო.</ref> იქცა აღმოსავლეთ საქართველოში, და ბართლომე ელგანდაშვილისა,<ref>წარმოშობით იყო საეკლესიო ყმა და მისი წინამძღვრობა იმ დროისთვის საკმაოდ უჩვეულო იყო, რაც ალბათ პირადი თვისებებით აიხსნებოდა.</ref> რომელიც XIX ს-ში იღვწოდა მონასტრის "გამოწირული" მამულების დასაბრუნებლად. ულუმბის მონასტერს ღვაწლი დასდეს წინამძღვრებმა იაკობ ცალქალამანიძემ (XVIII დას.) და თეოფანე მეღვინეთხუციშვილმა, რომელიც XVIII ს-ის მეორე ნახევარში მარტო შეუდგა ლეკთაგან გავერანებული მონასტრის აღდგენას და კლდეში სენაკების გამოკვეთას.<ref>1449, № 834 (სხვა წყაროებში ჩანს მისი გვარი და ხარისხი; გარდაიცვალა რუსეთში).</ref> კაპანაძეების საგვარეულო, შთამომავლობით ულუმბის დეკანოზები, 90 წელზე მეტი (XVIII-XIX სს-ში) სათავეში ედგა მონასტრის ყმების ბრძოლას ეკლესიისათვის ძველთაგანვე შეწირული ყმა-მამულის თავადთაგან მიჩემების წინააღმდეგ.<ref>მაგ., Ad-1378; ცსა, ფ. 489, № 712, 713, 61945, 61935, 1334; ფ. 126, № 1190. საბოლოოდ, 1849 წელს საქმე განსახილველად რუსეთის იმპერიის სენატს გადაეცა.</ref> არადეთში საფარის წმ. საბას მონასტრის სიწმინდეებს პატრონობდნენ იშხნელთა საგვარეულოს სასულიერო და საერო პირნი. არადეთსა და წვერში ჰქონდათ მამულები და აქვე და სხვაგანაც მოღვაწეობდნენ კავკასიძე-კალატოზიშვილი-წინამძღვრიშვილი-დეკანოზიშვილების დიდი და დამსახურებული საგვარეულოს წარმომადგენლები (რომელთა არაერთი წარმომადგენელი XVII-XVIII საუკუნეებში ხელმწიფისა თუ დედოფლის კარის დეკანოზი იყო). [[ატოცი|ატოცში]] სადგერის წმ. გიორგის ცნობილ "ჯვარ-ხატს" მოჰყვნენ და დამკვიდრდნენ მათ მცველთა და თანმხლებთა, შოთაძეეების საგვარეულოს წევრები – შემდეგ დეკანოზიშვილი / დიდებულიძეები.<ref>მაგ., Hd-9656-ბ; ს. მაკალათია, ფრონის ხეობა, გვ. 48.</ref> რუისში მოღვაწეობდნენ მამაცაშვილები, დეკანოზიშვილები, კლიმიაშვილები, რაზმაძეები, მაღრაძეები, ფანიაშვილები, ქარელში - მცხვედაძეები და მთიულიშვილები, ყინცვისსა და ქარელში - ზურაბიშვილები, სურამში - ნებიერიძეები და ბებიაშვილები, იტრიაში - ქურდაძეები, დირბში - ხურციძე<ref>Hd-10953-10954; ჯვრის მამის სახლთუხუცესები დირბში.</ref> / დეკანოზიშვილები, ხაშურისკენ - ციცქიშვილები, ცხინვალში - ცერაძეები, კასრაძეები, შინდისში - მირზაშვილები, წრომში - დეკანოზიშვილები / ხუცისშვილები და სხვანი, რომელთაგან ბევრი საგვარეულო შთამომავლობით სასულიერო ხარისხისა იყო. ==== ეკონომიკურ-ტერიტორიული საკითხები ==== ეპარქიის დღევანდელ და ძველ ტერიტორიაზე სხვადასხვა დროს საეკლესიო სოფლები იყო: ურბნისის კათედრალისა — ურბნისი; რუისისა — ბებნისი და სასირეთი;<ref>ცსა, 1450-38/37.</ref> სვეტიცხოვლისა — ულუმბა, ყინცვისი, სუქითი, სანებელი, ცოლოთი,<ref>მაგ., 1449, № 1312.</ref> მოხისი;<ref>Hd-3972, 1449, № 2325; ადრე სვეტიცხოველს ეკუთვნოდა სხვა ს. მოხისი - დიდგორზე (იხ. წინა შენიშვნა).</ref>, ბერძენაული,<ref>მაგ., Ad-1424; ცსა, 1450-29/52.</ref> არაშენდა, ოსიაური;<ref>მაგ., 1449, № 2644.</ref> იტრიის მონასტრისა — იტრია, ჩუმათელეთი, ზინდისი და ზამთარეთი;<ref>Sd-2909; ცსა, ფ. 1449, № 1601; ფ. 1, № 339.</ref> ულუმბის მონასტრისა — საღოლაშენი, ქვემო ბრეძა, წაღვლი, ღოღეთი, აძვისი, უწლევი, ბობოკინი და ბროლოსანი; ყინცვისის მონასტრისა — თვალათუბანი<ref>Ad-108.</ref> და აგარა; სამთავროსი — ქვენატკოცა;<ref>მაგ., Hd-1680.</ref> ნაწილობრივი, მაგრამ მნიშვნელოვანი საეკლესიო მფლობელობა ჰქონდათ: რუისის ტაძარს — რუისში (ყმებისა და მიწების მესამედი); ურბნისისას — ღომელაურში (ისანი-ნავთლუღის მიდამოებში, მტკვართან და [[დირსიჭალა]]სთან<ref>Sd-3046; ცსა, 489, № 65400, ფ. 43; 1449, № 2532.</ref>); ორივე კათედრალს თბილისში ჰქონდა მიწა და სახლები; იტრიას - ათამდე სოფელში;<ref>1449, № 1601.</ref> ულუმბას — ლიხის ქედზე და გაღმა;<ref>მაგ., ცსა, 1451-2ბ; Hd-2489 - [[ხევი (ხარაგაულის მუნიციპალიტეტი)|ხევისჯვრიდან]] ძირულამდე.</ref> ოჟორას — ატოცში;<ref>სხვაგანაც: ცსა, 489, № 704.</ref> წრომის ტაძარს ვრცელი მიწები ჰქონია სოფლის გარშემო;<ref>ცსა, 1458, № 69.</ref> სვეტიცხოველს — ხვედურეთში, ლეთეთში; გარეჯის ლავრას — ოსიაურსა და ლუბრმაში; ატოცის წმ. გიორგის ეკლესიას — ტეზერში და სხვაგან;<ref>1448, № 5794. ასევე მის ქონებაზე - ცსა, 489, № 2412.</ref> ქემერტის წმ. გიორგის ეკლესიას — ქემერტში და სხვა მრავალი.<ref>გარდა ამა თუ იმ ეკლესიისა და ღვთისმსახურის ეკონომიკურ თუ სოციალურ საკითხებთან დაკავშირებული ბევრი დოკუმენტისა, ეგზარქატის შემოღებამდე არსებულ პერიოდს რომ ეხება და მხოლოდ ჩამოთვლაც მეტად დიდ ადგილს რომ მოითხოვს, 1810-იან წლებში არსებულ მდგომარეობაზე მნიშვნელოვანი შეჯამებითი ცნობებია ეგზარქოსებისა და სინოდალური კანტორის ფონდებში, მაგ., ცსა, ფ. 489, № 955, 880, 1167, 65400 (ამავე ფონდებშია XIX ს-ის ძალიან დიდი რაოდენობის მასალა, სადაც უფრო ძველი პერიოდის ამსახველი მრავალი ცნობაა წარმოდგენილი); ასევე, მაგ., საეკლესიო მამულების აღწერა - ცსა, ფ. 1, № 544, 1246, 1938 და სხვ.; შენობა-ნაგებობების, ქონების, შემოსავლებისა და ვალდებულებების დაწვრილებითი აღწერა (1818 წ.): რუისისა - ცსა, 488, №131, ფ. 16-20, ურბნისისა - ფ. 20-33; № 222; ასევე: რუისსა და ურბნისზე - Hd-11200, ფურც. 28-29 (1814 წ.); ურბნისზე - ცსა, 1448, № 3103 (1798 წ.).</ref> ==მროველ-ურბნელ მღვდელმთავართა სია== ==== მროველი მღვდელმთავრები ==== # '''უცნობი მროველი''', დვინის 506 წ. კრების მონაწილე; # '''ანტონი''' მროველ ეპისკოპოსი [X ს. შემდეგ] იხსენიება „შატბერდის კრებულის“ მინაწერში;<ref>ქხა, S2, 1961 წ. გვ. 40.</ref> # '''გიორგი''' (XI ს. I ნახ.) — განაახლა და მდიდრულად შეამკო რუისის ტაძარი;<ref>გ. ჩუბინაშვილი, რუისის ტაძრის ისტორიისათვის (ენიმკის მოამბე, V-VI, 1940, გვ. 446). შდრ. არხეოლოგიური მოგზაურობანი, გვ. 107: '''„ი~ე ეპისკოპოსი“'''.</ref> # '''[[ლეონტი მროველი|ლეონტი]]''' (1066 წ.) — სახელგანთქმული ქართველი ისტორიკოსი და აგიოგრაფი; სელჩუკების მძლავრობის დროს თრეხვის ქვაბების „დიდითა მოჭირვებითა“ გამომკვეთი „ხატისათვის ღმრთეებისა და დღესა ჭირისასა ნავთსაყუდელად“ რუისის საყდრისშვილებისთვის;<ref>გ. გაფრინდაშვილი, ლეონტი მროველის 1066 წ. სამშენებლო წარწერა თრეხვის ქვაბებიდან (მეცნიერებათა აკადემიის მაცნე, 1, 1961). მთავარეპისკოპოსის ხარისხი ჰქონდა.</ref> # '''ტიმოთე''' ( [1149-1178 წწ. პერიოდში] ); # '''გიორგი''' (XII-XIII სს.) — დამკვეთი წიგნების გადაწერისა<ref>„ადიდენ სული გიორგი მამამთავრისა მროელისა [[პარეხი|პარეხთა]], ბრძანებასა მათსა აღწერს ესე ლავრასა დიდსა [[შატბერდი|შატბერთსა]]“. ქხა, S6, S-4939.</ref> და (სავარაუდოდ) თიღვასთან ახლოს ერთ-ერთი ეკლესიის ქტიტორი;<ref>გ. ჩუბინაშვილი, იქვე; Материалы по археологии Кавказа, IV, გვ. 166. '''თუ ჩუბინაშვილის აღნიშნული ვარაუდი სწორი არაა, მაშინ ეს სხვა გიორგი მროველი იქნებოდა.'''</ref> # '''უცნობი მროველი''' (XIII ს.), გადამწერი სჯულისკანონისა;<ref>ე. ნიკოლაძე, ქუთაისის სახელმწიფო ისტორიული მუზეუმის ხელნაწერთა აღწერილობა, 1953 წ. № 17; В. Бенешевич, Грузинский великий Номоканон по спискам Тифлисскаго церковнаго музея. Христианский восток, т. 5, вып. II, 1917 г. ხელნაწერი K-17. განსხვავებული წაკითხვა: „დაიწერა ხელითა“ 1. „მრუვლისა ამაბიწე...საითა“; 2. “მროველისა აბაშიძესაითა“ (მოგვიანებით ხელნაწერი გეთსამანიის, ე. ი. აბაშიძეთა მონასტერს შესწირეს, შესაძლოა, აქედანაა ბენეშევიჩის წაკითხვა. ხელნაწერში თითქოს უფრო „ამნბ/შ...“ იკითხება.</ref> # '''იოვანე''' (1401 წ.); # '''უცნობი მროველი''' (1483 წ.) — მომხრე ქვეყნის ერთიანობისა და მოწინააღმდეგე გათიშულობისა, რომელიც წინ გადაუდგა გაამპარტავნებულ ათაბაგს და [[არადეთის ბრძოლა|ერთიანობისაკენ მოუწოდა]] (რისთვისაც ევნო კიდეც): "მოვედ და მორჩილ ექმენ მეფესა ჩუენსა, ვინაითგან ხარ მკვიდრი და მონათესავე ჩუენი";<ref>შესაძლოა, სწორედ ამ ეპისკოპოსის წარწერაა (სახელი უკვე ე. თაყაიშვილის დროს არ გაირჩეოდა) რუისის საყდრის მთავარ ხატზე, რომელსაც ხატი „პატრონი მერაბის“ ([[ზაზა ფანასკერტელ-ციციშვილი|ზაზა ფანასკერტელ-ციციშვილის]] ძე, სამწევრისის ტაძრის „მეორედ მაშენებელი“ მერაბ ფანასკერტელი უნდა იყოს) ბრძანებით, მეფეთ-მეფე კონსტანტინესა და დედოფალ თამარის დროს შეუმკია („ვინებე კაზმვად ვნებათა ამათ“; ე. თაყაიშვილის მართებული შენიშვნით, ეს მეფე [[კონსტანტინე II (ქართლის მეფე)|კონსტანტინე III (II)]] უნდა იყოს, - არხეოლოგიური მოგზაურობანი, გვ. 110). შესაბამისად, რუისის კათედრალის მთავარი ხატი, ურბნისისგან განსხვავებით, მტრის შემოსევებს გადაურჩა და ის, სულ მცირე, XV ს-ის ბოლო მეოთხედისა მაინც უნდა იყოს. თუმცა ეს არ ეხება სიგელ-გუჯრებს, რომლებიც, ურბნისის მსგავსად, XVII საუკუნეზე ადრეული არაა. (ფანასკერტელების იმდროინდელი ქიშპობა სამცხის მთავრებთან და მათი სავარაუდო აქტიურობა ამ ბრძოლის დროს ცნობილია; ფრაზა „პატრონი მერაბის ბრძანებით“ შესაძლოა მიუთითებდეს იმაზე, რომ ეს მროველი რეგიონის ამ მაშინდელ მძლავრ თავადებთან ახლოს იყო.)<br> 1786 წელს ამ ხატს ჩასასვენებელი ბუდე ზაქარია ციციშვილმა შესწირა (ან განაახლა; იქვე, გვ. 110-112).</ref> # '''ნიკოლოზი''' (1517 წ. (?)<ref>პლ. იოსელიანი (Описание древностей города Тифлиса, 1866, გვ. 52) ნიკოლოზის შესახებ მონათხრობს ამ წელს, „ქართლის მეფის, ბაგრატის დროს“ სდებს (ბაგრატ VII - 1610-იანი წწ., ან ბაგრატ III (იმერეთის მეფე, რომელსაც 1526 წ. „მისცეს... ალი, სურამი და ახალდაბა“), თვით ამბავს კი იმ ცნობათა რიცხვში ახსენებს, რაც „წიგნებიდან და ზეპირი გადმოცემებით“ იცოდა. მისივე მიხედვით, ის მთაწმიდაზეა დაკრძალული, თუმცა ეკლესიაში არა. ცნობის ნამდვილობის შემოწმება შეუძლებელია.</ref>) — მოხუცებულობის გამო ეპარქიის დამტევებელი და თბილისში, მთაწმიდაზე დამკვიდრებული; # '''გედეონი''' 1540-იანი წწ. - 1552 წ. პერიოდში # '''შიო ციციშვილი''' (XVI ს. შუა წლები) — მომლოცველი და შეწირულობის ჩამტანი იერუსალიმსა და სინას მთაზე;<ref>სინას მთის ქართულ ხელნაწერთა აღწერილობა, 1947, გვ. 242, - „მროელი“; სხვა ხელნაწერის აღწერაში - „მროველ-ყოფილი“ (А. Цагарели, Сведения о памятниках грузинской письменности, вып. III, 1894, გვ. 49; ნ. მარი, იერუსალიმის ქართულ ხელნაწერთა აღწერილობა, 1955, გვ. 36.).</ref> # '''თეოფანე''' (1581 წ.) — ამ წელს მისი სახელი მოხსენიებული ყოფილა ათონის ივერთა მონასტრის დიპტიქებში;<ref>Описание древностей города Тифлиса, გვ. 44. პლატონ იოსელიანს მისი სახელი ბერების - დავითისა და ნიკოლოზის სახელებთან ერთად უნახავს ჩაწერილი, რომლებიც, მისი თქმით, [[მთაწმინდის მამადავითის სახელობის ეკლესია|მთაწმინდის უდაბნოს]] ამშენებელი დავითი და ნიკოლოზი (პალ, ტ. 3, გვ. 293) არიან.</ref> # '''დომენტი ავალიშვილი''' (1625/1626 წწ.) — ჭკვიანი და პატრიოტი კაცი, მარაბდის ბრძოლის მონაწილე, სადაც პირადი მაგალითი უჩვენა ლაშქარს; ქართული წიგნების დამხსნელი უცხოეთში; # '''დიონოს ლარაძე''' ( [1626 წ. შემდეგ] - 1630-იანი წწ.<ref>პლ. იოსელიანი 1621 წელზე იხსენიებს „თბილელ დიონოსის“, თუმცა ამბობს, რომ, შესაძლოა, კათედრა არ ჰქონდა (Исторический взгляд на состояние Грузии под властию царей-магометан, 1849, გვ. 179). 1628 წლიდან თბილელობა ელისემ მიიღო, შესაბამისად, დიონოსი მანამდე (და მროველობამდე) თუ იქნებოდა თბილელად.<br> პირთა ანოტირებულ ლექსიკონში (1700 წლამდე) არაა გათვალისწინებული საბუთი, რომელშიც მროველი მთავარეპისკოპოსი დიონოსი იხსენიება. ის რომ XVII ს-ის ამ პერიოდში მცხოვრები დიონოს ლარაძეა (რომელსაც ასევე მთავარეპისკოპოსის ხარისხი ჰქონდა; თავის „ანდერძში“ მას ზებედე მღვდელ-მონაზონი იხსენიებს), ისე როგორც იქვე მოხსენიებული რუისის დეკანოზი ათანასე (დოკუმენტებში 1646-16[9]8 წლებში ჩანს, - პალ, ტ. 1, გვ. 88), ცხადია. დიონოს ლარაძეს სხვადასხვა მკვლევარნი ასევე XV, XVIII, XIX საუკუნეებს აკუთვნებდნენ.</ref>) — რუისის ტაძრის სამრეკლოს მეორედ აღმშენებელი, ზრუნავდა მის წიგნსაცავზე; მანამდე იყო ერუშნელი;<ref>მის მიერ იქიდან გადმოტანილი საწინამძღვრო ჯვარი შემდეგ ნიკოლოზ ორბელიანმა განაახლებინა და შეამკო (ქრონიკები, ტ. 3, გვ. 59; არხეოლოგიური მოგზაურობანი, გვ. 113).</ref> # '''იოანე თაქთაქიძე''' (1637 წ.<ref>საბუთი (ცსა, ფ. 213, № 2019, ფ. 3; А. Хаханов, Грузинские дворянские акты и родословныя росписи, 1893, გვ. 18; საბუთზე ყოფილა მროვლის ბეჭედი) გაცემულია თაქთაქიძე მროველი იოანესა და მისი ძმის, ბატონ თაქთაქის (ცნობილია ზემო ქართლის სადროშოს აღწერიდან) მიმართ. თუმცა ის არაა თავადაზნაურობის საბუთების საერთო აღწერაში. იქვე (ფ. 86, 94) ამ შტოს საგვარეულო ხაზი წარმოდგენილია, როგორც თაქთაქი-იოსები-არდაშელი (რომელზეც 1680-იანი წლებია მითითებული). შდრ. А. Хаханов, იქვე, XI: თაქთაქი-იოველი-არდაშელი).</ref>); # '''იესე თაქთაქიძე''' ('''თაქთაქიშვილი''') (1653 წ. (ქრონიკალური ცნობა<ref>„პარიზის ქრონიკის“ გამოცემებში მისი გვარი პირთა ჩამოთვლისას („...თაქთაქისშვილი მროველი იესე...“) არასწორადაა განსაზღვრული: გვარი ან მთავარეპისკოპოს დომენტის (მუხრან-ბატონიშვილი) მიემართება (თუმცა, ჩვეულებრივ, იწერებოდა: გვარი-ტიტული-სახელი), ან მხოლოდ „მროველს“, „იესე და სხვა ეპისკოპოსები“ კი ცალკეა).</ref>) - 1662 წ. (ქვ. ხვითის ეკლესიის საამშენებლო წარწერა ("ი~ე")<ref>ქტიტორი იქვე იხსენიებს თავის ძმებს: არდაშელს, ფილიპეს, ელისბარს.</ref> - [1671 წ.?]<ref>მ. თამარაშვილის მიერ მოტანილი მისიონერების ცნობებით (1902 წ. გამოცემა, გვ. 240-241), 1671 თუ 1672 წელს კათოლიკობა, რომელიც იმ პერიოდში „პოპულარულად“ იყო ქცეული, აღიარა თავადმა არდაშელმა, რომლის მამა, რომელიც ეპისკოპოსი იყო, ამას ეწინააღმდეგებოდა (იმავე წელს სხვა მისიონერის წერილში იმავე რეგიონში, გორისკენ, ნახსენებია რომელიღაც ეპისკოპოსის ძმა, ასევე კათოლიკობის მიმღები (გორთან ახლოს მროველი, ურბნელი ან ნიქოზელი შეიძლება ვიგულისხმოთ), - გვ. 237). არდაშელის მამას გაშენებული ჰქონია ს. „სკვითი“ (Squitti - ალბათ ხვითი; გვ. 250). არდაშელის სახელით იმ პერიოდში სხვა არავინაა ცნობილი. თავის მხრივ, ეს ცნობა გარკვეულად მნიშვნელოვანია იესესა და მომდევნო ეპისკოპოსის ზეობის გამიჯვნის საკითხისთვის. ასევე: იესე ქრონოლოგიურად უფრო წინა თაობის წარმომადგენელი ჩანს (1650-იანი-1660-იანი წწ.), ვიდრე ფილიპე, არდაშელი და ელიზბარი, რომლებიც შემდეგ, ფაქტობრივად 1670-იანი წლებიდან მოყოლებული, საკმაო ხანს არიან ცნობილი. ქვ. ხვითის წარწერა ქარაგმების გახსნით გამოქვეყნებულია (ჯ. გვასალია, ლიახვის ხეობის ისტორიული გეოგრაფიის საკითხები, ისტორიული გეოგრაფიის კრებული, VI, 1982), მაგრამ უცნობია, ქარაგმა შეეხებოდა თუ არა სიტყვასაც „''ძმათა'' ჩემთა“, - ხომ არაა „''ძ(ე)თა''“, ე. ი. იესე მოგვიანებით ხომ არ აღიკვეცა ბერად და ხომ არაა ის ზემოთ მითითებულ საბუთში არდაშელის მამად და თაქთაქის შვილად დასახელებული იოსები.</ref>). — ასევე სამხრეთ საქართველოდან ლტოლვილი საგვარეულოს წარმომადგენელი; ქტიტორი ვარძიის „მეტოქისა“ ქართლში (ქვ. ხვითი); # '''ფილიპე თაქთაქიძე''' ( [1671 წ.?] - 1680-1701 წწ.<ref>მთავარეპისკოპოსის ხარისხი ჰქონდა; ქვ. ხვითის (გამოქვეყნებული) წარწერით იესეს ძმა უნდა ყოფილიყო. „თაქთაქისძეთა პატრონი, მროველი“ ფილიპე ცნობილია თირის მონასტრის 1682 წ. წარწერითა (მცდარი წაკითხვა - 1622 წ. - მაგ., ქრონიკები, ტ. 2, გვ. 445) და 1680-1701 წწ. რამდენიმე საბუთით, მათგან ერთი დოკუმენტი ზოგადი პერიოდისაა, ერთი კი (1450-48/30) უთითებს 1672 წელს, მაგრამ იმ წელს თარიღი არ ემთხვეოდა ასევე მითითებულ კვირის დღეს („2 ნოემბერი, კვირა“), რომლის მიხედვით საბუთი 1673, 1679 ან 1684 წლისა უნდა იყოს. შდრ. 1450-48/22: 1680 წლის „ნოემბრის დამდეგს“, - ალბათ 1-ლ რიცხვში. ამასთან, რობამ მამაცაშვილისადმი გაცემული ორივე საბუთის დამწერი ერთი პირია. ასეთი დამთხვევები 8 წლით დაცილებულ საბუთებში მიუთითებს, რომ ერთ-ერთის თარიღი ალბათ შეცდომითაა (XIX ს-ში გადამწერის მიერ?), მაგრამ 2 ნოემბერი კვირადღე არც 1680 წელს არ იყო. თუმცა მხედველობაშია მისაღები, თუ როდის იწყებოდა მაშინ ახალი წელი (ამ პრობლემის შესახებ იხ. თ. ჯოჯუა, „XII საუკუნის ქართული ხელნაწერი კრებული (Ven .4) და მისი ანდერძ-მინაწერები“ (სადისერტაციო ნაშრომი), - „საქართველოს მეფის გიორგი III-ის აღსაყდრების თარიღი“). 1677 წელს თირის მონასტერს უმტკიცებენ მხოლოდ არდაშელსა და ელიზბარს (1450-50/26), ე. ი. ფილიპე საერო პირი აღარ იყო. ამდენად, რომელს მიეკუთვნება მისიონერთა 1671 წლის ცნობები, იესეს თუ ფილიპეს, გაურკვეველია (თუ სწორია ის ცნობა, რომ ეპისკოპოსი მართლაც არდაშელის მამა იყო და არა ძმა, - ასეთი მხოლოდ იესე თუ იქნებოდა. არაა გამორიცხული, რომ ორივე ცნობა სწორი იყო: პირველი იესეს ეხებოდა, მეორე კი - უკვე ფილიპეს; ასეთ შემთხვევაში მღვდელმთავრების ცვლილება იმ წელს მოხდებოდა). ასევე იხ. წინა შენიშვნა.</ref>) — თირის მონასტრის ეკვდრის ამგები;<ref>1688 წელს იხსენიება „ნიკოლაოზ რუისის მთავარეპისკოპოსი“ (ქსძ, ტ. 4, № 90; პალ, ტ. III, გვ. 300). ეს საბუთი (ცსა, 1450-34/183), ისე როგორც მომიჯნავე დოკუმენტები (№ 180-192) გადასაწერად წარდგენილია მარტყოფში თუ ნორიოს უბანში (რუსთველის სამწყსო) მცხოვრები სასულიერო პირის მიერ (მისი წინაპარი ასევე მღვდელი და თბილისის სიონის მამამთავარი იყო და შემოსავლების საკითხი ეხებოდა - პალ, იქვე, გვ. 14; ცსა, 1450-34/192) და ეხება იქვე მდებარე მამულს, რომელიც ამ საბუთით თბილელს დარჩა. მანამდე მარტყოფშივე, თბილელის საყდრისთვის შეწირულ მიწაზე სახლობდა საბუთში მოხსენიებული პირი (პალ, ტ. II, გვ. 163). ამდენად, ნაკლული სიტყვა - „რუ[ისის]“ არ არის; ყოველივეთი ჩანს, რომ ეს ნიკოლოზი რუსთველია (ჩოლაყაშვილი; მროველად კი იმ პერიოდში ფილიპე იყო. ისედაც: სიტყვათა წყობა მიუთითებს „რუსთველ მთავარეპისკოპოსზე“. „მროველის“ შემთხვევაში ან ასევე იქნებოდა, ან - „მთავარეპისკოპოსი რუისისა", არა თანამედროვე ფორმით - „რუისის მთავარეპისკოპოსი", როგორი ფორმითაც ძველ დოკუმენტებში პრაქტიკულად არც გვხვდება). ამდენად, სიის შედგენისას ეს დოკუმენტი მხედველობაში არაა მიღებული (ისე, როგორც, მაგალითად, დოკუმენტი (Hd-14267) სომხითში მდებარე მიწის შესახებ, სადაც მინაწერი სხვა მელნით – „ბნელი იოვანე“ – არა „[ურ]ბნელი“, არამედ „ბ[ოვ]ნელი“ იოანეა (რევიშვილი).).</ref><ref>პლ. იოსელიანი ამავე პერიოდში (ნიკოლოზ ორბელიანამდე) მროველებად ჩამოთვლის: 1692 წ. სპარსელთაგან მოკლულ კირილეს (არეულია 1792 წ. ლეკებთან ბრძოლაში დაღუპულ კირილე ბოდბელთან), ლეკთაგან მოკლულ დოროთეოსს, კიპრიანეს („მიმოსულა“, ანუ მგზავრობა იონა რუისის მიტროპოლიტისა, 1852, გვ. 3). ეს ცნობები არაა გაზიარებული.</ref> # '''გრიგოლი''' ( [1701-1704 წწ. პერიოდში] ) (უნდა იყოს გრიგოლ არაგვის '''ერისთვისშვილი''', რომელიც მანამდე იყო ხარჭაშნელი ეპისკოპოსი და ([[1700]] წ.) „ულუმბის მოძღვართ-მოძღვარი“, ხოლო გარდაცვალებისას — (ქართლის) მთავარეპისკოპოსი.); # '''[[ნიკოლოზ თბილელი|ნიკოლოზ ორბელიანი]]''' ('''ორბელიშვილი''') (1711-1724 წწ.,<ref>1710 წ. ჯერ მღვდელ-მონაზონი იყო.</ref> მროველ-ურბნელი 1717 და 1719 წწ.) — [[სულხან-საბა ორბელიანი|სულხან-საბას]] ძმა, [[ვახტანგ VI]]-ის სტამბის პირველი რედაქტორი, მწიგნობარი, ჰიმნოგრაფი, მთარგმნელი, ცნობილი მუშაკი ეპარქიისა და ქართული კულტურის სასიკეთოდ; „საფილოსოფოსოთა ხელოვნებათა შინა მიწევნილი და საღმრთოთა წერილთა შინა გამოცდილი. ამან მრავალნი იამბიკონი შეაწყო ქართველთა წმინდათათვის“. შეადგინა „რუისის სამწყსოს დავთარი“. შედიოდა ანტიირანულ დასში; [[რუსეთი|რუსეთში]] ყოფნისას მიიღო თბილელობა;<ref>ზოგჯერ შეცდომით მითითებულია „ურბნელი“ (ქრონიკები, ტ. 3, გვ. 124, 560); ხშირად, ბოლო ტიტულის მიხედვით, “თბილელი“.<br> არის რამდენიმე საბუთი (ძირითადად ასლები და ორბელიანებთან დაკავშირებული), სადაც „მროველი ნიკოლოზი“ 1724 წ. შემდეგ იხსენიება (მაგ., დსსი, I, გვ. 221), ისინი რუსეთში არაა შედგენილი. ამ დოკუმენტებში თარიღი მცდარი უნდა იყოს. XVIII ს-ის უთარიღო დოკუმენტში (Qd-362) იხსენიება ნიკოლოზ მროველი. დოკუმენტის ადრესატის მიხედვით (პალ, ტ. 4, გვ. 282) საბუთი იმ საუკუნის პირველი მეოთხედისაა და ნიკოლოზ ორბელიანი იგულისხმება).</ref><ref>პლატონ იოსელიანი აღნიშნავს, რომ იესე მეფის დროს, ვახტანგის სპარსეთში ყოფნისას, გამოცდილებითა და სიბრძნით ბრწყინავდა ეკლესიის ზოგი იერარქი, მ. შ. - რუისის ეპისკოპოსი გიორგი, რომელიც ვახტანგს ს. ჩხეიძესთან ერთად 1721 წ. პეტრე I-თან წერილითაც გაუგზავნია (Исторический взгляд на состояние Грузии, გვ. 73, 124). სხვა ცნობით (М. Броссе, Переписка, на иностранных языках грузинских царей с российскими государями от 1639 г. по 1770 г. გვ. 221-222) კი - სხვა სახელმწიფოს მთავარსარდლისადმი მიმართული წერილის „ძლიერ გაურკვეველ“ ლათინურ ტექსტში შუამავლებად იხსენიებიან „სახნეა“ და „გიორგი რუისის [ეპისკოპოსი]“. ეს ცნობა არაა გაზიარებული; მოტანილ ლათინურ ტექსტში „რუისი“ და „ეპისკოპოსი“ არ ფიგურირებს.</ref> # '''ეპიფანე ჯანდიერიშვილი''' — (უფრო ადრე ზოგჯერ იხსენიებოდა განაყოფი შტოს მიხედვით — '''ბარამიშვილი''') (1725-1729 წწ.), მანამდე - გარეჯის დოდორქის მონასტრის წინამძღვარი;<ref>ეპიფანე ჯანდიერისშვილი იქ წინამძღვრად ჩანს ზოგ უთარიღო საბუთში, რომლებიც 1760-იანი წწ. პირველი წლებითაა დათარიღებული (თ. ჟორდანია, ქართლ-კახეთის მონასტრების და ეკლესიების ისტორიული საბუთები, გვ. 108-109, 115; იმ დროს მონასტერი უკვე დროებით გაუქმებული იყო), ასევე 1749 წლით დათარიღებულ დოკუმენტში (ან მის ადრეულ ნაწილში, - იქვე, გვ. 147), თუმცა იგივე წინამძღვარი ზაქარია და კრებულის სხვა წევრები 1711 წ. საბუთებში იხსენიებიან (იქვე, გვ. 39-40).</ref><ref>1720-იან წლებზე არის მითითება მროველი იოანე ბაზიერთხუციშვილის შესახებ (მ. ბერძნიშვილი, ქართული ეპისტოლური წყაროების კორპუსი, I, გვ. 147). უფრო ზუსტად, ს. ქვენატკოცასა და მთავარეპისკოპოსთან დაკავშირებული საბუთის მიხედვით ნავარაუდევია, რომ „ადრესატი შესაძლოა იყოს რუისის მიტროპოლიტი - მთავარეპისკოპოსი იოანე ბაზიერთხუციშვილი, რომელიც იხსენიება 1727 წ. ერთ საბუთში“. ვარაუდი, სადაც „მიტროპოლიტში“ ზოგადად რუისის მღვდელმთავარი იგულისხმება, ხოლო „მთავარეპისკოპოსში“ - პირადი ხარისხი, ალბათ იმას ემყარება, რომ ქვენატკოცა ყველაზე ახლოს რუისთანაა. მაგრამ ყმა-მამულით ის სამთავროსი (ქართლის მთავარეპისკოპოსისა) იყო და მას იქ მოურავი ჰყავდა. „მთავარეპისკოპოსი“ ამ მიუთითებელ საბუთშიც, ცხადია, სამთავროს მღვდელმთავარს ნიშნავს; მიტროპოლიტის (უფრო აღმატებული) პირადი ხარისხი თუ ჰქონდა, მთავარეპისკოპოსისა ვეღარ ექნებოდა. ამ ''ტიტულების'' შეთავსების ერთადერთი შესაძლო შემთხვევა - თუ ექნებოდა მიტროპოლიტის ''პირადი ხარისხი'', მაგრამ ''კათედრით'' იქნებოდა სამთავროს მღვდელმთავარი, ე. ი. ''„ქართლის მთავარეპისკოპოსი“'' - არაერთი მაგალითია, როდესაც (ქართლის) რომელიმე „მთავარეპისკოპოსს“ (როგორც ყველა შემთხვევაში არის კიდეც მითითებული იმ დოკუმენტების ტექსტებში) იქვე დასმულ ბეჭედზე „მიტროპოლიტი“ ეწერა. ჩანს, მხედველობაში იყო 1727 წლის დოკუმენტი (საქართველოს სიძველენი, II, № 292; Sd-694), რომელშიც ეს მღვდელმთავარი (ქართლის) მთავარეპისკოპოსად იხსენიება (ასევე - 1726 წ. (Ad-1132). 1729 წ. კი ამავე მროველ ეპიფანესთან ერთად ერთ საბუთშია, როგორც კვლავ მთავარეპისკოპოსი (Qd-334)). სიის შედგენისას ეს მღვდელმთავარი მხედველობაში არაა მიღებული.</ref> # '''[[ათანასე თბილელი|ათანასე ამილახვრიშვილი]]''' (1733-1740 წწ.<ref>მისივე სიტყვებით, 1740 წ. მაისში მროველად იყო, როცა თბილელი გარდაიცვალა, ხოლო ივლისში თავად აკურთხეს თბილელად.</ref>) — რუსეთიდან ჩამოსვლამდე, სადაც ვახტანგის ამალაში იყო, ასტრახანში აკურთხეს არქიმანდრიტად. მროველობის შემდეგ იყო თბილელი, ქართველ მეფეთა ელჩი და ქართული სტამბის გამმართველი რუსეთში;<ref>ზოგი მოსაზრებით, მროველობამდე შომღვიმის წინამძღვარი იყო (ფრ. სიხარულიძე, რუსეთ-საქართველოს კულტურული ურთიერთობის ისტორიიდან XVIII საუკუნის 60-იან წლებში, გვ. 113. ათანასე 1774 წ. 9 ივნისს მოსკოვში, ჯვრის ამაღლების მონასტერში გარდაიცვალა, დაკრძალულია დონის მონასტერში (Описание древностей города Тифлиса, გვ. 188).</ref> # '''[[კირილე II|კირილე]] ციციშვილი''' (1736 წ.) — შემდგომში<ref>იმავე წლიდან - Ad-487.</ref> ქართლის (სამთავროს) მთავარეპისკოპოსი; ერთხანს კათალიკოს-პატრიარქი. "ოსმალობის" დროს უსჯულოთაგან წამება გადაიტანა და არ უჩვენა ეკლესიის საგანძური;<ref>თ. ჟორდანია, ქრონიკები, 3, გვ. 225.</ref> # '''[[იოსები (ჯანდიერიშვილი)|იოსებ ჯანდიერიშვილი]]''' ( 1739 წ.; [1746-1748 წწ. ?] );<ref>ადრე დოდორქის მონასტრის მონაზონი ყოფილა (მ. ქავთარია, დავით გარეჯის ლიტერატურული სკოლა, გვ. 84). როგორც იესე ბარათაშვილის „ცხოვრება-ანდერძიდან“ ჩანს, იყო გივი ამილახვართან დაახლოებული პირი, ხოლო 1730-იან-1740-იან წლებში ზოგად პოლიტიკურ სიტუაციას რუისის მღვდელმთავრების ცვლაზეც უნდა ჰქონოდა გავლენა (მაგ., ათანასეს მროველობის პერიოდში ორჯერ სხვა მროველი იყო). მროველად ამ ათწლეულში იხსენიება 1739 წ. მიწურულს (1450-48/115, როცა მანამდეც, იმავე და მომდევნო წელს მროველად კვლავ ათანასეა).</ref> შემდეგ იყო რუსთველი,<ref>მაგ., 1745 (1450-28/40), 1750 (ცსა, 1448, № 169) წლებში (ასევე - მ. ბერძნიშვილი, იქვე, № 82, გვ. 116). რუსთველობიდანვე აკურთხეს კათალიკოსად (ზოგჯერ იოსების აღსაყდრებას მროველობიდან იხსენიებენ, მაგალითად: თ. ჟორდანია (ანტონ პირველი, გვ. 83); პლ. იოსელიანი („მოხილუა წმიდათა და სხუათა აღმოსავლეთისა ადგილთა, ტიმოთესაგან ქართლისა მთავარ-ეპისკოპოსისა“, 1852); [http://meufeanania.info/tbilisi-m/ მეუფე ანანია ჯაფარიძე]; ზოგი მტკიცებით, კათალიკოსობის დროს რუისის კათედრა არ დაუტევებია („მიმოსულა“, გვ. 3)).<br />მაგრამ 1740-იან-1750-იან წლებში მროველად იოსებ ერისთვისშვილიც იყო (იხ. ქვემოთ). ი. ბარათაშვილი წერს, რომ 1730-იანი წწ. მეორე ნახევრის დასაწყისში კითხვა და გალობა იოსებ მროვლისგან ისწავლა, რომელიც ამილახვარს ახლდაო (იმ დროს ერისთვისშვილი ჯერ ეპისკოპოსად ნაკურთხი არ იყო - ქხა, AI-1, 1973 წ. გვ. 453), მაგრამ ეს შეიძლება არ გულისხმობდეს, რომ იმ დროს იყო ეპისკოპოსად და არა შემდეგ.<br />ამ ორი მღვდელმთავრის ზეობის პერიოდის დასადგენად დიდი მნიშვნელობა აქვს მათი ხელწერისა და ხელრთვის შედარებას რამდენიმე დოკუმენტთან, სადაც (იმ მეტად ცვალებად პერიოდში) იხსენიება „იოსებ მროველი“, მაგრამ არ ჩანს, კერძოდ რომელ მათგანს მიემართება თითოეული საბუთი.<br />შესადარებლად:<br />ჯანდიერიშვილის ხელწერის ნიმუშები პატრიარქობის დროს: Qd-6977, Qd-1714, Ad-856, Ad-1896, Hd-888; რუსთველობისას: 1448 № 293, 1448 № 169 (ხელრთვით).<br />ერისთვისშვილის ხელრთვა ჯვარის მამობის დროს: Qd-14289-14290; თუმცა განსხვავდება ხელრთვისგან ხონელობის დროს: 1448, № 1515.<br />დოკუმენტები შემდეგია:<br />1) მროველი ეპისკოპოსი იოსები, 1746 წ. - Hd-1736 (ხელწერა და ხელრთვა).<br />2) მროველი ეპისკოპოსი იოსები ესწრებოდა 1748 წ. საეკლესიო კრებას (ქსძ, ტ. 3, № 280, დოკუმენტი 1755 წლის ასლია; რუსთველი ეპისკოპოსი დამსწრეთა შორის არ ყოფილა).<br />3) მროველი მიტროპოლიტი იოსები, 1754 წ. - Hd-635 (ხელწერა და ხელრთვა).<br />4) მროველი იოსები, XVIII ს. (აქ იოსებ მროველთან ერთად იხსენიება „1802 წ.“ საბუთში მოხსენიებული მამამთავარი (შემოსავლების საკითხი ეხებოდა), იხ. შენიშვნა ქვემოთ, იუსტინე მროველზე) - Hd-1916 (ხელწერა და ხელრთვა).<br />5) მროველი იოსები, XVIII ს. - Hd-9340 (ხელწერა და ხელრთვა).<br />Hd-635 (1754 წ.) და Hd-1916-ის ხელრთვა თითქმის იდენტურია ხონელი (მროველ-ყოფილი) ერისთვისშვილის ხელრთვისა, მაგრამ ნაწილობრივ ჰგავს 1448 № 169-ს.<br />Hd-1736-ის (1746 წ.) ხელრთვა თითქმის იდენტურია უთარიღო Hd-9340-ის ხელრთვასთან, ხოლო ეპისკოპოსის სახელის მოხაზულობა მის მიერვე ჩართულ ტექსტში იდენტურია ჯანდიერიშვილის ასეთივე ხელწერასთან (Ad-1896, 1757 წ.); თავის მხრივ, Hd-9340-ს მღვდელმთავრის ტექსტის მთელი ხელწერით მეტი მსგავსება ასევე ჯანდიერიშვილის ხელთან აქვს; მაგრამ Hd-1736 ხელწერის ზოგი ნიშნით უფრო ერისთვისშვილის ხელთანაა ახლოს.<br />თუ 1746 წ. დოკუმენტი ჯანდიერიშვილს მიემართება, 1748 წ. კრებაზეც ალბათ ის იქნებოდა, ქრისტეფორეს დაბრუნების შემდეგ კი (კვლავ?) რუსთველი გახდებოდა (სხვა შემთხვევაში გაურკვეველია, სად იქნებოდა იოსებ ერისთვისშვილი ქრისტეფორეს მეორედ მროველობის დროს). აღსანიშნავია ისიც, რომ ამ კრებას ესწრებოდა „ქართველთა მეფის კარის წინამძღვარი“ იოსები, რომელიც, შესაძლოა, სწორედ ერისთვისშვილი ყოფილიყო (ჯერ კიდევ არ იქნებოდა მღვდელმთავრად ნაკურთხი); არაა გამორიცხული - ჯანდიერიშვილი (მაგალითი, რომ მღვდელმთავარი იყო კარის წინამძღვრად - ბარნაბა (იხ. ქვემოთ)).</ref> კათალიკოს-პატრიარქი. გადადგომის შემდეგ „სახარჭაშნელო მამული ჰქონდა“. # '''[[ნიკოლოზ X (ხერხეულიძე)|ნიკოლოზ ხერხეულიძე]]''' ([[1741|1741 წელს]] იყო მროველ-ურბნელი,<ref>1450-29/115.</ref> 1741 წ. ბოლოს მხოლოდ მროველად იხსენიება.<ref>Ad-1729.</ref>); # '''ქრისტეფორე თუმანიშვილი''' (1740-იანი წწ. I ნახევარი;<ref>სინას მთის მონასტრის კოდექსში მას 1747 წ. იანვარში გაუკეთებია ჩანაწერი, როგორც მროველ მიტროპოლიტს, სადაც აღნიშნავდა, რომ იქ სალოცავად და თაყვანსაცემად მივიდა, იქიდან კი იერუსალიმს მიდიოდა (В. Бенешевич, Памятники Синая археологические и палеографические, вып. I, 1925, (XXXI)). შესაბამისად, მროველად 1745/1746 წელს ან უფრო ადრე უნდა ყოფილიყო. მისი არყოფნით აიხსნება იოსების (კვლავ?) მროველობა 1746-1748 წლებში.</ref> 1752 წწ.)<ref>ერისკაცობაში - ქარიმშა თუმანიშვილი. ბერად შედგომა სნეულების გამო გადაწყვიტა, რადგან „წარუალისა მის დიდება“ ამჯობინა. 1752 წელს მროველობიდან რუსეთში წასული ათანასე თბილელის „ნაიბად“ დაინიშნა (თბილელად შემდეგ დაამტკიცეს).</ref> — სამეურნეო მოღვაწეობით გამორჩეული, ხელთუბანში წმ. მოციქულთა [[ხელთუბნის პეტრე მოციქულის ეკლესია|ტაძრის]] ამგები,<ref>1449, № 863; პირადი ფონდები, ე. თაყაიშვილი, № 2259. იქვეა დაკრძალული (ძველი საქართველო, III, გვ. 10. გარდაიცვალა 1771 წ. (Hd-11685, Hd-12259)).</ref> აღმოსავლეთის წმინდა ადგილების მომლოცველი; # '''იოსებ''' ('''არაგვის''') '''ერისთვისშვილი''' ( [1746-1748 წწ. ?]; [[1754]] წ.) — წიგნების გადამწერი და ტყვეობიდან დამხსნელი; 10 წლის ასაკიდან გარეჯის ნათლისმცემლის მონასტერში აღზრდილი,<ref>შემდეგ ბესარიონ კათალიკოსს ახლდა, გარეჯში 30-იანი წლების ბოლოსთვის დაბრუნდა.</ref> მროველობამდე - ჯვარის მამა და რომელიღაც მონასტრის წინამძღვარი;<ref>ჯვარის მამა 1742 წელს იყო (1450-28/218, Qd-14289-14290; ქხა, AI-1, № 38, 57, 61, 69, 87, 100, 112, 160; S-1377, H-2902. ასევე - დავით გარეჯის ლიტერატურული სკოლა, გვ. 134-135).<br> ხელნაწერთა მისეული მინაწერებით ბერობის შემდეგ ის წინამძღვარი იყო, მაგრამ ნათლისმცემლის უდაბნოსი თუ გარეჯის ან რომელიმე სხვა მონასტრის (ან ქართლის სამეფო კარის), არ ჩანს.</ref> შემდეგ — ხონელი მთავარეპისკოპოსი (ჩანს, იყო [[ანტონ I]]-ის მომხრე, რის გამოც მოუწია ალბათ დასავლეთ საქართველოში გადასვლა<ref>რაც, სავარაუდოდ, იმითაც დასტურდება, რომ 1761 წელს ის კვლავ ხონელია („მროველ-ყოფილი“; ქსძ, ტ. 3, № 316), ხოლო ანტონის დაბრუნებისთანავე, 1764 წელს, დოკუმენტებში ურბნელად იოსები გვხვდება, - თუმცა კი გვარის გარეშე, მაგრამ ერისთვისშვილისა და ჯანდიერიშვილის გარდა ამ სახელით აღმ. საქართველოში 1750-იანი წლებიდან სხვა მღვდელმთავარი (არც რომელიმე წინამძღვარი) არ ყოფილა. გარდა ამისა, 1750 წლით დათარიღებულ საბუთში (sic. 1450-16/289; Qd-1515; ძველი საქართველო, III, გვ. 296. მითითებულია კვირის დღეც (მოძრავი საეკლესიო დღესასწაული); დოკუმენტი ალბათ უფრო გვიანდელია; მაგ., იხსენიება ქუთათელი მაქსიმე, თუმცა ის 1759 წ. საეკლესიო კრებამდე „ქუთათელად წოდებული“ იყო. გარდა ამისა, კრებას, რომელიც მხოლოდ ქუთაისის კათედრას არ ეხებოდა და საკმაო ხანს გრძელდებოდა, უწინდელი, „მთავარეპისკოპოს-ყოფილიც“ ესწრებოდა, რომლის ასე მოხსენიება მიუთითებს, რომ ცვლილება ხონის კათედრაზე მრავალი წლის წინანდელი არ უნდა ყოფილიყო) ის ამბობს, რომ სოლომონ მეფემ მას ხონის ეკლესია უბოძა, მაგრამ თავს კვლავ „მროველ მიტროპოლიტად“ (არა „ყოფილად“) მიიჩნევს, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ ის ამ ცვლილებას (ხოლო ერთდროულად ორივე ამ კათედრაზე ის, ცხადია, ვერ იქნებოდა) ერთგვარად „არ სცნობდა“. თუმცა არ არის გამორიცხული, რომ ქრისტეფორეს მროველობის მეორე პერიოდში ის მართლაც ხონელად ყოფილიყო.</ref>); # '''გერმანე წინამძღვრიშვილი''' (წარმოშობით — სავარაუდოდ კავკასიძეთა ერთი შტოსაგან) ([[1758]]-[[1775]] წწ.<ref>1757 წ. ჯერ არქიმანდრიტი იყო (ქუთაისის სახ. ისტ. მუზეუმის ხელნაწერთა აღწერილობა, 1953 წ.; K-80).</ref>) — განაახლა რუისის სამწყსოს დავთარი; ნეტარი [[იოანე მანგლელი|იოანე მანგლელის]] მოწაფე და თანამოღვაწე რუსეთში;<ref>იოანეს მიერ ასტრახანში აშენებული მონასტრის წინამძღვარი.<br> შემდეგ, 1780-იან წლებში, თბილელად იყო გერმანე, მაგრამ ის სხვა პირი იყო.</ref> # '''[[იონა გედევანიშვილი]]'''<ref>იშვიათად, სხვათა მხრივ, „იოვანე“ (მაგ., Sd-5411), - როგორც ბერობამდე ეწოდებოდა.</ref> ([[1775]]-[[1780]] წწ.) — მანამდე მცხეთის ჯვრის წინამძღვარი;<ref>მროველად არქიმანდრიტობიდან აკურთხეს, - „მიმოსულა“, გვ. 6 (1776 წელი შეცდომითაა მითითებული).</ref> „კაცი ღვთისა“, ლიტერატურის ცნობილი მოღვაწე. მის საგვარეულოსთან დაკავშირებული ინტრიგებისა თუ გაუგებრობის შედეგად<ref>რის გამოც ეს საგვარეულო, როგორც ცნობილია, ტრაქტატს თანდართულ თავადაზნაურთა სიაში ვერ მოხვდა.</ref> მეფის რისხვა შეეხო და კათედრის დატოვება მოუწია;<ref>მაგ., ქხა, H6, 1953 წ. H-2510, გვ. 24. ასევე: მ. ქავთარია, XVIII საუკუნის ქართული საზოგადოებრივი აზროვნების ისტორიიდან (ანტონ ბაგრატიონის ეპისტოლარული მემკვიდრეობა), გვ. 142-143).</ref> მომლოცველი მთელი მართლმადიდებლური აღმოსავლეთისა; უცხოეთში ყოფნისას, როდესაც შეეძლო კანონიერი საფუძვლით ესარგებლა იქაური მონასტრის ქონებით, უარი თქვა: იტყოდნენ, ქართველი ასე მოიქცა და ჩემი ქვეყნისთვის არ ვქმენი ასეო; გარდაიცვალა მოსკოვში<ref>1821 წ. 4 აგვისტოს.<br> ცნობაში, რომელშიც „XI ს-ში“ მოღვაწე „მროველ ყოფილი იონა“ იხსენიება, ცხადია, გედევანიშვილი იგულისხმება (მაცნე, 1, 1961, გვ. 253).</ref>; # '''ნიკოლოზ ყიფიანი''' ([[1780]]-[[1791]] წწ.)<ref>წარმომავლობით - ალბათ საყიფიანოდან (ქვიშხეთიდან).</ref> — რომელიც მანამდე იყო გარეჯის ნათლისმცემლის „მამა“,<ref>ბ. ლომინაძე, ქართული ფეოდალური ურთიერთობის ისტორიიდან (სენიორიები), I, 1966, გვ. 160 (მკვლევარი განასხვავებს „მამასა“ და „წინამძღვარს“).</ref> შემდეგ - იმერეთის ვარძიის მონასტრის წინამძღვარი. რუისის ტაძარში ხის კანკელის აღმმართველი. „განიდევნა ლეკთა მიზეზით“,<ref>ხელნაწერთა ინ-ტი, პირადი ფონდები, თ.ჟორდანია, № 396, ფ. 38; იქვე სხვა ვერსიები: „მტრობით“, „კათალიკოსისგან“. ალბათ ეს უნდა იგულისხმებოდეს მისდამი პატრიარქის წერილში დიკასტერიაში გამოცხადების შესახებ (H-2510, გვ. 19), თუმცა მიზეზი წერილში არ ჩანს. იხ. ასევე: XVIII საუკუნის ქართული საზოგადოებრივი აზროვნების ისტორიიდან (ანტონ ბაგრატიონის ეპისტოლარული მემკვიდრეობა), გვ. 155-157; „მიმოსულა“, გვ. 2, - „განიყენა ეპარხიისაგან“. თ. ჟორდანიას მიერ მითითებული „ლეკთა მიზეზით“ შეიძლება ვარაუდი, რომ ხშირი მარბიელი თავდასხმების გამო მან ეპარქია დროებით მიატოვა და ეს ჩაეთვალა ბრალად.</ref> მოილოცა იერუსალიმი და სინას მთა, შემდეგ იყო კიევში, 97 წლისა ასტრახანში, გაჭირვებაში გარდაიცვალა;<ref>1806 წ. 1-ლ ნოემბერს (შდრ. „მიმოსულა“, იქვე); დაკრძ. იქვე, ნათლისმცემლის მონასტერში, „სამრეკლოს ქვეშ“ (Описание древностей города Тифлиса, გვ. 143-144; ავტორი იქვე ამბობს, რომ ეს ნიკოლოზ მროველი 1764 წელს თავისი ამალით რუსეთში ყოფილა, - როდესაც მაშინ ჯერ მღვდელმთავარიც არ იყო).</ref> # '''იუსტინე მაღალაძე''' ('''მაღალაშვილი''') ([[1791]]-[[1811]] წწ. — ორგანიზატორის ნიჭით გამორჩეული, ტაძარში ახალი „ტრაპეზ-ამბიონის“ ამშენებელი (1803 წ.), გორის „სობოროს“ საფუძვლის ჩამყრელი.<ref>Hd-8658.</ref> 1762 წელს, ჯერ ისევ მღვდელ-მონაზონი, რუსეთში, ანტონ I-ის თანმხლებთა შორისაა.<ref>XVIII საუკუნის ქართული საზოგადოებრივი აზროვნების ისტორიიდან (ანტონ ბაგრატიონის ეპისტოლარული მემკვიდრეობა), გვ. 40.</ref> შემდეგ, მროველობამდე, ურბნელი იყო.<ref>ე. თაყაიშვილი მას 1786 წელს მროველ-ურბნელად ასახელებს (არხეოლოგიური მოგზაურობანი, გვ. 59), მაგრამ მიტრის იქვე მითითებული წარწერით (გვ. 54) ის მხოლოდ ურბნელია, ხელნაწერთა აღწერილობებში კი ასეთი ცნობა არ ჩანს.</ref> მროველობისას, 1803 წლიდან<ref>იანვარში გარდაიცვალა მთავარეპისკოპოსად წინა წელს დანიშნული წილკნელი იოანე, იუსტინე კი გაზაფხულიდან მის შემცვლელად იხსენიება. ფონდის აღწერილობით 1802 წლით განსაზღვრულ ერთ საბუთში იუსტინე მროველი ასევე მთავარეპისკოპოსადაა დასახელებული, მაგრამ საკმაოდ გაურკვეველი ხელით ნაწერ ამ საბუთში თარიღი სინამდვილეში1807 წელია.</ref> ბოლომდე<ref>მაგ,. 1810 წ. - 1448, № 9617.</ref> ითავსებდა ქართლის (სამთავროს) მთავარეპისკოპოსობასა და (ურბნელობის დროსაც) თირის მონასტრის წინამძღვრობას, შემდეგ — ნიქოზელობასაც. [[1810|1810 წ.]] ნოემბერში, რუსეთში გამგზავრებამდე, [[ანტონ II]]-მ მას დაუდასტურა ამ სამი ეპარქიის მართვა და არწმუნა ურბნისის ეპარქიაც,<ref>ცსა, ფონდი 2, № 238, ფ. 84, 166-167; № 253, ფ. 196.</ref> რაც, ცხადია, არ შესრულებულა — რუსეთი საქართველოს ეკლესიის „უკეთესად მოწყობის“ გეგმებს ამუშავებდა.<ref>1802 წლის საბუთით ცნობილია „იოსებ მროველი“ (ქსძ, ტ. 3, № 505; Hd-5256). მასში დასახელებული პირები სხვა დოკუმენტებშიც იხსენიებიან (მაგ., Hd-5766) და რუისში მართლაც ფლობდნენ საეკლესიო სახელოს (რაც ერთ-ერთ მათგანს თავისი მოძღვრისთვის გარდაცვალების წინ დაუდასტურებია, - იქვე), ამასთან - იოსებ მროვლის დროს, მაგრამ ამის საბუთი (Hd-1916) ადრინდელი უნდა იყოს; იმავე 1802 და 1803 წელსაც რამდენიმე სხვა დოკუმენტით მროველად იუსტინეა, მისი მროველობის 20-წლიან უწყვეტ პერიოდში ეპიზოდურად ერთხელ რატომ უნდა ყოფილიყო სხვა მღვდელმთავარი (ამასთან, ამ სახელით ეპისკოპოსი აღმ. საქართველოში 1780-იანი წწ. დასაწყისის შემდეგ აღარ ყოფილა)? საბუთის გამცემის - ანტონ II-ის უჩვეულო ხელრთვისა და, განსაკუთრებით, ტიტულატურის მიხედვით, რომელიც განსხვავდება მისი ჩვეული კაზმული სტილისა და მრავალსიტყვიანი თვითწოდებისგან (უფრო მნიშვნელოვანი: ალბათ ძნელია საბუთის პოვნა, სადაც ანტონ II თუნდაც მოკლე განკარგულებაში თავს „კათალიკოსს“ უწოდებდეს. ის, ისევე როგორც ანტონ I, პრინციპულად წერდა: „კათალიკოს-პატრიარქი“ ან „პატრიარქი“; შდრ. იმავე ტომში - ანტონის 60-ზე მეტ დოკუმენტში მხოლოდ ამ საბუთშია „კათალიკოსი“), დოკუმენტი 1820-იან წლებში, გადმოცემით უნდა იყოს შეთხზული, თუმცა - უფრო ადრე (1750-იან წლებში) არსებული ვითარების მიხედვით.</ref><ref>მროველთა სიისთვის გათვალისწინებული არაა [[კონსტანტინე მამაცაშვილი|კ. მამაცაშვილის]] (დაიბ. 1818 წ.) გვიანდელი, 1897 წ. ჩანაწერი (Qd-4105), რომლის მიხედვით „გერასიმე (sic) სამთავნელი მროველად იყო და პირველ „ვიკარნი“ ის იყო“. ცხადია, იგულისხმება გერვასი მაჭავარიანი, რომლის 1780-იან-1790-იან წლებში მროველობაზე (სამთავნელობამდე) მითითების რაიმე საფუძველი არ არსებობს. იგულისხმება ის, რომ 1810-იან წლებში ეგზარქოსის ქორეპისკოპოსს (ან გორის ეპისკოპოსს; გორის ეპისკოპოსი გერვასი ქორეპისკოპოსად 1814 წ. ოქტომბერში დაინიშნა, - История грузинской иерархии, 1853, გვ. 23; Акты, ტ. 5, გვ. 407) სამყოფელი ან კათედრა რაღაც პერიოდი რუისში ჰქონდა, მოსახლეობა კი ძველი ტრადიციით მას ჯერ კიდევ „მროველად“ აღიქვამდა. 1816 წელს გარდაცვლილ „გერვასი მროველად“ იხსენიებს მას ე. თაყაიშვილიც (საფლავი რუისის ტაძარში, მისივე სიტყვებით, ეპიტაფიის გარეშე, - არხეოლოგიური მოგზაურობანი, გვ. 108). გორის მაზრის ეპარქიათა ქონების მმართველი, არქიმანდრიტი ნიკიფორე, რომელიც სამართავად თავადაც რუისში იმყოფებოდა (ცსა, 1448, № 9478; 488, № 429, ფ. 12; № 948, ფ. 9), 1818 წელს წერდა, რომ, საკუთარი ხარჯით, თავისი სულის საოხად, რუისის ეკლესიისა (საძირკველი თითქმის სულ ჩანდაო) და მისი ეზოს მთლიანად მოკირწყვლის გარდა, გარდაცვლილი გერვასი „ვიკარის“ მიერ იქვე (ცხადია, ქორეპისკოპოსის სამყოფლად) აშენებული სასახლეც შეაკეთა (488, № 235).<br> არქიმანდრიტი ნიკიფორე („მიხაილოვი“ / მიქელიშვილი; 1448, № 500-8, ფ. 85; მ. ბერძნიშვილი, მასალები XIX საუკუნის პირველი ნახევრის ქართული საზოგადოების ისტორიისათვის, II, გვ. 106-107; შდრ. I, გვ. 119) რაღაც პერიოდის განმავლობაში მართავდა რუისის, ურბნისის, ნიქოზის, სამთავისისა და, ნაწილობრივ, სამთავროს გაუქმებული ეპარქიების ქონებას და იხსენიებოდა, როგორც „სამროვლოს საეპარხიოს მეურნე“ (1813 წ. - Hd-3307; Акты, V, 1873), „სრულიად ქართლის ეპარხიათა ყმათა და მამულთა მმართველი“ (მაგ., 1818 წ. - ცსა, 1448, № 6940; 1820 წ. - 489, № 1047, ფ. 1). გ. ავალიშვილი („მგზავრობა თბილისიდან იერუსალიმამდე“) წერდა, რომ 1819 წ. ბრეთთან შეხვდა „რუისის წინამძღვარ“ ნიკიფორეს რამდენიმე მღვდლის თანხლებით.<br> იმავე პერიოდში რუისის, ურბნისისა და ნიქოზის ეპარქიების ქონებას მცირე ხნით ასევე მართავდა შიომღვიმის, ქვათახევისა და ნათლისმცემლის მონასტრების არქიმანდრიტი ათანასე (მაგ., 1817 წ. - ცსა, 488, № 131, ფ. 1; 488, № 222), რის დროსაც ნიკიფორე ოსეთის სასულიერო კომისიის მქადაგებლად იყო მივლინებული (იქვე, ფ. 10-11). 1820-იან წლებში ამ თანამდებობაზე რუისის ბლაგოჩინი, დეკანოზი ზაქარია მამაცაშვილი იყო (488, № 1677, ფ. 1), მის შემდეგ კი - თბილისის ფერისცვალების მონასტრის მღვდელ-მონაზონი პორფირი (იქვე, ფ. 3) და ბლაგოჩინი ბესარიონ ილურიძე. ეპარქიების გაუქმების შემდეგ, შტატის შემოღებამდე, მათ სასულიერო ნაწილში მართავდა პირველი ეგზარქოსი, „მიტროპოლიტი მცხეთისა, თბილისისა და ქართლისა“, ვარლამ ერისთავი.</ref> ==== ურბნელი მღვდელმთავრები==== # '''წმ. [[ნეოფიტე ურბნელი|ნეოფიტე]]''' (VIII ს.) — ჩვენთვის ცნობილ ურბნელთაგან პირველი, არაბობიდან მოქცეული ჭეშმარიტ რწმენაზე და ურბნისის ეპისკოპოსად ხელდასხმული, რომელმაც მოწამებრივი აღსასრული ჰპოვა; # '''თეოდორე ლუკას ძე''' — IX-X საუკუნეებში აღადგინა ურბნისის „უფროის ზომისა დაძუელებული“ და დაზიანებული ტაძარი;<ref>არხეოლოგიური მოგზაურობანი, გვ. 43; სძა, ტ. 5, გვ. 401; ნ. შოშიაშვილი, დასახ. ნაშრომი. '''ნ. შოშიაშვილის აზრით, უძველეს, V ს-ის წარწერაში კოსტანტისთან ერთად მოხსენიებული „მამა მიქელი“, შესაძლოა, პირველი ურბნელი ეპისკოპოსი იყო.''' თეოდორეს წარწერის შესახებ, რომელსაც ის პალეოგრაფიული ნიშნებით X ს-ს მიაკუთვნებს და რომლის მიხედვითაც თეოდორეს „აღშენებაში“ „მიქელი, ძე კოსტანტინესი“ ეხმარებოდა, ის შენიშნავს, რომ სახელების ასეთი დამთხვევა ყურადღებას იქცევს (იქვე, გვ. 146-148).</ref> # '''ვლასი'''<ref>მისსავე მინაწერებში ასევე - „ვლასე“; ჰქონდა მთავარეპისკოპოსის ხარისხი. ვლასი (ალბათ ურბნელობამდე?) ნიქოზელი იყო (ქრონიკები, ტ. 2, გვ. 404 - მისი წარწერა [[უსანეთის სალოცავი|უსანეთის]] წმ. გიორგის ხატზე; თ. ჟორდანიას მიხედვით - „1563 წ. ახლოს“).</ref> '''სააკაძე'''<ref>იხ. თ. ჯოჯუას დასახ. ნაშრომი.</ref> (1566 წ. - [1570 წ.]<ref>ამ წელს ის იერუსალიმში იყო და, ისევე როგორც მის მიერ მოხსენიებულ თბილელ (1567 წ. იყო) ბარნაბას, ჰქონდა იმ დროს შენარჩუნებული თუ არა მღვდელმთავრობა საქართველოში, უცნობია; ის ბარნაბასაც და საკუთარ თავსაც, როგორც წესი, მოქმედ მღვდელმთავრებად ასახელებს (ე. მეტრეველი, მასალები იერუსალიმის ქართული კოლონიის ისტორიისათვის, 1962 წ. გვ. 37. იშვიათად - „ყოფილად“ - А. Цагарели, Сведения о памятниках грузинской письменности, вып. III, 1894, გვ. 51), ხოლო ბარნაბა, რომელიც სხვანაირად წერდა („პირველ ტფილელი და აწ ჯვრის მონასტრის წინამძღვარი“, - А. Цагарели, Сведения, вып. II, 1889, გვ. 38), 1580-1592 წწ. საქართველოში, კვლავ თბილელად იყო (პალ, ტ. 1, გვ. 461; ქრონიკები, ტ. 2, გვ. 427; ერთ პერიოდში კი - „სამეფო კარის წინამძღვარი“ - 1582 წ., პალ, ტ. 4, გვ. 274).</ref>) - „კაცი ზეცისა და ანგელოზი ქუეყანისა“, ქართული კულტურის მოამაგე, არაერთი ძველი ხელნაწერის გადამრჩენელი იერუსალიმის ჯვრის მონასტერში,<ref>როგორც მათი შემკვრელი და შემკაზმველი; იხ. მ. კარანაძე, ქართული წიგნის ყდის ისტორია, 2002 წ. გვ. 21, 24, 39, 42.</ref> გაჩანაგებული ეპარქიის აღდგენისათვის მოღვაწე; # '''ბარნაბა [ფავნელიშვილი]'''<ref>მთავარეპისკოპოსის ხარისხი ჰქონდა. თავისთავად ინტერესს იწვევს ის გარემოება, რომ იმ საუკუნეში ორი ეპისკოპოსი იყო საკმაოდ იშვიათი სახელით, მთავარეპისკოპოსის ხარისხი ჰქონდა და იმ, არცთუ მშვიდობიან დროში, ორივე უცხოეთში, მოსალოცად თუ საღვაწად იყო წასული. ბარნაბა თბილელმა, გვარად ფავნელისშვილმა, ერთი ხელნაწერი მოგვიანებით თავისი წინაპრების სამკვიდროსა და სამარხოს, ნიქოზის საყდარს შესწირა (ქრონიკები, ტ. 1, გვ. 123; მის მოღვაწეობაზე ასევე იხ.: გ. სოსიაშვილი, ფავლენიშვილთა ურთიერთობა იერუსალიმის ჯვრის მონასტერთან (ისტორიის ინ-ტის შრომები, XIII, 2018); ე. მეტრეველი, დასახ. ნაშრომი; თ. ჯოჯუა, დასახ. ნაშრომი. ბარნაბამ ააგო [[წინარეხის ღვთისმშობლის ეკლესიის კომპლექსი|წინარეხის ერთ-ერთი ეკლესიაც]]). ამასთან, ის წარმოშობით იქიდანვე, ბარნაბა ურბნელი კი - მომიჯნავე ეპარქიის მღვდელმთავარი იყო (ისე როგორც ვლასი, რომელიც ნიქოზლადაც იყო; სავარაუდოდ, მათ მწიგნობრული გამოცდილების გარდა კარგი პირადი ურთიერთობაც აკავშირებდა). ძნელი წარმოსადგენია, რომ, თუ A-1351 (იხ. შემდეგი შენიშვნა) 1560-იან წლებში ან ახლო დროში იყო გადაწერილი, გადამწერს არეოდა ვლასისა და ბარნაბას ვინაობა და ხარისხი. ამდენად, ბარნაბა ურბნელი იგივე ფავნელიშვილი უნდა ყოფილიყო, რომელიც (ალბათ მანამდე) ურბნელობისას, მარტო იქნებოდა მოსალოცად წასული.</ref> (XVI ს.<ref>მისი ბრძანებით მთაწმიდაზე გადაწერეს ხელნაწერი A-1351. იხ. ქხა, A4, 1954 წ. („მინაწერი ტექსტის ხელით“ - XVI ს.); Описание рукописей церковнаго музея духовенства Грузинской Эпархии, кн. I-2 („დაახლ. 1500 წ.“).</ref>) — [[ათონის ივერთა მონასტერი|ათონის ივერთა მონასტერში]] ნამყოფი და წიგნების დამკვეთი; # '''ზაქარია ბარათაშვილი''' ([[1655]] წ.<ref>1655 წ. მას როსტომ მეფემ უწყალობა „ოქონის ღმრთისმშობლის საწინამძღვრო“ (შესაძლოა, აქ უფრო ყმა-მამულის გამგეობა იგულისხმება) და „უკლებლივ, რაც ქრისტეფორეს ჰქონებოდეს“. უკანასკნელში იგულისხმება არა უწინდელი ურბნელი, არამედ, შესაძლოა, დმანელი ქრისტეფორე (ბარათაშვილი; ამიტომ უნდა იყოს გვარისა და ტიტულის გარეშე). ასევე, მისი ეპისკოპოსობისას გიორგი XI-მ ურბნისის ტაძარს ყმები შესწირა (Ad-1502-12, უთარიღო, ასლი. შდრ. 1449, № 1847); ნაკლებ სავარაუდოა, რომ ზაქარია ევდემოზის შემდეგ კვლავ ყოფილიყო ურბნელად. თარიღი, შესაძლოა, შეცდომითაა (ზოგადად, ბევრ საბუთში მათ განახლებაზეა საუბარი ან ეს იგულისხმება).</ref>); # '''ეფთვიმე''' (1667 წ.<ref>თ. ჟორდანია, ქრონიკები, ტ. 2, გვ. 484.</ref>) (შესაძლებელია, იგივე ევდემოზ რატიშვილი); # '''ევდემოზ'''<ref>იშვიათად - „ევდემონ“, „ევდემოს“.</ref> '''რატიშვილი'''<ref>ქსნის ერისთვის ძე; „გლონისთავის ძე“.</ref> ([[1666]]<ref>1448, № 4150.</ref>-[[1674]] წწ.<ref>საბუთებში - 1671 წ. ჩათვლით. 1674 წელი ივარაუდება ყანჩაეთის ჟამნ-გულანის მიხედვით. უთარიღო ანდერძში, რომელიც კაბენის მონასტრისთვის მისი შეწირვისდროინდელი უნდა იყოს, ევდემოზი „''ურბნელი'' მთავარეპისკოპოსია“. ეს თარიღი კი სხვა ანდერძში საკმაოდ გაურკვევლადაა მოტანილი გვიანდელ მინაწერსა („ურბნელი - მანგლელი - მთავარეპისკოპოსი ქართლისა“) და შეწირვის აღმნიშვნელ ჩანაწერს შორის, რომელშიც ის მხოლოდ „მთავარეპისკოპოსად“ იხსენიება (ალბათ პირადი ხარისხის თვალსაზრისით. იხ. Канчаетский «Жам-Гулани» и историческия приписки его кинклоса; ქხა, H3, № 1452).</ref>), — 1680-იანი წწ. II ნახევარში, ქართლის მთავარეპისკოპოსობისას, - ასევე "ეფთვიმეოს",<ref>მ. თამარაშვილი, იქვე, გვ. 263-270, 840-841.</ref> გარეჯის ერთ ხელნაწერში — „ევდემონ(-)ყოფილი ეფთვიმეოზ“;<ref>A-160. აღწერილობაში მინაწერი განსაზღვრულია, როგორც „ევდემონ, ყოფილი ეფთვიმეოზ“ (ქხა, AI-2, გვ. 229). რასთან იყო დაკავშირებული სახელის ცვლილება - სქემის მიღებასთან (თუმცა ამას გარკვეულად ეწინააღმდეგება ევდემოზის ურბნელობის პირველი ცნობის შემდეგ (ხოლო 1668 წ. ტაძრის აღდგენისას კვლავ ის იყო ურბნელად) სულ ერთი წლით გვიანდელი სიგელი ეფთვიმეზე, - '''თუ, რა თქმა უნდა, ის ევდემოზ რატიშვილია;''' ამ საბუთის თარიღი ზუსტია, რადგან ემთხვევა იქვე მითითებული კვირის დღე) თუ კათოლიკობასთან, გაურკვეველია; იმავე 1690-იან წლებში ის თავს არაერთხელ კვლავ ევდემოზს უწოდებს; ისე როგორც, მთავარეპისკოპოსობისდროინდელ მინაწერებში, „ურბნელს“.</ref> „ტკბილ სიტყვითა, მშვიდ გულითა“, ყანჩაეთის ჟამნ-გულანის შემქმნელი, თანამოღვაწე მარიამ დედოფლისა ურბნისის ტაძრის აღდგენისას, ავტორი სასულიერო ლექსებისა. ურბნელობის შემდეგ იყო მანგლელი,<ref>1676 წლიდან მაინც.</ref> ქართლის (სამთავროს) მთავარეპისკოპოსი (1680-იანი წლებიდან), [[გიორგი XI]]-თან ძლიერ დაახლოებული პირი.<ref>რომელიც მას ახასიათებდა, როგორც „სამღთოისა სწავლითა აღსავსეს, მის ერდგულსა და თანაზრდილს“ (1449, № 1824).</ref> მასთან ერთად, ჩანს, პოლიტიკური მიზნით, 1680-იან წლებში ევროპელთა წინაშე აღიარებდა კათოლიკობას. სიცოცხლის ბოლო წლები გარეჯში გაატარა;<ref>A-520; გარდ. 1711 წ. 3 მარტს, დაკრძალულია სამთავროს მონასტერში (არხეოლოგიური მოგზაურობანი, გვ. 47).</ref> # '''იოსებ ჯავახიშვილი''' ([[1697]]-[[1700]] წწ.) — ზრუნავდა ეპარქიის ეკონომიკურ გაძლიერებაზე; შემდეგ იყო მანგლელი;<ref>პერიოდულად 1701-1730 წლებში (შესაძლოა, მანამდეც: 1696 წ. ერთი საბუთი გაცემულია მისი ძმის - გოშფარისა და „მანგლელის“ მიერ, - 1448, № 5382); მთავარეპისკოპოსის ხარისხი ჰქონდა. მისი ვინაობისთვის: 1710-იანი წწ. ბოლოს მანგლელად ასევე იხსენიება „იოსებ-ყოფილი იოანე“, რომელიც ჯავახიშვილი არ ყოფილა (სააკაძე).</ref> # '''ქრისტეფორე ფალავანდიშვილი''' ([[1706]] წ.)<ref>1701 წ. ჯერ მცხეთის აზნაურისშვილი იყო.</ref> — ჯვარის მამა, ურბნელობის შემდეგ — [[ქვათახევი]]ს წინამძღვარიც, შემდეგ [[ქართლი]]ს (სამთავროს) მთავარეპისკოპოსი. მხარში ედგა [[ვახტანგ VI]]-ს ტაძრის აღდგენისა და სამრეკლოს მშენებლობის დროს, მასვე გაჰყვა რუსეთში; # '''ელისე იშხნელი''' (აქ: "იშხნელი“ არადეთში დამკვიდრებული აზნაურების გვარია და არა ელისეს (უწინდელი) ხარისხის მაჩვენებელი; ზოგ საბუთში გვარს უთითებდა მამის სახელის მიხედვით — '''მერის[ე]ლისძე'''<ref>იშხნელიშვილი მერისელი არის „რუისის სამწყსოს დავთარში“. მერისელი [იშხნელი], ასევე „იშხნელი მიტროპოლიტი გერმანოსი“ (არადეთის მონასტერში უნდა ყოფილიყო; თუმცა „იშხნელი“ აქაც არ ნიშნავს აუცილებლად უწინდელ ხარისხს) იხსენიება, მაგ., A-186 ხელნაწერში (იხ. ქხა, AI-2). 1700-იან წლებში და მანამდე ჯერ ისევ მღვდელ-მონაზონი ელისე იშხნელი არაერთი საბუთის დამწერია; მათი ნაწილის მიხედვით ჩანს, რომ კათალიკოსთან იმყოფებოდა (მაგ. 1702 წ.).</ref>) ([[1708]]-[[1712]] წწ.) — დიდად მოღვაწე ეპარქიის კეთილდღეობისათვის, არადეთში წმ. საბას ეკლესიის აღმადგენელი; # '''დომენტი გილდაშვილი''' ([[1714]]-[[1716]] წწ.) — ურბნელობამდე იყო წილკნელი (1700 წ.), შემდეგ, რაღაც პერიოდში, ჭერემელი; ჩანს, გამაჰმადიანებულ იესე მეფესთან არ ჰქონდა კარგი ურთიერთობა; # '''ნიკოლოზ ორბელიანი''' (მროველ-ურბნელი 1717-1719 წწ); # '''ნიკოლოზ გლურჯიძე''' ([[1724]] წ.) — რუსეთში გაჰყვა ვახტანგ VI-ს;<ref>ს. ყუბანეიშვილი, დავით გურამიშვილი ქართულ ჰუსართა პოლკში, 1955, გვ. 143. თუმცა ამალის სიაში ის „ბაიერის შვილად“ იხსენიება („თავადთაგან“), „ვახტანგიანიდან“ ცხადია, რომ აზნაური იყო - გვარით გლურჯიძე (ს. ყუბანეიშვილი, „ვახტანგიანი“; ლიტერატურული ძიებანი, IV, 1948; სიაში ზოგი სხვა აზნაურიც „ბოიარის შვილადაა“ წოდებული).<br> პლ. იოსელიანის მიხედვით, ვახტანგს რამდენიმე სხვა ეპისკოპოსთან ერთად „არსენი ურბნელი“ გაჰყვა (Исторический взгляд на состояние Грузии, გვ. 82). ეს არსენი (დოლენჯიშვილი) მანგლელი იყო (ს. ყუბანეიშვილი, დავით გურამიშვილი, იქვე).</ref> # '''[[ნიკოლოზ X (ხერხეულიძე)|ნიკოლოზ ხერხეულიძე]]''' ([[1733]]-[[1741]] წწ.<ref>მისი (ასევე - მიტროპოლიტ ქრისტეფორე თუმანიშვილისა), ალბათ, გვიანდელი ხელჩართვა („მოწამე ვართ“) არის დომენტი IV-ის მიერ 1726-1727 წწ. სტამბულში გაცემულ საბუთებში (1449, № 2307; შდრ. ქრონიკები, ტ. 3, გვ. 113-114; მაგალითად, ქრისტეფორე 1737 წ. ჯერ კიდევ წინამძღვარი იყო, - ნ. ბერძენიშვილი, მსეი, ტ. 2, № 34).</ref>), ურბნისში სამშენებლო საქმიანობის გამგრძელებელი — აღადგინა ტაძრის ზღუდე; ჰქონდა არცთუ ცუდი პოეტური ნიჭი. შემდგომ - კათალიკოს-პატრიარქი;<ref>დომენტი IV-ის „სიცოცხლეში მისად სულიერ შვილად მოყუანილი და კურთხეული“ (დსსი I, № 421; ასევე იხ. - ს. ჩხეიძე, “საქართველოს ცხოვრება“ (1742 წელს)); ტრაგიკულად აღესრულა (ცსა, ფ. 1461, № 6).</ref><ref>XVI ს-ის ხელნაწერში არის რომელიღაც ურბნელის მინაწერი. წიგნი იყო (შემდეგ მროველი) იოსებ ერისთვისშვილისა (ბერობისა და არქიმანდრიტობის დროს), ნათლისმცემლის უდაბნოში, შემდეგ სვეტიცხოველში. მასში, სხვათა გარდა, არის იოსებისა და იონა გედევანიშვილის („იონა ბერი გედავანის“) მინაწერები (ასევე - „კათალიკოსის“, ან „კათალიკოს იოსების“ ხელრთვა; არაა მითითებული გამოცემაში), ასევე - „ხელრთვა: „ურბნელი იოვანე (?)“ (ქხა, A I-1, გვ. 160; საძიებელში - „ურბნელი იოვანე“ - გვ. 491). ხელნაწერში (A-57) „ურბნელი“ ასეც იკითხება, ხოლო „იოვანე“ შესაძლოა ივარაუდებოდეს ( [ი]-ვ-ე ). მაგრამ ხელრთვის ამ ნაწილში ცხადად იკითხება „ნკლზ“. მართლაც, ეს ხელრთვა პრაქტიკულად ემთხვევა ნიკოლოზ ხერხეულიძის ხელმოწერას: „ურბნელი ნიკოლოზ“ (Hd-3816; Hd-2445; ცსა, 1448, № 4408). ამიტომ „იოვანე ურბნელი“ სიის შედგენისას მხედველობაში არაა მიღებული.</ref> # '''გაბრიელი''' ([[1747]] წ.); # '''ფილიპე გურამიშვილი''' ([[1748]]-[[1751]] წწ.) — შემდეგ იყო სამთავნელი;<ref>1762 წლიდან მაინც; 1759 წელს სამთავნელად ჯერ კიდევ ბენედიქტე იყო; სავარაუდოდ, ფილიპე იმ წლამდე მაინც ურბნელად უნდა ყოფილიყო. მიტროპოლიტის ხარისხი უნდა ჰქონოდა (Hd-8255). ურბნელობამდე რომელიღაც მონასტრის წინამძღვარი იყო (Hd-9642). ბერობამდე, შესაძლოა, იყო ფარემუზ გურამიშვილი (მისი ბეჭედი – „სახუცე ფარემუზ“ (დსსი, ტ. 1, № 534). აღკვეცისას, სავარაუდოდ, ახალი სახელი „ფ“-ზე იქნებოდა შერჩეული).</ref> # '''იოსები''' (უნდა იყოს ზემოთ ნახსენები მროველი იოსებ (არაგვის) '''ერისთვისშვილი''', რომელსაც ანტონ I-ის ხელახლა აღსაყდრების შემდეგ (1763 წ.) ქართლში დაბრუნების საშუალება მიეცა ([[1764]]-[[1771]] წწ. # '''იუსტინე მაღალაძე''' ([[1771]]-[[1791]] წწ. 1812 წლის დადგომიდან მას, შეკვეცილი უფლებებით (რადგან მრევლს სურს, რომ დაკრძალვებზე ეპისკოპოსი ჰყავდეთ, მას „ეს არ ეკრძალება, ოღონდ ისე, რომ ეპარქიის მართვაში არ ჩაერიოსო“<ref>ცსა, ფ. 2, № 274, ფ. 236.</ref>), ახალი მმართველობისგან ურბნისის ეპარქია „გადაეცა“, მისი შემოსავლებით სარგებლობის უფლებით;<ref>Hd-11200, ფ. 30; ცსა, ფ. 2, № 274, ფ. 236; ასევე - Акты, ტ. 4, გვ. 164 - ურბნისისა და ნიქოზის შემოსავლები გარდაცვალებამდე.</ref><ref>იუსტინე გარდაიცვალა 1814 წ. 3 ივნისს ურბნისში (ნ. ბერძენიშვილი, მსეი, ტ. 2, № 287); შდრ.: 31 დეკემბერს (Hd-11200). ანდერძი უფრო ადრე ჰქონდა შედგენილი (Hd-14136-14139, 8632).</ref>); # '''[[იულიოს თუხარელი]]''' ([[1791]]-[[1808]] წწ.) — ურბნელობამდე — ნიქოზელი, სამთავნელი. სათნო და ეკლესიისათვის დიდად მზრუნველი ყველა კათედრაზე ყოფნისას (რის გამოც ზოგჯერ „არა უყვარდათ“);<ref>„კაცი მაღლისა სათნოებისა, ღირსი ვითარცა მეუდაბნოე. მომხილველი ტრაპეზუნტისა და აღკვეცილი ახლოს მისა ნათლისმცემლისა უდაბნოჲსა; წინამძღვარმან მან უდაბნოჲსა ამის უწოდა სახელი თვისი“ (ცხოვრება მეფის გიორგის მეათცამეტისა). მთავარეპისკოპოსის ხარისხი ჰქონდა (Sd-3046).<br> მისი ანდერძი (Sd-3044) 1808 წ. დეკემბრისაა. შდრ.: ზოგი ხელნაწერის მინაწერში (თუმცა მინაწერი რუსეთში, 1819 წელსაა გაკეთებული) ნათქვამია, რომ „წმიდა ურბნელი იულიოს თუხარელი მიიცვალა ქართლს, ურბნისს, წელსა 1811-სა“ (მ. სურგულაძე, ქართულ ფეოდალურ საგვარეულოთა ისტორიიდან, 1999, გვ. 41), მაგრამ ანდერძიდან ერთ კვირაში იქ მყოფი გერვასი სამთავნელი მას „კურთხეულად“ (განსვენებულად) მოიხსენიებს (იქვე).<br> მითითებულ ნაშრომში იულიოს თუხარელი შეცდომითაა გაიგივებული („იუსტინე-იულიოსი“) იუსტინე ურბნელთან, რომელიც „პატრიარქთან იყო განუყრელად“ (ასეთი უფრო იუსტინე მაღალაძე შეიძლება ყოფილიყო, რომელსაც რამდენიმე კათედრა ეკავა, მათ შორის - სამთავროსი). იულიოსს ბერად აღკვეცამდე ოჯახი ჰყავდა - ანდერძში იხსენიება მისი შვილი, სხვა საბუთში კი (ქსძ, ტ. 8, № 599) - „ურბნელის შვილები“ (მათში ტაძრის კრებული არ იგულისხმება, რადგან პირი, ვინც მათზე წერდა, თავად ურბნისის დეკანოზი იყო). მითითებულ ნაშრომში შესწავლილი, თუხარელთა საგვარეულოზე არსებული დოკუმენტების მიხედვით, შესაძლოა, იულიოსი მანამდე ყოფილიყო 1780 წ. მოხსენიებული მღვდელი იოანე თუხარელი.</ref><ref>ნ. შოშიაშვილის ურბნელთა საკმაოდ სრულ სიაში (დასახ. ნაშრომი, გვ. 154; პირველი ასეთი სია ე. თაყაიშვილს ეკუთვნის - დასახ. ნაშრომი, გვ. 59) რამდენიმე შეცდომაა, ხოლო 1799-1801 წლებში დასახელებული ურბნელების - ზაქარიასა და ზაალის შესახებ ცნობა არაა გაზიარებული; ყველა ეს შეცდომა მომდინარეობს დ. ფურცელაძის წიგნიდან „Грузинские церковные гуджари“.</ref> # '''[[დოსითეოზ ფიცხელაური]]''' (1808-1810 წწ.) — არქიმანდრიტი;<ref>ურბნელად განაწესეს 1808 წ. 31 დეკემბერს - „ვარწმუნეთ... განსაგებელად ეპარხია ურბნისისა... სრულითა იმედოვნებითა, რომელ განმგეობისა თანა მათ მონასტერთასა შემძლებელ არს მწყსუად მისსაცა ყოვლითა წარმატებითა და ნამდვილ ესევითარიცა მოლოდება ჩუენი განამართლა შემდგომსა ჟამსა შინა მოპოებითა დაკარგულთა მამულთა მისთა და დაწყებითა საჭიროთა მას შინა შენობათათა და მასთანვე კეთილითაცა მწყსითა სულიერისა ამის სამწყსოისათა“ (Qd-2172, 1810 წ.).</ref> საბოლოოდ გადაყენებულ იქნა ეპარქიის მრევლის მოთხოვნით — ხარისხის შეუსაბამობის გამო<ref>ცსა, ფ. 2, № 274, ფ. 237.</ref> (და ახალი მმართველობის თანმხვედრი სურვილითაც, რადგანაც მის დანიშვნას ერთ-ერთ ბრალდებად უყენებდნენ [[ანტონ II]]-ს<ref>მაგ., Акты, IV, გვ. 153. რასაკვირველია, ანტონი მას მღვდელმთავრადაც აკურთხებდა, მაგრამ ახალ მმართველობას ეპარქიებისა და ეპისკოპოსების რიცხვის შემცირება თავიდანვე მიზნად ჰქონდა დასახული (1803 წ. პ. ციციანოვს „ეჩვენებოდა“, რომ ქართლში ერთ ეპარქიაზე მეტი არ უნდა ყოფილიყო, მაგრამ „მათი ერთიანად გაუქმება ხალხის სარწმუნოებისადმი მიდრეკილობის გამო საშიში იქნებოდა“; იმავე დოსითეოსის წილკნელად კურთხევა ჯერ კიდევ 1803 წელს შეაჩერეს და წილკნელობა სამთავნელს გადაეცა, რათა ასეთი „წესით“ მღვდელმთავართა რაოდენობა „ბუნებრივად“ შემცირებულიყო) და სხვა მღვდელმთავართა, საერთოდ სასულიერო წოდებაში კურთხევასაც, მხოლოდ მთავრობის ნებართვით მოითხოვდნენ (Акты, ტ. 2, გვ. 264, 268-269; ტ. 4, გვ. 141-142, 154).</ref>). თუმცაღა, იყო დიდი ენერგიის, ორგანიზატორული ნიჭისა და საქმიანობის მქონე პიროვნება, ერთდროულად 6 მონასტრის წინამძღვარი, რომელთაც თავისი ზრუნვის კვალი დაატყო. რუსული მმართველობისას — [[თელავი]]სა და [[კავკასია|კავკასიის]] [[არქიეპისკოპოსი]], კავკასიის მთიელთა მოქცევით ცნობილი.<ref>1890-იან თუ 1900-იან წლებში ურბნისში კვლავ იქნა შემოღებული ეპისკოპოსის კათედრა, თუმცა მას, ცხადია, ნომინალური მნიშვნელობა ჰქონდა.</ref> ====ურბნელი მღვდელმთავრები ავტოკეფალიის აღდგენის შემდეგ==== # [[17 სექტემბერი]], [[1917]] - [[5 ივლისი]], [[1920]] - ეპისკოპოსი [[დავითი (კაჭახიძე)]] # [[1920]]-[[1922]] - ვაკანტური # [[13 ივნისი]], [[1922]] - [[26 თებერვალი]], [[1925]] - მიტროპოლიტი [[ქრისტეფორე III (კათოლიკოს-პატრიარქი)|ქრისტეფორე (ციცქიშვილი)]] # [[26 თებერვალი]], [[1925]] - [[9 ოქტომბერი]], [[1925]] - ეპისკოპოსი [[პავლე (ჯაფარიძე)]], შეთავსებული ჰქონდა წილკნის ეპარქიასთან # [[9 ოქტომბერი]], [[1925]] - [[20 ოქტომბერი]], [[1926]] - მიტროპოლიტი [[იოანე (მარღიშვილი)]] # [[20 ოქტომბერი]], [[1926]] - [[12 იანვარი]], [[1927]] - მიტროპოლიტი [[კალისტრატე (კათოლიკოს-პატრიარქი)|კალისტრატე (ცინცაძე)]], შეთავსებული ჰქონდა ნინოწმინდის ეპარქიასთან # [[20 იანვარი]], [[1927]] - [[6 ოქტომბერი]], [[1930]] - ეპისკოპოსი [[სვიმეონი (ჭელიძე)]] # [[6 ოქტომბერი]], [[1930]] - [[8 მარტი]], [[1933]] - ეპისკოპოსი [[ეფრემ II (კათოლიკოს-პატრიარქი)|ეფრემი (სიდამონიძე)]] # [[8 მარტი]], [[1933]] - [[7 თებერვალი]], [[1938]] - ეპისკოპოსი [[ალექსი (გერსამია)]], შეთავსებული ჰქონდა წილკნის ეპარქიასთან # [[19 მარტი]], [[1938]] - [[30 აპრილი]],[[1944]] - ეპისკოპოსი [[ტარასი (კანდელაკი)]], შეთავსებული ჰქონდა წილკნის ეპარქიასთან # [[30 აპრილი]], [[1944]] - [[5 აპრილი]], [[1952]] - მიტროპოლიტი [[მელქისედეკ III (კათოლიკოს-პატრიარქი)|მელქისედეკი (ფხალაძე)]] # [[1952]]-[[1956]] - ვაკანტური # [[28 აგვისტო]], [[1956]] - [[2 ივლისი]], [[1972]] - მიტროპოლიტი [[დავით V (დევდარიანი)|დავითი (დევდარიანი)]] # [[1972]]-[[1977]] - შეთავსებული ჰქონდა კათოლიკოს-პატრიარქ [[დავით V (დევდარიანი)|დავით V-ს (დევდარიანი)]] # [[15 თებერვალი]], [[1978]] - [[25 მაისი]], [[1978]] - მიტროპოლიტი [[გაიოზი (კერატიშვილი)]] # [[20 ოქტომბერი]], [[1978]] - [[17 სექტემბერი]], [[1984]] - მიტროპოლიტი [[კონსტანტინე (მელიქიძე)]] # [[17 სექტემბერი]], [[1984]] - [[14 ოქტომბერი]], [[1988]] - ეპისკოპოსი [[ზოსიმე (შიოშვილი)]], შეთავსებული ჰქონდა წილკნის ეპარქიასთან # [[14 ოქტომბერი]], [[1988]] - [[5 აპრილი]], [[1995]] - მთავარეპისკოპოსი [[ვახტანგი (ახვლედიანი)]] [[1995]] წლის [[5 აპრილი]]ს [[წმინდა სინოდი]]ს განჩინებით ურბნისის ეპარქია სამად გაიყო: * სამთავისისა და გორის ეპარქია * ურბნისისა და რუისის ეპარქია * ნიქოზისა და ცხინვალის ეპარქია პირველი ეპარქიის მმართველად დარჩა მთავარეპისკოპოსი [[ვახტანგი (ახვლედიანი)]], ურბნისისა და რუისის კათედრაზე დაინიშნა ეპისკოპოსი [[ქრისტეფორე (წამალაიძე)]], ხოლო ნიქოზისა და ცხინვალის კათედრაზე გამოირჩა მღვდელ-მონაზონი [[ისაია (ჭანტურია)]], იკურთხა [[1995]] წლის 9 აპრილს. [[1995]] წლის 31 ივლისს ეპისკოპოსი [[ქრისტეფორე (წამალაიძე)]] გადაიყვანეს ბოლნისისა და დმანისის ეპარქიაში და ეს ეპარქია დროებით მთავარეპისკოპოსმა ვახტანგმა შეითავსა. [[1996]] წლის 21 ოქტომბრიდან ურბნისისა და რუისის კათედრაზე დაინიშნა ეპისკოპოსი [[იობი (აქიაშვილი)]], ამჟამად მიტროპოლიტი. [[2013]] წლის 11 ოქტომბერს ურბნისისა და რუისის ეპარქია გაიყო ორად: * ურბნისისა და რუისის ეპარქია * [[სურამისა და ხაშურის ეპარქია]] პირველის მმართველად დარჩა მიტროპოლიტი [[იობი (აქიაშვილი)]], მეორეს მმართველად გამოირჩა იღუმენი [[სვიმეონი (ცაკაშვილი)]], ეპისკოპოსად იკურთხა [[2013]] წლის 10 ნოემბერს. ==იხილეთ აგრეთვე== * [[საქართველოს ეპარქიები]] ==ლიტერატურა== * {{სძა|5|435-437|მგალობლიშვილი მ., სანიკიძე თ., }} * საქართველოს ისტორია ტოპონიმიაში : ტომი II. გამომცემლობა,,უნივერსალი", თბილისი, 2010. * მიტროპოლიტი ანანია ჯაფარიძე. საქართველოს საეკლესიო კანონების კრებული. გამომცემლობა ,,საქართველოს მაცნე", თბილისი, 2017. * [[სერგო ვარდოსანიძე]]. საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის ასწლოვანი მატიანე (1917-2017 წ.წ.). თბილისი, 2017. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://patriarchate.ge/geo/eparqiebi/saqartveloshi/urbnisi/ ურბნისისა და რუისის ეპარქია] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190821164550/http://patriarchate.ge/geo/eparqiebi/saqartveloshi/urbnisi/ |date=2019-08-21 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{საქართველოს ეპარქიები}} [[კატეგორია:საქართველოს ეპარქიები]] is18pmn0oxbu76hxsakrmwtap811452 0 86882 4823379 4629997 2025-07-02T07:43:56Z ანნა შატაკიშვილი 102411 მონაცემები აღებულია ისტორიისა და სამოქალაქო განათლების მასწავლებლის, მაგული სეხნიაშვილის კვლევიდან, რომელიც წარდგენილია მოსწავლეთა რესპუბლიკურ კონფერენციაზე 2025 წელს 4823379 wikitext text/x-wiki {{მმ*|ახალდაბა}} {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი |ქართული სახელი = ახალდაბა |მშობლიური სახელი = |ქვეყანა = საქართველო |პანორამა = |პანორამის სიგანე = |წარწერა = |lat_dir = N |lat_deg = 42 |lat_min = 02 |lat_sec = 50 |lon_dir = E |lon_deg = 44 |lon_min = 02 |lon_sec = 25 |CoordAddon = type:city(40361)_region: |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = 300 |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = 300 |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = შიდა ქართლის მხარე |რეგიონი ცხრილში = |რაიონის ტიპი = მუნიციპალიტეტი |რაიონი = გორის მუნიციპალიტეტი |თემი = ვარიანი |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |სიმაღლის ტიპი=ზღვის დონე{{!}}ზღვის დონიდან |დასახლების ცენტრის სიმაღლე = 690 |კლიმატი = |ოფიციალური ენა = |მოსახლეობა = 1560<ref name="აღწერა 2014">{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&p_id=2152&lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=7 ნოემბერი, 2016}}</ref> |აღწერის წელი = 2014 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = [[ქართველები]] 99,4 % |სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = ქრისტიანები |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = +4 |DST = |სატელეფონო კოდი = +995 |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი = |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = }} '''ახალდაბა''' — [[სოფელი]] [[აღმოსავლეთი საქართველო|აღმოსავლეთ საქართველოში]], [[შიდა ქართლის მხარე|შიდა ქართლის მხარის]] [[გორის მუნიციპალიტეტი|გორის მუნიციპალიტეტში]] ([[ვარიანი]]ს [[თემი]]). მდებარეობს [[მდინარე]] [[დიდი ლიახვი]]ს მარჯვენა ნაპირზე, [[შიდა ქართლის ვაკე]]ზე. [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 690 მეტრი, [[გორი]]დან 10 კილომეტრი. ==დემოგრაფია== 2014 წლის აღწერის მონაცემებით, სოფელში ცხოვრობს 1560 ადამიანი. {| class="wikitable" style="text-align:right" |- ! აღწერის წელი !! მოსახლეობა !! კაცი !! ქალი |- | 2002<ref name="აღწერა 2002">[[Commons:File:2002 Census of village population of Georgia.pdf|საქართველოს მოსახლეობის 2002 წლის პირველი ეროვნული საყოველთაო აღწერის ძირითადი შედეგები, ტომი II]]</ref> || 1727 || 866 || 861 |- | 2014<ref name="აღწერა 2014" /> || {{კლება}} 1560 || 782 || 778 |} '''საგანმანათლებლო დაწესებულებები ახალდაბაში''' ახალდაბის საჯარო სკოლა ძველი სკოლა გაიხსნა 1928-99 წლებში, როგორც სოფლის უხუცესები მოგვითხრობენ, აქ გათხრები ჩატარებულა და ადამიანის ძვლები აღმოუჩენიათ. სკოლა ღვთისმშობლის ეკლესიის მიმდებარე ტერიტორიაზე მდებარეობდა. როდესაც სკოლა ახალ შენობაში გადავიდა, ამ ადგილას საბავშვო ბაღი ამოქმედდა. სოფლის უხუცესი ქალბატონის, მარიამ ქებაძის გადმოცემით: თავიდან სოფლის სკოლაში 2 კლასი ყოფილა, მასწავლებლად უმუშავია ვინმე თორთლაძეს, რომელიც გორის რაიონიდან, სოფელ ფხვენისიდან ყოფილა წარმოშობით. ამის შემდეგ სკოლა გადაკეთებულა 4 წლიანად. ძველი სკოლის შენობა მოგვიანებით გაიყიდა და ამჟამად იქ სოფლის ერთ ერთი ოჯახი ცხოვრობს. ძველ სკოლაში მასწავლებლები გორიდან იყვნენ მოვლინებულნი, არტემ შალამოვი და გიორგი ფერაშვილი. 1935 წელს გახსნილა 8 წლიანი სკოლა, ხოლო 1978 წელს გაიხსნა ახალი საშუალო სკოლა,რომლის დირექტორი გიორგი აკოფოვი ყოფილა. ამ კაცს დიდი წვლილი მიუძღვის სკოლის განვითარებაში. სკოლას ბევრი გამორჩეული პედაგოგი ჰყავდა მაგ: მარიამ ქებაძე, ბაგრატ მურადაშვილი ,დიმიტრი სეხნიაშვილი ,ნათელა მაჭარაშე, გიორგი აკოფოვი და ა.შ. სკოლა უზარმაზარ ტერიტორიას მოიცავს, სადაც მრავლადაა სხვადასხვა სახის ნაძვნარი და ხეები. სკოლის ეზოში ძველად ხეების და ნაძვების გარდა იყო აუზი, რომელიც დღესაც არსებობს, თუმცა არ ფუნქციონირებს.სკოლაში ბავშვები ადრე ბევრ ხელობას სწავლობდნენ: სკოლაში ფუნქციონირებდა სახელოსნო ბიჭებისთვის და სამკერვალო კლუბი გოგონებისთვის. 2024 წლიდან 2025 სასწავლო წლის ჩათვლით სკოლაში ფუნქციონირებდა გორის მუნიციპალიტეტის მერიის თანადაფინანსებით პროექტი " ჩემი სოფლის ორნამენტი", სადაც მოსწავლეებს ხეზე კვეთის უძველეს ხელოვნებას ასწავლიდა ხეზე კვეთის ცნობილი სპეციალისტი ზაზა(ზაქრო) გათენაშვილი. 2025 წლის ივნისში მოეწყო პროექტის ფარგლებში შექმნილი უნიკალური ნიმუშების გამოფენა, სადაც ყველა მსურველს ჰქონდა შესაძლებლობა დაეთვალიერებინა მოსწავლეთა მიერ შექმნილი ნაკეთობები.[[commons:File:პროექტში_ჩართული_მოსწავლეები_და_მერიის_წარმომადგენელი.jpg|გამოფენა გაყიდვის ამსახველი ფოტომასალა]] [[ფაილი:პროექტში ჩართული მოსწავლეები და მერიის წარმომადგენელი.jpg|მინი]] [[ფაილი:მოსწავლეთა ნამუშევრები.jpg|მინი]] [[ფაილი:ხეზე კვეთის ნიმუშები.jpg|მინი]] == ჰავა == {{Weather box | width = auto | metric first = yes | single line = yes | location = ახალდაბა | Jan mean C = -1.7 | Feb mean C = -0.4 | Mar mean C = 3.8 | Apr mean C = 9.3 | May mean C = 14.4 | Jun mean C = 17.8 | Jul mean C = 20.4 | Aug mean C = 20.4 | Sep mean C = 16.1 | Oct mean C = 10.9 | Nov mean C = 5.1 | Dec mean C = 0.4 | Jan high C = 2.8 | Feb high C = 4.3 | Mar high C = 8.9 | Apr high C = 15.4 | May high C = 20.7 | Jun high C = 24 | Jul high C = 26.5 | Aug high C = 26.6 | Sep high C = 22.4 | Oct high C = 16.8 | Nov high C = 9.8 | Dec high C = 4.7 | Jan low C = -6.1 | Feb low C = -5.1 | Mar low C = -1.2 | Apr low C = 3.2 | May low C = 8.2 | Jun low C = 11.6 | Jul low C = 14.4 | Aug low C = 14.3 | Sep low C = 9.9 | Oct low C = 5.1 | Nov low C = 0.4 | Dec low C = -3.9 | Jan precipitation mm = 39 | Feb precipitation mm = 38 | Mar precipitation mm = 42 | Apr precipitation mm = 61 | May precipitation mm = 84 | Jun precipitation mm = 82 | Jul precipitation mm = 61 | Aug precipitation mm = 54 | Sep precipitation mm = 50 | Oct precipitation mm = 60 | Nov precipitation mm = 56 | Dec precipitation mm = 48 |წყარო=''climate-data.org''<ref>{{Cite web | url = https://en.climate-data.org/asia/georgia/inner-kartli/akhaldaba-321740/ | title = Akhaldaba climate | publisher = ''climate-data.org'' | accessdate = 15 ოქტომბერი, 2020}}</ref> }} ==იხილეთ აგრეთვე== *[[ახალდაბის ღვთისმშობლის ეკლესია (გორი)|ახალდაბის ღვთისმშობლის ეკლესია]] *[[ახალდაბის წმინდა გიორგის ეკლესია]] *[[ახალდაბის ნასოფლარი]] *[[ახალდაბის სამარხი]] ==ლიტერატურა== {{ქე|1|280}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{გორის მუნიციპალიტეტი}} [[კატეგორია:გორის მუნიციპალიტეტის სოფლები]] 5j5n5hl0ast2nx62hrkldbqaj4bucjv 4823380 4823379 2025-07-02T07:44:34Z ანნა შატაკიშვილი 102411 4823380 wikitext text/x-wiki {{მმ*|ახალდაბა}} {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი |ქართული სახელი = ახალდაბა |მშობლიური სახელი = |ქვეყანა = საქართველო |პანორამა = |პანორამის სიგანე = |წარწერა = |lat_dir = N |lat_deg = 42 |lat_min = 02 |lat_sec = 50 |lon_dir = E |lon_deg = 44 |lon_min = 02 |lon_sec = 25 |CoordAddon = type:city(40361)_region: |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = 300 |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = 300 |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = შიდა ქართლის მხარე |რეგიონი ცხრილში = |რაიონის ტიპი = მუნიციპალიტეტი |რაიონი = გორის მუნიციპალიტეტი |თემი = ვარიანი |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |სიმაღლის ტიპი=ზღვის დონე{{!}}ზღვის დონიდან |დასახლების ცენტრის სიმაღლე = 690 |კლიმატი = |ოფიციალური ენა = |მოსახლეობა = 1560<ref name="აღწერა 2014">{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&p_id=2152&lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=7 ნოემბერი, 2016}}</ref> |აღწერის წელი = 2014 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = [[ქართველები]] 99,4 % |სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = ქრისტიანები |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = +4 |DST = |სატელეფონო კოდი = +995 |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი = |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = }} '''ახალდაბა''' — [[სოფელი]] [[აღმოსავლეთი საქართველო|აღმოსავლეთ საქართველოში]], [[შიდა ქართლის მხარე|შიდა ქართლის მხარის]] [[გორის მუნიციპალიტეტი|გორის მუნიციპალიტეტში]] ([[ვარიანი]]ს [[თემი]]). მდებარეობს [[მდინარე]] [[დიდი ლიახვი]]ს მარჯვენა ნაპირზე, [[შიდა ქართლის ვაკე]]ზე. [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 690 მეტრი, [[გორი]]დან 10 კილომეტრი. ==დემოგრაფია== 2014 წლის აღწერის მონაცემებით, სოფელში ცხოვრობს 1560 ადამიანი. {| class="wikitable" style="text-align:right" |- ! აღწერის წელი !! მოსახლეობა !! კაცი !! ქალი |- | 2002<ref name="აღწერა 2002">[[Commons:File:2002 Census of village population of Georgia.pdf|საქართველოს მოსახლეობის 2002 წლის პირველი ეროვნული საყოველთაო აღწერის ძირითადი შედეგები, ტომი II]]</ref> || 1727 || 866 || 861 |- | 2014<ref name="აღწერა 2014" /> || {{კლება}} 1560 || 782 || 778 |} '''საგანმანათლებლო დაწესებულებები ახალდაბაში''' ახალდაბის საჯარო სკოლა ძველი სკოლა გაიხსნა 1928-29 წლებში, როგორც სოფლის უხუცესები მოგვითხრობენ, აქ გათხრები ჩატარებულა და ადამიანის ძვლები აღმოუჩენიათ. სკოლა ღვთისმშობლის ეკლესიის მიმდებარე ტერიტორიაზე მდებარეობდა. როდესაც სკოლა ახალ შენობაში გადავიდა, ამ ადგილას საბავშვო ბაღი ამოქმედდა. სოფლის უხუცესი ქალბატონის, მარიამ ქებაძის გადმოცემით: თავიდან სოფლის სკოლაში 2 კლასი ყოფილა, მასწავლებლად უმუშავია ვინმე თორთლაძეს, რომელიც გორის რაიონიდან, სოფელ ფხვენისიდან ყოფილა წარმოშობით. ამის შემდეგ სკოლა გადაკეთებულა 4 წლიანად. ძველი სკოლის შენობა მოგვიანებით გაიყიდა და ამჟამად იქ სოფლის ერთ ერთი ოჯახი ცხოვრობს. ძველ სკოლაში მასწავლებლები გორიდან იყვნენ მოვლინებულნი, არტემ შალამოვი და გიორგი ფერაშვილი. 1935 წელს გახსნილა 8 წლიანი სკოლა, ხოლო 1978 წელს გაიხსნა ახალი საშუალო სკოლა,რომლის დირექტორი გიორგი აკოფოვი ყოფილა. ამ კაცს დიდი წვლილი მიუძღვის სკოლის განვითარებაში. სკოლას ბევრი გამორჩეული პედაგოგი ჰყავდა მაგ: მარიამ ქებაძე, ბაგრატ მურადაშვილი ,დიმიტრი სეხნიაშვილი ,ნათელა მაჭარაშე, გიორგი აკოფოვი და ა.შ. სკოლა უზარმაზარ ტერიტორიას მოიცავს, სადაც მრავლადაა სხვადასხვა სახის ნაძვნარი და ხეები. სკოლის ეზოში ძველად ხეების და ნაძვების გარდა იყო აუზი, რომელიც დღესაც არსებობს, თუმცა არ ფუნქციონირებს.სკოლაში ბავშვები ადრე ბევრ ხელობას სწავლობდნენ: სკოლაში ფუნქციონირებდა სახელოსნო ბიჭებისთვის და სამკერვალო კლუბი გოგონებისთვის. 2024 წლიდან 2025 სასწავლო წლის ჩათვლით სკოლაში ფუნქციონირებდა გორის მუნიციპალიტეტის მერიის თანადაფინანსებით პროექტი " ჩემი სოფლის ორნამენტი", სადაც მოსწავლეებს ხეზე კვეთის უძველეს ხელოვნებას ასწავლიდა ხეზე კვეთის ცნობილი სპეციალისტი ზაზა(ზაქრო) გათენაშვილი. 2025 წლის ივნისში მოეწყო პროექტის ფარგლებში შექმნილი უნიკალური ნიმუშების გამოფენა, სადაც ყველა მსურველს ჰქონდა შესაძლებლობა დაეთვალიერებინა მოსწავლეთა მიერ შექმნილი ნაკეთობები.[[commons:File:პროექტში_ჩართული_მოსწავლეები_და_მერიის_წარმომადგენელი.jpg|გამოფენა გაყიდვის ამსახველი ფოტომასალა]] [[ფაილი:პროექტში ჩართული მოსწავლეები და მერიის წარმომადგენელი.jpg|მინი]] [[ფაილი:მოსწავლეთა ნამუშევრები.jpg|მინი]] [[ფაილი:ხეზე კვეთის ნიმუშები.jpg|მინი]] == ჰავა == {{Weather box | width = auto | metric first = yes | single line = yes | location = ახალდაბა | Jan mean C = -1.7 | Feb mean C = -0.4 | Mar mean C = 3.8 | Apr mean C = 9.3 | May mean C = 14.4 | Jun mean C = 17.8 | Jul mean C = 20.4 | Aug mean C = 20.4 | Sep mean C = 16.1 | Oct mean C = 10.9 | Nov mean C = 5.1 | Dec mean C = 0.4 | Jan high C = 2.8 | Feb high C = 4.3 | Mar high C = 8.9 | Apr high C = 15.4 | May high C = 20.7 | Jun high C = 24 | Jul high C = 26.5 | Aug high C = 26.6 | Sep high C = 22.4 | Oct high C = 16.8 | Nov high C = 9.8 | Dec high C = 4.7 | Jan low C = -6.1 | Feb low C = -5.1 | Mar low C = -1.2 | Apr low C = 3.2 | May low C = 8.2 | Jun low C = 11.6 | Jul low C = 14.4 | Aug low C = 14.3 | Sep low C = 9.9 | Oct low C = 5.1 | Nov low C = 0.4 | Dec low C = -3.9 | Jan precipitation mm = 39 | Feb precipitation mm = 38 | Mar precipitation mm = 42 | Apr precipitation mm = 61 | May precipitation mm = 84 | Jun precipitation mm = 82 | Jul precipitation mm = 61 | Aug precipitation mm = 54 | Sep precipitation mm = 50 | Oct precipitation mm = 60 | Nov precipitation mm = 56 | Dec precipitation mm = 48 |წყარო=''climate-data.org''<ref>{{Cite web | url = https://en.climate-data.org/asia/georgia/inner-kartli/akhaldaba-321740/ | title = Akhaldaba climate | publisher = ''climate-data.org'' | accessdate = 15 ოქტომბერი, 2020}}</ref> }} ==იხილეთ აგრეთვე== *[[ახალდაბის ღვთისმშობლის ეკლესია (გორი)|ახალდაბის ღვთისმშობლის ეკლესია]] *[[ახალდაბის წმინდა გიორგის ეკლესია]] *[[ახალდაბის ნასოფლარი]] *[[ახალდაბის სამარხი]] ==ლიტერატურა== {{ქე|1|280}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{გორის მუნიციპალიტეტი}} [[კატეგორია:გორის მუნიციპალიტეტის სოფლები]] 4h19179e9qdplv0977xe670zvwbqybd 4823510 4823380 2025-07-02T10:20:39Z Jaba1977 3604 [[Special:Contributions/ანნა შატაკიშვილი|ანნა შატაკიშვილი]]-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა [[User:J4keeS237|J4keeS237]]-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია 4629997 wikitext text/x-wiki {{მმ*|ახალდაბა}} {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი |ქართული სახელი = ახალდაბა |მშობლიური სახელი = |ქვეყანა = საქართველო |პანორამა = |პანორამის სიგანე = |წარწერა = |lat_dir = N |lat_deg = 42 |lat_min = 02 |lat_sec = 50 |lon_dir = E |lon_deg = 44 |lon_min = 02 |lon_sec = 25 |CoordAddon = type:city(40361)_region: |CoordScale = |ქვეყნის რუკის ზომა = 300 |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = 300 |რეგიონის ტიპი = მხარე |რეგიონი = შიდა ქართლის მხარე |რეგიონი ცხრილში = |რაიონის ტიპი = მუნიციპალიტეტი |რაიონი = გორის მუნიციპალიტეტი |თემი = ვარიანი |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |სიმაღლის ტიპი=ზღვის დონე{{!}}ზღვის დონიდან |დასახლების ცენტრის სიმაღლე = 690 |კლიმატი = |ოფიციალური ენა = |მოსახლეობა = 1560<ref name="აღწერა 2014">{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&p_id=2152&lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=7 ნოემბერი, 2016}}</ref> |აღწერის წელი = 2014 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = [[ქართველები]] 99,4 % |სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = ქრისტიანები |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = +4 |DST = |სატელეფონო კოდი = +995 |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი = |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = }} '''ახალდაბა''' — [[სოფელი]] [[აღმოსავლეთი საქართველო|აღმოსავლეთ საქართველოში]], [[შიდა ქართლის მხარე|შიდა ქართლის მხარის]] [[გორის მუნიციპალიტეტი|გორის მუნიციპალიტეტში]] ([[ვარიანი]]ს [[თემი]]). მდებარეობს [[მდინარე]] [[დიდი ლიახვი]]ს მარჯვენა ნაპირზე, [[შიდა ქართლის ვაკე]]ზე. [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 690 მეტრი, [[გორი]]დან 10 კილომეტრი. ==დემოგრაფია== 2014 წლის აღწერის მონაცემებით, სოფელში ცხოვრობს 1560 ადამიანი. {| class="wikitable" style="text-align:right" |- ! აღწერის წელი !! მოსახლეობა !! კაცი !! ქალი |- | 2002<ref name="აღწერა 2002">[[Commons:File:2002 Census of village population of Georgia.pdf|საქართველოს მოსახლეობის 2002 წლის პირველი ეროვნული საყოველთაო აღწერის ძირითადი შედეგები, ტომი II]]</ref> || 1727 || 866 || 861 |- | 2014<ref name="აღწერა 2014" /> || {{კლება}} 1560 || 782 || 778 |} == ჰავა == {{Weather box | width = auto | metric first = yes | single line = yes | location = ახალდაბა | Jan mean C = -1.7 | Feb mean C = -0.4 | Mar mean C = 3.8 | Apr mean C = 9.3 | May mean C = 14.4 | Jun mean C = 17.8 | Jul mean C = 20.4 | Aug mean C = 20.4 | Sep mean C = 16.1 | Oct mean C = 10.9 | Nov mean C = 5.1 | Dec mean C = 0.4 | Jan high C = 2.8 | Feb high C = 4.3 | Mar high C = 8.9 | Apr high C = 15.4 | May high C = 20.7 | Jun high C = 24 | Jul high C = 26.5 | Aug high C = 26.6 | Sep high C = 22.4 | Oct high C = 16.8 | Nov high C = 9.8 | Dec high C = 4.7 | Jan low C = -6.1 | Feb low C = -5.1 | Mar low C = -1.2 | Apr low C = 3.2 | May low C = 8.2 | Jun low C = 11.6 | Jul low C = 14.4 | Aug low C = 14.3 | Sep low C = 9.9 | Oct low C = 5.1 | Nov low C = 0.4 | Dec low C = -3.9 | Jan precipitation mm = 39 | Feb precipitation mm = 38 | Mar precipitation mm = 42 | Apr precipitation mm = 61 | May precipitation mm = 84 | Jun precipitation mm = 82 | Jul precipitation mm = 61 | Aug precipitation mm = 54 | Sep precipitation mm = 50 | Oct precipitation mm = 60 | Nov precipitation mm = 56 | Dec precipitation mm = 48 |წყარო=''climate-data.org''<ref>{{Cite web | url = https://en.climate-data.org/asia/georgia/inner-kartli/akhaldaba-321740/ | title = Akhaldaba climate | publisher = ''climate-data.org'' | accessdate = 15 ოქტომბერი, 2020}}</ref> }} ==იხილეთ აგრეთვე== *[[ახალდაბის ღვთისმშობლის ეკლესია (გორი)|ახალდაბის ღვთისმშობლის ეკლესია]] *[[ახალდაბის წმინდა გიორგის ეკლესია]] *[[ახალდაბის ნასოფლარი]] *[[ახალდაბის სამარხი]] ==ლიტერატურა== {{ქე|1|280}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{გორის მუნიციპალიტეტი}} [[კატეგორია:გორის მუნიციპალიტეტის სოფლები]] nivwox2s8r96ell84j1ypebf4g8ot4x 0 93900 4822977 4712746 2025-07-01T13:23:15Z 5.152.106.148 4822977 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = აღა მუჰამედ შაჰ ყაჯარი |ორიგინალური სახელი = |სურათი = MohammadKhanQajari.jpg |წარწერა = <!-- პირველი თანამდებობა --> |ქვეყანა = [[ყაჯარების იმპერია|ყაჯართა ირანის]] |თანამდებობა = [[შაჰი]] |რიგი = 1–ლი |კორონაცია = [[1796]] |მმართველობის დასაწყისი = [[21 ივნისი]],[[1794]] |მმართველობის დასასრული = [[1797]] (3 წელი) |პრეზიდენტი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |წინამორბედი = [[ლუთფ ალი-ხანი]]<br>[[მუჰამედ II სეფევი]] |მემკვიდრე = [[ფათალი-შაჰი]] <!-- მეორე თანამდებობა --> |ქვეყანა2 = |თანამდებობა2 = |რიგი2 = |კორონაცია2 = |მმართველობის დასაწყისი2 = |მმართველობის დასასრული2= |პრეზიდენტი2 = |ვიცე-პრეზიდენტი2 = |წინამორბედი2 = |მემკვიდრე2 = <!-- მესამე თანამდებობა --> |ქვეყანა3 = |თანამდებობა3 = |რიგი3 = |კორონაცია3 = |მმართველობის დასაწყისი3 = |მმართველობის დასასრული3= |პრეზიდენტი3 = |ვიცე-პრეზიდენტი3 = |წინამორბედი3 = |მემკვიდრე3 = <!-- მეოთხე თანამდებობა --> |ქვეყანა4 = |თანამდებობა4 = |რიგი4 = |კორონაცია4 = |მმართველობის დასაწყისი4 = |მმართველობის დასასრული4= |პრეზიდენტი4 = |ვიცე-პრეზიდენტი4 = |წინამორბედი4 = |მემკვიდრე4 = <!-- მეხუთე თანამდებობა --> |ქვეყანა5 = |თანამდებობა5 = |რიგი5 = |კორონაცია5 = |მმართველობის დასაწყისი5 = |მმართველობის დასასრული5= |პრეზიდენტი5 = |ვიცე-პრეზიდენტი5 = |წინამორბედი5 = |მემკვიდრე5 = <!-- პირადი მონაცემები --> |სხვა წოდებები = |პრეზიდენტი = |რეგენტი = |მონარქი = |სულთანი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |პარტია = |დაბადების თარიღი = [[26 ოქტომბერი]], [[1742]] |დაბადების ადგილი = [[გორგანი (ირანი)|ასტარაბადი]] |გარდაცვალების თარიღი = [[26 ოქტომბერი]], [[1797]] (55 წლის) |გარდაცვალების ადგილი = [[ყარაბაღი]], [[ირანი]], [[შუშა (ქალაქი)|შუშა]] |დაკრძალვის ადგილი = [[ენ-ნეჯაფი]], [[ირანი]] |ქორწინება = |შვილები = |სრული სახელი = აღა მუჰამედ შაჰ იბნ მუჰამედ ჰასან ხან ყაჯარი |დინასტია = [[ყაჯარები]] |მამა = [[მუჰამედ ჰასან ხან ყაჯარი]] |დედა = ჯეირან ხანუმი |რელიგია = [[ისლამი]], [[შიიზმი]] }} '''აღა-მაჰმად-ხანი''' ({{lang-az|Ağa Məhəmməd-xan Qacar}}, {{lang-fa|آقا محمد خان قاجار}} Âqâ Mohammad xân Qâjâr; დ. [[1742]] — გ. [[1797]], შუშა) — [[ირანი]]ს გამგებელი [[1794]] წლიდან, [[შაჰი]] [[1796]] წლიდან. [[ყაჯარების იმპერია|ყაჯართა დინასტიის]] დამაარსებელი. აღა-მოჰამედ-ხანი მცირეწლოვანი იყო, როდესაც ტყვედ ჩაიგდო და დაასაჭურისა მამამისის — [[ყაჯარები|ყაჯართა ტომი]]ს მედირ-შაჰის ძემ ადილ-შაჰ ავშარმა. მამამისის დამარცხების შემდეგ აღა-მაჰმად-ხანი შირაზში, [[ზენდები]]ს სამეფო კარზე წაიყვანეს. [[1779]] წელს ქერიმ-ხან ზენდის გარდაცვალების შემდეგ [[შირაზი]]დან ასთარაბადს გაიქცა და სათავეში ჩაუდგა ყაჯარ ტომთა ბრძოლას [[სახელმწიფო]] ხელისუფლებისათვის. მალე დაიკავა [[ირანი]]ს ჩრდილოეთ და ცენტრალური ნაწილი, [[1794]] წელს კი ბოლო მოუღო ზენდების დინასტიის უკანასკნელ წარმომადგენელს და ირანის ფაქტობრივი მბრძანებელი გახდა. იყო მკაცრი და ულმობელი მმართველი. ირანის სატახტო ქალაქი აღა-მაჰმად-ხანმა [[თეირანი|თეირანში]] გადაიტანა. [[1795]] წელს მან გაილაშქრა [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანსა]] და [[საქართველო]]ზე, დაარბია [[თბილისი]] ([[კრწანისის ბრძოლა]], [[1795]]), ხოლო საქართველოდან დაბრუნებისა და ირანის შაჰინ-შაჰის ტიტულის მიღების შემდეგ ([[1796]]) დაიპყრო [[ხორასანი]]. == მკვლელობა == [[1797]] წელს აღა-მაჰმად-ხანი მეორედ აპირებდა საქართველოში ლაშქრობას, მაგრამ მისი მმართველობა ხანმოკლე აღმოჩნდა, რადგან იგი მოკლეს ქალაქ [[შუშა (ქალაქი)|შუშაში]].<ref>Fisher, William Bayne (1991). The Cambridge History of Iran. Vol. 7. Cambridge University Press. p. 329.</ref> მკვლელობამდე ცოტა ხნით ადრე იგი განრისხდა მისი კარვის მახლობლად ატეხილი ხმაურის გამო და გადაწყვიტა, რომ ორი მსახური სიკვდილით დაესაჯა მისი სიმშვიდის დარღვევისთვის. თუმცა მაშინ [[პარასკევი]] იყო ([[ისლამი|ისლამის]] წმინდა დღე), რის გამოც შაჰმა სიკვდილით დასჯა მეორე დილამდე გადადო. ამით ისარგებლეს სასიკვდილოდ განწირულმა მსახურებმა და გადაწყვიტეს დაესწროთ და თავად მოეკლათ შაჰი. მათ მესამე შეთქმულიც იპოვეს, ღამით სამივე შეიპარა შაჰის კარავში და დანებითა და ხანჯლებით აკუწეს იგი. ერთ-ერთი მსახური, რომელიც მკვლელობაში მონაწილეობდა, ქართული წარმოშობის იყო და სპარსულ წყაროებში სადეღ გორჯად იხსენიება.<ref>Perry, J. R. (1984). "Āgā Mohammad Khan Qājār". Encyclopædia Iranica, Vol. I, Fasc. 6. pp. 602–605.</ref> ==ლიტერატურა== {{ქსე|2|47|ზ. შარაშენიძე}} == სქოლიო == {{სქოლიო}}{{ყაჯარები}} [[კატეგორია:დაბადებული 1742]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1797]] [[კატეგორია:ყაჯართა დინასტიის შაჰები]] [[კატეგორია:სპარსეთის მოკლული მონარქები]] i7m26lnzcih896p7gv84yjrrnjlb3do 4822983 4822977 2025-07-01T13:44:33Z 5.152.106.148 4822983 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = აღა მუჰამედ შაჰ ყაჯარი |ორიგინალური სახელი = |სურათი = MohammadKhanQajari.jpg |წარწერა = <!-- პირველი თანამდებობა --> |ქვეყანა = [[ყაჯარების იმპერია|ყაჯართა ირანის]] |თანამდებობა = [[შაჰი]] |რიგი = 1–ლი |კორონაცია = [[1796]] |მმართველობის დასაწყისი = [[21 ივნისი]],[[1794]] |მმართველობის დასასრული = [[1797]] (3 წელი) |პრეზიდენტი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |წინამორბედი = [[ლუთფ ალი-ხანი]]<br>[[მუჰამედ II სეფევი]] |მემკვიდრე = [[ფათალი-შაჰი]] <!-- მეორე თანამდებობა --> |ქვეყანა2 = |თანამდებობა2 = |რიგი2 = |კორონაცია2 = |მმართველობის დასაწყისი2 = |მმართველობის დასასრული2= |პრეზიდენტი2 = |ვიცე-პრეზიდენტი2 = |წინამორბედი2 = |მემკვიდრე2 = <!-- მესამე თანამდებობა --> |ქვეყანა3 = |თანამდებობა3 = |რიგი3 = |კორონაცია3 = |მმართველობის დასაწყისი3 = |მმართველობის დასასრული3= |პრეზიდენტი3 = |ვიცე-პრეზიდენტი3 = |წინამორბედი3 = |მემკვიდრე3 = <!-- მეოთხე თანამდებობა --> |ქვეყანა4 = |თანამდებობა4 = |რიგი4 = |კორონაცია4 = |მმართველობის დასაწყისი4 = |მმართველობის დასასრული4= |პრეზიდენტი4 = |ვიცე-პრეზიდენტი4 = |წინამორბედი4 = |მემკვიდრე4 = <!-- მეხუთე თანამდებობა --> |ქვეყანა5 = |თანამდებობა5 = |რიგი5 = |კორონაცია5 = |მმართველობის დასაწყისი5 = |მმართველობის დასასრული5= |პრეზიდენტი5 = |ვიცე-პრეზიდენტი5 = |წინამორბედი5 = |მემკვიდრე5 = <!-- პირადი მონაცემები --> |სხვა წოდებები = |პრეზიდენტი = |რეგენტი = |მონარქი = |სულთანი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |პარტია = |დაბადების თარიღი = [[26 ოქტომბერი]], [[1742]] |დაბადების ადგილი = [[გორგანი (ირანი)|ასტარაბადი]] |გარდაცვალების თარიღი = [[26 ოქტომბერი]], [[1797]] (55 წლის) |გარდაცვალების ადგილი = [[ყარაბაღი]], [[ირანი]], [[შუშა (ქალაქი)|შუშა]] |დაკრძალვის ადგილი = [[ენ-ნეჯაფი]], [[ირანი]] |ქორწინება = |შვილები = |სრული სახელი = აღა მუჰამედ შაჰ იბნ მუჰამედ ჰასან ხან ყაჯარი |დინასტია = [[ყაჯარები]] |მამა = [[მუჰამედ ჰასან ხან ყაჯარი]] |დედა = ჯეირან ხანუმი |რელიგია = [[ისლამი]], [[შიიზმი]] }} '''აღა-მაჰმად-ხანი''' ({{lang-az|Ağa Məhəmməd-xan Qacar}}, {{lang-fa|آقا محمد خان قاجار}} Âqâ Mohammad xân Qâjâr; დ. [[1742]] — გ. [[1797]], შუშა) — [[ირანი]]ს გამგებელი [[1794]] წლიდან, [[შაჰი]] [[1796]] წლიდან. [[ყაჯარების იმპერია|ყაჯართა დინასტიის]] დამაარსებელი. აღა-მოჰამედ-ხანი მცირეწლოვანი იყო, როდესაც ტყვედ ჩაიგდო და დაასაჭურისა მამამისის — [[ყაჯარები|ყაჯართა ტომი]]ს მედირ-შაჰის ძემ ადილ-შაჰ ავშარმა. მამამისის დამარცხების შემდეგ აღა-მაჰმად-ხანი შირაზში, [[ზენდები]]ს სამეფო კარზე წაიყვანეს. [[1779]] წელს ქერიმ-ხან ზენდის გარდაცვალების შემდეგ [[შირაზი]]დან ასთარაბადს გაიქცა და სათავეში ჩაუდგა ყაჯარ ტომთა ბრძოლას [[სახელმწიფო]] ხელისუფლებისათვის. მალე დაიკავა [[ირანი]]ს ჩრდილოეთ და ცენტრალური ნაწილი, [[1794]] წელს კი ბოლო მოუღო ზენდების დინასტიის უკანასკნელ წარმომადგენელს და ირანის ფაქტობრივი მბრძანებელი გახდა. იყო მკაცრი და ულმობელი მმართველი. ირანის სატახტო ქალაქი აღა-მაჰმად-ხანმა [[თეირანი|თეირანში]] გადაიტანა. [[1795]] წელს მან გაილაშქრა [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანსა]] და [[საქართველო]]ზე, დაარბია [[თბილისი]] ([[კრწანისის ბრძოლა]], [[1795]]), ხოლო საქართველოდან დაბრუნებისა და ირანის შაჰინ-შაჰის ტიტულის მიღების შემდეგ ([[1796]]) დაიპყრო [[ხორასანი]]. == მკვლელობა == [[1797]] წელს აღა-მაჰმად-ხანი მეორედ აპირებდა საქართველოში ლაშქრობას, მაგრამ მისი მმართველობა ხანმოკლე აღმოჩნდა, რადგან იგი მოკლეს ქალაქ [[შუშა (ქალაქი)|შუშაში]].<ref>Fisher, William Bayne (1991). The Cambridge History of Iran. Vol. 7. Cambridge University Press. p. 329.</ref> მკვლელობამდე ცოტა ხნით ადრე იგი განრისხდა მისი კარვის მახლობლად ატეხილი ხმაურის გამო და გადაწყვიტა, რომ ორი მსახური სიკვდილით დაესაჯა მისი სიმშვიდის დარღვევისთვის. თუმცა მაშინ [[პარასკევი]] იყო ([[ისლამი|ისლამის]] წმინდა დღე), რის გამოც შაჰმა სიკვდილით დასჯა მეორე დილამდე გადადო. ამით ისარგებლეს სასიკვდილოდ განწირულმა მსახურებმა და გადაწყვიტეს დაესწროთ და თავად მოეკლათ შაჰი. მათ მესამე შეთქმულიც იპოვეს, ღამით სამივე შეიპარა შაჰის კარავში და დანებითა და ხანჯლებით აკუწეს იგი. ერთ-ერთი მსახური, რომელიც მკვლელობაში მონაწილეობდა, ქართული წარმოშობის იყო და სპარსულ წყაროებში სადეღ გორჯად იხსენიება.<ref>Perry, J. R. (1984). "Āgā Mohammad Khan Qājār". Encyclopædia Iranica, Vol. I, Fasc. 6. pp. 602–605.</ref> [[ზაქარია ჭიჭინაძე|ზაქარია ჭიჭინაძის]] მიერ ჩაწერილი გადმოცემის მიხედვით, სადეღი (სადიხა) [[მცხეთა|მცხეთიდან]] იყო და მისი ნამდვილი სახელი ანდრია ყოფილა. ანდრია სპარსელებს გაუტაციათ და ასე გამხდარა შაჰის მსახური. შაჰის მკვლელობის შემდეგ ქართლში დაბრუნებული ანდრია წინაპრების სარწმუნოებას დაუბრუნდა, ბერად შედგა და [[ანტონ II|ანტონ კათალიკოსმა]] ის იოანე ნათლისმცემლის ეკლესიაში გაამწესა. ანდრიას დიდხანს აღარ უცოცხლია და [[1800]] წლის ზაფხულში აღესრულა<ref>[https://umurgulia82.blogspot.com/2018/10/blog-post_30.html აღა მაჰმად ხანის მკვლელი მცხეთელი ანდრია (ზ. ჭიჭინაძე)l]</ref> ==ლიტერატურა== {{ქსე|2|47|ზ. შარაშენიძე}} == სქოლიო == {{სქოლიო}}{{ყაჯარები}} [[კატეგორია:დაბადებული 1742]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1797]] [[კატეგორია:ყაჯართა დინასტიის შაჰები]] [[კატეგორია:სპარსეთის მოკლული მონარქები]] ji09upb0qqhl2k575656jga86bpx5qz 4822988 4822983 2025-07-01T13:50:23Z 5.152.106.148 4822988 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = აღა მუჰამედ შაჰ ყაჯარი |ორიგინალური სახელი = |სურათი = MohammadKhanQajari.jpg |წარწერა = <!-- პირველი თანამდებობა --> |ქვეყანა = [[ყაჯარების იმპერია|ყაჯართა ირანის]] |თანამდებობა = [[შაჰი]] |რიგი = 1–ლი |კორონაცია = [[1796]] |მმართველობის დასაწყისი = [[21 ივნისი]],[[1794]] |მმართველობის დასასრული = [[1797]] (3 წელი) |პრეზიდენტი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |წინამორბედი = [[ლუთფ ალი-ხანი]]<br>[[მუჰამედ II სეფევი]] |მემკვიდრე = [[ფათალი-შაჰი]] <!-- მეორე თანამდებობა --> |ქვეყანა2 = |თანამდებობა2 = |რიგი2 = |კორონაცია2 = |მმართველობის დასაწყისი2 = |მმართველობის დასასრული2= |პრეზიდენტი2 = |ვიცე-პრეზიდენტი2 = |წინამორბედი2 = |მემკვიდრე2 = <!-- მესამე თანამდებობა --> |ქვეყანა3 = |თანამდებობა3 = |რიგი3 = |კორონაცია3 = |მმართველობის დასაწყისი3 = |მმართველობის დასასრული3= |პრეზიდენტი3 = |ვიცე-პრეზიდენტი3 = |წინამორბედი3 = |მემკვიდრე3 = <!-- მეოთხე თანამდებობა --> |ქვეყანა4 = |თანამდებობა4 = |რიგი4 = |კორონაცია4 = |მმართველობის დასაწყისი4 = |მმართველობის დასასრული4= |პრეზიდენტი4 = |ვიცე-პრეზიდენტი4 = |წინამორბედი4 = |მემკვიდრე4 = <!-- მეხუთე თანამდებობა --> |ქვეყანა5 = |თანამდებობა5 = |რიგი5 = |კორონაცია5 = |მმართველობის დასაწყისი5 = |მმართველობის დასასრული5= |პრეზიდენტი5 = |ვიცე-პრეზიდენტი5 = |წინამორბედი5 = |მემკვიდრე5 = <!-- პირადი მონაცემები --> |სხვა წოდებები = |პრეზიდენტი = |რეგენტი = |მონარქი = |სულთანი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |პარტია = |დაბადების თარიღი = [[26 ოქტომბერი]], [[1742]] |დაბადების ადგილი = [[გორგანი (ირანი)|ასტარაბადი]] |გარდაცვალების თარიღი = [[26 ოქტომბერი]], [[1797]] (55 წლის) |გარდაცვალების ადგილი = [[ყარაბაღი]], [[ირანი]], [[შუშა (ქალაქი)|შუშა]] |დაკრძალვის ადგილი = [[ენ-ნეჯაფი]], [[ირანი]] |ქორწინება = |შვილები = |სრული სახელი = აღა მუჰამედ შაჰ იბნ მუჰამედ ჰასან ხან ყაჯარი |დინასტია = [[ყაჯარები]] |მამა = [[მუჰამედ ჰასან ხან ყაჯარი]] |დედა = ჯეირან ხანუმი |რელიგია = [[ისლამი]], [[შიიზმი]] }} '''აღა-მაჰმად-ხანი''' ({{lang-az|Ağa Məhəmməd-xan Qacar}}, {{lang-fa|آقا محمد خان قاجار}} Âqâ Mohammad xân Qâjâr; დ. [[1742]] — გ. [[1797]], შუშა) — [[ირანი]]ს გამგებელი [[1794]] წლიდან, [[შაჰი]] [[1796]] წლიდან. [[ყაჯარების იმპერია|ყაჯართა დინასტიის]] დამაარსებელი. აღა-მოჰამედ-ხანი მცირეწლოვანი იყო, როდესაც ტყვედ ჩაიგდო და დაასაჭურისა მამამისის — [[ყაჯარები|ყაჯართა ტომი]]ს მედირ-შაჰის ძემ ადილ-შაჰ ავშარმა. მამამისის დამარცხების შემდეგ აღა-მაჰმად-ხანი შირაზში, [[ზენდები]]ს სამეფო კარზე წაიყვანეს. [[1779]] წელს ქერიმ-ხან ზენდის გარდაცვალების შემდეგ [[შირაზი]]დან ასთარაბადს გაიქცა და სათავეში ჩაუდგა ყაჯარ ტომთა ბრძოლას [[სახელმწიფო]] ხელისუფლებისათვის. მალე დაიკავა [[ირანი]]ს ჩრდილოეთ და ცენტრალური ნაწილი, [[1794]] წელს კი ბოლო მოუღო ზენდების დინასტიის უკანასკნელ წარმომადგენელს და ირანის ფაქტობრივი მბრძანებელი გახდა. იყო მკაცრი და ულმობელი მმართველი. ირანის სატახტო ქალაქი აღა-მაჰმად-ხანმა [[თეირანი|თეირანში]] გადაიტანა. [[1795]] წელს მან გაილაშქრა [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანსა]] და [[საქართველო]]ზე, დაარბია [[თბილისი]] ([[კრწანისის ბრძოლა]], [[1795]]), ხოლო საქართველოდან დაბრუნებისა და ირანის შაჰინ-შაჰის ტიტულის მიღების შემდეგ ([[1796]]) დაიპყრო [[ხორასანი]]. == მკვლელობა == [[1797]] წელს აღა-მაჰმად-ხანი მეორედ აპირებდა საქართველოში ლაშქრობას, მაგრამ მისი მმართველობა ხანმოკლე აღმოჩნდა, რადგან იგი მოკლეს ქალაქ [[შუშა (ქალაქი)|შუშაში]].<ref>Fisher, William Bayne (1991). The Cambridge History of Iran. Vol. 7. Cambridge University Press. p. 329.</ref> მკვლელობამდე ცოტა ხნით ადრე იგი განრისხდა მისი კარვის მახლობლად ატეხილი ხმაურის გამო და გადაწყვიტა, რომ ორი მსახური სიკვდილით დაესაჯა მისი სიმშვიდის დარღვევისთვის. თუმცა მაშინ [[პარასკევი]] იყო ([[ისლამი|ისლამის]] წმინდა დღე), რის გამოც შაჰმა სიკვდილით დასჯა მეორე დილამდე გადადო. ამით ისარგებლეს სასიკვდილოდ განწირულმა მსახურებმა და გადაწყვიტეს დაესწროთ და თავად მოეკლათ შაჰი. მათ მესამე შეთქმულიც იპოვეს, ღამით სამივე შეიპარა შაჰის კარავში და დანებითა და ხანჯლებით აკუწეს იგი. ერთ-ერთი მსახური, რომელიც მკვლელობაში მონაწილეობდა, ქართული წარმოშობის იყო და სპარსულ წყაროებში სადეღ გორჯად იხსენიება.<ref>Perry, J. R. (1984). "Āgā Mohammad Khan Qājār". Encyclopædia Iranica, Vol. I, Fasc. 6. pp. 602–605.</ref> [[ზაქარია ჭიჭინაძე|ზაქარია ჭიჭინაძის]] მიერ ჩაწერილი გადმოცემის მიხედვით, სადეღი (სადიხა) [[მცხეთა|მცხეთიდან]] იყო და მისი ნამდვილი სახელი ანდრია ყოფილა. ანდრია სპარსელებს გაუტაციათ და ასე გამხდარა შაჰის მსახური. შაჰის მკვლელობის შემდეგ ქართლში დაბრუნებული ანდრია წინაპრების სარწმუნოებას დაუბრუნდა, ბერად შედგა და [[ანტონ II|ანტონ კათალიკოსმა]] ის იოანე ნათლისმცემლის ეკლესიაში გაამწესა. ანდრიას დიდხანს აღარ უცოცხლია და [[1800]] წლის ზაფხულში აღესრულა.<ref>[https://umurgulia82.blogspot.com/2018/10/blog-post_30.html აღა მაჰმად ხანის მკვლელი მცხეთელი ანდრია (ზ. ჭიჭინაძე)l]</ref> ==ლიტერატურა== {{ქსე|2|47|ზ. შარაშენიძე}} == სქოლიო == {{სქოლიო}}{{ყაჯარები}} [[კატეგორია:დაბადებული 1742]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1797]] [[კატეგორია:ყაჯართა დინასტიის შაჰები]] [[კატეგორია:სპარსეთის მოკლული მონარქები]] 897e127uy9k2r3dlnboqvt6ajxxe1td 14 95225 4823529 3404462 2025-07-02T10:23:24Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823529 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Ancient Roman architecture}} [[კატეგორია:ძველი რომი|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:იტალიის არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] 4woqucx16iydrgfthh9reybmfb3jmii 14 96911 4823616 3573713 2025-07-02T10:44:00Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823616 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ლიტვური კულტურა]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] 02d4by9exzvlqcrg42fed0ty85nirb6 0 99939 4823062 4799853 2025-07-01T20:05:59Z Lado85 35378 /* ორგუნდიანი ფორმატი (1996–2022) */ 4823062 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა საფეხბურთო ტურნირი | სახელი = საქართველოს სუპერთასი | ლოგო = Georgian Super Cup.png | წარწერა = სლავა მეტრეველის სახელობის საქართველოს სუპერთასი | დაარსდა = [[1996]] | გაუქმდა = | რეგიონი = {{flag|საქართველო}} | გუნდ. რაოდენობა = 4 | მოქ. მფლობელი = [[ტორპედო ქუთაისი (საფეხბურთო კლუბი)|ტორპედო]] (მე-3) | ბომბარდირები = | ყველაზე ტიტ. გუნდი = [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|თბილისის „დინამო“]] (9-ჯერ) | მაუწყებლები = | დევიზი = | ვებ-საიტი = [https://gff.ge gff.ge] | თარიღი = | თამაშების რაოდენობა სულ = | გატანილი გოლები = | მიმდინარე = }} '''საქართველოს საფეხბურთო სუპერთასი''' — [[ფეხბურთი|საფეხბურთო]] გათამაშება [[საქართველო]]ში, სადაც [[ეროვნული ლიგა|ეროვნული ლიგის]] და [[საქართველოს საფეხბურთო თასი|საქართველოს თასის]] გამარჯვებულები ხვდებიან ერთმანეთს. იმ შემთხვევაში, თუ ქვეყნის ჩემპიონატსაც და თასსაც ერთი გუნდი მოიგებს, მაშინ მას სუპერთასზე თასის ფინალში დამარცხებული გუნდი დაუპირისპირდება. სუპერთასი პირველად 1996 წელს გათამაშდა. გათამაშების ისტორიაში ყველაზე წარმატებული კლუბია [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|თბილისის „დინამო“]], რომელმაც 9-ჯერ მოიპოვა ტიტული. მოქმედი გამარჯვებულია [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|თბილისის „დინამო“]].<ref>[https://www.rsssf.org/tablesg/geor2022.html#sup Slava Metreveli Supertasi 2023]</ref> 2023 წლიდან სუპერთასის გათამაშება ახალი ფორმატით გაიმარტება. – სუპერთასისთვის 4 გუნდი იბრძოლებს და იქნება ნახევარფინალები და ფინალი. მინიტურნირში ევროთასების საგზურის მფლობელი სამი გუნდი და საქართველოს თასის გამარჯვებული ითამაშებს.<ref>[https://1tv.ge/news/saqartvelos-supertasi-akhali-formatit-gaimarteba-titulistvis-evroturniris-monawileebi-ibrdzoleben-1tvsport/ საქართველოს სუპერთასი ახალი ფორმატით გაიმართება]</ref> ==ორგუნდიანი ფორმატი (1996–2022)== {| class="wikitable plainrowheaders sortable" style="text-align: center;" width="60%" |- ! style="width: auto;" |წელი ! style="width: auto;" |თასის მფლობელი ! style="width: auto;" |ანგარიში ! style="width: auto;" |ფინალისტი |- |1996 |[[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] (1) |4–0 |[[დინამო ბათუმი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო ბათუმი]] |- |1997 |[[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] (2) |4–1 |[[დინამო ბათუმი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო ბათუმი]] |- |1998 |[[დინამო ბათუმი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო ბათუმი]] (1) |2–1 |[[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |1999 |[[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] (3) |1–0 |[[ტორპედო ქუთაისი (საფეხბურთო კლუბი)|ტორპედო]] |- | align="center" |2000–2004 | colspan="3" |არ გათამაშდა |- |2005 |[[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] (4) |1–0 |[[ლოკომოტივი თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|ლოკომოტივი]] |- |2006 |[[ამერი (საფეხბურთო კლუბი)|ამერი]] (1) |1–0 |[[სიონი ბოლნისი (საფეხბურთო კლუბი)|სიონი]] |- |2007 |[[ამერი (საფეხბურთო კლუბი)|ამერი]] (2) |4–1 |[[რუსთავი (საფეხბურთო კლუბი)|რუსთავი]] |- |2008 |[[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] (5) |1–0 |[[ზესტაფონი (საფეხბურთო კლუბი)|ზესტაფონი]] |- |2009 |[[ვიტ ჯორჯია (საფეხბურთო კლუბი)|ვიტ ჯორჯია]] (1) |2–1 [[დამატებითი დრო|დ.დ]] |[[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |2010<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=EACNA-dHe2k&ab_channel=SerieA 21/12/10 საქართველოს სუპერთასი]</ref> |[[რუსთავი (საფეხბურთო კლუბი)|რუსთავი]] (1) |2–0 |[[ვიტ ჯორჯია (საფეხბურთო კლუბი)|ვიტ ჯორჯია]] |- |2011 |[[ზესტაფონი (საფეხბურთო კლუბი)|ზესტაფონი]] (1) |3–1 |[[გაგრა (საფეხბურთო კლუბი)|გაგრა]] |- |2012 |[[ზესტაფონი (საფეხბურთო კლუბი)|ზესტაფონი]] (2) |0–0 [[დამატებითი დრო|დ.დ]] <small> ([[პენალტების სერია|პენ.]]4–2)</small> |[[დილა გორი (საფეხბურთო კლუბი)|დილა]] |- |2013 |[[ჩიხურა საჩხერე (საფეხბურთო კლუბი)|ჩიხურა]] (1) |1–0 |[[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |2014 |[[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] (6) |1–0 |[[ჩიხურა საჩხერე (საფეხბურთო კლუბი)|ჩიხურა]] |- |2015 |[[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] (7) |1–0 |[[დილა გორი (საფეხბურთო კლუბი)|დილა]] |- |2016 | colspan="3" |არ გათამაშდა |- |2017 |[[სამტრედია (საფეხბურთო კლუბი)|სამტრედია]] (1) |2–1 |[[ტორპედო ქუთაისი (საფეხბურთო კლუბი)|ტორპედო]] |- |2018 |[[ტორპედო ქუთაისი (საფეხბურთო კლუბი)|ტორპედო]] (1) |2–1 |[[ჩიხურა საჩხერე (საფეხბურთო კლუბი)|ჩიხურა]] |- |[[საქართველოს საფეხბურთო სუპერთასი 2019|2019]] |[[ტორპედო ქუთაისი (საფეხბურთო კლუბი)|ტორპედო]] (2) |1–0 |[[საბურთალო (საფეხბურთო კლუბი)|საბურთალო]] |- |[[საქართველოს საფეხბურთო სუპერთასი 2020|2020]] |[[საბურთალო (საფეხბურთო კლუბი)|საბურთალო]] (1) |1–0 |[[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] |- |2021 |[[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] (8) ||2–2 <small>([[პენალტების სერია|პენ.]]4–2)</small> |[[გაგრა (საფეხბურთო კლუბი)|გაგრა]] |- |2022 ||[[დინამო ბათუმი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო ბათუმი]] (2) |0–0 <small> ([[პენალტების სერია|პენ.]]7–6)</small> ||[[საბურთალო (საფეხბურთო კლუბი)|საბურთალო]] |- |} ==ოთხგუნდიანი ფორმატი (2023–)== {| class="wikitable plainrowheaders sortable" style="text-align: center;" width="100%" |- ! style="width: auto;" |წელი ! style="width: auto;" |თასის მფლობელი ! style="width: auto;" |ანგარიში ! style="width: auto;" |ფინალისტი !შეხვედრის ადგილი | width=1% rowspan=4| !მე-3 ადგილი !ანგარიში !მე-4 ადგილი !შეხვედრის ადგილი |- |2023 |[[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]] (9)<br /><ref group="კომ.">[[ეროვნული ლიგა 2022|2022]] წლის ჩემპიონი</ref> |1–1 <small>([[პენალტების სერია|პენ.]] 4–3)</small> |[[დინამო ბათუმი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო ბათუმი]]<br /><ref group="კომ.">[[ეროვნული ლიგა 2022|2022]] წლის ვიცე-ჩემპიონი</ref> |[[ბორის პაიჭაძის ეროვნული სტადიონი|დინამო არენა]], [[თბილისი]] |[[ტორპედო ქუთაისი (საფეხბურთო კლუბი)|ტორპედო]]<br /><ref group="კომ.">[[საქართველოს საფეხბურთო თასი|2022 წლის საქართველოს თასის მფლობელი]]</ref> ||0–0 <small>([[პენალტების სერია|პენ.]] 5–4)</small> |[[დილა გორი (საფეხბურთო კლუბი)|დილა]]<br /><ref group="კომ.">[[ეროვნული ლიგა 2022|2022]] წლის ბრინჯაოს პრიზიორი</ref> |[[რამაზ შენგელიას სტადიონი]]. [[ქუთაისი]] |- |2024 |[[ტორპედო ქუთაისი (საფეხბურთო კლუბი)|ტორპედო]] (3)<br /><ref group="კომ.">[[ეროვნული ლიგა 2023|2023]] წლის ბრინჯაოს პრიზიორი</ref> |2–1 |[[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]]<br /><ref group="კომ.">[[ეროვნული ლიგა 2023|2023]] წლის ვიცე-ჩემპიონი</ref> |[[ბორის პაიჭაძის ეროვნული სტადიონი|დინამო არენა]], [[თბილისი]] |[[დინამო ბათუმი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო ბათუმი]]<br /><ref group="კომ.">[[ეროვნული ლიგა 2023|2023]] წლის ვიცე-ჩემპიონი</ref> |3–2 |[[იბერია 1999 (საფეხბურთო კლუბი)|იბერია 1999]]<br /><ref group="კომ.">[[საქართველოს საფეხბურთო თასი|2023 წლის საქართველოს თასის მფლობელი]]</ref> |[[აჭარაბეთ არენა]], [[ბათუმი]] |- |2025 | | | |დავით პეტრიაშვილის სტადიონი, [[თბილისი]] | [[ტორპედო ქუთაისი (საფეხბურთო კლუბი)|ტორპედო]]<br /><ref group="კომ.">[[ეროვნული ლიგა 2024|2024]] წლის ვიცე-ჩემპიონი</ref> | 0–0 <small>([[პენალტების სერია|პენ.]] 5–4)</small> |[[იბერია 1999 (საფეხბურთო კლუბი)|იბერია 1999]]<br /><ref group="კომ.">[[ეროვნული ლიგა 2024|2024]] წლის ჩემპიონი</ref> |დავით პეტრიაშვილის სტადიონი, [[თბილისი]] |} == სტატისტიკა კლუბების მიხედვით == {| width="900" style="background: #f9f9f9; border: 2px #aaa solid; border-collapse: collapse; border-color:black; color:black; font-size: 95%;" border="1" cellspacing="0" |- bgcolor="#c2d2e5" ! scope=col | კლუბი ! scope=col | თასის მფლობელი ! scope=col | ფინალისტი ! scope=col | მე-3 ! scope=col | მე-4 ! scope=col | გამარჯვების წლები ! scope=col | ფინალისტობის წლების ! scope=col | მე-3 ადგილოს წლები ! scope=col | მე-4 ადგილსი წლები |- ! scope=row |[[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]]|| 9||5||0||0|| 1996, 1997, 1999, 2005, 2008, 2014, 2015, 2021, 2023||1998, 2009, 2013, 2020, 2024||–||– |- ! scope="row" |[[ტორპედო ქუთაისი (საფეხბურთო კლუბი)|ტორპედო]]|| 3|| 2||2||0|| 2018, 2019, 2024|| 1999, 2017||2023, 2025||– |- ! scope="row" |[[დინამო ბათუმი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო ბათუმი]]||2||3||1||0||1998, 2022||1996, 1997, 2023||2024||– |- ! scope=row |[[ზესტაფონი (საფეხბურთო კლუბი)|ზესტაფონი]]||2||1||0||0||2011, 2012||2008||–||– |- ! scope=row |[[ამერი (საფეხბურთო კლუბი)|''ამერი'']]||2||0||0||0||2006, 2007||–||–||– |- ! scope=row |[[ჩიხურა საჩხერე (საფეხბურთო კლუბი)|ჩიხურა]]||1||2||0||0||2013||2014, 2018||–||– |- ! scope=row |[[იბერია 1999 (საფეხბურთო კლუბი)|იბერია 1999]]||1||2||0||2||2020||2019, 2022||–||2024, 2025 |- ! scope=row |[[ვიტ ჯორჯია (საფეხბურთო კლუბი)|ვიტ ჯორჯია]]||1||1||0||0||2009||2010||–||– |- ! scope=row |[[რუსთავი (საფეხბურთო კლუბი)|რუსთავი]]||1||1||0||0||2010||2007||–||– |- ! scope=row |[[სამტრედია (საფეხბურთო კლუბი)|სამტრედია]]||1||0||0||0||2017||–||–||– |- ! scope=row |[[დილა გორი (საფეხბურთო კლუბი)|დილა]]||0||2||0||1||–||2012, 2015||–||2023 |- ! scope=row |[[გაგრა (საფეხბურთო კლუბი)|გაგრა]]||0||2||0||0||–||2011, 2021||–||– |- ! scope=row |[[ლოკომოტივი თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|ლოკომოტივი]]||0||1||0||0||–||2005||–||– |- ! scope=row |[[სიონი ბოლნისი (საფეხბურთო კლუბი)|სიონი]]||0||1||0||0||–||2006||–||– |} ''დახრილი ასოებით'' წარმოდგენილი კლუბები გაუქმებულია. == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.rsssf.com/tablesg/georsupcuphist.html Georgia - List of Super Cup Finals] * [https://mygoals.ge/supertasi-yvela-chempioni/ სუპერთასი: ყველა ჩემპიონი] ==კომენტარები== {{Reflist|group=კომ.}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ფეხბურთი საქართველოში}} {{უეფა-ს წევრი ყველა ქვეყნის ეროვნული სუპერთასი}} [[კატეგორია:საქართველოს ფეხბურთი]] [[კატეგორია:საქართველოს საფეხბურთო ტურნირები]] [[კატეგორია:ეროვნული საფეხბურთო სუპერთასები]] s47alk5adejfxv40n5dmsfqu86i339x 0 101878 4823081 4820841 2025-07-01T21:26:28Z CommonsDelinker 635 - "Prince_1981_(color)_(cropped).jpg". ფაილი წაიშალა Commons-იდან მომხმარებელ [[c:User:Jameslwoodward|Jameslwoodward]]-ს მიერ. მიზეზი: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files found with Prince 1981 (color)|]]. 4823081 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება | სიგანე = | სახელი = პრინსი | ფოტო = | ფოტოს სიგანე = 220პქ |წარწერა = პრინსი 1981 წელს. | ალტ = | მშობლსახელი = Prince | ენის კოდი = | დაბსახელი = პრინს როჯერ ნელსონი | დაბთარიღი = {{Birth date|1958|06|07}} | დაბადგილი = [[მინეაპოლისი]], [[მინესოტა]], [[აშშ]] | მოინათლა = | გაუჩინარების თარიღი = | გაუჩინარების ადგილი = | გაუჩინარების სტატუსი = | გარდთარიღი = {{Death date and age|2016|04|21|1958|06|07}} | გარდადგილი = {{nowrap|შანჰასენი, მინესოტა, აშშ}} | გარდაცვალების მიზეზი = ფენტანილის გადამეტებული რაოდენობა | სხეულის პოვნის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილი = | დაკრძალვის ადგილის კოორდინატები = | ძეგლები = | რეზიდენცია = | სხვა სახელები = '''როგორც შემსრულებელი:''' {{flatlist| * კამილა * [[File:Prince logo.svg|x15px]] (სიყვარულის სიმბოლო) * The Artist Formerly Known as Prince ({{lang-ka|შემსრულებელი, მანამდე ცნობილი, როგორც პრინსი}}, TAFKAP) * The Artist ({{lang-ka|შემსრულებელი}})<ref>{{cite news|title=BET interviews The Artist|url=https://www.youtube.com/watch?v=pqyjwhFiQqg}}</ref> }} '''როგორც სიმღერების ავტორი:''' {{flatlist| * ჯეიმი სტარი * ჯოუი კოკო * ტორა ტორა * ალექსანდერ ნევერმაინდი * კრისტოფერ ტრეისი }} | ეროვნება = | მოქალაქეობა = | ეთნიკური წარმომავლობა = | ქვეშევრდომობა = | განათლება = | ალმა-მატერი = | მოღვაწეობა = | საქმიანობა = {{flatlist| * მომღერალი და სიმღერების ავტორი * მულტიინსტრუმენტალისტი * მუსიკალური პროდიუსერი }} | აქტიურობის წლები = 1976—2016 | დამსაქმებელი = | ორგანიზაცია = | ხელფასი = | ქონება = | ცნობილია როგორც = | ცნობილი ნაშრომები = | სიმაღლე = | წონა = | წოდება = | წლები = | წინამორბედი = | მემკვიდრე = | პარტია = | მოძრაობა = | ოპონენტები = | რელიგია = | წაყენებული ბრალდება = | განაჩენი = | დანაშაულებრივი სტატუსი = | მეუღლეები = {{marriage|[[მაიტე გარსია]]<br/>|1996|1999|reason=გაეყარა}}<br/>{{marriage|მანუელა ტესტოლინი<br/>|2001|2006|reason=გაეყარა}} | პარტნიორები = | შვილები = 1 | მამა = [[ჯონ ლ. ნელსონი]] | დედა = მეტი შოუ | ნათესავები = [[ტიკა ნელსონი]] {{small|(და)}} | ჯილდოები = | მოსახმობი სიგნალი = | სუფთა მოგება = | სახელი1 = [[მუსიკის ჟანრები|ჟანრ(ებ)ი]] | მოდული1 = {{flatlist| * [[ფანკი]] * [[პოპ მუსიკა]] * [[თანამედროვე რიტმ-ენდ-ბლუზი|რიტმ-ენდ-ბლუზი]] * [[როკ-მუსიკა|როკი]] }} | სახელი2 = [[ლეილი|ლეიბლ(ებ)ი]] | მოდული2 = {{flatlist| * [[Warner Bros. Records|Warner Bros.]] * [[Paisley Park Records|Paisley Park]] * [[NPG Records|NPG]] * [[EMI Records|EMI]] * [[Columbia Records|Columbia]] * [[Arista Records|Arista]] * [[Universal Music Group|Universal]] }} | სახელი3 = ასოციაციები | მოდული3 = {{flatlist| * [[The Revolution (ჯგუფი)|The Revolution]] * [[Wendy & Lisa]] * [[The New Power Generation]] * [[The Time (ჯგუფი)|The Time]] * [[მორის დეი]] * [[შეილა ესკოვედო]] * [[შინა ისტონი]] * [[Vanity 6]] * [[Apollonia 6]] * [[Mazarati]] * [[The Family (ჯგუფი)|The Family]] * [[94 East]] * [[Madhouse (ჯგუფი)|Madhouse]] * [[მარტიკა]] * [[ანა ფანტასტიკი]] * [[ენდი ალო]] * [[3rdeyegirl]] * [[ჯენელ მოუნეი]] * [[ჯუდით ჰილი]] }} | სახელი4 = აღსანიშნავი ინსტრუმენტები | მოდული4 = {{plainlist| * [[Hohner]]-ის MadCat Telecaster * Model C * Cloud * Symbol („Habibi“) * G1 Purple Special}} | სახელი5 = | მოდული5 = | სახელი6 = | მოდული6 = | სახელი7 = | მოდული7 = | საიტი = | ხელმოწერა = | ხელმოწერის ზომა = | ხელმოწერა ალტ = | შენიშვნები = }} '''პრინს როჯერ ნელსონი''' ({{lang-en|Prince Rogers Nelson}}; დ. [[7 ივნისი]], [[1958]] — გ. [[21 აპრილი]], [[2016]]) — ამერიკელი [[მომღერალი და კომპოზიტორი|მომღერალი და სიმღერების ავტორი]], [[მსახიობი]], მულტიინსტრუმენტალისტი, ქველმოქმედი, [[მოცეკვავე]] და [[მუსიკალური პროდიუსერი]]. იგი თანამედროვე მუსიკაში ნოვატორად ითვლება, მრავალფეროვანი ნამუშევრებით, ექსცენტრიკული სასცენო გამოსვლებით, დახვეწილი ჩაცმულობით და გრიმით, ისევე, როგორც ვოკალური დიაპაზონით. მისი მუსიკა მოიცავს [[ფანკი]]ს, [[როკ-მუსიკა|როკის]], [[თანამედროვე რიტმ-ენდ-ბლუზი|რიტმ-ენდ-ბლუზი]]ს, [[ახალი ტალღა (მუსიკა)|ახალი ტალღის]], [[ფსიქოდელიური მუსიკა|ფსიქოდელიის]] და [[პოპი]]ს ელემენტებს. მსოფლიოში გაყიდულია პრინსის 100 მილიონზე მეტი დისკი, რაც მას ყველა დროის ერთ-ერთი გაყიდვადი შემსრულებლის სახელს ანიჭებს<ref>{{cite news|url=http://amsterdamnews.com/news/2011/apr/12/prince-brings-early-valentines-day-gift-to-nyc/|title=Prince Brings Early Valentine's Day Gift to NYC|last=მისანი|work=[[New York Amsterdam News]]|date=აპრილი 12, 2011|accessdate=ივნისი 19, 2012}}</ref>. მიღებული აქვს ექვსი „[[გრემის ჯილდო|გრემი]]“<ref>{{cite web|title=Prince {{ndash}} Past Grammy Awards|url=http://www.grammy.com/artist/prince|publisher=[[The Recording Academy]]|accessdate=აპრილი 28, 2016}}</ref> [[ამერიკული მუსიკის დაჯილდოება|ამერიკული მუსიკის ჯილდო]],<ref>{{cite web| title = American Music Awards| publisher=showbiz411.com| url = http://showbiz411.com/2016/10/10/princes-purple-rain-album-1985-winner-nominated-again-for-2016-american-music-awards|accessdate=ნოემბერი 20, 2016}}</ref>, [[ოქროს გლობუსი]],<ref>{{cite web| title = Golden Globe Awards| publisher = goldenglobes.org| url = http://www.goldenglobes.org/browse/film/26062| accessdate = თებერვალი 27, 2010| archiveurl = https://web.archive.org/web/20121014064117/http://www.goldenglobes.org/browse/film/26062| archivedate = 2012-10-14}}</ref> და [[ოსკარი]] ფილმისთვის „[[იისფერი წვიმა]]“.<ref>{{cite web| title = Nominees & Winners for the 57th Academy Awards|publisher=Academy of Motion Picture Arts and Sciences| url = http://www.oscars.org/awards/academyawards/oscarlegacy/1980-1989/57nominees.html| archiveurl=https://web.archive.org/web/20100309202540/http://www.oscars.org/awards/academyawards/oscarlegacy/1980-1989/57nominees.html|archivedate =მარტი 9, 2010|accessdate=მაისი 12, 2016}}</ref> 2004 წელს იგი შეიყვანეს [[როკ-ენ-როლის დიდების დარბაზი|როკ-ენ-როლის დიდების დარბაზში]].<ref>{{cite web|title=ტეივის სმაილი|publisher=pbs.org |date=აპრილი 27, 2009 |url=http://www.pbs.org/kcet/tavissmiley/archive/200904/20090427.html |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090505210657/http://www.pbs.org/kcet/tavissmiley/archive/200904/20090427.html |archivedate=მაისი 5, 2009 }}</ref> ''[[Rolling Stone]]''-ის ყველა დროის 100 უდიდესი შემსრულებლის სიაში პრინსი 27-ე ადგილს იკავებს.<ref name="rollingstone2004">{{cite web|last= თომპსონი |first= ამირ |title=100 Greatest Artists |work=[[Rolling Stone]]| date = მარტი 24, 2004| url = http://www.rollingstone.com/music/lists/100-greatest-artists-of-all-time-19691231/prince-20110419|accessdate=მაისი 4, 2016}}</ref> დაიბადა [[მინეაპოლისი|მინეაპოლისში]] ([[მინესოტა]]) და მუსიკით ბავშვობიდან დაინტერესდა.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2016/04/22/arts/music/prince-dead.html|title=Prince, an Artist Who Defied Genre, Is Dead at 57|last=პარელესი|first=ჯონ|date=აპრილი 21, 2016|newspaper=[[The New York Times]]|issn=0362-4331|accessdate=აპრილი 27, 2016}}</ref> 18 წლის ასაკში [[Warner Bros. Records|Warner Bros.]]-თან კონტრაქტი მოიპოვა და 1978 წელს გამოსცა სადებიუტო ''[[For You (პრინსის ალბომი)|For You]]''. 1979 წლის ალბომმა ''[[Prince (ალბომი)|Prince]]'' [[მუსიკის სერტიფიცირებების სია|პლატინის]] სტატუსი მოიპოვა. წარმატება გაამყარეს შემდეგმა ალბომებმაც - ''[[Dirty Mind]]'' (1980), ''[[Controversy (პრინსის ალბომი)|Controversy]]'' (1981) და ''[[1999 (პრინსის ალბომი)|1999]]'' (1982) — პრინსის, ძირითადად, სექსუალური თემატიკის გაჯერებული ტექსტებით და ფანკის, საცეკვაო და როკ-მუსიკის შეთავსებით.<ref name=":0" /> 1984 წლიდან საკუთარ ჯგუფს [[The Revolution (ჯგუფი)|The Revolution]]-ს უწოდებდა და მასთან ერთად გამოსცა ''[[Purple Rain (ალბომი)|Purple Rain]]'', საუნდტრეკი [[იისფერი წვიმა|1984 წლის ამავე სახელწოდების ფილმიდან]]. იგი იქცა კრიტიკოსების მიერ პრინსის ყველაზე აღიარებულ და კომერციულად ყველაზე წარმატებულ დისკად, რასაც ხაზი გაესვა [[Billboard 200|''Billboard'' 200]]-ის პირველ ადგილზე ზედიზედ 24 კვირის განმავლობაში ყოფნა<ref>{{cite web|author1=კით კოლფილდი|author2=გერი ტრასტი|title=Chart Royalty: Prince's Hot 100 & Billboard 200 Highlights|url=http://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/7341617/princes-hot-100-billboard-200-highlights|publisher=Billboard|accessdate=თებერვალი 12, 2017|date=აპრილი 22, 2016}}</ref> და 20 მილიონზე მეტი გაყიდული ასლი.<ref>{{cite news |url=http://www.hindustantimes.com/StoryPage/StoryPage.aspx?sectionName=NLetter&id=40e182fc-061c-43d5-832e-ff930aa4a508&Headline=Those+chart+busters |title=Those chart busters |first=ნიხილ |last=ტანეჯა |newspaper=[[Hindustan Times]] |location=Mumbai |date=დეკემბერი 9, 2008 |publisher=HT Media |oclc=231696742 |accessdate=აპრილი 18, 2009 |archiveurl=https://archive.today/20090521191026/http://www.hindustantimes.com/StoryPage/StoryPage.aspx?sectionName=NLetter&id=40e182fc-061c-43d5-832e-ff930aa4a508&Headline=Those+chart+busters |archivedate=2009-05-21 }}</ref> ალბომების ''[[Around the World in a Day]]'' (1985) და ''[[Parade (პრინსის ალბომი)|Parade]]'' (1986) გამოცემის შემდეგ The Revolution დაიშალა, თუმცა, პრინსმა კვლავ განაგრძო მოღვაწეობა. პირველი ალბომი, ჩაწერილი The Revolution-ის შემდეგ, იყო ''[[Sign o' the Times]]'' (1987), მას კი, 1991 წელს [[The New Power Generation]]-ის ჩამოყალიბებამდე, კიდევ სამი მოჰყვა. 1993 წელს, Warner Bros.-თან საქმიანი უთანხმოების გამო, მან სასცენო სახელი შეცვალა [[File:Prince logo.svg|x20px]]-ით, წარმოსათქმელად რთული სიმბოლოთი, რომელსაც უფრო ხშირად „სიყვარულის სიმბოლოს“ უწოდებენ. ამის შემდეგ იგი ალბომებს უფრო ხშირად უშვებდა, ვინაიდან კონტრაქტით შეზღუდული არ იყო. 1994-1996 წლებში გამოვიდა ასეთი ხუთი ალბომი. 1998 წელს პრინსმა გააფორმა კონტრაქტი [[Arista Records]]-თან. 2000 წლიდან საკუთარ თავს კვლავ „პრინსს“ უწოდებდა. ამის შემდეგ 16 ალბომი გამოსცა (მათ შორის - პლატინის სტატუსის მქონე 2004 წლის ''[[Musicology (ალბომი)|Musicology]]''). უკანასკნელი სტუდიური ნამუშევარი, ''[[Hit n Run Phase Two]]'' თავდაპირველად გამოვიდა [[Tidal (სერვისი)|Tidal]]-ზე, 2015 წლის 12 დეკემბერს. 2016 წლის 21 აპრილს, ფენტანილის გადამეტებული რაოდენობის მიღების შემდეგ, სტუდია [[Paisley Park]]-ში ყოფნისას, პრინსი გარდაიცვალა 57 წლის ასაკში. == ადრეული წლები == პრინს როჯერს ნელსონი დაიბადა [[მინეაპოლისი|მინეაპოლისში]], მეტი დელას (ქორწინებამდე - შოუ; 1933–2002) და [[ჯონ ლ. ნელსონი|ჯონ ლუის ნელსონის]] (1916–2001) ოჯახში. მშობლები [[აფრო-ამერიკელები]] იყვნენ, ხოლო ოჯახი ძირითადად [[ლუიზიანა]]ში იყო დაფუძნებული, სადაც პრინსის ბებიები და ბაბუები ცხოვრობდნენ.<ref>{{cite news|last=სმოლენიაკი|first=მეგან|title=Hey, Prince, Your Roots Are Showing |work=[[The Huffington Post]]|url=http://www.huffingtonpost.com/megan-smolenyak-smolenyak/prince-geneology_b_2638616.html|accessdate=თებერვალი 12, 2013|date=თებერვალი 8, 2013}}</ref> მამა პიანისტი და სიმღერების ავტორი იყო, დედა - [[ჯაზი]]ს მომღერალი. სახელი ბიჭმა მიიღო მამის სასცენო ფსევდონიმის, პრინს როჯერსის მიხედვით - ამ ფსევდონიმს იგი ჯაზურ ჯგუფ The Prince Rogers Trio-ში იყენებდა. 1991 წელს მან გადაცემასთან ''A Current Affair'' საუბარში ახსენა: „შვილს პრინსი დავარქვი, ვინაიდან მსურდა, ეკეთებინა ყოველივე, რაც თავად მსურდა.“{{sfn|ჰენი|2004}} ბავშვობაში პრინსს „სკიპერსაც“ უწოდებდნენ.{{sfn|გულა|2008|p=483}}{{sfn|რო|2011|p=6}} მუსიკოსი ამბობდა, რომ ბავშვობიდან [[ეპილეფსია|ეპილეფსიით]] იყო დაავადებული. „დედამ მითხრა, რომ ერთ დღეს მივედი და ვუთხარი - „დედა, აღარ ვიქნები ავად“. მკითხა, „რატომ?“. და ვუპასუხე „ანგელოზმა ასე მითხრა“.“ <ref>{{cite web| last = ლინჩი| first = ჯეისონ | title = Prince Talks about His Struggle with Epilepsy|work=[[People (ჟურნალი)|People]] | date = აპრილი 28, 2009| url = http://www.people.com/people/article/0,,20275184,00.html|accessdate=მაისი 4, 2016}}</ref> პრინსის და, [[ტიკა ნელსონი|ტიკა ევენი]] (მას ხშირად უბრალოდ ტიკას უწოდებენ) 1960 წელს დაიბადა.{{sfn|ნილსენი|2003|p=19}} და და ძმა მუსიკით აქტიურად იყვნენ დაინტერესებულები, მამის მხრიდან წახალისებით.<ref name="prince">{{cite news|title=Obituary: John Nelson|url=http://www.independent.co.uk/news/obituaries/john-nelson-729400.html|accessdate=აპრილი 25, 2016|work=[[The Independent]]|date=სექტემბერი 1, 2001|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110919034257/http://www.independent.co.uk/news/obituaries/john-nelson-729400.html|archivedate=სექტემბერი 19, 2011}}</ref> პირველი სიმღერა, „Funk Machine“, პრინსმა მამის კუთვნილ პიანინოზე დაწერა, შვიდი წლის ასაკში.<ref name="prince" /> როდესაც 10 წლის იყო, მშობლები ერთმანეთს დაშორდნენ. ბიჭუნა ხან მამასთან, ხან - დედასთან და მამინაცვალთან ცხოვრობდა<ref name="prince" />. მოგვიანებით მეზობლებთან, ანდერსონებთან დასახლდა და დაუმეგობრდა მათ შვილს, ანდრეს, რომელიც მოგვიანებით ცნობილი გახდა, როგორც [[ანდრე სიმონი]].<ref>{{cite web|url=http://citinite.wordpress.com/2008/03/24/andre-cymone/|title=ანდრე სიმონი|accessdate=დეკემბერი 11, 2010}}</ref> პრინსი დადიოდა მინეაპოლისის ბრაიანტის და ცენტრალურ სკოლებში, სადაც თამაშობდა ფეხბურთს, კალათბურთს, და ბეისბოლს. თამაშობდა ცენტრალური სკოლის საკალათბურთო გუნდში, თუმცა გვიანდელ წლებშიც უყვარდა სპორტის ეს სახეობა.<ref>{{cite news |last=როთმენი |first=მაიკლ |title=Prince's Bryant Junior High Basketball Photo is Amazing |publisher=[[ABC News]] |date=მარტი 4, 2015 |url=http://abcnews.go.com/Entertainment/princes-amazing-junior-high-basketball-photo/story?id=29385119 |accessdate=მაისი 1, 2016}}</ref><ref>{{cite web| last = ტევლინი| first = ჯონ| title = The Quiet One: A High School Classmate Recalls the Artist as a Young Man| work = [[Star Tribune]]| date = მარტი 13, 2004| url = http://www.startribune.com/entertainment/11527586.html| accessdate = მაისი 4, 2016| archiveurl = https://web.archive.org/web/20150219215454/http://www.startribune.com/entertainment/11527586.html| archivedate = 2015-02-19}}</ref> 1973 წელს სკოლაში გაიცნო [[ჯიმი ჯემი და ტერი ლუისი|ჯიმი ჯემი]], რომელსაც თავი დაამახსოვრა მუსიკის გაკვეთილების დროს თავისი ნიჭით, ინსტრუმენტების ფლობით და მუშაობის ეთიკით.<ref>{{cite magazine|last1=Nolfi|first1=Joey|title=Jimmy Jam Remembers School Days with Prince: 'Everything was so Forward Thinking'|url=http://www.ew.com/article/2016/04/21/jimmy-jam-remembers-prince|accessdate=April 23, 2016|work=[[Entertainment Weekly]]|date=April 21, 2016}}</ref> ==კარიერა== ===1975–1984: დასაწყისი და წარმატება=== [[ფაილი:Ticket to Prince’s First Concert.jpg|მინი|240პქ|ბილეთი პრინსის მიერ ჯგუფთან ერთად გამართულ პირველ კონცერტზე, 1979.]] 1975 წელს პეპე უილიმ, პრინსის დეიდაშვილის, შონტელის მეუღლემ, ჩამოაყალიბა ჯგუფი [[94 East]], რომელშიც აგრეთვე შედიოდნენ მერსი ინგვოლსტადი და კრისტი ლეზენბერი. ანდრე სიმონი და პრინსი ჯგუფისთვის სიმღერებს წერდნენ. უილი ძირითადი ავტორი იყო, პრინსი ამატებდა გიტარის პარტიებს. მათ ეკუთვნით ჯგუფის „Just Another Sucker“. მოგვიანებით ამ პერიოდში ჩაწერილი კომპოზიციები მოხვდა ალბომში ''Minneapolis Genius&nbsp;– The Historic 1977 Recordings''<ref>http://www.discogs.com/94-East-Minneapolis-Genius-The-Historic-1977-Recordings/release/739799</ref> 1976 წელს პრინსმა პროდიუსერ კრის მუნთან ერთად მინეაპოლისში ჩაწერა დემო. კონტრაქტი არ ჰქონდათ, ამიტომ ჩანაწერი მუნმა ოუენ ჰასნის, მინეაპოლისელ ბიზნესმენს მოასმენინა. უკანასკნელმა პრინსთან, რომელიც ჯერ 17 წლის იყო, გააფორმა სამენეჯერო კონტრაქტი და სტუდია [[Sound 80]]-ში, იქვე, მინეაპოლისში, ჩააწერინა მორიგი დემო პროდიუსერ და ხმის ინჟინერ დევიდ ზის თანაშემწეობით. დემოთი რამდენიმე კომპანია დაინტერესდა, მათ შორის — [[Warner Bros. Records]], [[A&M Records]] და [[Columbia Records]].<ref>{{cite web|url=http://newsroom.ucla.edu/stories/princes-first-manager-reflects-on-the-music-icons-early-days|title=Prince's first manager reflects on the music icon's early days|publisher=[[UCLA|UCLA Newsroom]]|date=მაისი 2, 2016|accessdate=მაისი 6, 2016|first=ტედ ბ.|last=კისელი|archivedate=მაისი 3, 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160503111230/http://newsroom.ucla.edu/stories/princes-first-manager-reflects-on-the-music-icons-early-days}}</ref> ჰასნის დახმარებით პრინსმა მოიპოვა კონტრაქტი Warner Bros.-თან. უკანასკნელი შეუთანხმდა, რომ მუსიკოსს შეუნარჩუნდებოდა პირველი სამი ალბომის შემოქმედებითად მართვის და გამოცემის უფლება.{{sfn|ლაიტი|2014|p=29}}<ref>{{cite magazine |last=Norment |first=Lynn |date=January 1997 |title=The Artist Formerly Known as Prince|url=https://books.google.com/books?id=7wvQh4Sjlw8C&pg=PA130#v=onepage&q&f=false |magazine=[[Ebony (magazine)|Ebony]] |page=130 |accessdate=April 21, 2016 |quote=მიუხედავად იმისა, რომ პრინსი ფლობდა უფლებას სიმღერების გამოცემაზე, Warner Brothers ფლობდა ყველა ალბომის ორიგინალურ ფირს, ''Emancipation''-ამდე.}}</ref> ჰასნი და პრინსი მინეაპოლისიდან [[საუსალიტო]]ში ([[კალიფორნია]]) გადავიდნენ. იქ, [[Record Plant]]-ში, ჩაიწერა სადებიუტო ''[[For You (პრინსის ალბომი)|For You]]''. ხმის მიქსზე ლოს-ანჯელესში მუშაობდნენ. დისკი 1978 წლის 7 აპრილს გამოვიდა.{{sfn|Uptown|2004|p=19}} ალბომის ანოტაციების თანახმად, პრინსი არის ყველა სიმღერის ავტორი და პროდიუსერი; მასვე ეკუთვნის არანჟირება და 27 სხვადასხვა ინსტრუმენტზე შესრულება, გარდა „[[Soft and Wet]]“-ის (იგი მუნთან ერთად დაიწერა). ჩაწერის ღირებულებამ პრინსის თავდაპირველ ავანსს გადააჭარბა. სიმღერების გამოცემისას მან გამოიყენა სახელწოდება ''Prince's Music Co.''. „Soft and Wet“ ჩარტში [[Hot R&B/Hip-Hop Songs|Hot Soul Singles]] #12 პოზიციამდე ავიდა, ხოლო [[Billboard Hot 100|''Billboard'' Hot 100]]-ში #92 იყო. #91 ადგილი Hot Soul Singles-ში დაიკავა „[[Just as Long as We're Together]]“-მა. 1979 წელს პრინსმა ჩამოაყალიბა ჯგუფი, რომელშიც შედიოდნენ ანდრე სიმონი (ბასი), [[დეზ დიკერსონი]] (გიტარა), გეილ ჩეპმენი და [[დოქტორ ფინკი]] (კლავიშებიანები) და [[ბობი ზი]] (დასარტყმელი საკრავები). პირველი კონცერტი გამართეს კაპრის თეატრში, 1979 წლის 5 იანვარს. მას Warner Bros.-ის პერსონალი ესწრებოდა, თუმცა მათვე აღნიშნეს, რომ მუსიკას დახვეწა ესაჭიროებოდა.{{sfn|Hill|1989|p=}} 1979 წლის ოქტომბერში გამოვიდა მეორე ალბომი, ''[[Prince (ალბომი)|Prince]]'', რომელიც ''Billboard''-ის [[Top R&B/Hip-Hop Albums|Top R&B/Black Albums]]-ში #4 გახდა, ხოლო [[Billboard 200|''Billboard'' 200]]-ში - #22. მას პლატინის სტატუსიც მიენიჭა. ამასთან ერთად, წარმატება იქონია ალბომის ორმა სინგლმა, „[[Why You Wanna Treat Me So Bad?]]“ და „[[I Wanna Be Your Lover]]“. უკანასკნელი მილიონზე მეტი ასლის ოდენობით გაიყიდა, ''Billboard'' Hot 100-ში #11 პოზიციამდე მიაღწია და Hot Soul Singles-ში ორი კვირის განმავლობაში #1 იყო. ეს სიმღერები პრინსმა 1980 წლის 26 იანვარს, ''[[American Bandstand]]''-ის ეთერში შეასრულა. ალბომზე პრინსმა გამომცემლის სახელწოდების სახით გამოიყენა ''Ecnirp Music&nbsp;– [[Broadcast Music, Inc.|BMI]]''.<ref>{{cite web |url=http://repertoire.bmi.com/publisher.asp?blnWriter=True&blnPublisher=True&blnArtist=True&keyID=99813&keyname=ECNIRP%20MUSIC&querytype=PubID |title=BMI &#124; Repertoire Search |publisher=Repertoire.bmi.com |accessdate=ივლისი 18, 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071030003322/http://repertoire.bmi.com/publisher.asp?blnWriter=True&blnPublisher=True&blnArtist=True&keyID=99813&keyname=ECNIRP%20MUSIC&querytype=PubID |archivedate=2007-10-30 }}</ref> 1980 წელს გამოვიდა მუსიკოსის მესამე დისკი, ''[[Dirty Mind]]'', სექსუალური თემატიკის მქონე ტექსტებით. ასეთები იყო სასათაურო სიმღერა, „Head“ და „Sister“. [[სტივენ თომას ერლეუაინი]] წერს, რომ ეს არის „ფანკის, ახალი ტალღის, რიტმ-ენდ-ბლუზის და პოპის განსაცვიფრებელი ამალგამა, რასაც ემატება კბილების კრეჭის გამომწვევი უხამსი სექსი და შოკისმომგვრელი სურვილი“.<ref name="ერლეუაინი">ერლეუაინი, სტივენ თომას. "[{{Allmusic|class=album|id=r15800|pure_url=yes}} Dirty Mind – Prince]." [[AllMusic]]. Retrieved იანვარი 1, 2010.</ref> ჩაწერილი პრინსის საკუთარ სტუდიაში, ეს ალბომი ოქროს სტატუსით აღინიშნა, ხოლო სინგლი „[[Uptown (სიმღერა)|Uptown]]“ ''Billboard''-ის საცეკვაო ჰიტების ჩარტში #5 გახდა, ისევე, როგორც Hot Soul Singles-ში. 1980 წელს პრინსი [[რიკ ჯეიმზი]]ს ტურნეში მხარდამჭერი შემსრულებლის სახით გამოდიოდა. 1981 წელს წელს მუსიკოსი პირველად გამოჩნდა ''[[Saturday Night Live]]''-ში, სადაც „Partyup“ დაუკრა. იმავე წლის ოქტომბერში გამოსცა მეოთხე ალბომი ''[[Controversy (პრინსის ალბომი)|Controversy]]'', რასაც რამდენიმე კონცერტიც ახლდა. აშშ-ის ტურნეს დროს იგი [[როლინგ სტოუნზი]]ს მხარდამჭერი შემსრულებლის სახით გამოდიოდა. 1982 წელი დაიწყო მცირე ტურნეთი, რომელიც უკვე მისი საკუთარი იყო. სიმღერები ''Controversy''-დან გამოსცა სახელწოდებით ''Controversy Music''&nbsp;– ''[[American Society of Composers, Authors and Publishers|ASCAP]]'', ასე გრძელდებოდა 1996 წელს ''[[Emancipation (პრინსის ალბომი)|Emancipation]]''-ის გამოშვებამდე. 2002 წელს MTV News-ში აღინიშნა, რომ „მთელი ეს სახელწოდებები, ანოტაციები და ინტერნეტ-გზავნილები მისთვის ჩვეული, სიტყვების შემოკლების სტილით გამოირჩეოდა, ისევე, როგორც, მაგალითად „Hot Wit U“.“<ref>{{cite web|url=http://www.mtv.com/news/articles/1458662/y-kant-artists-spell.jhtml|title=Y Kant Artists Spell? Christina, Jimmy Jam, K-Ci Explain|last=მოსი|first=კორი|date=ნოემბერი 13, 2002|publisher=MTV|accessdate=აპრილი 15, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121107233635/http://www.mtv.com/news/articles/1458662/y-kant-artists-spell.jhtml|archivedate=ნოემბერი 7, 2012}}</ref> 1981 წელს პრინსმა ჩამოაყალიბა ჯგუფი [[The Original 7ven|The Time]], რომელთან ერთად გამოუშვა ოთხი ალბომი (1981-1990). პრინსი თავად იყო სიმღერების ავტორი და ბეკ-ვოკალის შემსრულებელი (ხოლმე - ფსევდონიმებით „ჯეიმი სტარი“ და „The Starr Company“). წამყვან ვოკალებს [[მორის დეი]] ასრულებდა.{{sfn|კეშმორი|1997|p=147}}{{sfn|დრეიპერი|2011}} პრინსის 1982 წლის ორმაგი ალბომი ''[[1999 (პრინსის ალბომი)|1999]]'' სამ მილიონზე მეტი ასლის ოდენობით გაიყიდა.<ref>{{cite news |url=http://archives.cnn.com/1999/SHOWBIZ/Music/12/20/wb.prince.bio/ |title=CNN&nbsp;– World Beat Biography&nbsp;– Prince&nbsp;– დეკემბერი 20, 1999 |publisher=CNN |accessdate=ივლისი 18, 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091010125757/http://archives.cnn.com/1999/SHOWBIZ/Music/12/20/wb.prince.bio/ |archivedate=2009-10-10 }}</ref> [[1999 (სიმღერა)|სასათაურო სიმღერა]] წარმოადგენს პროტესტს ბირთვული საშუალებების ფართოდ გამოყენების წინააღმდეგ. აშშ-ის ფარგლებს მიღმა იგი ათეულში მოხვედრილ პრინსის პირველ ჰიტად იქცა. „[[Little Red Corvette]]“ იყო ერთ-ერთი პირველი შავკანიანი მსახიობების ვიდეოებიდან ([[მაიკლ ჯექსონი]]ს „[[Billie Jean]]“-თან ერთად), რომელიც [[MTV]]-ის ეთერში აქტიურად გადიოდა. ითვლებოდა, რომ იმ პერიოდში MTV-ზე შავკანიანი მუსიკოსების სიმღერებს ნაკლებად ყურადღებას უთმობდნენ - სანამ [[CBS]]-ის პრეზიდენტმა უოლტერ იეტნიკოვმა არ გამოაქვეყნა მუქარა, რომ კომპანიის კუთვნილ ყველა ვიდეოს ეთერიდან ამოიღებდა.<ref>{{cite web|url=http://nymag.com/arts/popmusic/features/mtv-2011-10/index1.html|title=Five History-Making MTV Music Videos|work=[[New York (ჟურნალი)|New York]]|date=ოქტომბერი 9, 2011|accessdate=მაისი 4, 2015}}</ref>{{sfn|ბაკლი|2003|p=819}} პრინსის „[[Delirious (პრინსის სიმღერა)|Delirious]]“ ''Billboard''-ის Hot 100-ში მოხვდა, #10 პოზიციაზე. [[გრემის ჯილდო]] მუსიკოსს პირველად „[[International Lover]]“-მა მოუპოვა.<ref name=GMP>{{cite web|url=http://www.gossipcop.com/prince-death-grammys-statement-reaction-grammy-awards-recording-academy/|title=Grammys Mourn Prince – See Statement From Grammy Awards Recording Academy|accessdate=აპრილი 24, 2016|date=აპრილი 21, 2016|website=Gossipcop.com|author=ვაისი, შარი|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160424001854/http://www.gossipcop.com/prince-death-grammys-statement-reaction-grammy-awards-recording-academy/|archivedate=2016-04-24}}</ref> ===1984–1987: The Revolution, ''Purple Rain'' და შემდგომი გამოცემები=== [[ფაილი:Prince Brussels 1986.jpg|thumb|220პქ|left|upright|პრინსის გამოსვლა ბრიუსელში, ტურნე [[Parade Tour|Hit N Run Tour]], 1986.]] ამ პერიოდში პრინსი საკუთარ ჯგუფს [[The Revolution (ჯგუფი)|Revolution]]-ს უწოდებდა.<ref name=rhinoprtour>{{cite web |url=http://www.rhino.com/article/rhino-historic-tours-prince-kicks-off-the-purple-rain-tour |title=Rhino Historic Tours: Prince Kicks Off the Purple Rain Tour |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |year=2014 |publisher=Rhino.com |accessdate=აპრილი 21, 2016 }}</ref><ref name=raftery>{{cite magazine |last=Raftery |first=Brian |date=July 2009 |title=''Purple Rain'': The Oral History |url=https://books.google.com/books?id=dPH2eV-xQFYC&pg=PA53#v=onepage&q&f=false |magazine=[[Spin (magazine)|Spin]] |pages=54–61 |accessdate=April 21, 2016}}</ref> ''1999''-ის გარეკანზე, ასოზე I (Prince-ში) ჯგუფის სახელწოდებაც ეწერა.{{sfn|ლაიტი|2014|p=50}} შემადგენლობაში შედიოდნენ [[ლიზა კოულმენი]] და დოქტორ ფინკი (კლავიშებიანები), ბობი ზი (დასარტყმელი საკრავები), [[ბრაუნმარკი]] (ბასი) და [[დეზ დიკერსონი]] (გიტარა). ჯილ ჯოუნსი, ბეკ-ვოკალისტი, აგრეთვე მონაწილეობდა ''1999''-ის ჩაწერაში და შემდგომ ტურნეში{{sfn|ლაიტი|2014|p=50}}, რომლის შემდეგ დიკერსონმა ჯგუფი სარწმუნოებრივი მიზნით მიატოვა.{{sfn|მოსკოვიცი|2015|pp=483–489}} წიგნში ''Possessed: The Rise and Fall of Prince'' (2003) ავტორი ალექს ჰანი წერს, რომ მას უბრალოდ არ მოსწონდა სამწლიანი კონტრაქტი და სურდა მუსიკის სხვა სფეროებში მუშაობა. დიკერსონს ჩაენაცვლა კოულმენის მეგობარი [[ვენდი მელვოინი]].<ref name=rhinoprtour /> თავდაპირველად ჯგუფი სტუდიაში იშვიათად თუ ჩნდებოდა, მაგრამ 1980-იანებში ეს მიდგომა შეიცვალა.{{sfn|ლაიტი|2014|p=50}}{{sfn|მოსკოვიცი|2015|pp=483–489}}{{sfn|ლაიტი|2014|p=163}} ყოფილ მენეჯერ [[ბობ კავალო]]ს თანახმად, 1980-იანებში პრინსი მენეჯმენტს სთხოვა, მისთვის მოეპოვებინა კონტრაქტი დიდ კინოში, მიუხედავად იმისა, რომ მისი ნაცნობი შემოქმედება მხოლოდ რამდენიმე ჰიტით და მუსიკალური ვიდეოთი შემოიფარგლებოდა. ასეთი ჩანაფიქრის შედეგად დაიბადა „[[იისფერი წვიმა]]“, ნაწილობრივ ავტობიოგრაფიული ნაშრომი, რასაც ახლდა [[Purple Rain (ალბომი)|საუნდტრეკიც]].<ref name=raftery /> უკანასკნელი აშშ-ში 13 მილიონზე მეტი ასლის ოდენობით გაიყიდა და ''Billboard'' 200-ის პირველ პოზიციაზე ზედიზედ 24 კვირა გაატარა. ფილმმა პრინსს მოუტანა [[ოსკარი]] საუკეთესო ორიგინალური სიმღერისთვის<ref>{{cite web |url=http://www.oscars.org/oscars/ceremonies/1985 |title=The 57th Academy Awards: 1985 |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date= |website=Oscars.org |publisher=[[Academy of Motion Picture Arts and Sciences]] |accessdate=აპრილი 22, 2016|url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160402171949/https://www.oscars.org/oscars/ceremonies/1985 |archive-date=აპრილი 2, 2016}}</ref> და აშშ-ში 68 მილიონი დოლარი შეაგროვა.<ref>{{cite web| title = The Rock and Roll Hall of Fame and Museum| url = http://www.rockhall.com/inductees/prince| accessdate =თებერვალი 27, 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=purplerain.htm|title=Purple Rain (1984) – Box Office Mojo|publisher=}}</ref> მსოფლიო ჰიტებად იქცა სიმღერები „[[When Doves Cry]]“, „[[Let's Go Crazy]]“ (ორივე - ჩარტში #1) და „[[Purple Rain (სიმღერა)|Purple Rain]]“ (#2 ''Billboard'' Hot 100-ში).<ref name=princeBBhits /> 1984 წელს მუსიკოსს აშშ-ში ჰქონდა ერთდროულად #1 ალბომიც, სინგლიც და ფილმიც{{sfn|გულა|2008|p=482}}: პირველად მსოფლიო ისტორიაში შემსრულებელმა ასეთ შედეგებს მიაღწია{{sfn|ლაიტი|2014|p=181}}. ალბომი ''Purple Rain'' ''Rolling Stone''-ის [[ყველა დროის 500 საუკეთესო ალბომი]]ს სიაში #72 ადგილს იკავებს<ref name="RollingStone">{{cite web|url=http://www.rollingstone.com/music/lists/500-greatest-albums-of-all-time-20120531|title=500 Greatest Albums of All Time|work=Rolling Stone|accessdate=მაისი 6, 2016|date=მაისი 31, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120601013647/http://www.rollingstone.com/music/lists/500-greatest-albums-of-all-time-20120531|archivedate=ივნისი 1, 2012}}</ref>. იგი აგრეთვე შედის ''Time''-ის ყველა დროის 100 საუკეთესო ალბომის სიაში.<ref name="TIMEMagazine">{{Cite news |last=კრუზ|first=გილბერტი |url=http://entertainment.time.com/2006/11/02/the-all-time-100-albums/slide/purple-rain-1984/ |title=The All-Time 100 Albums |work=[[Time (ჟურნალი)|Time]] |date=თებერვალი 22, 2011 |accessdate=მაისი 3, 2016}}</ref> დისკმა მიიღო პირველი პრინსის ორი „გრემიდან“ - ვოკალური დუეტის ან ჯგუფის საუკეთესო როკ-შესრულების და საუკეთესო ვიზუალური მედიის კატეგორიებში.<ref name=GMP/> მას შემდეგ, რაც [[ტიპერ გორი|ტიპერ გორმა]] შეიტყო, რომ მისი 11 წლის შვილი კარინა უსმენდა პრინსის „[[Darling Nikki]]“-ს (რომელიც სკანდალურად ცნობილი გახდა სექსუალური თემატიკით და [[მასტურბაცია|მასტურბაციის]] ხსენებით), მან დააარსა „მშობლების მუსიკალური რესურსების ცენტრი“.<ref>{{cite web|last=სიგელი |first=რობერტ|url=http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=4279560 |title=Tipper Gore and Family Values : NPR Music |publisher=NPR |accessdate=ივლისი 18, 2009}}</ref> უკანასკნელი ითხოვა მუსიკალურ პროდუქციაზე სპეციალური სტიკერის „[[Parental Advisory]]“ გამოყენებას, რაც მყიდველს ამცნობდა, რომ ესა თუ ის ჩანაწერი შეიცავდა არასრულწლოვანი პირებისთვის არასასურველ ტექსტებს. მუსიკალური ინდუსტრია ამ ინიციატივას დადებითად გამოეხმაურა.<ref>{{cite web| last = მაკდონალდი| first = კამერონ| title = Treating Dandruff by Decapitation| work = Stylus| date = იანვარი 23, 2006| url = http://www.stylusmagazine.com/articles/playing_god/treating-dandruff-by-decapitation.htm| accessdate = 2017-06-01| archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304000120/http://www.stylusmagazine.com/articles/playing_god/treating-dandruff-by-decapitation.htm| archivedate = 2016-03-04}}</ref> 1985 წელს პრინსმა გამოაცხადა, რომ აღარ განაგრძობდა კონცერტებს და ვიდეოების გადაღებას შემდეგი ალბომის გამოშვების შემდეგ. ეს ალბომი, 1985 წლის ''[[Around the World in a Day]]'', ''Billboard'' 200-ში #1 ადგილს სამი კვირის განმავლობაში იკავებდა. ალბომიდან გამოიცა სინგლი „[[Raspberry Beret]]“, რომელიც ''Billboard'' Hot 100-ში #2 პოზიციამდე მივიდა, ხოლო „[[Pop Life (პრინსის სიმღერა)|Pop Life]]“ #7 იყო.<ref name=princeBBhits>{{cite magazine |last1=Wete |first1=Brad |last2=Letkemann |first2=Jessica |last3=Caulfield |first3=Keith |date=June 24, 2013 |title=Prince's 20 Biggest Billboard Hits |url=http://www.billboard.com/articles/list/1495342/princes-20-biggest-billboard-hits |magazine=[[Billboard (magazine)|Billboard]] |accessdate=April 22, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20151219000224/http://www.billboard.com/articles/list/1495342/princes-20-biggest-billboard-hits |archive-date=December 19, 2015}}</ref> 1986 წელს გამოვიდა ''[[Parade (პრინსის ალბომი)|Parade]]''. რომელიც ''Billboard'' 200-ში #3 იყო, ხოლო რიტმ-ენდ-ბლუზურ ჩარტში #2-ს იკავებდა. აქედან პირველი სინგლი „[[Kiss (პრინსის სიმღერა)|Kiss]]“, ლუის ფალკოს ქორეოგრაფიით, ''Billboard'' Hot 100-ში #1 იყო.<ref name=princeBBhits /> (საგულისხმოა, რომ ეს სიმღერა სინანდვილეში პრინსის დამატებით პროექტ [[Mazarati]]-სთვის შეიქმნა). იმავე წელს გამოვიდა „[[Manic Monday]]“, რომელიც პრინსის მიერ [[The Bangles]]-ისთვის დაიწერა. სინგლი Hot 100-ში #2 პოზიციამდე ავიდა. ალბომი ''Parade'' იყო საუნდტრეკი მუსიკოსის მეორე ფილმიდან „[[ალუბლის მთვარის ქვეშ]]“. პრინსი თავად იყო მისი რეჟისორი და ერთ-ერთ როლსაც ასრულებდა. მიუხედავად იმისა, რომ ალბომი პლატინის სტატუსით აღინიშნა,<ref>{{cite news |last=კალია|first=მაიკლ |date=აპრილი 21, 2016 |title=A Look Back at Prince in the Movies |url=http://blogs.wsj.com/speakeasy/2016/04/21/a-look-back-at-prince-in-the-movies/ |newspaper=[[The Wall Street Journal]] |accessdate=აპრილი 22, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160422124515/http://blogs.wsj.com/speakeasy/2016/04/21/a-look-back-at-prince-in-the-movies/ |archive-date=აპრილი 22, 2016}}</ref> ფილმმა მიიღო [[ოქროს ჟოლოს დაჯილდოება|ოქროს ჟოლო]]ს ჯილდო ყველაზე ცუდი სურათისთვის (ისევე, როგორც ფილმმა „[[იხვი ჰოვარდი (ფილმი)|იხვი ჰოვარდი]]“), ხოლო პრინსმა - ყველაზე ცუდი რეჟისორისთვის, ყველაზე ცუდი მსახიობისთვის და ყველაზე ცუდი ორიგინალური სიმღერისთვის („Love or Money“).<ref>{{cite web|url=http://www.razzies.com/|title=R.I.P. Razzie "Winner" and Under the Cherry Moon Star Prince... |publisher=[[Golden Raspberry Awards]] |accessdate=აპრილი 22, 2016 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160413212505/http://www.razzies.com/ |archivedate=აპრილი 13, 2016 }}</ref>{{sfn|კორსონი|2016|p=196}} 1986 წელს დაიწყო მუსიკოსის გამოსვლების სერია სახელწოდებით [[Hit n Run – Parade Tour]]. ამ ტურნეს დასასრულს პრინსმა The Revolution დაშალა და გათავისუფლდა ვოკალისტების დუეტისგან [[Wendy & Lisa]]<ref name=raftery />. მიუხედავად იმისა, რომ ბრაუნ მარკმა კოლექტივი დატოვა, კლავიშისტი დოქტორ ფინკი დარჩა. ახალ წევრებს შორის იყვნენ [[მიკო უივერი]] (გიტარა), [[ატლანტა ბლისი]] (საყვირი) და [[ერიკ ლიდსი]] (საქსოფონი){{sfn|მოსკოვიცი|2015|pp=483–489}}. ===1987–1991: კვლავ სოლო და ''Sign o' the Times''=== The Revolution-ის დაშლამდე პრინსი მუშაობდა ორ დამოუკიდებელ პროექტზე - ჯგუფის ალბომზე ''[[Dream Factory (ალბომი)|Dream Factory]]'' და სოლო ჩანაწერზე ''[[Camille (პრინსის ალბომი)|Camille]]''.{{sfn|დრეიპერი|2008|pp=76–78}} განსხვავებით ჯგუფის წინა ალბომებისგან, ''Dream Factory'' გამოირჩეოდა ჯგუფის ყველა წევრის მიერ შეტანილი წვლილით და Wendy & Lisa-ს წამყვანი ვოკალებით{{sfn|დრეიპერი|2008|pp=76–78}}. ''Camille''-ში პრინსმა აგრეთვე შექმნა ანდროგინული პიროვნება - მან ვოკალი დაამუშავა ისე, რომ ჟღერდა უფრო ნაზი, ქალის ტიპის ხმა. The Revolution-ის შემდეგ პრინსმა ორივე ალბომისთვის გამზადებული მასალა შეაგროვა, დაამატა ახალი სიმღერები და მოამზადა სამდისკიანი ''[[Crystal Ball (გამოუცემელი ალბომი)|Crystal Ball]]''.{{sfn|დრეიპერი|2008|p=80}} Warner Bros.-მა პრინსი აიძულა, მასალა ორ დისკამდე შეემოკლებინა. შედეგად მიღებული ''[[Sign o' the Times]]'' 1987 წლის 31 მარტს გამოვიდა<ref name="Billboard Sign o the times">{{cite web|first=სტივენ თომას |last=ერლეუაინი |url={{BillboardURLbyName|artist=prince|chart=all}} |title=Sign 'O' the Times |work=Billboard |accessdate=მარტი 3, 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130509100710/http://www.billboard.com/artist/351039/prince/chart |archivedate=მაისი 9, 2013}}</ref>. ალბომი ''Billboard'' 200-ში #6 პოზიციამდე ავიდა<ref name="Billboard Sign o the times" />. პირველი სინგლი, „[[Sign o' the Times (სიმღერა)|Sign o' the Times]]“ Hot 100-ში #3 პოზიამდე ავიდა.<ref name="Prince chart history billboard">{{cite web|url= {{BillboardURLbyName|artist=prince|chart=all}}|archiveurl= https://web.archive.org/web/20080610060841/{{BillboardURLbyName|artist=prince|chart=all}}|archivedate= ივნისი 10, 2008|title=Artist Chart History&nbsp;– Prince|work=Billboard|accessdate=იანვარი 13, 2009}}</ref> შემდეგი, „[[If I Was Your Girlfriend]]“, 67-ზე მოხვდა, თუმცა რიტმ-ენდ-ბლუზის ჩარტში #12 იყო.<ref name="Prince chart history billboard" /> მესამე სინგლი, დუეტი [[შინა ისტონი|შინა ისტონთან]] „[[U Got the Look]]“ Hot 100-ში #2 იყო, ხოლო რიტმ-ენდ-ბლუზის ჩარტში - #11.<ref name="Prince chart history billboard" /> უკანასკნელი სინგლი, „[[I Could Never Take the Place of Your Man]]“, Hot 100-ში #10 ადგილს იკავებდა, რიტმ-ენდ-ბლუზის ჩარტში კი #14-ს.<ref name="Prince chart history billboard" /> [[Pazz & Jop]]-ის გამოკითხვაში დისკმა ალბომის წლის წოდება მოიპოვა და გაიყიდა 3.2 მილიონი ასლის სახით{{sfn|დრეიპერი|2008|p=81}}. ევროპაში იგი წარმატებული იყო, რასაც ახლდა მსოფლიო ტურნეც. შეკრიბა რა ახალი ჯგუფი The Revolution-ის დარჩენილი მუსიკოსებისგან, პრინსმა დაამატა [[ლევი სისერ უმცროსი]], კლავიშისტი ბონი ბოიერი და მოცეკვავე/ქორეოგრაფი [[კეტ გლოვერი]]{{sfn|გრეგორი|1995|p=246}}. ახალი დრამერი იყო [[შეილა ესკოვედო]]. ჯგუფის შემადგენლობის დარჩენილ ნაწილს შეადგენდნენ დოქტორ ფინკი, მიკო უივერი, ერიკ ლიდსი, ატლანტა ბლისი და The Bodyguards (ჯერომი, უოლო სეფორდი და გრეგ ბრუკსი). ამ ჯგუფმა წარმატებით ჩაატარა [[Sign o' the Times Tour]], ამიტომ Warner Bros.-ის და პრინსის მენეჯერებმა გადაწყვიტეს მისი აშშ-შიც გამართვა, რათა ალბომის გაყიდვებიც აემაღლებინათ {{sfn|დრეიპერი|2008|pp=86–87}}{{sfn|ჰენი|2004|p = 118}}. უკვე ახალი ალბომის მომზადების წინ პრინსი იძულებული იყო აშშ-ში ტურნე დაეწყო{{sfn|დრეიპერი|2008|pp=86–87}}. თუმცა, ტურნეს ბოლო ორი კონცერტი გადაიღეს. დამატებითი კადრები მოგვიანებით მომზადდა სტუდიებში [[Paisley Park]]{{sfn|დრეიპერი|2008|pp=86–87}} და 1987 წლის 20 ნოემბერში გამოვიდა საკონცერტო ვიდეო ''[[Sign o' the Times (ფილმი)|Sign o' the Times]]''. ამ ნამუშევარს წილად ხვდა უფრო დადებითი შეფასებები, ვიდრე წინა მცდელობას „[[ალუბლის მთვარის ქვეშ]]“, თუმცა გაქირავებიდან შემოსავალი უმნიშვნელო იყო და ფილმი კინოთეატრებიდან მალე გაქრა.{{sfn|ჰენი|2004|p = 118}} შემდეგი ალბომი უნდა ყოფილიყო ''[[The Black Album (პრინსის ალბომი)|The Black Album]]''.{{sfn|დრეიპერი|2008|p=90}} მასში დაგეგმილი იყო მეტი ინსტრუმენტული ნაწილის, ფანკის და რიტმ-ენდ-ბლუზის შეტანა, ვიდრე წინა ნაშრომებში {{sfn|დრეიპერი|2008|p=92}}, ისევე, როგორც ექსპერიმენტები [[ჰიპ-ჰოპ მუსიკა|ჰიპ-ჰოპთან]] სიმღერებში „Bob George“ და „Dead on It“. დაგეგმილი იყო ალბომის მონოქრომული გარეკანით გამოცემა, მასზე მხოლოდ კატალოგში არსებული დისკის ნომრის მითითებით. დაიბეჭდა 500 000 ასლი{{sfn|დრეიპერი|2008|p=91}}, მაგრამ პრინსმა ჩათვალა, რომ ჩანაწერი „ბოროტი“ იყო და ალბომი გაყიდვაში არ გაუშვეს{{sfn|ჰენი|2004|pp = 121–122}}. Warner Bros.-მა იგი 1994 წელს შეზღუდული ტირაჟით დაბეჭდა. აღნიშნული მოვლენების შემდეგ პრინსი სტუდიას რვა კვირის თავზე დაუბრუნდა და ჩაწერა ''[[Lovesexy]]'', რომელიც 1988 წლის 10 მაისს გამოვიდა. იგი ''The Black Album''-თან მიმართებაში სულიერად საპირისპირო როლს თამაშობს{{sfn|დრეიპერი|2008|p=93}}. ყოველი სიმღერა პრინსის სოლო ნამუშევარია, გარდა „Eye No“-სი, რომელიც ჩაიწერა ჯგუფთან ერთად. ''Lovesexy'' ''Billboard'' 200-ში #11 პოზიციამდე ავიდა, ხოლო რიტმ-ენ-ბლუზის ჩარტში - #5-მდე.<ref name="Lovesexy billboard">{{cite web|url={{BillboardURLbyName|artist=prince|chart=all}} |title=Lovesexy |work=Billboard |accessdate=იანვარი 13, 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130509100710/http://www.billboard.com/artist/351039/prince/chart |archivedate=მაისი 9, 2013}}</ref> წამყვანი სინგლი, „[[Alphabet St.]]“ Hot 100-ში #8 იყო, ხოლო რიტმ-ენდ-ბლუზის ჩარტში - #3<ref name="Billboard Sign o the times" />. იგი 750 000 ასლის სახით გაიყიდა{{sfn|დრეიპერი|2008|p=94}}. The Revolution-ის შემდგომ ჯგუფთან ერთად (The Bodyguards-ის გარეშე) პრინსმა სამ ეტაპად [[Lovesexy World Tour|ტურნე გამართა]], 84 კონცერტის სახით. მიუხედავად იმისა, რომ მსმენელებმა იგი დადებითად შეაფასეს, წარმოების ხარჯები, რთული სასცენო დიზაინის და ატრიბუტიკის გამო მაღალი იყო{{sfn|ჰენი|2004|pp = 152–153}}{{sfn|დრეიპერი|2008|p=95}}. [[ფაილი:Prince by jimieye.jpg|thumb|left|220პქ|upright|პრინსი, [[Nude Tour]], 1990]] 1989 წელს პრინსმა მიიღო მონაწილეობა [[მადონა (მომღერალი)|მადონას]] ''[[Like a Prayer]]''-ის ჩაწერაში, იყო რა სიმღერის „Love Song“ თანაავტორი და დაუკრა ელექტროგიტარაზე (ალბომის ანოტაციებში მითითების გარეშე) სიმღერებში „[[Like a Prayer (სიმღერა)|Like a Prayer]]“, „[[Keep It Together (სიმღერა)|Keep It Together]]“ და „Act of Contrition“. მან აგრეთვე დაიწყო მუშაობა რამდენიმე მუსიკალურ პროექტზე, მათ შორის - ''[[პრინსის გამოუცემელი პროექტები|Rave Unto the Joy Fantastic]]''-ზე და ფილმის „[[გრაფიტის ხიდი]]“ ადრეულ სცენარზე{{sfn|ჰენი|2004|pp = 155–156}}{{sfn|დრეიპერი|2008|p=96}}, თუმცა ორივეზე მუშაობა შეწყდა, როდესაც [[ტიმ ბარტონი|ტიმ ბარტონმა]] სთხოვა, დაეწერა სიმღერები ფილმისთვის „[[ბეტმენი (1989 წლის ფილმი)|ბეტმენი]]“. სტუდიაში პრინსმა შექმნა ცხრასიმღერიანი მასალა, რომელიც Warner Bros.-მა საუნდტრეკად 1989 წლის 20 ივნისს გამოსცა. ''[[Batman (ალბომი)|Batman]]'' ''Billboard'' 200-ში #1 პოზიციას იკავებდა<ref name="batman billboard">{{cite web|first=სტივენ თომას |last=ერლეუაინი |url={{BillboardURLbyName|artist=prince|chart=all}} |title=Batman |work=Billboard |accessdate=იანვარი 13, 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130509100710/http://www.billboard.com/artist/351039/prince/chart |archivedate=მაისი 9, 2013}}</ref> და 4.3 მილიონი ასლის სახით გაიყიდა{{sfn|ჰენი|2004|p = 157}}, ხოლო სინგლი „[[Batdance]]“ ''Billboard''-ის და რიტმ-ენდ-ბლუზის ჩარტის სათავეებში მოხვდა.<ref name="Billboard Sign o the times" /> სინგლი „[[The Arms of Orion]]“, ჩაწერილი [[შინა ისტონი|შინა ისტონთან]], მოხვდა ჩარტის #36 ადგილზე, ხოლო „[[Partyman]]“ (ჩაწერილი [[ანა ფანტასტიკი|ანა ფანტასტიკთან]], რომელიც იმ პერიოდში პრინსის მეგობარი გოგონა იყო) Hot 100-ში #18 იყო (რიტმ-ენდ-ბლუზის ჩარტში - #5). სასიყვარულო ბალადა „[[Scandalous!]]“ რიტმ-ენდ-ბლუზის ჩარტში #5 ადგილს იკავებდა<ref name="Billboard Sign o the times" />. საუნდტრეკზე მუშაობის ფარგლებში არსებული კონტრაქტის მიხედვით საგამომცემლო უფლებები პრინსმა მთლიანად Warner Bros.-ს გადასცა. 1990 წელს პრინსი დაუბრუნდა საკონცერტო შემოქმედებას [[Nude Tour]]-ის ჩატარებით. ბონი ბოიერის, შეილა ესკოვედოს, ვალტორნების და სხვა ელემენტების გარეშე, პრინსმა იმოგზაურა კლავიშისტ [[რონი გეინზი]]ს, დრამერ [[მაიკლ ბლენდი]]ს და მოცეკვავეთა ტრიო The Game Boyz-ის ([[ტონი მ.]], კირკი ჯეი და დეიმონ დიქსონი) თანამონაწილეობით. ევროპული და იაპონური ტურნეები კომერციულად წარმატებული გამოდგა, მიუხედავად მოკლე სეტლისტის, რომელშიც მხოლოდ ჰიტები შეიტანეს.{{sfn|ჰენი|2004|p = 166}} წლის განმავლობაში დასრულდა მუშაობა „გრაფიტის ხიდის“ სცენარზე და [[Graffiti Bridge (ალბომი)|ამავე სახელწოდების ალბომზეც]]. Warner Bros. თავდაპირველად არ აპირებდა ფილმის დაფინანსებას, მაგრამ პრინსმა დაარწმუნა, რომ იგი „იისფერი წვიმის“ გაგრძელება იქნებოდა და მონაწილეობას მიიღებდნენ The Time-ის ორიგინალური წევრებიც. საბოლოოდ, კომპანია დათანხმდა.{{sfn|დრეიპერი|2008|p=104}} გამოცემული 1990 წლის 20 ივნისს, ალბომი მოხვდა ''Billboard'' 200-ის და რიტმ-ენდ-ბლუზის ჩარტის #6 პოზიციაზე.<ref name="Graffiti Bridge billboard">{{cite web|url={{BillboardURLbyName|artist=prince|chart=all}} |title=Graffiti Bridge |work=Billboard |accessdate=იანვარი 13, 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130509100710/http://www.billboard.com/artist/351039/prince/chart |archivedate=მაისი 9, 2013}}</ref> სინგლი „[[Thieves in the Temple]]“ Hot 100-ის #6 პოზიციამდე ავიდა, ხოლო რიტმ-ენდ-ბლუზის ჩარტში #1 გახდა<ref name="Billboard Sign o the times" />. „[[Round and Round (ტევინ კემპბელის სიმღერა)|Round and Round]]“ აშშ-ში #12 გახდა, რიტმ-ენდ-ბლუზის ჩარტში #2 ადგილით. მან წარმატება მოუტანა მოზარდობის ასაკში მყოფ [[ტევინ კემპბელი|ტევინ კემპბელს]] (რომელიც ასევე თამაშობდა ფილმში). „გრაფიტის ხიდი“ გამოვიდა 1990 წლის 20 ნოემბერს, მაგრამ გაქირავებაში ჩავარდა და მხოლოდ 4.2 მილიონი აშშ დოლარი შეაგროვა{{sfn|დრეიპერი|2008|p=105}}. როგორც ფილმის, ასევე ალბომის გამოსვლის შემდეგ, The Revolution-ის დარჩენილმა წევრებმა, მიკო უივერმა და დოქტორ ფინკმა, პრინსის ჯგუფი დატოვეს. ===1991–1994: The New Power Generation, ''Diamonds and Pearls'' და შეცვლილი სახელი=== [[ფაილი:Yellow Cloud.jpg|thumb|upright|პრინსის გიტარა Yellow Cloud.]] [[ფაილი:Prince logo.svg|thumb|right|upright|წარმოსათქმელად რთული სიმბოლო (რომელსაც „სიყვარულის სიმბოლო #2“ უწოდეს).]] 1991 წელს წარმოდგენილი იქნა პრინსის ახალი ჯგუფი, [[The New Power Generation]]. გიტარისტ მიკო უივერის და კლავიშისტ დოქტორ ფინკის შემდეგ კოლექტივში მოვიდნენ ბასისტი [[სონი ტ.]], [[ტომი ბარბარელა]] (კლავიშებიანები) და სასულე ორკესტრი The Hornheads. წევრებს შორის აგრეთვე იყვნენ ლევი სისესი (გიტარა), [[როუზი გეინზი]], [[მაიკლ ბლენდი]] და The Game Boyz. მუსიკოსების მნიშვნელოვანი წვლილით ჩაწერილი ''[[Diamonds and Pearls]]'' 1991 წლის 1 ოქტომბერს გამოვიდა. მოხვდა რა ''Billboard'' 200-ის #3 პოზიციაზე,{{sfn|ჰენი|2004|p = 177}}, იგი პოპულარული გახდა რამდენიმე ჰიტური სინგლით. პირველი იყო „[[Gett Off]]“ (#21 - Hot 100, #6 - რიტმ-ენდ-ბლუზის ჩარტი), „[[Cream (პრინსის სიმღერა)|Cream]]“ (აშშ - #1, მეხუთე პრინსის კარიერაში), „[[Diamonds and Pearls (სიმღერა)|Diamonds and Pearls]]“ (#3 - Hot 100, #1 - რიტმ-ენდ-ბლუზის ჩარტი) და „[[Money Don't Matter 2 Night]]“ (#23 - Hot 100, #14 - რიტმ-ენდ-ბლუზის ჩარტი).<ref name="billboard1">{{cite web|url={{BillboardURLbyName|artist=prince|chart=all}} |title=Discography (more) – Prince&nbsp;– Sign 'O' the Times |work=Billboard |date=მაისი 9, 1987 |accessdate=ივლისი 18, 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130509100710/http://www.billboard.com/artist/351039/prince/chart |archivedate=მაისი 9, 2013}}</ref> 1992 წელს The New Power Generation-გამოსცა ''[[Love Symbol Album]]''<ref>[http://www.discogs.com/artist/Prince+%26+The+New+Power+Generation Prince & The New Power Generation Discography] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090205091550/http://www.discogs.com/artist/Prince%2B%26%2BThe%2BNew%2BPower%2BGeneration |date=February 5, 2009 }}. [[discogs]]. წაიკითხვის თარიღი: აპრილი 15, 2009.</ref>, რომლის გარეკანზე შემსრულებლის სახელის სანაცვლოდ გამოტანილი იყო მხოლოდ წარმოსათქმელად რთული სიმბოლო (რომელსაც „სიყვარულის სიმბოლო #2“ უწოდეს).<ref name="nytimes_07-11-02">{{Cite news|first=ენდრიუ |last=კარტერი |url=http://www.citypages.com/1999-06-23/news/the-people-formerly-known-as-fans/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20081014192125/http://www.citypages.com/1999-06-23/news/the-people-formerly-known-as-fans/ |url-status=dead |archive-date=ოქტომბერი 14, 2008 |title=The People Formerly Known as Fans |publisher=City Pages |date=ივნისი 23, 1999 |accessdate=დეკემბერი 12, 2007 |df= }}</ref> ალბომმა ''Billboard'' 200-ში #5 პოზიცია დაიკავა.<ref>{{cite web| title = Billboard Chart positions for Prince | url = {{BillboardURLbyName|artist=prince & the new power generation|chart=all}} | accessdate =მაისი 29, 2010}}</ref> ლეიბლს სურდა პირველი სინგლის სახით „[[7 (სიმღერა)|7]]“-ის გამოცემა, მაგრამ პრინსმა აირჩია „[[My Name Is Prince]]“, თვლიდა რა, რომ [[ჰიპ-ჰოპ მუსიკა|ჰიპ-ჰოპი]]ს სტილის ეს სიმღერა მოეწონებოდა იმავე მაყურებლებს, რომლებმაც წინა ალბომი შეიძინეს.{{sfn|ჰენი|2004|p = 187}} პრინსმა თავისი გაიტანა. სინგლი ''Billboard'' Hot 100-ში #36, ხოლო რიტმ-ენდ-ბლუზის ჩარტში - #23 ადგილს იკავებდა. შემდეგი, „[[Sexy MF]]“, Hot 100-ში #66 იყო, ხოლო რიტმ-ენდ-ბლუზის ჩარტში - #76. ლეიბლის ფავორიტი „7“ #7 ადგილამდე ავიდა.<ref name="billboard1" /> ''Love Symbol Album'' მსოფლიოში 2.8 მილიონი ასლის ოდენობით გაიყიდა.{{sfn|ჰენი|2004|p = 187}} 1990 და 1991 წელს წარუმატებელი მცდელობის შემდეგ{{sfn|ჰენი|2004|pp = 192–193}} Warner Bros.-მა 1993 წელს გამოსცა პრინსის სამდისკიანი კომპილაცია ''[[The Hits/The B-Sides]]''. მასში შეტანილია მუსიკოსის იმ დროისთვის არსებული ყველა ჰიტური სინგლი (გარდა „[[Batdance]]“-ის და „[[ბეტმენი (1989 წლის ფილმი)|ბეტმენი]]ს“ საუნდტრეკის სხვა სიმღერების). მესამე დისკზე აგრეთვე მოხვდა მრავალი [[A-მხარე და B-მხარე|B-მხარე]]. კომპილაციაში, ამასთან, შეტანილია The Revolution-ის „Power Fantastic“ და როუზი გეინზთან ერთად შესრულებული „[[Nothing Compares 2 U]]“. კიდევ ორი სიმღერა, მანამდე გამოუცემელი „[[Pink Cashmere]]“ და „[[Peach (სიმღერა)|Peach]]“ ალბომის პრომო სინგლების სახით გამოუშვეს. 1993 წელს, როდესაც Warner Bros.-მა უარი თქვა სწრაფი ტემპით პრინსის მორიგი სიმღერების დიდი რაოდენობით გამოცემაზე<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.com/news/magazine-36107590|title=Why did Prince change his name to a symbol?|publisher=BBC News|accessdate=მაისი 5, 2016|date=აპრილი 22, 2016|first=ჯესიკა|last=ლასენჰოპი}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.legalcheek.com/2016/04/prince-hated-contract-law-so-much-he-once-changed-his-name-to-an-unpronounceable-symbol/|title=Prince hated contract law so much he once changed his name to an unpronounceable symbol|work=Legal Cheek}}</ref>, მუსიკოსმა სახელი [[File:Prince logo.svg|x22px]]-ით შეიცვალა (მასში შეთავსებული იყო ორი სქესის სიმბოლო, მამრობითის, ♂ და მდედრობითის, ♀<ref name="nytimes_07-11-02" />). ბეჭდვით მედიაში მისი გამოყენების ხელშეწყობის მიზნით, Warner Bros. იძულებული გახდა, გაევრცელებინა [[დისკეტა|დისკეტები]] შრიფტით, რომელიც აღნიშნულ სიმბოლოს შეიცავდა.<ref>{{cite news |first=ბრაიან |last=ფელდმანი |url=http://nymag.com/following/2016/04/princes-legendary-floppy-disk-symbol-font.html|accessdate=მაისი 5, 2016 |title=The Legend of Prince's Special Custom-Font Symbol Floppy Disks |newspaper=[[New York (ჟურნალი)|New York]] |date=აპრილი 21, 2016 }}</ref> მას „სიყვარულის სიმბოლო“ ეწოდა. 2000 წლამდე მუსიკოსი თავის თავს უწოდებდა ასე - „The Artist Formerly Known as Prince“ ({{lang-ka|შემსრულებელი, მანამდე ცნობილი, როგორც პრინსი}}) ან უბრალოდ „The Artist“ ({{lang-ka|შემსრულებელი}})<ref name="bass player"/>. ===1994–2000: აქტიური კარიერა და ''The Gold Experience''=== 1994 წლიდან პრინსმა ალბომების გამოცემა სწრაფი ტემპით დაიწყო - გათავისუფლებულმა Warner Bros.-თან კონტრაქტით გათვალისწინებული ვალდებულებებისგან. როგორც თავად ამბობდა, ლეიბლი მას შემოქმედებით თავისუფლებას უზღუდავდა და ითხოვდა, ალბომები უბრალოდ დროდადრო მოემზადებინა. მან Warner Bros. აგრეთვე დაადანაშაულა ''Love Symbol Album''-ის კომერციულად ჩავარდნაში, მისი თქმით, კომპანია მის მარკეტინგზე არ ზრუნავდა. სწორედ ამის გამო ''[[The Black Album (პრინსის ალბომი)|The Black Album]]'' დაგეგმილიდან შვიდი წლის შემდეგ საბოლოოდ გამოიცა, თუმცა მანამდე [[ბუტლეგური ჩანაწერი]]ს სახით ვრცელდებოდა. Warner Bros., საბოლოოდ, დანებდა და მუსიკოსს ნება დართო, გამოეცა ''[[Come (პრინსის ალბომი)|Come]]''-იც. შედეგი ალბომი, ''[[The Gold Experience]]'', გამოვიდა იმავე პერიოდში, რაც ''Love Symbol''-ის დროს ჩაწერილი მასალა. Warner Bros.-ის ნებართვით, „[[The Most Beautiful Girl in the World (პრინსის სიმღერა)|The Most Beautiful Girl in the World]]“ გამოვიდა მცირე ლეიბლზე [[Bellmark Records]], 1994 წლის თებერვალში. იგი მოულოდნელად აშშ-ში ''Billboard'' Hot 100-ში #3 გახდა, ხოლო სხვა ქვეყნებში - #1. თუმცა, შემდგომმა გამოცემებმა ნაკლები წარმატება იქონიეს. მიუხედავად ამისა, ლეიბლი მოითხოვდა ''The Gold Experience''-ის გამოცემას,რაც საბოლოოდ, 1995 წლის სექტემბერში მოხდა. დისკის დებიუტი ''Billboard'' 200-ში პირველივე ადგილით შედგა, თუმცა მოგვიანებით ალბომი ტირაჟიდან გაქრა. ''[[Chaos and Disorder]]'', გამოცემული 1996 წელს, Warner Bros.-ისთვის შექმნილი ახალი მასალით უკანასკნელი ალბომი იყო - ისევე, როგორც პრინსის ერთ-ერთი კომერციულად ნაკლებად წარმატებული ნამუშევარი. წლის ბოლოს მან, უკვე Warner Bros.-ის გარეშე, სცადა დაბრუნება და გამოუშვა 36 სიმღერისგან, 3 დისკისგან შემდგარი ''[[Emancipation (პრინსის ალბომი)|Emancipation]]''. ლეიბლზე [[NPG Records]] გამოცემული ეს ჩანაწერი [[EMI]]-ს დისტრიბუციით ვრცელდებოდა. ამჯერად მუსიკოსმა არ გამოიყენა ''Controversy Music''&nbsp;– ''ASCAP''-ის სახელწოდება - გამომცემლის სახით ალბომზე მიუთითა ''Emancipated Music Inc.''&nbsp;– ''ASCAP''. სერტიფიცირებული პლატინის სტატუსით [[Recording Industry Association of America|RIAA]]-ს მიერ, ''Emancipation'' არის პრინსის მიერ პირველი ალბომი, რომელშიც სხვა შემსრულებლების სიმღერების ვერსიები მოხვდა. მათ შორის არის [[ჯონ ოსბორნი]]ს „[[One of Us (ჯოან ოსბორნის სიმღერა)|One of Us]]“, „[[Betcha by Golly Wow!]]“ (თომას რენდოლფ ბელი და ლინდა კრიდი);<ref>{{cite web |url=http://repertoire.bmi.com/title.asp?blnWriter=True&blnPublisher=True&blnArtist=True&keyID=108308&ShowNbr=0&ShowSeqNbr=0&querytype=WorkID |title=BMI credits for "Betcha By Golly Wow!" |publisher=Repertoire.bmi.com |accessdate=ივლისი 18, 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071030003327/http://repertoire.bmi.com/title.asp?blnWriter=True&blnPublisher=True&blnArtist=True&keyID=108308&ShowNbr=0&ShowSeqNbr=0&querytype=WorkID |archivedate=2007-10-30 }}</ref>; „[[I Can't Make You Love Me]]“ (ჯეიმზ ალენ შემბლინ II და მაიკლ ბარი რაიდი) და „[[La-La (Means I Love You)]]“, (თომას რენდოლფ ბელი და უილიამ ჰერტი).<ref>{{cite web |url=http://repertoire.bmi.com/title.asp?blnWriter=True&blnPublisher=True&blnArtist=True&keyID=819010&ShowNbr=0&ShowSeqNbr=0&querytype=WorkID |title=BMI credits for "La-La Means I Love You" |publisher=Repertoire.bmi.com |accessdate=ივლისი 18, 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071030003332/http://repertoire.bmi.com/title.asp?blnWriter=True&blnPublisher=True&blnArtist=True&keyID=819010&ShowNbr=0&ShowSeqNbr=0&querytype=WorkID |archivedate=2007-10-30 }}</ref> ''[[Crystal Ball (ბოქს-სეტი)|Crystal Ball]]'' მუსიკოსმა 1998 წელს გამოუშვა. ეს არის ხუთდისკიანი ბოქს-სეტი მანამდე გამოუცემელი მასალით. ალბომის დისტრიბუცია ქაოტური იყო. მსმენელების ნაწილმა იგი პრინსის საიტის მეშვეობით ერთი წლით ადრე შეუკვეთა, თუმცა ბოქს-სეტი მათ ხელში ოფიციალური გამოცემიდან მხოლოდ რამდენიმე თვის შემდეგ მოხვდა - როდესაც უკვე სტანდარტულ მაღაზიებში იყიდებოდა. განსხვავება ის იყო, რომ მაღაზიებში წარმოდგენილი იყო ოთხდისკიანი გამოცემა, მეხუთე, ''Kamasutra''-ს გარეშე. მაღაზიებში გამოტანილ გამოცემებს სხვადასხვა შეფუთვები აქვს. პირველი წარმოდგენილი იყო თეთრი გარეკანით და „სიყვარულის სიმბოლოთი“, ხოლო მეორეში ოთხივე დისკი გამჭვირვალე ყუთში მოათავსეს. სამი თვის შემდეგ გამოიცა კიდევ ერთი ახალი ალბომი, ''[[Newpower Soul]]''. ამავე პერიოდში ლეიბლზე [[NPG Records]] გამოვიდა [[ჩაკა ხანი]]ს ''[[Come 2 My House]]'' და [[ლარი გრემი]]ს ''[[GCS2000]]'' - ორივეს ჩაწერაში პრინსი მონაწილეობდა. ამ ჩანაწერების სარეკლამო მიზნით, იგი გამოჩნდა ''[[Vibe (ჟურნალი)|Vibe with Sinbad]]''-ში და [[NBC]]-ის ''[[Today (NBC-ის გადაცემა)|Today]]''-ს მიერ ორგანიზებულ Summer Concert Series-ში. 1999 წელს პრინსი კვლავ წამყვან ლეიბლთან თანამშრომლობდა, ამჯერად - [[Arista Records]]-თან, რომელზეც ''[[Rave Un2 the Joy Fantastic]]'' გამოუშვა. ალბომის მეტი წარმატებისთვის, მან სცადა პრესასთან აქტიურად თანამშრომლობა, გამოჩნდა MTV-ის ''[[Total Request Live]]''-ში, ''[[Larry King Live]]'' (ლარი გრემთან) და სხვა გადაცემებში. თვეების შემდეგ გამოვიდა ახალი ალბომი, ''[[The Vault: Old Friends 4 Sale]]'', პრინსის მიერ კარიერის დროს სხვადასხვა წლებში ჩაწერილი გამოუცემელი მასალით.<ref>{{cite web|title=Prince Sign of the Times|url=https://socialbilitty.com/2016/05/prince-sign-of-the-times/|date=მაისი 8, 2016|publisher=''[[Socialbilitty]]''|accessdate=იანვარი 17, 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170118055451/https://socialbilitty.com/2016/05/prince-sign-of-the-times/|archivedate=იანვარი 18, 2017}}</ref> 1999 წლის 31 დეკემბერს მსმენელებს ჰქონდათ საშუალება, „pay-per-view“ სისტემით ეხილათ კონცერტი ''[[Rave Un2 the Year 2000]]'', რომელშიც შევიდა 17 და 18 დეკემბრის ჩანაწერები, პრინსის მიმდინარე ტურნედან. კონცერტში აგრეთვე მონაწილეობდნენ მიწვეული შემსრულებლები - [[ლენი კრავიცი]], [[ჯორჯ კლინტონი (მუსიკოსი)|ჯორჯ კლინტონი]], ჯიმი რასელი და The Time. შემდეგ წელს კონცერტი ცალკე ვიდეოს სახითაც გამოიცა. ===2000–2007: ცვლილებები, ''Musicology'', სხვა ლეიბლი და ''3121''=== 2000 წლის 16 მაისს მუსიკოსმა შეწყვიტა „სიყვარულის სიმბოლოს“, როგორც ალტერ-ეგოს გამოყენება და დაუბრუნდა „პრინსს“, მას შემდეგ, რაც საგამომცემლო კონტრაქტს [[Warner/Chappell Music|Warner/Chappell]]-თან ვადა ამოეწურა. პრესკონფერენციაზე მან განაცხადა რომ არასასურველი უსიამოვნებებისგან თავისუფალი, უბრუნდებოდა ნამდვილ სახეს. თუმცა, სიმბოლოს კვლავ იყენებდა - ლოგოზე, ალბომებზე და გიტარის სახით, რომელსაც მისი ფორმა ჰქონდა. ''Rave Un2 the Joy Fantastic''-ის გამოცემიდან რამდენიმე წლის განმავლობაში პრინსი ახალი მუსიკას ძირითადად ავრცელებდა სერვისის NPGOnlineLtd.com მეშვეობით (მოგვიანებით იგი NPGMusicClub.com გახდა).<ref>{{cite web|last1=ბაგბი|first1=ტეო|title=Taylor Swift Follows Prince: The Artist Who Tamed the Corporate Giant|url=http://www.thedailybeast.com/articles/2015/06/25/taylor-swift-is-the-new-prince-the-artist-that-tamed-the-corporate-giant.html|website=The Daily Beast|accessdate=მაისი 8, 2016|date=ივნისი 25, 2015}}</ref> 2002 წელს გამოვიდა მუსიკოსის პირველი საკონცერტო ალბომი ''[[One Nite Alone... Live!]]'', რომელშიც შეტანილია ტურნეს [[One Nite Alone...Tour]] ჩანაწერები. ამ სამდისკიან გამოცემაში აგრეთვე შეტანილია კომპოზიციები, რომლებიც კონცერტის შემდეგ ჟღერდა (ცალკე დისკს ''It Ain't Over!'' ეწოდება). ამ პერიოდში მუსიკოსს ჰქონდა ურთიერთობა მსმენელებთან [[NPG Music Club]]-ის მეშვეობით. მათი ნაწილი ესწრებოდა რეპეტიციებს და ყოველწლიურ ღონისძიებებს Paisley Park-ში. მსმენელებისთვის სტუდიებში იმართებოდა სხვადასხვა ტური, ინტერვიუები, განხილვები და მუსიკის მოსმენის საღამოები. მათი ნაწილი შევიდა [[კევინ სმითი]]ს დოკუმენტურ ფილმში, რომელიც ოფიციალურად არ გამოსულა. 2004 წლის 8 თებერვალს პრინსი გამოვიდა გრემის 46-ე დაჯილდოებაზე, [[ბიონსე]]სთან ერთად.<ref name="billboardrys">{{cite news|last1=Rys|first1=Dan|title=Prince and Beyonce at the 2004 Grammy Awards: The Story Behind How the Duet Came Together|url=http://www.billboard.com/articles/news/7341600/prince-beyonce-2004-grammy-awards-duet-producer-ken-ehrlich-interview|accessdate=აპრილი 23, 2016|work=Billboard|date=აპრილი 21, 2016}}</ref><ref name="guardiansweeting">{{cite news|last1=Sweeting|first1=Adam|authorlink1=Adam Sweeting|title=Prince obituary: 'the music flowed out in an unstoppable torrent'|url=https://www.theguardian.com/music/2016/apr/22/prince-obituary|accessdate=აპრილი 23, 2016|work=[[The Guardian]]|date=აპრილი 22, 2016}}</ref> მათ ერთად შეასრულეს „[[Purple Rain (სიმღერა)|Purple Rain]]“, „[[Let's Go Crazy]]“, „[[Baby I'm a Star]]“ და ბიონსეს „[[Crazy in Love]]“.<ref name="usatodayryan">{{cite news|last1=Ryan|first1=Patrick|title=6 of Prince's most legendary live performances you need to see|url=http://www.usatoday.com/story/life/entertainthis/2016/04/21/prince-best-performances/83343520/|accessdate=აპრილი 23, 2016|work=[[USA Today]]|date=აპრილი 21, 2016}}</ref> შემდეგ თვეში პრინსი [[როკ-ენ-როლის დიდების დარბაზი|როკ-ენ-როლის დიდების დარბაზში]] შეიყვანეს.<ref name="mtvwiederhorn">{{cite web|last1=ვიდერჰორნი|first1=ჯონ|title=Kid Rock Makes Jokes, Prince Makes Peace At Rock Hall Ceremony|url=http://www.mtv.com/news/1485768/kid-rock-makes-jokes-prince-makes-peace-at-rock-hall-ceremony/|publisher=MTV News|accessdate=აპრილი 23, 2016|date=მარტი 16, 2004|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211210101139/http://www.mtv.com/news/1485768/kid-rock-makes-jokes-prince-makes-peace-at-rock-hall-ceremony/|archivedate=დეკემბერი 10, 2021}}</ref> ჯილდო მას გადასცეს [[ალიშა კისი|ალიშა კისმა]], [[Big Boi]]-მ და [[André 3000]]-მა ([[OutKast]]).<ref>{{cite news|last1=Brucculieri|first1=Julia|title=Alicia Keys' Rock And Roll Hall Of Fame Speech For Prince Perfectly Captures His Greatness|url=http://www.huffingtonpost.com/entry/alicia-keys-prince-rock-and-roll-hall-of-fame_us_5719439ae4b0d4d3f722d15a|accessdate=აპრილი 23, 2016|work=The Huffington Post|date=აპრილი 21, 2016}}</ref> ცერემონიის დროს მთელი რიგი ჰიტების შესრულების გარდა, პრინსმა დაუკრა [[ჯორჯ ჰარისონი]]სადმი მიძღვნილ ნაწილში, „[[While My Guitar Gently Weeps]]“-ში.<ref>{{cite news|last1=პარელესი|first1=ჯონ|authorlink1=ჯონ პარელესი|title=Prince and Harrison Among Rock Hall of Fame Inductees|url=https://www.nytimes.com/2004/03/16/nyregion/prince-and-harrison-among-rock-hall-of-fame-inductees.html?_r=0|accessdate=აპრილი 23, 2016|work=The New York Times|date=მარტი 16, 2004}}</ref><ref>{{cite news|last1=Nekesa|first1=Mumbi Moody|title=Prince reigns at Rock and Roll Hall of Fame induction|url=http://www.seattlepi.com/ae/music/article/Prince-reigns-at-Rock-and-Roll-Hall-of-Fame-1139706.php|accessdate=აპრილი 23, 2016|work=[[Seattle Post-Intelligencer]]|date=მარტი 16, 2004}}</ref><ref name="timelocker">{{cite news|last1=Locker|first1=Melissa|title=Watch Prince's Show-Stopping Guitar Solo at the Rock and Roll Hall of Fame|url=http://time.com/4303955/prince-guitar-solo-rock-and-roll-hall-of-fame/|accessdate=აპრილი 27, 2016|work=Time|date=აპრილი 21, 2016}}</ref> [[ჯიმი ჰენდრიქსი]]ს ხსოვნისადმი მიძღვნილ ''[[Power of Soul: A Tribute to Jimi Hendrix]]''-ზე მან დაუკრა სიმღერაში „[[Red House (სიმღერა)|Red House]]“.<ref>{{cite news|last1=Greenblatt|first1=Mike|title=Jimi Hendrix: South Saturn Delta & Various Arists: Power Of Soul: A Tribute To Jimi Hendrix|url=http://www.theaquarian.com/2011/05/25/jimi-hendrix-south-saturn-delta-various-arists-power-of-soul-a-tribute-to-jimi-hendrix/|accessdate=აპრილი 25, 2016|work=[[The Aquarian Weekly]]|date=მაისი 25, 2011}}</ref> 2004 წლის აპრილში ლეიბლ [[Columbia Records]]-ზე გამოვიდა ალბომი ''[[Musicology]]'', რომელიც სხვადასხვა ქვეყნის საუკეთესო ხუთეულის სათავეში მოხვდა. აშშ-ში ჩარტებში წარმატებას ხელი შეუწყო იმან, რომ ალბომი თანდართული იყო ბილეთებზე, ამიტომ გაყიდული ალბომების რაოდენობა უდრიდა ბილეთების რიცხვს.<ref>{{cite web| last = დ'ანჯელო| first = ჯო| title = Billboard Sours On Prince's Musicology Sales Experiment: Magazine changes policy on tallying albums sold with tickets| publisher = MTV News| date = მაისი 28, 2004| url = http://www.mtv.com/news/articles/1488027/20040528/prince.jhtml| accessdate = მაისი 6, 2016| archiveurl = https://web.archive.org/web/20100710132424/http://www.mtv.com/news/articles/1488027/20040528/prince.jhtml| archivedate = ივლისი 10, 2010}}</ref> სამი თვის შემდეგ ''[[Spin (ჟურნალი)|Spin]]''-მა პრინსს უწოდა ყველა დროის უდიდესი ლიდერი მუსიკაში.<ref>{{cite web|url=http://www.contactmusic.com/news-article/prince-tops-frontmen-poll|title=Prince Tops Frontmen Poll|date=ივლისი 27, 2004|publisher=[[Contactmusic.com]]|archiveurl=https://www.webcitation.org/6Hjd4p0fC?url=http://www.contactmusic.com/news-article/prince-tops-frontmen-poll|archivedate=2013-06-29|url-status=live|accessdate=ივნისი 29, 2013}}</ref> იმავე წელს ''Rolling Stone'' იგი დაასახელა ყველაზე შემოსავლიან შემსრულებლად, ყოველწლიური 56.5 მილიონი აშშ დოლარით<ref>{{cite news| title = Prince Crowned 'Top Music Earner' |publisher=BBC News| date = თებერვალი 9, 2005| url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/4251227.stm|accessdate=მაისი 12, 2016}}</ref>. [[Pollstar]]-ის მონაცემებით, აშშ-ში [[Musicology Tour]]-მა ყველაზე დიდი შემოსავალი იქონია. პრინსმა მის ფარგლებში წარმოადგინა 96 კონცერტი. დასასწრები ბილეთის საშუალო ფასი 61 აშშ დოლარს შეადგენდა. ''Musicology''-მ ორი გრემი მიიღო, როგორც საუკეთესო მამაკაცი რიტმ-ენდ-ბლუზის შემსრულებლის („[[Call My Name (პრინსის სიმღერა)|Call My Name]]“), ასევე საუკეთესო ტრადიციული რიტმ-ენდ-ბლუზური ვოკალისთვის („[[Musicology (სიმღერა)|Musicology]]“). ჩანაწერი აგრეთვე ნომინირებული იყო საუკეთესო რიტმ-ენდ-ბლუზური სიმღერის და ალბომის კატეგორიებში. „[[Cinnamon Girl (პრინსის სიმღერა)|Cinnamon Girl]]“ მოხვდა საუკეთესო მამაკაცი ვოკალისტის ნომინაციებში. ''Rolling Stone''-მა პრინსი ყველა დროის 100 უდიდესი შემსრულებლის სიაში #27 ადგილზე დაასახელა.<ref name="rollingstone2004" /> 2005 წლის აპრილში პრინსმა და [[En Vogue]]-მა შეასრულეს დამატებითი ვოკალები [[სტივი უანდერი]]ს „[[So What the Fuss]]“-ის ჩაწერისას.<ref>{{cite web| title = So What the Fuss credits| work=Discog| url = http://www.discogs.com/Stevie-Wonder-So-What-The-Fuss/release/736771}}</ref> 2005 წლის ბოლოს პრინსმა [[Universal Records]]-თან კონტრაქტი გააფორმა და შემდეგი წლის 21 მარტს გამოსცა ''[[3121 (ალბომი)|3121]]''. მისი პირველი სინგლი იყო „[[Te Amo Corazón]]“, რომლის ოფიციალური ვიდეო [[სალმა ჰაიეკი|სალმა ჰაიეკმა]] გადაიღო. ვიდეოში თამაშობს არგენტინელი მსახიობი და მომღერალი [[მია მაესტრო]]. მეორე სინგლის „[[Black Sweat]]“ ვიდეო [[MTV-ის მუსიკალური ვიდეოების დაჯილდოება]]ზე ნომინირებული იყო საუკეთესო ოპერატორის კატეგორიაში. ''3121''-ის წარმატება აღინიშნა ''Billboard'' 200 -ის #1 პოზიციაზე მოხვედრით. ალბომის რეკლამის მიზნით, მუსიკოსი 2006 წლის 4 თებერვალს ''Saturday Night Live''-შიც გამოვიდა.<ref>{{cite news|last1=თომპსონი|first1=დეზირე|title='Saturday Night Live' Announce 'Good Night Sweet Prince' Tribute|url=http://www.vibe.com/2016/04/prince-saturday-night-live-tribute/|accessdate=მაისი 8, 2016|work=Vibe|date=აპრილი 23, 2016}}</ref> Webby-ს 2006 წლის დაჯილდოებაზე, 12 ივნისს, მან მიიღო ჯილდო ცხოვრებისეული მიღწევებისთვის „ინტერნეტის მეშვეობით მუსიკის გავრცელების და მსმენელებთან ურთიერთობის ხედვისთვის“ - მაგალითი იყო ''Crystal Ball''-ის მხოლოდ ინტერნეტში გამოშვება.<ref name="cnetsandoval">{{cite web|last1=სანდოვალი|first1=გრეგ|title=Prince: The artist who formerly liked the Internet|url=http://www.cnet.com/news/prince-the-artist-who-formerly-liked-the-internet/|website=[[CNET]]|accessdate=აპრილი 23, 2016|date=ნოემბერი 13, 2007}}</ref><ref name="postohlheiser">{{cite news|last1=Ohlheiser|first1=Abby|title=Prince had a complicated relationship with the Internet|url=https://www.washingtonpost.com/news/the-intersect/wp/2016/04/21/prince-had-a-long-complicated-relationship-with-the-internet/|accessdate=აპრილი 23, 2016|work=[[The Washington Post]]|date=აპრილი 21, 2016}}</ref> თუმცა, ჯილდოს მიღებიდან ექვსი კვირის შემდეგ მან გათიშა [[NPG Music Club]]-ის საიტი.<ref name="efinn">{{cite web|last1=ფინი|first1=ნატალი|title=Prince Site Fades to Black|url=http://www.eonline.com/news/52791/prince-site-fades-to-black|website=[[E!|E! Online]]|accessdate=აპრილი 23, 2016|date=ივლისი 13, 2006}}</ref><ref name="billboardnpg">{{cite news|title=Prince's NPG Music Club Shutting Down|url=http://www.billboard.com/articles/news/57854/princes-npg-music-club-shutting-down|accessdate=აპრილი 23, 2016|work=Billboard|date=ივლისი 12, 2006}}</ref> კლუბის გათიშვის დღეს პრინსს უჩივლა ბრიტანულმა HM Publishing-მა ([[Nature Publishing Group]]-ის მფლობელმა). მიუხედავად მოვლენების დამთხვევის, პრინსის ადვოკატმა განმარტა, რომ საიტის გათიშვა სავაჭრო ნიშანთან დაკავშირებულ დავას არ უკავშირდებოდა.<ref name="efinn" /> 2006 წელს პრინსი რამდენიმე ცერემონიაზე გამოვიდა. 15 თებერვალს იგი [[Brit Awards]]-ზე გამოჩნდა, [[Wendy & Lisa]]-სთან, ისევე, როგორც [[შეილა ესკოვედო]]სთან ერთად<ref>{{cite news|last1=Brandle|first1=Lars|title=Watch Prince Masterfully Perform 'Purple Rain' and 'Let's Go Crazy' at 2006 Brit Awards|url=http://www.billboard.com/articles/news/7341608/prince-purple-rain-lets-go-crazy-2006-brit-awards|accessdate=აპრილი 23, 2016|work=Billboard|date=აპრილი 21, 2016}}</ref>. 27 ივნისს მუსიკოსი გამოვიდა BET-ის დაჯილდოების 2006 წლის ცერემონიაზე, სადაც დასახელდა საუკეთესო რიტმ-ენდ-ბლუზურ შემსრულებლად. [[ჩაკა ხანი]]ს მონაწილეობით მან რამდენიმე სიმღერა შეასრულა, მას შემდეგ, რაც უკანასკნელს ცხოვრებისეული მიღწევებისთვის სპეციალური ჯილდო გადასცეს<ref name="smhbet">{{cite news|title=You booty at BET awards|url=http://www.smh.com.au/news/music/beyonce-prince-perform-at-bet-awards/2006/06/29/1151174310499.html|accessdate=აპრილი 23, 2016|work=[[The Sydney Morning Herald]]|date=ივნისი 29, 2006}}</ref>. 2006 წლის ნოემბერში პრინსი შეიყვანეს [[ბრიტანეთის მუსიკის დიდების დარბაზი|ბრიტანეთის მუსიკის დიდების დარბაზში]]<ref name="guardiansweeting" />. მან მიიღო ჯილდო, მაგრამ ცერემონიის დროს არაფერი შეუსრულებია. იმავე თვეში მან ლას-ვეგასში, [[Rio All Suite Hotel and Casino]]-ში გახსნა ღამის კლუბი 3121, სადაც 2007 წლის აპრილამდე, პარასკევობით და შაბათობით გამოდიოდა - კონტრაქტის ამოწურვამდე. 2006 წლის 22 აგვისტოს გამოვიდა კომპილაციური ალბომი ''[[Ultimate Prince]]'', რომლის პირველი დისკი შედგება ცნობილი ჰიტებისგან, ხოლო მეორე - B-მხარეებზე წარმოდგენილი სიმღერების რემიქსებისგან ან ვრცელი ვერსიებისგან. იმავე წელს მისი სიმღერა „[[The Song of the Heart]]“ შევიდა ანიმაციურ ფილმში „[[ბედნიერი თათები]]“, რომელშიც აგრეთვე ჟღერს [[ნიკოლ კიდმანი]]ს და [[ჰიუ ჯეკმენი]]ს მიერ შესრულებული პრინსის ადრეული ჰიტი „Kiss“. 2007 წლის იანვარში ამ ჩანაწერმა მიიღო ოქროს გლობუსი, როგორც საუკეთესო ორიგინალურმა სიმღერამ.<ref>{{cite web| title = Golden Globe Awards| publisher = goldenglobes.org| url = http://www.goldenglobes.org/browse/member/30963| accessdate = 2017-06-06| archiveurl = https://web.archive.org/web/20100713105947/http://www.goldenglobes.org/browse/member/30963| archivedate = 2010-07-13}}</ref> ===2007–2010: სუპერ-ბოულ XLI, ''Planet Earth'' და ''Lotusflower''=== [[ფაილი:Prince-O2-Scene-2008-0828.jpg|thumb|300პქ|პრინსის სცენა, Earth Tour, 2007]] 2012 წლის 2 თებერვალს პრინსმა [[სუპერ-ბოული|სუპერ-ბოულ]] XLI-ზე დაუკრა. იგი 2007 წლის 4 თებერვალს, ნახევარტაიმში შესვენებისას გამოვიდა მისი სიმბოლოს ფორმით შესრულებულ სცენაზე. ღონისძიებას თვალს ადევნებდა მის კარიერაში მაყურებელთა ყველაზე დიდი რაოდენობა - 140 მილიონი.<ref name="Hoekstra">{{Cite news|title=Purple Rain Turned Super |date=თებერვალი 5, 2007 |accessdate=თებერვალი 5, 2007 |author=დეივ ჰეკსტრა |url=http://www.suntimes.com/sports/football/bears/243107,CST-FTR-super05.article |work=Chicago Sun-Times |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090412054158/http://www.suntimes.com/sports/football/bears/243107%2CCST-FTR-super05.article |archivedate=აპრილი 12, 2009 |url-status=dead |df= }}</ref> 2015 წელს Billboard.com-მა ეს გამოსვლა დაასახელა სუპერ-ბოულზე ყველა დროის უდიდეს.<ref>{{cite news|title=10 Best Super Bowl Halftime Shows|url=http://www.billboard.com/articles/list/513793/10-best-super-bowl-halftime-shows|date=იანვარი 30, 2015|work=Billboard|accessdate=აპრილი 21, 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160424171836/http://www.billboard.com/articles/list/513793/10-best-super-bowl-halftime-shows|archivedate=2016-04-24}}</ref> 2007 წელს ლონდონში, ტურნეს [[Earth Tour (პრინსი)|Earth Tour]] ფარგლებში მუსიკოსმა [[The O2 Arena|O2 Arena]]-ზე, რომელიც 20 000 მსმენელს იტევს, 21 კონცერტი გამართა (მის ბენდში [[მასეო პარკერი]]ც შედიოდა). ბილეთების ფასი 31.21 [[გირვანქა სტერლინგი]]დან იწყებოდა. სარეზიდენციო კონცერტებს, მას შემდეგ, რაც თავდაპირველად დანიშნულ შვიდზე 20 წუთის განმავლობაში 140 000 ბილეთი გაიყიდა, კიდევ 8 საღამო დაემატა.<ref>{{cite web|url=http://www.nme.com/news/prince/28295 |title=Prince Shows Sell Out in Minutes|work=[[NME]] |date=მაისი 11, 2007 |accessdate=ივლისი 18, 2009}}</ref> მოგვიანებით მათი რაოდენობა გაიზარდა და, საერთო ჯამში, 21 შეადგინა.<ref>{{cite web|url=http://uk.news.launch.yahoo.com/dyna/article.html?a=/070611/340/h9t0h.html&e=l_news_dm |title=Prince extends tour |work=Yahoo! Music News |date=ივნისი 11, 2007 |accessdate=ივლისი 18, 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110427023704/http://uk.news.launch.yahoo.com/dyna/article.html?a=%2F070611%2F340%2Fh9t0h.html&e=l_news_dm |archivedate=აპრილი 27, 2011 |df= }}</ref> 2007 წლის ALMA-ს დაჯილდოებაზე პრინსი შეილა ესკოვედოსთან ერთად გამოვიდა. 2007 წლის 28 ივნისს ''[[The Mail on Sunday|Mail on Sunday]]''-მ დაბეჭდა ინფორმაცია, რომ მიაღწია შეთანხმებას, პრინსის ახალი ალბომი ''[[Planet Earth (პრინსის ალბომი)|Planet Earth]]'' თავის გამოცემასთან ერთად უფასოდ გაევრცელებინა. მუსიკის დისტრიბუტორების წრეებში ამან კამათი გამოიწვია. ბრიტანულმა [[Sony BMG]]-მა, პრინსის დისტრიბუტორმა, ალბომი ადგილობრივი მაღაზიებიდან ამოიღო<ref>{{cite news| last = ალენი| first = კეიტი| title = Music industry attacks Sunday newspaper's free Prince CD|work=The Guardian |location=UK | date = ივნისი 29, 2007| url = http://business.guardian.co.uk/story/0,,2114557,00.html| accessdate =ივლისი 18, 2009}}</ref>. 7 ივლისს პრინსი მინეაპოლისში დაბრუნდა და სამი კონცერტი ჩაატარა. პირველი გაიმართა Macy's Auditorium-ში, მეორე - [[Target Center]]-ში, ხოლო მესამე - [[First Avenue (ღამის კლუბი)|First Avenue]]-ში<ref>{{cite web| last = დერუშა | first = ჯეისონ | title = Prince Thrills Fans With 3 Minneapolis Shows| publisher=wcco.com| date = ივლისი 7, 2007| url = http://wcco.com/local/prince.3121.concert.2.368625.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100618090402/http://wcco.com/local/prince.3121.concert.2.368625.html|archivedate=ივნისი 18, 2010}}</ref>. აღსანიშნავია, რომ ეს კლუბი „იისფერ წვიმაშიც“ გამოჩნდა, მაგრამ თავად პრინსმა მასში კონცერტი 1987 წლის შემდეგ პირველად გამართა.<ref>{{cite news| title = Prince plays 3 shows in his hometown|work=USA Today | date = ივლისი 8, 2007| url = http://www.usatoday.com/life/music/2007-07-08-2962442629_x.htm}}</ref> 2008 წლიდან პრინსის ბრიტანეთში მენეჯმენტით დაკავებული იყო კირან შარმა.<ref>{{cite web|url=http://www.mtv.co.uk/news/the-asian-awards/352883-princes-manager-shortlisted-for-asian-woman-of-achievement-award|title=Prince's Manager Shortlisted For Asian Woman Of Achievement Award|publisher=MTV News|accessdate=სექტემბერი 30, 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130212025810/http://www.mtv.co.uk/news/the-asian-awards/352883-princes-manager-shortlisted-for-asian-woman-of-achievement-award|archivedate=თებერვალი 12, 2013}}</ref> 2008 წლის 25 აპრილს მუსიკოსი გამოვიდა ''[[The Tonight Show with Jay Leno]]''-ში, სადაც ახალი სიმღერა, „Turn Me Loose“ წარადგინა. რამდენიმე დღის შემდეგ მან კოაჩელას ფესტივალზე დაუკრა, რისთვისაც, [[Reuters]]-ის თანახმად, 5 მილიონი აშშ დოლარის ოდენობის ჰონორარი მიიღო<ref>{{cite news|last = სულუჯუკი |first = გელუ| title = Prince reigns at California music festival|agency=Reuters |date = აპრილი 28, 2008|url = http://www.reuters.com/article/idUSN2641346220080428}}</ref>. დუბლინში 2008 წლის 16 ივნისს დაგეგმილი იყო მისი გამოსვლა, მაგრამ კონცერტი გადადო, რის გამოც 2009 წლის ოქტომბერში პრომოუტერმა [[MCD Productions]]-მა მას უჩივლა და 1.6 მილიონი ევროს ოდენობის ანაზღაურება მოითხოვა (55 126 გაყიდული ბილეთისთვის). საქმე პრინსის მხრიდან, სასამართლოს მიღმა, 2010 წლის თებერვალში, 2.95 მილიონი აშშ დოლარის გადახდით დასრულდა.<ref>{{cite news| title = Prince settles cancelled Dublin gig case |publisher=BBC News| date = თებერვალი 26, 2010| url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/8539066.stm|accessdate=მაისი 12, 2016}}</ref><ref>{{cite news|last=პოგაჩნიკი |first=შონ |title=Prince ordered to pay Irish promoter $3&nbsp;million |agency=Associated Press |date=მარტი 26, 2010 |url=http://apnews.myway.com/article/20100326/D9EMAU8G0.html |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100329132933/http://apnews.myway.com/article/20100326/D9EMAU8G0.html |archivedate=მარტი 29, 2010}}</ref> პროცესის დროს განაცხადეს, რომ პრინსს შესთავაზეს 22 მილიონი აშშ დოლარი შვიდი კონცერტისთვის, რომელსაც 2008 წლის ევროპულ ტურნეში ჩაამატებდა.<ref>{{cite news| title = Singer Prince Settles Lawsuit Over Axed Dublin Gig|publisher=Boston Globe|date = თებერვალი 26, 2010| url = http://archive.boston.com/news/world/europe/articles/2010/02/26/singer_prince_settles_lawsuit_over_axed_dublin_gig/}}</ref> 2008 წლის ოქტომბერში მან გამოსცა საკონცერტო ალბომი ''[[Indigo Nights]]'', რომელშიც IndigO2-ში გამართული კონცერტის შემდეგ მოწყობილი მცირე გამოსვლების ფარგლებში დაკრული მასალა შევიდა. [[ფაილი:Prince at Coachella.jpg|thumb|პრინსი კოაჩელას ფესტივალზე, 2008.]] 2008 წლის 18 დეკემბერს პრინსმა ლოს-ანჯელესის ინდი-როკზე ორიენტირებულ სადგურ [[KDLD|Indie 103.1]]-ის ეთერში ოთხი ახალი სიმღერა წარადგინა.<ref>{{cite news|last1=Kreps|first1=Daniel|title=Prince Premieres Four New Songs On L.A.'s Indie 103; New Album On the Way|url=http://www.rollingstone.com/music/news/prince-premieres-four-new-songs-on-l-a-s-indie-103-new-album-on-the-way-20081218|accessdate=აპრილი 16, 2012|work=Rolling Stone|date=დეკემბერი 18, 2008}}</ref> სადგურის რედაქტორები, მაქს ტოლკოვი და მარკ სოველი მიწვეულები იყვნენ მის სახლში, ალბომის მოსასმენად. ეთერში გასაშვებად პრინსმა მათ გადასცა CD ოთხი სიმღერით. მეორე დღეს ეს სიმღერები ''Jonesy's Jukebox''-ის ეთერში [[სექს პისტოლზი]]ს ყოფილმა წევრმა, [[სტივ ჯოუნსი (მუსიკოსი)|სტივ ჯოუნსმა]] წარადგინა.<ref>{{cite news| url=http://articles.latimes.com/2008/dec/19/entertainment/et-prince19 |work=Los Angeles Times | first=ენ| last=პაუერსი | title=103.1 debuts new Prince tracks | date=დეკემბერი 19, 2008}}</ref> 2009 წლის 3 იანვარს ინტერნეტში გაუშვეს საიტი LotusFlow3r.com, რომლის მეშვეობით იყიდებოდა და მოსასმენად ხელმისაწვდომი იყო ეთერში გასული სიმღერები და კონცერტებზე დასასწრები ბილეთები. საიტზე 31 იანვარს კიდევ ორი სიმღერა განთავსდა - „Disco Jellyfish“ და „Another Boy“, მოგვიანებით კი - „Chocolate Box“, „Colonized Mind“ და „All This Love“. 29 მარტს ციფრული სახით გამოვიდა სამმაგი ალბომი, რომელშიც შედიოდა ''[[Lotusflower (ალბომი)|Lotusflower]]'', ''MPLSoUND'' და [[ბრია ვალენტე]]ს სახელით გამოცემული ''Elixer''. ფიზიკურად იგი 29 მარტს გამოიცა. 2009 წლის 18 ივლისს პრინსი გამოჩნდა [[მონტრეს ჯაზ-ფესტივალი|მონტრეს ჯაზ-ფესტივალზე]], [[The New Power Generation]]-თან ერთად (რომელშიც შედიოდნენ რონდა სმითი, რენატო ნეტო და ჯონ ბლეკუელი). 11 ოქტომბერს იგი მოულოდნელად გამოვიდა [[Grand Palais]]-ში, სადაც ორი კონცერტი გამართა.<ref>{{cite news|title=Tickets to Prince's Paris Shows Sell out in 77 Minutes|url=https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5jbJU2ikQ8Cq553Mo13-ZsNqIe4lg|accessdate=აპრილი 22, 2016|agency=[[Agence France-Presse]]|date=ოქტომბერი 9, 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130401054419/https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5jbJU2ikQ8Cq553Mo13-ZsNqIe4lg|archivedate=აპრილი 1, 2013}}</ref> 12 ოქტომბერს იგი, ასევე მოულოდნელად, გამოვიდა [[La Cigale]]-ში, 24 ოქტომბერს კი Paisley Park-ში დაუკრა.<ref>{{cite web| last = ენტონი| first = სტივენ | title = All Day, All Night – How I Spent My Weekend At Paisley Park| work=The Musictionary| date = ოქტომბერი 26, 2009 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20091031023040/http://themusictionary.com/?p=2790 | url = http://themusictionary.com/?p=2790 |archivedate= ოქტომბერი 31, 2009}}</ref> ===2010–2012: ''20Ten'' და ტურნე Welcome 2=== 2010 წლის იანვარში მუსიკოსმა დაწერა ახალი სიმღერა „Purple and Gold“, შთაგონებული [[მინესოტა ვიკინგზი]]ს [[დალას კაუბოიზი]]ს წინააღმდეგ თამაშით.<ref name="Vikings">{{cite web| title = Prince Releases Minnesota Vikings Song| publisher=myfox9.com| date = იანვარი 21, 2010| url =http://www.myfoxtwincities.com/dpp/sports/prince-reveals-song-for-vikings-saints-game|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100316230948/http://www.myfoxtwincities.com/dpp/sports/prince-reveals-song-for-vikings-saints-game|archivedate=მარტი 16, 2010}}</ref> შემდეგ თვეში მან რადიოსადგურ [[KCMP|89.3 The Current]]-ის ეთერში წარმოადგინა კიდევ ერთი ახალი სიმღერა, „Cause and Effect“, რაც დამოუკიდებელი რადიოს მხარდაჭერის მიზნით გააკეთა. 2010 წელს პრინსი მოხვდა ''Time''-ის ყოველწლიურ სიაში „მსოფლიო 100 ყველაზე გავლენიანი ადამიანი“.<ref>{{cite news|url=http://content.time.com/time/specials/packages/completelist/0,29569,1984685,00.html|title=Full List – The 2010 TIME 100 |work=Time |accessdate=აგვისტო 4, 2010|date=აპრილი 29, 2010}}</ref> ახალმა სინგლმა „Hot Summer“ 89.3 The Current-ის ეთერში 7 ივნისს, მუსიკოსის 52-ე დაბადების დღეს გაიჟღერა. ივნისში იგი აგრეთვე გამოჩნდა ჟურნალ ''[[Ebony (ჟურნალი)|Ebony]]''-ს გარეკანზე<ref>{{cite web| title = Prince Covers Ebony's ივლისი 2010 Issue| work = Entertainment Rundown| date = ივნისი 7, 2010| url = http://entertainmentrundown.com/31044/prince-covers-ebonys-ივლისი-2010-issue/}}{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> და მიღო BET-ის ჯილდო ცხოვრებისეული მიღწევებისთვის.<ref>{{cite web|url=http://www.billboard.com/articles/news/957770/prince-to-be-honored-by-bet |title=Prince To Be Honored By BET |work=Billboard |date=სექტემბერი 14, 2009 |accessdate=აგვისტო 4, 2010}}</ref> ახალი ალბომი, ''[[20Ten]]'' მან გამოუშვა 2010 წლის ივლისში, რამდენიმე ქვეყანაში ბეჭდვით მედიასთან ერთად, უფასოდ.<ref>{{cite web|url=http://www.billboard.com/articles/news/957575/prince-to-release-20ten-for-free-in-europe|first=ანდრე|last=პეინი |title=Prince To Release '20Ten' For Free In Europe |work=Billboard |date=სექტემბერი 14, 2009 |accessdate=აგვისტო 4, 2010}}</ref> ციფრულ სერვისებზე მისი განთავსებისგან თავი შეიკავა და LotusFlow3r.com-იც დახურა. 2010 წლის 4 ივლისს დაიწყო ტურნე [[20Ten Tour]], რომელშიც შედიოდა ორი ეტაპი ევროპის თარიღებით. მეორე დაიწყო 15 ოქტომბერს<ref>{{cite news| last = ბრიმი| first = ჯონ| title = Prince postpones concert in Helsinki| newspaper = Star Tribune| date = ოქტომბერი 5, 2010| url = http://www.startribune.com/entertainment/blogs/104371243.html?elr=KArks:DCiUo3PD:3D_V_qD3L:c7cQKUiD3aPc:_Yyc:aUU| accessdate = მაისი 5, 2016| archiveurl = https://web.archive.org/web/20140707050407/http://www.startribune.com/entertainment/blogs/104371243.html?elr=KArks:DCiUo3PD:3D_V_qD3L:c7cQKUiD3aPc:_Yyc:aUU| archivedate = ივლისი 7, 2014}}</ref> და დასრულდა [[აბუ-დაბის გრან-პრი]]ს დასრულების შემდეგ, 14 ნოემბერს.<ref>{{cite web| last = სევერი| first = ბრუკ| title = Kanye West and Prince join F1 line-up| work = digitalproductionme| date = სექტემბერი 28, 2010| url = http://www.digitalproductionme.com/article-3279-kanye-west-and-prince-join-f1-line-up/| accessdate = 2017-06-06| archiveurl = https://web.archive.org/web/20160428051428/http://www.digitalproductionme.com/article-3279-kanye-west-and-prince-join-f1-line-up/| archivedate = 2016-04-28}}</ref> ტურნეს მეორე ნახევარში მუსიკოსების შემადგენლობა შეიცვალა. მასში შედიოდნენ შეილა ესკოვედო, ჯონ ბლეკუელი და [[იდა კრისტინ ნილსენი]].<ref>{{cite web|url=http://www.drfunkenberry.com/2010/09/30/official-prince-tour-announcement/ |title=Official PRINCE Tour Announcement |publisher=Drfunkenberry.com |date=სექტემბერი 30, 2010 |accessdate=ოქტომბერი 9, 2010}}</ref> რადიოსადგურ [[Europe 1]]-ის ეთერში პრინსის ნებართვით გაიჟღერა „Rich Friends“-მა, ახალმა სიმღერამ, რომელიც 20Ten-ის დელუქს-გამოცემაში შევიდა.<ref>{{cite web|url=http://www.drfunkenberry.com/2010/10/08/new-prince-song-snippet-rich-friends-listen-now/ |title=New Prince Song Snippet!~ "Rich Friends" Listen Now |publisher=Drfunkenberry.com |date=ოქტომბერი 8, 2010 |accessdate=თებერვალი 4, 2011}}</ref> ტურნე [[Welcome 2]] მუსიკოსმა 2010 წლის 15 დეკემბერს დაიწყო.<ref>{{cite web|url=http://www.drfunkenberry.com/2010/12/16/prince-rocks-opening-night-of-his-welcome-2-america-tour-at-the-izod/ |title=Prince Rocks Opening Night Of His 'Welcome 2 America' Tour at the Izod |publisher=Drfunkenberry.com |date=დეკემბერი 16, 2010 |accessdate=თებერვალი 4, 2011}}</ref> 7 დეკემბერს იგი [[გრემის დიდების დარბაზი|გრემის დიდების დარბაზში]] შეიყვანეს.<ref>{{cite web|url=http://www.drfunkenberry.com/2010/12/07/prince-the-revolutions-purple-rain-get-grammy-induction-my-thoughts/ |title=PRINCE & The Revolution's "Purple Rain" Get Grammy Induction + My Thoughts |publisher=Drfunkenberry.com |date=დეკემბერი 7, 2010 |accessdate=თებერვალი 4, 2011}}</ref> 2011 წლის 12 თებერვალს პრინსმა [[ბარბრა სტრეიზანდი|ბარბრა სტრეიზანდს]] სპეციალური ჯილდო გადასცა, ხოლო 1.5 მილიონი აშშ დოლარი - სხვადასხვა ფონდს.<ref>{{cite web|url=http://www.drfunkenberry.com/2011/02/12/prince-presents-barbra-striesand-with-award-gives-away-1-5-million-to-charities/ |title=Prince Presents Barbra Streisand With Award; Gives Away 1.5 million To Charities |publisher=Drfunkenberry.com |date=თებერვალი 12, 2011 |accessdate=თებერვალი 20, 2011}}</ref> იმავე დღეს ცნობილი გახდა, რომ ტელესერიალ „[[კლუბი (სერიალი)|კლუბში]]“ თავისი მუსიკის გამოყენების უფლება არავისთვის მიუცია (ეპიზოდში, რომელიც უკვე გადაიღეს, შევიდა „[[Kiss (პრინსის სიმღერა)|Kiss]]“-ის ვერსია).<ref>{{cite web|url=http://www.drfunkenberry.com/2011/02/12/exclusive-prince-not-happy-with-glee-over-use-of-kiss/ |title=Exclusive! Prince Not Happy With "Glee" Over Use Of "Kiss" |publisher=Drfunkenberry.com |date=თებერვალი 12, 2011 |accessdate=თებერვალი 20, 2011}}</ref> 2011 წლის 3 ივლისს პრინსი [[Hop Farm Festival]]-ის ძირითადი შემსრულებლის სახით გამოვიდა, რაც აღინიშნა მისი ბრიტანეთში დაბრუნებით და იყო ამ ქვეყანაში მუსიკოსის პირველი გამოსვლა 2007 წლის შემდეგ.<ref>{{cite news|last1=Lee|first1=Ann|title=Prince to Join Morrissey and Brandon Flowers at Hop Farm Festival 2011|url=http://www.metro.co.uk/music/863641-prince-to-join-morrissey-and-brandon-flowers-at-hop-farm-festival-2011|accessdate=აპრილი 16, 2012|work=Metro|date=მარტი 30, 2012}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ მანამდე უარს ამბობდა ინტერნეტზე, როგორც საკუთარი მუსიკის გავრცელების საშუალებაზე, მანამდე გამოუცემელი „Extraloveable“ [[iTunes]]-ზე და [[Spotify]]-ზე განათავსა.<ref>{{cite web|url=http://www.drfunkenberry.com/2011/11/23/prince-releases-new-song-extraloveable-listen-now/ |title=Prince released new song "extraloveable" |publisher=Drfunkenberry.com |date=ნოემბერი 23, 2011 |accessdate=დეკემბერი 6, 2011}}</ref> Purple Music-ზე, შვეიცარიაში დაფუძნებულ ლეიბლზე, CD სინგლი „Dance 4 Me“ 2011 წლის 12 დეკემბერს გამოიცა. კიდევ ერთი სინგლი „2 Nite“ 2012 წლის 23 თებერვალს გამოვიდა. ორივე შემთხვევაში შეტანილი იყო კლუბური რემიქსებიც, რომლებიც [[ბრია ვალენტე]]ს ეკუთვნოდა, ისევე, როგორც ჯეიმი ლუისის და დევიდ ალექსანდრის რემიქსები, პრინსის პროდიუსერობით.<ref>{{cite web |url=http://www.purplemusic.ch/index.php?option=com_virtuemart&page=shop.product_details&flypage=flypage-singlemp3.tpl&product_id=2700 |title=Bria Valente |publisher=Purplemusic.ch |date=თებერვალი 23, 2012 |accessdate=ივნისი 10, 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120623131957/http://www.purplemusic.ch/index.php?option=com_virtuemart&page=shop.product_details&flypage=flypage-singlemp3.tpl&product_id=2700 |archivedate=2012-06-23 }}</ref> ===2013–2016: 3rdeyegirl და დაბრუნება Warner Bros.-ზე=== 2013 წლის იანვარში პრინსმა [[ტექსტიანი ვიდეო]] გამოუშვა, სიმღერისთვის „Screwdriver“.<ref>{{cite web|url=http://www.rollingstone.com/music/videos/prince-posts-clip-for-new-song-screwdriver-20130123 |title=Prince Posts Clip for New Song 'Screwdriver' |work=Rolling Stone |accessdate=იანვარი 24, 2013|date=იანვარი 23, 2013}}</ref> 2013 წლის აპრილში მან განაცხადა, რომ დასავლეთ სანაპიროზე გამართავდა კონცერტების სერიას [[Live Out Loud Tour]], რომლის ფარგლებში საკონცერტო ბენდის სახით [[3rdeyegirl]] შეუერთდებოდა.<ref>{{cite web|url=http://www.drfunkenberry.com/?s=3rdeyegirl+tour+dates |title=3rdeyegirl tour dates |publisher=Drfunkenberry.com |accessdate=აგვისტო 31, 2013}}</ref> ტურნეს პირველი ეტაპის ორი უკანასკნელი თარიღი მინეაპოლისში გაიმართა, სადაც The Revolution-ის დრამერი [[ბობი ზი]] მიწვეული მუსიკოსის ახით გამოჩნდა.<ref>{{cite web|url=http://www.drfunkenberry.com/2013/05/24/bobby-z-will-play-purple-rain-with-prince-at-the-myth/ |title=Bobby Z. Will Play "Purple Rain" With Prince At The Myth! |publisher=Drfunkenberry.com |date=მაისი 24, 2013 |accessdate=აგვისტო 31, 2013}}</ref> მაისში პრინსმა განაცხადა, რომ მისი მუსიკის დისტრიბუციას იმ დროიდან მოყოლებული, Kobalt Music გაუძღვებოდა.<ref>{{cite web|url=http://www.drfunkenberry.com/2013/05/20/prince-kobalt-make-marketing-distribution-deal-official/ |title=Prince & Kobalt Make Marketing & Distribution Deal Official |publisher=Drfunkenberry.com |date=მაისი 20, 2013 |accessdate=აგვისტო 31, 2013}}</ref> 2013 წლის 14 აგვისტოს მუსიკოსმა საიტზე 3rdeyegirl.com განათავსა ახალი სინგლი „Breakfast Can Wait“.<ref>{{cite web|url=http://3rdeyegirl.com/#music|title=3RDEYEGIRL – PLECTRUMELECTRUM|work=New Album – PLECTRUMELECTRUM|accessdate=სექტემბერი 30, 2014}}</ref> მისი გარეკანი ასახავს [[დეივ ჩაპელი]]ს მიერ 2000-იანებში კომედიურ „[[ჩაპელის შოუ]]ში“ განსახიერებულ პრინსს.<ref>{{cite web |url=http://music-mix.ew.com/2013/08/19/prince-dave-chappelle/ |last1=რამანი |first1=რეი |title=Dave Chappelle and Prince, together at last! (Sort of) |work=Entertainment Weekly |date=აგვისტო 19, 2013 |accessdate=აგვისტო 21, 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130821013314/http://music-mix.ew.com/2013/08/19/prince-dave-chappelle/ |archivedate=აგვისტო 21, 2013 }}</ref> 2014 წლის თებერვალში ლონდონში პრინსმა 3rdeyegirl-თან ერთად გამართა რამდენიმე კონცერტი [[Hit and Run Tour (2014)|Hit and Run Tour]]-ის ფარგლებში. პირველი გაიმართა მომღერალ [[ლიენ ლა ჰავასი]]ს სახლში, რასაც მოჰყვა ორი [[კემდენი (ლონდონის რაიონი)|კემდენში]], [[Electric Ballroom]]-ში<ref>{{cite news|url=http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-26045864 |publisher=BBC News |title=Prince to charge $10 for live shows |date=თებერვალი 5, 2014 |accessdate=თებერვალი 5, 2014}}</ref> და კიდევ ერთი - [[Shepherd's Bush Empire]]-ში.<ref>{{cite news|last1=Bychawski|first1=Adam|title=Prince's Band Release Live Footage of Shepherds Bush Empire Gig|url=http://www.nme.com/news/prince/75479|accessdate=აპრილი 22, 2016|work=NME|date=თებერვალი 13, 2014}}</ref> 2014 წლის 18 აპრილს პრინსმა გამოსცა ახალი სინგლი „The Breakdown“. იგი დაუბრუნდა [[Warner Bros. Records]]-ს 18 წლიანი შესვენების შემდეგ. ცნობილი გახდა, რომ მუსიკოსი 2014 წელს გამოსცემდა ''[[Purple Rain (ალბომი)|Purple Rain]]''-ის დელუქსურ რემასტერს, რითაც ალბომის 30 წლიან იუბილეს აღნიშნავდა. ამასთან, ლეიბლმა პრინსს დაუბრუნა უფლება Warner-ისთვის გაკეთებული ჩანაწერების ორიგინალური ფირების გამოსაყენებლად.<ref>{{cite web|url=http://www.superdeluxeedition.com/news/purple-rain-deluxe-due-as-prince-and-warners-sign-new-agreement/ |title=Purple Rain Deluxe Edition |publisher=Super Deluxe Edition|date=აპრილი 18, 2014 |accessdate=აგვისტო 10, 2015}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.npr.org/blogs/therecord/2014/04/18/304572413/prince-fans-prepare-for-the-deluge | publisher=NPR |title=Prince Fans Prepare for the Deluge|date=აპრილი 19, 2014 |accessdate=აპრილი 24, 2014}}</ref> 2014 წლის გაზაფხულზე მუსიკოსმა ჩამოაყალიბა საკუთარი კომპანია [[NPG Publishing]], რომელიც გამოსცემდა მის სიმღერებს, ისევე, როგორც მეინსტრიმული კომპანიებისგან თავისუფალი შემსრულებლების ჩანაწერებს.<ref>{{Cite web |url=http://bigstory.ap.org/article/948911d73f9941fd938df975a3dc5f6f/day-prince-paisley-park |title=A day with Prince at Paisley Park |accessdate=2017-06-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170203014727/http://bigstory.ap.org/article/948911d73f9941fd938df975a3dc5f6f/day-prince-paisley-park |archivedate=2017-02-03 }}</ref> 2015 წლის მაისში, [[ფრედი გრეი]]ს გარდაცვალების და ბალტიმორში მომხდარი არეულობის შემდეგ, მუსიკოსმა გამოსცა საქველმოქმედო სინგლი „Baltimore“, რომელიც ამ შეტაკებებში დაღუპულთა ხსოვნას ეძღვნებოდა, ისევე, როგორც გრეის.<ref>{{cite web|url= https://www.theguardian.com/music/2015/may/01/prince-records-tribute-baltimore-freddie-gray |title= Prince records tribute to Baltimore and Freddie Gray |work= The Guardian |date= მაისი 1, 2015|accessdate=მაისი 5, 2016}}</ref><ref>{{cite web|url= http://www.baltimoresun.com/features/baltimore-insider-blog/bal-prince-song-freddie-gray20150502-story.html |title= Prince to release song dedicated to Baltimore |date= მაისი 2, 2015 |work=[[The Baltimore Sun]]|accessdate=მაისი 5, 2016}}</ref><ref>{{cite news|url= http://edition.cnn.com/2015/04/30/us/baltimore-prince-song-freddie-gray/ |title= CNN Exclusive: Prince records ode to Baltimore after Freddie Gray protests |author1= Steve Forrest |author2= Ben Brumfield |publisher= CNN |date= მაისი 1, 2015|accessdate=მაისი 9, 2016}}</ref><ref>{{cite news|url= http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/music/news/baltimore-riots-prince-records-tribute-song-after-freddie-gray-dies-in-police-custody-10219437.html|accessdate=მაისი 9, 2016 |title= Baltimore riots: Prince records tribute song after Freddie Gray dies in police custody |author= ჯეს დენემი |work= The Independent |date= მაისი 1, 2015 |location=London}}</ref> გრეის პატივსაცემად მან აგრეთვე გამართა კონცერტი საკუთარ სტუდიაში, „Dance Rally 4 Peace“, რომელზეც, მსმენელებმა, მისი თხოვნით, ჩაიცვეს რუხი ფერის სამოსები<ref>{{cite web|url= http://consequenceofsound.net/2015/05/prince-holds-dance-party-in-tribute-to-freddie-gray/ |title= Prince holds dance party in tribute to Freddie Gray |author= ალექს იანგი |publisher= Consequence of Sound |date= მაისი 4, 2015}}</ref>. მუსიკოსის სიცოცხლეში გამოცემული შემდეგი ალბომი ''[[Hit n Run Phase One]]'' იყო, რომელიც Tidal-ზე 2015 წლის 7 სექტემბერს გამოჩნდა, მოგვიანებით კი, 14 სექტემბერს, CD-ზე და ჩამოსატვირთ ფორმატებში გამოვიდა.<ref>{{cite web|url=http://www.musictimes.com/articles/48123/20150915/princes-album-hitnrun-longer-tidal-exclusive-technically.htm|title=Prince's Album 'HITNRUN' no Longer a Tidal Exclusive, Technically|work=Music Times|accessdate=აპრილი 21, 2016}}</ref> უკანასკნელი ალბომი, ''[[Hit n Run Phase Two]]'', იყო ჩაფიქრებული, როგორც ამ დისკის გაგრძელება. იგი Tidal-ზე და ჩამოსატვირთად 2015 წლის 12 დეკემბერს განთავსდა.<ref>{{cite web|url=http://www.ew.com/article/2015/12/12/hitnrun-phase-two-prince-tidal|title=Prince releases ''HITNRUN Phase Two'' on Tidal|first=ჯესიკა|last=დერშოვიცი|date=დეკემბერი 12, 2015|accessdate=მაისი 12, 2016|work=Entertainment Weekly}}</ref> ===2016-დღემდე: სიკვდილის შემდგომი პროექტები=== მუსიკოსის გარდაცვალების შემდეგ 2016 წლის ნოემბერში გამოვიდა კომპილაციური ალბომი ''[[4ever (პრინსის ალბომი)|4ever]]''. 2017 წელს დაგეგმილია ''Purple Rain''-ის გაფართოებული რემასტერის გამოცემაც.<ref name="RS1">{{cite web|last1=კრეპსი|first1=დენიელ|title=Unreleased Prince Songs Prepped for Greatest Hits, 'Purple Rain' Reissue|url=http://www.rollingstone.com/music/news/unreleased-prince-songs-set-for-greatest-hits-purple-rain-w446053|website=Rolling Stone|accessdate=ოქტომბერი 21, 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161024065927/http://www.rollingstone.com/music/news/unreleased-prince-songs-set-for-greatest-hits-purple-rain-w446053|archivedate=ოქტომბერი 24, 2016}}</ref> EP პრინსის ოთხი გამოუცემელი სიმღერით, ''Deliverance'', უნდა გამოსულიყო 2017 წლის აპრილში.<ref>{{cite web|last1=მინსკერი|first1=ევანი|title=Unreleased Prince Songs Coming on New EP, “Deliverance” Shared: Listen {{!}} Pitchfork|url=http://pitchfork.com/news/71669-unreleased-prince-songs-coming-on-new-ep-deliverance-shared-listen|website=pitchfork.com|accessdate=22 აპრილი 2017|language=en}}</ref> 20 აპრილს პრინსის მემკვიდრეებმა შეაჩერეს ჯორჯ იენ ბოქსილის (ინჟინერის, რომელიც მუშაობდა ამ სიმღერებზე და ფლობდა ორიგინალურ ფირებს) მუშაობა და დისკის გამოცემაც.<ref>{{cite web|last1=ფლენაგანი|first1=ენდრიუ|title='Deliverance' Denied: Release Of Posthumous Prince Record Stopped By Judge|url=http://www.npr.org/sections/therecord/2017/04/20/524886598/deliverance-denied-release-of-posthumous-prince-record-stopped-by-judge|website=NPR.org|accessdate=22 აპრილი 2017|language=en}}</ref> ==ავადმყოფობა და გარდაცვალება== [[ფაილი:Prince memorial @ First Ave 2016.jpg|thumb|პრინსის გარდაცვალების შემდეგ მსმენელებმა ყვავილებით, იისფერი ბუშტებით და სხვა ნივთებით შეამკეს პრინსის ვარსკვლავი [[First Avenue (ღამის კლუბი)|First Avenue]]-ს წინ.]] 2016 წლის 7 და 20 აპრილს პრინსი შეხვდა ექიმ მაიკლ ტ. შულენბერგს.<ref name=Lambert>{{cite news|title=Minneapolis doctor who was treating Prince is identified|author=ლამბერტი, ბრაიან|url=https://www.minnpost.com/glean/2016/05/minneapolis-doctor-who-was-treating-prince-identified|date=მაისი 11, 2016|accessdate=მაისი 11, 2016|publisher=[[MinnPost]]}}</ref> 7 აპრილს მან გადადო ატლანტაში, ტურნეს [[Piano & A Microphone Tour]] ფარგლებში დაგეგმილი ორი გამოსვლა. ოფიციალურ განცხადებაში ნათქვამი იყო, რომ მას [[გრიპი]] ჰქონდა.<ref name=Radford>{{cite news|first=ჩედ|last=რედფორდი|date=აპრილი 7, 2016|title=Prince has postponed both of tonight's shows|newspaper=Creative Loafing|url=http://clatl.com/cribnotes/archives/2016/04/07/prince-has-postponed-both-of-tonights-shows|accessdate=აპრილი 21, 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160428090726/http://clatl.com/cribnotes/archives/2016/04/07/prince-has-postponed-both-of-tonights-shows|archivedate=2016-04-28}}</ref> კონცერტი 14 აპრილს გაიმართა, მიუხედავად იმისა, რომ მუსიკოსის ჯანმრთელობა არ იყო დამაკმაყოფილებელი.<ref name="horgen">{{cite news|first=ტომ|last=ჰორგენი|date=აპრილი 16, 2016|title='All's good' with Prince, back in Chanhassen after emergency landing|newspaper=Star Tribune|url=http://www.startribune.com/tmz-says-prince-hospitalized-in-illinois/375900161/|accessdate=აპრილი 21, 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160420073324/http://www.startribune.com/tmz-says-prince-hospitalized-in-illinois/375900161/|archivedate=2016-04-20}}</ref><ref name="blog.thecurrent.org">{{cite news|date=აპრილი 17, 2016|title=Music News: Prince appears at Paisley Park to assure fans he's okay after health scare|url=http://blog.thecurrent.org/2016/04/music-news-prince-appears-at-paisley-park-to-assure-fans-hes-okay-after-health-scare/|accessdate=აპრილი 21, 2016}}</ref> მეორე დილით მინეაპოლისში დაბრუნებისას მან გონება დაკარგა და პირადი თვითმფრინავი დაეშვა მოლინში (ილინოისი), სადაც მუსიკოსს ნალოქსონი მიაღებინეს. ექიმების მოთხოვნის მიუხედავად, მან დატოვა ჰოსპიტალი.<ref name=Chanen>{{cite news|author=Chanen, David|date=მაისი 4, 2016|title=Prince died amid frantic plans for drug addiction treatment|newspaper=Star Tribune|url=http://www.startribune.com/addiction-doctor-was-to-have-seen-prince-just-before-his-death/378051471/|accessdate=მაისი 4, 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160504122623/http://www.startribune.com/addiction-doctor-was-to-have-seen-prince-just-before-his-death/378051471/|archivedate=2016-05-04}}</ref><ref name=nytimes04-23-2016>{{cite news|first1=John|last1=Eligon|first2=Serge F.|last2=Kovaleski|url=https://www.nytimes.com/2016/04/23/arts/music/prince-death-final-days.html|title=Clues to the Mystery of Prince's Final Days|date=აპრილი 22, 2016|work=The New York Times|accessdate=აპრილი 26, 2016}}</ref> წარმომადგენლები აცხადებდნენ, რომ გაუწყლოება და გრიპი უკვე რამდენიმე კვირის განმავლობაში აწუხებდა.<ref name="horgen" /> ჰოსპიტალის შემდეგ, მეორე დღეს იგი შანჰასენში ველოსიპედით მოძრაობდა.<ref name=WWLP>{{cite news|date=აპრილი 23, 2016|title=In Prince's final days, video shows him on bike|publisher=WWLP|url=http://wwlp.com/2016/04/23/in-princes-final-days-video-shows-him-on-bike/|accessdate=აპრილი 26, 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160426122655/http://wwlp.com/2016/04/23/in-princes-final-days-video-shows-him-on-bike/|archivedate=აპრილი 26, 2016}}</ref> ამ, გრამფირფიტების მაღაზიების დღეს, იგი საღამოს [[Electric Fetus]]-ში შევიდა და მცირე ხნით დაესწრო Paisley Park-ში გამართულ იმპროვიზებულ წვეულებას, აცხადებდა რა, რომ თავს კარგად გრძნობდა.<ref name="blog.thecurrent.org"/><ref name=Bream>{{cite news|first=ჯონ|last=ბრიმი|date=აპრილი 17, 2016|title=აპრილი 17, 2016: Prince offers a little speech and even less piano at Paisley to prove he's fine|newspaper=Star Tribune|url=http://www.startribune.com/prince-offers-a-little-speech-and-even-less-piano-at-paisley-to-prove-he-s-fine/375981801/|accessdate=აპრილი 21, 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160420052400/http://www.startribune.com/prince-offers-a-little-speech-and-even-less-piano-at-paisley-to-prove-he-s-fine/375981801/|archivedate=2016-04-20}}</ref> 19 აპრილს იგი დაესწრო [[Dakota Jazz Club]]-ში გამართულ [[ლიზა რაიტი]]ს კონცერტს.<ref name=WCCO>{{cite news|url=http://minnesota.cbslocal.com/2016/04/21/princes-final-moments-in-minneapolis/|title=Prince's Final Moments In Minneapolis|last=მერფი|first=ესმი|publisher=[[WCCO-TV|WCCO]]|date=აპრილი 21, 2016|accessdate=აპრილი 21, 2016}}</ref> 20 აპრილს პრინსის წარმომადგენლებმა დაურეკეს ექიმ ჰოვარდ კორნფელდს, კალიფორნიელ ნარკოლოგს და სთხოვეს დახმარება. იგი მუსიკოსს უნდა შეხვედროდა 22 აპრილს და ადგილობრივ ფიზიკოსს სთხოვა დახმარება. უკანასკნელმა მისი, 21 აპრილს დაგეგმილი გამოცდა გადადო.<ref name=Chanen/><ref name=NYTcatchup>{{cite news|title=Friends Sought Help for Prince's Addiction, Lawyer Says|url=https://www.nytimes.com/2016/05/05/arts/music/friends-sought-help-for-princes-addiction-lawyer-says.html|date=მაისი 4, 2016|newspaper=The New York Times|accessdate=მაისი 4, 2016|author1=ელიგონი, ჯონ|author2=კოვალევსკი, სერჟ. ფ.|lastauthoramp=yes }} და {{cite news|title=Prince's Addiction and an Intervention Too Late|url=https://www.nytimes.com/2016/05/05/arts/music/friends-sought-help-for-princes-addiction-lawyer-says.html|author=ელიგონი, ჯონ, კოვალევსკი, სერჟ ფ., კოსკარელი, ჯო|date=მაისი 4, 2016|newspaper=[[The New York Times]]|accessdate=მაისი 5, 2016}}</ref> 21 აპრილს, საღამოს 9:43-ზე, კარვერის შერიფის ოფისში შევიდა ზარი, Paisley Park-ში პოლიციის გაგზავნის თხოვნით. პიროვნებამ, რომელიც რეკავდა, მათ ამცნო, რომ სახლში უგონოდ იყო ერთ-ერთი პიროვნება. მოგვიანებით მან უთხრა, რომ პიროვნება გარდაცვლილი იყო და, საბოლოოდ, დაასახელა პრინსის ვინაობა.<ref name=Variety>{{cite news|author=''Variety'' Staff|work=Variety|date=აპრილი 21, 2016|title=Prince Reportedly Treated for Drug Overdose Before Death; 911 Details Released|url=http://www.msn.com/en-us/music/news/prince-reportedly-treated-for-drug-overdose-before-death-911-details-released/ar-BBs66Pk?ocid=ansmsnent11|accessdate=მაისი 9, 2016}}</ref> ეს უცნობი იყო კორნფელდის შვილი.<ref name=Chanen/> პოლიციამ პრინსი ლიფტში უგონოდ იპოვა. ხელოვნური სუნთქვის პროცედურების ჩატარება გვიანი იყო - ერთ-ერთმა პარამედიკოსმა დაადგინა, რომ იგი ექვსი საათის წინ გარდაცვლილი იყო<ref name=DChanen>{{cite news|url=http://www.startribune.com/prince-died-from-opioid-overdose/381663221/|title=Prince died from accidental overdose of fentanyl, medical examiner says|author=ჩენენი, დევიდ|date=ივნისი 3, 2016|newspaper=[[Star Tribune]]|accessdate=ივნისი 2, 2016}}</ref>. 10:07-ზე, ადგილზე მისვლიდან 19 წუთის შემდეგ იგი ოფიციალურად გარდაცვლილად ცნეს.<ref name=Chanen/> პრინსს არ ეტყობოდა თვითმკვლელობის ან ძალადობის ნიშნები.<ref name=Chanen/> ანოკაში, 2 ივნისს, გაიმართა პრესკონფერენცია, რომელზეც განაცხადეს, რომ იგი ფენტანილის ჭარბი რაოდენობის შემთხვევით მოხმარების შედეგად გარდაიცვალა<ref name=Strobl>{{cite press release|url=https://www.anokacounty.us/DocumentCenter/View/10066|title=Press Release ივნისი 2, 2016|publisher=Midwest Medical Examiner's Office|accessdate=ივნისი 2, 2016|author=Strobl, A. Quinn, M.D.}}</ref>, 57 წლის ასაკში.<ref name=Coscarelli2016>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2016/04/22/arts/music/prince-dead.html|title=Prince Is Dead at 57|last=კოსკარელი|first=ჯო|work=The New York Times|date=აპრილი 21, 2016|accessdate=აპრილი 21, 2016}}</ref> უცნობია, თუ რა გზით მოიპოვა პრინსმა ფენტანილი - იყო ეს რეცეპტი თუ არალეგალური წყარო.<ref name=Wilber2016>{{cite news|last=უილბერი|first=დელ კუენტინ|last2=ენჯი|first2=დევიდ|title=Prince overdose: Authorities looking into how pop star obtained fentanyl|newspaper=Los Angeles Times|publisher=Davan Maharaj|location=Los Angeles|date=ივნისი 3, 2016|url=http://www.latimes.com/entertainment/music/la-et-ms-prince-drugs-investigation-20160603-snap-story.html|accessdate=აგვისტო 11, 2016}}</ref> თუმცა, ამ საკითხით აქტიურად იყვნენ დაკავებული სამართალდამცავი ორგანოები.<ref name=nytimes04-23-2016/><ref name=NYTcatchup/><ref name=DChanen/> ჩხრეკის ორდერის საფუძველზე<ref name="Sealed Search Warrant for Paisley Park">{{cite web|url=http://abcnews.go.com/Entertainment/prince-prescription-drugs-found-possession-home-law-enforcement/story?id=38719162|title=Search Warrant Issued for Prince's Paisley Park Estate|publisher=ABC News|date=აპრილი 28, 2016|accessdate=აპრილი 30, 2016|author=დეიტი, ჯეკ}}</ref> მის სტუდიასაც ეწვივნენ, ისევე, როგორც „[[უოლგრინზი]]ს“ ადგილობრივ აფთიაქს.<ref name="Walgreens search warrant ">{{cite news|url=http://www.nydailynews.com/news/national/prince-hit-rehab-percocet-addiction-heavy-duty-rx-diet-article-1.2619277|title=Authorities raid Minnesota Walgreens where Prince reportedly picked up prescriptions for heavy-duty medications|work=[[New York Daily News|Daily News]]|location=New York|date=აპრილი 29, 2016|accessdate=აპრილი 30, 2016|last=დილონი|first=ნენსი}}</ref> გაკვეთის შემდეგ პრინსის ცხედარი კრემირებული იქნა.<ref name=CNN0424>{{cite news|last1=Grinberg|first1=Emanuella|title=Prince death: What we know|url=http://www.cnn.com/2016/04/23/entertainment/prince-dead-latest/|accessdate=აპრილი 24, 2016|agency=CNN|publisher=Turner Broadcasting System, Inc|date=აპრილი 24, 2016}}</ref> 26 აპრილს მისმა დამ, ტიკამ, კარვერის სასამართლოში შეიტანა სარჩელი ქონების განაწილების მოთხოვნით, ვინაიდან მუსიკოსს ანდერძი არ დაუტოვებია. ქონებაზე მოთხოვნა პრინსის ხუთ ნახევარ-ძმა და დასაც ჰქონდათ - მასში შედიოდა მილიონობით აშშ დოლარი, უძრავი ქონება, სხვადასხვა ორგანიზაცია, მანქანები და ა.შ.<ref name="Probate Case Opened">{{cite web|url=http://money.cnn.com/2016/04/26/news/companies/prince-no-will/index.html|title=Prince had no will, says his sister|publisher=CNN|date=აპრილი 26, 2016|accessdate=აპრილი 27, 2016|author=ფრანსი, ლიზა რესპერსი}}</ref><ref>[http://www.mncourts.gov/mncourtsgov/media/CIOMediaLibrary/Documents/Inventory.pdf State of Minnesota] State of Prince</ref> გარდაცვალებიდან სამი კვირის თავზე არსებობდა შვიდასამდე პიროვნება, რომელიც აცხადებდა, რომ ნახევარ-ძმა ან და იყო ან შთამომავალი.<ref name=Merriman>{{cite news|title=700 people claim to be Prince's half-siblings as judge orders DNA tests to find legitimate heirs|author=მერიმენი, რებეკა|date=მაისი 7, 2016|accessdate=მაისი 10, 2016|newspaper=Mirror|publisher=MGN Ltd.|url=http://www.mirror.co.uk/3am/celebrity-news/700-people-claim-princes-half-7921365}}</ref> მთელი ქონების დროებითი მართვა გადაეცა ბრემერის ბანკს. მის სტუდიაში, ჩანაწერების არქივი ღია აღმოჩნდა<ref name=Vault>{{cite web|url=http://abcnews.go.com/Entertainment/princes-vault-reportedly-drilled-open/story?id=38766251|title=Prince's Vault Reportedly Drilled Open|publisher=ABC News|date=აპრილი 29, 2016|accessdate=აპრილი 30, 2016}}</ref>. ბანკს აგრეთვე ჰქონდა პრინსის დნმ-ის ანაბეჭდებების შენახვის უფლება.<ref name=Puente>{{cite news|title=Genetic testing ordered on Prince's blood to handle 'parentage' claims|author=პუენტე, მარია|url=http://www.usatoday.com/story/life/music/2016/05/06/genetic-testing-ordered-princes-blood-parentage-claims/84036052/|date=მაისი 6, 2016|newspaper=USA Today|publisher=Gannett|accessdate=მაისი 6, 2016}}</ref> მუსიკოსის ნეშტი მოთავსდა სპეციალურ, 3D პრინტერზე შექმნილ ურნაში, რომელიც Paisley Park-ის ფორმის იყოს.<ref name="P4kurn">{{cite web|last1=ლოზანო|first1=კევინ|title=Prince’s Remains on Display at Paisley Park in an Urn Shaped Like Paisley Park {{!}} Pitchfork|url=http://pitchfork.com/news/68854-princes-remains-on-display-at-paisley-park-in-an-urn-shaped-like-paisley-park/|website=pitchfork.com|accessdate=ოქტომბერი 24, 2016}}</ref> ეს ურნა სტუდიის [[ატრიუმი|ატრიუმში]] 2016 წლის ოქტომბერში განთავსდა.<ref name="slateurn">{{cite web|last1=მარტინელი|first1=მარისა|title=Prince’s Ashes Are Now on Display at Paisley Park in an Appropriately Regal Urn|url=http://www.slate.com/blogs/browbeat/2016/10/11/prince_s_ashes_are_on_display_at_paisley_park_in_a_custom_urn_video.html|website=Slate|accessdate=ოქტომბერი 24, 2016|date=ოქტომბერი 11, 2016}}</ref> ===მოგონებები=== პრინსის გარდაცვალებას გამოეხმაურა მრავალი მუსიკოსი და კულტურის მოღვაწე.<ref name="etonline2">{{cite web|url=http://www.etonline.com/music/187207_celebs_react_to_prince_death/|title=Celebs React to Prince's Death: Read Touching Tributes From Carmen Electra, Katy Perry, Madonna and More|last=ბუენო|first=ანტუანეტ|date=აპრილი 21, 2016|accessdate=აპრილი 22, 2016|work=[[Entertainment Tonight]]}}</ref><ref name="fact2">{{cite web|url=http://www.factmag.com/2016/04/21/prince-tributes/|title=Prince dead at 57, artists pay tribute|website=[[Fact (UK magazine)|Fact]]|accessdate=აპრილი 22, 2016|date=აპრილი 21, 2016}}</ref> [[ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტი|ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტმა]] [[ბარაკ ობამა]]მ მწუხარება გამოხატა მისი გარდაცვალების გამო<ref name=Jaffe>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/post-politics/wp/2016/04/22/how-did-president-obama-mourn-princes-death/|title=How did President Obama mourn Prince's death?|author=ჯეფი, გრეგ|date=აპრილი 22, 2016|newspaper=[[The Washington Post]]|accessdate=მაისი 5, 2016}}</ref>, ხოლო [[ამერიკის შეერთებული შტატების სენატი|ამერიკის შეერთებული შტატების სენატმა]] სპეციალური განცხადებაც გამოაქვეყნა, სადაც აღნიშნა პრინსის, როგორც „მუსიკოსის, კომპოზიტორის, ნოვატორის და კულტურული სიმბოლოს“ მიღწევები.<ref name="US Senate Homage">{{cite web|url=http://thehill.com/blogs/floor-action/senate/277950-senate-passes-resolution-honoring-prince|title=Senate passes resolution honoring Prince|publisher=The Hill|date=აპრილი 28, 2016|accessdate=აპრილი 30, 2016|author=კარნი, ჯორდენ}}</ref> მსოფლიოს სხვადასხვა ქალაქში გამართულ ღონისძიებებს შორის იყო იისფრად განათებული შენობები, ხიდები და სხვა ადგილები.<ref name=AP0422>{{cite news|title=Parties, vigils, other tributes to Prince in many cities|url=http://www.cbsnews.com/news/thousands-gather-to-celebrate-prince-at-first-avenue/|accessdate=აპრილი 22, 2016|agency=Associated Press|publisher=CBS News|date=აპრილი 22, 2016}}</ref><ref name=KTLA>{{cite news|url=http://ktla.com/2016/04/21/bathed-in-purple-how-cities-across-the-u-s-are-honoring-prince/|title=Purple Rain: Cities Across the Country Light Up in Memory of Prince|date=აპრილი 21, 2016|publisher=[[KTLA]]|accessdate=აპრილი 22, 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160422094714/http://ktla.com/2016/04/21/bathed-in-purple-how-cities-across-the-u-s-are-honoring-prince/|archivedate=აპრილი 22, 2016}}</ref><ref name=WBZ>{{cite news|url=http://boston.cbslocal.com/2016/04/21/boston-honors-prince-zakim-bridge-south-station-purple/|title=Boston Honors Prince By Lighting Zakim Bridge, South Station Purple|date=აპრილი 21, 2016|publisher=[[WBZ-TV]]|accessdate=აპრილი 22, 2016}}</ref> გარდაცვალების შესახებ განცხადებიდან პირველი ხუთი საათის განმავლობაში „Prince“ იქცა [[Twitter]]-ზე ძიების შედეგებში ყველაზე პოპულარულ სიტყვად, ხოლო [[Facebook]]-ზე 61 მილიონზე მეტი თემატური განხილვა მიმდინარეობდა.<ref name=Reuters0421>{{cite news|url=http://www.reuters.com/article/us-people-prince-socialmedia-idUSKCN0XI2L0|title=Social media explodes as Prince tributes mark death of music icon|date=აპრილი 21, 2016|agency=[[Reuters]]|last1=Tennery|first1=Amy|accessdate=აპრილი 22, 2016}}</ref> [[MTV]]-მ შეწყვიტა გადაცემები და ეთერში გაუშვა მუსიკოსის ვიდეოები, ისევე, როგორც მთლიანად „იისფერი წვიმა“.<ref name=Schwindt>{{cite news|last1=Schwindt|first1=Oriana|title='Purple Rain' Is Not On Netflix, But It Will Air On MTV Thursday Night As Part Of Its Prince Takeover|url=http://www.ibtimes.com/purple-rain-not-netflix-it-will-air-mtv-thursday-night-part-its-prince-takeover-2357749|accessdate=აპრილი 21, 2016}}</ref> ფილმი აგრეთვე [[AMC Theatres]]-ის და [[Carmike Cinemas]]-ის რამდენიმე ფილიალში გადიოდა.<ref name=Solis>{{cite web|last1=სოლისი|first1=სტეფ|title=Where to watch 'Purple Rain' this weekend|url=http://www.usatoday.com/story/life/entertainthis/2016/04/23/where-watch-purple-rain-weekend/83426830/|website=USA Today|accessdate=აპრილი 23, 2016}}</ref> ''[[Saturday Night Live]]''-მა მოამზადა სპეციალური ეპიზოდი „Goodnight, Sweet Prince“, რომელშიც შევიდა მუსიკოსის ამ გადაცემაში ყველა გამოსვლის ჩანაწერი.<ref name=Russell>{{cite web|last1=რასელი|first1=ერიკა|title=Goodnight, Sweet Prince: 'SNL' to Honor Music Icon With Special Tribute|url=http://popcrush.com/snl-prince-tribute-episode/|website=PopCrush|accessdate=აპრილი 23, 2016}}</ref> [[Nielsen N.V.|Nielsen Music]]-ის თანახმად, მუსიკოსის გარდაცვალების შემდეგ მისი ჩანაწერების გაყიდვამ 42 000 პროცენტით იმატა.<ref name=Brown>{{cite news|url=http://www.latimes.com/entertainment/music/posts/la-et-ms-prince-album-sales-skyrocket-after-death-20160425-story.html|newspaper=Los Angeles Times|accessdate=აპრილი 26, 2016|title=Prince album sales skyrocket after death|author=ბრაუნი, ოგასტ|date=აპრილი 25, 2016}}</ref> 21-28 აპრილს ალბომები და სიმღერები გაიყიდა 4.41 მილიონი ასლის ოდენობით, ხოლო [[Billboard 200|''Billboard'' 200]]-ში, პირველად ამ ჩარტის ისტორიაში, პრინსის ხუთი ალბომი საუკეთესო ათეულში აღმოჩნდა.<ref name=Caulfield>{{cite web|url=http://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/7356812/prince-sets-record-five-albums-top-10-billboard-200|magazine=Billboard|title=Prince Sets Record With Five Albums in Top 10 of Billboard 200 Chart|author=კოლფილდი, კით|date=მაისი 3, 2016|accessdate=მაისი 5, 2016}}</ref> [[გრემის ჯილდო|გრემის]] 59-ე დაჯილდოებაზე [[მორის დეი]]მ, [[The Time (ჯგუფი)|The Time]]-მა და [[ბრუნო მარსი|ბრუნო მარსმა]] პრინსისადმი მიძღვნის სახით მისი სიმღერები შეასრულეს.<ref>{{cite web|last1=ეერნი|first1=სარა|title=Bruno Mars Channels Prince in Rousing Grammys Tribute|url=http://variety.com/2017/music/news/bruno-mars-prince-grammys-2017-1201984330/|website=Variety|accessdate=თებერვალი 14, 2017}}</ref> ==არტისტიზმი== ===მუსიკა და იმიჯი=== [[ფაილი:Prince (8717376428).jpg|thumb|upright|პრინსის კოსტიუმი და სხვა ნივთები, [[Hard Rock Cafe]], ავსტრალია.]] ''[[Los Angeles Times]]'' პრინსზე: „ჩვენი პირველი ყველაფრის შემდგომი პოპ-ვარსკვლავი, რომელმაც უგულებელყო რასობრივი, ჟანრობრივი და კომერციული საზღვრები“.<ref name="master of rock">{{cite news|last1=ბრაუნი|first1=ოგასტ|last2=Rottenberg|first2=Josh|title=Prince, master of rock, soul, pop and funk, dies at 57|url=http://www.latimes.com/local/obituaries/la-me-prince-20160421-story.html|accessdate=მაისი 1, 2016|newspaper=[[Los Angeles Times]]|date=აპრილი 21, 2016}}</ref> [[ჯონ პარელესი]] (''[[The New York Times]]''): „ფანკის, როკის, რიტმ-ენდ-ბლუზის და პოპის უდიდესი არქიტექტორი“. იგი აგრეთვე აღნიშნავს მუსიკოსის მხრიდან ლეიბლების უგულებელყოფის უნარს.<ref name="nytobituary">{{cite news|last1=პარელესი|first1=ჯონ|authorlink=ჯონ პარელესი|title=Prince, an Artist Who Defied Genre, Is Dead at 57|url=https://www.nytimes.com/2016/04/22/arts/music/prince-dead.html?hp&action=click&pgtype=Homepage&clickSource=image&module=photo-spot-region&region=top-news&WT.nav=top-news&_r=0|website=The New York Times|accessdate=აპრილი 22, 2016|date=აპრილი 21, 2016}}</ref> ''Los Angeles Times''-ის რენდელ რობერტსი ამბობდა, რომ პრინსი „ჩვენი დროის ერთ-ერთი მრავალმხრივი და უსასრულოდ ექსპერიმენტული პოპ-შემსრულებელია“, რომლის „ადრეულ ნამუშევრებში ერთმანეთს შეერწყა დისკო და სინთეთიკური ფანკი, ხოლო ნაყოფიერ პერიოდში - როკი, სოული, რიტმ-ენდ-ბლუზი და [[სინთპოპი]]“.<ref name="latimes">{{cite news|last1=Roberts|first1=Randall|title=Prince's secret weapon: a versatility that united pop genres under one roof|url=http://www.latimes.com/entertainment/music/posts/la-et-ms-prince-versatility-united-pop-genres-20160421-story.html|work=Los Angeles Times|date=აპრილი 21, 2016|accessdate=აპრილი 25, 2016}}</ref> [[საიმონ რეინოლდზი]] წერდა, რომ პრინსი იყო „პოპის მეცნიერი, რომელიც ერთ სიმღერაში ერთმანეთს უთავსებდა ფანკადელიას, ეისიდ-როკს, სოულს და ამაღელვებლობას“.{{sfn|რეინოლდზი|1990|p=49–55}} [[AllMusic]]: „ყოველ ახალ ალბომში აისახებოდა პრინსის სტილისტური განვითარება და მუსიკალური მრავალფეროვნება, რაც გამოიხატებოდა სხვადასხვა ხმასთან, ტექსტურასთან თუ ჟანრთან ექსპერიმენტებში [...] არც ერთ სხვა შემსრულებელს ამდენი სტილი კარგად არ შეუთავსებია.“<ref name="allmusic">{{cite web|last1=ერლეუაინი|first1=სტივენ თომას|title=Prince Biography|url=http://www.allmusic.com/artist/prince-mn0000361393/biography|website=[[AllMusic]]|accessdate=ივნისი 16, 2016}}</ref> როგორც შემსრულებელი, პრინსი ცნობილია ექსცენტრიკული სასცენო გამოსვლებით და შოუმენის უნარებით.<ref name="nytobituary"/> ანდროგინული, ცვალებადი სექსუალურობის გამო, იგი სექს-სიმბოლოდ იქცა,<ref name="floridian">{{cite web|last=ვივინეტო|first=ჯინა|url=http://www.sptimes.com/2004/04/29/Floridian/Prince_and_the_evolut.shtml|title=Floridian: Prince and the Evolution|work=St. Petersburg Times|date=აპრილი 29, 2004|accessdate=მარტი 26, 2012}}</ref>. კრიტიკოსების აზრით, მან უარყო ჟანრობრივი<ref name="Prince, Bowie, and Gender">{{cite web | url=https://www.washingtonpost.com/news/act-four/wp/2016/04/21/mourning-prince-and-david-bowie-who-showed-theres-no-one-right-way-to-be-a-man/ | title=Mourning Prince and David Bowie, who showed there's no one right way to be a man | work=The Washington Post | date=აპრილი 21, 2016 | accessdate=აპრილი 22, 2016 | author=როზენბერგი, ალისა}}</ref><ref name="Transcended Categories">{{cite web | url=http://www.slate.com/articles/arts/music_box/2016/04/prince_transcended_every_category_straight_gay_black_white_rock_r_b_male.html | title=The Purple One 151 53 Black or white, straight or gay, rock or R&B, male or female—Prince transcended every category. | publisher=Slate | date=აპრილი 22, 2016 | accessdate=აპრილი 23, 2016 | author=უილსონი, კარლ}}</ref> და რასობრივი სტერეოტიპები.<ref name="guard">{{cite web|last1=თრეშერი|first1=სტივენ|title=Prince broke all the rules about what black American men should be|website=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/music/2016/apr/21/prince-broke-expectations-black-american-men-musical-genius-performances|accessdate=აპრილი 22, 2016|date=აპრილი 22, 2016}}</ref> მის „გამბედავ, შეუპოვარ“ მოდის სტილში გამოკვეთილია „ყველგან მყოფი იისფერი, მაცდუნებელი გრიმი და ფურჩალებიანი სამოსები“.<ref name="master of rock"/> ანდროგინული გარეგნობით მას [[ლიტლ რიჩარდი|ლიტლ რიჩარდს]] ადარებენ<ref name="floridian" /><ref>{{cite web|last=ჰუდაკი |first=ჯოზეფ |url=http://www.rollingstone.com/music/lists/100-greatest-singers-of-all-time-19691231/little-richard-20101202 |title=Little Richard – 100 Greatest Singers |work=Rolling Stone |accessdate=აგვისტო 17, 2015}}</ref>{{sfn|უაიტი|2003|pp=125–126}}, ისევე, როგორც [[დევიდ ბოუი]]ს.{{sfn|კოული|2005|p=226}} 2016 წელს [[საიმონ რეინოლდზი|საიმონ რეინოლდზმა]] აღნიშნა, რომ „პრინსის მხრიდან ტრადიციული სქესობრივი განსაზღვრისგან თავის დაღწევა დღესაც გრძელდება...მაგრამ იგი აგრეთვე მოგაგონებთ როკ-ენ-როლის თავდაპირველ სახეს, როდესაც რასობრივი და სქესობრივი საზღვრები არ არსებობდა.“<ref>{{Cite web|url=http://pitchfork.com/features/article/9882-how-princes-androgynous-genius-changed-the-way-we-think-about-music-and-gender|title=How Prince’s Androgynous Genius Changed the Way We Think About Music and Gender|last=რეინოლდზი|first=საიმონ|date=აპრილი 22, 2016|website=pitchfork.com|language=|accessdate=2017-04-23}}</ref>  პრინსის სხვადასხვა საკონცერტო შემადგენლობაში ყოველთვის იყო მდედრობითი სქესის წარმომადგენლების დიდი რაოდენობა. კარიერის წლებში იგი გამოირჩეოდა მისდამი მხარდაჭერით.<ref name="Strong Female Presence">{{cite web | url=http://themuse.jezebel.com/prince-spent-his-life-elevating-and-mentoring-women-1772479454 | title=Prince Spent His Life Elevating and Mentoring Women | publisher=The Muse | date=აპრილი 22, 2016 | accessdate=აპრილი 22, 2016 | author=ესკობედო შეფერდი, ჯულიანა | archiveurl=https://web.archive.org/web/20160423124143/http://themuse.jezebel.com/prince-spent-his-life-elevating-and-mentoring-women-1772479454 | archivedate=აპრილი 23, 2016 }}</ref> ''[[Slate (ჟურნალი)|Slate]]'': „იგი თანამშრომლობდა ვარსკვლავი ქალბატონების შთამბეჭდავ რაოდენობასთან“ და საუბრობდა „სამყაროზე, რომელშიც მამაკაცები და ქალები ერთნაირად იქცეოდნენ და გამოიყურებოდნენ“.<ref name="Champion of Women">{{cite web | url=http://www.slate.com/blogs/xx_factor/2016/04/22/prince_dead_at_57_was_one_of_pop_music_s_greatest_champions_of_women.html | title=Prince Was One of Pop Music's Greatest Champions of Women | publisher=Slate | date=აპრილი 22, 2016 | accessdate=აპრილი 23, 2016 | author=დორისი, ჯეს}}</ref> ===შთაგონებები და გავლენა=== პრინსის მუსიკაში მრავალი ჟანრობრივი აღრევა შეიმჩნევა<ref name="nytobituary"/>. იგი შთაგონებული იყო მრავალი შემსრულებლით, რომელთა შორის აღსანიშნავია: [[ჯეიმზ ბრაუნი]],{{sfn|ტურე|2013|pp=5–6}}{{sfn|ლავეზოლი|2001|p=87|ps=: "პრინსს აღიარებული აქვს მასზე ჯორჯ კლინტონის გავლენა, ისევე, როგორც ჯეიმზ ბრაუნის და სლაი სტოუნის."}}{{sfn|გულა|2008|p=494|ps=: "პრინსზე ყოველთვის ჰქონდა გავლენა ჯეიმზ ბრაუნის ბენდის ლიდერობის სტილს, […]"}}{{sfn|კოული|2005|p=226}} [[ჯორჯ კლინტონი (მუსიკოსი)|ჯორჯ კლინტონი]],{{sfn|ტურე|2013|pp=5–6}}{{sfn|ლავეზოლი|2001|p=87|ps=: "პრინსს აღიარებული აქვს მასზე ჯორჯ კლინტონის გავლენა, ისევე, როგორც ჯეიმზ ბრაუნის და სლაი სტოუნის."}}{{sfn|კოული|2005|p=226}} [[ჯონი მიჩელი]],{{sfn|ტურე|2013|pp=5–6}} [[დიუკ ელინგტონი]],{{sfn|ლავეზოლი|2001|p=88}} [[ჯიმი ჰენდრიქსი]],{{sfn|ტურე|2013|pp=5–6}}{{sfn|კოული|2005|p=226}} [[The Beatles]],{{sfn|ტურე|2013|pp=5–6}}{{sfn|კოული|2005|p=226}} [[ჩაკ ბერი]],{{sfn|ტურე|2013|pp=5–6}} [[დევიდ ბოუი]],{{sfn|ტურე|2013|pp=5–6}} [[Earth, Wind & Fire]],{{sfn|ტურე|2013|pp=5–6}} [[მიკ ჯაგერი]],{{sfn|ტურე|2013|pp=5–6}} [[რიკ ჯეიმზი]],{{sfn|ტურე|2013|pp=5–6}} [[ჯერი ლი ლუისი]],{{sfn|ტურე|2013|pp=5–6}} ლიტლ რიჩარდი,{{sfn|ტურე|2013|pp=5–6}} [[კერტის მეიფილდი]],{{sfn|ტურე|2013|pp=5–6}}<ref>{{cite magazine|last1=Gonzales|first1=Michael A.|title=Mighty Mighty|magazine=[[Vibe (magazine)|Vibe]]|date=April 1996|page=81|url=https://books.google.com/books?id=Wy0EAAAAMBAJ&pg=PA81|accessdate=April 22, 2016|quote=მეიფილდი - რომლის ნამუშევრების დიდმა რაოდენობამ გავლენა იქონია ყველაზე, დაწყებული ლენი კრავიცით, პრინსით და ვერნონ რიდით, დასრულებული უამრავი სოულ-შემსრულებლით, ნიუ-ჯეკის პროდიუსერებით და ჰიპ-ჰოპის ფიგურებით - გიტარაზე ვეღარ დაუკრავს.}}</ref> [[ელვის პრესლი]],{{sfn|ტურე|2013|pp=5–6}} [[ტოდ რანდგრენი]],<ref>{{cite news|last1=ლესტერი|first1=პოლ|authorlink1=პოლ ლესტერი|author2=[[Hot Chip]]|title=That's one potent hot toddy|url=https://www.theguardian.com/music/2008/jul/25/popandrock.toddrundgren|accessdate=აპრილი 22, 2016|work=The Guardian|date=ივლისი 25, 2008|quote=იგი [ტოდ რანდგრენი] გმირი იყო ახალგაზრდა პრინცისთვის, რომელიც ცდილობდა კულისებში შეღწევას, რათა შეხვედროდა გამხდარ, ჭკვიან მულტიინსტრუმენტალისტს, გრძელი, ცისარტყელის ფერებად შეღებილი თმით; […]}}</ref> [[კარლოს სანტანა]],{{sfn|ტურე|2013|pp=5–6}} [[სლაი სტოუნი]],{{sfn|ტურე|2013|pp=5–6}}{{sfn|გულა|2008|p=418}}{{sfn|ლავეზოლი|2001|p=87|ps=: "პრინსს აღიარებული აქვს მასზე ჯორჯ კლინტონის გავლენა, ისევე, როგორც ჯეიმზ ბრაუნის და სლაი სტოუნის."}}{{sfn|კოული|2005|p=226}}{{sfn|რო|2011|p=9}} [[ჯეკი უილსონი]],{{sfn|ტურე|2013|pp=5–6}} და [[სტივი უანდერი]].{{sfn|რო|2011|p=9}}{{sfn|პერონი|2006|p=xii}}<ref>{{cite news|last1=გეტცი|first1=დანა|title=სტივი უანდერი იხსენებს პრინსს: „მტკივნეულია, დაკარგო სიყვარულის არმიის ასეთი წევრი.“|url=http://www.ew.com/article/2016/04/22/prince-dead-stevie-wonder-tribute|accessdate=აპრილი 22, 2016|work=Entertainment Weekly|date=აპრილი 22, 2016}}</ref> კარიერის წლებში შემოქმედებითი ცვლილებების გამო მას ხშირად [[მაილზ დეივისი|მაილზ დეივისსაც]] ადარებენ.{{sfn|ტურე|2013|pp=5–6}}<ref name="Miles & Prince">{{cite news | url=http://www.cnn.com/2016/04/21/opinions/prince-dead-seymour/index.html | title=A Prince We Followed Anywhere | publisher=CNN | date=აპრილი 21, 2016 | accessdate=აპრილი 21, 2016 | author=სეიმური, ჯინ}}</ref> თავად დეივისი პრინსს თვლიდა ბრაუნის, ჰენდრიქსის, [[მარვინ გეი]]ს, სტოუნის, ლიტლ რიჩარდის, ელინგტონის და [[ჩარლი ჩაპლინი]]ს იდუმალ ნარევად<ref name="Prince, Charlie Chaplin, et al.">{{cite web | url=http://www.newyorker.com/culture/culture-desk/prince-live | title=Prince Live | work=[[The New Yorker]]| date=აპრილი 21, 2016 | accessdate=აპრილი 22, 2016 | last=რემნიკი|first=დეივ}}</ref>{{sfn|ლავეზოლი|2001|p=88}}{{sfn|ვერნერი|2006|p=277}}. ჟურნალისტი [[ნიკ კონი]] პრინსს „როკის უდიდეს მარად ბუნებრივ ნიჭიერს“ უწოდებს.<ref name="gqcohn">{{cite news|last1=Cohn|first1=Nik|authorlink=Nik Cohn|title=Prince, the godfather of R&B, had his fingerprints everywhere|url=http://www.gq-magazine.co.uk/article/prince-interview-quotes|work=[[GQ]]|date=აპრილი 21, 2016|accessdate=აპრილი 22, 2016}}</ref> მუსიკოსის ვოკალური შესრულების დიაპაზონი მერყეობდა ფალცეტიდან ბარიტონამდე.<ref name=":0">{{cite news |last=პეტრიდისი |first=ალექსის |authorlink=ალექსის პეტრიდისი |date=ნოემბერი 12, 2015 |title=Prince: 'Transcendence. That's What You Want. When That Happens – Oh, Boy.' |url=https://www.theguardian.com/music/2015/nov/12/prince-interview-paisley-park-studios-minneapolis |newspaper=The Guardian |accessdate=აპრილი 21, 2016 |quote=...ადამიანი, რომელსაც შეუძლია ნებისმიერ ინსტრუმენტზე დაკვრა, ფლობს აღსანიშნავ ვოკალს, რომელსაც მარტივად შეუძლია ბარიტონიდან ფალცეტზე გადასვლა.}}</ref> პრინსი აგრეთვე ცნობილია, როგორც მულტიინსტრუმენტალისტი.{{sfn|კოული|2005|p=226}}{{sfn|ლავეზოლი|2001|p=92}} იგი ითვლება ვირტუოზ გიტარისტად, რომელიც აგრეთვე შესანიშნავად ფლობდა დასარტყმელ საკრავებს, პერკუსიას, ბასს, კლავიშებიანებს და სინთეზატორს.{{sfn|ტურე|2013|p=3}} პირველ ხუთ სტუდიურ ალბომზე იგი თავად უკრავს ყველა ინსტრუმენტზე<ref>{{cite news |last=ილაე |first=ეზადი |date=აპრილი 21, 2016 |title='The World Lost a Creative Icon': Prince, Legendary Musician, Dies at 57 |url=https://www.washingtonpost.com/news/arts-and-entertainment/wp/2016/04/21/authorities-investigating-death-at-princes-paisley-park/ |newspaper=The Washington Post|accessdate=აპრილი 21, 2016|display-authors=etal}}</ref>. სადებიუტო ალბომზე მათი რაოდენობა 27-ს შეადგენს.{{sfn|Hawkins|Niblock|2012<!--|p=PT128-->|ps=: "პრინსის სურვილი, ყველაფერი ემართა, აშკარა იყო ალბომების ანოტაციებში: მითითებული იყო, რომ იგი იყო პროდიუსერი, არანჟირების და სიმღერების ავტორი, შემსრულებელი და უკრავდა 27-ივე ინსტრუმენტზე."}}. მათ შორის არის ბასის, კლავიშებიანების და სინთეზატორების მრავალი სახეობა.<ref>{{cite web |url=https://www.discogs.com/Prince-For-You/release/130707 |title=Prince – For You |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |publisher=discogs |accessdate=აპრილი 21, 2016 }}</ref> იგი აგრეთვე გამოირჩეოდა ახალი ტექნოლოგიების მუსიკაში სწრაფად ათვისებით<ref name="blackent">{{cite web|last1=ლინი|first1=სამარა|title=Prince Understood the Value of Technology for Music Early On|url=http://www.blackenterprise.com/technology/prince-understood-value-technology-music/|website=Black Enterprise|accessdate=აპრილი 23, 2016}}</ref>. მაგალითად, 80-იანების ალბომებში პირველად გამოიყენა [[Linn LM-1]]-ის დრამ-მანქანა, ისევე, როგორც უამრავი სტუდიური ეფექტი.<ref name="fact14">{{cite web |last1=უილსონი |first1=სკოტ |title=The 14 drum machines that shaped modern music |url=http://www.factmag.com/2015/08/08/the-14-drum-machines-that-shaped-modern-music/7/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20150811215021/http://www.factmag.com/2015/08/08/the-14-drum-machines-that-shaped-modern-music/7/ |url-status=dead |archive-date=აგვისტო 11, 2015 |website=[[Fact (ბრიტანული ჟურნალი)|Fact]] |accessdate=აპრილი 23, 2016 |df= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150811215021/http://www.factmag.com/2015/08/08/the-14-drum-machines-that-shaped-modern-music/7/ |archivedate=2015-08-11 }}</ref> ''LA Times'' აგრეთვე აღნიშნავდა, რომ იგი სინთეზატორების ახალი თაობის ჟღერადობას რიტმში იყენებდა, რითაც 70-იანების შემდგომი ფანკის ჩამოყალიბებაში მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა.<ref name="latimes"/> პრინსი აგრეთვე ცნობილი იყო ნაყოფიერი და პერფექციონისტული ტენდენციებით, რაც, საბოლოო ჯამში, აისახა გამოუცემელი სიმღერების დიდი რაოდენობის სახით<ref name="bill">{{cite web|last1=რისი|first1=დენ|title=Prince Dies at 57: Iconic Musical Genius Found Dead in Paisley Park|url=http://www.billboard.com/articles/news/7341522/prince-dead|website=Billboard|accessdate=აპრილი 23, 2016|date=აპრილი 21, 2016}}</ref>. ==იურიდიული დავები== ===ფსევდონიმები=== 1993 წელს, ''[[The Gold Experience]]''-ის გამოცემამდე, Warner Bros.-ს და პრინსს შორის წარმოიშვა შემოქმედებითი და ფინანსური სახის უთანხმოებები. ამ პერიოდში მუსიკოსი ყველას წინაშე გამოდიოდა ლოყაზე დაწერილი სიტყვით „slave“ ({{lang-ka|მონა}}).<ref>{{cite news|url=http://www.nbcnews.com/news/nbcblk/prince-fought-big-labels-ownership-artistic-control-n560161|title=Prince Fought Big Labels For Ownership, Artistic Control|date=აპრილი 21, 2016|work=[[NBC News]]|accessdate=მაისი 5, 2016|first=ლიზა კეი|last=დეივისი}}</ref> იგი განმარტავდა, რომ გადაწყვიტა სახელის წარმოსათქმელად რთული სიმბოლოთი ჩანაცვლება, რათა Warner Bros.-ის მიერ კონტრაქტით დაკისრებული ვალდებულებებისგან თავისუფალი ყოფილიყო. მისივე თქმით, ეს ნაბიჯი აგრეთვე გადადგა იმედგაცრუების გამო, ვინაიდან მისი სახელი კომპანიას ეკუთვნოდა.{{sfn|ჰიტლი|2008|p=191}}<ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=wznUAwAAQBAJ&pg=PA63|title=Pop Cult|publisher=}}</ref> პრინსი ხოლმე ფსევდონიმებს იყენებდა სხვადასხვა დროს ჩაწერილი მუსიკისთვის.<ref name="bass player">{{cite news|last1=Coryat|first1=Karl|title=His Highness Gets Down|url=http://www.bassplayer.com/artists/1171/remembering-prince-his-highness-gets-down-cover-story/57724|accessdate=აპრილი 24, 2016|work=Bass Player magazine|date=ნოემბერი 1999}}</ref> ასეთ ფსევდონიმებს შორის, გარდა ყველა დანარჩენისა, იყო '''ჯეიმი სტარი''' და '''The Starr Company''' (მათ იყენებდა [[The Time (ჯგუფი)|The Time]]-ისთვის და 1981-1984 წლებში სხვა შემსრულებლებისთვის დაწერილი სიმღერებისთვის),<ref>{{cite web| title = სიმღერები, გამოცემული ჯეიმი სტარის სახელით|publisher=discogs| url = http://www.discogs.com/artist/Jamie+Starr|accessdate=მაისი 6, 2015}}</ref><ref>{{cite web|title=სიმღერები, გამოცემული The Starr Company-ს სახელით|url=http://www.discogs.com/artist/Starr+*+Company%2C+The |publisher=discogs |accessdate=მაისი 6, 2015 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130825053717/http://www.discogs.com/artist/Starr%2B%2A%2BCompany%2C%2BThe |archivedate=აგვისტო 25, 2013 |df= }}</ref> '''ჯოუი კოკი''' (1980-იანების გამოუცემელ სიმღერებში, ისევე, როგორც [[შინა ისტონი]]სთვის და [[კენი როჯერსი]]სთვის დაწერილი მასალის შემთხვევაში),<ref>{{cite web| title = სიმღერები, გამოცემული ჯოუი კოკოს სახელით|publisher=discogs| url = http://www.discogs.com/artist/Joey+Coco|accessdate=მაისი 6, 2015}}</ref> '''ალექსანდერ ნევერმაინდი''' („[[Sugar Walls]]“, შინა ისტონისთვის),<ref>{{cite web| title = სიმღერები, გამოცემული ალექსანდერ ნევერმაინდის სახელით |publisher=discogs| url = http://www.discogs.com/artist/Alexander+Nevermind|accessdate=მაისი 6, 2015}}</ref> და '''კრისტოფერი''' („[[Manic Monday]]“, [[The Bangles]]-ისთვის).<ref>{{cite web| title = სიმღერები, გამოცემული კრისტოფერის სახელით |publisher=discogs| url = http://www.discogs.com/artist/Christopher|accessdate=მაისი 6, 2015}}</ref> ===პრობლემები საავტორო უფლებებთან=== 2007 წლის 14 სექტემბერს პრინსმა განაცხადა, რომ უჩივლებდა [[YouTube]]-ს და [[eBay]]-ს, ვინაიდან მათზე განთავსებული იყო მისი, საავტორო უფლებებით დაცული მასალა. მისი იურიდიული წარმომადგენელი ამ საქმეში იყო [[Web Sheriff]].<ref>{{cite web| title = Prince To Sue YouTube, eBay Over Unauthorized Content|work=Billboard | date=სექტემბერი 14, 2007|accessdate=მაისი 6, 2016| url = http://www.billboard.com/articles/news/1049302/prince-to-sue-youtube-ebay-over-unauthorized-content}}</ref><ref>{{cite news| title = Prince takes on YouTube over clips|work=[[The Times]]|location=London| date = სექტემბერი 13, 2007| url = http://entertainment.timesonline.co.uk/tol/arts_and_entertainment/music/article2447862.ece|accessdate=მაისი 5, 2016| first=ფიონა| last=ემილტონი|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080907001725/http://entertainment.timesonline.co.uk/tol/arts_and_entertainment/music/article2447862.ece|archivedate=სექტემბერი 7, 2008}}</ref> ოქტომბერში სტეფანი ლენცმა Universal Music Publishing Group-ის წინააღმდეგ სასამართლოში სარჩელი შეიტანა, აცხადებდა რა, რომ ისინი საავტორო უფლებების კანონს არღვებდნენ. საქმე ეხებოდა YouTube-ის მიერ ლენცის პირადი ვიდეოს წაშლას, სადაც უკანა ფონზე ბუნდოვნად ჟღერდა პრინსის „[[Let's Go Crazy]]“.<ref>{{cite web| last = ფრანჩესკანი | first = კრის| title = The Home Video Prince Doesn't Want You to See|publisher=ABC News| date = ოქტომბერი 26, 2007 | url = http://abcnews.go.com/TheLaw/story?id=3777651&page=1|accessdate=მაისი 5, 2016}}</ref><ref>{{cite video|last=ლენცი|title="Let's Go Crazy" #1|date=თებერვალი 7, 2007|url=https://www.youtube.com/watch?v=N1KfJHFWlhQ|accessdate=მარტი 30, 2016|first=Stephanie|language=en-US|type=}}</ref> 5 ნოემბერს პრინსისადმი მიძღვნილმა რამდენიმე საიტმა შექმნა „Prince Fans United“, რომლებიც ეწინააღმდეგებოდა პრინსის მხრიდან მოთხოვნას, ყველა ის ინტერნეტ-რესურსი დახურულიყო, რომელზეც გამოიყენებოდა მისი ფოტოსურათები, ტექსტები, ალბომების გარეკანები და ყოველივე, რაც მას ასახავდა.<ref>{{cite news| last = გიბსონი| first = ოუენ| title = Prince threatens to sue his fans over online images|work=The Guardian | date = ნოემბერი 7, 2007| url = http://music.guardian.co.uk/news/story/0,,2206460,00.html| accessdate =ივლისი 18, 2009}}</ref> პრინსის ადვოკატები ამტკიცებდნენ, რომ ასეთი რესურსები არღვებდნენ საავტორო უფლებებს, თუმცა მოყვარულების გაერთიანება თვლიდა, რომ მათი საიტების გათიშვა სხვა არაფერი იყო, თუ არა პრინსის შესახებ კრიტიკული კომენტარების გაქრობის მცდელობა. პრინსის პრომოუტერი [[Anschutz Entertainment Group|AEG]] აცხადებდა, რომ სამ სხვადასხვა საიტზე განთავსებული მასალებიდან არასასურველი იყო მხოლოდ პრინსის ლონდონში გამართული 21 კონცერტის ფოტოკადრები.<ref>{{cite web| title = Prince 'not suing fans': Singer hits back at fansite claims| work = NME| date = ნოემბერი 9, 2007| url = http://www.workcom/news/prince/32426}}{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> 8 ნოემბერს პრინსის მსმენელებმა მუსიკოსისგან მიიღეს „PFUnk“, რომელიც წარმოადგენდა მათი მოძრაობის მისამართით არაოფიციალურ პასუხს. თავდაპირველად იგი თავად გაერთიანების საიტზე განთავსდა<ref>{{cite web|last = კრეპსი|first = დენიელ|title = Prince Releases Diss Track As Battle With Fans Gets Funky|work = Rolling Stone|date = ნოემბერი 9, 2007|url = http://www.rollingstone.com/rockdaily/index.php/2007/11/09/prince-releases-diss-track-as-battle-with-fans-gets-funky/|accessdate = 2017-06-07|archiveurl = https://web.archive.org/web/20090429205111/http://www.rollingstone.com/rockdaily/index.php/2007/11/09/prince-releases-diss-track-as-battle-with-fans-gets-funky/|archivedate = 2009-04-29}}</ref>, მოგვიანებით კი გამოვიდა როგორც „[[F.U.N.K.]]“, [[iTunes Store]]-ზე. 14 ნოემბერს საიტმა [[b3ta.com]] [[Digital Millennium Copyright Act]]-ის (DMCA) მოთხოვნით წაშალა სატირული ხასიათის სურათი მუსიკოსის შესახებ.<ref>{{cite news| last = კისი| first = ჯემაიმა | title = B3ta bates Prince|work=The Guardian | date = ნოემბერი 15, 2007 | url = https://www.theguardian.com/media/pda/2007/nov/15/b3tabatesprince|accessdate=მაისი 9, 2016}}</ref> კოაჩელას 2008 წლის ფესტივალზე პრინსმა შეასრულა [[Radiohead]]-ის „[[Creep (Radiohead-ის სიმღერა)|Creep]]“-ის საკუთარი ვერსია და მოგვიანებით მისი ჩანაწერის სხვადასხვა საიტებიდან ამოღება მოითხოვა - მიუხედავად იმისა, რომ თავად Radiohead-იც მის დატოვებას ითხოვდა.<ref>{{cite web|url=http://www.stereogum.com/10102/prince_is_being_a_creep_radiohead_tell_him_hes_a_l/news/ |title= Prince Is Being A "Creep," Radiohead Tell Him He's A Loser |publisher=StereoGum |date=მაისი 30, 2008 |accessdate=დეკემბერი 6, 2014}}</ref> რამდენიმე დღის შემდეგ YouTube-მა დააბრუნა ჩანაწერები. Radiohead-ის კომენტარი: „ჩვენი სიმღერაა, მოისმინონ“. 2009 წელს პრინსმა კოაჩელას ფესტივალზე გამოსვლის ვიდეო საკუთარ საიტზე გამოაქვეყნა. 2010 წელს მან განაცხადა: „ინტერნეტი დასრულდა“, რაც იყო პასუხი მის მიერ ხუთი წლის წინ ნათქვამზე - „ინტერნეტი დასრულდა ყველასთვის, ვისაც სურს, გადაუხადონ, დამისახელეთ მუსიკოსი, რომელიც გამდიდრდა ციფრული გაყიდვების შედეგად.“<ref name=":0" /> 2013 წელს [[Electronic Frontier Foundation]]-მა პრინსს მიანიჭა ყოველწლიური „ჟოლოს ბერეტის ცხოვრებისეული გულის ტკენის ჯილდო“ ({{lang-en|Raspberry Beret Lifetime Aggrievement Award}})<ref>{{cite web|url=https://www.eff.org/takedowns/prince-raspberry-beret-lifetime-aggrievement-award |title=The Raspberry Beret Lifetime Aggrievement Award |publisher=Eff.org |date=მაისი 7, 2013 |accessdate=აგვისტო 31, 2013}}</ref>, DMCA-ს კანონის დარღვევისთვის.<ref>{{cite web|url=https://www.eff.org/deeplinks/2013/05/prince-inducted-takedown-hall-shame-new-lifetime-aggrievement-award |title=Prince Inducted Into Takedown Hall of Shame With New Lifetime Aggrievement Award &#124; Electronic Frontier Foundation |publisher=Eff.org |date=მაისი 7, 2013 |accessdate=აგვისტო 31, 2013}}</ref> 2014 წლის იანვარში პრინსმა უჩივლა ინტერნეტის 22 მომხმარებელს საავტორო უფლებების პირდაპირი დარღვევისთვის, უნებართვო რედაქტირებისთვის და [[ბუტლეგური ჩანაწერი|ბუტლეგების]] გავრცელებისთვის.<ref>{{cite web|url=http://www.scribd.com/doc/201201287/Prince-v-Chodera|title=Prince v. Chodera |publisher=Scribd.com|accessdate=სექტემბერი 30, 2014}}</ref> აქედან რამდენიმე მომხმარებელი მუსიკოსის კონცერტების ჩანაწერებს სოციალური ქსელებით<ref>{{cite news|url=http://entertainment.time.com/2014/01/27/prince-sues-facebook-users-bootlegged-concerts/|title=Prince Files Lawsuit Against Facebook Fans Over Bootlegged Concerts |work=Time|accessdate=სექტემბერი 30, 2014|date=იანვარი 27, 2014|first=ლილი|last=როთმენი}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.theguardian.com/music/2014/jan/27/prince-sues-internet-users-alleged-bootleg-recordings |title=Prince sues internet users for total of $22m over alleged bootleg recordings |first=შონ|last=მაიკლზი |work=The Guardian |accessdate=სექტემბერი 30, 2014|date=იანვარი 27, 2014}}</ref> აზიარებდა. იმავე თვეში პრინსმა სარჩელი გამოიტანა, ყოველგვარი განმარტების გარეშე<ref>{{cite web|url=http://www.scribd.com/doc/202980255/Prince-v-Chodera-Voluntary-Dismissal-Without-Prejudice#scribd|title=Prince v. Chodera – Voluntary Dismissal Without Prejudice |publisher=Scribd.com|accessdate=სექტემბერი 30, 2014}}</ref>. პრინსი აგრეთვე იყო ერთ-ერთი იმ მუსიკოსებიდან, რომლებმაც [[უცნაური ელ იანკოვიჩი|„უცნაურ ელ“ იანკოვიჩს]] უარი უთხრეს მათი მუსიკის პაროდიებისთვის გამოყენებაზე.<ref>{{cite web|url=https://www.wired.com/2011/06/weird-al-yankovic-alpocalypse|title=Alpocalypse Now: 'Weird Al' Yankovic Says 'Twitter Saved My Album'|website=WIRED|language=English|accessdate=მაისი 1, 2016}}</ref> ==პირადი ცხოვრება== [[ფაილი:20150502-PaisleyParkStudio.jpg|thumb|250პქ|პრინსის სახლი და ხმისჩამწერი სტუდია [[Paisley Park]], შანჰასენი, მინესოტა.]] წლების განმავლობაში პრინსს ჰქონდა რომანტიკული ურთიერთობა ამა თუ იმ ცნობილ პიროვნებასთან. მათ შორის იყვნენ [[კიმ ბესინგერი]], [[მადონა (მომღერალი)|მადონა]], [[ვენიტი (მომღერალი)|ვენიტი]], [[შეილა ესკოვედო]], [[კარმენ ელექტრა]], [[სუზანა ჰოფსი]], [[ანა ფანტასტიკი]],{{sfn|ჰენი|2004}} [[შერილინ ფენი]],<ref>{{cite news | last = დელი| first = სტივენ | title = Sherilyn Fenn – Is she the sexiest woman on television? | work=The Face | date = დეკემბერი 1990}}</ref> და [[სიუზან მუნსი]] ([[Vanity 6]] და [[Apollonia 6]]){{sfn|ნილსენი|2003|p=125}}. 1985 წელს პრინსი დანიშნული იყო [[სუზანა მელვოინი|სუზანა მელვოინთან]].<ref>{{cite news | last = ელანი| first = პრაია| title = Purple Reign| newspaper=The Guardian| date = სექტემბერი 20, 2008 | url = https://www.theguardian.com/music/2008/sep/20/1|accessdate=მაისი 5, 2016}}</ref> 37 წლის ასაკში, 1996 წლის ვალენტინობაზე მან იქორწინა 22 წლის მოცეკვავეზე და ვოკალისტზე [[მაიტე გარსია]]ზე (რომელიც მის საკონცერტო შემადგენლობაში შედიოდა). მათ 1996 წლის 16 ოქტომბერს ეყოლათ შვილი, ამირ გრეგორი ნელსონი. დაბადებული [[პფაიფერის სინდრომი]]თ, იგი გარდაიცვალა ერთი კვირის შემდეგ.<ref>{{cite news| last = კენედი| first = დანა| author2 = სინკლერი, ტომ| title = Prince's Saddest Song| work = Entertainment Weekly| date = დეკემბერი 20, 1996| url = http://www.ew.com/ew/article/0,,295564,00.html| accessdate = მაისი 12, 2016| archiveurl = https://web.archive.org/web/20120722231821/http://www.ew.com/ew/article/0,,295564,00.html| archivedate = 2012-07-22}}</ref><ref>{{cite news|title=Prince's ex Manuela Testolini honours late singer in purple jacket|url=http://www.dailymail.co.uk/tvshowbiz/article-3600030/Prince-s-ex-wife-Manuela-Testolini-honours-late-singer-purple-leather-jacket-month-death.html|accessdate=მაისი 23, 2016|work=Mail Online|date=მაისი 19, 2006}}</ref> მაიტეს პრინსი 1999 წელს დაშორდა და 2001 წელს იქორწინა მანუელა ტესტოლინისთან. 2006 წლის მაისში უკანასკნელმა სასამართლოში შეიტანა განქორწინების მოთხოვნა.<ref>{{cite web| last = ლევი| first = დენიელ ს.| title = Prince's Wife, Manuela (Partner of five years), Filed for Divorce|work=People | date = ივლისი 27, 2006| url = http://www.people.com/people/article/0,,1219521,00.html|accessdate=მაისი 4, 2016}}</ref> პრინსი იყო ცხოველთა უფლებების დამცველი აქტივისტი, რომელმაც ცხოვრების დიდი ეტაპი იცხოვრა, როგორც [[ვეგანობა|ვეგანმა]], თუმცა მოგვიანებით თავს უბრალოდ [[ვეგეტარიანელობა|ვეგეტარიანელს]] უწოდებდა.<ref>{{cite web|author1=Catherine Censor Shemo|title=A Prince of a Guy|url=https://books.google.com/books?id=PAQAAAAAMBAJ&lpg=PA79&dq=the%20vegetarian%20times%20prince%20interview&pg=PA83#v=onepage&q=prince%20interview&f=false|work=[[Vegetarian Times]]|accessdate=მაისი 6, 2016|pages=79–83|date=ოქტომბერი 1997}}</ref><ref>{{cite video|url=https://www.youtube.com/watch?v=rQbqNl_lacg&t=4m21s|title=Prince at Lopez Tonight|date=აპრილი 15, 2011|accessdate=აპრილი 21, 2016|via=YouTube}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.today.com/food/stage-prince-was-passionate-quirky-food-lover-too-t87881|first=ტრეისი|last=სელინჯერი|title=Off stage, Prince was a passionate and quirky food lover, too|date=აპრილი 22, 2016|work=[[Today (U.S. TV program)|Today]]|accessdate=მაისი 5, 2016}}</ref><ref>{{cite news|last=ფაბერი|first=ჯუდი|title=Prince Is Voted 'Sexiest Vegetarian'| publisher=CBS News|date=მაისი 22, 2006|url=http://www.cbsnews.com/news/prince-is-voted-sexiest-vegetarian/|accessdate=მაისი 9, 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.peta.org/blog/animal-kingdom-lost-prince/|date=აპრილი 21, 2016|first=ლინდზი|last=პოლარდი-პოსტ|title=The Animal Kingdom Has Lost Its Prince|publisher=[[PETA]]|accessdate=მაისი 5, 2016}}</ref> ალბომის ''[[Rave Un2 the Joy Fantastic]]'' (1999) ანოტაციებში ნახსენებია სისასტიკე, რომლითაც მოიპოვება შალის ქსოვილი.<ref>{{cite news| title=Six things about Prince you forgot or never knew | newspaper=[[The Kansas City Star]] | date = აპრილი 21, 2016| accessdate = აპრილი 21, 2016| url =http://www.kansascity.com/news/nation-world/national/article73097702.html|first=ელიზაბეთ|last=კოჰი}}</ref> 2001 წელს პრინსი „[[იეჰოვას მოწმეები|იეჰოვას მოწმეებს]]“ შეუერთდა, მას შემდეგ, რაც მანამდე ორი წლის განმავლობაში ესაუბრებოდა მუსიკოს [[ლარი გრემი|ლარი გრემს]], ასევე იეჰოვას მოწმეს. პრინსი ამბობდა, რომ ეს მისთვის არა საუბარი, არამედ „ცოდნის შეძენა“ იყო. „[[მორფეუსი (მატრიცა)|მორფეუსის]] და [[ნეო (მატრიცა)|ნეოს]] საუბარს ჰგავდა, „[[მატრიცა (ფილმი)|მატრიციდან]]“...“, ამბობდა იგი. პრინსი ესწრებოდა შეხვედრებს სამეფო დარბაზში და დროდადრო სხვადასხვა ადამიანს სტუმრობდა და საკუთარი რწმენის შესახებ ესაუბრებოდა.<ref>{{cite news| last = ჰოფმანი | first = კლერ| title = Soup With Prince | work=The New Yorker |date = ნოემბერი 24, 2008| url=http://www.newyorker.com/talk/2008/11/24/081124ta_talk_hoffman|accessdate=მაისი 5, 2016}}</ref><ref name="wsjhagertyaudi">{{cite news|last1=ჰეგერტი|first1=ჯეიმზ რ.|last2=აუდი|first2=ტამარა|title=Prince's Little-Known Life|url=https://www.wsj.com/articles/princes-little-known-life-1461542745|accessdate=აპრილი 27, 2016|work=[[The Wall Street Journal]]|date=აპრილი 24, 2016}}</ref> 2005 წელს მას დასჭირდა ბარძაყის პროტეზის ჩასმა. ტაბლოიდურმა გამოცემებმა გაავრცელეს ჭორი<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/music/2009/jun/11/prince-refuses-hip-surgery|title=Prince refuses hip surgery because of his faith|first=შონ|last=მაიკლზი|date=ივნისი 11, 2009|work=The Guardian|accessdate=მაისი 5, 2016}}</ref>, თითქოს იგი ამაზე უარს ამბობდა, ვინაიდან თავისი ახალი სარწმუნოების მიხედვით, არ ჰქონდა სისხლის გადასხმის უფლება. თუმცა, ''Star Tribune''-ში დაიწერა განმარტება<ref>{{cite news|last=ჰოპფენსპერგერი|first=ჯინ|title='We lost a spiritual brother' in Prince|newspaper=Star Tribune|location=Minneapolis, MN|date=მაისი 4, 2016|url=http://www.startribune.com/prince-s-death-puts-spotlight-on-jehovah-s-witnesses/377972981/|accessdate=ივნისი 16, 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160609191453/http://www.startribune.com/prince-s-death-puts-spotlight-on-jehovah-s-witnesses/377972981/|archivedate=2016-06-09}}</ref>, რომ ლარი გრემი უარყოფდა, თითქოს ამისთვის პრინსს დასჭირდებოდა სისხლის გადასხმა, ვინაიდან ბარძაყის პროტეზის ჩანერგვა ასეთ პროცედურას არ ითვალისწინებდა.<ref>{{cite journal|last1=Harwin|first1=Steven F., MD|last2=Pivec|first2=Robert, MD|last3=Johnson|first3=Aaron J., MD|last4=Naziri|first4=Qais, MD|last5=Mont|first5=Michael A., MD|date=აგვისტო 1, 2012|title=Revision Total Hip Arthroplasty in Jehovah's Witnesses|url=http://www.healio.com/orthopedics/journals/ortho/2012-8-35-8/%7B49d96e9e-037f-43b1-8e4f-8e407c0e5c96%7D/revision-total-hip-arthroplasty-in-jehovahs-witnesses |journal=Orthopedics |publisher=Healio |volume=35 |issue= 8 |pages=e1145-e1151|doi=10.3928/01477447-20120725-11|accessdate=ივნისი 16, 2016 | issn = 0147-7447 }}</ref><ref>{{cite journal|last1=Wittman|first1=P. H.|last2=Wittman|first2=F. W.|date=1992|title=Total Hip Replacement Surgery without Blood Transfusion in Jehovah's Witnesses|url=http://bja.oxfordjournals.org/content/68/3/306.full.pdf|journal=British Journal of Anaesthesia|publisher=Oxford University Press|volume=68|pages= 306–30|accessdate=ივნისი 6, 2016|doi=10.1093/bja/68.3.306}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Bonnett|first1=C. A.|last2=Lapin|first2=R.|last3=Docuyanan|first3=G. B.|date=იანვარი 16, 1987|title=Total hip replacement in Jehovah's Witnesses under spinal anesthesia without transfusion|journal=Orthopedic Review|publisher=MEDLINE|volume=16|issue=1|pages=43–47|doi=|pmid=3453957}}</ref> მორის დეის თანახმად, ეს ოპერაცია მუსიკოსმა 2008 წელს უკვე გადაიტანა.<ref>{{cite web|url=http://www.yourdailydish.com/jimmy-jam-opens-princes-hip-issues/|first=სარა|last=უილკინზი|title=Jimmy Jam Opens Up About Prince's Hip Issues|publisher=Your Daily Dish|date=აპრილი 23, 2016|accessdate=ივნისი 17, 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200612001234/http://www.yourdailydish.com/jimmy-jam-opens-princes-hip-issues/|archivedate=ივნისი 12, 2020}}</ref> პრობლემები მას შეექმნა სცენაზე მაღალქუსლიანი ჩექმებით ცეკვის გამო.<ref>{{cite news| last = ფორდერი| first = რეიჩელ| title = When Hip Gives Way to Hip Replacement| newspaper = The Daily Telegraph| location = London| date = ოქტომბერი 19, 2005| url = http://www.telegraph.co.uk/health/elderhealth/3325136/When-hip-gives-way-to-hip-replacement.html| accessdate = მაისი 5, 2016| archiveurl = https://web.archive.org/web/20141205085621/http://www.telegraph.co.uk/health/elderhealth/3325136/When-hip-gives-way-to-hip-replacement.html| archivedate = 2014-12-05}}</ref> 1990-იანებიდან პრინსი ხშირად დადიოდა ჯოხით, უკანასკნელ წლებში კი - მუდმივად, რის გამოც ბევრმა ჩათვალა, რომ მას სინამდვილეში არანაირი ოპერაცია არ გაუვლია.<ref>{{cite news|title=Prince death: Five strange stories about mysterious US musician|url=http://www.bbc.co.uk/news/magazine-36059247|accessdate=აპრილი 22, 2016|publisher=BBC News|date=აპრილი 22, 2016}}</ref> როგორც იეჰოვას მოწმეს, პრინსს საჯაროდ საკუთარი საქველმოქმედო საქმიანობის შესახებ არ უსაუბრია. დეტალები მისი აქტივიზმის, ქველმოქმედების და სხვადასხვა ფონდის მხარდაჭერის შესახებ მხოლოდ გარდაცვალების შემდეგ გაჟღერდა.<ref name="Anonymous Activism, Philanthropy & Charity">{{cite web | url=https://www.dailykos.com/stories/2016/4/22/1518865/-The-breadth-and-power-of-Prince-s-activism-begins-to-be-revealed-after-his-death | title=The breadth and power of Prince's activism begins to be revealed after his death | publisher=[[Daily Kos]] | date=აპრილი 23, 2016 | accessdate=აპრილი 23, 2016 | author=Einenkel, Walter}}</ref> 2001 წელს მან ანონიმურად გადარიცხა 12 000 აშშ დოლარი ლუისვილის თავისუფალი საჯარო ბიბლიოთეკის სისტემაში, რათა შეენარჩუნებინათ დასავლეთის ფილიალის ბიბლიოთეკა. ეს იყო პირველი ბიბლიოთეკა, რომელიც ემსახურებოდა აფროამერიკელებს.<ref name="Anonymous $12,000,000 donation to the Western Branch Library">{{cite web | url=https://insiderlouisville.com/lifestyle_culture/music/prince-may-have-helped-save-louisville-library-from-closure/ | title=Prince made secret donation to support Louisville's historic Western Branch Library in 2001 | publisher=Insider Louisville | date=აპრილი 21, 2016 | accessdate=აპრილი 22, 2016 | author=ჩიპმენი, მელისა | archiveurl=https://web.archive.org/web/20160422020623/http://insiderlouisville.com/lifestyle_culture/music/prince-may-have-helped-save-louisville-library-from-closure/ | archivedate=2016-04-22 }}</ref> 2001 წელს მან აგრეთვე ანონიმურად აანაზღაურა ონკოლოგიური პროცედურების ქვეშ მყოფი დრამერ [[კლაიდ სტაბლფილდი]]ს სამედიცინო ხარჯები.<ref name="pr-stubblefield">{{cite web|url=http://www.billboard.com/articles/news/7348492/prince-funky-drummer-clyde-stubblefield-medical-bills|first=მონიკ|last=მელენდესი|title=Prince Paid Off 'Funky Drummer' Clyde Stubblefield's Medical Bills|work=Billboard|date=აპრილი 27, 2016|accessdate=მაისი 4, 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160505015438/http://www.billboard.com/articles/news/7348492/prince-funky-drummer-clyde-stubblefield-medical-bills |archivedate=მაისი 5, 2016 |url-status=live}}</ref> 2015 წელს მან დააარსა YesWeCode, [[ჰაკათონი]]ს ფორმატის შეჯიბრი, რომელზეც თავადაც გამოდიოდა და უკრავდა.<ref name="Anonymous Activism, Philanthropy & Charity"/><ref name="Inspiration for #YesWeCode">{{cite web | url=http://www.usatoday.com/story/tech/news/2016/04/21/prince-van-jones-yeswecode-qeyno-labs-silicon-valley-diversity/83346648/ | title=Prince remembered as innovator, advocate for Black youth | work=USA Today | date=აპრილი 21, 2016 | accessdate=აპრილი 22, 2016 | author=გუინი, ჯესიკა}}</ref> იგი აგრეთვე ეხმარებოდა ფონდს [[Green for All]]<ref name="Anonymous Activism, Philanthropy & Charity"/>. 2016 წლის მარტის ბოლოს პრინსმა განაცხადა, რომ აპირებდა მემუარების დაწერას, სამუშაო სახელწოდებით „მშვენიერები“ ({{lang-en|The Beautiful Ones}})<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2016/03/19/arts/music/prince-announces-coming-memoir-at-performance.html|title=Prince Announces Coming Memoir at Performance|date=მარტი 19, 2016|work=The New York Times|accessdate=მაისი 5, 2016|first=ჯო|last=კოსკარელი}}</ref>. == დისკოგრაფია == {{Main|პრინსის დისკოგრაფია}} === სტუდიური ალბომები === {{div col||20em}} * ''[[For You (პრინსის ალბომი)|For You]]'' (1978) * ''[[Prince (ალბომი)|Prince]]'' (1979) * ''[[Dirty Mind]]'' (1980) * ''[[Controversy (პრინსის ალბომი)|Controversy]]'' (1981) * ''[[1999 (ალბომი)|1999]]'' (1982) * ''[[Purple Rain (ალბომი)|Purple Rain]]'' (1984) * ''[[Around the World in a Day]]'' (1985) * ''[[Parade (პრინსის ალბომი)|Parade]]'' (1986) * ''[[Sign o' the Times (ალბომი)|Sign o' the Times]]'' (1987) * ''[[Lovesexy]]'' (1988) * ''[[Batman (ალბომი)|Batman]] (1989) * ''[[Graffiti Bridge (ალბომი)|Graffiti Bridge]] (1990) * ''[[Diamonds and Pearls]]'' (1991) * ''[[Love Symbol Album|o(+>]]'' (1992) * ''[[Come (ალბომი)|Come]]'' (1994) * ''[[The Black Album (პრინსის ალბომი)|The Black Album]]'' (1994) * ''[[The Gold Experience]]'' (1995) * ''[[Chaos and Disorder]]'' (1996) * ''[[Emancipation (ალბომი)|Emancipation]]'' (1996) * ''[[Crystal Ball (ალბომების კრებული)|Crystal Ball]]'' (1998) * ''[[The Vault: Old Friends 4 Sale]]'' (1999) * ''[[Rave Un2 the Joy Fantastic]]'' (1999) * ''[[Rave In2 the Joy Fantastic]]'' (2000) * ''[[The Rainbow Children]]'' (2001) * ''[[One Nite Alone...]]'' (2002) * ''[[Xpectation]]'' (2003) * ''[[C-Note]]'' (2003) * ''[[N.E.W.S]]'' (2003) * ''[[Musicology (ალბომი)|Musicology]]'' (2004) * ''[[The Chocolate Invasion]]'' (2004) * ''[[The Slaughterhouse]]'' (2004) * ''[[3121 (ალბომი)|3121]]'' (2006) * ''[[Planet Earth (ალბომი)|Planet Earth]]'' (2007) * ''[[Lotusflow3r]]'' (2009) * ''[[20Ten]]'' (2010) * ''[[Plectrumelectrum]]'' (2014) * ''[[Art Official Age]]'' (2014) * ''[[Hit n Run Phase One|HITnRUN Phase One]]'' (2015) * ''[[Hit n Run Phase Two|HITnRUN Phase Two]]'' (2015) {{div col end}} ==ფილმოგრაფია== {| class="wikitable sortable" |- |+ ფილმი !წელი!!ფილმი!!როლი!!რეჟისორი |- |1984||''[[იისფერი წვიმა]]''||ბიჭუნა||[[ალბერტ მანიოლი]] |- |1986||''[[ალუბლის მთვარის ქვეშ]]''||კრისტოფერ ტრეისი||პრინსი |- |1987||''[[Sign o' the Times (ფილმი)|Sign o' the Times]]''||თავად||პრინსი |- |1990||''[[გრაფიტის ხიდი]]''||ბიჭუნა||პრინსი |} {| class="wikitable sortable" |- |+ ტელევიზია !წელი!!ფილმი!!როლი!!შენიშვნა |- |1997||''[[Muppets Tonight]]''||თავად||ეპიზოდი 11 |- |2014||''[[ახალი გოგონა]]''||თავად||ეპიზოდი „Prince“ |} ==ტურნეები== {{div col|colwidth=20em}} * [[Prince Tour]] (1979–80) * [[Dirty Mind Tour]] (1980–81) * [[Controversy Tour]] (1981–82) * [[1999 Tour]] (1982–83) * [[Purple Rain Tour]] (1984–85) * [[Parade Tour]] (1986) * [[Sign o' the Times Tour]] (1987) * [[Lovesexy Tour]] (1988–89) * [[Nude Tour]] (1990) * [[Diamonds and Pearls Tour]] (1992) * [[Act I and II]] (1993) * [[Interactive Tour]] (1994) * [[The Ultimate Live Experience]] (1995) * [[The Ultimate Live Experience|Gold Tour]] (1996) * [[Love 4 One Another Charities Tour]] (1997) * [[Jam of the Year Tour]] (1997–98) * [[New Power Soul Tour|New Power Soul Tour/Festival]] (1998) * [[Hit n Run Tour (2000)|Hit n Run Tour]] (2000–01) * [[A Celebration (პრინსის ტურნე)|A Celebration]] (2001) * [[One Nite Alone... Tour]] (2002) * [[World Tour 2003|2003–2004 World Tour]] (2003–04) * [[Musicology Live 2004ever]] (2004) * [[Per4ming Live 3121]] (2006–07) * [[Earth Tour (პრინსი)|Earth Tour]] (2007) * [[Prince 20Ten|20Ten Tour]] (2010) * [[Welcome 2]] (2010–12) * [[Live Out Loud Tour]] (2013) * [[Hit and Run Tour (2014)|Hit and Run Tour]] (2014–15) * [[Piano & A Microphone Tour]] (2016) {{div col end}} == რესურსები ინტერნეტში == {{Commonscat-inline|Prince (musician)}} {{Commons category||Prince}} {{Wikiquote}} * {{IMDb name|nm0002239|პრინსი}} * {{tcmdb name|id=522738|პრინსი}} * {{findagrave|161442923}} * {{Allmusic|class=artist|id=p5182|label=პრინსი}} * [{{BillboardURLbyName|artist=prince|chart=all}} პრინსი] საიტზე [[Billboard.com]] * [https://www.youtube.com/watch?v=6SFNW5F8K9Y გამოსვლა როკ-ენ-როლის დიდების დარბაზში, მასში შეყვანის ცერემონიისას, 2004 წელს] ==წყაროები== {{Div col|colwidth=30em}} *{{cite book|last=ოსტინი|first=ჯეიკ|title=TV-a-Go-Go: Rock on TV From American Bandstand to American Idol|year=2005|url=https://books.google.com/books?id=GYa5olqdl4UC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|publisher=[[Chicago Review Press]]|isbn=1556525729|ref=harv}} *{{cite book|last1=ბრიმი|first1=ჯონ|title=Prince: Inside the Purple Reign|url=https://archive.org/details/princeinsidepurp0000brea|date=1984|publisher=Macmillan Publishing|isbn=9780020604105|ref=harv}} *{{Cite book|last=ბაკლი|first=პიტერ|title=The Rough Guide to Rock|url=https://archive.org/details/roughguidetorock0003unse|publisher=Rough Guides Ltd|year=2003|isbn=978-1-84353-105-0|ref=harv}} *{{cite book|last=კეშმორი|first=ელის|year=1997|title=The Black Culture Industry |url=https://books.google.com/books?id=HneJAgAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|location=ლონდონი|publisher=Routledge|isbn=978-0415120821|ref=harv}} *{{cite book|last=კოული|first=ჯორჯ|year=2005|title=The Last Miles: The Music of Miles Davis, 1980–1991|url=https://books.google.com/books?id=H5r-mzXMJfEC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|location=ენ-არბორი-, მიჩიგანი|publisher=[[University of Michigan Press]] |isbn=978-0472032600|ref=harv}} *{{cite book|last=კორსონი|first=კით|date=2016|title=Trying to Get Over: African American Directors after Blaxploitation, 1977-1986 |url=https://books.google.com/books?id=EoZ5CwAAQBAJ&pg=PA196#v=onepage&q&f=false|location=ოსტინი, ტეხასი|publisher=[[University of Texas Press]]|isbn=978-1477309087|ref=harv}} *{{cite book|last=დრეიპერი|first=ჯეისონ|year=2011|title=Prince: Chaos, Disorder, and Revolution|url=https://books.google.com/books?id=TLPo6OeYPREC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|location=მილუოკი, უისკონსინი |publisher=[[Hal Leonard Corporation|Backbeat Books]]|isbn=9780879309619|ref=harv}} *{{Cite book|last=დრეიპერი|first=ჯეისონ|title=Prince: Life & Times|year=2008|publisher=Jawbone Press|isbn=978-1-906002-18-3|ref=harv}} *{{cite book|last=გრეგორი|first=ჰიუ|date=1995|title=Soul Music A–Z|url=https://books.google.com/books?id=ibMzAQAAIAAJ|publisher=[[Da Capo Press]]|isbn=9780306806438|ref=harv}} *{{Cite book|last=გულა|first=ბობ|title= Icons of R&B and Soul: An Encyclopedia of the Artists who Revolutionized Rhythm|volume=2|url=https://books.google.com/books?id=YNae0zmGow4C&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|publisher=[[Greenwood Publishing]]|year=2008|isbn=0-313-34046-3|ref=harv}} *{{Cite book|last=ჰანი|first=ალექს|title=Possessed: The Rise And Fall Of Prince|year=2004|publisher=Billboard Books|isbn= 0-8230-7749-7|ref=harv}} *{{cite book|last1=ჰოუკინზი|first1=სტენ|last2=ნიბლოკი|first2=სარა|year=2012|title=Prince: The Making of a Pop Music Phenomenon |url=https://books.google.com/books?id=2gbtCwAAQBAJ&pg=PT128#v=onepage&q&f=false|location=აბინგდონი, გაერთიანებული სამეფო|publisher=Routledge |isbn=9780754668763|ref=harv}} *{{Cite book|last=ჰიტლი|first=მაიკლ|authorlink=მაიკლ ჰიტლი|title=Where Were You... When the Music Played? 120 Unforgettable Moments in Music History|url=https://archive.org/details/wherewereyouwhen0000heat|publisher=[[Penguin Books]]|year=2008|isbn=978-0-7621-0988-3|ref=harv}} *{{cite book|last1=ჰილი|first1=დეივ|title=Prince: A Pop Life|url=https://archive.org/details/princepoplife00hill|date=1989|publisher=Harmony Books|isbn=9780517572825|ref=harv}} *{{cite book|last=ლავეზოლი|first=პიტერ|year=2001|title=The King of All, Sir Duke: Ellington and the Artistic Revolution |url=https://books.google.com/books?id=F_bJ37J_wxQC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|location=ნიუ-იორკი|publisher=[[Continuum International Publishing Group|Continuum]]|isbn=978-0826414045|ref=harv}} *{{cite book|last=ლაიტი|first=ალან|authorlink=ალან ლაიტი|year=2014|title=Let's Go Crazy: Prince and the Making of Purple Rain|url=https://books.google.com/books?id=s_-hCgAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|location=|publisher=[[Simon & Schuster|Atria Books]]|edition=2015 წლის ხელახალი გამოცემა|isbn=978-1476776750|ref=harv}} *{{cite book|last=მატოსი|first=მიქელანჯელო|date=2004|title=Prince's Sign O' the Times|url=https://books.google.com/books?id=I9moAwAAQBAJ&pg=PA57#v=onepage&q&f=false|location=ნიუ-იორკი|publisher=[[Continuum International Publishing Group|Continuum]]|series=33 1/3 |isbn=9781441141767|ref=harv}} *{{cite book|last=მოსკოვიცი|first=დევიდ ვ.|editor-last=მოსკოვიცი|editor-first=დევიდ ვ.|title=The 100 Greatest Bands of All Time: A Guide to the Legends Who Rocked the World|url=https://books.google.com/books?id=8XG9CgAAQBAJ&pg=PA483#v=onepage&q&f=false |publisher=[[Greenwood Press]]|location=სანტა-ბარბარა, კალიფორნია|year=2015|volume=2|chapter=Prince and the Revolution (1979–1986) |isbn=978-1440803390|ref=harv}} *{{Cite book|last=ნილსენი|first=პერ|title=Dance Music Sex Romance: Prince: The First Decade |publisher=SAF|year=2003|isbn=0-946719-64-0|ref=harv}} *{{cite book|last1=პერონი|first1=ჯეიმზ ე.|title=The Sound of Stevie Wonder: His Words and Music|year=2006|publisher=[[Greenwood Publishing Group|Praeger Publishers]]|isbn=0-275-98723-X|ref=harv}} *{{cite book|last1=რეინოლდზი|first1=საიმონ|authorlink=საიმონ რეინოლდზი|year=1990|title=Blissed Out: The Raptures of Rock|publisher=[[Serpent's Tail]]|isbn=1-85242-199-1|ref=harv}} * {{cite book|last1=რო|first1=რონინ|title=Prince: Inside the Music and the Masks|year=2011|publisher=[[St. Martin's Press]]|isbn=978-0-312-38300-8|url=https://books.google.com/books?id=11dZsE7iGdcC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|ref=harv}} *{{cite book|author=[[ტურე (ჟურნალისტი)|ტურე]]|year=2013|title=I Would Die 4 U: Why Prince Became an Icon|url=https://books.google.com/books?id=klG-uk8IRXEC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|location=ნიუ-იორკი|publisher=[[Simon & Schuster|Atria Books]]|isbn=978-1476705491|ref=harv}} *{{Cite book|last=Uptown|title=The Vault – The Definitive Guide to the Musical World of Prince|year=2004|publisher=Nilsen Publishing|isbn = 91-631-5482-X|ref={{sfnRef|Uptown}}}} * {{cite book|last1=ვერნერი|first1=კრეიგ|title=A Change is Gonna Come: Music, Race & the Soul of America|year=2006|publisher=[[University of Michigan Press]]|location=ენ-არბორი, მიჩიგანი|isbn=0-472-03147-3|url=https://books.google.com/books?id=TRnEdRBTih4C&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|ref=harv}} * {{cite book|last=უაიტი|first=ჩარლზ|title=The Life and Times of Little Richard: The Authorized Press|publisher=Omnibus Press|year=2003 |isbn=0-306-80552-9 | ref = harv}} {{Div col end}} ==ლიტერატურა== *{{Cite book|last=ჯოუნსი|first=ლიზ|title=Purple Reign: The Artist Formerly Known as Prince|url=https://archive.org/details/isbn_9781559724487|year=1998|publisher=Birch Lane Press|isbn= 978-1-55972-448-7}} *{{Cite book|last=რო|first=რონინ|title=Prince: Inside the Music and the Masks |url=https://archive.org/details/princeinsidemusi0000roro|year=2016|publisher=St. Martin's Press|isbn= 978-1-250-12754-9}} *{{Cite book|last=უოლი|first=მიკ|title=Prince: Purple Reign |year=2016|publisher=Trapeze |isbn= 978-1-409-16920-8}} ==სქოლიო== <div style="height:250px; overflow:auto; padding:3px; border:1px solid #aaa;" class="scrollbox"> {{reflist|colwidth=30em}} </div> {{პრინსი}} {{როკ-ენ-როლის დიდების დარბაზი 2004}} {{DEFAULTSORT:პრინსი}} [[კატეგორია:პრინსი| ]] [[კატეგორია:ამერიკელი პროდიუსერები]] [[კატეგორია:ამერიკელი მსახიობები]] [[კატეგორია:ამერიკელი გიტარისტები]] [[კატეგორია:ამერიკელი მუსიკოსები]] [[კატეგორია:დაბადებული 7 ივნისი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1958]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 21 აპრილი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2016]] [[კატეგორია:როკ-ენ-როლის დიდების დარბაზში შესული შემსრულებლები]] [[კატეგორია:სიმღერების ავტორთა დიდების დარბაზში შემავალი შემსრულებლები]] a2q249hmbsgpy1zf54si77i8q6h0gmp 14 103349 4823622 3573716 2025-07-02T10:44:49Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823622 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ჩრდილოამერიკული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ლათინურამერიკული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ნიკარაგუული კულტურა|ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ესპანურენოვანი ლიტერატურა]] 718c9vjdpgaq9wx4pnokogs6jvdn3nz 14 103351 4823449 3388493 2025-07-02T10:10:35Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823449 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ნიკარაგუა]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით|ნიკარაგუა]] [[კატეგორია:ცენტრალურამერიკული მუსიკა]] [[კატეგორია:ლათინოამერიკული მუსიკა]] phokudqlgx5f41iqkmx4t0616inaik1 14 104191 4823611 3576647 2025-07-02T10:43:36Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823611 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Literature of the United Kingdom}} [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ინგლისურენოვანი ლიტერატურა]] [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს ხელოვნება]] h0t3prsipv066q1zkxz64whcbvdq4b8 14 104511 4823429 3561087 2025-07-02T10:06:46Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823429 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of Italy}} {{Commonscat|Music of Italy}} [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:იტალიური კულტურა]] [[კატეგორია:სამხრეთ ევროპული მუსიკა]] 16fgeap1ddt1rtfhpx8ag1bakrlrlod 14 105626 4823313 3413255 2025-07-02T07:02:02Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823313 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] d4t1f8z9vo9bqj8qz919lafwfcz7sn1 14 107748 4823610 3573721 2025-07-02T10:43:31Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823610 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ბრაზილიური კულტურა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ლათინურამერიკული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:სამხრეთამერიკული ლიტერატურა]] 9x7d6yg3q66aqo19fq47b9yrnnlp6yq 0 112816 4823093 3558895 2025-07-02T02:21:30Z Ooligan 148443 Better photo/ foto/ image 4823093 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = კევინ რადი | ცოლი= | სურათი= Kevin Rudd 2024 (cropped).jpg | სურათის ზომა = 200პქ | წარწერა სურათის ქვეშ= | ხელმოწერა = KEvin Rudd Signature.svg | თანამდებობა დაიკავა = 13 სექტემბერი, 2010 | თანამდებობა დატოვა = | ვიცე-პრეზიდენტი = | მონარქი = | პრეზიდენტი = | კანცლერი = | პრემიერ-მინისტრი = | წინამორბედი= | მემკვიდრე = | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1957|9|21}} | დაბადების ადგილი= [[ნამბური]], [[კვინსლენდი]], [[ავსტრალია]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი= | მოქალაქეობა = | ეროვნება = | საარჩევნო ოლქი = | მეუღლე = | შვილები= | მამაკაცი = | პროფესია = | საქმიანობა = | რელიგია = | პარტია = | ვებ-საიტი= | რიგი = ავსტრალიის საგარეო საქმეთა მინისტრი | რიგი2 = [[ავსტრალიის პრემიერ-მინისტრი]] | თანამდებობა დაიკავა2 = 3 დეკემბერი, 2007 | თანამდებობა დატოვა2 = 24 ივნისი, 2010 | წინამორბედი2 = [[ჯონ ჰოვარდი]] | მემკვიდრე2 = [[ჯულია გილარდი]] | პრეზიდენტი2= | მონარქი2 = | კანცლერი2 = | ვიცე-პრეზიდენტი2 = | პრემიერ-მინისტრი2= | რიგი3 = | თანამდებობა დაიკავა3 = | თანამდებობა დატოვა3 = | წინამორბედი3 = | მემკვიდრე3 = | პრეზიდენტი3 = | მონარქი3= | კანცლერი3 = | პრემიერ-მინისტრი3= | რიგი4 = | თანამდებობა დაიკავა4 = | თანამდებობა დატოვა4 = | წინამორბედი4 = | მემკვიდრე4 = | პრეზიდენტი4 = | მონარქი4 = | კანცლერი4 = | პრემიერ-მინისტრი4= | რიგი5 = | თანამდებობა დაიკავა5 = | თანამდებობა დატოვა5 = | წინამორბედი5 = | მემკვიდრე5 = | პრეზიდენტი5 = | მონარქი5 = | კანცლერი5 = | პრემიერ-მინისტრი5= }} '''კევინ მაიკლ რადი''' ({{lang-en|Kevin Michael Rudd}}; დ. [[21 სექტემბერი]], [[1957]]) — [[ავსტრალიის პრემიერ-მინისტრი]] და [[ავსტრალიის ლეიბორისტული პარტია|ავსტრალიის ლეიბორისტული პარტიის]] ლიდერი [[2007]]-[[2010]] წლებში. რადის ლიდერობით, ლეიბორისტულმა პარტიამ გაიმარჯვა [[2007]] წლის [[24 ნოემბერი|24 ნოემბერს]] [[ავსტრალიის ფედერალური არჩევნები, 2007|ფედერალურ არჩევნებში]]. [[2010|2010 წლის]] [[13 სექტემბერი|13 სექტემბერდან]] არის ავსტრალიის საგარეო საქმეთა მინისტრი. ==რესურსები ინტერნეტში== {{commonscat-inline|Kevin Rudd}} * {{ოფიციალური|http://www.kevinrudd.com/}} {{პოლიტიკოსი}} {{ავსტრალიის პრემიერ-მინისტრები}} {{DEFAULTSORT:რადი, კევინ}} [[კატეგორია:ავსტრალიის პრემიერ-მინისტრები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1957]] [[კატეგორია:დაბადებული 21 სექტემბერი]] kmgilj4t8imsvsw4mubm9xx51m9ma2t 0 115701 4823006 4821988 2025-07-01T16:11:53Z GiorgiXIII 62215 4823006 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა |მშობლიური_სახელი = {{lang-fr|Nouvelle-Calédonie}} |სრული_სახელი = ახალი კალედონია |საერთო_სახელი = ახალი კალედონია |დროშა = Flag of France.svg |გერბი = NC Armoires.gif |რუკა = LocationNewCaledonia.png |ჰიმნი = [[მარსელიეზა]] |დევიზი = |ოფიციალური_ენები = [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] |დედაქალაქი = [[ნუმეა]] |latd= 21 |latm= 17 |latNS= S |longd= 165 |longm= 21 |longEW= E |უდიდესი_ქალაქი = [[ნუმეა]] |მთავრობის_ტიპი = საფრანგეთის ასოცირებული წევრი |ლიდერის_ტიპი_1 = [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის_სახელი_1 = [[ემანუელ მაკრონი]] |ლიდერის_ტიპი_2 = მთავრობის წარმომადგენელი |ლიდერის_სახელი_2 = [[ალსიდე პონგა]] |ლიდერის_ტიპი_3 = უზენაესი კომისარი |ლიდერის_სახელი_3 = [[ჟაკ ბილანი]] |ლიდერის_ტიპი_4 = |ლიდერის_სახელი_4 = |სახელმწიფოს ტიპი = |შენიშვნა = |ოფიციალური მოვლენა 1 = |ოფიციალური თარიღი 1 = |ოფიციალური მოვლენა 2 = |ოფიციალური თარიღი 2 = |ოფიციალური მოვლენა 3 = |ოფიციალური თარიღი 3 = |ოფიციალური მოვლენა 4 = |ოფიციალური თარიღი 4 = |რანგი_ფართობით = 154-ე |ფართობი = 18 575 |წყალი_% = 1,6 |სავარაუდო_მოსახლეობა = |სავარაუდო_მოსახლეობა_რანგი = 184-ე |მოსახლეობა_სავარაუდოდ_წელს = |მოსახლეობის_ცენზი = 271 407<ref name="auto1">{{cite web |url=http://www.isee.nc/population/recensement/structure-de-la-population-et-evolutions |title=Structure de la population et évolutions |publisher=[[Institute of Statistics and Economic Studies]] (ISEE-NC) |place=Nouméa |access-date=16 November 2014 |archive-date=13 November 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141113142325/http://www.isee.nc/population/recensement/structure-de-la-population-et-evolutions |url-status=live }}</ref> |მოსახლეობის_ცენზი_წელს = 2019 |მოსახლეობის_სიმჭიდროვე = 14,5 |მოსახლეობის_სიმჭიდროვე_რანგი = 200 |მშპ_ppp_წელი = 2006 |მშპ_ppp = 8.82 მლრდ. $ |მშპ_ppp_რანგი = |მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე = 36 376 $ |მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე_რანგი = |აგი = |აგი_ტენდენცია = |აგი_კატეგორია = |აგი_რანგი = |აგი_წელი = |ვალუტა = საფრანგეთის წყნაროკეანური ფრანკი |ვალუტის_კოდი = XPF |ქვეყნის_კოდი = |დროის_სარტყელი = [[UTC+11:00]] |ზაფხულის_დრო = |cctld = [[.nc]] |სატელეფონო_კოდი = 687 |სატელეფონო_კოდი_მითითება = |სქოლიო = }} '''ახალი კალედონია''' ({{lang-fr|Nouvelle-Calédonie}}) — [[საფრანგეთი]]ს [[საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები|ზღვისიქითა ტერიტორია]], განსაკუთრებული სტატუსის მქონე ზღვისიქითა ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული წარმონაქმნი, მდებარეობს [[წყნარი ოკეანე|წყნარ ოკეანეში]], [[მელანეზია]]ში. სამხრეთ-დასავლეთიდან ესაზღვრება [[ავსტრალია|ავსტრალიის]] ეკონომიკური ზონა, ჩრდილოეთიდან — [[ვანუატუ]], სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან — [[ფიჯი]]. დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქია — [[ნუმეა]]. == გეოგრაფია == {{მთავარი|ახალი კალედონიის გეოგრაფია}} [[ფაილი:New Caledonia-CIA WFB Map.png|thumb|230px|left|ახალი კალედონიის რუკა]] ახალი კალედონიის უდიდესი კუნძულია [[გრანდ-ტერი (ახალი კალედონია)|გრანდ-ტერი]], მისი რელიეფის უდიდესი ნაწილი მთიანია (უმაღლესი მწვერვალია — მთა [[პანე (მთა)|პანე]], 1628 მ). სანაპირო საკმაოდ შეჭრილია და აქვს ზღვის უამრავი [[უბე]], რომელთანაც მიდგომა გართულებულია [[მარჯნის რიფი|მარჯნის რიფებით]]. კუნძული გარშემორტყმულია ყველაზე გრძელი [[ახალი კალედონიის ბარიერული რიფი]]თ. კუნძული ძირითადად აგებულია [[ოფიოლითები|ოფიოლითური]] კომპლექსებით. გრანდ-ტერის კუნძულს აღმოსავლეთიდან ესაზღვრება [[ლუაიოტეს კუნძულები]], ჩრდილოეთიდან [[ბელეპის კუნძულები]], ჩრდილო-დასავლეთიდან [[ჩესტერფილდის კუნძულები]], ხოლო სამხრეთიდან კუნძული [[ილ-დე-პენი]]. [[კლიმატი]] სასიამოვნოა. საშუალო წლიური ტემპერატურაა — 23-24,5&nbsp;°C. ამ გარემოებამ ხელი შეუწყო ახალი კალედონიის გადაქცევას ევროპულ გადასახლებების კოლონიად. კუნძულზე საკმაოდ ბევრი [[მდინარე]]ა, ჭარბობს ნაყოფიერი [[წითელმიწა ნიადაგი]]. [[ტყე]]ები კუნძულის ტერიტორიის 15 %-ს მოიცავს. აქ გავრცელებულია ძვირფასი ხის ჯიშები, მათ შორის: [[წიწვოვნები|წიწვოვანი]] ხეები [[აგათისი]], [[არაუკარია]], [[კაური]], [[ნიაული]], [[ახალკალედონიური ფიჭვი]] და ა. შ. (ახალი კალედონიის გერბზე გამოსახულია [[Araucaria columnaris]]). ახალი კალედონიის ცხოველთა სამყარო ღარიბია, თუმცა არსებობენ [[ენდემები]]. == ისტორია == {{მთავარი|ახალი კალედონიის ისტორია}} კუნძული 1774 წელს აღმოაჩინა [[ჯეიმზ კუკი|ჯეიმზ კუკმა]] და უწოდა თავისი სამშობლოს [[შოტლანდია|შოტლანდიის]] ძველი სახელი — კალედონია. ევროპელების აქტიური გადასვლა კუნძულზე დაიწყო [[1840]]-იანი წლებიდან, ესენი იყვნენ სანთლის ხით მოვაჭრეები, რომელთაც შემდეგ მოჰყვნენ ინგლისელი და ფრანგი მისიონერები. [[1853]] წელს [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]] ახალი კალედონია თავის კოლონიად გამოაცხადა. 1864 წლიდან 1896 წლამდე საფრანგეთის ხელისუფლებამ გადმოასახლა ამ კოლონიაში დასჯილი დამნაშავეები. კუნძულზე ფრანგებმა გააშენეს [[ყავა|ყავის]] და [[ქოქოსის პალმა|ქოქოსის პალმის]] [[პლანტაცია|პლანტაციები]], შემდეგ (XIX საუკუნის ბოლოდან) დაიწყო [[ნიკელი]]ს, [[კობალტი]]ს, [[ქრომი]]ს, [[რკინა|რკინის]], [[მანგანუმი]]ს, [[ოქრო]]ს, [[ტყვია|ტყვიის]] და სხვა [[მინერალი|მინერალური]] რესურსების მოპოვება. 1946 წელს კუნძულმა მიიღო [[საფრანგეთის ზღვისგადაღმა სამფლობელო]]ს სტატუსი. [[1980]]-[[1990]]-იან წლებში დაიწყო მასიური გამოსვლები. ადგილობრივი აბორიგენი მოსახლეობა (მელანეზიელები) გამოდიოდნენ კუნძულის დამოუკიდებლობის მოთხოვნით. 1988 წლის 26 ივნისს საფრანგეთის [[პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრ]] მიშელ როკარსა და [[სეპარატიზმი|სეპარატისტთა]] ლიდერ ჟან-მარი ტჟიბაუს შორის დაიდო მატინიონის შეთანხმება, რის შედეგადაც გაუქმდა უმაღლესი კომისრის თანამდებობა, რომელიც მანამდე ახორციელებდა ახალი კალედონიის პირდაპირ მართვას. ასევე 10 წლიანი გარდამავალი პერიოდის შემდეგ უნდა ჩატარებულიყო [[რეფერენდუმი]] ახალი კალედონიის დამოუკიდებლობის შესახებ. ჟან-მარი ტჟიბაუ მოკლული იქნა 1989 წლის მაისში. რეფერენდუმის ჩატარების თარიღის მოახლოებასთან ერთად გამოიკვეთა, რომ ახალი კალედონიის მოსახლეობის უმრავლესობა დამოუკიდებლობის რეფერენდუმზე „არას“ დააფიქსირებდა, ამიტომ პარტიამ „კალედონია რესპუბლიკის შემადგენლობაში“ და სეპარატისტებმა გადაწყვიტეს დაედოთ ახალი შეთანხმება. 1998 წლის 5 მაისს ნუმეაში ხელი მოეწერა შეთანხმებას, რომელმაც აღიარა კოლონიზაციის როგორც დადებითი, ისევე უარყოფითი შედეგები, ასევე აღიარებული იქნა „ორი ლეგიტიმური მხარის“ (ერთი მხრივ კანაკების და მეორე მხრივ სხვადასხვა თემების, რომლებმაც მიიღეს მონაწილეობა ახალი კალედონიის თანამედროვე ისტორიაში) არსებობა. ეს შეთანხმება ითვალისწინებს ახალი კალედონიისთვის უფრო მაღალი ხარისხის [[ავტონომია|ავტონომიის]] მინიჭებას და კანაკელთა კულტურის დაცვას, სახელმწიფო სიმბოლიკებში კანაკური მოტივების გამოყენების ჩართვას. === რეფერენდუმები დამოუკიდებლობის შესახებ === 1987 წლის 13 სექტემბერს გაიმართა პირველი რეფერენდუმი ახალი კალედონიის დამოუკიდებლობის შესახებ. რეფერენდუმს ბოიკოტი გამოუცხადეს დამოუკიდებლობის მომხრეებმა, რის გამოც ურნებთან მივიდა ამომრჩეველთა სულ 59 %, ხოლო დამოუკიდებლობას ხმა მისცა საარჩევნო უბნებზე მისულთა სულ 1,7 %-მა<ref>{{Cite news|url=http://www.sudd.ch/event.php?lang=en&id=nc011987|title=Neukaledonien (Frankreich), 13. September 1987 : Unabhängigkeit / Verbleib bei Frankreich|date=1987-09-13|accessdate=1987-09-13|language=de|archivedate=2020-11-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201108072117/http://www.sudd.ch/event.php?lang=en&id=nc011987}}</ref>. 1998 წელს ხელი მოეწერა ნუმეას ხელშეკრულებას, რის თანახმადაც 20 წლის განმავლობაში ახალი კალედონიის მაცხოვრებლებს აქვთ უფლება ჩაატარონ სამი რეფერენდუმი დამოუკიდებლობის საკითხზე 2-2 წლის სხვაობით. ხელშეკრულებით აღნიშნული პირველი [[ახალი კალედონიის დამოუკიდებლობის რეფერენდუმი (2018)|რეფერენდუმი]] გაიმართა 2018 წლის 4 ნოემბერს. ეს ჩანდა, როგორც «ახალი კალედონიისათვის სახელმწიფოებრივი უფლებების, საერთაშორისო სტატუსის მთელი პასუხისმგებლობით გადაცემისა და ასევე მოქალაქეობის ორგანიზებისა». რეფერენდუმის შედეგებით მონაწილეთა 56 %-ზე მეტმა ხმა მისცა საფრანგეთისგან დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ, რეფერენდუმზე დასწრება შეადგენდა 81 %-ს<ref>{{Cite news|url=https://gordonua.com/news/worldnews/jiteli-novoy-kaledonii-progolosovalo-na-referendume-protiv-nezavisimosti-ot-francii-479060.html|title=ახალი კალედონიის მაცხოვრებლებმა რეფერენდუმზე ხმა მისცეს საფრანგეთისგან დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ|date=2018-11-04|accessdate=2018-11-04|archivedate=2018-11-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181105160451/https://gordonua.com/news/worldnews/jiteli-novoy-kaledonii-progolosovalo-na-referendume-protiv-nezavisimosti-ot-francii-479060.html}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://la1ere.francetvinfo.fr/nouvellecaledonie/referendum-non-independance-emporte-569-resultats-provisoires-645894.html|title=Référendum : le "Non" à l'indépendance l'emporte avec 56,4% [Résultats provisoires] - Nouvelle Calédonie la 1ère|work=Nouvelle Calédonie la 1ère|date=2018-11-05|accessdate=2018-11-05|language=fr|archivedate=2018-11-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181104180427/https://la1ere.francetvinfo.fr/nouvellecaledonie/referendum-non-independance-emporte-569-resultats-provisoires-645894.html}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-46087053|title=French territory rejects independence|date=2019-08-04|accessdate=2018-11-04|language=fr|archivedate=2020-03-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200306055038/https://www.bbc.com/news/world-asia-46087053}}</ref>. ამასთან ხმის მიცემაზე უარი უთხრეს მონაწილეთა 17 %-ს — მათ, ვინც დაიბადა საფრანგეთში და გადასახლდა ახალ კალედონიაში 1994 წლის შემდეგ. მეორე რეფერენდუმი დამოუკიდებლობის შესახებ შედგა 2020 წლის 4 ოქტომბერს. დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ გამოვიდა მონაწილეთა 53 %, ხოლო დასწრება შეადგენდა 85 %-ზე მეტს<ref>{{Cite news|url=https://ria.ru/20201004/nezavisimost-1578179488.html|title=ახალი კალედონიის მაცხოვრებელთა ნახევარზე მეტმა მხარი არ დაუჭირა საფრანგეთისგან გამოყოფას|date=2020-10-04|accessdate=2020-10-04|archivedate=2020-11-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201103032807/https://ria.ru/20201004/nezavisimost-1578179488.html}}</ref>. ამასთან საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვები არ ჩატარებულა უკანასკნელი ნახევარი წლის განმავლობაში და რეფერენდუმის შედეგების გამოცნობა დიდ სირთულეს წარმოადგენდა<ref>{{cite web |url=https://iz.ru/1067856/nataliia-portiakova/igra-zamorskaia-poteriaet-li-frantciia-novuiu-kaledoniiu |title=ზღვისიქითა თამაში: დაკარგავს თუ არა საფრანგეთი ახალ კალედონიას |access-date=2020-10-05 |archive-date=2020-10-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201005013200/https://iz.ru/1067856/nataliia-portiakova/igra-zamorskaia-poteriaet-li-frantciia-novuiu-kaledoniiu |deadlink=no }}</ref>. 2021 წლის დეკემბერში შედგა მესამე და უკანასკნელი რეფერენდუმი, რომელზეც მონაწილეთა 95 %-მა უარი თქვა საფრანგეთიდან ახალი კალედონიის გამოყოფას და დამოუკიდებლად გამოცხადებას, ამასთან დასწრებამ შეადგინა 44 %<ref>{{cite web|lang=ru|url=https://ru.euronews.com/2021/12/12/new-caledonia-reax|title=ახალი კალედონია საფრანგეთთან რჩება|author=Кнарик Хачатрян|website=euronews|date=2021-12-12|access-date=2021-12-13|archive-date=2021-12-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20211213174205/https://ru.euronews.com/2021/12/12/new-caledonia-reax|deadlink=no}}</ref>. == პოლიტიკური წყობილება == ახალ კალედონიაზე საფრანგეთის ხელისუფლებას წარმოადგენს უმაღლესი კომისარი, რომელსაც ნიშნავს [[საფრანგეთის პრეზიდენტი]]. [[აღმასრულებელი ხელისუფლება|აღმასრულებელ ხელისუფლებას]] ასრულებს ადგილობრივი მთავრობა 11 წევრის შემადგენლობით, რომელიც ინიშნება ტერიტორიის კონგრესის დეპუტატებისგან (ადგილობრივი პარლამენტი). კონგრესი შედგება 54 დეპუტატისაგან, რომლებსაც ირჩევენ ხუთ წელიწადში ერთხელ. ახალი კალედონიის მოსახლეობა ასევე ირჩევს საფრანგეთის პარლამენტის ორ დეპუტატს და საფრანგეთის ორ სენატორს. === პოლიტიკური პარტიები === ახალი კალედონიის პარლამენტში 2019 წლის მაისის არჩევნების შემდეგ ასეთი სიტუაციაა: * დარწმუნებული მომავალი ({{lang-fr|L'Avenir en confiance}}, '''AEC''') ლიბერალ-კონსერვატიული პოლიტიკური ალიანსი, შემდგარი 4 პარტიისგან (დამოუკიდებლობის მოწინააღმდეგე) – 18 ადგილი ახალი კალედონიის ტერიტორიულ კონგრესში. * კალედონიის კავშირი (მემარცხენეცენტრისტული, ზომიერი სოციალ-დემოკრატიული პარტია, თვითმმართველობის მომხრე თავისუფალი ასოცირებული ტერიტორიის ფორმით) — [[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი]], FLNKS ([[მელანეზიური სოციალიზმი]]ს იდეების მომხრე მემარცხენე სოციალისტური ორგანიზაციების კავშირი; დამოუკიდებლობის მომხრე) – 9 ადგილი * ეროვნული კავშირი დამოუკიდებლობისათვის/[[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი]] (ფრონტის უფრო რადიკალური მემარცხენე მონაწილეთა კავშირი — კანაკთა განთავისუფლების პარტია (PALIKA); დამოუკიდებლობის მომხრე) – 9 ადგილი * «კალედონია ერთად» (ცენტრისტული ლიბერალური პარტია, «ერთობლივი მომავლის» პარტიიდან გამოყოფილი; დამოუკიდებლობის მოწინააღმდეგე) — 7 ადგილი ტერიტორიის კონგრესში * [[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი]], FLNKS ([[მელანეზიური სოციალიზმი]]ს იდეების მომხრე მემარცხენე სოციალისტური ორგანიზაციების კავშირი; დამოუკიდებლობის მომხრე) — 6 ადგილი ახალი კალედონიის ტერიტორიულ კონგრესში. * ოკეანური გამოფხიზლება ({{Lang-fr|L'Éveil océanien}}, EO) ახალი კალედონიის უოლისელი და ფუტუნელი მოსახლეობისაგან 2019 წელს ჩამოყალიბებული პარტია, რომელიც დამოუკიდებლობის წინააღმდეგია – 3 ადგილი * შრომის პარტია (მემარცხენე ალტერგლობალისტური, პროფკავშირულ მოძრაობასთან კავშირში; დამოუკიდებლობის მომხრე) — 1 ადგილი * კანაკთა სოციალისტური განთავისუფლება (კანაკთა განთავისუფლების პარტიიდან რადიკალი მემარცხენეების გამონაყოფი, ხოლო შემდეგში ცენტრისაკენ გადახრილი; თვითმმართველობის მომხრე თავისუფალი ასოცირებული ტერიტორიის ფორმით) — 1 ადგილი სულ ახალი კალედონიის პარლამენტი — 26 დეპუტატი დამოუკიდებლობის მომხრე, 25 დეპუტატი დამოუკიდებლობის მოწინააღმდეგე და 3 ნეიტრალური დეპუტატი. == ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული მოწყობა == [[ფაილი:New Caledonia administrative1.png|thumb|350px|ახალი კალედონიის ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული დაყოფა]] ახალი კალედონია შედგება სამი პროვინციისაგან: {| class="wikitable" ! № || პროვინცია || ადმინისტრაციული ცენტრი || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<ref name="auto1" /><br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | 1 || [[სამხრეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|სამხრეთი პროვინცია]] || [[ნუმეა]] || align="right" | 7012,0 || align="right" | 203 144 || align="right" | 29,0 |- | 2 || [[ჩრდილოეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|ჩრდილოეთი პროვინცია]] || [[კონე]] || align="right" | 9582,6 || align="right" | 49 910 ||align="right" | 5,2 |- | 3 || [[ლუაიოტეს პროვინცია]] || [[ვე]] || align="right" | 1980,9 || align="right" | 18 353 || align="right" | 9,3 |- style="background: #CCC;" | || სულ || || align="right" | 18 575,5 || align="right" | 271 407 || align="right" | 14,6 |} პროვინციები თავის მხრივ იყოფიან კომუნებად: {| class="wikitable" ! № || კომუნა<br />(ქართ.) || კომუნა<br />(ფრანგ.) || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#EC6B18;}} [[სამხრეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|სამხრეთი პროვინცია]]''' |- | 1 || [[თიო (ახალი კალედონია)|თიო]] || Thio || align="right" | 997,6 || align="right" | 2524 || align="right" | 2,5 |- | 2 || [[იატე]] || Yaté || align="right" | 1338,4 || align="right" | 1667 || align="right" | 1,2 |- | 3 || [[ილ-დე-პენი]] || Île des Pins || align="right" | 152,3 || align="right" | 2037 || align="right" | 13,4 |- | 4 || [[მონ-დორი]] || Mont-Dore || align="right" | 643,0 || align="right" | 27 620 || align="right" | 43,0 |- | 5 || [[ნუმეა]] || Nouméa || align="right" | 45,7 || align="right" | 94 285 || align="right" | 2063,1 |- | 6 || [[დუმბეა]] || Dumbéa || align="right" | 254,6 || align="right" | 35 873 || align="right" | 140,9 |- | 7 || [[პაიიტა]] || Païta || align="right" | 699,7 || align="right" | 24 563 || align="right" | 35,1 |- | 8 || [[ბულუპარი]] || Boulouparis || align="right" | 865,6 || align="right" | 3315 || align="right" | 3,8 |- | 9 || [[ლა-ფოა]] || La Foa || align="right" | 464,0 || align="right" | 3552 || align="right" | 7,7 |- | 10 || [[სარამეა]] || Sarraméa || align="right" | 106,4 || align="right" | 572 || align="right" | 5,4 |- | 11 || [[ფარინო]] || Farino || align="right" | 48,0 || align="right" | 712 || align="right" | 14,8 |- | 12 || [[მუანდუ]] || Moindou || align="right" | 321,9 || align="right" | 681 || align="right" | 2,1 |- | 13 || [[ბურაილი]] || Bourail || align="right" | 797,6 || align="right" | 5531 || align="right" | 6,9 |- | 14 || [[პუაა]] (ჩრდილოეთი ნაწილი) || Poya || align="right" | 277,2 || align="right" | 210 || align="right" | 0,8 |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#BEC629;}} [[ჩრდილოეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|ჩრდილოეთი პროვინცია]]''' |- | 14 || [[პუაა]] (სამხრეთი ნაწილი) || Poya || align="right" | 568,6 || align="right" | 2592 || align="right" | 4,6 |- | 15 || [[პუემბუ]] || Pouembout || align="right" | 674,3 || align="right" | 2752 || align="right" | 4,1 |- | 16 || [[კონე]] || Koné || align="right" | 373,6 || align="right" | 8144 || align="right" | 21,8 |- | 17 || [[ვო]] || Voh || align="right" | 804,9 || align="right" | 2856 || align="right" | 3,5 |- | 18 || [[კაალა-გომენი]] || Kaala-Gomen || align="right" | 718,2 || align="right" | 1803 || align="right" | 2,5 |- | 19 || [[კუმაკი]] || Koumac || align="right" | 550,0 || align="right" | 3981 || align="right" | 7,2 |- | 20 || [[პუმი (კომუნა)|პუმი]] || Poum || align="right" | 469,4 || align="right" | 1435 || align="right" | 3,1 |- | 21 || [[ბელეპი]] || Bélep || align="right" | 69,5 || align="right" | 867 || align="right" | 12,5 |- | 22 || [[უეგოა]] || Ouégoa || align="right" | 656,8 || align="right" | 2118 || align="right" | 3,2 |- | 23 || [[პუებო]] || Pouébo || align="right" | 202,8 || align="right" | 2144 || align="right" | 10,6 |- | 24 || [[იენჟენი]] || Hienghène || align="right" | 1068,8 || align="right" | 2454 || align="right" | 2,3 |- | 25 || [[ტუო]] || Touho || align="right" | 283,0 || align="right" | 2380 || align="right" | 8,4 |- | 26 || [[პუანდიმიე]] || Poindimié || align="right" | 673,1 || align="right" | 5006 || align="right" | 7,4 |- | 27 || [[პონერიუენი]] || Ponérihouen || align="right" | 707,3 || align="right" | 2420 || align="right" | 3,4 |- | 28 || [[უაილუ]] || Houaïlou || align="right" | 940,6 || align="right" | 3955 || align="right" | 4,2 |- | 29 || [[კუაუა]] || Kouaoua || align="right" | 383,0 || align="right" | 1304 || align="right" | 3,4 |- | 30 || [[კანალა]] || Canala || align="right" | 438,7 || align="right" | 3701 || align="right" | 8,4 |- | colspan="5" align=center | '''{{colorbox|#FFFF80;}} [[ლუაიოტეს პროვინცია]]''' |- | 31 || [[უვეა (კომუნა)|უვეა]] || Ouvéa || align="right" | 132,1 || align="right" | 3401 || align="right" | 25,7 |- | 32 || [[ლიფუ (კომუნა)|ლიფუ]] || Lifou || align="right" | 1207,1 || align="right" | 9195 || align="right" | 7,6 |- | 33 || [[მარე (კომუნა)|მარე]] || Maré || align="right" | 641,7 || align="right" | 5757 || align="right" | 9,0 |- style="background: #CCC;" | || სულ || || align="right" | 18 575,5 || align="right" | 271 407 || align="right" | 14,6 |} == დემოგრაფია == * მოსახლეობის რაოდენობა — 271 407 (2019 წელი). * წლიური მატება — 0,2 % (2019 წელი). * ცხოვრების საშუალო ხანგრძლივობა — 77,1 წელი (2019 წელი). * ბავშვთა სიკდილიანობა — 6 ბავშვი 1000-ზე (2024 წელი). * ეთნიკური შემადგენლობა: [[მელანეზიელები]] ([[კანაკი]]) — 41,2 % (111 856 ად.), თეთრკანიანები (ძირითადად [[ფრანგები]]) — 24,1 % (65 488 ად.), მეტისები 11,3 % (30 758 ად.), [[უვეანელები]] და [[ფუტუნაელები]] — 8,3 % (22 520 ად.), [[პოლინეზიელები]] — 2,0 % (5366 ად.), [[ინდონეზიელები]] — 1,4 % (3786 ად.), [[ვანუატუელები]] — 0,9 % (2313 ად.), [[ვიეტნამელები]] — 0,8 % (2230 ად.), სხვა — 21,3 % (57 848 ად.). (ახალი კალედონიის პროვინციების მოსახლეობა (2019 წელი))<ref name="auto1" /> * ენები: [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] (ოფიციალური), ასევე 33 მელანეზიური და პოლინეზიური დიალექტი. * რელიგია: მოსახლეობის უმრავლესობა [[ქრისტიანობა|ქრისტიანია]] — 78 % ([[კათოლიციზმი|კათოლიკე]] — 53 %, [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტი]] — 25 %), ასევე [[ისლამი|მუსლიმი]]-[[სუნიზმი|სუნიტები]] (1,5 %), სხვა რელიგიები — 10 %. მელანეზიელები ქრისტიანობასთან ერთად ინარჩუნებენ ტრადიციულ ადგილობრივ სარწმუნოებას. * წერა-კითხვის მცოდნეა — 96,9 % (2015 წელი). * ქალაქის მოსახლეობა — 72,7 % (2023 წელი). === ეთნიკური შემადგენლობა === {| class="wikitable" style="font-size: 90%;" style="margin: 1 1em 1 1em;" |+ '''ეთნიკური ჯგუფები აღწერის წლების მიხედვით''' |- ! colspan=2 | ეთნიკური ჯგუფები !! 2009 !! 2014 !! 2019 |- | colspan=2 | [[კანაკები]] ||align=center|{{formatnum:99078}} <small>(40,3 %)</small> ||align=center| {{formatnum:104958}} <small>(39,1 %)</small>||align=center|{{formatnum:111856}} <small>(41,2 %)</small> |- | colspan=2 | ევროპელები<ref name="N-1">2009 წლის მოსახლეობის აღწერის შემდეგ ახალი კალედონიის ევროპული წარმოშობის ბევრმა მოქალაქემ გადაწყვიტა საკუთარი თავი ევროპელად დაფიქსირების ნაცვლად კალედონიელად ეღიარებინა, ან არ მიეკუთვნებინა არც ერთი ეთნიკური ჯგუფისთვის. ამ ორივე კატეგორიის მოსახლეობამ 2019 წლის მოსახლეობის აღწერის შემდეგ შეადგინა 7,5 % ადამიანი.</ref> ||align=center|{{formatnum:71721}} <small>(29,2 %)</small> ||align=center| {{formatnum:73199}} <small>(27,2 %)</small>||align=center|{{formatnum:65488}} <small>(24,1 %)</small> |- | colspan=2 | მეტისები|| align=center|{{formatnum:20398}} <small>(8,3 %)</small> ||align=center| {{formatnum:23007}} <small>(8,6 %)</small>||align=center|{{formatnum:30758}} <small>(11,3 %)</small> |- | colspan=2 | [[უოლისელები]] და [[ფუტუნელები]]||align=center| {{formatnum:21262}} <small>(8,7 %)</small>||align=center|{{formatnum:21926}} <small>(8,2 %)</small>||align=center|{{formatnum:22520}} <small>(8,3 %)</small> |- | rowspan=3|აზიელები ||[[ინდონეზიელები]]||align=center| {{formatnum:3985}} <small>(1,6 %)</small>||align=center|{{formatnum:3859}} <small>(1,4 %)</small>||align=center|{{formatnum:3786}} <small>(1,4 %)</small> |- | [[ვიეტნამელები]] ||align=center| {{formatnum:2357}} <small>(1,0 %)</small>||align=center|{{formatnum:2506}} <small>(0,9 %)</small>||align=center|{{formatnum:2230}} <small>(0,8 %)</small> |- | სხვა აზიელები ||align=center| {{formatnum:1857}} <small>(0,8 %)</small>||align=center|{{formatnum:1177}} <small>(0,4 %)</small>||align=center|{{formatnum:1181}} <small>(0,4 %)</small> |- | colspan=2 | [[ტაიტელები]] ||align=center| {{formatnum:4985}} <small>(2,0 %)</small>||align=center|{{formatnum:5608}} <small>(2,1 %)</small>||align=center|{{formatnum:5366}} <small>(2,0 %)</small> |- | colspan=2 | [[ნი-ვანუატუ]] ||align=center|{{formatnum:2327}} <small>(0,9 %)</small>||align=center|{{formatnum:2568}} <small>(1,0 %)</small> ||align=center| {{formatnum:2313}} <small>(0,9 %)</small> |- | rowspan=2| სხვები|| სხვადასხვა<ref name="N-2">პირები, რომლებმაც საკუთარი თავი დააფიქსირეს სხვებში ან რაიმე სხვა კალედონიელისგან განსხვავებულში</ref> ||align=center| {{formatnum:2566}} <small>(1,0 %)</small>||align=center|{{formatnum:3428}} <small>(1,3 %)</small>||align=center|{{formatnum:5610}} <small>(2,1 %)</small> |- | "კალედონიელი"<ref name="N-3">პირები, რომლებმაც საკუთარი თავი დააფიქსირეს სხვებში და იმავე დროს კალედონიელი</ref> ||align=center| {{formatnum:12177}} <small>(5,0 %)</small> ||align=center| {{formatnum:19927}} <small>(7,4 %)</small>|| rowspan=2 align=center|{{formatnum:20299}}<ref name="N-4">დღეისათვის გამოქვეყნებული 2019 წლის მოსახლეობის აღწერის შედეგები აერთიანებს მათ ვინც საკუთარი თავი მიაკუთვნა კალედონელებს და მათ ვინც არ მიუთითა არც ერთ ეთნიკურ ჯგუფთან საკუთარი თავის კუთვნილება.</ref> <small>(7,5 %)</small> |- | colspan=2 | არაფერი არ არის მითითებული<ref name="N-5">პირები, რომლებმაც არ აღნიშნეს არც ერთი გრაფა დასახლებული პუნქტის ნაწილში, თვით სხვების ნაწილშიც კი.</ref> ||align=center| {{formatnum:2867}} <small>(1,2 %)</small> ||align=center| {{formatnum:6604}} <small>(2,5 %)</small> |} == ეკონომიკა == ახალი კალედონიის [[ეკონომიკა]]ს ძირითადად წარმოადგენს ნიკელის მოპოვება. მნიშვნელოვანი შემოსავალი მოაქვს [[ტურიზმი|ტურიზმს]] და ფინანსურ სუბსიდიებს საფრანგეთიდან. * '''მრეწველობის დარგები:''' [[ნიკელი]]ს და [[რკინა|რკინის]] მოპოვება, [[ფერადი მეტალურგია]], [[თევზჭერა]]. * '''სასარგებლო წიაღისეული:''' ნიკელის (მსოფლიოში არსებული მარაგების 25 %) და რკინის საბადოები. ამას გარდა, არსებობს [[ქრომი]]ს, [[კობალტი]]ს, [[მანგანუმი]]ს, [[ვერცხლი]]ს, [[ოქრო]]ს, [[ტყვია|ტყვიის]], [[სპილენძი]]ს საბადოები. [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობის]] სფეროში მოჰყავთ [[ყავა]], [[ქოქოსის პალმა]], [[კარტოფილი]], [[მზესუმზირა]], [[ხორბალი]], [[სიმინდი]], [[იამსი]], [[ტარო (მცენარე)|ტარო]], [[ბატატი]], [[მანიჰოტი]]. მოშენებულია [[მსხვილი რქოსანი საქონელი]], ასევე [[ღორი|ღორები]], [[თხა|თხები]], [[ცხვარი|ცხვრები]] და [[ცხენი|ცხენები]]. * ექსპორტი (1,3 მილიარდი დოლარი 2008 წელს) — ფერონიკელი, ნიკელის მადანი, თევზი. ** ძირითადი მყიდველები — საფრანგეთი 19 %, [[იაპონია]] 18 %, [[ესპანეთი]] 7 %, [[ჩინეთი]] 6,5 %, [[ბელგია]] 5 %. * იმპორტი (2 მილიარდი დოლარი 2008 წელს) — მანქანები და მოწყობილობები, საწვავი, ქიმიკატები, საკვები. ** ძირითადი მომწოდებლები — საფრანგეთი 37 %, [[სინგაპური]] 18 %, [[ავსტრალია]] 11,5 %, [[ახალი ზელანდია]] 5 %. == კულტურა == მელანეზიის სხვა ქვეყნებისგან განსხვავებით, ახალ კალედონიაში ევროპულმა კულტურამ მთლიანად გადაფარა აბორიგენთა კულტურა. განსაკუთრებით ძლიერ ეს იგრძნობა დედაქალაქ ნუმეაში, რომელიც მთლიანად წარმოადგენს ტიპურ ევროპულ ქალაქს. აბორიგენებით დასახლებული სოფლები საკმაოდ ევროპიზირებულია, თუმცა ინარჩუნებენ ზოგიერთ ტრადიციულ იერს. ტრადიციული ახალკალედონიური საცხოვრებელი სახლები — მრგვალი ან მართკუთხედი ფორმისაა, რომელიც გადახურულია პალმის ფურცლებით — დღეისათვის გვხვდება მხოლოდ პატარა, ნუმეასგან საკმაოდ დაშორებულ სოფლებში. აქა-იქ მრგვალი ადგილობრივი ტიპის საცხოვრებელ სახლებს მაღალი კონიკური სახურავით თავიანთვის აგებენ ტრადიციული ბელადები. აბორიგენებს თითქმის არაფერი არ შემორჩათ უწინდელი ხელსაქმეობიდან, ტანსაცმლიდან. მელანო-ახალკალედონიელები დღეისათვის იცმევენ ევროპულ ტანსაცმელს. აბორიგენებმა ცოტათი უფრო შეინარჩუნეს საკვების დამზადების ტრადიციული ჩვევები, მაგრამ აქაც უფრო მეტად იგრძნობა ევროპული გავლენა. == დღესასწაულები == დღესასწაულები, რომლებიც მიღებულია ახალ კალედონიაში: * 1 იანვარი — [[ახალი წელი]] * მარტი-აპრილი — [[აღდგომა]] * 1 მაისი — შრომის დღე * 8 მაისი — განთავისუფლების დღე * მაისი — [[ამაღლება|ქრისტეს ამაღლების]], [[სამება|სამების]] და სულების დღე * 14 ივლისი — [[ბასტილიის აღება|ბასტილიის აღების დღე]] * 15 აგვისტო — ღვთისმშობლის მიძინების დღე * 1 ნოემბერი — ყველა წმინდანის დღე * 11 ნოემბერი — შერიგების დღე (პირველი მსოფლიო ომში ზავის დადების დღე) * 25 დეკემბერი — [[შობა]] == გალერეა == <gallery widths="100px" heights="100px"> ფაილი:Nouméa_Phare_Amédée.JPG|ამედეს შუქურა ნუმეაში, მსოფლიოში ყველაზე მაღალი ლითონის შუქურა ფაილი:Lifou_falaises_Xodre.JPG|ლიფუს კლდოვანი სანაპირო ფაილი:Corail_Lifou.JPG|ლიფუს მარჯნის რიფები ფაილი:Nouvelle_Calédonie_brousse_Poum.JPG|პუმი ფაილი:River South New Caledonia.jpg|მდინარე ახალი კალედონიის სამხრეთში ფაილი:Plage ouvea.jpg|პლაჟი უვეაზე, 25 კმ თეთრი ქვიშა... ფაილი:Ouvéa Plage de Mouli.JPG|პლაჟი დე მული ატოლ უვეაზე </gallery> == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.gouv.nc/ ოფიციალური საიტი] {{fr icon}} * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nc.html New Caledonia entry at The World Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181225034056/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nc.html%20 |date=2018-12-25 }} == შენიშვნა == ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ოკეანეთის ქვეყნები და ტერიტორიები}} [[კატეგორია:ახალი კალედონია]] foxdzyv357865m7kcvexpvx6e3nipo8 4823007 4823006 2025-07-01T16:18:15Z GiorgiXIII 62215 4823007 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა |მშობლიური_სახელი = {{lang-fr|Nouvelle-Calédonie}} |სრული_სახელი = ახალი კალედონია |საერთო_სახელი = ახალი კალედონია |დროშა = Flag of France.svg |გერბი = NC Armoires.gif |რუკა = LocationNewCaledonia.png |ჰიმნი = [[მარსელიეზა]] |დევიზი = |ოფიციალური_ენები = [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] |დედაქალაქი = [[ნუმეა]] |latd= 21 |latm= 17 |latNS= S |longd= 165 |longm= 21 |longEW= E |უდიდესი_ქალაქი = [[ნუმეა]] |მთავრობის_ტიპი = საფრანგეთის ასოცირებული წევრი |ლიდერის_ტიპი_1 = [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის_სახელი_1 = [[ემანუელ მაკრონი]] |ლიდერის_ტიპი_2 = მთავრობის წარმომადგენელი |ლიდერის_სახელი_2 = [[ალსიდე პონგა]] |ლიდერის_ტიპი_3 = უზენაესი კომისარი |ლიდერის_სახელი_3 = [[ჟაკ ბილანი]] |ლიდერის_ტიპი_4 = |ლიდერის_სახელი_4 = |სახელმწიფოს ტიპი = |შენიშვნა = |ოფიციალური მოვლენა 1 = |ოფიციალური თარიღი 1 = |ოფიციალური მოვლენა 2 = |ოფიციალური თარიღი 2 = |ოფიციალური მოვლენა 3 = |ოფიციალური თარიღი 3 = |ოფიციალური მოვლენა 4 = |ოფიციალური თარიღი 4 = |რანგი_ფართობით = 154-ე |ფართობი = 18 575 |წყალი_% = 1,6 |სავარაუდო_მოსახლეობა = |სავარაუდო_მოსახლეობა_რანგი = 184-ე |მოსახლეობა_სავარაუდოდ_წელს = |მოსახლეობის_ცენზი = 271 407<ref name="auto1">{{cite web |url=http://www.isee.nc/population/recensement/structure-de-la-population-et-evolutions |title=Structure de la population et évolutions |publisher=[[Institute of Statistics and Economic Studies]] (ISEE-NC) |place=Nouméa |access-date=16 November 2014 |archive-date=13 November 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141113142325/http://www.isee.nc/population/recensement/structure-de-la-population-et-evolutions |url-status=live }}</ref> |მოსახლეობის_ცენზი_წელს = 2019 |მოსახლეობის_სიმჭიდროვე = 14,5 |მოსახლეობის_სიმჭიდროვე_რანგი = 200 |მშპ_ppp_წელი = 2006 |მშპ_ppp = 8.82 მლრდ. $ |მშპ_ppp_რანგი = |მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე = 36 376 $ |მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე_რანგი = |აგი = |აგი_ტენდენცია = |აგი_კატეგორია = |აგი_რანგი = |აგი_წელი = |ვალუტა = საფრანგეთის წყნაროკეანური ფრანკი |ვალუტის_კოდი = XPF |ქვეყნის_კოდი = |დროის_სარტყელი = [[UTC+11:00]] |ზაფხულის_დრო = |cctld = [[.nc]] |სატელეფონო_კოდი = 687 |სატელეფონო_კოდი_მითითება = |სქოლიო = }} '''ახალი კალედონია''' ({{lang-fr|Nouvelle-Calédonie}}) — [[საფრანგეთი]]ს [[საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები|ზღვისიქითა ტერიტორია]], განსაკუთრებული სტატუსის მქონე ზღვისიქითა ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული წარმონაქმნი, მდებარეობს [[წყნარი ოკეანე|წყნარ ოკეანეში]], [[მელანეზია]]ში. სამხრეთ-დასავლეთიდან ესაზღვრება [[ავსტრალია|ავსტრალიის]] ეკონომიკური ზონა, ჩრდილოეთიდან — [[ვანუატუ]], სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან — [[ფიჯი]]. დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქია — [[ნუმეა]]. == გეოგრაფია == {{მთავარი|ახალი კალედონიის გეოგრაფია}} [[ფაილი:New Caledonia-CIA WFB Map.png|thumb|230px|left|ახალი კალედონიის რუკა]] ახალი კალედონიის უდიდესი კუნძულია [[გრანდ-ტერი (ახალი კალედონია)|გრანდ-ტერი]], მისი რელიეფის უდიდესი ნაწილი მთიანია (უმაღლესი მწვერვალია — მთა [[პანე (მთა)|პანე]], 1628 მ). სანაპირო საკმაოდ შეჭრილია და აქვს ზღვის უამრავი [[უბე]], რომელთანაც მიდგომა გართულებულია [[მარჯნის რიფი|მარჯნის რიფებით]]. კუნძული გარშემორტყმულია ყველაზე გრძელი [[ახალი კალედონიის ბარიერული რიფი]]თ. კუნძული ძირითადად აგებულია [[ოფიოლითები|ოფიოლითური]] კომპლექსებით. გრანდ-ტერის კუნძულს აღმოსავლეთიდან ესაზღვრება [[ლუაიოტეს კუნძულები]], ჩრდილოეთიდან [[ბელეპის კუნძულები]], ჩრდილო-დასავლეთიდან [[ჩესტერფილდის კუნძულები]], ხოლო სამხრეთიდან კუნძული [[ილ-დე-პენი]]. [[კლიმატი]] სასიამოვნოა. საშუალო წლიური ტემპერატურაა — 23-24,5&nbsp;°C. ამ გარემოებამ ხელი შეუწყო ახალი კალედონიის გადაქცევას ევროპულ გადასახლებების კოლონიად. კუნძულზე საკმაოდ ბევრი [[მდინარე]]ა, ჭარბობს ნაყოფიერი [[წითელმიწა ნიადაგი]]. [[ტყე]]ები კუნძულის ტერიტორიის 15 %-ს მოიცავს. აქ გავრცელებულია ძვირფასი ხის ჯიშები, მათ შორის: [[წიწვოვნები|წიწვოვანი]] ხეები [[აგათისი]], [[არაუკარია]], [[კაური]], [[ნიაული]], [[ახალკალედონიური ფიჭვი]] და ა. შ. (ახალი კალედონიის გერბზე გამოსახულია [[Araucaria columnaris]]). ახალი კალედონიის ცხოველთა სამყარო ღარიბია, თუმცა არსებობენ [[ენდემები]]. == ისტორია == {{მთავარი|ახალი კალედონიის ისტორია}} კუნძული 1774 წელს აღმოაჩინა [[ჯეიმზ კუკი|ჯეიმზ კუკმა]] და უწოდა თავისი სამშობლოს [[შოტლანდია|შოტლანდიის]] ძველი სახელი — კალედონია. ევროპელების აქტიური გადასვლა კუნძულზე დაიწყო [[1840]]-იანი წლებიდან, ესენი იყვნენ სანთლის ხით მოვაჭრეები, რომელთაც შემდეგ მოჰყვნენ ინგლისელი და ფრანგი მისიონერები. [[1853]] წელს [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]] ახალი კალედონია თავის კოლონიად გამოაცხადა. 1864 წლიდან 1896 წლამდე საფრანგეთის ხელისუფლებამ გადმოასახლა ამ კოლონიაში დასჯილი დამნაშავეები. კუნძულზე ფრანგებმა გააშენეს [[ყავა|ყავის]] და [[ქოქოსის პალმა|ქოქოსის პალმის]] [[პლანტაცია|პლანტაციები]], შემდეგ (XIX საუკუნის ბოლოდან) დაიწყო [[ნიკელი]]ს, [[კობალტი]]ს, [[ქრომი]]ს, [[რკინა|რკინის]], [[მანგანუმი]]ს, [[ოქრო]]ს, [[ტყვია|ტყვიის]] და სხვა [[მინერალი|მინერალური]] რესურსების მოპოვება. 1946 წელს კუნძულმა მიიღო [[საფრანგეთის ზღვისგადაღმა სამფლობელო]]ს სტატუსი. [[1980]]-[[1990]]-იან წლებში დაიწყო მასიური გამოსვლები. ადგილობრივი აბორიგენი მოსახლეობა (მელანეზიელები) გამოდიოდნენ კუნძულის დამოუკიდებლობის მოთხოვნით. 1988 წლის 26 ივნისს საფრანგეთის [[პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრ]] მიშელ როკარსა და [[სეპარატიზმი|სეპარატისტთა]] ლიდერ ჟან-მარი ტჟიბაუს შორის დაიდო მატინიონის შეთანხმება, რის შედეგადაც გაუქმდა უმაღლესი კომისრის თანამდებობა, რომელიც მანამდე ახორციელებდა ახალი კალედონიის პირდაპირ მართვას. ასევე 10 წლიანი გარდამავალი პერიოდის შემდეგ უნდა ჩატარებულიყო [[რეფერენდუმი]] ახალი კალედონიის დამოუკიდებლობის შესახებ. ჟან-მარი ტჟიბაუ მოკლული იქნა 1989 წლის მაისში. რეფერენდუმის ჩატარების თარიღის მოახლოებასთან ერთად გამოიკვეთა, რომ ახალი კალედონიის მოსახლეობის უმრავლესობა დამოუკიდებლობის რეფერენდუმზე „არას“ დააფიქსირებდა, ამიტომ პარტიამ „კალედონია რესპუბლიკის შემადგენლობაში“ და სეპარატისტებმა გადაწყვიტეს დაედოთ ახალი შეთანხმება. 1998 წლის 5 მაისს ნუმეაში ხელი მოეწერა შეთანხმებას, რომელმაც აღიარა კოლონიზაციის როგორც დადებითი, ისევე უარყოფითი შედეგები, ასევე აღიარებული იქნა „ორი ლეგიტიმური მხარის“ (ერთი მხრივ კანაკების და მეორე მხრივ სხვადასხვა თემების, რომლებმაც მიიღეს მონაწილეობა ახალი კალედონიის თანამედროვე ისტორიაში) არსებობა. ეს შეთანხმება ითვალისწინებს ახალი კალედონიისთვის უფრო მაღალი ხარისხის [[ავტონომია|ავტონომიის]] მინიჭებას და კანაკელთა კულტურის დაცვას, სახელმწიფო სიმბოლიკებში კანაკური მოტივების გამოყენების ჩართვას. === რეფერენდუმები დამოუკიდებლობის შესახებ === 1987 წლის 13 სექტემბერს გაიმართა პირველი რეფერენდუმი ახალი კალედონიის დამოუკიდებლობის შესახებ. რეფერენდუმს ბოიკოტი გამოუცხადეს დამოუკიდებლობის მომხრეებმა, რის გამოც ურნებთან მივიდა ამომრჩეველთა სულ 59 %, ხოლო დამოუკიდებლობას ხმა მისცა საარჩევნო უბნებზე მისულთა სულ 1,7 %-მა<ref>{{Cite news|url=http://www.sudd.ch/event.php?lang=en&id=nc011987|title=Neukaledonien (Frankreich), 13. September 1987 : Unabhängigkeit / Verbleib bei Frankreich|date=1987-09-13|accessdate=1987-09-13|language=de|archivedate=2020-11-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201108072117/http://www.sudd.ch/event.php?lang=en&id=nc011987}}</ref>. 1998 წელს ხელი მოეწერა ნუმეას ხელშეკრულებას, რის თანახმადაც 20 წლის განმავლობაში ახალი კალედონიის მაცხოვრებლებს აქვთ უფლება ჩაატარონ სამი რეფერენდუმი დამოუკიდებლობის საკითხზე 2-2 წლის სხვაობით. ხელშეკრულებით აღნიშნული პირველი [[ახალი კალედონიის დამოუკიდებლობის რეფერენდუმი (2018)|რეფერენდუმი]] გაიმართა 2018 წლის 4 ნოემბერს. ეს ჩანდა, როგორც «ახალი კალედონიისათვის სახელმწიფოებრივი უფლებების, საერთაშორისო სტატუსის მთელი პასუხისმგებლობით გადაცემისა და ასევე მოქალაქეობის ორგანიზებისა». რეფერენდუმის შედეგებით მონაწილეთა 56 %-ზე მეტმა ხმა მისცა საფრანგეთისგან დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ, რეფერენდუმზე დასწრება შეადგენდა 81 %-ს<ref>{{Cite news|url=https://gordonua.com/news/worldnews/jiteli-novoy-kaledonii-progolosovalo-na-referendume-protiv-nezavisimosti-ot-francii-479060.html|title=ახალი კალედონიის მაცხოვრებლებმა რეფერენდუმზე ხმა მისცეს საფრანგეთისგან დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ|date=2018-11-04|accessdate=2018-11-04|archivedate=2018-11-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181105160451/https://gordonua.com/news/worldnews/jiteli-novoy-kaledonii-progolosovalo-na-referendume-protiv-nezavisimosti-ot-francii-479060.html}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://la1ere.francetvinfo.fr/nouvellecaledonie/referendum-non-independance-emporte-569-resultats-provisoires-645894.html|title=Référendum : le "Non" à l'indépendance l'emporte avec 56,4% [Résultats provisoires] - Nouvelle Calédonie la 1ère|work=Nouvelle Calédonie la 1ère|date=2018-11-05|accessdate=2018-11-05|language=fr|archivedate=2018-11-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181104180427/https://la1ere.francetvinfo.fr/nouvellecaledonie/referendum-non-independance-emporte-569-resultats-provisoires-645894.html}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-46087053|title=French territory rejects independence|date=2019-08-04|accessdate=2018-11-04|language=fr|archivedate=2020-03-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200306055038/https://www.bbc.com/news/world-asia-46087053}}</ref>. ამასთან ხმის მიცემაზე უარი უთხრეს მონაწილეთა 17 %-ს — მათ, ვინც დაიბადა საფრანგეთში და გადასახლდა ახალ კალედონიაში 1994 წლის შემდეგ. მეორე რეფერენდუმი დამოუკიდებლობის შესახებ შედგა 2020 წლის 4 ოქტომბერს. დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ გამოვიდა მონაწილეთა 53 %, ხოლო დასწრება შეადგენდა 85 %-ზე მეტს<ref>{{Cite news|url=https://ria.ru/20201004/nezavisimost-1578179488.html|title=ახალი კალედონიის მაცხოვრებელთა ნახევარზე მეტმა მხარი არ დაუჭირა საფრანგეთისგან გამოყოფას|date=2020-10-04|accessdate=2020-10-04|archivedate=2020-11-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201103032807/https://ria.ru/20201004/nezavisimost-1578179488.html}}</ref>. ამასთან საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვები არ ჩატარებულა უკანასკნელი ნახევარი წლის განმავლობაში და რეფერენდუმის შედეგების გამოცნობა დიდ სირთულეს წარმოადგენდა<ref>{{cite web |url=https://iz.ru/1067856/nataliia-portiakova/igra-zamorskaia-poteriaet-li-frantciia-novuiu-kaledoniiu |title=ზღვისიქითა თამაში: დაკარგავს თუ არა საფრანგეთი ახალ კალედონიას |access-date=2020-10-05 |archive-date=2020-10-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201005013200/https://iz.ru/1067856/nataliia-portiakova/igra-zamorskaia-poteriaet-li-frantciia-novuiu-kaledoniiu |deadlink=no }}</ref>. 2021 წლის დეკემბერში შედგა მესამე და უკანასკნელი რეფერენდუმი, რომელზეც მონაწილეთა 95 %-მა უარი თქვა საფრანგეთიდან ახალი კალედონიის გამოყოფას და დამოუკიდებლად გამოცხადებას, ამასთან დასწრებამ შეადგინა 44 %<ref>{{cite web|lang=ru|url=https://ru.euronews.com/2021/12/12/new-caledonia-reax|title=ახალი კალედონია საფრანგეთთან რჩება|author=Кнарик Хачатрян|website=euronews|date=2021-12-12|access-date=2021-12-13|archive-date=2021-12-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20211213174205/https://ru.euronews.com/2021/12/12/new-caledonia-reax|deadlink=no}}</ref>. == პოლიტიკური წყობილება == ახალ კალედონიაზე საფრანგეთის ხელისუფლებას წარმოადგენს უმაღლესი კომისარი, რომელსაც ნიშნავს [[საფრანგეთის პრეზიდენტი]]. [[აღმასრულებელი ხელისუფლება|აღმასრულებელ ხელისუფლებას]] ასრულებს ადგილობრივი მთავრობა 11 წევრის შემადგენლობით, რომელიც ინიშნება ტერიტორიის კონგრესის დეპუტატებისგან (ადგილობრივი პარლამენტი). კონგრესი შედგება 54 დეპუტატისაგან, რომლებსაც ირჩევენ ხუთ წელიწადში ერთხელ. ახალი კალედონიის მოსახლეობა ასევე ირჩევს საფრანგეთის პარლამენტის ორ დეპუტატს და საფრანგეთის ორ სენატორს. === პოლიტიკური პარტიები === ახალი კალედონიის პარლამენტში 2019 წლის მაისის არჩევნების შემდეგ ასეთი სიტუაციაა: * დარწმუნებული მომავალი ({{lang-fr|L'Avenir en confiance}}, '''AEC''') ლიბერალ-კონსერვატიული პოლიტიკური ალიანსი, შემდგარი 4 პარტიისგან (დამოუკიდებლობის მოწინააღმდეგე) – 18 ადგილი ახალი კალედონიის ტერიტორიულ კონგრესში. * კალედონიის კავშირი (მემარცხენეცენტრისტული, ზომიერი სოციალ-დემოკრატიული პარტია, თვითმმართველობის მომხრე თავისუფალი ასოცირებული ტერიტორიის ფორმით) — [[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი]], FLNKS ([[მელანეზიური სოციალიზმი]]ს იდეების მომხრე მემარცხენე სოციალისტური ორგანიზაციების კავშირი; დამოუკიდებლობის მომხრე) – 9 ადგილი * ეროვნული კავშირი დამოუკიდებლობისათვის/[[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი]] (ფრონტის უფრო რადიკალური მემარცხენე მონაწილეთა კავშირი — კანაკთა განთავისუფლების პარტია (PALIKA); დამოუკიდებლობის მომხრე) – 9 ადგილი * «კალედონია ერთად» (ცენტრისტული ლიბერალური პარტია, «ერთობლივი მომავლის» პარტიიდან გამოყოფილი; დამოუკიდებლობის მოწინააღმდეგე) — 7 ადგილი ტერიტორიის კონგრესში * [[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი]], FLNKS ([[მელანეზიური სოციალიზმი]]ს იდეების მომხრე მემარცხენე სოციალისტური ორგანიზაციების კავშირი; დამოუკიდებლობის მომხრე) — 6 ადგილი ახალი კალედონიის ტერიტორიულ კონგრესში. * ოკეანური გამოფხიზლება ({{Lang-fr|L'Éveil océanien}}, EO) ახალი კალედონიის უოლისელი და ფუტუნელი მოსახლეობისაგან 2019 წელს ჩამოყალიბებული პარტია, რომელიც დამოუკიდებლობის წინააღმდეგია – 3 ადგილი * შრომის პარტია (მემარცხენე ალტერგლობალისტური, პროფკავშირულ მოძრაობასთან კავშირში; დამოუკიდებლობის მომხრე) — 1 ადგილი * კანაკთა სოციალისტური განთავისუფლება (კანაკთა განთავისუფლების პარტიიდან რადიკალი მემარცხენეების გამონაყოფი, ხოლო შემდეგში ცენტრისაკენ გადახრილი; თვითმმართველობის მომხრე თავისუფალი ასოცირებული ტერიტორიის ფორმით) — 1 ადგილი სულ ახალი კალედონიის პარლამენტი — 26 დეპუტატი დამოუკიდებლობის მომხრე, 25 დეპუტატი დამოუკიდებლობის მოწინააღმდეგე და 3 ნეიტრალური დეპუტატი. == ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული მოწყობა == [[ფაილი:New Caledonia administrative1.png|thumb|350px|ახალი კალედონიის ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული დაყოფა]] ახალი კალედონია შედგება სამი პროვინციისაგან: {| class="wikitable" ! № || პროვინცია || ადმინისტრაციული ცენტრი || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<ref name="auto1" /><br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | 1 || [[სამხრეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|სამხრეთი პროვინცია]] || [[ნუმეა]] || align="right" | 7012,0 || align="right" | 203 144 || align="right" | 29,0 |- | 2 || [[ჩრდილოეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|ჩრდილოეთი პროვინცია]] || [[კონე]] || align="right" | 9582,6 || align="right" | 49 910 ||align="right" | 5,2 |- | 3 || [[ლუაიოტეს პროვინცია]] || [[ვე]] || align="right" | 1980,9 || align="right" | 18 353 || align="right" | 9,3 |- style="background: #CCC;" | || სულ || || align="right" | 18 575,5 || align="right" | 271 407 || align="right" | 14,6 |} პროვინციები თავის მხრივ იყოფიან კომუნებად: {| class="wikitable" ! № || კომუნა<br />(ქართ.) || კომუნა<br />(ფრანგ.) || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#EC6B18;}} [[სამხრეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|სამხრეთი პროვინცია]]''' |- | 1 || [[თიო (ახალი კალედონია)|თიო]] || Thio || align="right" | 997,6 || align="right" | 2524 || align="right" | 2,5 |- | 2 || [[იატე]] || Yaté || align="right" | 1338,4 || align="right" | 1667 || align="right" | 1,2 |- | 3 || [[ილ-დე-პენი]] || Île des Pins || align="right" | 152,3 || align="right" | 2037 || align="right" | 13,4 |- | 4 || [[მონ-დორი]] || Mont-Dore || align="right" | 643,0 || align="right" | 27 620 || align="right" | 43,0 |- | 5 || [[ნუმეა]] || Nouméa || align="right" | 45,7 || align="right" | 94 285 || align="right" | 2063,1 |- | 6 || [[დუმბეა]] || Dumbéa || align="right" | 254,6 || align="right" | 35 873 || align="right" | 140,9 |- | 7 || [[პაიიტა]] || Païta || align="right" | 699,7 || align="right" | 24 563 || align="right" | 35,1 |- | 8 || [[ბულუპარი]] || Boulouparis || align="right" | 865,6 || align="right" | 3315 || align="right" | 3,8 |- | 9 || [[ლა-ფოა]] || La Foa || align="right" | 464,0 || align="right" | 3552 || align="right" | 7,7 |- | 10 || [[სარამეა]] || Sarraméa || align="right" | 106,4 || align="right" | 572 || align="right" | 5,4 |- | 11 || [[ფარინო]] || Farino || align="right" | 48,0 || align="right" | 712 || align="right" | 14,8 |- | 12 || [[მუანდუ]] || Moindou || align="right" | 321,9 || align="right" | 681 || align="right" | 2,1 |- | 13 || [[ბურაილი]] || Bourail || align="right" | 797,6 || align="right" | 5531 || align="right" | 6,9 |- | 14 || [[პუაა]] (ჩრდილოეთი ნაწილი) || Poya || align="right" | 277,2 || align="right" | 210 || align="right" | 0,8 |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#BEC629;}} [[ჩრდილოეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|ჩრდილოეთი პროვინცია]]''' |- | 14 || [[პუაა]] (სამხრეთი ნაწილი) || Poya || align="right" | 568,6 || align="right" | 2592 || align="right" | 4,6 |- | 15 || [[პუემბუ]] || Pouembout || align="right" | 674,3 || align="right" | 2752 || align="right" | 4,1 |- | 16 || [[კონე]] || Koné || align="right" | 373,6 || align="right" | 8144 || align="right" | 21,8 |- | 17 || [[ვო]] || Voh || align="right" | 804,9 || align="right" | 2856 || align="right" | 3,5 |- | 18 || [[კაალა-გომენი]] || Kaala-Gomen || align="right" | 718,2 || align="right" | 1803 || align="right" | 2,5 |- | 19 || [[კუმაკი]] || Koumac || align="right" | 550,0 || align="right" | 3981 || align="right" | 7,2 |- | 20 || [[პუმი (კომუნა)|პუმი]] || Poum || align="right" | 469,4 || align="right" | 1435 || align="right" | 3,1 |- | 21 || [[ბელეპი]] || Bélep || align="right" | 69,5 || align="right" | 867 || align="right" | 12,5 |- | 22 || [[უეგოა]] || Ouégoa || align="right" | 656,8 || align="right" | 2118 || align="right" | 3,2 |- | 23 || [[პუებო]] || Pouébo || align="right" | 202,8 || align="right" | 2144 || align="right" | 10,6 |- | 24 || [[იენჟენი]] || Hienghène || align="right" | 1068,8 || align="right" | 2454 || align="right" | 2,3 |- | 25 || [[ტუო]] || Touho || align="right" | 283,0 || align="right" | 2380 || align="right" | 8,4 |- | 26 || [[პუანდიმიე]] || Poindimié || align="right" | 673,1 || align="right" | 5006 || align="right" | 7,4 |- | 27 || [[პონერიუენი]] || Ponérihouen || align="right" | 707,3 || align="right" | 2420 || align="right" | 3,4 |- | 28 || [[უაილუ]] || Houaïlou || align="right" | 940,6 || align="right" | 3955 || align="right" | 4,2 |- | 29 || [[კუაუა]] || Kouaoua || align="right" | 383,0 || align="right" | 1304 || align="right" | 3,4 |- | 30 || [[კანალა]] || Canala || align="right" | 438,7 || align="right" | 3701 || align="right" | 8,4 |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#FFFF80;}} [[ლუაიოტეს პროვინცია]]''' |- | 31 || [[უვეა (კომუნა)|უვეა]] || Ouvéa || align="right" | 132,1 || align="right" | 3401 || align="right" | 25,7 |- | 32 || [[ლიფუ (კომუნა)|ლიფუ]] || Lifou || align="right" | 1207,1 || align="right" | 9195 || align="right" | 7,6 |- | 33 || [[მარე (კომუნა)|მარე]] || Maré || align="right" | 641,7 || align="right" | 5757 || align="right" | 9,0 |- style="background: #CCC;" | || სულ || || align="right" | 18 575,5 || align="right" | 271 407 || align="right" | 14,6 |} == დემოგრაფია == * მოსახლეობის რაოდენობა — 271 407 (2019 წელი). * წლიური მატება — 0,2 % (2019 წელი). * ცხოვრების საშუალო ხანგრძლივობა — 77,1 წელი (2019 წელი). * ბავშვთა სიკდილიანობა — 6 ბავშვი 1000-ზე (2024 წელი). * ეთნიკური შემადგენლობა: [[მელანეზიელები]] ([[კანაკი]]) — 41,2 % (111 856 ად.), თეთრკანიანები (ძირითადად [[ფრანგები]]) — 24,1 % (65 488 ად.), მეტისები 11,3 % (30 758 ად.), [[უვეანელები]] და [[ფუტუნაელები]] — 8,3 % (22 520 ად.), [[პოლინეზიელები]] — 2,0 % (5366 ად.), [[ინდონეზიელები]] — 1,4 % (3786 ად.), [[ვანუატუელები]] — 0,9 % (2313 ად.), [[ვიეტნამელები]] — 0,8 % (2230 ად.), სხვა — 21,3 % (57 848 ად.). (ახალი კალედონიის პროვინციების მოსახლეობა (2019 წელი))<ref name="auto1" /> * ენები: [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] (ოფიციალური), ასევე 33 მელანეზიური და პოლინეზიური დიალექტი. * რელიგია: მოსახლეობის უმრავლესობა [[ქრისტიანობა|ქრისტიანია]] — 78 % ([[კათოლიციზმი|კათოლიკე]] — 53 %, [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტი]] — 25 %), ასევე [[ისლამი|მუსლიმი]]-[[სუნიზმი|სუნიტები]] (1,5 %), სხვა რელიგიები — 10 %. მელანეზიელები ქრისტიანობასთან ერთად ინარჩუნებენ ტრადიციულ ადგილობრივ სარწმუნოებას. * წერა-კითხვის მცოდნეა — 96,9 % (2015 წელი). * ქალაქის მოსახლეობა — 72,7 % (2023 წელი). === ეთნიკური შემადგენლობა === {| class="wikitable" style="font-size: 90%;" style="margin: 1 1em 1 1em;" |+ '''ეთნიკური ჯგუფები აღწერის წლების მიხედვით''' |- ! colspan=2 | ეთნიკური ჯგუფები !! 2009 !! 2014 !! 2019 |- | colspan=2 | [[კანაკები]] ||align=center|{{formatnum:99078}} <small>(40,3 %)</small> ||align=center| {{formatnum:104958}} <small>(39,1 %)</small>||align=center|{{formatnum:111856}} <small>(41,2 %)</small> |- | colspan=2 | ევროპელები<ref name="N-1">2009 წლის მოსახლეობის აღწერის შემდეგ ახალი კალედონიის ევროპული წარმოშობის ბევრმა მოქალაქემ გადაწყვიტა საკუთარი თავი ევროპელად დაფიქსირების ნაცვლად კალედონიელად ეღიარებინა, ან არ მიეკუთვნებინა არც ერთი ეთნიკური ჯგუფისთვის. ამ ორივე კატეგორიის მოსახლეობამ 2019 წლის მოსახლეობის აღწერის შემდეგ შეადგინა 7,5 % ადამიანი.</ref> ||align=center|{{formatnum:71721}} <small>(29,2 %)</small> ||align=center| {{formatnum:73199}} <small>(27,2 %)</small>||align=center|{{formatnum:65488}} <small>(24,1 %)</small> |- | colspan=2 | მეტისები|| align=center|{{formatnum:20398}} <small>(8,3 %)</small> ||align=center| {{formatnum:23007}} <small>(8,6 %)</small>||align=center|{{formatnum:30758}} <small>(11,3 %)</small> |- | colspan=2 | [[უოლისელები]] და [[ფუტუნელები]]||align=center| {{formatnum:21262}} <small>(8,7 %)</small>||align=center|{{formatnum:21926}} <small>(8,2 %)</small>||align=center|{{formatnum:22520}} <small>(8,3 %)</small> |- | rowspan=3|აზიელები ||[[ინდონეზიელები]]||align=center| {{formatnum:3985}} <small>(1,6 %)</small>||align=center|{{formatnum:3859}} <small>(1,4 %)</small>||align=center|{{formatnum:3786}} <small>(1,4 %)</small> |- | [[ვიეტნამელები]] ||align=center| {{formatnum:2357}} <small>(1,0 %)</small>||align=center|{{formatnum:2506}} <small>(0,9 %)</small>||align=center|{{formatnum:2230}} <small>(0,8 %)</small> |- | სხვა აზიელები ||align=center| {{formatnum:1857}} <small>(0,8 %)</small>||align=center|{{formatnum:1177}} <small>(0,4 %)</small>||align=center|{{formatnum:1181}} <small>(0,4 %)</small> |- | colspan=2 | [[ტაიტელები]] ||align=center| {{formatnum:4985}} <small>(2,0 %)</small>||align=center|{{formatnum:5608}} <small>(2,1 %)</small>||align=center|{{formatnum:5366}} <small>(2,0 %)</small> |- | colspan=2 | [[ნი-ვანუატუ]] ||align=center|{{formatnum:2327}} <small>(0,9 %)</small>||align=center|{{formatnum:2568}} <small>(1,0 %)</small> ||align=center| {{formatnum:2313}} <small>(0,9 %)</small> |- | rowspan=2| სხვები|| სხვადასხვა<ref name="N-2">პირები, რომლებმაც საკუთარი თავი დააფიქსირეს სხვებში ან რაიმე სხვა კალედონიელისგან განსხვავებულში</ref> ||align=center| {{formatnum:2566}} <small>(1,0 %)</small>||align=center|{{formatnum:3428}} <small>(1,3 %)</small>||align=center|{{formatnum:5610}} <small>(2,1 %)</small> |- | "კალედონიელი"<ref name="N-3">პირები, რომლებმაც საკუთარი თავი დააფიქსირეს სხვებში და იმავე დროს კალედონიელი</ref> ||align=center| {{formatnum:12177}} <small>(5,0 %)</small> ||align=center| {{formatnum:19927}} <small>(7,4 %)</small>|| rowspan=2 align=center|{{formatnum:20299}}<ref name="N-4">დღეისათვის გამოქვეყნებული 2019 წლის მოსახლეობის აღწერის შედეგები აერთიანებს მათ ვინც საკუთარი თავი მიაკუთვნა კალედონელებს და მათ ვინც არ მიუთითა არც ერთ ეთნიკურ ჯგუფთან საკუთარი თავის კუთვნილება.</ref> <small>(7,5 %)</small> |- | colspan=2 | არაფერი არ არის მითითებული<ref name="N-5">პირები, რომლებმაც არ აღნიშნეს არც ერთი გრაფა დასახლებული პუნქტის ნაწილში, თვით სხვების ნაწილშიც კი.</ref> ||align=center| {{formatnum:2867}} <small>(1,2 %)</small> ||align=center| {{formatnum:6604}} <small>(2,5 %)</small> |} == ეკონომიკა == ახალი კალედონიის [[ეკონომიკა]]ს ძირითადად წარმოადგენს ნიკელის მოპოვება. მნიშვნელოვანი შემოსავალი მოაქვს [[ტურიზმი|ტურიზმს]] და ფინანსურ სუბსიდიებს საფრანგეთიდან. * '''მრეწველობის დარგები:''' [[ნიკელი]]ს და [[რკინა|რკინის]] მოპოვება, [[ფერადი მეტალურგია]], [[თევზჭერა]]. * '''სასარგებლო წიაღისეული:''' ნიკელის (მსოფლიოში არსებული მარაგების 25 %) და რკინის საბადოები. ამას გარდა, არსებობს [[ქრომი]]ს, [[კობალტი]]ს, [[მანგანუმი]]ს, [[ვერცხლი]]ს, [[ოქრო]]ს, [[ტყვია|ტყვიის]], [[სპილენძი]]ს საბადოები. [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობის]] სფეროში მოჰყავთ [[ყავა]], [[ქოქოსის პალმა]], [[კარტოფილი]], [[მზესუმზირა]], [[ხორბალი]], [[სიმინდი]], [[იამსი]], [[ტარო (მცენარე)|ტარო]], [[ბატატი]], [[მანიჰოტი]]. მოშენებულია [[მსხვილი რქოსანი საქონელი]], ასევე [[ღორი|ღორები]], [[თხა|თხები]], [[ცხვარი|ცხვრები]] და [[ცხენი|ცხენები]]. * ექსპორტი (1,3 მილიარდი დოლარი 2008 წელს) — ფერონიკელი, ნიკელის მადანი, თევზი. ** ძირითადი მყიდველები — საფრანგეთი 19 %, [[იაპონია]] 18 %, [[ესპანეთი]] 7 %, [[ჩინეთი]] 6,5 %, [[ბელგია]] 5 %. * იმპორტი (2 მილიარდი დოლარი 2008 წელს) — მანქანები და მოწყობილობები, საწვავი, ქიმიკატები, საკვები. ** ძირითადი მომწოდებლები — საფრანგეთი 37 %, [[სინგაპური]] 18 %, [[ავსტრალია]] 11,5 %, [[ახალი ზელანდია]] 5 %. == კულტურა == მელანეზიის სხვა ქვეყნებისგან განსხვავებით, ახალ კალედონიაში ევროპულმა კულტურამ მთლიანად გადაფარა აბორიგენთა კულტურა. განსაკუთრებით ძლიერ ეს იგრძნობა დედაქალაქ ნუმეაში, რომელიც მთლიანად წარმოადგენს ტიპურ ევროპულ ქალაქს. აბორიგენებით დასახლებული სოფლები საკმაოდ ევროპიზირებულია, თუმცა ინარჩუნებენ ზოგიერთ ტრადიციულ იერს. ტრადიციული ახალკალედონიური საცხოვრებელი სახლები — მრგვალი ან მართკუთხედი ფორმისაა, რომელიც გადახურულია პალმის ფურცლებით — დღეისათვის გვხვდება მხოლოდ პატარა, ნუმეასგან საკმაოდ დაშორებულ სოფლებში. აქა-იქ მრგვალი ადგილობრივი ტიპის საცხოვრებელ სახლებს მაღალი კონიკური სახურავით თავიანთვის აგებენ ტრადიციული ბელადები. აბორიგენებს თითქმის არაფერი არ შემორჩათ უწინდელი ხელსაქმეობიდან, ტანსაცმლიდან. მელანო-ახალკალედონიელები დღეისათვის იცმევენ ევროპულ ტანსაცმელს. აბორიგენებმა ცოტათი უფრო შეინარჩუნეს საკვების დამზადების ტრადიციული ჩვევები, მაგრამ აქაც უფრო მეტად იგრძნობა ევროპული გავლენა. == დღესასწაულები == დღესასწაულები, რომლებიც მიღებულია ახალ კალედონიაში: * 1 იანვარი — [[ახალი წელი]] * მარტი-აპრილი — [[აღდგომა]] * 1 მაისი — შრომის დღე * 8 მაისი — განთავისუფლების დღე * მაისი — [[ამაღლება|ქრისტეს ამაღლების]], [[სამება|სამების]] და სულების დღე * 14 ივლისი — [[ბასტილიის აღება|ბასტილიის აღების დღე]] * 15 აგვისტო — ღვთისმშობლის მიძინების დღე * 1 ნოემბერი — ყველა წმინდანის დღე * 11 ნოემბერი — შერიგების დღე (პირველი მსოფლიო ომში ზავის დადების დღე) * 25 დეკემბერი — [[შობა]] == გალერეა == <gallery widths="100px" heights="100px"> ფაილი:Nouméa_Phare_Amédée.JPG|ამედეს შუქურა ნუმეაში, მსოფლიოში ყველაზე მაღალი ლითონის შუქურა ფაილი:Lifou_falaises_Xodre.JPG|ლიფუს კლდოვანი სანაპირო ფაილი:Corail_Lifou.JPG|ლიფუს მარჯნის რიფები ფაილი:Nouvelle_Calédonie_brousse_Poum.JPG|პუმი ფაილი:River South New Caledonia.jpg|მდინარე ახალი კალედონიის სამხრეთში ფაილი:Plage ouvea.jpg|პლაჟი უვეაზე, 25 კმ თეთრი ქვიშა... ფაილი:Ouvéa Plage de Mouli.JPG|პლაჟი დე მული ატოლ უვეაზე </gallery> == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.gouv.nc/ ოფიციალური საიტი] {{fr icon}} * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nc.html New Caledonia entry at The World Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181225034056/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nc.html%20 |date=2018-12-25 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ოკეანეთის ქვეყნები და ტერიტორიები}} [[კატეგორია:ახალი კალედონია]] p5pzxyi8up2vmgclgnunbmorv3iwphk 4823008 4823007 2025-07-01T16:19:48Z GiorgiXIII 62215 4823008 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა |მშობლიური_სახელი = {{lang-fr|Nouvelle-Calédonie}} |სრული_სახელი = ახალი კალედონია |საერთო_სახელი = ახალი კალედონია |დროშა = Flag of France.svg |გერბი = NC Armoires.gif |რუკა = LocationNewCaledonia.png |ჰიმნი = [[მარსელიეზა]] |დევიზი = |ოფიციალური_ენები = [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] |დედაქალაქი = [[ნუმეა]] |latd= 21 |latm= 17 |latNS= S |longd= 165 |longm= 21 |longEW= E |უდიდესი_ქალაქი = [[ნუმეა]] |მთავრობის_ტიპი = საფრანგეთის ასოცირებული წევრი |ლიდერის_ტიპი_1 = [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის_სახელი_1 = [[ემანუელ მაკრონი]] |ლიდერის_ტიპი_2 = მთავრობის წარმომადგენელი |ლიდერის_სახელი_2 = [[ალსიდე პონგა]] |ლიდერის_ტიპი_3 = უზენაესი კომისარი |ლიდერის_სახელი_3 = [[ჟაკ ბილანი]] |ლიდერის_ტიპი_4 = |ლიდერის_სახელი_4 = |სახელმწიფოს ტიპი = |შენიშვნა = |ოფიციალური მოვლენა 1 = |ოფიციალური თარიღი 1 = |ოფიციალური მოვლენა 2 = |ოფიციალური თარიღი 2 = |ოფიციალური მოვლენა 3 = |ოფიციალური თარიღი 3 = |ოფიციალური მოვლენა 4 = |ოფიციალური თარიღი 4 = |რანგი_ფართობით = 154-ე |ფართობი = 18 575 |წყალი_% = 1,6 |სავარაუდო_მოსახლეობა = |სავარაუდო_მოსახლეობა_რანგი = 184-ე |მოსახლეობა_სავარაუდოდ_წელს = |მოსახლეობის_ცენზი = 271 407<ref name="auto1">{{cite web |url=http://www.isee.nc/population/recensement/structure-de-la-population-et-evolutions |title=Structure de la population et évolutions |publisher=[[Institute of Statistics and Economic Studies]] (ISEE-NC) |place=Nouméa |access-date=16 November 2014 |archive-date=13 November 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141113142325/http://www.isee.nc/population/recensement/structure-de-la-population-et-evolutions |url-status=live }}</ref> |მოსახლეობის_ცენზი_წელს = 2019 |მოსახლეობის_სიმჭიდროვე = 14,5 |მოსახლეობის_სიმჭიდროვე_რანგი = 200 |მშპ_ppp_წელი = 2006 |მშპ_ppp = 8.82 მლრდ. $ |მშპ_ppp_რანგი = |მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე = 36 376 $ |მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე_რანგი = |აგი = |აგი_ტენდენცია = |აგი_კატეგორია = |აგი_რანგი = |აგი_წელი = |ვალუტა = საფრანგეთის წყნაროკეანური ფრანკი |ვალუტის_კოდი = XPF |ქვეყნის_კოდი = |დროის_სარტყელი = [[UTC+11:00]] |ზაფხულის_დრო = |cctld = [[.nc]] |სატელეფონო_კოდი = 687 |სატელეფონო_კოდი_მითითება = |სქოლიო = }} '''ახალი კალედონია''' ({{lang-fr|Nouvelle-Calédonie}}) — [[საფრანგეთი]]ს [[საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები|ზღვისიქითა ტერიტორია]], განსაკუთრებული სტატუსის მქონე ზღვისიქითა ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული წარმონაქმნი, მდებარეობს [[წყნარი ოკეანე|წყნარ ოკეანეში]], [[მელანეზია]]ში. სამხრეთ-დასავლეთიდან ესაზღვრება [[ავსტრალია|ავსტრალიის]] ეკონომიკური ზონა, ჩრდილოეთიდან — [[ვანუატუ]], სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან — [[ფიჯი]]. დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქია — [[ნუმეა]]. == გეოგრაფია == {{მთავარი|ახალი კალედონიის გეოგრაფია}} [[ფაილი:New Caledonia-CIA WFB Map.png|thumb|230px|left|ახალი კალედონიის რუკა]] ახალი კალედონიის უდიდესი კუნძულია [[გრანდ-ტერი (ახალი კალედონია)|გრანდ-ტერი]], მისი რელიეფის უდიდესი ნაწილი მთიანია (უმაღლესი მწვერვალია — მთა [[პანე (მთა)|პანე]], 1628 მ). სანაპირო საკმაოდ შეჭრილია და აქვს ზღვის უამრავი [[უბე]], რომელთანაც მიდგომა გართულებულია [[მარჯნის რიფი|მარჯნის რიფებით]]. კუნძული გარშემორტყმულია ყველაზე გრძელი [[ახალი კალედონიის ბარიერული რიფი]]თ. კუნძული ძირითადად აგებულია [[ოფიოლითები|ოფიოლითური]] კომპლექსებით. გრანდ-ტერის კუნძულს აღმოსავლეთიდან ესაზღვრება [[ლუაიოტეს კუნძულები]], ჩრდილოეთიდან [[ბელეპის კუნძულები]], ჩრდილო-დასავლეთიდან [[ჩესტერფილდის კუნძულები]], ხოლო სამხრეთიდან კუნძული [[ილ-დე-პენი]]. [[კლიმატი]] სასიამოვნოა. საშუალო წლიური ტემპერატურაა — 23-24,5&nbsp;°C. ამ გარემოებამ ხელი შეუწყო ახალი კალედონიის გადაქცევას ევროპულ გადასახლებების კოლონიად. კუნძულზე საკმაოდ ბევრი [[მდინარე]]ა, ჭარბობს ნაყოფიერი [[წითელმიწა ნიადაგი]]. [[ტყე]]ები კუნძულის ტერიტორიის 15 %-ს მოიცავს. აქ გავრცელებულია ძვირფასი ხის ჯიშები, მათ შორის: [[წიწვოვნები|წიწვოვანი]] ხეები [[აგათისი]], [[არაუკარია]], [[კაური]], [[ნიაული]], [[ახალკალედონიური ფიჭვი]] და ა. შ. (ახალი კალედონიის გერბზე გამოსახულია [[Araucaria columnaris]]). ახალი კალედონიის ცხოველთა სამყარო ღარიბია, თუმცა არსებობენ [[ენდემები]]. == ისტორია == {{მთავარი|ახალი კალედონიის ისტორია}} კუნძული 1774 წელს აღმოაჩინა [[ჯეიმზ კუკი|ჯეიმზ კუკმა]] და უწოდა თავისი სამშობლოს [[შოტლანდია|შოტლანდიის]] ძველი სახელი — კალედონია. ევროპელების აქტიური გადასვლა კუნძულზე დაიწყო [[1840]]-იანი წლებიდან, ესენი იყვნენ სანთლის ხით მოვაჭრეები, რომელთაც შემდეგ მოჰყვნენ ინგლისელი და ფრანგი მისიონერები. [[1853]] წელს [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]] ახალი კალედონია თავის კოლონიად გამოაცხადა. 1864 წლიდან 1896 წლამდე საფრანგეთის ხელისუფლებამ გადმოასახლა ამ კოლონიაში დასჯილი დამნაშავეები. კუნძულზე ფრანგებმა გააშენეს [[ყავა|ყავის]] და [[ქოქოსის პალმა|ქოქოსის პალმის]] [[პლანტაცია|პლანტაციები]], შემდეგ (XIX საუკუნის ბოლოდან) დაიწყო [[ნიკელი]]ს, [[კობალტი]]ს, [[ქრომი]]ს, [[რკინა|რკინის]], [[მანგანუმი]]ს, [[ოქრო]]ს, [[ტყვია|ტყვიის]] და სხვა [[მინერალი|მინერალური]] რესურსების მოპოვება. 1946 წელს კუნძულმა მიიღო [[საფრანგეთის ზღვისგადაღმა სამფლობელო]]ს სტატუსი. [[1980]]-[[1990]]-იან წლებში დაიწყო მასიური გამოსვლები. ადგილობრივი აბორიგენი მოსახლეობა (მელანეზიელები) გამოდიოდნენ კუნძულის დამოუკიდებლობის მოთხოვნით. 1988 წლის 26 ივნისს საფრანგეთის [[პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრ]] მიშელ როკარსა და [[სეპარატიზმი|სეპარატისტთა]] ლიდერ ჟან-მარი ტჟიბაუს შორის დაიდო მატინიონის შეთანხმება, რის შედეგადაც გაუქმდა უმაღლესი კომისრის თანამდებობა, რომელიც მანამდე ახორციელებდა ახალი კალედონიის პირდაპირ მართვას. ასევე 10 წლიანი გარდამავალი პერიოდის შემდეგ უნდა ჩატარებულიყო [[რეფერენდუმი]] ახალი კალედონიის დამოუკიდებლობის შესახებ. ჟან-მარი ტჟიბაუ მოკლული იქნა 1989 წლის მაისში. რეფერენდუმის ჩატარების თარიღის მოახლოებასთან ერთად გამოიკვეთა, რომ ახალი კალედონიის მოსახლეობის უმრავლესობა დამოუკიდებლობის რეფერენდუმზე „არას“ დააფიქსირებდა, ამიტომ პარტიამ „კალედონია რესპუბლიკის შემადგენლობაში“ და სეპარატისტებმა გადაწყვიტეს დაედოთ ახალი შეთანხმება. 1998 წლის 5 მაისს ნუმეაში ხელი მოეწერა შეთანხმებას, რომელმაც აღიარა კოლონიზაციის როგორც დადებითი, ისევე უარყოფითი შედეგები, ასევე აღიარებული იქნა „ორი ლეგიტიმური მხარის“ (ერთი მხრივ კანაკების და მეორე მხრივ სხვადასხვა თემების, რომლებმაც მიიღეს მონაწილეობა ახალი კალედონიის თანამედროვე ისტორიაში) არსებობა. ეს შეთანხმება ითვალისწინებს ახალი კალედონიისთვის უფრო მაღალი ხარისხის [[ავტონომია|ავტონომიის]] მინიჭებას და კანაკელთა კულტურის დაცვას, სახელმწიფო სიმბოლიკებში კანაკური მოტივების გამოყენების ჩართვას. === რეფერენდუმები დამოუკიდებლობის შესახებ === 1987 წლის 13 სექტემბერს გაიმართა პირველი რეფერენდუმი ახალი კალედონიის დამოუკიდებლობის შესახებ. რეფერენდუმს ბოიკოტი გამოუცხადეს დამოუკიდებლობის მომხრეებმა, რის გამოც ურნებთან მივიდა ამომრჩეველთა სულ 59 %, ხოლო დამოუკიდებლობას ხმა მისცა საარჩევნო უბნებზე მისულთა სულ 1,7 %-მა<ref>{{Cite news|url=http://www.sudd.ch/event.php?lang=en&id=nc011987|title=Neukaledonien (Frankreich), 13. September 1987 : Unabhängigkeit / Verbleib bei Frankreich|date=1987-09-13|accessdate=1987-09-13|language=de|archivedate=2020-11-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201108072117/http://www.sudd.ch/event.php?lang=en&id=nc011987}}</ref>. 1998 წელს ხელი მოეწერა ნუმეას ხელშეკრულებას, რის თანახმადაც 20 წლის განმავლობაში ახალი კალედონიის მაცხოვრებლებს აქვთ უფლება ჩაატარონ სამი რეფერენდუმი დამოუკიდებლობის საკითხზე 2-2 წლის სხვაობით. ხელშეკრულებით აღნიშნული პირველი [[ახალი კალედონიის დამოუკიდებლობის რეფერენდუმი (2018)|რეფერენდუმი]] გაიმართა 2018 წლის 4 ნოემბერს. ეს ჩანდა, როგორც «ახალი კალედონიისათვის სახელმწიფოებრივი უფლებების, საერთაშორისო სტატუსის მთელი პასუხისმგებლობით გადაცემისა და ასევე მოქალაქეობის ორგანიზებისა». რეფერენდუმის შედეგებით მონაწილეთა 56 %-ზე მეტმა ხმა მისცა საფრანგეთისგან დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ, რეფერენდუმზე დასწრება შეადგენდა 81 %-ს<ref>{{Cite news|url=https://gordonua.com/news/worldnews/jiteli-novoy-kaledonii-progolosovalo-na-referendume-protiv-nezavisimosti-ot-francii-479060.html|title=ახალი კალედონიის მაცხოვრებლებმა რეფერენდუმზე ხმა მისცეს საფრანგეთისგან დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ|date=2018-11-04|accessdate=2018-11-04|archivedate=2018-11-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181105160451/https://gordonua.com/news/worldnews/jiteli-novoy-kaledonii-progolosovalo-na-referendume-protiv-nezavisimosti-ot-francii-479060.html}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://la1ere.francetvinfo.fr/nouvellecaledonie/referendum-non-independance-emporte-569-resultats-provisoires-645894.html|title=Référendum : le "Non" à l'indépendance l'emporte avec 56,4% [Résultats provisoires] - Nouvelle Calédonie la 1ère|work=Nouvelle Calédonie la 1ère|date=2018-11-05|accessdate=2018-11-05|language=fr|archivedate=2018-11-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181104180427/https://la1ere.francetvinfo.fr/nouvellecaledonie/referendum-non-independance-emporte-569-resultats-provisoires-645894.html}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-46087053|title=French territory rejects independence|date=2019-08-04|accessdate=2018-11-04|language=fr|archivedate=2020-03-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200306055038/https://www.bbc.com/news/world-asia-46087053}}</ref>. ამასთან ხმის მიცემაზე უარი უთხრეს მონაწილეთა 17 %-ს — მათ, ვინც დაიბადა საფრანგეთში და გადასახლდა ახალ კალედონიაში 1994 წლის შემდეგ. მეორე რეფერენდუმი დამოუკიდებლობის შესახებ შედგა 2020 წლის 4 ოქტომბერს. დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ გამოვიდა მონაწილეთა 53 %, ხოლო დასწრება შეადგენდა 85 %-ზე მეტს<ref>{{Cite news|url=https://ria.ru/20201004/nezavisimost-1578179488.html|title=ახალი კალედონიის მაცხოვრებელთა ნახევარზე მეტმა მხარი არ დაუჭირა საფრანგეთისგან გამოყოფას|date=2020-10-04|accessdate=2020-10-04|archivedate=2020-11-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201103032807/https://ria.ru/20201004/nezavisimost-1578179488.html}}</ref>. ამასთან საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვები არ ჩატარებულა უკანასკნელი ნახევარი წლის განმავლობაში და რეფერენდუმის შედეგების გამოცნობა დიდ სირთულეს წარმოადგენდა<ref>{{cite web |url=https://iz.ru/1067856/nataliia-portiakova/igra-zamorskaia-poteriaet-li-frantciia-novuiu-kaledoniiu |title=ზღვისიქითა თამაში: დაკარგავს თუ არა საფრანგეთი ახალ კალედონიას |access-date=2020-10-05 |archive-date=2020-10-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201005013200/https://iz.ru/1067856/nataliia-portiakova/igra-zamorskaia-poteriaet-li-frantciia-novuiu-kaledoniiu |deadlink=no }}</ref>. 2021 წლის დეკემბერში შედგა მესამე და უკანასკნელი რეფერენდუმი, რომელზეც მონაწილეთა 95 %-მა უარი თქვა საფრანგეთიდან ახალი კალედონიის გამოყოფას და დამოუკიდებლად გამოცხადებას, ამასთან დასწრებამ შეადგინა 44 %<ref>{{cite web|lang=ru|url=https://ru.euronews.com/2021/12/12/new-caledonia-reax|title=ახალი კალედონია საფრანგეთთან რჩება|author=Кнарик Хачатрян|website=euronews|date=2021-12-12|access-date=2021-12-13|archive-date=2021-12-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20211213174205/https://ru.euronews.com/2021/12/12/new-caledonia-reax|deadlink=no}}</ref>. == პოლიტიკური წყობილება == ახალ კალედონიაზე საფრანგეთის ხელისუფლებას წარმოადგენს უმაღლესი კომისარი, რომელსაც ნიშნავს [[საფრანგეთის პრეზიდენტი]]. [[აღმასრულებელი ხელისუფლება|აღმასრულებელ ხელისუფლებას]] ასრულებს ადგილობრივი მთავრობა 11 წევრის შემადგენლობით, რომელიც ინიშნება ტერიტორიის კონგრესის დეპუტატებისგან (ადგილობრივი პარლამენტი). კონგრესი შედგება 54 დეპუტატისაგან, რომლებსაც ირჩევენ ხუთ წელიწადში ერთხელ. ახალი კალედონიის მოსახლეობა ასევე ირჩევს საფრანგეთის პარლამენტის ორ დეპუტატს და საფრანგეთის ორ სენატორს. === პოლიტიკური პარტიები === ახალი კალედონიის პარლამენტში 2019 წლის მაისის არჩევნების შემდეგ ასეთი სიტუაციაა: * დარწმუნებული მომავალი ({{lang-fr|L'Avenir en confiance}}, '''AEC''') ლიბერალ-კონსერვატიული პოლიტიკური ალიანსი, შემდგარი 4 პარტიისგან (დამოუკიდებლობის მოწინააღმდეგე) – 18 ადგილი ახალი კალედონიის ტერიტორიულ კონგრესში. * კალედონიის კავშირი (მემარცხენეცენტრისტული, ზომიერი სოციალ-დემოკრატიული პარტია, თვითმმართველობის მომხრე თავისუფალი ასოცირებული ტერიტორიის ფორმით) — [[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი]], FLNKS ([[მელანეზიური სოციალიზმი]]ს იდეების მომხრე მემარცხენე სოციალისტური ორგანიზაციების კავშირი; დამოუკიდებლობის მომხრე) – 9 ადგილი * ეროვნული კავშირი დამოუკიდებლობისათვის/[[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი]] (ფრონტის უფრო რადიკალური მემარცხენე მონაწილეთა კავშირი — კანაკთა განთავისუფლების პარტია (PALIKA); დამოუკიდებლობის მომხრე) – 9 ადგილი * «კალედონია ერთად» (ცენტრისტული ლიბერალური პარტია, «ერთობლივი მომავლის» პარტიიდან გამოყოფილი; დამოუკიდებლობის მოწინააღმდეგე) — 7 ადგილი ტერიტორიის კონგრესში * [[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი]], FLNKS ([[მელანეზიური სოციალიზმი]]ს იდეების მომხრე მემარცხენე სოციალისტური ორგანიზაციების კავშირი; დამოუკიდებლობის მომხრე) — 6 ადგილი ახალი კალედონიის ტერიტორიულ კონგრესში. * ოკეანური გამოფხიზლება ({{Lang-fr|L'Éveil océanien}}, EO) ახალი კალედონიის უოლისელი და ფუტუნელი მოსახლეობისაგან 2019 წელს ჩამოყალიბებული პარტია, რომელიც დამოუკიდებლობის წინააღმდეგია – 3 ადგილი * შრომის პარტია (მემარცხენე ალტერგლობალისტური, პროფკავშირულ მოძრაობასთან კავშირში; დამოუკიდებლობის მომხრე) — 1 ადგილი * კანაკთა სოციალისტური განთავისუფლება (კანაკთა განთავისუფლების პარტიიდან რადიკალი მემარცხენეების გამონაყოფი, ხოლო შემდეგში ცენტრისაკენ გადახრილი; თვითმმართველობის მომხრე თავისუფალი ასოცირებული ტერიტორიის ფორმით) — 1 ადგილი სულ ახალი კალედონიის პარლამენტი — 26 დეპუტატი დამოუკიდებლობის მომხრე, 25 დეპუტატი დამოუკიდებლობის მოწინააღმდეგე და 3 ნეიტრალური დეპუტატი. == ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული მოწყობა == [[ფაილი:New Caledonia administrative1.png|thumb|350px|ახალი კალედონიის ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული დაყოფა]] ახალი კალედონია შედგება სამი პროვინციისაგან: {| class="wikitable" ! № || პროვინცია || ადმინისტრაციული ცენტრი || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<ref name="auto1" /><br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | 1 || [[სამხრეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|სამხრეთი პროვინცია]] || [[ნუმეა]] || align="right" | 7012,0 || align="right" | 203 144 || align="right" | 29,0 |- | 2 || [[ჩრდილოეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|ჩრდილოეთი პროვინცია]] || [[კონე]] || align="right" | 9582,6 || align="right" | 49 910 ||align="right" | 5,2 |- | 3 || [[ლუაიოტეს პროვინცია]] || [[ვე]] || align="right" | 1980,9 || align="right" | 18 353 || align="right" | 9,3 |- style="background: #CCC;" | || სულ || || align="right" | 18 575,5 || align="right" | 271 407 || align="right" | 14,6 |} პროვინციები თავის მხრივ იყოფიან კომუნებად: {| class="wikitable" ! № || კომუნა<br />(ქართ.) || კომუნა<br />(ფრანგ.) || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#EC6B18;}} [[სამხრეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|სამხრეთი პროვინცია]]''' |- | 1 || [[თიო (ახალი კალედონია)|თიო]] || Thio || align="right" | 997,6 || align="right" | 2524 || align="right" | 2,5 |- | 2 || [[იატე]] || Yaté || align="right" | 1338,4 || align="right" | 1667 || align="right" | 1,2 |- | 3 || [[ილ-დე-პენი]] || Île des Pins || align="right" | 152,3 || align="right" | 2037 || align="right" | 13,4 |- | 4 || [[მონ-დორი]] || Mont-Dore || align="right" | 643,0 || align="right" | 27 620 || align="right" | 43,0 |- | 5 || [[ნუმეა]] || Nouméa || align="right" | 45,7 || align="right" | 94 285 || align="right" | 2063,1 |- | 6 || [[დუმბეა]] || Dumbéa || align="right" | 254,6 || align="right" | 35 873 || align="right" | 140,9 |- | 7 || [[პაიიტა]] || Païta || align="right" | 699,7 || align="right" | 24 563 || align="right" | 35,1 |- | 8 || [[ბულუპარი]] || Boulouparis || align="right" | 865,6 || align="right" | 3315 || align="right" | 3,8 |- | 9 || [[ლა-ფოა]] || La Foa || align="right" | 464,0 || align="right" | 3552 || align="right" | 7,7 |- | 10 || [[სარამეა]] || Sarraméa || align="right" | 106,4 || align="right" | 572 || align="right" | 5,4 |- | 11 || [[ფარინო]] || Farino || align="right" | 48,0 || align="right" | 712 || align="right" | 14,8 |- | 12 || [[მუანდუ]] || Moindou || align="right" | 321,9 || align="right" | 681 || align="right" | 2,1 |- | 13 || [[ბურაილი]] || Bourail || align="right" | 797,6 || align="right" | 5531 || align="right" | 6,9 |- | 14 || [[პუაა]] (ჩრდილოეთი ნაწილი) || Poya || align="right" | 277,2 || align="right" | 210 || align="right" | 0,8 |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#BEC629;}} [[ჩრდილოეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|ჩრდილოეთი პროვინცია]]''' |- | 14 || [[პუაა]] (სამხრეთი ნაწილი) || Poya || align="right" | 568,6 || align="right" | 2592 || align="right" | 4,6 |- | 15 || [[პუემბუ]] || Pouembout || align="right" | 674,3 || align="right" | 2752 || align="right" | 4,1 |- | 16 || [[კონე]] || Koné || align="right" | 373,6 || align="right" | 8144 || align="right" | 21,8 |- | 17 || [[ვო]] || Voh || align="right" | 804,9 || align="right" | 2856 || align="right" | 3,5 |- | 18 || [[კაალა-გომენი]] || Kaala-Gomen || align="right" | 718,2 || align="right" | 1803 || align="right" | 2,5 |- | 19 || [[კუმაკი]] || Koumac || align="right" | 550,0 || align="right" | 3981 || align="right" | 7,2 |- | 20 || [[პუმი (კომუნა)|პუმი]] || Poum || align="right" | 469,4 || align="right" | 1435 || align="right" | 3,1 |- | 21 || [[ბელეპი]] || Bélep || align="right" | 69,5 || align="right" | 867 || align="right" | 12,5 |- | 22 || [[უეგოა]] || Ouégoa || align="right" | 656,8 || align="right" | 2118 || align="right" | 3,2 |- | 23 || [[პუებო]] || Pouébo || align="right" | 202,8 || align="right" | 2144 || align="right" | 10,6 |- | 24 || [[იენჟენი]] || Hienghène || align="right" | 1068,8 || align="right" | 2454 || align="right" | 2,3 |- | 25 || [[ტუო]] || Touho || align="right" | 283,0 || align="right" | 2380 || align="right" | 8,4 |- | 26 || [[პუანდიმიე]] || Poindimié || align="right" | 673,1 || align="right" | 5006 || align="right" | 7,4 |- | 27 || [[პონერიუენი]] || Ponérihouen || align="right" | 707,3 || align="right" | 2420 || align="right" | 3,4 |- | 28 || [[უაილუ]] || Houaïlou || align="right" | 940,6 || align="right" | 3955 || align="right" | 4,2 |- | 29 || [[კუაუა]] || Kouaoua || align="right" | 383,0 || align="right" | 1304 || align="right" | 3,4 |- | 30 || [[კანალა]] || Canala || align="right" | 438,7 || align="right" | 3701 || align="right" | 8,4 |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#FFFF80;}} [[ლუაიოტეს პროვინცია]]''' |- | 31 || [[უვეა (კომუნა)|უვეა]] || Ouvéa || align="right" | 132,1 || align="right" | 3401 || align="right" | 25,7 |- | 32 || [[ლიფუ (კომუნა)|ლიფუ]] || Lifou || align="right" | 1207,1 || align="right" | 9195 || align="right" | 7,6 |- | 33 || [[მარე (კომუნა)|მარე]] || Maré || align="right" | 641,7 || align="right" | 5757 || align="right" | 9,0 |- style="background: #CCC;" | || სულ || || align="right" | 18 575,5 || align="right" | 271 407 || align="right" | 14,6 |} == დემოგრაფია == * მოსახლეობის რაოდენობა — 271 407 (2019 წელი). * წლიური მატება — 0,2 % (2019 წელი). * ცხოვრების საშუალო ხანგრძლივობა — 77,1 წელი (2019 წელი). * ბავშვთა სიკდილიანობა — 6 ბავშვი 1000-ზე (2024 წელი). * ეთნიკური შემადგენლობა: [[მელანეზიელები]] ([[კანაკები]]) — 41,2 % (111 856 ად.), თეთრკანიანები (ძირითადად [[ფრანგები]]) — 24,1 % (65 488 ად.), მეტისები 11,3 % (30 758 ად.), [[უვეანელები]] და [[ფუტუნაელები]] — 8,3 % (22 520 ად.), [[პოლინეზიელები]] — 2,0 % (5366 ად.), [[ინდონეზიელები]] — 1,4 % (3786 ად.), [[ვანუატუელები]] — 0,9 % (2313 ად.), [[ვიეტნამელები]] — 0,8 % (2230 ად.), სხვა — 21,3 % (57 848 ად.). (ახალი კალედონიის პროვინციების მოსახლეობა (2019 წელი))<ref name="auto1" /> * ენები: [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] (ოფიციალური), ასევე 33 მელანეზიური და პოლინეზიური დიალექტი. * რელიგია: მოსახლეობის უმრავლესობა [[ქრისტიანობა|ქრისტიანია]] — 78 % ([[კათოლიციზმი|კათოლიკე]] — 53 %, [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტი]] — 25 %), ასევე [[ისლამი|მუსლიმი]]-[[სუნიზმი|სუნიტები]] (1,5 %), სხვა რელიგიები — 10 %. მელანეზიელები ქრისტიანობასთან ერთად ინარჩუნებენ ტრადიციულ ადგილობრივ სარწმუნოებას. * წერა-კითხვის მცოდნეა — 96,9 % (2015 წელი). * ქალაქის მოსახლეობა — 72,7 % (2023 წელი). === ეთნიკური შემადგენლობა === {| class="wikitable" style="font-size: 90%;" style="margin: 1 1em 1 1em;" |+ '''ეთნიკური ჯგუფები აღწერის წლების მიხედვით''' |- ! colspan=2 | ეთნიკური ჯგუფები !! 2009 !! 2014 !! 2019 |- | colspan=2 | [[კანაკები]] ||align=center|{{formatnum:99078}} <small>(40,3 %)</small> ||align=center| {{formatnum:104958}} <small>(39,1 %)</small>||align=center|{{formatnum:111856}} <small>(41,2 %)</small> |- | colspan=2 | ევროპელები<ref name="N-1">2009 წლის მოსახლეობის აღწერის შემდეგ ახალი კალედონიის ევროპული წარმოშობის ბევრმა მოქალაქემ გადაწყვიტა საკუთარი თავი ევროპელად დაფიქსირების ნაცვლად კალედონიელად ეღიარებინა, ან არ მიეკუთვნებინა არც ერთი ეთნიკური ჯგუფისთვის. ამ ორივე კატეგორიის მოსახლეობამ 2019 წლის მოსახლეობის აღწერის შემდეგ შეადგინა 7,5 % ადამიანი.</ref> ||align=center|{{formatnum:71721}} <small>(29,2 %)</small> ||align=center| {{formatnum:73199}} <small>(27,2 %)</small>||align=center|{{formatnum:65488}} <small>(24,1 %)</small> |- | colspan=2 | მეტისები|| align=center|{{formatnum:20398}} <small>(8,3 %)</small> ||align=center| {{formatnum:23007}} <small>(8,6 %)</small>||align=center|{{formatnum:30758}} <small>(11,3 %)</small> |- | colspan=2 | [[უოლისელები]] და [[ფუტუნელები]]||align=center| {{formatnum:21262}} <small>(8,7 %)</small>||align=center|{{formatnum:21926}} <small>(8,2 %)</small>||align=center|{{formatnum:22520}} <small>(8,3 %)</small> |- | rowspan=3|აზიელები ||[[ინდონეზიელები]]||align=center| {{formatnum:3985}} <small>(1,6 %)</small>||align=center|{{formatnum:3859}} <small>(1,4 %)</small>||align=center|{{formatnum:3786}} <small>(1,4 %)</small> |- | [[ვიეტნამელები]] ||align=center| {{formatnum:2357}} <small>(1,0 %)</small>||align=center|{{formatnum:2506}} <small>(0,9 %)</small>||align=center|{{formatnum:2230}} <small>(0,8 %)</small> |- | სხვა აზიელები ||align=center| {{formatnum:1857}} <small>(0,8 %)</small>||align=center|{{formatnum:1177}} <small>(0,4 %)</small>||align=center|{{formatnum:1181}} <small>(0,4 %)</small> |- | colspan=2 | [[ტაიტელები]] ||align=center| {{formatnum:4985}} <small>(2,0 %)</small>||align=center|{{formatnum:5608}} <small>(2,1 %)</small>||align=center|{{formatnum:5366}} <small>(2,0 %)</small> |- | colspan=2 | [[ნი-ვანუატუ]] ||align=center|{{formatnum:2327}} <small>(0,9 %)</small>||align=center|{{formatnum:2568}} <small>(1,0 %)</small> ||align=center| {{formatnum:2313}} <small>(0,9 %)</small> |- | rowspan=2| სხვები|| სხვადასხვა<ref name="N-2">პირები, რომლებმაც საკუთარი თავი დააფიქსირეს სხვებში ან რაიმე სხვა კალედონიელისგან განსხვავებულში</ref> ||align=center| {{formatnum:2566}} <small>(1,0 %)</small>||align=center|{{formatnum:3428}} <small>(1,3 %)</small>||align=center|{{formatnum:5610}} <small>(2,1 %)</small> |- | "კალედონიელი"<ref name="N-3">პირები, რომლებმაც საკუთარი თავი დააფიქსირეს სხვებში და იმავე დროს კალედონიელი</ref> ||align=center| {{formatnum:12177}} <small>(5,0 %)</small> ||align=center| {{formatnum:19927}} <small>(7,4 %)</small>|| rowspan=2 align=center|{{formatnum:20299}}<ref name="N-4">დღეისათვის გამოქვეყნებული 2019 წლის მოსახლეობის აღწერის შედეგები აერთიანებს მათ ვინც საკუთარი თავი მიაკუთვნა კალედონელებს და მათ ვინც არ მიუთითა არც ერთ ეთნიკურ ჯგუფთან საკუთარი თავის კუთვნილება.</ref> <small>(7,5 %)</small> |- | colspan=2 | არაფერი არ არის მითითებული<ref name="N-5">პირები, რომლებმაც არ აღნიშნეს არც ერთი გრაფა დასახლებული პუნქტის ნაწილში, თვით სხვების ნაწილშიც კი.</ref> ||align=center| {{formatnum:2867}} <small>(1,2 %)</small> ||align=center| {{formatnum:6604}} <small>(2,5 %)</small> |} == ეკონომიკა == ახალი კალედონიის [[ეკონომიკა]]ს ძირითადად წარმოადგენს ნიკელის მოპოვება. მნიშვნელოვანი შემოსავალი მოაქვს [[ტურიზმი|ტურიზმს]] და ფინანსურ სუბსიდიებს საფრანგეთიდან. * '''მრეწველობის დარგები:''' [[ნიკელი]]ს და [[რკინა|რკინის]] მოპოვება, [[ფერადი მეტალურგია]], [[თევზჭერა]]. * '''სასარგებლო წიაღისეული:''' ნიკელის (მსოფლიოში არსებული მარაგების 25 %) და რკინის საბადოები. ამას გარდა, არსებობს [[ქრომი]]ს, [[კობალტი]]ს, [[მანგანუმი]]ს, [[ვერცხლი]]ს, [[ოქრო]]ს, [[ტყვია|ტყვიის]], [[სპილენძი]]ს საბადოები. [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობის]] სფეროში მოჰყავთ [[ყავა]], [[ქოქოსის პალმა]], [[კარტოფილი]], [[მზესუმზირა]], [[ხორბალი]], [[სიმინდი]], [[იამსი]], [[ტარო (მცენარე)|ტარო]], [[ბატატი]], [[მანიჰოტი]]. მოშენებულია [[მსხვილი რქოსანი საქონელი]], ასევე [[ღორი|ღორები]], [[თხა|თხები]], [[ცხვარი|ცხვრები]] და [[ცხენი|ცხენები]]. * ექსპორტი (1,3 მილიარდი დოლარი 2008 წელს) — ფერონიკელი, ნიკელის მადანი, თევზი. ** ძირითადი მყიდველები — საფრანგეთი 19 %, [[იაპონია]] 18 %, [[ესპანეთი]] 7 %, [[ჩინეთი]] 6,5 %, [[ბელგია]] 5 %. * იმპორტი (2 მილიარდი დოლარი 2008 წელს) — მანქანები და მოწყობილობები, საწვავი, ქიმიკატები, საკვები. ** ძირითადი მომწოდებლები — საფრანგეთი 37 %, [[სინგაპური]] 18 %, [[ავსტრალია]] 11,5 %, [[ახალი ზელანდია]] 5 %. == კულტურა == მელანეზიის სხვა ქვეყნებისგან განსხვავებით, ახალ კალედონიაში ევროპულმა კულტურამ მთლიანად გადაფარა აბორიგენთა კულტურა. განსაკუთრებით ძლიერ ეს იგრძნობა დედაქალაქ ნუმეაში, რომელიც მთლიანად წარმოადგენს ტიპურ ევროპულ ქალაქს. აბორიგენებით დასახლებული სოფლები საკმაოდ ევროპიზირებულია, თუმცა ინარჩუნებენ ზოგიერთ ტრადიციულ იერს. ტრადიციული ახალკალედონიური საცხოვრებელი სახლები — მრგვალი ან მართკუთხედი ფორმისაა, რომელიც გადახურულია პალმის ფურცლებით — დღეისათვის გვხვდება მხოლოდ პატარა, ნუმეასგან საკმაოდ დაშორებულ სოფლებში. აქა-იქ მრგვალი ადგილობრივი ტიპის საცხოვრებელ სახლებს მაღალი კონიკური სახურავით თავიანთვის აგებენ ტრადიციული ბელადები. აბორიგენებს თითქმის არაფერი არ შემორჩათ უწინდელი ხელსაქმეობიდან, ტანსაცმლიდან. მელანო-ახალკალედონიელები დღეისათვის იცმევენ ევროპულ ტანსაცმელს. აბორიგენებმა ცოტათი უფრო შეინარჩუნეს საკვების დამზადების ტრადიციული ჩვევები, მაგრამ აქაც უფრო მეტად იგრძნობა ევროპული გავლენა. == დღესასწაულები == დღესასწაულები, რომლებიც მიღებულია ახალ კალედონიაში: * 1 იანვარი — [[ახალი წელი]] * მარტი-აპრილი — [[აღდგომა]] * 1 მაისი — შრომის დღე * 8 მაისი — განთავისუფლების დღე * მაისი — [[ამაღლება|ქრისტეს ამაღლების]], [[სამება|სამების]] და სულების დღე * 14 ივლისი — [[ბასტილიის აღება|ბასტილიის აღების დღე]] * 15 აგვისტო — ღვთისმშობლის მიძინების დღე * 1 ნოემბერი — ყველა წმინდანის დღე * 11 ნოემბერი — შერიგების დღე (პირველი მსოფლიო ომში ზავის დადების დღე) * 25 დეკემბერი — [[შობა]] == გალერეა == <gallery widths="100px" heights="100px"> ფაილი:Nouméa_Phare_Amédée.JPG|ამედეს შუქურა ნუმეაში, მსოფლიოში ყველაზე მაღალი ლითონის შუქურა ფაილი:Lifou_falaises_Xodre.JPG|ლიფუს კლდოვანი სანაპირო ფაილი:Corail_Lifou.JPG|ლიფუს მარჯნის რიფები ფაილი:Nouvelle_Calédonie_brousse_Poum.JPG|პუმი ფაილი:River South New Caledonia.jpg|მდინარე ახალი კალედონიის სამხრეთში ფაილი:Plage ouvea.jpg|პლაჟი უვეაზე, 25 კმ თეთრი ქვიშა... ფაილი:Ouvéa Plage de Mouli.JPG|პლაჟი დე მული ატოლ უვეაზე </gallery> == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.gouv.nc/ ოფიციალური საიტი] {{fr icon}} * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nc.html New Caledonia entry at The World Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181225034056/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nc.html%20 |date=2018-12-25 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ოკეანეთის ქვეყნები და ტერიტორიები}} [[კატეგორია:ახალი კალედონია]] eswizj6xxerqo892cr2853z68pmoin3 4823038 4823008 2025-07-01T18:16:52Z GiorgiXIII 62215 4823038 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა |მშობლიური_სახელი = {{lang-fr|Nouvelle-Calédonie}} |სრული_სახელი = ახალი კალედონია |საერთო_სახელი = ახალი კალედონია |დროშა = Flag of France.svg |გერბი = NC Armoires.gif |რუკა = LocationNewCaledonia.png |ჰიმნი = [[მარსელიეზა]] |დევიზი = |ოფიციალური_ენები = [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] |დედაქალაქი = [[ნუმეა]] |latd= 21 |latm= 17 |latNS= S |longd= 165 |longm= 21 |longEW= E |უდიდესი_ქალაქი = [[ნუმეა]] |მთავრობის_ტიპი = საფრანგეთის ასოცირებული წევრი |ლიდერის_ტიპი_1 = [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის_სახელი_1 = [[ემანუელ მაკრონი]] |ლიდერის_ტიპი_2 = მთავრობის წარმომადგენელი |ლიდერის_სახელი_2 = [[ალსიდე პონგა]] |ლიდერის_ტიპი_3 = უზენაესი კომისარი |ლიდერის_სახელი_3 = [[ჟაკ ბილანი]] |ლიდერის_ტიპი_4 = |ლიდერის_სახელი_4 = |სახელმწიფოს ტიპი = |შენიშვნა = |ოფიციალური მოვლენა 1 = |ოფიციალური თარიღი 1 = |ოფიციალური მოვლენა 2 = |ოფიციალური თარიღი 2 = |ოფიციალური მოვლენა 3 = |ოფიციალური თარიღი 3 = |ოფიციალური მოვლენა 4 = |ოფიციალური თარიღი 4 = |რანგი_ფართობით = 154-ე |ფართობი = 18 575 |წყალი_% = 1,6 |სავარაუდო_მოსახლეობა = |სავარაუდო_მოსახლეობა_რანგი = 184-ე |მოსახლეობა_სავარაუდოდ_წელს = |მოსახლეობის_ცენზი = 271 407<ref name="auto1">{{cite web |url=http://www.isee.nc/population/recensement/structure-de-la-population-et-evolutions |title=Structure de la population et évolutions |publisher=[[Institute of Statistics and Economic Studies]] (ISEE-NC) |place=Nouméa |access-date=16 November 2014 |archive-date=13 November 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141113142325/http://www.isee.nc/population/recensement/structure-de-la-population-et-evolutions |url-status=live }}</ref> |მოსახლეობის_ცენზი_წელს = 2019 |მოსახლეობის_სიმჭიდროვე = 14,5 |მოსახლეობის_სიმჭიდროვე_რანგი = 200 |მშპ_ppp_წელი = 2006 |მშპ_ppp = 8.82 მლრდ. $ |მშპ_ppp_რანგი = |მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე = 36 376 $ |მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე_რანგი = |აგი = |აგი_ტენდენცია = |აგი_კატეგორია = |აგი_რანგი = |აგი_წელი = |ვალუტა = საფრანგეთის წყნაროკეანური ფრანკი |ვალუტის_კოდი = XPF |ქვეყნის_კოდი = |დროის_სარტყელი = [[UTC+11:00]] |ზაფხულის_დრო = |cctld = [[.nc]] |სატელეფონო_კოდი = 687 |სატელეფონო_კოდი_მითითება = |სქოლიო = }} '''ახალი კალედონია''' ({{lang-fr|Nouvelle-Calédonie}}) — [[საფრანგეთი]]ს [[საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები|ზღვისიქითა ტერიტორია]], განსაკუთრებული სტატუსის მქონე ზღვისიქითა ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული წარმონაქმნი, მდებარეობს [[წყნარი ოკეანე|წყნარ ოკეანეში]], [[მელანეზია]]ში. სამხრეთ-დასავლეთიდან ესაზღვრება [[ავსტრალია|ავსტრალიის]] ეკონომიკური ზონა, ჩრდილოეთიდან — [[ვანუატუ]], სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან — [[ფიჯი]]. დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქია — [[ნუმეა]]. == გეოგრაფია == {{მთავარი|ახალი კალედონიის გეოგრაფია}} [[ფაილი:New Caledonia-CIA WFB Map.png|thumb|230px|left|ახალი კალედონიის რუკა]] ახალი კალედონიის უდიდესი კუნძულია [[გრანდ-ტერი (ახალი კალედონია)|გრანდ-ტერი]], მისი რელიეფის უდიდესი ნაწილი მთიანია (უმაღლესი მწვერვალია — მთა [[პანე (მთა)|პანე]], 1628 მ). სანაპირო საკმაოდ შეჭრილია და აქვს ზღვის უამრავი [[უბე]], რომელთანაც მიდგომა გართულებულია [[მარჯნის რიფი|მარჯნის რიფებით]]. კუნძული გარშემორტყმულია ყველაზე გრძელი [[ახალი კალედონიის ბარიერული რიფი]]თ. კუნძული ძირითადად აგებულია [[ოფიოლითები|ოფიოლითური]] კომპლექსებით. გრანდ-ტერის კუნძულს აღმოსავლეთიდან ესაზღვრება [[ლუაიოტეს კუნძულები]], ჩრდილოეთიდან [[ბელეპის კუნძულები]], ჩრდილო-დასავლეთიდან [[ჩესტერფილდის კუნძულები]], ხოლო სამხრეთიდან კუნძული [[ილ-დე-პენი]]. [[კლიმატი]] სასიამოვნოა. საშუალო წლიური ტემპერატურაა — 23-24,5&nbsp;°C. ამ გარემოებამ ხელი შეუწყო ახალი კალედონიის გადაქცევას ევროპულ გადასახლებების კოლონიად. კუნძულზე საკმაოდ ბევრი [[მდინარე]]ა, ჭარბობს ნაყოფიერი [[წითელმიწა ნიადაგი]]. [[ტყე]]ები კუნძულის ტერიტორიის 15 %-ს მოიცავს. აქ გავრცელებულია ძვირფასი ხის ჯიშები, მათ შორის: [[წიწვოვნები|წიწვოვანი]] ხეები [[აგათისი]], [[არაუკარია]], [[კაური]], [[ნიაული]], [[ახალკალედონიური ფიჭვი]] და ა. შ. (ახალი კალედონიის გერბზე გამოსახულია [[Araucaria columnaris]]). ახალი კალედონიის ცხოველთა სამყარო ღარიბია, თუმცა არსებობენ [[ენდემები]]. == ისტორია == {{მთავარი|ახალი კალედონიის ისტორია}} კუნძული 1774 წელს აღმოაჩინა [[ჯეიმზ კუკი|ჯეიმზ კუკმა]] და უწოდა თავისი სამშობლოს [[შოტლანდია|შოტლანდიის]] ძველი სახელი — კალედონია. ევროპელების აქტიური გადასვლა კუნძულზე დაიწყო [[1840]]-იანი წლებიდან, ესენი იყვნენ სანთლის ხით მოვაჭრეები, რომელთაც შემდეგ მოჰყვნენ ინგლისელი და ფრანგი მისიონერები. [[1853]] წელს [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]] ახალი კალედონია თავის კოლონიად გამოაცხადა. 1864 წლიდან 1896 წლამდე საფრანგეთის ხელისუფლებამ გადმოასახლა ამ კოლონიაში დასჯილი დამნაშავეები. კუნძულზე ფრანგებმა გააშენეს [[ყავა|ყავის]] და [[ქოქოსის პალმა|ქოქოსის პალმის]] [[პლანტაცია|პლანტაციები]], შემდეგ (XIX საუკუნის ბოლოდან) დაიწყო [[ნიკელი]]ს, [[კობალტი]]ს, [[ქრომი]]ს, [[რკინა|რკინის]], [[მანგანუმი]]ს, [[ოქრო]]ს, [[ტყვია|ტყვიის]] და სხვა [[მინერალი|მინერალური]] რესურსების მოპოვება. 1946 წელს კუნძულმა მიიღო [[საფრანგეთის ზღვისგადაღმა სამფლობელო]]ს სტატუსი. [[1980]]-[[1990]]-იან წლებში დაიწყო მასიური გამოსვლები. ადგილობრივი აბორიგენი მოსახლეობა (მელანეზიელები) გამოდიოდნენ კუნძულის დამოუკიდებლობის მოთხოვნით. 1988 წლის 26 ივნისს საფრანგეთის [[პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრ]] მიშელ როკარსა და [[სეპარატიზმი|სეპარატისტთა]] ლიდერ ჟან-მარი ტჟიბაუს შორის დაიდო მატინიონის შეთანხმება, რის შედეგადაც გაუქმდა უმაღლესი კომისრის თანამდებობა, რომელიც მანამდე ახორციელებდა ახალი კალედონიის პირდაპირ მართვას. ასევე 10 წლიანი გარდამავალი პერიოდის შემდეგ უნდა ჩატარებულიყო [[რეფერენდუმი]] ახალი კალედონიის დამოუკიდებლობის შესახებ. ჟან-მარი ტჟიბაუ მოკლული იქნა 1989 წლის მაისში. რეფერენდუმის ჩატარების თარიღის მოახლოებასთან ერთად გამოიკვეთა, რომ ახალი კალედონიის მოსახლეობის უმრავლესობა დამოუკიდებლობის რეფერენდუმზე „არას“ დააფიქსირებდა, ამიტომ პარტიამ „კალედონია რესპუბლიკის შემადგენლობაში“ და სეპარატისტებმა გადაწყვიტეს დაედოთ ახალი შეთანხმება. 1998 წლის 5 მაისს ნუმეაში ხელი მოეწერა შეთანხმებას, რომელმაც აღიარა კოლონიზაციის როგორც დადებითი, ისევე უარყოფითი შედეგები, ასევე აღიარებული იქნა „ორი ლეგიტიმური მხარის“ (ერთი მხრივ კანაკების და მეორე მხრივ სხვადასხვა თემების, რომლებმაც მიიღეს მონაწილეობა ახალი კალედონიის თანამედროვე ისტორიაში) არსებობა. ეს შეთანხმება ითვალისწინებს ახალი კალედონიისთვის უფრო მაღალი ხარისხის [[ავტონომია|ავტონომიის]] მინიჭებას და კანაკელთა კულტურის დაცვას, სახელმწიფო სიმბოლიკებში კანაკური მოტივების გამოყენების ჩართვას. === რეფერენდუმები დამოუკიდებლობის შესახებ === 1987 წლის 13 სექტემბერს გაიმართა პირველი რეფერენდუმი ახალი კალედონიის დამოუკიდებლობის შესახებ. რეფერენდუმს ბოიკოტი გამოუცხადეს დამოუკიდებლობის მომხრეებმა, რის გამოც ურნებთან მივიდა ამომრჩეველთა სულ 59 %, ხოლო დამოუკიდებლობას ხმა მისცა საარჩევნო უბნებზე მისულთა სულ 1,7 %-მა<ref>{{Cite news|url=http://www.sudd.ch/event.php?lang=en&id=nc011987|title=Neukaledonien (Frankreich), 13. September 1987 : Unabhängigkeit / Verbleib bei Frankreich|date=1987-09-13|accessdate=1987-09-13|language=de|archivedate=2020-11-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201108072117/http://www.sudd.ch/event.php?lang=en&id=nc011987}}</ref>. 1998 წელს ხელი მოეწერა ნუმეას ხელშეკრულებას, რის თანახმადაც 20 წლის განმავლობაში ახალი კალედონიის მაცხოვრებლებს აქვთ უფლება ჩაატარონ სამი რეფერენდუმი დამოუკიდებლობის საკითხზე 2-2 წლის სხვაობით. ხელშეკრულებით აღნიშნული პირველი [[ახალი კალედონიის დამოუკიდებლობის რეფერენდუმი (2018)|რეფერენდუმი]] გაიმართა 2018 წლის 4 ნოემბერს. ეს ჩანდა, როგორც «ახალი კალედონიისათვის სახელმწიფოებრივი უფლებების, საერთაშორისო სტატუსის მთელი პასუხისმგებლობით გადაცემისა და ასევე მოქალაქეობის ორგანიზებისა». რეფერენდუმის შედეგებით მონაწილეთა 56 %-ზე მეტმა ხმა მისცა საფრანგეთისგან დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ, რეფერენდუმზე დასწრება შეადგენდა 81 %-ს<ref>{{Cite news|url=https://gordonua.com/news/worldnews/jiteli-novoy-kaledonii-progolosovalo-na-referendume-protiv-nezavisimosti-ot-francii-479060.html|title=ახალი კალედონიის მაცხოვრებლებმა რეფერენდუმზე ხმა მისცეს საფრანგეთისგან დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ|date=2018-11-04|accessdate=2018-11-04|archivedate=2018-11-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181105160451/https://gordonua.com/news/worldnews/jiteli-novoy-kaledonii-progolosovalo-na-referendume-protiv-nezavisimosti-ot-francii-479060.html}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://la1ere.francetvinfo.fr/nouvellecaledonie/referendum-non-independance-emporte-569-resultats-provisoires-645894.html|title=Référendum : le "Non" à l'indépendance l'emporte avec 56,4% [Résultats provisoires] - Nouvelle Calédonie la 1ère|work=Nouvelle Calédonie la 1ère|date=2018-11-05|accessdate=2018-11-05|language=fr|archivedate=2018-11-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181104180427/https://la1ere.francetvinfo.fr/nouvellecaledonie/referendum-non-independance-emporte-569-resultats-provisoires-645894.html}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-46087053|title=French territory rejects independence|date=2019-08-04|accessdate=2018-11-04|language=fr|archivedate=2020-03-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200306055038/https://www.bbc.com/news/world-asia-46087053}}</ref>. ამასთან ხმის მიცემაზე უარი უთხრეს მონაწილეთა 17 %-ს — მათ, ვინც დაიბადა საფრანგეთში და გადასახლდა ახალ კალედონიაში 1994 წლის შემდეგ. მეორე რეფერენდუმი დამოუკიდებლობის შესახებ შედგა 2020 წლის 4 ოქტომბერს. დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ გამოვიდა მონაწილეთა 53 %, ხოლო დასწრება შეადგენდა 85 %-ზე მეტს<ref>{{Cite news|url=https://ria.ru/20201004/nezavisimost-1578179488.html|title=ახალი კალედონიის მაცხოვრებელთა ნახევარზე მეტმა მხარი არ დაუჭირა საფრანგეთისგან გამოყოფას|date=2020-10-04|accessdate=2020-10-04|archivedate=2020-11-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201103032807/https://ria.ru/20201004/nezavisimost-1578179488.html}}</ref>. ამასთან საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვები არ ჩატარებულა უკანასკნელი ნახევარი წლის განმავლობაში და რეფერენდუმის შედეგების გამოცნობა დიდ სირთულეს წარმოადგენდა<ref>{{cite web |url=https://iz.ru/1067856/nataliia-portiakova/igra-zamorskaia-poteriaet-li-frantciia-novuiu-kaledoniiu |title=ზღვისიქითა თამაში: დაკარგავს თუ არა საფრანგეთი ახალ კალედონიას |access-date=2020-10-05 |archive-date=2020-10-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201005013200/https://iz.ru/1067856/nataliia-portiakova/igra-zamorskaia-poteriaet-li-frantciia-novuiu-kaledoniiu |deadlink=no }}</ref>. 2021 წლის დეკემბერში შედგა მესამე და უკანასკნელი რეფერენდუმი, რომელზეც მონაწილეთა 95 %-მა უარი თქვა საფრანგეთიდან ახალი კალედონიის გამოყოფას და დამოუკიდებლად გამოცხადებას, ამასთან დასწრებამ შეადგინა 44 %<ref>{{cite web|lang=ru|url=https://ru.euronews.com/2021/12/12/new-caledonia-reax|title=ახალი კალედონია საფრანგეთთან რჩება|author=Кнарик Хачатрян|website=euronews|date=2021-12-12|access-date=2021-12-13|archive-date=2021-12-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20211213174205/https://ru.euronews.com/2021/12/12/new-caledonia-reax|deadlink=no}}</ref>. == პოლიტიკური წყობილება == ახალ კალედონიაზე საფრანგეთის ხელისუფლებას წარმოადგენს უმაღლესი კომისარი, რომელსაც ნიშნავს [[საფრანგეთის პრეზიდენტი]]. [[აღმასრულებელი ხელისუფლება|აღმასრულებელ ხელისუფლებას]] ასრულებს ადგილობრივი მთავრობა 11 წევრის შემადგენლობით, რომელიც ინიშნება ტერიტორიის კონგრესის დეპუტატებისგან (ადგილობრივი პარლამენტი). კონგრესი შედგება 54 დეპუტატისაგან, რომლებსაც ირჩევენ ხუთ წელიწადში ერთხელ. ახალი კალედონიის მოსახლეობა ასევე ირჩევს საფრანგეთის პარლამენტის ორ დეპუტატს და საფრანგეთის ორ სენატორს. === პოლიტიკური პარტიები === ახალი კალედონიის პარლამენტში 2019 წლის მაისის არჩევნების შემდეგ ასეთი სიტუაციაა: * დარწმუნებული მომავალი ({{lang-fr|L'Avenir en confiance}}, '''AEC''') ლიბერალ-კონსერვატიული პოლიტიკური ალიანსი, შემდგარი 4 პარტიისგან (დამოუკიდებლობის მოწინააღმდეგე) – 18 ადგილი ახალი კალედონიის ტერიტორიულ კონგრესში. * კალედონიის კავშირი (მემარცხენეცენტრისტული, ზომიერი სოციალ-დემოკრატიული პარტია, თვითმმართველობის მომხრე თავისუფალი ასოცირებული ტერიტორიის ფორმით) — [[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი]], FLNKS ([[მელანეზიური სოციალიზმი]]ს იდეების მომხრე მემარცხენე სოციალისტური ორგანიზაციების კავშირი; დამოუკიდებლობის მომხრე) – 9 ადგილი * ეროვნული კავშირი დამოუკიდებლობისათვის/[[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი]] (ფრონტის უფრო რადიკალური მემარცხენე მონაწილეთა კავშირი — კანაკთა განთავისუფლების პარტია (PALIKA); დამოუკიდებლობის მომხრე) – 9 ადგილი * «კალედონია ერთად» (ცენტრისტული ლიბერალური პარტია, «ერთობლივი მომავლის» პარტიიდან გამოყოფილი; დამოუკიდებლობის მოწინააღმდეგე) — 7 ადგილი ტერიტორიის კონგრესში * [[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი]], FLNKS ([[მელანეზიური სოციალიზმი]]ს იდეების მომხრე მემარცხენე სოციალისტური ორგანიზაციების კავშირი; დამოუკიდებლობის მომხრე) — 6 ადგილი ახალი კალედონიის ტერიტორიულ კონგრესში. * ოკეანური გამოფხიზლება ({{Lang-fr|L'Éveil océanien}}, EO) ახალი კალედონიის უოლისელი და ფუტუნელი მოსახლეობისაგან 2019 წელს ჩამოყალიბებული პარტია, რომელიც დამოუკიდებლობის წინააღმდეგია – 3 ადგილი * შრომის პარტია (მემარცხენე ალტერგლობალისტური, პროფკავშირულ მოძრაობასთან კავშირში; დამოუკიდებლობის მომხრე) — 1 ადგილი * კანაკთა სოციალისტური განთავისუფლება (კანაკთა განთავისუფლების პარტიიდან რადიკალი მემარცხენეების გამონაყოფი, ხოლო შემდეგში ცენტრისაკენ გადახრილი; თვითმმართველობის მომხრე თავისუფალი ასოცირებული ტერიტორიის ფორმით) — 1 ადგილი სულ ახალი კალედონიის პარლამენტი — 26 დეპუტატი დამოუკიდებლობის მომხრე, 25 დეპუტატი დამოუკიდებლობის მოწინააღმდეგე და 3 ნეიტრალური დეპუტატი. == ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული მოწყობა == [[ფაილი:New Caledonia administrative1.png|thumb|350px|ახალი კალედონიის ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული დაყოფა]] ახალი კალედონია შედგება სამი პროვინციისაგან: {| class="wikitable" ! № || პროვინცია || ადმინისტრაციული ცენტრი || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<ref name="auto1" /><br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | 1 || [[სამხრეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|სამხრეთი პროვინცია]] || [[ნუმეა]] || align="right" | 7012,0 || align="right" | 203 144 || align="right" | 29,0 |- | 2 || [[ჩრდილოეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|ჩრდილოეთი პროვინცია]] || [[კონე]] || align="right" | 9582,6 || align="right" | 49 910 ||align="right" | 5,2 |- | 3 || [[ლუაიოტეს პროვინცია]] || [[ვე]] || align="right" | 1980,9 || align="right" | 18 353 || align="right" | 9,3 |- style="background: #CCC;" | || სულ || || align="right" | 18 575,5 || align="right" | 271 407 || align="right" | 14,6 |} პროვინციები თავის მხრივ იყოფიან კომუნებად: {| class="wikitable" ! № || კომუნა<br />(ქართ.) || კომუნა<br />(ფრანგ.) || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#EC6B18;}} [[სამხრეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|სამხრეთი პროვინცია]]''' |- | 1 || [[თიო (ახალი კალედონია)|თიო]] || Thio || align="right" | 997,6 || align="right" | 2524 || align="right" | 2,5 |- | 2 || [[იატე]] || Yaté || align="right" | 1338,4 || align="right" | 1667 || align="right" | 1,2 |- | 3 || [[ილ-დე-პენი]] || Île des Pins || align="right" | 152,3 || align="right" | 2037 || align="right" | 13,4 |- | 4 || [[მონ-დორი]] || Mont-Dore || align="right" | 643,0 || align="right" | 27 620 || align="right" | 43,0 |- | 5 || [[ნუმეა]] || Nouméa || align="right" | 45,7 || align="right" | 94 285 || align="right" | 2063,1 |- | 6 || [[დუმბეა]] || Dumbéa || align="right" | 254,6 || align="right" | 35 873 || align="right" | 140,9 |- | 7 || [[პაიიტა]] || Païta || align="right" | 699,7 || align="right" | 24 563 || align="right" | 35,1 |- | 8 || [[ბულუპარი]] || Boulouparis || align="right" | 865,6 || align="right" | 3315 || align="right" | 3,8 |- | 9 || [[ლა-ფოა]] || La Foa || align="right" | 464,0 || align="right" | 3552 || align="right" | 7,7 |- | 10 || [[სარამეა]] || Sarraméa || align="right" | 106,4 || align="right" | 572 || align="right" | 5,4 |- | 11 || [[ფარინო]] || Farino || align="right" | 48,0 || align="right" | 712 || align="right" | 14,8 |- | 12 || [[მუანდუ]] || Moindou || align="right" | 321,9 || align="right" | 681 || align="right" | 2,1 |- | 13 || [[ბურაილი]] || Bourail || align="right" | 797,6 || align="right" | 5531 || align="right" | 6,9 |- | 14 || [[პუაა]] (ჩრდილოეთი ნაწილი) || Poya || align="right" | 277,2 || align="right" | 210 || align="right" | 0,8 |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#BEC629;}} [[ჩრდილოეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|ჩრდილოეთი პროვინცია]]''' |- | 14 || [[პუაა]] (სამხრეთი ნაწილი) || Poya || align="right" | 568,6 || align="right" | 2592 || align="right" | 4,6 |- | 15 || [[პუემბუ]] || Pouembout || align="right" | 674,3 || align="right" | 2752 || align="right" | 4,1 |- | 16 || [[კონე]] || Koné || align="right" | 373,6 || align="right" | 8144 || align="right" | 21,8 |- | 17 || [[ვო]] || Voh || align="right" | 804,9 || align="right" | 2856 || align="right" | 3,5 |- | 18 || [[კაალა-გომენი]] || Kaala-Gomen || align="right" | 718,2 || align="right" | 1803 || align="right" | 2,5 |- | 19 || [[კუმაკი]] || Koumac || align="right" | 550,0 || align="right" | 3981 || align="right" | 7,2 |- | 20 || [[პუმი (კომუნა)|პუმი]] || Poum || align="right" | 469,4 || align="right" | 1435 || align="right" | 3,1 |- | 21 || [[ბელეპი]] || Bélep || align="right" | 69,5 || align="right" | 867 || align="right" | 12,5 |- | 22 || [[უეგოა]] || Ouégoa || align="right" | 656,8 || align="right" | 2118 || align="right" | 3,2 |- | 23 || [[პუებო]] || Pouébo || align="right" | 202,8 || align="right" | 2144 || align="right" | 10,6 |- | 24 || [[იენჟენი]] || Hienghène || align="right" | 1068,8 || align="right" | 2454 || align="right" | 2,3 |- | 25 || [[ტუო]] || Touho || align="right" | 283,0 || align="right" | 2380 || align="right" | 8,4 |- | 26 || [[პუანდიმიე]] || Poindimié || align="right" | 673,1 || align="right" | 5006 || align="right" | 7,4 |- | 27 || [[პონერიუენი]] || Ponérihouen || align="right" | 707,3 || align="right" | 2420 || align="right" | 3,4 |- | 28 || [[უაილუ]] || Houaïlou || align="right" | 940,6 || align="right" | 3955 || align="right" | 4,2 |- | 29 || [[კუაუა]] || Kouaoua || align="right" | 383,0 || align="right" | 1304 || align="right" | 3,4 |- | 30 || [[კანალა]] || Canala || align="right" | 438,7 || align="right" | 3701 || align="right" | 8,4 |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#FFFF80;}} [[ლუაიოტეს პროვინცია]]''' |- | 31 || [[უვეა (კომუნა)|უვეა]] || Ouvéa || align="right" | 132,1 || align="right" | 3401 || align="right" | 25,7 |- | 32 || [[ლიფუ (კომუნა)|ლიფუ]] || Lifou || align="right" | 1207,1 || align="right" | 9195 || align="right" | 7,6 |- | 33 || [[მარე (კომუნა)|მარე]] || Maré || align="right" | 641,7 || align="right" | 5757 || align="right" | 9,0 |- style="background: #CCC;" | || სულ || || align="right" | 18 575,5 || align="right" | 271 407 || align="right" | 14,6 |} == დემოგრაფია == * მოსახლეობის რაოდენობა — 271 407 (2019 წელი). * წლიური მატება — 0,2 % (2019 წელი). * ცხოვრების საშუალო ხანგრძლივობა — 77,1 წელი (2019 წელი). * ბავშვთა სიკდილიანობა — 6 ბავშვი 1000-ზე (2024 წელი). * ეთნიკური შემადგენლობა: [[მელანეზიელები]] ([[კანაკები]]) — 41,2 % (111 856 ად.), თეთრკანიანები (ძირითადად [[ფრანგები]]) — 24,1 % (65 488 ად.), მეტისები 11,3 % (30 758 ად.), [[უვეანელები]] და [[ფუტუნაელები]] — 8,3 % (22 520 ად.), [[პოლინეზიელები]] — 2,0 % (5366 ად.), [[ინდონეზიელები]] — 1,4 % (3786 ად.), [[ვანუატუელები]] — 0,9 % (2313 ად.), [[ვიეტნამელები]] — 0,8 % (2230 ად.), სხვა — 21,3 % (57 848 ად.). (ახალი კალედონიის პროვინციების მოსახლეობა (2019 წელი))<ref name="auto1" /> * ენები: [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] (ოფიციალური), ასევე 33 მელანეზიური და პოლინეზიური დიალექტი. * რელიგია: მოსახლეობის უმრავლესობა [[ქრისტიანობა|ქრისტიანია]] — 78 % ([[კათოლიციზმი|კათოლიკე]] — 53 %, [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტი]] — 25 %), ასევე [[ისლამი|მუსლიმი]]-[[სუნიზმი|სუნიტები]] (1,5 %), სხვა რელიგიები — 10 %. მელანეზიელები ქრისტიანობასთან ერთად ინარჩუნებენ ტრადიციულ ადგილობრივ სარწმუნოებას. * წერა-კითხვის მცოდნეა — 96,9 % (2015 წელი). * ქალაქის მოსახლეობა — 72,7 % (2023 წელი). === ეთნიკური შემადგენლობა === [[ფაილი:Nelle Calédonie Kanak 2019.png|thumb|right|275x275px|Proportion de kanaks par commune en 2019]] {| class="wikitable" style="font-size: 90%;" style="margin: 1 1em 1 1em;" |+ '''ეთნიკური ჯგუფები აღწერის წლების მიხედვით''' |- ! colspan=2 | ეთნიკური ჯგუფები !! 2009 !! 2014 !! 2019 |- | colspan=2 | [[კანაკები]] ||align=center|{{formatnum:99078}} <small>(40,3 %)</small> ||align=center| {{formatnum:104958}} <small>(39,1 %)</small>||align=center|{{formatnum:111856}} <small>(41,2 %)</small> |- | colspan=2 | ევროპელები<ref name="N-1">2009 წლის მოსახლეობის აღწერის შემდეგ ახალი კალედონიის ევროპული წარმოშობის ბევრმა მოქალაქემ გადაწყვიტა საკუთარი თავი ევროპელად დაფიქსირების ნაცვლად კალედონიელად ეღიარებინა, ან არ მიეკუთვნებინა არც ერთი ეთნიკური ჯგუფისთვის. ამ ორივე კატეგორიის მოსახლეობამ 2019 წლის მოსახლეობის აღწერის შემდეგ შეადგინა 7,5 % ადამიანი.</ref> ||align=center|{{formatnum:71721}} <small>(29,2 %)</small> ||align=center| {{formatnum:73199}} <small>(27,2 %)</small>||align=center|{{formatnum:65488}} <small>(24,1 %)</small> |- | colspan=2 | მეტისები|| align=center|{{formatnum:20398}} <small>(8,3 %)</small> ||align=center| {{formatnum:23007}} <small>(8,6 %)</small>||align=center|{{formatnum:30758}} <small>(11,3 %)</small> |- | colspan=2 | [[უოლისელები]] და [[ფუტუნელები]]||align=center| {{formatnum:21262}} <small>(8,7 %)</small>||align=center|{{formatnum:21926}} <small>(8,2 %)</small>||align=center|{{formatnum:22520}} <small>(8,3 %)</small> |- | rowspan=3|აზიელები ||[[ინდონეზიელები]]||align=center| {{formatnum:3985}} <small>(1,6 %)</small>||align=center|{{formatnum:3859}} <small>(1,4 %)</small>||align=center|{{formatnum:3786}} <small>(1,4 %)</small> |- | [[ვიეტნამელები]] ||align=center| {{formatnum:2357}} <small>(1,0 %)</small>||align=center|{{formatnum:2506}} <small>(0,9 %)</small>||align=center|{{formatnum:2230}} <small>(0,8 %)</small> |- | სხვა აზიელები ||align=center| {{formatnum:1857}} <small>(0,8 %)</small>||align=center|{{formatnum:1177}} <small>(0,4 %)</small>||align=center|{{formatnum:1181}} <small>(0,4 %)</small> |- | colspan=2 | [[ტაიტელები]] ||align=center| {{formatnum:4985}} <small>(2,0 %)</small>||align=center|{{formatnum:5608}} <small>(2,1 %)</small>||align=center|{{formatnum:5366}} <small>(2,0 %)</small> |- | colspan=2 | [[ნი-ვანუატუ]] ||align=center|{{formatnum:2327}} <small>(0,9 %)</small>||align=center|{{formatnum:2568}} <small>(1,0 %)</small> ||align=center| {{formatnum:2313}} <small>(0,9 %)</small> |- | rowspan=2| სხვები|| სხვადასხვა<ref name="N-2">პირები, რომლებმაც საკუთარი თავი დააფიქსირეს სხვებში ან რაიმე სხვა კალედონიელისგან განსხვავებულში</ref> ||align=center| {{formatnum:2566}} <small>(1,0 %)</small>||align=center|{{formatnum:3428}} <small>(1,3 %)</small>||align=center|{{formatnum:5610}} <small>(2,1 %)</small> |- | "კალედონიელი"<ref name="N-3">პირები, რომლებმაც საკუთარი თავი დააფიქსირეს სხვებში და იმავე დროს კალედონიელი</ref> ||align=center| {{formatnum:12177}} <small>(5,0 %)</small> ||align=center| {{formatnum:19927}} <small>(7,4 %)</small>|| rowspan=2 align=center|{{formatnum:20299}}<ref name="N-4">დღეისათვის გამოქვეყნებული 2019 წლის მოსახლეობის აღწერის შედეგები აერთიანებს მათ ვინც საკუთარი თავი მიაკუთვნა კალედონელებს და მათ ვინც არ მიუთითა არც ერთ ეთნიკურ ჯგუფთან საკუთარი თავის კუთვნილება.</ref> <small>(7,5 %)</small> |- | colspan=2 | არაფერი არ არის მითითებული<ref name="N-5">პირები, რომლებმაც არ აღნიშნეს არც ერთი გრაფა დასახლებული პუნქტის ნაწილში, თვით სხვების ნაწილშიც კი.</ref> ||align=center| {{formatnum:2867}} <small>(1,2 %)</small> ||align=center| {{formatnum:6604}} <small>(2,5 %)</small> |} == ეკონომიკა == ახალი კალედონიის [[ეკონომიკა]]ს ძირითადად წარმოადგენს ნიკელის მოპოვება. მნიშვნელოვანი შემოსავალი მოაქვს [[ტურიზმი|ტურიზმს]] და ფინანსურ სუბსიდიებს საფრანგეთიდან. * '''მრეწველობის დარგები:''' [[ნიკელი]]ს და [[რკინა|რკინის]] მოპოვება, [[ფერადი მეტალურგია]], [[თევზჭერა]]. * '''სასარგებლო წიაღისეული:''' ნიკელის (მსოფლიოში არსებული მარაგების 25 %) და რკინის საბადოები. ამას გარდა, არსებობს [[ქრომი]]ს, [[კობალტი]]ს, [[მანგანუმი]]ს, [[ვერცხლი]]ს, [[ოქრო]]ს, [[ტყვია|ტყვიის]], [[სპილენძი]]ს საბადოები. [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობის]] სფეროში მოჰყავთ [[ყავა]], [[ქოქოსის პალმა]], [[კარტოფილი]], [[მზესუმზირა]], [[ხორბალი]], [[სიმინდი]], [[იამსი]], [[ტარო (მცენარე)|ტარო]], [[ბატატი]], [[მანიჰოტი]]. მოშენებულია [[მსხვილი რქოსანი საქონელი]], ასევე [[ღორი|ღორები]], [[თხა|თხები]], [[ცხვარი|ცხვრები]] და [[ცხენი|ცხენები]]. * ექსპორტი (1,3 მილიარდი დოლარი 2008 წელს) — ფერონიკელი, ნიკელის მადანი, თევზი. ** ძირითადი მყიდველები — საფრანგეთი 19 %, [[იაპონია]] 18 %, [[ესპანეთი]] 7 %, [[ჩინეთი]] 6,5 %, [[ბელგია]] 5 %. * იმპორტი (2 მილიარდი დოლარი 2008 წელს) — მანქანები და მოწყობილობები, საწვავი, ქიმიკატები, საკვები. ** ძირითადი მომწოდებლები — საფრანგეთი 37 %, [[სინგაპური]] 18 %, [[ავსტრალია]] 11,5 %, [[ახალი ზელანდია]] 5 %. == კულტურა == მელანეზიის სხვა ქვეყნებისგან განსხვავებით, ახალ კალედონიაში ევროპულმა კულტურამ მთლიანად გადაფარა აბორიგენთა კულტურა. განსაკუთრებით ძლიერ ეს იგრძნობა დედაქალაქ ნუმეაში, რომელიც მთლიანად წარმოადგენს ტიპურ ევროპულ ქალაქს. აბორიგენებით დასახლებული სოფლები საკმაოდ ევროპიზირებულია, თუმცა ინარჩუნებენ ზოგიერთ ტრადიციულ იერს. ტრადიციული ახალკალედონიური საცხოვრებელი სახლები — მრგვალი ან მართკუთხედი ფორმისაა, რომელიც გადახურულია პალმის ფურცლებით — დღეისათვის გვხვდება მხოლოდ პატარა, ნუმეასგან საკმაოდ დაშორებულ სოფლებში. აქა-იქ მრგვალი ადგილობრივი ტიპის საცხოვრებელ სახლებს მაღალი კონიკური სახურავით თავიანთვის აგებენ ტრადიციული ბელადები. აბორიგენებს თითქმის არაფერი არ შემორჩათ უწინდელი ხელსაქმეობიდან, ტანსაცმლიდან. მელანო-ახალკალედონიელები დღეისათვის იცმევენ ევროპულ ტანსაცმელს. აბორიგენებმა ცოტათი უფრო შეინარჩუნეს საკვების დამზადების ტრადიციული ჩვევები, მაგრამ აქაც უფრო მეტად იგრძნობა ევროპული გავლენა. == დღესასწაულები == დღესასწაულები, რომლებიც მიღებულია ახალ კალედონიაში: * 1 იანვარი — [[ახალი წელი]] * მარტი-აპრილი — [[აღდგომა]] * 1 მაისი — შრომის დღე * 8 მაისი — განთავისუფლების დღე * მაისი — [[ამაღლება|ქრისტეს ამაღლების]], [[სამება|სამების]] და სულების დღე * 14 ივლისი — [[ბასტილიის აღება|ბასტილიის აღების დღე]] * 15 აგვისტო — ღვთისმშობლის მიძინების დღე * 1 ნოემბერი — ყველა წმინდანის დღე * 11 ნოემბერი — შერიგების დღე (პირველი მსოფლიო ომში ზავის დადების დღე) * 25 დეკემბერი — [[შობა]] == გალერეა == <gallery widths="100px" heights="100px"> ფაილი:Nouméa_Phare_Amédée.JPG|ამედეს შუქურა ნუმეაში, მსოფლიოში ყველაზე მაღალი ლითონის შუქურა ფაილი:Lifou_falaises_Xodre.JPG|ლიფუს კლდოვანი სანაპირო ფაილი:Corail_Lifou.JPG|ლიფუს მარჯნის რიფები ფაილი:Nouvelle_Calédonie_brousse_Poum.JPG|პუმი ფაილი:River South New Caledonia.jpg|მდინარე ახალი კალედონიის სამხრეთში ფაილი:Plage ouvea.jpg|პლაჟი უვეაზე, 25 კმ თეთრი ქვიშა... ფაილი:Ouvéa Plage de Mouli.JPG|პლაჟი დე მული ატოლ უვეაზე </gallery> == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.gouv.nc/ ოფიციალური საიტი] {{fr icon}} * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nc.html New Caledonia entry at The World Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181225034056/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nc.html%20 |date=2018-12-25 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ოკეანეთის ქვეყნები და ტერიტორიები}} [[კატეგორია:ახალი კალედონია]] 3ol4icoucypxkl7etja11v5mm9t9hkr 4823039 4823038 2025-07-01T18:21:23Z GiorgiXIII 62215 4823039 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა |მშობლიური_სახელი = {{lang-fr|Nouvelle-Calédonie}} |სრული_სახელი = ახალი კალედონია |საერთო_სახელი = ახალი კალედონია |დროშა = Flag of France.svg |გერბი = NC Armoires.gif |რუკა = LocationNewCaledonia.png |ჰიმნი = [[მარსელიეზა]] |დევიზი = |ოფიციალური_ენები = [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] |დედაქალაქი = [[ნუმეა]] |latd= 21 |latm= 17 |latNS= S |longd= 165 |longm= 21 |longEW= E |უდიდესი_ქალაქი = [[ნუმეა]] |მთავრობის_ტიპი = საფრანგეთის ასოცირებული წევრი |ლიდერის_ტიპი_1 = [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის_სახელი_1 = [[ემანუელ მაკრონი]] |ლიდერის_ტიპი_2 = მთავრობის წარმომადგენელი |ლიდერის_სახელი_2 = [[ალსიდე პონგა]] |ლიდერის_ტიპი_3 = უზენაესი კომისარი |ლიდერის_სახელი_3 = [[ჟაკ ბილანი]] |ლიდერის_ტიპი_4 = |ლიდერის_სახელი_4 = |სახელმწიფოს ტიპი = |შენიშვნა = |ოფიციალური მოვლენა 1 = |ოფიციალური თარიღი 1 = |ოფიციალური მოვლენა 2 = |ოფიციალური თარიღი 2 = |ოფიციალური მოვლენა 3 = |ოფიციალური თარიღი 3 = |ოფიციალური მოვლენა 4 = |ოფიციალური თარიღი 4 = |რანგი_ფართობით = 154-ე |ფართობი = 18 575 |წყალი_% = 1,6 |სავარაუდო_მოსახლეობა = |სავარაუდო_მოსახლეობა_რანგი = 184-ე |მოსახლეობა_სავარაუდოდ_წელს = |მოსახლეობის_ცენზი = 271 407<ref name="auto1">{{cite web |url=http://www.isee.nc/population/recensement/structure-de-la-population-et-evolutions |title=Structure de la population et évolutions |publisher=[[Institute of Statistics and Economic Studies]] (ISEE-NC) |place=Nouméa |access-date=16 November 2014 |archive-date=13 November 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141113142325/http://www.isee.nc/population/recensement/structure-de-la-population-et-evolutions |url-status=live }}</ref> |მოსახლეობის_ცენზი_წელს = 2019 |მოსახლეობის_სიმჭიდროვე = 14,5 |მოსახლეობის_სიმჭიდროვე_რანგი = 200 |მშპ_ppp_წელი = 2006 |მშპ_ppp = 8.82 მლრდ. $ |მშპ_ppp_რანგი = |მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე = 36 376 $ |მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე_რანგი = |აგი = |აგი_ტენდენცია = |აგი_კატეგორია = |აგი_რანგი = |აგი_წელი = |ვალუტა = საფრანგეთის წყნაროკეანური ფრანკი |ვალუტის_კოდი = XPF |ქვეყნის_კოდი = |დროის_სარტყელი = [[UTC+11:00]] |ზაფხულის_დრო = |cctld = [[.nc]] |სატელეფონო_კოდი = 687 |სატელეფონო_კოდი_მითითება = |სქოლიო = }} '''ახალი კალედონია''' ({{lang-fr|Nouvelle-Calédonie}}) — [[საფრანგეთი]]ს [[საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები|ზღვისიქითა ტერიტორია]], განსაკუთრებული სტატუსის მქონე ზღვისიქითა ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული წარმონაქმნი, მდებარეობს [[წყნარი ოკეანე|წყნარ ოკეანეში]], [[მელანეზია]]ში. სამხრეთ-დასავლეთიდან ესაზღვრება [[ავსტრალია|ავსტრალიის]] ეკონომიკური ზონა, ჩრდილოეთიდან — [[ვანუატუ]], სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან — [[ფიჯი]]. დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქია — [[ნუმეა]]. == გეოგრაფია == {{მთავარი|ახალი კალედონიის გეოგრაფია}} [[ფაილი:New Caledonia-CIA WFB Map.png|thumb|230px|left|ახალი კალედონიის რუკა]] ახალი კალედონიის უდიდესი კუნძულია [[გრანდ-ტერი (ახალი კალედონია)|გრანდ-ტერი]], მისი რელიეფის უდიდესი ნაწილი მთიანია (უმაღლესი მწვერვალია — მთა [[პანე (მთა)|პანე]], 1628 მ). სანაპირო საკმაოდ შეჭრილია და აქვს ზღვის უამრავი [[უბე]], რომელთანაც მიდგომა გართულებულია [[მარჯნის რიფი|მარჯნის რიფებით]]. კუნძული გარშემორტყმულია ყველაზე გრძელი [[ახალი კალედონიის ბარიერული რიფი]]თ. კუნძული ძირითადად აგებულია [[ოფიოლითები|ოფიოლითური]] კომპლექსებით. გრანდ-ტერის კუნძულს აღმოსავლეთიდან ესაზღვრება [[ლუაიოტეს კუნძულები]], ჩრდილოეთიდან [[ბელეპის კუნძულები]], ჩრდილო-დასავლეთიდან [[ჩესტერფილდის კუნძულები]], ხოლო სამხრეთიდან კუნძული [[ილ-დე-პენი]]. [[კლიმატი]] სასიამოვნოა. საშუალო წლიური ტემპერატურაა — 23-24,5&nbsp;°C. ამ გარემოებამ ხელი შეუწყო ახალი კალედონიის გადაქცევას ევროპულ გადასახლებების კოლონიად. კუნძულზე საკმაოდ ბევრი [[მდინარე]]ა, ჭარბობს ნაყოფიერი [[წითელმიწა ნიადაგი]]. [[ტყე]]ები კუნძულის ტერიტორიის 15 %-ს მოიცავს. აქ გავრცელებულია ძვირფასი ხის ჯიშები, მათ შორის: [[წიწვოვნები|წიწვოვანი]] ხეები [[აგათისი]], [[არაუკარია]], [[კაური]], [[ნიაული]], [[ახალკალედონიური ფიჭვი]] და ა. შ. (ახალი კალედონიის გერბზე გამოსახულია [[Araucaria columnaris]]). ახალი კალედონიის ცხოველთა სამყარო ღარიბია, თუმცა არსებობენ [[ენდემები]]. == ისტორია == {{მთავარი|ახალი კალედონიის ისტორია}} კუნძული 1774 წელს აღმოაჩინა [[ჯეიმზ კუკი|ჯეიმზ კუკმა]] და უწოდა თავისი სამშობლოს [[შოტლანდია|შოტლანდიის]] ძველი სახელი — კალედონია. ევროპელების აქტიური გადასვლა კუნძულზე დაიწყო [[1840]]-იანი წლებიდან, ესენი იყვნენ სანთლის ხით მოვაჭრეები, რომელთაც შემდეგ მოჰყვნენ ინგლისელი და ფრანგი მისიონერები. [[1853]] წელს [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]] ახალი კალედონია თავის კოლონიად გამოაცხადა. 1864 წლიდან 1896 წლამდე საფრანგეთის ხელისუფლებამ გადმოასახლა ამ კოლონიაში დასჯილი დამნაშავეები. კუნძულზე ფრანგებმა გააშენეს [[ყავა|ყავის]] და [[ქოქოსის პალმა|ქოქოსის პალმის]] [[პლანტაცია|პლანტაციები]], შემდეგ (XIX საუკუნის ბოლოდან) დაიწყო [[ნიკელი]]ს, [[კობალტი]]ს, [[ქრომი]]ს, [[რკინა|რკინის]], [[მანგანუმი]]ს, [[ოქრო]]ს, [[ტყვია|ტყვიის]] და სხვა [[მინერალი|მინერალური]] რესურსების მოპოვება. 1946 წელს კუნძულმა მიიღო [[საფრანგეთის ზღვისგადაღმა სამფლობელო]]ს სტატუსი. [[1980]]-[[1990]]-იან წლებში დაიწყო მასიური გამოსვლები. ადგილობრივი აბორიგენი მოსახლეობა (მელანეზიელები) გამოდიოდნენ კუნძულის დამოუკიდებლობის მოთხოვნით. 1988 წლის 26 ივნისს საფრანგეთის [[პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრ]] მიშელ როკარსა და [[სეპარატიზმი|სეპარატისტთა]] ლიდერ ჟან-მარი ტჟიბაუს შორის დაიდო მატინიონის შეთანხმება, რის შედეგადაც გაუქმდა უმაღლესი კომისრის თანამდებობა, რომელიც მანამდე ახორციელებდა ახალი კალედონიის პირდაპირ მართვას. ასევე 10 წლიანი გარდამავალი პერიოდის შემდეგ უნდა ჩატარებულიყო [[რეფერენდუმი]] ახალი კალედონიის დამოუკიდებლობის შესახებ. ჟან-მარი ტჟიბაუ მოკლული იქნა 1989 წლის მაისში. რეფერენდუმის ჩატარების თარიღის მოახლოებასთან ერთად გამოიკვეთა, რომ ახალი კალედონიის მოსახლეობის უმრავლესობა დამოუკიდებლობის რეფერენდუმზე „არას“ დააფიქსირებდა, ამიტომ პარტიამ „კალედონია რესპუბლიკის შემადგენლობაში“ და სეპარატისტებმა გადაწყვიტეს დაედოთ ახალი შეთანხმება. 1998 წლის 5 მაისს ნუმეაში ხელი მოეწერა შეთანხმებას, რომელმაც აღიარა კოლონიზაციის როგორც დადებითი, ისევე უარყოფითი შედეგები, ასევე აღიარებული იქნა „ორი ლეგიტიმური მხარის“ (ერთი მხრივ კანაკების და მეორე მხრივ სხვადასხვა თემების, რომლებმაც მიიღეს მონაწილეობა ახალი კალედონიის თანამედროვე ისტორიაში) არსებობა. ეს შეთანხმება ითვალისწინებს ახალი კალედონიისთვის უფრო მაღალი ხარისხის [[ავტონომია|ავტონომიის]] მინიჭებას და კანაკელთა კულტურის დაცვას, სახელმწიფო სიმბოლიკებში კანაკური მოტივების გამოყენების ჩართვას. === რეფერენდუმები დამოუკიდებლობის შესახებ === 1987 წლის 13 სექტემბერს გაიმართა პირველი რეფერენდუმი ახალი კალედონიის დამოუკიდებლობის შესახებ. რეფერენდუმს ბოიკოტი გამოუცხადეს დამოუკიდებლობის მომხრეებმა, რის გამოც ურნებთან მივიდა ამომრჩეველთა სულ 59 %, ხოლო დამოუკიდებლობას ხმა მისცა საარჩევნო უბნებზე მისულთა სულ 1,7 %-მა<ref>{{Cite news|url=http://www.sudd.ch/event.php?lang=en&id=nc011987|title=Neukaledonien (Frankreich), 13. September 1987 : Unabhängigkeit / Verbleib bei Frankreich|date=1987-09-13|accessdate=1987-09-13|language=de|archivedate=2020-11-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201108072117/http://www.sudd.ch/event.php?lang=en&id=nc011987}}</ref>. 1998 წელს ხელი მოეწერა ნუმეას ხელშეკრულებას, რის თანახმადაც 20 წლის განმავლობაში ახალი კალედონიის მაცხოვრებლებს აქვთ უფლება ჩაატარონ სამი რეფერენდუმი დამოუკიდებლობის საკითხზე 2-2 წლის სხვაობით. ხელშეკრულებით აღნიშნული პირველი [[ახალი კალედონიის დამოუკიდებლობის რეფერენდუმი (2018)|რეფერენდუმი]] გაიმართა 2018 წლის 4 ნოემბერს. ეს ჩანდა, როგორც «ახალი კალედონიისათვის სახელმწიფოებრივი უფლებების, საერთაშორისო სტატუსის მთელი პასუხისმგებლობით გადაცემისა და ასევე მოქალაქეობის ორგანიზებისა». რეფერენდუმის შედეგებით მონაწილეთა 56 %-ზე მეტმა ხმა მისცა საფრანგეთისგან დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ, რეფერენდუმზე დასწრება შეადგენდა 81 %-ს<ref>{{Cite news|url=https://gordonua.com/news/worldnews/jiteli-novoy-kaledonii-progolosovalo-na-referendume-protiv-nezavisimosti-ot-francii-479060.html|title=ახალი კალედონიის მაცხოვრებლებმა რეფერენდუმზე ხმა მისცეს საფრანგეთისგან დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ|date=2018-11-04|accessdate=2018-11-04|archivedate=2018-11-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181105160451/https://gordonua.com/news/worldnews/jiteli-novoy-kaledonii-progolosovalo-na-referendume-protiv-nezavisimosti-ot-francii-479060.html}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://la1ere.francetvinfo.fr/nouvellecaledonie/referendum-non-independance-emporte-569-resultats-provisoires-645894.html|title=Référendum : le "Non" à l'indépendance l'emporte avec 56,4% [Résultats provisoires] - Nouvelle Calédonie la 1ère|work=Nouvelle Calédonie la 1ère|date=2018-11-05|accessdate=2018-11-05|language=fr|archivedate=2018-11-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181104180427/https://la1ere.francetvinfo.fr/nouvellecaledonie/referendum-non-independance-emporte-569-resultats-provisoires-645894.html}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-46087053|title=French territory rejects independence|date=2019-08-04|accessdate=2018-11-04|language=fr|archivedate=2020-03-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200306055038/https://www.bbc.com/news/world-asia-46087053}}</ref>. ამასთან ხმის მიცემაზე უარი უთხრეს მონაწილეთა 17 %-ს — მათ, ვინც დაიბადა საფრანგეთში და გადასახლდა ახალ კალედონიაში 1994 წლის შემდეგ. მეორე რეფერენდუმი დამოუკიდებლობის შესახებ შედგა 2020 წლის 4 ოქტომბერს. დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ გამოვიდა მონაწილეთა 53 %, ხოლო დასწრება შეადგენდა 85 %-ზე მეტს<ref>{{Cite news|url=https://ria.ru/20201004/nezavisimost-1578179488.html|title=ახალი კალედონიის მაცხოვრებელთა ნახევარზე მეტმა მხარი არ დაუჭირა საფრანგეთისგან გამოყოფას|date=2020-10-04|accessdate=2020-10-04|archivedate=2020-11-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201103032807/https://ria.ru/20201004/nezavisimost-1578179488.html}}</ref>. ამასთან საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვები არ ჩატარებულა უკანასკნელი ნახევარი წლის განმავლობაში და რეფერენდუმის შედეგების გამოცნობა დიდ სირთულეს წარმოადგენდა<ref>{{cite web |url=https://iz.ru/1067856/nataliia-portiakova/igra-zamorskaia-poteriaet-li-frantciia-novuiu-kaledoniiu |title=ზღვისიქითა თამაში: დაკარგავს თუ არა საფრანგეთი ახალ კალედონიას |access-date=2020-10-05 |archive-date=2020-10-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201005013200/https://iz.ru/1067856/nataliia-portiakova/igra-zamorskaia-poteriaet-li-frantciia-novuiu-kaledoniiu |deadlink=no }}</ref>. 2021 წლის დეკემბერში შედგა მესამე და უკანასკნელი რეფერენდუმი, რომელზეც მონაწილეთა 95 %-მა უარი თქვა საფრანგეთიდან ახალი კალედონიის გამოყოფას და დამოუკიდებლად გამოცხადებას, ამასთან დასწრებამ შეადგინა 44 %<ref>{{cite web|lang=ru|url=https://ru.euronews.com/2021/12/12/new-caledonia-reax|title=ახალი კალედონია საფრანგეთთან რჩება|author=Кнарик Хачатрян|website=euronews|date=2021-12-12|access-date=2021-12-13|archive-date=2021-12-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20211213174205/https://ru.euronews.com/2021/12/12/new-caledonia-reax|deadlink=no}}</ref>. == პოლიტიკური წყობილება == ახალ კალედონიაზე საფრანგეთის ხელისუფლებას წარმოადგენს უმაღლესი კომისარი, რომელსაც ნიშნავს [[საფრანგეთის პრეზიდენტი]]. [[აღმასრულებელი ხელისუფლება|აღმასრულებელ ხელისუფლებას]] ასრულებს ადგილობრივი მთავრობა 11 წევრის შემადგენლობით, რომელიც ინიშნება ტერიტორიის კონგრესის დეპუტატებისგან (ადგილობრივი პარლამენტი). კონგრესი შედგება 54 დეპუტატისაგან, რომლებსაც ირჩევენ ხუთ წელიწადში ერთხელ. ახალი კალედონიის მოსახლეობა ასევე ირჩევს საფრანგეთის პარლამენტის ორ დეპუტატს და საფრანგეთის ორ სენატორს. === პოლიტიკური პარტიები === ახალი კალედონიის პარლამენტში 2019 წლის მაისის არჩევნების შემდეგ ასეთი სიტუაციაა: * დარწმუნებული მომავალი ({{lang-fr|L'Avenir en confiance}}, '''AEC''') ლიბერალ-კონსერვატიული პოლიტიკური ალიანსი, შემდგარი 4 პარტიისგან (დამოუკიდებლობის მოწინააღმდეგე) – 18 ადგილი ახალი კალედონიის ტერიტორიულ კონგრესში. * კალედონიის კავშირი (მემარცხენეცენტრისტული, ზომიერი სოციალ-დემოკრატიული პარტია, თვითმმართველობის მომხრე თავისუფალი ასოცირებული ტერიტორიის ფორმით) — [[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი]], FLNKS ([[მელანეზიური სოციალიზმი]]ს იდეების მომხრე მემარცხენე სოციალისტური ორგანიზაციების კავშირი; დამოუკიდებლობის მომხრე) – 9 ადგილი * ეროვნული კავშირი დამოუკიდებლობისათვის/[[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი]] (ფრონტის უფრო რადიკალური მემარცხენე მონაწილეთა კავშირი — კანაკთა განთავისუფლების პარტია (PALIKA); დამოუკიდებლობის მომხრე) – 9 ადგილი * «კალედონია ერთად» (ცენტრისტული ლიბერალური პარტია, «ერთობლივი მომავლის» პარტიიდან გამოყოფილი; დამოუკიდებლობის მოწინააღმდეგე) — 7 ადგილი ტერიტორიის კონგრესში * [[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი]], FLNKS ([[მელანეზიური სოციალიზმი]]ს იდეების მომხრე მემარცხენე სოციალისტური ორგანიზაციების კავშირი; დამოუკიდებლობის მომხრე) — 6 ადგილი ახალი კალედონიის ტერიტორიულ კონგრესში. * ოკეანური გამოფხიზლება ({{Lang-fr|L'Éveil océanien}}, EO) ახალი კალედონიის უოლისელი და ფუტუნელი მოსახლეობისაგან 2019 წელს ჩამოყალიბებული პარტია, რომელიც დამოუკიდებლობის წინააღმდეგია – 3 ადგილი * შრომის პარტია (მემარცხენე ალტერგლობალისტური, პროფკავშირულ მოძრაობასთან კავშირში; დამოუკიდებლობის მომხრე) — 1 ადგილი * კანაკთა სოციალისტური განთავისუფლება (კანაკთა განთავისუფლების პარტიიდან რადიკალი მემარცხენეების გამონაყოფი, ხოლო შემდეგში ცენტრისაკენ გადახრილი; თვითმმართველობის მომხრე თავისუფალი ასოცირებული ტერიტორიის ფორმით) — 1 ადგილი სულ ახალი კალედონიის პარლამენტი — 26 დეპუტატი დამოუკიდებლობის მომხრე, 25 დეპუტატი დამოუკიდებლობის მოწინააღმდეგე და 3 ნეიტრალური დეპუტატი. == ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული მოწყობა == [[ფაილი:New Caledonia administrative1.png|thumb|350px|ახალი კალედონიის ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული დაყოფა]] ახალი კალედონია შედგება სამი პროვინციისაგან: {| class="wikitable" ! № || პროვინცია || ადმინისტრაციული ცენტრი || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<ref name="auto1" /><br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | 1 || [[სამხრეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|სამხრეთი პროვინცია]] || [[ნუმეა]] || align="right" | 7012,0 || align="right" | 203 144 || align="right" | 29,0 |- | 2 || [[ჩრდილოეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|ჩრდილოეთი პროვინცია]] || [[კონე]] || align="right" | 9582,6 || align="right" | 49 910 ||align="right" | 5,2 |- | 3 || [[ლუაიოტეს პროვინცია]] || [[ვე]] || align="right" | 1980,9 || align="right" | 18 353 || align="right" | 9,3 |- style="background: #CCC;" | || სულ || || align="right" | 18 575,5 || align="right" | 271 407 || align="right" | 14,6 |} პროვინციები თავის მხრივ იყოფიან კომუნებად: {| class="wikitable" ! № || კომუნა<br />(ქართ.) || კომუნა<br />(ფრანგ.) || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#EC6B18;}} [[სამხრეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|სამხრეთი პროვინცია]]''' |- | 1 || [[თიო (ახალი კალედონია)|თიო]] || Thio || align="right" | 997,6 || align="right" | 2524 || align="right" | 2,5 |- | 2 || [[იატე]] || Yaté || align="right" | 1338,4 || align="right" | 1667 || align="right" | 1,2 |- | 3 || [[ილ-დე-პენი]] || Île des Pins || align="right" | 152,3 || align="right" | 2037 || align="right" | 13,4 |- | 4 || [[მონ-დორი]] || Mont-Dore || align="right" | 643,0 || align="right" | 27 620 || align="right" | 43,0 |- | 5 || [[ნუმეა]] || Nouméa || align="right" | 45,7 || align="right" | 94 285 || align="right" | 2063,1 |- | 6 || [[დუმბეა]] || Dumbéa || align="right" | 254,6 || align="right" | 35 873 || align="right" | 140,9 |- | 7 || [[პაიიტა]] || Païta || align="right" | 699,7 || align="right" | 24 563 || align="right" | 35,1 |- | 8 || [[ბულუპარი]] || Boulouparis || align="right" | 865,6 || align="right" | 3315 || align="right" | 3,8 |- | 9 || [[ლა-ფოა]] || La Foa || align="right" | 464,0 || align="right" | 3552 || align="right" | 7,7 |- | 10 || [[სარამეა]] || Sarraméa || align="right" | 106,4 || align="right" | 572 || align="right" | 5,4 |- | 11 || [[ფარინო]] || Farino || align="right" | 48,0 || align="right" | 712 || align="right" | 14,8 |- | 12 || [[მუანდუ]] || Moindou || align="right" | 321,9 || align="right" | 681 || align="right" | 2,1 |- | 13 || [[ბურაილი]] || Bourail || align="right" | 797,6 || align="right" | 5531 || align="right" | 6,9 |- | 14 || [[პუაა]] (ჩრდილოეთი ნაწილი) || Poya || align="right" | 277,2 || align="right" | 210 || align="right" | 0,8 |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#BEC629;}} [[ჩრდილოეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|ჩრდილოეთი პროვინცია]]''' |- | 14 || [[პუაა]] (სამხრეთი ნაწილი) || Poya || align="right" | 568,6 || align="right" | 2592 || align="right" | 4,6 |- | 15 || [[პუემბუ]] || Pouembout || align="right" | 674,3 || align="right" | 2752 || align="right" | 4,1 |- | 16 || [[კონე]] || Koné || align="right" | 373,6 || align="right" | 8144 || align="right" | 21,8 |- | 17 || [[ვო]] || Voh || align="right" | 804,9 || align="right" | 2856 || align="right" | 3,5 |- | 18 || [[კაალა-გომენი]] || Kaala-Gomen || align="right" | 718,2 || align="right" | 1803 || align="right" | 2,5 |- | 19 || [[კუმაკი]] || Koumac || align="right" | 550,0 || align="right" | 3981 || align="right" | 7,2 |- | 20 || [[პუმი (კომუნა)|პუმი]] || Poum || align="right" | 469,4 || align="right" | 1435 || align="right" | 3,1 |- | 21 || [[ბელეპი]] || Bélep || align="right" | 69,5 || align="right" | 867 || align="right" | 12,5 |- | 22 || [[უეგოა]] || Ouégoa || align="right" | 656,8 || align="right" | 2118 || align="right" | 3,2 |- | 23 || [[პუებო]] || Pouébo || align="right" | 202,8 || align="right" | 2144 || align="right" | 10,6 |- | 24 || [[იენჟენი]] || Hienghène || align="right" | 1068,8 || align="right" | 2454 || align="right" | 2,3 |- | 25 || [[ტუო]] || Touho || align="right" | 283,0 || align="right" | 2380 || align="right" | 8,4 |- | 26 || [[პუანდიმიე]] || Poindimié || align="right" | 673,1 || align="right" | 5006 || align="right" | 7,4 |- | 27 || [[პონერიუენი]] || Ponérihouen || align="right" | 707,3 || align="right" | 2420 || align="right" | 3,4 |- | 28 || [[უაილუ]] || Houaïlou || align="right" | 940,6 || align="right" | 3955 || align="right" | 4,2 |- | 29 || [[კუაუა]] || Kouaoua || align="right" | 383,0 || align="right" | 1304 || align="right" | 3,4 |- | 30 || [[კანალა]] || Canala || align="right" | 438,7 || align="right" | 3701 || align="right" | 8,4 |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#FFFF80;}} [[ლუაიოტეს პროვინცია]]''' |- | 31 || [[უვეა (კომუნა)|უვეა]] || Ouvéa || align="right" | 132,1 || align="right" | 3401 || align="right" | 25,7 |- | 32 || [[ლიფუ (კომუნა)|ლიფუ]] || Lifou || align="right" | 1207,1 || align="right" | 9195 || align="right" | 7,6 |- | 33 || [[მარე (კომუნა)|მარე]] || Maré || align="right" | 641,7 || align="right" | 5757 || align="right" | 9,0 |- style="background: #CCC;" | || სულ || || align="right" | 18 575,5 || align="right" | 271 407 || align="right" | 14,6 |} == დემოგრაფია == * მოსახლეობის რაოდენობა — 271 407 (2019 წელი). * წლიური მატება — 0,2 % (2019 წელი). * ცხოვრების საშუალო ხანგრძლივობა — 77,1 წელი (2019 წელი). * ბავშვთა სიკდილიანობა — 6 ბავშვი 1000-ზე (2024 წელი). * ეთნიკური შემადგენლობა: [[მელანეზიელები]] ([[კანაკები]]) — 41,2 % (111 856 ად.), თეთრკანიანები (ძირითადად [[ფრანგები]]) — 24,1 % (65 488 ად.), მეტისები 11,3 % (30 758 ად.), [[უვეანელები]] და [[ფუტუნაელები]] — 8,3 % (22 520 ად.), [[პოლინეზიელები]] — 2,0 % (5366 ად.), [[ინდონეზიელები]] — 1,4 % (3786 ად.), [[ვანუატუელები]] — 0,9 % (2313 ად.), [[ვიეტნამელები]] — 0,8 % (2230 ად.), სხვა — 21,3 % (57 848 ად.). (ახალი კალედონიის პროვინციების მოსახლეობა (2019 წელი))<ref name="auto1" /> * ენები: [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] (ოფიციალური), ასევე 33 მელანეზიური და პოლინეზიური დიალექტი. * რელიგია: მოსახლეობის უმრავლესობა [[ქრისტიანობა|ქრისტიანია]] — 78 % ([[კათოლიციზმი|კათოლიკე]] — 53 %, [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტი]] — 25 %), ასევე [[ისლამი|მუსლიმი]]-[[სუნიზმი|სუნიტები]] (1,5 %), სხვა რელიგიები — 10 %. მელანეზიელები ქრისტიანობასთან ერთად ინარჩუნებენ ტრადიციულ ადგილობრივ სარწმუნოებას. * წერა-კითხვის მცოდნეა — 96,9 % (2015 წელი). * ქალაქის მოსახლეობა — 72,7 % (2023 წელი). === ეთნიკური შემადგენლობა === [[ფაილი:Nelle Calédonie Kanak 2019.png|thumb|right|250x250px|კანაკელების პროპორცია კომუნებში 2019 წლის მოსახლეობის აღწერის მიხედვით]] {| class="wikitable" style="font-size: 90%;" style="margin: 1 1em 1 1em;" |+ '''ეთნიკური ჯგუფები აღწერის წლების მიხედვით''' |- ! colspan=2 | ეთნიკური ჯგუფები !! 2009 !! 2014 !! 2019 |- | colspan=2 | [[კანაკები]] ||align=center|{{formatnum:99078}} <small>(40,3 %)</small> ||align=center| {{formatnum:104958}} <small>(39,1 %)</small>||align=center|{{formatnum:111856}} <small>(41,2 %)</small> |- | colspan=2 | ევროპელები<ref name="N-1">2009 წლის მოსახლეობის აღწერის შემდეგ ახალი კალედონიის ევროპული წარმოშობის ბევრმა მოქალაქემ გადაწყვიტა საკუთარი თავი ევროპელად დაფიქსირების ნაცვლად კალედონიელად ეღიარებინა, ან არ მიეკუთვნებინა არც ერთი ეთნიკური ჯგუფისთვის. ამ ორივე კატეგორიის მოსახლეობამ 2019 წლის მოსახლეობის აღწერის შემდეგ შეადგინა 7,5 % ადამიანი.</ref> ||align=center|{{formatnum:71721}} <small>(29,2 %)</small> ||align=center| {{formatnum:73199}} <small>(27,2 %)</small>||align=center|{{formatnum:65488}} <small>(24,1 %)</small> |- | colspan=2 | მეტისები|| align=center|{{formatnum:20398}} <small>(8,3 %)</small> ||align=center| {{formatnum:23007}} <small>(8,6 %)</small>||align=center|{{formatnum:30758}} <small>(11,3 %)</small> |- | colspan=2 | [[უოლისელები]] და [[ფუტუნელები]]||align=center| {{formatnum:21262}} <small>(8,7 %)</small>||align=center|{{formatnum:21926}} <small>(8,2 %)</small>||align=center|{{formatnum:22520}} <small>(8,3 %)</small> |- | rowspan=3|აზიელები ||[[ინდონეზიელები]]||align=center| {{formatnum:3985}} <small>(1,6 %)</small>||align=center|{{formatnum:3859}} <small>(1,4 %)</small>||align=center|{{formatnum:3786}} <small>(1,4 %)</small> |- | [[ვიეტნამელები]] ||align=center| {{formatnum:2357}} <small>(1,0 %)</small>||align=center|{{formatnum:2506}} <small>(0,9 %)</small>||align=center|{{formatnum:2230}} <small>(0,8 %)</small> |- | სხვა აზიელები ||align=center| {{formatnum:1857}} <small>(0,8 %)</small>||align=center|{{formatnum:1177}} <small>(0,4 %)</small>||align=center|{{formatnum:1181}} <small>(0,4 %)</small> |- | colspan=2 | [[ტაიტელები]] ||align=center| {{formatnum:4985}} <small>(2,0 %)</small>||align=center|{{formatnum:5608}} <small>(2,1 %)</small>||align=center|{{formatnum:5366}} <small>(2,0 %)</small> |- | colspan=2 | [[ნი-ვანუატუ]] ||align=center|{{formatnum:2327}} <small>(0,9 %)</small>||align=center|{{formatnum:2568}} <small>(1,0 %)</small> ||align=center| {{formatnum:2313}} <small>(0,9 %)</small> |- | rowspan=2| სხვები|| სხვადასხვა<ref name="N-2">პირები, რომლებმაც საკუთარი თავი დააფიქსირეს სხვებში ან რაიმე სხვა კალედონიელისგან განსხვავებულში</ref> ||align=center| {{formatnum:2566}} <small>(1,0 %)</small>||align=center|{{formatnum:3428}} <small>(1,3 %)</small>||align=center|{{formatnum:5610}} <small>(2,1 %)</small> |- | "კალედონიელი"<ref name="N-3">პირები, რომლებმაც საკუთარი თავი დააფიქსირეს სხვებში და იმავე დროს კალედონიელი</ref> ||align=center| {{formatnum:12177}} <small>(5,0 %)</small> ||align=center| {{formatnum:19927}} <small>(7,4 %)</small>|| rowspan=2 align=center|{{formatnum:20299}}<ref name="N-4">დღეისათვის გამოქვეყნებული 2019 წლის მოსახლეობის აღწერის შედეგები აერთიანებს მათ ვინც საკუთარი თავი მიაკუთვნა კალედონელებს და მათ ვინც არ მიუთითა არც ერთ ეთნიკურ ჯგუფთან საკუთარი თავის კუთვნილება.</ref> <small>(7,5 %)</small> |- | colspan=2 | არაფერი არ არის მითითებული<ref name="N-5">პირები, რომლებმაც არ აღნიშნეს არც ერთი გრაფა დასახლებული პუნქტის ნაწილში, თვით სხვების ნაწილშიც კი.</ref> ||align=center| {{formatnum:2867}} <small>(1,2 %)</small> ||align=center| {{formatnum:6604}} <small>(2,5 %)</small> |} == ეკონომიკა == ახალი კალედონიის [[ეკონომიკა]]ს ძირითადად წარმოადგენს ნიკელის მოპოვება. მნიშვნელოვანი შემოსავალი მოაქვს [[ტურიზმი|ტურიზმს]] და ფინანსურ სუბსიდიებს საფრანგეთიდან. * '''მრეწველობის დარგები:''' [[ნიკელი]]ს და [[რკინა|რკინის]] მოპოვება, [[ფერადი მეტალურგია]], [[თევზჭერა]]. * '''სასარგებლო წიაღისეული:''' ნიკელის (მსოფლიოში არსებული მარაგების 25 %) და რკინის საბადოები. ამას გარდა, არსებობს [[ქრომი]]ს, [[კობალტი]]ს, [[მანგანუმი]]ს, [[ვერცხლი]]ს, [[ოქრო]]ს, [[ტყვია|ტყვიის]], [[სპილენძი]]ს საბადოები. [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობის]] სფეროში მოჰყავთ [[ყავა]], [[ქოქოსის პალმა]], [[კარტოფილი]], [[მზესუმზირა]], [[ხორბალი]], [[სიმინდი]], [[იამსი]], [[ტარო (მცენარე)|ტარო]], [[ბატატი]], [[მანიჰოტი]]. მოშენებულია [[მსხვილი რქოსანი საქონელი]], ასევე [[ღორი|ღორები]], [[თხა|თხები]], [[ცხვარი|ცხვრები]] და [[ცხენი|ცხენები]]. * ექსპორტი (1,3 მილიარდი დოლარი 2008 წელს) — ფერონიკელი, ნიკელის მადანი, თევზი. ** ძირითადი მყიდველები — საფრანგეთი 19 %, [[იაპონია]] 18 %, [[ესპანეთი]] 7 %, [[ჩინეთი]] 6,5 %, [[ბელგია]] 5 %. * იმპორტი (2 მილიარდი დოლარი 2008 წელს) — მანქანები და მოწყობილობები, საწვავი, ქიმიკატები, საკვები. ** ძირითადი მომწოდებლები — საფრანგეთი 37 %, [[სინგაპური]] 18 %, [[ავსტრალია]] 11,5 %, [[ახალი ზელანდია]] 5 %. == კულტურა == მელანეზიის სხვა ქვეყნებისგან განსხვავებით, ახალ კალედონიაში ევროპულმა კულტურამ მთლიანად გადაფარა აბორიგენთა კულტურა. განსაკუთრებით ძლიერ ეს იგრძნობა დედაქალაქ ნუმეაში, რომელიც მთლიანად წარმოადგენს ტიპურ ევროპულ ქალაქს. აბორიგენებით დასახლებული სოფლები საკმაოდ ევროპიზირებულია, თუმცა ინარჩუნებენ ზოგიერთ ტრადიციულ იერს. ტრადიციული ახალკალედონიური საცხოვრებელი სახლები — მრგვალი ან მართკუთხედი ფორმისაა, რომელიც გადახურულია პალმის ფურცლებით — დღეისათვის გვხვდება მხოლოდ პატარა, ნუმეასგან საკმაოდ დაშორებულ სოფლებში. აქა-იქ მრგვალი ადგილობრივი ტიპის საცხოვრებელ სახლებს მაღალი კონიკური სახურავით თავიანთვის აგებენ ტრადიციული ბელადები. აბორიგენებს თითქმის არაფერი არ შემორჩათ უწინდელი ხელსაქმეობიდან, ტანსაცმლიდან. მელანო-ახალკალედონიელები დღეისათვის იცმევენ ევროპულ ტანსაცმელს. აბორიგენებმა ცოტათი უფრო შეინარჩუნეს საკვების დამზადების ტრადიციული ჩვევები, მაგრამ აქაც უფრო მეტად იგრძნობა ევროპული გავლენა. == დღესასწაულები == დღესასწაულები, რომლებიც მიღებულია ახალ კალედონიაში: * 1 იანვარი — [[ახალი წელი]] * მარტი-აპრილი — [[აღდგომა]] * 1 მაისი — შრომის დღე * 8 მაისი — განთავისუფლების დღე * მაისი — [[ამაღლება|ქრისტეს ამაღლების]], [[სამება|სამების]] და სულების დღე * 14 ივლისი — [[ბასტილიის აღება|ბასტილიის აღების დღე]] * 15 აგვისტო — ღვთისმშობლის მიძინების დღე * 1 ნოემბერი — ყველა წმინდანის დღე * 11 ნოემბერი — შერიგების დღე (პირველი მსოფლიო ომში ზავის დადების დღე) * 25 დეკემბერი — [[შობა]] == გალერეა == <gallery widths="100px" heights="100px"> ფაილი:Nouméa_Phare_Amédée.JPG|ამედეს შუქურა ნუმეაში, მსოფლიოში ყველაზე მაღალი ლითონის შუქურა ფაილი:Lifou_falaises_Xodre.JPG|ლიფუს კლდოვანი სანაპირო ფაილი:Corail_Lifou.JPG|ლიფუს მარჯნის რიფები ფაილი:Nouvelle_Calédonie_brousse_Poum.JPG|პუმი ფაილი:River South New Caledonia.jpg|მდინარე ახალი კალედონიის სამხრეთში ფაილი:Plage ouvea.jpg|პლაჟი უვეაზე, 25 კმ თეთრი ქვიშა... ფაილი:Ouvéa Plage de Mouli.JPG|პლაჟი დე მული ატოლ უვეაზე </gallery> == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.gouv.nc/ ოფიციალური საიტი] {{fr icon}} * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nc.html New Caledonia entry at The World Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181225034056/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nc.html%20 |date=2018-12-25 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ოკეანეთის ქვეყნები და ტერიტორიები}} [[კატეგორია:ახალი კალედონია]] av7rxhw0rayx6kz1phfz6s61fon876x 4823043 4823039 2025-07-01T18:52:42Z GiorgiXIII 62215 4823043 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ქვეყანა |მშობლიური_სახელი = {{lang-fr|Nouvelle-Calédonie}} |სრული_სახელი = ახალი კალედონია |საერთო_სახელი = ახალი კალედონია |დროშა = Flag of France.svg |გერბი = NC Armoires.gif |რუკა = LocationNewCaledonia.png |ჰიმნი = [[მარსელიეზა]] |დევიზი = |ოფიციალური_ენები = [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] |დედაქალაქი = [[ნუმეა]] |latd= 21 |latm= 17 |latNS= S |longd= 165 |longm= 21 |longEW= E |უდიდესი_ქალაქი = [[ნუმეა]] |მთავრობის_ტიპი = საფრანგეთის ასოცირებული წევრი |ლიდერის_ტიპი_1 = [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |ლიდერის_სახელი_1 = [[ემანუელ მაკრონი]] |ლიდერის_ტიპი_2 = მთავრობის წარმომადგენელი |ლიდერის_სახელი_2 = [[ალსიდე პონგა]] |ლიდერის_ტიპი_3 = უზენაესი კომისარი |ლიდერის_სახელი_3 = [[ჟაკ ბილანი]] |ლიდერის_ტიპი_4 = |ლიდერის_სახელი_4 = |სახელმწიფოს ტიპი = |შენიშვნა = |ოფიციალური მოვლენა 1 = |ოფიციალური თარიღი 1 = |ოფიციალური მოვლენა 2 = |ოფიციალური თარიღი 2 = |ოფიციალური მოვლენა 3 = |ოფიციალური თარიღი 3 = |ოფიციალური მოვლენა 4 = |ოფიციალური თარიღი 4 = |რანგი_ფართობით = 154-ე |ფართობი = 18 575 |წყალი_% = 1,6 |სავარაუდო_მოსახლეობა = |სავარაუდო_მოსახლეობა_რანგი = 184-ე |მოსახლეობა_სავარაუდოდ_წელს = |მოსახლეობის_ცენზი = 271 407<ref name="auto1">{{cite web |url=http://www.isee.nc/population/recensement/structure-de-la-population-et-evolutions |title=Structure de la population et évolutions |publisher=[[Institute of Statistics and Economic Studies]] (ISEE-NC) |place=Nouméa |access-date=16 November 2014 |archive-date=13 November 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141113142325/http://www.isee.nc/population/recensement/structure-de-la-population-et-evolutions |url-status=live }}</ref> |მოსახლეობის_ცენზი_წელს = 2019 |მოსახლეობის_სიმჭიდროვე = 14,5 |მოსახლეობის_სიმჭიდროვე_რანგი = 200 |მშპ_ppp_წელი = 2006 |მშპ_ppp = 8.82 მლრდ. $ |მშპ_ppp_რანგი = |მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე = 36 376 $ |მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე_რანგი = |აგი = |აგი_ტენდენცია = |აგი_კატეგორია = |აგი_რანგი = |აგი_წელი = |ვალუტა = საფრანგეთის წყნაროკეანური ფრანკი |ვალუტის_კოდი = XPF |ქვეყნის_კოდი = |დროის_სარტყელი = [[UTC+11:00]] |ზაფხულის_დრო = |cctld = [[.nc]] |სატელეფონო_კოდი = 687 |სატელეფონო_კოდი_მითითება = |სქოლიო = }} '''ახალი კალედონია''' ({{lang-fr|Nouvelle-Calédonie}}) — [[საფრანგეთი]]ს [[საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები|ზღვისიქითა ტერიტორია]], განსაკუთრებული სტატუსის მქონე ზღვისიქითა ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული წარმონაქმნი, მდებარეობს [[წყნარი ოკეანე|წყნარ ოკეანეში]], [[მელანეზია]]ში. სამხრეთ-დასავლეთიდან ესაზღვრება [[ავსტრალია|ავსტრალიის]] ეკონომიკური ზონა, ჩრდილოეთიდან — [[ვანუატუ]], სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან — [[ფიჯი]]. დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქია — [[ნუმეა]]. == გეოგრაფია == {{მთავარი|ახალი კალედონიის გეოგრაფია}} [[ფაილი:New Caledonia-CIA WFB Map.png|thumb|230px|left|ახალი კალედონიის რუკა]] ახალი კალედონიის უდიდესი კუნძულია [[გრანდ-ტერი (ახალი კალედონია)|გრანდ-ტერი]], მისი რელიეფის უდიდესი ნაწილი მთიანია (უმაღლესი მწვერვალია — მთა [[პანე (მთა)|პანე]], 1628 მ). სანაპირო საკმაოდ შეჭრილია და აქვს ზღვის უამრავი [[უბე]], რომელთანაც მიდგომა გართულებულია [[მარჯნის რიფი|მარჯნის რიფებით]]. კუნძული გარშემორტყმულია ყველაზე გრძელი [[ახალი კალედონიის ბარიერული რიფი]]თ. კუნძული ძირითადად აგებულია [[ოფიოლითები|ოფიოლითური]] კომპლექსებით. გრანდ-ტერის კუნძულს აღმოსავლეთიდან ესაზღვრება [[ლუაიოტეს კუნძულები]], ჩრდილოეთიდან [[ბელეპის კუნძულები]], ჩრდილო-დასავლეთიდან [[ჩესტერფილდის კუნძულები]], ხოლო სამხრეთიდან კუნძული [[ილ-დე-პენი]]. [[კლიმატი]] სასიამოვნოა. საშუალო წლიური ტემპერატურაა — 23-24,5&nbsp;°C. ამ გარემოებამ ხელი შეუწყო ახალი კალედონიის გადაქცევას ევროპულ გადასახლებების კოლონიად. კუნძულზე საკმაოდ ბევრი [[მდინარე]]ა, ჭარბობს ნაყოფიერი [[წითელმიწა ნიადაგი]]. [[ტყე]]ები კუნძულის ტერიტორიის 15 %-ს მოიცავს. აქ გავრცელებულია ძვირფასი ხის ჯიშები, მათ შორის: [[წიწვოვნები|წიწვოვანი]] ხეები [[აგათისი]], [[არაუკარია]], [[კაური]], [[ნიაული]], [[ახალკალედონიური ფიჭვი]] და ა. შ. (ახალი კალედონიის გერბზე გამოსახულია [[Araucaria columnaris]]). ახალი კალედონიის ცხოველთა სამყარო ღარიბია, თუმცა არსებობენ [[ენდემები]]. == ისტორია == {{მთავარი|ახალი კალედონიის ისტორია}} კუნძული 1774 წელს აღმოაჩინა [[ჯეიმზ კუკი|ჯეიმზ კუკმა]] და უწოდა თავისი სამშობლოს [[შოტლანდია|შოტლანდიის]] ძველი სახელი — კალედონია. ევროპელების აქტიური გადასვლა კუნძულზე დაიწყო [[1840]]-იანი წლებიდან, ესენი იყვნენ სანთლის ხით მოვაჭრეები, რომელთაც შემდეგ მოჰყვნენ ინგლისელი და ფრანგი მისიონერები. [[1853]] წელს [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]] ახალი კალედონია თავის კოლონიად გამოაცხადა. 1864 წლიდან 1896 წლამდე საფრანგეთის ხელისუფლებამ გადმოასახლა ამ კოლონიაში დასჯილი დამნაშავეები. კუნძულზე ფრანგებმა გააშენეს [[ყავა|ყავის]] და [[ქოქოსის პალმა|ქოქოსის პალმის]] [[პლანტაცია|პლანტაციები]], შემდეგ (XIX საუკუნის ბოლოდან) დაიწყო [[ნიკელი]]ს, [[კობალტი]]ს, [[ქრომი]]ს, [[რკინა|რკინის]], [[მანგანუმი]]ს, [[ოქრო]]ს, [[ტყვია|ტყვიის]] და სხვა [[მინერალი|მინერალური]] რესურსების მოპოვება. 1946 წელს კუნძულმა მიიღო [[საფრანგეთის ზღვისგადაღმა სამფლობელო]]ს სტატუსი. [[1980]]-[[1990]]-იან წლებში დაიწყო მასიური გამოსვლები. ადგილობრივი აბორიგენი მოსახლეობა (მელანეზიელები) გამოდიოდნენ კუნძულის დამოუკიდებლობის მოთხოვნით. 1988 წლის 26 ივნისს საფრანგეთის [[პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრ]] მიშელ როკარსა და [[სეპარატიზმი|სეპარატისტთა]] ლიდერ ჟან-მარი ტჟიბაუს შორის დაიდო მატინიონის შეთანხმება, რის შედეგადაც გაუქმდა უმაღლესი კომისრის თანამდებობა, რომელიც მანამდე ახორციელებდა ახალი კალედონიის პირდაპირ მართვას. ასევე 10 წლიანი გარდამავალი პერიოდის შემდეგ უნდა ჩატარებულიყო [[რეფერენდუმი]] ახალი კალედონიის დამოუკიდებლობის შესახებ. ჟან-მარი ტჟიბაუ მოკლული იქნა 1989 წლის მაისში. რეფერენდუმის ჩატარების თარიღის მოახლოებასთან ერთად გამოიკვეთა, რომ ახალი კალედონიის მოსახლეობის უმრავლესობა დამოუკიდებლობის რეფერენდუმზე „არას“ დააფიქსირებდა, ამიტომ პარტიამ „კალედონია რესპუბლიკის შემადგენლობაში“ და სეპარატისტებმა გადაწყვიტეს დაედოთ ახალი შეთანხმება. 1998 წლის 5 მაისს ნუმეაში ხელი მოეწერა შეთანხმებას, რომელმაც აღიარა კოლონიზაციის როგორც დადებითი, ისევე უარყოფითი შედეგები, ასევე აღიარებული იქნა „ორი ლეგიტიმური მხარის“ (ერთი მხრივ კანაკების და მეორე მხრივ სხვადასხვა თემების, რომლებმაც მიიღეს მონაწილეობა ახალი კალედონიის თანამედროვე ისტორიაში) არსებობა. ეს შეთანხმება ითვალისწინებს ახალი კალედონიისთვის უფრო მაღალი ხარისხის [[ავტონომია|ავტონომიის]] მინიჭებას და კანაკელთა კულტურის დაცვას, სახელმწიფო სიმბოლიკებში კანაკური მოტივების გამოყენების ჩართვას. === რეფერენდუმები დამოუკიდებლობის შესახებ === 1987 წლის 13 სექტემბერს გაიმართა პირველი რეფერენდუმი ახალი კალედონიის დამოუკიდებლობის შესახებ. რეფერენდუმს ბოიკოტი გამოუცხადეს დამოუკიდებლობის მომხრეებმა, რის გამოც ურნებთან მივიდა ამომრჩეველთა სულ 59 %, ხოლო დამოუკიდებლობას ხმა მისცა საარჩევნო უბნებზე მისულთა სულ 1,7 %-მა<ref>{{Cite news|url=http://www.sudd.ch/event.php?lang=en&id=nc011987|title=Neukaledonien (Frankreich), 13. September 1987 : Unabhängigkeit / Verbleib bei Frankreich|date=1987-09-13|accessdate=1987-09-13|language=de|archivedate=2020-11-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201108072117/http://www.sudd.ch/event.php?lang=en&id=nc011987}}</ref>. 1998 წელს ხელი მოეწერა ნუმეას ხელშეკრულებას, რის თანახმადაც 20 წლის განმავლობაში ახალი კალედონიის მაცხოვრებლებს აქვთ უფლება ჩაატარონ სამი რეფერენდუმი დამოუკიდებლობის საკითხზე 2-2 წლის სხვაობით. ხელშეკრულებით აღნიშნული პირველი [[ახალი კალედონიის დამოუკიდებლობის რეფერენდუმი (2018)|რეფერენდუმი]] გაიმართა 2018 წლის 4 ნოემბერს. ეს ჩანდა, როგორც «ახალი კალედონიისათვის სახელმწიფოებრივი უფლებების, საერთაშორისო სტატუსის მთელი პასუხისმგებლობით გადაცემისა და ასევე მოქალაქეობის ორგანიზებისა». რეფერენდუმის შედეგებით მონაწილეთა 56 %-ზე მეტმა ხმა მისცა საფრანგეთისგან დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ, რეფერენდუმზე დასწრება შეადგენდა 81 %-ს<ref>{{Cite news|url=https://gordonua.com/news/worldnews/jiteli-novoy-kaledonii-progolosovalo-na-referendume-protiv-nezavisimosti-ot-francii-479060.html|title=ახალი კალედონიის მაცხოვრებლებმა რეფერენდუმზე ხმა მისცეს საფრანგეთისგან დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ|date=2018-11-04|accessdate=2018-11-04|archivedate=2018-11-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181105160451/https://gordonua.com/news/worldnews/jiteli-novoy-kaledonii-progolosovalo-na-referendume-protiv-nezavisimosti-ot-francii-479060.html}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://la1ere.francetvinfo.fr/nouvellecaledonie/referendum-non-independance-emporte-569-resultats-provisoires-645894.html|title=Référendum : le "Non" à l'indépendance l'emporte avec 56,4% [Résultats provisoires] - Nouvelle Calédonie la 1ère|work=Nouvelle Calédonie la 1ère|date=2018-11-05|accessdate=2018-11-05|language=fr|archivedate=2018-11-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181104180427/https://la1ere.francetvinfo.fr/nouvellecaledonie/referendum-non-independance-emporte-569-resultats-provisoires-645894.html}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-46087053|title=French territory rejects independence|date=2019-08-04|accessdate=2018-11-04|language=fr|archivedate=2020-03-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200306055038/https://www.bbc.com/news/world-asia-46087053}}</ref>. ამასთან ხმის მიცემაზე უარი უთხრეს მონაწილეთა 17 %-ს — მათ, ვინც დაიბადა საფრანგეთში და გადასახლდა ახალ კალედონიაში 1994 წლის შემდეგ. მეორე რეფერენდუმი დამოუკიდებლობის შესახებ შედგა 2020 წლის 4 ოქტომბერს. დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ გამოვიდა მონაწილეთა 53 %, ხოლო დასწრება შეადგენდა 85 %-ზე მეტს<ref>{{Cite news|url=https://ria.ru/20201004/nezavisimost-1578179488.html|title=ახალი კალედონიის მაცხოვრებელთა ნახევარზე მეტმა მხარი არ დაუჭირა საფრანგეთისგან გამოყოფას|date=2020-10-04|accessdate=2020-10-04|archivedate=2020-11-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201103032807/https://ria.ru/20201004/nezavisimost-1578179488.html}}</ref>. ამასთან საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვები არ ჩატარებულა უკანასკნელი ნახევარი წლის განმავლობაში და რეფერენდუმის შედეგების გამოცნობა დიდ სირთულეს წარმოადგენდა<ref>{{cite web |url=https://iz.ru/1067856/nataliia-portiakova/igra-zamorskaia-poteriaet-li-frantciia-novuiu-kaledoniiu |title=ზღვისიქითა თამაში: დაკარგავს თუ არა საფრანგეთი ახალ კალედონიას |access-date=2020-10-05 |archive-date=2020-10-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201005013200/https://iz.ru/1067856/nataliia-portiakova/igra-zamorskaia-poteriaet-li-frantciia-novuiu-kaledoniiu |deadlink=no }}</ref>. 2021 წლის დეკემბერში შედგა მესამე და უკანასკნელი რეფერენდუმი, რომელზეც მონაწილეთა 95 %-მა უარი თქვა საფრანგეთიდან ახალი კალედონიის გამოყოფას და დამოუკიდებლად გამოცხადებას, ამასთან დასწრებამ შეადგინა 44 %<ref>{{cite web|lang=ru|url=https://ru.euronews.com/2021/12/12/new-caledonia-reax|title=ახალი კალედონია საფრანგეთთან რჩება|author=Кнарик Хачатрян|website=euronews|date=2021-12-12|access-date=2021-12-13|archive-date=2021-12-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20211213174205/https://ru.euronews.com/2021/12/12/new-caledonia-reax|deadlink=no}}</ref>. == პოლიტიკური წყობილება == ახალ კალედონიაზე საფრანგეთის ხელისუფლებას წარმოადგენს უმაღლესი კომისარი, რომელსაც ნიშნავს [[საფრანგეთის პრეზიდენტი]]. [[აღმასრულებელი ხელისუფლება|აღმასრულებელ ხელისუფლებას]] ასრულებს ადგილობრივი მთავრობა 11 წევრის შემადგენლობით, რომელიც ინიშნება ტერიტორიის კონგრესის დეპუტატებისგან (ადგილობრივი პარლამენტი). კონგრესი შედგება 54 დეპუტატისაგან, რომლებსაც ირჩევენ ხუთ წელიწადში ერთხელ. ახალი კალედონიის მოსახლეობა ასევე ირჩევს საფრანგეთის პარლამენტის ორ დეპუტატს და საფრანგეთის ორ სენატორს. === პოლიტიკური პარტიები === ახალი კალედონიის პარლამენტში 2019 წლის მაისის არჩევნების შემდეგ ასეთი სიტუაციაა: * დარწმუნებული მომავალი ({{lang-fr|L'Avenir en confiance}}, '''AEC''') ლიბერალ-კონსერვატიული პოლიტიკური ალიანსი, შემდგარი 4 პარტიისგან (დამოუკიდებლობის მოწინააღმდეგე) – 18 ადგილი ახალი კალედონიის ტერიტორიულ კონგრესში. * კალედონიის კავშირი (მემარცხენეცენტრისტული, ზომიერი სოციალ-დემოკრატიული პარტია, თვითმმართველობის მომხრე თავისუფალი ასოცირებული ტერიტორიის ფორმით) — [[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი]], FLNKS ([[მელანეზიური სოციალიზმი]]ს იდეების მომხრე მემარცხენე სოციალისტური ორგანიზაციების კავშირი; დამოუკიდებლობის მომხრე) – 9 ადგილი * ეროვნული კავშირი დამოუკიდებლობისათვის/[[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი]] (ფრონტის უფრო რადიკალური მემარცხენე მონაწილეთა კავშირი — კანაკთა განთავისუფლების პარტია (PALIKA); დამოუკიდებლობის მომხრე) – 9 ადგილი * «კალედონია ერთად» (ცენტრისტული ლიბერალური პარტია, «ერთობლივი მომავლის» პარტიიდან გამოყოფილი; დამოუკიდებლობის მოწინააღმდეგე) — 7 ადგილი ტერიტორიის კონგრესში * [[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი]], FLNKS ([[მელანეზიური სოციალიზმი]]ს იდეების მომხრე მემარცხენე სოციალისტური ორგანიზაციების კავშირი; დამოუკიდებლობის მომხრე) — 6 ადგილი ახალი კალედონიის ტერიტორიულ კონგრესში. * ოკეანური გამოფხიზლება ({{Lang-fr|L'Éveil océanien}}, EO) ახალი კალედონიის უოლისელი და ფუტუნელი მოსახლეობისაგან 2019 წელს ჩამოყალიბებული პარტია, რომელიც დამოუკიდებლობის წინააღმდეგია – 3 ადგილი * შრომის პარტია (მემარცხენე ალტერგლობალისტური, პროფკავშირულ მოძრაობასთან კავშირში; დამოუკიდებლობის მომხრე) — 1 ადგილი * კანაკთა სოციალისტური განთავისუფლება (კანაკთა განთავისუფლების პარტიიდან რადიკალი მემარცხენეების გამონაყოფი, ხოლო შემდეგში ცენტრისაკენ გადახრილი; თვითმმართველობის მომხრე თავისუფალი ასოცირებული ტერიტორიის ფორმით) — 1 ადგილი სულ ახალი კალედონიის პარლამენტი — 26 დეპუტატი დამოუკიდებლობის მომხრე, 25 დეპუტატი დამოუკიდებლობის მოწინააღმდეგე და 3 ნეიტრალური დეპუტატი. == ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული მოწყობა == ახალი კალედონია შედგება სამი პროვინციისაგან: {| class="wikitable" ! № || პროვინცია || ადმინისტრაციული ცენტრი || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<ref name="auto1" /><br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | 1 || [[სამხრეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|სამხრეთი პროვინცია]] || [[ნუმეა]] || align="right" | 7012,0 || align="right" | 203 144 || align="right" | 29,0 |- | 2 || [[ჩრდილოეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|ჩრდილოეთი პროვინცია]] || [[კონე]] || align="right" | 9582,6 || align="right" | 49 910 ||align="right" | 5,2 |- | 3 || [[ლუაიოტეს პროვინცია]] || [[ვე]] || align="right" | 1980,9 || align="right" | 18 353 || align="right" | 9,3 |- style="background: #CCC;" | || სულ || || align="right" | 18 575,5 || align="right" | 271 407 || align="right" | 14,6 |} [[ფაილი:New Caledonia administrative1.png|thumb|250px|ახალი კალედონიის ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული დაყოფა]] პროვინციები თავის მხრივ იყოფიან 33 კომუნებად: {| class="wikitable" ! № || კომუნა<br />(ქართ.) || კომუნა<br />(ფრანგ.) || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#EC6B18;}} [[სამხრეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|სამხრეთი პროვინცია]]''' |- | 1 || [[თიო (ახალი კალედონია)|თიო]] || Thio || align="right" | 997,6 || align="right" | 2524 || align="right" | 2,5 |- | 2 || [[იატე]] || Yaté || align="right" | 1338,4 || align="right" | 1667 || align="right" | 1,2 |- | 3 || [[ილ-დე-პენი]] || Île des Pins || align="right" | 152,3 || align="right" | 2037 || align="right" | 13,4 |- | 4 || [[მონ-დორი]] || Mont-Dore || align="right" | 643,0 || align="right" | 27 620 || align="right" | 43,0 |- | 5 || [[ნუმეა]] || Nouméa || align="right" | 45,7 || align="right" | 94 285 || align="right" | 2063,1 |- | 6 || [[დუმბეა]] || Dumbéa || align="right" | 254,6 || align="right" | 35 873 || align="right" | 140,9 |- | 7 || [[პაიიტა]] || Païta || align="right" | 699,7 || align="right" | 24 563 || align="right" | 35,1 |- | 8 || [[ბულუპარი]] || Boulouparis || align="right" | 865,6 || align="right" | 3315 || align="right" | 3,8 |- | 9 || [[ლა-ფოა]] || La Foa || align="right" | 464,0 || align="right" | 3552 || align="right" | 7,7 |- | 10 || [[სარამეა]] || Sarraméa || align="right" | 106,4 || align="right" | 572 || align="right" | 5,4 |- | 11 || [[ფარინო]] || Farino || align="right" | 48,0 || align="right" | 712 || align="right" | 14,8 |- | 12 || [[მუანდუ]] || Moindou || align="right" | 321,9 || align="right" | 681 || align="right" | 2,1 |- | 13 || [[ბურაილი]] || Bourail || align="right" | 797,6 || align="right" | 5531 || align="right" | 6,9 |- | 14 || [[პუაა]] (ჩრდილოეთი ნაწილი) || Poya || align="right" | 277,2 || align="right" | 210 || align="right" | 0,8 |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#BEC629;}} [[ჩრდილოეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|ჩრდილოეთი პროვინცია]]''' |- | 14 || [[პუაა]] (სამხრეთი ნაწილი) || Poya || align="right" | 568,6 || align="right" | 2592 || align="right" | 4,6 |- | 15 || [[პუემბუ]] || Pouembout || align="right" | 674,3 || align="right" | 2752 || align="right" | 4,1 |- | 16 || [[კონე]] || Koné || align="right" | 373,6 || align="right" | 8144 || align="right" | 21,8 |- | 17 || [[ვო]] || Voh || align="right" | 804,9 || align="right" | 2856 || align="right" | 3,5 |- | 18 || [[კაალა-გომენი]] || Kaala-Gomen || align="right" | 718,2 || align="right" | 1803 || align="right" | 2,5 |- | 19 || [[კუმაკი]] || Koumac || align="right" | 550,0 || align="right" | 3981 || align="right" | 7,2 |- | 20 || [[პუმი (კომუნა)|პუმი]] || Poum || align="right" | 469,4 || align="right" | 1435 || align="right" | 3,1 |- | 21 || [[ბელეპი]] || Bélep || align="right" | 69,5 || align="right" | 867 || align="right" | 12,5 |- | 22 || [[უეგოა]] || Ouégoa || align="right" | 656,8 || align="right" | 2118 || align="right" | 3,2 |- | 23 || [[პუებო]] || Pouébo || align="right" | 202,8 || align="right" | 2144 || align="right" | 10,6 |- | 24 || [[იენჟენი]] || Hienghène || align="right" | 1068,8 || align="right" | 2454 || align="right" | 2,3 |- | 25 || [[ტუო]] || Touho || align="right" | 283,0 || align="right" | 2380 || align="right" | 8,4 |- | 26 || [[პუანდიმიე]] || Poindimié || align="right" | 673,1 || align="right" | 5006 || align="right" | 7,4 |- | 27 || [[პონერიუენი]] || Ponérihouen || align="right" | 707,3 || align="right" | 2420 || align="right" | 3,4 |- | 28 || [[უაილუ]] || Houaïlou || align="right" | 940,6 || align="right" | 3955 || align="right" | 4,2 |- | 29 || [[კუაუა]] || Kouaoua || align="right" | 383,0 || align="right" | 1304 || align="right" | 3,4 |- | 30 || [[კანალა]] || Canala || align="right" | 438,7 || align="right" | 3701 || align="right" | 8,4 |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#FFFF80;}} [[ლუაიოტეს პროვინცია]]''' |- | 31 || [[უვეა (კომუნა)|უვეა]] || Ouvéa || align="right" | 132,1 || align="right" | 3401 || align="right" | 25,7 |- | 32 || [[ლიფუ (კომუნა)|ლიფუ]] || Lifou || align="right" | 1207,1 || align="right" | 9195 || align="right" | 7,6 |- | 33 || [[მარე (კომუნა)|მარე]] || Maré || align="right" | 641,7 || align="right" | 5757 || align="right" | 9,0 |- style="background: #CCC;" | || სულ || || align="right" | 18 575,5 || align="right" | 271 407 || align="right" | 14,6 |} == დემოგრაფია == * მოსახლეობის რაოდენობა — 271 407 (2019 წელი). * წლიური მატება — 0,2 % (2019 წელი). * ცხოვრების საშუალო ხანგრძლივობა — 77,1 წელი (2019 წელი). * ბავშვთა სიკდილიანობა — 6 ბავშვი 1000-ზე (2024 წელი). * ეთნიკური შემადგენლობა: [[მელანეზიელები]] ([[კანაკები]]) — 41,2 % (111 856 ად.), თეთრკანიანები (ძირითადად [[ფრანგები]]) — 24,1 % (65 488 ად.), მეტისები 11,3 % (30 758 ად.), [[უვეანელები]] და [[ფუტუნაელები]] — 8,3 % (22 520 ად.), [[პოლინეზიელები]] — 2,0 % (5366 ად.), [[ინდონეზიელები]] — 1,4 % (3786 ად.), [[ვანუატუელები]] — 0,9 % (2313 ად.), [[ვიეტნამელები]] — 0,8 % (2230 ად.), სხვა — 21,3 % (57 848 ად.). (ახალი კალედონიის პროვინციების მოსახლეობა (2019 წელი))<ref name="auto1" /> * ენები: [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] (ოფიციალური), ასევე 33 მელანეზიური და პოლინეზიური დიალექტი. * რელიგია: მოსახლეობის უმრავლესობა [[ქრისტიანობა|ქრისტიანია]] — 78 % ([[კათოლიციზმი|კათოლიკე]] — 53 %, [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტი]] — 25 %), ასევე [[ისლამი|მუსლიმი]]-[[სუნიზმი|სუნიტები]] (1,5 %), სხვა რელიგიები — 10 %. მელანეზიელები ქრისტიანობასთან ერთად ინარჩუნებენ ტრადიციულ ადგილობრივ სარწმუნოებას. * წერა-კითხვის მცოდნეა — 96,9 % (2015 წელი). * ქალაქის მოსახლეობა — 72,7 % (2023 წელი). === ეთნიკური შემადგენლობა === [[ფაილი:Nelle Calédonie Kanak 2019.png|thumb|right|250x250px|კანაკელების პროპორცია კომუნებში 2019 წლის მოსახლეობის აღწერის მიხედვით]] [[ფაილი:Nelle Calédonie Europ 2019.png|thumb|right|250x250px|ევროპელების პროპორცია კომუნებში 2019 წლის მოსახლეობის აღწერის მიხედვით]] {| class="wikitable" style="font-size: 90%;" style="margin: 1 1em 1 1em;" |+ '''ეთნიკური ჯგუფები აღწერის წლების მიხედვით''' |- ! colspan=2 | ეთნიკური ჯგუფები !! 2009 !! 2014 !! 2019 |- | colspan=2 | [[კანაკები]] ||align=center|{{formatnum:99078}} <small>(40,3 %)</small> ||align=center| {{formatnum:104958}} <small>(39,1 %)</small>||align=center|{{formatnum:111856}} <small>(41,2 %)</small> |- | colspan=2 | ევროპელები<ref name="N-1">2009 წლის მოსახლეობის აღწერის შემდეგ ახალი კალედონიის ევროპული წარმოშობის ბევრმა მოქალაქემ გადაწყვიტა საკუთარი თავი ევროპელად დაფიქსირების ნაცვლად კალედონიელად ეღიარებინა, ან არ მიეკუთვნებინა არც ერთი ეთნიკური ჯგუფისთვის. ამ ორივე კატეგორიის მოსახლეობამ 2019 წლის მოსახლეობის აღწერის შემდეგ შეადგინა 7,5 % ადამიანი.</ref> ||align=center|{{formatnum:71721}} <small>(29,2 %)</small> ||align=center| {{formatnum:73199}} <small>(27,2 %)</small>||align=center|{{formatnum:65488}} <small>(24,1 %)</small> |- | colspan=2 | მეტისები|| align=center|{{formatnum:20398}} <small>(8,3 %)</small> ||align=center| {{formatnum:23007}} <small>(8,6 %)</small>||align=center|{{formatnum:30758}} <small>(11,3 %)</small> |- | colspan=2 | [[უოლისელები]] და [[ფუტუნელები]]||align=center| {{formatnum:21262}} <small>(8,7 %)</small>||align=center|{{formatnum:21926}} <small>(8,2 %)</small>||align=center|{{formatnum:22520}} <small>(8,3 %)</small> |- | rowspan=3|აზიელები ||[[ინდონეზიელები]]||align=center| {{formatnum:3985}} <small>(1,6 %)</small>||align=center|{{formatnum:3859}} <small>(1,4 %)</small>||align=center|{{formatnum:3786}} <small>(1,4 %)</small> |- | [[ვიეტნამელები]] ||align=center| {{formatnum:2357}} <small>(1,0 %)</small>||align=center|{{formatnum:2506}} <small>(0,9 %)</small>||align=center|{{formatnum:2230}} <small>(0,8 %)</small> |- | სხვა აზიელები ||align=center| {{formatnum:1857}} <small>(0,8 %)</small>||align=center|{{formatnum:1177}} <small>(0,4 %)</small>||align=center|{{formatnum:1181}} <small>(0,4 %)</small> |- | colspan=2 | [[ტაიტელები]] ||align=center| {{formatnum:4985}} <small>(2,0 %)</small>||align=center|{{formatnum:5608}} <small>(2,1 %)</small>||align=center|{{formatnum:5366}} <small>(2,0 %)</small> |- | colspan=2 | [[ნი-ვანუატუ]] ||align=center|{{formatnum:2327}} <small>(0,9 %)</small>||align=center|{{formatnum:2568}} <small>(1,0 %)</small> ||align=center| {{formatnum:2313}} <small>(0,9 %)</small> |- | rowspan=2| სხვები|| სხვადასხვა<ref name="N-2">პირები, რომლებმაც საკუთარი თავი დააფიქსირეს სხვებში ან რაიმე სხვა კალედონიელისგან განსხვავებულში</ref> ||align=center| {{formatnum:2566}} <small>(1,0 %)</small>||align=center|{{formatnum:3428}} <small>(1,3 %)</small>||align=center|{{formatnum:5610}} <small>(2,1 %)</small> |- | "კალედონიელი"<ref name="N-3">პირები, რომლებმაც საკუთარი თავი დააფიქსირეს სხვებში და იმავე დროს კალედონიელი</ref> ||align=center| {{formatnum:12177}} <small>(5,0 %)</small> ||align=center| {{formatnum:19927}} <small>(7,4 %)</small>|| rowspan=2 align=center|{{formatnum:20299}}<ref name="N-4">დღეისათვის გამოქვეყნებული 2019 წლის მოსახლეობის აღწერის შედეგები აერთიანებს მათ ვინც საკუთარი თავი მიაკუთვნა კალედონელებს და მათ ვინც არ მიუთითა არც ერთ ეთნიკურ ჯგუფთან საკუთარი თავის კუთვნილება.</ref> <small>(7,5 %)</small> |- | colspan=2 | არაფერი არ არის მითითებული<ref name="N-5">პირები, რომლებმაც არ აღნიშნეს არც ერთი გრაფა დასახლებული პუნქტის ნაწილში, თვით სხვების ნაწილშიც კი.</ref> ||align=center| {{formatnum:2867}} <small>(1,2 %)</small> ||align=center| {{formatnum:6604}} <small>(2,5 %)</small> |} == ეკონომიკა == ახალი კალედონიის [[ეკონომიკა]]ს ძირითადად წარმოადგენს ნიკელის მოპოვება. მნიშვნელოვანი შემოსავალი მოაქვს [[ტურიზმი|ტურიზმს]] და ფინანსურ სუბსიდიებს საფრანგეთიდან. * '''მრეწველობის დარგები:''' [[ნიკელი]]ს და [[რკინა|რკინის]] მოპოვება, [[ფერადი მეტალურგია]], [[თევზჭერა]]. * '''სასარგებლო წიაღისეული:''' ნიკელის (მსოფლიოში არსებული მარაგების 25 %) და რკინის საბადოები. ამას გარდა, არსებობს [[ქრომი]]ს, [[კობალტი]]ს, [[მანგანუმი]]ს, [[ვერცხლი]]ს, [[ოქრო]]ს, [[ტყვია|ტყვიის]], [[სპილენძი]]ს საბადოები. [[სოფლის მეურნეობა|სოფლის მეურნეობის]] სფეროში მოჰყავთ [[ყავა]], [[ქოქოსის პალმა]], [[კარტოფილი]], [[მზესუმზირა]], [[ხორბალი]], [[სიმინდი]], [[იამსი]], [[ტარო (მცენარე)|ტარო]], [[ბატატი]], [[მანიჰოტი]]. მოშენებულია [[მსხვილი რქოსანი საქონელი]], ასევე [[ღორი|ღორები]], [[თხა|თხები]], [[ცხვარი|ცხვრები]] და [[ცხენი|ცხენები]]. * ექსპორტი (1,3 მილიარდი დოლარი 2008 წელს) — ფერონიკელი, ნიკელის მადანი, თევზი. ** ძირითადი მყიდველები — საფრანგეთი 19 %, [[იაპონია]] 18 %, [[ესპანეთი]] 7 %, [[ჩინეთი]] 6,5 %, [[ბელგია]] 5 %. * იმპორტი (2 მილიარდი დოლარი 2008 წელს) — მანქანები და მოწყობილობები, საწვავი, ქიმიკატები, საკვები. ** ძირითადი მომწოდებლები — საფრანგეთი 37 %, [[სინგაპური]] 18 %, [[ავსტრალია]] 11,5 %, [[ახალი ზელანდია]] 5 %. == კულტურა == მელანეზიის სხვა ქვეყნებისგან განსხვავებით, ახალ კალედონიაში ევროპულმა კულტურამ მთლიანად გადაფარა აბორიგენთა კულტურა. განსაკუთრებით ძლიერ ეს იგრძნობა დედაქალაქ ნუმეაში, რომელიც მთლიანად წარმოადგენს ტიპურ ევროპულ ქალაქს. აბორიგენებით დასახლებული სოფლები საკმაოდ ევროპიზირებულია, თუმცა ინარჩუნებენ ზოგიერთ ტრადიციულ იერს. ტრადიციული ახალკალედონიური საცხოვრებელი სახლები — მრგვალი ან მართკუთხედი ფორმისაა, რომელიც გადახურულია პალმის ფურცლებით — დღეისათვის გვხვდება მხოლოდ პატარა, ნუმეასგან საკმაოდ დაშორებულ სოფლებში. აქა-იქ მრგვალი ადგილობრივი ტიპის საცხოვრებელ სახლებს მაღალი კონიკური სახურავით თავიანთვის აგებენ ტრადიციული ბელადები. აბორიგენებს თითქმის არაფერი არ შემორჩათ უწინდელი ხელსაქმეობიდან, ტანსაცმლიდან. მელანო-ახალკალედონიელები დღეისათვის იცმევენ ევროპულ ტანსაცმელს. აბორიგენებმა ცოტათი უფრო შეინარჩუნეს საკვების დამზადების ტრადიციული ჩვევები, მაგრამ აქაც უფრო მეტად იგრძნობა ევროპული გავლენა. == დღესასწაულები == დღესასწაულები, რომლებიც მიღებულია ახალ კალედონიაში: * 1 იანვარი — [[ახალი წელი]] * მარტი-აპრილი — [[აღდგომა]] * 1 მაისი — შრომის დღე * 8 მაისი — განთავისუფლების დღე * მაისი — [[ამაღლება|ქრისტეს ამაღლების]], [[სამება|სამების]] და სულების დღე * 14 ივლისი — [[ბასტილიის აღება|ბასტილიის აღების დღე]] * 15 აგვისტო — ღვთისმშობლის მიძინების დღე * 1 ნოემბერი — ყველა წმინდანის დღე * 11 ნოემბერი — შერიგების დღე (პირველი მსოფლიო ომში ზავის დადების დღე) * 25 დეკემბერი — [[შობა]] == გალერეა == <gallery widths="100px" heights="100px"> ფაილი:Nouméa_Phare_Amédée.JPG|ამედეს შუქურა ნუმეაში, მსოფლიოში ყველაზე მაღალი ლითონის შუქურა ფაილი:Lifou_falaises_Xodre.JPG|ლიფუს კლდოვანი სანაპირო ფაილი:Corail_Lifou.JPG|ლიფუს მარჯნის რიფები ფაილი:Nouvelle_Calédonie_brousse_Poum.JPG|პუმი ფაილი:River South New Caledonia.jpg|მდინარე ახალი კალედონიის სამხრეთში ფაილი:Plage ouvea.jpg|პლაჟი უვეაზე, 25 კმ თეთრი ქვიშა... ფაილი:Ouvéa Plage de Mouli.JPG|პლაჟი დე მული ატოლ უვეაზე </gallery> == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.gouv.nc/ ოფიციალური საიტი] {{fr icon}} * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nc.html New Caledonia entry at The World Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181225034056/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nc.html%20 |date=2018-12-25 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ოკეანეთის ქვეყნები და ტერიტორიები}} [[კატეგორია:ახალი კალედონია]] 5dzmqtflivp4px4b9cq0v2wqeojn0am 14 124657 4823672 3565214 2025-07-02T10:58:44Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კომიქსები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კომიქსები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823672 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Manga}} [[კატეგორია:კარიკატურა]] [[კატეგორია:აზიური კომიქსები]] [[კატეგორია:კომიქსები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:კომიქსების ტერმინოლოგია]] [[კატეგორია:კომიქსები ფორმატის მიხედვით]] [[კატეგორია:გართობა იაპონიაში]] [[კატეგორია:იაპონური ხელოვნება]] [[კატეგორია:იაპონური ლიტერატურა]] [[კატეგორია:იაპონური პოპულარული კულტურა]] osnj7lalxzxsl0g3d6dzmz4dloafc4y 14 132466 4823348 3997270 2025-07-02T07:07:04Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823348 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Christianity in Georgia}} [[კატეგორია:რელიგია საქართველოში]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] bnw30qs3ednixqgxbn01kjxj4x13ame 0 134092 4822994 4682023 2025-07-01T14:29:36Z HapHaxion 86848 4822994 wikitext text/x-wiki {{საფრანგეთის ადმინისტრაციული დაყოფა}} '''საფრანგეთის ზღვისიქითა გაერთიანება''' ({{lang-fr|collectivités d'outre-mer}} or ''COM'') — [[საფრანგეთის რეგიონები]]ს მსგავსად ქვეყნის [[საფრანგეთის ადმინისტრაციული დაყოფა|ადმინისტრაციული დაყოფის]] ერთ-ერთი შემადგენელი ნაწილია. ზღვისიქითა გაერთიანების სტატუსი მიღებული აქვს, რამდენიმე ფრანგულ ტერიტორიას. საფრანგეთის შემადგენლობაში შედის ხუთი '''ზღვისიქითა გაერთიანება''': * [[საფრანგეთის პოლინეზია]]: 2003 წელს ეს ტერიტორია გახდა ზღვისიქითა გაერთიანება. საფრანგეთის პოლინეზიას საკმაოდ ფართო ავტონომია აქვს მინიჭებული, ქვეყანას მართავს საკუთარი [[საფრანგეთის პოლინეზიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]]. თუმცა ამის მიუხედავად ეს ტერიტორია საფრანგეთის უშუალო ნაწილად ითვლება. * [[სენ-ბართელმი]], კუნძული [[მცირე ანტილის კუნძულები|მცირე ანტილებში]] * [[სენ-მარტენი]], შედგება კუნძულ [[სენ-მარტენი]]სგან და მდებარეობს [[მცირე ანტილის კუნძულები]]ს ჩრდილოეთ ნაწილში. * [[სენ-პიერი და მიკელონი]], კუნძულების ჯგუფი [[ატლანტის ოკეანე]]ში, კუნძულ [[ნიუფაუნდლენდი]]ს სიახლოვეს. * [[უოლისი და ფუტუნა]], პატარა კუნძულების ჯგუფია [[წყნარი ოკეანე|წყნარ ოკეანეში]]. უოლისი და ფუტუნა ერთადერთი ტერიტორიაა, რომელიც [[საფრანგეთის კომუნები|კომუნებად]] არ იყოფა. {| class="shortable wikitable" ! № !! დროშა !! გერბი !! ტერიტორია !! რეგიონი !! ფართობი<br />კმ² !! მოსახლეობა<br />(აღწერა) !! დედაქალაქი |- | 1 | [[ფაილი:Flag of French Polynesia.svg|50px]] | [[ფაილი:Coat of arms of French Polynesia.svg|50px]] | [[საფრანგეთის პოლინეზია]] | [[წყნარი ოკეანე]] | align="right" | 4167 | align="right" | 268 270<br />(2012) | [[პაპეეტე]] |- | 2 | [[ფაილი:Flag of Wallis and Futuna.svg|50px]] | [[ფაილი:BlasonWallisetFutuna.svg|50px]] | [[უოლისი და ფუტუნა]] | [[წყნარი ოკეანე]] | align="right" | 274 | align="right" | 12 197<br />(2013) | [[მატა-უტუ]] |- | 3 | [[ფაილი:Flag of Saint-Pierre and Miquelon.svg|50px]] | [[ფაილი:Coat of arms of Saint Pierre and Miquelon.svg|50px]] | [[სენ-პიერი და მიკელონი]] | [[ჩრდილოეთი ამერიკა]] | align="right" | 242 | align="right" | 6080<br />(2011) | [[სენ-პიერი (ქალაქი)|სენ-პიერი]] |- | 4 | [[ფაილი:Flag_of_France.svg|50px]] | [[ფაილი:St Martin Coat.png|50px]] | [[სენ-მარტენი]] | [[კარიბის ზღვა]] | align="right" | 53 | align="right" | 36 286<br />(2011) | [[მარიგო (სენ-მარტენი)|მარიგო]] |- | 5 | [[ფაილი:Flag of Saint Barthelemy.svg|50px]] | [[ფაილი:Blason St Barthélémy TOM entire.svg|50px]] | [[სენ-ბართელმი]] | [[კარიბის ზღვა]] | align="right" | 21 | align="right" | 9035<br />(2011) | [[გუსტავია]] |- | | | | სულ | | align="right" | 4757 | align="right" | 331 868 | |} == იხილეთ აგრეთვე == * [[საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები]] * [[საფრანგეთის ადმინისტრაციული დაყოფა]] == რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.outre-mer.gouv.fr/outremer/front?id=outremer/decouvrir_outre_mer ოფიციალური საიტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051012070337/http://www.outre-mer.gouv.fr/outremer/front?id=outremer%2Fdecouvrir_outre_mer |date=2005-10-12 }} {{fr icon}} * [http://www.vie-publique.fr/decouverte_instit/instit/instit_3_7_0_q0.htm past and current developments of France's overseas administrative divisions like collectivités d'outre-mer] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060929093246/http://www.vie-publique.fr/decouverte_instit/instit/instit_3_7_0_q0.htm |date=2006-09-29 }} {{fr icon}} [[კატეგორია:საფრანგეთის ქვეგანყოფილებები]] [[კატეგორია:საფრანგეთის ზღვისიქითა გაერთიანებები| ]] 5rx4mxfp4udj82m0jwvtnwnqvp4i3hq 14 149338 4823595 3573746 2025-07-02T10:40:38Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823595 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ტაჯიკური კულტურა]] nujgsrrncbpwqeowgjt83a5992vrape 14 150695 4823492 3404429 2025-07-02T10:18:19Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823492 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Architecture of Argentina}} {{Commonscat|Architecture of Argentina}} [[კატეგორია:არგენტინა|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] 7438to5ys4u1lmrh0pwylemergn6ic6 0 151050 4823393 4742308 2025-07-02T09:30:02Z 185.115.7.242 4823393 wikitext text/x-wiki {{მმ*|ზედგენიძე}} {{ინფოდაფა წმიდანი | სახელი = იოთამ ზედგენიძე | სურათი = Iotam zedgenidze.jpg | alt = | წარწერა = | სათაური = | დაბადების_თარიღი = | დაბადების_ადგილი = | გარდაცვალების_თარიღი = 1465 | გარდაცვალების_ადგილი = | შერაცხვის_თარიღი = | შერაცხვის_ადგილი = | შერაცხა = | ხსენების_დღე = ''ახ. სტილით'' - [[12 ნოემბერი]] ''([[30 ოქტომბერი]])'' | ატრიბუტები = }} '''წმინდა იოთამ ზედგინიძე''' (გ. [[1465]]) — [[საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესია|საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის]] წმინდანი, ხსენების დღე ახალი სტილით [[12 ნოემბერი]] ([[30 ოქტომბერი]]). წმინდა იოთამ ზედგენიძე სიმხნევით, სარწმუნოებითა და მეფის ერთგულებით ცნობილი აზნაურიშვილი იყო. კეთილმსახურებით აღზრდილ წმინდანს კარგად ესმოდა რომ მირონცხებული მეფის ერთგულება ქვეყნისა და წმინდა ეკლესიის სიყვარულს ნიშნავდა. [[1446]] წელს [[საქართველო]]ს მეფედ აკურთხეს [[გიორგი VIII]], ძე [[ალექსანდრე დიდი]]სა. „ყოვლითა სიკეთითა და სამღთო-სამჴედროთი სრულმან და აღმკულმან“ თავისი მეფობის ოცი წელი ქვეყნის ერთიანობის შენარჩუნებისათვის ბრძოლას შეალია. მისი მეფობის ჟამს „განრისხნა ღმერთი ქრისტიანეთა ზედა ცოდვათა ჩუენ ქრისტეიანეთათჳს და აღიღო სულტანმა მაჰმად კონსტანტინეპოლი“. ამასობაში საქართველოში მდგომარეობა ისევ დაიძაბა. სამცხის ათაბაგი ყვარყვარე მეფეს განუდგა. [[1463]] წელს კი, ჩიხორთან გამარჯვების შემდეგ, [[ქუთაისი]]ს გამგებელმა ბაგრატმა [[იმერეთი]]ს მეფედ გამოაცხადა თავი. [[1465]] წელს გიორგი მეფე [[სამცხე]]ს წარემართა ყვარყვარე ათაბაგთან საომრად, „რათა შურ-აგოს ათაბაგსა“. [[ფარავანი|ფარავნის ტბასთან]] დაბანაკებულ გიორგის „შემოუჩინნეს განდგომილთა მოღალატენი, რათა მოკლან იგი და ტაძრეულნივე თჳსნი“. მეფის ამალაში მყოფმა იოთამ ზედგენიძემ, შეიტყო მეფის წინააღმდეგ არსებული საზარელი შეთქმულების შესახებ და გააფრთხილა იგი. „მეფემან არა ირწმუნა“, - წერს ვახუშტი „[[ქართლის ცხოვრება]]ში“, - „ვინაჲთგან უგონებელ იყო მათგან ღალატი მეფისა“. როდესაც ერთგულმა კარისკაცმა მართალი და უბოროტო მეფე მტყუვარ ქვეშევრდომთა ღალატში ვერ დაარწმუნა, შესთავაზა: „უკეთუ ვცბი და არა ჭეშმარიტ არს სიტყუა ჩემი, აწ გევედრები, რათა არა მოიკლა თავი ცუდად, არამედ ღამესა ამას მე დავწვე დაგებელსა შინა შენსა და უკეთუ მომკლან მე მგონებელთა შენთა მეფედ, გარნა ნუ დაივიწყებ ძეთა ჩემთა“. მეფე დათანხმდა, თუმცა სრულიად დარწმუნებული იყო, რომ იოთამ ზედგენიძის ეჭვიანობის მიზეზი სიყვარული და ერთგულება იყო და მას არავითარი საფრთხე არ ემუქრებოდა. „ღამესა ამას შემოვიდნენ მობირებულნი იგი და მოკლეს იოთამ და განერა მეფე მათგან“. დილით, როდესაც გიორგი სამეფო კარავში შევიდა, მისი საყვარელი კარისკაცი სისხლში ცურავდა. მან სინანულით დაიტირა იოთამი, მტრები კი შეიპყრა და „მოსწყვიდნა ყოველნი“. მადლიერმა მეფემ წყალობით აავსო წმინდა იოთამ ზედგენიძის შთამომავლობა — უბოძა [[ამილახორი|ამილახორობა]]. უფლის ცხებულისათვის, ღვთივდადგენილი მეფისათვის თავდადებული იოთამი საქართველოს ეკლესიამ წმინდანად შერაცხა. == იხილეთ აგრეთვე == * [[ქართველი წმინდანები]] == ლიტერატურა == * დეკანოზი ზაქარია (მაჩიტაძე), მანანა ბუკია, მაკა ბულია. „ქართველ წმიდანთა ცხოვრება“, თბილისი, 2004 წ. [[კატეგორია:ქართველი წმინდანები]] [[კატეგორია:XV საუკუნის ქრისტიანი წმინდანები]] [[კატეგორია:ქართლის სპასპეტები]] omoyutfkjsiwu6t8i8d1oettsa89cuk 4823394 4823393 2025-07-02T09:31:31Z 185.115.7.242 4823394 wikitext text/x-wiki {{მმ*|ზედგენიძე}} {{ინფოდაფა წმიდანი | სახელი = იოთამ ზედგენიძე | სურათი = Iotam zedgenidze.jpg | alt = | წარწერა = | სათაური = | დაბადების_თარიღი = | დაბადების_ადგილი = | გარდაცვალების_თარიღი = 1465 | გარდაცვალების_ადგილი = | შერაცხვის_თარიღი = | შერაცხვის_ადგილი = | შერაცხა = | ხსენების_დღე = ''ახ. სტილით'' - [[12 ნოემბერი]] ''([[30 ოქტომბერი]])'' | ატრიბუტები = }} '''წმინდა იოთამ ზედგინიძე''' (გ. [[1465]]) — [[საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესია|საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის]] წმინდანი, ხსენების დღე ახალი სტილით [[12 ნოემბერი]] ([[30 ოქტომბერი]]). წმინდა იოთამ ზედგინიძე სიმხნევით, სარწმუნოებითა და მეფის ერთგულებით ცნობილი აზნაურიშვილი იყო. კეთილმსახურებით აღზრდილ წმინდანს კარგად ესმოდა რომ მირონცხებული მეფის ერთგულება ქვეყნისა და წმინდა ეკლესიის სიყვარულს ნიშნავდა. [[1446]] წელს [[საქართველო]]ს მეფედ აკურთხეს [[გიორგი VIII]], ძე [[ალექსანდრე დიდი]]სა. „ყოვლითა სიკეთითა და სამღთო-სამჴედროთი სრულმან და აღმკულმან“ თავისი მეფობის ოცი წელი ქვეყნის ერთიანობის შენარჩუნებისათვის ბრძოლას შეალია. მისი მეფობის ჟამს „განრისხნა ღმერთი ქრისტიანეთა ზედა ცოდვათა ჩუენ ქრისტეიანეთათჳს და აღიღო სულტანმა მაჰმად კონსტანტინეპოლი“. ამასობაში საქართველოში მდგომარეობა ისევ დაიძაბა. სამცხის ათაბაგი ყვარყვარე მეფეს განუდგა. [[1463]] წელს კი, ჩიხორთან გამარჯვების შემდეგ, [[ქუთაისი]]ს გამგებელმა ბაგრატმა [[იმერეთი]]ს მეფედ გამოაცხადა თავი. [[1465]] წელს გიორგი მეფე [[სამცხე]]ს წარემართა ყვარყვარე ათაბაგთან საომრად, „რათა შურ-აგოს ათაბაგსა“. [[ფარავანი|ფარავნის ტბასთან]] დაბანაკებულ გიორგის „შემოუჩინნეს განდგომილთა მოღალატენი, რათა მოკლან იგი და ტაძრეულნივე თჳსნი“. მეფის ამალაში მყოფმა იოთამ ზედგინიძემ, შეიტყო მეფის წინააღმდეგ არსებული საზარელი შეთქმულების შესახებ და გააფრთხილა იგი. „მეფემან არა ირწმუნა“, - წერს ვახუშტი „[[ქართლის ცხოვრება]]ში“, - „ვინაჲთგან უგონებელ იყო მათგან ღალატი მეფისა“. როდესაც ერთგულმა კარისკაცმა მართალი და უბოროტო მეფე მტყუვარ ქვეშევრდომთა ღალატში ვერ დაარწმუნა, შესთავაზა: „უკეთუ ვცბი და არა ჭეშმარიტ არს სიტყუა ჩემი, აწ გევედრები, რათა არა მოიკლა თავი ცუდად, არამედ ღამესა ამას მე დავწვე დაგებელსა შინა შენსა და უკეთუ მომკლან მე მგონებელთა შენთა მეფედ, გარნა ნუ დაივიწყებ ძეთა ჩემთა“. მეფე დათანხმდა, თუმცა სრულიად დარწმუნებული იყო, რომ იოთამ ზედგინიძის ეჭვიანობის მიზეზი სიყვარული და ერთგულება იყო და მას არავითარი საფრთხე არ ემუქრებოდა. „ღამესა ამას შემოვიდნენ მობირებულნი იგი და მოკლეს იოთამ და განერა მეფე მათგან“. დილით, როდესაც გიორგი სამეფო კარავში შევიდა, მისი საყვარელი კარისკაცი სისხლში ცურავდა. მან სინანულით დაიტირა იოთამი, მტრები კი შეიპყრა და „მოსწყვიდნა ყოველნი“. მადლიერმა მეფემ წყალობით აავსო წმინდა იოთამ ზედგინიძის შთამომავლობა — უბოძა [[ამილახორი|ამილახორობა]]. უფლის ცხებულისათვის, ღვთივდადგენილი მეფისათვის თავდადებული იოთამი საქართველოს ეკლესიამ წმინდანად შერაცხა. == იხილეთ აგრეთვე == * [[ქართველი წმინდანები]] == ლიტერატურა == * დეკანოზი ზაქარია (მაჩიტაძე), მანანა ბუკია, მაკა ბულია. „ქართველ წმიდანთა ცხოვრება“, თბილისი, 2004 წ. [[კატეგორია:ქართველი წმინდანები]] [[კატეგორია:XV საუკუნის ქრისტიანი წმინდანები]] [[კატეგორია:ქართლის სპასპეტები]] 5503w3cw0lgq4c8ul1y24z8k5eg17bb 14 162988 4823282 3413248 2025-07-02T06:57:41Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823282 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Films of Denmark}} [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:დანიური კინო|ფილმები]] g868efjcgm8gg8gqwgkl2ay89do55rh 14 168412 4823608 3874181 2025-07-02T10:43:16Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823608 wikitext text/x-wiki ბიზანტიური ლიტერატურა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] nj80fnrgxwo0dlfis81qq9403ry7wku 4 171753 4823047 4822942 2025-07-01T19:20:13Z Mehman 75871 /* ახალი სტატია სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილი */ 4823047 wikitext text/x-wiki <div id="wera" style="margin:0; float:center; align:center; width:100%; border:1px solid #dfdfdf; padding-top:1%; padding-bottom:1%; padding-right:0px; padding-left:0px; background-color:#F8F8FF; "><center>[[Image:Nuvola filesystems folder mail.png|30px|link=]] <span class="plainlinksneverexpand">'''[{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=edit&section=new&editintro=ვიკიპედია:ფორუმი/დახმარება/Preload}} ახალი შეტყობინების დასატოვებლად აქ დააწკაპუნეთ.]'''</span></center></div> {{/თავი}} == Updated Page of Band: Accept == Hello, a Week ago i updated band: Accept's page on Wikipedia and it's still scheduled for addition. How much time it needs to be updated? --[[მომხმარებელი:Giosose1999|Giosose1999]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Giosose1999|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Giosose1999|წვლილი]]) 14:09, 13 ივლისი 2022 (UTC) :სალამი, გვერდი არ დამოწმდება მანამ, სანამ არ გამოსწორდება შეცდომები და ხარვეზები ([[ვპ:ვიკი]], [[გრამატიკა|გრამატიკული შეცდომები]], ბრჭყალები ("" ნაცვლად „“ ) და სხვ.--[[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 14:58, 13 ივლისი 2022 (UTC) ::დავამატებ, რომ არ აქვს მითითებული წყაროები და ძლიერ გაუმართავია (მანქანური თარჯიმნითაა ნათარგმნი?). ამიტომ, თუკი არ გასწორდა, გასაუქმებელია ეგ ცვლილებები. [[მომხმარებელი:გიო ოქრო|<span style="color:gold">'''''გიო'''''</span>]] [[მომხმარებლის განხილვა:გიო ოქრო|<span style="color:#66FF00">'''''ოქრო'''''</span>]] 18:05, 13 ივლისი 2022 (UTC) == სტატიის აღდგენა == გამარჯობა პატივცემულო support team ის წარმომადგენელო ძალიან დიდი პატივისცემით გთხოვთ რომ ჩემი წაშლილი სტატია დააბრუნოთ ვინაიდან და რადგანაც ის აკმაყოფილებს რამოდენიმე კრიტერიუმს და ამის დამტკიცება შემიძლია. სულ რომ არაფერი ჩვენ ქვეყნაში შექმნილი არასამთავრობო ორგანიზაცია ფრანკლინის თანადამფუძნებელია საქართველოს უნივერსიტეტის ლექტორი. სანდო წყაროებიც არსერსებობს რომლებიც გამოვიყენე ერთ-ერთი მიტითიებული მაქვს. ძალიან დიდი ბოდიში შეწუხებისთვის მაგრამ ეს სტატია მნიშვნელოვანია და გთხოვთ რომ კიდევ გგადახედოთ ან დამიწეროთ მიზეზი ან დამეხმაროთ მადლობა წინასწარ. == სტატიის აღდგენა == მოგესალმებით! დავწერე სტატია, რომელიც წამიშალეს. ვარ დებიუტანტი, გთხოვთ დამეხმაროთ სტატიის აღდგენაში. განმიმარტეთ, რატომ წაიშალა? == არასწორი ინფორმაცია - ვლადიმერ ხინჩეგაშვილი == გამარჯობა ვლადიმერ ხინჩეგაშვილზე შექმნილ გვერდის საბაზისო ინფორმაციაში, კერძოდ განყოფილებაში Central decription წერია "ოსი მოჭიდავე", რაც არასწორია. თუ შეიძლება ჩაასწორეთ და დაწერეთ ქართველი მოჭიდავე. მადლობა. --[[მომხმარებელი:Keti2203|Keti2203]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Keti2203|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Keti2203|წვლილი]]) 09:30, 18 აგვისტო 2022 (UTC) == შეკითხვა თარგმნასთან დაკავშირებით == გამარჯობა. დახმარება მჭირდება. რამდენად სწორი იქნება ინგლისურიდან Champion-ის „ფალავნად“ თარგმნა? უფრო სწორად, რამდენად „ექსკლუზიურად“ ფალავანი ასოცირდება მოჭიდავესთან? [[მომხმარებელი:Mgel Darion|Mgel Darion]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Mgel Darion|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Mgel Darion|წვლილი]]) 12:03, 2 სექტემბერი 2022 (UTC) : იყოს, ფალავნად ვთარგმნი. [[მომხმარებელი:Mgel Darion|Mgel Darion]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Mgel Darion|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Mgel Darion|წვლილი]]) 14:39, 4 სექტემბერი 2022 (UTC) == დახმარება == სალამი. აქ ახალი ვარ და ახლა ვერ კვევი ყველაფერში, თუმცა პირველი სტატია (ბათუმის ბულვარი) უკვე დავმატე და ვცდილობ ყოველდღიურად დავხვეწო. უბრალოდ, სტატიის დასაწყისში ავტომატურად მიწერს რომ თითიქოს "არ არის მითითებული სანდო და გადამოწმებადი წყარო" (რეალურად მითითებული მაქ რამდენიმე ლიტერატურა და ოფიციალური ასევე ვებგვერდი), ასევე მიუხედავად იმისა რომ კატეგორია მითთებული მაქვს კატეგორია - აქ მიწერს რომ "ეს სტატია უკატეგორიოაო". პარკის ადმინისტრაციისგან ველოდები ოფიციალურ ფოტოებს და ნელნელა განვაახლებ გალერეას, უბრალოდ ზემოთხსენებული პრობლემა როგორ მოვაგვარო ვერ ვხვდები. იქნებ დამეხმაროთ ან შენიშვნები მომცეთ, რათა გავასწორო არსებული პრობლემები. მადლობა წინასწარ. [[მომხმარებელი:Sosotedrd|Sosotedrd]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Sosotedrd|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Sosotedrd|წვლილი]]) 06:57, 13 სექტემბერი 2022 (UTC) == დავით და სერგო კლდიაშვილების მემორიალური სახლ მუზეუმი == გთხოვთ გადაამოწმოთ და შეასწოროთ აღნიშნული მუზეუმის მონაცემები. დიდი მადლობა. == ბიბლიოგრაფია == მოგესლმებით, დღეს გადავაწყდი ჩემს შესახებ მონაცემებს ვიკიპედიაში. მადლობა, თუმცა ის ძალიან არა თუ არასრულია, არამედ არანაირად არ წარმოაჩენს ჩემს მეცნიერულ მიღწევებს. მაგ.ბიბლიოგრაფიაში წარმოდგენილია 1 წიგნი ქართულ ენაზე თანაავტორებთან ერთად. ჩემი შრომები ძირითადად ინგლისურ ენაზეა - ესაა მატ სორის საერთაშორისო პერიოდულ ჟურნალებში სამეცნიერო სტატიები და წიგნები და თავები წიგნებში მაგ. ისეტი პრესტიჟული გამომცემლის, როგორიცაა შპრინგერი. ხომ ვერ დამეხმარებით შევავსოთ ეს გვერდი თუნდაც მინიმალური მასალით. პატივისცემით თინათინ სადუნიშვილი E-mail: t.sadunishvili@agruni.edu.ge tinisadunishvili@gmail.com == ფეხბურთელის არასწორი გვარი == https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%92_%E1%83%B0%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98 ერლინგ ჰოლანი წერია სათაურში და არასწორია. ერლინგ ჰოლანდია სწორი --[[მომხმარებელი:Becool98|Becool98]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Becool98|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Becool98|წვლილი]]) 11:24, 9 ოქტომბერი 2022 (UTC) == გვარების ისტორია == ტქვენ არ გყავთ შეყვანილი გვარების ისტორიაში ავიაციის გენერალი ლავრენტი გოლიაძე რომელიც იყო საქართველოს ავიაციის სამართველოს უფროსი მერე კი მუშაობდა სსსრ ავიაციის სამინისტროში განყჯფილების უფროსად მან დაბომბა პირველმა ბერლინი გახსენით ტვინი და დაამატეთ! == ბიოგრაფიის გამოქვეყნება == გამარჯობა როგორ გამოვაქვეყნო ჩემი ბიოგრაფია? ვინ დამეხმარება [[მომხმარებელი:ირინამ|ირინამ]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირინამ|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირინამ|წვლილი]]) 07:33, 11 დეკემბერი 2022 (UTC) == გვერდ „[[:მომხმარებლის განხილვა:Georg 21|მომხმარებლის განხილვა:Georg 21]]“-ზე დასმული კითხვა (21:08, 11 დეკემბერი 2022) == მოგესალმებით, მაინტერესებს როგორ დავამატო ცალკე ქვეთავი უკვე შექმნილ ინფორმაციაზე ? მაგ. გარდაცვალება , ადრეული წლები და ა.შ. --[[მომხმარებელი:Georg 21|Georg 21]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Georg 21|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Georg 21|წვლილი]]) 21:08, 11 დეკემბერი 2022 (UTC) :@[[მომხმარებელი:Georg 21|Georg 21]] სტატიის თავში არის ღილაკი „რედაქტირება“, მას დააწკაპებთ და გაიხსნება რედაქტირების ფანჯარა. იხ. [[ვიკიპედია:დახმარება]]. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] <span style="color:#1DA1F2; font-size:17px">⬤</span><span style="position:relative; left:-11.5px; top:-2px; font-size:10px; color:white">✔</span> 07:53, 12 დეკემბერი 2022 (UTC) == გორის მუნიციპალიტეტის სოფელი კოშკა == გამარჯობათ.სოფელს ჰქვია კოშკი. ასე ერქვა ბებია-პაპების დროს,მშობლების დროს, ჩემს ბავშვობაში და ახალგაზრდობაში.დავბერდი და აქ პირველად ვკითხულობ კოშკას ):. სამწუხაროდ ისე გახშირდა ამ ფორმის ხმარება,რომ ადგილობრივებიც აღარ აქცევენ ყურადღებას.ჩვენს მშობლებს დაბადების მოწმობებში ეწერათ კოშკი. მაქვს ბიძის ომში დაღუპვის ცნობა,სადაც წერია სოფ. კოშკი. ამ სოფელში დაიბადა მსახიობი ელისაბედ ჩერქეზიშვილი (აქაც შეცდომით წერია სოფლის დასახელება)--[[სპეციალური:წვლილი/178.236.61.67|178.236.61.67]] 08:45, 13 დეკემბერი 2022 (UTC)--[[სპეციალური:წვლილი/178.236.61.67|178.236.61.67]] 08:45, 13 დეკემბერი 2022 (UTC)--[[სპეციალური:წვლილი/178.236.61.67|178.236.61.67]] 08:45, 13 დეკემბერი 2022 (UTC)--[[სპეციალური:წვლილი/178.236.61.67|178.236.61.67]] 08:45, 13 დეკემბერი 2022 (UTC) == სურათი == გამარჯობა ფოტოს ჩასმა მინდა სტატიაში (ჩემს სტატიაში, ჩემივე ჯგუფის (ანსამბლის)). ვცადე და არ ჩამასმევინა. როგორ მოვიქცე? მადლობა წინასწარ [[მომხმარებელი:Handball2017geo|Handball2017geo]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Handball2017geo|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Handball2017geo|წვლილი]]) 15:41, 14 იანვარი 2023 (UTC) :კონკრეტულად, რომელ სტატიაში ?. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 09:23, 16 იანვარი 2023 (UTC) == საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიების სტატუსი უცხოენოვან ვიკიპედიაში == გაუმარჯოს! რამდენად მიზანშეწონილად მიგაჩნიათ აფხაზეთისა და სამაჩაბლოს სტატიებზე თანდართული სიტყვა "ნაწილობრივ" აღიარებული ან breakaway, რომელიც თანსდევს უცხოენოვან ვიკიპედიას? არ შეიძლება ასეთი შესატყვისები ერქმოდეს ამას და მეტი ყურადღება რო მიაქციოს ვიკიპედიის ქართულმა ადმინისტრაციამ ამასთან დაკავშირებით უცხოენოვან გვერდებს არ გამოვა? წესითა და რიგით, სიმართლე ხო ცამდე ჩვენს მხარესაა და ამ ტერორისტული წარმონაქმნებისთვის ესეთი ლმობიერი ტერმინები რას ემსახურება, ვერ ვხვდები. ათასი კაცი კითხულობს ისტორიას. არ შეეცდებით ამის გასწორებას და ზოგადად ამგვარ სტატიებში ლაფსუსების რედაქტირებას? [[სპეციალური:წვლილი/2A0B:6204:41B9:EC00:4537:CC91:759C:8040|2A0B:6204:41B9:EC00:4537:CC91:759C:8040]] 18:04, 27 იანვარი 2023 (UTC) == გვერდ „[[:მკვდარი ეგვიპტელები|მკვდარი ეგვიპტელები]]“-ზე დასმული კითხვა (18:23, 5 თებერვალი 2023) == გამარჯობათ მე ვდებ სტატიებს და მიშლიან და თან არ მეუბნევიან რატომ. ძალიან გთხოვთ თუ წამიშლით ის მაინც მითხარით რატომ წამიშალეთ --[[მომხმარებელი:თეოდორე მესტუმრიშვილი|თეოდორე მესტუმრიშვილი]] ([[მომხმარებლის განხილვა:თეოდორე მესტუმრიშვილი|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/თეოდორე მესტუმრიშვილი|წვლილი]]) 18:24, 5 თებერვალი 2023 (UTC) :არა აქვს [[ვპ:წყარო|წყაროები]], არ წერია აკადემიური ენით, არააკადემიური სათაური.--[[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 18:28, 5 თებერვალი 2023 (UTC) == შექმნილი გვერდის შენაჩუნება == მოგესალმებით, დღეს შევქმენით გვერდი სახელწოდებით ,,გიორგი გამყრელიძე (რეჟისორი)'', რომელთან დაკავშირებითაც ადრეც გვქონდა პრობლემები და რა რჩევაც მოგვცეს ყველაფერი გავითვალისწინეთ. სათური დავაწერეთ ქართულად, მივაბით, როგორც ვიკიპედიის, ასევე სხვა გვერდისებიც, თუმცა მაინც აწერია გვერდს, რომ სტატია წამოყენებულია წაშლის კანდიდატად. თუ შეიძლება გვითხრათ რა არის ამის მიზეზი, რატომ ხდება ეს და რა შეგვიძლია რომ გავაკეთოთ?--[[მომხმარებელი:Nini227|Nini227]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Nini227|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Nini227|წვლილი]]) 18:05, 13 თებერვალი 2023 (UTC) :მოგესალმებით. მიზეზი მარტივია, თქვენ მიერ შექმნილი სტატია არ აკმაყოფილებს [[ვპ:ბიო]]-ს მოთხოვნებს. შემდეგში, სანამ პიროვნების შესახებ სტატიას შექმნით, ჯერ გაეცანით [[ვპ:ბიო]]-ს, შემდეგ გადაწყვიტეთ ღირს თუ არა სტატიის შექმნა პირზე და მხოლოდ შემდეგ მოიმოქმედეთ. პატივისცემით, --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 22:56, 13 თებერვალი 2023 (UTC) == რედაქტირება == მოგესალმებით, დღეს დავრეგისტრირდი. ვარ პოლიტიკოსის, საჯარო პირის თანაშემწე და მსურს, მოგმართოთ თხოვნით, დაადასტუროთ ჩემს მიერ მისი ბიოგრაფიის რედაქტირებული ვარიანტი, ასევე, შეზღუდოთ არაუფლებამოსილი პირების მიერ ბიოგრაფიში ფაქტების დამახინჯება და გადაუმოწმებელი ინფორმაციის ატვირთვა.როგორ შევძლო ადმინისტრაციასთან მარტივად და სწრაფად დაკავშირება, ხომ ვერ მეტყვით. მადლობა წინასწარ. [[მომხმარებელი:ნინო.კ.|ნინო.კ.]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნინო.კ.|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნინო.კ.|წვლილი]]) 12:16, 20 თებერვალი 2023 (UTC) :ვიკიპედია თავისუფალი ენციკლოპედიაა, რომლის რედაქტირება ნებისმიერს შეუძლია. სტატიების რედაქტირების შეზღუდვა პოლიტიკოსების ნება-სურვილით არ ხდება.--[[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 12:20, 20 თებერვალი 2023 (UTC) == გვერდ „[[:მომხმარებელი:Guyrtes|მომხმარებელი:Guyrtes]]“-ზე დასმული კითხვა (20:05, 20 თებერვალი 2023) == How to change Display title? --[[მომხმარებელი:Guyrtes|Guyrtes]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Guyrtes|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Guyrtes|წვლილი]]) 20:05, 20 თებერვალი 2023 (UTC) == სტატია == გამოქვეყნებულ სტატიაში გარკვეული ცვლილებები შევიტანე. სად შემიძლია ვნახო, შევძლებ თუ არა კონკურსში მონაწილეობას? == ჟურნალ "ცისკარის" ისტორიაში არასწორი ფაქტების მითითებაზე == მოგესალმებით, ჟურნალ ცისკარის ბოლო რედაქტირება მითითებულია რომ მომხდარა სულ ახლახანს, მიმდინარე წლის მარტში, მიუხედავად ამისა, შეიცავს დიდ უზუსტობასა თუ შეცდომას. კერძოდ, მითითებულია, რომ 1992 წლიდან რედაქტორი იყო ზაურ კალანდია, მაგრამ შემდეგ თითქოს უსახსრობის გამო შეწყდა და განახლდა 2015 წელს. ეს ნამდვილად ასე არ არის, ვინაიდან ჟურნალ ცისკრის სარედაქციო საჭოს თავმჯდომარე 2008-2012 წლებში გახლდათ ნოდარ გრიგალაშვილი და ამ წლებში სისტემატურად გამოდიოდა ჟურნალი 'ცისკარი'. შემიძლია გამოგიგზავნოთ ჟურნალის ზოგიერთი ნომრის ფოტოები ან თქვენ თვითონ გადაამოწმოთ ეს ფაქტი. გთხოვთ გადამოწმების შემდეგ შეასწოროთ შეცდომა.--[[სპეციალური:წვლილი/46.49.40.229|46.49.40.229]] 09:55, 8 აპრილი 2023 (UTC) :რაც წერია, მითითებული აქვს წყაროებიც. 2012 წლამდე თუკი გამოდიოდა, ამის საწინააღმდეგო არ წერია სტატიაში არაფერი. არ არის მითითებული ზუსტად როდის შეწყდა გამოცემა. თუკი გაქვთ წყაროები, ჩაასწორეთ. წყაროებში იგულისხმება ისეთი სტატია (ონლაინ თუ ბეჭდური), სადაც იქნება მოცემული ჟურნალის ისტორიის ეს მონაკვეთი. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] <span style="color:#1DA1F2; font-size:17px">⬤</span><span style="position:relative; left:-11.5px; top:-2px; font-size:10px; color:white">✔</span> 10:19, 8 აპრილი 2023 (UTC) ::როგორ ჩავასწორო ნამდვილად არ ვიცი, 2008-2012 წლებში გამოსული ჟურნალ ცისკრის ნომრები შემიძლია მოვიძიო. [[სპეციალური:წვლილი/46.49.40.229|46.49.40.229]] 18:19, 15 აპრილი 2023 (UTC) == დავით იოსების ძე ალადაშვილი == მოგესალმებით! მე არ მაქვს გამოცდილება ვიკიპედიაში სტატიის დაწერის. ამიტომ გთხოვთ კონკრეტულად მიმითითოდ რა შევასწორო ან რა შევცვალო--[[მომხმარებელი:დავით ალადაშვილი|დავით ალადაშვილი]] ([[მომხმარებლის განხილვა:დავით ალადაშვილი|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/დავით ალადაშვილი|წვლილი]]) 15:51, 12 აპრილი 2023 (UTC) == გვერდ „[[:განხილვა:თენგიზ ხეჩიკაშვილი|განხილვა:თენგიზ ხეჩიკაშვილი]]“-ზე დასმული კითხვა (17:00, 22 აპრილი 2023) == მოგესალმებით, ვარ დამწყები და მაინტერესებს როგორ უნდა დავადასტურო სტატიის ავთენტურობა თუ არ მსურს სტატიაში დოკუმენტების ატვირთვა? ვის შეიძლება მივწერო და განვიხილო? მადლობა წინასწარ --[[მომხმარებელი:G.Orwell99|G.Orwell99]] ([[მომხმარებლის განხილვა:G.Orwell99|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/G.Orwell99|წვლილი]]) 17:00, 22 აპრილი 2023 (UTC) == აფხაზეთი == აფხაზეთის ოკუპაცია რუსეთის ფედერაციამ მოახდინა 1992 წელს და არა 2008-ში--[[სპეციალური:წვლილი/95.137.234.29|95.137.234.29]] 14:46, 24 აპრილი 2023 (UTC) == IP== გამარჯობა, არ ვიცი რამდენად სწორ ადგილას ვწერ. შემდეგ საკითხზე გწერთ, როგორც ვნახე თქვენი ადმინისტრატორი David1010 IP მისამართებს განუსაზღვრელი ვადით ბლოკავს. მას მივწერე თუმცა მისგან პასუხი არ მიმიღია. მოგვიანებით ძველი ჩანაწერებიც ვნახე და როგორც ჩანს მსგავს პრაქტიკას მიმართავენ სხვა ადმინისტრატორებიც: MIKHEIL და Otogi. არ ვიცი ხართ თუ არა საქმის კურსში, თუმცა გეტყვით რომ აიპი მისამართი ცვალებადია პროვაიდერის მიერ. შესაძლოა დაბლოკილი აიპი მისამართი აღმოაჩნდეს იმ მომხმარებელს, რომელსაც სასარგებლო საქმის გაკეთების სურვილი ჰქონდეს და ეს ვერ შეძლოს. გთხოვთ მოხსნათ ამგვარ აიპებს სამუდამო აიპები და მომავალში ამ საკითხს ყურადღებით მოეპყროთ. [[სპეციალური:წვლილი/185.70.54.197|185.70.54.197]] 17:04, 25 აპრილი 2023 (UTC) :თუ მომხმარებელს სურს, მას შეუძლია დარეგისტრირდეს ვიკიპედიაში და ისე გააგრძელოს მუშაობა. აიპი მისამართის ბლოკირება არ არის პრობლემა. შესაბამისად, ზემოთ მოხსენებული მოსაზრება აზრს მოკლებულია. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 21:10, 25 აპრილი 2023 (UTC) დიახ თუმცა თუ მომხმარებელს სურს, შეუძლია არ დარეგისტრირდეს და ვიკიპედიაში ისე იმუშაოს. ვკითხულობ დოკუმენტაციას და ვხედავ რომ ეს არც აკრძალულია და არც დასაძრახი. აი ასეთ სცენარში კი აიპი მისამართის ბლოკირება ზუსტადაც რომ პრობლემაა. არ მეთანხმებით? [[სპეციალური:წვლილი/185.70.53.29|185.70.53.29]] 06:00, 26 აპრილი 2023 (UTC) :ვერ დაგეთანხმებით. თუ არ არის აკრძალული ამ კონკრეტულ ვიკიპედიაში (ზოგში კი აკრძალულია, მაგ. პორტუგალიურში) აიპითი რედაქტირება, ეს არ კრძალავს ადმინისთვის მის დაბლოკვას. კონკრეტული აიპი მისამართიდან ერთზე მეტი ადამიანი შეიძლება არედაქტირებდეს, თუ ერთს მართებული წვლილი შეაქვს და მეორეს/მესამეს არა, ჩვენ ერთი ადამიანის გამო ვერ დავუშვებთ მუდმივ ვანდალიზმს, თან როდესაც არსებობს წვლილის შეტანის სხვა გზა. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 16:27, 26 აპრილი 2023 (UTC) ::ვერ დაუშვებთ მუდმივ ვანდალიზმს, მაგრამ სამუდამო ბლოკი? თქვენ ხომ გაქვთ მექანიზმი რომ დაბლოკოთ მისამართი 1 კვირით, 1 თვით, 3 თვით, მაგრამ სამუდამოდ? ::მგონი ამ პროექტის ფილოსოფია სხვაა: საკითხს ესე კი არ უნდა მიუდგეთ რომ "ერთი ადამიანის გამო ვერ დავუშვებთ მუდმივ ვანდალიზმს", არამედ ასე: "ერთი ვანდალის გამო არ უნდა შევუშალოთ ხელი კეთილსინდისიერ რედაქტორს". ::https://en.m.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Assume_good_faith ::[[ვიკიპედია:ბლოკირება#ბლოკირების ვადა]] [[სპეციალური:წვლილი/185.70.54.149|185.70.54.149]] 18:18, 26 აპრილი 2023 (UTC) :::ადმინისტრატორს უფლება აქვს თვითონ აირჩიოს ბლოკირების ვადა. შეიძლება დროთა განმავლობაში საერთოდ აიკრძალოს აიპი მისამართებისთვის რედაქტირების უფლება. თუ საზოგადოებაში ამაზე კონსენსუსი შედგა. — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 12:41, 27 აპრილი 2023 (UTC) ::::საუბარი სხვა მიმართულებით წაიყვანეთ, მე აიპით რედაქტირების აკრძალვა-არ აკრძალვაზე არ წამომიწყია დისკუსია. ადმინისტრატორს ბევრი რამის უფლება აქვს, მაგრამ თქვენივე პოლიტიკა გეუბნებათ რომ "სტატიკური IP-მისამართების ბლოკირების ვადა, ზოგადად, არ უნდა აღემატებოდეს ერთ თვეს." სულ 5-6 აიპი დავთვალე, რომელიც უვადოდაა დაბლოკილი. ასე რთულია ბლოკის მოხსნა? თუ ისევ დაფიქსირდა მათი მხრიდან დარღვევა, ხომ შეძლებთ რომ ისევ დაბლოკოთ? [[სპეციალური:წვლილი/185.70.53.213|185.70.53.213]] 13:38, 27 აპრილი 2023 (UTC) :::::არ წამომიწყია, როდესაც საჭირო გახდება წამოვიწყებ შესაბამის გვერდზე. სხვა ყველაფერზე ზემოთ გაგეცით პასუხი — [[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 14:21, 27 აპრილი 2023 (UTC) ::::::გულწრფელად რომ გითხრათ, არ ვთვლი რომ ჩემს კითხვაზე (თუ რატომ იყენებთ ან რატომ არ ხსნით სამუდამო ბლოკს) პასუხი გამეცით. ის, რომ მომავალში რაღაცას (რომელიც ჩვენ დისკუსიას საერთოდ არ უკავშირდება) აპირებთ, პასუხი არ არის. რეალურად ამდენ საუბრათ არც ღირდა ალბათ, სუფთა ტექნიკური საკითხი იყო, რომელსაც 2 წუთში გადაჭრიდით :) კადნიერებაში თუ არ ჩამითვლით და კიდევ უფრო გულწრფელი რომ ვიყო, ჩემი აზრით, თქვენც ხვდებით ამას, უბრალოდ როგორც ჩანს, უკანდახევას და რაღაცაზე აზრის შეცვლას მიიჩნევთ სისუსტეთ. პირადად მე, ასეთ მიდგომას უფრო ჩავთვლიდი სისუსტეთ. წარმატებებს გისურვებთ. [[სპეციალური:წვლილი/185.115.5.89|185.115.5.89]] 08:02, 28 აპრილი 2023 (UTC) :::::::აი, ბატონი მიხეილი თუ შემოუერთდება ჩვენს საუბარს, დარწმუნებული ვარ ჩემს აზრს გაიზიარებს. როგორც ვხედავ, ძალიან ბევრი აიპი განუბლოკავს ჩემს მიერ ნახსენები მიზეზით და ძალიან სწორად. [[სპეციალური:წვლილი/185.115.5.89|185.115.5.89]] 08:16, 28 აპრილი 2023 (UTC) == შეცდომა. შანხაი == {{closed}} გიწერიათ: (შანხაი) "მდებარეობს მდინარე იანძისა და მისი მარჯვენა შენაკადის, ხუანხეს ნაპირებზე". ხუანხე ახლოსაც არ არის შანხაისთან და მით უმეტეს, არ არის იანძის შენაკადი </div> :მადლობა, გასწორებულია.--[[მომხმარებელი:DerFuchs|<font color="#474747" style="font-size:0.9em">Der</font><font color="#000">'''Fuchs'''</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:DerFuchs|<span style="color:grey">მიწერა</span>]]}</small> 09:13, 4 მაისი 2023 (UTC) == გვერდ „[[:ვიკიპედია:ახალი გვერდის შექმნა|ვიკიპედია:ახალი გვერდის შექმნა]]“-ზე დასმული კითხვა (11:31, 15 მაისი 2023) == Ვერ ვწერ სტატიას მინდა დაწერა წრიპა ბიჭის დღიურზე და როგორც ეუბნება ვაკეთებ მაგრამ ვერ ვწერ --[[მომხმარებელი:Anamariamidato|Anamariamidato]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Anamariamidato|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Anamariamidato|წვლილი]]) 11:31, 15 მაისი 2023 (UTC) == გვერდ „[[:ვიკიპედია:ახალი გვერდის შექმნა|ვიკიპედია:ახალი გვერდის შექმნა]]“-ზე დასმული კითხვა (11:34, 15 მაისი 2023) == Გამარჯობა ვერ ვწერ სტატიას სად უნდა და წერო ახალი ვარ --[[მომხმარებელი:Anamariamidato|Anamariamidato]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Anamariamidato|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Anamariamidato|წვლილი]]) 11:34, 15 მაისი 2023 (UTC) == გვერდ „[[:ვიკიპედია:დახმარება|ვიკიპედია:დახმარება]]“-ზე დასმული კითხვა (13:03, 16 მაისი 2023) == გამარჯობა, სტატია დავამატე ორჯერ და წაიშალა მიზეზი როგორ გავიგო რომ გამოსწორება შევძლო? --[[მომხმარებელი:Salome0909|Salome0909]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Salome0909|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Salome0909|წვლილი]]) 13:03, 16 მაისი 2023 (UTC) == დაწყებული სტატიის აღდგენა ან ახლიდან შექმნა == გამარჯობა. ამა წლის იანვარში დავიწყე სტატიის წერა ცნობილ ქართველ ემიგრანტ ჟურნალისტზე ბონდო ქურდაძეზე. სამწუხაროდ, ვეღარ აღვადგინე. იქნებ მითხრათ, როგორ მივაგნო ან საერთოდ ახლიდან როგორ შევქმნა სტატია? ვცადე სხვა პიროვნებებზეც დამეწერა, მაგრამ ერთ-ერთი ადმინისტრატორი, დავითი, უმალ შლის სტატიას ჩასაფრებულივით. ვერც ვუკავშირდები, რომ ვკითხო, რატომ შლის. იქნებ დამეხმაროთ. მადლობა. [[მომხმარებელი:Butura-54|Butura-54]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Butura-54|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Butura-54|წვლილი]]) 15:10, 12 ივლისი 2023 (UTC) == საიტების დამზადება == გამარჯობა, როგორ შემიძლია საიტების დამზადება -ზე ბლოგის დაწერა გამარჯობა.სტატია,რომელიც გამოვაქვეყნე ჯემალ ინჯიას შესახებ არ გამოქვეყნდა ,გთხოვთ დამეხმაროთ. == https://ka.wikidark.org == ეს იცოდით?: https://ka.wikidark.org [[მომხმარებელი:პაატა შ|პ.შეთეკაური]] ([[მომხმარებლის განხილვა:პაატა შ|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/პაატა შ|წვლილი]]) 08:56, 6 ნოემბერი 2023 (UTC) :სარკული საიტია როგორც ჩანს და რუსული, თუ არ ვცდები. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] 11:57, 6 ნოემბერი 2023 (UTC) == საქართველოს დროშა == გამარჯობა, საქართველოს რუქა, ანჯელინო დულჩერის პორტულანი თავდაყირაა!! ანუ სადაც საქართველოს დროშის შესახებ ინფორმაციაა იმ სტატიაში.. თუ შეძლოთ შეასწორეთ?!.. მადლობა! == სტალინური რეპრესიები == ბევრ უცხოელშია გავრცელებული აზრი, რო სტალინი ეთნიკური ნიშნით ხვრეტდა და პრესავდა ხალხს საბჭოთა კავშირში. ხოლო ქართველები პრივილეგირებულები იყვნენ იმ დროს. საპასუხოდ, ერთი სტატია ვერ ვიპოვე უცხოენოვან ვიკიპედიაზე. სად არის მოდერატორობა ან აქტიური ვიკიპედიელები?! თავისუფალ დროს იქნებ ჩაწეროთ სტატიები საქართველოში არსებულ რეპრესიებზე უცხოენოვან ვიკიპედიაში? მიატოვეთ ვიკიპედია? [[სპეციალური:წვლილი/2A0B:6204:41B9:EC00:E979:6D98:25FB:7804|2A0B:6204:41B9:EC00:E979:6D98:25FB:7804]] 00:24, 29 ნოემბერი 2023 (UTC) == ,,ზარიძეებში მცხოვრები მადონა გიგაური" == თქვენ მეუბნებით, რომ ჩემი გუშინდელი სტატია წაშაშლელია, რადგან მე მას გამიზნულად არ ვიყენებ, მაგრამ ეს ასე არ არის. სინამდვილეში მე იმიტომ დავწერე ეს სტატია,რომ ადამიანი რომელზეც ვწერ, ძალიან მიყვარს და მინდა სხვებსაც გავაცნო, ამიტომ ძალიან გთხოვთ არ წამიშალოთ ეს გვერდი. --[[სპეციალური:წვლილი/45.9.46.166|45.9.46.166]] 06:37, 23 დეკემბერი 2023 (UTC) :გთხოვთ, მითხარით წამიშლით თუ არა ამ სტატიას? [[სპეციალური:წვლილი/45.9.46.166|45.9.46.166]] 06:40, 23 დეკემბერი 2023 (UTC) == დარედაქტირებული გვერდის შემოწმება == გთხოვთ გადახედოთ და შეამოწმოთ. გვერდის - თამრიკო ჭოხონელიძე, ცვლილებები. თავდაპირველ ვერსიაში იყო უამრავი შეცდომა, ამიტომ თავად თამრიკო ჭოხონელიძის თხოვნითა და მოთხოვნით დავარედაქტირე გვერდი და დამიდასტურეთ. [[სპეციალური:წვლილი/176.221.170.88|176.221.170.88]] 10:46, 6 იანვარი 2024 (UTC) {{ping|176.221.170.88}} ოღონდ მართლწერის ჩასწორებულ ვარიანტებს ნუ აბრუნებთ ძველ ვერსიაზე. ამასთან დაკავშირებით მცირე შენიშვნები განხილვის გვერდზე გაქვთ მითითებული. გარდა ამისა, ბმულებს ვიდეოებზე შუა სტატიაში ასე არ ვუთითებთ - აუცილებელია მათი წყაროს სახით ასახვა. (<nowiki><ref></ref></nowiki>-ებში ჩასმა და სათაურების მითითება). შესაბამისად, დარედაქტირდა და რაც ჩასასწორებელია, კიდევ ჩაასწორებენ და დაადასტურებენ. პირად ცხოვრებასთან დაკავშირებული ფაქტები - ზოგი რამ თქვენამდეც ეწერა, ზოგი ახლა დაემატა და ესენი გადატანილია ცალკე ქვეთავში (სექციაში), ეს ვიკიპედიის პრაქტიკაა. --[[მომხმარებელი:L H R B S20|L H R B S20]] ([[მომხმარებლის განხილვა:L H R B S20|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/L H R B S20|წვლილი]]) 10:55, 6 იანვარი 2024 (UTC) == მღვდელ-მონაზონი ვასილ ფირცხალავა == გამარჯობა, არასწორადაა მითითებული გვარი, უნდა იყოს მითითებული - მღვდელ-მონაზონი ვასილ ფირცხელავა {{ხელმოუწერელი|92.51.116.138}} {{ping|92.51.116.138 }} გამარჯობა. არსებობს აკადემიური წყარო (Facebook, ვიღაცის ბლოგი და მსგავსი რამ არ ითვლება), სადაც ეს გარკვევით არის აღნიშნული? პოპულარულ orthodoxy.ge-ზე ფირცხალავა წერია. ეროვნული ბიბლიოთეკის საარქივო მასალებში იგივეა - https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/343949 ჟურნალი "კარიბჭეც" ასე ახსენებს - http://karibche.ambebi.ge/eklesia/mamatha-ckhovreba/13152-meoce-saukunis-saqarthvelos-eklesiis-gamorcheuli-mnathobthagani.html რამე სხვა სახის წყარო არის, რომელიც ამყარებს მისი გვარის სხვა ვერსიის ნამდვილობას? --[[მომხმარებელი:L H R B S20|L H R B S20]] ([[მომხმარებლის განხილვა:L H R B S20|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/L H R B S20|წვლილი]]) 17:19, 17 იანვარი 2024 (UTC) ==კითხვა== გამარჯობათ. ვარ ახალი წევრი. წინა წლებში ავტვირთე სტატია "გოდერძიოშვილების დარბაზი".ახალი ანგარიში შევქმენი და ავტვირთე სტატია "მარინა შანიძე" , რომელიც შეფასდა წასაშლელად. გთხოვთ დამეხმაროთ. მინდა რომ სტატია არ წაიშალოს და დარჩეს ვიკიპედიაში. პირველად სად მოვათავსომსტატია ? სავარჯიშო გვერდძე? მადლობა --[[მომხმარებელი:Liana goderdzishvili|Liana goderdzishvili]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Liana goderdzishvili|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Liana goderdzishvili|წვლილი]]) 06:55, 14 მარტი 2024 (UTC) {{ping|Liana goderdzishvili}} მოგესალმებით -[[მარინა შანიძე]] - არ უწერია, რომ წასაშლელია. უბრალოდ გასასწორებელია და ის, რომ წასაშლელია, არ არის „განაჩენი“. კი აქვს მითითებული ბიბლიოთეკის ბმულები, მაგრამ აქ - [[ვიკიპედია:წყაროს მითითება]] სწორად არის ახსნილი, კიდევ რა სახის წყაროების გამოყენება შეიძლება. --[[მომხმარებელი:L H R B S20|L H R B S20]] ([[მომხმარებლის განხილვა:L H R B S20|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/L H R B S20|წვლილი]]) 07:05, 14 მარტი 2024 (UTC) :სოცილური ქსელი ,,ფეიბუქი" ითვლება თუ არა წყაროდ? :არის გვერდია- მარინა შანიძის შემოქმედება [[მომხმარებელი:Liana goderdzishvili|Liana goderdzishvili]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Liana goderdzishvili|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Liana goderdzishvili|წვლილი]]) 10:44, 14 მარტი 2024 (UTC) :: {{ping|მომხმარებელი:გიო ოქრო}} აგერ კითხვაა, არის თუ არა პიროვნების პირადი Facebook გვერდი სანდო და მუშა წყარო? --[[მომხმარებელი:L H R B S20|L H R B S20]] ([[მომხმარებლის განხილვა:L H R B S20|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/L H R B S20|წვლილი]]) 11:28, 14 მარტი 2024 (UTC) :::ჩვენთვის ძირითადი დასაყრდენი არის [[ვიკიპედია:წყაროს მითითება]]. Facebook-ის გვერდი, ჩემი აზრითაც და ზოგადად ენციკლოპედიის პრინციპებითაც, აკადემიურ წყაროდ არ შეიძლება განვიხილოთ. მე ვფიქრობ, რომ საერთოდ არ უნდა ვიყენებდეთ. ზოგჯერ გამოყენებულია ძალიან ტრივიალური ფაქტების (მაგ., პიროვნების გარდაცვალება) დასამოწმებლად... [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] 20:36, 14 მარტი 2024 (UTC) :::მადლობა . ვნახე . [[სპეციალური:წვლილი/87.253.44.230|87.253.44.230]] 07:25, 15 მარტი 2024 (UTC) == შევქმენი გვერდი სქემ-მონაზონ ემანუელ კეკელიაზე რომელიც არის მონაზონი და მსახურობს თბილისში თაბორის მთის ფერისცვალების მამათა მონასტერში == მოგესალმებით, გთხოვთ დამიდასტუროთ ახალი გვერდი მამა ემანუელ კეკელიაზე! --[[მომხმარებელი:გურიკა ესართია|გურიკა ესართია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:გურიკა ესართია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/გურიკა ესართია|წვლილი]]) 14:53, 26 მარტი 2024 (UTC)გ.ესართია :გამარჯობა. უკვე არაერთხელ აგიხსენით, რომ ეს პიროვნება არ აკმაყოფილებს [[ვიკიპედია:ბიოგრაფიის ენციკლოპედიური მნიშვნელობა|ბიოგრაფიის ენციკლოპედიური მნიშვნელობის]] სტანდარტებს! შეწყვიტეთ სტატიის გამუდმებით შემოტანა, თორემ თქვენი ანგარიში დაიბლოკება! — [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 16:29, 26 მარტი 2024 (UTC) == ჯუნიორ ამირან შალიკაშვილი == მოგესალმებით, თქვენ უკვე რამოდენიმეჯერ დაბლოკეთ და ახლა წაშალეთ თეატრის ხელმძღვანელის გვერდი რომელიც ყველა წესით ეწყობოდა! ვალდებულები ხართ აღადგინოთ და ასევე თქვათ მიზეზი რატომ გადაეკიდეთ ჯუნიორ ამირან შალიკაშვილს!? [[მომხმარებელი:JuniorAmiran|JuniorAmiran]] ([[მომხმარებლის განხილვა:JuniorAmiran|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/JuniorAmiran|წვლილი]]) 13:27, 18 აპრილი 2024 (UTC) გამარჯობათ. გთხოვთ შეცვალოთ გიგა ტატიაშვილის გვერძე არსებუი ინფორმაცია . ის ბრელდებულია ამ საქმეში ჯგუფურ ძალადობაში მონაწილეობისთვის == ფერხული == თრიალეთის ვერცხლის თასზე ფერხული არ არის გამოსახული. ნუ ეყრდნობით ძველ კვლევებს. გადახედეთ ჩემს ნაშრომს "ცეკვის უძველესი ვიზუალური წყაროები", სადაც არქეო-ქორეოლოგიური ანალიზია მოცემული თრიალეთის ვერცხლის თასის რელიეფური კომპოზიციის შესახებ. {{ხელმოუწერელი|2a0b:6204:2135:4f00:c08f:e6ea:42a:6870}} :მოგესალმებით. ვიკიპედია პირად ნაშრომებსა და ორიგინალურ კლევებს არ ეყრდნობა. გაეცანით ვიკიპედიის წესებს. --[[მომხმარებელი:Mehman|<span style="color:#ff0500">'''''Meh'''''</span>]][[მომხმარებელი განხილვა:Mehman|<span style="color:#0500ff">'''''man'''''</span>]] 11:40, 31 მაისი 2024 (UTC) გამარჯობა, ნინო კალანდაძე გაწუხებთ. დღეს ავტვირთე ფოტო, რომელიც განხილვის სიაშია ველოდებით დასტურს. რამდენ ხანშია შესაძელებლი რომ დამიდასტუროთ ფოტო? --[[მომხმარებელი:Ggotua|Ggotua]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ggotua|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ggotua|წვლილი]]) 17:23, 21 ივნისი 2024 (UTC)--[[მომხმარებელი:Ggotua|Ggotua]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ggotua|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ggotua|წვლილი]]) 17:23, 21 ივნისი 2024 (UTC)--[[მომხმარებელი:Ggotua|Ggotua]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ggotua|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ggotua|წვლილი]]) 17:23, 21 ივნისი 2024 (UTC)--[[მომხმარებელი:Ggotua|Ggotua]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ggotua|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ggotua|წვლილი]]) 17:23, 21 ივნისი 2024 (UTC) == გია ყანჩელი == ცნობილ ფრანგ კინორეჟისორს ჟან ლიუკ გოდარს თავის ფილმში "Goodbye to Language" ბეთხოვენის და სხვა ცნობილი კომპოზიტეორების გარდა გამოყენებული აქვს ასევე გია ყანჩელის ერთ-ერთი ნაწარმოებიც https://en.wikipedia.org/wiki/Goodbye_to_Language იქნებ დაამატოთ გია ყანჩელის გვერდზე ფილმების ჩამონათვალს ეს ფილმიც. მე ვერ მოვახერხე დამატება მადლობა წინასწარ{{ხელმოუწერელი|Tsira Tsanava}} :გმადლობთ, ჩაემატა ინფორმაცია. შემდგომში თავადაც შეგიძლიათ ნებისმიერი ენციკლოპედიური მნიშვნელობის ინფორმაციის ჩამატება სტატიებში, სტატიის თავში „რედაქტირების“ ღილაკზე დაწკაპუნებით. [[User:გიო ოქრო|'''''<span style="color:gold">გიო</span> <span style="color:#66FF00">ოქრო</span>''''']] 20:05, 18 აგვისტო 2024 (UTC) == ელჟბიეტა ზავაცკა == გამარჯობა. გადავიკითხე თემა "ელჟბიეტა ზავაცკა" https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9F%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%90_%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%99%E1%83%90 გთხოვთ ჩაასწოროთ პოლონური Cichociemni ქართულად თარგმნილია როგორც "უხილავი მებრძოლები", "მდუმარე უხილავები", თუმცა უკეთესი იქნება თუ გაიზიარებთ ამ პოლონური კომპოზიტის ჩემეულ თარგმანს - ჩუმუჩინარნი. https://www.facebook.com/augusta1208/posts/10155742317862235 პატივისცემით, რუსუდან კიკალეიშვილი-დომუხოვსკი --[[სპეციალური:წვლილი/37.232.0.247|37.232.0.247]] 05:10, 1 სექტემბერი 2024 (UTC) == სავარჯიშო გვერდი == სავარჯიშო გვერდზე შევქმენი პირველი სტატია როგორ უნდა მოვიქცე ეხლა? --[[მომხმარებელი:ნთია-ცირა|ნთია-ცირა]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნთია-ცირა|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნთია-ცირა|წვლილი]]) 07:15, 3 ოქტომბერი 2024 (UTC)--[[მომხმარებელი:ნთია-ცირა|ნთია-ცირა]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნთია-ცირა|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნთია-ცირა|წვლილი]]) 07:15, 3 ოქტომბერი 2024 (UTC)--[[მომხმარებელი:ნთია-ცირა|ნთია-ცირა]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნთია-ცირა|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნთია-ცირა|წვლილი]]) 07:15, 3 ოქტომბერი 2024 (UTC)--[[მომხმარებელი:ნთია-ცირა|ნთია-ცირა]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ნთია-ცირა|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ნთია-ცირა|წვლილი]]) 07:15, 3 ოქტომბერი 2024 (UTC) == გვერდ „[[::კატეგორია:აბრამიშვილები|:კატეგორია:აბრამიშვილები]]“-ზე დასმული კითხვა (13:10, 24 იანვარი 2025) == გამარჯობა.რამდენად შესაძლებელია განახლების დროს შეიტანოთ ვიკიპედიაში პოეტ,გოჩა (აბრო)აბრამიშვილის შესახებ ინფორმაცია? --[[მომხმარებელი:აბრო|აბრო]] ([[მომხმარებლის განხილვა:აბრო|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/აბრო|წვლილი]]) 13:10, 24 იანვარი 2025 (UTC) გამარჯობა. რამდენიმე ხნის წინ ბასა ჯანიკაშვილის გვერდზე ინფო დავამატე ქართულ ენაზე და არ ასახულა. როგორ შეიძლება რომ აისახოს? ასევე მინდა დავამატო ინგლისურ ვერსიაშიც. გმადლობთ. --[[მომხმარებელი:Ninosbedniereba|Ninosbedniereba]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Ninosbedniereba|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Ninosbedniereba|წვლილი]]) 17:11, 8 თებერვალი 2025 (UTC) == ახალი გვერდის შექმნა == ვერ მივაგენი სად უნდა მივაჭირო, რომ ახალი სტატია შევქმნა [[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 16:33, 11 თებერვალი 2025 (UTC) :გამარჯობა, ირაკლი. გთხოვთ, გაეცანით '''[[ვიკიპედია:ახალი გვერდის შექმნა]]'''. იმედია ეს გვერდი დაგეხმარება. წარმატებები. — [[მომხმარებელი:Giorgi13|GIO]]→[[მომხმარებლის განხილვა:Giorgi13|13]][[ფაილი:Wikiswing.gif|25პქ]] 18:34, 11 თებერვალი 2025 (UTC) ::მივაგენი, მადლობა დახმარებისთვის. [[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 19:00, 11 თებერვალი 2025 (UTC) :::მსურს რომ ჩემი სტატიის იტალიური ვერსია დავამატო. მაქვს თარგმანი. გუშინ ავტვირთე მაგრამ ახლა არ არის ხელმისაწვდომი. როგორ მოვიქცე? თავიდან რომ გავაკეთო შეიძლება? [[მომხმარებელი:ირაკლი პატარაია|ირაკლი პატარაია]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ირაკლი პატარაია|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ირაკლი პატარაია|წვლილი]]) 06:00, 12 თებერვალი 2025 (UTC) == ცაცია == გთხოვთ სტატია ცაცია ადამიანთა შესახებ, ჩაამატოთ შემდეგი ადამიანები ბ-ნი ბიძინა ივანიშვილი და ესპანეთის პრინცესა ქ-ნი ლეონორი. მადლობა პატივისცემით: ზ.ქერდიყოშვილი --[[სპეციალური:წვლილი/193.176.214.39|193.176.214.39]] 06:31, 12 თებერვალი 2025 (UTC) . == გვერდ „[[:პონგა|პონგა]]“-ზე დასმული კითხვა (07:15, 12 მარტი 2025) == საიტზე ვნახე პონგაში ცხოვრების მსურველებზე . მსურს ვიცხოვრო და მონაწილეობა მივიღო პონგაში ტურისტულ განვითარებაზე --[[მომხმარებელი:Teimurazi gogoladze|Teimurazi gogoladze]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Teimurazi gogoladze|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Teimurazi gogoladze|წვლილი]]) 07:15, 12 მარტი 2025 (UTC) == ლევან კაჭარავა == მოგესალმებით, მოგმართავთ „ლევან კაჭარავა“ - ს ვიკიპედიის გვერდის განახლებასთან დაკავშირებით. მე, ლადო რიგვავა, გახლავართ, გარდაცვლილი ლევან კაჭარავას ოჯახის წარმომადგენელი. მათი თხოვნით, შევიტანე ცვლილებები მის გვერდზე და განვათავსე ლევან კაჭარავას ოჯახის მიერ შედგენილი ტექსტი. სამწუხაროდ, პიროვნება რომელმაც თავდაპირველად შეადგინა გვერდი, არ არის ხელმისაწვდომი და ვერ დაადასტურებს ცვლილებებს. ასევე არ დაუდასტურებიათ სხვა პირებს ვისაც აქვთ ამ გვერდთან შეხება. გთხოვთ შემატყობინოთ თუ არის შესაძლებელი რომ ლევან კაჭარავას გვერდი განახლდეს და მისი ოჯახის მიერ შემუშავებული შინაარსი ოფიციალურად გამოქვეყნდეს. მადლობა პატივისცემით ლადო რიგვავა == ლევან კაჭარავა - გვერდი == მოგესალმებით, მოგმართავთ „ლევან კაჭარავა“ - ს ვიკიპედიის გვერდის განახლებასთან დაკავშირებით. ერთხელ უკვე ვცადე დაკავშრება მაგრამ პასუხი არ მიმიღია. მე, ლადო რიგვავა, გახლავართ, გარდაცვლილი ლევან კაჭარავას ოჯახის წარმომადგენელი. მათი თხოვნით, შევიტანე ცვლილებები მის გვერდზე და განვათავსე ლევან კაჭარავას ოჯახის მიერ შედგენილი ტექსტი. სამწუხაროდ, პიროვნება რომელმაც თავდაპირველად შეადგინა გვერდი, არ არის ხელმისაწვდომი და ვერ დაადასტურებს ცვლილებებს. ასევე არ დაუდასტურებიათ სხვა პირებს ვისაც აქვთ ამ გვერდთან შეხება. გთხოვთ შემატყობინოთ თუ არის შესაძლებელი რომ ლევან კაჭარავას გვერდი განახლდეს და მისი ოჯახის მიერ შემუშავებული შინაარსი ოფიციალურად გამოქვეყნდეს. მადლობა პატივისცემით ლადო რიგვავა --[[მომხმარებელი:Lado Rigvava|Lado Rigvava]] ([[მომხმარებლის განხილვა:Lado Rigvava|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/Lado Rigvava|წვლილი]]) 06:10, 6 მაისი 2025 (UTC) == ახალი სტატია სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილი == გამარჯობა, დღეს შევქმენი ახალი სტატია ჩემი ბაბუის სევერიან (სერგო) ბერეკაშვილის შესახებ. შევეცადე ინფორმცია მომერგო ვიკიპედიას სტრუქტურა/სტილისთვის. ატვირთულია ფოტოც. მითითებულია ძირითადი წყაროც. თუ კი დამატებით საჭირო იქნება ჩემი მხრიდან რაიმე მონაცემის დამატება მზად ვარ თანამშრომლობისთვის. იმედი მაქვს სტატია გამოქვეყნებული იქნება. დიდი მადლობა წინასწარ. პატივისცემით, ფატი თოდუა — {{ხელმოუწერელი|ფატი თოდუა}} s8nv80mf6xv70nmx1dv5ausbhemjpzi 14 178801 4823502 3404443 2025-07-02T10:19:41Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823502 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Architecture of Cuba}} {{Commonscat|Architecture of Cuba}} [[კატეგორია:კუბა|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] 5c6s1mrmbaipxjkhg6wumvdrs20gnt2 14 185583 4823636 3573757 2025-07-02T10:48:19Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823636 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Literature of Sweden}} [[კატეგორია:შვედური კულტურა|ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] qs38ooz5ob8t8fy9enkve1grzq154jj 14 186040 4823603 3573712 2025-07-02T10:42:20Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823603 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Literature of Iceland}} {{Commonscat|Literature of Iceland}} [[კატეგორია:ისლანდიური კულტურა|ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] 19n6b5us3ftkr62a2xnxmq6jnvso3rx 14 187399 4823518 3499465 2025-07-02T10:22:03Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823518 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Architecture of Switzerland}} [[კატეგორია:შვეიცარია|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] h5aw8cu8w5i8s436n79elbj1tb2nrmz 14 190605 4823285 3413258 2025-07-02T06:58:34Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823285 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მექსიკური კინო|ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] r9m2h8a299mh4qhsy84f6xux9ix7ll5 14 196659 4823298 3786293 2025-07-02T07:00:05Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823298 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ბულგარული კულტურა]] akv4i2lxrp48h16pz9gas9s5f6ns239 14 196741 4823287 3609019 2025-07-02T06:58:45Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823287 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით|პ]] [[კატეგორია:პოლონეთი]] 99ihx05mtwlbcz4fanzmj0r8la0yqf0 14 197610 4823316 3785738 2025-07-02T07:02:57Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823316 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ბელგიური კულტურა]] a4cnel8nslq7o02vrysi0avxhzov3l0 14 203339 4823283 3413256 2025-07-02T06:57:48Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823283 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Films of Canada|კანადური ფილმები}} {{Commonscat|Films of Canada}} [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:კანადის კინემატოგრაფია|ფილმები]] odjtg3d0qtas2502i9wtifkef9opjna 14 206836 4823286 3413259 2025-07-02T06:58:41Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823286 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Films of the Netherlands}} [[კატეგორია:ნიდერლანდების კინემატოგრაფია]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] ba6ud57oyrpg7nq86antl96ukogxf8g 14 213035 4823435 3512794 2025-07-02T10:08:05Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823435 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Music of the United States}} [[კატეგორია:ინგლისურენოვანი მუსიკა]] [[კატეგორია:ხელოვნება აშშ-ში]] [[კატეგორია:ჩრდილოამერიკული მუსიკა]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] roxr91npmlf0qc4y7c745gq9f77exxd 14 218842 4823311 3413253 2025-07-02T07:01:51Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823311 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] d4t1f8z9vo9bqj8qz919lafwfcz7sn1 14 226046 4823320 3413262 2025-07-02T07:03:17Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823320 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] d4t1f8z9vo9bqj8qz919lafwfcz7sn1 14 233447 4823317 3413244 2025-07-02T07:03:02Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823317 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ბრაზილიური კულტურა|ფ]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] 4tx92eafldmcwxankon461ygj49d2zd 14 241656 4823404 3555531 2025-07-02T10:01:46Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823404 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:დისკოგრაფიები]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:კატეგორიები ინდივიდების მიხედვით]] jdfc4i4a7ssze3ivwjdx13687yty9z7 14 242600 4823306 3413241 2025-07-02T07:01:19Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823306 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ალჟირი|ფილმები]] 6xti77374fsd4b2h0hmthlkmd9eebod 14 244377 4823319 3413261 2025-07-02T07:03:13Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823319 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:რუმინეთი|ფ]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] 0ivg1w1kewedr8acib966brtibuuqu6 0 247180 4823071 4822935 2025-07-01T20:50:43Z გიო ოქრო 84301 [[Special:Contributions/91.151.136.146|91.151.136.146]]-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა [[User:გიო ოქრო|გიო ოქრო]]-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია 4276779 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მითური არსება |სახელი = მაქცია |სხვა სახელ(ებ)ი = |სურათი = Werwolf.png |ტიტრი = გრავიურა მაქციის თავდასხმაზე, [[ლუკას კრანახი უფროსი]], [[1512]] |მითოლოგია = |ჯგუფი = [[ლეგენდარული არსება]] |ქვეჯგუფი = [[ლიკანთროპი]] |მშობლები = |ქვეყანა = [[ინგლისი]] |რეგიონი = [[ამერიკა]], [[ევროპა]], [[აზია]], [[აფრიკა]] |ცხოვრება = |მსგავსი არსებები = უცხო სულები, [[ვამპირი]] }} '''მაქცია''' — მითური არსება, მგლის სენით დაწყევლილი ადამიანი, რომელიც ყოველთვე, სავსე მთვარის ჟამს იღებს მგლის მსგავსი ცხოველის სახეს. ადამიანი მაქციად სხვა მაქციის კბენით, მაქციის სისხლის ორგანიზმში მოხვედრით ან გარკვეული წყევლის შედეგად იქცევა. თავდაპირველად მაქცია დასავლეთ-ევროპული ფოლკლორის პერსონაჟი იყო, მაგრამ მსგავსი დამახასიათებელი ნიშნების არსებები თითქმის ყველა კულტურის მითოლოგიაში გვხვდება (მათ შორის დასავლეთ-ქართულ მითოლოგიაში, სადაც მოიხსენიებენ, როგორც „მგელკაცას“). გადმოცემის მიხედვით, მაქციის წყევლისგან გათავისუფლება შეუძლებელია. === '''ეტიმოლოგია''' === ტერმინი „მაქცია“ შუა საუკუნეებიდან (დაახ. XIV-XV) მოყოლებული გამოხატავდა მითურ, ტყიურ, საზარელ ურჩხულს. ხსენებული სიტყვა ძირითადა გხვდებოდა [[სვანეთი|სვანურ]] და დანარჩენ დასავლურ ზეპირსიტყვიერებაში. სახელის ორი სავარაუდო წარმოშობა არსებობს. ერთი ვერსიით, „მაქცია“ მომდინარეობს ჩრდილოსვანური მოსახლეობის დიალექტური სიტყვიდან „მაგცი“ რომელიც მგელს ნიშნავს. მეორე ვერსიით, სიტყვა „მაქცია“ უკავშირდება ქცევას, გადაქცევას, გარდასახვას. === '''ხალხური გადმოცემები''' === არსებობდა რამდენიმე ქართული შუასაუკუნოვანი ლეგენდა ტყის საშინელ არსებებზე, მათ შორის: [[ალი|ალებზე,]] [[ჭინკა|ჭინკებსა]] და [[ღამეული|ღამეულებზე.]] დასავლეთ საქართველოში ხშირად ყვებოდნენ ისტორიებს არსებაზე, რომლის ყმუილიც მხოლოდ სავსე მთვარის დროს ესმოდათ. გადმოცემის თანახმად, ეს უცნაური ცხოველი არ უნდა ყოფილიყო ჩვეულებრივი მგელი, რადგან ყმუილის ღამეს შინაურ პირუტყვსა და ცხვრებს ის არ ვნებდა. არსებობს გადმოცემები იმის შესახებ, რომ დასავლეთ საქართველოში [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირის]] დროსაც [[სავსე მთვარე|სავსემთვარეობისას]] ტყეებში დასახიჩრებულ ადამიანებს ნახულობდნენ. საბჭოეთში ცდილობდნენ მიეჩქმალათ ეს ამბები, რადგან [[ათეიზმი|ათეიზმის]] პროპაგანდის გამო, [[სტალინი]] ცდილობდა ხალხს შიში არ ჰქონოდა და ამ შიშს ისინი ისევ ეკლესიისკენ არ მიებრუნებინა. ასეა თუ ისე ამ საბჭოთა მკვლელობებზე ინფორმაციები მხოლოდ მოყოლით შემორჩა, რადგან საბჭოთა პრესამ ამ თემას მკაცრი ცენზურა დაადო. აღსანიშნავია რომ მსგავსი უცნაური მკვლელობები რომლებიც სავსე მთვარეს ემთხვეოდა [[მოსკოვი|მოსკოვის]] შორეულ გარეუბნებშიც ხდებოდა. თუმცა საბჭოეთი, რა თქმა უნდა, არც ამაზე წერდა. ბევრი თანამედროვე მეცნიერი მთვარესთან დაკავშირებულ უცნაურ ყმუილს მგლების პერიოდული გააქტიურებით ხსნის, რომელიც [[მთვარის ფაზები|მთვარის ფაზების]] გავლენით ხდებოდა, მაგრამ ფაქტია რომ ხალხს საუკუნეების განმავლობაში ეშინოდა რაღაცის, რაც მათ თავს ესხმოდა და რასაც ისინი ვერ ხედავდნენ მაგრამ რისი ხმაც მას კარგად ესმოდათ. მეოცე საუკუნის ბოლოს, ტერმინი „მაქცია“ დამკვიდრდა როგორც სასტიკი, სისხლისმსმელი ადამიანის სინონიმი, და რომლითაც ხშირად [[ამერიკელები|ამერიკელ]][[კაპიტალიზმი|კაპიტალისტებს]] მოიხსენიებდნენ. საბჭოთა პოლიტიკურ ტერმინოლოგიაში „მაქციებს“ ასევე უწოდებდნენ მეფისა და [[მონარქია|მონარქიული]] რეჟიმის წარმომადგენლებს. რაც შეეხება საქართველოში მაქციებისადმი თანამედროვე შეხედულებებს, ისინი მხოლოდ ფოლკლორში არსებობენ, მაგრამ 21-ე საუკუნეში ეს არსებები საკმაოდ ხშირად ჩნდებიან როგორც ფილმებში, ასევე სხვა ნებისმიერი სახის ნაწარმოებებში. == ლიტერატურა == {{Commons category|Werewolves|Werewolf}} *{{წიგნი|ავტორი=[[ზურაბ კიკნაძე|კიკნაძე ზ.]]|სათაური= ქართული მითოლოგია|გვერდები=122|გამომცემლობა= ბაკმი|წელი= 2007|ISBN=978-99940-27-10-1|ადგილი=თბილისი}} * {{cite book |author=Baring-Gould|first= Sabine |title=The Book of Werewolves: Being an Account of a Terrible Superstition|url=http://archive.org/details/thebookofwerewol05324gut|publisher=Smith, Elder & Co. |location=London |year= 1865}} [http://books.google.ca/books?id=MrAz3l7VrqMC&lpg=PT7&dq=sabine%20baring-gould%20the%20book%20of%20werewolves&pg=PP1#v=onepage&q=&f=true google books] * {{cite book |title=The Beast Within: A History of the Werewolf |url=https://archive.org/details/beastwithin0000doug |last=Douglas |first=Adam |year=1992 |publisher= Chapmans |location= London|isbn=0-380-72264-X }} * {{cite book |author=Goens|first= Jean |title=Loups-garous, vampires et autres monstres : enquêtes médicales et littéraires |url=http://archive.org/details/originofwerewolf00stewrich|publisher= CNRS Editions|location= Paris |year= 1993}} * Grimm, ''[[Deutsche Mythologie]]'', 4, ii. and iii. * Hertz, ''Der Werwolf'' (Stuttgart, 1862) * [[Claude Lecouteux|Lecouteux, Claude]], ''Fées, Sorcières et Loups-garous'', Éditions Imago, Paris (1992), trans. Clare Frock, ''Witches, Werewolves, and Fairies: Shapeshifters and Astral Doubles in the Middle Ages'', Inner Traditions International, Rochester, Vermont (2003), ISBN 0-89281-096-3 * Leubuscher, ''Über die Wehrwölfe'' (1850) * {{cite book |author=O'Donnell|first= Elliot |title=Werewolves|url=http://archive.org/details/werwolves26629gut|publisher= |location= |year= 1912}} * Otten, Charlotte (ed.), ''A Lycanthropy reader: werewolves in Western culture'', Syracuse University Press, 1986. * {{cite book |author=Sconduto|first= Leslie A. |title=Metamorphoses of the ''werewolf'': a literary study from antiquity through the Renaissance}} * {{cite book |author=Stewart|first= Caroline Taylor |title=The origin of the werewolf superstition|url=http://archive.org/details/originofwerewolf00stewrich|publisher= University of Missouri Studies|location= |year= 1909}} {{ქართული მითოლოგია}} [[კატეგორია:მაქციები|*]] [[კატეგორია:ქართული მითების პერსონაჟები]] pexx4v9jzm8gplllzcodxycqkt1k741 14 251022 4823293 3413239 2025-07-02T06:59:18Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823293 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ავსტრალია|ფილმები]] loi87zes8647pqy0k58fotttavd58u3 14 253285 4823312 3413254 2025-07-02T07:01:56Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823312 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ირლანდია|კინო]] bbf8ctzpwg7upoihq5yhgo7bazz41ee 14 254265 4823325 3413271 2025-07-02T07:03:42Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823325 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ჩინური კულტურა|ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] g6p6ww8njpk13pygkzuj1lf0iwm7nsd 14 264877 4823360 3587078 2025-07-02T07:08:53Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823360 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნების მიხედვით|გერმანია]] [[კატეგორია:გერმანიის პოლიტიკური ისტორია]] [[კატეგორია:აჯანყებები ევროპაში]] auagipbixuttwao8v7hqgrs9k5gg8sw 14 267116 4823294 3413240 2025-07-02T06:59:23Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823294 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ავსტრიული კულტურა|ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] q2ef5t23i9qda7y35amf93ic32yzazr 14 267670 4823289 3413269 2025-07-02T06:58:57Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823289 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:შვედური კულტურა]] ah36lsz1awn6f004uop3ww067820lbd 14 270662 4823195 4224761 2025-07-02T06:40:37Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823195 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Tourism in Azerbaijan}} {{catmain|აზერბაიჯანის ტურიზმი}} [[კატეგორია:ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით|აზერბაიჯანი]] [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით|აზერბაიჯანი]] [[კატეგორია:ევროპის ტურიზმი|აზერბაიჯანი]] [[კატეგორია:მომსახურების სფეროები აზერბაიჯანში]] 5csydvldvfwru0e4sm0w840q93iag8k 14 273934 4823321 3413266 2025-07-02T07:03:23Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823321 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Films of Hungary}} [[კატეგორია:უნგრული კინო|ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] 495lqv842c6mtyl03sjv7r2hej98y0e 0 276416 4823009 4814706 2025-07-01T16:20:11Z LNTG 164454 მომხმარებლის [[სპეციალური:წვლილი/37.61.112.171|37.61.112.171]] ცვლილებების გაუქმება (№4814706) 4823009 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = პეტარ მლადენოვი | სურათი= Petar Mladenov 1978.jpg | სურათის ზომა =250პქ | წარწერა სურათის ქვეშ= | ხელმოწერა = | დაბადების თარიღი = [[22 აგვისტო]], [[1936]] | დაბადების ადგილი= [[ტოშევცი]], [[ბულგარეთი]] | გარდაცვალების თარიღი = [[31 მაისი]], [[2000]] | გარდაცვალების ადგილი=[[სოფია]], [[ბულგარეთი]] | მოქალაქეობა = | ეროვნება = | საარჩევნო ოლქი = | მამა = | დედა = | მეუღლე = გალია მლადენოვა | შვილები= | განათლება = | პროფესია = | საქმიანობა = | რელიგია = | ჯილდოები = | პარტია = [[ბულგარეთის სოციალისტური პარტია]] | საიტი= | რიგი = [[ბულგარეთის პრეზიდენტი|ბულგარეთის 1-ლი პრეზიდენტი]] | თანამდებობა დაიკავა = [[3 აპრილი]], [[1990]] | თანამდებობა დატოვა =[[6 ივლისი]], [[1990]] | ვიცე-პრეზიდენტი = | პრეზიდენტი = | პრემიერ-მინისტრი = | წინამორბედი =თანამდებობა დაარსდა | მემკვიდრე = [[სტანკო ტოდოროვი]] | რიგი2 =[[ბულგარეთი]]ს კპ ცკ-ის გენერალური მდივანი | თანამდებობა დაიკავა2 = [[10 ნოემბერი]], [[1989]] | თანამდებობა დატოვა2= [[2 თებერვალი]], [[1990]] | წინამორბედი2 = [[ტოდორ ჟივკოვი]] | მემკვიდრე2 =თანამდებობა გაუქმდა | პრეზიდენტი2= | ვიცე-პრეზიდენტი2 = | პრემიერ-მინისტრი2= | რიგი3 = [[ბულგარეთი]]ს საგარეო საქმეთა მინისტრი | თანამდებობა დაიკავა3 = [[13 დეკემბერი]], [[1971]] | თანამდებობა დატოვა3 =[[24 ოქტომბერი]], [[1989]] | წინამორბედი3 = [[ივან ბაშევი]] | მემკვიდრე3 = [[ბოიკო დიმიტროვი]] | პრეზიდენტი3 = [[ტოდორ ჟივკოვი]] | პრემიერ-მინისტრი3= }} '''პეტარ მლადენოვი''' ({{lang-bg|Петър Младенов}}) — [[ბულგარეთი|ბულგარელი]] პოლიტიკოსი. [[ბულგარეთის სოციალისტური პარტია|სოციალისტური პარტიის]] წევრი. 18 წლის განმავლობაში ეკავა ბულგარეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის მინისტრის თანამდებობა ([[1971]]—[[1989]]). ბულგარეთის პირველი პრეზიდენტი ([[1989]]-[[1990]] წწ.), თანამდებობა დაიკავა [[ტოდორ ჟივკოვი]]ს გადადგომის შემდეგ. == ლიტერატურა == * Моно Попрангелов, "Пътуване през годините от Урбабинци до Тошевци", изд. "Даная Интернешънъл", 2007 * Емилия Христова, "Османските данъчни регистри като извор на данни за историята на с.Урбабинци/Тошевци и основа за генеалогични проучвания", изд. "Ancestry International", 2010 г. (стр. 13—41) * [http://pdfcast.org/pdf/1339702585 Османски данъчни регистри за с. Урбабинци]{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} (стр. 13—41) {{ბულგარეთის პრეზიდენტები}} {{DEFAULTSORT:მლადენოვი, პეტარ}} [[კატეგორია:ბულგარეთის პრეზიდენტები]] [[კატეგორია:ბულგარეთის საგარეო საქმეთა მინისტრები]] [[კატეგორია:დაბადებული 1936]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 2000]] iapou0yki0amc0onq1on6kmqtq0bv47 14 281622 4823300 3413250 2025-07-02T07:00:15Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823300 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ესტონური კინო|ფილმები]] 2i4u7dxmoz8pqpcwvc5ut1iqmdgea4f 0 287841 4823089 4245208 2025-07-01T22:24:52Z Bakir123 162049 4823089 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = ზლატკო ტომჩიჩი | სურათი= Zlatko Tomčić (cropped).jpg | სურათის ზომა = | წარწერა სურათის ქვეშ= | ხელმოწერა = | დაბადების თარიღი = [[10 ივლისი]], [[1945]] | დაბადების ადგილი= [[ზაგრები]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი= | მოქალაქეობა = | ეროვნება = | საარჩევნო ოლქი = | მამა = | დედა = | მეუღლე = | შვილები= | განათლება = | პროფესია = | საქმიანობა = | რელიგია = | ჯილდოები = | პარტია = [[ხორვატიის გლეხთა პარტია]] | საიტი= | რიგი = [[ხორვატიის პარლამენტი]]ს თავმჯდომარე | თანამდებობა დაიკავა =[[2 თებერვალი]], [[2000]] | თანამდებობა დატოვა = [[22 დეკემბერი]], [[2003]] | ვიცე-პრეზიდენტი = | პრეზიდენტი = | პრემიერ-მინისტრი = | წინამორბედი = [[ვლატკო პავლეტიჩი]] | მემკვიდრე = [[ვლადიმირ შექსი]] | რიგი2 = [[ხორვატიის პრეზიდენტი]]ს მოვალეობის შემსრულებელი | თანამდებობა დაიკავა2 =[[2 თებერვალი]], [[2000]] | თანამდებობა დატოვა2= [[18 თებერვალი]], [[2000]] | წინამორბედი2 = [[ვლატკო პავლეტიჩი]] | მემკვიდრე2 = [[სტიპე მესიჩი]] | პრეზიდენტი2= | ვიცე-პრეზიდენტი2 = | პრემიერ-მინისტრი2= | რიგი3 = | თანამდებობა დაიკავა3 = | თანამდებობა დატოვა3 = | წინამორბედი3 = | მემკვიდრე3 = | პრეზიდენტი3 = | პრემიერ-მინისტრი3= }} '''ზლატკო ტომჩიჩი''' ({{lang-hr|Zlatko Tomčić}}; დ. [[10 ივლისი]], [[1945]]) — [[ხორვატია|ხორვატიელი]] პოლიტიკოსი. ხორვატიის პარლამენტის თავმჯდომარე. == ბიოგრაფია == [[1995]] წელს აირჩიეს ხორვატიის პარლამენტში. [[2000]]-[[2003]] წლებში პარლამენტის თავმჯდომარე, ხოლო [[2000]] წლის 2-დან 18 თებერვლამდე პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელია. [[2005]] წლიდა ჩამოჭორდა პოლიტიკას. [[2011]] წლიდან ერთ-ერთი სამშენებლო ფირმის აღმასრულებელი დირექტორია. == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.sabor.hr/Default.aspx?sec=498 ZLATKO TOMČIĆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101203151528/http://www.sabor.hr/Default.aspx?sec=498 |date=2010-12-03 }} {{ხორვატიის პრეზიდენტები}} {{DEFAULTSORT:ტომჩიჩი, ზლატკო}} [[კატეგორია:ხორვატიის პარლამენტის თავმჯდომარეები]] [[კატეგორია:ხორვატიის პრეზიდენტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 10 ივლისი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1945]] ts5ev3f8v6pjae1ztst1q37vnwv8zpi 4823090 4823089 2025-07-01T22:25:05Z Bakir123 162049 4823090 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = ზლატკო ტომჩიჩი | სურათი= [[File:Zlatko Tomčić (cropped).jpg|200px]] | სურათის ზომა = | წარწერა სურათის ქვეშ= | ხელმოწერა = | დაბადების თარიღი = [[10 ივლისი]], [[1945]] | დაბადების ადგილი= [[ზაგრები]] | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი= | მოქალაქეობა = | ეროვნება = | საარჩევნო ოლქი = | მამა = | დედა = | მეუღლე = | შვილები= | განათლება = | პროფესია = | საქმიანობა = | რელიგია = | ჯილდოები = | პარტია = [[ხორვატიის გლეხთა პარტია]] | საიტი= | რიგი = [[ხორვატიის პარლამენტი]]ს თავმჯდომარე | თანამდებობა დაიკავა =[[2 თებერვალი]], [[2000]] | თანამდებობა დატოვა = [[22 დეკემბერი]], [[2003]] | ვიცე-პრეზიდენტი = | პრეზიდენტი = | პრემიერ-მინისტრი = | წინამორბედი = [[ვლატკო პავლეტიჩი]] | მემკვიდრე = [[ვლადიმირ შექსი]] | რიგი2 = [[ხორვატიის პრეზიდენტი]]ს მოვალეობის შემსრულებელი | თანამდებობა დაიკავა2 =[[2 თებერვალი]], [[2000]] | თანამდებობა დატოვა2= [[18 თებერვალი]], [[2000]] | წინამორბედი2 = [[ვლატკო პავლეტიჩი]] | მემკვიდრე2 = [[სტიპე მესიჩი]] | პრეზიდენტი2= | ვიცე-პრეზიდენტი2 = | პრემიერ-მინისტრი2= | რიგი3 = | თანამდებობა დაიკავა3 = | თანამდებობა დატოვა3 = | წინამორბედი3 = | მემკვიდრე3 = | პრეზიდენტი3 = | პრემიერ-მინისტრი3= }} '''ზლატკო ტომჩიჩი''' ({{lang-hr|Zlatko Tomčić}}; დ. [[10 ივლისი]], [[1945]]) — [[ხორვატია|ხორვატიელი]] პოლიტიკოსი. ხორვატიის პარლამენტის თავმჯდომარე. == ბიოგრაფია == [[1995]] წელს აირჩიეს ხორვატიის პარლამენტში. [[2000]]-[[2003]] წლებში პარლამენტის თავმჯდომარე, ხოლო [[2000]] წლის 2-დან 18 თებერვლამდე პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელია. [[2005]] წლიდა ჩამოჭორდა პოლიტიკას. [[2011]] წლიდან ერთ-ერთი სამშენებლო ფირმის აღმასრულებელი დირექტორია. == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.sabor.hr/Default.aspx?sec=498 ZLATKO TOMČIĆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101203151528/http://www.sabor.hr/Default.aspx?sec=498 |date=2010-12-03 }} {{ხორვატიის პრეზიდენტები}} {{DEFAULTSORT:ტომჩიჩი, ზლატკო}} [[კატეგორია:ხორვატიის პარლამენტის თავმჯდომარეები]] [[კატეგორია:ხორვატიის პრეზიდენტები]] [[კატეგორია:დაბადებული 10 ივლისი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1945]] 2hb3baopuz6134h8w7ei6pgt9dry92w 14 303112 4823504 3499453 2025-07-02T10:19:50Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823504 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Architecture of Moldova}} [[კატეგორია:მოლდოვა|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] 9qj2xe6tmsnv44ae7yjf9tlm3d7osez 0 304873 4823403 4738977 2025-07-02T10:01:10Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823403 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Szigetmainstage.jpg|მინი|[[სიგეტის ფესტივალი]], 2006 წელი.]] '''უნგრეთის მუსიკას''' დიდი წვლილი აქვს შეტანილი [[ხალხური მუსიკა|ხალხური]], [[პოპულარული მუსიკა|პოპულარული]] და [[კლასიკური მუსიკა|კლასიკური მუსიკის]] განვითარებაში. ხალხური მუსიკა [[უნგრელები]]სთვის წარმოადგენს ეროვნული იდენტობის ნაწილს და დიდი ადგილი უკავია [[უნგრეთი]]ს მუსიკაში.<ref>Broughton, pg. 159.</ref><ref>Szalipszki, pg.12.</ref> ის განსაკუთრებით ძლიერია [[საბოლჩ-სატმარ-ბერეგის მედიე]]ში და ისტორიული რეგიონის [[ტრანსდანუბია|ტრანსდანუბიის]] სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში. ყოველწლიური [[კარნავალი]] [[ბუშოიარაში]] რომელიც ქალაქ [[მოხაჩი|მოხაჩში]] ტარდება, უნგრეთის მასშტაბით ხალხური მუსიკის ყველაზე დიდი ღონისძიებაა. უნგრული კლასიკური მუსიკა დიდი ხნს განმავლობაში წარმოადგენდა ხალხური მუსიკიდან აღებული მოტივების ექსპერიმენტებს.<ref>Szabolcsi, ''The Specific Conditions of Hungarian Musical Development''</ref> უნგრეთის მაღალი კლასის წარმომადგენლები იყვნენ დასავლეთ ევროპის კულტურის გავლენის ქვეშ და ეროვნულ მოტივებზე შექმნილი მუსიკა პროვინციალიზმად ითვლებოდა. უნგრელმა [[კომპოზიტორი|კომპოზიტორებმა]] ეროვნული კლასიკური მუსიკის შექმნა XIX საუკუნის ბოლოს დაიწყეს.<ref name="Szabolcsi">[http://mek.oszk.hu/02100/02172/html/index.html Szabolcsi]</ref> ყველაზე ცნობილი უნგრელი კომპოზიტორები [[ბელა ბარტოკი]] და [[ზოლტან კოდაი]] მუსიკაში ეროვნულ მოტივებს აქტიურად იყენებენ. ბარტოკი ხალხურ მუსიკას მთლიან [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ ევროპაში]] აგროვებდა. კოდაი უფრო გამორჩეულად უნგრული მუსიკის შექმნით იყო დაინტერესებული. უნგრეთში [[კომუნიზმი|კომუნისტური]] რეჟიმის პერიოდში (1949–1989) იდეოლოგიური მიზეზებისთვის მუსიკის ცენზურა ხდებოდა. კომუნისტური ერის შემდეგ უნგრულმა მუსიკამ დაიწყო განვითარება. გამოჩენილი წარმომადგენლები ჰყავს [[ჯაზი|ჯაზში]]: [[მესაყვირე]] [[რუდოლფ ტომსიტსი]], პიანისტ-კომპოზიტორი [[კაროლი ბინდერი]]; მოდერნიზებულ უნგრულ ფოლკში: [[ფერენც სებო]] და [[მარტა სებესტიენი]]; [[როკ-მუსიკა|როკში]]: [[ილესი (ჯგუფი)|ილესი]], [[მეტრო (ჯგუფი)|მეტრო]] და [[ომეგა (ჯგუფი)|ომეგა]]. == ლიტერატურა == * {{cite book|author=Bartók, Béla|title=Hungarian Folk Music|publisher=Ams Pr|year=1981|isbn=0-404-16600-8}} * {{cite book|author=Dobszay, László|title=A History of Hungarian Music|url=https://archive.org/details/historyofhungari0000dobs|publisher=Corvina|year=1993|isbn=963-13-3498-8}} * {{cite book|author=Káldy, Gyula|title=History of Hungarian Music|publisher=Reprint Services Corp|year=1902|isbn=0-7812-0246-9}} * {{cite book |author=Kodály, Zoltán|title=Folk Music of Hungary|publisher=Barrie and Rockliff|year=1960}} * {{cite book|author=Sárosi, Bálint|title=Folk Music: Hungarian Musical Idiom|publisher=Corvina|year=1986|isbn=963-13-2220-3}} * {{cite book|author=Szemere, Anna|title=Up From the Underground: The Culture of Rock Music in Postsocialist Hungary|publisher=Penn State University Press|year=2001|isbn=0-271-02133-0}} * {{cite book|author=Szitha, Tünde|title=A magyar zene századai (The Centuries of the Hungarian Music)|publisher=Magus Kiado|year=2000|isbn=963-8278-68-4}} == რესურსები ინტერნეტში == {{Commons category|Music of Hungary}} * {{fr}} [http://www.ville-ge.ch/meg/musinfo_ph.php?what=pays=Hongrie&debut=0&bool=AND Audio clips: Traditional music of Hungary.] * {{en}} [http://www.magyarorszag.hu/angol/orszaginfo/kultura/zene/zene_a.html Hungarian music] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040813083312/http://www.magyarorszag.hu/angol/orszaginfo/kultura/zene/zene_a.html |date=2004-08-13 }} * {{en}} [http://www.cimbalom.nl/ Hungarian Folk Music Collection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191129020016/http://www.cimbalom.nl/ |date=2019-11-29 }} * {{en}} [http://www.youtube.com/playlist?list=FLpA6Ab8cA_jy-KsBYvq6yZA :Urban Hungarian music or Magyar Nóta] == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:უნგრული მუსიკა]] bh2wbjeh5z4es6rezakisxengr9l6b3 14 306990 4823324 3413270 2025-07-02T07:03:37Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823324 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ჩეხური კულტურა]] 6n18mqwj7uwnuuvf6z8fw5oqcrdnn1r 0 308024 4822995 4787550 2025-07-01T14:29:46Z HapHaxion 86848 4822995 wikitext text/x-wiki {{საფრანგეთის ადმინისტრაციული დაყოფა}} [[ფაილი:Outre-mer en.png|thumb|500px|საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები]] '''საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები''' ({{lang-fr|France d'outre-mer}}) — მთელი რიგი ტერიტორიები (უპირატესად [[კუნძული|კუნძულები]], კონტინენტალური [[საფრანგეთის გვიანა|საფრანგეთის გვიანის]] გარდა), რომელიც ეკუთვნის [[საფრანგეთი|საფრანგეთს]], და დაშორებულია მისი ძირითადი ევროპული ტერიტორიიდან. დღეისათვის ამ ტერიტორიებს აქვთ შემდეგი სტატუსი: * [[საფრანგეთის ზღვისიქითა დეპარტამენტი]] (''département et région d’outre-mer'', აბრევიატურა DOM, იშვიათად DROM) * [[საფრანგეთის ზღვისიქითა გაერთიანება]] (''collectivité d’outre-mer'', აბრევიატურა COM) * საფრანგეთის განსაკუთრებული სტატუსის მქონე ზღვისიქითა ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული წარმონაქმნი (''collectivité sui generis'') ადრე, როდესაც ჯერ კიდევ არსებობდა ზღვისიქითა ტერიტორიის სტატუსი (''territoire d’outre-mer''), [[ფრანგული ენა|ფრანგულად]] ყველა ამ სამფლობელოს ხშირად ეძახდნენ '''DOM-TOM''' (''départements d’outre-mer / territoires d’outre-mer''-ის აბრევიატურა). == ტერიტორიების ჩამონათვალი == === საფრანგეთის ზღვისიქითა დეპარტამენტები === * [[გვადელუპა]] (''la Guadeloupe'') * [[მაიოტა]] (''Mayotte'') * [[მარტინიკა]] (''la Martinique'') * [[რეიუნიონი]] (''la Réunion'') * [[საფრანგეთის გვიანა]] (''la Guyane'') === საფრანგეთის ზღვისიქითა გაერთიანებები === * [[სენ-ბართელმი]] (''Saint-Barthélemy'') * [[სენ-მარტენი]] (''Saint-Martin'') * [[სენ-პიერი და მიკელონი]] (''Saint-Pierre-et-Miquelon'') * [[უოლისი და ფუტუნა]] (''Wallis-et-Futuna'') * [[საფრანგეთის პოლინეზია]] (''la Polynésie française'') === საფრანგეთის განსაკუთრებული სტატუსის მქონე ზღვისიქითა ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული წარმონაქმნები === * [[კლიპერტონი]] (''Clipperton'') * [[ახალი კალედონია]] (''la Nouvelle-Calédonie'') * [[საფრანგეთის სამხრეთული და ანტარქტიდული ტერიტორია]] (''Terres australes et antarctiques françaises'', TAAF) === საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები === {| class="shortable wikitable" ! № !! დროშა !! გერბი !! ტერიტორია !! რეგიონი !! ფართობი<br />კმ² !! მოსახლეობა<br />(აღწერა) !! დედაქალაქი !! სტატუსი |- | 1 | [[ფაილი:Flag of Guadeloupe (local).svg|50px]] | [[ფაილი:Coat of arms of Guadeloupe.svg|50px]] | [[გვადელუპა]] | [[კარიბის ზღვა]] | align="right" | 1628 | align="right" | 404 635<br />(2011) | [[ბას-ტერი]] | [[საფრანგეთის ზღვისიქითა დეპარტამენტი]] |- | 2 | [[ფაილი:Drapeau aux serpents de la Martinique.svg|50px]] | [[ფაილი:Coat_of_arms_of_Martinique.svg|50px]] | [[მარტინიკა]] | [[კარიბის ზღვა]] | align="right" | 1128 | align="right" | 392 291<br />(2011) | [[ფორ-დე-ფრანსი]] | [[საფრანგეთის ზღვისიქითა დეპარტამენტი]] |- | 3 | [[ფაილი:Flag of France.svg|50px]] | [[ფაილი:Blason Réunion DOM.svg|50px]] | [[რეიუნიონი]] | [[ინდოეთის ოკეანე]] | align="right" | 2512 | align="right" | 828 581<br />(2011) | [[სენ-დენი (რეიუნიონი)|სენ-დენი]] | [[საფრანგეთის ზღვისიქითა დეპარტამენტი]] |- | 4 | [[ფაილი:Flag_of_French_Guiana.svg|border|50px]] | [[ფაილი:Blason de la Guyane.svg|50px]] | [[საფრანგეთის გვიანა]] | [[სამხრეთი ამერიკა]] | align="right" | 91 000 | align="right" | 237 549<br />(2011) | [[კაიენა]] | [[საფრანგეთის ზღვისიქითა დეპარტამენტი]] |- | 5 | [[ფაილი:Flag_of_Mayotte_(local).svg|50px]] | [[ფაილი:Coat of Arms of Mayotte.svg|50px]] | [[მაიოტა]] | [[ინდოეთის ოკეანე]] | align="right" | 374 | align="right" | 212 645<br />(2012) | [[მამუცუ]] | [[საფრანგეთის ზღვისიქითა დეპარტამენტი]]<ref>2011 წლის 31 მარტიდან</ref> |- | 6 | [[ფაილი:Flag of French Polynesia.svg|50px]] | [[ფაილი:Coat of arms of French Polynesia.svg|50px]] | [[საფრანგეთის პოლინეზია]] | [[წყნარი ოკეანე]] | align="right" | 4167 | align="right" | 268 270<br />(2012) | [[პაპეეტე]] | [[საფრანგეთის ზღვისიქითა გაერთიანება]] |- | 7 | [[ფაილი:Flag of Wallis and Futuna.svg|50px]] | [[ფაილი:BlasonWallisetFutuna.svg|50px]] | [[უოლისი და ფუტუნა]] | [[წყნარი ოკეანე]] | align="right" | 274 | align="right" | 12 197<br />(2013) | [[მატა-უტუ]] | [[საფრანგეთის ზღვისიქითა გაერთიანება]] |- | 8 | [[ფაილი:Flag of Saint-Pierre and Miquelon.svg|50px]] | [[ფაილი:Coat of arms of Saint Pierre and Miquelon.svg|50px]] | [[სენ-პიერი და მიკელონი]] | [[ჩრდილოეთი ამერიკა]] | align="right" | 242 | align="right" | 6080<br />(2011) | [[სენ-პიერი (ქალაქი)|სენ-პიერი]] | [[საფრანგეთის ზღვისიქითა გაერთიანება]] |- | 9 | [[ფაილი:Flag_of_France.svg|50px]] | [[ფაილი:St Martin Coat.png|50px]] | [[სენ-მარტენი]] | [[კარიბის ზღვა]] | align="right" | 53 | align="right" | 36 286<br />(2011) | [[მარიგო (სენ-მარტენი)|მარიგო]] | [[საფრანგეთის ზღვისიქითა გაერთიანება]] |- | 10 | [[ფაილი:Flag of Saint Barthelemy.svg|50px]] | [[ფაილი:Blason St Barthélémy TOM entire.svg|50px]] | [[სენ-ბართელმი]] | [[კარიბის ზღვა]] | align="right" | 21 | align="right" | 9035<br />(2011) | [[გუსტავია]] | [[საფრანგეთის ზღვისიქითა გაერთიანება]] |- | 11 | [[ფაილი:Flag_of_New_Caledonia.svg|50px]] | [[ფაილი:NC Armoires.gif|50px]] | [[ახალი კალედონია]] | [[წყნარი ოკეანე]] | align="right" | 18 575 | align="right" | 245 580<br />(2009) | [[ნუმეა]] | [[საფრანგეთის განსაკუთრებული სტატუსის მქონე ზღვისიქითა ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული წარმონაქმნი]] |- | 12 | [[ფაილი:Flag of the French Southern and Antarctic Lands.svg|50px]] | [[ფაილი:Armoiries des Terres australes et antarctiques françaises.svg|50px]] | [[საფრანგეთის სამხრეთული და ანტარქტიდული ტერიტორია]] | [[ინდოეთის ოკეანე]] | align="right" | 439 672 | align="right" | 0<br />(2011) | [[პორტ-ო-ფრანსე]] | [[საფრანგეთის განსაკუთრებული სტატუსის მქონე ზღვისიქითა ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული წარმონაქმნი]] |- | 13 | [[ფაილი:Flag of France.svg|50px]] | [[ფაილი:Armoiries république française.svg|50px]] | [[კლიპერტონი]] | [[წყნარი ოკეანე]] | align="right" | 9 | align="right" | 0<br />(2011) | - | [[საფრანგეთის განსაკუთრებული სტატუსის მქონე ზღვისიქითა ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული წარმონაქმნი]] |- | | | | სულ | | align="right" | 559 655 | align="right" | 2 653 149 | | |} ყველა 13 ტერიტორიის ფართობის საერთო ჯამი შეადგენს 559 655 კმ²-ს ([[ადელის მიწა|ადელის მიწის]] გარდა — 127 655 კმ²-ს), ხოლო მოსახლეობის ჯამი 2 653 149 ადამიანს. == ტერიტორიული პრეტენზიები == * [[მადაგასკარი]] პრეტენზიას აცხადებს [[ბასას-და-ინდია]]ს, [[გლორიოსი (კუნძულები)|გლორიოსის]], [[ევროპა (კუნძული)|ევროპის]], [[ჟუან-დი-ნოვა]]ს კუნძულებზე, რომლებიც შედიან [[ეპარსეს კუნძულები]]ს შემადგენლობაში, რომელიც საფრანგეთის განსაკუთრებული სტატუსის მქონე ზღვისიქითა ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული წარმონაქმნია. * [[კომორის კუნძულების კავშირი]] პრეტენზიას აცხადებს კუნძულ [[მაიოტა]]ზე (მაორე), რომელსაც აქვს საფრანგეთის «ზღვისიქითა დეპარტამენტის» სტატუსი. * [[სურინამი]] (ყოფილი ჰოლანდიის გვიანა) პრეტენზიას აცხადებს [[საფრანგეთის გვიანა]]ს გარკვეულ ტერიტორიაზე, რომელიც საფრანგეთის ყველაზე დიდი ზღვისიქითა დეპარტამენტია. * [[მავრიკი]] 1990 წლიდან აწარმოებს მოლაპარაკებებს [[ტრომელინი]]ს კუნძულის (დღეისთვის ეკუთვნის საფრანგეთს) დასაბრუნებლად. ასევე არსებობს პრინციპული შეთანხმება კუნძულის და მის ირგვლივ არსებული საზღვაო სივრცის ერთობლივი მართვის შესახებ. * [[ვანუატუ]]ს რესპუბლიკა პრეტენზიას აცხადებს [[ახალი კალედონია|ახალი კალედონიის]] კუთვნილ მეტიუს და ჰანტერის კუნძულებზე. * საერთაშორისო თანამეგობრობა [[შეთანხმება ანტარქტიდის შესახებ|ანტარქტიდის შესახებ შეთანხმების]] საფუძველზე არ სცნობს საფრანგეთის ტერიტორიულ უფლებებს ანტარქტიკის სექტორში მდებარე [[ადელის მიწა]]ზე, რომელიც საფრანგეთმა ჩართო [[საფრანგეთის სამხრეთული და ანტარქტიდული ტერიტორია|სამხრეთული და ანტარქტიდული ტერიტორიის]] შემადგენლობაში. ==დამატებითი ლიტერატურა== * Robert Aldrich and John Connell, ''France's Overseas Frontier'', Cambridge University Press, 1992 * Frédéric Monera, L'idée de République et la jurisprudence du Conseil constitutionnel - Paris : L.G.D.J., 2004 [http://www.fnac.com/Shelf/article.asp?PRID=1601897&Mn=2&Ra=-1&To=0&Nu=2&Fr=3] [http://www.lgdj.fr/rech_rapide.php?_Sess=c22f5de9dee93f9554d169596caad970&_Mots=monera&_TypeCode=] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060923201826/http://www.lgdj.fr/rech_rapide.php?_Sess=c22f5de9dee93f9554d169596caad970&_Mots=monera&_TypeCode= |date=2006-09-23 }}; ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.outre-mer.gouv.fr/outremer/front?id=outremer/decouvrir_outre_mer ოფიციალური საიტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051012070337/http://www.outre-mer.gouv.fr/outremer/front?id=outremer%2Fdecouvrir_outre_mer |date=2005-10-12 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{საფრანგეთის თემები}} [[კატეგორია:საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები| ]] b1qpxbkirom0xy5d4oadugk6itikt78 14 314658 4823284 3413257 2025-07-02T06:57:53Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823284 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიტვური კინო|ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] 5dxbwuevaxchqyjym9wm74o3v13zf8r 0 319474 4822996 4813159 2025-07-01T14:29:57Z HapHaxion 86848 4822996 wikitext text/x-wiki {{განახლება}}{{გასაწმენდი}} == ქვეყნები და ტერიტორიები მოსახლეობის მიხედვით == სიაში მოცემულია [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის]] წევრი და გაეროს გენერალური ასამბლეის დამკვირვებლის სტატუსით მყოფი ქვეყნები. შენიშვნა: ყველა დამოკიდებული ტერიტორია ან ქვეყანა, რომლებიც სუვერენული სახელმწიფოს ნაწილები არიან ნაჩვენებია ''კურსივით''. {| class="wikitable sortable" style="text-align:right" |- !data-sort-type="number"|ადგილი!!ქვეყანა (ან დამოკიდებული ტერიტორია)!!მოსახლეობა!!თარიღი!!მსოფლიო მოსახლეობის %!!class=unsortable| |- |1 | style="text-align:left;" |{{დროშა|ჩინეთი}}<ref group="შენიშვნა">მონაცემები მოცემულია [[კონტინენტური ჩინეთი]]ს მიხედვით, ჩინეთის სპეციალური ადმინისტრაციული რეგიონების [[ჰონგ-კონგი]]ს და [[მაკაო]]ს გარეშე.</ref> |1 861 000 000 |24 თებერვალი, 2023 |18.32% | style="text-align:left;" |National population clock<ref>{{Cite web|url=http://data.stats.gov.cn/english/|title=National Data|website=data.stats.gov.cn|access-date=2019-11-22}}</ref> |- |2 | style="text-align:left;" |{{დროშა|ინდოეთი}} |1 428 000 000 |24 თებერვალი, 2023 |17.79% | style="text-align:left;" |National population clock<ref>{{Cite web|url=https://data.gov.in/|title=data.gov.in|website=data.gov.in}}</ref> |- |3 |style="text-align:left;"|{{დროშა|ამერიკის შეერთებული შტატები}}<ref group="შენიშვნა">Population of the [[States of the United States|50 states]] and the [[District of Columbia]].</ref> |332 635 846 |24 თებერვალი, 2020 |4.24% |style="text-align:left;"|National population clock<ref>{{Cite web|url=https://www.census.gov/popclock/|title=Population Clock|website=www.census.gov}}</ref> |- |4 |style="text-align:left;"|{{დროშა|ინდონეზია}} |266 911 900 |1 ივლისი, 2019 |3.44% |style="text-align:left;"|National annual projection<ref>{{Cite web|url=https://www.bps.go.id/|title=Badan Pusat Statistik|website=www.bps.go.id}}</ref> |- |4 | style="text-align:left;" |{{flaglist|ნიგერია}} |230 657 758 |1 ივლისი, 2019 |2.59% | style="text-align:left;" |UN projection<ref name="unpop">{{Cite web|url=https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx|title=World Population Prospects 2019|author=United Nations|accessdate=2020-02-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210227235642/https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx|archivedate=2021-02-27}}</ref> |- |5 |style="text-align:left;"|{{flaglist|პაკისტანი}} |218 730 520 |24 თებერვალი, 2020 |2.82% |style="text-align:left;"|2017 წლის აღწერა<ref>{{Cite web|url=http://www.pbscensus.gov.pk/|title=PROVISIONAL SUMMARY RESULTS OF 6TH POPULATION AND HOUSING CENSUS-2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171015113737/http://www.pbscensus.gov.pk/|archive-date=2017-10-15|accessdate=2020-02-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171015113737/http://www.pbscensus.gov.pk/|archivedate=2017-10-15}}</ref> |- |6 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ბრაზილია}} |211 169 019 |24 თებერვალი, 2020 |2.72% |style="text-align:left;"|National population clock<ref>{{Cite web|url=https://www.ibge.gov.br/apps/populacao/projecao/index.html|title=IBGE &#124; Projeção da população|website=www.ibge.gov.br}}</ref> |- |8 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ბანგლადეში}} |168 158 132 |24 თებერვალი, 2020 |2.16% |style="text-align:left;"|National population clock<ref>{{Cite web|url=http://www.bbs.gov.bd/Home.aspx|title=Bangladesh Bureau of Statistics|date=September 4, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110904045106/http://www.bbs.gov.bd/Home.aspx|archive-date=2011-09-04|accessdate=2015-09-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110904045106/http://www.bbs.gov.bd/Home.aspx|archivedate=2011-09-04}}</ref> |- |9 |style="text-align:left;"|{{flaglist|რუსეთი}}<ref group="შენიშვნა">The population of [[Russia]] includes [[Crimea]] and [[Sevastopol]]; (see [http://demoscope.ru/weekly/app/popclock/popclock.php] – Official population clock).</ref> |146 780 720 |1 ივლისი, 2019 |1.89% |style="text-align:left;"|PopulationPyramid.net |- |10 |style="text-align:left;"|{{flaglist|მექსიკა}} |130 222 814 |5 მაისი 2017 |1.74% |style="text-align:left;"|PopulationPyramid.net |- |11 |style="text-align:left;"|{{flaglist|იაპონია }} |126 045 211 |5 მაისი 2017 |1.66% |style="text-align:left;"|PopulationPyramid.net |- |12 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ეთიოპია}} |104 344 901 |5 მაისი 2017 |1.4% |style="text-align:left;"|PopulationPyramid.net |- |13 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ფილიპინები}} |103 796 831 |5 მაისი 2017 |1.28% |style="text-align:left;"|PopulationPyramid.net |- |14 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ვიეტნამი}} |95 414 639 |5 მაისი 2017 |1.24% |style="text-align:left;"|PopulationPyramid.net |- |15 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ეგვიპტე}} |95 215 101 |5 მაისი 2017 |1.23% |style="text-align:left;"|PopulationPyramid.net |- |16 |style="text-align:left;"|{{flaglist|კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა}} |82 242 685 |5 მაისი 2017 |1.12% |style="text-align:left;"|PopulationPyramid.net |- |17 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ირანი}} |80,945,18 |5 მაისი 2017 |1.08% |style="text-align:left;"|PopulationPyramid.net |- |18 |style="text-align:left;"|{{flaglist|გერმანია}} |80,636,124 |5 მაისი 2017 |1.07% |style="text-align:left;"|PopulationPyramid.net |- |19 |style="text-align:left;"|{{flaglist|თურქეთი}} |80,417,525 |5 მაისი 2017 |1.06% |style="text-align:left;"|PopulationPyramid.net |- |20 |style="text-align:left;"|{{flaglist|საფრანგეთი}}<ref group="შენიშვნა">It not only refers to the population of European or Metropolitan France, but it aso includes the overseas departments (in [[French language|French]], ''(Départements d'outre-mer,'' DOM), which are French Guiana ''(Guyane)'': 239,648, Guadeloupe: 403,314, Martinique: 388,364 and Réunion: 833,944[http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/france-departements.asp?annee=2012#top]. The overseas collectivities ''(Collectivités d'outre-mer'', COM) are also included: French Polynesia ''(Polynésie française)'': 274,217[http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?ref_id=populegalescom&page=recensement/populegalescom/popsubpolynesie.htm], New Caledonia ''(Nouvelle-Calédonie)'': 320,595[http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?ref_id=populegalescom&page=recensement/populegalescom/popprovincenouvellecaledonie.htm], Saint-Barthélemy: 9,269[http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/com.asp?dep=977], Saint Martin: 36,522[http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/com.asp?dep=978], Saint Pierre and Miquelon ''(Saint-Pierre-et-Miquelon)'': 6,299[http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/com.asp?dep=975], Wallis and Futuna ''(Wallis-et-Futuna)'': 12,867[http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?ref_id=populegalescom&page=recensement/populegalescom/popcircwallisetfutuna.htm]and Mayotte: 217,091[http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?ref_id=populegalescom&page=recensement/populegalescom/popcommayotte.htm] the combined population of the overseas department and collectivities is 2,742,000 with the population of metropolitan France 64,345,000 [http://www.insee.fr/fr/bases-de-donnees/bsweb/serie.asp?idbank=000436387] the total population of [[France]] stood at 67,087,000.</ref> |66,237,000 |1 სექტემბერი, 2015 |0.91% |style="text-align:left;"|[http://www.insee.fr/fr/bases-de-donnees/bsweb/serie.asp?idbank=001641607 Monthly official estimate] |- |21 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ტაილანდი}} |65,104,000 |1 ივლისი, 2015 |0.9% |style="text-align:left;"|[http://www.ipsr.mahidol.ac.th/ipsrbeta/en/Gazette.aspx Official annual projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150629165431/http://www.ipsr.mahidol.ac.th/ipsrbeta/en/Gazette.aspx |date=2015-06-29 }} |- |22 |style="text-align:left;"|{{flaglist|გაერთიანებული სამეფო}} |64,800,000 |1 ივლისი, 2015 |0.89% |style="text-align:left;"|[http://www.ons.gov.uk/ons/rel/pop-estimate/population-estimates-for-uk--england-and-wales--scotland-and-northern-ireland/mid-2014/rft---mid-2014-population-estimates-analysis-tool.zip Annual official estimate] |- |23 |style="text-align:left;"|{{flaglist|იტალია}} |60,725,000 |30 აპრილი, 2015 |0.83% |style="text-align:left;"|[http://demo.istat.it/bilmens2015gen/index.html Monthly official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161103161813/http://demo.istat.it/bilmens2015gen/index.html |date=2016-11-03 }} |- |24 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა}} |54,956,900 |1 ივლისი, 2015 |0.76% |style="text-align:left;"|[http://www.statssa.gov.za/publications/P0302/P03022015.pdf Annual official estimate] |- |25 |style="text-align:left;"|{{flaglist|მიანმარი}} |53,897,000 |1 ივლისი, 2015 |0.74% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |26 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ტანზანია}} |53,470,000 |1 ივლისი, 2015 |0.74% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |27 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სამხრეთი კორეა}} |51,465,228 |1 აგვისტო, 2015 |0.71% |style="text-align:left;"|[http://rcps.egov.go.kr:8081/jsp/stat/ppl_stat_jf.jsp Monthly official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110303195830/http://rcps.egov.go.kr:8081/jsp/stat/ppl_stat_jf.jsp |date=2011-03-03 }} |- |28 |style="text-align:left;"|{{flaglist|კოლუმბია}} |48,324,700 |28 სექტემბერი, 2015 |0.664% |style="text-align:left;"|[http://www.dane.gov.co/reloj/reloj_animado.php Official population clock] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120114091321/http://www.dane.gov.co/reloj/reloj_animado.php |date=2012-01-14 }} |- |29 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ესპანეთი}} |46,439,864 |1 იანვარი, 2015 |0.64% |style="text-align:left;"|[http://www.ine.es/inebaseDYN/cp30321/cp_inicio.htm Official estimate] |- |30 |style="text-align:left;"|{{flaglist|კენია}} |46,050,000 |1 ივლისი, 2015 |0.63% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |31 |style="text-align:left;"|{{flaglist|არგენტინა}} |43,131,966 |1 ივლისი, 2015 |0.59% |style="text-align:left;"|[http://www.indec.mecon.ar/nuevaweb/cuadros/2/proyeccionesyestimaciones_nac_2010_2040.pdf Official annual projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140912104325/http://www.indec.mecon.ar/nuevaweb/cuadros/2/proyeccionesyestimaciones_nac_2010_2040.pdf |date=2014-09-12 }} |- |32 |style="text-align:left;"|{{flaglist|უკრაინა}}<ref group="შენიშვნა">Not including [[Crimea]] and [[Sevastopol]].</ref> |42,813,557 |1 აგვისტო, 2015 |0.59% |style="text-align:left;"|[http://database.ukrcensus.gov.ua/PXWEB2007/eng/news/op_popul_e.asp Monthly official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160808023040/http://database.ukrcensus.gov.ua/PXWEB2007/eng/news/op_popul_e.asp |date=2016-08-08 }} |- |33 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ალჟირი}} |39,500,000 |1 იანვარი, 2015 |0.54% |style="text-align:left;"|[http://www.ons.dz/-Demographie-.html Official annual projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120306220607/http://www.ons.dz/-Demographie-.html |date=2012-03-06 }} |- |34 |style="text-align:left;"|{{flaglist|პოლონეთი}} |38,484,000 |31 დეკემბერი, 2014 |0.53% |style="text-align:left;"|[http://stat.gov.pl/en/basic-data/ Official estimate] |- |35 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სუდანი}} |38,435,252 |1 ივლისი, 2015 |0.53% |style="text-align:left;"|[http://cbs.gov.sd/en/files.php?id=7#&panel1-1 Official annual projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141113142840/http://cbs.gov.sd/en/files.php?id=7#&panel1-1 |date=2014-11-13 }} |- |36 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ერაყი}} |36,004,552 |1 ივლისი, 2014 |0.5% |style="text-align:left;"|[http://www.mofamission.gov.iq/nld/ab/articledisplay.aspx?gid=1&id=14075 Official annual projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140208014232/http://www.mofamission.gov.iq/ |date=2014-02-08 }} |- |37 |style="text-align:left;"|{{flaglist|კანადა}} |35,749,600 |1 აპრილი, 2015 |0.49% |style="text-align:left;"|[http://www.statcan.gc.ca/start-debut-eng.html Official estimate] |- |38 |style="text-align:left;"|{{flaglist|უგანდა}} |34,856,813 |28 აგვისტო, 2014 |0.48% |style="text-align:left;"|[http://www.ubos.org/onlinefiles/uploads/ubos/NPHC/NPHC%202014%20PROVISIONAL%20RESULTS%20REPORT.pdf Preliminary 2014 census result] |- |39 |style="text-align:left;"|{{flaglist|მაროკო}}<ref group="შენიშვნა">It ''excludes'' the population of the [[disputed territory]] of the [[Western Sahara]] (the so-called [[Sahrawi Arab Democratic Republic]]). If it was included, the [[Morocco|Moroccan]] September 2014 census would result in 33,848,242 inhabitants.</ref> |33,337,529 |1 სექტემბერი, 2014 |0.46% |style="text-align:left;"|[http://www.hcp.ma/downloads/RGPH-2014_t17441.html Preliminary 2014 census result] |- |40 |style="text-align:left;"|{{flaglist|საუდის არაბეთი}} |31,521,418 |1 ივლისი, 2015 |0.43% |style="text-align:left;"|[http://www.cdsi.gov.sa/pdf/PopulationEstimates2010-2025-admareas.pdf Official annual projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160509155043/http://www.cdsi.gov.sa/ar/indicators/1 |date=2016-05-09 }} |- |41 |style="text-align:left;"|{{flaglist|პერუ}} |31,151,643 |1 ივლისი, 2015 |0.43% |style="text-align:left;"|[http://www.inei.gob.pe/media/MenuRecursivo/Cap03020.xls Official annual projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924034728/http://www.inei.gob.pe/media/MenuRecursivo/Cap03020.xls |date=2015-09-24 }} |- |42 |style="text-align:left;"|{{flaglist|უზბეკეთი}} |31,022,500 |1 იანვარი, 2015 |0.43% |style="text-align:left;"|[http://www.stat.uz/ Official estimate] |- |43 |style="text-align:left;"|{{flaglist|მალაიზია}} |30,719,000 |28 სექტემბერი, 2015 |0.422% |style="text-align:left;"|[http://www.statistics.gov.my Official population clock] |- |44 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ვენესუელა}} |30,620,404 |1 ივლისი, 2015 |0.42% |style="text-align:left;"|[http://www.ine.gov.ve/documentos/Demografia/SituacionDinamica/Proyecciones/xls/Nacional.xls Official annual projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190403071317/http://www.ine.gov.ve/documentos/Demografia/SituacionDinamica/Proyecciones/xls/Nacional.xls |date=2019-04-03 }} |- |45 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ნეპალი}} |28,037,904 |1 ივლისი, 2015 |0.39% |style="text-align:left;"|[http://cbs.gov.np/wp-content/uploads/2014/10/Population-Projection-2011-2031.pdf Official annual projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150425141819/http://cbs.gov.np/wp-content/uploads/2014/10/Population-Projection-2011-2031.pdf |date=2015-04-25 }} |- |46 |style="text-align:left;"|{{flaglist|განა}} |27,043,093 |1 ივლისი, 2014 |0.37% |style="text-align:left;"|[http://www.statsghana.gov.gh/docfiles/2010phc/National%20Population%20Projection_2010%20to%202014.pdf Official annual projection]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140801150513/http://www.statsghana.gov.gh/docfiles/2010phc/National%20Population%20Projection_2010%20to%202014.pdf |date=2014-08-01 }} |- |47 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ავღანეთი}} |26,023,100 |2013-2014 |0.36% |style="text-align:left;"|[http://cso.gov.af/Content/files/Population(3).pdf Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150909120943/http://cso.gov.af/Content/files/Population(3).pdf |date=2015-09-09 }} |- |48 |style="text-align:left;"|{{flaglist|იემენი}} |25,956,000 |1 ივლისი, 2014 |0.36% |style="text-align:left;"|[http://www.cso-yemen.org/publiction/yearbook2011/population.xls Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121009023840/http://www.cso-yemen.org/publiction/yearbook2011/population.xls |date=2012-10-09 }} |- |49 |style="text-align:left;"|{{flaglist|მოზამბიკი}} |25,727,911 |1 ივლისი, 2015 |0.35% |style="text-align:left;"|[http://www.ine.gov.mz/estatisticas/estatisticas-demograficas-e-indicadores-sociais/projeccoes-da-populacao/populacao-projectada-por-distritos-maputo-cidade-2007_2040.xls/at_download/file Annual official projection] |- |50 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ჩრდილოეთი კორეა}} |25,155,000 |1 ივლისი, 2015 |0.35% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |51 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ანგოლა}} |24,383,301 |16 მაისი, 2014 |{{#expr: 24383301/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.ine.gov.ao Preliminary 2014 census result] |- |52 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ავსტრალია}} |23,911,000 |28 სექტემბერი, 2015 |style="text-align:left;"|[http://www.abs.gov.au/AUSSTATS/abs@.nsf/Web+Pages/Population+Clock?opendocument Official population clock] |- |53 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ტაივანი}}<ref group="შენიშვნა">[[Political status of Taiwan|Partially recognized state]], claimed by the [[People's Republic of China]] as one of its provinces. [[Taiwan]] (Republic of China) also includes the minor islands of [[Kinmen]], [[Matsu Islands|Matsu]], [[Pescadores]], etc.</ref> |23,461,708 |31 ივლისი, 2015 |{{#expr: 23461708/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://eng.stat.gov.tw/point.asp?index=9 Monthly official estimate] |- |54 |align=left|{{flaglist|სირია}} |{{formatnum: {{#expr: (22911159+1519*{{Age in days|2014|11|10}}) round 0}}}} |{{CURRENTDAY}} მაისი, {{CURRENTYEAR}} |{{#expr: (22911159+1519*{{Age in days|2014|11|10}})/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.cbssyr.sy/index-EN.htm Official population clock] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151008101348/http://www.cbssyr.sy/index-EN.htm |date=2015-10-08 }}<ref group="შენიშვნა">Projection made before civil war. Casualties are estimated at well over [http://www.washingtonpost.com/blogs/worldviews/wp/2014/12/03/200000-dead-why-syrias-rising-death-toll-is-so-divisive 200,000] until the end of November 2014.</ref> |- |55 |style="text-align:left;"|{{flaglist|კამერუნი}} |23,344,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 23344000/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |56 |style="text-align:left;"|{{flaglist|კოტ-დ’ივუარი}} |22,671,331 |15 მაისი, 2014 |{{#expr: 22671331/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.ins.ci/n/index.php?option=com_content&view=article&id=19&Itemid=27 Preliminary 2014 Census Result] |- |57 |style="text-align:left;"|{{flaglist|მადაგასკარი}} |22,434,363 |1 ივლისი, 2014 |{{#expr: 22434363/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://instat.mg/madagascar-en-chiffres/#demographie Annual official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160116040245/http://instat.mg/madagascar-en-chiffres/#demographie |date=2016-01-16 }} |- |58 |style="text-align:left;"|{{flaglist|შრი-ლანკა}} |20,675,000 |1 ივლისი, 2014 |{{#expr: 20675000/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.statistics.gov.lk/PopHouSat/VitalStatistics/MidYearPopulation/Mid-year%20population%20by%20district.pdf Official Estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190604210342/http://www.statistics.gov.lk/PopHouSat/VitalStatistics/MidYearPopulation/Mid-year%20population%20by%20district.pdf |date=2019-06-04 }} |- |59 |style="text-align:left;"|{{flaglist|რუმინეთი}} |19,942,642 |1 იანვარი, 2014 |{{#expr: 19942642/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.insse.ro/cms/files/statistici/comunicate/com_anuale/populatie/PopRez2014r.pdf Annual official estimate] |- |60 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ნიგერი}} |19,899,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 19899000/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |61 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ბურკინა-ფასო}} |18,450,494 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 18450494/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.insd.bf/n/ Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160105082447/http://www.insd.bf/n/ |date=2016-01-05 }} |- |62 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ჩილე}} |18,006,407 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 18006407/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.ine.cl/canales/chile_estadistico/demografia_y_vitales/proyecciones2014/proyecciones-de-poblacion-2014.xlsx Official annual projection] |- |63 |style="text-align:left;"|{{flaglist|მალი}} |17,600,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr:17600000/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |64 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ყაზახეთი}} |17,563,300 |1 აგვისტო, 2015 |{{#expr: 17519000/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.stat.gov.kz/faces/homePag Monthly official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151008001735/http://www.stat.gov.kz/faces/homePag |date=2015-10-08 }} |- |65 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ნიდერლანდები}} |16,921,700 |28 სექტემბერი, 2015 |style="text-align:left;"|[http://www.cbs.nl/en-GB/menu/themas/bevolking/cijfers/extra/bevolkingsteller.htm Official Population Clock] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090617194723/http://www.cbs.nl/en-GB/menu/themas/bevolking/cijfers/extra/bevolkingsteller.htm |date=2009-06-17 }} |- |66 |style="text-align:left;"|{{flaglist|მალავი}} |16,310,431 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 16310431/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.nsomalawi.mw/images/stories/data_on_line/demography/census_2008/Main%20Report/ThematicReports/Population%20Projections%20Malawi.pdf Official annual projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210602215254/http://www.nsomalawi.mw/images/stories/data_on_line/demography/census_2008/Main%20Report/ThematicReports/Population%20Projections%20Malawi.pdf |date=2021-06-02 }} |- |67 |style="text-align:left;"|{{flaglist|გვატემალა}} |16,176,133 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 16176133/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.ine.gob.gt/index.php/estadisticas/tema-indicadores Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140314175005/http://www.ine.gob.gt/index.php/estadisticas/tema-indicadores |date=2014-03-14 }} |- |68 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ეკვადორი}} |16,027,500 |1 ივლისი, 2014 |{{#expr: 16027500/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/Ecuador-Cities.html Official estimate] |- |69 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ზამბია}} |15,473,905 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 15473905/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.zamstats.gov.zm/report/Monthly/Vol%20129%202014%20The%20Monthly%20January.pdf Official annual projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141113144848/http://www.zamstats.gov.zm/report/Monthly/Vol%20129%202014%20The%20Monthly%20January.pdf |date=2014-11-13 }} |- |70 |style="text-align:left;"|{{flaglist|კამბოჯა}} |15,405,157 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 15405157/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.stat.go.jp/info/meetings/cambodia/pdf/rp12_ch10.pdf Official annual projection] |- |71 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ჩადი}} |14,037,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 14037000/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |72 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სენეგალი}} |13,508,715 |19 ნოემბერი, 2013 |{{#expr: 13508715/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.ansd.sn/index.php?option=com_content&view=article&id=172:publication-des-resultats-definitifs-du-rgphae&catid=59:evenements&Itemid=267 2013 census result] |- |73 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ზიმბაბვე}} |13,061,239 |17 აგვისტო, 2012 |{{#expr: 13061239/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.zimstat.co.zw 2012 Census Result] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160409164051/http://www.zimstat.co.zw/ |date=2016-04-09 }} |- |74 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სამხრეთი სუდანი}} |11,892,934 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 11892934/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://ssnbs.org/storage/South%20Sudan%20Statistical%20Yearbook%202011%20FINAL.pdf Official annual projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140423042347/http://ssnbs.org/storage/South%20Sudan%20Statistical%20Yearbook%202011%20FINAL.pdf |date=2014-04-23 }} |- |75 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ბოლივია}} |11,410,651 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 11410651/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.ine.gob.bo/indice/visualizador.aspx?ah=PC20412.HTM Official projection] |- |76 |style="text-align:left;"|{{flaglist|რუანდა}} |11,262,564 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 11262564/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://statistics.gov.rw/ Annual official estimate] |- |77 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ბელგია}} |11,250,659 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 11250659/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.ibz.rrn.fgov.be/fileadmin/user_upload/nl/bev/statistieken/stat-1-1_n.pdf Monthly official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141111002452/http://www.ibz.rrn.fgov.be/fileadmin/user_upload/nl/bev/statistieken/stat-1-1_n.pdf |date=2014-11-11 }} |- |78 |style="text-align:left;"|{{flaglist|კუბა}} |11,238,317 |31 დეკემბერი, 2014 |{{#expr: 11210064/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.one.cu/aec2014/03%20Poblacion.pdf Annual official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924060548/http://www.one.cu/aec2014/03%20Poblacion.pdf |date=2015-09-24 }} |- |79 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ტუნისი}} |10,982,754 |23 აპრილი, 2014 |{{#expr: 10982754/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.ins.tn/rgph/depliant-rgph2014_v2.pdf Preliminary 2014 census result] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924035126/http://www.ins.tn/rgph/depliant-rgph2014_v2.pdf |date=2015-09-24 }} |- |80 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ჰაიტი}} |10,911,819 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 10911819/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.ihsi.ht/pdf/projection/ProjectionsPopulation_Haiti_2007.pdf Official projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150219001450/http://ihsi.ht/pdf/projection/ProjectionsPopulation_Haiti_2007.pdf |date=2015-02-19 }} |- |81 |style="text-align:left;"|{{flaglist|საბერძნეთი}} |10,846,979 |1 იანვარი, 2015 |{{#expr: 10846979/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/PAGE-themes?p_param=A1605&r_param=SPO18&y_param=2014_00&mytabs=0 Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924123258/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/PAGE-themes?p_param=A1605&r_param=SPO18&y_param=2014_00&mytabs=0 |date=2015-09-24 }} |- |82 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სომალი}}<ref group="შენიშვნა">Includes [[Puntland]] (with a population of about 3,900,000 inhabitants) and [[Somaliland]] (some 3,500,000 inhabitants).</ref> |10,787,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 10787000/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |83 |style="text-align:left;"|{{flaglist|გვინეა}} |10,628,972 |2 აპრილი, 2014 |{{#expr: 10628972/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.stat-guinee.org/index.php/res-pre-rgph3 Preliminary 2014 census result] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924105819/http://www.stat-guinee.org/index.php/res-pre-rgph3 |date=2015-09-24 }} |- |84 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ჩეხეთი}} |10,537,818 |31 მარტი, 2015 |{{#expr: 10537818/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[https://www.czso.cz/csu/czso/population Official quarterly estimate] |- |85 |style="text-align:left;"|{{flaglist|დომინიკელთა რესპუბლიკა}} |10,528,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr:10528000/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |86 |style="text-align:left;"|{{flaglist|პორტუგალია}} |10,374,822 |31 დეკემბერი, 2014 |{{#expr: 10374822/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_publicacoes&PUBLICACOESpub_boui=213241170&PUBLICACOESmodo=2 Annual official estimate] |- |87 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ბენინი}} |10,315,244 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 10315244/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.insae-bj.org/Migration.html?file=files/stats-demographiques/STATISTIQUES%20DEMOGRAPHIQUES.xlsx Official projection] |- |88 |style="text-align:left;"|{{flaglist|უნგრეთი}} |9,849,000 |31 დეკემბერი, 2014 |{{#expr: 9849000/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[https://www.ksh.hu/docs/eng/xftp/gyor/nep/enep21412.pdf Annual official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303195047/http://www.ksh.hu/docs/eng/xftp/gyor/nep/enep21412.pdf |date=2016-03-03 }} |- |89 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ბურუნდი}} |9,823,827 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 9823827/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.isteebu.bi/images/rapports/projection%20de%20la%20population%20bdi%202008-2030.pdf Official annual projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190403071528/http://www.isteebu.bi/images/rapports/projection%20de%20la%20population%20bdi%202008-2030.pdf |date=2019-04-03 }} |- |90 |style="text-align:left;"|{{flaglist|შვედეთი}} |9,804,082 |13 ივლისი, 2015 |{{#expr: 9804082/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.scb.se/en_/Finding-statistics/Statistics-by-subject-area/Population/Population-composition/Population-statistics Monthly official estimate] |- |91 |style="text-align:left;"|{{flaglist|აზერბაიჯანი}} |9,654,900 |1 აგვისტო, 2015 |{{#expr: 9654900/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://stat.gov.az/news/?id=2840 Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150711095809/http://stat.gov.az/news/?id=2840 |date=2015-07-11 }} |- |92 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ბელარუსი}} |9,485,300 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 9485300/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://belstat.gov.by/en/ofitsialnaya-statistika/otrasli-statistiki/naselenie/demografiya_2/current-data/demographic-situation/demographic-situation-in-january-june-2015 Quarterly official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150927194418/http://belstat.gov.by/en/ofitsialnaya-statistika/otrasli-statistiki/naselenie/demografiya_2/current-data/demographic-situation/demographic-situation-in-january-june-2015/ |date=2015-09-27 }} |- |93 |style="text-align:left;"|{{flaglist|არაბთა გაერთიანებული საამიროები}} |9,157,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 9157000/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |94 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ჰონდურასი}} |8,725,111 |1 ივლისი, 2014 |{{#expr: 8725111/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.ine.gob.hn/index.php/datos-y-estadisticas/estadisticas-sociales-y-demograficas/indicadores-demograficos-3?download=105:resumen-de-la-proyeccion-de-la-poblacion-de-honduras-total-2001-2015 Annual official estimate] |- |95 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ავსტრია}} |8,602,112 |1 აპრილი, 2015 |{{#expr: 8602112/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.statistik.at/web_de/statistiken/bevoelkerung/bevoelkerungsstand_und_veraenderung/bevoelkerung_zu_jahres-_quartalsanfang/023582.html Quarterly provisional figure] |- |96 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ისრაელი}} |8,412,000 |13 სექტემბერი, 2015 |{{#expr: 8412000/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www1.cbs.gov.il/reader/newhodaot/hodaa_template_eng.html?hodaa=201501235 Official Jewish New Year estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151007093310/http://www1.cbs.gov.il/reader/newhodaot/hodaa_template_eng.html?hodaa=201501235 |date=2015-10-07 }} |- |97 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ტაჯიკეთი}} |8,354,000 |1 იანვარი, 2015 |{{#expr: 8354000/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.stat.tj/en Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120306125630/http://www.stat.tj/en/ |date=2012-03-06 }} |- |98 |style="text-align:left;"|{{flaglist|შვეიცარია}} |8,256,000 |31 მარტი, 2015 |{{#expr: 8256000/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/en/index/themen/01/02/blank/key/bevoelkerungsstand/01.html Quarterly provisional figure] |- |99 |style="text-align:left;"|{{flaglist|იორდანია}} |7,595,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 7595000/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |100 |style="text-align:left;"|{{flaglist|პაპუა-ახალი გვინეა}} |7,398,500 |1 ივლისი, 2013 |{{#expr: 7398500/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.spc.int/sdd/index.php/en/downloads/doc_download/736-population-datasheet-jan-2014 Annual official estimate] |- |101 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ტოგო}} |7,305,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 7305000/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |102 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|ჰონგ-კონგი}}'' ''([[ჩინეთი]])'' |7,298,600 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 7298600/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.censtatd.gov.hk/hong_kong_statistics/statistics_by_subject/index.jsp?subjectID=1&charsetID=2&displayMode=T Official estimate]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070609015356/http://www.censtatd.gov.hk/hong_kong_statistics/statistics_by_subject/index.jsp?subjectID=1&charsetID=2&displayMode=T |date=2007-06-09 }} |- |103 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ბულგარეთი}} |7,202,198 |31 დეკემბერი, 2014 |{{#expr: 7202198/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.nsi.bg/sites/default/files/files/pressreleases/Population2014_en_2Y19BGI.pdf Official estimate] |- |104 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სერბეთი}}<ref group="შენიშვნა">Excludes [[Kosovo]]</ref> |7,114,393 |1 იანვარი, 2015 |{{#expr: 7114393/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://webrzs.stat.gov.rs/WebSite/Public/PageView.aspx?pKey=2 Annual official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151225081855/http://webrzs.stat.gov.rs/WebSite/Public/PageView.aspx?pKey=2 |date=2015-12-25 }} |- |105 |style="text-align:left;"|{{flaglist|პარაგვაი}} |7,003,406 |2015 |{{#expr: 7003406/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.dgeec.gov.py/Publicaciones/Biblioteca/NACIONAL/Proyeccion_Nacional.pdf Official estimate] |- |106 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ლაოსი}} |6,802,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 6802000/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.nsc.gov.la/Statistics/Selected%20Statistics/Population.htm Annual official projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120517150036/http://www.nsc.gov.la/Statistics/Selected%20Statistics/Population.htm |date=2012-05-17 }} |- |107 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სიერა-ლეონე}} |6,453,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 6453000/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |108 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სალვადორი}} |6,401,240 |2014 |{{#expr: 6401240/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.digestyc.gob.sv/index.php/novedades/avisos/540-ya-se-encuentra-disponible-el-boletin-ipc-septiembre-2012.html Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171021164030/http://www.digestyc.gob.sv/index.php/novedades/avisos/540-ya-se-encuentra-disponible-el-boletin-ipc-septiembre-2012.html |date=2017-10-21 }} |- |109 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ლიბია}} |6,278,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 6278000/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |110 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ნიკარაგუა}} |6,198,154 |2014 |{{#expr: 6198154/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.bcn.gob.ni/publicaciones/periodicidad/anual/nicaragua_cifras/nicaragua_cifras.pdf Official estimate] |- |111 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ყირგიზეთი}} |5,944,400 |1 ივნისი, 2015 |{{#expr: 5944400/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://stat.kg/media/monthlyreview/a000d829-5750-4863-b29a-b13b9f2aa8d9.pdf Official estimate] |- |112 |style="text-align:left;"|{{flaglist|დანია}} |5,678,348 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 5678348/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.dst.dk/en/Statistik/emner/befolkning-og-befolkningsfremskrivning/folketal.aspx Quarterly official estimate] |- |113 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ფინეთი}} |{{formatnum: {{#expr: (5484030+79*{{Age in days|2015|8|4}}) round 0}}}} |{{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTDAY}}, {{CURRENTYEAR}} |{{#expr: (5484030+79*{{Age in days|2015|8|4}})/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://vrk.fi/default.aspx?site=4&docid=85 Official population clock] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151002005827/http://vrk.fi/default.aspx?site=4&docid=85 |date=2015-10-02 }} |- |114 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სინგაპური}} |5,469,700 |1 ივლისი, 2014 |{{#expr: 5469700/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.singstat.gov.sg/statistics/latest-data#14 Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151129094649/http://www.singstat.gov.sg/statistics/latest-data#14 |date=2015-11-29 }} |- |115 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სლოვაკეთი}} |5,421,349 |31 დეკემბერი, 2014 |{{#expr: 5421349/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://slovak.statistics.sk/wps/wcm/connect/5db07c01-f456-4312-942f-564973bdea4d/Republika_2014.pdf?MOD=AJPERES Official estimate] |- |116 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ერიტრეა}} |5,228,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 5228000/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |117 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ნორვეგია}} |5,189,435 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 5189435/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.ssb.no/en/forside;jsessionid=D8D29C9BE3B7A95B11A43404DE774A50.kpld-as-prod11?hide-from-left-menu=true&language-code=en&menu-root-alternative-language=true Quarterly official estimate] |- |118 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა}} |4,900,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 4900000/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |119 |style="text-align:left;"|{{flaglist|კოსტა-რიკა}} |4,773,130 |30 ივნისი, 2014 |{{#expr: 4773130/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.inec.go.cr/Web/Home/pagPrincipal.aspx Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120327062704/http://www.inec.go.cr/Web/Home/pagPrincipal.aspx |date=2012-03-27 }} |- |120 |style="text-align:left;"|{{flaglist|თურქმენეთი}} |4,751,120 |26 დეკემბერი, 2012 |{{#expr: 4751120 /{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.chrono-tm.org/2015/02/rezultatyi-perepisi-naseleniya-v-turkmenistane/ Preliminary 2012 census result] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150226075305/http://www.chrono-tm.org/2015/02/rezultatyi-perepisi-naseleniya-v-turkmenistane/ |date=2015-02-26 }} |- |121 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ირლანდია}} |4,635,400 |1 აპრილი, 2015 |{{#expr: 4635400/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.cso.ie/en/releasesandpublications/er/pme/populationandmigrationestimatesapril2015/ Annual official estimate] |- |122 |style="text-align:left;"|{{flaglist|კონგო}} |4,620,000 |1 ივლისი, 2014 |{{#expr: 4620000/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |123 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ახალი ზელანდია}} |4,619,640 |28 სექტემბერი, 2015 |style="text-align:left;"|[http://www.stats.govt.nz/methods_and_services/population_clock.aspx Official population clock] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100604223109/http://www.stats.govt.nz/methods_and_services/population_clock.aspx |date=2010-06-04 }} |- |124 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ლიბერია}} |4,503,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 4503000/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |124 | style="text-align:left;" |{{flaglist|საქართველო}}<ref group="შენიშვნა">Excludes ([http://www.geostat.ge/cms/site_images/_files/english/population/01%20Population%20by%20municipalities%20for%20the%20beginning%20of%20the%20year.xls 2012] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140722065134/http://www.geostat.ge/cms/site_images/_files/english/population/01%20Population%20by%20municipalities%20for%20the%20beginning%20of%20the%20year.xls|date=2014-07-22}}) the [[Republic of Abkhazia]] (242,862, census 2011) and [[South Ossetia]] (70,000, 2006).</ref> |4 453 546 |1 იანვარი, 2015 |{{#expr: 3729500/{{worldpop}}*100 round 3}}% | style="text-align:left;" |[http://www.geostat.ge/index.php?action=page&p_id=152&lang=eng Annual official estimate] |- |125 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ომანი}} |4,235,239 |9 სექტემბერი, 2015 |{{#expr: 4235239/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.ncsi.gov.om/Pages/NCSI.aspx Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161009234648/https://www.ncsi.gov.om/Pages/NCSI.aspx |date=2016-10-09 }} |- |126 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ხორვატია}} |4,225,316 |31 დეკემბერი, 2014 |{{#expr: 4225316/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.dzs.hr/Eng/system/first_results.htm#MIG Annual official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170705025245/http://www.dzs.hr/Eng/system/first_results.htm#MIG |date=2017-07-05 }} |- |127 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ლიბანი}} |4,104,000 |1 ივლისი, 2012 |{{#expr: 4104000/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.moph.gov.lb/Statistics/Documents/StatisticalBulletin2012.pdf Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141023174721/http://www.moph.gov.lb/Statistics/Documents/StatisticalBulletin2012.pdf |date=2014-10-23 }} |- |128 |style="text-align:left;"| ''{{flaglist|პუნტლენდი}} '' '' ([[სომალი]]) '' |3,900,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 10787000/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |129 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ბოსნია და ჰერცეგოვინა}} |3,791,622 |15 ოქტომბერი, 2013 |{{#expr: 3791622/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.bhas.ba/obavjestenja/Preliminarni_rezultati_bos.pdf Preliminary 2013 census result] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181123135507/http://www.bhas.ba/obavjestenja/Preliminarni_rezultati_bos.pdf |date=2018-11-23 }} |- |130 |style="text-align:left;"|{{flaglist|პანამა}} |3,764,166 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 3764166/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[https://www.contraloria.gob.pa/INEC/Archivos/P2381Boletin9.pdf Official estimate] |- | | | | | | |- |132 |style="text-align:left;"|{{flaglist|მავრიტანია}} |3,631,775 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 3631775/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.ons.mr/doc/publication/Projectionpopulation.pdf Annual official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150925151255/http://www.ons.mr/doc/publication/Projectionpopulation.pdf |date=2015-09-25 }} |- |133 |style="text-align:left;"|{{flaglist|მოლდოვა}}<ref group="შენიშვნა">Excludes ([http://www.statistica.md/public/files/publicatii_electronice/populatia/Populatia_Republicii_Moldova_2010.pdf statistica.md.2010.pdf]) [[Transnistria]] (555,347, census 2005).</ref> |3,555,200 |1 იანვარი, 2015 |{{#expr: 3555200/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.statistica.md/ Official estimate] |- |134 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|პუერტო-რიკო}}'' ''([[აშშ]])'' |3,548,397 |1 ივლისი, 2014 |{{#expr: 3548397/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.census.gov/popest/data/index.html Official estimate] |- |135 |style="text-align:left;"| ''{{flaglist|სომალილენდი}} '' '' ([[სომალი]]) '' |3,500,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 10787000/{{worldpop}}*100 round 2}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |136 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ურუგვაი}} |3,415,866 |30 ივნისი, 2015 |{{#expr: 3415866/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.ine.gub.uy/banco%20de%20datos/soc_proyecciones/totpais_ambos.xls Annual official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091114215413/http://www.ine.gub.uy/banco%20de%20datos/soc_proyecciones/totpais_ambos.xls |date=2009-11-14 }} |- |137 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ქუვეითი}} |3,268,431 |1 ივლისი, 2012 |{{#expr: 3268431/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.csb.gov.kw/Socan_Statistic_EN.aspx?ID=18 Official estimate] |- |138 |style="text-align:left;"|{{flaglist|მონღოლეთი}} |{{formatnum: {{#expr: (3000000+137*{{Age in days|2015|1|4}}) round 0}}}} |{{CURRENTDAY}} მაისი, {{CURRENTYEAR}} |{{#expr: (3000000+137*{{Age in days|2015|1|4}})/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.nso.mn Official population clock] |- |139 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სომხეთი}} |2 972 837 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 3005500/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.armstat.am/en/?nid=126&id=19001&submit=Search Quarterly official estimate] |- |140 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ლიეტუვა}} |2,900,787 |1 აგვისტო, 2015 |{{#expr: 2900787/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://osp.stat.gov.lt/en/home Monthly official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170228081633/https://osp.stat.gov.lt/en/home |date=2017-02-28 }} |- |141 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ალბანეთი}} |2,893,005 |1 იანვარი, 2015 |{{#expr: 2893005/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.instat.gov.al/en/publications/press-releases/press-release-population-of-albania-1-january-2015.aspx Annual official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150224224626/http://www.instat.gov.al/en/publications/press-releases/press-release-population-of-albania-1-january-2015.aspx |date=2015-02-24 }} |- |142 |style="text-align:left;"|{{flaglist|იამაიკა}} |2,717,991 |31 დეკემბერი, 2013 |{{#expr: 2717991/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://statinja.gov.jm/Demo_SocialStats/population.aspx Annual official estimate] |- |143 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ნამიბია}} |2,280,700 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 2280700/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/Namibia.html Final 2011 census result] |- |144 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ლესოთო}} |2,135,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 2135000/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |145 |style="text-align:left;"|{{flaglist|კატარი}} |2,120,129 |31 ივლისი, 2015 |{{#expr: 2120129/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.qsa.gov.qa/eng/PopulationStructure.htm Monthly official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121130220032/http://www.qsa.gov.qa/eng/PopulationStructure.htm |date=2012-11-30 }} |- |146 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ბოტსვანა}} |2,070,984 |1 ივლისი, 2012 |{{#expr: 2070984/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.cso.gov.bw/images/vital_stats.pdf Annual official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923211905/http://www.cso.gov.bw/images/vital_stats.pdf |date=2015-09-23 }} |- |147 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ჩრდილოეთი მაკედონია}} |2,069,172 |31 დეკემბერი, 2014 |{{#expr: 2069172/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.stat.gov.mk/OblastOpsto_en.aspx?id=2 Official estimate] |- |148 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სლოვენია}} |{{formatnum: {{#expr: (2059114+11*{{Age in days|2013|7|1}}) round 0}}}} |{{CURRENTDAY}} მაისი, {{CURRENTYEAR}} |{{#expr: (2059114+11*{{Age in days|2013|7|1}})/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.stat.si/eng/tema_demografsko_prebivalstvo.asp Official population clock] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090618041010/http://www.stat.si/eng/tema_demografsko_prebivalstvo.asp |date=2009-06-18 }} |- |149 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ლატვია}} |1,978,300 |1 აგვისტო, 2015 |{{#expr: 1978300/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.csb.gov.lv/en/statistikas-temas/population-key-indicators-30624.html Monthly official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130628214416/http://www.csb.gov.lv/en/statistikas-temas/population-key-indicators-30624.html |date=2013-06-28 }} |- |150 |style="text-align:left;"|{{flaglist|გამბია}} |1,882,450 |15 აპრილი, 2013 |{{#expr: 1882450/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/Gambia.html Preliminary 2013 census result] |- |151 |style="text-align:left;"|{{flaglist|გვინეა-ბისაუ}} |1,844,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 1844000/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |152 |style="text-align:left;"|{{flaglist|კოსოვო}}<ref group="შენიშვნა">{{Kosovo-note}}</ref> |1,827,231 |2015 |{{#expr: 1827231/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[https://ask.rks-gov.net/ENG/publikimet/doc_download/1126-kosovo-population-projection-2011-2061 Official annual projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151018171339/http://ask.rks-gov.net/ENG/publikimet/doc_download/1126-kosovo-population-projection-2011-2061 |date=2015-10-18 }} |- |153 |style="text-align:left;"|{{flaglist|გაბონი}} |1,725,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 1725000/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |154 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ეკვატორული გვინეა}} |1,430,000 |1 ივლისი, 2013 |{{#expr: 1430000/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.gq.undp.org/content/dam/equatorial_guinea/Reduccion%20de%20la%20Pobreza/Investment%20Climate%20Report%20EG%20English.%20Version%20Final..pdf Annual official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141020092513/http://www.gq.undp.org/content/dam/equatorial_guinea/Reduccion%20de%20la%20Pobreza/Investment%20Climate%20Report%20EG%20English.%20Version%20Final..pdf |date=2014-10-20 }} |- |155 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ბაჰრეინი}} |1,359,800 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 1359800/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.cio.gov.bh/cio_ara/English/Publications/Statistical%20Abstract/ABS2011/CH2/2013%2012%2019%20Bahrain%20%20Population%20Projections.pdf Official annual projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170206163647/http://www.cio.gov.bh/cio_ara/English/Publications/Statistical%20Abstract/ABS2011/CH2/2013%2012%2019%20Bahrain%20%20Population%20Projections.pdf |date=2017-02-06 }} |- |156 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ტრინიდადი და ტობაგო}} |1,340,557 |1 ივლისი, 2013 |{{#expr: 1340557/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.caricomstats.org/Files/Databases/Demography/TT.pdf Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150928065005/http://www.caricomstats.org/Files/Databases/Demography/TT.pdf |date=2015-09-28 }} |- |157 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ესტონეთი}} |1,313,271 |1 იანვარი, 2015 |{{#expr: 1313271/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.stat.ee/main-indicators Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121123153505/http://www.stat.ee/main-indicators |date=2012-11-23 }} |- |158 |style="text-align:left;"|{{flaglist|მავრიკი}} |1,261,208 |1 ივლისი, 2014 |{{#expr: 1261208/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://statsmauritius.gov.mu/English/StatsbySubj/Pages/Population-Jan-June-2014.aspx Official estimate] {{Webarchive|url=https://archive.today/20140827165459/http://statsmauritius.gov.mu/English/StatsbySubj/Pages/Population-Jan-June-2014.aspx |date=2014-08-27 }} |- |159 |style="text-align:left;"|{{flaglist|აღმოსავლეთი ტიმორი}} |1,212,107 |1 ივლისი, 2014 |{{#expr: 1212107/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.statistics.gov.tl/ Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200219122546/http://www.statistics.gov.tl/ |date=2020-02-19 }} |- |160 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ესვატინი}} |1,119,375 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 1119375/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://ccm.org.sz/documents/reports/hiv/Population-Projections-Report-2007-2030.pdf Official projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150723224521/http://ccm.org.sz/documents/reports/hiv/Population-Projections-Report-2007-2030.pdf |date=2015-07-23 }} |- |161 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ჯიბუტი}} |888,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 888000/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |162 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ფიჯი}} |859,178 |1 ივლისი, 2013 |{{#expr: 859178/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.spc.int/sdp/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=158&Itemid=42&lang=en Annual official estimate] |- |163 |style="text-align:left;"|{{flaglist|კვიპროსი}}<ref group="შენიშვნა">Excludes [[Northern Cyprus]] (294,396, census 2011) ([http://www.devplan.org/Nufus-2011/nufus%20son_.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130927104440/http://www.devplan.org/Nufus-2011/nufus%20son_.pdf|date=2013-09-27}}).</ref> |858,000 |31 დეკემბერი, 2013 |{{#expr: 858000/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.mof.gov.cy/mof/cystat/statistics.nsf/All/D1D141B22F756140C2257DB3003B1A44?OpenDocument&sub=1&sel=1&e=&print Official estimate] |- |164 |style="text-align:left;"|''[[ფაილი:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|22პქ]]'' ''[[რეიუნიონი]]'' ''([[საფრანგეთი]]) '' |844,994 |1 იანვარი, 2014 |{{#expr: 844994/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=24&ref_id=poptc02101 Official annual estimate] |- |165 |style="text-align:left;"|{{flaglist|კომორის კუნძულები}} |784,745 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 784745/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://comoros.africadata.org/fr/DataAnalysis Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160111213747/http://comoros.africadata.org/fr/DataAnalysis |date=2016-01-11 }} |- |166 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ბჰუტანი}} |{{formatnum: {{#expr: (72000+3.6*{{Age in days|2012|4|16}}) round 0}}0}} |{{CURRENTDAY}} მაისი, {{CURRENTYEAR}} |{{#expr: (720000+36*{{Age in days|2012|4|16}})/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.nsb.gov.bt/main/main.php#&slider1=1 Official population clock] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160319084148/http://www.nsb.gov.bt/main/main.php#&slider1=1 |date=2016-03-19 }} |- |167 |style="text-align:left;"|{{flaglist|გაიანა}} |746,900 |1 ივლისი, 2013 |{{#expr: 746900/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.caricomstats.org/Files/Databases/Demography/GY.pdf Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923200500/http://www.caricomstats.org/Files/Databases/Demography/GY.pdf |date=2015-09-23 }} |- |168 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|მაკაო}}'' ''([[ჩინეთი]])'' |642,900 |30 ივნისი, 2015 |{{#expr: 642900/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.dsec.gov.mo/TimeSeriesDatabase.aspx?KeyIndicatorID=12 Official quarterly estimate] |- |169 |style="text-align:left;"|{{flaglist|მონტენეგრო}} |621,207 |1 ივლისი, 2013 |{{#expr: 621207/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.monstat.org/userfiles/file/publikacije/godisnjak%202014/stanovnistvo.pdf Official estimate] |- |170 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სოლომონის კუნძულები}} |581,344 |1 ივლისი, 2013 |{{#expr: 581344/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.spc.int/sdp/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=158&Itemid=42&lang=en Annual official estimate] |- |171 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ლუქსემბურგი}} |562,958 |31 დეკემბერი, 2014 |{{#expr: 562958/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.statistiques.public.lu/stat/TableViewer/tableViewHTML.aspx?ReportId=383&IF_Language=fra&MainTheme=2&FldrName=1 Annual official estimate]{{Dead link|date=ივლისი 2024 |bot=InternetArchiveBot }} |- |172 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სურინამი}} |534,189 |13 აგვისტო, 2012 |{{#expr: 534189/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/Suriname.html Preliminary 2012 census result] |- |173 |style="text-align:left;"|{{flaglist|კაბო-ვერდე}} |524,833 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 524833/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.ine.cv/actualise/publicacao/files/615430153152013Retro-Projeccao%202000-2010%20e%20Projeccoes%20Demograficas%20%20CABO%20VERDE%202010-2030.pdf Official annual projection] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140910131550/http://www.ine.cv/actualise/publicacao/files/615430153152013Retro-Projeccao%202000-2010%20e%20Projeccoes%20Demograficas%20%20CABO%20VERDE%202010-2030.pdf |date=2014-09-10 }} |- |174 |style="text-align:left;"|{{flaglist|დასავლეთი საჰარა}}<ref group="შენიშვნა">Administration is split between [[Morocco]] and the [[Sahrawi Arab Democratic Republic]], both of which claim the entire territory.</ref> |510,713 |2 სექტემბერი, 2014 |{{#expr: 510713/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/WesternSahara.html Preliminary 2014 census result] |- |175 |style="text-align:left;"|{{flaglist|დნესტრისპირეთი|state}}<ref group="შენიშვნა">''De facto'' independent, ''de jure'' part of [[Moldova]].</ref> |505,153 |1 იანვარი, 2014 |{{#expr: 505153/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/Moldova.html Official estimate] |- |176 |style="text-align:left;"|{{flaglist|მალტა}} |445,426 |31 მარტი, 2014 |{{#expr: 445426/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[https://secure2.gov.mt/localgovernment/file.aspx?f=7810 Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150621211549/https://secure2.gov.mt/localgovernment/file.aspx?f=7810 |date=2015-06-21 }} |- |177 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|გვადელუპა|local}}'' ''([[საფრანგეთი]])'' |403,750 |1 იანვარი, 2014 |{{#expr: 403750/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=26&ref_id=poptc02101 Official annual estimate] |- |178 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ბრუნეი}} |393,372 |20 ივნისი, 2011 |{{#expr: 393372/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/Brunei.html Preliminary 2011 census result] |- |179 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|მარტინიკა|local}}'' ''([[საფრანგეთი]])'' |381,326 |1 იანვარი, 2014 |{{#expr: 381326/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.insee.fr/fr/themes/tableau.asp?reg_id=23&ref_id=poptc02101 Official annual estimate] |- |180 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ბაჰამის კუნძულები}} |368,390 |1 ივლისი, 2013 |{{#expr: 368390/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://statistics.bahamas.gov.bs/download/070842200.pdf Annual official estimate]{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} |- |181 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ბელიზი}} |368,310 |ივნისი 2015 |{{#expr: 368310/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/Belize.html Official estimate] |- |182 |style="text-align:left;"|{{flaglist|მალდივები}} |341,256 |20 სექტემბერი, 2014 |{{#expr: 341256/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.planning.gov.mv/census/census%202014/CensusPreliminary/PreliminaryResults.pdf Preliminary 2014 census result] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141212091856/http://www.planning.gov.mv/census/census%202014/CensusPreliminary/PreliminaryResults.pdf |date=2014-12-12 }} |- |183 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ისლანდია}} |330,610 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 330610/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.statice.is/Pages/444?NewsID=11796 Quarterly official estimate] |- |184 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ჩრდილოეთი კვიპროსი}}<ref group="შენიშვნა">''De facto'' independent, ''de jure'' part of [[Cyprus]].</ref> |294,396 |4 დეკემბერი, 2011 |{{#expr: 294396/{{worldpop}}*100 round 3}}% |style="text-align:left;"|[http://www.devplan.org/Nufus-2011/nufus%20son_.pdf Final 2011 census result] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130927104440/http://www.devplan.org/Nufus-2011/nufus%20son_.pdf |date=2013-09-27 }} |- |185 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ბარბადოსი}} |285,000 |1 ივლისი, 2013 |{{#expr: 285000/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/Barbados.html Official estimate] |- |186 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|ახალი კალედონია}}'' ''([[საფრანგეთი]])'' |268,767 |26 აგვისტო, 2014 |{{#expr: 268767/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.isee.nc/population/recensement/structure-de-la-population-et-evolutions Preliminary 2014 census result] |- |187 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|საფრანგეთის პოლინეზია}}'' ''([[საფრანგეთი]])'' |268,270 |22 აგვისტო, 2012 |{{#expr: 268270/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.ispf.pf/Libraries/RP2012/Premiers_résultats_population_légale.sflb.ashx Preliminary 2012 census result] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140221193409/http://www.ispf.pf/Libraries/RP2012/Premiers_r%C3%A9sultats_population_l%C3%A9gale.sflb.ashx |date=2014-02-21 }} |- |188 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ვანუატუ}} |264,652 |1 ივლისი, 2013 |{{#expr: 264652/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.spc.int/sdp/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=158&Itemid=42&lang=en Annual official estimate] |- |189 |style="text-align:left;"|{{flaglist|აფხაზეთი}}<ref group="შენიშვნა">{{Abkhazia note}}</ref> |240,705 |2011 |{{#expr: 240705/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://apsnypress.info/news/5084.html Official census] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120209185131/http://apsnypress.info/news/5084.html |date=2012-02-09 }} |- |190 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|საფრანგეთის გვიანა|local}}'' ''([[საფრანგეთი]])'' |239,648 |1 იანვარი, 2012 |{{#expr: 239648/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/france-regions.asp?annee=2012 Annual official estimate] |- |191 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|მაიოტა|local}}'' ''([[საფრანგეთი]])'' |212,645 |21 აგვისტო, 2012 |{{#expr: 212645/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.insee.fr/fr/themes/document.asp?ref_id=19214&reg_id=27 2012 census result] |- |192 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სამოა}} |187,820 |7 ნოემბერი, 2011 |{{#expr: 187820/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.sbs.gov.ws Final 2011 census result] |- |193 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სან-ტომე და პრინსიპი}} |187,356 |13 მაისი, 2012 |{{#expr: 187356/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.ine.st/Documentacao/InformacoesEstatisticas/Demograficas/22.pdf 2012 census result] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303180641/http://www.ine.st/Documentacao/InformacoesEstatisticas/Demograficas/22.pdf |date=2016-03-03 }} |- |194 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სენტ-ლუსია}} |185,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 185000/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |195 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|გუამი}}'' ''([[აშშ]])'' |159,358 |1 აპრილი, 2010 |{{#expr: 159358/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.census.gov/newsroom/releases/archives/2010_census/cb11-cn179.html Final 2010 census result] |- |196 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|კიურასაო}}'' ''([[ნიდერლანდები]])'' |154,843 |1 იანვარი, 2014 |{{#expr: 154843/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/Curacao.html?KeyIndicatorID=12 Annual official estimate] |- |197 |style="text-align:left;"|''[[ფაილი:Flag of Nagorno-Karabakh.svg|22პქ]]'' [[მთიანი ყარაბაღის რესპუბლიკა]] |146,573 | |{{#expr: 146573/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"| |- |198 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სენტ-ვინსენტი და გრენადინები}} |109,991 |12 ივნისი, 2012 |{{#expr: 109991/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/StVincent.html Preliminary 2012 census result] |- |199 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|არუბა}}'' ''([[ნიდერლანდები]])'' |107,394 |31 ოქტომბერი, 2014 |{{#expr: 107394/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.cbs.aw?KeyIndicatorID=12 Official quarterly estimate] |- |200 |style="text-align:left;"|{{flaglist|კირიბატი}} |106,461 |1 ივლისი, 2013 |{{#expr: 106461/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.spc.int/sdp/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=158&Itemid=42&lang=en Annual official estimate] |- |201 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|აშშ-ის ვირჯინის კუნძულები}}'' ''([[აშშ]])'' |106,405 |1 აპრილი, 2010 |{{#expr: 106405/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.census.gov/newsroom/releases/archives/2010_census/cb11-cn180.html Final 2010 census result] |- |202 |style="text-align:left;"|{{flaglist|გრენადა}} |103,328 |12 მაისი, 2011 |{{#expr: 103328/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.geohive.com/cntry/grenada.aspx 2011 census result] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120614004809/http://www.geohive.com/cntry/grenada.aspx |date=2012-06-14 }} |- |203 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ტონგა}} |103,252 |30 ნოემბერი, 2011 |{{#expr: 103252/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.spc.int/prism/tonga/index.php?option=com_advlisting&view=download&fileId=304&Itemid=301 2011 census result] |- |204 |style="text-align:left;"|{{flaglist|მიკრონეზიის ფედერაციული შტატები}} |101,351 |1 ივლისი, 2013 |{{#expr: 101351/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.spc.int/sdp/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=158&Itemid=42&lang=en Annual official estimate] |- |205 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|ჯერზი}}'' ''([[გაერთიანებული სამეფო]])'' |99,000 |31 დეკემბერი, 2012 |{{#expr: 99000/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.gov.je/SiteCollectionDocuments/Government%20and%20administration/R%20Jersey%20In%20Figures%202013%2020140429%20SU.pdf Annual official estimate] |- |206 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სეიშელის კუნძულები}} |89,949 |1 ივლისი, 2013 |{{#expr: 89949/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.nbs.gov.sc/wp-content/uploads/2013/08/Mid-2013-Pop-Bulletin.pdf Annual official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131224114904/http://www.nbs.gov.sc/wp-content/uploads/2013/08/Mid-2013-Pop-Bulletin.pdf |date=2013-12-24 }} |- |207 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ანტიგუა და ბარბუდა}} |86,295 |27 მაისი, 2011 |{{#expr: 86295/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/Antigua.html Preliminary 2011 census result] |- |208 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|მენი}}'' ''([[გაერთიანებული სამეფო]])'' |84,497 |27 მარტი, 2011 |{{#expr: 84497/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/IsleOfMan.html 2011 census result] |- |209 |style="text-align:left;"|''{{Flaglist|სეუტა}}'' ''([[ესპანეთი]])'' |82,376 |2011 |{{#expr: 82376/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"| |- |210 |style="text-align:left;"|''{{Flaglist|მელილია}}'' ''([[ესპანეთი]])'' |78,476 |2011 |{{#expr: 78476/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"| |- |211 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ანდორა}} |76,949 |1 ივლისი, 2014 |{{#expr: 76949/{{worldpop}}*100 round 4}}% |style="text-align:left;"|[http://www.estadistica.ad/serveiestudis/web/banc_dades4.asp?lang=1&codi_tema=2&codi_divisio=8&codi_subtemes=8 Annual official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170525074953/http://www.estadistica.ad/serveiestudis/web/banc_dades4.asp?lang=1&codi_tema=2&codi_divisio=8&codi_subtemes=8 |date=2017-05-25 }} |- |212 |style="text-align:left;"|{{flaglist|დომინიკა}} |71,293 |14 მაისი, 2011 |{{#expr: 71293/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.dominica.gov.dm/cms/files/2011_census_report.pdf Preliminary 2011 census result] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190608104411/http://www.dominica.gov.dm/cms/files/2011_census_report.pdf |date=2019-06-08 }} |- |213 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|გერნზი}}'' ''([[გაერთიანებული სამეფო]])'' |65,150 |31 მარტი, 2014 |{{#expr: 65150/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/Guernsey.html Annual official estimate] |- |214 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|ბერმუდის კუნძულები}}'' ''([[გაერთიანებული სამეფო]])'' |64,237 |20 მაისი, 2010 |{{#expr: 64237/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.gov.bm/portal/server.pt/gateway/PTARGS_0_2_980_227_1014_43/http%3B/ptpublisher.gov.bm%3B7087/publishedcontent/publish/cabinet_office/statistics/dept___statistics___additonal_files/2012_facts___figures_0.pdf Final 2010 census result] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130520190010/http://www.gov.bm/portal/server.pt/gateway/PTARGS_0_2_980_227_1014_43/http%3B/ptpublisher.gov.bm%3B7087/publishedcontent/publish/cabinet_office/statistics/dept___statistics___additonal_files/2012_facts___figures_0.pdf |date=2013-05-20 }} |- |215 |style="text-align:left;"|{{flaglist|მარშალის კუნძულები}} |56,086 |1 ივლისი, 2013 |{{#expr: 56086/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.spc.int/sdp/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=158&Itemid=42&lang=en Annual official estimate] |- |216 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სენტ-კიტსი და ნევისი}} |56,000 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 56000/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |217 |style="text-align:left;"|{{flaglist|გრენლანდია}} ''([[დანია]])'' |56,114 |1 ივლისი, 2015 |{{#expr: 56114/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.stat.gl/?lang=en Annual official estimate] |- |218 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|კაიმანის კუნძულები}}'' ''([[გაერთიანებული სამეფო]])'' |58,238 |31 დეკემბერი, 2014 |{{#expr: 58238/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.eso.ky/populationandvitalstatistics.html#1 Official estimate] |- |219 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|ამერიკის სამოა}}'' ''([[აშშ]])'' |55,519 |1 აპრილი, 2010 |{{#expr: 55519/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.census.gov/newsroom/releases/archives/2010_census/cb11-cn177.html Final 2010 census result] |- |220 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|ჩრდილოეთ მარიანას კუნძულები}}'' ''([[აშშ]])'' |53,883 |1 აპრილი, 2010 |{{#expr: 53883/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.census.gov/newsroom/releases/archives/2010_census/cb11-cn178.html Final 2010 census result] |- |221 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სამხრეთი ოსეთი}}<ref group="შენიშვნა">{{South Ossetia-note}}</ref> |51,547 |იანვარი, 2013 |{{#expr: 51547/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.mid.ru/bdomp/ns-reuro.nsf/348bd0da1d5a7185432569e700419c7a/be2d70933881fb75c32579270040e8a1!OpenDocument Estimate] |- |222 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|ფარერის კუნძულები}}'' ''([[დანია]])'' |49,179 |1 აგვისტო, 2015 |{{#expr: 49179/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.hagstova.fo/en Monthly official estimate] |- |223 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|სინტ-მარტენი}}'' ''([[ნიდერლანდები]])'' |37,429 |1 იანვარი, 2010 |{{#expr: 37429/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/SintMaarten.html Official estimate] |- |224 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ლიხტენშტაინი}} |37,370 |31 დეკემბერი, 2014 |{{#expr: 37370/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.volksblatt.li/medienarchiv/bevolkerungsstatistik-vorlaufige-ergebnisse-31-dezember-2014-1.pdf Semi annual official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170702000627/http://www.volksblatt.li/medienarchiv/bevolkerungsstatistik-vorlaufige-ergebnisse-31-dezember-2014-1.pdf |date=2017-07-02 }} |- |225 |style="text-align:left;"|{{flaglist|მონაკო}} |37,800 |31 დეკემბერი, 2014 |{{#expr: 37800/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.monacostatistics.mc/Population-and-employment Annual official estimate] |- |226 |style="text-align:left;"|''[[ფაილი:Flag of France.svg|22პქ]]'' ''[[სენ-მარტენი]]'' ''([[საფრანგეთი]])'' |36,522 |1 იანვარი, 2015 |{{#expr: 36522/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/com.asp?dep=978 Annual official estimate] |- |227 |style="text-align:left;"|{{flaglist|სან-მარინო}} |32,831 |30 ივნისი, 2015 |{{#expr: 32831/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.statistica.sm/on-line/en/home/statistics/population.html# Monthly official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200326182005/https://www.statistica.sm/on-line/en/home/statistics/population.html |date=2020-03-26 }} |- |228 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|გიბრალტარი}}'' ''([[გაერთიანებული სამეფო]])'' |32,734 |31 დეკემბერი, 2013 |{{#expr: 32734/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/Gibraltar.html Annual official estimate] |- |229 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|ტერქსისა და კაიკოსის კუნძულები}}'' ''([[გაერთიანებული სამეფო]])'' |31,458 |25 იანვარი, 2012 |{{#expr: 31458/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/TurksCaicos.html 2012 census result] |- |230 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|ალანდის კუნძულები}}'' ''([[ფინეთი]])'' |28,875 |30 სექტემბერი, 2014 |{{#expr: 28875/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.stat.fi/til/vamuu/2014/08/vamuu_2014_08_2014-09-18_tie_001_en.html Official estimate] |- |231 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|ბრიტანეთის ვირჯინის კუნძულები}}'' ''([[გაერთიანებული სამეფო]])'' |28,054 |12 ივლისი, 2010 |{{#expr: 28054/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/BritVirgins.html 2010 census result] |- |232 |style="text-align:left;"|{{flaglist|პალაუ}} |20,901 |1 ივლისი, 2013 |{{#expr: 20901/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.spc.int/sdp/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=158&Itemid=42&lang=en Annual official estimate] |- |233 |style="text-align:left;"|''[[ფაილი:Flag of Bonaire.svg|22პქ]]'' ''[[ბონეირი]]'' ''([[ნიდერლანდები]])'' |17,408 |1 იანვარი, 2013 |{{#expr: 17408/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/NedAntillen.html Official estimate] |- |234 |style="text-align:left;"|{{flaglist|კუკის კუნძულები}} |14,974 |1 დეკემბერი, 2011 |{{#expr: 14974/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.mfem.gov.ck/docs/Stats/2012/Census/2011%20Cook%20Islands%20Population%20Census%20Report.pdf Final 2011 census result] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130502230514/http://www.mfem.gov.ck/docs/Stats/2012/Census/2011%20Cook%20Islands%20Population%20Census%20Report.pdf |date=2013-05-02 }} |- |235 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|ანგილია}}'' ''([[გაერთიანებული სამეფო]])'' |13,452 |11 მაისი, 2011 |{{#expr: 13452/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/Anguilla.html Preliminary 2011 census result] |- |236 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|უოლისი და ფუტუნა|local}}'' ''([[საფრანგეთი]])'' |13,135 |1 ივლისი, 2013 |{{#expr: 13135/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.spc.int/sdp/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=158&Itemid=42&lang=en Annual official estimate] |- |237 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ტუვალუ}} |10,640 |4 ნოემბერი, 2012 |{{#expr: 10640/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/Tuvalu.html 2012 census result] |- |238 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ნაურუ}} |10,084 |30 ოქტომბერი, 2011 |{{#expr: 10084/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.spc.int/prism/nauru/PublicDocuments/Census/Nauru_2011_Census_Report_FINAL.pdf 2011 census result] |- |239 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|სენ-ბარტელმი|local}}'' ''([[საფრანგეთი]])'' |9,269 |1 იანვარი, 2012 |{{#expr: 9269/{{worldpop}}*100 round 5}}% |style="text-align:left;"|[http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/com.asp?dep=977 Annual official estimate] |- |240 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|სენ-პიერი და მიკელონი|local}}'' ''([[საფრანგეთი]]) '' |6,069 |1 იანვარი, 2012 |0.0000{{#expr: 6069/{{worldpop}}*100*1000000 round 0}}% |style="text-align:left;"|[http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/france-departements.asp?annee=2012 Annual official estimate] |- |241 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|მონსერატი}}'' ''([[გაერთიანებული სამეფო]])'' |4,922 |12 მაისი, 2011 |0.0000{{#expr: 4922/{{worldpop}}*100*1000000 round 0}}% |style="text-align:left;"|[http://www.gov.ms/wp-content/uploads/2011/02/Montserrat-At-A-Glance.pdf 2011 census result] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190403071254/http://www.gov.ms/wp-content/uploads/2011/02/Montserrat-At-A-Glance.pdf |date=2019-04-03 }} |- |242 |style="text-align:left;"|''[[ფაილი:Flag of Sint Eustatius.svg|22პქ]]'' ''[[სინტ-ესტატიუსი]]'' ''([[ნიდერლანდები]])'' |4,020 |1 იანვარი, 2013 |0.0000{{#expr: 4020/{{worldpop}}*100*1000000 round 0}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/NedAntillen.html Official estimate] |- |243 |style="text-align:left;"| ''[[ფაილი:Flag of Saint Helena.svg|22პქ]]'' ''[[წმინდა ელენე, ამაღლება და ტრისტანი-და-კუნია]]'' ''([[გაერთიანებული სამეფო]])'' |4,000 |1 ივლისი, 2015 |0.0000{{#expr: 4000/{{worldpop}}*100*1000000 round 0}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |244 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|ფოლკლენდის კუნძულები}}'' ''([[გაერთიანებული სამეფო]])'' |3,000 |1 ივლისი, 2015 |0.0000{{#expr: 3000/{{worldpop}}*100*1000000 round 0}}% |style="text-align:left;"|[http://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/Key_Findings_WPP_2015.pdf UN projection] |- |245 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|შპიცბერგენი და იან-მაიენი}}'' ''([[ნორვეგია]])'' |2,562 |1 ივლისი, 2014 |0.0000{{#expr: 2655/{{worldpop}}*100*1000000 round 0}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/Svalbard.html Official estimate] |- |246 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|ნორფოლკის კუნძული}}'' ''([[ავსტრალია]])'' |2,302 |9 აგვისტო, 2011 |0.0000{{#expr: 2302/{{worldpop}}*100*1000000 round 0}}% |style="text-align:left;"|[http://unstats.un.org/unsd/demographic/sources/census/2010_PHC/Norfolk_Island/report.pdf 2011 census result] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303200110/http://unstats.un.org/unsd/demographic/sources/census/2010_PHC/Norfolk_Island/report.pdf |date=2016-03-03 }} |- |247 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|შობის კუნძული}}'' ''([[ავსტრალია]])'' |2,072 |9 აგვისტო, 2011 |0.0000{{#expr: 2072/{{worldpop}}*100*1000000 round 0}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/Australia-Agglo.html 2011 census result] |- |248 |style="text-align:left;"|''[[ფაილი:Flag of Saba.svg|22პქ]]'' ''[[საბა (კუნძული)|საბა]]'' ''([[ნიდერლანდები]])'' |1,991 |1 იანვარი, 2013 |0.0000{{#expr: 1991/{{worldpop}}*100*1000000 round 0}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/NedAntillen.html Official estimate] |- |249 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ნიუე}} |1,190 |ივლისი, 2014 |0.0000{{#expr: 1613/{{worldpop}}*100*1000000 round 0}}% |style="text-align:left;"|[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ne.html CIA World Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181226112939/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ne.html%20 |date=2018-12-26 }} |- |250 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|ტოკელაუ}}'' ''([[ახალი ზელანდია]])'' |1,411 |18 ოქტომბერი, 2011 |0.0000{{#expr: 1411/{{worldpop}}*100*1000000 round 0}}% |style="text-align:left;"|[http://unstats.un.org/unsd/demographic/sources/census/2010_PHC/Tokelau/report.pdf Final 2011 census result] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120815034343/http://unstats.un.org/unsd/demographic/sources/census/2010_PHC/Tokelau/report.pdf |date=2012-08-15 }} |- |251 |style="text-align:left;"|{{flaglist|ვატიკანი}} |839 |1 ივლისი, 2012 |0.0000{{#expr: 839/{{worldpop}}*100*1000000 round 0}}% |style="text-align:left;"|[http://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/es/stato-e-governo/note-generali/popolazione.html Official estimate] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170202031317/http://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/es/stato-e-governo/note-generali/popolazione.html |date=2017-02-02 }} |- |252 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|ქოქოსის კუნძულები}}'' ''([[ავსტრალია]])'' |550 |9 აგვისტო, 2011 |0.00000{{#expr: 550/{{worldpop}}*100*10000000 round 0}}% |style="text-align:left;"|[http://www.citypopulation.de/Australia-Agglo.html 2011 census result] |- |253 |style="text-align:left;"|''[[ფაილი:Flag of Wake Island.svg|22პქ]]'' ''[[უეიკი]]'' ''([[აშშ]])'' |188 |2005 |0.000000{{#expr: 188/{{worldpop}}*100*100000000 round 0}}% |style="text-align:left;"| |- |254 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|საფრანგეთის სამხრეთული და ანტარქტიდული ტერიტორია}}'' ''([[საფრანგეთი]]) '' |140 |2013 |0.000000{{#expr: 140/{{worldpop}}*100*100000000 round 0}}% |style="text-align:left;"| |- |255 |style="text-align:left;"|''[[ფაილი:Flag of the Midway Islands (local).svg|22პქ]]'' ''[[მიდუეი]]'' ''([[აშშ]])'' |60 |2009 |0.000000{{#expr: 60/{{worldpop}}*100*100000000 round 0}}% |style="text-align:left;"| |- |257 |style="text-align:left;"|''{{flaglist|პიტკერნის კუნძულები}}'' ''([[გაერთიანებული სამეფო]])'' |56 |2014 |0.000000{{#expr: 56/{{worldpop}}*100*100000000 round 0}}% |style="text-align:left;"|[[Pitcairn Islands#Historical population|Official estimate]] |} ==შენიშვნები== {{reflist|group="შენიშვნა"}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დემოგრაფია]] 04peg3h9oysov39pijd65f1vp8yop5e 14 320920 4823491 3499428 2025-07-02T10:18:14Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823491 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:არაბთა გაერთიანებული საამიროები|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:აზიური არქიტექტურა]] 2qbhbszz3otnnqunwz477kosad4lbym 14 321825 4823499 3499445 2025-07-02T10:19:23Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823499 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Belgium}} [[კატეგორია:ბელგია|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] 0xzoo4981lml1fpukridus3ug8xs8t6 14 322689 4823232 3512003 2025-07-02T06:46:52Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823232 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Atheists by country}} [[კატეგორია:ათეისტები]] [[კატეგორია:რელიგიური სკეპტიკოსები ეროვნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნების მიხედვით| ]] aluh6r8x2ycor54fc2cesx3vrjjy3hl 14 322733 4823503 3404444 2025-07-02T10:19:47Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823503 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Mexico}} [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მექსიკა|არქიტექტურა]] elx2bljpx3r519u9t5gldb2trk3kc1h 14 322734 4823310 3413252 2025-07-02T07:01:46Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823310 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Films of India}} [[კატეგორია:ინდური კულტურა|ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] 0frfipczh77hrzcdm94n5ugtzsw76fk 14 322893 4823303 3413264 2025-07-02T07:00:30Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823303 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:სომხური კინო|ფილმები]] 0o8caqt79869ndld2zuootq9577mr9h 14 328204 4823253 3499329 2025-07-02T06:54:09Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823253 wikitext text/x-wiki {{პორტალი|კინო}} [[კატეგორია:3D ფილმები| ]] [[კატეგორია:კატეგორიები ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] p4zd3sko3lxyshgzjxmzfxyhntiac0a 14 332146 4823514 3499455 2025-07-02T10:21:45Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823514 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Architecture of the Netherlands}} [[კატეგორია:ნიდერლანდები|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] 1fdjuvnz6gey7bzook79fhtwljddb3f 0 340629 4823051 4651220 2025-07-01T19:34:53Z Mehman 75871 [[Special:Contributions/Coregency|Coregency]]-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა [[User:Lasha-george|Lasha-george]]-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია 4064816 wikitext text/x-wiki {{კურსივისახელი}} '''ისტორია დაწყებითგან ივერიისა, ესე იგი გიორგიისა, რომელ არს სრულიად საქართველოჲსა''', ''ივერიის ისტორია'' — თხზულება [[საქართველო]]ზე, შედგენილი [[თეიმურაზ ბატონიშვილი]]ს მიერ [[1843]] წლის 22 მაისს. ისტორია მოიცავს პერიოდს უძველესი დროიდან — [[მირიან III|მირიან მეფემდე]]. ==შექმნის ისტორია== თეიმურაზ ბატონიშვილმა პეტრებურგში გადასახლებისას, ჯერ კიდევ [[მარი ბროსე]]ს გაცნობისთანავე იწყო თეიმურაზმა მუშაობა „ივერიის ისტორიის“ დასაწერად: {{ციტატა|სრულიად გიორგიისათვის — სწერს იგი ბროსეს — (ესე იგი ივერიისა რომელ არს საქართველო) მე მრავალი მატერია მაქვს ამისათვის, რომელიც დიდის გამოძიებით რა მე შენ გაგიცან ამას უკან ვიწყევ შეკრება და ისეთი რამ უნდა წარმოვადგინო მაგ დიდებულს საზოგადოებაში რომ შესარაცხად არ შეიქმნეს ჩემი ღვაწლი.|„წერილები“, ფურცელი 50}} უფრო ადრე [[1831]] წელს წერდა: {{ციტატა|მე აწ ვმეცადინეობ ადრიდგანვე ხელყოფილსა ჩემისა საქართველოს ისტორიისა უძველესით ჟამიდგან ვიდრე აქომამდე წვლილად აღწერასა, რომელსაც ერთსა პირველსა ნაწილსა მისსა ამ წიგნთა შემდგომ წარმოვგზავნი.|„წერილები“, ფურცელი 7}} როგორც ჩანს საკმაო მუშაობის შემდგომ თეიმურაზს განუზრახავს დაეწერა ორი წიგნი საქართველოს ისტორიიდან. [[1835]] წლის 23 ნოემბერს იგი ბროსეს სწერდა: {{ციტატა|ერთს მცირეს და სავსეს საკმაოდ ვისაც ნებავს საქართველოს ისტორიის უწყება და მეორეს დიდსა და ვრცელს. ის ჯერ ადვილად არ შესრულდება, მაგრამ თუ ცოცხალი ვარ ღვთის შეწევნით წელიწადი და ნახევარი მოუნდება... ეს წიგნი ღმერთს ერწმუნე ღამე და დღე ხელში მიჭირავს, ჩემისა ხელითა ვწერ. არ შეიძლება რომ სხვას დავაწერინო, წამიხდენენ, როგორც რომ გათავდება ის პირველი შემოკლებული ქრისტესშობისათვის გასვლამდის და თუ მეორეს თვემდის მაშინვე გამოგიგზავნი.|„წერილები“, ფურცელი 50}} მისი დაუღალავი შრომა ავადმყოფობამ შეანელა: {{ციტატა|ღვთით საქართველოს ისტორიის წერაში ვარ და ცოტა ხანს შეუძლოდ ვიყავ და დაბრკოლება ამისათვის მომეცა.}} ხოლო როცა [[1836]] წლის იანვრიდან ავად გახდა, მიუხედავად ექიმების მხრიდან აკრძალვისა წერა არ შეუჩერებია, ხოლო მისი [[პრუსია]]ში მოგზაურობამ მუშაობა რამდენიმე თვით შეაჩერა. დაბრუნებისთანავე ისევ განაგრძო მუშაობა. [[1837]] წელს ზოგი ნაწილი უკვე დამთავრებული ჰქონდა: {{ციტატა|ჩემი მისწრაფება დღითი დღე ეს არის ისტორია საქართველოსი ეგების შევასრულო და ღვთის მოწყალების იმედი მაქვს ყოვლითურთ ვცდილობ რომ მრავლის დამოწმებით ჭეშმარიტება ჰქონდეს. ზოგნი, მზათა მაქვს კიდეც და მსურდა გამომეგზავნა.|„წერილები“, ფურცელი 63}} ამგვარი მუშაობით ივერიის ისტორიის წერა მისი სიცოცხლის უკანსაკნელ წლებამდე გაგრძელდა. მართალია დაუმთავრებელი არ დარჩენია, მაგრამ გამოუცემელი კი დარჩა. ბროსე წერს: „ოცი წელი მუშაობდა იგი ქართველი ხალხის ვრცელი ისტორიის შეთხზვაზე... ცნობილია მხოლოდ ის, რომ ავტორს სურდა ესარგებლა ყველა, როგორც ქართული, ასევე რუსულ ენაზე გადაუთარგმნელი უცხო მასალებით“<ref>Броссе, Некролог, Ж, М. Н. Пр. გვ. 39</ref>. აღნიშნული თხზულება „ისტორია დაწყებიტგან ივერიისა, ე. ი. გიორგიისა, რომელ არს სრულიად საქართველოჲსა“ თეიმურაზის მეუღლის ელენეს თხოვნისა და ბროსეს შუამდგომლობის შემდეგ აკადემიის წინაშე, გამოცემულ იქნა დ. ჩუბინოვის მიერ. სანქტ-პეტერბურგს [[1848]] წელს. [[ზაქარია ჭიჭინაძე|ზაქარია ჭიჭინაძის]] სიტყვვებით მას დაწერილი ჰქონდა საქართველოს ისტორიის მეორე ტომიც, რომელიც დაიკარგაო<ref>ზ. ჭიჭინაძე, „საქართველოს ცხოვრება“, თბ. 1913, გვ. 32</ref>. ==იხილეთ აგრეთვე== {{chart top|წელთა აღრიცხვანი. მეფენი თუ რომელი რომელსა წელსა გამეფდეს.<ref>[http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/65894/1/Teimuraz_Batonishvili_Istoria.pdf თეიმურაზ ბატონიშვილი „ისტორია დაწყებითგან ივერიისა, ესე იგი გიორგიისა, რომელ არს სრულიად საქართველოჲსა“], გვერდები: 210–220.</ref>|collapsed=yes}} {{familytree/start}} {| class="wikitable plainrowheaders" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10" |----- !width = "8%" style=background:#efdead;| დასაბამითგან სოფლისა ბერძულის რიცხვით !width = "8%" style=background:#efdead;| ქართული ქორონიკონი<br />მეათე მოქცევი. !width = "8%" style=background:#efdead;| ქრისტესს უწინ შობადმდე. !width = "42%" style=background:#efdead;| !width = "8%" style=background:#efdead;| თუ რომელმან მეფემან რაოდენი წელი იმეფა |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5206''' | align="center" style=background:#efdead;| '''514''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[ძვ. წ. 302|302]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''Ⴀ.'''<br />პირველმან მეფემან სრულიად ივერიისა თჳთმპყრობელმან, ალექსანდრე დიდისა მაკედონელის მიერ დადგენილი მთავრად განმგებლად სრულიად ივერიისა აზონ მაკედონელი მოკლა და თჳთ მიიღო თჳთმპყრობელობითი მეფობა სრულიად ივერიისა ფარნავაზ პირველმან, რომელიცა იყო თჳთ ბუნებით ქართველი ძმისწული მცხეთისა მამასახლისისა სამარასი და გვარეულობასა თჳსსა უწოდა ქართლოსიანად. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br />'''65''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| <br />'''5271''' | align="center" style=background:#efdead;| მეათერთმეტე მოქცევი<br />'''47'''<br /> | align="center" style=background:#efdead;| <br />'''[[ძვ. წ. 237|237]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''Ⴁ.'''<br />მიიღო მეფობა სრულიად ივერიისა საურმაგ პირველმან ძემან ჶარნავაზ პირველისამან და იწოდა ქართლისიან-ფარნავაზიანად. | align="center" style=background:#efdead;| <br />'''75''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5346''' | align="center" style=background:#efdead;| '''122''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[ძვ. წ. 162|162]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''Ⴂ.'''<br />იქმნა მეფედ ყოვლისა ივერიისა მირვან პირველი და იყო ესე სიძე ასულის-ქმარი საურმაგ მეფისა, ესე მირვან იყო დისწულის შვილი სიდედრისა საურმაგ მეფისა ნათესავისაგან ნებროთ ასირიისა მეფისა შთამომავალი, რომელიცა წოდა ქართლოსიან-ფარნავაზიან-ნებროთიანად. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br />'''18''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5364''' | align="center" style=background:#efdead;| '''140''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[ძვ. წ. 144|144]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''Ⴃ.'''<br />იქმნა მეფედ ყოვლისა ივერიისა ფარნაჯამ პირველი ძეჲ მეფისა მირვან პირველისა, რომელმანცა იმეფა წელიწადი 9. განსდევნეს ესე ივერიელთა, ვინაჲდგან შეურაცხ ჰყვნა ამან სარწმუნოება ივერიელთა და კერპნი მათნი მოიძულა და იქმნა ცეცხლის-მსახურთა სარწმუნოებასა ზედა სპარსთასა. ჰყვეს ნაცვლად ამისსა არშაკ პირველი მეფედ, რომლისა მეფობისა მეათესა წელსა მოუხდა ამას ფარნაჯამ და მოიკლა ძლეული არშაკისგან ადგილსა მას რომელსა ეწოდების ტაშირი. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br /><br />'''9''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5373''' | align="center" style=background:#efdead;| '''149''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[ძვ. წ. 135|135]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''Ⴄ.'''<br />დასჯდა დის ქმარი ფარნაჯამ მეფისა არშაკ პირველი, ძეჲ დიდისა მის სპარსთა მეფისა არშაკისა, განაგებდა ფრიად სიმშვიდით და კეთილ-წესიერად ყოველსა ივერიასა, ესე იწოდებოდა გუარეულებითა არშაკუნიანად. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br />'''12''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5385''' | align="center" style=background:#efdead;| '''161''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[ძვ. წ. 123|123]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''Ⴅ.'''<br />შემდგომად ამისსა იქმნა მეფედ ყოვლისა ივერიისა არტაგ პირველი ძე არშაკ პირველისა არშაკუნიანი და განვლო მშვიდობასა შინა ყოველნი წელნი მეფობისა თჳსისანი. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br />'''16''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5401''' | align="center" style=background:#efdead;| '''177''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[ძვ. წ. 107|107]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''Ⴆ.'''<br />იქმნა მეფედ ყოვლისა ივერიისა ბარტომ პირველი ძეჲ არტაგ პირველისა, ამას არა ესვა ძეჲ და ესვა ასული, რომელიცა მისცა ქუჯის ძისწულის შვილსა სახელით ქართამს და ესე ქართამ იყო შთამომავალი საურმაგ მეფისა ასულის წულისაგან; მაგრამ მირვან მეორე ძეჲ ფარნაჯამ მეფისა, რომელიცა აღიზარდა სპარსეთს შეიკრიბა მან სპარსთა და ასურთა და მიდთაგან შემწედ მისსა მხედრობანი, მოვიდა და დასდგა ხუნანს და ბრძოლა უყო ბარტომს და მოკლა ბარტომ მეფე და თჳთ-იქმნა მეფედ ყოვლისა ივერიისა; ხოლო სიძეჲ მისი ქართამ ასულითა მის ბარტომ მეფისათა ცოლითა თჳსითა, რომელიცა მუცელ-ქმნილ იყო, ივლტოდეს სომხითად და მუნ განერნეს და იქმნა მეფე მირვან მეორე მეფედ ყოვლისა ივერიისა. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br /><br /><br /><br />'''33''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5434''' | align="center" style=background:#efdead;| '''210''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[ძვ. წ. 74|74]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''Ⴡ.'''<br />იქმნა მეფედ ყოვლისა ივერიისა მირვან მეორე, გამოიყვანა სამშვილდით ცოლი ბარტომ მეფისა და შეირთო თჳთ ცოლად. ამისსა მეფობასა შინა იყო მიტრიდატ ევპატორი მეფე პონტოისა. მირვან იყო ფრიად კეთილი და მოწყალე და კეთილად განმგებელი სამეფოსა და უყვარდათ იგი ივერიელთა; არამედ მეფობასა ამისსა შინა ეპყრა ქვემო ივერია მიტრიდატს, ესე იწოდებოდა გვარეულობითავე მამისა თჳსისათა. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br />'''16''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5450''' | align="center" style=background:#efdead;| '''226''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[ძვ. წ. 58|58]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''Ⴇ.'''<br />იქმნა მეფედ ყოვლისა ივერიისა არშაკ მეორე ძეჲ მეფისა მირვან მეორისა. ჟამსა ამას წარმოგზავნეს რომაელთა მხედართ-მძღვანი თჳსი პომპეი აზიად, რომელსაცა თანა აქვნდა არშაკს მშვიდობა ოდესმე და ოდესმე ბრძოლა, იმეფა ამას ყოველსა ივერიასა ზედა, თუმცაღა ბრძოლის შემთხვეულება მრავალი აქვნდა; მაგრამ ეგრეთცა განაგებდა სამეფოსა თჳსსა სიბრძნითა და გონიერებითა კეთილად. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br />'''25''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5475''' | align="center" style=background:#efdead;| '''251''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[ძვ. წ. 33|33]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''Ⴈ.'''<br />იქმნა მეფედ ყოვლისა ივერიისა არშაკ მესამე ძეჲ არშაკ მეორისა, რომლისა ჟამსაცა ანტონი მარკ მოვიდა აზიად რომაელთა მხედრობითა და მრავლისა ძლიერებითა აქვნდა ანტონინს ბრძოლა არშაკის თანა და მხედართ მძღვანი მისი კანდიდოს იძლია არშაკისაგან; ხოლო უკანასკნელსა შინა მეფობისა მისისა წელსა 33-სა მოიკლა ესე ადერკის მიერ. შვილის-შვილისა ქართამ სიძისა ასულის ქმრისა ბარტომ 1. ივერიის მეფისა, რომელსაცა ჰყვა შემწედ პართნი, სომეხნი და რომაელთაცა მხედრობა და იქნა ადერკი მეფედ ყოვლისა ივერიისა. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br /><br />'''32''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| <br />'''5508''' | align="center" style=background:#efdead;| <br />'''284''' | align="center" style=background:#efdead;| ქრისტესთ შობით<br />'''[[1]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''ႨႠ.'''<br />იქმნა მეფე ადერკი პირველ ყოველსა ზედა ივერიასა პირველსა წელსა, ოდეს იგი იშვა უფალი ჩვენი იესო ქრისტე. ამას აქვნდა მშვიდობა იმპერატორთა თანა რომისათა, რომელნიცა იყვნეს ჟამსა ამისა და ფრიად კეთილად განაგებდა ყოველსა ივერიასა, იყო მხნე, ახოვანი, ბრძენი და გონიერი, მშვიდი და მოწყალე. ამმისსავე მეფობას აშინა ჯვარს ეცვა უფალი ჩვენი იესო ქრისტე, დაეფლა და აღდგა და შემდგომად ექვსისა წლისა ქრისტეს ამაღლებისა მოვიდეს წმიდანი მოციქულნი ქადაგებად ქვემოსა შინა ივერიასა ანდრია და სიმონ კანანელი და ჰქადაგეს და მოაქცივნეს აფხათა და კოლხთა ერთაგანნი მრავალნი; ხოლო ანდრია პირველ-წოდებულმან მოვლნო რაოდენთამე ადგილთა შინა კავკასიისა და ზემოსა ივერიისათა და რომელთამე ადგილთა ზედა აღმართნა ჯვარნი. ადერკი განვლნა ჟამნი მეფობისა თჳსისა უშფოთველად და მანვე დაადგინნა ორნი ძენი თჳსნი ქართამ 1 და ბარტომ 2, რათა იქმნენ იგინი ორნივ ზოგად მეფენი ყოველსა ივერიასა ზედა, ოდეს ერთი უძღოდეს მხედრობათა, მეორე განაგებდეს შინაგანთა საქმეთა, ესრეთ სჯულ-უდვა მათ და ვინაჲდგან იყო დედისა, შთამომავლობისაგან არშაკუნიანი, ამისთვის გვარეულობაცა მისა იწოდა არშაკუნიანად. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br />'''43''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5551''' | align="center" style=background:#efdead;| '''327''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[44]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''ႨႡ და ႨႢ.'''<br />იქმნა წელთა ამათ შინა ზოგადი მეფობა ყოველსა ივერიისა სამპყრობელოსა ზედა, რამეთუ ერთსა მას სამპყრობელოსა ჰყვათ ორი მეფე და ერთი იყო განმგებლობაჲ მათი, და იქმნესს ძენი ადერკისანი ქართამ პირველი და ბარტომ მეორე მეფედ. ქართამ პირველი შემდგომად ერთისა წლისა გარდაიცვალა და იქმნა ადგილსა მისსა ძეჲ მისი ფარსმან პირველი თანა-ზიარ მეფობისა ბარტომ მეორისა. ამათ აქვნდათ ბრძოლანი სხვასა და სხვასა ჟამსა მრავალნი. ვითარცა მოიხსენების ზემორე წიგნსა ამას შინა მოთხრობასა შინა ამათისა მეფობისასა და იყვნეს ესენი ურთიერთისა მიმართ ფრიადისა სიყვარულითა და ძლიერნი ძალით, ამათსა მეფობასა შინა ყოვლითურთ განდიდებულ და განძლიერებულ ივერია. და გარდაიცვალა ბარტომ მეორეცა ოცდა მერვესა შინა წელსა მეფობისა მისისასა და იქმნა მისწილ მეფედ ძე მისი კაოს პირველი თანა-ზიარ მეფისა ფარსმანისა. ხოლო მიტრიდატ ივერი იყო ძმაჲ ამა ფარსმან პირველისა, რომელიცა ჰფლობდა შეწევნითა რომაელთათა და ძმისა თჳსისა ფარსმანისათა დიდსა სომხითსა. შემდგომად კაოს პირველისა გამეფებისა კვალად იმეფა ფარსმანმან და კაოსმან ერთად ათხუთმეტი წელი; ხოლო ფარსმანმან იმეფა წელნი 43. | align="center" style=background:#efdead;| '''ქართამმან იმეფა 1½'''<br /><br /><br />'''ბარტომმან იმეფა 28'''<br /><br /><br />'''კაოსმან 14'''<br /><br /><br />'''ზოგადად 44''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5595''' | align="center" style=background:#efdead;| '''371''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[87]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''ႨႣ.'''<br />გამეფდეს ორნი ზოგად მეფენი აზორკ პირველი ძეჲ ფარსმან პირველისა და არმაზელ პირველი ძეჲ კაოს პირველისა; ამათ აქვნდათ განგრძობით ბრძოლა სომეხთა მიმართ. ამათ შეიპყრეს უკანასკნელთა შინა ბრძოლასა ძეჲ სომეხთა მეფისა ზარხე (ესე იგი ზარდე), პყრობილ-ჰყვეს ციხესა შინა დარიელისასა. მაშინ ძენი სომეხთა მეფისა არტასისანი: არტავაზდ, ტიგრან და სუმბატ მხედრობითა დიდითა მოვიდეს თრიალეთსა კერძოთა, აქედგან მეფენი აზორკ და არმაზელ მიეგებნეს დიდისა ძლიერებითა წინა-აღმდეგად მათდა. იქმნა მათ შორის მოციქულობა და არღარა იქმნა ბრძოლა, ვინაჲდგან სომეხთა ითხოვეს მშვიდობა და ძეჲ სომეხთა მეფისა ძმაჲ მათი ითხოვეს, ხოლო მეფემან აზორკ და არმაზელ სთხოვეს ციხენი სამზვრისა თჳსისანი, რომელიცა ზაკვით მიეღოთ სომეხთა, მოსცეს სომეხთა სრულიად ციხენი იგი სამზღვართანი, ქალაქი და ციხეჲ წუნდისა, დემოთისა და არტაანისა, და ამისთვის განათავისუფლეს ძე სომეხთა მეფისა ზარხე და მოიწვიეს მეფეთა აზორკმან და არმაზელმან სომეხთა მეფის ძენი, ისტუმრნეს, განუსვენეს და დაასაჩუქრეს იგინიცა და ყოველნივე მათნი მხლებნი და ესრეთ ჰყვეს მშვიდობა და წარვიდეს თჳს თჳსად. მიერიდგან ვერღარა იკადრეს სომეხთა წინა-აღმდეგი რაჲმე ივერიისა მეფეთა მიმართ და აქვნდათ მშვიდობა ურთიერთისა მიმართ. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br />'''32''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5627''' | align="center" style=background:#efdead;| '''403''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[119]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''ႨႤ.'''<br />გამეფდეს ორნი ზოგად მეფენი: აზორკ პირველის ძეჲ დეროკ პირველი და არმაზელ პირველის ძეჲ ამზასპ პირველი, ესენი იყვნეს სიყვარულითა ერთმანერთისათა და განაგებდეს ყოველსა ივერიასა ფრიად კეთილად წარმატებასა შინა და მშვიდობასა. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br />'''8''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5636''' | align="center" style=background:#efdead;| '''412''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[128]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''ႨႥ.'''<br />იქმნა ერთბაშად ორნი ესე მეფენი ყოვლისა ივერიასა ზედა ძეჲ დეროკისა ფარსმან მეორე ქველად ზედ-სახელდებული და ძეჲ ამზასპისა მირდატ პირველი; ხოლო იყო ჶარსმან ქველი ყოვლითა სიკეთითა აღსავსე, მხნე, ახოვანი, ბრძენი, გონიერი, მოწყალე, და კაცთმოყვარე, მიმტევებელი და მოსამართლე. ჰაეროვანი, შვენიერი და ესრეთი გმირი, რომელ წინა-პართა მისთა ყოველთავე მეფეთა უმჯობეს იყო; ხოლო მირდატ იყო კაცი ბოროტი, მემშურნე, მესისხლე და ანგაარი; ამისთვის მოიძულეს იგი ყოველთა ივერიელთა და შეიყვარეს ფარსმან ფრიად; ხოლო განიზრახა ესე მირდატმან, რათა მოკლას ღალატითა მეფე ფარსმან და იგრძნა ესე ფარსმან და იცევდა თავსა თჳსსა ბოროტ-შემთხვევისაგან მირდატისა; ამისთვის უმეტეს მოიძულეს იგი ივერიელთა და შეკრბეს დიდებულნი ივერიისანი და მრავლისა ბოროტისა მისისათვის განსდევნეს მირდატ ტახტით თჳსით თანა-ზიარებითისაგან მეფობისა და ივლტოდა მირდატ სპარსეთად. და იქმნა კვალად ერთმეფობაჲ სრულიად ივერიასა ზედა. მეორესა წელსა მეფობისა მისისასა იქმნა ესე და განიდევნა იგი. | align="center" style=background:#efdead;| |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5639''' | align="center" style=background:#efdead;| '''415''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[131]]''' | align="center" style=background:#efdead;| კვალად ერთ-მეფობაჲ და არღარა ზოგადი და მიღება სრულიად ივერიისა თჳთ-მპყრობელობისა ფარსმან მეორისაგან; ხოლო იყო ზოგადი მეფობაჲ მხოლოდ ოთხმეოცდა შჳდსა წელსა და იწყო ქრისტეს აქეთ 44-სა წელსა და კვალად ერთ-მეფობა იქმნა ქრისტესით 131-სა; ხოლო წარვიდა რა მლტოლვარე მირდატ სპარსეთად, ვინაჲდგან ცოლი ესვა მას სპარსი, შეიკრიბა სპარსეთით და მიდიით მხედრობანი და ორგზის მოუხდა ფარსმანს, ორგზისვე სძლივა ფარსმანმან და მოკლა ხელით თჳსითა ფარსმანმან ბუნბერაზი სპარსთა ჯოვანბარს, რომელიცა ესოდენ ძლიერ იყო, რომელ იტყოდენ მისთვის, ჴელთა შეიპყრობსო ლომსა. შემდგომად მისსა აქვნდა ფარსმან ბრძოლა მრავალი სპარსთა მიმართ და მიდთა და შევიდა სამზღუართა მათთა და ქმნა მრავალნი სახელოვანნი საქმენი, შემდგომად შემოუყენეს მზარეული სპარსთა, რომელიცა მოვიდა, შეეწყნარა ფარსმანს და მოწამლა მზარეულმან და მოკვდა ფარსმან ქველი. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br /><br /><br /><br />'''16''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5652''' | align="center" style=background:#efdead;| '''428''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[144]]''' | align="center" style=background:#efdead;| მაშინ მირდატ მოვიდა, დაიპყრა ზემოჲ ივერია; ხოლო ქვემო ივერიაჲ განამაგრა ფარნავაზ სპასპეტმან ფარსმან მეფისამან, ვინაჲდგან ცოლი ფარსმან-ქველისა და ძეჲ მისი ადამ წარიყვანა და განარინა მუნ და შეიკრიბნა მხედრობანი გარდმოუხდა მირდატ მეფესა. სძლო მას და მისთანა მყოფთა სპარსთა მოკლეს მირდატ მეფე მდინარესა ზედა ქსნისასა და შეიყვანა დიდისა დიდებითა ძე მეფისა ფარსმანისა ადამ დედისა მისის ღადან დედოფლითურთ მცხეთად და დაიპყრა ყოველი ივერია. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br />'''2½''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5655''' | align="center" style=background:#efdead;| '''431''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[147]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''ႨႦ.'''<br />იქმნა ადამ პირველი მეფედ ყოვლისა ივერიისა, 16 წლისა იყო ოდეს იქმნა მეფედ ყოვლითურთ ემსგავსებოდა მამასა მისსა; მაგრამ არა სცა მას სვემან ჟამი და მეოთხესა წელსა მეფობისა მისისასა გარდაიცვალა იგი და დაშთა მას ძეჲ ერთისა წლისა ფარსმან სახელით. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br />'''4''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5659''' | align="center" style=background:#efdead;| '''435''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[151]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''ႨჁ.'''<br />იქმნა მეფედ ყოვლისა ივერიასა ზედა დედოფალი ღადან, ვინაჲდგან შჳლის შვილი ჰყვა მცირე წლოვანი და სხვა არავინ ჰყვა. დედოფალი ღადან, ცოლი ფარსმან ქველისა და დედაჲ ადამისი ფრიად კეთილად და ბრძნულად განაგებდა სამეფოსა სრულიად ივერიისასა და ოდეს აღიზარდა შვილის-შვილი მისი დაადგა მას გვირგვინი თჳსითა ჴელითა და ჰყო იგი მეფედ. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br />'''14''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5673''' | align="center" style=background:#efdead;| '''449''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[165]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''ႨႧ.'''<br />იქმნა მეფედ ყოვლისა ივერიისა ფარსმან მესამე შვილის-შვილი ფარსმან ქველისა. იყო ყოვლითა ზნეობითა და ყოვლითა სამამაცოთა საქმით სრული და მოწყალე, იმეფა მშვიდობით და ჰმატა მრავალი ქვეყანათა თჳსთა, აღაშენნა და განავრცო ციხენი და ქალაქნი. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br />'''26''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5699''' | align="center" style=background:#efdead;| '''475''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[191]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''Ⴉ.'''<br />იქმნა მეფედ ძეჲ ფარსმან მესამისა ამზასპ მეორე სრულიად ივერიასა ზედა. ესე იყო ესრეთი გულოვანი, ვითარცა პაპის მამაჲ მისი ფარსმან ქველი. ამის ჟამსა შინა გარდამოვიდეს კავკასიის გზით, დვალეთსა ზედა გარდმოვლეს დიდისა და მრავალ-რიცხვედითა ლაშქრითა ალანნი, ღუნნი და ოვსნი, პირ-იქითელნი კავკასიისა, მოუხდეს მცხეთას ამზასპს; არამედ სძლივნა მათ ამზასპი მეფემან, აოტნა და მოსწყვიტნა. ხოლო მეორესა წელსა მრავლისა მხედრობითა და დიდისა ძლიერებითა განვლო კარი დარიელასი, მდინარე ლომეკისა, მდინარე ვარდანისა და ყუბანისა, შევიდა ალანთა შორის და ყოველთა მის კერძოთა ერთა ყოველთავე სძლო და დაიმორჩილნა ყოველნი კავკასიასა გადაღმართნი ერნი, აღიხვნა მძევალნი მათნი და მოხარკე ჰყვნა იგინი და მოიქცა მუნით დიდისა ძლევა-შემოსილებითა მცხეთად. მაგრამ შემდგომად ამისსა, ვინაჲდგან შინაგანთა საქმეთა თჳს არღარა აქვნდა ყურად-ღება, განლაღნა და აღზვავნა ძლევა-შემოსილებათა ძლით მისთა და რომელთამე ერისთავთა და წარჩინებულთა ექმნა ძვირის მყოფელ და მდაბიონიცა ერნი ვერა მიიღებდეს სამართალსა და კეთილად-წარმართებასა ცხოვრებისა თჳსისასა. ამისთვის მოიძულა იგი ყოველმან ერმან, განუდგეს ივერიელნი. მხოლოდ იგი დაშთა მცხეთად და კახეთისა კერძოთაგან ერნი მცირედნიღა დაშთეს მას, მოიმიზდნა სპარსთა მოლაშქრეთაგანნი ცხენოსანნი, შეითქვნეს მთავარნი და ერისთავნი ივერიელთანი, მოუხდეს დიდისა ძლიერებითა, მიეგება ესეცა გუთისხევს, მრავალ-დღე იბრძოლეს უკანასკნელ, მოწყლეს ისრითა ამზასპ მეფე და მიახლოვა რა სიკუდილსა ევედრა მოციქულითა განდგომილთა მათ მთავართა და მოიზიდნა იგინი კვალად მშვიდობის-ყოფად, შემორიგდეს ყოველნივე იხილეს რა უკანასჯნელისა მიმართ აღსასრულისა მიახლება მეფისა თჳსისა, მწუხარებდეს, ვინაჲდგან არავინ ესვა ამას მემკვიდრედ სამეფოსა ივერიისა. ამისთვის უკანასკნელითა ლმობიერითა სიტყვითა ეზრახა ყოველთა მთავართა და წარჩინებულთა ივერიისათა, რათა შემდგომად მისსა ჰყონ მეფედ დისწული მისი ძეჲ სომეხთა მეფისა ტიგრანისა რევი. აღესრულა თჳთ ამზასპი მეფე; ხოლო ანდერძისა მისისამებრ ჰყვეს ივერიელთა თჳს ზედა მეფედ სომეხთა იგი მეფის ძეჲ რევი ძეჲ ტიგრან მეხუთის. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br />'''9''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5708''' | align="center" style=background:#efdead;| '''484''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[200]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''ႩႠ.'''<br />იქმნა მეფედ რევ, ძეჲ სომეხთა მეფისა ტიგრან 5-სა და იყო იგი ყოვლითა სიკეთითა აღსავსე, მოწყალე, მართალ-მშვიდ და მიმტევებელ, უწოდეს ამას რევი მართალი. ამან მოიყვანნა ცოლად ასული ლოღეთელისა საბერძნეთით სახელით სეჶჶორრა, რომელმანცა აღმართა კერპი ავფროდიტისა თანა მოიხვა საბერძნეთით, ვინაჲდგან მშვენიერ იყო დედოფალი ესე ფრიად, რევმან განაწესა, რათა კერპთა უზორვიდნენ ზროხათაცა და ცხოვართა. იტყვიან ამისთვის, „სმენადაო ამას სახარება უფლის ჩვენისა იესო ქრისტესი და წარეკითხაო იგი და ამისთვის იყო უფროს სახიერ, მშვიდ, და მოწყალე.“ ამან ყოველნი ჟამნი მეფობისა თჳსისანი განვლნა მშვიდობით და ჰმატა მრავალთა შენებულებათა და წარმატებათა ერისა თჳსისათა, რომლისაცა ფრიად კმაყოფილ იყვნეს ივერიელნი. ესე მეფენი არშაკუნიანნი იყვნეს. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br /><br /><br /><br />'''18''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5727''' | align="center" style=background:#efdead;| '''503''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[219]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''ႩႡ.'''<br />მიიღო მეფობა სრულად ყოვლისა ივერიისა ვაჩე პირველმან ძემან რევ-მართლისამან. ამისსა მეფობასა შინა იქმნა სპარსეთსა შინა დიდი ცვლილება, რამეთუ არტაბან არშაკუნიანი მეფე სპარსთა მოიკლა ხოსრო არტაშირის მიერ სასანიანისა (რომელიცა იყო ძე მდაბიოსა კაცისა მემაშიის, ესე იგი ქოშის-მკერვალისა). მოსწყვიდნა მან სრულიად გვარეულებაჲ აშკანიანთა (ესე იგი არშაკუნიანთა) და იქმნა თჳთ-მპყრობელი და ძლიერი ჴელმწიფე სპარსეთისა. ამან სძლო ალექსანდრე სევერს რომის კეისარსა); ხოლო იმეფა ვაჩე კეთილ წარმართებითა სამეფოჲსა თჳსისათა ყოველნი დღენი მეფობისა თჳსისანი მშვიდობასა შინა. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br /><br /><br />'''14''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5741''' | align="center" style=background:#efdead;| '''517''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[233]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''ႩႢ.'''<br />მეფე იქმნა ბაკურ პირველი ძე მეფისა ვაჩესი, იპყრობდა ყოველსა ივერიასა ბედნიერებასა და დიდსა წარმატებასა შინა. ამან აღაშენა ქალაქი ბაკურ-ციხე მახლობელ ჴიზიკისა კახეთსა შინა. იყო ესე სწავლულ მეცნიერებითა და მშვიდ და კაცთ-მოყვარე და მოწყალე და განატარა მეფობა თვისი წარმატებასა შინა თვისსა და სრულიად მშვიდობასა და წარმატებასა შინა სამპყრობელოსა თჳსისასა. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br />'''12''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| '''5753''' | align="center" style=background:#efdead;| '''529''' | align="center" style=background:#efdead;| '''[[245]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''ႩႣ.'''<br />იქმნა მეფედ მირდატ მეორე ძეჲ მეფისა ბაკურისა. იყო კოსაროს სომეხთა მეფეჲ სიმამრი ამისი, შეიკრიბნეს მირდატ მეფემან და კოსაროს მეფემან მხედრობანი თჳსნი და გამოიყვანნა მირდატმან კავკასიითცა მრავალნი მხედრობანი, მეწინავედ ჰყვეს ძე მეფისა მირდატისა ასფაგურ, ბრძოლა უყვეს სპარსთა მეფესა არტაშირს, სძლიეს და შეუხდეს სპარსეთსა და მრავალი ავნეს ამათ სპარსთა, ვინაჲდგან მირდატ იყო ფრიად მხნე და ბრძოლასა შინა წარჩინებული გმირი. ხოლო იხილა რა სპარსთა მეფემან არტაშირ ძლეულებაჲ თჳსი განიზრახა მთავართა თჳსთა თანა, „თუ რაჲ ჰყოს.“ ხოლო იყო მათ შორის მთავარი ვინმე სომეხთა გვარეულობითა ბალღავიანთაგან, მონათესავე არშაკუნიანთა სახელით ანაკ, ამან იდუმალ აღუთქვა მეფესა არტაშირს მოკვლა სომეხთა მეფისა კოსარისა და რეცა მლტოლვარე სპარსეთით დედა-წულითურთ თჳსით და ერით თჳსით მოვიდა სომეხთა მეფისა მიმართ და სცდა კოსარ მეფე, ეგონა სიმართლე და ერთგულება ანაკისა და შეიწყნარა იგი ფრიად მაღლისა ხარისხითა და მისცნა მას ადგილნი და განმგებლობა და მრავალნი წყალობანი ანიჭნა. ამას შინა გარდიცვალა მეფეჲ ივერთა მირდატ და იქმნა მის წილ ძეჲ მისი ასფაგურ. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br />'''14''' |----- | align="center" style=background:#efdead;| <br />'''5767''' | align="center" style=background:#efdead;| მეათორმეტე მოქცევი<br />'''11''' | align="center" style=background:#efdead;| <br />'''[[259]]''' | align="center" style=background:#efdead;| '''ႩႤ.'''<br />იქმნა მეფედ ყოვლისა ივერიისა ასჶაგურ პირველი ძეჲ მეფისა მირდატ მეორისა, რომლისაცა მეფობასა შინა მოიკლა მეფე დიდისა სომხითისა კოსაროს ღალატითა ანაკის მიერ ნადირობასა შინა; ხოლო მოკვდა სპარსთაცა მეფე არტაშირ ხოსროვ, მაგრამ არტაშირმან შემდგომად სიკვდილისა კოსარ სომეხთა მეფისა დაიპყრა სრულიად სომხითი სიცოცხლისავე შინა თჳსსა, არამედ ივერია კვალად დაშთა მშვიდობასა შინა, და მოკვდა რა არტაშირ სპარსთა მეფე იქმნა მპყრობელ სპარსეთისა ძეჲ მისი ხოსროჲ შაჶურ (რომელსა ქართველნი უწოდებენ საბურს; ხოლო ევროპიელნი საპორს). ამან განიზრახა დაპყრობაცა საქართველოჲსა, ესე იგი სრულიად ივერიისა, განემზადა ასფაგურ მეფეცა ბრძოლად მისსა; არამედ ვინაჲდგან სწადდა მას შესლვადცა სპარსეთისა მამულსა შინა მხედრობითა თჳსითა; ამისთვის წარვიდა ხაზართა მიმართ და ალანთა, რათა ურჩეულესნი მხედრობანი მათნი მოიყვანნეს მწედ თჳსად. ეწია ამას უეცარი სიკვდილი მუნ, მოკვდა და არა დაშთა მას ძეჲ, არცა ძმაჲ, არცა სხვაჲ ნათესავი; არამედ ერთი მხოლო ასული სახელით აბეშურა, რომელიცა შერთეს მირიან პირველსა ხოსროიანსა ცოლად და იგიცა მოკვდა უძეოდ და ესრეთ დაესრულა მეფობაჲ ქართლოსიან-ფარნაოზიან-ნებროთიან-არშაკუნიანთა; ხოლო ფარნაოზიდგან ასჶაგურის სიკვდილადმდე გარდახდეს წელნი 568 და არშაკ პირველიდგან ასფაგურის სიკვდილადმდე 401. | align="center" style=background:#efdead;| <br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br />'''7''' {{familytree/end}} {{chart bottom}} |} == ლიტერატურა == * შ. მესხია, „თეიმურაზ ბატონიშვილი“, თბ. 1982, გვ. 34-35 ==რესურსები ინტერნეტში== * [[თეიმურაზ ბატონიშვილი]] „[http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/65894/1/Teimuraz_Batonishvili_Istoria.pdf ისტორია დაწყებითგან ივერიისა, ესე იგი გიორგიისა, რომელ არს სრულიად საქართველოჲსა]“ ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:საქართველოს ისტორია]] 0jtmmw9ulzforzfdu7rx75hwe8zfk3o 0 349752 4823533 3896739 2025-07-02T10:25:40Z Gikü 9350 correct diacritics 4823533 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი |ქართული სახელი = კეტრიშულ-ნოუ |მშობლიური სახელი = Chetrișul Nou |ქვეყანა = მოლდოვა |პანორამა = |პანორამის სიგანე = |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg=47 |lat_min=33|lat_sec=15 |lon_dir = E|lon_deg=27 |lon_min=38|lon_sec=11 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = რაიონი |რეგიონი = ფელეშტის რაიონი{{!}}ფელეშტი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი= |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |დაქვემდებარება = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |სიმაღლის ტიპი=სიმაღლე ზღვის დონიდან{{!}}სიმაღლე |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 113 |მოსახლეობა =0 |აღწერის წელი = 2004 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +2 |DST = 3 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი = |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = }} '''კეტრიშულ-ნოუ''' ({{lang-ro| Chetrișul Nou}}) — სოფელი [[მოლდოვა|მოლდოვაში]], [[ფელეშტის რაიონი|ფელეშტის რაიონში]]. მდებარეობს [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 113 მეტრზე. [[2004]] წლის მონაცემებით, მოსახლეობა 0 ადამიანს შეადგენდა. == იხილეთ აგრეთვე == * [[მოლდოვის ადმინისტრაციული დაყოფა]] * [[ფელეშტის რაიონი]] == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.statistica.md/pageview.php?l=ru&idc=479 მოლდოვის მოსახლეობის 2004 წლის აღწერის მონაცემები] {{ფელეშტის რაიონი}} [[კატეგორია:ფელეშტის რაიონის სოფლები]] 2u8jwrezeeoad6e570thtpbejiazmbj 0 349786 4823396 3896742 2025-07-02T09:54:01Z Gikü 9350 correct diacritics 4823396 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი |ქართული სახელი = კელინეშტი |მშობლიური სახელი = Călinești |ქვეყანა = მოლდოვა |პანორამა = |პანორამის სიგანე = |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg=47 |lat_min=33|lat_sec=48 |lon_dir = E|lon_deg=27 |lon_min=29|lon_sec=13 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = რაიონი |რეგიონი = ფელეშტის რაიონი{{!}}ფელეშტი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი= |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |დაქვემდებარება = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |სიმაღლის ტიპი=სიმაღლე ზღვის დონიდან{{!}}სიმაღლე |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 81 |მოსახლეობა =2 821 |აღწერის წელი = 2004 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +2 |DST = 3 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი = |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = }} '''კელინეშტი''' ({{lang-ro|Călinești}}) — სოფელი [[მოლდოვა|მოლდოვაში]], [[ფელეშტის რაიონი|ფელეშტის რაიონში]]. მდებარეობს [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 81 მეტრზე. [[2004]] წლის მონაცემებით, მოსახლეობა 2 821 ადამიანს შეადგენდა. == იხილეთ აგრეთვე == * [[მოლდოვის ადმინისტრაციული დაყოფა]] * [[ფელეშტის რაიონი]] == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.statistica.md/pageview.php?l=ru&idc=479 მოლდოვის მოსახლეობის 2004 წლის აღწერის მონაცემები] {{ფელეშტის რაიონი}} [[კატეგორია:ფელეშტის რაიონის სოფლები]] 9see1qrpfzuzp2js0oj2i21uy4j8kcg 0 349835 4823573 3896790 2025-07-02T10:34:35Z Gikü 9350 correct diacritics 4823573 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = სოფელი |ქართული სახელი = ჰინჩეშტი |მშობლიური სახელი = Hîncești |ქვეყანა = მოლდოვა |პანორამა = |პანორამის სიგანე = |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |lat_dir = N|lat_deg=47 |lat_min=32|lat_sec=51 |lon_dir = E|lon_deg=27 |lon_min=30|lon_sec=09 |ქვეყნის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკის ზომა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = რაიონი |რეგიონი = ფელეშტის რაიონი{{!}}ფელეშტი |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი= |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |დაქვემდებარება = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |სიმაღლის ტიპი=სიმაღლე ზღვის დონიდან{{!}}სიმაღლე |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 65 |მოსახლეობა =1 155 |აღწერის წელი = 2004 |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |დროის სარტყელი = +2 |DST = 3 |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი = |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = }} '''ჰინჩეშტი ''' ({{lang-ro|Hîncești}}) — სოფელი [[მოლდოვა|მოლდოვაში]], [[ფელეშტის რაიონი|ფელეშტის რაიონში]]. მდებარეობს [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 65 მეტრზე. [[2004]] წლის მონაცემებით, მოსახლეობა 1 155 ადამიანს შეადგენდა. == იხილეთ აგრეთვე == * [[მოლდოვის ადმინისტრაციული დაყოფა]] * [[ფელეშტის რაიონი]] == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.statistica.md/pageview.php?l=ru&idc=479 მოლდოვის მოსახლეობის 2004 წლის აღწერის მონაცემები] {{ფელეშტის რაიონი}} [[კატეგორია:ფელეშტის რაიონის სოფლები]] 64pa3bg7kfyw7ncgdm0qj8bdwhpc64r 14 362548 4823623 3573718 2025-07-02T10:44:54Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823623 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Literature of Peru}} [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ლათინურამერიკული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ესპანურენოვანი ლიტერატურა]] [[კატეგორია:სამხრეთამერიკული ლიტერატურა]] eepm0ap2pwin0v1h6obqt0spw8ucs3r 14 373039 4823677 4168600 2025-07-02T10:59:28Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:წიგნები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:წიგნები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823677 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Books from the United States}} [[კატეგორია:წიგნები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აშშ-ის ადამიანების ნამუშევრები]] [[კატეგორია:აშშ-ის ლიტერატურა დანიშნულების მიხედვით]] ixkp2ivbd3qtrz5jr7wprtbzhpdw0i9 14 373040 4823662 3568625 2025-07-02T10:57:13Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:პუბლიკაციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:პუბლიკაციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823662 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Books by country}} [[კატეგორია:წიგნები|ქვეყანა]] [[კატეგორია:ლიტერატურული ნაწარმოებები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:მედია ქვეყნის და ტიპის მიხედვით]] [[კატეგორია:პუბლიკაციები ქვეყნების მიხედვით| ]] g4bu6hh99awckfywvx049ou6smmyx1p 4823664 4823662 2025-07-02T10:57:40Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:წიგნები ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:წიგნები ქვეყნების მიხედვით]]“ 4823662 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Books by country}} [[კატეგორია:წიგნები|ქვეყანა]] [[კატეგორია:ლიტერატურული ნაწარმოებები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:მედია ქვეყნის და ტიპის მიხედვით]] [[კატეგორია:პუბლიკაციები ქვეყნების მიხედვით| ]] g4bu6hh99awckfywvx049ou6smmyx1p 0 374134 4823032 4822905 2025-07-01T17:26:30Z Gobrona 28077 /* მაღალი გარჩევადობის გრაფიკა სათამაშო კონსოლებსა და მოწყობილობებში */ 4823032 wikitext text/x-wiki {{ვიდეო თამაშების ისტორია}} '''ვიდეო თამაშების ისტორიას''' საფუძველი ჩაეყარა 1950-იან წლებში, როდესაც მეცნიერებმა დაიწყეს მარტივი თამაშებისა და სიმულაციების შექმნა თვიანთი კვლევების ფარგლებში. [[ვიდეო თამაში|ვიდეო თამაშებმა]] დიდი პოპულარობა მოიპოვა 1970-1980-იან წლებში, როდესაც ფართო საზოგადოებას წარუდგინეს [[არკადული ვიდეო თამაში|არკადული ვიდეო თამაშები]] და [[ვიდეო თამაშების კონსოლი|სათამაშო კონსოლები]], რომლებსაც გააჩნდათ [[ჯოისტიკი]], ღილაკები და სხვადასახვა სახის [[სათამაშო კონტროლერი|კონტროლერი]]. 1980-იანი წლებიდან მოყოლებული ვიდეო თამაშები იქცა გართობის წამყვან დარგად და [[მასობრივი კულტურა|მასობრივი კულტურის]] მნიშვნელოვან ნაწილად. ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული თამაში იყო ''„[[Spacewar!]]“'', შექმნილი მეცნიერთა ჯგუფის მიერ. ადრეული არკადული თამაშები შეიქმნა 1972-1978 წლებში. 1970-იანებში გამოჩნდა [[პირველი თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|პირველი თაობის სახლის კონსოლები]], მათ შორის პოპულარული თამაში ''„[[Pong]]“'' და მისი მრავალი „კლონი“. აღნიშნული პერიოდი, ასევე იყო [[მეინფრეიმ კომპიუტერი|მეინფრეიმ]] კომპიუტერების ერა. [[არკადული ვიდეო თამაშების ოქროს ხანა]] დაიწყო 1978 წელს და გაგრძელდა 1982 წლამდე. ხურდის სათამაშო აპარატები, არკადული სისტემები და სახლის კონსოლები, როგორებიც არის [[Atari 2600]] და [[Intellivision]], (რომელთა მიერთება და თამაში შესაძლებელი იყო სტანდარტულ ტელევიზორებზე) ფართოდ იყო გავრცელებული სავაჭრო ცენტრებსა თუ სხვადასხვა დაწესებულებებში. 1980-იანებში ბაზარზე გამოჩნდა ადრეული [[ონლაინ თამაში|ონლაინ თამაშები]] და პორტატიული სათამაშო კონსოლები. სწორედ ამ პერიოდში, 1983 წელს მოხდა [[1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისი]]. 1976 წელს დაიწყეს [[მეორე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეორე თაობის კონსოლების]] შექმნა და გაგრძელდა 1992 წლამდე. [[მესამე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მესამე თაობის კონსოლები]] დაფუძნებული 8 ბიტიან [[ცენტრალური პროცესორი|პროცესორებზე]] გამოიშვებოდა 1983-1995 წლებში, ხოლო 16 ბიტიანი [[მეოთხე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეოთხე თაობის კონსოლები]] — 1987-1999 წლებში. 1990-იანებს ვიდეო თამაშების აღორძინების ხანას უწოდებენ, რა პერიოდშიც დაეცა არკადულ თამაშებზე მოთხოვნა და პოპულარული გახდა [[3D კომპიუტერული გრაფიკა|3D კომპიუტერული]], გაუმჯობესებული პორტატიული და [[პერსონალური კომპიუტერული თამაში|PC თამაშები]]. [[მეხუთე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეხუთე თაობის კონსოლებს]] გამოსცემდნენ 1993-2006 წლებში და დაფუძნებული იყო 32-64 ბიტიან პროცესორებზე. ამ პერიოდშივე საფუძველი ჩაეყარა მობილური თამაშებს. 2000-იანებში ხელმისაწვდომი შეიქმნა [[მეექვსე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეექვსე თაობის კონსოლები]] (1998-2013) და დაიწყო ონლაინ გეიმინგის და მობილური თამაშების განვითარება. 2005-ში შეუდგნენ [[მეშვიდე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეშვიდე თაობის]] კონსოლების გამოცემას. ეს მონაკვეთი გამოირჩეოდა მაღალბიუჯეტიანი თამაშების შემუშავებით, კაზუალური PC თამაშების გამოჩენით, [[ღრუბლოვანი გამოთვლები]]სა და ახალი ტექნოლოგიების დანერვგვით ვიდოე თამაშებში, მაგალითისთვის როგორიც არის [[Wii Remote]], რისი საშუალებთაც მოთამაშეს, მოძრაობის და რხევის შედეგად შეეძლო თამაშში პერსონაჟისა და გარემოს კონტროლი. 2013 წელს გამოჩნდა [[მერვე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მერვე თაობის კონსოლები]], მათ შორის [[Nintendo]]-ს [[Wii U]], [[Nintendo 3DS]], [[Nintendo Switch]], [[Microsoft]]-ის [[Xbox One]], [[Sony]]-ის [[PlayStation 4]] და [[PlayStation Vita]], ხოლო [[2020]] წლიდან გამოჩნდა [[მეცხრე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|მეცხრე თაობის კონსოლები]]: Microsoft-ის [[Xbox Series X and Series S]], Sony-ის [[PlayStation 5]] და Nintendo-ს [[Nintendo Switch 2|Switch 2]]. აგრეთვე [[პერსონალური კომპიუტერული თამაში|PC თამაშებმაც]] დაიკავეს მნიშვნელოვანი ადგილი სათამაშო ბაზარზე და დღემდე განაგრძობენ ზრდას [[ციფრული დისტრიბუცია|ციფრული დისტრიბუციის]] საშუალებით. [[სმარტფონი|სმარტფონების]] ფართო გამოყენებამ პოპულარული გახადა მობილური თამაშები. ==ადრეული ისტორია (1948–1972)== ===კომპიუტერული თამაშების წარმოშობა=== {{მთავარი|ვიდეო თამაშების ადრეული ისტორია}} [[File:Spacewar!-PDP-1-20070512.jpg|right|thumb|250პქ|''[[Spacewar!]]'' ერთ-ერთი პირველი ყველაზე გავლენიანი თამაში.]] პირველი ელექტრონული ციფრული კომპიუტერები, [[Colossus]] და [[ENIAC]] აიგო [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში, რათა [[მოკავშირეები]]სთვის დახმარება გაეწიათ [[აქსისის ძალები]]ს წინააღმდეგ საბრძოლველად.<ref name="Aspray 2014">{{cite book|last1=Campbell-Kelly|first1=Martin|last2=Aspray|first2=William|last3=Ensmenger|first3=Nathan|last4=Yost|first4=Jeffrey|title=Computer: A History of the Information Machine, 3rd Edition|url=https://archive.org/details/computerhistoryo0000camp_z9s0|publisher=Westview Press|location=Boulder, CO|year=2014|isbn=978-0813345901|page=xii-xiii}}</ref> ომის შემდეგ, 1950-იან წლებში კომპანიები, [[Remington Rand]], [[Ferranti]] და [[IBM]] შეუდგნენ კომპიუტერების კომერციალიზაციას.<ref name="Ceruzzi">{{cite book|last=Ceruzzi|first=John|title=A History of Modern Computing, 2nd Edition|url=https://archive.org/details/historyofmodernc00ceru_0|publisher=MIT Press|location=Cambridge, MA|year=2003|isbn=978-0262532037}}</ref> ამან, თავის მხრივ, განპირობა ის, რომ კომპიუტერების შეძენა დაიწყეს უნივერსიტეტებმა, სამთავრობო ორგანიზაციებმა და სხვადასხვა მსხვილმა კორპორაციებმა.<ref>"Aspray 2014", p.xiii</ref> სწორედ ამ გარემოში დაიბადა პირველი ვიდეო თამაშები. 1950-იანი წლების პერიოდის კომპიუტერული თამაშები შეიძლება დაიყოს სამ კატეგორიად: სავარჯიშო და სასწავლო პროგრამები, კვლევითი პროგრამები (ისეთ სფეროში, როგორიც არის [[ხელოვნური ინტელექტი]]) და სადემონსტრაციო პროგრამები, განკუთვნული პუბლიკის გასართობად და შთაბეჭდილების მოსახდენად. გამომდინარე იქიდან, რომ ეს თამაშები ძირითადად იქმნებოდა უნიკალურ აპარატურაზე, მაშინ როდესაც პორტირების განხორციელება სისტემებს შორის მეტად რთული იყო, განსაზღვრული მიზნისა და ამოცანის შესრულების შემდეგ ახორციელებდნენ მის დემონტაჟს. ამის გამო, მათ ვერ მოახდინეს გავლენა [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|ინდუსტრიის]] განვითარებაზე.<ref name="Priesthood At Play">{{cite web |url =https://videogamehistorian.wordpress.com/2014/01/22/the-priesthood-at-play-computer-games-in-the-1950s |title =The Priesthood At Play: Computer Games in the 1950s |last =Smith |first =Alexander |date =22 იანვარი, 2014 |website = They Create Worlds |accessdate =17 დეკებერი, 2015}}</ref> ამავე მიზეზის გამო, შეუძლებელია იმის დადგენა, თუ ვინ შექმნა პირველი კომპიუტერული თამაში ან ვინ განახორციელა თავდაპირველად სათამაშო მექანიკისა და თამაშების უმრავლესობის მოდელირება.<ref name="Priesthood At Play"/> [[ფაილი:Tennis_for_Two_-_Modern_recreation.jpg|მინი|მარჯვნივ|250პქ|''Tennis for Two''-ის კონტროლერის თანამედროვე რეკრეაცია]] დღემდე ცნობილი ყველაზე ადრეული თამაშია ჭადრაკის სიმულაცია „''Turochamp''“, შექმნილი [[ალან ტიურინგი]]სა და დევიდ ჩამპერნაუნის მიერ 1948 წელს. თუმცა ის არასდროს გამოსულა კომპიუტერებზე. ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული თამაშები გამოსული კომპიუტერზე იყო „''[[Bertie the Brain]]''“ — [[იქსიკი-ნოლიკი]]ს სიმულაცია და [[Nimrod]], რომელიც ახდენდა [[ნიმი]]ს სიმულაციას (მათემატიკური თამაში). „''Bertie the Brain''“ შექმნა ჯოსეფ კეიტსმა და როჯერს მაჯესტიკმა და სადემონსტრაციოდ წარადგინეს კანადის ნაციონალურ გამოფენაზე 1950 წელს.<ref name=Spacing>{{cite web| url =http://spacing.ca/toronto/2014/08/13/meet-bertie-brain-worlds-first-arcade-game-built-toronto| title =Meet Bertie the Brain, the world’s first arcade game, built in Toronto| last =Bateman| first =Chris| date =13 აგვისტო, 2014| website = Spacing Toronto| accessdate =17 დეკემბერი, 2015}}</ref> Nimrod ჩაფიქრა ჯონ ბენეტმა [[Ferranti]]-ში, ხოლო შეიმუშავა რეიმონდ სტიუარტ-უილიამსმა და ნაჩვენები იქნა ბრიტანეთის ფესტივალზე და ბერლინის სამრეწველო შოუზე 1951 წელს.<ref name=Donovan>{{cite book|last=Donovan|first=Tristan|title=Replay: The History of Video Games|url=https://archive.org/details/replayhistoryofv0000dono|publisher=Yellow Ant|location=East Sussex|year=2010|isbn=978-0956507204}}</ref> არცერთი ამ თამაშთაგან არ გამოიყენებდა, არც ელექტრო სხივურ მილს და არც დისპლეის.<ref>Spacing</ref><ref>Donovan</ref> პირველი თამაში, რომელიც მოიხმარდა მონიტორს იყო ორი კვლევითი პროექტი (დასრულებული 1952 წელს): [[დამკა|დამკის]] პროგრამა, შექმნილი კრისტოფერ სტრეჩის მიერ [[Ferranti Mark 1]]-ის კომპიუტერისთვის<ref name=Link>{{cite journal |last =Link |first =David |title =Programming ENTER: Christopher Strachey‘s Draughts Program |journal =Resurrection: The Bulletin of the Computer Conservation Society |issue =60 |pages=23–31 |publisher =The Computer Conservation Society |location =Teddington, UK |date =Winter 2012–13 |url =http://www.cs.man.ac.uk/CCS/res/pdfs/res60.pdf |accessdate =17 დეკემბერი, 2015}}</ref> და ასევე იქსიკი-ნოლიკის სიმულაცია „''[[OXO]]''“, შემუშავებული ალექსანდრ დუგლასის მიერ [[EDSAC]]-ისთვის.<ref>{{cite web |url=http://www.pong-story.com/1952.htm |title=Noughts and Crosses - The oldest graphical computer game |last=Winter |first=David |website= Pong Story |accessdate=17 დეკემბერი, 2015}}</ref> პირველი ცნობილი თამაში გრაფიკის გამოყენებით, რომელიც განახლებას ახდენდა რეალური დროის რეჟიმში, იყო [[ბილიარდი]], დაპროგრამებული უილიამ ბრაუნისა და ტედ ლიუისის მიერ [[MIDSAC]] კომპიუტერისთვის, [[მიჩიგანის უნივერსიტეტი|მიჩიგანის უნივერსიტეტში]] 1954 წელს.<ref name="Priesthood At Play"/> შესაძლოა, პირველი თამაში შექმნილი არა რაიმე კვლევითი, ან სხვადასხვა ტექნოლოგიების სადემონსტრაციოდ, არამედ კონკრეტულად გართობის მიზნით, ეს იყო „''[[Tennis for Two]]''“ — შემუშავებული [[ბრუკჰეივენის ნაციოალური ლაბორატორია]]ში 1958 წელს, რამაც ფართო აღიარება ჰპოვა ელექტრონული გასართობების მოყვარუთა შორის. ===Spacewar=== [[1950]]-იანი წლების მეინფრეიმ კომპიუტერები როგორც წესი წარმოადგენდნენ პაკეტური დამუშავების მანქანებს შეზღუდული სიჩქარითა და მეხსიერებით, რაც ხდიდა მათ თამაშებისთვის გამოუსადეგრად. ამასთანავე აღნიშნული კომპიუტერები მეტად ძვირად ფასობდნენ, ასე რომ, მათი რესურსების ხარჯვა გართობის მხრივ არ იყო მიზანშეწონილი. [[1950]]-იანი წლების დასაწყისში, [[მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიის ინსტიტუტი]]ს [[ლინკიოლნის ლაბორატორია]]ში, ჯგუფმა, რომელსაც მეთაურობდა ჯეი ფოსტერი, შექმნა კომპიუტერი სახელად [[Whirlwind]], რომელიც ამუშავებდა ბრძანებებს რეალურ დროში და თავის თავში მოიცავდა უფრო სწრაფ და სანდო ფორმის [[ოპერატიული მეხსიერება|ოპერატიულ მეხსიერებას]]. ==1970-იანი წლები== ===მეინფრეიმ კომპიუტერული თამაშები=== {{main|ადრეული მეინფრეიმ თამაშები}} [[ფაილი:ADVENT_--_Will_Crowther's_original_version_(vector).svg|მინი|250პქ|უილ კრაუზერის 1976 წლის თამაშ „Colossal Cave Adventure“-ის ეკრანზე გამოსახული ინსტრუქციები]] 1960-იან წლებში შეიქმნა არაერთი კომპიუტერული თამაში მეინფრეიმ და მინი-კომპიუტერული სისტემებისთვის, მაგრამ მათ ვერ ჰპოვეს ფართო გავრცელება კომპიუტერული რესურსების მუდმივი სიმცირის, გასართობი პროდუქტების შექმნით დაინტერესებული პროგრამისტების ნაკლებობისა და სხვადასხვა გეოგრაფიულ არეალში არსებულ კომპიუტერებს შორის პროგრამების გადაცემის სირთულის გამო. [[1970-იანები|1970-იან წლებში]] ფართოდ გავრცელდა მაღალი დონის პროგრამირების ენები: [[BASIC]] და [[C (პროგრამირების ენა)|C]], რომლებიც უფრო ხელმისაწვდომი იყო, ვიდრე ადრეული, უფრო ტექნიკური ენები, როგორიცაა [[FORTRAN]] და [[COBOL]], რითაც კომპიუტერული თამაშების შექმნის შესაძლებლობა მომხმარებელთა უფრო ფართო სპექტრს მიეცა. დროის გაზიარების ({{lang-en|time-sharing}}) ტექნოლოგიის გამოჩენამ ერთი მეინფრეიმ კომპიუტერის რესურსების ტერმინალებით დაკავშირებულ მრავალ მომხმარებელზე განაწილება გახადა შესაძლებელი, რაც სტუდენტებს საკუთარი თამაშების შექმნის მეტ შესაძლებლობას აძლევდა. გარდა ამისა, [[Digital Equipment Corporation]]-ის (DEC) მიერ [[1966]] წელს გამოშვებული [[PDP-10]]-ის და კომპანია [[Bell Labs]]-ში 1971 წელს შემუშავებული და 1973 წელს გამოშვებული პორტატული [[UNIX]] ოპერაციული სისტემის ფართოდ გავრცელებამ ხელი შეუწყო საერთო პროგრამირების გარემოს შექმნას მთელი ქვეყნის მასშტაბით, რამაც შეამცირა ინსტიტუტებს შორის პროგრამების გაზიარების სირთულე. და ბოლოს, კომპიუტერებისადმი მიძღვნილი ჟურნალების დაარსებამ, როგორიცაა [[Creative Computing]] (1974) და ადრეული პროგრამების კრებულების პუბლიკაციამ, როგორიცაა „[[101 BASIC Computer Games]]“ (1973), და ფართო არეალის ქსელების, როგორიცაა [[ARPANET]]-ის გავრცელებამ, შესაძლებელი გახადა პროგრამების დიდ მანძილზე მარტივად გაზიარება. შედეგად, [[1970-იანები|1970-იან წლებში]] კოლეჯის სტუდენტების მიერ შექმნილმა ბევრმა მეინფრეიმ თამაშმა გავლენა მოახდინა [[ვიდეო თამაშების ინდუსტრია|ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის]] შემდგომ განვითარებაზე. [[არკადული აპარატი|არკადულ აპარატებსა]] და სახლის კონსოლებზე, დინამიური ექშენი და [[გეიმპლეი]] რეალურ დროში ნორმად იქცა ისეთ ჟანრებში, როგორიცაა [[სარბოლო თამაში|რბოლები]] და [[შუტერი|მიზანში სროლა]]. თუმცა, მეინფრეიმზე მსგავსი თამაშები, როგორც წესი, შეუძლებელი იყო როგორც ადეკვატური დისპლეების არარსებობის გამო (ბევრი კომპიუტერული ტერმინალი 1970-იანი წლების ბოლომდე და უფრო გვიანაც დამოკიდებული იყო [[ტელეტაიპი|ტელეტაიპებზე]] და არა მონიტორებზე და CRT ტერმინალების უმეტესობას მხოლოდ სიმბოლოებზე დაფუძნებული გრაფიკის გამოსახვა შეეძლო), ასევე რეალურ დროში თამაშის ელემენტების განახლებისთვის არასაკმარისი დამუშავების სიმძლავრისა და მეხსიერების გამო. მიუხედავად იმისა, რომ 1970-იანი წლების მეინფრეიმები იმ პერიოდის არკადულ აპარატებზე და კონსოლებზე უფრო მძლავრი იყო, დროის გაზიარების გზით ათობით ერთდროული მომხმარებლისთვის კომპიუტერული რესურსების განაწილების აუცილებლობა მნიშვნელოვნად აფერხებდა მათ შესაძლებლობებს. ამრიგად, მეინფრეიმის თამაშების პროგრამისტები კონცენტრირდნენ [[სტრატეგიული ვიდეო თამაში|სტრატეგიულ]] და [[თავსატეხი თამაში|თავსატეხ]] თამაშებზე. ამ პერიოდისთვის აღსანიშნავია ტაქტიკური საბრძოლო თამაში „[[Star Trek (1971 წლის ვიდეო თამაში)|Star Trek]]“ (1971), დამალობანა „[[Hunt the Wumpus]]“ (1972) და საომარი სტრატეგიული თამაში „[[Empire (1977 წლის ვიდეო თამაში)|Empire]]“ (1977). ამ პერიოდის ყველაზე მნიშვნელოვან თამაშად მიიჩნება „[[Colossal Cave Adventure]]“ (ან უბრალოდ „Adventure“), რომელიც [[1976]] წელს უილ კრაუთერმა შექმნა. „Adventure“-მა საფუძველი ჩაუყარა ახალ ჟანრს, რომელიც დაფუძნებული იყო გამოკვლევასა და თავსატეხების ამოხსნაზე, რომელმაც 1970-იანი წლების ბოლოს პერსონალურ კომპიუტერებზე გადაინაცვლა. მიუხედავად იმისა, რომ თამაშების უმეტესობა გრაფიკულად შეზღუდულ აპარატურაზე იქმნებოდა, ერთ-ერთი კომპიუტერი, რომელსაც უფრო შთამბეჭდავი თამაშების გაშვება შეეძლო, იყო კომპიუტერული სისტემა PLATO, რომელიც [[ილინოისის უნივერსიტეტი|ილინოისის უნივერსიტეტში]] შეიქმნა. როგორც საგანმანათლებლო კომპიუტერი, იგი მთელი ამერიკის შეერთებული შტატების მასშტაბით ასობით მომხმარებელს აერთიანებდა დისტანციური ტერმინალების საშუალებით, რომლებიც გამოირჩეოდა მაღალი ხარისხის პლაზმური ეკრანებით და მომხმარებლებს ერთმანეთთან რეალურ დროში ურთიერთობის საშუალებას აძლევდა. ამან სისტემას საშუალება მისცა, გაეშვა შთამბეჭდავი რაოდენობის გრაფიკული და/ან [[მრავალმოთამაშიანი ვიდეო თამაში|მრავალმოთამაშიანი თამაშები]]. ===პირველი არკადული ვიდეო თამაშები და სახლის კონსოლები=== {{main|პირველი თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები|არკადული თამაშების ისტორია|არკადული ვიდეო თამაშების ისტორია}} [[File:Magnavox-Odyssey-Console-Set.jpg|thumb|250პქ|[[Magnavox Odyssey]], პირველი სახლის კონსოლი]] [[ფაილი:Pong.svg|მინი|მარჯვნივ|Pong იყო პირველი კომერციულად წარმატებული არკადული ვიდეო თამაში, რომელმაც ფართო აღიარება მოიპოვა]] თანამედროვე ვიდეო თამაშების ინდუსტრია წარმოიშვა 1970-იანი წლების დასაწყისში შეერთებულ შტატებში პირველი არკადული ვიდეო თამაშისა და პირველი სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლის განვითარების შედეგად. არკადული ვიდეო თამაშების ინდუსტრია წარმოიშვა მანამდე არსებული არკადული თამაშების ინდუსტრიიდან, რომელშიც ადრე დომინირებდა [[ელექტრო-მექანიკური თამაში|ელექტრო-მექანიკური თამაშები]] (EM-თამაშები). [[Sega]]-ს EM-თამაშის „[[Periscope (არკადული თამაში)|Periscope]]“ (1966) გამოჩენის შემდეგ, არკადულმა ინდუსტრიამ განიცადა „ტექნოლოგიური რენესანსი“, რაც გამოწვეული იყო „აუდიო-ვიზუალური“ EM სიახლეების თამაშებით, რამაც არკადული თამაშები 1970-იანი წლების დასაწყისში კომერციული ვიდეო თამაშების დანერგვისთვის ჯანსაღ გარემოდ აქცია.<ref name="Smith">{{cite book |last1=Smith |first1=Alexander |title=They Create Worlds: The Story of the People and Companies That Shaped the Video Game Industry, Vol. I: 1971-1982 |date=19 November 2019 |publisher=CRC Press |isbn=978-0-429-75261-2 |pages=119–20, 188–91 |url=https://books.google.com/books?id=Cxy_DwAAQBAJ&pg=PT119}}</ref> 1960-იანი წლების ბოლოს კოლეჯის სტუდენტი [[ნოლან ბუშნელი]] ნახევარ განაკვეთზე მუშაობდა არკადულ სათამაშო დარბაზში, სადაც იგი გაეცნო EM თამაშებს, უყურებდა თუ როგორ თამაშობდნენ მომხმარებლები და ეხმარებოდა მოწყობილობების მოვლა-პატრონობაში, პარალელურად სწავლობდა მათ მუშაობის პრინციპებს და აყალიბებდა თამაშების ბიზნესის ფუნქციონირების შესახებ საკუთარ შეხედულებას.<ref name="NGen23">{{cite magazine |title=The Great Videogame Swindle? |magazine=[[Next Generation]] |issue=23 |date=November 1996 |pages=211–229 |url=https://archive.org/details/NextGeneration23Nov1996P2/page/n72}}</ref> 1966 წელს, როდესაც [[რალფ ბაერი]] მუშაობდა კომპანიაში Sanders Associates, მას გაუჩნდა იდეა გასართობი მოწყობილობის შესახებ, რომელიც შეიძლებოდა ტელევიზორის მონიტორზე მიერთებულიყო. მან ეს იდეა წარუდგინა თავის ხელმძღვანელობას Sanders-ში და მიიღო მათი თანხმობა. შემდეგ, უილიამ ჰარისონთან და უილიამ რუშთან ერთად, ბაერმა დახვეწა თავისი კონცეფცია და შექმნა კონსოლის შვიდი წარმატებული პროტოტიპი. მეშვიდე პროტოტიპი, ცნობილი როგორც „Brown Box ({{lang-ka|ყავისფერი ყუთი}}), იქცა სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლად, რომელსაც მარტივი მაგიდის ჩოგბურთის თამაშის გაშვება შეეძლო. სამეულმა დააპატენტა ეს ტექნოლოგია, ხოლო Sanders-მა, რომელიც კომერციალიზაციით არ იყო დაკავებული, პატენტების ლიცენზიები კომერციული მიზნებისთვის მიჰყიდა კომპანია [[Magnavox]]-ს. ბაერის დახმარებით Magnavox-მა 1972 წელს შექმნა [[Magnavox Odyssey]], პირველი კომერციული სახლის კონსოლი. ამავდროულად, ნოლან ბუშნელსა და ტედ დაბნის გაუჩნდათ იდეა შეექმნათ ხურდის მიმღები სისტემა „Spacewar!“-ის გასაშვებად. [[1971]] წლისთვის მათ [[Nutting Associates]]-თან ერთად შეიმუშავეს „[[Computer Space]]“, პირველი არკადული ვიდეო თამაში.<ref>{{cite book |title=They Create Worlds: The Story of the People and Companies That Shaped the Video Game Industry |volume=1: 1971 – 1982 |last=Smith |first=Alexander |publisher=CRC Press |date=November 27, 2019 |isbn=978-1-138-38990-8|pages=309–310}}</ref> ბუშნელმა და დაბნიმ დამოუკიდებლად დაიწყეს საქმიანობა და დააარსეს კომპანია [[Atari, Inc.|Atari]]. ბუშნელმა, რომელიც შთაგონებული იყო Odyssey-ზე არსებული მაგიდის ჩოგბურთით, დაიქირავა ალან ალკორნი თამაშის არკადული ვერსიის შესაქმნელად, ამჯერად დისკრეტული ტრანზისტორ-ტრანზისტორული ლოგიკის (TTL) ელექტრონული სქემების გამოყენებით. Atari-ის [[Pong]] გამოვიდა [[1972]] წლის ბოლოს და ითვლება პირველ წარმატებულ არკადულ ვიდეო თამაშად. მან ხელი შეუწყო არკადული თამაშების ინდუსტრიის ზრდას შეერთებულ შტატებში. არკადულმა ვიდეო თამაშებმა სწრაფად მოიკიდა ფეხი იაპონიაში ამერიკული და იაპონური კორპორაციების პარტნიორობის წყალობით. [[Namco|Nakamura Amusement Machine Manufacturing Company]]-მ (Namco) პარტნიორობა გაუწია Atari-ს, რათა 1973 წლის ბოლოს იაპონიაში შემოეტანა „Pong“. ერთი წლის განმავლობაში, [[Taito]]-მ და Sega-მ [[1973]] წლის შუა პერიოდში იაპონიაში „Pong“-ის კლონები გამოუშვეს. [[1974]] წელს იაპონურმა კომპანიებმა დაიწყეს ახალი თამაშების შემუშავება. მათ შორის იყო Taito-ს „[[Gun Fight]]“ (თავდაპირველად იაპონურ ვერსიაში „Western Gun“), რომელიც ლიცენზირებული იყო [[Midway Games|Midway]]-სთვის. Midway-ის ვერსია, რომელიც [[1975]] წელს გამოვიდა, იყო პირველი არკადული ვიდეო თამაში, რომელიც დისკრეტული TTL კომპონენტების ნაცვლად [[მიკროპროცესორი|მიკროპროცესორს]] იყენებდა.<ref>Steve L. Kent (2001), ''The ultimate history of video games: from Pong to Pokémon and beyond : the story behind the craze that touched our lives and changed the world'', p. 64, Prima, {{ISBN|0-7615-3643-4}}</ref> ამ ინოვაციამ მკვეთრად შეამცირა არკადული თამაშების დიზაინის სირთულე და დრო, ასევე უფრო მოწინავე გეიმპლეის მისაღწევად საჭირო ფიზიკური კომპონენტების რაოდენობა.<ref name="gamasutra history atari">{{cite web | url = http://www.gamasutra.com/view/feature/130414/the_history_of_atari_19711977.php?print=1 | title = The History of Atari: 1971-1977 | first= Steve | last =Fulton | date = November 6, 2007 | accessdate = September 11, 2018 | work = [[Gamasutra]] }}</ref> ===გამოყოფილი კონსოლების ერა=== {{main|პირველი თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:APF TV Fun (with paddle model).jpg|thumb|right|1970-იანი წლების მიწურულს ბაზარი [[Pong]]-ის კლონებით (მაგ. როგორიცაა [[APF TV Fun]] (სურათზე)) გადაივსო]] Magnavox Odyssey-მ ვერ მოიპოვა პოპულარობა ფართო საზოგადოებაში, დიდწილად მისი პრიმიტიული დისკრეტული ელექტრონული კომპონენტების ტექნოლოგიის შეზღუდული ფუნქციონალურობის გამო.<ref name="down many times"/> [[1975]] წლის შუა პერიოდში, ფართომასშტაბიანი ინტეგრაციის (LSI) მიკროჩიპები საკმარისად იაფი გახდა სამომხმარებლო პროდუქტებში ინტეგრირებისთვის.<ref name="down many times"/> 1975 წელს Magnavox-მა Odyssey-ის ნაწილების რაოდენობა შეამცირა [[Texas Instruments]]-ის მიერ შექმნილი სამჩიპიანი ნაკრების გამოყენებით და გამოუშვა ორი ახალი სისტემა, რომლებიც მხოლოდ ball-and-paddle თამაშებს უშვებდნენ: [[Odyssey-ის სერია|Magnavox Odyssey 100]] და [[Odyssey-ის სერია|Magnavox Odyssey 200]]. ამავდროულად, Atari იმავე წელს შევიდა სამომხმარებლო ბაზარზე ერთჩიპიანი Home Pong სისტემით. მომდევნო წელს General Instrument-მა გამოუშვა „Pong-on-a-chip" LSI და ის დაბალ ფასად ხელმისაწვდომი გახადა ნებისმიერი დაინტერესებული კომპანიისთვის. სათამაშოების მწარმოებელმა კომპანია [[Coleco]]-მ გამოიყენა ეს ჩიპი მილიონობით გაყიდვადი [[Coleco Telstar-ის სერია|Telstar]] კონსოლების სერიის შესაქმნელად (1976–77). ეს პირველი სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლები პოპულარული იყო, რამაც გამოიწვია უამრავი კომპანიის ბაზარზე შემოდინება, რომლებიც მომხმარებელთა მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად უშვებდნენ Pong-ისა და სხვა ვიდეო თამაშების კლონებს. მაშინ, როდესაც 1975 წელს მხოლოდ შვიდი კომპანია უშვებდა სახლის კონსოლებს, [[1977]] წლისთვის მათი რიცხვი სულ მცირე 82-ს შეადგენდა, ხოლო იმავე წელს 160-ზე მეტი სხვადასხვა მოდელი იყო დოკუმენტირებული. ამ კონსოლების დიდი რაოდენობა აღმოსავლეთ აზიაში იწარმოებოდა და ვარაუდობენ, რომ ამ პერიოდში 500-ზე მეტი Pong-ის ტიპის სახლის კონსოლის მოდელი შეიქმნა. გამოყოფილი კონსოლების გაყიდვები მკვეთრად დაეცა 1978 წელს, რასაც ხელი შეუწყო პროგრამირებადი სისტემებისა და პორტატიული ელექტრონული თამაშების გამოჩენამ.<ref name="down many times"/> სანამ დასავლეთში გამოყოფილი კონსოლების პოპულარობა იკლებდა, იაპონიაში მათმა პოპულარობამ იმატა. ისინი ხშირად ეფუძნებოდა ამერიკული კომპანიების ლიცენზირებულ კონსოლების დიზაინს, რომლებსაც აწარმოებდნენ იაპონური ტელევიზორების მწარმოებლები, როგორებიცაა [[Toshiba]] და [[Sharp]]. აღსანიშნავია, რომ [[Nintendo]] სწორედ ამ პერიოდში შევიდა ვიდეო თამაშების ბაზარზე თავის ტრადიციულ და ელექტრონულ სათამაშო პროდუქტებთან ერთად, რომელიც [[Mitsubishi]]-სთან პარტნიორობით აწარმოებდა [[Color TV-Game]] კონსოლების სერიას.<ref name="gamestudies geemu"/> ===არკადული თამაშების ზრდა და ოქროს ხანა=== {{main|არკადული თამაშების ოქროს ხანა}} [[ფაილი:Space Invaders - Midway's.JPG|მინი|მარჯვნივ|„[[Space Invaders]]“ პოპულარული იყო არკადულ დარბაზებში და მრავალი ისეთი ელემენტი შემოიტანა, რომელიც ვიდეო თამაშებში სტანდარტად იქცა.]] 1975 წელს ball-and-paddle თამაშების ბაზრის გადავსების შემდეგ, თამაშების შემქმნელებმა დაიწყეს ახალი იდეების ძიება, რაც განპირობებული იყო ანალოგური კომპონენტების ნაცვლად პროგრამირებადი მიკროპროცესორების გამოყენების შესაძლებლობით. Taito-ს დიზაინერმა ტომოჰირო ნიშიკადო, რომელმაც მანამდე „Gun Fight“ შექმნა, Atari-ის „[[Breakout (ვიდეო თამაში)|Breakout]]“-ისგან შთაგონებულმა შექმნა [[shoot 'em up]] ჟანრის თამაში „[[Space Invaders]]“, რომელიც პირველად იაპონიაში [[1978]] წელს გამოვიდა.<ref name="verge life death arcade"/> „Space Invaders“-მა დანერგა და პოპულარული გახადა არკადულ ვიდეო თამაშებში რამდენიმე მნიშვნელოვანი კონცეფცია, მათ შორის თამაში, რომელიც რეგულირდებოდა სიცოცხლეებით და არა დროით ან ქულების განსაზღვრული რაოდენობით, დამატებითი სიცოცხლეების მიღება ქულების დაგროვებით. ის აგრეთვე იყო პირველი თამაში, რომელშიც თამაშის დროს ფონური მუსიკა იყო ჩართული, თუმცა მარტივი ოთხნოტიანი გამეორების სახით.<ref name="IGN-10">{{cite web |url=http://games.ign.com/articles/840/840621p1.html |title=IGN's Top 10 Most Influential Games |website=[[IGN]] |author=Geddes, Ryan |author2=Hatfield, Daemon |date=December 10, 2007 |access-date=July 11, 2008 |archive-date=February 14, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120214180351/http://games.ign.com/articles/840/840621p1.html |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120214180351/http://games.ign.com/articles/840/840621p1.html |archivedate=თებერვალი 14, 2012 }}</ref> „Space Invaders“-მა სწრაფად მოიპოვა წარმატება იაპონიაში, ზოგიერთი სათამაშო ავტომატების დარბაზი მხოლოდ „Space Invaders“-ის აპარატებისთვის შეიქმნა.<ref name="verge life death arcade"/> მიუხედავად იმისა, რომ შეერთებულ შტატებში ის არც ისე პოპულარული იყო, „Space Invaders“ ნამდვილ ჰიტად იქცა, რადგან ჩრდილოეთ ამერიკის მწარმოებელმა Midway-მ 1979 წელს 60, 000-ზე მეტი აპარატი გაყიდა.<ref>{{citation |title=Genesis II, creation and recreation with computers |author=Dale Peterson |publisher=Reston Publishing |year=1983 |isbn=0-8359-2434-3 |url=https://books.google.com/books?id=DL1YAAAAMAAJ |access-date=May 1, 2011 |page=175 |quote=By 1980, some 300,000 Space Invader video arcade games were in use in Japan, and an additional 60,000 in the United States.|author-link=Dale Peterson}}</ref> Space Invaders-მა დასაბამი მისცა არკადული თამაშების ოქროს ხანას, რომელიც [[1978]]-[[1982]] წლებში გაგრძელდა. ამ პერიოდში Atari-მ, Namco-მ, Taito-მ, Williams-მა და Nintendo-მ გამოუშვეს რამდენიმე ცნობილი და ყველაზე გაყიდვადი არკადული თამაში, მათ შორის „[[Asteroids (1979 წლის ვიდეო თამაში)|Asteroids]]“ (1979), „[[Galaxian]]„ (1979), „[[Defender (1980 წლის ვიდეო თამაში)|Defender]]“ (1980), „[[Missile Command]]“ (1980), „[[Tempest (ვიდეო თამაში)|Tempest]]“ (1981) და „[[Galaga]]“ (1981). „[[Pac-Man]]“, რომელიც [[1980]] წელს გამოვიდა, მასობრივი კულტურის განუყრელ ნაწილად იქცა, რითაც ხელი შეუწყო თამაშების ახალი მიმდინარეობის ჩამოყალიბებას. „Pac-Man“-ისა და მისი გაგრძელების, „Ms. Pac-Man“-ის (1982) გარდა, ყველაზე პოპულარული თამაშები ოქროს ხანაში იყო „[[Donkey Kong]]“ (1981) და „[[Qbert]]“ (1982).<ref name="verge life death arcade"/> „Pac-Man“-ის, „Donkey Kong“-ისა და „Qbert“-ის მსგავსმა თამაშებმა ვიდეო თამაშებში ნარატივებისა და პერსონაჟების კონცეფციაც შემოიტანეს, რამაც კომპანიებს მოგვიანებით მათი მარკეტინგული მიზნებისთვის თილისმებად გამოყენებისკენ უბიძგა.<ref>{{cite book |last1=Lebowitz |first1=Josiah |last2=Klug |first2=Chris |title=Interactive Storytelling for Video Games: A Player-centered Approach to Creating Memorable Characters and Stories |date=2011 |publisher=[[Taylor & Francis]] |isbn=978-0-240-81717-0 |page=14 |url=https://books.google.com/books?id=QUrarEcvaO8C&pg=PA14 |access-date=April 25, 2021 |archive-date=April 25, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210425124157/https://books.google.com/books?id=QUrarEcvaO8C&pg=PA14 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite book | first = Nathan | last = Altice | title = I Am Error: The Nintendo Family Computer / Entertainment System Platform | chapter = Chapter 2: Ports | pages =53–80 | isbn = 9780262028776 | publisher = [[MIT Press]] | date = 2015 }}</ref> სავაჭრო გამოცემა „Vending Times“-ის მიხედვით, შეერთებულ შტატებში ხურდის მიმღები ვიდეო თამაშებიდან მიღებულმა შემოსავალმა [[1978]] წელს 308 მილიონი დოლარი, [[1979]] წელს 968 მილიონ დოლარი, [[1980]] წელს 2,8 მილიარდ დოლარი, ხოლო 1981 წელს 4,9 მილიარდ დოლარს მიაღწია. სავაჭრო გამოცემა „Play Meter“-ზე დაყრდნობით, [[1982]] წლის ივლისისთვის მონეტებით მოქმედი აპარატებიდან მიღებულმა მთლიანმა შემოსავალმა 8,9 მილიარდ დოლარი შეადგინა, საიდანაც 7,7 მილიარდი დოლარი ვიდეო თამაშების წილზე მოდიოდა.<ref name="Rogers-Larsen-263"/> ოქროს ხანაში გაიზარდა სპეციალიზებული ვიდეო თამაშების სათამაშო დარბაზები, სათამაშო დარბაზების (ადგილები, სადაც მინიმუმ ათი არკადული თამაში იყო) რაოდენობა 1981 წლის ივლისიდან 1983 წლის ივლისამდე გაორმაგდა და 10 000-დან 25 000-ზე მეტს მიაღწია.<ref name="verge life death arcade">{{cite web | url = https://www.theverge.com/2013/1/16/3740422/the-life-and-death-of-the-american-arcade-for-amusement-only | title = For Amusement Only: The Life and Death of the American Arcade | first = Laura | last = June | date = January 16, 2013 | access-date = March 8, 2021 | work = The Verge }}</ref><ref name="Rogers-Larsen-263"/> ამ მაჩვენებლებმა არკადული თამაშები ქვეყანაში ყველაზე პოპულარულ გასართობ საშუალებად აქცია, რაც მნიშვნელოვნად აღემატებოდა როგორც პოპ-მუსიკას (წლიური გაყიდვები 4 მილიარდი დოლარი) ასევე ჰოლივუდურ ფილმებს (3 მილიარდი დოლარი).<ref name="Rogers-Larsen-263">{{Cite book|title=Silicon Valley fever: growth of high-technology culture|author1=Everett M. Rogers |author2=Judith K. Larsen |publisher=Basic Books|year=1984|isbn=0-465-07821-4|url=https://archive.org/details/siliconvalleyfev00roge|url-access=registration|access-date=April 23, 2011|page=[https://archive.org/details/siliconvalleyfev00roge/page/263 263]}}</ref> ===კარტრიჯული სახლის სათამაშო კონსოლები=== {{main|მეორე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:Intellivision.jpg|thumb|right|[[Intellivision]], სახლის კონსოლი [[ROM-კარტრიჯი|ROM-კარტრიჯების]] ნაკრებით.]] არკადული და სახლის კონსოლებისთვის განკუთვნილი სპეციალიზებული სათამაშო აპარატურის შემუშავების ხარჯებმა, რომელიც დაფუძნებული იყო დისკრეტული კომპონენტების სქემებსა და სპეციალური დანიშნულების ინტეგრირებულ სქემებზე (ASIC), რომელთა მოხმარების სიცოცხლის ხანგრძლივობა შეზღუდული იყო, ინჟინრებს ალტერნატიული გზების ძიებისკენ უბიძგა. [[1975]] წლისთვის მიკროპროცესორების ფასის კლებამ, ხელი შეუწყო პროგრამირებადი კონსოლების შექმნას, რომლებსაც თამაშის [[პროგრამული უზრუნველყოფა|პროგრამული უზრუნველყოფის]] ჩატვირთვა ცვლადი ინფორმაციის მატარებლის საშუალებით შეეძლოთ.<ref name="atari fun chp5">{{cite book | title = Atari Inc: Business is Fun | url = https://archive.org/details/atariincbusiness0000gold | first1 = Marty | last1 = Goldberg | first2 = Curt | last2 = Vendel | year = 2012 | isbn = 978-0985597405 | publisher = Sygyzy Press | chapter=Chapter 5 }}</ref> [[1976]] წელს გამოვიდა [[Fairchild Camera and Instrument]]-ის მიერ წარმოებული [[Fairchild Channel F]] — პირველი სახლის კონსოლი, რომელიც იყენებდა პროგრამირებად [[ROM-კარტრიჯი|ROM-კარტრიჯებს]] — მოთამაშეებს თამაშების შეცვლის საშუალებას აძლევდა — და პირველი სახლის კონსოლი, რომელიც იყენებდა მიკროპროცესორს. Atari-მ [[1977]] წელს და Magnavox-მა [[1978]] წელს გამოუშვეს [[Atari Video Computer System]] (VCS, მოგვიანებით ცნობილი როგორც [[Atari 2600]]) და [[Magnavox Odyssey 2]], რომლებიც, აგრეთვე კარტრიჯებს გამოყენებდნენ. Atari VCS ბუშნელმა 28 მილიონ დოლარად [[Warner Communications]]-ს მიჰყიდა.<ref name="gamasutra history atari"/> სახლის კონსოლების ბაზრის გადავსების შემდეგ, ამ ახალ კონსოლებს მომხმარებლები ჯერ კიდევ ფრთხილად ეკიდებოდნენ.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Qsa-BAAAQBAJ&q=atari+vcs+christmas+1979&pg=PP10|title=101 Amazing Atari 2600 Facts|last=Russell|first=Jimmy|date=December 3, 2012|publisher=Andrews UK Limited|isbn=9781782344957|language=en}}</ref> თუმცა, ვიდეო თამაშების მიმართ მაინც არსებობდა ინტერესი და შედეგად, ბაზარზე ახალი მოთამაშეები გამოჩნდნენ, მაგალითად, [[Mattel|Mattel Electronics]] თავისი ახალი კონსოლით [[Intellivision]].<ref name="down many times"/> ამ ახალი კონსოლების ხაზმა გარღვევა მაშინ მოახდინა, როდესაც Atari-მ Taito-სგან მიიღო ლიცენზია არკადული ჰიტის „Space Invaders“-ის Atari VCS-ის ვერსიის შესაქმნელად, რომელიც [[1980]] წელს გამოვიდა. „Space Invaders“-ის წყალობით Atari VCS-ის გაყიდვები ოთხჯერ გაიზარდა, რამაც იგი ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში პირველ „[[Killer application|მკვლელ აპლიკაციად]]“ ({{lang-en|„Killer application“}}) აქცია და პირველ ვიდეო თამაშად, რომელიც მილიონ ეგზემპლარზე მეტი გაიყიდა და საბოლოოდ [[1981]] წლისთვის 2.5 მილიონს გადააჭარბა.<ref>{{cite book |title=Ultimate History of Video Games |url=https://archive.org/details/ultimatehistoryo0000kent |first=Steven |last=Kent |page=[https://archive.org/details/ultimatehistoryo0000kent/page/n207 190] |publisher=Three Rivers Press |isbn=0-7615-3643-4 |year=2001}}</ref><ref>{{cite book |last=Weiss |first=Brett |title=Classic home video games, 1972–1984: a complete reference guide |year=2007 |publisher=McFarland |location=Jefferson, N.C. |isbn=978-0-7864-3226-4 |page=108}}</ref> Atari-ის სამომხმარებლო ტექნიკის გაყიდვები თითქმის გაორმაგდა 119 მილიონი დოლარიდან 204 მილიონ დოლარამდე 1980 წელს და შემდეგ 1981 წელს 841 მილიონ დოლარს მიაღწია, ხოლო მთლიანი ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის გაყიდვები შეერთებულ შტატებში 1979 წელს 185.7 მილიონი დოლარიდან 1981 წელს 1 მილიარდ დოლარამდე გაიზარდა. Atari-მ ისეთი თამაშების წყალობით როგორებიცაა „Missile Command“, „Asteroids“ და „Defender“, წამყვანი პოზიციები დაიკავა თამაშების ინდუსტრიაში. [[1981]] წლისთვის Atari-ს წილი მსოფლიო ბაზარზე დოლარის მოცულობით დაახლოებით 65%-ს შეადგენდა. ამ პერიოდში კიდევ ერთი განსაკუთრებული მოვლენა გახდა მესამე მხარის დეველოპერების გაჩენა. Atari-ის ხელმძღვანელობა სათანადოდ არ აფასებდა თამაშების დიზაინერების და პროგრამისტების განსაკუთრებულ ნიჭს და მათ, იმ პერიოდში, როგორც რიგით პროგრამისტ-ინჟინრებს ისე ექცეოდა. Atari-მ თავის ოთხ პროგრამისტს, დევიდ კრეინს, ლარი კაპლანს, ალან მილერს და ბობ უაიტჰედს, აიძულა გადამდგარიყვნენ, რომლებმაც 1979 წელს საკუთარი კომპანია [[Activision]] დაარსეს. Atari-მ Activision-ის საქმიანობის შეჩერების მიზნით სასამართლოში სარჩელი შეიტანა, თუმცა კომპანიებმა სასამართლოს გარეშე მოახერხეს ერთმანეთში გარიგება, რის შედეგადაც Activision დათანხმდა მისი ზოგიერთი თამაშის გაყიდვებიდან შემოსული წილის გადახდას Atari-ისთვის.<ref name="gamasutra activision">{{Cite web | url = http://www.gamasutra.com/view/feature/131956/a_history_of_gaming_platforms_.php| title = A History of Gaming Platforms: Atari 2600 Video Computer System/VCS | first1 = Matt | last1 = Barton | first2= Bill | last2 = Loguidice | work = [[Gamasutra]] | date = February 28, 2008 | accessdate = April 5, 2016 }}</ref> 1981 წელს Atari და Mattel კიდევ რამდენიმე დეველოპერმა დატოვა, რომლებმაც კომპანია [[Imagic]] დააარსეს. [[1982]] წელს ბაზარზე Atari-ის გამოუჩნდა ძლიერი კონკურენტი [[ColecoVision]]-ის სახით, რომელსაც კომპანია [[Coleco]] აწარმოებდა. Coleco-მ Nintendo-ს არკადული ჰიტის „[[Donkey Kong]]“-ის ლიცენზირებული ვერსია შეიმუშავა, რომელიც კომპლექტში მოჰყვებოდა კონსოლს. მიუხედავად იმისა, რომ Colecovision 1982 წელს აპარატურის ბაზრის მხოლოდ 17% იკავებდა Atari VCS-ის 58%-იან წილთან შედარებით, მან Atari-ის ახალ კონსოლ [[Atari 5200]]-ს გაუსწრო გაყიდვებში.<ref name="gallager innovation">{{cite journal | title = Innovation and Competition in Standard-Based Industries: A Historical Analysis of the U.S. Home Video Game Market | first1 = Scott | last1= Gallager | first2 = Seung | last2 =Ho Park | date = February 2002 | journal = IEEE Transactions on Engineering Management | volume = 49 | issue = 1 | pages = 67–82 | doi = 10.1109/17.985749 }}</ref><ref name="down many times"/> ===ადრეული სამოყვარულო კომპიუტერული (PC) თამაშები=== [[ფაილი:Home or Personal Computers from 1977 - Commodore PET 2001, Apple II, TRS-80 Model I, together called 'Trinity77' (edited image).jpg|მინი|მარჯვნივ|„1977 წლის სამება“ (მარცხნიდან): [[Commodore PET]], [[Apple II (ორიგინალი)|Apple II]] და [[TRS-80]]]] ადრეული ვიდეო თამაშების კომერციულ განვითარებაში დიდ როლს არკადული პლატფორმები და სახლის კონსოლები ასრულებდნენ. მაგრამ ამავე დროს იზრდებოდა სახლის კომპიუტერების ბაზარი. თავდაპირველად სახლის კომპიუტერებზე ვიდეო თამაშებს ძირითადად მოყვარული ენთუზიასტები ქმნიდნენ. [[1970-იანი წლები]]ს დასაწყისში გამოვიდა ისეთი მინი-კომპიუტერები, როგორებიცაა [[Altair 8800]] და [[IMSAI 8080]]. მეტნაკლებად ხელმისაწვდომი სახლის კომპიუტერები 1970-იანი წლების ბოლოს გამოჩნდა [[Commodore PET]]-ის, [[Apple II]]-ისა და [[TRS-80]]-ის გამოჩენასთან ერთად.<ref>{{cite web |url=http://www.byte.com/art/9509/sec7/art15.htm |title=Most Important Companies |access-date=November 4, 2019 |date=September 1995 |work=[[Byte (ჟურნალი)|Byte]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20080618072507/http://www.byte.com/art/9509/sec7/art15.htm |archive-date=June 18, 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080618072507/http://www.byte.com/art/9509/sec7/art15.htm |archivedate=ივნისი 18, 2008 }}</ref> ამ კომპიუტერების უმეტესობა აღჭურვილი იყო სხვადასხვა წინასწარ დაინსტალირებული თამაშებითა და BASIC პროგრამირების ენით, რაც მათ მფლობელებს მარტივი თამაშების დამოუკიდებლად შექმნის შესაძლებლობას აძლევდა.<ref>{{cite web | url = https://www.fastcompany.com/90432140/how-atari-took-on-apple-in-the-1980s-home-pc-wars | title= How Atari took on Apple in the 1980s home PC wars | first= Benj | last = Edwards | date = December 21, 2019 | access-date = March 6, 2021 | work = Fast Company }}</ref> ახალი კომპიუტერების პოპულარიზაციასთან ერთად სწრაფად წარმოიშვა მოყვარულთა გაერთიანებები, რასაც PC თამაშების პროგრამული უზრუნველყოფის განვითარება მოჰყვა. ამ თამაშების უმეტესობა, თავდაპირველად მეინფრეიმის კლასიკური თამაშების („Star Trek“) კლონები, შემდეგ კი პოპულარული არკადული თამაშების („Space Invaders“, „Frogger“,<ref name="Enterprise-1982">{{cite web|title=Cash in on the Video Game Craze |work=Black Enterprise |date=December 1982 |volume=12 |issue=5 |issn=0006-4165 |pages=41–2 |url=https://books.google.com/books?id=N6pacvfrf0wC&pg=PA41 |access-date=May 1, 2011 |last1=Earl g. Graves |first1=Ltd |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160914022211/https://books.google.com/books?id=N6pacvfrf0wC&pg=PA41 |archive-date=September 14, 2016 }}</ref> „Pac-Man“,<ref name="Markoff-1981">{{cite web|title=Atari acts in an attempt to scuttle software pirates|author=John Markoff|work=InfoWorld|date=November 30, 1981|volume=3|issue=28|issn=0199-6649|pages=28–9|url=https://books.google.com/books?id=SD0EAAAAMBAJ&pg=PA28|access-date=May 1, 2011}}</ref> „Donkey Kong“<ref>{{Cite book|title=Strategic management: an integrated approach|author1=Charles W. L. Hill |author2=Gareth R. Jones |edition=8|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-618-89469-7}}</ref>) პორტები ან კლონები იყო, რომლებიც სხვადასხვა არხებით ვრცელდებოდა, მაგალითად, თამაშის საწყისი კოდის დაბეჭდვით წიგნებში („BASIC Computer Games“), ჟურნალებში („[[Electronic Games]]“ და „[[Creative Computing]]“) და საინფორმაციო ბიულეტენებში, რაც მომხმარებლებს საშუალებას აძლევდა, კოდი თავად აეკრიფათ.<ref name="time basic language">{{cite magazine | first = Harry | last = McCracken | url = https://time.com/69316/basic/ | title = Fifty Years of BASIC, the Programming Language That Made Computers Personal | magazine = [[Time (magazine)|Time]] |date = April 29, 2014 | access-date = March 5, 2021 }}</ref><ref>{{cite web | last = Plunkett | first = Luke | url = http://kotaku.com/5435951/a-little-background-on-the-worlds-first-ever-video-game-magazine | title = A Little Background On The World's First Ever Video Game Magazine | work = [[Kotaku]] | date = December 29, 2009 | access-date = March 5, 2021 }}</ref><ref>{{cite encyclopedia |last=Ahl |first=David H. |title=Birth of a Magazine (History of Creative Computing) |encyclopedia=The Best of Creative Computing Volume 1 |date=1976 |pages=2–3 |url=http://www.atariarchives.org/bcc1/showpage.php?page=2 }}</ref> [[ფაილი:Mystery House - Apple II render emulation - 2.png|მინი|„Mystery House“ ერთ-ერთი პირველი გრაფიკული სათავგადასავლო თამაშია.]] მაშინ როდესაც შეერთებულ შტატებში მოყვარულთა პროგრამირება უბრალო ჰობად ითვლებოდა და უფრო მეტი მომხმარებელი ვიდეო თამაშების კონსოლებს ირჩევდა, გაერთიანებულ სამეფოსა და ევროპის სხვა ნაწილებში ასეთი ე.წ. „bedroom coders“-ები ცდილობდნენ კომერციული სარგებლის მიღებას თავიანთი საქმიანობით.<ref name="e&p uk history">{{cite journal | title = Industry evolution and cross-sectoral skill transfers: a comparative analysis of the video game industry in Japan, the United States, and the United Kingdom | first1= Hiro | last1= Izushi | first2 = Yuko | last2= Aoyama | date = 2006 | journal = Environment and Planning A | volume = 38 | issue= 10 | pages = 1843–1861 | doi = 10.1068/a37205 | bibcode= 2006EnPlA..38.1843I | s2cid= 143373406 }}</ref><ref name="bbc uk vg history">{{cite web | url = https://www.bbc.com/timelines/zt23gk7 | title = How British video games became a billion pound industry | date = December 2014 | access-date = September 30, 2019 | publisher = [[BBC]] }}</ref> პროგრამისტები თავიანთ ნამუშევრებს ფლოპი დისკების, კასეტებისა და ROM-კარტრიჯების ფოსტით გაგზავნითა და გაყიდვით ავრცელებდნენ.<ref name="bbc uk vg history"/> მიჩნეულია, რომ პირველი კომერციულად გაყიდვადი PC-თამაში იყო პიტერ რ. ჯენინგზის მიერ შექმნილი „Microchess“ (1976), რომელიც, აგრეთვე ითვლება პირველი PC თამაშების გამომცემელი კომპანიის [[Microware]]-ის დამაარსებლად.<ref name="CHMJenningsinterview">{{cite web |url=https://www.computerhistory.org/chess/orl-4334404555680/ |title=Oral History of Peter Jennings |publisher=Computer History Museum |date=February 1, 2005 |access-date=July 27, 2023}}</ref> მალევე შეიქმნა მცირე, არაფორმალური ბიზნესი (ე.წ „კოტეჯური ინდუსტრია“), სადაც მოყვარული პროგრამისტები დისკებს პლასტმასის პარკებში ათავსებდნენ და ყიდდნენ ადგილობრივ მაღაზიებში ან ფოსტით აგზავნიდნენ.<ref name="bbc uk vg history"/> მეინფრეიმისა და მინი-კომპიუტერული თამაშების განვითარებაში ამ პერიოდში მნიშვნელოვან როლს კვლავ სტუდენტები და სხვა ენთუზიასტები ასრულებდნენ, რომლებიც ამ სისტემებზე არსებულ მოწინავე პროგრამირების ენებს იყენებდნენ. [[მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიის ინსტიტუტი]]ის სტუდენტთა ჯგუფმა — ტიმ ანდერსონმა, მარკ ბლანკმა, ბრიუს დენიელსმა და დეივ ლებლინგმა — „Colossal Cave Adventure“-ის შთაგონებით [[1977]]-[[1979]] წლებში შექმნეს ტექსტური სათავგადასავლო თამაში „Zork“ და მოგვიანებით საგამომცემლო კომპანია Infocom დააარსეს.<ref name="rgamer77">{{cite magazine | title=The making of ''Zork'' | magazine=Retro Gamer | issue=77 | pages=32–33 | date= May 2010 | publisher = Imagine Publishing }}</ref> ამავე პერიოდში გამოჩნდა Sierra On-Line-ის პირველი გრაფიკული სათავგადასავლო თამაში „Mystery House“, რომელიც ტექსტთან ერთად მარტივ გრაფიკას იყენებდა. [[1980]] წელს გამოსული თამაში „[[Rogue (ვიდეო თამაში)|Rogue]]“, [[Roguelike]]-ის ჟანრის [[ეპონიმი|ეპონიმად]] იქცა.<ref>{{cite web | url = http://www.gamasutra.com/view/feature/132404/the_history_of_rogue_have__you_.php | title = The History of Rogue: Have @ You, You Deadly Zs | first1 = Matt | last1 = Barton | first2= Bill | last2= Loguidice | work = [[Gamasutra]] | date = May 9, 2009 | access-date = June 12, 2014 }}</ref> ===პირველი პორტატიული LED/VFD/LCD თამაშები=== [[ფაილი:Entex Baseball 3, Model 6007, Made In Taiwan, Copyright 1980 (Electronic Handheld Game).jpg|მინი|მარჯვნივ|Entex-ის „Baseball 3“, ელექტრონული LCD თამაში.]] სრულად კომპიუტერიზებული კომპონენტების მქონე (როგორც წესი, LED ან VFD განათების გამოყენებით) პირველი პორტატიული ელექტრონული თამაშები 1970-იანი წლების დასაწყისში გამოჩნდა. 1970-იანი წლების შუა პერიოდში [[LCD|LCD-დისპლეები]] (თხევად-კრისტალური მონიტორი) საკმარისად იაფი გახდა და მათი დაბალი ენერგომოხმარებისა და მცირე ზომის გამო ასეთი ტიპის თამაშებში LED და VFD სრულად ჩაანაცვლა. ამ თამაშების უმეტესობა დისპლეის სიმარტივის გამო მხოლოდ ერთი თამაშით შემოიფარგლებოდა. ისეთმა კომპანიებმა, როგორიცაა Mattel Electronics, Coleco, [[Entex Industries]], [[Bandai]] და [[Tomy]], 1970-იან და 1980-იანი წლების დასაწყისში მრავალი ელექტრონული თამაში შექმნეს. იაფ მიკროპროცესორებთან ერთად, პორტატიული ელექტრონულმა თამაშებმა 1970-იანი წლების ბოლოს გზა გაუხსნა პირველ პორტატიული ვიდეო თამაშების სისტემებს. 1979 წელს [[Milton Bradley Company]]-მ გამოუშვა პირველი პორტატიული სისტემა [[Microvision]], ცვლადი კარტრიჯებით, რომელიც იყენებდა ჩაშენებულ LCD მატრიცულ ეკრანს. მიუხედავად იმისა, რომ წარმოებიდან ერთი წლის განმავლობაში ამ სისტემამ საკმაო წარმატება მოიპოვა, თამაშების ნაკლებობამ, ეკრანის მცირე ზომამ და [[1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისი|1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისმა]] სისტემის სწრაფი გაქრობა გამოიწვია. 1980 წელს Nintendo-მ გამოუშვა თავისი [[Game & Watch]] ხაზის პირველი პორტატიული ელექტრონული თამაში LCD ეკრანით. Game & Watch-მა ათობით სხვა თამაშისა და სათამაშოების კომპანია წაახალისა, შეექმნათ საკუთარი პორტატიული თამაშები, რომელთა უმეტესობა Game & Watch-ის თამაშების ასლები ან პოპულარული არკადული თამაშების ადაპტაციებს წარმოადგენდა. ==1980-იანი წლები== {{main|1980-იანი წლები ვიდეო თამაშებში}} 1980-იანი წლების დასაწყისში ვიდეო თამაშების ინდუსტრიამ პირველი მნიშვნელოვანი პრობლემები განიცადა; თამაშების ინდუსტირამ მრავალი გამოუცდელი კომპანია მიიზიდა, რამაც ხელი შეუწყო 1983 წლის ინდუსტრიის კრიზისს და გაანადგურა ჩრდილოეთ ამერიკის ბაზარი. კრიზისის შემდეგ, ინდუსტრიის ლიდერები იაპონური კომპანიები გახდნენ და როდესაც ინდუსტრიამ აღმასვლა იწყო, პირველი მსხვილი [[ვიდეო თამაშების გამომცემელი|თამაშების გამომცემელები]] გამოჩნდნენ, რამაც ინდუსტრიის მომწიფებასა და მოსალოდნელი კრიზისების თავიდან აცილებას შეუწყო ხელი. ===1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისი=== {{main|1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისი}} [[File:Atari E.T. Dig- Alamogordo, New Mexico (14036097792).jpg|thumb|right|გაუყიდველი [[Atari VCS]] თამაშები ნაგავსაყრელზე.]] Activision-ის წარმატებამ, როგორც მესამე მხარის დეველოპერისა, ისევე როგორც სხვა სახლის კონსოლების მესამე მხარის დეველოპერებმა, [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში სხვა მესამე მხარის დეველოპერული კომპანიების წარმოშობას შეუწყო ხელი; [[1983]] წლისთვის სულ მცირე 100 სხვადასხვა კომპანია ქმნიდა პროგრამულ უზრუნველყოფას Atari VCS-ისთვის. არსებობდა პროგნოზი, რომ აღნიშნული მდგომარეობა გაყიდვების გადაჭარბებულ ზრდას გამოიწვევდა. გარდა ამისა, არსებობდა კითხვები ამ თამაშების ხარისხთან დაკავშირებით. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი კომპანია ქირაობდა კლვალიფიციურ დიზაინერებსა და პროგრამისტებს, უმეტესობა დაკომპლექტებული იყო ახალბედა პროგრამისტებით, რომლებსაც ვენჩურული კაპიტალისტები აფინანსებდნენ. შედეგად, Atari VCS-ის ბაზარი დიდი რაოდენობით უხარისხო პროდუქტებით გადაიტვირთა და შესაბამისად გაყიდვებმაც იკლო. შედეგად საცალო მოვაჭრეებმა ფასები კიდევ უფრო დაწიეს. ამან თავის მხრივ, უფრო დააზარალა მაღალი ხარისხის მწარმოებელი კომპანიების თამაშები, რადგან მომხმარებლები უპირატესობას ანიჭებდნენ იაფფასიან თამაშებს. [[1983]] წლის ბოლოს რამდენიმე ფაქტორმა განაპირობა ჩრდილოეთ ამერიკის ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის მკვეთრი ვარდნა, რისი მიზეზიც იყო დაბალხარისხიანი თამაშებით გადატვირთული ბაზარი და საგამომცემლო კონტროლის დაკარგვა; ამასთან, აღსანიშნავია ბაზრის ლიდერ Atari-ს მიმართ სამომხმარებლო ნდობის შემცირება, რაც განპირობებული იყო რამდენიმე გახმაურებული თამაშის წარუმატებლობით; და სახლის კომპიუტერების გამოჩენა, როგორც ახალი და უფრო მოწინავე პლატფორმა, რომლის ღირებულებაც ვიდეო თამაშების კონსოლებს არ აღემატებოდა. [[1983]] წლის კრიზისმა გააკოტრა კონსოლებისა და თამაშების წარმოებელი რამდენიმე ჩრდილოეთ ამერიკული კომპანია. აშშ-ის ბაზარი, რომლის მოცულობაც [[1983]] წელს 3 მილიარდ დოლარს შეადგენდა, [[1985]] წლისთვის 100 მილიონ დოლარამდე დაეცა, ხოლო გლობალური ვიდეო თამაშების ბაზარი, რომლის მოცულობაც [[1982]] წელს 42 მილიარდ დოლარად იყო შეფასებული, [[1985]] წლისთვის 14 მილიარდ დოლარამდე შემცირდა. [[1984]] წელს Warner Communications-მა Atari ჯეკ ტრამიელს, [[Commodore International]]-ის დამფუძნებელს მიჰყიდა, ხოლო Magnavox-მა და Coleco-მ თამაშების ინდუსტრია დატოვეს. კრიზისმა მცირე გავლენა მოახდინა იაპონურ კომპანიებზეც. თუმცა, რადგან იმ დროისთვის ვიდეო თამაშების სფეროში მოღვაწე იაპონური კომპანიების უმეტესობას ხანგრძლივი ისტორია ჰქონდა, მათ შეძლეს კრზისის დაძლევა. კრიზისმა საფუძველი მოუმზადა იაპონიას, მომდევნო რამდენიმე წლის განმავლობაში ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის ლიდერი გამხდარიყო. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო Nintendo-ს მიერ [[Famicom]]-ის ხელახალი გამოშვება აშშ-სა და სხვა დასავლურ რეგიონებში [[1985]] წელს ([[Nintendo Entertainment System]]-ის სახელწოდებით), მკაცრი საგამომცემლო კონტროლის შენარჩუნებით, რათა თავიდან აეცილებინათ [[1983]] წლის კრიზისის იგივე გამომწვევი ფაქტორები. ===ვიდეო თამაშების აღზევება=== ====სახლის კომპიუტერების მეორე ტალღა==== [[ფაილი:Cpc464.computer.750pix.jpg|მინი|1988 წელს ბავშვები თამაშობენ „Paperboy“-ს [[Amstrad CPC|Amstrad CPC 464]]-ზე]] [[1970-იანი წლები]]ს ბოლოს [[Apple II]]-ისა და [[Commodore PET]]-ის წარმატების შემდეგ, [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში გამოჩნდა იაფი სახლის კომპიუტერების სერია. ეს მეორე ტალღა მოიცავდა: [[VIC-20]], [[Commodore 64]], [[Sinclair Research|Sinclair]]-ის [[ZX80]], [[ZX81]] და [[ZX Spectrum]]; [[NEC]]-ის [[PC-8000]], [[PC-6001]], [[PC-88]] და [[PC-98]]; [[Sharp]]-ის [[Sharp X1|X1]] და [[X68000]]; [[Fujitsu]]-ს [[FM Towns]] და [[Atari-ს 8-ბიტიანი კომპიუტერები|Atari 8-ბიტიან კომპიუტერებს]]; [[BBC Micro]]-ს, [[Acorn Computers|Acorn]]-ის [[Acorn Electron|Electron]]; [[Amstrad]]-ის [[Amstrad|CPC]] და MSX სერიას. ამ სისტემების უმეტესობამ პოპულარობა რეგიონულ ბაზრებზე მოიპოვა. ამ ახალმა სისტემებმა ხელი შეუწყო როგორც სახლის კომპიუტერების, ისე თამაშების ბაზრების კატალიზაციას, კონკურენტული სარეკლამო კამპანიების მეშვეობით კომპიუტერული ტექნოლოგიებისა და თამაშების შესახებ ცნობიერების ამაღლებით. ეს განსაკუთრებით შესამჩნევი იყო [[გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებულ სამეფოში]], სადაც [[BBC]]-მ ხელი შეუწყო კომპიუტერული განათლებას და Acorn-თან ერთად მხარი დაუჭირა BBC Micro-ს განვითარებას.<ref>{{cite web |last=Hormby |first=Thomas |title=Acorn and the BBC Micro: From education to obscurity |work=Low End Mac |date=February 8, 2007 |url=http://lowendmac.com/2007/acorn-and-the-bbc-micro-from-education-to-obscurity/ |accessdate=March 1, 2007 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20070303004213/http://lowendmac.com/orchard/07/0228.html |archivedate=March 3, 2007 |url-status= live}}</ref> BBC Micro-ს, ZX Spectrum-სა და Commodore 64-ს შორის გაერთიანებულ სამეფოში წარმოიშვა ე.წ. „bedroom coders“-ის ახალი ტალღა, რომლებმაც დაიწყეს ამ პლატფორმებისთვის საკუთარი პროგრამული უზრუნველყოფის გაყიდვა, მცირე პროფესიონალური გუნდების მიერ შემუშავებულ პროგრამებთან ერთად.<ref>{{cite web | url = https://www.theguardian.com/technology/2004/jan/24/games.gameswatch | title = Death of the bedroom coder | date = January 24, 2004 | accessdate = September 30, 2019 | work = [[The Guardian]] }}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/newsbeat-46757989|title=How the UK became a major player in the gaming world|last=Blake|first=Jimmy|date=January 6, 2019|work=BBC News|accessdate=January 7, 2019|language=en-GB|quote=The gaming industry as it now exists formed around the same time back in the late 70s early 80s - there were a small number of influential people in programming.}}</ref><ref name="bbc260418">{{cite news|url=https://www.bbc.com/news/technology-43907248|title=Sinclair Spectrum designer Rick Dickinson dies in US|date=April 26, 2018|work=BBC News|accessdate=April 27, 2018|quote=the machines had "spawned a generation" of coders that had helped to establish the UK's reputation as a creative, game-making powerhouse}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/technology-17776666|title=Sinclair's ZX Spectrum turns 30|last=Kelion|first=Leo|date=April 23, 2012|work=BBC News|accessdate=April 26, 2018|quote=The success was also driven by videogame sales - the machines were originally marketed as an educational tool but you ensured titles were ready at launch.}}</ref> მცირე საგამომცემლო და სადისტრიბუციო კომპანიები, როგორებიცაა [[Acornsoft]] და [[Mastertronic]], დაარსდნენ, რათა დახმარებოდნენ ამ პირებსა და გუნდებს თავიანთი თამაშების ასლების შექმნასა და გაყიდვაში. [[Ubisoft]]-მა [[1980-იანი წლები]]ს შუა პერიოდის საფრანგეთში საქმიანობა სწორედ ასეთ დისტრიბუტორად დაიწყო, ხოლო მოგვიანებით ვიდეო თამაშების შემუშავებასა და გამოცემაზე გადაერთო.<ref>{{cite magazine |url=https://www.gameinformer.com/b/features/archive/2011/12/06/ubi-uncensored.aspx |title=Ubi Uncensored: The History Of Ubisoft By The People Who Wrote It |first=Matt |last=Bertz |date=December 6, 2011 |accessdate=October 8, 2018 |magazine=[[Game Informer]] |archivedate=October 5, 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181005071745/https://www.gameinformer.com/b/features/archive/2011/12/06/ubi-uncensored.aspx |url-status=live }}</ref> იაპონიაში პოპულარული იყო ისეთი სისტემები, როგორიცაა MSX და NEC PC-ის ხაზი. შედეგად რამდენიმე დეველოპერული კომპანია გამოჩნდა, რომლებიც ამ პლატფორმებისთვის არკადული თამაშების კლონებსა და ახალ თამაშებს ქმნიდნენ. ეს კომპანიები იყვნენ [[HAL Laborator]]y, [[Square (კომპანია)|Square]], და [[Enix]], რომლებიც მოგვიანებით Nintendo Famicom-ის ერთ-ერთი პირველი მესამე მხარის დეველოპერები გახდნენ.<ref name="gamestudies geemu">{{cite journal | url = http://www.gamestudies.org/1302/articles/picard | title = The Foundation of Geemu: A Brief History of Early Japanese video games | first = Martin | last= Picard | volume = 13 | issue = 2 | issn = 1604-7982 | journal = [[Game Studies]] }}</ref> ამ პერიოდის თამაშებს მიეკუთვნება რიჩარდ გერიოტის „[[Ultima]]“ და „[[Sir-Tech]]“-ის „[[Wizardry: Proving Grounds of the Mad Overlord|Wizardry]]“. დევიდ ბრეიბენისა და იან ბელის კოსმოსური ვაჭრობისა და საბრძოლო სიმულატორი თამაში „[[Elite (ვიდეო თამაში)|Elite]]“ თავის თავში მოიცავდა გრაფიკისა და გეიმპლეის ახალ მახასიათებლებს და ითვლება ერთ-ერთ პირველ [[ღია სამყარო]]სა და [[sandbox]] თამაშად.<ref>{{cite web|last=Breslin|first=Steve|date=July 16, 2009|title=The History and Theory of Sandbox Gameplay|url=https://www.gamasutra.com/view/feature/132470/the_history_and_theory_of_sandbox_.php|accessdate=May 2, 2020|work=[[Gamasutra]]}}</ref> იაპონურ პლატფორმებზე PC88, X68000 და MSX გამოჩნდა ისეთი ფრენჩაიზები როგორებიცაა „[[Castlevania]]“, „[[Metal Gear]]“, „[[Bubble Bobble]]“, „[[Gradius]]“, ასევე კონსოლის თამაშების პორტირებული ვერსიები და [[ვიზუალური რომანი|ვიზუალური რომანის]] ჟანრის თამაშები. 1984 წლის Atari 8-ბიტიანი პროგრამული უზრუნველყოფის მიმოხილვების კრებულში 198 გვერდი თამაშებს ეთმობოდა, ხოლო სხვა დანარჩენს — 167 გვ.<ref name="aw1984">{{cite book|url=https://archive.org/stream/Atari_Software_1984#page/n3/mode/2up |title=The Addison-Wesley Book of Atari Software 1984 |publisher=Addison-Wesley |author1=Stanton, Jeffrey |author2=Wells, Robert P. |author3=Rochowansky, Sandra |author4=Mellin, Michael |year=1984 |pages=TOC |isbn=020116454X |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150103161051/https://archive.org/stream/Atari_Software_1984 |archivedate=January 3, 2015 }}</ref> ამ დროისთვის კომპიუტერული თამაშების ბაზარმა კონსოლების ბაზარს შესამჩნევად გადაუსწრო, რაც იმ წელს მომხდარი კრიზისის შედეგი იყო. სახლის კომპიუტერები იმავე შესაძლებლობებს გვთავაზობდნენ, რასაც სახლის კონსოლები. 1980-იანი წლების ბოლოს გამოჩნდა პერსონალური კომპიუტერების ახალი ტალღა — [[Amiga]] და [[Atari ST]] (1985). ორივე სისტემას წინამორბედებთან შედარებით გაუმჯობესებული გრაფიკული და ხმოვანი შესაძლებლობები ჰქონდა. ე.წ. „bedroom coders“-მა იმ დროისთვის შექმნეს დეველოპერული გუნდები და დაიწყეს ამ სისტემებისთვის თამაშების მაღალ დონეზე წარმოება. ამ კომპანიებს შორის იყვნენ [[Bullfrog Productions]] („[[Populous (ვიდეო თამაში)|Populous]]“, რომელმაც შექმნა პირველი [[ღმერთის სიმულატორი თამაშები|ღმერთის სიმულატორის]] ჟანრის თამაში), [[DMA Design]] („[[Lemmings (ვიდეო თამაში)|Lemmings]]“), [[Psygnosis]] („[[Shadow of the Beast]]“) და [[Team17]] („[[Worms (1985 წლის ვიდეო თამაში)|Worms]]“).<ref name="guardian amiga">{{cite web | url = https://www.theguardian.com/technology/2015/jul/23/commodore-amiga-at-30-the-computer-that-made-the-uk-games-industry | title = Commodore Amiga at 30 – the computer that made the UK games industry | first = Keith | last = Stuart | date = July 23, 2015 | accessdate = September 30, 2019 | work = [[The Guardian]] }}</ref> ====IBM PC-სთან თავსებადობა==== მიუხედავად იმისა, რომ [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში სახლის კომპიუტერების მეორე ტალღა წარმატებით ვითარდებოდა, ისინი ერთმანეთისგან დახურულ აპარატურულ სისტემებად რჩებოდნენ, რაც იმით გამოიხატებოდა, რომ ისინი არ იყვნენ სრულად თავსებადი ერთმანეთთან აპარატურის დონეზე. მარტივ ენებზე დაწერილი პროგრამების კოპირება ადვილი იყო, მაგრამ უფრო რთული პროგრამებისთვის საჭირო იყო პორტირება, რათა ისინი სამიზნე სისტემის აპარატურულ მოთხოვნებს მორგებოდნენ. ამის პარალელურად, [[1981]] წელს [[IBM]]-მა გამოუშვა პირველი IBM პერსონალური კომპიუტერი ([[IBM PC]]) [[MS-DOS]] ოპერაციული სისტემით. IBM PC-ს ჰქონდა ღია არქიტექტურა, რაც ახალი კომპონენტების დამატების საშუალებას იძლეოდა, თუმცა, ამავე დროს, IBM ცდილობდა შეენარჩუნებინა კონტროლი კომპიუტერების წარმოებაზე თავისი საკუთრების [[BIOS]]-ის გამოყენებით, რადგან სხვა კომპანიებს არ შეძლებოდათ მისი მარტივად კოპირება.<ref name="apple ibm platform control">{{cite journal | last1= Den Hartigh | first1= Erik | first2= J. Roland | last2= Ortt | first3= Geerten | last3 = Van de Kaa | first4 = Claire CM | last4= Stolwijk | title = Platform control during battles for market dominance: The case of Apple versus IBM in the early personal computer industry | journal = [[Technovation]] | volume = 48 | pages = 4–12 | year = 2016 }}</ref> როდესაც IBM-ს თავისი პერსონალურ კომპიუტერებზე მოთხოვნის დაკმაყოფილება უჭირდა, სხვა კომპიუტერების მწარმოებლებმა, მაგ., როგორიცაა [[Compaq]], მოახდინეს BIOS-ის რევერსული ინჟინერია და [[1983]] წლისთვის შექმნეს IBM PC-თან თავსებადი კომპიუტერები.<ref>{{cite news | url=https://archive.org/stream/byte-magazine-1981-12/1981_12_BYTE_06-12_Computer_Games#page/n315/mode/2up | title=Bytelines | work=BYTE | date=December 1981 | accessdate=January 29, 2015 | author=Libes, Sol | pages=314–318}}</ref><ref>{{cite news |url=https://books.google.com/books?id=w_OhaFDePS4C&pg=PA5 | title=Lookalikes From Home & Abroad | work=PC Magazine | date=February–March 1982 | accessdate=October 20, 2013 | pages=5}}</ref><ref>{{cite news | url=https://books.google.com/books?id=VDAEAAAAMBAJ&pg=PA29 | title=Let's keep those systems open | work=InfoWorld | date=August 23, 1982 | accessdate=January 29, 2015 | author=Zussman, John Unger | page=29}}</ref><ref>{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/1983/06/10/business/corporate-triumph-then-death-in-a-ferrari.html |title=Corporate Triumph, Then Death in a Ferrari |last=Barmash |first=Isadore |date=June 10, 1983 |work=The New York Times |accessdate=June 19, 2019 |page=A1 |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref><ref name="mace19840109_16">{{cite news | url=https://books.google.com/books?id=ey4EAAAAMBAJ&pg=PA79 | title=IBM PC clone makers shun total compatibility | work=InfoWorld | date=January 9–16, 1984 | accessdate=February 4, 2015 | author=Mace, Scott | pages=79–81}}</ref><ref>{{cite news |url=https://books.google.com/books?id=kSzKzjWHeVEC&pg=PA39 | title=PC-Compatible Portables | work=PC Magazine | date=January 24, 1984 | accessdate=October 23, 2013 |author1=Cook, Karen |author2=Langdell, James | pages=39}}</ref> [[1987]] წლისთვის IBM PC-თან თავსებადი კომპიუტერები დომინირებდნენ სახლისა და ბიზნეს კომპიუტერების ბაზარზე.<ref>{{cite web|url=https://arstechnica.com/features/2005/12/total-share/5/|title=Total share: 30 years of personal computer market share figures|last=Reimer|first=Jeremy |website=Ars Technica|date=December 15, 2005|accessdate=September 13, 2008}}</ref> ვიდეო თამაშების თვალსაზრისით, IBM PC-ს თავსებადობამ ხელი შეუწყო თამაშების შემდგომ განვითარებას. პროგრამული უზრუნველყოფის დეველოპერს შეეძლო დაეწერა პროგრამა IBM PC-თან თავსებადობის სპეციფიკაციების შესაბამისად და არ ეფიქრა იმაზე, თუ რომელი მწარმოებლის ან მოდელის კომპიუტერი გამოიყენებოდა. მიუხედავად იმისა, რომ თავდაპირველად IBM PC-ს მხოლოდ მონოქრომული ტექსტური თამაშების მხარდაჭერა გააჩნდა, თამაშების დეველოპერებმა მაინც მოახდინეს მეინფრეიმისა და სხვა მარტივი ტექსტური თამაშების პორტირება PC-ზე, მაგალითად, [[Infocom]]-მა „[[Zork]]“-ის. IBM-მა წარმოადგინა ვიდეო გამოსახულების კონტროლერები, როგორიცაა [[Color Graphics Adapter]] (CGA) (1981), [[Enhanced Graphics Adapter]] (EGA) (1984) და [[Video Graphics Array]] (VGA) (1987), რომლებმაც გააფართოვეს კომპიუტერის ფერადი გრაფიკის ჩვენების შესაძლებლობა, თუმცა VGA-ს შემთხვევაშიც კი, ისინი ჩამორჩებოდნენ Amiga-ს შესაძლებლობებს. IBM PC-თან თავსებადი პირველი სპეციალიზებული ხმის ბარათები გამოვიდა [[1987]] წელს, რომლებიც ციფრული ხმის კონვერტაციის შეყვანასა და გამოყვანას უზრუნველყოფდნენ, რაც მნიშვნელოვნად აღემატებოდა კომპიუტერის შიდა დინამიკების შესაძლებლობებს, ხოლო 1989 წელს [[Creative Labs]]-ის [[Sound Blaster]]-მა სათამაშო კონტროლერის ან მსგავსი მოწყობილობის დაკავშირების შესაძლებლობა მისცა. [[2008]] წელს სიდ მეიერმა IBM PC ვიდეო თამაშების ისტორიაში სამ ყველაზე მნიშვნელოვან ინოვაციას შორის დაასახელა.<ref name="totilo20080303">{{cite news|url=http://www.mtv.com/news/1582662/the-three-most-important-moments-in-gaming-and-other-lessons-from-sid-meier-in-gamefile/ |title=The Three Most Important Moments In Gaming, And Other Lessons From Sid Meier, In GameFile |work=MTV News |date=March 3, 2008 |accessdate=July 7, 2014 |author=Totilo, Stephen |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140715192325/http://www.mtv.com/news/1582662/the-three-most-important-moments-in-gaming-and-other-lessons-from-sid-meier-in-gamefile/ |archivedate=July 15, 2014 }}</ref> IBM PC-თან თავსებადი კომპიუტერების გრაფიკული და ხმოვანი შესაძლებლობების გაუმჯობესებამ რამდენიმე გავლენიან თამაშს მისცა დასაბამი. მრავალი თამაში, რომელიც უკვე შექმნილი იყო ადრინდელი სახლის კომპიუტერებისთვის, მოგვიანებით პორტირებული იქნა IBM PC-თან თავსებად სისტემაზე, მათ შორის იყო „Wizardry“-ისა და „Ultima“-ს სერიები, რომელთა შემდგომი ნაწილებიც IBM PC-ზე გამოვიდა. იმავე პერიოდში გამოჩნდა [[Apple]]-ის [[Macintosh 128K|Macintosh]]-იც. IBM PC-სგან განსხვავებით, Macintosh უფრო დახურული სისტემა იყო, რომელიც დაფუძნებული იყო [[მომხმარებლის გრაფიკული ინტერფეისი|მომხმარებლის გრაფიკულ ინტერფეისზე]] (GUI), მართული ოპერაციულ სისტემაზე. შედეგად, მას არ ჰქონდა IBM PC-ს თავსებადი კომპიუტერების მსგავსი საბაზრო წილი, მაგრამ მაინც გააჩნდა პროგრამული უზრუნველყოფის საკმაოდ მოკრძალებული ბიბლიოთეკა, მათ შორის ვიდეო თამაშებიც, როგორც წესი, სხვა სისტემებიდან პორტირებული.<ref name="apple ibm platform control"/> [[1980-იანი წლები|1980-იან წლებში]] გამოჩნდნენ პირველი მსხვილი ვიდეო თამაშების გამომცემლები, რომლებიც ძირითადად მხარს უჭერდნენ პერსონალური კომპიუტერების თამაშებს. ამ პერიოდში ჩამოყალიბებულ მსხვილ გამომცემლებს შორის იყვნენ [[Electronic Arts]],<ref name="polygon ea history">{{cite web | url = https://www.polygon.com/a/how-ea-lost-its-soul/ | title = How Electronic Arts Lost Its Soul | first1 = Colin | last1 = Campbell | first2= Andres | last2= Gurman | date = July 14, 2015 | accessdate = March 17, 2021 | work = [[Polygon]] }}</ref> და [[Broderbund]]. Activision-მა, რომელიც ჯერ კიდევ 1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისის ფინანსური შედეგებისგან თავისუფლდებოდა, თამაშების პარალელურად საოფისე პროგრამული უზრუნველყოფის წარმოებით დაკავდა. [[1988]]-[[1991]] წლებში იგი ბაზარზე Mediagenic-ს სახელწოდებით ოპერირებდა.<ref name="gamasutra activision"/> ===ადრეული ონლაინ თამაშები=== {{main|ონლაინ თამაში}} 1980-იან წლებში პოპულარული იყო ელექტრონული განცხადებების დაფა (BBS) სატელეფონო ინტერნეტ-კავშირის მეშვეობით, რომლებიც ზოგჯერ ონლაინ თამაშებისთვისაც გამოიყენებოდა. უძველესი ასეთი სისტემები [[1970-იანი წლები]]ს ბოლოსა და [[1980-იანი წლები]]ს დასაწყისში გამოჩნდა და მარტივი ტექსტური ინტერფეისი ჰქონდა. მოგვიანებით სისტემები იყენებდნენ ტერმინალის მართვის კოდებს ფსევდოგრაფიკული ინტერფეისის მისაღებად. ზოგიერთი BBS სათავაზობდა მომხმარებლებს ეთამაშათ სხვადასხვა ჟანრის თამაშები ამ ინტერფეისის გამოყენებით, ტექსტური თავგადასავლებიდან დაწყებული აზარტული თამაშებით დამთავრებული, როგორიცაა ბლეკჯეკი (როგორც წესი, თამაშობდნენ „ქულებზე“ და არა რეალურ ფულზე). ზოგიერთ მრავალმოთამაშიან BBS-ზე (სადაც ერთდროულად ერთზე მეტი ადამიანი შეიძლებოდა ყოფილიყო ონლაინში), არსებობდა თამაშები, რომლებიც მომხმარებლებს ერთმანეთთან ურთიერთობის საშუალებას აძლევდა. 1983 წელს [[SuperSet Software]]-მა შექმნა ტექსტურ რეჟიმში მომუშავე ქსელური კომპიუტერული თამაში „[[Snipes (ვიდეო თამაში)|Snipes]]“. ის მიჩნეულია კომერციული პერსონალური კომპიუტერისთვის დაწერილ პირველ ქსელურ თამაშად. 1995 წელს გამოჩნდა iDoom (მოგვიანებით [[Kali.net]]), რომელიც შეიქმნა იმ თამაშების ინტერნეტთან დასაკავშირებლად, რომლებსაც თავდაპირველად მხოლოდ ლოკალური ქსელის მხარდაჭერა ჰქონდათ. ამას მალე მოჰყვა სხვა სერვისების გამოჩენა, როგორებიცაა Kahn, TEN, Mplayer და Heat.net. საბოლოოდ ისინი წარსულს ჩაბარდა, როდესაც თამაშების მწარმოებლებმა დაიწყეს საკუთარი ონლაინ პროგრამული უზრუნველყოფის გამოყენება, რომელთა შორის იყო [[Battle.net]], [[World Opponent Network|WON]] და მოგვიანებით [[Steam (პროგრამა)|Steam]]. საწყის ეტაპზე მომხმარებლის ინტერფეისები წარმოადგენდა უბრალო ტექსტურ ფორმატს, რაც BBS-ების მსგავსი იყო. მაგრამ ისინი მუშაობდნენ დიდ მეინფრეიმ კომპიუტერებზე, რაც უფრო მეტი მომხმარებლის ერთდროულად ონლაინში ყოფნის საშუალებას იძლეოდა. ათწლეულის ბოლოსთვის, ონლაინ სერვისებს ჰქონდათ სრულად გრაფიკული გარემო, თითოეული პერსონალური კომპიუტერის პლატფორმისთვის სპეციფიკური პროგრამული უზრუნველყოფის გამოყენებით. პოპულარული ტექსტური სერვისები მოიცავდა CompuServe-ს, The Source-სა და GEnie-ს, მაშინ როდესაც პლატფორმისთვის განკუთვნილი გრაფიკული სერვისები მოიცავდა PlayNET-სა და Quantum Link-ს Commodore 64-ისთვის, AppleLink-ს [[Apple II]]-ისა და [[Macintosh]]-ისთვის, და PC Link-ს IBM PC-სთვის. აღნიშნული სერვისები ფუნქციონირებდა იმ კომპანიის ხელმძღვანელობით, რომელიც შემდგომში ცნობილი გახდა როგორც [[AOL|America Online]]. [[1980-იანი წლები|1980-იანი წლების]]ს შუა პერიოდში სკოლებმა და სხვა ინსტიტუტებმა მიიღეს წვდომა [[ARPANET]]-ზე, რომელიც თანამედროვე ინტერნეტის წინამორბედად ითვლება. მიუხედავად იმისა, რომ ARPANET-ის კავშირები კვლევითი მიზნებისთვის იყო განკუთვნილი, სტუდენტებმა შეისწავლეს ამ კავშირის ვიდეო თამაშებისთვის გამოყენების გზები. [[1978]] წელს ესექსის უნივერსიტეტში როი ტრუბშოუსა და რიჩარდ ბარტლის მიერ შექმნილი [[Multi-User Dungeon]] (MUD), თავდაპირველად ლოკალური მრავალმოთამაშიანი თამაში იყო, რომელიც მხოლოდ სკოლის მეინფრეიმ სისტემებზე მუშაობდა. თუმცა, [[1981]] წელს, როდესაც უნივერსიტეტმა ARPANET-ზე მიიღო წვდომა, MUD ადაპტირებული იქნა ინტერნეტთან სამუშაოდ, რითაც ის გახდა პირველი ინტერნეტთან დაკავშირებული თამაში და პირველი მასიური მრავალმოთამაშიანი ონლაინ თამაშის მნიშვნელოვანი ნიმუში.<ref>{{cite book | last1 = Mulligan | first1 = Jessica | last2 = Patrovsky | first2 = Bridgette | year = 2003 | title = Developing Online Games: An Insider's Guide | url = https://archive.org/details/developingonline0000mull | publisher = New Riders | page = [https://archive.org/details/developingonline0000mull/page/n477 444] | quote = 1980 ... Final version of ''MUD1'' completed by Richard Bartle. Essex goes on the ARPANet, resulting in Internet MUDs | isbn = 1-59273-000-0 }}</ref> ===სახლის კონსოლების აღდგენა=== {{main|მესამე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} ====8-ბიტიანი კონსოლები==== {{მრავალი სურათი| ზონა = right| მიმართულება = vertical| სათაური =| სიგანე = 250| ფაილი1 = NES-Console-Set.jpg| ალტ1 = | წარწერა1 = კრიზისის შემდეგ, Nintendo მისი კონსოლის, [[Nintendo Entertainment System]]-ის წყალობით ამერიკის ბაზრის ლიდერი გახდა, რის შედეგადაც იაპონური კომპანიები მომდევნო წლების განმავლობაში დომინირებდნენ ბაზარზე| ფაილი2 = Nintendo-Entertainment-System-NES-Zapper-Gray-L.jpg| ალტ2 = | წარწერა2 = სინათლის პისტოლეტი NES Zapper}} მიუხედავად იმისა, რომ 1983 წლის ვიდეო თამაშების კრიზისმა ფაქტობრივად გაანადგურა შეერთებული შტატების ბაზარი, იაპონიის ვიდეო თამაშების სექტორი უვნებელი დარჩა. იმ წელს Nintendo-მ წარმოადგინა [[Famicom]] (Family Computer-ის შემოკლება), ამავდროულად, ბაზარზე ახლად შემოსულმა კომპანია [[Sega]]-მ თავისი არკადული თამაშების სფეროში არსებული გამოცდილებით შექმნა სახლის კონსოლი [[SG-1000]]. Famicom-მა სწრაფად მიაღწია კომერციულ წარმატებას იაპონიაში. [[1985]] წლის დასაწყისისთვის მას უკვე 2.5 მილიონი კონსოლი ჰქონდა გაყიდული. Nintendo-ს სურდა სისტემის შეერთებულ შტატების ბაზარზე შეტანა. შედეგად Nintendo of America-ს განყოფილებასთან თანამშრომლობით, ნინტენდომ 1985 წელს ოფიციალურად დაიწყო თავისი კონსოლის გაყიდვა აშშ-ში.<ref>{{cite web | url = https://arstechnica.com/gaming/2013/07/time-to-feel-old-inside-the-nes-on-its-30th-birthday/ | title = The NES turns 30: How it began, worked, and saved an industry | first= Andrew | last= Cunningham | date = July 15, 2013 | accessdate = September 21, 2018 | work = [[Ars Technica]] }}</ref> [[NES]]-მა აღადგინა აშშ-ის ვიდეო თამაშების ბაზარი და 1989 წლისთვის აშშ-ის ბაზარი 5 მილიარდ დოლარამდე გაიზარდა. აშშ-ში მისი არსებობის განმავლობაში 35 მილიონზე მეტი სისტემა გაიყიდა, ხოლო მსოფლიოს მასშტაბით თითქმის 62 მილიონი ერთეული გაიყიდა.<ref>{{citation |title=Playing with Power in Movies, television, and Video Games: From Muppet Babies to Teenage Mutant Ninja Turtles |first=Marsha |last=Kinder |publisher=University of California Press |year=1993 |isbn=0-520-07776-8 |page=90 |url=https://books.google.com/books?id=raDNu1lThHQC&pg=PA90 |accessdate=April 26, 2011}}</ref> აშშ-ის ბაზრის აღორძინების გარდა, Famicom/NES ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაზე სხვა გავლენაც ჰქონდა. Nintendo-მ მოგების მისაღებად გამოიყენა „საპარსისა და სამართებლის“ მეთოდი, რაც გულისხმობდა კონსოლის თითქმის თვითღირებულების ფასად გაყიდვას და შემოსავლის თამაშებიდან მიღებას.<ref name="down many times">{{cite book | last = Ernkvist | first = Mirko | chapter = Down many times, but still playing the game: Creative destruction and industry crashes in the early video game industry 1971-1986 | year = 2008 | pages = 161–191 | title = History of Insolvancy and Bankruptcy | publisher = Södertörns högskola | editor-first= Karl | editor-last=Gratzer | editor-first2=Dieter | editor-last2=Stiefel | isbn = 978-91-89315-94-5 }}</ref> ვინაიდან თამაშების გაყიდვები Nintendo-სთვის უმნიშვნელოვანესი იყო, კომპანიამ თავიდანვე აიღო თამაშების მთელი წარმოების კონტროლი. მიუხედავად ამისა, [[Namco]]-სა და [[Hudson Soft]]-ის მოთხოვნის შემდეგ, Nintendo-მ მესამე მხარის დეველოპერებს მისცა კონსოლისთვის თამაშების წარმოების უფლება, თუმცა მკაცრად აკონტროლებდა წარმოების პროცესს; თითოეულ კომპანიას წელიწადში მხოლოდ ხუთი თამაშის გამოშვების უფლება ჰქონდა და თითოეული გაყიდული თამაშიდან 30%-იან სალიცენზიო გადასახადს ითხოვდა, რაც დღემდე კონსოლების განვითარების სტანდარტად არის მიჩნეული.<ref>{{cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-08-19/epic-games-fortnite-battle-with-apple-and-google-can-be-traced-to-nintendo-tax | title = Epic's Battle With Apple and Google Actually Dates Back to Pac-Man |first1 = Takahashi | last1 = Mochizuki | first2=Vlad | last2 =Savov | date = August 25, 2020 | accessdate = August 25, 2020 | work = Bloomberg News }}</ref> იმის გამო, რომ Nintendo მკაცრად აკონტროლებდა Famicom-ის თამაშების წარმოებას, ამან ხელი შეუწყო აზიის ქვეყნებში არასანქცირებული, მეკობრული თამაშების ბაზრის ჩამოყალიბებას. NES-ის გამოშვების შემდეგ Nintendo-მ გაითვალისწინა როგორც Famicom-ის არალიცენზირებულ თამაშებთან დაკავშირებული საკუთარი გამოცდილება, ისევე 1983 წლის კრიზისის გამომწვევი მიზეზები, და NES-ის თამაშებისთვის შექმნა 10NES საკეტის სისტემა, რომელიც ფუნქციონირებისთვის კარტრიჯებში სპეციალური ჩიპის არსებობას მოითხოვდა. 10NES-მა მნიშვნელოვნად შეზღუდა, თუმცა ბოლომდე მაინც ვერ აღმოფხვრა NES-ის თამაშების მეკობრული ბაზარი. Nintendo of America-მ ასევე შექმნა „Nintendo-ს ხარისხის ნიშანი“, რათა აღენიშნა Nintendo-ს ლიცენზირებული თამაშები და დაერწმუნებინა მომხმარებლები, თავი შეეკავებინათ არალიცენზირებული მესამე მხარის თამაშების შეძენისგან.<ref name="lockout">{{cite news |title= The Games Played For Nintendo's Sales|url=https://www.nytimes.com/1989/12/21/business/the-games-played-for-nintendo-s-sales.html?pagewanted=all|accessdate=June 28, 2010|date =December 21, 1989|work=[[The New York Times]] | first=Anthony | last=Ramirez}}</ref> შეერთებულ შტატებში Nintendo of America-მ შექმნა სპეციალური სატელეფონო დახმარების ხაზი მოთამაშეებისთვის და აგრეთვე გამოუშვა ჟურნალი [[Nintendo Power]], რომელიც მოიცავდა სხვადასხვა სათამაშო რჩევებსა და ხრიკებს, აგრეთვე Nintendo-ს დაგეგმილი თამაშების შესახებ სიახლეებს.<ref>{{cite web|url=http://www.gamasutra.com/view/feature/183233/nintendo_power_remembering_.php|title=Nintendo Power: Remembering America's Longest-Lasting Game Magazine|last=Cifaldi|first=Frank|date=December 11, 2012|website=[[Gamasutra]]|accessdate=July 12, 2019}}</ref> Sega-ს SG-1000-მა ვერ შეძლო იაპონიაში Famicom-თვის კონკურენციის გაწევა, მაგრამ კომპანიამ განაგრძო კონსოლის დახვეწა და [[1985]] წელს გამოუშვა [[Sega Mark III]] (აგრეთვე ცნობილი როგორც Master System). მაშინ როცა Nintendo-მ უფრო მეტ წარმატებას მიაღწია იაპონიასა და შეერთებულ შტატებში, Sega-ს Mark III კარგად გაიყიდა [[ევროპა]]ში, [[ოკეანია]]სა და [[ბრაზილია]]ში.<ref>http://www.gamepilgrimage.com/book/export/html/10920 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160331202752/http://www.gamepilgrimage.com/book/export/html/10920 |date=March 31, 2016 }} Sega Master System vs Nintendo Entertainment System – Game Pilgrimage</ref><ref>{{cite web |url=https://www.nintendo.com/systemsclassic?type=nes |title=NES |accessdate=December 4, 2007 |publisher=Nintendo |work=Classic Systems |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070804161605/http://www.nintendo.com/systemsclassic?type=nes |archivedate=August 4, 2007}}</ref> სწორედ Famicom/NES-ისა და Mark III/Master System-ის ეპოქაში წარმოიშვა ბევრი ცნობილი ფრენჩაიზი, შექმნილი ძირითადად იაპონური კომპანიების მიერ. 1985 წელს გამოსული [[Super Mario Bros.]] Nintendo-ს ნამდვილ თილისმად იქცა, რომელმაც „[[Super Mario]]“-ს ფრენჩაიზსს დაუდო საფუძველი.<ref name="gamestudies geemu"/> Sega-მ ასევე წარადგინა თავისი პირველი თილისმაპერსონაჟები, Opa-Opa-ს ხომალდი „[[Fantasy Zone]]“-დან (1986) და მოგვიანებით ჩაანაცვლა ალექს კიდმა თამაშიდან „[[Alex Kidd in Miracle World]]“ ([[1986]]). თუმცა არცერთ მათგანს არ მოუპოვებია ისეთი პოპულარობა, როგორიც მარიომ მოიპოვა.<ref>{{cite web | url = https://kotaku.com/remembering-segas-exiled-mascot-5789284 | title = Remembering Sega's Exiled Mascot | first= Luke | last = Plunkett | date = April 6, 2011 | accessdate = March 10, 2021 | work = [[Kotaku]] }}</ref> Nintendo-ს სხვა მნიშვნელოვანი ფრენჩაიზები გახდა „[[The Legend of Zelda]]“ და „[[Metroid]]“, რომლებიც ორივე 1986 წელს გამოვიდა. სწორედ ამ დროში ჩაეყარა საფუძველი ისეთ განთქმულ ფრენჩაიზებს როგორებიცაა Enix-ის „[[Dragon Quest]]“ (1986), Square-ის „[[Final Fantasy]]“ (1987), Sega-ს „Phantasy Star“ (1987), [[Capcom]]-ის „[[Mega Man]]“ (1987), [[Konami]]-ს „[[Castlevania]]“ (1986) და „[[Metal Gear]]“ (1987) „Metal Gear“ ითვლება პირველ მეინსტრიმ სტელს-თამაშად.<ref>{{cite web|title=The sneaky history of stealth games: Hide and seek through the ages|author=Shane Patterson|publisher=[[GamesRadar]]|date=February 3, 2009|url=http://www.gamesradar.com/the-sneaky-history-of-stealth-games/|accessdate=June 21, 2009|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120523181200/http://www.gamesradar.com/the-sneaky-history-of-stealth-games/|archivedate=May 23, 2012}}</ref> Nintendo-ს დომინირებამ ვიდეო თამაშების ბაზარზე განაპირობა იაპონიის ამ ბაზრის ეპიცენტრად ჩამოყალიბება, რადგან 1980-იანი წლების მიწურულს ბევრმა ყოფილმა ამერიკულმა მწარმოებელმა შეწყვიტა საქმიანობა ამ სფეროში.<ref name="cgw_50">{{Cite book|author1=Don L. Daglow|title=[[Computer Gaming World]]|date=August 1988|issue=50|page=18|chapter=Over the River and Through the Woods: The Changing Role of Computer Game Designers|quote=I'm sure you've noticed that I've made no reference to the Nintendo craze that has repeated the Atari and Mattel Phenomenon of 8 years ago. That's because for American game designers the Nintendo is a non-event: virtually all the work to date has been done in Japan. Only the future will tell if the design process ever crosses the Pacific as efficiently as the container ships and the letters of credit now do.}}</ref> ამავდროულად, სახლის კომპიუტერების პროგრამული უზრუნველყოფის მწარმოებლებმა აღიარეს კონსოლების სიძლიერე და ისეთმა კომპანიებმა, როგორიცაა [[Epyx]], Electronic Arts და [[LucasArts]], დაიწყეს კონსოლების თამაშების წარმოება.<ref>{{cite magazine | title=The Good, The Bad & The Uncertain | magazine=Computer Gaming World | date=November 1989 |page=4 |url=https://archive.org/details/Computer_Gaming_World_Issue_65 |issue=65}}</ref> [[1989]] წლის მონაცემებით, კარტრიჯებზე მომუშავე კონსოლის თამაშების ბაზრის მოცულობამ 2 მილიარდ დოლარს გადააჭარბა, მაშინ როცა დისკებზე დაფუძნებული კომპიუტერული თამაშების ბაზარი 300 მილიონ დოლარზე ნაკლები იყო.<ref>{{cite news | title=Soaring Into 1989 | magazine=Computer Gaming World | date=February 1989 | page=8}}</ref> ====16-ბიტიანი კონსოლები==== {{main|მეოთხე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:TurboGrafx16-Console-Set.jpg|მინი|[[TurboGrafx-16]]]] [[1987]] წელს იაპონიაში [[NEC]]-მა გამოუშვა [[PC Engine]], რომელიც ჩრდილოეთ ამერიკაში [[TurboGrafx-16]]-ის სახელით იყო ცნობილი. მიუხედავად იმისა, რომ ამ კონსოლს კვლავ 8-ბიტიანი [[ცენტრალური პროცესორი]] გააჩნდა, TurboGrafx-16 იყენებდა 16-ბიტიან გრაფიკულ ადაპტერს. ამ სარეკლამო სტრატეგიამ გამოიწვია ის, რომ მომდევნო ათი წლის განმავლობაში ვიდეო თამაშების კონსოლების რეკლამირებისას მთავარი აქცენტი პროცესორის ბიტების ზომაზე კეთდებოდა, ამ პერიოდს კი „ბიტების ომები“ ეწოდა.<ref>{{cite journal|last1=Therrien|first1=Carl|last2=Picard|first2=Martin|date=April 29, 2015|title=Enter the bit wars: A study of video game marketing and platform crafting in the wake of the TurboGrafx-16 launch|journal=New Media & Society|volume=18|issue=10|pages=2323–2339|doi=10.1177/1461444815584333|s2cid=19553739}}</ref> [[1988]] წელს Sega-მ იაპონიაში თავისი შემდეგი კონსოლი, [[Mega Drive]] გამოუშვა, ხოლო [[1989]] წელს იგი Sega Genesis-ის სახელით ჩრდილოეთ ამერიკაში გამოჩნდა. Sega-ს სურდა Genesis-ის გამოყენებით შეერთებულ შტატებში დაემხო NES-ის დომინირება, ამიტომ საწყისი სარეკლამო კამპანია ხაზს უსვამდა Genesis-ის 16-ბიტიან სიმძლავრეს NES-ის 8-ბიტიანთან შედარებით და აგრეთვე კონსოლისთვის შემუშავებულ სპორტული თამაშების ახალ კოლექციას. მას შემდეგ, რაც Sega-მ ვერ შეძლო NES-ის დომინანტური პოზიციის მნიშვნელოვნად შერყევა, კომპანიამ ახალი სარეკლამო კამპანიის გასატარებლად Sega of America-ს ხელმძღვანელად ტომ კალინსკის დანიშნა. კალინსკის მიერ განხორციელებულ ცვლილებებს შორის იყო კონსოლის ფასის მნიშვნელოვანი შემცირება და Sega-ს ახალი თამაშის, „[[Sonic the Hedgehog]]“-ის (რომელშიც ამავე სახელწოდების Sega-ს ახალი თილისმა ფიგურირებდა) კონსოლთან ერთად კომპლექტში გაყიდვა. [[1991]] წლისთვის კალინსკის ცვლილებებმა შედეგი გამოიღო NES-თან ბრძოლაში და ამით დაიწყო Sega-სა და Nintendo-ს შორის ე.წ. [[კონსოლების ომი]]. Genesis-ის ძლიერი კონკურენციის შედეგი იყო ის, რომ Nintendo-ს 16-ბიტიან კონსოლს, [[Super Nintendo Entertainment System]]-ს (SNES), შეერთებულ შტატებში თავდაპირველად გაუჭირდა წარმატების მიღწევა. Sega-სა და Nintendo-ს შორის „კონსოლების ომი“ [[1994]] წლამდე გაგრძელდა, სანამ [[Sony Computer Entertainment]]-მა [[PlayStation (კონსოლი)|PlayStation]]-ის გამოშვებით ორივე კომპანიის პოზიციები არ შეასუსტა.<ref>{{cite web | url = https://venturebeat.com/2015/11/28/the-art-and-legacy-of-the-90s-console-war/ | title = The art and legacy of the '90s console war | first = Gavin | last = Greene | date = November 28, 2015 | access-date = February 22, 2021 | work = Venture Beat }}</ref> Sega-სა და Nintendo-ს შორის კონსოლების დაპირისპირების სხვა მნიშვნელოვან მოვლენებთან ერთად, ამ ეპოქაში [[სპორტული ვიდეო თამაში|სპორტულმა ვიდეო თამაშებმა]] გარდამტეხი ცვლილებები განიცადა. მიუხედავად იმისა, რომ მსგავსი თამაშები ჯერ კიდევ პირველი არკადული აპარატებისა და კონსოლების ხანაში არსებობდა, მათი შეზღუდული გრაფიკა [[გეიმპლეი]]ს მნიშვნელოვან გამარტივებას საჭიროებდა. იმის მიუხედავად, რომ Sega of America-მ Genesis-ის შეერთებულ შტატებში გამოშვებისას მოიპოვა სხვადასხვა სპორტის ცნობილი სახეების სახელების გამოყენების ლიცენზია, როგორებიცაა ''[[Pat Riley Basketball]]'' და ''[[Joe Montana Football]]'', თამაშებს მაინც აკლდა კომპლექსურობა. Electronic Arts-ს, ტრიპ ჰოკინზის ხელმძღვანელობით, სურდა Genesis-ისთვის შეექმნა უფრო რეალისტური ამერიკული საფეხბურთო თამაში, რაც სრულად შეესაბამებოდა კონსოლის ტექნიკურ შესაძლებლობებს, მაგრამ არ სურდა გადაეხადა მაღალი სალიცენზიო გადასახადი, რომელსაც Sega ითხოვდა. მათ ჯერ ჯონ მედენის სახელის გამოყენების უფლება მოიპოვეს, შემდეგ კი Genesis-ის რევერსული ინჟინერიის გზით შეძლეს „[[John Madden Football (1990 წლის ვიდეო თამაში)|John Madden Football]]“-ის, ერთ-ერთი პირველი მნიშვნელოვანი წარმატებული სპორტული თამაშის გამოშვება.<ref>{{cite web | url=https://www.espn.com/espn/eticket/story?page=100805/madden&redirected=true | title=The Franchise | publisher=ESPN | date=August 5, 2010 | access-date=January 23, 2015 | author=Hruby, Patrick}}</ref> Electronic Arts-მა მომავალში აქცენტი გაამახვილა სპორტულ თამაშებზე და დაიწყო სხვა სპორტული ჟანრის თამაშების ([[კალათბურთი]], [[ჰოკეი]] და [[გოლფი]]) წარმოება.<ref name="polygon ea history"/> [[1990]] წელს გამოშვებული [[SNK]]-ის [[Neo Geo]] ყველაზე ძვირადღირებული კონსოლი იყო. Neo-Geo იყენებდა SNK-ის არკადული აპარატების მსგავს აპარატურას, რაც მის თამაშებს სხვა 16-ბიტიან კონსოლებზე უკეთეს ხარისხს ანიჭებდა. მიუხედავად ამისა სისტემამ კომერციული წარმატება ვერ მოიპოვა. Neo-Geo იყო პირველი სახლის კონსოლი მეხსიერების ბარათების მხარდაჭერით, რაც მოთამაშეებს საშუალებას აძლევდა შეენახათ თამაშის პროგრესი არა მხოლოდ სახლში, არამედ მასთან თავსებად Neo-Geo-ს არკადულ თამაშებთანაც გაეზიარებინათ.<ref>{{cite journal | title = Bridging the Gap: The Neo Geo, the Media Imaginary, and the Domestication of Arcade Games | first = Benjamin | last= Nicoll | journal = [[Games and Culture]] | volume = 12 | issue =2 | pages = 1–22 | date = 2015 |doi = 10.1177/1555412015590048 | s2cid = 147981978 }}</ref> ==1990-იანი წლები== {{main|1990-იანი წლები ვიდეო თამაშებში}} [[1990-იანი წლები]] ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში აღინიშნა, როგორც მნიშვნელოვანი ინოვაციური გარღვევების ათწლეული. ეს იყო [[რასტრული გამოსახულება|რასტრული გრაფიკიდან]] [[3D კომპიუტერული გრაფიკა|3D გრაფიკაზე]] გადასვლის პერიოდი, რა დროსაც წარმოიშვა ვიდეო თამაშების რამდენიმე ჟანრი, მათ შორის [[პირველი პირის შუტერი]], [[რეალური დროის სტრატეგია]] და [[მასიური მრავალმოთამაშიანი ონლაინ თამაში|MMO]]. [[1989]] წელს გამოსული [[Game Boy]]-ის წყალობით პორტატიული კონსოლები უფრო პოპულარული გახდა.<ref>Nintendo Power Magazine</ref> არკადულმა თამაშებმა განიცადეს აღმავლობა 1990-იანი წლების დასაწყისსა და შუა პერიოდში, თუმცა 1990-იანი წლების ბოლოს სახლის კონსოლების პოპულარობას მათი დაღმასვლა მოჰყვა. არკადული თამაშების პოპულარობის კლებასთან ერთად, 1990-იან წლებში სახლის ვიდეო თამაშების ინდუსტრია უფრო მეინსტრიმულ გასართობ ფორმად ჩამოყალიბდა, მაგრამ, ვიდეო თამაშების ძალადობრივი ბუნების გამო, მათ ირგვლივ დავა სულ უფრო მწვავდებოდა, განსაკუთრებით „[[Mortal Kombat]]“-ის, „[[Night Trap]]“-ისა და „[[Doom]]“-ის თამაშებში, რამაც გამოიწვია [[Interactive Digital Software Association]]-ის ჩამოყალიბება და 1994 წლიდან თამაშებისთვის [[ESRB]] რეიტინგების მინიჭება.<ref name='Wired-kohler-chris-2009-07-29'>{{cite magazine|first=Chris |last=Kohler |title=July 29, 1994: Videogame Makers Propose Ratings Board to Congress |date=July 29, 2009 |magazine=[[Wired]] |url=https://www.wired.com/thisdayintech/2009/07/dayintech_0729/ |access-date=April 20, 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140218213902/http://www.wired.com/thisdayintech/2009/07/dayintech_0729/ |archive-date=February 18, 2014 }}</ref> 1990-იანი წლების მნიშვნელოვანი მოვლენები მოიცავს პოლიგონების გამოყენებით 3D კომპიუტერული გრაფიკის პოპულარიზაციას (თავდაპირველად არკადულ სისტემებში, შემდეგ სახლის კონსოლებსა და კომპიუტერებში) და გამომცემლების უფრო დიდ კონსოლიდაციას, მაღალბიუჯეტურ თამაშებს, წარმოების გუნდების ზომის ზრდას და თანამშრომლობას როგორც მუსიკალურ, ასევე კინოინდუსტრიებთან. ამის მაგალითებია, [[მარკ ჰემილი]]ს მონაწილეობა „[[Wing Commander III]]“-ში, QSound-ის დანერგვა არკადულ სისტემურ დაფებთან, როგორიცაა [[Capcom]]-ის [[CP System II]], და ისეთი მაღალბიუჯეტიანი თამაშების წარმოება, როგორებიცაა [[Squaresoft]]-ის „[[Final Fantasy VII]] და Sega-ს „[[Shenmue]]“. ===ოპტიკურ დისკებზე გადასვლა=== 1980-იანი წლების ბოლოსთვის კონსოლის თამაშები ROM-კარტრიჯებზე ვრცელდებოდა, ხოლო პერსონალური კომპიუტერების თამაშები ფლოპი დისკებზე, რომელთა შენახვის მოცულობაც შეზღუდული იყო. [[ოპტიკური დისკი|ოპტიკური მედია]], კონკრეტულად კი [[CD-ROM]], პირველად 1980-იანი წლების შუა პერიოდში მუსიკის გასავრცელებლად დაინერგა, ხოლო [[1990-იანი წლები]]ს დასაწყისისთვის როგორც მედია, ისე CD წამკითხველები საკმარისად იაფი გახდა სამომხმარებლო კომპიუტერულ მოწყობილობებში, მათ შორის სახლის კონსოლებსა და კომპიუტერებში ინტეგრირებისთვის.<ref>{{cite news | url = https://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune_archive/1992/06/29/76592/index.htm | title = CD-ROM: The Next PC Revolution | first = Mark | last = Alpert | date = June 29, 1992 | access-date = March 11, 2021 | work = [[Fortune (magazine)|Fortune]] }}</ref> გეიმპლეის კონტენტისთვის მეტი სივრცის უზრუნველყოფის გარდა, ოპტიკურმა მედიამ შესაძლებელი გახადა თამაშებში ხანგრძლივი ვიდეო ჩანაწერების დამატება, როგორიცაა [[FMV]] (Full-motion video) ან ანიმაციური ან წინასწარ რენდერირებული ქათსცენები, რაც თამაშებში მეტი ნარატიული ელემენტის დამატების საშუალებას იძლეოდა.<ref name="Wolf 2007 chp22"/> 1990-იან წლებამდე ზოგიერთმა არკადულმა თამაშმა ლაზერული დისკების გამოყენება სცადა, რომელთა შორის ყველაზე აღსანიშნავი იყო 1983 წელს გამოსული „[[Dragon's Lair]]“. ეს თამაშები ინტერაქტიულ ფილმად ითვლება და ლაზერული დისკიდან (LaserDisc) FMV-ს იყენებდა, რაც მოთამაშეს თამაშის გასაგრძელებლად საჭირო დროს კონტროლერის საშუალებით რეაგირებას სთხოვდა.<ref name="Wolf 2007 chp22">{{cite book |last=Therrien |first=Carl |editor-last=Wolf |editor-first=Mark |date=2007 |title=The Video Game Explosion |location=Westport, CT |publisher=Greenwood Press |pages=121–126 |chapter=Chapter 22: CD-ROM Games|isbn=978-0313338687}}</ref><ref name="Wolf 2007 chp23">{{cite book |last=Perron |first=Bernard |editor-last=Therrien |editor-first=Mark |date=2007 |title=The Video Game Explosion |location=Westport, CT |publisher=Greenwood Press |pages=127–134 |chapter=Chapter 23: Interactive Movies|isbn=978-0313338687}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ ეს თამაშები 1980-იანი წლების დასაწყისში პოპულარული იყო, იმ დროისთვის ლაზერული დისკის ტექნოლოგიის სიძვირის გამო მათ წარმატება ვერ ჰპოვეს. მას შემდეგ, რაც 1990-იანი წლებში ოპტიკური მედიის ტექნოლოგია დაიხვეწა და ფასი დაეცა, ახალი ლაზერული დისკის არკადული თამაშები გამოჩნდა, მაგ., როგორიცაა „[[Mad Dog McCree]]“ (1990).<ref name="Wolf 2007 chp22"/> [[Pioneer Corporation]]-მა 1993 წელს გამოუშვა სათამაშო კონსოლი [[LaserActive]], რომელიც ექსკლუზიურად ლაზერულ დისკებზე მუშაობდა და გაფართოების მოდულების საშუალებით Sega Genesis-ისა და [[NEC]]-ის [[TurboGrafx-16]]-ის თამაშების მხარდაჭერასაც უზრუნველყოფდა. თუმცა, იმის გამო, რომ კონსოლი 1000 დოლარი ღირდა, ხოლო დამატებითი მოდულები 600 დოლარი, კონსოლმა კომერციული კრახი განიცადა.<ref>{{cite magazine | url = https://www.wired.com/2009/09/laseractive/ | title = LaserActive, Gaming's Greatest Boondoggle |first= Chris | last = Kohler | date = September 18, 2009 |access-date= March 15, 2021 | magazine = [[Wired]] }}</ref> კონსოლებისთვის ოპტიკური მედიის წარმოება ROM კარტრიჯებზე იაფი იყო; CD-ROM-ების პარტიების წარმოებას ერთი კვირა სჭირდებოდა, ხოლო კარტრიჯების აწყობას ორ-სამ თვემდე.<ref name="rp japanese industry">{{cite journal | title = Hardware gimmick or cultural innovation? Technological, cultural, and social foundations of the Japanese video game industry | first1 = Yuko | last1 = Aoyama | first2= Hiro |last2= Izushi | journal = [[Research Policy]] | volume = 32 | issue =3 | date = 2003 | pages = 423–444 | doi = 10.1016/S0048-7333(02)00016-1 }}</ref> 16-ბიტიანი კონსოლებისთვის შეიქმნა სხვადასხვა დამატებები CD მედიის გამოსაყენებლად, მათ შორის [[PC Engine]]-ისა და Mega Drive-ისთვის. სხვა მწარმოებლებმა შექმნეს კონსოლები ორმაგი მედიის მხარდაჭერით, როგორიცაა NEC-ის [[TurboDuo]]. 1990 წელს [[Philips]]-მა გამოუშვა [[CD-i]], კონსოლი, რომელიც მხოლოდ ოპტიკურ მედიას იყენებდა, მაგრამ მოწყობილობას შეზღუდული სათამაშო შესაძლებლობები და თამაშების მცირე ბიბლიოთეკა ჰქონდა.<ref>{{cite web|author=Cowan, Danny|date=April 25, 2006|title=CDi: The Ugly Duckling|url=http://www.1up.com/features/15-years-cd-i?pager.offset=1|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104035709/http://www.1up.com/features/15-years-cd-i?pager.offset=1|archive-date=November 4, 2012|access-date=March 8, 2012|work=[[1UP.com]]}}</ref> ანალოგიურად, Nintendo თანამშრომლობდა [[Sony]]-სთან CD-ზე დაფუძნებული [[SNES]]-ის, Super NES CD-ROM-ის შესაქმნელად, მაგრამ ეს გარიგება საჯაროდ გამოცხადებამდე ჩაიშალა. შედეგად, Sony-მ განაგრძო PlayStation კონსოლის შემუშავება, რომელიც [[1994]] წელს გამოვიდა და ექსკლუზიურად ოპტიკურ მედიას იყენებდა.<ref>{{cite web | url = https://www.eurogamer.net/articles/2020-02-13-ultra-rare-nintendo-playstation-prototype-up-for-auction | title = Ultra-rare Nintendo PlayStation prototype up for auction | first= Tom | last =Philips | date = February 13, 2020 | access-date = February 13, 2020 | work = [[Eurogamer]] }}</ref> PlayStation-ისთვის Sony-მ წარმატებით გამოიყენა იაპონიის ბაზრის სპეციფიკა თამაშების გაყიდვის კუთხით: ისინი უშვებდნენ CD-ROM თამაშების შეზღუდულ პარტიებს, მაგრამ საჭიროების შემთხვევაში შეეძლოთ მათი სწრაფად წარმოება, რაც ROM კარტრიჯების შემთხვევაში ადვილი არ იყო, რადგან მომხმარებელთა გემოვნება სწრაფად იცვლებოდა და თითქმის ყველა მოსალოდნელი გასაყიდი კარტრიჯი წინასწარ უნდა წარმოებულიყო. ამით Sony-მ 1990-იან წლებში Nintendo-სა და Sega-ს გადაუსწრო.<ref>{{cite conference | last1 = Tomaselli | first1 = Fernando Claro | first2= Luiz Carlos | last2= Di Serio | first3 = Luciel Henrique | last3= de Oliveira | title = Value chain management and competitive strategy in the home video game industry | conference= 19th Annual Conference POMS | date= 2008 }}</ref> 1997 წელს გამოსული „Final Fantasy VII“ იყო PlayStation-ის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი თამაში, რომელმაც CD ფორმატის შესაძლებლობები სრულად აითვისა. მიუხედავად იმისა, რომ „Final Fantasy“-ის სერია ექსკლუზიურად Nintendo-ს კონსოლებისთვის იყო ხელმისაწვდომი, Square-ის დეველოპერებმა გადაწყვიტეს სერიის 2D ვიზუალური სტილის 3D გრაფიკით ჩანაცვლება. Square-მა კარტრიჯები დისტრიბუციისთვის არაპრაქტიკულად მიიჩნია, რადგან PlayStation-ის CD-ROM-ს გაცილებით მეტი ტევადობა ჰქონდა სასურველი კონტენტის, მათ შორის წინასწარ რენდერირებული სცენების განსათავსებლად.<ref>{{cite web |url=http://www.polygon.com/a/final-fantasy-7 |title=Final Fantasy 7: An oral history |last=Leone |first=Matt |work=[[Polygon]] |publisher=[[Vox Media]] |date=January 9, 2017 |access-date=January 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170109201832/http://www.polygon.com/a/final-fantasy-7 |archive-date=January 9, 2017 |url-status=live}}</ref> „Final Fantasy VII“ იქცა საკვანძო თამაშად, რომელმაც მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა კონსოლებში როლური თამაშების ჟანრის პოპულარიზაციაზე.<ref name="Wolf 2007 chp22"/><ref>{{cite news |url=https://www.usatoday.com/tech/gaming/2006-08-29-dirge-of-cerberus_x.htm |title='Dirge of Cerberus' defies expectations, for better and worse |first=Alex |last=Kraus |newspaper=[[USA Today]] |date=August 30, 2006 |access-date=August 6, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110629090116/http://www.usatoday.com/tech/gaming/2006-08-29-dirge-of-cerberus_x.htm |archive-date=June 29, 2011 |url-status=dead}}</ref> PlayStation-ის შემდეგ, [[Nintendo 64]]-ისა და [[Nintendo Switch|Switch]]-ის გამოკლებით, ყველა სახლის სათამაშო კონსოლისთვის თამაშების გავრცელების ძირითად საშუალებად ოპტიკური მედია იქცა.<ref name="rp japanese industry"/> პერსონალური კომპიუტერების სექტორში CD წამკითხველები თავდაპირველად გარე მოწყობილობების სახით იყო ხელმისაწვდომი და მხოლოდ მოგვიანებით გახდა კომპიუტერებში ინტეგრირებული კომპონენტი. CD-ROM ტექნოლოგია 1989 წლიდან გახდა ხელმისაწვდომი, ხოლო [[Cyan Worlds]]-ის „[[The Manhole]]“ ერთ-ერთი პირველი თამაში იყო, რომელიც ამ მედიის საშუალებით გავრცელდა.<ref name="Wolf 2007 chp22"/> მიუხედავად იმისა, რომ CD-ROM-ები უფრო დიდი ზომის თამაშების გავრცელების უკეთეს საშუალებას წარმოადგენდა, ინფორმაციის შენახვის ამ საშუალებამ პოპულარობა [[1993]] წელს სათავგადასავლო თამაშების „[[Myst]] და „[[The 7th Guest]]“ გამოშვებით მოიპოვა, რომლებმაც ხელი შეუწყვეს პერსონალურ კომპიუტერებზე CD-ROM ფორმატის სტანდარტიზაციას.<ref>{{cite web|author=Parrish, Jeremy |url=http://www.1up.com/features/essential-50-myst |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604014208/http://www.1up.com/features/essential-50-myst |archive-date=June 4, 2011 |title=When SCUMM Ruled the Earth |website=[[1UP.com]] |access-date=May 2, 2008}}</ref><ref>{{cite web|date=August 1, 2000|url=http://pc.ign.com/articles/082/082913p1.html|title=PC Retroview: Myst|website=IGN|access-date=April 21, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20120120054557/http://pc.ign.com/articles/082/082913p1.html|archive-date=January 20, 2012|url-status=dead}}</ref> ===3D გრაფიკის წარდგენა=== ოპტიკურ მედიაზე გადასვლასთან ერთად, [[1990-იანი წლები|1990-იან წლებში]] მთელ ინდუსტრიაში თამაშების უმეტესობა 3D კომპიუტერული გრაფიკის გამოყენებაზე გადავიდა. არსებობდა რიგი არკადული თამაშებისა, რომლებიც მარტივი კარკასული ვექტორული გრაფიკით სამგანზომილებიანობის სიმულაციას ახდენდნენ, როგორიცაა „Battlezone“, „Tempest“ და „Star Wars“. 3D კომპიუტერულ გრაფიკაში უნიკალური გამოწვევაა ის, რომ რეალურ დროში რენდერირება, როგორც წესი, საჭიროებს [[მცურავი წერტილის არითმეტიკა]],ს რისთვისაც 1990-იან წლებამდე ვიდეო თამაშების აპარატურის უმეტესობა კარგად არ იყო ადაპტირებული. ამის ნაცვლად, ბევრი თამაში ახდენდა 3D ეფექტების სიმულაციას, მაგალითად, სხვადასხვა ფონის ფენების პარალაქსური რენდერირების, სპრაიტების მასშტაბირების გზით, როდესაც ისინი მოთამაშის ხედვისკენ ან მისგან შორდებოდნენ, ან სხვა რენდერირების მეთოდების გამოყენებით, როგორიცაა SNES-ის Mode 7. 2D სისტემების საშუალებით 3D გრაფიკის სიმულაციის ეს ხრიკები ზოგადად მოიხსენიება როგორც [[2.5D]] გრაფიკა. იუ სუზუკის [[Sega AM2]]-ის თამაშებმა, „[[Virtua Racing]]“-მა (1992) და [[Virtua Fighter]]“-მა (1993), რომლებიც Sega Model 1-ის არკადულ სისტემურ დაფაზე მუშაობდნენ,<ref name=vracing>{{cite web|title=Virtua Racing – Arcade (1992)|url=http://www.gamespot.com/gamespot/features/video/15influential/p13_01.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20100412225953/http://www.gamespot.com/gamespot/features/video/15influential/p13_01.html|archive-date=April 12, 2010|work=15 Most Influential Games of All Time|publisher=[[GameSpot]]|access-date=January 19, 2014|date=March 14, 2001}}</ref> მალევე მოიპოვეს პოპულარობა პოლიგონების გამოყენებით რეალურ დროში 3D რენდერინგით; Sony Computer Entertainment-ის (SCE) ზოგიერთი თანამშრომელი, რომელიც ჩართული იყო ორიგინალი PlayStation-ის შექმნაში, „Virtua Fighter“-ს PlayStation-ის 3D გრაფიკის აპარატურის შთაგონებად მიიჩნევს. SCE-ის ყოფილი პროდიუსერის რიოჯი აკაგავას და თავმჯდომარის შიგეო მარუიამას თქმით, PlayStation თავდაპირველად 2D-ზე ორიენტირებულ აპარატურად განიხილებოდა და მხოლოდ „Virtua Fighter“-ის წარმატების შემდეგ გადაწყვიტეს PlayStation 3D-ზე ორიენტირებულ აპარატურად შეექმნათ.<ref>{{cite magazine|url=https://www.wired.com/2012/09/how-virtua-fighter-saved-playstations-bacon/ |title=How Virtua Fighter Saved PlayStation's Bacon – WIRED |magazine=WIRED |date=September 5, 2012 |access-date=October 13, 2014 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20141014093913/http://www.wired.com/2012/09/how-virtua-fighter-saved-playstations-bacon/ |archive-date=October 14, 2014 |last1=Feit |first1=Daniel }}</ref> ტექსტურების დადება და ტექსტურების ფილტრაცია მალევე პოპულარული გახდა 3D რბოლებსა და საბრძოლო თამაშებში.<ref>{{Cite web|date=May 9, 2019|title=A Brief History of 3D Texturing in Video Games|url=https://discover.therookies.co/2019/05/09/a-brief-history-of-3d-texturing-in-video-games/|access-date=December 1, 2020|website=Discover {{!}} The Rookies|language=en}}</ref> სახლის ვიდეო თამაშების კონსოლებმა: PlayStation, [[Sega Saturn]] და [[Nintendo 64]], აგრეთვე შეძლეს ტექსტურირებული სამგანზომილებიანი გრაფიკის წარმოება. Nintendo-მ 1993 წელს გამოუშვა „[[Star Fox]]“, რომელიც მოიცავდა Super FX გრაფიკულ თანაპროცესორის ჩიპს, რომელიც ჩაშენებული იყო თამაშის კარტრიჯში SNES-ისთვის პოლიგონური რენდერირების მხარდასაჭერად, ხოლო Nintendo 64-ში კონსოლში უშუალოდ ჩაშენებული იყო გრაფიკული თანაპროცესორი. პერსონალურ კომპიუტერებზე [[id Software]]-ის დამფუძნებლებმა, [[ჯონ კარმაკი|ჯონ კარმაკმა]] და [[ჯონ რომერო]]მ ჩაატარეს ექსპერიმენტები 3D თამაშების რეალურ დროში რენდერირებაზე ისეთ პროექტებში, როგორებიცაა „[[Hovertank 3D]]“ და „[[Catacomb 3-D]]“. ამას მოჰყვა „[[Wolfenstein 3D]]“-ის გამოშვება [[1992]] წელს, რომელიც ითვლება ყველაზე ადრეულ [[პირველი პირის შუტერი|პირველი პირის შუტერად]], რადგან თამაშის სამყარო საკმარისად სწრაფად რენდერირებდა მოთამაშის მოძრაობებთან სინქრონში. თუმცა, მისი სათამაშო დონეები ორ განზომილებაში იყო განლაგებული<ref name="tr 3d history"/> და არ ჰქონდა ვერტიკალური სტრუქტურა; მოთამაშე დადიოდა ბრტყელ ზედაპირზე, თუმცა ხედავდა სამგანზომილებიან კედლებსა და ობიექტებს. [[Blue Sky Productions]]-ის „[[Ultima Underworld]]“-მა წარმოადგინა გაუმჯობესებები, როგორიცაა სხვადასხვა სიმაღლის სართულები და პანდუსები. მიუხედავად იმისა, რომ ამის რენდერირებას მეტი დრო სჭირდებოდა, ეს როლური თამაშისთვის დასაშვები აღმოჩნდა. მიუხედავად იმისა, რომ id Software-ის „[[Doom]]“-მა განათების ეფექტები და სხვა სიახლეები წარმოადგინა, მის რუკებს არსებითად ორგანზომილებიანი სტრუქტურა ჰქონდა, ხოლო მტრები და ობიექტები ძირითადად სპრაიტების სახით იყო გამოსახული. id-მა შექმნა ერთ-ერთი პირველი [[თამაშის ძრავა]], რომელმაც მოახდინა კონტენტის, გეიმპლეისა და რენდერირების განცალკევება და ეს ძრავა სხვა დეველოპერებსაც მიჰყიდა, რის შედეგადაც შეიქმნა ისეთი თამაშები, როგორიცაა „[[Heretic]]“ და „[[Hexen]]“, ხოლო სხვა დეველოპერებმა საკუთარი ძრავები „Doom“-ის ძრავის კონცეფციებზე დაყრდნობით შექმნეს, როგორებიცაა „[[Duke Nukem 3D]]“ და „[[Marathon (ვიდეო თამაში)|Marathon]]“.<ref>{{cite journal | last= Fiadotau | first = Mikhail | title = Dezaemon, RPG Maker, NScripter: Exploring and classifying game 'produsage' in 1990s Japan | journal = Journal of Gaming & Virtual Worlds | volume = 11 | issue = 3 | pages=215–230 | date = 2019 | doi = 10.1386/jgvw.11.3.215_1| s2cid = 213694676 }}</ref> [[1996]] წელს id-ის „[[Quake]]“ იყო პირველი კომპიუტერული თამაში ნამდვილი 3D თამაშის ძრავით, თამაშის პერსონაჟებისა და ობიექტების მოდელებით, და Doom-ის ძრავის მსგავსად, id-მა Quake-ის ძრავაც გაყიდა, რამაც განაპირობა პირველი პირის შუტერების შემდგომი განვითარება.<ref name="tr 3d history">{{cite web | url = https://www.techradar.com/news/gaming/the-evolution-of-3d-games-700995 | title = The evolution of 3D games | date = July 11, 2010 | access-date = March 15, 2021 | work = [[TechRadar]] }}</ref> [[1997]] წელს ბაზარზე ხელმისაწვდომი გახდა პირველი სამომხმარებლო სპეციალიზებული 3D გრაფიკული ბარათები, რაც განპირობებული იყო პირველი პირის შუტერების მოთხოვნის ზრდით. მომდევნო წლებში შეიქმნა მრავალი 3D თამაშის ძრავა, მათ შორის [[Unreal Engine]], [[GoldSrc]] და [[CryEngine]], რამაც განაპირობა 3D-ის, როგორც კომპიუტერული ვიდეო თამაშების უმეტესობისთვის ახალ სტანდარტად დამკვიდრება.<ref name="tr 3d history"/> ===არკადული თამაშების აღორძინება და დაცემა=== [[ფაილი:Time Crisis II, Spain, 2017 03.jpg|მინი|„[[Time Crisis II]]“, არკადული თამაში სინათლის პისტოლეტით]] [[1991]] წელს [[Capcom]]-ის მიერ გამოშვებულმა „[[Street Fighter II]]-მ ხელი შეუწყო „ერთი-ერთზე“ ფორმატის საბრძოლო თამაშების პოპულარიზაციას.<ref name="tao2">Spencer, Spanner, [http://www.eurogamer.net/articles/a_taoofbeatemups_pt2_retro The Tao of Beat-'em-ups (part 2)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110715094144/http://www.eurogamer.net/articles/a_taoofbeatemups_pt2_retro |date=July 15, 2011 }}, ''EuroGamer'', February 12, 2008, Accessed March 18, 2009</ref> ბაზარზე აგრეთვე გამოჩნდა „[[Mortal Kombat]]“ და „[[The King of Fighters]]“. ამ პერიოდში არკადულ ავტომატებში სპორტულმა თამაშებმაც, (მაგ. NBA Jam) მცირე ხნით მოიპოვეს პოპულარობა. მოთამაშეებს სულ უფრო მეტად იზიდავდა უახლესი სახლის კონსოლები, რომლებსაც უკვე შეეძლოთ „არკადულის იდენტური“ თამაშების, მათ შორის უახლესი 3D თამაშების გაშვება. კომპიუტერული და კონსოლური თამაშების სისტემებისთვის უფრო რეალისტური პერიფერიული მოწყობილობების გამოჩენამ კიდევ უფრო გააძლიერა ეს ტენდენცია.<ref>{{cite conference | last1 = Grabarczyk | first1 = Pawel | first2 = Espen | last2= Aarseth | title = Port or conversion? An ontological framework for classifying game versions | conference = DiGRA Conference 2019 | date = 2019 }}</ref> შედეგად, არკადული ავტომატების მწარმოებლები, როგორებიცაა Sega და Namco, კონკურენციის შესანარჩუნებლად, განაგრძობდნენ 3D გრაფიკის ტექნოლოგიის გაუმჯობესებას, რაც სახლის სისტემებს საგრძნობლად აღემატებოდა. ამის საპირწონედ, 1998 წელს [[Sega]]-მ გამოუშვა ახალი კონსოლი [[Sega Dreamcast|Dreamcast]], რომელსაც შეეძლო [[Sega Naomi]]-ის არკადული ავტომატის დონის 3D გრაფიკის გამოსახვა. [[1999]] წელს უფრო მძლავრი დაფების [[Hikaru]]-ს და 2000 წელს [[Naomi 2]]-ის გამოშვების შემდეგ, Sega-მ საბოლოოდ შეწყვიტა სპეციალიზებული არკადული სისტემური დაფების წარმოება. მას შემდეგ მათი არკადული დაფები კონსოლებზე ან კომერციულ PC კომპონენტებზე იყო დაფუძნებული. არკადული ავტომატების პოპულარობის კლებასთან ერთად, 1990-იანი წლების ბოლოსა და [[2000-იანი წლები]]ს დასაწყისში არკადული ავტომატების მწარმოებელმა ბევრმა კომპანიამ შეწყვიტა არსებობა. მონეტებით სამართავი ძველი თამაშები ძირითადად მოყვარულთა ჰობად იქცა. ტრადიციული არკადული ავტომატების დახურვის შედეგად წარმოქმნილი სიცარიელე ნაწილობრივ შეავსეს დიდმა გასართობმა ცენტრებმა, რომლებიც უზრუნველყოფდნენ სისუფთავეს, უსაფრთხოებას და ისეთ ძვირადღირებულ სათამაშო სისტემებს, რომელთა შეძენაც უბრალო მომხმარებლებს არ შეეძლოთ. არკადული ბიზნესი გაიზარდა და მოიცვა დამატებითი გასართობი სერვისებიც, როგორიცაა კვება და სასმელები. ===პორტატიული კონსოლების მომწიფება=== [[1989]] წელს Nintendo-მ გამოუშვა კარტრიჯებზე მომუშავე [[Game Boy]], პირველი მნიშვნელოვანი პორტატიული სათამაშო კონსოლი [[Microvision]]-ის შემდეგ. სისტემას მოჰყვა [[Tetris]], რომელიც [[ყველაზე გაყიდვადი ვიდეო თამაშების სია|ყველა დროის ერთ-ერთ ყველაზე გაყიდვად ვიდეო თამაშად იქცა]] და პორტატიულ კონსოლებზე მრავალი ისეთი ადამიანი მიიზიდა, ვინც ჩვეულებრივ ვიდეო თამაშებს არ თამაშობდა.<ref>{{cite web |url=https://www.telegraph.co.uk/technology/video-games/10877456/Tetris-at-30-a-history-of-the-worlds-most-successful-game.html |title=Tetris at 30: a history of the world's most successful game |last=Sparkes |first=Matthew |website=[[The Daily Telegraph]] |date=June 6, 2014 |access-date=April 26, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170427004705/http://www.telegraph.co.uk/technology/video-games/10877456/Tetris-at-30-a-history-of-the-worlds-most-successful-game.html |archive-date=April 27, 2017 |url-status=live }}</ref> 1990-იანი წლების დასაწყისში, Game Boy-ს რამდენიმე კონკურენტი პორტატიული კონსოლი გამოჩნდა, მათ შორის [[Game Gear]] და [[Atari Lynx]] (პირველი პორტატიული კონსოლი ფერადი LCD ეკრანით). მიუხედავად იმისა, რომ ეს სისტემები ტექნოლოგიურად უფრო განვითარებული იყო და სახლის კონსოლების დონეს უტოლდებოდა, მათი შემაფერხებელი ფაქტორები იყო მაღალი ბატარეის მოხმარება და მესამე მხარის დეველოპერების მხარდაჭერის სიმცირე. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი სხვა სისტემა 1990-იანი წლების შუა პერიოდამდე რჩებოდა წარმოებაში, Game Boy და მისი შემდგომი ვერსიები, [[Game Boy|Game Boy Pocket]], [[Game Boy Color]] და [[Game Boy Advance]], ფაქტობრივად უდავო ლიდერები იყვნენ პორტატიული კონსოლების ბაზარზე 1990-იანი წლებში.<ref name="vice yokoi">{{cite web | url = https://www.vice.com/en/article/pkdbx7/how-gunpei-yokoi-reinvented-nintendo | title = How Gunpei Yokoi Reinvented Nintendo | first = Matt | last = Alt | date = November 12, 2020 | access-date = February 22, 2021 | work = [[Vice (magazine)|Vice]] }}</ref> [[Game Boy-ის ოჯახი|Game Boy-ის ოჯახმა]] ასევე წარმოადგინა „[[Pokémon]]“-ის სერიის პირველი ნაწილები „[[Pokémon Red and Blue]]“, რომელიც Nintendo-ს ერთ-ერთ ყველაზე გაყიდვად ვიდეო თამაშების ფრენჩაიზად რჩება.<ref name="Figures">{{cite web|url=https://corporate.pokemon.co.jp/en/aboutus/figures/|title=Pokémon in Figures|website=[[The Pokémon Company]]|date=March 2020|access-date=July 31, 2020|archive-date=October 10, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010084800/https://corporate.pokemon.co.jp/en/aboutus/figures/|url-status=live}}</ref> ===კომპიუტერული (PC) თამაშები=== [[ფაილი:PC_Gaming_at_Thy_Geekdom_Con_2019.jpg|250პქ|მინი|PC გეიმინგი]] 3D გრაფიკისა და კონსოლის თამაშების განვითარების შემდეგ, გამომცემლები, როგორც წესი, სკეპტრიკურად იყვნენ განწყობილნი მცირე დეველოპერების მიმართ, განსაკუთრებით მათ მიმართ, ვინც პერსონალურ კომპიუტერებზე მუშაობდა.<ref>{{cite news|author=Prince|first1=Marcelo|last2=Roth|first2=Peter|date=December 21, 2004|title=Videogame Publishers Place Big Bets on Big-Budget Games|url=https://www.wsj.com/articles/SB110243451698593254|url-status=live|archive-url=https://archive.today/20200210052050/https://www.wsj.com/articles/SB110243451698593254|archive-date=February 10, 2020|access-date=July 1, 2013|work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref> [[1990-იანი წლები]]ს დასაწყისში გამოჩნდა „[[Shareware]]“ (პირობითად უფასო პროგრამული უზრუნველყოფა), ამ მცირე გუნდებისგან თამაშების გავრცელების ახალი მეთოდი. როგორც წესი, მომხმარებელს შეეძლო მოეთხოვა „shareware“ თამაში, რის შედეგადაც იგი თამაშის ნაწილს უფასოდ იღებდა, მიწოდების ხარჯების გამოკლებით. თუ მომხმარებელს თამაში მოეწონებოდა, მას შეეძლო სრული ვერსიის შეძენა. მოგვიანებით, ეს მოდელი განვითარდა და მოიცვა თამაშების საცდელი ვერსიები („დემო“), რომლებიც ჯერ სათამაშო ჟურნალების საშუალებით კომპაქტ-დისკებზე ვრცელდებოდა, ხოლო შემდეგ უკვე ციფრულად სხვადასხვა საიტების მეშვეობით. როგორც „Wolfenstein 3D“-სა და „Doom“-ის შემთხვევაში ჩანს, id Software-მა წარმატებით დანერგა ეს იდეა, რომელიც მოგვიანებით Apogee-მა (ახლანდელი [[3D Realms]]) და Epic MegaGames-მა (ახლანდელი [[Epic Games]]) გამოიყენეს.<ref>{{cite web | url = https://www.polygon.com/2019/11/15/20962788/indie-development-history-handmade-pixels | title = The indie explosion that's been going on for 30 years (give or take) | first = Jesper | last = Juul | date = November 15, 2019 | access-date = November 15, 2019 | work = [[Polygon]] }}</ref> ამ პერიოდში რამდენიმე საკვანძო ჟანრი ჩამოყალიბდა. „Wolfenstein 3D“ და „Doom“ არის თამაშები რომლებმაც საფუძველი ჩაუყარეს [[პირველი პირის შუტერი]]ს (FPS) ჟანრს; თავად ჟანრს დაახლოებით 2000 წლამდე „Doom-ის კლონებს“ უწოდებდნენ, სანამ FPS უფრო პოპულარული ტერმინი გახდა.<ref>{{cite journal | title = Video Game Genre, Evolution and Innovation | first = Dominic | last = Arsenault | journal = Eludamos. Journal for Computer Game Culture | volume = 3 | issue = 2 | year =2009 |pages = 149–176 | doi = 10.7557/23.6003 | s2cid = 62171492 | doi-access = free }}</ref> ამ პერიოდში გრაფიკული სათავგადასავლო თამაშები განსაკუთრებით გამოირჩეოდა, მათ შორის ზემოხსენებული „Myst“ და „The 7th Guest“, [[LucasArts]]-ის რამდენიმე სათავგადასავლო თამაში, მათ შორის „[[Monkey Island]]“-ის სერია. FPS თამაშების აღზევების შემდეგ გამოჩნდა პირველი [[იმერსიული სიმულატორი|იმერსიული სიმულატორები]], თამაშები, რომლებიც მოთამაშეს მეტ თავისუფლებასა და არჩევანს სთავაზობდნენ მოქნილი სათამაშო სისტემების მეშვეობით. ამის მაგალითებია: „[[Ultima Underworld: The Stygian Abyss]]“ და „[[Thief: The Dark Project]]“. „Thief“-მა ასევე განავითარა სტელსი თამაშების იდეა და შექმნა ე.წ. „პირველი პირის მალულად მოქმედების“ თამაშების კონცეფცია, სადაც ბრძოლა ნაკლებად მნიშვნელოვანი იყო.<ref>{{cite web|url=http://www.ign.com/articles/1999/02/10/looking-glass-prepares-to-shock-gamers-again |title=Looking Glass Prepares To Shock Gamers Again |date=February 10, 1999 |access-date=May 28, 2014 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150710154035/http://www.ign.com/articles/1999/02/10/looking-glass-prepares-to-shock-gamers-again |archive-date=July 10, 2015 }}</ref> 1990-იან წლებში, აგრეთგვე პოპულარული გახდა რეალური დროის სტრატეგიული თამაშები, მაგ.: „Dune II“, „Warcraft: Orcs & Humans“ და „Command & Conquer“. ამ ათწლეულში აგრეთვე გამოჩნდა პირველი [[4X]] სტრატეგიული თამაშები (შემოკლებით „Explore, Expand, Exploit, Exterminate“ — გამოიკვლიე, გააფართოვე, გამოიყენე, გაანადგურე), რომელთა პოპულარიზაციაც 1991 წელს „[[Sid Meyer's Civilization]]“-მა მოახდინა. [[1992]] წელს „[[Alone in the Dark]]“-მა ერთგვარი საფუძველი მოუმზადა [[survival horror]] ჟანრს, რომელიც საბოლოოდ „[[Resident Evil]]“-მა გაამყარა.<ref>{{cite web| first=Michael | last=Harradence | date=October 28, 2019 | url=https://www.psu.com/news/complete-history-of-resident-evil-games/ |title=The Complete History of the Resident Evil Games |publisher=Psu.com |access-date=March 30, 2022}}</ref> ამ პერიოდში პოპულარობა მოიპოვა [[სიმულატორი (ვიდეო თამაშის ჟანრი)|სიმულატორებმა]], მათ შორის [[Maxis]]-ის თამაშებმა, დაწყებული „[[SimCity]]“-ით [[1989]] წელს და კულმინაციას მიაღწია „The Sims“-ით, რომელიც პირველად [[2000]] წლის დასაწყისში გამოვიდა. კომპიუტერულ თამაშებში ინტერნეტთან კავშირი სულ უფრო დიდ მნიშვნელობას იძენდა. [[1980-იანი წლები]]ს ტექსტური „MUD“-ების მზარდი პოპულარობის საფუძველზე, გრაფიკულმა MUD-ებმა, როგორიცაა „Habitat“, თამაშის აღქმისთვის ტექსტთან ერთად მარტივი გრაფიკული ინტერფეისებიც გამოიყენეს. [[1996]] წელს „[[Meridian 59]]“-ის გამოშვებით დაიწყო პირველი [[მასიური მრავალმოთამაშიანი ონლაინ როლური თამაში|მასიური მრავალმოთამაშიანი ონლაინ როლური თამაშების]] (MMORPG) ერა, რომლებმაც ვირტუალური სამყაროების შესაქმნელად 3D გრაფიკის ახალი ტექნოლოგია აითვისეს და პოპულარობა მოიპოვეს ისეთი თამაშებით, როგორებიცაა „[[Ultima Online]]“ (1997), „[[EverQuest]]“ და „[[Asheron's Call]]“ (1999). ონლაინ დაკავშირების ფუნქციამ მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა ისეთ ჟანრებში, როგორიცაა FPS და RTS, რაც მოთამაშეებს საშუალებას აძლევდა ტელეფონისა და ინტერნეტის მეშვეობით ეთამაშათ სხვა მოთამაშეებთან. 1990-იან წლებში [[Microsoft]]-მა წარმოადგინა პერსონალური კომპიუტერებისთვის [[Microsoft Windows]] ოპერაციული სისტემის ადრეული ვერსიები, [[მომხმარებლის გრაფიკული ინტერფეისი]], რომელიც [[MS-DOS]]-ის ჩანაცვლებას ისახავდა მიზნად. თამაშების დეველოპერებს უჭირდათ Windows-ის ზოგიერთი ადრეული ვერსიისთვის პროგრამების დაწერა, რადგან ოპერაციული სისტემა ხშირად ბლოკავდა მათ პროგრამულ წვდომას შეყვანისა და გამოყვანის მოწყობილობებზე. Microsoft-მა 1995 წელს შეიმუშავა [[DirectX]], რომელიც მოგვიანებით ინტეგრირებული იყო [[Windows 95|Microsoft Windows 95]]-სა და მომავალ Windows-ის პროდუქტებში, როგორც ბიბლიოთეკების ნაკრები, რათა თამაშების პროგრამისტებს პირდაპირი წვდომა ჰქონოდათ ამ ფუნქციებზე. ამან ასევე ხელი შეუწყო სტანდარტული ინტერფეისის უზრუნველყოფას, რათა მოეხდინათ იმ დროისთვის პერსონალური კომპიუტერებისთვის ხელმისაწვდომი გრაფიკული და ხმის ბარათების ფართო სპექტრის ნორმალიზება, რაც კიდევ უფრო დაეხმარა თამაშებს განვითარებაში.<ref>{{cite web | url = https://www.pcgamer.com/history-direct-x-windows-microsoft/ | title = How DirectX defined PC gaming... with help from a shotgun-toting Bill Gates | first = Samual | last = Willetts | date = July 27, 2020 | access-date = December 7, 2020 | work = [[PC Gamer]] }}</ref> ===32 და 64-ბიტიანი კონსოლები=== {{main|მეხუთე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:PSX-Console-wController.jpg|მინი|300პქ|[[PlayStation (კონსოლი)|Sony PlayStation]]]] 1994 წელს Sony-მ პირველი PlayStation-ის გამოშვებით შეასუსტა Nintendo-სა და Sega-ს კონკურენცია კონსოლების ბაზარზე და ასევე გაართულა ახალი კომპანიებისთვის ამ ბაზარზე დამკვიდრება. CD-ROM მედიის რევოლუციასთან ერთად, PlayStation-ში ინტეგრირებული იყო პოლიგონური 3D გრაფიკის რენდერირების მხარდაჭერა. 1993 წელს Atari-მ თავისი 32-ბიტიანი [[Atari Jaguar]]-ით ბაზარზე ხელახლა შესვლა სცადა, თუმცა მას არ ჰქონდა ისეთივე მდიდარი თამაშების ბიბლიოთეკა, როგორიც Nintendo-ს, Sega-ს ან Sony-ის. 1993 წელს [[The 3DO Company]]-მ გამოუშვა [[3DO Interactive Multiplayer]], თუმცა ბაზარზე არსებულ სხვა კონსოლებთან შედარებით მაღალმა ფასმა მისი კონკურენტუნარიანობა შეასუსტა. Sega-მ დიდი აქცენტი გააკეთა 32-ბიტიან [[Sega Saturn]]-ზე, რომელიც [[1994]] წელს Genesis-ის შემდეგ გამოვიდა და, მიუხედავად იმისა, რომ თავდაპირველად PlayStation-ს საკმაო კონკურენციას უწევდა, მალევე დაკარგა პოზიციები. SNES-ის შემდეგ Nintendo-ს შემდეგი კონსოლი იყო [[Nintendo 64]], 64-ბიტიანი კონსოლი პოლიგონური 3D რენდერირების მხარდაჭერით. თუმცა, Nintendo-მ გადაწყვიტა გაეგრძელებინა ROM კარტრიჯების ფორმატის გამოყენება, რის გამოც გაყიდვებში PlayStation-ს შესამჩნევად ჩამორჩებოდა. 2000 წლიდან PlayStation კონსოლების ბაზარზე უპირობო ლიდერად იქცა.<ref>{{cite book |last=Kent |first=Steven L. |author-link=Steven L. Kent |title=The Ultimate History of Video Games: The Story Behind the Craze that Touched our Lives and Changed the World |date=2002 |publisher=Random House International | location=New York |isbn=978-0-7615-3643-7 | oclc=59416169 | url=https://books.google.com/books?id=PTrcTeAqeaEC}}</ref> 1997 წელს PlayStation-ზე გამოსულმა თამაშმა „[[PaRappa the Rapper]]“ საუფუძველი ჩაუყარა მუსიკალური თამაშების ჟანრს. თამაშებმა „[[Resident Evil]]“ და „[[Silent Hill]]“ ჩამოაყალიბეს [[survival horror]]-ის ჟანრი.<ref>{{cite web|url=http://retro.ign.com/articles/104/1040759p5.html|title=IGN Presents the History of Survival Horror|page=5|author=Fahs, Travis|work=[[IGN]]|date=October 30, 2009|access-date=June 9, 2011}}</ref> რაც შეეხება Nintendo 64-ს, მასზე გამოვიდა ორი უმნიშვნელოვანესი თამაში, რომლებიც ყველა დროის ერთ-ერთ საუკეთესო თამაშებადაა მიჩნეული. ==2000-იანი წლები== {{main|2000-იანი წლები ვიდეო თამაშებში}} 2000-იან წლებში, კონსოლებსა და პერსონალურ კომპიუტერებთან ერთად, ინოვაციური იყო პორტატიული სათამაშო სისტემების მზარდი კონკურენტული ბაზარიც. ინტერნეტის ფართო ხელმისაწვდომობის წყალობით თამაშებში ახალი მექანიკები დაინერგა, გარდა ამისა განახლდა სათამაშო აპარატურა და კონსოლებს ონლაინ სერვისები დაემატა. ვიდეო თამაშების მომხმარებლების მიერ შექმნილი [[ვიდეო თამაშების მოდიფიკაცია|მოდიფიკაციების]] (საყოველთაოდ ცნობილი როგორც „მოდები“) ფენომენი, ტენდენცია, რომელიც „Wolfenstein 3D“-ისა და „Doom“-ის ეპოქაში დაიწყო, 21-ე საუკუნის დასაწყისშიც გაგრძელდა. ყველაზე ცნობილი მაგალითია [[Counter-Strike]]; გამოშვებული [[1999]] წელს, რომელიც დღემდე ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული პირველი პირის ონლაინ შუტერია, მიუხედავად იმისა, რომ ის ორმა დამოუკიდებელმა პროგრამისტმა „[[Half-Life (ვიდეო თამაში)|Half-Life]]“-ისთვის მოდის სახით შექმნა. საბოლოოდ, თამაშების დიზაინერებმა გააცნობიერეს მოდებისა და ზოგადად მორგებული კონტენტის პოტენციალი თავიანთი თამაშების ღირებულების გაზრდისთვის და ამიტომ შეუდგნენ მოდების შექმნის წახალისებას. ამის მაგალითებია „[[Unreal Tournament]]“, რომელიც მოთამაშეებს საშუალებას აძლევდათ 3dsmax-ის სცენები პერსონაჟების მოდელებად გამოეყენებინათ; და Maxis-ის „The Sims“, რომლისთვისაც მოთამაშეებს შეეძლოთ მორგებული ობიექტების შექმნა.   ჩინეთში ვიდეო თამაშების კონსოლებზე აკრძალვა [[2000]] წლის ივნისში დაწესდა. ამან გამოიწვია კომპიუტერული თამაშების, განსაკუთრებით MMO-ების პოპულარობის ზრდა. მიუხედავად ამისა, ქვეყანაში არსებული ძლიერი არალეგალური ბაზრის მეშვეობით, კონსოლებისა და მათთვის განკუთვნილი თამაშების შეძენა კვლავ შესაძლებელია, რადგან ეს ბაზარი აქტიურად ახორციელებს მათ იმპორტსა და დისტრიბუციას. ამ კანონის ამოქმედებაით ვიდეო თამაშების საავტორო უფლებების დარღვევის შემთხვევები მნიშვნელოვნად გაიზარდა.<ref>{{cite news|url=https://www.theglobeandmail.com/technology/gaming/gaming-news/lenovos-kinect-clone-evades-chinese-ban-on-video-game-consoles/article4104133/ |title=Lenovo's Kinect-clone evades Chinese ban on video-game consoles |author=Leslie Hook |date=June 18, 2012 |access-date=August 20, 2012 |work=The Globe and Mail |location=Toronto |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120608053047/http://www.theglobeandmail.com/technology/gaming/gaming-news/lenovos-kinect-clone-evades-chinese-ban-on-video-game-consoles/article4104133/ |archive-date=June 8, 2012 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.escapistmagazine.com/articles/view/features/9263-Console-Revolution |title=Console Revolution |author=Luke Ume |date=December 15, 2011 |accessdate=August 20, 2012 |work=The Escapist |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120512170149/http://www.escapistmagazine.com/articles/view/features/9263-Console-Revolution |archivedate=May 12, 2012 }}</ref> ===სახლის კონსოლების ბაზრის გარდაქმნა=== {{main|მეექვსე თაობის ვიდეო თამაშების კონოლები|მეშვიდე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} [[ფაილი:Xbox-console.jpg|thumb|[[Xbox]]-ით, Microsoft შევიდა ვიდეო თამაშების კონსოლების ბაზარზე.]] 2000-იანი წლების დასაწყისში Sony-ს დომინირებამ კონსოლების ბაზარზე მნიშვნელოვანი ცვლილებები გამოიწვია. Sega-მ კიდევ ერთხელ სცადა კონსოლების ბაზარზე შესვლა [[Sega Dreamcast|Dreamcast]]-ით 1998 წელს, რომელიც აღსანიშნავია იმით, რომ იგი იყო პირველი კონსოლი, რომელსაც ონლაინ თამაშებისთვის ჩაშენებული ინტერნეტ კავშირი გააჩნდა. მას შემდეგ, რაც Saturn-მა Sega-ს რეპუტაციაზე უარყოფითად იმოქმედა და Sony-მ [[PlayStation 2]] დააანონსა, Sega-მ Dreamcast-ის გამოშვების შემდეგ დატოვა კონსოლების ბაზარი, თუმცა არ შეუწყვეტია არკადული თამაშების განვითარება და სხვა კონსოლებისთვის თამაშების შექმნა. Dreamcast-ზე გამოვიდა ისეთი განთქმული თამაშების სერია როგორიცაა „[[Shenmue]]“, რომელმაც მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა 3D ღია სამყაროს თამაშების განვითარებაში.<ref>{{cite web|title=Top 5 Underappreciated Innovators: Five genre-defining games that didn't get their due|author=Scott Sharkey|website=[[1UP.com]]|url=http://www.1up.com/features/top-5-underappreciated-innovators|access-date=April 1, 2011|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20121018143104/http://www.1up.com/features/top-5-underappreciated-innovators|archive-date=October 18, 2012}}</ref> სწორედ მისი დამსახურებაა quick time event-ის მექანიკის თანამედროვე სახით დამკვიდრება.<ref>Adam LaMosca, [http://www.escapistmagazine.com/articles/view/columns/waypoints/1310-On-Screen-Help-In-Game-Hindrance On-Screen Help, In-Game Hindrance] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201191746/http://www.escapistmagazine.com/articles/view/columns/waypoints/1310-On-Screen-Help-In-Game-Hindrance |date=February 1, 2014 }}, ''[[The Escapist (magazine)|The Escapist]]''</ref> [[ფაილი:Wii-console.jpg|thumb|right|[[Nintendo Wii]]]] 2000 წელს Sony-მ PlayStation 2 (PS2) გამოუშვა, პირველი კონსოლი, რომელიც მხარს უჭერდა ახალ DVD ფორმატს და შეეძლო [[DVD]] დისკების და CD აუდიო დისკების დაკვრა, აგრეთვე უკუთავსებადი იყო წინა კონსოლის, PlayStation-ის თამაშებთან. 2001 წელს Nintendo-მ გამოუშვა მორიგი კონსოლი [[GameCube]], მისი პირველი კონსოლი, რომელიც ოპტიკურ დისკებს იყენებდა, თუმცა სპეციალურად სისტემისთვის ფორმატირებული სახით. ამ პერიოდში კონსოლების ბაზარზე ახალი მოთამაშე, Microsoft გამოჩნდა თავისი პირველი Xbox კონსოლით, რომელიც აგრეთვე 2001 წელს გამოვიდა. ათწლეულის პირველ ნახევარში PS2 წამყვანი პლატფორმა იყო და დღემდე რჩება ყველა დროის ყველაზე გაყიდვად სახლის კონსოლად 155 მილიონზე მეტი გაყიდული ერთეულით. ეს ნაწილობრივ განპირობებული იყო სისტემაზე გამოშვებული რამდენიმე მნიშვნელოვანი თამაშით, მათ შორის — „[[Grand Theft Auto III]]“, „[[Metal Gear Solid 2: Sons of Liberty]]“ და „[[Final Fantasy X]]“.<ref>{{cite web | url = https://www.theguardian.com/games/2020/mar/04/sony-playstation-2-at-20-console-future-of-gaming | title = PlayStation 2 at 20: the console that revealed the future of gaming | first = Keith | last = Stuart | date = March 4, 2020 | access-date = March 15, 2021 | work = [[The Guardian]] }}</ref> Xbox-მა PS2-ის შემდეგ მეორე ადგილი დაიკავა, თუმცა Microsoft-ისთვის მნიშვნელოვანი დანაკარგებით. მიუხედავად ამისა, Microsoft-ისთვის ეს დანაკარგი მისაღები იყო, რადგან ამით მან დაამტკიცა, რომ კონსოლების ბაზარზე კონკურენციის გაწევა შეეძლო. Xbox-მა ამ პერიოდში შეიმუშავა ყველა დროის ერთ-ერთი საუკეთესო თამაში, „[[Halo: Combat Evolved]]“.<ref>{{cite web|url=http://www.joystiq.com/2005/09/26/forbes-xbox-lost-microsoft-4-billion-and-counting/ |title=Forbes: Xbox lost Microsoft $4 billion (and counting) |access-date=July 18, 2007 |author=Cole, Vladimir |date=September 26, 2005 |publisher=Joystiq |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20070807195611/http://www.joystiq.com/2005/09/26/forbes-xbox-lost-microsoft-4-billion-and-counting/ |archive-date=August 7, 2007 }}</ref> [[ფაილი:Nintendo-DS-Fat-Blue.png|მინი|[[Nintendo DS]]]] 2000-იანი წლების შუა პერიოდისთვის კონსოლების აპარატურის ბაზარზე მთავარ მოთამაშეებად მხოლოდ Sony, Nintendo და Microsoft ითვლებოდნენ. 2005-2006 წლებში სამივემ გამოუშვა თავიანთი შემდეგი თაობის კონსოლები: Microsoft-ის [[Xbox 360]] (2005), Sony-ს [[PlayStation 3]] (2006) და Nintendo-ს [[Wii]]. Xbox 360 და PS3 აღჭურვილი იყო მაღალი გარჩევადობის გრაფიკით, მაღალი სიმკვრივის ოპტიკური მედიით, როგორიცაა [[Blu-ray]], შიდა მყარი დისკებით თამაშების შესანახად და ჩაშენებული ინტერნეტ კავშირით. Microsoft-მა და Sony-მ ასევე შეიმუშავეს ციფრული ონლაინ სერვისები, [[Xbox Live]] და [[PlayStation Network]], რომლებიც მოთამაშეებს ეხმარებოდნენ ონლაინში მომხმარებლებთან დაკავშირებაში და ონლაინ მაღაზიებიდან ახალი თამაშებისა და კონტენტის შეძენაში. Microsoft-ისა და Sony-სგან განსხვავებით, Nintendo-მ Wii-ს დიზაინში მთავარი აქცენტი ინოვაციურ გეიმპლეიზე გააკეთა და არა მაღალ წარმადობაზე, რასაც მოჰყვა [[Wii Remote]]-ის, მოძრაობის სენსორული კონტროლერის შექმნა. შედეგად გამოვიდა Wii Remote-ზე დაფუძნებული რამდენიმე ცნობილი თამაში: „[[Wii Sports]]“ (2006), „[[Wii Sports Resort]]“ (2009) და „[[Wii Fit]]“ (2007). გამოსვლიდან რამდენიმე წელიწადში, ამ ინოვაციის წყალობით Wii ერთ-ერთი ყველაზე სწრაფად გაყიდვადი კონსოლი გახდა.<ref>{{cite web|url=https://www.engadget.com/2009/06/12/nintendo-wii-sets-record-as-fastest-selling-console-in-the-us/ |title=Wii becomes fastest selling console in the United States |author=Melanson, Donald |date=June 12, 2009 |access-date=September 29, 2009 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090814005736/http://www.engadget.com/2009/06/12/nintendo-wii-sets-record-as-fastest-selling-console-in-the-us/ |archive-date=August 14, 2009 }}</ref> Wii-ს მოძრაობის კონტროლის წარმატებამ ნაწილობრივ განაპირობა Microsoft-ისა და Sony-ს მიერ საკუთარი მოძრაობის სენსორული კონტროლის სისტემების, [[Kinect]]-ისა და [[PlayStation Move]]-ის შემუშავება. 2000-იანი წლების ერთ-ერთი მთავარი ტენდენცია იყო რიტმული თამაშების სწრაფი აღზევება და დაცემა, რომლებიც იყენებდნენ მუსიკალური ინსტრუმენტების ფორმის სპეციალურ სათამაშო კონტროლერებს, როგორიცაა გიტარა და დასარტყამი ინსტრუმენტები. დიდი პოპულარობა ხვდა წილად 2005 წელს PS2-ზე [[Harmonix]]-ის შექმნილ და [[Red Octane]]-ის მიერ გამოცემულ რიტმულ თამაშ „[[Guitar Hero]]“-ს, რომელიც დაფუძნებულია არკადულ თამაშ „[[Guitar Freaks]]“-ზე. Activision-მა შეიძინა Red Octane და მიიღო სერიის გამოცემის უფლებები, ხოლო [[Viacom]]-მა შეიძინა Harmonix, ვისი მეშვეობითაც გამოუშვეს „Guitar Hero“-ს მსგავსი რიტმული თამაშების სერია „[[Rock Band]]“, სადაც გიტარების გარდა დამატებული იყო დასარტყამი ინსტრუმენტები და ვოკალი. რიტმული თამაშები გახდა უაღრესად პოპულარული პროდუქტი, რომელიც მხოლოდ ექშენის ჟანრს ჩამორჩებოდა და [[2008]] წელს ვიდეო თამაშების ბაზრის 18%-ს შეადგენდა. შედეგად ამ სფეროთი სხვა გამომცემლებიც დაინტერესდნენ.<ref>{{Cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2015-02-18/new-rock-band-game-said-to-be-developed-for-latest-consoles | title = New Rock Band Game Said to Be Developed for Latest Consoles | first = Danielle | last = Burger | publisher = [[Bloomberg News|Bloomberg]] | date = February 19, 2015 | access-date = February 19, 2015 }}</ref> ბაზრის გაჯერებამ და ამ ინსტრუმენტული კონტროლერების მოკლევადიანმა პოპულარობამ, სწრაფად გამოიწვია 50%-იანი ვარდნა 2009 წელს.<ref name="market size">{{cite news|last=Bruno|first=Antony|date=December 18, 2009|title=Sales Of Music Video Games Plummet In 2009|work=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/article/us-2009-games-idUSTRE5BH5DS20091218|url-status=live|access-date=December 20, 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322012948/https://www.reuters.com/article/us-2009-games-idUSTRE5BH5DS20091218|archive-date=March 22, 2016}}</ref> 2011 წელს Activision-მა შეწყვიტა „Guitar Hero“-ს სერიის გამოცემა (თუმცა 2015 წელს კიდევ ერთხელ გამოსცა სერიის ბოლო ნაწილი „[[Guitar Hero Live]]“), ხოლო Harmonix-მა განაგრძო „Rock Band“-ის განვითარება 2015 წლამდე. ამ პერიოდში Nintendo კვლავ ლიდერობდა პორტატიული თამაშების ბაზარზე. 2001 წელს გამოშვებულმა [[Game Boy Advance]]-მა Nintendo-ს საბაზრო წილი შეინარჩუნა მაღალი გარჩევადობის, სრულიად ფერადი LCD ეკრანისა და 32-ბიტიანი პროცესორის წყალობით. შემდეგი ორი ძირითადი პორტატიული კონსოლი, [[Nintendo DS]] და Sony-ს [[PlayStation Portable]] (PSP), ერთმანეთის მიყოლებით, 2004 წელს გამოვიდა. მიუხედავად იმისა, რომ PSP უკეთესი გრაფიკითა და სიმძლავრით გამოირჩეოდა, 1980-იანი წლების შუა პერიოდიდან დამკვიდრებული ტენდენციის შესაბამისად, Nintendo-მ უპირატესობა დაბალი სიმძლავრის აპარატურას მიანიჭა, რომელიც აღჭურვილი იყო უნიკალური კონტროლის ინტერფეისით. ორეკრანიანი DS, რომლის ერთ-ერთი ეკრანი სენსორული იყო, უზომოდ პოპულარული გახდა მომხმარებლებში, განსაკუთრებით ბავშვებსა და საშუალო ასაკის მოთამაშეებში, რომელთა ყურადღება Nintendo-ს „[[Nintendogs]]“-ისა და „[[Brain Age]]“-ის სერიებმა მიიპყრო, აგრეთვე დასავლეთის ქვეყნებში ისეთი იაპონური ვიზუალური ნოველების ლოკალიზაციამ, როგორიცაა „[[Ace Attorney]]“ და „[[Professor Layton]]“-ის სერიები. ჩრდილოეთ ამერიკაში PSP-მ ვეტერანი მოთამაშეების მნიშვნელოვანი ნაწილი მოიზიდა, ხოლო იაპონიაში განსაკუთრებული პოპულარობით სარგებლობდა; მისმა ad-hoc ქსელურმა ფუნქციონირებამ წარმატებით იმუშავა იაპონიის ურბანულ სივრცეში, რამაც პირდაპირი გავლენა იქონია [[Capcom]]-ის „[[Monster Hunter]]“-ის სერიის პოპულარობის ზრდაზე.<ref name="pcgamer history">{{cite web | url = http://www.pcgamer.com/how-monster-hunter-rose-from-niche-import-to-an-international-sensation/ | title = How Monster Hunter rose from niche import to an international sensation | first = James | last = Miekle | date = January 30, 2018 | access-date = January 30, 2018 | work = [[PC Gamer]] }}</ref> ===MMO, კიბერსპორტი და ონლაინ სერვისები=== {{main|ონლაინ თამაშების ისტორია}} [[ფაილი:The International 2016 picture.jpg|მინი|„The International 2016“, კიბერსპორტული ღონისძიება]] ფართოზოლიან ინტერნეტის გავრცელებასთან ერთად, ბევრმა გამომცემელმა ონლაინ თამაშების შემუშავებას მიჰყო ხელი. მასობრივი მრავალმოთამაშიანი ონლაინ როლური თამაშების (MMORPG) ჟანრში გამოირჩეოდა ისეთი მნიშვნელოვანი კომპიუტერული თამაშები, როგორიცაა „[[RuneScape]]“, „[[EverQuest]]“ და „[[Ultima Online]]“, ხოლო ყველაზე დიდი წარმატება „[[World of Warcraft]]“-მა მოიპოვა. ისტორიულად, კონსოლებზე MMORPG-ების სიმცირე გამოწვეული იყო იმით, რომ პლატფორმებს არ გააჩნდათ ინტერნეტთან დაკავშირების სტანდარტული ფუნქციონალი. ამის გამო საკმაოდ რთული აღმოჩნდა ისეთი სააბონენტო საზოგადოების შექმნა, რომელიც თამაშის განვითარების ფინანსურ ხარჯებს დააბალანსებდა. პირველი მნიშვნელოვანი კონსოლური MMORPG-ები იყო „[[Phantasy Star Online]]“ Sega Dreamcast-ზე (რომელსაც ჩაშენებული მოდემი და დამატებითი Ethernet ადაპტერი ჰქონდა), რასაც მოჰყვა „[[Final Fantasy XI]]“ Sony PlayStation 2-ისთვის (ამ თამაშის მხარდასაჭერად დამატებითი Ethernet ადაპტერი მიეწოდებოდა). Dreamcast-ის შემდეგ გამოშვებულ ყველა ძირითად პლატფორმას ან ინტერნეტთან დაკავშირების შესაძლებლობა ჰქონდა სტანდარტულად, ან ეს ვარიანტი ხელმისაწვდომი იყო როგორც დამატებითი მოწყობილობა. Microsoft-ის Xbox-ს ასევე ჰქონდა საკუთარი ონლაინ სერვისი სახელად Xbox Live. Xbox Live-მა დიდი წარმატება მოუტანა Xbox-ს და მის მამოძრავებელ ძალად იქცა ისეთი თამაშით, როგორიცაა „[[Halo 2]]“. 2000-იან წლებში აგრეთვე დაიწყო პირველი მნიშვნელოვანი [[კიბერსპორტი|კიბერსპორტული]] (eSports) შეჯიბრები. მიუხედავად იმისა, რომ „[[Street Fighter II]]“-მა და 1990-იანი წლების სხვა საბრძოლო თამაშებმა ადრე წარმოადგინეს ორგანიზებული ვიდეო თამაშების შეჯიბრები, პროფესიონალური კიბერსპორტი სამხრეთ კორეაში დაახლოებით 2000 წელს წარმოიშვა, რომლის მრავალი ღონისძიება მიმდინარე საბრძოლო თამაშებსა და სხვადასხვა RTS თამაშებს, როგორიცაა „StarCraft“ და „[[WarCraft III]]“, უკავშირდებოდა. 2010 წელს მრავალი სხვადასხვა საერთაშორისო კიბერსპორტული ტურნირი დაარსდა. ===კაზუალური, ბრაუზერული და სოციალური თამაშები=== {{main|კაზუალური თამაში|ბრაუზერული თამაში|სოციალური თამაში}} [[ფაილი:QWOP screenshot.jpg|მინი|„[[QWOP]]“, ბრაუზწერული თამაში]] 1990-იანი წლების ბოლოსა და 2000-იანი წლების დასაწყისში ინტერნეტის ხელმისაწვდომობა და ახალი ონლაინ ტექნოლოგიები, როგორიცაა [[Java]] და [[Adobe Flash]], სწრაფად ვითარდებოდა. მიუხედავად იმისა, რომ Adobe Flash თავდაპირველად სრულად ინტერაქტიული ვებსაიტების შესაქმნელად იყო განკუთვნილი, ამ სფეროში მან პოპულარობა დაკარგა, მაგრამ ცალკეულმა დეველოპერებმა იპოვეს მისი გამოყენების გზები ანიმაციებისა და თამაშებისთვის, რასაც ამ მიზნით განვითარების ხელსაწყოების სიმარტივეც უწყობდა ხელს. შეიქმნა ვებსაიტი „Newgrounds“, რათა ადამიანებს თავიანთი Flash ნამუშევრების გაზიარება და პოპულარიზაცია შეძლებოდათ. მიუხედავად იმისა, რომ ამ Flash თამაშებს კონსოლებსა და კომპიუტერებზე არსებული თამაშების გეიმპლეის სირთულე აკლდათ, ისინი უფასოდ იყო ხელმისაწვდომი, რამაც წარმოშვა კრეატიული იდეები, რომლებიც შემდგომში განვითარდა; მაგალითად, „[[Crush the Castle]]“ გახდა პოპულარული მობილური თამაშის „[[Angry Birds]]“-ის შთაგონების წყარო, ხოლო „Newgrounds“-ის დამფუძნებელმა ტომ ფულპმა ანიმატორ დენ პალადინთან ერთად შექმნა Flash თამაში „[[Alien Hominid]]“, რომელიც მათ მოგვიანებით უფრო სრულყოფილ „[[Castle Crashers]]“-ად გადააკეთეს სტუდია [[The Behemoth]]-ის მეშვეობით.<ref name="gi flash games">{{cite magazine|last=Reeves|first=Ben|date=December 22, 2018|title=How Flash Games Changed Video Game History|url=https://www.gameinformer.com/2018/12/22/how-flash-games-changed-video-game-history|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210921205129/https://www.gameinformer.com/2018/12/22/how-flash-games-changed-video-game-history|archive-date=September 21, 2021|access-date=March 15, 2021|magazine=[[Game Informer]]}}</ref> Flash-მა და სხვა ბრაუზერულმა პლატფორმებმა შექმნეს ახალი ტენდენცია კაზუალურ თამაშებში, რომლებიც გამოირჩეოდა შეზღუდული სირთულით და განკუთვნილი იყო ხანმოკლე ან სპონტანური სათამაშო სესიებისთვის.<ref name="gi flash games"/> ბევრი მათგანი თავსატეხი თამაში იყო, როგორიცაა Popcap-ის „Bejeweled“ და PlayFirst-ის „Diner Dash“, ზოგი კი უფრო მშვიდი ტემპითა და ღია დასასრულის შესაძლებლობით გამოირჩეოდა. ისეთი საიტები, როგორიცაა „Kongregate“ და დეველოპერები, როგორებიცაა PopCap, Zynga და King, ამ სფეროში ლიდერებად იქცნენ. კაზუალურმა თამაშებმა აგრეთვე უფრო მეინსტრიმ კომპიუტერულ თამაშებშიც შეაღწია მრავალი სიმულატორი თამაშის სახით. ყველაზე დიდი ჰიტი იყო Maxis-ის „The Sims“, რომელიც ყველა დროის ყველაზე გაყიდვადი კომპიუტერული თამაში გახდა და „[[Myst]]“-საც კი გადაუსწრო.<ref>{{cite web|url=http://www.gamespot.com/pc/strategy/simslivinlarge/news_2857556.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20100119043947/http://www.gamespot.com/pc/strategy/simslivinlarge/news_2857556.html |archive-date=January 19, 2010 |title=The Sims overtakes Myst |access-date=March 15, 2008 |author=Walker, Trey |date=March 22, 2002 |work=[[GameSpot]] |publisher=[[CNET]] |url-status=dead }}</ref> სოციალური მედიასაიტების ზრდასთან ერთად, სოციალურ პლატფორმებზე პირველი სოციალური ქსელური თამაშები გამოჩნდა. ეს თამაშები, ხშირად კაზუალური თამაშების მექანიკაზე დაფუძნებული, როგორც წესი, მოითხოვს მომხმარებლების ურთიერთობას მეგობრებთან სოციალური მედიის საიტის საშუალებით, რათა მიიღონ ერთგვარი „ენერგია“ თამაშის გასაგრძელებლად. „[[Happy Farm]]“, რომელიც ჩინეთში 2008 წელს გამოვიდა, ითვლება პირველ ასეთ მნიშვნელოვან სოციალურ თამაშად.<ref name="wired_influential14">{{cite magazine|last=Kohler |first=Chris |title=14. Happy Farm (2008) |url=https://www.wired.com/gamelife/2009/12/the-15-most-influential-games-of-the-decade/2/ |department=The 15 Most Influential Games of the Decade |magazine=[[Wired]] |access-date=September 10, 2011 |date=December 24, 2009 |page=2 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111002143503/http://www.wired.com/gamelife/2009/12/the-15-most-influential-games-of-the-decade/2 |archive-date=October 2, 2011 }}</ref> იაპონური კონსოლის RPG სერიის „[[Story of Seasons]]“-ის გავლენით,<ref name="techgearx1" /><ref>{{cite web|last=Nutt |first=Christian |title=GDC China: Chinese Indie Game Trends and Opportunities |url=https://www.gamedeveloper.com/game-platforms/gdc-china-chinese-indie-game-trends-and-opportunities |website=[[Gamasutra]] |access-date=September 10, 2011 |date=October 11, 2009 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20111019055602/http://www.gamasutra.com/php-bin/news_index.php?story=25601 |archive-date=October 19, 2011 }}</ref><ref name="wired_farm" /> „Happy Farm“-მა ჩინეთში 23 მილიონი ყოველდღიური აქტიური მომხმარებელი მიიზიდა.<ref name="dayoo">{{cite web |url=http://game.dayoo.com/200911/20/68602_100420554.htm |title=外媒關注開心農場：中國擁有最多「在線農民」&nbsp;– 大洋新聞 |publisher=Game. dayoo.com |access-date=May 6, 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101013063300/http://game.dayoo.com/200911/20/68602_100420554.htm |archive-date=October 13, 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101013063300/http://game.dayoo.com/200911/20/68602_100420554.htm |archivedate=ოქტომბერი 13, 2010 }}</ref><ref name="rww">{{cite web|url=http://www.readwriteweb.com/archives/china_social_gaming_landscape_whats_coming_next.php |title=China's Social Gaming Landscape: What's Coming Next |publisher=Readwriteweb.com |access-date=May 6, 2010 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100501024742/http://www.readwriteweb.com/archives/china_social_gaming_landscape_whats_coming_next.php |archive-date=May 1, 2010 }}</ref> მალე მან მრავალი კლონი წარმოშვა, როგორიცაა „Sunshine Farm“, „Happy Farmer“, „Happy Fishpond“, „Happy Pig Farm“<ref name="techgearx1">{{cite web|url=http://www.techgearx.com/china%E2%80%99s-growing-addiction-online-farming-games/|archive-url=https://archive.today/20091102084242/http://www.techgearx.com/china%E2%80%99s-growing-addiction-online-farming-games/|archive-date=November 2, 2009|title=China's growing addiction: online farming games &#124;|publisher=Techgearx.com|date=October 29, 2009|url-status=usurped|access-date=May 6, 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091102084242/http://www.techgearx.com/china%E2%80%99s-growing-addiction-online-farming-games/|archivedate=ნოემბერი 2, 2009}}</ref><ref name="venturebeat">{{cite news|author=Elliott Ng |url=https://venturebeat.com/2009/10/29/china-qq-farm-happy-farm-games/ |title=China's growing addiction: online farming games |work=VentureBeat |date=October 29, 2009 |access-date=May 6, 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20100507012442/http://venturebeat.com/2009/10/29/china-qq-farm-happy-farm-games/ |archive-date=May 7, 2010 }}</ref> და [[Facebook]]-ის თამაშები, როგორებიცაა „FarmVille“, „Farm Town“, „Country Story“, „Barn Buddy“, „Sunshine Ranch“, „Happy Harvest“, „Jungle Extreme“ და „Farm Villain“.<ref name="wired_farm">{{cite news|last=Kohler |first=Chris |title=Farm Wars: How Facebook Games Harvest Big Bucks |url=https://www.wired.com/gamelife/2010/05/farm-wars/ |magazine=[[Wired]] |access-date=September 12, 2011 |date=May 19, 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110925061929/http://www.wired.com/gamelife/2010/05/farm-wars |archive-date=September 25, 2011 }}</ref> „Happy Farm“ პირდაპირი შთაგონების წყარო გახდა „FarmVille“-ისთვის, რომელსაც 2010 წელს მსოფლიოში 80 მილიონზე მეტი აქტიური მომხმარებელი ჰყავდა.<ref name="wired_influential14" /><ref>{{cite web | url = https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/features/welcome-to-farmville-population-80-million-1906260.html | title = Welcome To Farmville: Population 80 Million | first = Tim | last = Walker | date = February 22, 2010 | access-date = August 18, 2020 | work = [[The Independent]] | archive-date = July 28, 2020 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200728232219/https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/features/welcome-to-farmville-population-80-million-1906260.html | url-status = dead }}</ref> ===მობილური თამაშების აღზევება=== {{main|მობილური თამაში}} მობილურ თამაშები 2000-იანი წლების შუა პერიოდამდე დიდი პოპულარობით არ სარგებლობდა. Nokia-მ 1997 წლიდან Nokia 6110-დან მოყოლებული, თავის მობილურ ტელეფონებში ჩაშენებული ქონდა ვიდეო თამაში „Snake“.<ref name="Snake">{{cite web |url=http://www.webpronews.com/snake-phone-game-15-2012-02 |website=www.webpronews.com |title=Snake, Classic Phone Game, Turns 15 |last=Walton |first=Zach |date=February 3, 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151004133717/http://www.webpronews.com/snake-phone-game-15-2012-02/ |archive-date=October 4, 2015 |access-date=August 22, 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151004133717/http://www.webpronews.com/snake-phone-game-15-2012-02/ |archivedate=ოქტომბერი 4, 2015 }}</ref> ტელეფონების, პერსონალური ციფრული ასისტენტების და სხვა მოწყობილობების მწარმოებლებიც გვთავაზობდნენ ჩაშენებულ თამაშებს, მაგრამ ეს თამაშები უბრალოდ დროის გასაყვანად იყო განკუთვნილი. ტელეფონის ტექნოლოგიის გაუმჯობესებასთან ერთად, დაახლოებით [[2003]] წელს იაპონიაში მობილური ტელეფონების კულტურა განვითარდა, რომელიც მოიცავდა თამაშების ფართო სპექტრს, რომლებიც იყენებდნენ კამერა-ტელეფონისა და თითის ანაბეჭდის სკანერის ტექნოლოგიებს. ძველი არკადული სტილის თამაშები ძალიან პოპულარული გახდა მობილურ ტელეფონებზე, რომლებიც იდეალური პლატფორმა იყო ხანმოკლე სათამაშო სესიებისთვის განკუთვნილი არკადული სტილის თამაშებისთვის. Namco-მ 2003 წელს ევროპაში მობილური თამაშების დანერგვა სცადა.<ref name="bbc_mobile">{{cite news|last=Hermida |first=Alfred |title=Japan leads mobile game craze |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/3186345.stm |work=BBC News |access-date=September 22, 2011 |date=August 28, 2003 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20111202013316/http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/3186345.stm |archive-date=December 2, 2011 }}</ref> Nokia-მ 2003 წელს გამოუშვა [[N-Gage]], ჰიბრიდული ტელეფონი/პორტატიული სათამაშო სისტემა, მაგრამ Nintendo-ს [[Game Boy Advance]]-თან შედარებით შეზღუდული წარმატება ჰქონდა.<ref>{{cite web |url=http://www.vnunet.com/vnunet/news/2146487/nokia-holds-fire-mobile-gaming |title=Nokia holds fire on mobile gaming |access-date=January 12, 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080112091157/http://www.vnunet.com/vnunet/news/2146487/nokia-holds-fire-mobile-gaming |archive-date=January 12, 2008 | first = Iain | last = Thomson | date = November 23, 2005 }}</ref> დაახლოებით 2005 წელს ბაზარზე პირველი სმარტფონები გამოჩნდა, რომლებიც სატელეფონო სერვისებთან ერთად მონაცემთა გადაცემის შესაძლებლობასაც გვთავაზობდნენ. ოპერატორების ლიცენზირებული თამაშები მაღაზიებში ხელმისაწვდომი იყო გასაყიდად, მაგრამ ამან ფართო გავრცელება ვერ ჰპოვა სხვადასხვა მაღაზიებისა და ტელეფონის მოდელებს შორის განსხვავებების გამო, აგრეთვე სმარტფონების შეზღუდული აპარატურის გამო თამაშები ისეთივე დახვეწილი ვერ იქნებოდა, როგორც კონსოლებზე ან პორტატიულ მოწყობილობებზე.<ref name="mayra history">{{cite book | chapter = Mobile Games | first = Frans | last = Mäyrä | title = The International Encyclopedia of Digital Communication and Society | url = https://archive.org/details/internationalenc0003unse_p7l8 | editor-first1 = Robin | editor-last1 = Mansell | editor-first2= Peng Hwa | editor-last2= Ang | publisher = [[John Wiley & Sons, Inc.]] | date = 2015 | doi = 10.1002/9781118290743.wbiedcs014 | doi-broken-date = November 1, 2024 }}</ref> 2007 წელს [[Apple Inc.]]-მა წარმოადგინა თავისი [[iPhone]], რომელიც ტექნოლოგიურად უფრო მოწინავე იყო ბაზარზე არსებულ სხვა სმარტფონებთან შედარებით, და 2008 წელს გამოუშვა [[App Store (Apple)|App Store]], რომლის საშუალებითაც ახალი აპლიკაციების შეძენა იყო შესაძლებელი. App Store-ით, პარტნიორად დარეგისტრირების შემდეგ, დეველოპერებს შეეძლოთ საკუთარი აპლიკაციების შექმნა და გამოქვეყნება მაღაზიის საშუალებით. ამან ნებისმიერი ზომის დეველოპერს მისცა App Store-ის ბაზარზე მონაწილეობის საშუალება.<ref>{{cite web |url=https://www.gameacademy.com/the-indie-revolution/ |title=The Indie Revolution: How little games are making big money |date=October 9, 2013 |access-date=January 7, 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150103021523/https://www.gameacademy.com/the-indie-revolution/ |archive-date=January 3, 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150103021523/https://www.gameacademy.com/the-indie-revolution/ |archivedate=იანვარი 3, 2015 }}</ref> [[Google]]-მა, რომელმაც მობილური ოპერაციული სისტემა [[Android]] შეიმუშავა, 2008 წელს გამოუშვა საკუთარი აპლიკაციების მაღაზიის ვერსია, რომელსაც მოგვიანებით, 2012 წელს [[Google Play]] დაერქვა.<ref>{{cite web |first=Joshua |last=Topolsky |title=Hello, Google Play: Google launches sweeping revamp of app, book, music, and video stores |url=https://www.theverge.com/2012/3/6/2848223/google-play-store-rebranded-android-market |website=[[The Verge]] |publisher=[[Vox Media]] |date=March 6, 2012 |access-date=February 23, 2017}}</ref> Apple-ისა და Google-ის მაღაზიების მეშვეობით სათამაშო აპლიკაციებმა სწრაფად მოიპოვეს მომხმარებელთა აღიარება ისეთი ადრეული წარმატებული თამაშებით, როგორიცაა „Angry Birds“ და „Bejeweled“.<ref>{{cite web | url = https://www.forbes.com/sites/oliverchiang/2010/12/29/10-years-of-popcap-games-beyond-bejeweled/ | title = 10 Years Of PopCap Games: Beyond Bejeweled | first = Oliver | last =Chiang | date = December 29, 2010 | access-date = August 19, 2020 | work = [[Forbes (magazine)|Forbes]] }}</ref><ref name="telecompol iphone">{{cite journal | title = Browsing as the killer app: Explaining the rapid success of Apple's iPhone | first1 = Joel | last1 =West | first2=Michael | last2 = Mace | journal = Telecommunications Policy | volume =34 | pages = 270–286 | year=2010 | issue = 5–6 | doi = 10.1016/j.telpol.2009.12.002 | citeseerx = 10.1.1.493.5940 }}</ref> როდესაც Apple-მა 2009 წლის ოქტომბერში აპლიკაციაშიდა შესყიდვები (IAP) დანერგა, რამდენიმე დეველოპერმა იპოვა მობილური თამაშების უნიკალური მონეტიზაციის გზები ტრადიციულ თამაშებთან შედარებით, დაამკვიდრა [[freemium]] მოდელი, სადაც თამაში ჩვეულებრივ უფასოა ჩამოსატვირთად და სათამაშოდ, მაგრამ მოთამაშეებს მოუწოდებენ დააჩქარონ თავიანთი პროგრესი IAP-ების საშუალებით. 2012 წელს გამოსულმა თამაშებმა, როგორიცაა „[[Candy Crush Saga]]“ და „[[Puzzle & Dragons]]“, ეს მიდგომა მობილური თამაშებისთვის უაღრესად მომგებიან ბიზნეს მოდელად აქცია.<ref>{{cite web |url=http://www.adweek.com/socialtimes/king-com-dumps-advertising-on-its-games/540214 |title=King.com Dumps Advertising on its Games |first=Brandy |last=Shaul |date=June 11, 2013 |access-date=December 14, 2016 |work=[[Adweek]]}}</ref> ბევრი სოციალური ქსელური თამაშების დეველოპერი ცდილობდა ან მობილური ვერსიის ინტეგრირებას არსებულ ვერსიასთან, ან მთლიანად გადაეტანა თავისი თამაში მობილურ პლატფორმაზე, რადგან მობილური თამაშები სულ უფრო პოპულარული ხდებოდა. მობილური თამაშების პოპულარობის შემდგომი ზრდა ჩინეთიდან დაიწყო, სადაც მოსახლეობის უმეტესობას არ აქვს კომპიუტერი და სადაც 2000 წლიდან მთავრობამ აკრძალა იმპორტირებული კონსოლები, თუმცა მოგვიანებით, 2014 წელს ეს შეზღუდვა შემსუბუქდა და 2015 წელს მთლიანად მოიხსნა.<ref>{{cite news | url = https://www.reuters.com/article/us-china-gamesconsoles/china-suspends-ban-on-video-game-consoles-after-more-than-a-decade-idUSBREA0606C20140107 | title = China suspends ban on video game consoles after more than a decade| last1 = Carsten| first1 =Paul | date = January 6, 2014 | access-date = March 22, 2021 | publisher = [[Reuters]] }}</ref> მობილური თამაშები ჩინეთშიც პოპულარული და შემოსავლიანი გახდა, რასაც 2007-დან 2013 წლამდე ჩინეთის ვიდეო თამაშების ბაზრის ათჯერადი ზრდა მოჰყვა.<ref>{{cite book | title = Mobile Gaming in Asia | editor-first1 = D.Y. | editor-last = Jin | date = 2017 | doi = 10.1007/978-94-024-0826-3_6 | publisher = [[Springer Nature|Springer]] | chapter = The Impact of the Rise of Mobile Games on the Creativity and Structure of the Games Industry in China | first = Anthony | last = Fung | series = Mobile Communication in Asia: Local Insights, Global Implications | pages = 91–103 | isbn = 978-94-024-0824-9 }}</ref><ref name="vgmarket">{{cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-01-23/peak-video-game-top-analyst-sees-industry-slumping-in-2019 | title = Peak Video Game? Top Analyst Sees Industry Slumping in 2019 | first= Yuki | last = Naramura | date = January 23, 2019 | access-date = January 29, 2019 | work = [[Bloomberg L.P.]] }}</ref> მობილური თამაშების ზრდასთან ერთად გამოჩნდა [[მიკროკონსოლი|მიკროკონსოლებიც]], დაბალბიუჯეტური სახლის კონსოლები, რომლებიც Android-ის ოპერაციულ სისტემას იყენებდნენ მობილური მოწყობილობებისთვის უკვე შექმნილი თამაშების დიდი ბიბლიოთეკის გამოსაყენებლად.<ref>{{cite web | url = https://fortune.com/2014/10/16/android-tv-video-games-google/ | title = How Android TV is a (video) game changer | first= John | last = Gaudiosi | date = October 16, 2014 | access-date = June 21, 2021 | work = [[Fortune (magazine)|Fortune]] }}</ref> თუმცა, მობილურმა თამაშებმა ასევე ჩაანაცვლა პორტატიული კონსოლების ბაზარი: [[Nintendo 3DS]]-მა და [[PlayStation Vita]]-მ (ორივე 2011 წლის გამოშვება) მნიშვნელოვანი ვარდნა განიცადეს გაყიდვებში თავიანთ წინამორბედებთან, [[Nintendo DS]]-სა და [[PlayStation Portable]]-თან შედარებით (ორივე 2004 წლის გამოშვება), მობილური თამაშების სწრაფი ზრდის შემდეგ. Sony-მ მას შემდეგ დატოვა პორტატიული კონსოლების ბაზარი.<ref>{{cite web | url = https://www.theverge.com/2021/6/24/22545198/playstation-vita-10-year-anniversary-sony-handheld | title = 'The Little Handheld That Could': Examining The Vita's Impact A Decade Later | first= George | last= Yang | date = June 24, 2021 | access-date = June 24, 2021 | work = [[The Verge]] }}</ref> 2007 წლიდან აფრიკის ქვეყნებში, როგორიცაა [[ნიგერია]] და [[კენია]], სწრაფად მზარდმა მობილურმა ბაზარმა აგრეთვე განაპირობა მობილური თამაშების ზრდა. ადგილობრივმა დეველოპერებმა ისარგებლეს მობილური ინტერნეტის კავშირის ბოლოდროინდელი ზრდით იმ ქვეყნებში, სადაც ფართოზოლიანი კავშირი იშვიათად არის ხელმისაწვდომი და კონსოლური თამაშები ძვირია, თუმცა ადგილობრივად შემუშავებულ აპლიკაციებს უჭირთ კონკურენცია გაუწიონ Google Play Store-ზე ხელმისაწვდომ მილიონობით დასავლურ აპლიკაციას.<ref name="Aljazeera">{{cite web|url=http://america.aljazeera.com/articles/2014/12/28/nigeria-gaming.html |title=Video game culture takes hold across Nigeria |publisher=Aljazeera America |last=Vourlias |first=Christopher |date=December 28, 2014 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161010082432/http://america.aljazeera.com/articles/2014/12/28/nigeria-gaming.html |archive-date=October 10, 2016 }}</ref><ref name="The Guardian Africa">{{cite news|url=https://www.theguardian.com/technology/2013/sep/26/african-videogames-nigeria|newspaper=[[The Guardian]]|title=African videogames level up|last=Mark|first=Monica|date=September 26, 2013}}</ref><ref name="Polygon">{{cite web|url=http://www.polygon.com/features/2013/7/3/4483276/kenya-games-industry|title=Big Game: The Birth of Kenya's Game Industry|website=[[Polygon (website)|Polygon]]|last=Moss|first=Richard|date=July 3, 2013}}</ref> ===AAA-ვიდეო თამაშების ინდუსტრია და ინდი-თამაშების წარმოშობა=== {{main|AAA (ვიდეო თამაშები)|ინდი-თამაში}} [[ფაილი:Fez (video game) cover art.png|მინი|„[[Fez (ვიდეო თამაში)|Fez]]“, ერთ-ერთი ყველაზე ადრეული ინდი-თამაში]] 2000-იანი წლებიდან ვიდეო თამაშების შექმნისთვის გამოყოფილი ბიუჯეტი საგრძნობლად იზრდებოდა; „[[Final Fantasy VII]]“-ის ბიუჯეტი, მარკეტინგის გამოკლებით, დაახლოებით 40-45 მილიონი დოლარი იყო,<ref>{{cite web|url=https://www.polygon.com/a/final-fantasy-7|title=Final Fantasy 7: An oral history|website=[[Polygon]]|date=January 9, 2017|access-date=February 2, 2018}}</ref> ხოლო „Shenmue“-ს სერიის პირველი ნაწილის ღირებულება 47-70 მილიონ დოლარად იყო შეფასებული.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/technology/2014/may/02/shenmue-sega-classic-14-years-too-late |title=Shenmue – discovering the Sega classic 14 years too late |last=Diver |first=Mike |date=May 2, 2015 |website=The Guardian |access-date=June 30, 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150626163813/http://www.theguardian.com/technology/2014/may/02/shenmue-sega-classic-14-years-too-late |archive-date=June 26, 2015 }}</ref> მსხვილმა დეველოპერებმა თამაშების შექმნის პროცესში ჰოლივუდური კინოწარმოების მეთოდების გამოყენება დაიწყეს: ისინი არა მხოლოდ ითვალისწინებდნენ შექმნის, დისტრიბუციისა და მარკეტინგის ხარჯებს, არამედ გამოყოფდნენ თანხებს თამაშშიდა კინემატოგრაფიისთვის, პროფესიონალი მსახიობებისა და ლიცენზირებული ინტელექტუალური საკუთრების გამოყენებისთვის, და ასევე უფრო მასშტაბური სარეკლამო კამპანიებისთვის. ამ ახალმა მიდგომებმა კიდევ უფრო გაზარდა თამაშების ბიუჯეტები.<ref>{{cite web | url = https://www.nytimes.com/2004/08/22/business/news-and-analysis-video-game-makers-go-hollywood-uh-oh.html | title = Video Game Makers Go Hollywood. Uh-Oh. | first = Evelyn | last = Nussenbaum | date = August 22, 2004 | access-date = March 20, 2021 | work = [[The New York Times]] }}</ref> ჰოლივუდური ბლოკბასტერების მსგავსად, ვიდეო თამაშების ინდუსტრიაში 1990-იანი წლების მიწურულსა და 2000-იანი წლების დასაწყისში ამ მაღალბიუჯეტიან თამაშებს და მათ უკან მდგომ კომპანიებს „AAA“ ან „triple A“ ტერმინით მოიხსენიებდნენ.<ref>{{cite book |last1=Demaria |first1=Rusel |last2=Wilson |first2=John |title=High Score!: The Illustrated History of Electronic Games |url=https://archive.org/details/highscoreillustr0000dema |date=2002 |edition=1st |publisher=McGraw-Hill Osborne Media |isbn=0-07-222428-2}}</ref> გაზრდილმა ბიუჯეტებმა და გაუმჯობესებულმა ტექნოლოგიებმა წარმოშვა ახალი, ნარატივზე აგებული თამაშები, სადაც უფრო დიდი ისტორიები გეიმპლეის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენდა, მაგალითად, წინასწარ რენდერირებული სცენების ნაცვლად თამაშის ძრავის გამოყენებით შექმნილი სცენების ჩვენებით.<ref name="gamasutra gameplay narrative">{{cite web | url = https://www.gamedeveloper.com/design/the-uneasy-merging-of-narrative-and-gameplay | title = The Uneasy Merging of Narrative and Gameplay | first = Ara | last= Shirinian | date = January 26, 2010 | access-date = March 20, 2021 | work = [[Gamasutra]] }}</ref> ექშენ-თამაშებში ნარატივის ინტეგრირებამ ნაწილობრივ გამოიწვია სათავგადასავლო თამაშების ჟანრის პოპულარობის კლება 2000-იანი წლების დასაწყისში.<ref>{{Cite web|url=https://arstechnica.com/gaming/2011/01/history-of-graphic-adventures/ |title=A truly graphic adventure: the 25-year rise and fall of a beloved genre |date=January 26, 2011 |access-date=November 10, 2015 |first=Richard |last=Moss |work=Ars Technica |url-status = live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151102012924/http://arstechnica.com/gaming/2011/01/history-of-graphic-adventures/ |archive-date=November 2, 2015 }}</ref> ამ პერიოდის მნიშვნელოვანი თამაშებია: „[[Half-Life 2]]“, „[[Portal (ვიდეო თამაში)|Portal]]“, „[[Batman: Arkham Asylum]]“, „[[BioShock]]“, „[[Metal Gear Solid 2: Sons of Liberty]]“ და „[[Resident Evil 4]]“,<ref name="gamasutra gameplay narrative"/> აგრეთვე „[[Call of Duty]]“ და „[[Assassin's Creed]]“-ის პირველი ნაწილები.<ref>{{cite journal | last= Parker | first = Felan | title= Canonizing BioShock: cultural value and the prestige game | journal = [[Games and Culture]] | volume = 12 | issue= 7–8 | year = 2017 | pages = 739–763 | doi = 10.1177/1555412015598669 | s2cid = 148319261 }}</ref> მოყვარულთა და ენთუზისტების მიერ (ე.წ. homebrew თამაშები) თამაშები ჯერ კიდე 1970-1980-იან წლებში, პირველი სახლის კომპიუტერების გამოჩენის დროიდან იქმნებოდა. 1990-იან წლებში ინდი-დეველოპერებმა და მცირე ჯგუფებმა თავიანთი თამაშების გავრცელებისთვის „shareware“ მეთოდი გამოიყენეს. თუმცა, კონსოლის თამაშების მნიშვნელობამ და 3D თამაშების ტექნოლოგიის აღზევებამ თავდაპირველად გაართულა ინდივიდუალური დეველოპერებისთვის კონკურენტუნარიანი ჩართვა თამაშების შექმნაში. დიდი ბიუჯეტების მქონე AAA თამაშების ზრდამ გამომცემლები კიდევ უფრო ფრთხილები გახადა რისკების მიმართ და ამიტომაც ნაკლებად უჭერდნენ მხარს არასტანდარტული ან ექსპერიმენტული გეიმპლეის მქონე მცირე თამაშებს.<ref name="pcgamer indie"/> დამოუკიდებელმა თამაშებმა, ანუ ინდი-თამაშებმა, ბაზრის მნიშვნელოვანი წილი მოიპოვეს 2000-იანი წლების მეორე ნახევარში, რაც [[2010-იანი წლები|2010-იან წლებშიც]] გაგრძელდა. ინდი თამაშებისადმი ინტერესის ზრდა განაპირობა 2000-იანი წლების შუა პერიოდში Flash თამაშების ინდუსტრიის სწრაფმა განვითარებამ, რამაც ყურადღების ცენტრში მოაქცია ინდივიდუალური და მცირე დეველოპერები, რომლებსაც მედია ჩვეულებრივ არ აქცევდა ყურადღებას.<ref name="gi flash games"/><ref>{{cite web | url = https://www.vice.com/en/article/tracing-the-sprawling-roots-of-flash-preservation/ | title = Tracing the Sprawling Roots of Flash Preservation | first= Khee Hoon | last= Chan | date = March 18, 2021| access-date = March 18, 2021 |work = Vice }}</ref> მობილური თამაშების ინდუსტრიის სწრაფმა ზრდამ ასევე წინა პლანზე წამოწია მცირე დეველოპერები, რომლებსაც საშუალება მისცა, თანაბარი კონკურენცია გაეწიათ უფრო დიდი დეველოპერებისთვის მობილური აპლიკაციების მაღაზიებში..<ref name="gi flash games"/><ref>{{cite web | url = https://www.polygon.com/2018/9/28/17911372/there-are-too-many-video-games-what-now-indiepocalypse | title = There are too many video games. What now? | first = Steven | last = Wright | date = September 28, 2018 | access-date = October 15, 2019 | work = [[Polygon (website)|Polygon]] }}</ref> 2000-იანი წლების ბოლოს ისეთმა საიტებმა, როგორიცაა [[Kickstarter]], [[კრაუდფანდინგი]] ინდი-დეველოპერებისთვის დაფინანსების მოპოვების მნიშვნელოვან წყაროდ აქცია, ხოლო 2010-იანი წლების შუა პერიოდში მისი პოპულარობა მკვეთრად გაიზარდა.<ref>{{cite web | url = https://variety.com/2019/gaming/columns/the-changing-face-of-video-game-crowdfunding-1203165542/ | title = The Changing Face of Video Game Crowdfunding | first = Michael | last= Futter | date = March 18, 2019 | access-date = March 18, 2021 | work = [[Variety (magazine)|Variety]] }}</ref> ადრეული წვდომის დისტრიბუციის პრინციპი, როდესაც მოთამაშეები ყიდულობენ თამაშის არასრულ ვერსიას თამაშის პროცესში მონაწილეობის, ტესტირებისა და უკუკავშირის მიწოდების მიზნით, წარმატებით იქნა განხორციელებული „[[Minecraft]]“-ის მიერ [[2009]] წელს.<ref>{{Cite web | url = http://www.gamasutra.com/view/news/33961/Minecraft_Draws_Over_33_Million_In_Revenue_From_18M_Paying_Customers.php | archive-url = https://web.archive.org/web/20110408063046/http://www.gamasutra.com/view/news/33961/Minecraft_Draws_Over_33_Million_In_Revenue_From_18M_Paying_Customers.php | url-status = dead | archive-date = April 8, 2011 |title= Minecraft Draws Over $33 Million In Revenue From 1.8M Paying Customers |publisher= [[Gamasutra]] |date= April 6, 2011 |access-date= October 16, 2013 |first= Kyle |last= Orland }}</ref> პერსონალურ კომპიუტერებზე [[Valve Corporation|Valve]]-მა გახსნა თავისი ციფრული კონტენტის პლატფორმა [[Steam (პროგრამა)|Steam]], რათა ინდი თამაშები AAA თამაშებთან ერთად გვერდიგვერდ განთავსებულიყო.<ref name="pcgamer indie">{{cite web | url =http://www.pcgamer.com/from-shareware-superstars-to-the-steam-gold-rush-how-indie-conquered-the-pc/ | title = From shareware superstars to the Steam gold rush: How indie conquered the PC | first = Richard | last = Cobbett | date = September 22, 2017 | access-date = September 25, 2017 | work = [[PC Gamer]] }}</ref> Microsoft-მა [[2004]] წელს გამოუშვა [[Xbox Live Arcade]] (XBLA), რომელიც გამოიყენა Xbox-ისა და მოგვიანებით Xbox 360-ისთვის მცირე გამომცემლებისა და დამოუკიდებელი ჯგუფების თამაშების გამოსაქვეყნებლად. Sony-მ და Nintendo-მ მსგავსი ინდი-თამაშების გამოქვეყნების პლატფორმები 2010-იანი წლების დასაწყისში შეიმუშავეს.<ref name="indies on consoles">{{cite web | url = https://www.gamedeveloper.com/game-platforms/how-indies-made-an-impact-on-a-generation-of-game-consoles | title = How indies made an impact on a generation of game consoles | first = Mike | last = Rose | date = November 19, 2013 | access-date = August 26, 2020 | work = [[Gamasutra]] }}</ref><ref>{{Cite web | url = https://www.nytimes.com/2009/11/15/magazine/15videogames-t.html?pagewanted=all | title = Can D.I.Y. Supplant the First-Person Shooter? | work = [[The New York Times]] | first = Joshuah | last = Bearman | date = November 15, 2009 | access-date = September 23, 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150906121102/http://www.nytimes.com/2009/11/15/magazine/15videogames-t.html?pagewanted=all | archive-date = September 6, 2015 | url-status = live }}</ref> ამ პერიოდში რამდენიმე ინდი თამაშმა მიიპყრო მედიის ყურადღება, მათ შორის „[[Super Meat Boy]]“, „[[Fez (ვიდეო თამაში)|Fez]]“ და „[[Braid (ვიდეო თამაში)|Braid]]".<ref>{{cite web |url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=94025221 |title=Xbox's 'Braid' A Surprise Hit, For Surprising Reasons |first=Heather |last=Chaplin |date=August 27, 2008 |work=NPR |access-date=February 4, 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://kotaku.com/5724989/why-minecraft-is-so-damn-popular |title=Why Minecraft Is So Damn Popular |work=[[Kotaku]] |first=Luke |last=Plunkett |date=January 4, 2011 |access-date=February 4, 2011}}</ref> ==2010-იანი წლები== {{main|2010-იანი წლები ვიდეო თამაშებში}} [[2010-იანი წლები|2010-იან წლებში]] კონსოლების ხუთწლიანი სასიცოცხლო ციკლის ტრადიციული მოდელი შემცირდა.<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/technology/gamesblog/2010/feb/26/games-microsoft |title=Natal vs Sony Motion Controller: is the console cycle over? |author=Stuart, K. |access-date=May 13, 2010 |location=London |work=The Guardian |date=February 26, 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131105231735/http://www.theguardian.com/technology/gamesblog/2010/feb/26/games-microsoft |archive-date=November 5, 2013 }}</ref> ამ ცვლილების მიზეზი იყო არა მხოლოდ ახალი თაობის კონსოლების შექმნის სირთულე და მასთან დაკავშირებული კოლოსალური ხარჯები, არამედ ისიც, რომ Sony და Microsoft ჯერ კიდევ ცდილობდნენ არსებული პროდუქტების განვითარებაზე გაწეული დანახარჯების ამოღებას. [[2010]] წლის [[14 ივნისი|14 ივნისს]], [[E3]]-ის გამოფენაზე, Microsoft-მა წარმოადგინა განახლებული [[Xbox 360|Xbox 360 S]], იგივე Slim მოდელი. ეს ვერსია გამოირჩეოდა შემცირებული ზომით, იყო შედარებით ნაკლებად ხმაურიანი, გააჩნდა 250 GB მყარი დისკი და ჩაშენებული 802.11n WiFi.<ref name="Slim Specs">{{cite web|last=Totilo |first=Stephen |title=These Are The New Xbox 360 Specs |url=http://kotaku.com/5563225/new-xbox-360-specs |website=Kotaku |date=June 14, 2010 |access-date=May 22, 2011 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110629044058/http://kotaku.com/5563225/new-xbox-360-specs |archive-date=June 29, 2011 }}</ref> ამერიკის მაღაზიებში მისი მიწოდება იმავე დღეს დაიწყო, ევროპაში კი [[13 ივლისი|13 ივლისს]]. [[OnLive]], როგორც ღრუბლოვანი სათამაშო სისტემა, ღრუბლოვანი თამაშების ერთ-ერთ ადრეულ სერვისს წარმოადგენს.<ref>{{Cite web|last=Mangalindan|first=J. P.|date=October 15, 2020|title=Cloud gaming's history of false starts and promising reboots|url=https://www.polygon.com/features/2020/10/15/21499273/cloud-gaming-history-onlive-stadia-google|access-date=November 1, 2020|website=Polygon|language=en}}</ref> ===მაღალი გარჩევადობის გრაფიკა სათამაშო კონსოლებსა და მოწყობილობებში=== {{main|მერვე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} 2000-იან წლებში ელექტრონულ-სხივური მილაკის ეკრანები (CRT) თანდათანობით გაქვრა და ჩანაცვლდა იაფი ბრტყელეკრანიანი ტელევიზორებითა და მონიტორებით, რომლებსაც გაცილებით მაღალი გაფართოება და განახლების სიხშირე ჰქონდათ. ვიდეო თამაშების აპარატურამ დაიწყო ახალი [[მაღალი სიმკვეთრის მულტიმედიური ინტერფეისი]]ს (HDMI) სტანდარტის მხარდაჭერა, რაც 4K-მდე (3840 × 2160 პიქსელი) გაფართოების საშუალებას იძლეოდა. ამან, თავის მხრივ, გააძლიერა მოთხოვნა უფრო მძლავრ GPU ბარათებზე, უფრო სწრაფი პროცესორებითა და დიდი მეხსიერებით. სათამაშო ძრავებმა, როგორიცაა Unreal, Unity და DirectX, დაამატეს გაუმჯობესებული ტექსტურების დაფარვის მხარდაჭერა, რათა მაღალი გარჩევადობის ტექსტურებით ფოტორეალისტური გრაფიკა შეექმნათ თამაშებში [[ფაილი:Xbox-One-Kinect.jpg|მინი|Xbox-ის [[Kinect]]]] Microsoft-მა და Sony-მ თავიანთი შემდეგი თაობის კონსოლები, [[Xbox One]] და [[PlayStation 4]], 2013 წელს გამოუშვეს. ორივემ გააფართოვა თავიანთი წინა კონსოლების ფუნქციონალი მაღალი გარჩევადობის გრაფიკის და ციფრული კონტენტის გავრცელების გაზრდილი მხარდაჭერით, დამატებითი საცავით. Xbox One-ის გაშვება პირველ ეტაპზე შეფერხებებით მიმდინარეობდა, რადგან Microsoft-ს მომხმარებლებისგან ინტერნეტთან მუდმივ კავშირისა და Kinect მოძრაობის სენსორის მუდმივ გამოყენებისა ითხოვდა, რაც თავის მხრივ მოთამაშეებს გარკვეულ უპირატესობებს მისცემდა. თუმცა, ამ გადაწყვეტილებებმა უარყოფითი გამოხმაურება გამოიწვია გაშვებამდე რამდენიმე თვით ადრე, კონფიდენციალურობასთან დაკავშირებული შეშფოთების გამო, რის შემდეგაც Microsoft-მა თავისი პოლიტიკა გადახედა. Kinect თავდაპირველად Xbox One-ის კომპლექტაციაში შედიოდა, ხოლო მოგვიანებით დამატებით აქსესუარად იქცა, თუმცა Microsoft-მა [[2017]] წელს მისი წარმოება შეწყვიტა. [[ფაილი:Nintendo-Switch-wJoyCons-BlRd-Standing-FL.jpg|მინი|[[Nintendo Switch]]]] Nintendo კვლავ საკუთარ სტრატეგიას მიჰყვებოდა. კომპანიამ ივარაუდა, რომ Wii-მ შესაძლოა დაეაკრგა თავისი ერთგული მომხმარებლების ნაწილი და შექმნა ახალი კონსოლი [[Wii U]], რათა ისინი კვლავ მოეზიდა. [[2012]] წელს გამოშვებული Wii U მოიცავდა პლანშეტის მსგავს [[Wii U GamePad|გეიმპადს]], რომელსაც გააჩნდა კონტროლერები და სენსორული ეკრანი და რომელიც თამაშის დროს მეორე ეკრანის ფუნქციას ასრულებდა, აგრეთვე [[Wii Remote]] კონტროლერების მხარდაჭერა და უკუთავსებადობა Wii თამაშებთან. Wii U Nintendo-სთვის კომერციულად წარუმატებელი აღმოჩნდა Wii-ის შემდეგ; მაშინ როცა Wii 100 მილიონზე მეტი ერთეული გაყიდა, ხოლო Wii U თავისი არსებობის მანძილზე დაახლოებით 13 მილიონი ერთეული გაიყიდა. Nintendo-მ ეს წარუმატებლობა მიაწერა Wii U-ის მარკეტინგს, რომელმაც ვერ მოახერხა GamePad-ის დანიშნულების გარკვევა და მომხმარებლებს აფიქრებინა, რომ ეს უბრალოდ კიდევ ერთი პლანშეტური სისტემა იყო, აგრეთვე კონსოლზე მესამე მხარის მხარდაჭერის ნაკლებობას, რომელიც სწრაფად შემცირდა არასაკმარისი გაყიდვებისა<ref>{{cite web|url=http://twinfinite.net/2016/03/every-single-way-the-nintendo-wii-u-failed/|title=Every Single Way the Nintendo Wii U Failed|date=March 2, 2016}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://videogamesuncovered.com/features/why-the-wii-u-really-failed/|title=Why the Wii U Really Failed|first=Liam|last=Gittins|website=VGU|date=July 3, 2015 }}</ref> და მარკეტინგული მიზეზების გამო.<ref>{{cite web|url=http://www.polygon.com/2014/8/5/5970787/wii-u-nintendo-bad-name|title=The Wii U name is still hurting Nintendo|first=Ben|last=Kuchera|website=[[Polygon (website)|Polygon]]|date=August 5, 2014}}</ref> Wii U-ის გამოშვების მიუხედავად, Nintendo უკვე მომდევნო კონსოლზე მუშაობდა და პროცესი დააჩქარა, რათა მისი მალე გამოშვებით Wii U-ის ფინანსური ზარალი აენაზღაურებინა.<ref>{{cite web|url=https://mashable.com/2018/01/31/nintendo-switch-wii-u-failure-success/#KvMr7kP1Ziq3|title=Thank Nintendo's failed Wii U for the Switch's wild success|first=Peter Allen|last=Clark|website=mashable.com|date=January 31, 2018}}</ref> Nintendo კვლავ თავისი უწინდელი „ლურჯი ოკეანის“ სტრატეგიის ერთგული დარჩა, რათა ფოკუსირება მოეხდინა ინოვაციაზე და არა ტექნიკურ უპირატესობაზე. Nintendo-მ 2017 წელს გამოუშვა [[Nintendo Switch]], ერთ-ერთი პირველი ჰიბრიდული კონსოლი, რომლის გამოყენებაც შესაძლებელია როგორც პორტატიულად, ასევე ტელევიზორთან დაკავშირებული დოკ-სადგურის მეშვეობით, სახლის კონსოლის მსგავსად. Switch იყენებს მოხსნად [[Joy-Con]]-ს, რომელიც ფუნქციონირებს როგორც ჩვეულებრივი კონტროლერი, ასევე მოძრაობის სენსორის მქონე მოწყობილობა, Wii Remote-ის მსგავსად. Switch-თან ერთად, Nintendo-მ აქტიურად დაიწყო მუშაობა მესამე მხარის სტუდიებთან, როგორც დიდ (Triple-A), ისე დამოუკიდებელ (ინდი) დეველოპერებთან, რათა მათ კონსოლისთვის თამაშები შეექმნათ. Switch მეტად წარმატებული აღმოჩნდა, 2024 წლის მონაცემებით გაყიდულია 150 მილიონზე მეტი ასლი. ის Nintendo-ს ყველაზე გაყიდვადი სახლის კონსოლია, რომელმაც Wii-საც გადააჭარბა და Nintendo-ს დაეხმარა აპარატურის ბაზარზე პოზიციის აღდგენაში. 2010-იან წლებში პორტატული სათამაშო მოწყობილობების ბაზარი შემცირდა, რადგან მობილურმა გეიმინგმა ჩაანაცვლა. Nintendo-მ განაგრძო DS ხაზის დახვეწა; მან 2011 წელს გამოუშვა [[Nintendo 3DS]], რომელიც მოიცავდა ეკრანს ავტოსტერეოსკოპული დისპლეით, რათა 3D ეფექტი შეექმნა სპეციალური სათვალეების გარეშე. Sony-მ 2012 წელს გამოუშვა PSP-ის მემკვიდრე [[PlayStation Vita]], რომელიც არსებული კონტროლის გარდა მოიცავდა წინა სენსორულ ეკრანსა და უკანა სენსორულ პანელს.<ref>{{cite magazine|url=https://www.gameinformer.com/b/news/archive/2011/09/13/playstation-vita-hits-japan-on-december-17.aspx |title=PlayStation Vita hit Japan on December 17 |author=Kollar, Phil |magazine=[[Game Informer]] |date=September 13, 2011 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20111118013405/http://www.gameinformer.com/b/news/archive/2011/09/13/playstation-vita-hits-japan-on-december-17.aspx |archive-date=November 18, 2011 }}</ref> PlayStation Vita-მ ვერ დაიმკვიდრა თავი ბაზარზე. Sony-მ მისი წარმოება შეწყვიტა და განაცხადა, რომ სამომავლოდ პორტატულ სისტემებს აღარ გამოუშვებს. Nintendo-მ, მეორე მხრივ, [[2019]] წელს გამოუშვა Switch-ის მოდიფიცირებული ვერსია, [[Nintendo Switch Lite]] — დაბალფასიანი ვერსია, რომელშიც Joy-Con კონტროლერები უშუალოდ კორპუსშია ინტეგრირებული და სხვა ფუნქციები ამოღებულია, თუმცა სრულად თავსებადია Switch-ის თამაშების ბიბლიოთეკასთან. Nvidia-სა და AMD-ის, ინდუსტრიის წამყვანი კომპანიების მიერ მიღწეული პროგრესი განსაზღვრავდა პერსონალური კომპიუტერების ვიდეო ბარათების ბაზარს. აღსანიშნავია, რომ ისინი ახალ კონსოლებსაც GPU-ებით უზრუნველყოფდნენ. 2010-იანი წლების ბოლოდან GPU ბარათების სიმძლავრე კრიპტოვალუტის „მაინინგისთვის“ გამოიყენებოდა, რადგან ისინი სხვა აპარატურაზე იაფი იყო. ამან გამოიწვია ბარათების დეფიციტი და ფასების მკვეთრი ზრდა დიდი ხნის განმავლობაში.<ref>{{cite web | url = https://www.cnbc.com/2018/01/22/amd-nvidia-must-do-more-to-stop-cryptominers-from-causing-shortages.html | title = AMD, Nvidia must do more to stop cryptominers from causing PC gaming card shortages, price gouging | first = Tae | last = Kim | date = January 22, 2018 | access-date = March 16, 2021 | work = [[CNBC]] }}</ref> SSD დისკები, რომლებიც წარსულში ვიდეო თამაშების კონსოლებისთვის ფლეშ მეხსიერების სახით გამოიყენებოდა, იმდენად განვითარდა, რომ დიდი მოცულობის საცავის სახით მომხმარებლისთვის ხელმისაწვდომი ვარიანტები გახდა. ტრადიციულ მყარ დისკებთან (HDD) შედარებით, რომლებიც ელექტრომექანიკურ ნაწილებს იყენებდნენ, SSD დისკებს არ აქვთ მექანიკური კომპონენტები და შეუძლიათ მონაცემთა გაცილებით მაღალი გამტარუნარიანობა, რამაც პოპულარული გახდა სათამაშო კომპიუტერებში. ===ონლაინ თამაშების განვითარება: კროსპლატფორმინგი და ღრუბლოვანი გეიმინგი=== {{main|კროსპლატფორმინგი|ღრუბლოვანი თამაშები}} 2010-იან წლებამდე, ონლაინ თამაშებში, როგორც წესი, მხოლოდ ერთი პლატფორმის მომხმარებლებს შეეძლოთ ერთად თამაში. მას შემდეგ, რაც ახალი სათამაშო კონსოლები დიზაინით პერსონალურ კომპიუტერებს დაემსგავსა და საერთო შუამავალი ბიბლიოთეკებიც გამოჩნდა, ტექნიკურად შესაძლებელი გახდა პლატფორმებს შორის თამაში (cross-platform play). თუმცა, Microsoft-მა, Nintendo-მ და Sony-მ, რომლებიც ცდილობდნენ შეენარჩუნებინათ კონტროლი თავიანთ ონლაინ სერვისებზე, თავდაპირველად უარყვეს ეს იდეა. განსაკუთრებით Sony-მ, რომელმაც განაცხადა, რომ სურდა შეენარჩუნებინა ოჯახური გარემო თავისი ონლაინ სერვისებისთვის.<ref>{{Cite web | url= https://arstechnica.com/gaming/2013/10/console-makers-making-noises-about-relaxing-multiplayer-exclusivity/ | title = Console makers making noises about relaxing multiplayer exclusivity | first= Kyle | last = Orland | date = October 15, 2013 | access-date = March 17, 2016 | work = [[Ars Technica]] }}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.eurogamer.net/articles/2016-03-17-sonys-shuhei-yoshida-on-playstation-4-and-xbox-one-cross-network-play | title = So, will Sony actually allow PS4 and Xbox One owners to play together? | work = [[Eurogamer]] | first = Tom | last= Phillips | date = March 17, 2016 | access-date = March 17, 2016 }}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.eurogamer.net/articles/2016-03-17-sonys-shuhei-yoshida-on-playstation-4-and-xbox-one-cross-network-play | title = So, will Sony actually allow PS4 and Xbox One owners to play together? | work = [[Eurogamer]] | first = Tom | last= Phillips | date = March 17, 2016 | access-date = March 17, 2016 }}</ref> Epic Games-ის „[[Fortnite Battle Royale]]“, რომელიც პირველად [[2017]] წელს გამოვიდა, პლატფორმებს შორის თამაშის ინსტრუმენტული მამოძრავებელი გახდა. „Fortnite“-მა სწრაფად მოიპოვა პოპულარობა გამოსვლის პირველივე თვეებში, რითაც Epic-მა შეძლო დაემტკიცებინა, თუ რამდენად ადვილად შეიძლებოდა პლატფორმებს შორის თამაშის დანერგვა Xbox-ს, Windows-ს და მობილურ პლატფორმებს შორის თავისი ბექენდ ბიბლიოთეკების გამოყენებით. შემდგომში Nintendo-მაც დაუშვა cross-play თავის Switch-ზე, და საბოლოოდ, [[2018]] წლისთვის, Sony-მაც დათანხმდა, რომ შერჩეულ თამაშებს, როგორიცაა „Fortnite“, ჰქონოდათ პლატფორმებს შორის თამაშის შესაძლებლობა.<ref>{{cite web | url = https://kotaku.com/sony-is-finally-allowing-cross-play-on-the-ps4-1829326043 | title = Sony Is Finally Allowing Cross-Play On The PS4 | first = Luke | last= Plunkett | date = September 26, 2018 | access-date = September 26, 2018 | work = [[Kotaku]] }}</ref> მას შემდეგ, უამრავმა თამაშმა მიიღო პლატფორმებს შორის თამაშის მხარდაჭერა კონსოლებზე, კომპიუტერებსა და მობილურ მოწყობილობებზე.<ref>{{cite web | url = https://www.gamesindustry.biz/articles/2020-05-13-epic-games-announces-unreal-engine-5-with-first-ps5-footage | title = Epic Games announces Unreal Engine 5 with first PS5 footage | first = Rebekah | last = Valentine | date = May 13, 2020 | access-date = May 13, 2020 | work = [[GamesIndustry.biz]] }}</ref> პირველი ღრუბლოვანი თამაშების ({{lang-en|cloud gaming}}) სერვისები [[2009]] წელს გამოჩნდა. ეს სერვისები მოთამაშეებს სთავაზობდა თამაშს ისე, რომ თამაშის მთელი დამუშავება დისტანციურად განთავსებულ კომპიუტერზე მიმდინარეობდა, ხოლო გამოსახულება და მოთამაშის ბრძანებები ინტერნეტით, ღრუბლოვანი გამოთვლების გამოყენებით, იგზავნებოდა. შედეგად, მოთამაშეებს აღარ სჭირდებოდათ ძვირი კონსოლის ან სპეციალური სათამაშო კომპიუტერის ქონა. ადრეულმა სერვისებმა, როგორიცაა [[OnLive]] და [[Gaikai]], აჩვენა, რომ ღრუბლოვანი გეიმინგი შესაძლებელი იყო, თუმცა, მისი მუშაობა მნიშვნელოვნად იყო დამოკიდებული მოთამაშის დაყოვნების დროზე ({{lang-en|latency}}), რადგან ნელი ქსელი მარტივად აფერხებდა თამაშის პროცესს.<ref>{{cite web|last=Kelly |first=Kevin |url=http://www.joystiq.com/2009/03/24/gdc09-rearden-studios-introduces-onlive-game-service-and-micro/ |title=GDC09: Rearden Studios introduces OnLive game service and 'microconsole' |publisher=Joystiq.com |access-date=March 25, 2009 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090325070851/http://www.joystiq.com/2009/03/24/gdc09-rearden-studios-introduces-onlive-game-service-and-micro/ |archive-date=March 25, 2009 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.slashgear.com/wow-streamed-to-ipad-makes-fans-all-excited-0384076/|title=WoW streamed to iPad gets fans excited|date=May 3, 2010|access-date=May 26, 2011}}</ref> ღრუბლოვანი გეიმინგი უფრო დაიხვეწა 2010-იან წლებში. 2010-იანი წლების შუა პერიოდში Sony-მ შეიძინა OnLive და Gaikai და გამოიყენა თავისი ღრუბლოვანი გეიმინგსერვისის, [[PlayStation Now]]-ს გასავითარებლად, რაც მოთამაშეებს საშუალებას აძლევდა ეთამაშათ [[PlayStation 1]]-ის თამაშები ახალ კონსოლებზე. ამ პერიოდში ასპარეზზე გამოჩნდნენ ღრუბლოვანი თამაშების სხვა სერვისებიც მათ შორის: NVidia-ს [[GeForce Now]], Microsoft-ის [[xCloud]], Google-ის [[Google Stadia|Stadia]] და [[Amazon]]-ის [[Amazon Luna|Luna]] და ა.შ.<ref>{{cite web | url = https://www.ft.com/content/811ed9d0-6759-4f2a-8cd1-9ce97d26a5c8 | title = Gamers prepare for cloud computing power-up | first = Patrick | last= Mulholland | date = March 8, 2021 | access-date = March 20, 2021 | work = Financial Times}}</ref> ===შემოსავლის ახალი მოდელები ვიდეო თამაშებში=== {{main|ვიდეო თამაშების მონეტიზაცია}} მას შემდეგ, რაც [[AAA (ვიდეო თამაშები)|AAA]] თამაშების (მაღალბიუჯეტიანი თამაშები) წარმოების ბიუჯეტები იზრდებოდა, თამაშის პირველადი გაყიდვის გარდა, დეველოპერები და გამომცემლები დამატებითი მოგების მიღების გზებს ეძებდნენ. წინა ათწლეულის მრავალმა ფაქტორმა, მათ შორის მობილური თამაშების ბაზრის ზრდამ, აპლიკაციაში შესყიდვების დანერგვამ, გამოწერაზე დაფუძნებულმა თამაშებმა (როგორიცაა MMO-ები) და ციფრული დისტრიბუციის ბაზარის დანერგვამ, განაპირობა განმეორებითი შემოსავლის ახალი გზების გაჩენა თამაშების როგორც „სერვისად“ გადაქცევის გზით.<ref>{{cite journal | last= McCaffrey | first= Matthew | title = The macro problem of microtransactions: The self-regulatory challenges of video game loot boxes | journal = Business Horizons | volume = 62 | issue = 4 | date = 2019 | pages = 483–495 | doi = 10.1016/j.bushor.2019.03.001 | s2cid= 86550018 }}</ref> ვიდეო თამაშების მასშტაბური [[დამატება (ვიდეო თამაშები)|დამატებები]] დაა [[გადმოტვირთვადი კონტენტი|გადმოტვირთვადი კონტენტები]] 2000-იანი წლებამდეც არსებობდა. დაახლოებით [[2005]] წელს მაიკროსოფტმა დეველოპერებს [[Xbox 360]]-ზე მიკროტრანზაქციების დანერგვის უფლება მისცა. ეს იყო დაბალფასიანი კონტენტი (როგორც წესი, 5 დოლარზე ნაკლები), რომლის ცნობილი მაგალითი [[2006]] წლის თამაშ „[[The Elder Scrolls IV: Oblivion]]“-ისთვის შექმნილი ცხენის აბჯრის პაკეტი გახდა. მიუხედავად იმისა, რომ თამაშში მას უმეტესად დეკორატიული დატვირთვა ჰქონდა, 2009 წელს ეს აბჯარი „Oblivion“-ის ერთ-ერთი ყველაზე მოთხოვნადი ნივთი გახდა, რითაც მიკროტრანზაქციების იდეა განამტკიცა.<ref>{{cite web | url = https://kotaku.com/5143151/top-oblivion-dlc-revealed-horse-armor-surprisingly-popular | title = Top Oblivion DLC Revealed, Horse Armor Surprisingly Popular | first = Michael | last = McWhertor | date = January 30, 2009 | access-date = October 11, 2017 | work = [[Kotaku]] }}</ref><ref>{{cite web | url = https://www.pcgamer.com/horse-armor-won/ | title = Horse armor won | first = Tom | last =Senior | date = December 24, 2019 | access-date = December 24, 2019 | work = [[PC Gamer]] }}</ref><ref name="usgamer history">{{cite web | url = http://www.usgamer.net/articles/the-history-of-gaming-microtransactions-from-horse-armor-to-loot-boxes | title = The Harsh History Of Gaming Microtransactions: From Horse Armor to Loot Boxes | first = Mike | last = Williams | date = October 11, 2017 | access-date = October 11, 2017 | work = [[US Gamer]] }}</ref> [[ფაილი:Electronic Arts 2020.svg|მინი|[[Electronic Arts]] გააკრიტიკეს ვიდეო თამაშების მონეტიზაციის მეთოდების გამო.]] „Oblivion“-ის კვალდაკვალ, დეველოპერებმა თამაშებში დანერგეს დამატებითი მიკროტრანზაქციული კონტენტი, რათა თითოეული თამაშიდან დამატებითი შემოსავალი მიეღოთ.<ref name="usgamer history"/> ონლაინის მქონე თამაშების გამომცემლებმა შექმნეს სპეციალური ონლაინ საშვები (online passes), მაგალითად Electronic Arts-ის „Project Ten Dollar“, რაც ონლაინ ფუნქციების გამოსაყენებლად სავალდებულო შესყიდვას მოითხოვდა. ეს, აგრეთვე მიზნად ისახავდა მეორადი თამაშების შესყიდვის შეზღუდვას. ამ მიდგომას დიდი უკმაყოფილება გამოიწვია მომხმარებლებში, რამაც აიძულა დევლოპერებს უარი ეთქვათ მის განხორციელებაზე. ამის ნაცვლად, გამომცემლებმა [[სეზონური საშვი (ვიდეო თამაშები)|სეზონური საშვის]] ({{lang-en|season pass}}) მოდელი შემოგვთავაზეს, რომელიც პირველად გამოჩნდა ისეთ თამაშებში, როგორიცაა [[L.A. Noire]] (2011) და [[Mortal Kombat (2011 წლის ვიდეო თამაში)|Mortal Kombat]] (2011). სეზონური საშვის გარეშე მოთამაშეებს მაინც ჰქონდათ წვდომა თამაშის ყველა ძირითად ფუნქციაზე, მათ შორის ონლაინ თამაშზეც, მაგრამ სეზონური საშვი იძლეოდა წვდომას ყველა დაგეგმილ გაფართოებულ კონტენტზე [[ერთმოთამაშიანი ვიდეო თამაში|ერთმოთამაშიანი რეჟიმებისთვის]], ასევე ახალ პერსონაჟებზე და სხვადასხვა შიდა ნივთებზე ონლაინ რეჟიმებისთვის. ყველა ეს დამატება, როგორც წესი, ერთი წლის განმავლობაში უნდა გამოსულიყო. ეს ნიშნავდა, რომ თამაშს ყოველ წელს შეეძლო სეზონური საშვების გამოშვება და ამით შემოსავლის მიღება.<ref name="usgamer history"/> საბრძოლო საშვი, რომელიც პირველად [[Dota 2]]-ში დაინერგა სეზონური საშვის მსგავს მექანიზმს წარმოადგენს. საბრძოლო საშვის ფარგლებში არის უამრავი თამაშშიდა ნივთი, რომელთა მოპოვება მოთამაშეს საბრძოლო საშვის სხვადასხვა დონეზე შეუძლია, მაგრამ ამისათვის მას თამაშშიდა გამოწვევების დასრულება მოეთხოვება, რათა საშვის დონეები დააგროვოს. 2010-იანი წლების დასაწყისში იაპონიაში პოპულარობა მოიპოვა [[გაჩა-თამაში|გაჩა-თამაშებმა]], რომლებიც მობილური და უფასო თამაშების სეგმენტს განეკუთვნება და კაფსულის სათამაშო ავტომატის პრინციპზეა აგებული. ამ ტიპის თამაშებში მოთამაშეები რეალურ ფულს ხარჯავენ ვირტუალური ნივთებისს მისაღებად. ლუტ ბოქსები, როგორც გაჩას გაფართოებული ვარიანტი, ჩინურმა თამაშმა „[[ZT Online]]“-მა წარმოგვიდგინა, ხოლო 2010-იანი წლების დასაწყისში ისეთ დასავლურ თამაშებშიც გამოჩნდა, როგორებიცაა „[[FIFA 09]]“ და „[[Team Fortress 2]]“; მოთამაშეები ლუტ ბოქსებს თამაშშიდა აქტივობებით მოიპოვენ, ან შეეუძლიათ მათი შეძენა რეალური ფულით. ლუტ ბოქსები, შემთხვევითად შერჩეულ, სხვადასხვა იშვიათ ნივთებს შეიცავენ. [[2016]] წლისთვის, მრავალ მაღალპროფილურ თამაშში შედიოდა ლუტ ბოქსის მექანიკა. შედეგად ამან მსოფლიოს სხვადასხვა სახელწმიფოების ყურადღება მიიპყრო, რადგამ ისინი შიშობდნენ, რომ ლუტ ბოქსები აზარტულ თამაშებს ემსგავსებოდა, რადგან მათი შეძენა რეალური ფულით იყო შესაძლებელი. რადგანაც ამ ტიპის ვიდეო თამაშები ხშირად არასრულწლოვნებზე იყო გათვლილი, ზოგიერთმა ქვეყანამ მიიღო კანონები, რომლებიც კრძალავდა ან ზღუდავდა ლუტ ბოქსების შემცველ თამაშებს, მათი აზარტულ თამაშებთან მსგავსების გამო. ჩინეთის გავლენამ მონეტიზაციაზე საკვანძო როლი ითამაშა 2010-იანი წლების შუა პერიოდში, როდესაც მოთამაშეთა რაოდენობამ 500 მილიონს გადააჭარბა. მიუხედავად იმისა, რომ კონსოლებზე აკრძალვა მოიხსნა, ჩინეთის მთავრობა კვლავ მოითხოვდა, რომ იმპორტირებული აპარატურა გაყიდულიყო ჩინური კომპანიების მეშვეობით. აგრეთვე მოითხოვდა ჩინელ ოპერატორებს ემართათ ონლაინ თამაშები, რათა დაეცვათ ქვეყნის კანონები ცენზურის და არასრულწლოვნებისთვის თამაშის შეზღუდვების შესახებ. ქვეყანაში უკვე მოქმედმა ჩინურმა სათამაშო კომპანიებმა უცხოურ ფირმებთან თანამშრომლობა წამოიწყეს, რათა მათი თამაშები და აპარატურა ქვეყანაში შეეტანათ რთული დამტკიცების პროცესების გავლით. ასეთ კომპანიებს შორისაა NetEase და Perfect World, მაგრამ ყველაზე დიდი გავლენა [[Tencent]]-ს ჰქონდა, რომელმაც 2010-იან წლებში მრავალი ინვესტიცია განახორციელა უცხოურ ფირმებში, მათ შორის სრულად შეისყიდა [[Riot Games]] და ნაწილობრივ ფლობდა [[Supercell]]-სა და Epic Games-ს, აგრეთვე ფლობდა [[Ubisoft]], Activision Blizzard და [[Paradox Interactive]]-ის მცირე წილებს. ამის სანაცვლოდ, Tencent-ი ეხმარებოდა ამ კომპანიებს მონეტიზაციის მიდგომების დახვეწაში, საკუთარი გამოცდილების გაზიარებით.<ref name="uscc">{{cite report | url = https://www.uscc.gov/sites/default/files/Research/China%27s%20Digital%20Game%20Sector.pdf | title = China's Digital Game Sector | first1 = Matt | last1 =Snyder | date = May 17, 2018 | access-date = September 25, 2019 | publisher = United States-China Economic and Security Review Commission }}</ref> ===შერეული, ვირტუალური და აუგმენტური რეალობის თამაშები=== {{main|ვირტუალური რეალობა|აუგმენტური რეალობა}} [[ფაილი:Oculus-Rift-CV1-Headset-Front with transparent background.png|მინი|[[Oculus Rift]]-ის სათვალე]] [[ვირტუალური რეალობა|ვირტუალური რეალობის]] (VR) სისტემებზე მუშაობა ვიდეო თამაშებისთვის ჯერ კიდევ [[1990-იანი წლები|1990-იან წლებში]] დაიწყეს. თუმცა, მაღალი ღირებულებისა და არაპრაქტიკულობის გამო, ვერ მოერგო სამომხმარებლო ბაზარს. ვიდეო თამაშებში ვირტუალური რეალობის დანერგვის ერთ-ერთი პირველი მცდელობა იყო Nintendo-ს [[1996]] წელს გამოშვებული [[Virtual Boy]], რომელიც მონოქრომულ სტერეოსკოპულ ეკრანს იყენებდა 3D-ს სიმულაციისთვის. თუმცა, მოწყობილობის არაპრაქტიკულობის გამო დეველოპერებმა მისი მხარდაჭერა შეწყვიტეს. სამომხმარებლო VR აპარატურაში გარღვევა [[2010-იანი წლები]]ს დასაწყისში მოხდა, როდესაც პალმერ ლაკიმ [[Oculus Rift]] შექმნა. Oculus-ი [[2013]] წელს სავაჭრო გამოფენებზე იქნა წარდგენილი.[[2014]] წელს [[Facebook]]-მა Oculus Rift და მისი მწარმოებელი კომპანია 2 მილიარდ დოლარად შეიძინა. შედეგად, Valve-მა და [[HTC]]-მ დააანონსეს [[HTC Vive]], რომელიც პირველად [[2015]] წელს გამოვიდა, ხოლო Sony-მ [[PlayStation VR]] 2016 წელს გამოუშვა. Valve-მა მოგვიანებით შეიმუშავა საკუთარი VR აპარატურის ხაზი, [[Valve Index]], რომელიც [[2019]] წელს გამოვიდა. ბევრი VR თამაში კარგად იყენებდა ვირტუალური რეალობის უპირატესობებს ჩვეულებრივ თამაშებთან შედარებით, რათა მომხმარებლისთვის უფრო ღრმა გამოცდილება შეექმნა. თუმცა, VR-ის ნამდვილი „გარღვევა“ „[[Half-Life: Alyx]]“-ით მოხდა, რომელიც Valve-მა [[2020]] წელს გამოუშვა. ამ თამაშმა ახალი სტანდარტები დაამკვიდრა პირველი პირის შუტერის VR-თან ინტეგრაციაში და Index-ის გაყიდვები კიდევ უფრო გაზარდა.<ref>{{Cite web |last=Robinson |first=Andrew |date=March 23, 2020 |title=Review: Half-Life Alyx is VR's stunning killer app |url=https://www.videogameschronicle.com/reviews/half-life-alyx |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200324213220/https://www.videogameschronicle.com/reviews/half-life-alyx |archive-date=March 24, 2020 |access-date=March 24, 2020 |website=VGC}}</ref> [[აუგმენტური რეალობა|აუგმენტური რეალობის]] (AR) თამაშები, სადაც თამაში რეალურ ცხოვრებაში (იგივე რეალურ დროში) იღებს ვიდეო თამაშის გამოსახულებას და მასზე დამატებით გრაფიკას გამოსახავს, 2010-იან წლებამდეც არსებობდა. კამერების ფიქსირებული მდგომარეობის გამო, ინტერაქციები შეზღუდული იყო, რის გამოც თამაშების უმრავლესობა ექსპერიმენტულ ხასიათს ატარებდა. აუგმენტური რეალობის სისტემა მას შემდეგ უფრო დაიხვეწა, რაც პორტატიულ კონსოლებს, მათ შორის PSP-სა და Nintendo DS-ის ხაზს, და მობილურ ტელეფონებს ვიდეოკამერები დაემატა. AR-ზე დაფუძნებული თამაშების პოპულარობამ პიკს მას შემდეგ მიაღწია, რაც ბაზარზე „[[Pokémon Go]]“ (2016) გამოჩნდა. ამ თამაშში მოთამაშეები მობილურ მოწყობილობებს იყენებდნენ ვირტუალური პოკემონის ადგილსამყოფელის დასადგენად; შემდეგ კი, AR-ის მეშვეობით და მოწყობილობის კამერით, ცდილობდნენ მის პოვნასა და დაჭერას.<ref name="Augmented reality mainstream">{{cite news | url=https://www.nytimes.com/2016/07/14/technology/unity-technologies-maker-of-pokemon-go-engine-swells-in-value.html | title=Unity Technologies, Maker of Pokémon Go Engine, Swells in Value | publisher=NYT | date=July 13, 2016 | access-date=July 16, 2016 | author=Wingfield, Nick | url-status=live | archive-url=https://web.archive.org/web/20160716003710/http://www.nytimes.com/2016/07/14/technology/unity-technologies-maker-of-pokemon-go-engine-swells-in-value.html | archive-date=July 16, 2016 | df=mdy-all }}</ref> ==2020-იანი წლები== ===რეიტრეისინგი და ფოტორეალისტური გრაფიკა=== {{main|მეცხრე თაობის ვიდეო თამაშების კონსოლები}} 2020 წელს [[Nvidia]]-მ და [[AMD]]-მ წარმოადგინეს ვიდეო ბარათები, რომლებსაც ჰქონდათ რეალურ დროში [[სხივების სტყორცნა|რეიტრეისინგის]] აპარატურული მხარდაჭერა. ეს ტექნოლოგია, აგრეთვე იყო ძირითადი კომპონენტი, რომელიც Microsoft-ისა და Sony-ის მეცხრე თაობის კონსოლებში, [[Xbox Series X/S]]-სა და [[PlayStation 5]]-ში დაინერგა, ორივე მათგანი [[2020]] წლის ნოემბერში გამოვიდა. მნიშვნელოვანმა ტექნოლოგიურმა გაუმჯობესებებმა აგრეთვე ხელი შეუწყო მაღალდეტალური ტექსტურების გამოსახვას, რამაც ვიდეო თამაშების სცენებს ფოტორეალისტური სახე მისცა, მაღალი გარჩევადობითა და [[კადრის სიხშირე|კადრების მაღალი სიხშირით]]. ამ ცვლილებებმა მოითხოვა მეტი მეხსიერება ტექსტურებისთვის და უფრო დიდი გამტარუნარიანობა მეხსიერებასა და [[გრაფიკული პროცესორი|გრაფიკულ პროცესორს]] შორის. ორივე ახალ კონსოლში შედიოდა სპეციალიზებული [[მყარსხეულიანი დამხსომებელი მოწყობილობა|SSD]]-ები, რომლებიც შექმნილი იყო მაღალი გამტარუნარიანობის მქონე მეხსიერების უზრუნველსაყოფად, რასაც დამატებითი უპირატესობა ჰქონდა: პრაქტიკულად აღმოფხვრა ჩატვირთვის დრო მრავალ თამაშში, განსაკუთრებით კი [[ღია სამყარო]]ს თამაშებში. ===ტენდენციები: მეტასამყარო, ბლოკჩეინი და NFT თამაშები, და კომპანიების შესყიდვები=== 2020-იანი წლების დასაწყისში [[მეტასამყარო]]ს ({{lang-en|Metaverse}}) კონცეფციის პოპულარობამ იმატა. „[[Second Life]]“-ის მსგავსი სოციალური სივრცეების მსგავსად, მეტასამყაროს კონცეფცია დაფუძნებულია უფრო მოწინავე ტექნოლოგიების, მაგალითად, ვირტუალური და აუგმენტური რეალობის გამოყენებაზე, რათა შეიქმნას ყოვლის მომცველი სამყაროები, რომლებიც არა მხოლოდ სოციალური და გასართობი ფუნქციებისთვის, არამედ პირადი და ბიზნეს მიზნებისთვისაც შეიძლება იქნას გამოყენებული, რაც მომხმარებელს მეტასამყაროში მონაწილეობით ფულის გამომუშავების შესაძლებლობას აძლევს.<ref>{{cite web | url = https://www.nytimes.com/2022/01/18/technology/personaltech/metaverse-gaming-definition.html | title = What's All the Hype About the Metaverse? | first = Brian | last = Chen | website = [[The New York Times]] | date = January 18, 2022 | archive-url = https://archive.today/20220118193054/https://www.nytimes.com/2022/01/18/technology/personaltech/metaverse-gaming-definition.html | archive-date = January 18, 2022 | access-date = February 13, 2022 | url-status = live }}</ref> [[Roblox]] არის ღია სამყაროს შედარებით ახალი მაგალითი, რომელიც მოთამაშეებს საშუალებას აძლევს, თამაშში შექმნან საკუთარი ნაწარმოებები და ამ ნაწარმოებებით ფულიც გამოიმუშავონ.<ref>{{cite web | url = https://www.cnbc.com/2021/12/22/here-are-the-companies-building-the-metaverse-meta-roblox-epic.html | title = Next for the metaverse: convincing you it's not just for kids | first = Steve | last = Kovach | date = December 22, 2021 | accessdate = February 13, 2022 | work = [[CNBC]] }}</ref> 2020-იანი წლების დასაწყისში მეტასამყარო ჯერ კიდევ არ იყო კარგად განსაზღვრული, მაგრამ ამ ახალი ტექნოლოგიების შემქმნელები აცნობიერებდნენ, რომ ფინანსური სისტემა ამ სისტემებთან იქნებოდა დაკავშირებული. ადრინდელი თამაშების ვალუტის სისტემების ხარვეზების თავიდან ასაცილებლად, [[კრიპტოვალუტა|კრიპტოვალუტაზე]] დაფუძნებული თამაშები და დეცენტრალიზებული ბლოკჩეინ ტექნოლოგიების გამოყენებით შექმნილი სისტემები სულ უფრო პოპულარული ხდებოდა. ეს ბლოკჩეინ თამაშები ხშირად ეფუძნებოდა [[NFT]] ტოკენებით ვაჭრობას, რომლებსაც მოთამაშეები თამაშის განმავლობაში ქმნიდნენ და აუმჯობესებდნენ, რითაც მეტასამყაროს მუშაობის პრინციპს ბაძავდნენ.<ref>{{cite web | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-15/gamefi-is-a-new-crypto-craze-what-s-it-all-about-quicktake | title = Why GameFi Is Crypto's Hot New Thing (and What Is It?) | first = Olga | last = Kharif | date = January 15, 2022 | accessdate = February 12, 2022 | work = Bloomberg News }}</ref> ზოგიერთმა ვიდეო თამაშების კომპანიამ, მაგალითად Ubisoft-მა, მხარდაჭერა გამოუცხადა ბლოკჩეინისა და NFT-ების თამაშებში გამოყენებას, რამაც მოთამაშეებსა და თამაშის დეველოპერებში უკმაყოფილება გამოიწვია, რომლებიც კრიპტოვალუტასა და NFT-ს თაღლითობად მიიჩნევენ.<ref>{{cite web |url =https://www.vox.com/recode/22907072/web3-crypto-nft-bitcoin-metaverse | title = Web3 is the future, or a scam, or both | first = Peter | last = Kafka | date = February 1, 2022 | accessdate = February 1, 2022 | work = [[Vox (საიტი)|Vox]] }}</ref> მიუხედავად ამ მოვლენებისა, 2020-იანი წლების დასაწყისში მეტასამყაროს მიმართ გაძლიერებული ინტერესის ფონზე, თამაშების ინდუსტრიაში მრავალი მსხვილი შესყიდვა განხორციელდა. მსხვილმა გამომცემლებმა უფრო მეტი სტუდია და სხვა გამომცემელი გააერთიანეს საკუთარ ორგანიზაციებში, რათა გააფართოონ თავიანთი შეთავაზებები და მოემზადონ მომავლისთვის, სადაც სათამაშო პლატფორმები ტრადიციულ სისტემებს დაშორდებიან.<ref>{{cite web | url = https://fortune.com/2022/02/01/sony-microsoft-video-game-consolidation-merger/ | title = Video game companies are arming up for battle | first = Jacob | last = Carpenter | date = February 1, 2022 | accessdate = February 13, 2022 | work = Fortune }}</ref> Tencent Holdings-მა 2010-იანი წლებიდან მოიპოვა სხვადასხვა დასავლური კომპანიების წილები (მათ შორის Epic Games-ის მცირე წილი).<ref>{{Cite web|url=https://www.polygon.com/22949530/tencent-the-worlds-biggest-video-game-company|title=A closer look at Tencent, the world's biggest game company|website=[[Polygon (website)|Polygon]]|date=March 2, 2022}}</ref> თავად Epic Games-მაც გამოიყენა Tencent-ის ინვესტიცია კომპანიების შესაძენად., რაც მიზნად ისახავს, Unreal Engine-ის გამოყენებით მეტავერსის საკუთარი ვერსია შექმნას. [[Embracer Group]]-მა 2020-იანი წლების დასაწყისში მასშტაბური შესყიდვები განახორციელა [[Gearbox Software]]-ის სახით.<ref>{{cite web | url = https://venturebeat.com/2022/01/24/why-diversification-of-portfolios-is-top-of-mind-for-gaming-studios/ | title = Why diversification of portfolios is top of mind for gaming studios | first = Jeff | last = Sue | date = January 24, 2022 | accessdate = February 13, 2022 | work = Venture Beat }}</ref> 2020-იან წლებში მეტასამყაროს მხარდასაჭერად განხორციელებული სხვა მსხვილი შესყიდვეს შორისაა: [[Take-Two Interactive]]-ის მიერ მობილური თამაშების გამომცემელი [[Zynga]]-ს შეძენა,<ref>{{cite web | url = https://www.wsj.com/articles/videogame-maker-take-two-interactive-to-buy-zynga-in-12-7-billion-deal-11641818298 | title = Take-Two Interactive to Buy FarmVille Maker Zynga in $11 Billion Deal | first = Sarah | last = Needleman | date = January 10, 2022 | accessdate = February 13, 2022 | work = [[The Wall Street Journal]] }}</ref> [[Sony Interactive Entertainment]]-ის მიერ დეველოპერ [[Bungie]]-ის შეძენა „ლაივ-სერვის“ თამაშების მხარდასაჭერად,<ref>{{cite web | url = https://www.eurogamer.net/articles/2022-02-02-playstation-plans-to-launch-more-than-10-live-service-games-before-march-2026 | title = PlayStation plans to launch more than 10 live service games before March 2026 | first =Tom | last= Phillips | date = February 2, 2022 | access-date = February 3, 2022 | work = [[Eurogamer]] }}</ref> და Microsoft-ის მიერ [[ZeniMax Media]]-ის (მათ შორის [[Bethesda Softworks]]) და Activision-Blizzard-ის შეძენა.<ref>{{Cite news |date=2020-09-21 |title=Microsoft acquires Fallout creator Bethesda |language=en-GB |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/54233235 |access-date=2020-09-21 |archive-date=September 21, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200921170703/https://www.bbc.com/news/54233235 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web | url = https://www.nytimes.com/2022/01/18/business/microsoft-activision-blizzard.html | title = Microsoft will buy Activision Blizzard, betting $70 billion on the future of games. | first1 = Karen | last1 = Weise | first2 = Andrew Ross | last2= Sorkin | first3= Kellen | last3= Browning | first4= Michael J. |last4= de la Merced | date = January 18, 2022 | accessdate = February 13, 2022 | work = [[The New York Times]] }}</ref> [[2021]]-[[2022]] წლებში [[COVID-19-ის პანდემია]]მ ხელი შეუწყო გლობალური ვიდეო თამაშების ინდუსტრიის ზრდას, რადგან მსოფლიოში უამრავი ადამიანი, კარანტინის გამო სახლში რჩებოდა, ვიდეო თამაშებს, როგორც დროის გასატარებლად, ისე სხვებთან დისტანციური კომუნიკაციისთვის იყენებდნენ. თუმცა, ეს სწრაფი ზრდა [[2023]]-[[2024]] წლებში ინდუსტრიაზე უარყოფითად აისახა, რადგან რამდენიმე მსხვილ გამომცემელს თანამშრომლებისა და სტუდიების შემცირება მოუწია, რადგან პანდემიის შემდეგ მსოფლიო ჩვეულ რითმს დაუბრუნდა. ==ლიტერატურა== {{refbegin|30em}} * {{Cite book|title=Games vs. Hardware. A history of PC gaming ASIN: B00I4KRI4E by John B. Purcaru. }} * {{Cite book|title=All Your Base Are Belong to Us: How 50 Years of Videogames Conquered Pop Culture. New York: Three Rivers, 2011. Print.}} * {{Cite book |title=From Sun Tzu to Xbox: War and Video Games |url=https://archive.org/details/fromsuntzutoxbox0000halt |last=Halter |first=Ed |year=2006 |publisher=Thunder's Mouth Press |location= |isbn=1-56025-681-8 }} * {{Cite book |title=Play Between Worlds: Exploring Online Game Culture |url=https://archive.org/details/playbetweenworld0000tayl |last=Taylor |first=T.L. |year=2006 |publisher=MIT Press |location= |isbn=0-262-20163-1 }} * {{Cite book |title=SMARTBOMB: The Quest for Art, Entertainment, and Big Bucks in the Videogame Revolution |url=https://archive.org/details/smartbombquestfo00chap |last=Chaplin |first=Heather |last2=Ruby |first2=Aaron |year=2006 |publisher=Algonquin Books |location= |isbn=1-56512-545-2 }} * {{Cite book|title=Videogames: In The Beginning |last=Baer |first=Ralph H. |year=2005 |publisher=Rolenta Press |location= |isbn=0-9643848-1-7}} * {{Cite book |title=Masters of Doom: How Two Guys Created an Empire and Transformed Pop Culture |url=https://archive.org/details/mastersofdoomhow0000davi |last=Kushner |first=David |year=2004 |publisher=Random House, Inc. |location= |isbn=0-8129-7215-5 }} * {{Cite book|title=Power-Up: How Japanese Video Games Gave the World an Extra Life|url=https://archive.org/details/poweruphowjapane0000kohl|last=Kohler|first=Chris|year=2004|publisher=BradyGames|isbn=0-7440-0424-1}} * {{Cite book|title=The Video Game Theory Reader |year=2003 |publisher= Routledge |location= |isbn=0-415-96579-9 |editor1-last=Wolf |editor1-first=Mark J.P. | editor2-last=Perron |editor2-first=Bernard}} * {{Cite book |title=Opening the Xbox: Inside Microsoft's Plan to Unleash an Entertainment Revolution |url=https://archive.org/details/openingxboxinsid00taka |last=Takahashi |first=Dean |year=2002 |publisher=Prima |location= |isbn=0-7615-3708-2 }} * {{Cite book|title=The Ultimate History of Video Games |last=Kent |first=Steven L.|year= 2001 |publisher=San Val Inc. |location= |isbn=0-613-91884-3}} * {{Cite book|title=The First Quarter: A 25-year history of video games |last=Kent |first=Steven L. |year=2000 |publisher= BWD Press |location= |isbn= 0-9704755-0-0}} * {{Cite book |title=Joystick Nation |url=https://archive.org/details/joysticknationho00herz |last=J.C. |first=Herz |year=1997 |publisher=Little, Brown, and Co. |location= |isbn=0-316-36007-4 }} * {{Cite book| author=Herman, Leonard| title=Phoenix: The Fall & Rise of Videogames| publisher=Rolenta Press| edition=3| year=2001| isbn=0-9643848-5-X| url=http://www.rolentapress.com/| access-date=September 24, 2009}} * {{Cite book |title=Game Over: The Maturing of Mario |year=1994 |last=Sheff |first=David |publisher= |location= |isbn= |page= |pages= |url=https://archive.org/details/gameoverhowninte00shef_0 |accessdate= }} *{{Cite book | author=Forster, Winnie | title=The Encyclopedia of Game Machines&nbsp;– Consoles, handheld & home computers 1972–2005 | publisher=Gameplan | year=2005 | isbn=3-00-015359-4 | url=http://www.gameplan.de/gameplan_01.5_UK/index.php | archive-url=https://web.archive.org/web/20050526032440/http://www.gameplan.de/gameplan_01.5_UK/index.php | url-status=dead | archive-date=May 26, 2005 | access-date=September 24, 2009 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050526032440/http://www.gameplan.de/gameplan_01.5_UK/index.php |date=მაისი 26, 2005 }} *Day, Walter. ''[https://web.archive.org/web/20101130004821/http://twingalaxies.com/index.aspx?c=17 The Golden Age of Video Game Arcades]'' (1998)&nbsp;– A 200-page story contained within ''Twin Galaxies' Official Video Game & Pinball Book of World Records''. {{ISBN|1-887472-25-8}} {{refend}} == რესურსები ინტერნეტში == * {{dmoz|Games/Video_Games/History|ვიდეო თამაშების ისტორია}} * [http://www.cse.unr.edu/~sushil/class/games/notes/sushilHistory.ppt ვიდეო თამაშების მოკლე ისტორია], ნევადის უნივერსიტეტი * [http://iasl.uni-muenchen.de/links/GCA-VII.1e.html თომას დრეჰერი: კომპიუტერული ხელოვნების ისტორია, თავი VII.1 კომპიუტერი და ვიდეო თამაშები] * [http://www.pbs.org/kcts/videogamerevolution/ ''ვიდეო თამაშების რევოლუცია''] ==სქოლიო== {{სქოლიო|2}} {{ვიდეო თამაშების ისტორია 2}} [[კატეგორია:ვიდეო თამაშების ისტორია]] [[კატეგორია:კომპიუტერული ტექნიკის ისტორია]] p7tvwslav5czqyi62nsefgtve8nrfex 0 374179 4822976 4779880 2025-07-01T13:10:29Z Makenzis 93024 4822976 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა საფეხბურთო კლუბი |სახელი = ალმერია |ლოგო = [[ფაილი:UD Almeria logo.svg|250პქ]] |სრული სახელი = Unión Deportiva Almería, S.A.D. |მეტსახელი = წითელ-თეთრები({{lang-es|Los Rojiblancos}}) <br/> უდა ({{lang-es|UDA}}) |დაარსდა = {{დაიწყე თარიღი და ასაკი|1989|df=yes}} |სტადიონი = [[ხუეგოს მედიტერანეოსი]] <br />[[ალმერია]], [[ანდალუსია]] |ტევადობა = 22,000 მაყურებელი |პრეზიდენტი = {{დროშანიშანი|ესპანეთი}} ალფონსო გარსია გაბარონი |მწვრთნელი = {{დროშანიშანი|ესპანეთი}} [[ლუის მიგელ რამისი]] |კაპიტანი = {{დროშანიშანი|ესპანეთი}} [[კორონა (ფეხბურთელი)|კორონა]] |ლიგა = [[ესპანეთის სეგუნდა დივიზიონი|სეგუნდა დივიზიონი]] |სეზონი = [[ესპანეთის სეგუნდა დივიზიონი 2024-25|2020-25]] |ადგილი = მე-6 ადგილი | საიტი = http://www.udalmeriasad.com/ | pattern_la1 = | pattern_b1 = _almeria2425h | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | pattern_so1 = | leftarm1 = FF0000 | body1 = FF0000 | rightarm1 = FF0000 | shorts1 = FF0000 | socks1 = FFFFFF | pattern_la2 = | pattern_b2 = | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = 275EB0 | body2 = 275EB0 | rightarm2 = 275EB0 | shorts2 = 000000 | socks2 = 000000 | pattern_la3 = _wolverhampton2122h | pattern_b3 = _wolverhampton2122h | pattern_ra3 = _wolverhampton2122h | pattern_sh3 = _wolverhampton2122h | pattern_so3 = _wolverhampton2122h | leftarm3 = FFD30E | body3 = FFD30E | rightarm3 = FFD30E | shorts3 = FFD30E | socks3 = FFD30E }} '''„ალმერია“''' ({{lang-es|Unión Deportiva Almería}}) — [[ესპანეთი|ესპანური]] [[ფეხბურთი|საფეხბურთო]] კლუბი. დაარსდა [[1989]] წელს, [[ანდალუსია|ანდალუსიის]] ავტონომიური გაერთიანების ქალაქ [[ალმერია|ალმერიაში]]. ასპარეზობს [[ესპანეთის სეგუნდა დივიზიონი|ესპანეთის სეგუნდა დივიზიონში]]. საშინაო მატჩებს ატარებს სტადიონ [[ხუეგოს მედიტერანეოსი|ხუეგოს მედიტერანეოსზე]], რომელიც 22 000 მაყურებელს იტევს. == ისტორია == ალმერიაში არსებობდა კლუბი, რომელიც 1979-81 წლებში ასპარეზობდა [[ესპანეთის პრიმერა დივიზიონი|პრიმერა დივიზიონში]]. 1982 წელს კლუბი დაიშალა და სავარაუდოდ ეს კლუბი იყო ამჟამინდელი „ალმერიას“ წინამორბედი. 1989 წელს დაარსდა კლუბი „Almería Club de Fútbol“, ხოლო 2001 წელს მას „Unión Deportiva Almería“ დაერქვა. დონით მეორე დივიზიონში გატარებული 1 სეზონის შემდექ დაქვეითდა ჯერ დონით მესამე ჩემპიონატში, შემდეგ კი მეოთხეში. [[ესპანეთის სეგუნდა დივიზიონი|სეგუნდა დივიზიონში]] გატარებული მრავალი სეზონის შემდეგ, „ალმერიამ“ 2006-07 წლების სეზონში შეძლო მე-2 ადგილის დაკავება და ისტორიაში პირველად აღზევდა პრიმერა დივიზიონში. 2007-08 წლების სეზონში მთავარი მწვრთნელი იყო [[უნაი ემერი]], ხოლო თავდამსხმელი [[ალვარო ნეგრედო]], რომელმაც სეზონი 13 გატანილი გოლით დაასრულა. უნაი ემერის [[ვალენსია (საფეხბურთო კლუბი)|„ვალენსიაში“]] გადასვლის შემდეგ მისი ადგილი გონსალო არკონადამ დაიკავა. ცუდი შედეგების გამო 2008 წლის 21 მაისს არკონადამ პოსტი დაატოვა. იგი მექსიკელმა [[უგო სანჩესი|უგო სანჩესმა]] ჩაანაცვლა, რომელსაც „ალმერიის“ შედეგები გააუმჯობესა და კლუბს ჩემპიონატის ცხრილის შუაში დაასრულებინა სეზონი. 2010-11 წლების სეზონში კლუბმა ისტორიაში პირველად შეძლო [[ესპანეთის საფეხბურთო თასი|ესპანეთის თასის]] ნახევარფინალში გასვლა. თუმცა პრიმერა დივიზიონში 4 წლიანი ასპარეზობის შემდეგ სეგუნდა დივიზიონში დაქვეითდა. 2010 წლის ნოემბერში, [[ბარსელონა (საფეხბურთო კლუბი)|„ბარსელონასთან“]] წაგების შემდეგ, ანგარიშით 0-8, ხუან მანუელ ლილიომ მწვრთნელის პოსტი დატოვა. 2011 წლის აპრილში იგივე ბედი ეწვია მის შემცვლელ ხოსე ლუის ოლსტრასაც. სეგუნდა დივიზიონში გატარებული 2 წლის შემდეგ, 2013 წლის 22 ივნისს „ალმერია“ დაბრუნდა უმაღლეს დივიზიონში, აღსაზევებელ პლეი-ოფში დაამარცხა [[ჟირონა (საფეხბურთო კლუბი)|„ჟირონა“]]. მთავარი მწვრთნელობიდან ხავი გარსიას წასვლის შემდეგ, კლუბში მოვიდა „ალმერიის“ ყოფილი მოთამაშე და დუბლშემადგენლობის მწვრთნელი ფრანსისკო. 2013-14 წლების სეზონში კლუბმა დაიკავა მე-16 ადგილი და გადაურჩა დაქვეითებას. ფრანსისკომ მთავარი მწვრთნელი პოსტი დატოვა 2014 წლის დეკემბერში, მას შემდეგ, რაც „ალმერიამ“ მოიპოვა მხოლოდ 2 ქულა 23 დან. ახალ მწვრთნელად ხუან იგნასიო მარტინესი დაინიშნა, რომელიც მხოლოდ აპრილამდე მუშაობდა კლუბში. მისი შემცვლელის, სერხი ბარხუანის თავკაცობით კლუბმა დაიკავა მე-19 ადგილი და დაქვეითდა სეგუნდა დივიზიონში. == რესურსები ინტერნეტში == * {{ოფიციალური|http://www.udalmeriasad.com/}} * {{twitter|u_d_almeria}} * [http://int.soccerway.com/teams/spain/union-deportiva-almeria/2049/ კლუბის პროფილი Soccerway-ზე] * [https://www.transfermarkt.co.uk/ud-almeria/startseite/verein/3302 კლუბის პროფილი Transfermarket-ზე] {{ესპანეთის სეგუნდა დივიზიონის კლუბები}} [[კატეგორია:ესპანეთის საფეხბურთო კლუბები]] [[კატეგორია:ალმერია (საფეხბურთო კლუბი)]] a0hynm84fh68gmxacvfi7qcbp8dzt4m 14 378401 4823406 3388471 2025-07-02T10:01:56Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823406 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მუსიკა ჟანრის მიხედვით]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით| ]] hdrpj2htkgeamoen0bipy3bs6rfncvi 14 378405 4823398 3534803 2025-07-02T10:00:20Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]]“ 3534803 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Music by country}} [[კატეგორია:კულტურა ქვეყნის მიხედვით| ]] [[კატეგორია:მუსიკა ადგილმდებარეობის მიხედვით]] [[კატეგორია:ხელოვნება ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ხმა ქვეყნის მიხედვით]] k10sp2opaa1v4t4qb8w3jn0b1iuvfmb 14 379161 4823415 3557854 2025-07-02T10:04:14Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823415 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Music awards by country}} [[კატეგორია:ჯილდოები დარგის და ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:მუსიკალური ჯილდოები]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ხელოვნების ჯილდოები ქვეყნის მიხედვით]] en7zq2nf7icp474s1gzgqxi9hdqo9o9 14 379982 4823421 4603466 2025-07-02T10:05:20Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823421 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of South Korea}} [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:კორეული მუსიკა]] [[კატეგორია:აზიური მუსიკა]] [[კატეგორია:სამხრეთკორეული კულტურა]] krrddx22i461i9n2j8fjxnyenonhzlq 14 380352 4823426 3569402 2025-07-02T10:06:18Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823426 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of Azerbaijan}} [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიური მუსიკა]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანული კულტურა]] lu119huthmphy0nl36ps6b864viu20b 14 385715 4823448 3558192 2025-07-02T10:10:30Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823448 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of the Netherlands}} [[კატეგორია:გერმანიკული მუსიკა]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:დასავლეთ ევროპული მუსიკა]] [[კატეგორია:ნიდერლანდური ხელოვნება]] 2uk0tjbv8svonzijm16ce5kkbjivlap 14 385729 4823441 3384991 2025-07-02T10:08:46Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823441 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of Sweden}} [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:შვედური კულტურა]] [[კატეგორია:დასავლეთ ევროპული მუსიკა]] d5vf6bbyb2gsbzuqo7t9kcpm2sl77aj 14 385734 4823450 3558551 2025-07-02T10:10:44Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823450 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of Norway}} [[კატეგორია:გერმანიკული მუსიკა]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ნორვეგიული კულტურა]] hvvrujf80trpbvbn4aoafntwazuxyej 14 386056 4823425 3555529 2025-07-02T10:06:13Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823425 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of Austria}} [[კატეგორია:ხელოვნება ავსტრიაში]] [[კატეგორია:ცენტრალურ-ევროპული მუსიკა]] [[კატეგორია:გერმანიკული მუსიკა]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] nwo83uaz3kpfyqqziydqbue8t8gva1l 14 386061 4823440 3561086 2025-07-02T10:08:42Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823440 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of France}} [[კატეგორია:ხელოვნება საფრანგეთში]] [[კატეგორია:ფრანგულენოვანი მუსიკა]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:სამხრეთ ევროპული მუსიკა]] [[კატეგორია:დასავლეთ ევროპული მუსიკა]] [[კატეგორია:გართობა საფრანგეთში]] 12gxj6zfpfsx69lfhrgrye9p0qd8oa5 14 386078 4823444 3387033 2025-07-02T10:09:35Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823444 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of Belgium}} [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ბელგიური კულტურა]] [[კატეგორია:დასავლეთ ევროპული მუსიკა]] hcfrk33ct2rfsx59prfgmuz8eqgs0hl 14 386108 4823424 3537564 2025-07-02T10:06:08Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823424 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Music of Australia}} [[კატეგორია:საშემსრულებლო ხელოვნება ავსტრალიაში]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ინგლისურენოვანი მუსიკა]] [[კატეგორია:ოკეანეთის მუსიკა]] [[კატეგორია:გართობა ავსტრალიაში]] agyogr7gai2bcuw1b77vt21xnea3nil 14 386168 4823408 3515912 2025-07-02T10:02:07Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823408 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of Germany}} [[კატეგორია:გერმანული ხელოვნება]] [[კატეგორია:ცენტრალურ-ევროპული მუსიკა]] [[კატეგორია:გერმანიკული მუსიკა]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:გერმანული კულტურა]] [[კატეგორია:დასავლეთ ევროპული მუსიკა]] b4k9kl7qgl3woyf4q0w8xz1lhemo1dv 14 386179 4823430 3549596 2025-07-02T10:06:52Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823430 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Music of Canada}} [[კატეგორია:საშემსრულებლო ხელოვნება კანადაში]] [[კატეგორია:გართობა კანადაში]] [[კატეგორია:ინგლისურენოვანი მუსიკა]] [[კატეგორია:ფრანგულენოვანი მუსიკა]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ჩრდილოამერიკული მუსიკა]] d6eghqi8f9fsg69oezx6myq8wlz31p5 14 386218 4823436 3537615 2025-07-02T10:08:16Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823436 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Music of New Zealand}} [[კატეგორია:ხელოვნება ახალ ზელანდიაში]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ინგლისურენოვანი მუსიკა]] [[კატეგორია:ოკეანეთის მუსიკა]] [[კატეგორია:გართობა ახალ ზელანდიაში]] 0xvlvbt9ler3um89urkfixqvp3r4de6 14 386242 4823452 3388596 2025-07-02T10:10:58Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823452 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of Switzerland}} [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:შვეიცარიული კულტურა]] [[კატეგორია:დასავლეთ ევროპული მუსიკა]] nzmjdczvpmwvhkrhdbvooxhsbaa37l4 14 386306 4823411 3554863 2025-07-02T10:02:24Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823411 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of Spain}} [[კატეგორია:ხელოვნება ესპანეთში]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:სამხრეთ ევროპული მუსიკა]] n4izzp1l1na6t5jxvtac560fz97hmyw 14 386309 4823432 3995384 2025-07-02T10:07:02Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823432 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of Hungary}} [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:უნგრეთის კულტურა|მუსიკა]] [[კატეგორია:აღმოსავლეთევროპული მუსიკა]] mcay23mujghjxvpka0rlywqhp1746l0 14 387068 4823451 3393764 2025-07-02T10:10:49Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823451 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of Poland}} [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლონური კულტურა]] [[კატეგორია:აღმოსავლეთევროპული მუსიკა]] ow4k0pn2nan9mfhh3pgb8sltxz6ox5s 14 387080 4823439 3560984 2025-07-02T10:08:33Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823439 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of Finland}} [[კატეგორია:ფინური ხელოვნება]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:გართობა ფინეთში]] [[კატეგორია:ფინური კულტურა]] 9voxz45rl5z344y80pcn1646d4dc783 14 387100 4823409 3393949 2025-07-02T10:02:12Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823409 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of Denmark}} [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:დანიური კულტურა]] [[კატეგორია:დასავლეთ ევროპული მუსიკა]] p76nas4784xrjpth0mccjb0ngffg8w5 14 387139 4823400 3499342 2025-07-02T10:00:47Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823400 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ალბომები]] [[კატეგორია:ნამუშევრები ეროვნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით| ]] jsev4yxlush4zx1ijoe9mzlatabrpoe 14 387218 4823423 3555448 2025-07-02T10:05:31Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823423 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of Ireland}} [[კატეგორია:ინგლისურენოვანი მუსიკა]] [[კატეგორია:კელტური მუსიკა]] [[კატეგორია:ხელოვნება ირლანდიაში]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:დასავლეთ ევროპული მუსიკა]] fuqtzlp19tqm177pf2pcvc5tzrnwobp 14 387987 4823254 3499330 2025-07-02T06:54:14Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823254 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ანიმაციური ფილმები|ქვეყანა]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] fkemcr0ozf29yga9nam0qx1fpqx8oct 14 388915 4823478 3499776 2025-07-02T10:15:42Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]]“ 3499776 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture by country}} [[კატეგორია:არქიტექტურა|*]] [[კატეგორია:ხელოვნების ჟანრი ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:ხელოვნება ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:მშენებლობა ქვეყნის მიხედვით| ]] ke1wdqntif780mu48kcv6q50zzrnctk 14 389295 4823442 3407108 2025-07-02T10:08:52Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823442 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of Mexico}} [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ჩრდილოამერიკული მუსიკა]] [[კატეგორია:მექსიკური კულტურა|მუსიკა]] rgvjzb70ipyno3d7p4yqsn6pyon70ms 14 390175 4823357 3558092 2025-07-02T07:08:39Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823357 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნების მიხედვით|ალჟირი]] [[კატეგორია:ალჟირის სამხედრო ისტორია]] pg3savuciaffbb66qt3tdz6nrher7d1 14 390242 4823251 3508032 2025-07-02T06:53:42Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]]“ 3508032 wikitext text/x-wiki {{container cat}} {{Commons category|Films by country}} {{cat see also|ფილმები ენის მიხედვით}} {{horizontal TOC|nonum=yes}} ფილმები მწარმოებელი ქვეყნის, გადაღების ადგილის ან ადგილმდებარეობის მიხედვით. [[კატეგორია:ხელოვნების ჟანრი ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:კინო ქვეყნის მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ფილმები| ]] [[კატეგორია:ნამუშევრები ეროვნების მიხედვით| ]] 4b4eiwf2z3ti5on5zzq56lm1khqx9df 14 391594 4823507 3499439 2025-07-02T10:20:00Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823507 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:უზბეკეთი|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიური არქიტექტურა]] 9potps99l0ei1rxs8io28krsngwhnha 14 392038 4823417 3558610 2025-07-02T10:04:37Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823417 wikitext text/x-wiki {{container cat}} {{Commons cat|Songs by country}} [[კატეგორია:სიმღერები]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ნამუშევრები ეროვნების მიხედვით| ]] mvvkcc3sa8epehaaedq44mdq6a9g6ch 14 392731 4823297 3499332 2025-07-02T06:59:59Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823297 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Films by genre by country}} [[კატეგორია:ფილმები ჟანრის მიხედვით]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] d7qr71yup1ay0idrz4ioo0mfahpypqt 14 392732 4823292 3499328 2025-07-02T06:59:13Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823292 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:შავ-თეთრი ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] ad66idat6ltzz7pi6hcldaf2gu5w893 14 392831 4823261 3499331 2025-07-02T06:54:49Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823261 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:თრილერი ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] qliufgd8a0gep3gh9zx9dc0ow127mwk 14 393950 4823509 3499442 2025-07-02T10:20:09Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823509 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Kazakhstan}} [[კატეგორია:ყაზახეთი|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიური არქიტექტურა]] cz9u5wh5p96nnv4it0uv26urtgbeuw5 14 394810 4823498 3499438 2025-07-02T10:18:51Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823498 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Tajikistan}} [[კატეგორია:ტაჯიკეთი|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიური არქიტექტურა]] 4vq71m7312gnfpnfunt4fzul0nxk1s5 14 397647 4823458 3582063 2025-07-02T10:12:36Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823458 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Feminists by country}} [[კატეგორია:ფემინისტები]] [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ადამიანები პოლიტიკური ორიენტაციისა და ეროვნების მიხედვით]] b0fn7lrxvxtmx3loshzy2u4gemvpour 14 399405 4823258 3499335 2025-07-02T06:54:35Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823258 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:დრამატული ფილმები]] hh38oi1u61e4utdrwhxefoykx2njm2n 14 400633 4823407 3512804 2025-07-02T10:02:01Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823407 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Music industries by country}} [[კატეგორია:ეკონომიკის დარგები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:მუსიკალური ინდუსტრია]] pf3gg082xmfn2scz81j1pmr3r95y8f8 14 401950 4823280 3548383 2025-07-02T06:57:30Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823280 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ფანტასტიკა ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ფანტასტიკური ფილმები]] 4pe691y83lmztw594qs5gc9yhmmz1sr 14 402832 4823260 3499334 2025-07-02T06:54:44Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823260 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ეროტიკული ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] 6c2ma9u25l76uxzr88vctqeiimvk1gj 14 405131 4823592 3573599 2025-07-02T10:40:25Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823592 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Literature of the Soviet Union}} [[კატეგორია:ხელოვნება საბჭოთა კავშირში]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:XX საუკუნის ლიტერატურა]] ndqv5ijebn0ahterowlqp4udy2sokv3 14 405174 4823481 3499421 2025-07-02T10:16:20Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823481 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architectural styles by country}} [[კატეგორია:არქიტექტურული მიმდინარეობები]] [[კატეგორია:არქიტექტურა პერიოდისა და ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით| ]] ju5zdmfg5htjuwrm38fmzekah1drcuk 14 405175 4823480 3499419 2025-07-02T10:16:12Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823480 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:არქიტექტურა პერიოდის მიხედვით]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით| ]] 2tlugytxj1g9htffbhwgk3ff712zlug 14 407084 4823359 3501842 2025-07-02T07:08:49Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823359 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:აჯანყებები აზიაში]] [[კატეგორია:სირიის თანამედროვე ისტორია]] [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:არაბული აჯანყებები]] [[კატეგორია:ძალადობა სირიაში]] sghs888ka0q9ilthefm7tstz4y4v2ok 14 407091 4823352 3519698 2025-07-02T07:07:55Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნების მიხედვით]]“ 3519698 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Rebellions by country}} [[კატეგორია:აჯანყებები]] [[კატეგორია:კონფლიქტები ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:სამხედრო ისტორია ქვეყნის მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ძალადობა ქვეყნის მიხედვით| ]] 5vmc0d24xk5mk2ju41zuia0z8ucwjmz 14 407095 4823373 3519697 2025-07-02T07:11:05Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:დანაშაული ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:დანაშაული ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823373 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:დანაშაული ტიპის მიხედვით]] [[კატეგორია:დანაშაული ქვეყნების მიხედვით| ]] 3cczudm2bfe6six1q0j0ppfsyticjgv 14 407096 4823370 3519696 2025-07-02T07:10:48Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:დანაშაული ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:დანაშაული ქვეყნების მიხედვით]]“ 3519696 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Crime by country}} [[კატეგორია:დანაშაული]] [[კატეგორია:სამართალდამცავი ორგანოები ქვეყნის მიხედვით| ]] [[კატეგორია:საზოგადოება ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:კატეგორიები ქვეყნის მიხედვით]] 3ue2qwrrvdrkq4y5k9wvhgdcb30ea0e 14 407101 4823376 3501870 2025-07-02T07:11:16Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:დანაშაული ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:დანაშაული ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823376 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სირიის საზოგადოება]] [[კატეგორია:სირიის სამართალდამცავი ორგანოები]] [[კატეგორია:დანაშაული ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:დანაშაული აზიაში]] 6mxbzhel8kncyybrhtjzctqzb2ttnta 14 407183 4823366 3502059 2025-07-02T07:09:58Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:რევოლუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:რევოლუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823366 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სირიის პოლიტიკური ისტორია]] [[კატეგორია:რევოლუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აჯანყებები სირიაში]] [[კატეგორია:პროტესტები სირიაში]] 9i14wmik06wyqggokopuxl9qzzzwdwy 14 407184 4823355 3519699 2025-07-02T07:08:30Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823355 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Revolutions by country}} [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:რევოლუციები]] [[კატეგორია:კონფლიქტები ქვეყნის მიხედვით]] td75x3oj896twxv9q5w02wxm2wiouih 4823363 4823355 2025-07-02T07:09:34Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:რევოლუციები ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:რევოლუციები ქვეყნების მიხედვით]]“ 4823355 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Revolutions by country}} [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:რევოლუციები]] [[კატეგორია:კონფლიქტები ქვეყნის მიხედვით]] td75x3oj896twxv9q5w02wxm2wiouih 14 407465 4823335 3511862 2025-07-02T07:05:26Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823335 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Eastern Orthodoxy by country}} [[კატეგორია:მართლმადიდებლობა]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით| ]] o9mfwfxfdxv4ngppca9x9eb5lk3z03l 14 407466 4823331 3590155 2025-07-02T07:04:56Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]]“ 3590155 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Christianity by country}} {{Commons category|Churches by country}} [[კატეგორია:ქრისტიანობა ადგილმდებარეობის მიხედვით]] [[კატეგორია:რელიგიები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:კატეგორიები ქვეყნის მიხედვით]] 43o34lu2wosurszn8kqh6obl39fl97c 14 407468 4823346 3590180 2025-07-02T07:06:53Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823346 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Christianity in Russia}} [[კატეგორია:რელიგია რუსეთში]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ევროპაში ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა აზიაში ქვეყნის მიხედვით]] a6flxcrmvj3pbyzsymem05bxisiokox 14 407499 4823333 3511861 2025-07-02T07:05:17Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823333 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ეპარქიები]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით| ]] 917zsx02dg37rbf45d6cdwebl5r215k 14 407638 4823670 3503835 2025-07-02T10:58:19Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კომიქსები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კომიქსები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823670 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Comics of the United States}} [[კატეგორია:ამერიკული ლიტერატურული ნაწარმოებები]] [[კატეგორია:კომიქსები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ჩრდილოამერიკული კომიქსები]] dcaqp3mw07fjrp6q4wq95ub9vj0lpns 14 407639 4823663 3573693 2025-07-02T10:57:22Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:პუბლიკაციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:პუბლიკაციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823663 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Comics by country}} [[კატეგორია:კომიქსები]] [[კატეგორია:ლიტერატურული ნაწარმოებები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ხელოვნება ეროვნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:პუბლიკაციები ქვეყნების მიხედვით]] p227pcn492oiajozm89lyvz3n14hh71 4823666 4823663 2025-07-02T10:57:47Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:კომიქსები ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:კომიქსები ქვეყნების მიხედვით]]“ 4823663 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Comics by country}} [[კატეგორია:კომიქსები]] [[კატეგორია:ლიტერატურული ნაწარმოებები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ხელოვნება ეროვნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:პუბლიკაციები ქვეყნების მიხედვით]] p227pcn492oiajozm89lyvz3n14hh71 14 407641 4823660 3503843 2025-07-02T10:56:43Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:პუბლიკაციები ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:პუბლიკაციები ქვეყნების მიხედვით]]“ 3503843 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Publications by country}} [[კატეგორია:გამოცემები]] [[კატეგორია:საგამომცემლო საქმეები ქვეყნის მიხედვით]] ayboqb9umsclz4mfqml2z4w47vow5i2 14 408688 4823240 4292051 2025-07-02T06:51:33Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ინფორმატიკა ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ინფორმატიკა ქვეყნების მიხედვით]]“ 4292051 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Computer science by country}} [[კატეგორია:ინფორმატიკა| ]] [[კატეგორია:მეცნიერება და ტექნოლოგიები ქვეყნების მიხედვით| ]] j26akqreetik474d2j4w1rd211qh1rt 14 408764 4823290 3507909 2025-07-02T06:59:03Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823290 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Films of Hong Kong|Hong Kong films}} [[კატეგორია:ჰონგ-კონგის კინო]] [[კატეგორია:ჩინური ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ჰონგ-კონგის მასმედია]] i336groqgz83eelbsmc9lctraahm65j 14 408824 4823265 4500475 2025-07-02T06:55:41Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823265 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Comedy films by country}} [[კატეგორია:კომედიური ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:კომედია ქვეყნის მიხედვით]] 5tjvbc819lbxz2bafsvqwb0t3bew07c 14 409433 4823221 3511880 2025-07-02T06:45:00Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823221 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:არარელიგიურობა]] [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნების მიხედვით| ]] hp9uyc27g8h4k3ju6upxgz6mkfvftg7 14 409434 4823219 3511967 2025-07-02T06:44:32Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნების მიხედვით]]“ 3511967 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სეკულარიზმი]] [[კატეგორია:რელიგიები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები ქვეყნის მიხედვით| ]] 8pnc5mfmmsbkf84o73n6y9taicr5248 14 409441 4823230 3511881 2025-07-02T06:46:23Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნების მიხედვით]]“ 3511881 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Atheism by country}} [[კატეგორია:ათეიზმი]] [[კატეგორია:არარელიგიურობა ქვეყნების მიხედვით| ]] 8z8aaf2ssjfh3rbhoqhaljyve5gzaqt 14 409489 4823223 3511856 2025-07-02T06:45:11Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823223 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:რელიგია და საზოგადოება აშშ-ში]] [[კატეგორია:სეკულარიზმი ჩრდილოეთ ამერიკაში]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობა აშშ-ში]] b28cts3mmcyaa786q0j5qgyhgqkgst3 14 409524 4823235 3512002 2025-07-02T06:47:09Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823235 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Atheism in the United States}} [[კატეგორია:არარელიგიურობა აშშ-ში]] [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნების მიხედვით]] 47cfaaqgx60mx2u6ynukdznvakp480e 14 409561 4823270 4500482 2025-07-02T06:56:06Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823270 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მოქმედებითი ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] 9uktc10n5jcp1p11q1l9q57mmaxgh68 14 409619 4823416 3549566 2025-07-02T10:04:24Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823416 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Music-related occupations by country}} [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:მუსიკაში დასაქმებული ხალხი]] [[კატეგორია:ხელოვანები ქვეყნების მიხედვით| ]] 12aqbvga3z0qi9xjc44spscgdpsnqo1 14 409709 4823405 3515744 2025-07-02T10:01:52Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823405 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ნამუშევრები ეროვნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით| ]] h1kn2pae1pma9o495s5q79ap4lpicuf 14 410956 4823646 4814976 2025-07-02T10:51:56Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ეკოლოგია ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ეკოლოგია ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823646 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ეკორეგიონები]] [[კატეგორია:გეოგრაფია ქვეყნის მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ეკოლოგია ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ბუნება ქვეყნის მიხედვით| ]] ov0z1qp76ebctnbve5n5jpwbwe0symr 14 410958 4823643 4814975 2025-07-02T10:51:35Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ეკოლოგია ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ეკოლოგია ქვეყნების მიხედვით]]“ 4814975 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Environment by country}} [[კატეგორია:ეკოლოგია რეგიონის მიხედვით]] [[კატეგორია:ბუნება ქვეყნის მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ეკოლოგია]] fnjqgd4uqfulql5fugh8wn9t6dei1mh 14 411043 4823571 3520745 2025-07-02T10:34:01Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ცეკვა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ცეკვა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823571 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ცეკვა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ცეკვა ევროპაში]] [[კატეგორია:საშემსრულებლო ხელოვნება სომხეთში]] oq7gunee0i0ox4w2yyk81bs92qhw5wm 14 411044 4823565 3520764 2025-07-02T10:33:19Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ცეკვა ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ცეკვა ქვეყნების მიხედვით]]“ 3520764 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Dance by country}} [[კატეგორია:ცეკვა]] [[კატეგორია:ხელოვნების ჟანრი ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:საშემსრულებლო ხელოვნება ქვეყნის მიხედვით| ]] [[კატეგორია:გართობა ქვეყნების მიხედვით| ]] gakmasniq57t8w7c11umalz1dh9yxq9 14 411519 4822973 3524723 2025-07-01T12:59:38Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:XVII საუკუნე კონტინენტის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:XVII საუკუნე კონტინენტების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822973 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Europe in the 17th century}} [[კატეგორია:საუკუნეები ევროპაში]] [[კატეგორია:ადრეული ახალი დრო]] [[კატეგორია:XVII საუკუნე კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:II ათასწლეული ევროპაში]] mv8thfa6b2ciw2hs8739xrbbdgblnkk 14 411520 4822970 3524725 2025-07-01T12:59:14Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:XVII საუკუნე კონტინენტის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:XVII საუკუნე კონტინენტების მიხედვით]]“ 3524725 wikitext text/x-wiki {{Commons category|17th century}} [[კატეგორია:საუკუნეები კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:XVII საუკუნე]] 56vodw9p9vhr02qooosy4i5jfz4i2ul 14 411717 4823567 3526409 2025-07-02T10:33:36Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ცეკვა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ცეკვა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823567 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Dance of Georgia}} [[კატეგორია:ცეკვა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ცეკვა ევროპაში]] [[კატეგორია:საშემსრულებლო ხელოვნება საქართველოში]] ot5dexped83qax2qtluit25yho99fw7 14 411818 4823263 4500473 2025-07-02T06:55:31Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823263 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კომედიურ-დრამატული ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:კომედიური ფილმები ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:დრამატული ფილმები ქვეყნის მიხედვით]] 8bif60jab35xqswkpzh5rzv2ip12j15 14 411848 4823274 4500486 2025-07-02T06:56:42Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823274 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:რომანტიკული ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] ougqp889kh6wo8wd5tsn1wfuy60ljbm 14 411991 4823277 4500488 2025-07-02T06:57:15Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823277 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სათავგადასავლო ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] pph9h9b1j0z99ooztbel24uv0a09drk 14 412003 4823271 4500483 2025-07-02T06:56:11Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823271 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:მუნჯი ფილმები]] onhgzgjalc5opp4wt7nnmsjx1jgm35l 14 412006 4823268 4500480 2025-07-02T06:55:56Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823268 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მოკლემეტრაჟიანი ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] sjl7szp5l3b4xh0ywsrjynjxwcyrorg 14 412262 4823266 4500476 2025-07-02T06:55:45Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823266 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კრიმინალური ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] 26o1gz03y7ni83i28vqmxcqlnnjosiq 14 412714 4823414 3534748 2025-07-02T10:03:58Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823414 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Musical instruments}} [[კატეგორია:მუსიკალური საკრავები]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით| ]] g0avowvhrrwjnb8922bp8syktf72o9s 14 413723 4823291 4500497 2025-07-02T06:59:08Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823291 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმი-კატასტროფები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] qxhe3nm6sjucr277txngfkrffshme1n 14 413744 4823472 3539691 2025-07-02T10:14:26Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ანარქიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ანარქიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823472 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Anarchists by country}} [[კატეგორია:ანარქისტები]] [[კატეგორია:ანარქიზმი ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ადამიანები პოლიტიკური ორიენტაციისა და ეროვნების მიხედვით]] lqno4ncv3o1tqr62w3qcuza00jvlke8 14 413746 4823470 3836388 2025-07-02T10:14:03Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ანარქიზმი ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ანარქიზმი ქვეყნების მიხედვით]]“ 3836388 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Anarchism by country}} [[კატეგორია:ანარქიზმი]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები ქვეყნის მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ულტრამემარცხენე პოლიტიკა ქვეყნის მიხედვით| ]] ey9ci7dobiuxev0v1fntyvyvj7ldc2n 14 413751 4823473 3539652 2025-07-02T10:14:31Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ანარქიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ანარქიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823473 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ანარქიზმი ჩრდილოეთ ამერიკაში]] [[კატეგორია:ანარქიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობა აშშ-ში]] [[კატეგორია:ულტრამემარცხენე პოლიტიკოსები აშშ-ში]] 7qh55ydt50hexyi4mzde67et67aj4ep 14 413764 4823474 3539677 2025-07-02T10:14:37Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ანარქიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ანარქიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823474 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ანარქიზმი ევროპაში]] [[კატეგორია:ანარქიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები საფრანგეთში]] [[კატეგორია:ულტრამემარცხენე პოლიტიკოსები საფრანგეთში]] nzp07xd3xyeqp6u4v1ulsx4ie6bhkf2 14 414451 4823278 4500491 2025-07-02T06:57:20Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823278 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ფილმები სტუდიის მიხედვით]] 2l1pjbv2a4exyohaznlnv5vzt3wjpcc 14 415020 4823669 3546788 2025-07-02T10:58:14Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კომიქსები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კომიქსები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823669 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Comics by country}} [[კატეგორია:კომიქსები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:კომიქსების გამოცემები]] 4y2cuz5d5a1tlgk47z5cagtu772e3gh 14 415109 4823651 3557798 2025-07-02T10:54:20Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ილუზიონისტები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ილუზიონისტები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823651 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ილუზიონისტები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ქართველები საქმიანობის მიხედვით|ილუზიონისტები]] 3zm15pv7kh822ng35jewxqqan6u80vj 14 415110 4823647 3575571 2025-07-02T10:53:29Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ილუზიონისტები ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ილუზიონისტები ქვეყნების მიხედვით]]“ 3575571 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Illusionists by country}} [[კატეგორია:ილუზიონისტები]] [[კატეგორია:შემსრულებლები ქვეყნის მიხედვით| ]] 1h1t9qdy4868497hyjb4vfss4u5fmxe 14 415125 4823586 3573706 2025-07-02T10:39:54Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823586 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ალბანური კულტურა]] ju8zla9134c6zag1bdnnzx9fzzmx7c0 14 415848 4823256 4500469 2025-07-02T06:54:24Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823256 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:დამოუკიდებელი ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] hdhjfjrubakzp2cm4hahlmgnf08n7k4 14 416782 4823656 3554902 2025-07-02T10:55:56Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ოპერა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ოპერა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823656 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Opera of Spain}} [[კატეგორია:კლასიკური მუსიკა ესპანეთში]] [[კატეგორია:ოპერა ქვეყნების მიხედვით]] 0d18b0ntaqj7947pxxl44d135ga1roo 14 416783 4823653 3555073 2025-07-02T10:55:25Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ოპერა ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ოპერა ქვეყნების მიხედვით]]“ 3555073 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Opera by country}} [[კატეგორია:კლასიკური მუსიკა ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ოპერა]] [[კატეგორია:დრამა ქვეყნის მიხედვით| ]] dw4ccrdepfk8kizvmlyemmcrwnc0me3 14 417397 4823255 4500468 2025-07-02T06:54:19Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823255 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ბიოგრაფიული ფილმები]] ay0onf84749gdef8196zw9m0dk6jyit 14 417410 4823262 4500472 2025-07-02T06:55:25Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823262 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ისტორიული ფილმები]] ocamfl28q1dfh9quufq4cs1i0rd9uyv 14 417500 4823650 3575570 2025-07-02T10:54:15Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ილუზიონისტები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ილუზიონისტები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823650 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Illusionists from the United States}} [[კატეგორია:ილუზიონისტები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აშშ-ის შემსრულებლები]] bbvelhg4bxrmrmat61sh9uec6aytfj1 14 417665 4823583 3573590 2025-07-02T10:39:37Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823583 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Literature of Australia}} [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ინგლისურენოვანი ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ხელოვნება ავსტრალიაში]] [[კატეგორია:ოკეანეთის ლიტერატურა]] 46qa06dp58humkrjqk1b6hzprcljwmb 14 417923 4823437 3559129 2025-07-02T10:08:21Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823437 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of Korea}} [[კატეგორია:ხელოვნება კორეაში]] [[კატეგორია:აზიური მუსიკა]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] szm0cg5bepyb05d3q6mlblfaguo2ibd 14 418511 4823259 4500471 2025-07-02T06:54:39Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823259 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ეპიკური ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] q1tf1k2sgrajcgr89bkgpp497j2x3os 14 418533 4823275 4500487 2025-07-02T06:57:06Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823275 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:საბავშვო ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] qwa1si4fj4l1cxrz53ut0y0z1fsgwyd 14 418582 4823344 3562083 2025-07-02T07:06:44Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823344 wikitext text/x-wiki {{პორტალი|ქრისტიანობა}} {{Commons cat|Christianity in the United States}} [[კატეგორია:რელიგია აშშ-ში]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ჩრდილოეთ ამერიკის ქვეყნების მიხედვით]] 5hb1yrb8q7wvswrkglbdr10yjdtr237 14 418584 4823340 3590161 2025-07-02T07:05:44Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823340 wikitext text/x-wiki {{პორტალი|ქრისტიანობა}} {{Commons category|Christianity in North America}} [[კატეგორია:ქრისტიანობა ჩრდილოეთ ამერიკაში]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით| ]] eht853nayk17vsdes1wddiudqi4d6br 14 418590 4823337 3590156 2025-07-02T07:05:31Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823337 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Protestantism by country}} {{პორტალი|ქრისტიანობა}} [[კატეგორია:პროტესტანტიზმი]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით| ]] 5mf816z683w3skiiieoc952ko4s0b9c 14 418682 4823613 3573596 2025-07-02T10:43:47Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823613 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Hungarian literature}} {{Commonscat|Literature of Hungary}} [[კატეგორია:უნგრული ხელოვნება]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] naj15e46rl55xcwgq51qzp0ywmx2hal 14 419201 4823247 4572476 2025-07-02T06:52:52Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქანდაკება ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ქანდაკება ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823247 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Sculptures in the United States}} [[კატეგორია:ქანდაკება ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ჩრდილოამერიკული ქანდაკება]] cuxdrq69kvrunacyec34m6owryfqv3a 14 419202 4823245 4572474 2025-07-02T06:52:37Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ქანდაკება ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ქანდაკება ქვეყნების მიხედვით]]“ 4572449 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Sculptures by country}} [[კატეგორია:ქანდაკება]] [[კატეგორია:ხელოვნება ეროვნების მიხედვით| ]] cd4k7pe6o1vlk4t14t2esukdbe44b78 14 419841 4823675 4168597 2025-07-02T10:59:17Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:წიგნები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:წიგნები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823675 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:არამხატვრული წიგნები]] [[კატეგორია:არამხატვრული ლიტერატურა ეროვნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:წიგნები ქვეყნების მიხედვით| ]] 9yjrcfsuufghoon3bf5pvq22mabia81 14 420683 4823620 3573595 2025-07-02T10:44:44Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823620 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Literature of Moldova}} [[კატეგორია:მოლდოვური კულტურა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ხელოვნება მოლდოვაში]] jnkxvvygnu7rvo38idc8v1ihefs3n84 14 420713 4823637 3573598 2025-07-02T10:48:24Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823637 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Literature of Switzerland}} [[კატეგორია:ხელოვნება შვეიცარიაში]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] 8wfd6mg2cqnv5sphmvlonp5z8rxpc0v 14 420765 4823581 3573589 2025-07-02T10:39:03Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]]“ 3573589 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Literature by country}} [[კატეგორია:ლიტერატურა ადგილმდებარეობის მიხედვით]] [[კატეგორია:ნამუშევრები ეროვნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ხელოვნების ჟანრი ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:კულტურა ქვეყნის მიხედვით| ]] r4b8gnonco1420qfnsnu4j8yvfe5dka 14 421378 4823562 3577325 2025-07-02T10:32:25Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823562 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სოციალიზმი ევროპაში]] [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები საფრანგეთში]] [[კატეგორია:მემარცხენე პოლიტიკოსები საფრანგეთში]] or9xco41436g4msjao6kt1gzdk1ycvo 14 421382 4823551 3880167 2025-07-02T10:31:00Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]]“ 3880167 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Socialism by country}} [[კატეგორია:მემარცხენე პოლიტიკა ქვეყნის მიხედვით| ]] [[კატეგორია:სოციალიზმი]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები ქვეყნის მიხედვით| ]] 9s6kt380opf9e7obyjiryn907kdmsu1 14 421426 4823226 3577499 2025-07-02T06:45:26Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823226 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Secularism in France}} [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:რელიგია და საზოგადოება საფრანგეთში]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები საფრანგეთში]] [[კატეგორია:სეკულარიზმი ევროპაში]] 3ov5urltelx8i89xhyr5fnkcoha7lph 14 421437 4823237 4140449 2025-07-02T06:47:19Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823237 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნების მიხედვით|საფრანგეთი]] [[კატეგორია:არარელიგიურობა საფრანგეთში]] g6qzcxq7litxi3jrh6nsiszfy4x6ubm 14 421445 4823225 3577546 2025-07-02T06:45:20Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823225 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები გერმანიაში]] [[კატეგორია:რელიგია გერმანიაში]] [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:სეკულარიზმი ევროპაში]] 7ok13hlgfsp4pczvcgu6jgewphruj8z 14 421479 4823593 3577684 2025-07-02T10:40:29Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823593 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Literature of Serbia}} [[კატეგორია:სერბული კულტურა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ენის მიხედვით]] [[კატეგორია:სერბული ენა]] 2v9vqmbcq8xoq8moyzuast3tbcr6fu0 14 421585 4823609 3578103 2025-07-02T10:43:26Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823609 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Literature of Bosnia and Herzegovina}} [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ხელოვნება ბოსნია და ჰერცეგოვინაში]] jo3kfc1gza699yhmu78ovwm5mj73pl4 14 421879 4823539 3579362 2025-07-02T10:28:24Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:სახლები ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:სახლები ქვეყნების მიხედვით]]“ 3579362 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Houses by country}} [[კატეგორია:სახლები]] [[კატეგორია:საცხოვრებელი ადგილი ქვეყნის მიხედვით| ]] [[კატეგორია:საცხოვრებელი შენობები ქვეყნის მიხედვით| ]] baf8zczht761ct2kf8gxfp8rw7kqocj 14 421915 4823545 3579442 2025-07-02T10:29:44Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სახლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სახლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823545 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Houses in Poland}} [[კატეგორია:სახლები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:საცხოვრებელი ადგილი პოლონეთში]] [[კატეგორია:საცხოვრებელი შენობები პოლონეთში]] [[კატეგორია:სახლები ევროპაში]] llkg3l7iqvdyv39epzegokprlux14f1 14 421919 4823515 3579457 2025-07-02T10:21:50Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823515 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Architecture of Poland}} [[კატეგორია:ხელოვნება პოლონეთში]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] [[კატეგორია:პოლონური კულტურა]] 89qwaosgvll8wpgtj4hdf416eoub354 14 422161 4823634 3580324 2025-07-02T10:48:10Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823634 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Literature of the Philippines}} [[კატეგორია:ხელოვნება ფილიპინებში]] [[კატეგორია:აზიური ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ესპანურენოვანი ლიტერატურა]] l4rl7t0k3tfvzix9j86og2qdoxna0rt 14 422182 4823629 3580415 2025-07-02T10:47:50Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823629 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ვიეტნამური ენა]] [[კატეგორია:აზიური ლიტერატურა]] lj48qvm3mlcsf82g299l01h14b5y9zf 14 422266 4823630 3580888 2025-07-02T10:47:56Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823630 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:თურქმენული ენა]] [[კატეგორია:აზიური ლიტერატურა]] jyxwnbwc5bnyhojthqy5kowue0te75p 14 422542 4823455 3582058 2025-07-02T10:12:02Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]]“ 3582058 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Feminism by country}} [[კატეგორია:ფემინიზმი]] [[კატეგორია:საზოგადოებრივი მოძრაობები ქვეყნის მიხედვით| ]] [[კატეგორია:იდენტურობის პოლიტიკა ქვეყნის მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ქალები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ქალთა უფლებები ქვეყნის მიხედვით| ]] o2exliticm6eafss4hfvm0tyf73lhko 14 422547 4823469 3582071 2025-07-02T10:13:34Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823469 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ფემინიზმი აზიაში]] [[კატეგორია:ფემინიზმი ევროპაში]] [[კატეგორია:ქალები საქართველოში]] 8uvelfc66417v9nx6ee2ne08y2guvby 14 422570 4823466 3582128 2025-07-02T10:13:21Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823466 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Feminism in Turkey}} [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ფემინიზმი აზიაში]] [[კატეგორია:ფემინიზმი ევროპაში]] [[კატეგორია:ქალები თურქეთში]] 9cvipvb5die422xijf41g3adr2ep35k 14 422596 4823464 3582180 2025-07-02T10:13:11Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823464 wikitext text/x-wiki {{commonscat|Feminism in Egypt}} [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ფემინიზმი აფრიკაში]] [[კატეგორია:ფემინიზმი არაბულ სამყაროში]] [[კატეგორია:ქალთა უფლებების დაცვა ეგვიპტეში]] [[კატეგორია:საზოგადოებრივი მოძრაობები ეგვიპტეში]] 0osrza7jndsqtwoogy4ay0sesbignao 14 422613 4823462 3582225 2025-07-02T10:12:56Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823462 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Feminism in the United States}} [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ფემინიზმი ჩრდილოეთ ამერიკაში]] [[კატეგორია:იდენტურობის პოლიტიკა აშშ-ში]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობა აშშ-ში]] [[კატეგორია:ქალები აშშ-ში]] 8xftzl4apw1setgctbbwz7isdferkid 14 422619 4823463 3582236 2025-07-02T10:13:07Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823463 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Feminism in the United Kingdom}} [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს სოციალური ისტორია]] [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს პოლიტიკური ისტორია]] [[კატეგორია:ქალები გაერთიანებულ სამეფოში]] [[კატეგორია:ფემინიზმი ევროპაში]] [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ქალთა უფლებების დაცვა გაერთიანებულ სამეფოში]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები გაერთიანებულ სამეფოში]] [[კატეგორია:ქალთა ისტორია გაერთიანებულ სამეფოში]] prqhdj4wozo1b0k0mx6alq161p577hd 14 423399 4823453 3585651 2025-07-02T10:11:11Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823453 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Music of the Czech Republic}} [[კატეგორია:ცენტრალურ-ევროპული მუსიკა]] [[კატეგორია:ჩეხური კულტურა]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:გართობა ჩეხეთში]] 7k3gmt58wcqbpqbf73hb7lktpxfcx22 14 423712 4823356 3587068 2025-07-02T07:08:35Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823356 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სახელმწიფო გადატრიალებები]] [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:სამხედრო ისტორია ქვეყნის მიხედვით| ]] [[კატეგორია:პოლიტიკური ისტორია ქვეყნების მიხედვით| ]] j07h7qpdsmqirh0qccuv0a7cs5rso9g 14 423720 4823374 3587085 2025-07-02T07:11:11Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:დანაშაული ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:დანაშაული ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823374 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:საქართველოს საზოგადოება]] [[კატეგორია:საქართველოს სამართალდამცავი ორგანოები]] [[კატეგორია:დანაშაული ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:დანაშაული აზიაში]] [[კატეგორია:დანაშაული ევროპაში]] kg330cxvtd7itkig35o77asjhj7a5sd 14 424252 4823341 3590162 2025-07-02T07:05:48Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823341 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ქრისტიანული ეკლესია-მონასტრები]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:რელიგიური შენობა-ნაგებობები ქვეყნის მიხედვით| ]] 1rb6wuv6kvohudkx38a0n6xuk7bo5ov 14 424269 4823339 3590189 2025-07-02T07:05:40Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823339 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ქრისტიანობა ევროპაში]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით| ]] 6ngskku0mvhk166qvk1ypgjrprscxlr 14 424270 4823338 3590190 2025-07-02T07:05:36Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823338 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ქრისტიანობა აზიაში]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით| ]] drte1cixk08t5dhhmt97biawi6uzg5p 14 424295 4823334 3590231 2025-07-02T07:05:22Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823334 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კათოლიციზმი]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით| ]] bfpe5si9s8gjez9vd25vbg0yo9bhudv 14 431543 4823272 4500484 2025-07-02T06:56:17Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823272 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მუსიკალური ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] c4blmf7mcya6l2dapuz141gf9jdjqmn 0 432017 4823048 4655529 2025-07-01T19:31:31Z Mehman 75871 4823048 wikitext text/x-wiki {{მთავარი|იბერია}} [[სურათი:Georgianiberia andersen565.JPG|thumb|right|565 px|იბერიის ადრეული ქართული სახელმწიფო ~[[ძვ. წ. 600]]–[[500]] წლებში.]] '''იბერიის მეფეთა სია''' საბოლოოდ დაზუსტებული არ არის. ბევრი ისტორიკოსი და გენეალოგი ([[ვახუშტი ბატონიშვილი]], [[თეიმურაზ ბატონიშვილი]], [[სერგი გორგაძე]], [[პავლე ინგოროყვა]]) არ ეთანხმება „[[ქართლის ცხოვრება|ქართლის ცხოვრების]]“ ([[XII საუკუნე]]) ორიგინალურ წყაროს და საკუთარ ვერსიას გვთავაზობს. პავლე ინგოროყვას „ძველი ქართული მატიანე «მოქცევაჲ ქართლისაჲ» და ანტიკური ხანის იბერიის მეფეთა სია“ მცდელობაა „მოქცევაჲ ქართლისაჲ“-ს დაზიანებული ადგილების აღდგენისა.<ref>[https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnx0c2toYXJvZWJpfGd4OjcwNmQxYWUzZDMxZTEzMWU „ძველი ქართული მატიანე «მოქცევაჲ ქართლისაჲ» და ანტიკური ხანის იბერიის მეფეთა სია“]: III, „მოქცევაჲ ქართლისაჲ“-ს დაზიანებული ადგილების აღდგენისათვის. გვ. 509, 510</ref> უძველესს ჩვენს დრომდე მოღწეულ ქართულ მატიანეში, რომელსაც ეწოდება „[[მოქცევაჲ ქართლისაჲ]]“, მოიპოვება მთლიანი ნუსხა ანტიკური ხანის იბერიის მეფეებისა — '''«მეფენი ქართლს შინა წარმართნი»'''. ეს სია ძირითადად მოიცავს ექვს საუკუნეს, დაწყებული ალექსანდრე მაკედონელის ეპოქიდან — ვიდრე IV საუკუნის დასაწყისამდე ჩვენი წელთაღრიცხვისა. დასახელებული სია, მთლიანად აღებული, დღემდე არ ყოფილა საფუძვლიანი მეცნიერული განხილვის, პრეციზული მეცნიერული კრიტიკის საგანი. შეიძლება ითქვას, რომ ქართულ ისტორიოგრაფიაში ეს სია დღემდე დევს როგორც უქმი, გამოუყენებელი მასალა. სინამდვილეში კი «მოქცევაჲ ქართლისაჲ»-ს ეს სია წარმოადგენს უაღრესად მნიშვნელოვანს ისტორიულ დოკუმენტს, ქართული ნაციონალური ისტორიოგრაფიის უძველესს ფურცელს.<ref>[https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnx0c2toYXJvZWJpfGd4OjcwNmQxYWUzZDMxZTEzMWU „ძველი ქართული მატიანე «მოქცევაჲ ქართლისაჲ» და ანტიკური ხანის იბერიის მეფეთა სია“]. გვ. 505</ref> == ისტორია == {{chart top|<poem> ა) უუძველესი ისტორიიდან.<ref name=":0">[http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/236511/1/Saqartvelos_Istoria.pdf სერგი გორგაძე „საქართველოს ისტორია“], დამატება: I. უმთავრესი თარიღები და ფაქტები. ა) უუძველესი ისტორიიდან, ბ) ძველი ისტორიიდან. გვ. 83, 84. მოკლე სისტემატიური კურსი მოზრდილთათვის. ქუთაისი, 1915 წ.</ref> </poem>|collapsed=no}} <gallery heights="120" class="მარცხნივ"> ფაილი:Borjgali.svg|thumb|ბორჯღალი – მზის ძველი ქართული სიმბოლო, დაკავშირებული მზის და მარადისობის მესოპოტამიურ და შუმერულ სიმბოლოებთან. ფაილი:Ancient kingdoms of Colchis and Iberia 793 BC.png|thumb|კოლხეთის და იბერიის ანტიკური სამეფოები ([[ძვ. წ. 793]]). ფაილი:Kolxetis samefo.jpg|კოლხეთის რუკა. ფაილი:Caucasus03 ka.png|thumb|კავკასიის სახელმწიფოები ძვ. წ. II ს-ში. ფაილი:Map of Colchis, Iberia, Albania, and the neighbouring countries ca 1770.jpg|thumb|კოლხეთის, იბერიის, ალბანეთის და მეზობელი ქვეყნების რუკა. ლონდონი, ~ 1770. </gallery> | align="left" | * [[ძვ. წ. 2000|2000 წელს ქრ. წინ]] — მიტანების ბრძოლა ბაბილონელებთან. * [[ძვ. წ. 1430|1430 წელს ქრ. წინ]] — მიტანების მეფე ტუშრატა ნინევიას იპყრობს. * [[ძვ. წ. 1296|1296 წელს ქრ. წინ]] — ხეთასარისა და რამზეს II-ის ხელშეკრულება. * [[ძვ. წ. 1100|1100 წელს ქრ. წინ]] — [[ნაირი]], [[მესხები]] და [[კოლხები]] პირველად მარცხდებიან ასურეთთან ბრძოლაში. * [[ძვ. წ. 857|857 წელს ქრ. წინ]] — სალმანასარ II იპყრობს ურართუს ძველ სატახტო ქალაქს არზაშკუს. * [[ძვ. წ. 837|837 წელს ქრ. წინ]] — იგივე მეფე ტაბალის ქვეყანას შემოესევა. * [[ძვ. წ. 742|742 წელს ქრ. წინ]] — ურართუს მეფე სარდური II შუამდინარეთში ასურეთის მეფეს ებრძვის. * [[ძვ. წ. 714|714 წელს ქრ. წინ]] — ტაბალი და ურართუ ასურეთის წინააღმდეგ კავშირს შეადგენენ; მაგრამ ასურეთის მეფე სარგონი ურართუს სატახტო ქალაქს ტუსპას იჭერს, რის გამოც ურართუს მეფე რუსა I თავს იკლავს. * [[ძვ. წ. 710|710]]–[[ძვ. წ. 705|705 წელს ქრ. წინ]] — კაპადოკიასა და ნაირ-ურართუს ნახევრათ ველური ინდო-გერმანელი ტომები შემოესევიან. {{chart bottom}} {{chart top|<poem> ბ) ძველი ისტორიიდან.<ref name=":0" /> </poem>|collapsed=no}} <gallery heights="120" class="მარცხნივ"> ფაილი:Confluence of the Aragvi and Kura (Mtkvari) rivers.jpg|thumb|ქართლის მთასთან ჩამდინარე [[მტკვარი|მტკვარს]] ერთვის [[არაგვი]]. ფაილი:Early Georgian States Colchis And Iberia ka.svg|thumb|ადრექართული სახელმწიფოები [[ძვ. წ. 600]]–[[150]] წლებში. ფაილი:Colchis and Iberia, 1706.jpg|thumb|კოლხიდას და იბერიის რუკა [[კრისტოფ კელერი]]ს მიხედვით, გამოცემული ლაიფციგში 1706 წელს. ფაილი:Iberia-ka.svg|thumb|ფარნავაზის მიერ რვა საერისთავოდ და ერთ სასასპეტოდ დაყოფილი იბერია. ფაილი:Ancient Georgian (Iberian) Flag during King Gorgasali reign in 5c. AD.png|thumb|[[საქართველოს სახელმწიფო დროშა#ადრეული საქართველოს დროშები|სამეფო დროშა]] [[ქართლის გაქრისტიანება|ქართლის გაქრისტიანების]] შემდეგ. ფაილი: </gallery> | align="left" | * [[ძვ. წ. 330|330 წელს ქრ. წინ]] — ქართველები სპარსეთისაგან თავისუფლდებიან და მცხეთის მხარეში სამეფოს იარსებენ. * [[ძვ. წ. 65|65 წელს ქრ. წინ]] — [[პომპეუსი|პომპეი]] საქართველოში. * [[35|35 წელს ქრ. შემდეგ]] — იბერიის მეფე [[მითრიდატე I|მიჰრდატ I]] თავის შვილს [[მითრიდატე (მითრიდატე I-ის ძე)|მიტრიდატს]] სომხეთში ამეფებს; ხოლო მისი მეორე შვილი [[ფარსმან I]] იბერიის ტახტს იჭერს. * [[138|138 წელს ქრ. შემდეგ]] — იბერიის მეფე ფარსმან II რომში ადრიანე იმპერატორისაგან დიდს პატივს იღებს. * [[298|298 წელს ქრ. შემდეგ]] — ნიზიბინის ხელშეკრულობით იბერია რომის სავასსალო ხდება. {{chart bottom}} == ფარნავაზიანი წარმართი მეფეები == {| class="wikitable" style="display: inline-table;" |- ! align="center" width="6%" |სურათი ! align="center" width="14%" |„[[მოქცევაჲ ქართლისაჲ]]“<ref>[http://www.amsi.ge/istoria/qm/qarTlis_moqceva.pdf „მოქცევაჲ ქართლისაჲ“], ''შატბერდისეული ვერსია'': [თავი ა~], გვ. 1–5.</ref> ! align="center" width="16%" |[[ვახუშტი ბატონიშვილი]]<ref>[https://elfiles.emis.ge/uploads/33756/conversions/Vaxushti_Saqartvelos_Istoria_Nawili_Pirveli-compressed.pdf ვახუშტი „საქართველოს ისტორია“], გამოცემა დ. გ. ქართველიშვილისა. განმარტებული და შევსებული ახლად შეძენილის არხეოლოგიურისა და ისტორიულის ცნობებით დ. ზ. ბაქრაძის მიერ. ნაწილი პირველი ძველი საქართველოს საზოგადო ქარტიით. ტფილისი, 1885. გვ. 37–105.</ref> ! align="center" width="14%" |[[თეიმურაზ ბატონიშვილი]]<ref>[http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/65894/1/Teimuraz_Batonishvili_Istoria.pdf თეიმურაზ ბატონიშვილი „ისტორია დაწყებითგან ივერიისა, ესე იგი გიორგიისა, რომელ არს სრულიად საქართველოჲსა“] ქმნილი საქართველოს მეათცამეტის მეფის გიორგის ძის თეიმურაზისაგან სტამბასა შინა სამეცნიერო აკადემიისასა 1848 წელსა. „წელთა აღრიცხვანი. მეფენი თუ რომელი რომელსა წელსა გამეფდეს“. გვ. 210–220.</ref> ! align="center" width="14%" |[[სერგი გორგაძე]]<ref>[http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/236511/1/Saqartvelos_Istoria.pdf სერგი გორგაძე „საქართველოს ისტორია“], დამატება: II. არმაზ-მცხეთის მეფეები. გვ. 84. მოკლე სისტემატიური კურსი მოზრდილთათვის. ქუთაისი, 1915 წ.</ref> ! align="center" width="36%" |[[პავლე ინგოროყვა]]<ref>[http://www.amsi.ge/istoria/pi/mefeebi.pdf პავლე ინგოროყვა „ძველი ქართული მატიანე «მოქცევაჲ ქართლისაჲ» და ანტიკური ხანის იბერიის მეფეთა სია“]. XI. ქრონოლოგიური ნუსხა იბერიის მეფეთა, III საუკუნიდან ჩვენს ერამდე – ვიდრე IV საუკუნემდე ჩვენი წელთაღრიცხვისა. გვ. 559–562.</ref> |- | align="center" | | align="center" |1. [[აზოჲ]]<br><small>ა~. და ესე იყო პირველი მეფჱ მცხეთას შინა აზოჲ, ძჱ არიან-ქართველთა მეფისაჲ, და მოკუდა.</small> ! align="center" | ! align="center" | | align="center" |1. [[აზო]]<br>[[ძვ. წ. 330|330]]–[[ძვ. წ. 272|272 წელი ქრისტეს წინ]]. ! align="center" | |- | align="center" |[[File:მეფე ფარნავაზი.jpg|thumb|frameless|100 px|{{small|'''ფარნავაზ მეფე'''}}]] | align="center" |2. ფარნავაზ<br><small>ბ~. და შემდგომად მისა დადგა ფარნავაზ. ამან აღმართა კერპი დიდი ცხჳ[რ]სა ზედა, და დასდვა სახელი მისი არმაზი. და მოქმნა ზღუდე წყლით კერძო, და ჰრქჳან არმაზ.</small> | align="center" |1. ა. ფარნავაზ<br>''[[ძვ. წ. 302]]''–''[[ძვ. წ. 237|237]]''<br><small>ჲე (65) წელი მეფა</small> | align="center" |Ⴀ. ფარნავაზ I<br>''[[ძვ. წ. 302]]''–''[[ძვ. წ. 237|237]]''<br><small>65 წელი იმეფა</small> | align="center" |2. ფარნავაზ I<br>[[ძვ. წ. 272|272]]–[[ძვ. წ. 206|206]] | align="center" |1. მეფე '''[[ფარნავაზ I]]'''<br>284–219 წ.{{შენიშვნა|„ოც-და-შჳდისა წლისა მეფე იქმნა და სამეოც-და-ხუთწელს მეფობდა“ (ლეონტი მროველი). გამოსავალი თარიღი 284 წელი (ქართული ნაციონალური წელთაღრიცხვის დასაწყისი).}} |- | align="center" | | align="center" |3. [[საურმაგი|საურმაგ]]<br><small>გ~. და შემდგომად მისა დადგა მეფედ საურმაგ. ამან აღმართა კერპი აჲნინა გზასა ზედა. და იწყო არმაზს შჱნებად.</small> | align="center" |2. ბ. საურმაგ<br>''[[ძვ. წ. 237]]''–''[[ძვ. წ. 162|162]]''<br><small>ოე (75) წელი მეფა</small> | align="center" |Ⴁ. საურმაგ I<br>''[[ძვ. წ. 237|237]]–[[ძვ. წ. 162|162]]''<br><small>75 წელი იმეფა</small> | align="center" |3. საურმაგ I<br>''[[ძვ. წ. 206|206]]–[[ძვ. წ. 162|162]]'' | align="center" |2. მეფე '''[[საურმაგ I]]'''<br>219–66 წ. |- | align="center" | | align="center" |4. მირვან I<br><small>დ~. და მისა შემდგომად მეფობდა მირვან. და აღმართა დანინა გზასა ზედა წინარე და აღაშენა არმაზი.</small> | align="center" |3. გ. მირვან I<br>''[[ძვ. წ. 162]]''–''[[ძვ. წ. 112|112]]''<br><small>ნ (50) წელი მეფა</small> | align="center" |Ⴂ. მირვან I<br>''[[ძვ. წ. 162|162]]–[[ძვ. წ. 144|144]]''<br><small>18 წელი იმეფა</small> | align="center" |4. [[მირვან I]]<br>[[ძვ. წ. 162|162]]–[[ძვ. წ. 120|120]] | align="center" |3. მეფე '''მირვან''' (მირეან) I<br>219–66 წ. |- | align="center" | | align="center" |5. ფარნაჯობ<br><small>ე~. და მეფობდა ფარნაჯობ და აღმართა კერპი ზადენ მთასა ზედა. და აღაშენა [ციხჱ].</small> | align="center" |4. დ. ფარნაჯომ<br>''[[ძვ. წ. 112]]''–''[[ძვ. წ. 93|93]]''<br><small>ით (19) წელი მეფა</small> | align="center" |Ⴃ. ფარნაჯამ I<br>''[[ძვ. წ. 144|144]]–[[ძვ. წ. 135|135]]''<br><small>9 წელი იმეფა</small> | align="center" |5. ფარნაჯომ<br>[[ძვ. წ. 120|120]]–[[ძვ. წ. 88|88]] | align="center" |4. მეფე '''ფარნაჯობ''' ([[ფარნაჯომი|ფარნაჯომ]]) I<br>219–66 წ. |- | align="center" | | align="center" |6. არს(ოკ)<br><small>ვ~. და მეფობდა არს(ოკ) [და] ქალაქსა ზღუდენი მოაქმნნა.</small> | align="center" |5. ე. არშაკ I<br>''[[ძვ. წ. 93]]''–''[[ძვ. წ. 81|81]]''<br><small>იბ (12) წელი მეფა</small> | align="center" |Ⴄ. [[არშაკ I]]<br>''[[ძვ. წ. 135|135]]–[[ძვ. წ. 123|123]]''<br><small>12 წელი იმეფა</small> | align="center" |6. არსოკ<br>[[ძვ. წ. 88|88]]–[[ძვ. წ. 66|66]] | align="center" |5. მეფე '''არსოკ I'''<br>219–66 წ. |- | align="center" | ! align="center" | ! align="center" | ! align="center" | ! align="center" | | align="center" |6. მეფე '''მირდატ I'''<br>219–66 წ. |- | align="center" | | align="center" |7. [[არიკი|არიკ]]<br><small>ზ~. და მეფობდა არიკ, რომელმან შიდაციხე აღაშენა არმაზსა.</small> | align="center" |6. ვ. არტაგ<br>''[[ძვ. წ. 81]]''–''[[ძვ. წ. 66|66]]''<br><small>იე (15) წელი მეფა</small> | align="center" |Ⴅ. არტაგ I<br>''[[ძვ. წ. 123|123]]–[[ძვ. წ. 107|107]]''<br><small>16 წელი იმეფა</small> | align="center" |7. [[არტაგი|არტაგ]]<br>[[ძვ. წ. 66|66]]–[[ძვ. წ. 64|64]] | align="center" |7. მეფე '''არტოკ I'''<br>66–65 წ.{{შენიშვნა|„ორ წელ ოდენ მეფობდა“ (ლეონტი მროველი). ანტიკური ხანის ბერძენ-რომაელი ისტორიკოსები (აპიანე, დიონ კასიოსი, ფლორე, ევტროპი, ფესტუსი) იბერიის მეფეს არტოკს მოიხსენიებენ 65 წელს, პომპეუსის ლაშქრობის დროს.}} |- | align="center" | | align="center" |8. [[ბრატმან I]]<br><small>ჱ~. და მეფობდა ბრატმან, რომელსა ზე მცხეთას ქალაქი დაეწყო.</small> | align="center" |7. ზ. ბარტომ I<br>''[[ძვ. წ. 66]]''–''[[ძვ. წ. 33|33]]''<br><small>ლგ (33) წელი მეფა</small> | align="center" |Ⴆ. [[ბარტომ I]]<br>''[[ძვ. წ. 107|107]]–[[ძვ. წ. 74|74]]''<br><small>33 წელი იმეფა</small> | align="center" |8. [[ფარნავაზ II]] (ბრატმან)<br>[[ძვ. წ. 64|64]]–[[ძვ. წ. 32|32]] | align="center" |8. მეფე '''ბარაცმან'''<nowiki> [ბარაცმან-ავაზ || ფარსმან-ავაზ]=ფარნავაზ II </nowiki><br>36 წ.{{შენიშვნა|დასახელებულ წელს (36 წელი ჩვენს ერამდე) მოიხსენიება ბარძენ ისტორიკოსის დიონ კასიოსის თხზულებაში.}} |- | align="center" | | align="center" |9. მირეან II<br><small>თ~. და მეფობდა მირეან. და მან აღაშენა მცხეთაჲ ქალაქი.</small> | align="center" |8. ჱ. მირვან II<br>''[[ძვ. წ. 33]]''–''[[ძვ. წ. 23|23]]''<br><small>ი (10) წელი მეფა</small> | align="center" |Ⴡ. მირვან II<br>''[[ძვ. წ. 74|74]]–[[ძვ. წ. 58|58]]''<br><small>16 წელი იმეფა</small> | align="center" |9. [[მირვან II]]<br>[[ძვ. წ. 32|32]]–[[ძვ. წ. 22|22]] | align="center" |9. მეფე '''მირეან II'''<br>36–27 წლებს შორის |- | align="center" | | align="center" |10. [[არსუკი|არსუკ]]<br><small>ი~. და მეფობდა არსუკ, რომელმან კასპი შეიპყრა და უფლის-ციხე განაგო.</small> | align="center" |9. თ. არშაკ II<br>''[[ძვ. წ. 23]]''–''[[ძვ. წ. 2|2]]''<br><small>კ (20) წელი მეფა</small> | align="center" |Ⴇ. [[არშაკ II]]<br>''[[ძვ. წ. 58|58]]–[[ძვ. წ. 33|33]]''<br><small>25 წელი იმეფა</small> | align="center" |10. არიკ<br>[[ძვ. წ. 22|22]]–[[ძვ. წ. 1|1]] | align="center" |10. მეფე '''არსუკ''' (არსოკ) II<br>36–27 წლებს შორის |- | align="center" | ! align="center" | ! align="center" | | align="center" |Ⴈ. არშაკ III<br>33–ქრისტესთ შობით 1<br><small>32 წელი იმეფა</small> ! align="center" | ! align="center" | |- | align="center" | | align="center" |11. [[როკი (მეფე)|როკ]]<br><small>ია~. და მეფობდა როკ, რომელმან რაჲთურთით მცხეთაჲ გაიშორა. და მეფობაჲ ორად გაიყო, ორნი მეფენი დასხდეს იმიერ და ამიერ.</small> | align="center" |10. ი. [[ადერკი]]<br>''[[ძვ. წ. 2]]''–''[[55|ახ. წ. 55]]''<br><small>ნზ (57) წელი მეფა</small> | align="center" |ႨႠ. ადერკი<br>''[[1]]–[[44]]''<br><small>43 წელი იმეფა</small> | align="center" |11. ადერკი<br>[[ძვ. წ. 1|1]]–[[30|30 წელი ქრისტეს შემდეგ]]. | align="center" |11. მეფე '''[[ადეროკი|ადეროკ I]]'''<br>27 წლიდან (ჩვენი წელთაღრიცხვის უწინარეს)–30 წლამდე (ჩვენი წელთაღრიცხვისა).{{შენიშვნა|„ოც-და-ათისა წლისა მეფე იქმნა და ორმოც-და ათშჳდმეტ წელს მეფობდა“ (ლეონტი მროველი). <br> ლეონტი მროველის სათარიღო ცნობასთან დაკავშირებით აქ საჭიროა აღვნიშნოთ შემდეგიც. ლეონტი მროველის თხზულებაში მეფე ადეროკ I-ის შესახებ ძირითად სათარიღო ცნობას („ოც-და-ათისა წლისა მეფე იქმნა და ორმოც-და ათშჳდმეტ წელს მეფობდა“) დართული აქვს გლოსა–ქრისტეს შობის, ქრისტეს ჯვარცმისა და საქართველოში ქრისტეს კვართის მოტანის შესახებ. რამდენადაც ქართულ მატიანეთა არქაული პირველწყარო, რომლიდანაც დამოკიდებულნი არიან, უშუალოდ თუ მეშვეობით, ლეონტი მროველი და საშუალო საუკუნეთა სხვა ქართველი ისტორიკოსები, წინა-ქრისტიანული ხანის ძეგლად არის მისაჩნევი, ცხადია, ამ პირველწყაროში ადგილი არ ექნებოდა ამ დანართ ცნობებს, რომლებიც ქრისტიანობის ისტორიას ეხება. აქ, რასაკვირველია, ჩვენ საქმე გვაქვს გვიანდელ გლოსასთან, და ამას გარდა ისიც შესაძლოა აღნიშნულ იქნას, თუ რათან დაკავშირებით იქნა ჩართული ეს გლოსა. ქრისტიანული ხანის ქართველ ისტორიკოსებს, ცხადია, ჯერ ერთი, თავისთავად აინტერესებდათ საკითხი, თუ რომელი მეფე იბერიისა იყო თანამედროვე ქრისტესი, ხოლო ეს ინტერესი, კერძოდ, იმითაც იყო გამოწვეული, რომ ქრისტიანული ხანის ავტორებს უნდოდათ დაეკავშირებინათ საქართველოს ისტორიასთან ქრისტეს კვართის ლეგენდა და აღენიშნათ, თუ სახელდობრ რომელი მეფის დროს მოხდა ქრისტეს კვართის საქართველოში მოტანა. ხოლო რაკი არქაულ საისტორიო პირველწყაროში ქრისტიანული ხანის ავტორებს ვერ უპოვიათ სათანადო დასაყრდენი ჩვენება, ამის გამო ზოგი ავტორი ქრისტეს ჯვარცმისა და საქართველოში კვართის მოტანის ამბავს ვარაუდობდა ეღტი მეფის დროს, სხვა კიდევ სხვა მეფის დროს (ლეონტი მროველი ადეროკ I-ის დროს, შატბერდულ-ჭელიშური ნინოს ცხოვრების ავტორი არმაზაერის დროს, ხოლო რაც შეეხება „მოქცევაჲ ქართლისაჲ“-ს მატიანეს, აქ კვართის შესახებ თქმულებაში მეფე სრულებითაც არ არის მოხსენებული). სწორედ ეს მერყეობა საშუალო საუკუნეთა ქართველი ავტორებისა მაჩვენებელია იმისა, რომ არქაული ხანის საისტორიო პირველწყაროში არ ყოფილა ქრისტიანობის შესახებ უწყება, და, რასაკვირველი, არც შეიძლებოდა, რამდენადაც ეს პირველწყარო, როგორც ირკვევა, წინა-ქრისტიანული ხანიდან მომდინარეობდა.}} |- | align="center" | ! align="center" | ! align="center" | ! align="center" | ! align="center" | | align="center" |12. მეფე '''[[ფარსმან I]]'''<br>30-იანი–60-იანი წლები.{{შენიშვნა|მეფე ფარსმან I-ის მეფობის თარიღი აღნიშნული გვაქვს ტაციტუსისა და დიონ კასიოსის ცნობების მიხედვით.}} |- | align="center" | ! align="center" | ! align="center" | ! align="center" | ! align="center" | | align="center" |13. მეფე '''[[მითრიდატე II|მირდატ I]]'''<br>75 წ.{{შენიშვნა|მეფე მირდატ (მითრიდატ) I ფარსმანის-ძე მოიხსენება მცხეთის წარწერაში 75 წლისა (წარწერა შესრულებულია 75 წლის 1 ივლისის შემდეგ).}} |- | align="center" |[[File:State Museum of History of Georgia (Tbilisi Archaeological Museum) 2.jpg|thumb|frameless|100 px|{{small|'''ლანგარზე ამოკვეთილი ბერძნული წარწერა გვაუწყებს, რომ ეს ლანგარი მეფე ფლავიოს დადესს უჩუქებია ბერსუმა პიტიახშისთვის. [[არმაზისხევი]], სამარხი № 3.'''}}]] | align="center" |12. [[ქარძამი და ბრატმანი|ქარძამ და ბრატმან]].<br><small>იბ~. და მეფობდა ქარძამ არმაზს და მცხეთას -- ბრატმან. და ამათთა ჟამთა ჰურიანი მოვიდეს მცხეთას და დასხდეს.</small> | align="center" |11. ია. [[ბარტომი და ქართამი]]<br>''[[55]]''–''[[72]]''<br><small>იზ (17) წელი მეფეს</small> | rowspan="2" align="center" |ႨႡ და ႨႢ. [[ქართამი|ქართამმან]] იმეფა 1½ <br>[[ბარტომ II|ბარტომმან]] იმეფა 28<br>[[კაოსი|კაოსმან]] 14 <br>''[[44]]''–''[[87]]''<br><small>ზოგადად 44</small> | align="center" |12. [[მითრიდატე I]]<ref>{{წიგნი | ბმული = http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/236511/1/Saqartvelos_Istoria.pdf | გვარი = გორგაძე | სახელი = სერგი | ავტორის ბმული = სერგი გორგაძე | სათაური = „საქართველოს ისტორია“ III. საქართველოს ცხოვრება და თავგადასავალი 1–3 საუკუნეში ქრ. შემდეგ. | დამატებითი = მოკლე სისტემატიური კურსი მოზრდილთათვის | ტომი = I | ადგილი = ქუთაისი | წელი = 1915 | გვერდი = 56 | სქოლიო = გორგაძე}}</ref><br>''[[30]]–[[35]]'' | align="center" |14. მეფე '''ქართამ I=ფლავიოს დადე'''<br>14-ა. თანა-მეფე (არმაზელი პიტიახში): '''ბარაცმან''' (ბარცომ, ბერცუმ)<br>76–96 წლებს შორის.{{შენიშვნა|მეფე ქართამ═ფლავიოს-დადე და არმაზელი პიტიახში (თანა-მეფე) ბარაცმან არიან. თანამედროვენი რომის იმპერატორთა ფლავიოსთა სახლიდან (ლეონტი მროველი, მოქცევაჲ ქართლისაჲ და თანამედროვე წარწერა არმაზში აღმოჩენილი ლანგარისა).}} |- | align="center" |[[File:Pharasmanes I, by TAILLASSON, JJ.jpg|thumb|frameless|100 px|{{small|'''[[ფარსმან I]]'''}}]] | align="center" |13. [[ფარსმანი და კაოზი|ფარსმან და კაოზ]].<br><small>იგ~. და მეფობდა იმიერ ფარსმან და ამიერ კაოზ.</small> | align="center" |12. იბ. [[კაოსი და ფარსმანი]]<br>''[[72]]''–''[[87]]''<br><small>იე (15) წელი მეფეს</small> | align="center" |13. [[ფარსმან I]]<br>[[35]]–[[70]] | align="center" |15. '''ფარსმან II'''{{შენიშვნა|name=fn1|მეფე ფარსმან (II) და არმაზელი პიტიახში (თანა-მეფე) კაოს (═კაოს პუბლიკი აგრიპა) – ქართულ მატიანეებს გარდა მოიხსენებიან სერაფიტის ძეგლის წარწერაში.}}<br>15-ა. თანა-მეფე (არმაზელი პიტიახში): '''კაოს (=კაოს პუბლიკი აგრიპა)'''{{შენიშვნა|name=fn1|მეფე ფარსმან (II) და არმაზელი პიტიახში (თანა-მეფე) კაოს (═კაოს პუბლიკი აგრიპა) – ქართულ მატიანეებს გარდა მოიხსენებიან სერაფიტის ძეგლის წარწერაში.}}<br>I საუკ. ბოლო–II საუკ. დასაწყისი. |- | align="center" |[[File:Mtskhet stella - Greek text.jpg|thumb|frameless|100 px|{{small|'''[[ვესპასიანეს არმაზის სტელა]]'''}}]] | align="center" |14. [[არსოკი და ამაზაერი|არსოკ და ამაზაერ]].<br><small>იდ~. და მეფობდა იმიერ არსოკ და ამიერ -- ამაზაერ.</small> | align="center" |13. იგ. [[არმაზელი]] და [[აზორკი]]<br>''[[87]]''–''[[103]]''<br><small>ივ (16) წელი მეფეს</small> | align="center" |ႨႣ. აზორკ I და არმაზელ I''<br>[[87]]–[[119]]''<br><small>32 წელი იმეფა</small> | align="center" |14. [[მითრიდატე II]]<br>''70–96'' | align="center" |16. მეფე '''ფარნუკ I=[[ხსეფარნუგი|ხსე-ფარნუგ]]'''{{შენიშვნა|მეფე ხსე-ფარნუგ (═ფარნუკ I) მოიხსენება იმავე სერაფიტის ძეგლის წარწერაში.}}<br>16-ა. თანა-მეფე (არმაზელი პიტიახში): '''არმაზაერი'''<br>110-იანი წლები. |- | | align="center" |15. [[ამაზასპი და დერუკი|ამაზასპ და დერუკ]].<br><small>იე~. და მეფობდა იმიერ ამაზასპ და ამიერ -- დერუკ.</small> | align="center" |14. იდ. [[ამზასპი და დეროკი]]<br>''[[103]]''–''[[113]]''<br><small>ი (10) წელი მეფეს</small> | align="center" |ႨႤ. [[დეროკი|დეროკ I]] და [[ამზასპ I]]<br>''[[119]]–[[128]]''<br><small>8 წელი იმეფა</small> | align="center" |15. ამზასპ I<br>[[96]]–[[116]] | align="center" |17. მეფე '''[[ამაზასპ I]]'''<br>17-ა. თანა-მეფე (არმაზელი პიტიახში): '''ადერუკ'''<br>120-იანი წლები. |- | align="center" |[[File:ფარსმან ქველი.jpg|thumb|frameless|100 px|{{small|'''ფარსმან ქველი'''}}]] | align="center" |16. [[ფარსმან ქველი და ფარსმან ავაზი|ფარსმან ქველი და ფარსმან ავაზ]].<br><small>ივ~. და მეფობდა იმიერ ფარსმან ქველი და ამიერ -- ფარსმან ავაზ.</small> | align="center" |15. იე. [[ფარსმან ქველი და მირდატი]]<br>''[[113]]–''[[129]]''<br><small>ივ (16) წელი მეფეს</small> | align="center" |ႨႥ. ფარსმან II და მირდატ I<br> ''[[128]]–[[131]].''<br>ფარსმან II ''[[131]]–[[144]]''<br><small>16 წელი იმეფეს.</small><br>მირდატ I ''[[144]]–[[147]]''<br><small>2½ წელი იმეფა.</small> | align="center" |16. ფარსმან II<br>116-140 | align="center" |18. მეფე '''ფარსმან III ქველი'''<br>18-ა. თანა-მეფე (არმაზელი პიტიახში): '''<nowiki>ფარსმან ავაზ || ფარნავაზ.</nowiki>'''<br>130-იანი–140-იანი წლები.{{შენიშვნა|მეფე ფარსმან (III) ბერძნულ-რომაულ საისტორიო წყაროებში მოიხსენება 130-იან წლებში და 130-იან/140-იანი წლების მიჯნაზე, რომის იმპერატორთა ადრიანეს და ანტონინეს დროს (–ცნობები არიანესი, დიონ კასიოსისა, ელიოს სპარტიანესი და იულიოს კაპიტოლინესი).}} |- | align="center" | | align="center" |17. [[როკი და მირდატი|როკ და მირდატ]].<br><small>იზ~. და მეფობდა იმიერ როკ და ამიერ -- მირდატ. და ამისა ზე მოაკლდა არმაზი სამეუფოჲ და მცხეთას ოდენ იყო მეფობაჲ.</small> ! align="center" | ! align="center" | | align="center" |17. როკ<br>[[140]]–[[146]] | align="center" |19. მეფე <...> '''როკ'''<br>19-ა. თანა-მეფე '''მირდატ'''<br>150-იანი წლები. |- | align="center" | | align="center" |18. ღადამი<br><small>იჱ~. და მეფობდა ღადამი და დღე კ~</small> | align="center" |16. ივ. ადამ<br>''[[129]]''–''[[132]]''<br><small>გ (3) წელი მეფა</small> | align="center" |ႨႦ. ადამ I<br>''[[147]]''–''[[151]]''<br><small>4 წელი იმეფა</small> | align="center" |18. [[ღადამი|ღადამ]]<br>[[146]] | align="center" |20. '''ღადამ I'''<br>დაახლ. 161–164 წ.{{შენიშვნა|„მეფობდა ღადამი [სამ წელ] და დღე ოც“ (მოქცევაჲ ქართლისაჲ). „დასუეს მეფედ ძე ფარსმან ქუელისა [ღ]ადამი, და იმეფა რა სამ წელ, მოკუდა“ (ლეონტი მროველი).}} |- | align="center" | ! align="center" | | align="center" |ღადანა<br>''[[132]]''–''[[146]]''<br><small>იდ (14) წელი მეფა</small> | align="center" |ႨჁ. ღადან<br>''[[151]]''–''[[165]]''<br><small>14 წელი იმეფა</small> ! align="center" | | align="center" |21-ა. დედოფალი '''[[ღადანა]]'''<br>დაახლ. 164–180 წ.{{შენიშვნა|„და დარჩა [მეფესა ღადამს] ძე მისი [ფარსმან IV] წელიწდისა ერთისა ყრმაჲ; და ვიდრე აღიზრდებოდა [ფარსმან IV] მეფობდა მამის-დედა მისი [დედა ღადამისა], ცოლი ფარსმან ქუელისა, რომელსაც ღ ა დ ა ნ ა“ (ლეონტი მროველი).}} |- | align="center" | | align="center" |19. ფარსმან III<br><small>ით~. და ფარსმან,</small> | align="center" |17. იზ. ფარსმან III<br>''[[146]]''–''[[182]]''<br><small>ლვ (36) წელი მეფა</small> | align="center" |ႨႧ. ფარსმან III<br>''[[165]]''–''[[191]]''<br><small>26 წელი იმეფა</small> | align="center" |19. [[ფარსმან III]]<br>[[146]]–[[164]] | align="center" |21. მეფე '''ფარსმან IV'''<br>II საუკუნის 80-იანი წლებიდან–IV საუკუნის დასაწყისამდე. |- | align="center" | | align="center" |20. ამაზასპ II<br><small>კ~. და ამაზასპ,</small> | align="center" |18. იჱ. ამზასპ II<br>''[[182]]''–''[[186]]''<br><small>დ (4) წელი მეფა</small> | align="center" |Ⴉ. ამზასპ II<br>''[[191]]''–''[[200]]''<br><small>9 წელი იმეფა</small> | align="center" |20. [[ამზასპ II]]<br>[[164]]–[[182]] | align="center" |22. მეფე '''[[ამაზასპ II]]'''<br>II საუკუნის 80-იანი წლებიდან–IV საუკუნის დასაწყისამდე. |- | align="center" | | align="center" |21. [[რევ მართალი]].<br><small>კა~. და რევ მართალი</small> | align="center" |19. ით. რევ<br>''[[186]]''–''[[213]]''<br><small>კზ (27) წელი მეფა</small> | align="center" |ႩႠ. რევ მართალი<br>''[[200]]''–''[[219]]''<br><small>18 წელი იმეფა</small> | align="center" |21. რევ-მართალი<br>[[182]]–[[190]] | align="center" |23. მეფე '''[[რევ I მართალი]]'''<br>II საუკუნის 80-იანი წლებიდან–IV საუკუნის დასაწყისამდე. |- | align="center" | | align="center" |22. ვაჩე.<br><small>კბ~. ვაჩე.</small> | align="center" |20. კ. ვაჩე<br>''[[213]]''–''[[231]]''<br><small>იჱ (18) წელი მეფა</small> | align="center" |ႩႡ. ვაჩე I<br>''[[219]]''–''[[233]]''<br><small>14 წელი იმეფა</small> | align="center" |22. [[ვაჩე (ქართლის მეფე)|ვაჩე]]<br>[[190]]–[[208]] | align="center" |24. მეფე '''ვაჩე I'''<br>II საუკუნის 80-იანი წლებიდან–IV საუკუნის დასაწყისამდე. |- | align="center" | | align="center" |23. ბაკურ I.<br><small>კგ~. ბაკურ.</small> | align="center" |21. კა. ბაკურ I<br>''[[231]]''–''[[246]]''<br><small>იე (15) წელი მეფა</small> | align="center" |ႩႢ. ბაკურ I<br>''[[233]]''–''[[245]]''<br><small>12 წელი იმეფა</small> | align="center" |23. ბაკურ I<br>[[208]]–[[216]] | align="center" |25. მეფე '''[[ბაკურ I]]'''<br>II საუკუნის 80-იანი წლებიდან–IV საუკუნის დასაწყისამდე. |- | align="center" | | align="center" |24. მირდატ II.<br><small>კდ~. მირდატ.</small> | align="center" |22. კბ. მირდატ II<br>''[[246]]''–''[[262]]''<br><small>ივ (16) წელი მეფა</small> | align="center" |ႩႣ. [[მითრიდატე IV|მირდატ II]]<br>''[[245]]''–''[[259]]''<br><small>14 წელი იმეფა</small> | align="center" |24. მიჰრდატ III<br>[[216]]–[[224]] | align="center" |26. მეფე '''მირდატ III'''<br>II საუკუნის 80-იანი წლებიდან–IV საუკუნის დასაწყისამდე. |- | align="center" | | align="center" |25. ასფაგურ.<br><small>კე~. ასფაგურ.</small> | align="center" |23. კგ. ასფაგური<br>''[[262]]''–''[[265]]''<br><small>გ (3) წელი მეფა</small> | align="center" |ႩႤ. ასფაგურ I<br>''[[259]]''–''[[266]]''<br><small>7 წელი მეფა</small> | align="center" |25. [[ასფაგური|ასფაგურ]]<br>''[[224]]–[[265]]'' | align="center" |27. მეფე '''ასფაგურ I'''<br>II საუკუნის 80-იანი წლებიდან–IV საუკუნის დასაწყისამდე. |- | rowspan="2" align="center" | | rowspan="2" align="center" |26. ლევ.<br><small>კვ~. ლევ. მამაჲ მირეანისი.</small> ! rowspan="2" align="center" | ! rowspan="2" align="center" | | rowspan="2" align="center" |26. ლევ<br>''[[265]]–[[300]]'' | align="center" |28. მეფე '''ლევ (=[[რევ II|რევ]]) II'''{{შენიშვნა|„მოქცევაჲ ქართლისაჲ“-ს მატიანეში სახელი უკანასკნელი «წარმართი» მეფისა – მირვანის მამისა – მოყვანილია ფორმით ლ ე ვ („ლევ მამაჲ მირეანისი“). სახელი ლევ, როგორც ირკვევა, არის ვერიანტული სახეობა სახელისა: „რევ“. (ქართული წყაროების ცნობით, მირიანის შვილს ერქვა „რევ“, ე. ი. აქ განმეორებულია სახელი პაპისა – მირიანის მამისა ლევ, იგივე რევ).}}<br>II საუკუნის 80-იანი წლებიდან–IV საუკუნის დასაწყისამდე. |- | align="center" |<small>ესე ოცდარვანი მეფენი ქართლს შინა წარმართნი.</small><ref>[http://www.amsi.ge/istoria/qm/qarTlis_moqceva.pdf მოქცევაჲ ქართლისაჲ], ''შატბერდისეული ვერსია'': [თავი ა~]. გვ. 2.</ref> |- |} რაკი „მოქცევაჲ ქართლისაჲ“-ს მატიანის დედანი ძირითადში აღდგენილია და დაზიანებული ადგილების წაკითხვა შეძლებისდაგვარად შემოწმებულია, ჩვენ ამის შემდეგ შევადარებთ „მოქცევაჲ ქართლისაჲ“-ს მეფეთა სიას, მთლიანად აღებულს, მეორე ძველ-ქართულ საისტორიო ძეგლთან, ლეონტი მროველის თხზულებასთან, რომელიც აგრეთვე შეიცავს მთლიან სიას ანტიკური ხანის იბერიის „წარმართი“ მეფეებისა.<ref>[https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnx0c2toYXJvZWJpfGd4OjcwNmQxYWUzZDMxZTEzMWU „ძველი ქართული მატიანე «მოქცევაჲ ქართლისაჲ» და ანტიკური ხანის იბერიის მეფეთა სია“]: IV. შედარება „მოქცევაჲ ქართლისაჲ“-ს მეფეთა სიისა ლეონტი მროველის თხზულების მეფეთა სიასთან გვ. 520, 521.</ref> ეს შედარება შემდეგ სურათს წარმოგვიდგენს: {| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em auto; page-break-inside:avoid" |+ |- valign="top" | style="border:none;"| <ol start="1"> '''„მოქცევაჲ ქართლისაჲ“'''<br /> <br /> I. აზოჲ<br /> II. ფარნავაზ I<br /> III. საურმაგ I<br /> IV. მირვან I<br /> V. ფარნაჯობ I<br /> VI. არსოკ I<br /> VII. [მირდატ I]<br /> VIII. არტოკ I<br /> IX. ბარაცმან I<br /> X. მირეან II<br /> XI. არსუკ II<br /> XII. ადეროკ I<br /> XIII. [ფარსმან] I<br /> XIV. <მირდატ II><br /><br /> '''„იმიერი“ მეფენი'''<br /> XV. ქართამ I<br /> XVI. ფარსმან II<br /> XVII. [ფ]არ[ნ]უკ II<br /> XVIII. ამაზასპ I<br /> XIX. ფარსმან III ქველი<br /> XX. <...>როკ<br /><br /> '''„ამიერი“ თანა-მეფენი'''<br /> XV-ა. ბარაცმან<br /> XVI-ა. კაოს<br /> XVII-ა. არმაზაერი<br /> XVIII-ა. ადერუკ<br /> XIX-ა. ფარსმან-ავაზ<br /> XX-ა. მირდატ<br /><br /> XXI. ღადამ I<br /> —<br /> XXII. ფარსმან IV<br /> XXIII. ამაზასპ II<br /> XXIV. რევ I მართალი<br /> XXV. ვაჩე I<br /> XXVI. ბაკურ I<br /> XXVII. მირდატ III<br /> XXVIII. ასფაგურ I<br /> XXIX. ლევ II<br /> </ol> | style="border:none"| <ol start="36"> '''ლეონტი მროველი:'''<br /> <br /> I. აზონ<br /> II. ფარნავაზ<br /> III. საურმაგ<br /> IV. მირვან<br /> V. ფარნაჯომ<br /> VI. არშაკ<br /> —<br /> VIII. არტაგ<br /> IX. ბარცომ<br /> X. მირვან<br /> XI. არშაკ<br /> XII. ადეროკ<br /> —<br /> —<br /> <br /> '''„იმიერი“ მეფენი'''<br /> XV. ქართამ<br /> XVI. ფარსმან<br /> XVII. [ფ]არ[ნ]უკ<br /> XVIII. ამაზასპ<br /> XIX. ფარსმან ქველი<br /> —<br /> <br /> '''„ამიერი“ თანა-მეფენი'''<br /> XV-ა. ბარცომ<br /> XVI-ა. კაოს<br /> XVII-ა. არმაზაერი<br /> XVIII-ა. დერუკ<br /> — (ფარნავაზ სპასპეტი)<br /> XIX-ა. მირდატ<br /> <br /> XXI. ადამ<br /> XXII-ა. ღადანა დედოფალი<br /> XXII. ფარსმან<br /> XXIII. ამაზასპ<br /> XXIV. რევ მართალი<br /> XXV. ვაჩე<br /> XXVI. ბაკურ<br /> XXVII. მირდატ<br /> XXVIII. ასფაგურ<br /> —<br /> </ol> | style="border:none"| <ol start="72"> </ol> |} == ფარნავაზიანი ქრისტიანი მეფეები == {{chart top|collapsed=no|width=auto|{{გაფერადება|#4D8C57;|„მოქცევაჲ ქართლისაჲ“-ს}} და {{გაფერადება|#F08080;|ვახუშტი ბატონიშვილის}} მიერ განსხვავებულად წარმოდგენილი ფარნავაზიანი ქრისტიანი მეფეები.}} <center> {| | |} <br /> </center> {{გენეალოგია/დასაწყისი}} {{გენეალოგია|border=1| | | | |რევ II| | |რევ II=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>26. [[რევ II]]|boxstyle_რევ II=background-color: #4D8C57;|ნანა=[[ნანა დედოფალი|ნანა]]|boxstyle_ნანა=background-color: #4D8C57;| | | | | | | | | | | |ასფაგური| |ხოსრო| | | |ასფაგური=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>23. [[ასფაგური]] <br><small>''262–265''</small>|boxstyle_ასფაგური=background-color: #F08080;|ხოსრო=[[:en:Khosrau (king)|ხოსრო]]|boxstyle_ხოსრო=background-color: #F08080;}} {{გენეალოგია|border=1| | | | | |!| | | | | | | | | | | | | | | |!| | | |!| | | }} {{გენეალოგია|border=1| | | | |მირიან III|y|ნანა| |მირიან III=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>27. [[მირიან III]]|boxstyle_მირიან III=background-color: #4D8C57;|ნანა=[[ნანა დედოფალი|ნანა]]|boxstyle_ნანა=background-color: #4D8C57;| | | | | | | | |აბეშურა_|~|მირიან III_|~|ნანა_| |აბეშურა_=[[აბეშურა]]|boxstyle_აბეშურა_=background-color: #F08080;|მირიან III_=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>24. [[მირიან III]] <br /><small>''265–342''</small>|boxstyle_მირიან III_=background-color: #F08080;|ნანა_=[[ნანა დედოფალი|ნანა]]|boxstyle_ნანა_=background-color: #F08080;}} {{გენეალოგია|border=1| | | | | | | |!| | | | | | | | | | | | | |,|-|-|-|+|-|-|-|.| }} {{გენეალოგია|border=1| | |სალომე|y|რევი (მირიან III-ის ძე)| | | | | |სალომე=[[სალომე უჯარმელი|სალომე]]|boxstyle_სალომე=background-color: #4D8C57;|რევი (მირიან III-ის ძე)=[[რევი (მირიან III-ის ძე)|რევი]]|boxstyle_რევი (მირიან III-ის ძე)=background-color: #4D8C57;| | |სალომე_|y|რევი (მირიან III-ის ძე)_| |ბაქარ I_| |მირიან III-ის ასული_|y|ფეროზი_| |სალომე_=[[სალომე უჯარმელი|სალომე]]|boxstyle_სალომე_=background-color: #F08080;|რევი (მირიან III-ის ძე)_=[[რევი (მირიან III-ის ძე)|რევი]]|boxstyle_რევი (მირიან III-ის ძე)_=background-color: #F08080;|ბაქარ I_=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>25. [[ბაქარ I]]<br /><small>''342–364''</small>|boxstyle_ბაქარ I_=background-color: #F08080;|მირიან III-ის ასული_='''ასული'''|boxstyle_მირიან III-ის ასული_=background-color: #F08080;|ფეროზი_=ფეროზი|boxstyle_ფეროზი_=background-color: #F08080;}} {{გენეალოგია|border=1| |,|-|-|-|+|-|-|-|.| | | | | | | | | |!| | | | | |!| | | |,|-|'}} {{გენეალოგია|border=1|ბაკურ II| |თრდატი (რევის ძე)| |რევის ასული|y|ვარაზ-ბაკური| |ბაკურ II=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>28. [[ბაკურ II]]|boxstyle_ბაკურ II=background-color: #4D8C57;|თრდატი (რევის ძე)=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>29. [[თრდატი (რევის ძე)|თრდატი]]|boxstyle_თრდატი (რევის ძე)=background-color: #4D8C57;|რევის ასული='''ასული'''|boxstyle_რევის ასული=background-color: #4D8C57;|ვარაზ-ბაკური=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>30. [[ვარაზ-ბაკური]]|boxstyle_ვარაზ-ბაკური=background-color: #4D8C57;| | |თრდატი (რევის ძე)_| | | |მირდატ III_| |ძე_|თრდატი (რევის ძე)_=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>28. [[თრდატი (რევის ძე)|თრდატი]] <br /><small>''393–405''</small>|boxstyle_თრდატი (რევის ძე)_=background-color: #F08080;|მირდატ III_=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>26. [[მირდატ III]]<br /><small>''364–379''</small>|boxstyle_მირდატ III_=background-color: #F08080;|ძე_='''ძე'''|boxstyle_ძე_=background-color: #F08080;}} {{გენეალოგია|border=1| | | | | |!| | | | | |!| |!| | | | | |`|-|.| | | |!| | | |!}} {{გენეალოგია|border=1| | | | |ბაკურ III| | | | |!| |!|ბაკურ III=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>31. [[ბაკურ III]]|boxstyle_ბაკურ III=background-color: #4D8C57;| | | | | | |თრდატის ასული|y|ვარაზ-ბაქარი|y|ფეროზის ძის ასული|თრდატის ასული='''ასული'''|boxstyle_თრდატის ასული=background-color: #F08080;|ვარაზ-ბაქარი=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>27. [[ვარაზ-ბაქარი]]<br /><small>''379–393''</small>|boxstyle_ვარაზ-ბაქარი=background-color: #F08080;|ფეროზის ძის ასული='''ასული'''|boxstyle_ფეროზის ძის ასული=background-color: #F08080;}} {{გენეალოგია|border=1| | | | | | | | | |,|-|'| |!| | | |,|-|-|-|v|-|^|-|.| |`|-|.}} {{გენეალოგია|border=1| | | | | | | | |ფარსმან IV| |მირდატ IV| |ფარსმან IV=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>32. [[ფარსმან IV]]|boxstyle_ფარსმან IV=background-color: #4D8C57;|მირდატ IV=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>33. [[მირდატ IV]]|boxstyle_მირდატ IV=background-color: #4D8C57;|მურვანოსი| |მირდატ IV_| |თრდატი (ვარაზ-ბაქარის ძე)| |ფარსმან IV_|მურვანოსი=[[პეტრე იბერი|მურვანოსი]]|boxstyle_მურვანოსი=background-color: #F08080;|მირდატ IV_=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>30. [[მირდატ IV]]<br /><small>''408–410''</small>|boxstyle_მირდატ IV_=background-color: #F08080;|თრდატი (ვარაზ-ბაქარის ძე)=თრდატი|boxstyle_თრდატი (ვარაზ-ბაქარის ძე)=background-color: #F08080;|ფარსმან IV_=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>29. [[ფარსმან IV]]<br /><small>''405–408''</small>|boxstyle_ფარსმან IV_=background-color: #F08080;}} {{გენეალოგია|border=1| | | | | | | | | | | | | |!| | | | | | | |!| | | | | | | | | | }} {{გენეალოგია|border=1| | | | | | | | | | | | |არჩილ I| | | | | |I21 | | Bab | | | | | |არჩილ I=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>34. [[არჩილ I]]|boxstyle_არჩილ I=background-color: #4D8C57;| I21=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>31. [[არჩილ I]]<br /><small>410–434</small>|boxstyle_I21=background-color: #F08080;| Bab=[[ბარაზბოდი]]<br /><small>[[გარდმანი|გარდმანის]] <br />მიჰრანიდი უფლისწული</small>|boxstyle_ Bab =background-color: #F08080;}} {{გენეალოგია|border=1| | | | | | | | | | | | | |!| | | | | | | |!| | | |!| | | | | | }} {{chart|border=1| | | | | | | | | | | | |მირდატ V| | Hor | |I22 |y| Sa2 | | | | | |მირდატ V=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>35. [[მირდატ V]]|boxstyle_მირდატ V=background-color: #4D8C57;| Hor=[[ჰორმიზდ III]]<br /><small>[[სასანიანთა იმპერია|სასანიანთა იმპერიის]] <br />მეფე</small>|boxstyle_ Hor =background-color: #F08080;| I22=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>32. [[მირდატ V]]<br /><small>434–446</small>| boxstyle_I22 =background-color: #F08080;| Sa2=[[საგდუხტი]] <br>(სარანდუხტ)|boxstyle_ Sa2 =background-color: #F08080;}} {{გენეალოგია|border=1| | | | | | | | | | | | | |!| | | |!| | | |,|-|'| | | | | | | | }} {{გენეალოგია|border=1| | | | | | | | | | | | |ვახტანგ გოლგასარი| | Ba2 |y|I23 |y| Ele | | | | | |ვახტანგ გოლგასარი=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>36. ვახტანგ <br>გოლგასარი|boxstyle_ვახტანგ გოლგასარი=background-color: #4D8C57;| Ba2=[[ბალენდუხტი]]<br /><small>[[იბერია|იბერიის]] <br />დედოფალი [[კონსორტი]]</small>|boxstyle_ Ba2 =background-color: #F08080;| I23=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>33. [[ვახტანგ I]]<br /><small>446–499</small>|boxstyle_I23 =background-color: #F08080;| Ele=ელენე|boxstyle_ Ele =background-color: #F08080;}} {{გენეალოგია|border=1| | | | | | | | | | | | | |!| | | | | |`|-|.| |`|-|v|-|-|-|v|-|-|-|v|-|-|-|.| }} {{გენეალოგია|border=1| | | | | | | | | | | | |დაჩი უჟარმელი| | | | | |I24 | | Leo | | Mih | |First Daughter | |Second Daughter | |დაჩი უჟარმელი=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>37. დაჩი უჟარმელი|boxstyle_დაჩი უჟარმელი=background-color: #4D8C57;| I24=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>34. [[დაჩი (ქართლის მეფე)|დაჩი]] <br /><small>499–514</small>| boxstyle_I24 =background-color: #F08080;| Leo=ლეონ|boxstyle_ Leo =background-color: #F08080;| Mih=მირდატ|boxstyle_ Mih =background-color: #F08080;| First Daughter='''ასული'''|boxstyle_First Daughter =background-color: #F08080;| Second Daughter='''ასული'''|boxstyle_Second Daughter =background-color: #F08080;}} {{გენეალოგია|border=1| | | | | | | | | | | | | |!| | | | | | | |!| | | | | | | | | | }} {{გენეალოგია|border=1| | | | | | | | | | | | |ბაკურ IV| | | | | |I25 | | | | | | | | | |ბაკურ IV=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>38. ბაკურ IV|boxstyle_ბაკურ IV=background-color: #4D8C57;| I25=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>35. [[ბაკურ IV|ბაკურ II]]<br /><small>514–528</small>| boxstyle_I25 =background-color: #F08080;}} {{გენეალოგია|border=1| | | | | | | | | |,|-|-|-|(| | | |,|-|-|-|(| | | | | | | | | | }} {{გენეალოგია|border=1| | | | | | | | |ფარსმან V| |ძე| |Phr | | I26 | | | | | | | | | |ფარსმან V=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>39. ფარსმან V|boxstyle_ფარსმან V=background-color: #4D8C57;| ძე='''ძე'''|boxstyle_ძე=background-color: #4D8C57;| Phr=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>36. [[ფარსმან V]]<br /><small>528–542</small>| boxstyle_Phr =background-color: #F08080;| I26='''ძე'''| boxstyle_ I26 =background-color: #F08080;}} {{გენეალოგია|border=1| | | | | | | | | | | | | |!| | | | | | | |!| | | | | | | | | | }} {{გენეალოგია|border=1| | | | | | | | | | | | |ფარსმან სხუაჲ| | | | | |I27 | | | | | | | | | |ფარსმან სხუაჲ=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>40. ფარსმან სხუაჲ|boxstyle_ფარსმან სხუაჲ=background-color: #4D8C57;| I27=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>37. [[ფარსმან VI]]<br /><small>542–557</small>| boxstyle_I27 =background-color: #F08080;}} {{გენეალოგია|border=1| | | | | | | | | | | | | |!| | | | | | | |!| | | | | | | | | | }} {{გენეალოგია|border=1| | | | | | | | | | | | |ბაკურ V| | | | | |I28 | | | | | | | | | |ბაკურ V=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>41. ბაკურ V|boxstyle_ბაკურ V=background-color: #4D8C57;| I28=[[ფაილი:Iberian-Georgian crown.png|30 px]] <br>38. [[ბაკურ V|ბაკურ III]]<small><br />557–570</small>| boxstyle_I28 =background-color: #F08080;}} {{გენეალოგია/დასასრული}} {{chart bottom}} == ქართლის სამეფოს (იბერიის) მეფეთა სია<ref>[https://www.scribd.com/document/383494418/783-%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%98-%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A5%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98-%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1-%E1%83%98%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1-%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%90-%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A8%E1%83%98-%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98-%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1-%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%91 გიორგი მელიქიშვილი „ქართლის (იბერიის) მეფეთა სიებში არსებული ხარვეზის შესახებ“]. გვერდები: 54–63. 1978-3 - მაცნე - ისტორიის სერია.</ref> [[გიორგი მელიქიშვილი]]ს მიხედვით == {| class="wikitable sortable" ! მეფეთა სახელები ! ეპოქა ! შენიშვნები |- style="background:#fff;" | 1. [[აზო]] | align="center"|ძვ. წ. IV ს-ის დასასრული? | |- style="background:#fff;" | 2. [[ფარნავაზ I]] | rowspan="10" align="center" |ძვ. წ. III ს. და II ს. დასაწყისი | |- style="background:#fff;" | 3. [[საურმაგი|საურმაგ]] | |- style="background:#fff;" | 4. [[მირვან I|მირვან]] | |- style="background:#fff;" | 5. [[ფარნაჯომი|ფარნაჯობ]] | |- style="background:#fff;" | 6. არს [ოკ]{{შენიშვნა|„[[მოქცევაჲ ქართლისაჲ]]ში“: არს.}} | |- style="background:#fff;" | 7. არიკ | |- style="background:#fff;" | 8. [[ბრატმან I|ბრატმან]] | |- style="background:#fff;" | 9. [[მირვან II|მირეან]] | |- style="background:#fff;" | 10. [[არსუკი|არსუკ]] | |- style="background:#fff;" | 11. ადე [როკ]{{შენიშვნა|„[[მოქცევაჲ ქართლისაჲ]]ში“: როკ.}} | |- style="background:#fff;" | 12. [[ქარძამი|ქარძამ]]{{შენიშვნა|„[[ქართლის ცხოვრება|ქართლის ცხოვრებაში]]“: ქართამ; „[[მოქცევაჲ ქართლისაჲ]]ში“, ალბათ ასომთავრული „რ“-სა და „ძ“-ს აღრევის გამო: ქარრამ. — იხ. მ. ანდრონიკაშვილი, ნარკვევები ირანულ-ქართული ენობრივი ურთიერთობიდან, I, თბ., 1966, გვ. 506. „ქარძამ“ ფორმას უპირატესობა ეძლევა მოსე ხორენელთან ამ სახელის ამ ფორმით ხმარების გამო.}} | align="center"|ძვ. წ. II ს-ის 60-იანი წლები | |- style="background:#fff;" | 13. [[ფარსმან I|ფარსმან]] | align="center"|ძვ. წ. II ს-ის 50-იანი წლები | |- style="background:#fff;" | 14. [[აზორკი|არსოკ]] | rowspan="4" align="center" |ძვ. წ. I ს-ის 70-იანი წლები | |- style="background:#fff;" | 15. [[ამაზასპ I|ამაზასპ]] | |- style="background:#fff;" | 16. [[ფარსმან II|ფარსმან]] | |- style="background:#fff;" | 17. მირდატ | |- style="background:#fff;" | 18. არტაგ | align="center"|ძვ. წ. II ს-ის 60-იანი წლები | |- style="background:#fff;" | 19. | rowspan="2" align="center" |? | rowspan="2" |(ხარვეზი – ერთი ან ორი მეფე) |- style="background:#fff;" | 20. |- style="background:#fff;" | 21. [[ფარნავაზ II]] | align="center"|ძვ. წ. I ს-ის 30-იანი წლები | |- style="background:#fff;" | 22. | rowspan="2" align="center" |? | rowspan="2" |(ხარვეზი – ერთი ან ორი მეფე) |- style="background:#fff;" | 23. |- style="background:#fff;" | 24. [[მითრიდატე I|მითრიდატე]] | align="center"|ახ. წ. I ს-ის 30-იანი წლები | |- style="background:#fff;" | 25. [[ფარსმან III|ფარსმან]] | align="center"|ახ. წ. I ს-ის 40–50-იანი წლები | |- style="background:#fff;" | 26. [[მითრიდატე II|მითრიდატე]] | align="center"|ახ. წ. I ს-ის 70-იანი წლები | |- style="background:#fff;" | 27. | align="center"|? | (ხარვეზი – ერთი მეფე) |- style="background:#fff;" | 28. [[მითრიდატე III|მითრიდატე]] | align="center"|ახ. წ. II ს-ის დასაწყისი | |- style="background:#fff;" | 29. [[ფარსმან IV|ფარსმან]] | align="center"|ახ. წ. II ს-ის 30–50-იანი წლები | |- style="background:#fff;" | 30. [[ხსეფარნუგი]] | align="center"|ახ. წ. II ს-ის 60-იანი წლებიდან | |- style="background:#fff;" | 31. ?{{შენიშვნა|name=fn2|სიაში 31-ე და 32-ე №№-ის ქვეშ ჩვენ პირობითად ვათავსებთ იბერიის მეფეთა სიებში უშუალოდ „ორმეფობის“ შემდეგ და მეფე ამაზასპის (№ 34) წინ დასახელებულ ღადამს და ფარსმანს. გამორიცხული არ არის, რომ მეფეთა ეს წყვილი უნდა მოთავსდეს არა აქ, არამედ უშუალოდ „ორმეფობის შემდეგ“ და სიაში ჩვენ მიერ ნავარაუდები ხარვეზის წინ, რომლის შევსებას ვახდენთ ბერძნულ-რომაული წყაროების მიხედვით, ე. ი. №№-ად 18 და 19. ასეთ შემთხვევაში ამ ადგილას მეფეების ხსეფარნუგისა (№ 30) და ამაზასპს (№ 34) შორის უნდა ვივარაუდოთ ხარვეზი ორი-სამი მეფის მოუხსენებლობისა.}} [[ღადამი]] | rowspan="2" align="center" |ახ. წ. II ს-ის დასასრული <br />და III ს-ის დასაწყისი | |- style="background:#fff;" | 32. ?{{შენიშვნა|name=fn2|სიაში 31-ე და 32-ე №№-ის ქვეშ ჩვენ პირობითად ვათავსებთ იბერიის მეფეთა სიებში უშუალოდ „ორმეფობის“ შემდეგ და მეფე ამაზასპის (№ 34) წინ დასახელებულ ღადამს და ფარსმანს. გამორიცხული არ არის, რომ მეფეთა ეს წყვილი უნდა მოთავსდეს არა აქ, არამედ უშუალოდ „ორმეფობის შემდეგ“ და სიაში ჩვენ მიერ ნავარაუდები ხარვეზის წინ, რომლის შევსებას ვახდენთ ბერძნულ-რომაული წყაროების მიხედვით, ე. ი. №№-ად 18 და 19. ასეთ შემთხვევაში ამ ადგილას მეფეების ხსეფარნუგისა (№ 30) და ამაზასპს (№ 34) შორის უნდა ვივარაუდოთ ხარვეზი ორი-სამი მეფის მოუხსენებლობისა.}} [[ფარსმან V|ფარსმან]] | |- style="background:#fff;" | 33. ? | align="center"|(ხარვეზი – ერთი მეფე) | |- style="background:#fff;" | 34. [[ამაზასპ II|ამაზასპ]] | align="center"|ახ. წ. III ს-ის 40-იანი წლებიდან | |- style="background:#fff;" | 35. [[რევ I]] | rowspan="7" align="center" |ახ. წ. III ს-ის II ნახევარი <br />და IV ს-ის დასაწყისი | |- style="background:#fff;" | 36. [[ვაჩე (ქართლის მეფე)|ვაჩე]] | |- style="background:#fff;" | 37. [[ბაკურ I|ბაკურ]] | |- style="background:#fff;" | 38. [[მითრიდატე IV|მირდატ]] | |- style="background:#fff;" | 39. [[ასფაგური|ასფაგურ]] | |- style="background:#fff;" | 40. [[რევ II]] | |- style="background:#fff;" | 41. [[მირიან III|მირეან]] | |} == „იბერიის ადრეულ მეფეთა ქრონოლოგია“<ref>[https://ia601203.us.archive.org/12/items/Toum1969EarlyIberianKings/Toum_1969_Early_Iberian_Kings.pdf Toumanoff, Cyrill (1969) „Chronology of the Early Kings of Iberia“] Traditio, Vol. 25, pp. 1–33.</ref> [[კირილ თუმანოვი]]ს მიხედვით == ასევე, თავისი ვერსია გამოაქვეყნა ქართველმა გენეალოგმა [[კირილ თუმანოვი|კირილ თუმანოვმა]], რომელიც ასევე ითვალისწინებს უცხოურ წყაროებს (ბერძნული, ლათინური, ირანული და სომხური<ref>[https://ia802806.us.archive.org/19/items/GeorgianChronicle/Georgian_Chronicle.pdf The Georgian Chronicle]. Translated from Classical Armenian by Robert Bedrosian. This work is in the public domain. It may be copied and distributed freely. Sources of the Armenian Tradition (Long Branch, New Jersey, 1991)</ref>). მისი აზრით, იბერიის მეფეები მართავდნენ [[იბერიის სამეფო|სამეფოს]], განლაგებულს [[კავკასია|კავკასიის]] ცენტრში, [[კოლხეთის სამეფო|კოლხეთსა]] და [[კავკასიის ალბანეთი|ალბანეთს]] შორის, თანამედროვე [[აღმოსავლეთი საქართველო|აღმოსავლეთ საქართველოში]]. სამეფო შეიქმნა [[ფარნავაზიანები|ფარნავაზიანების]] დინასტიის დამაარსებლის, [[ფარნავაზ I|ფარნავაზ I-ის]] მიერ [[ძვ. წ. 299|ძვ. წ. 299 წელს]]. [[იბერიის სამეფო|იბერიის სამეფოს]] მართავდა ხუთი დინასტია დაახლოებით ცხრა საუკუნის განმავლობაში. თანმიმდევრულად [[რომის რესპუბლიკა|რომის რესპუბლიკის]], [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] და [[სასანიანთა იმპერია|სასანიდური სპარსეთის]] ვასალი მონარქია საბოლოოდ გაუქმდა [[580|580 წელს]]. კირილ თუმანოვი თავის კრიტიკულ კვლევებში [[არტაშესიანთა დინასტია|არტაშესიანთა დინასტიის]] წარმოშობას, [[დიდი სომხეთი]]ს მეფე [[არტაშეს I]]-ს მიაწერს. მას „ქართული ქრონიკები“ არშაკიდად მოიხსენიებს. არტაშესიანთა დინასტიის ქვეგანშტოებად – [[იბერიის არტაშესიანთა დინასტია]] ითვლება. მეორეს მხრივ, ის ოფიციალურად უარყოფს [[ორმეფობა ქართლში|ორმეფობას იბერიაში]] – მცხეთის და არმაზის იბერიის ათი მეფის პარალელურ მმართველობას, დაწყებულს და დასრულებულს ერთსა და იმავე წელს, გაგრძელებულს 5 თაობის განმავლობაში, 74 წლის მანძილზე. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] თანამედროვე ქართული ისტორიოგრაფიის მამას, [[მარი ბროსე]]ს თავის „საქართველოს ისტორიაში“ ამ პერიოდული ორმაგი მმართველობის რეალობა ეეჭვებოდა: ''„ისტორიაში ამ ესრეთ წოდებულ დუარხიას ანუ ორ მეფობას ასე განმარტავს თეიმურაზი: განყოფდა ქალაქსა მცხეთასა საშუალ მდინარე მტკვარი, გამოღმით მცხეთა და გაღმით არმაზი. დაადგინა (ადერკიმ) პალატსა შინა მცხეთისასა ქართამ და პალატსა შინა არმაზისასა ბარტომ და ამცნა მათ, რათა მარად დღე შეკრბენ ერთბამად უსჯიდნენ ერთა და განაგებდენ. სჯულ-უდვა მათ, რათა ერთი მათგანი განაგებდეს ყოველსა საქმესა სამხედროსასა და გარეგანთ საქმეთა; ხოლო მეორე შინაგანსა საქმესა ყოველსავე საქვეყნოსა. ბრძოლასა ჟამსა ერთი მათგანი წარვიდოდეს ლაშქარსა ხოლო მეორე უმზადებდეს მას ყოველსა საჭიროებასა; საჭურველთა, საზრდოთა და ყოველთა სახმართა სამხედროსათა“. ავტორი თავისს „introduction“-ში და დ. ბაქრაძე ერთს გარემოებას მიაქცევენ ყურადღებას. „საკვირველია, რომ ორნივე მეფენი ერთსა და იმავე დროს ასრულებენ თავის მოვალეობას და ასე გეგონებათ, რომ ისინი ანუ ერთად იხოცებიან, ანუ როდესაც უხუცესი კვდება, მაშინ უმრწემესიც თავისი ნებით სტოვებს თავის უფლებას“''.<ref>[http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/65431 მარი ბროსე „საქართველოს ისტორია“]; ნაწილი პირველი, გვერდები: 44, 45.</ref> კირილ თუმანოვის განცხადებით, [[:en:Chosroids|ხოსროიდები]] მიეკუთვნებოდნენ სპარსეთის შვიდი დიდი სახლიდან ერთს (შესაძლოა, მიჰრანის სახლს). წინამორბედ არშაკიდების დინასტიასთან მირიანი იყო დაკავშირებული ქორწინებით, არშაკიდი მეფის, ასფაგურ I-ის ასულთან. „ქართული ქრონიკების“ თანახმად, [[მირიან III|მირიანი]] იყო სპარსეთის შაჰის, ქასრე არდაშირის (ეს არის «[[:en:Khosrau (king)|ხოსრო]]» ანუ «დიდი შაჰ ხოსრო») და მხევლის შვილი. მამამისმა დასაქორწინებლად შეარჩია 7 წლის ასაკში, [[284|284 წელს]], უკანასკნელი არშაკიდი მეფის, [[ასფაგური|ასფაგურ I-ის]] ასულსა და მემკვიდრე [[აბეშურა]]ზე, მისივე მომხრე ქართველი დიდგვაროვნების თხოვნით. {| class="wikitable sortable" ! align="center" width = "2%"|№ ! align="center" width = "18%"|სახელი ! align="center" width = "4%"|სურათი ! align="center" width = "22%"|ტიტული ! align="center" width = "10%"|მეფობის წლები ! align="center" width = "44%"|ლიტერატურა {{!}}- {{!}} colspan="6" align="center" bgcolor="Silver" 6{{!}} '''[[ფარნავაზიანები]]''' {{!}}- | align="center"|1. | align="center"| '''ფარნაბაზუსი/[[ფარნავაზ I]]''' <br />''Pharnabazus/P'arnavaz I'' <br />მცხეთის მამასახლისის, [[სამარა (მცხეთის მამასახლისი)|სამარას]] ქართლოსიანი ძმიშვილი.{{შენიშვნა|For the K'artlosids, the theophanic dynasts of pagan Iberia, claiming descent from the eponymous divine primogenitor of the nation, K'art'los, see ''ibid.'' 87-8 and n. 120, 91, 92 n. 131; for the title of ''mamasaxlisi'' (Dynast) of pre-royal Iberia: 88, 91 n. 128, 115 n. 185.}} | [[File:Pharnavaz I relief.jpg|60px]] | [[იბერია|სრულიად იბერიის]] და [[კოლხეთის სამეფო]]ს მეფე<ref>Rapp (2016) location: 6323</ref>{{შენიშვნა|Kartli and Eguri were known in the classical antiquity as Iberia and Colchis respectively.<ref>Rapp (2016) location: 702</ref>}} | align="center"| [[ძვ. წ. 299]]–[[ძვ. წ. 234|234]] | L 20-26; RL I 49;{{შენიშვნა|The Royal List (I49) makes Pharnabazus the son of an earlier King of Iberia named Azo. This is a deformation of the data of Leontius concerning Azon, who according to him (18-25) was the ruler of Iberia for Alexander, defeated by Pharnabazus who thereupon became King. Both RL and the ''Primary History of Iberia'' (which serves as an introduction to the ''Conversion of Iberia'': Stud. Chr. Cauc. Hist. 23; Med. Georg. Hist. Lit. 150), speak of Azo as 'first King of Iberia' and son of the 'King of Arian-K'art'li,' brought to Iberia by Alexander. For the confusion which produced, and was produced by, this story, see Stud. Chr. Cauc. Hist. 89 n. 124.}} [[სომხეთის ისტორია (წიგნი)]] 9.{{შენიშვნა|Apud Eusebius (Sebeos), History of Heraclius, ed. Tiflis (1913) 9; cf. Stud. Chr. Cauc. Hist. 80 n. 101, 306 n. 4.}} |- style="background:#fff;" | align="center"|2. | align="center"|'''სავრომაკი/[[საურმაგ I]]''' <br />''Sauromaces/Saurmag I'' <br />ფარნაბაზუს I-ის ძე. | | იბერიის მეფე | align="center"| [[ძვ. წ. 234]]–[[ძვ. წ. 159|159]] | L 26-27; RL I 49. {{!}}- {{!}} colspan="6" align="center" bgcolor="Silver" 6{{!}} '''[[ნებროთიანები]] ან ფარნავაზიანთა მეორე დინასტია''' {{!}}- | align="center"|3. | align="center"|'''მერიბანი/[[მირვან I]]''' <br />''Meribanes/Mirvan I'' <br />ირანელი (შესაძლოა, ორონტიდი ან მიჰრანიდი{{შენიშვნა|Ibid. 317, cf. 81 n. 103. — This King's name Mirvan was derived from Pehl. MiѲrāpān (Justi, Namenbuch 208 [erroneously: Mitnāpān]), hence, in Latin, Meribanes. Yet in Iberia it became interchangeable with Mirian, derived from Pehl. Mihrān ═ O. P. *MiѲrāna (Justi 214-6); thus Meribanes III (q.v.), so called by Ammianus Marcellinus, was called Mirian in Georgian. — It is possible, however, that the Mihrāns were not one of the Seven Great Houses of Iran before the Sassanid epoch: W. Hening, in Bulletin of the School of Oriental and African Studies 14 (1954) 510.}}) სიძე და სავრომაკ I-ის შვილობილი და მისი ცოლის ბიძაშვილი. | | იბერიის მეფე | align="center"| [[ძვ. წ. 159]]–[[ძვ. წ. 109|109]] | L 27-8; RL I 49. |- style="background:#fff;" | align="center"|4. | align="center"|'''[[ფარნაჯომი]]''' <br />''P'arnajom'' <br />მერიბან I-ის ძე. | | იბერიის მეფე | align="center"| [[ძვ. წ. 109]]–[[ძვ. წ. 90|90]] | L 29-30; RL I 49 (P'arnajob). {{!}}- {{!}} colspan="6" align="center" bgcolor="Silver" 6{{!}} '''[[იბერიის არტაშესიანთა დინასტია|არტაშესიანები]]''' {{!}}- | align="center"|5. | align="center"|'''არტაქსია (არშაკე/[[არშაკ I|არშაკ]]) I''' <br />''Artaxias (Arsaces/Arshak) I'' <br />ფარნაჯომის დის ქმარი, მერიბან I-ის ასულის ქმარი და პრეზუმფციით<ref>[http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=5&t=4191 პრეზუმფცია]. CIVIL ენციკლოპედიური ლექსიკონი, საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა.</ref> არტავაზდ I-ის ძე. | | იბერიის მეფე | align="center"| [[ძვ. წ. 90]]–[[ძვ. წ. 78|78]] | L 30; RL I 49 (Arsok). |- style="background:#fff;" | align="center"|6. | align="center"|'''არტოკე/[[არტაგი|არტოგი]]''' <br />''Artoces/Artog'' <br />არშაკ I-ის ძე (L) | | იბერთა მეფე<ref>The Georgian Chronicles: 30—14</ref>{{შენიშვნა|"Iberians" refers specifically to Kartvelians/Georgians.<ref>Rapp (2016) location: 686</ref>The term Iberia/Iberian would undergo a transformation, its "all-Georgian" reach would be extended by the Bagrationi monarchs and their contemporaries.<ref>Rapp (2016) location: 665</ref>}} | align="center"| [[ძვ. წ. 78]]–[[ძვ. წ. 63|63]] | Florus 1.40.28 (Arthoces); Appian, ''Bell, mithr.'' 103, 117;{{შენიშვნა|Appian, ''Bell, mithr.'' 103 has the corrupt form "Οτωχοç. Cf. Justi, Namenbuch, 40, 485.}} Cassius Dio 37.1-2; Eutropius 6.14 (Artaces); Festus 16; Orosius 6.4.8; L 30; RL I 49 (Arik). |- style="background:#fff;" | align="center"|7. | align="center"|'''ფარნაბაზუს II/[[ბარტომ I|ბარტომი]]''' <br />''Pharnabazus II/Bartom'' <br />არტოკეს ძე. | | იბერთა მეფე<ref>The Georgian Chronicles: 32—8</ref> | align="center"| [[ძვ. წ. 63]]–[[ძვ. წ. 30|30]] | Cassius Dio 49.24 (Pharnabazus); L 30-33 (Bartom); RL I 49 (Bratman). {{!}}- {{!}} colspan="6" align="center" bgcolor="Silver" 6{{!}} '''ნებროთიანები''' {{!}}- | align="center"|8. | align="center"|'''მერიბანი/[[მირვან II]]''' <br />''Meribanes/Mirvan II'' <br />ფარნაჯომის ძე. | | იბერიის მეფე | align="center"| [[ძვ. წ. 30]]–[[ძვ. წ. 20|20]] | L 31-33; RL I 49 (Mirean). |- style="background:#fff;" | align="center"|9. | align="center"|'''არტაქსია (არშაკე/[[არშაკ II|არშაკ]]) II''' <br />''Artaxias (Arsaces/Arshak) II'' <br />მერიბან II-ის ძე. | | იბერთა მეფე<ref>The Georgian Chronicles: 33—17</ref> | align="center"| [[ძვ. წ. 20]]–[[1|ახ. წ. 1]] | L 33-5; RL 49 (Arsuk). {{!}}- {{!}} colspan="6" align="center" bgcolor="Silver" 6{{!}} '''ფარნავაზიანთა მესამე დინასტია''' {{!}}- | align="center"|10. | align="center"|'''[[ფარსმან I]]/ადერკი''' <br />''Pharasmanes/Aderk'' <br />ფარნაბაზუს II-ის ასულის ძე, ქართამ კოლხისგან. | [[File:Pharasmanes I, by TAILLASSON, JJ.jpg|60 px]] | იბერიის დიდი მეფე<ref>Rayfield, p. 32</ref> | align="center"| [[1|ახ. წ. 1]]–[[58]] | L 33-43 (Aderk); RL I 49 (Rok); Tacitus, Ann. 6.32-5; 11.8; 12.44-51; 13.37; 14.26; Cassius Dio 58.26; cf. Josephus, Ant. 18.97. |- style="background:#fff;" | align="center"|11. | align="center"|'''[[მითრიდატე II|მითრიდატე]]/მირდატ I''' <br />''Mithridates/Mihrdat I'' <br />ფარსმან I-ის ძე. | [[File:Mtskhet stella - Greek text.jpg|60 px]] | იბერთა მეფე{{შენიშვნა|იხ. [[ვესპასიანეს არმაზის სტელა]]}} | align="center"| [[58]]–[[106]] | L 43-54; RL I 49-50. |- style="background:#fff;" | align="center"|12. | align="center"|'''ამაზასპუსი/[[ამაზასპ I]]''' <br />''Ammazaspus/Amazasp I'' <br />მითრიდატეს ძე (Inscr. of 75; but in L son of Azork). | | იბერიის მეფე | align="center"| [[106]]–[[116]] | Inscription of 75; L 50 (Amazasp and Derok, diarchs); RL I 50 (Amazasp and Deruk, diarchs). |- style="background:#fff;" | align="center"|13. | align="center"|'''ფარსმანეს/[[ფარსმან II ქველი]]''' <br />''Pharasmanes/P'arsman II the Good'' <br />ამაზასპ I-ის ძე (L 50). | [[File:Pharasmanes II relief.jpg|60 px]] | იბერიის მეფე{{შენიშვნა|იხ. [[:en:Fasti Ostienses|ფასტი ოსტიენსი]]}} | align="center"| [[116]]–[[132]] | Arrian, ''Peripl.'' 15; Cassius Dio 69.15.1-2; (''Hist. Augusta'') Aelius Spartianus, ''Vita Hadriani'' 13.9; 17.10-12; 21.13; L 50-54 (P'arsman K'veli and Mihrdat, diarchs); RL I 50 (P'arsman K'veli and P'arsman Avaz, diarchs, and the extra pair: Rok and Mihrdat). |- style="background:#fff;" | align="center"|14. | align="center"|'''რადამისტუს/[[ადამი (ქართლის მეფე)|ადამი]]''' <br />''Radamistus/Adam'' <br />ფარსმან II-ის ძე. | | იბერთა დიდი მეფე<ref>Rayfield, p. 34</ref> | align="center"| [[132]]–[[135]] | L 54 ; RL I 50 (Ghadam). |- style="background:#fff;" | align="center"|15. | align="center"|'''ფარსმანეს/[[ფარსმან III]]''' <br />''Pharasmanes/P'arsman III'' <br />ღადამის ძე. | | იბერიის მეფე | align="center"| [[135]]–[[185]] | Cassius Dio, ''reliqu. libri'' 70 (= 69) 15.3; (''Historia Augusta'') Julius Capitolinus, Vita Pii 9.6; L 54; RL I 50. |- style="background:#fff;" | align="center"|16. | align="center"|'''ამაზასპუსი/[[ამაზასპ II]]''' <br />''Ammazaspus/Amazasp II'' <br />ფარსმან III-ის ძე (L 54). | | იბერიის მეფე | align="center"| [[185]]–[[189]] | L 55-7; RL I 50. {{!}}- {{!}} colspan="6" align="center" bgcolor="Silver" 6{{!}} '''[[არშაკიანები]]''' {{!}}- | align="center"|17. | align="center"|'''[[რევ I მართალი]]''' <br />''Rev I the Just'' <br />სომხეთის მეფის ([[ვოლოგასეს II]], 180-191) და ამაზასპ II-ის დის ძე, ტახტი დაიბრუნა ბიძისგან დედის ხაზით (L 57). | | იბერიის მეფე | align="center"| [[189]]–[[216]] | L 58; RL I 50. |- style="background:#fff;" | align="center"|18. | align="center"|'''[[ვაჩე (ქართლის მეფე)|ვაჩე]]''' <br />''Vach'e'' <br />რევ I-ის ძე. | | იბერიის მეფე | align="center"| [[216]]–[[234]] | L 58; RL I 50. |- style="background:#fff;" | align="center"|19. | align="center"|'''ბაკურიუსი/[[ბაკურ I]]''' <br />''Bacurius/Bakur I'' <br />ვაჩეს ძე. | | იბერიის მეფე | align="center"| [[234]]–[[249]] | L 59; RL I 50. |- style="background:#fff;" | align="center"|20. | align="center"|'''[[მითრიდატე IV|მითრიდატე]]/მირდატ II''' <br />''Mithridates/Mihrdat II'' <br />ბაკურ I-ის ძე. | | იბერიის მეფე | align="center"| [[249]]–[[265]] | L 59; RL I 50. |- style="background:#fff;" | align="center"|20ა. | align="center"|'''ამაზასპუსი/ამაზასპ III''' <br />''Amazaspus/Khamazasp III'' | | იბერიის ანტი-მეფე | align="center"| [[260]]–[[265]] | |- style="background:#fff;" | align="center"|21. | align="center"|'''ასპაკურე/[[ასფაგური|ასფაგურ I]]''' <br />''Aspacures/Asp'agur I'' <br />მირდატ II-ის ძე (L 59).{{შენიშვნა|The second king of this name (No. 24) is called Aspacuras by Ammianus Marcellinus. Cf. Justi, ''Namenbuch'' 46.}} | | იბერთა მეფე<ref>The Georgian Chronicles: 62—8</ref> | align="center"| [[265]]–[[284]] | L 59-62; RL I 50. {{!}}- {{!}} colspan="6" align="center" bgcolor="Silver" 6{{!}} '''[[:en:Chosroids|ხოსროიანები]]''' {{!}}- | align="center"|22. | align="center"|'''მერიბანი/[[მირიან III]]''' <br />''Meribanes/Mirian III'' <br />ირანის დიდი მეფის{{შენიშვნა|Named by the dynastic name of Chosroes (K'asre) but also Artašĩr: cf. supra, Pharnabazus I (No. 1) and nn. 41, 80.}} ძე მხევლისგან (L 64) | [[File:Mirian III fresco.JPG|60 px]] | იბერიის, [[სომხითი (ტერიტორია)|სომხითის]], [[კავკასიის ალბანეთი|რანის]], [[ჰერეთი]]ს, [[მოვაკანი]]ს და კოლხეთის მეფე<ref>Rapp (2016) location: 7131—7140</ref> | align="center"| [[284]]–[[361]] | Ammianus Marcellinus 21.6.8 (Meribanes); ''Conversion of Iberia''{{შენიშვნა|Ed T'aqaišvili (supra n. 2).}} 50-59; L 63-130; RL I 50 (Mirean); Ps. Moses of Chorene 2.86 (Mihran); ''Life of St. Nino.''{{შენიშვნა|Ninth-century addition to the Conversion of Iberia: ''Stud. Chr. Cauc. Hist.'' 23.}} |- style="background:#fff;" | align="center"|22ა. | align="center"|'''[[რევი (მირიან III-ის ძე)|რევი]]''' <br />''Rev II'' <br />მერიბან III-ის ძე (L). | | თანა-მეფე მამამისთან ერთად ([[აპანაჟი]]თ კახეთში და რეზიდენციით [[უჯარმა]]ში: 71, 126). | align="center"| [[345]]–[[361]] | L 70, 71, 104, 119, 123, 126, 129, 130; RL II 59. |- style="background:#fff;" | align="center"|23. | align="center"|'''[[საურმაგ II|სავრომაკ II]]''' <br />''Sauromaces II'' <br />რევ II-ის ძე. | | იბერიის მეფე | align="center"| [[361]]–[[363]] | Ammianus Marcellinus, 27.12; 30.2 – იგნორირებულია იბერიული ისტორიული ტრადიციის მიერ. |- style="background:#fff;" | align="center"|24. | align="center"|'''ასპაკურე II ([[ბაქარ I|[ვარაზ]-ბაკურ I]])''' <br />''Aspacures II/[Varaz]-Bakur I)'' <br />მერიბან III-ის ძე (L){{შენიშვნა|For tne error of RL, see supra n. 94.}} | | იბერიის მეფე | align="center"| [[363]]–[[365]] | Ammianus Marcellinus 27.12 (Aspacures); L 70, 128, 129-31 (Bak'ar); RL II 59-60 (Bakur). |- style="background:#fff;" | align="center"|25. | align="center"|'''[[მითრიდატე V|მითრიდატე]]/მირტად III''' <br />''Mithridates/Mihrdat III'' <br />ასფაგურ II-ის ძე. | | იბერიის მეფე | align="center"| [[365]]–[[380]] | Ammianus Marcellinus 27.12; 30.2 (Aspacures); L 131-132 (Mihrdat). |- style="background:#fff;" | align="center"| | align="center"|'''[[საურმაგ II]]''' <br />''Sauromaces II'' <br />'''[[მითრიდატე V|მირტად III]]''' <br />''Mithridates/Mihrdat III'' | | იბერიის დიარქები | align="center"| [[370]]–[[378]] | |- style="background:#fff;" | align="center"|26. | align="center"|'''ასპაკურე III ([[ვარაზ-ბაკური|ვარაზ-ბაკურ II]])''' <br />''Aspacures III/Varaz-Bakur II'' <br />მირდატ III-ის ძე (L 132). | | იბერიის მეფე | align="center"| [[380]]–[[394]] | L 132-37 (Varaz-Bak'ar); RL II 60 (Varaz-Bakur). |- style="background:#fff;" | align="center"|27. | align="center"|'''ტირიდატე/[[თრდატი (რევის ძე)|თრდატი]]''' <br />''Tiridates/T'rdat'' <br />რევ II-ის ძე (L). | | იბერიის მეფე | align="center"| [[394]]–[[406]] | L 137; RL II 60.{{შენიშვნა|RL makes Tiridates a brother of Aspacures II/Bakur and predecessor of Aspacures III/Varaz-Bakur. ''Τιριδάτης'' ═ Iranoid Tĩrdāt, Arm. Trdat (Justi, ''Namenbuch'' 326-7); it is odd that the Georgian (very rare) name should begin with an aspirate t'.}} |- style="background:#fff;" | align="center"|28. | align="center"|'''ფარსმანეს/[[ფარსმან IV]]''' <br />''Pharasmanes/P'arsman IV'' <br />ასფაგურ III-ის ძე [[გოგარენე]]ს პრინცესასგან (L 135, 138). | | იბერიის მეფე | align="center"| [[406]]–[[409]] | L 138; RL II 61.{{შენიშვნა|RL calls him 'sister's son' of Tiridates and makes him succeed a spurious King Bakur son of Tiridates (60).}} |- style="background:#fff;" | align="center"|29. | align="center"|'''[[მითრიდატე VI|მითრიდატე]]/მირდატ IV''' <br />''Mithridates/Mihrdat IV'' <br />ასფაგურ III-ის ძე იბერიის პრინცესასგან (L 135, 138). | | იბერიის მეფე | align="center"| [[409]]–[[411]] | L 138; J 139; RL II 61. |- style="background:#fff;" | align="center"|30. | align="center"|'''[[არჩილ I|არჩილ]]''' <br />''Arch'il'' <br />მირდატ IV-ის ძე, ის დაქორწინდა მარიამზე, როგორც ამბობენ, იმპერატორ იოვიანეს საგვარეულოდან. | | იბერიის მეფე | align="center"| [[411]]–[[435]] | Koriun, ''Life of St. Mashtots''' 15.2 (Artsiul);{{შენიშვნა|For this source, written in 443-451, see ''Stud. Chr. Cauc. Hist.'' 17.}} J 139-42; RL II 61; Ps. Moses of Ghorene 3.60 (Artsil). |- style="background:#fff;" | align="center"|31. | align="center"|'''[[მითრიდატე VII|მითრიდატე]]/მირდატ V''' <br />''Mithridates/Mihrdat V'' <br />არჩილ I-ის ძე. | | იბერთა მეფე<ref>The Georgian Chronicles: 139—5</ref> | align="center"| [[435]]–[[447]] | J 140, 141-2, 143. |- style="background:#fff;" | align="center"|32. | align="center"|'''[[ვახტანგ I გორგასალი]]/გურგენი''' <br />''Vakhtang I Gorgasal/Gurgenes'' <br />მირდატ V-ის ძე (J 143). | [[File:Wachtang I. Gorgassali.jpg|60 px]] |იბერიის მეფე, ათთა მეფეთა მეფე<ref>Rapp (2016) location: 9500</ref><ref>„ქართლის ცხოვრება“. ტომი I – ს. ყაუხჩიშვილის რედაქციით. ჯუანშერი „ცხოვრება ვახტანგ გორგასლისა“. 1955 წელი. ბ. აქა ვახტანგისი და ბაყათარ ოვსის ომი და მოკლვა ბაყათარისა ვახტანგისგან.</ref> | align="center"| [[447]]–[[522]] | Lazarus of P'arpi 66-87 (Vakht'ang);{{შენიშვნა|For the fifth-century Lazarus, see ''ibid.'' 17.}} Procopius, ''Bell. pers.'' 1.12 (Gurgenes); J 144-204;{{შენიშვნა|The opening part of J, dealing with Vaxtang I and his three predecessors, appears to belong to an anonymous chronicler from Ujfarma being merely incorporated in J: ''ibid.'' 258.}} RL II 61-2. |- style="background:#fff;" | align="center"|33. | align="center"|'''[[დაჩი (ქართლის მეფე)|დაჩი]]''' <br />''Dach'i'' <br />ვახტანგ I-ის ძე (J 204). | | იბერიის მეფე | align="center"| [[522]]–[[534]] | J 204-5; RL II 62 (Dach'i Ujarmeli). |- style="background:#fff;" | align="center"|34. | align="center"|'''ბაკურიუსი/[[ბაკურ IV|ბაკურ II]]''' <br />''Bacurius/Bakur II'' <br />დაჩის ძე. | | იბერიის მეფე | align="center"| [[534]]–[[547]] | J 206; RL II 62. |- style="background:#fff;" | align="center"|35. | align="center"|'''ფარსმანეს/[[ფარსმან V]]''' <br />''Pharasmanes/P'arsman V'' <br />ბაკურ II-ის ძე. | [[File:Pharasmanes V relief.jpg|60 px]] | იბერიის მეფე | align="center"| [[547]]–[[561]] | J 206-7; RL II 63. |- style="background:#fff;" | align="center"|36. | align="center"|'''ფარსმანეს/[[ფარსმან VI]]''' <br />''Pharasmanes/P'arsman VI'' <br />ფარსმან V-ის ძმის-წული (J 207). | | იბერიის მეფე | align="center"| [[561]]–? | J 207-15; RL II 63. |- style="background:#fff;" | align="center"|37. | align="center"|'''ბაკურიუსი/[[ბაკურ V|ბაკურ III]]''' <br />''Bacurius/Bakur III'' <br />ფარსმან VI-ის ძე. | | იბერთა მეფე<ref>The Georgian Chronicles: 216—13</ref> | align="center"| ?–[[580]] | J 215-7; RL II 63. |- style="background:#fff;" |} ==ქართული სამეფო დინასტიების ქრონოლოგიური სკალა== <timeline> ImageSize = width:800 height:75 PlotArea = width:720 height:50 left:65 bottom:20 AlignBars = justify Colors = id:time value:rgb(0.7,0.7,1) # id:period value:rgb(1,0.7,0.5) # id:age value:rgb(0.95,0.85,0.5) # id:era value:rgb(1,0.85,0.5) # id:eon value:rgb(1,0.85,0.7) # id:filler value:gray(0.8) # background bar id:black value:black Period = from:-302 till:1810 TimeAxis = orientation:horizontal ScaleMajor = unit:year increment:500 start:-302 ScaleMinor = unit:year increment:100 start:-302 PlotData = align:center textcolor:black fontsize:8 mark:(line,black) width:15 shift:(0,-5) bar:Time color:skyblue from: -302 till: 189 text:ფარნავაზიანები from: 189 till: 284 text:არშაკიანები from: 284 till: 575 text:ხოსროიანები from: 575 till: 1810 text:[[ბაგრატიონები]] </timeline> == შენიშვნები == {{შენიშვნების სია}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:იბერიის მეფეები]] kq3qqvs00047r26i4llpwhh6pqxs25x 14 432731 4823422 3647995 2025-07-02T10:05:26Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823422 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Music of Armenia}} [[კატეგორია:ხელოვნება სომხეთში]] [[კატეგორია:სომხური კულტურა]] [[კატეგორია:აღმოსავლეთევროპული მუსიკა]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] llbc3953mwz0molysjr8orthadt5cka 14 434373 4823600 3656427 2025-07-02T10:42:07Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823600 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Literature of New Zealand}} [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ინგლისურენოვანი ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ხელოვნება ახალ ზელანდიაში]] [[კატეგორია:ოკეანეთის ლიტერატურა]] lb9w1xt2y3952tq1r59d9jmets5kjvh 14 438566 4823295 4500493 2025-07-02T06:59:49Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823295 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმებთან დაკავშირებული სიები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] t8tfj9ni0dffkwip4b4qjuwq74q24lp 14 440486 4823227 4005909 2025-07-02T06:45:30Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823227 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:რელიგია შვედეთში]] [[კატეგორია:სეკულარიზმი ევროპაში]] s7cjx3t9z95vf9p2xwaaxuu8qktuzi3 14 440613 4823459 3694961 2025-07-02T10:12:43Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823459 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Feminism in Australia}} [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ქალთა უფლებების დაცვა ავსტრალიაში]] [[კატეგორია:საზოგადოებრივი მოძრაობები ავსტრალიაში]] bzibtcuu52dn6iimr5vtrxkrrwc3lua 14 440696 4823234 3695334 2025-07-02T06:47:04Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823234 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Atheism in Australia}} [[კატეგორია:არარელიგიურობა ავსტრალიაში]] [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნების მიხედვით]] bkwy45ccodwtzvxmm513pg8xn9apjt6 14 440698 4823222 3695336 2025-07-02T06:45:05Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823222 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:რელიგია ავსტრალიაში]] [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ავსტრალიის პოლიტიკური მოძრაობები]] [[კატეგორია:სეკულარიზმი ოკეანეთში]] jk238g0w9ccoqzz2wwn6fsdwlj3evwv 14 440716 4823579 3695517 2025-07-02T10:36:06Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მოციგურავეები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მოციგურავეები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823579 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Figure skaters from Russia}} [[კატეგორია:მოციგურავეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:რუსი სპორტსმენები]] fshvqj3171w2qvlgijcv7dqgj63qfd0 14 440717 4823576 3695520 2025-07-02T10:35:45Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:მოციგურავეები ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:მოციგურავეები ქვეყნების მიხედვით]]“ 3695520 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Figure skaters}} [[კატეგორია:მოციგურავეები]] [[კატეგორია:ფიგურული სრიალი ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:სპორტსმენები სპორტის სახეობისა და ქვეყნის მიხედვით]] 70qvrwshkyykhr30qrlfqv04ho2vpgi 14 440721 4823580 3695527 2025-07-02T10:36:11Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მოციგურავეები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მოციგურავეები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823580 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Figure skaters from the Soviet Union}} [[კატეგორია:მოციგურავეები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:საბჭოთა სპორტსმენები]] c7yb239g59fm9sth2omw3pkiwih8e3y 14 441082 4823619 3697189 2025-07-02T10:44:39Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823619 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Literature of Estonia}} [[კატეგორია:ესტონური კულტურა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] s1omnx9gn564tymhn0sf1y4brq377x2 14 443073 4823273 4500485 2025-07-02T06:56:22Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823273 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:პოლიტიკური ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] pky8iikpygdoe80witvxsmvxb8jldvl 0 446985 4823386 3768284 2025-07-02T08:00:19Z Nkadze 119589 /* ტრადია და დღესასწაულები */ 4823386 wikitext text/x-wiki '''ღოდობერიელები''' (годоб. гъибдиди) — [[დაღესტანი|დაღესტნის]] ერთ-ერთი ყველაზე მცირერიცხოვანი ხალხია. დღევანდელი მონაცემებით, ღოდობერიელების რაოდენობა 3,5 ათასიდან 4 ათასამდე მერყეობს. [[1886]] წლის მონაცემებით, დაღესტანში 1172 ღოდობერიელი ცხოვრობდა. ჯერ კიდევ [[1926]] წელს 1425 კაცს შეადგენდნენ, [[1938]] წელს კი 1910. სხვა მომდევნო წლების აღწერებში ისინი ხუნძებს მიაკუთვნეს. [[1950]]-იანი წლების დასაწყისიდან ღოდობერიელების რაოდენობა მთაში საგრძნობლად შემცირდა, ამის მთავარი მიზეზი კი იყო მათი ბარში გადასახლება. ==ისტორია== აღსანიშნავია, რომ ღოდობერიელები ანთროპოლოგიურად დიდი ევროპეიდული რასის წინააზიური რასის კავკასიონურ ტიპს მიეკუთვნებიან. ღოდებერიული ენა კი ჩრდილოეთ კავკასიურ ენათა ოჯახის ნახურ-დაღესტნური ჯგუფის ანდიურ-ცეზურ ქვეჯგუფში შედის, ხოლო უშუალოდ ღოდებერიულ ენას ორი დიალექტი აქვს: საკუთრივ ღოდობერიული და ზიბირხალური . გავრცელებულია. აქ გავრცრლებულია ასევე, ხუნძური ენაც, რადგან სკოლებში ხუნძურ, აგრეთვე რუსულენაზე სწავლობენ. უნდა აღინიშნოს, რომ მატერიალური და სულიერი კულტურით ღოდობერიელები ძალიან ახლოს დგანან და ენათესავებიან დასავლეთ კავკასიის სხვა ხალხებს. გადმოცემით, ღოდობერიელები აქ დასახლებული მონადირე ძმების შთამომავალნი არიან. ისინი ყოველთვის მარჯვე მსროლელები იყვნენ და შეეძლოთ მფრინავი ყვავისათვის ისარი პირდაპირ თვალში მოერტყათ. აქედან წარმოიქმნა ეთნონიმი ღოდობე რი - რაც ხუნძურად ყვავის თვალს ნიშნავს ( ღედო - ყვავი, ბერ - თვალი). გამრავლების შემდეგ კოშკი აუშენებიათ, რომელიც თავდაცვის მიზნით ხელოვნურ ტბაში მოუთავსებიათ. ამ კოშკში ადამიანები გადასაკიდი ხიდით შედიოდნენ. თუმცა მეცნიერების უმეტეს ნაწილს ეთნონიმ ღოდობერიელების წარმოქმნის ეს ლეგენდა არარეალურად მიაჩნიათ, ხოლო სხვა ვერსიით ღოდობერიელების აქ დასახლებული წინაპრის ადგილს ერქვა ღედუ ანუ ღიდუ, საიდანაც შემდგომში წარმოიქმნა სოფლის და შესაბამისად აღნიშნული ხალხის სახელიც. როგორც უშუალოდ ეთნოსს ღოდობერიელებს პირველად იხსენებს [[XVIII საუკუნე|XVIII]] საუკუნის 70-იან წლებში გერმანელი მოგზაური [[გიულდენშტედტი, იოჰან|გიულდენშტედტი]]. ღოდობერიელების ისტორია მჭიდროდაა დაკავშირებული დასავლეთ დაღესტნის სხვა ხალხების ისტორიასთან. ==საქმიანობა== ღოდობერიელთა ტრადიციული საქმიანობა სახვნელი მიწათმოქმედება და მესაქონლეობა იყო. აგრეთვე აქ განვითარებული იყო მომთაბარე მეცხოველეობაც. მათ ყოველთვის ბევრი საზაფხულო საძოვარი ჰქონდათ. ზამთარში კი ცხვრის ფარებს დაბლობში მიერეკებოდნენ. თუმცა საქონლის მნიშვნელოვან რაოდენობას ზამთარში მთაში ტოვებდნენ. მიწათმოქმედებიდან ფრიად დაწინაურებული იყო მებაღეობა და მევენახეობა. დამხმარე დარგებიდან კი განვითარებული იყო მონადირეობა და მეფუტკრეობა. აქ საკმაოდ, მნიშვნელოვნად იყო განვითარებული შინამრეწველობა და ხელოსნობაც: ქსოვა, ტყავის, მატყლის, ხის, ქვის დამუშავება. ამზადებდნენ ნაბდებსაც. ტრადიციული იყო ვაჭრობაც. ხილსა და შინარეწვის პროდუქტებს ბოთლიხის ბაზარში, [[ჩეჩნეთი|ჩაჩნეთსა]] და [[საქართველო|საქართველოში]] ყიდდნენ. მიდიოდნენ გარესამუშაოზე. ==ტრადიცია და დღესასწაულები== აქ მასობრივ დღესასწაულებს შორის ყველაზე აღსანიშნავი პირველი ხნულის გავლება იყო. შემოდგომაზე (სექტემბერში) საქონლის დაბრუნების დღესასწაულს აწყობდნენ. მნიშვნელოვანი იყო წვიმის გამოწვევის წეს-ჩვეულება. ღოდობერიელთა ფოლკლორი ორენოვანი იყო. განვითარებული იყო საზღაპრო ჟანრი; ბევრი გადმოცემა ჰქონდათ ღოდობერის პირველმოსახლეებზე, ამა თუ იმ სანათესაო წრის წარმოშობაზე. შემორჩენილი იყო მუსლიმამდელი ანიმისტური რწმენა-წარმოდგენები, წინაპრების, ხეების კულტი. ==ლიტერატურა== * [[როლანდ თოფჩიშვილი]] კავკასიის ხალხთა ეთნოლოგია, თბ.,2012 [[კატეგორია:კავკასიის ხალხები]] [[კატეგორია:დაღესტანი]] 42owqmzgflanczmu11dkwli3f053jce 14 447457 4823248 4572477 2025-07-02T06:52:58Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქანდაკება ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ქანდაკება ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823248 wikitext text/x-wiki {{commons|Category:Ancient Greek sculptures}} [[კატეგორია:ძველბერძნული ხელოვნება ტიპის მიხედვით]] [[კატეგორია:ქანდაკების ისტორია]] [[კატეგორია:ძველი საბერძნეთის ხელოვნება]] [[კატეგორია:ქანდაკება ქვეყნების მიხედვით]] nj37xop6n0ulhfza1hbyrfr2tg76jzb 0 450026 4823010 4814852 2025-07-01T16:24:36Z LNTG 164454 მომხმარებლის [[სპეციალური:წვლილი/37.61.121.43|37.61.121.43]] ცვლილებების გაუქმება (№4814852) 4823010 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუსიკოსი}} '''აიგუნ ალასგარ ქიზი კაზიმოვა''' ({{lang-az|Aygün Ələsgər qızı Kazımova}}; დ. [[26 იანვარი]], [[1971]], [[ბაქო]], [[აზერბაიჯანი]]) — [[აზერბაიჯანელი]] მომღერალი, სიმღერებისა და მუსიკების მწერალი, პოპ მუსიკოსი და მსახიობი. იგი ცნობილია აზერბაიჯანში, თურქეთსა და რუსეთში. მას დიდება და აღიარება 2006 და 2007 წლებში ბაქოსა და მოსკოვში ჩატარებულმა კონცერტებმა მოუტანა. [[2002]]-[[2006]] წლებში იყო კონკურსის "აზერბაიჯანის საუკეთესო მოდელის" პრეზიდენტი. მისი სინგლი ''Hayat Ona Guzel'' ყველაზე პოპულარული იყო ''iTunes''-ზე (თურქეთი). კაზიმოვამ დაწერა და იმღერა 2012 წლის ფიფას 17-წლამდელ ქალთა მსოფლიო თასის ჰიმნი. მისი დუეტი [[სნუპ დოგი|სნუპ დოგთან]], ''Coffee from Colombia'', იყო ჰიტი [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]], [[თურქეთი|თურქეთში]], [[ჩეხეთის რესპუბლიკა]]ში, [[კოლუმბია]]ში, [[საქართველო]]სა და [[რუსეთი|რუსეთში]]. ჩაწერილი აქვს 10 ალბომი. ==ადრეული ცხოვრება== დაიბადა [[1971]] წლის 26 იანვარს [[ბაქო]]ში, [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]]. ოჯახში მყოფი 4 ბავშვიდან იგი ყველაზე მცირეწლოვანი იყო. საკუთარი მუსიკალური ნიჭი საშუალო სკოლაში სწავლის პერიოდში გამოავლინა. მუსიკის გარდა, კაზიმოვა გატაცებული იყო [[ხელბურთი]]თ; იგი იყო სკოლის ქალთა ხელბურთელთა ნაკრების კაპიტანი. სპორტი საშუალო სკოლის დამთავრების შემდეგ მიატოვა და ჩაირიცხა მარიფის ხელოვნების ტექნიკუმში; [[1986]] წელს აღნიშნული ტექნიკუმი დატოვა. ამ დროს იგი ახალგაზრდულ ბენდთან (Gaya) მუშაობდა.<ref name="aygunfans">[https://web.archive.org/web/20080130103959/http://www.aygunfans.ws/biography.php Aygun Kazimova: Biography]. Kazimova's Official Fan Club ''Aygunfans.ws''</ref> ==კარიერა== კაზიმოვას პროფესიონალური სოლო კარიერა დაიწყო [[1988]] წელს, როდესაც მან პირველი პრიზი მოიპოვა „Baki payizi-88“ (ბაქო შემოდგომა-88) მუსიკალურ კონკურსში. [[1989]] წელს მან იურმალას მუსიკალურ კონკურსში ჯილდო მოიპოვა, ხოლო [[1992]] წელს ჯილდო მიიღო მუსიკალურ კონკურს აზიის ხმაში ([[აზახეთის რესპუბლიკა]]ში). საკუთარი პირველი ალბომი [[1997]] წელს გამოუშვა. ==პირადი ცხოვრება== აუგინ კაზიმოვა დიდი ხნის მეგობრობის შემდეგ ცოლად გაჰყვა იბრაჰიმ იბრაჰიმოვს. [[1990]] წელს შეეძინათ ქალიშვილი სახელად ილგარა. იბრაჰიმოვი და კაზიმოვა ერმანეთს [[1991]] წელს დაშორდნენ. [[1994]] წელს კაზიმოვა დაქორწინდა რზა გულიევზე (აზერბაიჯანის პარლამენტის ყოფილი სპიკერისა და ოპოზიციის ამჟამინდელი წევრის, რასულ გულიევის ძმისშვილი), რომელსაც [[1996]] წელს, გულიევის დაკავების შემდეგ, იძულებით გაშორდა.<ref name="aygunfans"/><ref>[http://www.aysel.az/more.php?id=65_0_5_0_C Dedim ki, Izim Qala] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070712011349/http://www.aysel.az/more.php?id=65_0_5_0_C |date=July 12, 2007 }}. ''Aysel'' Magazine. January 2006</ref> {{ფაქტი|[[2005]]-[[2010]] წლებში ურთიერთობა ჰქონდა მომღერალ ნამიგ გარაჩუხურლუსთან.|8|07|2021}} ==რესურსები ინტერნეტში== * {{Facebook|OfficialAygun}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:კაზიმოვა, აიგუნ}} [[კატეგორია:დაბადებული 26 იანვარი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1971]] [[კატეგორია:ბაქოში დაბადებულები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანელი ქალი მომღერლები და სიმღერების ავტორები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანელი პოპ მუსიკოსები]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანელი მსახიობები]] 1djoy1xhgh81ybrme7gxx7uqp7iiio1 0 454548 4823058 3799532 2025-07-01T19:53:23Z Д.Ильин 49789 4823058 wikitext text/x-wiki {{მრავალი სურათი| ზონა = right| მიმართულება = vertical| სიგანე = 105| ფაილი1 = Ammonia-3D-balls-A.png| ფაილი2 = Phosphine-3D-balls.png | ფაილი3 = Arsine-3D-balls.png| წარწერა3 = ამიაკი, ფოსფინი და არსინი, სამი მარტივი პნიქტოგენის ჰიდრიდი.}} '''პნიქტოგენის ჰიდრიდი''' ან '''წყალბადის პნიქტიდი''' — [[ბინარული ნაერთი]], შედგება წყალბადისა და [[პნიქტოგენი|პნიქტოგენის]] ატომებისგან ([[აზოტი]], [[ფოსფორი]], [[დარიშხანი]], [[სტიბიუმი]] და [[ბისმუტი]]), რომლებიც ერთმანეთს უკავშირდებიან [[კოვალენტური ბმა|კოვალენტური ბმით]]. ==პნიქტოგენის ტრიჰიდრიდები== პნიქტოგენის ტრიჰიდრიდების ზოგადი ქიმიური ფორმულაა XH₃ (ნაკლებად გავრცელებული ფორმაა H₃X), სადაც X რომელიმე პნიქტოგენია. აქვთ სამკუთხა პირამიდის მსგავსი სტრუქტურა. არიან არასტაბულირი და მომწამლავი ნივთიერებები. {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto" ! ნივთიერების სახელი || ქიმიური ფორმულა || აგებულება || 3D მოდელი |- | <center>აზოტის ჰიდრიდი<br>[[ამიაკი]]<br>(აზანი)</center> || <center>NH₃</center> || <center>[[File:Ammonia-dimensions-from-Greenwood&Earnshaw-2D.png|90px]]</center> || <center>[[Image:Ammonia-3D-vdW.png|100px]]</center> |- | <center>ფოსფორის ჰიდრიდი<br>[[ფოსფინი]]<br>(ფოსფანი)</center> || <center>PH₃</center> || <center>[[File:Phosphine.png|90px]]</center> || <center>[[Image:Phosphine-3D-vdW.png|90px]]</center> |- | <center>დარიშხანის ჰიდრიდი<br>[[არსინი]]<br>(არსანი)</center> || <center>AsH₃</center> || <center>[[File:Arsine.png|90px]]</center> || <center>[[Image:Arsine-3D-vdW.png|85px]]</center> |- | <center>სტიბიუმის ჰიდრიდი<br>[[სტიბინი]]<br>(სტიბანი)</center> || <center>SbH₃</center> || <center>[[File:Stibine.png|90px]]</center> || <center>[[Image:Stibine-3D-vdW.png|84px]]</center> |- | <center>ბისმუტის ჰიდრიდი<br>[[ბისმუტინი]]<br>(ბისმუტანი)</center> || <center>BiH₃</center> ||<center>[[File:Bismuthine-2D.svg|90px]]</center> ||<center>[[Image:Bismuthine-3D-vdW.jpg|100px]]</center> |} ==ლიტერატურა== *Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements (2nd ed.). Butterworth-Heinemann. ISBN 978-0-08-037941-8. [[კატეგორია:ჰიდრიდები]] fv4eyvc5pxipuka4q4bhj4wn9der0w6 0 458743 4823049 4704986 2025-07-01T19:33:12Z Mehman 75871 4823049 wikitext text/x-wiki '''ბაგრატიონთა დინასტიის ბიბლიური წარმომავლობა''' — [[ლეგენდა]], რომლის თანახმად [[ბაგრატიონები|ბაგრატიონთა]] ქართული სამეფო დინასტია [[ებრაელები|ებრაული]] წარმომავლობის იყო და მისი ერთ-ერთი წინაპარი იყო ისრაელის მეფე [[დავითი|დავით წინასწარმეტყველი]]. მას შემდეგ, რაც ბაგრატიონებმა [[იბერიის სამეფო|ქართლში სამეფო]] ხელისუფლება აღადგინეს, ლეგენდა ოფიციალურ პარადიგმად გადაიქცა, რამაც დინასტიას არნახული ლეგიტიმაცია შესძინა. ქართულ რეალობაში ჩამოყალიბებული ლეგენდა გავრცელდა მეზობელ — [[ანისის სამეფო|სომხეთში]] და [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიაშიც]] — რაც დასტურდება [[იოანეს დრასხანაკერტცი|იოანე დრასხანაკერტელის]] და [[კონსტანტინე პორფიროგენეტი|კონსტანტინე პორფიროგენეტის]] ნაშრომებით, სადაც ისინი [[აშოტ I დიდი|აშოტ I დიდს]] და მის მემკვიდრეებს ღვთის შთამომავლებს უწოდებენ. ქართულ ისტორიულ ტრადიციაში, ლეგენდა წერილობითი სახით, პირველად IX საუკუნის [[გიორგი მერჩულე|გიორგი მერჩულეს]] — [[გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრება|„გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრება“]]-ში გვხვდება. ბაგრატიონთა დინასტიის აღმასვლასთან ერთად ლეგენდა სულ უფრო დახვეწილ სახეს იღებს, რაც კარგად აისახა XI საუკუნის [[სუმბატ დავითის ძე|სუმბატ დავითის ძის]] ქრონიკაში. დინასტიის ეფექტური პოლიტიკური იდეოლოგიის საფუძველზე ბაგრატიონებმა შეძლეს საქართველოში მთელი ათასწლეულის განმავლობაში ძალაუფლების შენარჩნება. [[:en:Davidic line|დავითის ხაზიდან]] შეთავაზებულმა წარმოშობამ ბაგრატიონებს საშუალება მისცა პრეტენზია განეცხადებინათ [[იესო ქრისტე|იესო ქრისტესთან]] და [[მარიამ ღვთისმშობელი|ქალწულ მარიამთან]] ნათესაური კავშირის შესახებ და თავისი ლეგიტიმურობა განემტკიცებინათ დიდგვაროვანი ღვთის-[[მირონცხება|ცხებულის]] ბიბლიური არქეტიპით.<ref>[http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=5&t=12092 არქეტიპი]. CIVIL ენციკლოპედიური ლექსიკონი, საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა.</ref>{{sfn|Toumanoff|1963|p=423}}{{sfn|Rapp|2000|pp=571–572}} ებრაულიდან ან დავითის ხაზიდან ბაგრატიონთა წარმოშობის ლეგენდა თანამედროვე მეცნიერების მიერ ნდობით არ სარგებლობს. ოჯახის წარმოშობა სადავოა, მაგრამ გაბატონებულია მოსაზრება ისეთი ისტორიკოსების მიერ ჩამოყალიბებული, როგორებიც არიან [[ექვთიმე თაყაიშვილი]] და [[კირილ თუმანოვი]], იმის შესახებ, რომ ქართული დინასტია წარმოიშვა [[ბაგრატუნები|ბაგრატუნების]] [[სომხეთი|სომხური]] სახლის დევნილი უფლისწულიდან.{{sfn|Taqaishvili|1935|pp=23–25}}{{sfn|Toumanoff|1963|p=328}} ==ლეგენდის წარმოშობა== [[File:David the Prophet (Georgian Psalter MSS, 1494) 01.jpg|thumb|170px|მეფე [[დავითი]] უკრავს [[არფა (მუსიკალური საკრავი)|არფაზე]]. მინიატურა XV საუკუნის ქართული ფსალმუნების მანუსკრიპტიდან.]] ლეგენდა წარმოიშვა სომხურ-ქართულ გარემოში VIII საუკუნის მეორე ნახევარში. ებრაული წარმოშობა პირველად მიეწერა სომეხ ბაგრატიდებს ([[ბაგრატუნები]]) ადრეული შუა საუკუნეების სომეხი ისტორიკოსის, [[მოვსეს ხორენაცი|მოვსეს ხორენაცის]] მიერ, მაგრამ ის არავითარ შემთხვევაში არ გვთავაზობს ამ ოჯახის მეფე დავითიდან წარმომავლობის მტკიცებულებას. დაახლოებით 800 წელს ადრეული ქართველი ბაგრატიონები შემოქმედებითად მანიპულირებდნენ ამ მტკიცებულებით, რომ თვითონ წარმოდგენილიყვნენ როგორც ბიბლიური მეფის უშუალო ბიოლოგიური შთამომავლები.{{sfn|Rapp|1997|p=533}}{{sfn|Rapp|2003|p=234}} მათ აშკარად არ მიიღეს მათი სომეხი ბიძაშვილების დავითური წარმომავლობა, თუმცა, სამაგიეროდ სომხებმა შემდგომში მიიღეს ქართველების სიახლე, როგორც საკუთარი.{{sfn|Rapp|1997|pp=529–530}} პირველი სომხური წყარო, გაცნობილი ბაგრატიონთა დავითურ წარმომავლობას, არის „სომხეთის ისტორია“, შედგენილი X საუკუნის დასაწყისში მოღვაწე ისტორიკოსის [[იოანეს დრასხანაკერტცი|იოანეს დრასხანაკერტცის]] მიერ, შემდგომში ნებაყოფლობით მცხოვრები ქართველი ბაგრატიონი მმართველის [[ადარნასე II|ადარნასე II-ის]] (გარდაიცვალა 923 წ.) კარზე.{{sfn|Rapp|1997|pp=527–528, 530–531}} ზოგადად, სომეხმა ბაგრატიდებმა მცირე ინტერესი გამოავლინეს ებრაული თეორიის და მისი დავითური განვითარების მიმართ, მათ ქართველ კოლეგებთან შედარებით.{{sfn|Toumanoff|1963|p=329, fn. 108}} ყველაზე ადრეული შემორჩენილი ადგილობრივი წყარო ქართველ ბაგრატიონთა შესახებ, და მათი დავითური დასაბუთება ჩართულია ფსევდო-ჯუანშერის მოკლე ისტორიულ ნაშრომში, დაწერილში 800 და 813 წლებს შორის,{{sfn|Rapp|1997|p=526}} სადაც ნაამბობია [[ქართლი|ქართლში]] მოსვლის შესახებ, ძირითად ქართულ რეგიონში, იმ ტერიტორიაზე, სადაც 772 წელს [[ადარნასე ბაგრატიონი|ადარნასეა]], «რომელიც იყო დავით წინასწარმეტყველის სახლიდან». ''წმინდა „გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრებაში“'', დაწერილი ქართველი ჰაგიოგრაფის, გიორგი მერჩულის მიერ 951 წელს, დამატებით მოყვანილია დავითური წარმოშობის ტრადიცია, დაცული პირველი ქართველი ბაგრატიონი მონარქის ადარნასეს ძის, აშოტ I-ის დროს, რომელსაც ბერი გრიგოლი მიმართავს როგორც „ხელმწიფეს, უწოდებს წინასწარმეტყველისა და უფლის მიერ ცხებულის, დავითის ძეს“.{{sfn|Rapp|2003|pp=233–234}}{{sfn|Toumanoff|1963|p=329}}{{sfn|Biliarsky|2013|p=152}} {{ციტირება|დავით წინაჲსწარმეტყუელისა და უფლისა მიერ ცხებულისა შვილად წოდებულო ჴელმწიფეო, მეფობაჲ და სათნოებანიცა მისნი დაგიმკჳდრენ ქრისტემან ღმერთმან, რომლისათჳსცა ამას მოგაჴსენებ: არა მოაკლდეს მთავრობაჲ შვილთა შენთა და ნათესავთა მათთა ქუეყანათა ამათ უკუნისამდე ჟამთა, არამედ იყვნენ იგინი მტკიცედ უფროჲს კლდეთა მყართა და მთათა საუკუნეთა და დიდებულ იყვნენ უკუნისამდე.<ref name=autogenerated1>[http://saunje.ge/index.php?id=1495&option=com_content&Itemid=22&lang=en გიორგი მერჩულე „გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრება“]. თავი XI.</ref>}} ==კონსტანტინე VII პორფიროგენეტი== ლეგენდა საკმარისად ცნობილი გახდა, რომ აღწერილიყო ტრაქტატის 45-ე თავში [[De Administrando Imperio|იმპერიის მმართველობის შესახებ]], დაწერილი დაახლოებით 950 წ. [[ბიზანტიის იმპერატორი|ბიზანტიის იმპერატორის]] [[კონსტანტინე VII|კონსტანტინე VII პორფიროგენეტის]] მიერ, რომელიც, როგორც ჩანს, გავრცელდა კავკასიელების გავლით, რომლებიც მსახურობდნენ იმპერატორის კარზე [[კონსტანტინეპოლი|კონსტანტინეპოლში]]. კონსტანტინეს მიხედვით, ქართველები [[:en:Uriah the Hittite|ურია ხეთელის]] მეუღლის, [[ბერსაბე|ბერსაბეს]] მემკვიდრეებად თვლიდნენ თავს, რომელთან მეფე დავითი დაწვა და მისგან შეეძინა შვილები. შესაბამისად, ისინი ამტკიცებდნენ, რომ დაკავშირებულნი იყვნენ ქალწულ მარიამთან, რამდენადაც ის ასევე დავითის შთამომავალი იყო.{{sfn|Taqaishvili|1935|p=19}}{{sfn|Toumanoff|1963|p=323}}{{sfn|Biliarsky|2013|p=153}} კონსტანტინე პორფიროგენეტის მონათხრობი ადასტურებს ქართულ გავლენას, მაგრამ მისი ზოგიერთი დეტალი სხვა წყაროებში არ დასტურდება. ეს ეწინააღმდეგება ქართველი ისტორიკოსის, სუმბატის უფრო დახვეწილ ვერსიას, ღვთისმშობლისკენ მიმავალი გენეალოგიური ხაზის მითითებით, ვიდრე [[იოსებ დამწინდველი|იოსებისკენ]], მარიამის ქმრისკენ.{{sfn|Biliarsky|2013|p=153}} დაბოლოს, კონსტანტინეს გენეალოგია აღწევს ორ ძმამდე, დავითამდე და სპანტიატისამდე, რომლებმაც [[ორაკული|ორაკულის]] რჩევით დატოვეს [[იერუსალიმი]] და დასახლდნენ [[სპარსეთი|სპარსეთის]] საზღვრებთან, სადაც მათ დააარსეს თავიანთი სამეფო [[იბერია]]ში (ე. ი. ქართლის სამეფო) და გაზარდეს საკუთარი ძალაუფლება იმპერატორის, ჰერაკლეს დახმარებით. სპანდიატისი იყო უშვილო, მაგრამ დავითს ჰყავდა ძე, პანკრატიოსი, რომელსაც, თავის მხრივ, ჰყავდა ძე ასოტიოსი, რომლის ძე ადარნასე შეიქნა [[კუროპალატი]] [[ბიზანტიის იმპერატორი|იმპერატორის]], [[ლეონ VI (ბიზანტია)|ლეონის]], კონსტანტინეს მამის, მიერ.{{sfn|Constantine Porphyrogenitus|1949|p=171}} ==სუმბატის ქრონიკა== ქართველი ბაგრატიონების მხრიდან დავითური განაცხადის შესახებ ყველაზე სრული გამოხატულება ჰპოვა XI საუკუნის ქართულ ლიტერატურაში შენარჩუნებულმა [[სუმბატ დავითის ძე|სუმბატ დავითის ძის]] ნაწარმოებმა, ''„ცხორება და უწყება ბაგრატონიანთა“'', რომელიც, შესაძლოა, თავად მიეკუთნებოდა ქართულ ბაგრატიონთა ოჯახს.{{sfn|Rapp|2000|p=571}}{{sfn|Rapp|2003|p=339}} ეს ნაშრომი, მოღწეული ჩვენამდე როგორც ნაწილი შედარებით დიდი კრებულისა, ცნობილი როგორც ქართული ქრონიკები, შეიცავს ბაგრატიონთა საგვარეულო ლეგენდის ყველაზე დახვეწილ ვერსიას.{{sfn|Rapp|1997|p=532}} სუმბატის ისტორია სათავეს იღებს ღრმა ფესვებიდან, და ქართველ ბაგრატიონთა საბოლოო წარმოშობას ადგენს [[ადამი|ადამიდან]], დავითის და იოსების, ქალწულ მარიამის მეუღლის, გავლით; შემდეგ კი იოსების ძმა, კლეოპადან ვინმე სოლომონით, რომლის შვიდმა ძემ დატოვა [[წმინდა მიწა]] და გაემგზავრა სომხეთში, სადან ისინი მონათლა ვინმე რაქაელ დედოფალმა. მათგან სამნი დარჩნენ სომხეთში და მათი შთამომავლობა მოგვიანებით განაგებდა ამ ქვეყანას, ოთხი ძმა კი ქართლში ჩავიდა. ერთ-ერთი მათგანი, [[გუარამი]], იქ მმართველად დაინიშნა და გახდა, როგორც სუმბატი ირწმუნება, ბაგრატიონთა მამამთავარი. გუარამის ძმა საჰაკი დაფუძნდა კახეთში, ორმა სხვა ძმამ, ასამმა და ვარაზვარდმა, დაიპყრეს [[კამბეჩანი]], [[კახეთი|კახეთის]] აღმოსავლეთით, სპარსეთის გუბერნატორისგან.{{sfn|Taqaishvili|1935|pp=17–19}}{{sfn|Toumanoff|1963|p=423}}{{sfn|Rapp|2003|p=351}} სუმბატის გენეალოგია ადამიდან მეფე დავითამდე ემყარება [[ლუკას სახარება|ლუკას სახარებას]] (3:32–38.)<ref>[http://www.orthodoxy.ge/tserili/kiknadze/luka.htm ლუკას სახარება]. თავი 3: იესოს წარმოშობა, მუხლი 32–38.</ref>, დავით მეფიდან იოსებამდე, [[მათეს სახარება|მათეს სახარებიდან]] არის ნასესხები (1:1-16).{{sfn|Biliarsky|2013|p=154}}{{sfn|Rapp|2003|p=369}} კლეოპასა და მისი შთამომავლების გენეალოგიის წყარო, როგორც ჩანს, რომაელი სწავლული, [[ევსები კესარიელი|ევსები კესარიელია]], რომელიც თავის საეკლესიო ისტორიაში ციტირებს [[:en:Hegesippus (chronicler)|ჰეგესიპუსს]], რომლის მიხედვით, რომაელები ეძებდნენ მეფე დავითის შტოს, რათა ებრაული ტერიტორიიდან წაეშალათ ტახტის პოტენციური პრეტენდენტები, რომლებსაც ექნებოდათ ბიბლიური ლეგიტიმაცია.{{sfn|Rapp|2003|p=369}}{{sfn|Biliarsky|2013|pp=154–155}} კლეოპას ბაგრატიონთა გენეალოგიაში დამატებით, სუმბატმა მიზანმიმართულად წარმართა დინასტიის მემკვიდრეობა ღვთის-ცხებულ ისრაელის მეფემდე. ამ სახით, სუმბატის ნაშრომში მოცემულია ოჯახის ლეგენდის ვერსია, რომელიც გახდა დინასტიური და პოლიტიკური იდეოლოგიის საფუძველი და, ისტორიის განმავლობაში, გავლენა მოახდინა ბაგრატიონთა დინასტიის მსოფლმხედველობაზე.{{sfn|Toumanoff|1963|p=423}}{{sfn|Rapp|2000|p=573}}{{sfn|Biliarsky|2013|pp=154–155}} ==სხვა წყაროები== [[File:Ashot kurapalati.JPG|thumb|IX ან X საუკუნის რელიეფი ოპიზადან, სავარაუდოდ [[დავით წინასწარმეტყველი|დავით მეფე-წინასწარმეტყველის]] ამსახველი.]] გარდა ტექსტური წყაროებისა, ბაგრატიონთა დავითური წარმოშობის ლეგენდა, შეძლებისამებრ, მოთავსებულია ქვის გამოსახულებაში, დაბალ [[რელიეფი (სკულპტურა)|რელიეფში]], შუასაუკუნეების [[ოპიზა|ოპიზის]] ქართულ მონასტერში, შავშეთში, ახლა კი გამოფენილია [[თბილისი|თბილისში]], [[სიმონ ჯანაშიას სახელობის საქართველოს მუზეუმი|სიმონ ჯანაშიას სახელობის საქართველოს მუზეუმში]]. რელიეფი წარმოადგენს დიდგვაროვანს, ტახტზე მჯდომარე იესო ქრისტესთვის საეკლესიო მოდელის შემწირველის მოქმედებაში. უფალი წარმოდგენილია, როგორც შეწირულის მაკურთხებელი, და ხელების ჟესტით შეწყალების მავედრებლის შემწყალებელი. თანდართული ფრაგმენტული ქართული წარწერებიდან გამომდინარე, რელიეფი ტრადიციულად განიმარტა [[ექვთიმე თაყაიშვილი|ექვთიმე თაყაიშვილის]], [[ივანე ჯავახიშვილი|ივანე ჯავახიშვილის]] და [[კირილ თუმანოვი|კირილ თუმანოვის]] მიერ, როგორც აშოტ I კუროპალატის (გარდაიცვალა 830) თანამედროვე გამოსახულება, ქრისტესთან და ბიბლიურ მეფე დავითთან ერთად. თუმანოვი, მაგალითად დარწმუნებული იყო, რომ აქ „მინიშნება ჩვენი უფლის წინაპრისგან სისხლისმიერი წარმოშობის შესახებ და მათ შორის უფლის გენეალოგიური შუამდგომლობა უეჭველია“.{{sfn|Toumanoff|1963|p=328}} თუმცა, ნოდარ შოშიაშვილის და [[ვახტანგ ჯობაძე|ვახტანგ ჯობაძის]] მიერ უახლესი ინტერპრეტაცით, გამოითქვა ვარაუდი, რომ განხილული პირები იდენტიფიცირდნენ უფრო გვიანდელ [[აშოტ IV კურაპალატი|აშოტ კურაპალატთან]] (გ. 954) და მის უფროს ძმასთან, [[დავით II (ქართველთა მეფე)|დავითთან]] (გ. 937).{{sfn|Djobadze|1992|pp=14–15}}{{sfn|Eastmond|1998|pp=223–224}} გარდა ამისა, [[დევიდ უინფილდი]] ამტკიცებდა, რომ ექვსქიმიანი ვარსკვლავის არსებობა შუა საუკუნეების ქართულ ხუროთმოძღვრებაში, როგორც მაგალითად, X საუკუნის დოლისყანის ეკლესიაზე კლარჯეთში, მიანიშნებს ბაგრატიონთა სავარაუდო წარმოშობას მეფე დავითიდან, მაგრამ არ არსებობს არავითარი მტკიცებულება, აღნიშნული სომბოლოს ამ პერიოდის საქართველოში ჰქონოდა რაიმე დავითური ასოციაცია.{{sfn|Eastmond|1998|p=225, fn. 22}} ==მოგვიანებითი წყაროები== [[File:Gruzinski.jpg|thumb|XIX საუკუნის ქართველთა მთავართა [[გრუზინსკები|ბაგრატიონ-გრუზინსკების]] რუსული გერბი, რომელზეც ტრადიციულად ლურჯ ფონზე გამოსახულია დავითის არფა და [[შურდული]].]] მომდევნო ისტორიული ნაშრომები უმრავლეს შემთხვევაში ციტირებენ დინასტიის ბიბლიურ წარმომავლობას.{{sfn|Rapp|1997|p=533}} მაშინვე, როგორც სუმბატმა შეადგინა თავისი ისტორია, ე. წ. ქართლის ქრონიკების XI საუკუნის ანონიმური ავტორი მოიხსენიებს ქართველი ბაგრატიონების ძალაუფლებაში მოსვლის მოვლენათა მიჯნას, დავითურ ტრადიციას, როგორც არსებულს აშოტ I-ის მამის, ადარნასეს დროს. თუმცა, უკანასკნელი წყაროს თანახმად, ადარნასეს დროს, როგორც საყოველთაოდ ცნობილია, ქართლის პრინცესა, რომლის ძე დაქორწინდა ადარნასეს ქალიშვილზე, როგორც ქრონიკა გვიჩვენებს, არ იცოდა თავისი სიძის მეფე დავითიდან წარმომავლობის შესახებ.{{sfn|Toumanoff|1963|p=329, fn. 107}} კიდევ ერთი ქართული ქრონიკა „[[ცხოვრება მეფეთ მეფისა დავითისი]]“, დაწერილი ანონიმური ავტორის მიერ ~1123–1126 წლებში, მეფე [[დავით IV აღმაშენებელი|დავით IV აღმაშენებელს]] (1189–1125) აცხადებს თავისი ბიბლიური [[:en:Eponym|ეპონიმის]] 78-ე შთამომავლად. მოგვიანებით, ქრონიკაში შედარება ხდება დავით IV-ის მიერ, მის სიცოცხლეშივე, [[დემეტრე I|დემეტრე I-ის]] კორონაციასა და დავითის მიერ [[სოლომონ მეფე|სოლომონის]] ბიბლიურ ინტრონიზაციას შორის და ეს კიდევ ერთხელ მიუთითებს „მსგავსებას მის მემკვიდრულ წარმოშობასთან“. ერთდროულად [[ვერსიფიკაცია|ვერსიფიცირებული]] წარწერა მიძღვნილი ტრიპტიქონს, ცნობილი როგორც [[ხახულის ღვთისმშობლის ხატი]], რომელშიც დავით IV და დემეტრე I მოიხსენიება, შეიცავს შედარებას ქალწული მარიამის დავითურ წარმოშობას – ქართველი ბაგრატიონი მონარქების გენეალოგიასთან.{{sfn|Papamastorakis|2002|pp=226–228}} ლეგენდარული ბიბლიური ხაზი ასევე ასახულ იქნა უფრო გვიანდელ დინასტიურ გვარში სახელწოდებით იესიან, დავითიან, სოლომონიან, ბაგრატიონი<ref>[http://www.royalhouse.org.ge/2010-%E1%83%AC%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1-%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90/ საქართველოს სამეფო სახლის კანცელარიის 2010 წლის განცხადება]. 2010 წლის ბრწყინვალე აღდგომის დღე. სამეფო სახლის კანცლერი კახა ქორიძე.</ref><ref>[http://www.orthodoxy.ge/skhva/kvarti.htm უფლის კვართი (და იაკობის კიბე) მცხეთაში]. გაიოზ მამალაძე. გაზეთი „მცხეთა“, №2, 2011 წ.</ref>, რაც იშვიათად არ გვხვდება ბაგრატიონთა დოკუმენტებში.{{sfn|Toumanoff|1949–1951|p=209, fn. 29}} დავითთან ასოცირებული სიმბოლოები, არფა და შურდული, გვხვდება ბაგრატიონთა ჰერალდიკაში, ცნობილი ნიმუშებიდან ყველაზე ადრეული, დათარიღებული XVI საუკუნის დასასრულით.{{sfn|Bichikashvili|2004|p=4}} საბოლოოდ, XVIII საუკუნის ბაგრატიონი ისტორიკოსი, [[ვახუშტი ბატონიშვილი]] შეეცადა დავითური თეორიის თავის ქრონოლოგიაში ჩართვას მაშინ, როდესაც მისმა მამამ, ქართლის მეფე [[ვახტანგ VI|ვახტანგ VI-ემ]] შეადგინა საგვარეულო ხე, ბაგრატიონთა ბიბლიური ხაზის ქართველი ერის ხაზთან გამაერთიანებელი, რომელთა წარმომავლობა დაფიქსირებულ იქნა შუასაუკუნეების ხელნაწერებიდან [[თარგამოსი|თარგამოსამდე]] ([[ნოე|ნოეს]] შთამომავალი). XIX საუკუნის მწერალმა, [[დავით ბატონიშვილი|დავით ბატონიშვილმა]], ქართლ-კახეთის უკანასკნელი მეფის, [[გიორგი XII|გიორგი XII-ის]] ძემ, მალევე, ბაგრატიონების დამხობის შემდეგ ფართო რუსეთის იმპერიის მიერ, შეაჯამა მისი საგვარეულოს დავითური წარმოშობა, პირველმა, მაშინვე ჩართო რუსულ ენაზე შედგენილ თავის ისტორიაში, ორიგინალური სომხური ისტორია ბაგრატიონთა დინასტიის ებრაული წარმოშობის შესახებ, შექმნილი მოვსესის მიერ. როგორც თანამედროვე ისტორიკოსი, სტივენ ჰ. რაპი ამბობს, „მისი ისტორია იყო საქართველოს ისტორიის შეჯამების მცდელობა და ბაგრატიონების ღვთიურობად დამტკიცების საბოლოოდ გამოცხადება“.{{sfn|Rapp|1997|pp=533–534}} ამრიგად, ბაგრატიონთა მტკიცებულება ბიბლიური დავითიდან წარმოშობის შესახებ, შენარჩუნდა XIX საუკუნის დასაწყისამდე, რუსეთის მიერ მათი სატახტოების დაპყრობამდე და დღესაც კი, ზოგიერთი გადარჩენილი ბაგრატიონის მიერ გათვალისწინებულია.{{sfn|Rapp|1997|p=533}} ==პარალელები== [[File:Royal charter of King Erekle II.jpg|thumb|350px|[[:en:royal charter|სამეფო ქარტია]] გამოცემული [[ერეკლე II|ერეკლე II-ის]] მიერ, სტილიზებული როგორც „წყალობითა მღუთისათა ჩვენ იესიან დავითიან სოლომანიან ბაგრატოვანმან ძემან ცხებულის მეფის თეიმურაზისამან მეორე ირაკლი მეფემან საქართველოისამან ქართლისა კახეთისა...“]] ვინაიდან მეფე-წინასწარმეტყველი დავითი ითვლებოდა როგორც სანიმუშო მმართველი და ღვთის მიერ ხელდასხმული მონარქის სიმბოლო მთელს შუა საუკუნეების [[დასავლეთი ევროპა|დასავლეთ ევროპასა]] და აღმოსავლეთ ქრისტიანულ სამყაროში, ქართველი ბაგრატიონები არ იყვნენ ერთადერთი მმართველი ოჯახი, პრეტენზიის განმცხადებლები დავითთან კავშირზე. [[კაროლინგების დინასტია|კაროლინგები]] ხშირად უკავშირებდნენ თავიანთ დინასტიას დავითთან, მაგრამ არ აცხადებდნენ, რომ პიდაპირ მათზე გადავიდა მემკვიდრეობა.{{sfn|Rapp|1997|p=528, fn. 139}} როგორც ბულგარელი ისტორიკოსი, ივან ბილიარსკიმ<ref>[https://bas.academia.edu/IvanBiliarsky Ivan Biliarsky]. Bulgarian Academy of Sciences, Institute of History, Faculty Member.</ref> ივარაუდა, დავითური სამეფოს კავკასიურმა პარადიგმამ<ref>[http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=6&t=5646 პარადიგმა]. სამოქალაქო განათლების ლექსიკონი, საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა.</ref> შესაძლებელია, გავლენა იქონია ადრეული შუა საუკუნეების [[ბულგარეთის იმპერია|ბულგარეთის სამეფოში]] [[ძველი აღთქმა|ძველი აღთქმის]] მოდელირებულმა ხედვამ, ქვეყანაში, რომელიც იმყოფებოდა ეთნიკურად წარმართლი სახელმწიფოდან ქრისტიანული იმპერიისკენ გარდამავალ პერიოდში, როგორც ჩანს [[ცარი|ცარ]] იზოტის შემთხვევაში, მითითებული [[ესაია წინასწარმეტყველი|ესაიას]] ნარატივში<ref>[http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=5&t=19468 ნარატივი]. CIVIL ენციკლოპედიური ლექსიკონი, საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა.</ref>, როგორც ე. წ. XI საუკუნის ბულგარულ აპოკრიფულ ქრონიკაში.{{sfn|Biliarsky|2013|p=157}} ქართველ ბაგრატიონებზე შთაბეჭდილების უახლოესი პარალელია [[აბისინია]]. შუა საუკუნეების ეთიოპიის ისტორიული ნაშრომი [[კებრა ნეგასტი]] ირწმუნება, რომ [[სოლომონის დინასტია|ეთიოპიის მმართველები]] იყვნენ ბიბლიური სოლომონის პირმშოს, [[მენელიკ I|მენელიკის]] უშუალო შთამომავლები.{{sfn|Rapp|1997|p=528, fn. 139}} შესაძლოა ქართულ და ეთიოპიურ დინასტიებს ერთმანეთის პრეტენზიების შესახებ სცოდნოდათ; ქართველი ბაგრატიონი თავადი, [[იოანე ბატონიშვილი|იოანე]] თავის დიდაქტიკურ ენციკლოპედიურ რომანში ''[[კალმასობა]]'', დაწერილი 1817–1828 წლებში, ციტირებს ეთიოპიის იმპერატორის მიერ მისი ბაბუის, მეფე [[ერეკლე II|ერეკლე II-ისადმი]] 1787 წელს გაგზავნილ წერილს — „ასევე წარმოშობილი დავით წინასწარმეტყველიდან“ — რომელშიც ქართველი მონარქი, შეტყობინების მიხედვით, იყო კოლეგა როგორც „საყვარელი ძმა და ნათესავი საერთო წარმომავლობით“.{{sfn|Karbelashvili|1999|pp=250–251}} ==თანამედროვე ინტერპრეტაციები== ბაგრატიონების ებრაული ან დავითური წარმომავლობა თანამედროვე მეცნიერების მიერ განიხილება როგორც წმინდა ლეგენდარული, შექმნილი ქართული დინასტიისგან მათი ისტორიის დასაწყისში, მათივე ლეგიტიმურობის დასადასტურებლად. ოჯახის სავარაუდო ებრაული წარმოშობა გამოყენებულ და შემუშვებულ იქნა ქართველი ბაგრატიონების მიერ იმისათვის, რათა გაცხადებიულიყო ღვთიურად დანიშნული ბიბლიური მეფე დავითიდან წარმომავლობის შესახებ, რომელიც თვითონ წარმოგვიდგება ადამის უწყვეტ შთამომავლად და იესო ქრისტეს წინაპრად, ამავე დროს იმალება დინასტიის ნამდვილი წარმოშობა და სომეხ ბიძაშვილებთან სისხლისმიერი კავშირი. ეს პრეტენზიები ფორმულირებულ იქნა შუასაუკუნეების ქართულ ტექსტებში, განსაკუთრებით სუმბატ დავითის ძის ქრონიკაში, რომელიც, თავად ბაგრატიონი იყო. გარდა ამისა, სუმბატმა შეცდომით ან მიზანმიმართულად უფრო ადრეული, ბაგრატიონამდელი ქართლის [[გუარამიდები]] წარმოგვიდგინა როგორც პირველი ბაგრატიონები მოსულები ქართულ მიწაზე, დაასახელა რა უფლისწული გუარამი ბიბლიური მეფე დავითის შთამომავლად. თუმცა, სიმართლეა, რომ ადრეული ქართველი ბაგრატიონები ოჯახებით დაკავშირებულნი იყვნენ გუარამიდებთან და გუარამიდების მზითევმა ბაგრატიონთა სამეფოს მნიშვნელოვანი სეგმენტი ჩამოაყალიბა.{{sfn|Toumanoff|1963|p=425}}{{sfn|Rapp|2000|p=571}} [[XX საუკუნე|XX საუკუნეში]], ბრიტანელმა ისტორიკოსმა [[:en:Steven Runciman|სტივენ რანსიმენმა]] ბაგრატიონთა ებრაული წარმოშობის თეორიის რეაბილიტაცია სცადა. რანსიმენი ვარაუდობდა, რომ არ არსებობდა საფუძვლიანი ეჭვი მათი ებრაული წარმოშობის შესახებ თუ გავითვალისწინებთ ასურეთის ტყვეობიდან გაქცეული ებრაელების არსებობას კავკასიაში, „სადაც, როგორც ბაბილონში, იყვნენ მემკვიდრეობითი ბელადები, ცნობილნი, როგორც "[[:en:Exilarch|დიასპორის მთავრები]]"<ref>[http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=6&t=3678 დიასპორა]. სამოქალაქო განათლების ლექსიკონი, საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა.</ref>, რომლებიც ამტკიცებდნენ, რომ წარმოიშვნენ დავითიდან, [[მაღალი შუა საუკუნეები|მაღალ შუა საუკუნეებამდე]]“. ეს ჰიპოთეზა არ იქნა მიღებული სხვა სწავლულების მიერ, და თუმანოვმა მთლიანად უარყო ეს შესაძლებლობა.{{sfn|Toumanoff|1963|p=329, fn. 110}} ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ბაგრატიონები]] * [[ბაგრატიონთა დინასტიის გენეალოგიური ხე]] * [[ქართლის ბაგრატიონების გენეალოგიური ხე]] * [[კახეთის ბაგრატიონების გენეალოგიური ხე]] * [[იმერეთის ბაგრატიონების გენეალოგიური ხე]] * [[საქართველოს სამეფო სახლის მეთაურები 1801 წლის შემდეგ]] ==ლიტერატურა== * {{cite book|last=Bichikashvili|first=Ioseb|title=ჩხეიძეთა საგვარეულო. დანართი 1: ქართული საგვარეულო ჰერალდიკა|language=Georgian|trans-title=The Chkheidze family. Appendix 1: Georgian family heraldry |year=2004|publisher=National Parliamentary Library of Georgia|location=Tbilisi|isbn=99928-0-213-8|page=3|url=http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4908/3/danarTi.pdf|ref = harv}} * {{cite book|last=Biliarsky|first=Ivan|title=The Tale of the Prophet Isaiah: The Destiny and Meanings of an Apocryphal Text|date=2013|publisher=Brill|location=Leiden|isbn=90-04-25438-2|ref = harv}} * {{cite book|last=Constantine Porphyrogenitus|title=De Administrando Imperio, Greek text edited by Gyula Moravcsik, English translation by R. J. H. Jenkins.|date=1949|publisher=Pazmany Peter Tudomanyegyetemi Gorog Filologiai Intezet|location=Budapest|ref = harv}} * {{cite book|last=Djobadze|first=Wachtang|title=Early Medieval Georgian Monasteries in Historic Tao, Klarjet'i, and Šavšet'i|date=1992|publisher=Franz Steiner Verlag|location=Stuttgart|isbn=3-515-05624-6|ref = harv}} * {{cite book|last=Eastmond|first=Antony|title=Royal imagery in medieval Georgia|year=1998|publisher=Pennsylvania State University Press|location=University Park, Pa.|isbn=0-271-01628-0| ref = harv}} * {{cite journal|last=Karbelashvili|first=Mariam|title=იოანე ბატონიშვილის ცნობა საქართველოსა და ეთიოპიის სამეფო დინასტიათა ნათესაობის შესახებ|journal=ლიტერატურული ძიებანი|date=1999|volume=26|issue=1|pages=244–254|url=|trans-title=Ioane Batonishvili's Information on the Relationship of Georgian and Ethiopian Royal Dynasties|language=Georgian, English| ref = harv}} * Papamastorakis, Titos (2002). [http://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/deltion/article/viewFile/4204/3979.pdfRe-deconstructing "the Khakhouli Triptych"]. Deltion of the Christian Archaeological Society 23 (4): 225–254. * {{cite book|last=Rapp|first=Stephen H., Jr.|title=Imagining history at the crossroads: Persia, Byzantium, and the architects of the written Georgian past|date=1997|publisher=Ph.D. dissertation, University of Michigan|ref = harv}} * {{cite journal|last=Rapp|first=Stephen H., Jr.|title=Sumbat Davitʿis-dze and the Vocabulary of Political Authority in the Era of Georgian Unification|journal=Journal of the American Oriental Society|date=2000|volume=120|issue=4|pages=570–576|jstor=606617|ref = harv}} * {{cite book|last=Rapp|first=Stephen H.|title=Studies in Medieval Georgian Historiography: Early Texts And Eurasian Contexts|year=2003|publisher=Peeters Publishers|location=Leuven|isbn=90-429-1318-5|series=Corpus Scriptorum Christianorum Orientalium| ref = harv}} * {{cite journal|last=Taqaishvili|first=Ekvtime|title=Georgian chronology and the beginning of the Bagratid rule in Georgia|journal=Georgica|date=1935|volume=1|pages=9–27|ref = harv}} * {{cite journal|last=Toumanoff|first=Cyril|title=The Fifteenth-Century Bagratids and the Institution of Collegial Sovereignty in Georgia|journal=Traditio|year=1949–1951|volume=7|pages=169–221|jstor=27830207 |ref = harv}} * {{cite book|last=Toumanoff|first=Cyril|title=Studies in Christian Caucasian history|year=1963|publisher=Georgetown University Press|location=Washington, DC | ref = harv}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.amsi.ge/istoria/pi/arian.html ბაგრატიონთა გვარეულობის ისტორიისათვის]. პავლე ინგოროყვა, თხზულებათა კრებული, ტომი 4, გვ. 563-566, თბილისი, 1974. თანამედროვე სამეცნიერო კვლევის ასოციაცია. * [http://www.georoyal.ge/?MTID=1&TID=62 საქართველოს სამეფო]. საქართველოს სამეფოსათვის: ბაგრატოვანთა წარმომავლობა. * [http://www.royalhouse.org.ge/დანართი-№1/ საქართველოს სამეფო სახლი]. საქართველოს სამეფო სახლის კანცელარიის 2010 წლის განცხადების დანართი №1. საქართველოს სამეფო სახლის კანცელარიის 2010 წლის განცხადების დანართი №1: ბაგრატიონთა სამეფო საგვარეულოს ღვთიური წარმომავლობის შესახებ. ==სქოლიო== {{reflist|colwidth=30em}} [[კატეგორია:ბაგრატიონები]] [[კატეგორია:ტაო-კლარჯეთის სამეფოს ბაგრატიონები]] [[კატეგორია:საქართველოს სამეფოს ბაგრატიონები]] r8y7netvu3n8pkbcr64y1uxrcf7k52k 4823050 4823049 2025-07-01T19:33:48Z Mehman 75871 /* მოგვიანებითი წყაროები */ 4823050 wikitext text/x-wiki '''ბაგრატიონთა დინასტიის ბიბლიური წარმომავლობა''' — [[ლეგენდა]], რომლის თანახმად [[ბაგრატიონები|ბაგრატიონთა]] ქართული სამეფო დინასტია [[ებრაელები|ებრაული]] წარმომავლობის იყო და მისი ერთ-ერთი წინაპარი იყო ისრაელის მეფე [[დავითი|დავით წინასწარმეტყველი]]. მას შემდეგ, რაც ბაგრატიონებმა [[იბერიის სამეფო|ქართლში სამეფო]] ხელისუფლება აღადგინეს, ლეგენდა ოფიციალურ პარადიგმად გადაიქცა, რამაც დინასტიას არნახული ლეგიტიმაცია შესძინა. ქართულ რეალობაში ჩამოყალიბებული ლეგენდა გავრცელდა მეზობელ — [[ანისის სამეფო|სომხეთში]] და [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიაშიც]] — რაც დასტურდება [[იოანეს დრასხანაკერტცი|იოანე დრასხანაკერტელის]] და [[კონსტანტინე პორფიროგენეტი|კონსტანტინე პორფიროგენეტის]] ნაშრომებით, სადაც ისინი [[აშოტ I დიდი|აშოტ I დიდს]] და მის მემკვიდრეებს ღვთის შთამომავლებს უწოდებენ. ქართულ ისტორიულ ტრადიციაში, ლეგენდა წერილობითი სახით, პირველად IX საუკუნის [[გიორგი მერჩულე|გიორგი მერჩულეს]] — [[გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრება|„გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრება“]]-ში გვხვდება. ბაგრატიონთა დინასტიის აღმასვლასთან ერთად ლეგენდა სულ უფრო დახვეწილ სახეს იღებს, რაც კარგად აისახა XI საუკუნის [[სუმბატ დავითის ძე|სუმბატ დავითის ძის]] ქრონიკაში. დინასტიის ეფექტური პოლიტიკური იდეოლოგიის საფუძველზე ბაგრატიონებმა შეძლეს საქართველოში მთელი ათასწლეულის განმავლობაში ძალაუფლების შენარჩნება. [[:en:Davidic line|დავითის ხაზიდან]] შეთავაზებულმა წარმოშობამ ბაგრატიონებს საშუალება მისცა პრეტენზია განეცხადებინათ [[იესო ქრისტე|იესო ქრისტესთან]] და [[მარიამ ღვთისმშობელი|ქალწულ მარიამთან]] ნათესაური კავშირის შესახებ და თავისი ლეგიტიმურობა განემტკიცებინათ დიდგვაროვანი ღვთის-[[მირონცხება|ცხებულის]] ბიბლიური არქეტიპით.<ref>[http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=5&t=12092 არქეტიპი]. CIVIL ენციკლოპედიური ლექსიკონი, საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა.</ref>{{sfn|Toumanoff|1963|p=423}}{{sfn|Rapp|2000|pp=571–572}} ებრაულიდან ან დავითის ხაზიდან ბაგრატიონთა წარმოშობის ლეგენდა თანამედროვე მეცნიერების მიერ ნდობით არ სარგებლობს. ოჯახის წარმოშობა სადავოა, მაგრამ გაბატონებულია მოსაზრება ისეთი ისტორიკოსების მიერ ჩამოყალიბებული, როგორებიც არიან [[ექვთიმე თაყაიშვილი]] და [[კირილ თუმანოვი]], იმის შესახებ, რომ ქართული დინასტია წარმოიშვა [[ბაგრატუნები|ბაგრატუნების]] [[სომხეთი|სომხური]] სახლის დევნილი უფლისწულიდან.{{sfn|Taqaishvili|1935|pp=23–25}}{{sfn|Toumanoff|1963|p=328}} ==ლეგენდის წარმოშობა== [[File:David the Prophet (Georgian Psalter MSS, 1494) 01.jpg|thumb|170px|მეფე [[დავითი]] უკრავს [[არფა (მუსიკალური საკრავი)|არფაზე]]. მინიატურა XV საუკუნის ქართული ფსალმუნების მანუსკრიპტიდან.]] ლეგენდა წარმოიშვა სომხურ-ქართულ გარემოში VIII საუკუნის მეორე ნახევარში. ებრაული წარმოშობა პირველად მიეწერა სომეხ ბაგრატიდებს ([[ბაგრატუნები]]) ადრეული შუა საუკუნეების სომეხი ისტორიკოსის, [[მოვსეს ხორენაცი|მოვსეს ხორენაცის]] მიერ, მაგრამ ის არავითარ შემთხვევაში არ გვთავაზობს ამ ოჯახის მეფე დავითიდან წარმომავლობის მტკიცებულებას. დაახლოებით 800 წელს ადრეული ქართველი ბაგრატიონები შემოქმედებითად მანიპულირებდნენ ამ მტკიცებულებით, რომ თვითონ წარმოდგენილიყვნენ როგორც ბიბლიური მეფის უშუალო ბიოლოგიური შთამომავლები.{{sfn|Rapp|1997|p=533}}{{sfn|Rapp|2003|p=234}} მათ აშკარად არ მიიღეს მათი სომეხი ბიძაშვილების დავითური წარმომავლობა, თუმცა, სამაგიეროდ სომხებმა შემდგომში მიიღეს ქართველების სიახლე, როგორც საკუთარი.{{sfn|Rapp|1997|pp=529–530}} პირველი სომხური წყარო, გაცნობილი ბაგრატიონთა დავითურ წარმომავლობას, არის „სომხეთის ისტორია“, შედგენილი X საუკუნის დასაწყისში მოღვაწე ისტორიკოსის [[იოანეს დრასხანაკერტცი|იოანეს დრასხანაკერტცის]] მიერ, შემდგომში ნებაყოფლობით მცხოვრები ქართველი ბაგრატიონი მმართველის [[ადარნასე II|ადარნასე II-ის]] (გარდაიცვალა 923 წ.) კარზე.{{sfn|Rapp|1997|pp=527–528, 530–531}} ზოგადად, სომეხმა ბაგრატიდებმა მცირე ინტერესი გამოავლინეს ებრაული თეორიის და მისი დავითური განვითარების მიმართ, მათ ქართველ კოლეგებთან შედარებით.{{sfn|Toumanoff|1963|p=329, fn. 108}} ყველაზე ადრეული შემორჩენილი ადგილობრივი წყარო ქართველ ბაგრატიონთა შესახებ, და მათი დავითური დასაბუთება ჩართულია ფსევდო-ჯუანშერის მოკლე ისტორიულ ნაშრომში, დაწერილში 800 და 813 წლებს შორის,{{sfn|Rapp|1997|p=526}} სადაც ნაამბობია [[ქართლი|ქართლში]] მოსვლის შესახებ, ძირითად ქართულ რეგიონში, იმ ტერიტორიაზე, სადაც 772 წელს [[ადარნასე ბაგრატიონი|ადარნასეა]], «რომელიც იყო დავით წინასწარმეტყველის სახლიდან». ''წმინდა „გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრებაში“'', დაწერილი ქართველი ჰაგიოგრაფის, გიორგი მერჩულის მიერ 951 წელს, დამატებით მოყვანილია დავითური წარმოშობის ტრადიცია, დაცული პირველი ქართველი ბაგრატიონი მონარქის ადარნასეს ძის, აშოტ I-ის დროს, რომელსაც ბერი გრიგოლი მიმართავს როგორც „ხელმწიფეს, უწოდებს წინასწარმეტყველისა და უფლის მიერ ცხებულის, დავითის ძეს“.{{sfn|Rapp|2003|pp=233–234}}{{sfn|Toumanoff|1963|p=329}}{{sfn|Biliarsky|2013|p=152}} {{ციტირება|დავით წინაჲსწარმეტყუელისა და უფლისა მიერ ცხებულისა შვილად წოდებულო ჴელმწიფეო, მეფობაჲ და სათნოებანიცა მისნი დაგიმკჳდრენ ქრისტემან ღმერთმან, რომლისათჳსცა ამას მოგაჴსენებ: არა მოაკლდეს მთავრობაჲ შვილთა შენთა და ნათესავთა მათთა ქუეყანათა ამათ უკუნისამდე ჟამთა, არამედ იყვნენ იგინი მტკიცედ უფროჲს კლდეთა მყართა და მთათა საუკუნეთა და დიდებულ იყვნენ უკუნისამდე.<ref name=autogenerated1>[http://saunje.ge/index.php?id=1495&option=com_content&Itemid=22&lang=en გიორგი მერჩულე „გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრება“]. თავი XI.</ref>}} ==კონსტანტინე VII პორფიროგენეტი== ლეგენდა საკმარისად ცნობილი გახდა, რომ აღწერილიყო ტრაქტატის 45-ე თავში [[De Administrando Imperio|იმპერიის მმართველობის შესახებ]], დაწერილი დაახლოებით 950 წ. [[ბიზანტიის იმპერატორი|ბიზანტიის იმპერატორის]] [[კონსტანტინე VII|კონსტანტინე VII პორფიროგენეტის]] მიერ, რომელიც, როგორც ჩანს, გავრცელდა კავკასიელების გავლით, რომლებიც მსახურობდნენ იმპერატორის კარზე [[კონსტანტინეპოლი|კონსტანტინეპოლში]]. კონსტანტინეს მიხედვით, ქართველები [[:en:Uriah the Hittite|ურია ხეთელის]] მეუღლის, [[ბერსაბე|ბერსაბეს]] მემკვიდრეებად თვლიდნენ თავს, რომელთან მეფე დავითი დაწვა და მისგან შეეძინა შვილები. შესაბამისად, ისინი ამტკიცებდნენ, რომ დაკავშირებულნი იყვნენ ქალწულ მარიამთან, რამდენადაც ის ასევე დავითის შთამომავალი იყო.{{sfn|Taqaishvili|1935|p=19}}{{sfn|Toumanoff|1963|p=323}}{{sfn|Biliarsky|2013|p=153}} კონსტანტინე პორფიროგენეტის მონათხრობი ადასტურებს ქართულ გავლენას, მაგრამ მისი ზოგიერთი დეტალი სხვა წყაროებში არ დასტურდება. ეს ეწინააღმდეგება ქართველი ისტორიკოსის, სუმბატის უფრო დახვეწილ ვერსიას, ღვთისმშობლისკენ მიმავალი გენეალოგიური ხაზის მითითებით, ვიდრე [[იოსებ დამწინდველი|იოსებისკენ]], მარიამის ქმრისკენ.{{sfn|Biliarsky|2013|p=153}} დაბოლოს, კონსტანტინეს გენეალოგია აღწევს ორ ძმამდე, დავითამდე და სპანტიატისამდე, რომლებმაც [[ორაკული|ორაკულის]] რჩევით დატოვეს [[იერუსალიმი]] და დასახლდნენ [[სპარსეთი|სპარსეთის]] საზღვრებთან, სადაც მათ დააარსეს თავიანთი სამეფო [[იბერია]]ში (ე. ი. ქართლის სამეფო) და გაზარდეს საკუთარი ძალაუფლება იმპერატორის, ჰერაკლეს დახმარებით. სპანდიატისი იყო უშვილო, მაგრამ დავითს ჰყავდა ძე, პანკრატიოსი, რომელსაც, თავის მხრივ, ჰყავდა ძე ასოტიოსი, რომლის ძე ადარნასე შეიქნა [[კუროპალატი]] [[ბიზანტიის იმპერატორი|იმპერატორის]], [[ლეონ VI (ბიზანტია)|ლეონის]], კონსტანტინეს მამის, მიერ.{{sfn|Constantine Porphyrogenitus|1949|p=171}} ==სუმბატის ქრონიკა== ქართველი ბაგრატიონების მხრიდან დავითური განაცხადის შესახებ ყველაზე სრული გამოხატულება ჰპოვა XI საუკუნის ქართულ ლიტერატურაში შენარჩუნებულმა [[სუმბატ დავითის ძე|სუმბატ დავითის ძის]] ნაწარმოებმა, ''„ცხორება და უწყება ბაგრატონიანთა“'', რომელიც, შესაძლოა, თავად მიეკუთნებოდა ქართულ ბაგრატიონთა ოჯახს.{{sfn|Rapp|2000|p=571}}{{sfn|Rapp|2003|p=339}} ეს ნაშრომი, მოღწეული ჩვენამდე როგორც ნაწილი შედარებით დიდი კრებულისა, ცნობილი როგორც ქართული ქრონიკები, შეიცავს ბაგრატიონთა საგვარეულო ლეგენდის ყველაზე დახვეწილ ვერსიას.{{sfn|Rapp|1997|p=532}} სუმბატის ისტორია სათავეს იღებს ღრმა ფესვებიდან, და ქართველ ბაგრატიონთა საბოლოო წარმოშობას ადგენს [[ადამი|ადამიდან]], დავითის და იოსების, ქალწულ მარიამის მეუღლის, გავლით; შემდეგ კი იოსების ძმა, კლეოპადან ვინმე სოლომონით, რომლის შვიდმა ძემ დატოვა [[წმინდა მიწა]] და გაემგზავრა სომხეთში, სადან ისინი მონათლა ვინმე რაქაელ დედოფალმა. მათგან სამნი დარჩნენ სომხეთში და მათი შთამომავლობა მოგვიანებით განაგებდა ამ ქვეყანას, ოთხი ძმა კი ქართლში ჩავიდა. ერთ-ერთი მათგანი, [[გუარამი]], იქ მმართველად დაინიშნა და გახდა, როგორც სუმბატი ირწმუნება, ბაგრატიონთა მამამთავარი. გუარამის ძმა საჰაკი დაფუძნდა კახეთში, ორმა სხვა ძმამ, ასამმა და ვარაზვარდმა, დაიპყრეს [[კამბეჩანი]], [[კახეთი|კახეთის]] აღმოსავლეთით, სპარსეთის გუბერნატორისგან.{{sfn|Taqaishvili|1935|pp=17–19}}{{sfn|Toumanoff|1963|p=423}}{{sfn|Rapp|2003|p=351}} სუმბატის გენეალოგია ადამიდან მეფე დავითამდე ემყარება [[ლუკას სახარება|ლუკას სახარებას]] (3:32–38.)<ref>[http://www.orthodoxy.ge/tserili/kiknadze/luka.htm ლუკას სახარება]. თავი 3: იესოს წარმოშობა, მუხლი 32–38.</ref>, დავით მეფიდან იოსებამდე, [[მათეს სახარება|მათეს სახარებიდან]] არის ნასესხები (1:1-16).{{sfn|Biliarsky|2013|p=154}}{{sfn|Rapp|2003|p=369}} კლეოპასა და მისი შთამომავლების გენეალოგიის წყარო, როგორც ჩანს, რომაელი სწავლული, [[ევსები კესარიელი|ევსები კესარიელია]], რომელიც თავის საეკლესიო ისტორიაში ციტირებს [[:en:Hegesippus (chronicler)|ჰეგესიპუსს]], რომლის მიხედვით, რომაელები ეძებდნენ მეფე დავითის შტოს, რათა ებრაული ტერიტორიიდან წაეშალათ ტახტის პოტენციური პრეტენდენტები, რომლებსაც ექნებოდათ ბიბლიური ლეგიტიმაცია.{{sfn|Rapp|2003|p=369}}{{sfn|Biliarsky|2013|pp=154–155}} კლეოპას ბაგრატიონთა გენეალოგიაში დამატებით, სუმბატმა მიზანმიმართულად წარმართა დინასტიის მემკვიდრეობა ღვთის-ცხებულ ისრაელის მეფემდე. ამ სახით, სუმბატის ნაშრომში მოცემულია ოჯახის ლეგენდის ვერსია, რომელიც გახდა დინასტიური და პოლიტიკური იდეოლოგიის საფუძველი და, ისტორიის განმავლობაში, გავლენა მოახდინა ბაგრატიონთა დინასტიის მსოფლმხედველობაზე.{{sfn|Toumanoff|1963|p=423}}{{sfn|Rapp|2000|p=573}}{{sfn|Biliarsky|2013|pp=154–155}} ==სხვა წყაროები== [[File:Ashot kurapalati.JPG|thumb|IX ან X საუკუნის რელიეფი ოპიზადან, სავარაუდოდ [[დავით წინასწარმეტყველი|დავით მეფე-წინასწარმეტყველის]] ამსახველი.]] გარდა ტექსტური წყაროებისა, ბაგრატიონთა დავითური წარმოშობის ლეგენდა, შეძლებისამებრ, მოთავსებულია ქვის გამოსახულებაში, დაბალ [[რელიეფი (სკულპტურა)|რელიეფში]], შუასაუკუნეების [[ოპიზა|ოპიზის]] ქართულ მონასტერში, შავშეთში, ახლა კი გამოფენილია [[თბილისი|თბილისში]], [[სიმონ ჯანაშიას სახელობის საქართველოს მუზეუმი|სიმონ ჯანაშიას სახელობის საქართველოს მუზეუმში]]. რელიეფი წარმოადგენს დიდგვაროვანს, ტახტზე მჯდომარე იესო ქრისტესთვის საეკლესიო მოდელის შემწირველის მოქმედებაში. უფალი წარმოდგენილია, როგორც შეწირულის მაკურთხებელი, და ხელების ჟესტით შეწყალების მავედრებლის შემწყალებელი. თანდართული ფრაგმენტული ქართული წარწერებიდან გამომდინარე, რელიეფი ტრადიციულად განიმარტა [[ექვთიმე თაყაიშვილი|ექვთიმე თაყაიშვილის]], [[ივანე ჯავახიშვილი|ივანე ჯავახიშვილის]] და [[კირილ თუმანოვი|კირილ თუმანოვის]] მიერ, როგორც აშოტ I კუროპალატის (გარდაიცვალა 830) თანამედროვე გამოსახულება, ქრისტესთან და ბიბლიურ მეფე დავითთან ერთად. თუმანოვი, მაგალითად დარწმუნებული იყო, რომ აქ „მინიშნება ჩვენი უფლის წინაპრისგან სისხლისმიერი წარმოშობის შესახებ და მათ შორის უფლის გენეალოგიური შუამდგომლობა უეჭველია“.{{sfn|Toumanoff|1963|p=328}} თუმცა, ნოდარ შოშიაშვილის და [[ვახტანგ ჯობაძე|ვახტანგ ჯობაძის]] მიერ უახლესი ინტერპრეტაცით, გამოითქვა ვარაუდი, რომ განხილული პირები იდენტიფიცირდნენ უფრო გვიანდელ [[აშოტ IV კურაპალატი|აშოტ კურაპალატთან]] (გ. 954) და მის უფროს ძმასთან, [[დავით II (ქართველთა მეფე)|დავითთან]] (გ. 937).{{sfn|Djobadze|1992|pp=14–15}}{{sfn|Eastmond|1998|pp=223–224}} გარდა ამისა, [[დევიდ უინფილდი]] ამტკიცებდა, რომ ექვსქიმიანი ვარსკვლავის არსებობა შუა საუკუნეების ქართულ ხუროთმოძღვრებაში, როგორც მაგალითად, X საუკუნის დოლისყანის ეკლესიაზე კლარჯეთში, მიანიშნებს ბაგრატიონთა სავარაუდო წარმოშობას მეფე დავითიდან, მაგრამ არ არსებობს არავითარი მტკიცებულება, აღნიშნული სომბოლოს ამ პერიოდის საქართველოში ჰქონოდა რაიმე დავითური ასოციაცია.{{sfn|Eastmond|1998|p=225, fn. 22}} ==მოგვიანებითი წყაროები== [[File:Gerb Gruzinskii (2).svg|thumb|XIX საუკუნის ქართველთა მთავართა [[გრუზინსკები|ბაგრატიონ-გრუზინსკების]] რუსული გერბი, რომელზეც ტრადიციულად ლურჯ ფონზე გამოსახულია დავითის არფა და [[შურდული]].]] მომდევნო ისტორიული ნაშრომები უმრავლეს შემთხვევაში ციტირებენ დინასტიის ბიბლიურ წარმომავლობას.{{sfn|Rapp|1997|p=533}} მაშინვე, როგორც სუმბატმა შეადგინა თავისი ისტორია, ე. წ. ქართლის ქრონიკების XI საუკუნის ანონიმური ავტორი მოიხსენიებს ქართველი ბაგრატიონების ძალაუფლებაში მოსვლის მოვლენათა მიჯნას, დავითურ ტრადიციას, როგორც არსებულს აშოტ I-ის მამის, ადარნასეს დროს. თუმცა, უკანასკნელი წყაროს თანახმად, ადარნასეს დროს, როგორც საყოველთაოდ ცნობილია, ქართლის პრინცესა, რომლის ძე დაქორწინდა ადარნასეს ქალიშვილზე, როგორც ქრონიკა გვიჩვენებს, არ იცოდა თავისი სიძის მეფე დავითიდან წარმომავლობის შესახებ.{{sfn|Toumanoff|1963|p=329, fn. 107}} კიდევ ერთი ქართული ქრონიკა „[[ცხოვრება მეფეთ მეფისა დავითისი]]“, დაწერილი ანონიმური ავტორის მიერ ~1123–1126 წლებში, მეფე [[დავით IV აღმაშენებელი|დავით IV აღმაშენებელს]] (1189–1125) აცხადებს თავისი ბიბლიური [[:en:Eponym|ეპონიმის]] 78-ე შთამომავლად. მოგვიანებით, ქრონიკაში შედარება ხდება დავით IV-ის მიერ, მის სიცოცხლეშივე, [[დემეტრე I|დემეტრე I-ის]] კორონაციასა და დავითის მიერ [[სოლომონ მეფე|სოლომონის]] ბიბლიურ ინტრონიზაციას შორის და ეს კიდევ ერთხელ მიუთითებს „მსგავსებას მის მემკვიდრულ წარმოშობასთან“. ერთდროულად [[ვერსიფიკაცია|ვერსიფიცირებული]] წარწერა მიძღვნილი ტრიპტიქონს, ცნობილი როგორც [[ხახულის ღვთისმშობლის ხატი]], რომელშიც დავით IV და დემეტრე I მოიხსენიება, შეიცავს შედარებას ქალწული მარიამის დავითურ წარმოშობას – ქართველი ბაგრატიონი მონარქების გენეალოგიასთან.{{sfn|Papamastorakis|2002|pp=226–228}} ლეგენდარული ბიბლიური ხაზი ასევე ასახულ იქნა უფრო გვიანდელ დინასტიურ გვარში სახელწოდებით იესიან, დავითიან, სოლომონიან, ბაგრატიონი<ref>[http://www.royalhouse.org.ge/2010-%E1%83%AC%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1-%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90/ საქართველოს სამეფო სახლის კანცელარიის 2010 წლის განცხადება]. 2010 წლის ბრწყინვალე აღდგომის დღე. სამეფო სახლის კანცლერი კახა ქორიძე.</ref><ref>[http://www.orthodoxy.ge/skhva/kvarti.htm უფლის კვართი (და იაკობის კიბე) მცხეთაში]. გაიოზ მამალაძე. გაზეთი „მცხეთა“, №2, 2011 წ.</ref>, რაც იშვიათად არ გვხვდება ბაგრატიონთა დოკუმენტებში.{{sfn|Toumanoff|1949–1951|p=209, fn. 29}} დავითთან ასოცირებული სიმბოლოები, არფა და შურდული, გვხვდება ბაგრატიონთა ჰერალდიკაში, ცნობილი ნიმუშებიდან ყველაზე ადრეული, დათარიღებული XVI საუკუნის დასასრულით.{{sfn|Bichikashvili|2004|p=4}} საბოლოოდ, XVIII საუკუნის ბაგრატიონი ისტორიკოსი, [[ვახუშტი ბატონიშვილი]] შეეცადა დავითური თეორიის თავის ქრონოლოგიაში ჩართვას მაშინ, როდესაც მისმა მამამ, ქართლის მეფე [[ვახტანგ VI|ვახტანგ VI-ემ]] შეადგინა საგვარეულო ხე, ბაგრატიონთა ბიბლიური ხაზის ქართველი ერის ხაზთან გამაერთიანებელი, რომელთა წარმომავლობა დაფიქსირებულ იქნა შუასაუკუნეების ხელნაწერებიდან [[თარგამოსი|თარგამოსამდე]] ([[ნოე|ნოეს]] შთამომავალი). XIX საუკუნის მწერალმა, [[დავით ბატონიშვილი|დავით ბატონიშვილმა]], ქართლ-კახეთის უკანასკნელი მეფის, [[გიორგი XII|გიორგი XII-ის]] ძემ, მალევე, ბაგრატიონების დამხობის შემდეგ ფართო რუსეთის იმპერიის მიერ, შეაჯამა მისი საგვარეულოს დავითური წარმოშობა, პირველმა, მაშინვე ჩართო რუსულ ენაზე შედგენილ თავის ისტორიაში, ორიგინალური სომხური ისტორია ბაგრატიონთა დინასტიის ებრაული წარმოშობის შესახებ, შექმნილი მოვსესის მიერ. როგორც თანამედროვე ისტორიკოსი, სტივენ ჰ. რაპი ამბობს, „მისი ისტორია იყო საქართველოს ისტორიის შეჯამების მცდელობა და ბაგრატიონების ღვთიურობად დამტკიცების საბოლოოდ გამოცხადება“.{{sfn|Rapp|1997|pp=533–534}} ამრიგად, ბაგრატიონთა მტკიცებულება ბიბლიური დავითიდან წარმოშობის შესახებ, შენარჩუნდა XIX საუკუნის დასაწყისამდე, რუსეთის მიერ მათი სატახტოების დაპყრობამდე და დღესაც კი, ზოგიერთი გადარჩენილი ბაგრატიონის მიერ გათვალისწინებულია.{{sfn|Rapp|1997|p=533}} ==პარალელები== [[File:Royal charter of King Erekle II.jpg|thumb|350px|[[:en:royal charter|სამეფო ქარტია]] გამოცემული [[ერეკლე II|ერეკლე II-ის]] მიერ, სტილიზებული როგორც „წყალობითა მღუთისათა ჩვენ იესიან დავითიან სოლომანიან ბაგრატოვანმან ძემან ცხებულის მეფის თეიმურაზისამან მეორე ირაკლი მეფემან საქართველოისამან ქართლისა კახეთისა...“]] ვინაიდან მეფე-წინასწარმეტყველი დავითი ითვლებოდა როგორც სანიმუშო მმართველი და ღვთის მიერ ხელდასხმული მონარქის სიმბოლო მთელს შუა საუკუნეების [[დასავლეთი ევროპა|დასავლეთ ევროპასა]] და აღმოსავლეთ ქრისტიანულ სამყაროში, ქართველი ბაგრატიონები არ იყვნენ ერთადერთი მმართველი ოჯახი, პრეტენზიის განმცხადებლები დავითთან კავშირზე. [[კაროლინგების დინასტია|კაროლინგები]] ხშირად უკავშირებდნენ თავიანთ დინასტიას დავითთან, მაგრამ არ აცხადებდნენ, რომ პიდაპირ მათზე გადავიდა მემკვიდრეობა.{{sfn|Rapp|1997|p=528, fn. 139}} როგორც ბულგარელი ისტორიკოსი, ივან ბილიარსკიმ<ref>[https://bas.academia.edu/IvanBiliarsky Ivan Biliarsky]. Bulgarian Academy of Sciences, Institute of History, Faculty Member.</ref> ივარაუდა, დავითური სამეფოს კავკასიურმა პარადიგმამ<ref>[http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=6&t=5646 პარადიგმა]. სამოქალაქო განათლების ლექსიკონი, საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა.</ref> შესაძლებელია, გავლენა იქონია ადრეული შუა საუკუნეების [[ბულგარეთის იმპერია|ბულგარეთის სამეფოში]] [[ძველი აღთქმა|ძველი აღთქმის]] მოდელირებულმა ხედვამ, ქვეყანაში, რომელიც იმყოფებოდა ეთნიკურად წარმართლი სახელმწიფოდან ქრისტიანული იმპერიისკენ გარდამავალ პერიოდში, როგორც ჩანს [[ცარი|ცარ]] იზოტის შემთხვევაში, მითითებული [[ესაია წინასწარმეტყველი|ესაიას]] ნარატივში<ref>[http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=5&t=19468 ნარატივი]. CIVIL ენციკლოპედიური ლექსიკონი, საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა.</ref>, როგორც ე. წ. XI საუკუნის ბულგარულ აპოკრიფულ ქრონიკაში.{{sfn|Biliarsky|2013|p=157}} ქართველ ბაგრატიონებზე შთაბეჭდილების უახლოესი პარალელია [[აბისინია]]. შუა საუკუნეების ეთიოპიის ისტორიული ნაშრომი [[კებრა ნეგასტი]] ირწმუნება, რომ [[სოლომონის დინასტია|ეთიოპიის მმართველები]] იყვნენ ბიბლიური სოლომონის პირმშოს, [[მენელიკ I|მენელიკის]] უშუალო შთამომავლები.{{sfn|Rapp|1997|p=528, fn. 139}} შესაძლოა ქართულ და ეთიოპიურ დინასტიებს ერთმანეთის პრეტენზიების შესახებ სცოდნოდათ; ქართველი ბაგრატიონი თავადი, [[იოანე ბატონიშვილი|იოანე]] თავის დიდაქტიკურ ენციკლოპედიურ რომანში ''[[კალმასობა]]'', დაწერილი 1817–1828 წლებში, ციტირებს ეთიოპიის იმპერატორის მიერ მისი ბაბუის, მეფე [[ერეკლე II|ერეკლე II-ისადმი]] 1787 წელს გაგზავნილ წერილს — „ასევე წარმოშობილი დავით წინასწარმეტყველიდან“ — რომელშიც ქართველი მონარქი, შეტყობინების მიხედვით, იყო კოლეგა როგორც „საყვარელი ძმა და ნათესავი საერთო წარმომავლობით“.{{sfn|Karbelashvili|1999|pp=250–251}} ==თანამედროვე ინტერპრეტაციები== ბაგრატიონების ებრაული ან დავითური წარმომავლობა თანამედროვე მეცნიერების მიერ განიხილება როგორც წმინდა ლეგენდარული, შექმნილი ქართული დინასტიისგან მათი ისტორიის დასაწყისში, მათივე ლეგიტიმურობის დასადასტურებლად. ოჯახის სავარაუდო ებრაული წარმოშობა გამოყენებულ და შემუშვებულ იქნა ქართველი ბაგრატიონების მიერ იმისათვის, რათა გაცხადებიულიყო ღვთიურად დანიშნული ბიბლიური მეფე დავითიდან წარმომავლობის შესახებ, რომელიც თვითონ წარმოგვიდგება ადამის უწყვეტ შთამომავლად და იესო ქრისტეს წინაპრად, ამავე დროს იმალება დინასტიის ნამდვილი წარმოშობა და სომეხ ბიძაშვილებთან სისხლისმიერი კავშირი. ეს პრეტენზიები ფორმულირებულ იქნა შუასაუკუნეების ქართულ ტექსტებში, განსაკუთრებით სუმბატ დავითის ძის ქრონიკაში, რომელიც, თავად ბაგრატიონი იყო. გარდა ამისა, სუმბატმა შეცდომით ან მიზანმიმართულად უფრო ადრეული, ბაგრატიონამდელი ქართლის [[გუარამიდები]] წარმოგვიდგინა როგორც პირველი ბაგრატიონები მოსულები ქართულ მიწაზე, დაასახელა რა უფლისწული გუარამი ბიბლიური მეფე დავითის შთამომავლად. თუმცა, სიმართლეა, რომ ადრეული ქართველი ბაგრატიონები ოჯახებით დაკავშირებულნი იყვნენ გუარამიდებთან და გუარამიდების მზითევმა ბაგრატიონთა სამეფოს მნიშვნელოვანი სეგმენტი ჩამოაყალიბა.{{sfn|Toumanoff|1963|p=425}}{{sfn|Rapp|2000|p=571}} [[XX საუკუნე|XX საუკუნეში]], ბრიტანელმა ისტორიკოსმა [[:en:Steven Runciman|სტივენ რანსიმენმა]] ბაგრატიონთა ებრაული წარმოშობის თეორიის რეაბილიტაცია სცადა. რანსიმენი ვარაუდობდა, რომ არ არსებობდა საფუძვლიანი ეჭვი მათი ებრაული წარმოშობის შესახებ თუ გავითვალისწინებთ ასურეთის ტყვეობიდან გაქცეული ებრაელების არსებობას კავკასიაში, „სადაც, როგორც ბაბილონში, იყვნენ მემკვიდრეობითი ბელადები, ცნობილნი, როგორც "[[:en:Exilarch|დიასპორის მთავრები]]"<ref>[http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=6&t=3678 დიასპორა]. სამოქალაქო განათლების ლექსიკონი, საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა.</ref>, რომლებიც ამტკიცებდნენ, რომ წარმოიშვნენ დავითიდან, [[მაღალი შუა საუკუნეები|მაღალ შუა საუკუნეებამდე]]“. ეს ჰიპოთეზა არ იქნა მიღებული სხვა სწავლულების მიერ, და თუმანოვმა მთლიანად უარყო ეს შესაძლებლობა.{{sfn|Toumanoff|1963|p=329, fn. 110}} ==იხილეთ აგრეთვე== * [[ბაგრატიონები]] * [[ბაგრატიონთა დინასტიის გენეალოგიური ხე]] * [[ქართლის ბაგრატიონების გენეალოგიური ხე]] * [[კახეთის ბაგრატიონების გენეალოგიური ხე]] * [[იმერეთის ბაგრატიონების გენეალოგიური ხე]] * [[საქართველოს სამეფო სახლის მეთაურები 1801 წლის შემდეგ]] ==ლიტერატურა== * {{cite book|last=Bichikashvili|first=Ioseb|title=ჩხეიძეთა საგვარეულო. დანართი 1: ქართული საგვარეულო ჰერალდიკა|language=Georgian|trans-title=The Chkheidze family. Appendix 1: Georgian family heraldry |year=2004|publisher=National Parliamentary Library of Georgia|location=Tbilisi|isbn=99928-0-213-8|page=3|url=http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4908/3/danarTi.pdf|ref = harv}} * {{cite book|last=Biliarsky|first=Ivan|title=The Tale of the Prophet Isaiah: The Destiny and Meanings of an Apocryphal Text|date=2013|publisher=Brill|location=Leiden|isbn=90-04-25438-2|ref = harv}} * {{cite book|last=Constantine Porphyrogenitus|title=De Administrando Imperio, Greek text edited by Gyula Moravcsik, English translation by R. J. H. Jenkins.|date=1949|publisher=Pazmany Peter Tudomanyegyetemi Gorog Filologiai Intezet|location=Budapest|ref = harv}} * {{cite book|last=Djobadze|first=Wachtang|title=Early Medieval Georgian Monasteries in Historic Tao, Klarjet'i, and Šavšet'i|date=1992|publisher=Franz Steiner Verlag|location=Stuttgart|isbn=3-515-05624-6|ref = harv}} * {{cite book|last=Eastmond|first=Antony|title=Royal imagery in medieval Georgia|year=1998|publisher=Pennsylvania State University Press|location=University Park, Pa.|isbn=0-271-01628-0| ref = harv}} * {{cite journal|last=Karbelashvili|first=Mariam|title=იოანე ბატონიშვილის ცნობა საქართველოსა და ეთიოპიის სამეფო დინასტიათა ნათესაობის შესახებ|journal=ლიტერატურული ძიებანი|date=1999|volume=26|issue=1|pages=244–254|url=|trans-title=Ioane Batonishvili's Information on the Relationship of Georgian and Ethiopian Royal Dynasties|language=Georgian, English| ref = harv}} * Papamastorakis, Titos (2002). [http://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/deltion/article/viewFile/4204/3979.pdfRe-deconstructing "the Khakhouli Triptych"]. Deltion of the Christian Archaeological Society 23 (4): 225–254. * {{cite book|last=Rapp|first=Stephen H., Jr.|title=Imagining history at the crossroads: Persia, Byzantium, and the architects of the written Georgian past|date=1997|publisher=Ph.D. dissertation, University of Michigan|ref = harv}} * {{cite journal|last=Rapp|first=Stephen H., Jr.|title=Sumbat Davitʿis-dze and the Vocabulary of Political Authority in the Era of Georgian Unification|journal=Journal of the American Oriental Society|date=2000|volume=120|issue=4|pages=570–576|jstor=606617|ref = harv}} * {{cite book|last=Rapp|first=Stephen H.|title=Studies in Medieval Georgian Historiography: Early Texts And Eurasian Contexts|year=2003|publisher=Peeters Publishers|location=Leuven|isbn=90-429-1318-5|series=Corpus Scriptorum Christianorum Orientalium| ref = harv}} * {{cite journal|last=Taqaishvili|first=Ekvtime|title=Georgian chronology and the beginning of the Bagratid rule in Georgia|journal=Georgica|date=1935|volume=1|pages=9–27|ref = harv}} * {{cite journal|last=Toumanoff|first=Cyril|title=The Fifteenth-Century Bagratids and the Institution of Collegial Sovereignty in Georgia|journal=Traditio|year=1949–1951|volume=7|pages=169–221|jstor=27830207 |ref = harv}} * {{cite book|last=Toumanoff|first=Cyril|title=Studies in Christian Caucasian history|year=1963|publisher=Georgetown University Press|location=Washington, DC | ref = harv}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.amsi.ge/istoria/pi/arian.html ბაგრატიონთა გვარეულობის ისტორიისათვის]. პავლე ინგოროყვა, თხზულებათა კრებული, ტომი 4, გვ. 563-566, თბილისი, 1974. თანამედროვე სამეცნიერო კვლევის ასოციაცია. * [http://www.georoyal.ge/?MTID=1&TID=62 საქართველოს სამეფო]. საქართველოს სამეფოსათვის: ბაგრატოვანთა წარმომავლობა. * [http://www.royalhouse.org.ge/დანართი-№1/ საქართველოს სამეფო სახლი]. საქართველოს სამეფო სახლის კანცელარიის 2010 წლის განცხადების დანართი №1. საქართველოს სამეფო სახლის კანცელარიის 2010 წლის განცხადების დანართი №1: ბაგრატიონთა სამეფო საგვარეულოს ღვთიური წარმომავლობის შესახებ. ==სქოლიო== {{reflist|colwidth=30em}} [[კატეგორია:ბაგრატიონები]] [[კატეგორია:ტაო-კლარჯეთის სამეფოს ბაგრატიონები]] [[კატეგორია:საქართველოს სამეფოს ბაგრატიონები]] o0gnxrgwc1533ou92xivzsfhgwk9fu9 14 459534 4823257 4500470 2025-07-02T06:54:30Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823257 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Documentary films by country}} [[კატეგორია:დოკუმენტური ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] sv8y532687c5pknd6v205vopcp22z1v 14 459541 4823279 4500490 2025-07-02T06:57:25Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823279 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ტელეგადაცემები ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:ტელეფილმები]] mg6pq332muzzr9hpjb63svwzn7l05t2 14 459554 4823267 4500478 2025-07-02T06:55:50Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823267 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:მისტიკური ფილმები]] qhqjowx40l1mnvzeepk10anp6zs9fxu 0 460006 4822987 4800388 2025-07-01T13:47:17Z Jaba1977 3604 /* ლიტერატურა */ 4822987 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუსიკოსი |სახელი = ანტონ ვებერნი |სურათი = Anton Webern in Stettin, October 1912.jpg |ლანდშაფტი = |სათაური = ანტონ ვებერნი [[შჩეცინი|შჩეცინში]], 1912 წლის ოქტომბერი |სურათისზომა = 210px |ფონი = |ნამდვილისახელი = ანტონ ფრიდრიხ ვილჰელმ ფონ ვებერნი |მეტსახელი = |დაიბადა = {{დაბადების თარიღი|1883|12|3}} |დაბადების ადგილი = [[ვენა]], [[ავსტრო-უნგრეთის იმპერია]] |გარდ = {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|1945|9|15|1883|12|3}} |გარდ ადგილი =[[ვენა]] |წარმოშობა = |ინსტრუმენტი = |ჟანრი = მოდერნიზმი |საქმიანობა = კომპოზიტორი, დირიჟორი |აქტიურობის წლები = 1908-1945 |ლეიბლი = |ასოციაციები = |საიტი = |წევრები = |ყოფილი წევრები = |აღსანიშნავი ინსტრუმენტები = | module = }} '''ანტონ ფრიდრიხ ვილჰელმ ფონ ვებერნი''' ({{lang-de|'''Anton Friedrich Wilhelm von Webern'''}}, {{IPA-de|ˈantɔn ˈveːbɐn|lang|De-Anton Webern.oga}}; დ. [[3 დეკემბერი]], [[1883]] — გ. [[15 სექტემბერი]], [[1945]]) — ავსტრიელი [[კომპოზიტორი]] და [[დირიჟორი]]. თავის მენტორთან, [[არნოლდ შენბერგი|არნოლდ შონბერგთან]] და კოლეგასთან, ალბან ბერგთან ერთად წარმოადგენდა ერთ-ერთ ცენტრალურ ფიგურას ვენის მეორე სკოლაში, რომელშიც ასევე შედიოდნენ ერნსტ კრენეკი და [[თეოდორ ადორნო]]. იყო [[ატონალობა|ატონალობის]] და [[სერიალიზმი|თორმეტ-ტონიანი ტექნიკის]] ერთ-ერთი უთვალსაჩინოესი წარმომადგენელი და გავლენა იქონია თავის [[XX საუკუნის კლასიკური მუსიკა|თანამედროვე კომპოზიტორებზე]] - ლუიჯი დალაპიკოლაზე, კრენეკზე და თავად შონბერგზეც კი. მის მოსწავლეებს შორის იყვნენ არნოლდ ელსტონი, ფრედერიკ დორიანი (ფრიდრიხ დოიჩი), მატი ნიელი, ფრე ფოკე, კარლ ამადეუს ჰარტმანი, ფილიპ ჰერშკოვიცი, რენე ლეიბოვიცი, ჰამფრი სიერლი, ლეოპოლდ სპინერი და სტეფან ვოლპე. ვებერნის მუსიკა ერთ-ერთი ყველაზე რადიკალური იყო მის თანამედროვეთა შორის, როგორც თავისი ლაკონიურობით, ისე თორმეტ-ტონიანი ტექნიკის დაჟინებული და მრავალმხრივი გამოყენებით. მისმა ინოვაციებმა ბგერის, რიტმის, რეგისტრის, ტემბრის, დინამიკის, არტიკულაციის და მელოდიური ნახაზის სქემატურ ორგანიზებაში, მისმა მონდომებამ იმიტაციური კონტრაპუნქტული მეთოდების, მათ შორის, კანონის და ფუგის ხელახალ გააზრებაში და მისმა მიდრეკილებამ ათემატურობის, აბსტრაქტულობის და ლირიკულობისადმი დიდი გავლენა მოახდინა ომისდროინდელი და ომისშემდგომი სერიალისტი და ავანგარდისტი კომპოზიტორების საქმიანობაზე, რომელთა შორისაც აღსანიშნავია [[ოლივიე მესიანი]], პიერ ბულეზი, კარლჰაინც შტოკჰაუზენი, ლუიჯი ნონო, ბრუნო მადერნა, ანრი პუსერი და [[დიერდ ლიგეტი]]. ამავე დროს, შეერთებულ შტატებში მისი მუსიკით დაინტერესდნენ ელიოტ კარტერი, რომლის კრიტიკული ინდიფერენტულობის უკან გარკვეული ენთუზიაზმიც იმალებოდა; მილტონ ბებიტი, რომელზეც, საბოლოო ჯამში შონბერგის დოდეკაფონიურმა ტექნიკამ უფრო მოახდინა გავლენა, ვიდრე ვებერნის და [[იგორ სტრავინსკი]], რომელსაც მისი მუსიკა რობერტ კრაფტმა გააცნო. ვებერნის საფუძვლიანი შესწავლა მე-20 საუკუნის მეორე ნახევარში მოხერხდა კეთრინ ბეილის, ჯულიან ჯონსონის, ფელიქს მაიერის, ენ შრეფლერის ნაშრომებიდან, განსაკუთრებით, მას შემდეგ, რაც მოლდენაჰაუერის და სხვათა არქივებს ვებერნის ოჯახის კუთვნილ ან მათთან დაკავშირებულ ჩანახატებზე, წერილებზე, ლექციებზე, აუდიო და ვიდეო-ჩანაწერებზე წვდომის საშუალება მიეცათ. == ბიოგრაფია == === ახალგაზრდობა, განათლება და ცხოვრების ადრეული პერიოდი === ვებერნი დაიბადა ვენაში, მაშინდელ ავსტრო-უნგრეთის იმპერიაში. მისი დაბადების სახელი იყო '''ანტონ ფრიდრიხ ვილჰელმ ფონ ვებერნი'''. იგი სამოქალაქო აგენტ კარლ ფონ ვებერნის და ამელის (ქალიშვილობის გვარით გეერი) ერთადერთი გადარჩენილი ვაჟი იყო. დედამისი კარგი პიანისტი და მომღერალი იყო, რაც მომავალი კომპოზიტორის მუსიკალური ნიჭის ერთადერთ ცნობილ წყაროს წარმოადგენს.{{sfn|Hayes|1995|loc=18}} იგი არასოდეს იყენებდა შუა სახელებს და 1918 წლის რეფორმების შემდეგ „ფონ“ ნაწილაკის გამოყენებაც შეწყვიტა. [[File:Pregelhof (Oberdorf).JPG|thumb|upright|პრეგლჰოფი - ვებერნის ბავშვობის სახლი ობერდორფში]] თავისი ახალგაზრდობის უდიდესი ნაწილი ვებერნმა გრაცში და კლაგენფურტში გაატარა, თუმცა „სამშობლოს“ შეგრძნება უფრო მეტად პეტერ როზეგერის ნაწერებმა{{sfn|Johnson|1999|loc=83}}, აგრეთვე, ოჯახთან ერთად ხშირმა და ხანგრძლივმა დასვენებებმა ჩამოუყალიბა პრეგლჰოფში, საოჯახო მამულში, რომელიც მამამისს 1889 წელს, პაპის გარდაცვალების შემდეგ მემკვიდრეობით ერგო.{{sfn|Johnson|1999|loc=21, 220}}{{sfn|Hayes|1995|loc=19}} ვებერნმა პრეგლჰოფი უკვდავჰყო პოემაში ''An der Preglhof'' და სიმფონიურ პოემაში ''Im Sommerwind'' (1904). 1912 წელს მამამისმა მამული გაყიდა,{{sfn|Johnson|1999|loc=99}} რის შემდეგაც მას იხსენიებდა, როგორც „დაკარგულ სამოთხეს“.{{sfn|Johnson|1999|loc=20–23}} პრეგლჰოფს,{{sfn|Johnson|1999|loc=102}} საოჯახო სასაფლაოს შვაბეგში და მის შემოგარენს ვებერნი სიცოცხლის ბოლომდე სტუმრობდა.{{sfn|Johnson|1999|loc=57, 80}} როგორც ჩანს, აღნიშნულ ადგილმდებარეობას, რომელიც სახლად მიაჩნდა, ვებერნი დედასთან - ამელისთან აკავშირებდა, რომელიც 1906 წელს გარდაიცვალა და რომლის დაკარგვამაც კომპოზიტორზე უდიდესი გავლენა იქონია.{{sfn|Johnson|1999|loc=22, 38, 74–75, 79, 86, 94, 128}} ვებერნის ბიძაშვილი, ერნტს დიტცი ხელოვნების ისტორიის მკვლევარი იყო და იმ პერიოდში გრაცში სწავლობდა. სავარაუდოდ, მანვე გააცნო არნოლდ ბეკლინის და ჯოვანი სეგანტინის ფერწერა, რომლებსაც ვებერნი აღმერთებდა.{{sfn|Johnson|1999|loc=252}} საფიქრებელია, რომ სწორედ სეგანტინის შემოქმედება გახდა შთაგონების წყარო მისი ერთმოქმედებიანი სიმებიანი კვარტეტისთვის (1905).{{sfn|Johnson|1999|loc=72-77}} 1902 წელს დაიწყო სწავლა [[ვენის უნივერსიტეტი|ვენის უნივერსიტეტში]], სადაც გუიდო ადლერის ხელმძღვანელობით [[მუსიკათმცოდნეობა|მუსიკოლოგიას]] სწავლობდა, ხოლო თეზისი ჰაინრიხ ისააკის ''Choralis Constantinus-ის'' შესახებ დაწერა. ადრეული მუსიკის მიმართ ამ ინტერესმა მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა მის კომპოზიციურ მეთოდებზე წლების შემდეგ, განსაკუთრებით, როგორც მცირე, ისე დიდ მასშტაბებში [[პალინდრომი|პალინდრომული]] ფორმის გამოყენების და მუსიკალური მასალის ეკონომიურად გამოყენების თვალსაზრისით. სწავლის დასრულების შემდეგ რამდენიმე ადგილას დირიჟორის პოზიციაზე მუშაობდა, მათ შორის, იშლის, ტეპლიცის (ამჟამად ჩეხეთშია), დანციგის (ახლანდელი [[გდანსკი|გდანსკის]]), შტეტინის (ახლანდელი შჩეცინის) და პრაღის თეატრებში, რის შემდეგაც კვლავ ვენაში დაბრუნდა. როგორც მოსალოდნელია, ახალგაზრდა ვებერნი ენთუზიაზმით იყო განწყობილი [[ლუდვიგ ვან ბეთჰოვენი|ლუდვიგ ვან ბეთჰოვენის]], [[ფრანც ლისტი|ფრანც ლისტის]], [[ვოლფგანგ ამადეუს მოცარტი|ვოლფგანგ ამადეუს მოცარტის]], [[ფრანც შუბერტი|ფრანც შუბერტის]] („ჭეშმარიტად ვენური“), ჰუგო ვოლფის და [[რიხარდ ვაგნერი|რიხარდ ვაგნერის]] მუსიკის მიმართ (1902 წელს ბაიროითის ფესტივალზეც იმყოფებოდა). ასევე, მოსწონდა [[ჰექტორ ბერლიოზი|ჰექტორ ბერლიოზის]] და [[ჟორჟ ბიზე|ჟორჟ ბიზეს]] მუსიკა. 1904 წელს შეხვდა ჰანს პფიცნერს, რომლისგანაც გაკვეთილების მიღება სურდა. გადმოცემის მიხედვით, ვებერნი განრისხებული გამოვარდა შეხვედრიდან მას შემდეგ, რაც პფიცნერმა [[გუსტავ მალერი]] და [[რიხარდ შტრაუსი]] გააკრიტიკა.{{sfn|Bailey|1996|loc=32}} 1908 წელს აღფრთოვანებით მისწერა შონბერგს [[კლოდ დებიუსი|კლოდ დებიუსის]] ოპერის ''პელეას და მელისანდეს'' შესახებ, 1911 წელს კი დებიუსის ზოგიერთი ნაწარმოები იდირიჟორა კიდეც. [[File:Anton webern.jpg|left|thumb|ვებერნი 1912 წელს]] სავარაუდოდ, გუიდო ადლერის რჩევით, ვებერნმა შონბერგთან კომპოზიციის შესწავლა დაიწყო. მისი ხელმძღვანელობით პროგრესს სწრაფად მიაღწია და 1908 წელს პასაკალია (op. 1) გამოსცა. იქვე შეხვდა ალბან ბერგს, შონბერგის კიდევ ერთ მოსწავლეს. ურთიერთობა ამ ორ პიროვნებასთან უმნიშვნელოვანესი ფაქტორი აღმოჩნდა მისი მუსიკალური მიმართულების ფორმირებაში. ვებერნის ზოგიერთი ადრეული მოსაზრება (1903 წლიდან) საინტერესო და ზოგჯერ, გასაკვირია: [[ალექსანდრე სკრიაბინი|ალექსანდრ სკრიაბინის]] ზოგიერთ ნაწარმოებს „უფერული ნაგავი“ უწოდა, [[რობერტ შუმანი|რობერტ შუმანის]] მე-4 სიმფონიის შესახებ წერდა, რომ ის „მოსაწყენია“, [[კარლ მარია ფონ ვებერი|კარლ მარია ფონ ვებერის]] ''Konzertstück'' ფა მინორში დაახასიათა, როგორც „ძველმოდური“, ხოლო [[ბრამსი|ბრამსის]] მე-3 სიმფონიის შესახებ (რომელიც, ედუარდ ჰანსლიკის აზრით, „არტისტულად სრულყოფილებასთან ყველაზე მიახლოებულია“) წერდა, რომ ის „ცივია და რაიმე განსაკუთრებული შთაგონება არ გააჩნია, ... გაორკესტრებულია ცუდად - ნაცრისფერი ნაცრისფერზე“. ეს ახალგაზრდული შთაბეჭდილებები მნიშვნელოვნად, თუმცა არა სრულად კონტრასტულია მისივე გვიანდელ მოსაზრებებთან (1930-იან წლებში). ამ დროისათვის ვებერნს უკევ კარგად ჩამოყალიბებული [[ნაციონალიზმი|ნაციონალისტური]] მოსაზრებები აქვს. როგორც რონალდ ლაიხი აღწერს, იგი „ქადაგებდა გერმანული მუსიკის უკიდურესი აღმატებულობის შესახებ და ხაზს უსვამდა, რომ სხვა ქვეყნების წამყვანი კომპოზიტორები მხოლოდ და მხოლოდ გერმანელი ოსტატების მკრთალ ანარეკლს წარმოადგენენ: ბერლიოზი ფრანგი ბეთჰოვენია, [[ჩაიკოვსკი]] - რუსი შუმანი, ელგარი - ინგლისელი [[მენდელსონი, ფელიქს|მენდელსონი]] და ა.შ.“ === ვენაში პირველი ავსტრიული რესპუბლიკის დროს === 1918-დან 1921 წლამდე ვებერნი მონაწილეობას იღებდა კერძო მუსიკალური წარმოდგენების საზოგადოების ორგანიზებასა და მართვაში. საზოგადოების მიერ ორგანიზებულ კონცერტებზე სრულდებოდა [[ბელა ბარტოკი|ბელა ბარტოკის]], ბერგის, ფერუჩიო ბუზონის, დებიუსის, ერიხ ვოლფგანგ კორნგოლდის, მალერის, [[მორის რაველი|მორის რაველის]], ერიკ სატის, შტრაუსის, [[იგორ სტრავინსკი|იგორ სტრავინსკის]] და თავად ვებერნის ახალი და შედარებით უცნობი მუსიკა. 1919 წელს ამგვარ კონცერტებზე მათი შესრულების შემდეგ (და თავისივე op. 14–15 ნაწარმოებებზე მუშაობის დროს) ვებერნი შონბერგს სწერდა, რომ სტრავინსკის ''Berceuses du chat'' „დაუჯერებლად ამაღელვებელი იყო“, ხოლო მისივე ''Pribaoutki'' „ჭეშმარიტად დიდებული“. 1921 წლის კატასტროფული ჰიპერინფლაციის შემდეგ საზოგადოება დაიშალა, რის შემდეგაც ვებერნი ვენის მუშათა სიმფონიურ ორკესტრს და გუნდს ხელმძღვანელობდა (1922-დან 1934 წლამდე). 1926 წელს თავისი ნებით გადადგა მედლინგის მამაკაცთა საგუნდო საზოგადოების ხელმძღვანელის პოზიციიდან იმ წინააღმდეგობის შემდეგ, რაც მის მიერ ებრაელი მომღერლის, გრეტა ვილჰაიმის დაქირავებას მოჰყვა ერთ-ერთი ავადმყოფი მომღერლის შესაცვლელად. არსებობს წერილები, რომელიც ადასტურებს მასსა და ვებერნს შორის აქტიურ მიმოწერას მომდევნო წლებშიც. თავის მხრივ, ვილჰაიმმა უზრუნველჰყო ვებერნი საცხოვრებელი სივრცით ოჯახისათვის და სასწავლო ივრცით მისთვის და მისი სტუდენტებისათვის.{{sfn|Moldenhauer and Moldenhauer|1978|loc=292, 450}}{{sfn|Bailey|1998|loc=121}} === სამოქალაქო ომი, ავსტროფაშიზმი, ნაციზმი და II მსოფლიო ომი === {{Quote box |width=25% |quoted=true |bgcolor=#FFFFF0 |salign=right |quote =თქვენი „მრწამსის განაცხადმა“ განსაკუთრებული სიხარული მომანიჭა, თქვენმა ხედვამ, რომ ხელოვნებას თავისი კანონები აქვს და თუ ვინმეს ხელოვნებაში რაიმეს მიღწევა სურს, მხოლოდ და მხოლოდ ამ კანონებს აქვს მისთვის მნიშვნელობა. თუმცა, ამის მიხვედრასთან ერთად, ასევე ვგრძნობთ, რომ ''რაც უფრო იზრდება დაბნეულობა'', მით უფრო მძიმდება ის პასუხისმგებლობა, რაც ჩვენ გვაკისრია იმ მემკვიდრეობის დასაცავად, რაც მომავალს უნდა შემოვუნახოთ.|source =ანტონ ვებერნის წერილიდან ერნსტ კრენეკს, დათარიღებული 1934 წლის 6 მარტით. წერილი იყო პასუხი კრენეკის ესეზე „თავისუფლება და პასუხისმგებლობა“, რომელიც გამოქვეყნდა ვილი რაიხის მუსიკალურ ჟურნალში ''23''. კრენეკი მხარს უჭერდა „კათოლიკური ავსტრიის ავანგარდს“ და ეწინააღმდეგებოდა „ავსტრიულ პროვინციალიზმს, რომელიც ნაციონალ-სოციალიზმს უნდა, რომ თავს მოგვახვიოს“.{{sfn|Stewart|1991|loc=188}} თავად ვებერნი კათოლიკე იყო.{{sfn|Bailey|1998|loc=164}} გავლენიანი ''სამამულო ფრონტი (Vaterländische Front)'' ნაცისტური გერმანიისგან დამოუკიდებლობის შესანარჩუნებლად ცდილობდა ავსტრიის პოზიციონირებას ფაშისტურ იტალიასთან ერთად, ეროვნული იდენტობის რელიგიურ და ისტორიულ ასპექტებზე დაყრდნობით,{{sfn|Wodak|2009|loc=52}} ამდენად, დაბნეულობა, რომელზეც ვებერნი საუბრობს, ეხება ავსტრიის სამოქალაქო ომთან დაკავშირებულ „სოციალურ ქაოსს“ (კრაზნერი), რომელშიც სოციალ-დემოკრატების ''Republikanischer Schutzbund'' მოწინააღმდეგე მხარის ''Heimwehr-თან'' დამარცხდა. იგი იზიარებს კრენეკის მხარდაჭერას ისეთი ხელოვნების მიმართ, რომელიც ნიშანდობლიობას და რელევენტურობასთან ერთად, შედარებით ტრანსცენდენტული და უნივერსალური უნდა ყოფილიყო და არა იმანენტური და ნაციონალისტური.{{sfn|Stewart|1991|loc=188}} გარდა ამისა, ვებერნი ხაზს უსვამს პასუხისმგებლობას უკვე გააზრებული „მემკვიდრეობის“ მიმართ, განსაკუთრებით, იმ „დაბნეულობის“ პირობებში, რომელზეც ქვემოთ კრაზნერი საუბრობს.}} {{Quote box |width=25% |quoted=true |bgcolor=#FFFFF0 |salign=right |quote =მან [ვებერნმა] მითხრა: „მხოლოდ აღმატებულ გერმანულ კულტურას შეუძლია მსოფლიო იმ დემორალიზებული მდგომარეობისგან იხსნას, რომელშიც ის ჩააგდეს“. შეიძლება ითქვას, რომ 20-იან და ადრეულ 30-იან წლებში გერმანია და ავსტრია სოციალური ქაოსში იყო. ამ ქვეყანამაც [აშშ] გამოსცადა რაღაც მსგავსი [[ვიეტნამის ომი|ვიეტნამის ომის]] დროს. თქვენც [კორესპონდენტი, 1987] გემახსოვრებათ, [[1960-იანი წლების კონტრკულტურა|როგორი მდგომარეობა იყო მაშინ]]. სტუდენტები ამბოხებული იყვნენ, იკავებდნენ კამპუსების შენობებს, შეიარაღებული პროტესტანტები პოლიციას ებრძოდნენ. ხალხი საკუთარ თავს ეკითხებოდა: რამდენად შორს შეიძლება ეს წავიდეს? როგორ დასრულდება ყველაფერი? ამის მსგავსი კლიმატი იყო ზემოხსენებულ დროს ცენტრალურ ევროპაშიც, თუმცა, ბევრად უარესი. აქ, ჩვენთან, რაღაც სახის კონტროლი მაინც იყო, ვენაში კი მსგავსი არაფერი ყოფილა. ახალგაზრდების დამოკიდებულება ისეთი ცინიკური იყო, მათი ქცევა კი კაფეებსა და ქუჩებში ძლიერ ანაღვლებდა უფროს თაობებს. ვებერნის მსგავსი ხალხი ფიქრობდა, რომ მსოფლიო დაკარგული იყო. ყველაფერი ისეთი [[ბოლშევიკები|ბოლშევიკური]] იყო - ისეთი უდისციპლინო და უკულტურო - რომ მხოლოდ რაიმე სახის მიზანმიმართულ [[ავტოკრატია|ავტოკრატიას]] შეეძლო საზოგადოების პრობლემათა გადაჭრა და დასავლელი კაცობრიობის გადარჩენა. ვებერნისთვის რომ გეკითხათ, „რატომ მაინცდამაინც ვინმე ჰიტლერის მსგავსი?“, ის გიპასუხებდათ, „ვინ იცის, რომ ეს ექსცესები, რომლებზეც ყველგან ვკითხულობთ მართალია? მე თუ მკითხავთ, ეგ ყველაფერი პროპაგანდაა! [...] ეს დიალოგი 1936 წელს შედგა. მეჩვენება, რომ უფრო ადრე, გარკვეული წლების განმავლობაში, ვებერნი დიდ წინააღმდეგობათა შორის იყო და კოგნიტური დისონანსით იტანჯებოდა.|source =ლუის კრაზნერის ინტერვიუ, რომელიც დონ სი ზაიბერტს მისცა და გამოქვეყნდა ჟურნალში ''Fanfare'' 1987 წელს.}} ვებერნის მუსიკა, ისევე როგორც ბერგის, კრენეკის, შონბერგის და სხვების, ნაცისტური გერმანიის მიერ დაგმობილ იქნა, როგორც „კულტურული ბოლშევიზმი“ და „დეგრადირებული ხელოვნება“. [[ავსტრიის ანშლუსი|ავსტრიის ანშლუსიდან]] (1938) მალევე მათი როგორც შესრულება, ისე გამოქვეყნება აიკრძალა, თუმცა, ისინი არც წინა წლებში, ავსტროფაშიზმის პირობებში ყოფილან სახარბიელო მდგომარეობაში.<ref name="Taruskin211">{{harvnb|Taruskin|2008a|loc=211–12}}.</ref>{{sfn|Moldenhauer and Moldenhauer|1978|loc=473–75, 478, 491, 498–99}}{{sfn|Bailey|1998|loc=165}}{{sfn|Bailey|1998|loc=161}} ჯერ კიდევ 1933 წელს ერთ-ერთმა ავსტრიელმა გაულაიტერმა ბავარიის რადიოში შეცდომით და სავარაუდოა, რომ ცუდი განზრახვით, ვებერნიც და ბერგიც ებრაელ კომპოზიტორებად მოიხსენია.{{sfn|Notley|2010}} ოფიციალური აკრძალვის შედეგად ორივე მათგანი შემოსავლის გარეშე დარჩა. ვებერნმა დაკარგა დირიჟორის კარიერა, რომელიც, მოვლენათა სხვაგვარი განვითარების პირობებში უფრო შესამჩნევი იქნებოდა. სანაცვლოდ, იძულებული იყო ემუშავა როგორც რედაქტორს გამომცემლობა Universal Edition-ისთვის.{{sfn|Bailey|1998|loc=161}} მისი ოჯახის ფინანსური მდგომარეობა იმდენად გაუარესდა, რომ 1940 წლის აგვისტოსთვის თვიური შემოსავალი საერთოდ არ გააჩნდა.{{sfn|Bailey|1998|loc=86, 166}} თავისი საორკესტრო ვარიაციების (op. 30) საზეიმო პრემიერაზე (1943) დასწრება [[ვინტერთური|ვინტერთურში]], შვეიცარიაში მხოლოდ შვეიცარიელი ფილანთროპის, ვერნერ რაინჰარდტის დახმარებით შეძლო, რომელმაც მის ხელთ არსებული ყველა ფინანსური და დიპლომატიური ბერკეტი გამოიყენა, რათა ვებერნისთვის შვეიცარიაში ჩასვლის საშუალება მიეცა. ამ მხარდაჭერის სანაცვლოდ, კომპოზიტორმა ნამუშევარი მას მიუძღვნა.{{sfn|Shreffler|1999|loc=301}} [[ნაციზმი|ნაციზმის]] მიმართ ვებერნის დამოკიდებულებასთან დაკავშირებით განსხვავებული გადმოცემები არსებობს. ამის მიზეზებს შორის უნდა იყოს საკითხის კომპლექსურობა, მისი შინაგანი ორაზროვნება, მისი წარმატებული ცხოვრება ომისშემდგომ წითელ ვენაში (1918–1934), წინააღმდეგობრივ პოლიტიკურ ფრაქციებად დაყოფილი სამშობლო, რაც მის სამეგობრო წრესა და ოჯახზეც აისახა (სიონისტი შონბერგიდან დაწყებული მისი ნაცისტი ვაჟით, პეტერით დამთავრებული),{{sfn|Bailey|1998|loc=86, 169}} ასევე, განსხვავებული კონტექსტები და აუდიტორიები, რომელთა წინაშეც მისი მოსაზრებები გამოითქმებოდა. ვებერნის ხედვათა უფრო ღრმა გააზრება დამყარებულია იმ ფაქტორზე, რომ თავად ნაციზმი მრავალსახოვანია, იგი წარმოადგენს არა „ერთიან დოქტრინას ან სისტემურად ურთიერთდაკავშირებულ მოსაზრებათა ერთობლიობას, არამედ ბუნდოვან მსოფლმხედველობას, რომელიც შედგენილია არაერთი ცრურწმენისგან, რომელთაც სხვადასხვა აუდიტორიაზე სხვადასხვა გავლენა აქვს და რომელსაც „იდეოლოგია“ ძნელად თუ შეიძლება ეწოდოს“.{{sfn|Fulbrook|2011|loc=1920}} გარდა ამისა, საკითხის პოლიტიკური მხარე ძლიერ კომპლექსურია, რაც ინდივიდის ბრალეულობაზე დასკვნის გამოტანას ძლიერ ართულებს. აუცილებლად გასათვალისწინებელია, რომ ზოგიერთი ავსტრიელი სოციალ-დემოკრატი [[ნაციონალ-სოციალიზმი|ნაციონალ-სოციალისტებს]] აღიქვამდა ქრისტიან-სოციალისტური პარტიის და მოგვიანებით, „სამამულო ფრონტის“ ალტერნატივად გერმანიასთან უნიფიკაციის კონტექსტში. მაგალითად, [[კარლ რენერი|კარლ რენერს]], კანცლერს, რომელიც ავსტრიის როგორც პირველ (1919–33), ისე მეორე (1945 წლის შემდგომ) რესპუბლიკაში მსახურობდა, გერმანიასთან „ანშლუსი“ უფრო სახარბიელო ალტერნატივად მიაჩნდა, ვიდრე ავსტროფაშისტური რეჟიმი, რომლის პირობებშიც ბერგი, ვებერნი და სოციალ დემოკრატები იტანჯებოდნენ. ვებერნის პროფესიონალური წრე ვენაში როგორც ბევრ ებრაელს, ისე ბევრ სოციალ-დემოკრატსაც აერთიანებდა,{{sfn|Krasner and Seibert|1987|loc=338}} ასეთი იყო, მაგალითად, დავიდ იოზეფ ბახი, რომელიც შონბერგის მეგობარიც იყო და რომლისთვისაც ვებერნმა ბევრ მუშათა და მოყვარულთა ანსამბლს უდირიჟორა.{{sfn|Bailey|1998|loc=161}} ზოგიერთი სოციალ-დემოკრატი ელოდა, რომ ნაცისტური რეჟიმის პირობებში მუშებისათვის მეტი სამუშაო იქნებოდა, ისინი უკეთ იქნებოდნენ დაცული, აგრეთვე, არსებობდა მოლოდინი თუ დემოკრატიის არა, სოციალური რეფორმების და პოლიტიკური სტაბილურობისა მაინც. საფიქრებელია, რომ ვებერნსაც ჰქონდა იმედი, რომ კვლავ შეძლებდა სადირიჟორო საქმიანობას და საკუთარი ოჯახის მომავლის უზრუნველყოფას.{{sfn|Bailey|1998|loc=161}} ზოგადად, როგორც ჩანს, ვებერნის დამოკიდებულება [[ჰიტლერი|ჰიტლერის]] და ნაცისტების მიმართ თავიდან საკმაოდ ენთუზიასტური იყო და იგი მხოლოდ მოგვიანებით, გერმანიის საერთო იმედგაცრუებასთან ერთად გაცივდა.{{sfn|Bailey|1998|loc=86, 167}} ერთის მხრივ, ვილი რაიხი აღნიშნავს, რომ ვებერნმა ნაცისტების კულტურული პოლიტიკა ჯერ კიდევ 1933 წელს გააკრიტიკა კერძო ლექციების დროს, რომელთა ფართოდ გამოქვეყნების შემთხვევაში „ვებერნს სერიოზული პრობლემები ელოდა“.{{sfn|Webern|1963|loc=7, 19–20}} მეორეს მხრივ კი, ზოგიერთი პირადი წერილი ნაცისტების მიმართ მის სიმპათიებზე მიუთითებს. პატრიოტიზმმა ვებერნს ნაცისტური რეჟიმის მხარდაჭერისკენ უბიძგა, რაც დასტურდება იოზეფ ჰიუბერისთვის მიწერილ წერილებშიც. ჰიუბერი არმიაში მსახურობდა და თავადაც მსგავს ხედვას იზიარებდა.{{sfn|Bailey|1998|loc=86, 174}} 1940 წლის 2 მაისს ვებერნმა ჰიტლერი დაახასიათა, როგორც „უნიკალური ადამიანი“, რომელმაც გერმანიის „ახალი სახელმწიფო“ შექმნა,{{sfn|Moldenhauer and Moldenhauer|1978|loc=527}} რის გამოც მუსიკალური კრიტიკოსი ალექს როსი მას „ჰიტლერის თამამ ენთუზიასტს“ უწოდებს.{{sfn|Ross|2007|loc=267}}{{sfn|Ross UK edition|2008|loc=323}} მევიოლინე ლუის კრაზნერმა თავისი 1987 წელს გამოქვეყნებული პუბლიკაციისთვის არა სენტიმენტალური, არამედ ფაქტობრივი და პიროვნული დეტალებით მდიდარი პორტრეტი დაგვიხატა, სადაც აღწერს ვებერნს, როგორც ნამდვილად გულუბრყვილოს და იდეალისტს, მაგრამ ამავე დროს, ჭკუით, სირცხვილის გრძნობით და შეგნებით სავსე პიროვნებას. იგი ითვალისწინებს იმდროინდელი ავსტრიული საზოგადოების კონტექსტს, რომლის ნაწილსაც ვებერნი წარმოადგენდა, რომლისგანაც უკვე გაქცეულიყო შონბერგი და რომელშიც, უკვე პრო-ნაცისტურმა [[ვენის ფილარმონიული ორკესტრი|ვენის ფილარმონიულმა ორკესტრმა]] უარი თქვა განსვენებული ბერგის სავიოლინე კონცერტის შესრულებაზე.{{sfn|Krasner and Seibert|1987|loc=341}} კრაზნერი ნათლად იხსენებს მისი და ვებერნის ვიზიტს ამ უკანასკნელის სახლში მარია ენცერსდორფში, [[მედლინგი|მედლინგში]], როცა ნაცისტები ავსტრიაში შეიჭრნენ. ვებერნმა, რომელმაც დრო, 16:00 საათი ზუსტად იწინასწარმეტყველა, ახალი ამბების მოსასმენად რადიო ჩართო, დაუყოვნებლივ გააფრთხილა კრაზნერი და გაქცევა ურჩია. კრაზნერი ასეც მოიქცა და თავდაპირველად ვენაში გაემგზავრა. იგი გარკვევით არ ამბობს, ამ გაფრთხილების მიზეზი კრაზნერის უსაფრთხოებაზე ზრუნვა იყო, თუ იმ უხერხულობის თავიდან აცილება, რასაც მისი იქ ყოფნა გამოიწვევდა საზეიმო აღნიშვნის დროს, რომელიც ვებერნის პრო-ნაცისტურ ოჯახში და ზოგადად, პრო-ნაცისტურ მედლინგში აუცილებლად გაიმართებოდა.{{sfn|Greissle-Schönberg|2003b}} კრაზნერმა მხოლოდ მოგვიანებით გააანალიზა, რამხელა საფრთხეში იმყოფებოდა იმ დროს სინამდვილეში. იგი მოგვიანებით რამდენჯერმე ჩავიდა ავსტრიაში, რათა მეგობრები, მათ შორის, შონბერგის ქალიშვილი გერტრუდა და მისი მეუღლე, ფელიქს გრაისლე, დაერწმუნებინა, დროულად დაეტოვებინათ ქვეყანა. საბოლოოდ, მას სამუდამოდ გაქცევა მოუხდა 1941 წელს მომხდარი ინციდენტის შემდეგ, როცა ადგილობრივებისა და პოლიციისგან მხოლოდ ამერიკულმა პასპორტმა იხსნა.{{sfn|Krasner and Seibert|1987}} კრაზნერი გადმოგვცემს ისტორიას, რომელიც მას შონბერგის ვაჟმა, გიორგიმ მოუთხო. გიორგი ებრაელი იყო, რომელიც ომის დროს ვენაში დარჩა, იხსენებს, რომ ვებერნის ოჯახმა, თავიანთი რისკის ფასად, მას და მის ოჯახს ომის ბოლო პერიოდში საკვები და თავშესაფარი მისცა ვებერნების სიძის კუთვნილ სახლში, მედლინგში.<ref name="schoenbergseuropeanfamily.org">{{harvnb|Greissle-Schönberg|2003a}}</ref> გიორგი და მისი ოჯახი იქვე დატოვეს, როცა ვებერნი და მისი ოჯახი ფეხით გაიქცნენ მიტერზილში, დაახლოებით 75 კილომეტრის მოშორებით, რათა რუსების მოსალოდნელი შემოჭრისგან თავი დაეცვათ.{{sfn|Bailey|1998|loc=183}} ირონიულია, რომ აღმოჩენისთანავე რუსებმა გიორგი „ნაცისტების ჯაშუშად“ მიიჩნიეს ვებერნების სარდაფში აღმოჩენილი ნაცისტური პროპაგანდის და საბრძოლო მასალების გამო. გიორგი მხოლოდ ნაცისტების სპეციალური მითითებით შეკერილმა ტანისამოსმა გადარჩინა, რომელზეც ყვითელი დავითის ვარსკვლავი იყო ამოქარგული. იგი აღნიშნულ ბინაში ოჯახთან ერთად 1969 წლამდე ცხოვრობდა.<ref name="schoenbergseuropeanfamily.org"/> ასევე, ცნობილია, რომ ვებერნი დაეხმარა იოზეფ პოლნაუერს, ებრაელ მეგობარს, რომელიც ალბინოსი იყო და ამის წყალობით ნაცისტების ყურადღებას მეტწილად თავი აარიდა{{sfn|Krasner and Seibert|1987}}{{sfn|Bailey|1998|loc=86, 173}} და მოგვიანებით რედაქტირება გაუწია და გამოსცა ვებერნის მიმოწერა ჰილდეგარდ ჯოუნთან, რომელიც ვებერნისთვის ტექსტებს წერდა და მის ქმართან, მოქანდაკე იოზეფ ჰუმპლიკთან.{{sfn|Webern|1967}}{{sfn|Bailey|1998|loc=105}} მიუხედავად ამისა, კრაზნერს განსაკუთრებით აწუხებდა ვებერნთან 1936 წელს შემდგარი საუბარი ებრაელების შესახებ, რომლის დროსაც კომპოზიტორმა გამოთქვა ბუნდოვანი, თუმცა, ერთმნიშვნელოვნად [[ანტისემიტიზმი|ანტისემიტური]] შეხედულება, რომ „შონბერგიც კი, ებრაელი რომ არ ყოფილიყო, სულ სხვანაირი იქნებოდა“. ვებერნი, 1987 წლის გადმოსახედიდან, იხსენებს, რომ იმ დროს „ებრაელები... ყველა სიძნელის ცენტრში იყვნენ. ვისაც სურდა, შეეძლო მთელი ეს უბედურება, ეს უბადრუკი მდგომარეობა დაებრალებინა ებრაელებისთვის, რომელთაც ის აღმოსავლეთიდან ბევრ რადიკალურ იდეასთან ერთად თან მოიტანეს. ხალხი თავიანთ ფინანსურ სირთულეებს ებრაელებს აბრალებდა. ებრაელები ერთდროულად იყვნენ ღატაკი ხალხი, ვისაც არაფერი ებადა და კაპიტალისტები, რომლებიც ყველაფერს აკონტროლებდნენ“.{{sfn|Krasner and Seibert|1987|loc=338}} როცა შონბერგმა ნაცისტების მიმართ გრძნობებზე ჰკითხა, ვებერნმა დაარწმუნა, რომ მისი შეშფოთება უსაფუძვლო იყო; ასევე, როცა ედუარდ შტოიერმანმა შონბერგის თხოვნით კრაზნერთან გადაამოწმა მითქმა-მოთქმა ვებერნის შესაძლო „ინტერესის და ერთგულების შესახებ ნაცისტების მიმართ“, კრაზნერმა იგი მოატყუა და ჭორები სრულიად და კატეგორიულად უარყო. შედეგად, შონბერგის სავიოლინე კონცერტი (1934-1936) კვლავ ატარებდა მიძღვნას ვებერნის მიმართ, თუმცა, შედარებით უხმაუროდ, რისი მიზეზით შეიძლება შონბერგის ეჭვები ყოფილიყო, ან ვებერნის დაცვის სურვილი ზედმეტი ეჭვებისგან.{{sfn|Krasner and Seibert|1987|loc=345}}{{sfn|Arnold Schönberg Center|n.d.}}{{sfn|Kater|1999|loc=clv}} საბოლოოდ, 1947 წელს შონბერგმა ვებერნიც და ბერგიც შემრიგებლური ტონით გაიხსენა: „მოდით - თუნდაც მხოლოდ ამ წამით - დავივიწყოთ ყველაფერი, რაც ერთ დროს გვყოფდა... მაშინაც კი, თუ ზოგიერთმა, ვინც ამას ცდილობდა, ჩვენი დაპირისპირება შეძლო.“{{sfn|Krasner and Seibert|1987|loc=346-47}} მუსიკათმცოდნე რიჩარდ ტარუსკინი ვებერნს სწორად, მაგრამ ბუნდოვნად ახასიათებს, როგორც პან-გერმანულ ნაციონალისტს, თუმცა შემდგომ ბევრად შორს მიდის და ამბობს, რომ კომპოზიტორი სიხარულით შეხვდა 1938 წლის „ანშლუსს“. საუკეთესო შემთხვევაში ეს მისი წყაროს, კრაზნერის მონათხრობის{{sfn|Krasner and Seibert|1987}} ინტერპრეტაციაა, უარეს შემთხვევაში კი მისი გაზვიადება და დამახინჯება.<ref name="Taruskin211" /> ამ დელიკატურ საკითზე ტარუსკინის სანდოობაზე მსჯელობისას გასათვალიწინებელია, რომ იგი ზოგადად წინააღმდეგობრივად{{sfn|Taruskin|1996}}{{sfn|Mitchinson|2001|loc=34}}{{sfn|McDonald|n.d.}}{{sfn|Kosman|2014}}{{sfn|Forte|1986|loc=321}}{{sfn|Schuijer|2008}} და ზოგ შემთხვევაში, მტრულად იყო განწყობილი ვენის მეორე სკოლის მიმართ,{{sfn|Taruskin|2008b|loc=397}}{{sfn|Bick|2009}}{{sfn|White|2008|loc=203}}{{sfn|Eichner|2012|loc=28}} რომელთა შორისაც ვებერნი ყველაზე ექსტრემალური, რადიკალური და რთული იყო.{{sfn|Johnson|1999|loc=128}}{{sfn|Prausnitz|n.d.|loc=261}}{{sfn|Doctor|1999|loc=200}}{{sfn|Paddison|1998|loc=51}}{{sfn|Bryan|1999|loc=14}}{{sfn|Perle|n.d.|loc=45}} კომპოზიტორი და შემსრულებელი ფრანკლინ კოქსი არა მხოლოდ ახასიათებს ტარუსკინს, როგორც არაზუსტ და არასანდო ისტორიკოსს, არამედ აკრიტიკებს კიდეც მას, როგორც „ტონალობის რესტავრაციის იდეოლოგს“. კოქსის აზრით, ტარუსკინი, როგორც „რეაქციონერი ისტორიკოსი“ ვენის მეორე სკოლის ოპოზიციაში დგას, რომელიც, თავის მხრივ, დისონანსის ემანსიპაციის სიმბოლოა.{{sfn|Cox|2011|loc=1,36-38,53}} თავად ტარუსკინიც აღიარებს, რომ ვენის მეორე სკოლაზე მსჯელობის კონტექსტში საეჭვო რეპუტაცია აქვს და მისი ნაშრომის გამო ვებერნის შესახებ მასზე თქვეს, რომ იგი, „შექსპირის მარკუს ანტონიუსის მსგავსად, ვებერნის დასამარხად მოვიდა და არა მის სადიდებლად“.{{sfn|Taruskin|2011|loc=3}} ტარუსკინის მეთოდების და განცხადებების საწინააღმდეგოდ, მუსიკოლოგი პამელა პოტერი გვირჩევს, რომ „მნიშვნელოვანია მესამე რაიხის დროს მუსიკალური ცხოვრების ყველა ასპექტის გათვალისწინება, რადგან ერთობლიობაში ისინი წარმოაჩენენ იმ სირთულეს, რაც მუსიკოსების და კომპოზიტორების ყოველდღიურ არსებობას ახლდა თან, [...] რადგან უეჭველია, რომ ცალკეული ინდივიდების პოლიტიკურ ბრალეულობაზე კამათი გაგრძელდება, მით უმეტეს, კომპოზიტორების შესახებ, რომელთა შემთხვევაშიც ამ კამათის შედეგი რეპერტუარში მათ მოხვედრას განსაზღვრავს“.{{sfn|Potter|2005|loc=446}} ვებერნის 1944–1945 წლების კორესპონდენცია სავსეა დაბომბვებზე, სიკვდილზე, ნგრევაზე, დანაკარგზე და წესრიგის ჩამოშლაზე საუბრით, თუმცა, ისინი ასევე ეხება რამდენიმე შვილიშვილის დაბადებას.{{sfn|Bailey|1998|loc=183}} სამოცი წლის ასაკში (ე.ი. 1943 წლის დეკემბერში) ვებერნი წერს, რომ ცხოვრობს სახლიდან შორს, ყაზარმაში და დილის 6 საათიდან საღამოს 5 საათამდე პოლიციის ოფიცრის მოვალეობას ასრულებს საჰაერო რეიდებისგან დაცვის საკითხში.{{sfn|Bailey|1998|loc=183}} 1945 წლის 3 მარტს ვებერნს შეატყობინეს, რომ მისი ერთადერთი ვაჟი, პეტერი 14 თებერვალს, სამხედრო მატარებელზე განხორციელებული საჰაერო თავდასხმის შედეგად მიღებული ჭრილობებით გარდაცვლილიყო.{{sfn|Moldenhauer and Moldenhauer|1978|loc=600–601}} === გარდაცვალება მოკავშირეთა მიერ დაკავებულ ავსტრიაში === 1945 წლის 15 სექტემბერს, შინ დაბრუნებული ვებერნი აშშ-ის არმიის ჯარისკაცმა მოკლა, მას შემდეგ, რაც მისი სიძე შავ ბაზარზე ვაჭრობისთვის დააკავეს. ინციდენტი მაშინ მოხდა, როცა, კომენდანტის საათის დაწყებამდე 45 წუთით ადრე ვებერნი სიძის მიერ ნაჩუქარი სიგარის მოსაწევად გარეთ გამოვიდა, რათა სახლში მძინარე შვილიშვილები არ შეეწუხებინა. მის სიკვდილზე პასუხისმგებელი იყო I კლასის რიგითი რეიმონდ ნორვუდ ბელი, ჩრდილოეთ კაროლინადან, რომელიც არმიაში მზარეულად მსახურობდა. იგი ძლიერ ნანობდა ჩადენილ შეცდომას და სიცოცხლე 1955 წელს, ღრმა ალკოჰოლიზმში დაასრულა.<ref>{{harvnb|Moldenhauer|1961|loc=85, 102, 114–16}}; {{harvnb|Moldenhauer and Moldenhauer|1978|loc=632}}.</ref> ვებერნს მეუღლე, ვილჰელმინა მერტლი (გარდაიცვალა 1949 წელს) და სამი ქალიშვილი დარჩა. == მუსიკა == {{Quote box|bgcolor=#FFFFF0|width=25%|quoted=true|salign=right|მითხარით, ვინმეს შეუძლია ერთმანეთისგან სრულად გაჰყოს ფიქრი და გრძნობა? მე ვერ წარმომიდგენია სრულყოფილი ინტელექტი, რომელიც ამავე დროს ემოციით არ არის სავსე.|source=ანტონ ვებერნის წერილიდან შენბერგის მიმართ, 1910 წლის 23 ივნისი{{sfn|Moldenhauer and Moldenhauer|1978|loc=113}}}} ვებერნის კომპოზიციები ლაკონიურია, გაფილტრული და მკაცრად შერჩეული. მის სიცოცხლეში მხოლოდ 31 კომპოზიცია გამოიცა, ხოლო როცა პიერ ბულეზმა მისი ყველა კომპოზიციის ჩაწერა განახორციელა, მათ შორის, ზოგიერთისა ოპუსის ნომრების გარეშეც, შედეგი სულ 6 კომპაქტ-დისკზე დაეტია.{{sfn|Webern|2000}} მიუხედავად იმისა, რომ ხანგრძლივი კარიერის განმავლობაში ვებერნის მუსიკა შეიცვალა, იგი ყოვლთვის ხასიათდებოდა სპარტანული ტექსტურით, რომელშიც ყველა ნოტი ნათლად და გარკვევით ისმის; ყურადღებით შერჩეული ტემბრებით, რასაც ხშირად თან ახლდა დეტალური ინტრუქციები შემსრულებლებისადმი და გაფართოებული საშემსრულებლო ტექნიკების გამოყენება; ფართო დიაპაზონის მელოდიური ხაზებით, რომელიც ხშირად ოქტავაზე დიდ ნახტომებს შეიცავს და მცირე ხანგრძლივობით: ექვსი ბაგატელა სიმებიანი კვარტეტისთვის (1913) სულ სამი წუთი გრძელდება. ვებერნის მუსიკის პერიოდებად დაყოფა რთულია, რადგან მისი მუსიკის კონცეფციები და მეთოდები ერთიანია, ურთიერთდაკავშირებული და მხოლოდ თანდათანობით იცვლებოდა, ძველი და ახალი კი მასში თანაარსებობდა, განსაკუთრებით შუა პერიოდის სიმღერებში. მაგალითად, მის მიერ თორმეტტონიანი ტექნიკის გამოყენება თავდაპირველად დიდ სტილისტურ მნიშვნელობას არ ატარებდა იგი მხოლოდ ბოლო პერიოდის ნაწარმოებებში შეიძინა. აქედან გამომდინარე, ქვემოთ მოცემული დაყოფა მხოლოდ მოხერხებულობისთვისაა შემოტანილი. === ახალგაზრდობა და პირველი პერიოდი სწავლის შემდეგ, opp. 1–2, 1899–1908=== ადრეული ნაწარმოებებიდან ვებერნი ძალიან ცოტას აქვეყნებდა, იყო განსაკუთრებით ფრთხილი და ხშირად აკეთებდა რევიზიებს.{{sfn|Shere|2007|loc=7}}{{sfn|Meyer and Shreffler|1996|loc=136}} ბევრი ახალგაზრდობის დროინდელი ნაწარმოები უცნობი დარჩა, ვიდრე 1960-იან წლებში მოლდენჰაუერებმა არ აღმოაჩინეს, შედეგად, ვებერნის მუსიკალური იდენტობის ფორმირების პროცესი უცნობი დარჩა, რაც მით უფრო მნიშვნელოვანია ასეთი ინოვატორის შემთხვევაში.{{sfn|Chen|2006}}{{sfn|Puffett|1996|loc=38}}{{sfn|Yang|1987|loc=vi}} ამის გამო, ბულეზის პირველი პროექტი ვებერნის „ყველა“ ნაწარმოების ჩაწერისთვის, რომელშიც ახალგაზრდობის დროინდელი მუსიკა არ შედიოდა, არა ექვს, არამედ სამ კომპაქტ დისკზე დაეტია.{{sfn|Anon.|1991}} {{Quote box |width=25% |quoted=true |bgcolor=#FFFFF0 |salign=right |quote =გარდა სავიოლინე პიესების და რამდენიმე საორკესტრო პიესისა, პასაკალიის შემდეგ შექმნილი ჩემი ყველა ნაწარმოები დედაჩემის სიკვილთანაა დაკავშირებული.|source =ანტონ ვებერნის წერილიდან ალბან ბერგს{{sfn|Hayes|1995|loc=71}}}} ვებერნის ადრეული ნაწარმოებები მეტწილად ლიდებისგან (სიმღერებისგან) შედგება. ეს ჟანრი კარგად წარმოაჩენს მის კავშირს რომანტიზმთან, განსაკუთრებით, გერმანულ რომანტიზმთან. მასში მუსიკას გააჩნია ღია, ძლიერი და სიტყვიერი მნიშვნელობა, რომელიც წმინდად ინსტრუმენტულ ჟანრებში მხოლოდ ფარულად ან პროგრამულად არის გადმოცემული; მას ახასიათებს ინტიმურობა და ლირიკულობა; მასში ბუნება, განსაკუთრებით, ლანდშაფტები, დაკავშირებულია ნოსტალგიასთან, ნატვრასთან, სიშორესთან და უტოპიასთან. რობერტ შუმანის სიმღერების ციკლი ''Mondnacht'' (op. 39) ამის ტიპური მაგალითია. აიხენდორფი, რომლის ლირიკული პოეზიაც ან ნაწარმოების შთაგონება გახდა, არც ისე შორსაა იმ პოეტებისგან (რიხარდ დემელი, გუსტავ ფალკე, თეოდორ შტორმი და სხვები), რომელთა შემოქმედებაც, თავის მხრივ, შთაგონების წყარო იყო ვებერნისა და მისი თანამედროვე კომპოზიტორების: ალბან ბერგის, მაქს რეგერის, არნოლდ შონბერგის, რიხარდ შტრაუსის, ჰუგო ვოლფის და ალექსნდერ ზემლინსკისთვის.{{sfn|Johnson|1999|loc=42–45}} ვებერნისთვის ამ პერიოდში განსაკუთრებული ზეგავლენის მომხდენი ვოლფის ''Mörike-Lieder'' იყო. შეიძლება ითქვას, რომ ვებერნის მუსიკა ამ დროს მეტად სიმბოლური, აბსტრაქტული, მცირე რაოდენობის, ინტროვერტული და იდეალისტურია.{{sfn|Johnson|1999|loc=211–36}} სხვა ნაწარმოებებიდან აღსანიშნავია სიმფონიური პოემა ''Im Sommerwind'' (1904) და ''Langsamer Satz'' (1905) სიმებიანი კვარტეტისთვის. ვებერნის პირველი პიესა შონბერგთან სწავლის დასრულების შემდეგ იყო პასაკალია ორკესტრისათვის (1908). ჰარმონიულად იგი წინგადადგმული ნაბიჯია, იყენებს უფრო განვითარებულ მუსიკალურ ენას და გაორკესტრებაც, ადრინდელ საორკესტრო ნიმუშებთან შედარებით, გამორჩეულია. მიუხედავად ამისა, მას ცოტა რამ თუ აკავშირებს იმ მომწიფებულ ნამუშევრებთან, რომლითაც ვებერნი დღესაა ცნობილი. ერთ-ერთი ტიპური ელემენტი თავად ფორმაა: პასაკალია, როგორც მუსიკალური ფორმა მე-17 საუკუნიდან იღებს სათავეს. ვებერნის გვიანდელი ნაწარმოებები კი სწორედ იმით ხასიათდება, რომ იგი ტრადიციულ კომპოზიციურ მეთოდებს და ფორმებს (კანონი, სიმფონია, კონცერტი, სიმებიანი ტრიო და კვარტეტი, ასევე, საფორტეპიანო და საორკესტრო ვარიაციები) მოდერნისტულ ჰარმონიულ და მელოდიურ ენასთან ერთად იყენებს. ===ატონალობა, სიმღერები და აფორიზმი, opp. 3–16 და ''Tot'', 1908–1924=== რამდენიმე წლის განმავლობაში ვებერნი თავისუფალი ატონალობის სტილში მუშაობდა, შონბერგის ადრეული ატონალური ნაწარმოებების მსგავსად. მეტიც, თავისი არტისტული განვითარების გზაზე იგი იმდენად ახლოს მიჰყვებოდა შონბერგის ნაბიჯებს, რომ 1951 წელს ეს უკანასკნელი იხსენებს, რომ ვეღარ ხვდებოდა, რომელი მათგანი იყო მასწავლებელი, იმდენად კარგად მიჰყვებოდა ვებერნი მის ნაბიჯებს, მეტიც, ზოგჯერ სჯობნიდა ან ასწრებდა კიდეც მას შონბერგისავე იდეების განხორციელებაში.{{sfn|Johnson|1999|loc=149}} არის მნიშვნელოვანი შემთხვევებიც, როდესაც ვებერნმა თავად შონბერგზე მოახდინა გავლენა. ჰაიმო მიუთითებს ვებერნის ინოვაციური და შთამაგონებელი ხუთი მოქმედების სიმებიანი კვარტეტისთვის (op. 5) გავლენას შონბერგის საფორტეპიანო პიესაზე (op. 11, No. 3); ხუთ პიესაზე ორკესტრისთვის (op. 16) და მონოდრამაზე ''მოლოდინი (Erwartung,'' op. 17).{{sfn|Haimo|2010}} ეს ცვლილება კარგადაა გამოხატული შონბერგის წერილში ბუზონის მიმართ, რომელსაც აშკარად ეტყობა ვებერნისეული ესთეტიკა: {{quote|ჰარმონია არის ''ექსპრესია'' და არაფერი სხვა. ... შორს პათოსი! შორს გაწელილი, ათტონიანი პარტიტურები... ჩემი მუსიკა ''მოკლე'' უნდა იყოს. ლაკონიური! ორ ნოტში: არა აგებული, არამედ ''„გამოხატული“''!! და შედეგი, რომელიც მსურს: არა სტილიზებული და სტერილური ემოცია. ადამიანები ასეთები არ არიან: ''შეუძლებელია'' პიროვნებას მოცემულ მომენტში მხოლოდ ''ერთი'' შეგრძნება ჰქონდეს. ადამიანს ერთდროულად ''ათასობით'' აქვს. ... და ეს ვარიაციულობა, ეს მრავალსახოვნება, ეს ''ალოგიკურობა,'' რომელიც ჩვენს გრძნობებს ახასიათებს, ალოგიკურობა, რომელსაც მათი ურთიერთქმედება ამჟღავნებს და რასაც ძარღვებში სისხლის მოჭარბება ახლავს თან, აი ეს არის, რისი მიღწევაც მსურს.}} 1949 წელს შონბერგი იხსენებს, თუ როგორ იყო ერთ დროს „მოწამლული ენთუზიაზმით, რომ მუსიკა ტონალობის მარწუხებისგან გაეთავისუფლებინა“ და ფიქრობდა, რომ მისი მოსწავლეების მეშვეობით „მუსიკას უკვე შეეძლო უარეყო მოტივური მახასიათებლები და მაინც ერთიანი და გასაგები დარჩენილიყო“.{{sfn|Haimo|2006|loc=318–352}} თუმცა, opp. 18–20-ით შონბერგი შემობრუნდა და ძველი მეთოდები გააცოცხლა, გააზრებულად გარდაქმნა რა ტრადიციები ''მთვარის პიეროს'' (op. 21, 1912) უკანასკნელ სიმღერებში. ამის მაგალითებია ჩახლართული კანონური ურთიერთკავშირები (''Der Mondfleck''), ნათელი ვალსის რიტმები (''Serenade''), ბარკაროლა (''Heimfahrt'') და ტრიადული ჰარმონიები (''O alter Duft''). ვებერნისთვის ''პიერო'' მიმართულების მიმცემი აღმოჩნდა თავისი opp. 14–16 პიესების შექმნისას, განსაკუთრებით, კონტრაპუნქტული პროცედურების და გარკვეულწილად, სულ უფრო მცირე შემადგენლობის ანსამბლებში ტექსტურული ინოვაციების თვალსაზრისით. „რამხელა ვალში ვარ თქვენს ''პიეროსთან''“ - მისწერა მან შონბერგს ''Abendland III-ის'' (op. 14, №4) დამთავრებისას (გეორგ ტრაკლის ლექსზე),{{sfn|Johnson|1999|loc=149–150}} რომელშიც, ვებერნისთვის უჩვეულოდ, სიჩუმე საერთოდ არაა, გარდა ერთი პაუზისა ნაწარმოების დასკვნით ნაწილში. ვებერნის პირველი მსოფლიო ომის დროინდელ ნაწარმოებებში ხშირად გვხვდება მოხეტიალის თემა, რომელიც გაუცხოებულია ან დაკარგული, ეძებს ძველ დროსა და ადგილას დაბრუნების გზას. დაახლოებით 56 სიმღერიდან, რომლებზეც იგი 1914-1926 წლებში მუშაობდა, საბოლოოდ 32 გამოქვეყნდა როგორ opp. 12–19.{{sfn|Johnson|1999|loc=129}} ომისდროინდელი ხეტიალის თემა მჭიდრო კავშირშია ვებერნის შემოქმედებაში უფრო ფართოდ წარმოჩენილ ორ საკითხთან: პირველი, ეს არის მისი ოჯახის წევრების, განსაკუთრებით დედის, ასევე, მამის და ძმისშვილის გარდაცვალება და მათზე მოგონებები; მეორე არის ვებერნის ფართო და კომპლექსური წარმოდგენა ფიზიკურ და სულიერ სამშობლოზე ({{lang-de|Heimat}}).{{sfn|Johnson|1999|loc=121}} მათი მნიშვნელობა კარგად ჩანს ვებერნის სასცენო პიესაში ''Tot'' (1913 წლის ოქტომბერი), რომელიც, ემანუელ სვედენბორგის ფილოსოფიაზე დაყრდნობით, ალპურ გარემოში მიმდინარე ექვსი სცენის განმავლობაში ცდილობს დააკავშიროს ზემოხსენებული ორი თემა, ერთი ფიზიკური, მაგრამ იმქვეყნიური, ხოლო მეორე კონკრეტული, მაგრამ სულ უფრო აბსტრაქტული და იდეალიზებული.{{sfn|Johnson|1999|loc=34–35}} მსგავსება ''Tot-სა'' და ვებერნის მუსიკას შორის აშკარაა. თავის გამოქვეყნებულ ნაწარმოებებში, რომლებიც ხშირად პროგრამული ხასიათისაა, ხშირია მელოდიები, რომლებიც იწყება და სრულდება სუსტ დროზე, ან იკარგება ფონსა და ოსტინატოებში.{{sfn|Johnson|1999|loc=105–08}} ტონალობა, რომელიც პროგრამულ პიესებში თხრობის მიზნით გამოიყენება, მათში დაძაბულია, დანაწევრებული, სტატიკური, სიმბოლური და ატარებს ვიზუალურ ან სივრცულ ფუნქციას, რითიც უკავშირდება იმავე ღია თუ ფარულ მოტივებს, რომლებიც გადმოცემულია მის მიერვე შერჩეულ შტეფან გეორგეს, ხოლო მოგვიანებით, გეორგ ტრაკლის ლექსებში. ვებერნის დინამიკა, გაორკესტრება და ტემბრი ხშირად გადმოსცემს ფაქიზ, ინტიმურ და ხშირად ინოვაციურ ხმოვანებას. მიუხედავად იმისა, რომ მალერს გვაგონებს, ხშირად თითქმის სიჩუმემდეა მისული ტიპური პიანისიმოთი ('''''ppp'''''). ზოგიერთ შემთხვევაში, მის მიერ შერჩეული ინსტრუმენტები გვაგონებს ქალის ხმას (მაგალითად, სოლო ვიოლინო), შინაგან თუ გარეგან სინათლეს ან სიბნელეს (მაგალითად, ანსამბლებში მთელი რეგისტრული დიაპაზონის, ჩელესტას, არფის და გლოკენშპილის, სიმებიანებში ფლაჟოლეტების და ''sul ponticello'' ტექნიკის გამოყებება), ანგელოზებსა და ზეცას (მაგალითად, საყვირებისა და არფის ოსტინატოები op. 6, №5-ში, ხის ჩასაბერები op. 15, №5-ის დასასრულს) და ასე შემდეგ.{{sfn|Johnson|1999}} === ტექნიკური კონსოლიდაცია, ფორმალური ერთიანობა და გაფართოება, opp. 17–31, 1924–43 === [[File:Webern Variations op. 30 tone row.png|thumb|right|350px|სიმეტრია ვებერნის ბგერათრიგში, რომელიც გამოყენებულია ვარიაციებში op. 30 {{audio|Webern Variations op. 30 tone row.mid|Play}}, ჩანს ტოლობიდან: P1=IR1 და R12=I12. ამდენად, რიგის შესაძლო ფორმები ორ (P და R) და მათ ტრანსპოზიციებამდეა დაყვანილი. შედგება სამი მონათესავე ტეტრაქორდისგან: ''a'', ''c'' (შედგებიან ორი პატარა სეკუნდის და ერთი პატარა ტერციისგან) და ''b'' (შედგება ორი პატარა ტერციის და ერთი პატარა სეკუნდისგან). ნოტების ჯგუფები 4-7 და 6-9 ასევე შედგება ორი პატარა სეკუნდის და ერთი პატარა ტერციისგან. „ამდენად, მთელი სერია შედგენილია ორი ინტერვალისგან და გააჩნია უდიდესი ფორმალური, ინტერვალური, მოტივური და აკორდული ერთიანობა.“{{sfn|Leeuw|2005|loc=161}}]] ნაწარმოებში ''სამი ხალხური ტექსტი (Drei Volkstexte'', op. 17, 1925) ვებერნმა პირველად გამოიყენა შონბერგის თორმეტტონიანი ტექნიკა, რომელიც ყველა შემდგომ ნამუშევარში აქვს გამოყენებული. სიმებიანი ტრიო (op. 20,1926-27) იყო პირველი სრულად ინსტრუმენტული ნაწარმოები, რომელიც თორმეტტონიან მეთოდს იყენებდა (სხვები სიმღერები იყო) და პირველი, რომელიც ტრადიციულ მუსიკალურ ფორმაში იყო დაწერილი. ვებერნის მუსიკა, ბრამსის და შონბერგის მუსიკის მსგავსად, გამოირჩევა კონტრაპუნქტსა და ფორმაზე განსაკუთრებული ყურადღებით, რაც განუყოფლად არის დაკავშირებული მის მისწრაფებასთან ბგერათრიგების სისტემური ორგანიზებისკენ.{{sfn|Shere|2007|loc=10}} ვებერნის ბგერათრიგები ხშირად ისეა აგებული, რომ მაქსიმალურად იყოს გამოყენებული მათი შინაგანი სიმეტრია. მაგალითად, მისი თორმეტტონიანი რიგები, შესაძლებელია, იყოფოდეს ოთხ სამბგერიან ჯგუფად, რომლებიც ერთმანეთის ვარიაციებს - ინვერსიებსა და რეტროგრადებს წარმოადგენენ, რაც, თავის მხრივ, იწვევს არავარიაციულობას. ეს ვებერნის მუსიკას საკმაოდ დიდ მოტივურ ერთიანობას აძლევს, თუმცა, მელოდიური ხაზების ფრაგმენტულობის გამო ამის აღქმა რთულია. ეს ფრაგმენტულობა მიიღწევა ოქტავაზე უფრო ფართო ინტერვალებით მოძრაობით, ასევე, მელოდიური ხაზის სწრაფი მონაცვლეობით სხვადასხვა ინსტრუმენტებში რასაც, ზოგჯერ, ტემბრული მელოდია ({{lang-de|Klangfarbenmelodie}}) ეწოდება. ვებრნის უკანასკნელი ნაწარმოებები სტილის კიდევ სხვაგვარ განვითარებაზეც მიგვანიშნებს. მაგალითად, მისი ბოლო ორი კანტატა ადრეულ ნაწარმოებებთან შედარებით მოზრდილ ანსამბლებს იყენებს, გრძელდება უფრო დიდხანს (№1 დაახლოებით, 9 წუთი; №2 დაახლოებით, 16 წუთი) და ტექსტურულად საკმაოდ მკვრივია. === არანჟირება და გაორკესტრება === ახალგაზრდობაში (დაახლოებით 1903 წელს), ვებერნმა გააორკესტრა შუბერტის სულ მცირე ხუთი სიმღერა და მათი საფორტეპიანო აკომპანიმენტი მეტად „შუბერტისეულ“ ორკესტრში გააჟღერა (სიმებიანი ინსტრუმენტები, წყვილებად ფლეიტები, ჰობოები, კლარნეტები, ფაგოტები და ვალტორნები). ესენია: ''Der Vollmond Strahlt auf Bergeshöhn'' (რომანსი პიესიდან ''Rosamunde''), ''Tränenregen'' (ციკლიდან ''Die schöne Müllerin''), ''Der Wegweiser'' (ციკლიდან ''Winterreise''), ''Du bist die Ruh'' და ''Ihr Bild''.{{sfn|Moldenhauer and Moldenhauer|1978|loc=67, 746}} 1934 წელს იგივენაირად გააორკესტრა შუბერტის 6 ''გერმანული ცეკვა'' (1824). შონბერგის კერძო მუსიკალური პერფორმანსების საზოგადოებისთვის 1921 წელს რამდენიმე პიესის არანჟირება და გაორკესტრება შეასრულა.{{sfn|Moldenhauer and Moldenhauer|1978|loc=237}} მათ შორის იყო ''Schatzwalzer'' იოჰან შტრაუსის ოპერეტიდან ''Der Zigeunerbaron'' სიმებიანი კვარტეტის, ჰარმონიუმის და ფორტეპიანოსთვის. 1924 წელს გააკეთა ლისტის ''მუშათა გუნდის (Arbeiterchor)'' (1847–48){{sfn|Merrick|1987|loc=31}} არანჟირება სოლო ბანის, შერეული გუნდის და დიდი ორკესტრისთვის. მისი პრემიერა 1925 წლის 13 და 14 მარტს შედგა, პირველ სრულმასშტაბიან კონცერტზე, რომელიც ვებერნმა ავსტრიის ასოციაციის მუშათა გუნდთან ერთად ჩაატარა. გაზეთში ''Amtliche Wiener Zeitung'' 1925 წლის 28 მარტს გამოქვეყნებულ მიმოხილვაში იგი შემდეგნაირად იყო შეფასებული: „ახალი ყველა ასპექტში, სიცოცხლით სავსე, გაჟღენთილი ახალგაზრდობითა და სიხარულით“.{{sfn|Moldenhauer and Moldenhauer|1978|loc=282}} === შესრულების სტილი === {{Quote box|bgcolor=#FFFFF0|width=25%|quoted=true|salign=right|ერიკ სიმონი, რომელიც მაშინ ორკესტრში კლარნეტზე უკრავდა, შემდეგ ეპიზოდს იხსენებს: „ვებერნი აშკარად უკმაყოფილო იყო კლემპერერის უსიცოცხლო დროის თვლით. მისი აზრით, ფიზიკური და მენტალური სტრესის და დაძაბულობის გარეშე ნებისმიერი პერფორმანსი უვარგისი იქნებოდა. შესვენების დროს იგი კონცერტმაისტერს მიუბრუნდა და უთხრა: „იცით, ჰერ გუტმან, ფრაზა ამა და ამ ტაქტში ასე უნდა დაუკრათ: ''Tiiiiiiiiiii-aaaaaaaaa''.“ კლემპერერი, რომელმაც ეს საუბარი გაიგონა, შემობრუნდა და სარკასტულად თქვა: „ჰერ გუტმან, ახლა ალბათ ზუსტად იცით, როგორ უნდა დაუკრათ ეგ პასაჟი!“ პიანისტი პეტერ შტადლენი, რომელიც კონცერტზე ვებერნის გვერდით იჯდა, მოგვიანებით მის რეაქციას და შეფასებას იხსენებს: „მაღალი ნოტი, დაბალი ნოტი, ნოტი შუაში - თითქოს მუსიკა გიჟმა დაწერა!“"|source=ჰანს და როზალინ მოლდენჰაუერები აღწერენ ვებერნის რეაქციას მისივე სიმფონიის (op. 21) ოტო კლემპერერისეულ დაბნეულ და უღიმღამო შესრულებაზე თანამედროვე მუსიკის საერთაშორისო საზოგადოებისთვის (ISCM) 1936 წელს, მას შემდეგ, რაც კლემპერერს იგივე ნაწარმოები ფორტეპიანოზე თავად შეუსრულა, „უზარმაზარი, ფანატიკური ვნებითა და ინსტენსიურობით“.{{sfn|Moldenhauer and Moldenhauer|1978|loc=470–71, 679–80.}}}} ვებერნი განსაკუთრებულად მოითხოვდა ლირიკულობას, ნიუანსებს, რუბატოს, მგრძნობიარობას და როგორც ემოციურ, ისე ინტელექტუალურ გააზრებას მუსიკის შესრულებისას.{{sfn|Moldenhauer and Moldenhauer|1978|loc=470–71.}} ამას ადასტურებს გადმოცემები, მიმოწერა, შუბერტის ''გერმანული ცეკვების'' და ბერგის სავიოლინე კონცერტის ჩანაწერები, სადაც თავად დირიჟორობს, ბევრი შესაბამისი, დეტალური აღნიშვნა მის პარტიტურაში და ბოლოს, მისი საკომპოზიტორო პროცესი, რომელზე ინფორმაცია როგორც საჯარო განცხადებებიდან, ისე სხვა წყაროებიდან არის შემორჩენილი. როგორც დირიჟორი, ვილჰელმ ფურტვენგლერის, დიმიტრი მიტროპულოსის, ჰერმან შერხენის და სხვათა მსგავსად ემხრობოდა მუსიკალური ფიგურების, ფრაზების და მთლიანი პარტიტურების არა ზუსტ გადმოცემას, არამედ გააზრებულ და თამამ ინტერპრეტაციას, რათა გაზრდილიყო ექსპრესიულობა და ხელი შეწყობოდა გაგებას და ჩართულობას მსმენელის მხრიდან. ვებერნის მუსიკის ეს ასპექტი მის თანადროულ და ომისშემდგომ ინტერპრეტაციებში ხშირად არაა გათვალისწინებული. მაგალითად, ბულეზის მიერ ჩაწერილ ვებერნის სრულ კატალოგში იგი პირველ ჯერზე დაკარგული, თუმცა მეორე მცდელობისას მიღწეულია. მეორეს მხრის, მისი სიმფონიის ჩანაწერი ელიაჰუ ინბალის დირიჟორობით ჰესენის რადიოს სიმფონიურ ორკესტრთან ერთად უფრო გვიანრომანტიულ საშემსრულებლო სტილშია (რომელისაც ვებერნი, სავარაუდოდ, გულისხმობდა კიდეც). მასში ტემპი თითქმის ნახევრამდეა შენელებული და დიდი ყურადღება ეთმობა ნაწარმოების თითოეული მელოდიური ხაზის და გამომსახველობითი ჟესტის გამოკვეთას და ფორმირებას. იგივე მოსაზრებით შეგვიძლია შევადაროთ ბულეზის ჩანაწერებს გიუნტერ ვალდის დირიჟორობით 1966 ჩაწერილი კანტატა №1 (op. 29, 1938-40) ბავარიის რადიოს სიმფონიურ ორკესტრთან და გუნდთან ერთად. == მემკვიდრეობა, გავლენები და აღიარება == {{Quote box|bgcolor=#FFFFF0|width=25%|quoted=true|salign=right|სრული ჩავარდნისათვის განწირული უმეცრების და ინდიფერენტულობის ყრუ სამყაროში, იგი განუწყვეტლივ აგრძელენდა თავისი ბრილიანტების, თვალისმომჭრელი ბრილიანტების გამოკვეთას, რომელთა საბადოსაც ასე სრულყოფილად იცნობდა.|source=[[იგორ სტრავინსკი]]{{sfn|Stravinsky|1959}}}} ვებერნის მუსიკის ფართოდ შესრულება 1920-იანი წლებიდან დაიწყო. 1940-იანი წლების შუა პერიოდისთვის მისი გავლენა ბევრ კომპოზიტორზე გადამწყვეტი მნიშვნელობისა აღმოჩნდა, ისე შორს მყოფთათვისაც კი, როგორიც ჯონ კეიჯი იყო. გარკვეულწილად, იმ მიზეზით, რომ ვენის მეორე სკოლიდან ვებერნი ყველაზე უფრო იდუმალი და უცნობი კომპოზიტორი იყო,{{sfn|Ross|2007|loc=267}} მისი მუსიკის მიმართ ინტერესი II მსოფლიო ომის შემდეგ საგრძნობლად გაიზარდა,{{sfn|Grant|2001|loc=103}} რადგან მიიჩნეოდა ახლი კომპოზიციის უნივერსალურ, სისტემატურ და ძლიერ ლოგიკურ მოდელად,{{sfn|Fosler-Lussier|2007|loc=38}} იმდენად, რომ ალექს როსის სიტყვებით, მის სახელს „წმინდანისა თუ წინასწარმეტყველის აურა ახლდა თან“.{{sfn|Ross|2007|loc=267}} ვებერნის საფორტეპიანო ვარიაციების პირველ შესრულებას დარმშტადტში, 1948 წელს, ახალგაზრდა კომპოზიტორები თითქმის რელიგიურ ტრანსში უსმენდნენ.{{sfn|Ross|2007|loc=267}} 1955 წელს, აიმერტის და შტოკჰაუზენის ჟურნალის ''Die Reihe'' მეორე ნომერი ვებერნის შემოქმედებას მიეძღვნა, ხოლო 1960 წელს მისი ლექციები Universal Edition-მა გამოსცა.{{sfn|Grant|2001|loc=103}} ამავე დროს, ვებერნისთვის დამახასიათებელი მხურვალე პან-გერმანული ნაციონალიზმი და საეჭვო პოლიტიკური სიმპათიები არცთუ ცნობილი იყო, ან ყურადღების მიღმა დარჩა.{{sfn|Ross|2007|loc=267}} ამის მიზეზი, გარკვეულწილად, იყო მისი პირადი და პოლიტიკური კავშირები მესამე რაიხის დროს, მისი დეგრადაცია და ტანჯვა რეჟიმის პირობებში და მისი ბედი, რომელიც ომის დასრულებიდან მალევე გადაწყდა. მნიშვნელოვანია, რომ ვებერნს არასოდეს შეუწირავს მსხვერპლად თავისი არტისტული იდენტობა და ფასეულობები პოლიტიკისთვის, რაც, მოგვიანებით, სტრავინსკიმაც აღნიშნა. არსებობს მოსაზრება, რომ ადრეული 1950-იანი წლების სერიალისტი კომპოზიტორების აღტაცება ვებერნით არა იმდენად მისი მუსიკით, არამედ მისი პიესების ლაკონიურობით და მისი პარტიტურების სიმარტივით იყო განპირობებული, რაც მუსიკალურ ანალიზს აიოლებდა.{{sfn|Grant|2001|loc=104}} მეტიც, კომპოზიტორი გოტფრიდ მიხაელ კენიგი პირად გამოცდილებაზე დაყრდნობით ვარაუდობს, რომ ვებერნის პარტიტურები, რომელიც ასეთი ლაკონიური და კონცენტრირებული იყო, უკეთესი წყაროს წარმოადგენდა დიდაქტიკური მიზნებისთვის, ვიდრე სხვა კომპოზიტორების შემოქმედება. კომპოზიტორი რობერტ ბაიერი იმდროინდელ სერიალისტებს ვებერნის მუსიკის მიმართ რედუქციონისტული მიდგომების გამო აკრიტიკებს, რადგანაც მათი ყურადღება ვებერნის ზოგიერთი მეთოდისკენ უფრო იყო მიპყრობილი და არა, ზოგადად, მისი მუსიკისკენ, განსაკუთრებით კი მათ მიერ ტემბრის მნიშვნელობის იგნორირებას აკრიტიკებს. კომპოზიტორი კარელ ხუივერტსი იხსენებს, რომ პირველ მოსმენაზე ვებერნის მუსიკამ [[მონდრიანი, პიტ|მონდრიანის]] ტილო მოაგონა, რადგან ის, რაც უკიდურესად დაწვრილებით ჰქონდა შესწავლილი, მოსმენისას „უხეში და დაუსრულებელი“ მოეჩვენა.{{sfn|Goeyvaerts|1994|loc=39}}{{sfn|Grant|2001|loc=104}} მსგავს მოსაზრებას გამოთქვამს გერმანელი მუსიკის კრიტიკოსი ვოლფ-ებერჰარდ ფონ ლევინსკი, რომელიც ''Darmstädter Tagblatt-ის'' 1959 წლის 3 სექტემბრის ნომერში წერდა, რომ ბოლოდროინდელი, რადიკალური მუსიკა, რომელიც იქ მოისმინა, „ვიზუალურად საინტერესო, მაგრამ აკუსტიკურად აბსურდული“ იყო.{{sfn|Iddon|2013|loc=250}} კომპოზიტორებისთვის, რომლებიც კომუნისტურ ბლოკში ცხოვრობდნენ, ვებერნის მუსიკა სოციალური რეალიზმის საინტერესო და უნიკალურ ალტერნატივას წარმოადგენდა. განსაკუთრებით აღსანიშნავია მისი გავლენა უნგრეთის რევოლუციის შემდგომ კომპოზიტორებზე, მათ შორის, ენდრე სერვანსკისა და დიერდ კურტაგზე, აგრეთვე, დიერდ ლიგეტიზე.{{sfn|Frandzel|2002}} უფრო მოგვიანებით და უფრო აღმოსავლეთით, სოფია გუბაიდულინამ, რომლისთვისაც მუსიკა სტალინისშემდგომი რუსეთის სოციალურ-პოლიტიკური ატმოსფეროდან გაქცევის საშუალება იყო, თავის უპირველეს გავლენებს შორის იოჰან სებასტიან ბახი და ანტონ ვებერნი დაასახელა. == კომპოზიციების ჩამონათვალი == === კომპოზიციები ოპუსის ნომრებით === ნაწარმოებები, რომელთაც ოპუსის ნომრები გააჩნიათ, არის ის ნამუშევრები, რომელთა გამოქვეყნებაც თავად ვებერნმა სიცოცხლის განმავლობაში მიზანშეწონილად მიიჩნია, თუმცა აქვეა მისი გარდაცვალების შემდეგ გამოქვეყნებული რამდენიმე ნაწარმოებიც. მისი შემოქმედების უდიდესი ნაწილი სწორედ აქ არის თავმოყრილი, თუმცა, დღესდღეობით ასევე სრულდება მისი ზოგიერთი ახალგაზრდობის დროინდელი ნაწარმოები და რამდენიმე ნამუშევარი ოპუსის ნომრის გარეშე. * Op. 1, პასაკალია ორკესტრისთვის (1908) * Op. 2, ''Entflieht auf leichten Kähnen'' a cappella გუნდისთვის, შტეფან გეორგეს ლექსზე (1908) * Op. 3, ხუთი სიმღერა ხმისა და ფორტეპიანოსთვის, შტეფან გეორგეს ''Der Siebente Ring-ის'' მიხედვით (1907–08) * Op. 4, ხუთი სიმღერა ხმისა და ფორტეპიანოსთვის, შტეფან გეორგეს ლექსებზე (1908–09) * Op. 5, ხუთი მოქმედება სიმებიანი კვარტეტისთვის (1909); ამისივე ვერსია სიმებიანი ორკესტრისთვის (1929) * Op. 6, ექვსი პიესა დიდი ორკესტრისთვის (1909–10, რევიზია 1928) * Op. 7, ოთხი პიესა ვიოლინოსა და ფორტეპიანოსთვის (1910) * Op. 8, ორი სიმღერა ხმისა და 8 ინსტრუმენტისთვის, რაინერ მარია რილკეს ლექსებზე (1910) * Op. 9, ექვსი ბაგატელა სიმებიანი კვარტეტისტის (1913) * Op. 10, ხუთი პიესა ორკესტრისთვის (1911–13) * Op. 11, სამი პატარა პიესა ჩელოსა და ფორტეპიანოსთვის (1914) * Op. 12, ოთხი სიმღერა ხმისა და ფორტეპიანოსთვის (1915–17) * Op. 13, ოთხი სიმღერა ხმისა და ორკესტრისთვის (1914–18) * Op. 14, ექვსი სიმღერა ხმის, კლარნეტის, ბანის კლარნეტის, ვიოლინოს და ჩელოსთვის, გეორგ ტრაკლის ლექსებზე (1917–21) * Op. 15, ხუთი საეკლესიო სიმღერა ხმისა და მცირე ანსამბლისთვის (1917–22) * Op. 16, ხუთი კანონი სოპრანოს, კლარნეტის და ბანის კლარნეტისთვის (1923–24) * Op. 17, სამი ტრადიციული ლექსი ხმის, ვიოლინოს (ენაცვლება ალტი), კლარნეტის და ბანის კლარნეტისთვის (1924–25) * Op. 18, სამი სიმღერა ხმის, E{{music|flat}} კლარნეტის და გიტარისთვის (1925) * Op. 19, ორი სიმღერა შერეული გუნდის, ჩელესტას, გიტარის, ვიოლინოს, კლარნეტის და ბანის კლარნეტისთვის, იოჰან ვოლფგანგ გოეთეს ლექსებზე (1926) * Op. 20, სიმებიანი ტრიო (1927) * Op. 21, სიმფონია (1928) * Op. 22, კვარტეტი ვიოლინოს, კლარნეტის, ტენორის საქსოფონის და ფორტეპიანოსთვის (1930) * Op. 23, სამი სიმღერა ხმისა და ფორტეპიანოსთვის, გამოყენებულია ჰილდეგარდ ჯოუნის ''Viae inviae'' (1934) * Op. 24, კონცერტი ცხრა ინსტრუმენტისთვის (1934) * Op. 25, სამი სიმღერა ხმისა და ფორტეპიანოსთვის, ჰილდეგარდ ჯოუნის ლექსებზე (1934–35) * Op. 26, ''Das Augenlicht'' შერეული გუნდის და ორკესტრისთვის, ჰილდეგარდ ჯოუნის ლექსზე (1935) * Op. 27, ვარიაციები ფორტეპიანოსთვის (1936) * Op. 28, სიმებიანი კვარტეტი (1937–38) * Op. 29, კანტატა №1 სოპრანოს, შერეული გუნდის და ორკესტრისთვის, ჰილდეგარდ ჯონის ლექსზე (1938–39) * Op. 30, ვარიაციები ორკესტრისთვის (1940) * Op. 31, კანტატა №2 სოპრანოს, ბანის, გუნდის და ორკესტრისთვის, ჰილდეგარდ ჯოუნის ლექსზე (1941–43) === კომპოზიციები ოპუსის ნომრების გარეშე === * ორი პიესა ჩელოსა და ფორტეპიანოსთვის (1899) * სამი პოემა ხმის და ფორტეპიანოსთვის (1899–1902) ** "Vorfruhling" ** "Nacthgebet der Braut" ** "Fromm" * რვა ადრეული სიმღერა ხმისა და ფორტეპიანოსთვის (1901–04) ** "Tief von Vern" ** "Aufblick" ** "Blumengruss" ** "Bild der Liebe" ** "Sommerabend" ** "Heiter" ** "Der Tod" ** "Heimgang in der Fruhe" * სამი სიმღერა ფერდინანდ ავენარიუსის მიხედვით(1903–04) ** "Gefunden" ** "Gebet" ** "Freunde" * ''Im Sommerwind'', იდილია დიდი ორკესტრისთვის ბრუნო ვილეს ლექსის მიხედვით (1904) * ''Langsamer Satz'' (ნელი მოქმედება) სიმებიანი კვარტეტისთვის (1905) * სიმებიანი კვარტეტი (1905 წლის აგვისტო) * პიესა ფორტეპიანოსთვის (1906) * რონდო ფორტეპიანოსთვის (1906) * რონდო სიმებიანი კვარტეტისთვის (1906) * ხუთი სიმღერა რიხარდ დემელის მიხედვით (1906–08) * საფორტეპიანო კვინტეტი (1907) * ოთხი სიმღერა შტეფან გეორგეს მიხედვით (1908–09) * ხუთი პიესა ორკესტრისთვის (1913) - ენათესავება op. 10-ს, პირველად გამოქვეყნდა 1971 წელს, რედაქტორი ფრიდრიხ ცერა # Bewegt # (Sostenuto) # bewegte Viertel # Viertel # (Alla Breve) * სამი პიესა სიმებიანი კვარტეტისა და მეცო-სოპრანოსთვის (1913) # Bewegt # "Schmerz immer Blick nach oben" # zu langsam * სამი სიმღერა ხმისა და ორკესტრისთვის (1913–14) # "Leise Düfte" # "Kunfttag III. 'Nun wird es wieder Lenz'" # "O sanftes Glühn der Berge" * სონატა ჩელოსთვის (1914) * „საბავშვო პიესა“ ფორტეპიანოსთვის (1924) * პიესა ფორტეპიანოსთვის, მენუეტის ტემპში (1925) * პიესა სიმებიანი ტრიოსათვის (1925) === არანჟირებები === * ფრანც შუბერტის "Thränenregen", "Ihr Bild", ''Romance'', "Der Wegweiser", და "Du bist die Ruh’", არანჟირებული ხმისა და ორკესტრისთვის (1903) * იოჰან შტრაუსის ''Schatzwalzer'' სიმებიანი კვარტეტის, ჰარმონიუმის და ფორტეპიანოსთვის (1921) * არნოლდ შონბერგის კამერული სიმფონია №1, op. 9, არანჟირებული ფლეიტის ( ან ვიოლინოს), კლარნეტის (ან ალტის), ფორტეპიანოს, ვიოლინოსა და ჩელოსთვის (1922-23) * ფრანც ლისტის ''Arbeiterchor'', არანჟირებული სოლო ბანის, გუნდისა და ორკესტრისთვის (1924) * შუბერტის ''Deutsche Tänze'' (1824, ეფუძნება D.820-ს), გაორკესტრებული ვებერნის მიერ (1931) * იოჰან სებასტიან ბახის ''Fuga (Ricercata) a 6 voci'' (ფუგა №2) კრებულიდან "მუსიკალური მიძღვნა", გაორკესტრებული ვებერნის მიერ (1934–35) == იხილეთ აგრეთვე == * [[ატონალური მუსიკა]] * [[სერიალიზმი]] * [[XX საუკუნის კლასიკური მუსიკა]] * [[არნოლდ შენბერგი|არნოლდ შონბერგი]] *[[ალბან ბერგი]] * [[ოლივიე მესიანი]] * [[დიერდ ლიგეტი]] == სქოლიო == {{სქოლიო}} == ლიტერატურა == {{div col|colwidth=45em}} * Adorno, Theodor. 1984. ''Musikalische Schriften'', Vol. 5. ''Gesammelte Schriften'', Vol. 18. Suhrkamp Verlag {{ISBN|9783518576960}}. * Adorno, Theodor. 2004. ''Aesthetic Theory''. Impacts Series. A&C Black. {{ISBN|9780826476913}}. * Anon. 1991. [Unknown title] ''Gramophone'' (June): cited as "[http://www.arkivmusic.com/classical/Name/Abraham-Weinstein/Performer/19715-2 Notes and Editorial Reviews] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200709195423/http://www.arkivmusic.com/classical/Name/Abraham-Weinstein/Performer/19715-2 |date=2020-07-09 }}" at "''Webern: Complete Works Op 1–31 / Pierre Boulez'', Sony, Catalog #: 45845", CD reissue by ArkivMusic, ArkivMusic website (Accessed 2 August 2014).}} * Antokoletz, Elliott, and Paolo Susanni. 2011. ''Béla Bartók: A Research and Information Guide'', third edition. New York, NY: Routledge. {{ISBN|9780203888896}}. * Arnold, Ben (ed.). 2002. '' [https://books.google.com/books?id=_jZs6zP6R6gC&lpg=PA386&ots=11t02C5bPe#v=onepage&f=false The Liszt Companion]''. Jazz Companions Series. Westport, CT: Greenwood Press. {{ISBN|978-0-313-30689-1}} (accessed 9 August 2014). * Arnold Schönberg Center. n.d. "[http://schoenberg.at/index.php?option=com_content&view=article&id=217&Itemid=381&lang=de Concerto for Violin and Orchestra Op. 36]". ''Werk- und Quellendatenbank: Werke mit Opuszahlen (op. 26–50c)''. Vienna: Arnold Schönberg Center (accessed 9 August 2014). * Bailey, Kathryn (ed.). 1996. ''Webern Studies''. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-47526-0}}. * Bailey, Kathryn. 1998. ''The Life of Webern''. Musical Lives. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-57336-X}} (cloth) {{ISBN|0-521-57566-4}} (pbk). * Bick, Andreas, 2009. "[http://silentlistening.wordpress.com/2009/03/23/richard-taruskin-the-danger-of-music/ Richard Taruskin: ''The Danger of Music'']". Silent Listening blog (accessed 2 August 2014). * Bryan, R. 1999. In ''Schoenberg, Berg, and Webern: A Companion to the Second Viennese School'', edited by Bryan R. Simms, [??]. Westport CT and London: Greenwood Press. {{ISBN|9780313296048}}. * Chen, Stephanie Hui-Shan. 2006. [http://portal2.ntua.edu.tw/~gspa/Stephanie-webpage/personal_intro/Webern's%20Reception%20in%20the%20Post-War%20Era.htm Webern's Reception in the Post-War Era]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200713161903/https://portal2.ntua.edu.tw/~gspa/Stephanie-webpage/personal_intro/Webern%27s%20Reception%20in%20the%20Post-War%20Era.htm |date=2020-07-13 }}. Self-published on Stephanie Web Page (accessed 4 July 2018). * Cox, Franklin. 2011. Review: Richard Taruskin's The Oxford History of Western Music, Part 1. ''Search Journal for New Music and Culture'', no. 9 (Winter 2012), http://www.searchnewmusic.org/cox_review.pdf * Doctor, Jennifer. 1999. ''The BBC and Ultra-Modern Music, 1922–1936: Shaping a Nation's Tastes.'' * Eichner, Barbara. 2012. ''[https://books.google.com/books?id=ntsJv1LEIuoC&source=gbs_navlinks_s History in Mighty Sounds: Musical Constructions of German National Identity, 1848–1914]''. Music in Society and Culture 1. Boydell Press. {{ISBN|9781843837541}}. * Forte, Allen. 1986. "[https://www.jstor.org/stable/854194 Letter to the Editor in Reply to Richard Taruskin from Allen Forte: Making Stravinsky Soup and Other Epistemusicological Pursuits: A Hymenopteran Response]". ''Music Analysis'' 5, nos. 2–3 (July–October): 321–337.{{subscription}} * Fosler-Lussier, Danielle. 2007. ''Music Divided: Bartók's Legacy in Cold War Culture'', Vol. 7. Los Angeles: University of California Press. {{ISBN|9780520249653}}. * Frandzel, Benjamin. 2002. "[https://www.jstor.org/stable/902597 A Canon Across Time: György Kurtág's ''Officium Breve in memoriam Andreae Szervánszky'', op. 28]". ''Studia Musicologica Academiae Scientiarum Hungaricae'' 43, nos. 3–4 (June): 383–396.{{subscription}} * Fulbrook, Mary. 2011. ''A History of Germany 1918–2008: The Divided Nation'', third edition. Hoboken: John Wiley & Sons. {{ISBN|9781444359725}} * Goeyvaerts, Karel. 1994. "Paris: Darmstadt 1947–1956: Excerpt from the Autobiographical Portrait", translated by Patrick Daly, Peter Vosch, and Roger Janssens. ''Revue belge de Musicologie'' / ''Belgisch Tijdschrift voor Muziekwetenschap'' 48 (The Artistic Legacy of Karel Goeyvaerts. A Collection of Essays): 35-54. * Grant, M. J. 2001. ''Serial Music, Serial Aesthetics: Compositional Theory in Post-War Europe''. Music in the Twentieth Century. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0521619929}}. * Greissle-Schönberg, Arnold. 2003a. "[https://web.archive.org/web/20131126113702/http://schoenbergseuropeanfamily.org/AS3_Pages/AS3_Chap4.html Chapter Four: Georg (Görgi) Schönberg: My Favorite Uncle]". Arnold Schönberg's European Family website (accessed 2 August 2014). * Greissle-Schönberg, Arnold. 2003b. "[https://web.archive.org/web/20140729235427/http://schoenbergseuropeanfamily.org/AS3_Pages/AS3_Chap5.html Chapter Five: 1938: Austria Vanishes]". Arnold Schönberg's European Family website (accessed 2 August 2014). * Haimo, Ethan. ''Schoenberg's Transformation of Musical Language''. Cambridge: Cambridge University Press. * Haimo, Ethan. 2010. [https://books.google.com/books?id=CQogAwAAQBAJ&lpg=PT140&ots=DJw8S-0SFk&pg=PT140#v=onepage&q&f=false "The Rise and Fall of Radical Athematicism"]. In ''[[Cambridge Companions to Music|The Cambridge Companion to Schoenberg]]'', edited by Joseph Auner and Jennifer Shaw, Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|9781139828079}}. * Hayes, Malcolm. 1995. ''Anton von Webern'' London: Phaidon Pres. {{ISBN|0-7148-3157-3}}. * Iddon, Martin. 2013. ''New Music at Darmstadt: Nono, Stockhausen, Cage, and Boulez''. Cambridge University Press. {{ISBN|9781107033290}}. * Johnson, Julian. 1999. ''Webern and the Transformation of Nature'' New York, NY: Cambridge University Press. {{ISBN|0521661498}}. * Kater, Michael. 1999. ''Composers of the Nazi Era: Eight Portraits''. Oxford University Press. * Kosman, Joshua. 2014. "[http://www.sfgate.com/music/article/UC-music-historian-Richard-Taruskin-relishes-5519900.php/ UC Music Historian Richard Taruskin Relishes Provocateur Role]". SFGate webzine (31 May). San Francisco Chronicle website * Leeuw, Ton de. 2005. ''Music of the Twentieth Century: A Study of Its Elements and Structure'', translated from the Dutch by Stephen Taylor. Amsterdam: Amsterdam University Press. {{ISBN|90-5356-765-8}}. Translation of ''Muziek van de twintigste eeuw: een onderzoek naar haar elementen en structuur''. Utrecht: Oosthoek, 1964. Third impression, Utrecht: Bohn, Scheltema & Holkema, 1977. {{ISBN|90-313-0244-9}}. * McDonald, Ian. n.d.. "[http://paulmitchinson.com/articles/settling-scores The Shostakovich Debate: The Question of Dissidence (5)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181215121923/http://paulmitchinson.com/articles/settling-scores |date=2018-12-15 }}". Music under Soviet Rule. Southern Illinois University Edwardsville website. * Merrick, Paul. 1987. [https://books.google.com/books?id=KhY9AAAAIAAJ&lpg=PA31&ots=mWeR0OkrCU#v=onepage&f=false Revolution and Religion in the Music of Liszt]. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|9780521326278}}. * Meyer, Felix, and Anne Shreffler. 1996. "[https://books.google.com/books?id=axqPXMjmHkQC&dq=shreffler+webern+early+works&source=gbs_navlinks_s Performance and Revision: The Early History of Webern's Four Pieces for Violin and Piano, Op. 7]". In ''Webern Studies'', edited by Kathryn Bailey, 135–169. Cambridge Composer Studies. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|9780521475266}}. * Mitchinson, Paul. 2001. "[http://paulmitchinson.com/articles/settling-scores Settling Scores: Richard Taruskin Explores the Dark Side of Music] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181215121923/http://paulmitchinson.com/articles/settling-scores |date=2018-12-15 }}". ''Lingua Franca'' 11, no. 5 (July–August), 34-43. * Moldenhauer, Hans. 1961. ''The Death of Anton Webern: A Drama in Documents'' New York: Philosophical Library. [http://worldcat.org/oclc/512111 OCLC 512111] * Moldenhauer, Hans, and Rosaleen Moldenhauer. 1978. ''Anton von Webern: A Chronicle of His Life and Work''. New York: Alfred A. Knopf. {{ISBN|0-394-47237-3}} London: Gollancz. {{ISBN|0-575-02436-4}}. * Notley, Margaret. 2010. "[https://books.google.com/books?id=DO04-IuTw1oC&lpg=PA227&ots=pwKROag39o&pg=PA227#v=onepage&q&f=false 1934, Alban Berg, and the Shadow of Politics: Documents of a Troubled Year]". In ''Alban Berg and His World'', edited by Christopher Hailey, 223–268. The Bard Music Festival. Princeton: Princeton University Press. {{ISBN|9781400836475}}. * Paddison, Max. 1998. Adorno's Aesthetics of Music. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|978-0-521-62608-8}} * Perle, George. The Listening Composer.}}{{Full citation needed|date=August 2014 * Peyser, Joan. 2007. ''To Boulez and Beyond.'' Scarecrow Press. {{ISBN|9781461697763}}. * Potter, Pamela M. 2005. What Is 'Nazi Music'?. ''The Musical Quarterly'' 88, no. 3 (July): 428–455. {{doi|10.1093/musqtl/gdi019}}. * Prausnitz, Frederik. Roger Sessions: How a "Difficult" Composer Got That Way.}} * Puffett, Derrick. 1996. Gone with the Summer Wind; or, What Webern Lost: Nine Variations on a Ground. In Webern Studies, edited by Kathryn Bailey, 32–73. Cambridge Composer Studies. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|9780521475266}}. * Ross, Alex. 2007. ''The Rest Is Noise: Listening to the Twentieth Century''. New York: [[Farrar, Straus, and Giroux]], {{ISBN|978-0-374-24939-7}}. * Schuijer, Michiel. 2008. "[https://books.google.com/books?id=YYbvj6T1zvkC&source=gbs_navlinks_s Analyzing Atonal Music: Pitch-class Set Theory and Its Contexts]". Eastman Studies in Music. Rochester: University of Rochester Press. {{ISBN|9781580462709}} * Service, Tom. 2013. "[https://www.theguardian.com/music/tomserviceblog/2013/dec/17/symphony-guide-webern-op-21 Symphony Guide: Webern's Op 21]". Tom Service on Classical Blog. The Guardian.com (17 December, accessed 2 August 2014). * Shere, David Matthew. 2007. "[https://books.google.com/books?id=NkJFKUEweskC&source=gbs_navlinks_s A Survey of Webern's Life and Compositional Vocabulary]". PhD diss. Santa Barbara: University of California, Santa Barbara. {{ISBN|9780549268741}}. * Shreffler, Anne C. 1999. "Anton Webern". In ''Schoenberg, Berg, and Webern: A Companion to the Second Viennese School'', edited by Bryan R. Simms, 251–314. Westport, Connecticut and London: Greenwood Press, 1999. {{ISBN|9780313296048}}. * Stewart, John Lincoln. ''[https://books.google.com/books?id=-5RqK8C__ysC&source=gbs_navlinks_s Ernst Krenek: The Man and His Music]''. Berkeley and Los Angeles: University of California Press. {{ISBN|9780520070141}}. * Stravinsky, Igor. 1959. "[Foreword]". Die Reihe 2 (2nd revised English edition): vii. * Taruskin, Richard, 1996. "[https://www.nytimes.com/1996/03/10/arts/classical-view-how-talented-composers-become-useless.html Classical View: How Talented Composers Become Useless]". Archives (10 March). New York Times website (accessed 2 August 2014). * Taruskin, Richard. 2008a. "The Dark Side of the Moon". In his ''[https://books.google.com/books?id=y_4-S4TXxyUC&pg=PA317&lpg=PA317&dq=emancipation+dissonance+fallacy&source=bl&ots=0qXvZLNN45&sig=9UBsTjaoBN-_XMFxt5YszFIFS0E&hl=ca&sa=X&ei=WdzeUdazOYqc0QX9vIGABQ&ved=0CD4Q6AEwAg#v=onepage&q&f=false The Danger of Music and Other Anti-Utopian Essays]'', 202–216. Berkeley and Los Angeles: University of California Press. {{ISBN|978-0-520-24977-6}}. * Taruskin, Richard. 2008b. "[https://books.google.com/books?id=y_4-S4TXxyUC&lpg=PA405&ots=0rQyVKLJX0&pg=PA397#v=onepage&q&f=false Back to Whom? Neoclassicism as Ideology]". In his ''The Danger of Music and Other Anti-Utopian Essays'', 382–405. Berkeley and Los Angeles: University of California Press. {{ISBN|978-0-520-94279-0}}. * Taruskin, Richard. 2011. 'Alte Musik' or 'Early Music'?. ''twentieth-century music'' 8, no. 1 (March): 3–28. {{doi|10.1017/S1478572211000260}}. * Webern, Anton. 1963. ''The Path to the New Music''. Edited by {{ill|Willi Reich|de}}. [Translated by Leo Black.] Bryn Mawr, Pennsylvania: Theodore Presser Co., in Association with Universal Edition. Reprinted London: Universal Edition, 1975. (Translation of ''Wege zur neuen Musik''. Vienna: Universal Edition, 1960.) * Webern, Anton. 1967. "Letters to Hildegard Jone and Josef Humplik", edited by Josef Polnauer, translated by Cornelius Cardew and Élisabeth Bouillon. Bryn Mawr: Theodore Presser; London, Vienna, and Zürich: Universal Edition. * Webern, Anton. 2000. ''[http://www.deutschegrammophon.com/en/cat/4576372 Sämtliche Werke/Complete Works/L'Œuvre complète/L'opera completa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191203035323/https://www.deutschegrammophon.com/en/cat/4576372 |date=2019-12-03 }}''. Oelze · Pollet · Schneider · McCormick · Finley · Aimard · Cascioli · Maisenberg · Zimerman · Kremer · Hagen · BBC Singers · Emerson String Quartet · Ensemble Intercontemporain · Berliner Philharmoniker · Pierre Boulez. 6-CD set. Deutsche Grammophon 0289&nbsp;457&nbsp;6372&nbsp;9 GX&nbsp;6. Hamburg: Deutsche Grammophon. * White, Harry. 2008. ''[https://books.google.com/books?id=MrgScyIAs4IC&lpg=PA203&ots=nsUhReabgW&pg=PA203#v=onepage&q&f=false Music and the Irish Literary Imagination]''. Oxford and New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-156316-4}}. * Wodak, Ruth. The Discursive Construction of National Identity. Edinburgh University Press, 2009. * Yang, Tsung-Hsien. "Webern Symphony: Beyond Palindromes and Canons". PhD diss. Waltham, Massachusetts: Brandeis University, 1987. {{div col end}} == რეკომენდებული ლიტერატურა == * <!-- {{wikicite|ref={{harvid|Ahrend and Münnich|2018}}|reference= -->Ahrend, Thomas, and Stefan Münnich. 2018. ''Anton Webern''. Oxford Bibliographies in Music. Oxford University Press. {{doi|10.1093/obo/9780199757824-0238}}.}}{{subscription<!-- }} --> * <!-- {{wikicite|ref={{harvid|Ahrend and Schmidt|2015}}|reference= -->Ahrend, Thomas, and [[Matthias Schmidt (musicologist)|Matthias Schmidt]] (eds.). 2015. ''[https://www.anton-webern.ch/index.php?id=34 Der junge Webern. Texte und Kontexte]''. Webern-Studien. Beihefte der Anton Webern Gesamtausgabe 2b. Wien: Lafite. {{ISBN|9783851510836}}.<!-- }} --> * <!-- {{wikicite|ref={{harvid|Ahrend and Schmidt|2016}}|reference= -->Ahrend, Thomas, and Matthias Schmidt (eds.). 2016. ''[https://www.anton-webern.ch/index.php?id=34 Webern-Philologien]''. Webern-Studien. Beihefte der Anton Webern Gesamtausgabe 3. Wien: Lafite. {{ISBN|9783851510843}}.<!-- }} --> * <!-- {{wikicite|ref={{harvid|Bailey|1991}}|reference= -->Bailey, Kathryn. 1991. ''The Twelve-Note Music of Anton Webern: Old Forms in a New Language''. Music in the Twentieth Century 2. Cambridge and New York: Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-39088-5}} (cloth) {{ISBN|0-521-54796-2}} (pbk. ed., 2006).<!-- }} --> * <!-- {{wikicite|ref={{harvid|Cavalotti, Obert and Schmusch|2019}}|reference= -->Cavallotti, Pietro, and Simon Obert, and Rainer Schmusch (eds.). 2019. ''[https://www.anton-webern.ch/index.php?id=34 Neue Perspektiven. Anton Webern und das Komponieren im 20. Jahrhundert]''. Webern-Studien. Beihefte der Anton Webern Gesamtausgabe 4. Wien: Lafite. {{ISBN|9783851510980}}.<!-- }} --> * <!-- {{wikicite|ref={{harvid|Ewen|1971}}|reference= -->Ewen, David. 1971. "Anton Webern (1883–1945)". In ''Composers of Tomorrow's Music'', by David Ewen, 66–77. New York: Dodd, Mead & Co. {{ISBN|0-396-06286-5}}.<!-- }} --> * <!-- {{wikicite|ref={{harvid|Forte|1998}}|reference= -->Forte, Allen. 1998. ''The Atonal Music of Anton Webern'' New Haven: Yale University Press. {{ISBN|0-300-07352-6}}.<!-- }} --> * <!-- {{wikicite|ref={{harvid|Galliari|2007}}|reference= -->Galliari, Alain. 2007. "Anton von Webern". Paris: Fayard. {{ISBN|978-2-213-63457-9}}.<!-- }} --> * <!-- {{wikicite|ref={{harvid|Kröpfl and Obert|2015}}|reference= -->Kröpfl, Monika, and Simon Obert (eds.). 2015. ''[https://www.anton-webern.ch/index.php?id=34 Der junge Webern. Künstlerische Orientierungen in Wien nach 1900]''. Webern-Studien. Beihefte der Anton Webern Gesamtausgabe 2a. Wien: Lafite. {{ISBN|9783851510829}}.<!-- }} --> * <!-- {{wikicite|ref={{harvid|Mead|1993}}|reference= -->Mead, Andrew. 1993. "Webern, Tradition, and 'Composing with Twelve Tones'". ''Music Theory Spectrum'' 15, no. 2:173–204.<!-- }} --> {{doi|10.2307/745813}} * <!-- {{wikicite|ref={{harvid|Moldenhauer|1966}}|reference= -->Moldenhauer, Hans. 1966. ''Anton von Webern Perspectives''. Edited by Demar Irvine, with an introductory interview with Igor Stravinsky. Seattle: University of Washington Press.<!-- }} --> * <!-- {{wikicite|ref={{harvid|Needham|2012}}|reference= -->Needham, Alex. 2012. [https://www.theguardian.com/music/2012/jan/13/brahms-piano-piece-premiere?INTCMP=SRCH Brahms Piano Piece to Get Its Premiere 159 Years After Its Creation]. The Guardian (Thursday 12 January).<!-- }} --> * <!-- {{wikicite|ref={{harvid|Noller|1990}}|reference= -->Noller, Joachim. 1990. "Bedeutungsstrukturen: zu Anton Weberns 'alpinen' Programmen". ''Neue Zeitschrift für Musik''151, no. 9 (September): 12–18.<!-- }} --> * <!-- {{wikicite|ref={{harvid|Obert|2012}}|reference= -->Obert, Simon (ed.). 2012. ''[https://www.anton-webern.ch/index.php?id=34 Wechselnde Erscheinung. Sechs Perspektiven auf Anton Weberns sechste Bagatelle]''. Webern-Studien. Beihefte der Anton Webern Gesamtausgabe 1. Wien: Lafite. {{ISBN|9783851510805}}.<!-- }} --> * <!-- {{wikicite|ref={{harvid|Perle|1991}}|reference= -->Perle, George. 1991. ''Serial Composition and Atonality: An Introduction to the Music of Schoenberg, Berg and Webern''. Sixth ed. Berkeley and Los Angeles: University of California Press.<!-- }} --> * <!-- {{wikicite|ref={{harvid|Rockwell|1983}}|reference= -->[[John Rockwell|Rockwell, John]]. 1983. ''All American Music: Composition in the Late Twentieth Century''. New York: Alfred Knopf. Reprinted New York: Da Capo Press, 1997. {{ISBN|0306807505}}, {{ISBN|9780306807503}}.<!-- }} --> * Tsang, Lee. 2002. "''The Atonal Music of Anton Webern'' (1998) by Allen Forte". ''Music Analysis'' 21, no. 3 (October): 417–427.<!-- Is this cited twice? --> * <!-- {{wikicite|ref={{harvid|Wildgans|1966}}|reference= -->Wildgans, Friedrich. 1966. ''Anton Webern''. Translated by Edith Temple Roberts and [[Humphrey Searle]]. Introduction and notes by Humphrey Searle. New York: October House.<!-- }} --> == რესურსები ინტერნეტში == {{commons category}} {{wikiquote}} * {{Britannica|638603}} * [http://www.craton.net/biographies/webern/webern.htm ანტონ ვებერნი: ბიოგრაფია და ნაწარმოებების სია (ინგლისურ და ფრანგულ ენებზე)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160921112116/http://www.craton.net/biographies/webern/webern.htm |date=2016-09-21 }} * [https://web.archive.org/web/20160304194018/http://charm.cchcdn.net/redist/xls/Weberndiscog.xls ანტონ ვებერნის ნაწარმოებების დისკოგრაფია], 1939–2010, შეადგინა მირიამ კუიკმა (2010 წლის თებერვალი). [[Excel|Excel-ის]] ფაილი. * [http://www.universaledition.com/Anton-Webern/composers-and-works/composer/762 Universal Edition] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110927061500/http://www.universaledition.com/Anton-Webern/composers-and-works/composer/762 |date=2011-09-27 }}: ანტონ ვებერნის ბიოგრაფია და ნაწარმოებები გამომცემლობის ვებსაიტზე * [http://en.anton-webern.ch Anton Webern Gesamtausgabe] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210119080011/http://en.anton-webern.ch/ |date=2021-01-19 }} (სრული გამოცემა) * [https://web.archive.org/web/20090822144058/http://graham.main.nc.us/~bhammel/MUSIC/webern.html ანტონ ვებერნის ნაწარმოებების სრული სია,] შეადგინა ბილ ჰემელმა * [https://web.archive.org/web/20150914024314/http://www.essl.at/bibliogr/webern-diss.html Das Synthese-Denken bei Anton Webern]: კარლჰაინც ესლის დისერტაცია (1988) * [https://web.archive.org/web/20150929030838/http://www.antonwebern.com/ www.antonwebern.com] ნაწარმოებების სია, მოკლე ბიოგრაფია, მუსიკა და ფოტოები (ჩამოტვირთვა) * {{IMSLP|id=Webern, Anton}} * {{ChoralWiki}} * [http://brahms.ircam.fr/composers/composer/3334/ ანტონ ვებერნის ბიოგრაფია] (ფრანგულ ენაზე) * [http://www.musiquecontemporaine.fr/en/search?disp=all&query=Webern&exp_inl=on&exp_aud=on&so=ta ამონარიდები მუსიკალური არქივებიდან] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110718050945/http://www.musiquecontemporaine.fr/en/search?disp=all&query=Webern&exp_inl=on&exp_aud=on&so=ta |date=2011-07-18 }} === კომპიუტერული პროგრამა === * [https://web.archive.org/web/20150912032357/http://www.essl.at/works/webernuhrwerk/download.html WebernUhrWerk] – კარლჰაინც ესლის მიერ შექმნილი მუსიკის გენერატორი, რომელიც ეფუძნება ანტონ ვებერნის ბოლო თორმეტტონიან რიგს. (უფასო ჩამოტვირთვა, Mac OS X და Windows XP.) {{DEFAULTSORT:ვებერნი, ანტონ}} [[კატეგორია:ავსტრიელი კომპოზიტორები]] [[კატეგორია:დაბადებული 3 დეკემბერი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 15 სექტემბერი]] [[კატეგორია:მოდერნიზმი]] 7ukxd2divjg0gyugfkm56l4evf8svhv 14 460490 4823635 3817574 2025-07-02T10:48:15Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823635 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:ხელოვნება ფინეთში]] 3in2wa4rrn3h4xithrt4q20d5f8ed1o 14 461375 4823347 3822393 2025-07-02T07:06:59Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823347 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ევროპაში ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:რელიგია საფრანგეთში]] nycp2k1gr9iyfds3s42en2jw1aphvy0 14 461382 4823350 3822426 2025-07-02T07:07:13Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823350 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ქრისტიანული კონფესიები]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] e3t2kymw051itleywc83d8rxukwrlry 14 461539 4823269 4500481 2025-07-02T06:56:01Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823269 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მოქმედებითი თრილერი ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:მოქმედებითი ფილმები ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:თრილერი ფილმები ქვეყნის მიხედვით]] tmve020fc6rk6229fqk5veqobh7tqn1 14 461866 4823349 3824806 2025-07-02T07:07:08Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823349 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:რელიგია შვეიცარიაში]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ევროპაში ქვეყნის მიხედვით]] iuuu042vxmnj7uqiai523il6qou1n5e 14 462563 4823602 3829185 2025-07-02T10:42:16Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823602 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ინგლისურენოვანი ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]] 41p22czn7rlbhb8hf64i0h9vd32wam3 14 462564 4823588 3829187 2025-07-02T10:40:04Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823588 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ინგლისურენოვანი ლიტერატურა]] ju2fpl6jlv5xumj4nlh4gwqkwtrwq63 14 462577 4823343 3829231 2025-07-02T07:05:58Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823343 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ანგლიკანიზმი]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] r9z5d3me0eyo3clcaj8dj7bq4h1bck0 14 462592 4823558 3829278 2025-07-02T10:32:03Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823558 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სოციალიზმი ევროპაში]] [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები გაერთიანებულ სამეფოში]] 1767rsv0eynr1rn7t1qiuhohi1qnier 14 463043 4823345 3832700 2025-07-02T07:06:49Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823345 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:რელიგია გერმანიაში]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ევროპაში ქვეყნის მიხედვით]] tvi52fxdumcj5dlirnf69toly2doix0 14 463383 4823557 3835254 2025-07-02T10:31:56Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823557 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობა აშშ-ში]] d6f9tp4wwutx3khsgel9unrm60lus39 14 463554 4823553 3836383 2025-07-02T10:31:35Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823553 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კომუნიზმი]] [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ულტრამემარცხენე პოლიტიკა ქვეყნის მიხედვით]] t155tk494esfcv5y5ktgsnsrfca1ei3 14 464172 4823556 3840056 2025-07-02T10:31:51Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823556 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სოციალიზმი ევროპაში]] [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები ავსტრიაში]] 10fupg74fn82js7cgdgksv41cwqz1fk 14 465321 4823519 3846335 2025-07-02T10:22:07Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823519 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:შრი-ლანკა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] e0limt7uhm5ajys1wf39i4thhbu01yk 14 468031 4823236 4140450 2025-07-02T06:47:14Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823236 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნების მიხედვით|გაერთიანებული სამეფო]] [[კატეგორია:ათეიზმი ევროპაში]] n6v26iaqqwgwuc8s306cu0k1n354906 14 468473 4823560 3871946 2025-07-02T10:32:13Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823560 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები ზიმბაბვეში]] [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:სოციალიზმი აფრიკაში]] fldcffvw88hmbladm7y0pfs9pqf8077 14 468531 4823330 4147058 2025-07-02T07:04:30Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ენერგეტიკის კომპანიები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ენერგეტიკის კომპანიები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823330 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ენერგეტიკის კომპანიები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:საქართველოს კომპანიები]] [[კატეგორია:საქართველოს ენერგეტიკა|ელექტროენერგიის მწარმოებელი კომპანიები]] 622kcuplbwoh3sci1268xdigbuccwg0 14 468532 4823327 4147055 2025-07-02T07:04:12Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:ენერგეტიკის კომპანიები ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:ენერგეტიკის კომპანიები ქვეყნების მიხედვით]]“ 4147054 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Energy companies by country}} [[კატეგორია:ენერგოკომპანიები]] [[კატეგორია:ენერგეტიკა ქვეყნის მიხედვით| ]] [[კატეგორია:კომპანიები ინდუსტრიების და ქვეყნების მიხედვით]] gkz65g8ye5m0bmtc9ggd0v1jadrdx4m 14 468785 4823559 3873958 2025-07-02T10:32:09Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823559 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სოციალიზმი ევროპაში]] [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები გერმანიაში]] abnt34axjtw9gtlso3hf1jykeeptl1b 0 469141 4823228 4748992 2025-07-02T06:45:39Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823228 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:State Religions.svg|border|thumb|upright=1.6|ქვეყნები სახელმწიფო რელიგიით. {{legend|#EDCF15| [[w:hinduism|ინდუიზმი]]}} {{legend|#EBCF16|[[ბუდიზმი|ბუდიზმი]]}} {{legend|#158706|[[ისლამი]]}} {{legend|#2FEB16|[[შიიზმი]]}} {{legend|#0F5D05|[[სუნიზმი]]}} {{legend|#0774F1|[[მართლმადიდებლობა]]}} {{legend|#062A87|[[პროტესტანტიზმი]] ([[ანგლიკანიზმი|ანგლიკანიზმის ჩათვლით]])}} {{legend|#04E3F1|[[კათოლიციზმი]]}} ]] '''სახელმწიფო რელიგია''' (რომელსაც ასევე უწოდებენ '''დამკვიდრებულ რელიგიას''' ან '''ოფიციალურ რელიგიას''') - [[რელიგია|რელიგიური]] ორგანო ან ქმნილება, რომელსაც ოფიციალურად ამტკიცებს სახელმწიფო. ოფიციალური რელიგიის მქონე სახელმწიფო, რომელიც არ არის სეკულარული, არ არის აუცილებლად [[თეოკრატია]], ქვეყანა, რომლის მმართველები არიან როგორც საერო, ასევე სულიერი ავტორიტეტები. სახელმწიფო რელიგიები არის ოფიციალური ან სამთავრობო სანქცირებული რელიგიები. სახელმწიფოს არ სჭირდება რელიგიის კონტროლის ქვეშ მოქცევა (როგორც თეოკრატიაში) და არც სახელმწიფო აწესებს სანქციებს რელიგიაზე და შესაბამისად, რელიგია არ არის სახელმწიფოს კონტროლის ქვეშ. ოფიციალური რელიგიები მთელი კაცობრიობის ისტორიის მანძილზე იყო ცნობილი თითქმის ყველა ტიპის კულტურაში, [[ძველი ახლო აღმოსავლეთი|ძველ ახლო აღმოსავლეთითა]] და პრეისტორიით დაწყებული. რელიგიური კულტისა და სახელმწიფოს ურთიერთობა განხილულია [[მარკუს ტერენციუს ვარონი|მარკუს ვარონის]] მიერ, ტერმინ - ''თეოლოგიის ცივილიზაციის ქვეშ.'' („სამოქალაქო თეოლოგია“). სახელმწიფო დაფინანსებული პირველი ქრისტიანული ეკლესია იყო [[სომხური სამოციქულო ეკლესია]], რომელიც დაარსდა 301 წელს. <ref>''The Journal of Ecclesiastical History''. p. 268 by Cambridge University Press, Gale Group, C.W. Dugmore</ref> [[ქრისტიანობა|ქრისტიანობაში]]. ტერმინი ''ეკლესია'', ჩვეულებრივ, გამოიყენება ქრისტიანული თაყვანისმცემლობის ადგილებზე ან მათში შემავალი ორგანიზაციების წარმომადგენლებთან გასაიგივებლად, ტერმინი ''სახელმწიფო ეკლესია'' ასოცირდება მთავრობისგან სანქცირებულ ქრისტიანობასთან. რომლის ისტორიული მაგალითია [[ რომის იმპერიის სახელმწიფო ეკლესია |რომის იმპერიის სახელმწიფო ეკლესია]]. სახელმწიფო ეკლესიებთან მჭიდრო კავშირშია ტერმინი ეკლესიაც, რომელიც ანალოგიურია, მაგრამ უფრო უმნიშვნელო კონოტაცია აქვთ. [[შუა აღმოსავლეთი|შუა აღმოსავლეთში]], ბევრ სახელმწიფოში, რომლებსაც ძირითადად ისლამური მოსახლეობა ჰყავს, მიღებული აქვთ [[ისლამი|ისლამი,]] როგორც თავიანთი სახელმწიფო რელიგია და აღიარებულია ორივე მხრიდან, როგორც [[შიიზმი|შიიტური]] ისევე [[სუნიზმი|სუნიტური.]] რელიგიური შეზღუდვების ხარისხი მოქალაქეების ყოველდღიურ ცხოვრებაში განსხვავდება ქვეყნების მიხედვით. საუდის არაბეთის [[საუდის არაბეთის მეფე|მმართველები]] იყენებენ როგორც საერო, ისე სასულიერო ძალას, მაშინ როცა ირანის საერო [[ირანის პრეზიდენტი|პრეზიდენტებმა]] უნდა დაიცვან და განახორციელონ [[ ირანის უზენაესი ლიდერი |რელიგიური ხელისუფლების]] გადაწყვეტილებები. ეს ყველაფერი მოხდა [[ირანის ისლამური რევოლუცია|1979]] წლის [[ირანის ისლამური რევოლუცია|რევოლუციის შემდეგ]]. თურქეთი, რომელსაც ასევე ძირითადად ჰყავს მუსლიმი მოსახლეობა, გახდა სეკულარული სახელმწიფო [[ ათათურქის რეფორმები |ათათურქის რეფორმების შემდეგ]]. უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ განსხვავებით იმავე პერიოდის [[რუსეთის რევოლუცია|რუსული რევოლუციისგან]], მან შედეგად არ მოიტანა [[ სახელმწიფო ათეიზმი |სახელმწიფო ათეიზმის]] მიღება. რელიგიური ხარისხი, რომელიც ოფიციალურმა ეროვნულმა რელიგიამ სახელმწიფოებს დააკისრა თანამედროვე საზოგადოებაში მნიშვნელოვნად განსხვავდება; გვხვდება, როგორც ძალიან მაღალი კონცენტრაციით საუდის არაბეთში, ასევე მინიმუმამდე დაყვანილი ან საერთოდ უხილავი, როგორც ეს ხდება დანიაში, ინგლისში, ისლანდიასა და საბერძნეთში. == ამჟამინდელი სახელმწიფო რელიგიები == === ინდუიზმი === მიუხედავად იმისა, რომ 2015 წლისთვის [[ინდუიზმი|ინდუიზმი არ]] არის ჩამოყალიბებული, როგორც სახელმწიფო რელიგია, [[ნეპალი|ნეპალის]] რესპუბლიკა ცდილობს გარკვეული უფლებები მიანიჭოს ინდუსტურ პრაქტიკას. {{დროშა|ნეპალი}}ს კონსტიტუციაში სპეციალური მუხლია დათმობილი უძველესი რელიგიის დაცვასთან დაკავშირებით, ისეთი როგორიცაა ინდუიზმი ან „Sanatan Dharma“. ეს კი ხდება ოფიციალური სახელმწიფო რელიგიის არქონის პირობებში. კონტიტუციით ეს ქვეყანა განსაზღვრულია, როგორც სეკულარული სახელმწიფო, სადაც უძველესი რელიგიური პრაქტიკა დაცულია. <ref>|url=https://www.indigenousvoice.com/en/nepals-new-constitution:-truth-and-lies.html-- {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200808034203/https://www.indigenousvoice.com/en/nepals-new-constitution:-truth-and-lies.html-- |date=2020-08-08 }}<nowiki>>}}</nowiki></ref> === ბუდიზმი === მმართველობები, სადაც [[ბუდიზმი]] ან მისი სპეციფიკური ფორმა დამკვიდრდა, როგორც ოფიციალური რელიგია: {{დროშა|ბუტანი}}ს კონსტიტუცია ბუდიზმს განმარტავს, როგორც „ბუტანის სასულიერო მემკვიდრეობა“. აქ ასევე განმარტებულია, რომ მეფემ უნდა აირჩიოს მონასტრული საქმეების კომისია<ref>{{Cite web|url=http://www.constitution.bt/draft_constitution_3rd_en.pdf|title=Draft of Tsa Thrim Chhenmo|date=1 August 2007|publisher=www.constitution.bt|accessdate=2007-10-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071127125443/http://www.constitution.bt/draft_constitution_3rd_en.pdf|archivedate=27 November 2007}} </ref> {{დროშა|კამბოჯა}}ს კონსტიტუციაში [[ბუდიზმი]] განმარტებულია, როგორც ოფიციალური სახელმწიფო რელიგია.<ref>{{Cite web|url=http://www.cambodia.org/facts/?government=The+Constitution+of+Cambodia|title=Constitution of Cambodia|publisher=cambodia.org|accessdate=2011-04-13}} (Article 43).</ref> კამბოჯას მოსახლეობის 98% არის ბუდისტი.<ref>{{Cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cb.html|title=East Asia/Southeast Asia :: Cambodia — The World Factbook - Central Intelligence Agency|accessdate=2020-05-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101229001224/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cb.html|archivedate=2010-12-29}}</ref> * ზოგიერთ ქვეყანაში ბუდიზმი არ არის აღიარებული სახელმწიფო რელიგიად, მაგრამ განსაკუთრებული სტატუსი აქვს: {{დროშა|ლაოსი}}ს კონსტიტუციის მიხედვით, ბუდიზმს აქვს მინიჭებული სპეციალური პრივილეგია. ქვეყანა პატივს სცემს და იცავს ბუდიზმის ყველა კანონიერ უფლებას<ref>Article 9: The State respects and protects all lawful activities of Buddhists and of followers of other religions, [and] mobilises and encourages Buddhist monks and novices as well as the priests of other religions to participate in activities that are beneficial to the country and people.{{Cite web|title=Lao People's Democratic Republic's Constitution of 1991 with Amendments through 2003|url=https://constituteproject.org/constitution/Laos_2003.pdf?lang=en|accessdate=29 October 2017}}</ref> {{დროშა|მიანმარი}}ს კონსტიტუციის 361 მუხლში წერია: „ერთობა აღიარებს ბუდიზმის სპეციალურ პოზიციას, როგორც ქვეყნის მოსახლეობის უმრავლესობის რწმენას.“<ref>{{Cite web|title=Myanmar's Constitution of 2008|url=https://constituteproject.org/constitution/Myanmar_2008.pdf?lang=en|accessdate=29 October 2017}}</ref> {{დროშა|შრი-ლანკა}}ს კონსტიტუციის მე-9 მუხლის მეორე ნაწილში წერია: „შრი-ლანკის რესპუბლიკამ უნდა მისცეს ბუდიზმს მნიშვნელოვანი ადგილი საზოგადოებაში და სახელმწიფომ უნდა დაიცვას იგი. მან ასევე უნდა დაიცვას სხვა რელიგიების უფლებებიც, მე-10 მუხლის მე-14 პუნქტის მიხედვით. ქვეყანას არ აქვს ოფიციალური სახელმწიფო რელიგია. უზენაესი სასამართლოს მიერ იგი აღიარებულია სეკულარულ სახელმწიფოდ.“<ref>{{Cite web |url=https://www.lawnet.gov.lk/wp-content/uploads/2016/11/018-SLLR-SLLR-2007-V-1-ASHIK-v.-BANDULA-AND-OTHERSNoise-Pollution-Case.pdf |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=2020-05-18 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200301194734/https://www.lawnet.gov.lk/wp-content/uploads/2016/11/018-SLLR-SLLR-2007-V-1-ASHIK-v.-BANDULA-AND-OTHERSNoise-Pollution-Case.pdf |archivedate=2020-03-01 }}</ref> {{დროშა|ტაილანდი}}ს კონსტიტუციის მიხედვით, სახელმწიფო არის სეკულარული და რელიგიური თავისუფლება გარანტირებულაი მთელი ქვეყნის მასშტაბით. ამავდროულად, ბუდიზმს ენიჭება ზოგიერთი პრივილეგია, როგორიცაა სახელმწიფოს მხრიდან მისი მხარდაჭერა და დაცვა, რადგან ქვეყნის მოსახლეობის უმრავლესობა სწორედ ბუდისტია. სახელმწიფო აძლევს ფულს ბუდისტ ბერებს ბუდისტური ტაძრების ასაშენებლად.<ref>Article 67:<br /><br />"The State should support and protect Buddhism and other religions. In supporting and protecting Buddhism, [...] the State should promote and support education and dissemination of dharmic principles of Theravada Buddhism [...], and shall have measures and mechanisms to prevent Buddhism from being undermined in any form. The State should also encourage Buddhists to participate in implementing such measures or mechanisms."{{Cite web|title=Constitution of the Kingdom of Thailand|url=http://www.constitutionnet.org/sites/default/files/2017-05/CONSTITUTION%2BOF%2BTHE%2BKINGDOM%2BOF%2BTHAILAND%2B%28B.E.%2B2560%2B%282017%29%29.pdf|accessdate=29 October 2017}}</ref> === ქრისტიანობა === სახელმწიფოები, რომლებიც აღიარებენ [[ქრისტიანობა|ქრისტიანობის]] გარკვეულ ფორმას, როგორც მათ სახელმწიფო ან ოფიციალურ რელიგიად (დასახელებების მიხედვით): ==== კათოლიციზმი ==== იურისდიქციები, სადაც [[რომის კათოლიკური ეკლესია|კათოლიციზმი]] ჩამოყალიბდა როგორც სახელმწიფო ან ოფიციალური რელიგია: {{დროშა|კოსტა-რიკა}}ს კონსტიტუციის 75-ე მუხლი ადასტურებს: „კათოლიკური და აპოსტოლური რელიგია არის ქვეყნის რელიგია, რომლის შენარჩუნებასაც სახელმწიფო უწყობს ხელს. ხელი არ ეშლება ქვეყნის მასშტაბით თაყვანისმცემლობის არანაირ ფორმას, რომელიც არ ეწინააღმდეგება საყოველთაო ზნეობასა და კეთილ ადათებს.“ <ref>{{Cite web|url=http://www.costaricalaw.com/Constitutional-Law/costa-rica-constitution-in-english.html|title=Costa Rica Constitution in English – Constitutional Law – Costa Rica Legal Topics|author=Super User|work=costaricalaw.com|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150906224713/http://costaricalaw.com/Constitutional-Law/costa-rica-constitution-in-english.html|archivedate=6 September 2015}}</ref> {{დროშა|ლიხტენშტაინი}}ს კონსტიტუცია კათოლიციზმს აცხადებს სახელმწიფო რელიგიად და ანიჭებს სახელმწიფოს მხრიდან სრულყოფილ დაცვას. <ref name="LiechtensteinConstitution">(archived from [http://www.liechtenstein.li/en/pdf-fl-staat-verfassung-sept2003.pdf the original] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090326162534/http://www.liechtenstein.li/en/pdf-fl-staat-verfassung-sept2003.pdf |date=2009-03-26 }} on 2009-03-26).</ref> {{დროშა|მალტა}}ს კონსტიტუციის მეორე მუხლი მალტის რელიგიად აცხადებს კათოლიკურ რელიგიას. {{დროშა|მონაკო}}ს კონსტიტუციის მე-9 მუხლის მიხედვით,სახელმწიფო რელიგიად ცხადდება კათოლიკურ რელიგია. {{დროშა|ვატიკანი}} არის არჩევითი, თეოკრატიული ან რელიგიური აბსოლუტური მონარქია,<ref name="pages">{{Cite web|url=http://www.catholic-pages.com/vatican/vatican_city.asp|title=Vatican City|accessdate=2020-05-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190904124029/http://www.catholic-pages.com/vatican/vatican_city.asp|archivedate=2019-09-04}}</ref> რომელიც იმართება რომის პაპის მიერ. ქვეყნის უმაღლესი მმართველები არიან კათოლიკე სასულიერო პირები. ეს არის წმინდა საყდრის სუვენერული ტერიტორია ({{Lang-la|Sancta Sedes}}), სადაც პაპის რეზიდენცია მდებარეობს, რომელიც მოიხსენიება, როგორც აპოსტოლური სასახლე. ==== აღმოსავლეთის მართლმადიდებლობა ==== {{დროშა|საბერძნეთი}}ს ეკლესია არის აღიარებული კონსტიტუციურად, როგორც პრივილეგირებული რელიგია საბერძნეთში.<ref name="GreeceConstitution">[http://www.hri.org/docs/syntagma/artcl25.html#A3] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171002214338/http://www.hri.org/docs/syntagma/artcl25.html#A3 |date=2017-10-02 }} The Constitution of Greece: Section II Relations of Church and State: Article 3, [http://www.hri.org/ Hellenic Resources network] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170801193832/http://www.hri.org/docs/syntagma/artcl25.html |date=2017-08-01 }}.</ref> ის არის ერთადერთი ქვეყანა მსოფლიოში, სადაც მართლმადიდებლობა არის აღიარებული, როგორც სახელმწიფო რელიგია. ეს აღიარება არ აძლევს ექსკლუზიურ თაყვანისმცემლობის უფლებას მართლმადიდებელ ეკლესიას და ყველა რელიგიას თანაბარი უფლება ეძლება აწარმოოს თავისი რიტუალები. <ref name="GreeceConstitution2">[http://www.hri.org/docs/syntagma/artcl25.html#A13] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171002214338/http://www.hri.org/docs/syntagma/artcl25.html#A13 |date=2017-10-02 }} The Constitution of Greece: Part Two Individual and Social Rights: Article 13</ref> ქვემოთ მოყვანილი იურისდიქციები თავიანთ კონსტიტუციებში სხვადასხვა ხარისხს ანიჭებენ [[აღმოსავლეთის მართლმადიდებელი ეკლესია|მართლმადიდებლობას]], მისი სახელმწიფო რელიგიად დადგენის გარეშე: {{დროშა|ბულგარეთი}}ს კონსტიტუციაში ბულგარეთის მართლმადიდებელი ეკლესია არის აღიარებული, როგორც ბულგარელი ხალხის „ტრადიციული რელიგია“, თუმცა სახელმწიფო რჩება სეკულარულად.<ref>{{Cite web|url=http://www.parliament.bg/en/const|title=The Bulgarian Constitution|publisher=Parliament of Bulgaria|accessdate=20 December 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101210221600/http://www.parliament.bg/en/const|archivedate=10 დეკემბერი 2010}}</ref> {{დროშა|კვიპროსი}}ს კონსტიტუცია ამბობს: „კვიპროსის ბერძნულ-მართლამდიდებლურმა ეკლესიამ უნდა იქონიოს ექსკლუზიური უფლებები, რეგულირებისა და ადმინისტრირებისათვის“.<ref name="CyprusConstitution">{{Cite web|url=https://www.constituteproject.org/constitution/Cyprus_2013.pdf?lang=en|title=Cyprus's Constitution of 1960 with Amendments through 2013|publisher=[[Constitution Project]]}}</ref>{{Refn|The Constitution also states that "Any matter relating to divorce, judicial separation or restitution of conjugal rights or to family relations of the members of the Greek-Orthodox Church, shall be cognizable by family courts each of which is composed: For a divorce trial, of three judges, one of which is a lawyer ecclesiastical officer appointed by the Greek Orthodox Church and presides over the Court and the other two of high professional and moral standard belonging to the Greek Orthodox Church are appointed by the Supreme Court among lawyers. If no ecclesiastical officer is appointed as above, the Supreme Court appoints the President of the Court as well."<ref name="CyprusConstitution"/>}} {{დროშა|ფინეთი}}ს მართლმადიდებლური ეკლესია და ევანგელისტურ-ლუთერიანული ეკლესია აღიარებულია, როგორც „ნაციონალური ეკლესიები“.<ref name="FinlandConstitution">[http://servat.unibe.ch/icl/fi00000_.html Finland – Constitution], Section 76 The Church Act, http://servat.unibe.ch/icl/fi00000_.html.</ref><ref>{{Cite web|url=http://finland.fi/Public/default.aspx?contentid=160099&nodeid=41800&culture=en-US|title=The Church in Finland today|author=Salla Korpela|date=May 2005|accessdate=11 January 2011|publisher=Finland Promotion Board; Produced by the Ministry for Foreign Affairs, Department for Communications and Culture}}</ref> {{დროშა|საქართველო}}ს მართლმადიდებელ ეკლესია აქვს ოფიციალური შეთანხმება სახელმწიფოსთან. კონსტიტუცია აღიარებს „მართლმადიდებლური ეკლესიის როლს საქართველოს ისტორიაში და დამოუკიდებლობის მოპოვებაში“.<ref>[http://www.parliament.ge/en/kanonmdebloba/constitution-of-georgia-68 Constitution of Georgia] Article 9(1&2) and 73(1a{{Sup|1}})</ref> (იხ. [[საქართველოს კონსტიტუციური შეთანხმება|2002 წლის კონკორდატი]]) ==== პროტესტანტიზმი ==== შემდეგი სახელმწიფოები [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტიზმის]] გარკვეულ ფორმას აღიარებენ, როგორც მათ სახელმწიფო ან ოფიციალურ რელიგიად: {{დროშა|ინგლისი}}ს ეკლესია არ განივრცობა მთლიანად გაერთიანებულ სამეფოზე.<ref>{{Cite web|url=http://www.cofe.anglican.org/about/history/|title=The History of the Church of England|publisher=The Archbishops' Council of the Church of England|accessdate=2006-05-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100221212004/http://www.cofe.anglican.org/about/history|archivedate=2010-02-21}}</ref> [[ ეკლესია უელსში |უელსის ანგლიკანური ეკლესია]], [[ შოტლანდიის საეპისკოპოსო ეკლესია |შოტლანდიის ეპისკოპალური ეკლესია]] და [[ირლანდიის ეკლესია]] არ არიან ოფიციალური ეკლესიები და ისინი არიან ინგლისის ეკლესიისგან დამოუკიდებლები. ===== ლუთერანიზმი ===== იურისდიქციები, სადაც [[ლუთერანობა|ლუთერანული]] ეკლესია იქცა სახელმწიფო რელიგიად. {{დროშა|ფინეთი}}ს ევანგელისტურ-ლუთერიანული ეკლესია აღიარებულია, როგორც „ნაციონალური ეკლესია ფინეთის სრულ ტერიტორიაზე“.<ref>[[Eroakirkosta.fi]] – [http://eroakirkosta.fi/media/taustatietoa/toiminta-ajatus.html Palvelun tavoite: Kirkko on erotettava valtiosta]</ref> {{დროშა|ისლანდია}} ეკლესიას აღიარებს სახელმწიფო ეკლესიად. <ref name="IcelandConstitution">[http://www.government.is/constitution/ Constitution of the Republic of Iceland]: Article 62, [http://www.government.is/ Government of Iceland].</ref> {{დროშა|ნორვეგია}}ში „ნორვეგიული ეკლესია, ევანგელიკურ-ლუთერანული ეკლესია, რჩება ნორვეგიის ნაციონალურ ეკლესიად და მხარდაჭერილი იქნება სახელმწიფოს მხრიდან“.<ref name="NorwayConstitution">{{Cite web|url=https://www.constituteproject.org/constitution/Norway_2016.pdf?lang=en|title=Norway's Constitution of 1814 with Amendments through 2016|publisher=[[Constitution Project]]}}</ref> === ისლამი === ბევრმა ისლამურმა ქვეყანამ კონსტიტუციურად განმარტა ისლამი ან მისი განსაკუთრებული ფორმა, როგორც სახელმწიფო რელიგია. [[ პროზელიტიზმი |პროზელიტიზმი]] (ხალხის სხვა რელიგიაზე მოქცევა) ხშირ შემთხვევაში უკანონოა ასეთ სახელმწიფოებში. <ref name="dpn">{{Cite web|title=Saudi Arabia imposes death sentence for Bible smuggling|url=http://deathpenaltynews.blogspot.com/2014/11/saudi-arabia-imposes-death-sentence-for.html|accessdate=20 May 2015|date=November 30, 2014}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.christianpost.com/news/saudi-arabias-new-law-imposes-death-sentence-for-bible-smugglers-131352/#!|title=Saudi Arabia's New Law Imposes Death Sentence for Bible Smugglers?|accessdate=5 March 2015}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.handsoffcain.info/news/index.php?iddocumento=18309927|title=SAUDI ARABIA IMPOSES DEATH SENTENCE FOR BIBLE SMUGGLING|accessdate=5 March 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160408000107/http://www.handsoffcain.info/news/index.php?iddocumento=18309927|archivedate=8 აპრილი 2016}}</ref> <ref>Sheen J. ''Freedom of Religion and Belief: A World Report.'' (Routledge, 1997) p.452.</ref> {{დროშა|ავღანეთი}}ს კონსტიტუციის მეორე მუხლის მიხედვით: „ავღანეთის წმინდა რელიგიად ცხადდება ისლამი“. ოფიციალურად, ავღანეთი ყოველთვის იყო ისლამური სახელმწიფო 1987 წლის კონსტიტუციიდან მოყოლებული მასში შეტანილი სხვადასხვა ცვლილებების მიუხედავად.<ref>{{Cite web|url=http://www.aisa.org.af/laws/I.1%20Constitutions,Constituent%20%20docs/1357-%201380%20Republics/660%20E%201987%20Constitution%20(Najibullah).pdf|title=The Constitution of Afghanistan|accessdate=30 July 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090703074851/http://www.aisa.org.af/laws/I.1%20Constitutions,Constituent%20%20docs/1357-%201380%20Republics/660%20E%201987%20Constitution%20(Najibullah).pdf|archivedate=3 ივლისი 2009}}</ref> {{დროშა|ეგვიპტე}}მ 2014 წლის კონტიტუციით ისლამი სახელმწიფო რელიგიად გამოაცხადა.<ref>[http://www.sis.gov.eg/Newvr/Dustor-en001.pdf Unofficial translation of the 2014 constitution]</ref> {{დროშა|ირანი}}ს მე-12 მუხლის მიხედვით, ირანის ოფიციალური რელიგია არის ისლამი და ტველვერ ჯაფაარის სკოლა. მისი პრინციპები ხელშეუხებელია.<ref>{{Cite web|title=Iran (Islamic Republic of)'s Constitution of 1979 with Amendments through 1989|url=https://constituteproject.org/constitution/Iran_1989.pdf?lang=en|accessdate=29 October 2017}}</ref> {{დროშა|ერაყი}}ს მეორე მუხლის მიხედვით, „ისლამი არის სახელმწიფოს ოფიციალური რელიგია და ლეგიტიმაციის ძირითადი წყარო“. <ref>{{Cite web|title=Iraqi Constitution|url=http://www.iraqinationality.gov.iq/attach/iraqi_constitution.pdf|accessdate=2020-05-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161128152712/http://www.iraqinationality.gov.iq/attach/iraqi_constitution.pdf|archivedate=2016-11-28}}</ref> {{დროშა|საუდის არაბეთი}}ს პირველი მუხლის მიხედვით. „საუდის არაბეთის სამეფო არის ისლამური სახელმწიფო, რომლის ოფიციალური რელიგია არის ისლამი“.<ref>{{Cite web|title=The Basic Law of Governance|url=http://www.saudiembassy.net/about/country-information/laws/The_Basic_Law_Of_Governance.aspx|accessdate=29 October 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140323165604/http://www.saudiembassy.net/about/country-information/laws/The_Basic_Law_Of_Governance.aspx|archivedate=23 მარტი 2014}}</ref> === პოლიტიკური რელიგიები === ზოგიერთ ქვეყანაში არსებობს მთავრობის მიერ დაფინანსებული პოლიტიკური იდეოლოგია, რომელსაც შეიძლება ეწოდოს პოლიტიკური რელიგია. <ref>{{Cite book|last=Gentile|first=Emilio|year=2006|origyear=2001|title=Le religioni della politica. Fra democrazie e totalitarismi|url=|location=|publisher=Princeton University Press|isbn=|accessdate=}}</ref> {{დროშა|ჩრდილოეთი კორეა}} აღიარებს ჩუჩხეს პოლიტიკურ ალტერნატივას სახელმწიფო ტრადიციულ რელიგიად. აღნიშნული დოქტრინა იზიარებს ნაციონალისტურ პროპაგანდას, რომელიც ფუნდამენტალურად უპირისპირდება ქრისტიანობას და ბუდიზმს. == ლიტერატურა== * McConnell, Michael W. (April 2003). "Establishment and Disestablishment at the Founding, Part I: Establishment of Religion". William and Mary Law Review, Provided by Questia.com. 44 (5): 2105. Retrieved 23 November 2006. ==სქოლიო== {{სქოლიოს სია}} [[კატეგორია:სახელმწიფო რელიგია]] [[კატეგორია:რელიგია და პოლიტიკა]] [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნების მიხედვით]] sxeen260do11o005u7fbpgtjwp3pra2 14 469316 4823612 3877088 2025-07-02T10:43:41Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823612 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ინგლისურენოვანი ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]] 87nt38zax1ffp08411ctlefibiws37z 14 469738 4823561 3880160 2025-07-02T10:32:18Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823561 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სოციალიზმი ევროპაში]] [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები იტალიაში]] [[კატეგორია:ულტრამემარცხენე პოლიტიკა იტალიაში]] 8b7p374fkfzkinmvbnt3xvwoj90vdur 14 470459 4823224 3886326 2025-07-02T06:45:15Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823224 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სეკულარიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:რელიგია გაერთიანებულ სამეფოში]] [[კატეგორია:სეკულარიზმი ევროპაში]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები გაერთიანებულ სამეფოში]] sc59h68qisv1t83rdw5bsxd3uiukka5 14 474538 4823678 4168602 2025-07-02T10:59:32Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:წიგნები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:წიგნები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823678 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:წიგნები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ისლანდიური ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ისლანდიელი ადამიანების ნამუშევრები]] 4go8xuvr5mbo39avw8zaumrg50weg55 14 474978 4823196 3920273 2025-07-02T06:40:42Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823196 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ღირსშესანიშნაობები აზიაში]] [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] i3u54rt0welc9d9ikprpn5qnjhojo0r 14 474979 4823192 3920276 2025-07-02T06:40:02Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]]“ 3920276 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი]] [[კატეგორია:მომსახურების სფეროები აზიაში ქვეყნის მიხედვით]] e360kimxxn32io02igv29vhl455d2wn 14 475240 4823468 3924020 2025-07-02T10:13:29Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823468 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ფემინიზმი ევროპაში ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:საზოგადოებრივი მოძრაობები საფრანგეთში]] 34wf03mrv0agzincg6pb5hmdctqa80s 14 476405 4823199 3936447 2025-07-02T06:40:58Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823199 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ტურიზმი]] [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მომსახურების სფეროები ვიეტნამში]] ehcn88raksizfmd2gsl4iwx2cqa1l4e 14 476586 4823202 3937547 2025-07-02T06:41:33Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823202 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ტურიზმი]] [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მომსახურების სფეროები კამბოჯაში]] 733xds58qjrglbo1kjndy61f4r4gxid 14 476949 4823555 3940763 2025-07-02T10:31:47Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823555 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სოციალიზმი ევროპაში|პოლონეთი]] [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით|პოლონეთი]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები პოლონეთში]] ijmt216w6m5ef9xo0zktdd5dpo0o21l 0 477053 4823055 4710664 2025-07-01T19:40:59Z Mehman 75871 [[Special:Contributions/Nikoloz-apkhazava|Nikoloz-apkhazava]]-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა [[User:Zangala|Zangala]]-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია 4291891 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Abkhazava 1915.jpg|მინი|კორნეტი აფხაზავა (გაზ. „[[თეატრი და ცხოვრება]]“ №23. 1915).<ref>[http://217.147.235.82/bitstream/1234/244884/1/Teatri_Da_Cxovreba_1915_N23.pdf „თეატრი და ცხოვრება“, №23 - 7 ივნისი, 1915. - გვ. 9.]</ref>]] '''ევგენი სოლომონის ძე აფხაზავა''' (დ. წ. უცნობია, სოფ. [[არჩეული]], ახლანდ. [[ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტი]], — გ. [[10 იანვარი]], [[1918]], [[შამქორი]], ახლანდ. [[აზერბაიჯანის რესპუბლიკა]]) — [[ქართველი]] ოფიცერი, [[I მსოფლიო ომი]]ს ([[1914]]-[[1918]]) მონაწილე. დაამთავრა სამხედრო სასწავლებელი ([[1915]]). I მსოფლიო ომში იბრძოდა ავსტრია-უნგრეთის ფრონტზე ულანთა მე-12 პოლკის რიგებში, ჰქონდა კორნეტის ჩინი. ბრძოლებში რამდენჯერმე დაიჭრა. დაჯილდოებული იყო გიორგის ჯვრით. [[1917]] წლის რევოლუციის შემდეგ [[საქართველო]]ში დაბრუნდა შტაბს-როტმისტრის წოდებით და შეუერთდა [[სახალხო გვარდია]]ს. მეთაურობდა ჯავშნოსან მატარებელს, რომელიც [[კახეთი|კახეთში]] მდგომ ერთ-ერთ რუსულ სამხედრო ნაწილს მეთვალყურეობდა. 1918 წლის იანვარში სათავეში ჩაუდგა მატარებელზე განთავსებულ პარტიზანულ რაზმს (აფხაზავა, მისი თანაშემწეები: მაყაშვილი, მაკარაშვილი და 60 მებრძოლი), რომელსაც [[ამიერკავკასიის კომისარიატი|ამიერკავკასიის კომისარიატმა]] ფრონტიდან [[თბილისი]]სკენ მომავალი და [[ბოლშევიკები]]ს იდეოლოგიური ზეგავლენის ქვეშ მყოფი რუსი ჯარისკაცების ეშელონების განიარაღება დაავალა. აფხაზავამ ყარაიაში მდგარი ეშელონი განაიარაღა და [[შამქორი]]ს სადგურზე გზა გადაუკეტა აღსტაფიდან მომავალ 16 ეშელონს. ჯარისკაცების ნაწილმა იარაღის ჩაბარებაზე უარი განაცხადა და აფხაზავას მატარებელს საარტილერიო ცეცხლი გაუხსნა. აფხაზავა, მაყაშვილი და მაკარაშვილი ბრძოლაში დაიღუპნენ. სისხლისმღვრელი შეტაკების შემდეგ განიარაღების ოპერაცია მუსულმანთა ცხენოსანი ლეგიონის უფროსმა პოლკოვნიკმა [[ლევან მაღალაშვილი|მაღალოვმა]] დაასრულა. აფხაზავას სახელი ეწოდა ერთ-ერთი ქუჩას თბილისში, [[სამგორის რაიონი|სამგორის რაიონში]] ([[ლილო]]ს დასახლება). ==ლიტერატურა== * ევგენი აფხაზავა - ლეგენდის დაბრუნება / ლამარა გულორდავა // მუზეუმის მაცნე / ხარიტონ ახვლედიანის სახელობის აჭარის მუზეუმი. - ბათუმი, 2012. - ISSN 1987-6807. - [ტ.] V. - გვ.56-60. ==რესურსები ინტერნეტში== {{სდრ პროსოპოგრაფია|32114}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:აფხაზავა, ევგენი}} [[კატეგორია:გარდაცვლილი 10 იანვარი]] [[კატეგორია:გარდაცვლილი 1918]] [[კატეგორია:რუსეთის იმპერიის ოფიცრები]] [[კატეგორია:ქართველები პირველ მსოფლიო ომში]] [[კატეგორია:საქართველოს სახალხო გვარდიის წევრები]] [[კატეგორია:აფხაზავები|ე]] 3krgfg1e9kdw6q6jhrfu4vpjzzzkr4s 14 477073 4823233 3941839 2025-07-02T06:46:57Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823233 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ქვეყნები სახელმწიფო მმართველობის ფორმის მიხედვით]] [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნების მიხედვით| ]] 0ni8rjtn9663tfqxypq62p6paspk2np 0 478382 4823120 4777681 2025-07-02T03:49:49Z CommonsDelinker 635 - "Logo_SDM.png". ფაილი წაიშალა Commons-იდან მომხმარებელ [[c:User:Krd|Krd]]-ს მიერ. მიზეზი: No license since 24 June 2025. 4823120 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა საფეხბურთო კლუბი |სახელი = ინსტიტუტო კორდოვა |ლოგო = [[File:Escudo Instituto Atletico Central Cordoba.png|200px]] |სრული სახელი = Instituto Atlético Central Córdoba <br/> ინსტიტუტო ატლეტიკო სენტრალ კორდოვა |მეტსახელი = ''La Gloria''<br/>''Albirojos'' (თეთრ-წითლები) |დაარსდა = {{დაიწყე თარიღი და ასაკი|1918|8|8}} |სტადიონი = ესტადიო ხუან დომინგო პერონი <ref>[https://www.institutoacc.com.ar/index.php/instalaciones/ Instituto Atlético Central Córdoba - IACC - Instalaciones]</ref> |ტევადობა = 32 000 მაყურებელი |პრეზიდენტი = {{დროშანიშანი|არგენტინა}} ხუან მანუელ კავალიატო |მწვრთნელი = {{დროშანიშანი|არგენტინა}} პედრო ტროლიო |კაპიტანი = |ლიგა = [[არგენტინის პრიმერა დივიზიონი]] |სეზონი = 2024 |ადგილი = მე-13 |საიტი = https://www.institutoacc.com.ar/ | pattern_la1 = _edelp2023h | pattern_b1 = _instituto2024h | pattern_ra1 = _edelp2023h | pattern_sh1 = _shorts | pattern_so1 = _instituto2024h | leftarm1 = FF0000 | body1 = FFFFFF | rightarm1 = FF0000 | shorts1 = FFFFFF | socks1 = FFFFFF | pattern_la2 = _instituto2024a | pattern_b2 = _instituto2024a | pattern_ra2 = _instituto2024a | pattern_sh2 = _shorts | pattern_so2 = _instituto2024a | leftarm2 = 000000 | body2 = 000000 | rightarm2 = 000000 | shorts2 = 000000 | socks2 = 000000 | pattern_la3 = | pattern_b3 = | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = | body3 = | rightarm3 = | shorts3 = | socks3 = }} '''ინსტიტუტო ატლეტიკო სენტრალ კორდოვა''' ({{lang-es|Instituto Atlético Central Córdoba}}) — [[არგენტინა|არგენტინული]] [[ფეხბურთი|საფეხბურთო]] კლუბი ქალაქ [[კორდოვა (არგენტინა)|კორდოვიდან]]. ასევე ცნობილია როგორც '''ინსტიტუტო კორდოვა''' ან უბრალოდ '''ინსტიტუტო'''. ჩამოყალიბდა [[1918]] წლის [[8 აგვისტო]]ს. ასპარეზობს [[არგენტინის პრიმერა დივიზიონი]]ს პირველობაზე, არგენტინის საფეხბურთო ჩემპიონატის უმაღლეს დივიზიონში. კლუბმა საფეხბურთო საქმიანობა [[1919]] წელს, კორდოვის საფეხბურთო ლიგაში<ref>[https://mundod.lavoz.com.ar/categoria/temas-libres-6278 Mundo D — Liga cordobesa de fútbol]</ref><ref>[http://www.diaadia.com.ar/temas/liga-cordobesa Día a Día — Liga cordobesa de fútbol]</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.ligastefutbol.com.ar/ |title=Ligaste — Portal del fútbol cordobés |accessdate=2020-09-18 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200925182503/https://www.ligastefutbol.com.ar/ |archivedate=2020-09-25 }}</ref><ref>[http://www.infoligacordobesa.com/ Liga Cordobesa de Fútbol]</ref> გაწევრიანებით დაიწყო, როდესაც მეორე დივიზიონის გათამაშებაში ჩაება. ამჟამინდელი მონაცემებით „ინსტიტუტოს“ ფედერაციის 12 ტიტული აქვს მოპოვებული, აქედან 8 — პირველ დივიზიონში. [[1973]] წლიდან [[არგენტინის პრიმერა დივიზიონი]]ს [[ნასიონალის ჩემპიონატი|ნასიონალის ჩემპიონატში]] გამოსვლით იწყება კლუბის მრავალწლიანი ისტორიის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ეტაპი. მას შემდეგ, კლუბმა [[ნასიონალის ჩემპიონატი]]ს ჩათვლით, [[არგენტინის პრიმერა დივიზიონი|პირველი დივიზიონის]] ოცდასამ (23), ხოლო მეორე დივიზიონის<ref>პრიმერა B ნასიონალი ({{lang-es|Primera B Nacional}}) — La Primera Nacional, anteriormente llamada Primera B Nacional —también conocida como Nacional B, B Nacional o Torneo Nacional B— es el campeonato de fútbol de segunda división de Argentina. Está organizado por la AFA y es disputado tanto por clubes directa como indirectamente afiliados a la asociación, al igual que la Primera División. Es una de las cuatro divisiones formalmente profesionales, junto a la Primera, la B Metropolitana y el Federal A.</ref> ოცდახუთ (25) გათამაშებაში მიიღო მონაწილეობა. არგენტინული ფეხბურთის ოფიციალური სტატისტიკის მიმდინარე მონაცემებით კლუბის გამოსვლათა შედეგებიდან გამომდინარე „ინსტიტუტო“ თითოეული კატეგორიის შესაბამის ისტორიულ ცხრილებში 27-ე ადგილს იკავებს. იმავე მონაცემებით „ინსტიტუტოს“ ყველაზე მეტი მატჩი აქვს ჩატარებული არგენტინული ფეხბურთის მეორე დივიზიონში. კლუბის საშინაო არენაა „ესტადიო ხუან დომინგო პერონი“, რომელიც ბარიო ალტა კორდოვას<ref>ბარიო ალტა კორდოვა ({{lang-es|Barrio Alta Córdoba}}) — es un barrio de la ciudad de Córdoba, Argentina. Está ubicado en la zona conocida como pericéntrica (que rodea el centro), al norte del Río Suquía.</ref> სახელით ცნობილ [[კორდოვა (არგენტინა)|კორდოვის]] ალტას კვარტალში მდებარეობს და დაახლოებით 32 000 მაყურებელს იტევს. ცნობილია ტრადიციული დაპირისპირებით, ე.წ. „დერბით“, კორდოვის „რასინგთან“. ასევე ტრადიციული მეტოქეობა აქვს [[კორდოვა (არგენტინა)|ქალაქის]] დანარჩენ ორ მნიშვნელოვან კლუბთან, — „ბელგრანოსა“ და „ტალერესთან“. არგენტინის პრიმერა B ნასიონალის ორგზის (1998-99, 2003-04) გამარჯვებული. == ისტორია == === დაარსება და პირველი ნაბიჯები === [[1918]] წლის [[8 აგვისტო]]ს, ქალაქ [[კორდოვა (არგენტინა)|კორდოვაში]], კორდოვის ცენტრალური რკინიგზის<ref>Ferrocarril Central Córdoba Sres</ref> თანამშრომელთა ყრილობა გაიმართა, რომლის მონაწილეებმა გადაწყვიტეს რკინიგზის თანამშრომლებისთვის შეექმნათ სასწავლებელი კორდოვის ცენტრალური რკინიგზის ინსტიტუტის სახელწოდებით, სადაც სასწავლო პროცესთან ერთად, მნიშვნელოვანი ყურადღება სპორტსაც დაეთმობოდა. სწორედ აღნიშნული ყრილობის გამართვის თარიღს მიიჩნევენ კლუბის დაარსების თარიღად, რადგან ამავე ყრილობაზე გადაწყდა მისი ჩამოყალიბება. კლუბისა და კლუბის გულშემატკივართათვის ამ ისტორიული ყრილობის მონაწილეთა შორის იყვნენ გილერმო დუნდასი, რამონ ისლენიოსი, მიგელ ფერეირა, ერნესტო ნავარო, რობერტო დიასი, ფრანსისკო მაორენსიკი, კარლოს რაპი, ფრანსისკო გასტალდი, ლუის ნუნიო, ესტებან კასტილიო, ხუან პერასოლო და სხვ. ინსტიტუტი პირველ წლებში ფონდის საქმიანობასთან დაკავშირებული სამართლებრივი აქტების შესაბამისად ფუნქციონირებდა. მას რკინიგზის მუშაკები მართავდნენ და მხოლოდ რკინიგზის პარტნიორებს ემსახურებოდნენ, მაგრამ ინსტიტუტის ბუნებრივმა ზრდამ აიძულა ორგანიზაცია მთელი საზოგადოებისთვის მისაწვდომი ყოფილიყო, განსაკუთრებით კორდოვის რაიონის მაცხოვრებლებისთვის. აღნიშნული გარემოება კლუბის სახელწოდების ცვლილების მიზეზადაც იქცა, რომელსაც იმ პერიოდიდან „ინსტიტუტო ატლეტიკო სენტრალ კორდოვა“ ეწოდა. ხელმძღვანელობა ინსტიტუტის შინაგანაწესის შექმნას უკვე ახალი სახელწოდებით შეუდგა, რომელიც გენერალურ ასამბლეაზე [[1924]] წლის [[19 იანვარი|19 იანვარს]] დამტკიცდა, რომლის მიხედვით შეიქმნა დირექტორთა საბჭო — პრეზიდენტის, ვიცე-პრეზიდენტის, მდივნის, მდივნის თანაშემწის, ხაზინადარის და მისი თანაშემწის, საბჭოს გადამწყვეტი ხმის უფლების მქონე მუდმივი ოთხი წევრისა და მათი ორი შემცვლელი წევრის, აგრეთვე ფინანსური ანგარიშგების კომიტეტის, რომელიც კომიტეტის ზედამხედველისა და ორი აუდიტორისგან შედგებოდა. დროთა განმავლობაში, დებულებაში ცვლილებები და სიახლეებიც შეჰქონდათ, ​​რათა ორგანიზაციის ფუნქციონირება უკეთ ყოფილიყო ადაპტირებული მიმდინარე პერიოდის მოთხოვნებისა და გამოწვევების შესაბამისად. === სახელწოდება === კლუბის გულშემატკივართაგან უმრავლესობისთვის ნაკლებად ცნობილია ის ფაქტი, რომ „ინსტიტუტოს“ თავდაპირველი და ნამდვილი სახელია „სენტრალ კორდოვა“, გამომდინარე ანალოგიური სახელწოდებიდან რკინიგზისა, სადაც ელმავლების დეპოს ჩაეყარა საფუძველი. ამას ადასტურებს ისიც, რომ სიტყვა „ინსტიტუტოს“ იგივე მნიშვნელობა აქვს, რაც სიტყვა „კლუბს“, რომელიც ინსტიტუტს, როგორც სასწავლო დაწესებულებას ოფიციალურად არასდროს გამოუყენებია. [[1924]] წელს, მას შემდეგ, რაც მიღებულ იქნა გადაწყვეტილება საზოგადოებისათვის დაწესებულების გახსნის შესახებ, გადაწყდა თავდაპირველი სახელი შეეცვლათ და გამოეყენებინათ ახალი სახელწოდება — „ინსტიტუტო ატლეტიკო სენტრალ კორდოვა“. დროთა განმავლობაში, იმის გამო, რომ ისინი საკუთარ თავს „კლუბს“ არ უწოდებენ, ისევე როგორც სხვა ინსტიტუტების უმეტესობა, მოსახლეობაში თანდათან დამკვიდრდა ჯერ ტერმინი „ინსტიტუტო დე კორდოვა“, ხოლო შემდეგ უბრალოდ — „ინსტიტუტო“. აღნიშნული ტერმინის მასობრივმა გამოყენებამ და მისმა პოპულარიზაციამ პრაქტიკულად ჩაანაცვლა, როგორც მისი სრული სახელი, ასევე ამ სახელის დამამთავრებელი ნაწილიც — „სენტრალ კორდოვა“ === კორდოვის ფედერაცია (1919–1972) === Ya con su creación, Instituto comenzó su vida institucional y social. Deportivamente y en especial con el fútbol, la vida de Instituto se inició con su afiliación a la [[Liga Cordobesa de Fútbol]], empezando en [[Primera B Nacional|Segunda División]]. Al año siguiente ([[1919]]) salió Campeón invicto de esa categoría, obteniendo así el derecho de jugar en [[Primera División de Argentina|Primera División]]. Al comenzar el año [[1920]], Instituto incrementó su plantel e incorporó a sus filas extraordinarias figuras como: José M. Lizondo, Roberto Cepeda, Fabián Massoni, El "Tuerca" Chagnier, Osmar Magarinho, Roberto Devoto, Luis Castañares, Luis "El Rey" Chirirán, Pedro Saldaño, Luis Pedrotti, Roberto Gustavino y otros. Poco a poco se fue configurando un gran plantel, y así en el año [[1925]] Instituto se coronó Campeón para repetir esta hazaña los años consecutivamente en: [[1926]], [[1927]] y [[1928]]. En el año [[1925]] su campaña fue invicta, aventajando al segundo por 4 puntos; en [[1926]], volvió a ser campeón invicto de la categoría; en [[1927]] finalizó igualado en puntos con [[Club Atlético Talleres (Córdoba)|Talleres]] y lo derrotó categóricamente por 4 a 1. La hazaña se volvió a repetir en [[1928]], siendo nuevamente Campeón invicto aventajando a su escolta por 7 puntos, obteniendo nada menos que 29 puntos sobre 32 posibles. Instituto no solo hacía historia en Córdoba sino también por cada lugar que visitaba; le ganó a [[Ferro Carril Oeste]] en [[Buenos Aires]], a [[Rosario Central]], [[Newell's Old Boys]] y al "imbatible" [[Estudiantes de La Plata]] con aquella delantera compuesta por: Lauri, Cafieri, Lupuskid, Ferreira y Ciro González. Fue entonces, que por el poderío de su equipo, por la brillantes del juego y por todos los logros obtenidos. la afición cordobesa decidió bautizarlo como "El glorioso cordobés", acortando este nombre como siempre lo ha hecho la gente para llamarlo "La Gloria". Después de aquel "Glorioso" que obtuvo los campeonatos del '25, '26, '27 y '28, el fútbol de Instituto decrece en su actuación. Eran años difíciles en el [[fútbol]] cordobés, había irregularidades y por distintas razones, algunas de mucho peso, los campeonatos eran acaparados por un par de instituciones. Instituto ganó algunos campeonatos menores, pero no el Oficial. Irónicamente se solía decir que el espectáculo lo ponía Instituto pero el "bordeaux" se lo llavaban los otros. Siempre mostró orgullo por su siembra. Y también por sus cosechas. El hombre de Instituto nunca dejó de jactarse del liderazgo social y deportivo de su club, enclavado en el corazón de [[Alta Córdoba]]. En su seno se practican muchas disciplinas y el fútbol, es su cara más popular y trascendente. Podría ser cierto que Instituto nació como tantas ciudades del interior, edificado por el impulso y el desarrollo febril del ferrocarril. Vale precisarlo porque Instituto salió a la vida en una oficina del salón de máquinas del por entonces Ferrocarril Central Córdoba. Fueron algunos integrantes de la sección locomotoras los que concibieron un "Instituto" para "cultivar la institución de sus asociados y fomentar el deporte en todas sus fases". Recién en [[1961]] el club, con un gran esfuerzo, logró formar un poderoso equipo, el cual obtuvo a Carasai como el goleador del Campeonato con 27 goles, e Instituto se consagró Campeón Oficial Cordobés del año [[1961]]. Luego de su última coronación en el año [[1961]], Instituto nuevamente fue Campeón del torneo de Primera División de la A.C.F. en el año [[1966]]. Si bien no fue un Campeonato sencillo de ganar como los de [[1925]], [[1926]], [[1927]], [[1928]] y [[1961]], "La Gloria", al igualar en puntos con una de las sorpresas de ese torneo como fue el [[Sportivo Belgrano]] de [[San Francisco (Córdoba)|San Francisco]], lo derrotó en una final a todo ritmo de ida y vuelta y obtuvo así el Campeonato Oficial de [[1966]]. En [[1972]], "La Gloria" volvió a vivir un equipo inolvidable; eran verdaderos poetas del césped, como aquella histórica formación de [[General Paz Juniors]]. Los albirrojos eran considerados por la afición futbolera como un equipo que iba a quedar en la historia de toda una generación de enormes jugadores, cracks inolvidables. Aquel equipo con un toque deslumbrante y una certera delantera que cuando llegaba al arco rival era un gol casi asegurado, ¿cómo no iba ser así? Si con la presencia de "El Matador" [[Mario Alberto Kempes]] era imposible tratar de tapar algo para los arqueros. A pesar de haber pasado muchos años después de su último campeonato ([[1966]]), Instituto consiguió el campeonato una vez más con la siguiente formación: El histórico M. Olmedo, Cufaro, Salvador Mastrosimone, Luis Saldaño, J. Ceballos, Marochi, M. Zima, L. Bongianino, A. Ceballos, Acevedo, Jorge López, S. Jofré, Alberto Beltrán, [[Osvaldo Ardiles]] y [[Mario Alberto Kempes]]. === ეროვნულ ტურნირებზე (1973–1980) === En su primera experiencia en torneos de [[Asociación del Fútbol Argentino|AFA]], la Gloria paseó por el país la calidad de una delantera inolvidable: Saldaño, Ardiles, Kempes, Beltrán y Ceballos. Dentro de los equipos que hicieron historia en el fútbol cordobés, el Instituto que jugó en el campeonato Nacional de [[1973]] se aseguró un capítulo importante, a pesar de haber cumplido solo una discreta campaña en aquel certamen. Curioso caso el de un equipo conformado por figuras de primer nivel que, tal vez, pagó un caro tributo a su falta de experiencia en competencias de jerarquía. Los nombres de [[Mario Kempes]], [[Osvaldo Ardiles]], Miguel Oviedo, [[Daniel Willington]], Alberto Beltrán, José Luis Saldaño, José Ceballos y Mario Carballo, entre otros, hablan a las claras de un potencial futbolístico inmenso que no pudo reflejar en grandes resultados. El octavo puesto conseguido, sobre 15 participantes de su zona, postergó las expectativas de una hinchada que esperaba una campaña más productiva. La Gloria había obtenido en [[1972]] el certamen de la Liga Cordobesa tras vencer 5 a 2 a [[Club Atlético Belgrano|Belgrano]] en una recordada final, disputada en cancha de [[Club Atlético Talleres|Talleres]], y que no tuvo repercusión periodística debido a un paro de los trabajadores gráficos, que dejaron a la ciudad sin diarios durante una semana.<ref name="MundoD1">{{cite web|url=http://mundod.lavoz.com.ar/futbol/la-paliza-de-instituto-belgrano-que-nadie-leyo |title=La paliza de Instituto a Belgrano que nadie leyó |quote=Instituto del ’72. Hace 40 años, la Gloria goleó a Belgrano en la final de la Liga, pero ningún medio gráfico cubrió su consagración debido a un paro.|accessdate=18 სექტემბერი, 2020 |work= Gustavo Farias for the [http://mundod.lavoz.com.ar MundoD] }}</ref> El Nacional `73 se presentó como la primera experiencia seria de los de [[Alta Córdoba]], que hasta ese momento solo habían disputado cuatro partidos por la [[Copa Argentina 1970]], un torneo de efímera duración y escaso interés que organizó la AFA entre [[1968]] y [[1970]]. La sangría tuvo su precio: recién en [[1979]] el club pudo volver a los primeros planos nacionales con otra gran camada de jugadores. En el Nacional Instituto termina primero en el grupo D, arriba de [[Rosario Central]], [[Boca Juniors]], [[Club Atlético San Lorenzo de Almagro|San Lorenzo]], [[Club Estudiantes de La Plata|Estudiantes]], [[Club Cipolletti|Cipolletti]] de [[provincia de Río Negro|Río Negro]] y [[Chaco For Ever]]. Después de un arranque prometedor, la "Gloria" queda eliminada en cuartos de final en manos de [[Atlético de Tucumán]]. En el Torneo Nacional [[1980]] La "Gloria" termina liderando el grupo "D" sobre [[Club Atlético River Plate|River]], [[Club Atlético Platense|Platense]] y [[Club Atlético San Lorenzo de Almagro|San Lorenzo]]. Clasifica a los cuartos de final en donde se enfrenta [[Club Atlético Independiente|Independiente]]. El partido de ida en Alta Córdoba fue para Instituto por 2 a 1, pero la vuelta en [[Avellaneda (Buenos Aires)|Avellaneda]] fue un rotundo 5 a 1 para el "rojo", que lo elimina de pelear por el título. === AFA-ს ერა (1981–დღემდე) === La década de 1980 encuentra a un Instituto afianzado en la [[Primera División de Argentina|Primera División]], donde logra buenas actuaciones. Tanto en el Torneo Nacional de [[1980]] como en el de [[1981]], cae en cuartos de final frente a [[Club Atlético Independiente|Independiente]]. El club logra buenas actuaciones en los años siguientes, destacándose un segundo puesto en su grupo (detrás de Ferro, campeón de ese año) en el Nacional de [[1982]] y un 8° puesto en el torneo 1986/1987. Dos años más tarde Instituto tuvo una pésima campaña cosechando 31 puntos sobre 38 partidos y terminó siendo el equipo más goleado del torneo. La "Gloria" comienza así el proceso que en la siguiente temporada lo depositaría en el descenso de la máxima división del [[fútbol argentino]]. Luego de dos malas campañas (dos últimos puestos) Instituto desciende en el campeonato de [[1989]]. Así es como llega la década de 1990, con el equipo participando por primera vez de la [[B Nacional]]. Desde [[1990]], cuando el equipo perdió la categoría después de haber ocupado el último lugar en los últimos dos campeonatos, la Gloria había comenzado a transitar "el duro camino del ascenso". El [[4 de agosto]] de [[1990]], ya había comprobado que el retorno no sería fácil. Ese día debutó en el Nacional B con un difícil triunfo de 1 a 0 sobre [[Atlético Tucumán]] con un gol de Walter Luján a 14 minutos del final del encuentro. Dirigido por Raúl Arraigada, tuvo un buen arranque llegó a estar primero durante seis fechas pero finalizó octavo con una campaña discreta en la que se destacaron el arquero Damián Maltagliatti (atajó cuatro penales), los goles de Mario Baralle y Marcelo "Tachi" Díaz y el talento de un debutante: Nicolás Fernando Oliva, adquirido a Unión Florida. Clasificado para el Reducido, cayó en la segunda fase ante [[Banfield]] (0-0 y 0-1).Otra vez amenazó más de lo que concretó en la temporada 1991/92 con Salvador Ragusa como técnico. Animador del torneo durante gran parte de su desarrollo, se desinfló en las fechas finales y terminó noveno. En el Reducido, [[Nueva Chicago]] lo eliminó (2-1 y 1-3) en cuartos de final. Al año siguiente cumplió su campaña más pobre: arrancó con siete fechas sin ganar y el 15º puesto obtenido al cabo de 42 jornadas solo le sirvió para mantener la categoría. En la temporada 1993/94 casi concreta su retorno. Otra vez con Arraigada, el equipo alterna el liderazgo durante buena parte de la primera rueda, pero después sufre cinco derrotas en seis partidos que determinan el alejamiento del "Pucho". La llegada de [[Jorge Ginarte]] lo reencuentra por la buena senda y accede a la final del Reducido con [[Club Atlético Talleres (Córdoba)|Talleres]], donde cae en los minutos finales del segundo partido (1-3) después de haber igualado 1 a 1 en el primero. El año siguiente no fue bueno. Un flojo arranque solo le permitió luchar desde abajo por un lugar en el octogonal, pero finalmente terminó undécimo en una pobre campaña iniciada por [[Jorge Ginarte]] y terminada por Carlos Biasutto. En 1995/96 fue animador de los dos torneos de la temporada, pero cuando luchaba por el primer puesto del Clausura sufrió la baja de Oliva, transferido al fútbol japonés. Pese a ello, el equipo conducido ahora por [[Jorge Ghiso]], se las arregló para llegar a la final del Reducido ante [[Club Atlético Unión (Santa Fe)|Unión]]. Tras perder 3 a 1 en el cotejo de ida jugado en [[Ciudad de Santa Fe (Argentina)|Santa Fe]], en la revancha está obligado a ganar 2 a 0 para lograr el pasaporte a Primera (el gol de visitante valía doble). [[Diego Klimowicz]] consigue el primero a los 32 minutos del primer tiempo, pero el segundo no llegará jamás y el 1 a 0 final no alcanzó. Una nueva decepción debieron soportar sus hinchas en el campeonato siguiente. La llegada de grandes figuras, como los retornos de dos históricos ([[Oscar Dertycia]] y Ernesto Corti), sumadas a las incorporaciones de Juan Spallina y el uruguayo Alex Rodríguez, ilusionaron a sus seguidores, pero otra vez no pudo concretar el objetivo. Condenado a jugar en la Zona Permanencia, tampoco consiguió la plaza para el segundo ascenso. Ninguno de los tres técnicos, Horacio Bongiovanni, Ramón Adorno y Ángel Celoria, pudieron hacer funcionar un equipo que quedó en deuda. La llegada de [[Juan José López (futbolista)|Juan José López]] a la conducción técnica le permitió al club vivir el ciclo más positivos en la divisional de ascenso. Sin grandes contrataciones, solo vale destacar la incorporación de Pedro Ojeda, J.J. formó un equipo sólido que ganó la primera fase y, como una constante de los últimos años, se quedó en la recta final. La base de ese equipo, sumado al aporte de [[Daniel Jiménez]], Fernando Castro, [[Raúl Maldonado]], Oscar Alaniz y [[Hernán Buján]] fue la que el mismo entrenador armó para esta temporada. Sin embargo, cuando el equipo marchaba en el primer puesto y rendía a pleno, el entrenador se alejó cansado de las promesas de los dirigentes para solucionar el conflicto económico con los jugadores y el cuerpo técnico. Ernesto Corti, en su flamante condición de entrenador, se hizo cargo del equipo y, pese a algunos pronunciados altibajos, consiguió mantener la posición de liderazgo y accedió al cuadrangular por el título junto a [[Atlético Tucumán]], [[Arsenal Fútbol Club|Arsenal]] y [[Chacarita Juniors]]. El sábado [[19 de junio]] de [[1999]], después de disputar dos finales con "los funebreros", la frase que encabezó esta nota se hizo realidad. El primer puesto lo habilitaba a disputar el cuadrangular final. Luego de superar a [[Arsenal Fútbol Club|Arsenal]] de [[Sarandí]] en la semifinal, disputa la final contra [[Chacarita Juniors|Chacarita]]. El global 3-1 a favor de “la gloria” dictamino el regreso a Primera División. En este equipo se destacaban las figuras de Daniel “Miliki” Jiménez y [[Mauricio Caranta]] entre otros. En el torneo Apertura del año [[1999]], no logra hacer una buena campaña, y finaliza en 16° lugar. === XXI საუკუნე === Ya con el comienzo del nuevo siglo Instituto, si bien se mejora en el Clausura del [[2000]] (donde finaliza 11°) el club debe jugar la promoción contra [[Club Almagro|Almagro]]. Aunque cuenta con ventaja deportiva, pierde 2-1 en el global y desciende. Retoma luego de un año a la [[Primera B Nacional|Segunda división]], donde logra una buena performance, pero no le alcanza para ascender, ya que pierde la semifinal del cuadrangular frente a [[Banfield]], la final del torneo Reducido contra [[Nueva Chicago]], y no supera a [[Argentinos Juniors]] en la Promoción. En la temporada siguiente, logra meterse en el reducido, pero no alcanza el ascenso ya que pierde en semifinales contra [[Club Gimnasia y Esgrima (Concepción del Uruguay)|Gimnasia y Esgrima de Entre Ríos]]. En la temporada del [[2003]]/[[2004]], Instituto forma un competitivo plantel, y obtiene el torneo Apertura [[2003]]. Gracias a esto, juega la final por el ascenso contra Almagro, campeón del Clausura [[2004]]. Así es como logró vengarse de la promoción perdida en el [[2000]], y vence con un global 2-1 y obtiene el ascenso a [[Primera División de Argentina|Primera División]] con un gol muy recordado de [[Renato Riggio]]. En el Torneo Apertura del [[2004]], realiza una mala campaña y termina anteúltimo, teniendo muy pocas chances de mantener la categoría, ya que en el Clausura venidero debía sumar muchos puntos. Pero sin darse por vencidos, realiza una aceptable campaña en la que finaliza 9°, y evita el descenso directo, pero no la promoción. Así es como se enfrenta contra [[Huracán]], para tratar de mantener la categoría. Luego de un valioso triunfo en [[Buenos Aires]] (2-1) y una victoria en [[Córdoba (Argentina)|Córdoba]] (1-0), Instituto mantiene la categoría con un global 3-1. En la temporada siguiente, un 20° en el Apertura y un 19° en el Clausura, más el flojo promedio que arrastraba de la temporada anterior, fueron los causales del descenso a la B Nacional. En su retorno a la B Nacional, lejos de pelear por el retorno a la Primera División, realiza una mediocre campaña, y se ve obligado a jugar un desempate (al igualar en puntos) enfrentando a [[Club Sportivo Ben Hur|Ben Hur]] de [[Rafaela]], para ver quien juega la promoción de descenso contra un equipo del [[Torneo Argentino A]]. Instituto sale victorioso de este cruce y así se mantiene en la B Nacional. En la temporada siguiente finaliza en 15° lugar, y se salva por poco de jugar nuevamente la promoción de descenso. Como el club debía engrosar su flaco promedio, arma un equipo competitivo para afrontar la temporada [[2008]]/[[2009]]. La apuesta le sale bien al club, que se salva de los puestos de descenso, pero igual quedaría un sabor amargo para los hinchas, ya que finaliza quinto en la tabla general, a solo 3 puntos de jugar la promoción para ascender a [[Primera División de Argentina|Primera División]]. En la temporada [[2009]]/[[2010]] se logra una muy buena campaña que tuvo al club como protagonista durante todo el torneo. Llega a la última fecha con chances de ascender y en posición de promoción, a 3 puntos de [[Quilmes Atlético Club|Quilmes]], que se ubicaba tercero. Pero en la última fecha, pierde 3-0 frente a [[Club Atlético Tiro Federal|Tiro Federal]], y las victorias de [[Atlético Rafaela]] y [[All Boys]] hace que nuevamente quede en 5° lugar, y no pueda jugar la promoción. Para la temporada 2011/12 quedará en la memoria de los hinchas como la mejor campaña realizada por el club en toda su historia en la B Nacional: 70 puntos y un invicto de 19 partidos. El equipo, con un plantel lleno de caras casi desconocidas, estuvo puntero por más de 20 fechas, peleando el título ante grandes clubes como Quilmes, Rosario Central, y [[Club Atlético River Plate|River Plate]], quien disputaba su primera temporada en este torneo. El equipo llegó a la última fecha en el primer puesto, pero una derrota ante Ferro por 3 a 0 provoca que finalice 3°en la tabla, y juega la promoción ante [[Club Atlético San Lorenzo de Almagro|San Lorenzo de Almagro]]. El saldo positivo de la campaña fue la consolidación de jugadores como [[Julio Chiarini]] , y el surgimiento de diversos jugadores de la cantera, como [[Paulo Dybala]]. Finalmente el juvenil, con solo 18 años, fue vendido al [[US Città di Palermo|Palermo de Italia]] por 3 millones de euros. En la ida, disputada en Córdoba, la Gloria pierde por 2 a 0. En la vuelta logra un empate 1 a 1 con el cuervo, lo que condena a que los cordobeses disputen la siguiente temporada en el Nacional B. En la temporada 2012/13 no logra realizar una buena campaña y finaliza en el puesto 18°. Ya para la temporada 2013/14 volvió a ser protagonista con otro invitado especial: [[Club Atlético Independiente|Independiente de Avellaneda]], pero otra vez con una suma de derrotas en las últimas fechas lo dejó afuera de las zonas de ascenso. La temporada 2014 de transición, el torneo se dividió en 2 zonas (A;B), con 11 equipos c/u, con 22 fechas a la larga, sin descensos, lo más sorpresivo de este torneo fue que hubo 10 ascensos a la máxima categoría (5 ascensos por cada zona). Instituto lamentablemente no pudo aprovechar este torneo terminó en la 8va posición (de 11 equipos en el grupo) cerrando con 25 puntos de 60 en juego, cerrando la temporada con una victoria en misiones ante [[Club Deportivo Guaraní Antonio Franco|Guaraní Antonio Franco]]. La temporada [[2015]], la segunda división contaría con 2 ascensos (1 campeón, y del 2 al 5 un reducido ida y vuelta, con semifinal y final) y 4 descensos), un 42 fechas (ida y vuelta). Instituto empezó regularmente en las primeras 4 fechas (3E-1G), desde adelante Instituto no podía ganar estando penúltimo. La Gloria volvería a ganar en la fecha 14, con un contundente 2 a 0 ante Juventud Unida. Desde la fecha 16 Instituto estuvo invicto 11 fechas (6G-5E) perdiendo con V.Dalmine 1-0 y derrotando al puntero ( [[Club Atlético Tucumán|Atlético Tucumán]] ) 1 a 0. Instituto con altas y bajas y un vaivén de resultados, entró al reducido en el quinto puesto, debiendo enfrentar al 2do ( [[Club Atlético Patronato de la Juventud Católica|Patronato]]. La ida se disputó en Alta Córdoba, con un marco de más de 22 mil personas, La gloria reciba al patrón, El 1er tiempo fue muy cerrado, con más llegadas de Instituto con tiros desde afueras y con la clarisima oportunidad que erro C.Bernardi para abrir el marcador, luego del pase al medio de P.Soda. El segundo tiempo Patronato manejo más el balón, atacando preferentemente por el medio e Instituto contraatacando por las bandas. Hasta que a los 46m el árbitro Pedro Argañaráz, cobra penal para Instituto tras el agarrón de camiseta de D.Martinez sobre P.Magnin , Bauman fue el encargado de convertir la pena máxima. Aunque parecía que Instituto se llevaba la victoria, un centro y una mano de M.Correa le da un penal a los 49 a Patronato, S.Bertoli lo convierte, y el partido finalizó 1-1. En la vuelta Instituto pego primero a los 11 del PT con un cabezazo de D. Schmidt después de un centro de Bernardi al borde del área chica. Luego Patronato lo empató con gol de C.Quintana de cabeza. A los 20 D.Jara pasa a darlo vuelta y Becerra a los 42 del ST liquidando la serie y dejando a Instituto sin la chance de jugar la final y quedarse una temporada más en la B Nacional. == ოფიციალურ ტურნირებში მონაწილეობა == === ეროვნული ჩემპიონატები === {| class="toccolours" style="background:white" |- ! colspan="3" style="text-align:center; background:red;"| <span style="color:black;">„ინსტიტუტოს“ შედეგები ეროვნული ჩემპიონატებზე </span> |- style="font-size:93%" |valign="top"| * არგენტინის თასი 1970: მერვედფინალი * [[ნასიონალის ჩემპიონატი|ნასიონალი 1973]]: ჯგუფური ეტაპი (8º) * [[ნასიონალის ჩემპიონატი|ნასიონალი 1979]]: მეოთხედფინალი * [[ნასიონალის ჩემპიონატი|ნასიონალი 1980]]: მეოთხედფინალი * [[მეტროპოლიტანოს ჩემპიონატი|მეტროპოლიტანო 1981]]: 9º * [[ნასიონალის ჩემპიონატი|ნასიონალი 1981]]: მეოთხედფინალი * [[ნასიონალის ჩემპიონატი|ნასიონალი 1982]]: ჯგუფური ეტაპი (4º) * [[მეტროპოლიტანოს ჩემპიონატი|მეტროპოლიტანო 1982]]: 12º * [[ნასიონალის ჩემპიონატი|ნასიონალი 1983]]: მეორე ეტაპი * [[მეტროპოლიტანოს ჩემპიონატი|მეტროპოლიტანო 1983]]: 10º * [[ნასიონალის ჩემპიონატი|ნასიონალი 1984]]: მერვედფინალი * [[მეტროპოლიტანოს ჩემპიონატი|მეტროპოლიტანო 1984]]: 11º * [[ნასიონალის ჩემპიონატი|ნასიონალი 1985]]: Cuarta Rueda de la Zona Perdedores * [[არგენტინის პრიმერა დივიზიონი|პრიმერა დივიზიონი 1985/86]]: 11º * [[არგენტინის პრიმერა დივიზიონი|პრიმერა დივიზიონი 1986/87]]: 8º * [[არგენტინის პრიმერა დივიზიონი|პრიმერა დივიზიონი 1987/88]]: 13º * შესარჩევი ლიგა 88 : მერვედფინალი * [[არგენტინის პრიმერა დივიზიონი|პრიმერა დივიზიონი 1988/89]]: 20º * შესარჩევი ლიგა 89 : მეორე რაუნდი * [[არგენტინის პრიმერა დივიზიონი|პრიმერა დივიზიონი 1989/90]]: 20º [[File:Red Arrow Down.svg|10px]] * ნასიონალი B 1990/91: 8º * რედუსიდო 91: მეოთხედფინალი * ნასიონალი B 1991/92: 7º * ნასიონალი B რედუსიდო 92: მეოთხედფინალი * ნასიონალი B 1992/93: 15º * ნასიონალი B 1993/94: 7º * რედუსიდო 94: ფინალისტი | style="vertical-align:top; width:33%;"| * ნასიონალი B 1994/95: 11º * ნასიონალი B 1995/96: 7º აპერტურა. 8º კლაუსურა * რედუსიდო 96: ფინალისტი * ნასიონალი B 1996/97: 4º კლასიფიკაციის ზონა. 3º ძირითადი ზონა * ნასიონალი B 1997/98: 7º * ნასიონალი B 1998/99: '''ჩემპიონი''' [[File:Green Arrow Up.svg|10px]] * [[არგენტინის პრიმერა დივიზიონი|პრიმერა დივიზიონი 1999/00]]: 16º აპერტურა. 12º კლაუსურა * [[არგენტინის პრიმერა დივიზიონი|აღზევება 2000]]: დაქვეითება [[File:Red Arrow Down.svg|10px]] * ნასიონალი B 2000/01: 3º * რედუსიდო 01: ფინალისტი * პრიმერა B ნასიონალი აღზევება 2001: ელიმინაცია * ნასიონალი B 2001/02: 8º აპერტურა. 3º კლაუსურა * პრიმერა B ნასიონალი რედუსიდო 02: მეოთხედფინალი * ნასიონალი B 2002/03: 4º en აპერტურა. 10º კლაუსურა * ნასიონალი B 2003/04: 1º en აპერტურა. 13º კლაუსურა * პრიმერა B ნასიონალი ფინალი 04: '''ჩემპიონი''' [[File:Green Arrow Up.svg|10px]] * [[არგენტინის პრიმერა დივიზიონი|პრიმერა დივიზიონი 2004/05]]: 19º en აპერტურა. 9º კლაუსურა * [[არგენტინის პრიმერა დივიზიონი|აღზევება 2005]]: ძირითადი * [[არგენტინის პრიმერა დივიზიონი|პრიმერა დივიზიონი 2005/06]]: 20º en აპერტურა. 19º კლაუსურა [[File:Red Arrow Down.svg|10px]] * პრიმერა B ნასიონალი 2006/07: 13º en აპერტურა. 11º კლაუსურა * პრიმერა B ნასიონალი 2007/08: 15º * პრიმერა B ნასიონალი 2008/09: 5º * პრიმერა B ნასიონალი 2009/10: 5º | style="vertical-align:top; width:33%;"| * პრიმერა B ნასიონალი 2010/11: 10º * პრიმერა B ნასიონალი 2011/12: 3º * არგენტინის თასი 2011/12: 1/32 ფინალი * პრიმერა B ნასიონალი აღზევება 2012: ელიმინაცია * პრიმერა B ნასიონალი 2012/13: 18º * არგენტინის თასი 2012/13: 1/32 ფინალი * პრიმერა B ნასიონალი 2013/14: 6º * არგენტინის თასი 2013/14: მერვედფინალი * პრიმერა B ნასიონალი 2014: 8º ზონა A * არგენტინის თასი 2014/15: 1/16 ფინალი * პრიმერა B ნასიონალი 2015: 5º * პრიმერა B ნასიონალი რედუსიდო 2015: ნახევარფინალი * პრიმერა B ნასიონალი 2016: 22º * არგენტინის თასი 2015/16: 1/16 ფინალი * პრიმერა B ნასიონალი 2016/17: 6º * არგენტინის თასი 2016/17: 1/16 ფინალი * პრიმერა B ნასიონალი 2017/18: 6º * პრიმერა B ნასიონალი 2018/19: 22º |} <timeline> TimeAxis = orientation:horizontal ImageSize = width:1300 height:125 PlotArea = width:900 height:44 bottom:78 left:100 DateFormat = yyyy Period = from:1980 till:2014 ScaleMajor = unit:year increment:5 start:1980 ScaleMinor = unit:year increment:1 start:1981 AlignBars = justify Colors = id:pri value:red id:bn value:yellow BarData = bar:primera text:"[[არგენტინის პრიმერა დივიზიონი|პრიმერა დივიზიონი]]" bar:bnacional text:"[[ნასიონალის ჩემპიონატი|B ნასიონალი]]" PlotData = # set defaults width:13 fontsize:s textcolor:white align:left anchor:from shift:(5,-5) bar:primera color:pri from:1980 till:1990 from:1999 till:2000 from:2004 till:2006 bar:bnacional color:bn from:1990 till:1999 from:2000 till:2004 from:2006 till:2014 </timeline> === სტატისტიკა === ეროვნული ტურნირები, რომელშიც „ინსტიტუტო“ მონაწილეობდა: {| class="wikitable sortable" |- style="background:silver;" !|ტურნირი !|PJ !|PG !|PE !|PP !|GF !|GC !|Pts. !|საუკეთესო შედეგი |- | style="text-align:left;"| '''[[არგენტინის პრიმერა დივიზიონი|პრიმერა დივიზიონი]]''' | style="text-align:center;"|566 | style="text-align:center;"| 172 | style="text-align:center;"| 168 | style="text-align:center;"| 226 | style="text-align:center;"| 579 | style="text-align:center;"| 765 | style="text-align:center;"| 548 | style="text-align:center;"| მეოთხედფინალი |- | style="text-align:left;"| '''პრიმერა B ნასიონალი''' | style="text-align:center;"| 987 | style="text-align:center;"| 375 | style="text-align:center;"| 318 | style="text-align:center;"| 294 | style="text-align:center;"| 1279 | style="text-align:center;"| 1116 | style="text-align:center;"| 1375 | style="text-align:center;"| ჩემპიონი |- | style="text-align:left;"| '''არგენტინის თასი''' | style="text-align:center;"| 15 | style="text-align:center;"| 4 | style="text-align:center;"| 5 | style="text-align:center;"| 6 | style="text-align:center;"| 17 | style="text-align:center;"| 19 | style="text-align:center;"| 17 | style="text-align:center;"| მერვედფინალი |} * Las Promociones son considerados partidos de Primera y los Reducidos del Nacional B. == კლუბის ობიექტები == === სტადიონი === [[File:Instcba.jpg|thumb|right|150პქ|Alta Córdoba]] კლუბის საშინაო არენაა „ესტადიო ხუან დომინგო პერონი“. სტადიონი ბარიო ალტა კორდოვას სახელით ცნობილ კორდოვის ალტას კვარტალში მდებარეობს და დაახლოებით 32 000 მაყურებელს იტევს. ტევადობითა და სიდიდით მეორე საფეხბურთო სტადიონია პროვინციაში, „ესტადიო მარიო ალბერტო კემპესის“<ref>Estadio Mario Alberto Kempes.</ref> შემდეგ. ==== სტადიონის ისტორია ==== 1946 წელს გენერალ [[ხუან პერონი|ხუან დომინგო პერონის]] თავმჯდომარეობით, [[არგენტინის ეროვნული კონგრესი|არგენტინის ეროვნულმა კონგრესმა]] მხარი დაუჭირა № 12 931-ე კანონს, რომლის 23-ე მუხლი უფლებამოსილებას აძლევდა ქვეყნის აღმასრულებელ ხელისუფლებას ქვეყნის მასშტაბით სოციალური და სპორტული სუბიექტებისთვის სტადიონების მშენებლობის სუბსიდირების მიზნით განეკარგა 20 000 000 აშშ დოლარი. [[კორდოვა (არგენტინა)|კორდოვაში]] „ინსტიტუტო“ იყო ერთადერთი ორგანიზაცია, რომელმაც განაცხადი შეიტანა მათთვის სახსრების გამოყოფის თაობაზე, [[რასინგ კლუბ დე აველიანედა (საფეხბურთო კლუბი)|„რასინგისა“]] და [[ურაკანი (საფეხბურთო კლუბი)|„ურაკანის“]] მსგავსად, რომელთაც მანამდე ისარგებლეს კანონში გაწერილი ზემოაღნიშნული დებულებით. საბოლოოდ, წარდგენილი განაცხადის საფუძველზე „ინსტიტუტომ“ 1 500 000 აშშ დოლარის ოდენობის სესხი მიიღო. Colaboró con la gestión de este préstamo el socio del club Sr. Hernán Yofré. El préstamo fue concedido por decreto N 5.018 del [[20 de febrero]] de [[1948]] por la suma de $1.500.000. Las condiciones de amortización del préstamo era de 52 años, mediante el pago de cuotas trimestrales de $14.265 cada una, iguales y consecutivas. Existía una franquicia de dos años en los que solo se pagaba la amortización de intereses y estos se calculaban sobre una tasa del 3% anual. De cumplirse lo pactado, recién en el año [[2000]] se habría concluido el pago del préstamo. Los arquitectos Morchio y Souberan habían construido una maqueta del Estadio y elaborado sus planos. El Estadio comenzó a construirse en marzo de [[1948]], pero demoras y serios problemas de la Empresa Constructora, más los efectos de la inflación hizo que con el dinero recibido solo se pudiera construir la actual tribuna alta sobre la calle Jujuy. Afortunadamente, la deuda de ese préstamo fue condonada el [[9 de octubre]] de [[1959]] (41 años antes del plazo previsto de pago), mediante el Decreto Ley N.º 14.880 del Presidente Guido. Según se dice, en la gestión de tal condenación intervinieron los Institutenses Sr. Napoli (funcionario del Ministerio de Trabajo de la Nación en Córdoba ) y el Dr. Zanichelli (Legislador y exarquero de Instituto). Finalmente, el [[15 de agosto]] de [[1951]] y como parte de los festejos de los 33 años de vida del club, con un encuentro amistoso con el [[Racing Club de Avellaneda]], se inauguró el ''Estadio Monumental'', el que pasó a llamarse ''Estadio Presidente Perón''. Para adaptarlo a los partidos nocturnos, Instituto encaró la incorporación de la iluminación del Monumental. Se instalaron columnas altísimas lo que hace que de ninguna manera la iluminación moleste al espectador y se instaló un moderno sistema de iluminación. Toda esta instalación fue inaugurada el [[27 de diciembre]] de [[1957]] en un partido amistoso con el [[Club Atlético Vélez Sarsfield]] de la Capital Federal, partido que se realizaba como corolario de la transferencia del centro delantero Juan Carlos Sánchez. La Mona, como se lo llamaba a Sánchez, jugó en ese partido un tiempo para cada equipo. En esta etapa de consolidación de nuestra Institución, en el Estadio Monumental se decide también la construcción de una tribuna en el Sector Oeste, sobre la Calle Sucre. La misma se construye de cemento en un largo de 73 metros y con 24 escalones. La obra se concluye y se inaugura en [[1960]]. En [[2008]], el Estadio Monumental de Alta Córdoba fue remodelado, contando con la inclusión de modernas cabinas de transmisión y Palcos VIP. También, en 2010, los propios hinchas del club tomaron la decisión de pintar ambas cabeceras y la platea preferencial del estadio. == კლუბის პრეზიდენტები == ქვემოთ წარმოდგენილია კლუბის პრეზიდენტების ჩამონათვალი,<ref>{{cite web |url=https://www.institutoacc.com.ar/index.php/presidentes-de-instituto-a-c-c/ |title=Presidentes de Instituto A.C.C. |work=[https://www.institutoacc.com.ar/index.php/presidentes-de-instituto-a-c-c/ institutoacc.com.ar] |quote= |accessdate=24 სექტემბერი, 2020 |archiveurl=https://archive.today/20200924160655/https://www.institutoacc.com.ar/index.php/presidentes-de-instituto-a-c-c/ |archivedate=2020-09-24 }}</ref> კლუბის დაარსების დღიდან მიმდინარე პერიოდის ჩათვლით: {| style="width:50%; float:left;" |- |valign=top width=55%| {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin:auto; width:80%; background:#f9f9f9; border:1px #aaa solid; border-collapse:collapse; font-size:90%; text-align:center;" |- style="text-align:center; background:red;" style=“color:black;" !width=60%|პრეზიდენტი !width=40%|პერიოდი |- |align=center|რამონ ისლენიოსი||08.08.1918 - 24.11.1919 |- |align=center|გილერმო დუნდასი||25.11.1919 - 23.01.1922 |- |align=center|ალბერტო ტომასი||24.01.1922 - 19.06.1923 |- |align=center|კორნელიო ფონდოვილია||20.06.1923 - 03.01.1925 |- |align=center|ა. რეტა ბერგი||04.01.1925 - 07.01.1926 |- |align=center|ატილიო კორადორი||08.01.1926 - 17.05.1928 |- |align=center|კორნელიო ფონდოვილია||18.05.1928 - 03.03.1929 |- |align=center|ანხელ ისერნი||04.03.1929 - 06.03.1930 |- |align=center|კორნელიო ფონდოვილია||07.03.1930 - 18.01.1931 |- |align=center|ატილიო კორადორი||19.01.1931 - 30.11.1932 |- |align=center|კორნელიო ფონდოვილია||01.12.1932 - 26.06.1933 |- |align=center|ანსელმო დიასი||27.06.1933 - 21.02.1934 |- |align=center|პ. ლანსა ასპერი||22.02.1934 - 01.08.1934 |- |align=center|ა. მ. დი ლოჯო||02.08.1934 - 17.10.1934 |- |align=center|მარიანო სანჩესი||18.10.1934 - 09.01.1937 |- |align=center|კორნელიო ფონდოვილია||10.01.1937 - 10.04.1937 |- |align=center|არმანდო მარკეტი||11.04.1937 - 28.01.1940 |- |align=center|ამარო ლ. ვალსანო||29.01.1940 - 01.02.1941 |- |align=center|დომინგო ნაპოლიტანო||02.02.1941 - 28.02.1951 |- |align=center|ერნან. რ. იოფრე||01.03.1951 - 28.11.1951 |- |align=center|აბრაამ მუსიკანტე||29.11.1951 - 28.02.1952 |- |align=center|ხუან პაგანი||29.02.1952 - 07.01.1953 |- |align=center|მარტინ ფედერიკო||08.01.1953 - 21.12.1955 |} |} {| style="width:50%; margin:auto;" |- |valign=top width=55%| {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin:auto; width:80%; background:#f9f9f9; border:1px #aaa solid; border-collapse:collapse; font-size:90%; text-align:center;" |- style="text-align:center; background:red;" style=“color:black;" !width=60%|პრეზიდენტი !width=40%|პერიოდი |- |align=center|ხუან პაგანი||22.12.1955 - 31.12.1957 |- |align=center|კარლოს ბერტილოტი||01.01.1958 - 26.12.1959 |- |align=center|მანუელ ა. ფელისესი||27.12.1959 - 20.12.1961 |- |align=center|გილერმო ნაპოლიტანო||21.12.1961 - 19.12.1962 |- |align=center|კარლოს ა. სოსა||20.12.1962 - 22.12.1965 |- |align=center|მანუელ ა. ფელისესი||23.12.1965 - 19.06.1969 |- |align=center|ორასიო ფუენტესი||20.06.1969 - 17.12.1969 |- |align=center|რამონ ა. მადერსი||18.12.1969 - 13.12.1971 |- |align=center|ანტონიო კაპელინო||14.12.1971 - 15.12.1975 |- |align=center|ანხელ გუტიესი||16.12.1975 - 26.02.1984 |- |align=center|რამონ ა. მადერსი||01.03.1984 - 26.12.1986 |- |align=center|რ. ვერა ოკამპო||27.02.1986 - 02.07.1986 |- |align=center|ანხელ გუტიესი||03.07.1986 - 31.05.1989 |- |align=center|გილერმო ნაპოლიტანო||01.06.1989 - 03.07.1989 |- |align=center|რამონ სეომბორიანი||04.07.1989 - 24.06.1990 |- |align=center|ანტონიო კაპელინო||25.06.1990 - 05.07.1992 |- |align=center|ანტონიო ბარიონუევო||06.07.1992 - 08.04.1996 |- |align=center|სანტიაგო სემინო||09.04.1996 - 2000 |- |align=center|დიეგო ბობატო||2000 - 2008 |- |align=center|ხუან კარლოს ბარერა||2008 - 2013 |- |align=center|დანიელ პერალტა||2013 - 2014 |- |align=center|რიკარდო მორელატო||2014 - 2016 |- |align=center|Sr. Gastón Defagot||2016 - |} |} == კლუბის ფორმები წლების მიხედვით == El [[uniforme]] titular, a rayas verticales [[rojo|rojas]] y [[blanco (color)|blancas]], toma los colores y el diseño como un homenaje de los socios fundadores de Instituto al que fuera el equipo del [[fútbol argentino]] más destacado de la [[Años 1900|primera década]] del [[siglo XX]]. El Sr. Guillermo Dundas quien entonces era jefe de dicha sección, tuvo gran influencia en la creación de la nueva entidad y por ende en la Asamblea Constitutiva. Él había sido Presidente de un club denominado Instituto Junín y simpatizante del glorioso [[Alumni]], de allí entonces que a su sugerencia la Asamblea decidió que la camiseta de los jugadores sería a rayas verticales rojas y [[blancas]] y pantalón [[Blanco (color)|blanco]], y que los Dirigentes debían llevar un saco distintivo de los mismos colores que los jugadores con pantalón y zapatos blancos. La que si varió fue la suplente usando cinco colores como alternativa al rojo y blanco: Negro, amarillo, blanco, azul o gris.<ref name="Copia archivada">{{cite web |url=http://camisetasdeinstituto.8k.com/index.html |title=Copia archivada |quote= |accessdate=18 სექტემბერი, 2020 |work=[http://camisetasdeinstituto.8k.com/index.html# camisetasdeinstituto.8k.com] |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141006225639/http://camisetasdeinstituto.8k.com/index.html |archivedate=2014-10-06 }}</ref> * '''ძირითადი ფორმა''': მაისური წითელი და თეთრი ვერტიკალური ზოლებით, შავი შარვალი, შავი გეტრები. * '''ალტერნატიული ფორმა''': შავი მაისური ნახევრად თეთრი და წითელი ჰორიზონტალური ზოლებით, შავი შარვალი, შავი გეტრები. * '''საერთაშორისო ფორმა''': თეთრი პერანგი წითელი სახელოებით, თეთრი შარვალი, თეთრი გეტრები. <center> {| | {{Football kit | pattern_la = _red_stripes| pattern_b = _redstripes2| pattern_ra = _red_stripes| leftarm = FFFFFF| body = FFFFFF| rightarm = FFFFFF| shorts = 000000| socks = 000000| title = საშინაო }} | {{Football kit | pattern_la = | pattern_b = | pattern_ra = | leftarm = FFFFFF| body = FFFFFF| rightarm = FFFFFF| shorts = FFFFFF| socks = FFFFFF| title = საგარეო }} | |} </center> === ევოლუცია === {| style="width:100%;" |- | {{Football kit | pattern_la = _red_stripes | pattern_b = _redstripes2 | pattern_ra = _red_stripes | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = 000000 | socks = 000000 |title = 1918-80 }} | {{Football kit |pattern_la = _liverpool0708a |pattern_b = _instituto8082h |pattern_ra = _liverpool0708a |pattern_sh = _adidaswhite |pattern_so = _3_stripes_red |leftarm = ffffff |body = ffffff |rightarm = ffffff |shorts = 000000 |socks = FFFFFF |title = 1981-82 }} | {{Football kit |pattern_la = _liverpool0708a |pattern_b = _instituto8386h |pattern_ra = _liverpool0708a |pattern_sh = _adidaswhite |pattern_so = _3_stripes_red |leftarm = ffffff |body = ffffff |rightarm = ffffff |shorts = 000000 |socks = FFFFFF |title = 1983-86 }} | {{Football kit |pattern_la = _liverpool0708a |pattern_b = _edelp8890h |pattern_ra = _liverpool0708a |pattern_sh = _adidaswhite |pattern_so = _3_stripes_red |leftarm = ffffff |body = ffffff |rightarm = ffffff |shorts = 000000 |socks = FFFFFF |title = 1986-90 }} | {{Football kit |pattern_la = _edelp9091h |pattern_b = _edelp9091h |pattern_ra = _edelp9091h |pattern_sh = _adidaswhite |pattern_so = _3_stripes_red |leftarm = ffffff |body = ffffff |rightarm = ffffff |shorts = 000000 |socks = FFFFFF |title = 1990 }} | {{Football kit |pattern_la = _edelp9193h |pattern_b = _edelp9193h |pattern_ra = _edelp9193h |pattern_sh = _adidaswhite |pattern_so = _3_stripes_red |leftarm = ffffff |body = ffffff |rightarm = ffffff |shorts = 000000 |socks = FFFFFF |title = 1990-93 }} | {{Football kit |pattern_la = |pattern_b = _edelp93h |pattern_ra = |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = ffffff |body = ffffff |rightarm = ffffff |shorts = 000000 |socks = FFFFFF |title = 1993-95 }} | {{Football kit |pattern_la = _instituto9596h |pattern_b = _instituto9596h |pattern_ra = _instituto9596h |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = ffffff |body = ffffff |rightarm = ffffff |shorts = 000000 |socks = FFFFFF |title = 1995-96 }} | {{Football kit |pattern_la = _white stripes |pattern_b = _instituto9697h |pattern_ra = _white stripes |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = ff0000 |body = ffffff |rightarm = ff0000 |shorts = ffffff |socks = FFFFFF |title = 1996-97 }} |} {| style="width:100%;" | {{Football kit |pattern_la = _white stripes |pattern_b = _instituto9798h |pattern_ra = _white stripes |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = ff0000 |body = ffffff |rightarm = ff0000 |shorts = ffffff |socks = FFFFFF |title = 1997-98 }} | {{Football kit |pattern_la = _instituto9899h |pattern_b = _instituto9899h |pattern_ra = _instituto9899h |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = ffffff |body = ffffff |rightarm = ffffff |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 1998-99 }} | {{Football kit |pattern_la = _instituto0001h |pattern_b = _instituto0001h |pattern_ra = _instituto0001h |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = ffffff |body = ffffff |rightarm = ffffff |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2000-01 }} | {{Football kit |pattern_la = _instituto0102h |pattern_b = _instituto0102h |pattern_ra = _instituto0102h |pattern_sh = _instituto0102h |pattern_so = |leftarm = ffffff |body = ffffff |rightarm = ffffff |shorts = ffffff |socks = FFFFFF |title = 2001-02 }} | {{Football kit |pattern_la = _instituto0204h |pattern_b = _instituto0204h |pattern_ra = _instituto0204h |pattern_sh = _redsides |pattern_so = |leftarm = ffffff |body = ffffff |rightarm = ffffff |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2002-04 }} | {{Football kit |pattern_la = _instituto2004h |pattern_b = _instituto2004h |pattern_ra = _instituto2004h |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = ffffff |body = ffffff |rightarm = ffffff |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2004 }} | {{Football kit |pattern_la = _instituto0406h |pattern_b = _instituto0406h |pattern_ra = _instituto0406h |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = ffffff |body = ffffff |rightarm = ffffff |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2004-06 }} | {{Football kit |pattern_la = _thinwhiteborder |pattern_b = _instituto0607h |pattern_ra = _instituto0607h |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = ff0000 |body = ffffff |rightarm = ff0000 |shorts = ffffff |socks = FFFFFF |title = 2006-07 }} | {{Football kit |pattern_la = _instituto0708h |pattern_b = _instituto0708h |pattern_ra = _instituto0708h |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = ff0000 |body = ffffff |rightarm = ff0000 |shorts = ffffff |socks = FFFFFF |title = 2007-08 }} |} {| style="width:100%;" | {{Football kit |pattern_la = _instituto0809h |pattern_b = _instituto0809h |pattern_ra = _instituto0809h |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = ffffff |body = ffffff |rightarm = ffffff |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2008-09 }} | {{Football kit |pattern_la = |pattern_b = _instituto2009h |pattern_ra = |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = ff0000 |body = ffffff |rightarm = ff0000 |shorts = ffffff |socks = FFFFFF |title = 2009 }} | {{Football kit |pattern_la = _instituto2010titular |pattern_b = _instituto2010titular |pattern_ra = _instituto2010titular |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = ff0000 |body = ffffff |rightarm = ff0000 |shorts = ffffff |socks = FFFFFF |title = 2010 }} | {{Football kit |pattern_la = _thinwhiteborder |pattern_b = _instituto2011titular |pattern_ra = _thinwhiteborder |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = ff0000 |body = ffffff |rightarm = ff0000 |shorts = ffffff |socks = FFFFFF |title = 2011-12 }} | {{Football kit |pattern_la = _iacc2012h |pattern_b = _iacc2012h |pattern_ra = _iacc2012h |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = ffffff |body = ffffff |rightarm = ffffff |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2012-13 }} | {{Football kit |pattern_la = |pattern_b = _instituto2013h |pattern_ra = |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = ff0000 |body = ffffff |rightarm = ff0000 |shorts = ffffff |socks = FFFFFF |title = 2013-14 }} | {{Football kit |pattern_la = |pattern_b = _instituto1415h |pattern_ra = |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = ff0000 |body = ffffff |rightarm = ff0000 |shorts = ffffff |socks = FFFFFF |title = 2014-15 }} | {{Football kit| |pattern_la = _instituto1516h |pattern_b = _instituto1516h |pattern_ra = _instituto1516h |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = ff0000 |body = ffffff |rightarm = ff0000 |shorts = ffffff |socks = FFFFFF |title = 2015-16 }} | {{Football kit |patrón_izq = _losandes1617h |patrón_cuerpo = _instituto1617h |patrón_der = _losandes1617h |patrón_pan = _instituto1617h |patrón_med = | izquierdo = ffffff | cuerpo = ffffff | derecho = ffffff |shorts = ffffff |socks = FFFFFF |title = 2017 }} |} {| style="width:100%;" | {{Football kit |pattern_la = _instituto1718h |pattern_b = _instituto1718h |pattern_ra = _instituto1718h |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = ffffff |body = ffffff |rightarm = ffffff |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2017-18 }} | {{Football kit |pattern_la = _instituto1819h |pattern_b = _instituto1819h |pattern_ra = _instituto1819h |pattern_sh = _chaca1819a |pattern_so = |leftarm = ff0000 |body = ffffff |rightarm = ff0000 |shorts = ffffff |socks = FFFFFF |title = 2018-19 }} | {{Football kit |pattern_la = _instituto1920h |pattern_b = _instituto1920h |pattern_ra = _instituto1920h |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = ff0000 |body = ffffff |rightarm = ff0000 |shorts = ff0000 |socks = ff0000 |title = 2019-20 }} |} === სპონსორები და ეკიპირება === {| style="width:50%; float:left;" |+'''სპორტული სამოსი''' |valign=top width=50%| {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin:auto; width:75%; background:#f9f9f9; border:1px #aaa solid; border-collapse:collapse; font-size:90%; text-align:center;" |- align=center bgcolor=red style=“color:black;" !width=25%|<span style="color:white;">პერიოდი</span> !width=25%|<span style="color:white;">ლოგო</span> !width=35%|<span style="color:white;">მიმწოდებელი</span> |- |align=center|[[1979]]-[[1980]]||[[File:Sportlandialogo.png|100px]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} Sportlandia |- |align=center|[[1981]]-[[1993]]||[[File:Original Adidas logo.svg|50px]]||{{დროშანიშანი|გერმანია}} [[Adidas]] |- |align=center|[[1993]]-[[1996]]||[[File:Topper Logo.svg|50px]]||{{დროშანიშანი|ბრაზილია}} [[Topper]] |- |align=center|[[1996]]-[[1997]]||[[File:Umbro logo (current).svg|60px]]||{{დროშანიშანი|გაერთიანებული სამეფო}} [[Umbro (marca)|Umbro]] |- |align=center|[[1997]]-[[1998]]|| ||{{დროშანიშანი|საფრანგეთი}} [[Sport 2000]] |- |align=center|[[1998]]-[[2001]]||[[File:Logo Diadora Marca.png|100px]]||{{დროშანიშანი|იტალია}} [[Diadora]] |- |align=center|[[2001]]-[[2002]]||[[File:Reusch textlogo.png|100px]]||{{დროშანიშანი|გერმანია}} [[Reusch]] |- |align=center|[[2002]]-[[2004]]||[[File:LogoDribbling(DRB).png|60px]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[DRB Dribbling]] |- |align=center|[[2004]]-[[2006]]||[[File:Umbro logo (current).svg|60px]]||{{დროშანიშანი|გაერთიანებული სამეფო}} [[Umbro (marca)|Umbro]] |- |align=center|[[2006]]-[[2009]]||[[File:Athix logo.png|55px]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[Athix]] |- |align=center|[[2010]]-[[2018]]||[[File:KDY-Logo.png|100px]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[KDY]] |- |align=center|[[2018]]-[[2020]]||[[File:Kelme new logo.svg|30px]]|| {{დროშანიშანი|ესპანეთი}} [[Kelme]] |- |align=center|[[2020]]-|| ||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[Sport Lyon]] |- |} |} {| style="width:50%; margin:auto;" |+'''სპონსორი''' |valign=top width=50%| {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin:auto; width:80%; background:#f9f9f9; border:1px #aaa solid; border-collapse:collapse; font-size:90%; text-align:center;" |- align=center bgcolor=red style=“color:black;" !width=25%|<span style="color:white;">პერიოდი</span> !width=75%|<span style="color:white;">სპონსორი</span> |- |align=center|[[1984]]-[[1986]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} Il Gatto |- |align=center|[[1986]]-[[1988]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} Calzado Porcel |- |align=center|[[1988]]-[[1990]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} El Delfín |- |align=center|[[1990]]-[[1991]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} Inca Seguros |- |align=center|[[1991]]-[[1992]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} Mutual Cóndor |- |align=center|[[1992]]-[[1994]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} Carta Credencial |- |align=center|[[1994]]-[[1996]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} Intercable |- |align=center|[[1998]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} Esco |- |align=center|[[1998]]-[[1999]]||{{დროშანიშანი|იტალია}} [[Diadora]] |- |align=center|[[1999]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} Lotería de Córdoba |- |align=center|[[2000]]-[[2002]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} Banco Julio |- |align=center|[[2002]]-[[2003]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ¡Viva Córdoba! |- |align=center|[[2003]]-[[2006]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} Colorín/[[Banco de Córdoba]] |- |align=center|[[2007]]-[[2008]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[Banco de Córdoba]] |- |align=center|[[2008]]-[[2012]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} Motocicletas Brava/[[Banco de Córdoba]] |- |align=center|[[2013]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} Electroingeniería/[[Banco de Córdoba]] |- |align=center|[[2013]]-[[2015]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} Corblock/[[Banco de Córdoba]] |- |align=center|[[2015]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[Banco de Córdoba]] |- |align=center|[[2016]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} Atia Construcciones/[[Banco de Córdoba]] |- |align=center|[[2016]]-[[2017]]||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} Motocicletas Brava/[[Banco de Córdoba]] |- |align=center|[[2018]]-დღემდე||{{დროშანიშანი|არგენტინა}} Autocrédito/[[Banco de Córdoba]] |} |} == კლუბის მონაცემები == {| style="float:right;" |- | '''პერიოდი [[1919]]-[[1980]] (LRF-LCF):''' '''სეზონები 1ª:''' * კორდოვის ჩემპიონატი: 59 '''სეზონები 2ª:''' * კორდოვის ჩემპიონატი: 3 |} '''პერიოდი [[1981]]-დღემდე (AFA):''' '''სეზონები 1ª:''' 16 * [[ნასიონალის ჩემპიონატი]]: 3 რეგულარულ ჩემპიონატებში ჩართვამდე (1973, 1979, 1980) * პერიოდი [[1981]]-დღემდე (AFA): [[არგენტინის პრიმერა დივიზიონი]]: 13 (1981-1989/90, 1999/00, 2004/05-2005/06) * '''ადგილი პირველი დივიზიონის ისტორიულ ცხრილში: 27° '''სეზონები 2ª:''' 25 * პრიმერა B ნასიონალი: 25 (1990/91-1998/99, 2000/01-2003/04, 2006/07-) * '''ადგილი მეორე დივიზიონის ისტორიულ ცხრილში''': 1º ''' უდიდესი გამარჯვება:''' * პირველი დივიზიონი: 6:1 a [[Club Atlético Chaco For Ever|Chaco For Ever (Resistencia)]] ([[Primera división de Argentina|Primera división]] [[1979]]) * მეორე დივიზიონი: 7:0 a [[Club Villa Mitre]] ([[Primera B Nacional|B Nacional]] [[2001]]) '''უდიდესი დამარცხება:''' * პირველი დივიზიონი: 1:6 vs [[Club Atlético River Plate|River Plate]] ([[Primera división de Argentina|Primera división]] [[1988]]) * მეორე დივიზიონი: 1:7 vs [[Club Deportivo Godoy Cruz Antonio Tomba|Godoy Cruz (Mendoza)]] ([[Primera B Nacional|B Nacional]] [[1995]]) '''ყველაზე მაღალი ადგილი ლიგაში:''' * პირველი დივიზიონი: 8° <small>([[Campeonato de Primera División 1986/87 (Argentina)|1986/87]])</small> * მეორე დივიზიონი: 1º <small>([[Torneo Primera B Nacional 1998/99|1998/99]], [[Torneo Primera B Nacional 2003/04|2003/04]])</small> '''ყველაზე დაბალი ადგილი ლიგაში:''' * პირველი დივიზიონი: 20° <small>([[Campeonato de Primera División 1988/89 (Argentina)|1988/89]], [[Campeonato de Primera División 1989/90 (Argentina)|1989/90]], [[Torneo Apertura 2005 (Argentina)|Ap. 2005]])</small> * მეორე დივიზიონი: 22º <small>([[Campeonato de Primera B Nacional 2016|Nacional B 2016]])</small> '''წაუგებელი მატჩების სერია:''' * პირველი დივიზიონი: 12 <small>([[Campeonato de Primera División 1986/87 (Argentina)|1986/87]])</small> * მეორე დივიზიონი: 19 <small>([[Primera B Nacional 2011/12|2011/12]])</small> '''ყველაზე მეტი მატჩი:''' * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} ენრიკე ნიეტო (271) '''ყველაზე მეტი გოლი:''' * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} ოსკარ ალბერტო დერტისია (93) '''Mayor cantidad de encuentros dirigidos:''' * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} კარლოს მონტესი (141) === პირველი დივიზიონის საუკეთესო ბომბარდირები === * [[File:Flag of Argentina.svg|15px|argentino]] რაულ დე ლა კრუს ჩაპარო: 20 გოლი (მეტროპოლიტანო [[1982]])<ref name="Argentina - List of Topscorers">{{cite web|url=http://rsssf.com/tablesa/argtops.html |title=Argentina - List of Topscorers |quote=|accessdate=18 სექტემბერი, 2020 |work= Emmanuel Castro Serna for the Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation }}</ref> === მეორე დივიზიონის საუკეთესო ბომბარდირები === * [[File:Flag of Argentina.svg|15px|argentino]] დანიელ ხიმენესი: 23 გოლი (პრიმერა B ნასიონალი 2000/01)<ref name="Argentina - List of Second Level Topscorers">{{cite web|url=http://rsssf.com/tablesa/arg2tops.html |title=Argentina - List of Second Level Topscorers |quote=|accessdate=18 სექტემბერი, 2020 |work= Mariano Buren for the Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation }}</ref> * [[File:Flag of Argentina.svg|15px|argentino]] პაბლო ვეგეტი: 15 გოლი (პრიმერა B ნასიონალი 2018-19) * [[File:Flag of Argentina.svg|15px|argentino]] ნიკოლას მასოლა: 9 გოლი (პრიმერა B ნასიონალი 2014) === საუკეთესო ბომბარდირები === <small>''ფეხბურთელები, რომელთაც ყველაზე მეტი გოლი გაიტანეს (AFA-ს ტურნირებში):''</small><ref name="MundoD2">{{cite web|url=http://mundod.lavoz.com.ar/futbol/dybala-pibe-records |title=Dybala, el pibe de los récords |quote=El de Laguna Larga hace historia en Instituto: "la Joya" sigue bajando marcas con sólo 26 partidos en la Gloria. Y va por más.|accessdate=18 სექტემბერი, 2020 |work= Gustavo Farias for the [http://mundod.lavoz.com.ar MundoD] }}</ref> {| cellspacing="0" style="background:#f9f9f9; border:1px #aaa solid; border-collapse:collapse; font-size:100%; width:800px;" |- style="background:red; color:white;" !width=20%|ფეხბურთელი !width=10%|გოლი !width=10%|მატჩი !width=10%|საშ. !width=20%|პერიოდი |- align=center |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} '''ოსკარ ალბერტო დერტისია''' ||'''93'''||'''221'''||'''0,42'''||'''[[1982]]-[[1988]]; [[1996]]-[[1997]]''' |- align=center |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} დანიელ ხიმენესი ||'''89||174||0,51||[[1998]]-[[2000]]; [[2004]]-[[2005]]; [[2006]]-[[2008]] |- align=center |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} კლაუდიო სარია ||'''72||219||0,36||[[1994]]-[[2000]]; [[2001]] |- align=center |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ფერნანდო ოლივა ||'''53||181||0,29||[[1990]]-[[1996]]; [[2003]] |- align=center |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} დიეგო კლიმოვიცი ||'''45||95||0,47||[[1993]]-[[1996]]; [[2011]] |} ==== ყველაზე მეტი მატჩი ==== <small>''მოთამაშეები, რომლებსაც ყველაზე მეტი მატჩი აქვთ ნათამაშები (AFA-ს ტურნირებში)::''</small> {| cellspacing="0" style="background:#f9f9f9; border:1px #aaa solid; border-collapse:collapse; font-size:100%; width:800px;" |- style="background:red; color:white;" !ფეხბურთელი !მატჩი !პერიოდი |- align=center |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} '''ენრიკე ნიეტო''' ||'''271'''||'''[[1980]]-[[1981]]; [[1984]]-[[1990]]''' |- align=center |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} რამონ ბენიტესი ||'''243||[[1983]]-[[1988]]; [[1997]] |- align=center |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ოსვალდო მარკესი ||'''222||[[1982]]-[[1989]] |- align=center |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ოსკარ ალბერტო დერტისია ||'''221||[[1982]]-[[1988]]; [[1999]]-[[2000]] |- align=center |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} კლაუდიო სარია ||'''219||[[1994]]-[[2000]]; [[2001]] |} == მოთამაშეები == თავისი ისტორიის {{Age|1918|8|8}} წელზე მეტი ხნის განმავლობაში ასობით ფეხბურთელმა ითამაშა, თავისი წვლილი შეიტანა და გარკვეული კვალი დატოვა, როგორც კლუბის, ასევე [[ფეხბურთი არგენტინაში|არგენტინული ფეხბურთის]] ისტორიაში. თეთრ-წითლების მაისურით ყველაზე მეტი, 271 შეხვედრა ენრიკე ნიეტომ ჩაატარა. ხოლო, ოსკარ დერტისია არგენტინის ფეხბურთის ფედერაციის ოფიციალური ტურნირების ეგიდით გამართულ 221 მატჩში გატანილი 93 გოლით კლუბის ისტორიაში დღემდე საუკეთესო ბომბარდირად რჩება. „ინსტიტუტოს“ ღირსებას სხვადასხვა დროს არაერთი, საკლუბო თუ სანაკრებო დონეზე, არგენტინისა თუ მსოფლიო მასშტაბით წარმატებული და სახელმოხვეჭილი ფეხბურთელი იცავდა, მათ შორის [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 1978|1978 წლის მსოფლიო ჩემპიონები]] [[ოსვალდო არდილესი]] და [[მიგელ ოვიედო]], ასევე ევარისტო ბარერა, ალბერტო ბელტრანი, ოსკარ დერტისია, ვიქტორ ერედია, უგო კურიონი, ხოსე ლუის სებალოსი, რამონ აბილა, [[პაულო დიბალა]] და სხვ. „ინსტიტუტოს“ აღზრდილია არგენტინის ყველა დროის ერთ-ერთი საუკეთესო ფეხბურთელი [[მარიო კემპესი]], რომელმაც [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 1978|1978 წლის მსოფლიო ჩემპიონატზე]] როგორც საუკეთესო ფეხბურთელის, ასევე საუკეთესო ბომბარდირის წოდება მოიპოვა. სხვა ცნობილ ფეხბურთელებს შორის, რომელთაც „ინსტიტუტოს“ რიგებში უთამაშიათ, არიან [[პანამის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|პანამის ეროვნული ნაკრების]] ყოფილი [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]] არმანდო დელი ვალდესი და ბოლივიის ეროვნული ნაკრების ყოფილი [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] რამირო კასტილიო. === შემადგენლობა 2019–20 === {{საფეხბურთო გუნდი დასაწყისი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=მატიას ალბერტი|პოზ=მეკარე}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=ლაუტარო პეტრუჩი|პოზ=მეკარე}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=ხერმან სალორტი|პოზ=მეკარე}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=ემანუელ სიტარო|პოზ=მეკარე}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=ხორხე კარანსა|პოზ=მეკარე}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=ფაკუნდო აგუერო|პოზ=მცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=ხუან კრუს არგუელო|პოზ=მცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=ფაკუნდო ერპენი|პოზ=მცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=ფრანკო ფლორესი|პოზ=მცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=მისაელ გუტიერესი|პოზ=მცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=ფრანსისკო მუსო|პოზ=მცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=ნიკოლას სარავია|პოზ=მცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=ხოსე ვიჟეგასი|პოზ=მცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=გასტონ იაბალე|პოზ=მცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=ლუკას ლანდა|პოზ=მცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=ლეონარდო ფერეირა|პოზ=მცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=იგნასიო ანტონიო|პოზ=ნახევარმცველი}} {{საფეხბურთო გუნდი შუა}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=დამიან არსე|პოზ=ნახევარმცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=მალკომ ბრაიდა|პოზ=ნახევარმცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=კრისტიან კარისო|პოზ=ნახევარმცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=ემილიანო ენდრისი|პოზ=ნახევარმცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=როდრიგო გარო|პოზ=ნახევარმცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=მაქსიმილიანო ლოპესი|პოზ=ნახევარმცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=მაქსიმილიანო პონსე|პოზ=ნახევარმცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=ხუან იგნასიო სილსი|პოზ=ნახევარმცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=ფრანკო უოტსონი|პოზ=ნახევარმცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=ნიკოლას უოტსონი|პოზ=ნახევარმცველი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=მატეო ბაიამიჩი|პოზ=თავდამსხმელი}}<ref>[https://football-fun.ru/player/mateo-bajamich/career Mateo Bajamich] ({{lang-hr|Bajamić}}, {{lang-ru|Матео Баямич}}; born 3 August 1999) is an Argentine professional footballer who plays for Instituto Atlético Central Córdoba.</ref><ref name="Soccerway">{{cite web|title=Mateo Bajamich|url=https://int.soccerway.com/players/mateo-bajamich/566775/|accessdate=23 სექტემბერი, 2020|work=Soccerway}}</ref> {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=მაურო ბარსოლა|პოზ=თავდამსხმელი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=ხერმან სერვერა|პოზ=თავდამსხმელი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=მანუელ ლიენდო|პოზ=თავდამსხმელი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=აგუსტინ მორალესი|პოზ=თავდამსხმელი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=მარტინ პინო|პოზ=თავდამსხმელი}} {{საფეხბურთო გუნდის მოთამაშე|ნომერი=|ნაკ=არგენტინა|სახელი=გონსალო კასტილიეხოსი|პოზ=თავდამსხმელი}} {{საფეხბურთო გუნდი დასასრული}} === ტრანსფერები 2019-20 === {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:95%; text-align: center; width: 740px;" ! colspan="7" style="background:red; color:#ffffff;" align="center" | [[File:Fairytale up.png|20px|მაღალი]] '''მაღალი''' |- ! style="color:red; background:#ffffff" | '''ფეხბურთელი''' ! style="color:red; background:#ffffff" | '''პოზიცია''' ! style="color:red; background:#ffffff" | '''მოვიდა კლუბიდან''' ! style="color:red; background:#ffffff" | '''კონტრაქტის ტიპი''' |- ! colspan="7" style="background:red; color:#ffffff;" align="center" | '''ზამთარი''' |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ხერმან '''სალორი''' |align=left|[[File:FootballPositionGK es.png|20px|მეკარე]] [[მეკარე (ფეხბურთი)|მეკარე]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[აგროპეკუარიო (საფეხბურთო კლუბი)|აგროპეკუარიო]] |align=left|[[File:Fairytale up.png|20px|Altas]] ტრანსფერი. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ფაკუნდო '''ერპენი''' |align=left|[[File:FootballPositionCT es.png|20px|მცველი]] [[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[სან-მარტინ სან-ხუანი (საფეხბურთო კლუბი)|სან-მარტინ სან-ხუანი]] |align=left|[[File:Fairytale up.png|20px|Altas]] თავისუფალი. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} პაბლო '''მატალია''' |align=left|[[File:FootballPositionCT es.png|20px|მცველი]] [[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[სპორტივო ბელგრანო (საფეხბურთო კლუბი)|სპორტივო ბელგრანო]] |align=left|[[File:Fairytale up.png|20px|Altas]] იჯარის დასასრული. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ხოსე '''ვილეგასი''' |align=left|[[File:FootballPositionCT es.png|20px|მცველი]] [[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[სანსინენა (საფეხბურთო კლუბი)|სანსინენა]] |align=left|[[File:Fairytale up.png|20px|Altas]] ტრანსფერი. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} მაქსიმილიანო '''ლოპესი''' |align=left|[[File:FootballPositionMID es.png|20px|ნახევარმცველი]] [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[ვილა მიტრე ბაია-ბლანკა (საფეხბურთო კლუბი)|ვილა მიტრე ბაია-ბლანკა]] |align=left|[[File:Fairytale up.png|20px|Altas]] ტრანსფერი. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ხუან უგნასიო '''სილსი''' |align=left|[[File:FootballPositionMID es.png|20px|ნახევარმცველი]] [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[ურაკანი (საფეხბურთო კლუბი)|ურაკანი]] |align=left|[[File:Fairytale up.png|20px|Altas]] თავისუფალი. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ფაკუნდო '''სილვა''' |align=left|[[File:FootballPositionMID es.png|20px|ნახევარმცველი]] [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[ლოს-ანდესი (საფეხბურთო კლუბი)|ლოს-ანდესი]] |align=left|[[File:Fairytale up.png|20px|Altas]] თავისუფალი. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} დამიან '''არსე''' |align=left|[[File:FootballPositionMID es.png|20px|ნახევარმცველი]] [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[ალმაგრო (საფეხბურთო კლუბი)|ალმაგრო]] |align=left|[[File:Fairytale up.png|20px|Altas]] თავისუფალი. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ფრანსისკო '''აპაოლასა''' |align=left|[[File:FootballPositionFWD es.png|20px|თავდამსხმელი]] [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[ესტუდიანტესი (საფეხბურთო კლუბი)|ესტუდიანტესი]] |align=left|[[File:Fairytale up.png|20px|Altas]] იჯარა. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ხერმან '''ესტიგარიბია''' |align=left|[[File:FootballPositionFWD es.png|20px|თავდამსხმელი]] [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]] |align=left|{{დროშანიშანი|ჩილე}} [[დეპორტეს კოპიაპო (საფეხბურთო კლუბი)|დეპორტეს კოპიაპო]] |align=left|[[File:Fairytale up.png|20px|Altas]] თავისუფალი. |- ! colspan="7" style="background:red; color:#ffffff;" align="center" | '''ზაფხული''' |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|}} |align=left| |align=left|{{დროშანიშანი|}} |align=left|[[File:Fairytale up.png|20px|მაღალი]] |- |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:95%; text-align: center; width: 740px;" ! colspan="7" style="background:red; color:#ffffff;" align="center" | [[File:Fairytale down red.png|20px|Bajas]] '''დაბალი''' |- ! style="color:red; background:#ffffff" | '''ფეხბურთელი''' ! style="color:red; background:#ffffff" | '''პოზიცია''' ! style="color:red; background:#ffffff" | '''წავიდა კლუბში''' ! style="color:red; background:#ffffff" | '''კონტრაქტის ტიპი''' |- ! colspan="7" style="background:red; color:#ffffff;" align="center" | '''ზამთარი''' |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} იგნასიო '''არსე''' |align=left|[[File:FootballPositionGK es.png|20px|მეკარე]] [[მეკარე (ფეხბურთი)|მეკარე]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[სან-მარტინ ტუკუმანი (საფეხბურთო კლუბი)|სან-მარტინ ტუკუმანი]] |align=left|[[File:Fairytale down red.png|20px|Bajas]] კონტრაქტის შეწყვეტა. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ლეანდრო '''დე ბორტოლი''' |align=left|[[File:FootballPositionGK es.png|20px|მეკარე]] [[მეკარე (ფეხბურთი)|მეკარე]] |align=left|{{დროშანიშანი|}} |align=left|[[File:Fairytale down red.png|20px|Bajas]] კონტრაქტის დასრულება. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ფაბრისიო '''ენრიკოტი''' |align=left|[[File:FootballPositionGK es.png|20px|მეკარე]] [[მეკარე (ფეხბურთი)|მეკარე]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[დუგლას ჰეიგი (საფეხბურთო კლუბი)|დუგლას ჰეიგი]] |align=left|[[File:Fairytale down red.png|20px|Bajas]] კონტრაქტის დასრულება. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ალან '''აგირე''' |align=left|[[File:FootballPositionCT es.png|20px|მცველი]] [[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]] |align=left|{{დროშანიშანი|}} |align=left|[[File:Fairytale down red.png|20px|Bajas]] კონტრაქტის დასრულება. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ფრანკო '''კორია''' |align=left|[[File:FootballPositionCT es.png|20px|მცველი]] [[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[სპორტივო ლას-პარეხასი (საფეხბურთო კლუბი)|სპორტივო ლას-პარეხასი]] |align=left|[[File:Fairytale down red.png|20px|Bajas]] კონტრაქტის შეწყვეტა. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ვიქტორ '''ლოპესი''' |align=left|[[File:FootballPositionCT es.png|20px|მცველი]] [[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]] |align=left|''კარიერა დაასრულა.'' |align=left|[[File:Fairytale down red.png|20px|Bajas]] კონტრაქტის დასრულება. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} პაბლო '''მატალია''' |align=left|[[File:FootballPositionCT es.png|20px|მცველი]] [[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[სპორტივო ბელგრანო (საფეხბურთო კლუბი)|სპორტივო ბელგრანო]] |align=left|[[File:Fairytale down red.png|20px|Bajas]] იჯარა. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} სანტიაგო '''მოიანო''' |align=left|[[File:FootballPositionCT es.png|20px|მცველი]] [[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[ტალერეს კორდოვა (საფეხბურთო კლუბი)|ტალერეს კორდოვა]] |align=left|[[File:Fairytale down red.png|20px|Bajas]] იჯარის დასასრული. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ფაკუნდო '''აფრანჩინო''' |align=left|[[File:FootballPositionMID es.png|20px|ნახევარმცველი]] [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[ვილა დალმინე (საფეხბურთო კლუბი)|ვილა დალმინე]] |align=left|[[File:Fairytale down red.png|20px|Bajas]] კონტრაქტის დასრულება. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ტობიას '''ბალიარი''' |align=left|[[File:FootballPositionMID es.png|20px|ნახევარმცველი]] [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[სპორტივო ბელგრანო (საფეხბურთო კლუბი)|სპორტივო ბელგრანო]] |align=left|[[File:Fairytale down red.png|20px|Bajas]] კონტრაქტის დასრულება. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ემილიანო '''ელაკოპულოსი''' |align=left|[[File:FootballPositionMID es.png|20px|ნახევარმცველი]] [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[ტემპერლეი (საფეხბურთო კლუბი)|ტემპერლეი]] |align=left|[[File:Fairytale down red.png|20px|Bajas]] კონტრაქტის დასრულება. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} მატეო '''კლიმოვიცი''' |align=left|[[File:FootballPositionMID es.png|20px|ნახევარმცველი]] [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] |align=left|{{დროშანიშანი|გერმანია}} [[შტუტგარტი (საფეხბურთო კლუბი)|შტუტგარტი]] |align=left|[[File:Fairytale down red.png|20px|Bajas]] ტრანსფერი. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} სებასტიან '''ნავარო''' |align=left|[[File:FootballPositionMID es.png|20px|ნახევარმცველი]] [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[ოლ ბოისი (საფეხბურთო კლუბი)|ოლ ბოისი]] |align=left|[[File:Fairytale down red.png|20px|Bajas]] კონტრაქტის დასრულება. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ელოი '''როიხე''' |align=left|[[File:FootballPositionMID es.png|20px|ნახევარმცველი]] [[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]] |align=left|{{დროშანიშანი|}} |align=left|[[File:Fairytale down red.png|20px|Bajas]] კონტრაქტის დასრულება. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ფაკუნდო '''კასტელი''' |align=left|[[File:FootballPositionFWD es.png|20px|თავდამსხმელი]] [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[ატლეტიკო სარმიენტო (საფეხბურთო კლუბი)|ატლეტიკო სარმიენტო]] |align=left|[[File:Fairytale down red.png|20px|Bajas]] იჯარა. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} პაბლო '''ვეგეტი''' |align=left|[[File:FootballPositionFWD es.png|20px|თავდამსხმელი]] [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[ბელგრანო კორდოვა (საფეხბურთო კლუბი)|ბელგრანო კორდოვა]] |align=left|[[File:Fairytale down red.png|20px|Bajas]] კონტრაქტის შეწყვეტა. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ლეანდრო '''ველია''' |align=left|[[File:FootballPositionFWD es.png|20px|თავდამსხმელი]] [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[გოდოი-კრუსი (საფეხბურთო კლუბი)|გოდოი-კრუსი]] |align=left|[[File:Fairytale down red.png|20px|Bajas]] ტრანსფერი. |- ! colspan="7" style="background:red; color:#ffffff;" align="center" | '''ზაფხული''' |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} კლაუდიო '''როლდანი''' |align=left|[[File:FootballPositionCT es.png|20px|მცველი]] [[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[რასინგი კორდოვა (საფეხბურთო კლუბი)|რასინგი კორდოვა]] |align=left|[[File:Fairytale down red.png|20px|Bajas]] იჯარა. |- bgcolor="#ffffff" |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} ალვარო '''სან-ემეტერიო''' |align=left|[[File:FootballPositionCT es.png|20px|მცველი]] [[მცველი (ფეხბურთი)|მცველი]] |align=left|{{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[არხენტინო პენიაროლი (საფეხბურთო კლუბი)|არხენტინო პენიაროლი]] |align=left|[[File:Fairytale down red.png|20px|Bajas]] იჯარა. |- |} == ცნობილი ფეხბურთელები == [[File:Raulchaparro.jpg|thumb|right|150პქ|<div class="center">რაულ დე ლა კრუს ჩაპარო<ref>რაულ დე ლა კრუს ჩაპარო ({{lang-es|Raúl de La Cruz Chaparro}}).</ref></div>]] {| |- |valign="top"| * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} ხოსე ლისონდო <ref>José M. Lizondo</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} პედრო სალდანიო <ref>Pedro Saldaño</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} ედუარდო ანიელი <ref>Eduardo "Mamadera" Anelli</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} ევარისტო ბარერა <ref>Evaristo Barrera</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} სალვადორ მასტროსიმონე <ref>Salvador Mastrosimone</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} ხოსე ლუის სალდანიო <ref>José Luis Saldaño</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} რიკარდო ჩერინი <ref>Ricardo Cherini</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[ოსვალდო არდილესი]] * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} ალბერტო ბელტრანი <ref>Alberto Beltrán</ref> |valign="top"| * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} ენრიკე ნიეტო <ref>Enrique Nieto</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} ხორხე პერიოტი <ref>Jorge Perriot</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} ერნესტო კორტი <ref>Ernesto Corti</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} მარიო აკუნია <ref>Mario Acuña</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} ფერნანდო ნიკოლას ოლივა <ref>Fernando Nicolas Oliva</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} კლაუდიო სარია <ref>Claudio Sarría</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} ოსკარ დერტისია <ref>Oscar Dertycia</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} დიეგო კლიმოვიჩი <ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Q2T4gVdgarM&feature=youtu.be&t=107 9na Entrevista - Diego Klimowicz - La Voz del Hinca Albirrojo].</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} მაურისიო კარანტა <ref>Mauricio Caranta</ref> |valign="top"| * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} დანიელ ანხელ ხიმენესი <ref>Daniel Angel Jiménez</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} სანტიაგო რაიმონდა <ref>Santiago Raymonda</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} ადრიან პერალტა <ref>Adrián Peralta</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} ხულიო კასტილიო <ref>Julio G Castillo</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} სილვიო რომერო <ref>Silvio Ezequiel Romero</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} [[პაულო დიბალა]] * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} რაულ დამიანი <ref>Raúl Damiani</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} რამონ აბილა <ref>Ramón Ábila</ref> * {{დროშანიშანი|არგენტინა}} გუსტავო გოტი <ref>Gustavo Gotti</ref> |} {| border="1" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 2px #aaa solid; border-collapse: collapse; border-color: white; color:black; font-size: 95%;" width=75% |- bgcolor=#069FFF style="color:white; border: 1px #aaa solid;" !colspan="7"| კლუბის ყველაზე მნიშვნელოვანი და გამორჩეული ფეხბურთელები |- bgcolor=C2D2E5 !{{Tooltip|მ|მოქალაქეობა}} ! width=350px|ფეხბურთელი ! width=100px|{{Tooltip|პოზიცია|სათამაშო პოზიცია.}} !{{Tooltip|წლები|კლუბის შემადგენლობაში გატარებული წლები.}} !{{Tooltip|მატჩი|კლუბის შემადგენლობაში ჩატარებული მატჩები.}} !{{Tooltip|გოლი|კლუბის შემადგენლობაში გატანილი გოლები.}} !{{Tooltip|წყარო|ფეხბურთის ისტორიისა და სტატისტიკის ინტერნეტსა და მედიასივრცეში არსებული რესურსები.}} |- style="font-size: 90%;" |bgcolor="#ECF1F7"|<div class="center">{{დროშანიშანი|არგენტინა}}</div> | bgcolor=D8E2EE|'''უგო ალბერტო კურიონი''' ({{lang-es|''Hugo Alberto Curioni''}}) |bgcolor="#ECF1F7"| <div class="center">[[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]]</div> |bgcolor="#F3F5F7"| 1969 |bgcolor="#F3F5F7"| <div class="center">10</div> |bgcolor="#F3F5F7"| |bgcolor="#F3F5F7"| <ref>[https://www.bdfa.com.ar/jugadores-HUGO-ALBERTO-CURIONI-1303.html უგო ალბერტო კურიონი] ({{lang-es|Hugo Alberto Curioni}}; დ. 11 ოქტომბერი, 1946, ხენერალ-კაბრერა, [[კორდოვის პროვინცია (არგენტინა)|კორდოვის პროვინცია]], [[არგენტინა]]) — [[არგენტინელები|არგენტინელი]] [[ფეხბურთელი]], თამაშობდა [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|ცენტრფორვარდის]] პოზიციაზე. [[ფეხბურთი]]ს გულშემატკივრებში ცნობილია მეტსახელით „ტულა“.</ref> |- style="font-size: 90%;" |bgcolor="#ECF1F7"|<div class="center">{{დროშანიშანი|არგენტინა}}</div> | bgcolor=D8E2EE|'''რენატო რიხიო''' ({{lang-es|''Renato Riggio''}}) |bgcolor="#ECF1F7"| <div class="center">[[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]]</div> |bgcolor="#F3F5F7"| 2003–2004, 2007 |bgcolor="#F3F5F7"| <div class="center">37</div> |bgcolor="#F3F5F7"| <div class="center">11</div> |bgcolor="#F3F5F7"| <ref>[https://www.youtube.com/watch?v=iGGKcjbmM5s&feature=youtu.be&t=61 Entrevista a Renato "el Tano" Riggio].</ref> |- style="font-size: 90%;" |bgcolor="#ECF1F7"|<div class="center">{{დროშანიშანი|არგენტინა}}</div> | bgcolor=D8E2EE|'''რაულ დე ლა კრუს ჩაპარო''' ({{lang-es|''Raúl de La Cruz Chaparro''}}) |bgcolor="#ECF1F7"| <div class="center">[[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]]</div> |bgcolor="#F3F5F7"| 1980–1982 |bgcolor="#F3F5F7"| <div class="center">64</div> |bgcolor="#F3F5F7"| <div class="center">37</div> |bgcolor="#F3F5F7"| <ref>[https://www.bdfa.com.ar/jugadores-RAUL-DE-LA-CRUZ-CHAPARRO-1986.html რაულ დე ლა კრუს ჩაპარო] ({{lang-es|Raúl de La Cruz Chaparro}}; დ. 3 მაისი, 1953, [[ფორმოსა (ქალაქი)|ფორმოსა]], [[არგენტინა]]) — [[არგენტინელები|არგენტინელი]] [[ფეხბურთელი]], თამაშობდა [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|ცენტრფორვარდის]] პოზიციაზე.</ref> |- style="font-size: 90%;" |bgcolor="#ECF1F7"|<div class="center">{{დროშანიშანი|არგენტინა}}</div> | bgcolor=D8E2EE|'''ხულიო ჩიარინი''' ({{lang-es|''Julio Chiarini''}}) |bgcolor="#F3F5F7"|<div class="center">[[მეკარე (ფეხბურთი)|მეკარე]]</div> |bgcolor="#F3F5F7"|2009–2014, 2018 |bgcolor="#F3F5F7"|<div class="center">126</div> |bgcolor="#F3F5F7"|<div class="center">0</div> |bgcolor="#F3F5F7"|<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=4w3QfDtbYLY&feature=youtu.be&t=2 Ping Pong de Julio Chiarini].</ref> |- style="font-size: 90%;" |bgcolor="#ECF1F7"|<div class="center">{{დროშანიშანი|არგენტინა}}</div> | bgcolor=D8E2EE|'''[[მარიო კემპესი]]''' ({{lang-es|''Mario Alberto Kempes Chiodi''}}) |bgcolor="#ECF1F7"|<div class="center">[[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]]</div> |bgcolor="#F3F5F7"|1970–1973 |bgcolor="#F3F5F7"|<div class="center">13</div> |bgcolor="#F3F5F7"|<div class="center">11</div> |bgcolor="#F3F5F7"| |- style="font-size: 90%;" |bgcolor="#ECF1F7"|<div class="center">{{დროშანიშანი|არგენტინა}}</div> | bgcolor=D8E2EE|'''[[ოსვალდო არდილესი]]''' ({{lang-es|''Osvaldo César Ardiles''}}) |bgcolor="#ECF1F7"|<div class="center">[[ნახევარმცველი (ფეხბურთი)|ნახევარმცველი]]</div> |bgcolor="#F3F5F7"|1972–1973 |bgcolor="#F3F5F7"|<div class="center">14</div> |bgcolor="#F3F5F7"|<div class="center">3</div> |bgcolor="#F3F5F7"| |} == მწვრთნელები == [[File:Alfio Basile 2012.jpg|thumb|right|150პქ|<center>ალფიო ბასილე<ref>Alfio Basile llevó a Instituto a ser cuartofinalistas en dos oportunidades (en los nacionales 1979 y 1981).</ref></center>]] Desde su fundación en el año [[1918]] hasta la actualidad, decenas han sido los entrenadores del Instituto de Córdoba que han estado al mando de los destinos futbolísticos de la institución. El primer director técnico que tuvo el club en el profesionalismo de [[Asociación del Fútbol Argentino|AFA]] fue Enrique García, quien dirigió al equipo en el año [[1973]]. Entre entrenadores destacados podemos mencionar a Ernesto Corti (obtuvo el ascenso a primera en la temporada [[Torneo Primera B Nacional 1998-1999|1998-1999]]) y a [[Héctor Rivoira]] (también obtuvo el ascenso en la temporada [[Torneo Primera B Nacional 2003-2004|2003-2004]]). Entre estadísticas encontramos a [[Jorge Ghiso]] como el técnico que más partidos dirigió en La Gloria, lo hizo en 113 oportunidades. En lo que respecta a [[nacionalidad]]es, los entrenadores de Instituto han sido en su gran mayoría [[argentinos]], en tanto que con respecto a los entrenadores nacidos fuera del país se tiene registro de solo uno: [[Luis Garisto]], de origen [[uruguay]]o. === კლუბის მწვრთნელები და პერსონალი 2025 === {| class="wikitable" style="font-size:90%; text-align: left;" |- ! პოზიცია !! პერსონალი |- | მთავარი მწვრთნელი || {{დროშანიშანი|არგენტინა}} პედრო ტროლიო ({{lang-es|''Pedro Antonio Troglio''}}) |- | საველე ასისტენტი || {{დროშანიშანი|არგენტინა}} გუსტავო რეჯი ({{lang-es|''Gustavo Reggi''}}) |- | ფიზმომზადების<br />მწვრთნელი || {{დროშანიშანი|არგენტინა}} პაბლო მარტინი ({{lang-es|''Pablo Martin''}}) |- | მეკარეების მწვრთნელი || {{დროშანიშანი|არგენტინა}} სერხიო ლოპესი ({{lang-es|''Sergio Lopez''}}) |- | rowspan="3" style="text-align:left"| გუნდის ექიმები || {{დროშანიშანი|არგენტინა}} ხოსე ორტისი ({{lang-es|''José Ortiz''}}) |- | {{დროშანიშანი|არგენტინა}} მარსელო ტოკონასი ({{lang-es|''Marcelo Toconas''}}) |- | {{დროშანიშანი|არგენტინა}} ვიქტორია ოკამპო ({{lang-es|''Victoria Ocampo''}}) |- | rowspan="2" style="text-align:left"| დიეტოლოგები || {{დროშანიშანი|არგენტინა}} სონია პოლიდორი ({{lang-es|''Sonia Polidori''}}) |- | {{დროშანიშანი|არგენტინა}} მელისა მასარინი ({{lang-es|''Meliza Mazzarini''}}) |- | rowspan="2" style="text-align:left"| კინეზიოლოგები || {{დროშანიშანი|არგენტინა}} აუგუსტო ბონაბელო ({{lang-es|''Augusto Bonabello''}}) |- | {{დროშანიშანი|არგენტინა}} მაურო სუარესი ({{lang-es|''Mauro Zuares''}}) |- |} == კლუბის მწვრთნელები == <div style="float:left; width:3i45px; font-size:100%; border:0px; padding:0px; margin-left:1em; margin-right:5px; margin-bottom:0px; text-align:left"> {| cellspacing="0" cellpadding="0" class="references-small" style="background:transparent; width:100%;" | width="40%" align="left" valign="top" | * 1973: ენრიკე გარსია ({{lang-es|''Enrique García''}}) * 1979: ალფიო ბასილე ({{lang-es|''Alfio Basile''}}) * 1980: ვისენტე როდრიგესი ({{lang-es|''Vicente Cayetano Rodríguez''}}) * 1981: ალფიო ბასილე ({{lang-es|''Alfio Basile''}}) * 1982: სებასტიან ვიბერტი ({{lang-es|''Sebastián Viberti''}}) * 1983–84: ოსკარ კადარსი ({{lang-es|''Oscar Cadars''}}) * 1985–87: კარლოს მონტესი ({{lang-es|''Carlos Montes''}}) * 1988: მარიო სანაბრია ({{lang-es|''Mario Zanabria''}}) * 1988–89: ხორხე დომიჩი ({{lang-es|''Jorge Domichi''}}) * 1990: რენე არეგი ({{lang-es|''Rene Arregui''}}) * 1990–91: რაულ არაიგადა ({{lang-es|''Raúl Arraigada''}}) * 1991–92: სალვადორ რაგუსა ({{lang-es|''Salvador Ragusa''}}) * 1992: ხუან კარლოს მონტესი ({{lang-es|''Juan Carlos Montes''}}) * 1993: რაულ არაიგადა ({{lang-es|''Raúl Arraigada''}}) * 1993–94: ხორხე ხინარტე ({{lang-es|''Jorge Ginarte''}}) * 1995: კარლოს ბიასუტო ({{lang-es|''Carlos Biasutto''}}) * 1995–96: ხორხე ლუის გისო ({{lang-es|''Jorge Luis Ghiso''}}) * 1996: ორასიო ბონშიოვანი ({{lang-es|''Horacio Bongiovanni''}})<ref name="Horacio Bongiovanni">{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=yED1EL3b6j8&feature=youtu.be&t=4 |title=How to pronounce Horacio Bongiovanni (Spanish/Argentina) |quote=|accessdate=18 სექტემბერი, 2020 |work= PronounceNames.com }}</ref> * 1997: რამონ ადორნო ({{lang-es|''Ramón Adorno''}}) * 1997: ანხელ სელორია ({{lang-es|''Ángel Celoria''}}) * 1997–98: ხუან ხოსე ლოპესი ({{lang-es|''Juan José López''}}) * 1999–00: ერნესტო კორტი ({{lang-es|''Ernesto Corti''}}) * 2000: ხუან ხოსე ლოპესი ({{lang-es|''Juan José López''}}) * 2000–01: ხერარდო მარტინო ({{lang-es|''Gerardo Martino''}}) * 2001–02: ერნესტო კორტი ({{lang-es|''Ernesto Corti''}}) * 2002: კარლოს კომპანუჩი ({{lang-es|''Carlos Compagnucci''}}) * 2002: ხუან ამადორ სანჩესი ({{lang-es|''Juan Amador Sánchez''}}) * 2002–04: ექტორ რივოირა ({{lang-es|''Héctor Rivoira''}}) * 2004: რიკარდო რესა ({{lang-es|''Ricardo Rezza''}}) | width="40%" align="left" valign="top" | * 2005: ლუის გარისტო ({{lang-es|''Luis Garisto''}}) * 2005: ფერნანდო კიროსი ({{lang-es|''Fernando Quiroz''}}) * 2005: ხორხე ტეილერი ({{lang-es|''Jorge Theiler''}}) * 2005: რამონ ალვარესი (მშ) ({{lang-es|''Ramón Álvarez''}}) * 2006: არიელ კუფარო რუსო ({{lang-es|''Ariel Cuffaro Russo''}}) * 2006: რამონ ალვარესი და სერხიო გონსალესი (მშ) * 2006: ფერნანდო კიროსი ({{lang-es|''Fernando Quiroz''}}) * 2006–07: ედუარდო ანსარდა ({{lang-es|''Eduardo Anzarda''}}) * 2007: ექტორ რივოირა ({{lang-es|''Héctor Rivoira''}}) * 2007–09: ხორხე ლუის გისო ({{lang-es|''Jorge Luis Ghiso''}}) * 2009–10: მარსელო ბონეტო ({{lang-es|''Marcelo Bonetto''}}) * 2010–11: კლაუდიო ვივასი ({{lang-es|''Claudio Vivas''}}) * 2011: რამონ ალვარესი და ალბერტო ბელტრანი (მშ) <ref>რამონ ალვარესი და ალბერტო ბელტრანი ({{lang-es|''Ramón Álvarez y Alberto Beltrán''}}).</ref> * 2011–12: დარიო ფრანკო ({{lang-es|''Darío Franco''}}) * 2012: ლეონარდო ნადაია (მშ) ({{lang-es|''Leonardo Nadaya''}}) * 2012–13: დარიო კუდელკა ({{lang-es|''Frank Darío Kudelka''}}) * 2013–14: ელვიო აგუერო (მშ) ({{lang-es|''Elvio Agüero''}}) * 2014: დანიელ ხიმენესი-ოსკარ დერტისია <ref>დანიელ ხიმენესი-ოსკარ დერტისია ({{lang-es|''Daniel Jiménez-Oscar Dertycia''}}).</ref> * 2014–15: კარლოს მასოლა ({{lang-es|''Carlos Mazzola''}}) * 2015: კლაუდიო დე მარია და მარსელო არსე (მშ) <ref>კლაუდიო დე მარია და მარსელო არსე ({{lang-es|''Claudio De María y Marcelo Arce''}}).</ref> * 2015–16: ექტორ რივოირა ({{lang-es|''Héctor Rivoira''}}) * 2016–17: ივან დელფინო ({{lang-es|''Iván Delfino''}}) * 2017: კლაუდიო დე მარია (მშ) ({{lang-es|''Claudio De María''}}) * 2017: გაბრიელ გომესი ({{lang-es|''Gabriel Gómez''}}) * 2017–18: დარიო ფრანკო ({{lang-es|''Darío Franco''}}) * 2018: სესარ საბალა ({{lang-es|''César Zabala''}}) * 2019: დიეგო კანია ({{lang-es|''Diego Cagna''}}) <ref name="Diego Cagna vs Newell's Old Boys">{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=QDCtWwGg8Gs&feature=youtu.be&t=5 |title=Diego Cagna vs Newell's Old Boys (Clausura 1998) |quote=|accessdate=18 სექტემბერი, 2020 |work= lucascmp }}</ref> * 2019–20: სესარ საბალა ({{lang-es|''César Zabala''}}) * 2020–: ფერნანდო კიროსი ({{lang-es|''Fernando Quiroz''}}) | width="40%" align="left" valign="top" | |} <small>(მშ): მთავარი მწვრთნელის მოვალეობის შემსრულებელი. </small> == მიღწევები == === ოფიციალური ეროვნული ტურნირები (AFA) === {| width="700" style="background: #f9f9f9; border: 2px #aaa solid; border-collapse: collapse; border-color: white; color:black; font-size: 95%;" border="1" cellspacing="0" |- bgcolor="#c2d2e5" !colspan="3"|ეროვნული ტიტულები |- bgcolor="#c2d2e5" ! width="250" |ჩემპიონატი ! width="300" |ჩემპიონი ! width="300" |ვიცე-ჩემპიონი |- style="font-size: 90%;" | bgcolor="#d8e2ee" | '''მეორე დივიზიონი (2/0)''' | bgcolor="#ecf1f7" | 1998-99, 2003-04 | bgcolor="#ecf1f7" | |} === ადგილობრივი ტურნირები === {| width="700" style="background: #f9f9f9; border: 2px #aaa solid; border-collapse: collapse; border-color: white; color:black; font-size: 95%;" border="1" cellspacing="0" |- bgcolor="#c2d2e5" !colspan="3"|რეგიონალური ტიტულები (LCF) |- bgcolor="#c2d2e5" ! width="250" |ჩემპიონატი ! width="300" |ჩემპიონი ! width="300" |ვიცე-ჩემპიონი |- style="font-size: 90%;" | bgcolor="#d8e2ee" | '''კორდოვის საფეხბურთო ლიგის პირველი დივიზიონი (9/0)''' | bgcolor="#ecf1f7" | [[1925]], [[1926]], [[1927]], [[1928]], [[1961]], [[1966]], [[1972]], [[1990]], [[2017]] | bgcolor="#ecf1f7" | |- style="font-size: 90%;" | bgcolor="#d8e2ee" | '''კორდოვის საფეხბურთო ლიგის მეორე დივიზიონი (4/0)''' | bgcolor="#ecf1f7" | [[1919]], [[1920]], [[1941]], [[1946]] | bgcolor="#ecf1f7" | |} === სხვა ადგილობრივი ტურნირები === * [[File:Golden star.svg|15px]] '''მოსამზადებელი ჩემპიონატი LCF (4)''': [[1925]], [[1948]], [[1956]], [[1957]] <ref>მოსამზადებელი ჩემპიონატი LCF ({{lang-es|Campeonato Preparación LCF}}).</ref> * [[File:Golden star.svg|15px]] '''სიდრალის ჩემპიონატი (1)''': [[1929]] <ref>სიდრალის ჩემპიონატი ({{lang-es|Campeonato Sidral}}).</ref> * [[File:Golden star.svg|15px]] '''ინიციალური ტურნირი (2)''': [[1961]], [[1966]] <ref>ინიციალური ტურნირი ({{lang-es|Torneo Iniciación}}).</ref> * [[File:Golden star.svg|15px]] '''კლაუსურას ტურნირი (3)''': [[1961]], [[1963]], [[1980]] <ref>კლაუსურას ტურნირი ({{lang-es|Torneo Clausura}}).</ref> * [[File:Golden star.svg|15px]] '''შერჩევითი ჩემპიონატი (1)''': [[1969]] <ref>შერჩევითი ჩემპიონატი ({{lang-es|Campeonato Selectivo}}).</ref> * [[File:Golden star.svg|15px]] '''ზონალური ჩემპიონატი (2)''': [[1972]], [[1973]] <ref>ზონალური ჩემპიონატი ({{lang-es|Campeonato Zonal}}).</ref> === ამხანაგური ტურნირები === * [[File:Golden star.svg|15px]] '''ნედერ-ნიკოლა (6)''': [[1961]], [[1963]], [[1972]], [[1987]], [[1988]], [[1999]] <ref>ნედერ-ნიკოლა ({{lang-es|Neder-Nicola}}).</ref> * [[File:Golden star.svg|15px]] '''კორდოვის მუნიციპალიტეტის თასი (1)''': [[2008]] <ref>კორდოვის მუნიციპალიტეტის თასი ({{lang-es|Copa Municipalidad de Córdoba}}).</ref> * [[File:Golden star.svg|15px]] '''„ფრანკო ჯუსტეტის“ ახალგაზრდული თასი (1)''': [[2009]] <ref>„ფრანკო ჯუსტეტის“ ახალგაზრდული თასი ({{lang-es|Copa Juventud "Franco Giustetti"}}).</ref> * [[File:Golden star.svg|15px]] '''კორდოვის თასი (1)''': [[2009]] <ref>კორდოვის თასი ({{lang-es|Copa Córdoba}}).</ref> * [[File:Golden star.svg|15px]] '''კორდოვის ლიგის საიუბილეო თასი (1)''': [[2010]] <ref>კორდოვის ლიგის საიუბილეო თასი ({{lang-es|Copa Aniversario Liga Cordobesa}}).</ref> * [[File:Golden star.svg|15px]] '''მარიო ალბერტო კემპესის თასი (1)''': [[2012]] <ref>მარიო ალბერტო კემპესის თასი ({{lang-es|Copa Mario Alberto Kempes}}).</ref> * [[File:Golden star.svg|15px]] '''კლასიკური თასი მშვიდობისათვის (1)''': [[2016]] <ref>კლასიკური თასი მშვიდობისათვის ({{lang-es|Copa Clásico por la Paz}}).</ref> * [[File:Golden star.svg|15px]] '''კორდოვის პროვინციის თასი (1)''': [[2019]] <ref>კორდოვის პროვინციის თასი ({{lang-es|Copa Provincia de Cordoba}}).</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== {{commonscat|Instituto Atlético Central Córdoba}} * [http://institutoacc.com.ar/ კლუბის ოფიციალური საიტი] {| width="700" style="background: #f9f9f9; border: 2px #aaa solid; border-collapse: collapse; border-color: white; color:black; font-size: 85%;" border="1" cellspacing="0" |- bgcolor="#c2d2e5" ! scope=col | სოციალური ქსელები |- ! scope=row |[https://www.instagram.com/institutoacc/ Instagram] · [https://es-la.facebook.com/InstitutoACC/ Facebook] · [https://twitter.com/institutoacc Twitter] |} {| width="700" style="background: #f9f9f9; border: 2px #aaa solid; border-collapse: collapse; border-color: white; color:black; font-size: 85%;" border="1" cellspacing="0" |- bgcolor="#c2d2e5" ! scope=col | თემატური საიტები |- ! scope=row |[https://www.bdfa.com.ar/clubese-Instituto-78.html BDFA Argentina] · [https://futbol.fandom.com/es/wiki/Instituto_Atl%C3%A9tico_Central_C%C3%B3rdoba Futbolpedia] · [https://www.mundoascenso.com.ar/plantel/69-instituto-acc Mundo Ascenso] · [https://el.soccerway.com/teams/argentina/instituto-atletico-central/125/ Soccerway] · [https://www.transfermarkt.com/instituto-ac-cordoba/startseite/verein/1829 Transfermarkt] · [https://www.worldfootball.net/teams/instituto-de-cordoba/ WorldFootball.net] |} {| width="700" style="background: #f9f9f9; border: 2px #aaa solid; border-collapse: collapse; border-color: white; color:black; font-size: 85%;" border="1" cellspacing="0" |- bgcolor="#c2d2e5" ! scope=col | ვიდეო |- ! scope=row |[https://www.youtube.com/channel/UCvv_C1t_9MO0i2uFnQUdRKQ/videos კლუბის YouTube არხი] |} {| width="700" style="background: #f9f9f9; border: 2px #aaa solid; border-collapse: collapse; border-color: white; color:black; font-size: 85%;" border="1" cellspacing="0" |- bgcolor="#c2d2e5" ! scope=col | მედია |- ! scope=row |[https://viapais.com.ar/cordoba/keyword/instituto-atletico-central-cordoba/ VíaCórdoba] |} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:არგენტინის საფეხბურთო კლუბები]] 2vbf21p9zinxzazk9e9z995qgnnp6ht 14 478401 4823264 4500474 2025-07-02T06:55:35Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823264 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კომედიური ფენტეზი ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:კომედიური ფილმები ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:ფენტეზი ფილმები ქვეყნის მიხედვით]] 6v907zoeh4u5lx0rxzx6lpnmm9ekmpa 14 478919 4823569 3957873 2025-07-02T10:33:53Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ცეკვა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ცეკვა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823569 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Dance of Australia}} [[კატეგორია:საშემსრულებლო ხელოვნება ავსტრალიაში]] [[კატეგორია:ცეკვა ქვეყნების მიხედვით]] bwaeptbu5fvrvf7gaescjlds97lq13c 14 479866 4823631 3962978 2025-07-02T10:48:00Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823631 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აფრიკული ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:არაბული ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]] h1yg6eyhk2bsjklc0tot7f490jc6ksl 14 479868 4823597 3962987 2025-07-02T10:41:57Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823597 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:არაბული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] cfxpw6otdvkl6zuvrvjllz9z5ujcf76 14 480594 4823671 3967064 2025-07-02T10:58:27Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კომიქსები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კომიქსები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823671 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Comics of the United Kingdom}} [[კატეგორია:ევროპული კომიქსები]] [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს მასმედია]] [[კატეგორია:ბრიტანული ხელოვნება]] [[კატეგორია:ბრიტანული საბავშვო ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ბრიტანული ლიტერატურული ნაწარმოებები]] [[კატეგორია:კომიქსები ქვეყნების მიხედვით]] muatvfzotvmtc2rpse15mfnqiw5w18y 14 480602 4823301 3967112 2025-07-02T07:00:20Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823301 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Films of South Africa}} [[კატეგორია:სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის კინო]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აფრიკული ფილმები ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:სამხრეთ აფრიკელების ნამუშევრები]] c2lgmu1c9vdjyk82ojco0whnhv4xzce 14 480684 4823657 3967245 2025-07-02T10:56:02Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ოპერა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ოპერა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823657 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Opera composers by country}} [[კატეგორია:კლასიკური კომპოზიტორები ეროვნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ოპერა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ოპერის კომპოზიტორები]] d3zxuy86mslw43ip55qkt4xbdrwxnlo 14 483513 4823658 3993210 2025-07-02T10:56:05Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ოპერა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ოპერა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823658 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Opera of Germany}} [[კატეგორია:კლასიკური მუსიკა გერმანიაში]] [[კატეგორია:გერმანიის საშემსრულებლო ხელოვნება]] [[კატეგორია:ოპერა ქვეყნების მიხედვით]] famp2omfc7aqp9elfwa1bhy340va69k 14 483882 4823420 3995170 2025-07-02T10:05:12Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823420 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]] ougp19pzqfadjbe4pia7nt4ojmdj942 14 484366 4823308 4007606 2025-07-02T07:01:34Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823308 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ესპანურენოვანი ფილმები]] [[კატეგორია:არგენტინული კინო|ფილმები]] q9vjc1v6ygp0al9pwk5xvb1kw0k8m7m 14 485413 4823358 4009763 2025-07-02T07:08:43Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823358 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:რუსეთის იმპერია]] 0hhdjkv3jjm9tvvgu6bge6wiah7sxpq 0 486094 4823652 4489894 2025-07-02T10:55:09Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ოპერა ქვეყნის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823652 wikitext text/x-wiki '''დუბაის ოპერა''' — 2000 ადგილიანი მრავალფორმატიანი საშემსრულებლო ხელოვნების ცენტრი, რომელიც მდებარეობს ქალაქ [[დუბაი|დუბაის]] ცენტრში. [[არაბთა გაერთიანებული საამიროები|არაბთა გაერთიანებულ საამიროებში]]. იგი შეიქმნა ''Emaar Properties-'' ის მიერ, საოპერო და თეატრალური სპექტაკლების, ბალეტის, კონცერტების, კონფერენციების, გამოფენების და სხვადასხვა ღონისძიებების ჩასატარებლად. ოპერის აშენების გეგმა შეიხმა [[მოჰამედ ბინ რაშიდ ალ მაკტუმი|მოჰამედ ბინ რაშიდ ალ მაქტუმმა]] 2012 წლის მარტში გამოაცხადა. [[ოპერა|ოპერის]] მშენებლობა დასრულდა 2016 წელს <ref>[https://www.elanthemag.com/duba "Dubai Opera House builder eyes 2016 completion date".]{{Dead link|date=მაისი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} Elan Magazine. June 11, 2014. Retrieved March 16, 2015.</ref>. იგი საზეიმოდ გაიხსნა 2016 წლის 31 აგვისტოს [[პლასიდო დომინგო|პლასიდო დომინგოს]] სპექტაკლით <ref>{{Cite web |url=https://www.yahoo.com/news/placido-domingo-opens-dubai-opera-192344094.html |title="Placido Domingo opens Dubai Opera". |accessdate=2020-11-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210519210050/https://www.yahoo.com/news/placido-domingo-opens-dubai-opera-192344094.html |archivedate=2021-05-19 }}</ref>. პირველ სეზონზე გამოდიოდა ლეგენდარული [[ტენორი]] [[ხოსე კარერასი]].<ref>[https://www.thenationalnews.com/arts-culture/review-jos%C3%A9-carreras-gives-a-strong-finish-at-dub "Review: José Carreras gives a strong finish at Dubai Opera"]{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }}. ''The National''. Retrieved 2020-03-30.</ref> წარმოდგენილი იყო [[ჟორჟ ბიზე|ბიზეს]] ოპერა "მარგალიტის მაძიებლები" <ref>[https://www.timeoutdubai.com/art/news/70567-dubai-opera-announces-launch- " Dubai Opera announces launch programme full details."] ''Time Out Dubai''. Retrieved 2020-03-30.</ref> . დუბაის ოპერის ფართობი 1,800 კვადრატული მეტრია.<ref name=":0">[https://www.dubaiopera.com/social-and-corporate-events/ "Social and Corporate Events - Dubai Opera".] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190724162151/http://www.dubaiopera.com/social-and-corporate-events/ |date=2019-07-24 }} ''Dubai Opera''. Retrieved 2018-11-08.</ref> შენობაში სართულის დაქირავება შესაძლებელია ქორწილებისთვის, გალა სადილებისთვის, მოდებiს ჩვენებებისა და გამოფენებისaთვის.<ref name=":0" /> == აღწერა == [[ფაილი:Dubai city map.jpg|მარცხნივ|მინი|დუბაის რუკა]] დუბაის ოპერა მდებარეობს ოპერის რაიონის ნაწილში ქალაქ [[დუბაი|დუბაის]] ცენტრში. 1901-ადგილიანი საშემსრულებლო ხელოვნების ცენტრი შეიქმნა [[ჰოლანდიელი]] არქიტექტორ იანუს როსტოკის და არქიტექტურულ ფირმა ''ატკინსის'' მიერ. <ref>[https://www.arabianbusiness.com/top-40-most-powerful-architects-in-middle-east-2 "Top 40 most powerful architects in the Middle East"]. Arabian Business Magazine. Retrieved April 24,2016.</ref> დუბაის ოპერა არის მთავარი ელემენტი და ნაწილი 20 მილიარდიანი პროექტისა ''Opera District.'' შენობის [[ექსტერიერი (არქიტექტურა)|ექსტერიერი]] თანამედროვეა, [[ინტერიერი (არქიტექტურა)|ინტერიერი]] ძველებური და ტრადიციული. ოპერის შენობაში გაერთიანებულია, საოპერო დარბაზი, საკონცერტო დარბაზი და საგამოფენო სივრცე, დარბაზში 2000 ადამიანი ეტევა. თეატრის პროექტის კონსულტანტების გეგმის მიხედვით, <ref>[http://theatreprojects.com/en/project/view/544/dubai-opera "Projects - Theatre Projects".] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160919025047/http://theatreprojects.com/en/project/view/544/dubai-opera |date=2016-09-19 }} ''theatreprojects.com''. Retrieved 2016-08-26.</ref> ის შეიძლება გარდაიქმნას ტრადიციულ თეატრად, საკონცერტო დარბაზად, საბანკეტოდ ან საგამოფენო სივრცედ. ჰიდრავლიკური ლიფტებისა და ვაგონების გამოყენებით 2000 ადგილიდან 900 – მდე სავარძლის გადაადგილება შეიძლება, სივრცე შეიძლება გამოყენებულ იქნას სხვა ღონისძიებებისთვის, ხოლო დამატებითი ადგილები ინახება თეატრის ქვემოთ მდებარე ავტოფარეხებში.<ref>Lucy Bamard (October 10, 2020)[https://www.thenationalnews.com/business/emaar-s-opera-house-project-in-dub "Emaar's Opera House Project]{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} in Dubai will be a multi-purpose facility" . The National. Retrieved March 16, 2015.</ref> შენობაში სართულებს შორის არის ესკალატორები, რომელთაგან თითოეულში ბუფეტია განთავსებული, დღეისათვის ოპერის შენობა ველაზე თანამდროვეა მსოფლიოში. დუბაის ოპერის დიზაინი შთაგონებულია არაბული ტრადიციული იალქნიანი ხომალდების - [[დაუ|დაუს]] ფორმით.ძირითად კორპუსში განთავსებულია მთავარი საოპერო სცენა, ორკესტრი და სავარძლები. ხოლო მოგრძო კორპუსში განლაგებულია მოსაცდელი და პარკინგი.<ref>Aarti Nagraj (March 18, 2014). [https://gulfbusiness.com/2014/03/emaar-reveals-details-about-2000-seat-opera-hous "Emaar Reveals Details About 2,000-Seat Opera House In Dubai"]{{Dead link|date=იანვარი 2021 |bot=InternetArchiveBot }}. Gulf Business. Retrieved March 16, 2015.</ref><ref>[https://www.khaleejtimes.com/article/20140319/ARTICLE/303199952/1002 "Dubai to get 2,000-seat opera house in The Opera District".] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200611140534/https://www.khaleejtimes.com/article/20140319/ARTICLE/303199952/1002 |date=2020-06-11 }} ''Khaleej Times''. March 19, 2014. Retrieved March 16, 2015.</ref> შენობის ფასადი პოპულარულ მოცეკვავე შადრევნებს გადაჰყურებს. სახურავზე მდებარეობს რესტორანი, საიდანაც [[ბურჯ-ხალიფა|ბურჯ ხალიფა]]<nowiki/>ს ხედი იშლება.მსურველებს შეუძლიათ სახურავზე მდებარე ღია ბაღი მოინახულონ. დუბაის ოპერა მალევე გახდა ქალაქის განვითარებისა და მომავლისაკენ სწრაფვის სიმბოლო. .2015 წლის იანვარში ''ჯასპერ ჰოუპი'' , რომელიც იყო [[ლონდონი|ლონდონის]] [[ალბერტ-ჰოლი|სამეფო ალბერტ ჰოლის]] აღმასრულებელი დირექტორი. დაინიშნა დუბაის ოპერის აღმასრულებელ დირექტორად<ref>[https://www.emirates247.com/business/corporate/emaar-names-jasper-hope-ceo-of- "Emaar names Jasper Hope CEO of Dubai Opera"]{{Dead link|date=სექტემბერი 2021 |bot=InternetArchiveBot }}. Emirates 24/7. February 11, 2015. Retrieved March 16,2015.</ref>. პირველი მომღერალი, რომელიც [[არაბთა გაერთიანებული საამიროების ისტორია|არაბთა გაერთიანებული საამიროებიდან]] დუბაის ოპერის სცენაზე 2016 წლის 10 ოქტომბერს გამოვიდა, იყო ''ჰუსეინ ალ ჯასმი''. <ref>[https://whatson.ae/2016/07/world-class-singer-hussain-al-jassmi-perform-dubai-op "World-class singer Hussain Al Jassmi to perform at Dubai Opera".] ''What's On''. 2016-07-03. Retrieved 2020-03-30.</ref> 2019 წლის ბოლოსათვის, "ოპერის მოჩვენება" იყო სპექტაკლი, რომელიც ყველაზე ბევრჯერ გაიმართა დუბაის ოპერის სცენაზე. <ref>[https://whatson.ae/2019/10/review-a-triumphant-opening-night-for-the-phantom "Review: A triumphant opening night for The Phantom Of The Opera"]. ''What's On''. 2019-10-17. Retrieved 2020-03-31.</ref> 4 წლიანი მუშაობის განმავლობაში, დუბაის ოპერამ მიიღო მრავალი ჯილდო, მათ შორის საუკეთესო თეატრალური სპექტაკლისათვის.<ref>[https://www.timeoutdubai.com/gallery/76242-time-out-nightlife-awards-2017-winners "Time Out Nightlife Awards 2017 winners".] ''Time Out Dubai''. Retrieved 2020-03-31.</ref> == სქოლიო == <references /> [[კატეგორია:არაბთა გაერთიანებული საამიროები]] [[კატეგორია:დუბაის არქიტექტურა]] aapt1dedb0sc93y63t5mtmkrwhz8zpd 0 486721 4823211 4680211 2025-07-02T06:43:10Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823211 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Sejonbong_Kumgangsan_20060827.jpg|მინი| [[კუმგანი|კუმგანის მთა]]]] '''ტურიზმი ჩრდილოეთ კორეაში''' — სფერო, რომელსაც მკაცრად აკონტროლებს [[ჩრდილოეთი კორეა|ჩრდილოეთ კორეის]] მთავრობა. მთლიან ტურისტულ სისტემას მართავს სახელმწიფო ბიურო. <ref>{{Cite web|url=https://www.latimes.com/world/asia/la-fg-north-korea-tourists-20140912-story.html|title=Despite warnings, more Western tourists are traveling to North Korea|first=Steven|last=Borowiec}}</ref> ყოველწლიურად 4000-დან 6000-მდე დასავლელი ტურისტი სტუმრობს [[ჩრდილოეთი კორეა|ჩრდილოეთ კორეას]] . == შეზღუდვები და გაფრთხილებები == ისტორიულად მკაცრად კონტროლდებოდა ურთიერთობა უცხოელ ტურისტებსა და ადგილობრივ მოსახლეობას შორის. <ref name="BBC Kate McGeown">Compare: {{Cite news|title=On holiday in North Korea|work=[[BBC News]]|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/3113352.stm|accessdate=2008-01-04}}</ref> [[2013]] წლის იანვრის მონაცემებით, უცხოელებს შეუძლიათ შეიძინონ სიმ ბარათები ფხენიანის აეროპორტში, <ref>{{Cite web|url=https://www.huffingtonpost.com/2013/01/21/north-korea-cell-phone_n_2518006.html|title=North Korea Loosens Cell Phone Restrictions For Visiting Foreigners|work=The Huffington Post|accessdate=11 June 2015}}</ref> რაც უზრუნველყოფს საერთაშორისო ზარის ხელმისაწვდომობას. <ref>{{Cite web|url=https://uritours.com/blog/entry/tweets-from-north-korea|title=3G Internet and SIM Card in North Korea: Prices, Nuts and Bolts - North Korea (DPRK) Tours and Travel|accessdate=11 June 2015}}</ref> შვედეთის დიპლომატიური მისია ჩრდილოეთ კორეაში ხაზს უსვამს, რომ ჩრდილოეთ კორეის ერის, მისი ლიდერების და მისი სიმბოლოების მიმართ უპატივცემულობამ, როგორიცაა ეროვნული დროშა, მათი ლიდერების პორტრეტები, პროპაგანდისტული პლაკატები და ა.შ., შეიძლება გამოიწვიოს თავისუფლების აღკვეთა. <ref>{{Cite web|url=http://www.swedenabroad.com/sv-SE/Ambassader/Pyongyang/Reseinformation/Reseinformation-Nordkorea/|title=Reseinformation Nordkorea (travel information North Korea|accessdate=2016-03-22}} Last updated: 2016-03-15. Translated from Swedish: ''"Respektlöshet mot värdlandet och dess symboler, i vid bemärkelse, tas mycket illa upp. Toleransnivån för störande beteende är minimal och sådant kan leda till fängelsestraff."''</ref> [[2017]] წლის 1 სექტემბრიდან [[აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი|შეერთებული შტატების სახელმწიფო]] დეპარტამენტმა აკრძალა ჩრდილოეთ კორეაში გამგზავრებისთვის აშშ–ს პასპორტების გამოყენება (გარდა სპეციალური ვალიდაციისა), მათი მტკიცებით, აშშ–ს მოქალაქეები ექვემდებარებიან დაპატიმრებას და ემუქრებათ გრძელვადიანი პატიმრობა იმ ქმედებებისთვის, რომლებიც არ არის დაკავების მიზეზი შეერთებულ შტატებში ან სხვა ქვეყნებში. აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტმა ასევე აღნიშნა, რომ მიიღო შეტყობინება ჩრდილოეთ კორეის ხელისუფლების შესახებ, რომ ბრალდების გარეშე დააკავეს აშშ-ს მოქალაქეები და არ გაუშვეს ქვეყნიდან. <ref>{{Cite web|title=Country Information: North Korea (Democratic People's Republic of Korea)|url=https://travel.state.gov/content/travel/en/international-travel/International-Travel-Country-Information-Pages/KoreaDemocraticPeoplesRepublicof.html|accessdate=15 January 2018}}</ref> ჩრდილოეთ კორეამ დააკავა აშშ-ს მოქალაქეები, რომლებიც ორგანიზებული ტურების მონაწილეები იყვნენ. <ref>{{Cite web|url=https://travel.state.gov/content/passports/en/alertswarnings/north-korea-travel-warning.html|title=North Korea Travel Warning|accessdate=2016-03-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160322033313/https://travel.state.gov/content/passports/en/alertswarnings/north-korea-travel-warning.html|archivedate=2016-03-22}} Last updated: November 20, 2015</ref> [[2017]] წლის 1 თებერვალს შეერთებულმა შტატებმა გაავრცელა სამოგზაურო გაფრთხილება შეერთებული შტატების მოქალაქეებისთვის, გააფრთხილა სტუმრები ჩრდილოეთ კორეაში მოსალოდნელი საფრთხეების შესახებ.  == მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები == '''სავარაუდო სიები''' ** მღვიმეები კუჯანგის რაიონში (2000) ** ისტორიული რელიქვიები ფხენიანში (2000) ** მთ. ჩილბო (2000) ** მთ. კუმგანი და რელიქვიები მთის მიდამოებში (2000) ** მთ. მიოჰიანგი და რელიქვიები მთასა და მის გარშემო (2000) == ექსკურსიები == ტურისტებმა უნდა იმოგზაურონ ექსკურსიებით. [[2011]] წლის ივნისისათვის ჩინეთის ჩრდილოეთ საზღვარი გაიხსნა და ჩინეთის მოქალაქეებს თავისუფლად შეუძლიათ საკუთარი მანქანებით გადაადგილება ლუოსკენ, ჩრდილოეთ კორეის პატარა დასახლება ჩრდილო-აღმოსავლეთ საზღვრის რეგიონში, სადაც მათ თავისუფლად შეუძლიათ დაათვალიერონ და გადაიღონ ფოტოები. ეს განიხილება, როგორც პირველი ნაბიჯი ამ რეგიონში გაფართოებული ტურიზმისა და განვითარებისკენ.  [[2013]] წლის დეკემბრიდან [[ჩრდილოეთ კორეა]]მ დაიწყო ტურისტების მიღება ზამთრის სეზონზე. ტურისტებს შეუძლიათ ისარგებლონ თვითმფრინავით ფხენიანისკენ, [[პეკინი|პეკინიდან]], [[შენიანი|შენიანიდან]] და [[შანხაი|შანხაიდან.]]. === ტურისტები დასავლეთის ქვეყნებიდან === [[ფაილი:Munsu_Water_Park_-_Pyongyang,_North_Korea_(11511854045).jpg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| მუნსუს წყლის პარკი]] დასავლელებისთვის კერძო ტუროპერატორების მიერ ორგანიზებული მცირე რაოდენობის ექსკურსიები არსებობს, რომლებიც ეხმარებიან დაინტერესებულ პირებს ჩრდილოეთ კორეაში შესვლაში. <ref>{{Cite web|url=http://www.travelweekly.com/Arnie-Weissmann/She-sent-Dennis-Rodman-to-North-Korea/|title=She sent Dennis Rodman to North Korea}}</ref> [[2016]] წელს ამერიკული კოლეჯის სტუდენტი [[ოტო უორმბირი]] დააპატიმრეს და მიუსაჯეს 15 წლით თავისუფლების აღკვეთა, იმის გამო, რომ მან, სავარაუდოდ, [[ფხენიანი|ფხენიანის]] სასტუმროში კედლიდან პროპაგანდისტული პლაკატი ჩაამოიღო. მოგვიანებით იგი გაათავისუფლეს და [[კომა|კომაში]] მყოფი დაბრუნდა აშშ-ში, [[ოტო უორმბირი]] გარდაიცვალა 2017 წლის 19 ივნისს. === ტურები სამხრეთ კორეიდან === [[ფაილი:Koryo_Museum_(14014896717).jpg|მინი| ტურისტული ექსკურსია<nowiki/>[[კესონი|კესონში]]]] [[2002]] წელს [[კუმგანი|კუმგანის]] მთის მიმდებარე ტერიტორია, სამხრეთ კორეის საზღვართან ახლოს მდებარე მთა, ტურისტული დანიშნულების ადგილი გახდა. კერძო კომპანიების მიერ ჩატარებულმა ტურებმა ყოველწლიურად ათასობით სამხრეთ კორეელი მიიყვანა კიმგანის მთაზე. <ref>{{Cite news|title=Tourism boost to North in works|accessdate=2008-09-16|url=http://joongangdaily.joins.com/article/view.asp?aid=2885975}}</ref> ტურები შეჩერდა 2008 წლის ბოლოს სამხრეთ კორეელი ტურისტის დახვრეტის გამო. <ref>{{Cite web|title=S Korea hopes DPRK to begin dialogue over S Korean tourist shot dead|publisher=chinaview.cn|url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/10/content_11686216.htm|accessdate=2009-07-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091106082924/http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/10/content_11686216.htm|archivedate=November 6, 2009}}</ref> === ტურები ჩინეთიდან === [[2010]] წლის აპრილში პირველი ტურისტული მატარებლებით ჩავიდნენ სტუმრები [[ჩინეთი|ჩინეთიდან]] [[ჩრდილოეთ კორეა]]ში ოთხდღიანი ტურით. <ref name="China tourist train">{{Cite news|last=Mu|first=Xuequan|url=http://news.xinhuanet.com/english2010/travel/2010-04/25/c_13265984.htm|title=China's first tourist train to DPRK starts 4-day tour|publisher=[[Xinhua]]|date=2010-04-25}}</ref> [[2011]] წლის ივნისში ჩინეთის მოქალაქეებს ნება დართეს დამოუკიდებელი ტურებით ჩასულიყვნენ ჩრდილოეთ კორეაში. <ref>Nick Rowlands, Reuters.com "Chinese motorists tour North Korea" Published 15 June 2011. https://www.reuters.com/video/2011/06/15/chinese-motorists-tour-north-korea?videoId=215962520&videoChannel=1</ref> [[2016]] წელს ჩრდილოეთ კორეის მთავრობამ ჩინელ ტურისტებს ჩრდილოეთ კორეაში მაქსიმუმ ექვსი თვის განმავლობაში დარჩენის ნება დართო. <ref name="North Korean Visa Requirements">{{Cite news|url=https://www.chinatours.com/north-korean-holiday-visa-requirements/|title=North Korean Visa Requirements: the Ins and Outs of Getting In and Out|publisher=ChinaTours.com|accessdate=August 27, 2019}}</ref> == ვიზა == [[ფაილი:North_Korea_-_Sunan_Airport_(5194926935).jpg|მინი| ჩრდილოეთ კორეაში შესვლა ფხენიანის საერთაშორისო აეროპორტის საშუალებით]] თეორიულად ნებადართულია ნებისმიერი პირის გამგზავრება ჩრდილოეთ კორეაში. მხოლოდ [[სამხრეთი კორეა|სამხრეთ კორეელებსა]] და [[ჟურნალისტი|ჟურნალისტებს]] რუტინულად უარს ეუბნებიან, თუმცა ჟურნალისტებისთვის გამონაკლისებიც არსებობდა. მაგალითად, [[ხორვატია|ხორვატ]] ჟურნალისტებს სპეციალური წვდომა ჰქონდათ [[2012]] წლის ივნისში, თუმცა მათ ტელეფონები ჩამოართვეს და უკან დაბრუნებისას დაუბრუნეს და მათ სპეციალური მეგზური ჰყავდათ. მხოლოდ [[სინგაპური|სინგაპურისა]] და [[მალაიზია|მალაიზიის]] მოქალაქეებს მიეცათ ჩრდილოეთ კორეაში ნორმალური პასპორტით შესვლის უფლება ვიზის გარეშე, თუმცა ორივე ქვეყნის მოქალაქეებისთვის შეღავათები გაუქმდა [[2017]] წლის თებერვალში. <ref>{{Cite web|url=http://www.stuff.co.nz/world/asia/90164238/North-Korea-bans-Malaysians-from-leaving|title=North Korea bans Malaysians ....|publisher=|date=12 March 2017}}</ref> <ref>{{Cite news|title=Visa-free travel for North Koreans reduced following Malaysia attack|url=https://www.thejakartapost.com/travel/2017/03/15/visa-free-travel-for-north-koreans-reduced-following-malaysia-attack.html|publisher=The Jakarta Post|date=15 March 2017}}</ref> == ლიტერატურა == * {{Cite book|last=Jong Hwa Sun|title=Understanding Korea: Tourism & Investment|url=http://www.korean-books.com.kp/en/packages/xnps/download.pg.php?421#.pdf|publisher=Foreign Languages Publishing House}} * {{Cite journal|last=Ouellette|first=Dean J.|title=The Tourism of North Korea in the Kim Jong-un Era: Propaganda, Profitmaking, and Possibilities for Engagement}} * {{Cite book|last=Willoughby|first=Robert|title=North Korea: The Bradt Travel Guide|year=2003|url=https://archive.org/details/northkorea0000will|publisher=Bradt Travel Guides}} == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.theguardian.com/travel/2010/feb/14/northkorea Inside North Korea: the ultimate package tour] - Carole Cadwalladr, The Observer, 14 February 2010 * [http://departuresentertainment.com/episode_s3_ep11-ep15.html Departures episode guide] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190901010730/http://www.departuresentertainment.com/episode_s3_ep11-ep15.html |date=2019-09-01 }} ''Departures'' season 3, episode 12-13 * [https://web.archive.org/web/20130527032534/http://www.travelingnorthkorea.com/ Traveling North Korea] - North Korean travel and photography blog * [http://tourismdprk.gov.kp/ DPR Korea Tour] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190916155847/http://www.tourismdprk.gov.kp/ |date=2019-09-16 }} - official website of the National Tourism Administration ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აზიის ტურიზმი}} {{თარგი:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩრდილოეთ კორეაში}} [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია: ტურიზმი]] [[კატეგორია: ჩრდილოეთი კორეა]] [[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩრდილოეთ კორეაში]] [[კატეგორია:ჩრდილოეთ კორეის კულტურა]] [[კატეგორია:იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობა|ჩრდილოეთი კორეა]] [[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩრდილოეთ კორეაში|*]] eaydcdg2p0zg7eg2ypmuqg9th5khw6t 4823212 4823211 2025-07-02T06:43:33Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[ტურიზმი ჩრდილოეთ კორეაში]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[ჩრდილოეთ კორეის ტურიზმი]]“ 4823211 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Sejonbong_Kumgangsan_20060827.jpg|მინი| [[კუმგანი|კუმგანის მთა]]]] '''ტურიზმი ჩრდილოეთ კორეაში''' — სფერო, რომელსაც მკაცრად აკონტროლებს [[ჩრდილოეთი კორეა|ჩრდილოეთ კორეის]] მთავრობა. მთლიან ტურისტულ სისტემას მართავს სახელმწიფო ბიურო. <ref>{{Cite web|url=https://www.latimes.com/world/asia/la-fg-north-korea-tourists-20140912-story.html|title=Despite warnings, more Western tourists are traveling to North Korea|first=Steven|last=Borowiec}}</ref> ყოველწლიურად 4000-დან 6000-მდე დასავლელი ტურისტი სტუმრობს [[ჩრდილოეთი კორეა|ჩრდილოეთ კორეას]] . == შეზღუდვები და გაფრთხილებები == ისტორიულად მკაცრად კონტროლდებოდა ურთიერთობა უცხოელ ტურისტებსა და ადგილობრივ მოსახლეობას შორის. <ref name="BBC Kate McGeown">Compare: {{Cite news|title=On holiday in North Korea|work=[[BBC News]]|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/3113352.stm|accessdate=2008-01-04}}</ref> [[2013]] წლის იანვრის მონაცემებით, უცხოელებს შეუძლიათ შეიძინონ სიმ ბარათები ფხენიანის აეროპორტში, <ref>{{Cite web|url=https://www.huffingtonpost.com/2013/01/21/north-korea-cell-phone_n_2518006.html|title=North Korea Loosens Cell Phone Restrictions For Visiting Foreigners|work=The Huffington Post|accessdate=11 June 2015}}</ref> რაც უზრუნველყოფს საერთაშორისო ზარის ხელმისაწვდომობას. <ref>{{Cite web|url=https://uritours.com/blog/entry/tweets-from-north-korea|title=3G Internet and SIM Card in North Korea: Prices, Nuts and Bolts - North Korea (DPRK) Tours and Travel|accessdate=11 June 2015}}</ref> შვედეთის დიპლომატიური მისია ჩრდილოეთ კორეაში ხაზს უსვამს, რომ ჩრდილოეთ კორეის ერის, მისი ლიდერების და მისი სიმბოლოების მიმართ უპატივცემულობამ, როგორიცაა ეროვნული დროშა, მათი ლიდერების პორტრეტები, პროპაგანდისტული პლაკატები და ა.შ., შეიძლება გამოიწვიოს თავისუფლების აღკვეთა. <ref>{{Cite web|url=http://www.swedenabroad.com/sv-SE/Ambassader/Pyongyang/Reseinformation/Reseinformation-Nordkorea/|title=Reseinformation Nordkorea (travel information North Korea|accessdate=2016-03-22}} Last updated: 2016-03-15. Translated from Swedish: ''"Respektlöshet mot värdlandet och dess symboler, i vid bemärkelse, tas mycket illa upp. Toleransnivån för störande beteende är minimal och sådant kan leda till fängelsestraff."''</ref> [[2017]] წლის 1 სექტემბრიდან [[აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი|შეერთებული შტატების სახელმწიფო]] დეპარტამენტმა აკრძალა ჩრდილოეთ კორეაში გამგზავრებისთვის აშშ–ს პასპორტების გამოყენება (გარდა სპეციალური ვალიდაციისა), მათი მტკიცებით, აშშ–ს მოქალაქეები ექვემდებარებიან დაპატიმრებას და ემუქრებათ გრძელვადიანი პატიმრობა იმ ქმედებებისთვის, რომლებიც არ არის დაკავების მიზეზი შეერთებულ შტატებში ან სხვა ქვეყნებში. აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტმა ასევე აღნიშნა, რომ მიიღო შეტყობინება ჩრდილოეთ კორეის ხელისუფლების შესახებ, რომ ბრალდების გარეშე დააკავეს აშშ-ს მოქალაქეები და არ გაუშვეს ქვეყნიდან. <ref>{{Cite web|title=Country Information: North Korea (Democratic People's Republic of Korea)|url=https://travel.state.gov/content/travel/en/international-travel/International-Travel-Country-Information-Pages/KoreaDemocraticPeoplesRepublicof.html|accessdate=15 January 2018}}</ref> ჩრდილოეთ კორეამ დააკავა აშშ-ს მოქალაქეები, რომლებიც ორგანიზებული ტურების მონაწილეები იყვნენ. <ref>{{Cite web|url=https://travel.state.gov/content/passports/en/alertswarnings/north-korea-travel-warning.html|title=North Korea Travel Warning|accessdate=2016-03-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160322033313/https://travel.state.gov/content/passports/en/alertswarnings/north-korea-travel-warning.html|archivedate=2016-03-22}} Last updated: November 20, 2015</ref> [[2017]] წლის 1 თებერვალს შეერთებულმა შტატებმა გაავრცელა სამოგზაურო გაფრთხილება შეერთებული შტატების მოქალაქეებისთვის, გააფრთხილა სტუმრები ჩრდილოეთ კორეაში მოსალოდნელი საფრთხეების შესახებ.  == მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები == '''სავარაუდო სიები''' ** მღვიმეები კუჯანგის რაიონში (2000) ** ისტორიული რელიქვიები ფხენიანში (2000) ** მთ. ჩილბო (2000) ** მთ. კუმგანი და რელიქვიები მთის მიდამოებში (2000) ** მთ. მიოჰიანგი და რელიქვიები მთასა და მის გარშემო (2000) == ექსკურსიები == ტურისტებმა უნდა იმოგზაურონ ექსკურსიებით. [[2011]] წლის ივნისისათვის ჩინეთის ჩრდილოეთ საზღვარი გაიხსნა და ჩინეთის მოქალაქეებს თავისუფლად შეუძლიათ საკუთარი მანქანებით გადაადგილება ლუოსკენ, ჩრდილოეთ კორეის პატარა დასახლება ჩრდილო-აღმოსავლეთ საზღვრის რეგიონში, სადაც მათ თავისუფლად შეუძლიათ დაათვალიერონ და გადაიღონ ფოტოები. ეს განიხილება, როგორც პირველი ნაბიჯი ამ რეგიონში გაფართოებული ტურიზმისა და განვითარებისკენ.  [[2013]] წლის დეკემბრიდან [[ჩრდილოეთ კორეა]]მ დაიწყო ტურისტების მიღება ზამთრის სეზონზე. ტურისტებს შეუძლიათ ისარგებლონ თვითმფრინავით ფხენიანისკენ, [[პეკინი|პეკინიდან]], [[შენიანი|შენიანიდან]] და [[შანხაი|შანხაიდან.]]. === ტურისტები დასავლეთის ქვეყნებიდან === [[ფაილი:Munsu_Water_Park_-_Pyongyang,_North_Korea_(11511854045).jpg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| მუნსუს წყლის პარკი]] დასავლელებისთვის კერძო ტუროპერატორების მიერ ორგანიზებული მცირე რაოდენობის ექსკურსიები არსებობს, რომლებიც ეხმარებიან დაინტერესებულ პირებს ჩრდილოეთ კორეაში შესვლაში. <ref>{{Cite web|url=http://www.travelweekly.com/Arnie-Weissmann/She-sent-Dennis-Rodman-to-North-Korea/|title=She sent Dennis Rodman to North Korea}}</ref> [[2016]] წელს ამერიკული კოლეჯის სტუდენტი [[ოტო უორმბირი]] დააპატიმრეს და მიუსაჯეს 15 წლით თავისუფლების აღკვეთა, იმის გამო, რომ მან, სავარაუდოდ, [[ფხენიანი|ფხენიანის]] სასტუმროში კედლიდან პროპაგანდისტული პლაკატი ჩაამოიღო. მოგვიანებით იგი გაათავისუფლეს და [[კომა|კომაში]] მყოფი დაბრუნდა აშშ-ში, [[ოტო უორმბირი]] გარდაიცვალა 2017 წლის 19 ივნისს. === ტურები სამხრეთ კორეიდან === [[ფაილი:Koryo_Museum_(14014896717).jpg|მინი| ტურისტული ექსკურსია<nowiki/>[[კესონი|კესონში]]]] [[2002]] წელს [[კუმგანი|კუმგანის]] მთის მიმდებარე ტერიტორია, სამხრეთ კორეის საზღვართან ახლოს მდებარე მთა, ტურისტული დანიშნულების ადგილი გახდა. კერძო კომპანიების მიერ ჩატარებულმა ტურებმა ყოველწლიურად ათასობით სამხრეთ კორეელი მიიყვანა კიმგანის მთაზე. <ref>{{Cite news|title=Tourism boost to North in works|accessdate=2008-09-16|url=http://joongangdaily.joins.com/article/view.asp?aid=2885975}}</ref> ტურები შეჩერდა 2008 წლის ბოლოს სამხრეთ კორეელი ტურისტის დახვრეტის გამო. <ref>{{Cite web|title=S Korea hopes DPRK to begin dialogue over S Korean tourist shot dead|publisher=chinaview.cn|url=http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/10/content_11686216.htm|accessdate=2009-07-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091106082924/http://news.xinhuanet.com/english/2009-07/10/content_11686216.htm|archivedate=November 6, 2009}}</ref> === ტურები ჩინეთიდან === [[2010]] წლის აპრილში პირველი ტურისტული მატარებლებით ჩავიდნენ სტუმრები [[ჩინეთი|ჩინეთიდან]] [[ჩრდილოეთ კორეა]]ში ოთხდღიანი ტურით. <ref name="China tourist train">{{Cite news|last=Mu|first=Xuequan|url=http://news.xinhuanet.com/english2010/travel/2010-04/25/c_13265984.htm|title=China's first tourist train to DPRK starts 4-day tour|publisher=[[Xinhua]]|date=2010-04-25}}</ref> [[2011]] წლის ივნისში ჩინეთის მოქალაქეებს ნება დართეს დამოუკიდებელი ტურებით ჩასულიყვნენ ჩრდილოეთ კორეაში. <ref>Nick Rowlands, Reuters.com "Chinese motorists tour North Korea" Published 15 June 2011. https://www.reuters.com/video/2011/06/15/chinese-motorists-tour-north-korea?videoId=215962520&videoChannel=1</ref> [[2016]] წელს ჩრდილოეთ კორეის მთავრობამ ჩინელ ტურისტებს ჩრდილოეთ კორეაში მაქსიმუმ ექვსი თვის განმავლობაში დარჩენის ნება დართო. <ref name="North Korean Visa Requirements">{{Cite news|url=https://www.chinatours.com/north-korean-holiday-visa-requirements/|title=North Korean Visa Requirements: the Ins and Outs of Getting In and Out|publisher=ChinaTours.com|accessdate=August 27, 2019}}</ref> == ვიზა == [[ფაილი:North_Korea_-_Sunan_Airport_(5194926935).jpg|მინი| ჩრდილოეთ კორეაში შესვლა ფხენიანის საერთაშორისო აეროპორტის საშუალებით]] თეორიულად ნებადართულია ნებისმიერი პირის გამგზავრება ჩრდილოეთ კორეაში. მხოლოდ [[სამხრეთი კორეა|სამხრეთ კორეელებსა]] და [[ჟურნალისტი|ჟურნალისტებს]] რუტინულად უარს ეუბნებიან, თუმცა ჟურნალისტებისთვის გამონაკლისებიც არსებობდა. მაგალითად, [[ხორვატია|ხორვატ]] ჟურნალისტებს სპეციალური წვდომა ჰქონდათ [[2012]] წლის ივნისში, თუმცა მათ ტელეფონები ჩამოართვეს და უკან დაბრუნებისას დაუბრუნეს და მათ სპეციალური მეგზური ჰყავდათ. მხოლოდ [[სინგაპური|სინგაპურისა]] და [[მალაიზია|მალაიზიის]] მოქალაქეებს მიეცათ ჩრდილოეთ კორეაში ნორმალური პასპორტით შესვლის უფლება ვიზის გარეშე, თუმცა ორივე ქვეყნის მოქალაქეებისთვის შეღავათები გაუქმდა [[2017]] წლის თებერვალში. <ref>{{Cite web|url=http://www.stuff.co.nz/world/asia/90164238/North-Korea-bans-Malaysians-from-leaving|title=North Korea bans Malaysians ....|publisher=|date=12 March 2017}}</ref> <ref>{{Cite news|title=Visa-free travel for North Koreans reduced following Malaysia attack|url=https://www.thejakartapost.com/travel/2017/03/15/visa-free-travel-for-north-koreans-reduced-following-malaysia-attack.html|publisher=The Jakarta Post|date=15 March 2017}}</ref> == ლიტერატურა == * {{Cite book|last=Jong Hwa Sun|title=Understanding Korea: Tourism & Investment|url=http://www.korean-books.com.kp/en/packages/xnps/download.pg.php?421#.pdf|publisher=Foreign Languages Publishing House}} * {{Cite journal|last=Ouellette|first=Dean J.|title=The Tourism of North Korea in the Kim Jong-un Era: Propaganda, Profitmaking, and Possibilities for Engagement}} * {{Cite book|last=Willoughby|first=Robert|title=North Korea: The Bradt Travel Guide|year=2003|url=https://archive.org/details/northkorea0000will|publisher=Bradt Travel Guides}} == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.theguardian.com/travel/2010/feb/14/northkorea Inside North Korea: the ultimate package tour] - Carole Cadwalladr, The Observer, 14 February 2010 * [http://departuresentertainment.com/episode_s3_ep11-ep15.html Departures episode guide] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190901010730/http://www.departuresentertainment.com/episode_s3_ep11-ep15.html |date=2019-09-01 }} ''Departures'' season 3, episode 12-13 * [https://web.archive.org/web/20130527032534/http://www.travelingnorthkorea.com/ Traveling North Korea] - North Korean travel and photography blog * [http://tourismdprk.gov.kp/ DPR Korea Tour] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190916155847/http://www.tourismdprk.gov.kp/ |date=2019-09-16 }} - official website of the National Tourism Administration ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აზიის ტურიზმი}} {{თარგი:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩრდილოეთ კორეაში}} [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია: ტურიზმი]] [[კატეგორია: ჩრდილოეთი კორეა]] [[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩრდილოეთ კორეაში]] [[კატეგორია:ჩრდილოეთ კორეის კულტურა]] [[კატეგორია:იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობა|ჩრდილოეთი კორეა]] [[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები ჩრდილოეთ კორეაში|*]] eaydcdg2p0zg7eg2ypmuqg9th5khw6t 1 486745 4823214 4023281 2025-07-02T06:43:34Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[განხილვა:ტურიზმი ჩრდილოეთ კორეაში]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[განხილვა:ჩრდილოეთ კორეის ტურიზმი]]“ 4023281 wikitext text/x-wiki {{აზიის თვე 2020}} 4qk5r0jovc3ea1g81l06sfe0uhqeb37 0 486747 4823217 4674582 2025-07-02T06:43:54Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823217 wikitext text/x-wiki '''უზბეკეთის ტურიზმი''' — [[უზბეკეთი]] მრავალფეროვანი [[ტურიზმი|ტურისტული]] ინდუსტრია. [[ცენტრალური აზია|ცენტრალური აზიაში]] მდებარე [[უზბეკეთი]]ს მრავალი ქალაქი იყო ვაჭრობის ძირითადი პუნქტი [[აბრეშუმის დიდი გზა|აბრეშუმის გზაზე]], რომელიც აკავშირებდა აღმოსავლეთის და დასავლეთის ცივილიზაციებს. დღეს უზბეკეთის მუზეუმები ინახავს ორ მილიონზე მეტ ნივთს, რაც ცენტრალური აზიის ხალხთა უნიკალური ისტორიული, კულტურული და სულიერი ცხოვრების მტკიცებულებაა, რომლებიც ამ რეგიონში ცხოვრობდნენ. უზბეკეთი იზიდავს ტურისტებს თავისი ისტორიული, არქეოლოგიური, არქიტექტურული და ბუნებრივი საგანძურით. ინტერნეტ–კვლევის სტატისტიკის თანახმად, რომელიც ჩატარდა 2008 წლის 7 მაისიდან 27 აგვისტომდე, გამოკითხულთა უდიდესი ნაწილი (39%) სტუმრობს ქვეყანას უზბეკეთის არქიტექტურული და ისტორიული ადგილებისადმი ინტერესის გამო. შემდეგი უდიდესი ჯგუფი (24%) ეწვევა უზბეკეთს მის კულტურის, ცხოვრების წესსა და ადათ-წესებზე დასაკვირვებლად. კულტურული ტურიზმი ერთადერთი მთავარი პროდუქტია, რომელსაც უზბეკეთი დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ სტუმრებს სთავაზობს. სამარყანდი, ბუხარა და ხივა ცხელი ტურისტული წერტილებია. ტურისტული საქმიანობა უზბეკეთში მოიცავს სფეროებს გარე საქმიანობით დაწყებული (კლდეზე ცოცვა) მდიდარი [[არქეოლოგია|არქეოლოგიური]] და რელიგიური ისტორიით დამთავრებული. 2005 წელს უზბეკეთს ეწვია 240,000 ტურისტი 117 ქვეყნიდან. ინდუსტრიამ მიიღო 30 მილიონი აშშ დოლარი (პროგნოზის 90.9%). ყოველ შემოდგომაზე უზბეკეთის ტურისტული ინდუსტრია ატარებს ტურიზმის საერთაშორისო გამოფენას. უზბეკეთი მდებარეობს აბრეშუმის დიდ გზაზე და მრავალი მეზობელი ქვეყანა (მათ შორის [[ყაზახეთი]], [[ყირგიზეთი|ყირგიზეთის რესპუბლიკა]], [[ტაჯიკეთი]] და [[თურქმენეთი]]) ხელს უწყობენ თავიანთ ქვეყნებს მათი ადგილმდებარეობის გათვალისწინებით დიდი აბრეშუმის გზის გასწვრივ. [[მსოფლიო ტურიზმის ორგანიზაცია|მსოფლიო ტურიზმის ორგანიზაციის]] [[აბრეშუმის დიდი გზა|აბრეშუმის გზის]] ოფისი გაიხსნა 2004 წელს [[სამარყანდი|სამარყანდში]]. ამ ოფისს დაევალა საერთაშორისო ორგანიზაციებისა და აბრეშუმის გზაზე მდებარე ქვეყნების ტურიზმის ეროვნული ოფისების მიერ გაწეული ძალისხმევის კოორდინაცია. უზბეკეთი ასევე არის ''რეგიონის ინიციატივის'' (TRI) წევრი, რომელიც მოიცავს ტურიზმთან დაკავშირებულ სამ რეგიონულ ორგანიზაციას. ''რეგიონის ინიციატივა'' ფუნქციონირებს როგორც კავშირი სამ რეგიონს შორის - სამხრეთ აზია, შუა აზია და აღმოსავლეთ ევროპა, რომელიც აგრეთვე სომხეთს, ბანგლადეშს, საქართველოს, ყაზახეთს, ყირგიზეთს, ინდოეთს, პაკისტანს, ნეპალს, ტაჯიკეთს, რუსეთს, შრი-ლანკას, თურქეთსა და უკრაინას მოიცავს. == კლიმატი და ბუნებრივი უპირატესობები == [[უზბეკეთი|უზბეკეთის]] ბუნებრივი პირობები და [[კლიმატი]] ყველაზე ხელსაყრელია [[ცენტრალური აზია|ცენტრალურ აზიაში]]. მაგალითად, [[ყაზახეთი|ყაზახეთის]] ყოფილ დედაქალაქ [[ალმათი|ალმათში]] საშუალო წლიური ტემპერატურა 5-8 გრადუსია. [[აშხაბადი|აშხაბადში]], საშუალო წლიური ტემპერატურა 8-10 გრადუსია. შედარებით ზომიერი კლიმატი, პლიუს სარწყავი წყლის არსებობა, ამდიდრებს უზბეკეთის მიწას და ზრდის მის სასოფლო-სამეურნეო მოსავლიანობას. უზბეკეთის ნესვი, [[ყურძენი]], ვაშლი, [[კომში]] და [[მსხალი]] კარგად არის ცნობილი თავისი ხარისხით.  თოვლისა და ძირითადად თბილი, მზიანი ამინდის კომბინაცია ტაშკენტის მახლობლად, ჩიმგანსა და ბელდერსეიში არსებულ სათხილამურო ტრასებს ძალიან პოპულარულს ხდის.  == ალპინიზმი, ლაშქრობა და კლდეზე ცოცვა == უზბეკეთის მთები ტურიზმის ისეთი აქტიური ფორმებისათვისაა, როგორიცაა [[ალპინიზმი]] და კლდეზე ცოცვა. ყველაზე ცნობილი არის მაღალმთიანი ჩიმგანი, სადაც მდებარეობს დიდი ჩიმგანის მწვერვალი(3,309 მ). ეს ადგილი წარმოადგენს ლაშქრობის, ცოცვის, ცხენოსნობის, სამთო – სათხილამურო სპორტისა და [[დელტაპლანი|დელტაპლანის]] მთავარ მარშრუტს. == რელიგიური ტურიზმი == ტურისტების დიდი ნაწილი სტუმრობს უზბეკეთს რელიგიური ინტერესის გამო. უზბეკეთი არის ძირითადად [[ისლამი|ისლამური]] ფესვების მქონე ქვეყანა. ქვეყანაში 160-ზე მეტი მუსლიმური წმინდა რელიქვია მდებარეობს. == სტომატოლოგიური ტურიზმი == ბოლო პერიოდში უზბეკეთში მრავალი თანამედროვე სტომატოლოგიური კლინიკა დაარსდა. ისინი პაციენტებს სტომატოლოგიურ მომსახურებას უწევენ. აქ ფასები გაცილებით იაფია დასავლეთის და რუსეთის კლინიკებთან შედარებით. == გასტრონომიული ტურიზმი == უზბეკური სამზარეულო - ალბათ უზბეკეთის კულტურისა და უზბეკეთის ხალხის ყველაზე ცნობილი ეროვნული და განვითარებული ასპექტია. მომთაბარე მეზობლებისგან განსხვავებით, უზბეკ ხალხს მრავალი საუკუნის განმავლობაში აქვს ძლიერი ცივილიზაცია. ისინი ამუშავებდნენ ხორბალს და რქოვან პირუტყვს ამრავლებდნენ უდაბნოებსა და მთებს შორის, ოაზისსა და ნაყოფიერ ხეობებში. ამიტომ, მდიდარმა პროდუქტებმა უზბეკ ხალხს მისცა მასპინძლობის გარკვეული ტრადიციები, რამაც, თავის მხრივ, მთელ მსოფლიოს გააცნო მათი სამზარეულო. == ღვინის ტურიზმი == უზბეკეთს მეღვინეობისა და ღვინის კულტურის დიდი ისტორია აქვს. ''ტაშკენტვინო'' კომბინატი ინდუსტრიის ერთ-ერთი უძველესი კომპანიაა, რომელიც დაარსდა [[1867]] წელს ტაშკენტის გარეუბანში. ღვინის ქარხანა პოპულარული ხდება არა მხოლოდ რუსეთში, არამედ მის ფარგლებს გარეთაც. ღვინოებმა „წითელი ტაშკენტი“, „ოპორტო“, „სულთანი“, „კაჰორსი“, მოიპოვეს ოქროს და ვერცხლის მედლები მოსკოვის პოლიტექნიკურ გამოფენაზე 1872 წელს და მსოფლიო გამოფენაზე პარიზში 1878 წელს. == ქვეყნის ხელმისაწვდომობა == მოგზაურობის უმეტესობა მოიცავს უზბეკეთის დედაქალ [[ტაშკენტი|ტაშკენტში]] ვიზიტს. ქალაქს ემსახურება საერთაშორისო აეროპორტი, შიდა აეროპორტი, ორი რკინიგზის სადგური და მრავალი ავტოსადგური. გამოცდილი მოგზაურები ცდილობენ თავი აარიდონ ტაშკენტის საერთაშორისო აეროპორტს. უზბეკეთის კიდევ შვიდ აეროპორტს აქვთ საერთაშორისო სტატუსი. უზბეკეთის ავიახაზებმა 2005 წელს 1,7 მილიონზე მეტი მგზავრი გადაიყვანა == გალერეა == <gallery> ფაილი:Kalyan_minaret.jpg|კალიანის მინარეთი. ფაილი:Samanid_Mausoleum.jpg|ბუხარა სამანიდესის მავზოლეუმი. ფაილი:Bibi_Khonym_Mosque.jpg|ბიბი-ხანიმის მეჩეთის გუმბათი, სამარყანდი. </gallery> == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.theregionaltourism.org The Region Initiative (TRI)] * [https://web.archive.org/web/20150316181940/http://en.silkroaddestinations.com/ Tourism in Uzbekistan] * [http://www.buch-dein-Visum.de/usbekistan-visum.htm Visum Usbekistan online beantragen] * [https://globalconnect.uz/uzbekistan/ziyarat-tourism Ziyarat Tourism in Uzbekistan] {{აზიის ტურიზმი}} [[კატეგორია:უზბეკეთის ტურიზმი]] [[კატეგორია:უზბეკეთის ეკონომიკა]] [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია: ტურიზმი]] 575ahnuan7vf7gl43xqacte5eq09mmp 0 486752 4823207 4766528 2025-07-02T06:42:27Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823207 wikitext text/x-wiki '''ბუტანის ტურიზმი ''' — [[1974]] წელს [[ბჰუტანის პოლიტიკური სისტემა|ბუტანის მთავრობის]] მიერ წამოწყებული საქმიანობა შემოსავლის მოსაზიდად და ბუტანის უნიკალური კულტურისა და ტრადიციების გარე სამყაროში პოპულარიზაციის მიზნით, რის შემდეგაც ქვეყანა აღარ არის იზოლირებული უცხოელებისთვის. 1974 წელს [[ბჰუტანი|ბუტანის სამეფოში]] სულ 287 [[ტურიზმი|ტურისტი]] იმყოფებოდა. 1992 წელს ბუტანის მონახულების სურვილის მქონე ტურისტების რაოდენობა 2850-მდე გაიზარდა, 1999 წელს კი მკვეთრად გაიზარდა 7158-მდე. <ref name="Digital himalaya"> {{Cite web|author=Dorji, Tandi|url=http://www.thlib.org/static/reprints/jbs/JBS_03_01_03.pdf|title=Sustainability of Tourism in Bhutan|publisher=Digital Himalaya|accessdate=August 10, 2008}}</ref> 1980-იანი წლების ბოლოს ტურიზმმა წლიური შემოსავალი 2 მილიონ აშშ დოლარზე მეტი შეადგინა. მიუხედავად იმისა, რომ უცხოელთათვის ღიაა, ბუტანის მთავრობამ მკაცრად იცის, თუ რა გავლენა შეიძლება მოახდინონ ტურისტებმა ბუტანის უნიკალურ და ფაქტობრივად, დაუზიანებელ ლანდშაფტსა და კულტურაზე. შესაბამისად, მათ თავიდანვე შეზღუდეს ტურისტული აქტივობის დონე და ამჯობინეს უფრო მაღალი ხარისხის ტურიზმი. თავდაპირველად ეს პოლიტიკა ცნობილი იყო როგორც „მაღალი ღირებულების, დაბალი მოცულობის“ <ref>[https://kuenselonline.com/high-value-low-volume/ High Value Low Volume] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201021050307/https://kuenselonline.com/high-value-low-volume/ |date=2020-10-21 }}. KuenselOnline (2015-08-21). Retrieved on 2020-07-28.</ref> ტურიზმი. [[1999]] წელს მას ეწოდა სახელი „მაღალი ღირებულება, დაბალი ზემოქმედება“, „დახვეწილი, მაგრამ მნიშვნელოვანი ცვლა“. მიუხედავად იმისა, რომ დაბალი გავლენა გარანტირებულია ვიზიტორების დაბალი რაოდენობის საშუალებით, ბუტანში მოგზაურობისთვის აუცილებელია იყოთ კარგი ფინანსური შემოსავლების მქონე, <ref name="wealthy tourists">Kent Schroeder, Politics of Gross National Happiness: Governance and Development in Bhutan, Cham (Switzerland): Palgrave Macmillan, 2018, 54–55.</ref> ისმის კრიტიკა ბუტანის მიმართულებით რადგან იქ მხოლოდ „მაღალი ღირებულების ტურისტს“ შეუძლია მოგზაურობა. ტურისტებისთვის დაწესებულია ყოველდღიური გადასახადი 180-დან 290 აშშ დოლარამდე (ან მეტი) დღეში. <ref>[https://bhutantraveloperator.com/how-to-get-bhutan-tourist-visa-cost-and-requirement/ How to get Bhutan tourist visa cost and requirement] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211003063454/https://bhutantraveloperator.com/how-to-get-bhutan-tourist-visa-cost-and-requirement/ |date=2021-10-03 }}. Bhutantraveloperator.com. Retrieved on 2020-07-28.</ref> 2005 წლის დოკუმენტში, სახელწოდებით „მდგრადი ტურიზმის განვითარების სტრატეგია“ , ნათქვამია რომ ქვეყანა „უფრო მეტ ყურადღებას აქცევდა ტურისტების რაოდენობას ქვეყნის კულტურისა და გარემოს გამოყენებით ბუტანის, როგორც მდიდარი ტურისტებისთვის ეგზოტიკური დანიშნულების მქონე ადგილის პოპულარიზაციისთვის“. <ref> Kent Schroeder, ''Politics of Gross National Happiness: Governance and Development in Bhutan'', Cham (Switzerland): Palgrave Macmillan, 2018, 54–55. </ref> [[ფაილი:Taktshang2.jpg|მარჯვნივ|მინი|267x267პქ| [[ტაკწანგ-ძონგი|ტაკწანგ-ძონგის]] მონასტერი პაროს რაიონში]] ბუტანის მთავრობამ [[1991]] წლის ოქტომბერში ბუტანის ტურიზმის კორპორაციის (BTC) პრივატიზება მოახდინა და ხელი შეუწყო კერძო სექტორის ინვესტიციებსა და საქმიანობას. შედეგად, 2018 წლის მონაცემებით ქვეყანაში 75-ზე მეტი ლიცენზირებული ტურისტული კომპანია მუშაობს. [[ფაილი:Tashichoedzong-Bhutan-2001.JPG|მარცხნივ|მინი|240x240პქ| [[თიმფუ]]]] ტურიზმის ყველაზე მნიშვნელოვანი ცენტრებია ბუტანის დედაქალაქ [[თიმფუ|თიმფუში]] და დასავლეთით მდებარე ქალაქ [[პარო|პაროში]], [[ინდოეთი|ინდოეთის]] მახლობლად. [[ტაკწანგ-ძონგი]], კლდის გვერდით მდებარე მონასტერი („ვეფხვის ბუდე“), რომელიც პაროს ხეობას გადაჰყურებს, ქვეყნის ერთ-ერთი მთავარი ღირსშესანიშნაობაა. ეს ტაძარი წარმოუდგენლად წმინდაა [[ბუდიზმი|ბუდისტებისთვის]]. ტაძარში განთავსებულია გამოქვაბული, რომელშიც ბუდისტი ღვთაება, რომელმაც ბუდიზმი იქადაგა ბუტანში, 90 დღის განმავლობაში მედიტირებდა და ებრძოდა დემონებს, რომლებიც ამ ხეობაში ცხოვრობდნენ, ბუდიზმის გავრცელების მიზნით. ტაძარი ათასი წლის განმავლობაში დგას. შენობას ორჯერ გაუჩნდა ხანძარი, მაგრამ დაზიანება გამოსწორდა. ''დრუკ ეარი'' (Druk Air) ადრე იყო ერთადერთი ავიაკომპანია, რომელიც ახორციელებდა ფრენებს ბუტანში, თუმცა 2012 წლიდან ქვეყანას ემსახურება ''ბუტანის ავიახაზები''. ბუტანის პოტენციური ვიზიტორები ვიზებს იღებენ ბუტანის საელჩოს ან საკონსულოს მეშვეობით მშობლიურ ქვეყანაში. == ვიზიტორები == მოკლე დროში ბუტანში ჩასული ვიზიტორების უმეტესობა ინდოეთიდან, ტაილანდიდან, ვიეტნამიდან, ფილიპინებიდან, ავსტრალიიდან, იაპონიიდან, ჩინეთიდან, სინგაპურიდან, ბანგლადეშიდან, მალაიზიიდან, მალდივის კუნძულებიდან და სამხრეთ კორეიდან არიან. <ref>Tourism Council of Bhutan (2014) [http://www.abto.org.bt/wp-content/uploads/2014/06/BTM-2013.pdf BHUTAN TOURISM MONITOR. Annual Report 2013] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191115164659/http://www.abto.org.bt/wp-content/uploads/2014/06/BTM-2013.pdf |date=2019-11-15 }}.</ref> <ref>Tourism Council of Bhutan (2016) {{Cite web|url=http://tcb.img.ebizity.bt/attachments/tcb_052016_btm-2015.pdf|title=BHUTAN TOURISM MONITOR. Annual Report 2015|accessdate=2020-11-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181009015240/http://tcb.img.ebizity.bt/attachments/tcb_052016_btm-2015.pdf|archivedate=2018-10-09}}</ref> <ref>Tourism Council of Bhutan (2017) {{Cite web|url=http://tcb.img.ebizity.bt/attachments/tcb_041217_bhutan-tourism-monitor-2016.pdf|title=BHUTAN TOURISM MONITOR. Annual Report 2016|accessdate=2020-11-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170712175845/http://tcb.img.ebizity.bt/attachments/tcb_041217_bhutan-tourism-monitor-2016.pdf|archivedate=2017-07-12}}</ref> 2017 წელს ქვეყანაშ ტურისტების ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი დაფიქსირდა, ვიზიტორთა რაოდენობამ 250,000–ზე მეტი ადამიანი შეადგინა. ასევე გაიზარდა დასავლეთიდან მომავალი სტუმრების რიცხვიც, კერძოდ შეერთებული შტატებიდან, დიდი ბრიტანეთიდან, გერმანიიდან და საფრანგეთიდან. ჩინეთიდან ჩამოსული ტურისტების უმრავლესობა კლასიფიცირდება როგორც „ტიბეტის ლტოლვილები“. <ref name="bbs.bt">[http://www.bbs.bt/news/?p=93784 Bhutan saw highest number of tourists last year – BBS | BBS]. Bbs.bt (2018-04-13). Retrieved on 2020-07-28.</ref> == „მაღალი ხარისხის, დაბალი მოცულობის“ პრინციპის კრიტიკა == მიუხედავად იმისა, რომ ბუტანი წარმატებით ახერხებს ქვეყანაში ტურისტების რაოდენობის შეზღუდვას, <ref name="bbs.bt"/> თავისი პრინციპით „მაღალი ხარისხი, დაბალი მოცულობა“ <ref>Nyaupane, Gyan P. and Timothy, Dallen (2016) [https://scholarworks.umass.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1490&context=ttra "Bhutan’s Low-volume, High-yield Tourism: The Influence of Power and Regionalism"]. Travel and Tourism Research Association: Advancing Tourism Research Globally.</ref> შეიძლება ითქვას, რომ „მაღალი ხარისხის ტურისტი“ უნდა იყოს მდიდარი ტურისტი. იმიტომ, რომ ბუტანის მონახულება ძირითადად დაკავშირებულია მაღალ ფასებთან.<ref>[https://www.tibettravel.org/bhutan-tour/why-is-bhutan-so-expensive.html Why Is Bhutan So Expensive? What Costs The Most]. Tibettravel.org (2011-12-19). Retrieved on 2020-07-28.</ref> <ref>Schroeder, Kent (2017). "The Last Shangri-La?". Politics of Gross National Happiness: Governance and Development in Bhutan. Cham (Zug): Springer. p. 55. {{ISBN|9783319653884}}. Retrieved 25 January 2020. To drive increased tourism revenues, the earlier approach of 'high value, low volume' was replaced by 'high value, low impact'. This represented a subtle but significant shift.</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აზიის ტურიზმი}} [[კატეგორია:ბჰუტანის ტურიზმი]] [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია: ტურიზმი]] qu7sg7pn4pohqmr3czqiettvbcq3izv 14 486760 4823204 4023358 2025-07-02T06:41:42Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823204 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] 8q0ddpteq05iflfpso9unn5aw66zdqf 14 486761 4823198 4360986 2025-07-02T06:40:53Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823198 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] 8q0ddpteq05iflfpso9unn5aw66zdqf 0 486767 4823206 4573693 2025-07-02T06:41:55Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823206 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Sultan_Omar_Ali_Saifuddien_Mosque;_2002.jpg|ალტ=Large white mosque, with a gold dome, near water|მარჯვნივ|მინი|250x250პქ| სულთან ომარ ალი საიფუდინის მეჩეთი]] '''ბრუნეის ტურიზმი''' — პირველადი რესურსებისა და ტურიზმის სამინისტროს მიერ მართული საქმიანობა, რომელიც გეგმავს [[ბრუნეი|ბრუნეის]] ტურიზმის გამრავალფეროვნებას, სათავგადასავლო ტურიზმის, ეკოტურიზმისა და ისლამური ტურიზმის ჩათვლით. <ref name="BT1">{{Cite news|title=Brunei has vast tourism potential|url=http://www.bt.com.bn/news-national/2015/11/01/‘brunei-has-vast-tourism-potential’|accessdate=22 November 2015|date=1 November 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160307211026/http://www.bt.com.bn/news-national/2015/11/01/%E2%80%98brunei-has-vast-tourism-potential%E2%80%99|archivedate=7 მარტი 2016}}</ref> <ref name="BT2">{{Cite news|title=Ministry change will aid tourism|url=http://www.bt.com.bn/news-national/2015/10/25/‘ministry-change-will-aid-tourism’|accessdate=22 November 2015|date=25 October 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151129215730/http://www.bt.com.bn/news-national/2015/10/25/%E2%80%98ministry-change-will-aid-tourism%E2%80%99|archivedate=29 ნოემბერი 2015}}</ref> == მიმოხილვა == ბრუნეის დოლარი ერთ-ერთი ძლიერი ვალუტაა [[სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნების ასოციაცია|სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნების ასოციაციის]] (ASEAN) რეგიონში, რაც რეგიონში მყოფ ტურისტებს ხელს უშლის ბრუნეის მონახულებისგან. ბრუნეის უპირატესობანია ნავთობის და ბუნებრივი აირის მარაგი, რომელიც საკმარისი იქნება 20-30 წლის განმავლობაში. თუმცა, უცხოური ინვესტიცებიდან შემოსავალი (2004 წ. $7,75 მლრდ.) აღემატება ბუნებრივი აირიდან და ნავთობიდან მიღებულ შემოსავალს. ქვეყნის სუსტ მხარედ მიიჩნევა დივერსიფიკაციის არქონა. ქვეყნის ეკონომიკა ორიენტირებულია ერთი სახეობის პროდუქტზე. ქვეყანა წელიწადში მოიპოვებს 10 მლრდ. ტონა ნავთობს და 12 მლრდ მ³ გაზს. ნავთობისა და გაზის დიდი მარაგების გამო ქვეყანას ერთ-ერთი წამყანი ადგილი უკავია ცხოვრების დონის მიხედვით სამხრეთ აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნებში. ბოლო წლებში აქტიურად მიმდინარეობს მუშაობა ქვეყანაში ტურისტების მოსაზიდად. <ref name="Shahminan">{{Cite web|author=Fitri Shahminan|url=http://www.bt.com.bn/business-national/2015/10/15/strong-brunei-dollar-drives-asean-tourists-away|title=Strong Brunei dollar drives ASEAN tourists away &#124; The Brunei Times|publisher=Bt.com.bn|date=2015-10-15|accessdate=2015-11-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151020043915/http://www.bt.com.bn/business-national/2015/10/15/strong-brunei-dollar-drives-asean-tourists-away|archivedate=2015-10-20}}</ref> <ref>{{Cite web|title=Brunei Tourism - A sad 'state' of affairs {{!}} Investvine|url=http://investvine.com/brunei-tourism-a-sad-state-of-affairs/|accessdate=2015-11-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190819221527/http://investvine.com/brunei-tourism-a-sad-state-of-affairs/|archivedate=2019-08-19}}</ref> 2014 წელს უცხოელი ტურისტების 95 პროცენტი მივიდა ბრუნეიში სახმელეთო გზით, ოთხი პროცენტი ჩამოვიდა საჰაერო გზით, ხოლო ერთი პროცენტი საზღვაო გზით. <ref name="borneobulletin1">{{Cite web|url=http://borneobulletin.com.bn/brunei-growing-tourist-destination/|title=Brunei growing as tourist destination - Borneo Bulletin Online|publisher=Borneobulletin.com.bn|date=2015-10-28|accessdate=2015-11-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161231053319/http://borneobulletin.com.bn/brunei-growing-tourist-destination/|archivedate=2016-12-31}}</ref> == სამთავრობო ინიციატივები == 2015 წელს ბრუნეის მთავრობამ 300,000 აშშ დოლარი გამოყო ტურიზმისთვის, ხოლო ტურიზმის შესახებ დებულება ასევე გათვალისწინებულია ქვეყნის განვითარების ეროვნული გეგმით (NDP). <ref>{{Cite web|url=http://borneobulletin.com.bn/brunei-works-to-promote-strengthen-tourism-sector/|title=Brunei works to promote & strengthen tourism sector - Borneo Bulletin Online|publisher=Borneobulletin.com.bn|date=2015-10-28|accessdate=2015-11-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151122215819/http://borneobulletin.com.bn/brunei-works-to-promote-strengthen-tourism-sector/|archivedate=2015-11-22}}</ref> ბრუნეი ეძებს [[პირდაპირი უცხოური ინვესტიცია|პირდაპირ უცხოურ ინვესტიციებს]] ტურიზმში და თანამშრომლობს რიგ სააგენტოებთან. <ref name="borneobulletin1"/> === ტუტონგის დანიშნულების პროგრამა === ტუტონგის დანიშნულების პროგრამა არის ტუტონგის პოტენციალის გაზრდის საპილოტე პროექტი ტუტონგის რაიონში, ქვეყნის მთავარ ტურისტულ დანიშნულების ადგილას. პროგრამა, რომელიც შეიქმნა რაიონის მთავრობის მიერ ტურისტულ სააგენტოებთან და არასამთავრობო ორგანიზაციებთან თანამშრომლობით, 2013 წელს დაიწყო. პროექტის დანერგვის შემდეგ 2000-ზე მეტმა ტურისტმა მოინახულა ტუტონგი (რომელსაც 30-ზე მეტი პოტენციური ტურისტული მიმართულება აქვს). <ref>{{Cite web|author=Abdul Aziz Ismail|url=http://www.bt.com.bn/news-national/2015/10/04/tutong-programme-spurs-rise-visitors|title=Tutong programme spurs rise in visitors &#124; The Brunei Times|publisher=Bt.com.bn|date=2015-10-04|accessdate=2015-11-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151122215402/http://www.bt.com.bn/news-national/2015/10/04/tutong-programme-spurs-rise-visitors|archivedate=2015-11-22}}</ref> <ref>{{Cite web|author=Abdul Aziz Ismail|url=http://www.bt.com.bn/news-national/2015/07/25/tutong-destination-all-set-roll|title=Tutong Destination all set to roll &#124; The Brunei Times|publisher=Bt.com.bn|date=2015-07-25|accessdate=2015-11-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151122220140/http://www.bt.com.bn/news-national/2015/07/25/tutong-destination-all-set-roll|archivedate=2015-11-22}}</ref> რაიონს ესტუმრა 50 დელეგატი ბრუნეი-ინდონეზია-მალაიზია-ფილიპინებიდან . <ref>{{Cite web|author=Zafirah Zaili|url=http://www.bt.com.bn/business-national/2015/09/17/tutong-emerges-tourist-destination|title=Tutong emerges as a tourist destination &#124; The Brunei Times|publisher=Bt.com.bn|date=2015-09-17|accessdate=2015-11-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151122215000/http://www.bt.com.bn/business-national/2015/09/17/tutong-emerges-tourist-destination|archivedate=2015-11-22}}</ref> === ფრინველებზე დაკვირვება, 2015 წ === ფრინველებზე დაკვირვება ბუნების ტურიზმის ერთ-ერთი ასპექტია, რომელიც შეტანილია ბრუნეის ტურიზმის მთავარ გეგმაში. 2015 წელს ფრინველებზე დაკვირვების სამდღიანი სემინარი დააფინანსა ბრუნეის ტურიზმის განვითარების დეპარტამენტმა მალაიზიის ბუნების საზოგადოების (MNS), ფრინველების დაცვის საბჭოსა (BCC) და ბრუნეის მფრინავების ჯგუფის მოხალისეებთან თანამშრომლობით. <ref>{{Cite web|url=http://borneobulletin.com.bn/bird-watching-as-one-of-bruneis-nature-tourism-attractions/|title=Bird-watching as one of Brunei’s nature tourism attractions - Borneo Bulletin Online|publisher=Borneobulletin.com.bn|date=2015-10-28|accessdate=2015-11-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160204014114/http://borneobulletin.com.bn/bird-watching-as-one-of-bruneis-nature-tourism-attractions/|archivedate=2016-02-04}}</ref> == რეკომენდაციები == [[ისლამი]] არის ბრუნეის სახელმწიფო რელიგია და ტურისტებმა უნდა დაიცვან ისლამური ეტიკეტი. ქალებმა ზომიერად უნდა ჩაიცვან კონსერვატიულ დასახლებებში და სოფლებში. [[რამადანი|რამადანის]] თვის განმავლობაში ვიზიტორებს არ აქვთ უფლება დალიონ ან ჭამონ დღის განმავლობაში საზოგადოებრივ ადგილებში. ბრუნეის მთავარი ტურისტული ატრაქციონები ყველაზე მეტად ისლამური მეჩეთებია. უცხოელი, არამუსლიმი ტურისტები სათანადო ჩაცმულობით შეიძლება შევიდნენ მეჩეთებში; ქალებმა უნდა დაიფარონ თავი, მხრები და მუხლები. მიუხედავად იმისა, რომ ბრუნეიში აკრძალულია ალკოჰოლის გაყიდვა, 17 წელს გადაცილებულმა არამუსლიმებმა შეიძლება ქვეყანაში ჩაიტანონ ორი ბოთლი ალკოჰოლური სასმელი ან ღვინო და 12 ქილა ლუდი. თითოეულ იმპორტს შორის 48 საათი უნდა იყოს გასული. <ref name="LedesmaLewis2003">{{Cite book|title=Malaysia, Singapore and Brunei|url=https://books.google.com/books?id=hS0_GehsGPwC&pg=PA72|publisher=Rough Guides}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.bruneitourism.travel/essentialinfo.php|title=Brunei Tourism &#124; Essential Info|publisher=Bruneitourism.travel|accessdate=2015-11-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151118034123/http://www.bruneitourism.travel/essentialinfo.php|archivedate=2015-11-18}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/foreign-travel-advice/brunei/local-laws-and-customs|title=Brunei travel advice|publisher=GOV.UK|accessdate=2015-11-22}}</ref> == მთავარი ღირსშესანიშნაობები == [[ფაილი:Kampong_Ayer_(Water_Village)_6.jpg|მინი| ტურისტული ნავი]] ბრუნეი გამოირჩევა ეკოტურიზმით, კულტურული, მემკვიდრეობითი და ისლამური ტურიზმით. === კულტურული, მემკვიდრეობითი და ისლამური ტურიზმის ღირსშესანიშნაობები === ბრუნეის მთავარი ღირსშესანიშნაობებია: *'''სულთან ომარ ალი საიფუდინის მეჩეთი''' ბრუნეის დედაქალაქ [[ბანდარ-სერი-ბეგავანი|ბანდარ სერი ბეგავანში]]. *'''ბრუნეის მუზეუმი'''. *'''ისტანა ნურულ იმანი''' : ბრუნეის სულთნის სასახლე და ოფიციალური რეზიდენცია. *'''ჯერუდონგის პარკი''' : გასართობი პარკი. *'''მალაის ტექნოლოგიური მუზეუმი'''. *'''ჯამე'ასრ ჰასანილ ბოლკიას მეჩეთი'''. *'''ნავთობისა და გაზის აღმოჩენის ცენტრი''' სერიაში, ბელაიტის რაიონი. === ეკოტურიზმი === ეკოტურიზმის კუთხით გამორჩეულია ''ულუ თემბურონის ეროვნული პარკი'', თემბურის ოლქში. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აზიის ტურიზმი}} [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია: ტურიზმი]] [[კატეგორია: ბრუნეი]] eylz0w1z66yvmttsqr8vjzr64l4qdpk 0 486824 4823209 4087581 2025-07-02T06:42:51Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823209 wikitext text/x-wiki '''იემენის ტურიზმი ''' — [[ტურიზმი|ტურიზმის]] ინდუსტრია [[იემენი|იემენში]], რომელიც, ტრადიციულად, საუკუნეების განმავლობაში ტურისტული ცენტრია, რადგან ის შუა აღმოსავლეთისა და აფრიკის რქის სავაჭრო გზების შუა ნაწილში მდებარეობს. რეგიონში არსებულმა ტურიზმმა ფუნდამენტური როლი შეასრულა გლობალურ ვაჭრობაში და ასე გაგრძელდა XX საუკუნემდე. იემენის [[2011]] წლის კრიზისის შემდეგ, ტურიზმი მკვეთრად შემცირდა. ექსტრემიზმის ზრდამ იემენში უცხოელი ტურისტების მხრიდან შიში გამოიწვია. <ref>{{Cite web|url=http://www.euromonitor.com/travel-and-tourism-in-yemen/report|title=Travel and Tourism in Yemen|publisher=Euromonitor.com|date=|accessdate=2015-11-11}}</ref> იემენს აქვს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ოთხი ადგილი, ზოგიერთ ადგილს თავს დაესხნენ, ისტორიული ძველი ქალაქი [[სანა|სანას ჩათვლით]]. <ref>{{Cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/travel/destinations/middleeast/yemen/11678151/Yemen-the-Unesco-heritage-slowly-being-destroyed.html|title=Yemen: the Unesco heritage slowly being destroyed|date=2015-06-16|accessdate=2015-11-11}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/2015/06/world-heritage-sites-attacked-yemen-sanaa-150612162938541.html|title=World heritage sites attacked in Yemen's Sanaa|publisher=Al Jazeera English|date=2015-06-12|accessdate=2015-11-11}}</ref> [[2015]] წელს [[იუნესკო|იუნესკომ]] გამოაცხადა გეგმა იემენში მდებარე მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების დასაცავად. <ref name="autogenerated1">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=51471#.VkMiEyoc01M|title=United Nations News Centre – UNESCO launches plan to safeguard Yemen's cultural heritage sites|publisher=Un.org|date=2015-07-22|accessdate=2015-11-11}}</ref> == სავიზო პოლიტიკა == [[იორდანია|იორდანიის]], [[ეგვიპტე|ეგვიპტის]], [[სირია|სირიის]], [[ჰონგ-კონგი|ჰონგ-კონგის]] და გალფის თანამშრომლობის საბჭოს წევრი ქვეყნების მოქალაქეები იემენში შესვლისას არ საჭიროებენ ვიზებს. ტურისტულ და ბიზნესვიზებს ქვეყნის დატოვებისას გასასვლელი ვიზა არ სჭირდებათ. მათ, ვინც იემენში ორ კვირაზე მეტხანს რჩება, საჭიროა დარეგისტრირდნენ პოლიციის უახლოეს განყოფილებაში. რეგისტრაციის შეუსრულებლობამ შეიძლება გამოიწვიოს ჯარიმა გამგზავრების დროს. <ref>{{Cite web|url=http://www.yementourism.com/information/detail.php?ID=1404|title=Visa Information|publisher=Yementourism.com|date=|accessdate=2015-11-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180826214533/http://www.yementourism.com/information/detail.php?ID=1404|archivedate=2018-08-26}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.arabnews.com/node/333172|title=Yemen stops issuing tourist visas on arrival to foreigners|publisher=Arab News|date=|accessdate=2015-11-11}}</ref> == სამოგზაურო რჩევები == სხვადასხვა ქვეყნებმა გამოაქვეყნეს სამოგზაურო რჩევები მათი მოქალაქეებისთვის, რომლებიც იემენს სტუმრობენ. ეს რჩევები, როგორც წესი, მოიცავს უსაფრთხოების დაცვას, ტერორიზმს, ადგილობრივ კანონებსა და ჩვეულებებს და მოთხოვნებს შესვლის შესახებ. <ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/foreign-travel-advice/yemen|title=Yemen travel advice|publisher=GOV.UK|date=|accessdate=2015-11-11}}</ref> [[გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებული სამეფოს]] რეკომენდაცია ამბობს, რომ სტუმარმა პატივი უნდა სცეს ადგილობრივ ისლამურ წეს-ჩვეულებებს. ისინი ვიზიტორებს ურჩევენ მოკრძალებული ჩაცმულობით შეიმოსონ და თავი შეიკავონ საზოგადოებაში ალკოჰოლის მიღებისგან, განსაკუთრებით ისლამური [[რამადანი|რამადანის]] თვეში. დიდი ბრიტანეთი ასევე აფრთხილებს ტურისტულ ადგილებში შესაძლო ტერაქტების ან სამხედრო ჯგუფების მიერ უცხოელების გატაცების შესახებ. მსოფლიოს ქვეყნების უმრავლესობამ მიაწოდა ინფორმაცია თავის მოქალაქეებს იემენში არსებული ვითარების შესახებ და გამოხატეს წუხილი იმის შესახებ, რომ იმედგაცრუებული იყვნენ ქვეყანაში არსებული ტერორიზმის გამო. ამასთან, ზოგიერთმა ქვეყანამ, მაგალითად [[ფილიპინები|ფილიპინებმა]], [[ტაივანი|ტაივანმა]] და [[იაპონია|იაპონიამ]] აღნიშნეს, რომ ტერორიზმის სწორად მართვისთანავე იემენისთვის ტურიზმის პარტნიორობის დაუყოვნებლივ შეთავაზებას აპირებდნენ. <ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/foreign-travel-advice/yemen/local-laws-and-customs|title=Yemen travel advice|publisher=GOV.UK|date=2014-09-21|accessdate=2015-11-11}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/foreign-travel-advice/yemen/terrorism|title=Yemen travel advice|publisher=GOV.UK|date=|accessdate=2015-11-11}}</ref> == ღირსშესანიშნაობები == იემენი დიდი კულტურის მქონე ქვეყანაა. სანა ისტორიული დედაქალაქია. მის მთავარ ღირსშესანიშნაობას XVII საუკუნით დათარიღებული ციხესიმაგრე წარმოადგენს. ქალაქი გარშემორტყმულია მთებით. სრულყოფილად დასათვალიერებლად 3 დღე მაინცაა საჭირო. სანას დასავლეთით, მთის წვერზე, გაშენებულია სოფელი კავკაბენი. ერთი შეხედვით, ეს სოფელი ჩიტის ბუდეს წააგავს. წითელის ზღვის ყველაზე პოპულარული კურორტი ქალაქი ადენია. იქ ყველაზე მშრალი და მზიანი კლიმატია. მშვენიერი თეთრი პლაჟების პარალელურად ტურისტების ყურადღებას ულამაზესი ფაუნა იქცევს. ტურისტების მომსახურებაში შედის საექსკურსიო კატერები, წყალქვეშა ნავი და აკვალანგებით ყვინთვა ინსტრუქტორთან ერთად. ქალაქში ნებისმიერი გემოვნებისა და შესაძლებლობის მქონდე ადამიანისთვის მოიძებნება სასტუმროები. მათი ფასი 25 დოლარიდან იწყება. იემენში [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის ოთხი ძეგლია]]: სამი კულტურული, ერთი ბუნებრივი. კულტურული ადგილებია [[ზაბიდი|ისტორიული ქალაქი ზაბიდი]], [[სანა|ძველი ქალაქი სანა]] და [[შიბამი|ძველი გალავანი-ქალაქი შიბამი,]] ხოლო ბუნებრივი ადგილი სოკოტრას არქიპელაგია. გარდა ამისა, იემენმა დაადგინა 10 ადგილი, რომლებიც აკმაყოფილებს მსოფლიო მემკვიდრეობის ცენტრის სტანდარტებს, კერძოდ [[მარიბი|არქეოლოგიური]] ძეგლები [[მარიბი|მარიბში]], ისტორიული ქალაქი საადა, ისტორიული ქალაქი თულა, ამირიას მედრესა, ჯიბლა და მისი შემოგარენი, ჯაბალ ჰარაზი, ჯაბალ ბურა, ბურუმის სანაპირო ზონა, ჰოუფის ტერიტორია და შარმა / ჯეთმუნის სანაპირო ზონა. <ref>https://whc.unesco.org/en/statesparties/ye</ref> 2015 წლის ივლისში [[პარიზი|პარიზში]], იუნესკოს შტაბ-ბინაში გაიმართა ორდღიანი შეხვედრა, სადაც შეიქმნა „საგანგებო მოქმედების გეგმა“ იემენში კულტურული ძეგლების ფართო განადგურების საპასუხოდ. საგანგებო სიტუაციების სამოქმედო გეგმას კოორდინაციას უწევს „გავერთიანდეთ მემკვიდრეობისთვის“, რომელიც უზრუნველყოფს საერთაშორისო რეაგირებას. <ref name="autogenerated1">{{Cite web|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=51471#.VkMiEyoc01M|title=United Nations News Centre – UNESCO launches plan to safeguard Yemen's cultural heritage sites|publisher=Un.org|date=2015-07-22|accessdate=2015-11-11}}</ref> <ref name="unesco2">{{Cite web|url=https://en.unesco.org/news/emergency-action-plan-safeguarding-yemen-s-cultural-heritage-announced|title=Emergency Action Plan for the Safeguarding of Yemen’s Cultural Heritage announced &#124; UNESCO|publisher=En.unesco.org|date=2015-07-16|accessdate=2015-11-11}}</ref> იემენის ელჩმა იუნესკოში, აჰმედ საიადმა, მსოფლიო საზოგადოებას მოუწოდა, რომ ითანამშრომლონ იემენში მემკვიდრეობის ძეგლების დასაცავად. მან თქვა, რომ იემენის ისტორიული ქალაქები არ არის მხოლოდ „ჩემი ქალაქები“, არამედ ეს არის ყველა იემენელის, არაბის, ყველა მუსლიმისა და მსოფლიოს მაცხოვრებელი ყველა ქალისა და კაცის, მიუხედავად მათი რელიგიისა. ყველას ევალება იემენის მემკვიდრეობის ძეგლების დაცვა განადგურებისგან. == გალერეა == <gallery widths="200px" heights="200px" mode="packed"> ფაილი:Shibam Wadi Hadhramaut Yemen.jpg|ძველი გალავნიანი ქალაქი - შიბამი, იუნესკოს დაცული ძეგლი ფაილი:Sana.jpg|ძველი ქალაქი სანა, იუნესკოს დაცული ძეგლი ფაილი:Historic_Town_of_Zabid-111645.jpg|ზაბიდი, იუნესკოს დაცული ძეგლი ფაილი:Socotra dragon tree.JPG|დრაკონის ხე სოკოტრაში, იუნესკოს დაცული ძეგლი ფაილი:Ancient_Ma%27rib_01.jpg|მარიბის არქეოლოგიური ძეგლი ფაილი:Sa%27dah_02.jpg|ისტორიული ქალაქი საადა ფაილი:Thula_fortification_steps.JPG|ისტორიული ქალაქი თულა ფაილი:3amiriya_school2.jpg|ამირიას მადრასა ფაილი:Jibla,_Yemen_(14262696121).jpg|ჯიბლა და მისი შემოგარენი ფაილი:Yemen_(11462772954).jpg|ჯაბალ ჰარაზი ფაილი:BirAli_Crater.JPG|ბურუმის სანაპირო ზონა </gallery> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აზიის ტურიზმი}} [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია: ტურიზმი]] [[კატეგორია: იემენი]] j763razg3b6uwpabzdalcfckc1yfspm 0 486845 4823208 4526579 2025-07-02T06:42:42Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823208 wikitext text/x-wiki '''[[თურქმენეთი|თურქმენეთის]] ტურიზმი''' — ქვეყანა, რომელსაც დიდი პოტენციალი აქვს მრავალფეროვანი ტურისტული ინდუსტრიის საწარმოებლად.  მის ქვეყანაში არსებული [[ცენტრალური აზია|ცენტრალური აზიის]] მრავალი ქალაქი იყო სავაჭრო ობიექტი [[აბრეშუმის დიდი გზა|აბრეშუმის გზაზე]], რომლებიც აკავშირებდნენ აღმოსავლეთისა და დასავლეთის ცივილიზაციებს. ბევრი მეზობელი ქვეყანა (მათ შორის [[ყაზახეთი]], [[უზბეკეთი]] და [[ირანი]] ) ხელს უწყობს თავიანთ ქვეყნებს მათი ადგილმდებარეობიდან გამომდინარე, აბრეშუმის დიდი გზის გასწვრივ. ბოლო წლების განმავლობაში ტურიზმი სწრაფად გაიზარდა. საზღვარგარეთიდან ჩამოსულ ტურისტებს ხელს უშლის სავიზო რეჟიმი მსოფლიოს ყველა ქვეყანასთან. ტურიზმს არეგულირებს თურქმენეთის ტურიზმის კომიტეტი . == ისტორიული ადგილები == [[ფაილი:Nisa.jpg|მინი| ნისა]] თურქმენეთში მსოფლიო მემკვიდრეობის სამი ძეგლია. [[ნისა (თურქმენეთი)|ნისა]] (ასევე Parthaunisa) იყო უძველესი ქალაქი, ახლოს მდებარეობს თანამედროვე სოფელ ბაგირ-ში, 18&nbsp;კმ [[აშხაბადი|აშხაბადის]] დასავლეთით . ნისა აღწერილია პართიელების ძველ ჩანაწერებში. იგი დააარსა [[არშაკ I (პართია)|არშაკ I-მა]] (მეფობდა ძვ. წ. 250 წ. - 211 წ.) და ითვლებოდა [[პართია|პართიის]] სამეფოს [[ნეკროპოლისი|ნეკროპოლად]], თუმცა დადგენილი არ არის, რომ ნისას ციხე ან სამეფო რეზიდენცია იყო მავზოლეუმი. [[მერვი]][[აქემენიანთა იმპერია|აქემენიდთა]] ყოფილი [[მარგიანე|მარგიანას]] სატრაპია , შემდეგ კი ალექსანდრია და ანტიოქია მარგიანაში, იყო მთავარი [[ოაზისი]] - [[დიდი ქალაქი|ქალაქი]] [[ცენტრალური აზია|შუა აზიაში]], ისტორიულ [[აბრეშუმის დიდი გზა|აბრეშუმის გზაზე]], რომელიც მდებარეობს დღევანდელ [[მარი (თურქმენეთი)|მარი-სთან]] . ამ ადგილას რამდენიმე ქალაქი არსებობდა, რაც მნიშვნელოვან როლს ასრულებდა კულტურისა და პოლიტიკის გაცვლისთვის მთავარი სტრატეგიული მნიშვნელობის ადგილზე. ამტკიცებენ, რომ მერვი XII საუკუნეში ყველაზე დიდი ქალაქი იყო მსოფლიოში . <ref>{{Cite web|url=http://geography.about.com/library/weekly/aa011201a.htm|title=Largest Cities Through History|work=About.com Geography|accessdate=11 June 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160818124242/http://geography.about.com/library/weekly/aa011201a.htm|archivedate=18 აგვისტო 2016}}</ref> [[კიონეურგენჩი|კონეურგენჩი]] არის დაახლოებით 30000 მაცხოვრებლით დასახლებული [[მუნიციპალიტეტი]] ჩრდილო-აღმოსავლეთ [[თურქმენეთი|თურქმენეთში]], [[უზბეკეთი|უზბეკეთთან]] საზღვრის სამხრეთით. ეს არის უძველესი ქალაქის ურგენჩის ადგილას გაშენებული''',''' რომელიც შეიცავს XII საუკუნის ნანგრევებს . 2005 წლიდან ძველი ურგენჩის ნანგრევები [[იუნესკო|იუნესკომ]] დაიცვა, როგორც [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლი]] . <ref name="unesco">{{Cite web|title=Kunya-Urgench|url=https://whc.unesco.org/en/list/1199|work=UNESCO World Heritage Center|publisher=UNESCO|accessdate=19 February 2011}}</ref> ( იხილეთ [[იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები თურქმენეთში|თურქმენეთის მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სია]] ) == კურორტები და ტურიზმი == თურქმენეთის [[კასპიის ზღვა|კასპიის ზღვის]] თბილ სანაპიროზე არის უამრავი პოპულარული ზღვის კურორტი, როგორიცაა ავაზა . == ველური ბუნების ადგილები უდაბნოში და სხვა ღირსშესანიშნაობები == [[ყარაყუმი|ყარაყუმის]] უდაბნოს ფაუნა მოიცავს ცხოველთა მრავალ იშვიათ სახეობას. [[ამუდარია|ამუდარიას]] მიერ გაწყლიანებულ მიწაზე მდებარეობს ყარაყუმის ნაკრძალი. [[ფაილი:Darvasa_gas_crater_panorama.jpg|მარჯვნივ|მინი| [[ჯოჯოხეთის კარიბჭე]], პანორამა, 2011 წ.]] სოფელ დერვეზესთან ახლოს, ყარაყუმის უდაბნოს შუაგულში, [[ბუნებრივი აირი|ბუნებრივი აირის]] საბადოა. [[1971]] წელს საბურღი სამუშაოების დროს, საბჭოთა გეოლოგებმა ბუნებრივი აირით სავსე გამოქვაბული იპოვეს. <ref>{{Cite web|url=http://www.gadling.com/2008/03/25/turkmenistans-door-to-hell/|title=Turkmenistan's "Door to Hell" - Gadling|work=Gadling|accessdate=11 June 2015}}</ref> საბურღი დანადგარის ქვეშ არსებული მიწა ჩამოინგრა და შეიქმნა [[ჯოჯოხეთის კარიბჭე|დარვაზას გაზის კრატერი]], ე.წ. [[ჯოჯოხეთის კარიბჭე]] - დიდი ხვრელი 70 მეტის დიამეტრით. მომწამლავი გაზის გამონადენის თავიდან ასაცილებლად გადაწყდა, რომ საუკეთესო გამოსავალია მისი დაწვა. <ref>{{Cite web|url=http://englishrussia.com/?p=1830|title=Darvaz: The Door to Hell - English Russia|publisher=|accessdate=11 June 2015}}</ref> გეოლოგები იმედოვნებდნენ, რომ ხანძარი მთელ საწვავს რამდენიმე დღეში ამოწურავდა, მაგრამ გაზი დღესაც იწვის. ადგილობრივებმა გამოქვაბულს „ჯოჯოხეთის კარიბჭე“ უწოდეს. <ref>{{Cite web|url=http://yourenotfromaroundhere.com/blog/hell-is-great-hell-turkmenistan/|title=The Burning Gas Door to Hell in Darvaza, Turkmenistan|work=You're Not From Around Here, Are You?|accessdate=11 June 2015}}</ref> == ქვეყნის ხელმისაწვდომობა == თურქმენეთში მოგზაურობის უმეტესობა იწყება დედაქალაქ [[აშხაბადი|აშხაბადიდან]] ან ზღვისპირა ქალაქ [[თურქმენბაში|თურქმენბაშში ჩასვლით]]. აშხაბადს აქვს თანამედროვე საერთაშორისო აეროპორტი, რომელიც წარმოადგენს თურქმენეთის ავიახაზების ბაზას. აეროპორტს ემსახურებიან S7 Airlines, [[თურქეთის ავიახაზები|Turkish Airlines]], Flydubai, [[ბელავია|Belavia]] და China Southern Airlines . თურქმენეთის კიდევ სამ აეროპორტს (თურქმენაბატს, მერისა და თურქმენბაშს) საერთაშორისო სტატუსი აქვს. მიმდინარეობის გამო შეზღუდვები, შიდა ფრენების ბილეთების შეკვეთა ან შეძენა შეუძლებელია გამგზავრებამდე 14 დღით ადრე. == მუზეუმები == მუზეუმების უმეტესი ნაწილი მდებარეობს თურქმენეთის ისეთ დიდ ქალაქებში, როგორებიცაა აშხაბადი, თურქმენაბადი, ბალკანაბატი, მერი და დაჟოგუზი. == ტურისტები 2007 წელს == [[2007]] წელს თურქმენეთს 8200 ტურისტი ეწვია. ეს რიცხვი დაბალია ადგილობრივ მოსახლეობასთან მიმართებაში. 2007 წელს თურქმენეთის მოსახლეობა 4,750,000 მცხოვრებს შეადგენდა. ეს იძლევა 1 ტურისტის თანაფარდობას 579 ადგილობრივ მოსახლეთან. == უცხოელი ვიზიტორები 2011 წელს == შემდეგ სამ ქვეყანას ჰყავდა ყველაზე მეტი ტურისტი თურქმენეთში 2011 წელს: <ref>{{Cite web|url=http://www.stat.gov.tm/assets/social/Yearbook_2012.pdf|title=Statistics|accessdate=2020-11-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140330004449/http://www.stat.gov.tm/assets/social/Yearbook_2012.pdf|archivedate=2014-03-30}}</ref> * {{Flagcountry|Iran}}: 3874 * {{Flagcountry|Germany}}: 1143 * {{Flagcountry|United States}}: 531 == რესურსები ინტერნეტში == * (in English, Russian, and Turkmen) [http://www.tourism.gov.tm/ Official state web-site of the Tourism Committee of Turkmenistan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180324122820/http://tourism.gov.tm/ |date=2018-03-24 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აზიის ტურიზმი}} [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია: ტურიზმი]] [[კატეგორია: თურქმენეთი]] h27n7ah6ma1ig8qx2wu4lzpped747or 14 487150 4823194 4025562 2025-07-02T06:40:28Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823194 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია: ავღანეთი|ტურიზმი]] day85jswtbnosawvg0rx2a0gwm5z3wp 0 488107 4823210 4567826 2025-07-02T06:43:01Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823210 wikitext text/x-wiki '''ტურიზმი მონღოლეთში''' შეზღუდული იყო სოციალისტური რესპუბლიკის პერიოდში, თუმცა გაიზარდა [[მონღოლეთის დემოკრატიული რევოლუცია|მონღოლეთის დემოკრატიული რევოლუციის]] შემდეგ, რომელიც [[საბჭოთა კავშირის დაშლა|საბჭოთა კავშირის დაშლამ]] და [[1989 წლის რევოლუციები|1989 წლის რევოლუციებმა]] გამოიწვია. [[მონღოლეთი|მონღოლეთში]] სამოგზაურო ორგანიზაციების არსებობა 50 წელზე მეტს ითვლის, თუმცა კერძო სექტორი მხოლოდ 20 წლის წინ შეიქმნა.<ref>{{Cite web|url=https://www.mongoliatours.com/articles/tourism-in-mongolia|title=Tourism in Mongolia {{!}} History & Facts About Mongolia Tourism 2020|website=Mongolia Tours|language=en|accessdate=2020-11-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200206080904/https://www.mongoliatours.com/articles/tourism-in-mongolia|archivedate=2020-02-06}}</ref> ამჟამად მონღოლეთში 403 ტურისტული კომპანია, 320 სასტუმრო, 647 კურორტი და ტურისტული ბანაკია, სადაც 56-მე მეტი საგანმანათლებლო დაწესებულების კურსდამთავრებულები არიან დასაქმებულები. მონღოლეთი [[გაერო]]ს წევრია და აქტიურადაა ჩართული [[მსოფლიო ტურიზმის ორგანიზაცია|მსოფლიო ტურიზმის ორგანიზაციის]] საქმიანობაში. ტურისტულ სექტორში უცხოური ინვესტიციების გაზრდის მიზნით მონღოლეთის მთავრობა ათავისუფლებს გადასახადისგან იმ ინვესტორებს, რომლებიც ინვესტიციას მაღალრეიტინგული სასტუმროებისა და ტურისტული კომპლექსების აგებაში დებენ. ქვეყანაში ტურისტული ბიზნესის წარმართვისას არაა აუცილებელი ლიცენზიის ქონა, ხოლო უცხოული ვიზიტორებისთვის ტუროპერატორთა მიერ გაწეული მომსახურება გათავისუფლებულია [[დამატებული ღირებულების გადასახადი|დამატებული ღირებულების გადასახადისგან]]. ტურისტული სექტორისთვის არაა დაწესებული შემზღუდველი სტანდარტები და რეგულაციები. სექტორი ნაკლებად კონტროლდება სახელმწიფოს მიერ და საქმიანობის წარმართვისას არ საჭიროებს სახელმწიფოს ნებართვას. [[File:Tourst number increase-Mongolia.jpg|thumb|უხოელი ტურისტების რიცხვი 2000-2009 წლებში]] საკანონმდებლო ჩარჩოს რეფორმების წარმატებულობის ნათელი მაგალითია ქვეყანაში ტურისტთა რიცხვის მკვეთრი ზრდა. 2010 წელს მონღოლეთმა 450 000 ათას ტურისტს უმასპინძლა, რაც 2000 წლის მონაცემს სამჯერ აღემატებოდა. 2013 წლის იანვარში, ქვეყანაში ტურიზმის ინდუსტრიის გაზრდის მიზნით მონღოლეთის კულტურის, სპორტისა და ტურიზმის სამინისტრომ ოფიციალური ტურისტული სლოგანი დაამტკიცა, რომელიც ასე ჟღერს: „გახდი მომთაბარე! გაიცანი მონღოლეთი!“<ref>{{cite web |url=http://www.magnificentmongolia.com/mongolia/news/1-latest-news/76-go-nomadic-experience-mongolia.html/ |title=Official Tourism slogan |accessdate=2020-11-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140310093241/http://www.magnificentmongolia.com/mongolia/news/1-latest-news/76-go-nomadic-experience-mongolia.html/ |archivedate=2014-03-10 }}</ref> ერთი წლის შემდეგ სამინისტრომ ახალი სლოგანი დაამტკიცა: „მონღოლეთი — ბუნებით მომთაბარე!“<ref>{{cite web |url=http://www.magnificentmongolia.com/mongolia/news/1-latest-news/161-mongolia-nomadic-by-nature.html/ |title=Mongolian Tourism Ministry replaces slogan with new one in February 2014 |accessdate=2020-11-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140310081137/http://www.magnificentmongolia.com/mongolia/news/1-latest-news/161-mongolia-nomadic-by-nature.html/ |archivedate=2014-03-10 }}</ref> 2014 წლის 5 მარტს, ბერლინის საერთაშორისო ტურისტულ გამოფენაზე მონღოლეთის კულტურის, სპორტისა და ტურიზმის სამინისტროს ოფიციალურმა წარმომადგენლებმა ხელი მოაწერეს შეთანხმებას, რომლის მიხედვითაც მონღოლეთი 2015 წლის ბერლინის საერთაშორისო ტურისტული ბაზრის ოფიციალური პარტნიორი ქვეყანა იქნებოდა.<ref>{{cite web |url=http://ubpost.mongolnews.mn/?p=8256/ |title=Mongolian to participate as partner country for ITB Berlin 2015 |accessdate=2021-01-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140310081427/http://ubpost.mongolnews.mn/?p=8256%2F |archivedate=2014-03-10 }}</ref> 2014 წლის დეკემბერში მინისტრთა კაბინეტში ცვლილებების შედეგად კულტურის, სპორტისა და ტურიზმის სამინისტრო გარემოს დაცვის, მწვანე განვითარების და ტურიზმის სამინისტროდ გადაკეთდა.<ref>{{cite web |url=http://www.magnificentmongolia.com/mongolia/news/1-latest-news/209-mongolia-minister-of-environment-green-development-and-tourism-oyunkhorol-appointed.html/ |title=New Minister of Mongolian Tourism Appointed |accessdate=2020-11-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141213012739/http://www.magnificentmongolia.com/mongolia/news/1-latest-news/209-mongolia-minister-of-environment-green-development-and-tourism-oyunkhorol-appointed.html/ |archivedate=2014-12-13 }}</ref> მონღოლეთი ტურისტებს მრავალფეროვან აქტივობებს სთავაზობს, მათ შორისაა: ლაშქრობა, კლდეზე ცოცვა, ცხენზე ჯირითი, ჯომარდობა, აქლემით გასეირნება და მოტოციკლეტის ტურები. ქვეყანაში ერთ-ერთი მთავარი ტურისტული დანიშნულების ადგილი [[გობის უდაბნო]]ა, სადაც უდაბნოს ცხოველების გარდა ტურისტთა ინტერესის საგანი დინოზავრების ძვლებისა და კვერცხების ნაშთებია. მონღოლეთში პოპულარული სალაშქრო ადგილებია ტბები, მწვერვალები, რომლითაც ულან-ბატორია შემოსაზღვრული და გობის გურვან საიხანის ეროვნული პარკი. ==ღონისძიებები== [[File:Naadam festival-Battulga.E.JPG|thumb|ნაადამის ფესტივალი]] 2013 წელს კულტურის, სპორტისა და ტურიზმის სამინისტრომ მონღოლეთის ტურისტული კალენდარი გამოაქვეყნა, რომელშიც ქვეყანაში დაგეგმილი კულტურული და ტურისტული ღონისძიებები იყო მოცემული.<ref>{{Cite web |url=http://www.magnificentmongolia.com/mongolia/news/1-latest-news/96-mongolia-tourism-2013-calendar-of-events-published.html |title=Mongolia Tourism 2013 Calendar of Events is published |accessdate=2020-11-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140310082122/http://www.magnificentmongolia.com/mongolia/news/1-latest-news/96-mongolia-tourism-2013-calendar-of-events-published.html |archivedate=2014-03-10 }}</ref> მონღოლეთის მთავარი ფესტივალია ნაადამი, რომელიც ყოველწლიურად 11-დან 13 ივლისამდე დემოკრატიული რევოლუციის პატივსაცემად ტარდება. ფესტივალზე მონღოლურ ტრადიციულ სპორტის სახეობებში ტარდება შეჯიბრები, ესენია: [[მშვილდოსნობა]], [[დოღი]] გრძელ დისტანციაზე და მონღოლური ჭიდაობა. აგრეთვე მონღოლეთში ყოველწლიურად ჩატარებულ მნიშვნელოვან ღონისძიებებს შორისაა არწივების ფესტივალი, აქლემების ფესტივალი, [[ნოვრუზი]], მთვარის ახალი წელი, ყინულის ფესტივალი და მის მონღოლეთი. ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://www.discovermongolia.mn Discover Mongolia Travel] *[https://www.mongolian-ways.com Mongolian Ways] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201201201651/https://mongolian-ways.com/ |date=2020-12-01 }} *[https://web.archive.org/web/20141011085154/http://welcometomongolia.com/ Bigges Tourism Information Website of Mongolia] *[http://www.mongoliatourism.gov.mn/ Official Tourism Website of Mongolia] {{Webarchive|url=http://arquivo.pt/wayback/20081025161139/http%3A//www.mongoliatourism.gov.mn/ |date=2008-10-25 }} *[http://www.discover-bayanolgii.com/ Official Tourism Website of Bayan-Ölgii, Mongolia] *[https://www.amicusmongolia.com/tours Official Tourism Website of Amicus Travel, Mongolia] *[http://www.samarmagictours.com/ Official Tourism Website of Samar Magic Tours, Mongolia] *[https://www.travelingtomongolia.com/ Official Tourism website of Khongoryn Els travel company, Mongolia] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აზიის ტურიზმი}} [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი]] [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] 3qy8k20p7467mb2h9zzgt7y4u76n566 0 488601 4823118 4680471 2025-07-02T03:13:53Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:პანგასინანის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:პანგასინანის პროვინციის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823118 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = |ქართული სახელი = ურდანეტა |დაქვემდებარება = |სურათი = |სურათის აღწერა = |დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = |გერბის სიგანე = |ქვეყანა = |შიდა დაყოფა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |რაიონის ტიპი = |რაიონი = |თემის ტიპი = |თემი = |თემი ცხრილში = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |კლიმატი= |ენები = |add1n= |add1= }} '''ურდანეტა''' (ოფიციალურად '''ქალაქი ურდანეტა'''; [[პანგასინანური ენა|პანგ]]: ''Siyudad na Urdaneta''; [[ილოკანური ენა|ილოკ]]: ''Siyudad ti Urdaneta''; [[ტაგალური ენა|ტაგ]]: ''Lungsod ng Urdaneta'') — მეორე კლასის [[ფილიპინების ქალაქები|ქალაქი]] [[პანგასინანი]]ს [[ფილიპინების პროვინციები|პროვინციაში]], [[ფილიპინები|ფილიპინებში]]. 2015 წლის აღწერით ქალაქის მოსახლეობა 132 940 ადამიანს შეადგენს. ქალაქის ფართობი 12 100 ჰექტარია. ურდანეტა აღმოსავლეთ პანგასინანის ცენტრალურ ნაწილში მდებარეობს. იგი ჩრდილოეთ ლუსონის ყველაზე პროგრესულ ქალაქებს შორისაა და წლიური რეგულარული შემოსავლის მაჩვენებლით [[ილოკოსის რეგიონი|I რეგიონის]] ქალაქებს შორის ერთ-ერთი პირველია. ურდანეტა რეგიონის ყველაზე სუფთა, მწვანე და ცხოვრებისთვის საუკეთესო ქალაქია. ურდანეტა [[მანილა|მანილიდან]] 182 კმ-ის, [[დაგუპანი]]დან — 28 კმ-ის, ხოლო პროვინციული დედაქალაქიდან,[[ლინგაიენი]]დან 59 კმ-ის დაშორებით მდრებარეობს. ==ისტორია== თანამედროვე ურდანეტის პირველი მოსახლეები პანგასინანები იყვნენ. შემდგომში მიმდებარე ტერიტორიებზე ილოკანოები გადასახლდნენ. ფილიპინებში ესპანელების ჩამოსვლის შემდეგ ადგილობრივებმა მთავრობას პეტიციით მიმართა, რათა ცალკე ''პუებლოს'' ჩამოყალიბების უფლება მიეღოთ. [[1858]] წლის 8 იანვარს პეტიცია დაამტკიცეს და ურდანეტამ ''პუებლოს'' სტატუსი მიიღო. დღეისთვის უცნობია, თუ ვის პატივსაცემად ეწოდა ქალაქს ურდანეტა: ანდრეს დე ურდანეტას, მიგელ დე ურდანეტას თუ სიმონ დე ურდანეტას პატივსაცემად.<ref name=history>{{cite web|title=History of Urdaneta|url=http://urdaneta-city.gov.ph/ourdaneta/our-city/history-of-urdaneta/|publisher=City Government of Urdaneta|accessdate=26 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20130103054146/http://urdaneta-city.gov.ph/ourdaneta/our-city/history-of-urdaneta/|archive-date=3 January 2013|url-status=dead|df=dmy-all|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130103054146/http://urdaneta-city.gov.ph/ourdaneta/our-city/history-of-urdaneta/|archivedate=3 იანვარი 2013}}</ref> ურდანეტამ ქალაქის სტატუსი 8480-ე რესპუბლიკური აქტის დამტკიცების შემდეგ მიიღო, რომელიც ასევე ცნობილია როგორც „კანონი პანგასინანი პროვინციის ურდანეტის მუნიციპალიტეტის შემადგენელ ქალაქად გარდაქმნის შესახებ, რომელსაც ქალაქი ურდანეტა ეწოდება“. კანონს [[1998]] წლის 10 იანვარს მოეწერა ხელი, ხოლო იმავე წლის 21 მარტს ურდანეტის მოსახლეობამ მისი რატიფიცირება მოახდინა.<ref name="history"/> ==გეოგრაფია== ურდანეტა აღმოსავლეთ პანგასინანის ცენტრალურ ნაწილში მდებარეობს. ქალაქი პოლიტიკურად 34 [[ბარანგაი]]დ იყოფა: ანონასი, აღმოსავლეთი ბაქტადი, ბაიაოასი, ბოლაოენი, კაბარუანი, კაბულოანი, კამანანგი, კამანტილესი, კასანტაანი, კატაბლანი, კაიამბანანი, კონსოლასიონი, სილან-პაურიდო, ლაბიტი, დასავლეთი ლაბიტი, მაბანოგბოგი, მაკალონგი, ნანკალობასაანი, აღმოსავლეთი ნანკამალირანი, დასავლეთი ნანკამალირანი, ნანკაიასანი, ოლტამა, აღმოსავლეთი პალინა, დასავლეთი პალინა, პედრო ტ. ორატა, პინმალუდპოდი, პობლასიონი, სან-ხოსე, სან-ვისენტე, სანტა-ლუსია, სანტო-დომინგო, სუგკონგი, ტიპოსუ და ტულონგი. ==ადგილობრივი მმართველობა== ქალაქის აღმასრულებელი ხელისფულების მეთაური მერია. საკანონმდებლო ორგანოს საქალაქო საბჭო წარმოადგენს, რომელსაც ვიცე-მერი თავმჯდომარეობს და დროებითი ვაკანსიის შემთხვევაში მერის უფლებამოსილებასაც ასრულებს. ამჟამინდელი მერი ამადეო გრეგორიო პერესია, ხოლო ვიცე-მერი — ხულიო პარაინო. Sangguniang Panglungsod (საქალაქო საბჭო) 10 წევრისგან შედგება. ==ტურიზმი== ქალაქის მთავარი ტურისტული დანიშნულების ადგილებია: ურდანეტის მუზეუმი, კაბარუანი, სუგკონგისა და ოლტამის ბორცვები, ანდრეს ურდანეტის ძეგლი, [[ურდანეტის უნივერსიტეტი]] და სხვ. ===ფესტივალები=== ქალაქში ყოველწლიურად, 18-31 მარტს აღინიშნება დუმაიოს ფესტივალი, რომლის დროსაც გარემოს დაცვით მიზნით ხეებს რგავენ, დასაქმების ფორუმი, მარათონი და სხვ. ღონისძიებები იმართება. ქალაქი ყოველწიურად დეკემბერში მისი მფარველი წმინდანის დღეს აღნიშნავს. ფესტივალი 1-8 დეკემბერს ტარდება, რომლის დროსაც პარადი, დასარტყმელ ინსტრუმენტებსა და ლირაზე დკავრაში შეჯიბრება, მასწავლებელთა ღამე, ბალიკბაიანის ღამე, ბალი, მის ურდანეტის კონკურსი და სხვა ღონისძიებები იმართება. ფესტივალის დროს კარნავალიც იმართება.<ref>{{cite web|url=http://urdaneta-city.gov.ph/|title=Home|website=Urdaneta|accessdate=2020-11-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120112170201/http://www.urdaneta-city.gov.ph/|archivedate=2012-01-12}}</ref> ==რელიგია== ===რომაული კათოლიციზმი=== [[File:ImmaculateConceptionCathedraljf135.JPG|thumbnail|left|ურდანეტის საკათედრო ტაძარი]] ურდანეტაში მდებარეობს რომის კათოლიკური ეკლესიის საკათედრო ტაძარი, რომელიც 1858 წლის 8 იანვარს დაარსდა. ყოველწლიური დღესასწაული 8 დეკემბერს იმართება. საკათედრო ტაძარი ლინგაიენ-დაგუპანის რომის კათოლიკური ეკლესიის არქიეპარქიის, ურდანეტის რომის კათოლიკური ეკლესიის ეპარქიის დაქვემდებარებაშია. [[1945]] წლის იანვარში საკათედრო ტაძარი ამერიკელების მიერ ქალაქის დაბომბვისას დაზიანდა. საკათედრო ტაძრის წინამძღოლები ეპისკოპოსი ხესუს კასტრო გალანგი (1991-2004) და ეპისკოპოსი პედრო გ. მაგუგატი (1985-1990) იყვნენ. ეპისკოპოსის მოადგილე ლასარო პ. ჰორტალესაა, ხოლო მრჩეველი მამა თეოფილო ლ. სალისდანი.<ref>{{cite web |url=http://www.church.nfo.ph/list-of-parishes-roman-catholic-diocese-of-urdaneta/ |title=Archived copy |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006092537/http://www.church.nfo.ph/list-of-parishes-roman-catholic-diocese-of-urdaneta/ |archive-date=2014-10-06 |url-status=dead |accessdate=2020-11-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141006092537/http://www.church.nfo.ph/list-of-parishes-roman-catholic-diocese-of-urdaneta/ |archivedate=2014-10-06 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.ucanews.com/diocesan-directory/html/dps-pr_urdaneta_parishes.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120904103328/http://www.ucanews.com/diocesan-directory/html/dps-pr_urdaneta_parishes.html|archivedate=2012-09-04|title=Diocese of Urdaneta|date=4 September 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://capitalpangasinan.blogspot.com/2008/02/all-churches.html|title=Capital of Pangasinan: All Churches in Pangasinan|first=|last=Chester|date=18 February 2008}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.claretianpublications.com/index.php?option=com_content&view=article&id=535:archdiocese-of-lingayen-dagupan&catid=4&Itemid=140 |title=Claretian Communications Foundation, Inc |publisher=Claretianpublications.com |date=2003-11-28 |accessdate=2018-07-24}}</ref><ref>{{cite web |author=Archdiocese of Lingayen-Dagupan |url=http://rcald.org/?page_id=24 |title=Archdiocese of Lingayen-Dagupan: Vicariate of Santo Tomas de Aquino |publisher=Rcald.org |date= |accessdate=2018-07-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160310215158/http://rcald.org/?page_id=24 |archive-date=2016-03-10 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |author=Archdiocese of Lingayen-Dagupan |url=http://rcald.org/ |title=Archdiocese of Lingayen-Dagupan |publisher=Rcald.org |date= |accessdate=2018-07-24 |website= |archive-url=https://web.archive.org/web/20160515034339/http://rcald.org/ |archive-date=2016-05-15 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.gcatholic.org/churches/asia/1895.htm |title=Cathedral of Our Lady of the Immaculate Conception, Urdaneta City, Pangasinan, Philippines |publisher=Gcatholic.org |date= |accessdate=2018-07-24}}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20040327063047/http://www.cbcponline.net/jurisdictions/urdaneta.html ]</ref> ===დამოუკიდებელი ფილიპინური ეკლესია=== ურდანეტაში მდებარეობს აგლიპაიანური ცენტრალური თეოლოგიური სემინარია, რომელიც ჩრდილოეთ-ცენტრალურ და სამხრეთ-ცენტრალურ ლუსონში დამოუკიდებელი ფილიპინური ეკლესიის რეგიონული სემინარიაა. აკადემიაში თეოლოგიისა და ღვთისმეტყველების საბაკალავრო პროგრამები ფუნქციონირებს. ურდანეტა მეორე ადგილზეა ფილიპინების ქალაქებს შორის [[დამოუკიდებელი ფილიპინური ეკლესია|დამოუკიდებელი ფილიპინური ეკლესიის]] მიმდევართა რაოდენობის მიხედვით. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Wikivoyage|Urdaneta}} {{Commons category}} * [https://www.philatlas.com/luzon/r01/pangasinan/urdaneta.html Urdaneta Profile at PhilAtlas.com] * [https://web.archive.org/web/20170702093230/http://www.competitive.org.ph/cmcindex/pages/profile/?lgu=Urdaneta City Profile at the National Competitiveness Council of the Philippines] * [http://pangasinan.gov.ph/the-province/cities-and-municipalities/urdaneta-city/ Urdaneta at the Pangasinan Government Website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181121212321/http://pangasinan.gov.ph/the-province/cities-and-municipalities/urdaneta-city/ |date=2018-11-21 }} * [https://web.archive.org/web/20161010201809/http://www.blgs.gov.ph/lgpmsv2/cmshome/index.php?pageID=23 Local Governance Performance Management System] * [https://web.archive.org/web/20081120024509/http://www.census.gov.ph/data/census2007/index.html Philippine Census Information] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{პანგასინანი}} {{ფილიპინების ქალაქები}} {{ილოკოსის რეგიონი}} [[კატეგორია:ურდანეტა (პანგასინანი)]] [[კატეგორია:პანგასინანის პროვინციის ქალაქები]] hagt4hfs2rqhj8xb1sqmswg779vnvi1 0 488796 4823111 4795098 2025-07-02T03:10:29Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კავიტეს ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:კავიტეს პროვინციის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823111 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = |ქართული სახელი = ბაკოორი |დაქვემდებარება = |სურათი = |სურათის აღწერა = |დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = |გერბის სიგანე = |ქვეყანა = |შიდა დაყოფა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |რაიონის ტიპი = |რაიონი = |თემის ტიპი = |თემი = |თემი ცხრილში = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |კლიმატი= |ენები = |add1n= |add1= }} '''ბაკოორი''' (ოფიციალურად '''ქალაქი ბაკოორი'''; [[ტაგალური ენა|ტაგ]]: ''Lungsod ng Bacoor'') — პირველი კლასის [[ფილიპინების ქალაქები|ქალაქი]] [[კავიტე]]ს [[ფილიპინების პროვინციები|პროვინციაში]], [[ფილიპინები|ფილიპინებში]]. 2015 წლის აღწერით ქალაქის მოსახლეობა 600 609 ადამიანია. ბაკოორი ფილიპინების მასშტაბით მე-14 ადგილზეა მოსახლეობის რაოდენობის მიხედვით. ==ეტიმოლოგია== ზოგიერთი წყაროს თანახმად ბააკოორი, ასევე მოიხსენიება როგორც '''ბაკოოდი''' ან '''ბაკოორი''', [[1671]] წელს დაარსდა როგორც ''პუებლო''. ესპანელების ჩამოსვლის დროს ადგილობრივი მკვიდრები სახლების ირგვლი ბამბუკის ღობეებს აკეთებდნენ (''ბაკოდი'' ფილიპინურად). ესპანელებმა ადგილობრივებს სოფლის სახელი ჰკითხეს, თუმცა ენობრივი ბარიერის გამო ადგილობრივებს ეგონათ, დამპყრობლები ეკითხებოდნენ, თუ რას აშენებდნენ. აბორიგენებმა ''ბაკოოდი'' უპასუხეს, რომელი ესპანელებმა გამოთქვეს როგორც ''ბაკოორი'' და შემდგომში ქალაქის სახელწოდებადაც შემორჩა.<ref name=Bakood>The Philippine Index, Millennium Edition Vol. 1 No. 1. Retrieved on April 1, 2013</ref> ესპანელი კონკისტადორის, მიგელ დე ლოარკას წიგნში ''Relacion de Las Islas Filipinas'', რომელიც 1582 წელს გამოქვეყნდა, ბაკოორი მოხსენიებულია როგორც '''ვაკოლი''', რაც სავარაუდოდ [[ტაგალური ენა|ტაგალურ ენაში]] ბამბუკის ღობეს აღნიშნავს: „მანილის სანაპიროს მახლობლად ლაგუო, მალაჰატი, ლონგალო, პალანიაკი, ვაკოლი, მინაკაია და [[კავიტე]] მდებარეობს. ყველა სოფელი კავიტეს სამეზობლოში შედის“.<ref name="BRV5">{{cite book |title= The Philippine Islands, 1493-1898 Vol. 5|last=Blair|first=Emma |year=1906 |publisher=Arthur H. Clark Company |page=83|url=http://www.gutenberg.org/files/16501/16501-h/16501-h.htm#d0e420}}</ref> ==გეოგრაფია== [[File:Ph fil bacoor.png|thumb|left|ბაკოორის პოლიტიკური რუკა]] ===ფიზიკური=== ბაკოორი [[ეროვნული დედაქალაქის რეგიონი]]ს სტრატეგიულ ადგილზე მდებარეობს. გარეუბანი მანილიდან 15 კმ-ით სამხრეთ-დასავლეთით, [[მანილის ყურე|მანილის ყურის]] სამხრეთ-აღმოსავლეთით, პროვინციის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში მდებარეობს. მისი ფართობი 52.4 კმ²-ია. ქალაქს აღმოსავლეთით [[ლას-პინიასი]] და [[მუნტინლუპა]], სამხრეთით — [[დასმარინიასი]], დასავლეთით — კავიტი და იმუსი, ხოლო ჩრდილოეთით — ბაკოორის ყურე მდებარეობს. ბაკოორი ლას-პინიასიდან მდინარე ზაპოტეთი, ხოლო კავიტიდან და იმუსიდან მდინარე ბაკოორითაა გამოყოფილი. ქალაქის დიდი ნაწილი ვაკეზეა გაშენებული. ზაპოტეს, ტალაბის, ნიოგისა და პანაპაანის ბარანგაები ზღვის დონეზე დაბლა მდებარეობენ. ზოგიერთი ბარანგაი, როგორებიცაა მოლინო და ქუინს-როუ, ბორცვებზეა გაშენებული. ===ბარანგაები=== ბაკოორი პოლიტიკურად 73 [[ბარანგაი]]დ იყოფა, რომლებიც 2 საკანონმდებლო რაიონში ჯგუფდება: დასავლეთ ბაკოორისა და აღმოსავლეთ ბაკოორის რაიონებში. თითიოეულ რაიონს ქალაქის საბჭოში საკუთარი წარმომადგენლები ჰყავს. ქალაქის მთავრობა რაიონებს პირველ და მეორე რაიონებად მოიხსენიებს. ქალაქის მთავრობამ ბარანგაების რომაული დასახელებები გააუქმა და ამჟამად მათ სახელწოდებებითა და ნომრებით მოიხსენიებენ (მაგალითად ანიბანი 1 და ანიბალი 2, ნაცვლად ანიბანი I-სა და ანიბანი II-სა).<ref>{{cite web|url=http://www.psa.gov.ph/sites/default/files/_POPCEN%20Report%20No.%203.pdf|title=Report No 3  – Population, Land Area, and Population Density|work=2015 Census of Population|publisher=Philippine Statistics Authority|year=2016|ISSN=0117-1453|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025052157/http://www.psa.gov.ph/sites/default/files/_POPCEN%20Report%20No.%203.pdf|archivedate=25 October 2020|accessdate=1 November 2020}}</ref> ===კლიმატი=== [[კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაცია|კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაციით]] ბაკოორში ტროპიკული სავანის კლიმატი გამოიყოფა, რომელსაც ტროპიკული მუსონური კლიმატი ესაზღვრება. ფილიპინების დანარჩენი ნაწილის მსგავსად, ბაკოორი ტროპიკულ სარტყელში მდებარეობს. ეკვატორთან სიახლოვის გამო ტემპერატურული სხვაობა მცირეა, ყველაზე მცირე 20 °C (68 °F), ყველაზე მაღალი ტემპერატურა კი 38 °C-ია (100 °F). ტენიანობის მაჩვენებელი ჩვეულებრივ ძალიან მაღალია, რის გამოც ტემპერატურა კიდევ უფრო ცხელია. ქალაქში გამოიყოფა [[მშრალი სეზონი]], რომელიც დეკემბრის ბოლოდან აპრილამდე გრძელდება და ხანგრძლივი [[წვიმების სეზონი]], რომელიც დანარჩენ პერიოდს მოიცავს. სამხრეთ-დასავლეთი მუსონი (''ჰაბაგატი'') ივნისიდან სექტემბრამდეა და ქალაქის ნაწილებში წყალდიდობას იწვევს. ==დემოგრაფია== [[File:New Bacoor City Hall at the Bacoor Government Center in Bacoor, Cavite, Philippines.JPG|thumb|right|180px|ბაკოორის მერიის შენობა]] 2015 წლის მონაცემებით ბაკოორის მოსახლეობა 600 609 ადამიანია, ხოლო მოსახლეობის სიმჭიდროვის მაჩვენებელი ერთ კვადრატულ კმ-ზე 13 000 ადამიანს უდრის. ბაკოორი [[დასმარინიასი]]ს პროვინციაში მეორე ადგილზეა მოსახლეობის რაოდენობის მიხედვით. ბაკოორი [[ეროვნული დედაქალაქის რეგიონის]] საძინებელ რაიონს წარმოადგენს.<ref>{{cite news |url=http://opinion.inquirer.net/11515/bacoor-and-korea |title=Bacoor and Korea |first=Rina |last=Jimenez-David |work=Philippine Daily Inquirer|date=8 September 2011 |accessdate=12 August 2014}}</ref> ===რელიგია=== ბაკოორის მოსახლეობის უმრავლესობა [[რომის კათოლიკური ეკლესია|რომის კათოლიკური ეკლესიის]] მიმდევარია. ქალაქი იმუსის ეპარქიის შემადგენლობაში შედის. ბაკოორის სამრევლოს ცნობილი მღვდლები იყვნენ მარიანო გომესი, რომელიც სამრევლოს 1824-1872 წლებში ხელმძღვანელობდა<ref name=Gomez>{{cite web|url=http://www.manilacathedral.org/history/7th-cath.htm |title=The Secularization Issue and the Execution of Gomburza |work=The Seventh Cathedral: 1879-1945 |publisher=The Manila Cathedral |accessdate=20 August 2015 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070928000521/http://www.manilacathedral.org/history/7th-cath.htm |archivedate=September 28, 2007 }}</ref><ref name=Gomez2>{{cite web |url=http://www.msc.edu.ph/centennial/gomburza.html |title=GOMBURZA: Reluctant martyrs started it all |publisher=Filipino.biz.ph - Philippine Culture |accessdate=20 August 2015}}</ref> და ეზეკიელ მორენო, ვისი დამსახურებითაც ბაკოორისა და ლას-პინიასის ბრინჯის მინდვრბეის ირიგაციისთვის მოლინოს კაშხალი აღადგინეს. ბაკოორის ძირძველი მოსახლეობის უმრავლესობა აგლიპაიანია. [[ფილიპინების რევოლუცია|ფილიპინების რევოლუციის]] დროს ბაკოორის მოსახლეობის დიდი ნაწილი [[დამოუკიდებელი ფილიპინური ეკლესია|დამოუკიდებელი ფილიპინური ეკლესიის]] მიმდევარი გახდა. აგლიპაიანური ეკლესია გენერალ ემილიო აგუინალდოს მთავრობის რელიგიურ იარაღად იქცა. ბაკოორი ერთ-ერთი პირველი ქალაქი იყო, სადაც ახალი მოძრაობა და კათოლიკური ეკლესია ერთმანეთს შეერწყა. ფორტუნატოი კლემერა ბაკოორის პირველი აგლიპაიანი მღვდელი და კავიტეს პირველი აგლიპაიანი ეპისკოპოსი გახდა. მანილიდან და სხვა პროვინციებიდანა არააგლიპაიანი მოსახლეობის მიგრირების მიუხედავად ქალაქში აგლიპაიანთა რაოდენობა დღემდე შესამჩნევია. ბაკოორის მოსახლეობის ნაწილი მუსლიმანია, რომელთა უმრავლესობასაც მარანაოს ეთნიკური ჯგუფის საშუალო კლასის ვაჭრები შეადგნენ, მცირე ნაწილი კი ბაჯოს ეთნიკური ჯგუფის მეთევზეთა თემების წარმომადგენელია. მოსახლეობის ნაწილი პროტესტანტული და სხვა ქრისტიანული კონფესიების მიმდევარია. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Wikivoyage|Bacoor}} {{Commons category}} * [https://www.philatlas.com/luzon/r04a/cavite/bacoor.html Bacoor Profile at PhilAtlas.com] * {{official website|http://www.bacoor.gov.ph}} *[https://web.archive.org/web/20070311051458/http://www.cavite.info/cavite.php?id=13 Bacoor Information (as retrieved from Cavite.info)] *[http://www.cavite.gov.ph Official Website of the Provincial Government of Cavite] *[https://web.archive.org/web/20081120024509/http://www.census.gov.ph/data/census2007/index.html Philippine Census Information] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ფილიპინების ქალაქები}} [[კატეგორია:ბაკოორი]] [[კატეგორია:კავიტეს პროვინციის ქალაქები]] [[კატეგორია:ყოფილი დედაქალაქები]] cw4b42ynwlqoqs2cugdvbw0vumva896 0 488893 4823115 4695474 2025-07-02T03:13:32Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:პანგასინანის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:პანგასინანის პროვინციის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823115 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = |ქართული სახელი = დაგუპანი |დაქვემდებარება = |სურათი = |სურათის აღწერა = |დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = |გერბის სიგანე = |ქვეყანა = |შიდა დაყოფა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |რაიონის ტიპი = |რაიონი = |თემის ტიპი = |თემი = |თემი ცხრილში = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |კლიმატი= |ენები = |add1n= |add1= }} '''დაგუპანი''' (ოფიციალურად '''ქალაქი დაგუპანი'''; [[ილოკანური ენა|ილოკ]]: ''Siudad ti Dagupan'', [[ტაგალური ენა|ტაგ]]: '' Lungsod ng Dagupan'') — პირველი კლასის [[ფილიპინების ქალაქები|დამოუკიდებელი შემადგენელი ქალაქი]] [[პანგასინანი]]ს [[ფილიპინების პროვინციები|პროვინციაში]], [[ფილიპინები|ფილიპინებში]]. 2015 წლის აღწერით ქალაქის მოსახლეობა 171 271 ადამიანს ითვლის.<ref name="pangasinan.gov.ph">{{Cite web |url=http://pangasinan.gov.ph/the-province/cities-and-municipalities/dagupan-city/ |title=დაარქივებული ასლი |accessdate=2020-11-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170627065017/http://pangasinan.gov.ph/the-province/cities-and-municipalities/dagupan-city/ |archivedate=2017-06-27 }}</ref> დაგუპანი მდებარეობს კუნძულ [[ლუსონი]]ს ჩრდილო-დასავლეთ ცენტრალურ ნაწილში, ლინგაენის ყურის მახლობლად. იგი მანილიც ჩრდილოეთით მთავარი კომერციული და ფინანსური ცენტრის ფუნქციას ასრულებს. აგრეთვე, დაგუპანი ჩრდილო-ცენტრალური ლუსონის თანამედროვე სამედიცინო მომსახურების, მედიისა და კომუნიკაციების ცენტრია. ქალაქი მდებარეობს [[აგნო (მდინარე)|მდინარე აგნოს]] ნაყოფიერ ველებზე. დაგუპანი ''Chanos chanos''-ის წარმოების მხრივ პროვინციის მოწინავე ქალაქებს შორისაა. 2001-2003 წლებში ქალაქში 35 560.1 ტონა ''Chanos chanos'' აწარმოეს, რაც მთლიანი პროვინციის 16.8%-ს შეადგენდა.<ref>[http://www.nscb.gov.ph/ru1/dagupan_feature.htm "Dagupan City: The Home of the World’s Longest Barbecue"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140726121322/http://www.nscb.gov.ph/ru1/dagupan_feature.htm |date=2014-07-26 }}. National Statistical Coordination Board Profile. Retrieved on 2012-05-30.</ref> დაგუპანი ადმინისტრაციულად და პოლიტიკურად პანგასინანის პროვინციისგან დამოუკიდებელია და მხოლოდ პროვინციის საკანონმდებლო რაიონს მიეკუთვნება. დაგუპანი ფილიპინების ერთ-ერთი სამომავლო რეგიონული აგლომერაციაა. დაგუპანის რეგიონული აგლომერაცია სავარაუდოდ შემდეგ ქალაქებს მოიცავს: [[ლინგაიეინი]], [[ბინმალეი]], [[კალასიაო]], [[მანგალდანი]], [[მანაოაგი]], [[მაპანდანი]], [[სან-ფაბიანი (პანგასინანი)|სან-ფაბიანი]], [[სან-ხასინტო]] და [[სანტა-ბარბარა]].<ref>Dagupan Metropolitan Area or Metro Dagupan (DMA) is a metropolitan area in north central Luzon http://wowdagupantoday.blogspot.com/2011/01/new-metropolis-rising-in-pangasinan.html</ref> ==ეტიმოლოგია== ქალაქის სახელწოდება პანგასინანის ენიდან წარმოდგება (''პანდარაგუპანი'') და „თავშეყრის ადგილს“ ნიშნავს, რაც იმაზე მიანიშნებს, რომ საუკუნეების მანძილზე ქალაქი რეგიონული სავაჭრო ცენტრის ფუნქციას ასრულებდა. ==ისტორია== XV საუკუნეში პანგასინანი კალბოანის შემადგენლობაში შედიოდა. 1406-1411 წლებში მათ ჩინეთში ელჩები გაგზავნეს.<ref>{{cite web|url=http://www.asj.upd.edu.ph/mediabox/archive/ASJ-21-1983/scott.pdf|title=Filipinos in China in 1500|last=Scott|first=William Henry|work=China Studies Program|page=8|publisher=De la Salle University|year=1989|access-date=2015-07-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150724123829/http://www.asj.upd.edu.ph/mediabox/archive/ASJ-21-1983/scott.pdf|archive-date=2015-07-24|url-status=dead}}</ref> 1892 წლის 24 ნოემბერს ფილიპინებში პირველი საქალაქთაშორისო რკინიგზა გაიხსნა, რომელმაც [[მანილა]] და დაგუპანი დააკავშირა ერთმანეთთან. [[1941]] წლის დეკემბერში დაგუპანი იაპონურმა თვითმფრინავებმა დაბომბეს. იაპონელებმა ქალაქი 1942 წლის დასაწყისში დაიპყრეს.<ref>{{Cite web|title = Reporter Predicted Japanese Attack - Pearl Harbor - Hector C. Bywater|url = http://www.lindseywilliams.org/LAL_Archives/Reporter_Predicted_Japanese_Attack.htm|website = www.lindseywilliams.org|accessdate = 2015-11-27|archiveurl = https://web.archive.org/web/20151008142038/http://www.lindseywilliams.org/LAL_Archives/Reporter_Predicted_Japanese_Attack.htm|archivedate = 2015-10-08}}</ref>[[1947]] წლის 20 ივნისს, 170-ე რესპუბლიკური აქტის შესაბამისად დაგუპანმა ქალაქის სტატუსი მიიღო.<ref name="ChanRobles-RA">{{cite web|title=Republic Act No. 170 - An Act Creating the City of Dagupan|url=http://www.chanrobles.com/republicacts/republicactno170.html|website=Chan Robles Virtual Law Library|accessdate=31 January 2016}}</ref> ==გეოგრაფია== {{wide image|Dagupan34jf.JPG|500px|პანორამული ხედი მდინარე დაგუპანიდან}} დაგუპანის ფართობი 4 447.1 ჰექტარია. ჩრდილოეთიდან ლინგაენის ყურე, ჩრდილო-აღმოსავლეთიდან — [[სან-ფაბიანი (პანგასინანი)|სან-ფაბიანი]], აღმოსავლეთიდან — [[მანგალდანი]], სამხრეთიდან [[კალასიაო]], ხოლო დასავლეთიდან [[ბინმალეი]] ესაზღვრება. ტერიტორიის 35.98% სასოფლო-სამეურნეო მიწებს, მარცვლეულის ველებსა და თევზების გუბურებს უკავია, 22.88% საცხოვრებელი ტერიტორიაა, დანარჩენი სივრცე კი კომერციული, ინდუსტრიული, ინსტიტუციური, სამთავრობო დანიშნულების მიწებს, პარკებსა და გზებს უკავია. ===ბარანგაები=== დაგუპანი პოლიტიკურად 31 [[ბარანგაი]]დ იყოფა.<ref name="PSGC_Dagupan">[http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/municipality.asp?muncode=015518000&regcode=01&provcode=55 "Municipality/City: Dagupan City"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120510003829/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/municipality.asp?muncode=015518000&regcode=01&provcode=55 |date=2012-05-10 }}. PSGC Interactive. Retrieved on 2012-05-29.</ref> ===კლიმატი=== [[კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაცია|კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაციით]] დაგუპანი ტროპიკული მუსონური კლიმატის სარტყელშია. კორონას მოდიფიცირებული კლიმატური კლასიფიკაციით დაგუპანში I ტიპის კლიმატია, რომლისთვისაც [[მშრალი სეზონი]] ნოემბრიდან აპრილამდე გრძელდება. ==დემოგრაფია== [[File:Dagupan Pangasinan 2.JPG|thumb|left|პერესის ბულვარი]] დაგუპანის მოსახლეობის უმრავლესობას პანგასინანები შეადგნენ, რომლები პანგასინანის ენაზე საუბრობენ. მოსახლეობის ნაწილი [[ინგლისური ენა|ინგლისურ]], [[ილოკანური ენა|ილოკანურ ენასა]] და [[ფილიპინური ენა|ფილიპინურ ენაზე]] საუბრობს. დაგუპანში ჩინური წარმოშობის მაცხოვრებლები [[ჩინური ენა|ჩინურ ენაზე]] საუბრობენ. 2016 წლის მონაცემებით რეგისტრირებულ ამომრჩეველთა რაოდენობა 105 183 ადამიანია.<ref name="PSGC_Dagupan"/> ==ეკონომიკა== დაგუპანი [[პანგასინანი]]სა და ჩრდილო-ცენტრალური ლუსონის რეგიონის ეკონომიკური ცენტრია, რის გამოც დღის განმავლობაში პანგასინანიდან და მახლობელი პროვინციებიდან ბევრი ადამიანი ჩადის. დღის განმავლობაში ქალაქის მოსახლეობა მნიშვნელოვნად იმატებს და საცობებს წარმოქმნის, განსაკუთრებით საქმიან ნაწილში. ქალაქში არაერთი ბანკი, არასაბანკო ფინანსური ინსტიტუტები, სამთავრობო დეპარტამენტები და სააგენტოები მდებარეობს. ისტორიულად დაგუპანი მარილის წარმოების ცენტრი იყო. XIX საუკუნის დასაწყისში მარილის წარმოებამ სათევზაო გუბურების შექმნას შეუწყო ხელი, სადაც ძირითადად ''Chanos chanos''-ს აშენებდნენ, რასაც დღეს ''bangus''-ს უწოდებენ. ქალაქის ეკონომიკაში [[აკვაკულტურა]] წამყვანი სფეროა.<ref>{{cite web|url=https://www.researchgate.net/publication/258767267|title=Aquaculture in Dagupan City, Philippines|publisher= World Aquaculture 29(1):18-24|date=March 1998|accessdate=3 Jul 2018}}</ref> ==ტრანსპორტი== [[File:Dagupan_Downtown_-_AB_Fernandez_Ave._(westbound)_(Dagupan,_Pangasinan)(2018-02-25).jpg|thumb|right|ფერნანდესის გამზირი]] დაგუპანი სხვა ქალაქებთან სახმელეთო გზებითაა დაკავშირებული. ქალაქის მთავარი მაგისტრალები რომულიოს მაგისტრალი და პანგასინანი-ლა-უნიონის გზა (N55) და ურდანეტა-დაგუპანის გზაა (N56). შიდასაქალაქო და შიდაპროვინციული ავტობუსები მანილასა და დაგუპანს შორის სხვადასხვა კომპანიის მეშვეობით ფუნქციონირებენ, როგორიცაა: „დაგუპანის ავტობუსების კომპანია“, „Victory Liner“, „ხუთი ვასრკვლავი“ და „Pangasinan Solid North“. ==განათლება== კოლონიური პერიოდიდან მოყოლებული დაგუპანი [[ილოკოსის რეგიონი]]ს (I რეგიონი) საგანმანათლებლო ცენტრის ფუნქციას ასრულებდა. ქალაქში 14 კოლეჯი, 3 ტექნიკური სასწავლო ცენტრი, 19 საშუალო სკოლა, 53 დაწყებითი სკოლა, [[პანგასინანის უნივერსიტეტი]], [[ლუსონის უნივერსიტეტი]] და ლიცეუმ-ჩრდილო-დასავლეთის უნივერსიტეტი მდებარეობს. ==დამატებითი საკითხავი== * Basa, Restituto (1972). ''Story of Dagupan.'' Manaois Press. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Wikivoyage}} {{Commons category}} * {{Official website|http://dagupan.gov.ph}} * [https://www.philatlas.com/luzon/r01/pangasinan/dagupan.html Dagupan Profile at PhilAtlas.com] * [https://web.archive.org/web/20130102021710/http://www.dagupantourism.com/ Dagupan Tourism] * [https://web.archive.org/web/20170702121109/http://www.competitive.org.ph/cmcindex/pages/profile/?lgu=Dagupan City Profile at the National Competitiveness Council of the Philippines] * [http://pangasinan.gov.ph/the-province/cities-and-municipalities/dagupan-city/ Dagupan at the Pangasinan Government Website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170627065017/http://pangasinan.gov.ph/the-province/cities-and-municipalities/dagupan-city/ |date=2017-06-27 }} * [https://web.archive.org/web/20161010201809/http://www.blgs.gov.ph/lgpmsv2/cmshome/index.php?pageID=23 Local Governance Performance Management System] * [https://web.archive.org/web/20081120024509/http://www.census.gov.ph/data/census2007/index.html Philippine Census Information] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{პანგასინანი}} {{ილოკოსის რეგიონი}} {{ფილიპინების ქალაქები}} [[კატეგორია:დაგუპანი]] [[კატეგორია:პანგასინანის პროვინციის ქალაქები]] [[კატეგორია:ფილიპინების დამოუკიდებელი ქალაქები]] l72j7e1j12weblyddy7zj2xrg4z3tcf 0 489259 4823112 4805968 2025-07-02T03:10:40Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კავიტეს ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:კავიტეს პროვინციის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823112 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული |სტატუსი = |ქართული სახელი = დასმარინიასი |მშობლიური სახელი = |ქვეყანა = |დაქვემდებარება = |პანორამა = |ფოტოს_სიგანე = |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |ქვეყნის რუკის ზომა = |ქვეყნის რუკა = 300 |რეგიონის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |ადმინისტრაციული ცენტრი = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |დასახლების ცენტრის სიმაღლე = |კლიმატი = |ოფიციალური ენა = |მოსახლეობა = |აღწერის წელი = |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = |DST = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი = |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = |პარამეტრის სახელი1 = |პარამეტრი1 = }} '''დასმარინიასი''' (ოფიციალურად '''ქალაქი დასმარინიასი'''; [[ტაგალური ენა|ტაგ]]: ''Lungsod ng Dasmariñas'') — პირველი კლასის [[ფილიპინების ქალაქები|ქალაქი]] [[კავიტე]]ს [[ფილიპინების პროვინციები|პროვინციაში]], [[ფილიპინები|ფილიპინებში]]. [[2015]] წლის აღწერით ქალაქის მოსახლეობა 659 019 ადამიანს შეადგენს.<ref>ensus of Population (2015). "Region IV-A (Calabarzon)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. PSA. Retrieved June 20, 2016.</ref> ქალაქს მეტსახელად '''დასმას''' უწოდებენ. მისი ფართობი 90.1 კმ²-ია<ref>Province: Cavite". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Retrieved November 12, 2016.</ref> და [[მანილა|მანილიდან]] 30 კმ-ით (19 მილი) სამხრეთით მდებარეობს. [[ეროვნული დედაქალაქის რეგიონი]]ს uბრანული ექსპანსიის შედეგად ქალაქი სწრაფად ვითარდება, რაც ინდუსტრიული ცენტრების სიმრავლით, დიდი საგანმანათლებლო და სამედიცინო ინსტიტუტების რაოდენობის ზრდით გამოიხატება. ==ეტიმოლოგია== დასმარინიასს სახელი ეწოდა ფილიპინების მე-7 გენერალ-გუბერნატორის ([[1590]]-[[1593]]) გომეს პერეს დასმარინიასის პატივსაცემად. მისი გარდაცვალების შემდეგ გენერალ-გუბერნატორი [[ლუის პერეს დასმარინიასი]] (153-1596) გახდა. პერეს დასმარინიასი [[ესპანეთი]]დან, [[გალისია|გალისიის]] ქალაქ ვივეიროდან იყო. დასმარინიასი ითარგმნება როგორც „ას მარინიასიდან“, რომელიც ''mariño''-დან (გალისიურ ენაზე „სანაპიროს“ აღნიშნავს) და ''mar''-დან („ზღვა“) წარმოდგება. ==ისტორია== XIX საუკუნეში, ესპანური კოლონიური მმართველობის დროს დასმარინიასს ტამპუსს უწოდებდნენ, რაც „ტყის ბოლოს“ ნიშნავს. თავდაპირველად იგი [[იმუსი]]ს შემადგენლობაში შედიოდა.<ref name="The People">{{cite web|url=http://www.geocities.ws/dasmacity/histo1.html|title=DASMA ONLINE: The Spanish Colonization|work=geocities.ws}}</ref> [[1864]] წლის 9 აპრილს მანილის არქიეპისკოპოსის, კავიტეს პოლიტიკურ-სამხედრო გუბერნატორის, ავგუსტინელთა ორდენის მეთაურისა და იმუსის სამრევლოს მღვდლისგან შემდგარ საბჭოზე იმუსისგან დამოუკიდებელი ქალაქისა და სამრევლოს შექმნის საკითხი განიხილეს. ==გეოგრაფია== [[File:Dasmariñas jf9441 14.JPG|thumb|left|პობლასიონი]] დასმარინიასი 8 234 ჰექტარ მიწის ფარტობს მოიცავს. ის [[ეროვნული დედაქალაქის რეგიონი]]დან 12 კმ-ით სამხრეთით მდებარეობს, ხოლო ქალაქ [[მანილა|მანილის]] ცენტრიდან 27 კმ-ით სამხრეთით. ქალაქს ჩრდილოეთიდან [[იმუსი]], ხოლო სამხრეთიდან სილანგის მუნიციპალიტეტი ესაზღვრება. აღმოსვლეთით სან-პედრო და [[ბინიანი]] მდებარეობს, ხოლო დასავლეთით — [[გენერალ-ტრიასი]].<ref name="geo">{{cite web |url=http://elgu2.ncc.gov.ph/dasmarinas |archive-url=https://web.archive.org/web/20060821023359/http://elgu2.ncc.gov.ph/dasmarinas/index.php?id1=4 |archive-date=August 21, 2006 |title=Jumpstarting Electronic Governance in Local Government Units- Dasmariñas (Geography & Climate) |publisher=Municipality of Dasmariñas |accessdate=ნოემბერი 28, 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060821023359/http://elgu2.ncc.gov.ph/dasmarinas/index.php?id1=4 |archivedate=აგვისტო 21, 2006 }}</ref> დასმარინიასს სტრატეგიული მდებარეობა აქვს. იგი ეროვნული დედაქალაქის რეგიონის გარდამავალ ზონაშია მოქცეული. ქალაქი პობლაკიონისა და ბარანგაებისგან შედგება. პობლაკიონი, რომელიც ამჟამად ოთხ ზონად იყოფა ქალაქის უკიდურეს დასავლეთ ნაწილში მდებებარეობს. საბანგი, სალავანგი და სალიტრანი ჩრდილოეთით, ხოლო სამხრეთით სან-აგუსტინი, ლანგკაანი და სამპალოკი მდებარეობს. ქალაქის აღმოსავლეთ ნაწილში ბუროლი, პალიპარანი და ბაგონგ-ბაიანი მდებარეობს. დასმარინიასი ზღვაზე გასასვლელის არმქონე ქალაქია. იგი სანაპირო ქალაქებიდა: როსარიოდან, [[კავიტე (ქალაქი)|კავიტედან]], [[ბაკოორი]]დან და ნოველეტიდან არც თუ ისე შორ მანძილზე მდებარეობს - პობლაკიონიდან ამ ქალაქებამდე საშუალოდ მანძილი 30 კმ-ზე ნაკლებია. დასმარინიასი ტაგაიტაიდან 27 კმ-ის დაშორებით მდებარეობს. დღეისთვის დასმარინიასი [[ეროვნული დედაქალაქის რეგიონი]]ს ბირთვსა და ჩრდილოეთ შორის დამაკავშირებელი დერეფნის ფუნქციას ასრულებს.<ref name="geo"/> ===ტოპოგრაფია=== ქალაქის დიდი ნაწილი დაბლობზეა გაშენებული, მცირე ნაწილი კი ბორცვებითაა დაფარული. პობლაკიონი შედარებით მაღლია: ძღვის დონიდან 80 მეტრიდან 250 მეტრამდე. დასმარინიასი ტაიფუნების ჯაჭვს მიღმა მდებარეობს. ქალაქს რამდენიმე მდინარე სერავს, რომლებიც ბუნებრივი დრენაჟის სისტემას ქმნიან და შენაკადებთან ერთად მანილის ყურეში ჩაედინებიან. ქალაქში ხშირია წყალდიდობები.<ref name="geo"/> ===კლიმატი=== [[კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაცია|კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაციით]] დასმარინიასი ტროპიკული სავანის კლიმატი~ურ სარტყელში მდებარეობს. ქალაქში [[მშრალი სეზონი|მშრალი]] და [[წვიმების სეზონი|წვიმების სეზონი]] მკვეთრადაა გამოხატული. წვიმების სეზონი მაისიდან დეკემბრამდე გრძელდება, ხოლო მშრალი სეზონი — იანვრიდან [[აპრილი|აპრილამდე]]. {{wide image|Dasmariñasjf9281_09.JPG|3000px|ქალაქის პანორამა დასმის ბორცვიდან}} ==ადგილობრივი მმართველობა== [[File:Dasmariñasjf9242 04.JPG|thumb|right|ქალაქის მერიის მოედანი]] დასმარინიასი თავდაპირველად მუნიციპალიტეტი შემდეგ კი [[ფილიპინების ქალაქები|შემადგენელი ქალაქი]] გახდა. [[1866]] წლის შემდეგ ქალაქის არმასრულებელი ხელისფულების მეთაური მერია. იგი სამი წლის ვადით აირჩევა დასმარინიასის მოსახლეობის მიერ და ზედიზედ სამჯერ შეიძლება იქნეს არჩეული. ქალაქის ამჟამინდელი მერი ჯენიფერ ბარსანგაა, რომელმაც მისი ქმარი, ამჟამად კონგრესის წევრი ელპიდიო ბარსაგა უმცროსი შეცვალა. მას ქალაქის მერის პოსტი [[2007]] წლიდან [[2016]] წლამდე ეკავა, ხოლო 2016-2019 წლებში ფილიპინების წარმომადგენელთა პალატაში მეთხე რაიონის წარმომადგენელი იყო. ვიცე ქალაქის საკანონმდებლო ორგანოს, დასმარინიასის საქალაქო საბჭოს (''Sangguniang Panglungsod ng Dasmariñas'') თავმჯდომარეობს და მერის დროებითი ვაკანსიის არსებობის შემთხვევაში აღმასრულებელი ხელისუფლების უფლებამოსილებასაც ასრულებს. ვიცე-მერი სამი წლის ვადით აირჩევა და ზედიზედ სამჯერ შეიძლება იქნეს არჩეული. ამჟამინდელი ვიცე-მერი რექს მანგუბატია (2016 წლიდან).<ref name="GMA eleksyon">{{cite news|url=http://www.gmanetwork.com/news/eleksyon2013/results/cavite/dasmarinas_city|title=Dasmariñas City, Cavite|work=GMA News}}</ref><ref name="Vice Mayor">{{cite web|url=http://dasmarinas.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=10|archive-url=https://web.archive.org/web/20130408090132/http://www.dasmarinas.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=10|archive-date=April 8, 2013|title=The Official Website of City Government Dasmariñas|work=dasmarinas.gov.ph|url-status=dead|accessdate=ნოემბერი 28, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130408090132/http://www.dasmarinas.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=10|archivedate=აპრილი 8, 2013}}</ref> '''The Sangguniang Panglungsod ng Dasmariñas''' (დასმარინიასის საქალაქო საბჭო) 12 წევრისა და ორი ''ex-officio''-სგან შედგება. ერთ-ერთი ''Liga ng mga Barangay ng Dasmariñas''-ის (დასმარინიასის ბარანგაების ლიგა) პრეზიდენტია, ხოლო მეორე Sangguniang Kabataan -ის (ახალგაზრდული საბჭოს) ფედერაციის პრეზიდენტი. ქალქის საბჭოში 20 კომიტეტი ფუნქციონირებს, რომლებსაც საბჭოს წევრები თავმჯდომარეობენ. საქალაქო საბჭო სამი წლის ვადით აირჩევა მოსახლეობის მიერ და ზედიზედ სამჯერ შეიძლება იქნეს არჩეული.<ref name="Councilors">{{cite web|url=http://dasmarinas.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=11|archive-url=https://web.archive.org/web/20130409021859/http://www.dasmarinas.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=11|archive-date=April 9, 2013|title=The Official Website of City Government Dasmariñas|work=dasmarinas.gov.ph|url-status=dead|accessdate=ნოემბერი 28, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130409021859/http://www.dasmarinas.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=11|archivedate=აპრილი 9, 2013}}</ref> ===ბარანგაები=== დასმარინიასი პოლიტიკურად 75 [[ბარანგაი]]დ იყოფა, რომელთაც ბარანგაების კაპიტნები ხელმძღვანელობენ.<ref>{{cite web|url=http://dasmarinas.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=12|archive-url=https://web.archive.org/web/20130409021905/http://www.dasmarinas.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=12|archive-date=April 9, 2013|title=The Official Website of City Government Dasmariñas|work=dasmarinas.gov.ph|url-status=dead|accessdate=ნოემბერი 28, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130409021905/http://www.dasmarinas.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=12|archivedate=აპრილი 9, 2013}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.cavite.gov.ph/home/index.php/cities-and-municipalities/district-iv/city-of-dasmarinas |title=Archived copy |access-date=May 10, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130703170014/http://www.cavite.gov.ph/home/index.php/cities-and-municipalities/district-iv/city-of-dasmarinas |archive-date=July 3, 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130703170014/http://www.cavite.gov.ph/home/index.php/cities-and-municipalities/district-iv/city-of-dasmarinas |archivedate=ივლისი 3, 2013 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.zamboanga.com/z/index.php?title=Barangay_Elected_Officials_of_Cavite_Province_for_the_term_of_2010-2013#Dasmari.C3.B1as_City.2C_Cavite.2C_Philippines|title=Barangay Elected Officials of Cavite Province for the term of 2010–2013|work=zamboanga.com}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== {{Wikivoyage}} {{Commons category}} * [https://www.philatlas.com/luzon/r04a/cavite/dasmarinas.html Dasmariñas Profile at PhilAtlas.com] * [https://web.archive.org/web/20060323094507/http://www.dasmarinas.gov.ph/ Official Website of the City of Dasmariñas, Cavite] * [http://www.cavite.gov.ph Official Website of the Provincial Government of Cavite] * [http://collections.pvao.mil.ph/Guerilla/GuerillaInformationDownload/GUA-0001034] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201117055639/http://collections.pvao.mil.ph/Guerilla/GuerillaInformationDownload/GUA-0001034 |date=2020-11-17 }} * [https://web.archive.org/web/20081120024509/http://www.census.gov.ph/data/census2007/index.html Philippine Census Information] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{კალაბარსონი}} {{ფილიპინების ქალაქები}} [[კატეგორია:დასმარინიასი]] [[კატეგორია:კავიტეს პროვინციის ქალაქები]] [[კატეგორია:ფილიპინების საუნივერსიტეტო ქალაქები]] 1a4c3urxct413p7mnamka2cui3larc1 0 489285 4823110 4684698 2025-07-02T03:10:05Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კავიტეს ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:კავიტეს პროვინციის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823110 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული |სტატუსი = |ქართული სახელი = კავიტე |მშობლიური სახელი = |ქვეყანა = |დაქვემდებარება = |პანორამა = |ფოტოს_სიგანე = |წარწერა = |დროშა = |გერბი = |გერბის სიგანე = |დროშის სიგანე = |ქვეყნის რუკის ზომა = |ქვეყნის რუკა = 300 |რეგიონის რუკის ზომა = |რეგიონის რუკა = |რაიონის რუკის ზომა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |ადმინისტრაციული ცენტრი = |რეგიონი ცხრილში = |შიდა დაყოფა = |რაიონის ტიპი = |რაიონი = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |დაარსების თარიღი = |პირველი ხსენება = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |ფართობი = |დასახლების ცენტრის სიმაღლე = |კლიმატი = |ოფიციალური ენა = |მოსახლეობა = |აღწერის წელი = |სიმჭიდროვე = |აგლომერაცია = |ეროვნული შემადგენლობა = |სარწმუნოებრივი შემადგენლობა = |ეთნოქორონიმი = |დროის სარტყელი = |DST = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსი = |საავტომობილო კოდი = |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = |პარამეტრის სახელი1 = |პარამეტრი1 = }} '''კავიტე''' (ოფიციალურად '''ქალაქი კავიტე'''; [[ტაგალური ენა|ტაგ]]: ''Lungsod ng Kabite'') — მეოთხე კლასის [[ფილიპინების ქალაქები|შემადგენელი ქალაქი]] [[კავიტე]]ს [[ფილიპინების პროვინციები|პროვინციაში]], [[ფილიპინები|ფილიპინებში]]. [[2015]] წლის აღწერით ქალაქის მოსახლეობა 102 806 ადამიანს შეადგენს. ქალაქი [[კავიტე]]ს პროვინციის დედაქალაქი იყო 1614 წლიდან 1954 წლამდე, შემდეგ კი დედაქალაქი პროვინციის ცენტრის მახლობლად, [[ტრესე-მარტირესი|ტრესე-მარტირესში]] გადაიტანეს. ესპანური კოლონიური ხანის დროს კავიტე-პუერტო პატარა საპორტო ქალაქი იყო, რომელიც დროთა განმავლობაში მანილის მთავარ ნავსადგურად გადაიქცა, მანილა-აკაპულკოს სავაჭრო გალეონებს იღებდა და მძიმე და საშუალო გემების თავშესაფარს წარმოადგენდა სან-როქე და ლა-კარიდადი, ორი ყოფილი დამოუკიდებელი ქალაქი კავიტეს პროვინციის შემადგენლობაში შევიდა,<ref>Bureau of Insular Affairs (1902). [https://archive.org/details/apronouncinggaz00keimgoog/page/n531 <!-- pg=450 quote=Cavite. --> ""], pg. 450. Government Printing Office, Washington.</ref>შემდეგ კი ერთი მუნიციპალიტეტი წარმოქმნა. დღეისთვის ქალაქი კავიტე სან-ანტონიოს თემებს,<ref name=about>De la Rosa, Joy (2007–09). [http://cavitecitylibrary.home.ph.istemp.com/custom3.html "About Cavite City"]. Cavite City Library and Museum. Retrieved on 2014-10-19.</ref> სანტა-კრუსის სამხრეთ რაიონებსა და დალაჰიკანს, ასევე ირგვლივ მდებარე კუნძულებს მოიცავს, მათ შორის კორეგიდორის კუნძულსაც. ==ისტორია== [[File:Port of Cavite, detail from Carta Hydrographica y Chorographica de las Yslas Filipinas (1734).jpg|left|thumb|კავიტეს პორტის ილუსტრაცია ''Carta Hydrographica y Chorographica de las Yslas Filipinas''-დან (1734)]] [[File:Shipyards and Arsenal, Cavite, Philippines (1899).jpg|thumb|left|ესპანური გემები და რსენალი კავიტეში (1899)]] [[File:Cavite City - Governor's Palace 1899.jpg|thumb|left|გუბერნატორის სასახლე (1899)]] ===ეტიმოლოგია=== ქალაქი სულ ცოტა ორი [[ტაგალური ენა|ტაგალური]] სახელწოდებით იყო ცნობილი: პირველი ''ტანგვაი'', როგორადაც მას მიმდებარე ტერიტორიებზე მცხოვრები ტაგალები მოიხსენიებდნენ. ''Tangway'' „ნახევარკუნძულს“ ნიშნავს. მეეორე ''Kawit'', რაც ნახევარკუნძულის კაუჭისებურ მოყვანილობაზე მიანიშნებდა.<ref name=about>De la Rosa, Joy (2007–09). [http://cavitecitylibrary.home.ph.istemp.com/custom3.html "About Cavite City"]. Cavite City Library and Museum. Retrieved on 2014-10-19.</ref> ტაგალური დასახლებიდან ჩინური ''კეიტე'' და ესპანური ''კავიტე'' ჩამოყალიბდა.<ref name=keit>Blair and Robertson (1904). [https://books.google.com/books?id=4c7TAAAAMAAJ&pg=PA104&printsec=frontcover&dq=editions:NYPL33433082425525&lr=#v=onepage&q=keit&f=false "Philippine Islands 1493–1803, Vol. 12, 1601–1604"]. pg. 104. Arthu H. Clark Co., Cleveland, OH.</ref> ===წინაესპანური ხანა=== კავიტეს მიმდებარე ტერიტორიების უძველესი მოსახლეები ტაგალები იყვნენ. ხალხური გადმოცემების მიხედვით, პირველი მოსახლეები კავიტეში [[ბორნეო]]დან გადასახლდნენ, რომელთაც გატ ჰინიგივი და მისი მეუღლე, დაიანგ კალივანაგი მიუძღოდნენ. პრეისტორიული დასახლებების დამადასტურებელი არქეოლოგიური ნიმუშები სანაპიროს ტერიტორიაზეა აღმოჩენილი. ===ესპანური კოლონიური პერიოდი=== [[1571]] წლის 16 მაისს ესპანელმა კონკისტადორმა, [[მიგელ ლოპეს დე ლეგასპი]]მ მთელი რეგიონი სამეფო ენკომიენდად გამოაცხადა. ესპანელი კოლონიზატორები იმ ადგილებში დასახლდნენ, სადაც ყველაზე მეტი ადამიანი ცხოვრობდა (დღევანდელი კავიტე). ძველ ტანგვაის ესპანელები ''Cavite la Punta''-ს ეძახდნენ, რაც კავიტეს ნახევარკუნძულს ნიშნავს. მას შემდეგ რაც ქალაქის მახლობლად ღრმა წყლები გამოიკვლიეს, კავიტე ესპანური გემებისა და გალეონების შეკეთებისა და მშენებლობისთვის შესაფერის ადგილი აღმოჩნდა. ესპანელებმა დასახლებები ამ ადგილას გადაიტანეს და მას ''Cavite Nuevo'' (ახალი კავიტე) უწოდეს. [[1590]] წელს ესპანელებმა კავიტე-ნუევას დასავლეთ, ჩრდილოეთ და აღმოსავლეთ ნაწილში ''მურალა'' ([[გალავანი]]) შემორტყეს. კოლონიზატორებმა მხოლოდ ბაკოორის ყურის მხარე დატოვეს ღია. იმავე პერიოდში აღმოსავლეთ ნაწილში გვადალუპეს ფორტი აიგო და ქალაქს კავიტეს პორტი ეწოდა. [[1595]] წელს სან ფელიპე ნერის ფორტისა და პორტა ვაგას მშენებლობა დაიწყო, რომელიც [[1602]] წელს დასრულდა. პორტა ვაგა სან-როქედან ქალაქში შესასვლელი ერთადერთი კარიბჭე იყო. ორივე ფლანგიდან, ჩრდილოეთიდან და სამხრეთიდან კარიბჭე ბასტიონებით იყო გამაგრებული.<ref name=muog1>Muog (2008-01-28). [http://muog.wordpress.com/2008/01/28/el-puerto-de-cavite-ribera-de-cavite-%E2%80%A2-cavite-city/ "el puerto de cavite/ ribera de cavite • cavite city"]. Muog. Retrieved on 2014-10-29.</ref> [[1614]] წელს კავიტე ქალაქად გამოცხადდა. მის პირველ გუბერნატორად ტომას სალასარი დაინიშნა. იმავდროულად ქალაქი ახალი პოლიტიკურ-სამხედრო პროვინციის, კავიტეს დედაქალაქად გამოცხადდა.<ref>Census Office of the Philippine Islands (1920). [https://books.google.com/books?id=BZ8wAQAAIAAJ&pg=PA126&dq=cavite&f=false#v=onepage&q=cavite&f=false "Census of the Philippine Islands 1918, Vol I"], pg. 132. Bureau of Printing, Manila.</ref> ესპანური მმართველობის ხანაში შექმნილი ბევრი სხვა პროვინციის მსგავსად, კავიტეს პროვინციასაც სახელი დედაქალაქის მიხედვით ეწოდა. (მაგ: [[ბულაკანი (ქალაქი)|ბულაკანი]], [[ტაიაბასი]] (ამჟამად [[კესონი (პროვინცია)|კესონის პეროვინცია]]), [[ტარლაკი (ქალაქი)|ტარლაკი]])<ref name=muog1/> ===მეორე მსოფლიო ომი=== [[1941]] წლის 10 დეკემბერს, [[ფერლ-ჰარბორი|პერლ-ჰარბორზე]] თავდასხმიდან 3 დღის და [[კლარკის საჰაერო ბაზი]]ს დაბომბვიდან 2 დღის შემდეგ იაპონიის საიმპერიო შეიარაღებულმა ძალებმა კავიტეს საზღვაო-სამხედრო ბაზა გაანადგურეს და ქალაქი დაბომბეს. მას შემდეგ რაც იაპონელებმა ფილიპინები დაიკავეს, კავიტეში სულ ცოტა ორი მერი ჰყავდათ. ფილიპინებში იაპონელთა შეჭრისას კუნძულმა კორეგიდორმა მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა. კუნძული იაპონიის საიმპერიო სამხედრო ძალებსა და აშშ-ის შეიარაღებულ ძალებსა და ფილიპინების არმიის მცირე შეანერთს შორის ორი მნიშვნელოვანი [[1942]] წლის დასაწყისში და [[1945]] წლის იანვარში ბრძოლის ადგილად იქცა. [[1945]] წელს ფილიპინების იაპონელთაგან განმათავისუფლებელი ბრძოლის დროს აშშ-ისა და ფილიპინების თანამეგობრობის სამხედროებმა ქალაქში გამაგრებული იაპონელი სამხედროები დამბობეს, რის შედეგადაც მთლიანად განადგურდა კავიტეს ძველი ისტორიული ნავსადგური. ქალაქის ძველი კედლები და პორტა ვაგაც დაზიანდა. ნაგებობათა დიდი ნაწილი განადგურდა, თუმცა ზოგიერთი ეკლესია გადარჩა.<ref name=bomb>Tewell, John (2011-01-29). [https://www.flickr.com/photos/johntewell/5396941653/in/set-72157625790065191/ "Cavite, Luzon Island, Philippines 1945"]. Flickr. Retrieved on 2014-10-20.</ref> ==გეოგრაფია== [[File:Cavite Boulevard sketch by Burnham.jpg|thumb|right|ქალაქი კავიტე და ნახევარკუნძული მანილასთან მიმართებაში]] ქალაქი კავიტე კაუჭის ფორმის კავიტეს ნახევარკუნძულზე მდებარეობს. ნახევარკუნძულის სამხრეთ-აღმოსავლეთით [[ბაკოორის ყურე]] მდებარეობს. მის ორ დაბოლოებას სანგლეისა და კავიტეს წერტილები წარმოადგენს. სანგლეისა და კავიტეს წერტილებს შორის კანიაკაოს ყურე მდებარეობს. ბაკოორის და კანიაკაოს ყურეები მანილის ყურის შიგნით არსებული შიდა ყურეებია. ქალაქს სამხრეთით ნოველეტის მუნიციპალიტეტი ესაზღვრება. კავიტე იმავე სახელწოდების პროვინციის უკიდურეს ჩრდილოეთ ნაწილში მდებარეობს. ქალაქიდნა [[მანილა]]მდე სახმელეთო მანძილი 35 კმ-ია. ქალაქის უკიდურეს ჩრდილოეთ წერტილს სანგლეის წერტილი წარმოადგენს, სადაც აშშ-ის სანგლეის წერტილის სამხედრო-საზღვაო ბაზა მდებარეობდა. ყოფილი ამერიკული საზღვაო-სამხედრო ბაზა ფილიპინების სამხედრო ბაზადაა გადაკეთებული. ისტორიული კუნძული კორეგიდორი და მიმდებარე კუნძულები და კლდოვანი წარმონაქმნები: კაბალო, კარაბაო, ელ-ფრაილე და ლა-მონჯა ქალაქის იურისდიქციის ქვეშაა მოცეული. ===ადმინისტრაციული დაყოფა=== ქალაქი ხუთ რაიონად იყოფა: დალაჰიკანის, სანტა-კრუსის, კარიდადის, სან-ანტონიოსა და სან-როქეს რაიონებად. თითოეული რაიონი რვა-რვა ზონად იყოფა და საერთო ჯამში 84 [[ბარანგაი]]ს მოიცავს.<ref name="psgc">{{Cite web |url=http://nap.psa.gov.ph/activestats/psgc/municipality.asp?muncode=042105000&regcode=04&provcode=21# |title=Philippine Standard Geographic Code listing for Cavite City |archive-url=https://web.archive.org/web/20170813184253/http://nap.psa.gov.ph/activestats/psgc/municipality.asp?muncode=042105000&regcode=04&provcode=21# |archive-date=2017-08-13 |url-status=dead |accessdate=2020-11-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170813184253/http://nap.psa.gov.ph/activestats/psgc/municipality.asp?muncode=042105000&regcode=04&provcode=21 |archivedate=2017-08-13 }}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== {{Commons category}} {{Wikivoyage}} * [https://www.philatlas.com/luzon/r04a/cavite/cavite-city.html Cavite Profile at PhilAtlas.com] * [https://web.archive.org/web/20060331083348/http://www.cavitecity.gov.ph/ Official '''Cavite City Government''' website] * [http://cavitecitylibrary.home.ph.istemp.com/ Official Website of the Cavite City Library and Museum] * [https://web.archive.org/web/20081120024509/http://www.census.gov.ph/data/census2007/index.html Philippine Census Information] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ფილიპინების ადმინისტრაციული დაყოფა}} [[კატეგორია:კავიტე (ქალაქი)]] [[კატეგორია:კავიტეს პროვინციის ქალაქები]] [[კატეგორია:მანილის ყურის დასახლებული ადგილები]] [[კატეგორია:ფილიპინების ყოფილი პროვინციული დედაქალაქები]] d5qj9cpolikjwayg189uidz3l7gv16l 14 492784 4823605 4062275 2025-07-02T10:42:30Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823605 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ისრაელის ხელოვნება]] mx7i3d3vs8ypv5zzk5tmogaz6f8suw2 14 496601 4823475 4096281 2025-07-02T10:14:42Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ანარქიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ანარქიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823475 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ანარქიზმი ევროპაში]] [[კატეგორია:ანარქიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები საქართველოში]] i5pe9b44snt8nok8948056zg87cwoq9 14 496607 4823563 4096305 2025-07-02T10:32:27Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823563 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სოციალიზმი ევროპაში]] [[კატეგორია:სოციალიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლიტიკური მოძრაობები საქართველოში]] rg6h8ibdvp1blhelu6s5z6n58fiy43h 0 498272 4823116 4232807 2025-07-02T03:13:38Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:პანგასინანის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:პანგასინანის პროვინციის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823116 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = |ქართული სახელი = ალამინოსი |დაქვემდებარება = |სურათი = |სურათის აღწერა = |დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = |გერბის სიგანე = |ქვეყანა = |შიდა დაყოფა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |რაიონის ტიპი = |რაიონი = |თემის ტიპი = |თემი = |თემი ცხრილში = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |კლიმატი= |ენები = |add1n= |add1= }} '''ალამინოსი''' (ოფიციალურად '''ქალაქი ალამინოსი'''; [[ტაგალური ენა|ტაგ]]: ''Lungsod ng Alaminos'') ― მეოთხე კლასის [[ფილიპინების ქალაქები|ქალაქი]] [[პანგასინანი]]ს [[ფილიპინების პროვინციები|პროვინციაში]], [[ფილიპინები|ფილიპინებში]]. ცნობილია [[ასი კუნძულის ეროვნული პარკი]]თ, რომელიც ლუკაპის ბარანგაის სანაპიროს მახლობლად მდებარე 124 კუნძულისგან შედგება. 2015 წლის აღწერით, ქალაქის მოსახლეობა 89 708 ადამიანს შეადგენს. ქალაქს სახელი ეწოდა [[ფილიპინების გენერალ-გუბერნატორი]]ს, [[ხუან ალამინოს ი ვივარი]]ს პატივსაცემად. ==ისტორია== თავდაპირველად ალამინოსი [[სამბალესი]]ს ყოფილი მუნიციპალიტეტის, [[ბოლინაო (პანგასინანი)|ბოლინაოს]] შემადგენლობაში იყო. [[1747]] წელს ის დამოუკიდებელ ქალაქად გამოცხადდა. [[1968]] წლის 26 დეკემბერს დულაკაკის [[ბარანგაი]]ში ხოსე მარია სისონის ხელმძღვანელობით [[ფილიპინების კომუნისტური პარტია]] დაარსდა.<ref>[http://newsinfo.inquirer.net/inquirerheadlines/nation/view/20071226-108822/Joma_Sison_recalls_birth_of_CPP_in_Alaminos Joma Sison recalls birth of CPP in Alaminos - INQUIRER.net, Philippine News for Filipinos<!-- Bot generated title -->] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141226141247/http://newsinfo.inquirer.net/inquirerheadlines/nation/view/20071226-108822/Joma_Sison_recalls_birth_of_CPP_in_Alaminos |date=2014-12-26 }}</ref> [[2001]] წლის 5 მარტს პრეზიდენტმა [[გლორია მაკაპაგალ-აროიო]]მ ხელი მოაწერა 9025-ე რესპუბლიკურ აქტს, ხოლო 28 მარტს ჩატარებული პლებისციტისას მოსახლეობის 85%-მა მისი რატიფიცირება მოახდინა და ალამინოსს ქალაქის სტატუსი მიენიჭა. 2009 წლის მაისში ალამინოსს ტაიფუნი ემონგი დატყდა თავს და დიდად დააზარალა. ==ბარანგაები== ალამინოსი 39 [[ბარანგაი]]დ იყოფა. {{columns-list|colwidth=22em| * ალოსი * ამანდიეგო * ამანგბანგანი * ბალანგობონგი * ბალაიანგი * ბისოკოლი * ბოლანეი * ბალეიადაანი * ბედი * კაბატუანი * კაიუკაი * დულაკაკი * ინერანგანი * ლანდოკი * ლინმანსანგანი * ლუკაპი * მაავი * მაკატივი * მაგსაისაი * მონა * პალამისი * პანდანი * პანგაპისანი * პობლასიონი * პოკალ-პოკალი * პოგო * პოლო * ქუიბუარი * საბანგანი * სან-ანტონიო * სან-ხოსე * სან-როქი * სან-ვისენტე * სანტა-მარია * ტანაიტაი * ტანგკარანგი * ტავინტავინი * ტელბანგი * ვიკტორია }} ==ფესტივალები== ქალაქში ყოველწლიურად 16-დან 21 მარტამდე გალილის ასი კუნძულის ფესტივალი იმართება, რომლის დროსაც ასი კუნძულის სათავგადასავლო რბოლაც ეწყობა.<ref>[https://web.archive.org/web/20130221012934/http://www.pangasinantourism.com/index.php/galila-hundred-islands-festival/ Galila Hundred Islands Festival<!-- Bot generated title -->]</ref><ref>{{Cite web | url=https://www.facebook.com/permalink.php?id=156309794402714&story_fbid=545859105447779 | title=Gali-La Alaminians}}</ref> ==რესურსები ინტერნეტში== {{Wikivoyage|Alaminos}} {{Commons category}} * {{official website|http://www.alaminoscity.gov.ph/}} * [https://www.philatlas.com/luzon/r01/pangasinan/alaminos.html Alaminos Profile at PhilAtlas.com] * [https://web.archive.org/web/20170202040128/http://www.competitive.org.ph/cmcindex/pages/profile/?lgu=Alaminos%20(PS) City Profile at the National Competitiveness Council of the Philippines] * [https://web.archive.org/web/20170107005831/http://pangasinan.gov.ph/the-province/cities-and-municipalities/alaminos-city/ Alaminos at the Pangasinan Government Website] * [https://web.archive.org/web/20161010201809/http://www.blgs.gov.ph/lgpmsv2/cmshome/index.php?pageID=23 Local Governance Performance Management System] * [https://web.archive.org/web/20081120024509/http://www.census.gov.ph/data/census2007/index.html Philippine Census Information] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{პანგასინანი}} {{ილოკოსის რეგიონი}} {{ფილიპინების ქალაქები}} [[კატეგორია:პანგასინანის პროვინციის ქალაქები]] qmz03iwbbk9u3sldyozjmew99q3gsgg 0 498319 4823117 4430979 2025-07-02T03:13:45Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:პანგასინანის ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:პანგასინანის პროვინციის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823117 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = |ქართული სახელი = სან-კარლოსი |დაქვემდებარება = |სურათი = |სურათის აღწერა = |დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = |გერბის სიგანე = |ქვეყანა = |შიდა დაყოფა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |რაიონის ტიპი = |რაიონი = |თემის ტიპი = |თემი = |თემი ცხრილში = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |კლიმატი= |ენები = |add1n= |add1= }} '''სან-კარლოსი''' (ოფიციალურად '''ქალაქი სან-კარლოსი'''; [[ტაგალური ენა|ტაგ]]: ''Lungsod ng San Carlos'') ― მესამე კლასის [[ფილიპინების ქალაქები|ქალაქი]] [[პანგასინანი]]ს [[ფილიპინების პროვინციები|პროვინციაში]], [[ფილიპინები|ფილიპინებში]]. [[2015]] წლის აღწერით, ქალაქის მოსახლეობა 188 571 ადამიანს შეადგენს. სან-კარლოსი პანგასინანისა და მთელი [[ილოკოსის რეგიონი]]ს მასშტაბით პირველ ადგილზეა მოსახლეობის რაოდენობის მიხედვით. ==ისტორია== წინაკოლონიურ ხანაში სან-კარლოსში მდიდარი თემი ცხოვრობდა. თავდაპირველად მას ''ბინალატონგანი'' ეწოდებოდა, რომელიც ლუიაგ-ნა-კაბოლოანის, ანტიკური სამეფოს დედაქალაქი იყო (მის შემადგენლობაში დღევანდელი [[ტარლაკი (პროვინცია)|ტარლაკის]], [[სამბალესი]]ს, [[ნუევა-ესიხა]]ს, [[ლა-უნიონი (ფილიპინები)|ლა-უნიონის]], [[პანგასინანი]]სა და [[ბენგეტი]]ს პროვინციებიც შედიოდა). ამ პერიოდში პანგასინანი [[იაპონია]]სთან, [[ჩინეთი|ჩინეთთან]] და სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის სხვა ქვეყნებთან დამოუკიდებლად ვაჭრობდა. 1960-იან წლებში სან-კარლოსის მუნიციპალიტეტი ორ უბნად გაიყო. [[1965]] წელს მცირე უბანი [[ბასისტა (პანგასინანი)|ბაისტის მუნიციპალიტეტის]] შემადგენლობაში შევიდა.<ref>{{cite web |title=Republic Act No. 4866 - An Act Declaring Basista, Province of Pangasinan, Created by Executive Order Numbered Four Hundred Forty-Six Dated September Five, Nineteen Hundred Sixty-One, as a Duly Constituted Municipality |url=http://laws.chanrobles.com/republicacts/49_republicacts.php?id=4870 |website=laws.chanrobles.com |publisher=Chan Robles Virtual Law Library |access-date=21 November 2019 |date=8 May 1967 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200216044228/http://laws.chanrobles.com/republicacts/49_republicacts.php?id=4870 |archivedate=16 თებერვალი 2020 }}</ref> [[1966]] წელს, 4487-ე რესპუბლიკური აქტის მიღების შემდეგ დიდი უბანი ქალაქ სან-კარლოსად გამოცხადდა.<ref>{{cite web |title=Republic Act No. 4487 - An Act Creating the City of San Carlos in Pangasinan |url=http://laws.chanrobles.com/republicacts/45_republicacts.php?id=4491 |website=laws.chanrobles.com |publisher=Chan Robles Virtual Law Library |access-date=21 November 2019 |date=19 June 1965 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200215110915/http://laws.chanrobles.com/republicacts/45_republicacts.php?id=4491 |archivedate=15 თებერვალი 2020 }}</ref> 2007 წლის 28 აპრილს სან-კარლოსის ყოფილი მერი, ხულიან ვ. რესუელო ქალაქის მთავარ მოედანზე გამართულ ღონისძიებაზე მოკლეს.<ref>{{cite news |author1=Myds Supnad |title=Cops identify gunman in killing of San Carlos mayor |url=https://www.philstar.com/headlines/2007/05/02/397069/cops-identify-gunman-killing-san-carlos-mayor |work=The Philippine Star|publisher=Philstar Global Corp. |access-date=21 November 2019 |date=2 May 2007}}</ref> ===ბარანგაები=== სან-კარლოსი 86 [[ბარანგაი]]დ იყოფა. ==რესურსები ინტერნეტში== {{Wikivoyage|San Carlos (Pangasinan)}} {{Commons category}} * [https://www.philatlas.com/luzon/r01/pangasinan/san-carlos.html San Carlos Profile at PhilAtlas.com] * [http://www.competitive.org.ph/cmcindex/pages/profile/?lgu=San%20Carlos%20(PS) City Profile at the National Competitiveness Council of the Philippines] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171005202605/http://www.competitive.org.ph/cmcindex/pages/profile/?lgu=San%20Carlos%20(PS) |date=2017-10-05 }} * [http://pangasinan.gov.ph/the-province/cities-and-municipalities/san-carlos-city/ San Carlos at the Pangasinan Government Website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180916214901/http://pangasinan.gov.ph/the-province/cities-and-municipalities/san-carlos-city/ |date=2018-09-16 }} * [http://www.blgs.gov.ph/lgpmsv2/cmshome/index.php?pageID=23&frmIdDcfCode=7&fLguType=CM&frmIdRegion=2&frmIdProvince=21&frmIdLgu=298 Local Governance Performance Management System] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161010201809/http://www.blgs.gov.ph/lgpmsv2/cmshome/index.php?pageID=23 |date=2016-10-10 }} * [https://web.archive.org/web/20081120024509/http://www.census.gov.ph/data/census2007/index.html Philippine Census Information] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{პანგასინანი}} {{ილოკოსის რეგიონი}} {{ფილიპინების ქალაქები}} [[კატეგორია:პანგასინანის პროვინციის ქალაქები]] 6pgzycsp15rwcngxyi4fnwlag6vfpkk 14 499796 4823467 4132054 2025-07-02T10:13:25Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823467 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ფემინიზმი ჩრდილოეთ ამერიკაში]] [[კატეგორია:ქალთა უფლებები კანადაში]] cnalyltnbbd57j5198n400bvdu4onzx 0 503095 4823574 4756316 2025-07-02T10:35:07Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მოციგურავეები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:გერმანელი მოციგურავეები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823574 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება|name_color=black|back_color=blue|სახელი=კატარინა ვიტი|ფოტო=File:Katarina Witt @ Vancouver 2010 Winter Olympics.jpg|წარწერა=2010 წ.|დაბ თარიღი=3 დეკემბერი, 1965 (55 წ.)|დაბადგილი=ფალკენზე, შტააკენი, [[გდრ]]|მოქალაქეობა={{დროშა|გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა}} {{დროშა|გერმანია}}|პროფესია=სპორტსმენი, მოციგურავე|სიმაღლე=1.65 სმ.}} '''კატარინა ვიტი''' ([[გერმანული ენა|გერმ]]. Katarina Witt; დ. 3 დეკემბერი, 1965, ფალკენზე, დას. შტააკენი) — ოლიმპიური თამაშების ორგზის ჩემპიონი (1984, 1988); მსოფლიოს ოთხგზის (1984, 1985, 1987, 1988) ჩემპიონი; [[ევროპა|ევროპის]] ექვსგზის (ზედიზედ) ჩემპიონი (1983-88); გერმანიის 8-გზის ჩემპიონი. == ადრეული წლები == [[ფაილი:Bundesarchiv Bild 183-1987-1212-016, Eiskunstläufer, DDR.jpg|მარცხნივ|მინი]] კატარინა ვიტი დაიბადა შტააკენში, [[დასავლეთი ბერლინი|დასავლეთ ბერლინის]] მახლობლად, რომელიც ამჟამად [[ბერლინი|ბერლინის]] ნაწილია.<ref>Johnson, Rafer (2009). [[iarchive:greatathletesoly00john|''Great Athletes''. Salem]] Press. p. 1213. [[ISBN]] [[:en:Special:BookSources/9781587654862|<bdi>9781587654862</bdi>.]]</ref> დედა საავადმყოფოში ფიზიოთერაპევტად მუშაობდა, მამა ფერმერი იყო . გოგონა სკოლაში დადიოდა  კარლ-მარქს შტადტში (ამჟამად ხემნიცი)  აქვე დადიოდა სპეციალურ სკოლაში  Kinder- und Jugendsportschule, რომელიც განკუთვნილი იყო  განსაკუთრებული ნიჭით დაჯილდოვებული ბავშვებისათვის. გოგონამ 5 წლის ასაკში დაიწყო ვარჯიში ფიგურულ სრიალში თავისი სურვილით.მისი მწვრთნელი [[იუტა მიულერი]] მკაცრი დისციპლინითა გამოირჩეოდა. თუმცა ვიტი მიიჩნევს, რომ დიდწილად სწორედ მწვრთნელის ასეთი დამოკიდებულება განაპირობებდა მის დიდ გამარჯვებებს.<ref>McBride, Lorraine (25 March 2012). [https://www.telegraph.co.uk/finance/personalfinance/fameandfortune/9163429/ "Dancing on Ice judge Katarina Wit talks money".][[:en:The_Daily_Telegraph|''The Daily Telegraph''.]] from the original on 14 November 2012.</ref> == სპორტული კარიერა == [[ფაილი:Katarina Witt 2013 cropped.jpg|მინი|2013 წელი]] კატარინა ვიტმა მნიშვნელოვან შეჯიბრებებში ([[გდრ]]-ის ჩემპიონატი) 1977 წლიდან დაიწყო მონაწილეობის მიღება. 4 წლის შემდეგ ის გდრ-ის ჩემპიონატის გამარჯვებული გახდა. 1983 წელს კი ევროპის ჩემპიონატზე ზედიზედ 6-წელი იყო გამარჯვებული.  1983-დან 1988 წლის ჩათვლით, ვიტი კონტინენტის ჩემპიონატზე გამოსვლას მხოლოდ და მხოლოდ ოქროს მედლით ამთავრებდა. პირველი ოლიმპიური ოქროს მედალი ვიტმა 19 წლის ასაკში, 1984 წლის [[სარაევო|სარაევოს]] ოლიმპიადაზე მოიპოვა. კატარინას მიერ მოკლე პროგრამაში ბლოგბასტერ "რობინ ჰუდის" მუსიკაზე შესრულებულმა ცეკვამ ყველა, და მათ შორის, ცხადია, ჟიურიც მოხიბლა, ხოლო ოთხი წლის შემდეგ, უკვე კალგარის ოლიმპიადაზე, მან კვლავ მოიპოვა გამარჯვება , სადაც  შთამბეჭდავი  გამოსვლა ჰქონდა  გამოსვლა [[ჟორჟ ბიზე|ჟორჟ ბიზეს]] "კარმენის" მუსიკაზე. მეორე ოლიმპიური ოქროს მედალის მოპოვების შემდეგ, ვიტმა  ერთგვარი საგზური მოიპოვა [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ-]]<nowiki/>სა და [[კანადა|კანადაში]] ყინულის შოუებში მონაწილეობის მისაღებად. <ref>'''^''' Muther, Christopher. [https://entertainment.howstuffworks.com/competitive-figure-skating.htm#pt6 "The ice rink becomes the runway for female figure skaters".]</ref><ref>McD, Mike. [https://web.archive.org/web/20140815204552/http://bleacherreport.com/articles/30 "The 40 Hottest Female Athletes Of The Decade".] Archived from [https://bleacherreport.com/articles/308598-the-40-hottest-female-athletes-of-the-d the original] on 15 August 2014.</ref> [[ფაილი:Katarina Witt @ Geneva 1986.jpg|მარცხნივ|მინი|ჟენევა 1986 წელი]] ამერიკაში კატარინა ვიტმა დიდი პოპულარობა მოიპოვა. იქ მან კონტრაქტი გააფორმა ყინულის ბალეტის ერთ-ერთ ჯგუფთან. 1992 წელს პროფესიონალებს შორის მსოფლიოს ჩემპიონი გახდა.1994 წელსლილიჰამერის ოლიმპიადაზე მხოლოდ მეშვიდე ადგილი დაიკავა. 1984-1988 წლებში  კატარინა გახდა [[გდრ|გდრ-]]<nowiki/>ის, [[ევროპა|ევროპის]], მსოფლიოსა (ოთხ-ოთხჯერ) და ოლიმპიური ჩემპიონი (ორჯერ). კარიერის განმავლობაში სპორტსმენი 20 ეროვნული და საერთაშორისო ტიტული აქვს მოპოვებული, რაც სარეკორდო შედეგია ინდივიდუალურად მოციგურავე ქალთა შორის. აქტიური სპორტული ცხოვრება კატარინა ვიტმა ოფიციალურად 2008 წელს დაასრულა. <ref>[https://www.reuters.com/article/olympics-munich-witt/interview-olympics-witt-hopes "INTERVIEW-Olympics-Witt hopes to steer 2018 Games to Munich"]{{Dead link|date=მაისი 2021 |bot=InternetArchiveBot }}. [[:en:Reuters|''Reuters''.]] 23 September 2010. Retrieved 8 May 2018.</ref><ref>[https://colnect.com/ru/stamps/stamp/358002-Katarina_Witt-Winter_Olympic_Game Katarina Witt. colnect.com.] მიმართვის თარიღი <small>29 აპრილი 2015.</small></ref> == სპორტის შემდგომი პერიოდი == 1988 წლის აგვისტოდან იყო გაეროს ბავშვთა ფონდის ([[UNICEF]]) სპეციალური ელჩი. მოციგურავეს ჟურნალმა [[Playboy|„პლეიბოიმ“]] ეროტიკულ ფოტოსესიაში მონაწილეობის მიღება შესთავაზა, მაგრამ ვიდრე  აქტიური სპორტით იყო დაკავებული, თავს იკავებდა პოპულარული ჟურნალის წინადადებაზე დათანხმებისგან. სპორტული კარიერის დასრულების შემდეგ კატარინა შემთავაზებას დათანხმდა.  ფოტოსესია 1998 წელს შედგა, კალგარის ოლიმპიური თამაშებიდან 10 წლის შემდეგ. ფოტოსესია საკმაოდ წარმატებული იყო.  ჟურნალის  ნომერი, რომელშიც კატარინას ნახევრად შიშველი ფოტოები გამოქვეყნდა, მთლიანად გაიყიდა."პლეიბოის" ისტორიაში ეს ტირაჟის სრულად რეალიზაციის მეორე შემთხვევა იყო [[მერილინ მონრო|მერილინ მონროს]] შემდეგ. 1996 წელს გადაღებულ ფილმში "ყინულის პრინცესა" (ერთობლივი [[გერმანია]] - [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ)]], მთავარ როლს კატარინა ვიტი ასრულებს, ხოლო 1998 წელს, რეჟისორ [[ჯონ ფრანკენჰაიმერი|ჯონ ფრანკენჰაიმერის]] ფილმ "რონინში" მან ეპიზოდური როლი შეასრულა (ფილმში ასევე მონაწილეობდნენ [[ჟან რენო]] და [[რობერტ დე ნირო]]).<ref>[https://www.tagesspiegel.de/gesellschaft/medien/interview-mit-katarina- "Interview with Katarina Witt – Stalking, Hollywood und zu viele Pfunde (German)]". ''Tagesspiegel''. 23 January 2013.</ref> == პირადი ცხოვრება == კატარინა ვიტი არ არის დაქორწინებული და არ ჰყავს შვილები. 1980-იანი წლების შუა პერიოდში მისი ერთ-ერთი პირველი მეგობარი იყო მუსიკოსი ინგო პოლიცი .ახლა კატარინა ბერლინში ცხოვრობს, სადაც ბინა აქვს. პრესისთვის მიცემულ ინტერვიუში აღნიშნა, რომ მას ცხოვრებაში ბედნიერი სიყვარული და სერიოზული ურთიერთობა ჰქონდა მამაკაცებთან, მაგრამ ქორწინების გამო მას არ შეეძლო დაეთმო კარიერა  და შეეწყვიტა საყვარელი საქმის კეთება. == ბიბლიოგრაფია == * [[:en:Johanna_Beisteiner|Beisteiner, Johanna]]: ''Art music in figure skating, synchronized swimming and rhythmic gymnastics / Kunstmusik in Eiskunstlauf, Synchronschwimmen und rhythmischer Gymnastik''. PhD thesis by [[:en:Johanna_Beisteiner|Johanna Beisteiner]], [[:en:Vienna|Vienna]] 2005, (German). The PhD thesis contains an extensive description and analysis of [[:en:Carmen_on_Ice|Carmen on Ice]] (Chapter II/2, pages 105–162). Article about the PhD thesis of [[:en:Johanna_Beisteiner|Johanna Beisteiner]] in the catalogue of the Austrian Library Network. 2005. ([[გერმანული ენა|გერმანულ]] და [[ინგლისური ენა|ინგლისურ ენებზე]]) == აგრეთვე იხილეთ == * [[:en:Sport_in_Berlin|სპორტი ბერლინში]] ([[ინგლისური ენა|ინგლისურ ენაზე]]) * [https://www.katarina-witt.de/en/ ოფიციალური ვებსაიტი] == სქოლიო == [[კატეგორია:ფიგურული სრიალი]] [[კატეგორია:გერმანელი მოციგურავეები]] [[კატეგორია:მოციგურავე ქალები]] [[კატეგორია:გერმანელი მოციგურავე ქალები]] [[კატეგორია:1984 წლის ზამთრის ოლიმპიური თამაშების მედალოსნები]] [[კატეგორია:1988 წლის ზამთრის ოლიმპიური თამაშების ჩემპიონები]] tl1coklra8dr917jeufl44s7ywvojze 4823575 4823574 2025-07-02T10:35:27Z Jaba1977 3604 /* სპორტული კარიერა */ 4823575 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პიროვნება|name_color=black|back_color=blue|სახელი=კატარინა ვიტი|ფოტო=File:Katarina Witt @ Vancouver 2010 Winter Olympics.jpg|წარწერა=2010 წ.|დაბ თარიღი=3 დეკემბერი, 1965 (55 წ.)|დაბადგილი=ფალკენზე, შტააკენი, [[გდრ]]|მოქალაქეობა={{დროშა|გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა}} {{დროშა|გერმანია}}|პროფესია=სპორტსმენი, მოციგურავე|სიმაღლე=1.65 სმ.}} '''კატარინა ვიტი''' ([[გერმანული ენა|გერმ]]. Katarina Witt; დ. 3 დეკემბერი, 1965, ფალკენზე, დას. შტააკენი) — ოლიმპიური თამაშების ორგზის ჩემპიონი (1984, 1988); მსოფლიოს ოთხგზის (1984, 1985, 1987, 1988) ჩემპიონი; [[ევროპა|ევროპის]] ექვსგზის (ზედიზედ) ჩემპიონი (1983-88); გერმანიის 8-გზის ჩემპიონი. == ადრეული წლები == [[ფაილი:Bundesarchiv Bild 183-1987-1212-016, Eiskunstläufer, DDR.jpg|მარცხნივ|მინი]] კატარინა ვიტი დაიბადა შტააკენში, [[დასავლეთი ბერლინი|დასავლეთ ბერლინის]] მახლობლად, რომელიც ამჟამად [[ბერლინი|ბერლინის]] ნაწილია.<ref>Johnson, Rafer (2009). [[iarchive:greatathletesoly00john|''Great Athletes''. Salem]] Press. p. 1213. [[ISBN]] [[:en:Special:BookSources/9781587654862|<bdi>9781587654862</bdi>.]]</ref> დედა საავადმყოფოში ფიზიოთერაპევტად მუშაობდა, მამა ფერმერი იყო . გოგონა სკოლაში დადიოდა  კარლ-მარქს შტადტში (ამჟამად ხემნიცი)  აქვე დადიოდა სპეციალურ სკოლაში  Kinder- und Jugendsportschule, რომელიც განკუთვნილი იყო  განსაკუთრებული ნიჭით დაჯილდოვებული ბავშვებისათვის. გოგონამ 5 წლის ასაკში დაიწყო ვარჯიში ფიგურულ სრიალში თავისი სურვილით.მისი მწვრთნელი [[იუტა მიულერი]] მკაცრი დისციპლინითა გამოირჩეოდა. თუმცა ვიტი მიიჩნევს, რომ დიდწილად სწორედ მწვრთნელის ასეთი დამოკიდებულება განაპირობებდა მის დიდ გამარჯვებებს.<ref>McBride, Lorraine (25 March 2012). [https://www.telegraph.co.uk/finance/personalfinance/fameandfortune/9163429/ "Dancing on Ice judge Katarina Wit talks money".][[:en:The_Daily_Telegraph|''The Daily Telegraph''.]] from the original on 14 November 2012.</ref> == სპორტული კარიერა == [[ფაილი:Katarina Witt 2013 cropped.jpg|მინი|2013 წელი]] კატარინა ვიტმა მნიშვნელოვან შეჯიბრებებში ([[გდრ]]-ის ჩემპიონატი) 1977 წლიდან დაიწყო მონაწილეობის მიღება. 4 წლის შემდეგ ის გდრ-ის ჩემპიონატის გამარჯვებული გახდა. 1983 წელს კი ევროპის ჩემპიონატზე ზედიზედ 6-წელი იყო გამარჯვებული.  1983-დან 1988 წლის ჩათვლით, ვიტი კონტინენტის ჩემპიონატზე გამოსვლას მხოლოდ და მხოლოდ ოქროს მედლით ამთავრებდა. პირველი ოლიმპიური ოქროს მედალი ვიტმა 19 წლის ასაკში, 1984 წლის [[სარაევო|სარაევოს]] ოლიმპიადაზე მოიპოვა. კატარინას მიერ მოკლე პროგრამაში ბლოგბასტერ "რობინ ჰუდის" მუსიკაზე შესრულებულმა ცეკვამ ყველა, და მათ შორის, ცხადია, ჟიურიც მოხიბლა, ხოლო ოთხი წლის შემდეგ, უკვე კალგარის ოლიმპიადაზე, მან კვლავ მოიპოვა გამარჯვება , სადაც  შთამბეჭდავი  გამოსვლა ჰქონდა  გამოსვლა [[ჟორჟ ბიზე|ჟორჟ ბიზეს]] "კარმენის" მუსიკაზე. მეორე ოლიმპიური ოქროს მედალის მოპოვების შემდეგ, ვიტმა  ერთგვარი საგზური მოიპოვა [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ-]]<nowiki/>სა და [[კანადა|კანადაში]] ყინულის შოუებში მონაწილეობის მისაღებად. <ref>'''^''' Muther, Christopher. [https://entertainment.howstuffworks.com/competitive-figure-skating.htm#pt6 "The ice rink becomes the runway for female figure skaters".]</ref><ref>McD, Mike. [https://web.archive.org/web/20140815204552/http://bleacherreport.com/articles/30 "The 40 Hottest Female Athletes Of The Decade".] Archived from [https://bleacherreport.com/articles/308598-the-40-hottest-female-athletes-of-the-d the original] on 15 August 2014.</ref> [[ფაილი:Katarina Witt @ Geneva 1986.jpg|მარცხნივ|მინი|ჟენევა 1986 წელი]] ამერიკაში კატარინა ვიტმა დიდი პოპულარობა მოიპოვა. იქ მან კონტრაქტი გააფორმა ყინულის ბალეტის ერთ-ერთ ჯგუფთან. 1992 წელს პროფესიონალებს შორის მსოფლიოს ჩემპიონი გახდა.1994 წელსლილიჰამერის ოლიმპიადაზე მხოლოდ მეშვიდე ადგილი დაიკავა. 1984-1988 წლებში  კატარინა გახდა [[გდრ|გდრ-]]<nowiki/>ის, [[ევროპა|ევროპის]], მსოფლიოსა (ოთხ-ოთხჯერ) და ოლიმპიური ჩემპიონი (ორჯერ). კარიერის განმავლობაში სპორტსმენი 20 ეროვნული და საერთაშორისო ტიტული აქვს მოპოვებული, რაც სარეკორდო შედეგია ინდივიდუალურად მოციგურავე ქალთა შორის. აქტიური სპორტული ცხოვრება კატარინა ვიტმა ოფიციალურად 2008 წელს დაასრულა.<ref>[https://colnect.com/ru/stamps/stamp/358002-Katarina_Witt-Winter_Olympic_Game Katarina Witt. colnect.com.] მიმართვის თარიღი <small>29 აპრილი 2015.</small></ref> == სპორტის შემდგომი პერიოდი == 1988 წლის აგვისტოდან იყო გაეროს ბავშვთა ფონდის ([[UNICEF]]) სპეციალური ელჩი. მოციგურავეს ჟურნალმა [[Playboy|„პლეიბოიმ“]] ეროტიკულ ფოტოსესიაში მონაწილეობის მიღება შესთავაზა, მაგრამ ვიდრე  აქტიური სპორტით იყო დაკავებული, თავს იკავებდა პოპულარული ჟურნალის წინადადებაზე დათანხმებისგან. სპორტული კარიერის დასრულების შემდეგ კატარინა შემთავაზებას დათანხმდა.  ფოტოსესია 1998 წელს შედგა, კალგარის ოლიმპიური თამაშებიდან 10 წლის შემდეგ. ფოტოსესია საკმაოდ წარმატებული იყო.  ჟურნალის  ნომერი, რომელშიც კატარინას ნახევრად შიშველი ფოტოები გამოქვეყნდა, მთლიანად გაიყიდა."პლეიბოის" ისტორიაში ეს ტირაჟის სრულად რეალიზაციის მეორე შემთხვევა იყო [[მერილინ მონრო|მერილინ მონროს]] შემდეგ. 1996 წელს გადაღებულ ფილმში "ყინულის პრინცესა" (ერთობლივი [[გერმანია]] - [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ)]], მთავარ როლს კატარინა ვიტი ასრულებს, ხოლო 1998 წელს, რეჟისორ [[ჯონ ფრანკენჰაიმერი|ჯონ ფრანკენჰაიმერის]] ფილმ "რონინში" მან ეპიზოდური როლი შეასრულა (ფილმში ასევე მონაწილეობდნენ [[ჟან რენო]] და [[რობერტ დე ნირო]]).<ref>[https://www.tagesspiegel.de/gesellschaft/medien/interview-mit-katarina- "Interview with Katarina Witt – Stalking, Hollywood und zu viele Pfunde (German)]". ''Tagesspiegel''. 23 January 2013.</ref> == პირადი ცხოვრება == კატარინა ვიტი არ არის დაქორწინებული და არ ჰყავს შვილები. 1980-იანი წლების შუა პერიოდში მისი ერთ-ერთი პირველი მეგობარი იყო მუსიკოსი ინგო პოლიცი .ახლა კატარინა ბერლინში ცხოვრობს, სადაც ბინა აქვს. პრესისთვის მიცემულ ინტერვიუში აღნიშნა, რომ მას ცხოვრებაში ბედნიერი სიყვარული და სერიოზული ურთიერთობა ჰქონდა მამაკაცებთან, მაგრამ ქორწინების გამო მას არ შეეძლო დაეთმო კარიერა  და შეეწყვიტა საყვარელი საქმის კეთება. == ბიბლიოგრაფია == * [[:en:Johanna_Beisteiner|Beisteiner, Johanna]]: ''Art music in figure skating, synchronized swimming and rhythmic gymnastics / Kunstmusik in Eiskunstlauf, Synchronschwimmen und rhythmischer Gymnastik''. PhD thesis by [[:en:Johanna_Beisteiner|Johanna Beisteiner]], [[:en:Vienna|Vienna]] 2005, (German). The PhD thesis contains an extensive description and analysis of [[:en:Carmen_on_Ice|Carmen on Ice]] (Chapter II/2, pages 105–162). Article about the PhD thesis of [[:en:Johanna_Beisteiner|Johanna Beisteiner]] in the catalogue of the Austrian Library Network. 2005. ([[გერმანული ენა|გერმანულ]] და [[ინგლისური ენა|ინგლისურ ენებზე]]) == აგრეთვე იხილეთ == * [[:en:Sport_in_Berlin|სპორტი ბერლინში]] ([[ინგლისური ენა|ინგლისურ ენაზე]]) * [https://www.katarina-witt.de/en/ ოფიციალური ვებსაიტი] == სქოლიო == [[კატეგორია:ფიგურული სრიალი]] [[კატეგორია:გერმანელი მოციგურავეები]] [[კატეგორია:მოციგურავე ქალები]] [[კატეგორია:გერმანელი მოციგურავე ქალები]] [[კატეგორია:1984 წლის ზამთრის ოლიმპიური თამაშების მედალოსნები]] [[კატეგორია:1988 წლის ზამთრის ოლიმპიური თამაშების ჩემპიონები]] pwlcq0pys4u13jp3xhbuhxipiq1n3rd 14 505467 4823679 4168599 2025-07-02T10:59:38Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:წიგნები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:წიგნები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823679 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Books from Poland}} [[კატეგორია:წიგნები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლონური ლიტერატურა]] [[კატეგორია:პოლონელი ადამიანების ნამუშევრები]] ej1fu7wwxj9h67a2gvvxehiz0xn54ub 0 506269 4823053 4740040 2025-07-01T19:37:40Z Mehman 75871 4823053 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = რატი ბრეგაძე | სურათი= | სურათის ზომა = 250px | წარწერა სურათის ქვეშ= | ხელმოწერა = | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1982|12|12}} | დაბადების ადგილი= | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი= | მოქალაქეობა ={{დროშა|საქართველო}} | ეროვნება = | რეზიდენცია = | საარჩევნო ოლქი = | მამა = | დედა = | მეუღლე = | შვილები= | განათლება = | პროფესია = | საქმიანობა = | რელიგია = | ჯილდოები = | პარტია = | საიტი= | რიგი = [[ფაილი:Flag of Georgia.svg|left|25px]][[ფაილი:Greater coat of arms of Georgia.svg|right|25px]][[საქართველოს იუსტიციის სამინისტრო|საქართველოს იუსტიციის მინისტრი]] | თანამდებობა დაიკავა = [[1 აპრილი]], [[2021]] | თანამდებობა დატოვა =[[25 ნოემბერი]], [[2024]] | ვიცე-პრეზიდენტი = | პრეზიდენტი =[[სალომე ზურაბიშვილი]] | პრემიერ-მინისტრი = [[ირაკლი ღარიბაშვილი]]<br />[[ირაკლი კობახიძე]] | წინამორბედი = [[გოჩა ლორთქიფანიძე]] | მემკვიდრე = | }} '''რატი ბრეგაძე''' (დ. [[12 დეკემბერი]], [[1982]]) — [[ქართველები|ქართველი]] პოლიტიკოსი და თანამდებობის პირი. [[საქართველოს იუსტიციის სამინისტრო|საქართველოს იუსტიციის მინისტრი]] [[2021]] წლის [[1 აპრილი]]დან [[2024]] წლის [[25 ნოემბერი|25 ნოემბრამდე]].<ref>{{cite web |url=https://netgazeti.ge/news/531215/ |title=ფინანსთა მინისტრად ლაშა ხუციშვილი დაინიშნა, იუსტიციის – რატი ბრეგაძე |accessdate=2021-04-01 |work= |publisher=Netgazeti |date= 1 აპრილი, 2021}}</ref> ==ბიოგრაფია== დაიბადა [[1982]] წლის [[12 დეკემბერი|12 დეკემბერს]]. [[2000]]-[[2005]] წლებში სწავლობდა [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი]]ს იურიდიულ ფაკულტეტზე. შემდეგ სწავლობდა [[გერმანია|გერმანიის]] სხვადასხვა უნივერსიტეტებში. [[2011]]-[[2012]] წლებში იურიდიული კომპანია „მგალობლიშვილი, ყიფიანი, ძიძიგური“-ს იურისტი, გერმანული მიმართულების ხელმძღვანელი. [[2012]]-[[2013]] წლებში სსიპ ბავშვთა და ახალგაზრდობის ეროვნული ცენტრის უფროსი. [[2012]]-[[2015]] წლებში – სპორტისა და ახალგაზრდობის საქმეთა მინისტრის მოადგილე. [[2015]] წელს იყო საქართველოს უნივერსიტეტის სამართლის ფაკულტეტის მოწვეული ლექტორი. [[2015]]-[[2016]] წლებში სსიპ განათლების საერთაშორისო ცენტრის აღმასრულებელი დირექტორის მოადგილე. ამავე წლებში სულხან-საბა ორბელიანის სასწავლო უნივერსიტეტის სამართლის ფაკულტეტის მოწვეული ლექტორი. [[2016]] წელს იყო დიასპორის საკითხებში სახელმწიფო მინისტრის მოადგილე. [[2017]]-[[2019]] წლებში – საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს დიასპორასთან ურთიერთობის დეპარტამენტის დირექტორი. [[2019]] წელს კავკასიის უნივერსიტეტის სრული პროფესორი. [[2021]] წლის [[1 აპრილი|1 აპრილს]] საქართველოს იუსტიციის მინისტრად. იუსტიციის მინისტრად დანიშვნამდე იყო საქართველოს თავდაცვის მინისტრის მოადგილე. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://gov.ge/index.php?lang_id=geo&sec_id=27&info_id=114 ბიოგრაფია საქართველოს მთავრობის საიტზე] * [https://mod.gov.ge/ge/biography/53/rati-bregadze საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს საიტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210401123510/https://mod.gov.ge/ge/biography/53/rati-bregadze |date=2021-04-01 }} == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ბრეგაძე, რატი}} {{საქართველოს იუსტიციის მინისტრები}} {{ირაკლი ღარიბაშვილის კაბინეტი (მეორე ვადით)}} {{ირაკლი კობახიძის კაბინეტი}} [[კატეგორია:დაბადებული 12 დეკემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1982]] [[კატეგორია:საქართველოს იუსტიციის მინისტრები]] gmu3xv9u8f0so1wcf4k7xy1xy4dik4n 4823054 4823053 2025-07-01T19:39:23Z Mehman 75871 4823054 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ლიდერი | სახელი = რატი ბრეგაძე | სურათი= | სურათის ზომა = 250px | წარწერა სურათის ქვეშ= | ხელმოწერა = | დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი და ასაკი|1982|12|12}} | დაბადების ადგილი= | გარდაცვალების თარიღი = | გარდაცვალების ადგილი= | მოქალაქეობა ={{დროშა|საქართველო}} | ეროვნება = | რეზიდენცია = | საარჩევნო ოლქი = | მამა = | დედა = | მეუღლე = | შვილები= | განათლება = | პროფესია = | საქმიანობა = | რელიგია = | ჯილდოები = | პარტია = | საიტი= | რიგი = [[ფაილი:Flag of Georgia.svg|left|25px]][[ფაილი:Greater coat of arms of Georgia.svg|right|25px]][[საქართველოს იუსტიციის სამინისტრო|საქართველოს იუსტიციის მინისტრი]] | თანამდებობა დაიკავა = [[1 აპრილი]], [[2021]] | თანამდებობა დატოვა =[[25 ნოემბერი]], [[2024]] | ვიცე-პრეზიდენტი = | პრეზიდენტი =[[სალომე ზურაბიშვილი]] | პრემიერ-მინისტრი = [[ირაკლი ღარიბაშვილი]]<br />[[ირაკლი კობახიძე]] | წინამორბედი = [[გოჩა ლორთქიფანიძე]] | მემკვიდრე = [[ანრი ოხანაშვილი]] }} '''რატი ბრეგაძე''' (დ. [[12 დეკემბერი]], [[1982]]) — [[ქართველები|ქართველი]] პოლიტიკოსი და თანამდებობის პირი. [[საქართველოს იუსტიციის სამინისტრო|საქართველოს იუსტიციის მინისტრი]] [[2021]] წლის [[1 აპრილი]]დან [[2024]] წლის [[25 ნოემბერი|25 ნოემბრამდე]].<ref>{{cite web |url=https://netgazeti.ge/news/531215/ |title=ფინანსთა მინისტრად ლაშა ხუციშვილი დაინიშნა, იუსტიციის – რატი ბრეგაძე |accessdate=2021-04-01 |work= |publisher=Netgazeti |date= 1 აპრილი, 2021}}</ref> ==ბიოგრაფია== დაიბადა [[1982]] წლის [[12 დეკემბერი|12 დეკემბერს]]. [[2000]]-[[2005]] წლებში სწავლობდა [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი]]ს იურიდიულ ფაკულტეტზე. შემდეგ სწავლობდა [[გერმანია|გერმანიის]] სხვადასხვა უნივერსიტეტებში. [[2011]]-[[2012]] წლებში იურიდიული კომპანია „მგალობლიშვილი, ყიფიანი, ძიძიგური“-ს იურისტი, გერმანული მიმართულების ხელმძღვანელი. [[2012]]-[[2013]] წლებში სსიპ ბავშვთა და ახალგაზრდობის ეროვნული ცენტრის უფროსი. [[2012]]-[[2015]] წლებში – სპორტისა და ახალგაზრდობის საქმეთა მინისტრის მოადგილე. [[2015]] წელს იყო საქართველოს უნივერსიტეტის სამართლის ფაკულტეტის მოწვეული ლექტორი. [[2015]]-[[2016]] წლებში სსიპ განათლების საერთაშორისო ცენტრის აღმასრულებელი დირექტორის მოადგილე. ამავე წლებში სულხან-საბა ორბელიანის სასწავლო უნივერსიტეტის სამართლის ფაკულტეტის მოწვეული ლექტორი. [[2016]] წელს იყო დიასპორის საკითხებში სახელმწიფო მინისტრის მოადგილე. [[2017]]-[[2019]] წლებში – საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს დიასპორასთან ურთიერთობის დეპარტამენტის დირექტორი. [[2019]] წელს კავკასიის უნივერსიტეტის სრული პროფესორი. [[2021]] წლის [[1 აპრილი|1 აპრილს]] საქართველოს იუსტიციის მინისტრად. იუსტიციის მინისტრად დანიშვნამდე იყო საქართველოს თავდაცვის მინისტრის მოადგილე. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://gov.ge/index.php?lang_id=geo&sec_id=27&info_id=114 ბიოგრაფია საქართველოს მთავრობის საიტზე] * [https://mod.gov.ge/ge/biography/53/rati-bregadze საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს საიტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210401123510/https://mod.gov.ge/ge/biography/53/rati-bregadze |date=2021-04-01 }} == სქოლიო == {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ბრეგაძე, რატი}} {{საქართველოს იუსტიციის მინისტრები}} {{ირაკლი ღარიბაშვილის კაბინეტი (მეორე ვადით)}} {{ირაკლი კობახიძის კაბინეტი}} [[კატეგორია:დაბადებული 12 დეკემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1982]] [[კატეგორია:საქართველოს იუსტიციის მინისტრები]] p4d02q5a1j2tem66v5qegfyyhrl135u 0 509140 4823315 4821532 2025-07-02T07:02:48Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823315 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა კინოფილმი | სახელი = ანთროპოიდი | სურათი = Anthropoid (film).png | სურათის ზომა = | ჩარჩო = | წარწერა = | ჟანრი = მძაფრსიუჟეტიანი | კინოსტუდია = * [[LD Entertainment]] * 22h22 * Lucky Man Films * Silver | კომპანია = | დისტრიბუტორი = | სცენარის ავტორი = | ნაწარმოები = | ეფუძნება = | ისტორია = ანთროპოიდის გეგმა | ტექსტს კითხულობს = | დამდგმელი რეჟისორი = | მონტაჟი =[[რიჩარდ მეტლერი]] | როლებში = | ოპერატორი = | რეჟისორი = | მხატვარი = | კომპოზიტორი = | მუსიკა = * [[გაი ფარლი]] * [[რობინ ფოსტერი]] | სიმღერის ტექსტის ავტორი = | ხმის ოპერატორი = | პროდიუსერი = * [[შონ ელისი]] * [[მიკი ლიდელი]] * [[პიტ შილაიმონი]] | გამოსვლის თარიღი = 2016 | ხანგრძლივობა = | ქვეყანა = | ენა = | ბიუჯეტი = 9 მილიონი დოლარი | შემოსავალი =5,3 მილიონი დოლარი | წინა = | შემდეგი = | საიტი ={{Official website|http://www.bleeckerstreetmedia.com/anthropoid}} }} ანთროპოიდი — [[2016]] წლის [[ჩეხური ენა|ჩეხურ]]-[[გაერთიანებული სამეფო|ბრიტანულ]]-[[ფრანგული]] ეპიკური ომის ფილმი, რომლის რეჟისორია [[შონ ელისი]] და მთავარ როლებს ასრულებენ [[კილიან მერფი]], [[ჯეიმი დორნანი]], [[შარლოტა ლე ბონი]], [[ანა გეისლეროვა]], [[ჰარი ლოიდი]] და [[ტობი ჯონსი]]. ფილმის ავტორია ელისი და [[ენტონი ფრევინი]]. იგი მოგვითხრობს ოპერაციაზე „ანთროპოიდი“, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს მკვლელობა [[რაინჰარდ ჰაიდრიხი|რეინჰარდ ჰაიდრიხზე]], რომელიც განხორციელებულ იქნა გადასახლებული ჩეხოსლოვაკიელი ჯარისკაცების მიერ [[1942]] წლის [[27 მაისი|27 მაისს]].<ref>Burgess 1983, p. 160.</ref><ref>Ramen 2001, p. 8.</ref> იგი გამოვიდა [[2016]] წლის [[12 აგვისტო|12 აგვისტოს]] [[ამერიკის შეერთებული შტატები|შეერთებულ შტატებში]] და [[2016]] წლის [[9 სექტემბერი|9 სექტემბერს]] [[დიდი ბრიტანეთის სამეფო|დიდ ბრიტანეთში]]. == სცენარი == [[1941]] წლის დეკემბერში ევროპაში [[გერმანია|გერმანიის]] ოკუპაციამ თავის სიმაღლეს მიაღწია. [[ჩეხოსლოვაკია|ჩეხოსლოვაკიის]] დევნილობის მთავრობის ორი აგენტი, სლოვაკი ჯარისკაცი, [[იოზეფ გებჩიკი|იოზეფ გაბჩიკი]] ([[კილიან მერფი]]) და ჩეხი, [[იან კუბიჩი]] ([[ჯეიმი დორნანი]]) პარაშუტით დაეშვნენ თავიანთ ოკუპირებულ ქვეყანაში. ჯოზეფი დაშავდა, როდესაც იგი დაეცა ხეზე ჩასვლისთანავე. ცოტა ხნის შემდეგ მათ აღმოაჩენს ორი მებრძოლი, რომლებიც აღმოჩნდებიან მოღალატეები; ერთს ჯოზეფმა ესროლა, ხოლო მეორე კაცი გაიქცა. მათი სატვირთო მანქანა მოიპარეს, აგენტები [[პრაღა|პრაღისკენ]] გაემართნენ. როდესაც ისინი კონტაქტს ეძებენ, ისინი მიემართებიან დოქტორ ედუარდისკენ (შონ მაჰონი), რომელიც ჯოზეფს ფეხზე უმკურნალებს და არიგებს აგენტებს, რომ შეხვდნენ წინააღმდეგობის სხვა წევრებს, რომელსაც ხელმძღვანელობს "ბიძია" იან ზელენკა-ჰაისკი (ტობი ჯონსი). აგენტები ცხადყოფენ, რომ მათ უნდა შეასრულონ "ოპერაცია ანთროპოიდი", [[რაინჰარდ ჰაიდრიხი|რეინჰარდ ჰეიდრიხის]] (დეტლეფ ბოტე) მკვლელობა. ჯოზეფმა და იანმა შეზღუდული დაზვერვისა და მცირე აღჭურვილობის მქონე [[ქალაქი|ქალაქში]], ჩაკეტილი ქალაქის ქვეშ უნდა იპოვნონ ჰეიდრიხის მკვლელობის გზა, ოპერაცია, რომელიც, მათი იმედით, შეცვლის ევროპის სახეს. ორი ახალგაზრდა ქალის, მარი კოვარნიკოვას ([[შარლოტა ლე ბონი]]) და ლენკა ფაფკოვას ([[ანა გეისლეროვა]]) დახმარებით, სხვა შეთქმულებებთან ერთად, აგენტები გეგმავენ ჩასაფრებას [[რაინჰარდ ჰაიდრიხი|ჰეიდრიხზე]], რადგან ის მის შტაბში მიდის მანქანით. როდესაც აგენტები შეიტყობენ, რომ [[რაინჰარდ ჰაიდრიხი|ჰეიდრიხი]] [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]] უნდა გადაიყვანონ, გეგმა ძალაში შედის იმ დუეტთან ერთად, რომელსაც დაემატება სხვა აგენტები, რომლებიც პარაშუტით იყვნენ [[ჩეხოსლოვაკია]]ში და დარჩენილი წინააღმდეგობის მებრძოლები [[პრაღა]]ში. [[1942]] წლის [[27 მაისი|27 მაისს]] ხორციელდება მკვლელობის მცდელობა; მათ მოახერხეს [[რაინჰარდ ჰაიდრიხი|ჰაინდრიხის]] დაჭრა. შემდეგ მკვლელები გარბიან. ამის საპასუხოდ, SS უსაფრთხოების ძალებმა შემოიკრიბეს [[ჩეხეთი]]ს ათასობით მოქალაქე და განახორციელეს საშინელი ანგარიშსწორება. ლენკა მოკლეს ქუჩაში ნაცისტი ჯარისკაცების გაქცევის მცდელობისას. წინააღმდეგობის გამანადგურებელი [[კარელ შურდა]] (ჟირჟი შიმეკი) აგენტებს ეძებს და ხოცავს იმ ოჯახს რომელმაც ისინი დამალა. ამასობაში, აგენტები დაიმალნენ [[პრაღა|პრაღის]] წმინდა კირილესა ტაძარში. [[რაინჰარდ ჰაიდრიხი|ჰეიდრიხი]] ტრავმებისგან მალე საავადმყოფოში გარდაიცვალა. რეპრესიები გრძელდება სოფელ [[ლიდიცე]]ში. ოჯახი, რომელმაც აგენტები შეიფარა სატიკად უსწპრდებიან, მათ სახლს თავს დაესხნენ [[გესტაპო]]ს ოფიცრები. დედა თავს იკლავს აბაზანაში [[ციანიდი]]ს ტაბლეტის მიღებით. ვაჟი სასტიკად აწამეს. მათ გაიგეს აგენტების ადგილსამყოფელი. ასისტთა ნაცისტური ჯარი შეიჭრა ტაძარში და ყველა აგენტი, მათ შორის იოზეფი და იანი მოკლეს სასტიკი 6-საათიან ბრძოლაში. საბოლოო ჯამში, "ჰეიდრიხის ტერორის" შედეგად სულ 5000 ჩეკი და სლოვაკი მოკლეს. == შეფასება == ვებსაიტზე [[Rotten Tomatoes]], ფილმს აქვს დამტკიცების რეიტინგი 66%, 102 მიმოხილვის საფუძველზე, საშუალო ნიშანი 6.39 / 10.<ref>{{cite web|url=https://www.rottentomatoes.com/m/anthropoid|title=Anthropoid (2016)|website=[[Rotten Tomatoes]]|access-date=1 March 2019}}</ref> [[Metacritic]]– ზე ფილმის საშუალო ქულაა 59 100–დან, 29 შეფასებაზე დაყრდნობით, რაც მიუთითებს „არაერთგვაროვან ან საშუალო მიმოხილვაზე“.<ref>{{cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/anthropoid|title=Anthropoid reviews|website=[[Metacritic]]|access-date=15 February 2017}}</ref> ფილმმა დიდება მოიპოვა რეალიზმისადმი ერთგულებისა და ჭეშმარიტი მოვლენებისადმი.<ref name="Guardian">{{cite news|last=Bradshaw|first=Peter|author-link=Peter Bradshaw|date=8 September 2016|title=Anthropoid review – gruelling, gripping account of Nazi assassins|newspaper=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/film/2016/sep/08/anthropoid-review-second-world-war-czech-resistant-cillian-murphy|access-date=22 September 2016}}</ref> [[The Guardian]]-ისთვის თავის მოხსენებაში პიტერ ბრედშოუმ დაწერა: ”ინტელექტუალური, მკაცრი და მომაბეზრებელი ფილმი.”<ref>Kompanek, Christopher (11 August 2016). [https://www.washingtonpost.com/goingoutguide/movies/anthropoid-a-world-war-ii-thriller-that-stands-out-from-the-pack/2016/08/11/c810b382-5a6d-11e6-9767-f6c947fd0cb8_story.html "{{'}}Anthropoid': A World War II thriller that stands out from the pack"]. ''[[The Washington Post]]''. Retrieved 15 August 2016.</ref> == ლიტერატურა == * Burgess, Alan. ''Seven Men at Daybreak''. New York: Bantam Books, 1983. {{ISBN|978-0-5532-3508-1}}. * Ramen, Fred. ''Reinhard Heydrich: Hangman of the Third Reich''. New York: Rosen Publishing Group, 2001. {{ISBN|978-0-8239-3379-2}}. == რესურსები ინტერნეტში == *{{Official website|http://www.bleeckerstreetmedia.com/anthropoid}} *{{IMDb title|4190530}} *{{Rotten Tomatoes|anthropoid|Anthropoid}} * {{Mojo title|id=anthropoid|title=Anthropoid}} * {{Metacritic film|anthropoid|Anthropoid}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:ანთროპოიდი,(ფილმი)}} [[კატეგორია:ფილმები ომზე]] [[კატეგორია:ფილმები მეორე მსოფლიო ომის შესახებ]] [[კატეგორია:ამერიკული ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ჟანრის და ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:2016 წლის ფილმები]] [[კატეგორია:Universal Pictures-ის ფილმები]] [[კატეგორია:ბრიტანული ისტორიული ფილმები]] 2e3s3lwzff26iy934egnz7rjmgwpep6 0 509184 4823369 4707335 2025-07-02T07:10:25Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:რევოლუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:რევოლუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823369 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამხედრო კონფლიქტი |კონფლიქტი= რევოლუცია პოლონეთის სამეფოში |ნაწილი= |სურათი=[[File:Skoczylas Street demonstration.jpg|thumb|სკოცილას ქუჩის დემონსტრაცია|alt=Skoczylas Street demonstration.jpg]] |სათაური= |თარიღი= [[1905]]–[[1907]] |მდებარეობა= [[პოლონეთი]] |კოორდინატები= |მიზეზი= უთანხმოება სხვადასხვა მიზეზის გამო |casus= |შედეგი=საიმპერატორო მთავრობის გამარჯვება |სტატუსი= |ტერიტორია= |მხარე1= {{flagicon|რუსეთი}} [[რუსეთის იმპერია]] |მხარე2={{flagicon image|Socialist red flag.svg}} [[პოლონეთის სამეფო]] |მეთაური1= *{{flagicon image|Imperial Standard of the Emperor of Russia (1858–1917).svg}} [[ნიკოლოზ II (რუსეთი)|ნიკოლოზ მეორე]] *{{flagicon|Russia}} [[სერგეი ვიტე]]}} [[1905]] წლის [[რუსეთის რევოლუცია (1905)|რუსეთის რევოლუციის]] ძირითადი ნაწილი მოხდა დანაწევრებულ [[პოლონეთი|პოლონეთში]], რომელიც გაგრძელდა [[1907]] წლამდე. ამ პერიოდის ერთ-ერთი მთავარი მოვლენა იყო ლოდში აჯანყება [[1905]] წლის ივნისში. მთელი ამ პერიოდის განმავლობაში, ერთ მხარეს გლეხებსა და მუშებს შორის სხვა მცირე მანიფესტაციები, დემონსტრაციები და შეიარაღებული ბრძოლები, მეორე მხარეს კი მთავრობა. დემონსტრანტების მოთხოვნებში შედიოდა როგორც მშრომელთა საცხოვრებელი პირობების გაუმჯობესება, ასევე პოლიტიკური თავისუფლება, განსაკუთრებით პოლონეთის ავტონომიის გაზრდასთან დაკავშირებით. [[1905]] წელს [[პოლონეთი]] ახალი აჯანყების, რევოლუციის და სამოქალაქო ომის პირას იყო.<ref name="AA">Abraham Ascher, ''The Revolution of 1905: Russia in Disarray'', Stanford University Press, 1994, {{ISBN|0-8047-2327-3}}, [https://books.google.com/books?id=9J9Dt6EQHs8C&pg=PA157&dq=Lodz+1905&as_brr=3&ei=Dfr8R7WnMIuuzgTypIjwCg&sig=aq1T-T7ObqiWmUkkpceXv4-Tmu4#PPA157,M1 Google Print, p.157-158]</ref><ref name="WIEMRew1905007">[http://portalwiedzy.onet.pl/20246,,,,rewolucja_1905_1907_w_krolestwie_polskim,haslo.html Rewolucja 1905-1907 w Królestwie Polskim] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170728224237/http://portalwiedzy.onet.pl/20246,,,,rewolucja_1905_1907_w_krolestwie_polskim,haslo.html |date=2017-07-28 }}, [[WIEM Encyklopedia]], Retrieved on 9 October 2007</ref> ზოგიერთი პოლონელი ისტორიკოსი იმ პერიოდის მოვლენებს პოლონეთის მეოთხე აჯანყებადაც კი მიიჩნევს რუსეთის იმპერიის წინააღმდეგ.<ref name="Interia">[http://encyklopedia.interia.pl/haslo?hid=99535 REWOLUCJA 1905-07 NA ZIEMIACH POLSKICH], Encyklopedia Interia, retrieved on 8 April 2008</ref> == რევოლუციის უკანა ფონი == [[ფაილი:Polska_1907_adm-light-frame.png|მინი|პოლონეთის სამეფო, ადმინისტრაციული დაყოფა [[1907]] წელს]] ეკონომიკური პირობების გაუარესებამ (1901-1903 წლების რეცესია)<ref name="WIEMRew1905007" /> ხელი შეუწყო პოლიტიკური დაძაბულობის ზრდას [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის]] იმპერიაში, მათ შორის [[პოლონეთი|პოლონეთში]]; [[პოლონეთის სამეფო|პოლონეთის სამეფოს]] ეკონომიკა მნიშვნელოვნად განიცდიდა [[რუსეთ-იაპონიის ომი|რუსეთ-იაპონიის ომის]] უარყოფით შედეგებს; [[1904]] წლის ბოლოს 100000-ზე მეტმა პოლონელმა მუშაკმა დაკარგა სამუშაო. [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის]] ჯარში გაწვევამ და რუსულმა პოლიციამ კიდევ უფრო დაამძიმეს პოლონეთის მოსახლეობის ყოფა. [[1905]] წლის რუსეთის რევოლუციის შესახებ ახალი ამბები და დამოკიდებულება სწრაფად გავრცელდა [[სანქტ-პეტერბურგი|სანქტ-პეტერბურგიდან]] (სადაც 22 იანვარს ხდებოდა დემონსტრანტების ხოცვა) რუსეთის იმპერიის მასშტაბით და რუსეთის მიერ კონტროლირებად [[პოლონეთი|პოლონეთში]]. ეს გამოიყენეს რუსეთისა და პოლონეთის ფრაქციებმა, რომელთაც მეტნაკლებად რადიკალური ცვლილებები სურდათ.<ref name="Davies">Norman Davies, ''Gods Playground: A History of Poland'', Columbia University Press, 2005, {{ISBN|0-231-12819-3}}, [https://books.google.com/books?id=EBpghdZeIwAC&pg=PA274&vq=Lodz+1905&dq=Lodz+1905&lr=&as_brr=3&source=gbs_search_r&cad=0_2&sig=pt2XmPph3Po-xMQK0EgWiSHdWlc#PPA273,M1 Print, p.273-278]</ref> ამასობაში [[პოლონეთის ისტორია|პოლონეთის]] პოლიტიკურ ლიდერებს შორის ორი დაჯგუფება დაუპირისპირდა ერთმანეთს. პოლონეთის სოციალისტური პარტიის ფრთა (Polska Partia Socjalistyczna, PPS), რომელიც ერთგული იყო [[იოზეფ პიუსუდსკი|იოზეფ პიუსუდსკისადმი]], თვლიდა, რომ პოლონელებმა უნდა გამოავლინონ თავიანთი გადაწყვეტილება დამოუკიდებლობის აღსადგენად რუსების წინააღმდეგ აქტიური, ძალადობრივი პროტესტით.<ref name="Zamoyski-330">Zamoyski, Adam The Polish Way A Thousand-Year History of the Poles and their Culture, London: John Murray Ltd, 1987 {{ISBN|0-7195-4674-5}}., p.330</ref><ref name="Urb 118">[[Bohdan Urbankowski]], ''Józef Piłsudski: marzyciel i strateg'', (Józef Piłsudski: Dreamer and Strategist), Tom pierwszy (first tome), Wydawnictwo ALFA, Warsaw, 1997, {{ISBN|83-7001-914-5}}, p. 118</ref> ეს მოსაზრება არ გაიზიარა [[რომან დმოვსკი|რომან დმოვსკის]] ეროვნულ-დემოკრატიულმა პარტიამ (endecja) და არც PPS– ის საკუთარმა „მემარცხენე“ (ან „ახალგაზრდა“) ფრთამ.<ref name="PWN">[http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3957301 PIŁSUDSKI JÓZEF] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080503141011/http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3957301 |date=2008-05-03 }} by Andrzej Chojnowski. Entry in Polish [[Internetowa encyklopedia PWN|PWN Encyclopedia]]</ref> ნაციონალურ დემოკრატებს სჯეროდათ, რომ პოლონელებმა უნდა იმუშაონ [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის]] ხელისუფლებასთან ერთად და გაზარდონ თავიანთი წარმომადგენლობა [[სახელმწიფო დუმა|დუმაში]] (რუსეთის პარლამენტი), სოციალისტური საზოგადოება უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე [[პოლონეთი|პოლონეთის]] დამოუკიდებლობა. == რევოლუცია == [[ფაილი:Miodowa_bomba.jpg|მარცხნივ|მინი|მიოდოვას ქუჩა ვარშავაში, 1906, PPS- ის ბომბის აფეთქების შემდეგ.]] [[28 იანვარი|28 იანვარს]] PPS– მა და პოლონეთის სამეფოს სოციალ – დემოკრატიამ გამოაცხადა საყოველთაო გაფიცვა. 400000-ზე მეტი მუშა ჩაერთო გაფიცვებში [[პოლონეთი|პოლონეთის]] მასშტაბით, ოთხი კვირის განმავლობაში.<ref name="WIEMRew1905007" /><ref name="Davies" /> ეს იყო მხოლოდ პრელუდია გაფიცვების კიდევ უფრო დიდი სერიისა, რომელიც მომავალი წლის განმავლობაში განვითარდა პოლონეთში. [[1905]]-[[1906]] წლებში მოხდა 7000-მდე გაფიცვა და სხვა სამუშაო შეჩერებები, რომელშიც მონაწილეობდა 1.3 მილიონი პოლონელი.<ref name="Davies" /> მომიტინგეები მოითხოვდნენ როგორც მუშათა გაუმჯობესებულ პირობებს, ასევე პოლონელებისთვის მეტ პოლიტიკურ თავისუფლებას.<ref name="WIEMRew1905007" /><ref name="AA" /> თებერვლისთვის პოლონეთის უნივერსიტეტების სტუდენტები შეუერთდნენ დემონსტრანტებს, რომლებიც აპროტესტებდნენ რუსიფიკაციას და მოითხოვდნენ [[პოლონური ენა|პოლონურ]] ენაზე სწავლის უფლებას. მათ შეუერთდნენ საშუალო სკოლის მოსწავლეები და დაწყებითი სკოლების ნაწილიც კი.<ref name="AA" /> მიუხედავად იმისა, რომ [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის]] მთავრობა ნებდებოდა და ეთანხმებოდა გარკვეულ დათმობებს პოლონური ნაციონალისტური მოძრაობის მიმართ (მოხსნა გარკვეული შეზღუდვები საკლასო ოთახებში პოლონური ენის გამოყენებასთან დაკავშირებით), ბევრი - განსაკუთრებით მუშები - კვლავ უკმაყოფილონი იყვნენ. პოლონეთის ზოგიერთ ადგილას სასკოლო გაფიცვა სამ წლამდე გაგრძელდა.<ref name="Davies" /> ძირითადი დემონსტრაციები მოხდა [[1 მაისი|1 მაისს]] (შრომის დღე) და [[ვარშავა|ვარშავაში]] ჩატარებული დემონსტრაციების დროს 30 ადამიანი დახვრიტეს.<ref name="Urb 118" /> იმავე თვის ბოლოს, ვარშავაში საზოგადოებრივი წესრიგი დაიშალა გარკვეული პერიოდის განმავლობაში სპონტანური კამპანიის დროს, როგორც კრიმინალური ელემენტების, ასევე რუსი თანამშრომლების წინააღმდეგ. == 1905 წლის რევოლუცია პოლონურ ნახატებში == <gallery> ფაილი:Witold Wojtkiewicz manifestacja uliczna -1905-.jpg|ვიტოლდ ვოიტკევიჩის ქუჩის დემონსტრაცია ფაილი:Stanisław Masłowski, Świt 1906 (Wiosna 1905).jpg|კაზაკთა პატრულირება თინეიჯერი მეამბოხეების თანხლებით. ფაილი:Skoczylas Street demonstration.jpg|ქუჩის დემონსტრაცია 1905 წელს </gallery> == ლიტერატურა == * Robert Blobaum, ''The Revolution of 1905-1907 and the Crisis of Polish Catholicism'', Slavic Review, Vol. 47, No. 4 (Winter, 1988), pp.&nbsp;667–686, [https://www.jstor.org/pss/2498187 JSTOR] * Richard D Lewis, ''Revolution in the countryside : Russian Poland, 1905-1906'', Center for Russian and East European Studies, University of Pittsburgh, 1986 * Miaso J., ''he Struggle for National School in the Kingdom of Poland in the Years 1905-1907 (A Centenary of the School Strike)'', Rozprawy z Dziejow Oswiaty (Studies in the History of Education), year: 2005, vol: 44, number:, pages: 75-103, * Andrew Stanislaus John Pomykalski, ''The Polish Insurrection of 1905 during the Russian Revolution of 1905'', Thesis (M.A.)--San Jose State University, 1982. * Scott Ury, ''Barricades and Banners: The Revolution of 1905 and the Transformation of Warsaw Jewry'', Stanford University Press, 2012. {{ISBN|978-0-804763-83-7}} * Stanisław Wiech (ed.), ''Rewolucja 1905-1907 w Królestwie Polskim i w Rosji'', KOBD, 2005 * Andrew Kier Wise, ''Aleksander Lednicki : a Pole among Russians, a Russian among Poles : Polish-Russian reconciliation in the Revolution of 1905'', Columbia University Press, 2003 == რესურსები ინტერნეტში == * [http://rewolucja1905.pl/ Rewolucja 1905] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230331073246/https://rewolucja1905.pl/ |date=2023-03-31 }} – ვებგვერდი პოლონეთის სამეფოში განხორციელებული რევოლუციის შესახე == სქოლიო == <references /> [[კატეგორია:კონფლიქტები რუსეთის მონაწილეობით]] [[კატეგორია:კონფლიქტები დროის მიხედვით]] [[კატეგორია:კონფლიქტები საუკუნეების მიხედვით]] [[კატეგორია:კონფლიქტები ათწლეულის მიხედვით]] [[კატეგორია:კონფლიქტები]] [[კატეგორია:კონფლიქტები ათასწლეულების მიხედვით]] [[კატეგორია:რევოლუცია]] [[კატეგორია:რევოლუციები]] [[კატეგორია:რევოლუციები ტიპის მიხედვით]] [[კატეგორია:რევოლუციები ქვეყნების მიხედვით]] {{DEFAULTSORT:რევოლუცია,პოლონეთის,სამეფოში,(1905–1907)}} el10r4e033ll58algzfat9g0ll1w4sy 0 510830 4822984 4243265 2025-07-01T13:45:06Z Jaba1977 3604 /* საცურაო კარიერა */ 4822984 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სპორტსმენი | სიმაღლე = 176 | წონა = 55 }} '''ალექსანდრა გერასიმენია''' ({{lang-be|Аляксандра Віктараўна Герасіменя}} {{lang-ru|Алекса́ндра Ви́кторовна Герасиме́ня}}; ლაცინკა: Aliaksandra Viktaraŭna Hierasimienia / Aleksandra Gerasimenya; დ. [[31 დეკემბერი]], [[1985]]) — [[ბელარუსები|ბელარუსი]] ვეტერანი მოცურავე.<ref>{{cite web |url=http://www.fina.org/athletes/aliaksandra-herasimenia |title=Aliaksandra Herasimenia |publisher=FINA |access-date=12 August 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160920101016/http://www.fina.org/athletes/aliaksandra-herasimenia |archivedate=20 სექტემბერი 2016 }}</ref> დაიბადა [[1985]] წლის [[31 დეკემბერი|31 დეკემბერს]], [[ბელორუსიის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|ბელორუსიის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის]] ქალაქ [[მინსკი|მინსკში]]. ოლიმპიადის ორგზის ვერცხლის პრიზიორი ([[ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები 2012|2012]]) 50 და 100 მეტრზე თავისუფალი სტილით ცურაობაში. 2016 წლის ზაფხულის ოლიმპიური თამაშების ბრინჯაოს მედალის პრიზიორი 50 მეტრზე თავისუფალი სტილით ცურაობაში. მსოფლიო ჩემპიონი ([[2011]] წელს) 100 მეტრზე თავისუფალი სტილით ცურაობაში, მსოფლიო ჩემპიონი (25 მეტრი). ევროპის ჩემპიონი ([[2010]] წელს) 50 მეტრზე ზურგზე ცურვაში და სამგზის უნივერსიადის ჩემპიონი 50 მეტრზე თავისუფალი სტილით ცურვაში (ბელგრადი 2009, შენჟენი 2011 და ყაზანი 2013). ==საცურაო კარიერა== [[File:Kazan 2015 - Aleksandra Gerasimenya 100m freestyle semi.JPG|200px|thumbnail|left|გერასიმენია [[2015]] წელს, [[ყაზანი|ყაზანში]]]] კარიერის განმავლობაში გამოდიოდა [[ბელარუსი]] სახელით. [[2003]] წელს დაისაჯა და მიიღო ორწლიანი დისკვალიფიკაცია აკრძალული ნივთიერება ნორანდროსტერონის მიღების გამო, გერასიმენიამ დაბრუნების შემდეგ მოიგო ოქროს მედალი, როგორც ევროპის, ისე მსოფლიო ჩემპიონატზე. [[2011]] წელს მოიპოვა ოქროს მედალი ცურვის მსოფლიო ჩემპიონატზე, 100მ თავისუფალ სტილში. [[2012]] წლის ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებზე გერასიმენიამ მოიპოვა ვერცხლის მედლები 50 და 100 მეტრზე თავისუფალი სტილით ცურაობაში. კარიერის მანძილზე გერასიმენია ასპარეზობდა ცურვის ორ სახეობაში, თავისუფალი სტილით ცურვასა და ზურგით ცურვაში. მისი მწვრთნელები იყვნენ ელენა კლიმოვა და ოლგა იასკევიჩი. ==პოლიტიკური აქტივობა== [[ბელარუსი]]ს საპრეზიდენტო არჩევნების შემდგომ დაწყებული [[2020]] წლის ბელარუსის საპროტესტო გამოსვლების დროს იყო ოპოზციის მიერ მართული ბელარუსის საკონოორდინაციო საბჭოს შექმნილი ორგანიზაციის, ეროვნული ანტი-კრიზისული მენეჯმენტის წევრი და პასუხისმგებელი პირი სპორტსა და ახალგაზრდულ საკითხებში. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ბელარუსი მოცურავეები]] g2r9e3rafvezpxv5tdpha9baaf6pfqm 0 511095 4823402 4525138 2025-07-02T10:01:02Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823402 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა |სახელის სტილი=background:#ddf; |ზევით=ლიეტუვის მუსიკა |სურათი=[[File:Flag of Lithuania.svg|210px]] |სახელი1=ქვეყანა |მონაცემი1=[[ლიეტუვა]] |სახელი2=დათარიღება |მონაცემი2=II ათასწლეულის დასაწყისი |სახელი3=ჟანრები |მონაცემი3=* [[კლასიკური მუსიკა]] * [[როკ მუსიკა]] * [[მძიმე მეტალი]] * [[ჰიპ-ჰოპი]] * [[ჯაზი]] * [[პოპი]] }} ლიეტუვის მუსიკა გულისხმობს [[ლიეტუვა|ლიეტუვასთან]] ასოცირებულ [[მუსიკა|მუსიკის]] ყველა ფორმას, რომელსაც აქვს ხალხური, პოპულარული და კლასიკური მუსიკალური განვითარების დიდი ისტორია. მუსიკა იყო [[პოლითეიზმი|პოლითეისტური]], წინაქრისტიანული ლიეტუვის მნიშვნელოვანი ნაწილი - რიტუალებს ახლავდა მუსიკალური საკრავების მელოდია და სიმღერა. == ისტორია == [[ფაილი:Royal_Palace_of_Vilnius_in_XVIIIc._Lithuania.jpg|მარცხნივ|მინი|224x224პქ|XVIII ს. ლიეტუვის დიდი საჰერცოგის სასახლის ნახაზი.]] [[ფაილი:I_lituani.jpg|მინი|Opera I Lituani (ლიეტუველები) - ოპერის მე -19 საუკუნის წარმოების აფიშა]] [[ფაილი:Asmik_Grigorian_by_Augustas_Didzgalvis.jpg|მინი|ასმიკ გრიგორიანი - ლიეტუვური საოპერო სოპრანო. საერთაშორისო ოპერის პრემიის ლაურეატი, როგორც 2019 წლის საუკეთესო მომღერალი ქალი <ref>[https://www.lrt.lt/naujienos/news-in-english/19/1054657/lithuanian-wins-best-singer-at-international-opera-awards "Lithuanian wins best singer at International Opera Awards"]. ''www.lrt.lt''. Retrieved 3 May 2019. <q>Lithuanian opera soprano Asmik Grigorian has won an International Opera Award as the best female singer of 2019 for her role in Salome at the Salzburg Festival.</q></ref>]] მუსიკა ძველი [[ლიეტუვა|ლიეტუვის]] [[პოლითეიზმი|პოლითეისტური]] რწმენის მნიშვნელოვანი ნაწილი იყო. ცნობილია, რომ II ათასწლეულის დასაწყისში ბალტიის ტომებს ჰქონდათ სპეციალური სამგლოვიარო ტრადიციები, რომელშიც მკვდრების მიერ ჩადენილ საქმეებს ლექსად და სიმღერად წარმოადგენდნენ, ასევე არსებობდა რიტუალური სიმღერები საომარი მოქმედებების, გმირებისა და მმართველების შესახებ.<ref>{{cite web|last1=Landsbergis|first1=Vytautas|title=www.vle.lt|url=https://www.vle.lt/Straipsnis/lietuvos-muzika-117665|website=Lietuvos muzika|publisher=Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras|access-date=19 April 2019}}</ref> პირველი პროფესიონალური მუსიკა ლიეტუვაში შემოვიდა მოგზაური ბერების მიერ [[XI საუკუნე|XI საუკუნეში]]. [[1387]] წელს [[ლიეტუვა|ლიეტუვის]] [[ქრისტიანობა|გაქრისტიანების]] შემდეგ დაიწყო რელიგიური მუსიკის გავრცელება, შემოიტანეს [[გრიგორიანული გალობა]]. მოგზაური მუსიკოსები აწყობდნენ კონცერტებს ლიეტუველი დიდგვაროვნების სასახლეებსა და ციხეებში, ასევე დაარსდა ადგილობრივი კაპელები. ცნობილია, რომ ანა, ლიეტუვის დიდი ჰერცოგინია, დიდი ვიტაუტას მეუღლე, რომელსაც დიპლომატიური ურთიერთობა ჰქონდა ტევტონ რაინდებთან, მას [[1408]] წელს გაუგზავნეს ძვირადღირებული საჩუქრები, [[კლავიკორდი|კლავიკორდისა]] და [[ორგანი (საკრავი)|პორტატული ორგანოს]] ჩათვლით.<ref>{{cite book|chapter=Vytauto šeimyna|title=Istorijos baruose|first=Ignas|last=Jonynas|publisher=Mokslas|location=Vilnius|year=1984|orig-year=1932|id={{LCC|84212910}}|pages=47–50|language=lt}}</ref> [[ლიეტუვა|ლიეტუვის]] დიდი ჰერცოგის გედიმინას ქალიშვილი, ალდონა, როდესაც დაქორწინდა პოლონელ [[კაზიმირ III (პოლონეთი)|კაზიმირ III]]- ზე, [[1325]] წელს სასახლის ორკესტრი წაიყვანა [[კრაკოვი|კრაკოვში]].<ref>{{cite web|title=muzikos instrumentai Lietuvoje|url=https://www.vle.lt/Straipsnis/muzikos-instrumentai-lietuvoje-118062|website=www.vle.lt|access-date=1 July 2018}}</ref> მას ჰყავდა მუსიკოსები, რომლებიც უკრავდნენ [[ფლეიტა|ფლეიტაზე]], [[ციტრუ|ციტრუსსა]] და [[ლირა|ლირაზე]]. პირველი ოპერა (Dramma per musica) [[ლიეტუვა|ლიეტუვაში]] დაიდგა ლიეტუვის გრანდ ჰერცოგების სასახლეში [[1636]] წელს. [[მარკოს სკაკი]] და [[ვირჯილიო პუჩიტელი]] ოპერის იმპრესარიოები იყვნენ. ოპერის გამოჩენა [[ლიეტუვა|ლიეტუვაში]] საკმაოდ ადრე მოხდა, განსაკუთრებით იმის გათვალისწინებით, რომ იტალიური საოპერო ფენომენი ჩამოყალიბდა დაახლოებით [[1600]] წელს და პირველი ოპერა დაიდგა პარიზში [[1650]] წლამდე. [[XVII საუკუნე|XVII საუკუნეში]] ლიეტუვის გრანდ ჰერცოგების სასახლეში დაიდგა სამი იტალიური ოპერა - [[ვირჯილიო პუჩიტელი|ვირჯილიო პუჩიტელის]] - Il ratto d'Elena (ელენას გატაცება) ([[1636]]), L'Andromeda (ლიბრეტო) ([[1644]]), ''Circe Delusa'' (იმედგაცრუებული ცირკი) ([[1648]]). სცენოგრაფია და სცენის აპარატურა დამზადებულია იტალიელი არქიტექტორებისა და ინჟინრების [[აგოსტინო ლოკი|აგოსტინო ლოკის]], [[ბარტოლომეო ბოლზონი|ბარტოლომეო ბოლზონისა]] და [[ჯოვანი ბატისტა გისლენი|ჯოვანი ბატისტა გისლენის]] მიერ. [[ლიეტუვა|ლიეტუვის]] დიდი საჰერცოგოების სასახლის კულტურული ცხოვრება განსაკუთრებით მძაფრი იყო [[სიგიზმუნდ II ავგუსტუსი|სიგიზმუნდ II ავგუსტუსის]] დროს. [[ვილნიუსი|ვილნიუსის]] რეზიდენცია იყო მრავალი კამერული კონცერტის, მუსიკისა და ცეკვის დღესასწაულების და კარნავალის მასპინძლობის ადგილი, მუსიკა კი სასახლის საზოგადოებრივი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილი გახდა. [[ვილნიუსი|ვილნიუსში]] სხვა ქვეყნებიდან, განსაკუთრებით [[იტალია|იტალიიდან]] ჩამოსული მუსიკოსები მიიწვიეს. ყველაზე გამორჩეული იყო უნგრელი კომპოზიტორი და ლოტენისტი [[ბატინტ ბაკფარკი]] და იტალიელი კომპოზიტორი [[დიომედეს კატო]].<ref>{{cite web|title=Kultūros vakaras "Muzika Valdovų rūmuose"|url=http://www.valdovurumai.lt/lankytojams/renginiai/kulturos-vakaras-muzika-valdovu-rumuose#.WxgzdVOFOL9|website=www.valdovurumai.lt|access-date=6 June 2018}}</ref> კომპოზიტორი და ლუთენისტი [[მიქელაგნოლო გალილეი]], [[გალილეო გალილეი]]<nowiki/>ს ძმა, [[XVII საუკუნე|XVII საუკუნეში]] ვილნიუსის რედვილას კარზე უკრავდა. დაახლოებით 100 მუსიკოსი მუშაობდა [[ვილნიუსი|ვილნიუსში]], ლიეტუვის დიდი საჰერცოგოს და ვილნიუსის პალატინის (1515–1565) პროტესტანტი დიდი კანცლერის, [[მიქალოჯუს რადვილა ჯუდასისი|მიქალოჯუს რადვილა ჯუდასისის]] კარზე.<ref>{{cite web|last1=Kuzminskyi|first1=Ivan|title=On the influence of the Catholic Ivan Kuzminskyi musical culture of Lviv and Vilnius on partes polyphony at the end of the 16th and during the 17th centuries|url=http://xn--urnalai-cxb.lmta.lt/wp-content/uploads/2017/05/Ars-et-praxis-IV_Kuzminskyi.pdf|website=žurnalai.lmta.lt|publisher=Lithuanian Academy of Music and Theatre|access-date=11 July 2018|pages=17|language=en|format=PDF|quote=For example, approximately 100 musicians worked in Vilnius at the court of Mikalojus Radvila Juodasis (Mikołaj “The Black” Radziwiłł), the Protestant Grand Chancellor of the Grand Duchy of Lithuania and the Palatine of Vilnius (1515–1565)}}</ref> I Lituani (ლიეტუველები) - ოპერა, შექმნილია [[ანტონიო გისლანზონი|ანტონიო გისლანზონის]] იტალიურ ლიბრეტოზე, [[ადამ მიცკევიჩი|ადამ მიცკევიჩის]] მიერ დაწერილი ისტორიული პოემა კონრად ვალენროდის საფუძველზე. მისი პრემიერა შედგა [[მილანი|მილანში]], [[ლა სკალა|ლა სკალაში]], [[1874]] წლის [[7 მარტი|7 მარტს]]. ერთ-ერთი პირველი პროფესიონალი ლიეტუველი მუსიკოსი იყო [[იუოზას კალვაიტი]] (1842-1900). მან შეადგინა ოთხხმიანი მასა ლიეტუვურ ენაზე ტილში (ქალაქი [[რუსეთი|რუსეთში]]).<ref>{{cite web|title=The music of Lithuania — a historical sketch|author=Vytas Nakas|url=http://www.lituanus.org/1974/74_4_06.htm|website=www.lituanus.org|access-date=14 June 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322011321/http://www.lituanus.org/1974/74_4_06.htm|archivedate=22 მარტი 2019}}</ref> [[1877]] წელს [[იოზეფ ჰაიდნი|იოზეფ ჰაიდნის]] შემოქმედება ლიეტუვურ ენაზე ითარგმნა და შესრულდა [[ვილნიუსი|ვილნიუსში]]. [[1906]] წელს დაიდგა კომპოზიტორ [[მიკას პეტრაუსკასი|მიკას პეტრაუსკასის]] (1873-1937) პირველი ეროვნული ოპერა Birutė, ლიბრეტო - გაბრიელიუს ლანდსბერგის-შემკალნისი (1852-1916). [[:en:Mikalojus_Konstantinas_Čiurlionis|Mikalojus Konstantinas Čiurlionis]] (1875-1911) ითვლება თავისი თაობის უდიდეს ლიეტუველ კომპოზიტორად.<ref>{{cite web|last1=Nakas|first1=Vytas|title=THE MUSIC OF LITHUANIA — A HISTORICAL SKETCH|url=http://www.lituanus.org/1974/74_4_06.htm|access-date=19 April 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190322011321/http://www.lituanus.org/1974/74_4_06.htm|archivedate=22 მარტი 2019}}</ref> == ლიტერატურა == * Editor: Trilupaitienė, J.; authors: Trilupaitienė J., Būrė D. (2010). ''Opera Lietuvos didžiųjų kunigaikščių rūmuose'' (''Opera in the Palace of the Grand Dukes of Lithuania''), Vilnius: Nacionalinis muziejus Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės valdovų rūmai. {{ISBN|978-609-8061-01-7}} (in Lithuanian, Italian, English, Polish) * Budzinauskienè, L., Martinelli, M., Kunickytė, L., Makauskaitè, I., Tadarovska, G., Uzorka, M., Būrė, D. and Soriano, A. (2016). ''Opera „Everardas II – Lietuvos karalius“'' (''The Opera Everardo II - king of Lithuania''), Vilnius: Nacionalinis muziejus Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės valdovų rūmai. {{ISBN|9786098061444}} (in Lithuanian, Italian, English, Portuguese, Spanish) == რესურსები ინტერნეტში == * [http://www.mic.lt/en/ მუსიკალური ინფორმაციის ცენტრი ლიეტუვაში] – ლიეტუვური მუსიკის ყველაზე სრულყოფილი მონაცემთა ბაზა. == სქოლიო == <references /> [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მუსიკა ეთნიკური ჯგუფების მიხედვით]] [[კატეგორია:მუსიკა გეოგრაფიული კატეგორიზაციების მიხედვით]] [[კატეგორია:მუსიკა ათწლეულის მიხედვით]] [[კატეგორია:მუსიკა ადგილმდებარეობის მიხედვით]] [[კატეგორია:მუსიკა ევროპა]] {{DEFAULTSORT:ლიეტუვის, მუსიკა}} 2ctqhgf03teztfxih70ei8gdrr30g2k 14 514465 4823546 4225511 2025-07-02T10:29:49Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სახლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სახლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823546 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სახლები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:საქართველოს შენობა-ნაგებობები|სახლები]] dw1hg946x6benqu136lfgs73o1fzzid 14 516810 4823460 4248516 2025-07-02T10:12:48Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823460 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Feminism in Azerbaijan}} [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ფემინიზმი აზიაში]] [[კატეგორია:ფემინიზმი ევროპაში]] [[კატეგორია:ქალთა უფლებები აზერბაიჯანში]] ny2fg1vhyu70vd5t8jc3pxhfnnkgupf 0 521310 4823113 4676094 2025-07-02T03:10:59Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კავიტეს ქალაქები]]; დაემატა [[კატეგორია:კავიტეს პროვინციის ქალაქები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823113 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა დასახლება |სტატუსი = |ქართული სახელი = ტაგაიტაი |დაქვემდებარება = |სურათი = |სურათის აღწერა = |დროშა = |დროშის სიგანე = |გერბი = |გერბის სიგანე = |ქვეყანა = |შიდა დაყოფა = |რეგიონის ტიპი = |რეგიონი = |რეგიონი ცხრილში = |რაიონის ტიპი = |რაიონი = |თემის ტიპი = |თემი = |თემი ცხრილში = |მმართველის ტიპი = |მმართველი = |წინა სახელები = |სტატუსი-დან = |კლიმატი= |ენები = |add1n= |add1= }} '''ტაგაიტაი''' (ოფიციალურად '''ქალაქი ტაგაიტაი'''; {{lang-tl|Lungsod ng Tagaytay}}) ― მეორე კლასის [[ფილიპინების ქალაქები|შემადგენელი ქალაქი]] [[კავიტე]]ს [[ფილიპინების პროვინციები|პროვინციაში]], [[ფილიპინები|ფილიპინებში]]. [[2020]] წლის აღწერით, ქალაქის მოსახლეობა 85 330 ადამიანს შეადგენს. პეიზაჟებისა და გრილი კლიმატის გამო, ტაგაიტაი ფილიპინების ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული შიდა ტურისტული დანიშნულების ადგილია. ქალაქის სხვადასხვა წერტილიდან ტაალის ტბისა ([[ბატანგასი]]) და ვულკან ტაალის დანახვაა შესაძლებელი. ტაგაიტაი [[მანილა|ქვეყნის დედაქალაქიდან]] 59 კმ-ის დაშორებით მდებარეობს. ==ისტორია== [[ფილიპინების რევოლუცია|ფილიპინების რევოლუციის]] დროს ტაგაიტაის ქედები და ტყეები მახლობელი პროვინციების რევოლუციონერთა თავშესაფარს წარმოადგენდა. ტაგაიტაი ჩარტერული ქალაქი [[1938]] წლის 21 იანვარს გახდა, როდესაც [[ფილიპინების პრეზიდენტი|პრეზიდენტმა]] [[მანუელ კესონი|მანუელ კესონმა]] თანამეგობრობის №338 აქტს მოაწერა ხელი.<ref name="CA338">{{cite web |title=Commonwealth Act No. 338 - An Act to incorporate the City of Tagaytay, and for other purposes |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1938/06/21/commonwealth-act-no-338/ |website=www.officialgazette.gov.ph |publisher=Official Gazette of the Republic of the Philippines |access-date=25 June 2021 |date=21 June 1938 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210625134010/https://www.officialgazette.gov.ph/1938/06/21/commonwealth-act-no-338/ |archivedate=25 ივნისი 2021 }}</ref> ==გეოგრაფია== [[File:Taal Vista.jpg|thumb|left|ტაალის ტბისა და ვულკანის ხედი ტაგაიტაიდან]] ტაგაიტასი ფართობი 66.1 კმ²-ია, რაც [[კავიტე]]ს პროვინციის საერთო ფართობის 4.37 %-ს შეადგენს. ქალაქის ჩრდილოეთით [[მანილის ყურე]] მდებარეობს, სამხრეთით ― ტაალის ტბა და ვულანი, ხოლო აღმოსავლეთიდან ― [[ლაგუნა-დე-ბაი]]. ===ტოპოგრაფია=== ტაგაიტაის სამხრეთი და აღმოსავლეთი ნაწილები მთა-ბორცვიანია, რომლებიც ძირითადად, ტყეებით, ფიჭვის ხეებითა და ბალახითაა დაფარული. ქალაქი ტაგაიტაის ქედის გასწვრივ მდებარეობს. ტაგაიტაის ქედი 32 კმ-ის სიგრძისაა და დასავლეთით ბატულაოს მთიდან აღმოსავლეთით სუნგაის მთამდეა გადაჭიმული.<ref>[http://www.cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=228&Itemid=159 "Tagaytay City – Geography"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161201143608/http://www.cavite.gov.ph/index.php?option=com_content&view=article&id=228&Itemid=159 |date=2016-12-01 }}. Cavite Province Official Website. Retrieved on 2012-02-04.</ref> ქედის საშუალო სიმაღლე ზღვის დონიდან 610 მეტრია. სუნგაის მთა არა მხოლოდ ტაგაიტაის, არამედ კავიტეს პროვინციის უმაღლესი წერტილიცაა. მისი სიმაღლე 709 მეტრია. ===კლიმატი=== [[კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაცია|კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაციით]], ტაგაიტაი რბილი ტროპიკული მუსონური კლიმატის ზონაშია მოქცეული, რაც მანილასთან შედარებით უფრო გრილი ამინდით, ნაკლები ტენიანობითა და უხვი ნალექიანობით ხასიათდება. ქალაქის საშუალო ტემპერატურა 22 °C-ია (72 °F) და იშვიათად აჭარბებს 31 °C-ს (88 °F). დეკემბერ-თებერვალში ქალაქის მაღლობები ნისლიანი, ქარიანი და გრილია. კავიტეს პროვინციის სხვა ტერიტორიების მსგავსად, ტაგაიტაიშიც ორი სეზონი გამოიყოფა: მშრალი სეზონი ([[ნოემბერი|ნოემბრიდან]] [[აპრილი|აპრილამდე]]) და [[წვიმების სეზონი]] (წელიწადის დარჩენილ დროს). ტაგაიტაის საშუალო ფარდობითი ტენიანობის მაჩვენებელი 78%-ია. ოქტომბრიდან აპრილამდე პერიოდში ჩრდილო-აღმოსავლეთის ქარებია გაბატონული. მაისიდან სექტემბრამდე პერიოდში სამხრეთ-დასავლეთის ქარები ქრის. {{Weather box |location = ტაგაიტაი |metric first = Yes |single line = Yes |width = auto | temperature colour = pastel | Jan avg record high C = 27.0 | Feb avg record high C = 28.0 | Mar avg record high C = 30.0 | Apr avg record high C = 31.0 | May avg record high C = 30.0 | Jun avg record high C = 29.0 | Jul avg record high C = 28.0 | Aug avg record high C = 27.0 | Sep avg record high C = 27.0 | Oct avg record high C = 27.0 | Nov avg record high C = 27.0 | Dec avg record high C = 27.0 | year avg record high C = 28.2 | Jan high C = 24.0 | Feb high C = 26.0 | Mar high C = 27.0 | Apr high C = 29.0 | May high C = 28.0 | Jun high C = 26.0 | Jul high C = 25.0 | Aug high C = 24.0 | Sep high C = 25.0 | Oct high C = 25.0 | Nov high C = 25.0 | Dec high C = 24.0 | year high C = 25.7 | Jan mean C = 20.0 | Feb mean C = 21.0 | Mar mean C = 21.5 | Apr mean C = 23.5 | May mean C = 24.0 | Jun mean C = 23.0 | Jul mean C = 22.5 | Aug mean C = 22.0 | Sep mean C = 22.5 | Oct mean C = 22.0 | Nov mean C = 21.5 | Dec mean C = 20.5 | year mean C = 22.0 | Jan low C = 16.0 | Feb low C = 16.0 | Mar low C = 16.0 | Apr low C = 18.0 | May low C = 20.0 | Jun low C = 20.0 | Jul low C = 20.0 | Aug low C = 20.0 | Sep low C = 20.0 | Oct low C = 19.0 | Nov low C = 18.0 | Dec low C = 17.0 | Jan avg record low C = 13.0 | Feb avg record low C = 13.0 | Mar avg record low C = 14.0 | Apr avg record low C = 16.0 | May avg record low C = 18.0 | Jun avg record low C = 18.0 | Jul avg record low C = 18.0 | Aug avg record low C = 19.0 | Sep avg record low C = 18.0 | Oct avg record low C = 16.0 | Nov avg record low C = 15.0 | Dec avg record low C = 14.0 | year avg record low C = 16.0 | Jan precipitation mm = 11 | Feb precipitation mm = 13 | Mar precipitation mm = 14 | Apr precipitation mm = 32 | May precipitation mm = 101 | Jun precipitation mm = 142 | Jul precipitation mm = 208 | Aug precipitation mm = 187 | Sep precipitation mm = 175 | Oct precipitation mm = 131 | Nov precipitation mm = 68 | Dec precipitation mm = 39 |source 1 = meteoblue.com <small>(modeled/calculated data, not measured locally)</small><ref name="met_norms"> {{cite web |url=https://www.meteoblue.com/en/weather/historyclimate/climatemodelled/tagaytay_philippines_1684553 |title= Climate: Modelled Tagaytay – Climate graph, Temperature graph, Climate table |publisher= meteoblue.com |access-date=10 Nov 2019}}</ref> |date=November 2019}} ===ბარანგაები=== ტაგაიტაი 34 [[ბარანგაი]]დ იყოფა.<ref name="psgc">{{Cite web|title=Philippine Standard Geographic Code (PSGC) {{!}} Philippine Statistics Authority|url=https://www.psa.gov.ph/classification/psgc/?q=psgc/barangays/042119000&page=1|access-date=2021-11-06|website=www.psa.gov.ph|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211106064953/https://www.psa.gov.ph/classification/psgc/?q=psgc/barangays/042119000&page=1|archivedate=2021-11-06}}</ref> {{div col|colwidth=22em}} * ასისანი * ბაგონგ-ტუბიგი * კალაბუსო * აღმოსავლეთი დაპდაპი * დასავლეთი დაპდაპი * ფრანსისკო * ჩრდილოეთი გინჰავა * სამხრეთი გინჰავა * აღმოსავლეთი ირუჰინი * სამხრეთი ირუჰინი * დასავლეთი ირუჰინი * ცენტრალური კაიბაგალი * ჩრდილოეთი კაიბაგალი * სამხრეთი კაიბაგალი (პობლაისონი) * მაგ-ასავანგ-ილატი * აღმოსავლეთი მაჰარლიკა * დასავლეთი მაჰარლიკა * მეორე ცენტრალური მაიტიმი * მეორე აღმოსავლეთი მაიტიმი * მეორე დასავლეთი მაიტიმი * აღმოსავლეთი მენდეს-კროსინგი * დასავლეთი მენდეს-კროსინგი * ნეოგანი * ჩრდილოეთი პატუტონგ-მალაკი * სამხრეთი პატუტონგ-მალაკი * სამბონგი * სან-ხოსე * ჩრდილოეთი სილანგი * სამხრეთი სილანგი * აღმოსავლეთი სუნგაი * დასავლეთი სუნგაი * აღმოსავლეთი ტოლენტინო * დასავლეთი ტოლენტინო * სამბალი {{div col end}} ==დემოგრაფია== [[2020]] წლის აღწერით, ქალაქის მოსახლეობა 85 330 ადამიანს შეადგენს. [[მოსახლეობის სიმჭიდროვე|მოსახლეობის სიმჭიდროვის]] მაჩვენებელიო 1300 ადამიანი 1 კმ²-ზე. [[2010]] წლისთვის ტაგაიტაის მოსახლეობა 62 030 ადამიანს შეადგენდა. მოსახლეობის 95.36% [[რომის კათოლიკური ეკლესია|რომის კათოლიკური ეკლესიის]] მიმდევარია. ტაგაიტაის მოსახლეობის 3.37% [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტია]], მათ შორის არიან ქრისტეს ეკლესიის მიმდევრებიც (1.5%).<ref>{{Cite web|url=https://philippine-mission.org/2019/08/hierarchal-liturgy-at-tagaytay/|title=Hierarchal Liturgy at Tagaytay|last=Father|first=Silouan|date=August 10, 2019|website=Philippine Mission of the Russian Orthodox Church}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://orthochristian.com/119595.html|title=RUSSIAN CHURCH ESTABLISHES FOUR DIOCESES IN SOUTHEAST ASIA|date=2019-02-27|website=Orthodox Christianity}}</ref> მოსახლეობის უმრავლესობის (93.58%) მშობლიური ენა [[ტაგალური ენა|ტაგალურია]]. მოსახლეობის ნაწილი ბიკოლანურ (1.52%), ილოკანურ (1.52%) და [[სებუანური ენა|სებუანურ ენებზე]] საუბრობს (1%). ==ეკონომიკა== [[File:TagaytaySceneryjf9745 21.JPG|thumb|left|200px|ანანასის მინდვრები ტაგაიტაიში]] ===სოფლის მეურნეობა=== ტაგაიტის მზარდი ურბანიზაციის მიუხედავად, ქალაქის ეკონომიკისა და განვითარების მნიშვნელოვან სექტორს სოფლის მეურნეობა წარმოადგენს. [[2009]] წლისთვის ქალაქის საერთო ფართობის 20% (1 292 ჰა) სასოფლო-სამეურნეო მიწებს ეკავა. ნიადაგის ნაყოფიერებას ვულკან ტაალის ამოფრქვევამაც შეუწყო ხელი, რის შემდეგაც ნიადაგი ვულკანური დანალექებით გამდიდრდა და [[ანანასი]]ს, [[ყავა|ყავის]], [[ბანანი]]ს, კაკოს, ხილის, ბოსტნეულისა და სხვა სამეურნეო პროდუქტების მოყვანას შეუწყო. სამეურნეო პროდუქტები როგორც ადგილობრივ, ისე საერთაშორისო ბაზარზე გააქვთ. [[ტურიზმი]]ს განვითარებამდე ქალაქში უხვად იყო [[ხმალა|ხმალაებისა]] და გვირილების ფერმები.<ref>{{cite web|title=Updated City Development Strategy Report for Tagaytay City 9 Mar 2009|url=http://www.citiesalliance.org/sites/citiesalliance.org/files/CAFiles/Projects/City_of_Tagaytay.pdf|website=Cities Alliance|publisher=Cities Alliance|date=9 March 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20151010153512/http://www.citiesalliance.org/sites/citiesalliance.org/files/CAFiles/Projects/City_of_Tagaytay.pdf|archive-date=10 October 2015|url-status=dead|accessdate=24 ნოემბერი 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151010153512/http://www.citiesalliance.org/sites/citiesalliance.org/files/CAFiles/Projects/City_of_Tagaytay.pdf|archivedate=10 ოქტომბერი 2015}}</ref> ==ადგილობრივი მმართველობა== ქალაქის აღმასრულებელი ხელისუფლების მეთაური მერია. საკანონმდებლო ორგანოს საქალაქო საბჭო (Sangguniang Panlungsod) წარმოადგენს, რომელსაც ვიცე-მერი ხელმძღვანელობს და მერის დროებითი ვაკანსიის დროს აღმასრულებელი ხელისუფლების მეთაურის უფლებამოსილებასაც ასრულებს. [[2021]] წლისთვის ქალაქის მერი აგნეს დ. ტოლენტინოა, ხოლო ვიცე-მერი ― რეიმონდ ა. ამბიონი. ფილიპინების წარმომადგენელთა პალატაში ქალაქის წარმომადგენელია აბრაჰამ ნ. ტოლენტინო. ==დაძმობილებული ქალაქები== [[File:TagaytayCityHalljf9831 34.JPG|thumb|ტაგაიტაის მერია]] ;ადგილობრივი * [[ლეგასპი (ალბაი)|ლეგასპი]] * [[ბაგიო]] * [[ბაკოლოდი]] * [[მურსია (დასავლეთი ნეგროსი)|მურსია]] * [[ირიგა]] * [[პალაიანი]] * [[სან-ნიკოლასი (ბატანგასი)|სან-ნიკოლასი]]<ref>[https://archive.today/20121221071346/http://www.pia.gov.ph/news/index.php?article=671342748947 PIA – Sisterhood agreement between Tagaytay and San Nicolas signed]</ref> ;საერთაშორისო * {{flagicon|AUS}} მანინგემი, [[ავსტრალია]] * {{flagicon|USA}} [[ლას-ვეგასი]], ნევადა, აშშ<ref name="Sister Cities International">{{cite web |title=Tagaytay, Philippines & Rohnert Park, California |url=http://www.sister-cities.org/interactive-map/relationship/Tagaytay,%20Philippines/Rohnert%20Park,%20California |publisher=Sister Cities International |location=Washington, DC |archive-url=https://web.archive.org/web/20150204151306/http://www.sister-cities.org/interactive-map/relationship/Tagaytay,%20Philippines/Rohnert%20Park,%20California |archive-date=2015-02-04 |url-status=dead |accessdate=2021-11-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150204151306/http://www.sister-cities.org/interactive-map/relationship/Tagaytay,%20Philippines/Rohnert%20Park,%20California |archivedate=2015-02-04 }}</ref> * {{flagicon|USA}} [[რონერტ-პარკი (კალიფორნია)|რონერტ-პარკი]]<ref name="Sister Cities International"/> * {{flagicon|Taiwan}} [[ტაინანი]], ტაივანი ==რესურები ინტერნეტში== {{Commons category}} {{Wikivoyage|Tagaytay}} {{Wikiquote}} * {{official website|http://www.tagaytay.gov.ph/}} * [https://www.tagaytay.ph Tagaytay Website] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{გეოგრაფიული მდებარეობა <!-- This geo box is for DIRECTLY ADJACENT municipalities as standardized for all other municipalities --> |ჩრდილო-დასავლეთი= [[მენდესი (კავიტე)|მენდესი]] |ჩრდილოეთი= [[ინდანგი]] / [[ამადეო (კავიტე)|ამადეო]] / [[სილანგი (კავიტე)|სილანგი]] |ჩრდილო-აღმოსავლეთი = [[კაბუიაო (ლაგუნა)|კაბუიაო]] |დასავლეთი= [[ალფონსო (კავიტე)|ალფონსო]] |ცენტრი=ტაგაიტაი |აღმოსავლეთი= [[კალამბა (ლაგუნა)|კალამბა]] |სამხრეთი= [[ლაურელი (ბატანგასი)|ლაურელი]] / [[ტალისაი (ბატანგასი)|ტალისაი]] |სამხრეთ-აღმოსავლეთი= [[ტანაუანი (ბატანგასი)|ტანაუანი]] }} {{კავიტე}} {{კალაბარსონი}} {{ფილიპინების ქალაქები}} [[კატეგორია:ტაგაიტაი]] [[კატეგორია:კავიტეს პროვინციის ქალაქები]] [[კატეგორია:1938 წელს დაარსებულები ფილიპინებში]] [[კატეგორია:ფილიპინების შემადგენელი ქალაქები]] aw1g9liiust50burvsmqvrlvbbim3af 14 522365 4823242 4292033 2025-07-02T06:52:00Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ინფორმატიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ინფორმატიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823242 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მეცნიერები სახეობისა და ეროვნების მიხედვით|ინფორმატიკა]] [[კატეგორია:მეცნიერები ინფორმატიკის დარგში| ]] [[კატეგორია:ინფორმატიკა ქვეყნების მიხედვით| ]] flpxdr6y9xbx0mi1n2i102thydyrzrw 14 522824 4823203 4299699 2025-07-02T06:41:38Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823203 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მომსახურების სფეროები ტაივანში]] bctdz381jfcwco7a0goxzmklxujjcu2 14 527133 4823200 4337569 2025-07-02T06:41:23Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823200 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ტურიზმი]] [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] c12gcv0g4xgry6flyt00n6o3pc03j4r 14 527786 4823197 4341564 2025-07-02T06:40:49Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823197 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ტურიზმი]] [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] c12gcv0g4xgry6flyt00n6o3pc03j4r 14 528331 4823568 4345302 2025-07-02T10:33:48Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ცეკვა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ცეკვა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823568 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Dance of Azerbaijan}} [[კატეგორია:ცეკვა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ცეკვა ევროპაში]] [[კატეგორია:ცეკვა აზერბაიჯანში]] 3wzczdpd1eqi5pb5cpsq3rn2mq9xmoi 14 528332 4823570 4345303 2025-07-02T10:33:57Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ცეკვა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ცეკვა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823570 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ცეკვა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ცეკვა ევროპაში]] [[კატეგორია:საშემსრულებლო ხელოვნება აზერბაიჯანში]] 61zikeabu46rjyopff2ue2gawioj31v 14 530327 4823314 4356956 2025-07-02T07:02:06Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823314 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Films of uk}} [[კატეგორია:უკრაინული კინო|ფილმები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] 32cvrzt00pvyhg00mudxt1vq9wak5je 14 530721 4823342 4362051 2025-07-02T07:05:54Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823342 wikitext text/x-wiki {{Commons cat|Christianity in Azerbaijan}} [[კატეგორია:რელიგია აზერბაიჯანში]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ქვეყნების მიხედვით|აზერბაიჯანი]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა ევროპაში ქვეყნის მიხედვით|აზერბაიჯანი]] [[კატეგორია:ქრისტიანობა აზიაში ქვეყნის მიხედვით|აზერბაიჯანი]] rr11jw05jhh3arz2rkkv8cd5vg67vsw 14 533872 4823205 4381825 2025-07-02T06:41:48Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823205 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მომსახურების სფეროები ფილიპინებში]] [[კატეგორია:სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ტურიზმი]] [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] 3zonbfwgo40pqgdgke8d3cecl45r2rq 14 536765 4823584 4404611 2025-07-02T10:39:44Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823584 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:გერმანული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:გერმანულენოვანი ლიტერატურა]] 2nd8ujwsb54vwv4n6k8s8den9f455fg 14 537641 4823604 4410314 2025-07-02T10:42:25Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823604 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]] tvez4o4qo4tlyho98j44gsnma45u635 14 538238 4823676 4414320 2025-07-02T10:59:23Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:წიგნები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:წიგნები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823676 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Books from Azerbaijan}} [[კატეგორია:წიგნები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანული ლიტერატურა]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანული ადამიანების ნამუშევრები]] kg6jikqs28vfdaaa1hvqt1x4pona917 14 540033 4823305 4428330 2025-07-02T07:01:11Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823305 wikitext text/x-wiki {{საძიებელი}} [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზერბაიჯანული კინო|ფილმები]] t7q7r9b7kjsm9r6o45ndmcjkru0gkpr 14 543765 4823361 4455878 2025-07-02T07:08:58Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823361 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:აჯანყებები ქვეყნების მიხედვით|საფრანგეთი]] [[კატეგორია:საფრანგეთის პოლიტიკური ისტორია]] [[კატეგორია:აჯანყებები ევროპაში]] qtymmkqmh132srwc2fhz9b6y691y8l7 0 551308 4823238 4524332 2025-07-02T06:47:27Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823238 wikitext text/x-wiki '''ურწმუნოება''', '''[[ათეიზმი]]''' და '''[[აგნოსტიციზმი]]''' გავრცელებულია [[ალბანელები (ალბანეთი)|ალბანელებში]] დომინანტურ [[ისლამი|ისლამთან]] და [[ქრისტიანობა|ქრისტიანობასთან]] ერთად.<ref name="BogdaniLoughlin2007">{{Cite book|title=Albania and the European Union: The Tumultuous Journey Towards Integration and Accession|url=https://books.google.com/books?id=32Wu8H7t8MwC&pg=PA34}} {{Wayback|url=https://books.google.com/books?id=32Wu8H7t8MwC&pg=PA34}}</ref> [[ალბანელები (ალბანეთი)|ალბანელთა]] უმეტესობა ეწევა საერო ცხოვრების წესს და უარყოფს რელიგიურ მცნებებს.<ref>{{Cite web|url=http://www.al.undp.org/content/dam/albania/docs/religious%20tolerance%20albania.pdf|title=Religious Tolerance in Albania|access-date=31 мая 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181027101617/http://www.al.undp.org/content/dam/albania/docs/religious%20tolerance%20albania.pdf|archivedate=2018-10-27}}</ref> [[ალბანეთი|ალბანეთში]] ურწმუნოება გავრცელდა ანტიკლერიკალიზმისა და [[სეკულარიზაცია (ისტორია)|სეკულარიზაციის]] იდეების განვითარების დროს, რაც დამახასიათებელი იყო [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის]] პერიოდის ალბანური ნაციონალიზმისთვის. მიუხედავად იმისა, რომ იმდროინდელი ლიდერები დროდადრო თავს რელიგიაზე თავდასხმის უფლებას აძლევდნენ, ყველანაირი რწმენის წინააღმდეგ საჯაროდ პირველად [[1934]] წელს ისმეთ ტოტო გამოვიდა, რომლის მაგალითსაც [[1935]] წელს მოჰყვა ანასტას პლასარი. <ref name="forPlasari">{{Cite web|url=http://www.dritaislame.al/diktatura-dhe-besimet-fetare/|title=Archived copy|access-date=31 мая 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170728160944/http://www.dritaislame.al/diktatura-dhe-besimet-fetare/|archivedate=2017-07-28}}</ref> [[1946]] წლიდან, [[ალბანეთის სახალხო სოციალისტური რესპუბლიკა|ალბანეთის კომუნისტური რეჟიმის]] პირობებში, რელიგიური საქმიანობა თავდაპირველად შეზღუდული იყო <ref name="country-data.com">{{Cite web|url=http://www.country-data.com/cgi-bin/query/r-186.html|title=Albania – Hoxha's Antireligious Campaign|access-date=31 мая 2022}}</ref>, ხოლო [[1967]] წელს,მას შემდეგ, რაც [[ენვერ ხოჯა|ენვერ ხოჯამ]] ალბანეთი ათეისტური სახელმწიფოდგამოაცხადა, ქვეყანაში რელიგიური საქმიანობა უკანონოდ გამოცხადდა. <ref name="Tarifa2007">{{Cite book|title=To Albania, with Love|url=https://books.google.com/books?id=i_psf3aN5NMC&pg=PA68}} {{Wayback|url=https://books.google.com/books?id=i_psf3aN5NMC&pg=PA68}}</ref> თუმცა კერძო შემთხვევები შენარჩუნდა შემდგომი უფრო მკაცრი შეზღუდვების დაწესებამდე. ანტირელიგიური რეჟიმი პირველად [[1985]] წელს შესუსტდა, ხოლო [[1990]] წელს მთლიანად გაუქმდა <ref name="revival">{{Cite web|url=http://www.country-data.com/cgi-bin/query/r-187.html|title=Albania – The Revival of Religion|access-date=31 мая 2022}}</ref> მისი მემკვიდრე [[რამიზ ალია|რამიზ ალიას]] დროს. <ref>{{Cite book|title=MESS and RAMSES II. Vol. 7, Mediterranean Ethnological Summer School}}</ref> UNDP-ის მიერ ჩატარებულმა გამოკითხვამ აჩვენა, რომ ალბანელთა დიდი უმრავლესობა ეთანხმება განცხადებას, რომ ნაციონალიზმმა, რელიგიურობის ნაკლებობამ და კომუნისტური რეჟიმის დროს ნებისმიერი რელიგიის აკრძალვამ [[ალბანეთი|ალბანეთში]] საფუძველი დაუდო თანამედროვე რელიგიურ შემწყნარებლობას. <ref>{{Cite web|url=http://www.al.undp.org/content/dam/albania/docs/religious%20tolerance%20albania.pdf|title=Religious Tolerance in Albania|access-date=31 мая 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181027101617/http://www.al.undp.org/content/dam/albania/docs/religious%20tolerance%20albania.pdf|archivedate=2018-10-27}}</ref> . თანამედროვე შეფასებების მიხედვით არარელიგიური მოსახლეობის რაოდენობა ძალიან განსხვავებულია. ალბანელების რიცხვი, რომლებმაც თავი ათეისტებად გამოაცხადეს, მერყეობს 2,5%-დან -დან 8%-მდე ანუ 9%-მდე, ხოლო სხვა შეფასების მიხედვით, არარელიგიური მოქალაქეების რაოდენობა შეადგენს 39%-ს, საიდანაც 9%-მა საკუთარ თავს "ათეისტს" უწოდებს. "."არარელიგიურს" — 30%, გამოკითხულთა 61% არ ეთანხმება, რომ რელიგია "მნიშვნელოვანია" მათი ცხოვრებისთვის, ხოლო 72% აღნიშნავს, რომ "არ მისდევენ" მას. ბევრი ალბანელი, რომელიც საკუთარ თავს მუსლიმს ან ქრისტიანს უწოდებს, საკუთარი რწმენის მხოლოდ ზოგიერთ რიტუალს ასრულებს ან საერთოდ არ ასრულებს. [[2008]], [[2009]] და [[2015]] წლებში ჩატარებული კვლევების მიხედვით, [[ალბანეთი]], არარელიგიური მოსახლეობის 39%-ით, მე-20 ადგილზე იყო მსოფლიოში ყველაზე ნაკლებად რელიგიურ ქვეყნებს შორის <ref>{{Cite news|title=Mapped: The world's most (and least) religious countries|language=en|work=The Telegraph|url=https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/most-religious-countries-in-the-world/|access-date=2022-05-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20210816211924/https://www.telegraph.co.uk/travel/maps-and-graphics/most-religious-countries-in-the-world/|archive-date=2021-08-16}}</ref> . რელიგიური იდენტობა [[ალბანეთი|ალბანეთში]] ჩვეულებრივ განისაზღვრება ოჯახური წარმომავლობით და არა პირადი პრაქტიკული არჩევანით. <ref name="DeRapper">De Rapper, Gilles. «Religion in Post-Communist Albania: Muslims, Christians, and the idea of 'culture' in Devoll, Southern Albania». ''Anthropological Notebooks'' 14, 2(2008) : Pages 31-45. Page 33: «Notwithstanding the level of religious practice and feelings (which of course varies from one individual to another), everyone is aware of belonging — at least by family origin — to a particular 'religion' (fe), Muslim or Christian. It thus possible to say that in Devoll, as elsewhere in Albania and the Balkans, one belongs to a religious community by attribution rather than by adherence. Belonging to a religious community, or 'religion', is not only a matter of faith. The social implications of religious attribution are visible at different levels of social life.»</ref> რელიგიური პრაქტიკის არარსებობის მიუხედავად, გამოკითხვებმა ასევე აჩვენა ზოგიერთი ალბანელის ნეგატიური დამოკიდებულება იმ ადამიანების მიმართ, რომლებიც ხმამაღლა გამოხატავენ თავიანთ ათეისტურ განწყობას. == ისტორია == [[ფაილი:Faik_Konica.jpg|მარცხნივ|მინი|200x200პქ| ფაიკ ბეი კონიცა, ალბანეთის ნაციონალური აღორძინების მოღვაწე, რომელმაც ისლამიდან კათოლიციზმზე გადაყვანიდან ორი წლის შემდეგ, დაწერა დენონსაცია ყველა რელიგიის წინააღმდეგ.]] [[ოსმალეთი]]ს ეპოქის დასასრულს, [[ალბანელები (ალბანეთი)|ალბანელებს]] შორის რელიგიური განხეთქილების დასაძლევად, რომლებიც რელიგიურად იყოფიან სუნიტ [[სუნიზმი|მუსლიმებად]], [[მართლმადიდებლობა|მართლმადიდებელ ქრისტიანებად]], ბექთაში მუსლიმებად და [[რომის კათოლიკური ეკლესია|კათოლიკეებად]], ალბანელი ნაციონალისტები გამოჩენისთანავე მოუწოდებდნენ [[ალბანელები (ალბანეთი)|ალბანელებს,]] უგულებელყოთ სხვაობა რელიგიებს შორის, ამტკიცებდნენ, რომ რელიგიური ფანატიზმი უცხოა ალბანური კულტურისთვის. ისინი მხარს უჭერდნენ იმას, რასაც ზოგიერთი ისტორიკოსი [[ალბანეთი]]ს „სამოქალაქო რელიგიას“ უწოდებს <ref name="Duizings6162">Duijzings, Ger. «Religion and the Politics of 'Albanianism'». In Schwandler-Stevens and Jurgen, ''Albanian Identities: Myth and History''. Pages 61-62. Page 62: «nationalist rhetoric declared it [religion/millet] to be unimportant (and that religious fanaticism to be alien to the Albanian soul)», page 61:"From the beginning, national ideologists propagated a kind of 'civil religion' of Albanianism, which was epitomized in Vaso Pasha’s famous and influential nationalist poem ''O moj Shqypni'' («O poor Albania»): «Awaken, Albanians, wake from your slumber. Let us all be brothers, swear an oath not to mind church or mosque. The faith of the Albanian is Albanianism!'»</ref> . თავის ცნობილ ლექსში „ო, ჩემო ალბანეთო » ({{Lang-sq|O moj Shqypni}} ) ფაშკო ვასამ ალბანელებს მოუწოდა ფიცი დაედოთ, რომ [[ეკლესია (ნაგებობა)|ეკლესიას]] და [[მეჩეთი|მეჩეთს]] ყურადღებას არ მიაქცევდნენ, რადგან „ალბანელთა რწმენა ალბანიზმია“ ({{Lang-sq|feja e shqiptarit është shqiptaria}} ). <ref name="Duizings6162" /> [[ფაილი:HODŽA_druhá_míza.jpg|მარჯვნივ|მინი|120x120პქ| [[ენვერ ხოჯა|ენვერ ხოჯამ]] ფაშკო ვასას სიტყვები ზედმიწევნით შეასრულა, აკრძალა საჯარო რელიგიური საქმიანობა, თუმცა რელიგიის მიმდევრები კერძოდ მაინც აგრძელებდნენ საქმიანობას ]][[XIX საუკუნე|მე-19 საუკუნეში]] ალბანური ეროვნული აღორძინების მოღვაწეები, როგორებიც იყვნენ ფაიკ კონიკა, იანი ვრეტო და ზეფ იუბანი, ხშირად გამოხატავდნენ ანტირელიგიურ აზრებს. მაგალითად, კონიკამ [[1897]] წელს განაცხადა, რომ "ნებისმიერი რელიგიური რწმენა მასში გულისრევას იწვევს" ({{Lang-sq|Më vjen për të vjellur nga çdo fe}} ). თუმცა თანამედროვე ალბანეთში ათეიზმის პირველ აპოლოგეტად ტრადიციულად ითვლება ისმეთ ტოტო —.პუბლიცისტი და რევოლუციონერი, რომლის [[1934]] წელს გამოცემული ანტირელიგიური პოლემიკური ნაშრომი "ჩხუბი სასულიერო პირებთან" ({{Lang-sq|Grindje me Klerin}} ) გახდა ერთ-ერთი პირველი ცნობილი ნაწარმოები ალბანურ ენაზე, რომელიც ეწინააღმდეგებოდა რელიგიურ პრაქტიკას. ამას მოჰყვა [[1935]] წლის "რელიგიის ავადმყოფობა ({{Lang-sq|Sëmundja Fetare}} ები კერძოს), ანასტასის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ანტირელიგიური პოლემიკა . მიგენის ლექსი ''Blasfemi'', რომელსაც ბევრი ათეისტად თვლიდა, ასევე კლასიფიცირებულია როგორც ანტირელიგიური. <ref name="Migjeni1">{{Cite news|last=Pamfleti|date=2015-10-13|title=Migjeni pa pasardhës, si i vetmi ekspresionist shqiptar/ -nga Moikom Zeqo- Pamfleti|language=en|work=Pamfleti|url=http://www.pamfleti.com/migjeni-pa-pasardhes-si-i-vetmi-ekspresionist-shqiptar-nga-moikom-zeqo|access-date=2022-05-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20210224162547/http://www.pamfleti.com/migjeni-pa-pasardhes-si-i-vetmi-ekspresionist-shqiptar-nga-moikom-zeqo|archive-date=2021-02-24}}</ref> <ref name="Migjeni2">{{Cite news|date=2016-04-13|title=T'ja lëmë Zotit plakën {{!}} 27.al|language=sq|work=27.al|url=http://27.al/tja-leme-zotit-plaken/|access-date=2022-05-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20210301080600/http://27.al/tja-leme-zotit-plaken/|archive-date=2021-03-01}}</ref> იმ დროის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ფიგურა იყო პოლიტიკოსი და გიროკასტრის მერი, ჰიუსენ ხოჯა, [[ენვერ ხოჯა]]ს ბიძა, რომელსაც ჰქონდა "რადიკალური ათეისტისა და ანტიკოლონიალისტის" რეპუტაცია. მისმა ათეისტურმა შეხედულებებმა გავლენა მოახდინა [[ენვერ ხოჯა|მისი ძმისშვილის]] მსოფლმხედველობაზე . == სქოლიო == {{სქოლიოს სია}} [[კატეგორია:რელიგია]] [[კატეგორია:რელიგია ადგილმდებარეობის მიხედვით]] [[კატეგორია:რელიგია ალბანეთში]] [[კატეგორია:ათეიზმი]] [[კატეგორია:ათეიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ათეიზმი ევროპაში]] [[კატეგორია:ათეიზმი ალბანეთში]] et2qcq45bhbgumiu0syv28vg5lmwx8w 14 553423 4823513 4531762 2025-07-02T10:21:40Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823513 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Cyprus}} [[კატეგორია:კვიპროსი|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] caktl58m7jpn6o8y6kq1sa1fzi97jzo 0 555850 4822985 4572922 2025-07-01T13:45:44Z Jaba1977 3604 4822985 wikitext text/x-wiki {{უკატეგორიო}} '''ამნიონის ეპითელური უჯრედი''' — ღეროვანი უჯრედის ტიპი, რომელიც მიღებულია [[პლაცენტა|პლაცენტის]] შიდა მემბრანიდან. ამნიონის ეპითელური უჯრედები განვითარებას იწყებს განაყოფიერებიდან დაახლოვებით 8 დღის შემდეგ. ცნობილია, რომ ეს უჯრედები ექსპრესირებენ იგივე მარკერებს, რომელსაც ემბრიონული ღეროვანი უჯრედები, კონკრეტულად, [[Oct-4]] და [[nanog]]. აღნიშნული [[ტრანსკრიფციის ფაქტორები]] [[ღეროვანი უჯრედი|ღეროვანი უჯრედების]] პლურიპოტენტურობას განსაზღვრავს.<ref>{{cite journal|last1=Bilic|first1=G|last2=Zeisberger|first2=SM|last3=Mallik|first3=AS|last4=Zimmermann|first4=R|last5=Zisch|first5=AH|title=Comparative characterization of cultured human term amnion epithelial and mesenchymal stromal cells for application in cell therapy.|journal=Cell transplantation|date=2008|volume=17|issue=8|pages=955-68|doi=10.3727/096368908786576507|pmid=19069637|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/m/pubmed/19069637/|accessdate=2019-11-22}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Miki|first1=T|last2=Lehmann|first2=T|last3=Cai|first3=H|last4=Stolz|first4=DB|last5=Strom|first5=SC|title=Stem cell characteristics of amniotic epithelial cells.|journal=Stem cells (Dayton, Ohio)|date=NaN|volume=23|issue=10|pages=1549-59|doi=10.1634/stemcells.2004-0357|pmid=16081662|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/m/pubmed/16081662/|accessdate=2019-11-22}}</ref> ამნიონის ეპითელიუმის უჯრედებს აქვთ უნარი დასაბამი მისცენ სამივე ჩანასახოვან შრეს: [[ენდოდერმა|ენდოდერმას]], [[მეზოდერმა|მეზოდერმას]] და [[ექტოდერმა|ექტოდერმას]].<ref>{{cite journal|last1=Ilancheran|first1=S|last2=Michalska|first2=A|last3=Peh|first3=G|last4=Wallace|first4=EM|last5=Pera|first5=M|last6=Manuelpillai|first6=U|title=Stem cells derived from human fetal membranes display multilineage differentiation potential.|journal=Biology of reproduction|date=2007-09|volume=77|issue=3|pages=577-88|doi=10.1095/biolreprod.106.055244|pmid=17494917|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/m/pubmed/17494917/|accessdate=2019-11-22}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Pratama|first1=G|last2=Vaghjiani|first2=V|last3=Tee|first3=JY|last4=Liu|first4=YH|last5=Chan|first5=J|last6=Tan|first6=C|last7=Murthi|first7=P|last8=Gargett|first8=C|last9=Manuelpillai|first9=U|title=Changes in culture expanded human amniotic epithelial cells: implications for potential therapeutic applications.|journal=PloS one|date=2011|volume=6|issue=11|pages=e26136|doi=10.1371/journal.pone.0026136|pmid=22073147|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/m/pubmed/22073147/|accessdate=2019-11-22}}</ref> ადამიანის ამნიონის ეპითელური უჯრედების პლურიპოტენტურობიდან გამომდინარე, შესაძლებელია მათი გამოყენება როგორც [[ნერვული სისტემა|ნერვული სისტემის]], ისე სხვა ქსოვილების დაავადების და დარღვევების სამკურნალოდ. ამნიონის ღეროვანი უჯრედების გამოყენებით შექმნილია გულის ხელვნური სარქველები, კუნთოვანი, ცხიმოვანი, ნერვული და ღვიძლის უჯრედები.<ref>{{cite journal|last1=Fang|first1=CH|last2=Jin|first2=J|last3=Joe|first3=JH|last4=Song|first4=YS|last5=So|first5=BI|last6=Lim|first6=SM|last7=Cheon|first7=GJ|last8=Woo|first8=SK|last9=Ra|first9=JC|last10=Lee|first10=YY|last11=Kim|first11=KS|title=In vivo differentiation of human amniotic epithelial cells into cardiomyocyte-like cells and cell transplantation effect on myocardial infarction in rats: comparison with cord blood and adipose tissue-derived mesenchymal stem cells.|journal=Cell transplantation|date=2012|volume=21|issue=8|pages=1687-96|doi=10.3727/096368912X653039|pmid=22776022|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/m/pubmed/22776022/|accessdate=2019-11-22}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Zhu|first1=S|last2=Li|first2=J|last3=Zhu|first3=Q|last4=Dai|first4=T|last5=He|first5=B|last6=Zhou|first6=X|last7=Xiang|first7=J|last8=Liu|first8=X|title=Differentiation of human amniotic epithelial cells into Schwann‑like cells via indirect co‑culture with Schwann cells in vitro.|journal=Molecular medicine reports|date=2015-02|volume=11|issue=2|pages=1221-7|doi=10.3892/mmr.2014.2881|pmid=25374158|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/m/pubmed/25374158/|accessdate=2019-11-22}}</ref> == ტრანსპლანტაცია == ნაჩვენებია, რომ ამნიონის ღეროვანი უჯრედების ტრანსპლანტაცია უსაფრთხო და ეფექტურია სხვადასხვა სახეობის დონორიდან - რეციპიენტში. აღნიშნულის ერთ-ერთი შესაძლო მიზეზია, ამნიონის ეპითელური უჯრედების [[ანტიგენი|ანტიგენის]] დაბალი დონე, რაც აფერხებს თავსებადობას დონორიდან რეციპიენტში, რის გამოც ნაკლებ სავარაუდოა რეციპიენტი ქსოვილის მიერ უჯრედების უარყოფის შესაძლებლობა. ქსოვილის ტრანდიციული ტრანსპლანტაციისგან განსხვავებით, სადაც დონორი და რეციპიენტი თავსებადი უნდა იყოს სისხლის ჯგუფისა და საერთო თავსებადობით და მაინც შესაძლებელია ქსოვილის უარყოფა, ამნიონის ეპითელიური უჯრედები შესაძლოა გამოყენებულ იქნას ქსოვილის თავსებადობის უფრო მაღალი ალბათობით. == უპირატესობები ემბრიონის ღეროვან უჯრედებთან შედარებით == ემბიონის ღეროვანი უჯრედების მიღებისას ნადგურდება ადამიანის [[ჩანასახი|ემბრიონი]]. ადამიანთა ნაწილი აღნიშნულ ქმედებას აბორტს უკავშირებს და მას არაეთიკურად მიიჩნევს. ამნიონის ეპითელური უჯრედები მიღებულია პლაცენტიდან, რომელიც ჩვეულებრივ სამედიცინო ნარჩენია მშობიარობის შემდგომ. უჯრედების მიღება მარტივია ინტრუზიული პროცედურების გამოყენების გარეშე. ამგვარად, ამ შემთხვევაში თავიდან აცილებულია კამათი ეთიკურ საკითხზე. ქსოვილიდან ექსტრაქციით საშვალოდ 50-100 მილიონზე მეტი უჯრედი მიიღება, ამიტომ ტრანსპლანტაციისთვის საჭირო რამდენიმე მილიარდი უჯრედის მისაღებად გამოიყენება ლაბორატორიულ პირობებში მათი ექსპანსია. ემბრიონის ღეროვანი უჯრედებისგან განსხვავებით, ამნიონის ღეროვანი უჯრედები არ ავლენენ მიდრეკილებას [[ტერატომა|ტერატომებად]] ან სხვა [[სიმსივნე|სიმსივნეებად]] ფორმირებისკენ ცოცხალ ქსოვილებში შეყვანისას, მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნული უჯრედები ექსპრესირებენ ემბრიონული ღეროვანი უჯრედებში ექსპრესირებად იმ გენებს, რომლებიც ცნობილნი არიან როგორც - სიმსივნის წარმოქმნის ხელშემწყობები. == ექსპანსია == იმის გამო, რომ ერთი პლაცენტიდან მიღებული უჯრედები არ არის საკმარისი უჯრედული თერაპიისთვის, საჭიროა მათი ექსპანსია ლაბორატორიულ პირობებში. თუმცა, ზოგიერთი კვლევით ნაჩვენებია, ლაბორატორიაში მათი გამრავლებისას პლურიპოტენტულობის კარგვა და გენის ექსპრესიის ცვლილებები, რის გამოც ყალიბდება განსხვავებული ფენოტიპი და იცვლება ანტიგენების ექსპრესიის დონე. აღნიშნულმა შესაძლო შეცვალოს მათი თავსებადბის უნარი არა-მონათესავე ქსოვილებში. ამრიგგად, დღესდღეობით მეცნიერთა მუშაობა მიმართულია აღნიშნული უჯრედების კულტივირების ტექნიკის შემუშავებაზე, პლურიპოტენტულობის ცვლილების გარეშე. == უჯრედული თერაპია == ამნიონის ეპითელური უჯრედები წარსულში გამოიყენებოდა ღვიძლის ისეთი გენეტიკური დაავადებების სამკურნალოდ, როგორიცაა ორნიტინ ტრანსკარბამილაზას დეფიციტი, [[ოჯახური ჰიპერქოლესტერინმემია]] და [[კრიგლეჯ-ნაჯარის სინდრომი]]. დღესდღეობით, ეს უჯრედები განიხილება როგორც ახალი და უფრო ეფექტური გზა ღვიძლის დაავადებების სამკურნალოდ, განსაკუთრებით დონორების სიმცირის გამო წარმოქმნილი პრობლემის ფონზე. ასევე, ამნიონის ეპითელური უჯრედებს აქვთ პოტენციალი რეციპიენტი ქსოვილის აღდგენის სტიმულირებაში. კვლევებმა აჩვენა, რომ ამნიონის ეპითელური უჯრედები გამოყენება უჯრედულ თერაპიაში, რაც მოიცავს ზურგის ტვინის დაზიანებებს, იმედისმომცემია, ვინაიდან მათ შეუძლიათ დიფერენცირდნენ სრულიად მოქმედ [[ნეირონი|ნეირონებად]]. ამნიონის ეპითელურ უჯრედებს აქვთ [[აცეტილქოლინი|აცეტილქოლინისა]] და [[კატექოლამინები|კატექოლამინების]] სინთეზის და სეჯრეცუუს უნარი. ამ უჯრედებში ასევე ექპრესირდება დოფამინის რეცეპტორის და ტრანსპორტერის გენი, რის გამოც ისინი გამოიყენება წამლების გავლენის შესასწავლად დოფამინის რეცეპტორსა და ტრანსპორტერზე. ლაბორატორიულ თაგვებზე ჩატარებულმა ექსპერიმენტებმა აჩვენა, რომ ამნიონის ეპითელურ უჯრედებს [[პანკრეასი|პანკრეასის]] უჯრედებად დიფერენცირების უნარიც აქვთ, რომელიც ასინთეზირებენ [[ინსულინი|ინსულინს]] და არეგულირებენ შაქრის დონეს სისხლში. აღნიშნული შესაძლოა იყოს ორივე ტიპის დიაბეტის შესაძლო განკურნების ან მკურნალობის გზა. აღნიშნული ღეროვანი უჯრედებიდან შესაძლებელია ფილტვის უჯრედების მიღება, რომლებიც წარმოქმნიან [[სურფაქტანტი|სურფაქტანტს]]. ეს შესაძლოა გამოყენებულ იქნას დღენაკლული ბავშვების სამკურნალოდ, რომელთაც ფულტვების ტევადობა განუვითარებელია. ამნიონის ეპითელურმა უჯრედებმა ასევე აჩვენეს დადებითი ეფექტი, მძიმე დამწვრობის დროს მკურნალობისას, რეციპიენტის ქსოვილის აღდგენის სტიმულირებით და ასევე გარკვეული აუტოიმუნური დაავადებების მკურნალობაში. == რესურსები ინტერნეტში == * [https://www.sciencellonline.com/human-amniotic-epithelial-cells.html Human Amniotic Epithelial Cells Catalog #7110] at ScienCell Research Laboratories, inc. * {{cite web|url=http://www.postgazette.com/pg/05217/549236.stm|title=Option to stem cells found|publisher=www.postgazette.com|author=Byron Spice|date=August 5, 2005|accessdate=2010-07-31|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100820215957/http://www.postgazette.com/pg/05217/549236.stm|archivedate=20 August 2010|url-status=live}} * {{cite journal|title=Changes in Culture Expanded Human Amniotic Epithelial Cells: Implications for Potential Therapeutic Applications|journal=PLOS ONE|volume=6|issue=11|pages=e26136|author=Gita Pratama|date=July 26, 2011|display-authors=etal|doi=10.1371/journal.pone.0026136|pmid=22073147|pmc=3206797|bibcode=2011PLoSO...626136P|doi-access=free}} * {{cite journal|title=Human Amnion Epithelial Cells Produce Soluble Factors that Enhance Liver Repair by Reducing Fibrosis While Maintaining Regeneration in a Model of Chronic Liver Injury|journal=Cell Transplantation|volume=29|author=Hodges Alex|date=August 20, 2020|display-authors=etal|doi=10.1177/0963689720950221|pmid=32813573|pmc=7563845|doi-access=free}} * {{cite journal|last1=Andrewartha|first1=Neil|last2=Yeoh|first2=George|title=Human Amnion Epithelial Cell Therapy for Chronic Liver Disease|journal=Stem Cells International|date=7 August 2019|volume=2019|pages=8106482|doi=10.1155/2019/8106482|pmid=31485235|pmc=6702811|doi-access=free}} * {{cite journal|title=Immunosuppressive Factors Secreted by Human Amniotic Epithelial cells|journal=Investigative Ophthalmology & Visual Science|volume=46|issue=3|pages=900–7|author=Haochuan Li|date=July 4, 2004|display-authors=etal|doi=10.1167/iovs.04-0495|pmid=15728546|doi-access=free}} * {{cite journal|url=http://www.nature.com/jhg/journal/v45/n3/pdf/jhg200036a.pdf|title=Human Amniotic Epithelial cells are promising transgene carriers for Allogenic Cell transplantation|author=Norio Sakuragawa|date=January 31, 2000|accessdate=April 9, 2012|display-authors=etal|volume=45|issue=3|doi=10.1007/s100380050205|pmid=10807543|journal=Journal of Human Genetics|pages=171–176|doi-access=free}} * {{cite news|author=Rick Weiss|date=Jan 8, 2007|title=Scientists See Potential In Amniotic Stem Cells|newspaper=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/01/07/AR2007010700674.html|accessdate=2010-07-31}} * {{cite journal|url=http://www.scielo.org.ar/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0327-95452009000200002|title=Novel neurotrophic factor secreted by amniotic epithelial cells|journal=Biocell|volume=33|issue=2|pages=81–89|author=Sankar Venkatachalam|date=April 19, 2009|doi=10.32604/biocell.2009.33.081|accessdate=April 9, 2012|display-authors=etal|pmid=19886035|doi-access=free}} * {{cite web|url=http://www.innoprot.com/documentos/archivos/productos/2008425105647_en__P10957%20-%20HAEpiC.pdf|title=Human Amniotic Epithelial Cells|author=ScienCell Research Laboratories|accessdate=April 8, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304064935/http://www.innoprot.com/documentos/archivos/productos/2008425105647_en__P10957%20-%20HAEpiC.pdf|archivedate=მარტი 4, 2016}} * {{cite journal|title=Immunohistochemical study of Oral Epithelial sheets Cultured on Amniotic Membrane for Oral Mucosal Reconstruction|author=Takeshi Amemiya|date=January 21, 2010|display-authors=etal|pmid=20448302|doi=10.3233/BME-2010-0613|volume=20|issue=1|journal=Biomed Mater Eng|pages=37–45}} * {{cite journal|title=Stem Cell Characteristics of Amniotic Epithelial Cells|author=Toshio Miki|s2cid=31938425|date=November 1, 2005|display-authors=etal|doi=10.1634/stemcells.2004-0357|pmid=16081662|volume=23|issue=10|journal=Stem Cells|pages=1549–1559|doi-access=free}} * {{cite web|url=http://www.clinicaltrials.gov/ct/show/NCT00344708|title=Transplantation of Tissue Cultured Human Amniotic Epithelial Cells Onto Damaged Ocular Surfaces|publisher=ClinicalTrials.gov|accessdate=2010-07-31}} * {{cite journal|title=Amniotic Membrane is an Immunosuppressor of Peripheral Blood Mononuclear Cells|author=Yonathan Garfias|date=October 2010|display-authors=etal|pmid=21080833|doi=10.3109/08820139.2010.532266|volume=40|issue=2|journal=Immunol Invest|pages=183–96|s2cid=23985166}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} ov48lrlg2mzgi3j1hhsksbq6znpnk0q 14 556030 4823276 4557527 2025-07-02T06:57:11Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823276 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმი-კატასტროფები]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:საბჭოთა ფილმები ჟანრის მიხედვით]] c4t1hfrna19ewv8z3xkdpqy0cg8fpql 14 558164 4823427 4579737 2025-07-02T10:06:24Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823427 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ალბომები ჩაწერის ადგილის მიხედვით]] [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნების მიხედვით]] 973vil43jftn6yzwx2jlgbln49nhmjs 0 563941 4823378 4822926 2025-07-02T07:37:02Z Niazzosidze 171399 /* ბიოგრაფია */ 4823378 wikitext text/x-wiki [[File:ნიაზ ზოსიძე.jpg|thumb|ნიაზ ზოსიძე]] '''ნიაზ ზოსიძე''' (დ. [[20 დეკემბერი]], [[1962]]) — მწერალი, ჟურნალისტი, [[გრიგოლ რობაქიძე|გრიგოლ რობაქიძის]] [[უნივერსიტეტი|უნივერსიტეტის]] პროფესორი. ==ბიოგრაფია== დაამთავრა [[თბილისი|თბილისის]] [[სულხან-საბა ორბელიანი]]ს [[სახელმწიფო]] უნივერსიტეტი, მოგვიანებით - [[ბათუმი|ბათუმის]] [[შოთა რუსთაველი|შოთა რუსთაველის]] სახელმწიფო უნივერსიტეტის დოქტურანტურა ლიტერატურის განხრით. სამუშაო გამოცდილება: გაზეთ „[[აჭარა|აჭარის“]] კორესპონდენტი (1989-94), აჭარის უმაღლესი საბჭოს პრესსამსახურის სპეციალიტი (1994-99), პრესსამსახურის უფროსი (1999), აჭარის ჟურნალისტთა კავშირის თავმჯდომარე (1999), გაზეთ „აჭარის“ რედაქტორი (1999-2002). 2002-2003 წლებში მუშაობდა [[შუახევი (დაბა)|შუახევი]]ს რაიონის გამგებლად, 2008-2012 წლებში - იყო აჭარის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე. მონაწილეობს ადგილობრივ და საერთაშორისო სამეცნიერო კონფერენციებში. იყო მუჰაჯირთა შთამომავლების მეხსიერების შემსწავლელი ბსუ-ს სამეცნიერო ექსპედიციის წევრი. ავტორია 15 [[წიგნი|წიგნისა,]] მათ შორის: „იერუსალიმში“, „რა დამავიწყებს“, „აჭარა - ფარი საქართველოისა“, „ნეტაი, ადრე მოსულიყავით...“, „თან მეცინება, თან მეტირება“, „გომარჯოს [[ფერეიდანი|ფერეიდანს]]“, „ცრემლს ნუ გამატან“, „ახლა [[სიკვდილი]] არ შეიძლება“, „სულერთია ოცდაათის მერე?“, „ჩემი სამარადჟამო“, „ყაჭო“, „[[გურჯი|გურჯულ]] სიზმრებში ვარ“ „ღმერთო გამახსენე“ „სიკვდილი გაადვილდა“, „ქაშუეთური ჩანაწერები“, ,,ჩემი გული გურჯისტანშია", ,,რა შავქვად მინდა წიგნი", აგრეთვე ავტორია მრავალი საგაზეთო სტატიისა და სამეცნიერო ნაშრომისა. [[1989]] წლიდან არის საქართველოს ჟურნალისტთა კავშირის, 2019 წლიდან კი — საქართველოს მწერალთა კავშირის წევრი. დაჯილდოებულია „[[ღირსების ორდენი (საქართველო)|ღირსების ორდენით]]“ — ქართული ჟურნალისტიკის განვითარებაში შეტანილი წვლილისათვის. არის [[ფრიდონ ხალვაში|ფრიდონ ხალვაშის]] პრემიის ლაურეატი. 2022 წელს მიენიჭა საპატიო შუახეველის წოდება, 2024 წელს საპატიო ჯაბნიძეებელის წოდება. დაბადებიდან 60 წლისთავის საიუბილეოდ, 2022 წლის 20 დეკემბერს აჭარის მწერალთა სახლმა მას მიანიჭა „რჩეული შემოქმედის“ წოდება. 2022 წლის დეკემბერში, ქალაქ ბათუმის [[მერია|მერიის]] კონკურსის შედეგად, ნიაზ ზოსიძე აღიარებული იქნა, როგორც „წლის ხელოვანი“. ==ჯილდოები== *„ღირსების ორდენი“ *„ფრიდონ ხალვაშის პრემია“ *„საპატიო შუახეველი“ *„რჩეული შემოქმედი“ *„წლის ხელოვანი“ *„საპატიო ჯაბნიძეებელი“ ==ბიბლიოგრაფია== *„იერუსალიმში“ *„რა დამავიწყებს“ *„აჭარა - ფარი საქართველოისა“ *„ნეტაი, ადრე მოსულიყავით...“ *„თან მეცინება, თან მეტირება“ *„გომარჯოს ფერეიდანს“ *„ცრემლს ნუ გამატან“ *„ახლა სიკვდილი არ შეიძლება“ *„სულერთია ოცდაათის მერე?“ *„ჩემი სამარადჟამო“ *„ყაჭო“ *„გურჯულ სიზმრებში ვარ“ *„ღმერთო გამახსენე“ *„სიკვდილი გაადვილდა“ *„ქაშუეთური ჩანაწერები“ *„ჩემი გული გურჯისტანშია“ *„რა შავქვად მინდა წიგნი“ ==ლიტერატურა== *საინფორმაციო ცნობარი აჭარაში მოღვაწე მწერალთა შესახებ, ბათუმი, 2019, გვ. 42 ==რესურსები ინტერნეტში== *{{Nplg ბიოგრაფია|00018717}} *[https://ajaratv.ge/video/7082 გადაცემის სტუმარი-ფილოლოგი, პროფესორი და მწერალი ნიაზ ზოსიძე] *[https://www.facebook.com/watch/?v=261254739217093 „ღმერთო გამახსენე“ - ნიაზ ზოსიძის ახალი წიგნი] {{DEFAULTSORT:ზოსიძე, ნიაზ}} [[კატეგორია:დაბადებული 20 დეკემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1962]] [[კატეგორია:ქართველი მწერლები]] [[კატეგორია:ქართველი ჟურნალისტები]] s3x26zq37xx5xaimumeryx1d0q4fd1j 4823381 4823378 2025-07-02T07:57:24Z Niazzosidze 171399 /* ბიოგრაფია */ 4823381 wikitext text/x-wiki [[File:ნიაზ ზოსიძე.jpg|thumb|ნიაზ ზოსიძე]] '''ნიაზ ზოსიძე''' (დ. [[20 დეკემბერი]], [[1962]]) — მწერალი, ჟურნალისტი, [[გრიგოლ რობაქიძე|გრიგოლ რობაქიძის]] [[უნივერსიტეტი|უნივერსიტეტის]] პროფესორი. ==ბიოგრაფია== დაამთავრა [[თბილისი|თბილისის]] [[სულხან-საბა ორბელიანი]]ს [[სახელმწიფო]] უნივერსიტეტი, მოგვიანებით - [[ბათუმი|ბათუმის]] [[შოთა რუსთაველი|შოთა რუსთაველის]] სახელმწიფო უნივერსიტეტის დოქტურანტურა ლიტერატურის განხრით. სამუშაო გამოცდილება: გაზეთ „[[აჭარა|აჭარის“]] კორესპონდენტი (1989-94), აჭარის უმაღლესი საბჭოს პრესსამსახურის სპეციალიტი (1994-99), პრესსამსახურის უფროსი (1999), აჭარის ჟურნალისტთა კავშირის თავმჯდომარე (1999), გაზეთ „აჭარის“ რედაქტორი (1999-2002). 2002-2003 წლებში მუშაობდა [[შუახევი (დაბა)|შუახევი]]ს რაიონის გამგებლად, 2008-2012 წლებში - იყო აჭარის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე. მონაწილეობს ადგილობრივ და საერთაშორისო სამეცნიერო კონფერენციებში. იყო მუჰაჯირთა შთამომავლების მეხსიერების შემსწავლელი ბსუ-ს სამეცნიერო ექსპედიციის წევრი. ავტორია 15 [[წიგნი|წიგნისა,]] მათ შორის: „იერუსალიმში“, „რა დამავიწყებს“, „აჭარა - ფარი საქართველოისა“, „ნეტაი, ადრე მოსულიყავით...“, „თან მეცინება, თან მეტირება“, „გომარჯოს [[ფერეიდანი|ფერეიდანს]]“, „ცრემლს ნუ გამატან“, „ახლა [[სიკვდილი]] არ შეიძლება“, „სულერთია ოცდაათის მერე?“, „ჩემი სამარადჟამო“, „ყაჭო“, „გურჯულ სიზმრებში ვარ“ „ღმერთო გამახსენე“ „სიკვდილი გაადვილდა“, „ქაშუეთური ჩანაწერები“, ,,ჩემი გული გურჯისტანშია", ,,რა შავქვად მინდა წიგნი", აგრეთვე ავტორია მრავალი საგაზეთო სტატიისა და სამეცნიერო ნაშრომისა. [[1989]] წლიდან არის საქართველოს ჟურნალისტთა კავშირის, 2019 წლიდან კი — საქართველოს მწერალთა კავშირის წევრი. დაჯილდოებულია „[[ღირსების ორდენი (საქართველო)|ღირსების ორდენით]]“ — ქართული ჟურნალისტიკის განვითარებაში შეტანილი წვლილისათვის. არის [[ფრიდონ ხალვაში|ფრიდონ ხალვაშის]] პრემიის ლაურეატი. 2022 წელს მიენიჭა საპატიო შუახეველის წოდება, 2024 წელს საპატიო ჯაბნიძეებელის წოდება. დაბადებიდან 60 წლისთავის საიუბილეოდ, 2022 წლის 20 დეკემბერს აჭარის მწერალთა სახლმა მას მიანიჭა „რჩეული შემოქმედის“ წოდება. 2022 წლის დეკემბერში, ქალაქ ბათუმის [[მერია|მერიის]] კონკურსის შედეგად, ნიაზ ზოსიძე აღიარებული იქნა, როგორც „წლის ხელოვანი“. ==ჯილდოები== *„ღირსების ორდენი“ *„ფრიდონ ხალვაშის პრემია“ *„საპატიო შუახეველი“ *„რჩეული შემოქმედი“ *„წლის ხელოვანი“ *„საპატიო ჯაბნიძეებელი“ ==ბიბლიოგრაფია== *„იერუსალიმში“ *„რა დამავიწყებს“ *„აჭარა - ფარი საქართველოისა“ *„ნეტაი, ადრე მოსულიყავით...“ *„თან მეცინება, თან მეტირება“ *„გომარჯოს ფერეიდანს“ *„ცრემლს ნუ გამატან“ *„ახლა სიკვდილი არ შეიძლება“ *„სულერთია ოცდაათის მერე?“ *„ჩემი სამარადჟამო“ *„ყაჭო“ *„გურჯულ სიზმრებში ვარ“ *„ღმერთო გამახსენე“ *„სიკვდილი გაადვილდა“ *„ქაშუეთური ჩანაწერები“ *„ჩემი გული გურჯისტანშია“ *„რა შავქვად მინდა წიგნი“ ==ლიტერატურა== *საინფორმაციო ცნობარი აჭარაში მოღვაწე მწერალთა შესახებ, ბათუმი, 2019, გვ. 42 ==რესურსები ინტერნეტში== *{{Nplg ბიოგრაფია|00018717}} *[https://ajaratv.ge/video/7082 გადაცემის სტუმარი-ფილოლოგი, პროფესორი და მწერალი ნიაზ ზოსიძე] *[https://www.facebook.com/watch/?v=261254739217093 „ღმერთო გამახსენე“ - ნიაზ ზოსიძის ახალი წიგნი] {{DEFAULTSORT:ზოსიძე, ნიაზ}} [[კატეგორია:დაბადებული 20 დეკემბერი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1962]] [[კატეგორია:ქართველი მწერლები]] [[კატეგორია:ქართველი ჟურნალისტები]] aowsmzaiy2ztg5h4um15ejaaspuimkn 0 564699 4823092 4782780 2025-07-02T00:39:33Z CommonsDelinker 635 - "Oscar_Piastri.png". ფაილი წაიშალა Commons-იდან მომხმარებელ [[c:User:EugeneZelenko|EugeneZelenko]]-ს მიერ. მიზეზი: Copyright violation; see [[:c:Commons:Licensing|]] ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]): Promo/press photo. 4823092 wikitext text/x-wiki {{წყარო}} {{ინფოდაფა ფორმულა1-ის პილოტი |სახელი=ოსკარ პიასტრი |სურათი= |დაბადების თარიღი= {{დაბადების თარიღი და ასაკი|2001|4|6}} |დაბადების ადგილი=[[მელბურნი]], ვიქტორიის შტატი, ავსტრალია |რბოლა=51 (51 სტარტი) |ეროვნება={{flag|ავსტრალია|name = ავსტრალიელი}} |გუნდი=[[McLaren]] |მანქანის ნომერი=81 |მოგება=5 |ჩემპიონი=0 |კვარცხლბეკი=14 |ქულები=488 |პოულები=2 |უსწრაფესი წრე=4 |პირველი რბოლა=[[ბაჰრეინის გრან პრი 2023]] |ბოლო რბოლა=[[საუდის არაბეთის გრან პრი 2025]] |პირველი მოგება=[[უნგრეთის გრან პრი 2024]]|ბოლო მოგება=[[საუდის არაბეთის გრან პრი 2025]]}} '''ოსკარ ჯეკ პიასტრი''' ({{Lang-en|Oscar Jack Piastri}}; დ. [[6 აპრილი]], [[2001]]) — [[ავსტრალიელები|ავსტრალიელი]] ავტომრბოლელი, რომელიც ამჟამად ასპარეზობს [[ფორმულა ერთი|ფორმულა 1]]-ში და წარმოადგენს გუნდ [[McLaren]]-ს. პიასტრიმ 2019 წელს [[R-ace GP]]-ს გუნდის სახელით მოიგო ფორმულა რენოს ევროთასი. ასევე მოიპოვა გამარჯვებები 2020 წლის FIA ფორმულა 3-ის ჩემპიონატსა და 2021 წლის [[ფორმულა 2]]-ის ჩემპიონატში (Prema Racing-ის გუნდი). ის არის პირველი მრბოლელი ავტოსპორტის ისტორიაში, რომელმაც თავისი დებიუტის წელსვე მოიგო რენოს ევროთასი, [[ფორმულა 3]] და ფორმულა 2-ის ჩემპიონატები. {{DEFAULTSORT:პიასტრი, ოსკარ}} [[კატეგორია:დაბადებული 6 აპრილი]] [[კატეგორია:დაბადებული 2001]] [[კატეგორია:მაკლარენის მრბოლელები (ფორმულა 1)]] [[კატეგორია:ფორმულა 1-ის ავსტრალიელი მრბოლელები]] 96ctclydymmznp8ueqs40jqf5o9u42k 14 564885 4823461 4641837 2025-07-02T10:12:52Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823461 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ფემინიზმი ევროპაში ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:ქალთა უფლებები ალბანეთში]] [[კატეგორია:საზოგადოებრივი მოძრაობები ალბანეთში]] qunmfblkec3ak7oup1dubiviu50z8rm 14 565001 4823465 4642439 2025-07-02T10:13:16Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823465 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფემინიზმი ევროპაში ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:ფემინიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ქალები ესპანეთში]] [[კატეგორია:ქალთა უფლებები ესპანეთში]] 1bgkx66gj6eok5q1hji7ngysr6pgsti 14 565441 4823129 4645418 2025-07-02T04:14:55Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823129 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს მთავრობა]] [[კატეგორია:გაერთიანებული სამეფოს სამართალი]] haa3jreqfpekarb6em4ixuzon6yfbtp 14 565442 4823122 4645419 2025-07-02T04:14:00Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]]“ 4645419 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კონსტიტუციები]] 02v9r5ifo0e0tm5b6tsh6omp04ac7e6 14 565443 4823136 4645420 2025-07-02T04:15:52Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823136 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:კანადის სამართალი]] [[კატეგორია:კანადის მთავრობა]] tn1zavo3oau1mqnm7onc0pd0l4gdsv0 14 565446 4823124 4645423 2025-07-02T04:14:31Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823124 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ავსტრალიის სამართალი]] sf1kwaau6sxcmumqfl4okk2fhssrbcu 14 565447 4823127 4645424 2025-07-02T04:14:46Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823127 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ახალი ზელანდიის სამართალი]] 3vp7v74ndtlnvmo6cifia8rxm7mgquo 14 574206 4823614 4720607 2025-07-02T10:43:51Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823614 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ურუგვაული კულტურა]] gwdazwchq7b88g91pu8xd9xpu0fqn1o 0 575354 4823151 4729236 2025-07-02T04:17:57Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823151 wikitext text/x-wiki '''ანდორის კონსტიტუცია''' (''[[კატალანური ენა|Constitució d'Andorra]]'') — [[ანდორა|ანდორის]] სამთავროს უზენაესი კანონი. მიიღეს [[1993]] წლის 2 თებერვალს. [[1993]] წლის 4 მარტს ჩატარებულ [[რეფერენდუმი|რეფერენდუმზე]] ანდორელმა ხალხმა მხარი დაუჭირა კონსტიტუციის მიღებას. კონსტიტუციის მიხედვით, იგი ძალაში შევიდა „ანდორის სამთავროს ოფიციალურ ბიულეტენში“ ''Butlletí Oficial del Principat d'Andorra'' გამოქვეყნების დღესვე, [[1993]] წლის [[28 აპრილი]]ს. კონსტიტუციას ხელი მოაწერა ანდორის ორმა მთავარმა: საფრანგეთის პრეზიდენტმა [[ფრანსუა მიტერანი|ფრანსუა მიტერანმა]] და ურჟელის ეპისკოპოსმა ჟოან მარტი-ი-ალანისმა. ახალი კონსტიტუციის დადგენილებით, ანდორის სახელმწიო მეთაური ეს ორი მოხელეა. ==შინაარსი== ===პრეამბულა=== ანდორის კონსტიტუციის შესავალს პრეამბულა წარმოადგენს. პრეამბულაშივე მოცემულია ქვეყნის დევიზი: „Virtus, Unita, Fortior.“ ===ანდორის სუვერენიტეტი=== პირველი მუხლი განსაზღვრავს სახელმწიფოს ფორმას, დიარქიას. სახელმწიფოს მეთაურები ერთდროულად არიან საფრანგეთის პრეზიდენტი და ურჟელის ეპისკოპოსი. პირველი მუხლის მიხედვით, სახელმწიფოს ოფიციალური სახელწოდებაა „ანდორის სამთავრო“. კონსტიტუციის თანახმად, სახელმწიფოს სუვერენიტეტი ეფუძნება ხალხს. მუხლის ბოლოში ანდორის სამრევლოებია ჩამოთვლილი. მეორე მუხლში ანდორის ოფიციალურ ენად [[კატალანური ენა]]ა დასახელებული. მეორე მუხლიშივეა მოცემული სახელმწიფო დროშის, გერბისა და ჰიმნის შესახებ. მეორე მუხლის მიხედვით, სახელმწიფოს დედაქალაქია [[ანდორა-ლა-ველა]]. მესამე მუხლის მიხედვით, კონსტიტუცია ანდორის სამართლის უზენაესი სტანდარტია. იგი კრძალავს სამართლიანი სასამართლოს გარეშე დასჯას და აღიარებს საერთაშორისო სამართლის პრინციპებს. ===უფლებები და თავისუფლებები=== კონსტიტუციაში მეოთხე მუხლიდან 36-ე მუხლის ჩათვლით ანდორელთა უფლებები და თავისუფლებებია მოცემული. მეოთხე მუხლი აღიარებს ადამიანის ღირსების ხელშეუხებლობას და განუყოფელ უფლებებს. მეხუთე მუხლში ხაზგასმულია, რომ [[ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაცია]] ქვეყნის სამართლის სისტემაშია ინტეგრირებული. მეექვსე მუხლის თანახმად, ყველა ადამიანი კანონის წინაშე თანასწორია და საჯარო სამსახურს ევალება ისეთი გარემოს შექმნა, რომელიც ინდივიდთა თანასწორობასა და თავისუფლებას რეალურს და ეფექტურს გახდის. ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==ლიტერატურა== * [http://www.andorramania.com/constit_cat.htm Text of Andorra's Constitution] {{in lang|ca}} ==რესურსები ინტერნეტში== {{Wikisource|Constitution of Andorra|Constitution of Andorra}} {{Wikisource|Portal:Andorra|Andorra Portal}} *[http://www.andorramania.com/constit_gb.htm Text of Andorra's Constitution (in English)] {{ევროპა თემატურად|კონსტიტუცია|ევროპის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:ანდორის მთავრობა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] 2i726ndn4tkwtd9mo9imrxd9qhio6ih 14 575360 4823128 4729253 2025-07-02T04:14:50Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823128 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ბელგიის სამართალი]] [[კატეგორია:ბელგიის მთავრობა]] bz65xj8idom56wcxzeqf768w6gsj9mw 14 575429 4823142 4729713 2025-07-02T04:16:39Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823142 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:რუმინეთის მთავრობა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:რუმინეთის პოლიტიკური ისტორია]] 64bcyc87ki5lvxm8mcdnfzb4e7f6i3j 14 575507 4823133 4730160 2025-07-02T04:15:37Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823133 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ესპანეთის მთავრობა]] [[კატეგორია:ესპანეთის სამართლის ისტორია]] [[კატეგორია:ესპანეთის პოლიტიკური ისტორია]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] jji805s939t63sn95klvfafxt0rq8oa 14 575523 4823144 4730256 2025-07-02T04:16:49Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823144 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:საფრანგეთის სამართალი]] [[კატეგორია:საფრანგეთის პოლიტიკური ისტორია]] 5yztlnwpn0oof1wyy855iivdvq21z1j 0 575533 4823160 4738980 2025-07-02T04:19:22Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823160 wikitext text/x-wiki [[File:Oendang-Oendang Dasar Negara Republik Indonesia.pdf|thumb|200px|ინდონეზიის კონსტიტუციის [[1946]] წლის დაბეჭდილი გამოცემა]] '''1945 წლის ინდონეზიის რესპუბლიკის სახელმწიფო კონსტიტუცია''' ({{lang-id|Undang-Undang Dasar Negara Republik Indonesia Tahun 1945}}; ხშირად გამოისახება აბრევიატურით ''UUD 1945'' ან ''UUD '45'') ― [[ინდონეზია|ინდონეზიის]] უზენაესი კანონი და სხვა კანონთა საფუძველი. ინდონეზიის კონსტიტუცია დაიწერა [[1945]] წლის ივნის-აგვისტოში, [[ჰოლანდიის ოსტინდოეთი|ნიდერლანდების ოსტინდოეთის]] იაპონელთა ოკუპაცის ბოლო თვეებში, [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დასასრულს. იგი [[1949]] წლის ფედერალური კონსტიტუციისა და [[1950]] წლის დროებითი კონსტიტუციის შედეგად გაუქმდა, მაგრამ პრეზიდენტ სუკარნოს [[1959]] წლის დეკრეტის საფუძველზე აღდგა. [[1945]] წლის კონსტიტუცია [[პანჩასილა (პოლიტიკა)|პანჩასილის]] საფუძველზეა შედგენილი, რომელიც ხუთ ეროვნულ პრინციპს ადგენს როგორც დამოუკიდებელი ინდონეზიის ძირითადი პრინციპების საფუძველს. კონსტიტუცია ითვალისწინებს ძალაუფლების გამიჯვნას აღმასრულებელ, საკანონმდებლო და სასამართლო შტოებად. მმართველობის სისტემა დახასიათებულია როგორც „საპრეზიდენტო სისტემა საპარლამენტო ნიშნებით“.<ref name="King2007">King (2007)</ref> [[1998]] წლის მაისის აჯანყებებისა და პრეზიდენტ [[სუჰარტო]]ს გადადგომის შემდეგ, კონსტიტუციაში დამატებები შევიდა, რამაც პოლიტიკური რეფორმების გატარების შესაძლებლობა გააჩინა, რასაც ხელისუფლების სამივე შტოს უფლებამოსილებების ცვლილება და ადამიანის უფლებების დებულებების დამატება მოჰყვა. ==შინაარსი== ===პრეამბულა=== [[1945]] წლის ინდონეზიის კონსტიტუციის პრეამბულა პანჩასილის ფილოსოფიის მიხედვითაა შედგენილი. პანჩასილის ხუთი პრინციპი მოიცავს: ერთადერთი ღმერთის რწმენას; ცივილიზებულ კაცობრიობას; ინდონეზიის ერთიანობას; დემოკრატიას, რომელიც წარმომადგენელთა შორის განხილვებში წარმოქმნილი შიდა სიბრძნის ერთიანობითაა განსაზღვრული; სოციალურ სამართლიანობას ინდონეზიის ყველა ხალხისთვის. ===თავი I: სახელმწიფოს ფორმა და სუვერენიტეტი=== [[ინდონეზია]] უნიტარული სუვერენული სახელმწიფოა. ===თავი II: სახალხო საკონსულტაციო ასამბლეა=== სახალხო საკონსულტაციო ასამბლეა შედგება წარმომადგენელთა პალატისა და რეგიონული წარმომადგენლობითი საბჭოს წევრებისგან. ორივე ორგანოს ყველაზე წევრი პირდაპირი წესით აირჩევა. სახალხო საკონსულტაციო ასამბლეა ცვლის და იღებს კანონებს, ნიშნავს პრეზიდენტს და კანონის საფუძველზე [[ინდონეზიის პრეზიდენტი]]სა და ვიცე-პრეზიდენტის თანამდებობიდან გადაყენება შეუძლია. ===თავი III: აღმასრულებელი ხელისუფლება=== მესამე თავში მოცემულია [[ინდონეზიის პრეზიდენტი]]ს უფლებამოსილებები. დასახელებულია პრეზიდენტობისა და ვიცე-პრეზიდენტობისთვის აუცილებელი მოთხოვნები. პრეზიდენტისა და ვიცე-პრეზიდენტის არჩევა შესაძლებელია მხოლოდ ორი ვადით და საყოველთაო არჩევნების მეშვეობით. განსაზღვრულია [[იმპიჩმენტი]]ს პროცედურა. მესამე თავი მოიცავს საპრეზიდენტო და ვიცე-საპრეზიდენტო ფიცის ტექსტს. ===თავი IV: უზენაესი საკონსულტაციო საბჭო=== ამ თავის ყველა მუხლი ამოღებულია ინდონეზიის კონსტიტუციის მეოთხე დამატების საფუძველზე. თავდაპირველად ეს თავი უზენაესი საკონსულტაციო საბჭოს როლს განსაზღვრავდა. ===თავი V: სახელმწიფო მინისტები=== ოთხი მოკლე მუხლი განსაზღვრავს მინისტრთა კაბინეტის კონსტიტუციურ საფუძველს. მინისტებს პრეზიდენტი ნიშნავს. ===თავი VI: ადგილობრივი მმართველობა=== განსაზღვრავს ინდონეზიის ადიმინისტრაციულ დაყოფას [[ინდონეზიის პროვინციები|პროვინციებად]], [[ინდონეზიის სარეგენტოები|სარეგენტოებად და ქალაქებად]]. ყოველ ადმინისტრაციულ ერთეულს ადგილობრივი არჩევნების შედეგად არჩეული ადმინისტრაცია ჰყავს. ადმინისტრაციის ხელმძღვანელები „აირჩევიან დემოკრატიულად“. ავტონომია დასაშვებია იმდენად, რამდენადაც შესაძლებელია. სახელმწიფო აღიარებს გარკვეული რეგიონების განსაკუთრებულ მდგომარეობს. ===თავი VII: წარმომადგენელთა პალატა=== წარმომადგენელთა პალატის წევრები აირჩევიან საყოველთაო არჩევნების გზით. წარმომადგენელთა პალატას აქვს კანონების მიღების, საკანონმდებლო, საბიუჯეტო და ზედამხედველობითი ფუნქციები. დადგენილ ფარგლებში წარმომადგენელთა პალატა კონტოლს უწევს მთავრობის საქმიანობას. ===თავი VII-A: რეგიონული წარმომადგენელთა საბჭო=== შესაბამისი რაოდენობის წევრები საყოველთაო არჩევნების გზით აირჩევიან თითოეული პროვინციიდან. საბჭოს უფლება აქვს რეგიონებთან დაკავშირებული კანონები წარომადგენელთა პალატას შესთავაზოს. გარდა ამისა, მას წარმომადგენელთა პალატისთვის გადასახადებთან, განათლებასა და რელიგიასთან დაკავშირებით საკონსულტაციო ფუნქციას აკისრია. ===თავი VII-B: საყოველთაო არჩევნები=== საყოველთა არჩევნები იმართება წარმომადგენელთა პალატის, რეგიონული წარმომადგენელთა საბჭოს, პრეზიდენტის, ვიცე-პრეზიდენტისა და სხვა რეგიონული საკანონმდებლო ორგანოების არჩევისას. არჩევნები საყოველთაო, თანასწორი, ფარული სახისაა დახუთ წელიწადში ერთხელ იმართება. წარმომადგენელთა პალატისა და რეგიონული საკანონმდებლო ორგანოების წარმომადგენლები პოლიტიკურ პარტიებს წარმოადგენენ, ხოლო რეგიონული წარმომადგენელთა საბჭოს წევრები დამოუკიდებლები არიან. ===თავი VIII: ფინანსური საკითხები=== პრეზიდენტი წარადგენს წლიურ ბიუჯეტს, რომელსაც წარმომადგენელთა პალატა განიხილავს. ===თავი VIII-A: აუდიტის საბჭო=== განმარტავს, რომ ინდონეზიის აუდიტის საბჭო ზედამხედველობს სახელმწიფო სახსრების მართვას. ===თავი IX: სასამართლო ხელისუფლება=== ამტკიცებს, რომ სასამართლო ხელისუფლება დამოუკიდებელია. განმარტავს უზენაესი სასამართლოს როლსა და პოზიციას, ისევე როგორც სასამართლო კომისიისა და საკონსტიტუციო სასამართლოს როლს. ===თავი IX-A: სახელმწიფო ტერიტორია=== განმარტავს, რომ სახელმწიფო [[არქიპელაგი]]ა, რომლის საზღვრებსა და უფლებებს განსაზღვრავს კანონი. ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==ლიტერატურა== {{Wikisource|Constitution of the Republic of Indonesia}} * Adnan Buyung Nasution (2001) ''The Transition to Democracy: Lessons from the Tragedy of Konstituante in Crafting Indonesian Democracy'', Mizan Media Utama, Jakarta, {{ISBN|979-433-287-9}} * {{cite book |last=Cribb |first=Robert |chapter=Parlemen Indonesia 1945-1959 |trans-chapter=Indonesian Parliaments 1945-1959 |title=Panduan parlemen Indonesia |trans-title=Indonesian Parliamentary Guide |date=2001 |publisher=Yayasan API |location=Jakarta |isbn=979-96532-1-5}} * Dahlan Thaib, Dr. H, (1999), ''Teori Hukum dan Konstitusi'' (''Legal and Constitutional Theory''), Rajawali Press, Jakarta, {{ISBN|979-421-674-7}} * Denny Indrayana (2008) ''Indonesian Constitutional Reform 1999-2002: An Evaluation of Constitution-Making in Transition'', Kompas Book Publishing, Jakarta {{ISBN|978-979-709-394-5}}. * {{cite journal |last1=Elson |first1=R. E. |date=October 2009 |title=Another Look at the Jakarta Charter Controversy of 1945 |url= https://ecommons.cornell.edu/bitstream/handle/1813/54483/INDO_88_0_1255982649_105_130.pdf?sequence=1&isAllowed=y |journal=Indonesia |volume= 88|issue=88 |pages=105–130}} * Jimly Asshiddiqie (2005), Konstitusi dan Konstitutionalisme Indonesia (Indonesia Constitution and Constitutionalism), MKRI, Jakarta. * Jimly Asshiddiqie (1994), Gagasan Kedaulatan Rakyat dalam Konstitusi dan Pelaksanaannya di Indonesia (The Idea of People's Sovereignty in the Constitution), Ichtiar Baru - van Hoeve, Jakarta, {{ISBN|979-8276-69-8}}. * Jimly Asshiddiqie (2009), ''The Constitutional Law of Indonesia'', Maxwell Asia, Singapore. * Jimly Asshiddiqie (2005), ''Hukum Tata Negara dan Pilar-Pilar Demokrasi (Constitutional Law and the Pillars of Democracy''), Konpres, Jakarta, {{ISBN|979-99139-0-X}}. * {{cite book |last1=Kahin |first1=George McTurnan |title=Nationalism and revolution in Indonesia |url=https://archive.org/details/nationalismrevol0000kahi |date=1952 |publisher=Cornell University Press |location=Ithaca |isbn=0-8014-9108-8}} * {{cite web | url = https://www.insideindonesia.org/constitutional-tinkering | title = Constitutional tinkering | last = King | first = Blair A. | date = 30 July 2007 | website = [[Inside Indonesia]] | publisher = Inside Indonesia | access-date = 9 July 2019 }} * {{Cite book | last = Kusuma| first = R.M.A.B.. | title = Lahirnya Undang Undang Dasar 1945| publisher = Badan Penerbit Fakultas Hukum Universitas Indonesia | language=id| trans-title = Birth of the 1945 Constitution| location = Jakarta | year = 2004 | isbn = 979-8972-28-7}} * Nadirsyah Hosen, (2007) ''Shari'a and Constitutional Reform in Indonesia'', ISEAS, Singapore * Saafroedin Bahar,Ananda B.Kusuma,Nannie Hudawati, eds, (1995) ''Risalah Sidang Badan Penyelidik Usahah Persiapan Kemerdekaan Indonesian (BPUPKI) Panitia Persiapan Kemerdekaan Indonesia (PPKI) (Minutes of the Meetings of the Agency for Investigating Efforts for the Preparation of Indonesian Independence and the Preparatory Committee for Indonesian Independence)'', Sekretariat Negara Republik Indonesia, Jakarta * {{Cite book | last = Ricklefs| first = M.C. | author-link = M. C. Ricklefs | title = A History of Modern Indonesia Since c.1300 | publisher = MacMillan |location = London| edition = 4th | year = 2008 | orig-year = 1981 | isbn = 978-0-230-54685-1 }} * Sri Bintang Pamungkas (1999), ''Konstitusi Kita dan Rancangan UUD-1945 Yang Disempurnakan'' (''Our Constitution and a Proposal for an Improved Version of the 1945 Constitution''), Partai Uni Demokrasi, Jakarta, No ISBN ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აზია თემატურად|კონსტიტუცია|აზიის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:ინდონეზიის პოლიტიკა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ინდონეზიის სამართალი]] [[კატეგორია:სუკარნო]] [[კატეგორია:1945 წლის დოკუმენტები]] i3wzt77738apt3tiutncuimzqylaaoe 0 575534 4823177 4814683 2025-07-02T04:21:39Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823177 wikitext text/x-wiki '''სინგაპურის რესპუბლიკის კონსტიტუცია''' ({{lang-en|The Constitution of the Republic of Singapore}}) ― [[სინგაპური]]ს უზენაესი კანონი. დაწერილი კონსტიტუციის ტექსტი, რომელიც [[1965]] წლის [[9 აგვისტო]]დან ამოქმედდა, [[1963]] წლის სინგაპურის შტატის კონსტიტუციასა და მალაიზიის ფედერალური კონსტიტუციის დებულებებს დაეფუძნა. კონსტიტუციის ტექსტი სინგაპურის კონსტიტუციური სამართლის ერთ-ერთი სავალდებულო იურიდიული წყაროა, დანარჩენი სავალდებულო წყაროები კი კონსტიტუციის სასამართლო ინტერპრეტაციები და ზოგიერთი სხვა დებულებაა. არასავალდებულო წყაროებს შორისაა ის წყაროები, რომლებიც გავლენას ახდენს კონსტიტუციურ სამართალზე, როგორიცაა რბილი სამართალი, კონსტიტუციური კონვენციები და საჯარო საერთაშორისო სამართალი. კონსტიტუციის მეოთხე მუხლი განსაზღვრავს, რომ იგი ქვეყნის უზენაესი კანონია. სინგაპურის კონსტიტუცია ასევე აკმაყოფილებს ალბერტ ვენ დაისის მიერ შემუშვებულ უზენაესობის სამ კრიტერიუმს: კოდიფიკაციას, სიმტკიცე/სიხისტესა და სასამართლოების მიერ იურიდიული გადახედვის შესაძლებლობას. თუმცა ზოგიერთი მოსაზრებით, კონსტიტუცია პრაქტიკაში უზენაესი არაა და სინგაპურის სამართლებრივი სისტემა ''დე ფაქტო'' ხასიათისაა და საპარლამენტო სუვერენიტეტით ხასიათდება. ==კონსტიტუციის უზენაესობა== [[File:Albert Venn Dicey.jpg|thumb|upright|ალბერტ ვენ დაისი (1835–1922)]] ბრიტანელი იურისტისა და კონსტიტუციონალიზმის თეორეტიკოსის, [[ალბერტ ვენ დაისის]]ს მიხედვით, კონსტიტუციის უზენაესობას სამი კრიტერიუმი განსაზღვრავს:<ref>{{citation|author=L[akshmikanth] R[ao] Penna|title=The Diceyan Perspective of Supremacy and the Constitution of Singapore|url=http://heinonline.org/HOL/LandingPage?collection=journals&handle=hein.journals/sjls32&div=21|journal=Malaya Law Review|year=1990|volume=32|pages=207–238 at 208|access-date=9 March 2022|archive-date=28 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180928043953/https://heinonline.org/HOL/LandingPage?collection=journals&handle=hein.journals%2Fsjls32&div=21|url-status=live}}, citing {{citation|author=Albert Venn Dicey|author-link=|chapter=Parliamentary Sovereignty and Federalism|title=An Introduction to the Study of the Law of the Constitution|edition=10th|location=London|publisher=Macmillan|year=1982|pages=126–180|oclc=611803999}}; see also {{citation|author=Albert Venn Dicey|chapter=Parliamentary Sovereignty and Federalism|chapter-url=https://archive.org/stream/cu31924030503720#page/n245/mode/1up|title=An Introduction to the Study of the Law of the Constitution|edition=8th|location=London|publisher=Macmillan & Co.|year=1927|orig-year=1915|pages=134–176 at 142–161|oclc=5755153}}.</ref> კოდიფიკაცია, რაც იმას ნიშნავს, რომ კონსტიტუცია წერილობითი სახის უნდა იყოს; კონსტიტუცია უნდა იყოს ხისტი; საკანონმდებლო აქტების კონსტიტუციურობის შეფასება და თუკი აქტები კონსტიტუციას არ შეესაბამება, მათი გაუქმების შესაძლებლობა სასამართლოების უფლებამოსილება უნდა იყოს. სინგაპურის კონსტიტუციის მეოთხე მუხლი ადგენს, რომ იგი ქვეყნის უზენაესი კანონია. კონსტიტუცია დაისის სამივე კრიტერიუმს აკმაყოფილებს, მაგრამ ზოგიერთი მოსაზრებით, კონსტიტუცია პრაქტიკაში უზენაესი არაა და სინგაპურის სამართლებრივი სისტემა ''დე ფაქტო'' ხასიათისაა და საპარლამენტო სუვერენიტეტით ხასიათდება.<ref name="Neo & Lee">{{citation|author=Jaclyn Ling-Chien Neo|author2=Yvonne C[hing] L[ing] Lee|chapter=Constitutional Supremacy: Still a Little Dicey?|editor=Li-ann Thio|editor2=Kevin Y[ew] L[ee] Tan|title=Evolution of a Revolution: Forty Years of the Singapore Constitution|location=London|publisher=Routledge-Cavendish|year=2009|pages=153–192 at 181|isbn=978-0-415-43862-9}}.</ref> ==კონსტიტუციის შინაარსი== სინგაპურის კონსტიტუტიცა მოიცავს 14 ნაწილს: I ნაწილი შესავალია; II ― რესპუბლიკა და კონსტიტუცია; III ― სინგაპურის რესპუბლიკის სუვერენიტეტის დაცვა; IV ნაწილი მოიცავს ფუნდამენტურ თავისუფლებებს, რომელთა შორისაა: სიცოცხლისა და პირადი თავისუფლების უფლება (მუხლი 9), მონობისა და იძულებითი შრომის აკრძალვა (მუხლი 10), დაცვა რეტროსპექტიული კრიმინალური სამართლისა და განმეორებითი სასამართლო პროცესებისგან (მუხლი 11), თანასწორობისა და თანაბარი დაცვის უფლება (მუხლი 12), გადაადგილების თავისუფლებისა და გაძევების აკრძალვა (მუხლი 13), სიტყვის, შეკრებისა და გაერთიანების თავისუფლება (მუხლი 14), რელიგიის თავისუფლების უფლება (მუხლი 15) და თანასწორი განათლების უფლება (მუხლი 16); კონსტიტუციის V ნაწილი აღმასრულებელ ხელისუფლებას შეეხება, VI ― საკნონმდებლო ხელისუფლებას; VII ― უმცირესობების უფლებათა საპრეზიდენტო საბჭოს, VIII ― სასამართლო ხელისუფლებას, IX ― საჯარო სერვისებს, X ― მოქალაქეობას, XI ― ფინანსურ დებულებებს, XII ― სპეციალური ძალებს დივერსიისა და საგანგებო მდგომარეობის დროს, XIII ― ზოგად დებულებებს, ხოლო XIV ― გარდამავალ დებულებებს. ==კონსტიტუციის შესწორება== კონსტიტუციაში შესწორებების შეტანა ორი გზითაა შესაძლებელი. კონსტიტუციის დებულებების დიდი ნაწილის შეცვლა პარლამენტის წევრთა კვალიფიციური უმრავლესობით შეიძლება. მეორე გზა ეროვნული რეფერენდუმის მეშვეობით შესწორებების შეტანაა, თუმცა ეს პროცედურა მხოლოდ გარკვეული დებულებებისთვის გადასინჯვისთვისაა დაშვებული. შესწორების ორი გზა ხაზს უსვამს კონსტიტუციის დებულებების მნიშვნელობის სხვადასხვა ტიპს.<ref>Neo & Lee, pp. 161–162.</ref> [[1965]] წლის 9 აგვისტოდან მოყოლებული სინგაპურის კონსტიტუციაში ბევრი ცვლილება შევიდა. [[1965]] წლის შესწორების მიხედვით, კონსტიტუციაში შესწორებების შეტანა პარლამენტის აბსოლუტური შემადგენლობის უმრავლესობის მეშვეობით შეიძლებოდა;<ref name="Const Amdt Act 1965">Constitution (Amendment) Act 1965 (No. 8 of 1965).</ref> [[1970]] წლის შესწორების მიხედვით, საპრეზიდენტო საბჭო დაარსდა სინგაპურში რასობრივი და რელიგიური უმცირესობების დასაცავად.<ref>Constitution (Amendment) Act 1969 (No. 19 of 1969), in force on 9 January 1970.</ref> [[1973]] წელს მას უმცირესობების უფლებათა საპრეზიდენტო საბჭო ეწოდა და მისი მთავარი ფუნქციაა პარლამენტის მიერ მიღებული კანონების შემოწმება, რათა ისინი რასობრივი და რელიგიური თემების უფლებებს არ არღვევდნენ; [[1979]] წლის შესწორების მიხედვით, კონსტიტუციაში ცვლილებების შესატანად მეორე და მესამე მოსმენაზე პარლამენტის შემადგენლობის ორი მესამედის თანხმობაა საჭირო. ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==ლიტერატურა== {{refbegin}} ; კანონმდებლობა *Constitution of the Republic of Singapore ([http://statutes.agc.gov.sg/aol/search/display/view.w3p;page=0;query=DocId%3Acf2412ff-fca5-4a64-a8ef-b95b8987728e%20Depth%3A0%20ValidTime%3A01%2F07%2F2010%20TransactionTime%3A01%2F07%2F1999%20Status%3Ainforce;rec=0;whole=yes 1985 Rev. Ed., 1999 Reprint] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120512014304/http://statutes.agc.gov.sg/aol/search/display/view.w3p;page=0;query=DocId%3Acf2412ff-fca5-4a64-a8ef-b95b8987728e%20Depth%3A0%20ValidTime%3A01%2F07%2F2010%20TransactionTime%3A01%2F07%2F1999%20Status%3Ainforce;rec=0;whole=yes |date=12 May 2012 }}). ; სხვა ნაშრომები *{{citation|last=Lee|first=Jack Tsen-Ta|title=Rediscovering the Constitution|url=http://works.bepress.com/jacklee/8/|journal=Singapore Law Review|year=1995|volume=16|pages=157–211|access-date=24 December 2012|archive-date=30 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210630030332/https://works.bepress.com/jacklee/8/|url-status=live}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210630030332/https://works.bepress.com/jacklee/8/ |date=30 ივნისი 2021 }}. *{{citation|last1=Neo|first1=Jaclyn Ling-Chien|last2=Lee|first2=Yvonne C[hing] L[ing] Lee|chapter=Constitutional Supremacy: Still a Little Dicey?|editor-last=Thio|editor-first=Li-ann|editor-link=|editor2-last=Tan|editor2-first=Kevin Y[ew] L[ee]|title=Evolution of a Revolution: Forty Years of the Singapore Constitution|location=London|publisher=Routledge-Cavendish|year=2009|pages=153–192|isbn=978-0-415-43862-9}}. *{{citation|last=Penna|first=L[akshmikanth] R[ao]|title=The Diceyan Perspective of Supremacy and the Constitution of Singapore|url=http://heinonline.org/HOL/LandingPage?collection=journals&handle=hein.journals/sjls32&div=21|journal=Malaya Law Review|year=1990|volume=32|pages=207–238|access-date=9 March 2022|archive-date=28 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180928043953/https://heinonline.org/HOL/LandingPage?collection=journals&handle=hein.journals%2Fsjls32&div=21|url-status=live}}. *{{citation|last=Tan|first=Kevin Yew Lee|title=The Evolution of Singapore's Modern Constitution: Developments from 1945 to the Present Day|url=http://journalsonline.academypublishing.org.sg/Journals/Singapore-Academy-of-Law-Journal/e-Archive/ctl/eFirstSALPDFJournalView/mid/495/ArticleId/1046/Citation/JournalsOnlinePDF|archive-url=https://web.archive.org/web/20180927161508/http://journalsonline.academypublishing.org.sg/Journals/Singapore-Academy-of-Law-Journal/e-Archive/ctl/eFirstSALPDFJournalView/mid/495/ArticleId/1046/Citation/JournalsOnlinePDF|archive-date=27 September 2018|journal=Singapore Academy of Law|8=Singapore Academy of Law Journal|year=1989|volume=1|pages=1–28}}. *{{citation|last=Tan|first=Kevin Y[ew] L[ee]|chapter=A Short Legal and Constitutional History of Singapore|editor-last=Tan|editor-first=Kevin Y[ew] L[ee]|title=The Singapore Legal System|location=Singapore|publisher=Singapore University Press|year=1999|pages=26–66|isbn=978-9971-69-213-1}}. *{{citation|last=Thio|first=Li-ann|title=Constitutional 'Soft' Law and the Management of Religious Liberty and Order: The 2003 Declaration on Religious Harmony|journal=Singapore Journal of Legal Studies|year=2004|pages=414–443|ssrn=953599}}. *{{citation|last=Thio|first=Li-ann|chapter=In Search of the Singapore Constitution|editor-last=Thio|editor-first=Li-ann|editor2-last=Tan|editor2-first=Kevin Y[ew] L[ee]|title=Evolution of a Revolution: Forty Years of the Singapore Constitution|location=London|publisher=Routledge-Cavendish|year=2009|pages=323–360|isbn=978-0-415-43862-9}}. *{{citation|last=Thio|first=Li-ann|chapter=Protecting Rights|editor-last=Thio|editor-first=Li-ann|editor2-last=Tan|editor2-first=Kevin Y[ew] L[ee]|title=Evolution of a Revolution: Forty Years of the Singapore Constitution|location=London|publisher=Routledge-Cavendish|year=2009|pages=193–233|isbn=978-0-415-43862-9}}. *{{citation|last=Thio|first=Li-ann|title=A Treatise on Singapore Constitutional Law|location=Singapore|publisher=Academy Publishing|year=2012|isbn=978-981-07-1515-1}}. {{refend}} ==რესურსები ინტერნეტში== {{Wikisource|Constitution of the Republic of Singapore}} {{Commons category|Constitutions of Singapore}} *[http://www.cabinet.gov.sg Official website of the Cabinet of Singapore] *[http://www.gov.sg Official website of the Government of Singapore] *[http://www.parliament.gov.sg Official website of the Parliament of Singapore] *[http://www.istana.gov.sg Official website of the President of Singapore] *[http://www.supremecourt.gov.sg Official website of the Supreme Court of Singapore] *[https://sso.agc.gov.sg/ Singapore Statutes Online] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აზია თემატურად|კონსტიტუცია|აზიის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:სინგაპურის პოლიტიკა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:1965 წლის დოკუმენტები]] [[კატეგორია:სინგაპურის კონსტიტუციური სამართალი]] ts96bp74e7488tsn8jzlrxcv5a1uyaq 14 575580 4823130 4730581 2025-07-02T04:15:00Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823130 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:დანიის სამართალი]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] 9jhq5i88kcz699d74eay5fmsgt65x9t 0 575660 4823185 4815260 2025-07-02T04:22:56Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823185 wikitext text/x-wiki [[File:Hallitusmuoto-1919.jpg|thumb|[[ფინეთი]]ს [[1919]] წლის საკონსტიტუციო აქტის პირველი გვერდი]] '''ფინეთის კონსტიტუცია''' ({{lang-fi|Suomen perustuslaki}}) — [[ფინეთი]]ს ეროვნული სამართლის უზენაესი კანონი.<ref>{{Cite web |url=http://www.finlex.fi/en/laki/kaannokset/1999/en19990731.pdf |title=The Constitution of Finland (translation issued by the Ministry of Justice) |accessdate=2024-12-24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190515161920/http://finlex.fi/en/laki/kaannokset/1999/en19990731.pdf |archivedate=2019-05-15 }}</ref> კონსტიტუცია განსაზღვრავს მმართველობის საფუძველს, სტრუქტურასა და ორგანიზაციას, კონსტიტუციურ ორგანოებს შორის ურთიერთობას, ფინეთის მოქალაქეებისა და ზოგადად, ინდივიდების ფუნდამენტურ უფლებებსა და თავისუფლებებს. თავდაპირველად საკონსტიტუციო აქტი ფინეთის დამოუკიდებლობის მოპოვებიდან ([[1917]]) მალევე, [[1919]] წელს, მიიღეს. ამჟამინდელი კონსტიტუცია [[2000]] წლის 1-ელ მარტს შევიდა ძალაში. ==ისტორიული ფონი და რეფორმა== ფინეთის ამჟამინდელი კონსტიტუციური დებულებები თავმოყრილია ერთ კანონში — ფინეთის კონსტიტუციაში (731/1999). გაერთიანებამდე ფინეთის კონსტიტუციური დებულებები ოთხ ცალკეულ კანონში იყო მოცემული, რომელთაც კონსტიტუციური სტატუსი ჰქონდათ: 1919 წლის საკონსტიტუციო აქტში ({{lang-fi|Suomen hallitusmuoto}}; {{lang-sv| Regeringsformen för Finland}}), პარლამენტის [[1928]] წლის აქტში ({{lang-fi| valtiopäiväjärjestys}}; {{lang-sv|riksdagsordningen}}), 1922 წლის სამინისტროთა ვალდებულებების აქტი ({{lang-fi|laki eduskunnan oikeudesta tarkastaa valtioneuvoston jäsenten ja oikeuskanslerin sekä eduskunnan oikeusasiamiehen virkatointen lainmukaisuutta, short title ministerivastuulaki}}; {{lang-sv|Lag om rätt för riksdagen att granska lagenligheten av statsrådsmedlemmarnas och justitiekanslerns samt riksdagens justitieombudsmans ämbetsåtgärder}}) და 1922 წლის იმპიჩმენტის უზენაესი სასამართლოს აქტი ({{lang-fi|laki valtakunnanoikeudesta}}; {{lang-sv|Lag om riksrätten}}). აღნიშნული კანონები ერთმანეთს შეერწყა და ცალკე კონსტიტუციის სახით ჩამოყალიბდა.<ref name="perustuslaki">[https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1999/19990731 Suomen perustuslaki]. Finlex database. Retrieved 2017-03-31. {{in lang|fi}}</ref><ref name="grundlag">[https://www.finlex.fi/sv/laki/alkup/1999/19990731 Finlands grundlag]. Finlex database. Retrieved 2024-04-23. {{in lang|sv}}</ref>{{rp|§131}} ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] *[[კონსტიტუციური სამართალი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ევროპა თემატურად|კონსტიტუცია|ევროპის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:ფინეთის მთავრობა]] [[კატეგორია:ფინეთის სამართალი]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:2000 წელი პოლიტიკაში]] sxidkxlfc5hqh8j6k6twjgla59ovj7g 4823689 4823185 2025-07-02T11:19:00Z MIKHEIL 18439 4823689 wikitext text/x-wiki [[File:Hallitusmuoto-1919.jpg|thumb|[[ფინეთი]]ს [[1919]] წლის საკონსტიტუციო აქტის პირველი გვერდი]] '''ფინეთის კონსტიტუცია''' ({{lang-fi|Suomen perustuslaki}}) — [[ფინეთი]]ს ეროვნული სამართლის უზენაესი კანონი.<ref>{{Cite web |url=http://www.finlex.fi/en/laki/kaannokset/1999/en19990731.pdf |title=The Constitution of Finland (translation issued by the Ministry of Justice) |accessdate=2024-12-24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190515161920/http://finlex.fi/en/laki/kaannokset/1999/en19990731.pdf |archivedate=2019-05-15 }}</ref> კონსტიტუცია განსაზღვრავს მმართველობის საფუძველს, სტრუქტურასა და ორგანიზაციას, კონსტიტუციურ ორგანოებს შორის ურთიერთობას, ფინეთის მოქალაქეებისა და ზოგადად, ინდივიდების ფუნდამენტურ უფლებებსა და თავისუფლებებს. თავდაპირველად საკონსტიტუციო აქტი ფინეთის დამოუკიდებლობის მოპოვებიდან ([[1917]]) მალევე, [[1919]] წელს მიიღეს. ამჟამინდელი კონსტიტუცია [[2000]] წლის 1-ელ მარტს შევიდა ძალაში. ==ისტორიული ფონი და რეფორმა== ფინეთის ამჟამინდელი კონსტიტუციური დებულებები თავმოყრილია ერთ კანონში — ფინეთის კონსტიტუციაში (731/1999). გაერთიანებამდე ფინეთის კონსტიტუციური დებულებები ოთხ ცალკეულ კანონში იყო მოცემული, რომელთაც კონსტიტუციური სტატუსი ჰქონდათ: 1919 წლის საკონსტიტუციო აქტში ({{lang-fi|Suomen hallitusmuoto}}; {{lang-sv| Regeringsformen för Finland}}), პარლამენტის [[1928]] წლის აქტში ({{lang-fi| valtiopäiväjärjestys}}; {{lang-sv|riksdagsordningen}}), 1922 წლის სამინისტროთა ვალდებულებების აქტი ({{lang-fi|laki eduskunnan oikeudesta tarkastaa valtioneuvoston jäsenten ja oikeuskanslerin sekä eduskunnan oikeusasiamiehen virkatointen lainmukaisuutta, short title ministerivastuulaki}}; {{lang-sv|Lag om rätt för riksdagen att granska lagenligheten av statsrådsmedlemmarnas och justitiekanslerns samt riksdagens justitieombudsmans ämbetsåtgärder}}) და 1922 წლის იმპიჩმენტის უზენაესი სასამართლოს აქტი ({{lang-fi|laki valtakunnanoikeudesta}}; {{lang-sv|Lag om riksrätten}}). აღნიშნული კანონები ერთმანეთს შეერწყა და ცალკე კონსტიტუციის სახით ჩამოყალიბდა.<ref name="perustuslaki">[https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1999/19990731 Suomen perustuslaki]. Finlex database. Retrieved 2017-03-31. {{in lang|fi}}</ref><ref name="grundlag">[https://www.finlex.fi/sv/laki/alkup/1999/19990731 Finlands grundlag]. Finlex database. Retrieved 2024-04-23. {{in lang|sv}}</ref>{{rp|§131}} ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] *[[კონსტიტუციური სამართალი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ევროპა თემატურად|კონსტიტუცია|ევროპის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:ფინეთის მთავრობა]] [[კატეგორია:ფინეთის სამართალი]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:2000 წელი პოლიტიკაში]] tdmlxi17bbf037xultcuh76oln6bqhu 14 575738 4823147 4731446 2025-07-02T04:17:03Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823147 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:შვეიცარიის სამართალი]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] 8f5wicfm0w01vi9o97u9xwdcijaxy1u 14 575921 4823134 4732720 2025-07-02T04:15:41Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823134 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ისლანდიის სამართალი]] [[კატეგორია:1944 წელი პოლიტიკაში]] [[კატეგორია:1944 წლის დოკუმენტები]] [[კატეგორია:1944 წელი სამართალში]] neegflsm9afe2vnm5l1343v69d21v57 14 575991 4823148 4733591 2025-07-02T04:17:08Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823148 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ჩეხეთის სამართალი]] kamwd9j514wwsk3e5wjv22tgghdx0xa 0 575998 4823186 4737147 2025-07-02T04:23:02Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823186 wikitext text/x-wiki '''ქუვეითის კონსტიტუცია''' ({{lang-ar|الدستور الكويتي}}) ― მიიღეს [[1961]]-[[1962]] წლის საკონსტიტუციო ასამბლეაზე. [[1962]] წლის 11 ნოემბერს კონსტიტუციას ქუვეითის სახელმწიფოს ემირმა, აბდულაჰ ალ-სალიმ ალ საბაჰმა მოაწერა ხელი. ==კონსტიტუციონალიზმის ისტორია== [[ქუვეითი]]ს კონსტიტუციონალიზმის ისტორია 1961 წლის 19 ივნისს ქუვეითის დამოუკიდებლობის გამოცხადებასთან ერთად იწყება. ქუვეითის დამოუკიდებლობის მოპოვებასთან ერთად მისი დიდი ბრიტანეთის კოლონიური სამფლობელოს სტატუსის მქონე სამთავროდან სუვერენულ სახელმწიფოდ პოლიტიკურ-სამართლებრივი ტრანსფორმირების პროცესი დაიწყო. ამ პროცესში ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მოვლენა [[1962]] წლის ნოემბერში ქუვეითის პირველი კონსტიტუციის დამტკიცება იყო, რომელმაც ქუვეითის კონსტიტუციონალიზმს ჩაუყარა საფუძველი და დღემდე შეუცვლელად მოქმედ აქტად რჩება. [[1962]] წლის კონსტიტუციას წინ უძღოდა მთელი რიგი ღონისძიებები, რომლებიც მიმართული იყო ქუვეითში სამართლებრივი სისტემის ფორმირებისა და განვითარებისაკენ. ამ ღონისძიებებს ახორციელებდა როგორც ბრიტანეთის კოლონიალური მმართველობა, ასევე მოგვიანებით ქუვეითის მმართველი ალ-საბაჰის გვარის ემირებიც. ==შინაარსი== ქუვეითის კონსტიტუცია ხუთ ნაწილსა და 183 მუხლს მოიცავს.<ref name=cons>{{cite web |url=http://www.pm.gov.kw/en/state_Of_Kuwait/kuwaitConstitution.jsp |title=Kuwait Constitution |work=The Diwan of The Prime Minister of the State of Kuwait |access-date=2012-05-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120511004227/http://www.pm.gov.kw/en/state_Of_Kuwait/kuwaitConstitution.jsp |archive-date=2012-05-11 |url-status=dead }}</ref> *ნაწილი I ― სახელმწიფო და მმართველობის სისტემა *ნაწილი II ― ქუვეითის საზოგადოების ძირითადი საფუძვლები *ნაწილი III ― საზოგადო უფლებები და მოვალეობები *ნაწილი IV ― ხელისუფლება *ნაწილი V ― ძირითადი და გარდამავვალი დებულებანი ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==ლიტერატურა== *გონაშვილი, ვ. (2008). ''საზღვარგარეთის ქვეყნების კონსტიტუციები: ნაწილი I''. კავშირი „იურისტები სამართლებრივი სახელმწიფოსთვის“. თბილისი. გვ. 497-538. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აზია თემატურად|კონსტიტუცია|აზიის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:ქუვეითის პოლიტიკა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] jv2le4h2aa4gioc778rr6jgxx23e43m 14 576604 4823139 4737158 2025-07-02T04:16:07Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823139 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მალაიზიის მთავრობა]] [[კატეგორია:მალაიზიის სამართალი]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] mpyn0cc7y9noeq4n63e8ud0jki4raoq 0 576608 4823165 4737220 2025-07-02T04:19:53Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823165 wikitext text/x-wiki '''ლიბანის კონსტიტუცია''' — მიიღეს [[1926]] წლის [[23 მაისი|23 მაისს]]. კონსტიტუციის პროექტი საფრანგეთის მანდატის დროს შემუშავდა, და მმართველობის მოდელი კონფესიონალიზმს დაეფუძნა, რათა ლიბანის რელიგიური თემების ინტერესები გაეთვალისწინებინათ.<ref name=":0" /> კონსტიტუცია ლიბანის გამოჩენილმა მოღვაწეებმა შეიმუშვეს საფრანგეთის მესამე რესპუბლიკის შთაგონებით. კონსტიტუციაში დაცულია თავისუფლების, თანასწორობისა და რელიგიური თავისუფლების პრინციპები. კონსტიტუცია აყალიბებს სისტემას, რომელშიც პოლიტიკური წარმომადგენლობა და ძალაუფლება რელიგიური კუთვნილების მიხედვითაა განაწილებული. აღნიშნული დანაწილება მოიცავს საკანონმდებლო ადგილების თანაბრად განაწილებას ქრისტიანებსა და მუსლიმებს შორის და მათი სექტებისთვის ადგილების პროპორციულად გამოყოფას.<ref name=":0">{{Cite book |last1=Najem |first1=Tom Pierre |title=Historical dictionary of Lebanon |last2=Amore |first2=Roy C. |date=2021 |publisher=Rowman & Littlefield |isbn=978-1-5381-2043-9 |edition=2nd |series=Historical dictionaries of Asia, Oceania, and the Middle East |location=Lanham (Md.) |pages=88–89}}</ref> დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ კონსტიტუციაში მნიშვნელოვანი ცვლილებები შევიდა, რაც გამოიხატა [[1943]] წლის ეროვნული პაქტითა და შემდგომ გადამუშვებული [[1989]] წლის ტაიფის შეთანხმებით, რომელიც ლიბანის 15 წლიანი სამოქალალაქო ომის დასრულებას ისახავდა მიზნად.<ref name=":0" /> ==მუხლები== ლიბანის კონსტიტუციის მე-11 მუხლის მიხედვით, ოფიციალური სახელმწიფო ენა არის არაბული ენა. კანონით გათვალისწინებულია შემთხვევები, როცა ფრანგული ენა შეიძლება იქნეს გამოყენებული. იმისთვის, რომ ქრისტიანებსა და მუსლიმებს შორის თანასწორობა იქნეს მიღწეული, კონსტიტუციის 24-ე მუხლი თანამდებობების განაწილების საფუძვლად კონფესიონალიზმს ასახელებს. ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] *[[ლიბანის ისტორია]] *[[ლიბანის პოლიტიკა]] ==რესურსები ინტერნეტში== {{Wikisource|ar:دستور لبنان|Constitution of Lebanon (Arabic)}} {{Wikisource|fr:Constitution_du_Liban|Constitution of Lebanon (French)}} * {{cite web|url=https://www.lp.gov.lb/backoffice/uploads/files/Lebanese%20%20Constitution-%20En.pdf|title=THE LEBANESE CONSTITUTION|publisher=Lebanese Parliament}} * 1930 French version of the Constitution of Lebanon in: {{cite book|url=http://www.dircost.unito.it/cs/docs/Libano%20franc.htm|title=Le costituzioni degli stati del vicino oriente|last=Giannini|first=A.|date=1931|publisher=Istituto per l’Oriente|language=fr|access-date=31 March 2012}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აზია თემატურად|კონსტიტუცია|აზიის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:ლიბანის მთავრობა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ლიბანის სამართალი]] [[კატეგორია:ლიბანის პოლიტიკა]] [[კატეგორია:1926 წლის დოკუმენტები]] fljv8cawi9tncmhp597phzr25s0mws1 0 576626 4823172 4737541 2025-07-02T04:21:08Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823172 wikitext text/x-wiki '''მონღოლეთის კონსტიტუცია''' ({{Lang-mn|Монгол Улсын Үндсэн Хууль|translit=Mongol Ulsyn Ündsen Khuuli}}; ითარგმნება როგორც '''მონღოლეთის ფუნდამენტური კანონი''') ― მიღებულია [[1992]] წლის [[13 იანვარი|13 იანვარს]] და ძალაშია იმავე წლის 12 თებერვლიდან. კონსტიტუციაში დამატებები შევიდა [[1999]], [[2000]], [[2019]]<ref name="Reuters">{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-mongolia-politics-idUSKBN1XP1AL|title=Mongolia amends constitution in bid to end political instability|date=16 November 2019|work=Reuters|access-date=13 January 2020|language=en}}</ref> და [[2023]] წლებში.<ref>{{Cite web |last=Adiya |first=Amar |date=2023-07-25 |title=How is Mongolia Addressing Concerns Over Foreign Meddling in Elections? |url=https://www.mongoliaweekly.org/post/concerns-over-foreign-meddling-rise-in-mongolia-s-elections |access-date=2024-07-05 |website=Mongolia Weekly |language=en}}</ref> კონსტიტუცია ამყარებს წარმომადგენლობით დემოკრატიას, განამტკიცებს მთავრობის ძირითად ფუნქციებს, მათ შორის ძალაუფლების დანაწილებისა და არჩევნების ციკლურობის პრინციპებს. კონსტიტუციით გარანტირებულია ადამიანის უფლებები, მათ შორის რელიგიის თავისუფლების, გადაადგილების, გამოხატვისა და კერძო საკუთრების უფლებები. დოკუმენტი მიიღეს [[მონღოლეთის დემოკრატიული რევოლუცია|მონღოლეთის 1990 წლის რევოლუციის]] შემდეგ. კონსტიტუცია შედგება პრეამბულისა და ექვსი თავისგან, რომლებიც 70 მუხლს მოიცავს.<ref>Montsame News Agency. ''Mongolia''. 2006, {{ISBN|99929-0-627-8}}, p. 38</ref> მონღოლეთის კონსტიტუციაზე გავლენა იქონია დასავლურმა ლიბერალურმა დემოკრატიებმა, რაც კონსტიტუციით უმცირესობების უფლებების, გამოხატვის თავისუფლების, შეკრებისა და გაერთიანების უფლებისა და მრავალპარტიული საპარლამენტო სისტემის დაცვაში გამოიხატება. ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] *[[მონღოლეთის პოლიტიკა]] ==დამატებითი საკითხავი== * S. Narangerel, ''Legal System of Mongolia'', Interpress, 2004 ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://www.constituteproject.org/constitution/Mongolia_2001.pdf?lang=en Mongolia's Constitution of 1992 with Amendments through 2001] *[http://www.servat.unibe.ch/icl/mg00000_.html Text of the constitution of Mongolia in English] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აზია თემატურად|კონსტიტუცია|აზიის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:მონღოლეთის მთავრობა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მონღოლეთის სამართალი]] eaxb8ocae5xac7w0a9wcj8czl0x3hy9 0 576633 4823167 4737309 2025-07-02T04:20:08Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823167 wikitext text/x-wiki '''მალტის კონსტიტუცია''' ({{lang-mt|Konstituzzjoni ta' Malta}}) ― მიღებულ იქნა [[1964]] წლის 21 სექტემბერს. მალტის კონსტიტუცია ქვეყნის უზენაესი კანონია და ნებისმიერი კანონი ან ქმედება, რომელიც კონსტიტუციის წინააღმდეგაა მიმართული, არაკანონიერად ითვლება. იგი ხისტი კონსტიტუციაა და იმისთვის, რომ მასში ცვლილებები შევიდეს, სამდონიანი მოთხოვნების დაკმაყოფილებაა საჭირო. ==კონსტიტუციის ბუნება== მალტის 1964 წლის კონსტიტუცია ქვეყანას ლიბერალურ საპარლამენტო დემოკრატიად აცხადებს.<ref>Supplement of the Malta Government Gazette, No. 11688 of September 18, 1964</ref> კონსტიტუციით დაცულია ადამიანისა და მოქალაქის ფუნდამენტური უფლებები და ხელისუფლება აღმასრულებელ, საკანონმდებლო და სასამართლოს ხელისუფლების შტოებს შორისაა გამიჯნული. რეგულარული არჩევნები საყოველთაო საარჩევნო უფლების საფუძველზე იმართება. მალტის კონსტიტუციის მიხედვით, სახელმწიფო რელიგიად [[რომის კათოლიკური ეკლესია|კათოლიციზმია]] გამოცხადებული.<ref>'''Article 2, 1'''</ref> რელიგიური განათლება სავალდებულო განათლების ნაწილია.<ref>'''Article 2, 3'''</ref> ==ყოფილი კონსტიტუციები== ისტორიის მანძილზე მალტაში არაერთი კონსტიტუცია მოქმედებდა. [[File:Richard Ellis, Inauguration of the 1921 Constitution of Malta.jpg|thumb|[[ედუარდ VIII|უელსის პრინცი]] სენატორებთან და სხვა წარჩინებულებთან ერთად მალტის ახალი კონსტიტუციის ინაუგურაციაზე. [[1921]] წლის 1-ელი ნოემბერი. მალტის ორდენის დიდოსტატის სასახლე, ვალეტა]] *1813 წლის კონსტიტუცია<ref>'''Royal Instructions of July 16, 1813''', ''(C.O. 159/4)'' as supplemented by despatch at pp 124-125, ''infra''</ref> *1835 წლის კონსტიტუცია<ref>Cremona, J.J, ''The Malta Constitution of 1835 and its Historical Background'' (Malta, 1959), (Appendix)</ref> *1849 წლის კონსტიტუცია<ref>Ordinances and other Official Acts published by the Government of Malta and its Dependencies, Malta, 1853, Vol X, pp70-77</ref> *1887 წლის კონსტიტუცია<ref>Law, Letters Patent and other Papers in relation to the Constitution of the Council of Government of Malta, Malta, G.P.O., 1889, pp 113-132</ref> *1903 წლის კონსტიტუცია<ref>Malta Government Gazette No. 4603, June 22, 1903, pp 614-621</ref> *1921 წლის კონსტიტუცია<ref>Malta Government Gazette No. 6389, May 4, 1921, pp 326-366</ref> *1936 წლის კონსტიტუცია<ref>Malta Government Gazette No. 8206, September 2, 1936, pp 804-812</ref> *1939 წლის კონსტიტუცია<ref>Malta Government Gazette No. 8534, February 25, 1939, pp 244-257</ref> *1947 წლის კონსტიტუცია<ref>The Malta Constitution 1947, Malta, G.P.O. 1947</ref> *1959 წლის კონსტიტუცია<ref>The Malta (Constitution) Order in Council 1959, Malta, Department of Information, 1959</ref> *1961 წლის კონსტიტუცია<ref>The Malta Constitution 1961, Malta, Department of Information, 1961</ref> *1964 წლის კონსტიტუცია ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] *[[მალტის პოლიტიკა]] *[[მალტის პრეზიდენტი]] ==დამატებითი საკითხავი== *[http://melitensiawth.com/incoming/Index/Scientia%20(Malta)/Scientia.%2016(1950)3(Jul.-Sept.)/01.pdf Early constitutions] * Frendo, Henry, The Origins of Maltese Statehood - A Case Study of Decolonization in the Mediterranean - Malta: PEG Publications, {{ISBN|99932-0-015-8}}. ==რესურსები ინტერნეტში== {{wikisource}} *[http://www.justiceservices.gov.mt/DownloadDocument.aspx?app=lom&itemid=8566&l=1 The Constitution of Malta] Ministry for Justice and Home Affairs *[http://constitutionalhistoryofmalta.info/ Constitutional History of Malta] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170906040422/https://constitutionalhistoryofmalta.info/ |date=2017-09-06 }} Ray Mangion ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ევროპა თემატურად|კონსტიტუცია|ევროპის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მალტის პოლიტიკური ისტორია]] [[კატეგორია:მალტის მთავრობა]] [[კატეგორია:1964 წლის დოკუმენტები]] 06mn1rrqnvkqcltcljdu05goe8i0loc 14 576645 4823137 4737323 2025-07-02T04:15:57Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823137 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სამართალი კუბაში]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] 97pvshwj9zk1aqhnk87dc6run522fcn 0 576660 4823174 4737631 2025-07-02T04:21:21Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823174 wikitext text/x-wiki '''ნეპალის კონსტიტუცია''' ({{lang-ne|नेपालको संविधान २०७२}}) ― [[ნეპალი]]ს მოქმედი კონსტიტუცია. ამჟამინდელი კონსტიტუცია მიღებულია [[2015]] წელს, რომელმაც [[2007]] წლის დროებითი კონსტიტუცია ჩაანაცვლა. ძალაშია 2015 წლის 20 სექტემბრიდან.<ref>{{cite web |title=President promulgates Constitution of Nepal, 2072 |url=https://kathmandupost.ekantipur.com/news/2015-09-20/president-promulgates-constitution-of-nepal-2072.html |website=kathmandupost.ekantipur.com |access-date=9 July 2019 |language=en |archive-date=9 July 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190709162459/https://kathmandupost.ekantipur.com/news/2015-09-20/president-promulgates-constitution-of-nepal-2072.html |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Prez Yadav announces commencement of Constitution of Nepal 2072 |url=https://kathmandupost.ekantipur.com/news/2015-09-20/ca-building-decked-up-for-the-new-constitution-lawmakers-arrive-in-different-ethnic-attire-with-photos.html |website=kathmandupost.ekantipur.com |access-date=9 July 2019 |language=en |archive-date=9 July 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190709162503/https://kathmandupost.ekantipur.com/news/2015-09-20/ca-building-decked-up-for-the-new-constitution-lawmakers-arrive-in-different-ethnic-attire-with-photos.html |url-status=live }}</ref> ნეპალის კონსტიტუცია იყოფა 35 ნაწილად. მოიცავს 308 მუხლს.<ref>{{cite web |title=Constitution of Nepal – Nepal Law Commission |url=http://www.lawcommission.gov.np/en/archives/category/documents/prevailing-law/constitution/constitution-of-nepal |website=Lawcomission.gov.np |access-date=9 July 2019 |archive-date=16 May 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200516035643/http://www.lawcommission.gov.np/en/archives/category/documents/prevailing-law/constitution/constitution-of-nepal |url-status=live }}</ref> კონსტიტუციის პროექტი მეორე საკონსტიტუციო ასამბლეამ შეიმუშავა, მას შემდეგ, რაც პირველმა საკონსტიტუციო ასამბლეამ დათქმულ პერიოდში პროექტი ვერ მიიღო [[2015]] წლის აპრილში მომხმდარი დამანგრეველი მიწისძვრის შემდეგ. კონსტიტუციას კანონმდებელთა 90%-მა დაუჭირა მხარი. საკონსტიტუციო ასამბლეა 598 წევრისგან შედგებოდა. მათგან 538-მა კონსტიტუციას დაუჭირა მხარი, ხოლო 60-მა მის წინააღმდეგ მისცა ხმა. ==კონსტიტუციის სტრუქტურა== კონსტიტუცია 35 ნაწილისგან შედგება: # შესავალი # მოქალაქეობა # ფუნდამენტური უფლებები და მოვალეობები # დირექტიული პრინციპები, პოლიტიკა და სახელმწიფოს პასუხისმგებლობები # სახელმწიფოს სტრუქტურა და ხელისუფლების დანაწილება # პრეზიდენტი და ვიცე-პრეზიდენტი # ფედერალური აღმასრულებელი ხელისუფლება # ფედერალური საკანონმდებლო ხელისუფლება # ფედერალური საკანონმდებლო პროცედურა # ფედერალური ფინანსური პროცედურები # სასამართლო ხელისუფლება # გენერალური პროკურორი # პროვინციული აღმასრულებელი ხელისუფლება # პროვინციული საკანონმდებლო ხელისუფლება # პროვინციული საკანონმდებლო პროცედურა # პროვინციის ფინანსური პროცედურები # ადგილიბრივი აღმასრულებელი ხელისუფლება # ადგილობრივი საკანონმდებლო ხელისუფლება # ადგილობრივი ფინანსური პროცედურები # ურთიერთობა ფედერაციას, პროვინციებსა და ადგილობრივ დონეებს შორის # ძალაუფლების ბოროტად გამოყენნების გამოძიების კომისია # გენერალური აუდიტორი # საჯარო სერვისების კომისია # საარჩევნო კომისია # ადამიანის უფლებათა ეროვნული კომისია # ეროვნული ბუნებრივი რესურსებისა და ფისკალური კომისია # სხვა კომისიები # დებულებები ეროვნული უშიშროების შესახებ # დებულებები პოლიტიკური პარტიების შესახებ # საგანგებო მდგომარეობის დროს ძალაუფლება # კონსტიტუციის დამატება # სხვადასხვა # გარდამავალი დებულებები # განმარტებები და ინტერპრეტაციები # სათაური, ძალაში შესვლა და გაუქმება ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==დამატებითი საკითხავი== * BBC News. ''[https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-34280015 Why is Nepal's new constitution controversial?].'' 19 September 2015. ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://narayanilawfirm.org.np/constitution-of-nepal-2072/ Constitution of Nepal 2072 B.S] * [http://www.can.gov.np/ Constituent Assembly of Nepal] * {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20090130072953/http://www.ccd.org.np/ |title=The Centre for Constitutional Dialogue |date=2009-01-30}} – in Kathmandu has a wide range of news and other information about the constitution-drafting process, in English and Nepali. * [https://web.archive.org/web/20140714144030/http://www.lapidomedia.com/theology-at-the-heart-of-nepals-constitutional-crisis/ Theology at the heart of Nepal’s constitutional crisis] – Lapido Media 26/05/2010 * {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20140203093329/http://www.spcbn.org.np/index.php?action=resources |title=Concept papers from the Constituent Assembly of Nepal |date=2014-02-03}} * [http://www.worldstatesmen.org/Nepal_Interim_Constitution2007.pdf Final Interim Constitution of Nepal, 2063 (2007)] – in English and Nepali at worldstatesmen.org * [https://web.archive.org/web/20080512083124/http://www.supremecourt.gov.np/ic.pdf Final Interim Constitution of Nepal, 2063 (2007)] – at the Nepalese Supreme Court {{in lang|ne}} * {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20080603231001/http://www.supremecourt.gov.np/main.php?d=lawmaterial&f=constdef2047 |title=Constitution of the Kingdom of Nepal, 2047 (1990) |date=2008-06-03}} * {{webarchive |url=http://webarchive.loc.gov/all/20011117203712/http://asnic.utexas.edu/asnic/countries/nepal/nepconstanalysis.html |title="The Nepal Constitution of 1990: Preliminary Considerations" |date=2001-11-17}} – by Ellingson, T., ''Himalayan Research Bulletin'', the University of Texas, Vol. XI, Nos. 1–3, 1991. * {{cite web|url=https://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/np/np029en.pdf|title=The Constitution of Nepal|date=20 September 2015|website=wipo.int}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აზია თემატურად|კონსტიტუცია|აზიის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:ნეპალის კონსტიტუცია]] [[კატეგორია:ნეპალის მთავრობა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ნეპალის საკონსტიტუციო ასამბლეა]] o1uz3m5m8rf3llp9okmpbdb1uoexsp9 14 576664 4823141 4737572 2025-07-02T04:16:15Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823141 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ნეპალის სამართალი]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] i3oi1tuq41gzf0up70b7kqq0mugvbz9 0 576704 4823169 4737829 2025-07-02T04:20:45Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823169 wikitext text/x-wiki '''მაროკოს კონსტიტუცია''' ― [[მაროკო]]ს სამეფოს უზენაესი კანონი. კონსტიტუცია მაროკოს კონსტიტუციურ მონარქიად აცხადებს, მაროკოს მოქალაქეთა ფუნდამენტურ უფლებებს ასახავს და მთავროობის, მინისტრთა საბჭოსა და პარლამენტის საფუძველსა და სტრუქტურებს განსაზღვრავს.<ref>{{Cite web |title=Constitutional history of Morocco |url=https://constitutionnet.org/country/morocco |access-date=2022-03-29 |website=ConstitutionNet |language=en}}</ref> ==კონსტიტუციონალიზმის ისტორია== [[მაროკო]]ს [[კონსტიტუციონალიზმი]]ს ისტორია [[1956]] წელს დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ იწყება. პირველი კონსტიტუცია მეფე [[ჰასან II]]-ის მმართველობის დროს, [[1962]] წელს იქნა მიღებული, რომლის მიხედვითაც, მაროკო კონსტიტუციურ მონარქიად გამოცხადდა. თუმცა, ქვეყანაში წარმოქმნილი პოლიტიკური კრიზისის შედეგად, [[1965]] წელს ჰასან II-მ საგანგებო მდგომარეობა გამოაცხადა, პარლამენტი დაითხოვა და კონსტიტუციის მოქმედება შეაჩერა. პოლიტიკური სტაბილურობის მისაღწევად აუცილებელი გახდა ახალი კონსტიტუციის შემუშავება, რომელშიც გათვალისწინებული იქნებოდა დაპირისპირებულ მხარეთა ინტერესები. ამ ამოცანების განსახორციელებლად [[1970]] წელს ახალი კონსტიტუცია მიიღეს. 1970 წლის კონსტიტუციას არაერთი მოწინააღმდეგე ჰყავდა, რის გამოც დასახული მიზნების მიღწევა ვერ უზრუნველყო. ვითარება კვვლავ დაძაბული იყო და სამხედრო ძალებმა ორჯერ სცადეს სახელმწიფო გადატრიალება. ცხადი გახდა, რომ კონსტიტუციური რეფორმა იყო საჭირო. ახალი კონსტიტუციის ტექსტზე მუშაობა სწრაფი ტემპით მიმდინარეობდა და [[1972]] წელს, რეფერენდუმის შედეგად ახალი კონსტიტუცია მიიღეს. 1972 წლის კონსტიტუცია მხოლოდ სამჯერ: [[1980]], [[1992]] და [[1996]] წლებში გადაისინჯა, მაგრამ ძალიან მნიშვნელოვან საკითხებთან დაკავშირებით. [[1992]] წლის შესწორებების შედეგად საკონსტიტუციო საბჭო შეიქმნა და პარლამენტის სტრუქტურაში საგამოძიებო კომიტეტებიც იქნა გათვალისწინებული, ხოლო [[1996]] წლის შესწორებების შედეგად ორპალატიანი პარლამენტი შეიქმნა. ==2011 წლის რეფერენდუმი== მაროკოს საკონსტიტუციო რეფერენდუმი [[2011]] წლის 1-ელ ივლისს ჩატარდა. რეფერენდუმი წლის განმავლობაში დემოკრატიული რეფორმების მოთხოვნით საპროტესტო გამოსვლების საპასუხოდ ჩატარდა. კომისიას წინადადებების პროექტი [[2011]] წლის ივნისამდე უნდა მოემზადებინა.<ref>[https://archive.today/20121208143951/http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5j0MYxtMlsCeq-PDuippVtXjYHhmA?docId=CNG.5f4e1a89a5f643fa5f1a0508c3e346ae.921 Morocco to vote on new constitution] AFP, 9 March 2011</ref> 17 ივნისს გამოქვეყნებული პროექტი შემდეგ ცვლილებებს მოიცავდა:<ref>[http://derstandard.at/1308186346003/Verfassungsentwurf-beschraenkt-Macht-des-Koenigs König will Teil seiner Macht abgeben] Der Standard, 18 June 2011 {{in lang|de}}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20110617235510/http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5hGslfqetBR6H8OtF0EE_-g7a6m3w?docId=CNG.a34015f151eac7ebaca25718db2e28aa.721 Moroccan Islamists 'could reject constitution'] AFP, 13 June 2011</ref> * მეფეს მოეთხოვება, რომ პრემიერ-მინისტრი პარლამენტის უმსხვილესი პარტიიდან დაასახელოს; * მონარქის რიგი უფლებები პრემიერ-მინისტრს გადაეცემა, მათ შორის პარლამენტის დაშლის უფლება; * პარლამენტს ამნისტრიის უფლება ეძლევა, რომელიც მანამდე მონარქის პრივილეგია იყო; * [[ბერბერო-ლიბიური ენები|ბერბერული ენა]] [[არაბული ენა|არაბულთან]] ერთად ქვეყნის ოფიციალურ ენად უნდა გამოცხადდეს. კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანას რეფერენდუმზე გამოცხადებულთა 98.49%-მა დაუჭირა მხარი.<ref name=BBC>[https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-13976480 Morocco approves King Mohammed's constitutional reforms] BBC, 2 July 2011</ref> ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==ლიტერატურა== *გონაშვილი, ვ. (2008). ''საზღვარგარეთის ქვეყნების კონსტიტუციები: ნაწილი I''. კავშირი „იურისტები სამართლებრივი სახელმწიფოსთვის“. თბილისი. გვ. 323-353. ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.constituteproject.org/constitution/Morocco_2011?lang=en Full text of the 2011 constitution in English] ([https://www.constituteproject.org/constitution/Morocco_2011.pdf PDF version]) * [http://www.freemorocco.com/tamendawt.pdf Full text of the 2011 constitution of Morocco in Berber and Arabic] * [http://www.wipo.int/wipolex/en/details.jsp?id=6034 Full text of the 1996 constitution in Arabic, English, and French] * [https://web.archive.org/web/20110928220813/http://www.maroc.ma/PortailInst/Fr/MenuGauche/Institutions/Constitution/La%2BConstitution.htm Full text of the 1996–2011 constitution (French)] *{{cite journal |archive-url=https://web.archive.org/web/20131102041635/http://www.sgg.gov.ma/BO/bulletin/FR/2011/BO_5964-Bis_Fr.pdf |archive-date=2013-11-02 |url-status=dead |url=http://www.sgg.gov.ma/BO/bulletin/FR/2011/BO_5964-Bis_Fr.pdf |issn=0851-1217 |journal=Bulletin Officiel |oclc=693771745 |title=La Constitution - Promulgation |language=fr |number=5964 ''bis'' |pages=1901–1928 |date=2011-07-30}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აფრიკა თემატურად|კონსტიტუცია|აფრიკის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:მაროკოს მთავრობა]] [[კატეგორია:მაროკოს სამართალი]] [[კატეგორია:მაროკოს პოლიტიკა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:2011 წლის დოკუმენტები]] f4vn84hl6wgprex1y26djnzv1114jf2 14 576743 4823143 4737930 2025-07-02T04:16:44Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823143 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ბერძნული სამართალი]] e6qohen2rtbnckmvjaivzcv9u699tcl 0 576785 4823176 4749007 2025-07-02T04:21:32Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823176 wikitext text/x-wiki '''სენეგალის რესპუბლიკის კონსტიტუცია''' ({{lang-fr|Constitution de la République du Sénégal|link=no}}) ― [[სენეგალი]]ს უზენაესი კანონი. მიიღეს [[2001]] წელს. კონსტიტუციაში უკანასკნელი ცვლილებები [[2016]] წელს საკონსტიტუციო რეფერენდუმის შემდეგ შევიდა.<ref>{{cite web |author1=Macky SALL |author1-link=Macky Sall |author2=Mahammed Boun Abdallah DIONNE |author2-link=Mahammed Dionne |language=fr |title=Loi constitutionnelle n° 2016-10 du 05 avril 2016 portant révision de la Constitution |work=Journal Officiel Du Senegal |date=5 April 2016 |url=http://www.jo.gouv.sn/spip.php?page=imprimer&id_article=10799 |url-status=dead |access-date=10 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180331165310/http://www.jo.gouv.sn/spip.php?page=imprimer&id_article=10799 |archive-date=31 March 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180331165310/http://www.jo.gouv.sn/spip.php?page=imprimer&id_article=10799 |archivedate=31 მარტი 2018 }}<!-- See also https://www.ilo.org/dyn/natlex/docs/ELECTRONIC/102112/123326/F934927857/SEN-120112.pdf --></ref> ==ისტორია== სენეგალს წარსულში სამი კონსტიტუცია ჰქონდა მიღებული: [[1959]], [[1960]] და [[დემოკრატიზაცია სენეგალში|1963]] წელს.<ref>[http://www.gouv.sn/spip.php?article672 Histoire de la Constitution] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716112536/http://www.gouv.sn/spip.php?article672 |date=2011-07-16 }} (in French)</ref> ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://www.constituteproject.org/constitution/Senegal_2016?lang=en Constitution of Senegal] *[https://web.archive.org/web/20120726141550/http://www.gouv.sn/spip.php?rubrique17 Constitution de la République du Sénégal] 2001 version, prior to 2016 referendum (ფრანგულად) ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აფრიკა თემატურად|კონსტიტუცია|აფრიკის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:სენეგალის პოლიტიკა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:2001 წლის დოკუმენტები]] [[კატეგორია:სენეგალის სამართალი]] 9w3kbrbpcnopw2a2xh5knk6x844ohmn 0 576797 4823153 4739593 2025-07-02T04:18:09Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823153 wikitext text/x-wiki {{ბენინის პოლიტიკა}} '''ბენინის კონსტიტუცია''' ― მიღებულ იქნა [[1956]] წლის 23 დეკემბერს, საკონსტიტუციო რეფერენდუმის შედეგების საფუძველზე. კონსტიტუცია შედგება პრეამბულის, 12 თავისა და 160 მუხლისგან. ==კონსტიტუციის სტრუქტურა== * თავი I ― სახელმწიფო და სუვერენიტეტი. მოიცავს 5 მუხლს. * თავი II ― ინდივიდთა უფლებები და მოვალეობები. მოიცავს 34 მუხლს. * თავი III ― აღმასრულებელი ხელისუფლება. მოიცავს 38 მუხლს. * თავი IV ― საკანონმდებლო ხელისუფლება. იყოფა ეროვნული ასამბლეის და ასამბლეასა და მთავრობას შორის ურთიერთობების სექციებად. მოიცავს 35 მუხლს. * თავი V ― ბენინის საკონსტიტუციო სასამართლო. მოიცავს 11 მუხლს. * თავი VI ― სასამართლო ხელისუფლება. იყოფა უზენაესი სასამართლოსა და იუსტრიციის უზენაესი საბჭოს სექციებად. მოიცავს 14 მუხლს. * თავი VII ― ბენინის ეკონომიკური და სოციალური საბჭო. მოიცავს 3 მუხლს. * თავი VIII ― აუდიო-ვიზუალური და კომუნიკაციების უმაღლესი კომისია. მოიცავს 2 მუხლს. * თავი IX ― საერთაშორისო ხელშეკრულებები და შეთანხმებები. მოიცავს 6 მუხლს. * თავი X ― ბენინის ტერიტორიული დაყოფა. მოიცავს 4 მუხლს. * თავი XI ― კონსტიტუციის გადასინჯვა. მოიცავს 3 მუხლს. * თავი XII ― საბოლოო გარდამავალი დებულებები. მოიცავს 4 მუხლს. ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==რესურსები ინტერნეტში== *[http://fr.wikisource.org/wiki/Constitution_du_Bénin Wikisource document in French] *[https://www.constituteproject.org/constitution/Benin_1990?lang=en Constitution of Benin in English] *[http://icrc.org/ihl-nat.nsf/162d151af444ded44125673e00508141/de3470091e4c4ab8c1256d13002bf148!OpenDocument Summary of the Constitution regarding Human Rights protections] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120825021636/http://www.icrc.org/ihl-nat.nsf/162d151af444ded44125673e00508141/de3470091e4c4ab8c1256d13002bf148!OpenDocument |date=2012-08-25 }} from the listing of "International Humanitarian Law - National Implementation" from the International Committee of the Red Cross *[https://web.archive.org/web/20080528052836/http://www.africa.upenn.edu/afrfocus/afrifocus040906.html Various documents about the presidential transition in 2006] from the University of Pennsylvania African Studies Center {{აფრიკა თემატურად|კონსტიტუცია|აფრიკის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:ბენინის პოლიტიკა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:1956 წლის დოკუმენტები]] [[კატეგორია:ბენინის სამართალი]] 8gvlz22s4y1d61p16sghzg6wh4vxc62 0 576807 4823154 4739596 2025-07-02T04:18:14Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823154 wikitext text/x-wiki '''ბურუნდის კონსტიტუცია''' ― მიღებულ იქნა [[2005]] წლის 28 თებერვალს, საკონსტიტუციო რეფერენდუმის საფუძველზე. ძალაშია იმავე წლის [[18 მარტი]]დან. [[2017]] წლის 12 მაისს ბურუნდის კონსტიტუციის გადასინჯვის პროექტი გამოცხადდა..<ref>{{cite web|url=http://www.rfi.fr/afrique/20170513-burundi-commission-revision-constitution-place-amendements-cnared|title=Burundi: la commission de révision de la Constitution est en place|language=fr|publisher=RFI Afrique|date=13 May 2017|access-date=28 July 2018}}</ref> საბოლოო პროექტი იმავე წლის 25 ოქტომბერს გახდა ცნობილი და შემდეგ ცვლილებებს მოიცავს: პრემიერ-მინისტრის პოსტის შექმნა, პრეზიდენტობის ვადის 5-დან 7 წლამდე გახანგრძლივება და პირის ზედიზედ არჩევა არ იქნება შესაძლებელი, კანონების მისაღებად ბარიერის გაზრდა ხმათა 2/3-დან აბსოლუტურ უმრავლესობამდე.<ref>{{cite web|url=http://www.rfi.fr/afrique/20171026-burundi-projet-revision-profondeur-constitution-adopte-mandat|title=Burundi: un projet de révision en profondeur de la Constitution adopté|language=fr|publisher=RFI Afrique|date=26 October 2017|access-date=28 July 2018}}</ref> ამ ცვლილებებით არუშას შეთნახმებები ''დე-ფაქტო'' უქმდება.<ref>{{cite web|url=http://www.rfi.fr/afrique/20171026-burundi-projet-nouvelle-constitution-coup-grace-accord-arusha|title=Burundi: le projet de nouvelle Constitution, coup de grâce à l'accord d'Arusha|language=fr|publisher=RFI Afrique|date=26 October 2017|access-date=28 July 2018}}</ref> [[2018]] წლის იანვარში, რეფერენდუმის კამპანიის დროს, ბურუნდელმა სახელმწიფო მოხელეებმა ცვლილებების მოწინააღმდეგეები დააპატიმრეს.<ref>{{cite web|url=http://www.rfi.fr/afrique/20180108-burundi-opposants-referendum-constitutionnel-arretes|title=Burundi: des opposants au référendum constitutionnel arrêtés|language=fr|publisher=RFI Afrique|date=8 January 2018|access-date=28 July 2018}}</ref> საბოლოოდ, ტექსტი [[მონარქია|მონარქიის]] აღდგენის შესაძლებობასაც არ გამორიცხავს.<ref>{{cite web|url=https://www.lemonde.fr/afrique/article/2018/06/07/au-burundi-pierre-nkurunziza-renonce-a-la-presidence-a-vie-mais-pas-a-la-royaute_5311261_3212.html|title=Au Burundi, Pierre Nkurunziza renonce à la présidence à vie… pas à la monarchie|language=fr|publisher=Le Monde.fr|date=7 June 2018|access-date=28 July 2018}}</ref> რეფერენდუმი [[2018]] წლის 17 მაისს ჩატარდა. ცვლილებებს რეფერენდუმის მონაწილეთა 70%-ზე მეტმა დაუჭირა მხარი. საკონსტიტუციო რეფორმა [[2018]] წლის 7 ივნისიდანაა ძალაში. ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://www.constituteproject.org/constitution/Burundi_2005.pdf Text of the 2005 Constitution] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აფრიკა თემატურად|კონსტიტუცია|აფრიკის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:ბურუნდის სამართალი]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ბურუნდის მთავრობა]] [[კატეგორია:ბურუნდის პოლიტიკა]] [[კატეგორია:2005 წლის დოკუმენტები]] k3b8r1odubme38zxyj8k8476g42d0dh 0 576811 4823161 4738259 2025-07-02T04:19:30Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823161 wikitext text/x-wiki '''კაბო-ვერდეს კონსტიტუცია''' ― [[კაბო-ვერდე|კაბო-ვერდეს რესპუბლიკის]] უზენაესი კანონი. მიიღეს [[1980]] წელს.<ref name="EMBWA">{{cite book |last1=Hounkpe |first1=Mathias |last2=Fall |first2=Madior |title=Election Management Bodies in West Africa: A comparative study of the contribution of electoral commissions to the strengthen |date=2012 |publisher=African Minds |isbn=978-1-920489-74-8 |via=[[Project Muse]] |url=https://muse.jhu.edu/book/18253 |access-date=6 August 2024 |chapter=3 |archive-date=9 July 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240709022933/https://muse.jhu.edu/book/18253/ |url-status=live }}</ref> კონსტიტუციაში ცვლილებები 7-ჯერ შევიდა.<ref name="Constitute-CV">{{cite web |title=Cape Verde |url=https://www.constituteproject.org/countries/Africa/Cape_Verde |website=Constitute Project |access-date=6 August 2024 |language=en |archive-date=8 August 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240808000306/https://www.constituteproject.org/countries/Africa/Cape_Verde |url-status=live }}</ref> ==ისტორია== კაბო-ვერდეს კონსტიტუცია [[1980]] წელს მიიღეს. [[1981]] წელს ცვლილებები შევიდა მეოთხე მუხლში, რომლის მიხედვითაც „კაბო-ვერდეს დამოუკიდებლობის აფრიკული პარტია“ ერთადერთ ლეგალურ პოლიტიკურ პარტიად გამოცხადდა, რითიც ქვეყანა ერთპარტიულ სახელმწიფოდ ჩამოყალიბდა.<ref name="EMBWA" /> შემდეგი ცვლილება [[1992]] წლის 4 სექტემბერს მიიღეს და იმავე წლის 25 სექტემბერს შევიდა ძალაში. [[პორტუგალიის კონსტიტუცია|პორტუგალიის კონსტიტუციის]] მიხედვით შედგენილი ცვლილებები პოლიტიკური პლურალიზმისა და ხელისუფლების შტორებს შორის ძალთა ბალანსის იდეებს უყრიდა საფუძველს<ref name="Widner-1992">{{cite web |last1=Widner |first1=Jennifer |title=Cape Verde 1992 |url=https://pcwcr.princeton.edu/reports/capeverde1992.html |website=Constitution Writing & Conflict Resolution |publisher=Princeton University |access-date=6 August 2024 |archive-date=4 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240204071720/https://pcwcr.princeton.edu/reports/capeverde1992.html |url-status=live }}</ref> და მრავალპარტიულ სისტემას აყალიბებდა.<ref name="BBC-CV">{{cite web |title=Cape Verde country profile |url=https://www.bbc.com/news/world-africa-13148486 |website=[[BBC News]] |access-date=6 August 2024 |date=11 September 2023 |archive-date=1 July 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220701131142/https://www.bbc.com/news/world-africa-13148486 |url-status=live }}</ref> ეს იდეები კიდევ უფრო გაღრმავდე [[1999]] წლის ცვლილებებით. კონსტიტუციაში ბოლო დამატებები [[2010]] წელს შევიდა. ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აფრიკა თემატურად|კონსტიტუცია|აფრიკის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:კაბო-ვერდეს პოლიტიკა]] [[კატეგორია:კაბო-ვერდეს სამართალი]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:1980 წლის დოკუმენტები]] r0eclt4far8z51hdotttwo430e2r7ty 0 576985 4823187 4738794 2025-07-02T04:23:09Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823187 wikitext text/x-wiki '''ჩადის რესპუბლიკის კონსტიტუცია''' ({{lang-fr|Constitution de la République du Tchad}}) ― [[ჩადი]]ს რესპუბლიკის უზენაესი კანონი.<ref name="current">Current Constitution of Chad</ref> [[საფრანგეთი]]სგან დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ, [[1960]] წლიდან დღემდე მიღებული რიგით მე-8 კონსტიტუცია.<ref>{{cite web|title=Chronology|url=https://www.constituteproject.org/ontology/chronology?lang=en|website=Constitute|accessdate=22 April 2015}}</ref> მიიღეს [[2018]] წლის [[4 მაისი|4 მაისს]]. კონსტიტუცია რესპუბლიკას საპრეზიდენტო რეჟიმად აცხადებს და აუქმებს პრემიერ-მინისტრის თანამდებობას. [[2018]] წლის კონსტიტუციამ [[ჩადის კონსტიტუცია (1996)|1996 წლის კონსტიტუცია]] ჩაანაცვლა. [[2021]] წლის აპრილში გარდამავალმა სამხედრო საბჭომ კონსტიტუციის მოქმედება შეაჩერა. მის ნაცვლად საბჭომ ქარტია მიიღო, რომლის მიხედვითაც პრეზიდენტის უფლებამოსილება გენერალმა [[მაჰამატ დები იტნო]]მ მიიღო და შეიარაღებული ძალების მთავარსარდლადაც გამოცხადდა.<ref>{{Cite news|last=Ramadane|first=Madjiasra Nako, Mahamat|date=2021-04-21|title=Chad in turmoil after Deby death as rebels, opposition challenge military|language=en|work=Reuters|url=https://www.reuters.com/article/us-chad-deby-idUSKBN2C818G|access-date=2021-04-21}}</ref> ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.constituteproject.org/constitution/Chad_2018?lang=en Constitution of Chad] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აფრიკა თემატურად|კონსტიტუცია|აფრიკის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:2018 წლის დოკუმენტები]] [[კატეგორია:ჩადის სამართალი]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ჩადის მთავრობა]] 2h0ggtlt4pkj0ezt4ggvtz0jgqr8wr5 14 576996 4823126 4738816 2025-07-02T04:14:42Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823126 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:პოლიტიკური ქარტიები]] [[კატეგორია:აშშ-ის სამართალი]] [[კატეგორია:აშშ-ის დოკუმენტები]] 8vqtpezwp2824cfu0otvh4gxrp11zeq 0 577006 4823163 4738854 2025-07-02T04:19:41Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823163 wikitext text/x-wiki '''კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის კონსტიტუცია''' ({{lang-fr|Constitution de la République démocratique du Congo}}) ― [[კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] ძირითდი კანონი. [[1960]] წელს დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ ქვეყნის კონსტიტუცია რამდენჯერმე შეიცვალა. კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დღევანდელი კონსტიტუცია სახალხო რეფერენდუმის საფუძველზე მიიღეს. ძალაშია [[2006]] წლის 18 თებერვლიდან. იგი [[1960]] წლიდან დღემდე კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მე-6 კონსტიტუციაა.<ref>{{cite web|title=Chronology|url=https://www.constituteproject.org/ontology/chronology?lang=en|website=Constitute|access-date=23 April 2015}}</ref> ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] *[[მარსელ ლიჰაუ]] ==რესურსები ინტერნეტში== *[http://leganet.cd/Legislation/Droit%20Public/Loi%20fondamentale%201960.pdf Text of the Organic Law (1960)] (ფრანგულად) *[https://www.droitcongolais.info/files/1.04.-Constitution-du-1er-aout-1964.pdf Text of the Constitution (1964)] (ფრანგულად) * [http://mjp.univ-perp.fr/constit/cd1974.htm Text of the Constitution (1974)] at Digithèque de matériaux juridiques et politiques (University of Perpignan) (ფრანგულად) * [https://web.archive.org/web/20130705042427/http://www.constitutionnet.org/files/DRC%20-%20Congo%20Constitution.pdf Constitution of the Democratic Republic of the Congo] (ინგლისურად) ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აფრიკა თემატურად|კონსტიტუცია|აფრიკის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის სამართალი]] [[კატეგორია:კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:2006 წლის დოკუმენტები]] 3jfme4tvpp1njr6aepbvflljt78djte 0 577016 4823164 4738877 2025-07-02T04:19:47Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823164 wikitext text/x-wiki '''კონგოს რესპუბლიკის კონსტიტუცია''' — [[კონგოს რესპუბლიკა|კონგოს რესპუბლიკის]] ძირითადი კანონი.<ref>{{Cite web|url=http://www.adiac-congo.com/sites/default/files/JOURNAL-CONSTITUTION.pdf|title=Constitution of the Republic of the Congo}}</ref> კონსტიტუციის მიხედვით, კონგოს რესპუბლიკა პლურალისტური მრავალპარტიული დემოკრატიაა. [[2009]] წლიდან ქვეყანა საპრეზიდენტო რესპუბლიკა იყო და პრეზიდენტი 7 წლის ვადით აირჩეოდა. [[2015]] წლის საკონსტიტუციო რეფერენდუმის შედეგად ახალი კონსტიტუციის მიღების შემდეგ პრეზიდენტის უფლებამოსილების ვადა 5 წლამდე შემცირდა და ხელახლა დამკვიდრდა პრემიერ-მინისტრის თანამდებობა, რითიც ქვეყანამ ნახევრადსაპრეზიდენტო სისტემაზე გადაინაცვლა. მინისტრთა საბჭოს პრეზიდენტი ნიშნავს. ქვეყნის პარლამენტი ორპალატიანია და ეროვნული ასამბლეისა და სენატისგან შედგება. ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აფრიკა თემატურად|კონსტიტუცია|აფრიკის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:კონგოს რესპუბლიკის სამართალი]] [[კატეგორია:2015 წლის დოკუმენტები]] o0txv0j7do7uixjoxz683g3pjtbh19l 0 577175 4823188 4739631 2025-07-02T04:23:14Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823188 wikitext text/x-wiki '''ჯიბუტის კონსტიტუცია''' — მიღებულ იქნა [[1992]] წლის [[4 სექტემბერი|4 სექტემბერს]]. კონსტიტუცია გადაისინჯა [[2010]] წელს.<ref name="English_constitution">{{cite web|title=Djibouti's Constitution of 1992 with Amendments through 2010|url=https://www.constituteproject.org/constitution/Djibouti_2010.pdf?lang=en|publisher=Constitute|accessdate=19 July 2016|language=English}}</ref><ref>{{cite web|url=https://oxcon.ouplaw.com/view/10.1093/law:ocw/cd730.regGroup.1/law-ocw-cd730|title=Constitution of the Republic of Djibouti: September 4, 1992|publisher=Oxford University Press|access-date=13 July 2020}}</ref> კონსტიტუცია მოიცავს 13 თავს და ჯამში 97 მუხლისგან შედგება. ==კონსტიტუციის სტრუქტურა== ჯიბუტის კონსტიტუცია 13 თავისგან შედგება. * თავი I — განსაზღვრავს სახელმწიფოსა და სუვერენიტეტს. კონსტიტუციის პირველი მუხლი [[ისლამი|ისლამს]] სახელმწიფო რელიგიად აცხადებს, ქვეყანას დემოკრატიულ და სუვერენულ სახელმწიფოდ, ხოლო [[ფრანგული ენა|ფრანგულ]] და [[არაბული ენა|არაბულ ენას]] სახელმწიფო ენად აცხადებს. მეორე მუხლი ქვეყნის დედაქალაქად ჯიბუტს აცხადებს და აღიარებს [[ჯიბუტის დროშა]]ს. კონსტიტუციის მეშვიდე მუხლი ხელისუფლებას სამ შტოდ ანაწილებს აღმასრულებელ, საკანონმდებლო და სასამართლო ხელისუფლებას შორის. * თავი II — აღიარებს ადამიანის უფლებებს და ადამიანებს წმინდა არსებებად განსაზღვრავს. კონსტიტუციის მეათე მუხლის მიხედვით, აკრძალულია სიკვდილით დასჯა; კონსტიტუციით უზრუნველყოფილია სიცოცხლის, თავისუფლებისა და პირადი უსაფრთხოების უფლებები; მეორე თავის მიხედვით, დაცულია აზრის გამოხატვის, სინდისის თავისუფლებისა და რელიგიის თავისუფლების მე-12 მუხლი იცავს საკუთრების უფლებას, ხოლო მე-13 მუხლი ― კონფიდენციალობას კომუნიკაციებში; მე-14 მუხლის მიხედვით, უზრუნველყოფილია გადაადგილების თავისუფლება; მე-16 მუხლით დაცულია გამოხატვისა და პრესის თავისუფლების უფლებები, ისევე, როგორც პროფესიული კავშირების შექმნისა და გაფიცვის უფლებები. იგივე მუხლი კრძალავს წამებას და აწესებს სასჯელს წამებისთვის; მე-17 მუხლის მიხედვით, ჯიბუტის მოქალაქეები ვალდებული არიან, დაიცვან სახელმწიფო; მე-18 მუხლი აწესებს თანაბარი დაცვის პირობებს ე.წ. „უცხოელებისთვის“; მე-19 მუხლი მთავრობას ჯიბუტის მოქალაქეების უფლებების დაცვას ავალდებულებს. * თავი III — განსაზღვრავს აღმასრულებელი ხელისუფლების უფლებებსა და ვალდებულებებს. სახელმწიფოს მეთაურად გამოცხადებულია პრეზიდენტი,<ref>{{Cite web|url=http://globaledge.msu.edu/countries/djibouti/government|title=Djibouti: Government >> globalEDGE: Your source for Global Business Knowledge|website=globaledge.msu.edu|access-date=2016-10-31}}</ref> რომელსაც ხუთი წლის ვადით ირჩევენ. პრეზიდენტობის კანდიდატი მხოლოდ ჯიბუტის მოქალაქე უნდა იყოს, 40-დან 75-მდე წლამდე ასაკის. პრეზიდენტის ხელახლა არჩევა შესაძლებელია. არჩევნები მოქმედი პრეზიდენტის უფლებამოსილების ვადის ამოწურვამდე 30-40 დღით ადრე ტარდება. * თავი IV — ეხება საკანონმდებლო შტოს. საკანონმდებლო შტო ერთპალატიანი პარლამენტისგან შედგება, რომელსაც ეროვნული ასამბლეა ჰქვია. საკანონმდებლო შტოს პრემიერ-მინისტრი ხელმძღვანელობს, რომელიც მთავრობის მეთაურია. * თავი V — განსაზღვრავს საკანონმდებლო და აღმასრულებელ შტოს შორის ურთიერთობას. * თავი VI — მოცემულია საერთაშორისო ხელშეკრულებები და შეთანხმებები, რომელზე მოლაპარაკებებს აწარმოებს და ხხელს აწერს პრეზიდენტი, ხოლო მათ რატიფიცირებას ახდენს ეროვნული ასამბლეა. * თავი VII — განსაზღვრავს სასამართლო შტოს. მოსამართლეები აირჩევიან უვადოდ. * თავი VIII — აფუძნებს საკონსტიტუციო საბჭოს. საბჭოში ექვსი მოსამართლე შედი, რომლებიც ერთი ვადით, 8 წლით აირჩევიან. ორ მოსამართლეს პრეზიდენტი ირჩევს, ორს — ეროვნული ასამბლეის პრეზიდენტი, ორს — მაგისტრატის უზენაესი საბჭო. * თავი IX — მოცემულია იუსტიციის უზენაესი საბჭოს უფლებამოსილებები. * თავი X — აყალიბებს ჯიბუტის ფედერალურ ერთეულებს. * თავი XI — ქმნის რესპუბლიკის მედიატორის თანამდებობას. * თავი XII — მოცემულია გადასინჯვის პროცედურა. * თავი XIII — მოცემულია კონსტიტუციის ამოქმედების პირობები.<ref name="English_constitution"/> ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://www.constituteproject.org/constitution/Djibouti_2010?lang=en Constitution of Djibouti] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აფრიკა თემატურად|კონსტიტუცია|აფრიკის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ჯიბუტის სამართალი]] [[კატეგორია:1992 წლის დოკუმენტები]] jepck5vxgupcw1nv1q6el5bitrq5eve 14 577213 4823131 4739724 2025-07-02T04:15:04Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823131 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ეგვიპტის სამართალი]] tvmu37jk9uq1rq3q70jsl4h9dgdccng 0 577219 4823155 4739747 2025-07-02T04:18:23Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823155 wikitext text/x-wiki '''ერიტრეის კონსტიტუცია''' — [[ერიტრეა|ერიტრეის]] უზენაესი კანონი. წარმოადგენს სახელმწიფოს არსებობის სამართლებრივ საფუძველსა და კანონიერი ხელისუფლების წყაროს. აყალიბებს ქვეყნის მოქალაქეთა უფლებებსა და მოვალლეობებს და განსაზღვრავს მმართველობის სტრუქტურას. კონსტიტუცია [[1997]] წელს მიიღეს და ამავე წლის 24 მაისიდანაა ძალაში. მიუხედავად იმისა, რომ კონსტიტუცია რატიფიცირებულია, ის სრულად დღემდე არ ამოქმედებულა.<ref>{{Citation|last=Human Rights Watch|title=Eritrea: Events of 2021|date=22 December 2021|url=https://www.hrw.org/world-report/2022/country-chapters/eritrea|language=en|access-date=4 February 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Babiker |first1=Mohamed Abdelsalam |title=Situation of human rights in Eritrea Report of the Special Rapporteur on the situation of human rights in Eritrea |url=https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/A_HRC_47_21_E.pdf |website=reliefweb.int |publisher=UN General Assembly |access-date=16 December 2021}}</ref> ერიტრეის კონსტიტუციის მიხედვით, ხელისუფლება სამ შტოდ: საკანონმდებლო, აღმასრულებელ და სასამართლო შტოებად იყოფა. საკანონმდებლო ორგანო ერთპალატიანი ეროვნული ასამბლეაა, რომელში 150 პარლამენტარია. საკანონმდებლო ორგანო წყვეტს საშინო და საგარეო პოლიტიკის საკითხებს, ამტკიცებს ბიუჯეტს და ირჩევს ქვეყნის პრეზიდენტს. [[2025]] წლის მონაცემებით, ეროვნული ასამბლეა [[2002]] წლის შემდეგ არ შეკრებილა და საკანონმდებლო და აღმასრულებელ ხელისუფლებას პრეზიდენტი [[ისაიას აფევერკი]] ფლობს.<ref name="ROAPE_ER_mafia_state">{{cite journal | last1 = Plaut | first1 = Martin | author1-link = Martin Plaut | title = Eritrea: a mafia state? | journal = [[Review of African Political Economy]] | volume = 44 | pages = 662–672 | publisher = [[Taylor & Francis|T&F]] | date = 13 September 2017 | issue = 154 | url = https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/03056244.2017.1374939 | url-access = subscription | issn = 0305-6244 | eissn = 1740-1720 | doi = 10.1080/03056244.2017.1374939 | s2cid = 158974839 | access-date = 28 January 2021 | hdl = 10.1080/03056244.2017.1374939 | hdl-access = free }}</ref> ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://www.constituteproject.org/constitution/Eritrea_1997?lang=en English version of The Constitution of Eritrea ] *[https://www.constituteproject.org/constitution/Eritrea_1997.pdf?lang=en English version of The Constitution of Eritrea pdf] *[http://www.eritrean-embassy.se/government-agencies/eritrea-constitution/ English version of The Constitution of Eritrea] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161104131633/http://www.eritrean-embassy.se/government-agencies/eritrea-constitution/ |date=4 November 2016 }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აფრიკა თემატურად|კონსტიტუცია|აფრიკის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:ერიტრეის მთავრობა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ერიტრეის სამართალი]] j0dm31sm1p2735ucowc46m5ezv21jhl 0 577220 4823156 4742613 2025-07-02T04:18:31Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823156 wikitext text/x-wiki '''ესვატინის კონსტიტუცია''' — ქვეყნის უზენაესი კანონი. მომქედი კონსტიტუცია [[2005]] წელს შევიდა ძალაში.<ref>{{cite web |title=Swaziland Constitution - Government |url=http://indexmundi.com/swaziland/constitution.html |website=indexmundi.com}}</ref> [[1973]] წლის 12 აპრილს მეფე [[სობჰუზა II]]-ის მიერ გამოცხადებული საგანგებო მდგომარეობის დროს შეჩერდა [[1968]] წლის 6 სექტემბრის კონსტიტუციის მოქმედება. განკარგულებამ მონარქს აბსოლუტური ძალაუფლება მიანიჭა და სამეფო ხელისუფლების წინააღმდეგ პოლიტიკური ოპოზიცია აკრძალა. ახალი კონსტიტუცია [[1978]] წლის 13 ოქტომბერს შეიმუშვეს, მაგრამ ფორმალურად ხალხისთვის არ წარუდგენიათ. [[2001]] წელს მეფე [[მსვატი III]]-მ ახალი კონსტიტუციის პროექტის მოსამზადებლად კომიტეტი დანიშნა.<ref>{{cite web |date=2004-10-27 |title=The Final Report of the Constitutional Review Commission |url=http://www.ecs.co.sz/crc/crc_report.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110728012957/http://www.ecs.co.sz/crc/crc_report.htm |archive-date=2011-07-28 |access-date=2010-10-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110728012957/http://www.ecs.co.sz/crc/crc_report.htm |archivedate=2011-07-28 }}</ref> პროექტი კომენტარებისთვის [[2003]] წლის მაისში გამოუშვეს, რომელიც ძალიან გააკრიტიკეს ესვატინის სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციებმა, ისევე როგორც [[Amnesty International]]-მა, ადვოკატთა საერთაშორისო ასოციაციამ და სხვებმა. კონსტიტუციის ახალი პროექტი შემუშვდა, რომელიც პარლამენტს [[2004]] წლის 4 ნოემბერს წარედგინა.<ref>{{cite web |title=We're sorry, that page can't be found. |url=https://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2841.htm&e=10313 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171224213642/https://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2841.htm%26e%3D10313 |archive-date=2017-12-24 |access-date=2020-05-02 |website=www.state.gov}}</ref> ზოგიერთი ვერსიით, აღნიშნული პროექტიც არსობრივად იგივე იყო, როგორიც [[2003]] წლის ვარიანტი. ესვატინის ორმა უმსხვილესმა პოლიტიკურმა ორგანიზაციამ (ხალთა გაერთიანებული დემოკრატიული მოძრაობა და ნგვანეს ეროვნული განმათავისუფლებელი კონგრესი) და პროფესიულმა კავშირებმა კონსტიტუციის 2004 წლის პროექტი ესვატინის უზენაეს სასამართლოში გაასაჩივრეს. [[2005]] წლის მარტში სასამართლომ ოპოზიციური პოლიტიკურ პარტიების აკრძალვას კვლავ დაუჭირა მხარი [[1973]] წლის საგანგებო მდგომარეობის განკარგულების საფუძველზე.<ref>{{cite web |last=Foundation |first=Thomson Reuters |title=Humanitarian - Thomson Reuters Foundation News |url=http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/IRIN/ead2e6afece47c637a40a4fb76df3b18.htm&e=10313 |website=www.alertnet.org}}</ref> საკონსტიტუციო პროექტისა და შრომისა და პოლიტიკური უფლებების ნაკლებობის გამო პროფესიულმა კავშირებმა ქვეყნის მასშტაბით გაფიცვები მოაწყვეს. ძირითადი გაფიცვა [[2005]] წლის 25-26 იანვარს მოეწყო, მაგრამ შედეგი არ გამოუღია.<ref>{{cite web |title=IOL: Swaziland strike fizzles out on second day |url=http://www.iol.co.za/index.php?set_id=1&click_id=68&art_id=qw1106814062464B224 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070529190145/http://www.iol.co.za/index.php?set_id=1&click_id=68&art_id=qw1106814062464B224 |archive-date=2007-05-29}}</ref> ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აფრიკა თემატურად|კონსტიტუცია|აფრიკის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:ესვატინის მთავრობა]] [[კატეგორია:ესვატინის სამართალი]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:2005 წლის დოკუმენტები]] f3eud96kejowwfv6hghygn7d8igz2wu 14 577223 4823132 4739755 2025-07-02T04:15:09Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823132 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ეკვატორული გვინეის მთავრობა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ეკვატორული გვინეის პოლიტიკური ისტორია]] iq8fruzal28xtbdde2axg0ql2hya51m 0 577516 4823171 4745903 2025-07-02T04:21:01Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823171 wikitext text/x-wiki '''მიკრონეზიის ფედერაციული შტატების კონსტიტუცია''' ({{lang-en|Federated States of Micronesia}}) ― [[მიკრონეზიის ფედერაციული შტატები]]ს უზენაესი კანონი. მიიღეს [[1979]] წელს. ==ისტორია== კონსტიტუციის პროექტის შემუშავება 1975 წლის ივნისიდან დაიწყეს. კონსტიტუცია რატიფიცირდა [[1978]] წლის 1-ელ ოქტომბერს და ძალაში შევიდა [[1979]] წლის [[10 მაისი|10 მაისს]]. 10 მაისი მიკრონეზიის ფედერაციული შტატების კონსტიტუციის დღეა. კონსტიტუციაში ცვლილებები ერთხელ, [[1990]] წელს შევიდა.<ref>{{cite book | url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/micronesia-federated-states-of/ | title=The World Factbook 2013-14 | publisher=Central Intelligence Agency | year=2014 | location=Washington, D.C. | section=Micronesia, Federated States of | access-date=25 July 2014}}</ref> ==კონსტიტუცია== მიკრონეზიის ფედერაციული შტატების კონსტიტუცია [[აშშ-ის კონსტიტუცია]]ს დაეფუძნა. კონსტიტუცია უზრუნველყოფს [[ხელისუფლების დანაწილება]]ს აღმასრულებელ, საკანონმდებლო და სასამართლო შტოებს შორის და ქვეყნის [[ფედერალიზმი|ფედერაციულ მოწყობას]]. აშშ-ისგან განსხვავებით, მიკრონეზიის საკანონმდებლო ორგანო ერთპალატიანია, რომელსაც ეროვნული კონგრესი ეწოდება და 14 სენატორისგან შედგება. ოთხი სენატორი ქვეყნის ოთხ შტატს წარმოადგენს და 4 წლის ვადით აირჩევიან. დანარჩენი სენატორები მოსახლეობის რაოდენობის მიხედვით არიან განაწილებული და 2 წლის ვადით აირჩევიან. ეროვნული კონგრესი ირჩევს პრეზიდენტსა და ვიცე-პრეზიდენტს.<ref>{{cite web | url=http://www.dfat.gov.au/geo/fsm/fsm_brief.html | title=Federated States of Micronesia country brief | publisher=Australian Department of Foreign Affairs and Trade | date=March 2014 | access-date=25 July 2014 | archive-url=https://web.archive.org/web/20140727175430/http://www.dfat.gov.au/geo/fsm/fsm_brief.html | archive-date=27 July 2014 | url-status=dead }}</ref> საგარეო პოლიტიკისა და ეროვნული თავდაცვის გარდა, მმართველობის ფუნქციების დიდ ნაწილს მიკრონეზიის მთავრობა ახორციელებს. კონსტიტუციის მიხედვით, მიკრონეზიის ფედერაციულ შტატებში მოქალაქეობის არმქონე პირებს მიწის ფლობის უფლება არ აქვთ.<ref name=oia>{{cite web|title=Chapter 7: The Federated States of Micronesia|url=http://www.doi.gov/oia/reports/Chapter-7-The-Federated-States-of-Micronesia.cfm|website=Office of Insular Affairs|publisher=U.S. Department of the Interior|access-date=30 November 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141202204724/http://www.doi.gov/oia/reports/Chapter-7-The-Federated-States-of-Micronesia.cfm|archive-date=2 December 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141202204724/http://www.doi.gov/oia/reports/Chapter-7-The-Federated-States-of-Micronesia.cfm|archivedate=2 დეკემბერი 2014}}</ref> მიკრონეზიის ფედერაციული შტატების კონსტიტუცია პრეამბულასა და 16 მულხს მოიცავს. ===მუხლი I=== I მუხლი განსაზღვრავს მიკრონეზიის ფედერაციული შტატების ტერიტორიას. ===მუხლი II=== კონსტიტუციის II მუხლი ადგენს კონსტიტუციის უზენაესობას ყველა სხვა კანონის წინაშე. ===მუხლი III=== მესამე მუხლი მოიცავს კანონს მიკრონეზიის ფედერაციული შტატების მოქალაქეობის შესახებ. ===მუხლი IV-VI=== კონსტიტუციის IV, V და VI მუხლი მიკრონეზიის ფედერაციული შტატების უფლებთა ბილის ფუნქციას ასრულებს. V მუხლით დაცულია ტომთა ხელმძღვანელების ტრადიციული უფლებები, VI მუხლი კი 18 წლისა და უფროსი ასაკის მოქალაქეებს ხმის მიცემის უფლებას ანიჭებს. ===მუხლები VII-XII=== VII-XII მუხლები მიკრონეზიის ფედერაციული შტატების ხელისუფლების დანაწილების პრინციპებს განსაზღვრავს. ხელისუფლება საკანონმდებლო (მუხლი IX), აღმასრულებელ (მუხლი X) და სასამართლო (მუხლი XI) ხელისუფლებად იყოფა. VII მუხლი [[ფედერალიზმი|ფედერალურ სისტემას]] აყალიბებს. VIII მუხლი ხელისუფლების სამ დონეს: ეროვნულ, ფედერალურ და ადგილობრივ დონეს განსაზღვრავს. ===მუხლი XII=== XII მუხლი სახელმწიფო ფინანსებს არეგულირებს. ===მუხლი XIII=== XIII თავი ზოგად დებულებებს მოიცავს. ===მუხლი XIV=== კონსტიტუციის XIV თავი კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანის პროცედურას განიხილავს. ===მუხლები XV-XVI=== კონსტიტუციის XV და XVI მუხლები გარდამავალ დებულებებს მოიცავს. ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ოკეანეთი თემატურად|კონსტიტუცია|ოკეანეთის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მიკრონეზიის ფედერაციული შტატების სამართალი]] [[კატეგორია:მიკრონეზიის ფედერაციული შტატების მთავრობა]] [[კატეგორია:1979 წლის დოკუმენტები]] r1m0sctlhfom2wk6t1htijcf434xq6x 14 577529 4823146 4740857 2025-07-02T04:16:59Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823146 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფიჯის მთავრობა]] [[კატეგორია:ფიჯის სამართალი]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] fo1fm86ufe6swk0shycyjek7zsf8sjk 0 577687 4823162 4744881 2025-07-02T04:19:35Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823162 wikitext text/x-wiki '''კირიბატის კონსტიტუცია''' ({{lang-en|Constitution of Kiribati}}) ― [[კირიბატი]]ს უზენაესი კანონი. მიიღეს [[1979]] წელს. კონსტიტუციაში შესწორებები შევიდა [[1995]], [[2016]] და [[2018]] წლებში. კონსტიტუცია აცხადებს [[უფლებათა ბილი]]ს პრინციპებს და იცავს ადამიანის ფუნდამენტურ უფლებებსა და თავისუფლებებს.<ref>{{Cite web|url=https://jerseylawcommission.files.wordpress.com/2019/10/jlc-isle-of-man-kiribati-report-october-2019.pdf|title=Jersey Law Commission|access-date=3 December 2022|archive-date=2 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002055223/https://jerseylawcommission.files.wordpress.com/2019/10/jlc-isle-of-man-kiribati-report-october-2019.pdf|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201002055223/https://jerseylawcommission.files.wordpress.com/2019/10/jlc-isle-of-man-kiribati-report-october-2019.pdf|archivedate=2 ოქტომბერი 2020}}</ref><ref name="pacliiC">{{cite web| work=PACLII|title=The Constitution of Kiribati (English)|url= http://www.paclii.org/ki/constitution/Kiribati%20Independence%20Order%201979.pdf | access-date=2 August 2020}}</ref><ref name="TI">{{cite web |work=Kiribati: Constitution and Politics |title=Constitution of Kiribati |url=https://thecommonwealth.org/our-member-countries/kiribati/constitution-politics |access-date=2 August 2020 |archive-date=15 August 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140815143500/https://thecommonwealth.org/our-member-countries/kiribati/constitution-politics |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140815143500/https://thecommonwealth.org/our-member-countries/kiribati/constitution-politics |archivedate=15 აგვისტო 2014 }}</ref> ==ისტორია== [[1979]] წელს კირიბატმა [[გაერთიანებული სამეფო]]სგან დამოუკიდებლობა მოიპოვა.<ref>{{Cite web|url=https://www.legislation.gov.uk/uksi/1979/719/made|title=The Kiribati Independence Order 1979|accessdate=3 December 2022}}</ref> კირიბატის რესპუბლიკა დამოუკიდებელი კონსტიტუციური რესპუბლიკა, სუვერენული და დემოკრატიული სახელმწიფო და ერთა თანამეგობრობის 41-ე წევრი გახდა. ქვეყნის დამოუკიდებლობამ იმავე წელს კირიბატის კონსტიტუციისა და სხვა კანონების მიღებას შეუწყო ხელი. ==სტრუქტურა== [[კირიბატი]]ს კონსტიტუცია მოიცავს 10 თავსა და 2 ნაწილს.<ref>{{cite web|url=https://constitutions.unwomen.org/en/countries/oceania/kiribati#|title=Constitution of Kiribati 1979, as amended to 1995| publisher= UN Women | website=Global Gender Equality Constitutional Database| access-date=10 May 2020}}</ref> ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ოკეანეთი თემატურად|კონსტიტუცია|ოკეანეთის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:კირიბატის მთავრობა]] [[კატეგორია:კირიბატის სამართალი]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:1979 წლის დოკუმენტები]] tuadfsv4gej3v4bmghkcwt5novi1iho 0 577690 4823173 4741833 2025-07-02T04:21:13Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823173 wikitext text/x-wiki '''ნაურუს კონსტიტუცია''' ({{lang-en|Constitution of Nauru}}) ― [[ნაურუ]]ს რესპუბლიკის უზენაესი კანონი. მიიღეს [[1986]] წლის 31 იანვარს.<ref>{{Cite web |title=FAO.org |url=https://www.fao.org/faolex/results/details/en/c/LEX-FAOC132827/ |access-date=2024-02-21 |website=www.fao.org}}</ref><ref>{{Cite web |title=Nauru 1968 Constitution - Constitute |url=https://www.constituteproject.org/constitution/Nauru_1968 |access-date=2024-02-21 |website=www.constituteproject.org |language=en}}</ref> [[2007]] წლიდან დღის წესრიგში დგას კონსტიტუციაში შესწორებების შეტანის საკითხი. ერთ-ერთი უმთავრესი საკითხი პრეზიდენტის არჩევის წესია. კონსტიტუციის მიხედვით, პრეზიდენტს არაპირდაპირი წესით ნაურუს პარლამენტი ირჩევს. ახალი ვერსიით, [[ნაურუს პრეზიდენტი]] პირდაპირი წესით ხალხმა უნდა აირჩიოს, რადგანაც უნდობლობის ვოტუმის გამო ნაურუს პრეზიდენტი ძალიან ხშირად იცვლება (მაგალითად, ბერნარდ დოვიიოგო [[1976]]-[[2003]] წლებში ნაურუს პრეზიდენტად შვიდჯერ აირჩიეს). ==სტრუქტურა== ნაურუს კონსტიტუცია 11 ნაწილად იყოფა: *ნაწილი I (მუხლები 1-2) — ნაურუს რესპუბლიკა და ნაურუს უზენაესი კანონი *ნაწილი II (მუხლები 3-15) — ფუნდამენტურ უფლებათა და თავისუფლებათა დაცვა *ნაწილი III (მუხლები 16-25) — პრეზიდენტი და აღმასრულებელი ხელისუფლება *ნაწილი IV (მუხლები 26-47) — საკანონმდებლო ხელისუფლება *ნაწილი V (მუხლები 48-57) — სასამართლო ხელისუფლება *ნაწილი VI (მუხლები 58-67) — ფინანსები *ნაწილი VII (მუხლები 68-70) — საჯარო სერვისები *ნაწილი VIII (მუხლები 71-76) — მოქალაქეობა *ნაწილი IX (მუხლები 77-79) — საგანგებო მდგომარეობა *ნაწილი X (მუხლები 80-84) — ზოგადი დებულებები *ნაწილი XI (მუხლები 85-100) — გარდამავალი დებულებები ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ოკეანეთი თემატურად|კონსტიტუცია|ოკეანეთის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:ნაურუს მთავრობა]] [[კატეგორია:ნაურუს სამართალი]] [[კატეგორია:1968 წლის დოკუმენტები]] [[კატეგორია:1968 წელი სამართალში]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] rp4pkmj8b376b0a51xsavrlm79lrwvf 0 577745 4823175 4747160 2025-07-02T04:21:26Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823175 wikitext text/x-wiki '''პალაუს რესპუბლიკის კონსტიტუცია''' — შეიმუშვეს [[1979]] წლის 28 იანვრიდან 2 აპრილამდე პერიოდში. რატიფიცირებულ იქნა [[1980]] წლის 9 ივლისს, მესამე საკონსტიტუციო რეფერენდუმზე და ძალაშია [[1981]] წლის 1-ელი იანვრიდან. კონსტიტუცია პრეამბულასა და 15 მუხლს მოიცავს.<ref>{{Cite web|title=Constitution of the Republic of Palau|url=https://www.wipo.int/wipolex/en/text.jsp?file_id=200951|access-date=2023-01-15|website=www.wipo.int|date=1979}}</ref> ==სტრუქტურა== პალაუს კონსტიტუცია პრეამბულასა და 15 მუხლს მოიცავს: *პრეამბულა *მუხლი I ― ტერიტორია *მუხლი II ― სუვერენიტეტი და უზენაესობა *მუხლი III ― მოქალაქეობა *მუხლი IV ― ფუნდამენტური უფლებები *მუხლი V ― ტრადიციული უფლებები *მუხლი VI ― ეროვნული მთავრობის მოვალეობები *მუხლი VII ― [[აქტიური საარჩევნო უფლება]] *მუხლი VIII ― აღმასრულებელი ხელისუფლება *მუხლი IX ― OLBIIL ERA KELULAU (პალაუს ეროვნული კონგრესი) *მუხლი X ― სასამართლო ხელისუფლება *მუხლი XI ― მთავრობა *მუხლი XII ― ფინანსები *მუხლი XIII ― ზოგადი დებულებები *მუხლი XIV ― შესწორებები *მუხლი XV ― ტრანზიცია ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ოკეანეთი თემატურად|კონსტიტუცია|ოკეანეთის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:პალაუს სამართალი]] [[კატეგორია:პალაუს მთავრობა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:1979 წლის დოკუმენტები]] 9wtq4seivc8860ls8wphvxzkq91io02 0 577747 4823170 4747180 2025-07-02T04:20:53Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823170 wikitext text/x-wiki '''მარშალის კუნძულების კონსტიტუციები''' — მარშალის კუნძულების რესპუბლიკის უზენაესი კანონი. ძალაშია [[1979]] წლის 1-ელი მაისიდან.<ref>{{Cite web|url=https://wipolex.wipo.int/fr/text/201113|title=Constitution of the Marshall Islands|website=wipolex.wipo.int}}</ref> კონსტიტუციის ტექსტი ინგლისურ და მარშალურ ენაზეა შედგენილი. ==ისტორია== მარშალელებმა დამოუკიდებლობის მოპოვებამდე ([[1986]]) გადაწყვიტეს, რომ საკუთარი კონსტიტუციური კანონი ჰქონოდათ. [[1976]] წელს შეიქმნა 46 წევრისგან შემდგარი საკონსტიტუციო კრება. ამ კრებამ [[1979]] წელს კონსტიტუციის პროექტი მოამზადა, რომელშიც სამომავლო დამოუკიდებლობის სტატუსიც იყო განჭვრეტილი.<ref>{{Cite web|url=https://books.google.com/books?id=UspGAQAAIAAJ&pg=RA63-PA3|title=Highlights|first=United States Office of|last=Territories|date=August 8, 1975|via=Google Books}}</ref> ==სტრუქტურა== მარშალის კუნძულების კონსტიტუციაში ბრიტანული და ამერიკული კონსტიტუციური პრინციპებია გაერთიანებული. კონსტიტუცია მეტწილად უესტმინსტერის სისტემაზეა დაფუძნებული, საკანონმდებლო შტო აყალიბებს აღმასრულებელ შტოს, ხოლო სასამართლო შტო დამოუკიდებელია. საკანონმდებლო ორგანოა ნიტიჯელა. მასში 33 პარლამენტარი შედის, რომლებსაც 4 წლის ვადით ირჩევენ. ნიტიჯელა მისი წევრებიდან ირჩევს მარშალის კუნძულების პრეზიდენტს და პრეზიდენტის წარდგინებით, ირჩევს მარშალის კუნძულების მთავრობის წევრებს. კაბინეტი აღმასრულებელი შტოა და პასუხისმგებელია ნიტიჯელას წინაშე.<ref name="summary" /> სასამართლო ხელისუფლებას ახორციელებენ მარშალის კუნძულების უზენაესი სასამართლო, მარშალის კუნძულების უმაღლესი სასამართლო, ტრადიციულ უფლებათა სასამართლო, რაიონული სასამართლოები და სათემო სასამართლოები.<ref name="summary">{{Cite web|url=https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRPD/Shared%20Documents/MHL/CRPD_C_MHL_1_8349_E.docx|title=Initial report on the Convention for the Rights of Persons with Disabilities|access-date=2020-08-08|archive-date=2021-08-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20210829195540/https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRPD/Shared%20Documents/MHL/CRPD_C_MHL_1_8349_E.docx|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210829195540/https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CRPD/Shared%20Documents/MHL/CRPD_C_MHL_1_8349_E.docx|archivedate=2021-08-29}}</ref> ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ოკეანეთი თემატურად|კონსტიტუცია|ოკეანეთის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:მარშალის კუნძულების სამართალი]] [[კატეგორია:მარშალის კუნძულების მთავრობა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:1979 წლის დოკუმენტები]] 40jrfevjlzk3imsu7i5fuvyg4pdnjs3 14 578260 4823135 4744605 2025-07-02T04:15:48Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823135 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:იტალიის მთავრობა]] [[კატეგორია:იტალიის სამართალი]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] 98al4ro4jdbs0lvnlzx1fvuin0pyz14 0 580276 4823152 4783196 2025-07-02T04:18:03Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823152 wikitext text/x-wiki '''აღმოსავლეთ ტიმორის კონსტიტუცია''' ― [[აღმოსავლეთი ტიმორი|აღმოსავლეთ ტიმორის]] უზენაესი კანონი. ძალაშია [[2002]] წლის [[20 მაისი]]დან. იგი [[პორტუგალია|პორტუგალიისგან]], შემდეგ კი [[ინდონეზია|ინდონეზიისგან]] დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ მიღებული პირველი კონსტიტუციაა. ==კონსტიტუცია== კონსტიტუციის ოფიციალური ტექსტი [[პორტუგალიური ენა|პორტუგალიურ ენაზეა]] შედგენილი. [[ტეტუმი ენა|ტეტუმზე]] კონსტიტუციის სულ ცოტა ოთხი სხვადასხვა თარგმანი არსებობს, თუმცა ზოგიერთი თარგმანი დიდ შეცდომებს შეიცავს. ===სტრუქტურა=== კონსტიტუცია 7 ნაწილისგან შედგება:<ref name=":0">{{Cite journal |date=March 2010 |title=Constitution of Timor-Leste |url=http://timor-leste.gov.tl/wp-content/uploads/2010/03/Constitution_RDTL_ENG.pdf |journal=Government of East Timor}}</ref> ====ნაწილი I: ძირითადი პრინციპები==== * განყოფილება 1: რესპუბლიკა * განყოფილება 2: სუვერენიტეტი და კონსტიტუციურობა * განყოფილება 3: მოქალაქეობა * განყოფილება 4: ტერიტორია * განყოფილება 5: დეცენტრალიზაცია * განყოფილება 6: სახელმწიფოს პრინციპები * განყოფილება 7: საყოველთაო საარჩევნო უფლება და მრავალპარტიული სისტემა * განყოფილება 8: საერთაშორისო ურთიერთობები * განყოფილება 9: საერთაშორისო სამართალი * განყოფილება 10: სოლიდარობა * განყოფილება 11: წინააღმდეგობის მოძრაობის ხელშეწყობა * განყოფილება 12: სახელმწიფო და რელიგიური რწმენები * განყოფილება 13: ოფიციალური და ეროვნული ენები * განყოფილება 14: ეროვნული სიმბოლოები * განყოფილება 15: ეროვნული დროშა<ref name=":0" /> ====ნაწილი II: ფუნდამენტური უფლებები, ვალდებულებები, თავისუფლებები და გარანტიები==== *განყოფილება 16: უნივერსალობა და ეკვივალენტობა *განყოფილება 17: ქალთა და მამაკაცთა შორის თანასწორობა *განყოფილება 18: ბავშვთა დაცვა *განყოფილება 19: ახალგაზრდობა *განყოფილება 20: უფროსები *განყოფილება 21: სპეციალური საჭიროების მქონე პირები *განყოფილება 22: მოქალაქეები აღმოსავლეთ ტიმორის ზღვისიქით *განყოფილება 23: ფუნდამენტურ უფლებათა ინტერპრეტაცია *განყოფილება 24: შემზღუდველი კანონები *განყოფილება 25: საგანგებო მდგომარეობა *განყოფილება 26: სასამართლოს უფლება *განყოფილება 27: ომბუდსმენის საბჭო *განყოფილება 28: წინააღმდეგობისა და თავის დაცვის უფლება *განყოფილება 29: სიცოცხლის უფლება *განყოფილება 30: პირადი თავისუფლების, უსაფრთხოებისა და ინტეგრირების უფლება *განყოფილება 31: სისხლის სამართალი *განყოფილება 32: სასჯელის ზღვრები და გარანტიები *განყოფილება 33: ჰაბეას კორპუსი ====ნაწილი III: პოლიტიკური ხელისუფლების ორგანიზაცია==== ====ნაწილი IV: ეკონომიკისა და ფინანსების ორგანიზაცია==== ====ნაწილი V: ეროვნული თავდაცვა და უშიშროება==== ====ნაწილი VI: კონსტიტუციის გარანტია და გადასინჯვა==== ====ნაწილი VII: საბოლოო და გარდამავალი დებულებები==== ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==ლიტერატურა== *Annemarie Devereux: [https://press.anu.edu.au/publications/timor-lestes-bill-rights ''Timor-Leste's Bill of Rights – A Preliminary History''], Australian National University, 2015. ==რესურსები ინტერნეტში== * Text of the Constitution in English: ** [http://timor-leste.gov.tl/wp-content/uploads/2010/03/Constitution_RDTL_ENG.pdf http://timor-leste.gov.tl] (pdf) ** [https://www.constituteproject.org/constitution/East_Timor_2002.pdf www.constituteproject.org] (pdf) * [https://web.archive.org/web/20101007032758/http://www.jornal.gov.tl/public/docs/ConstituicaoRDTL_Portugues.pdf Text of the Constitution in Portuguese] (pdf) * [https://drive.google.com/file/d/1_-GJqKC94IWVlVtnSSkmfLYEdbXN9BH5/view Text of the Constitution in Tetum] (pdf) ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აზია თემატურად|კონსტიტუცია|აზიის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აღმოსავლეთ ტიმორის პოლიტიკა]] [[კატეგორია:2002 წელი აღმოსავლეთ ტიმორში]] [[კატეგორია:2002 წლის დოკუმენტები]] lgo2ry458svbggkk874q2kjrx9b167c 0 580278 4823158 4759892 2025-07-02T04:18:43Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823158 wikitext text/x-wiki '''ვიეტნამური კონსტიტუცია''' ან '''ვიეტნამის კონსტიტუცია''' ({{Lang-vi|Hiến pháp Việt Nam}}), სრულად '''ვიეტნამის სოციალისტური რესპუბლიკის კონსტიტუცია''' ({{lang-vi|Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam}}) ― ვიენტამის სოციალისტური რესპუბლიკის ფუნდამენტური და უზენაესი კანონი. ამჟამინდელი კონსტიტუცია მიღებულ იქნა [[2013]] წლის 28 ნოემბერს, მეცამეტე ეროვნულ ასამბლეაზე. ძალაშია [[2014]] წლის 1-ელი იანვრიდან. [[1976]] წელს ქვეყნის პოლიტიკური გაერთიანებიდან მოყოლებული იგი ვიეტნამის მესამე კონსტიტუციაა. ==მოქმედი კონსტიტუცია== მოქმედი კონსტიტუცია, ასევე ცნობილი როგორც [[2013]] წლის კონსტიტუცია, პრეამბულასა და 11 თავს მოიცავს: *თავი I: პოლიტიკური სისტემა *თავი II: ადამიანის უფლებები, ძირითადი სამოქალაქო უფლებები და სამოქალაქო ვალდებულებები *თავი III: ეკონომიკა, საზოგადოება, კულტურა, განათლება, მეცნიერება, ტექნოლოგია და გარემო *თავი IV: სამშობლოს დაცვა *თავი V: ეროვნული ასამბლეა *თავი VI: რესპუბლიკის პრეზიდენტი *თავი VII: მთავრობა *თავი VIII: სახალხო სასამართლო და სახალხო პროკურატურა *თავი IX: ადგილობრივი მმართველობა *თავი X: ეროვნული საარჩევნო საბჭო და სახელმწიფო აუდიტის სამსახური *თავი XI: კონსტიტუციის ძალაში შესვლა და გადასინჯვა ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==დამატებითი საკითხავი== === 1992 წლის კონსტიტუცია და 2001 წლის დამატებები === * Russell H K Heng, "The 1992 Revised Constitution of Vietnam: Background and Scope of Changes", 4:3 ''Contemporary Southeast Asia'' 221 (1992). * Pip Nicholson, "Vietnamese Legal Institutions in Comparative Perspective: Constitutions and Courts Considered", in K Jayasuriya (ed.), ''Law, Capitalism and Power in Asia: The Rule of Law and Legal Institutions'', London: Routledge, 1999. * Mark Sidel, "Analytical Models for Understanding Constitutions and Constitutional Dialogue in Socialist Transitional States: Re-Interpreting Constitutional Dialogue in Vietnam", 6 ''Singapore Journal of International and Comparative Law'' 42-89 (2002). * Mark Sidel, ''Law and Society in Vietnam'', Cambridge: Cambridge University Press, 2008. * Mark Sidel, ''The Constitution of Vietnam: A Contextual Analysis'', Oxford: Hart Publishing, 2009. * To Van-Hoa, ''Judicial Independence'', Lund: Jurisförlaget i Lund, 2006. === 1980 წლის კონსტიტუცია === * Nguyen Phuong-Khanh, "Introduction to the 1980 Constitution of the Socialist Republic of Vietnam", 7(3) ''Review of Socialist Law'' 347 (1981) (including the text of the 1980 Constitution). === 1959 წლის კონსტიტუცია === * Bernard Fall, "North Viet-Nam's New Draft Constitution", 32:2 ''Pacific Affairs'' 178 (1959). * Bernard Fall, "North Viet-Nam's Constitution and Government", 33:3 ''Pacific Affairs'' 282 (1960). * Bernard Fall, "Constitution-Writing in a Communist State – The New Constitution of North Vietnam", 6 ''Howard Law Journal'' 157 (1960). ==რესურსები ინტერნეტში== {{wikisource|Constitution of Vietnam|Constitution of the Socialist Republic of Vietnam}} ===ინგლისურ ენაზე=== * [http://vietnamnews.vn/politics-laws/250222/the-constitution-of-the-socialist-republic-of-viet-nam.html 2013 Constitution of the Socialist Republic of Vietnam] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141113093834/http://vietnamnews.vn/politics-laws/250222/the-constitution-of-the-socialist-republic-of-viet-nam.html |date=2014-11-13 }} * [https://web.archive.org/web/20081016121441/http://www.vietnamlaws.com/freelaws/Constitution92%28aa01%29.pdf/ 1992 Constitution of the Socialist Republic of Vietnam as amended 25 December 2001] * [http://www.vietnamlaws.com/freelaws/Constitution92.pdf 1992 Constitution of the Socialist Republic of Vietnam as adopted in 1992 (without 2001 amendments)] * [http://www.worldstatesmen.org/Vietnam_North_1948.doc 1959 Constitution of the Democratic Republic of Vietnam] ===ვიეტნამურ ენაზე=== * {{in lang|vi}} [https://web.archive.org/web/20130504030430/http://vbqppl.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=22863 Resolution on amending and supplementing a number of articles of the Constitution of the Socialist Republic of Vietnam in 1992] (2001 constitutional amendments) * {{in lang|vi}} [https://web.archive.org/web/20110925173657/http://vbqppl.moj.gov.vn/Pages/vbpq.aspx?loaivb=Hi%E1%BA%BFn%20ph%C3%A1p Constitution of the Socialist Republic of Vietnam] (1946, 1959, 1980 and 1992 constitutions) {{აზია თემატურად|კონსტიტუცია|აზიის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:ვიეტნამის მთავრობა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ვიეტნამის სამართალი]] [[კატეგორია:1992 წელი სამართალში]] [[კატეგორია:1992 წელი ვიეტნამში]] 8017fanutjebaq9lmip86z41wuxygm8 0 580283 4823166 4783267 2025-07-02T04:20:01Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823166 wikitext text/x-wiki '''მალდივის რესპუბლიკის კონსტიტუცია''' ({{Lang-dv|ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނު އަސާސީ|translit=Dhivehiraajjeyge Qaanoonu Asaasee}}) ― [[მალდივის კუნძულები]]ს უზენაესი კანონი. წარმოადგენს მალდივის რესპუბლიკის სამართლებრივ ბაზისს, აცხადებს ქვეყნის მოქალაქეთა უფლებებსა და ვალდებულებებს და განსაზღვრავს მალდივის რესპუბლიკის მმართველობის სტრუქტურას. მალდივის რესპუბლიკის მოქმედ კონსტიტუციას ხელი მოწერა იმჟამინდელმა პრეზიდენტმა [[მომუნ აბდულ გაიუმი]]მ, [[2008]] წლის 7 აგვისტოს. კონსტიტუცია ძალაშია ხელოწერისთანავე. მისი ამოქმედებით გაუქმდა [[1998]] წლის კონსტიტუცია. ამჟამინდელი კონსტიტუცია ცნობილია როგორც ''მალდივების რესპუბლიკის კონსტიტუცია, 2008''.<ref name="Constitution of the Republic of Maldives">{{cite web |title=Constitution of the Republic of Maldives |url=http://agoffice.gov.mv/#/Media/Constitution%20of%20the%20Republic%20of%20Maldives |website=agoffice.gov.mv |publisher=Attorney General's Office, Maldives |access-date=27 May 2023}}</ref> ==სტრუქტურა== კონსტიტუცია შედგება პრეამბულისა და 14 თავისგან, რომელსაც 3 დანართი ახლავს. *თავი I — სახელმწიფო, სუვერენიტეტი და მოქალაქეები *თავი II — ფუნდამენტური უფლებები და თავისუფლებები *თავი III — სახალხო მეჯლისი *თავი IV — პრეზიდენტი *თავი V — მინისტრთა კაბინეტი *თავი VI — სასამართლო სისტემა *თავი VII — დამოუკიდებელი კომისიები და სამსახურები *თავი VIII — დეცენტრალიზებული ადმინისტრაცია *თავი IX — უსაფრთხოების სერვისები *თავი X — სახელმწიფოს ქონება, ვალდებულებები და სამართლებრივი ქმედებები *თავი XI — საგანგებო მდგომარეობა *თავი XII — კონსტიტუციის შესწორებები *თავი XIV — გარდამავალი დებულებები *დანართი I — ფიცები *დანართი II — ადმინისტრაციული დანაყოფები *დანართი III — ეროვნული დროშა ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://storage.googleapis.com/presidency.gov.mv/Documents/ConstitutionOfMaldives.pdf English version of Constitution] (PDF) ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აზია თემატურად|კონსტიტუცია|აზიის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:მალდივის რესპუბლიკის სამართალი]] [[კატეგორია:მალდივის რესპუბლიკის მთავრობა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მალდივის რესპუბლიკის კონსტიტუცია]] 9snlf435nxejcs7dihzsaufs6gr05e4 0 580349 4823384 4771304 2025-07-02T07:59:39Z Ziv 166415 replace Schröder because of a Copyvio 4823384 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამიტი | სახელი = G8-ის XXV სამიტი | სხვასახელი = | ფოტო =Museum Ludwig 002.jpg | ფოტოს სიგანე = | წარწერა = ლუდვიგის მუზეუმი | სხვასახელი = | თარიღი = [[18 ივნისი|18]]-[[20 ივნისი]], [[1999]] | მასპინძელი = [[გერმანია]] | ადგილები = | ქალაქები = | მონაწილეები = {{flagicon|CAN}} [[ჟან კრეტიენი]]<br />([[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|FRA}} [[ჟაკ შირაკი]]<br />([[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|GER}} '''[[გერჰარდ შრედერი]]'''<br />([[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]])<br />{{flagicon|ITA}} [[მასიმო დ’ალემა]]<br />([[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|JPN}} [[ობუტი კეიძო]]<br />([[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|RUS}} [[ბორის ელცინი]]<br />([[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|UK}} [[ტონი ბლერი]]<br />([[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|USA}} [[ბილ კლინტონი]]<br />([[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|EUR}} [[მანუელ მარინი]]<br />([[ევროკომისიის პრეზიდენტი]]) | სახელმწიფოს მეთაური = | თავმჯდომარე = | დოკუმენტები = | პრეზიდენტი = | დაფუძნდა = | დამფუძნებელი = | წინამორბედი = [[G8-ის 24-ე სამიტი]] | მემკვიდრე = [[G8-ის 26-ე სამიტი]] | საიტი = | შენიშვნები = | compactnav = yes }} '''G8-ის 25-ე სამიტი''', ''დიდი რვიანის ოცდამეხუთე სამიტი'' ({{lang-en|25th G8 summit}}; [[18 ივნისი|18]]-[[20 ივნისი]], [[1999]]) — რვა უდიდესი ინდუსტრიული სახელმწიფოს არაოფიციალური შეხვედრა [[გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებულ სამეფოში]], [[ინგლისი]]ს ქალაქ [[ბირმინგემი|ბირმინგემში]]. სამიტის შეხვედრის ადგილი იყო ბირმინგემის საერთაშორისო კონფერენციის ცენტრი.<ref name="j-mofa1">Japan, [[Ministry of Foreign Affairs (Japan)|Ministry of Foreign Affairs]] ([[Ministry of Foreign Affairs (Japan)|MOFA]]): [http://www.mofa.go.jp/policy/economy/summit/2000/past_summit/table_e/index.html Summit Meetings in the Past.]</ref> დიდი შვიდიანის (G7) სამიტი იყო არაოფიციალური ფორუმი, რომელიც აერთიანებდა უდიდესი ინდუსტრიული ქვეყნების ხელმძღვანელებს: [[საფრანგეთი]], [[დასავლეთ გერმანია]], [[იტალია]], [[იაპონია]], [[დიდი ბრიტანეთი]], [[შეერთებული შტატები]], [[კანადა]], და ევროკომისიის პრეზიდენტი (ოფიციალურად შეუერთდა 1981 წელს).<ref name="reuters_what">Reuters: [http://uk.reuters.com/article/latestCrisis/idUKB26280520080703?sp=true "Factbox: The Group of Eight: what is it?"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090305020749/http://uk.reuters.com/article/latestCrisis/idUKB26280520080703?sp=true |date=2009-03-05 }}, July 3, 2008.</ref> [[1997]] წელს ჯგუფს დაემატა ახალი წევრი [[რუსეთი]]ს სახით, რის გამოც მან მიიღო ახალი სახელი — [[დიდი რვიანი]] (G8).<ref name="saunders1">Saunders, Doug. [https://www.theglobeandmail.com/servlet/story/RTGAM.20080704.wG8-analysis05/BNStory/International/columnists "Weight of the world too heavy for G8 shoulders,"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081011063004/http://www.theglobeandmail.com/servlet/story/RTGAM.20080704.wG8-analysis05/BNStory/International/columnists |date=2008-10-11 }} ''Globe and Mail'' (Toronto). July 5, 2008.</ref> ეს და მომდევნო სამიტები, არ იყო თავდაპირველად ჩაფიქრებული, როგორც მისი უფრო ფართო საერთაშორისო ინსტიტუტებთან დაკავშირების მცდელობა. აღნიშნული სამიტები მოიტანა აუცილებლობამ, რომელთა ინიციატორები იყვნენ [[საფრანგეთის პრეზიდენტი]] — [[ვალერი ჟისკარ-დ’ესტენი]] და დასავლეთ [[გერმანიის კანცლერი]] — [[ჰელმუტ შმიდტი]]. სწორედ მათი ინიციატივით შედგა დიდი ექვსიანის (G6) [[G6-ის 1-ლი სამიტი|პირველი არაოფიციალური შეხვედრა]] [[1975]] წელს.<ref name="reinalda205">Reinalda, Bob and Bertjan Verbeek. (1998). [https://books.google.com/books?id=Bt3AzOHtXwgC&dq=G7+summit&pg=PA205 ''Autonomous Policy Making by International Organizations,'' p. 205.]</ref> ==ლიდერები სამიტზე== [[File:25th G8 family pictures 1.jpg|thumb|სამიტის ლიდერები]] G8 არის არაოფიციალური ყოველწლიური ფორუმი კანადის, ევროკომისიის, საფრანგეთის, გერმანიის, იტალიის, იაპონიის, რუსეთის, გაერთიანებული სამეფოსა და შეერთებული შტატების ლიდერებისთვის.<ref name="reuters_what"/> დიდი რვიანის 25-ე სამიტი იყო პირველი გერმანიის კანცლერის გერჰარდ შრედერისა და ბოლო — რუსეთის პრეზიდენტ ბორის ელცინისათვის. დიდი რვიანის ოცდამეხუთე არაოფიციალური სამიტის ძირითადი წევრები იყვნენ:<ref>Rieffel, Lex. [http://www.brookings.edu/opinions/2009/0327_global_governance_rieffel.aspx "Regional Voices in Global Governance: Looking to 2010 (Part IV),"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20100603074840/http://www.brookings.edu/opinions/2009/0327_global_governance_rieffel.aspx |date=June 3, 2010 }} Brookings. March 27, 2009; [http://g8.gc.ca/about/member-states/ "core" members (Muskoka 2010 G-8, official site).] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20100602190742/http://g8.gc.ca/about/member-states/ |date=June 2, 2010 }}</ref><ref name="j-mofa1"/><ref name="eu">MOFA: [http://www.mofa.go.jp/policy/economy/summit/2000/past_summit/table_e/index.html Summit (23)]; [[G8 Research Group]]: [http://www.g8.utoronto.ca/summit/1997denver/delegation.htm Delegations]; [http://www.deljpn.ec.europa.eu/union/showpage_en_union.external.g8.php "EU and the G8"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070226165606/http://www.deljpn.ec.europa.eu/union/showpage_en_union.external.g8.php |date=February 26, 2007 }}</ref> {| class="wikitable" |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''[[G8|G8-ის წევრები]]'''<br /><small>მასპინძელი ქვეყანა აღნიშნულია მუქი შრიფტით.</small> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! {{flagicon|CAN}} | [[კანადა]] | [[ჟან კრეტიენი]] | [[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|France|1974}} | [[საფრანგეთი]] | [[ჟაკ შირაკი]] | [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Germany}} | '''[[გერმანია]]''' | '''[[გერჰარდ შრედერი]]''' | '''[[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]]''' |- ! {{flagicon|Italy}} | [[იტალია]] | [[მასიმო დ’ალემა]] | [[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|Japan|1947}} | [[იაპონია]] | [[ობუტი კეიძო]] | [[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|რუსეთი}} | [[რუსეთი]] | [[ბორის ელცინი]] | [[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|UK}} | [[გაერთიანებული სამეფო]] | [[ტონი ბლერი]] | [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|US}} | [[აშშ]] | [[ბილ კლინტონი]] | [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! rowspan="2" | {{flagicon|European Union}} | rowspan="2" | ''[[ევროკავშირი]]'' | [[მანუელ მარინი]] | [[ევროკომისიის პრეზიდენტი]] |- | ტონი ბლერი | [[ევროპის კავშირის საბჭოს თავმჯდომარე სახელმწიფოები|საბჭოს პრეზიდენტი]] |} ==განხილული საკითხები== სამიტი ჩაფიქრებული იყო, როგორც მის წევრებს შორის არსებული უთანხმოების მოგვარების საშუალება. წმინდა პრაქტიკული თვალსაზრისით, სამიტის წევრებს მიეცათ საშუალება გაეწიათ ერთმანეთისთვის დახმარება რთული ეკონომიკური პრობლემების მოსაგვარებლად.<ref name="reinalda205"/> ==გალერეა== <gallery class="center" widths="90"> File:Jean Chrétien 1993.jpg|'''{{CAN}}'''<br />[[ჟან კრეტიენი]], <br />[[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Jacques Chirac (1997) (cropped).jpg|'''{{FRA}}'''<br />[[ჟაკ შირაკი]], [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Gerhard Schröder, 2018 (cropped).jpg|'''{{DEU}}'''<br />[[გერჰარდ შრედერი]], [[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]] File:Massimo D'Alema 1996.jpg|'''{{ITA}}'''<br />[[მასიმო დ’ალემა]], [[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Keizo Obuchi 19980730.jpg|'''{{JPN}}'''<br />[[ობუტი კეიძო]], [[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Борис Николаевич Ельцин-1 (cropped) (cropped).jpg|'''{{RUS}}'''<br />[[ბორის ელცინი]], [[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Tony Blair 1997.jpg|'''{{GBR}}'''<br />[[ტონი ბლერი]], [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Bill Clinton.jpg|'''{{USA}}'''<br />[[ბილ კლინტონი]], [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] </gallery> <gallery class="center" widths="90"> File:Manuel Marin 1996 (cropped).jpg|'''{{EUR}}'''<br />[[მანუელ მარინი]], [[ევროკომისიის პრეზიდენტი]] </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== * Bayne, Nicholas and Robert D. Putnam. (2000). [https://books.google.com/books?id=BqkEAQAAIAAJ&q=G7+summit ''Hanging in There: The G7 and G8 Summit in Maturity and Renewal.''] Aldershot, Hampshire, England: [[Ashgate Publishing]]. {{ISBN|978-0-7546-1185-1}}; [http://www.worldcat.org/wcpa/oclc/43186692 OCLC 43186692] * Reinalda, Bob and Bertjan Verbeek. (1998). [https://books.google.com/books?id=Bt3AzOHtXwgC ''Autonomous Policy Making by International Organizations.''] London: [[Routledge]]. {{ISBN|978-0-415-16486-3}}; {{ISBN|978-0-203-45085-7}}; [https://www.worldcat.org/oclc/39013643 OCLC 39013643] * Official G8 website: [https://web.archive.org/web/20060615070113/http://www.g8cologne.de/ Cologne summit, 1999]; n.b., no official website is created for any G7 summit prior to 1995 – ''see'' the [[21st G7 summit#Accomplishments|21st G7 summit]]. * [[University of Toronto]]: [[G8 Research Group]], [http://www.g8.utoronto.ca G8 Information Centre] ** [http://www.g8.utoronto.ca/summit/1999koln/index.htm G8 1999, delegations & documents] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{G7 სამიტები}} [[კატეგორია:დიდი რვიანის სამიტები| 025]] as41s4bvmgaidjtw770z6iollaekh8r 0 580351 4823385 4771305 2025-07-02T08:00:01Z Ziv 166415 replace Schröder because of a Copyvio 4823385 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამიტი | სახელი = G8-ის XXVI სამიტი | სხვასახელი = | ფოტო =26th G8 summit - No.01.jpg | ფოტოს სიგანე = | წარწერა = სამიტის ადგილი, ნაგო | სხვასახელი = | თარიღი = [[21 ივლისი|21]]-[[23 ივლისი]], [[2000]] | მასპინძელი = [[იაპონია]] | ადგილები = | ქალაქები = | მონაწილეები = {{flagicon|CAN}} [[ჟან კრეტიენი]]<br />([[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|FRA}} [[ჟაკ შირაკი]]<br />([[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|GER}} [[გერჰარდ შრედერი]]<br />([[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]])<br />{{flagicon|ITA}} [[ჯულიანო ამატო]]<br />([[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|JPN}} '''[[მორი იოსირო]]'''<br />([[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|RUS}} [[ვლადიმერ პუტინი]]<br />([[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|UK}} [[ტონი ბლერი]]<br />([[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|USA}} [[ბილ კლინტონი]]<br />([[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|EUR}} [[რომანო პროდი]]<br />([[ევროკომისიის პრეზიდენტი]]) | სახელმწიფოს მეთაური = | თავმჯდომარე = | დოკუმენტები = | პრეზიდენტი = | დაფუძნდა = | დამფუძნებელი = | წინამორბედი = [[G8-ის 25-ე სამიტი]] | მემკვიდრე = [[G8-ის 27-ე სამიტი]] | საიტი = | შენიშვნები = | compactnav = yes }} '''G8-ის 26-ე სამიტი''', ''დიდი რვიანის ოცდამეექვსე სამიტი'' ({{lang-en|26th G8 summit}}; [[21 ივლისი|21]]-[[23 ივლისი]], [[2000]]) — რვა უდიდესი ინდუსტრიული სახელმწიფოს არაოფიციალური შეხვედრა [[იაპონია]]ში, [[ოკინავა]]ს პროვინციის ქალაქ [[ნაგო]]ში. დიდი შვიდიანის (G7) სამიტი იყო არაოფიციალური ფორუმი, რომელიც აერთიანებდა უდიდესი ინდუსტრიული ქვეყნების ხელმძღვანელებს: [[საფრანგეთი]], [[დასავლეთ გერმანია]], [[იტალია]], [[იაპონია]], [[დიდი ბრიტანეთი]], [[შეერთებული შტატები]], [[კანადა]], და ევროკომისიის პრეზიდენტი (ოფიციალურად შეუერთდა 1981 წელს).<ref name="reuters_what">Reuters: [http://uk.reuters.com/article/latestCrisis/idUKB26280520080703?sp=true "Factbox: The Group of Eight: what is it?"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090305020749/http://uk.reuters.com/article/latestCrisis/idUKB26280520080703?sp=true |date=2009-03-05 }}, July 3, 2008.</ref> [[1997]] წელს ჯგუფს დაემატა ახალი წევრი [[რუსეთი]]ს სახით, რის გამოც მან მიიღო ახალი სახელი — [[დიდი რვიანი]] (G8).<ref name="saunders1">Saunders, Doug. [https://www.theglobeandmail.com/servlet/story/RTGAM.20080704.wG8-analysis05/BNStory/International/columnists "Weight of the world too heavy for G8 shoulders,"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081011063004/http://www.theglobeandmail.com/servlet/story/RTGAM.20080704.wG8-analysis05/BNStory/International/columnists |date=2008-10-11 }} ''Globe and Mail'' (Toronto). July 5, 2008.</ref> ეს და მომდევნო სამიტები, არ იყო თავდაპირველად ჩაფიქრებული, როგორც მისი უფრო ფართო საერთაშორისო ინსტიტუტებთან დაკავშირების მცდელობა. აღნიშნული სამიტები მოიტანა აუცილებლობამ, რომელთა ინიციატორები იყვნენ [[საფრანგეთის პრეზიდენტი]] — [[ვალერი ჟისკარ-დ’ესტენი]] და დასავლეთ [[გერმანიის კანცლერი]] — [[ჰელმუტ შმიდტი]]. სწორედ მათი ინიციატივით შედგა დიდი ექვსიანის (G6) [[G6-ის 1-ლი სამიტი|პირველი არაოფიციალური შეხვედრა]] [[1975]] წელს.<ref name="reinalda205">Reinalda, Bob and Bertjan Verbeek. (1998). [https://books.google.com/books?id=Bt3AzOHtXwgC&dq=G7+summit&pg=PA205 ''Autonomous Policy Making by International Organizations,'' p. 205.]</ref> ==ლიდერები სამიტზე== [[File:G8 Summit 2000 Family Photo (P83969 21).jpg|thumb|სამიტის ლიდერები ნაგოში: (მარცხნიდან მარჯვნივ) [[ჯულიანო ამატო]], [[ტონი ბლერი]], [[ვლადიმერ პუტინი]], [[ბილ კლინტონი]], [[მორი იოსირო]], [[ჟაკ შირაკი]], [[ჟან კრეტიენი]], [[გერჰარდ შრედერი]] და [[რომანო პროდი]]]] G8 არის არაოფიციალური ყოველწლიური ფორუმი კანადის, ევროკომისიის, საფრანგეთის, გერმანიის, იტალიის, იაპონიის, რუსეთის, გაერთიანებული სამეფოსა და შეერთებული შტატების ლიდერებისთვის.<ref name="reuters_what"/> დიდი რვიანის 26-ე სამიტი იყო პირველი რუსეთის პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინის, ბოლო — იტალიის პრემიერ-მინისტრის ჯულიანო ამატოსათვის. დიდი რვიანის ოცდამეექვსე არაოფიციალური სამიტის ძირითადი წევრები იყვნენ:<ref>Rieffel, Lex. [http://www.brookings.edu/opinions/2009/0327_global_governance_rieffel.aspx "Regional Voices in Global Governance: Looking to 2010 (Part IV)"], {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20100603074840/http://www.brookings.edu/opinions/2009/0327_global_governance_rieffel.aspx |date=June 3, 2010 }} Brookings. March 27, 2009; [http://g8.gc.ca/about/member-states/ "core" members (Muskoka 2010 G-8, official site).] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20100602190742/http://g8.gc.ca/about/member-states/ |date=June 2, 2010 }}</ref><ref>Japan, [[Ministry of Foreign Affairs (Japan)|Ministry of Foreign Affairs]] ([[Ministry of Foreign Affairs (Japan)|MOFA]]): [http://www.mofa.go.jp/policy/economy/summit/2000/photo/p7.html Chrétien arrival, 20 July 2000 morning]; [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2000okinawa/delegation.htm 2000 Okinawa G-8, delegations.]</ref><ref>MOFA: [http://www.mofa.go.jp/policy/economy/summit/2000/photo/p2.html Chirac arrival, 19 July 2000]; [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2000okinawa/delegation.htm 2000 Okinawa G-8, delegations.]</ref><ref>MOFA: [http://www.mofa.go.jp/policy/economy/summit/2000/photo/p11.html Schröder arrival, 20 July 2000 afternoon]; [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2000okinawa/delegation.htm 2000 Okinawa G-8, delegations.]</ref><ref>MOFA: [http://www.mofa.go.jp/policy/economy/summit/2000/photo/p7.html Amato arrival, 20 July 2000 morning]; [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2000okinawa/delegation.htm 2000 Okinawa G-8, delegations.]</ref><ref>MOFA: [http://www.mofa.go.jp/policy/economy/summit/2000/photo/p11.html Mori arrival, 20 July 2000 afternoon]; [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2000okinawa/delegation.htm 2000 Okinawa G-8, delegations.]</ref><ref>MOFA: [http://www.mofa.go.jp/policy/economy/summit/2000/photo/p17.html Putin arrival, 20 July 2000 afternoon]; [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2000okinawa/delegation.htm 2000 Okinawa G-8, delegations.]</ref><ref>MOFA: [http://www.mofa.go.jp/policy/economy/summit/2000/photo/p8.html Blair arrival, 20 July 2000 afternoon]; [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2000okinawa/delegation.htm 2000 Okinawa G-8, delegations.]</ref><ref>MOFA: [http://www.mofa.go.jp/policy/economy/summit/2000/photo/p15.html Clinton arrival, 19 July 2000 morning]; [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2000okinawa/delegation.htm 2000 Okinawa G-8, delegations.]</ref><ref>MOFA: [http://www.mofa.go.jp/policy/economy/summit/2000/photo/p1.html Prodi arrival, 18 July 2000]; [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2000okinawa/delegation.htm 2000 Okinawa G-8, delegations]; [http://www.deljpn.ec.europa.eu/union/showpage_en_union.external.g8.php "EU and the G8"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070226165606/http://www.deljpn.ec.europa.eu/union/showpage_en_union.external.g8.php |date=February 26, 2007 }}</ref> {| class="wikitable" |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''[[G8|G8-ის წევრები]]'''<br /><small>მასპინძელი ქვეყანა აღნიშნულია მუქი შრიფტით.</small> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! {{flagicon|CAN}} | [[კანადა]] | [[ჟან კრეტიენი]] | [[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|France|1974}} | [[საფრანგეთი]] | [[ჟაკ შირაკი]] | [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Germany}} | [[გერმანია]] | [[გერჰარდ შრედერი]] | [[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]] |- ! {{flagicon|Italy}} | [[იტალია]] | [[ჯულიანო ამატო]] | [[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|Japan|1947}} | '''[[იაპონია]]''' | '''[[მორი იოსირო]]''' | '''[[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]]''' |- ! {{flagicon|რუსეთი}} | [[რუსეთი]] | [[ვლადიმერ პუტინი]] | [[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|UK}} | [[გაერთიანებული სამეფო]] | [[ტონი ბლერი]] | [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|US}} | [[აშშ]] | [[ბილ კლინტონი]] | [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! rowspan="2" | {{flagicon|European Union}} | rowspan="2" | ''[[ევროკავშირი]]'' | [[რომანო პროდი]] | [[ევროკომისიის პრეზიდენტი]] |- | ჟაკ შირაკი | [[ევროპის კავშირის საბჭოს თავმჯდომარე სახელმწიფოები|საბჭოს პრეზიდენტი]] |} ==განხილული საკითხები== სამიტი ჩაფიქრებული იყო, როგორც მის წევრებს შორის არსებული უთანხმოების მოგვარების საშუალება. წმინდა პრაქტიკული თვალსაზრისით, სამიტის წევრებს მიეცათ საშუალება გაეწიათ ერთმანეთისთვის დახმარება რთული ეკონომიკური პრობლემების მოსაგვარებლად.<ref name="reinalda205"/> ==გალერეა== <gallery class="center" widths="90"> File:Jean Chrétien 1993.jpg|'''{{CAN}}'''<br />[[ჟან კრეტიენი]], <br />[[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Jacques Chirac (1997) (cropped).jpg|'''{{FRA}}'''<br />[[ჟაკ შირაკი]], [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Gerhard Schröder, 2018 (cropped).jpg|'''{{DEU}}'''<br />[[გერჰარდ შრედერი]], [[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]] File:Giuliano Amato 2001 (cropped).jpg|'''{{ITA}}'''<br />[[ჯულიანო ამატო]], [[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Yoshiro Mori 20000405.jpg|'''{{JPN}}'''<br />[[მორი იოსირო]], [[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Vladimir Putin official portrait (cropped).jpg|'''{{RUS}}'''<br />[[ვლადიმერ პუტინი]], [[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Tony Blair 1997.jpg|'''{{GBR}}'''<br />[[ტონი ბლერი]], [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Bill Clinton.jpg|'''{{USA}}'''<br />[[ბილ კლინტონი]], [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] </gallery> <gallery class="center" widths="90"> File:Romano Prodi 1999 (cropped).jpg|'''{{EUR}}'''<br />[[რომანო პროდი]], [[ევროკომისიის პრეზიდენტი]] </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== * Bayne, Nicholas and Robert D. Putnam. (2005). [https://books.google.com/books?id=DQhRgXJzdLcC&q=Hanging+in+There:+The+G7+and+G8+Summit+in+Maturity+and+Renewal ''Staying together: the G8 summit confronts the 21st century.''] Aldershot, Hampshire, England: [[Ashgate Publishing]]. {{ISBN|978-0-7546-4267-1}}; [https://www.worldcat.org/oclc/217979297 OCLC 217979297] * Reinalda, Bob and Bertjan Verbeek. (1998). [https://books.google.com/books?id=Bt3AzOHtXwgC ''Autonomous Policy Making by International Organizations.''] London: [[Routledge]]. {{ISBN|978-0-415-16486-3}}; {{ISBN|978-0-203-45085-7}}; [https://www.worldcat.org/oclc/39013643 OCLC 39013643] * No official website is created for any G7 summit prior to 1995 -- ''see'' the [[21st G7 summit#Accomplishments|21st G7 summit]]. * Official prefectural website: [https://web.archive.org/web/20120205074407/http://www.pref.okinawa.jp/summit/e/index.htm Okinawa Summit 2000 Archives] * Japanese [[Prime Minister of Japan|Prime Minister]]'s Office (''[[Kantei]]'') website: [https://web.archive.org/web/20070930180701/http://www.kantei.go.jp/jp/morisouri/mori_photo/summit_photo/index.htm select summit photos] * Japanese [[Ministry of Foreign Affairs (Japan)|Ministry of Foreign Affairs]] ([[Ministry of Foreign Affairs (Japan)|MOFA]]) website: [http://www.mofa.go.jp/policy/economy/summit/2000/documents/index.html select summit documents] * [[University of Toronto]]: [[G8 Research Group]], [http://www.g8.utoronto.ca G8 Information Centre] ** [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2000okinawa/ G8 2000, delegations & documents] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{G7 სამიტები}} [[კატეგორია:დიდი რვიანის სამიტები| 026]] ffxd1wni2p1220eur6hjtxwixo5ckq3 0 580371 4823387 4771306 2025-07-02T08:00:23Z Ziv 166415 replace Schröder because of a Copyvio 4823387 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამიტი | სახელი = G8-ის XXVII სამიტი | სხვასახელი = | ფოტო =Palazzo Ducale Genoa.jpg | ფოტოს სიგანე = | წარწერა = პალაცო დუკალე, გენუა | სხვასახელი = | თარიღი = [[19 ივლისი|19]]-[[22 ივლისი]], [[2001]] | მასპინძელი = [[იტალია]] | ადგილები = | ქალაქები = | მონაწილეები = {{flagicon|CAN}} [[ჟან კრეტიენი]]<br />([[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|FRA}} [[ჟაკ შირაკი]]<br />([[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|GER}} [[გერჰარდ შრედერი]]<br />([[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]])<br />{{flagicon|ITA}} '''[[სილვიო ბერლუსკონი]]'''<br />([[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|JPN}} [[ძიუნიტირო კოიძუმი]]<br />([[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|RUS}} [[ვლადიმერ პუტინი]]<br />([[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|UK}} [[ტონი ბლერი]]<br />([[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|USA}} [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუში]]<br />([[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|EUR}} [[რომანო პროდი]]<br />([[ევროკომისიის პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|EUR}} [[გი ვერჰოფსტადტი]]<br />([[ევროპის კავშირის საბჭოს თავმჯდომარე სახელმწიფოები|საბჭოს პრეზიდენტი]]) | სახელმწიფოს მეთაური = | თავმჯდომარე = | დოკუმენტები = | პრეზიდენტი = | დაფუძნდა = | დამფუძნებელი = | წინამორბედი = [[G8-ის 26-ე სამიტი]] | მემკვიდრე = [[G8-ის 28-ე სამიტი]] | საიტი = | შენიშვნები = | compactnav = yes }} '''G8-ის 27-ე სამიტი''', ''დიდი რვიანის ოცდამეშვიდე სამიტი'' ({{lang-en|27th G8 summit}}; [[19 ივლისი|19]]-[[22 ივლისი]], [[2001]]) — რვა უდიდესი ინდუსტრიული სახელმწიფოს არაოფიციალური შეხვედრა [[იტალია]]ში, [[ლიგურია|ლიგურიის]] ქალაქ [[გენუა]]ში. სამიტი გაიმართა პალაცო დუკალეში, გენუა. დიდი შვიდიანის (G7) სამიტი იყო არაოფიციალური ფორუმი, რომელიც აერთიანებდა უდიდესი ინდუსტრიული ქვეყნების ხელმძღვანელებს: [[საფრანგეთი]], [[დასავლეთ გერმანია]], [[იტალია]], [[იაპონია]], [[დიდი ბრიტანეთი]], [[შეერთებული შტატები]], [[კანადა]], და ევროკომისიის პრეზიდენტი (ოფიციალურად შეუერთდა 1981 წელს).<ref name="reuters_what">Reuters: [http://uk.reuters.com/article/latestCrisis/idUKB26280520080703?sp=true "Factbox: The Group of Eight: what is it?"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090305020749/http://uk.reuters.com/article/latestCrisis/idUKB26280520080703?sp=true |date=2009-03-05 }}, July 3, 2008.</ref> [[1997]] წელს ჯგუფს დაემატა ახალი წევრი [[რუსეთი]]ს სახით, რის გამოც მან მიიღო ახალი სახელი — [[დიდი რვიანი]] (G8).<ref name="saunders1">Saunders, Doug. [https://www.theglobeandmail.com/servlet/story/RTGAM.20080704.wG8-analysis05/BNStory/International/columnists "Weight of the world too heavy for G8 shoulders,"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081011063004/http://www.theglobeandmail.com/servlet/story/RTGAM.20080704.wG8-analysis05/BNStory/International/columnists |date=2008-10-11 }} ''Globe and Mail'' (Toronto). July 5, 2008.</ref> ეს და მომდევნო სამიტები, არ იყო თავდაპირველად ჩაფიქრებული, როგორც მისი უფრო ფართო საერთაშორისო ინსტიტუტებთან დაკავშირების მცდელობა. აღნიშნული სამიტები მოიტანა აუცილებლობამ, რომელთა ინიციატორები იყვნენ [[საფრანგეთის პრეზიდენტი]] — [[ვალერი ჟისკარ-დ’ესტენი]] და დასავლეთ [[გერმანიის კანცლერი]] — [[ჰელმუტ შმიდტი]]. სწორედ მათი ინიციატივით შედგა დიდი ექვსიანის (G6) [[G6-ის 1-ლი სამიტი|პირველი არაოფიციალური შეხვედრა]] [[1975]] წელს.<ref name="reinalda205">Reinalda, Bob and Bertjan Verbeek. (1998). [https://books.google.com/books?id=Bt3AzOHtXwgC&dq=G7+summit&pg=PA205 ''Autonomous Policy Making by International Organizations,'' p. 205.]</ref> ==ლიდერები სამიტზე== [[File:Vladimir Putin 22 July 2001-1.jpg|thumb|სამიტის ლიდერები გენუაში: (მარცხნიდან მარჯვნივ) [[ძიუნიტირო კოიძუმი]], [[ტონი ბლერი]], [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუში]], [[ჟაკ შირაკი]], [[სილვიო ბერლუსკონი]], [[ვლადიმერ პუტინი]], [[ჟან კრეტიენი]], [[გერჰარდ შრედერი]], [[გი ვერჰოფსტადტი]] და [[რომანო პროდი]]]] G8 არის არაოფიციალური ყოველწლიური ფორუმი კანადის, ევროკომისიის, საფრანგეთის, გერმანიის, იტალიის, იაპონიის, რუსეთის, გაერთიანებული სამეფოსა და შეერთებული შტატების ლიდერებისთვის.<ref name="reuters_what"/> დიდი რვიანის 27-ე სამიტი იყო პირველი აშშ-ის პრეზიდენტ ჯორჯ ბუშისა და იაპონიის პრემიერ-მინისტრის ძიუნიტირო კოიძუმისათვის. დიდი რვიანის ოცდამეშვიდე არაოფიციალური სამიტის ძირითადი წევრები იყვნენ:<ref>Rieffel, Lex. [http://www.brookings.edu/opinions/2009/0327_global_governance_rieffel.aspx "Regional Voices in Global Governance: Looking to 2010 (Part IV),"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100603074840/http://www.brookings.edu/opinions/2009/0327_global_governance_rieffel.aspx |date=June 3, 2010 }} Brookings. March 27, 2009; [http://g8.gc.ca/about/member-states/ "core" members (Muskoka 2010 G-8, official site).] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100602190742/http://g8.gc.ca/about/member-states/ |date=2010-06-02 }}</ref><ref name="delegations">{{Cite web|url=http://www.g8.utoronto.ca/summit/2001genoa/delegations.html |title=2001 Genoa G-8, delegations |publisher=G8.utoronto.ca |access-date=2011-06-09| archive-url= https://web.archive.org/web/20110706233426/http://www.g8.utoronto.ca/summit/2001genoa/delegations.html| archive-date= 6 July 2011 | url-status= live}}</ref><ref>[http://www.g8.utoronto.ca/summit/2001genoa/delegations.html 2001 Genoa G-8, delegations.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110706233426/http://www.g8.utoronto.ca/summit/2001genoa/delegations.html |date=2011-07-06 }} [http://www.deljpn.ec.europa.eu/union/showpage_en_union.external.g8.php "EU and the G8"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070226165606/http://www.deljpn.ec.europa.eu/union/showpage_en_union.external.g8.php |date=February 26, 2007 }}</ref><ref>G8 Centre: [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2001genoa/annan.html AIDS statement by Anan, July 20, 2001] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110115001126/http://www.g8.utoronto.ca/summit/2001genoa/annan.html |date=January 15, 2011 }}</ref> {| class="wikitable" |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''[[G8|G8-ის წევრები]]'''<br /><small>მასპინძელი ქვეყანა აღნიშნულია მუქი შრიფტით.</small> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! {{flagicon|CAN}} | [[კანადა]] | [[ჟან კრეტიენი]] | [[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|France|1974}} | [[საფრანგეთი]] | [[ჟაკ შირაკი]] | [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Germany}} | [[გერმანია]] | [[გერჰარდ შრედერი]] | [[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]] |- ! {{flagicon|Italy}} | '''[[იტალია]]''' | '''[[სილვიო ბერლუსკონი]]''' | '''[[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]]''' |- ! {{flagicon|Japan|1947}} | [[იაპონია]] | [[ძიუნიტირო კოიძუმი]] | [[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|რუსეთი}} | [[რუსეთი]] | [[ვლადიმერ პუტინი]] | [[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|UK}} | [[გაერთიანებული სამეფო]] | [[ტონი ბლერი]] | [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|US}} | [[აშშ]] | [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუში]] | [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! rowspan="2" | {{flagicon|European Union}} | rowspan="2" | ''[[ევროკავშირი]]'' | [[რომანო პროდი]] | [[ევროკომისიის პრეზიდენტი]] |- | გი ვერჰოფსტადტი | [[ევროპის კავშირის საბჭოს თავმჯდომარე სახელმწიფოები|საბჭოს პრეზიდენტი]] |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''მოწვეული სტუმრები (სახელმწიფოები)'''<br /> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! {{flagicon|Algeria}} | [[ალჟირი]] | [[აბდელაზიზ ბუტეფლიკა]] | [[ალჟირის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Bangladesh}} | [[ბანგლადეში]] | [[შაჰაბუდინ აჰმედი]] | [[ბანგლადეშის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Belgium}} | [[ბელგია]] | [[გი ვერჰოფსტადტი]] | [[ბელგიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|Mali}} | [[მალი]] | [[ალფა უმარ კონარე]] | პრეზიდენტი |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''მოწვეული სტუმრები (საერთაშორისო ორგანიზაციები)'''<br /> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! | [[საერთაშორისო სავალუტო ფონდი]] | [[ჰორსტ კელერი]] | მმართველი დირექტორი |- ! {{flagicon|გაერო}} | [[გაერო]] | [[კოფი ანანი]] | [[გაეროს გენერალური მდივანი|გენერალური მდივანი]] |- ! {{flagicon image|World Bank logo.svg}} | [[მსოფლიო ბანკი]] | [[ჯეიმზ ვულფერსონი]] | პრეზიდენტი |- ! | [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია]] | [[მაიკ მური]] | [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის გენერალური დირექტორი|გენერალური დირექტორი]] |} ==განხილული საკითხები== სამიტი ჩაფიქრებული იყო, როგორც მის წევრებს შორის არსებული უთანხმოების მოგვარების საშუალება. წმინდა პრაქტიკული თვალსაზრისით, სამიტის წევრებს მიეცათ საშუალება გაეწიათ ერთმანეთისთვის დახმარება რთული ეკონომიკური პრობლემების მოსაგვარებლად.<ref name="reinalda205"/> ==გალერეა== <gallery class="center" widths="90"> File:Jean Chrétien 1993.jpg|'''{{CAN}}'''<br />[[ჟან კრეტიენი]], <br />[[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Jacques Chirac (1997) (cropped).jpg|'''{{FRA}}'''<br />[[ჟაკ შირაკი]], [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Gerhard Schröder, 2018 (cropped).jpg|'''{{DEU}}'''<br />[[გერჰარდ შრედერი]], [[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]] File:Berlusconi-2010-1.jpg|'''{{ITA}}'''<br />[[სილვიო ბერლუსკონი]], [[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Junichiro Koizumi 20010426.jpg|'''{{JPN}}'''<br />[[ძიუნიტირო კოიძუმი]], [[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Vladimir Putin official portrait (cropped).jpg|'''{{RUS}}'''<br />[[ვლადიმერ პუტინი]], [[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Tony Blair 1997.jpg|'''{{GBR}}'''<br />[[ტონი ბლერი]], [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:George-W-Bush.jpeg|'''{{USA}}'''<br />[[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუში]], [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] </gallery> <gallery class="center" widths="90"> File:Romano Prodi 1999 (cropped).jpg|'''{{EUR}}'''<br />[[რომანო პროდი]], [[ევროკომისიის პრეზიდენტი]] File:Verhofstadt cropped.jpg|'''{{EUR}}'''<br />[[გი ვერჰოფსტადტი]], [[ევროპის კავშირის საბჭოს თავმჯდომარე სახელმწიფოები|საბჭოს პრეზიდენტი]] </gallery> ;მოწვეული სტუმრები (სახელმწიფოები) <gallery class="center" widths="90"> File:Abdelaziz Bouteflika casts his ballot in May 10th's 2012 legislative election (cropped).jpg|'''{{ALG}}'''<br />[[აბდელაზიზ ბუტეფლიკა]], [[ალჟირის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Shahabuddin Ahmed.jpg|'''{{BAN}}'''<br />[[შაჰაბუდინ აჰმედი]], [[ბანგლადეშის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Guy Verhofstadt EP press conference 3.jpg|'''{{BEL}}'''<br />[[გი ვერჰოფსტადტი]], [[ბელგიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Konare27022007.jpg|'''{{MLI}}'''<br />[[ალფა უმარ კონარე]], პრეზიდენტი </gallery> ;მოწვეული სტუმრები (საერთაშორისო ორგანიზაციები) <gallery class="center" widths="90"> File:Horst Köhler.jpg|[[ჰორსტ კელერი]], მმართველი დირექტორი File:Kofi Annan 2012 (cropped).jpg|'''{{flagicon|გაერო}}'''<br />[[კოფი ანანი]], [[გაეროს გენერალური მდივანი|გენერალური მდივანი]] File:James D. Wolfensohn 2003.jpg|'''{{flagicon image|World Bank logo.svg}}'''<br />[[ჯეიმზ ვულფერსონი]], მსოფლიო ბანკის პრეზიდენტი File:Mike Moore.jpg|[[მიკი მური]], [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის გენერალური დირექტორი|გენერალური დირექტორი]] </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== * Bayne, Nicholas and [[Robert D. Putnam]]. (2005). [https://books.google.com/books?id=DQhRgXJzdLcC&q=Hanging+in+There:+The+G7+and+G8+Summit+in+Maturity+and+Renewal ''Staying together: the G8 summit confronts the 21st century.''] Aldershot, Hampshire, England: [[Ashgate Publishing]]. {{ISBN|978-0-7546-4267-1}}; {{OCLC|217979297}} * Reinalda, Bob and Bertjan Verbeek. (1998). [https://books.google.com/books?id=Bt3AzOHtXwgC ''Autonomous Policy Making by International Organizations.''] London: [[Routledge]]. {{ISBN|978-0-203-45085-7}}; {{ISBN|0-203-45085-X}}; {{OCLC|39013643}} * Official G8 website: [https://web.archive.org/web/20051231105014/http://www.g8italia.it/ Genoa summit, 2001]; n.b., no official website is created for any G7 summit prior to 1995 -- ''see'' the [[21st G7 summit#Accomplishments|21st G7 summit]]. * [[University of Toronto]]: [[G8 Research Group]], [http://www.g8.utoronto.ca/ G8 Information Centre] ** [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2001genoa/delegations.html G8 2001, delegations & documents] * [http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4332954.stm Italy G8 'brutality' trial opens], [[BBC News]], 12 October 2005 * [http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4603844.stm British Witnesses recall bloody G8 police raid], January 2006 * [http://www.channel4.com/more4/news/news-opinion-feature.jsp?id=105 Video] from [[Channel 4]] news of Italian police beating and arresting people during the summit. * [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/4337486.stm G8 summit police lied, says report] BBC article regarding the release of the Genoa prosecutors report on the Diaz raid. * [https://www.theguardian.com/world/2008/jul/17/italy.g8 Article documenting the violence directed towards protestors by the police] * [https://web.archive.org/web/20100913172838/http://blip.tv/file/1304712 Supervideo Diaz] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{G7 სამიტები}} [[კატეგორია:დიდი რვიანის სამიტები| 027]] telhnqp0kheuvbtlueiq7995hwwdcva 0 580377 4823388 4771307 2025-07-02T08:00:44Z Ziv 166415 replace Schröder because of a Copyvio 4823388 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამიტი | სახელი = G8-ის XXVIII სამიტი | სხვასახელი = | ფოტო =Kananaskis.jpg | ფოტოს სიგანე = | წარწერა = კანანასკისის პეიზაჟი, კანადა | სხვასახელი = | თარიღი = [[26 ივნისი|26]]-[[27 ივნისი]], [[2002]] | მასპინძელი = [[კანადა]] | ადგილები = | ქალაქები = | მონაწილეები = {{flagicon|CAN}} '''[[ჟან კრეტიენი]]'''<br />([[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|FRA}} [[ჟაკ შირაკი]]<br />([[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|GER}} [[გერჰარდ შრედერი]]<br />([[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]])<br />{{flagicon|ITA}} [[სილვიო ბერლუსკონი]]<br />([[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|JPN}} [[ძიუნიტირო კოიძუმი]]<br />([[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|RUS}} [[ვლადიმერ პუტინი]]<br />([[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|UK}} [[ტონი ბლერი]]<br />([[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|USA}} [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუში]]<br />([[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|EUR}} [[რომანო პროდი]]<br />([[ევროკომისიის პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|EUR}} [[ხოსე მარია ასნარი]]<br />([[ევროპის კავშირის საბჭოს თავმჯდომარე სახელმწიფოები|საბჭოს პრეზიდენტი]]) | სახელმწიფოს მეთაური = | თავმჯდომარე = | დოკუმენტები = | პრეზიდენტი = | დაფუძნდა = | დამფუძნებელი = | წინამორბედი = [[G8-ის 27-ე სამიტი]] | მემკვიდრე = [[G8-ის 29-ე სამიტი]] | საიტი = | შენიშვნები = | compactnav = yes }} '''G8-ის 28-ე სამიტი''', ''დიდი რვიანის ოცდამერვე სამიტი'' ({{lang-en|28th G8 summit}}; [[26 ივნისი|26]]-[[27 ივნისი]], [[2002]]) — რვა უდიდესი ინდუსტრიული სახელმწიფოს არაოფიციალური შეხვედრა [[კანადა]]ში, [[ალბერტა|ალბერტის პროვონციის]] სოფელ კანანასკისში. დიდი შვიდიანის (G7) სამიტი იყო არაოფიციალური ფორუმი, რომელიც აერთიანებდა უდიდესი ინდუსტრიული ქვეყნების ხელმძღვანელებს: [[საფრანგეთი]], [[დასავლეთ გერმანია]], [[იტალია]], [[იაპონია]], [[დიდი ბრიტანეთი]], [[შეერთებული შტატები]], [[კანადა]], და ევროკომისიის პრეზიდენტი (ოფიციალურად შეუერთდა 1981 წელს).<ref name="reuters_what">Reuters: [http://uk.reuters.com/article/latestCrisis/idUKB26280520080703?sp=true "Factbox: The Group of Eight: what is it?"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090305020749/http://uk.reuters.com/article/latestCrisis/idUKB26280520080703?sp=true |date=2009-03-05 }}, July 3, 2008.</ref> [[1997]] წელს ჯგუფს დაემატა ახალი წევრი [[რუსეთი]]ს სახით, რის გამოც მან მიიღო ახალი სახელი — [[დიდი რვიანი]] (G8).<ref name="saunders1">Saunders, Doug. [https://www.theglobeandmail.com/servlet/story/RTGAM.20080704.wG8-analysis05/BNStory/International/columnists "Weight of the world too heavy for G8 shoulders,"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081011063004/http://www.theglobeandmail.com/servlet/story/RTGAM.20080704.wG8-analysis05/BNStory/International/columnists |date=2008-10-11 }} ''Globe and Mail'' (Toronto). July 5, 2008.</ref> ეს და მომდევნო სამიტები, არ იყო თავდაპირველად ჩაფიქრებული, როგორც მისი უფრო ფართო საერთაშორისო ინსტიტუტებთან დაკავშირების მცდელობა. აღნიშნული სამიტები მოიტანა აუცილებლობამ, რომელთა ინიციატორები იყვნენ [[საფრანგეთის პრეზიდენტი]] — [[ვალერი ჟისკარ-დ’ესტენი]] და დასავლეთ [[გერმანიის კანცლერი]] — [[ჰელმუტ შმიდტი]]. სწორედ მათი ინიციატივით შედგა დიდი ექვსიანის (G6) [[G6-ის 1-ლი სამიტი|პირველი არაოფიციალური შეხვედრა]] [[1975]] წელს.<ref name="reinalda205">Reinalda, Bob and Bertjan Verbeek. (1998). [https://books.google.com/books?id=Bt3AzOHtXwgC&dq=G7+summit&pg=PA205 ''Autonomous Policy Making by International Organizations,'' p. 205.]</ref> ==ლიდერები სამიტზე== G8 არის არაოფიციალური ყოველწლიური ფორუმი კანადის, ევროკომისიის, საფრანგეთის, გერმანიის, იტალიის, იაპონიის, რუსეთის, გაერთიანებული სამეფოსა და შეერთებული შტატების ლიდერებისთვის.<ref name="reuters_what"/> დიდი რვიანის ოცდამერვე არაოფიციალური სამიტის ძირითადი წევრები იყვნენ:<ref>Rieffel, Lex. [http://www.brookings.edu/opinions/2009/0327_global_governance_rieffel.aspx "Regional Voices in Global Governance: Looking to 2010 (Part IV),"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20100603074840/http://www.brookings.edu/opinions/2009/0327_global_governance_rieffel.aspx |date=June 3, 2010 }} Brookings. March 27, 2009; [http://g8.gc.ca/about/member-states/ "core" members (Muskoka 2010 G-8, official site).] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20100603074840/http://g8.gc.ca/about/member-states/ |date=June 3, 2010 }}</ref><ref name="delegations">[http://www.g8.utoronto.ca/summit/2002kananaskis/delegations.html 2001 Kananaskis G-8, delegations.]</ref><ref>[http://www.g8.utoronto.ca/summit/2002kananaskis/delegations.html 2001 Kananaskis G-8, delegations]; [http://www.deljpn.ec.europa.eu/union/showpage_en_union.external.g8.php "EU and the G8"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070226165606/http://www.deljpn.ec.europa.eu/union/showpage_en_union.external.g8.php |date=February 26, 2007 }}</ref><ref name="reuters_what"/> {| class="wikitable" |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''[[G8|G8-ის წევრები]]'''<br /><small>მასპინძელი ქვეყანა აღნიშნულია მუქი შრიფტით.</small> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! {{flagicon|CAN}} | '''[[კანადა]]''' | '''[[ჟან კრეტიენი]]''' | '''[[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]]''' |- ! {{flagicon|France|1974}} | [[საფრანგეთი]] | [[ჟაკ შირაკი]] | [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Germany}} | [[გერმანია]] | [[გერჰარდ შრედერი]] | [[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]] |- ! {{flagicon|Italy}} | [[იტალია]] | [[სილვიო ბერლუსკონი]] | [[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|Japan|1947}} | [[იაპონია]] | [[ძიუნიტირო კოიძუმი]] | [[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|რუსეთი}} | [[რუსეთი]] | [[ვლადიმერ პუტინი]] | [[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|UK}} | [[გაერთიანებული სამეფო]] | [[ტონი ბლერი]] | [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|US}} | [[აშშ]] | [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუში]] | [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! rowspan="2" | {{flagicon|European Union}} | rowspan="2" | ''[[ევროკავშირი]]'' | [[რომანო პროდი]] | [[ევროკომისიის პრეზიდენტი]] |- | [[ხოსე მარია ასნარი]] | [[ევროპის კავშირის საბჭოს თავმჯდომარე სახელმწიფოები|საბჭოს პრეზიდენტი]] |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''მოწვეული სტუმრები (სახელმწიფოები)'''<br /> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! {{flagicon|Algeria}} | [[ალჟირი]] | [[აბდელაზიზ ბუტეფლიკა]] | [[ალჟირის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Bangladesh}} | [[ბანგლადეში]] | [[შაჰაბუდინ აჰმედი]] | [[ბანგლადეშის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Belgium}} | [[ბელგია]] | [[გი ვერჰოფსტადტი]] | [[ბელგიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|Mali}} | [[მალი]] | [[ალფა უმარ კონარე]] | პრეზიდენტი |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''მოწვეული სტუმრები (საერთაშორისო ორგანიზაციები)'''<br /> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! | [[საერთაშორისო სავალუტო ფონდი]] | [[ჰორსტ კელერი]] | მმართველი დირექტორი |- ! {{flagicon|გაერო}} | [[გაერო]] | [[კოფი ანანი]] | [[გაეროს გენერალური მდივანი|გენერალური მდივანი]] |- ! {{flagicon image|World Bank logo.svg}} | [[მსოფლიო ბანკი]] | [[ჯეიმზ ვულფერსონი]] | პრეზიდენტი |- ! | [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია]] | [[მაიკ მური]] | [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის გენერალური დირექტორი|გენერალური დირექტორი]] |} ==განხილული საკითხები== სამიტი ჩაფიქრებული იყო, როგორც მის წევრებს შორის არსებული უთანხმოების მოგვარების საშუალება. წმინდა პრაქტიკული თვალსაზრისით, სამიტის წევრებს მიეცათ საშუალება გაეწიათ ერთმანეთისთვის დახმარება რთული ეკონომიკური პრობლემების მოსაგვარებლად.<ref name="reinalda205"/> ==გალერეა== <gallery class="center" widths="90"> File:Jean Chrétien 1993.jpg|'''{{CAN}}'''<br />[[ჟან კრეტიენი]], <br />[[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Jacques Chirac (1997) (cropped).jpg|'''{{FRA}}'''<br />[[ჟაკ შირაკი]], [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Gerhard Schröder, 2018 (cropped).jpg|'''{{DEU}}'''<br />[[გერჰარდ შრედერი]], [[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]] File:Berlusconi-2010-1.jpg|'''{{ITA}}'''<br />[[სილვიო ბერლუსკონი]], [[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Junichiro Koizumi 20010426.jpg|'''{{JPN}}'''<br />[[ძიუნიტირო კოიძუმი]], [[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Vladimir Putin official portrait (cropped).jpg|'''{{RUS}}'''<br />[[ვლადიმერ პუტინი]], [[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Tony Blair 1997.jpg|'''{{GBR}}'''<br />[[ტონი ბლერი]], [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:George-W-Bush.jpeg|'''{{USA}}'''<br />[[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუში]], [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] </gallery> <gallery class="center" widths="90"> File:Romano Prodi 1999 (cropped).jpg|'''{{EUR}}'''<br />[[რომანო პროდი]], [[ევროკომისიის პრეზიდენტი]] File:Verhofstadt cropped.jpg|'''{{EUR}}'''<br />[[გი ვერჰოფსტადტი]], [[ევროპის კავშირის საბჭოს თავმჯდომარე სახელმწიფოები|საბჭოს პრეზიდენტი]] </gallery> ;მოწვეული სტუმრები (სახელმწიფოები) <gallery class="center" widths="90"> File:Abdelaziz Bouteflika casts his ballot in May 10th's 2012 legislative election (cropped).jpg|'''{{ALG}}'''<br />[[აბდელაზიზ ბუტეფლიკა]], [[ალჟირის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Shahabuddin Ahmed.jpg|'''{{BAN}}'''<br />[[შაჰაბუდინ აჰმედი]], [[ბანგლადეშის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Guy Verhofstadt EP press conference 3.jpg|'''{{BEL}}'''<br />[[გი ვერჰოფსტადტი]], [[ბელგიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Konare27022007.jpg|'''{{MLI}}'''<br />[[ალფა უმარ კონარე]], პრეზიდენტი </gallery> ;მოწვეული სტუმრები (საერთაშორისო ორგანიზაციები) <gallery class="center" widths="90"> File:Horst Köhler.jpg|[[ჰორსტ კელერი]], მმართველი დირექტორი File:Kofi Annan 2012 (cropped).jpg|'''{{flagicon|გაერო}}'''<br />[[კოფი ანანი]], [[გაეროს გენერალური მდივანი|გენერალური მდივანი]] File:James D. Wolfensohn 2003.jpg|'''{{flagicon image|World Bank logo.svg}}'''<br />[[ჯეიმზ ვულფერსონი]], მსოფლიო ბანკის პრეზიდენტი File:Mike Moore.jpg|[[მიკი მური]], [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის გენერალური დირექტორი|გენერალური დირექტორი]] </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== * Bayne, Nicholas and Robert D. Putnam. (2005). [https://books.google.com/books?id=DQhRgXJzdLcC&q=Hanging+in+There:+The+G7+and+G8+Summit+in+Maturity+and+Renewal ''Staying together: the G8 summit confronts the 21st century.''] Aldershot, Hampshire, England: [[Ashgate Publishing]]. {{ISBN|978-0-7546-4267-1}}; [https://www.worldcat.org/oclc/217979297 OCLC 217979297] * Reinalda, Bob and Bertjan Verbeek. (1998). [https://books.google.com/books?id=Bt3AzOHtXwgC ''Autonomous Policy Making by International Organizations.''] London: [[Routledge]]. {{ISBN|978-0-415-16486-3}}; {{ISBN|978-0-203-45085-7}}; [https://www.worldcat.org/oclc/39013643 OCLC 39013643] * Official G8 website: [https://web.archive.org/web/20061129075122/http://www.g8.gc.ca/sumdocs2002-en.asp Kananaskis summit, 2002]; n.b., no official website is created for any G7 summit prior to 1995 -- ''see'' the [[21st G7 summit#Accomplishments|21st G7 summit]]. * [[University of Toronto]]: [[G8 Research Group]], [http://www.g8.utoronto.ca G8 Information Centre] ** [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2002kananaskis/ G8 2002, delegations & documents] * [https://web.archive.org/web/20060624010134/http://g8.activist.ca/ "G8 Activism": 2002 G8 Summit and earlier archives] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{G7 სამიტები}} [[კატეგორია:დიდი რვიანის სამიტები| 028]] nm2yra1jxo5ivgcktcjejckrzt4j9xk 0 580539 4823149 4761638 2025-07-02T04:17:38Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823149 wikitext text/x-wiki '''ზამბიის კონსტიტუცია''' ({{lang-en|The Constitution of Zambia}}) — [[ზამბია|ზამბიის]] უზენაესი კანონი. მიღებულ იქნა [[1991]] წელს. კონსტიტუციამ ხელახლა დაამკვიდრა [[მრავალპარტიული სისტემა]]. გადაისინჯა [[2009]] წელს. მოქმედ კონსტიტუციაში ბოლო ცვლილებები [[2016]] წლის [[5 იანვარი|5 იანვარს]] შევიდა.<ref>{{cite web |url=http://www.parliament.gov.zm/sites/default/files/documents/amendment_act/Constitution%20of%20Zambia%20%20%28Amendment%29%2C%202016-Act%20No.%202_0.pdf |title=Constitution of Zambia (Amendment) |access-date=28 November 2017}}</ref> მანამდე ზამბიაში [[1964]] წლისა და [[1973]] წლის კონსტიტუციები მოქმედებდა. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აფრიკა თემატურად|კონსტიტუცია|აფრიკის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ზამბიის პოლიტიკა]] [[კატეგორია:1991 წლის დოკუმენტები]] 1xxeu9r73lz4zj6d9sbpkulm0c4km4q 0 580540 4823183 4761868 2025-07-02T04:22:39Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823183 wikitext text/x-wiki '''უგანდის კონსტიტუცია''' ({{lang-en|Constitution of Uganda}}) ― [[უგანდა|უგანდის]] უზენაესი კანონი. მეოთხე და დღემდე მოქმედი კონსტიტუცია [[1995]] წლის 8 ოქტომბრიდან მოქმედებს. კონსტიტუცია აყალიბებს რესპუბლიკურ ფორმას, რომელსაც ძლიერი [[უგანდის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] ჰყავს. პირველი კონსტიტუცია [[1962]] წელს მიიღეს, თუმცა 4 წლის შემდეგ, [[1966]] წელს შეიცვალა. 1966 წლის კონსტიტუცია დაძაბულ პოლიტიკურ გარემოში და განხილვის გარეშე მიიღეს. იგი მომდევნო წელს შეიცვალა. მესამე, [[1967]] წლის კონსტიტუციის მოქმედება რამდენჯერმე შეჩერდა მთლიანად ან ნაწილბრივ, სანამ [[1995]] წელს მეოთხე და დღემდე მოქმედი კონსტიტუცია არ მიიღეს. [[2005]] წელს კონსტიტუციში ცვლილებები შევიდა და მრავალპარტიული პოლიტიკური სისტემა ჩამოაყალიბა. ==რესურსები ინტერნეტში== *[http://www.worldstatesmen.org/Uganda-const-1962.pdf The 1962 constitution] *[https://www.parliament.go.ug/cmis/browser?id=781299d5-60c8-4156-85f8-be5983538e40%3B1.0 The 1966 constitution] *[http://www.worldstatesmen.org/Uganda-Const-1967.pdf The 1967 constitution] *[http://www.statehouse.go.ug/government/constitution Constitution] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150206192518/http://www.statehouse.go.ug/government/constitution |date=2015-02-06 }}, The State House of Uganda {{აფრიკა თემატურად|კონსტიტუცია|აფრიკის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:უგანდის პოლიტიკური ისტორია]] [[კატეგორია:უგანდის მთავრობა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:უგანდის სამართალი]] [[კატეგორია:უგანდა და ერთა თანამეგობრობა]] f5p46mn5dsyjomgftcqmktyygxc14tc 0 580565 4823182 4761896 2025-07-02T04:22:32Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823182 wikitext text/x-wiki '''ტუნისის კონსტიტუცია''' ({{lang-ar|دستور الجمهورية التونسية}}) ― [[ტუნისი]]ს უზენაესი კანონი. კონსტიტუცია განსაზღვრავს ტუნისის მთავრობის მოქმედების ჩარჩოს, ფედერალურ მთავრობასა და ვილაიეთებს შორის ურთიერთობას, ადამიანთა და მოქალაქეთა უფლებებს. ტუნისის პირველი თანამედროვე კონსტიტუცია 1859 წლის ფუნდამენტური აქტი იყო. მას [[1861]] წელს კონსტიტუცია მოჰყვა, რომელიც 1956 წელს საფრანგეთის წარმომადგენელთა მიერ ქვეყნის დატოვებამდე არ შეცვლილა. ახალი კონსტიტუცია [[1959]] წლის 1-ელ ივნისს მიიღეს. მასში დამატებები [[1999]] წელსა და [[2002]] წელს შევიდა. [[ტუნისის რევოლუცია (2010-2011)|ჟასმინის რევოლუციისა]] და თვეობით პროტესტის შემდეგ საკონსტიტუციო ასამბლეა აირჩიეს, რომელმაც ახალი კონსტიტუციის პროექტი მოამზადა. [[2014]] წლის 26 იანვარს ახალი კონსტიტუცია მიიღეს.<ref>{{cite news|title=Tunisia assembly approves new constitution |url=http://www.aljazeera.com/news/africa/2014/01/tunisia-assembly-approves-new-constitution-201412622480531861.html|agency=Al Jazeera English|date=26 January 2014|access-date=26 January 2014}}</ref> ==დამატებითი საკითხავი== <!--From Strauss, "Constitution," p. 38 (PDF p. 40)--> * {{cite book|chapter=Dustūr I – Tunisia|title=Encyclopaedia of Islam, New Edition|location=Leiden-London|publisher=|year=1965|volume=2|pages=638–640}} * {{cite journal|author=Féraud-Giraud|journal=De la Juridiction|volume=1|page=283|title=Bouyourldi publié par le Bey de Tunis|year=1861}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://web.archive.org/web/20140126131336/http://www.tunisia-live.net/2014/01/21/tunisias-draft-constitution-an-english-translation/ Draft of the 2014 Constitution of Tunisia in English] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აფრიკა თემატურად|კონსტიტუცია|აფრიკის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ტუნისის პოლიტიკა]] [[კატეგორია:ტუნისის კონსტიტუციები]] jwm0ummsa5oif05teewzn0sotjesg7h 0 580566 4823181 4761910 2025-07-02T04:22:26Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823181 wikitext text/x-wiki '''ტოგოს კონსტიტუცია''' ({{lang-fr|Constitution du Togo}}, ოფიციალურად '''ტოგოს რესპუბლიკის კონსტიტუცია''' {{lang-fr|Constitution de la République togolaise}}) ― ოფიციალურად მიიღეს [[2024]] წელს.<ref>{{cite web|url=https://theconversation.com/togo-has-adopted-major-constitutional-changes-to-give-parliament-more-power-how-it-will-work-|title=Togo has adopted major constitutional changes to give parliament more power: how it will work|work=The Conversation|date=30 April 2024}}</ref> ამჟამინდელმა კონსტიტუციამ შეცვალა 1992 წლის კონსტიტუცია. წარსულში ტოგოში კონსტიტუციები მიიღეს [[1960]], [[1963]], [[1979]] და [[1992]] წელს. ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://www.constituteproject.org/constitution/Togo_2007?lang=en Constitution of Togo]{{in lang|en}} *[http://mjp.univ-perp.fr/constit/tg.htm Constitution of Togo]{{in lang|fr}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აფრიკა თემატურად|კონსტიტუცია|აფრიკის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ტოგოს პოლიტიკა]] [[კატეგორია:1992 წლის დოკუმენტები]] [[კატეგორია:1992 წელს დაარსებულები ტოგოში]] pqdoqdz6lf5i87g5rmn6095n49fv3ee 0 580568 4823180 4761914 2025-07-02T04:22:19Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823180 wikitext text/x-wiki '''ტანზანიის გაერთიანებული რესპუბლიკის კონსტიტუცია''' ({{lang-en|Constitution of the United Republic of Tanzania}}; ასევე ცნობილი როგორც '''მუდმივი კონსტიტუცია'''; {{lang-en|Permanent Constitution}}) ― რატიფიცირებულ იქნა [[1977]] წლის 16 მარტს. ამჟამინდელ კონსტიტუციამდე ტანზანიაში სამჯერ მიიღეს უზენაესი კანონი: დამოუკიდებლობის კონსტიტუცია ([[1961]]), რესპუბლიკის კონსტიტუცია ([[1962]]) და ტანგანიიკისა და ზანზიბარის გაერთიანებული რესპუბლიკის გარდამავალი კონსტიტუცია ([[1964]]).<ref>{{Cite web |title=TANZANIA: KEY HISTORICAL AND CONSTITUTIONAL DEVELOPMENTS |url=http://www.kituochakatiba.co.ug/tz%20const.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100428054903/http://www.kituochakatiba.co.ug/tz%20const.htm |archive-date=2010-04-28 |access-date=2023-06-19 |website=Kituo Cha Katiba}}</ref> ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://web.archive.org/web/20180726171110/http://www.judiciary.go.tz/wp-content/uploads/2015/09/constitution.pdf The Constitution Of The United Republic Of Tanzania] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აფრიკა თემატურად|კონსტიტუცია|აფრიკის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:ტანზანიის პოლიტიკა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] j9mnnvaobi2lbz6nn5vbcc0ng9aej6x 0 580576 4823168 4783291 2025-07-02T04:20:14Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823168 wikitext text/x-wiki '''სეიშელის კუნძულების კონსტიტუცია''' ({{lang-en|Constitution of Seychelles}}; {{lang-fr|Constitution des Seychelles}}) ― [[სეიშელის კუნძულები]]ს უზენაესი კანონი. [[18 ივნისი]], კონსტიტუციის რატიფიკაციის დღე, სეიშელის კუნძულებზე აღინიშნება როგორც „კონსტიტუციის დღე“.<ref>{{cite web |title=Africa :: Seychelles |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/seychelles/ |work=The World Factbook |publisher=Central Intelligence Agency |access-date=29 May 2020 |language=en |date=20 May 2020}}</ref><ref name="scnation">{{cite web |last1=G. |first1=G. |title=Seychelles' Constitution is 25 years old |url=http://www.nation.sc/archive/259293/seychelles-constitution-is-25-years-old |website=Seychelles Nation |publisher=National Information Services Agency |access-date=29 May 2020 |language=en |date=16 June 2018}}</ref> ==ისტორია== [[1979]] წლის 26 მარტის რეფერენდუმის საფუძველზე ახალი კონსტიტუცია შევიდა ძალაში.<ref>{{cite web |title=60. Seychelles (1976-present) |url=https://uca.edu/politicalscience/dadm-project/sub-saharan-africa-region/seychelles-1976-present/ |website=University of Central Arkansas |access-date=29 May 2020 |language=en}}</ref> კონსტიტუციამ სეიშელის კუნძულები ერთპარტიულ სახელმწიფოდ გამოაცხადა, რომლის პრეზიდენტობის ერთადერთ კანდიდატს მმართველი პარტია ასახელებდა.<ref>{{cite web |title=Seychelles: Constitution and politics |url=https://thecommonwealth.org/our-member-countries/seychelles/constitution-politics |website=The Commonwealth |publisher=Commonwealth Secretariat |access-date=29 May 2020 |language=en |archive-date=19 June 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200619084030/https://thecommonwealth.org/our-member-countries/seychelles/constitution-politics |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200619084030/https://thecommonwealth.org/our-member-countries/seychelles/constitution-politics |archivedate=19 ივნისი 2020 }}</ref> 1991 წლის ბოლოსთვის სეიშელის კუნძულებზე მრავალპარტიულ დემოკრატიაზე გადასვლის პროცესი დაიწყო. [[1993]] წლის იანვარში მთავარ პოლიტიკურ პარტიებს შორის (სეიშელის სახალხო პროგრესული ფრონტი და სეიშელის დემოკრატიული პარტია) დისკუსიები და საჯარო დებატები დაიწყო.<ref name="scnation" /> [[1993]] წლის 18 ივნისს ჩატარებული რეფენდუმის შედეგების საფუძველზე სეიშელის კუნძულების ამჟამინდელი კონსტიტუცია მიიღეს.<ref name="scnation" /> ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==დამატებითი საკითხავი== {{refbegin}} * {{cite journal |title=[[d:Q55920474|The 1979 constitution for Seychelles]] |journal=Commonwealth Law Bulletin |date=13 August 2010 |volume=5 |issue=4 |pages=1329–1332 |doi=10.1080/03050718.1979.9985562 |language=en}} * {{cite web |title=A brief history of Seychelles |url=http://nationalassembly.sc/index.php/about-us-2/about-us/ |website=The National Assembly of Seychelles |access-date=29 May 2020 |language=en |archive-date=31 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191231160936/http://nationalassembly.sc/index.php/about-us-2/about-us/ |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191231160936/http://nationalassembly.sc/index.php/about-us-2/about-us/ |archivedate=31 დეკემბერი 2019 }} * {{cite encyclopedia |last=Sparks |first=Donald Lee |encyclopedia=Encyclopædia Britannica |title=Seychelles (Government And Society) |url=https://www.britannica.com/place/Seychelles/Government-and-society |access-date=29 May 2020 |edition= |date=4 October 2019 |publisher=Encyclopædia Britannica, inc. |language=en-GB }} {{refend}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.constituteproject.org/constitution/Seychelles_2011.pdf Constitution of Seychelles] (with 2011 amendments) * [https://wipolex.wipo.int/fr/legislation/details/9115 Constitution de la République des Seychelles] {{in lang|fr}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აფრიკა თემატურად|კონსტიტუცია|აფრიკის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:სეიშელის კუნძულების პოლიტიკა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:1993 წლის დოკუმენტები]] [[კატეგორია:1993 წელი სეიშელის რესპუბლიკაში]] 442dlvtz3h4ct7qrym4h66grcalsjmu 4823690 4823168 2025-07-02T11:20:09Z MIKHEIL 18439 4823690 wikitext text/x-wiki '''სეიშელის კუნძულების კონსტიტუცია''' ({{lang-en|Constitution of Seychelles}}; {{lang-fr|Constitution des Seychelles}}) ― [[სეიშელის კუნძულები]]ს უზენაესი კანონი. [[18 ივნისი]], კონსტიტუციის რატიფიკაციის დღე, სეიშელის კუნძულებზე აღინიშნება როგორც „კონსტიტუციის დღე“.<ref>{{cite web |title=Africa :: Seychelles |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/seychelles/ |work=The World Factbook |publisher=Central Intelligence Agency |access-date=29 May 2020 |language=en |date=20 May 2020}}</ref><ref name="scnation">{{cite web |last1=G. |first1=G. |title=Seychelles' Constitution is 25 years old |url=http://www.nation.sc/archive/259293/seychelles-constitution-is-25-years-old |website=Seychelles Nation |publisher=National Information Services Agency |access-date=29 May 2020 |language=en |date=16 June 2018}}</ref> ==ისტორია== [[1979]] წლის 26 მარტის რეფერენდუმის საფუძველზე ახალი კონსტიტუცია შევიდა ძალაში.<ref>{{cite web |title=60. Seychelles (1976-present) |url=https://uca.edu/politicalscience/dadm-project/sub-saharan-africa-region/seychelles-1976-present/ |website=University of Central Arkansas |access-date=29 May 2020 |language=en}}</ref> კონსტიტუციამ სეიშელის კუნძულები ერთპარტიულ სახელმწიფოდ გამოაცხადა, რომლის პრეზიდენტობის ერთადერთ კანდიდატს მმართველი პარტია ასახელებდა.<ref>{{cite web |title=Seychelles: Constitution and politics |url=https://thecommonwealth.org/our-member-countries/seychelles/constitution-politics |website=The Commonwealth |publisher=Commonwealth Secretariat |access-date=29 May 2020 |language=en |archive-date=19 June 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200619084030/https://thecommonwealth.org/our-member-countries/seychelles/constitution-politics |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200619084030/https://thecommonwealth.org/our-member-countries/seychelles/constitution-politics |archivedate=19 ივნისი 2020 }}</ref> 1991 წლის ბოლოსთვის სეიშელის კუნძულებზე მრავალპარტიულ დემოკრატიაზე გადასვლის პროცესი დაიწყო. [[1993]] წლის იანვარში მთავარ პოლიტიკურ პარტიებს შორის (სეიშელის სახალხო პროგრესული ფრონტი და სეიშელის დემოკრატიული პარტია) დისკუსიები და საჯარო დებატები დაიწყო.<ref name="scnation" /> [[1993]] წლის 18 ივნისს ჩატარებული რეფენდუმის შედეგების საფუძველზე, სეიშელის კუნძულების ამჟამინდელი კონსტიტუცია მიიღეს.<ref name="scnation" /> ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==დამატებითი საკითხავი== {{refbegin}} * {{cite journal |title=[[d:Q55920474|The 1979 constitution for Seychelles]] |journal=Commonwealth Law Bulletin |date=13 August 2010 |volume=5 |issue=4 |pages=1329–1332 |doi=10.1080/03050718.1979.9985562 |language=en}} * {{cite web |title=A brief history of Seychelles |url=http://nationalassembly.sc/index.php/about-us-2/about-us/ |website=The National Assembly of Seychelles |access-date=29 May 2020 |language=en |archive-date=31 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191231160936/http://nationalassembly.sc/index.php/about-us-2/about-us/ |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191231160936/http://nationalassembly.sc/index.php/about-us-2/about-us/ |archivedate=31 დეკემბერი 2019 }} * {{cite encyclopedia |last=Sparks |first=Donald Lee |encyclopedia=Encyclopædia Britannica |title=Seychelles (Government And Society) |url=https://www.britannica.com/place/Seychelles/Government-and-society |access-date=29 May 2020 |edition= |date=4 October 2019 |publisher=Encyclopædia Britannica, inc. |language=en-GB }} {{refend}} ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.constituteproject.org/constitution/Seychelles_2011.pdf Constitution of Seychelles] (with 2011 amendments) * [https://wipolex.wipo.int/fr/legislation/details/9115 Constitution de la République des Seychelles] {{in lang|fr}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აფრიკა თემატურად|კონსტიტუცია|აფრიკის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:სეიშელის კუნძულების პოლიტიკა]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:1993 წლის დოკუმენტები]] [[კატეგორია:1993 წელი სეიშელის რესპუბლიკაში]] dyo1akhdj9k85wdot46iu6xt27jnv27 0 581158 4823178 4776799 2025-07-02T04:21:45Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823178 wikitext text/x-wiki '''სლოვაკეთის კონსტიტუცია''' (ოფიციალურად '''სლოვაკეთის რესპუბლიკის კონსტიტუცია'''; {{lang-sk|Ústava Slovenskej republiky}}) ― [[სლოვაკეთი]]ს მოქმედი [[კონსტიტუცია]]. იგი [[1992]] წლის 1-ელ სექტემბერს მიიღო სლოვაკეთის ეროვნულმა საბჭომ და ხელი მოეწერა იმავე წლის 3 სექტემბერს, [[ბრატისლავის ციხესიმაგრე|ბრატისლავის ციხესიმაგრის]] რაინდთა დარბაზში. კონსტიტუცია ძალაშია 1992 წლის პირველი ოქტომბრიდან (ზოგიერთი ნაწილი - 1993 წლის 1-ელი იანვრიდან).<ref>{{cite news |title=Slovakia celebrates the day of constitution |url=https://spectator.sme.sk/c/20258742/slovakia-celebrates-the-day-of-constitution.html|website=The Slovak Spectator|date=31 August 2016|access-date=6 August 2019}}</ref><ref name="stein">{{Cite book|first=Eric|last=Stein|title=Czecho/Slovakia |url=https://archive.org/details/czechoslovakiaet0000stei|date=1997 |publisher=The University of Michigan Press |isbn=0-472-10804-2 |page=[https://archive.org/details/czechoslovakiaet0000stei/page/n255 228]}}</ref> კონსტიტუციის მიღების დღე სლოვაკეთში კონსტიტუციის დღეა და 1-ელ სექტემბერს აღინიშნება.<ref>{{cite web |title=Public holidays |url=https://www.mzv.sk/web/en/slovakia/public_holidays |website=Ministry of Foreign and European Affairs of the Slovak Republic |access-date=6 August 2019 |archive-date=6 August 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190806173539/https://www.mzv.sk/web/en/slovakia/public_holidays |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190806173539/https://www.mzv.sk/web/en/slovakia/public_holidays |archivedate=6 აგვისტო 2019 }}</ref> ==სტრუქტურა== სლოვაკეთის კონსტიტუციის ტექსტი პრეამბულასა და 9 ნაწილს მოიცავს, რომელთა დიდი ნაწილიც თავებად იყოფა და 156 მუხლისგან შედგეება. *პრეამბულა *პირველი ნაწილი ** ზოგადი დებულებები (''მუხლები 1-7'') ** სახელმწიფო სიმბოლოები (''მუხლები 8-9'') ** სლოვაკეთის რესპუბლიკის დედაქალაქი (''მუხლი 10'') * მეორე ნაწილი – ფუნდამენტური უფლებები და თავისუფლებები ** ზოგადი დებულებები (''მუხლები 11-13'') ** ადამიანის ფუნდამენტური უფლებები და თავისუფლებები (''მუხლები 14-25'') ** პოლიტიკური უფლებები (''მუხლები 26-32'') ** ეროვნულ უმცირესობათა და ეთნიკურ ჯგუფთა უფლებები (''მუხლები 33-34'') ** ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებები (''მუხლები 35-43'') ** ბუნებრივი და კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის უფლებები (''მუხლები 44-45'') ** სამართლებრივი და იურიდიული დაცვის უფლებები (''მუხლები 46-50'') ** პირველი და მეორე ნაწილის საერთო დებულებები (''მუხლები 51-54'') * მესამე ნაწილი ** სლოვაკეთის რესპუბლიკის ეკონომიკა (''მუხლები 55-59'') ** სლოვაკეთის რესპუბლიკის უზენაესი აუდიტი (''მუხლები 60-63'') * მეოთხე ნაწილი – სამართლებრივი თვითმმართველი ერთეულები (''მუხლები 64-71'') * მეხუთე ნაწილი – საკანონმდებლო ძალაუფლება ** სლოვაკეთის რესპუბლიკის ეროვნული საბჭო (''მუხლები 72-92'') ** რეფერენდუმი (''მუხლები 93-100'') * მეექვსე ნაწილი – აღმასრულებელი ძალაუფლება ** სლოვაკეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტი (''მუხლები 101-107'') ** სლოვაკეთის რესპუბლიკის მთავრობა (''მუხლები 108-123'') * მეშვიდე ნაწილი – იურიდიული ძალაუფლება ** სლოვაკეთის რესპუბლიკის საკონსტიტუციო სასამართლო (''მუხლები 124-140'') ** სლოვაკეთის რესპუბლიკის სასამართლოები (''მუხლები 141-148'') * მერვე ნაწილი – სლოვაკეთის რესპუბლიკის გენერალური პროკურატურა ** სლოვაკეთის რესპუბლიკის პრკურატორები (''მუხლები 149-151'') ** ომბუდსმენი (''მუხლი 151a'') * მეცხრე ნაწილი – გარდამავალი და საბოლოო დებულებები (''მუხლები 152-156'') ==რესურსები ინტერნეტში== *[https://www.slov-lex.sk/pravne-predpisy/SK/ZZ/1992/460/20190701 Official text of the Constitution on the Slovak Ministry of Justice Collection of laws website] *[https://www.ustavnysud.sk/en/ustava-slovenskej-republiky The text of the Constitution on the Constitutional court website] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ევროპა თემატურად|კონსტიტუცია|ევროპის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:სლოვაკეთის პოლიტიკა]] [[კატეგორია:1992 წელი სამართალში]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:1992 წელი პოლიტიკაში]] [[კატეგორია:1992 წელი სლოვაკეთში]] [[კატეგორია:1992 წლის დოკუმენტები]] dogzywy6bf5lnq2w8eufdp8b8iuy8os 0 581159 4823179 4776065 2025-07-02T04:22:14Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823179 wikitext text/x-wiki '''სლოვენიის რესპუბლიკის კონსტიტუცია''' ({{lang-sl|Ustava Republike Slovenije}}) — [[სლოვენია|სლოვენიის რესპუბლიკის]] უზენაესი კანონი. დღემდე კონსტიტუციაში ცვლილებები 7-ჯერ შეიტანეს, რომელთაგან ყველაზე მნიშვნელოვანია 4: 1997, 2000, 2003 და 2006 წლის დამატებები.<ref name="RTV2012-12-03">{{cite news |url=http://www.rtvslo.si/slovenija/slovenska-ustava-je-stara-21-let/298665 |title=Slovenska ustava je stara 21 let |language=Slovenian |trans-title=The Slovene Constitution Has 21 Years |date=23 December 2012 |work=MMC RTV Slovenija |publisher=RTV Slovenija |issn=1581-372X |access-date=25 August 2024 |archive-date=3 March 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303230712/http://www.rtvslo.si/slovenija/slovenska-ustava-je-stara-21-let/298665 |url-status=live }}</ref> ==სტრუქტურა== კონსტიტუცია იყოფა ათ თავად. * ზოგადი დებულეები * ადამიანის უფლებები და ფუნდამენტური თავისუფლებები * ეკონომიკური და სოციალური ურთიერთობები * სახელმწიფოს ორგანიზება (ამ თავის თანახმად, ეროვნულ ასამბლეაში თითო-თითო ადგილი გამოყოფილია ქვეყნის იტალიური და უნგრელი თემებისთვის) * თვითმმართველობა * საზოგადოებრივი ფინანსები * კონსტიტუციურობა და სამართლებრივობა * საკონსტიტუციო სასამართლო * კონსტიტუციის გადასინჯვის პროცედურა * გარდამავალი და საბოლოო დებულებები ==რესურსები ინტერნეტში== {{Wikisourcelang|en|Constitution of Slovenia|Constitution of Slovenia}} * {{cite web |title=PisRS - Pravno informacijski sistem |url=https://pisrs.si/pregledPredpisa?id=USTA1 |website=pisrs.si}} * [http://www.us-rs.si/en/about-the-court/legal-basis/constitution/ Constitution of Slovenia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150221092416/http://www.us-rs.si/en/about-the-court/legal-basis/constitution/ |date=2015-02-21 }} * [http://www.us-rs.si/index.php?sv_path=3583,3519 Ustava Republike Slovenije] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210205173950/http://www.us-rs.si/index.php?sv_path=3583,3519 |date=2021-02-05 }} * [http://www.us-rs.si/en/about-the-court/legal-basis/constitution/constitutional-acts-amending-the-constitution-of-t/ Constitutional Acts Amending the Constitution of the Republic of Slovenia] * [https://www.postavisezase.org/ustava-republike-slovenije/ As a Cartoon] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ევროპა თემატურად|კონსტიტუცია|ევროპის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:სლოვენიის პოლიტიკა]] [[კატეგორია:1991 წელი სამართალში]] [[კატეგორია:სლოვენიის მთავრობა]] [[კატეგორია:სლოვენიის სამართალი]] [[კატეგორია:სლოვენიის პოლიტიკური ისტორია]] [[კატეგორია:1991 წელი სლოვენიაში]] [[კატეგორია:1991 წელი პოლიტიკაში]] [[კატეგორია:1991 წლის დოკუმენტები]] aatjyyeixpfov040oxdevryk416wh09 0 581404 4823184 4822273 2025-07-02T04:22:49Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823184 wikitext text/x-wiki '''უნგრეთის ფუნდამენტური კანონი''' ({{lang-hu|Magyarország alaptörvénye}}) − უნგრეთის კონსტიტუცია. იგი [[2011]] წლის 18 აპრილს უნგრეთის პარლამენტმა მიიღო. 1 კვირის შემდეგ კონსტიტუცია პრეზიდენტმა აამოქმედა და საბოლოოდ ძალაში შევიდა [[2012]] წლის 1-ელ იანვარს. იგი [[უნგრეთი]]ს პირველი კონსტიტუციაა, რომელიც დემოკრატიული ჩარჩოს ფარგლებში შეიქმნა. კონსტიტუციის მიხედვით, უნგრეთი უნიტარული საპარლამენტო რესპუბლიკაა. სახელმწიფოს მეთაურია [[უნგრეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]]. პარლამენტი ერთპალატიანია. აღმასრულებელ ხელისუფლებას მთავრობა წარმოადგენს, ხოლო სასმართლო ხელისუფლება უზენაესი და საკონსტიტუციო სასამართლოსგან შედგება. კონსტიტუციაში 13-ჯერ შევიდა ცვლილებები. უკანასკნელად [[2024]] წელს შევიდა დამატებები. ==სტრუქტურა== უნგრეთის ფუნდამენტური კანონი სექციებად და მუხლებად იყოფა, რომლებიც ქვემოთ მოცემულ ცხრილშია წარმოდგენილი: {| class="wikitable" style="text-align:left;" |- ! scope="col" |სექცია და მუხლი ! scope="col" |მოქმედების სფერო ! scope="col" |შენიშვნები |- |პრეამბულა | | |- |დასაბამი | |21 მუხლი (A-U) განსაზღვრავს ქეყნის სახელს, დედაქალაქს, ოფიციალურ ენას, ეროვნულ სიმბოლოებს და ა.შ. |- |თავისუფლება და პასუხისმგებლობა | |31 მუხლი (I-XXXI) მოიცავს მოქალაქეთა უფლებებსა და თავისუფლებებს |- |სახელმწიფო | |54 მუხლი - სახელმწიფოს მახასიათებლები |- | align=center | 1-7 |[[უნგრეთის ეროვნული ასამბლეა]] | |- | align=center | 8 |ეროვნული რეფერენდუმები | |- | align=center |9-14 |[[უნგრეთის პრეზიდენტი]] | |- | align=center |15-22 |უნგრეთის მთავრობა | |- | align=center |23 |ავტონომიური მარეგულირებელი ორგანოები | |- | align=center |24 |უნგრეთის საკონსტიტუციო სასამართლო | |- | align=center |25-28 |სასამართლოები | |- | align=center |29 |პროკურატურა | |- | align=center |30 |ფუნდამენტურ უფლებათა კომისარი | |- | align=center |31-35 |ადგილობრივი მმართველობა | |- | align=center |36-44 |საზოგადოებრივი ფინანსები | |- | align=center |45 |უნგრეთის თავდაცვის ძალები | |- | align=center |46 |პოლიცია და ეროვნული უსაფრთხოების სამსახურები | |- | align=center |47 |გადაწყვეტილებები სამხედრო ოპერაციებში მონაწილეობაზე | |- | align=center |48-54 |სპეციალური სამართლებრივი ბრძანებები |დებულებები ეროვნული კრიზისის მდგომარეობის, საგანგებო მდგომარეობის, პრევენციული თავდაცვის მდგომარეობის, მოულოდნელი თავდასხმისა და საფრთხის მდგომარეობის შესახებ |- |საბოლოო და შერეული დებულებები<ref>{{in lang|hu}} [http://www.kormany.hu/download/3/a9/11000/MK_13_163.pdf Consolidated version of the Fundamental Law of Hungary incorporating the five amendments] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140221180824/http://www.kormany.hu/download/3/a9/11000/MK_13_163.pdf |date=2014-02-21 }}</ref><ref>{{in lang|hu}} [http://www.parlament.hu/irom39/02627/02627-0187.pdf Text of the Fundamental Law of Hungary as adopted by the National Assembly on 18 April 2011]</ref><ref>{{in lang|en}} [http://www.kormany.hu/en/news/the-new-fundamental-law-of-hungary Consolidated version of the Fundamental Law of Hungary incorporating the five amendments]</ref> | | |} ==რესურსები ინტერნეტში== {{wikisource|Constitution of Hungary}} * {{in lang|en}} [http://www.servat.unibe.ch/icl/hu__indx.html Constitutional background], with full list of amendments from 1989 to 2003 * {{in lang|en}} [https://web.archive.org/web/20120210203234/http://www.mkab.hu/index.php?id=constitution 1949 Constitution], with amendments through 2011 * {{in lang|hu}} [https://web.archive.org/web/20110719150749/http://www.1000ev.hu/index.php?a=3&param=8629 Act XXXI of 1989] * {{in lang|hu}} [https://njt.hu/jogszabaly/2011-4301-02-00.15#13 Text of the Fundamental Law of Hungary] (as in force on 1 January 2023) * {{in lang|en}} [https://njt.hu/jogszabaly/en/2011-4301-02-00 English translation of the Fundamental Law of Hungary] (as in force on 1 January 2023) * {{in lang|en}} [https://web.archive.org/web/20120123102906/http://www.venice.coe.int/docs/2011/CDL-AD(2011)016-e.pdf Opinion] of the Venice Commission on the 2011 constitution * {{in lang|en}} [http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P7-TA-2011-0315+0+DOC+XML+V0//EN&language=EN Resolution of the European Parliament] on the 2011 constitution * {{in lang|en}} [http://www.venice.coe.int/webforms/documents/?pdf=CDL-REF%282013%29014-e Text of the Fourth Amendment] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ევროპა თემატურად|კონსტიტუცია|ევროპის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:2011 წელი სამართალში]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:უნგრეთის მთავრობა]] [[კატეგორია:2011 წელი უნგრეთში]] [[კატეგორია:უნგრეთის პოლიტიკა]] [[კატეგორია:უნგრეთის სამართალი]] [[კატეგორია:უნგრეთის პოლიტიკური ისტორია]] 8r8r6z7exgora9ugw5xemprjxw2kgwp 0 581464 4822986 4804928 2025-07-01T13:46:30Z Jaba1977 3604 /* ადრეული ცხოვრება */ 4822986 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მწერალი}} Benjamin A. Foster ([[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]] დ. [[29 ოქტომბერი]], [[1980]])<ref name="filmref">{{cite web | url = http://www.filmreference.com/film/31/Ben-Foster.html | title = Ben Foster Biography (1980–) | publisher=FilmReference.com | access-date= October 15, 2013}}</ref>—[[ამერიკელი]] [[მსახიობი]]. ის მონაწილეობდა: „The Punisher“ ([[2004]]), „X-Men: The Last Stand“ და „Alpha Dog“ (ორივე [[2006]]), „30 Days of Night“ ([[2007]]), „The Messenger and Pandorum“ ([[2009]]), <ref name="eeo">{{Cite news |last=Ordona |first=Michael |title=Ben Foster puts his heart into ''The Messenger'' |work=[[Los Angeles Times]] |date=November 1, 2009 |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2009-nov-01-ca-foster1-story.html |access-date=November 15, 2010 }}</ref> „The Mechanic“ ([[2011]]), „Contraband“ ([[2012]]), „Kill Your Survors20“ ([[2015]]), „Warcraft“ ([[2016]]) და „Leave No Trace“ ([[2018]]). მან მოიგო Independent Spirit Award-ის ჯილდო ტანნერ ჰოვარდის როლის შესრულებისთვის ფილმში “ჯოჯოხეთში ან მაღალ წყალში“ ([[2016]]).<ref>{{cite web|url=https://www.filmindependent.org/blog/2017-film-independent-spirit-awards-winners-announced/|title=2017 Film Independent Spirit Awards Winners Announced! – Film Independent|date=25 February 2017}}</ref> მას ასევე ჰქონდა განმეორებადი როლი რასელ კორვინის როლში ფილმში „Six Feet Under“ ([[2003]]–[[2005]]). ==ადრეული ცხოვრება== ფოსტერი დაიბადა [[ბოსტონი|ბოსტონში]] [[1980]] წლის [[29 ოქტომბერი|29 ოქტომბერს]], რესტორნის მფლობელების სტივენ ფოსტერისა და ჯილიან კირვანის ვაჟი.<ref name="dlanot">{{Cite news |last=Fee |first=Gayle |author2=Laura Raposa |title=Inside Track: Pool barons foster son's fledgling career |work=[[Boston Herald]] |date=September 3, 1995 |url=https://pqasb.pqarchiver.com/bostonherald/access/20531991.html?dids=20531991:20531991&FMT=ABS |access-date=November 15, 2010 |archive-date=March 19, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130319113940/http://pqasb.pqarchiver.com/bostonherald/access/20531991.html?dids=20531991:20531991&FMT=ABS |url-status=dead }}{{subscription required}}</ref><ref name="notsob">{{Cite news |last=Sherman |first=Paul |title=New ''Heights''; After landing the lead role in Barry Levinson's latest film, Boston native Ben Foster is flying |work=[[Boston Herald]] |date=December 9, 1999 |url=https://pqasb.pqarchiver.com/bostonherald/access/47037101.html?dids=47037101:47037101&FMT=ABS |access-date=November 15, 2010 |archive-date=March 19, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130319113930/http://pqasb.pqarchiver.com/bostonherald/access/47037101.html?dids=47037101:47037101&FMT=ABS |url-status=dead }}{{subscription required}}</ref><ref name="rekr">{{Cite news |last=Abel |first=Judy |title=Exploring life's 'darker corners' |work=[[The Boston Globe]] |date=November 15, 2009 |url=http://www.boston.com/ae/movies/articles/2009/11/15/ben_foster_addresses_grief_and_loss_in_the_messenger/?page=2 |access-date=November 15, 2010 }}</ref> მან აღწერა თავისი მშობლები, როგორც „თავისუფალი სულისკვეთება, ვიეტნამის პროტესტი ჰიპები“.<ref name="Foster1">{{cite web |last=Miller |first=Gerri |title=Foster Reaches for the "Heights" |work=JVibe |year=1999 |url=http://www.jvibe.com/popculture/heights.shtml |archive-url=https://web.archive.org/web/20000523011623/http://www.jvibe.com/popculture/heights.shtml |archive-date=2000-05-23 |access-date=November 12, 2006 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20000523011623/http://www.jvibe.com/popculture/heights.shtml |archivedate=2000-05-23 }}</ref> მას ჰყავს უმცროსი ძმა, ჯონი, რომელიც ასევე მსახიობია. [[1984]] წელს ფოსტერების ოჯახი გადავიდა [[ფაირფილდი|ფაირფილდში]], [[აიოვა]], როდესაც მათი სახლი ბოსტონში გატეხეს მძარცველებმა, სანამ ისინი იქ იმყოფებოდნენ.<ref name=rekr/><ref name="Foster1"/> ფოსტერი გაიზარდა [[ებრაელი|ებრაელად]] და ჰქონდა [[ბარ მიცვა|ბარ მიცვას]] ცერემონია.<ref name="Foster1"/> მისი ბებია-ბაბუა იყვნენ სელია (სეგალი) და აბრაამ ფოსტერი, რომელიც იყო ცნობილი მოსამართლე და პოლიტიკოსი ბოსტონში; მათი ოჯახები ემიგრაციაში წავიდნენ [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიიდან]].<ref name="Associated">{{cite news |last=Breed |first=Allan G. |title=Ben Foster reaches for new ''Heights'' |work=[[Lawrence Journal-World]] |date=February 4, 1999 |url=https://news.google.com/newspapers?id=6oEyAAAAIBAJ&pg=5145,1266634&dq=ben-foster-reaches-for-new-heights |access-date=December 10, 2007 }}</ref><ref>{{cite news | url=https://www.proquest.com/docview/290724968 | work=Boston Globe | first=Indira A.R. | last=Lakshmanan | title=A. Frank Foster, judge who once halted a man's beating; at 84 | date=December 27, 1994 | access-date=February 27, 2022 | archive-date=July 11, 2016 | archive-url=https://web.archive.org/web/20160711164957/http://pqasb.pqarchiver.com/boston/doc/290724968.html?FMT=ABS&FMTS=ABS%3AFT&type=current&date=Dec%2027%2C%201994&author=Indira%20A.R.%20Lakshmanan%2C%20Globe%20Staff&pub=Boston%20Globe%20%28pre-1997%20Fulltext%29&edition=&startpage=&desc=A.%20Frank%20Foster%2C%20judge%20who%20once%20halted%20a%20man%27s%20beating%3B%20at%2084 | url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=http://brezniakrodman.com/obituary/celia-segal-foster/ |title=CELIA ( SEGAL) FOSTER « Brezniak Rodman Funeral Directors |publisher=Brezniakrodman.com |date=2010-06-28 |access-date=2014-05-12 |archive-date=2013-12-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131203001723/http://brezniakrodman.com/obituary/celia-segal-foster/ |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131203001723/http://brezniakrodman.com/obituary/celia-segal-foster/ |archivedate=2013-12-03 }}</ref> ახალგაზრდობაში ის დაესწრო ინტერლოხენის ხელოვნების ბანაკს და იქ სწავლობდა თეატრს.<ref>{{Cite web |url=https://www.interlochen.org/story/halloween-hollywood |title=Halloween in Hollywood &#124; Interlochen Center for the Arts |access-date=2019-05-24 |archive-date=2020-07-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200726201845/https://www.interlochen.org/story/halloween-hollywood |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200726201845/https://www.interlochen.org/story/halloween-hollywood |archivedate=2020-07-26 }}</ref> ==კარიერა== ფოსტერმა მსახიობად მუშაობა 16 წლის ასაკში დაიწყო.<ref name="rekr"/> [[1996]] და [[1997]] წლებში მან ითამაშა Disney Channel-ის სატელევიზიო სერიალში „Flash Forward“. მისი პირველი მთავარი როლი იყო [[1999]] წელს ბარი ლევინსონის ფილმში, „Liberty Heights“, რომელიც ტოდ მაკკარტიმ აღწერა, როგორც: „გამორჩეული დიდი ეკრანის დებიუტი“.<ref>{{cite news |last1=McCarthy |first1=Todd |title=Liberty Heights |url=https://variety.com/1999/film/reviews/liberty-heights-1200459767/ |work=Variety |date=10 November 1999}}</ref> [[2001]] წელს მან ითამაშა ფილმში „Get Over It“. ფოსტერს ასევე ჰქონდა განმეორებადი როლი რასელ კორვინის (22 ეპიზოდი) [[HBO]]-ს ორიგინალურ სერიალში, „Six Feet Under“.<ref name=rekr/> ფილმებში „11:14“ და „The Punisher“-ში გამოჩენის შემდეგ, ფოსტერი გამოჩნდა „მძევლებში“ ბრიუს უილისთან, კევინ პოლაკთან და მიშელ ჰორნთან ერთად. [[2006]] წელს ფოსტერი გამოჩნდა X-Men: The Last Stand, როგორც კომიქსების გმირი ანგელოზი / უორენ ვორთინგტონ III.<ref name="rekr" /> კრიმინალურ თრილერში „ალფა ძაღლი“ მან ითამაშა პერსონაჟი ჯეიკ მაზურსკი და თვალებზე გლაუკომის წვეთები დაამატა ფილმში ნარკომანის გარეგნობის სიმულაციისთვის.<ref name="Foster2">{{cite news |title=X-Men star Foster risks eyesight to play druggie |publisher=Contact Music |date=December 12, 2006 |url=http://www.contactmusic.com/news.nsf/article/x-men%20star%20foster%20risks%20eyesight%20to%20play%20druggie_1016263 |access-date=December 12, 2006 |archive-date=May 28, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070528081342/http://www.contactmusic.com/news.nsf/article/x-men%20star%20foster%20risks%20eyesight%20to%20play%20druggie_1016263 |url-status=dead }}</ref> 2007 წელს მან ითამაშა ცივსისხლიანი მკვლელი და კანონგარეშე ჩარლი პრინცი ვესტერნის ფილმში „3:10“ იუმასკენ.<ref>{{cite news |url=http://www.scotsman.com/the-erview-ben-foster-actor-and-producer-1-2121709 |work=[[The Scotsman]] |title=Interview: Ben Foster, actor and producer |date=February 17, 2012 |access-date=September 15, 2012 }}</ref>[[2013]] წლის თებერვალში მან შია ლაბეუფი ჩაანაცვლა სპექტაკლში „ობლები“, როგორც მისი პირველი თეატრალური სპექტაკლი.<ref>{{cite web|last=Lawson|first=Richard|title=Ben Foster to Replace Shia LaBeouf, Esquire Reader, on Broadway|url=https://news.yahoo.com/ben-foster-replaces-shia-labeouf-190602363.html|work=The Atlantic Wire|publisher=Yahoo!|access-date=21 February 2013|date=21 February 2013}}</ref>[[2014]] წლის მაისში გამოცხადდა, რომ ის ითამაშებდა ჯილიან ანდერსონთან და ვანესა კირბისთან ერთად ბენედიქტ ენდრიუსის ახალ სპექტაკლში „A Streetcar Named Desire at the Young Vic“ [[ლონდონი|ლონდონში]].<ref>{{cite web|title=St. Ann's Warehouse – A Young Vic & Joshua Andrews Co-Production|url=http://stannswarehouse.org/show/streetcar-named-desire|website=St. Ann's Warehouse|access-date=May 9, 2017}}</ref> ფოსტერმა ითამაშა ლენს არმსტრონგი ბიოგრაფიულ ფილმში „The Program„ <ref>{{cite web|url=http://www.cyclingweekly.co.uk/news/latest-news/bikes-lance-armstrong-movie-sold-144586|title=Bikes from Lance Armstrong movie to be sold off|first1=Richard|last1=Windsor|access-date=2014-11-14|date=2014-11-13 |website=cyclingweekly.co.uk}}</ref><ref>{{cite web|title=First Look: Ben Foster as Lance Armstrong in Stephen Frears' Biopic|access-date=June 20, 2018|date=October 23, 2013 |first1=Scott|last1=Roxborough|work=[[The Hollywood Reporter]]|url=http://www.hollywoodreporter.com/news/lance-armstrong-biopic-first-photo-650359}}</ref> და მონაწილეობდა ფანტასტიკურ სათავგადასავლო ფილმში „Warcraft„-ში, რომელიც გამოვიდა 2016 წლის ივნისში.<ref>{{cite web|last=Collura|first=Scott|url=http://www.ign.com/articles/2013/12/05/ben-foster-and-dominic-cooper-head-for-warcraft|title=Ben Foster and Dominic Cooper Head for Warcraft|date=December 4, 2013|publisher=IGN|access-date=December 5, 2013}}</ref> ასევე [[2016]] წელს, ფოსტერი გამოჩნდა ფილმში „Hell or High Water“-ში, როგორც საშიში ტანერ ჰოვარდი, კრის პაინისა და ჯეფ ბრიჯსის საპირისპიროდ. ის კვლავ მუშაობდა რეჟისორ ბარი ლევინსონთან, რათა გადაეღო ფილმი „The Survivor“ [[2021]] წელს. ფოსტერმა აღიარა, რომ თავისი როლებით მიღებული აქვს მრავალი ჯილდოს ნომინაცია. ფოსტერი ხშირად იღებდა შექებას კრიტიკოსებისგან მისი „ინტენსიური“ და „გაურკვეველი“ შესრულებისთვის მრავალ ფილმში.<ref>{{cite web|author1=Ebiri, Bilge|author-link=Bilge Ebiri|title=Ben Foster on Shooting The Messenger's Most Harrowing Scenes|url=http://www.vulture.com/2009/11/the_messengers_ben_foster_on.html|website=[[New York (magazine)#Digital|Vulture]]|access-date=26 February 2017|date=13 November 2009|quote=Ben Foster has been attracting attention for some time thanks to his intense (sometimes even downright unhinged) portrayals in action flicks...}}</ref><ref>{{cite web|author1=Scott, A. O.|author1-link=A. O. Scott|title=Delivering Bad News and Truths About War|url=https://www.nytimes.com/2009/11/13/movies/13messenger.html|website=[[The New York Times]]|access-date=26 February 2017|date=12 November 2009|quote=... with this performance Mr. Foster, having shown intriguing promise in "Alpha Dog" and "3:10 to Yuma," places himself in the first rank of young American screen actors.}}</ref> კინოკრიტიკოსმა მეტ ზოლერ სეიციმ 2016 წელს ფოსტერი აღწერა, როგორც „ერთ-ერთი იმ მსახიობთაგანია, რომელიც ცუდ ფილმშიც კი ღირს მისი ნახვა.“<ref>{{cite tweet|author=Matt Zoller Seitz|author-link=Matt Zoller Seitz|user=mattzollerseitz|number=759231040464576512|date=29 July 2016|title=Ben Foster's one of those actors who makes even a bad film worth seeing. Sometimes he suggests the film you'd rather be watching.|access-date=26 February 2017}}</ref> ==პირადი ცხოვრება== ფოსტერს ჰქონდა ურთიერთობა გერმანელ მსახიობთან, ანტიე ტრაუესთან, ისინი ერთად თამაშობდნენ ფილმში „Pandorum“. ტრაუემ ინტერვიუში გამოავლინა, რომ იგი გადავიდა [[ლოს-ანჯელესი|ლოს-ანჯელესში]] და ცხოვრობდა ფოსტერთან, სანამ მათი ურთიერთობა არ დასრულებულა დაახლოებით [[2010]] წელს.<ref>{{cite web|url=https://www.focus.de/kultur/medien/kultur-der-schoenste-deutsche-hollywood-import_id_8760630.html|first=Harald|last=Pauli|title=Antje Traue, Der schoenste deutsche Hollywood-Import (in German)|work=Focus Magazin (Nr. 16, 2018)|date=2018-04-14|access-date=2018-06-08|archive-date=2019-09-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20190929145242/https://www.focus.de/kultur/medien/kultur-der-schoenste-deutsche-hollywood-import_id_8760630.html|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190929145242/https://www.focus.de/kultur/medien/kultur-der-schoenste-deutsche-hollywood-import_id_8760630.html|archivedate=2019-09-29}}</ref> ფოსტერმა დაიწყო ურთიერთობა მსახიობ რობინ რაიტთან [[2012]] წლის დასაწყისში.<ref>{{cite web|url=https://people.com/celebrity/robin-wright-and-ben-foster-get-cozy/|title=Robin Wright and Ben Foster Get Cozy|date=February 10, 2012|publisher=[[People (magazine)|People]]|access-date=April 19, 2013}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.usmagazine.com/celebrity-news/news/robin-wright-46-and-ben-foster-32-affectionate-during-shopping-trip-20122412|title=Robin Wright, 46, and Ben Foster, 32, Affectionate During Shopping Trip|date=December 24, 2012|author=Justin Ravitz|publisher=US Magazine|access-date=April 19, 2013}}</ref> They became engaged in early 2014,<ref>{{cite web|url=http://www.usmagazine.com/celebrity-news/news/robin-wright-ben-foster-split-call-off-engagement-details-20141211|title=Robin Wright and Ben Foster Split, Call Off 10-Month Engagement – Find Out What Went Wrong|date=November 12, 2014|first=Sierra|last=Marquina|work=Us Magazine|access-date=November 13, 2014}}</ref> ისინი დაინიშნენ [[2014]] წლის დასაწყისში, მაგრამ ნიშნობა შეწყვიტეს 2014 წლის [[12 ნოემბერი|12 ნოემბერს]]. ფოსტერი და რაიტი შერიგდნენ [[2015]] წლის დასაწყისში;<ref>{{cite news|url=http://www.vanityfair.com/hollywood/2015/03/robin-wright-april-2015-cover|title=Introducing Robin Wright, Our April 2015 Cover Star|publisher=Vanity Fair}}</ref> თუმცა, 2015 წლის [[29 აგვისტო|29 აგვისტოს]] მათ განაცხადეს, რომ ასრულებდნენ მეორე ნიშნობას.<ref>{{cite web|last1=Webber|first1=Stephanie|title=Robin Wright, Ben Foster Call Off Engagement For the Second Time|date=29 August 2015|url=http://www.usmagazine.com/celebrity-news/news/robin-wright-ben-foster-call-off-engagement-for-the-second-time--2015298|access-date=29 August 2015}}</ref> 2016 წლის ოქტომბერში ფოსტერმა გამოაცხადა ნიშნობა მსახიობ ლორა პრეპონთან.<ref>{{cite web|url=http://people.com/style/laura-prepon-ben-foster-engagement-ring/|title=Laura Prepon and Ben Foster Are Engaged! See Her Gorgeous New Ring|date=5 October 2016}}</ref> მათ ეყოლათ პირველი შვილი, ქალიშვილი, ელა, [[2017]] წლის აგვისტოში. ფოსტერი და პრეპონი [[2018 |2018]] წლის ივნისში დაქორწინდნენ.<ref>{{cite web|url=https://people.com/movies/laura-prepon-ben-foster-are-married/|title=Laura Prepon and Ben Foster Are Married! 'Thank You for All the Love'|work=[[People (magazine)|People]]|date=June 3, 2018|access-date=June 4, 2018}}</ref> მათი ვაჟი [[2020]] წლის თებერვალში დაიბადა.<ref>{{cite web|url= https://www.hollywoodreporter.com/news/laura-prepon-ben-foster-welcome-second-child-1281314|title= Laura Prepon and Ben Foster Welcome Second Child|website=The Hollywood Reporter|first=Lindsey|last=Weinberg|date=February 26, 2020|access-date=June 22, 2020}}</ref>ბენ ფოსტერმა განქორწინება შეიტანა პრეპონისგან [[2024]] წლის 12 ნოემბერს, „შეურიგებელი უთანხმოების“ მოტივით.<ref>[https://nypost.com/2024/12/11/entertainment/laura-prepon-accuses-ben-foster-of-alcohol-abuse-in-custody-battle/ Laura Prepon accuses ex Ben Foster of ‘alcohol abuse’ in bitter custody feud: report]</ref> სასამართლო ბრძოლის დროს პრეპონმა ფოსტერი დაადანაშაულა ხშირი ალკოჰოლის მომხმარებლად.<ref>{{cite web |last1=Westal |first1=Bob |title=A Roundtable Chat with Ben Foster of Mechanic |url=http://www.bullz-eye.com/movies/interviews/2011/ben_foster.htm |website=Bullz-Eye |access-date=17 November 2022}}</ref> ფოსტერი იყენებს ტრანსცენდენტურ მედიტაციას.<ref>{{cite web|url=https://www.connectsavannah.com/savannah/extreme-closeup-ben-foster/Content?oid=2131727|title=Extreme closeup: Ben Foster|last=DeYoung|first=Bill|work=[[Connect Savannah]]|date=October 27, 2009|access-date=November 15, 2010}}</ref> ==სქოლიო== jn7canlz4tga54t64wwl0ccgkej93ut 0 581845 4823389 4791422 2025-07-02T08:01:07Z Ziv 166415 replace Schröder because of a Copyvio 4823389 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამიტი | სახელი = G8-ის XXIX სამიტი | სხვასახელი = | ფოტო =20030602 G8 summit 2.jpg | ფოტოს სიგანე = | წარწერა = ევიან-ლე-ბენი, როიალ ჰოტელი | სხვასახელი = | თარიღი = [[1 ივნისი|1]]-[[3 ივნისი]], [[2003]] | მასპინძელი = [[საფრანგეთი]] | ადგილები = | ქალაქები = | მონაწილეები = {{flagicon|CAN}} [[ჟან კრეტიენი]]<br />([[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|FRA}} '''[[ჟაკ შირაკი]]'''<br />([[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|GER}} [[გერჰარდ შრედერი]]<br />([[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]])<br />{{flagicon|ITA}} [[სილვიო ბერლუსკონი]]<br />([[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|JPN}} [[ძიუნიტირო კოიძუმი]]<br />([[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|RUS}} [[ვლადიმერ პუტინი]]<br />([[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|UK}} [[ტონი ბლერი]]<br />([[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|USA}} [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუში]]<br />([[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|EUR}} [[რომანო პროდი]]<br />([[ევროკომისიის პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|EUR}} [[კოსტას სიმიტისი]]<br />([[ევროპის კავშირის საბჭოს თავმჯდომარე სახელმწიფოები|საბჭოს პრეზიდენტი]]) | სახელმწიფოს მეთაური = | თავმჯდომარე = | დოკუმენტები = | პრეზიდენტი = | დაფუძნდა = | დამფუძნებელი = | წინამორბედი = [[G8-ის 28-ე სამიტი]] | მემკვიდრე = [[G8-ის 30-ე სამიტი]] | საიტი = | შენიშვნები = | compactnav = yes }} '''G8-ის 29-ე სამიტი''', ''დიდი რვიანის ოცდამეცხრე სამიტი'' ({{lang-en|29th G8 summit}}; [[1 ივნისი|1]]-[[3 ივნისი]], [[2003]]) — რვა უდიდესი ინდუსტრიული სახელმწიფოს არაოფიციალური შეხვედრა [[საფრანგეთი]]ს კომუნა ევიან-ლე-ბენში, როიალ ჰოტელში.<ref>[https://www.funimag.com/funimag24/Evian01.htm A funicular at the G8 Summit]</ref> დიდი შვიდიანის (G7) სამიტი იყო არაოფიციალური ფორუმი, რომელიც აერთიანებდა უდიდესი ინდუსტრიული ქვეყნების ხელმძღვანელებს: [[საფრანგეთი]], [[დასავლეთ გერმანია]], [[იტალია]], [[იაპონია]], [[დიდი ბრიტანეთი]], [[შეერთებული შტატები]], [[კანადა]], და ევროკომისიის პრეზიდენტი (ოფიციალურად შეუერთდა 1981 წელს).<ref name="reuters_what">Reuters: [http://uk.reuters.com/article/latestCrisis/idUKB26280520080703?sp=true "Factbox: The Group of Eight: what is it?"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090305020749/http://uk.reuters.com/article/latestCrisis/idUKB26280520080703?sp=true |date=2009-03-05 }}, July 3, 2008.</ref> [[1997]] წელს ჯგუფს დაემატა ახალი წევრი [[რუსეთი]]ს სახით, რის გამოც მან მიიღო ახალი სახელი — [[დიდი რვიანი]] (G8).<ref name="saunders1">Saunders, Doug. [https://www.theglobeandmail.com/servlet/story/RTGAM.20080704.wG8-analysis05/BNStory/International/columnists "Weight of the world too heavy for G8 shoulders,"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081011063004/http://www.theglobeandmail.com/servlet/story/RTGAM.20080704.wG8-analysis05/BNStory/International/columnists |date=2008-10-11 }} ''Globe and Mail'' (Toronto). July 5, 2008.</ref> ეს და მომდევნო სამიტები, არ იყო თავდაპირველად ჩაფიქრებული, როგორც მისი უფრო ფართო საერთაშორისო ინსტიტუტებთან დაკავშირების მცდელობა. აღნიშნული სამიტები მოიტანა აუცილებლობამ, რომელთა ინიციატორები იყვნენ [[საფრანგეთის პრეზიდენტი]] — [[ვალერი ჟისკარ-დ’ესტენი]] და დასავლეთ [[გერმანიის კანცლერი]] — [[ჰელმუტ შმიდტი]]. სწორედ მათი ინიციატივით შედგა დიდი ექვსიანის (G6) [[G6-ის 1-ლი სამიტი|პირველი არაოფიციალური შეხვედრა]] [[1975]] წელს.<ref name="reinalda205">Reinalda, Bob and Bertjan Verbeek. (1998). [https://books.google.com/books?id=Bt3AzOHtXwgC&dq=G7+summit&pg=PA205 ''Autonomous Policy Making by International Organizations,'' p. 205.]</ref> ==ლიდერები სამიტზე== G8 არის არაოფიციალური ყოველწლიური ფორუმი კანადის, ევროკომისიის, საფრანგეთის, გერმანიის, იტალიის, იაპონიის, რუსეთის, გაერთიანებული სამეფოსა და შეერთებული შტატების ლიდერებისთვის.<ref name="reuters_what"/> დიდი რვიანის ოცდამეცხრე არაოფიციალური სამიტის ძირითადი წევრები იყვნენ:<ref>Rieffel, Lex. [http://www.brookings.edu/opinions/2009/0327_global_governance_rieffel.aspx "Regional Voices in Global Governance: Looking to 2010 (Part IV),"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20100603074840/http://www.brookings.edu/opinions/2009/0327_global_governance_rieffel.aspx |date=June 3, 2010 }} Brookings. March 27, 2009; [http://g8.gc.ca/about/member-states/ "core" members (Muskoka 2010 G-8, official site).] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20100603074840/http://g8.gc.ca/about/member-states/ |date=June 3, 2010 }}</ref><ref name="delegations">{{Cite web|url=http://www.g8.utoronto.ca/summit/2003evian/delegations.html|title=UT G8 Info. Centre. G8 Evian 2003. Summit Contents. Delegations|website=www.g8.utoronto.ca}}</ref><ref>[http://www.g8.utoronto.ca/summit/2003evian/delegations.html 2003 Evian G-8, delegations]; [http://www.deljpn.ec.europa.eu/union/showpage_en_union.external.g8.php "EU and the G8"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070226165606/http://www.deljpn.ec.europa.eu/union/showpage_en_union.external.g8.php |date=February 26, 2007 }}</ref> {| class="wikitable" |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''[[G8|G8-ის წევრები]]'''<br /><small>მასპინძელი ქვეყანა აღნიშნულია მუქი შრიფტით.</small> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! {{flagicon|CAN}} | [[კანადა]] | [[ჟან კრეტიენი]] | [[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|France|1974}} | '''[[საფრანგეთი]]''' | '''[[ჟაკ შირაკი]]''' | '''[[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]]''' |- ! {{flagicon|Germany}} | [[გერმანია]] | [[გერჰარდ შრედერი]] | [[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]] |- ! {{flagicon|Italy}} | [[იტალია]] | [[სილვიო ბერლუსკონი]] | [[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|Japan|1947}} | [[იაპონია]] | [[ძიუნიტირო კოიძუმი]] | [[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|რუსეთი}} | [[რუსეთი]] | [[ვლადიმერ პუტინი]] | [[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|UK}} | [[გაერთიანებული სამეფო]] | [[ტონი ბლერი]] | [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|US}} | [[აშშ]] | [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუში]] | [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! rowspan="2" | {{flagicon|European Union}} | rowspan="2" | ''[[ევროკავშირი]]'' | [[რომანო პროდი]] | [[ევროკომისიის პრეზიდენტი]] |- | [[კოსტას სიმიტისი]] | [[ევროპის კავშირის საბჭოს თავმჯდომარე სახელმწიფოები|საბჭოს პრეზიდენტი]] |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''მოწვეული სტუმრები (სახელმწიფოები)'''<br /> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! {{flagicon|Algeria}} | [[ალჟირი]] | [[აბდელაზიზ ბუტეფლიკა]] | [[ალჟირის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Brazil}} | [[ბრაზილია]] | [[ლუის ინასიუ ლულა და სილვა]] | [[ბრაზილიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|China}} | [[ჩინეთი]] | [[ჰუ ძინტაო]] | [[ჩინეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Egypt}} | [[ეგვიპტე]] | [[ჰოსნი მუბარაქი]] | [[ეგვიპტის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Greece}} | [[საბერძნეთი]] | [[კოსტას სიმიტისი]] | [[საბერძნეთის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|India}} | [[ინდოეთი]] | [[ატალ ბიჰარი ვაჯპაი]] | [[ინდოეთის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|Malaysia}} | [[მალაიზია]] | [[მაჰათჰირ მოჰამადი]] | [[მალაიზიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|Mexico}} | [[მექსიკა]] | [[ვისენტე ფოქსი]] | [[მექსიკის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Nigeria}} | [[ნიგერია]] | [[ოლუსეგუნ ობასანჯო]] | [[ნიგერიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Saudi Arabia}} | [[საუდის არაბეთი]] | [[აბდულა (საუდის არაბეთი)|აბდულა]] | მეფე |- ! {{flagicon|Senegal}} | [[სენეგალი]] | [[აბდულაი ვადი]] | [[სენეგალის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|South Africa}} | [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა]] | [[ტაბო მბეკი]] | [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Switzerland}} | [[შვეიცარია]] | [[პასკალ კუშპენი]] | [[შვეიცარიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''მოწვეული სტუმრები (საერთაშორისო ორგანიზაციები)'''<br /> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! | [[საერთაშორისო სავალუტო ფონდი]] | [[ჰორსტ კელერი]] | მმართველი დირექტორი |- ! {{flagicon|გაერო}} | [[გაერო]] | [[კოფი ანანი]] | [[გაეროს გენერალური მდივანი|გენერალური მდივანი]] |- ! {{flagicon image|World Bank logo.svg}} | [[მსოფლიო ბანკი]] | [[ჯეიმზ ვულფერსონი]] | პრეზიდენტი |- ! | [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია]] | [[სუპაჩაი პანიტჩპაკდი]] | [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის გენერალური დირექტორი|გენერალური დირექტორი]] |} ==განხილული საკითხები== სამიტი ჩაფიქრებული იყო, როგორც მის წევრებს შორის არსებული უთანხმოების მოგვარების საშუალება. წმინდა პრაქტიკული თვალსაზრისით, სამიტის წევრებს მიეცათ საშუალება გაეწიათ ერთმანეთისთვის დახმარება რთული ეკონომიკური პრობლემების მოსაგვარებლად.<ref name="reinalda205"/> ==გალერეა== <gallery class="center" widths="90"> File:Jean Chrétien 1993.jpg|'''{{CAN}}'''<br />[[ჟან კრეტიენი]], <br />[[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Jacques Chirac (1997) (cropped).jpg|'''{{FRA}}'''<br />[[ჟაკ შირაკი]], [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Gerhard Schröder, 2018 (cropped).jpg|'''{{DEU}}'''<br />[[გერჰარდ შრედერი]], [[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]] File:Berlusconi-2010-1.jpg|'''{{ITA}}'''<br />[[სილვიო ბერლუსკონი]], [[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Junichiro Koizumi 20010426.jpg|'''{{JPN}}'''<br />[[ძიუნიტირო კოიძუმი]], [[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Vladimir Putin official portrait (cropped).jpg|'''{{RUS}}'''<br />[[ვლადიმერ პუტინი]], [[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Tony Blair 1997.jpg|'''{{GBR}}'''<br />[[ტონი ბლერი]], [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:George-W-Bush.jpeg|'''{{USA}}'''<br />[[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუში]], [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] </gallery> <gallery class="center" widths="90"> File:Romano Prodi 1999 (cropped).jpg|'''{{EUR}}'''<br />[[რომანო პროდი]], [[ევროკომისიის პრეზიდენტი]] File:Konstantinos Simitis 2012-01-23.jpg|'''{{EUR}}'''<br />[[კოსტას სიმიტისი]], [[ევროპის კავშირის საბჭოს თავმჯდომარე სახელმწიფოები|საბჭოს პრეზიდენტი]] </gallery> ;მოწვეული სტუმრები (სახელმწიფოები) <gallery class="center" widths="90"> File:Abdelaziz Bouteflika - cropped from Secretary Clinton Addresses Reporters in Algiers (8141547674).jpg|'''{{ALG}}'''<br />[[აბდელაზიზ ბუტეფლიკა]], [[ალჟირის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Foto oficial de Luiz Inácio Lula da Silva (ombros) denoise.jpg|'''{{BRA}}'''<br />[[ლუის ინასიუ ლულა და სილვა]], [[ბრაზილიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Hu Jintao at White House 2011.jpg|'''{{CHN}}'''<br />[[ჰუ ძინტაო]], [[ჩინეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Hosni Mubarak - Official Photo.JPG|'''{{EGY}}'''<br />[[ჰოსნი მუბარაქი]], [[ეგვიპტის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Costas Simitis 2003.jpg|'''{{GRE}}'''<br />[[კოსტას სიმიტისი]], [[საბერძნეთის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Atal Bihari Vajpayee (crop 2).jpg|'''{{IND}}'''<br />[[ატალ ბიჰარი ვაჯპაი]], [[ინდოეთის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Mahathir Mohamad 13112018 (cropped).jpg|'''{{MYS}}'''<br />[[მაჰათჰირ მოჰამადი]], [[მალაიზიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Vicente Fox Official Photo 2000 (Cropped) (b).jpg|'''{{MEX}}'''<br />[[ვისენტე ფოქსი]], [[მექსიკის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Olusegun Obasanjo DD-SC-07-14396-cropped.jpg|'''{{NGR}}'''<br />[[ოლუსეგუნ ობასანჯო]], [[ნიგერიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:King Abdullah bin Abdul al-Saud January 2007.jpg|'''{{SAU}}'''<br />[[აბდულა (საუდის არაბეთი)|აბდულა]], მეფე File:Abdoulaye Wade 2011.jpg|'''{{SEN}}'''<br />[[აბდულაი ვადი]], [[სენეგალის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:SthAfrica.ThaboMbeki.01 (cropped2).jpg|'''{{ZAF}}'''<br />[[ტაბო მბეკი]], [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Pascal Couchepin, 2009.jpg|'''{{SWI}}'''<br />[[პასკალ კუშპენი]], [[შვეიცარიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] </gallery> ;მოწვეული სტუმრები (საერთაშორისო ორგანიზაციები) <gallery class="center" widths="90"> File:Horst Köhler.jpg|[[ჰორსტ კელერი]], მმართველი დირექტორი File:Kofi Annan 2012 (cropped).jpg|'''{{flagicon|გაერო}}'''<br />[[კოფი ანანი]], [[გაეროს გენერალური მდივანი|გენერალური მდივანი]] File:James D. Wolfensohn 2003.jpg|'''{{flagicon image|World Bank logo.svg}}'''<br />[[ჯეიმზ ვულფერსონი]], მსოფლიო ბანკის პრეზიდენტი File:Supachai Panitchpakdi (9to12).jpg|[[სუპაჩაი პანიტჩპაკდი]], [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის გენერალური დირექტორი|გენერალური დირექტორი]] </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== * Bayne, Nicholas and Robert D. Putnam. (2005). [https://books.google.com/books?id=DQhRgXJzdLcC&q=Hanging+in+There:+The+G7+and+G8+Summit+in+Maturity+and+Renewal ''Staying Together: the G8 summit Confronts the 21st Century.''] Aldershot, Hampshire, England: [[Ashgate Publishing]]. {{ISBN|978-0-7546-4267-1}}; [https://www.worldcat.org/oclc/217979297 OCLC 217979297] * Reinalda, Bob and Bertjan Verbeek. (1998). [https://books.google.com/books?id=Bt3AzOHtXwgC ''Autonomous Policy Making by International Organizations.''] London: [[Routledge]]. {{ISBN|978-0-415-16486-3}}; {{ISBN|978-0-203-45085-7}}; [https://www.worldcat.org/oclc/39013643 OCLC 39013643] * Official G8 website: [http://webarchive.loc.gov/all/20060718183015/http%3A//www.g8.fr/evian/english/home.html Évian summit, 2003]; n.b., no official website is created for any G7 summit prior to 1995 -- ''see'' the [[21st G7 summit#Accomplishments|21st G7 summit]]. * [[University of Toronto]]: [[G8 Research Group]], [http://www.g8.utoronto.ca G8 Information Centre] ** [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2003evian/ G8 2003, delegations & documents] * [http://www.aubonnebridge.net/ Campaign relating to police behaviour at a protest at the Aubonne bridge] * [http://www.nadir.org/nadir/initiativ/agp/free/evian/ Évian - Protest Reports & Photos ] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{G7 სამიტები}} [[კატეგორია:დიდი რვიანის სამიტები| 029]] rokfpqvbhll4rs1qj9d5ygragv8nwjt 0 582365 4823477 4809630 2025-07-02T10:15:27Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823477 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Tallinna vanalinn 2015.jpg|300px|მინი|მარჯვნივ|თავისუფლების მოედნისა და ჰარიუს ქუჩის ხედი ტალინის ძველ ქალაქში]] [[ფაილი:Voidusammas590.jpg|300px|მინი|მარჯვნივ|თავისუფლების მოედანი. ხედი ჰარიუდან. წინა პლანზე დამოუკიდებლობის ომში გამარჯვების სვეტი, მარცხნივ ყოფილი სადაზღვევო კომპანიის EEKS-MAJA შენობა, უკანა მხარეს წმინდა იოანეს ეკლესია.]] '''თავისუფლების მოედანი''' წარმომადგენლობითი მოედანია ქალაქ [[ტალინი]]ს ცენტრში. თავისუფლების მოედანს აღმოსავლეთით ესაზღვრება წმინდა იოანეს ეკლესია და [[პარნუს გზატკეცილი]], დასავლეთით [[ჰარიუმეე]], ჩრდილოეთით სახლის მესაკუთრეთა ბანკის შენობა, [[ტალინის ხელოვნების დარბაზი]], ესტონეთის მხატვართა კავშირის შენობა და გეორგ ოტოს ტალინის მუსიკალური სკოლის შენობა, სამხრეთიდან კი სასტუმრო პალასი და რუსული თეატრი. დამოუკიდებლობის ომის გამარჯვების სვეტი მდებარეობს [[ჰარიუმეს ფერდობი|ჰარიუმეს ფერდობ]]ზე თავისუფლების მოედანზე. თავისუფლების მოედნიდან იწყება შემდეგი ქუჩები: დასავლეთით კარლის გამზირი, აღმოსავლეთით ესტონეთის გამზირი და სამხრეთით როსიკრანტსის ქუჩა. ჰარიუს ქუჩა, რომელიც ტალინის ძველი ქალაქიდან მოდის, მთავრდება თავისუფლების მოედნის ჩრდილოეთით. ==მოედნის გასწვრივ მდებარე შენობები== [[ფაილი:Plaza de la Libertad, Tallin, Estonia, 2012-08-05, DD 11.JPG|300px|მინი|მარჯვნივ|საცალფეხო გვირაბის შესასვლელი]] მდებარეობს თავისუფლების მოედნის მახლობლად მდებარეობს: *გამარჯვების სვეტი დამოუკიდებლობის ომში (2007) *ტალინის წმინდა იოანეს ეკლესია (1870), თავისუფლების მოედანი 1 *საცხოვრებელი კორპუსი პირველ სართულზე კომერციული ფართებით *სასტუმრო „Palace“ *რუსული თეატრი (1926) და რესტორანი ასტორია *ესტონეთის მხატვართა კავშირის სტუდიები და კერძო აპარტამენტები (1953) *ხელოვნების სახლის გალერეა, ტალინის ხელოვნების სახლის ფონდის ოფისი, თავისუფლების გალერეა, თავისუფლების მოედანი 6 ტალინის ქალაქის მთავრობის შენობა (1932) *ესტონური ხელოვნების ცენტრი *სახლის მფლობელთა ბანკის შენობა *თავისუფლების ზარი კარლის ბულვარის დასაწყისში (2003) ==ისტორია== ===არქეოლოგიური აღმოჩენები=== [[2009]] წელს გათხრების დროს თავისუფლების მოედანზე ქვის ხანის ნამოსახლარის კვალი აღმოაჩინეს, რომელიც თავდაპირველად 4500–5500 წლის იყო.<ref name="2009_04_26_POSTIMEES">25. aprill 2009, Villu Kadakas: [https://www.postimees.ee/111369/ "Pringlikütid Vabaduse väljakul"] Postimees, – ''Tallinna lahe ääres elanud küttide-kalastajate kogukond rajas oma hooajalise laagripaiga praeguse Vabaduse väljaku kohale arvatavasti umbes 3500 a eKr''</ref> [[ფაილი:Vabaduse väljaku väljakaevamine.jpg|250px|მინი|მარჯვნივ|არქეოლოგიური გათხრები]] ===მე-16 საუკუნე=== [[ფაილი:Harjuvärav., AM 8597-2 F 10864.jpg|250px|მინი|მარცხნივ|ჰარჯუს კარიბჭე ტალინის ქალაქის კედელში. ტალინის გერბი კარის ზემოთ. ფოტო დაახლოებით 1870 წ]] ჰარჯუს ქუჩის ბოლოს ტალინის ქალაქის კედელში იყო ჰარჯუს კარიბჭე ორი წინა კარიბჭით (გაგრძელებული ქალაქის კედლიდან დღევანდელ ვაბადუს მოედანამდე). [[1538]] წელს იგი შემოიფარგლა თავდაცვის სისტემების რეორგანიზაციის დროს. ===მე-17 საუკუნე=== [[1672]] წელს ტუმპეას დასაცავად დაიწყო ინგერის ბასტიონის მშენებლობა, რომელიც დასრულდა [[1700]] წელს. ამ დროს მომავალი თავისუფლების მოედნის დიდი ნაწილი სავსე იყო ფართო თხრილებით, რომლებიც უნდა შეეცვალათ თავდაცვითი ბასტიონებით. ===მე-18 საუკუნე=== ჩრდილოეთის ომის დასრულების შემდეგ ბარბარეს სასაფლაო, რომელიც ახლანდელი როოსიკრანცის ქუჩის დასაწყისში მდებარეობდა, დაიხურა, ხოლო ბოლო დაკრძალვა იყო ტალინის ალყის დროს [[1710]] წელს, როდესაც იქ ჭირის მსხვერპლი დაკრძალეს, მაგრამ ტერიტორია დაუსახლებელი დარჩა [[XIX საუკუნე|XIX]] საუკუნის შუა ხანებამდე. რუსული სახელწოდება „Новая площадь“ („ახალი მოედანი“) ასევე გამოიყენებოდა მოედნისთვის დაახლოებით [[1767]] წლიდან. ===მე-19 საუკუნე=== [[ფაილი:Kl. Rosenkranz.png|250px|მინი|მარცხნივ|ჰეინატურუს ტერიტორია ტალინის რუკაზე 1889 წ]] ტალინის ციხის რუსეთის იმპერიის ციხესიმაგრეების სიიდან გამორიცხვის შემდეგ, [[1857]] წელს, ქალაქს გადაეცა ტალინის ციხესიმაგრეები. ქალაქის ირგვლივ დაიგეგმა საზოგადოებრივი მწვანე ზონები. დაიწყო ინგერის ბასტიონის (ამჟამად Harjumäe) წინ თხრილის თანდათანობით შევსება და ბასტიონების გამწვანება. მე-19 საუკუნის შუა ხანებამდე ინგერის ბასტიონი ჯერ კიდევ სახიფათო ადგილი იყო სასეირნოდ, არ იყო რაიმე სახის ღობეები. ჰარჯუს კარიბჭიდან ტუმპეამდე გზა არ იყო. 1861 წელს სიტუაცია შეიცვალა, როდესაც დასრულდა კომენდანტის გზის მშენებლობა. [[1864]] წელს მერის კარლ ავგუსტ მაიერის ([[1789]]–[[1871]]) ინიციატივითა და დაფინანსებით აშენდა მერიის კიბე . [[ფაილი:Freedom square Tallinn.jpg|250px|მინი|მარჯვნივ|თავისუფლების მოედანი, 1900 წელი.]] ჰარჯუს კარიბჭის წინ ტერიტორია ცნობილი იყო როგორც ხის და თივის ბაზრობა (Holz- und Heumarkt). იქ თივის გარდა სხვა ყველანაირი საქონელიც იყიდებოდა. ბაზარში იყო ეტლების სადგური. მოედანზე გადიოდა გზა, ჰარჯუს კარიბჭედან მოგვიანებით პარნუს გზამდე. 1860-იან წლებში აშენდა ასევე Kaarli Buistee, რომელიც მიემართება დასავლეთიდან მოედნისკენ. [[1862]]–[[1867]] წლებში ჰეინატურუზე აშენდა პირველი დიდი შენობა, ტალინის წმინდა იოანეს ეკლესია, რომელიც დააპროექტა არქიტექტორმა [[კრისტოფ ავგუსტ გაბლერი|კრისტოფ ავგუსტ გაბლერ]]მა. ასევე მოედანზე იყო ჭა და ეკლესიის მახლობლად თუნუქის გარე ტუალეტი, რომელიც [[1903]] წელს შეიცვალა აგურის შენობით. დაბალ შენობებმა მალე შემოუარა ჰეინატურგუს სამხრეთიდან და აღმოსავლეთიდან, მოედნის ფორმირების თვალსაზრისით, ყველაზე მნიშვნელოვანი იყო დაბალი ქვის ნაგებობა, რომელიც იდგა ვაიკე-როოსიკრანცის ქუჩის კუთხეში, სადაც [[1880]] წლიდან ფუნქციონირებდა სკოლა, [[1913]] წლიდან კი სასტუმრო პეტრი. [[1875]] წელს ჰარჯუს წინა კარიბჭე მდებარეობდა ძველი ქალაქის კარიბჭეზე. სატრანსპორტო მოძრაობის დასაშვებად. ===მე-20 საუკუნე=== [[ფაილი:Peeter Suure ausammas Tallinnas, Peetri platsil.jpg|250px|მინი|მარჯვნივ|პეტრე დიდის ქანდაკება პეტრეს მოედანზე]] 1910 წელს, ჩრდილოეთ ომში ტალინის რუსეთის ძალებისთვის ჩაბარების 200 წლისთავთან დაკავშირებით, ყოფილ თივის ბაზარს ეწოდა პეტრე მოედანი (გერმანულად ''Peterplatz'' ან ''Peters-Platz'', რუსულად ''Петровская площадь'') და იქ გაიხსნა [[პეტრე I დიდი|პეტრე I]]-ის ქანდაკება. ქანდაკების დადგმასთან ერთად მოედანი საბოლოოდ რიყის ქვებით მოპირკეთდა. რუსეთის იმპერატორის ქანდაკება მოედნიდან ამოიღეს [[1922]] წელს ესტონეთის რესპუბლიკის მთავრობის გადაწყვეტილებით, [[1923]] წელს პეტრის მოედანს თავისუფლების მოედანი ეწოდა, ამ უკანასკნელს კი [[1933]] წელს თავისუფლების მოედანი ეწოდა. [[ფაილი:Tallinn24Feb1919.jpg|250px|მინი|მარცხნივ|1919 წლის 24 თებერვალი. რესპუბლიკის პირველი წლისთავის აღნიშვნა ტალინში პეტრeს მოედანზე.]] [[ფაილი:Tallinna vaade. Vaade Vabaduse väljakule, vasakul Jaani kirik, keskel praegune Vene Draamateatri hoone., AM 12853-32 F 11687-32.jpg|250px|მინი|მარცხნივ|Vabaduse plats 1920. aastail]] [[ფაილი:Tallinn, Vabaduse väljak, AM N06083.jpg|250px|მინი|მარჯვნივ|თავისუფლების მოედანი, 1930/1940 წწ.]] [[ფაილი:AM N06048.jpg|250px|მინი|მარცხნივ|თავისუფლების მოედანი და ელექტრო ტრამვაი 1930-იან წლებში]] [[ფაილი:Tallinna linnavalitsuse hoone Tallinnas Vabaduse väljakul, vaade Jaani kiriku poolt, 27. august 2011.jpg|250px|მინი|მარჯვნივ|ტალინის ქალაქის საკრებულოს შენობა]] [[1913]]–[[1915]] წლებში, [[ავგუსტ როზენბერგი]]ს მიერ დაპროექტებული პეტრის მოედნის პარნუს გზის პირას აშენდა ტალინის გოგონების კომერციული საშუალო სკოლა (ახლანდელი ტალინის ინგლისური კოლეჯი). [[1926]] წელს მოედნის სამხრეთ მხარეს დასრულდა კინოთეატრი „გლორია პალასი“ (ახლანდელი რუსული თეატრის შენობა), რომლის არქიტექტორი ლატვიელი [[ფრიდრიჰ სკუჯინი]] გახლდათ. თავისუფლების მოედნის, როგორც ქვეყნის წარმომადგენლობითი მოედნის დაპროექტებასთან დაკავშირებით, [[1928]] წელს მოეწყო კონკურსი მოედნის მიმდებარე ტერიტორიის დასაპროექტებლად. გადაწყდა მოედნის მიმდებარე ქუჩების (Väike- და Suur-Roosikrants ქუჩა, საკალას ქუჩა და Pärnu maantee, ძირითადად ხის შენობებით) განსაზღვრული ურბანული დაგეგმარების გეგმის განხორციელება. ხის შენობების მშენებლობა აიკრძალა და არსებული უფრო ღირსეულით შეიცვალა. თუმცა, არქიტექტორ [[ერიხ იაკობი]]ს გამარჯვებული პროექტი არ განხორციელებულა და გაგრძელდა მოედნის არასისტემური მშენებლობა. [[1932]] წელს დასრულდა სადაზღვევო კომპანიის EKA-ს წითელი კლინკერის აგურის ექსპრესიონისტული შენობა (ამჟამინდელი ტალინის ქალაქის მთავრობის შენობა), რომელიც შექმნილია არქიტექტორ რობერტ ნატუსის მიერ, ხოლო [[1934]] წელს ხელოვნების გალერეა მოედნის მოპირდაპირე მხარეს, ედგარ იოჰან კუუსიკის და ანტონ სოანსის მიერ. [[1935]] წელს სასტუმრო პიტერი დაანგრიეს მოედნის სამხრეთ-აღმოსავლეთ კუთხეში. 1935 წელს თავისუფლების მოედნის ტერიტორია გაფართოვდა - "ბულვარები გადაიტანეს და თითქმის 2500 კვადრატული მეტრი ახალი ფართი გახდა მოედნის ქვეშ. Wabaduseplats-ზე, წმინდა იოანეს ეკლესიის კიდეზე და ხელოვნების შენობის წინ, ინტენსიური კეთილმოწყობის სამუშაოები ჩატარდა ქალაქ Wabadusep-ის ხელმძღვანელობით. უფორმო ზოლი, მაგრამ ახლა მას მშვენიერი კვადრატის ფორმა მიეცა, რის გამოც ხელოვნების შენობის წინ მართი კუთხით შექმნეს ხეივანი წმინდა იოანეს ეკლესიის ე.წ.<ref>[[Heldur Sander]]: [https://web.archive.org/web/20210227151954/http://kes-kus.ee/kunagi-park-tana-veel-parkla-tallinna-haljastuse-uurija-heldur-sander-kirjeldab-vabaduse-platsi-kujunemislugu-mis-pole-siiani-loppenud-ent-vaidlusi-on-jatkunud-aegade-pikku/ Lasteaia pargist Vabaduse väljakuni.], Keskus 11/2007</ref> [[1937]] წელს მოედანზე ერთდროულად აშენდა ელმარ ლოჰუს მიერ დაპროექტებული ორი შენობა: სასტუმრო „პალასი“ სამხრეთ მხარეს და OÜ Majaomanik შენობა (ზოგადად ცნობილია ყოფილი კაულტის) შემდეგ, ჩრდილოეთ მხარეს. მოედნის არქიტექტურული და სივრცითი დიზაინის გაუმჯობესების მიზნით [[1937]] წელს მოეწყო ახალი არქიტექტურული კონკურსი. მასში გაიმარჯვეს [[ალარ კოტლი]]მ და [[ერნსტ კესა]]მ, რომლებმაც წმინდა იოანეს ეკლესიის ნაცვლად ექვსსართულიანი სასამართლოს სასახლე და მის წინ მაღალი სვეტის თავზე საცხენოსნო დააპროექტეს. [[1940]] წლის [[14 ივნისი|14 ივნისს]] [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირმ]]ა დაიწყო ბალტიისპირეთის ქვეყნების, მათ შორის ესტონეთის საჰაერო და საზღვაო ბლოკადა. [[16 ივნისი|16 ივნის]]ს საბჭოთა კავშირმა მოითხოვა ჯარის დამატებითი კონტიგენტების დაშვება და პროსაბჭოთა მთავრობის დაყენება. [[17 ივნისი|17 ივნისს]] გამთენიისას საბჭოთა ჯარები ესტონეთში შევიდნენ. დაიწყო საბჭოთა ოკუპაცია. [[ფაილი:TallinnVabaduseSquare17 july 1940.png|250px|მინი|მარჯვნივ|მიტინგი თავისუფლების მოედანზე [[1940]] წლის [[17 ივლისი|17 ივლისს]], სადაც ესტონეთს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირში გაწევრიანება მოსთხოვეს.]] [[21 ივნისი|21 ივნის]]ს, დილის 10 საათზე, ტალინში თავისუფლების მოედანზე ხალხის შეკრებით დაიწყო ორგანიზებული სახელმწიფო გადატრიალება. აქციის მონაწილეებს ეჭირათ წითელი დროშები და ლოზუნგები წარწერებით: „მოვითხოვთ მთავრობის ფორმირებას, რომელიც პატიოსნად შეასრულებს საბჭოთა კავშირთან დადებულ პაქტს!“, „ძირს ომის ამჟამინდელი პროვოკატორი ხელისუფლება!“, „მოვითხოვთ შრომას, პურს და თავისუფლებას მშრომელი ხალხისთვის!“. თავისუფლების მოედანზე ორ ათასზე ცოტა მეტი ადამიანი იყო. აქციის მონაწილეთა ძირითად მასას სამოქალაქო ტანსაცმელში გამოწყობილი წითელი არმიის ჯარისკაცები შეადგენდნენ, რომლებიც ტალინში სპეციალური მატარებლით წინა დღეს დილით ადრე ჩამოიყვანეს. იყვნენ ცნობისმოყვარე გამვლელებიც. თავისუფლების მოედანი გარშემორტყმული იყო საბჭოთა ჯავშანმანქანებით. საბჭოთა ტანკები იდგნენ მოედნისკენ მიმავალ ქუჩებზე, საბჭოთა სამხედრო თვითმფრინავები ქალაქის თავზე ტრიალებდნენ. წმინდა იოანეს ეკლესიაში, კინოთეატრ „გლორიას“ მოპირდაპირედ, ყუთში იდგა სატვირთო მანქანა, რომელსაც ამაღელვებელი დინამიკები ჰქონდა. მანქანის გარშემო წითელი არმიის შეიარაღებული ჯარისკაცები პატრულირებდნენ. კარლის ბულვარის ბოლოს გამწვანებულ ზონაში მათი ადგილი 100-მდე წითელი არმიის ჯარისკაცს ეკავა. [[1941]] წლის [[29 აპრილი|29 აპრილ]]ს თავისუფლების მოედანს ეწოდა გამარჯვების მოედანი. [[1941]] წლის შემოდგომაზე, გერმანიის საოკუპაციო ჯარების მოსვლის შემდეგ, თავისუფლების მოედნის სახელი აღდგა. [[1944]] წლის [[22 სექტემბერი|22 სექტემბერ]]ს საბჭოთა ჯარები ტალინში შევიდნენ. დაიწყო ათწლეულების განმავლობაში საბჭოთა ოკუპაცია. საბჭოთა ოკუპაციის წლებში მოედანი ემსახურებოდა სამხედრო აღლუმებსა და მუშათა დემონსტრაციებს დიდი სოციალისტური ოქტომბრის რევოლუციის, 1 მაისს, მშრომელთა საერთაშორისო დღეს, დიდ სამამულო ომში გამარჯვების წლისთავზე, კომუნისტური იდეოლოგიით შთაგონებული. [[1945]] წელს ჩატარებული გაერთიანებული არქიტექტურული კონკურსის შემდეგ, ოტო კეპემ, ვოლდემარ მეიგასმა და ჰარალდ არმანმა დააპროექტეს ცენტრალური მოედანი მოედნის ტერიტორიაზე ტალინის ახალი გენერალური გეგმის მიხედვით. [[ფაილი:Võiduväljaku uisuväljak 74.jpg|250px|მინი|მარცხნივ|საციგურაო მოედანი კარლის ბულვარის (მაშინ სუვოროვის ბულვარი) ჩოგბურთის კორტებზე გამარჯვების მოედნის მახლობლად 1974 წ.]] [[1948]] წელს თავისუფლების მოედანი კვლავ გამარჯვების მოედანი გახდა და გამარჯვების ძეგლი უნდა გამხდარიყო მისი განუყოფელი ნაწილი. [[1949]] წელს ალარ კოტლის მიერ დაპროექტებული ხელოვნების ფონდის შენობა დასრულდა მოედნის ჩრდილო-აღმოსავლეთ კუთხეში. [[1951]] წელს ჰარჯუმეს ფერდობზე დაიდგა ვიქტორ კინგისეპას ძეგლი ბრწყინვალე კიბეებით (მოქანდაკე ენ როოსი, არქიტექტორი ალარ კოტლი). [[1957]] წელს [[1940]] წლის [[21 ივნისი|21 ივნის]]ს და 6 და 11 ივლისს გამართული მასობრივი მიტინგების მონაწილეთათვის ჯუჰან რაუდსეპას მიერ შექმნილი გრანიტის მემორიალური ქვა დაემატა მოედნის დასავლეთ მხარეს მდებარე დაბალ ბეტონის კედელს. ქვას დემონსტრაციის სილუეტი და შესაბამისი ტექსტი ჰქონდა. [[ფაილი:Võiduväljak 74.jpg|250px|მინი|მარჯვნივ|გამარჯვების მოედანი 1974 წელს]] [[1966]] წელს მოედანს ეწოდა „თავისუფლების მოედანი“, ქალაქის წარმომადგენლობითი მოედანი ამ სახელს ატარებდა [[1989]] წლის მაისამდე. ვაბადუსეს მოედნის შენობა სასტიკი კამათის საგანი იყო [[1989]] წელს როსიკრანცის ქუჩის კუთხით დაგეგმილ დიაგნოსტიკურ ცენტრთან დაკავშირებით. აქციის მონაწილეებმა ადგილი, ყოფილი ბარბარეს სასაფლაო, შეუსაბამო მიიჩნიეს. საქმეში მემკვიდრეობის დაცვაც ჩაერია, მაგრამ საბოლოოდ ადგილზე ტალინის ბანკის შენობა აშენდა. [[1997]] წლის დეკემბერში მაშინდელმა მერმა ივი ეენმაამ შესთავაზა ვაბადუსის მოედნის გადაკეთება: მოედანზე პარკინგის მოხსნა და მოედანი დასასვენებელ და საფეხმავლო ზონად გადაქცევა. [[1998]] წელს გადაწყდა გამოცხადებულიყო საჯარო ტენდერი ახალი დეტალური გეგმის მოსამზადებლად. იგი მოიგო არქიტექტორებმა ანდრეს ალვერმა და ტიიტ ტრუმალმა. 1998 წლის ზაფხულში მოედანზე დამონტაჟდა საკონტეინერო გამწვანება და სკამები, რომელიც დროებით გათავისუფლდა მანქანების გაჩერებისგან, ხოლო ასფალტზე ყვავილები დახატეს. === 21 საუკუნე=== [[ფაილი:Suusasprint Tallinnas 12.05.07 (41).jpg|მინი|მარჯვნივ|ალტ=250|სათხილამურო შეჯიბრი თავისუფლების მოედანზე 2007 წელს]] [[2001]] წლის აპრილში ტალინის საქალაქო საბჭომ გადაწყვიტა თავისუფლების ძეგლის აშენება და ძეგლის კონკურსის დაწყება. [[2004]] წლის შემოდგომაზე არქიტექტორებმა გეგმის დამატება წარადგინეს, რომლითაც ძეგლის ადგილმდებარეობა იქნებოდა მაიერის კიბეების გვერდით შექმნილი ცარიელი მოედანი ინგერის ბასტიონის კედლების გათხრით. [[2003]] წელს ლეონჰარდ ლაპინის მიერ დაპროექტებული თავისუფლების ზარი აშენდა კარლის პუისტის ბოლოს, თავისუფლების მოედნის მხარეს<ref>[https://www.postimees.ee/1650445/arheoloog-vanad-kindlusmuurid-voivad-olla-kogu-vabaduse-platsi-all Vanad kindlusmüürid võivad olla kogu Vabaduse platsi all], www.postimees.ee, 14. aprill 2007</ref>. [[ფაილი:Vabadusemyyrid.JPG|250px|მინი|მარცხნივ|გათხრები თავისუფლების მოედანზე 2008 წლის ივნისში]] ვაბადუსის მოედნის საფეხმავლო ზონად გადაქცევასთან დაკავშირებით [[2007]] წელს იქ არქეოლოგიური გათხრები ჩატარდა. გაითხარა ყოფილი ჰარჯუს კარიბჭე და მისი წინა კარიბჭე და მათ წინ თავდაცვითი ნაგებობები. მოედნის ქვეშ არსებულ ავტოსადგომზე ყველაფერი კონსერვირებული და დაცული იყო, წინა კარიბჭის თავდაცვითი კოშკის ნაშთები დარჩა ჰარჯუს ქუჩის ბოლოს, რათა მსურველებმა შუშის ვიტრინაში ნახონ. არქეოლოგიური კვლევის დროს თავისუფლების მოედნის ქვეშ აღმოჩენილი კედლის ნაწილის გამოკვლევამ საფუძველი მისცა ვარაუდისთვის, რომ მრავალსაუკუნოვანი კედლის სიგრძე, ალბათ, ასეულობით მეტრია. სავარაუდოდ, ბასტიონის სისტემის კედელი არსებობს მთელი თავისუფლების მოედნის ქვეშ, ჰარჯუ მეეს მხრიდან წმინდა იოანეს ეკლესიამდე. აღმოაჩინეს ორ მეტრზე მეტი სისქის კედელი და ხუთიდან ექვს მეტრ სიღრმეზე, რომელიც ოდესღაც თხრილის კიდე იყო ქალაქის მხარეს. თავად თხრილი გადიოდა წმინდა იოანეს ეკლესიასთან, ხოლო თხრილი აავსეს მე-19 საუკუნეში და მის თავზე აშენდა ტალინის წმინდა იოანეს ეკლესია<ref>[https://www.postimees.ee/1650445/arheoloog-vanad-kindlusmuurid-voivad-olla-kogu-vabaduse-platsi-all Vanad kindlusmüürid võivad olla kogu Vabaduse platsi all], www.postimees.ee, 14. aprill 2007</ref>.. [[2009]] წელს თავისუფლების მოედანზე ჰარჯუმეს ფერდობზე გაიხსნა დამოუკიდებლობის ომის გამარჯვების სვეტი. მემორიალი ეძღვნება ყველა ადამიანს, ვინც ესტონეთის თავისუფლებისა და დამოუკიდებლობისთვის იბრძოდა. იგი შედგება გრანიტის ცოკოლისაგან, რომელზედაც აღმართულია შუშის სვეტი, თავზე თავისუფლების ჯვარი. თავისუფლების ჯვრის ცენტრში არის ხელი მახვილით და ასო E, კვარცხლბეკზე არის წარწერა „ესტონეთის დამოუკიდებლობის ომი [[1918]]–[[1920]]“. ==გალერეა== <gallery mode="packed" heights="160" caption= '''თავისუფლების მოედანი'''> File:Peeter Suure ausamba avamine Tallinnas, 1910.jpg|პეტრე დიდის ძეგლის გახსნა, 1910 წელი File:Peeter Suure ausammas, 1910.jpg|პეტრე დიდის ძეგლი File:Bundesarchiv Bild 146-2004-231, Reval, Freiheitsplatz.jpg|გერმანიის ფედერალური არქივი, 1943 წელი File:TLA 1465 1 7619 Vaade Vabaduse väljak 10 majale. Rahvahulga kogunemine kohviku Kultus ette 1942 1944.jpg|თავისუფლების მოედანი გერმანული პკუპაციის დროს File:Gloria Palace, 1944.jpg|კინეთეატრის ფასადი File:Jaani kirik Harjumäe nõlvalt vaadatuna.jpg|იანოვის ეკლესია File:Teatro Estatal Ruso, Tallinn, Estonia, 2012-08-05, DD 01.JPG|რუსული თეატრი File:Alar Kotli - kunstifond - pilt 1.JPG|სახლი 6 File:Edgar-johan kuusik - kunstihoone - pilt 1 (cropped).jpg|ხელოვნების სახლი File:Vabaduse väjak 10 hoone Harju tänava poolt diagonaalis.jpg|სახლი 10, კულტურის ძეგლი File:Vabaduse väljaku väljakaevamine.jpg| გათხრები მოედანზე რეკონსტრუქციის დროს, 2008 წ File:Freedom Square (Tallinn 2014).JPG|XXVI სიმღერის ფესტივალის მონაწილეთა შეკრება, 2014 წლის 4 ივლისი File:Tallinn day in 2014.JPG|ტალინის დღე, 2014 წლის 15 მაისი File:Tallinn Vabaduse väljak 2022a aprillis.jpg|უკრაინისა და ესტონეთის დროშები თავისუფლების მოედანზე, 2022 წელი. </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== *[[Jüri Kuuskemaa]], [http://pealinn.tallinn.ee/?pid=95&nid=1881&lang=5 Vabaduse väljaku mitu palet – heinaturg, ­Nõukogude paraadväljak, kohvikutega plats] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304223504/http://pealinn.tallinn.ee/?pid=95&nid=1881&lang=5 |date=2016-03-04 }}, Pealinn, 17. märts 2008 *[http://www.ekspress.ee/2008/07/08/eesti-uudised/3432-kuskil-siin-tapeti-parun-von-yxkyll Kuskil siin tapeti parun Johan von Üxküll] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080716005113/http://www.ekspress.ee/2008/07/08/eesti-uudised/3432-kuskil-siin-tapeti-parun-von-yxkyll |date=2008-07-16 }}, Eesti Ekspress, 9. juuli 2008 *[[Askur Alas]]: [http://www.ekspress.ee/2008/07/09/eesti-uudised/3435-vabaduse-valjaku-saladused Vabaduse väljaku saladused] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080803215758/http://www.ekspress.ee/2008/07/09/eesti-uudised/3435-vabaduse-valjaku-saladused |date=2008-08-03 }}, Eesti Ekspress, 9. juuli 2008 *[http://www.epl.ee/artikkel/434952 Ekspress: muistsed müürid on taastumatu ressurss], Eesti Päevaleht, 9. juuli 2008 *[[Mari Kodres]]: [http://www.epl.ee/artikkel/435646 Peeter I ausamba piirded lähevad tagasi maapõue], Eesti Päevaleht, 17. juuli 2008 *[http://www.epl.ee/artikkel/436080 TV3: Vabaduse väljaku äärsed ettevõtted tõstsid ehitustegevuse osas hädakisa], Eesti Päevaleht, 21. juuli 2008 *[http://www.epl.ee/artikkel/436614 Vabaduse väljakult avastati kiviaegne asulakoht], Eesti Päevaleht, 27. juuli 2008 *[[Merike Tamm]], [http://www.tallinnapostimees.ee/?id=39004 Vabaduse väljak suletakse kaheksaks kuuks] Postimees, 7. oktoober 2008. * [[Merilin Kruuse]]. [http://www.epl.ee/artikkel/457357 Vabaduse väljakult tuli nähtavale arvatavalt keskaegse elamu kelder] EPL, 3. veebruar 2009 * [[Ott Heinapuu]]. [http://www.epl.ee/artikkel/458818 Arheoloogid leidsid Vabaduse platsilt Põhjasõja-aegse skeleti] EPL, 13. veebruar 2009 *[[Siim Sultson]], [http://www.aripaev.ee/default.aspx?publicationid=31503ED6-39D4-4163-9D98-74AA1E3959CE&code=72728 Vabaduse väljak taas lõpusirgel] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140714143650/http://www.aripaev.ee/default.aspx?publicationid=31503ED6-39D4-4163-9D98-74AA1E3959CE&code=72728 |date=2014-07-14 }}, Äripäev, 2. aprill 2009 *[[Ulla Kadakas|Ulla]] ja [[Villu Kadakas]], [[Lembi Lõugas]], [[Alar Rosentau]], [[Leili Saarse]], [[Jüri Vassiljev]], [http://www.horisont.ee/node/1188 Vabaduse väljak. Eesti mahukaim arheoloogiline uurimisobjekt] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924031653/http://www.horisont.ee/node/1188 |date=2015-09-24 }}, Horisont, 5/2009 * [http://www.tallinnapostimees.ee/?id=154628 Savisaar kuulutas Vabaduse väljaku avatuks] Tallinna Postimees, 20. august 2009 * [[Villu Kadakas]]. [http://www.ekspress.ee/2009/08/22/varia/44480-heinaturg--peetri-plats--vabaduse-valjak?utm_source=uudisplokk7&utm_medium=banner&utm_term=exchange&utm_content=sisu&utm_campaign=ekspress Heinaturg – Peetri plats – Vabaduse väljak]{{Dead link|date=ივნისი 2025 |bot=InternetArchiveBot }}, Eesti Ekspress 22. august 2009 *[[Teet Teder]], [http://www.ohtuleht.ee/429746 Tallinna Vabaduse väljak rajati prügimäe peale], Õhtuleht, 4. juuni 2011 * [http://www.youtube.com/watch?v=HkAEFvdGhWk&NR=1 YouTube: Vihmasadu Vabaduse väljakul]. 15. juuli 2010 ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ესტონეთი]] [[კატეგორია:ტალინი]] [[კატეგორია:ესტონეთის ისტორია]] [[კატეგორია:არქიტექტურა]] mg1slls0m13pozq86397j9rf9a398qc 0 582384 4823159 4783014 2025-07-02T04:19:15Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823159 wikitext text/x-wiki [[File:Cover of the Constitution of Turkmenistan.svg|thumb|200px|თურქმენეთის კონსტიტუციის ოფიციალური ვერსია]] '''თურქმენეთის კონსტიტუცია''' ({{lang-tk|Türkmenistanyň Konstitusiýasy}}) − [[თურქმენეთი]]ს უზენაესი კანონი. მიღებულ იქნა [[1992]] წლის [[18 მაისი|18 მაისს]]. კონსტიტუციის პრეამბულაში აქცენტი გაკეთებულია [[თურქმენები]]ს [[ერთა თვითგამორკვევა|თვითგამორკვევაზე]], კანონის უზენაესობასა და მოქალაქეთა უფლებებზე. 1992 წლის კონსტიტუციაში ცვლილებები შევიდა [[1995]], [[1999]], [[2003]]<ref>{{cite web|url=http://www.turkmenistan.ru/?page_id=3&lang_id=ru&elem_id=2285&type=event&sort=date_desc|title=ОПУБЛИКОВАНА КОНСТИТУЦИЯ ТУРКМЕНИСТАНА С УЧЕТОМ ВНЕСЕННЫХ В НЕЕ ИЗМЕНЕНИЙ И ДОПОЛНЕНИЙ|website=Turkmenistan.ru|access-date=23 February 2019}}</ref> და [[2006]] წლებში.<ref>{{cite web|url=http://www.turkmenistan.ru/?page_id=4&lang_id=ru&elem_id=9060&type=event&sort=date_desc|title=КОНСТИТУЦИОННЫЙ ЗАКОН ТУРКМЕНИСТАНА|website=Turkmenistan.ru|access-date=23 February 2019}}</ref> კონსტიტუციაში შესწორებები შევიდა [[2008]] წლის 26 სექტემბერს, რომლის საფუძველზეც გაუქმდა თურქმენეთის 2 500 წევრიანი სახალხო საბჭო (''Halk Maslahaty''), ხოლო თურქმენეთის მეჯლისის წევრთა რაოდენობა 65-დან 125 წევრამდე გაიზარდა.<ref>{{Cite web |url=http://www.worldbulletin.net/news_detail.php?id=28836 |title=World Bulletin &#91; Turkmenistan adopts investor-friendly constitution &#93; |access-date=2008-09-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081007110513/http://www.worldbulletin.net/news_detail.php?id=28836 |archive-date=2008-10-07 |url-status=usurped }}</ref> ახალი შესწორებები [[2016]] წლის 14 სექტემბერს მიიღეს. სახელმწიფო დროშისა და კონსტიტუციის დღეა [[18 მაისი]]. ==თურქმენეთის სსრ-ის კონსტიტუცია== თურქმენეთის საბჭოთა სოციალისტურ რესპუბლიკაში კონსტიტუცია სამჯერ: [[1927]], [[1937]] და [[1978]] წელს მიიღეს. თურქმენეთის თანამედროვე კონსტიტუცია [[1992]] წელს შევიდა ძალაში. კონსტიტუციაში ცვლილებები [[2008]] და [[2016]] წელს შეიტანეს.<ref>{{cite web|url=https://www.loc.gov/law/foreign-news/article/turkmenistan-amended-constitution-lengthens-terms-of-presidents/|title=Turkmenistan: Amended Constitution Lengthens Terms of Presidents - Global Legal Monitor|first=Constance|last=Johnson|date=20 September 2016|website=Loc.gov|access-date=23 February 2019}}</ref> ==მიმოხილვა== ===სექცია 1=== [[2008]] წლის კონსტიტუციის პირველი სექცია 17 მუხლს მოიცავს. პირველი მუხლის მიხედვით, თურქმენეთი სეკულარულ დემოკრატიული სახელმწიფო და საპრეზიდენტო რესპუბლიკაა. სახელმწიფოს სუვერენიტეტი და ტერიტორიული მთლიანობა ხელშეუხებელი და განუყოფელია. მე-3 მუხლი ინდივიდუალურ უფლებებსა და ღირსებას სახელმწიფოს მიერ დაცულ ღირებულებად აცხადებს. მე-8 მუხლის მიხედვით, უცხოელი რეზიდენტები და მოქალაქეობის არმქონე პირები სარგებლობენ ისეთივე უფლებებით, როგორც თურქმენეთის მოქალაქეები, არსებული კანონებისა და საერთაშორისო შეთანხმებების შესაბამისად. კონკრეტულად ჩამოთვლილ უფლებებს შორისაა საკუთრების უფლება (მუხლი 9) და რელიგიის თავისუფლება (მუხლი 12). კონსტიტუციის მე-4 მუხლი ადგენს [[ხელისუფლების დანაწილება|ხელისუფლების დანაწილების]] პრინციპს, მათ შორის, სასამართლოს დამოუკიდებლობას. მე-14 მუხლი თურქმენულ ენას ოფიციალურ ენას აცხადებს, ხოლო მე-17 მუხლის მიხედვით, ქვეყნის დედაქალაქია [[აშხაბადი]]. ===სექცია 2=== კონსტიტუციის მეორე სექციაში ხაზგასმულია ინდივიდთა და მოქალაქეთა უფლებები. სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებები მოიცავს: თანასწორობის უფლებას (მულიხ 19), გენდერული თანასწორობა (მუხლი 20), სასტიკი სასჯელისგან თავისუფლების (მუხლი 23), გადაადგილების თავისუფლება (მუხლი 26). სოციალური და ეკონომიკური უფლებები მოიცავს: შრომის უფლებას (მუხლი 33), დასვენების უფლებას (მუხლი 34), განათლების უფლებას (მუხლი 38). სხვა სოციალურ უფლებებს შორისაა: ჯანდაცვის უფლება, საპენსიო ასაკის ადამიანთა პენსიის უფლება, სპეციალური საჭიროების მქონე პირთათვის შეღავათების უფლება (მუხლი 35). [[2008]] წლის კონსტიტუციაში დამატებული ახალი მუხლი (მუხლი 36) ადგენს გარემოსდაცვითი ხარისხის უფლებას და სახელმწიფოს ბუნებრივი რესურსების შენარჩუნებასა და გარემოს დაცვას ავალდებულებს. ===სექცია 3=== კონსტიტუციის მე-3 სექციაში თურქმენეთის მმართველობის ორგანოებია აღწერილი. სახელმწიფო ხელისუფლება დანაწილებულია პრეზიდენტს, მეჯლისს (პარლამენტი ან ასამბლეა), მინისტრთა კაბინეტსა და თურქმენეთის უზენაეს სასამართლოს შორის. [[1992]] წლის კონსტიტუციის მიხედვით განსაზღვრული თურქმენეთის სახალხო საბჭო [[2008]] წლის შესწორებების საფუძველზე გაუქმდა. 2008 წლის კონსტიტუციის 55-58-ე მუხლები აღწერს თურქმენეთის პრეზიდენტის ძალაუფლებას. პრეზიდენტი არის ქვეყნისა და მთავრობის მეთაური (მუხლი 50). პრეზიდენტი წარმოადგენს თურქმენეთს საგარეო ურთიერთობებში და არის ქვეყნის მთავარსარდალი (მუხლი 53). ==რესურსები ინტერნეტში== *[http://www.uta.edu/cpsees/TURKCON.htm 1992 Constitution of Turkmenistan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150414030847/http://www.uta.edu/cpsees/TURKCON.htm |date=2015-04-14 }} (as of 1997), unofficial English translation, University of Texas at Arlington, URL accessed 27 December 2006. * {{cite web |title=Hukuk maglumatlar merkezi {{!}} Adalat ministrligi |url=https://minjust.gov.tm/hukuk/merkezi/hukuk/1 |website=minjust.gov.tm}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{აზია თემატურად|კონსტიტუცია|აზიის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:1992 წელი სამართალში]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:თურქმენეთის პოლიტიკა]] [[კატეგორია:1927 წელი სამართალში]] [[კატეგორია:1937 წელი სამართალში]] [[კატეგორია:1978 წელი სამართალში]] a5y23t3nrgn1603zr6szhppbdta50xh 0 582543 4823382 4778962 2025-07-02T07:58:34Z Ziv 166415 replace Schröder because of a Copyvio 4823382 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამიტი | სახელი = G8-ის XXX სამიტი | სხვასახელი = | ფოტო =The Cloister Hotel, Sea Island, Georgia LCCN2017711265.jpg | ფოტოს სიგანე = | წარწერა = სი-აილენდი, კლოისტერ ჰოტელი | სხვასახელი = | თარიღი = [[8 ივნისი|8]]-[[10 ივნისი]], [[2004]] | მასპინძელი = [[აშშ]] | ადგილები = | ქალაქები = | მონაწილეები = {{flagicon|CAN}} [[პოლ მარტინი]]<br />([[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|FRA}} [[ჟაკ შირაკი]]<br />([[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|GER}} [[გერჰარდ შრედერი]]<br />([[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]])<br />{{flagicon|ITA}} [[სილვიო ბერლუსკონი]]<br />([[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|JPN}} [[ძიუნიტირო კოიძუმი]]<br />([[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|RUS}} [[ვლადიმერ პუტინი]]<br />([[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|UK}} [[ტონი ბლერი]]<br />([[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|USA}} '''[[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუში]]'''<br />([[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|EUR}} [[რომანო პროდი]]<br />([[ევროკომისიის პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|EUR}} [[ბერტი აჰერნი]]<br />([[ევროპის კავშირის საბჭოს თავმჯდომარე სახელმწიფოები|საბჭოს პრეზიდენტი]]) | სახელმწიფოს მეთაური = | თავმჯდომარე = | დოკუმენტები = | პრეზიდენტი = | დაფუძნდა = | დამფუძნებელი = | წინამორბედი = [[G8-ის 29-ე სამიტი]] | მემკვიდრე = [[G8-ის 31-ე სამიტი]] | საიტი = | შენიშვნები = | compactnav = yes }} '''G8-ის 30-ე სამიტი''', ''დიდი რვიანის ოცდამეათე სამიტი'' ({{lang-en|30th G8 summit}}; [[8 ივნისი|8]]-[[10 ივნისი]], [[2004]]) — რვა უდიდესი ინდუსტრიული სახელმწიფოს არაოფიციალური შეხვედრა [[აშშ]]-ში, [[ჯორჯია|ჯორჯიის შტატის]] ზღვისპირა კურორტ სი-აილენდში, კლოისტერ ჰოტელში.<ref>[https://g7.utoronto.ca/evaluations/2004seaisland/kirton2004.html 2004 Sea Island Summit Analytical Studies]</ref> დიდი შვიდიანის (G7) სამიტი იყო არაოფიციალური ფორუმი, რომელიც აერთიანებდა უდიდესი ინდუსტრიული ქვეყნების ხელმძღვანელებს: [[საფრანგეთი]], [[დასავლეთ გერმანია]], [[იტალია]], [[იაპონია]], [[დიდი ბრიტანეთი]], [[შეერთებული შტატები]], [[კანადა]], და ევროკომისიის პრეზიდენტი (ოფიციალურად შეუერთდა 1981 წელს).<ref name="reuters_what">Reuters: [http://uk.reuters.com/article/latestCrisis/idUKB26280520080703?sp=true "Factbox: The Group of Eight: what is it?"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090305020749/http://uk.reuters.com/article/latestCrisis/idUKB26280520080703?sp=true |date=2009-03-05 }}, July 3, 2008.</ref> [[1997]] წელს ჯგუფს დაემატა ახალი წევრი [[რუსეთი]]ს სახით, რის გამოც მან მიიღო ახალი სახელი — [[დიდი რვიანი]] (G8).<ref name="saunders1">Saunders, Doug. [https://www.theglobeandmail.com/servlet/story/RTGAM.20080704.wG8-analysis05/BNStory/International/columnists "Weight of the world too heavy for G8 shoulders,"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081011063004/http://www.theglobeandmail.com/servlet/story/RTGAM.20080704.wG8-analysis05/BNStory/International/columnists |date=2008-10-11 }} ''Globe and Mail'' (Toronto). July 5, 2008.</ref> ეს და მომდევნო სამიტები, არ იყო თავდაპირველად ჩაფიქრებული, როგორც მისი უფრო ფართო საერთაშორისო ინსტიტუტებთან დაკავშირების მცდელობა. აღნიშნული სამიტები მოიტანა აუცილებლობამ, რომელთა ინიციატორები იყვნენ [[საფრანგეთის პრეზიდენტი]] — [[ვალერი ჟისკარ-დ’ესტენი]] და დასავლეთ [[გერმანიის კანცლერი]] — [[ჰელმუტ შმიდტი]]. სწორედ მათი ინიციატივით შედგა დიდი ექვსიანის (G6) [[G6-ის 1-ლი სამიტი|პირველი არაოფიციალური შეხვედრა]] [[1975]] წელს.<ref name="reinalda205">Reinalda, Bob and Bertjan Verbeek. (1998). [https://books.google.com/books?id=Bt3AzOHtXwgC&dq=G7+summit&pg=PA205 ''Autonomous Policy Making by International Organizations,'' p. 205.]</ref> ==ლიდერები სამიტზე== [[ფაილი:20040609 G8 summit 5.jpg|მინი|სამიტზე მონაწილე ლიდერები]] G8 არის არაოფიციალური ყოველწლიური ფორუმი კანადის, ევროკომისიის, საფრანგეთის, გერმანიის, იტალიის, იაპონიის, რუსეთის, გაერთიანებული სამეფოსა და შეერთებული შტატების ლიდერებისთვის.<ref name="reuters_what"/> დიდი რვიანის ოცდამეათე არაოფიციალური სამიტის ძირითადი წევრები იყვნენ:<ref>Rieffel, Lex. [http://www.brookings.edu/opinions/2009/0327_global_governance_rieffel.aspx "Regional Voices in Global Governance: Looking to 2010 (Part IV),"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20100603074840/http://www.brookings.edu/opinions/2009/0327_global_governance_rieffel.aspx |date=June 3, 2010 }} Brookings. March 27, 2009; [http://g8.gc.ca/about/member-states/ "core" members (Muskoka 2010 G-8, official site).] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20100603074840/http://g8.gc.ca/about/member-states/ |date=June 3, 2010 }}</ref><ref name="delegations">University of Toronto, [[G8 Research Group|G8 Centre]]: [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2004seaisland/delegations.html 2004 Sea Island G-8, delegations.]</ref><ref>Japan, [[Ministry of Foreign Affairs (Japan)|Ministry of Foreign Affairs]] ([[Ministry of Foreign Affairs (Japan)|MOFA]]): [http://www.mofa.go.jp/policy/economy/summit/2004/france.html Japan-France summit, 9 June 2004]; [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2004seaisland/delegations.html 2004 Sea Island G-8, delegations.]</ref><ref>MOFA: [http://www.mofa.go.jp/policy/economy/summit/2004/germany.html Japan-Germany summit, 11 June 2004]; [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2004seaisland/delegation.html 2004 Sea Island G-8, delegations.]{{Dead link|date=April 2019 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>MOFA: [http://www.mofa.go.jp/policy/economy/summit/2004/russia.html Japan-Russia summit, 10 June 2004]; [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2004seaisland/delegation.html 2004 Sea Island G-8, delegations.]{{Dead link|date=April 2019 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>MOFA: [http://www.mofa.go.jp/policy/economy/summit/2004/uk.html Japan-UK summit, 9 June 2004]; [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2004seaisland/delegation.html 2004 Sea Island G-8, delegations.]{{Dead link|date=April 2019 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>MOFA: [http://www.mofa.go.jp/policy/economy/summit/2004/us.html Japan-US summit, 9 June 2004]; [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2004seaisland/delegation.html 2004 Sea Island G-8, delegations.]{{Dead link|date=April 2019 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>G8 Centre: [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2004seaisland/delegations.html 2004 Sea Island G-8, delegations]; [[European Union]]: [http://www.deljpn.ec.europa.eu/union/showpage_en_union.external.g8.php "EU and the G8"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070226165606/http://www.deljpn.ec.europa.eu/union/showpage_en_union.external.g8.php |date=February 26, 2007 }}</ref><ref name="oliver1">Oliver Mark. [https://www.theguardian.com/world/2004/jun/08/g8.politics "G8 leaders meet on remote island,"] ''Guardian'' (Manchester). June 8, 2004.</ref><ref>MOFA: [http://www.mofa.go.jp/policy/economy/summit/2004/us.html G8 Leaders Take a Ceremonial Photograph with the Leaders from the Middle East and North Africa, 9 June 2004]; [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2004seaisland/delegations.html 2004 Sea Island G-8, delegations.]</ref><ref>MOFA: [http://www.mofa.go.jp/policy/economy/summit/2004/jordan.html Japan-Jordan summit, 9 June 2004]; [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2004seaisland/delegations.html 2004 Sea Island G-8, delegations.]</ref> {| class="wikitable" |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''[[G8|G8-ის წევრები]]'''<br /><small>მასპინძელი ქვეყანა აღნიშნულია მუქი შრიფტით.</small> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! {{flagicon|CAN}} | [[კანადა]] | [[პოლ მარტინი]] | [[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|France}} | [[საფრანგეთი]] | [[ჟაკ შირაკი]] | [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Germany}} | [[გერმანია]] | [[გერჰარდ შრედერი]] | [[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]] |- ! {{flagicon|Italy}} | [[იტალია]] | [[სილვიო ბერლუსკონი]] | [[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|Japan}} | [[იაპონია]] | [[ძიუნიტირო კოიძუმი]] | [[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|რუსეთი}} | [[რუსეთი]] | [[ვლადიმერ პუტინი]] | [[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|UK}} | [[გაერთიანებული სამეფო]] | [[ტონი ბლერი]] | [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|US}} | '''[[აშშ]]''' | '''[[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუში]]''' | '''[[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]]''' |- ! rowspan="2" | {{flagicon|European Union}} | rowspan="2" | ''[[ევროკავშირი]]'' | [[რომანო პროდი]] | [[ევროკომისიის პრეზიდენტი]] |- | [[ბერტი აჰერნი]] | [[ევროპის კავშირის საბჭოს თავმჯდომარე სახელმწიფოები|საბჭოს პრეზიდენტი]] |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''მოწვეული სტუმრები (სახელმწიფოები)'''<br /> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! {{flagicon|Afghanistan|2002}} | [[ავღანეთი]] | [[ჰამიდ ქარზაი]] | [[ავღანეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Algeria}} | [[ალჟირი]] | [[აბდელაზიზ ბუტეფლიკა]] | [[ალჟირის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Bahrain}} | [[ბაჰრეინი]] | [[ჰამად იბნ ისა ალ-ჰალიფა]] | მეფე |- ! {{flagicon|Ghana}} | [[განა]] | [[ჯონ კუფუორი]] | [[განის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Iraq|1991}} | [[ერაყი]] | [[გაზი მაშალ აჯილ ალ-იავერი]] | [[ერაყის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Jordan}} | [[იორდანია]] | [[აბდულა II]] | მეფე |- ! {{flagicon|Nigeria}} | [[ნიგერია]] | [[ოლუსეგუნ ობასანჯო]] | [[ნიგერიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Senegal}} | [[სენეგალი]] | [[აბდულაი ვადი]] | [[სენეგალის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|South Africa}} | [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა]] | [[ტაბო მბეკი]] | [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Turkey}} | [[თურქეთი]] | [[რეჯეფ თაიფ ერდოღანი]] | [[თურქეთის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|Uganda}} | [[უგანდა]] | [[იოვერი მუსევენი]] | [[უგანდის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Yemen}} | [[იემენი]] | [[ალი აბდალა სალეჰი]] | [[იემენის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''მოწვეული სტუმრები (საერთაშორისო ორგანიზაციები)'''<br /> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! {{flagicon|გაერო}} | [[გაერო]] | [[კოფი ანანი]] | [[გაეროს გენერალური მდივანი|გენერალური მდივანი]] |} ==განხილული საკითხები== სამიტი ჩაფიქრებული იყო, როგორც მის წევრებს შორის არსებული უთანხმოების მოგვარების საშუალება. წმინდა პრაქტიკული თვალსაზრისით, სამიტის წევრებს მიეცათ საშუალება გაეწიათ ერთმანეთისთვის დახმარება რთული ეკონომიკური პრობლემების მოსაგვარებლად.<ref name="reinalda205"/> ==გალერეა== <gallery class="center" widths="90"> File:Paul Martin in 2011 crop.jpg|'''{{CAN}}'''<br />[[პოლ მარტინი]], <br />[[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Jacques Chirac (1997) (cropped).jpg|'''{{FRA}}'''<br />[[ჟაკ შირაკი]], [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Gerhard Schröder, 2018 (cropped).jpg|'''{{DEU}}'''<br />[[გერჰარდ შრედერი]], [[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]] File:Berlusconi-2010-1.jpg|'''{{ITA}}'''<br />[[სილვიო ბერლუსკონი]], [[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Junichiro Koizumi 20010426.jpg|'''{{JPN}}'''<br />[[ძიუნიტირო კოიძუმი]], [[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Vladimir Putin official portrait (cropped).jpg|'''{{RUS}}'''<br />[[ვლადიმერ პუტინი]], [[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Tony Blair 1997.jpg|'''{{GBR}}'''<br />[[ტონი ბლერი]], [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:George-W-Bush.jpeg|'''{{USA}}'''<br />[[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუში]], [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] </gallery> <gallery class="center" widths="90"> File:Romano Prodi 1999 (cropped).jpg|'''{{EUR}}'''<br />[[რომანო პროდი]], [[ევროკომისიის პრეზიდენტი]] File:Bertie Ahern 2006 (cropped 2).jpg|'''{{EUR}}'''<br />[[ბერტი აჰერნი]], [[ევროპის კავშირის საბჭოს თავმჯდომარე სახელმწიფოები|საბჭოს პრეზიდენტი]] </gallery> ;მოწვეული სტუმრები (სახელმწიფოები) <gallery class="center" widths="90"> File:Hamid Karzai.jpg|'''{{AFG}}'''<br />[[ჰამიდ ქარზაი]], [[ავღანეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Abdelaziz Bouteflika - cropped from Secretary Clinton Addresses Reporters in Algiers (8141547674).jpg|'''{{ALG}}'''<br />[[აბდელაზიზ ბუტეფლიკა]], [[ალჟირის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Hamad-Bin-Isa-Al-Khalifa.jpg|'''{{BHR}}'''<br />[[ჰამად იბნ ისა ალ-ჰალიფა]], მეფე File:John Kufuor 29112006.jpg|'''{{GHA}}'''<br />[[ჯონ კუფუორი]], [[განის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Ghazi al Jawar.jpg|'''{{IRQ}}'''<br />[[გაზი მაშალ აჯილ ალ-იავერი]], [[ერაყის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:King Abdullah II of Jordan 2025 (cropped).jpg|'''{{JOR}}'''<br />[[აბდულა II]], მეფე File:Olusegun Obasanjo DD-SC-07-14396-cropped.jpg|'''{{NGR}}'''<br />[[ოლუსეგუნ ობასანჯო]], [[ნიგერიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Abdoulaye Wade 2011.jpg|'''{{SEN}}'''<br />[[აბდულაი ვადი]], [[სენეგალის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:SthAfrica.ThaboMbeki.01 (cropped2).jpg|'''{{ZAF}}'''<br />[[ტაბო მბეკი]], [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Turkish President Recep Tayyip Erdoğan in January 2024 (cropped).jpg|'''{{TUR}}'''<br />[[რეჯეფ თაიფ ერდოღანი]], [[თურქეთის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Yoweri Museveni September 2015.jpg|'''{{UGA}}'''<br />[[იოვერი მუსევენი]], [[უგანდის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:President Ali Abdullah Saleh (Yemen Arab Republic).jpg|'''{{YEM}}'''<br />[[ალი აბდალა სალეჰი]], [[იემენის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] </gallery> ;მოწვეული სტუმრები (საერთაშორისო ორგანიზაციები) <gallery class="center" widths="90"> File:Kofi Annan 2012 (cropped).jpg|'''{{flagicon|გაერო}}'''<br />[[კოფი ანანი]], [[გაეროს გენერალური მდივანი|გენერალური მდივანი]] </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== * Bayne, Nicholas and Robert D. Putnam. (2005). [https://books.google.com/books?id=DQhRgXJzdLcC&q=Hanging+in+There:+The+G7+and+G8+Summit+in+Maturity+and+Renewal ''Staying Together: the G8 summit Confronts the 21st Century.''] Aldershot, Hampshire, England: [[Ashgate Publishing]]. {{ISBN|978-0-7546-4267-1}}; [https://www.worldcat.org/oclc/217979297 OCLC 217979297] * Reinalda, Bob and Bertjan Verbeek. (1998). [https://books.google.com/books?id=Bt3AzOHtXwgC ''Autonomous Policy Making by International Organizations.''] London: [[Routledge]]. {{ISBN|978-0-415-16486-3}}; {{ISBN|978-0-203-45085-7}}; [https://www.worldcat.org/oclc/39013643 OCLC 39013643] * No official website is created for any G7 summit prior to 1995 -- ''see'' the [[21st G7 summit#Accomplishments|21st G7 summit]]. * [[University of Toronto]]: [[G8 Research Group]], [http://www.g8.utoronto.ca G8 Information Centre] ** [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2004seaisland/index.html G8 2004, delegations & documents] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{G7 სამიტები}} [[კატეგორია:დიდი რვიანის სამიტები| 030]] lkut5sgvxyxku4c61tlsv4db7kothsf 0 582616 4823535 4813194 2025-07-02T10:26:22Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სახლები]]; დაემატა [[კატეგორია:სახლები ბულგარეთში]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823535 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Turkish-Ambassador-residence-in-Sofia.JPG|300px|მინი|სირმაჯიევის სახლი]] '''სირმაჯიევის სახლი''' ({{lang-bg|къща на Сърмаджиев}}) — [[ნეობაროკო|ნეობაროკოს]] სტილში აშენებული შენობა, რომელიც მდებარეობს [[ბულგარეთი|ბულგარეთის]] [[დედაქალაქი|დედაქალაქ]] [[სოფია|სოფიის]] ცენტრალურ რაიონში. ის განთავსებულია მეფე-განმათავისუფლებელის ბულვარისა და კრაკრას ქუჩის გადაკვეთაზე, [[სოფიის უნივერსიტეტი|სოფიის უნივერსიტეტის]] რექტორატსა და [[ორლოვის ხიდი|ორლოვის ხიდს]] შორის. სახლი [[1903]] წელს ააგო ავსტრო-ბულგარელმა [[არქიტექტორი|არქიტექტორმა]] ფრიდრიხ გრუნანგერმა, [[იურისტი|იურისტისა]] და [[დიპლომატია|დიპლომატის]], ხარალამპი სირმაჯიევის დაკვეთით. [[1916]] წლიდან ის [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიას]] ეკუთვნოდა, ხოლო მოგვიანებით — მის მემკვიდრე [[თურქეთის რესპუბლიკა|თურქეთის რესპუბლიკას]]. დღეს სირმაჯიევის სახლი თურქეთის [[ელჩი|ელჩის]] რეზიდენციას წარმოადგენს ბულგარეთში. [[ფაილი:Sofia April 2009 TodorBozhinov (21).JPG|300px|მინი|სირმაჯიევის სახლის ფასადი]] ==ისტორია== ხარალამპი (ან ხარალამბი) სირმაჯიევი იყო [[ბესარაბია|ბესარაბიის]] [[ბულგარელი]], რომელიც დაიბადა [[ბოლჰრადი|ბოლჰრადში]] ([[რუსეთის იმპერია]]) [[1860]] წელს. ბუქარესტში იურიდიული განათლებისა და პრაქტიკის მიღების, ასევე პარიზის [[სორბონის უნივერსიტეტი|სორბონის უნივერსიტეტის]] დასრულების შემდეგ, სირმაჯიევი [[1891]] წელს დასახლდა [[ბულგარეთის სამთავრო|ბულგარეთის სამთავროში]] და იქ დაქორწინდა ელენაზე, რომელმაც ხუთი შვილი, ოთხი ვაჟი და ერთი ქალიშვილი, გაუჩინა. სირმაჯიევი მუშაობდა იურისტად და ბულგარეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს გენერალურ მდივნად, ხოლო შემდეგ დიპლომატად [[ბელგრადი|ბელგრადსა]] და [[ვენა|ვენაში]] [[1895]]-[[1902]] წლებში. [[1902]] წელს იგი დაბრუნდა ბულგარეთში, რათა დაეწყო საკუთარი იურიდიული პრაქტიკა. სწორედ მან შეუკვეთა საკუთარი სახლის პროექტი არქიტექტორ [[ფრიდრიხ გრუნანგერი|ფრიდრიხ გრუნანგერს]],<ref name="nenchev">{{cite news|url=http://vestnikstroitel.bg/archive/20987_%D0%B4%D0%BE%D0%BC-%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%8F-%D0%B8%D0%BB%D0%B8-%D1%81%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0-%D1%81-%D0%BC%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D0%B4%D1%80%D0%B0/|title=Дом, резиденция или сграда с много драма, политика и романтика|last=Ненчев|first=Красимир|date=2011-06-03|work=Строител|language=bg|accessdate=2021-07-20|archivedate=2020-07-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200712143453/https://vestnikstroitel.bg/archive/20987_%d0%b4%d0%be%d0%bc-%d1%80%d0%b5%d0%b7%d0%b8%d0%b4%d0%b5%d0%bd%d1%86%d0%b8%d1%8f-%d0%b8%d0%bb%d0%b8-%d1%81%d0%b3%d1%80%d0%b0%d0%b4%d0%b0-%d1%81-%d0%bc%d0%bd%d0%be%d0%b3%d0%be-%d0%b4%d1%80%d0%b0/}}</ref><ref name="tahov">{{cite news|url=https://www.24chasa.bg/Article/5202076|title=Местан се скри в Сърмаджиевата къща|last=Тахов|first=Росен|date=2015-12-30|work=24 часа|language=bg|accessdate=2021-07-20|archivedate=2020-07-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200712155852/https://www.24chasa.bg/Article/5202076}}</ref> რომელიც იმ დროს ბულგარეთის ერთ-ერთი წამყვანი არქიტექტორი იყო.<ref name="gallery">{{cite web|url=http://www.nationalartgallerybg.org/index.php?l=37|title=Двореца в София и старата Държавна печатница|publisher=Национална художествена галерия|accessdate=2016-04-10|archive-date=2014-08-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20140811025437/http://www.nationalartgallerybg.org/index.php?l=37|deadlink=no}}</ref> სირმაჯიევი გარდაიცვალა [[1908]] წელს და სახლი თავის ოჯახის დაუტოვა. თუმცა, ფინანსურმა და პირადმა სირთულეებმა [[1914]] წელს, მისი ქვრივი ელენა აიძულა, სახლი [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] ხელისუფლებისთვის მიექირავებინა. ორი წლის შემდეგ, ოსმალეთის იმპერიამ სახლი საკუთრებაში შეიძინა. თავდაპირველად სირმაჯიევის სახლი გამოიყენებოდა, როგორც საელჩოს შენობა, მოგვიანებით კი — როგორც ოსმალეთის, შემდეგ კი [[თურქეთი|თურქეთის]] ელჩის რეზიდენცია.<ref name="nenchev"/><ref name="tahov"/> [[1913]]-[[1915]] წლებში სირმაჯიევის სახლში მუშაობდა [[მუსტაფა ქემალ ათათურქი|მუსტაფა ქემალ ათათურქი]], რომელიც იმ დროს ოსმალეთის სამხედრო ატაშე იყო [[სოფია|სოფიაში]].<ref name="tahov"/> მისი კაბინეტი შემონახულია და გადაკეთებულია ათათურქის მცირე მუზეუმად,<ref name="nenchev"/> თუმცა ის ფართო საზოგადოებისთვის დახურულია. სირმაჯიევის სახლის აშენებიდან ათი წლის შემდეგ, ფრიდრიხ გრუნანგერმა ავსტრიის [[ზალცბურგი|ზალცბურგში]] საკუთარი სახლი ააგო, რომელიც თითქმის იდენტურია სოფიის სახლის<ref name="nenchev"/> და ცნობილია, როგორც ჰედვიგის [[ვილა]] ან გრუნანგერის ვილა.<ref name="bundesdenkmalamt">{{cite web|url=http://www.bda.at/documents/672277502.pdf|title=Salzburg: unbewegliche und archäologische Denkmale unter Denkmalschutz (rechtlich nicht verbindlich)|date=2015-06-26|publisher=Bundesdenkmalamt Österreich|pages=53|language=de|accessdate=2021-07-20|archive-date=2016-03-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303212259/http://www.bda.at/documents/672277502.pdf|deadlink=no}}</ref> [[1998]] წლიდან სირმაჯიევის სახლი დაცულია [[სახელმწიფო|სახელმწიფოს]] მიერ, როგორც ეროვნული მნიშვნელობის [[კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი]].<ref name="mincult">{{cite web|url=http://mc.government.bg/images/NPK/SOFIA_GRAD.pdf|title=Списък на паметниците на култура с категория "Национално значение" на територията на град София|publisher=Министерство на културата|language=bg|accessdate=2021-07-20|archive-date=2014-05-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20140503025315/http://mc.government.bg/images/NPK/SOFIA_GRAD.pdf|deadlink=no}}</ref> ==არქიტექტურა== სირმაჯიევის სახლი ორსართულიანია და აშენებულია ელეგანტურ ვენურ [[იმპერიული სტილი|იმპერიულ]]-[[ბაროკო|ბაროკოს]] სტილში. მის ფასადზე ასევე შეინიშნება ვენური სეცესიონის, [[როკოკო|როკოკოსა]] და ხმელთაშუაზღვისეული აღორძინების სტილის ელემენტები. სახლის არქიტექტურულ თავისებურებებს შორის გამოირჩევა ფლატე სახურავიანი კოშკურა და მონუმენტური, მდიდრად მორთული ფასადი. [[მანსარდა|მანსარდას]] თუნუქის სახურავი აქვს და ხის კონსტრუქციაზეა აგებული, ხოლო სახლის აგურით ნაგები კედლები ხის სალტეებზეა დამყარებული. ფანჯრების ჟალუზების ჩარჩოები ხისგან არის დამზადებული.<ref name="nenchev"/> ვიტრაჟიანი ვესტიბული აერთებს ეზოს სახლის შიდა ნაწილთან. დერეფანი, რომელშიც მდებარეობს ფრანგული [[ბუხარი]] და [[ათათურქი|ათათურქის]] [[ბიუსტი]], მიდის სასადილოსა და სამ მისაღებს შორის ყველაზე დიდ ოთახში. სახლში ასევე არის ზამთრის ბაღი.<ref name="nenchev"/> არქიტექტურითა და ისტორიით სირმაჯიევის სახლი ძალიან ჰგავს იაბლანსკის სახლს ([[1907]]), რომელიც მდებარეობს მეფე-გამათავისუფლებელის ბულვარის მოპირდაპირე მხარეს. ორივე შენობა დაგეგმა ფრიდრიხ გრუნანგერმა მსგავსი სტილით ბულგარეთის ელიტის გამოჩენილი წარმომადგენლებისთვის, და მოგვიანებით ორივე საელჩოებად გამოიყენებოდა.<ref name="nikolov">{{cite news|url=http://www.trud.bg/Article.asp?ArticleId=842131|title=1200 евро вход за къщата на Яблански|last=Николов|first=Христо|date=2011-04-03|work=Труд|language=bg|accessdate=2021-07-20|archivedate=2016-04-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160419042339/http://www.trud.bg/Article.asp?ArticleId=842131}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ათათურქის მუზეუმები}} [[კატეგორია:ბულგარეთის არქიტექტურა]] [[კატეგორია:სახლები ბულგარეთში]] [[კატეგორია:სახლები ქვეყნის მიხედვით]] jkwmrz109j1ze2ac1gz2uxn3vik9sps 4823536 4823535 2025-07-02T10:26:38Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სახლები ქვეყნის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823536 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Turkish-Ambassador-residence-in-Sofia.JPG|300px|მინი|სირმაჯიევის სახლი]] '''სირმაჯიევის სახლი''' ({{lang-bg|къща на Сърмаджиев}}) — [[ნეობაროკო|ნეობაროკოს]] სტილში აშენებული შენობა, რომელიც მდებარეობს [[ბულგარეთი|ბულგარეთის]] [[დედაქალაქი|დედაქალაქ]] [[სოფია|სოფიის]] ცენტრალურ რაიონში. ის განთავსებულია მეფე-განმათავისუფლებელის ბულვარისა და კრაკრას ქუჩის გადაკვეთაზე, [[სოფიის უნივერსიტეტი|სოფიის უნივერსიტეტის]] რექტორატსა და [[ორლოვის ხიდი|ორლოვის ხიდს]] შორის. სახლი [[1903]] წელს ააგო ავსტრო-ბულგარელმა [[არქიტექტორი|არქიტექტორმა]] ფრიდრიხ გრუნანგერმა, [[იურისტი|იურისტისა]] და [[დიპლომატია|დიპლომატის]], ხარალამპი სირმაჯიევის დაკვეთით. [[1916]] წლიდან ის [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიას]] ეკუთვნოდა, ხოლო მოგვიანებით — მის მემკვიდრე [[თურქეთის რესპუბლიკა|თურქეთის რესპუბლიკას]]. დღეს სირმაჯიევის სახლი თურქეთის [[ელჩი|ელჩის]] რეზიდენციას წარმოადგენს ბულგარეთში. [[ფაილი:Sofia April 2009 TodorBozhinov (21).JPG|300px|მინი|სირმაჯიევის სახლის ფასადი]] ==ისტორია== ხარალამპი (ან ხარალამბი) სირმაჯიევი იყო [[ბესარაბია|ბესარაბიის]] [[ბულგარელი]], რომელიც დაიბადა [[ბოლჰრადი|ბოლჰრადში]] ([[რუსეთის იმპერია]]) [[1860]] წელს. ბუქარესტში იურიდიული განათლებისა და პრაქტიკის მიღების, ასევე პარიზის [[სორბონის უნივერსიტეტი|სორბონის უნივერსიტეტის]] დასრულების შემდეგ, სირმაჯიევი [[1891]] წელს დასახლდა [[ბულგარეთის სამთავრო|ბულგარეთის სამთავროში]] და იქ დაქორწინდა ელენაზე, რომელმაც ხუთი შვილი, ოთხი ვაჟი და ერთი ქალიშვილი, გაუჩინა. სირმაჯიევი მუშაობდა იურისტად და ბულგარეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს გენერალურ მდივნად, ხოლო შემდეგ დიპლომატად [[ბელგრადი|ბელგრადსა]] და [[ვენა|ვენაში]] [[1895]]-[[1902]] წლებში. [[1902]] წელს იგი დაბრუნდა ბულგარეთში, რათა დაეწყო საკუთარი იურიდიული პრაქტიკა. სწორედ მან შეუკვეთა საკუთარი სახლის პროექტი არქიტექტორ [[ფრიდრიხ გრუნანგერი|ფრიდრიხ გრუნანგერს]],<ref name="nenchev">{{cite news|url=http://vestnikstroitel.bg/archive/20987_%D0%B4%D0%BE%D0%BC-%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%8F-%D0%B8%D0%BB%D0%B8-%D1%81%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B0-%D1%81-%D0%BC%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D0%B4%D1%80%D0%B0/|title=Дом, резиденция или сграда с много драма, политика и романтика|last=Ненчев|first=Красимир|date=2011-06-03|work=Строител|language=bg|accessdate=2021-07-20|archivedate=2020-07-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200712143453/https://vestnikstroitel.bg/archive/20987_%d0%b4%d0%be%d0%bc-%d1%80%d0%b5%d0%b7%d0%b8%d0%b4%d0%b5%d0%bd%d1%86%d0%b8%d1%8f-%d0%b8%d0%bb%d0%b8-%d1%81%d0%b3%d1%80%d0%b0%d0%b4%d0%b0-%d1%81-%d0%bc%d0%bd%d0%be%d0%b3%d0%be-%d0%b4%d1%80%d0%b0/}}</ref><ref name="tahov">{{cite news|url=https://www.24chasa.bg/Article/5202076|title=Местан се скри в Сърмаджиевата къща|last=Тахов|first=Росен|date=2015-12-30|work=24 часа|language=bg|accessdate=2021-07-20|archivedate=2020-07-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200712155852/https://www.24chasa.bg/Article/5202076}}</ref> რომელიც იმ დროს ბულგარეთის ერთ-ერთი წამყვანი არქიტექტორი იყო.<ref name="gallery">{{cite web|url=http://www.nationalartgallerybg.org/index.php?l=37|title=Двореца в София и старата Държавна печатница|publisher=Национална художествена галерия|accessdate=2016-04-10|archive-date=2014-08-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20140811025437/http://www.nationalartgallerybg.org/index.php?l=37|deadlink=no}}</ref> სირმაჯიევი გარდაიცვალა [[1908]] წელს და სახლი თავის ოჯახის დაუტოვა. თუმცა, ფინანსურმა და პირადმა სირთულეებმა [[1914]] წელს, მისი ქვრივი ელენა აიძულა, სახლი [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] ხელისუფლებისთვის მიექირავებინა. ორი წლის შემდეგ, ოსმალეთის იმპერიამ სახლი საკუთრებაში შეიძინა. თავდაპირველად სირმაჯიევის სახლი გამოიყენებოდა, როგორც საელჩოს შენობა, მოგვიანებით კი — როგორც ოსმალეთის, შემდეგ კი [[თურქეთი|თურქეთის]] ელჩის რეზიდენცია.<ref name="nenchev"/><ref name="tahov"/> [[1913]]-[[1915]] წლებში სირმაჯიევის სახლში მუშაობდა [[მუსტაფა ქემალ ათათურქი|მუსტაფა ქემალ ათათურქი]], რომელიც იმ დროს ოსმალეთის სამხედრო ატაშე იყო [[სოფია|სოფიაში]].<ref name="tahov"/> მისი კაბინეტი შემონახულია და გადაკეთებულია ათათურქის მცირე მუზეუმად,<ref name="nenchev"/> თუმცა ის ფართო საზოგადოებისთვის დახურულია. სირმაჯიევის სახლის აშენებიდან ათი წლის შემდეგ, ფრიდრიხ გრუნანგერმა ავსტრიის [[ზალცბურგი|ზალცბურგში]] საკუთარი სახლი ააგო, რომელიც თითქმის იდენტურია სოფიის სახლის<ref name="nenchev"/> და ცნობილია, როგორც ჰედვიგის [[ვილა]] ან გრუნანგერის ვილა.<ref name="bundesdenkmalamt">{{cite web|url=http://www.bda.at/documents/672277502.pdf|title=Salzburg: unbewegliche und archäologische Denkmale unter Denkmalschutz (rechtlich nicht verbindlich)|date=2015-06-26|publisher=Bundesdenkmalamt Österreich|pages=53|language=de|accessdate=2021-07-20|archive-date=2016-03-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303212259/http://www.bda.at/documents/672277502.pdf|deadlink=no}}</ref> [[1998]] წლიდან სირმაჯიევის სახლი დაცულია [[სახელმწიფო|სახელმწიფოს]] მიერ, როგორც ეროვნული მნიშვნელობის [[კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი]].<ref name="mincult">{{cite web|url=http://mc.government.bg/images/NPK/SOFIA_GRAD.pdf|title=Списък на паметниците на култура с категория "Национално значение" на територията на град София|publisher=Министерство на културата|language=bg|accessdate=2021-07-20|archive-date=2014-05-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20140503025315/http://mc.government.bg/images/NPK/SOFIA_GRAD.pdf|deadlink=no}}</ref> ==არქიტექტურა== სირმაჯიევის სახლი ორსართულიანია და აშენებულია ელეგანტურ ვენურ [[იმპერიული სტილი|იმპერიულ]]-[[ბაროკო|ბაროკოს]] სტილში. მის ფასადზე ასევე შეინიშნება ვენური სეცესიონის, [[როკოკო|როკოკოსა]] და ხმელთაშუაზღვისეული აღორძინების სტილის ელემენტები. სახლის არქიტექტურულ თავისებურებებს შორის გამოირჩევა ფლატე სახურავიანი კოშკურა და მონუმენტური, მდიდრად მორთული ფასადი. [[მანსარდა|მანსარდას]] თუნუქის სახურავი აქვს და ხის კონსტრუქციაზეა აგებული, ხოლო სახლის აგურით ნაგები კედლები ხის სალტეებზეა დამყარებული. ფანჯრების ჟალუზების ჩარჩოები ხისგან არის დამზადებული.<ref name="nenchev"/> ვიტრაჟიანი ვესტიბული აერთებს ეზოს სახლის შიდა ნაწილთან. დერეფანი, რომელშიც მდებარეობს ფრანგული [[ბუხარი]] და [[ათათურქი|ათათურქის]] [[ბიუსტი]], მიდის სასადილოსა და სამ მისაღებს შორის ყველაზე დიდ ოთახში. სახლში ასევე არის ზამთრის ბაღი.<ref name="nenchev"/> არქიტექტურითა და ისტორიით სირმაჯიევის სახლი ძალიან ჰგავს იაბლანსკის სახლს ([[1907]]), რომელიც მდებარეობს მეფე-გამათავისუფლებელის ბულვარის მოპირდაპირე მხარეს. ორივე შენობა დაგეგმა ფრიდრიხ გრუნანგერმა მსგავსი სტილით ბულგარეთის ელიტის გამოჩენილი წარმომადგენლებისთვის, და მოგვიანებით ორივე საელჩოებად გამოიყენებოდა.<ref name="nikolov">{{cite news|url=http://www.trud.bg/Article.asp?ArticleId=842131|title=1200 евро вход за къщата на Яблански|last=Николов|first=Христо|date=2011-04-03|work=Труд|language=bg|accessdate=2021-07-20|archivedate=2016-04-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160419042339/http://www.trud.bg/Article.asp?ArticleId=842131}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ათათურქის მუზეუმები}} [[კატეგორია:ბულგარეთის არქიტექტურა]] [[კატეგორია:სახლები ბულგარეთში]] j50yd7fy5v5v40qvcnqaexz0z3nfda8 14 582781 4823138 4776765 2025-07-02T04:16:02Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823138 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიხტენშტაინის მთავრობა]] [[კატეგორია:ლიხტენშტაინის სამართალი]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] ohmqhwdg89lt6oowf1y27ralaxox1e3 0 583003 4823243 4779452 2025-07-02T06:52:06Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ინფორმატიკა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ინფორმატიკა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823243 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მეცნიერი | სახელი = კონსტანტინოს დასკალაკისი | მშობლიური სახელი = Κωνσταντίνος Δασκαλάκης | ფოტო = [[ფაილი:Constantinos Daskalakis.jpg|280px|მინი|მარჯვნივ|კონსტანტინოს დასკალაკისი]] | სურათის ზომა = 300 | სურათის წარწერა = | დაბადების თარიღი = 29 აპრილი, 1981 | დაბადების ადგილი = ათენი | მოქალაქეობა = საბერძნეთი | სამეცნიერო სფერო = ელექტროინჟინერია, კომპიუტერული მეცნიერებები | ალმა-მატერი = ათენის ეროვნული ტექნიკური უნივერსიტეტი | სამეცნიერო ხარისხი = კომპიუტერულ მეცნიერებათა დოქტორი }} '''კონსტანტინოს დასკალაკისი''' ({{lang-gr|Κωνσταντίνος Δασκαλάκης}}; დ. [[29 აპრილი]], [[1981]]) — ბერძენი მეცნიერი, <ref name=gs>{{Google scholar id}}</ref> MIT-ის ელექტროინჟინერიისა და კომპიუტერული მეცნიერების დეპარტამენტის პროფესორი და MIT კომპიუტერული მეცნიერებისა და ხელოვნური ინტელექტის ლაბორატორიის წევრი. <ref>{{Official URL}}</ref> 2018 წელს მიენიჭა [[როლფ ნევანლინას პრემია]] და [[გრეის ჰოპერი|გრეის მიურეი ჰოპერი]]ს ჯილდო. ==ადრეული პერიოდი და განათლება== დასკალაკისი დაიბადა [[ათენი|ათენ]]ში [[1981]] წლის [[29 აპრილი|29 აპრილ]]ს.<ref>{{Cite web |url=http://www.skai.gr/news/media/article/374732/o-konstadinos-daskalakis-stis-istories-/ |title=Ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης στις Ιστορίες |access-date=2018-08-06 |archive-date=2018-08-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180802050149/http://www.skai.gr/news/media/article/374732/o-konstadinos-daskalakis-stis-istories- |url-status=dead }}</ref> მისი ბებია და ბაბუა წარმოშობით [[კრეტა]]დან იყვნენ, სადაც ბავშვობაში ხშირად ისვენებდა. ჰყავს უმცროსი ძმა, ნიკოლაოსი. როდესაც დასკალაკისი მესამე კლასში იყო, მამამ შეუძინა Amstrad CPC, რომელთანაც დასკალაკისი მთელ ღამეებს ათენებდა, ცდილობდა გაეგო, როგორ მუშაობდა მოწყობილობა.<ref name=quanta>[https://www.quantamagazine.org/computer-scientist-constantinos-daskalakis-wins-nevanlinna-prize-20180801/ A Poet of Computation Who Uncovers Distant Truths] ''Quanta Magazine''</ref> კონსტანტინოსი სწავლობდა ვარვაკეოს უმაღლეს სკოლაში და დაამთავრა ბაკალავრიატი [[ათენის ეროვნული ტექნიკური უნივერსიტეტი|ათენის ეროვნულ ტექნიკურ უნივერსიტეტ]]ში, სადაც [[2004]] წელს მიიღო დიპლომი ელექტრო და [[კომპიუტერული ინჟინერია]]ში. დაიცვა საბაკალავრო დისერტაცია „გრაფიკულ თამაშებში ნეშის სუფთა წონასწორობის არსებობის შესახებ ლაკონური აღწერილობით“, სტატის ზახოსის ხელმძღვანელობით. როგორც ბაკალავრიატის კურსდამთავრებულმა, დასკალაკისმა, დაიმსახურა მაქსიმალური ქულები ყველა საგანში, გარდა ერთისა, სასწავლებლის ისტორიაში ეს პირველი შემთხვევა იყო. <ref name=quanta/> კონსტანტინოსმა სწავლა განაგრძო [[კალიფორნიის უნივერსიტეტი (ბერკლი)|კალიფორნიის უნივერსიტეტში]], ბერკლიში, სადაც [[2008]] წელს მიიღო დოქტორის ხარისხი [[ელექტროინჟინერია]]სა და კომპიუტერულ მეცნიერებაში, ქრისტო პაპადიმიტრიუს ხელმძღვანელობით. დისერტაციას 2008 წელს მიენიჭა ACM სადოქტორო დისერტაციის ჯილდო. ==კარიერა== დოქტორანტურის შემდეგ კონსტანტინოსმა ერთი წელი გაატარა პოსტდოქტორანტად ჯენიფერ ჩეიესის ჯგუფში Microsoft Research-ში, [[ახალი ინგლისი|ახალ ინგლის]]ში. დასკალაკისი ამჟამად მუშაობს გამოთვლით თეორიასა და მის ინტერფეისზე [[თამაშთა თეორია|თამაშის თეორია]]სთან, [[ეკონომიკა]]სთან, [[ალბათობის თეორია]]სთან, [[სტატისტიკა]]სთან და მანქანათმცოდნეობასთან მიმართებით.<ref name=gs/> კონსტანტინოსმა გადაჭრა დიდი ხნის ამოუხსნელი მათემატიკური ღია პრობლემები [[ჯონ ფორბს ნეში|ნეში]]ს წონასწორობის გამოთვლითი სირთულის, მათემატიკური სტრუქტურისა და მრავალპუნქტიანი აუქციონის გამოთვლითი სირთულის, მანქანური სწავლების მეთოდების ქცევის შესახებ, როგორიცაა მოლოდინი-მაქსიმიზაციის [[ალგორითმი]]. გამოიკვლია და დაადგინა გამოთვლითი და სტატისტიკურად ეფექტური მეთოდები [[სტატისტიკა|სტატისტიკ]]ური [[ჰიპოთეზა|ჰიპოთეზ]]ის ტესტირებისა და მაღალგანზომილებიან პირობებში სწავლისთვის, ასევე განსაზღვრა მაღალგანზომილებიანი განაწილების სტრუქტურისა და კონცენტრაციის თვისებების დამახასიათებელი შედეგები. დასკალაკისი თანაავტორი იყო ნამუშევრისა „The Complexity of Computing a Nash Equilibrium“ მის დოქტორ მრჩეველთან Christos Papadimitriou-სთან და Paul W. Goldberg-თან ერთად, რისთვისაც მათ 2008 წელს მიიღეს ჯილდო ორგანიზაციისგან „Kalai Game Theory and Computer Science Prize Game Theory Society“ - „საუკეთესო ნაშრომი თამაშის თეორიისა და კომპიუტერული მეცნიერების ინტერფეისის საუკეთესო სტატიისთვის“ <ref>{{Cite web|url=http://www.gametheorysociety.org/named-lectures-and-prizes/|title=Game Theory Society: Named Lectures and Prizes|website=gametheorysociety.org|access-date=2020-01-19}}</ref> ტექნიკური და კომპიუტერული მეცნიერების ინტერფეისში". ასევე დაიმსახურეს [[სამრეწველო და გამოყენებითი მათემატიკის საზოგადოება|სამრეწველო და გამოყენებითი მათემატიკის საზოგადოებ]]ის (SIAM) გამორჩეული სტატიის პრიზი. [[2015]] წლის მაისში დაინიშნა MIT-ის პროფესორად.<ref>{{cite news |title=Daskalakis, Matusik and Watts are promoted to Associate Professor |url=https://www.eecs.mit.edu/news-events/media/daskalakis-matusik-and-watts-are-promoted-associate-professor |access-date=11 November 2021 |publisher=[[MIT Schwarzman College of Computing]] |date=May 4, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150810173444/https://www.eecs.mit.edu/news-events/media/daskalakis-matusik-and-watts-are-promoted-associate-professor |archive-date=August 10, 2015}}</ref> კონსტანტინოსი კვლევითი ცენტრის „Archimedes AI“ თანადამფუძნებელი და მთავარი მეცნიერია. ==ჯილდოები== კონსტანტინოს დასკალაკისს მიენიჭა 2008 წლის ACM სადოქტორო დისერტაციის ჯილდო ქცევის გაგების გაღრმავებისთვის ურთიერთდამოკიდებული ინდივიდების რთულ ქსელებში, როგორიცაა ინტერნეტი. დისერტაცია ნეშის წონასწორობის გამოთვლითი სირთულის შესახებ გვთავაზობს ახალ, ალგორითმულ პერსპექტივას თამაშის თეორიისა და [[ნეშის წონასწორობის კონცეფცია|ნეშის წონასწორობის კონცეფცი]]ის შესახებ.<ref name=phd>{{cite thesis|degree=PhD|first=Constantinos|last=Daskalakis|year=2004|id={{ProQuest|304697700}}|url=http://people.csail.mit.edu/costis/thesis.pdf|oclc=944378938|website=mit.edu|title=The Complexity of Nash Equilibria}}</ref> ამ ნამუშევრისთვის ასევე დაჯილდოვდა 2008 წლის „Kalai Prize“ გამორჩეული სტატიებისთვის კომპიუტერული მეცნიერებისა და თამაშების თეორიის ინტერფეისში, ქრისტოს პაპადიმიტრიუსთან და პოლ გოლდბერგთან ერთად. <ref name="DaskalakisGoldberg2009">{{cite journal|last1=Daskalakis|first1=Constantinos|last2=Goldberg|first2=Paul W.|last3=Papadimitriou|first3=Christos H.|title=The Complexity of Computing a Nash Equilibrium|journal=SIAM Journal on Computing|volume=39|issue=1|year=2009|pages=195–259|issn=0097-5397|doi=10.1137/070699652|citeseerx=10.1.1.152.7003}} {{closed access}}</ref> [[2018]] წელს დასკალაკისს მიენიჭა ნევანლინას პრიზი „ბაზრების, აუქციონების, წონასწორობისა და სხვა ეკონომიკური სტრუქტურების ფუნდამენტური პრობლემების გამოთვლითი სირთულის გარდაქმნისთვის“.<ref>[https://www.mathunion.org/imu-awards/rolf-nevanlinna-prize/rolf-nevanlinna-prize-2018 Rolf Nevanlinna Prize 2018] International Mathematical Union</ref> ასევე მიიღო Simons Foundation Investigator-ის ჯილდო თეორიულ კომპიუტერულ მეცნიერებებში, ჯილდო განკუთვნილია „გამოჩენილი მეცნიერებისთვის ყველაზე პროდუქტიულ წლებში“, ადამიანებისთვის, რომლებიც არ თმობენ ლიდერობას ამ სფეროში. კონსტანტინოსი დასახელდა ACM Fellows-ის 2022 წლის გამარჯვებულად ნომინაციაში „თამაშის ალგორითმული თეორიის, მექანიზმების დიზაინის, ქვეწრფივი ალგორითმებისა და თეორიული მანქანური სწავლების ფუნდამენტური წვლილისთვის“. <ref>{{cite web|url=https://www.acm.org/media-center/2023/january/fellows-2022|title=Global computing association names 57 fellows for outstanding contributions that propel technology today|publisher=Association for Computing Machinery|date=January 18, 2023|access-date=2023-01-18}}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დაბადებული 29 აპრილი]] [[კატეგორია:დაბადებული 1981]] [[კატეგორია:ბერძენი მათემატიკოსები]] [[კატეგორია:მეცნიერება და ტექნოლოგიები ადგილმდებარეობის მიხედვით]] [[კატეგორია:ინფორმატიკა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:თანამედროვე ადამიანი]] b5afik5xkeez1kicklzfg8ggef1c5my 0 583011 4823157 4782999 2025-07-02T04:18:37Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823157 wikitext text/x-wiki '''ვატიკანის ქალაქ-სახელმწიფოს ფუნდამენტური კანონი''' ({{lang-it|Legge Fondamentale dello Stato della Città del Vaticano}}) — [[ვატიკანი]]ს სამოქალაქო პირების ძირითადი მარეგულირებელი სამართლებრივი დოკუმენტი. ფუნდამენტური კანონი არსებობს [[1929]] წლიდან. ==ისტორია== ფუნდამენტური კანონი პირველად [[1929]] წლის [[7 ივნისი|7 ივნისს]] გამოქვეყნდა, პიუს XI-ის ავტორიტეტით.<ref name=":0">{{Cite web |last=Cernuzio |first=Salvatore |date=2023-05-13 |title=Pope Francis reforms Vatican City State's 'Constitution' |url=https://www.vaticannews.va/en/pope/news/2023-05/pope-francis-reform-fundamental-law-constitution-vatican.html |access-date=2023-05-14 |website=Vatican News |language=en}}</ref> [[2000]] წლის [[26 ნოემბერი|26 ნოემბერს]] რომის პაპმა [[იოანე პავლე II]]-მ ფუნდამენტური კანონის ახალი ვერსია გამოაქვეყნა, რომელიც [[2001]] წლის [[22 თებერვალი|22 თებერვალს]], წმინდა პეტრეს ტახტის დღესასწაულზე, შევიდა ძალაში და სრულად ჩაანაცვლა ვატიკანის ქალაქ-სახელმწიფოს 1929 წლის 7 ივნისის ფუნდამენტური კანონი. ყველა ნორმა, რომელიც ახალ ფუნდამენტურ კანონთან არ თავსდებოდა, გაუქმდა.<ref>{{Cite web |title=Legge fondamentale dello Stato della Città del Vaticano – 26 novembre 2000 |url=https://www.vatican.va/news_services/press/documentazione/documents/sp_ss_scv/informazione_generale/legge-fondamentale_it.html |access-date=2023-09-10 |website=www.vatican.va}}</ref> [[2023]] წლის [[13 მაისი|13 მაისს]] პაპმა [[ფრანცისკე]]მ ფუნდამენტური კანონის ახალი ვერსია გამოაქვეყნა,<ref name=":0" /> რომელიც 2023 წლის 7 ივნისს შევიდა ძალაში.<ref>{{cite news|url=https://www.ncregister.com/news/to-respond-to-the-needs-of-our-times-new-fundamental-law-for-vatican-city-state-kicks-in|title='To Respond to the Needs of Our Times': New Fundamental Law for Vatican City State Kicks In|first=Edward|last=Pentin|publisher=National Catholic Register|date=2023-06-07|accessdate=2023-06-19}}</ref> ==იხილეთ აგრეთვე== *[[კონსტიტუციონალიზმი]] ==დამატებითი საკითხავი== * {{Cite journal |last=Dalla Torre |first=Giuseppe |date=2002 |title=La nuova legge fondamentale dello Stato della Città del Vaticano |url=https://www.jstor.org/stable/44617069 |journal=Angelicum |volume=79 |issue=3 |pages=711–724 |jstor= |issn=1123-5772}} * {{Cite web |last=La Vella |first=Giancarlo |date=2023-05-13 |title=New Fundamental Law gives Vatican a renewed missionary impetus |url=https://www.vaticannews.va/en/pope/news/2023-05/fundamental-law-reform-pope-francis-interiew-professor-buonomo.html |access-date=2023-05-14 |website=Vatican News |language=en}} * {{Cite web |last=Gagliarducci |first=Andrea |date=18 May 2023 |title=What does Pope Francis' new 'Fundamental Law' mean for Vatican City State? |url=https://www.catholicnewsagency.com/news/254347/analysis-what-does-pope-francis-new-fundamental-law-mean-for-vatican-city-state |access-date=2023-05-19 |website=Catholic News Agency |language=en}} ==რესურსები ინტერნეტში== {{wikisource|Fundamental Law of Vatican City State}} * [https://www.vatican.va/content/pius-xi/it/motu_proprio/documents/hf_p-xi_motu-proprio_19290607_moto-proprio.html 1929 version] (in Italian) ([https://www.vaticanstate.va/phocadownload/laws-decrees/Supplementoleggiedisposizioni.pdf in the ''AAS'' supplement, pp. 2-5 and 34-37 of the PDF]) * [https://www.vatican.va/news_services/press/documentazione/documents/sp_ss_scv/informazione_generale/legge-fondamentale_it.html 2000 version]; also [https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/it/motu_proprio/documents/hf_jp-ii_motu-proprio_20001126_legge-fondamentale-scv.html here] (in Italian) ([https://web.archive.org/web/20070927041104/http://www.vaticanstate.va/NR/rdonlyres/3F574885-EAD5-47E9-A547-C3717005E861/2522/FundamentalLaw1.pdf in English]) ([https://www.vatican.va/archive/aas/documents/AAS-92-2000-ocr.pdf in the ''AAS'' supplement, pp. 1054-64 of the PDF]) * [https://www.vatican.va/content/francesco/it/motu_proprio/documents/20230513-legge-fond-scv.html 2023 version] (in Italian) * {{cite web |title=Normativa generale |url=https://www.vaticanstate.va/it/stato-governo/legislazione-e-normativa/norm-general.html |website=www.vaticanstate.va}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{ევროპა თემატურად|კონსტიტუცია|ევროპის კონსტიტუციები}} [[კატეგორია:2000 წელი სამართალში]] [[კატეგორია:1929 წელი სამართალში]] [[კატეგორია:2023 წელი სამართალში]] [[კატეგორია:ვატიკანის მთავრობა]] [[კატეგორია:ვატიკანის სამართალი]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] 3auhtecovqxjfiswr7f7ud1jaz8ehnn 0 583067 4823383 4778961 2025-07-02T07:59:01Z Ziv 166415 replace Schröder because of a Copyvio 4823383 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სამიტი | სახელი = G8-ის XXXI სამიტი | სხვასახელი = | ფოტო =Gleneagles Hotel - geograph.org.uk - 3661413.jpg | ფოტოს სიგანე = | წარწერა = გლენიგალსის სასტუმრო | სხვასახელი = | თარიღი = [[6 ივლისი|6]]-[[8 ივლისი]], [[2005]] | მასპინძელი = [[გაერთიანებული სამეფო]] | ადგილები = | ქალაქები = | მონაწილეები = {{flagicon|CAN}} [[პოლ მარტინი]]<br />([[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|FRA}} [[ჟაკ შირაკი]]<br />([[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|GER}} [[გერჰარდ შრედერი]]<br />([[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]])<br />{{flagicon|ITA}} [[სილვიო ბერლუსკონი]]<br />([[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|JPN}} [[ძიუნიტირო კოიძუმი]]<br />([[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|RUS}} [[ვლადიმერ პუტინი]]<br />([[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|UK}} '''[[ტონი ბლერი]]'''<br />([[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]])<br />{{flagicon|USA}} [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუში]]<br />([[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]])<br />{{flagicon|EUR}} [[ჟოზე მანუელ ბაროზუ]]<br />([[ევროკომისიის პრეზიდენტი]]) | სახელმწიფოს მეთაური = | თავმჯდომარე = | დოკუმენტები = | პრეზიდენტი = | დაფუძნდა = | დამფუძნებელი = | წინამორბედი = [[G8-ის 30-ე სამიტი]] | მემკვიდრე = [[G8-ის 32-ე სამიტი]] | საიტი = | შენიშვნები = | compactnav = yes }} '''G8-ის 31-ე სამიტი''', ''დიდი რვიანის ოცდამეთერთმეტე სამიტი'' ({{lang-en|31st G8 summit}}; [[6 ივლისი|6]]-[[8 ივლისი]], [[2005]]) — რვა უდიდესი ინდუსტრიული სახელმწიფოს არაოფიციალური შეხვედრა [[გაერთიანებული სამეფო|გაერთიანებულ სამეფოში]], [[შოტლანდია|შოტლანდიის]] ქალაქ ოხტერანდაში, გლენიგალსის სასტუმროში. დიდი შვიდიანის (G7) სამიტი იყო არაოფიციალური ფორუმი, რომელიც აერთიანებდა უდიდესი ინდუსტრიული ქვეყნების ხელმძღვანელებს: [[საფრანგეთი]], [[დასავლეთ გერმანია]], [[იტალია]], [[იაპონია]], [[დიდი ბრიტანეთი]], [[შეერთებული შტატები]], [[კანადა]], და ევროკომისიის პრეზიდენტი (ოფიციალურად შეუერთდა 1981 წელს).<ref name="reuters_what">Reuters: [http://uk.reuters.com/article/latestCrisis/idUKB26280520080703?sp=true "Factbox: The Group of Eight: what is it?"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090305020749/http://uk.reuters.com/article/latestCrisis/idUKB26280520080703?sp=true |date=2009-03-05 }}, July 3, 2008.</ref> [[1997]] წელს ჯგუფს დაემატა ახალი წევრი [[რუსეთი]]ს სახით, რის გამოც მან მიიღო ახალი სახელი — [[დიდი რვიანი]] (G8).<ref name="saunders1">Saunders, Doug. [https://www.theglobeandmail.com/servlet/story/RTGAM.20080704.wG8-analysis05/BNStory/International/columnists "Weight of the world too heavy for G8 shoulders,"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081011063004/http://www.theglobeandmail.com/servlet/story/RTGAM.20080704.wG8-analysis05/BNStory/International/columnists |date=2008-10-11 }} ''Globe and Mail'' (Toronto). July 5, 2008.</ref> ეს და მომდევნო სამიტები, არ იყო თავდაპირველად ჩაფიქრებული, როგორც მისი უფრო ფართო საერთაშორისო ინსტიტუტებთან დაკავშირების მცდელობა. აღნიშნული სამიტები მოიტანა აუცილებლობამ, რომელთა ინიციატორები იყვნენ [[საფრანგეთის პრეზიდენტი]] — [[ვალერი ჟისკარ-დ’ესტენი]] და დასავლეთ [[გერმანიის კანცლერი]] — [[ჰელმუტ შმიდტი]]. სწორედ მათი ინიციატივით შედგა დიდი ექვსიანის (G6) [[G6-ის 1-ლი სამიტი|პირველი არაოფიციალური შეხვედრა]] [[1975]] წელს.<ref name="reinalda205">Reinalda, Bob and Bertjan Verbeek. (1998). [https://books.google.com/books?id=Bt3AzOHtXwgC&dq=G7+summit&pg=PA205 ''Autonomous Policy Making by International Organizations,'' p. 205.]</ref> ==ლიდერები სამიტზე== [[File:Blair G8 July7th05.jpg|thumb|გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი [[ტონი ბლერი]] გამოდის სიტყვით ჟურნალისტების წინაშე. მის უკან დგანან სამიტის წევრები მარცხნიდან მარჯვნივ (წინ): [[ლუის ინასიუ ლულა და სილვა]], [[გერჰარდ შრედერი]], [[ჰუ ძინტაო]], [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუში]], [[ჟაკ შირაკი]], [[მანმოჰან სინგჰი]], [[ვლადიმერ პუტინი]], [[ვისენტე ფოქსი]]; (უკან): [[პოლ მარტინი]], [[ჟოზე მანუელ ბაროზუ]], [[ტაბო მბეკი]], [[სილვიო ბერლუსკონი]], [[კოფი ანანი]], [[ძიუნიტირო კოიძუმი]] და [[პოლ ვოლფოვიცი]]]] G8 არის არაოფიციალური ყოველწლიური ფორუმი კანადის, ევროკომისიის, საფრანგეთის, გერმანიის, იტალიის, იაპონიის, რუსეთის, გაერთიანებული სამეფოსა და შეერთებული შტატების ლიდერებისთვის.<ref name="reuters_what"/> დიდი რვიანის ოცდამეთერთმეტე არაოფიციალური სამიტის ძირითადი წევრები იყვნენ:<ref>Rieffel, Lex. [http://www.brookings.edu/opinions/2009/0327_global_governance_rieffel.aspx "Regional Voices in Global Governance: Looking to 2010 (Part IV),"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20100603074840/http://www.brookings.edu/opinions/2009/0327_global_governance_rieffel.aspx |date=June 3, 2010 }} Brookings. March 27, 2009; [http://g8.gc.ca/about/member-states/ "core" members (Muskoka 2010 G-8, official site).] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20100603074840/http://g8.gc.ca/about/member-states/ |date=June 3, 2010 }}</ref><ref name="delegations">{{Cite web|url=http://www.g8.utoronto.ca/summit/2005gleneagles/delegations.html|title=UofT G8 Information Centre: Road to St. Petersburg|website=www.g8.utoronto.ca}}</ref><ref>[http://www.g8.utoronto.ca/summit/2005gleneagles/delegations.html 2005 Gleneagles G-8, delegations]; [http://www.deljpn.ec.europa.eu/union/showpage_en_union.external.g8.php "EU and the G8"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070226165606/http://www.deljpn.ec.europa.eu/union/showpage_en_union.external.g8.php |date=February 26, 2007 }}</ref> {| class="wikitable" |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''[[G8|G8-ის წევრები]]'''<br /><small>მასპინძელი ქვეყანა აღნიშნულია მუქი შრიფტით.</small> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! {{flagicon|CAN}} | [[კანადა]] | [[პოლ მარტინი]] | [[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|France}} | [[საფრანგეთი]] | [[ჟაკ შირაკი]] | [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Germany}} | [[გერმანია]] | [[გერჰარდ შრედერი]] | [[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]] |- ! {{flagicon|Italy}} | [[იტალია]] | [[სილვიო ბერლუსკონი]] | [[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|Japan}} | [[იაპონია]] | [[ძიუნიტირო კოიძუმი]] | [[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|რუსეთი}} | [[რუსეთი]] | [[ვლადიმერ პუტინი]] | [[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|UK}} | '''[[გაერთიანებული სამეფო]]''' | '''[[ტონი ბლერი]]''' | '''[[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]]''' |- ! {{flagicon|US}} | [[აშშ]] | [[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუში]] | [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! rowspan="2" | {{flagicon|European Union}} | rowspan="2" | ''[[ევროკავშირი]]'' | [[ჟოზე მანუელ ბაროზუ]] | [[ევროკომისიის პრეზიდენტი]] |- | ტონი ბლერი | [[ევროპის კავშირის საბჭოს თავმჯდომარე სახელმწიფოები|საბჭოს პრეზიდენტი]] |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''მოწვეული სტუმრები (სახელმწიფოები)'''<br /> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! {{flagicon|Brazil}} | [[ბრაზილია]] | [[ლუის ინასიუ ლულა და სილვა]] | [[ბრაზილიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|China}} | [[ჩინეთი]] | [[ჰუ ძინტაო]] | [[ჩინეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|Ethiopia|1996}} | [[ეთიოპია]] | [[მელეს ზენავი]] | [[ეთიოპიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|India}} | [[ინდოეთი]] | [[მანმოჰან სინგჰი]] | [[ინდოეთის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] |- ! {{flagicon|Mexico}} | [[მექსიკა]] | [[ვისენტე ფოქსი]] | [[მექსიკის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- ! {{flagicon|South Africa}} | [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა]] | [[ტაბო მბეკი]] | [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] |- |colspan="4" style="text-align: center; background:Gainsboro" |'''მოწვეული სტუმრები (საერთაშორისო ორგანიზაციები)'''<br /> |- style="background:LightSteelBlue; text-align:center;" ! colspan=2 | მონაწილეები ! წარმომადგენელი ! სტატუსი |- ! {{flagicon|გაერო}} | [[გაერო]] | [[კოფი ანანი]] | [[გაეროს გენერალური მდივანი|გენერალური მდივანი]] |- ! {{flagicon image|World Bank logo.svg}} | [[მსოფლიო ბანკი]] | [[პოლ ვოლფოვიცი]] | პრეზიდენტი |} ==განხილული საკითხები== სამიტი ჩაფიქრებული იყო, როგორც მის წევრებს შორის არსებული უთანხმოების მოგვარების საშუალება. წმინდა პრაქტიკული თვალსაზრისით, სამიტის წევრებს მიეცათ საშუალება გაეწიათ ერთმანეთისთვის დახმარება რთული ეკონომიკური პრობლემების მოსაგვარებლად.<ref name="reinalda205"/> ==გალერეა== <gallery class="center" widths="90"> File:Paul Martin in 2011 crop.jpg|'''{{CAN}}'''<br />[[პოლ მარტინი]], <br />[[კანადის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Jacques Chirac (1997) (cropped).jpg|'''{{FRA}}'''<br />[[ჟაკ შირაკი]], [[საფრანგეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Gerhard Schröder, 2018 (cropped).jpg|'''{{DEU}}'''<br />[[გერჰარდ შრედერი]], [[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]] File:Berlusconi-2010-1.jpg|'''{{ITA}}'''<br />[[სილვიო ბერლუსკონი]], [[იტალიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Junichiro Koizumi 20010426.jpg|'''{{JPN}}'''<br />[[ძიუნიტირო კოიძუმი]], [[იაპონიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Vladimir Putin official portrait (cropped).jpg|'''{{RUS}}'''<br />[[ვლადიმერ პუტინი]], [[რუსეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Tony Blair 1997.jpg|'''{{GBR}}'''<br />[[ტონი ბლერი]], [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:George-W-Bush.jpeg|'''{{USA}}'''<br />[[ჯორჯ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუში]], [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] </gallery> <gallery class="center" widths="90"> File:José Manuel Barroso (cropped).jpg|'''{{EUR}}'''<br />[[ჟოზე მანუელ ბაროზუ]], [[ევროკომისიის პრეზიდენტი]] </gallery> ;მოწვეული სტუმრები (სახელმწიფოები) <gallery class="center" widths="90"> File:Foto oficial de Luiz Inácio Lula da Silva (2023–2027).jpg|'''{{BRA}}'''<br />[[ლუის ინასიუ ლულა და სილვა]], [[ბრაზილიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Hu Jintao Cannes2011.jpg|'''{{CHN}}'''<br />[[ჰუ ძინტაო]], [[ჩინეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:Meles Zenawi - World Economic Forum Annual Meeting 2012.jpg|'''{{ETH}}'''<br />[[მელეს ზენავი]], [[ეთიოპიის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Official Portrait of the Prime Minister Dr. Manmohan Singh.jpg|'''{{IND}}'''<br />[[მანმოჰან სინგჰი]], [[ინდოეთის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] File:Vicente Fox podium.jpg|'''{{MEX}}'''<br />[[ვისენტე ფოქსი]], [[მექსიკის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] File:SthAfrica.ThaboMbeki.01 (cropped2).jpg|'''{{ZAF}}'''<br />[[ტაბო მბეკი]], [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] </gallery> ;მოწვეული სტუმრები (საერთაშორისო ორგანიზაციები) <gallery class="center" widths="90"> File:Kofi Annan 2012 (cropped).jpg|'''{{flagicon|გაერო}}'''<br />[[კოფი ანანი]], [[გაეროს გენერალური მდივანი|გენერალური მდივანი]] File:Paul Wolfowitz.jpg|{{flagicon image|World Bank logo.svg}}<br />[[პოლ ვოლფოვიცი]], მსოფლიო ბანკის პრეზიდენტი </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== * Bayne, Nicholas and Robert D. Putnam. (2005). [https://books.google.com/books?id=DQhRgXJzdLcC&q=Hanging+in+There:+The+G7+and+G8+Summit+in+Maturity+and+Renewal ''Staying Together: the G8 summit Confronts the 21st Century.''] Aldershot, Hampshire, England: [[Ashgate Publishing]]. {{ISBN|978-0-7546-4267-1}}; [https://www.worldcat.org/oclc/217979297 OCLC 217979297] * Reinalda, Bob and Bertjan Verbeek. (1998). [https://books.google.com/books?id=Bt3AzOHtXwgC ''Autonomous Policy Making by International Organizations.''] London: [[Routledge]]. {{ISBN|978-0-415-16486-3}}; {{ISBN|978-0-203-45085-7}}; {{OCLC|39013643}} * Official G8 website: [http://webarchive.loc.gov/all/20080913235039/http%3A//www.g8.gov.uk/servlet/Front?pagename%3DOpenMarket/Xcelerate/ShowPage%26c%3DPage%26cid%3D1078995902703 Gleneagles summit, 2005]; n.b., no official website is created for any G7 summit prior to 1995 – ''see'' the [[21st G7 summit#Accomplishments|21st G7 summit]]. * [[University of Toronto]]: [[G8 Research Group]], [http://www.g8.utoronto.ca G8 Information Centre] ** [http://www.g8.utoronto.ca/summit/2004seaisland/index.html G8 2005, delegations & documents] * [http://www.environmenttimes.net/ '''Poverty and Environment Times''' – current issues] * [https://www.theguardian.com/g8/0,13365,967228,00.html Guardian Unlimited – Special Report: G8] * [http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/country_profiles/3777557.stm BBC News – Profile: G8] * [http://www.g7.utoronto.ca/ University of Toronto – G8 Information Centre] * [http://www.indymedia.org.uk/en/actions/2005/g8/ UK Indymedia Coverage] reporting from the protests against the summit * [http://www.dissent.org.uk/ Dissent! A network of resistance against the G8] a network of groups connected to the anti-globalisation movement planning protests at the 2005 G8 Summit. * [https://web.archive.org/*/http://www.g8alternatives.org.uk/ G8 Alternatives] a group of NGOs, political parties and others planning protests and a conference in opposition to the G8. * [http://redpepper.blogs.com/g8/2005/07/in_their_own_wo.html In their own words] compilation of responses by campaign groups to summit communique * [https://web.archive.org/*/http://www.catalystmedia.org.uk/issues/nerve5/articles/hearts_of_gold.htm An article on the summit from Liverpool's 'Nerve' magazine] * [https://web.archive.org/web/20061014190055/http://www.g8pics.com/ 2005 G8 Pictures] * [https://web.archive.org/*/http://www.camcorderguerillas.net/g8_home.htm Camcorder Guerillas – "Why Close the G8?" film] (On the G8 Summit in Gleneagles, Scotland) * [http://www.hm-treasury.gov.uk/otherhmtsites/g7/news/conclusions_on_development_110605.cfm G8 Finance Ministers’ Conclusions on Development] * [https://web.archive.org/web/20040916042045/http://www.makepovertyhistory.org/ Make Poverty History] global poverty relief charity collective planning mass convergence of people in [[Edinburgh]] in time for the Gleneagles 2005 G8 Summit * [http://www.theonecampaign.org The One Campaign] seeks to have G8 countries donate 1% of their budgets to poverty relief, AIDS causes, etc. * [https://web.archive.org/web/20050625020039/http://www.number-10.gov.uk/output/Page7442.asp 2005 Presidencies, Africa and Climate Change] UK government * [http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4686015.stm G8 debt deal under threat at IMF], [[BBC]], 15 June 2005 * Overseas Development Institute's [http://www.odi.org.uk/2005_portal/ G8 Portal] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051024152647/http://www.odi.org.uk/2005_portal/ |date=2005-10-24 }} * War on Want, [https://web.archive.org/web/20100616081335/http://waronwant.org/news/press-releases/10287-g8-massive-shortfall-exposed-in-gleneagles-deal G8: Massive shortfall exposed in Gleneagles deal] * World Development Movement (2005), [http://www.wdm.org.uk/resources/briefings/general/suspending.pdf "Suspending disbelief: The promises and actions of the G8 from 1998 – 2005"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050707061816/http://www.wdm.org.uk/resources/briefings/general/suspending.pdf |date=2005-07-07 }}, June 2005 * [http://www.cgdev.org/ Center for Global Development (CGD)], (Independent Research and Practical Ideas for Global Prosperity), offers easy to understand analysis of what the G8 agreement on debt relief will mean for poor people in developing countries. See [http://www.cgdev.org/G8.cfm The Road to Gleneagles]{{Dead link|date=September 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * ''[[New Statesman]]'', 4 July 2005, [http://www.newstatesman.com/200507040005 "We are deeply concerned. Again"] – G8 development concerns since 1977 * ''The Guardian'', 23 August 2005, [https://www.theguardian.com/comment/story/0,3604,1554311,00.html "How the G8 lied to the world on aid"] * ''Scottish Left Review'' Summer 2005 [https://web.archive.org/web/20090327071603/http://www.slrp.co.uk/test1/images/stories/pdf/slr-111-SLRI28.pdf "Unwanted Guests: The G8 comes to Scotland"] * ''Scottish Left Review'' Summer 2008 [https://web.archive.org/web/20090327071603/http://www.scottishleftreview.org/li/images/stories/pdf/slri47.pdf "Is Poverty History Yet?"] * [[Myles Allen]], 1 July 2005, [https://web.archive.org/web/20060221050725/http://www.opendemocracy.net/globalization-G8/ghost_2640.jsp "The ghost of Gleneagles"] – on the potential role of legal [[climate liability]] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{G7 სამიტები}} [[კატეგორია:დიდი რვიანის სამიტები| 031]] hxat1klod6syiu6lojk0br01k9996rq 14 583306 4823145 4779485 2025-07-02T04:16:54Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823145 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ტუნისის მთავრობა]] drsf0wznwskak9shsn4puy79i0lf7r2 14 583309 4823125 4779493 2025-07-02T04:14:36Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823125 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:არაბთა გაერთიანებული საამიროების სამართალი]] t7qz0g12b7speosbt5wl10w5fbuluji 0 583706 4823368 4810550 2025-07-02T07:10:12Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:რევოლუციები ქვეყნის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823368 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა პოლიტიკოსი}} '''კირიაკულის მავრომიხალისი''' ({{lang-el|Κυριακούλης Μαυρομιχάλης}}, დ. [[6 აგვისტო]], [[1765]], ლიმენიონი, [[საბერძნეთი]] — გ. [[4 ივლისი]], [[1822]], საბერძნეთი) — [[ბერძენი]] სამხედრო ლიდერი და [[1821]] წლის [[საბერძნეთის რევოლუცია|საბერძნეთის რევოლუციის]] [[გმირი]]. ==ბიოგრაფია== კირიაკულის მავრომიხალისი დაიბადა 1765 წლის 6 აგვისტოს, [[მანის ნახევარკუნძული|მანის ნახევარკუნძულზე]], ცნობილ მავრომიხალისთა საგვარეულოში, რომელმაც საბერძნეთს მრავალი გამოჩენილი სამხედრო მეთაური აჩუქა. [[რუსეთი|რუსეთის]] ფლოტის პირველი [[არქიპელაგი|არქიპელაგის]] ექსპედიცია ბიძგი გახდა საბერძნეთის აჯანყებისთვის, რომლის დროსაც [[ალბანელები (ალბანეთი)|ალბანელებთან]] ბრძოლაში დაიღუპა მისი მამა — პიეროს მავრომიხალისი. კირიაკულის უფროსი ძმა, პეტროსი (პეტრობეი), [[1821]] წლის იყო აჯანყების ერთ-ერთი მთავარი ხელმძღვანელი [[მესენია|მესენიის]] რეგიონში. მანიელთა რაზმის სათავეში მდგომმა კირიაკულისმა თავი გამოიჩინა [[კალამე|კალამეს]] გათავისუფლებისას, კორონის ალყისას, ვალტეცის ბრძოლაში, სადაც იგი ბერძნულ ძალებს ხელმძღვანელობდა, და ასევე ტრიპოლის ალყისას (ტრიპოლიცის ალყა). მოგვიანებით, თავისი დისშვილის — ილიას მავრომიხალისისთან ერთად, კირიაკულისმა განახორციელა ლაშქრობა ატიკის რეგიონსა და [[ევბეა|ევბეის]] კუნძულზე, სადაც ილიასი გმირულად დაიღუპა. [[1822]] წლის [[ზაფხული|ზაფხულში]] ალექსანდროს მავროკორდატოსმა [[ეპირი|ეპირის]] მიმართულებით ექსპედიცია დაგეგმა, რომლის მიზანიც იყო ალბანელი ხურშიტ-ფაშას მიერ ალყაში მოქცეული სულიოტებისთვის დახმარების გაწევა. ამ ექსპედიციას კირიაკულის მავრომიხალისი ხელმძღვანელობდა — ის მეთაურობდა 500 მანიელსა და მცირე რაოდენობის [[ფრანგები|ფრანგ]] ([[ნაპოლეონ ბონაპარტი|ნაპოლეონ ბონაპარტის]] ყოფილი ჯარისკაცები) და [[იტალიელები|იტალიელ]] [[ფილელინები|ფილელინებს]].<ref>G. Kafentzis. ''Istoria ton Neoteron Chronon''. Athens: Ekdosis Chatzichrisou, 1974.</ref> იგი ქალაქ კაიაფასკენ მიემართებოდა, როდესაც კირიაკულისმა სოფელ მურტუსთან თურქული ავანგარდი დაამარცხა და დიდი რაოდენობით [[თურქი]] ტყვედ აიყვანა. ტყვეები [[პელოპონესის ნახევარკუნძული|პელოპონესზე]] გააგზავნა, თუმცა მათ თანხლებაში გამოყოფილმა რაზმმა კიდევ უფრო შეამცირა ისედაც მცირე ძალები, რომლითაც კირიაკულისი მოქმედებდა.<ref>Poti Stratiki. ''To Athanato 1821''. Athens: Ekdosis Stratiki, 1990.</ref> [[სპარტელები|სპარტელი]] წინაპრების ტრადიციების გაგრძელებით, მანიელთა რაზმი (და მცირერიცხოვანი ფილელინები) 450 მებრძოლით [[1822]] წლის [[4 ივლისი|4 ივლისს]] ყოყმანის გარეშე შეერკინა 3,000-იან თურქ-ალბანურ ძალას ფანარის მიდამოებში, მან შეძლო პოზიციების გამაგრება, რითიც ახალ ძალებს მისცა შესაძლებლობა, წარმატებით მოეგერიებინათ თურქთა შეტევა. სწორედ აქ დაეცა ბრძოლის ველზე კირიაკულის მავრომიხალისი. კირიაკულისი პატივით დაკრძალეს ქალაქ მესოლონგიონში. მისი გარდაცვალება აღინიშნა იმ დროის სახალხო სიმღერაში (გოდებაში): {{ციტატა|«Πετρόμπεης καθότανε ψηλά στο Πετροβούνι κι εσφούγγιζε τα μάτια του μ΄ ένα χρυσό μαντήλι. Τι έχεις Μπέη και χλίβεσαι και χύνεις μαύρα δάκρυα; Σα με ρωτάς Κυριάκαινα και θέλεις για να μάθης; Aπόψε μου ΄ρθαν γράμματα από το Μεσολόγγι …τον Κυριακούλην σκότωσαν, τον πρώτο καπετάνιο και στάζουνε τα μάτια μου και τρέχουν μαύρα δάκρυα».<ref>{{Cite web |url=http://www.e-istoria.com/119.html |title=e-istoria.com — Λαογραφία<!-- Заголовок добавлен ботом --> |access-date=2010-12-12 |archive-date=2011-07-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110710161127/http://www.e-istoria.com/119.html |deadlink=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110710161127/http://www.e-istoria.com/119.html |archivedate=2011-07-10 }}</ref>}} მისი შვილიშვილი, ასევე კირიაკულის მავრომიხალისი, 50 წლის შემდეგ საბერძნეთის [[პრემიერ-მინისტრი]] გახდა. მანის რეგიონში დღესაც არსებობს მისი სახელობის ქუჩები. ბერძნული კინემატოგრაფია მას ხშირად ასახავს როგორც „რომანტიკულ მოწამეს“ ==პირადი ცხოვრება== წყაროები ნაკლებ ინფორმაციას ინახავს მისი პირადი ცხოვრების შესახებ, მაგრამ ცნობილია, რომ კირიაკულისი დაქორწინდა კირიაკაინაზე ({{lang-el| Κυριακαίνα}}), რომელიც ასევე [[არისტოკრატია|არისტოკრატიული]] ოჯახიდან იყო. მათ ჰყავდათ მინიმუმ ორი შვილი (სახელები ისტორიაში არ შემორჩენილა). მესოლონგიონის დაცემის შემდეგ ([[1826]] წლის [[10 აპრილი]]), ოსმალებმა დაიწყეს მოსახლეობის ხოცვა-ჟლეტა. კირიაკაინა მცირე ჯგუფთან ერთად გაქცევით გადაურჩა სიკვდილს. ==ლიტერატურა== * «Δημοτικά Τραγούδια» Ν. Πολίτης (επανέκδοση 2001) σ.43 * «Σύγχρονος Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη»,τόμος 17ος,σελ 231 (1928) ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{DEFAULTSORT:მავრომიხალისი, კირიაკულისი}} [[კატეგორია:ბერძნები საქმიანობისა და საუკუნის მიხედვით]] [[კატეგორია:საბერძნეთის რევოლუციის მონაწილეები]] j5juav59ssr5lhx1uw2jpefm15vnguf 14 584051 4823140 4783271 2025-07-02T04:16:11Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823140 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მალდივის რესპუბლიკის სამართალი]] [[კატეგორია:კონსტიტუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მალდივის კუნძულების პოლიტიკა]] jcnpses27akxxadbwcdmnpxwmf6bo6g 14 584437 4823615 4785184 2025-07-02T10:43:55Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823615 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ლიტერატურული ნაწარმოებები]] [[კატეგორია:ლიტერატურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ხელოვნების ნამუშევრები ქვეყნის მიხედვით]] 4yba2saqrojrohhhvkvui19x08zlukb 14 584740 4823542 4786212 2025-07-02T10:29:29Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სახლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სახლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823542 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:საცხოვრებელი სახლები აზერბაიჯანში]] [[კატეგორია:სახლები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:სახლები აზიაში ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:სახლები ევროპაში ქვეყნის მიხედვით]] rmn6duapfnbi82e25j0r41lrh2nzr9x 14 584760 4823543 4786265 2025-07-02T10:29:35Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სახლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სახლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823543 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:საცხოვრებელი შენობები აზიაში ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:სახლები აზიაში]] [[კატეგორია:სახლები ქვეყნების მიხედვით]] 69mdthv4t9lx6zmnjwcszu2wnd3qxqn 0 585651 4823401 4792476 2025-07-02T10:00:55Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:მუსიკა ქვეყნის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823401 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ალბომი | სახელწოდება = Brat | ტიპი = | შემსრულებელი = Charli XCX | გარეკანი = Charli XCX - Brat (album cover).png | Alt = | გამოცემის თარიღი = <!-- {{დაიწყე თარიღი|7|6|2024}} --> | ჩაწერის თარიღი = [[2023]]-[[2024]] | სტუდია = * Sleeper Sounds ([[ლონდონი]]) * Henson ([[ჰოლივუდი|Hollywood]]) * Westlake * A2F * Larrabee * The Nest | ჟანრი = [[Rave]] | ხანგრძლივობა = <!-- {{ხანგრძლივობა|m=41|s=23}} --> | ლეიბლი = [[Atlantic Records]] | პროდიუსერი = *A. G. Cook *Cirkut *George Daniel *Charli XCX *Gesaffelstein *Finn Keane *Hudson Mohawke *El Guincho *Jon Shave *Linus Wiklund *Omer Fedi | წინა_სახელწოდება = | წინა_წელი = | შემდეგი_სახელწოდება = | შემდეგი_წელი = }} '''Brat''' — ინგლისელი მომღერალი [[Charli XCX|ჩარლი XCX]]-ის მეექვსე სტუდიური ალბომი, რომელიც გამოიცა [[Atlantic Records]]-ის მეშვეობით, [[2024|2024 წლის]] [[7 ივნისი|7 ივნისს]]. ალბომი შეიცავს ჩარლი XCX-ის, მისი ხანგრძლივი აღმასრულებელი პროდიუსერი A. G. Cook-ის, Finn Keane-ის, Cirkut-ის, მისი პარტნიორი George Daniel-ის და სხვების პროდიუსერულ ნამუშევრებს. ალბომი ინსპირირებულია [[2000-იანები|2000-იანი წლების]] ინგლისური [[Rave|რეივ მუსიკის]] სცენიდან, უფრო აგრესიული კლუბური ჟღერადობით, ვიდრე მისი წინა ალბომი - [[Crash (ალბომი)|Crash]] ([[2022]]). ალბომმა კომერციული წარმატებით მიაღწია პირველ ადგილს [[გაერთიანებული სამეფო|დიდ ბრიტანეთში]], [[ავსტრალია|ავსტრალიასა]] და [[ირლანდია|ირლანდიაში]] და მოხვდა ტოპ 10-ში კიდევ 12 ქვეყანაში, მათ შორის [[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]-ში, სადაც ეს იყო ჩარლი XCX-ის ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი, [[ბილბორდ 200|Billboard 200]]-ში (მესამე ადგილი). [[2024|2024 წლის]] [[10 ივნისი|10 ივნისს]] გამოვიდა დელუქს ვერსია, ''"Brat and It's the Same but There's Three More Songs So It's Not"''. [[2024|2024 წლის]] [[11 ოქტომბერი|11 ოქტომბერს]] გამოვიდა რემიქს ალბომი, სახელწოდებით ''"Brat and It's Completely Different but Also Still Brat"'', 20 მოწვეული არტისტის მონაწილეობით. [[Metacritic]]-ის მიხედვით, რომელიც მოიცავს მუსიკალური კრიტიკოსების შეფასებებს, ''Brat'' არის [[2024|2024 წლის]] ყველაზე მაღალი შეფასების მქონე ალბომი და ყველა დროის მე-15 ყველაზე მაღალი შეფასების მქონე ალბომი. ალბომი შეირჩა [[2024|2024 წლის]] [[Mercury Prize]]-ის კანდიდატად, წლის ალბომისთვის. <ref>{{Cite web |title=2024 Mercury Prize 'Albums of the Year' revealed |url=https://www.mercuryprize.com/news/2024-mercury-prize-albums-of-the-year-revealed |access-date=2024-08-02 |website=www.mercuryprize.com |archive-date=4 August 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240804181107/https://www.mercuryprize.com/news/2024-mercury-prize-albums-of-the-year-revealed |url-status=live}}</ref> ალბომის გარეკანი და ესთეტიკა გახდა პოპულარული ინტერნეტ ტენდენცია და მიიღო აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტის, [[კამალა ჰარისი|კამალა ჰარისის]] 2024 წლის პრეზიდენტობის კამპანიამ, ჩარლი XCX-ის ტვიტერის განცხადების შემდეგ. <ref>{{Cite news |last=Demopoulos |first=Alaina |date=2024-07-23 |title='Kamala IS brat': Harris campaign goes lime-green to embrace the meme of the summer |url=https://www.theguardian.com/us-news/article/2024/jul/23/kamala-harris-charli-xcx-brat |access-date=2024-07-25 |work=The Guardian |issn=0261-3077 |archive-date=22 August 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240822111539/https://www.theguardian.com/us-news/article/2024/jul/23/kamala-harris-charli-xcx-brat |url-status=live}}</ref><ref name="billboard-kamala">{{cite magazine |last1=Kaufman |first1=Gil |title=Charli XCX Says 'Kamala Harris IS Brat' Wasn't Meant as Political Endorsement: 'I'm Not Bob Dylan' |url=https://www.billboard.com/music/pop/charli-xcx-kamala-harris-is-brat-not-political-endorsement-save-democracy-1235760982/ |magazine=Billboard |access-date=3 September 2024 |date=26 August 2024 |archive-date=6 September 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240906003957/https://www.billboard.com/music/pop/charli-xcx-kamala-harris-is-brat-not-political-endorsement-save-democracy-1235760982/ |url-status=live}}</ref> ალბომი ნომინირებული იყო [[გრემის ჯილდო|გრემის]] 9 ჯილდოზე, 67-ე წლიურ ცერემონიაზე, მათ შორის ''წლის ალბომისთვის'' და გაიმარჯვა სამ კატეგორიაში. <ref>{{cite web |title=Grammy Nominations 2025: Beyonce Leads With 11 Nods as Taylor Swift, Chappell Roan, Sabrina Carpenter and Charli XCX Are Among Top Nominees |url=https://variety.com/2024/music/news/grammy-nominations-2025-beyonce-taylor-swift-chappell-roan-complete-list-1236204610/ |access-date=8 November 2024 |website=[[Variety (magazine)|Variety]] |date=8 November 2024 |archive-date=8 November 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241108164954/https://variety.com/2024/music/news/grammy-nominations-2025-beyonce-taylor-swift-chappell-roan-complete-list-1236204610/ |url-status=live}}</ref> ალბომის მხარდასაჭერად, ჩარლი XCX-მა 2024 წელს გამართა [[Sweat (საკონცერტო ტურნე)|Sweat ტური]] თანამშრომელ Troye Sivan-თან ერთად და [[2024]]-[[2025]] წლებში ატარებს ტურნეებს, Brat სოლო ტურის ფარგლებში. <ref>{{Cite web |last=Molloy |first=Laura |date=2024-11-22 |title=Is Charli XCX teasing a 2025 North American 'Brat' arena tour? |url=https://www.nme.com/news/music/is-charli-xcx-teasing-a-2025-north-american-brat-arena-tour-3814980 |access-date=2024-11-22 |website=NME}}</ref> {{Track listing | headline = ''Brat'' – ტრეკების ჩამონათვალი | extra_column = Producer(s) | total_length = 41:23 | title_width = 30% | writing_width = 35% | extra_width = 35% | title1 = [[360 (სიმღერა)|360]] | length1 = 2:13 | writer1 = {{hlist|[[Charli XCX|Charlotte Aitchison]]|A. G. Cook|Henry Walter|Finn Keane|Omer Fedi|Blake Slatkin}} | extra1 = {{hlist|Cirkut|A. G. Cook}} | title2 = [[Club Classics (სიმღერა)|Club Classics]] | length2 = 2:33 | writer2 = {{hlist|Aitchison|George Daniel}} | extra2 = {{hlist|Daniel|Cook}} | title3 = [[Sympathy Is a Knife (სიმღერა)|Sympathy Is a Knife]] | length3 = 2:31 | writer3 = {{hlist|Aitchison|Keane|Jonathan Christopher Shave}} | extra3 = {{hlist|Keane|Charli XCX}} | title4 = [[I Might Say Something Stupid (სიმღერა)|I Might Say Something Stupid]] | length4 = 1:49 | writer4 = {{hlist|Aitchison|Mike Lévy}} | extra4 = {{hlist|Gesaffelstein|Bart Schoudel{{ref|v|[v]}}}} | title5 = [[Talk Talk (სიმღერა)|Talk Talk]] | length5 = 2:41 | writer5 = {{hlist|Aitchison|Cook|Hudson Mohawke|Ross Matthew Birchard}} | extra5 = {{hlist|Hudson Mohawke|Cook}} | title6 = [[Von Dutch (სიმღერა)|Von Dutch]] | length6 = 2:44 | writer6 = {{hlist|Aitchison|Keane}} | extra6 = Keane | title7 = [[Everything Is Romantic (სიმღერა)|Everything Is Romantic]] | length7 = 3:23 | writer7 = {{hlist|Aitchison|Pablo Díaz-Reixa}} | extra7 = {{hlist|El Guincho|Cook|XCX|Jasper Harris|Marlonwiththeglasses|Jae Deal}} | title8 = [[Rewind (სიმღერა)|Rewind]] | length8 = 2:48 | writer8 = {{hlist|Aitchison|Walter|Cook}} | extra8 = {{hlist|Cirkut|Cook}} | title9 = [[So I (სიმღერა)|So I]] | length9 = 3:31 | writer9 = {{hlist|Aitchison|Keane|Shave}} | extra9 = {{hlist|Shave|Cook}} | title10 = [[Girl, So Confusing (სიმღერა)|Girl, So Confusing]] | length10 = 2:54 | writer10 = {{hlist|Aitchison|Cook}} | extra10 = Cook | title11 = [[Apple (სიმღერა)|Apple]] | length11 = 2:31 | writer11 = {{hlist|Aitchison|Daniel|Linus Wiklund|Noonie Bao}} | extra11 = {{hlist|Daniel|Wiklund|Cook|XCX}} | title12 = [[B2B (სიმღერა)|B2B]] | length12 = 2:58 | writer12 = {{hlist|Aitchison|Lévy}} | extra12 = {{hlist|Gesaffelstein|Fedi|Cook|Schoudel{{ref|v|[v]}}}} | title13 = [[Mean Girls (სიმღერა)|Mean Girls]] | length13 = 3:09 | writer13 = {{hlist|Aitchison|Cook|Birchard}} | extra13 = {{hlist|Cook|Hudson Mohawke}} | title14 = [[I Think About It All the Time (სიმღერა)|I Think About It All the Time]] | length14 = 2:15 | writer14 = {{hlist|Aitchison|Cook|Keane|Shave}} | extra14 = {{hlist|Cook|Keane}} | title15 = [[365 (სიმღერა)|365]] | length15 = 3:23 | writer15 = {{hlist|Aitchison|Cook|Walter}} | extra15 = {{hlist|Cook|Cirkut}} }} ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://open.spotify.com/album/2lIZef4lzdvZkiiCzvPKj7 BRAT - Album by Charli xcx] * [https://www.last.fm/it/music/Charli+xcx/BRAT BRAT] * [https://musicbrainz.org/release-group/e0fdb431-0109-420d-8a37-f99eaeb4d671 BRAT] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:2024 წელი მუსიკაში]] [[კატეგორია:ინგლისური მუსიკა]] [[კატეგორია:ალბომები წლის მიხედვით]] [[კატეგორია:ელექტრონული მუსიკა]] acwz3lawk2vo31jp8hw28q25rcn3xnv 3 586231 4823042 4822343 2025-07-01T18:39:57Z Jaba1977 3604 /* კატეგორიები */ ახალი სექცია 4823042 wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}}— [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 01:42, 10 მაისი 2025 (UTC) ==სათაურები== ლაზარე გამარჯობა, სტატიას ამ სათაურით არ ვწერთ ([[მთა ჯინინი]]). ხომ არ ვწერთ სოფელი ხოვლე, ქალაქი კასპი? ამიტომ არ იწერება მთა ჯინინი. ქართულში უნდა დაიწეროს სტატია სათაურით '''ჯინინი'''. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 04:19, 27 ივნისი 2025 (UTC) :ლაზარე, როცა სათაური შეცდომითაა, ჩვენ ახალ სტატიას კი არ ვწერთ, არამედ გადაგვაქვს სათაური. ახლა ასე დარჩეს როგორცაა და სხვა დროს გაითვალისწინე. [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 12:09, 27 ივნისი 2025 (UTC) == Warning / ყურადღება == {{OTW/ძირი}}— [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 13:53, 27 ივნისი 2025 (UTC) ==განმეორებითი გაფრთხილება ვანდალიზმის შესახებ== {{ვანდალი 2/ძირი}}— [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 14:27, 29 ივნისი 2025 (UTC) :მოგესალმებით გტხოვთ ამიხსნათ თუ რატომ მივიღე ეს შენიშვნა. მე ვუფრთხილდები ჩემს ისტორიას და მაქსიმალურად ვცდილობ ავირიდო თავიდან ვიკიპედიის წესების დარღვევა. სხვისი სტატიის მითვისება არასდროს მიცდია. [[მომხმარებელი:ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ლაზარე ზანგური|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|წვლილი]]) 16:36, 29 ივნისი 2025 (UTC) ::არც სხვისი სტატიის დამახინჯება მიცდია და არც უწმაწურ სიტყვებს ვიყენებ წეისას და თუ სადმე შეცდომა დაუშვი გთხოვთ ამიხსნათ. [[მომხმარებელი:ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ლაზარე ზანგური|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|წვლილი]]) 16:41, 29 ივნისი 2025 (UTC) :::თავის მოკატუნება საჭირო არ არის!. ონლაინ-თარჯიმნების გამოყენება ვიკიპედიაში აკრძალულია!. თქვენ საქმეს კითილსინდისიერად არ უდგებით და რაღაც ისტორიის სისუფთავეზე ლაპარაკობთ. ჩვენ ყველანი სტატიებს ვთარგმნით ადამიანური რესურსების გამოყენებით, ჩვენი უნარ-ჩვევებით, თქვენ თარგმნით მანქანურად, და შესაბამისად მახინჯურად. ონლაინ-თარჯიმნებით ვიკიპედია ვერ ვითარდება, არამედ მისი დონე და რეიტინგი ვარდება და მე ამის უფლებას არ მოგცემთ. თუ არ იცით მაღალ დონეზე ენა, მაშინ სტატიის თარგმანის შესრულებისაგან თავი შეიკავეთ. ონლაინ-თარჯიმნებით შესრულებული სტატია სხვა არაფერია თუ არა ნაგავი. ამდენად, მე თქვენ ადგილას სირცხვილისგან გავჩუმდებოდი. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 17:31, 29 ივნისი 2025 (UTC) == კატეგორიები == გამარჯობა. [[აფროვენატორი]] — ამ სტატიას სჭირდება კატეგორია. დაიცავი ვიკიპედიის წესები. [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 18:39, 1 ივლისი 2025 (UTC) 6syiph08fw7xfudzjetgd5igks61za5 4823632 4823042 2025-07-02T10:48:00Z ლაზარე ზანგური 170233 /* კატეგორიები */ პასუხი 4823632 wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}}— [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 01:42, 10 მაისი 2025 (UTC) ==სათაურები== ლაზარე გამარჯობა, სტატიას ამ სათაურით არ ვწერთ ([[მთა ჯინინი]]). ხომ არ ვწერთ სოფელი ხოვლე, ქალაქი კასპი? ამიტომ არ იწერება მთა ჯინინი. ქართულში უნდა დაიწეროს სტატია სათაურით '''ჯინინი'''. --[[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 04:19, 27 ივნისი 2025 (UTC) :ლაზარე, როცა სათაური შეცდომითაა, ჩვენ ახალ სტატიას კი არ ვწერთ, არამედ გადაგვაქვს სათაური. ახლა ასე დარჩეს როგორცაა და სხვა დროს გაითვალისწინე. [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 12:09, 27 ივნისი 2025 (UTC) == Warning / ყურადღება == {{OTW/ძირი}}— [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 13:53, 27 ივნისი 2025 (UTC) ==განმეორებითი გაფრთხილება ვანდალიზმის შესახებ== {{ვანდალი 2/ძირი}}— [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 14:27, 29 ივნისი 2025 (UTC) :მოგესალმებით გტხოვთ ამიხსნათ თუ რატომ მივიღე ეს შენიშვნა. მე ვუფრთხილდები ჩემს ისტორიას და მაქსიმალურად ვცდილობ ავირიდო თავიდან ვიკიპედიის წესების დარღვევა. სხვისი სტატიის მითვისება არასდროს მიცდია. [[მომხმარებელი:ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ლაზარე ზანგური|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|წვლილი]]) 16:36, 29 ივნისი 2025 (UTC) ::არც სხვისი სტატიის დამახინჯება მიცდია და არც უწმაწურ სიტყვებს ვიყენებ წეისას და თუ სადმე შეცდომა დაუშვი გთხოვთ ამიხსნათ. [[მომხმარებელი:ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ლაზარე ზანგური|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|წვლილი]]) 16:41, 29 ივნისი 2025 (UTC) :::თავის მოკატუნება საჭირო არ არის!. ონლაინ-თარჯიმნების გამოყენება ვიკიპედიაში აკრძალულია!. თქვენ საქმეს კითილსინდისიერად არ უდგებით და რაღაც ისტორიის სისუფთავეზე ლაპარაკობთ. ჩვენ ყველანი სტატიებს ვთარგმნით ადამიანური რესურსების გამოყენებით, ჩვენი უნარ-ჩვევებით, თქვენ თარგმნით მანქანურად, და შესაბამისად მახინჯურად. ონლაინ-თარჯიმნებით ვიკიპედია ვერ ვითარდება, არამედ მისი დონე და რეიტინგი ვარდება და მე ამის უფლებას არ მოგცემთ. თუ არ იცით მაღალ დონეზე ენა, მაშინ სტატიის თარგმანის შესრულებისაგან თავი შეიკავეთ. ონლაინ-თარჯიმნებით შესრულებული სტატია სხვა არაფერია თუ არა ნაგავი. ამდენად, მე თქვენ ადგილას სირცხვილისგან გავჩუმდებოდი. - [[User:Otogi|<span style="color:#0018A8; font-family:Neuropol"><b>OTOGI</b></span>]] <small>^{[[User talk:Otogi|<span style="color:#0018A8">Messages</span>]]}</small> 17:31, 29 ივნისი 2025 (UTC) == კატეგორიები == გამარჯობა. [[აფროვენატორი]] — ამ სტატიას სჭირდება კატეგორია. დაიცავი ვიკიპედიის წესები. [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 18:39, 1 ივლისი 2025 (UTC) :გამარჯობა. გავითვალისწინებ [[მომხმარებელი:ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]] ([[მომხმარებლის განხილვა:ლაზარე ზანგური|განხილვა]]/[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|წვლილი]]) 10:48, 2 ივლისი 2025 (UTC) khgphxzjgmkybvgsra8fwm3qui8rf64 14 586450 4823505 4794459 2025-07-02T10:19:55Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823505 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:მონტენეგროს ხელოვნება]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]] lpzza2vm1gy9dmul8d24217xgclyxtt 14 586452 4823521 4794923 2025-07-02T10:22:43Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823521 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა| ]] [[კატეგორია:ევროპული ხელოვნება ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:კულტურა ევროპაში ქვეყნის მიხედვით| ]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] qqspj6pvq72sk158ygqp6ptbg8jxxry 0 587126 4823564 4797294 2025-07-02T10:33:03Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ცეკვა ქვეყნის მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823564 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:تاسكيوين، الرقصة الاحتفالية لأمازيغ الأطلس الكبير الغربي للمغرب (3).jpg|250px|მინი|ალტ=ტასკივინის შემსრულებლები|ტასკივინის შემსრულებლები]] '''ტასკივინი''' ({{Lang-ber|ⵜⴰⵙⴽⵉⵡⵉⵏ}}, {{Lang-ar|تاسكيوين}}) — ტრადიციული [[მაროკო]]ული ცეკვა, რომელიც [[იუნესკო]]ს მიერ აღიარებულია, როგორც [[არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობა]]. ეს არის საბრძოლო ცეკვა, რომელიც დამახასიათებელია ცენტრალურ [[მაროკო|მაროკოში]] მდებარე დასავლეთ მაღალი ატლასის მთათა სისტემისთვის. ცეკვა იღებს თავის სახელწოდებას მდიდრულად მორთული რქისგან, რომელსაც თითოეული მოცეკვავე ატარებს და ცნობილია, როგორც „ტისკტი“. ცეკვა მოიცავს მხრების რხევის ხელოვნებას [[დაირა|დაირებისა]] და [[სალამურები|სალამურების]] რიტმზე და ფეხების ბაკუნს.<ref>{{Cite book |title=Dictionary of Music & Staff Notation |last=Sahney |first=Vivek |publisher=Notion Press |year=2019 |isbn=9781645878483 |language=en |url=https://books.google.com/books?id=4uC7DwAAQBAJ&dq=Taskiwin+%22morocco%22&pg=PT7}}</ref> ამბობენ, რომ ეს პრაქტიკა ხელს უწყობს სოციალურ ერთიანობასა და ჰარმონიას და იძლევა იდენტობისა და უწყვეტობის შეგრძნებას იმ თემებისთვის, რომლებიც მას ასრულებენ.<ref name="unesco2017">{{Cite web |url=https://ich.unesco.org/en/USL/taskiwin-martial-dance-of-the-western-high-atlas-01256 |title=Taskiwin, martial dance of the western High Atlas |date=2021-12-15 |access-date=2023-03-30}}</ref> ტასკივინი [[მაროკო]]ს მრავალ ტრადიციულ ჯგუფურ საცეკვაო სტილს შორის ერთ-ერთია.[3] ის ასევე ითვლება აჰვაშის ქვეჟანრად.<ref name="folkculture">{{Cite web |url=https://folkculturebh.org/ar/index.php?issue=48&page=article&id=921 |title=نحو قراءة ثقافية للفنون الشعبية الرقص الجماعي المغربي أنموذجا |access-date=2023-03-30 |last=Chahid |first=Abdelfattah|trans-title=Towards a cultural interpretation of Moroccan popular group dance|quote=ومن أنواع رقصات أحواش الكثيرة رقصة احتفالية أمازيغية تسمى بتاسكيوين}}</ref> ==ისტორია და წარმოშობა== სავარაუდოდ, ის წარმოიშვა მაღალი ატლასის მთებში, სადაც მას ასრულებდა [[ამაზიგი|ამაზიგი]] ხალხი, ასევე ცნობილი როგორც [[ბერბერები]]. ცეკვას ტრადიციულად ასრულებდნენ მამაკაცები, რომლებიც ცეკვის დროს ატარებდნენ მორთულ რქას, სახელად ტისკტი. ტისკტი ცეკვის მნიშვნელოვანი [[აჰვაში]]ა, რადგან ის გამოიყენება რიტმული ბგერის შესაქმნელად, რომელიც თან ახლავს მოცეკვავეების მოძრაობებს. თავდაპირველად ცეკვა სრულდებოდა, როგორც საბრძოლო ხელოვნება და გამოიყენებოდა ამაზიგი ხალხის მიერ, როგორც ბრძოლისთვის წვრთნის საშუალება, ასევე ბრძოლაში გამარჯვების აღსანიშნავად. ==ინსტრუმენტები== ტასკივინი მოიცავს რამდენიმე მუსიკალურ [[ინსტრუმენტი|ინსტრუმენტს]], როგორიცაა: * [[აგვალი]]: პატარა თიხის კასრისებრი ან თასისებრი [[დოლი]]<ref>{{Cite book |title=Encyclopaedic Dictionary Of Music (2 Vols.)|last=Pandey |first=Ashish |publisher=Isha Books |year=2005 |isbn=9788182052017 |language=en}}</ref> * ტალ'ვატი: [[სალამური]] * ტალუნტი: ჩარჩოიანი დოლი * ტისკტი: დენთის რქა, რომლის სახელიც ცეკვას დაერქვა, მცირე [[ზარი]]თ.<ref>{{Cite book |title=The Garland Encyclopedia of World Music - The Middle East · Volume 6 |publisher=Taylor & Francis |year=2017 |isbn=9781351544177 |language=en |url=https://books.google.com/books?id=FB03DwAAQBAJ&dq=Taskiwin&pg=PT1937 |editor-last=Reynolds |editor-first=Dwight |access-date=2023-03-30 |editor-last2=Marcus |editor-first2=Scott |editor-last3=Danielson |editor-first3=Virginia}}</ref> ტერმინი „ტისკტი“ ბერბერულ ენაზე უბრალოდ ნიშნავს „რქას“, ხოლო მისი მრავლობითი ფორმაა „ტასკივინი“.<ref>{{Cite book |title=معلمة المغرب :‏ ‏قاموس مرتب على حروف الهجاء يحيط بالمعارف المتعلقة بمختلف الجوانب التاريخية و الجغرافية والبشرية و الحضارية للمغرب الأقصى |publisher=جمعية المغربية للتأليف والترجمة والنشر |year=1989 |pages=191 |language=ar |url=https://books.google.com/books?id=QL5yAAAAMAAJ&q=%D8%AA%D8%A7%D8%B3%D9%83%D9%8A%D9%88%D9%8A%D9%86}}</ref><ref>{{Cite book |title=‏تراث الشعبي |publisher=‏دار الشؤون الثقافية العامة (العراق).‏ ‏وزارة الثقافة والإعلام, ‏مركز الفولكلوري |year=1979 |pages=76 |language=ar |url=https://books.google.com/books?id=ISjaAAAAMAAJ&q=%D8%AA%D8%A7%D8%B3%D9%83%D9%8A%D9%88%D9%8A%D9%86}}</ref> ==ამჟამინდელი სტატუსი== დღევანდელი ახალგაზრდების მიერ ტრადიციების უგულებელყოფის გამო, ტასკივინი გადაშენების საფრთხის წინაშეა, მხოლოდ რამდენიმე სოფელში კვლავ პრაქტიკაში რჩება, და ხშირად ვერ პოულობენ მისი ათვისების მსურველ მემკვიდრეებს.<ref>{{Cite web |url=https://sebastienrobert.nl/The-Taskiwin-of-High-Atlas |title=Birthplace of the Taskiwin |access-date=2023-03-29 }}</ref> [[1993]] წლიდან შეიქმნა რამდენიმე ადგილობრივი ასოციაცია, რომლებიც ცდილობენ, შეინარჩუნონ ეს ტრადიცია.<ref name="unesco2017">{{Cite web |url=https://ich.unesco.org/en/USL/taskiwin-martial-dance-of-the-western-high-atlas-01256 |title=Taskiwin, martial dance of the western High Atlas |date=2021-12-15 |access-date=2023-03-30}}</ref> ==სქოლიო== [[კატეგორია:ტრადიციული ცეკვები]] [[კატეგორია:ცეკვები]] [[კატეგორია:არამატერიალური კულტურის მემკვიდრეობის ძეგლები]] [[კატეგორია:კულტურული მემკვიდრეობა]] [[კატეგორია:მაროკო]] stcnysteotav6pmo6tqhsldfyxcslya 0 587547 4823367 4799954 2025-07-02T07:10:06Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:რევოლუციები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:რევოლუციები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823367 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა სახელმწიფო უწყება |უწყების_სახელი = 1789 წლის გენერალური შტატები |მშობლიური_სახელი = |მშობლიური_სახელი_a = |მშობლიური_სახელი_r = |ლოგო = Estatesgeneral.jpg |ლოგოს_სიგრძე = 250px |ლოგოს_წარწერა = ''გენერალური შტატების გახსნა ვერსალში, [[5 მაისი]], [[1789]].'' ჩანახატი ([[1790]]) {{ill|Isidore Stanislas Helman|fr}}-ის მიერ, რომელიც გაკეთებულია [[Charles Monnet]]-ის ესკიზის მიხედვით. ეს ჩანახატი იყო ჰელმანის სერიიდან ''Principales Journées de la Révolution''.{{sfn|Portalis |Béraldi |1881|p=397}} |ბეჭედი = |ბეჭედის_სიგრძე = |ბეჭედის_წარწერა = |სურათი = |სურათის_სიგრძე = |სურათის_წარწერა = |შეიქმნა = [[5 მაისი]], [[1789]] |წინამორბედი1 = გენერალური შტატები, [[1614]] |წინამორბედი2 = |გაუქმდა = [[27 ივნისი]], [[1789]] |მომდევნო = [[ეროვნული კრება (ფრანგული რევოლუცია)|ეროვნული კრება]] |იურისდიქცია = საფრანგეთი |მთავარი_სამმართველო = Hôtel des Menus-Plaisirs, [[ვერსალი]] |latd= 48 |latm= 48 |lats= 0 |latNS= N |longd= 2 |longm= 7 |longs= 0 |longEW= E |რეგიონის_კოდი = |თანამშრომლები = |ბიუჯეტი = |მინისტრი1_სახელი = |მინისტრი1_pfo = |მინისტრი2_სახელი = |министრი2_pfo = |უფროსი1_სახელი = |უფროსი1_თანამდებობა = |უფროსი2_სახელი = |უფროსი2_თანამდებობა = |უწყების_ტიპი = |ზემდგომი_უწყება = |ქვეუწყება1 = |ქვეუწყება2 = |მთავარი_დოკუმენტი1= |ვებ_საიტი = |შენიშვნა = }} '''1789 წლის გენერალური შტატები''' ({{lang-fr|États Généraux de [[1789]]}}) იყო საერთო ასამბლეა, რომელიც წარმოადგენდა საფრანგეთის სამ სამთავრო წრეს: სასულიეროებას (პირველი შტატი), არისტოკრატიას (მეორე შტატი) და მოსახლეობის ფართო ფენებს (მესამე შტატი). ეს იყო [[საფრანგეთის სამეფო|საფრანგეთის სამეფოს]] გენერალური შტატების უკანასკნელი შეკრება.<ref>{{Cite web|title=Estates-General {{!}} Definition, Significance, Meaning, Meeting, & History {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/topic/Estates-General|access-date=2023-07-14|website=www.britannica.com|language=en|archive-date=19 May 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230519132029/https://www.britannica.com/topic/Estates-General|url-status=live}}</ref> მეფე [[ლუი XVI]]-ის მოწვევით შეკრებილი [[1789]] წლის გენერალური შტატები დაიშალა მაშინ, როდესაც მესამე შტატმა, სხვა შტატების ზოგიერთი წევრის მონაწილეობით, ჩამოაყალიბა [[ეროვნული ასამბლეა]] და, მეფის ნების საწინააღმდეგოდ, მოუწოდა დანარჩენ ორ შტატს შეერთებოდნენ მას. ამ მოვლენამ [[1789]] წელს საფრანგეთის რევოლუციის დაწყებას მისცა დასაბამი.<ref>{{Cite web |date=2018-08-23 |title=Summoning of the Estates General, 1789 |url=https://en.chateauversailles.fr/discover/history/key-dates/summoning-estates-general-1789 |access-date=2023-07-14 |website=Palace of Versailles |language=en |archive-date=23 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230623211355/https://en.chateauversailles.fr/discover/history/key-dates/summoning-estates-general-1789 |url-status=live }}</ref> == წინა ისტორია == === ღირსეულთა ასამბლეა === გენერალური შტატების მოწვევის იდეა გაჩნდა [[1787]] წლის [[22 თებერვალი|22 თებერვალს]], როცა მეფის ბრძანებით შეიკრიბა [[ღირსეულთა ასამბლეა]]. გენერალური შტატები ბოლოს მოწვეული იყო [[1614]] წელს. [[1787]] წელს [[პარიზის პარლამენტი]] უარს ამბობდა [[შარლ ალექსანდრ კოლონი]]ს ფინანსური რეფორმების პროგრამის რატიფიცირებაზე, რაც ასახავდა თავადაზნაურობის შეუსაბამო ინტერესებს. კოლონი იყო მეფის მიერ დანიშნული ფინანსთა გენერალური კონტროლიორი, რომელსაც დავალებული ჰქონდა საბიუჯეტო დეფიციტის აღმოფხვრა. როგორც ბოლო საშუალება, კოლონი ცდილობდა თავადაზნაურობისთვის გვერდის ავლით აღედგინა ეს მოძველებული ინსტიტუტი.<ref>{{harvnb|Carlyle|1902|p=63}}</ref> პირველი შემადგენლობით ღირსეულთა ასამბლია შედგებოდა 137 თავადისგან, რომელთაგან ბევრი მომავალში რევოლუციის ლიდერი გახდა — მათ შორის [[ონორე გაბრიელ მირაბო|ონორე გაბრიელ რიკეტი]] და [[ჟილბერ დიუ მოტიე]], [[ლაფაიეტის მარკიზი]], რომლებიც იმ დროისთვის უკვე ცნობილნი იყვნენ [[ამერიკის რევოლუცია]]ში თავიანთი მნიშვნელოვანი მონაწილეობით. კოლონმა ვერ მიიღო თანამშრომლობა ასამბლეისგან, რის გამოც [[1787]] წლის [[8 აპრილი|8 აპრილს]] იგი გადააყენეს და მალევე გადაასახლეს მიწის გადასახადის — "სუბვენსიონ ტერიტორიალის" — წარდგენის გამო. კოლონი პოლიტიკურ მოვლენებზე კომენტარებს [[ლონდონი|ლონდონიდან]] აგრძელებდა.<ref>{{harvnb|Carlyle|1902|pp=63–66}}</ref> [[ეტიენ შარლ დე ლომენი დე ბრიენი]], ღირსეულთა ასამბლეის პრეზიდენტი, ჩაანაცვლა კოლონი ფინანსთა გენერალური კონტროლიორის პოსტზე. მეფემ მას შესთავაზა პრემიერ-მინისტრის თანამდებობა, რომელიც ფინანსთა კონტროლიორის ფუნქციებსაც მოიცავდა. მიუხედავად ამისა, ღირსეულები კვლავაც უარზე იყვნენ. მათ გააკეთეს რამდენიმე წინადადება, თუმცა მეფეს ფულადი სახსრები არ მისცეს. ლაფაიეტმა წამოაყენა მოსაზრება, რომ კრიზისის გადასაჭრელად საჭირო იყო ეროვნული ასამბლეის შეკრება. ბრიენმა ჰკითხა, იგულისხმებდა თუ არა იგი გენერალურ შტატებს. დამტკიცებითი პასუხის მიღების შემდეგ, ბრიენმა აღნიშნული წინადადებად ჩაიწერა. ფინანსური სახსრების მოპოვების შეუძლებლობით იმედგაცრუებულმა მეფემ მთელი დღის განმავლობაში გამართა მკაცრი მიმართვა, რის შემდეგაც [[25 მაისი|25 მაისს]] მან ღირსეულთა ასამბლეა დაშალა. მათ მიერ წარმოდგენილი წინადადებები კვლავ გადაეცა პარლამენტს.<ref>{{harvnb|Carlyle|1902|pp=70–73}}</ref> === პარლამენტარების აჯანყება === როცა მეფემ კვლავ მიმართა პარლამენტებს, აღმოჩნდა, რომ ისინი განაგრძობდნენ იმავე საკითხების წამოწევას, რომლებიც ღირსეულთა ასამბლეაში დაისვა. მათი ოფიციალური იურიდიული ფუნქცია, მეფისთვის რჩევის მიცემის გარდა, მხოლოდ მის ედიქტებზე რეგისტრაციის განხორციელება იყო — უბრალო მორჩილების აქტი, რომლის უზრუნველყოფაც მეფის წინამორბედებს მკაცრი ტონით, მუქარით ან გულგრილობის დაძლევით შესძლებიათ. რეგისტრაციის გარეშე ედიქტები იურიდიულ ძალას არ ფლობდნენ. [[1787]] წლის [[6 ივლისი|6 ივლისს]] ლომენი პარლამენტს რეგისტრაციისთვის წარუდგენს მიწის გადასახადს — ''Subvention Territoriale'' — და დამატებით სხვა საგადასახადო აქტს, ე.წ. ''edit du timbre''-ს, ანუ "[[მარკის აქტი]]", რომელიც [[მარკის აქტი (1765)|ამერიკულ მოდელს]] ეფუძნებოდა. პარლამენტმა უარი განაცხადა უკანონო აქტის რეგისტრაციაზე და მოითხოვა ბუღალტრული ანგარიშგებები (ე.წ. „Etat“-ები) წინასწარ პირობად. ამჯერად, მეფემ განაცხადა უარი. პარლამენტის წევრები დაჟინებით მოითხოვდნენ ან ბუღალტრული ანგარიშების წარდგენას, ან გენერალური შტატების მოწვევას. მეფემ ასეთი გამოწვევა თავისი ავტორიტეტისადმი მიუღებლად ჩათვალა და უბრძანა პარლამენტს შეეკრიბა [[ვერსალი|ვერსალში]], სადაც [[6 აგვისტო|6 აგვისტოს]] პირადად დაავალა რეგისტრაცია [[სასამართლო ტრიბუნალის სხდომის ფორმით|lit de justice]]. [[7 აგვისტო|7 აგვისტოს]], პარიზში დაბრუნების შემდეგ, პარლამენტმა ოფიციალურად გააუქმა მეფის ბრძანება და უარყო ყველა წინა საგადასახადო რეგისტრაცია. მათი თქმით, მხოლოდ გენერალურ შტატებს ჰქონდა საგადასახადო რეგისტრაციის ლეგიტიმური უფლება.<ref>{{harvnb|Carlyle|1902|pp=75–77}}</ref> მეფემ მეორე ჯერ კიდევ გადაასახლა პარლამენტი პარიზიდან, სადაც ქუჩაში მასობრივი მღელვარება და მხურვალე მხარდაჭერა ახლდა მათ თითოეულ მოქმედებას. ამჯერად, შეხვედრა დაიგეგმა ტრუაში, შამპანში, [[15 აგვისტო|15 აგვისტოს]]. მეფე პირადად არ გამოჩენილა. მოლაპარაკება მასსა და პარლამენტს შორის მაცნეს მეშვეობით შედგა: მეფემ გააუქმა მარკის გადასახადი და შეცვალა მიწის გადასახადი ისე, რომ იგი არ გავრცელებულიყო ტიტულოვან მიწათმფლობელებზე, ამის სანაცვლოდ კი მიიღო გარანტია დამატებითი სესხების რეგისტრაციაზე. პარლამენტს ნება მიეცა დაბრუნებულიყო [[20 სექტემბერი|20 სექტემბერს]]. შეიძლება ითქვას, რომ ამ წარმატებამ ლომენი გაამხნევა. მეფის მხარდაჭერით მან გადააჭარბა პარლამენტთან მიღწეულ შეთანხმებას — კონკრეტული სესხების მიცემას — და მოითხოვა ''emprunt successif'' (მიმდევრული სესხი) [[1792]] წლამდე, რაც მეფეს ფაქტობრივად "[[ცარიელ ჩეკს]]" აძლევდა. პარლამენტმა რეგისტრაცია დააყოვნა. მეფემ კი ცბიერებას მიმართა: [[19 ნოემბერი|19 ნოემბერს]] დაგეგმა [[სამეფო ნადირობა]]. იმ დღეს, დილის 11 საათზე, მეფე და მისი მხარდამჭერები ხმაურით შეიჭრნენ პარლამენტის სხდომაზე ნადირობის ტანსაცმელში გამოწყობილნი. მათ განაცხადეს, რომ ერთმანეთთან კონსულტაციის შემდეგ გადასახადები დაუყოვნებლივ დარეგისტრირდებოდა.<ref>{{harvnb|Carlyle|1902|pp=81–84}}</ref> მთელი მთავრობა უკვე ერთმანეთის პირისპირ აღმოჩნდა. მხარეებმა ერთმანეთთან დაპირისპირებული საკითხების განხილვა განაგრძეს შემოსვლიდან დაახლოებით ექვსი საათის შემდეგ, მზის ჩასვლამდე. პარლამენტი მიიჩნევდა, რომ საკითხი მთავრობის ფარგლებს გაცდა და გადაწყვეტილება მხოლოდ გენერალურ შტატებს შეეძლო მიეღოთ — რაც მეფის მონარქიულ წარმოდგენებთან შეუსაბამო იყო. დღის ბოლოს მეფემ მოითხოვა მიმდევრული სესხის რეგისტრაცია. [[ორლეანის ჰერცოგი, ლუი ფილიპი II]] (ყოფილი ღირსეული, მეფის ნათესავი და შემდგომში ცნობილი როგორც ''ფილიპ ეგალიტე''), იკითხა, ეს სესია მეფეთა საბჭოსი იყო თუ პარლამენტისა. როდესაც უპასუხეს, რომ მეფის საბჭოსი იყო, მან განაცხადა, რომ მეფის საბჭოში ედიქტები არ რეგისტრირდება. მეფემ ირონიულად მიუგო: ''Vous êtes bien le maître'' („როგორც გნებავთ“), თუმცა მის ნების გარეშე სამართლებრივი მოქმედება შეუძლებელი იყო. ამის შემდეგ მან რისხვით დატოვა დარბაზი ამალასთან ერთად. [[20 ნოემბერი|20 ნოემბერს]] გაიცა ''[[ლეტრ დე კაშე]]'' — თვითნებური დაპატიმრების ბრძანება — ორლეანის ჰერცოგისა და კიდევ ორი პირის წინააღმდეგ. ისინი დაკავებულ იქნენ და პარიზიდან მოშორებით, კომფორტულ პირობებში მოთავსდნენ — ორლეანის ჰერცოგი საკუთარ საესტეტო კუთვნილებაში. პარლამენტმა დაიწყო დისკუსია ''ლეტრ დე კაშეს'' კანონიერების თაობაზე. დაპატიმრებულები საზოგადოებაში ''[[საქმე სელებრე]]''-დ იქცნენ.<ref>{{harvnb|Carlyle|1902|p=85}}</ref> მეფესა და პარლამენტს შორის თანამშრომლობა წარუმატებელი აღმოჩნდა. ზამთარში ბრიენმა ალტერნატიული გეგმის გატარება სცადა: კიდევ უფრო ძველი ინსტიტუტების აღდგენა. ''Grand Bailliages'', ანუ დიდი იურისდიქციური ოლქები, რომლებიც ოდესღაც არსებობდა, უნდა განახორციელებდნენ პარლამენტის იურიდიულ ფუნქციებს, ხოლო პლენარული სასამართლო — რომელიც ბოლოს [[ლუი IX საფრანგეთის მეფე|ლუი IX-ის]] დროს ფუნქციონირებდა და მას ედიქტების რეგისტრაციის უფლება ჰქონდა — გადაიბარებდა რეგისტრაციის საკითხებს. ამგვარად, პარლამენტს აღარ დარჩებოდა ფუნქცია. მეფე გეგმავდა პარლამენტის მოულოდნელ დათხოვნას. თუმცა [[ჟან-ჟაკ დიუვალი დ’ეპრემენილიდან]] შემთხვევით შეიტყო მეფის ბრძანების ბეჭდვის შესახებ — მან ქრთამით გამოითხოვა დასაბეჭდი ვარიანტი და მიიღო ედიქტის ნაბეჭდი ასლები. [[3 მაისი|3 მაისს]], როდესაც ტექსტი საჯაროდ წაიკითხეს, პარლამენტმა დაიფიცა, რომ არ დაიშლებოდა და თავისი უფლებების მანიფესტი შეიმუშავა. მთავრობის მიერ გაცემულ იქნა დაპატიმრების ორდერი დ’ეპრემენილისა და კიდევ ერთი პირისთვის, თუმცა მათ თავშესაფარი პარლამენტში მოძებნეს. მეფემ დაცვა გაგზავნა მათი დასაკავებლად, რის შემდეგაც მათ ჩაბარეს თავი. პარლამენტის წევრები უსიტყვოდ გავიდნენ შენობიდან, რომელიც მეფეს ფორმალურად გადასცა იქ მყოფმა მეთაურმა.<ref>{{harvnb|Carlyle|1902|pp=86–95}}</ref> იაკობინთა საზოგადოება ახალი მმართველობისთვის ძალაუფლების გადაცემის პროცესი უნდა დაწყებულიყო [[1788]] წლის [[8 მაისი|8 მაისს]], შესაბამისი ედიქტების რეგისტრაციით რეგიონალურ პარლამენტებში. თუმცა, როგორც პარიზის პარლამენტმა, ისე რეგიონალურმა პარლამენტებმა ერთხმად უარი განაცხადეს რეგისტრაციაზე. როდესაც მეფის კომისრებმა სცადეს ამის იძულებით განხორციელება, პარლამენტი ტოვებდა სხდომათა დარბაზს, თუმცა მეორე დღეს ბრუნდებოდა და რეგისტრაციას ბათილად აცხადებდა. შეიარაღებულმა პროტესტებმა მოიცვა მთელი სამეფო. ქუჩის ბრძოლები დაიწყო [[რენი|რენში]], ბრეტანში. იქიდან გაგზავნილი დელეგაცია პარიზში დააპატიმრეს და [[ბასტილია|ბასტილიაში]] მოათავსეს. პარიზში მცხოვრებმა [[ბრეტონები|ბრეტონებმა]] დააარსეს „[[ბრეტონთა კლუბი]]“, რომელიც მოგვიანებით „[[იაკობინთა კლუბი|იაკობინთა საზოგადოებად]]“ გადაკეთდა. „დიდი ბაილიაჟების“ (მნიშვნელოვანი იურისდიქციების) შექმნა ვერ მოხერხდა, ხოლო პლენარული სასამართლო მხოლოდ ერთხელ შეიკრიბა.<ref>{{harvnb|Carlyle|1902|pp=95–97}}</ref> მოწვევა ედიქტი [[1789]] წლის [[24 იანვარი|24 იანვრისა]] [[File:1789 Estates General map.png|500px|thumb|საიმონებო დაყოფის რუკა]] გენერალური შტატები მოწვეულ იქნა სამეფო ედიქტით, დათარიღებული [[1789]] წლის [[24 იანვარი|24 იანვრით]]. ის შედგებოდა ორი ნაწილისგან: ''Lettre du Roi'' და ''Règlement''. ''Lettre''-ში მეფე აცხადებს: {{ციტატა|„გვესაჭიროება ჩვენი ერთგული ქვეშევრდომების დახმარება, რათა დავძლიოთ ის სიძნელეები, რომლებიც დაკავშირებულია ჩვენი ფინანსური მდგომარეობის გაუარესებასთან... სწორედ ამ მნიშვნელოვანმა მოტივებმა გვიბიძგა, მოვიწვიოთ ყველა პროვინციის შტატების ასამბლეა ჩვენი მმართველობის ქვეშ…“}} მეფე პირობას დებს, რომ ისმენს ხალხის წუხილსა და საჩივრებს. თითოეული თემის და სასამართლო ოლქის „ყველაზე გამოჩენილი პირები“ მოწვეულნი არიან „იმისათვის, რომ იმსჯელონ და წერილობით დააფიქსირონ საკუთარი პრეტენზიები და მოთხოვნები“. უნდა ჩატარებულიყო დეპუტატთა არჩევნები. მეფე აცხადებს, რომ მისი მიზანია „ბოროტად გამოყენებული ძალაუფლების რეფორმა“, „მყარი და გამჭვირვალე წესრიგის ჩამოყალიბება“ და „ზოგადი კეთილდღეობა“. წერილი ხელმოწერილია როგორც „ლუი“. ''Lettres de Convocation'' ყველა პროვინციას გაეგზავნა, თანდართული ''Règlement'' კი ადგენდა არჩევნების მეთოდს. წინა [[1788]] წლის შემოდგომაზე, პარიზის პარლამენტმა გადაწყვიტა, რომ კონვენციის ორგანიზება უნდა ყოფილიყო ისეთივე, როგორიც [[1614]] წელს — ბოლო შემთხვევაში, როცა შტატები შეიკრიბნენ. გასული [[175 წელი]] აჩვენებდა, რომ შტატები აღარ იყვნენ ფუნქციური ინსტიტუტი საფრანგეთის საზოგადოებაში. მათი ძველი ფორმით გამოცოცხლება მიზნად ისახავდა ხალხზე კონტროლის დამყარებას მეფისა და პარლამენტის მიერ. წარსულში შტატები ხმას აძლევდნენ კორპუსების მიხედვით: ანუ, დიდგვაროვნებსა და სასულიერო პირებს ერთად შეეძლოთ მესამე სტატუსის დაჯაბნა ორი ხმით ერთის წინააღმდეგ. თუ კი თითოეულ დეპუტატს ერთი ხმა ექნებოდა, უმრავლესობის ძალა გამარჯვებას მოიტანდა. აღნიშნული საკითხი ფართოდ განიხილებოდა პრესაში [[1788]] წლის შემოდგომაზე. ხალხი ნებისმიერ ეროვნულ შეკრებას მიიღებდა იმ იმედით, რომ საკმარისი რაოდენობის დიდგვაროვანნი და სასულიერო პირები მათ მხარეს იქნებოდნენ და ხმების ბალანსს შეცვლიდნენ. შეიქმნა ეროვნული პარტია. მან წამოაყენა მოსაზრება, რომ საფრანგეთს არასდროს ჰქონია კონსტიტუცია და კონვენციის მიზანი სწორედ ასეთი კონსტიტუციის შექმნა უნდა ყოფილიყო. სამეფო ხელისუფლების მხარდამჭერები კი თვლიდნენ, რომ აბსოლუტური მონარქია თვითონ იყო კონსტიტუცია. მხარდაჭერის გასაძლიერებლად პრესამ დაიწყო მოთხოვნა, რომ მესამე სტატუსისთვის ორჯერ მეტი წარმომადგენელი მიეცათ, ვიდრე დანარჩენ ორ შტატს. პოპულარობის შესანარჩუნებლად მეფემ დათმო და დაეთანხმა ამ მოთხოვნას — ე.წ. „მესამის გაორმაგებას“. ის დარწმუნებული იყო, რომ დიდგვაროვნებზე და სასულიეროებზე გავლენა კვლავ შეინარჩუნებოდა.<ref>წინა ორი აბზაცის ანალიზი ემყარება {{harvnb|Neely|2008|pp=55–58}}</ref> === არჩევნები === პირველი ესტატი წარმოადგენდა 100,000 კათოლიკურ მღვდელმთავარს; ეკლესია ფლობდა დაახლოებით 10 პროცენტს მიწისგან და იღებდა თავის გადასახადებს (ტიტუ) გლეხებისგან. მიწები კონტროლდებოდა ეპისკოპოსებისა და მონასტრის აბბატების მიერ, მაგრამ პირველი Estates-ის 303 დელეგატიდან ორი მესამედი იყო უბრალო მღვდელმთავრები, მხოლოდ 51 იყვნენ ეპისკოპოსები.{{sfn|Doyle|1990|p=59}} მეორე ესტატი წარმოადგენდა არისტოკრატიას, დაახლოებით 400,000 კაცისა და ქალისგან, რომლებიც ფლობდნენ დაახლოებით 25 პროცენტს მიწისგან და იღებდნენ [[მეფშვილის სისტემა|სეგნიურო]] გადასახადებს და გაქირავების გადასახადებს თავიანთი გლეხებისგან. მეორე Estates-ის 282 დელეგატიდან დაახლოებით მესამედი იყო მიწათმფლობელები, ძირითადად მცირე მფლობელები. მესამე ესტატი დაორმაგდა 578 კაცამდე, რომელიც წარმოადგენდა დაახლოებით 98 პროცენტს მოსახლეობისგან, რომელიც შეადგენდა დაახლოებით 28 მილიონს. ნახევარი იყვნენ კარგად განათლებული იურისტები ან ადგილობრივი მოხელეები. თითქმის მესამედი იყო სავაჭრო ან ინდუსტრიის სფეროში; 51 იყვნენ მდიდარი მიწის მფლობელები.{{sfn|Doyle|1990|pp=99–101}}{{sfn|Soboul|1975|p=127–129}} ''რეგლემანტმა'', რომელიც გასული იყო იანვარში, ცხადყო დელეგატების ცალკე ხმის მიცემა თითოეული ესტატისათვის. თითოეული გადასახადების უბანი (ქალაქები, ბორგები და სოფლები) აირჩევდა საკუთარი დელეგატების მესამე ესტატში. ''ბაიიაჟები'', ან სამართლიანი უბნები, აირჩევდნენ დელეგატებს პირველი და მეორე ესტატებისათვის ცალკე არჩევნებში. თითოეულ საარჩევნო სესიისას უნდა აგროვებოდნენ ''კაიე დე დოლეანსი'' (მოწოდების წიგნი), რომელიც განხილული იქნებოდა საკრებულოში. არჩევნების წესები განსხვავდებოდა სხვადასხვა საარჩევნო ერთეულების მიხედვით, როგორიც არის ქალაქი, სოფელი ან სხვა. ზოგადად, დელეგატების რაოდენობა იყო განაწილებული მოსახლეობის მიხედვით: უფრო დასახლებული ადგილები ჰქონდათ ყველაზე მეტი დელეგატი. პარიზი იყო დომინანტი. ამომრჩეველი შედგებოდა მამაკაცებისგან, რომლებიც იყვნენ 25 წლის ან უფროსი, ქონების მფლობელები და რეგისტრირებული გადასახადების გადამხდელები. ისინი შეიძლება ყოფილიყვნენ როგორც ადგილობრივი, ასევე ნატურალიზებული მოქალაქეები.{{sfn|Baker|1987|pp=180-184}} დაირღვა 1200 დელეგატის არჩევა, ნახევარი რომელთა წარმოადგენდა მესამე ესტატს. პირველი და მეორე ესტატები ჰქონდათ 300-300. მაგრამ ფრანგული საზოგადოება შეიცვალა [[1614]] წლის შემდეგ, და ეს Estates General იყო განსხვავებული, ვიდრე [[1614]]-ის ესტატები. არისტოკრატები არ იყვნენ ვალდებულნი მონაწილეობა მიიღონ მეორე ესტატში არჩევნებში, და ბევრი მათგანი აირჩია მესამე ესტატში. სამი ესტატის ყველა წარდგენილი არისტოკრატების რაოდენობა დაახლოებით 400 იყო. მესამე ესტატის ნობელთა წარმომადგენლები იყვნენ ერთ-ერთი ყველაზე უფრო მაცდური რევოლუციონერები, მათ შორის [[ჟან ჯოზეფ მუანი]] და [[ონორე გაბრიელ რიქეტი, კომტე დე მირაბო|კომტე დე მირაბო]]. ასევე, ზოგიერთი მღვდელი აირჩია მესამე ესტატის დელეგატები, ყველაზე მეტად [[ემმანუელ ჟოზეფ სიესი]] (აბბე სიესი). მიუხედავად მათი სტატუსისა, როგორც მესამე ესტატში არჩეული წარმომადგენლები, ბევრი მათგანი იყო ჩამომხდარი გილიოტინით [[ტერორის პერიოდი]]ს დროს.{{sfn|von Guttner|2015|p=225}} მეორე ესტატის არისტოკრატები იყვნენ ყველაზე მდიდრები და ძლიერი ადამიანები მეფობის ერთიანობაში. მეფე იმედოვნებდა, რომ მათზე დაყრდნობით სიტუაცია უკეთესად განვითარდებოდა, მაგრამ ეს ნაკლებად გამოჩნდა მომდევნო ისტორიულად. ის ასევე ელოდა, რომ პირველი ესტატი იყო ძირითადად ნობელ ეპისკოპოსები. თუმცა, ამომრჩეველმა, როგორც ჩანს, უფრო მეტად გააყვანა ჩვეულებრივი მღვდელმთავრები, რომლებიც ძირითადად გულშემატკივრობდნენ კომუნებს. მესამე ესტატის არჩევნები უმეტესად ჩამოაყალიბეს მაგისტრატების და იურისტებისგან. უფრო დაბალი კლასის ადამიანები, უქონლო მუშები, მიუხედავად იმისა, რომ ისინი დიდი რაოდენობით იყვნენ ქუჩის ბანდებში, სრულიად არ იყვნენ წარმოდგენილნი Estates General-ში, რადგან მეფე მოითხოვდა "ყველა ცნობილი პიროვნების" წარმომადგენლობას. გ grievances, რაც დააბრუნეს, ძირითადად ეხებოდა გადასახადებს, რომელთაც ხალხი განიხილავდა, როგორც მძიმე ტვირთი.{{sfn|Schwab|Jeanneney|1995|p=195}} შესაბამისად, ხალხი და მეფე სულაც არ იყვნენ თანხმობაში დასაწყისში. არისტოკრატული პრივილეგიაც იყო შეტევა. ხალხი წუხდა იმაზე, რომ ნობელები შეძლებდნენ აცილების სახით ტვირთიდან, რომელიც დაეკისრებოდა ჩვეულებრივ ხალხს. ბევრ მათგანს ემატებოდა, რომ მთელ ქვეყანაში გადასახადები და მოვალეობები, რომლებიც მათ დააკისრებოდა, ხელს უშლიდნენ შიდა ვაჭრობას. === საკრებულოს გახსნა === [[File:Couder Stati generali.jpg|thumb|350px|''გენერალური ასამბლეის გახსნის სესია, 5 მაისი, [[1789]]'', ავტორი [[Auguste Couder]] (1839) ცხადყოფს Estates-General-ის გახსნას ვერსალში]] [[5 მაისი]] [[1789]] წ.{{sfn|Dyer|1901|p=466}} საერთო ზეიმობის ფონზე, Estates General შეიკრიბა elaborate, მაგრამ დროებით ''Île des États'', რომელიც იყო მოწყობილი ერთ-ერთი ეზო ვერსალის ოფიციალურ [[Menus-Plaisirs du Roi|Hôtel des Menus Plaisirs]]-ში. [[Versailles, Yvelines|ვერსალში]] სამეფო სასახლის მახლობლად. [[1614]] წლის ეტიკეტი მკაცრად იყო დაცული, როცა მღვდელმთავრები და არისტოკრატები დასხდნენ დასაბუთებით, ხოლო მესამე ესტატში დელეგატები განთავსდნენ შორს, როგორც ეს იყო პროტოკოლის მიხედვით. როდესაც [[ლუი XVI]] და [[შარლ ლუი ფრანსუა დე პაულე დე ბარენტინი]], საფრანგეთის ბეჭედთა დამცველი, მივიდნენ დელეგატებთან [[6 მაისი|6 მაისს]], მესამე ესტატმა აღმოაჩინა, რომ სამეფო დადგენილება, რომელიც აწარმოებდა დუბლირებულ წარმომადგენლობას, ასევე აღზრდიდა ტრადიციულ ხმის მიცემას "კერძოდ", ანუ თითოეული ესტატის კოლექტიური ხმის წონა იქნებოდა თანაბარი. მეფისა და ბარენტინის მიზანი იყო გადასახადების საკითხებზე გადახედვა. მესამე ესტატის უფრო დიდი წარმომადგენლობა დარჩებოდა მხოლოდ სიმბოლოდ, რომელიც არ მისცემდა მათ უფრო მეტ ძალას. საფინანსო გენერალურმა დირექტორმა [[ჟაკ ნეკერმა]] მეტი სიმპათია გამოხატა მესამე ესტატისთვის, თუმცა ამ მომენტში მხოლოდ ფისკალური სიტუაციის შესახებ ლაპარაკობდა, ხოლო ბარენტინმა გადაწყვიტა, რომ კონგრესი შეეჩერებინა მომატებას. == განხილვები და გაუქმება == დატრიალდა მდგომარეობა მეფის წარმომადგენლების შეკრებაში. მეორე ესტატი მოითხოვდა, რომ შეხვედრები ჩატარდეს სამი განსხვავებული ადგილას, როგორც ეს ტრადიციულად ხდებოდა. კომტე დე მირაბო, მთავრობა, რომელიც წარადგენდა მესამე ესტატს, ცდილობდა, მაგრამ ვერ მოახერხა სამი ესტატის ერთ ადგილას შეკრებაზე შეთანხმება. მეფის გადასახადების განხილვის ნაცვლად, სამი ესტატი ერთმანეთში განიხილავდნენ კანონმდებლობის ორგანიზაციას. ეს მცდელობები გრძელდებოდა უშედეგოდ, სანამ [[27 მაისი]], როცა თავად თავადაზნაურმა გადაწყვიტა, რომ თითოეული ესტატი მიახლოებული წევრების დადასტურებით ჩაატაროს განხილვები. მომდევნო დღეს, აბბე სიეიეს (მღვდელმთავარი, რომელიც არჩეული იყო მესამე ესტატიდან) წარადგინა წინადადება, რომ მესამე ესტატის წარმომადგენლები, რომლებიც ახლა თავს ეძახდნენ ''კომუნებს'' (ხალხს), განეხორციელებინათ მათი დადასტურება და მიიწვევდნენ სხვა ესტატებს მონაწილეობაზე, მაგრამ მათი მოლოდინი არ ექნებოდათ. [[1789]] წლის [[13 ივნისი|13 ივნისს]] მესამე ესტატი მიაღწია გადაწყვეტილებას, რათა შეემოწმებინა და გაემიჯნა სამი ესტატის უფლებები. მათ მიიწვიეს მღვდელმთავრები და თავადაზნაურები ამ პროცესში, რათა მათ ერთად შეამოწმონ ეს საკითხები. [[17 ივნისი]], მესამე ესტატმა გადადგა უფრო რადიკალური ნაბიჯი: მათ გამოაცხადეს, რომ ამიერიდან იყვნენ მხოლოდ ეროვნული ასამბლეა, რომელსაც აღარ განიხილავდნენ ესტატების ნაწილად, არამედ ხალხის წარმომადგენლებად. მათ მიიწვიეს სხვა ორდერები, რომ შეუერთდებოდნენ მათ, მაგრამ განუმარტეს, რომ ისინი განაგებდნენ ქვეყნის საქმეებს მათი თანხმობის გარეშე. რადგან მათი რაოდენობა გადააჭარბა სხვა ესტატების შერწყმულ წარმომადგენლებს, ისინი შეძლებდნენ ნებისმიერ შეკრებათა განსახილველ თემებზე გადაწყვეტილებების მიღებას, როცა საკითხები იქნებოდა გადაწყვეტილი უმრავლესობით ან სრულ უმრავლესობასთან კენჭისყრით, სხვა მსგავს ტრადიციული შეთანხმებისგან, რომელიც აძლევდა ხმის თანაბარ უფლებას თითოეული ესტატისთვის. მესამე ესტატი იბრძოდა ამ ტრადიციულ შეთანხმებასთან, რადგან მღვდელმთავრები და თავადაზნაურები უფრო კონსერვატიულები იყვნენ, ვიდრე უბრალო ადამიანები და ნებისმიერ საკითხზე შემოიტანდნენ გადაწყვეტილებებს, რასაც ექნებოდა 2-1 მხარდაჭერა. მეფე ცდილობდა ამ არეულობასთან წინააღმდეგობას, რათა თავიდან აერიდებინა ესტატის ზოგადი რეორგანიზება. მისი [[პრაივიზის საბჭოს]] წევრების რჩევით, მან გადაწყვიტა, რომ გახლეჩილიყო ამტკიცებულა დადგენილებები და მას დაევალოს ესტატების ცალკეული დადგენილებები. [[20 ივნისი]] მეფემ დაავალა, რომ ეროვნული ასამბლეის ოთახი დაიხურებოდა.{{sfn|Palmer|2016|p=}} შემდეგ, ისინი დაიწყეს შენობის ძებნა, რომ დაეტევნათ იქ, რაც შეუძლებელი იყო, რადგან ისინი გადაადგილდნენ ახლომდებარე [[Jeu de paume|ტენისის მოედანი]], სადაც აგრძელებდნენ [[ტენისის კურსი|ტენდის კურში კუჭის ფიცი]], სადაც შეთანხმდნენ არ დაეშვათ და არ განემარტათ საფრანგეთის კონსტიტუცია. ორი დღის შემდეგ, ტენნისის კურსის გამოყენების გარეშე, ისინი შეიკრიბნენ [[Versailles Cathedral|სეინ-ლუისის ეკლესიაში]], სადაც მღვდელმთავრების უმრავლესობა შეუერთდა მათ. მათი მცდელობა დაებრუნებინა ძველი წესრიგი კი არ შეაჩერა, არამედ კიდევ უფრო გააჩქარა მოვლენები. [[23 ივნისი|23 ივნისს]] მეფე გამოაცხადა ''ჩარტი ოქტოიე'', კონსტიტუცია, რომელიც გაცემული იყო მეფის მიერ, რათა დადგენილი ეთანხმებოდა სამი ესტატის ცალკეული განხილვების უფლებებს. თუმცა ეს ნაბიჯი კვლავაც წარუმატებელი აღმოჩნდა, რადგან მალე, მეფის მოთხოვნით, იმ nobles-მა, რომლებიც კვლავაც რჩებოდნენ ცალკე, შეუერთდნენ ეროვნულ ასამბლეას. ესტატები შეწყვიტეს არსებობა, როცა იგი გახდა ეროვნული ასამბლეა (შემდგომში [[9 ივლისი]] [[1789]], გადაკეთებული გახდა [[National Constituent Assembly (France)|სახელმწიფო საკონსტიტუციო ასამბლეა]]). ==ლიტერატურა== {{refbegin}} *{{cite book|last=Baker|first=Keith M.|editor=John W. Boyer|editor2=Julius Kirshner|title=The Old Regime and the French Revolution|url=https://books.google.com/books?id=MB5zuyyQ4rMC|series=University of Chicago Readings in Western Civilization|volume=7|date=15 May 1987|publisher=University of Chicago Press|isbn=978-0-226-06950-0}} *{{cite book |last=Carlyle |first=Thomas |author-link=Thomas Carlyle |year=1902 |title=The French Revolution: a History |publisher=Thomas Nelson and Sons |location=New York |url=https://archive.org/details/bub_gb_7ROD7X3GzjAC }} *{{cite book|last=Doyle|first=William|title=The Oxford History of the French Revolution|url=https://books.google.com/books?id=TIVSAwAAQBAJ&pg=PA59|year=1990|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-285221-2}} *{{cite book|last=Dyer|first=Thomas Henry|title=A History of Modern Europe: From the Fall of Constantinople|url=https://books.google.com/books?id=v7kyAQAAIAAJ&pg=PA466|volume=4 : 1679-1789|year=1901|publisher=G. Bell and Sons}} *{{cite book |author=Louis XVI |year=1789 |title=Lettre du Roi pour la Convocation des États-Généraux a Versailles, le 27 Avril, 1789, et Règlement y Annexé |publisher=L'Imprimerie Royale |location=Paris |page=3 |url=https://archive.org/details/mdu-rare-027042 }} *{{cite book |last=Neely |first=Sylvia |year=2008 |title=A concise history of the French Revolution |url-access=registration |publisher=Rowman & Littlefield |location=Lanham, Maryland |isbn=9780742534100 |url=https://archive.org/details/concisehistoryof00neel }} *{{cite book|last=Palmer|first=Robert R|title=The World of the French Revolution|url=https://books.google.com/books?id=6alTDAAAQBAJ|year=2016|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-1-317-18956-5}} *{{cite book |last1=Portalis |first1=Roger |last2=Béraldi |first2=Henri |year=1881 |title=Les Graveurs du Dix-Huitième Siècle |language=fr |publisher=Damascène Morgand et Charles Fatout |location=Paris |volume=Tome Second |url=https://archive.org/stream/p2lesgraveursdud02portuoft#page/396/mode/2up/search/Helman }} *{{cite book|last1=Schwab|first1=Gail M.|last2=Jeanneney|first2=John R.|title=The French Revolution of 1789 and Its Impact|url=https://books.google.com/books?id=ne3jNvz-gXAC&pg=PA195|year=1995|publisher=Greenwood|isbn=978-0-313-29339-9}} *{{cite book|last=Soboul|first=Albert|title=The French Revolution, 1787-1799: From the Storming of the Bastille to Napoleon|url=https://books.google.com/books?id=uQZoAAAAMAAJ|year=1975|publisher=[[Random House]]|isbn=978-0-394-47392-5}} *{{cite book |last=von Guttner |first=Darius |year=2015 |title=The French Revolution |publisher=Nelson Cengage |isbn=9780170243995 |url=https://books.google.com/books?id=i79xrgEACAA |series=Nelson Modern History |location=Melbourne }} ==დამატებითი ლიტერატურა== {{refbegin}} *Furet, Francois, and Mona Ozouf, eds. ''A Critical Dictionary of the French Revolution'' (1989) pp. 45–53 *{{cite EB1911 |wstitle=France/History |display=France § ''History'' |volume=10 }} *{{cite EB1911 |wstitle=French Revolution, The |volume=11 |pages=154–155}} {{refend}} {{Authority control}} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:1789 წლის საფრანგეთის რევოლუციის მოვლენები]] [[კატეგორია:1789 წელი საფრანგეთში]] [[კატეგორია:საფრანგეთის გენერალური შტატები]] [[კატეგორია:ძველი რეჟიმის პოლიტიკური ისტორია]] [[კატეგორია:ლუი მეექვსე]] [[კატეგორია:რევოლუციები]] [[კატეგორია:რევოლუციები საუკუნის მიხედვით]] [[კატეგორია:რევოლუციები ტიპის მიხედვით]] [[კატეგორია:რევოლუციები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:მონარქიები]] e0n4es0lmsirazy5jv8pxy5hb4h16rh 0 587634 4823249 4800444 2025-07-02T06:53:04Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ქანდაკება ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ქანდაკება ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823249 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Чукур чесма4.JPG|250px|მინი|ალტ=ჩუკურის შადრევანი|ჩუკურის შადრევანი]] '''ჩუკურის შადრევანი''' (({{lang-sr|Чукур чесма/Čukur česma}}) — ძეგლი, რომელიც აშენდა [[1862]] წლის [[15 ივნისი|15 ივნისის]] [[ჩუკურის შადრევნის ინციდენტი]]ს სახსოვრად. ეს ინციდენტი დაიწყო ბიჭის - [[საბო პეტკოვიჩი]]ს - სიკვდილით და გადაიზარდა კონფლიქტად [[სერბეთი|სერბეთსა]] და [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიას]] შორის ([[სერბეთი]] იმ დროს ოსმალთა ბატონობის ქვეშ იყო).<ref name=veskovic2010>{{cite book|last1=Vesković|first1=Ivana|title=Čukur česma = Čukur fountain|date=2010|publisher=The Cultural Heritage Protection Institute of the City of Belgrade |location=Belgrade|isbn=978-86-81157-45-9}}</ref> ფონტანთან კამათის შემდეგ, სერბულმა და თურქულმა [[პოლიცია|პოლიციამ]] ერთმანეთს ცეცხლი გაუხსნეს, რის შემდეგაც ქალაქში ანტიოსმალური [[ამბოხება]] დაიწყო, რომელიც მთელი ღამე გაგრძელდა. მეორე დღეს [[ზავი]] დაიდო და ოსმალურ პოლიციას ებრძანა, დაეტოვებინა [[ბელგრადი|ბელგრადის]] სიმაგრე სერბეთის მთავრობის მიერ უსაფრთხოების გარანტიებით.<ref>{{cite book|last=Miller|first=William|title=The Ottoman Empire and Its Successors, 1801-1927|url=https://books.google.com/books?id=4Bw9AAAAIAAJ&pg=PA254|year=1936|publisher=Cambridge University Press|pages=253–255|id=GGKEY:5L37WGKCT4N}}</ref> მომდევნო დღეს, სანამ ბელგრადის [[ფაშა]] კონსულებს იწვევდა სიმაგრეში, ოსმალურმა ზარბაზნებმა ქალაქის დაბომბვა დაიწყეს, რამაც გამოიწვია 50 მშვიდობიანი მოქალაქისა და ჯარისკაცის სიკვდილი, 20 სახლის განადგურება და კიდევ 357 სახლის დაზიანება. ფაშას ბრძანების მიზეზი უცნობია. ზოგიერთი წყარო მიუთითებს, რომ დაბომბვა გამოიწვია [[სერბები]]ს მიერ სიმაგრეზე მუშკეტების სროლამ,<ref name=debate1863>{{cite book|title=The Parliamentary Debates|url=https://books.google.com/books?id=tClDAQAAMAAJ&pg=PA17|year=1863|publisher=Cornelius Buck|pages=13–18}}</ref> ხოლო ბრიტანელმა გენერალურმა [[კონსული|კონსულ]]მა დაასკვნა, რომ დაბომბვა იყო „პანიკისა და ცრუ შეშფოთების უბრალო შედეგი“.<ref>{{cite book|title=British and Foreign State Papers|url=https://books.google.com/books?id=XJ40AQAAMAAJ&pg=PA409|volume=LVI|year=1870|publisher=William Ridgeway|page=409}}</ref> დიდი ძალების შეხვედრის შემდეგ გადაწყდა, რომ ოსმალურ ძალებს დაეტოვებინათ [[ბელგრადის ციხესიმაგრე|ბელგრადის ციხესიმაგრე]]. მომდევნო წელს 8,000-ზე მეტმა მუსლიმმა დატოვა ქალაქი. [[ფაილი:Čukur česma.jpg|250px|მინი|მარცხნივ|ალტ=ჩუკურის შადრევანი|ჩუკურის შადრევანი]] ძეგლი და შადრევანი მდებარეობს დობრაჩინას ქუჩაზე, [[ბელგრადი|ბელგრადში]], [[სერბეთი|სერბეთში]], საწყისი კონფლიქტის ადგილას. შადრევანზე განთავსებულია მოკლული შეგირდი ბიჭის ბრინჯაოს სკულპტურა, სახელწოდებით „ბიჭი გატეხილი ქვევრით“. მემორიალური შადრევანი აშენდა [[1931]] წელს იმ ფონდის სახსრებით, რომელიც თამბაქოთი მოვაჭრე თომა ვანდელის ანდერძის თანახმად შეიქმნა.<ref>Strangers of Belgrade, the story about the cosmopolitism and the energy of the city which lasts, Tourist Organization of Belgrade, Belgrade, 2009; Belgrade heritage, Cultural Heritage Protection Institute of the City of Belgrade</ref> მარმარილოს ფუძეზე განთავსებული ბრინჯაოს [[სკულპტურა|სკულპტურის]] დიზაინი შექმნა სიმეონ როქსანდიჩმა, სერბული რეალისტური მოძრაობის სკულპტორმა. ცამეტი წლის ბიჭი, ვლასტიმირ პეტკოვიჩი, იყო სკულპტურის მოდელი (ეს იყო შემთხვევითობა, რომ მას იგივე გვარი ჰქონდა, რაც კონფლიქტის მსხვერპლს). ძეგლზე ეწერა შემდეგი სიტყვები: {{ციტატა|[[1862]] წლის [[26 მაისი|26 მაისის]] მოვლენების სახსოვრად ჩუკურის შადრევანთან, ეს ძეგლი აშენდა თომა ვანდელის ფონდის შემოწირულობით [[1931]] წელს.}} (ყველა წყარო ამ მოვლენის შესახებ მიუთითებს [[1862]] წლის [[15 ივნისი|15 ივნის]]ზე ([[ახალი სტილი]]თ), რაც შეესაბამება [[3 ივნისი|3 ივნის]]ს (ძველი სტილით). უცნობია, რატომ არის ძეგლზე გამოყენებული [[26 მაისი]].)<ref>Strangers of Belgrade, the story about the cosmopolitism and the energy of the city which lasts, Tourist Organization of Belgrade, Belgrade, 2009; Belgrade heritage, Cultural Heritage Protection Institute of the City of Belgrade</ref> ძეგლის შესაქმნელად პირველი კონკურსი გამოცხადდა [[1912]] წელს, მაგრამ [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს დაწყებამ ძეგლის აშენება გადაავადა. ამ ტენდერის შესახებ მცირე ინფორმაცია არსებობს, ალბათ [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს მასშტაბმა ძეგლის აშენება შეუძლებელი გახადა. [[1927]] წელს როქსანდიჩმა წარადგინა ძეგლის პროექტი [[ბელგრადი]]ს მუნიციპალიტეტის სამხატვრო განყოფილებაში. ნაგებობა აშენდა სკულპტურით მარმარილოს ფუძეზე და პატარა აუზით, სადაც წყალი იღვრებოდა ქვევრიდან. შადრევნის გვერდით [[მარმარილო]]ს სკამი დადგეს. ძეგლი დასრულდა [[1931]] წელს. [[1965]] წლის [[5 თებერვალი|5 თებერვალ]]ს ფონტანი გამოცხადდა კულტურის ძეგლად.<ref>[http://www.politika.rs/rubrike/vesti-dana/Ukradena-bista-sa-CHukur-chesme.sr.html Ukraden spomenik sa Čukur-česme (''Politika'', 23 May 2010)], retrieved on 30 April 2013.</ref> [[2010]] წლის მაისში ვანდალებმა მოიპარეს ბიჭის [[სკულპტურა]], ჩაქუჩით დააზიანეს და 20 ათასი დინარად მიჰყიდეს [[კრნიაჩა]]ში არალეგალური ნაგავსაყრელის მფლობელს.<ref>[http://www.novosti.rs/vesti/beograd.74.html:327581-Bronzani-decak-opet-na-Cukur-cesmi Savu "ubili" drugi put (''Večernje novosti'', 24 May 2010)], retrieved 30 April 2013.</ref> სკულპტურა 22 ნაწილად დაიშალა, მაგრამ საბოლოოდ აღდგა. რეკონსტრუქცია სამი თვე გაგრძელდა.<ref>[http://www.novosti.rs/vesti/beograd.74.html:316104-Cukur-cesma-Povratak-bronzanog-decaka Čukur česma: Povratak bronzanog dečaka (''Večernje novosti'', 21 January 2011)], retrieved on 30 April 2013.</ref> == აგრეთვე იხილეთ == * Vladimir Bubanjac, The Drinking Fountains in Belgrade, Belgrade, 1986, 27–39. * Jovan S.Dajković, Belgrade and the Čukur Fountain incident, GMGB, book IV, Belgrade 1957, 313–326. * Branislav Vučković, Čukur Fountain how was the present monument created, The heritage, IV, Belgrade, 2002. * I. Bećković, Čukur Fountain, The Cultural Heritage Protection Institute of the City of Belgrade, Belgrade, 2009. == რესურსები ინტერნეტში == {{commons category|Čukur česma}} * [http://wikimapia.org/#lat=44.81999&lon=20.463195&z=16&l=0&m=a&v=2 Wikimapia] * [https://web.archive.org/web/20070927020433/http://zidnisatovi.com/newsdesk_info.php?newsPath=11&newsdesk_id=25 Čukur česma] * [http://scindeks.ceon.rs/article.aspx?artid=1450-605X0204113V Branislav Vučković: Čukur Fountain - how today's monument came to be], ''Nasleđe'', no. 4, 2002 ==სქოლიო== [[კატეგორია:სერბეთი]] [[კატეგორია:კულტურული მემკვიდრეობა]] [[კატეგორია:ქანდაკებები]] [[კატეგორია:ბრინჯაო]] [[კატეგორია:ქანდაკება ქვეყნების მიხედვით]] 2el5brcgdf6ut27evvwcl0c5yzqq9hf 0 588586 4823700 4805133 2025-07-02T11:56:37Z ლაზარე ზანგური 170233 4823700 wikitext text/x-wiki '''დეფთერდარ მუსტაფა ფაშას მეჩეთი''' — [[მეჩეთი]] [[ედირნე]]ს პროვინციულ ცენტრში, აშენებული [[დეფთერდარ მუსტაფა ფაშა]]ს მიერ [[XVI საუკუნე|XVI]] საუკუნის მეორე ნახევარში [[მიმარ სინანი]]ს მიერ . <ref> "Kültür Envanteri - Defterdar Mustafa Paşa Camii, Edirne". kulturenvanteri.com (in Turkish). 2 March 2020. Retrieved 7 December 2024.</ref> [[დეფთერდარ მუსტაფა ფაშა]]ს მეჩეთი ააშენა [[მუსტაფა-ფაშა ბაირაქთარი|მუსტაფა ფაშა]]მ, რომელიც [[სულეიმან I]]-ისა და [[სელიმ II]]-ის მეფობის დროს [[მიმარ სინანი]]ს [[დეფთერდარი]] იყო. [[ედირნე]]ს ცენტრში, [[საბუნი]]ს კვარტალში მდებარე მეჩეთს შესასვლელი კარიბჭეები აქვს [[თექქე ბაირი]]ს ქუჩასა და [[ტუნაჰან შექერი]]ს ქუჩებზე. <ref> @edirnekultur22. "Defterdar Mustafa Paşa Camii". Defterdar Mustafa Paşa Camii (in Turkish). Archived from the original on 5 December 2022. Retrieved 7 December 2024.</ref> დიდ ეზოში მდებარე მეჩეთის სახელი წყაროებში ასევე მოხსენიებულია, როგორც [[დეფთერდარის მეჩეთი]], [[დეფთერდარ მუსტაფა ჩელების მეჩეთი]], [[დეფთერდარ ყარა მუსტაფა ფაშას მეჩეთი]]. <ref> "DEFTERDAR CAMİİ". Kültür Portalı. Archived from the original on 18 May 2024. Retrieved 7 December 2024.</ref> მეჩეთი, რომლის გუმბათი [[1751]] წელს მომხდარი მიწისძვრის დროს ჩამოინგრა , ამჯერად [[ჰაჯი რუშენ ეფენდი]]ს ძალისხმევით ხელახლა გაიხსნა ღვთისმსახურებისთვის ხის სახურავით. ამ რემონტის დროს ეზოში [[მედრესე]]ც აშენდა. <ref> Edirne Evkaf-ı İslamiyye Tarihi Cilt:1 – Camiler ve Mescidler (PDF) (in Turkish). TC Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü. 1999. p. 123. Retrieved 7 December 2024.</ref> [[1953]] და [[1962]] წლებში ფონდების გენერალური დირექტორატის მიერ ჩატარებული რესტავრაციების შედეგად, მეჩეთის გუმბათი, ბოლო სამლოცველო ადგილი, გვირგვინის კარი და ფანჯრები ორიგინალის შესაბამისად განახლდა. მეჩეთის ბოლო რესტავრაცია [[2020]] წელს დაიწყო. მეჩეთი, რომლის რესტავრაციასაც ორი წელი დასჭირდა, ღვთისმსახურებისთვის [[2022]] წლის [[21 აპრილი|21 აპრილ]]ს გაიხსნა. <ref> ""DEFTERDAR MUSTAFA PAŞA CAMİİ" İBADETE HAZIR". Vatandaş Gazetesi (in Turkish). Retrieved 2025-02-14.</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:მეჩეთი]] lqvwvoe4ylfrvb6tsizkt16cconwxo4 0 588841 4823698 4816229 2025-07-02T11:54:32Z ლაზარე ზანგური 170233 4823698 wikitext text/x-wiki {{ტაქსოდაფა | სახელი = მოსხოპსები | სურათის ფაილი = [[ფაილი:Moschops Scale.svg|მინი]] | სურათის წარწერა = | სამეფო = ცხოველთა | ტიპი = ჩორდატა | ქვეტიპი = | კლასი = | რიგი = | ქვერიგი = დინოკეფალია | ოჯახი = ტაპინოცეფალიდები | ქვეოჯახი= | გვარი = მოსჩოფსის | სახეობა = | ლათ = | ვიკისახეობები = | itis = | არეალის რუკა = | არეალის ლეგენდა = }}'''მოსხოპსები''' — [[თერაფსიდები]]ს გადაშენებული გვარი , რომელიც [[გვადალუპიური ეპოქა|გვადალუპიურ ეპოქა]]ში , დაახლოებით 265-260 მილიონი წლის წინ ცხოვრობდა. ისინი მძიმე აღნაგობის მცენარეჭამიები იყვნენ და შესაძლოა, ნაწილობრივ წყალშიც ცხოვრობდნენ, როგორც [[ბეჰემოთი|ბეჰემოთები]] . მათ მოკლე, სქელი თავები ჰქონდათ და შესაძლოა, ერთმანეთს თავების შეჯახებით ეჯიბრებოდნენ. იდაყვის სახსრები მათ საშუალებას აძლევდა, უფრო [[ძუძუმწოვრები]]ს მსგავსი სიარულით ევლოთ და არა ხოხვით. მათი ნეშტი [[ კარუ|სამხრეთ აფრიკის კარუ]]ს რეგიონში იპოვეს , რომელიც [[ტაპინოცეფალუსი]]ს შეკრების ზონას მიეკუთვნება. [[თერაფსიდები]], როგორიცაა [[მოსქოპსი]] , [[სინაფსიდები]] არიან , დომინანტური ხმელეთის ცხოველები [[პერმული სისტემა|პერმულ პერიოდ]]ში, რომელიც 252 მილიონი წლის წინ დასრულდა. ==აღწერა== [[ფაილი:Moschops skull AMNH.jpg|მინი]] მოსხოპსები მძიმე დინოკეფალიური [[სინაფსიდები]] იყვნენ , რომელთა სიგრძე 2.7 მეტრი იყო (8.9 ფუტი), <ref> William, Gregory (1926). "The skeleton of Moschops capensis, a dinocephalian reptile from the Permian of South Africa". Bulletin of the American Museum of Natural History. 56 (3): 179–251. hdl:2246/1323.</ref> საშუალოდ 129 კგ (284 ფუნტი) წონა და მაქსიმალური სხეულის მასა 327.4 კგ (722 ფუნტი). <ref> Benoit, Julien; Manger, Paul R.; Norton, Luke; Fernandez, Vincent; and Rubidge, Bruce S. (2017). "Synchrotron scanning reveals the palaeoneurology of the head-butting Moschops capensis (Therapsida, Dinocephalia)". PeerJ. 5: e3496. doi:10.7717/peerj.3496. PMC 5554600. PMID 28828230. S2CID 8019159.</ref> მათ ჰქონდათ პატარა თავები ფართო [[თვალბუდეები]]თ და მძიმედ აგებული მოკლე კისრებით. [[ტაპინოცეფალიდები]]ს სხვა წევრების მსგავსად , თავის ქალას ჰქონდა პატარა ხვრელი [[ეპიფიზი|ეპიფიზისთვი]]ს . <ref> The Age of Reptiles</ref> კეფა ფართო და ღრმა იყო, მაგრამ თავის ქალა უფრო ვიწრო იყო ზურგის კიდეში. გარდა ამისა, ფრთისებრი თაღები და ყბის კუთხოვანი რეგიონი მძიმედ აგებული ყბის კუნთებით. ამის და გრძელი გვირგვინიანი, მკვრივი კბილების გამო, ითვლება, რომ მოსქოპები [[ბალახისმჭამელები|ბალახისმჭამელი]] იყო, რომელიც იკვებებოდა საკვები ნივთიერებებით ღარიბი და მაგარი მცენარეულობით, როგორიცაა [[ციკადი]]ს ღეროები. სავარაუდოდ, საკვები ნივთიერებებით ღარიბი საკვების გამო, სავარაუდოა, რომ მათ დიდი ხნის განმავლობაში უწევდათ კვება. [[ტაქსონები]]ს ანატომია მათ საშუალებას აძლევდა უფრო ფართოდ გაეხსნათ იდაყვის სახსრები, რაც მათ საშუალებას აძლევდა იმ დროის ზოგიერთ სხვა ცხოველთან შედარებით უფრო მეტად [[ძუძუმწოვრები]]ს მსგავს პოზაში გადაადგილებულიყვნენ. ეს ხელს უწყობდა მათ მასიურ სხეულებს კვების დროს უფრო ადვილად ტარებაში და ასევე საშუალებას აძლევდა მათ მოკლე დროში აეკრიფათ სიჩქარე. <ref> William, Gregory (1926). "The skeleton of Moschops capensis, a dinocephalian reptile from the Permian of South Africa". Bulletin of the American Museum of Natural History. 56 (3): 179–251. hdl:2246/1323.</ref> <ref>Haughton, S. H. (1919). "A Review of the Reptilian Fauna of the Karroo System of South Africa". Transactions of the Geological Society of South Africa. 22: 14.</ref> ასევე ვარაუდობდნენ, რომ მოსქოპები შესაძლოა წყალქვეშა ბინადრები იყვნენ. <ref> William, Gregory (1926). "The skeleton of Moschops capensis, a dinocephalian reptile from the Permian of South Africa". Bulletin of the American Museum of Natural History. 56 (3): 179–251. hdl:2246/1323.</ref>მოსქოპებს საკმაოდ სქელი თავის ქალები ჰქონდათ, რამაც გამოიწვია ვარაუდი, რომ ინდივიდები შეიძლება ერთმანეთს თავის დარტყმით ეჯიბრებოდნენ . <ref> Barghusen, Herbert R. (1975). "A Review of Fighting Adaptations in Dinocephalians (Reptilia, Therapsida)". Paleobiology. 1 (3): 295–311. doi:10.1017/s0094837300002542. JSTOR 2400370. S2CID 87163815.</ref>[[2017]] წელს გამოქვეყნებულმა კვლევამ მოგვიანებით დაადასტურა ეს [[მოსქოპი|მოსქოპ]]ს [[კაპენსისი]]ს თავის ქალის სინქროტრონული სკანირებით , რომელმაც გამოავლინა ცენტრალური ნერვული სისტემის მრავალი ანატომიური ადაპტაცია საბრძოლო ქცევისთვის. <ref> Barghusen, Herbert R. (1975). "A Review of Fighting Adaptations in Dinocephalians (Reptilia, Therapsida)". Paleobiology. 1 (3): 295–311. doi:10.1017/s0094837300002542. JSTOR 2400370. S2CID 87163815.</ref> მათზე, სავარაუდოდ, [[ტიტანოსუჩიდები]] და უფრო დიდი [[თეროცეფალიური]] სახეობები ნადირობდნენ . <ref> Haughton, S. H. (1919). "A Review of the Reptilian Fauna of the Karroo System of South Africa". Transactions of the Geological Society of South Africa. 22: 14.</ref> ==ადრეული აღმოჩენები== მოსხოპსების მასალა პირველად [[სამხრეთ აფრიკა|სამხრეთ აფრიკ]]ის ეკას ჯგუფში ( [[კარუ |კარუ]]ს სუპერჯგუფის ნაწილი ) [[რობერტ ბრუმი|რობერტ ბრუმ]]მა აღმოაჩინა . ვინაიდან გეოლოგიური ჰორიზონტი საეჭვო იყო, მისი წარმოშობა ეკას ჯგუფიდან მოიხსენიეს [[პარეიასაურუსი]]ს ნაშთების სიახლოვეს აღმოჩენის საფუძველზე . აღმოჩენილი მასალა მოიცავს [[ჰოლოტიპი|ჰოლოტიპ]]ს ([[AMNH 5550]]) და შვიდ [[ტოპოტიპი|ტოპოტიპ]]ს ([[AMNH 5551-5557]]). [[პაქიოსტოზი]]ს ხარისხი ნიმუშების თავის ქალებში განსხვავდება და [[რობერტ ბრუმი]] თვლიდა, რომ ეს დაკავშირებული იყო სქესისა და ასაკის ვარიაციებთან. [[1910]] წელს მასალა გაიგზავნა [[ნიუ-იორკი|ნიუ -იორკ]]ში, [[ამერიკის ბუნების ისტორიის მუზეუმი|ამერიკის ბუნების ისტორიის მუზეუმ]]ში და აღწერილი იქნა [[1911]] წელს. <ref> William, Gregory (1926). "The skeleton of Moschops capensis, a dinocephalian reptile from the Permian of South Africa". Bulletin of the American Museum of Natural History. 56 (3): 179–251. hdl:2246/1323.</ref> ==კლასიპიკაცია== [[ფაილი:Moschops capensis life restoration.jpg|მინი]] [[ფაილი:Moschops capensis.jpg|მინი]] მოსხოპსები ხასიათდება ძლიერ [[პაქიოსტოზური]] თავის ქალათი ფართო საფეთქლებს შორის რეგიონით და მნიშვნელოვნად შემცირებული საფეთქლის ფოსოებით . ნამარხებიდან ცნობილია ორი სახეობა, [[M. capensis]] და [[M. koupensis]] . კიდევ ორი ​​სახეობა იქნა მიკუთვნებული ( [[M. whaitsi]] და [[M. oweni]] ), მაგრამ მათი ნამდვილობა შესაძლოა საეჭვოდ იქნას მიჩნეული. სინონიმებად მიჩნეული გვარებია [[Moschoides]] , [[Agnosaurus]] , [[Moschognathus]] და [[Pnigalion]] . [[Delphinognathus]] [[Conocephalus|conocephalus]] შეიძლება წარმოადგენდეს ახალგაზრდა მოსხოპსებს , ამიტომ შესაძლოა სინონიმი იყოს. [[Delphinognathus]] ცნობილია მხოლოდ ერთი, ზომიერად [[პაქიოსტოზური]] თავის ქალადან. მას აქვს კონუსური ფორმის [[ფოსო თავის ქალის ნაწილი|ფოსო]] ფიჭვის ხვრელის გარშემო მდებარე პარიეტალურ ძვალზე. <ref> Boonstra, L. D. (1969). "The fauna of the Tapinocephalus zone (Beaufort beds of the Karoo)". Annals of the South African Museum. 56 (1). Cape Town: 42.</ref> ==ლიტერატურა== *საყვარაშვილი ნ., 8000 საინტერესო პაქტი რომელიც აუცილებლად უნდა იცოდე, გამომცემლობა „პალიტრა L“, თბ., 2017 გვ. 99 ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გარდამავალი ფორმები]] gah96wt18vv4rt6475t3cajj2m284ai 0 589171 4823695 4808804 2025-07-02T11:51:02Z ლაზარე ზანგური 170233 4823695 wikitext text/x-wiki '''ანტიმატერია''' — თანამედროვე ფიზიკაში ანტიმატერია განისაზღვრება , როგორც [[მატერია]] , რომელიც შედგება „ჩვეულებრივ“ [[მატერია]]ში შესაბამისი [[ნაწილაკების ფიზიკა|ნაწილაკები]]ს [[ანტინაწილაკები]]სგან (ან „პარტნიორებისგან“) და შეიძლება განვიხილოთ, როგორც მატერია შებრუნებული მუხტითა და [[პარიტეტი]]თ, ან დროში უკან მოძრაობით. ანტიმატერია წარმოიქმნება ბუნებრივ პროცესებში, როგორიცაა კოსმოსური სხივების შეჯახება და რადიოაქტიური დაშლის ზოგიერთი ტიპი , მაგრამ მათგან მხოლოდ მცირე ნაწილია წარმატებით დაკავშირებული ექსპერიმენტებში [[ანტიატომები]]ს წარმოსაქმნელად. [[ნაწილაკების ამაჩქარებელი|ნაწილაკების ამაჩქარებ]]ლებზე შესაძლებელია [[ანტინაწილაკები]]ს მცირე რაოდენობის გენერირება , მაგრამ ხელოვნური წარმოების მთლიანი მოცულობა მხოლოდ რამდენიმე [[ნანოგრამი]]ა . <ref> "Ten things you might not know about antimatter". symmetry magazine. Archived from the original on 8 November 2018. Retrieved 8 November 2018.</ref> ანტიმატერიის მაკროსკოპული რაოდენობა არასდროს შექმნილა წარმოებისა და დამუშავების უკიდურესი ღირებულებისა და სირთულის გამო. მიუხედავად ამისა, ანტიმატერია [[ბეტა-დაშლა|ბეტა დაშლას]]თან დაკავშირებული ფართოდ ხელმისაწვდომი [[აპლიკაციები]]ს აუცილებელი კომპონენტია , როგორიცაა [[პოზიტრონულ-ემისიური ტომოგრაფია]] , [[სხივური თერაპია]] <ref> Bittner, Martin-Immanuel; Grosu, Anca-Ligia; Wiedenmann, Nicole; Wilkens, Jan J. (16 January 2014). "A systematic review of antiproton radiotherapy". Frontiers in Physics. 1. doi:10.3389/fphy.2013.00037. ISSN 2296-424X.</ref> და [[სამრეწველო ვიზუალიზაცია]]. [[ფაილი:PositronDiscovery.png|მინი]] თეორიულად, [[ნაწილაკი|ნაწილაკ]]ს და მის [[ანტინაწილაკი|ანტინაწილაკ]]ს (მაგალითად, [[პროტონი|პროტონ]]ს და [[ანტიპროტონი|ანტიპროტონ]]ს ) აქვთ ერთი და იგივე მასა , მაგრამ საპირისპირო [[ელექტრული მუხტი]] და სხვა განსხვავებები კვანტურ რიცხვებში. ნებისმიერ ნაწილაკსა და მის ანტინაწილაკ პარტნიორს შორის შეჯახება იწვევს მათ [[ურთიერთანთიშვა]]ს , რაც იწვევს ინტენსიური [[ფოტონები]]ს ( გამა სხივების ), [[ნეიტრინოები]]ს და ზოგჯერ ნაკლებად მასიური ნაწილაკ-ანტინაწილაკების წყვილების სხვადასხვა პროპორციებს. ანიჰილაციის მთლიანი ენერგიის უმეტესი ნაწილი [[იონიზირებული გამოსხივება|იონიზირებული გამოსხივებ]]ის სახით გამოიყოფა . თუ მიმდებარე მატერია არსებობს, ამ გამოსხივების ენერგეტიკული შემცველობა შეიწოვება და გარდაიქმნება ენერგიის სხვა ფორმებად, როგორიცაა [[სითბო]] ან [[სინათლე]]. გამოყოფილი ენერგიის რაოდენობა, როგორც წესი, პროპორციულია შეჯახებული მატერიისა და ანტიმატერიის მთლიანი მასისა, მასა-ენერგიის ექვივალენტობის ცნობილი განტოლების, [[მასისა და ენერგიის ეკვივალენტობა|E = mc2]]- ის შესაბამისად.<ref> "Smidgen of Antimatter Surrounds Earth". Discovery News. 11 August 2011. Archived from the original on 26 September 2011.</ref> [[ანტინაწილაკები]] ერთმანეთთან უკავშირდება ანტიმატერიის წარმოსაქმნელად, ისევე როგორც ჩვეულებრივი ნაწილაკები უკავშირდება ნორმალური მატერიის წარმოსაქმნელად. მაგალითად, [[პოზიტრონი|პოზიტრონ]]ს ( ელექტრონის ანტინაწილაკი ) და [[ანტიპროტონი|ანტიპროტონ]]ს (პროტონის ანტინაწილაკი) შეუძლიათ [[ანტიწყალბადი]]ს ატომი წარმოქმნან. [[ანტიჰელიუმი]]ს ბირთვები ხელოვნურად იქნა წარმოებული, თუმცა სირთულეებით, და ისინი დღემდე დაფიქსირებულ ყველაზე რთულ [[ანტიბირთვები|ანტიბირთვებ]]ს წარმოადგენენ. <ref> Agakishiev, H.; et al. (STAR Collaboration) (2011). "Observation of the antimatter helium-4 nucleus". Nature. 473 (7347): 353–356. arXiv:1103.3312. Bibcode:2011Natur.473..353S. doi:10.1038/nature10079. PMID 21516103. S2CID 118484566.</ref>ფიზიკური პრინციპები მიუთითებს , რომ შესაძლებელია კომპლექსური ანტიმატერიის ატომური ბირთვები, ისევე როგორც ცნობილი ქიმიური ელემენტების შესაბამისი [[ანტიატომები]]. არსებობს ძლიერი მტკიცებულება იმისა, რომ [[დაკვირვებადი სამყარო]] თითქმის მთლიანად ჩვეულებრივი მატერიისგან შედგება და არა მატერიისა და ანტიმატერიის თანაბარი ნარევისგან. <ref> Canetti, L.; et al. (2012). "Matter and Antimatter in the Universe". New J. Phys. 14 (9): 095012. arXiv:1204.4186. Bibcode:2012NJPh...14i5012C. doi:10.1088/1367-2630/14/9/095012. S2CID 119233888.</ref> [[ხილული სამყარო|ხილულ სამყარო]]ში მატერიისა და ანტიმატერიის ეს ასიმეტრია ფიზიკის ერთ-ერთ უდიდეს გადაუჭრელ პრობლემას წარმოადგენს . <ref> Tenenbaum, David (28 December 2012). "One step closer: UW-Madison scientists help explain scarcity of antimatter". University of Wisconsin–Madison News. Archived from the original on 28 December 2012.</ref> პროცესს, რომლის დროსაც ჰიპოთეზურად ხდება ეს უთანასწორობა მატერიასა და ანტიმატერიის ნაწილაკებს შორის, [[ბარიოგენეზი]] ეწოდება . ==განმარტებები== ანტიმატერიის ნაწილაკებს იგივე მუხტი აქვთ, რაც მატერიის ნაწილაკებს, მაგრამ საპირისპირო ნიშნით. ანუ, [[ანტიპროტონი]] უარყოფითად დამუხტულია, ხოლო [[ანტიელექტრონი]] ( [[პოზიტრონი]] ) დადებითად დამუხტული. ნეიტრონებს არ აქვთ წმინდა მუხტი, მაგრამ მათ შემადგენელ [[კვარკი|კვარკებ]]ს აქვთ. პროტონებსა და ნეიტრონებს აქვთ +1 [[ბარიონული რიცხვი]] , ხოლო ანტიპროტონებსა და ანტინეიტრონებს - -1. ანალოგიურად, ელექტრონებს აქვთ +1 [[ლეპტონური რიცხვი]] , ხოლო პოზიტრონებს - -1. როდესაც ნაწილაკი და მისი შესაბამისი ანტინაწილაკი ეჯახება ერთმანეთს, ორივე გარდაიქმნება [[ენერგია]]დ. <ref> Tsan, Ung Chan (2013). "Mass, Matter, Materialization, Mattergenesis and Conservation of Charge". International Journal of Modern Physics E. 22 (5): 1350027. Bibcode:2013IJMPE..2250027T. doi:10.1142/S0218301313500274. Matter conservation means conservation of baryonic number A and leptonic number L, A and L being algebraic numbers. Positive A and L are associated to matter particles, negative A and L are associated to antimatter particles. All known interactions do conserve matter.</ref> <ref> Tsan, U. C. (2012). "Negative Numbers And Antimatter Particles". International Journal of Modern Physics E. 21 (1): 1250005-1–1250005-23. Bibcode:2012IJMPE..2150005T. doi:10.1142/S021830131250005X. Antimatter particles are characterized by negative baryonic number A or/and negative leptonic number L. Materialization and annihilation obey conservation of A and L (associated to all known interactions).</ref> <ref> Dirac, Paul A. M. (1965). Physics Nobel Lectures (PDF). Vol. 12. Amsterdam-London-New York: Elsevier. pp. 320–325. Archived (PDF) from the original on 10 October 2019. Retrieved 10 October 2019.</ref> [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] ტერმინი „ანტიმატერიისგან დამზადებული ან მასთან დაკავშირებული“, [[contraterrene]] , განაპირობებდა ინიციალიზმს „[[CT]]“ და სამეცნიერო ფანტასტიკის ტერმინს [[seetee]] , <ref> "Antimatter". Science Fiction Encyclopedia. Archived from the original on 28 July 2019. Retrieved 10 October 2019.</ref> რომელიც გამოიყენება ისეთ რომანებში, როგორიცაა [[Seetee Ship]] . <ref> McCaffery, Larry (July 1991). "An Interview with Jack Williamson". Science Fiction Studies. 18 (54). Archived from the original on 12 September 2006. </ref> ==კონცეპტუალური ისტორია== უარყოფითი მატერიის იდეა მატერიის შესახებ წარსულ თეორიებში ჩნდება, რომლებიც ამჟამად მიტოვებულია. [[გრავიტაცია|გრავიტაცი]]ის ოდესღაც პოპულარული [[მორევის თეორია|მორევის თეორი]]ის გამოყენებით, უარყოფითი გრავიტაციის მქონე მატერიის არსებობის შესაძლებლობა [[უილიამ ჰიქსი|უილიამ ჰიქს]]მა [[1880-იანები|1880]]-იან წლებში განიხილა . [[1880-იანები|1880]]-იან და [[1890-იანები|1890]]-იან წლებს შორის [[კარლ პირსონი|კარლ პირსონ]]მა [[ეთერი]]ს ნაკადის „[[ჭავლები]]ს“ <ref> Pearson, K. (1891). "Ether Squirts". American Journal of Mathematics. 13 (4): 309–72. doi:10.2307/2369570. JSTOR 2369570.</ref> და ნიჟარების არსებობა წამოაყენა . ჭავლები ნორმალურ მატერიას წარმოადგენდა, ხოლო ნიჟარები - უარყოფით მატერიას. [[პირსონის თეორია]]ს ეთერის ნაკადიდან და შიგნით შესაღწევად [[მეოთხე განზომილება]] სჭირდებოდა. <ref> Kragh, H. (2002). Quantum Generations: A History of Physics in the Twentieth Century. Princeton University Press. pp. 5–6. ISBN 978-0-691-09552-3.</ref> ტერმინი „ანტიმატერია“ პირველად [[არტურ შუსტერი|არტურ შუსტერ]]მა გამოიყენა ჟურნალ „[[ბუნები]]ს“ ადმი მიწერილ ორ საკმაოდ უცნაურ წერილში [[1898]] წელს <ref> Schuster, A. (1898). "Potential Matter – A Holiday Dream". Nature. 58 (1503): 367. Bibcode:1898Natur..58..367S. doi:10.1038/058367a0. S2CID 4046342. Archived from the original on 10 October 2021. Retrieved 31 August 2020.</ref> , სადაც მან შემოიღო ეს ტერმინი. მან გამოთქვა [[ჰიპოთეზა]] ანტიატომების, ასევე მთლიანი ანტიმატერიის მზის სისტემების შესახებ და განიხილა მატერიისა და ანტიმატერიის ერთმანეთის განადგურების შესაძლებლობა. [[შუსტერი]]ს იდეები არ იყო სერიოზული თეორიული წინადადება, უბრალოდ სპეკულაცია და წინა იდეების მსგავსად, განსხვავდებოდა ანტიმატერიის თანამედროვე კონცეფციისგან იმით, რომ მას ჰქონდა უარყოფითი გრავიტაცია . <ref> Harrison, E. R. (16 March 2000). Cosmology: The Science of the Universe (2nd ed.). Cambridge University Press. pp. 266, 433. ISBN 978-0-521-66148-5. Archived from the original on 10 October 2021. Retrieved 31 August 2020.</ref> ანტიმატერიის თანამედროვე თეორია [[1928]] წელს დაიწყო, [[პოლ დირაკი]]ს ნაშრომით <ref> Dirac, P. A. M. (1928). "The Quantum Theory of the Electron". Proceedings of the Royal Society A. 117 (778): 610–624. Bibcode:1928RSPSA.117..610D. doi:10.1098/rspa.1928.0023. JSTOR 94981.</ref> . დირაკმა გააცნობიერა, რომ ელექტრონებისთვის [[შრედინგერის კატა|შროდინგერი]]ს ტალღური განტოლების მისეული რელატივისტური ვერსია ანტიელექტრონების არსებობის შესაძლებლობას წინასწარმეტყველებდა . მიუხედავად იმისა , რომ დირაკმა ამ „ანტიელექტრონების“ არსებობის საფუძველი ჩაუყარა, თავდაპირველად ვერ შეძლო საკუთარი განტოლების შედეგების გააზრება. მან ეს აღმოჩენა თავისუფლად მიაწერა [[ჯ. რობერტ ოპენჰაიმერი|ჯ. რობერტ ოპენჰაიმერ]]ს , რომლის ფუნდამენტური ნაშრომი „ელექტრონებისა და პროტონების თეორიის შესახებ“ ([[1930]] წლის [[14 თებერვალი]]) დირაკის განტოლებას ეყრდნობოდა და ამტკიცებდა დადებითად დამუხტული ელექტრონის (პოზიტრონის) არსებობას, რომელსაც, როგორც ელექტრონის ანალოგს, იგივე მასა უნდა ჰქონდეს, რაც თავად ელექტრონს. ეს ნიშნავდა, რომ ის არ შეიძლებოდა ყოფილიყო, როგორც დირაკმა სინამდვილეში ივარაუდა, პროტონი. დირაკმა ანტიმატერიის არსებობა [[1931]] წელს გამოქვეყნებულ ნაშრომშიც წამოაყენა, სადაც პოზიტრონს „ანტიელექტრონს“ უწოდებდა. <ref> Dirac, Paul (1931). "Quantised singularities in the electromagnetic field". Proceedings of the Royal Society of London. Series A, Containing Papers of a Mathematical and Physical Character. 133 (821): 60–72. Bibcode:1931RSPSA.133...60D. doi:10.1098/rspa.1931.0130. ISSN 0950-1207.</ref><ref> "Discovering the positron". timeline.web.cern.ch. Retrieved 23 October 2023.</ref> ესენი აღმოაჩინა [[კარლ დ. ანდერსონი|კარლ დ. ანდერსონ]]მა [[1932]] წელს და მათ „დადებითი ელექტრონის“ ფრაზიდან პოზიტრონები უწოდა . მიუხედავად იმისა, რომ თავად დირაკმა ტერმინი „ანტიმატერია“ არ გამოიყენა, მისი გამოყენება ბუნებრივად მომდინარეობს ანტიელექტრონებიდან, ანტიპროტონებიდან და ა.შ. <ref> Kaku, M.; Thompson, J. T. (1997). Beyond Einstein: The Cosmic Quest for the Theory of the Universe. Oxford University Press. pp. 179–180. ISBN 978-0-19-286196-2.</ref> ანტიმატერიის სრული პერიოდული ცხრილი [[ჩარლზ ჯანეტი|ჩარლზ ჯანეტ]]მა [[1929]] წელს წარმოიდგინა .<ref> Stewart, P. J. (2010). "Charles Janet: Unrecognized genius of the periodic system". Foundations of Chemistry. 12 (1): 5–15. doi:10.1007/s10698-008-9062-5. S2CID 171000209.</ref> [[ფეინმან -შტუკელბერგი]]ს ინტერპრეტაცია ამტკიცებს, რომ ანტიმატერია და ანტინაწილაკები იქცევიან ზუსტად ისე, როგორც ჩვეულებრივი ნაწილაკები, მაგრამ დროში უკან მოძრაობენ.<ref> Canetti, L.; Drewes, M.; Shaposhnikov, M. (2012). "Matter and antimatter in the universe". New Journal of Physics. 14 (9): 095012. arXiv:1204.4186. Bibcode:2012NJPh...14i5012C. doi:10.1088/1367-2630/14/9/095012. S2CID 119233888.</ref> ეს კონცეფცია დღესდღეობით გამოიყენება თანამედროვე ნაწილაკების ფიზიკაში, [[ფეინმანის დიაგრამა|ფეინმანის დიაგრამ]]ებში . <ref> Griffiths, D.J. (2008). Introduction to Elementary Particles (2nd ed.). John Wiley & Sons. p. 61. ISBN 978-3-527-40601-2.</ref> ==ნოტაცია== [[ანტინაწილაკი]]ს აღნიშვნის ერთ-ერთი გზაა ნაწილაკის სიმბოლოზე ზოლის დამატება. მაგალითად, პროტონი და ანტიპროტონი აღინიშნება შესაბამისად [[p]]-თი. იგივე წესი მოქმედებს ნაწილაკის მისი შემადგენელი კომპონენტებით აღნიშვნის შემთხვევაში. პროტონი შედგება [[u ± d კვარკები]]სგან , ამიტომ ანტიპროტონი უნდა წარმოიქმნას [[u ± d ანტიკვარკები]]სგან . კიდევ ერთი კონვენციაა ნაწილაკების გარჩევა დადებითი და უარყოფითი ელექტრული მუხტის მიხედვით . ამრიგად, ელექტრონი და პოზიტრონი აღინიშნება უბრალოდ [[e]]-თი.− და e+ შესაბამისად. თუმცა, დაბნეულობის თავიდან ასაცილებლად, ეს ორი კონვენცია არასდროს არ უნდა იყოს შერეული შესაბამისად. თუმცა, დაბნეულობის თავიდან ასაცილებლად, ეს ორი კონვენცია არასდროს არ უნდა იყოს შერეული. ==თვისებები== მატერიისა და ანტიმატერიის გრავიტაციულ ქცევაში განსხვავება არ არის. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ანტიმატერია დაცემისას ქვევით ვარდება და არა ზევით. ეს დადასტურდა ათასობით [[ანტიწყალბადი]]ს ატომისგან შემდგარი თხელი, ძალიან ცივი აირით, რომლებიც ვერტიკალურ ლილვში იყო შემოფარგლული, რომელიც გარშემორტყმული იყო ზეგამტარი ელექტრომაგნიტური ხვეულებით. ამან შეიძლება შექმნას [[მაგნიტური ბოთლი]] , რათა ანტიმატერია მატერიასთან კონტაქტში არ შევიდეს და არ განადგურდეს. შემდეგ მკვლევარებმა თანდათანობით შეასუსტეს მაგნიტური ველები და ანტიატომები ორი სენსორის გამოყენებით აღმოაჩინეს, როდესაც ისინი გაქრნენ და განადგურდნენ. ანტიატომების უმეტესობა ქვედა ღიობიდან გამოდიოდა და მხოლოდ ერთი მეოთხედი - ზემოდან. <ref> Castelvecchi, D. (5 October 2023). "Antimatter falls down, not up". Nature. 622 (7981): 14–15. doi:10.1038/d41586-023-03043-0. PMID 37759123. S2CID 263121330.</ref> არსებობს დამაჯერებელი თეორიული მიზეზები იმის დასაჯერებლად, რომ გარდა იმისა, რომ ანტინაწილაკებს აქვთ სხვადასხვა ნიშნები ყველა მუხტზე (მაგალითად, ელექტრული და ბარიონული მუხტები), მატერიასა და ანტიმატერიას აქვთ ზუსტად ერთნაირი თვისებები. <ref> Dolgov, A. D. (2002). "Cosmological Matter-Antimatter Asymmetry and Antimatter in the Universe". arXiv:hep-ph/0211260.</ref> <ref> This is a consequence of the CPT theorem</ref> ეს ნიშნავს, რომ ნაწილაკს და მის შესაბამის ანტინაწილაკს უნდა ჰქონდეთ იდენტური მასები და დაშლის სიცოცხლის ხანგრძლივობა (თუ არასტაბილურია). ეს ასევე გულისხმობს, რომ, მაგალითად, ანტიმატერიისგან შემდგარი ვარსკვლავი („ანტივარსკვლავი“) ისევე ანათებს, როგორც ჩვეულებრივი ვარსკვლავი. <ref> As Dirac said in 1933 It is quite possible that for some of the stars it is the other way about, these stars being built up mainly of positrons and negative protons. In fact, there may be half the stars of each kind. The two kinds of stars would both show exactly the same spectra, and there would be no way of distinguishing them by present astronomical methods. Dirac 1965, p. 325</ref> ეს იდეა ექსპერიმენტულად შემოწმდა [[2016]] წელს [[ALPHA]] ექსპერიმენტით, რომელმაც გაზომა გადასვლა [[ანტიწყალბადი]]ს ორ ყველაზე დაბალ ენერგეტიკულ მდგომარეობას შორის . შედეგებმა, რომლებიც იდენტურია წყალბადის შედეგებთან, დაადასტურა კვანტური მექანიკის [[ვალიდურობა]] ანტიმატერიისთვის. <ref> Castelvecchi, D. (19 December 2016). "Ephemeral antimatter atoms pinned down in milestone laser test". Nature. doi:10.1038/nature.2016.21193. S2CID 125464517.</ref> <ref> Ahmadi, M; et al. (19 December 2016). "Observation of the 1S–2S transition in trapped antihydrogen". Nature. 541 (7638): 506–510. Bibcode:2017Natur.541..506A. doi:10.1038/nature21040. hdl:1828/11655. PMID 28005057.</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ნივთიერება]] m6r9sethrx68kd1gg488azzr96j33rs 4823696 4823695 2025-07-02T11:53:04Z ლაზარე ზანგური 170233 4823696 wikitext text/x-wiki '''ანტიმატერია''' — თანამედროვე ფიზიკაში ანტიმატერია განისაზღვრება , როგორც [[მატერია]] , რომელიც შედგება „ჩვეულებრივ“ [[მატერია]]ში შესაბამისი [[ნაწილაკების ფიზიკა|ნაწილაკები]]ს [[ანტინაწილაკები]]სგან (ან „პარტნიორებისგან“) და შეიძლება განვიხილოთ, როგორც მატერია შებრუნებული მუხტითა და [[პარიტეტი]]თ, ან დროში უკან მოძრაობით. ანტიმატერია წარმოიქმნება ბუნებრივ პროცესებში, როგორიცაა კოსმოსური სხივების შეჯახება და რადიოაქტიური დაშლის ზოგიერთი ტიპი , მაგრამ მათგან მხოლოდ მცირე ნაწილია წარმატებით დაკავშირებული ექსპერიმენტებში [[ანტიატომები]]ს წარმოსაქმნელად. [[ნაწილაკების ამაჩქარებელი|ნაწილაკების ამაჩქარებ]]ლებზე შესაძლებელია [[ანტინაწილაკები]]ს მცირე რაოდენობის გენერირება , მაგრამ ხელოვნური წარმოების მთლიანი მოცულობა მხოლოდ რამდენიმე [[ნანოგრამი]]ა . <ref> "Ten things you might not know about antimatter". symmetry magazine. Archived from the original on 8 November 2018. Retrieved 8 November 2018.</ref> ანტიმატერიის მაკროსკოპული რაოდენობა არასდროს შექმნილა წარმოებისა და დამუშავების უკიდურესი ღირებულებისა და სირთულის გამო. მიუხედავად ამისა, ანტიმატერია [[ბეტა-დაშლა|ბეტა დაშლას]]თან დაკავშირებული ფართოდ ხელმისაწვდომი [[აპლიკაციები]]ს აუცილებელი კომპონენტია , როგორიცაა [[პოზიტრონულ-ემისიური ტომოგრაფია]] , [[სხივური თერაპია]] <ref> Bittner, Martin-Immanuel; Grosu, Anca-Ligia; Wiedenmann, Nicole; Wilkens, Jan J. (16 January 2014). "A systematic review of antiproton radiotherapy". Frontiers in Physics. 1. doi:10.3389/fphy.2013.00037. ISSN 2296-424X.</ref> და [[სამრეწველო ვიზუალიზაცია]]. [[ფაილი:PositronDiscovery.png|მინი]] თეორიულად, [[ნაწილაკი|ნაწილაკ]]ს და მის [[ანტინაწილაკი|ანტინაწილაკ]]ს (მაგალითად, [[პროტონი|პროტონ]]ს და [[ანტიპროტონი|ანტიპროტონ]]ს ) აქვთ ერთი და იგივე მასა , მაგრამ საპირისპირო [[ელექტრული მუხტი]] და სხვა განსხვავებები კვანტურ რიცხვებში. ნებისმიერ ნაწილაკსა და მის ანტინაწილაკ პარტნიორს შორის შეჯახება იწვევს მათ [[ურთიერთანთიშვა]]ს , რაც იწვევს ინტენსიური [[ფოტონები]]ს ( გამა სხივების ), [[ნეიტრინოები]]ს და ზოგჯერ ნაკლებად მასიური ნაწილაკ-ანტინაწილაკების წყვილების სხვადასხვა პროპორციებს. ანიჰილაციის მთლიანი ენერგიის უმეტესი ნაწილი [[იონიზირებული გამოსხივება|იონიზირებული გამოსხივებ]]ის სახით გამოიყოფა . თუ მიმდებარე მატერია არსებობს, ამ გამოსხივების ენერგეტიკული შემცველობა შეიწოვება და გარდაიქმნება ენერგიის სხვა ფორმებად, როგორიცაა [[სითბო]] ან [[სინათლე]]. გამოყოფილი ენერგიის რაოდენობა, როგორც წესი, პროპორციულია შეჯახებული მატერიისა და ანტიმატერიის მთლიანი მასისა, მასა-ენერგიის ექვივალენტობის ცნობილი განტოლების, [[მასისა და ენერგიის ეკვივალენტობა|E = mc2]]- ის შესაბამისად.<ref> "Smidgen of Antimatter Surrounds Earth". Discovery News. 11 August 2011. Archived from the original on 26 September 2011.</ref> [[ანტინაწილაკები]] ერთმანეთთან უკავშირდება ანტიმატერიის წარმოსაქმნელად, ისევე როგორც ჩვეულებრივი ნაწილაკები უკავშირდება ნორმალური მატერიის წარმოსაქმნელად. მაგალითად, [[პოზიტრონი|პოზიტრონ]]ს ( ელექტრონის ანტინაწილაკი ) და [[ანტიპროტონი|ანტიპროტონ]]ს (პროტონის ანტინაწილაკი) შეუძლიათ [[ანტიწყალბადი]]ს ატომი წარმოქმნან. [[ანტიჰელიუმი]]ს ბირთვები ხელოვნურად იქნა წარმოებული, თუმცა სირთულეებით, და ისინი დღემდე დაფიქსირებულ ყველაზე რთულ [[ანტიბირთვები|ანტიბირთვებ]]ს წარმოადგენენ. <ref> Agakishiev, H.; et al. (STAR Collaboration) (2011). "Observation of the antimatter helium-4 nucleus". Nature. 473 (7347): 353–356. arXiv:1103.3312. Bibcode:2011Natur.473..353S. doi:10.1038/nature10079. PMID 21516103. S2CID 118484566.</ref>ფიზიკური პრინციპები მიუთითებს , რომ შესაძლებელია კომპლექსური ანტიმატერიის ატომური ბირთვები, ისევე როგორც ცნობილი ქიმიური ელემენტების შესაბამისი [[ანტიატომები]]. არსებობს ძლიერი მტკიცებულება იმისა, რომ [[დაკვირვებადი სამყარო]] თითქმის მთლიანად ჩვეულებრივი მატერიისგან შედგება და არა მატერიისა და ანტიმატერიის თანაბარი ნარევისგან. <ref> Canetti, L.; et al. (2012). "Matter and Antimatter in the Universe". New J. Phys. 14 (9): 095012. arXiv:1204.4186. Bibcode:2012NJPh...14i5012C. doi:10.1088/1367-2630/14/9/095012. S2CID 119233888.</ref> [[ხილული სამყარო|ხილულ სამყარო]]ში მატერიისა და ანტიმატერიის ეს ასიმეტრია ფიზიკის ერთ-ერთ უდიდეს გადაუჭრელ პრობლემას წარმოადგენს . <ref> Tenenbaum, David (28 December 2012). "One step closer: UW-Madison scientists help explain scarcity of antimatter". University of Wisconsin–Madison News. Archived from the original on 28 December 2012.</ref> პროცესს, რომლის დროსაც ჰიპოთეზურად ხდება ეს უთანასწორობა მატერიასა და ანტიმატერიის ნაწილაკებს შორის, [[ბარიოგენეზი]] ეწოდება . ==განმარტებები== ანტიმატერიის ნაწილაკებს იგივე მუხტი აქვთ, რაც მატერიის ნაწილაკებს, მაგრამ საპირისპირო ნიშნით. ანუ, [[ანტიპროტონი]] უარყოფითად დამუხტულია, ხოლო [[ანტიელექტრონი]] ( [[პოზიტრონი]] ) დადებითად დამუხტული. ნეიტრონებს არ აქვთ წმინდა მუხტი, მაგრამ მათ შემადგენელ [[კვარკი|კვარკებ]]ს აქვთ. პროტონებსა და ნეიტრონებს აქვთ +1 [[ბარიონული რიცხვი]] , ხოლო ანტიპროტონებსა და ანტინეიტრონებს - -1. ანალოგიურად, ელექტრონებს აქვთ +1 [[ლეპტონური რიცხვი]] , ხოლო პოზიტრონებს - -1. როდესაც ნაწილაკი და მისი შესაბამისი ანტინაწილაკი ეჯახება ერთმანეთს, ორივე გარდაიქმნება [[ენერგია]]დ. <ref> Tsan, Ung Chan (2013). "Mass, Matter, Materialization, Mattergenesis and Conservation of Charge". International Journal of Modern Physics E. 22 (5): 1350027. Bibcode:2013IJMPE..2250027T. doi:10.1142/S0218301313500274. Matter conservation means conservation of baryonic number A and leptonic number L, A and L being algebraic numbers. Positive A and L are associated to matter particles, negative A and L are associated to antimatter particles. All known interactions do conserve matter.</ref> <ref> Tsan, U. C. (2012). "Negative Numbers And Antimatter Particles". International Journal of Modern Physics E. 21 (1): 1250005-1–1250005-23. Bibcode:2012IJMPE..2150005T. doi:10.1142/S021830131250005X. Antimatter particles are characterized by negative baryonic number A or/and negative leptonic number L. Materialization and annihilation obey conservation of A and L (associated to all known interactions).</ref> <ref> Dirac, Paul A. M. (1965). Physics Nobel Lectures (PDF). Vol. 12. Amsterdam-London-New York: Elsevier. pp. 320–325. Archived (PDF) from the original on 10 October 2019. Retrieved 10 October 2019.</ref> [[ფრანგული ენა|ფრანგული]] ტერმინი „ანტიმატერიისგან დამზადებული ან მასთან დაკავშირებული“, [[contraterrene]] , განაპირობებდა ინიციალიზმს „[[CT]]“ და სამეცნიერო ფანტასტიკის ტერმინს [[seetee]] , <ref> "Antimatter". Science Fiction Encyclopedia. Archived from the original on 28 July 2019. Retrieved 10 October 2019.</ref> რომელიც გამოიყენება ისეთ რომანებში, როგორიცაა [[Seetee Ship]] . <ref> McCaffery, Larry (July 1991). "An Interview with Jack Williamson". Science Fiction Studies. 18 (54). Archived from the original on 12 September 2006. </ref> ==კონცეპტუალური ისტორია== უარყოფითი მატერიის იდეა მატერიის შესახებ წარსულ თეორიებში ჩნდება, რომლებიც ამჟამად მიტოვებულია. [[გრავიტაცია|გრავიტაცი]]ის ოდესღაც პოპულარული [[მორევის თეორია|მორევის თეორი]]ის გამოყენებით, უარყოფითი გრავიტაციის მქონე მატერიის არსებობის შესაძლებლობა [[უილიამ ჰიქსი|უილიამ ჰიქს]]მა [[1880-იანები|1880]]-იან წლებში განიხილა . [[1880-იანები|1880]]-იან და [[1890-იანები|1890]]-იან წლებს შორის [[კარლ პირსონი|კარლ პირსონ]]მა [[ეთერი]]ს ნაკადის „[[ჭავლები]]ს“ <ref> Pearson, K. (1891). "Ether Squirts". American Journal of Mathematics. 13 (4): 309–72. doi:10.2307/2369570. JSTOR 2369570.</ref> და ნიჟარების არსებობა წამოაყენა . ჭავლები ნორმალურ მატერიას წარმოადგენდა, ხოლო ნიჟარები - უარყოფით მატერიას. [[პირსონის თეორია]]ს ეთერის ნაკადიდან და შიგნით შესაღწევად [[მეოთხე განზომილება]] სჭირდებოდა. <ref> Kragh, H. (2002). Quantum Generations: A History of Physics in the Twentieth Century. Princeton University Press. pp. 5–6. ISBN 978-0-691-09552-3.</ref> ტერმინი „ანტიმატერია“ პირველად [[არტურ შუსტერი|არტურ შუსტერ]]მა გამოიყენა ჟურნალ „[[ბუნები]]ს“ ადმი მიწერილ ორ საკმაოდ უცნაურ წერილში [[1898]] წელს <ref> Schuster, A. (1898). "Potential Matter – A Holiday Dream". Nature. 58 (1503): 367. Bibcode:1898Natur..58..367S. doi:10.1038/058367a0. S2CID 4046342. Archived from the original on 10 October 2021. Retrieved 31 August 2020.</ref> , სადაც მან შემოიღო ეს ტერმინი. მან გამოთქვა [[ჰიპოთეზა]] ანტიატომების, ასევე მთლიანი ანტიმატერიის მზის სისტემების შესახებ და განიხილა მატერიისა და ანტიმატერიის ერთმანეთის განადგურების შესაძლებლობა. [[შუსტერი]]ს იდეები არ იყო სერიოზული თეორიული წინადადება, უბრალოდ სპეკულაცია და წინა იდეების მსგავსად, განსხვავდებოდა ანტიმატერიის თანამედროვე კონცეფციისგან იმით, რომ მას ჰქონდა უარყოფითი გრავიტაცია . <ref> Harrison, E. R. (16 March 2000). Cosmology: The Science of the Universe (2nd ed.). Cambridge University Press. pp. 266, 433. ISBN 978-0-521-66148-5. Archived from the original on 10 October 2021. Retrieved 31 August 2020.</ref> ანტიმატერიის თანამედროვე თეორია [[1928]] წელს დაიწყო, [[პოლ დირაკი]]ს ნაშრომით <ref> Dirac, P. A. M. (1928). "The Quantum Theory of the Electron". Proceedings of the Royal Society A. 117 (778): 610–624. Bibcode:1928RSPSA.117..610D. doi:10.1098/rspa.1928.0023. JSTOR 94981.</ref> . დირაკმა გააცნობიერა, რომ ელექტრონებისთვის [[შრედინგერის კატა|შროდინგერი]]ს ტალღური განტოლების მისეული რელატივისტური ვერსია ანტიელექტრონების არსებობის შესაძლებლობას წინასწარმეტყველებდა . მიუხედავად იმისა , რომ დირაკმა ამ „ანტიელექტრონების“ არსებობის საფუძველი ჩაუყარა, თავდაპირველად ვერ შეძლო საკუთარი განტოლების შედეგების გააზრება. მან ეს აღმოჩენა თავისუფლად მიაწერა [[ჯ. რობერტ ოპენჰაიმერი|ჯ. რობერტ ოპენჰაიმერ]]ს , რომლის ფუნდამენტური ნაშრომი „ელექტრონებისა და პროტონების თეორიის შესახებ“ ([[1930]] წლის [[14 თებერვალი]]) დირაკის განტოლებას ეყრდნობოდა და ამტკიცებდა დადებითად დამუხტული ელექტრონის (პოზიტრონის) არსებობას, რომელსაც, როგორც ელექტრონის ანალოგს, იგივე მასა უნდა ჰქონდეს, რაც თავად ელექტრონს. ეს ნიშნავდა, რომ ის არ შეიძლებოდა ყოფილიყო, როგორც დირაკმა სინამდვილეში ივარაუდა, პროტონი. დირაკმა ანტიმატერიის არსებობა [[1931]] წელს გამოქვეყნებულ ნაშრომშიც წამოაყენა, სადაც პოზიტრონს „ანტიელექტრონს“ უწოდებდა. <ref> Dirac, Paul (1931). "Quantised singularities in the electromagnetic field". Proceedings of the Royal Society of London. Series A, Containing Papers of a Mathematical and Physical Character. 133 (821): 60–72. Bibcode:1931RSPSA.133...60D. doi:10.1098/rspa.1931.0130. ISSN 0950-1207.</ref><ref> "Discovering the positron". timeline.web.cern.ch. Retrieved 23 October 2023.</ref> ესენი აღმოაჩინა [[კარლ დ. ანდერსონი|კარლ დ. ანდერსონ]]მა [[1932]] წელს და მათ „დადებითი ელექტრონის“ ფრაზიდან პოზიტრონები უწოდა . მიუხედავად იმისა, რომ თავად დირაკმა ტერმინი „ანტიმატერია“ არ გამოიყენა, მისი გამოყენება ბუნებრივად მომდინარეობს ანტიელექტრონებიდან, ანტიპროტონებიდან და ა.შ. <ref> Kaku, M.; Thompson, J. T. (1997). Beyond Einstein: The Cosmic Quest for the Theory of the Universe. Oxford University Press. pp. 179–180. ISBN 978-0-19-286196-2.</ref> ანტიმატერიის სრული პერიოდული ცხრილი [[ჩარლზ ჯანეტი|ჩარლზ ჯანეტ]]მა [[1929]] წელს წარმოიდგინა .<ref> Stewart, P. J. (2010). "Charles Janet: Unrecognized genius of the periodic system". Foundations of Chemistry. 12 (1): 5–15. doi:10.1007/s10698-008-9062-5. S2CID 171000209.</ref> [[ფეინმან -შტუკელბერგი]]ს ინტერპრეტაცია ამტკიცებს, რომ ანტიმატერია და ანტინაწილაკები იქცევიან ზუსტად ისე, როგორც ჩვეულებრივი ნაწილაკები, მაგრამ დროში უკან მოძრაობენ.<ref> Canetti, L.; Drewes, M.; Shaposhnikov, M. (2012). "Matter and antimatter in the universe". New Journal of Physics. 14 (9): 095012. arXiv:1204.4186. Bibcode:2012NJPh...14i5012C. doi:10.1088/1367-2630/14/9/095012. S2CID 119233888.</ref> ეს კონცეფცია დღესდღეობით გამოიყენება თანამედროვე ნაწილაკების ფიზიკაში, [[ფეინმანის დიაგრამა|ფეინმანის დიაგრამ]]ებში . <ref> Griffiths, D.J. (2008). Introduction to Elementary Particles (2nd ed.). John Wiley & Sons. p. 61. ISBN 978-3-527-40601-2.</ref> ==ნოტაცია== [[ანტინაწილაკი]]ს აღნიშვნის ერთ-ერთი გზაა ნაწილაკის სიმბოლოზე ზოლის დამატება. მაგალითად, პროტონი და ანტიპროტონი აღინიშნება შესაბამისად [[p]]-თი. იგივე წესი მოქმედებს ნაწილაკის მისი შემადგენელი კომპონენტებით აღნიშვნის შემთხვევაში. პროტონი შედგება [[u ± d კვარკები]]სგან , ამიტომ ანტიპროტონი უნდა წარმოიქმნას [[u ± d ანტიკვარკები]]სგან . კიდევ ერთი კონვენციაა ნაწილაკების გარჩევა დადებითი და უარყოფითი ელექტრული მუხტის მიხედვით . ამრიგად, ელექტრონი და პოზიტრონი აღინიშნება უბრალოდ [[e]]-თი.− და e+ შესაბამისად. თუმცა, დაბნეულობის თავიდან ასაცილებლად, ეს ორი კონვენცია არასდროს არ უნდა იყოს შერეული შესაბამისად. თუმცა, დაბნეულობის თავიდან ასაცილებლად, ეს ორი კონვენცია არასდროს არ უნდა იყოს შერეული. ==თვისებები== მატერიისა და ანტიმატერიის გრავიტაციულ ქცევაში განსხვავება არ არის. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ანტიმატერია დაცემისას ქვევით ვარდება და არა ზევით. ეს დადასტურდა ათასობით [[ანტიწყალბადი]]ს ატომისგან შემდგარი თხელი, ძალიან ცივი აირით, რომლებიც ვერტიკალურ ლილვში იყო შემოფარგლული, რომელიც გარშემორტყმული იყო ზეგამტარი ელექტრომაგნიტური ხვეულებით. ამან შეიძლება შექმნას [[მაგნიტური ბოთლი]] , რათა ანტიმატერია მატერიასთან კონტაქტში არ შევიდეს და არ განადგურდეს. შემდეგ მკვლევარებმა თანდათანობით შეასუსტეს მაგნიტური ველები და ანტიატომები ორი სენსორის გამოყენებით აღმოაჩინეს, როდესაც ისინი გაქრნენ და განადგურდნენ. ანტიატომების უმეტესობა ქვედა ღიობიდან გამოდიოდა და მხოლოდ ერთი მეოთხედი - ზემოდან. <ref> Castelvecchi, D. (5 October 2023). "Antimatter falls down, not up". Nature. 622 (7981): 14–15. doi:10.1038/d41586-023-03043-0. PMID 37759123. S2CID 263121330.</ref> არსებობს დამაჯერებელი თეორიული მიზეზები იმის დასაჯერებლად, რომ გარდა იმისა, რომ ანტინაწილაკებს აქვთ სხვადასხვა ნიშნები ყველა მუხტზე (მაგალითად, ელექტრული და ბარიონული მუხტები), მატერიასა და ანტიმატერიას აქვთ ზუსტად ერთნაირი თვისებები. <ref> Dolgov, A. D. (2002). "Cosmological Matter-Antimatter Asymmetry and Antimatter in the Universe". arXiv:hep-ph/0211260.</ref> <ref> This is a consequence of the CPT theorem</ref> ეს ნიშნავს, რომ ნაწილაკს და მის შესაბამის ანტინაწილაკს უნდა ჰქონდეთ იდენტური მასები და დაშლის სიცოცხლის ხანგრძლივობა (თუ არასტაბილურია). ეს ასევე გულისხმობს, რომ, მაგალითად, ანტიმატერიისგან შემდგარი ვარსკვლავი („ანტივარსკვლავი“) ისევე ანათებს, როგორც ჩვეულებრივი ვარსკვლავი. <ref> As Dirac said in 1933 It is quite possible that for some of the stars it is the other way about, these stars being built up mainly of positrons and negative protons. In fact, there may be half the stars of each kind. The two kinds of stars would both show exactly the same spectra, and there would be no way of distinguishing them by present astronomical methods. Dirac 1965, p. 325</ref> ეს იდეა ექსპერიმენტულად შემოწმდა [[2016]] წელს [[ALPHA]] ექსპერიმენტით, რომელმაც გაზომა გადასვლა [[ანტიწყალბადი]]ს ორ ყველაზე დაბალ ენერგეტიკულ მდგომარეობას შორის . შედეგებმა, რომლებიც იდენტურია წყალბადის შედეგებთან, დაადასტურა კვანტური მექანიკის [[ვალიდურობა]] ანტიმატერიისთვის. <ref> Castelvecchi, D. (19 December 2016). "Ephemeral antimatter atoms pinned down in milestone laser test". Nature. doi:10.1038/nature.2016.21193. S2CID 125464517.</ref> <ref> Ahmadi, M; et al. (19 December 2016). "Observation of the 1S–2S transition in trapped antihydrogen". Nature. 541 (7638): 506–510. Bibcode:2017Natur.541..506A. doi:10.1038/nature21040. hdl:1828/11655. PMID 28005057.</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ანტიმატერია]] gl8t9j6z27oqdobrlo6gq75y70080kx 14 589312 4823530 4808303 2025-07-02T10:23:28Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823530 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Architecture of Croatia}} [[კატეგორია:ხორვატია|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] 1e8t9mnvkkuiw0r89ug1m3l7ll2i06v 0 589526 4823694 4818642 2025-07-02T11:49:34Z ლაზარე ზანგური 170233 4823694 wikitext text/x-wiki {{ტაქსოდაფა | სახელი = ტემნოსპონდილები | სურათის ფაილი = [[ფაილი:Eryops - National Museum of Natural History - IMG 1974.JPG|მინი]] | სურათის წარწერა = | სამეფო = ცხოველები | ტიპი = ჩორდატა | ქვეტიპი = | კლასი = ტელეოსტომი | რიგი = | ქვერიგი = ტეტრაპოდი | ოჯახი = | ქვეოჯახი= | გვარი = | სახეობა = | ლათ = | ვიკისახეობები = | itis = | არეალის რუკა = | არეალის ლეგენდა = }}'''ტემნოსპონდილები''' — წარმოადგენს პატარა და გიგანტური [[ტეტრაპოდი|ტეტრაპოდები]]ს მრავალფეროვან უძველეს [[რიგი (ბიოლოგია)|რიგ]]ს — ხშირად პრიმიტიულ [[ამფიბიები|ამფიბიებ]]ად მიჩნეულს, რომლებიც მთელ მსოფლიოში აყვავდა [[კარბონული სისტემა|კარბონულ]] , [[პერმული სისტემა|პერმულ]] და [[ტრიასული სისტემა|ტრიასულ]] პერიოდებში, ნამარხები კი ყველა კონტინენტზე გვხვდება. რამდენიმე სახეობა [[იურული სისტემა|იურულ]] და ადრე [[ცარცული სისტემა|ცარცულ]] პერიოდებშიც გაგრძელდა, მაგრამ ყველა მათგანი გვიანი ცარცული პერიოდისთვის გადაშენდა . ევოლუციური ისტორიის დაახლოებით 210 მილიონი წლის განმავლობაში ისინი ადაპტირდნენ [[ჰაბიტატი|ჰაბიტატები]]ს ფართო სპექტრთან, მათ შორის მტკნარი წყლის, ხმელეთის და სანაპირო საზღვაო გარემოშიც კი. მათი სიცოცხლის ისტორია კარგად არის შესწავლილი, ცნობილია ნამარხები [[ლარვის სტადია|ლარვის სტადი]]იდან, [[მეტამორფოზი|მეტამორფოზ]]ისა და [[სიმწიფის პერიოდი]]დან. ტემნოსპონდილების უმეტესობა ნახევრად წყლის ბინადარი იყო , თუმცა ზოგიერთი თითქმის მთლიანად ხმელეთის იყო და წყალში მხოლოდ გამრავლებისთვის ბრუნდებოდა. ტემნოსპონდილები იყვნენ ერთ-ერთი პირველი [[ხერხემლიანები]], რომლებიც სრულად ადაპტირდნენ ხმელეთზე ცხოვრებასთან. მიუხედავად იმისა, რომ ტემნოსპონდილები [[ამფიბიები]] არიან, ბევრ მათგანს ჰქონდა ისეთი მახასიათებლები, როგორიცაა [[ქერცლიანები|ქერცლები]] და დიდი ჯავშნის მსგავსი ძვლოვანი ფირფიტები ([[ოსტეოდერმები]]), რაც ზოგადად განასხვავებს მათ თანამედროვე რბილტანიანი ლისამფიბიებისგან ( [[ბაყაყები]] და [[გომბეშოები]] , [[ტრიტონები]] , [[სალამანდრები]] და [[ცეცილიელები]] ). [[ფაილი:Eryops1DB.jpg|მინი]] ტემნოსპონდილები [[მე-19 საუკუნე|მე-19]] საუკუნის დასაწყისიდან არიან ცნობილი და თავდაპირველად [[ქვეწარმავლები|ქვეწარმავლებ]]ად მიიჩნეოდნენ . სხვადასხვა დროს მათ [[ბატრაქიები|ბატრაქიებ]]ს , [[სტეგოკეფალიელები|სტეგოკეფალიელებ]]სა და [[ლაბირინთოდონტები|ლაბირინთოდონტებ]]ს უწოდებდნენ , თუმცა ეს სახელები ახლა იშვიათად გამოიყენება. ამჟამად ტემნოსპონდილების სახელით დაჯგუფებული ცხოველები [[მე-20 საუკუნე|მე-20]] საუკუნის დასაწყისამდე რამდენიმე ამფიბიურ ჯგუფში იყვნენ განაწილებულნი, სანამ არ დადგინდა, რომ ისინი ხერხემლის სტრუქტურის მიხედვით განსხვავებულ [[ტაქსონი|ტაქსონ]]ს მიეკუთვნებოდნენ . ტემნოსპონდილები „მოჭრილ ხერხემალს“ ნიშნავს, რადგან თითოეული მალა რამდენიმე ნაწილად იყოფა ([[ცენტრთაშორისი]], [[დაწყვილებული]] [[პლევროცენტრები]], [[ნერვული რკალი]]), თუმცა ეს ფართოდ გვხვდება სხვა ადრეულ [[ტეტრაპოდი|ტეტრაპოდებ]]ში. ექსპერტები ვერ თანხმდებიან იმაზე, იყვნენ თუ არა ტემნოსპონდილები თანამედროვე [[ამფიბიები]]ს ( [[ბაყაყი|ბაყაყები]] , [[სალამანდრისებრნი|სალამანდრები]] და [[ცეცილიელები]] ) წინაპრები, თუ მთელი ჯგუფი გადაშენდა შთამომავლების გარეშე. სხვადასხვა [[ჰიპოთეზა]] თანამედროვე [[ამფიბიები|ამფიბიებ]]ს ტემნოსპონდილების, ადრეული [[ტეტრაპოდი|ტეტრაპოდ]]ების სხვა ჯგუფის, [[ლეპოსპონდილები]]ს , ან თუნდაც ორივე ჯგუფის შთამომავლებად მიიჩნევს ([[ცეცილიელები]] [[ლეპოსპონდილები]]სგან განვითარდნენ, ხოლო [[ბაყაყი|ბაყაყები]] და [[სალამანდრისებრნი|სალამანდრ]]ები ტემნოსპონდილებისგან განვითარდნენ). არსებობს დამატებითი უთანხმოება [[ლისამფიბიები]]ს ტემნოსპონდილური წარმოშობის შესახებ, რაც დაკავშირებულია იმასთან, წარმოიშვნენ თუ არა თანამედროვე ჯგუფები მხოლოდ ერთი ჯგუფიდან ( [[დისოროფოიდები]] ) თუ ორი განსხვავებული ჯგუფიდან ([[დისოროფოიდები]] და [[სტერეოსპონდილები]] ). კვლევების უმეტესობა ტემნოსპონდილების ჯგუფს, რომელსაც [[ამფიბამიფორმები]] ეწოდება , თანამედროვე [[ამფიბიები]]ს უახლოეს ნათესავებად მიიჩნევს. კბილების, თავის ქალებისა და სმენის სტრუქტურების მსგავსება ამ ორ ჯგუფს აკავშირებს. ტემნოსპონდილებად [[ტეტრაპოდი]]ს გვირგვინის თუ ღეროს ნაწილად მიჩნევა დამოკიდებულია [[ლისამფიბიები|ლისამფიბიებ]]თან მათ სავარაუდო ნათესაურ კავშირზე. ==განმარტებები== ==== განშტოებაზე დაფუძნებული განმარტება ==== [[2000]] წელს, [[ადამ იეიტსი|ადამ იეიტს]]მა და [[ენ უორენი|ენ უორენ]]მა განსაზღვრეს სახელწოდება ტემნოსპონდილი, როგორც იმ კლადის, რომელიც მოიცავს ყველა ორგანიზმს, რომლებიც უფრო მჭიდროდ ენათესავებიან [[Eryops]]-ს, ვიდრე „ [[მიკროზავრი|მიკროზავრ]]ს “ [[Pantylus]] . <ref> Yates, A.M.; Warren, A.A. (2000). "The phylogeny of the 'higher' temnospondyls (Vertebrata: Choanata) and its implications for the monophyly and origins of the Stereospondyli". Zoological Journal of the Linnean Society. 128 (1): 77–121. doi:10.1111/j.1096-3642.2000.tb00650.x.</ref> ამ განმარტებით, თუ [[ლისამფიბიელები]] ტემნოსპონდილები არიან და [[Pantylus]] [[რეპტილიომორფი]]ა , სახელწოდება ტემნოსპონდილი სინონიმია Batrachomorpha- სი (კლადი, რომელიც შეიცავს ყველა ორგანიზმს, რომლებიც უფრო მჭიდროდ ენათესავებიან თანამედროვე [[ამფიბიები|ამფიბიებ]]ს, ვიდრე [[ძუძუმწოვრები|ძუძუმწოვრებ]]სა და [[რეპტილიები|რეპტილიებ]]ს). ====კვანძზე დაფუძნებული განმარტება==== [[რაინერ შოხი|რაინერ შოხ]]მა [[2013]] წელს განმარტა სახელწოდება ტემნოსპონდილი, როგორც „ [[Edops craigi]]-სა და [[Mastodonsaurus giganteus]]-ის შემცველი ყველაზე ნაკლებად ინკლუზიური კლადის“ აღმნიშვნელი <ref> Schoch, R. R. (2013). "The evolution of major temnospondyl clades: An inclusive phylogenetic analysis". Journal of Systematic Palaeontology. 11 (6): 673–705. Bibcode:2013JSPal..11..673S. doi:10.1080/14772019.2012.699006. S2CID 83906628.</ref> . ==აღწერა== [[ფაილი:MetoposaurusDorsal.JPG|მინი]] [[ფაილი:MetoposaurusVentral.JPG|მინი]] [[ფაილი:MetoposaurusPosterior.JPG|მინი]] ბევრი ტემნოსპონდილი გაცილებით დიდია, ვიდრე ცოცხალი [[ამფიბიები]] და ზედაპირულად [[ნიანგები|ნიანგებ]]ს წააგავს, რის გამოც ბევრი [[ტაქსონი]] გამოიკვეთება. ყველაზე დიდ [[ტაქსონი|ტაქსონ]]ებს, რომლებიც ძირითადად [[მეზოზოური სტერეოსპონდილები]] იყვნენ, ერთ მეტრზე მეტი სიგრძის თავის ქალა ჰქონდათ და მთელი ცხოველის სიგრძე რამდენიმე მეტრი იქნებოდა (ცნობისთვის, ყველაზე დიდი ცოცხალი ამფიბია, დაახლოებით 1.8 მეტრის სიგრძისაა). <ref> Warren, Anne A.; Hutchinson, Mark N. (1983-09-13). "The last Labyrinthodont? A new brachyopoid (Amphibia, Temnospondyli) from the early Jurassic Evergreen formation of Queensland, Australia". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. B, Biological Sciences. 303 (1113): 1–62. Bibcode:1983RSPTB.303....1W. doi:10.1098/rstb.1983.0080. ISSN 0080-4622.</ref><ref> Cox, C. Barry; Hutchinson, P. (1991). "Fishes and amphibians from the Late Permian Pedra de Fogo Formation of northern Brazil". Palaeontology. 34: 561–573.</ref> <ref> Schoch, Rainer R. (1999). Comparative osteology of Mastodonsaurus giganteus (Jaeger, 1828) from the Middle Triassic (Lettenkeuper: Longobardian) of Germany (Baden-Württemberg, Bayern, Thüringen). Staatl. Museum für Naturkunde. OCLC 247114091.</ref> <ref> Steyer, J. Sébastien; Damiani, Ross (2005-05-01). "A giant brachyopoid temnospondyl from the Upper Triassic or Lower Jurassic of Lesotho". Bulletin de la Société Géologique de France. 176 (3): 243–248. doi:10.2113/176.3.243. ISSN 1777-5817.</ref> სხვები უფრო პატარები არიან და [[სალამანდრისებრნი|სალამანდრ]]ებს წააგავენ, განსაკუთრებით [[ამფიბამიფორმული]] და [[მიკრომელერპეტიდური]] [[დისოროფოიდები]] <ref> Schoch, Rainer R.; Rubidge, Bruce S. (2005-09-30). "The amphibamid Micropholis from the Lystrosaurus Assemblage Zone of South africa". Journal of Vertebrate Paleontology. 25 (3): 502–522. doi:10.1671/0272-4634(2005)025[0502:TAMFTL]2.0.CO;2. ISSN 0272-4634. S2CID 85979872.</ref> <ref> Anderson, J.S.; Reisz, R.R.; Scott, D.; Fröbisch, N.B.; Sumida, S.S. (2008). "A stem batrachian from the Early Permian of Texas and the origin of frogs and salamanders" (PDF). Nature. 453 (7194): 515–518. Bibcode:2008Natur.453..515A. doi:10.1038/nature06865. PMID 18497824. S2CID 205212809. Archived from the original (PDF) on 2011-07-26.</ref> ==კლადოგრამა== {{clade| style=font-size:100%;line-height:85% |label1=[[ტემნოსპონდილები]]&nbsp; |1={{clade |1=[[დენდრერპეტონი]] |label2=&nbsp;[[დისოროფოიდეა]]&nbsp; |2={{clade |label1=&nbsp;[[ამფიბამიდები]]&nbsp; |1={{clade |1={{clade |1=[[ამფიბამუსი]] |2=[[დოლესერპეტონი]] |3=[[ეოსკოპოსი]]}} |2={{clade |1=[[მიკროფოლისი]] |2=[[ტერსომიუსი]]}} }} |2={{clade |label1=&nbsp; [[ტრემატოპიდები]]&nbsp; |1={{clade |1={{clade |1= [[ფედექსია]] |2={{clade |1=[[ანკონასტი]] |2=[[ტამბაჩია]]}} }} |2={{clade |1=[[ფონერპეტონი]] |2=[[აჩელომა]]}} }} |label2=&nbsp;[[დისოროფიდები]]&nbsp; |2={{clade |1={{clade |1=[[ეკოლსონია]] |2=[[დისოროფუსი]] |3=[[ბროილიელუსი]]}} |2=[[ასპიდოზავრი]] }} }} }} }} }} ==ლიტერატურა== * საყვარაშვილი ნ., 8000 საინტერესო პაქტი რომელიც აუცილებლად უნდა იცოდე, გამომცემლობა „პალიტრა L“, თბ., 2017 გვ.95 ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გარდამავალი ფორმები]] hrymm5k18lfz3z6hohhze7df94qj5yt 0 590183 4823685 4814330 2025-07-02T11:15:02Z ლაზარე ზანგური 170233 4823685 wikitext text/x-wiki {{ტაქსოდაფა | სახელი = მამუთუს აფრიკანავუსი | სურათის ფაილი = [[ფაილი:Mammuthus africanavus plio tunisia.JPG|მინი]] | სურათის წარწერა = | სამეფო = ცხოველები | ტიპი = ჩორდატა | ქვეტიპი = | კლასი = [[ძუძუმწოვრები]] | რიგი = | ქვერიგი = | ოჯახი = [[სპილოსებრნი]] | ქვეოჯახი= | გვარი = მამუთუსი | სახეობა = მამუთუს აფრიკანავუსი | ლათ = Elephas africanavus Arambourg | ვიკისახეობები = | itis = | არეალის რუკა = | არეალის ლეგენდა =ჩრდილოეთ აფრიკა }}'''მამუთუს აფრიკანავუსი''' — სხვა სიტყვებით , „აფრიკული წინაპარი მამონტი“ [[მამონტი]]ს სახეობაა, რომელიც ცნობილია გვიანი [[პლიოცენი]]დან ადრეული [[პლეისტოცენი]]ს პერიოდის ნაშთებით,რომლებიც გვხვდება ცენტრალურ და ჩრდილოეთ [[აფრიკა]]ში , [[ჩადი]]ს, [[მაროკო]]ს, [[ტუნისი]]სა და [[ალჟირი]]ს ქვეყნებში. იგი თავდაპირველად აღწერა [[კამილ არამბურგი|კამილ არამბურგ]]მა [[1952]] წელს ჩრდილოეთ [[ტუნისი|ტუნის]]ში, [[იჩკეულის ტბა|იჩკეულის ტბი]]ს მახლობლად ნაპოვნი ნაშთების საფუძველზე , როგორც [[Elephas]]- ის სახეობა(რომელიც შეიცავს ცოცხალ [[აზიური სპილო (გვარი)|აზიურ სპილო]]ს ).<ref> Sanders, William J. (2023-07-07). Evolution and Fossil Record of African Proboscidea (1 ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 245, 263–266. doi:10.1201/b20016. ISBN 978-1-315-11891-8.</ref> ამ ნიმუშიდან ზოგიერთი ნიმუში შესაძლოა ნამდვილად წარმოადგენდეს [[Elephas]]-ს და არა [[Mammuthus]]-ს, თუმცა ითვლება, რომ ჰოლოტიპი , სავარაუდოდ, ნამდვილ [[მამონტი|მამონტ]]ს წარმოადგენს.<ref> Markov, Georgi N. (October 2012). "Mammuthus rumanus, early mammoths, and migration out of Africa: Some interrelated problems". Quaternary International. 276–277: 23–26. Bibcode:2012QuInt.276...23M. doi:10.1016/j.quaint.2011.05.041.</ref> ზოგიერთი ავტორი ამტკიცებს, რომ სახეობა უნდა მოთავსდეს [[Loxodonta]]- ში (რომელიც შეიცავს ცოცხალ [[აფრიკული სპილო|აფრიკულ სპილოებ]]ს), რაც ასახავს ადრეული [[სპილოტიდები]]ს [[კბილი|კბილები]]ს გარჩევის სირთულეს.<ref> Sanders, William J. (2023-07-07). Evolution and Fossil Record of African Proboscidea (1 ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 245, 263–266. doi:10.1201/b20016. ISBN 978-1-315-11891-8.</ref> იგი ადრინდელი [[Mammuthus subplanifrons]]- ისგან განსხვავდება კბილებზე ქედების/ლამელების უფრო მეტი რაოდენობით (დაახლოებით 9-10 მესამე მოლარებზე), რომლებიც უფრო მეტ პარალელურობას ავლენენ, მოლარები უფრო ჰიფსოდონტურია (მაღალი გვირგვინებიანი),<ref> Sanders, William J. (2023-07-07). Evolution and Fossil Record of African Proboscidea (1 ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 245, 263–266. doi:10.1201/b20016. ISBN 978-1-315-11891-8.</ref> მოლარებს აქვთ ცემენტის და უფრო თხელი მინანქრის უფრო დიდი რაოდენობა, ხოლო მოლარებს შორის უფრო მცირე მანძილია.<ref> Sanders, William J.; Haile-Selassie, Yohannes (June 2012). "A New Assemblage of Mid-Pliocene Proboscideans from the Woranso-Mille Area, Afar Region, Ethiopia: Taxonomic, Evolutionary, and Paleoecological Considerations". Journal of Mammalian Evolution. 19 (2): 105–128. doi:10.1007/s10914-011-9181-y. ISSN 1064-7554.</ref> სახეობა ძირითადად კბილების ნაშთებიდან არის ცნობილი. [[ალჟირი]]ს გარეტ და ტირში აღმოჩენილია ხანდაზმული ზრდასრული მამრი [[მამონტი]]ს თავის ქალა და ქვედა ყბა, რომელიც, როგორც ჩანს, დაკარგულია და მამუთუს აფრიკანავუსს მიეკუთვნება , რომელიც გვიანი [[პლიოცენით]] თარიღდება. ნიმუში, თუმცა აღწერისას გარკვეულწილად დაზიანებული და დამახინჯებულია, ცალსახად წარმოადგენს [[მამონტი|მამონტ]]ს, რომლის სიმაღლე 1.45 მეტრზე (4.8 ფუტი) მეტი იყო, განსაკუთრებით მოკლე [[ბაზისკანიუმი]]თა და ვიწრო სასით . ნიმუშს ჰქონდა დაგრეხილი ეშვები, მინიმუმ 2.3 მეტრის (7.5 ფუტი) სიგრძის, რომლებიც ერთმანეთისგან ვიწროდ იყო გამოყოფილი წაგრძელებული ეშვების ბუდეებით/ფოსოებით/ალვეოლებით, მაგრამ მკვეთრად განსხვავდებოდა ერთმანეთისგან თავის ქალიდან გამოსვლის შემდეგ. თავის ქალა მაგლიომ (1973) აღწერა, როგორც პრიმიტიული ევრაზიული მამონტის სახეობის, მამუთუს აფრიკანავუსის, მსგავსი .<ref> Sanders, William J. (2023-07-07). Evolution and Fossil Record of African Proboscidea (1 ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 245, 263–266. doi:10.1201/b20016. ISBN 978-1-315-11891-8.</ref> [[M. subplanifrons]]-სა და [[M. africanavus]]-ს შორის შუალედური ნიმუშები აღმოჩენილია გვიანი პლიოცენური ჰადარის ფორმაციიდან , ეთიოპია, რომელიც დაახლოებით 3.5 მილიონი წლით თარიღდება.<ref> Sanders, William J.; Haile-Selassie, Yohannes (June 2012). "A New Assemblage of Mid-Pliocene Proboscideans from the Woranso-Mille Area, Afar Region, Ethiopia: Taxonomic, Evolutionary, and Paleoecological Considerations". Journal of Mammalian Evolution. 19 (2): 105–128. doi:10.1007/s10914-011-9181-y. ISSN 1064-7554.</ref> მამუთუს აფრიკანავუსის უძველესი ნიმუშები დაახლოებით 3.5-3 მილიონი წლით თარიღდება, ხოლო ყველაზე ახალგაზრდა ნიმუში დაახლოებით 2.32-2 მილიონი წლით თარიღდება.<ref> Sanders, William J. (2023-07-07). Evolution and Fossil Record of African Proboscidea (1 ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 245, 263–266. doi:10.1201/b20016. ISBN 978-1-315-11891-8.</ref> ადრეული პლეისტოცენის პერიოდში, ალჟირში, აინ ბუშერითში, ეს სახეობა ცხოვრობდა ჰიპოპოტამისნაირთა გვარის წარმომადგენლებთან , [[Ceratotherium simums|Ceratotherium]] გვარის მარტორქებთან (რომელიც შეიცავს ცოცხალ თეთრ მარტორქებს ), ღორ [[Kolpochoerus]]-თან , Equus და Hipparion გვარის ცხენებთან , გიგანტურ ჟირაფ Sivatherium-თან , გომფოტერ Anancus- თან , მსხვილფეხა რქოსან პირუტყვებთან , ანტილოპებთან ( [[Gazella]] , [[Kobus]] , [[Damaliscus]] , [[Megalotragus]] , [[Parmularius]] , [[Oreonagor]] და [[Parantidorcas]] ) და [[ძაღლები|ძაღლებ]]თან ( [[Canis]] , [[Vulpes]] ) ერთად.<ref> Sahnouni, Mohamed; Van der Made, Jan; Everett, Melanie (June 2011). "Ecological background to Plio-Pleistocene hominin occupation in North Africa: the vertebrate faunas from Ain Boucherit, Ain Hanech and El-Kherba, and paleosol stable-carbon-isotope studies from El-Kherba, Algeria". Quaternary Science Reviews. 30 (11–12): 1303–1317. Bibcode:2011QSRv...30.1303S. doi:10.1016/j.quascirev.2010.01.002.</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გადასენებული არსება]] 03zwvdimd07k2hhvqbuetaoqvvcbs1n 4823686 4823685 2025-07-02T11:15:32Z ლაზარე ზანგური 170233 4823686 wikitext text/x-wiki {{ტაქსოდაფა | სახელი = მამუთუს აფრიკანავუსი | სურათის ფაილი = [[ფაილი:Mammuthus africanavus plio tunisia.JPG|მინი]] | სურათის წარწერა = | სამეფო = ცხოველები | ტიპი = ჩორდატა | ქვეტიპი = | კლასი = [[ძუძუმწოვრები]] | რიგი = | ქვერიგი = | ოჯახი = [[სპილოსებრნი]] | ქვეოჯახი= | გვარი = მამუთუსი | სახეობა = მამუთუს აფრიკანავუსი | ლათ = Elephas africanavus Arambourg | ვიკისახეობები = | itis = | არეალის რუკა = | არეალის ლეგენდა =ჩრდილოეთ აფრიკა }}'''მამუთუს აფრიკანავუსი''' — სხვა სიტყვებით , „აფრიკული წინაპარი მამონტი“ [[მამონტი]]ს სახეობაა, რომელიც ცნობილია გვიანი [[პლიოცენი]]დან ადრეული [[პლეისტოცენი]]ს პერიოდის ნაშთებით,რომლებიც გვხვდება ცენტრალურ და ჩრდილოეთ [[აფრიკა]]ში , [[ჩადი]]ს, [[მაროკო]]ს, [[ტუნისი]]სა და [[ალჟირი]]ს ქვეყნებში. იგი თავდაპირველად აღწერა [[კამილ არამბურგი|კამილ არამბურგ]]მა [[1952]] წელს ჩრდილოეთ [[ტუნისი|ტუნის]]ში, [[იჩკეულის ტბა|იჩკეულის ტბი]]ს მახლობლად ნაპოვნი ნაშთების საფუძველზე , როგორც [[Elephas]]- ის სახეობა(რომელიც შეიცავს ცოცხალ [[აზიური სპილო (გვარი)|აზიურ სპილო]]ს ).<ref> Sanders, William J. (2023-07-07). Evolution and Fossil Record of African Proboscidea (1 ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 245, 263–266. doi:10.1201/b20016. ISBN 978-1-315-11891-8.</ref> ამ ნიმუშიდან ზოგიერთი ნიმუში შესაძლოა ნამდვილად წარმოადგენდეს [[Elephas]]-ს და არა [[Mammuthus]]-ს, თუმცა ითვლება, რომ ჰოლოტიპი , სავარაუდოდ, ნამდვილ [[მამონტი|მამონტ]]ს წარმოადგენს.<ref> Markov, Georgi N. (October 2012). "Mammuthus rumanus, early mammoths, and migration out of Africa: Some interrelated problems". Quaternary International. 276–277: 23–26. Bibcode:2012QuInt.276...23M. doi:10.1016/j.quaint.2011.05.041.</ref> ზოგიერთი ავტორი ამტკიცებს, რომ სახეობა უნდა მოთავსდეს [[Loxodonta]]- ში (რომელიც შეიცავს ცოცხალ [[აფრიკული სპილო|აფრიკულ სპილოებ]]ს), რაც ასახავს ადრეული [[სპილოტიდები]]ს [[კბილი|კბილები]]ს გარჩევის სირთულეს.<ref> Sanders, William J. (2023-07-07). Evolution and Fossil Record of African Proboscidea (1 ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 245, 263–266. doi:10.1201/b20016. ISBN 978-1-315-11891-8.</ref> იგი ადრინდელი [[Mammuthus subplanifrons]]- ისგან განსხვავდება კბილებზე ქედების/ლამელების უფრო მეტი რაოდენობით (დაახლოებით 9-10 მესამე მოლარებზე), რომლებიც უფრო მეტ პარალელურობას ავლენენ, მოლარები უფრო ჰიფსოდონტურია (მაღალი გვირგვინებიანი),<ref> Sanders, William J. (2023-07-07). Evolution and Fossil Record of African Proboscidea (1 ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 245, 263–266. doi:10.1201/b20016. ISBN 978-1-315-11891-8.</ref> მოლარებს აქვთ ცემენტის და უფრო თხელი მინანქრის უფრო დიდი რაოდენობა, ხოლო მოლარებს შორის უფრო მცირე მანძილია.<ref> Sanders, William J.; Haile-Selassie, Yohannes (June 2012). "A New Assemblage of Mid-Pliocene Proboscideans from the Woranso-Mille Area, Afar Region, Ethiopia: Taxonomic, Evolutionary, and Paleoecological Considerations". Journal of Mammalian Evolution. 19 (2): 105–128. doi:10.1007/s10914-011-9181-y. ISSN 1064-7554.</ref> სახეობა ძირითადად კბილების ნაშთებიდან არის ცნობილი. [[ალჟირი]]ს გარეტ და ტირში აღმოჩენილია ხანდაზმული ზრდასრული მამრი [[მამონტი]]ს თავის ქალა და ქვედა ყბა, რომელიც, როგორც ჩანს, დაკარგულია და მამუთუს აფრიკანავუსს მიეკუთვნება , რომელიც გვიანი [[პლიოცენით]] თარიღდება. ნიმუში, თუმცა აღწერისას გარკვეულწილად დაზიანებული და დამახინჯებულია, ცალსახად წარმოადგენს [[მამონტი|მამონტ]]ს, რომლის სიმაღლე 1.45 მეტრზე (4.8 ფუტი) მეტი იყო, განსაკუთრებით მოკლე [[ბაზისკანიუმი]]თა და ვიწრო სასით . ნიმუშს ჰქონდა დაგრეხილი ეშვები, მინიმუმ 2.3 მეტრის (7.5 ფუტი) სიგრძის, რომლებიც ერთმანეთისგან ვიწროდ იყო გამოყოფილი წაგრძელებული ეშვების ბუდეებით/ფოსოებით/ალვეოლებით, მაგრამ მკვეთრად განსხვავდებოდა ერთმანეთისგან თავის ქალიდან გამოსვლის შემდეგ. თავის ქალა მაგლიომ (1973) აღწერა, როგორც პრიმიტიული ევრაზიული მამონტის სახეობის, მამუთუს აფრიკანავუსის, მსგავსი .<ref> Sanders, William J. (2023-07-07). Evolution and Fossil Record of African Proboscidea (1 ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 245, 263–266. doi:10.1201/b20016. ISBN 978-1-315-11891-8.</ref> [[M. subplanifrons]]-სა და [[M. africanavus]]-ს შორის შუალედური ნიმუშები აღმოჩენილია გვიანი პლიოცენური ჰადარის ფორმაციიდან , ეთიოპია, რომელიც დაახლოებით 3.5 მილიონი წლით თარიღდება.<ref> Sanders, William J.; Haile-Selassie, Yohannes (June 2012). "A New Assemblage of Mid-Pliocene Proboscideans from the Woranso-Mille Area, Afar Region, Ethiopia: Taxonomic, Evolutionary, and Paleoecological Considerations". Journal of Mammalian Evolution. 19 (2): 105–128. doi:10.1007/s10914-011-9181-y. ISSN 1064-7554.</ref> მამუთუს აფრიკანავუსის უძველესი ნიმუშები დაახლოებით 3.5-3 მილიონი წლით თარიღდება, ხოლო ყველაზე ახალგაზრდა ნიმუში დაახლოებით 2.32-2 მილიონი წლით თარიღდება.<ref> Sanders, William J. (2023-07-07). Evolution and Fossil Record of African Proboscidea (1 ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 245, 263–266. doi:10.1201/b20016. ISBN 978-1-315-11891-8.</ref> ადრეული პლეისტოცენის პერიოდში, ალჟირში, აინ ბუშერითში, ეს სახეობა ცხოვრობდა ჰიპოპოტამისნაირთა გვარის წარმომადგენლებთან , [[Ceratotherium simums|Ceratotherium]] გვარის მარტორქებთან (რომელიც შეიცავს ცოცხალ თეთრ მარტორქებს ), ღორ [[Kolpochoerus]]-თან , Equus და Hipparion გვარის ცხენებთან , გიგანტურ ჟირაფ Sivatherium-თან , გომფოტერ Anancus- თან , მსხვილფეხა რქოსან პირუტყვებთან , ანტილოპებთან ( [[Gazella]] , [[Kobus]] , [[Damaliscus]] , [[Megalotragus]] , [[Parmularius]] , [[Oreonagor]] და [[Parantidorcas]] ) და [[ძაღლები|ძაღლებ]]თან ( [[Canis]] , [[Vulpes]] ) ერთად.<ref> Sahnouni, Mohamed; Van der Made, Jan; Everett, Melanie (June 2011). "Ecological background to Plio-Pleistocene hominin occupation in North Africa: the vertebrate faunas from Ain Boucherit, Ain Hanech and El-Kherba, and paleosol stable-carbon-isotope studies from El-Kherba, Algeria". Quaternary Science Reviews. 30 (11–12): 1303–1317. Bibcode:2011QSRv...30.1303S. doi:10.1016/j.quascirev.2010.01.002.</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გადაშენებული არსება]] j9z5xkku69p8v5rsd0ve6p104ffzb8m 4823687 4823686 2025-07-02T11:16:24Z ლაზარე ზანგური 170233 4823687 wikitext text/x-wiki {{ტაქსოდაფა | სახელი = მამუთუს აფრიკანავუსი | სურათის ფაილი = [[ფაილი:Mammuthus africanavus plio tunisia.JPG|მინი]] | სურათის წარწერა = | სამეფო = ცხოველები | ტიპი = ჩორდატა | ქვეტიპი = | კლასი = [[ძუძუმწოვრები]] | რიგი = | ქვერიგი = | ოჯახი = [[სპილოსებრნი]] | ქვეოჯახი= | გვარი = მამუთუსი | სახეობა = მამუთუს აფრიკანავუსი | ლათ = Elephas africanavus Arambourg | ვიკისახეობები = | itis = | არეალის რუკა = | არეალის ლეგენდა =ჩრდილოეთ აფრიკა }}'''მამუთუს აფრიკანავუსი''' — სხვა სიტყვებით , „აფრიკული წინაპარი მამონტი“ [[მამონტი]]ს სახეობაა, რომელიც ცნობილია გვიანი [[პლიოცენი]]დან ადრეული [[პლეისტოცენი]]ს პერიოდის ნაშთებით,რომლებიც გვხვდება ცენტრალურ და ჩრდილოეთ [[აფრიკა]]ში , [[ჩადი]]ს, [[მაროკო]]ს, [[ტუნისი]]სა და [[ალჟირი]]ს ქვეყნებში. იგი თავდაპირველად აღწერა [[კამილ არამბურგი|კამილ არამბურგ]]მა [[1952]] წელს ჩრდილოეთ [[ტუნისი|ტუნის]]ში, [[იჩკეულის ტბა|იჩკეულის ტბი]]ს მახლობლად ნაპოვნი ნაშთების საფუძველზე , როგორც [[Elephas]]- ის სახეობა(რომელიც შეიცავს ცოცხალ [[აზიური სპილო (გვარი)|აზიურ სპილო]]ს ).<ref> Sanders, William J. (2023-07-07). Evolution and Fossil Record of African Proboscidea (1 ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 245, 263–266. doi:10.1201/b20016. ISBN 978-1-315-11891-8.</ref> ამ ნიმუშიდან ზოგიერთი ნიმუში შესაძლოა ნამდვილად წარმოადგენდეს [[Elephas]]-ს და არა [[Mammuthus]]-ს, თუმცა ითვლება, რომ ჰოლოტიპი , სავარაუდოდ, ნამდვილ [[მამონტი|მამონტ]]ს წარმოადგენს.<ref> Markov, Georgi N. (October 2012). "Mammuthus rumanus, early mammoths, and migration out of Africa: Some interrelated problems". Quaternary International. 276–277: 23–26. Bibcode:2012QuInt.276...23M. doi:10.1016/j.quaint.2011.05.041.</ref> ზოგიერთი ავტორი ამტკიცებს, რომ სახეობა უნდა მოთავსდეს [[Loxodonta]]- ში (რომელიც შეიცავს ცოცხალ [[აფრიკული სპილო|აფრიკულ სპილოებ]]ს), რაც ასახავს ადრეული [[სპილოტიდები]]ს [[კბილი|კბილები]]ს გარჩევის სირთულეს.<ref> Sanders, William J. (2023-07-07). Evolution and Fossil Record of African Proboscidea (1 ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 245, 263–266. doi:10.1201/b20016. ISBN 978-1-315-11891-8.</ref> იგი ადრინდელი [[Mammuthus subplanifrons]]- ისგან განსხვავდება კბილებზე ქედების/ლამელების უფრო მეტი რაოდენობით (დაახლოებით 9-10 მესამე მოლარებზე), რომლებიც უფრო მეტ პარალელურობას ავლენენ, მოლარები უფრო ჰიფსოდონტურია (მაღალი გვირგვინებიანი),<ref> Sanders, William J. (2023-07-07). Evolution and Fossil Record of African Proboscidea (1 ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 245, 263–266. doi:10.1201/b20016. ISBN 978-1-315-11891-8.</ref> მოლარებს აქვთ ცემენტის და უფრო თხელი მინანქრის უფრო დიდი რაოდენობა, ხოლო მოლარებს შორის უფრო მცირე მანძილია.<ref> Sanders, William J.; Haile-Selassie, Yohannes (June 2012). "A New Assemblage of Mid-Pliocene Proboscideans from the Woranso-Mille Area, Afar Region, Ethiopia: Taxonomic, Evolutionary, and Paleoecological Considerations". Journal of Mammalian Evolution. 19 (2): 105–128. doi:10.1007/s10914-011-9181-y. ISSN 1064-7554.</ref> სახეობა ძირითადად კბილების ნაშთებიდან არის ცნობილი. [[ალჟირი]]ს გარეტ და ტირში აღმოჩენილია ხანდაზმული ზრდასრული მამრი [[მამონტი]]ს თავის ქალა და ქვედა ყბა, რომელიც, როგორც ჩანს, დაკარგულია და მამუთუს აფრიკანავუსს მიეკუთვნება , რომელიც გვიანი [[პლიოცენით]] თარიღდება. ნიმუში, თუმცა აღწერისას გარკვეულწილად დაზიანებული და დამახინჯებულია, ცალსახად წარმოადგენს [[მამონტი|მამონტ]]ს, რომლის სიმაღლე 1.45 მეტრზე (4.8 ფუტი) მეტი იყო, განსაკუთრებით მოკლე [[ბაზისკანიუმი]]თა და ვიწრო სასით . ნიმუშს ჰქონდა დაგრეხილი ეშვები, მინიმუმ 2.3 მეტრის (7.5 ფუტი) სიგრძის, რომლებიც ერთმანეთისგან ვიწროდ იყო გამოყოფილი წაგრძელებული ეშვების ბუდეებით/ფოსოებით/ალვეოლებით, მაგრამ მკვეთრად განსხვავდებოდა ერთმანეთისგან თავის ქალიდან გამოსვლის შემდეგ. თავის ქალა მაგლიომ (1973) აღწერა, როგორც პრიმიტიული ევრაზიული მამონტის სახეობის, მამუთუს აფრიკანავუსის, მსგავსი .<ref> Sanders, William J. (2023-07-07). Evolution and Fossil Record of African Proboscidea (1 ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 245, 263–266. doi:10.1201/b20016. ISBN 978-1-315-11891-8.</ref> [[M. subplanifrons]]-სა და [[M. africanavus]]-ს შორის შუალედური ნიმუშები აღმოჩენილია გვიანი პლიოცენური ჰადარის ფორმაციიდან , ეთიოპია, რომელიც დაახლოებით 3.5 მილიონი წლით თარიღდება.<ref> Sanders, William J.; Haile-Selassie, Yohannes (June 2012). "A New Assemblage of Mid-Pliocene Proboscideans from the Woranso-Mille Area, Afar Region, Ethiopia: Taxonomic, Evolutionary, and Paleoecological Considerations". Journal of Mammalian Evolution. 19 (2): 105–128. doi:10.1007/s10914-011-9181-y. ISSN 1064-7554.</ref> მამუთუს აფრიკანავუსის უძველესი ნიმუშები დაახლოებით 3.5-3 მილიონი წლით თარიღდება, ხოლო ყველაზე ახალგაზრდა ნიმუში დაახლოებით 2.32-2 მილიონი წლით თარიღდება.<ref> Sanders, William J. (2023-07-07). Evolution and Fossil Record of African Proboscidea (1 ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 245, 263–266. doi:10.1201/b20016. ISBN 978-1-315-11891-8.</ref> ადრეული პლეისტოცენის პერიოდში, ალჟირში, აინ ბუშერითში, ეს სახეობა ცხოვრობდა ჰიპოპოტამისნაირთა გვარის წარმომადგენლებთან , [[Ceratotherium simums|Ceratotherium]] გვარის მარტორქებთან (რომელიც შეიცავს ცოცხალ თეთრ მარტორქებს ), ღორ [[Kolpochoerus]]-თან , Equus და Hipparion გვარის ცხენებთან , გიგანტურ ჟირაფ Sivatherium-თან , გომფოტერ Anancus- თან , მსხვილფეხა რქოსან პირუტყვებთან , ანტილოპებთან ( [[Gazella]] , [[Kobus]] , [[Damaliscus]] , [[Megalotragus]] , [[Parmularius]] , [[Oreonagor]] და [[Parantidorcas]] ) და [[ძაღლები|ძაღლებ]]თან ( [[Canis]] , [[Vulpes]] ) ერთად.<ref> Sahnouni, Mohamed; Van der Made, Jan; Everett, Melanie (June 2011). "Ecological background to Plio-Pleistocene hominin occupation in North Africa: the vertebrate faunas from Ain Boucherit, Ain Hanech and El-Kherba, and paleosol stable-carbon-isotope studies from El-Kherba, Algeria". Quaternary Science Reviews. 30 (11–12): 1303–1317. Bibcode:2011QSRv...30.1303S. doi:10.1016/j.quascirev.2010.01.002.</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:პრეისტორიული არსება]] 8fm3buc9zbcf9mvjuzwhtybuoo0cvkf 4823688 4823687 2025-07-02T11:18:00Z ლაზარე ზანგური 170233 4823688 wikitext text/x-wiki {{ტაქსოდაფა | სახელი = მამუთუს აფრიკანავუსი | სურათის ფაილი = [[ფაილი:Mammuthus africanavus plio tunisia.JPG|მინი]] | სურათის წარწერა = | სამეფო = ცხოველები | ტიპი = ჩორდატა | ქვეტიპი = | კლასი = [[ძუძუმწოვრები]] | რიგი = | ქვერიგი = | ოჯახი = [[სპილოსებრნი]] | ქვეოჯახი= | გვარი = მამუთუსი | სახეობა = მამუთუს აფრიკანავუსი | ლათ = Elephas africanavus Arambourg | ვიკისახეობები = | itis = | არეალის რუკა = | არეალის ლეგენდა =ჩრდილოეთ აფრიკა }}'''მამუთუს აფრიკანავუსი''' — სხვა სიტყვებით , „აფრიკული წინაპარი მამონტი“ [[მამონტი]]ს სახეობაა, რომელიც ცნობილია გვიანი [[პლიოცენი]]დან ადრეული [[პლეისტოცენი]]ს პერიოდის ნაშთებით,რომლებიც გვხვდება ცენტრალურ და ჩრდილოეთ [[აფრიკა]]ში , [[ჩადი]]ს, [[მაროკო]]ს, [[ტუნისი]]სა და [[ალჟირი]]ს ქვეყნებში. იგი თავდაპირველად აღწერა [[კამილ არამბურგი|კამილ არამბურგ]]მა [[1952]] წელს ჩრდილოეთ [[ტუნისი|ტუნის]]ში, [[იჩკეულის ტბა|იჩკეულის ტბი]]ს მახლობლად ნაპოვნი ნაშთების საფუძველზე , როგორც [[Elephas]]- ის სახეობა(რომელიც შეიცავს ცოცხალ [[აზიური სპილო (გვარი)|აზიურ სპილო]]ს ).<ref> Sanders, William J. (2023-07-07). Evolution and Fossil Record of African Proboscidea (1 ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 245, 263–266. doi:10.1201/b20016. ISBN 978-1-315-11891-8.</ref> ამ ნიმუშიდან ზოგიერთი ნიმუში შესაძლოა ნამდვილად წარმოადგენდეს [[Elephas]]-ს და არა [[Mammuthus]]-ს, თუმცა ითვლება, რომ ჰოლოტიპი , სავარაუდოდ, ნამდვილ [[მამონტი|მამონტ]]ს წარმოადგენს.<ref> Markov, Georgi N. (October 2012). "Mammuthus rumanus, early mammoths, and migration out of Africa: Some interrelated problems". Quaternary International. 276–277: 23–26. Bibcode:2012QuInt.276...23M. doi:10.1016/j.quaint.2011.05.041.</ref> ზოგიერთი ავტორი ამტკიცებს, რომ სახეობა უნდა მოთავსდეს [[Loxodonta]]- ში (რომელიც შეიცავს ცოცხალ [[აფრიკული სპილო|აფრიკულ სპილოებ]]ს), რაც ასახავს ადრეული [[სპილოტიდები]]ს [[კბილი|კბილები]]ს გარჩევის სირთულეს.<ref> Sanders, William J. (2023-07-07). Evolution and Fossil Record of African Proboscidea (1 ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 245, 263–266. doi:10.1201/b20016. ISBN 978-1-315-11891-8.</ref> იგი ადრინდელი [[Mammuthus subplanifrons]]- ისგან განსხვავდება კბილებზე ქედების/ლამელების უფრო მეტი რაოდენობით (დაახლოებით 9-10 მესამე მოლარებზე), რომლებიც უფრო მეტ პარალელურობას ავლენენ, მოლარები უფრო ჰიფსოდონტურია (მაღალი გვირგვინებიანი),<ref> Sanders, William J. (2023-07-07). Evolution and Fossil Record of African Proboscidea (1 ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 245, 263–266. doi:10.1201/b20016. ISBN 978-1-315-11891-8.</ref> მოლარებს აქვთ ცემენტის და უფრო თხელი მინანქრის უფრო დიდი რაოდენობა, ხოლო მოლარებს შორის უფრო მცირე მანძილია.<ref> Sanders, William J.; Haile-Selassie, Yohannes (June 2012). "A New Assemblage of Mid-Pliocene Proboscideans from the Woranso-Mille Area, Afar Region, Ethiopia: Taxonomic, Evolutionary, and Paleoecological Considerations". Journal of Mammalian Evolution. 19 (2): 105–128. doi:10.1007/s10914-011-9181-y. ISSN 1064-7554.</ref> სახეობა ძირითადად კბილების ნაშთებიდან არის ცნობილი. [[ალჟირი]]ს გარეტ და ტირში აღმოჩენილია ხანდაზმული ზრდასრული მამრი [[მამონტი]]ს თავის ქალა და ქვედა ყბა, რომელიც, როგორც ჩანს, დაკარგულია და მამუთუს აფრიკანავუსს მიეკუთვნება , რომელიც გვიანი [[პლიოცენით]] თარიღდება. ნიმუში, თუმცა აღწერისას გარკვეულწილად დაზიანებული და დამახინჯებულია, ცალსახად წარმოადგენს [[მამონტი|მამონტ]]ს, რომლის სიმაღლე 1.45 მეტრზე (4.8 ფუტი) მეტი იყო, განსაკუთრებით მოკლე [[ბაზისკანიუმი]]თა და ვიწრო სასით . ნიმუშს ჰქონდა დაგრეხილი ეშვები, მინიმუმ 2.3 მეტრის (7.5 ფუტი) სიგრძის, რომლებიც ერთმანეთისგან ვიწროდ იყო გამოყოფილი წაგრძელებული ეშვების ბუდეებით/ფოსოებით/ალვეოლებით, მაგრამ მკვეთრად განსხვავდებოდა ერთმანეთისგან თავის ქალიდან გამოსვლის შემდეგ. თავის ქალა მაგლიომ (1973) აღწერა, როგორც პრიმიტიული ევრაზიული მამონტის სახეობის, მამუთუს აფრიკანავუსის, მსგავსი .<ref> Sanders, William J. (2023-07-07). Evolution and Fossil Record of African Proboscidea (1 ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 245, 263–266. doi:10.1201/b20016. ISBN 978-1-315-11891-8.</ref> [[M. subplanifrons]]-სა და [[M. africanavus]]-ს შორის შუალედური ნიმუშები აღმოჩენილია გვიანი პლიოცენური ჰადარის ფორმაციიდან , ეთიოპია, რომელიც დაახლოებით 3.5 მილიონი წლით თარიღდება.<ref> Sanders, William J.; Haile-Selassie, Yohannes (June 2012). "A New Assemblage of Mid-Pliocene Proboscideans from the Woranso-Mille Area, Afar Region, Ethiopia: Taxonomic, Evolutionary, and Paleoecological Considerations". Journal of Mammalian Evolution. 19 (2): 105–128. doi:10.1007/s10914-011-9181-y. ISSN 1064-7554.</ref> მამუთუს აფრიკანავუსის უძველესი ნიმუშები დაახლოებით 3.5-3 მილიონი წლით თარიღდება, ხოლო ყველაზე ახალგაზრდა ნიმუში დაახლოებით 2.32-2 მილიონი წლით თარიღდება.<ref> Sanders, William J. (2023-07-07). Evolution and Fossil Record of African Proboscidea (1 ed.). Boca Raton: CRC Press. pp. 245, 263–266. doi:10.1201/b20016. ISBN 978-1-315-11891-8.</ref> ადრეული პლეისტოცენის პერიოდში, ალჟირში, აინ ბუშერითში, ეს სახეობა ცხოვრობდა ჰიპოპოტამისნაირთა გვარის წარმომადგენლებთან , [[Ceratotherium simums|Ceratotherium]] გვარის მარტორქებთან (რომელიც შეიცავს ცოცხალ თეთრ მარტორქებს ), ღორ [[Kolpochoerus]]-თან , Equus და Hipparion გვარის ცხენებთან , გიგანტურ ჟირაფ Sivatherium-თან , გომფოტერ Anancus- თან , მსხვილფეხა რქოსან პირუტყვებთან , ანტილოპებთან ( [[Gazella]] , [[Kobus]] , [[Damaliscus]] , [[Megalotragus]] , [[Parmularius]] , [[Oreonagor]] და [[Parantidorcas]] ) და [[ძაღლები|ძაღლებ]]თან ( [[Canis]] , [[Vulpes]] ) ერთად.<ref> Sahnouni, Mohamed; Van der Made, Jan; Everett, Melanie (June 2011). "Ecological background to Plio-Pleistocene hominin occupation in North Africa: the vertebrate faunas from Ain Boucherit, Ain Hanech and El-Kherba, and paleosol stable-carbon-isotope studies from El-Kherba, Algeria". Quaternary Science Reviews. 30 (11–12): 1303–1317. Bibcode:2011QSRv...30.1303S. doi:10.1016/j.quascirev.2010.01.002.</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:სპილოსებრნი]] 7xlfs9brf3aq420fciy737s1ca95ccw 0 590238 4823091 4821187 2025-07-01T23:12:57Z Giorgi kvantaliani 165655 4823091 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Giorgi kvantaliani|Giorgi kvantaliani]].|02|07|2025}} {{ინფოდაფა სკოლა | სახელწოდება = სსიპ სამტრედიის მუნიციპალიტეტის N1 საჯარო სკოლა | სურათი = | დევიზი = პირველები პირველობისკენ | დაარსდა = | დაიხურა = | დირექტორი = ხათუნა ფაილაძე | ტიპი = [[საჯარო სკოლა|საჯარო]] | მოსწავლე = 814 | მისამართი = [[საქართველო]],[[სამტრედია]], 9 აპრილის ქუჩა #79 | ტელეფონი = 577939924 | ფაქსი = | E-mail = samtredia1@mes.gov.ge | ვებ–გვერდი =ფეისბუკ გვერდი<ref>https://www.facebook.com/profile.php?id=100057072656657</ref> | ველი = | ტექსტის ველი = }} '''სამტრედიის პირველი საჯარო სკოლა''' მდებარეობს ქალაქ [[სამტრედია|სამტრედიაში]],[[სამტრედიის მუნიციპალიტეტი|სამტრედიის მუნიციპალიტეტში]],[[იმერეთი|იმერეთის რეგიონში]]. სსიპ ქალაქ [[სამტრედია|სამტრედიის]] N1 საჯარო [[სკოლა]] მდებარეობს 9 აპრილის ქუჩა #79-ზე [[1982]] წლიდან. დირეკტორი 2025 წლის თბვის არის ხათუნა ფაილადძე და დირექტორის მოადგილე არის ციური ხურცილავა ==რუსეთის იმპერიაში მყოპი ისტორია== მე-[[XIX საუკუნე|19]] საუკუნიის [[1890-იანები|90]]-იან წლებში სამტრედიაში მოქმედებდა ერთკლასიანი სკოლა რომელიც ხის შენობაში იყო განთავსებული.[[1900]] წელს მიიღეს გადაწყვეტილება მიიღეს სკოლისთვის ქვითკირის შენობა აეგოთ, იმავე წელს გადაწვიტეს რომ ერთკლასიანი სკოლა გადაქცეულიყო ორკლასიანად. [[1908]] წელს სამონასტრო სკოლა არსებობდა რკინიგზის ორკლასიან სკოლასთან ერთად ახალ აგებულ ქვითკრის შენობაში. საბჯოთა კავშირის პერიოდში ორკლასიანი სკოლა გადაკეთდა 7 წლიან სკოლად, რომლის დირექტორი იყო ბატონი კონსტანტინე ცაგარეიშვილი. ==სსრკ-ში მყოპი ისტორია== [[1936]] წელს კი შვიდწლიანი სკოლის ბაზაზე შეიქმნა ზოგადსაგანმანათლებლო საშუალო სკოლა, რომელსაც წლების განმავლობაში ხელმძღვანელობდნენ თამარ ხაჟალია, ვალერიან ნინუა, ვალერიან თავაძე, დავით გახოკიძე, ლეონინა ჯიქიძე, მიხეილ მესხი... [[1952]]-[[1965]] წლებში დირექტორი იყო ბატონი დავით გახოკიდზე, რომელის ავტორიტეტი ისეტი დიდი იყო რომ პირველი სკოლას ეძახოდნენ "გახოკიძის სკოლას".სკოლამ [[1956]] წელს დიდი გადაჭარბებით შეასრულა აბრეშუმის პარკის ჩაბარების გეგმა, რისთვისაც მონწილე გახდა [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირის]] სახალხო მეურნეობის მოღვაწეთა გამოპენისა. პირველი სკოლის შრომის საქმიანობის ექსპონანტები, თვალსაჩინო ხელსაწყოებში საგამოფენო კომიტეტის მიერ გადაეცა მოსკოვის მეშვიდე სკოლა-ინტერნატს. ვკითხულობთ ბატონი დავითის ხელნაწერებში.მოსკოვის გამოპენაზე პირველი სკოლა შეხვდა ლატვის სსრ ქალაქ [[ბაუსკა|ბაუსკასის]] სკოლას, ეს გადაიზარდა მეგობრობაში გადაიზარდა ისეთ დონეზე რომ სამტრედიაში ქუჩას დაარქვეს ბაუსკას ქუჩა.დისციპლინის განსაკუთრებულმა ხარისხმა განაპირობა ის,რომ სკოლის მოსწავლებთა რაოდენობა გაიზარდა 1300 მოსწავლამდე, ამის გამე საჭირო იყო ახალი სკოლა აეშენებინათ. [[1965]] წელს პირველი საშუალო [[სკოლა|სკოლის]] პედაგოგიური და მოსწავლეთა კოლექტივები ორ ნაწილად გაიყო. ბატონი დავით გახოკიძე ახლად გახსნილი [[სამტრედიის მესამე საჯარო სკოლა|მე-3 საშუალო სკოლას]] ჩაიუდგა სათავეში, ხოლო პირველი სკოლაში დირექტორად მოვიდა რესპუბლიკის დამსახურებული მასწავლებელი, ქალბატონი ნეოლინა ჯიქიძე,რომელიც მკაცრი და სამართლიანი ფედაგოგი იყო. [[1991]] წელს სკოლის დირექტორად დანიშნეს ბატონი მიხეილ(მიშა) მესხი.ის ქვოყნის უმძიმესი წლებში დიდებულად გაუზღვა სკოლას და არაეთ წარმატებას მიაწია. გაიხსნა პროფილური სწავლების კლასები, ინფორმანტიკისა და რესურსების კაბინეტები. გაიზარდა ზონალურ და რესპუბლიკურ კონკურსებსა და ტურებში გამარჯვებულ მოსწავლეთა რაოდენობა. ==დამოუკდებელი საქართველოს ფერიოდი== ==სკოლაში მყოფი პერსონალი== *ამჟამად მყოფი მოსწავლეთა რაოდენობა-887 *მასწავლებელთა რაოდენება-53 *სპეციალური მასწავლებლებლების რაოდენობა-5 *სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე პირის ასისტენტი-9 *სტატუსი წამყვანი-13 *სტატუსი უპროსი-33 *სტატუსი მენტორი-7 [[კატეგორია:საქართველოს სკოლები]] iqjaxlq3lvzybnor4txglfut2a2lo6q 0 590322 4823684 4822660 2025-07-02T11:13:21Z ლაზარე ზანგური 170233 4823684 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ნივთიერება | სათაური =ეკულიზუმაბი | მოლური მასა =148 | მდგომარეობა =თხევადი | დაშლის ტემპერატურა = 60-80 | CAS = 219685-50-4 }} '''ეკულიზუმაბი''' — წამალი, რომელიც იყიდება სავაჭრო სახელებით სოლირისი ({{lang-en|}}Soliris) და ელიზარია ({{lang-en|}} Elizaria) და გამოიყენება შემდეგი დაავადებების მკურნალობისთვის: [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია]] , [[ატიპური ჰემოლიტურ-ურემული სინდრომი]], [[გენერალიზებული მიასთენია]] და [[ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული აშლილობა|ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული აშლილობები]]ს სპექტრის დაავადებები (NMOSD). [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია|პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინური]]თ დაავადებულ ადამიანებში ის ამცირებს როგორც [[ერითროციტები]]ს დაშლას, ასევე [[სისხლი]]ს გადასხმის საჭიროებას, მაგრამ, როგორც ჩანს, არ მოქმედებს გარდაცვალების რისკზე<ref> Martí-Carvajal, AJ; Anand, V; Cardona, AF; Solà, I. Eculizumab for treating patients with paroxysmal nocturnal hemoglobinuria. (англ.) // The Cochrane Database of Systematic Reviews : journal. — 2014. — 30 October (vol. 10, no. 10). — P. CD010340. — doi:10.1002/14651858.CD010340.pub2. — PMID 25356860.</ref>. ეკულიზუმაბი იყო პირველი პრეპარატი, რომელიც დამტკიცდა მისი თითოეული გამოყენების მიზნისთვის, მისი დამტკიცება მოხდა მცირე ზომის კლინიკური კვლევების საფუძველზე<ref> Russell P Rother, Scott A Rollins, Christopher F Mojcik et al. Discovery and development of the complement inhibitor eculizumab for the treatment of paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // Nat Biotechnol : journal. — 2007. — Vol. 25, no. 11. — P. 1256—1264. — doi:10.1038/nbt1344. — PMID 17989688.</ref><ref> Andrew Dmytrijuk, Kathy Robie-Suh, Martin H. Cohen, Dwaine Rieves, Karen Weiss, Richard Pazdur. FDA report eculizumab (Soliris) for the treatment of patients with paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // The Oncologist : journal. — 2008. — Vol. 13, no. 9. — P. 993—1000. — doi:10.1634/theoncologist.2008-0086. — PMID 18784156. Архивировано 29 марта 2019 года.</ref><ref> Keating, G.M. Eculizumab: a review of its use in atypical haemolytic uraemic syndrome. (англ.) // Drugs : journal. — 2013. — December (vol. 73, no. 18). — P. 2053—2066. — doi:10.1007/s40265-013-0147-7. — PMID 24249647.</ref><ref> Препараты компании Генериум | Лекарства — описания и характеристики. www.generium.ru. Дата обращения: 3 апреля 2019. Архивировано 3 апреля 2019 года.</ref>. გვერდითი ეფექტები მოიცავს [[მენინგოკოკური ინფექციები]]ს რისკს, და იგი ენიშნება მხოლოდ იმ ადამიანებს, რომლებიც რეგისტრირებული არიან და იცავენ რისკების შეფასებისა და შემთოების სტრატეგიას , რომელიც მოიცავს ადამიანების კონსულტირებას და მათი ვაქცინაციის უზრუნველყოფას<ref> Eculizumab label. FDA (январь 2017). Дата обращения: 29 марта 2019. Архивировано 19 марта 2021 года. For label updates, see FDA index page for BLA 125166 Архивная копия от 16 апреля 2021 на Wayback Machine</ref><ref> Soliris - Summary of Product Characteristics (англ.). UK Electronic Medicines Compendium (23 марта 2017). Дата обращения: 18 июля 2017. Архивировано 19 февраля 2018 года.</ref>. ეს არის ჰუმანიზებული [[მონოკლონური ანტისხეული]], რომელიც მოქმედებს როგორც კომპლემენტის ბოლო [[ინჰიბიტორი]]<ref> Russell P Rother, Scott A Rollins, Christopher F Mojcik et al. Discovery and development of the complement inhibitor eculizumab for the treatment of paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (англ.) // Nat Biotechnol : journal. — 2007. — Vol. 25, no. 11. — P. 1256—1264. — doi:10.1038/nbt1344. — PMID 17989688.</ref>. პრეპარატი განვითარდა, დამზადდა და გაიყიდა კომპანია [[Alexion Pharmaceuticals]]-ის მიერ, რომელიც ფლობდა საპატენტო ექსკლუზივობას [[2017]] წლამდე<ref> An Outlook on Biosimilar Competition (PDF) (Report). Апрель 2015. Архивировано из оригинала (PDF) 13 мая 2015. Дата обращения: 29 июня 2015. {{cite report}}: Неизвестный параметр |authors= игнорируется (справка)</ref>. [[Alexion]]-მა დაიწყო ეკულიზუმაბის გაყიდვა [[2007]] წელს, გამოიმუშავა 295 მილიონი დოლარი [[2008]] წელს, ხოლო მისი აქციის ფასი გაიზარდა 130%-ით [[2010]] წელს<ref> Gallant, Jacques (4 декабря 2014), Toronto woman with rare disease fights province for life-saving but costly drug, The Toronto Star, Архивировано из оригинала 14 августа 2020, Дата обращения: 29 марта 2019</ref>. [[2010]] წელს იყო მსოფლიოში ყველაზე ძვირი პრეპარატი<ref> Herper, Matthew (19 февраля 2010), The World's Most Expensive Drugs, Forbes, Архивировано 28 апреля 2021, Дата обращения: 25 июня 2015</ref>. მკურნალობის ამჟამინდელი ღირებულება დიდ ბრიტანეთში შეადგენდა 340,200 ფუნტ სტერლინგს (დაახლოებით 430,000 ევრო წელიწადში)<ref> Martin Wall Doctors must tell patients of errors, under new Varadkar law. Like a motoring ‘hit and run’ for doctors to fail to make such disclosures, says Minister Архивная копия от 30 октября 2021 на Wayback Machine Feb 5, 2015, Irish Times</ref><ref> High cost of treatment for rare blood disorder needs to be clarified, says NICE in draft guidance Архивная копия от 25 июля 2021 на Wayback Machine 04 March 2014, National Institute for Health and Care Excellence. UK</ref>, 500,000 აშშ დოლარს წელიწადში კანადაში<ref> Gallant, Jacques (4 декабря 2014), Toronto woman with rare disease fights province for life-saving but costly drug, The Toronto Star, Архивировано из оригинала 14 августа 2020, Дата обращения: 29 марта 2019</ref><ref> Martin Wall Doctors must tell patients of errors, under new Varadkar law. Like a motoring ‘hit and run’ for doctors to fail to make such disclosures, says Minister Архивная копия от 30 октября 2021 на Wayback Machine Feb 5, 2015, Irish Times</ref><ref> High cost of treatment for rare blood disorder needs to be clarified, says NICE in draft guidance Архивная копия от 25 июля 2021 на Wayback Machine 04 March 2014, National Institute for Health and Care Excellence. UK</ref>, და 409,500 აშშ დოლარს წელიწადში აშშ-ში ([[2010]])<ref> Herper, Matthew (19 февраля 2010), The World's Most Expensive Drugs, Forbes, Архивировано 28 апреля 2021, Дата обращения: 25 июня 2015</ref>. [[2015]] წელს ეს იყო მე-4 ყველაზე ძვირი პრეპარატი აშშ-ში ერთ სულ მოსახლეზე<ref> MAGELLAN RX MANAGEMENT. Дата обращения: 29 марта 2019. Архивировано 29 марта 2019 года.</ref>. ==მკურნალობაში გამოყენება== ეკულიზუმაბი გამოიყენება ატიპური [[ჰემოლიტური ურემიული სინდრომი]]ს ([[აჰუს]]), [[პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინურია|პაროქსიზმული ღამის ჰემოგლობინური]]ის ([[პღჰ]]), [[რეფრაქტერული გენერალიზებული მიასთენია|რეფრაქტერული გენერალიზებული მიასთენი]]ის ([[გმ]]) და [[ოპტიკომიელიტ-ასოცირებული დარღვევების სპექტრი]]ს ([[NMOSD]]) სამკურნალოდ. [[პღჰ]]-ით დაავადებული ადამიანებისთვის ეს აუმჯობესებს ცხოვრების ხარისხს და ამცირებს სისხლის გადასხმის საჭიროებას, თუმცა, როგორც ჩანს, არ მოქმედებს სიკვდილის რისკზე. პრეპარატი არ იცვლის თრომბების წარმოქმნის რისკს, მიელოდისპლასტიკურ სინდრომს, მწვავე მიელოიდურ ლეიკემიას ან [[აპლასტიკური ანემია|აპლასტიკურ ანემია]]ს. პრეპარატი შეაქვთ ექიმის კაბინეტში ან კლინიკაში ვენაში ჩაშვების გზით. ორსულობის დროს გამოიყენება მხოლოდ საჭიროების შემთხვევაში. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:წამლები]] i462y221ylohzmwc95uog42z0h1ncku 14 590414 4823296 4813978 2025-07-02T06:59:53Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823296 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ათწლეულის მიხედვით]] [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით| ]] [[კატეგორია:კინო ათწლეულებისა და ქვეყნების მიხედვით]] pn805jdpapolz1uk9p4ddafwlvqp2gz 14 590436 4823322 4814077 2025-07-02T07:03:27Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823322 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილმები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ფილმები ათწლეულის მიხედვით]] [[კატეგორია:კინო ქვეყნებისა და ათწლეულების მიხედვით]] 70lsarvtuni077osgpl2y1izfgdsgp3 14 590709 4823523 4815376 2025-07-02T10:22:53Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823523 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ესტონეთი|არქიტექტურა]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]] 24m4bj2erarju6b5njrhkmdppdkwre2 0 590833 4823683 4818123 2025-07-02T11:11:28Z ლაზარე ზანგური 170233 4823683 wikitext text/x-wiki {{ტაქსოდაფა | სახელი = ლისამფიბია | სურათის ფაილი = Centrolene buckleyi01.jpeg | სურათის წარწერა = | სამეფო = ცხოველთა | ტიპი = ჩორდატა | ქვეტიპი = | კლასი = ამფიბიები | რიგი = ლისამფიბია | ქვერიგი = | ოჯახი = | ქვეოჯახი= | გვარი = | სახეობა = | ლათ = lissamphibia | ვიკისახეობები = | itis = | არეალის რუკა = | არეალის ლეგენდა = }}'''ლისამფიბიები''' — [[ტეტრაპოდი|ტეტრაპოდები]]ს ჯგუფი, რომელიც მოიცავს ყველა თანამედროვე [[ამფიბია]]ს . ლისამფიბიები სამი ცოცხალი ჯგუფისგან შედგება: [[სალიენტიები]] ( [[ბაყაყი|ბაყაყები]] და მათი გადაშენებული ნათესავები), [[კაუდატები]] ( [[სალამანდრისებრნი|სალამანდრები]] და მათი გადაშენებული ნათესავები) და [[გიმნოფიონები]] (კიდურების გარეშე [[ცეცილიელები]] და მათი გადაშენებული ნათესავები). [[ფაილი:Gerobatrachus NT.jpg|მინი|გერობატრაქუსის , სალამანდრებისა და ბაყაყების შესაძლო წინაპრის, რეკონსტრუქცია]] [[სალიენტიანები]] და [[კაუდატანები]], სავარაუდოდ, ერთმანეთთან უფრო მჭიდროდ არიან დაკავშირებული, ვიდრე [[ცეცილიანები|ცეცილიანებ]]თან. სახელი „ბატრაქია“ ჩვეულებრივ გამოიყენება სალიენტიანებისა და კაუდატანების გაერთიანების კლადისთვის. ასევე ცნობილია მეოთხე ჯგუფი, [[Allocaudata]] (ასევე ცნობილი როგორც [[Albanerpetontidae]] ), რომელიც მოიცავს 160 მილიონ წელს შუა [[იურული პერიოდი]]დან ადრეულ [[პლეისტოცენი|პლეისტოცენა]]მდე , მაგრამ ორი მილიონი წლის წინ გადაშენდა. რამდენიმე ათწლეულის განმავლობაში ეს სახელი გამოიყენებოდა ჯგუფისთვის, რომელიც მოიცავს ყველა ცოცხალ [[ამფიბია]]ს, მაგრამ გამორიცხავს პალეოზოური [[ტეტრაპოდი|ტეტრაპოდები]]ს ყველა ძირითად ჯგუფს, როგორიცაა [[ტემნოსპონდილები|ტემოსპონდილები]] , [[ლეპოსპონდილები]] , [[ემბოლომერი]] და [[სეიმურიამორფა]] .<ref> Laurin, M. (2010). How Vertebrates Left the Water. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-26647-6.</ref> მეცნიერთა უმეტესობა დაასკვნა, რომ თანამედროვე [[ამფიბიები]]ს ყველა ძირითადი ჯგუფი - [[ბაყაყი|ბაყაყები]] , [[სალამანდრისებრნი|სალამანდრ]]ები და [[ცეცილიელები]] - მჭიდროდ არიან დაკავშირებული. ზოგიერთი მწერალი ამტკიცებს, რომ ადრეული [[პერმული პერიოდი]]ს [[დისოროფოიდი]] [[Gerobatrachus hottoni]] ლისამფიბიაა.<ref> Anderson, J.S.; Reisz, R.R.; Scott, D.; Fröbisch, N.B.; Sumida, S.S. (2008). "A stem batrachian from the Early Permian of Texas and the origin of frogs and salamanders" (PDF). Nature. 453 (7194): 515–518. Bibcode:2008Natur.453..515A. doi:10.1038/nature06865. PMID 18497824. S2CID 205212809. Archived from the original on 2016-06-16. Retrieved 2012-12-10.</ref> თუ ეს ასე არ არის, <ref> Marjanović, D.; Laurin, M. (2009). "The origin(s) of modern amphibians: a commentary" (PDF). Evolutionary Biology. 36 (3): 336–338. Bibcode:2009EvBio..36..336M. doi:10.1007/s11692-009-9065-8. S2CID 12023942.</ref> ყველაზე ადრეული ცნობილი ლისამფიბიებია [[Triadobatrachus]] და [[Czatkobatrachus]] ადრეული ტრიასული პერიოდიდან .<ref> Marjanović, D.; Laurin, M. (2007). "Fossils, molecules, divergence times, and the origin of lissamphibians". Systematic Biology. 56 (3): 369–388. doi:10.1080/10635150701397635. PMID 17520502.</ref><ref> Evans, S. E.; Borsuk-Białynicka, M. (2009). "The Early Triassic stem−frog Czatkobatrachus from Poland" (PDF). Palaeontologica Polonica. 65: 79–195.</ref> ==მახასიათებლები== ზოგიერთ, თუ არა ყველა, ლისამფიბიას შემდეგი მახასიათებლები აქვს. ზოგიერთი მათგანი სხეულის რბილ ნაწილებს ეხება, ამიტომ ნამარხებში არ ჩანს. თუმცა, ჩონჩხის მახასიათებლები [[პალეოზოური ამფიბია|პალეოზოური ამფიბი]]ების რამდენიმე ტიპშიც გვხვდება:<ref> Duellman, W. E.; Trueb, L. (1994). Biology of amphibians. illustrated by L. Trueb. Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-4780-X.</ref> *ორმაგი ან დაწყვილებული [[კეფის კონდილები]]. *კანის [[ჯირკვლები]]ს ორი ტიპი (ლორწოვანი და მარცვლოვანი) *გონადებთან დაკავშირებული ცხიმოვანი სხეულები *ორარხიანი სენსორული [[პაპილები]] შიდა ყურში *მწვანე ჩხირები (მხედველობის უჯრედის განსაკუთრებული ტიპი, უცნობია [[ცეცილიელები|ცეცილიელებ]]ში) *ნეკნები სხეულს არ შემოუვლის. [[ანურანები|ანურანებ]]ში ნეკნები ხერხემალებთანაა შერწყმული, გარდა ქვერიგის [[არქეობატრაქიები]]სა , რომლებსაც ჯერ კიდევ აქვთ თავისუფალი ნეკნები.<ref> Biology of Amphibia</ref> *თვალების აწევის უნარი ( [[ლევატორი-ბულბი]]ს კუნთის გამოყენებით ) *ფორსირებული ტუმბოს სუნთქვის მექანიზმი, პრიმიტიული სუნთქვის სისტემა, რომელიც ასევე გვხვდება [[ლაბირინთდონტიანი ამფიბიები|ლაბირინთდონტიან ამფიბიებ]]ში<ref> Janis, C.M.; Keller, J.C. (2001). "Modes of ventilation in early tetrapods: Costal aspiration as a key feature of amniotes" (PDF). Acta Palaeontologica Polonica. 46 (2): 137–170. Retrieved 11 May 2012.</ref> *[[ცილინდრული ცენტრები]] ( მალების ძირითადი სხეული ; ცილინდრული ცენტრები ასევე გვხვდება ადრეული [[ტეტრაპოდი|ტეტრაპოდ]]ების რამდენიმე ჯგუფში ) *[[პედიცელარული]] კბილები (კბილების გვირგვინები ფესვებისგან გამოყოფილია ბოჭკოვანი ქსოვილის ზონით; ასევე გვხვდება ზოგიერთ [[Dissorophoidea]]- ში; ზოგიერთი ნამარხი [[სალამანდრისებრნი|სალამანდრი]]ს კბილები პედიცელარული არ არის) *[[ბიკუსპიდური]] კბილები (თითო კბილზე ორი [[კუსპიდი]] , ასევე გვხვდება იუვენილური [[დისოროფოიდები]]ს შემთხვევაში ) *[[ოპერკულუმი]] (თავის ქალას პატარა ძვალი, რომელიც მხრის სარტყელს [[ოპერკულარული კუნთი]]თ უკავშირდება; შესაძლოა, მონაწილეობს სმენასა და წონასწორობაში; არ არსებობს [[ცეცილიელები|ცეცილიელებ]]სა და ზოგიერთ [[სალამანდრისებრნი|სალამანდრა]]ში, შერწყმულია [[კოლუმელა]]სთან (ყურის ძვალი) [[ანურანები]]ს უმეტესობაში) *თავის ქალას უკანა ძვლების დაკარგვა (ასევე [[მიკროზაური]]ასა და [[დისოროფოიდები|დისოროფოიდებ]]ში ) *პატარა, ფართოდ განცალკევებული ფრთისებრი ძვლები (ასევე გვხვდება [[ტემნოსპონდილები|ტემოსპონდილებ]]სა და [[Nectridea]]- ში ) *[[პარასფენოიდი]]ს ფართო [[კულტრიფორმული მორჩი]] (ასევე გვხვდება ზოგიერთ [[მიკროზაურია]]ში ( [[რინჩონკოსი]] ) და [[ლიზოროფია]]ში ) *[[ლორენცინი]]ს ამპულების არსებობა ზოგიერთ [[სალამანდრისებრნი|სალამანდრა]]სა და [[ცეცილიანი|ცეცილია]]ნში, მაგრამ არასდროს [[ბაყაყი|ბაყაყებ]]ში <ref> Chapter 41 - Electroreceptors and Magnetoreceptors</ref><ref> The Evolution of Amphibian Photoreception</ref> ==ურთიერთობები და განმარტება== ლისამფიბიების გამაერთიანებელი მახასიათებლები პირველად [[ერნსტ ჰეკელი|ერნსტ ჰეკელ]]მა აღნიშნა , მიუხედავად იმისა, რომ [[ჰეგელი|ჰეკელი]]ს ნაშრომში ლისამფიბიები გამორიცხავდნენ [[ცეცილიელები|ცეცილიელებ]]ს . <ref> Duellman, W. E.; Trueb, L. (1994). Biology of amphibians. illustrated by L. Trueb. Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-4780-X.</ref><ref> Haeckel, E. (1866), Generelle Morphologie der Organismen : allgemeine Grundzüge der organischen Formen-Wissenschaft, mechanisch begründet durch die von Charles Darwin reformirte Descendenz-Theorie. Berlin</ref> მიუხედავად ამისა, ჰეკელი ცეცილიელებს მჭიდრო კავშირში თვლიდა იმასთან, რასაც ის ლისამფიბიებს უწოდებდა, რომელსაც ამჟამად [[ბატრაქია]] ეწოდება და მოიცავს [[ბაყაყი|ბაყაყებ]]სა და [[სალამანდრისებრნი|სალამანდრებ]]ს . [[XX საუკუნე|მე-20]] საუკუნის დასაწყისში და შუა პერიოდში უპირატესობა მიენიჭა [[ამფიბიები]]ს (და შესაბამისად, ზოგადად [[ტეტრაპოდი|ტეტრაპოდ]]ების ) [[ბიფილეტური წარმოშობა|ბიფილეტურ წარმოშობა]]ს. <ref> Säve-Söderbergh, G. (1934). "Some points of view concerning the evolution of the vertebrates and the classification of this group". Arkiv för Zoologi. 26: 1–20.</ref><ref> von Huene, F. (1956) Paläontologie und Phylogenie der niederen Tetrapoden, G. Fischer, Jena</ref> [[XX საუკუნე|მე-20]] საუკუნის ბოლოს ახალი ნამარხი მტკიცებულებების ნაკადმა დეტალურად განსაზღვრა [[ელპისტოსტეგალიდი თევზები|ელპისტოსტეგალიდ თევზებ]]სა და ადრეულ [[ამფიბიები|ამფიბიებ]]ს შორის გადასვლის ბუნება . <ref> Gordon, M.S.; Long, J.A. (2004). "The Greatest Step In Vertebrate History: A Paleobiological Review of the Fish-Tetrapod Transition" (PDF). Physiological and Biochemical Zoology. 77 (5): 700–719. doi:10.1086/425183. PMID 15547790. S2CID 1260442.</ref> ამიტომ, [[ჰერპეტოლოგები]]სა და [[პალეონტოლოგები]]ს უმეტესობა აღარ ეთანხმება იმ მოსაზრებას, რომ [[ამფიბიები]] ორჯერ წარმოიშვნენ, [[თევზები]]ს ორი მონათესავე, მაგრამ ცალკეული ჯგუფიდან. შემდეგ ჩნდება კითხვა, არის თუ არა ლისამფიბიაც [[მონოფილეტური]] . სხვადასხვა ლისამფიბიური ჯგუფის წარმოშობა და ურთიერთობები, როგორც ერთმანეთთან, ასევე სხვა ადრეულ [[ტეტრაპოდი|ტეტრაპოდ]]ებს შორის , საკამათო რჩება. დღეს ყველა [[პალეონტოლოგია|პალეონტოლოგი]] არ არის დარწმუნებული, რომ ლისამფიბია მართლაც ბუნებრივი ჯგუფია, რადგან მათ მნიშვნელოვანი მახასიათებლები აქვთ საერთო ზოგიერთ არალისამფიბიურ [[პალეოზოური ამფიბია|პალეოზოურ ამფიბიასთან]]. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია: გადაშენებული ამფიბიები]] ismatz2sft78iai59zvjs38rs9u140s 14 590932 4823500 4817138 2025-07-02T10:19:28Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823500 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ხელოვნება ბოსნია და ჰერცეგოვინაში]] [[კატეგორია:არქიტექტურა ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:ევროპული არქიტექტურა]] [[კატეგორია:ფრანგული კულტურა]] 5f4l1py0ffyvhokajxiobw0zbvse8nn 14 590941 4823201 4817167 2025-07-02T06:41:27Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823201 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:აზიის ტურიზმი ქვეყნების მიხედვით]] rl2xesf1vtp6ed8lb1fnp2k61g33owj 0 591405 4823681 4821261 2025-07-02T11:08:21Z ლაზარე ზანგური 170233 4823681 wikitext text/x-wiki {{გასწორება}} {{ტაქსოდაფა | სახელი = მეგალოსავროიდეა | სურათის ფაილი = [[ფაილი:Torvosaurus Museum of Ancient Life 2.jpg|მინი|ტორვოზავრის ჩონჩხის მატარებელი, უძველესი სიცოცხლის მუზეუმი]] [[ფაილი:Spinosaurus swimming.jpg|მინი|სპინოზავრის ჩონჩხის ნაყოფი, ეროვნული გეოგრაფიული მუზეუმი]] | სურათის წარწერა = | დომენი= ეუკარიოტები | სამეფო = ცხოველები | ტიპი = ჩორდატა | ქვეტიპი = | კლასი = დინოზავრები | რიგი = საურიშია | ქვერიგი = თეროპოდა | ოჯახი = | ქვეოჯახი= | გვარი = | სახეობა = | ლათ = | ვიკისახეობები = | itis = | არეალის რუკა = | არეალის ლეგენდა = }}'''მეგალოსაუროიდეა''' — [[ტეტანურანული თეროპოდი]]ს დინოზავრების ზეოჯახია (ან კლადი ) , რომლებიც ცხოვრობდნენ შუა [[იურული პერიოდი]]დან გვიან [[ცარცული პერიოდი|ცარცულ პერიოდ]]ამდე. ჯგუფი განისაზღვრება, როგორც [[მეგალოსაურუსი]] [[ბუკლანდი]] და ყველა [[ბიოლოგიური კლასიფიკაცია|ტაქსონი]], რომლებიც მასთან უფრო გვიანდელ საერთო წინაპარს იზიარებენ, ვიდრე [[ალოსაურუს ფრაგილისი|ალოსაურუს ფრაგილის]]თან ან [[პასერ დომესტიკუსი|პასერ დომესტიკუს]]თან .<ref> Benson, R.B.J. (2010). "A description of Megalosaurus bucklandii (Dinosauria: Theropoda) from the Bathonian of the UK and the relationships of Middle Jurassic theropods". Zoological Journal of the Linnean Society. 158 (4): 882–935. doi:10.1111/j.1096-3642.2009.00569.x.</ref> ჯგუფის წევრები არიან [[სპინოზავრი]] , [[მეგალოსავრუსი]] და [[ტორვოსავრი]] . ისინი შესაძლოა ბუნებით პარაფილეტური იყვნენ [[ალოსაუროიდები|ალოსაუროიდებ]]თან მიმართებაში , რაც იმას ნიშნავს, რომ ამ ზეოჯახის ზოგიერთი წევრი შეიძლება უფრო ახლოს იყოს [[ალოზაუროიდები|ალოზაუროიდებ]]თან, ვიდრე ერთმანეთთან, რაც არასასურველია [[კლადისტიკა]]ში . ==კლასიპიკაცია== სახელწოდება [[სპინოზავროიდეა]] ზოგჯერ გამოიყენება მეგალოსავროიდეას ნაცვლად. ზეოჯახი სპინოზავროიდეა [[1915]] წელს [[ერნსტ სტრომერი|ერნსტ სტრომერ]]მა დაასახელა . ის თითქმის ყველა თანამედროვე ფილოგენეტიკურ ანალიზში მეგალოსავროიდეას სინონიმია და, შესაბამისად, ზედმეტია. სპინოზავროიდეა [[1998]] წელს [[პოლ სერენო]]მ განსაზღვრა, როგორც კლადი , როგორც კვანძოვანი კლადი, რომელიც შეიცავს [[Spinosaurus]]-ისა და [[Torvosaurus]]-ის საერთო წინაპარს და მის ყველა შთამომავალს. [[თომას ჰოლცი|თომას ჰოლც]]მა [[2004]] წელს განსაზღვრა იმავე სახელის მქონე შტო კლადი, რომელიც შეიცავს [[Spinosaurus]]- თან უფრო ახლოს მყოფ ყველა სახეობას , ვიდრე [[Passer domesticus]]- ს . [[ICZN]] მიიჩნევს, რომ კლადების სახელებიც კი (რომლებსაც ჯერ არ ჰყავთ მმართველი ორგანო) უნდა შეიცვალოს, თუ მათ აქვთ ტრადიციული ტაქსონური სუფიქსი და წარმოადგენენ რანჟირებული ტაქსონების სინონიმებს ზეოჯახის დონეზე ან მის ქვემოთ. მეგალოსავროიდეას უფროსობის პრინციპი არ იყო დაცული [[პალეონტოლოგია|პალეონტოლოგიური]] ლიტერატურის უმეტესობაში [[1990-იანები|1990]]-იან და [[2000-იანები|2000]]-იანი წლების დასაწყისში. [[2008]]-[[2010]] წლებში გამოქვეყნებული ნაშრომების სერია, რომელიც ადასტურებდა [[მეგალოსავროდები]]ს , როგორც გვარის, ნამდვილობას, მეგალოსავროიდების ნათესაობას და მათ შორის „[[სპინოზავროიდები]]ს“ განლაგებას, ამტკიცებდა, რომ მეგალოსავროიდეა სინამდვილეში ჯგუფის ვალიდური სახელი იყო.<ref> Benson, R.B.J. (2010). "A description of Megalosaurus bucklandii (Dinosauria: Theropoda) from the Bathonian of the UK and the relationships of Middle Jurassic theropods". Zoological Journal of the Linnean Society. 158 (4): 882–935. doi:10.1111/j.1096-3642.2009.00569.x.</ref> [[მეგალოსავროიდები]]ს კლასიფიკაცია [[ბენსონი]]ს მიერ [[2010]] წელს ჩატარებულ კვლევას ეფუძნება. გაითვალისწინეთ, რომ საბოლოო ხიდან გამოირიცხა რამდენიმე „ველური ბარათის“ <ref> Benson, R.B.J. (2010). "A description of Megalosaurus bucklandii (Dinosauria: Theropoda) from the Bathonian of the UK and the relationships of Middle Jurassic theropods". Zoological Journal of the Linnean Society. 158 (4): 882–935. doi:10.1111/j.1096-3642.2009.00569.x.</ref> ტაქსონი, რომლებიც სავარაუდოდ მეგალოსავროიდებია, მათ შორის [[Magnosaurus]] , [[Piveteausaurus]] და [[Streptospondylus]] . <ref> Benson, R.B.J. (2010). "A description of Megalosaurus bucklandii (Dinosauria: Theropoda) from the Bathonian of the UK and the relationships of Middle Jurassic theropods". Zoological Journal of the Linnean Society. 158 (4): 882–935. doi:10.1111/j.1096-3642.2009.00569.x.</ref>მოგვიანებით, საბოლოო ხეს დაემატა [[Magnosaurus]] და [[Streptospondylus]] .<ref> Benson, R.B.J., Carrano, M.T and Brusatte, S.L. (2010). "A new clade of archaic large-bodied predatory dinosaurs (Theropoda: Allosauroidea) that survived to the latest Mesozoic". Naturwissenschaften. 97 (1): 71–78. Bibcode:2010NW.....97...71B. doi:10.1007/s00114-009-0614-x. PMID 19826771. S2CID 22646156. Supporting Information</ref>ესენი ცნობილია ნაშთებიდან, რომლებიც ძალიან ფრაგმენტულია მათი საიმედოდ კლასიფიცირებისთვის.<ref> Benson, R.B.J. (2010). "A description of Megalosaurus bucklandii (Dinosauria: Theropoda) from the Bathonian of the UK and the relationships of Middle Jurassic theropods". Zoological Journal of the Linnean Society. 158 (4): 882–935. doi:10.1111/j.1096-3642.2009.00569.x.</ref> ამ „ველური ბარათის“ ტაქსონებიდან ზოგიერთი, როგორიცაა [[Poekilopleuron]] და [[Megaraptor]] , წარსულში შესაძლო მეგალოსავროდებად ითვლებოდა, მაგრამ ანალიზმა აჩვენა, რომ ისინი უფრო მეტად [[ალოზავროიდები]] არიან .<ref> Benson, R.B.J., Carrano, M.T and Brusatte, S.L. (2010). "A new clade of archaic large-bodied predatory dinosaurs (Theropoda: Allosauroidea) that survived to the latest Mesozoic". Naturwissenschaften. 97 (1): 71–78. Bibcode:2010NW.....97...71B. doi:10.1007/s00114-009-0614-x. PMID 19826771. S2CID 22646156. Supporting Information</ref> {{clade| style=font-size:85%;line-height:85% |label1='''მეგალოსავროიდეა''' |1={{clade |1={{clade |1=''[[ხუანჰანოზავრი]]'' |2={{clade |1=''[[მარშოსაურუსი]]'' |2={{clade |1=''[[კონდორაპტორი]]'' |2=''[[პიატნიცკისაურუსი]]'' }} }} }} |2={{clade |1={{clade |1=''[[ჩუანდონგოკოელურუსი]]'' |2=''[[მონოლოფოზავრი]]'' [[File:Monolophosaurus jiangi jmallon (flipped).jpg|100 px]]}} |2={{clade |label1=[[სპინოზავრები]] |1={{clade |1={{clade |1=''[[ბარონიქსი]]'' |2=''[[სუკომიმუსი]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Suchomimus tenerensis by PaleoGeek.png|100 px]]</span>}} |2={{clade |1=''[[ირიტატორი]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Irritator challengeri by PaleoGeek.png|100 px]]</span> |2=''[[სპინოზავრი]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Spinosaurus aegyptiacus by PaleoGeek.png|100px]]</span>}} }} |label2=[[მეგალოსავრიდები]] |2={{clade |label1=[[ევსტრეპტოსპონდილინები]] |1={{clade |1=''[[ეუსტრეპტოსპონდილი]]'' |2={{clade |1=''[[მაგნოზავრი]]'' |2=''[[სტრეპტოსპონდილუსი]]'' }} }} |label2=[[მეგალოსაურინები]] |2={{clade |1=''[[დურიავენატორი]]'' |2={{clade |1=''[[დურიავენატორი]]'' [[File:Afrovenator Abakensis by PaleoGeek.jpg|100 px]] |2=''[[დუბრეილოზავრი]]'' }} |3={{clade |1=''[[მეგალოზავრი]]'' |2=''[[ტორვოზავრი]]'' [[File:Torvosaurus tanner DBi.jpg|100px]]}} }} }} }} }} }} }} [[კარანო]]მ, [[ბენსონი|ბენსონ]]მა და [[სემპსონი|სემპსონ]]მა ([[2012]]) ჩაატარეს [[ტეტანურები]]ს გაცილებით ფართო ფილოგენეტიკური ანალიზი , რომელიც მოიცავს მეტ ტაქსონს. მათ თავიანთ ანალიზში გამოიყენეს კლადის სახელი მეგალოსავროიდეა ([[ბონაპარტი]], [[1850]]) და განსაზღვრეს ის, როგორც კვანძი, რომელიც მოიცავს [[მეგალოსაურუსი|მეგალოსაურუს]]ს , [[სპინოზავრი|სპინოზავრ]]ს , მათ უახლეს საერთო წინაპარს და მის ყველა შთამომავალს. გარდა ამისა, ახალი [[მეგალოსაუროიდები]]ს ოჯახი [[პიატნიცკისაურიდები]] დასახელდა, რათა მოიცავდეს ყველა მეგალოსაუროიდს, რომელიც უფრო მჭიდროდ არის დაკავშირებული [[პიატნიცკისაურუსი|პიატნიცკისაურუს]]თან , ვიდრე სპინოზავრთან ან მეგალოსაურუსთან . მეგალოსავროიდეას ფარგლებში დაერქვა ახალი ქვეოჯახი,[[აფროვენატორინები]] , რათა მოიცავდეს ყველა მეგალოსაურიდს, რომელიც უფრო მჭიდროდ არის დაკავშირებული [[აფროვენატორი|აფროვენატორ]]თან , ვიდრე მეგალოსაურუსთან . [[ბენსონი]]ს და სხვ. ([[2010]]) განსხვავებით , მათ აღმოაჩინეს [[პოეკილოპლეურონი]] , როგორც [[აფროვენატორინი]], ხოლო [[ხუანჰანოზავრი]] , როგორც ყველაზე ბაზალური [[მეტრიაკანთოზაურიდი]] . თუმცა, ამ ტაქსონების პოზიცია ძალიან არასტაბილურია და ანალიზიდან მათი გამორიცხვის შედეგად უფრო გარჩევადი და სტაბილური კლადოგრამა იქნა მიღებული. [[სტრეპტოსპონდილუსი]] ასევე გამოირიცხა, რათა უფრო გარჩევადი ყოფილიყო [[მეგალოსავრიდეები]] და [[აფროვენატორინები]]. [[ჩინური ტეტანურანი]][[ლეშანზავრი]] პირველად შევიდა ფილოგენეტიკურ ანალიზში და აღმოჩენილი იქნა, როგორც [[აფროვენატორინი]]. როგორც [[ჩუანდონგოკოელურუსი]] , ასევე [[მონოლოფოზავრი]] [[ორიონიდები]]ს გარეთ აღმოჩნდა . აქ წარმოდგენილი კლადოგრამა ამ კვლევის შედეგია.<ref> Carrano, M. T.; Benson, R. B. J.; Sampson, S. D. (2012). "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)". Journal of Systematic Palaeontology. 10 (2): 211–300. Bibcode:2012JSPal..10..211C. doi:10.1080/14772019.2011.630927. S2CID 85354215.</ref> {{clade| style=font-size:85%;line-height:85% |label1=[[ტეტანურა]] |1={{clade |1=''[[კრიოლოფოსავრი]]'' [[File:Cryolophosaurus reconstruction (flipped).jpg|100 px]] |2=''[[Sinosaurus|„დილოფოსაურუსი" სინენსისი]]'' [[File:Dilophosaurus wetherilli (flipped).PNG|100 px]] |3={{clade |1=''[[ჩუანდონგოკოელურუსი]]'' |2=''[[მონოლოფოსაურუსი]]'' [[File:Monolophosaurus jiangi jmallon (flipped).jpg|100 px]] |label3=[[ორიონიდები]] |3={{clade |label1=[[ავეტეროპოდა]] |1={{clade |1=[[ალოზავროიდეა]] [[File:Allosaurus Revised.jpg|120px]] |label2=[[კოელუროზაურია]] |2={{clade |1=''[[ლოურინჰანოზავრუსი]]'' |2=სხვა ცელუროზავრები <span style="{{MirrorH}}">[[File:Deinonychus ewilloughby.png|100 px]]</span>}} }} |label2='''მეგალოსავროიდეა''' |2={{clade |label1=[[პიატნიცკისაურიდები]] |1={{clade |1=''[[მარშოზავრი]]'' |2={{clade |1=''[[კონდორაპტორი]]'' |2=''[[პიატნიცკისაურუსი]]'' }} }} |label2=[[მეგალოსაურია]] |2={{clade |1=''[[სტრეპტოსპონდილუსი]]'' |label2=[[სპინოზავრები]] |2={{clade |1={{clade |1=''[[ბარიონიქსი]]'' |2=''[[სუკომიმუსი]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Suchomimus tenerensis by PaleoGeek.png|100 px]]</span>}} |2={{clade |1=''[[ანგატურამა]]'' |2=''[[ირიტატორი]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Irritator challengeri by PaleoGeek.png|100 px]]</span> |3=''[[სპინოზავრი ]]'' <span style="{{MirrorH}}">[[File:Spinosaurus aegyptiacus by PaleoGeek.png|100px]]</span>}} }} |label3=[[მეგალოსავრიდეები]] |3={{clade |label1=[[ევსტრეპტოსპონდილინები]] |1={{clade |1=''[[ეუსტრეპტოსპონდილი]]'' }} |2={{clade |label1=[[მეგალოსაურინები]] |1={{clade |1=''[[დურიავენატორი]]'' |2={{clade |1=''[[მეგალოზავრი]]'' |2=''[[ტორვოზავრი]]'' [[File:Torvosaurus tanner DBi.jpg|100px]]}} }} |label2=[[აფროვენატორინები]] |2={{clade |1=''[[აფროვენატორი]]'' [[File:Afrovenator Abakensis by PaleoGeek.jpg|100 px]] |2={{clade |1=''[[დუბრეილოზავრი]]'' |2=''[[მაგნოზავრი]]'' }} |3={{clade |1=''[[ლეშანზავრი]]'' |2=''[[პივეტეაუზავრუსი]]'' }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} [[2019]] წელს [[რაუჰუტი|რაუჰუტ]]მა და პოლმა აღწერეს [[Asfaltovenator vialidadi]] , [[ბაზალური ალოზავროიდი]], რომელიც [[ტეტანურები|ტეტანურებ]]ში არსებული პრიმიტიული და წარმოებული მახასიათებლების მოზაიკას ავლენს . მათმა ფილოგენეტიკურმა ანალიზმა აჩვენა, რომ ტრადიციული მეგალოსავროიდეა [[კარნოზავრები]]ს ბაზალურ კლასს წარმოადგენს , რომელიც პარაფილეტურია [[ალოზავრიდები|ალოზავრიდებ]]თან შედარებით .<ref> Rauhut, Oliver W. M.; Pol, Diego (2019-12-11). "Probable basal allosauroid from the early Middle Jurassic Cañadón Asfalto Formation of Argentina highlights phylogenetic uncertainty in tetanuran theropod dinosaurs". Scientific Reports. 9 (1): 18826. Bibcode:2019NatSR...918826R. doi:10.1038/s41598-019-53672-7. ISSN 2045-2322. PMC 6906444. PMID 31827108.</ref> {{clade| style=font-size:100%;line-height:80% |grouplabel1=ტრადიციული მეგალოსაუროიდეა |label1=[[კარნოსაურია]] |1={{clade |1=''[[მონოლოფოსაურუსი]]''[[File:Monolophosaurus jiangi jmallon (flipped).jpg|100 px]] |2={{clade |1=[[სპინოზავრები]]<span style="{{MirrorH}}">[[File:Spinosaurus aegyptiacus by PaleoGeek.png|100px]]</span>|barbegin1=midnightblue |2={{clade |1=[[მეგალოსავრიდეები]][[File:Torvosaurus tanner DBi.jpg|100px]]|bar1=midnightblue |label2=[[ალოზავროიდეა]] |2={{clade |1=''[[ქსუანჰანოზავრუსი]]''|bar1=midnightblue |2={{clade |1=[[პიატნიცკისაურიდები]][[File:Piatnitzkysaurus floresi by Paleocolour.jpg|120px]]|barend1=midnightblue |2={{clade |1=''[[ასფალტოვენატორი]]'' |2={{clade |1=[[მეტრიაკანთოზაურიდები]][[File:Yangchuanosaurus NT (flipped).jpg|120px]] |2={{clade |1=''[[ალოზავრი]]''[[File:Allosaurus Revised.jpg|120px]] |2=[[კარქაროდონტოზაურია]]<span style="{{MirrorH}}">[[File:Carcharodontosaurus.png|120px]]</span>}} }} }} }} }} }} }} }} }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია: დინოზავრები]] ak14komrti9q2yqn6gbqgypqvmo104n 0 591424 4823060 4820791 2025-07-01T19:59:28Z დათო2010 165421 4823060 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 16 აგვისტო, 2018 წელი }} [[ფაილი:Ara Güler Museum.jpg|250px|მინი]] '''არა გიულერის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Ara Güler Müzesi}}) — ფოტოგრაფიის [[მუზეუმი]] [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი]], რომელიც გამოფენს ფოტოჟურნალისტ [[არა გიულერი]]ს ნამუშევრებს. [[2018]] წელს დაარსებული [[მუზეუმი]] ასევე მოიცავს მისი ნამუშევრების არქივს. არა გიულერი ([[1928]] წლის 16 აგვისტო – [[2018]] წლის 17 ოქტომბერი) იყო ცნობილი სომეხი-თურქი ფოტოჟურნალისტი, რომელსაც ეწოდებოდა „სტამბოლის თვალი“ ან „სტამბოლის ფოტოგრაფი“.<ref name="m">{{cite web |url=https://www.mimarizm.com/haberler/gundem/ara-guler-muzesi-acildi_129392 |publisher=Mimarizm |title=Ara Güler Müzesi Açıldı |date=17 August 2018 |language=tr |accessdate=27 November 2022 }} |</ref> არა გიულერის [[მუზეუმი]] გაიხსნა [[2018]] წლის 16 აგვისტოს, [[გალერეა|გიულერის]] 90-ე დაბადების დღეს,<ref name="pab">{{cite web |url=https://www.pab.com.tr/post/ara-g%C3%BCler-m%C3%BCzesi-a%C3%A7%C4%B1ld%C4%B1 |publisher=pab |title=Ara Güler Müzesi açıldı! |language=tr |accessdate=28 November 2022 }}</ref> და მდებარეობს ბომონთიადაში, [[სტამბოლი]]ს [[შიშლის რაიონი|შიშლის რაიონში]], [[თურქეთი]]. [[მუზეუმი]]ს დაარსება დაკავშირებულია [[დოღუშ ჯგუფი]]ს თანამშრომლობასთან არა გიულერთან [[2016]] წელს. გახსნის გამოფენა ჩატარდა სათაურით „მასროლი კაცი“ („Islık Çalan Adam“). გიულერის ფოტოები ფოკუსირებულია ადამიანებზე, სტამბოლსა და თურქეთზე [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] მეორე ნახევარში, რამაც ჩამოაყალიბა ამ ადგილის ინდივიდუალური და სოციალური მეხსიერება.<ref name="bbc1">{{cite news |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-45899844 |newspaper=[[BBC World Service|BBC]] |title=In pictures: 'Eye of Istanbul' photographer Ara Guler dies at 90 |date=18 October 2018 |accessdate=28 November 2022 }}</ref> [[მუზეუმი]] ასევე მოიცავს არქივსა და კვლევით ცენტრს („Ara Güler Arşiv ve Araştırma Merkezi“, AGAVAM). დოღუშ ჯგუფის ხელოვნების კონსულტანტის ხელმძღვანელობით არქივის გუნდმა ჩაატარა ორწლიანი პროექტი არა გიულერის ასობით ათასი ნამუშევრების კლასიფიკაცია, ინვენტარიზაცია, შენარჩუნება, დიგიტალიზაცია და ინდექსაციის მიზნით. არქივის კოლექციები ხელმისაწვდომია ფოტოგრაფიის მოყვარულებისა და მკვლევარებისთვის პორტალის საშუალებით.<ref name="bbc1">{{cite news |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-45899844 |newspaper=[[BBC World Service|BBC]] |title=In pictures: 'Eye of Istanbul' photographer Ara Guler dies at 90 |date=18 October 2018 |accessdate=28 November 2022 }}</ref> მუზეუმში შესვლა უფასოა.<ref name="bbc1">{{cite news |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-45899844 |newspaper=[[BBC World Service|BBC]] |title=In pictures: 'Eye of Istanbul' photographer Ara Guler dies at 90 |date=18 October 2018 |accessdate=28 November 2022 }}</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:2018 წელს დაარსებული მუზეუმები]] [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] ezlardog6i75abueg2gu8jqrowqlap1 0 591601 4822990 4822447 2025-07-01T14:01:05Z GiorgiXIII 62215 4822990 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული| |მშობლიური სახელი = {{lang-fr|Province des îles Loyauté}} |ქართული სახელი = ლუაიოტეს პროვინცია |დროშა = Iles-Loyauté drapeau.svg |გერბი = |ქვეყანა = საფრანგეთი |ჰიმნი = |სტატუსი = [[ახალი კალედონია]] |შედის = [[ახალი კალედონიის პროვინციები|პროვინცია]] |მოიცავს = |დედაქალაქი = [[ვე]] |მსხვილი ქალაქი = |მსხვილი ქალაქები = |თარიღი = |მეთაური = პრეზიდენტი |მეთაური 2 = ჟაკ ლალიე |მშპ = |მშპ წელი = |მშპ ადგილი = |მშპ ესმ = |ენა = |ენები = |მოსახლეობა = 18 353 |აღწერის წელი = 2019 |ადგილი მოსახლეობით = 3 |ეროვნული შემადგენლობა = [[კანაკები]] - 96,6 % |სიმჭიდროვე = 9,3 |აღმსარებლობა = |ფართობი = 1980,9 |ადგილი ფართობით = 3 |ფართობის პროცენტი = |მაქსიმალური სიმაღლე = 138 |საშუალო სიმაღლე = |მინიმალური სიმაღლე = |განედი = |გრძედი = |რუკა = New Caledonia administrative1.png |დროის სარტყელი = +11:00 |აბრევიატურა = |ISO = |FIPS = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსები = |ინტერნეტ-დომენი = |საავტომობილო სანომრე ნიშნები = |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = |პარამეტრი1 = |შენიშვნა = }} '''ლუაიოტეს პროვინცია''' ({{lang-fr|Province des îles Loyauté}}) — [[საფრანგეთი]]ს [[საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები|ზღვისიქითა ტერიტორია]] [[ახალი კალედონია|ახალი კალედონიის]] სამიდან ერთი ადმინისტრაციული პროვინცია. ის მოიცავს [[ლუაიოტეს კუნძულები]]ს [[არქიპელაგი|არქიპელაგს]] (lang-fr|Îles Loyauté) [[წყნარი ოკეანე|წყნარ ოკეანეში]], რომელიც მდებარეობს ახალი კალედონიის მთავარ კუნძულ [[გრანდ-ტერი (ახალი კალედონია)|გრანდ-ტერიდან]] ჩრდილო-აღმოსავლეთით. პროვინციის მთავრობის რეზიდენცია მდებარეობს კუნძულ [[ლიფუ]]ზე არსებულ დასახლებულ პუნქტ [[ვე]]ზე. პროვინციის მოსახლეობის რაოდენობა 2019 წლის აღწერის მიხედვით შეადგენდა 18 353 ადამიანს, რომლებიც ცხოვრობენ 1981 კმ² მიწის ფართობზე. პროვინციის მკვიდრ მოსახლეობას შეადგენენ [[მელანეზიელები]], რომლებიც საუბრობენ კანაკელი ხალხის სხვადასხვა ენებზე, ასევე [[დასავლეთ უვეას ენა]]ზე მოლაპარაკე [[პოლინეზიელები]]. == ისტორია == პირველი დაფიქსირებული კონტაქტი დასავლურ ცივილიზაციასთან მიეწერება ვეშაპმჭერი გემი "ბრიტანიას" [[ბრიტანელები|ბრიტანელ]] კაპიტანს [[უილიამ რავენი|უილიამ რავენს]], რომელიც 1793 წელს მიემართებოდა კუნძულ [[ნორფოლკი (კუნძული)|ნორფოლკიდან]] ბატავიისკენ (ამჟამად [[ჯაკარტა]]). მაგრამ საკმაოდ საფუძვლიანია, რომ მისი აღმოჩენა და სახელის დარქმევა მოფიქრებული იქნა [[ლონდონი]]ს გემ "ლოიალტის" ოფიციალური პირების მიერ, რომელიც ასრულებდა სავაჭრო რეისს წყნარ ოკეანეში 1789 წლიდან 1790 წლამდე. [[საფრანგეთი]]ს მთავრობამ 1869 წელს ლუაიოტეს კუნძულები და ახალი კალედონია დაატოვებინა [[ლონდონის სამისიონერო საზოგადოება]]ს, მის ხელმძღვანელ [[მისიონერობა|მისიონერ]] სამუელ მაკფარლეინთან ერთად<ref name=adbmcf>{{cite web | last=Gibbney | first=H. J. | title=Samuel Macfarlane |website= [[Australian Dictionary of Biography ]] | date=1974 | url=https://adb.anu.edu.au/biography/macfarlane-samuel-4090 | access-date=3 August 2021| quote=This article was first published in hardcopy in Australian Dictionary of Biography, Volume 5, (MUP), 1974}}</ref><ref>{{cite web | last=Hammond | first=Philip | title=Performers mark Coming of the Light | website=[[The Courier Mail]] | date=30 June 2011 | url=https://www.couriermail.com.au/ipad/performers-mark-coming-of-the-light/news-story/8c1c1f1e50867d6c7e15d7f15855e5c2 | access-date=3 August 2021}}</ref>. ამის შემდეგ მისიონერები გაემგზავრნენ [[ტორესის სრუტის კუნძულები]]საკენ გემით "სურპრიზი" და ეს 1871 წლის 31 ივლისიდან დღემდე აღინიშნება, როგორც "ნათლის მოვლენა".<ref name=qhr>[https://apps.des.qld.gov.au/heritage-register/detail/?id=600873 All Saints Anglican Church|600873]. Dated 20 January 2016. Retrieved 31 July 2021.</ref><ref name=abc150>{{cite web | last=Willis | first=Carli | title=Zulai Wan marks an encounter 150 years ago that changed Torres Strait Islanders' lives forever | website=ABC News |publisher= [[Australian Broadcasting Corporation]] | date=26 July 2021 | url=https://www.abc.net.au/news/2021-07-26/coming-of-the-light-far-north-queensland/100311998 | access-date=31 July 2021}}</ref><ref>{{cite journal | title=Missionary Ships | journal=Shipping Wonders of the World| issue=Part 51| date=26 January 1937| url=https://www.shippingwondersoftheworld.com/missionrary-ships.html | access-date=3 August 2021}}</ref><ref>{{cite web | title=The Coming of the Light | website=Anglican Board of Mission | url=https://www.abmission.org/resources.php/217/the-coming-of-the-light | access-date=3 August 2021}}</ref> == გეოგრაფია == არქიპელაგი შედგება 6 დასახლებული კუნძულისაგან — [[ლიფუ]], [[მარე (კუნძული)|მარე]], [[ტიგა]], [[უვეა (ახალი კალედონია)|უვეა]], [[მული]], [[ფაიავა]] და ასევე რამდენიმე გაცილებით პატარა დაუსახლებელი კუნძულებისგან. მათი საერთო ხმელეთის ფართობი შეადგენს 1981 კმ²-ს. ყველაზე მაღალი წერტილია [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 138 მ კუნძულ მარეზე. კუნძულები [[ახალი კალედონიის ტროპიკული ტყეები]]ს ეკორეგიონის ნაწილია. ლუაიოტეს კუნძულების მთავარი საექსპორტო საქონელია [[კოპრა]]. == მოსახლეობა == ლუაიოტეს პროვინციაში ძირითადად ცხოვრობს შერეული მელანეზიური და პოლინეზიური წარმოშობის მოსახლეობა, ევროპელთა მცირე რაოდენობასთან ერთად. 2009 წლის აღწერის მიხედვით პროვინციაში ცხოვრობდა 17 436 ადამიანი, რაც 7,9 % ნაკლებია ვიდრე წინა 2004 წლის აღწერის მიხედვით დაფიქსირებული 22 080 ადამიანი. 2014 წელს მოსახლეობა გაიზარდა 4,9 %-ით და შეადგინა 18 297 ადამიანი, ხოლო 2019 წელს მოსახლეობის რაოდენობამ კიდევ უფრო მოიმატა 0,1 %-ით და დაფიქსირდა 18 353 ადამიანი.<ref name="census">{{cite web | title=Population Structure and Trends| url=http://www.isee.nc/population/recensement/structure-de-la-population-et-evolutions| website=Institute de la Statistique et des études économiques Nouvelle-Calédonie| access-date=3 July 2017| language=French}}</ref><ref name="ridet">{{Cite web |url=http://xt.isee.nc/xtc/xtc.php?xt=rp09indcomap |title=ISEE - Population 2009 |access-date=2015-07-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120929034839/http://xt.isee.nc/xtc/xtc.php?xt=rp09indcomap |archive-date=2012-09-29 |url-status=dead }}</ref> ლუაიოტეს პროვინციის რამდენიმე ათასი მაცხოვრებელი ცხოვრობს ახალ კალედონიაში, განსაკუთრებით დედაქალაქ [[ნუმეა]]ში და ქვეყნის მთავარი კუნძულის სამთომომპოვებელ რაიონებში. {| class="wikitable" |- | colspan="7" align=center | '''დემოგრაფიული ცხრილი'''<ref>[https://archive.wikiwix.com/cache/display2.php/attachment.pdf?url=http%3A%2F%2Fwww.isee.nc%2Fcomponent%2Fphocadownload%2Fcategory%2F194-structure-de-la-population-et-evolutions%3Fdownload%3D1330%3Aevolution-population-2004-2014:evolution-population-2004-2014 Évolution de la population entre 2004 et 2014], [https://archive.wikiwix.com/cache/display2.php/attachment.xls?url=http%3A%2F%2Fwww.is:la-population-aux-differents-recensements la population aux différents recensements], [https://archive.wikiwix.com/cache/display2.php/attachment.pdf?url=http%3A%2F%2Fwww.isee.nc%2Fcomponent%2Fphocadownload%2Fcategory%2F194-structure-de-la-population-et-evolutions%3Fdownload%3D1329%3Apopulation-legale-2014:population-legale-2014 les populations légales 2014], Institut de la statistique et des études économiques de Nouvelle-Calédonie.</ref> |- ! წლები || 1956 || 1963 || 1969 || 1976 || 1983 || 1989 |- | მოსახლეობა || 10 878 || 11 409 || 12 248 || 14 518 || 15 510 || 17 912 |- ! წლები || 1996 || 2004 || 2009 || 2014 || 2019 || 2024 |- | მოსახლეობა || 20 877 || 22 080 || 17 436 || 18 297 || 18 353 || - |} == ადმინისტრაციული მოწყობა == ლუაიოტეს პროვინცია დაყოფილია 3 [[საფრანგეთის კომუნები|კომუნად]]: * [[ლიფუ (კომუნა)|ლიფუ]] (მოიცავს კუნძულ [[ლიფუ]]ს, კუნძულ [[ტიგა]]ს და რამდენიმე პატარა კუნძულს) * [[მარე (კომუნა)|მარე]] (მოიცავს კუნძულ [[მარე (კუნძული)|მარეს]] და კუნძულ [[დუდუნი|დუდუნს]]) * [[უვეა (კომუნა)|უვეა]] (მოიცავს კუნძულებს [[უვეა (ახალი კალედონია)|უვეას]], [[მული|მულს]], [[ფაიავა]]ს და დამატებით მათ სიახლოვეს რამდენიმე პატარა კუნძულს) * კუნძული [[უოლპოლი]] გეოგრაფიულად წარმოადგენს [[ლუაიოტეს კუნძულები]]ს ნაწილს, მაგრამ ადმინისტრაციულად შედის [[ახალი კალედონია|ახალი კალედონიის]] [[სამხრეთი პროვინცია|სამხრეთი პროვინციის]] [[ილ-დე-პენი]]ს კომუნის შემადგენლობაში. {| class="wikitable" ! № || კომუნა<br />(ქართ.) || კომუნა<br />(ფრანგ.) || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#FFFF80;}} [[ლუაიოტეს პროვინცია]]''' |- | 14 || [[უვეა (კომუნა)|უვეა]] || Ouvéa || align="right" | 132,1 || align="right" | 3401 || align="right" | 25,7 |- | 15 || [[ლიფუ (კომუნა)|ლიფუ]] || Lifou || align="right" | 1207,1 || align="right" | 9195 || align="right" | 7,6 |- | 16 || [[მარე (კომუნა)|მარე]] || Maré || align="right" | 641,7 || align="right" | 5757 || align="right" | 9,0 |- style="background: #CCC;" | || სულ || || align="right" | 1980,9 || align="right" | 18 353 || align="right" | 9,3 |} == პროვინციული კონგრესი == 2018 წლის მდგომარეობით პროვინციის კონგრესში 14 ადგილი უკავია 6 პარტიას: ნაციონალისტური [[კალედონიური კავშირი]] — 4, არადამოუკიდებელი პარტია [[გაერთიანება]] ({{lang-fr|Le Rassemblement}}) — 2, ხოლო [[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი]], კანაკთა სოციალისტური განთავისუფლება, [[განახლებული კალედონური კავშირი]] და [[დამოუკიდებლობის საკოორდინაციო კომიტეტების ფედერაცია]] წარმოდგენილები არიან ორ ორი ადგილით თითოეული. ==რესურსები ინტერნეტში== * Dunbabin, Thomas: William Raven, RN, and his 'Britannia', 1792–95; in: The Mariner's mirror, Vol. 46, No. 4 (Nov.); London [u.a.] 1960 (S. 297–303) * Dunmore, John: Who's who in Pacific navigation; Carlton, Vic. 1992 * Henze, Dietmar: Enzyklopädie der Entdecker und Erforscher der Erde, Bd. 4; Graz 2000 * Jones, A. G. E.: Ships employed in the South Seas trade Vol. 1: 1775 - 1861; Canberra 1986 & Vol. 2: 1775 - 1859; Burwood, Vic. [1992] * [https://adb.anu.edu.au/biography/raven-william-2574 Raven, William (1756–1814) Parsons Vivienne 1967 raven-william-2574] * Riesenberg, Saul H.: Six Pacific island discoveries; in: The [[American Neptune]], Vol. 34; Salem, Mass. 1974 (S. 249–57) * Sharp, Andrew: The discovery of the Pacific Islands; Oxford 1960 NZ DART Network Data https://www.geonet.org.nz/tsunami/dart ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ახალი კალედონიის პროვინციები]] [[კატეგორია:ახალი კალედონიის გეოგრაფია]] [[კატეგორია:ლუაიოტეს კუნძულები]] 0a4hukm75w3wxobmfkw2fh8x6udrmlk 4822991 4822990 2025-07-01T14:02:53Z GiorgiXIII 62215 4822991 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული| |მშობლიური სახელი = {{lang-fr|Province des îles Loyauté}} |ქართული სახელი = ლუაიოტეს პროვინცია |დროშა = Iles-Loyauté drapeau.svg |გერბი = |ქვეყანა = საფრანგეთი |ჰიმნი = |სტატუსი = [[ახალი კალედონია]] |შედის = [[ახალი კალედონიის პროვინციები|პროვინცია]] |მოიცავს = |დედაქალაქი = [[ვე]] |მსხვილი ქალაქი = |მსხვილი ქალაქები = |თარიღი = |მეთაური = პრეზიდენტი |მეთაური 2 = ჟაკ ლალიე |მშპ = |მშპ წელი = |მშპ ადგილი = |მშპ ესმ = |ენა = |ენები = |მოსახლეობა = 18 353 |აღწერის წელი = 2019 |ადგილი მოსახლეობით = 3 |ეროვნული შემადგენლობა = [[კანაკები]] - 96,6 % |სიმჭიდროვე = 9,3 |აღმსარებლობა = |ფართობი = 1980,9 |ადგილი ფართობით = 3 |ფართობის პროცენტი = |მაქსიმალური სიმაღლე = 138 |საშუალო სიმაღლე = |მინიმალური სიმაღლე = |განედი = |გრძედი = |რუკა = New Caledonia administrative1.png |დროის სარტყელი = +11:00 |აბრევიატურა = |ISO = |FIPS = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსები = |ინტერნეტ-დომენი = |საავტომობილო სანომრე ნიშნები = |საიტი = |კატეგორია ვიკისაწყობში = |პარამეტრი1 = |შენიშვნა = }} '''ლუაიოტეს პროვინცია''' ({{lang-fr|Province des îles Loyauté}}) — [[საფრანგეთი]]ს [[საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები|ზღვისიქითა ტერიტორია]] [[ახალი კალედონია|ახალი კალედონიის]] სამიდან ერთი ადმინისტრაციული პროვინცია. ის მოიცავს [[ლუაიოტეს კუნძულები]]ს [[არქიპელაგი|არქიპელაგს]] (lang-fr|Îles Loyauté) [[წყნარი ოკეანე|წყნარ ოკეანეში]], რომელიც მდებარეობს ახალი კალედონიის მთავარ კუნძულ [[გრანდ-ტერი (ახალი კალედონია)|გრანდ-ტერიდან]] ჩრდილო-აღმოსავლეთით. პროვინციის მთავრობის რეზიდენცია მდებარეობს კუნძულ [[ლიფუ]]ზე არსებულ დასახლებულ პუნქტ [[ვე]]ზე. პროვინციის მოსახლეობის რაოდენობა 2019 წლის აღწერის მიხედვით შეადგენდა 18 353 ადამიანს, რომლებიც ცხოვრობენ 1981 კმ² მიწის ფართობზე. პროვინციის მკვიდრ მოსახლეობას შეადგენენ [[მელანეზიელები]], რომლებიც საუბრობენ კანაკელი ხალხის სხვადასხვა ენებზე, ასევე [[დასავლეთ უვეას ენა]]ზე მოლაპარაკე [[პოლინეზიელები]]. == ისტორია == პირველი დაფიქსირებული კონტაქტი დასავლურ ცივილიზაციასთან მიეწერება ვეშაპმჭერი გემი "ბრიტანიას" [[ბრიტანელები|ბრიტანელ]] კაპიტანს [[უილიამ რავენი|უილიამ რავენს]], რომელიც 1793 წელს მიემართებოდა კუნძულ [[ნორფოლკი (კუნძული)|ნორფოლკიდან]] ბატავიისკენ (ამჟამად [[ჯაკარტა]]). მაგრამ საკმაოდ საფუძვლიანია, რომ მისი აღმოჩენა და სახელის დარქმევა მოფიქრებული იქნა [[ლონდონი]]ს გემ "ლოიალტის" ოფიციალური პირების მიერ, რომელიც ასრულებდა სავაჭრო რეისს წყნარ ოკეანეში 1789 წლიდან 1790 წლამდე. [[საფრანგეთი]]ს მთავრობამ 1869 წელს ლუაიოტეს კუნძულები და ახალი კალედონია დაატოვებინა [[ლონდონის სამისიონერო საზოგადოება]]ს, მის ხელმძღვანელ [[მისიონერობა|მისიონერ]] სამუელ მაკფარლეინთან ერთად<ref name=adbmcf>{{cite web | last=Gibbney | first=H. J. | title=Samuel Macfarlane |website= [[Australian Dictionary of Biography ]] | date=1974 | url=https://adb.anu.edu.au/biography/macfarlane-samuel-4090 | access-date=3 August 2021| quote=This article was first published in hardcopy in Australian Dictionary of Biography, Volume 5, (MUP), 1974}}</ref><ref>{{cite web | last=Hammond | first=Philip | title=Performers mark Coming of the Light | website=[[The Courier Mail]] | date=30 June 2011 | url=https://www.couriermail.com.au/ipad/performers-mark-coming-of-the-light/news-story/8c1c1f1e50867d6c7e15d7f15855e5c2 | access-date=3 August 2021}}</ref>. ამის შემდეგ მისიონერები გაემგზავრნენ [[ტორესის სრუტის კუნძულები]]საკენ გემით "სურპრიზი" და ეს 1871 წლის 31 ივლისიდან დღემდე აღინიშნება, როგორც "ნათლის მოვლენა".<ref name=qhr>[https://apps.des.qld.gov.au/heritage-register/detail/?id=600873 All Saints Anglican Church|600873]. Dated 20 January 2016. Retrieved 31 July 2021.</ref><ref name=abc150>{{cite web | last=Willis | first=Carli | title=Zulai Wan marks an encounter 150 years ago that changed Torres Strait Islanders' lives forever | website=ABC News |publisher= [[Australian Broadcasting Corporation]] | date=26 July 2021 | url=https://www.abc.net.au/news/2021-07-26/coming-of-the-light-far-north-queensland/100311998 | access-date=31 July 2021}}</ref><ref>{{cite journal | title=Missionary Ships | journal=Shipping Wonders of the World| issue=Part 51| date=26 January 1937| url=https://www.shippingwondersoftheworld.com/missionrary-ships.html | access-date=3 August 2021}}</ref><ref>{{cite web | title=The Coming of the Light | website=Anglican Board of Mission | url=https://www.abmission.org/resources.php/217/the-coming-of-the-light | access-date=3 August 2021}}</ref> == გეოგრაფია == არქიპელაგი შედგება 6 დასახლებული კუნძულისაგან — [[ლიფუ]], [[მარე (კუნძული)|მარე]], [[ტიგა]], [[უვეა (ახალი კალედონია)|უვეა]], [[მული]], [[ფაიავა]] და ასევე რამდენიმე გაცილებით პატარა დაუსახლებელი კუნძულებისგან. მათი საერთო ხმელეთის ფართობი შეადგენს 1981 კმ²-ს. ყველაზე მაღალი წერტილია [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 138 მ კუნძულ მარეზე. კუნძულები [[ახალი კალედონიის ტროპიკული ტყეები]]ს ეკორეგიონის ნაწილია. ლუაიოტეს კუნძულების მთავარი საექსპორტო საქონელია [[კოპრა]]. == მოსახლეობა == ლუაიოტეს პროვინციაში ძირითადად ცხოვრობს შერეული მელანეზიური და პოლინეზიური წარმოშობის მოსახლეობა, ევროპელთა მცირე რაოდენობასთან ერთად. 2009 წლის აღწერის მიხედვით პროვინციაში ცხოვრობდა 17 436 ადამიანი, რაც 7,9 % ნაკლებია ვიდრე წინა 2004 წლის აღწერის მიხედვით დაფიქსირებული 22 080 ადამიანი. 2014 წელს მოსახლეობა გაიზარდა 4,9 %-ით და შეადგინა 18 297 ადამიანი, ხოლო 2019 წელს მოსახლეობის რაოდენობამ კიდევ უფრო მოიმატა 0,1 %-ით და დაფიქსირდა 18 353 ადამიანი.<ref name="census">{{cite web | title=Population Structure and Trends| url=http://www.isee.nc/population/recensement/structure-de-la-population-et-evolutions| website=Institute de la Statistique et des études économiques Nouvelle-Calédonie| access-date=3 July 2017| language=French}}</ref><ref name="ridet">{{Cite web |url=http://xt.isee.nc/xtc/xtc.php?xt=rp09indcomap |title=ISEE - Population 2009 |access-date=2015-07-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120929034839/http://xt.isee.nc/xtc/xtc.php?xt=rp09indcomap |archive-date=2012-09-29 |url-status=dead }}</ref> ლუაიოტეს პროვინციის რამდენიმე ათასი მაცხოვრებელი ცხოვრობს ახალ კალედონიაში, განსაკუთრებით დედაქალაქ [[ნუმეა]]ში და ქვეყნის მთავარი კუნძულის სამთომომპოვებელ რაიონებში. {| class="wikitable" |- | colspan="7" align=center | '''დემოგრაფიული ცხრილი'''<ref>[https://archive.wikiwix.com/cache/display2.php/attachment.pdf?url=http%3A%2F%2Fwww.isee.nc%2Fcomponent%2Fphocadownload%2Fcategory%2F194-structure-de-la-population-et-evolutions%3Fdownload%3D1330%3Aevolution-population-2004-2014:evolution-population-2004-2014 Évolution de la population entre 2004 et 2014], [https://archive.wikiwix.com/cache/display2.php/attachment.xls?url=http%3A%2F%2Fwww.is:la-population-aux-differents-recensements la population aux différents recensements], [https://archive.wikiwix.com/cache/display2.php/attachment.pdf?url=http%3A%2F%2Fwww.isee.nc%2Fcomponent%2Fphocadownload%2Fcategory%2F194-structure-de-la-population-et-evolutions%3Fdownload%3D1329%3Apopulation-legale-2014:population-legale-2014 les populations légales 2014], Institut de la statistique et des études économiques de Nouvelle-Calédonie.</ref> |- ! წლები || 1956 || 1963 || 1969 || 1976 || 1983 || 1989 |- | მოსახლეობა || 10 878 || 11 409 || 12 248 || 14 518 || 15 510 || 17 912 |- ! წლები || 1996 || 2004 || 2009 || 2014 || 2019 || 2024 |- | მოსახლეობა || 20 877 || 22 080 || 17 436 || 18 297 || 18 353 || - |} == ადმინისტრაციული მოწყობა == ლუაიოტეს პროვინცია დაყოფილია 3 [[საფრანგეთის კომუნები|კომუნად]]: * [[ლიფუ (კომუნა)|ლიფუ]] (მოიცავს კუნძულ [[ლიფუ]]ს, კუნძულ [[ტიგა]]ს და რამდენიმე პატარა კუნძულს) * [[მარე (კომუნა)|მარე]] (მოიცავს კუნძულ [[მარე (კუნძული)|მარეს]] და კუნძულ [[დუდუნი|დუდუნს]]) * [[უვეა (კომუნა)|უვეა]] (მოიცავს კუნძულებს [[უვეა (ახალი კალედონია)|უვეას]], [[მული|მულს]], [[ფაიავა]]ს და დამატებით მათ სიახლოვეს რამდენიმე პატარა კუნძულს) * კუნძული [[უოლპოლი]] გეოგრაფიულად წარმოადგენს [[ლუაიოტეს კუნძულები]]ს ნაწილს, მაგრამ ადმინისტრაციულად შედის [[ახალი კალედონია|ახალი კალედონიის]] [[სამხრეთი პროვინცია|სამხრეთი პროვინციის]] [[ილ-დე-პენი]]ს კომუნის შემადგენლობაში. {| class="wikitable" ! № || კომუნა<br />(ქართ.) || კომუნა<br />(ფრანგ.) || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#FFFF80;}} [[ლუაიოტეს პროვინცია]]''' |- | 31 || [[უვეა (კომუნა)|უვეა]] || Ouvéa || align="right" | 132,1 || align="right" | 3401 || align="right" | 25,7 |- | 32 || [[ლიფუ (კომუნა)|ლიფუ]] || Lifou || align="right" | 1207,1 || align="right" | 9195 || align="right" | 7,6 |- | 33 || [[მარე (კომუნა)|მარე]] || Maré || align="right" | 641,7 || align="right" | 5757 || align="right" | 9,0 |- style="background: #CCC;" | || სულ || || align="right" | 1980,9 || align="right" | 18 353 || align="right" | 9,3 |} == პროვინციული კონგრესი == 2018 წლის მდგომარეობით პროვინციის კონგრესში 14 ადგილი უკავია 6 პარტიას: ნაციონალისტური [[კალედონიური კავშირი]] — 4, არადამოუკიდებელი პარტია [[გაერთიანება]] ({{lang-fr|Le Rassemblement}}) — 2, ხოლო [[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი]], კანაკთა სოციალისტური განთავისუფლება, [[განახლებული კალედონური კავშირი]] და [[დამოუკიდებლობის საკოორდინაციო კომიტეტების ფედერაცია]] წარმოდგენილები არიან ორ ორი ადგილით თითოეული. ==რესურსები ინტერნეტში== * Dunbabin, Thomas: William Raven, RN, and his 'Britannia', 1792–95; in: The Mariner's mirror, Vol. 46, No. 4 (Nov.); London [u.a.] 1960 (S. 297–303) * Dunmore, John: Who's who in Pacific navigation; Carlton, Vic. 1992 * Henze, Dietmar: Enzyklopädie der Entdecker und Erforscher der Erde, Bd. 4; Graz 2000 * Jones, A. G. E.: Ships employed in the South Seas trade Vol. 1: 1775 - 1861; Canberra 1986 & Vol. 2: 1775 - 1859; Burwood, Vic. [1992] * [https://adb.anu.edu.au/biography/raven-william-2574 Raven, William (1756–1814) Parsons Vivienne 1967 raven-william-2574] * Riesenberg, Saul H.: Six Pacific island discoveries; in: The [[American Neptune]], Vol. 34; Salem, Mass. 1974 (S. 249–57) * Sharp, Andrew: The discovery of the Pacific Islands; Oxford 1960 NZ DART Network Data https://www.geonet.org.nz/tsunami/dart ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ახალი კალედონიის პროვინციები]] [[კატეგორია:ახალი კალედონიის გეოგრაფია]] [[კატეგორია:ლუაიოტეს კუნძულები]] anghh4qdcts7uhyp4mxgkro2rt2xsf4 0 591640 4823003 4822646 2025-07-01T16:02:26Z ლაზარე ზანგური 170233 4823003 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]].|29|06|2025}}{{ტაქსოდაფა | სახელი =აფროვენატორი | სურათის ფაილი =Afrovenator in Australian Museum.jpg | სურათის წარწერა = | სურათის აღწერა =რეკონსტრუირებული ჩონჩხი, ავსტრალიის მუზეუმში | სურათის ფაილი2 = | სურათის წარწერა2 = | სურათის აღწერა2 = | დომენი = ეუკარიოტთა | სამეფო = ცხოველთა | ქვესამეფო = | განყოფილება = | განყოფილება_რანგის_გარეშე = | ქვეგანყოფილება = | ზეტიპი = | ტიპი = ჩორდატა | ტიპი_რანგის_გარეშე = | ქვეტიპი = | ზეკლასი = | კლასი = დინოზავრები | კლასი_რანგის_გარეშე = | ქვეკლასი = | ინფრაკლასი = | ზერიგი = | რიგი = საურიშია | რიგი_რანგის_გარეშე = | ქვერიგი = თეროპოდა | ინფრარიგი = | ზეოჯახი = | ოჯახი = მეგალოსავრიდეები | ოჯახი_რანგის_გარეშე = | ქვეოჯახი = | ზეტრიბა = | ტრიბა = | ქვეტრიბა = | გვარი = აფროვენატორი | გვარი_რანგის_გარეშე = | ქვეგვარი = | sectio = | სახეობა = ა. აბაკენსი | ქვესახეობა = | ლათ = Afrovenator | სექციის სახელი = | სექციის ტექსტი = | სექციის სახელი2 = | სექციის ტექსტი2 = | არეალის რუკა = | არეალის რუკის წარწერა = | არეალის რუკის სიგანე = | არეალის ლეგენდა = | დაცვის სტატუსი = | ვიკისახეობები = | commons = | iucn = | itis = | ncbi = | eol = | grin = | რანგი = | ipni = | tpl = | mb = | fw = }}'''აფროვენატორი''' — [[მეგალოსავროიდეა|მეგალოსავრი]]დ [[თეროპოდი]]ს [[დინოზავრები]]ს გვარი , რომელიც ცხოვრობდა შუა ან გვიან [[იურული პერიოდი|იურულ პერიოდ]]ში, [[ტიურარენის ფორმაცია]]ზე და შესაძლოა, [[ირჰაზერ II ფორმაციაზე]], [[ნიგერ - საჰარის რეგიონი|ნიგერ - საჰარის რეგიონ]]ში, დასავლეთ [[აფრიკა]]ში . აფროვენატორი წარმოადგენს ერთადერთ სწორად იდენტიფიცირებულ გონდვანურ [[მეგალოზავრი|მეგალოზავრ]]ს , რომლის ჯგუფის სავარაუდო მასალა გვხვდება გვიან იურულ პერიოდში , ურუგვაის ტაკუარემბოს ფორმაციასა დატანზანიის ტენდაგურუს ფორმაციაზე . <ref> Soto, Matías; Toriño, Pablo; Perea, Daniel (2020-03-01). "A large sized megalosaurid (Theropoda, Tetanurae) from the late Jurassic of Uruguay and Tanzania". Journal of South American Earth Sciences. 98: 102458. Bibcode:2020JSAES..9802458S. doi:10.1016/j.jsames.2019.102458. ISSN 0895-9811. S2CID 213672502.</ref> ==აღმოჩენა და დასახელება== [[ფაილი:Afrovenator skeleton.jpg|მინი|მარცხნივ|ცნობილი მასალის ჩონჩხის დიაგრამა]] აფროვენატორის ნაშთები [[1993]] წელს აღმოაჩინეს [[ნიგერი|ნიგერ]]ში , [[აგადესის დეპარტამენტი]]ს ტიურარენის წარმონაქმნში . თავდაპირველად [[ტიურარენი]] ადრეული [[ცარცული პერიოდი]]ს ჰაუტერივიდან [[ბარემის პერიოდი|ბარემის პერიოდ]]ამდე , ანუ დაახლოებით 132-125 მილიონი წლის წინანდელ პერიოდად მიიჩნეოდა. თუმცა, ნალექების ხელახალი ინტერპრეტაციით, ისინი, სავარაუდოდ, შუა და გვიანი [[იურული პერიოდი]]ს ასაკისაა, აფროვენატორი კი [[ბათონური პერიოდი|ბათონურ]] და ო[[ქსფორდის პერიოდი|ქსფორდის პერიოდ]]ამდე , 167-161 მილიონი წლის წინანდელ პერიოდამდე თარიღდება. [ 2 ] ამ წარმონაქმნიდან ასევე ცნობილია [[საუროპოდ ჯობარია]] , რომლის ნაშთებიც პირველად იმავე ნაშრომში იყო ნახსენები, რომელშიც აფროვენატორი იყო დასახელებული . აფროვენატორი ცნობილია ერთი შედარებით სრული ჩონჩხით, რომელიც მოიცავს თავის ქალის უმეტეს ნაწილს მისი ზედა ნაწილის გამოკლებით (ანალოგიურად, ქვედა ყბა , ანუ სახსარშიდა ძვლის გარდა, აკლია ), ხერხემლის ნაწილები , წინა კიდურების ნაწილობრივი ნაწილი, მენჯის ნაწილობრივი ნაწილი და უკანა კიდურების უმეტესი ნაწილი. ეს ჩონჩხი ინახება [[ჩიკაგოს უნივერსიტეტი|ჩიკაგოს უნივერსიტეტ]]ში . არსებობს ერთი დასახელებული სახეობა ,[[აფროვენატორი აბაკენსი]] . სახელწოდება მის მტაცებლურ ბუნებასა და [[აფრიკა|აფრიკ]]იდან წარმოშობაზე მიუთითებს. კონკრეტული სახელწოდება ეხება [[აბაკა]]ს , [[ნიგერი]]ს რეგიონის ტუარეგების სახელს, სადაც ნამარხი იპოვეს. როგორც გვარის, ასევე სახეობის ორიგინალური მოკლე აღწერა მოცემულია [[1994]] წელს გამოქვეყნებულ ნაშრომში, რომელიც გამოქვეყნდა პრესტიჟულ ჟურნალ [[Science (ჟურნალი)|Science]]- ში . მთავარი ავტორი იყო ცნობილი ამერიკელი [[პალეონტოლოგია|პალეონტოლოგი]] [[პოლ სერენო]] , თანაავტორები კი იყვნენ [[ჯეფრი უილსონი]] , [[ჰანს ლარსონი]], [[დიდიე დიუთეილი]] და [[ჰანს-დიტერ სუესი]] . [ 3 ] რეგიონში ბოლო დროს აღმოჩენილ ადგილებს შორისაა [[ირჰაზერ II-ის წარმონაქმნი]]ს [ 4 ] შესაბამისი კბილები ([[MUPE HB-118, 125, 142]]) და [[TP4-12]], მარცხენა ზედა ყბის როსტრალური ნაწილი [[ტიურარენის წარმონაქმნი]]დან [[ტადიბენე]]ს ჩრდილო-აღმოსავლეთით. [ 5 ] ახალი ნახევრად არტიკულირებული ნიმუშები, მათ შორის ჩონჩხის აქამდე უცნობი მონაკვეთები, ასევე აღმოჩენილია [[ტაკაჩის მუნიციპალიტეტი|ტავაჩი]]ს რაიონში. [ 6 ] ==აღწერა== [[ფაილი:Afrovenatorinae Size Comparison by PaleoGeek.svg|მინი|მარჯვნივ|აფროვენატორის ზომა (ნარინჯისფერში) ორ სხვა აფროვენატორინთან შედარებით]] ერთადერთი ცნობილი ჩონჩხის მიხედვით, ამ [[დინოზავრები|დინოზავრი]]ს სიგრძე დაახლოებით 8 მეტრი იყო (26 ფუტი), ცხვირიდან კუდის წვერამდე, ხოლო წონა დაახლოებით 1 ტონას შეადგენდა, [[გრეგორი ს. პოლი]]ს მიხედვით . [ 7 ] [[თომას რ. ჰოლც უმცროსი|თომას რ. ჰოლც უმცროს]]მა მისი სიგრძე 7.6 მეტრი (25 ფუტი) და წონა 453–907 კგ (999–2,000 ფუნტი) შეაფასა. [ 8 ] [[2016]] წელს მისი სიგრძე უფრო დაბალი იყო - 6.8 მეტრი (22 ფუტი), სიმაღლე თეძოებამდე 1.9 მეტრი (6.2 ფუტი) და წონა 790 კგ (1,740 ფუნტი). [ 9 ] [[სერენო]]მ ხაზი გაუსვა, რომ ზოგადი აღნაგობა მოხდენილი იყო, ხოლო წინა და ქვედა კიდურები შედარებით გრძელი: მხრის ძვლის სიგრძე ორმოცი სანტიმეტრია, დიდი წვივისა და მეოთხე წინა ძვლის სიგრძე შესაბამისად 687 და 321 მილიმეტრია, [[ბარძაყის ძვალი|ბარძაყის ძვლი]]ს სიგრძე კი 76 სანტიმეტრია. [ 3 ] დადგენილია რამდენიმე [[აუტაპომორფია]] , რაც განასხვავებს აფროვენატორს მისი უახლოესი ნათესავებისგან.თავის ქალალის ჩაღრმავება, რომელშიც [[ანტორბიტალური ფანჯარა]] მდებარეობს. მესამე კისრის მალა დაბალი მართკუთხა ფორმისაა. ნახევარმთვარის ფორმის მაჯის ძვალი ძალიან ბრტყელია. პირველ [[მეტაკარპალური ძვალი|მეტაკარპალურ ძვალ]]ს მეორე მეტაკარპალურ ძვალთან ფართოდ გაფართოებული შეხების ზედაპირი აქვს. [[ბოქვენის ძვლი]]ს ძირი უკნიდან დაკბილულია. [ 10 ] ზოგადად, თავის ქალა საკმაოდ ბრტყელია, მისი სიმაღლე მის სიგრძეზე სამჯერ ნაკლებია, რაც ზუსტად ვერ განისაზღვრება, რადგან [[პრემაქსილები]] არ არის. ზედა ყბას , რომელსაც გრძელი წინა ტოტი აქვს, თოთხმეტი კბილი აქვს, რაც კბილების ბუდეებიდან შეიძლება დავასკვნათ: თავად კბილები დაკარგულია. არის პატარა ზედა ყბის ფანჯარა, რომელიც [[ანტორბიტალური ჩაღრმავება|ანტორბიტალური ჩაღრმავებ]]ის კიდეს არ აღწევს და [[პრომაქსილარული ფანჯარა|პრომაქსილარული ფანჯ]]რის უკან მდებარეობს. [[ცრემლის ძვალი|ცრემლის ძვალ]]ს ზემოდან გამორჩეული მომრგვალებული რქა აქვს. [[პოსტორბიტალური ძვალი|პოსტორბიტალური ძვ]]ლის ქვედა ტოტი განივად ფართოა. [[საუღლე ძვალი]] მოკლე, ღრმა და პნევმატიზებულია. [ 3 ] კბილებს დისტალურად გამორჩეული პროქსიმოდისტალურად მართკუთხა დისტალური კბილანები და [[სიგმოიდური ფორმა]] აქვთ, რაც ასევე ჩანს [[ტორვოზავრი|ტორვოზავრ]]ზე . [ 11 ] აფროვენატორს ჰქონდა მოქნილი, S-ის ფორმის კისერი და, სავარაუდოდ, კარგად განვითარებული კისრის კუნთები, რაც საშუალებას იძლეოდა უფრო ძლიერი გვერდიდან გვერდზე და ზევით-ქვევით მოძრაობებისთვის, ასევე მეტი კვების უნარისთვის, ვიდრე [[ალოზავრები|ალოზავრ]]ს ჰქონდა, მაგრამ არა ისეთი ძლიერი, როგორც [[სპინოზავრი|სპინოზავრ]]ს და სხვა [[სპინოზავრიდები]]ს. [ 12 ] ახლახან აღმოჩენილ ახალ ნიმუშებში აღინიშნა განახლებული [[პრემაქსილა]], რომელიც აჩვენებს ცხვირის მორჩის ნაკლებად დახრილი კუთხით, ვიდრე ადრე ეგონათ, რაც აფროვენატორს ოდნავ უფრო დიდ ნესტოს აძლევს. [ 6 ] ახალი ნიმუშებიდან აღებული კიდურების მასალამ აჩვენა, რომ უკანა კიდურები ჰოლოტიპზე მოკლე იყო, პროპორციულად უფრო დიდი წვივის ძვლით. თითქმის სრული ახალი ტერფის მიხედვით, აფროვენატორს [[ალოზავრები|ალოზავრ]]ზე უკეთესი სირბილის ადაპტაცია ჰქონდა, მაგრამ არა ისეთი კარგი, როგორც [[აუკაზავრი|აუკაზავრ]]ს , რადგან მას არ ჰქონდა [[აბელისავრიდები|აბელისავრიდებ]]ში დამახასიათებელი სწრაფი სირბილის ზოგიერთი მახასიათებელი. [ 6 ] ==კლასიპიკაცია== [[ფაილი:Afrovenator reconstruction.png|მინი|მარჯვნივ|სიცოცხლის აღდგენა]] ანალიზის უმეტესობა აფროვენატორს [[მეგალოსავროიდეა]]ს შემადგენლობაში მოათავსებს , რომელიც ადრე „ნაგვის ურნის ოჯახი“ იყო, რომელიც მრავალ დიდ და ძნელად კლასიფიცირებად [[თეროპოდი|თეროპოდ]]ს შეიცავდა, მაგრამ მას შემდეგ მნიშვნელოვნად გადაიკვეთა, როგორც [[მეგალოსავროიდეა]]ს ოჯახის წევრი სახეობა. [[2002]] წელს ჩატარებულმა ანალიზმა, რომელიც ძირითადად [[ნოასავრიდები|ნოასავრიდებ]]ზე იყო ფოკუსირებული , აჩვენა, რომ აფროვენატორი ბაზალური [[მეგალოსავრიდი]] იყო . თუმცა, მასში არ შედიოდა [[დუბრეუილოზავრი]], რამაც შეიძლება გავლენა მოახდინოს კლადოგრამის ამ რეგიონის შედეგებზე. სხვა, უფრო ბოლოდროინდელი და უფრო სრულყოფილი კლადისტური ანალიზები აჩვენებს აფროვენატორს [[მეგალოსავრიდები]]ს ჯგუფში [[ეუსტრეპტოსპონდილი|ეუსტრეპტოსპონდილ]]თან და [[დუბრეილოზავრი|დუბრეილოზავრ]]თან ერთად. ამ ჯგუფს ან [[მეგალოსავროიდეა]] (Allain 2002) ან [[ევსტრეპტოსპონდილინები]] ეწოდება . ეს უკანასკნელი კვლევა ასევე მოიცავს [[პიატნიცკისაურუსი|პიატნიცკისაურუს]]ს ამ ტაქსონში. [[მეთიუ კარანო]]ს [[2012]] წლის კვლევამ აფროვენატორი [[მეგალოსაურიდი|მეგალოსაურიდ]] [[აფროვენატორინები|აფროვენატორინებ]]ში მოათავსა . [ 10 ] აფროვენატორის ნათესაობის შესახებ რამდენიმე ალტერნატიული ჰიპოთეზა იქნა წარმოდგენილი . [[სერენო]]ს თავდაპირველ აღწერაში, აფროვენატორი ბაზალური [[სპინოზავროიდი]] აღმოჩნდა (იმ დროს ის „ [[ტორვოზავროიდეა]]ს “ სახელს იყენებდა), [[Spinosauridae]]-სა და [[მეგალოსავროიდეა]]ს (რომლებსაც მან „ [[ტორვოზავროიდები]] “ უწოდა) გარეთ. [ 3 ] და ბოლოს, კიდევ ერთი ბოლოდროინდელი კვლევა აფროვენატორს მეგალოზავროიდებს გარეთ ათავსებს და ამის ნაცვლად მას უფრო მჭიდრო კავშირში ავლენს ალოზავრთან (Rauhut 2003). ეს ერთადერთი კვლევაა, რომელიც ამ დასკვნამდე მივიდა. [[ფაილი:Afrovenator mount.jpg|მინი|მარცხნივ|აფროვენანტორის ჩონჩხი]] ბაზალური ალოსაუროიდის, ასფალტოვენატორის აღმოჩენის შედეგად, კარნოსაურიას გადახედვისას პარაფილეტური მეგალოსაუროიდეა აღინიშნა, თუმცა მოგვიანებით იგი კვლავ მონოფილეტურ ჯგუფად აღინიშნა, მხოლოდ აფროვენატორით , ხოლო ტაქსონები, რომლებიც ადრე აფროვენატორინად მოიხსენიებოდა, როგორიცაა Dubreuillosaurus , Magnosaurus და Piveteausaurus, რომლებიც Eustreptospondylus- თან ერთად იყვნენ შემოსაზღვრულნი . [ 13 ] {{clade| style=font-size:90%;line-height:90%;margin:1em auto; |label1= [[მეგალოსავროიდეა]] |1={{clade |1=[[პიატნიცკისაურიდები]] [[File:Piatnitzkysaurus floresi by Paleocolour.jpg|80px]] |label2=[[მეგალოსაურია]] |2={{clade |1=[[სტრეპტოსპონდილუსი]] |2=[[სპინოზავრები]] [[File:Spinosaurus aegyptiacus.png|70px]] |label3=[[მეგალოსავრიდეები]] |3={{clade |label1=[[ევსტრეპტოსპონდილინები]] |1={{clade |1= [[ეუსტრეპტოსპონდილი]][[File:Eustrept1DB1 (Flipped).jpg|80px]] }} |2={{clade |label1= [[მეგალოსაურინები]] |1={{clade |1=[[დურიავენატორი]] [[File:Duriavenator NT (Flipped).jpg|80px]] |2={{clade |1=[[მეგალოზავრი]] [[File:Megalosaurus silhouette by Paleogeek.svg|80px]] |2=[[ტორვოზავრი]] [[File:Torvosaurus tanneri Reconstruction (Flipped).png|80px]] }} }} |label2=[[აფროვენატორინები]] |2={{clade |1= [[აფროვენატორი]][[File:Afrovenator Abakensis by PaleoGeek.jpg|80px]] |2={{clade |1=[[დუბრეილოზავრი]] [[File:Dubreuillosaurus NT Flipped.png|80px]] |2=[[მაგნოზავრი]] [[File:Magnosaurus (Flipped).jpg|80px]] }} |3={{clade |1=[[ლეშანზავრი]] |2=[[პივეტეაუზავრუსი]] }} }} }} }} }} }} }} {{clade |label1='''[[Avetheropoda]]''' |1={{clade |1=[[Coelurosauria]] |label2='''[[Carnosauria]]''' |2={{clade |1={{clade |1=''[[Monolophosaurus]]'' |2=''[[Chuandongocoelurus]]'' }} |2={{clade |label1='''[[Allosauroidea]]''' |1={{clade |1={{clade |1=''[[Marshosaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Condorraptor]]'' |2=''[[Piatnitzkysaurus]]'' }} }} |2={{clade |1=''[[Poekilopleuron]]'' |2={{clade |1=''[[Asfaltovenator]]'' |2={{clade |1={{clade |1=''[[Lourinhanosaurus]]'' |2=''[[Xuanhanosaurus]]'' }} |2={{clade |1=[[Metriacanthosauridae]] |2={{clade |1=''[[Saurophaganax]]'' |2={{clade |1=''[[Allosaurus]]'' |2=[[Carcharodontosauria]] }} }} }} }} }} }} }} |label2='''[[Megalosauroidea]]''' |2={{clade |1={{clade |1=[[Spinosauridae]] |2={{clade |1=''[[Dubreuillosaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Magnosaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Eustreptospondylus]]'' |2=''[[Streptospondylus]]'' }} }} }} }} |2={{clade |1=''[[Duriavenator]]'' |2={{clade |1='''''Afrovenator''''' |2={{clade |1=''[[Piveteausaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Leshansaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Megalosaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Torvosaurus]]'' |2=''[[Wiehenvenator]]'' }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} m3p1vh5czh274ahk6ah12q1cpfqij8u 4823005 4823003 2025-07-01T16:11:29Z ლაზარე ზანგური 170233 4823005 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]].|29|06|2025}}{{ტაქსოდაფა | სახელი =აფროვენატორი | სურათის ფაილი =Afrovenator in Australian Museum.jpg | სურათის წარწერა = | სურათის აღწერა =რეკონსტრუირებული ჩონჩხი, ავსტრალიის მუზეუმში | სურათის ფაილი2 = | სურათის წარწერა2 = | სურათის აღწერა2 = | დომენი = ეუკარიოტთა | სამეფო = ცხოველთა | ქვესამეფო = | განყოფილება = | განყოფილება_რანგის_გარეშე = | ქვეგანყოფილება = | ზეტიპი = | ტიპი = ჩორდატა | ტიპი_რანგის_გარეშე = | ქვეტიპი = | ზეკლასი = | კლასი = დინოზავრები | კლასი_რანგის_გარეშე = | ქვეკლასი = | ინფრაკლასი = | ზერიგი = | რიგი = საურიშია | რიგი_რანგის_გარეშე = | ქვერიგი = თეროპოდა | ინფრარიგი = | ზეოჯახი = | ოჯახი = მეგალოსავრიდეები | ოჯახი_რანგის_გარეშე = | ქვეოჯახი = | ზეტრიბა = | ტრიბა = | ქვეტრიბა = | გვარი = აფროვენატორი | გვარი_რანგის_გარეშე = | ქვეგვარი = | sectio = | სახეობა = ა. აბაკენსი | ქვესახეობა = | ლათ = Afrovenator | სექციის სახელი = | სექციის ტექსტი = | სექციის სახელი2 = | სექციის ტექსტი2 = | არეალის რუკა = | არეალის რუკის წარწერა = | არეალის რუკის სიგანე = | არეალის ლეგენდა = | დაცვის სტატუსი = | ვიკისახეობები = | commons = | iucn = | itis = | ncbi = | eol = | grin = | რანგი = | ipni = | tpl = | mb = | fw = }}'''აფროვენატორი''' — [[მეგალოსავროიდეა|მეგალოსავრი]]დ [[თეროპოდი]]ს [[დინოზავრები]]ს გვარი , რომელიც ცხოვრობდა შუა ან გვიან [[იურული პერიოდი|იურულ პერიოდ]]ში, [[ტიურარენის ფორმაცია]]ზე და შესაძლოა, [[ირჰაზერ II ფორმაციაზე]], [[ნიგერ - საჰარის რეგიონი|ნიგერ - საჰარის რეგიონ]]ში, დასავლეთ [[აფრიკა]]ში . აფროვენატორი წარმოადგენს ერთადერთ სწორად იდენტიფიცირებულ გონდვანურ [[მეგალოზავრი|მეგალოზავრ]]ს , რომლის ჯგუფის სავარაუდო მასალა გვხვდება გვიან იურულ პერიოდში , ურუგვაის ტაკუარემბოს ფორმაციასა დატანზანიის ტენდაგურუს ფორმაციაზე . <ref> Soto, Matías; Toriño, Pablo; Perea, Daniel (2020-03-01). "A large sized megalosaurid (Theropoda, Tetanurae) from the late Jurassic of Uruguay and Tanzania". Journal of South American Earth Sciences. 98: 102458. Bibcode:2020JSAES..9802458S. doi:10.1016/j.jsames.2019.102458. ISSN 0895-9811. S2CID 213672502.</ref> ==აღმოჩენა და დასახელება== [[ფაილი:Afrovenator skeleton.jpg|მინი|მარცხნივ|ცნობილი მასალის ჩონჩხის დიაგრამა]] აფროვენატორის ნაშთები [[1993]] წელს აღმოაჩინეს [[ნიგერი|ნიგერ]]ში , [[აგადესის დეპარტამენტი]]ს ტიურარენის წარმონაქმნში . თავდაპირველად [[ტიურარენი]] ადრეული [[ცარცული პერიოდი]]ს ჰაუტერივიდან [[ბარემის პერიოდი|ბარემის პერიოდ]]ამდე , ანუ დაახლოებით 132-125 მილიონი წლის წინანდელ პერიოდად მიიჩნეოდა. თუმცა, ნალექების ხელახალი ინტერპრეტაციით, ისინი, სავარაუდოდ, შუა და გვიანი [[იურული პერიოდი]]ს ასაკისაა, აფროვენატორი კი [[ბათონური პერიოდი|ბათონურ]] და ო[[ქსფორდის პერიოდი|ქსფორდის პერიოდ]]ამდე , 167-161 მილიონი წლის წინანდელ პერიოდამდე თარიღდება. [ 2 ] ამ წარმონაქმნიდან ასევე ცნობილია [[საუროპოდ ჯობარია]] , რომლის ნაშთებიც პირველად იმავე ნაშრომში იყო ნახსენები, რომელშიც აფროვენატორი იყო დასახელებული . აფროვენატორი ცნობილია ერთი შედარებით სრული ჩონჩხით, რომელიც მოიცავს თავის ქალის უმეტეს ნაწილს მისი ზედა ნაწილის გამოკლებით (ანალოგიურად, ქვედა ყბა , ანუ სახსარშიდა ძვლის გარდა, აკლია ), ხერხემლის ნაწილები , წინა კიდურების ნაწილობრივი ნაწილი, მენჯის ნაწილობრივი ნაწილი და უკანა კიდურების უმეტესი ნაწილი. ეს ჩონჩხი ინახება [[ჩიკაგოს უნივერსიტეტი|ჩიკაგოს უნივერსიტეტ]]ში . არსებობს ერთი დასახელებული სახეობა ,[[აფროვენატორი აბაკენსი]] . სახელწოდება მის მტაცებლურ ბუნებასა და [[აფრიკა|აფრიკ]]იდან წარმოშობაზე მიუთითებს. კონკრეტული სახელწოდება ეხება [[აბაკა]]ს , [[ნიგერი]]ს რეგიონის ტუარეგების სახელს, სადაც ნამარხი იპოვეს. როგორც გვარის, ასევე სახეობის ორიგინალური მოკლე აღწერა მოცემულია [[1994]] წელს გამოქვეყნებულ ნაშრომში, რომელიც გამოქვეყნდა პრესტიჟულ ჟურნალ [[Science (ჟურნალი)|Science]]- ში . მთავარი ავტორი იყო ცნობილი ამერიკელი [[პალეონტოლოგია|პალეონტოლოგი]] [[პოლ სერენო]] , თანაავტორები კი იყვნენ [[ჯეფრი უილსონი]] , [[ჰანს ლარსონი]], [[დიდიე დიუთეილი]] და [[ჰანს-დიტერ სუესი]] . [ 3 ] რეგიონში ბოლო დროს აღმოჩენილ ადგილებს შორისაა [[ირჰაზერ II-ის წარმონაქმნი]]ს [ 4 ] შესაბამისი კბილები ([[MUPE HB-118, 125, 142]]) და [[TP4-12]], მარცხენა ზედა ყბის როსტრალური ნაწილი [[ტიურარენის წარმონაქმნი]]დან [[ტადიბენე]]ს ჩრდილო-აღმოსავლეთით. [ 5 ] ახალი ნახევრად არტიკულირებული ნიმუშები, მათ შორის ჩონჩხის აქამდე უცნობი მონაკვეთები, ასევე აღმოჩენილია [[ტაკაჩის მუნიციპალიტეტი|ტავაჩი]]ს რაიონში. [ 6 ] ==აღწერა== [[ფაილი:Afrovenatorinae Size Comparison by PaleoGeek.svg|მინი|მარჯვნივ|აფროვენატორის ზომა (ნარინჯისფერში) ორ სხვა აფროვენატორინთან შედარებით]] ერთადერთი ცნობილი ჩონჩხის მიხედვით, ამ [[დინოზავრები|დინოზავრი]]ს სიგრძე დაახლოებით 8 მეტრი იყო (26 ფუტი), ცხვირიდან კუდის წვერამდე, ხოლო წონა დაახლოებით 1 ტონას შეადგენდა, [[გრეგორი ს. პოლი]]ს მიხედვით . [ 7 ] [[თომას რ. ჰოლც უმცროსი|თომას რ. ჰოლც უმცროს]]მა მისი სიგრძე 7.6 მეტრი (25 ფუტი) და წონა 453–907 კგ (999–2,000 ფუნტი) შეაფასა. [ 8 ] [[2016]] წელს მისი სიგრძე უფრო დაბალი იყო - 6.8 მეტრი (22 ფუტი), სიმაღლე თეძოებამდე 1.9 მეტრი (6.2 ფუტი) და წონა 790 კგ (1,740 ფუნტი). [ 9 ] [[სერენო]]მ ხაზი გაუსვა, რომ ზოგადი აღნაგობა მოხდენილი იყო, ხოლო წინა და ქვედა კიდურები შედარებით გრძელი: მხრის ძვლის სიგრძე ორმოცი სანტიმეტრია, დიდი წვივისა და მეოთხე წინა ძვლის სიგრძე შესაბამისად 687 და 321 მილიმეტრია, [[ბარძაყის ძვალი|ბარძაყის ძვლი]]ს სიგრძე კი 76 სანტიმეტრია. [ 3 ] დადგენილია რამდენიმე [[აუტაპომორფია]] , რაც განასხვავებს აფროვენატორს მისი უახლოესი ნათესავებისგან.თავის ქალალის ჩაღრმავება, რომელშიც [[ანტორბიტალური ფანჯარა]] მდებარეობს. მესამე კისრის მალა დაბალი მართკუთხა ფორმისაა. ნახევარმთვარის ფორმის მაჯის ძვალი ძალიან ბრტყელია. პირველ [[მეტაკარპალური ძვალი|მეტაკარპალურ ძვალ]]ს მეორე მეტაკარპალურ ძვალთან ფართოდ გაფართოებული შეხების ზედაპირი აქვს. [[ბოქვენის ძვლი]]ს ძირი უკნიდან დაკბილულია. [ 10 ] ზოგადად, თავის ქალა საკმაოდ ბრტყელია, მისი სიმაღლე მის სიგრძეზე სამჯერ ნაკლებია, რაც ზუსტად ვერ განისაზღვრება, რადგან [[პრემაქსილები]] არ არის. ზედა ყბას , რომელსაც გრძელი წინა ტოტი აქვს, თოთხმეტი კბილი აქვს, რაც კბილების ბუდეებიდან შეიძლება დავასკვნათ: თავად კბილები დაკარგულია. არის პატარა ზედა ყბის ფანჯარა, რომელიც [[ანტორბიტალური ჩაღრმავება|ანტორბიტალური ჩაღრმავებ]]ის კიდეს არ აღწევს და [[პრომაქსილარული ფანჯარა|პრომაქსილარული ფანჯ]]რის უკან მდებარეობს. [[ცრემლის ძვალი|ცრემლის ძვალ]]ს ზემოდან გამორჩეული მომრგვალებული რქა აქვს. [[პოსტორბიტალური ძვალი|პოსტორბიტალური ძვ]]ლის ქვედა ტოტი განივად ფართოა. [[საუღლე ძვალი]] მოკლე, ღრმა და პნევმატიზებულია. [ 3 ] კბილებს დისტალურად გამორჩეული პროქსიმოდისტალურად მართკუთხა დისტალური კბილანები და [[სიგმოიდური ფორმა]] აქვთ, რაც ასევე ჩანს [[ტორვოზავრი|ტორვოზავრ]]ზე . [ 11 ] აფროვენატორს ჰქონდა მოქნილი, S-ის ფორმის კისერი და, სავარაუდოდ, კარგად განვითარებული კისრის კუნთები, რაც საშუალებას იძლეოდა უფრო ძლიერი გვერდიდან გვერდზე და ზევით-ქვევით მოძრაობებისთვის, ასევე მეტი კვების უნარისთვის, ვიდრე [[ალოზავრები|ალოზავრ]]ს ჰქონდა, მაგრამ არა ისეთი ძლიერი, როგორც [[სპინოზავრი|სპინოზავრ]]ს და სხვა [[სპინოზავრიდები]]ს. [ 12 ] ახლახან აღმოჩენილ ახალ ნიმუშებში აღინიშნა განახლებული [[პრემაქსილა]], რომელიც აჩვენებს ცხვირის მორჩის ნაკლებად დახრილი კუთხით, ვიდრე ადრე ეგონათ, რაც აფროვენატორს ოდნავ უფრო დიდ ნესტოს აძლევს. [ 6 ] ახალი ნიმუშებიდან აღებული კიდურების მასალამ აჩვენა, რომ უკანა კიდურები ჰოლოტიპზე მოკლე იყო, პროპორციულად უფრო დიდი წვივის ძვლით. თითქმის სრული ახალი ტერფის მიხედვით, აფროვენატორს [[ალოზავრები|ალოზავრ]]ზე უკეთესი სირბილის ადაპტაცია ჰქონდა, მაგრამ არა ისეთი კარგი, როგორც [[აუკაზავრი|აუკაზავრ]]ს , რადგან მას არ ჰქონდა [[აბელისავრიდები|აბელისავრიდებ]]ში დამახასიათებელი სწრაფი სირბილის ზოგიერთი მახასიათებელი. [ 6 ] ==კლასიპიკაცია== [[ფაილი:Afrovenator reconstruction.png|მინი|მარჯვნივ|სიცოცხლის აღდგენა]] ანალიზის უმეტესობა აფროვენატორს [[მეგალოსავროიდეა]]ს შემადგენლობაში მოათავსებს , რომელიც ადრე „ნაგვის ურნის ოჯახი“ იყო, რომელიც მრავალ დიდ და ძნელად კლასიფიცირებად [[თეროპოდი|თეროპოდ]]ს შეიცავდა, მაგრამ მას შემდეგ მნიშვნელოვნად გადაიკვეთა, როგორც [[მეგალოსავროიდეა]]ს ოჯახის წევრი სახეობა. [[2002]] წელს ჩატარებულმა ანალიზმა, რომელიც ძირითადად [[ნოასავრიდები|ნოასავრიდებ]]ზე იყო ფოკუსირებული , აჩვენა, რომ აფროვენატორი ბაზალური [[მეგალოსავრიდი]] იყო . თუმცა, მასში არ შედიოდა [[დუბრეუილოზავრი]], რამაც შეიძლება გავლენა მოახდინოს კლადოგრამის ამ რეგიონის შედეგებზე. სხვა, უფრო ბოლოდროინდელი და უფრო სრულყოფილი კლადისტური ანალიზები აჩვენებს აფროვენატორს [[მეგალოსავრიდები]]ს ჯგუფში [[ეუსტრეპტოსპონდილი|ეუსტრეპტოსპონდილ]]თან და [[დუბრეილოზავრი|დუბრეილოზავრ]]თან ერთად. ამ ჯგუფს ან [[მეგალოსავროიდეა]] (Allain 2002) ან [[ევსტრეპტოსპონდილინები]] ეწოდება . ეს უკანასკნელი კვლევა ასევე მოიცავს [[პიატნიცკისაურუსი|პიატნიცკისაურუს]]ს ამ ტაქსონში. [[მეთიუ კარანო]]ს [[2012]] წლის კვლევამ აფროვენატორი [[მეგალოსაურიდი|მეგალოსაურიდ]] [[აფროვენატორინები|აფროვენატორინებ]]ში მოათავსა . [ 10 ] აფროვენატორის ნათესაობის შესახებ რამდენიმე ალტერნატიული ჰიპოთეზა იქნა წარმოდგენილი . [[სერენო]]ს თავდაპირველ აღწერაში, აფროვენატორი ბაზალური [[სპინოზავროიდი]] აღმოჩნდა (იმ დროს ის „ [[ტორვოზავროიდეა]]ს “ სახელს იყენებდა), [[Spinosauridae]]-სა და [[მეგალოსავროიდეა]]ს (რომლებსაც მან „ [[ტორვოზავროიდები]] “ უწოდა) გარეთ. [ 3 ] და ბოლოს, კიდევ ერთი ბოლოდროინდელი კვლევა აფროვენატორს მეგალოზავროიდებს გარეთ ათავსებს და ამის ნაცვლად მას უფრო მჭიდრო კავშირში ავლენს ალოზავრთან (Rauhut 2003). ეს ერთადერთი კვლევაა, რომელიც ამ დასკვნამდე მივიდა. [[ფაილი:Afrovenator mount.jpg|მინი|მარცხნივ|აფროვენანტორის ჩონჩხი]] ბაზალური [[ალოსაუროიდი]]ს, [[ასფალტოვენატორი]]ს აღმოჩენის შედეგად, [[კარნოსაურია]]ს გადახედვისას პარაფილეტური [[მეგალოსავროიდეა]] აღინიშნა, თუმცა მოგვიანებით იგი კვლავ მონოფილეტურ ჯგუფად აღინიშნა, მხოლოდ აფროვენატორით , ხოლო ტაქსონები, რომლებიც ადრე აფროვენატორინად მოიხსენიებოდა, როგორიცაა [[დუბრეილოზავრი]], [[მაგნოზავრი]] და [[პივეტეაუზავრუსი]], რომლებიც [[ეუსტრეპტოსპონდილი|ეუსტრეპტოსპონდილუს]]თან ერთად იყვნენ შემოსაზღვრულნი . [ 13 ] {{clade| style=font-size:90%;line-height:90%;margin:1em auto; |label1= [[მეგალოსავროიდეა]] |1={{clade |1=[[პიატნიცკისაურიდები]] [[File:Piatnitzkysaurus floresi by Paleocolour.jpg|80px]] |label2=[[მეგალოსაურია]] |2={{clade |1=[[სტრეპტოსპონდილუსი]] |2=[[სპინოზავრები]] [[File:Spinosaurus aegyptiacus.png|70px]] |label3=[[მეგალოსავრიდეები]] |3={{clade |label1=[[ევსტრეპტოსპონდილინები]] |1={{clade |1= [[ეუსტრეპტოსპონდილი]][[File:Eustrept1DB1 (Flipped).jpg|80px]] }} |2={{clade |label1= [[მეგალოსაურინები]] |1={{clade |1=[[დურიავენატორი]] [[File:Duriavenator NT (Flipped).jpg|80px]] |2={{clade |1=[[მეგალოზავრი]] [[File:Megalosaurus silhouette by Paleogeek.svg|80px]] |2=[[ტორვოზავრი]] [[File:Torvosaurus tanneri Reconstruction (Flipped).png|80px]] }} }} |label2=[[აფროვენატორინები]] |2={{clade |1= [[აფროვენატორი]][[File:Afrovenator Abakensis by PaleoGeek.jpg|80px]] |2={{clade |1=[[დუბრეილოზავრი]] [[File:Dubreuillosaurus NT Flipped.png|80px]] |2=[[მაგნოზავრი]] [[File:Magnosaurus (Flipped).jpg|80px]] }} |3={{clade |1=[[ლეშანზავრი]] |2=[[პივეტეაუზავრუსი]] }} }} }} }} }} }} }} {{clade |label1='''[[Avetheropoda]]''' |1={{clade |1=[[Coelurosauria]] |label2='''[[Carnosauria]]''' |2={{clade |1={{clade |1=''[[Monolophosaurus]]'' |2=''[[Chuandongocoelurus]]'' }} |2={{clade |label1='''[[Allosauroidea]]''' |1={{clade |1={{clade |1=''[[Marshosaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Condorraptor]]'' |2=''[[Piatnitzkysaurus]]'' }} }} |2={{clade |1=''[[Poekilopleuron]]'' |2={{clade |1=''[[Asfaltovenator]]'' |2={{clade |1={{clade |1=''[[Lourinhanosaurus]]'' |2=''[[Xuanhanosaurus]]'' }} |2={{clade |1=[[Metriacanthosauridae]] |2={{clade |1=''[[Saurophaganax]]'' |2={{clade |1=''[[Allosaurus]]'' |2=[[Carcharodontosauria]] }} }} }} }} }} }} }} |label2='''[[Megalosauroidea]]''' |2={{clade |1={{clade |1=[[Spinosauridae]] |2={{clade |1=''[[Dubreuillosaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Magnosaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Eustreptospondylus]]'' |2=''[[Streptospondylus]]'' }} }} }} }} |2={{clade |1=''[[Duriavenator]]'' |2={{clade |1='''''Afrovenator''''' |2={{clade |1=''[[Piveteausaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Leshansaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Megalosaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Torvosaurus]]'' |2=''[[Wiehenvenator]]'' }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} s3sibc2x9diox2qs91vatmbvz3jxwva 4823012 4823005 2025-07-01T16:30:16Z ლაზარე ზანგური 170233 4823012 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]].|29|06|2025}}{{ტაქსოდაფა | სახელი =აფროვენატორი | სურათის ფაილი =Afrovenator in Australian Museum.jpg | სურათის წარწერა = | სურათის აღწერა =რეკონსტრუირებული ჩონჩხი, ავსტრალიის მუზეუმში | სურათის ფაილი2 = | სურათის წარწერა2 = | სურათის აღწერა2 = | დომენი = ეუკარიოტთა | სამეფო = ცხოველთა | ქვესამეფო = | განყოფილება = | განყოფილება_რანგის_გარეშე = | ქვეგანყოფილება = | ზეტიპი = | ტიპი = ჩორდატა | ტიპი_რანგის_გარეშე = | ქვეტიპი = | ზეკლასი = | კლასი = დინოზავრები | კლასი_რანგის_გარეშე = | ქვეკლასი = | ინფრაკლასი = | ზერიგი = | რიგი = საურიშია | რიგი_რანგის_გარეშე = | ქვერიგი = თეროპოდა | ინფრარიგი = | ზეოჯახი = | ოჯახი = მეგალოსავრიდეები | ოჯახი_რანგის_გარეშე = | ქვეოჯახი = | ზეტრიბა = | ტრიბა = | ქვეტრიბა = | გვარი = აფროვენატორი | გვარი_რანგის_გარეშე = | ქვეგვარი = | sectio = | სახეობა = ა. აბაკენსი | ქვესახეობა = | ლათ = Afrovenator | სექციის სახელი = | სექციის ტექსტი = | სექციის სახელი2 = | სექციის ტექსტი2 = | არეალის რუკა = | არეალის რუკის წარწერა = | არეალის რუკის სიგანე = | არეალის ლეგენდა = | დაცვის სტატუსი = | ვიკისახეობები = | commons = | iucn = | itis = | ncbi = | eol = | grin = | რანგი = | ipni = | tpl = | mb = | fw = }}'''აფროვენატორი''' — [[მეგალოსავროიდეა|მეგალოსავრი]]დ [[თეროპოდი]]ს [[დინოზავრები]]ს გვარი , რომელიც ცხოვრობდა შუა ან გვიან [[იურული პერიოდი|იურულ პერიოდ]]ში, [[ტიურარენის ფორმაცია]]ზე და შესაძლოა, [[ირჰაზერ II ფორმაციაზე]], [[ნიგერ - საჰარის რეგიონი|ნიგერ - საჰარის რეგიონ]]ში, დასავლეთ [[აფრიკა]]ში . აფროვენატორი წარმოადგენს ერთადერთ სწორად იდენტიფიცირებულ გონდვანურ [[მეგალოზავრი|მეგალოზავრ]]ს , რომლის ჯგუფის სავარაუდო მასალა გვხვდება გვიან იურულ პერიოდში , ურუგვაის ტაკუარემბოს ფორმაციასა დატანზანიის ტენდაგურუს ფორმაციაზე . <ref> Soto, Matías; Toriño, Pablo; Perea, Daniel (2020-03-01). "A large sized megalosaurid (Theropoda, Tetanurae) from the late Jurassic of Uruguay and Tanzania". Journal of South American Earth Sciences. 98: 102458. Bibcode:2020JSAES..9802458S. doi:10.1016/j.jsames.2019.102458. ISSN 0895-9811. S2CID 213672502.</ref> ==აღმოჩენა და დასახელება== [[ფაილი:Afrovenator skeleton.jpg|მინი|მარცხნივ|ცნობილი მასალის ჩონჩხის დიაგრამა]] აფროვენატორის ნაშთები [[1993]] წელს აღმოაჩინეს [[ნიგერი|ნიგერ]]ში , [[აგადესის დეპარტამენტი]]ს ტიურარენის წარმონაქმნში . თავდაპირველად [[ტიურარენი]] ადრეული [[ცარცული პერიოდი]]ს ჰაუტერივიდან [[ბარემის პერიოდი|ბარემის პერიოდ]]ამდე , ანუ დაახლოებით 132-125 მილიონი წლის წინანდელ პერიოდად მიიჩნეოდა. თუმცა, ნალექების ხელახალი ინტერპრეტაციით, ისინი, სავარაუდოდ, შუა და გვიანი [[იურული პერიოდი]]ს ასაკისაა, აფროვენატორი კი [[ბათონური პერიოდი|ბათონურ]] და ო[[ქსფორდის პერიოდი|ქსფორდის პერიოდ]]ამდე , 167-161 მილიონი წლის წინანდელ პერიოდამდე თარიღდება.<ref> Rauhut; Lopez-Arbarello (2009). "Considerations on the age of the Tiouaren Formation (Iullemmeden Basin, Niger, Africa): Implications for Gondwanan Mesozoic terrestrial vertebrate faunas". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 271 (3–4): 259–267. Bibcode:2009PPP...271..259R. doi:10.1016/j.palaeo.2008.10.019.</ref> ამ წარმონაქმნიდან ასევე ცნობილია [[საუროპოდ ჯობარია]] , რომლის ნაშთებიც პირველად იმავე ნაშრომში იყო ნახსენები, რომელშიც აფროვენატორი იყო დასახელებული . აფროვენატორი ცნობილია ერთი შედარებით სრული ჩონჩხით, რომელიც მოიცავს თავის ქალის უმეტეს ნაწილს მისი ზედა ნაწილის გამოკლებით (ანალოგიურად, ქვედა ყბა , ანუ სახსარშიდა ძვლის გარდა, აკლია ), ხერხემლის ნაწილები , წინა კიდურების ნაწილობრივი ნაწილი, მენჯის ნაწილობრივი ნაწილი და უკანა კიდურების უმეტესი ნაწილი. ეს ჩონჩხი ინახება [[ჩიკაგოს უნივერსიტეტი|ჩიკაგოს უნივერსიტეტ]]ში . არსებობს ერთი დასახელებული სახეობა ,[[აფროვენატორი აბაკენსი]] . სახელწოდება მის მტაცებლურ ბუნებასა და [[აფრიკა|აფრიკ]]იდან წარმოშობაზე მიუთითებს. კონკრეტული სახელწოდება ეხება [[აბაკა]]ს , [[ნიგერი]]ს რეგიონის ტუარეგების სახელს, სადაც ნამარხი იპოვეს. როგორც გვარის, ასევე სახეობის ორიგინალური მოკლე აღწერა მოცემულია [[1994]] წელს გამოქვეყნებულ ნაშრომში, რომელიც გამოქვეყნდა პრესტიჟულ ჟურნალ [[Science (ჟურნალი)|Science]]- ში . მთავარი ავტორი იყო ცნობილი ამერიკელი [[პალეონტოლოგია|პალეონტოლოგი]] [[პოლ სერენო]] , თანაავტორები კი იყვნენ [[ჯეფრი უილსონი]] , [[ჰანს ლარსონი]], [[დიდიე დიუთეილი]] და [[ჰანს-დიტერ სუესი]] .<ref> Sereno, P.C.; Wilson, J.A.; Larsson, H.C.; Dutheil, D.B.; Sues, H.D. (1994). "Early Cretaceous dinosaurs from the Sahara". Science. 266 (5183): 267–271. Bibcode:1994Sci...266..267S. doi:10.1126/science.266.5183.267. PMID 17771449. S2CID 36090994.</ref> რეგიონში ბოლო დროს აღმოჩენილ ადგილებს შორისაა [[ირჰაზერ II-ის წარმონაქმნი]]ს<ref> Serrano-Martínez, A.; Vidal, D.; Sciscio, L.; Ortega, F.; Knoll, F. (2015). "Isolated theropod teeth from the Middle Jurassic of Niger and the early dental evolution of Spinosauridae". Acta Palaeontologica Polonica. 61 (2): 403–415. doi:10.4202/app.00101.2014. hdl:10261/152148. Retrieved 19 September 2023.</ref> შესაბამისი კბილები ([[MUPE HB-118, 125, 142]]) და [[TP4-12]], მარცხენა ზედა ყბის როსტრალური ნაწილი [[ტიურარენის წარმონაქმნი]]დან [[ტადიბენე]]ს ჩრდილო-აღმოსავლეთით.<ref> Serrano-Martínez, A.; Ortega, F.; Sciscio, L.; Tent-Manclús, J. E.; Bandera, I. F.; Knoll, F. (2015). "New theropod remains from the Tiourarén Formation (? Middle Jurassic, Niger) and their bearing on the dental evolution in basal tetanurans". Proceedings of the Geologists' Association. 126 (1): 107–118. Bibcode:2015PrGA..126..107S. doi:10.1016/j.pgeola.2014.10.005. Retrieved 19 September 2023.</ref> ახალი ნახევრად არტიკულირებული ნიმუშები, მათ შორის ჩონჩხის აქამდე უცნობი მონაკვეთები, ასევე აღმოჩენილია [[ტაკაჩის მუნიციპალიტეტი|ტავაჩი]]ს რაიონში.<ref> González Pérez, A.; Ciudad Real, M.; Simarro Cano, A.; Vidal, D.; Sereno, P. C. (2024). "Updated 3D skeletal reconstruction and cursorial limb proportion of Afrovenator abakensis (Theropoda: Megalosauridae) with new specimens" (PDF). Moncunill-Solé, B., Blanco, A., Grandal d'Anglade, A., González Fortes, G., Santos Fidalgo, L., Bao, R. (Eds.), Libro de Resúmenes de las XXXIX Jornadas SEP. Palaeontological Publications. 5 (1): 71.</ref> ==აღწერა== [[ფაილი:Afrovenatorinae Size Comparison by PaleoGeek.svg|მინი|მარჯვნივ|აფროვენატორის ზომა (ნარინჯისფერში) ორ სხვა აფროვენატორინთან შედარებით]] ერთადერთი ცნობილი ჩონჩხის მიხედვით, ამ [[დინოზავრები|დინოზავრი]]ს სიგრძე დაახლოებით 8 მეტრი იყო (26 ფუტი), ცხვირიდან კუდის წვერამდე, ხოლო წონა დაახლოებით 1 ტონას შეადგენდა, [[გრეგორი ს. პოლი]]ს მიხედვით .<ref> Paul, G.S., 2010, The Princeton Field Guide to Dinosaurs, Princeton University Press p. 90</ref> [[თომას რ. ჰოლც უმცროსი|თომას რ. ჰოლც უმცროს]]მა მისი სიგრძე 7.6 მეტრი (25 ფუტი) და წონა 453–907 კგ (999–2,000 ფუნტი) შეაფასა. <ref> Holtz Jr., Thomas R. (2012). "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages" (PDF).</ref> [[2016]] წელს მისი სიგრძე უფრო დაბალი იყო - 6.8 მეტრი (22 ფუტი), სიმაღლე თეძოებამდე 1.9 მეტრი (6.2 ფუტი) და წონა 790 კგ (1,740 ფუნტი).<ref> Molina-Peréz & Larramendi (2016). Récords y curiosidades de los dinosaurios Terópodos y otros dinosauromorfos. Barcelona, Spain: Larousse. p. 258. ISBN 9780565094973.</ref> [[სერენო]]მ ხაზი გაუსვა, რომ ზოგადი აღნაგობა მოხდენილი იყო, ხოლო წინა და ქვედა კიდურები შედარებით გრძელი: მხრის ძვლის სიგრძე ორმოცი სანტიმეტრია, დიდი წვივისა და მეოთხე წინა ძვლის სიგრძე შესაბამისად 687 და 321 მილიმეტრია, [[ბარძაყის ძვალი|ბარძაყის ძვლი]]ს სიგრძე კი 76 სანტიმეტრია. <ref> Sereno, P.C.; Wilson, J.A.; Larsson, H.C.; Dutheil, D.B.; Sues, H.D. (1994). "Early Cretaceous dinosaurs from the Sahara". Science. 266 (5183): 267–271. Bibcode:1994Sci...266..267S. doi:10.1126/science.266.5183.267. PMID 17771449. S2CID 36090994.</ref> დადგენილია რამდენიმე [[აუტაპომორფია]] , რაც განასხვავებს აფროვენატორს მისი უახლოესი ნათესავებისგან.თავის ქალალის ჩაღრმავება, რომელშიც [[ანტორბიტალური ფანჯარა]] მდებარეობს. მესამე კისრის მალა დაბალი მართკუთხა ფორმისაა. ნახევარმთვარის ფორმის მაჯის ძვალი ძალიან ბრტყელია. პირველ [[მეტაკარპალური ძვალი|მეტაკარპალურ ძვალ]]ს მეორე მეტაკარპალურ ძვალთან ფართოდ გაფართოებული შეხების ზედაპირი აქვს. [[ბოქვენის ძვლი]]ს ძირი უკნიდან დაკბილულია. <ref> Carrano, M.T.; Benson, R.B.J.; Sampson, S.D. (2012). "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)". Journal of Systematic Palaeontology. 10 (2): 211–300. Bibcode:2012JSPal..10..211C. doi:10.1080/14772019.2011.630927. S2CID 85354215.</ref> ზოგადად, თავის ქალა საკმაოდ ბრტყელია, მისი სიმაღლე მის სიგრძეზე სამჯერ ნაკლებია, რაც ზუსტად ვერ განისაზღვრება, რადგან [[პრემაქსილები]] არ არის. ზედა ყბას , რომელსაც გრძელი წინა ტოტი აქვს, თოთხმეტი კბილი აქვს, რაც კბილების ბუდეებიდან შეიძლება დავასკვნათ: თავად კბილები დაკარგულია. არის პატარა ზედა ყბის ფანჯარა, რომელიც [[ანტორბიტალური ჩაღრმავება|ანტორბიტალური ჩაღრმავებ]]ის კიდეს არ აღწევს და [[პრომაქსილარული ფანჯარა|პრომაქსილარული ფანჯ]]რის უკან მდებარეობს. [[ცრემლის ძვალი|ცრემლის ძვალ]]ს ზემოდან გამორჩეული მომრგვალებული რქა აქვს. [[პოსტორბიტალური ძვალი|პოსტორბიტალური ძვ]]ლის ქვედა ტოტი განივად ფართოა. [[საუღლე ძვალი]] მოკლე, ღრმა და პნევმატიზებულია.<ref> Sereno, P.C.; Wilson, J.A.; Larsson, H.C.; Dutheil, D.B.; Sues, H.D. (1994). "Early Cretaceous dinosaurs from the Sahara". Science. 266 (5183): 267–271. Bibcode:1994Sci...266..267S. doi:10.1126/science.266.5183.267. PMID 17771449. S2CID 36090994.</ref> კბილებს დისტალურად გამორჩეული პროქსიმოდისტალურად მართკუთხა დისტალური კბილანები და [[სიგმოიდური ფორმა]] აქვთ, რაც ასევე ჩანს [[ტორვოზავრი|ტორვოზავრ]]ზე .<ref> Hendrickx, C.; Mateus, O.; Araújo, R. (2015). "A proposed terminology of theropod teeth (Dinosauria, Saurischia)". Journal of Vertebrate Paleontology. 35 (5): e982797. Bibcode:2015JVPal..35E2797H. doi:10.1080/02724634.2015.982797. Retrieved 19 September 2023.</ref> აფროვენატორს ჰქონდა მოქნილი, S-ის ფორმის კისერი და, სავარაუდოდ, კარგად განვითარებული კისრის კუნთები, რაც საშუალებას იძლეოდა უფრო ძლიერი გვერდიდან გვერდზე და ზევით-ქვევით მოძრაობებისთვის, ასევე მეტი კვების უნარისთვის, ვიდრე [[ალოზავრები|ალოზავრ]]ს ჰქონდა, მაგრამ არა ისეთი ძლიერი, როგორც [[სპინოზავრი|სპინოზავრ]]ს და სხვა [[სპინოზავრიდები]]ს.<ref> González, A.; Vidal, D.; Sereno, P. (2023). "Neck myology and feeding style of Afrovenator abakensis (Theropoda: Megalosauridae)". Conference: XX Annual Conference of the European Association of Vertebrate PalaeontologistsAt: Sabadell, Barcelona.</ref> ახლახან აღმოჩენილ ახალ ნიმუშებში აღინიშნა განახლებული [[პრემაქსილა]], რომელიც აჩვენებს ცხვირის მორჩის ნაკლებად დახრილი კუთხით, ვიდრე ადრე ეგონათ, რაც აფროვენატორს ოდნავ უფრო დიდ ნესტოს აძლევს.<ref> González Pérez, A.; Ciudad Real, M.; Simarro Cano, A.; Vidal, D.; Sereno, P. C. (2024). "Updated 3D skeletal reconstruction and cursorial limb proportion of Afrovenator abakensis (Theropoda: Megalosauridae) with new specimens" (PDF). Moncunill-Solé, B., Blanco, A., Grandal d'Anglade, A., González Fortes, G., Santos Fidalgo, L., Bao, R. (Eds.), Libro de Resúmenes de las XXXIX Jornadas SEP. Palaeontological Publications. 5 (1): 71.</ref> ახალი ნიმუშებიდან აღებული კიდურების მასალამ აჩვენა, რომ უკანა კიდურები ჰოლოტიპზე მოკლე იყო, პროპორციულად უფრო დიდი წვივის ძვლით. თითქმის სრული ახალი ტერფის მიხედვით, აფროვენატორს [[ალოზავრები|ალოზავრ]]ზე უკეთესი სირბილის ადაპტაცია ჰქონდა, მაგრამ არა ისეთი კარგი, როგორც [[აუკაზავრი|აუკაზავრ]]ს , რადგან მას არ ჰქონდა [[აბელისავრიდები|აბელისავრიდებ]]ში დამახასიათებელი სწრაფი სირბილის ზოგიერთი მახასიათებელი.<ref> González Pérez, A.; Ciudad Real, M.; Simarro Cano, A.; Vidal, D.; Sereno, P. C. (2024). "Updated 3D skeletal reconstruction and cursorial limb proportion of Afrovenator abakensis (Theropoda: Megalosauridae) with new specimens" (PDF). Moncunill-Solé, B., Blanco, A., Grandal d'Anglade, A., González Fortes, G., Santos Fidalgo, L., Bao, R. (Eds.), Libro de Resúmenes de las XXXIX Jornadas SEP. Palaeontological Publications. 5 (1): 71.</ref> ==კლასიპიკაცია== [[ფაილი:Afrovenator reconstruction.png|მინი|მარჯვნივ|სიცოცხლის აღდგენა]] ანალიზის უმეტესობა აფროვენატორს [[მეგალოსავროიდეა]]ს შემადგენლობაში მოათავსებს , რომელიც ადრე „ნაგვის ურნის ოჯახი“ იყო, რომელიც მრავალ დიდ და ძნელად კლასიფიცირებად [[თეროპოდი|თეროპოდ]]ს შეიცავდა, მაგრამ მას შემდეგ მნიშვნელოვნად გადაიკვეთა, როგორც [[მეგალოსავროიდეა]]ს ოჯახის წევრი სახეობა. [[2002]] წელს ჩატარებულმა ანალიზმა, რომელიც ძირითადად [[ნოასავრიდები|ნოასავრიდებ]]ზე იყო ფოკუსირებული , აჩვენა, რომ აფროვენატორი ბაზალური [[მეგალოსავრიდი]] იყო . თუმცა, მასში არ შედიოდა [[დუბრეუილოზავრი]], რამაც შეიძლება გავლენა მოახდინოს კლადოგრამის ამ რეგიონის შედეგებზე. სხვა, უფრო ბოლოდროინდელი და უფრო სრულყოფილი კლადისტური ანალიზები აჩვენებს აფროვენატორს [[მეგალოსავრიდები]]ს ჯგუფში [[ეუსტრეპტოსპონდილი|ეუსტრეპტოსპონდილ]]თან და [[დუბრეილოზავრი|დუბრეილოზავრ]]თან ერთად. ამ ჯგუფს ან [[მეგალოსავროიდეა]] (Allain 2002) ან [[ევსტრეპტოსპონდილინები]] ეწოდება . ეს უკანასკნელი კვლევა ასევე მოიცავს [[პიატნიცკისაურუსი|პიატნიცკისაურუს]]ს ამ ტაქსონში. [[მეთიუ კარანო]]ს [[2012]] წლის კვლევამ აფროვენატორი [[მეგალოსაურიდი|მეგალოსაურიდ]] [[აფროვენატორინები|აფროვენატორინებ]]ში მოათავსა .<ref> Carrano, M.T.; Benson, R.B.J.; Sampson, S.D. (2012). "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)". Journal of Systematic Palaeontology. 10 (2): 211–300. Bibcode:2012JSPal..10..211C. doi:10.1080/14772019.2011.630927. S2CID 85354215.</ref> აფროვენატორის ნათესაობის შესახებ რამდენიმე ალტერნატიული ჰიპოთეზა იქნა წარმოდგენილი . [[სერენო]]ს თავდაპირველ აღწერაში, აფროვენატორი ბაზალური [[სპინოზავროიდი]] აღმოჩნდა (იმ დროს ის „ [[ტორვოზავროიდეა]]ს “ სახელს იყენებდა), [[Spinosauridae]]-სა და [[მეგალოსავროიდეა]]ს (რომლებსაც მან „ [[ტორვოზავროიდები]] “ უწოდა) გარეთ. <ref> Sereno, P.C.; Wilson, J.A.; Larsson, H.C.; Dutheil, D.B.; Sues, H.D. (1994). "Early Cretaceous dinosaurs from the Sahara". Science. 266 (5183): 267–271. Bibcode:1994Sci...266..267S. doi:10.1126/science.266.5183.267. PMID 17771449. S2CID 36090994.</ref> და ბოლოს, კიდევ ერთი ბოლოდროინდელი კვლევა აფროვენატორს მეგალოზავროიდებს გარეთ ათავსებს და ამის ნაცვლად მას უფრო მჭიდრო კავშირში ავლენს ალოზავრთან (Rauhut 2003). ეს ერთადერთი კვლევაა, რომელიც ამ დასკვნამდე მივიდა. [[ფაილი:Afrovenator mount.jpg|მინი|მარცხნივ|აფროვენანტორის ჩონჩხი]] ბაზალური [[ალოსაუროიდი]]ს, [[ასფალტოვენატორი]]ს აღმოჩენის შედეგად, [[კარნოსაურია]]ს გადახედვისას პარაფილეტური [[მეგალოსავროიდეა]] აღინიშნა, თუმცა მოგვიანებით იგი კვლავ მონოფილეტურ ჯგუფად აღინიშნა, მხოლოდ აფროვენატორით , ხოლო ტაქსონები, რომლებიც ადრე აფროვენატორინად მოიხსენიებოდა, როგორიცაა [[დუბრეილოზავრი]], [[მაგნოზავრი]] და [[პივეტეაუზავრუსი]], რომლებიც [[ეუსტრეპტოსპონდილი|ეუსტრეპტოსპონდილუს]]თან ერთად იყვნენ შემოსაზღვრულნი .<ref> Schade, Marco; Rauhut, Oliver; Foth, Christian; Moleman, Olof; Evers, Serjoscha (2023). "A reappraisal of the cranial and mandibular osteology of the spinosaurid Irritator challengeri (Dinosauria: Theropoda)". Palaeontologia Electronica. doi:10.26879/1242. S2CID 258649428.</ref> {{clade| style=font-size:90%;line-height:90%;margin:1em auto; |label1= [[მეგალოსავროიდეა]] |1={{clade |1=[[პიატნიცკისაურიდები]] [[File:Piatnitzkysaurus floresi by Paleocolour.jpg|80px]] |label2=[[მეგალოსაურია]] |2={{clade |1=[[სტრეპტოსპონდილუსი]] |2=[[სპინოზავრები]] [[File:Spinosaurus aegyptiacus.png|70px]] |label3=[[მეგალოსავრიდეები]] |3={{clade |label1=[[ევსტრეპტოსპონდილინები]] |1={{clade |1= [[ეუსტრეპტოსპონდილი]][[File:Eustrept1DB1 (Flipped).jpg|80px]] }} |2={{clade |label1= [[მეგალოსაურინები]] |1={{clade |1=[[დურიავენატორი]] [[File:Duriavenator NT (Flipped).jpg|80px]] |2={{clade |1=[[მეგალოზავრი]] [[File:Megalosaurus silhouette by Paleogeek.svg|80px]] |2=[[ტორვოზავრი]] [[File:Torvosaurus tanneri Reconstruction (Flipped).png|80px]] }} }} |label2=[[აფროვენატორინები]] |2={{clade |1= [[აფროვენატორი]][[File:Afrovenator Abakensis by PaleoGeek.jpg|80px]] |2={{clade |1=[[დუბრეილოზავრი]] [[File:Dubreuillosaurus NT Flipped.png|80px]] |2=[[მაგნოზავრი]] [[File:Magnosaurus (Flipped).jpg|80px]] }} |3={{clade |1=[[ლეშანზავრი]] |2=[[პივეტეაუზავრუსი]] }} }} }} }} }} }} }} {{clade |label1='''[[Avetheropoda]]''' |1={{clade |1=[[Coelurosauria]] |label2='''[[Carnosauria]]''' |2={{clade |1={{clade |1=''[[Monolophosaurus]]'' |2=''[[Chuandongocoelurus]]'' }} |2={{clade |label1='''[[Allosauroidea]]''' |1={{clade |1={{clade |1=''[[Marshosaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Condorraptor]]'' |2=''[[Piatnitzkysaurus]]'' }} }} |2={{clade |1=''[[Poekilopleuron]]'' |2={{clade |1=''[[Asfaltovenator]]'' |2={{clade |1={{clade |1=''[[Lourinhanosaurus]]'' |2=''[[Xuanhanosaurus]]'' }} |2={{clade |1=[[Metriacanthosauridae]] |2={{clade |1=''[[Saurophaganax]]'' |2={{clade |1=''[[Allosaurus]]'' |2=[[Carcharodontosauria]] }} }} }} }} }} }} }} |label2='''[[Megalosauroidea]]''' |2={{clade |1={{clade |1=[[Spinosauridae]] |2={{clade |1=''[[Dubreuillosaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Magnosaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Eustreptospondylus]]'' |2=''[[Streptospondylus]]'' }} }} }} }} |2={{clade |1=''[[Duriavenator]]'' |2={{clade |1='''''Afrovenator''''' |2={{clade |1=''[[Piveteausaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Leshansaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Megalosaurus]]'' |2={{clade |1=''[[Torvosaurus]]'' |2=''[[Wiehenvenator]]'' }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} 969cfv5p5mzdee14ixh90mdbti0k6kn 4823026 4823012 2025-07-01T16:57:53Z ლაზარე ზანგური 170233 4823026 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]].|29|06|2025}}{{ტაქსოდაფა | სახელი =აფროვენატორი | სურათის ფაილი =Afrovenator in Australian Museum.jpg | სურათის წარწერა = | სურათის აღწერა =რეკონსტრუირებული ჩონჩხი, ავსტრალიის მუზეუმში | სურათის ფაილი2 = | სურათის წარწერა2 = | სურათის აღწერა2 = | დომენი = ეუკარიოტთა | სამეფო = ცხოველთა | ქვესამეფო = | განყოფილება = | განყოფილება_რანგის_გარეშე = | ქვეგანყოფილება = | ზეტიპი = | ტიპი = ჩორდატა | ტიპი_რანგის_გარეშე = | ქვეტიპი = | ზეკლასი = | კლასი = დინოზავრები | კლასი_რანგის_გარეშე = | ქვეკლასი = | ინფრაკლასი = | ზერიგი = | რიგი = საურიშია | რიგი_რანგის_გარეშე = | ქვერიგი = თეროპოდა | ინფრარიგი = | ზეოჯახი = | ოჯახი = მეგალოსავრიდეები | ოჯახი_რანგის_გარეშე = | ქვეოჯახი = | ზეტრიბა = | ტრიბა = | ქვეტრიბა = | გვარი = აფროვენატორი | გვარი_რანგის_გარეშე = | ქვეგვარი = | sectio = | სახეობა = ა. აბაკენსი | ქვესახეობა = | ლათ = Afrovenator | სექციის სახელი = | სექციის ტექსტი = | სექციის სახელი2 = | სექციის ტექსტი2 = | არეალის რუკა = | არეალის რუკის წარწერა = | არეალის რუკის სიგანე = | არეალის ლეგენდა = | დაცვის სტატუსი = | ვიკისახეობები = | commons = | iucn = | itis = | ncbi = | eol = | grin = | რანგი = | ipni = | tpl = | mb = | fw = }}'''აფროვენატორი''' — [[მეგალოსავროიდეა|მეგალოსავრი]]დ [[თეროპოდი]]ს [[დინოზავრები]]ს გვარი , რომელიც ცხოვრობდა შუა ან გვიან [[იურული პერიოდი|იურულ პერიოდ]]ში, [[ტიურარენის ფორმაცია]]ზე და შესაძლოა, [[ირჰაზერ II ფორმაციაზე]], [[ნიგერ - საჰარის რეგიონი|ნიგერ - საჰარის რეგიონ]]ში, დასავლეთ [[აფრიკა]]ში . აფროვენატორი წარმოადგენს ერთადერთ სწორად იდენტიფიცირებულ გონდვანურ [[მეგალოზავრი|მეგალოზავრ]]ს , რომლის ჯგუფის სავარაუდო მასალა გვხვდება გვიან იურულ პერიოდში , ურუგვაის ტაკუარემბოს ფორმაციასა დატანზანიის ტენდაგურუს ფორმაციაზე . <ref> Soto, Matías; Toriño, Pablo; Perea, Daniel (2020-03-01). "A large sized megalosaurid (Theropoda, Tetanurae) from the late Jurassic of Uruguay and Tanzania". Journal of South American Earth Sciences. 98: 102458. Bibcode:2020JSAES..9802458S. doi:10.1016/j.jsames.2019.102458. ISSN 0895-9811. S2CID 213672502.</ref> ==აღმოჩენა და დასახელება== [[ფაილი:Afrovenator skeleton.jpg|მინი|მარცხნივ|ცნობილი მასალის ჩონჩხის დიაგრამა]] აფროვენატორის ნაშთები [[1993]] წელს აღმოაჩინეს [[ნიგერი|ნიგერ]]ში , [[აგადესის დეპარტამენტი]]ს ტიურარენის წარმონაქმნში . თავდაპირველად [[ტიურარენი]] ადრეული [[ცარცული პერიოდი]]ს ჰაუტერივიდან [[ბარემის პერიოდი|ბარემის პერიოდ]]ამდე , ანუ დაახლოებით 132-125 მილიონი წლის წინანდელ პერიოდად მიიჩნეოდა. თუმცა, ნალექების ხელახალი ინტერპრეტაციით, ისინი, სავარაუდოდ, შუა და გვიანი [[იურული პერიოდი]]ს ასაკისაა, აფროვენატორი კი [[ბათონური პერიოდი|ბათონურ]] და ო[[ქსფორდის პერიოდი|ქსფორდის პერიოდ]]ამდე , 167-161 მილიონი წლის წინანდელ პერიოდამდე თარიღდება.<ref> Rauhut; Lopez-Arbarello (2009). "Considerations on the age of the Tiouaren Formation (Iullemmeden Basin, Niger, Africa): Implications for Gondwanan Mesozoic terrestrial vertebrate faunas". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 271 (3–4): 259–267. Bibcode:2009PPP...271..259R. doi:10.1016/j.palaeo.2008.10.019.</ref> ამ წარმონაქმნიდან ასევე ცნობილია [[საუროპოდ ჯობარია]] , რომლის ნაშთებიც პირველად იმავე ნაშრომში იყო ნახსენები, რომელშიც აფროვენატორი იყო დასახელებული . აფროვენატორი ცნობილია ერთი შედარებით სრული ჩონჩხით, რომელიც მოიცავს თავის ქალის უმეტეს ნაწილს მისი ზედა ნაწილის გამოკლებით (ანალოგიურად, ქვედა ყბა , ანუ სახსარშიდა ძვლის გარდა, აკლია ), ხერხემლის ნაწილები , წინა კიდურების ნაწილობრივი ნაწილი, მენჯის ნაწილობრივი ნაწილი და უკანა კიდურების უმეტესი ნაწილი. ეს ჩონჩხი ინახება [[ჩიკაგოს უნივერსიტეტი|ჩიკაგოს უნივერსიტეტ]]ში . არსებობს ერთი დასახელებული სახეობა ,[[აფროვენატორი აბაკენსი]] . სახელწოდება მის მტაცებლურ ბუნებასა და [[აფრიკა|აფრიკ]]იდან წარმოშობაზე მიუთითებს. კონკრეტული სახელწოდება ეხება [[აბაკა]]ს , [[ნიგერი]]ს რეგიონის ტუარეგების სახელს, სადაც ნამარხი იპოვეს. როგორც გვარის, ასევე სახეობის ორიგინალური მოკლე აღწერა მოცემულია [[1994]] წელს გამოქვეყნებულ ნაშრომში, რომელიც გამოქვეყნდა პრესტიჟულ ჟურნალ [[Science (ჟურნალი)|Science]]- ში . მთავარი ავტორი იყო ცნობილი ამერიკელი [[პალეონტოლოგია|პალეონტოლოგი]] [[პოლ სერენო]] , თანაავტორები კი იყვნენ [[ჯეფრი უილსონი]] , [[ჰანს ლარსონი]], [[დიდიე დიუთეილი]] და [[ჰანს-დიტერ სუესი]] .<ref> Sereno, P.C.; Wilson, J.A.; Larsson, H.C.; Dutheil, D.B.; Sues, H.D. (1994). "Early Cretaceous dinosaurs from the Sahara". Science. 266 (5183): 267–271. Bibcode:1994Sci...266..267S. doi:10.1126/science.266.5183.267. PMID 17771449. S2CID 36090994.</ref> რეგიონში ბოლო დროს აღმოჩენილ ადგილებს შორისაა [[ირჰაზერ II-ის წარმონაქმნი]]ს<ref> Serrano-Martínez, A.; Vidal, D.; Sciscio, L.; Ortega, F.; Knoll, F. (2015). "Isolated theropod teeth from the Middle Jurassic of Niger and the early dental evolution of Spinosauridae". Acta Palaeontologica Polonica. 61 (2): 403–415. doi:10.4202/app.00101.2014. hdl:10261/152148. Retrieved 19 September 2023.</ref> შესაბამისი კბილები ([[MUPE HB-118, 125, 142]]) და [[TP4-12]], მარცხენა ზედა ყბის როსტრალური ნაწილი [[ტიურარენის წარმონაქმნი]]დან [[ტადიბენე]]ს ჩრდილო-აღმოსავლეთით.<ref> Serrano-Martínez, A.; Ortega, F.; Sciscio, L.; Tent-Manclús, J. E.; Bandera, I. F.; Knoll, F. (2015). "New theropod remains from the Tiourarén Formation (? Middle Jurassic, Niger) and their bearing on the dental evolution in basal tetanurans". Proceedings of the Geologists' Association. 126 (1): 107–118. Bibcode:2015PrGA..126..107S. doi:10.1016/j.pgeola.2014.10.005. Retrieved 19 September 2023.</ref> ახალი ნახევრად არტიკულირებული ნიმუშები, მათ შორის ჩონჩხის აქამდე უცნობი მონაკვეთები, ასევე აღმოჩენილია [[ტაკაჩის მუნიციპალიტეტი|ტავაჩი]]ს რაიონში.<ref> González Pérez, A.; Ciudad Real, M.; Simarro Cano, A.; Vidal, D.; Sereno, P. C. (2024). "Updated 3D skeletal reconstruction and cursorial limb proportion of Afrovenator abakensis (Theropoda: Megalosauridae) with new specimens" (PDF). Moncunill-Solé, B., Blanco, A., Grandal d'Anglade, A., González Fortes, G., Santos Fidalgo, L., Bao, R. (Eds.), Libro de Resúmenes de las XXXIX Jornadas SEP. Palaeontological Publications. 5 (1): 71.</ref> ==აღწერა== [[ფაილი:Afrovenatorinae Size Comparison by PaleoGeek.svg|მინი|მარჯვნივ|აფროვენატორის ზომა (ნარინჯისფერში) ორ სხვა აფროვენატორინთან შედარებით]] ერთადერთი ცნობილი ჩონჩხის მიხედვით, ამ [[დინოზავრები|დინოზავრი]]ს სიგრძე დაახლოებით 8 მეტრი იყო (26 ფუტი), ცხვირიდან კუდის წვერამდე, ხოლო წონა დაახლოებით 1 ტონას შეადგენდა, [[გრეგორი ს. პოლი]]ს მიხედვით .<ref> Paul, G.S., 2010, The Princeton Field Guide to Dinosaurs, Princeton University Press p. 90</ref> [[თომას რ. ჰოლც უმცროსი|თომას რ. ჰოლც უმცროს]]მა მისი სიგრძე 7.6 მეტრი (25 ფუტი) და წონა 453–907 კგ (999–2,000 ფუნტი) შეაფასა. <ref> Holtz Jr., Thomas R. (2012). "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages" (PDF).</ref> [[2016]] წელს მისი სიგრძე უფრო დაბალი იყო - 6.8 მეტრი (22 ფუტი), სიმაღლე თეძოებამდე 1.9 მეტრი (6.2 ფუტი) და წონა 790 კგ (1,740 ფუნტი).<ref> Molina-Peréz & Larramendi (2016). Récords y curiosidades de los dinosaurios Terópodos y otros dinosauromorfos. Barcelona, Spain: Larousse. p. 258. ISBN 9780565094973.</ref> [[სერენო]]მ ხაზი გაუსვა, რომ ზოგადი აღნაგობა მოხდენილი იყო, ხოლო წინა და ქვედა კიდურები შედარებით გრძელი: მხრის ძვლის სიგრძე ორმოცი სანტიმეტრია, დიდი წვივისა და მეოთხე წინა ძვლის სიგრძე შესაბამისად 687 და 321 მილიმეტრია, [[ბარძაყის ძვალი|ბარძაყის ძვლი]]ს სიგრძე კი 76 სანტიმეტრია. <ref> Sereno, P.C.; Wilson, J.A.; Larsson, H.C.; Dutheil, D.B.; Sues, H.D. (1994). "Early Cretaceous dinosaurs from the Sahara". Science. 266 (5183): 267–271. Bibcode:1994Sci...266..267S. doi:10.1126/science.266.5183.267. PMID 17771449. S2CID 36090994.</ref> დადგენილია რამდენიმე [[აუტაპომორფია]] , რაც განასხვავებს აფროვენატორს მისი უახლოესი ნათესავებისგან.თავის ქალალის ჩაღრმავება, რომელშიც [[ანტორბიტალური ფანჯარა]] მდებარეობს. მესამე კისრის მალა დაბალი მართკუთხა ფორმისაა. ნახევარმთვარის ფორმის მაჯის ძვალი ძალიან ბრტყელია. პირველ [[მეტაკარპალური ძვალი|მეტაკარპალურ ძვალ]]ს მეორე მეტაკარპალურ ძვალთან ფართოდ გაფართოებული შეხების ზედაპირი აქვს. [[ბოქვენის ძვლი]]ს ძირი უკნიდან დაკბილულია. <ref> Carrano, M.T.; Benson, R.B.J.; Sampson, S.D. (2012). "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)". Journal of Systematic Palaeontology. 10 (2): 211–300. Bibcode:2012JSPal..10..211C. doi:10.1080/14772019.2011.630927. S2CID 85354215.</ref> ზოგადად, თავის ქალა საკმაოდ ბრტყელია, მისი სიმაღლე მის სიგრძეზე სამჯერ ნაკლებია, რაც ზუსტად ვერ განისაზღვრება, რადგან [[პრემაქსილები]] არ არის. ზედა ყბას , რომელსაც გრძელი წინა ტოტი აქვს, თოთხმეტი კბილი აქვს, რაც კბილების ბუდეებიდან შეიძლება დავასკვნათ: თავად კბილები დაკარგულია. არის პატარა ზედა ყბის ფანჯარა, რომელიც [[ანტორბიტალური ჩაღრმავება|ანტორბიტალური ჩაღრმავებ]]ის კიდეს არ აღწევს და [[პრომაქსილარული ფანჯარა|პრომაქსილარული ფანჯ]]რის უკან მდებარეობს. [[ცრემლის ძვალი|ცრემლის ძვალ]]ს ზემოდან გამორჩეული მომრგვალებული რქა აქვს. [[პოსტორბიტალური ძვალი|პოსტორბიტალური ძვ]]ლის ქვედა ტოტი განივად ფართოა. [[საუღლე ძვალი]] მოკლე, ღრმა და პნევმატიზებულია.<ref> Sereno, P.C.; Wilson, J.A.; Larsson, H.C.; Dutheil, D.B.; Sues, H.D. (1994). "Early Cretaceous dinosaurs from the Sahara". Science. 266 (5183): 267–271. Bibcode:1994Sci...266..267S. doi:10.1126/science.266.5183.267. PMID 17771449. S2CID 36090994.</ref> კბილებს დისტალურად გამორჩეული პროქსიმოდისტალურად მართკუთხა დისტალური კბილანები და [[სიგმოიდური ფორმა]] აქვთ, რაც ასევე ჩანს [[ტორვოზავრი|ტორვოზავრ]]ზე .<ref> Hendrickx, C.; Mateus, O.; Araújo, R. (2015). "A proposed terminology of theropod teeth (Dinosauria, Saurischia)". Journal of Vertebrate Paleontology. 35 (5): e982797. Bibcode:2015JVPal..35E2797H. doi:10.1080/02724634.2015.982797. Retrieved 19 September 2023.</ref> აფროვენატორს ჰქონდა მოქნილი, S-ის ფორმის კისერი და, სავარაუდოდ, კარგად განვითარებული კისრის კუნთები, რაც საშუალებას იძლეოდა უფრო ძლიერი გვერდიდან გვერდზე და ზევით-ქვევით მოძრაობებისთვის, ასევე მეტი კვების უნარისთვის, ვიდრე [[ალოზავრები|ალოზავრ]]ს ჰქონდა, მაგრამ არა ისეთი ძლიერი, როგორც [[სპინოზავრი|სპინოზავრ]]ს და სხვა [[სპინოზავრიდები]]ს.<ref> González, A.; Vidal, D.; Sereno, P. (2023). "Neck myology and feeding style of Afrovenator abakensis (Theropoda: Megalosauridae)". Conference: XX Annual Conference of the European Association of Vertebrate PalaeontologistsAt: Sabadell, Barcelona.</ref> ახლახან აღმოჩენილ ახალ ნიმუშებში აღინიშნა განახლებული [[პრემაქსილა]], რომელიც აჩვენებს ცხვირის მორჩის ნაკლებად დახრილი კუთხით, ვიდრე ადრე ეგონათ, რაც აფროვენატორს ოდნავ უფრო დიდ ნესტოს აძლევს.<ref> González Pérez, A.; Ciudad Real, M.; Simarro Cano, A.; Vidal, D.; Sereno, P. C. (2024). "Updated 3D skeletal reconstruction and cursorial limb proportion of Afrovenator abakensis (Theropoda: Megalosauridae) with new specimens" (PDF). Moncunill-Solé, B., Blanco, A., Grandal d'Anglade, A., González Fortes, G., Santos Fidalgo, L., Bao, R. (Eds.), Libro de Resúmenes de las XXXIX Jornadas SEP. Palaeontological Publications. 5 (1): 71.</ref> ახალი ნიმუშებიდან აღებული კიდურების მასალამ აჩვენა, რომ უკანა კიდურები ჰოლოტიპზე მოკლე იყო, პროპორციულად უფრო დიდი წვივის ძვლით. თითქმის სრული ახალი ტერფის მიხედვით, აფროვენატორს [[ალოზავრები|ალოზავრ]]ზე უკეთესი სირბილის ადაპტაცია ჰქონდა, მაგრამ არა ისეთი კარგი, როგორც [[აუკაზავრი|აუკაზავრ]]ს , რადგან მას არ ჰქონდა [[აბელისავრიდები|აბელისავრიდებ]]ში დამახასიათებელი სწრაფი სირბილის ზოგიერთი მახასიათებელი.<ref> González Pérez, A.; Ciudad Real, M.; Simarro Cano, A.; Vidal, D.; Sereno, P. C. (2024). "Updated 3D skeletal reconstruction and cursorial limb proportion of Afrovenator abakensis (Theropoda: Megalosauridae) with new specimens" (PDF). Moncunill-Solé, B., Blanco, A., Grandal d'Anglade, A., González Fortes, G., Santos Fidalgo, L., Bao, R. (Eds.), Libro de Resúmenes de las XXXIX Jornadas SEP. Palaeontological Publications. 5 (1): 71.</ref> ==კლასიპიკაცია== [[ფაილი:Afrovenator reconstruction.png|მინი|მარჯვნივ|სიცოცხლის აღდგენა]] ანალიზის უმეტესობა აფროვენატორს [[მეგალოსავროიდეა]]ს შემადგენლობაში მოათავსებს , რომელიც ადრე „ნაგვის ურნის ოჯახი“ იყო, რომელიც მრავალ დიდ და ძნელად კლასიფიცირებად [[თეროპოდი|თეროპოდ]]ს შეიცავდა, მაგრამ მას შემდეგ მნიშვნელოვნად გადაიკვეთა, როგორც [[მეგალოსავროიდეა]]ს ოჯახის წევრი სახეობა. [[2002]] წელს ჩატარებულმა ანალიზმა, რომელიც ძირითადად [[ნოასავრიდები|ნოასავრიდებ]]ზე იყო ფოკუსირებული , აჩვენა, რომ აფროვენატორი ბაზალური [[მეგალოსავრიდი]] იყო . თუმცა, მასში არ შედიოდა [[დუბრეუილოზავრი]], რამაც შეიძლება გავლენა მოახდინოს კლადოგრამის ამ რეგიონის შედეგებზე. სხვა, უფრო ბოლოდროინდელი და უფრო სრულყოფილი კლადისტური ანალიზები აჩვენებს აფროვენატორს [[მეგალოსავრიდები]]ს ჯგუფში [[ეუსტრეპტოსპონდილი|ეუსტრეპტოსპონდილ]]თან და [[დუბრეილოზავრი|დუბრეილოზავრ]]თან ერთად. ამ ჯგუფს ან [[მეგალოსავროიდეა]] (Allain 2002) ან [[ევსტრეპტოსპონდილინები]] ეწოდება . ეს უკანასკნელი კვლევა ასევე მოიცავს [[პიატნიცკისაურუსი|პიატნიცკისაურუს]]ს ამ ტაქსონში. [[მეთიუ კარანო]]ს [[2012]] წლის კვლევამ აფროვენატორი [[მეგალოსაურიდი|მეგალოსაურიდ]] [[აფროვენატორინები|აფროვენატორინებ]]ში მოათავსა .<ref> Carrano, M.T.; Benson, R.B.J.; Sampson, S.D. (2012). "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)". Journal of Systematic Palaeontology. 10 (2): 211–300. Bibcode:2012JSPal..10..211C. doi:10.1080/14772019.2011.630927. S2CID 85354215.</ref> აფროვენატორის ნათესაობის შესახებ რამდენიმე ალტერნატიული ჰიპოთეზა იქნა წარმოდგენილი . [[სერენო]]ს თავდაპირველ აღწერაში, აფროვენატორი ბაზალური [[სპინოზავროიდი]] აღმოჩნდა (იმ დროს ის „ [[ტორვოზავროიდეა]]ს “ სახელს იყენებდა), [[Spinosauridae]]-სა და [[მეგალოსავროიდეა]]ს (რომლებსაც მან „ [[ტორვოზავროიდები]] “ უწოდა) გარეთ. <ref> Sereno, P.C.; Wilson, J.A.; Larsson, H.C.; Dutheil, D.B.; Sues, H.D. (1994). "Early Cretaceous dinosaurs from the Sahara". Science. 266 (5183): 267–271. Bibcode:1994Sci...266..267S. doi:10.1126/science.266.5183.267. PMID 17771449. S2CID 36090994.</ref> და ბოლოს, კიდევ ერთი ბოლოდროინდელი კვლევა აფროვენატორს მეგალოზავროიდებს გარეთ ათავსებს და ამის ნაცვლად მას უფრო მჭიდრო კავშირში ავლენს ალოზავრთან (Rauhut 2003). ეს ერთადერთი კვლევაა, რომელიც ამ დასკვნამდე მივიდა. [[ფაილი:Afrovenator mount.jpg|მინი|მარცხნივ|აფროვენანტორის ჩონჩხი]] ბაზალური [[ალოსაუროიდი]]ს, [[ასფალტოვენატორი]]ს აღმოჩენის შედეგად, [[კარნოსაურია]]ს გადახედვისას პარაფილეტური [[მეგალოსავროიდეა]] აღინიშნა, თუმცა მოგვიანებით იგი კვლავ მონოფილეტურ ჯგუფად აღინიშნა, მხოლოდ აფროვენატორით , ხოლო ტაქსონები, რომლებიც ადრე აფროვენატორინად მოიხსენიებოდა, როგორიცაა [[დუბრეილოზავრი]], [[მაგნოზავრი]] და [[პივეტეაუზავრუსი]], რომლებიც [[ეუსტრეპტოსპონდილი|ეუსტრეპტოსპონდილუს]]თან ერთად იყვნენ შემოსაზღვრულნი .<ref> Schade, Marco; Rauhut, Oliver; Foth, Christian; Moleman, Olof; Evers, Serjoscha (2023). "A reappraisal of the cranial and mandibular osteology of the spinosaurid Irritator challengeri (Dinosauria: Theropoda)". Palaeontologia Electronica. doi:10.26879/1242. S2CID 258649428.</ref> {{clade| style=font-size:90%;line-height:90%;margin:1em auto; |label1= [[მეგალოსავროიდეა]] |1={{clade |1=[[პიატნიცკისაურიდები]] [[File:Piatnitzkysaurus floresi by Paleocolour.jpg|80px]] |label2=[[მეგალოსაურია]] |2={{clade |1=[[სტრეპტოსპონდილუსი]] |2=[[სპინოზავრები]] [[File:Spinosaurus aegyptiacus.png|70px]] |label3=[[მეგალოსავრიდეები]] |3={{clade |label1=[[ევსტრეპტოსპონდილინები]] |1={{clade |1= [[ეუსტრეპტოსპონდილი]][[File:Eustrept1DB1 (Flipped).jpg|80px]] }} |2={{clade |label1= [[მეგალოსაურინები]] |1={{clade |1=[[დურიავენატორი]] [[File:Duriavenator NT (Flipped).jpg|80px]] |2={{clade |1=[[მეგალოზავრი]] [[File:Megalosaurus silhouette by Paleogeek.svg|80px]] |2=[[ტორვოზავრი]] [[File:Torvosaurus tanneri Reconstruction (Flipped).png|80px]] }} }} |label2=[[აფროვენატორინები]] |2={{clade |1= [[აფროვენატორი]][[File:Afrovenator Abakensis by PaleoGeek.jpg|80px]] |2={{clade |1=[[დუბრეილოზავრი]] [[File:Dubreuillosaurus NT Flipped.png|80px]] |2=[[მაგნოზავრი]] [[File:Magnosaurus (Flipped).jpg|80px]] }} |3={{clade |1=[[ლეშანზავრი]] |2=[[პივეტეაუზავრუსი]] }} }} }} }} }} }} }} {{clade |label1='''[[ავეტეროპოდა]]''' |1={{clade |1=[[კოელუროზაურია]] |label2='''[[კარნოსაურია]]''' |2={{clade |1={{clade |1=''[[მონოლოფოსაურუსი]]'' |2=''[[ჩუანდონგოკოელურუსი]]'' }} |2={{clade |label1='''[[ალოზავროიდეა]]''' |1={{clade |1={{clade |1=''[[მარშოზავრი]]'' |2={{clade |1=''[[კონდორაპტორი]]'' |2=''[[პიატნიცკისაურუსი]]'' }} }} |2={{clade |1=''[[პოეკილოპლეურონი]]'' |2={{clade |1=''[[ასფალტოვენატორი]]'' |2={{clade |1={{clade |1=''[[ლოურინჰანოზავრუსი]]'' |2=''[[ქსუანჰანოზავრუსი]]'' }} |2={{clade |1=[[მეტრიაკანთოზაურიდები]] |2={{clade |1=''[[საუროფაგანაქსი]]'' |2={{clade |1=''[[ალოზავრი]]'' |2=[[კარქაროდონტოზაურია]] }} }} }} }} }} }} }} |label2='''[[მეგალოსავროიდეა]]''' |2={{clade |1={{clade |1=[[სპინოზავრები]] |2={{clade |1=''[[დუბრეილოზავრი]]'' |2={{clade |1=''[[მაგნოზავრი]]'' |2={{clade |1=''[[ეუსტრეპტოსპონდილი]]'' |2=''[[სტრეპტოსპონდილუსი]]'' }} }} }} }} |2={{clade |1=''[[დურიავენატორი]]'' |2={{clade |1='''''აფროვენატორი''''' |2={{clade |1=''[[პივეტეაუზავრუსი]]'' |2={{clade |1=''[[ლეშანზავრი]]'' |2={{clade |1=''[[მეგალოზავრი]]'' |2={{clade |1=''[[ტორვოზავრი]]'' |2=''[[ვიენვენატორი]]'' }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} pi2gvxhasi6odluzvtkshqe7uk940mb 4823027 4823026 2025-07-01T16:58:28Z ლაზარე ზანგური 170233 4823027 wikitext text/x-wiki {{ტაქსოდაფა | სახელი =აფროვენატორი | სურათის ფაილი =Afrovenator in Australian Museum.jpg | სურათის წარწერა = | სურათის აღწერა =რეკონსტრუირებული ჩონჩხი, ავსტრალიის მუზეუმში | სურათის ფაილი2 = | სურათის წარწერა2 = | სურათის აღწერა2 = | დომენი = ეუკარიოტთა | სამეფო = ცხოველთა | ქვესამეფო = | განყოფილება = | განყოფილება_რანგის_გარეშე = | ქვეგანყოფილება = | ზეტიპი = | ტიპი = ჩორდატა | ტიპი_რანგის_გარეშე = | ქვეტიპი = | ზეკლასი = | კლასი = დინოზავრები | კლასი_რანგის_გარეშე = | ქვეკლასი = | ინფრაკლასი = | ზერიგი = | რიგი = საურიშია | რიგი_რანგის_გარეშე = | ქვერიგი = თეროპოდა | ინფრარიგი = | ზეოჯახი = | ოჯახი = მეგალოსავრიდეები | ოჯახი_რანგის_გარეშე = | ქვეოჯახი = | ზეტრიბა = | ტრიბა = | ქვეტრიბა = | გვარი = აფროვენატორი | გვარი_რანგის_გარეშე = | ქვეგვარი = | sectio = | სახეობა = ა. აბაკენსი | ქვესახეობა = | ლათ = Afrovenator | სექციის სახელი = | სექციის ტექსტი = | სექციის სახელი2 = | სექციის ტექსტი2 = | არეალის რუკა = | არეალის რუკის წარწერა = | არეალის რუკის სიგანე = | არეალის ლეგენდა = | დაცვის სტატუსი = | ვიკისახეობები = | commons = | iucn = | itis = | ncbi = | eol = | grin = | რანგი = | ipni = | tpl = | mb = | fw = }}'''აფროვენატორი''' — [[მეგალოსავროიდეა|მეგალოსავრი]]დ [[თეროპოდი]]ს [[დინოზავრები]]ს გვარი , რომელიც ცხოვრობდა შუა ან გვიან [[იურული პერიოდი|იურულ პერიოდ]]ში, [[ტიურარენის ფორმაცია]]ზე და შესაძლოა, [[ირჰაზერ II ფორმაციაზე]], [[ნიგერ - საჰარის რეგიონი|ნიგერ - საჰარის რეგიონ]]ში, დასავლეთ [[აფრიკა]]ში . აფროვენატორი წარმოადგენს ერთადერთ სწორად იდენტიფიცირებულ გონდვანურ [[მეგალოზავრი|მეგალოზავრ]]ს , რომლის ჯგუფის სავარაუდო მასალა გვხვდება გვიან იურულ პერიოდში , ურუგვაის ტაკუარემბოს ფორმაციასა დატანზანიის ტენდაგურუს ფორმაციაზე . <ref> Soto, Matías; Toriño, Pablo; Perea, Daniel (2020-03-01). "A large sized megalosaurid (Theropoda, Tetanurae) from the late Jurassic of Uruguay and Tanzania". Journal of South American Earth Sciences. 98: 102458. Bibcode:2020JSAES..9802458S. doi:10.1016/j.jsames.2019.102458. ISSN 0895-9811. S2CID 213672502.</ref> ==აღმოჩენა და დასახელება== [[ფაილი:Afrovenator skeleton.jpg|მინი|მარცხნივ|ცნობილი მასალის ჩონჩხის დიაგრამა]] აფროვენატორის ნაშთები [[1993]] წელს აღმოაჩინეს [[ნიგერი|ნიგერ]]ში , [[აგადესის დეპარტამენტი]]ს ტიურარენის წარმონაქმნში . თავდაპირველად [[ტიურარენი]] ადრეული [[ცარცული პერიოდი]]ს ჰაუტერივიდან [[ბარემის პერიოდი|ბარემის პერიოდ]]ამდე , ანუ დაახლოებით 132-125 მილიონი წლის წინანდელ პერიოდად მიიჩნეოდა. თუმცა, ნალექების ხელახალი ინტერპრეტაციით, ისინი, სავარაუდოდ, შუა და გვიანი [[იურული პერიოდი]]ს ასაკისაა, აფროვენატორი კი [[ბათონური პერიოდი|ბათონურ]] და ო[[ქსფორდის პერიოდი|ქსფორდის პერიოდ]]ამდე , 167-161 მილიონი წლის წინანდელ პერიოდამდე თარიღდება.<ref> Rauhut; Lopez-Arbarello (2009). "Considerations on the age of the Tiouaren Formation (Iullemmeden Basin, Niger, Africa): Implications for Gondwanan Mesozoic terrestrial vertebrate faunas". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 271 (3–4): 259–267. Bibcode:2009PPP...271..259R. doi:10.1016/j.palaeo.2008.10.019.</ref> ამ წარმონაქმნიდან ასევე ცნობილია [[საუროპოდ ჯობარია]] , რომლის ნაშთებიც პირველად იმავე ნაშრომში იყო ნახსენები, რომელშიც აფროვენატორი იყო დასახელებული . აფროვენატორი ცნობილია ერთი შედარებით სრული ჩონჩხით, რომელიც მოიცავს თავის ქალის უმეტეს ნაწილს მისი ზედა ნაწილის გამოკლებით (ანალოგიურად, ქვედა ყბა , ანუ სახსარშიდა ძვლის გარდა, აკლია ), ხერხემლის ნაწილები , წინა კიდურების ნაწილობრივი ნაწილი, მენჯის ნაწილობრივი ნაწილი და უკანა კიდურების უმეტესი ნაწილი. ეს ჩონჩხი ინახება [[ჩიკაგოს უნივერსიტეტი|ჩიკაგოს უნივერსიტეტ]]ში . არსებობს ერთი დასახელებული სახეობა ,[[აფროვენატორი აბაკენსი]] . სახელწოდება მის მტაცებლურ ბუნებასა და [[აფრიკა|აფრიკ]]იდან წარმოშობაზე მიუთითებს. კონკრეტული სახელწოდება ეხება [[აბაკა]]ს , [[ნიგერი]]ს რეგიონის ტუარეგების სახელს, სადაც ნამარხი იპოვეს. როგორც გვარის, ასევე სახეობის ორიგინალური მოკლე აღწერა მოცემულია [[1994]] წელს გამოქვეყნებულ ნაშრომში, რომელიც გამოქვეყნდა პრესტიჟულ ჟურნალ [[Science (ჟურნალი)|Science]]- ში . მთავარი ავტორი იყო ცნობილი ამერიკელი [[პალეონტოლოგია|პალეონტოლოგი]] [[პოლ სერენო]] , თანაავტორები კი იყვნენ [[ჯეფრი უილსონი]] , [[ჰანს ლარსონი]], [[დიდიე დიუთეილი]] და [[ჰანს-დიტერ სუესი]] .<ref> Sereno, P.C.; Wilson, J.A.; Larsson, H.C.; Dutheil, D.B.; Sues, H.D. (1994). "Early Cretaceous dinosaurs from the Sahara". Science. 266 (5183): 267–271. Bibcode:1994Sci...266..267S. doi:10.1126/science.266.5183.267. PMID 17771449. S2CID 36090994.</ref> რეგიონში ბოლო დროს აღმოჩენილ ადგილებს შორისაა [[ირჰაზერ II-ის წარმონაქმნი]]ს<ref> Serrano-Martínez, A.; Vidal, D.; Sciscio, L.; Ortega, F.; Knoll, F. (2015). "Isolated theropod teeth from the Middle Jurassic of Niger and the early dental evolution of Spinosauridae". Acta Palaeontologica Polonica. 61 (2): 403–415. doi:10.4202/app.00101.2014. hdl:10261/152148. Retrieved 19 September 2023.</ref> შესაბამისი კბილები ([[MUPE HB-118, 125, 142]]) და [[TP4-12]], მარცხენა ზედა ყბის როსტრალური ნაწილი [[ტიურარენის წარმონაქმნი]]დან [[ტადიბენე]]ს ჩრდილო-აღმოსავლეთით.<ref> Serrano-Martínez, A.; Ortega, F.; Sciscio, L.; Tent-Manclús, J. E.; Bandera, I. F.; Knoll, F. (2015). "New theropod remains from the Tiourarén Formation (? Middle Jurassic, Niger) and their bearing on the dental evolution in basal tetanurans". Proceedings of the Geologists' Association. 126 (1): 107–118. Bibcode:2015PrGA..126..107S. doi:10.1016/j.pgeola.2014.10.005. Retrieved 19 September 2023.</ref> ახალი ნახევრად არტიკულირებული ნიმუშები, მათ შორის ჩონჩხის აქამდე უცნობი მონაკვეთები, ასევე აღმოჩენილია [[ტაკაჩის მუნიციპალიტეტი|ტავაჩი]]ს რაიონში.<ref> González Pérez, A.; Ciudad Real, M.; Simarro Cano, A.; Vidal, D.; Sereno, P. C. (2024). "Updated 3D skeletal reconstruction and cursorial limb proportion of Afrovenator abakensis (Theropoda: Megalosauridae) with new specimens" (PDF). Moncunill-Solé, B., Blanco, A., Grandal d'Anglade, A., González Fortes, G., Santos Fidalgo, L., Bao, R. (Eds.), Libro de Resúmenes de las XXXIX Jornadas SEP. Palaeontological Publications. 5 (1): 71.</ref> ==აღწერა== [[ფაილი:Afrovenatorinae Size Comparison by PaleoGeek.svg|მინი|მარჯვნივ|აფროვენატორის ზომა (ნარინჯისფერში) ორ სხვა აფროვენატორინთან შედარებით]] ერთადერთი ცნობილი ჩონჩხის მიხედვით, ამ [[დინოზავრები|დინოზავრი]]ს სიგრძე დაახლოებით 8 მეტრი იყო (26 ფუტი), ცხვირიდან კუდის წვერამდე, ხოლო წონა დაახლოებით 1 ტონას შეადგენდა, [[გრეგორი ს. პოლი]]ს მიხედვით .<ref> Paul, G.S., 2010, The Princeton Field Guide to Dinosaurs, Princeton University Press p. 90</ref> [[თომას რ. ჰოლც უმცროსი|თომას რ. ჰოლც უმცროს]]მა მისი სიგრძე 7.6 მეტრი (25 ფუტი) და წონა 453–907 კგ (999–2,000 ფუნტი) შეაფასა. <ref> Holtz Jr., Thomas R. (2012). "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages" (PDF).</ref> [[2016]] წელს მისი სიგრძე უფრო დაბალი იყო - 6.8 მეტრი (22 ფუტი), სიმაღლე თეძოებამდე 1.9 მეტრი (6.2 ფუტი) და წონა 790 კგ (1,740 ფუნტი).<ref> Molina-Peréz & Larramendi (2016). Récords y curiosidades de los dinosaurios Terópodos y otros dinosauromorfos. Barcelona, Spain: Larousse. p. 258. ISBN 9780565094973.</ref> [[სერენო]]მ ხაზი გაუსვა, რომ ზოგადი აღნაგობა მოხდენილი იყო, ხოლო წინა და ქვედა კიდურები შედარებით გრძელი: მხრის ძვლის სიგრძე ორმოცი სანტიმეტრია, დიდი წვივისა და მეოთხე წინა ძვლის სიგრძე შესაბამისად 687 და 321 მილიმეტრია, [[ბარძაყის ძვალი|ბარძაყის ძვლი]]ს სიგრძე კი 76 სანტიმეტრია. <ref> Sereno, P.C.; Wilson, J.A.; Larsson, H.C.; Dutheil, D.B.; Sues, H.D. (1994). "Early Cretaceous dinosaurs from the Sahara". Science. 266 (5183): 267–271. Bibcode:1994Sci...266..267S. doi:10.1126/science.266.5183.267. PMID 17771449. S2CID 36090994.</ref> დადგენილია რამდენიმე [[აუტაპომორფია]] , რაც განასხვავებს აფროვენატორს მისი უახლოესი ნათესავებისგან.თავის ქალალის ჩაღრმავება, რომელშიც [[ანტორბიტალური ფანჯარა]] მდებარეობს. მესამე კისრის მალა დაბალი მართკუთხა ფორმისაა. ნახევარმთვარის ფორმის მაჯის ძვალი ძალიან ბრტყელია. პირველ [[მეტაკარპალური ძვალი|მეტაკარპალურ ძვალ]]ს მეორე მეტაკარპალურ ძვალთან ფართოდ გაფართოებული შეხების ზედაპირი აქვს. [[ბოქვენის ძვლი]]ს ძირი უკნიდან დაკბილულია. <ref> Carrano, M.T.; Benson, R.B.J.; Sampson, S.D. (2012). "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)". Journal of Systematic Palaeontology. 10 (2): 211–300. Bibcode:2012JSPal..10..211C. doi:10.1080/14772019.2011.630927. S2CID 85354215.</ref> ზოგადად, თავის ქალა საკმაოდ ბრტყელია, მისი სიმაღლე მის სიგრძეზე სამჯერ ნაკლებია, რაც ზუსტად ვერ განისაზღვრება, რადგან [[პრემაქსილები]] არ არის. ზედა ყბას , რომელსაც გრძელი წინა ტოტი აქვს, თოთხმეტი კბილი აქვს, რაც კბილების ბუდეებიდან შეიძლება დავასკვნათ: თავად კბილები დაკარგულია. არის პატარა ზედა ყბის ფანჯარა, რომელიც [[ანტორბიტალური ჩაღრმავება|ანტორბიტალური ჩაღრმავებ]]ის კიდეს არ აღწევს და [[პრომაქსილარული ფანჯარა|პრომაქსილარული ფანჯ]]რის უკან მდებარეობს. [[ცრემლის ძვალი|ცრემლის ძვალ]]ს ზემოდან გამორჩეული მომრგვალებული რქა აქვს. [[პოსტორბიტალური ძვალი|პოსტორბიტალური ძვ]]ლის ქვედა ტოტი განივად ფართოა. [[საუღლე ძვალი]] მოკლე, ღრმა და პნევმატიზებულია.<ref> Sereno, P.C.; Wilson, J.A.; Larsson, H.C.; Dutheil, D.B.; Sues, H.D. (1994). "Early Cretaceous dinosaurs from the Sahara". Science. 266 (5183): 267–271. Bibcode:1994Sci...266..267S. doi:10.1126/science.266.5183.267. PMID 17771449. S2CID 36090994.</ref> კბილებს დისტალურად გამორჩეული პროქსიმოდისტალურად მართკუთხა დისტალური კბილანები და [[სიგმოიდური ფორმა]] აქვთ, რაც ასევე ჩანს [[ტორვოზავრი|ტორვოზავრ]]ზე .<ref> Hendrickx, C.; Mateus, O.; Araújo, R. (2015). "A proposed terminology of theropod teeth (Dinosauria, Saurischia)". Journal of Vertebrate Paleontology. 35 (5): e982797. Bibcode:2015JVPal..35E2797H. doi:10.1080/02724634.2015.982797. Retrieved 19 September 2023.</ref> აფროვენატორს ჰქონდა მოქნილი, S-ის ფორმის კისერი და, სავარაუდოდ, კარგად განვითარებული კისრის კუნთები, რაც საშუალებას იძლეოდა უფრო ძლიერი გვერდიდან გვერდზე და ზევით-ქვევით მოძრაობებისთვის, ასევე მეტი კვების უნარისთვის, ვიდრე [[ალოზავრები|ალოზავრ]]ს ჰქონდა, მაგრამ არა ისეთი ძლიერი, როგორც [[სპინოზავრი|სპინოზავრ]]ს და სხვა [[სპინოზავრიდები]]ს.<ref> González, A.; Vidal, D.; Sereno, P. (2023). "Neck myology and feeding style of Afrovenator abakensis (Theropoda: Megalosauridae)". Conference: XX Annual Conference of the European Association of Vertebrate PalaeontologistsAt: Sabadell, Barcelona.</ref> ახლახან აღმოჩენილ ახალ ნიმუშებში აღინიშნა განახლებული [[პრემაქსილა]], რომელიც აჩვენებს ცხვირის მორჩის ნაკლებად დახრილი კუთხით, ვიდრე ადრე ეგონათ, რაც აფროვენატორს ოდნავ უფრო დიდ ნესტოს აძლევს.<ref> González Pérez, A.; Ciudad Real, M.; Simarro Cano, A.; Vidal, D.; Sereno, P. C. (2024). "Updated 3D skeletal reconstruction and cursorial limb proportion of Afrovenator abakensis (Theropoda: Megalosauridae) with new specimens" (PDF). Moncunill-Solé, B., Blanco, A., Grandal d'Anglade, A., González Fortes, G., Santos Fidalgo, L., Bao, R. (Eds.), Libro de Resúmenes de las XXXIX Jornadas SEP. Palaeontological Publications. 5 (1): 71.</ref> ახალი ნიმუშებიდან აღებული კიდურების მასალამ აჩვენა, რომ უკანა კიდურები ჰოლოტიპზე მოკლე იყო, პროპორციულად უფრო დიდი წვივის ძვლით. თითქმის სრული ახალი ტერფის მიხედვით, აფროვენატორს [[ალოზავრები|ალოზავრ]]ზე უკეთესი სირბილის ადაპტაცია ჰქონდა, მაგრამ არა ისეთი კარგი, როგორც [[აუკაზავრი|აუკაზავრ]]ს , რადგან მას არ ჰქონდა [[აბელისავრიდები|აბელისავრიდებ]]ში დამახასიათებელი სწრაფი სირბილის ზოგიერთი მახასიათებელი.<ref> González Pérez, A.; Ciudad Real, M.; Simarro Cano, A.; Vidal, D.; Sereno, P. C. (2024). "Updated 3D skeletal reconstruction and cursorial limb proportion of Afrovenator abakensis (Theropoda: Megalosauridae) with new specimens" (PDF). Moncunill-Solé, B., Blanco, A., Grandal d'Anglade, A., González Fortes, G., Santos Fidalgo, L., Bao, R. (Eds.), Libro de Resúmenes de las XXXIX Jornadas SEP. Palaeontological Publications. 5 (1): 71.</ref> ==კლასიპიკაცია== [[ფაილი:Afrovenator reconstruction.png|მინი|მარჯვნივ|სიცოცხლის აღდგენა]] ანალიზის უმეტესობა აფროვენატორს [[მეგალოსავროიდეა]]ს შემადგენლობაში მოათავსებს , რომელიც ადრე „ნაგვის ურნის ოჯახი“ იყო, რომელიც მრავალ დიდ და ძნელად კლასიფიცირებად [[თეროპოდი|თეროპოდ]]ს შეიცავდა, მაგრამ მას შემდეგ მნიშვნელოვნად გადაიკვეთა, როგორც [[მეგალოსავროიდეა]]ს ოჯახის წევრი სახეობა. [[2002]] წელს ჩატარებულმა ანალიზმა, რომელიც ძირითადად [[ნოასავრიდები|ნოასავრიდებ]]ზე იყო ფოკუსირებული , აჩვენა, რომ აფროვენატორი ბაზალური [[მეგალოსავრიდი]] იყო . თუმცა, მასში არ შედიოდა [[დუბრეუილოზავრი]], რამაც შეიძლება გავლენა მოახდინოს კლადოგრამის ამ რეგიონის შედეგებზე. სხვა, უფრო ბოლოდროინდელი და უფრო სრულყოფილი კლადისტური ანალიზები აჩვენებს აფროვენატორს [[მეგალოსავრიდები]]ს ჯგუფში [[ეუსტრეპტოსპონდილი|ეუსტრეპტოსპონდილ]]თან და [[დუბრეილოზავრი|დუბრეილოზავრ]]თან ერთად. ამ ჯგუფს ან [[მეგალოსავროიდეა]] (Allain 2002) ან [[ევსტრეპტოსპონდილინები]] ეწოდება . ეს უკანასკნელი კვლევა ასევე მოიცავს [[პიატნიცკისაურუსი|პიატნიცკისაურუს]]ს ამ ტაქსონში. [[მეთიუ კარანო]]ს [[2012]] წლის კვლევამ აფროვენატორი [[მეგალოსაურიდი|მეგალოსაურიდ]] [[აფროვენატორინები|აფროვენატორინებ]]ში მოათავსა .<ref> Carrano, M.T.; Benson, R.B.J.; Sampson, S.D. (2012). "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)". Journal of Systematic Palaeontology. 10 (2): 211–300. Bibcode:2012JSPal..10..211C. doi:10.1080/14772019.2011.630927. S2CID 85354215.</ref> აფროვენატორის ნათესაობის შესახებ რამდენიმე ალტერნატიული ჰიპოთეზა იქნა წარმოდგენილი . [[სერენო]]ს თავდაპირველ აღწერაში, აფროვენატორი ბაზალური [[სპინოზავროიდი]] აღმოჩნდა (იმ დროს ის „ [[ტორვოზავროიდეა]]ს “ სახელს იყენებდა), [[Spinosauridae]]-სა და [[მეგალოსავროიდეა]]ს (რომლებსაც მან „ [[ტორვოზავროიდები]] “ უწოდა) გარეთ. <ref> Sereno, P.C.; Wilson, J.A.; Larsson, H.C.; Dutheil, D.B.; Sues, H.D. (1994). "Early Cretaceous dinosaurs from the Sahara". Science. 266 (5183): 267–271. Bibcode:1994Sci...266..267S. doi:10.1126/science.266.5183.267. PMID 17771449. S2CID 36090994.</ref> და ბოლოს, კიდევ ერთი ბოლოდროინდელი კვლევა აფროვენატორს მეგალოზავროიდებს გარეთ ათავსებს და ამის ნაცვლად მას უფრო მჭიდრო კავშირში ავლენს ალოზავრთან (Rauhut 2003). ეს ერთადერთი კვლევაა, რომელიც ამ დასკვნამდე მივიდა. [[ფაილი:Afrovenator mount.jpg|მინი|მარცხნივ|აფროვენანტორის ჩონჩხი]] ბაზალური [[ალოსაუროიდი]]ს, [[ასფალტოვენატორი]]ს აღმოჩენის შედეგად, [[კარნოსაურია]]ს გადახედვისას პარაფილეტური [[მეგალოსავროიდეა]] აღინიშნა, თუმცა მოგვიანებით იგი კვლავ მონოფილეტურ ჯგუფად აღინიშნა, მხოლოდ აფროვენატორით , ხოლო ტაქსონები, რომლებიც ადრე აფროვენატორინად მოიხსენიებოდა, როგორიცაა [[დუბრეილოზავრი]], [[მაგნოზავრი]] და [[პივეტეაუზავრუსი]], რომლებიც [[ეუსტრეპტოსპონდილი|ეუსტრეპტოსპონდილუს]]თან ერთად იყვნენ შემოსაზღვრულნი .<ref> Schade, Marco; Rauhut, Oliver; Foth, Christian; Moleman, Olof; Evers, Serjoscha (2023). "A reappraisal of the cranial and mandibular osteology of the spinosaurid Irritator challengeri (Dinosauria: Theropoda)". Palaeontologia Electronica. doi:10.26879/1242. S2CID 258649428.</ref> {{clade| style=font-size:90%;line-height:90%;margin:1em auto; |label1= [[მეგალოსავროიდეა]] |1={{clade |1=[[პიატნიცკისაურიდები]] [[File:Piatnitzkysaurus floresi by Paleocolour.jpg|80px]] |label2=[[მეგალოსაურია]] |2={{clade |1=[[სტრეპტოსპონდილუსი]] |2=[[სპინოზავრები]] [[File:Spinosaurus aegyptiacus.png|70px]] |label3=[[მეგალოსავრიდეები]] |3={{clade |label1=[[ევსტრეპტოსპონდილინები]] |1={{clade |1= [[ეუსტრეპტოსპონდილი]][[File:Eustrept1DB1 (Flipped).jpg|80px]] }} |2={{clade |label1= [[მეგალოსაურინები]] |1={{clade |1=[[დურიავენატორი]] [[File:Duriavenator NT (Flipped).jpg|80px]] |2={{clade |1=[[მეგალოზავრი]] [[File:Megalosaurus silhouette by Paleogeek.svg|80px]] |2=[[ტორვოზავრი]] [[File:Torvosaurus tanneri Reconstruction (Flipped).png|80px]] }} }} |label2=[[აფროვენატორინები]] |2={{clade |1= [[აფროვენატორი]][[File:Afrovenator Abakensis by PaleoGeek.jpg|80px]] |2={{clade |1=[[დუბრეილოზავრი]] [[File:Dubreuillosaurus NT Flipped.png|80px]] |2=[[მაგნოზავრი]] [[File:Magnosaurus (Flipped).jpg|80px]] }} |3={{clade |1=[[ლეშანზავრი]] |2=[[პივეტეაუზავრუსი]] }} }} }} }} }} }} }} {{clade |label1='''[[ავეტეროპოდა]]''' |1={{clade |1=[[კოელუროზაურია]] |label2='''[[კარნოსაურია]]''' |2={{clade |1={{clade |1=''[[მონოლოფოსაურუსი]]'' |2=''[[ჩუანდონგოკოელურუსი]]'' }} |2={{clade |label1='''[[ალოზავროიდეა]]''' |1={{clade |1={{clade |1=''[[მარშოზავრი]]'' |2={{clade |1=''[[კონდორაპტორი]]'' |2=''[[პიატნიცკისაურუსი]]'' }} }} |2={{clade |1=''[[პოეკილოპლეურონი]]'' |2={{clade |1=''[[ასფალტოვენატორი]]'' |2={{clade |1={{clade |1=''[[ლოურინჰანოზავრუსი]]'' |2=''[[ქსუანჰანოზავრუსი]]'' }} |2={{clade |1=[[მეტრიაკანთოზაურიდები]] |2={{clade |1=''[[საუროფაგანაქსი]]'' |2={{clade |1=''[[ალოზავრი]]'' |2=[[კარქაროდონტოზაურია]] }} }} }} }} }} }} }} |label2='''[[მეგალოსავროიდეა]]''' |2={{clade |1={{clade |1=[[სპინოზავრები]] |2={{clade |1=''[[დუბრეილოზავრი]]'' |2={{clade |1=''[[მაგნოზავრი]]'' |2={{clade |1=''[[ეუსტრეპტოსპონდილი]]'' |2=''[[სტრეპტოსპონდილუსი]]'' }} }} }} }} |2={{clade |1=''[[დურიავენატორი]]'' |2={{clade |1='''''აფროვენატორი''''' |2={{clade |1=''[[პივეტეაუზავრუსი]]'' |2={{clade |1=''[[ლეშანზავრი]]'' |2={{clade |1=''[[მეგალოზავრი]]'' |2={{clade |1=''[[ტორვოზავრი]]'' |2=''[[ვიენვენატორი]]'' }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} bypooidb7sle9so6r7onexeyu3uqvbi 4823680 4823027 2025-07-02T11:05:49Z ლაზარე ზანგური 170233 4823680 wikitext text/x-wiki {{ტაქსოდაფა | სახელი =აფროვენატორი | სურათის ფაილი =Afrovenator in Australian Museum.jpg | სურათის წარწერა = | სურათის აღწერა =რეკონსტრუირებული ჩონჩხი, ავსტრალიის მუზეუმში | სურათის ფაილი2 = | სურათის წარწერა2 = | სურათის აღწერა2 = | დომენი = ეუკარიოტთა | სამეფო = ცხოველთა | ქვესამეფო = | განყოფილება = | განყოფილება_რანგის_გარეშე = | ქვეგანყოფილება = | ზეტიპი = | ტიპი = ჩორდატა | ტიპი_რანგის_გარეშე = | ქვეტიპი = | ზეკლასი = | კლასი = დინოზავრები | კლასი_რანგის_გარეშე = | ქვეკლასი = | ინფრაკლასი = | ზერიგი = | რიგი = საურიშია | რიგი_რანგის_გარეშე = | ქვერიგი = თეროპოდა | ინფრარიგი = | ზეოჯახი = | ოჯახი = მეგალოსავრიდეები | ოჯახი_რანგის_გარეშე = | ქვეოჯახი = | ზეტრიბა = | ტრიბა = | ქვეტრიბა = | გვარი = აფროვენატორი | გვარი_რანგის_გარეშე = | ქვეგვარი = | sectio = | სახეობა = ა. აბაკენსი | ქვესახეობა = | ლათ = Afrovenator | სექციის სახელი = | სექციის ტექსტი = | სექციის სახელი2 = | სექციის ტექსტი2 = | არეალის რუკა = | არეალის რუკის წარწერა = | არეალის რუკის სიგანე = | არეალის ლეგენდა = | დაცვის სტატუსი = | ვიკისახეობები = | commons = | iucn = | itis = | ncbi = | eol = | grin = | რანგი = | ipni = | tpl = | mb = | fw = }}'''აფროვენატორი''' — [[მეგალოსავროიდეა|მეგალოსავრი]]დ [[თეროპოდი]]ს [[დინოზავრები]]ს გვარი , რომელიც ცხოვრობდა შუა ან გვიან [[იურული პერიოდი|იურულ პერიოდ]]ში, [[ტიურარენის ფორმაცია]]ზე და შესაძლოა, [[ირჰაზერ II ფორმაციაზე]], [[ნიგერ - საჰარის რეგიონი|ნიგერ - საჰარის რეგიონ]]ში, დასავლეთ [[აფრიკა]]ში . აფროვენატორი წარმოადგენს ერთადერთ სწორად იდენტიფიცირებულ გონდვანურ [[მეგალოზავრი|მეგალოზავრ]]ს , რომლის ჯგუფის სავარაუდო მასალა გვხვდება გვიან იურულ პერიოდში , ურუგვაის ტაკუარემბოს ფორმაციასა დატანზანიის ტენდაგურუს ფორმაციაზე . <ref> Soto, Matías; Toriño, Pablo; Perea, Daniel (2020-03-01). "A large sized megalosaurid (Theropoda, Tetanurae) from the late Jurassic of Uruguay and Tanzania". Journal of South American Earth Sciences. 98: 102458. Bibcode:2020JSAES..9802458S. doi:10.1016/j.jsames.2019.102458. ISSN 0895-9811. S2CID 213672502.</ref> ==აღმოჩენა და დასახელება== [[ფაილი:Afrovenator skeleton.jpg|მინი|მარცხნივ|ცნობილი მასალის ჩონჩხის დიაგრამა]] აფროვენატორის ნაშთები [[1993]] წელს აღმოაჩინეს [[ნიგერი|ნიგერ]]ში , [[აგადესის დეპარტამენტი]]ს ტიურარენის წარმონაქმნში . თავდაპირველად [[ტიურარენი]] ადრეული [[ცარცული პერიოდი]]ს ჰაუტერივიდან [[ბარემის პერიოდი|ბარემის პერიოდ]]ამდე , ანუ დაახლოებით 132-125 მილიონი წლის წინანდელ პერიოდად მიიჩნეოდა. თუმცა, ნალექების ხელახალი ინტერპრეტაციით, ისინი, სავარაუდოდ, შუა და გვიანი [[იურული პერიოდი]]ს ასაკისაა, აფროვენატორი კი [[ბათონური პერიოდი|ბათონურ]] და ო[[ქსფორდის პერიოდი|ქსფორდის პერიოდ]]ამდე , 167-161 მილიონი წლის წინანდელ პერიოდამდე თარიღდება.<ref> Rauhut; Lopez-Arbarello (2009). "Considerations on the age of the Tiouaren Formation (Iullemmeden Basin, Niger, Africa): Implications for Gondwanan Mesozoic terrestrial vertebrate faunas". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 271 (3–4): 259–267. Bibcode:2009PPP...271..259R. doi:10.1016/j.palaeo.2008.10.019.</ref> ამ წარმონაქმნიდან ასევე ცნობილია [[საუროპოდ ჯობარია]] , რომლის ნაშთებიც პირველად იმავე ნაშრომში იყო ნახსენები, რომელშიც აფროვენატორი იყო დასახელებული . აფროვენატორი ცნობილია ერთი შედარებით სრული ჩონჩხით, რომელიც მოიცავს თავის ქალის უმეტეს ნაწილს მისი ზედა ნაწილის გამოკლებით (ანალოგიურად, ქვედა ყბა , ანუ სახსარშიდა ძვლის გარდა, აკლია ), ხერხემლის ნაწილები , წინა კიდურების ნაწილობრივი ნაწილი, მენჯის ნაწილობრივი ნაწილი და უკანა კიდურების უმეტესი ნაწილი. ეს ჩონჩხი ინახება [[ჩიკაგოს უნივერსიტეტი|ჩიკაგოს უნივერსიტეტ]]ში . არსებობს ერთი დასახელებული სახეობა ,[[აფროვენატორი აბაკენსი]] . სახელწოდება მის მტაცებლურ ბუნებასა და [[აფრიკა|აფრიკ]]იდან წარმოშობაზე მიუთითებს. კონკრეტული სახელწოდება ეხება [[აბაკა]]ს , [[ნიგერი]]ს რეგიონის ტუარეგების სახელს, სადაც ნამარხი იპოვეს. როგორც გვარის, ასევე სახეობის ორიგინალური მოკლე აღწერა მოცემულია [[1994]] წელს გამოქვეყნებულ ნაშრომში, რომელიც გამოქვეყნდა პრესტიჟულ ჟურნალ [[Science (ჟურნალი)|Science]]- ში . მთავარი ავტორი იყო ცნობილი ამერიკელი [[პალეონტოლოგია|პალეონტოლოგი]] [[პოლ სერენო]] , თანაავტორები კი იყვნენ [[ჯეფრი უილსონი]] , [[ჰანს ლარსონი]], [[დიდიე დიუთეილი]] და [[ჰანს-დიტერ სუესი]] .<ref> Sereno, P.C.; Wilson, J.A.; Larsson, H.C.; Dutheil, D.B.; Sues, H.D. (1994). "Early Cretaceous dinosaurs from the Sahara". Science. 266 (5183): 267–271. Bibcode:1994Sci...266..267S. doi:10.1126/science.266.5183.267. PMID 17771449. S2CID 36090994.</ref> რეგიონში ბოლო დროს აღმოჩენილ ადგილებს შორისაა [[ირჰაზერ II-ის წარმონაქმნი]]ს<ref> Serrano-Martínez, A.; Vidal, D.; Sciscio, L.; Ortega, F.; Knoll, F. (2015). "Isolated theropod teeth from the Middle Jurassic of Niger and the early dental evolution of Spinosauridae". Acta Palaeontologica Polonica. 61 (2): 403–415. doi:10.4202/app.00101.2014. hdl:10261/152148. Retrieved 19 September 2023.</ref> შესაბამისი კბილები ([[MUPE HB-118, 125, 142]]) და [[TP4-12]], მარცხენა ზედა ყბის როსტრალური ნაწილი [[ტიურარენის წარმონაქმნი]]დან [[ტადიბენე]]ს ჩრდილო-აღმოსავლეთით.<ref> Serrano-Martínez, A.; Ortega, F.; Sciscio, L.; Tent-Manclús, J. E.; Bandera, I. F.; Knoll, F. (2015). "New theropod remains from the Tiourarén Formation (? Middle Jurassic, Niger) and their bearing on the dental evolution in basal tetanurans". Proceedings of the Geologists' Association. 126 (1): 107–118. Bibcode:2015PrGA..126..107S. doi:10.1016/j.pgeola.2014.10.005. Retrieved 19 September 2023.</ref> ახალი ნახევრად არტიკულირებული ნიმუშები, მათ შორის ჩონჩხის აქამდე უცნობი მონაკვეთები, ასევე აღმოჩენილია [[ტაკაჩის მუნიციპალიტეტი|ტავაჩი]]ს რაიონში.<ref> González Pérez, A.; Ciudad Real, M.; Simarro Cano, A.; Vidal, D.; Sereno, P. C. (2024). "Updated 3D skeletal reconstruction and cursorial limb proportion of Afrovenator abakensis (Theropoda: Megalosauridae) with new specimens" (PDF). Moncunill-Solé, B., Blanco, A., Grandal d'Anglade, A., González Fortes, G., Santos Fidalgo, L., Bao, R. (Eds.), Libro de Resúmenes de las XXXIX Jornadas SEP. Palaeontological Publications. 5 (1): 71.</ref> ==აღწერა== [[ფაილი:Afrovenatorinae Size Comparison by PaleoGeek.svg|მინი|მარჯვნივ|აფროვენატორის ზომა (ნარინჯისფერში) ორ სხვა აფროვენატორინთან შედარებით]] ერთადერთი ცნობილი ჩონჩხის მიხედვით, ამ [[დინოზავრები|დინოზავრი]]ს სიგრძე დაახლოებით 8 მეტრი იყო (26 ფუტი), ცხვირიდან კუდის წვერამდე, ხოლო წონა დაახლოებით 1 ტონას შეადგენდა, [[გრეგორი ს. პოლი]]ს მიხედვით .<ref> Paul, G.S., 2010, The Princeton Field Guide to Dinosaurs, Princeton University Press p. 90</ref> [[თომას რ. ჰოლც უმცროსი|თომას რ. ჰოლც უმცროს]]მა მისი სიგრძე 7.6 მეტრი (25 ფუტი) და წონა 453–907 კგ (999–2,000 ფუნტი) შეაფასა. <ref> Holtz Jr., Thomas R. (2012). "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages" (PDF).</ref> [[2016]] წელს მისი სიგრძე უფრო დაბალი იყო - 6.8 მეტრი (22 ფუტი), სიმაღლე თეძოებამდე 1.9 მეტრი (6.2 ფუტი) და წონა 790 კგ (1,740 ფუნტი).<ref> Molina-Peréz & Larramendi (2016). Récords y curiosidades de los dinosaurios Terópodos y otros dinosauromorfos. Barcelona, Spain: Larousse. p. 258. ISBN 9780565094973.</ref> [[სერენო]]მ ხაზი გაუსვა, რომ ზოგადი აღნაგობა მოხდენილი იყო, ხოლო წინა და ქვედა კიდურები შედარებით გრძელი: მხრის ძვლის სიგრძე ორმოცი სანტიმეტრია, დიდი წვივისა და მეოთხე წინა ძვლის სიგრძე შესაბამისად 687 და 321 მილიმეტრია, [[ბარძაყის ძვალი|ბარძაყის ძვლი]]ს სიგრძე კი 76 სანტიმეტრია. <ref> Sereno, P.C.; Wilson, J.A.; Larsson, H.C.; Dutheil, D.B.; Sues, H.D. (1994). "Early Cretaceous dinosaurs from the Sahara". Science. 266 (5183): 267–271. Bibcode:1994Sci...266..267S. doi:10.1126/science.266.5183.267. PMID 17771449. S2CID 36090994.</ref> დადგენილია რამდენიმე [[აუტაპომორფია]] , რაც განასხვავებს აფროვენატორს მისი უახლოესი ნათესავებისგან.თავის ქალალის ჩაღრმავება, რომელშიც [[ანტორბიტალური ფანჯარა]] მდებარეობს. მესამე კისრის მალა დაბალი მართკუთხა ფორმისაა. ნახევარმთვარის ფორმის მაჯის ძვალი ძალიან ბრტყელია. პირველ [[მეტაკარპალური ძვალი|მეტაკარპალურ ძვალ]]ს მეორე მეტაკარპალურ ძვალთან ფართოდ გაფართოებული შეხების ზედაპირი აქვს. [[ბოქვენის ძვლი]]ს ძირი უკნიდან დაკბილულია. <ref> Carrano, M.T.; Benson, R.B.J.; Sampson, S.D. (2012). "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)". Journal of Systematic Palaeontology. 10 (2): 211–300. Bibcode:2012JSPal..10..211C. doi:10.1080/14772019.2011.630927. S2CID 85354215.</ref> ზოგადად, თავის ქალა საკმაოდ ბრტყელია, მისი სიმაღლე მის სიგრძეზე სამჯერ ნაკლებია, რაც ზუსტად ვერ განისაზღვრება, რადგან [[პრემაქსილები]] არ არის. ზედა ყბას , რომელსაც გრძელი წინა ტოტი აქვს, თოთხმეტი კბილი აქვს, რაც კბილების ბუდეებიდან შეიძლება დავასკვნათ: თავად კბილები დაკარგულია. არის პატარა ზედა ყბის ფანჯარა, რომელიც [[ანტორბიტალური ჩაღრმავება|ანტორბიტალური ჩაღრმავებ]]ის კიდეს არ აღწევს და [[პრომაქსილარული ფანჯარა|პრომაქსილარული ფანჯ]]რის უკან მდებარეობს. [[ცრემლის ძვალი|ცრემლის ძვალ]]ს ზემოდან გამორჩეული მომრგვალებული რქა აქვს. [[პოსტორბიტალური ძვალი|პოსტორბიტალური ძვ]]ლის ქვედა ტოტი განივად ფართოა. [[საუღლე ძვალი]] მოკლე, ღრმა და პნევმატიზებულია.<ref> Sereno, P.C.; Wilson, J.A.; Larsson, H.C.; Dutheil, D.B.; Sues, H.D. (1994). "Early Cretaceous dinosaurs from the Sahara". Science. 266 (5183): 267–271. Bibcode:1994Sci...266..267S. doi:10.1126/science.266.5183.267. PMID 17771449. S2CID 36090994.</ref> კბილებს დისტალურად გამორჩეული პროქსიმოდისტალურად მართკუთხა დისტალური კბილანები და [[სიგმოიდური ფორმა]] აქვთ, რაც ასევე ჩანს [[ტორვოზავრი|ტორვოზავრ]]ზე .<ref> Hendrickx, C.; Mateus, O.; Araújo, R. (2015). "A proposed terminology of theropod teeth (Dinosauria, Saurischia)". Journal of Vertebrate Paleontology. 35 (5): e982797. Bibcode:2015JVPal..35E2797H. doi:10.1080/02724634.2015.982797. Retrieved 19 September 2023.</ref> აფროვენატორს ჰქონდა მოქნილი, S-ის ფორმის კისერი და, სავარაუდოდ, კარგად განვითარებული კისრის კუნთები, რაც საშუალებას იძლეოდა უფრო ძლიერი გვერდიდან გვერდზე და ზევით-ქვევით მოძრაობებისთვის, ასევე მეტი კვების უნარისთვის, ვიდრე [[ალოზავრები|ალოზავრ]]ს ჰქონდა, მაგრამ არა ისეთი ძლიერი, როგორც [[სპინოზავრი|სპინოზავრ]]ს და სხვა [[სპინოზავრიდები]]ს.<ref> González, A.; Vidal, D.; Sereno, P. (2023). "Neck myology and feeding style of Afrovenator abakensis (Theropoda: Megalosauridae)". Conference: XX Annual Conference of the European Association of Vertebrate PalaeontologistsAt: Sabadell, Barcelona.</ref> ახლახან აღმოჩენილ ახალ ნიმუშებში აღინიშნა განახლებული [[პრემაქსილა]], რომელიც აჩვენებს ცხვირის მორჩის ნაკლებად დახრილი კუთხით, ვიდრე ადრე ეგონათ, რაც აფროვენატორს ოდნავ უფრო დიდ ნესტოს აძლევს.<ref> González Pérez, A.; Ciudad Real, M.; Simarro Cano, A.; Vidal, D.; Sereno, P. C. (2024). "Updated 3D skeletal reconstruction and cursorial limb proportion of Afrovenator abakensis (Theropoda: Megalosauridae) with new specimens" (PDF). Moncunill-Solé, B., Blanco, A., Grandal d'Anglade, A., González Fortes, G., Santos Fidalgo, L., Bao, R. (Eds.), Libro de Resúmenes de las XXXIX Jornadas SEP. Palaeontological Publications. 5 (1): 71.</ref> ახალი ნიმუშებიდან აღებული კიდურების მასალამ აჩვენა, რომ უკანა კიდურები ჰოლოტიპზე მოკლე იყო, პროპორციულად უფრო დიდი წვივის ძვლით. თითქმის სრული ახალი ტერფის მიხედვით, აფროვენატორს [[ალოზავრები|ალოზავრ]]ზე უკეთესი სირბილის ადაპტაცია ჰქონდა, მაგრამ არა ისეთი კარგი, როგორც [[აუკაზავრი|აუკაზავრ]]ს , რადგან მას არ ჰქონდა [[აბელისავრიდები|აბელისავრიდებ]]ში დამახასიათებელი სწრაფი სირბილის ზოგიერთი მახასიათებელი.<ref> González Pérez, A.; Ciudad Real, M.; Simarro Cano, A.; Vidal, D.; Sereno, P. C. (2024). "Updated 3D skeletal reconstruction and cursorial limb proportion of Afrovenator abakensis (Theropoda: Megalosauridae) with new specimens" (PDF). Moncunill-Solé, B., Blanco, A., Grandal d'Anglade, A., González Fortes, G., Santos Fidalgo, L., Bao, R. (Eds.), Libro de Resúmenes de las XXXIX Jornadas SEP. Palaeontological Publications. 5 (1): 71.</ref> ==კლასიპიკაცია== [[ფაილი:Afrovenator reconstruction.png|მინი|მარჯვნივ|სიცოცხლის აღდგენა]] ანალიზის უმეტესობა აფროვენატორს [[მეგალოსავროიდეა]]ს შემადგენლობაში მოათავსებს , რომელიც ადრე „ნაგვის ურნის ოჯახი“ იყო, რომელიც მრავალ დიდ და ძნელად კლასიფიცირებად [[თეროპოდი|თეროპოდ]]ს შეიცავდა, მაგრამ მას შემდეგ მნიშვნელოვნად გადაიკვეთა, როგორც [[მეგალოსავროიდეა]]ს ოჯახის წევრი სახეობა. [[2002]] წელს ჩატარებულმა ანალიზმა, რომელიც ძირითადად [[ნოასავრიდები|ნოასავრიდებ]]ზე იყო ფოკუსირებული , აჩვენა, რომ აფროვენატორი ბაზალური [[მეგალოსავრიდი]] იყო . თუმცა, მასში არ შედიოდა [[დუბრეუილოზავრი]], რამაც შეიძლება გავლენა მოახდინოს კლადოგრამის ამ რეგიონის შედეგებზე. სხვა, უფრო ბოლოდროინდელი და უფრო სრულყოფილი კლადისტური ანალიზები აჩვენებს აფროვენატორს [[მეგალოსავრიდები]]ს ჯგუფში [[ეუსტრეპტოსპონდილი|ეუსტრეპტოსპონდილ]]თან და [[დუბრეილოზავრი|დუბრეილოზავრ]]თან ერთად. ამ ჯგუფს ან [[მეგალოსავროიდეა]] (Allain 2002) ან [[ევსტრეპტოსპონდილინები]] ეწოდება . ეს უკანასკნელი კვლევა ასევე მოიცავს [[პიატნიცკისაურუსი|პიატნიცკისაურუს]]ს ამ ტაქსონში. [[მეთიუ კარანო]]ს [[2012]] წლის კვლევამ აფროვენატორი [[მეგალოსაურიდი|მეგალოსაურიდ]] [[აფროვენატორინები|აფროვენატორინებ]]ში მოათავსა .<ref> Carrano, M.T.; Benson, R.B.J.; Sampson, S.D. (2012). "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)". Journal of Systematic Palaeontology. 10 (2): 211–300. Bibcode:2012JSPal..10..211C. doi:10.1080/14772019.2011.630927. S2CID 85354215.</ref> აფროვენატორის ნათესაობის შესახებ რამდენიმე ალტერნატიული ჰიპოთეზა იქნა წარმოდგენილი . [[სერენო]]ს თავდაპირველ აღწერაში, აფროვენატორი ბაზალური [[სპინოზავროიდი]] აღმოჩნდა (იმ დროს ის „ [[ტორვოზავროიდეა]]ს “ სახელს იყენებდა), [[Spinosauridae]]-სა და [[მეგალოსავროიდეა]]ს (რომლებსაც მან „ [[ტორვოზავროიდები]] “ უწოდა) გარეთ. <ref> Sereno, P.C.; Wilson, J.A.; Larsson, H.C.; Dutheil, D.B.; Sues, H.D. (1994). "Early Cretaceous dinosaurs from the Sahara". Science. 266 (5183): 267–271. Bibcode:1994Sci...266..267S. doi:10.1126/science.266.5183.267. PMID 17771449. S2CID 36090994.</ref> და ბოლოს, კიდევ ერთი ბოლოდროინდელი კვლევა აფროვენატორს მეგალოზავროიდებს გარეთ ათავსებს და ამის ნაცვლად მას უფრო მჭიდრო კავშირში ავლენს ალოზავრთან (Rauhut 2003). ეს ერთადერთი კვლევაა, რომელიც ამ დასკვნამდე მივიდა. [[ფაილი:Afrovenator mount.jpg|მინი|მარცხნივ|აფროვენანტორის ჩონჩხი]] ბაზალური [[ალოსაუროიდი]]ს, [[ასფალტოვენატორი]]ს აღმოჩენის შედეგად, [[კარნოსაურია]]ს გადახედვისას პარაფილეტური [[მეგალოსავროიდეა]] აღინიშნა, თუმცა მოგვიანებით იგი კვლავ მონოფილეტურ ჯგუფად აღინიშნა, მხოლოდ აფროვენატორით , ხოლო ტაქსონები, რომლებიც ადრე აფროვენატორინად მოიხსენიებოდა, როგორიცაა [[დუბრეილოზავრი]], [[მაგნოზავრი]] და [[პივეტეაუზავრუსი]], რომლებიც [[ეუსტრეპტოსპონდილი|ეუსტრეპტოსპონდილუს]]თან ერთად იყვნენ შემოსაზღვრულნი .<ref> Schade, Marco; Rauhut, Oliver; Foth, Christian; Moleman, Olof; Evers, Serjoscha (2023). "A reappraisal of the cranial and mandibular osteology of the spinosaurid Irritator challengeri (Dinosauria: Theropoda)". Palaeontologia Electronica. doi:10.26879/1242. S2CID 258649428.</ref> {{clade| style=font-size:90%;line-height:90%;margin:1em auto; |label1= [[მეგალოსავროიდეა]] |1={{clade |1=[[პიატნიცკისაურიდები]] [[File:Piatnitzkysaurus floresi by Paleocolour.jpg|80px]] |label2=[[მეგალოსაურია]] |2={{clade |1=[[სტრეპტოსპონდილუსი]] |2=[[სპინოზავრები]] [[File:Spinosaurus aegyptiacus.png|70px]] |label3=[[მეგალოსავრიდეები]] |3={{clade |label1=[[ევსტრეპტოსპონდილინები]] |1={{clade |1= [[ეუსტრეპტოსპონდილი]][[File:Eustrept1DB1 (Flipped).jpg|80px]] }} |2={{clade |label1= [[მეგალოსაურინები]] |1={{clade |1=[[დურიავენატორი]] [[File:Duriavenator NT (Flipped).jpg|80px]] |2={{clade |1=[[მეგალოზავრი]] [[File:Megalosaurus silhouette by Paleogeek.svg|80px]] |2=[[ტორვოზავრი]] [[File:Torvosaurus tanneri Reconstruction (Flipped).png|80px]] }} }} |label2=[[აფროვენატორინები]] |2={{clade |1= [[აფროვენატორი]][[File:Afrovenator Abakensis by PaleoGeek.jpg|80px]] |2={{clade |1=[[დუბრეილოზავრი]] [[File:Dubreuillosaurus NT Flipped.png|80px]] |2=[[მაგნოზავრი]] [[File:Magnosaurus (Flipped).jpg|80px]] }} |3={{clade |1=[[ლეშანზავრი]] |2=[[პივეტეაუზავრუსი]] }} }} }} }} }} }} }} {{clade |label1='''[[ავეტეროპოდა]]''' |1={{clade |1=[[კოელუროზაურია]] |label2='''[[კარნოსაურია]]''' |2={{clade |1={{clade |1=''[[მონოლოფოსაურუსი]]'' |2=''[[ჩუანდონგოკოელურუსი]]'' }} |2={{clade |label1='''[[ალოზავროიდეა]]''' |1={{clade |1={{clade |1=''[[მარშოზავრი]]'' |2={{clade |1=''[[კონდორაპტორი]]'' |2=''[[პიატნიცკისაურუსი]]'' }} }} |2={{clade |1=''[[პოეკილოპლეურონი]]'' |2={{clade |1=''[[ასფალტოვენატორი]]'' |2={{clade |1={{clade |1=''[[ლოურინჰანოზავრუსი]]'' |2=''[[ქსუანჰანოზავრუსი]]'' }} |2={{clade |1=[[მეტრიაკანთოზაურიდები]] |2={{clade |1=''[[საუროფაგანაქსი]]'' |2={{clade |1=''[[ალოზავრი]]'' |2=[[კარქაროდონტოზაურია]] }} }} }} }} }} }} }} |label2='''[[მეგალოსავროიდეა]]''' |2={{clade |1={{clade |1=[[სპინოზავრები]] |2={{clade |1=''[[დუბრეილოზავრი]]'' |2={{clade |1=''[[მაგნოზავრი]]'' |2={{clade |1=''[[ეუსტრეპტოსპონდილი]]'' |2=''[[სტრეპტოსპონდილუსი]]'' }} }} }} }} |2={{clade |1=''[[დურიავენატორი]]'' |2={{clade |1='''''აფროვენატორი''''' |2={{clade |1=''[[პივეტეაუზავრუსი]]'' |2={{clade |1=''[[ლეშანზავრი]]'' |2={{clade |1=''[[მეგალოზავრი]]'' |2={{clade |1=''[[ტორვოზავრი]]'' |2=''[[ვიენვენატორი]]'' }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} }} ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:დინოზავრები]] 095hbtw5sxyhhe62bjkjrboromekofl 0 591815 4822969 4822683 2025-07-01T12:48:28Z GiorgiXIII 62215 4822969 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული| |მშობლიური სახელი = {{lang-fr|Province Nord}} |ქართული სახელი = ჩრდილოეთი პროვინცია |დროშა = Drapeau Province Nord Nouvelle Calédonie.svg |გერბი = |ქვეყანა = საფრანგეთი |ჰიმნი = |სტატუსი = [[ახალი კალედონია]] |შედის = [[ახალი კალედონიის პროვინციები|პროვინცია]] |მოიცავს = |დედაქალაქი = [[კონე]] |მსხვილი ქალაქი = |მსხვილი ქალაქები = |თარიღი = |მეთაური = პრეზიდენტი |მეთაური 2 = პოლ ნეაუტენი |მშპ = |მშპ წელი = |მშპ ადგილი = |მშპ ესმ = |ენა = |ენები = |მოსახლეობა = 49 910 |აღწერის წელი = 2019 |ადგილი მოსახლეობით = 2 |ეროვნული შემადგენლობა = [[კანაკები]] - 73,8 %, ევროპელები - 12,7 %, მეტისები - 5,7 % |სიმჭიდროვე = 5,2 |აღმსარებლობა = |ფართობი = 9582,6 |ადგილი ფართობით = 1 |ფართობის პროცენტი = |მაქსიმალური სიმაღლე = 1628 |საშუალო სიმაღლე = |მინიმალური სიმაღლე = |განედი = |გრძედი = |რუკა = New Caledonia administrative1.png |დროის სარტყელი = +11:00 |აბრევიატურა = |ISO = |FIPS = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსები = |ინტერნეტ-დომენი = |საავტომობილო სანომრე ნიშნები = |საიტი = http://www.province-nord.nc |კატეგორია ვიკისაწყობში = |პარამეტრი1 = |შენიშვნა = }} '''ჩრდილოეთი პროვინცია''' ({{lang-fr|Province Nord}}) — [[საფრანგეთი]]ს [[საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები|ზღვისიქითა ტერიტორია]] [[ახალი კალედონია|ახალი კალედონიის]] სამიდან ერთი ადმინისტრაციული პროვინცია. ის მოიცავს ახალი კალედონიის მთავარ კუნძულ [[გრანდ-ტერი (ახალი კალედონია)|გრანდ-ტერის]] ჩრდილო და ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილებს. პროვინციის მთავრობის რეზიდენცია მდებარეობს დასახლებულ პუნქტ [[კონე]]ში. პროვინციის მოსახლეობის რაოდენობა 2019 წლის აღწერის მიხედვით შეადგენდა 49 910 ადამიანს, რომლებიც ცხოვრობენ 9582,6 კმ² მიწის ფართობზე. პროვინციის მკვიდრი მოსახლეობის მნიშვნელოვან რაოდენობას შეადგენენ [[მელანეზიელები]] - 73,8 %, რომლებიც საუბრობენ კანაკელი ხალხის სხვადასხვა ენებზე, ასევე ცხოვრობს ევროპელების და მეტისების გარკვეული რაოდენობა. == გეოგრაფია == ჩრდილოეთი პროვინცია მოიცავს ახალი კალედონიის მთავარ კუნძულ გრანდ-ტერის ტერიტორიის ჩრდილო და ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილებს [[ბელეპის კუნძულები|ბელეპის კუნძულებთან]] ერთად. მისი მაქსიმალური სიმაღლე იმყოფება მთა [[პანე]]ზე და შეადგენს [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 1628 მეტრს, რომელიც ასევე ახალი კალედონიის ყველაზე უფრო მაქსიმალური წერტილია. == მოსახლეობა == მიუხედავათ იმისა, რომ ჩრდილოეთ პროვინციაში მოსახლეობის რაოდენობა უფრო მეტია ვიდრე [[ლუაიოტეს პროვინცია]]ში იქ მოსახლეობის სიმჭიდროვე ყველაზე დაბალია ახალი კალედონიის დანარჩენ ორ პროვინციასთან შედარებით. 2019 წლის აღწერის მიხედვით პროვინციაში ცხოვრობდა 49 910 ადამიანი, რაც მთელი ახალი კალედონიის მოსახლეობის 18,39 %-ია, ხოლო მოსახლეობის სიმჭიდროვე შეადგენს 5,21 ად./კმ-ზე და ეს დაბალი მაჩვენებელი დროთა განმავლობაში იზრდება. 1996 წლის მოსახლეობის აღწერის მიხედვით იყო ახალი კალედონიის მოსახლეობის 21,04 % (41 413 ათასი მაცხოვრებელი), 2004 წლის აღწერით 19,27 % (44 474 ათ.), 2009 წლის აღწერით 18,38 % (45 137 ათ.), ხოლო 2014 წლის აღწერით 18,78 % (50 487 ათ.). 23 წლის განმავლობაში მოსახლეობის რაოდენობა გაიზარდა 20 %-ით, ანუ საშუალოდ წლიურად 0,81 %. 2009-2019 წლებში პროცენტული მაჩვენებლები დიდად არ განსხვავდებოდა, რაც სავარაუდოდ მთავრობის მიერ გატარებული რებალანსირების პოლიტიკის მიზეზი უნდა იყოს.<ref>[https://web.archive.org/web/20120402122342/http://www.isee.nc/telechargement/bilandemographique%202008.pdf ISEE, «Situation démographique 2008», www.isee.nc]</ref> [[კანაკები]] პროვინციაში წარმოადგენენ დიდ დემოგრაფიულ უმრავლესობას და 2019 წლის მოსახლეობის აღწერის მიხედვით შეადგენდნენ მთელი პროვინციის მოსახლეობის სამ მეოთხედს (73,8 %). ევროპელების შთამომავლები შეადგენდნენ 12,7 %-ს (რომელთაც ემატება მეტისები - 5,7 % და 4 % სხვები, რომელთა დიდი ნაწილი საკუთარ თავს უწოდებენ "კალდოშებს"), რომლებიც ძირითადად თავმოყრილები არიან დასავლეთ სანაპიროს [[კუმაკი]]ს და [[პუემბუ]]ს კომუნებში და შეადგენენ მოსახლეობის მნიშვნელოვან ნაწილს (მოსახლეობის 20-25 %), ასევე დასავლეთ სანაპიროს ჩრდილოეთ დაბოლოვების [[კონე]]ს, [[ვო]]ს, [[კაალა-გომენი]]ს, [[პუმი (კომუნა)|პუმის]] და [[უეგოა]]ს კომუნებში. აღმოსავლეთ სანაპიროზე ევროპელების შთამომავალთა ყველაზე მაღალი კონცენტრაცია შეიმჩნევა [[პუანდიმიე]]ს, [[უეგოა]]ს და [[ტუო]]ს კომუნებში. სხვა ეთნოსები, როგორებიცაა [[უოლისელები]] და [[ფუტუნელები]] პროვინციაში პრაქტიკულად არ ცხოვრობენ.<ref>Institut de la statistique et des études économiques (Nouvelle-Calédonie), [http://www.isee.nc/population/telecharxls/commune-prov-rp-2009.xls Recensement de la population 2009/ Provinces et Communes].</ref> ჩრდილოეთი პროვინციის მოსახლეობა უფრო ახალგაზრდაა ვიდრე სამხრეთი პროვინციის და იმყოფება იგივე დონეზე, რაც ლუაიოტეს პროვინციაში, ან [[წყნარი ოკეანე|წყნარი ოკეანის]] სხვა [[არქიპელაგი|არქიპელაგებზე]] და მისი საშუალო ასაკია 28 წელი (27,5 წელი ლუაიოტეს პროვინციაში, 31 წელი სამხრეთ პროვინციაში, 28 წელი [[საფრანგეთის პოლინეზია]]ში და 24 წელი [[უოლისი და ფუტუნა]]ში). {| class="wikitable" |- | colspan="7" align=center | '''დემოგრაფიული ცხრილი'''<ref>[http://www.isee.nc/component/phocadownload/category/194-structure-de-la-population-et-evolutions?download=1330:evolution-population-2004-2014 Évolution de la population entre 2004 et 2014], [http://www.isee.nc/component/phocadownload/category/195-donnees?download=764:la-population-aux-differents-recensements la population aux différents recensements], [http://www.isee.nc/component/phocadownload/category/194-structure-de-la-population-et-evolutions?download=1329:population-legale-2014 les populations légales 2014], Institut de la statistique et des études économiques de Nouvelle-Calédonie.</ref> |- ! წლები || 1956 || 1963 || 1969 || 1976 || 1983 || 1989 |- | მოსახლეობა || 24 176 || 25 781 || 27 181 || 32 021 || 31 310 || 34 526 |- ! წლები || 1996 || 2004 || 2009 || 2014 || 2019 || 2024 |- | მოსახლეობა || 41 413 || 44 474 || 45 137 || 50 487 || 49 910 || - |} == ადმინისტრაციული მოწყობა == ჩრდილოეთი პროვინცია დაყოფილია 17 [[საფრანგეთის კომუნები|კომუნად]]: {| class="wikitable" ! № || კომუნები || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | colspan="5" align=center | '''{{colorbox|#BEC629;}} [[ჩრდილოეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|ჩრდილოეთი პროვინცია]]''' |- | 14 || [[პუაა]] (სამხრეთი ნაწილი) || align="right" | 568,6 || align="right" | 2592 || align="right" | 4,6 |- | 15 || [[პუემბუ]] || align="right" | 674,3 || align="right" | 2752 || align="right" | 4,1 |- | 16 || [[კონე]] || align="right" | 373,6 || align="right" | 8144 || align="right" | 21,8 |- | 17 || [[ვო]] || align="right" | 804,9 || align="right" | 2856 || align="right" | 3,5 |- | 18 || [[კაალა-გომენი]] || align="right" | 718,2 || align="right" | 1803 || align="right" | 2,5 |- | 19 || [[კუმაკი]] || align="right" | 550,0 || align="right" | 3981 || align="right" | 7,2 |- | 20 || [[პუმი (კომუნა)|პუმი]] || align="right" | 469,4 || align="right" | 1435 || align="right" | 3,1 |- | 21 || [[ილ-ბელეპი]] || align="right" | 69,5 || align="right" | 867 || align="right" | 12,5 |- | 22 || [[უეგოა]] || align="right" | 656,8 || align="right" | 2118 || align="right" | 3,2 |- | 23 || [[პუებო]] || align="right" | 202,8 || align="right" | 2144 || align="right" | 10,6 |- | 24 || [[იენჟენი]] || align="right" | 1068,8 || align="right" | 2454 || align="right" | 2,3 |- | 25 || [[ტუო]] || align="right" | 283,0 || align="right" | 2380 || align="right" | 8,4 |- | 26 || [[პუანდიმიე]] || align="right" | 673,1 || align="right" | 5006 || align="right" | 7,4 |- | 27 || [[პონერიუენი]] || align="right" | 707,3 || align="right" | 2420 || align="right" | 3,4 |- | 28 || [[უაილუ]] || align="right" | 940,6 || align="right" | 3955 || align="right" | 4,2 |- | 29 || [[კუაუა]] || align="right" | 383,0 || align="right" | 1304 || align="right" | 3,4 |- | 30 || [[კანალა]] || align="right" | 438,7 || align="right" | 3701 || align="right" | 8,4 |- |- style="background: #CCC;" | || სულ || align="right" | 9582,6 || align="right" | 49 910 || align="right" | 5,2 |} == პროვინციული კონგრესი == პროვინციალურ კონგრესში არსებულ 22 ადგილიდან პარტია [[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი|კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტურ ფრონტს]] უკავია 11 ადგილი, [[კალედონიური კავშირი|კალედონიურ კავშირს]] — 7 ადგილი, [[გაერთიანება]]ს ({{lang-fr|Le Rassemblement}}) — 3 ადგილი, ხოლო [[ერთიანი მომავალი|ერთიან მომავალს]] ({{lang-fr|L'Avenir ensemble}}) — 1 ადგილი. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.province-nord.nc/accueil/default.asp www.province-nord.nc Site officiel] * [http://www.koniambonickel.nc/ Site de Koniambo Nickel] * [http://www.isee.nc/publications/la-nouvelle-caledonie-en-cartes-et-en-chiffres/portrait-de-votre-tribu#province-nord Tribus de la province Nord, site de l'ISEE] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ახალი კალედონიის პროვინციები]] [[კატეგორია:ახალი კალედონიის გეოგრაფია]] enfcw062mmzkbjbxl1k1n0n94l9v9ja 4822974 4822969 2025-07-01T12:59:57Z GiorgiXIII 62215 4822974 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული| |მშობლიური სახელი = {{lang-fr|Province Nord}} |ქართული სახელი = ჩრდილოეთი პროვინცია |დროშა = Drapeau Province Nord Nouvelle Calédonie.svg |გერბი = |ქვეყანა = საფრანგეთი |ჰიმნი = |სტატუსი = [[ახალი კალედონია]] |შედის = [[ახალი კალედონიის პროვინციები|პროვინცია]] |მოიცავს = |დედაქალაქი = [[კონე]] |მსხვილი ქალაქი = |მსხვილი ქალაქები = |თარიღი = |მეთაური = პრეზიდენტი |მეთაური 2 = პოლ ნეაუტენი |მშპ = |მშპ წელი = |მშპ ადგილი = |მშპ ესმ = |ენა = |ენები = |მოსახლეობა = 49 910 |აღწერის წელი = 2019 |ადგილი მოსახლეობით = 2 |ეროვნული შემადგენლობა = [[კანაკები]] - 73,8 %, ევროპელები - 12,7 %, მეტისები - 5,7 % |სიმჭიდროვე = 5,2 |აღმსარებლობა = |ფართობი = 9582,6 |ადგილი ფართობით = 1 |ფართობის პროცენტი = |მაქსიმალური სიმაღლე = 1628 |საშუალო სიმაღლე = |მინიმალური სიმაღლე = |განედი = |გრძედი = |რუკა = New Caledonia administrative1.png |დროის სარტყელი = +11:00 |აბრევიატურა = |ISO = |FIPS = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსები = |ინტერნეტ-დომენი = |საავტომობილო სანომრე ნიშნები = |საიტი = http://www.province-nord.nc |კატეგორია ვიკისაწყობში = |პარამეტრი1 = |შენიშვნა = }} '''ჩრდილოეთი პროვინცია''' ({{lang-fr|Province Nord}}) — [[საფრანგეთი]]ს [[საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები|ზღვისიქითა ტერიტორია]] [[ახალი კალედონია|ახალი კალედონიის]] სამიდან ერთი ადმინისტრაციული პროვინცია. ის მოიცავს ახალი კალედონიის მთავარ კუნძულ [[გრანდ-ტერი (ახალი კალედონია)|გრანდ-ტერის]] ჩრდილო და ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილებს. პროვინციის მთავრობის რეზიდენცია მდებარეობს დასახლებულ პუნქტ [[კონე]]ში. პროვინციის მოსახლეობის რაოდენობა 2019 წლის აღწერის მიხედვით შეადგენდა 49 910 ადამიანს, რომლებიც ცხოვრობენ 9582,6 კმ² მიწის ფართობზე. პროვინციის მკვიდრი მოსახლეობის მნიშვნელოვან რაოდენობას შეადგენენ [[მელანეზიელები]] - 73,8 %, რომლებიც საუბრობენ კანაკელი ხალხის სხვადასხვა ენებზე, ასევე ცხოვრობს ევროპელების და მეტისების გარკვეული რაოდენობა. == გეოგრაფია == ჩრდილოეთი პროვინცია მოიცავს ახალი კალედონიის მთავარ კუნძულ გრანდ-ტერის ტერიტორიის ჩრდილო და ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილებს [[ბელეპის კუნძულები|ბელეპის კუნძულებთან]] ერთად. მისი მაქსიმალური სიმაღლე იმყოფება მთა [[პანე]]ზე და შეადგენს [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 1628 მეტრს, რომელიც ასევე ახალი კალედონიის ყველაზე უფრო მაქსიმალური წერტილია. == მოსახლეობა == მიუხედავათ იმისა, რომ ჩრდილოეთ პროვინციაში მოსახლეობის რაოდენობა უფრო მეტია ვიდრე [[ლუაიოტეს პროვინცია]]ში იქ მოსახლეობის სიმჭიდროვე ყველაზე დაბალია ახალი კალედონიის დანარჩენ ორ პროვინციასთან შედარებით. 2019 წლის აღწერის მიხედვით პროვინციაში ცხოვრობდა 49 910 ადამიანი, რაც მთელი ახალი კალედონიის მოსახლეობის 18,39 %-ია, ხოლო მოსახლეობის სიმჭიდროვე შეადგენს 5,21 ად./კმ-ზე და ეს დაბალი მაჩვენებელი დროთა განმავლობაში იზრდება. 1996 წლის მოსახლეობის აღწერის მიხედვით იყო ახალი კალედონიის მოსახლეობის 21,04 % (41 413 ათასი მაცხოვრებელი), 2004 წლის აღწერით 19,27 % (44 474 ათ.), 2009 წლის აღწერით 18,38 % (45 137 ათ.), ხოლო 2014 წლის აღწერით 18,78 % (50 487 ათ.). 23 წლის განმავლობაში მოსახლეობის რაოდენობა გაიზარდა 20 %-ით, ანუ საშუალოდ წლიურად 0,81 %. 2009-2019 წლებში პროცენტული მაჩვენებლები დიდად არ განსხვავდებოდა, რაც სავარაუდოდ მთავრობის მიერ გატარებული რებალანსირების პოლიტიკის მიზეზი უნდა იყოს.<ref>[https://web.archive.org/web/20120402122342/http://www.isee.nc/telechargement/bilandemographique%202008.pdf ISEE, «Situation démographique 2008», www.isee.nc]</ref> [[კანაკები]] პროვინციაში წარმოადგენენ დიდ დემოგრაფიულ უმრავლესობას და 2019 წლის მოსახლეობის აღწერის მიხედვით შეადგენდნენ მთელი პროვინციის მოსახლეობის სამ მეოთხედს (73,8 %). ევროპელების შთამომავლები შეადგენდნენ 12,7 %-ს (რომელთაც ემატება მეტისები - 5,7 % და 4 % სხვები, რომელთა დიდი ნაწილი საკუთარ თავს უწოდებენ "კალდოშებს"), რომლებიც ძირითადად თავმოყრილები არიან დასავლეთ სანაპიროს [[კუმაკი]]ს და [[პუემბუ]]ს კომუნებში და შეადგენენ მოსახლეობის მნიშვნელოვან ნაწილს (მოსახლეობის 20-25 %), ასევე დასავლეთ სანაპიროს ჩრდილოეთ დაბოლოვების [[კონე]]ს, [[ვო]]ს, [[კაალა-გომენი]]ს, [[პუმი (კომუნა)|პუმის]] და [[უეგოა]]ს კომუნებში. აღმოსავლეთ სანაპიროზე ევროპელების შთამომავალთა ყველაზე მაღალი კონცენტრაცია შეიმჩნევა [[პუანდიმიე]]ს, [[უეგოა]]ს და [[ტუო]]ს კომუნებში. სხვა ეთნოსები, როგორებიცაა [[უოლისელები]] და [[ფუტუნელები]] პროვინციაში პრაქტიკულად არ ცხოვრობენ.<ref>Institut de la statistique et des études économiques (Nouvelle-Calédonie), [http://www.isee.nc/population/telecharxls/commune-prov-rp-2009.xls Recensement de la population 2009/ Provinces et Communes].</ref> ჩრდილოეთი პროვინციის მოსახლეობა უფრო ახალგაზრდაა ვიდრე სამხრეთი პროვინციის და იმყოფება იგივე დონეზე, რაც ლუაიოტეს პროვინციაში, ან [[წყნარი ოკეანე|წყნარი ოკეანის]] სხვა [[არქიპელაგი|არქიპელაგებზე]] და მისი საშუალო ასაკია 28 წელი (27,5 წელი ლუაიოტეს პროვინციაში, 31 წელი სამხრეთ პროვინციაში, 28 წელი [[საფრანგეთის პოლინეზია]]ში და 24 წელი [[უოლისი და ფუტუნა]]ში). {| class="wikitable" |- | colspan="7" align=center | '''დემოგრაფიული ცხრილი'''<ref>[https://archive.wikiwix.com/cache/display2.php/attachment.pdf?url=http%3A%2F%2Fwww.isee.nc%2Fcomponent%2Fphocadownload%2Fcategory%2F194-structure-de-la-population-et-evolutions%3Fdownload%3D1330%3Aevolution-population-2004-2014:evolution-population-2004-2014 Évolution de la population entre 2004 et 2014], [https://archive.wikiwix.com/cache/display2.php/attachment.xls?url=http%3A%2F%2Fwww.is:la-population-aux-differents-recensements la population aux différents recensements], [https://archive.wikiwix.com/cache/display2.php/attachment.pdf?url=http%3A%2F%2Fwww.isee.nc%2Fcomponent%2Fphocadownload%2Fcategory%2F194-structure-de-la-population-et-evolutions%3Fdownload%3D1329%3Apopulation-legale-2014:population-legale-2014 les populations légales 2014], Institut de la statistique et des études économiques de Nouvelle-Calédonie.</ref> |- ! წლები || 1956 || 1963 || 1969 || 1976 || 1983 || 1989 |- | მოსახლეობა || 24 176 || 25 781 || 27 181 || 32 021 || 31 310 || 34 526 |- ! წლები || 1996 || 2004 || 2009 || 2014 || 2019 || 2024 |- | მოსახლეობა || 41 413 || 44 474 || 45 137 || 50 487 || 49 910 || - |} == ადმინისტრაციული მოწყობა == ჩრდილოეთი პროვინცია დაყოფილია 17 [[საფრანგეთის კომუნები|კომუნად]]: {| class="wikitable" ! № || კომუნები || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | colspan="5" align=center | '''{{colorbox|#BEC629;}} [[ჩრდილოეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|ჩრდილოეთი პროვინცია]]''' |- | 14 || [[პუაა]] (სამხრეთი ნაწილი) || align="right" | 568,6 || align="right" | 2592 || align="right" | 4,6 |- | 15 || [[პუემბუ]] || align="right" | 674,3 || align="right" | 2752 || align="right" | 4,1 |- | 16 || [[კონე]] || align="right" | 373,6 || align="right" | 8144 || align="right" | 21,8 |- | 17 || [[ვო]] || align="right" | 804,9 || align="right" | 2856 || align="right" | 3,5 |- | 18 || [[კაალა-გომენი]] || align="right" | 718,2 || align="right" | 1803 || align="right" | 2,5 |- | 19 || [[კუმაკი]] || align="right" | 550,0 || align="right" | 3981 || align="right" | 7,2 |- | 20 || [[პუმი (კომუნა)|პუმი]] || align="right" | 469,4 || align="right" | 1435 || align="right" | 3,1 |- | 21 || [[ილ-ბელეპი]] || align="right" | 69,5 || align="right" | 867 || align="right" | 12,5 |- | 22 || [[უეგოა]] || align="right" | 656,8 || align="right" | 2118 || align="right" | 3,2 |- | 23 || [[პუებო]] || align="right" | 202,8 || align="right" | 2144 || align="right" | 10,6 |- | 24 || [[იენჟენი]] || align="right" | 1068,8 || align="right" | 2454 || align="right" | 2,3 |- | 25 || [[ტუო]] || align="right" | 283,0 || align="right" | 2380 || align="right" | 8,4 |- | 26 || [[პუანდიმიე]] || align="right" | 673,1 || align="right" | 5006 || align="right" | 7,4 |- | 27 || [[პონერიუენი]] || align="right" | 707,3 || align="right" | 2420 || align="right" | 3,4 |- | 28 || [[უაილუ]] || align="right" | 940,6 || align="right" | 3955 || align="right" | 4,2 |- | 29 || [[კუაუა]] || align="right" | 383,0 || align="right" | 1304 || align="right" | 3,4 |- | 30 || [[კანალა]] || align="right" | 438,7 || align="right" | 3701 || align="right" | 8,4 |- |- style="background: #CCC;" | || სულ || align="right" | 9582,6 || align="right" | 49 910 || align="right" | 5,2 |} == პროვინციული კონგრესი == პროვინციალურ კონგრესში არსებულ 22 ადგილიდან პარტია [[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი|კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტურ ფრონტს]] უკავია 11 ადგილი, [[კალედონიური კავშირი|კალედონიურ კავშირს]] — 7 ადგილი, [[გაერთიანება]]ს ({{lang-fr|Le Rassemblement}}) — 3 ადგილი, ხოლო [[ერთიანი მომავალი|ერთიან მომავალს]] ({{lang-fr|L'Avenir ensemble}}) — 1 ადგილი. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.province-nord.nc/accueil/default.asp www.province-nord.nc Site officiel] * [http://www.koniambonickel.nc/ Site de Koniambo Nickel] * [http://www.isee.nc/publications/la-nouvelle-caledonie-en-cartes-et-en-chiffres/portrait-de-votre-tribu#province-nord Tribus de la province Nord, site de l'ISEE] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ახალი კალედონიის პროვინციები]] [[კატეგორია:ახალი კალედონიის გეოგრაფია]] pkhcue1wam5qjb2z3srkt0do2cvm3gf 4822978 4822974 2025-07-01T13:25:54Z GiorgiXIII 62215 4822978 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული| |მშობლიური სახელი = {{lang-fr|Province Nord}} |ქართული სახელი = ჩრდილოეთი პროვინცია |დროშა = Drapeau Province Nord Nouvelle Calédonie.svg |გერბი = |ქვეყანა = საფრანგეთი |ჰიმნი = |სტატუსი = [[ახალი კალედონია]] |შედის = [[ახალი კალედონიის პროვინციები|პროვინცია]] |მოიცავს = |დედაქალაქი = [[კონე]] |მსხვილი ქალაქი = |მსხვილი ქალაქები = |თარიღი = |მეთაური = პრეზიდენტი |მეთაური 2 = პოლ ნეაუტენი |მშპ = |მშპ წელი = |მშპ ადგილი = |მშპ ესმ = |ენა = |ენები = |მოსახლეობა = 49 910 |აღწერის წელი = 2019 |ადგილი მოსახლეობით = 2 |ეროვნული შემადგენლობა = [[კანაკები]] - 73,8 %, ევროპელები - 12,7 %, მეტისები - 5,7 % |სიმჭიდროვე = 5,2 |აღმსარებლობა = |ფართობი = 9582,6 |ადგილი ფართობით = 1 |ფართობის პროცენტი = |მაქსიმალური სიმაღლე = 1628 |საშუალო სიმაღლე = |მინიმალური სიმაღლე = |განედი = |გრძედი = |რუკა = New Caledonia administrative1.png |დროის სარტყელი = +11:00 |აბრევიატურა = |ISO = |FIPS = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსები = |ინტერნეტ-დომენი = |საავტომობილო სანომრე ნიშნები = |საიტი = http://www.province-nord.nc |კატეგორია ვიკისაწყობში = |პარამეტრი1 = |შენიშვნა = }} '''ჩრდილოეთი პროვინცია''' ({{lang-fr|Province Nord}}) — [[საფრანგეთი]]ს [[საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები|ზღვისიქითა ტერიტორია]] [[ახალი კალედონია|ახალი კალედონიის]] სამიდან ერთი ადმინისტრაციული პროვინცია. ის მოიცავს ახალი კალედონიის მთავარ კუნძულ [[გრანდ-ტერი (ახალი კალედონია)|გრანდ-ტერის]] ჩრდილო და ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილებს. პროვინციის მთავრობის რეზიდენცია მდებარეობს დასახლებულ პუნქტ [[კონე]]ში. პროვინციის მოსახლეობის რაოდენობა 2019 წლის აღწერის მიხედვით შეადგენდა 49 910 ადამიანს, რომლებიც ცხოვრობენ 9582,6 კმ² მიწის ფართობზე. პროვინციის მკვიდრი მოსახლეობის მნიშვნელოვან რაოდენობას შეადგენენ [[მელანეზიელები]] - 73,8 %, რომლებიც საუბრობენ კანაკელი ხალხის სხვადასხვა ენებზე, ასევე ცხოვრობს ევროპელების და მეტისების გარკვეული რაოდენობა. == გეოგრაფია == ჩრდილოეთი პროვინცია მოიცავს ახალი კალედონიის მთავარ კუნძულ გრანდ-ტერის ტერიტორიის ჩრდილო და ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილებს [[ბელეპის კუნძულები|ბელეპის კუნძულებთან]] ერთად. მისი მაქსიმალური სიმაღლე იმყოფება მთა [[პანე]]ზე და შეადგენს [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 1628 მეტრს, რომელიც ასევე ახალი კალედონიის ყველაზე უფრო მაქსიმალური წერტილია. == მოსახლეობა == მიუხედავათ იმისა, რომ ჩრდილოეთ პროვინციაში მოსახლეობის რაოდენობა უფრო მეტია ვიდრე [[ლუაიოტეს პროვინცია]]ში იქ მოსახლეობის სიმჭიდროვე ყველაზე დაბალია ახალი კალედონიის დანარჩენ ორ პროვინციასთან შედარებით. 2019 წლის აღწერის მიხედვით პროვინციაში ცხოვრობდა 49 910 ადამიანი, რაც მთელი ახალი კალედონიის მოსახლეობის 18,39 %-ია, ხოლო მოსახლეობის სიმჭიდროვე შეადგენს 5,21 ად./კმ-ზე და ეს დაბალი მაჩვენებელი დროთა განმავლობაში იზრდება. 1996 წლის მოსახლეობის აღწერის მიხედვით იყო ახალი კალედონიის მოსახლეობის 21,04 % (41 413 ათასი მაცხოვრებელი), 2004 წლის აღწერით 19,27 % (44 474 ათ.), 2009 წლის აღწერით 18,38 % (45 137 ათ.), ხოლო 2014 წლის აღწერით 18,78 % (50 487 ათ.). 23 წლის განმავლობაში მოსახლეობის რაოდენობა გაიზარდა 20 %-ით, ანუ საშუალოდ წლიურად 0,81 %. 2009-2019 წლებში პროცენტული მაჩვენებლები დიდად არ განსხვავდებოდა, რაც სავარაუდოდ მთავრობის მიერ გატარებული რებალანსირების პოლიტიკის მიზეზი უნდა იყოს.<ref>[https://web.archive.org/web/20120402122342/http://www.isee.nc/telechargement/bilandemographique%202008.pdf ISEE, «Situation démographique 2008», www.isee.nc]</ref> [[კანაკები]] პროვინციაში წარმოადგენენ დიდ დემოგრაფიულ უმრავლესობას და 2019 წლის მოსახლეობის აღწერის მიხედვით შეადგენდნენ მთელი პროვინციის მოსახლეობის სამ მეოთხედს (73,8 %). ევროპელების შთამომავლები შეადგენდნენ 12,7 %-ს (რომელთაც ემატება მეტისები - 5,7 % და 4 % სხვები, რომელთა დიდი ნაწილი საკუთარ თავს უწოდებენ "კალდოშებს"), რომლებიც ძირითადად თავმოყრილები არიან დასავლეთ სანაპიროს [[კუმაკი]]ს და [[პუემბუ]]ს კომუნებში და შეადგენენ მოსახლეობის მნიშვნელოვან ნაწილს (მოსახლეობის 20-25 %), ასევე დასავლეთ სანაპიროს ჩრდილოეთ დაბოლოვების [[კონე]]ს, [[ვო]]ს, [[კაალა-გომენი]]ს, [[პუმი (კომუნა)|პუმის]] და [[უეგოა]]ს კომუნებში. აღმოსავლეთ სანაპიროზე ევროპელების შთამომავალთა ყველაზე მაღალი კონცენტრაცია შეიმჩნევა [[პუანდიმიე]]ს, [[უეგოა]]ს და [[ტუო]]ს კომუნებში. სხვა ეთნოსები, როგორებიცაა [[უოლისელები]] და [[ფუტუნელები]] პროვინციაში პრაქტიკულად არ ცხოვრობენ.<ref>Institut de la statistique et des études économiques (Nouvelle-Calédonie), [http://www.isee.nc/population/telecharxls/commune-prov-rp-2009.xls Recensement de la population 2009/ Provinces et Communes].</ref> ჩრდილოეთი პროვინციის მოსახლეობა უფრო ახალგაზრდაა ვიდრე სამხრეთი პროვინციის და იმყოფება იგივე დონეზე, რაც ლუაიოტეს პროვინციაში, ან [[წყნარი ოკეანე|წყნარი ოკეანის]] სხვა [[არქიპელაგი|არქიპელაგებზე]] და მისი საშუალო ასაკია 28 წელი (27,5 წელი ლუაიოტეს პროვინციაში, 31 წელი სამხრეთ პროვინციაში, 28 წელი [[საფრანგეთის პოლინეზია]]ში და 24 წელი [[უოლისი და ფუტუნა]]ში). {| class="wikitable" |- | colspan="7" align=center | '''დემოგრაფიული ცხრილი'''<ref>[https://archive.wikiwix.com/cache/display2.php/attachment.pdf?url=http%3A%2F%2Fwww.isee.nc%2Fcomponent%2Fphocadownload%2Fcategory%2F194-structure-de-la-population-et-evolutions%3Fdownload%3D1330%3Aevolution-population-2004-2014:evolution-population-2004-2014 Évolution de la population entre 2004 et 2014], [https://archive.wikiwix.com/cache/display2.php/attachment.xls?url=http%3A%2F%2Fwww.is:la-population-aux-differents-recensements la population aux différents recensements], [https://archive.wikiwix.com/cache/display2.php/attachment.pdf?url=http%3A%2F%2Fwww.isee.nc%2Fcomponent%2Fphocadownload%2Fcategory%2F194-structure-de-la-population-et-evolutions%3Fdownload%3D1329%3Apopulation-legale-2014:population-legale-2014 les populations légales 2014], Institut de la statistique et des études économiques de Nouvelle-Calédonie.</ref> |- ! წლები || 1956 || 1963 || 1969 || 1976 || 1983 || 1989 |- | მოსახლეობა || 24 176 || 25 781 || 27 181 || 32 021 || 31 310 || 34 526 |- ! წლები || 1996 || 2004 || 2009 || 2014 || 2019 || 2024 |- | მოსახლეობა || 41 413 || 44 474 || 45 137 || 50 487 || 49 910 || - |} == ადმინისტრაციული მოწყობა == ჩრდილოეთი პროვინცია დაყოფილია 17 [[საფრანგეთის კომუნები|კომუნად]]: {| class="wikitable" ! № || კომუნა<br />(ქართ.) || კომუნა<br />(ფრანგ.) || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#BEC629;}} [[ჩრდილოეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|ჩრდილოეთი პროვინცია]]''' |- | 14 || [[პუაა]] (სამხრეთი ნაწილი) || Poya || align="right" | 568,6 || align="right" | 2592 || align="right" | 4,6 |- | 15 || [[პუემბუ]] || Pouembout || align="right" | 674,3 || align="right" | 2752 || align="right" | 4,1 |- | 16 || [[კონე]] || Koné || align="right" | 373,6 || align="right" | 8144 || align="right" | 21,8 |- | 17 || [[ვო]] || Voh || align="right" | 804,9 || align="right" | 2856 || align="right" | 3,5 |- | 18 || [[კაალა-გომენი]] || Kaala-Gomen || align="right" | 718,2 || align="right" | 1803 || align="right" | 2,5 |- | 19 || [[კუმაკი]] || Koumac || align="right" | 550,0 || align="right" | 3981 || align="right" | 7,2 |- | 20 || [[პუმი (კომუნა)|პუმი]] || Poum || align="right" | 469,4 || align="right" | 1435 || align="right" | 3,1 |- | 21 || [[ბელეპი]] || Bélep || align="right" | 69,5 || align="right" | 867 || align="right" | 12,5 |- | 22 || [[უეგოა]] || Ouégoa || align="right" | 656,8 || align="right" | 2118 || align="right" | 3,2 |- | 23 || [[პუებო]] || Pouébo || align="right" | 202,8 || align="right" | 2144 || align="right" | 10,6 |- | 24 || [[იენჟენი]] || Hienghène || align="right" | 1068,8 || align="right" | 2454 || align="right" | 2,3 |- | 25 || [[ტუო]] || Touho || align="right" | 283,0 || align="right" | 2380 || align="right" | 8,4 |- | 26 || [[პუანდიმიე]] || Poindimié || align="right" | 673,1 || align="right" | 5006 || align="right" | 7,4 |- | 27 || [[პონერიუენი]] || Ponérihouen || align="right" | 707,3 || align="right" | 2420 || align="right" | 3,4 |- | 28 || [[უაილუ]] || Houaïlou || align="right" | 940,6 || align="right" | 3955 || align="right" | 4,2 |- | 29 || [[კუაუა]] || Kouaoua || align="right" | 383,0 || align="right" | 1304 || align="right" | 3,4 |- | 30 || [[კანალა]] || Canala || align="right" | 438,7 || align="right" | 3701 || align="right" | 8,4 |- |- style="background: #CCC;" | || სულ || || align="right" | 9582,6 || align="right" | 49 910 || align="right" | 5,2 |} == პროვინციული კონგრესი == პროვინციალურ კონგრესში არსებულ 22 ადგილიდან პარტია [[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი|კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტურ ფრონტს]] უკავია 11 ადგილი, [[კალედონიური კავშირი|კალედონიურ კავშირს]] — 7 ადგილი, [[გაერთიანება]]ს ({{lang-fr|Le Rassemblement}}) — 3 ადგილი, ხოლო [[ერთიანი მომავალი|ერთიან მომავალს]] ({{lang-fr|L'Avenir ensemble}}) — 1 ადგილი. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.province-nord.nc/accueil/default.asp www.province-nord.nc Site officiel] * [http://www.koniambonickel.nc/ Site de Koniambo Nickel] * [http://www.isee.nc/publications/la-nouvelle-caledonie-en-cartes-et-en-chiffres/portrait-de-votre-tribu#province-nord Tribus de la province Nord, site de l'ISEE] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ახალი კალედონიის პროვინციები]] [[კატეგორია:ახალი კალედონიის გეოგრაფია]] gqzy6hvxaztgbjlmyqz446jw7i3eil1 4822992 4822978 2025-07-01T14:22:08Z GiorgiXIII 62215 /* ადმინისტრაციული მოწყობა */ 4822992 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული| |მშობლიური სახელი = {{lang-fr|Province Nord}} |ქართული სახელი = ჩრდილოეთი პროვინცია |დროშა = Drapeau Province Nord Nouvelle Calédonie.svg |გერბი = |ქვეყანა = საფრანგეთი |ჰიმნი = |სტატუსი = [[ახალი კალედონია]] |შედის = [[ახალი კალედონიის პროვინციები|პროვინცია]] |მოიცავს = |დედაქალაქი = [[კონე]] |მსხვილი ქალაქი = |მსხვილი ქალაქები = |თარიღი = |მეთაური = პრეზიდენტი |მეთაური 2 = პოლ ნეაუტენი |მშპ = |მშპ წელი = |მშპ ადგილი = |მშპ ესმ = |ენა = |ენები = |მოსახლეობა = 49 910 |აღწერის წელი = 2019 |ადგილი მოსახლეობით = 2 |ეროვნული შემადგენლობა = [[კანაკები]] - 73,8 %, ევროპელები - 12,7 %, მეტისები - 5,7 % |სიმჭიდროვე = 5,2 |აღმსარებლობა = |ფართობი = 9582,6 |ადგილი ფართობით = 1 |ფართობის პროცენტი = |მაქსიმალური სიმაღლე = 1628 |საშუალო სიმაღლე = |მინიმალური სიმაღლე = |განედი = |გრძედი = |რუკა = New Caledonia administrative1.png |დროის სარტყელი = +11:00 |აბრევიატურა = |ISO = |FIPS = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსები = |ინტერნეტ-დომენი = |საავტომობილო სანომრე ნიშნები = |საიტი = http://www.province-nord.nc |კატეგორია ვიკისაწყობში = |პარამეტრი1 = |შენიშვნა = }} '''ჩრდილოეთი პროვინცია''' ({{lang-fr|Province Nord}}) — [[საფრანგეთი]]ს [[საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები|ზღვისიქითა ტერიტორია]] [[ახალი კალედონია|ახალი კალედონიის]] სამიდან ერთი ადმინისტრაციული პროვინცია. ის მოიცავს ახალი კალედონიის მთავარ კუნძულ [[გრანდ-ტერი (ახალი კალედონია)|გრანდ-ტერის]] ჩრდილო და ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილებს. პროვინციის მთავრობის რეზიდენცია მდებარეობს დასახლებულ პუნქტ [[კონე]]ში. პროვინციის მოსახლეობის რაოდენობა 2019 წლის აღწერის მიხედვით შეადგენდა 49 910 ადამიანს, რომლებიც ცხოვრობენ 9582,6 კმ² მიწის ფართობზე. პროვინციის მკვიდრი მოსახლეობის მნიშვნელოვან რაოდენობას შეადგენენ [[მელანეზიელები]] - 73,8 %, რომლებიც საუბრობენ კანაკელი ხალხის სხვადასხვა ენებზე, ასევე ცხოვრობს ევროპელების და მეტისების გარკვეული რაოდენობა. == გეოგრაფია == ჩრდილოეთი პროვინცია მოიცავს ახალი კალედონიის მთავარ კუნძულ გრანდ-ტერის ტერიტორიის ჩრდილო და ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილებს [[ბელეპის კუნძულები|ბელეპის კუნძულებთან]] ერთად. მისი მაქსიმალური სიმაღლე იმყოფება მთა [[პანე]]ზე და შეადგენს [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 1628 მეტრს, რომელიც ასევე ახალი კალედონიის ყველაზე უფრო მაქსიმალური წერტილია. == მოსახლეობა == მიუხედავათ იმისა, რომ ჩრდილოეთ პროვინციაში მოსახლეობის რაოდენობა უფრო მეტია ვიდრე [[ლუაიოტეს პროვინცია]]ში იქ მოსახლეობის სიმჭიდროვე ყველაზე დაბალია ახალი კალედონიის დანარჩენ ორ პროვინციასთან შედარებით. 2019 წლის აღწერის მიხედვით პროვინციაში ცხოვრობდა 49 910 ადამიანი, რაც მთელი ახალი კალედონიის მოსახლეობის 18,39 %-ია, ხოლო მოსახლეობის სიმჭიდროვე შეადგენს 5,21 ად./კმ-ზე და ეს დაბალი მაჩვენებელი დროთა განმავლობაში იზრდება. 1996 წლის მოსახლეობის აღწერის მიხედვით იყო ახალი კალედონიის მოსახლეობის 21,04 % (41 413 ათასი მაცხოვრებელი), 2004 წლის აღწერით 19,27 % (44 474 ათ.), 2009 წლის აღწერით 18,38 % (45 137 ათ.), ხოლო 2014 წლის აღწერით 18,78 % (50 487 ათ.). 23 წლის განმავლობაში მოსახლეობის რაოდენობა გაიზარდა 20 %-ით, ანუ საშუალოდ წლიურად 0,81 %. 2009-2019 წლებში პროცენტული მაჩვენებლები დიდად არ განსხვავდებოდა, რაც სავარაუდოდ მთავრობის მიერ გატარებული რებალანსირების პოლიტიკის მიზეზი უნდა იყოს.<ref>[https://web.archive.org/web/20120402122342/http://www.isee.nc/telechargement/bilandemographique%202008.pdf ISEE, «Situation démographique 2008», www.isee.nc]</ref> [[კანაკები]] პროვინციაში წარმოადგენენ დიდ დემოგრაფიულ უმრავლესობას და 2019 წლის მოსახლეობის აღწერის მიხედვით შეადგენდნენ მთელი პროვინციის მოსახლეობის სამ მეოთხედს (73,8 %). ევროპელების შთამომავლები შეადგენდნენ 12,7 %-ს (რომელთაც ემატება მეტისები - 5,7 % და 4 % სხვები, რომელთა დიდი ნაწილი საკუთარ თავს უწოდებენ "კალდოშებს"), რომლებიც ძირითადად თავმოყრილები არიან დასავლეთ სანაპიროს [[კუმაკი]]ს და [[პუემბუ]]ს კომუნებში და შეადგენენ მოსახლეობის მნიშვნელოვან ნაწილს (მოსახლეობის 20-25 %), ასევე დასავლეთ სანაპიროს ჩრდილოეთ დაბოლოვების [[კონე]]ს, [[ვო]]ს, [[კაალა-გომენი]]ს, [[პუმი (კომუნა)|პუმის]] და [[უეგოა]]ს კომუნებში. აღმოსავლეთ სანაპიროზე ევროპელების შთამომავალთა ყველაზე მაღალი კონცენტრაცია შეიმჩნევა [[პუანდიმიე]]ს, [[უეგოა]]ს და [[ტუო]]ს კომუნებში. სხვა ეთნოსები, როგორებიცაა [[უოლისელები]] და [[ფუტუნელები]] პროვინციაში პრაქტიკულად არ ცხოვრობენ.<ref>Institut de la statistique et des études économiques (Nouvelle-Calédonie), [http://www.isee.nc/population/telecharxls/commune-prov-rp-2009.xls Recensement de la population 2009/ Provinces et Communes].</ref> ჩრდილოეთი პროვინციის მოსახლეობა უფრო ახალგაზრდაა ვიდრე სამხრეთი პროვინციის და იმყოფება იგივე დონეზე, რაც ლუაიოტეს პროვინციაში, ან [[წყნარი ოკეანე|წყნარი ოკეანის]] სხვა [[არქიპელაგი|არქიპელაგებზე]] და მისი საშუალო ასაკია 28 წელი (27,5 წელი ლუაიოტეს პროვინციაში, 31 წელი სამხრეთ პროვინციაში, 28 წელი [[საფრანგეთის პოლინეზია]]ში და 24 წელი [[უოლისი და ფუტუნა]]ში). {| class="wikitable" |- | colspan="7" align=center | '''დემოგრაფიული ცხრილი'''<ref>[https://archive.wikiwix.com/cache/display2.php/attachment.pdf?url=http%3A%2F%2Fwww.isee.nc%2Fcomponent%2Fphocadownload%2Fcategory%2F194-structure-de-la-population-et-evolutions%3Fdownload%3D1330%3Aevolution-population-2004-2014:evolution-population-2004-2014 Évolution de la population entre 2004 et 2014], [https://archive.wikiwix.com/cache/display2.php/attachment.xls?url=http%3A%2F%2Fwww.is:la-population-aux-differents-recensements la population aux différents recensements], [https://archive.wikiwix.com/cache/display2.php/attachment.pdf?url=http%3A%2F%2Fwww.isee.nc%2Fcomponent%2Fphocadownload%2Fcategory%2F194-structure-de-la-population-et-evolutions%3Fdownload%3D1329%3Apopulation-legale-2014:population-legale-2014 les populations légales 2014], Institut de la statistique et des études économiques de Nouvelle-Calédonie.</ref> |- ! წლები || 1956 || 1963 || 1969 || 1976 || 1983 || 1989 |- | მოსახლეობა || 24 176 || 25 781 || 27 181 || 32 021 || 31 310 || 34 526 |- ! წლები || 1996 || 2004 || 2009 || 2014 || 2019 || 2024 |- | მოსახლეობა || 41 413 || 44 474 || 45 137 || 50 487 || 49 910 || - |} == ადმინისტრაციული მოწყობა == ჩრდილოეთი პროვინცია დაყოფილია 17 [[საფრანგეთის კომუნები|კომუნად]]: {| class="wikitable" ! № || კომუნა<br />(ქართ.) || კომუნა<br />(ფრანგ.) || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#BEC629;}} [[ჩრდილოეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|ჩრდილოეთი პროვინცია]]''' |- | 14 || [[პუაა]] (სამხრეთი ნაწილი) || Poya || align="right" | 568,6 || align="right" | 2592 || align="right" | 4,6 |- | 15 || [[პუემბუ]] || Pouembout || align="right" | 674,3 || align="right" | 2752 || align="right" | 4,1 |- | 16 || [[კონე]] || Koné || align="right" | 373,6 || align="right" | 8144 || align="right" | 21,8 |- | 17 || [[ვო]] || Voh || align="right" | 804,9 || align="right" | 2856 || align="right" | 3,5 |- | 18 || [[კაალა-გომენი]] || Kaala-Gomen || align="right" | 718,2 || align="right" | 1803 || align="right" | 2,5 |- | 19 || [[კუმაკი]] || Koumac || align="right" | 550,0 || align="right" | 3981 || align="right" | 7,2 |- | 20 || [[პუმი (კომუნა)|პუმი]] || Poum || align="right" | 469,4 || align="right" | 1435 || align="right" | 3,1 |- | 21 || [[ბელეპი]] || Bélep || align="right" | 69,5 || align="right" | 867 || align="right" | 12,5 |- | 22 || [[უეგოა]] || Ouégoa || align="right" | 656,8 || align="right" | 2118 || align="right" | 3,2 |- | 23 || [[პუებო]] || Pouébo || align="right" | 202,8 || align="right" | 2144 || align="right" | 10,6 |- | 24 || [[იენჟენი]] || Hienghène || align="right" | 1068,8 || align="right" | 2454 || align="right" | 2,3 |- | 25 || [[ტუო]] || Touho || align="right" | 283,0 || align="right" | 2380 || align="right" | 8,4 |- | 26 || [[პუანდიმიე]] || Poindimié || align="right" | 673,1 || align="right" | 5006 || align="right" | 7,4 |- | 27 || [[პონერიუენი]] || Ponérihouen || align="right" | 707,3 || align="right" | 2420 || align="right" | 3,4 |- | 28 || [[უაილუ]] || Houaïlou || align="right" | 940,6 || align="right" | 3955 || align="right" | 4,2 |- | 29 || [[კუაუა]] || Kouaoua || align="right" | 383,0 || align="right" | 1304 || align="right" | 3,4 |- | 30 || [[კანალა]] || Canala || align="right" | 438,7 || align="right" | 3701 || align="right" | 8,4 |- |- style="background: #CCC;" | || სულ || || align="right" | 9582,6 || align="right" | 49 910 || align="right" | 5,2 |} == პროვინციული კონგრესი == პროვინციალურ კონგრესში არსებულ 22 ადგილიდან პარტია [[კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტური ფრონტი|კანაკთა ეროვნული განთავისუფლების სოციალისტურ ფრონტს]] უკავია 11 ადგილი, [[კალედონიური კავშირი|კალედონიურ კავშირს]] — 7 ადგილი, [[გაერთიანება]]ს ({{lang-fr|Le Rassemblement}}) — 3 ადგილი, ხოლო [[ერთიანი მომავალი|ერთიან მომავალს]] ({{lang-fr|L'Avenir ensemble}}) — 1 ადგილი. ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.province-nord.nc/accueil/default.asp www.province-nord.nc Site officiel] * [http://www.koniambonickel.nc/ Site de Koniambo Nickel] * [http://www.isee.nc/publications/la-nouvelle-caledonie-en-cartes-et-en-chiffres/portrait-de-votre-tribu#province-nord Tribus de la province Nord, site de l'ISEE] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ახალი კალედონიის პროვინციები]] [[კატეგორია:ახალი კალედონიის გეოგრაფია]] 6w57ic6wstl05z1lhtuo19fv6yc9g2i 0 591886 4823011 4822946 2025-07-01T16:27:45Z AkakiBalanchivadze 92095 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4823011 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Asia-Pacific_Group_Member_States.svg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოები.]] '''აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფი''' (ხშირად შემოკლებით '''აზია და წყნარი ოკეანე''' ან '''აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფის]] ერთ-ერთი ნაწილი. შედგება [[აზია|აზიისა]] და [[ოკეანეთი|ოკეანეთის]] 54 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref>{{Cite web|title=Funding Trends|publisher=[[OHCHR]]|url=https://www.ohchr.org/en/about-us/funding-and-budget/funding-trends|access-date=24 Dec 2024}}</ref><ref>{{Cite web|title=On Pursuing UN Security Council Reform|publisher=[[Japan Institute of International Affairs|JIAA]]|url=https://www.jiia.or.jp/en/ajiss_commentary/on-pursuing-un-security-council-reform.html}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით. == წევრი სახელმწიფოები == აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოებია:<ref name="UN org">{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref>{{Cite book|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|title=United Nations Handbook 2018–19|url=https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf|publisher=Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand|url-status=dead}}</ref> {{Div col}} * {{Flagcountry|Islamic Republic of Afghanistan}} * {{Flagcountry|Bahrain}} * {{Flagcountry|Bangladesh}} * {{Flagcountry|Bhutan}} * {{Flagcountry|Brunei}} * {{Flagcountry|Cambodia}} * {{Flagcountry|China}}{{შენიშვნა|Permanent member of the [[United Nations Security Council]]}} * {{Flagcountry|Cyprus}} * {{Flagcountry|Fiji}} * {{Flagcountry|India}} * {{Flagcountry|Indonesia}} * {{Flagcountry|Iran}} * {{Flagcountry|Iraq}} * {{Flagcountry|Japan}} * {{Flagcountry|Jordan}} * {{Flagcountry|Kazakhstan}} * {{Flagcountry|Kiribati}} * {{Flagcountry|Kuwait}} * {{Flagcountry|Kyrgyzstan}} * {{Flagcountry|Laos}} * {{Flagcountry|Lebanon}} * {{Flagcountry|Malaysia}} * {{Flagcountry|Maldives}} * {{Flagcountry|Marshall Islands}} * {{Flagcountry|Micronesia}} * {{Flagcountry|Mongolia}} * {{Flagcountry|Myanmar}}{{შენიშვნა|Formerly known as Burma until 1989.}} * {{Flagcountry|Nauru}} * {{Flagcountry|Nepal}} * {{Flagcountry|North Korea}} * {{Flagcountry|Oman}} * {{Flagcountry|Pakistan}} * {{Flagcountry|Palau}} * {{Flagcountry|Palestine}}{{შენიშვნა|While the State of Palestine is only a [[United Nations General Assembly observers|non-member observer state]] in the General Assembly, it has participated fully in the Asia Group since 2 April 1986 as the [[Palestine Liberation Organization]].<ref>{{cite web|author=Permanent Observer Mission of Palestine to the United Nations|title=Status of Palestine at the United Nations|url=http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550;jsessionid=DB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|publisher=United Nations|access-date=9 December 2010|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110606092743/http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550%3Bjsessionid%3DDB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|archive-date=6 June 2011}}: "On 2 April 1986, the Asian Group of the U.N. decided to accept the PLO as a full member."</ref>}} * {{Flagcountry|Papua New Guinea}} * {{Flagcountry|Philippines}} * {{Flagcountry|Qatar}} * {{Flagcountry|Samoa}} * {{Flagcountry|Saudi Arabia}} * {{Flagcountry|Singapore}} * {{Flagcountry|Solomon Islands}} * {{Flagcountry|South Korea}} * {{Flagcountry|Sri Lanka}} * {{Flagcountry|Syria}} * {{Flagcountry|Tajikistan}} * {{Flagcountry|Thailand}} * {{Flagcountry|Timor-Leste}} * {{Flagcountry|Tonga}} * {{Flagcountry|Turkey}}{{შენიშვნა|Turkey participates the Western European And Others Group, as well as the Asian Group, but for electoral purposes it is considered a member of Western European And Others Group.}} * {{Flagcountry|Turkmenistan}} * {{Flagcountry|Tuvalu}} * {{Flagcountry|United Arab Emirates}} * {{Flagcountry|Uzbekistan}} * {{Flagcountry|Vanuatu}} * {{Flagcountry|Vietnam}} * {{Flagcountry|Yemen}} {{Div col end}} == ისტორია == თავდაპირველად, ჯგუფი ცნობილი იყო, როგორც '''აზიური ჯგუფი'''. <ref>{{Cite web|url=https://undocs.org/en/A/RES/60/251|title=A/RES/60/251}}</ref> თუმცა, 1970-იანი წლებისთვის წყნარი ოკეანის კუნძულოვანმა ქვეყნებმა დამოუკიდებლობა მოიპოვეს და ჯგუფს შეუერთდნენ. 2000-იანი წლების შუა პერიოდისთვის ჯგუფში წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების რაოდენობამ წევრთა ერთ მეხუთედს გადააჭარბა, ამიტომ მათ ჯგუფის სახელის შეცვლის მოთხოვნის მხარდაჭერა დაიწყეს.<ref>{{Cite news|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=1 September 2011|title=Asian group of nations at UN changes its name to Asia-Pacific group|work=[[Radio New Zealand]]|location=Wellington|url=https://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/199302/asian-group-of-nations-at-un-changes-its-name-to-asia-pacific-group|access-date=26 February 2019}}</ref> სახელის შეცვლის პროცესი წარმატებით დასრულდა 2011 წელს, როდესაც გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია დათანხმდა ჯგუფის სახელწოდებაში „წყნარი ოკეანის“ ჩართვას, ჩინეთის დაჟინებული მოთხოვნით კი ის შეიცვალა '''„აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფით“'''. სახელის ეს ცვლილება აღიარებს წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების მზარდ როლს გაერთიანებული ერების სისტემაში. == წარმომადგენლობა == === უშიშროების საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] 3 ადგილი უჭირავს, 2 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|China}} | მუდმივი |- |{{flagdeco|South Korea}} [[სამხრეთი კორეა|კორეის რესპუბლიკა]] | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Japan}} | 2023 წლის 1 იანვარი – 2024 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] 11 ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ecosoc/en/content/members|title=Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12153.doc.htm|title=General Assembly Elects 19 Economic and Social Council Members to Terms Beginning 1 January 2020, Adopts Resolution Commemorating Signing of United Nations Charter|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|Indonesia}} | rowspan="3" | 2021 წლის 1 იანვარი – 2023 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Japan}} |- |{{Flagcountry|Solomon Islands}} |- |{{Flagcountry|Islamic Republic of Afghanistan}} | rowspan="4" | 2022 წლის 1 იანვარი – 2024 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|India}} |- |{{Flagcountry|Oman}} |- |{{Flagcountry|Kazakhstan}} |- |{{Flagcountry|Bangladesh}} | rowspan="4" | 2020 წლის 1 იანვარი – 2022 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|China}} |- |{{flagdeco|ROK}} [[სამხრეთი კორეა|კორეის რესპუბლიკა]] |- |{{Flagcountry|Thailand}} |} === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში 13 ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|author=<!--Not stated-->|date=17 October 2019|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|China}} | rowspan="4" | 2021 წლის 1 იანვარი – 2023 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Nepal}} |- |{{Flagcountry|Pakistan}} |- |{{Flagcountry|Uzbekistan}} |- |{{Flagcountry|Bahrain}} | rowspan="5" | 2019 წლის 1 იანვარი – 2021 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Bangladesh}} |- |{{Flagcountry|Fiji}} |- |{{Flagcountry|India}} |- |{{Flagcountry|Philippines}} |- |{{Flagcountry|Indonesia}} | rowspan="4" | 2020 წლის 1 იანვარი – 2022 წლის 31 დეკემბერი |- |{{flagdeco|South Korea}} [[სამხრეთი კორეა|კორეის რესპუბლიკა]] |- |{{Flagcountry|Japan}} |- |{{Flagcountry|Marshall Islands}} |} === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === 1 და 6 ცივფრებით დამთავრებულ წლებში, ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონის პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილების გამო, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. == იხილეთ აგრეთვე == * [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] == რესურსები ინტერნეტში == * გაეროს არქივში არსებული [https://search.archives.un.org/department-of-general-assembly-and-conference-management-dgacm-2002-present გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის (DGACM) (2002-დღემდე)] ჩანაწერები * [http://www.un.org/depts/DGACM/RegionalGroups.shtml რეგიონალური ჯგუფები გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის მეშვეობით] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] 5vf6y95rgbcfwspgzw68k3gpyjt3tme 4823013 4823011 2025-07-01T16:30:47Z AkakiBalanchivadze 92095 4823013 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Asia-Pacific_Group_Member_States.svg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოები.]] '''აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფი''' (ხშირად შემოკლებით '''აზია და წყნარი ოკეანე''' ან '''აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფის]] ერთ-ერთი ნაწილი. შედგება [[აზია|აზიისა]] და [[ოკეანეთი|ოკეანეთის]] 54 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref>{{Cite web|title=Funding Trends|publisher=[[OHCHR]]|url=https://www.ohchr.org/en/about-us/funding-and-budget/funding-trends|access-date=24 Dec 2024}}</ref><ref>{{Cite web|title=On Pursuing UN Security Council Reform|publisher=[[Japan Institute of International Affairs|JIAA]]|url=https://www.jiia.or.jp/en/ajiss_commentary/on-pursuing-un-security-council-reform.html}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით. == წევრი სახელმწიფოები == აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოებია:<ref name="UN org">{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref>{{Cite book|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|title=United Nations Handbook 2018–19|url=https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf|publisher=Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand|url-status=dead}}</ref> {{Div col}} * {{დროშა|ავღანეთი}} * {{Flagcountry|Bahrain}} * {{Flagcountry|Bangladesh}} * {{Flagcountry|Bhutan}} * {{Flagcountry|Brunei}} * {{Flagcountry|Cambodia}} * {{Flagcountry|China}}{{შენიშვნა|Permanent member of the [[United Nations Security Council]]}} * {{Flagcountry|Cyprus}} * {{Flagcountry|Fiji}} * {{Flagcountry|India}} * {{Flagcountry|Indonesia}} * {{Flagcountry|Iran}} * {{Flagcountry|Iraq}} * {{Flagcountry|Japan}} * {{Flagcountry|Jordan}} * {{Flagcountry|Kazakhstan}} * {{Flagcountry|Kiribati}} * {{Flagcountry|Kuwait}} * {{Flagcountry|Kyrgyzstan}} * {{Flagcountry|Laos}} * {{Flagcountry|Lebanon}} * {{Flagcountry|Malaysia}} * {{Flagcountry|Maldives}} * {{Flagcountry|Marshall Islands}} * {{Flagcountry|Micronesia}} * {{Flagcountry|Mongolia}} * {{Flagcountry|Myanmar}}{{შენიშვნა|1989 წლამდე ბურმა.}} * {{Flagcountry|Nauru}} * {{Flagcountry|Nepal}} * {{Flagcountry|North Korea}} * {{Flagcountry|Oman}} * {{Flagcountry|Pakistan}} * {{Flagcountry|Palau}} * {{Flagcountry|Palestine}}{{შენიშვნა|While the State of Palestine is only a [[United Nations General Assembly observers|non-member observer state]] in the General Assembly, it has participated fully in the Asia Group since 2 April 1986 as the [[Palestine Liberation Organization]].<ref>{{cite web|author=Permanent Observer Mission of Palestine to the United Nations|title=Status of Palestine at the United Nations|url=http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550;jsessionid=DB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|publisher=United Nations|access-date=9 December 2010|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110606092743/http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550%3Bjsessionid%3DDB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|archive-date=6 June 2011}}: "On 2 April 1986, the Asian Group of the U.N. decided to accept the PLO as a full member."</ref>}} * {{Flagcountry|Papua New Guinea}} * {{Flagcountry|Philippines}} * {{Flagcountry|Qatar}} * {{Flagcountry|Samoa}} * {{Flagcountry|Saudi Arabia}} * {{Flagcountry|Singapore}} * {{Flagcountry|Solomon Islands}} * {{Flagcountry|South Korea}} * {{Flagcountry|Sri Lanka}} * {{Flagcountry|Syria}} * {{Flagcountry|Tajikistan}} * {{Flagcountry|Thailand}} * {{Flagcountry|Timor-Leste}} * {{Flagcountry|Tonga}} * {{Flagcountry|Turkey}}{{შენიშვნა|Turkey participates the Western European And Others Group, as well as the Asian Group, but for electoral purposes it is considered a member of Western European And Others Group.}} * {{Flagcountry|Turkmenistan}} * {{Flagcountry|Tuvalu}} * {{Flagcountry|United Arab Emirates}} * {{Flagcountry|Uzbekistan}} * {{Flagcountry|Vanuatu}} * {{Flagcountry|Vietnam}} * {{Flagcountry|Yemen}} {{Div col end}} == ისტორია == თავდაპირველად, ჯგუფი ცნობილი იყო, როგორც '''აზიური ჯგუფი'''. <ref>{{Cite web|url=https://undocs.org/en/A/RES/60/251|title=A/RES/60/251}}</ref> თუმცა, 1970-იანი წლებისთვის წყნარი ოკეანის კუნძულოვანმა ქვეყნებმა დამოუკიდებლობა მოიპოვეს და ჯგუფს შეუერთდნენ. 2000-იანი წლების შუა პერიოდისთვის ჯგუფში წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების რაოდენობამ წევრთა ერთ მეხუთედს გადააჭარბა, ამიტომ მათ ჯგუფის სახელის შეცვლის მოთხოვნის მხარდაჭერა დაიწყეს.<ref>{{Cite news|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=1 September 2011|title=Asian group of nations at UN changes its name to Asia-Pacific group|work=[[Radio New Zealand]]|location=Wellington|url=https://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/199302/asian-group-of-nations-at-un-changes-its-name-to-asia-pacific-group|access-date=26 February 2019}}</ref> სახელის შეცვლის პროცესი წარმატებით დასრულდა 2011 წელს, როდესაც გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია დათანხმდა ჯგუფის სახელწოდებაში „წყნარი ოკეანის“ ჩართვას, ჩინეთის დაჟინებული მოთხოვნით კი ის შეიცვალა '''„აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფით“'''. სახელის ეს ცვლილება აღიარებს წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების მზარდ როლს გაერთიანებული ერების სისტემაში. == წარმომადგენლობა == === უშიშროების საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] 3 ადგილი უჭირავს, 2 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|China}} | მუდმივი |- |{{flagdeco|South Korea}} [[სამხრეთი კორეა|კორეის რესპუბლიკა]] | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Japan}} | 2023 წლის 1 იანვარი – 2024 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] 11 ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ecosoc/en/content/members|title=Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12153.doc.htm|title=General Assembly Elects 19 Economic and Social Council Members to Terms Beginning 1 January 2020, Adopts Resolution Commemorating Signing of United Nations Charter|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|Indonesia}} | rowspan="3" | 2021 წლის 1 იანვარი – 2023 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Japan}} |- |{{Flagcountry|Solomon Islands}} |- |{{Flagcountry|Islamic Republic of Afghanistan}} | rowspan="4" | 2022 წლის 1 იანვარი – 2024 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|India}} |- |{{Flagcountry|Oman}} |- |{{Flagcountry|Kazakhstan}} |- |{{Flagcountry|Bangladesh}} | rowspan="4" | 2020 წლის 1 იანვარი – 2022 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|China}} |- |{{flagdeco|ROK}} [[სამხრეთი კორეა|კორეის რესპუბლიკა]] |- |{{Flagcountry|Thailand}} |} === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში 13 ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|author=<!--Not stated-->|date=17 October 2019|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|China}} | rowspan="4" | 2021 წლის 1 იანვარი – 2023 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Nepal}} |- |{{Flagcountry|Pakistan}} |- |{{Flagcountry|Uzbekistan}} |- |{{Flagcountry|Bahrain}} | rowspan="5" | 2019 წლის 1 იანვარი – 2021 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Bangladesh}} |- |{{Flagcountry|Fiji}} |- |{{Flagcountry|India}} |- |{{Flagcountry|Philippines}} |- |{{Flagcountry|Indonesia}} | rowspan="4" | 2020 წლის 1 იანვარი – 2022 წლის 31 დეკემბერი |- |{{flagdeco|South Korea}} [[სამხრეთი კორეა|კორეის რესპუბლიკა]] |- |{{Flagcountry|Japan}} |- |{{Flagcountry|Marshall Islands}} |} === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === 1 და 6 ცივფრებით დამთავრებულ წლებში, ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონის პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილების გამო, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. == იხილეთ აგრეთვე == * [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] == რესურსები ინტერნეტში == * გაეროს არქივში არსებული [https://search.archives.un.org/department-of-general-assembly-and-conference-management-dgacm-2002-present გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის (DGACM) (2002-დღემდე)] ჩანაწერები * [http://www.un.org/depts/DGACM/RegionalGroups.shtml რეგიონალური ჯგუფები გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის მეშვეობით] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] cqxjkqp95a502ppla971l0hxk3lfq76 4823014 4823013 2025-07-01T16:31:03Z AkakiBalanchivadze 92095 /* ისტორია */ 4823014 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Asia-Pacific_Group_Member_States.svg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოები.]] '''აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფი''' (ხშირად შემოკლებით '''აზია და წყნარი ოკეანე''' ან '''აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფის]] ერთ-ერთი ნაწილი. შედგება [[აზია|აზიისა]] და [[ოკეანეთი|ოკეანეთის]] 54 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref>{{Cite web|title=Funding Trends|publisher=[[OHCHR]]|url=https://www.ohchr.org/en/about-us/funding-and-budget/funding-trends|access-date=24 Dec 2024}}</ref><ref>{{Cite web|title=On Pursuing UN Security Council Reform|publisher=[[Japan Institute of International Affairs|JIAA]]|url=https://www.jiia.or.jp/en/ajiss_commentary/on-pursuing-un-security-council-reform.html}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით. == წევრი სახელმწიფოები == აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოებია:<ref name="UN org">{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref>{{Cite book|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|title=United Nations Handbook 2018–19|url=https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf|publisher=Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand|url-status=dead}}</ref> {{Div col}} * {{დროშა|ავღანეთი}} * {{Flagcountry|Bahrain}} * {{Flagcountry|Bangladesh}} * {{Flagcountry|Bhutan}} * {{Flagcountry|Brunei}} * {{Flagcountry|Cambodia}} * {{Flagcountry|China}}{{შენიშვნა|Permanent member of the [[United Nations Security Council]]}} * {{Flagcountry|Cyprus}} * {{Flagcountry|Fiji}} * {{Flagcountry|India}} * {{Flagcountry|Indonesia}} * {{Flagcountry|Iran}} * {{Flagcountry|Iraq}} * {{Flagcountry|Japan}} * {{Flagcountry|Jordan}} * {{Flagcountry|Kazakhstan}} * {{Flagcountry|Kiribati}} * {{Flagcountry|Kuwait}} * {{Flagcountry|Kyrgyzstan}} * {{Flagcountry|Laos}} * {{Flagcountry|Lebanon}} * {{Flagcountry|Malaysia}} * {{Flagcountry|Maldives}} * {{Flagcountry|Marshall Islands}} * {{Flagcountry|Micronesia}} * {{Flagcountry|Mongolia}} * {{Flagcountry|Myanmar}}{{შენიშვნა|1989 წლამდე ბურმა.}} * {{Flagcountry|Nauru}} * {{Flagcountry|Nepal}} * {{Flagcountry|North Korea}} * {{Flagcountry|Oman}} * {{Flagcountry|Pakistan}} * {{Flagcountry|Palau}} * {{Flagcountry|Palestine}}{{შენიშვნა|While the State of Palestine is only a [[United Nations General Assembly observers|non-member observer state]] in the General Assembly, it has participated fully in the Asia Group since 2 April 1986 as the [[Palestine Liberation Organization]].<ref>{{cite web|author=Permanent Observer Mission of Palestine to the United Nations|title=Status of Palestine at the United Nations|url=http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550;jsessionid=DB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|publisher=United Nations|access-date=9 December 2010|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110606092743/http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550%3Bjsessionid%3DDB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|archive-date=6 June 2011}}: "On 2 April 1986, the Asian Group of the U.N. decided to accept the PLO as a full member."</ref>}} * {{Flagcountry|Papua New Guinea}} * {{Flagcountry|Philippines}} * {{Flagcountry|Qatar}} * {{Flagcountry|Samoa}} * {{Flagcountry|Saudi Arabia}} * {{Flagcountry|Singapore}} * {{Flagcountry|Solomon Islands}} * {{Flagcountry|South Korea}} * {{Flagcountry|Sri Lanka}} * {{Flagcountry|Syria}} * {{Flagcountry|Tajikistan}} * {{Flagcountry|Thailand}} * {{Flagcountry|Timor-Leste}} * {{Flagcountry|Tonga}} * {{Flagcountry|Turkey}}{{შენიშვნა|Turkey participates the Western European And Others Group, as well as the Asian Group, but for electoral purposes it is considered a member of Western European And Others Group.}} * {{Flagcountry|Turkmenistan}} * {{Flagcountry|Tuvalu}} * {{Flagcountry|United Arab Emirates}} * {{Flagcountry|Uzbekistan}} * {{Flagcountry|Vanuatu}} * {{Flagcountry|Vietnam}} * {{Flagcountry|Yemen}} {{Div col end}} == ისტორია == თავდაპირველად, ჯგუფი ცნობილი იყო, როგორც '''აზიური ჯგუფი'''.<ref>{{Cite web|url=https://undocs.org/en/A/RES/60/251|title=A/RES/60/251}}</ref> თუმცა, 1970-იანი წლებისთვის წყნარი ოკეანის კუნძულოვანმა ქვეყნებმა დამოუკიდებლობა მოიპოვეს და ჯგუფს შეუერთდნენ. 2000-იანი წლების შუა პერიოდისთვის ჯგუფში წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების რაოდენობამ წევრთა ერთ მეხუთედს გადააჭარბა, ამიტომ მათ ჯგუფის სახელის შეცვლის მოთხოვნის მხარდაჭერა დაიწყეს.<ref>{{Cite news|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=1 September 2011|title=Asian group of nations at UN changes its name to Asia-Pacific group|work=[[Radio New Zealand]]|location=Wellington|url=https://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/199302/asian-group-of-nations-at-un-changes-its-name-to-asia-pacific-group|access-date=26 February 2019}}</ref> სახელის შეცვლის პროცესი წარმატებით დასრულდა 2011 წელს, როდესაც გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია დათანხმდა ჯგუფის სახელწოდებაში „წყნარი ოკეანის“ ჩართვას, ჩინეთის დაჟინებული მოთხოვნით კი ის შეიცვალა '''„აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფით“'''. სახელის ეს ცვლილება აღიარებს წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების მზარდ როლს გაერთიანებული ერების სისტემაში. == წარმომადგენლობა == === უშიშროების საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] 3 ადგილი უჭირავს, 2 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|China}} | მუდმივი |- |{{flagdeco|South Korea}} [[სამხრეთი კორეა|კორეის რესპუბლიკა]] | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Japan}} | 2023 წლის 1 იანვარი – 2024 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] 11 ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ecosoc/en/content/members|title=Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12153.doc.htm|title=General Assembly Elects 19 Economic and Social Council Members to Terms Beginning 1 January 2020, Adopts Resolution Commemorating Signing of United Nations Charter|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|Indonesia}} | rowspan="3" | 2021 წლის 1 იანვარი – 2023 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Japan}} |- |{{Flagcountry|Solomon Islands}} |- |{{Flagcountry|Islamic Republic of Afghanistan}} | rowspan="4" | 2022 წლის 1 იანვარი – 2024 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|India}} |- |{{Flagcountry|Oman}} |- |{{Flagcountry|Kazakhstan}} |- |{{Flagcountry|Bangladesh}} | rowspan="4" | 2020 წლის 1 იანვარი – 2022 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|China}} |- |{{flagdeco|ROK}} [[სამხრეთი კორეა|კორეის რესპუბლიკა]] |- |{{Flagcountry|Thailand}} |} === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში 13 ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|author=<!--Not stated-->|date=17 October 2019|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|China}} | rowspan="4" | 2021 წლის 1 იანვარი – 2023 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Nepal}} |- |{{Flagcountry|Pakistan}} |- |{{Flagcountry|Uzbekistan}} |- |{{Flagcountry|Bahrain}} | rowspan="5" | 2019 წლის 1 იანვარი – 2021 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Bangladesh}} |- |{{Flagcountry|Fiji}} |- |{{Flagcountry|India}} |- |{{Flagcountry|Philippines}} |- |{{Flagcountry|Indonesia}} | rowspan="4" | 2020 წლის 1 იანვარი – 2022 წლის 31 დეკემბერი |- |{{flagdeco|South Korea}} [[სამხრეთი კორეა|კორეის რესპუბლიკა]] |- |{{Flagcountry|Japan}} |- |{{Flagcountry|Marshall Islands}} |} === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === 1 და 6 ცივფრებით დამთავრებულ წლებში, ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონის პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილების გამო, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. == იხილეთ აგრეთვე == * [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] == რესურსები ინტერნეტში == * გაეროს არქივში არსებული [https://search.archives.un.org/department-of-general-assembly-and-conference-management-dgacm-2002-present გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის (DGACM) (2002-დღემდე)] ჩანაწერები * [http://www.un.org/depts/DGACM/RegionalGroups.shtml რეგიონალური ჯგუფები გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის მეშვეობით] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] 7244t00jqb02fxyoi019wol0zq3e3iq 4823015 4823014 2025-07-01T16:31:34Z AkakiBalanchivadze 92095 /* უშიშროების საბჭო */ 4823015 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Asia-Pacific_Group_Member_States.svg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოები.]] '''აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფი''' (ხშირად შემოკლებით '''აზია და წყნარი ოკეანე''' ან '''აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფის]] ერთ-ერთი ნაწილი. შედგება [[აზია|აზიისა]] და [[ოკეანეთი|ოკეანეთის]] 54 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref>{{Cite web|title=Funding Trends|publisher=[[OHCHR]]|url=https://www.ohchr.org/en/about-us/funding-and-budget/funding-trends|access-date=24 Dec 2024}}</ref><ref>{{Cite web|title=On Pursuing UN Security Council Reform|publisher=[[Japan Institute of International Affairs|JIAA]]|url=https://www.jiia.or.jp/en/ajiss_commentary/on-pursuing-un-security-council-reform.html}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით. == წევრი სახელმწიფოები == აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოებია:<ref name="UN org">{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref>{{Cite book|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|title=United Nations Handbook 2018–19|url=https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf|publisher=Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand|url-status=dead}}</ref> {{Div col}} * {{დროშა|ავღანეთი}} * {{Flagcountry|Bahrain}} * {{Flagcountry|Bangladesh}} * {{Flagcountry|Bhutan}} * {{Flagcountry|Brunei}} * {{Flagcountry|Cambodia}} * {{Flagcountry|China}}{{შენიშვნა|Permanent member of the [[United Nations Security Council]]}} * {{Flagcountry|Cyprus}} * {{Flagcountry|Fiji}} * {{Flagcountry|India}} * {{Flagcountry|Indonesia}} * {{Flagcountry|Iran}} * {{Flagcountry|Iraq}} * {{Flagcountry|Japan}} * {{Flagcountry|Jordan}} * {{Flagcountry|Kazakhstan}} * {{Flagcountry|Kiribati}} * {{Flagcountry|Kuwait}} * {{Flagcountry|Kyrgyzstan}} * {{Flagcountry|Laos}} * {{Flagcountry|Lebanon}} * {{Flagcountry|Malaysia}} * {{Flagcountry|Maldives}} * {{Flagcountry|Marshall Islands}} * {{Flagcountry|Micronesia}} * {{Flagcountry|Mongolia}} * {{Flagcountry|Myanmar}}{{შენიშვნა|1989 წლამდე ბურმა.}} * {{Flagcountry|Nauru}} * {{Flagcountry|Nepal}} * {{Flagcountry|North Korea}} * {{Flagcountry|Oman}} * {{Flagcountry|Pakistan}} * {{Flagcountry|Palau}} * {{Flagcountry|Palestine}}{{შენიშვნა|While the State of Palestine is only a [[United Nations General Assembly observers|non-member observer state]] in the General Assembly, it has participated fully in the Asia Group since 2 April 1986 as the [[Palestine Liberation Organization]].<ref>{{cite web|author=Permanent Observer Mission of Palestine to the United Nations|title=Status of Palestine at the United Nations|url=http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550;jsessionid=DB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|publisher=United Nations|access-date=9 December 2010|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110606092743/http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550%3Bjsessionid%3DDB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|archive-date=6 June 2011}}: "On 2 April 1986, the Asian Group of the U.N. decided to accept the PLO as a full member."</ref>}} * {{Flagcountry|Papua New Guinea}} * {{Flagcountry|Philippines}} * {{Flagcountry|Qatar}} * {{Flagcountry|Samoa}} * {{Flagcountry|Saudi Arabia}} * {{Flagcountry|Singapore}} * {{Flagcountry|Solomon Islands}} * {{Flagcountry|South Korea}} * {{Flagcountry|Sri Lanka}} * {{Flagcountry|Syria}} * {{Flagcountry|Tajikistan}} * {{Flagcountry|Thailand}} * {{Flagcountry|Timor-Leste}} * {{Flagcountry|Tonga}} * {{Flagcountry|Turkey}}{{შენიშვნა|Turkey participates the Western European And Others Group, as well as the Asian Group, but for electoral purposes it is considered a member of Western European And Others Group.}} * {{Flagcountry|Turkmenistan}} * {{Flagcountry|Tuvalu}} * {{Flagcountry|United Arab Emirates}} * {{Flagcountry|Uzbekistan}} * {{Flagcountry|Vanuatu}} * {{Flagcountry|Vietnam}} * {{Flagcountry|Yemen}} {{Div col end}} == ისტორია == თავდაპირველად, ჯგუფი ცნობილი იყო, როგორც '''აზიური ჯგუფი'''.<ref>{{Cite web|url=https://undocs.org/en/A/RES/60/251|title=A/RES/60/251}}</ref> თუმცა, 1970-იანი წლებისთვის წყნარი ოკეანის კუნძულოვანმა ქვეყნებმა დამოუკიდებლობა მოიპოვეს და ჯგუფს შეუერთდნენ. 2000-იანი წლების შუა პერიოდისთვის ჯგუფში წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების რაოდენობამ წევრთა ერთ მეხუთედს გადააჭარბა, ამიტომ მათ ჯგუფის სახელის შეცვლის მოთხოვნის მხარდაჭერა დაიწყეს.<ref>{{Cite news|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=1 September 2011|title=Asian group of nations at UN changes its name to Asia-Pacific group|work=[[Radio New Zealand]]|location=Wellington|url=https://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/199302/asian-group-of-nations-at-un-changes-its-name-to-asia-pacific-group|access-date=26 February 2019}}</ref> სახელის შეცვლის პროცესი წარმატებით დასრულდა 2011 წელს, როდესაც გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია დათანხმდა ჯგუფის სახელწოდებაში „წყნარი ოკეანის“ ჩართვას, ჩინეთის დაჟინებული მოთხოვნით კი ის შეიცვალა '''„აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფით“'''. სახელის ეს ცვლილება აღიარებს წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების მზარდ როლს გაერთიანებული ერების სისტემაში. == წარმომადგენლობა == === უშიშროების საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] 3 ადგილი უჭირავს, 2 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|China}} | მუდმივი |- |{{დროშა|სამხრეთ კორეა}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Japan}} | 2023 წლის 1 იანვარი – 2024 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] 11 ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ecosoc/en/content/members|title=Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12153.doc.htm|title=General Assembly Elects 19 Economic and Social Council Members to Terms Beginning 1 January 2020, Adopts Resolution Commemorating Signing of United Nations Charter|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|Indonesia}} | rowspan="3" | 2021 წლის 1 იანვარი – 2023 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Japan}} |- |{{Flagcountry|Solomon Islands}} |- |{{Flagcountry|Islamic Republic of Afghanistan}} | rowspan="4" | 2022 წლის 1 იანვარი – 2024 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|India}} |- |{{Flagcountry|Oman}} |- |{{Flagcountry|Kazakhstan}} |- |{{Flagcountry|Bangladesh}} | rowspan="4" | 2020 წლის 1 იანვარი – 2022 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|China}} |- |{{flagdeco|ROK}} [[სამხრეთი კორეა|კორეის რესპუბლიკა]] |- |{{Flagcountry|Thailand}} |} === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში 13 ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|author=<!--Not stated-->|date=17 October 2019|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|China}} | rowspan="4" | 2021 წლის 1 იანვარი – 2023 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Nepal}} |- |{{Flagcountry|Pakistan}} |- |{{Flagcountry|Uzbekistan}} |- |{{Flagcountry|Bahrain}} | rowspan="5" | 2019 წლის 1 იანვარი – 2021 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Bangladesh}} |- |{{Flagcountry|Fiji}} |- |{{Flagcountry|India}} |- |{{Flagcountry|Philippines}} |- |{{Flagcountry|Indonesia}} | rowspan="4" | 2020 წლის 1 იანვარი – 2022 წლის 31 დეკემბერი |- |{{flagdeco|South Korea}} [[სამხრეთი კორეა|კორეის რესპუბლიკა]] |- |{{Flagcountry|Japan}} |- |{{Flagcountry|Marshall Islands}} |} === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === 1 და 6 ცივფრებით დამთავრებულ წლებში, ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონის პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილების გამო, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. == იხილეთ აგრეთვე == * [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] == რესურსები ინტერნეტში == * გაეროს არქივში არსებული [https://search.archives.un.org/department-of-general-assembly-and-conference-management-dgacm-2002-present გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის (DGACM) (2002-დღემდე)] ჩანაწერები * [http://www.un.org/depts/DGACM/RegionalGroups.shtml რეგიონალური ჯგუფები გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის მეშვეობით] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] qtch9cl4evi88oxejohvgciwywg9u57 4823016 4823015 2025-07-01T16:32:27Z AkakiBalanchivadze 92095 /* ეკონომიკური და სოციალური საბჭო */ 4823016 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Asia-Pacific_Group_Member_States.svg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოები.]] '''აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფი''' (ხშირად შემოკლებით '''აზია და წყნარი ოკეანე''' ან '''აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფის]] ერთ-ერთი ნაწილი. შედგება [[აზია|აზიისა]] და [[ოკეანეთი|ოკეანეთის]] 54 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref>{{Cite web|title=Funding Trends|publisher=[[OHCHR]]|url=https://www.ohchr.org/en/about-us/funding-and-budget/funding-trends|access-date=24 Dec 2024}}</ref><ref>{{Cite web|title=On Pursuing UN Security Council Reform|publisher=[[Japan Institute of International Affairs|JIAA]]|url=https://www.jiia.or.jp/en/ajiss_commentary/on-pursuing-un-security-council-reform.html}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით. == წევრი სახელმწიფოები == აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოებია:<ref name="UN org">{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref>{{Cite book|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|title=United Nations Handbook 2018–19|url=https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf|publisher=Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand|url-status=dead}}</ref> {{Div col}} * {{დროშა|ავღანეთი}} * {{Flagcountry|Bahrain}} * {{Flagcountry|Bangladesh}} * {{Flagcountry|Bhutan}} * {{Flagcountry|Brunei}} * {{Flagcountry|Cambodia}} * {{Flagcountry|China}}{{შენიშვნა|Permanent member of the [[United Nations Security Council]]}} * {{Flagcountry|Cyprus}} * {{Flagcountry|Fiji}} * {{Flagcountry|India}} * {{Flagcountry|Indonesia}} * {{Flagcountry|Iran}} * {{Flagcountry|Iraq}} * {{Flagcountry|Japan}} * {{Flagcountry|Jordan}} * {{Flagcountry|Kazakhstan}} * {{Flagcountry|Kiribati}} * {{Flagcountry|Kuwait}} * {{Flagcountry|Kyrgyzstan}} * {{Flagcountry|Laos}} * {{Flagcountry|Lebanon}} * {{Flagcountry|Malaysia}} * {{Flagcountry|Maldives}} * {{Flagcountry|Marshall Islands}} * {{Flagcountry|Micronesia}} * {{Flagcountry|Mongolia}} * {{Flagcountry|Myanmar}}{{შენიშვნა|1989 წლამდე ბურმა.}} * {{Flagcountry|Nauru}} * {{Flagcountry|Nepal}} * {{Flagcountry|North Korea}} * {{Flagcountry|Oman}} * {{Flagcountry|Pakistan}} * {{Flagcountry|Palau}} * {{Flagcountry|Palestine}}{{შენიშვნა|While the State of Palestine is only a [[United Nations General Assembly observers|non-member observer state]] in the General Assembly, it has participated fully in the Asia Group since 2 April 1986 as the [[Palestine Liberation Organization]].<ref>{{cite web|author=Permanent Observer Mission of Palestine to the United Nations|title=Status of Palestine at the United Nations|url=http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550;jsessionid=DB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|publisher=United Nations|access-date=9 December 2010|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110606092743/http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550%3Bjsessionid%3DDB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|archive-date=6 June 2011}}: "On 2 April 1986, the Asian Group of the U.N. decided to accept the PLO as a full member."</ref>}} * {{Flagcountry|Papua New Guinea}} * {{Flagcountry|Philippines}} * {{Flagcountry|Qatar}} * {{Flagcountry|Samoa}} * {{Flagcountry|Saudi Arabia}} * {{Flagcountry|Singapore}} * {{Flagcountry|Solomon Islands}} * {{Flagcountry|South Korea}} * {{Flagcountry|Sri Lanka}} * {{Flagcountry|Syria}} * {{Flagcountry|Tajikistan}} * {{Flagcountry|Thailand}} * {{Flagcountry|Timor-Leste}} * {{Flagcountry|Tonga}} * {{Flagcountry|Turkey}}{{შენიშვნა|Turkey participates the Western European And Others Group, as well as the Asian Group, but for electoral purposes it is considered a member of Western European And Others Group.}} * {{Flagcountry|Turkmenistan}} * {{Flagcountry|Tuvalu}} * {{Flagcountry|United Arab Emirates}} * {{Flagcountry|Uzbekistan}} * {{Flagcountry|Vanuatu}} * {{Flagcountry|Vietnam}} * {{Flagcountry|Yemen}} {{Div col end}} == ისტორია == თავდაპირველად, ჯგუფი ცნობილი იყო, როგორც '''აზიური ჯგუფი'''.<ref>{{Cite web|url=https://undocs.org/en/A/RES/60/251|title=A/RES/60/251}}</ref> თუმცა, 1970-იანი წლებისთვის წყნარი ოკეანის კუნძულოვანმა ქვეყნებმა დამოუკიდებლობა მოიპოვეს და ჯგუფს შეუერთდნენ. 2000-იანი წლების შუა პერიოდისთვის ჯგუფში წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების რაოდენობამ წევრთა ერთ მეხუთედს გადააჭარბა, ამიტომ მათ ჯგუფის სახელის შეცვლის მოთხოვნის მხარდაჭერა დაიწყეს.<ref>{{Cite news|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=1 September 2011|title=Asian group of nations at UN changes its name to Asia-Pacific group|work=[[Radio New Zealand]]|location=Wellington|url=https://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/199302/asian-group-of-nations-at-un-changes-its-name-to-asia-pacific-group|access-date=26 February 2019}}</ref> სახელის შეცვლის პროცესი წარმატებით დასრულდა 2011 წელს, როდესაც გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია დათანხმდა ჯგუფის სახელწოდებაში „წყნარი ოკეანის“ ჩართვას, ჩინეთის დაჟინებული მოთხოვნით კი ის შეიცვალა '''„აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფით“'''. სახელის ეს ცვლილება აღიარებს წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების მზარდ როლს გაერთიანებული ერების სისტემაში. == წარმომადგენლობა == === უშიშროების საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] 3 ადგილი უჭირავს, 2 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|China}} | მუდმივი |- |{{დროშა|სამხრეთ კორეა}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Japan}} | 2023 წლის 1 იანვარი – 2024 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] 11 ადგილი უჭირავს.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ecosoc/en/content/members|title=Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12153.doc.htm|title=General Assembly Elects 19 Economic and Social Council Members to Terms Beginning 1 January 2020, Adopts Resolution Commemorating Signing of United Nations Charter|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში 13 ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|author=<!--Not stated-->|date=17 October 2019|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|China}} | rowspan="4" | 2021 წლის 1 იანვარი – 2023 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Nepal}} |- |{{Flagcountry|Pakistan}} |- |{{Flagcountry|Uzbekistan}} |- |{{Flagcountry|Bahrain}} | rowspan="5" | 2019 წლის 1 იანვარი – 2021 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Bangladesh}} |- |{{Flagcountry|Fiji}} |- |{{Flagcountry|India}} |- |{{Flagcountry|Philippines}} |- |{{Flagcountry|Indonesia}} | rowspan="4" | 2020 წლის 1 იანვარი – 2022 წლის 31 დეკემბერი |- |{{flagdeco|South Korea}} [[სამხრეთი კორეა|კორეის რესპუბლიკა]] |- |{{Flagcountry|Japan}} |- |{{Flagcountry|Marshall Islands}} |} === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === 1 და 6 ცივფრებით დამთავრებულ წლებში, ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონის პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილების გამო, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. == იხილეთ აგრეთვე == * [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] == რესურსები ინტერნეტში == * გაეროს არქივში არსებული [https://search.archives.un.org/department-of-general-assembly-and-conference-management-dgacm-2002-present გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის (DGACM) (2002-დღემდე)] ჩანაწერები * [http://www.un.org/depts/DGACM/RegionalGroups.shtml რეგიონალური ჯგუფები გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის მეშვეობით] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] 21zwv4wmzn7dhryekqz1fhnnrocv0y2 4823018 4823016 2025-07-01T16:33:25Z AkakiBalanchivadze 92095 /* ადამიანის უფლებათა საბჭო */ 4823018 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Asia-Pacific_Group_Member_States.svg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოები.]] '''აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფი''' (ხშირად შემოკლებით '''აზია და წყნარი ოკეანე''' ან '''აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფის]] ერთ-ერთი ნაწილი. შედგება [[აზია|აზიისა]] და [[ოკეანეთი|ოკეანეთის]] 54 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref>{{Cite web|title=Funding Trends|publisher=[[OHCHR]]|url=https://www.ohchr.org/en/about-us/funding-and-budget/funding-trends|access-date=24 Dec 2024}}</ref><ref>{{Cite web|title=On Pursuing UN Security Council Reform|publisher=[[Japan Institute of International Affairs|JIAA]]|url=https://www.jiia.or.jp/en/ajiss_commentary/on-pursuing-un-security-council-reform.html}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით. == წევრი სახელმწიფოები == აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოებია:<ref name="UN org">{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref>{{Cite book|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|title=United Nations Handbook 2018–19|url=https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf|publisher=Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand|url-status=dead}}</ref> {{Div col}} * {{დროშა|ავღანეთი}} * {{Flagcountry|Bahrain}} * {{Flagcountry|Bangladesh}} * {{Flagcountry|Bhutan}} * {{Flagcountry|Brunei}} * {{Flagcountry|Cambodia}} * {{Flagcountry|China}}{{შენიშვნა|Permanent member of the [[United Nations Security Council]]}} * {{Flagcountry|Cyprus}} * {{Flagcountry|Fiji}} * {{Flagcountry|India}} * {{Flagcountry|Indonesia}} * {{Flagcountry|Iran}} * {{Flagcountry|Iraq}} * {{Flagcountry|Japan}} * {{Flagcountry|Jordan}} * {{Flagcountry|Kazakhstan}} * {{Flagcountry|Kiribati}} * {{Flagcountry|Kuwait}} * {{Flagcountry|Kyrgyzstan}} * {{Flagcountry|Laos}} * {{Flagcountry|Lebanon}} * {{Flagcountry|Malaysia}} * {{Flagcountry|Maldives}} * {{Flagcountry|Marshall Islands}} * {{Flagcountry|Micronesia}} * {{Flagcountry|Mongolia}} * {{Flagcountry|Myanmar}}{{შენიშვნა|1989 წლამდე ბურმა.}} * {{Flagcountry|Nauru}} * {{Flagcountry|Nepal}} * {{Flagcountry|North Korea}} * {{Flagcountry|Oman}} * {{Flagcountry|Pakistan}} * {{Flagcountry|Palau}} * {{Flagcountry|Palestine}}{{შენიშვნა|While the State of Palestine is only a [[United Nations General Assembly observers|non-member observer state]] in the General Assembly, it has participated fully in the Asia Group since 2 April 1986 as the [[Palestine Liberation Organization]].<ref>{{cite web|author=Permanent Observer Mission of Palestine to the United Nations|title=Status of Palestine at the United Nations|url=http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550;jsessionid=DB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|publisher=United Nations|access-date=9 December 2010|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110606092743/http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550%3Bjsessionid%3DDB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|archive-date=6 June 2011}}: "On 2 April 1986, the Asian Group of the U.N. decided to accept the PLO as a full member."</ref>}} * {{Flagcountry|Papua New Guinea}} * {{Flagcountry|Philippines}} * {{Flagcountry|Qatar}} * {{Flagcountry|Samoa}} * {{Flagcountry|Saudi Arabia}} * {{Flagcountry|Singapore}} * {{Flagcountry|Solomon Islands}} * {{Flagcountry|South Korea}} * {{Flagcountry|Sri Lanka}} * {{Flagcountry|Syria}} * {{Flagcountry|Tajikistan}} * {{Flagcountry|Thailand}} * {{Flagcountry|Timor-Leste}} * {{Flagcountry|Tonga}} * {{Flagcountry|Turkey}}{{შენიშვნა|Turkey participates the Western European And Others Group, as well as the Asian Group, but for electoral purposes it is considered a member of Western European And Others Group.}} * {{Flagcountry|Turkmenistan}} * {{Flagcountry|Tuvalu}} * {{Flagcountry|United Arab Emirates}} * {{Flagcountry|Uzbekistan}} * {{Flagcountry|Vanuatu}} * {{Flagcountry|Vietnam}} * {{Flagcountry|Yemen}} {{Div col end}} == ისტორია == თავდაპირველად, ჯგუფი ცნობილი იყო, როგორც '''აზიური ჯგუფი'''.<ref>{{Cite web|url=https://undocs.org/en/A/RES/60/251|title=A/RES/60/251}}</ref> თუმცა, 1970-იანი წლებისთვის წყნარი ოკეანის კუნძულოვანმა ქვეყნებმა დამოუკიდებლობა მოიპოვეს და ჯგუფს შეუერთდნენ. 2000-იანი წლების შუა პერიოდისთვის ჯგუფში წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების რაოდენობამ წევრთა ერთ მეხუთედს გადააჭარბა, ამიტომ მათ ჯგუფის სახელის შეცვლის მოთხოვნის მხარდაჭერა დაიწყეს.<ref>{{Cite news|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=1 September 2011|title=Asian group of nations at UN changes its name to Asia-Pacific group|work=[[Radio New Zealand]]|location=Wellington|url=https://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/199302/asian-group-of-nations-at-un-changes-its-name-to-asia-pacific-group|access-date=26 February 2019}}</ref> სახელის შეცვლის პროცესი წარმატებით დასრულდა 2011 წელს, როდესაც გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია დათანხმდა ჯგუფის სახელწოდებაში „წყნარი ოკეანის“ ჩართვას, ჩინეთის დაჟინებული მოთხოვნით კი ის შეიცვალა '''„აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფით“'''. სახელის ეს ცვლილება აღიარებს წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების მზარდ როლს გაერთიანებული ერების სისტემაში. == წარმომადგენლობა == === უშიშროების საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] 3 ადგილი უჭირავს, 2 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|China}} | მუდმივი |- |{{დროშა|სამხრეთ კორეა}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Japan}} | 2023 წლის 1 იანვარი – 2024 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] 11 ადგილი უჭირავს.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ecosoc/en/content/members|title=Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12153.doc.htm|title=General Assembly Elects 19 Economic and Social Council Members to Terms Beginning 1 January 2020, Adopts Resolution Commemorating Signing of United Nations Charter|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში 13 ადგილი უჭირავს.<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|author=<!--Not stated-->|date=17 October 2019|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === 1 და 6 ცივფრებით დამთავრებულ წლებში, ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონის პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილების გამო, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. == იხილეთ აგრეთვე == * [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] == რესურსები ინტერნეტში == * გაეროს არქივში არსებული [https://search.archives.un.org/department-of-general-assembly-and-conference-management-dgacm-2002-present გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის (DGACM) (2002-დღემდე)] ჩანაწერები * [http://www.un.org/depts/DGACM/RegionalGroups.shtml რეგიონალური ჯგუფები გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის მეშვეობით] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] dbnl5rharn0pon3ufugy4yxnkfwc4sp 4823019 4823018 2025-07-01T16:35:42Z AkakiBalanchivadze 92095 4823019 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Asia-Pacific_Group_Member_States.svg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოები.]] '''აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფი''' (ხშირად შემოკლებით '''აზია და წყნარი ოკეანე''' ან '''აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფის]] ერთ-ერთი ნაწილი. შედგება [[აზია|აზიისა]] და [[ოკეანეთი|ოკეანეთის]] 54 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref>{{Cite web|title=Funding Trends|publisher=[[OHCHR]]|url=https://www.ohchr.org/en/about-us/funding-and-budget/funding-trends|access-date=24 Dec 2024}}</ref><ref>{{Cite web|title=On Pursuing UN Security Council Reform|publisher=[[Japan Institute of International Affairs|JIAA]]|url=https://www.jiia.or.jp/en/ajiss_commentary/on-pursuing-un-security-council-reform.html}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით. == წევრი სახელმწიფოები == აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოებია:<ref name="UN org">{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref>{{Cite book|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|title=United Nations Handbook 2018–19|url=https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf|publisher=Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand|url-status=dead}}</ref> {{Div col}} * {{დროშა|ავღანეთი}} * {{Flagcountry|Bahrain}} * {{Flagcountry|Bangladesh}} * {{Flagcountry|Bhutan}} * {{Flagcountry|Brunei}} * {{Flagcountry|Cambodia}} * {{Flagcountry|China}}{{შენიშვნა|Permanent member of the [[United Nations Security Council]]}} * {{Flagcountry|Cyprus}} * {{Flagcountry|Fiji}} * {{Flagcountry|India}} * {{Flagcountry|Indonesia}} * {{Flagcountry|Iran}} * {{Flagcountry|Iraq}} * {{Flagcountry|Japan}} * {{Flagcountry|Jordan}} * {{Flagcountry|Kazakhstan}} * {{Flagcountry|Kiribati}} * {{Flagcountry|Kuwait}} * {{Flagcountry|Kyrgyzstan}} * {{Flagcountry|Laos}} * {{Flagcountry|Lebanon}} * {{Flagcountry|Malaysia}} * {{Flagcountry|Maldives}} * {{Flagcountry|Marshall Islands}} * {{Flagcountry|Micronesia}} * {{Flagcountry|Mongolia}} * {{Flagcountry|Myanmar}}{{შენიშვნა|1989 წლამდე ბურმა.}} * {{Flagcountry|Nauru}} * {{Flagcountry|Nepal}} * {{Flagcountry|North Korea}} * {{Flagcountry|Oman}} * {{Flagcountry|Pakistan}} * {{Flagcountry|Palau}} * {{Flagcountry|Palestine}}{{შენიშვნა|While the State of Palestine is only a [[United Nations General Assembly observers|non-member observer state]] in the General Assembly, it has participated fully in the Asia Group since 2 April 1986 as the [[Palestine Liberation Organization]].<ref>{{cite web|author=Permanent Observer Mission of Palestine to the United Nations|title=Status of Palestine at the United Nations|url=http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550;jsessionid=DB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|publisher=United Nations|access-date=9 December 2010|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110606092743/http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550%3Bjsessionid%3DDB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|archive-date=6 June 2011}}: "On 2 April 1986, the Asian Group of the U.N. decided to accept the PLO as a full member."</ref>}} * {{Flagcountry|Papua New Guinea}} * {{Flagcountry|Philippines}} * {{Flagcountry|Qatar}} * {{Flagcountry|Samoa}} * {{Flagcountry|Saudi Arabia}} * {{Flagcountry|Singapore}} * {{Flagcountry|Solomon Islands}} * {{Flagcountry|South Korea}} * {{Flagcountry|Sri Lanka}} * {{Flagcountry|Syria}} * {{Flagcountry|Tajikistan}} * {{Flagcountry|Thailand}} * {{Flagcountry|Timor-Leste}} * {{Flagcountry|Tonga}} * {{Flagcountry|Turkey}}{{შენიშვნა|Turkey participates the Western European And Others Group, as well as the Asian Group, but for electoral purposes it is considered a member of Western European And Others Group.}} * {{Flagcountry|Turkmenistan}} * {{Flagcountry|Tuvalu}} * {{Flagcountry|United Arab Emirates}} * {{Flagcountry|Uzbekistan}} * {{Flagcountry|Vanuatu}} * {{Flagcountry|Vietnam}} * {{Flagcountry|Yemen}} {{Div col end}} == ისტორია == თავდაპირველად, ჯგუფი ცნობილი იყო, როგორც '''აზიური ჯგუფი'''.<ref>{{Cite web|url=https://undocs.org/en/A/RES/60/251|title=A/RES/60/251}}</ref> თუმცა, 1970-იანი წლებისთვის წყნარი ოკეანის კუნძულოვანმა ქვეყნებმა დამოუკიდებლობა მოიპოვეს და ჯგუფს შეუერთდნენ. 2000-იანი წლების შუა პერიოდისთვის ჯგუფში წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების რაოდენობამ წევრთა ერთ მეხუთედს გადააჭარბა, ამიტომ მათ ჯგუფის სახელის შეცვლის მოთხოვნის მხარდაჭერა დაიწყეს.<ref>{{Cite news|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=1 September 2011|title=Asian group of nations at UN changes its name to Asia-Pacific group|work=[[Radio New Zealand]]|location=Wellington|url=https://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/199302/asian-group-of-nations-at-un-changes-its-name-to-asia-pacific-group|access-date=26 February 2019}}</ref> სახელის შეცვლის პროცესი წარმატებით დასრულდა 2011 წელს, როდესაც გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია დათანხმდა ჯგუფის სახელწოდებაში „წყნარი ოკეანის“ ჩართვას, ჩინეთის დაჟინებული მოთხოვნით კი ის შეიცვალა '''„აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფით“'''. სახელის ეს ცვლილება აღიარებს წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების მზარდ როლს გაერთიანებული ერების სისტემაში. == წარმომადგენლობა == === უშიშროების საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] 3 ადგილი უჭირავს, 2 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|China}} | მუდმივი |- |{{დროშა|სამხრეთ კორეა}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Japan}} | 2023 წლის 1 იანვარი – 2024 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] 11 ადგილი უჭირავს.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ecosoc/en/content/members|title=Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12153.doc.htm|title=General Assembly Elects 19 Economic and Social Council Members to Terms Beginning 1 January 2020, Adopts Resolution Commemorating Signing of United Nations Charter|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში 13 ადგილი უჭირავს.<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|author=<!--Not stated-->|date=17 October 2019|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === 1 და 6 ცივფრებით დამთავრებულ წლებში, ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონის პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილების გამო, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. {| class="wikitable" |- !Years!!Number of members!!Notes |- |1966-1967||25||Afghanistan, Burma (now Myanmar), Cambodia, Ceylon (now Sri Lanka), Cyprus, India, Indonesia, Iran, Iraq, Japan, Jordan, Kuwait, Laos, Lebanon, Malaysia, Maldives, Mongolia, Nepal, Pakistan, Philippines, Saudi Arabia, Singapore, Syria, Thailand, Yemen |- |1967-1970||26||South Yemen |- |1970-1971||27||Fiji |- |1971||28||China{{efn|The Republic of China never joined the Asian Group.<ref name="equitable">{{cite report |author1=Agam, Hasmy |author2=Sam Daws |author3=Terence O'Brien |author4=Ramesh Takur |date=26 March 1999 |title=What is Equitable Geographic Representation in the Twenty-First Century |url=http://archive.unu.edu/unupress/equitable.pdf |publisher=United Nations University |access-date=5 March 2019}}</ref><ref name="ecosoc1961">Padelford, Norman J. “Politics and the Future of ECOSOC.” International Organization, vol. 15, no. 4, 1961, pp. 564–80. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/2705552. Accessed 24 Mar. 2024.</ref><ref>Bailey, Sydney D. “China and the United Nations.” The World Today, vol. 27, no. 9, 1971, pp. 365–72. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/40394545. Accessed 28 Apr. 2024.</ref>}} |- |1971-1974||33||Bahrain, Bhutan, Oman, Qatar, United Arab Emirates |- |1974-1975||34||Bangladesh |- |1975-1976||35||Papua New Guinea |- |1976-1977||36||Samoa |- |1977-1978||37||Vietnam |- |1978-1981||38||Solomon Islands |- |1981-1984||39||Vanuatu |- |1984-1990||40||Brunei |- |1990-1991||39||Yemeni unification |- |1991-1992||43||Marshall Islands, Micronesia (Federated States of), Democratic People's Republic of Korea, Republic of Korea |- |1992-1994||48||Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan, Uzbekistan |- |1994-1999||49||Palau |- |1999-2000||51||Nauru, Tonga |- |2000-2002||52||Tuvalu |- |2002-2024||53||Tuvalu |- |2024-present||54||Kiribati<ref name="UN org" /> |} == იხილეთ აგრეთვე == * [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] ==შენიშვნები== {{შენიშვნების სია}} == რესურსები ინტერნეტში == * გაეროს არქივში არსებული [https://search.archives.un.org/department-of-general-assembly-and-conference-management-dgacm-2002-present გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის (DGACM) (2002-დღემდე)] ჩანაწერები * [http://www.un.org/depts/DGACM/RegionalGroups.shtml რეგიონალური ჯგუფები გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის მეშვეობით] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] rdc8lokzaz4t1apvrtzntb3rdc7isqa 4823022 4823019 2025-07-01T16:42:39Z AkakiBalanchivadze 92095 /* წევრობის ქრონოლოგია */ 4823022 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Asia-Pacific_Group_Member_States.svg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოები.]] '''აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფი''' (ხშირად შემოკლებით '''აზია და წყნარი ოკეანე''' ან '''აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფის]] ერთ-ერთი ნაწილი. შედგება [[აზია|აზიისა]] და [[ოკეანეთი|ოკეანეთის]] 54 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref>{{Cite web|title=Funding Trends|publisher=[[OHCHR]]|url=https://www.ohchr.org/en/about-us/funding-and-budget/funding-trends|access-date=24 Dec 2024}}</ref><ref>{{Cite web|title=On Pursuing UN Security Council Reform|publisher=[[Japan Institute of International Affairs|JIAA]]|url=https://www.jiia.or.jp/en/ajiss_commentary/on-pursuing-un-security-council-reform.html}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით. == წევრი სახელმწიფოები == აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოებია:<ref name="UN org">{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref>{{Cite book|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|title=United Nations Handbook 2018–19|url=https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf|publisher=Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand|url-status=dead}}</ref> {{Div col}} * {{დროშა|ავღანეთი}} * {{Flagcountry|Bahrain}} * {{Flagcountry|Bangladesh}} * {{Flagcountry|Bhutan}} * {{Flagcountry|Brunei}} * {{Flagcountry|Cambodia}} * {{Flagcountry|China}}{{შენიშვნა|Permanent member of the [[United Nations Security Council]]}} * {{Flagcountry|Cyprus}} * {{Flagcountry|Fiji}} * {{Flagcountry|India}} * {{Flagcountry|Indonesia}} * {{Flagcountry|Iran}} * {{Flagcountry|Iraq}} * {{Flagcountry|Japan}} * {{Flagcountry|Jordan}} * {{Flagcountry|Kazakhstan}} * {{Flagcountry|Kiribati}} * {{Flagcountry|Kuwait}} * {{Flagcountry|Kyrgyzstan}} * {{Flagcountry|Laos}} * {{Flagcountry|Lebanon}} * {{Flagcountry|Malaysia}} * {{Flagcountry|Maldives}} * {{Flagcountry|Marshall Islands}} * {{Flagcountry|Micronesia}} * {{Flagcountry|Mongolia}} * {{Flagcountry|Myanmar}}{{შენიშვნა|1989 წლამდე ბურმა.}} * {{Flagcountry|Nauru}} * {{Flagcountry|Nepal}} * {{Flagcountry|North Korea}} * {{Flagcountry|Oman}} * {{Flagcountry|Pakistan}} * {{Flagcountry|Palau}} * {{Flagcountry|Palestine}}{{შენიშვნა|While the State of Palestine is only a [[United Nations General Assembly observers|non-member observer state]] in the General Assembly, it has participated fully in the Asia Group since 2 April 1986 as the [[Palestine Liberation Organization]].<ref>{{cite web|author=Permanent Observer Mission of Palestine to the United Nations|title=Status of Palestine at the United Nations|url=http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550;jsessionid=DB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|publisher=United Nations|access-date=9 December 2010|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110606092743/http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550%3Bjsessionid%3DDB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|archive-date=6 June 2011}}: "On 2 April 1986, the Asian Group of the U.N. decided to accept the PLO as a full member."</ref>}} * {{Flagcountry|Papua New Guinea}} * {{Flagcountry|Philippines}} * {{Flagcountry|Qatar}} * {{Flagcountry|Samoa}} * {{Flagcountry|Saudi Arabia}} * {{Flagcountry|Singapore}} * {{Flagcountry|Solomon Islands}} * {{Flagcountry|South Korea}} * {{Flagcountry|Sri Lanka}} * {{Flagcountry|Syria}} * {{Flagcountry|Tajikistan}} * {{Flagcountry|Thailand}} * {{Flagcountry|Timor-Leste}} * {{Flagcountry|Tonga}} * {{Flagcountry|Turkey}}{{შენიშვნა|Turkey participates the Western European And Others Group, as well as the Asian Group, but for electoral purposes it is considered a member of Western European And Others Group.}} * {{Flagcountry|Turkmenistan}} * {{Flagcountry|Tuvalu}} * {{Flagcountry|United Arab Emirates}} * {{Flagcountry|Uzbekistan}} * {{Flagcountry|Vanuatu}} * {{Flagcountry|Vietnam}} * {{Flagcountry|Yemen}} {{Div col end}} == ისტორია == თავდაპირველად, ჯგუფი ცნობილი იყო, როგორც '''აზიური ჯგუფი'''.<ref>{{Cite web|url=https://undocs.org/en/A/RES/60/251|title=A/RES/60/251}}</ref> თუმცა, 1970-იანი წლებისთვის წყნარი ოკეანის კუნძულოვანმა ქვეყნებმა დამოუკიდებლობა მოიპოვეს და ჯგუფს შეუერთდნენ. 2000-იანი წლების შუა პერიოდისთვის ჯგუფში წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების რაოდენობამ წევრთა ერთ მეხუთედს გადააჭარბა, ამიტომ მათ ჯგუფის სახელის შეცვლის მოთხოვნის მხარდაჭერა დაიწყეს.<ref>{{Cite news|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=1 September 2011|title=Asian group of nations at UN changes its name to Asia-Pacific group|work=[[Radio New Zealand]]|location=Wellington|url=https://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/199302/asian-group-of-nations-at-un-changes-its-name-to-asia-pacific-group|access-date=26 February 2019}}</ref> სახელის შეცვლის პროცესი წარმატებით დასრულდა 2011 წელს, როდესაც გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია დათანხმდა ჯგუფის სახელწოდებაში „წყნარი ოკეანის“ ჩართვას, ჩინეთის დაჟინებული მოთხოვნით კი ის შეიცვალა '''„აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფით“'''. სახელის ეს ცვლილება აღიარებს წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების მზარდ როლს გაერთიანებული ერების სისტემაში. == წარმომადგენლობა == === უშიშროების საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] 3 ადგილი უჭირავს, 2 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|China}} | მუდმივი |- |{{დროშა|სამხრეთ კორეა}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Japan}} | 2023 წლის 1 იანვარი – 2024 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] 11 ადგილი უჭირავს.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ecosoc/en/content/members|title=Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12153.doc.htm|title=General Assembly Elects 19 Economic and Social Council Members to Terms Beginning 1 January 2020, Adopts Resolution Commemorating Signing of United Nations Charter|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში 13 ადგილი უჭირავს.<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|author=<!--Not stated-->|date=17 October 2019|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === 1 და 6 ცივფრებით დამთავრებულ წლებში, ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონის პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილების გამო, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. {| class="wikitable" |- !წლები!!მონაწილეთა რაოდენობა!!შენიშვნები |- |[[1966]]-[[1967]]||25||ავღანეთი, ბირმა (ახლანდელი მიანმარი), კამბოჯა, ცეილონი (ახლანდელი შრი-ლანკა), კვიპროსი, ინდოეთი, ინდონეზია, ირანი, ერაყი, იაპონია, იორდანია, ქუვეითი, ლაოსი, ლიბანი, მალაიზია, მალდივები, მონღოლეთი, ნეპალი, პაკისტანი, ფილიპინები, საუდის არაბეთი, სინგაპური, სირია, ტაილანდი, იემენი |- |1967-1970||26||სამხრეთ იემენი |- |1970-1971||27||ფიჯი |- |1971||28||ჩინეთი{{efn|ჩინეთის რესპუბლიკა არასდროს გაწევრიანებულა ჯგუფში.<ref name="equitable">{{cite report |author1=Agam, Hasmy |author2=Sam Daws |author3=Terence O'Brien |author4=Ramesh Takur |date=26 March 1999 |title=What is Equitable Geographic Representation in the Twenty-First Century |url=http://archive.unu.edu/unupress/equitable.pdf |publisher=United Nations University |access-date=5 March 2019}}</ref><ref name="ecosoc1961">Padelford, Norman J. “Politics and the Future of ECOSOC.” International Organization, vol. 15, no. 4, 1961, pp. 564–80. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/2705552. Accessed 24 Mar. 2024.</ref><ref>Bailey, Sydney D. “China and the United Nations.” The World Today, vol. 27, no. 9, 1971, pp. 365–72. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/40394545. Accessed 28 Apr. 2024.</ref>}} |- |1971-1974||33||ბაჰრეინი, ბჰუტანი, ომანი, ყატარი, არაბთა გაერთიანებული საამიროები |- |1974-1975||34||ბანგლადეში |- |1975-1976||35||პაპუა ახალი გვინეა |- |1976-1977||36||სამოა |- |1977-1978||37||ვიეტნამი |- |1978-1981||38||სოლომონის კუნძულები |- |1981-1984||39||ვანუატუ |- |1984-1990||40||ბრუნეი |- |1990-1991||39||იემენის გაერთიანება |- |1991-1992||43||მარშალის კუნძულები, მიკრონეზია, ჩრდილოეთ კორეა, სამხრეთ კორეა |- |1992-1994||48||Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan, Uzbekistan |- |1994-1999||49||Palau |- |1999-2000||51||Nauru, Tonga |- |2000-2002||52||Tuvalu |- |2002-2024||53||Tuvalu |- |2024-present||54||Kiribati<ref name="UN org" /> |} == იხილეთ აგრეთვე == * [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] ==შენიშვნები== {{შენიშვნების სია}} == რესურსები ინტერნეტში == * გაეროს არქივში არსებული [https://search.archives.un.org/department-of-general-assembly-and-conference-management-dgacm-2002-present გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის (DGACM) (2002-დღემდე)] ჩანაწერები * [http://www.un.org/depts/DGACM/RegionalGroups.shtml რეგიონალური ჯგუფები გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის მეშვეობით] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] jq9wtl7esov5ycxailfw2gbhchsda5z 4823023 4823022 2025-07-01T16:46:37Z AkakiBalanchivadze 92095 /* წევრობის ქრონოლოგია */ 4823023 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Asia-Pacific_Group_Member_States.svg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოები.]] '''აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფი''' (ხშირად შემოკლებით '''აზია და წყნარი ოკეანე''' ან '''აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფის]] ერთ-ერთი ნაწილი. შედგება [[აზია|აზიისა]] და [[ოკეანეთი|ოკეანეთის]] 54 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref>{{Cite web|title=Funding Trends|publisher=[[OHCHR]]|url=https://www.ohchr.org/en/about-us/funding-and-budget/funding-trends|access-date=24 Dec 2024}}</ref><ref>{{Cite web|title=On Pursuing UN Security Council Reform|publisher=[[Japan Institute of International Affairs|JIAA]]|url=https://www.jiia.or.jp/en/ajiss_commentary/on-pursuing-un-security-council-reform.html}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით. == წევრი სახელმწიფოები == აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოებია:<ref name="UN org">{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref>{{Cite book|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|title=United Nations Handbook 2018–19|url=https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf|publisher=Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand|url-status=dead}}</ref> {{Div col}} * {{დროშა|ავღანეთი}} * {{Flagcountry|Bahrain}} * {{Flagcountry|Bangladesh}} * {{Flagcountry|Bhutan}} * {{Flagcountry|Brunei}} * {{Flagcountry|Cambodia}} * {{Flagcountry|China}}{{შენიშვნა|Permanent member of the [[United Nations Security Council]]}} * {{Flagcountry|Cyprus}} * {{Flagcountry|Fiji}} * {{Flagcountry|India}} * {{Flagcountry|Indonesia}} * {{Flagcountry|Iran}} * {{Flagcountry|Iraq}} * {{Flagcountry|Japan}} * {{Flagcountry|Jordan}} * {{Flagcountry|Kazakhstan}} * {{Flagcountry|Kiribati}} * {{Flagcountry|Kuwait}} * {{Flagcountry|Kyrgyzstan}} * {{Flagcountry|Laos}} * {{Flagcountry|Lebanon}} * {{Flagcountry|Malaysia}} * {{Flagcountry|Maldives}} * {{Flagcountry|Marshall Islands}} * {{Flagcountry|Micronesia}} * {{Flagcountry|Mongolia}} * {{Flagcountry|Myanmar}}{{შენიშვნა|1989 წლამდე ბურმა.}} * {{Flagcountry|Nauru}} * {{Flagcountry|Nepal}} * {{Flagcountry|North Korea}} * {{Flagcountry|Oman}} * {{Flagcountry|Pakistan}} * {{Flagcountry|Palau}} * {{Flagcountry|Palestine}}{{შენიშვნა|While the State of Palestine is only a [[United Nations General Assembly observers|non-member observer state]] in the General Assembly, it has participated fully in the Asia Group since 2 April 1986 as the [[Palestine Liberation Organization]].<ref>{{cite web|author=Permanent Observer Mission of Palestine to the United Nations|title=Status of Palestine at the United Nations|url=http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550;jsessionid=DB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|publisher=United Nations|access-date=9 December 2010|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110606092743/http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550%3Bjsessionid%3DDB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|archive-date=6 June 2011}}: "On 2 April 1986, the Asian Group of the U.N. decided to accept the PLO as a full member."</ref>}} * {{Flagcountry|Papua New Guinea}} * {{Flagcountry|Philippines}} * {{Flagcountry|Qatar}} * {{Flagcountry|Samoa}} * {{Flagcountry|Saudi Arabia}} * {{Flagcountry|Singapore}} * {{Flagcountry|Solomon Islands}} * {{Flagcountry|South Korea}} * {{Flagcountry|Sri Lanka}} * {{Flagcountry|Syria}} * {{Flagcountry|Tajikistan}} * {{Flagcountry|Thailand}} * {{Flagcountry|Timor-Leste}} * {{Flagcountry|Tonga}} * {{Flagcountry|Turkey}}{{შენიშვნა|Turkey participates the Western European And Others Group, as well as the Asian Group, but for electoral purposes it is considered a member of Western European And Others Group.}} * {{Flagcountry|Turkmenistan}} * {{Flagcountry|Tuvalu}} * {{Flagcountry|United Arab Emirates}} * {{Flagcountry|Uzbekistan}} * {{Flagcountry|Vanuatu}} * {{Flagcountry|Vietnam}} * {{Flagcountry|Yemen}} {{Div col end}} == ისტორია == თავდაპირველად, ჯგუფი ცნობილი იყო, როგორც '''აზიური ჯგუფი'''.<ref>{{Cite web|url=https://undocs.org/en/A/RES/60/251|title=A/RES/60/251}}</ref> თუმცა, 1970-იანი წლებისთვის წყნარი ოკეანის კუნძულოვანმა ქვეყნებმა დამოუკიდებლობა მოიპოვეს და ჯგუფს შეუერთდნენ. 2000-იანი წლების შუა პერიოდისთვის ჯგუფში წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების რაოდენობამ წევრთა ერთ მეხუთედს გადააჭარბა, ამიტომ მათ ჯგუფის სახელის შეცვლის მოთხოვნის მხარდაჭერა დაიწყეს.<ref>{{Cite news|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=1 September 2011|title=Asian group of nations at UN changes its name to Asia-Pacific group|work=[[Radio New Zealand]]|location=Wellington|url=https://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/199302/asian-group-of-nations-at-un-changes-its-name-to-asia-pacific-group|access-date=26 February 2019}}</ref> სახელის შეცვლის პროცესი წარმატებით დასრულდა 2011 წელს, როდესაც გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია დათანხმდა ჯგუფის სახელწოდებაში „წყნარი ოკეანის“ ჩართვას, ჩინეთის დაჟინებული მოთხოვნით კი ის შეიცვალა '''„აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფით“'''. სახელის ეს ცვლილება აღიარებს წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების მზარდ როლს გაერთიანებული ერების სისტემაში. == წარმომადგენლობა == === უშიშროების საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] 3 ადგილი უჭირავს, 2 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|China}} | მუდმივი |- |{{დროშა|სამხრეთ კორეა}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Japan}} | 2023 წლის 1 იანვარი – 2024 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] 11 ადგილი უჭირავს.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ecosoc/en/content/members|title=Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12153.doc.htm|title=General Assembly Elects 19 Economic and Social Council Members to Terms Beginning 1 January 2020, Adopts Resolution Commemorating Signing of United Nations Charter|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში 13 ადგილი უჭირავს.<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|author=<!--Not stated-->|date=17 October 2019|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === 1 და 6 ცივფრებით დამთავრებულ წლებში, ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონის პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილების გამო, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. {| class="wikitable" |- !წლები!!მონაწილეთა რაოდენობა!!შენიშვნები |- |[[1966]]-[[1967]]||25||ავღანეთი, ბირმა (ახლანდელი მიანმარი), კამბოჯა, ცეილონი (ახლანდელი შრი-ლანკა), კვიპროსი, ინდოეთი, ინდონეზია, ირანი, ერაყი, იაპონია, იორდანია, ქუვეითი, ლაოსი, ლიბანი, მალაიზია, მალდივები, მონღოლეთი, ნეპალი, პაკისტანი, ფილიპინები, საუდის არაბეთი, სინგაპური, სირია, ტაილანდი, იემენი |- |1967-1970||26||სამხრეთ იემენი |- |1970-1971||27||ფიჯი |- |1971||28||ჩინეთი{{efn|ჩინეთის რესპუბლიკა არასდროს გაწევრიანებულა ჯგუფში.<ref name="equitable">{{cite report |author1=Agam, Hasmy |author2=Sam Daws |author3=Terence O'Brien |author4=Ramesh Takur |date=26 March 1999 |title=What is Equitable Geographic Representation in the Twenty-First Century |url=http://archive.unu.edu/unupress/equitable.pdf |publisher=United Nations University |access-date=5 March 2019}}</ref><ref name="ecosoc1961">Padelford, Norman J. “Politics and the Future of ECOSOC.” International Organization, vol. 15, no. 4, 1961, pp. 564–80. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/2705552. Accessed 24 Mar. 2024.</ref><ref>Bailey, Sydney D. “China and the United Nations.” The World Today, vol. 27, no. 9, 1971, pp. 365–72. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/40394545. Accessed 28 Apr. 2024.</ref>}} |- |1971-1974||33||ბაჰრეინი, ბჰუტანი, ომანი, ყატარი, არაბთა გაერთიანებული საამიროები |- |1974-1975||34||ბანგლადეში |- |1975-1976||35||პაპუა ახალი გვინეა |- |1976-1977||36||სამოა |- |1977-1978||37||ვიეტნამი |- |1978-1981||38||სოლომონის კუნძულები |- |1981-1984||39||ვანუატუ |- |1984-1990||40||ბრუნეი |- |1990-1991||39||იემენის გაერთიანება |- |1991-1992||43||მარშალის კუნძულები, მიკრონეზია, ჩრდილოეთ კორეა, სამხრეთ კორეა |- |1992-1994||48||ყაზახეთი, ყირგიზეთი, ტაჯიკეთი, თურქმენეთი, უზბეკეთი |- |1994-1999||49||პალაუ |- |1999-2000||51||ნაურუ, ტონგა |- |2000-2002||52||ტუვალუ |- |2002-2024||53||ტუვალუ |- |2024-დღემდე||54||კირიბატი<ref name="UN org" /> |} == იხილეთ აგრეთვე == * [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] ==შენიშვნები== {{შენიშვნების სია}} == რესურსები ინტერნეტში == * გაეროს არქივში არსებული [https://search.archives.un.org/department-of-general-assembly-and-conference-management-dgacm-2002-present გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის (DGACM) (2002-დღემდე)] ჩანაწერები * [http://www.un.org/depts/DGACM/RegionalGroups.shtml რეგიონალური ჯგუფები გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის მეშვეობით] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] nlzph8f7wkx2teecku496m90by8ef8f 4823024 4823023 2025-07-01T16:50:18Z AkakiBalanchivadze 92095 4823024 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Asia-Pacific_Group_Member_States.svg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოები.]] '''აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფი''' (ხშირად შემოკლებით '''აზია და წყნარი ოკეანე''' ან '''აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფის]] ერთ-ერთი ნაწილი. შედგება [[აზია|აზიისა]] და [[ოკეანეთი|ოკეანეთის]] 54 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref>{{Cite web|title=Funding Trends|publisher=[[OHCHR]]|url=https://www.ohchr.org/en/about-us/funding-and-budget/funding-trends|access-date=24 Dec 2024}}</ref><ref>{{Cite web|title=On Pursuing UN Security Council Reform|publisher=[[Japan Institute of International Affairs|JIAA]]|url=https://www.jiia.or.jp/en/ajiss_commentary/on-pursuing-un-security-council-reform.html}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით. == წევრი სახელმწიფოები == აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოებია:<ref name="UN org">{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref>{{Cite book|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|title=United Nations Handbook 2018–19|url=https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf|publisher=Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand|url-status=dead}}</ref> {{Div col}} * {{დროშა|ავღანეთი}} * {{Flagcountry|Bahrain}} * {{Flagcountry|Bangladesh}} * {{Flagcountry|Bhutan}} * {{Flagcountry|Brunei}} * {{Flagcountry|Cambodia}} * {{Flagcountry|China}}{{შენიშვნა|Permanent member of the [[United Nations Security Council]]}} * {{Flagcountry|Cyprus}} * {{Flagcountry|Fiji}} * {{Flagcountry|India}} * {{Flagcountry|Indonesia}} * {{Flagcountry|Iran}} * {{Flagcountry|Iraq}} * {{Flagcountry|Japan}} * {{Flagcountry|Jordan}} * {{Flagcountry|Kazakhstan}} * {{Flagcountry|Kiribati}} * {{Flagcountry|Kuwait}} * {{Flagcountry|Kyrgyzstan}} * {{Flagcountry|Laos}} * {{Flagcountry|Lebanon}} * {{Flagcountry|Malaysia}} * {{Flagcountry|Maldives}} * {{Flagcountry|Marshall Islands}} * {{Flagcountry|Micronesia}} * {{Flagcountry|Mongolia}} * {{Flagcountry|Myanmar}}{{შენიშვნა|1989 წლამდე ბურმა.}} * {{Flagcountry|Nauru}} * {{Flagcountry|Nepal}} * {{Flagcountry|North Korea}} * {{Flagcountry|Oman}} * {{Flagcountry|Pakistan}} * {{Flagcountry|Palau}} * {{Flagcountry|Palestine}}{{შენიშვნა|მიუხედავად იმისა, რომ პალესტინის სახელმწიფო გენერალურ ასამბლეაში მხოლოდ გაეროს გენერალური ასამბლეის არაწევრი დამკვირვებელი სახელმწიფოა, ის სრულად მონაწილეობს აზიის ჯგუფში 1986 წლის 2 აპრილიდან, როგორც [[პალესტინის განთავისუფლების ორგანიზაცია]].<ref>{{cite web|author=Permanent Observer Mission of Palestine to the United Nations|title=Status of Palestine at the United Nations|url=http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550;jsessionid=DB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|publisher=United Nations|access-date=9 December 2010|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110606092743/http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550%3Bjsessionid%3DDB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|archive-date=6 June 2011}}: "On 2 April 1986, the Asian Group of the U.N. decided to accept the PLO as a full member."</ref>}} * {{Flagcountry|Papua New Guinea}} * {{Flagcountry|Philippines}} * {{Flagcountry|Qatar}} * {{Flagcountry|Samoa}} * {{Flagcountry|Saudi Arabia}} * {{Flagcountry|Singapore}} * {{Flagcountry|Solomon Islands}} * {{Flagcountry|South Korea}} * {{Flagcountry|Sri Lanka}} * {{Flagcountry|Syria}} * {{Flagcountry|Tajikistan}} * {{Flagcountry|Thailand}} * {{Flagcountry|Timor-Leste}} * {{Flagcountry|Tonga}} * {{Flagcountry|Turkey}}{{შენიშვნა|თურქეთი მონაწილეობს დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფში, ასევე აზიის ჯგუფში, თუმცა საარჩევნო მიზნებისთვის იგი დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფის წევრად ითვლება.}} * {{Flagcountry|Turkmenistan}} * {{Flagcountry|Tuvalu}} * {{Flagcountry|United Arab Emirates}} * {{Flagcountry|Uzbekistan}} * {{Flagcountry|Vanuatu}} * {{Flagcountry|Vietnam}} * {{Flagcountry|Yemen}} {{Div col end}} == ისტორია == თავდაპირველად, ჯგუფი ცნობილი იყო, როგორც '''აზიური ჯგუფი'''.<ref>{{Cite web|url=https://undocs.org/en/A/RES/60/251|title=A/RES/60/251}}</ref> თუმცა, 1970-იანი წლებისთვის წყნარი ოკეანის კუნძულოვანმა ქვეყნებმა დამოუკიდებლობა მოიპოვეს და ჯგუფს შეუერთდნენ. 2000-იანი წლების შუა პერიოდისთვის ჯგუფში წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების რაოდენობამ წევრთა ერთ მეხუთედს გადააჭარბა, ამიტომ მათ ჯგუფის სახელის შეცვლის მოთხოვნის მხარდაჭერა დაიწყეს.<ref>{{Cite news|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=1 September 2011|title=Asian group of nations at UN changes its name to Asia-Pacific group|work=[[Radio New Zealand]]|location=Wellington|url=https://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/199302/asian-group-of-nations-at-un-changes-its-name-to-asia-pacific-group|access-date=26 February 2019}}</ref> სახელის შეცვლის პროცესი წარმატებით დასრულდა 2011 წელს, როდესაც გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია დათანხმდა ჯგუფის სახელწოდებაში „წყნარი ოკეანის“ ჩართვას, ჩინეთის დაჟინებული მოთხოვნით კი ის შეიცვალა '''„აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფით“'''. სახელის ეს ცვლილება აღიარებს წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების მზარდ როლს გაერთიანებული ერების სისტემაში. == წარმომადგენლობა == === უშიშროების საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] 3 ადგილი უჭირავს, 2 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|China}} | მუდმივი |- |{{დროშა|სამხრეთ კორეა}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Japan}} | 2023 წლის 1 იანვარი – 2024 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] 11 ადგილი უჭირავს.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ecosoc/en/content/members|title=Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12153.doc.htm|title=General Assembly Elects 19 Economic and Social Council Members to Terms Beginning 1 January 2020, Adopts Resolution Commemorating Signing of United Nations Charter|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში 13 ადგილი უჭირავს.<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|author=<!--Not stated-->|date=17 October 2019|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === 1 და 6 ცივფრებით დამთავრებულ წლებში, ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონის პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილების გამო, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. {| class="wikitable" |- !წლები!!მონაწილეთა რაოდენობა!!შენიშვნები |- |[[1966]]-[[1967]]||25||ავღანეთი, ბირმა (ახლანდელი მიანმარი), კამბოჯა, ცეილონი (ახლანდელი შრი-ლანკა), კვიპროსი, ინდოეთი, ინდონეზია, ირანი, ერაყი, იაპონია, იორდანია, ქუვეითი, ლაოსი, ლიბანი, მალაიზია, მალდივები, მონღოლეთი, ნეპალი, პაკისტანი, ფილიპინები, საუდის არაბეთი, სინგაპური, სირია, ტაილანდი, იემენი |- |1967-1970||26||სამხრეთ იემენი |- |1970-1971||27||ფიჯი |- |1971||28||ჩინეთი{{efn|ჩინეთის რესპუბლიკა არასდროს გაწევრიანებულა ჯგუფში.<ref name="equitable">{{cite report |author1=Agam, Hasmy |author2=Sam Daws |author3=Terence O'Brien |author4=Ramesh Takur |date=26 March 1999 |title=What is Equitable Geographic Representation in the Twenty-First Century |url=http://archive.unu.edu/unupress/equitable.pdf |publisher=United Nations University |access-date=5 March 2019}}</ref><ref name="ecosoc1961">Padelford, Norman J. “Politics and the Future of ECOSOC.” International Organization, vol. 15, no. 4, 1961, pp. 564–80. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/2705552. Accessed 24 Mar. 2024.</ref><ref>Bailey, Sydney D. “China and the United Nations.” The World Today, vol. 27, no. 9, 1971, pp. 365–72. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/40394545. Accessed 28 Apr. 2024.</ref>}} |- |1971-1974||33||ბაჰრეინი, ბჰუტანი, ომანი, ყატარი, არაბთა გაერთიანებული საამიროები |- |1974-1975||34||ბანგლადეში |- |1975-1976||35||პაპუა ახალი გვინეა |- |1976-1977||36||სამოა |- |1977-1978||37||ვიეტნამი |- |1978-1981||38||სოლომონის კუნძულები |- |1981-1984||39||ვანუატუ |- |1984-1990||40||ბრუნეი |- |1990-1991||39||იემენის გაერთიანება |- |1991-1992||43||მარშალის კუნძულები, მიკრონეზია, ჩრდილოეთ კორეა, სამხრეთ კორეა |- |1992-1994||48||ყაზახეთი, ყირგიზეთი, ტაჯიკეთი, თურქმენეთი, უზბეკეთი |- |1994-1999||49||პალაუ |- |1999-2000||51||ნაურუ, ტონგა |- |2000-2002||52||ტუვალუ |- |2002-2024||53||ტუვალუ |- |2024-დღემდე||54||კირიბატი<ref name="UN org" /> |} == იხილეთ აგრეთვე == * [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] ==შენიშვნები== {{შენიშვნების სია}} == რესურსები ინტერნეტში == * გაეროს არქივში არსებული [https://search.archives.un.org/department-of-general-assembly-and-conference-management-dgacm-2002-present გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის (DGACM) (2002-დღემდე)] ჩანაწერები * [http://www.un.org/depts/DGACM/RegionalGroups.shtml რეგიონალური ჯგუფები გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის მეშვეობით] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] timwey2wdyyuxvj2xwll0o4uv3zul6h 4823028 4823024 2025-07-01T17:11:26Z AkakiBalanchivadze 92095 /* წევრობის ქრონოლოგია */ 4823028 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Asia-Pacific_Group_Member_States.svg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოები.]] '''აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფი''' (ხშირად შემოკლებით '''აზია და წყნარი ოკეანე''' ან '''აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფის]] ერთ-ერთი ნაწილი. შედგება [[აზია|აზიისა]] და [[ოკეანეთი|ოკეანეთის]] 54 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref>{{Cite web|title=Funding Trends|publisher=[[OHCHR]]|url=https://www.ohchr.org/en/about-us/funding-and-budget/funding-trends|access-date=24 Dec 2024}}</ref><ref>{{Cite web|title=On Pursuing UN Security Council Reform|publisher=[[Japan Institute of International Affairs|JIAA]]|url=https://www.jiia.or.jp/en/ajiss_commentary/on-pursuing-un-security-council-reform.html}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით. == წევრი სახელმწიფოები == აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოებია:<ref name="UN org">{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref>{{Cite book|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|title=United Nations Handbook 2018–19|url=https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf|publisher=Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand|url-status=dead}}</ref> {{Div col}} * {{დროშა|ავღანეთი}} * {{Flagcountry|Bahrain}} * {{Flagcountry|Bangladesh}} * {{Flagcountry|Bhutan}} * {{Flagcountry|Brunei}} * {{Flagcountry|Cambodia}} * {{Flagcountry|China}}{{შენიშვნა|Permanent member of the [[United Nations Security Council]]}} * {{Flagcountry|Cyprus}} * {{Flagcountry|Fiji}} * {{Flagcountry|India}} * {{Flagcountry|Indonesia}} * {{Flagcountry|Iran}} * {{Flagcountry|Iraq}} * {{Flagcountry|Japan}} * {{Flagcountry|Jordan}} * {{Flagcountry|Kazakhstan}} * {{Flagcountry|Kiribati}} * {{Flagcountry|Kuwait}} * {{Flagcountry|Kyrgyzstan}} * {{Flagcountry|Laos}} * {{Flagcountry|Lebanon}} * {{Flagcountry|Malaysia}} * {{Flagcountry|Maldives}} * {{Flagcountry|Marshall Islands}} * {{Flagcountry|Micronesia}} * {{Flagcountry|Mongolia}} * {{Flagcountry|Myanmar}}{{შენიშვნა|1989 წლამდე ბურმა.}} * {{Flagcountry|Nauru}} * {{Flagcountry|Nepal}} * {{Flagcountry|North Korea}} * {{Flagcountry|Oman}} * {{Flagcountry|Pakistan}} * {{Flagcountry|Palau}} * {{Flagcountry|Palestine}}{{შენიშვნა|მიუხედავად იმისა, რომ პალესტინის სახელმწიფო გენერალურ ასამბლეაში მხოლოდ გაეროს გენერალური ასამბლეის არაწევრი დამკვირვებელი სახელმწიფოა, ის სრულად მონაწილეობს აზიის ჯგუფში 1986 წლის 2 აპრილიდან, როგორც [[პალესტინის განთავისუფლების ორგანიზაცია]].<ref>{{cite web|author=Permanent Observer Mission of Palestine to the United Nations|title=Status of Palestine at the United Nations|url=http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550;jsessionid=DB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|publisher=United Nations|access-date=9 December 2010|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110606092743/http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550%3Bjsessionid%3DDB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|archive-date=6 June 2011}}: "On 2 April 1986, the Asian Group of the U.N. decided to accept the PLO as a full member."</ref>}} * {{Flagcountry|Papua New Guinea}} * {{Flagcountry|Philippines}} * {{Flagcountry|Qatar}} * {{Flagcountry|Samoa}} * {{Flagcountry|Saudi Arabia}} * {{Flagcountry|Singapore}} * {{Flagcountry|Solomon Islands}} * {{Flagcountry|South Korea}} * {{Flagcountry|Sri Lanka}} * {{Flagcountry|Syria}} * {{Flagcountry|Tajikistan}} * {{Flagcountry|Thailand}} * {{Flagcountry|Timor-Leste}} * {{Flagcountry|Tonga}} * {{Flagcountry|Turkey}}{{შენიშვნა|თურქეთი მონაწილეობს დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფში, ასევე აზიის ჯგუფში, თუმცა საარჩევნო მიზნებისთვის იგი დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფის წევრად ითვლება.}} * {{Flagcountry|Turkmenistan}} * {{Flagcountry|Tuvalu}} * {{Flagcountry|United Arab Emirates}} * {{Flagcountry|Uzbekistan}} * {{Flagcountry|Vanuatu}} * {{Flagcountry|Vietnam}} * {{Flagcountry|Yemen}} {{Div col end}} == ისტორია == თავდაპირველად, ჯგუფი ცნობილი იყო, როგორც '''აზიური ჯგუფი'''.<ref>{{Cite web|url=https://undocs.org/en/A/RES/60/251|title=A/RES/60/251}}</ref> თუმცა, 1970-იანი წლებისთვის წყნარი ოკეანის კუნძულოვანმა ქვეყნებმა დამოუკიდებლობა მოიპოვეს და ჯგუფს შეუერთდნენ. 2000-იანი წლების შუა პერიოდისთვის ჯგუფში წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების რაოდენობამ წევრთა ერთ მეხუთედს გადააჭარბა, ამიტომ მათ ჯგუფის სახელის შეცვლის მოთხოვნის მხარდაჭერა დაიწყეს.<ref>{{Cite news|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=1 September 2011|title=Asian group of nations at UN changes its name to Asia-Pacific group|work=[[Radio New Zealand]]|location=Wellington|url=https://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/199302/asian-group-of-nations-at-un-changes-its-name-to-asia-pacific-group|access-date=26 February 2019}}</ref> სახელის შეცვლის პროცესი წარმატებით დასრულდა 2011 წელს, როდესაც გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია დათანხმდა ჯგუფის სახელწოდებაში „წყნარი ოკეანის“ ჩართვას, ჩინეთის დაჟინებული მოთხოვნით კი ის შეიცვალა '''„აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფით“'''. სახელის ეს ცვლილება აღიარებს წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების მზარდ როლს გაერთიანებული ერების სისტემაში. == წარმომადგენლობა == === უშიშროების საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] 3 ადგილი უჭირავს, 2 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|China}} | მუდმივი |- |{{დროშა|სამხრეთ კორეა}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Japan}} | 2023 წლის 1 იანვარი – 2024 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] 11 ადგილი უჭირავს.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ecosoc/en/content/members|title=Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12153.doc.htm|title=General Assembly Elects 19 Economic and Social Council Members to Terms Beginning 1 January 2020, Adopts Resolution Commemorating Signing of United Nations Charter|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში 13 ადგილი უჭირავს.<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|author=<!--Not stated-->|date=17 October 2019|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === 1 და 6 ცივფრებით დამთავრებულ წლებში, ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონის პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილების გამო, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. {| class="wikitable" |- !წლები!!მონაწილეთა რაოდენობა!!შენიშვნები |- |[[1966]]-[[1967]]||25||ავღანეთი, ბირმა (ახლანდელი მიანმარი), კამბოჯა, ცეილონი (ახლანდელი შრი-ლანკა), კვიპროსი, ინდოეთი, ინდონეზია, ირანი, ერაყი, იაპონია, იორდანია, ქუვეითი, ლაოსი, ლიბანი, მალაიზია, მალდივები, მონღოლეთი, ნეპალი, პაკისტანი, ფილიპინები, საუდის არაბეთი, სინგაპური, სირია, ტაილანდი, იემენი |- |[[1967]]-[[1970]]||26||სამხრეთ იემენი |- |[[1970]]-[[1971]]||27||ფიჯი |- |[[1971]]||28||ჩინეთი{{efn|ჩინეთის რესპუბლიკა არასდროს გაწევრიანებულა ჯგუფში.<ref name="equitable">{{cite report |author1=Agam, Hasmy |author2=Sam Daws |author3=Terence O'Brien |author4=Ramesh Takur |date=26 March 1999 |title=What is Equitable Geographic Representation in the Twenty-First Century |url=http://archive.unu.edu/unupress/equitable.pdf |publisher=United Nations University |access-date=5 March 2019}}</ref><ref name="ecosoc1961">Padelford, Norman J. “Politics and the Future of ECOSOC.” International Organization, vol. 15, no. 4, 1961, pp. 564–80. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/2705552. Accessed 24 Mar. 2024.</ref><ref>Bailey, Sydney D. “China and the United Nations.” The World Today, vol. 27, no. 9, 1971, pp. 365–72. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/40394545. Accessed 28 Apr. 2024.</ref>}} |- |[[1971]]-[[1974]]||33||ბაჰრეინი, ბჰუტანი, ომანი, ყატარი, არაბთა გაერთიანებული საამიროები |- |[[1974]]-[[1975]]||34||ბანგლადეში |- |[[1975]]-[[1976]]||35||პაპუა ახალი გვინეა |- |[[1976]]-[[1977]]||36||სამოა |- |[[1977]]-[[1978]]||37||ვიეტნამი |- |[[1978]]-[[1981]]||38||სოლომონის კუნძულები |- |[[1981]]-[[1984]]||39||ვანუატუ |- |[[1984]]-[[1990]]||40||ბრუნეი |- |[[1990]]-[[1991]]||39||იემენის გაერთიანება |- |[[1991]]-[[1992]]||43||მარშალის კუნძულები, მიკრონეზია, ჩრდილოეთ კორეა, სამხრეთ კორეა |- |[[1992]]-[[1994]]||48||ყაზახეთი, ყირგიზეთი, ტაჯიკეთი, თურქმენეთი, უზბეკეთი |- |[[1994]]-[[1999]]||49||პალაუ |- |[[1999]]-[[2000]]||51||ნაურუ, ტონგა |- |[[2000]]-[[2002]]||52||ტუვალუ |- |[[2002]]-[[2024]]||53||ტუვალუ |- |[[2024]]-დღემდე||54||კირიბატი<ref name="UN org" /> |} == იხილეთ აგრეთვე == * [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] ==შენიშვნები== {{შენიშვნების სია}} == რესურსები ინტერნეტში == * გაეროს არქივში არსებული [https://search.archives.un.org/department-of-general-assembly-and-conference-management-dgacm-2002-present გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის (DGACM) (2002-დღემდე)] ჩანაწერები * [http://www.un.org/depts/DGACM/RegionalGroups.shtml რეგიონალური ჯგუფები გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის მეშვეობით] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] iribvnbrgj6o6ss21ro3ax1f284dupn 4823029 4823028 2025-07-01T17:12:22Z AkakiBalanchivadze 92095 /* წევრი სახელმწიფოები */ 4823029 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Asia-Pacific_Group_Member_States.svg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოები.]] '''აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფი''' (ხშირად შემოკლებით '''აზია და წყნარი ოკეანე''' ან '''აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფის]] ერთ-ერთი ნაწილი. შედგება [[აზია|აზიისა]] და [[ოკეანეთი|ოკეანეთის]] 54 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref>{{Cite web|title=Funding Trends|publisher=[[OHCHR]]|url=https://www.ohchr.org/en/about-us/funding-and-budget/funding-trends|access-date=24 Dec 2024}}</ref><ref>{{Cite web|title=On Pursuing UN Security Council Reform|publisher=[[Japan Institute of International Affairs|JIAA]]|url=https://www.jiia.or.jp/en/ajiss_commentary/on-pursuing-un-security-council-reform.html}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით. == წევრი სახელმწიფოები == აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოებია:<ref name="UN org">{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref>{{Cite book|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|title=United Nations Handbook 2018–19|url=https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf|publisher=Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand|url-status=dead}}</ref> {{Div col}} * {{დროშა|ავღანეთი}} * {{Flagcountry|Bahrain}} * {{Flagcountry|Bangladesh}} * {{Flagcountry|Bhutan}} * {{Flagcountry|Brunei}} * {{Flagcountry|Cambodia}} * {{Flagcountry|China}}{{შენიშვნა|[[გაეროს უშიშროების საბჭო]]ს მუდმივი წევრი}} * {{Flagcountry|Cyprus}} * {{Flagcountry|Fiji}} * {{Flagcountry|India}} * {{Flagcountry|Indonesia}} * {{Flagcountry|Iran}} * {{Flagcountry|Iraq}} * {{Flagcountry|Japan}} * {{Flagcountry|Jordan}} * {{Flagcountry|Kazakhstan}} * {{Flagcountry|Kiribati}} * {{Flagcountry|Kuwait}} * {{Flagcountry|Kyrgyzstan}} * {{Flagcountry|Laos}} * {{Flagcountry|Lebanon}} * {{Flagcountry|Malaysia}} * {{Flagcountry|Maldives}} * {{Flagcountry|Marshall Islands}} * {{Flagcountry|Micronesia}} * {{Flagcountry|Mongolia}} * {{Flagcountry|Myanmar}}{{შენიშვნა|1989 წლამდე ბურმა.}} * {{Flagcountry|Nauru}} * {{Flagcountry|Nepal}} * {{Flagcountry|North Korea}} * {{Flagcountry|Oman}} * {{Flagcountry|Pakistan}} * {{Flagcountry|Palau}} * {{Flagcountry|Palestine}}{{შენიშვნა|მიუხედავად იმისა, რომ პალესტინის სახელმწიფო გენერალურ ასამბლეაში მხოლოდ გაეროს გენერალური ასამბლეის არაწევრი დამკვირვებელი სახელმწიფოა, ის სრულად მონაწილეობს აზიის ჯგუფში 1986 წლის 2 აპრილიდან, როგორც [[პალესტინის განთავისუფლების ორგანიზაცია]].<ref>{{cite web|author=Permanent Observer Mission of Palestine to the United Nations|title=Status of Palestine at the United Nations|url=http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550;jsessionid=DB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|publisher=United Nations|access-date=9 December 2010|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110606092743/http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550%3Bjsessionid%3DDB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|archive-date=6 June 2011}}: "On 2 April 1986, the Asian Group of the U.N. decided to accept the PLO as a full member."</ref>}} * {{Flagcountry|Papua New Guinea}} * {{Flagcountry|Philippines}} * {{Flagcountry|Qatar}} * {{Flagcountry|Samoa}} * {{Flagcountry|Saudi Arabia}} * {{Flagcountry|Singapore}} * {{Flagcountry|Solomon Islands}} * {{Flagcountry|South Korea}} * {{Flagcountry|Sri Lanka}} * {{Flagcountry|Syria}} * {{Flagcountry|Tajikistan}} * {{Flagcountry|Thailand}} * {{Flagcountry|Timor-Leste}} * {{Flagcountry|Tonga}} * {{Flagcountry|Turkey}}{{შენიშვნა|თურქეთი მონაწილეობს დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფში, ასევე აზიის ჯგუფში, თუმცა საარჩევნო მიზნებისთვის იგი დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფის წევრად ითვლება.}} * {{Flagcountry|Turkmenistan}} * {{Flagcountry|Tuvalu}} * {{Flagcountry|United Arab Emirates}} * {{Flagcountry|Uzbekistan}} * {{Flagcountry|Vanuatu}} * {{Flagcountry|Vietnam}} * {{Flagcountry|Yemen}} {{Div col end}} == ისტორია == თავდაპირველად, ჯგუფი ცნობილი იყო, როგორც '''აზიური ჯგუფი'''.<ref>{{Cite web|url=https://undocs.org/en/A/RES/60/251|title=A/RES/60/251}}</ref> თუმცა, 1970-იანი წლებისთვის წყნარი ოკეანის კუნძულოვანმა ქვეყნებმა დამოუკიდებლობა მოიპოვეს და ჯგუფს შეუერთდნენ. 2000-იანი წლების შუა პერიოდისთვის ჯგუფში წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების რაოდენობამ წევრთა ერთ მეხუთედს გადააჭარბა, ამიტომ მათ ჯგუფის სახელის შეცვლის მოთხოვნის მხარდაჭერა დაიწყეს.<ref>{{Cite news|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=1 September 2011|title=Asian group of nations at UN changes its name to Asia-Pacific group|work=[[Radio New Zealand]]|location=Wellington|url=https://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/199302/asian-group-of-nations-at-un-changes-its-name-to-asia-pacific-group|access-date=26 February 2019}}</ref> სახელის შეცვლის პროცესი წარმატებით დასრულდა 2011 წელს, როდესაც გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია დათანხმდა ჯგუფის სახელწოდებაში „წყნარი ოკეანის“ ჩართვას, ჩინეთის დაჟინებული მოთხოვნით კი ის შეიცვალა '''„აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფით“'''. სახელის ეს ცვლილება აღიარებს წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების მზარდ როლს გაერთიანებული ერების სისტემაში. == წარმომადგენლობა == === უშიშროების საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] 3 ადგილი უჭირავს, 2 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|China}} | მუდმივი |- |{{დროშა|სამხრეთ კორეა}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Japan}} | 2023 წლის 1 იანვარი – 2024 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] 11 ადგილი უჭირავს.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ecosoc/en/content/members|title=Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12153.doc.htm|title=General Assembly Elects 19 Economic and Social Council Members to Terms Beginning 1 January 2020, Adopts Resolution Commemorating Signing of United Nations Charter|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში 13 ადგილი უჭირავს.<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|author=<!--Not stated-->|date=17 October 2019|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === 1 და 6 ცივფრებით დამთავრებულ წლებში, ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონის პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილების გამო, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. {| class="wikitable" |- !წლები!!მონაწილეთა რაოდენობა!!შენიშვნები |- |[[1966]]-[[1967]]||25||ავღანეთი, ბირმა (ახლანდელი მიანმარი), კამბოჯა, ცეილონი (ახლანდელი შრი-ლანკა), კვიპროსი, ინდოეთი, ინდონეზია, ირანი, ერაყი, იაპონია, იორდანია, ქუვეითი, ლაოსი, ლიბანი, მალაიზია, მალდივები, მონღოლეთი, ნეპალი, პაკისტანი, ფილიპინები, საუდის არაბეთი, სინგაპური, სირია, ტაილანდი, იემენი |- |[[1967]]-[[1970]]||26||სამხრეთ იემენი |- |[[1970]]-[[1971]]||27||ფიჯი |- |[[1971]]||28||ჩინეთი{{efn|ჩინეთის რესპუბლიკა არასდროს გაწევრიანებულა ჯგუფში.<ref name="equitable">{{cite report |author1=Agam, Hasmy |author2=Sam Daws |author3=Terence O'Brien |author4=Ramesh Takur |date=26 March 1999 |title=What is Equitable Geographic Representation in the Twenty-First Century |url=http://archive.unu.edu/unupress/equitable.pdf |publisher=United Nations University |access-date=5 March 2019}}</ref><ref name="ecosoc1961">Padelford, Norman J. “Politics and the Future of ECOSOC.” International Organization, vol. 15, no. 4, 1961, pp. 564–80. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/2705552. Accessed 24 Mar. 2024.</ref><ref>Bailey, Sydney D. “China and the United Nations.” The World Today, vol. 27, no. 9, 1971, pp. 365–72. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/40394545. Accessed 28 Apr. 2024.</ref>}} |- |[[1971]]-[[1974]]||33||ბაჰრეინი, ბჰუტანი, ომანი, ყატარი, არაბთა გაერთიანებული საამიროები |- |[[1974]]-[[1975]]||34||ბანგლადეში |- |[[1975]]-[[1976]]||35||პაპუა ახალი გვინეა |- |[[1976]]-[[1977]]||36||სამოა |- |[[1977]]-[[1978]]||37||ვიეტნამი |- |[[1978]]-[[1981]]||38||სოლომონის კუნძულები |- |[[1981]]-[[1984]]||39||ვანუატუ |- |[[1984]]-[[1990]]||40||ბრუნეი |- |[[1990]]-[[1991]]||39||იემენის გაერთიანება |- |[[1991]]-[[1992]]||43||მარშალის კუნძულები, მიკრონეზია, ჩრდილოეთ კორეა, სამხრეთ კორეა |- |[[1992]]-[[1994]]||48||ყაზახეთი, ყირგიზეთი, ტაჯიკეთი, თურქმენეთი, უზბეკეთი |- |[[1994]]-[[1999]]||49||პალაუ |- |[[1999]]-[[2000]]||51||ნაურუ, ტონგა |- |[[2000]]-[[2002]]||52||ტუვალუ |- |[[2002]]-[[2024]]||53||ტუვალუ |- |[[2024]]-დღემდე||54||კირიბატი<ref name="UN org" /> |} == იხილეთ აგრეთვე == * [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] ==შენიშვნები== {{შენიშვნების სია}} == რესურსები ინტერნეტში == * გაეროს არქივში არსებული [https://search.archives.un.org/department-of-general-assembly-and-conference-management-dgacm-2002-present გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის (DGACM) (2002-დღემდე)] ჩანაწერები * [http://www.un.org/depts/DGACM/RegionalGroups.shtml რეგიონალური ჯგუფები გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის მეშვეობით] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] ke67neovjgq8knky5mycipifnzkwqca 4823069 4823029 2025-07-01T20:38:32Z AkakiBalanchivadze 92095 4823069 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Asia-Pacific_Group_Member_States.svg|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოები.]] '''აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფი''' (ხშირად შემოკლებით '''აზია და წყნარი ოკეანე''' ან '''აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფის]] ერთ-ერთი ნაწილი. შედგება [[აზია|აზიისა]] და [[ოკეანეთი|ოკეანეთის]] 54 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref>{{Cite web|title=Funding Trends|publisher=[[OHCHR]]|url=https://www.ohchr.org/en/about-us/funding-and-budget/funding-trends|access-date=24 Dec 2024}}</ref><ref>{{Cite web|title=On Pursuing UN Security Council Reform|publisher=[[Japan Institute of International Affairs|JIAA]]|url=https://www.jiia.or.jp/en/ajiss_commentary/on-pursuing-un-security-council-reform.html}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით. == წევრი სახელმწიფოები == აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფის წევრი სახელმწიფოებია:<ref name="UN org">{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref>{{Cite book|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|title=United Nations Handbook 2018–19|url=https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf|publisher=Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand|url-status=dead}}</ref> {{Div col}} * {{დროშა|ავღანეთი}} * {{Flagcountry|Bahrain}} * {{Flagcountry|Bangladesh}} * {{Flagcountry|Bhutan}} * {{Flagcountry|Brunei}} * {{Flagcountry|Cambodia}} * {{Flagcountry|China}}{{შენიშვნა|[[გაეროს უშიშროების საბჭო]]ს მუდმივი წევრი}} * {{Flagcountry|Cyprus}} * {{Flagcountry|Fiji}} * {{Flagcountry|India}} * {{Flagcountry|Indonesia}} * {{Flagcountry|Iran}} * {{Flagcountry|Iraq}} * {{Flagcountry|Japan}} * {{Flagcountry|Jordan}} * {{Flagcountry|Kazakhstan}} * {{Flagcountry|Kiribati}} * {{Flagcountry|Kuwait}} * {{Flagcountry|Kyrgyzstan}} * {{Flagcountry|Laos}} * {{Flagcountry|Lebanon}} * {{Flagcountry|Malaysia}} * {{Flagcountry|Maldives}} * {{Flagcountry|Marshall Islands}} * {{Flagcountry|Micronesia}} * {{Flagcountry|Mongolia}} * {{Flagcountry|Myanmar}}{{შენიშვნა|1989 წლამდე ბირმა.}} * {{Flagcountry|Nauru}} * {{Flagcountry|Nepal}} * {{Flagcountry|North Korea}} * {{Flagcountry|Oman}} * {{Flagcountry|Pakistan}} * {{Flagcountry|Palau}} * {{Flagcountry|Palestine}}{{შენიშვნა|მიუხედავად იმისა, რომ პალესტინის სახელმწიფო გენერალურ ასამბლეაში მხოლოდ გაეროს გენერალური ასამბლეის არაწევრი დამკვირვებელი სახელმწიფოა, ის სრულად მონაწილეობს აზიის ჯგუფში 1986 წლის 2 აპრილიდან, როგორც [[პალესტინის განთავისუფლების ორგანიზაცია]].<ref>{{cite web|author=Permanent Observer Mission of Palestine to the United Nations|title=Status of Palestine at the United Nations|url=http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550;jsessionid=DB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|publisher=United Nations|access-date=9 December 2010|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110606092743/http://www.un.int/wcm/content/site/palestine/cache/offonce/pid/11550%3Bjsessionid%3DDB37131DB27A165B6398469FFE4DB1FC|archive-date=6 June 2011}}: "On 2 April 1986, the Asian Group of the U.N. decided to accept the PLO as a full member."</ref>}} * {{Flagcountry|Papua New Guinea}} * {{Flagcountry|Philippines}} * {{Flagcountry|Qatar}} * {{Flagcountry|Samoa}} * {{Flagcountry|Saudi Arabia}} * {{Flagcountry|Singapore}} * {{Flagcountry|Solomon Islands}} * {{Flagcountry|South Korea}} * {{Flagcountry|Sri Lanka}} * {{Flagcountry|Syria}} * {{Flagcountry|Tajikistan}} * {{Flagcountry|Thailand}} * {{Flagcountry|Timor-Leste}} * {{Flagcountry|Tonga}} * {{Flagcountry|Turkey}}{{შენიშვნა|თურქეთი მონაწილეობს დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფში, ასევე აზიის ჯგუფში, თუმცა საარჩევნო მიზნებისთვის იგი დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების ჯგუფის წევრად ითვლება.}} * {{Flagcountry|Turkmenistan}} * {{Flagcountry|Tuvalu}} * {{Flagcountry|United Arab Emirates}} * {{Flagcountry|Uzbekistan}} * {{Flagcountry|Vanuatu}} * {{Flagcountry|Vietnam}} * {{Flagcountry|Yemen}} {{Div col end}} == ისტორია == თავდაპირველად, ჯგუფი ცნობილი იყო, როგორც '''აზიური ჯგუფი'''.<ref>{{Cite web|url=https://undocs.org/en/A/RES/60/251|title=A/RES/60/251}}</ref> თუმცა, 1970-იანი წლებისთვის წყნარი ოკეანის კუნძულოვანმა ქვეყნებმა დამოუკიდებლობა მოიპოვეს და ჯგუფს შეუერთდნენ. 2000-იანი წლების შუა პერიოდისთვის ჯგუფში წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების რაოდენობამ წევრთა ერთ მეხუთედს გადააჭარბა, ამიტომ მათ ჯგუფის სახელის შეცვლის მოთხოვნის მხარდაჭერა დაიწყეს.<ref>{{Cite news|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=1 September 2011|title=Asian group of nations at UN changes its name to Asia-Pacific group|work=[[Radio New Zealand]]|location=Wellington|url=https://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/199302/asian-group-of-nations-at-un-changes-its-name-to-asia-pacific-group|access-date=26 February 2019}}</ref> სახელის შეცვლის პროცესი წარმატებით დასრულდა 2011 წელს, როდესაც გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია დათანხმდა ჯგუფის სახელწოდებაში „წყნარი ოკეანის“ ჩართვას, ჩინეთის დაჟინებული მოთხოვნით კი ის შეიცვალა '''„აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფით“'''. სახელის ეს ცვლილება აღიარებს წყნარი ოკეანის კუნძულოვანი ქვეყნების მზარდ როლს გაერთიანებული ერების სისტემაში. == წარმომადგენლობა == === უშიშროების საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] 3 ადგილი უჭირავს, 2 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|China}} | მუდმივი |- |{{დროშა|სამხრეთ კორეა}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{Flagcountry|Japan}} | 2023 წლის 1 იანვარი – 2024 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აზიისა და წყნარი ოკეანის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] 11 ადგილი უჭირავს.<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/ecosoc/en/content/members|title=Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12153.doc.htm|title=General Assembly Elects 19 Economic and Social Council Members to Terms Beginning 1 January 2020, Adopts Resolution Commemorating Signing of United Nations Charter|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში 13 ადგილი უჭირავს.<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|author=<!--Not stated-->|date=17 October 2019|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === 1 და 6 ცივფრებით დამთავრებულ წლებში, ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონის პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აზიისა და წყნარი ოკეანის მცირე კუნძულოვანი განვითარებადი სახელმწიფოების ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილების გამო, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. {| class="wikitable" |- !წლები!!მონაწილეთა რაოდენობა!!შენიშვნები |- |[[1966]]-[[1967]]||25||ავღანეთი, ბირმა (ახლანდელი მიანმარი), კამბოჯა, ცეილონი (ახლანდელი შრი-ლანკა), კვიპროსი, ინდოეთი, ინდონეზია, ირანი, ერაყი, იაპონია, იორდანია, ქუვეითი, ლაოსი, ლიბანი, მალაიზია, მალდივები, მონღოლეთი, ნეპალი, პაკისტანი, ფილიპინები, საუდის არაბეთი, სინგაპური, სირია, ტაილანდი, იემენი |- |[[1967]]-[[1970]]||26||სამხრეთ იემენი |- |[[1970]]-[[1971]]||27||ფიჯი |- |[[1971]]||28||ჩინეთი{{efn|ჩინეთის რესპუბლიკა არასდროს გაწევრიანებულა ჯგუფში.<ref name="equitable">{{cite report |author1=Agam, Hasmy |author2=Sam Daws |author3=Terence O'Brien |author4=Ramesh Takur |date=26 March 1999 |title=What is Equitable Geographic Representation in the Twenty-First Century |url=http://archive.unu.edu/unupress/equitable.pdf |publisher=United Nations University |access-date=5 March 2019}}</ref><ref name="ecosoc1961">Padelford, Norman J. “Politics and the Future of ECOSOC.” International Organization, vol. 15, no. 4, 1961, pp. 564–80. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/2705552. Accessed 24 Mar. 2024.</ref><ref>Bailey, Sydney D. “China and the United Nations.” The World Today, vol. 27, no. 9, 1971, pp. 365–72. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/40394545. Accessed 28 Apr. 2024.</ref>}} |- |[[1971]]-[[1974]]||33||ბაჰრეინი, ბჰუტანი, ომანი, ყატარი, არაბთა გაერთიანებული საამიროები |- |[[1974]]-[[1975]]||34||ბანგლადეში |- |[[1975]]-[[1976]]||35||პაპუა ახალი გვინეა |- |[[1976]]-[[1977]]||36||სამოა |- |[[1977]]-[[1978]]||37||ვიეტნამი |- |[[1978]]-[[1981]]||38||სოლომონის კუნძულები |- |[[1981]]-[[1984]]||39||ვანუატუ |- |[[1984]]-[[1990]]||40||ბრუნეი |- |[[1990]]-[[1991]]||39||იემენის გაერთიანება |- |[[1991]]-[[1992]]||43||მარშალის კუნძულები, მიკრონეზია, ჩრდილოეთ კორეა, სამხრეთ კორეა |- |[[1992]]-[[1994]]||48||ყაზახეთი, ყირგიზეთი, ტაჯიკეთი, თურქმენეთი, უზბეკეთი |- |[[1994]]-[[1999]]||49||პალაუ |- |[[1999]]-[[2000]]||51||ნაურუ, ტონგა |- |[[2000]]-[[2002]]||52||ტუვალუ |- |[[2002]]-[[2024]]||53||ტუვალუ |- |[[2024]]-დღემდე||54||კირიბატი<ref name="UN org" /> |} == იხილეთ აგრეთვე == * [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] ==შენიშვნები== {{შენიშვნების სია}} == რესურსები ინტერნეტში == * გაეროს არქივში არსებული [https://search.archives.un.org/department-of-general-assembly-and-conference-management-dgacm-2002-present გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის (DGACM) (2002-დღემდე)] ჩანაწერები * [http://www.un.org/depts/DGACM/RegionalGroups.shtml რეგიონალური ჯგუფები გენერალური ასამბლეისა და კონფერენციის მართვის დეპარტამენტის მეშვეობით] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] s5noi2pqsbo2fbfx5tie0d10ly00w3e 0 591888 4822962 2025-07-01T12:15:28Z MarieOfAlexandria55 165996 ახალი გვერდი: {{subst:მუშავდება}} '''კლეოპატრა სელენა II''' ({{lang-gr| Κλεοπάτρα Σελήνη}}; დ. [[ძვ. წ. 40]] წლის ზაფხული — გ. {{circa}} [[ძვ. წ. 5]]){{sfn|Roller|2003|p=256}} — [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების დინასტიის]] პრინცესა, კირენაიკა|კირ... 4822962 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/MarieOfAlexandria55|MarieOfAlexandria55]].|1|07|2025}} '''კლეოპატრა სელენა II''' ({{lang-gr| Κλεοπάτρα Σελήνη}}; დ. [[ძვ. წ. 40]] წლის ზაფხული — გ. {{circa}} [[ძვ. წ. 5]]){{sfn|Roller|2003|p=256}} — [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების დინასტიის]] პრინცესა, [[კირენაიკა|კირენაიკას]] ფორმალური დედოფალი ძვ. წ. 34-დან ძვ. წ. 30 წლამდე<ref>{{Cite book |last=Sampson |first=Gareth C. |url=https://books.google.com/books?id=-joTEAAAQBAJ&pg=PA271 |title=Rome and Parthia: Empires at War: Ventidius, Antony and the Second Romano-Parthian War, 40-20 BC |date=2020-08-05 |publisher=Pen and Sword Military |isbn=978-1-5267-1016-1 |pages=271 |language=en}}</ref> და [[მავრეტანია|მავრეტანიის]] დედოფალი და ქმრის, [[იუბა II|იუბა მეორის]] თანამმართველი<ref name="middleton">{{Cite book |last=Middleton |first=Guy D. |url=https://books.google.com/books?id=QLGqEAAAQBAJ&pg=PA203 |page=203|title=Women in the Ancient Mediterranean World: From the Palaeolithic to the Byzantines |date=2023-02-09 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-108-57486-0 |language=en}}</ref><ref name="roller">{{Cite book |last=Roller |first=Duane W. |url=https://books.google.com/books?id=6mdaDwAAQBAJ&pg=PA35 |pages=35–36 |title=Cleopatra's Daughter: and Other Royal Women of the Augustan Era |date=2018-05-14 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-061884-1 |language=en}}</ref> ძვ. წ. 25 წლიდან ძვ. წ. 5 წლამდე. წარმოადგენდა მნიშვნელოვან პოლიტიკურ ფიგურას ადრეულ [[რომის ისტორია|ავგუსტინურ პერიოდში]]. კლეოპატრა სელენა ბერძენი პტოლემელი დედოფლის, [[კლეოპატრა VII |კლეოპატრა VII]]-სა და რომაელი გენერლის, [[მარკუს ანტონიუსი|მარკუს ანტონიუსის]] ერთადერთი ქალიშვილი იყო. ანტიოქიისა და ალექსანდრიის [[ალექსანდრიის განაწილება|გადანაწილებასთან]] ერთად, კლეოპატრა სელენა [[კირენაიკა|კირენაიკასა]] და [[ლიბია|ლიბიის]] დედოფალი გახდა.{{sfn|Roller|2003|pp=76–81}}<ref>{{Cite book |last=Grant |first=Michael |url=https://books.google.com/books?id=eStsL_oiXOcC&pg=PP136 |title=Cleopatra |date=2011-07-14 |publisher=Hachette UK |isbn=978-1-78022-114-4 |quote=ამავე დროს კლეოპატრასა და ანტონიუსის ექვსი წლის ქალიშვილი, კლეოპატრა სელენა, კირენაიკას, ანუ თანამედროვე ლიბიის აღმოსავლეთ ნახევრის დედოფალი გახდა.|language=en}}</ref><ref>{{Cite book |last=Chauveau |first=Michel |url=https://books.google.com/books?id=a5U-8b-fVNgC&pg=PA27 |title=Egypt in the Age of Cleopatra: History and Society Under the Ptolemies |date=2000 |publisher=Cornell University Press |isbn=978-0-8014-8576-3 |pages=27 |language=en}}</ref> ანტონიუსისა და კლეოპატრას [[აქციუმის ბრძოლა|აქციუმის ბრძოლაში]] დამარცხებისა და მათი ძვ. წ. 30 წელს ეგვიპტეში [[კლეოპატრას სიკვდილი|თვითმკვლელობის]] შემდეგ, სელენე და მისი ძმები [[რომი|რომში]] წაიყვანეს და [[ოქტავიანე ავგუსტუსი|ოქტავიანეს]] დის, [[ოქტავია უმცროსი|ოქტავია უმცროსის]], მარკუს ანტონიუსის ყოფილი ცოლის სახლში დააბინავეს. სელენე [[იუბა II]] [[მავრეტანია|მავრეტანიელზე]] გათხოვდა. მას, როგორც დედოფალს, დიდი გავლენა ჰქონდა მავრეტანიის სამმართველო გადაწყვეტილებებზე, განსაკუთრებით [[კომერცია|ვაჭრობისა]] და [[მშენებლობა|აღმშენებლობის]] საკითხებში. სელენესა და იუბას მმართველობისას ქვეყანა ძალიან გამდიდრდა. წყვილს ვაჟი და მემკვიდრე, [[პტოლემი მავრეტანიელი]] შეეძინა. მათი შვილიშვილის, [[დრუზილა (პტოლემი მავრეტანიელის ქალიშვილი)|დრუზილას]] [[ანტონიუს ფელიქსი|ანტონიუს ფელიქსზე]] გათხოვებამ უზრუნველყო, რომ პტოლემეური გვარი რომაელთა არისტოკრატიას მრავალი თაობის განმავლობაში ენათესავებოდა. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} 9dcs0iakmvoz14s82hdq8fhv26aft19 4822968 4822962 2025-07-01T12:36:07Z MarieOfAlexandria55 165996 4822968 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/MarieOfAlexandria55|MarieOfAlexandria55]].|1|07|2025}} {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = |ორიგინალური სახელი = |ზედაწარწერა = |სურათი = Cleopatra Selene II bust, Cherchell, Algeria 4.jpg |წარწერა =რომაული ბიუსტი, რომელზეც სავარაუდოდ კლეოპატრა სელენა II ან მისი დედა, [[კლეოპატრა VII|კლეოპატრაა]] გამოსახული. ინახება [[ალჟირი|ალჟირში]], [[შერშელის არქეოლოგიური მუზეუმი|შერშელის არქეოლოგიურ მუზეუმში]] <!-- პირველი თანამდებობა --> |ქვეყანა = |თანამდებობა = კირენაიკას დედოფალი |რიგი = |კორონაცია =ძვ. წ. 34, ალექსანდრიის განაწილებისას |მმართველობის წლები =ძვ. წ. 34 — ძვ. წ. 30 |მმართველობის დასაწყისი = |მმართველობის დასასრული = |პრეზიდენტი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |პრემიერ-მინისტრი = |წინამორბედი = |მემკვიდრე = <!-- მეორე თანამდებობა --> |ქვეყანა2 = |თანამდებობა2 = მავრეტანიის დედოფალი |რიგი2 = |კორონაცია2 = |მმართველობის წლები2 =ძვ. წ. 25 — ძვ. წ. 5 |მმართველობის დასაწყისი2 = |მმართველობის დასასრული2= |პრეზიდენტი2 = |ვიცე-პრეზიდენტი2 = |პრემიერ-მინისტრი2 = |წინამორბედი2 = |მემკვიდრე2 = <!-- მესამე თანამდებობა --> |ქვეყანა3 = |თანამდებობა3 = |რიგი3 = |კორონაცია3 = |მმართველობის წლები3 = |მმართველობის დასაწყისი3 = |მმართველობის დასასრული3= |პრეზიდენტი3 = |ვიცე-პრეზიდენტი3 = |პრემიერ-მინისტრი3 = |წინამორბედი3 = |მემკვიდრე3 = <!-- მეოთხე თანამდებობა --> |ქვეყანა4 = |თანამდებობა4 = |რიგი4 = |კორონაცია4 = |მმართველობის წლები4 = |მმართველობის დასაწყისი4 = |მმართველობის დასასრული4= |პრეზიდენტი4 = |ვიცე-პრეზიდენტი4 = |პრემიერ-მინისტრი4 = |წინამორბედი4 = |მემკვიდრე4 = <!-- მეხუთე თანამდებობა --> |ქვეყანა5 = |თანამდებობა5 = |რიგი5 = |კორონაცია5 = |მმართველობის წლები5 = |მმართველობის დასაწყისი5 = |მმართველობის დასასრული5= |პრეზიდენტი5 = |ვიცე-პრეზიდენტი5 = |პრემიერ-მინისტრი5 = |წინამორბედი5 = |მემკვიდრე5 = <!-- მეექვსე თანამდებობა --> |ქვეყანა6 = |თანამდებობა6 = |რიგი6 = |კორონაცია6 = |მმართველობის წლები6 = |მმართველობის დასაწყისი6 = |მმართველობის დასასრული6= |პრეზიდენტი6 = |ვიცე-პრეზიდენტი6 = |პრემიერ-მინისტრი6 = |წინამორბედი6 = |მემკვიდრე6 = <!-- მეშვიდე თანამდებობა --> |ქვეყანა7 = |თანამდებობა7 = |რიგი7 = |კორონაცია7 = |მმართველობის წლები7 = |მმართველობის დასაწყისი7 = |მმართველობის დასასრული7= |პრეზიდენტი7 = |ვიცე-პრეზიდენტი7 = |პრემიერ-მინისტრი7 = |წინამორბედი7 = |მემკვიდრე7 = |თანამმართველი = იუბა II <!-- პირადი მონაცემები --> |სხვა წოდებები = |რეგენტი = |მონარქი = |სულთანი = |პრემიერ-მინისტრები = |პარტია = |დაბადების თარიღი = ძვ. წ. 40 |დაბადების ადგილი = [[ალექსანდრია]], [[ძველი ეგვიპტე]] |გარდაცვალების თარიღი = {{circa}} ძვ. წ. 5 (34-35 წლის) |გარდაცვალების ადგილი = შერშელი, მავრეტანია |დაკრძალვის ადგილი =[[მავრეტანიის სამეფო მავზოლეუმი]] |ქორწინება = იუბა II |შვილები = [[პტოლემი მავრეტანიელი]] </br> უცნობი ქალიშვილი |სრული სახელი = |დინასტია = [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების]] |მამა = [[მარკუს ანტონიუსი]] |დედა = [[კლეოპატრა VII]] |რელიგია = |ხელმოწერა = <!-- სამხედრო კარიერა --> |მეტსახელი = |ეროვნება = |კუთვნილება = |სამხედრო წლები = |წოდება = |ჯარის სახეობა = |მეთაურობდა = |ნაწილი = |ბრძოლები/ომები = |ჯილდოები = |კავშირი = |სამსახურიდან გადადგომა = }} '''კლეოპატრა სელენა II''' ({{lang-gr| Κλεοπάτρα Σελήνη}}; დ. [[ძვ. წ. 40]] წლის ზაფხული — გ. {{circa}} [[ძვ. წ. 5]]){{sfn|Roller|2003|p=256}} — [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების დინასტიის]] პრინცესა, [[კირენაიკა|კირენაიკას]] ფორმალური დედოფალი ძვ. წ. 34-დან ძვ. წ. 30 წლამდე<ref>{{Cite book |last=Sampson |first=Gareth C. |url=https://books.google.com/books?id=-joTEAAAQBAJ&pg=PA271 |title=Rome and Parthia: Empires at War: Ventidius, Antony and the Second Romano-Parthian War, 40-20 BC |date=2020-08-05 |publisher=Pen and Sword Military |isbn=978-1-5267-1016-1 |pages=271 |language=en}}</ref> და [[მავრეტანია|მავრეტანიის]] დედოფალი და ქმრის, [[იუბა II|იუბა მეორის]] თანამმართველი<ref name="middleton">{{Cite book |last=Middleton |first=Guy D. |url=https://books.google.com/books?id=QLGqEAAAQBAJ&pg=PA203 |page=203|title=Women in the Ancient Mediterranean World: From the Palaeolithic to the Byzantines |date=2023-02-09 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-108-57486-0 |language=en}}</ref><ref name="roller">{{Cite book |last=Roller |first=Duane W. |url=https://books.google.com/books?id=6mdaDwAAQBAJ&pg=PA35 |pages=35–36 |title=Cleopatra's Daughter: and Other Royal Women of the Augustan Era |date=2018-05-14 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-061884-1 |language=en}}</ref> ძვ. წ. 25 წლიდან ძვ. წ. 5 წლამდე. წარმოადგენდა მნიშვნელოვან პოლიტიკურ ფიგურას ადრეულ [[რომის ისტორია|ავგუსტინურ პერიოდში]]. კლეოპატრა სელენა ბერძენი პტოლემელი დედოფლის, [[კლეოპატრა VII |კლეოპატრა VII]]-სა და რომაელი გენერლის, [[მარკუს ანტონიუსი|მარკუს ანტონიუსის]] ერთადერთი ქალიშვილი იყო. ანტიოქიისა და ალექსანდრიის [[ალექსანდრიის განაწილება|გადანაწილებასთან]] ერთად, კლეოპატრა სელენა [[კირენაიკა|კირენაიკასა]] და [[ლიბია|ლიბიის]] დედოფალი გახდა.{{sfn|Roller|2003|pp=76–81}}<ref>{{Cite book |last=Grant |first=Michael |url=https://books.google.com/books?id=eStsL_oiXOcC&pg=PP136 |title=Cleopatra |date=2011-07-14 |publisher=Hachette UK |isbn=978-1-78022-114-4 |quote=ამავე დროს კლეოპატრასა და ანტონიუსის ექვსი წლის ქალიშვილი, კლეოპატრა სელენა, კირენაიკას, ანუ თანამედროვე ლიბიის აღმოსავლეთ ნახევრის დედოფალი გახდა.|language=en}}</ref><ref>{{Cite book |last=Chauveau |first=Michel |url=https://books.google.com/books?id=a5U-8b-fVNgC&pg=PA27 |title=Egypt in the Age of Cleopatra: History and Society Under the Ptolemies |date=2000 |publisher=Cornell University Press |isbn=978-0-8014-8576-3 |pages=27 |language=en}}</ref> ანტონიუსისა და კლეოპატრას [[აქციუმის ბრძოლა|აქციუმის ბრძოლაში]] დამარცხებისა და მათი ძვ. წ. 30 წელს ეგვიპტეში [[კლეოპატრას სიკვდილი|თვითმკვლელობის]] შემდეგ, სელენე და მისი ძმები [[რომი|რომში]] წაიყვანეს და [[ოქტავიანე ავგუსტუსი|ოქტავიანეს]] დის, [[ოქტავია უმცროსი|ოქტავია უმცროსის]], მარკუს ანტონიუსის ყოფილი ცოლის სახლში დააბინავეს. სელენე [[იუბა II]] [[მავრეტანია|მავრეტანიელზე]] გათხოვდა. მას, როგორც დედოფალს, დიდი გავლენა ჰქონდა მავრეტანიის სამმართველო გადაწყვეტილებებზე, განსაკუთრებით [[კომერცია|ვაჭრობისა]] და [[მშენებლობა|აღმშენებლობის]] საკითხებში. სელენესა და იუბას მმართველობისას ქვეყანა ძალიან გამდიდრდა. წყვილს ვაჟი და მემკვიდრე, [[პტოლემი მავრეტანიელი]] შეეძინა. მათი შვილიშვილის, [[დრუზილა (პტოლემი მავრეტანიელის ქალიშვილი)|დრუზილას]] [[ანტონიუს ფელიქსი|ანტონიუს ფელიქსზე]] გათხოვებამ უზრუნველყო, რომ პტოლემეური გვარი რომაელთა არისტოკრატიას მრავალი თაობის განმავლობაში ენათესავებოდა. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} 6i5scivs5tb1i9bj7ybhsjw1efvz3gk 4822980 4822968 2025-07-01T13:37:57Z MarieOfAlexandria55 165996 4822980 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/MarieOfAlexandria55|MarieOfAlexandria55]].|1|07|2025}} {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = |ორიგინალური სახელი = |ზედაწარწერა = |სურათი = Cleopatra Selene II bust, Cherchell, Algeria 4.jpg |წარწერა =რომაული ბიუსტი, რომელზეც სავარაუდოდ კლეოპატრა სელენა II ან მისი დედა, [[კლეოპატრა VII|კლეოპატრაა]] გამოსახული. ინახება [[ალჟირი|ალჟირში]], [[შერშელის არქეოლოგიური მუზეუმი|შერშელის არქეოლოგიურ მუზეუმში]]<ref>{{cite book |last=Ferroukhi |first=Mafoud |editor1-last=Walker |editor1-first=Susan |editor2-last=Higgs |editor2-first=Peter |title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth |location=Princeton, New Jersey |chapter=Marble portrait, perhaps of Cleopatra VII's daughter, Cleopatra Selene, Queen of Mauretania |publisher=Princeton University Press (British Museum Press) |year=2001 |chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/219 |page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/219 219] |isbn=9780691088358}}</ref> <!-- პირველი თანამდებობა --> |ქვეყანა = |თანამდებობა = კირენაიკას დედოფალი |რიგი = |კორონაცია =ძვ. წ. 34, ალექსანდრიის განაწილებისას |მმართველობის წლები =ძვ. წ. 34 — ძვ. წ. 30 |მმართველობის დასაწყისი = |მმართველობის დასასრული = |პრეზიდენტი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |პრემიერ-მინისტრი = |წინამორბედი = |მემკვიდრე = <!-- მეორე თანამდებობა --> |ქვეყანა2 = |თანამდებობა2 = მავრეტანიის დედოფალი |რიგი2 = |კორონაცია2 = |მმართველობის წლები2 =ძვ. წ. 25 — ძვ. წ. 5 |მმართველობის დასაწყისი2 = |მმართველობის დასასრული2= |პრეზიდენტი2 = |ვიცე-პრეზიდენტი2 = |პრემიერ-მინისტრი2 = |წინამორბედი2 = |მემკვიდრე2 = <!-- მესამე თანამდებობა --> |ქვეყანა3 = |თანამდებობა3 = |რიგი3 = |კორონაცია3 = |მმართველობის წლები3 = |მმართველობის დასაწყისი3 = |მმართველობის დასასრული3= |პრეზიდენტი3 = |ვიცე-პრეზიდენტი3 = |პრემიერ-მინისტრი3 = |წინამორბედი3 = |მემკვიდრე3 = <!-- მეოთხე თანამდებობა --> |ქვეყანა4 = |თანამდებობა4 = |რიგი4 = |კორონაცია4 = |მმართველობის წლები4 = |მმართველობის დასაწყისი4 = |მმართველობის დასასრული4= |პრეზიდენტი4 = |ვიცე-პრეზიდენტი4 = |პრემიერ-მინისტრი4 = |წინამორბედი4 = |მემკვიდრე4 = <!-- მეხუთე თანამდებობა --> |ქვეყანა5 = |თანამდებობა5 = |რიგი5 = |კორონაცია5 = |მმართველობის წლები5 = |მმართველობის დასაწყისი5 = |მმართველობის დასასრული5= |პრეზიდენტი5 = |ვიცე-პრეზიდენტი5 = |პრემიერ-მინისტრი5 = |წინამორბედი5 = |მემკვიდრე5 = <!-- მეექვსე თანამდებობა --> |ქვეყანა6 = |თანამდებობა6 = |რიგი6 = |კორონაცია6 = |მმართველობის წლები6 = |მმართველობის დასაწყისი6 = |მმართველობის დასასრული6= |პრეზიდენტი6 = |ვიცე-პრეზიდენტი6 = |პრემიერ-მინისტრი6 = |წინამორბედი6 = |მემკვიდრე6 = <!-- მეშვიდე თანამდებობა --> |ქვეყანა7 = |თანამდებობა7 = |რიგი7 = |კორონაცია7 = |მმართველობის წლები7 = |მმართველობის დასაწყისი7 = |მმართველობის დასასრული7= |პრეზიდენტი7 = |ვიცე-პრეზიდენტი7 = |პრემიერ-მინისტრი7 = |წინამორბედი7 = |მემკვიდრე7 = |თანამმართველი = იუბა II <!-- პირადი მონაცემები --> |სხვა წოდებები = |რეგენტი = |მონარქი = |სულთანი = |პრემიერ-მინისტრები = |პარტია = |დაბადების თარიღი = ძვ. წ. 40<ref name="EKA">{{cite book|author=Emmanuel Kwaku Akyeampong, Professor Henry Louis Gates, Jr.|title=Dictionary of African Biography |year=2012|publisher=OUP USA |isbn=978-0-19-538207-5|pages=228}}</ref> |დაბადების ადგილი = [[ალექსანდრია]], [[ძველი ეგვიპტე]] |გარდაცვალების თარიღი = {{circa}} ძვ. წ. 5 (34-35 წლის)<ref name="EKA" /> |გარდაცვალების ადგილი = შერშელი, მავრეტანია |დაკრძალვის ადგილი =[[მავრეტანიის სამეფო მავზოლეუმი]] |ქორწინება = იუბა II |შვილები = [[პტოლემი მავრეტანიელი]] </br> უცნობი ქალიშვილი |სრული სახელი = |დინასტია = [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების]] |მამა = [[მარკუს ანტონიუსი]] |დედა = [[კლეოპატრა VII]] |რელიგია = |ხელმოწერა = <!-- სამხედრო კარიერა --> |მეტსახელი = |ეროვნება = |კუთვნილება = |სამხედრო წლები = |წოდება = |ჯარის სახეობა = |მეთაურობდა = |ნაწილი = |ბრძოლები/ომები = |ჯილდოები = |კავშირი = |სამსახურიდან გადადგომა = }} '''კლეოპატრა სელენა II''' ({{lang-gr| Κλεοπάτρα Σελήνη}}; დ. [[ძვ. წ. 40]] წლის ზაფხული — გ. {{circa}} [[ძვ. წ. 5]]){{sfn|Roller|2003|p=256}} — [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების დინასტიის]] პრინცესა, [[კირენაიკა|კირენაიკას]] ფორმალური დედოფალი ძვ. წ. 34-დან ძვ. წ. 30 წლამდე<ref>{{Cite book |last=Sampson |first=Gareth C. |url=https://books.google.com/books?id=-joTEAAAQBAJ&pg=PA271 |title=Rome and Parthia: Empires at War: Ventidius, Antony and the Second Romano-Parthian War, 40-20 BC |date=2020-08-05 |publisher=Pen and Sword Military |isbn=978-1-5267-1016-1 |pages=271 |language=en}}</ref> და [[მავრეტანია|მავრეტანიის]] დედოფალი და ქმრის, [[იუბა II|იუბა მეორის]] თანამმართველი<ref name="middleton">{{Cite book |last=Middleton |first=Guy D. |url=https://books.google.com/books?id=QLGqEAAAQBAJ&pg=PA203 |page=203|title=Women in the Ancient Mediterranean World: From the Palaeolithic to the Byzantines |date=2023-02-09 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-108-57486-0 |language=en}}</ref><ref name="roller">{{Cite book |last=Roller |first=Duane W. |url=https://books.google.com/books?id=6mdaDwAAQBAJ&pg=PA35 |pages=35–36 |title=Cleopatra's Daughter: and Other Royal Women of the Augustan Era |date=2018-05-14 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-061884-1 |language=en}}</ref> ძვ. წ. 25 წლიდან ძვ. წ. 5 წლამდე. წარმოადგენდა მნიშვნელოვან პოლიტიკურ ფიგურას ადრეულ [[რომის ისტორია|ავგუსტინურ პერიოდში]]. კლეოპატრა სელენა ბერძენი პტოლემელი დედოფლის, [[კლეოპატრა VII |კლეოპატრა VII]]-სა და რომაელი გენერლის, [[მარკუს ანტონიუსი|მარკუს ანტონიუსის]] ერთადერთი ქალიშვილი იყო. ანტიოქიისა და ალექსანდრიის [[ალექსანდრიის განაწილება|გადანაწილებასთან]] ერთად, კლეოპატრა სელენა [[კირენაიკა|კირენაიკასა]] და [[ლიბია|ლიბიის]] დედოფალი გახდა.{{sfn|Roller|2003|pp=76–81}}<ref>{{Cite book |last=Grant |first=Michael |url=https://books.google.com/books?id=eStsL_oiXOcC&pg=PP136 |title=Cleopatra |date=2011-07-14 |publisher=Hachette UK |isbn=978-1-78022-114-4 |quote=ამავე დროს კლეოპატრასა და ანტონიუსის ექვსი წლის ქალიშვილი, კლეოპატრა სელენა, კირენაიკას, ანუ თანამედროვე ლიბიის აღმოსავლეთ ნახევრის დედოფალი გახდა.|language=en}}</ref><ref>{{Cite book |last=Chauveau |first=Michel |url=https://books.google.com/books?id=a5U-8b-fVNgC&pg=PA27 |title=Egypt in the Age of Cleopatra: History and Society Under the Ptolemies |date=2000 |publisher=Cornell University Press |isbn=978-0-8014-8576-3 |pages=27 |language=en}}</ref> ანტონიუსისა და კლეოპატრას [[აქციუმის ბრძოლა|აქციუმის ბრძოლაში]] დამარცხებისა და მათი ძვ. წ. 30 წელს ეგვიპტეში [[კლეოპატრას სიკვდილი|თვითმკვლელობის]] შემდეგ, სელენე და მისი ძმები [[რომი|რომში]] წაიყვანეს და [[ოქტავიანე ავგუსტუსი|ოქტავიანეს]] დის, [[ოქტავია უმცროსი|ოქტავია უმცროსის]], მარკუს ანტონიუსის ყოფილი ცოლის სახლში დააბინავეს. სელენე [[იუბა II]] [[მავრეტანია|მავრეტანიელზე]] გათხოვდა. მას, როგორც დედოფალს, დიდი გავლენა ჰქონდა მავრეტანიის სამმართველო გადაწყვეტილებებზე, განსაკუთრებით [[კომერცია|ვაჭრობისა]] და [[მშენებლობა|აღმშენებლობის]] საკითხებში. სელენესა და იუბას მმართველობისას ქვეყანა ძალიან გამდიდრდა. წყვილს ვაჟი და მემკვიდრე, [[პტოლემი მავრეტანიელი]] შეეძინა. მათი შვილიშვილის, [[დრუზილა (პტოლემი მავრეტანიელის ქალიშვილი)|დრუზილას]] [[ანტონიუს ფელიქსი|ანტონიუს ფელიქსზე]] გათხოვებამ უზრუნველყო, რომ პტოლემეური გვარი რომაელთა არისტოკრატიას მრავალი თაობის განმავლობაში ენათესავებოდა. ==ადრეული ცხოვრება== ===ბავშვობა=== [[File:An ancient Roman bust of Cleopatra VII of Ptolemaic Egypt2.jpg|thumb|upright|ანტიკური რომაული ბიუსტი, შესაძლოა მასზე გამოსახული იყოს კლეოპატრა სელენა II ან [[კლეოპატრა VII]], ინახება [[შერშელის არქეოლოგიური მუზეუმი|შერშელის არქეოლოგიურ მუზეუმში]], [[ალჟირი|ალჟირში]].{{sfn|Roller|2003|p=139}}]] [[File:Bronze statuette of a boy in Eastern dress MET DT7206.jpg|thumb|upright|აღმოსავლურ სამოსში ჩაცმული ბიჭის ბრინჯაოს ქანდაკება, შესაძლოა [[ალექსანდრე ჰელიოსი]], ძვ. წ. პირველი საუკუნის შუა წლები. ინახება [[მეტროპოლიტენის ხელოვნების მუზეუმი (ნიუ-იორკი)|მეტროპოლიტენის ხელოვნების მუზეუმში]].]] კლეოპატრა სელენე [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]], დაახლოებით ძვ. წ. 40 წელს, დედოფალ [[კლეოპატრა VII]]-ს ერთადერთ ქალიშვილად დაიბადა. მისი მეორე სახელი (სელენა - ძველბერძნულად „მთვარე“) მისი ტყუპი ძმის, [[ალექსანდრე ჰელიოსი|ალექსანდრე ჰელიოსის]] მეორე სახელის ანტონიმია (ჰელიოსი - ძველბერძნულად „მზე“). მან ბავშვობა [[ალექსანდრია|ალექსანდრიაში]] გაატარა და პტოლემელი პრინცესის საკადრისი განათლება მიიღო. ტყუპები ფორმალურად მათმა მამამ, [[მარკუს ანტონიუსი|მარკუს ანტონიუსმა]], ძვ. წ. 37 წელს, კლეოპატრასთან პოლიტიკურ შეხვედრაზე აღიარა. მათი უმცროსი ძმა, [[პტოლემე ფილადელფოსი (კლეოპატრას ვაჟი)|პტოლემე ანტონი ფილადელფოსი]] დაახლოებით ერთი წლის შემდეგ, ძვ. წ. 36 წელს დაიბადა. კლეოპატრა VII სავარაუდოდ გეგმავდა რომ სელენე თავისი უფროსი შვილისა და სელენეს ნახევარძმისათვის, [[იულიუს კეისარი|იულიუს კეისრის]] ვაჟ [[პტოლემე XV]]-ისათვის მიეთხოვებინა. მომდევნო ორი წლის განმავლობაში ანტონიუსმა კლეოპატრასა და მის შვილებს დიდი რაოდენობის მიწები უძღვნა. ძვ. წ. 34 წელს, ალექსანდრიის განაწილების დროს, ხალხის მასები ინტერესით უყურებდა ვერცხლის პლატფორმაზე, ოქროს ტახტებზე მჯდარ კლეოპატრასა და მარკუს ანტონიუსს, რომლებსაც გვერდზე პტოლემე XV, ალექსანდრე ჰელიოსი, კლეოპატრა სელენა და პტოლემე ფილადელფოსი ესხდნენ. ანტონიუსმა კლეოპატრა [[მეფეთ მეფე|მეფეთა დედოფლად]] გამოაცხადა, პტოლემე XV [[იულიუს კეისარი|იულიუს კეისრის]] ვაჟად აღიარა და ეგვიპტის მმართველად მონათლა, ხოლო თავის შვილებს თავიანთი სამეფოები უბოძა. კლეოპატრა სელენას [[კირენაიკა]] და [[ლიბია]] გადაეცა. ბავშვებიდან არც ერთს არ აძლევდა ასაკი მმართველობის უფლებას, თუმცა აშკარა იყო, რომ მათი მშობლების გეგმით, მათი ტახტზე ოფიციალურად ასვლა უახლოეს მომავალში უნდა მომხდარიყო. ამ ქმედებამ, ანტონიუსის მიერ კლეოპატრას ცოლად მოყვანასა და [[ოქტავია უმცროსი|ოქტავია უმცროსთან]] ([[ოქტავიანე ავგუსტუსი|ოქტავიანეს]] უფროს დასთან) გაყრასთან ერთად, სულ რამდენიმე წელიწადში რომის რესპუბლიკის [[აქციუმის ომი|უკანასკნელი ომი]] განაპირობა. ძვ. წ. 31 წელს, [[აქციუმი|აქციუმის]] საზღვაო [[აქციუმის ბრძოლა|ბრძოლაში]] კლეოპატრა და ანტონიუსი ოქტავიანემ დაამარცხა. იმ დროისათვის, როდესაც ოქტავიანემ ეგვიპტეში ჩააღწია (ძვ. წ. 30 წლის ზაფხულში), წყვილს ბავშვები უკვე გადამალული ჰყავდა. პტოლემე XV [[ინდოეთი|ინდოეთში]] გაიქცა, მაგრამ გზაზე მას თავისმა მასწავლებელმა უღალატა, რომაელებმა დააკავეს და სიკვდილით დასაჯეს. კლეოპატრა სელენა, ალექსანდრე ჰელიოსი და პტოლემე ფილადელფოსი [[თებე (ეგვიპტე)|თებეს]] სამხრეთით გაემგზავრნენ, მაგრამ რომაელები წამოეწივნენ და ალექსანდრიაში დააბრუნეს. ოქტავიანეს მიერ ეგვიპტის აღებასთან ერთად მარკუს ანტონიუსმა თავი მოიკლა და კლეოპატრამაც მალე მიბაძა მის ქმედებას. მათი დედისა და მათი ნახევარძმის სიკვდილმა სელენა და ალექსანდრე ეგვიპტის ტახტის ფორმალურ მემკვიდრეებად აქცია, თუმცა ორი კვირის შემდეგ [[რომის იმპერია|რომის იმპერიამ]] ეგვიპტის ოფიციალური ანექსია მოახდინა და შედეგად პტოლემეების დინასტიისა და ზოგადად ეგვიპტის ფარაონთა მმართველობაც დაასრულა. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} 1ul8gwm0dw4ku1z45wbb5v04l22zuef 4822997 4822980 2025-07-01T14:36:54Z MarieOfAlexandria55 165996 4822997 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/MarieOfAlexandria55|MarieOfAlexandria55]].|1|07|2025}} {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = |ორიგინალური სახელი = |ზედაწარწერა = |სურათი = Cleopatra Selene II bust, Cherchell, Algeria 4.jpg |წარწერა =რომაული ბიუსტი, რომელზეც სავარაუდოდ კლეოპატრა სელენა II ან მისი დედა, [[კლეოპატრა VII|კლეოპატრაა]] გამოსახული. ინახება [[ალჟირი|ალჟირში]], [[შერშელის არქეოლოგიური მუზეუმი|შერშელის არქეოლოგიურ მუზეუმში]]<ref>{{cite book |last=Ferroukhi |first=Mafoud |editor1-last=Walker |editor1-first=Susan |editor2-last=Higgs |editor2-first=Peter |title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth |location=Princeton, New Jersey |chapter=Marble portrait, perhaps of Cleopatra VII's daughter, Cleopatra Selene, Queen of Mauretania |publisher=Princeton University Press (British Museum Press) |year=2001 |chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/219 |page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/219 219] |isbn=9780691088358}}</ref> <!-- პირველი თანამდებობა --> |ქვეყანა = |თანამდებობა = კირენაიკას დედოფალი |რიგი = |კორონაცია =ძვ. წ. 34, ალექსანდრიის განაწილებისას |მმართველობის წლები =ძვ. წ. 34 — ძვ. წ. 30 |მმართველობის დასაწყისი = |მმართველობის დასასრული = |პრეზიდენტი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |პრემიერ-მინისტრი = |წინამორბედი = |მემკვიდრე = <!-- მეორე თანამდებობა --> |ქვეყანა2 = |თანამდებობა2 = მავრეტანიის დედოფალი |რიგი2 = |კორონაცია2 = |მმართველობის წლები2 =ძვ. წ. 25 — ძვ. წ. 5 |მმართველობის დასაწყისი2 = |მმართველობის დასასრული2= |პრეზიდენტი2 = |ვიცე-პრეზიდენტი2 = |პრემიერ-მინისტრი2 = |წინამორბედი2 = |მემკვიდრე2 = <!-- მესამე თანამდებობა --> |ქვეყანა3 = |თანამდებობა3 = |რიგი3 = |კორონაცია3 = |მმართველობის წლები3 = |მმართველობის დასაწყისი3 = |მმართველობის დასასრული3= |პრეზიდენტი3 = |ვიცე-პრეზიდენტი3 = |პრემიერ-მინისტრი3 = |წინამორბედი3 = |მემკვიდრე3 = <!-- მეოთხე თანამდებობა --> |ქვეყანა4 = |თანამდებობა4 = |რიგი4 = |კორონაცია4 = |მმართველობის წლები4 = |მმართველობის დასაწყისი4 = |მმართველობის დასასრული4= |პრეზიდენტი4 = |ვიცე-პრეზიდენტი4 = |პრემიერ-მინისტრი4 = |წინამორბედი4 = |მემკვიდრე4 = <!-- მეხუთე თანამდებობა --> |ქვეყანა5 = |თანამდებობა5 = |რიგი5 = |კორონაცია5 = |მმართველობის წლები5 = |მმართველობის დასაწყისი5 = |მმართველობის დასასრული5= |პრეზიდენტი5 = |ვიცე-პრეზიდენტი5 = |პრემიერ-მინისტრი5 = |წინამორბედი5 = |მემკვიდრე5 = <!-- მეექვსე თანამდებობა --> |ქვეყანა6 = |თანამდებობა6 = |რიგი6 = |კორონაცია6 = |მმართველობის წლები6 = |მმართველობის დასაწყისი6 = |მმართველობის დასასრული6= |პრეზიდენტი6 = |ვიცე-პრეზიდენტი6 = |პრემიერ-მინისტრი6 = |წინამორბედი6 = |მემკვიდრე6 = <!-- მეშვიდე თანამდებობა --> |ქვეყანა7 = |თანამდებობა7 = |რიგი7 = |კორონაცია7 = |მმართველობის წლები7 = |მმართველობის დასაწყისი7 = |მმართველობის დასასრული7= |პრეზიდენტი7 = |ვიცე-პრეზიდენტი7 = |პრემიერ-მინისტრი7 = |წინამორბედი7 = |მემკვიდრე7 = |თანამმართველი = იუბა II <!-- პირადი მონაცემები --> |სხვა წოდებები = |რეგენტი = |მონარქი = |სულთანი = |პრემიერ-მინისტრები = |პარტია = |დაბადების თარიღი = ძვ. წ. 40<ref name="EKA">{{cite book|author=Emmanuel Kwaku Akyeampong, Professor Henry Louis Gates, Jr.|title=Dictionary of African Biography |year=2012|publisher=OUP USA |isbn=978-0-19-538207-5|pages=228}}</ref> |დაბადების ადგილი = [[ალექსანდრია]], [[ძველი ეგვიპტე]] |გარდაცვალების თარიღი = {{circa}} ძვ. წ. 5 (34-35 წლის)<ref name="EKA" /> |გარდაცვალების ადგილი = შერშელი, მავრეტანია |დაკრძალვის ადგილი =[[მავრეტანიის სამეფო მავზოლეუმი]] |ქორწინება = იუბა II |შვილები = [[პტოლემი მავრეტანიელი]] </br> უცნობი ქალიშვილი |სრული სახელი = |დინასტია = [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების]] |მამა = [[მარკუს ანტონიუსი]] |დედა = [[კლეოპატრა VII]] |რელიგია = |ხელმოწერა = <!-- სამხედრო კარიერა --> |მეტსახელი = |ეროვნება = |კუთვნილება = |სამხედრო წლები = |წოდება = |ჯარის სახეობა = |მეთაურობდა = |ნაწილი = |ბრძოლები/ომები = |ჯილდოები = |კავშირი = |სამსახურიდან გადადგომა = }} '''კლეოპატრა სელენა II''' ({{lang-gr| Κλεοπάτρα Σελήνη}}; დ. [[ძვ. წ. 40]] წლის ზაფხული — გ. {{circa}} [[ძვ. წ. 5]]){{sfn|Roller|2003|p=256}} — [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების დინასტიის]] პრინცესა, [[კირენაიკა|კირენაიკას]] ფორმალური დედოფალი ძვ. წ. 34-დან ძვ. წ. 30 წლამდე<ref>{{Cite book |last=Sampson |first=Gareth C. |url=https://books.google.com/books?id=-joTEAAAQBAJ&pg=PA271 |title=Rome and Parthia: Empires at War: Ventidius, Antony and the Second Romano-Parthian War, 40-20 BC |date=2020-08-05 |publisher=Pen and Sword Military |isbn=978-1-5267-1016-1 |pages=271 |language=en}}</ref> და [[მავრეტანია|მავრეტანიის]] დედოფალი და ქმრის, [[იუბა II|იუბა მეორის]] თანამმართველი<ref name="middleton">{{Cite book |last=Middleton |first=Guy D. |url=https://books.google.com/books?id=QLGqEAAAQBAJ&pg=PA203 |page=203|title=Women in the Ancient Mediterranean World: From the Palaeolithic to the Byzantines |date=2023-02-09 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-108-57486-0 |language=en}}</ref><ref name="roller">{{Cite book |last=Roller |first=Duane W. |url=https://books.google.com/books?id=6mdaDwAAQBAJ&pg=PA35 |pages=35–36 |title=Cleopatra's Daughter: and Other Royal Women of the Augustan Era |date=2018-05-14 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-061884-1 |language=en}}</ref> ძვ. წ. 25 წლიდან ძვ. წ. 5 წლამდე. წარმოადგენდა მნიშვნელოვან პოლიტიკურ ფიგურას ადრეულ [[რომის ისტორია|ავგუსტინურ პერიოდში]]. კლეოპატრა სელენა ბერძენი პტოლემელი დედოფლის, [[კლეოპატრა VII |კლეოპატრა VII]]-სა და რომაელი გენერლის, [[მარკუს ანტონიუსი|მარკუს ანტონიუსის]] ერთადერთი ქალიშვილი იყო. ანტიოქიისა და ალექსანდრიის [[ალექსანდრიის განაწილება|გადანაწილებასთან]] ერთად, კლეოპატრა სელენა [[კირენაიკა|კირენაიკასა]] და [[ლიბია|ლიბიის]] დედოფალი გახდა.{{sfn|Roller|2003|pp=76–81}}<ref>{{Cite book |last=Grant |first=Michael |url=https://books.google.com/books?id=eStsL_oiXOcC&pg=PP136 |title=Cleopatra |date=2011-07-14 |publisher=Hachette UK |isbn=978-1-78022-114-4 |quote=ამავე დროს კლეოპატრასა და ანტონიუსის ექვსი წლის ქალიშვილი, კლეოპატრა სელენა, კირენაიკას, ანუ თანამედროვე ლიბიის აღმოსავლეთ ნახევრის დედოფალი გახდა.|language=en}}</ref><ref>{{Cite book |last=Chauveau |first=Michel |url=https://books.google.com/books?id=a5U-8b-fVNgC&pg=PA27 |title=Egypt in the Age of Cleopatra: History and Society Under the Ptolemies |date=2000 |publisher=Cornell University Press |isbn=978-0-8014-8576-3 |pages=27 |language=en}}</ref> ანტონიუსისა და კლეოპატრას [[აქციუმის ბრძოლა|აქციუმის ბრძოლაში]] დამარცხებისა და მათი ძვ. წ. 30 წელს ეგვიპტეში [[კლეოპატრას სიკვდილი|თვითმკვლელობის]] შემდეგ, სელენა და მისი ძმები [[რომი|რომში]] წაიყვანეს და [[ოქტავიანე ავგუსტუსი|ოქტავიანეს]] დის, [[ოქტავია უმცროსი|ოქტავია უმცროსის]], მარკუს ანტონიუსის ყოფილი ცოლის სახლში დააბინავეს. სელენა [[იუბა II]] [[მავრეტანია|მავრეტანიელზე]] გათხოვდა. მას, როგორც დედოფალს, დიდი გავლენა ჰქონდა მავრეტანიის სამმართველო გადაწყვეტილებებზე, განსაკუთრებით [[კომერცია|ვაჭრობისა]] და [[მშენებლობა|აღმშენებლობის]] საკითხებში. სელენასა და იუბას მმართველობისას ქვეყანა ძალიან გამდიდრდა. წყვილს ვაჟი და მემკვიდრე, [[პტოლემი მავრეტანიელი]] შეეძინა. მათი შვილიშვილის, [[დრუზილა (პტოლემი მავრეტანიელის ქალიშვილი)|დრუზილას]] [[ანტონიუს ფელიქსი|ანტონიუს ფელიქსზე]] გათხოვებამ უზრუნველყო, რომ პტოლემეური გვარი რომაელთა არისტოკრატიას მრავალი თაობის განმავლობაში ენათესავებოდა. ==ადრეული ცხოვრება== ===ბავშვობა=== [[File:An ancient Roman bust of Cleopatra VII of Ptolemaic Egypt2.jpg|thumb|upright|ანტიკური რომაული ბიუსტი, შესაძლოა მასზე გამოსახული იყოს კლეოპატრა სელენა II ან [[კლეოპატრა VII]], ინახება [[შერშელის არქეოლოგიური მუზეუმი|შერშელის არქეოლოგიურ მუზეუმში]], [[ალჟირი|ალჟირში]].{{sfn|Roller|2003|p=139}}]] [[File:Bronze statuette of a boy in Eastern dress MET DT7206.jpg|thumb|upright|აღმოსავლურ სამოსში ჩაცმული ბიჭის ბრინჯაოს ქანდაკება, შესაძლოა [[ალექსანდრე ჰელიოსი]], ძვ. წ. პირველი საუკუნის შუა წლები. ინახება [[მეტროპოლიტენის ხელოვნების მუზეუმი (ნიუ-იორკი)|მეტროპოლიტენის ხელოვნების მუზეუმში]].]] კლეოპატრა სელენა [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]], დაახლოებით ძვ. წ. 40 წელს, დედოფალ [[კლეოპატრა VII]]-ს ერთადერთ ქალიშვილად დაიბადა. მისი მეორე სახელი (სელენა - ძველბერძნულად „მთვარე“) მისი ტყუპი ძმის, [[ალექსანდრე ჰელიოსი|ალექსანდრე ჰელიოსის]] მეორე სახელის ანტონიმია (ჰელიოსი - ძველბერძნულად „მზე“). მან ბავშვობა [[ალექსანდრია|ალექსანდრიაში]] გაატარა და პტოლემელი პრინცესის საკადრისი განათლება მიიღო. ტყუპები ფორმალურად მათმა მამამ, [[მარკუს ანტონიუსი|მარკუს ანტონიუსმა]], ძვ. წ. 37 წელს, კლეოპატრასთან პოლიტიკურ შეხვედრაზე აღიარა. მათი უმცროსი ძმა, [[პტოლემე ფილადელფოსი (კლეოპატრას ვაჟი)|პტოლემე ანტონი ფილადელფოსი]] დაახლოებით ერთი წლის შემდეგ, ძვ. წ. 36 წელს დაიბადა. კლეოპატრა VII სავარაუდოდ გეგმავდა რომ სელენა თავისი უფროსი შვილისა და სელენას ნახევარძმისათვის, [[იულიუს კეისარი|იულიუს კეისრის]] ვაჟ [[პტოლემე XV]]-ისათვის მიეთხოვებინა. მომდევნო ორი წლის განმავლობაში ანტონიუსმა კლეოპატრასა და მის შვილებს დიდი რაოდენობის მიწები უძღვნა. ძვ. წ. 34 წელს, ალექსანდრიის განაწილების დროს, ხალხის მასები ინტერესით უყურებდა ვერცხლის პლატფორმაზე, ოქროს ტახტებზე მჯდარ კლეოპატრასა და მარკუს ანტონიუსს, რომლებსაც გვერდზე პტოლემე XV, ალექსანდრე ჰელიოსი, კლეოპატრა სელენა და პტოლემე ფილადელფოსი ესხდნენ. ანტონიუსმა კლეოპატრა [[მეფეთ მეფე|მეფეთა დედოფლად]] გამოაცხადა, პტოლემე XV [[იულიუს კეისარი|იულიუს კეისრის]] ვაჟად აღიარა და ეგვიპტის მმართველად მონათლა, ხოლო თავის შვილებს თავიანთი სამეფოები უბოძა. კლეოპატრა სელენას [[კირენაიკა]] და [[ლიბია]] გადაეცა. ბავშვებიდან არც ერთს არ აძლევდა ასაკი მმართველობის უფლებას, თუმცა აშკარა იყო, რომ მათი მშობლების გეგმით, მათი ტახტზე ოფიციალურად ასვლა უახლოეს მომავალში უნდა მომხდარიყო. ამ ქმედებამ, ანტონიუსის მიერ კლეოპატრას ცოლად მოყვანასა და [[ოქტავია უმცროსი|ოქტავია უმცროსთან]] ([[ოქტავიანე ავგუსტუსი|ოქტავიანეს]] უფროს დასთან) გაყრასთან ერთად, სულ რამდენიმე წელიწადში რომის რესპუბლიკის [[აქციუმის ომი|უკანასკნელი ომი]] განაპირობა. ძვ. წ. 31 წელს, [[აქციუმი|აქციუმის]] საზღვაო [[აქციუმის ბრძოლა|ბრძოლაში]] კლეოპატრა და ანტონიუსი ოქტავიანემ დაამარცხა. იმ დროისათვის, როდესაც ოქტავიანემ ეგვიპტეში ჩააღწია (ძვ. წ. 30 წლის ზაფხულში), წყვილს ბავშვები უკვე გადამალული ჰყავდა. პტოლემე XV [[ინდოეთი|ინდოეთში]] გაიქცა, მაგრამ გზაზე მას თავისმა მასწავლებელმა უღალატა, რომაელებმა დააკავეს და სიკვდილით დასაჯეს. კლეოპატრა სელენა, ალექსანდრე ჰელიოსი და პტოლემე ფილადელფოსი [[თებე (ეგვიპტე)|თებეს]] სამხრეთით გაემგზავრნენ, მაგრამ რომაელები წამოეწივნენ და ალექსანდრიაში დააბრუნეს. ოქტავიანეს მიერ ეგვიპტის აღებასთან ერთად მარკუს ანტონიუსმა თავი მოიკლა და კლეოპატრამაც მალე მიბაძა მის ქმედებას. მათი დედისა და მათი ნახევარძმის სიკვდილმა სელენა და ალექსანდრე ეგვიპტის ტახტის ფორმალურ მემკვიდრეებად აქცია, თუმცა ორი კვირის შემდეგ [[რომის იმპერია|რომის იმპერიამ]] ეგვიპტის ოფიციალური ანექსია მოახდინა და შედეგად პტოლემეების დინასტიისა და ზოგადად ეგვიპტის ფარაონთა მმართველობაც დაასრულა. ===ცხოვრება რომში=== როდესაც ოქტავიანე [[რომი|რომში]] დაბრუნდა, ქალაქს ტყვეებად კლეოპატრა სელენა და მისი ძმები ჩაუყვანა. ეგვიპტეზე გამარჯვების აღსანიშნავად მან ტყუპები მზისა და მთვარის კოსტუმებში გამოაწყო, ოქროს ბორკილები დაადო, ქუჩებში ჩამოატარა და უკან კლეოპატრას ქანდაკება აადევნა, რომელზეც გამოსახული დედოფალი ხელში ჩაბღუჯული ასპიტით იკლავდა თავს. ბორკილების სიმძიმის გამო ბავშვებს სიარული ძალიან უჭირდათ, რამაც რომაელ მაყურებლებში მათ მიმართ მოულოდნელი სიმპათია გამოიწვია.{{sfn|Roller|2003|pp=82–85}} მას შემდეგ რაც ეგვიპტე, როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფო, გაქრა, დაისვა კითხვა თუ რა უნდა ექნათ კლეოპატრასა და მარკუსის შვილებისათვის. იმის გამო, რომ ბავშვებს არც ერთი ცოცხალი ნათესავი არ ჰყავდათ, მათი მოვლის პასუხისმგებლობა ოქტავიანეს დააწვა, რომელმაც, თავის მხრივ, ეს პასუხისმგებლობა თავის დას გადასცა. კლეოპატრა სელენა და მისი ძმები [[პალატინის ბორცვი|პალატინის ბორცვზე]], ოქტავიას სახლში გადაიყვანეს.{{sfn|Roller|2003|pp=82–85}} ამ სახლში ისინი თავიანთ ნახევარძმა [[იულუს ანტონიუსი|იულუს ანტონიუსთან]] (მათი მამისა და მისი მესამე ცოლის, [[ფულვია|ფულვიას]] ვაჟთან), თავიანთ ნახევარდებთან (ორივე მათგანს ანტონია ერქვა, ანტონიუსისა და ოქტავიას შვილები იყვნენ) და ოქტავიას წინა ქორწინებიდან გამოყოლილ უფროს შვილებთან, [[მარცელუსი (ავგუსტუსის დისშვილი)|მარკუს კლავდიუს მარცელუსთან]], [[კლავდია მარცელა უფროსი|კლავდია მარცელა უფროსთან]] და [[კლავდია მარცელა უმცროსი|კლავდია მარცელა უმცროსთან]] ერთად ცხოვრობდნენ. კლეოპატრა სელენე [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების დინასტიის]] უკანასკნელ წარმომადგენლად ითვლება,{{sfn|Roller|2003|pp=84–89}} რადგან ამის შემდეგ მისი ძმები ისტორიული ჩანაწერებიდან მალევე ქრებიან - სავარაუდოდ ავადმყოფობით დაღუპვის ან მკვლელობის გამო.<ref>„რომის ისტორიაში“ [[კასიუს დიონ კოქცეიანუსი]] ახსენებს, რომ ძმები ავგუსტუსმა საქორწინო საჩუქრად შეიწყალა (51.15.6), მაგრამ დიოს ფაქტების მიმართ მიუკერძოებლობა ხშირად ეჭვქვეშ დგას. </ref> ==ქორწინება და შვილები== ==სქოლიო== {{სქოლიო}} q5s5unnmh7id1if3vwfbkw6kiaweble 4823004 4822997 2025-07-01T16:11:23Z MarieOfAlexandria55 165996 4823004 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/MarieOfAlexandria55|MarieOfAlexandria55]].|1|07|2025}} {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = |ორიგინალური სახელი = |ზედაწარწერა = |სურათი = Cleopatra Selene II bust, Cherchell, Algeria 4.jpg |წარწერა =რომაული ბიუსტი, რომელზეც სავარაუდოდ კლეოპატრა სელენა II ან მისი დედა, [[კლეოპატრა VII|კლეოპატრაა]] გამოსახული. ინახება [[ალჟირი|ალჟირში]], [[შერშელის არქეოლოგიური მუზეუმი|შერშელის არქეოლოგიურ მუზეუმში]]<ref>{{cite book |last=Ferroukhi |first=Mafoud |editor1-last=Walker |editor1-first=Susan |editor2-last=Higgs |editor2-first=Peter |title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth |location=Princeton, New Jersey |chapter=Marble portrait, perhaps of Cleopatra VII's daughter, Cleopatra Selene, Queen of Mauretania |publisher=Princeton University Press (British Museum Press) |year=2001 |chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/219 |page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/219 219] |isbn=9780691088358}}</ref> <!-- პირველი თანამდებობა --> |ქვეყანა = |თანამდებობა = კირენაიკას დედოფალი |რიგი = |კორონაცია =ძვ. წ. 34, ალექსანდრიის განაწილებისას |მმართველობის წლები =ძვ. წ. 34 — ძვ. წ. 30 |მმართველობის დასაწყისი = |მმართველობის დასასრული = |პრეზიდენტი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |პრემიერ-მინისტრი = |წინამორბედი = |მემკვიდრე = <!-- მეორე თანამდებობა --> |ქვეყანა2 = |თანამდებობა2 = მავრეტანიის დედოფალი |რიგი2 = |კორონაცია2 = |მმართველობის წლები2 =ძვ. წ. 25 — ძვ. წ. 5 |მმართველობის დასაწყისი2 = |მმართველობის დასასრული2= |პრეზიდენტი2 = |ვიცე-პრეზიდენტი2 = |პრემიერ-მინისტრი2 = |წინამორბედი2 = |მემკვიდრე2 = <!-- მესამე თანამდებობა --> |ქვეყანა3 = |თანამდებობა3 = |რიგი3 = |კორონაცია3 = |მმართველობის წლები3 = |მმართველობის დასაწყისი3 = |მმართველობის დასასრული3= |პრეზიდენტი3 = |ვიცე-პრეზიდენტი3 = |პრემიერ-მინისტრი3 = |წინამორბედი3 = |მემკვიდრე3 = <!-- მეოთხე თანამდებობა --> |ქვეყანა4 = |თანამდებობა4 = |რიგი4 = |კორონაცია4 = |მმართველობის წლები4 = |მმართველობის დასაწყისი4 = |მმართველობის დასასრული4= |პრეზიდენტი4 = |ვიცე-პრეზიდენტი4 = |პრემიერ-მინისტრი4 = |წინამორბედი4 = |მემკვიდრე4 = <!-- მეხუთე თანამდებობა --> |ქვეყანა5 = |თანამდებობა5 = |რიგი5 = |კორონაცია5 = |მმართველობის წლები5 = |მმართველობის დასაწყისი5 = |მმართველობის დასასრული5= |პრეზიდენტი5 = |ვიცე-პრეზიდენტი5 = |პრემიერ-მინისტრი5 = |წინამორბედი5 = |მემკვიდრე5 = <!-- მეექვსე თანამდებობა --> |ქვეყანა6 = |თანამდებობა6 = |რიგი6 = |კორონაცია6 = |მმართველობის წლები6 = |მმართველობის დასაწყისი6 = |მმართველობის დასასრული6= |პრეზიდენტი6 = |ვიცე-პრეზიდენტი6 = |პრემიერ-მინისტრი6 = |წინამორბედი6 = |მემკვიდრე6 = <!-- მეშვიდე თანამდებობა --> |ქვეყანა7 = |თანამდებობა7 = |რიგი7 = |კორონაცია7 = |მმართველობის წლები7 = |მმართველობის დასაწყისი7 = |მმართველობის დასასრული7= |პრეზიდენტი7 = |ვიცე-პრეზიდენტი7 = |პრემიერ-მინისტრი7 = |წინამორბედი7 = |მემკვიდრე7 = |თანამმართველი = იუბა II <!-- პირადი მონაცემები --> |სხვა წოდებები = |რეგენტი = |მონარქი = |სულთანი = |პრემიერ-მინისტრები = |პარტია = |დაბადების თარიღი = ძვ. წ. 40<ref name="EKA">{{cite book|author=Emmanuel Kwaku Akyeampong, Professor Henry Louis Gates, Jr.|title=Dictionary of African Biography |year=2012|publisher=OUP USA |isbn=978-0-19-538207-5|pages=228}}</ref> |დაბადების ადგილი = [[ალექსანდრია]], [[ძველი ეგვიპტე]] |გარდაცვალების თარიღი = {{circa}} ძვ. წ. 5 (34-35 წლის)<ref name="EKA" /> |გარდაცვალების ადგილი = შერშელი, მავრეტანია |დაკრძალვის ადგილი =[[მავრეტანიის სამეფო მავზოლეუმი]] |ქორწინება = იუბა II |შვილები = [[პტოლემე მავრეტანიელი]] </br> უცნობი ქალიშვილი |სრული სახელი = |დინასტია = [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების]] |მამა = [[მარკუს ანტონიუსი]] |დედა = [[კლეოპატრა VII]] |რელიგია = |ხელმოწერა = <!-- სამხედრო კარიერა --> |მეტსახელი = |ეროვნება = |კუთვნილება = |სამხედრო წლები = |წოდება = |ჯარის სახეობა = |მეთაურობდა = |ნაწილი = |ბრძოლები/ომები = |ჯილდოები = |კავშირი = |სამსახურიდან გადადგომა = }} '''კლეოპატრა სელენა II''' ({{lang-gr| Κλεοπάτρα Σελήνη}}; დ. [[ძვ. წ. 40]] წლის ზაფხული — გ. {{circa}} [[ძვ. წ. 5]]){{sfn|Roller|2003|p=256}} — [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების დინასტიის]] პრინცესა, [[კირენაიკა|კირენაიკას]] ფორმალური დედოფალი ძვ. წ. 34-დან ძვ. წ. 30 წლამდე<ref>{{Cite book |last=Sampson |first=Gareth C. |url=https://books.google.com/books?id=-joTEAAAQBAJ&pg=PA271 |title=Rome and Parthia: Empires at War: Ventidius, Antony and the Second Romano-Parthian War, 40-20 BC |date=2020-08-05 |publisher=Pen and Sword Military |isbn=978-1-5267-1016-1 |pages=271 |language=en}}</ref> და [[მავრეტანია|მავრეტანიის]] დედოფალი და ქმრის, [[იუბა II|იუბა მეორის]] თანამმართველი<ref name="middleton">{{Cite book |last=Middleton |first=Guy D. |url=https://books.google.com/books?id=QLGqEAAAQBAJ&pg=PA203 |page=203|title=Women in the Ancient Mediterranean World: From the Palaeolithic to the Byzantines |date=2023-02-09 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-108-57486-0 |language=en}}</ref><ref name="roller">{{Cite book |last=Roller |first=Duane W. |url=https://books.google.com/books?id=6mdaDwAAQBAJ&pg=PA35 |pages=35–36 |title=Cleopatra's Daughter: and Other Royal Women of the Augustan Era |date=2018-05-14 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-061884-1 |language=en}}</ref> ძვ. წ. 25 წლიდან ძვ. წ. 5 წლამდე. წარმოადგენდა მნიშვნელოვან პოლიტიკურ ფიგურას ადრეულ [[რომის ისტორია|ავგუსტინურ პერიოდში]]. კლეოპატრა სელენა ბერძენი პტოლემელი დედოფლის, [[კლეოპატრა VII |კლეოპატრა VII]]-სა და რომაელი გენერლის, [[მარკუს ანტონიუსი|მარკუს ანტონიუსის]] ერთადერთი ქალიშვილი იყო. ანტიოქიისა და ალექსანდრიის [[ალექსანდრიის განაწილება|გადანაწილებასთან]] ერთად, კლეოპატრა სელენა [[კირენაიკა|კირენაიკასა]] და [[ლიბია|ლიბიის]] დედოფალი გახდა.{{sfn|Roller|2003|pp=76–81}}<ref>{{Cite book |last=Grant |first=Michael |url=https://books.google.com/books?id=eStsL_oiXOcC&pg=PP136 |title=Cleopatra |date=2011-07-14 |publisher=Hachette UK |isbn=978-1-78022-114-4 |quote=ამავე დროს კლეოპატრასა და ანტონიუსის ექვსი წლის ქალიშვილი, კლეოპატრა სელენა, კირენაიკას, ანუ თანამედროვე ლიბიის აღმოსავლეთ ნახევრის დედოფალი გახდა.|language=en}}</ref><ref>{{Cite book |last=Chauveau |first=Michel |url=https://books.google.com/books?id=a5U-8b-fVNgC&pg=PA27 |title=Egypt in the Age of Cleopatra: History and Society Under the Ptolemies |date=2000 |publisher=Cornell University Press |isbn=978-0-8014-8576-3 |pages=27 |language=en}}</ref> ანტონიუსისა და კლეოპატრას [[აქციუმის ბრძოლა|აქციუმის ბრძოლაში]] დამარცხებისა და მათი ძვ. წ. 30 წელს ეგვიპტეში [[კლეოპატრას სიკვდილი|თვითმკვლელობის]] შემდეგ, სელენა და მისი ძმები [[რომი|რომში]] წაიყვანეს და [[ოქტავიანე ავგუსტუსი|ოქტავიანეს]] დის, [[ოქტავია უმცროსი|ოქტავია უმცროსის]], მარკუს ანტონიუსის ყოფილი ცოლის სახლში დააბინავეს. სელენა [[იუბა II]] [[მავრეტანია|მავრეტანიელზე]] გათხოვდა. მას, როგორც დედოფალს, დიდი გავლენა ჰქონდა მავრეტანიის სამმართველო გადაწყვეტილებებზე, განსაკუთრებით [[კომერცია|ვაჭრობისა]] და [[მშენებლობა|აღმშენებლობის]] საკითხებში. სელენასა და იუბას მმართველობისას ქვეყანა ძალიან გამდიდრდა. წყვილს ვაჟი და მემკვიდრე, [[პტოლემი მავრეტანიელი]] შეეძინა. მათი შვილიშვილის, [[დრუზილა (პტოლემი მავრეტანიელის ქალიშვილი)|დრუზილას]] [[ანტონიუს ფელიქსი|ანტონიუს ფელიქსზე]] გათხოვებამ უზრუნველყო, რომ პტოლემეური გვარი რომაელთა არისტოკრატიას მრავალი თაობის განმავლობაში ენათესავებოდა. ==ადრეული ცხოვრება== ===ბავშვობა=== [[File:An ancient Roman bust of Cleopatra VII of Ptolemaic Egypt2.jpg|thumb|upright|ანტიკური რომაული ბიუსტი, შესაძლოა მასზე გამოსახული იყოს კლეოპატრა სელენა II ან [[კლეოპატრა VII]], ინახება [[შერშელის არქეოლოგიური მუზეუმი|შერშელის არქეოლოგიურ მუზეუმში]], [[ალჟირი|ალჟირში]].{{sfn|Roller|2003|p=139}}]] [[File:Bronze statuette of a boy in Eastern dress MET DT7206.jpg|thumb|upright|აღმოსავლურ სამოსში ჩაცმული ბიჭის ბრინჯაოს ქანდაკება, შესაძლოა [[ალექსანდრე ჰელიოსი]], ძვ. წ. პირველი საუკუნის შუა წლები. ინახება [[მეტროპოლიტენის ხელოვნების მუზეუმი (ნიუ-იორკი)|მეტროპოლიტენის ხელოვნების მუზეუმში]].]] კლეოპატრა სელენა [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]], დაახლოებით ძვ. წ. 40 წელს, დედოფალ [[კლეოპატრა VII]]-ს ერთადერთ ქალიშვილად დაიბადა. მისი მეორე სახელი (სელენა - ძველბერძნულად „მთვარე“) მისი ტყუპი ძმის, [[ალექსანდრე ჰელიოსი|ალექსანდრე ჰელიოსის]] მეორე სახელის ანტონიმია (ჰელიოსი - ძველბერძნულად „მზე“). მან ბავშვობა [[ალექსანდრია|ალექსანდრიაში]] გაატარა და პტოლემელი პრინცესის საკადრისი განათლება მიიღო. ტყუპები ფორმალურად მათმა მამამ, [[მარკუს ანტონიუსი|მარკუს ანტონიუსმა]], ძვ. წ. 37 წელს, კლეოპატრასთან პოლიტიკურ შეხვედრაზე აღიარა. მათი უმცროსი ძმა, [[პტოლემე ფილადელფოსი (კლეოპატრას ვაჟი)|პტოლემე ანტონი ფილადელფოსი]] დაახლოებით ერთი წლის შემდეგ, ძვ. წ. 36 წელს დაიბადა. კლეოპატრა VII სავარაუდოდ გეგმავდა რომ სელენა თავისი უფროსი შვილისა და სელენას ნახევარძმისათვის, [[იულიუს კეისარი|იულიუს კეისრის]] ვაჟ [[პტოლემე XV]]-ისათვის მიეთხოვებინა. მომდევნო ორი წლის განმავლობაში ანტონიუსმა კლეოპატრასა და მის შვილებს დიდი რაოდენობის მიწები უძღვნა. ძვ. წ. 34 წელს, ალექსანდრიის განაწილების დროს, ხალხის მასები ინტერესით უყურებდა ვერცხლის პლატფორმაზე, ოქროს ტახტებზე მჯდარ კლეოპატრასა და მარკუს ანტონიუსს, რომლებსაც გვერდზე პტოლემე XV, ალექსანდრე ჰელიოსი, კლეოპატრა სელენა და პტოლემე ფილადელფოსი ესხდნენ. ანტონიუსმა კლეოპატრა [[მეფეთ მეფე|მეფეთა დედოფლად]] გამოაცხადა, პტოლემე XV [[იულიუს კეისარი|იულიუს კეისრის]] ვაჟად აღიარა და ეგვიპტის მმართველად მონათლა, ხოლო თავის შვილებს თავიანთი სამეფოები უბოძა. კლეოპატრა სელენას [[კირენაიკა]] და [[ლიბია]] გადაეცა. ბავშვებიდან არც ერთს არ აძლევდა ასაკი მმართველობის უფლებას, თუმცა აშკარა იყო, რომ მათი მშობლების გეგმით, მათი ტახტზე ოფიციალურად ასვლა უახლოეს მომავალში უნდა მომხდარიყო. ამ ქმედებამ, ანტონიუსის მიერ კლეოპატრას ცოლად მოყვანასა და [[ოქტავია უმცროსი|ოქტავია უმცროსთან]] ([[ოქტავიანე ავგუსტუსი|ოქტავიანეს]] უფროს დასთან) გაყრასთან ერთად, სულ რამდენიმე წელიწადში რომის რესპუბლიკის [[აქციუმის ომი|უკანასკნელი ომი]] განაპირობა. ძვ. წ. 31 წელს, [[აქციუმი|აქციუმის]] საზღვაო [[აქციუმის ბრძოლა|ბრძოლაში]] კლეოპატრა და ანტონიუსი ოქტავიანემ დაამარცხა. იმ დროისათვის, როდესაც ოქტავიანემ ეგვიპტეში ჩააღწია (ძვ. წ. 30 წლის ზაფხულში), წყვილს ბავშვები უკვე გადამალული ჰყავდა. პტოლემე XV [[ინდოეთი|ინდოეთში]] გაიქცა, მაგრამ გზაზე მას თავისმა მასწავლებელმა უღალატა, რომაელებმა დააკავეს და სიკვდილით დასაჯეს. კლეოპატრა სელენა, ალექსანდრე ჰელიოსი და პტოლემე ფილადელფოსი [[თებე (ეგვიპტე)|თებეს]] სამხრეთით გაემგზავრნენ, მაგრამ რომაელები წამოეწივნენ და ალექსანდრიაში დააბრუნეს. ოქტავიანეს მიერ ეგვიპტის აღებასთან ერთად მარკუს ანტონიუსმა თავი მოიკლა და კლეოპატრამაც მალე მიბაძა მის ქმედებას. მათი დედისა და მათი ნახევარძმის სიკვდილმა სელენა და ალექსანდრე ეგვიპტის ტახტის ფორმალურ მემკვიდრეებად აქცია, თუმცა ორი კვირის შემდეგ [[რომის იმპერია|რომის იმპერიამ]] ეგვიპტის ოფიციალური ანექსია მოახდინა და შედეგად პტოლემეების დინასტიისა და ზოგადად ეგვიპტის ფარაონთა მმართველობაც დაასრულა. ===ცხოვრება რომში=== როდესაც ოქტავიანე [[რომი|რომში]] დაბრუნდა, ქალაქს ტყვეებად კლეოპატრა სელენა და მისი ძმები ჩაუყვანა. ეგვიპტეზე გამარჯვების აღსანიშნავად მან ტყუპები მზისა და მთვარის კოსტუმებში გამოაწყო, ოქროს ბორკილები დაადო, ქუჩებში ჩამოატარა და უკან კლეოპატრას ქანდაკება აადევნა, რომელზეც გამოსახული დედოფალი ხელში ჩაბღუჯული ასპიტით იკლავდა თავს. ბორკილების სიმძიმის გამო ბავშვებს სიარული ძალიან უჭირდათ, რამაც რომაელ მაყურებლებში მათ მიმართ მოულოდნელი სიმპათია გამოიწვია.{{sfn|Roller|2003|pp=82–85}} მას შემდეგ რაც ეგვიპტე, როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფო, გაქრა, დაისვა კითხვა თუ რა უნდა ექნათ კლეოპატრასა და მარკუსის შვილებისათვის. იმის გამო, რომ ბავშვებს არც ერთი ცოცხალი ნათესავი არ ჰყავდათ, მათი მოვლის პასუხისმგებლობა ოქტავიანეს დააწვა, რომელმაც, თავის მხრივ, ეს პასუხისმგებლობა თავის დას გადასცა. კლეოპატრა სელენა და მისი ძმები [[პალატინის ბორცვი|პალატინის ბორცვზე]], ოქტავიას სახლში გადაიყვანეს.{{sfn|Roller|2003|pp=82–85}} ამ სახლში ისინი თავიანთ ნახევარძმა [[იულუს ანტონიუსი|იულუს ანტონიუსთან]] (მათი მამისა და მისი მესამე ცოლის, [[ფულვია|ფულვიას]] ვაჟთან), თავიანთ ნახევარდებთან (ორივე მათგანს ანტონია ერქვა, ანტონიუსისა და ოქტავიას შვილები იყვნენ) და ოქტავიას წინა ქორწინებიდან გამოყოლილ უფროს შვილებთან, [[მარცელუსი (ავგუსტუსის დისშვილი)|მარკუს კლავდიუს მარცელუსთან]], [[კლავდია მარცელა უფროსი|კლავდია მარცელა უფროსთან]] და [[კლავდია მარცელა უმცროსი|კლავდია მარცელა უმცროსთან]] ერთად ცხოვრობდნენ. კლეოპატრა სელენე [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების დინასტიის]] უკანასკნელ წარმომადგენლად ითვლება,{{sfn|Roller|2003|pp=84–89}} რადგან ამის შემდეგ მისი ძმები ისტორიული ჩანაწერებიდან მალევე ქრებიან - სავარაუდოდ ავადმყოფობით დაღუპვის ან მკვლელობის გამო.<ref>„რომის ისტორიაში“ [[კასიუს დიონ კოქცეიანუსი]] ახსენებს, რომ ძმები ავგუსტუსმა საქორწინო საჩუქრად შეიწყალა (51.15.6), მაგრამ დიოს ფაქტების მიმართ მიუკერძოებლობა ხშირად ეჭვქვეშ დგას. </ref> ==ქორწინება და შვილები== [[File:Tolomeo re di numidia e mauretania, busto di restauro, inv. 2253.JPG|thumb|upright|Bust of Ptolemy of Mauretania in the [[Vatican Museums]] (Museo Chiaramonti)]] ოქტავიამ კლეოპატრა სელენა განათლებულ მეფე [[იუბა II]]-ს გააყოლა ცოლად. იუბას მამას ([[იუბა I ნუმიდიელი|იუბა I]]) ძვ. წ. 46 წელს, იულიუს კეისართან დამარცხების შემდეგ თავი მოეკლა, იულიუსს მისი ვაჟი რომში ჩამოეყვანა და მისთვის განათლება მიეცა, მაგრამ ძვ. წ. 44 წელს კეისრის მკვლელობის შედეგად მისი მეურვეობა ოქტავიანეს, მომავალ ავგუსტუსს გადაეცა. ქორწინება სავარაუდოდ ძვ. წ. 25 წელს შედგა, როდესაც კლეოპატრა სელენა 15 წლის იქნებოდა, და იუბა II მავრეტანიის გასაძღოლად გაემგზავრა,<ref>{{Cite book |last=Roller |first=Duane W. |url=https://books.google.com/books?id=1eaBAgAAQBAJ&pg=PA86 |page=86 |title=The World of Juba II and Kleopatra Selene: Royal Scholarship on Rome's African Frontier |date=2004-02-24 |publisher=Routledge |isbn=978-1-134-40296-0 |language=en}}</ref> რის შესახებად ეს [[ეპიგრამა]] გვამცნობს: {{quote| მსოფლიოს დიდებულო მეზობელო მხარეებო, რომლებსაც ნილოსი ყოფს, შავი ეთიოპიიდან ჩამოდენილი, ყოფს, ქორწინებით საერთო მეფეები შექმენით ორივე ადგილისათვის, ერთი ჯიში გახადეთ ეგვიპტელებისა და ლიბიელებისა. სანაცვლოდ მეფეთა შვილებმა მამებისგან მიიღონ ძლიერი მმართველობა ორივე ქვეყანაზე.}} პოემის მიხედვით კლეოპატრა სელენა და იუბა II მავრეტანიის ახალ თანამმართველებად მოიაზრებოდნენ.<ref name="middleton"/> წყვილს ორი შვილი შეეძინა: *[[პტოლემე მავრეტანიელი]], დაიბადა ძვ. წ. 10 წელს.<ref name="CB">[http://www.tyndalehouse.com/Egypt/ptolemies/selene_ii_fr.htm Cleopatra Selene] by Chris Bennett</ref> სახელი პტოლემეელთა დინასტიისა და კლეოპატრა სელენას უმცროსი ძმის გამო დაერქვა. ამ სახელის დარქმევით სელენამ მკვეთრი ბერძნულ-ეგვიპტური მოტივი შეიქმნა და საკუთარ როლს, როგორც განდევნილი პტოლემეების მემკვიდრისას, ხაზი გაუსვა. *ქალიშვილი, რომლის სახელიც არ შემორჩენილა, ერთ-ერთ მინაწერშია მოხსენიებული. ერთ-ერთი თეორიის თანახმად ის შესაძლოა [[ანტონიუს ფელიქსი|ანტონიუს ფელიქსის]] პირველი ცოლი, დრუზილა ყოფილიყო, მაგრამ ეს უკანასკნელი სავარაუდოდ პტოლემეს შვილი და კლეოპატრა სელენას შვილიშვილი იქნებოდა.<ref name="CB"/> სელენას მონეტების დიდი რაოდენობა ახ. წ. 17 წლით თარიღდება. საზოგადოდ მიღებულია, რომ ის მათი დაბეჭდვის დროს ცოცხალი უნდა ყოფილიყო, მაგრამ ეს ნიშნავს რომ მისმა მეუღლემ მეორე ცოლი, პრინცესა [[გლაფირა |გლაფირა კაპადოკიელი]] სელენეს სიკვდილამდე მოიყვანა. ისტორიკოსები თვლიან, რომ იუბა, როგორც რომაულ ადათებზე გაზრდილი მეფე, მეორე ცოლს არ მოიყვანდა, და თუ მან მართლაც შეირთო გლაფირა ახ. წ. 4 წლამდე, მისი პირველი ცოლი უკვე მკვდარი უნდა ყოფილიყო.{{sfn|Roller|2003|pp=249–251}} მიუხედავად ამ მტკიცებისა, იუბას თანამედროვე, რომის დაქვემდებარებაში მყოფი ტერიტორიების მეფეებიც მისდევდნენ მრავალცოლიანობას. შესაძლებელია, რომ სელენა და იუბა მცირე დროის განმავლობაში ერთმანეთს დაშორდნენ, მაგრამ იუბას გლაფირასთან განქორწინების შემდეგ ურთიერთობა აღდგა. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} c5k5v0pc358u0oyu8xgdfbyf4yq0tat 4823017 4823004 2025-07-01T16:33:00Z MarieOfAlexandria55 165996 4823017 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/MarieOfAlexandria55|MarieOfAlexandria55]].|1|07|2025}} {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = |ორიგინალური სახელი = |ზედაწარწერა = |სურათი = Cleopatra Selene II bust, Cherchell, Algeria 4.jpg |წარწერა =რომაული ბიუსტი, რომელზეც სავარაუდოდ კლეოპატრა სელენა II ან მისი დედა, [[კლეოპატრა VII|კლეოპატრაა]] გამოსახული. ინახება [[ალჟირი|ალჟირში]], [[შერშელის არქეოლოგიური მუზეუმი|შერშელის არქეოლოგიურ მუზეუმში]]<ref>{{cite book |last=Ferroukhi |first=Mafoud |editor1-last=Walker |editor1-first=Susan |editor2-last=Higgs |editor2-first=Peter |title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth |location=Princeton, New Jersey |chapter=Marble portrait, perhaps of Cleopatra VII's daughter, Cleopatra Selene, Queen of Mauretania |publisher=Princeton University Press (British Museum Press) |year=2001 |chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/219 |page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/219 219] |isbn=9780691088358}}</ref> <!-- პირველი თანამდებობა --> |ქვეყანა = |თანამდებობა = კირენაიკას დედოფალი |რიგი = |კორონაცია =ძვ. წ. 34, ალექსანდრიის განაწილებისას |მმართველობის წლები =ძვ. წ. 34 — ძვ. წ. 30 |მმართველობის დასაწყისი = |მმართველობის დასასრული = |პრეზიდენტი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |პრემიერ-მინისტრი = |წინამორბედი = |მემკვიდრე = <!-- მეორე თანამდებობა --> |ქვეყანა2 = |თანამდებობა2 = მავრეტანიის დედოფალი |რიგი2 = |კორონაცია2 = |მმართველობის წლები2 =ძვ. წ. 25 — ძვ. წ. 5 |მმართველობის დასაწყისი2 = |მმართველობის დასასრული2= |პრეზიდენტი2 = |ვიცე-პრეზიდენტი2 = |პრემიერ-მინისტრი2 = |წინამორბედი2 = |მემკვიდრე2 = <!-- მესამე თანამდებობა --> |ქვეყანა3 = |თანამდებობა3 = |რიგი3 = |კორონაცია3 = |მმართველობის წლები3 = |მმართველობის დასაწყისი3 = |მმართველობის დასასრული3= |პრეზიდენტი3 = |ვიცე-პრეზიდენტი3 = |პრემიერ-მინისტრი3 = |წინამორბედი3 = |მემკვიდრე3 = <!-- მეოთხე თანამდებობა --> |ქვეყანა4 = |თანამდებობა4 = |რიგი4 = |კორონაცია4 = |მმართველობის წლები4 = |მმართველობის დასაწყისი4 = |მმართველობის დასასრული4= |პრეზიდენტი4 = |ვიცე-პრეზიდენტი4 = |პრემიერ-მინისტრი4 = |წინამორბედი4 = |მემკვიდრე4 = <!-- მეხუთე თანამდებობა --> |ქვეყანა5 = |თანამდებობა5 = |რიგი5 = |კორონაცია5 = |მმართველობის წლები5 = |მმართველობის დასაწყისი5 = |მმართველობის დასასრული5= |პრეზიდენტი5 = |ვიცე-პრეზიდენტი5 = |პრემიერ-მინისტრი5 = |წინამორბედი5 = |მემკვიდრე5 = <!-- მეექვსე თანამდებობა --> |ქვეყანა6 = |თანამდებობა6 = |რიგი6 = |კორონაცია6 = |მმართველობის წლები6 = |მმართველობის დასაწყისი6 = |მმართველობის დასასრული6= |პრეზიდენტი6 = |ვიცე-პრეზიდენტი6 = |პრემიერ-მინისტრი6 = |წინამორბედი6 = |მემკვიდრე6 = <!-- მეშვიდე თანამდებობა --> |ქვეყანა7 = |თანამდებობა7 = |რიგი7 = |კორონაცია7 = |მმართველობის წლები7 = |მმართველობის დასაწყისი7 = |მმართველობის დასასრული7= |პრეზიდენტი7 = |ვიცე-პრეზიდენტი7 = |პრემიერ-მინისტრი7 = |წინამორბედი7 = |მემკვიდრე7 = |თანამმართველი = იუბა II <!-- პირადი მონაცემები --> |სხვა წოდებები = |რეგენტი = |მონარქი = |სულთანი = |პრემიერ-მინისტრები = |პარტია = |დაბადების თარიღი = ძვ. წ. 40<ref name="EKA">{{cite book|author=Emmanuel Kwaku Akyeampong, Professor Henry Louis Gates, Jr.|title=Dictionary of African Biography |year=2012|publisher=OUP USA |isbn=978-0-19-538207-5|pages=228}}</ref> |დაბადების ადგილი = [[ალექსანდრია]], [[ძველი ეგვიპტე]] |გარდაცვალების თარიღი = {{circa}} ძვ. წ. 5 (34-35 წლის)<ref name="EKA" /> |გარდაცვალების ადგილი = შერშელი, მავრეტანია |დაკრძალვის ადგილი =[[მავრეტანიის სამეფო მავზოლეუმი]] |ქორწინება = იუბა II |შვილები = [[პტოლემე მავრეტანიელი]] </br> უცნობი ქალიშვილი |სრული სახელი = |დინასტია = [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების]] |მამა = [[მარკუს ანტონიუსი]] |დედა = [[კლეოპატრა VII]] |რელიგია = |ხელმოწერა = <!-- სამხედრო კარიერა --> |მეტსახელი = |ეროვნება = |კუთვნილება = |სამხედრო წლები = |წოდება = |ჯარის სახეობა = |მეთაურობდა = |ნაწილი = |ბრძოლები/ომები = |ჯილდოები = |კავშირი = |სამსახურიდან გადადგომა = }} '''კლეოპატრა სელენა II''' ({{lang-gr| Κλεοπάτρα Σελήνη}}; დ. [[ძვ. წ. 40]] წლის ზაფხული — გ. {{circa}} [[ძვ. წ. 5]]){{sfn|Roller|2003|p=256}} — [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების დინასტიის]] პრინცესა, [[კირენაიკა|კირენაიკას]] ფორმალური დედოფალი ძვ. წ. 34-დან ძვ. წ. 30 წლამდე<ref>{{Cite book |last=Sampson |first=Gareth C. |url=https://books.google.com/books?id=-joTEAAAQBAJ&pg=PA271 |title=Rome and Parthia: Empires at War: Ventidius, Antony and the Second Romano-Parthian War, 40-20 BC |date=2020-08-05 |publisher=Pen and Sword Military |isbn=978-1-5267-1016-1 |pages=271 |language=en}}</ref> და [[მავრეტანია|მავრეტანიის]] დედოფალი და ქმრის, [[იუბა II|იუბა მეორის]] თანამმართველი<ref name="middleton">{{Cite book |last=Middleton |first=Guy D. |url=https://books.google.com/books?id=QLGqEAAAQBAJ&pg=PA203 |page=203|title=Women in the Ancient Mediterranean World: From the Palaeolithic to the Byzantines |date=2023-02-09 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-108-57486-0 |language=en}}</ref><ref name="roller">{{Cite book |last=Roller |first=Duane W. |url=https://books.google.com/books?id=6mdaDwAAQBAJ&pg=PA35 |pages=35–36 |title=Cleopatra's Daughter: and Other Royal Women of the Augustan Era |date=2018-05-14 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-061884-1 |language=en}}</ref> ძვ. წ. 25 წლიდან ძვ. წ. 5 წლამდე. წარმოადგენდა მნიშვნელოვან პოლიტიკურ ფიგურას ადრეულ [[რომის ისტორია|ავგუსტინურ პერიოდში]]. კლეოპატრა სელენა ბერძენი პტოლემელი დედოფლის, [[კლეოპატრა VII |კლეოპატრა VII]]-სა და რომაელი გენერლის, [[მარკუს ანტონიუსი|მარკუს ანტონიუსის]] ერთადერთი ქალიშვილი იყო. ანტიოქიისა და ალექსანდრიის [[ალექსანდრიის განაწილება|გადანაწილებასთან]] ერთად, კლეოპატრა სელენა [[კირენაიკა|კირენაიკასა]] და [[ლიბია|ლიბიის]] დედოფალი გახდა.{{sfn|Roller|2003|pp=76–81}}<ref>{{Cite book |last=Grant |first=Michael |url=https://books.google.com/books?id=eStsL_oiXOcC&pg=PP136 |title=Cleopatra |date=2011-07-14 |publisher=Hachette UK |isbn=978-1-78022-114-4 |quote=ამავე დროს კლეოპატრასა და ანტონიუსის ექვსი წლის ქალიშვილი, კლეოპატრა სელენა, კირენაიკას, ანუ თანამედროვე ლიბიის აღმოსავლეთ ნახევრის დედოფალი გახდა.|language=en}}</ref><ref>{{Cite book |last=Chauveau |first=Michel |url=https://books.google.com/books?id=a5U-8b-fVNgC&pg=PA27 |title=Egypt in the Age of Cleopatra: History and Society Under the Ptolemies |date=2000 |publisher=Cornell University Press |isbn=978-0-8014-8576-3 |pages=27 |language=en}}</ref> ანტონიუსისა და კლეოპატრას [[აქციუმის ბრძოლა|აქციუმის ბრძოლაში]] დამარცხებისა და მათი ძვ. წ. 30 წელს ეგვიპტეში [[კლეოპატრას სიკვდილი|თვითმკვლელობის]] შემდეგ, სელენა და მისი ძმები [[რომი|რომში]] წაიყვანეს და [[ოქტავიანე ავგუსტუსი|ოქტავიანეს]] დის, [[ოქტავია უმცროსი|ოქტავია უმცროსის]], მარკუს ანტონიუსის ყოფილი ცოლის სახლში დააბინავეს. სელენა [[იუბა II]] [[მავრეტანია|მავრეტანიელზე]] გათხოვდა. მას, როგორც დედოფალს, დიდი გავლენა ჰქონდა მავრეტანიის სამმართველო გადაწყვეტილებებზე, განსაკუთრებით [[კომერცია|ვაჭრობისა]] და [[მშენებლობა|აღმშენებლობის]] საკითხებში. სელენასა და იუბას მმართველობისას ქვეყანა ძალიან გამდიდრდა. წყვილს ვაჟი და მემკვიდრე, [[პტოლემი მავრეტანიელი]] შეეძინა. მათი შვილიშვილის, [[დრუზილა (პტოლემი მავრეტანიელის ქალიშვილი)|დრუზილას]] [[ანტონიუს ფელიქსი|ანტონიუს ფელიქსზე]] გათხოვებამ უზრუნველყო, რომ პტოლემეური გვარი რომაელთა არისტოკრატიას მრავალი თაობის განმავლობაში ენათესავებოდა. ==ადრეული ცხოვრება== ===ბავშვობა=== [[File:An ancient Roman bust of Cleopatra VII of Ptolemaic Egypt2.jpg|thumb|upright|ანტიკური რომაული ბიუსტი, შესაძლოა მასზე გამოსახული იყოს კლეოპატრა სელენა II ან [[კლეოპატრა VII]], ინახება [[შერშელის არქეოლოგიური მუზეუმი|შერშელის არქეოლოგიურ მუზეუმში]], [[ალჟირი|ალჟირში]].{{sfn|Roller|2003|p=139}}]] [[File:Bronze statuette of a boy in Eastern dress MET DT7206.jpg|thumb|upright|აღმოსავლურ სამოსში ჩაცმული ბიჭის ბრინჯაოს ქანდაკება, შესაძლოა [[ალექსანდრე ჰელიოსი]], ძვ. წ. პირველი საუკუნის შუა წლები. ინახება [[მეტროპოლიტენის ხელოვნების მუზეუმი (ნიუ-იორკი)|მეტროპოლიტენის ხელოვნების მუზეუმში]].]] კლეოპატრა სელენა [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]], დაახლოებით ძვ. წ. 40 წელს, დედოფალ [[კლეოპატრა VII]]-ს ერთადერთ ქალიშვილად დაიბადა. მისი მეორე სახელი (სელენა - ძველბერძნულად „მთვარე“) მისი ტყუპი ძმის, [[ალექსანდრე ჰელიოსი|ალექსანდრე ჰელიოსის]] მეორე სახელის ანტონიმია (ჰელიოსი - ძველბერძნულად „მზე“). მან ბავშვობა [[ალექსანდრია|ალექსანდრიაში]] გაატარა და პტოლემელი პრინცესის საკადრისი განათლება მიიღო. ტყუპები ფორმალურად მათმა მამამ, [[მარკუს ანტონიუსი|მარკუს ანტონიუსმა]], ძვ. წ. 37 წელს, კლეოპატრასთან პოლიტიკურ შეხვედრაზე აღიარა. მათი უმცროსი ძმა, [[პტოლემე ფილადელფოსი (კლეოპატრას ვაჟი)|პტოლემე ანტონი ფილადელფოსი]] დაახლოებით ერთი წლის შემდეგ, ძვ. წ. 36 წელს დაიბადა. კლეოპატრა VII სავარაუდოდ გეგმავდა რომ სელენა თავისი უფროსი შვილისა და სელენას ნახევარძმისათვის, [[იულიუს კეისარი|იულიუს კეისრის]] ვაჟ [[პტოლემე XV]]-ისათვის მიეთხოვებინა. მომდევნო ორი წლის განმავლობაში ანტონიუსმა კლეოპატრასა და მის შვილებს დიდი რაოდენობის მიწები უძღვნა. ძვ. წ. 34 წელს, ალექსანდრიის განაწილების დროს, ხალხის მასები ინტერესით უყურებდა ვერცხლის პლატფორმაზე, ოქროს ტახტებზე მჯდარ კლეოპატრასა და მარკუს ანტონიუსს, რომლებსაც გვერდზე პტოლემე XV, ალექსანდრე ჰელიოსი, კლეოპატრა სელენა და პტოლემე ფილადელფოსი ესხდნენ. ანტონიუსმა კლეოპატრა [[მეფეთ მეფე|მეფეთა დედოფლად]] გამოაცხადა, პტოლემე XV [[იულიუს კეისარი|იულიუს კეისრის]] ვაჟად აღიარა და ეგვიპტის მმართველად მონათლა, ხოლო თავის შვილებს თავიანთი სამეფოები უბოძა. კლეოპატრა სელენას [[კირენაიკა]] და [[ლიბია]] გადაეცა. ბავშვებიდან არც ერთს არ აძლევდა ასაკი მმართველობის უფლებას, თუმცა აშკარა იყო, რომ მათი მშობლების გეგმით, მათი ტახტზე ოფიციალურად ასვლა უახლოეს მომავალში უნდა მომხდარიყო. ამ ქმედებამ, ანტონიუსის მიერ კლეოპატრას ცოლად მოყვანასა და [[ოქტავია უმცროსი|ოქტავია უმცროსთან]] ([[ოქტავიანე ავგუსტუსი|ოქტავიანეს]] უფროს დასთან) გაყრასთან ერთად, სულ რამდენიმე წელიწადში რომის რესპუბლიკის [[აქციუმის ომი|უკანასკნელი ომი]] განაპირობა. ძვ. წ. 31 წელს, [[აქციუმი|აქციუმის]] საზღვაო [[აქციუმის ბრძოლა|ბრძოლაში]] კლეოპატრა და ანტონიუსი ოქტავიანემ დაამარცხა. იმ დროისათვის, როდესაც ოქტავიანემ ეგვიპტეში ჩააღწია (ძვ. წ. 30 წლის ზაფხულში), წყვილს ბავშვები უკვე გადამალული ჰყავდა. პტოლემე XV [[ინდოეთი|ინდოეთში]] გაიქცა, მაგრამ გზაზე მას თავისმა მასწავლებელმა უღალატა, რომაელებმა დააკავეს და სიკვდილით დასაჯეს. კლეოპატრა სელენა, ალექსანდრე ჰელიოსი და პტოლემე ფილადელფოსი [[თებე (ეგვიპტე)|თებეს]] სამხრეთით გაემგზავრნენ, მაგრამ რომაელები წამოეწივნენ და ალექსანდრიაში დააბრუნეს. ოქტავიანეს მიერ ეგვიპტის აღებასთან ერთად მარკუს ანტონიუსმა თავი მოიკლა და კლეოპატრამაც მალე მიბაძა მის ქმედებას. მათი დედისა და მათი ნახევარძმის სიკვდილმა სელენა და ალექსანდრე ეგვიპტის ტახტის ფორმალურ მემკვიდრეებად აქცია, თუმცა ორი კვირის შემდეგ [[რომის იმპერია|რომის იმპერიამ]] ეგვიპტის ოფიციალური ანექსია მოახდინა და შედეგად პტოლემეების დინასტიისა და ზოგადად ეგვიპტის ფარაონთა მმართველობაც დაასრულა. ===ცხოვრება რომში=== როდესაც ოქტავიანე [[რომი|რომში]] დაბრუნდა, ქალაქს ტყვეებად კლეოპატრა სელენა და მისი ძმები ჩაუყვანა. ეგვიპტეზე გამარჯვების აღსანიშნავად მან ტყუპები მზისა და მთვარის კოსტუმებში გამოაწყო, ოქროს ბორკილები დაადო, ქუჩებში ჩამოატარა და უკან კლეოპატრას ქანდაკება აადევნა, რომელზეც გამოსახული დედოფალი ხელში ჩაბღუჯული ასპიტით იკლავდა თავს. ბორკილების სიმძიმის გამო ბავშვებს სიარული ძალიან უჭირდათ, რამაც რომაელ მაყურებლებში მათ მიმართ მოულოდნელი სიმპათია გამოიწვია.{{sfn|Roller|2003|pp=82–85}} მას შემდეგ რაც ეგვიპტე, როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფო, გაქრა, დაისვა კითხვა თუ რა უნდა ექნათ კლეოპატრასა და მარკუსის შვილებისათვის. იმის გამო, რომ ბავშვებს არც ერთი ცოცხალი ნათესავი არ ჰყავდათ, მათი მოვლის პასუხისმგებლობა ოქტავიანეს დააწვა, რომელმაც, თავის მხრივ, ეს პასუხისმგებლობა თავის დას გადასცა. კლეოპატრა სელენა და მისი ძმები [[პალატინის ბორცვი|პალატინის ბორცვზე]], ოქტავიას სახლში გადაიყვანეს.{{sfn|Roller|2003|pp=82–85}} ამ სახლში ისინი თავიანთ ნახევარძმა [[იულუს ანტონიუსი|იულუს ანტონიუსთან]] (მათი მამისა და მისი მესამე ცოლის, [[ფულვია|ფულვიას]] ვაჟთან), თავიანთ ნახევარდებთან (ორივე მათგანს ანტონია ერქვა, ანტონიუსისა და ოქტავიას შვილები იყვნენ) და ოქტავიას წინა ქორწინებიდან გამოყოლილ უფროს შვილებთან, [[მარცელუსი (ავგუსტუსის დისშვილი)|მარკუს კლავდიუს მარცელუსთან]], [[კლავდია მარცელა უფროსი|კლავდია მარცელა უფროსთან]] და [[კლავდია მარცელა უმცროსი|კლავდია მარცელა უმცროსთან]] ერთად ცხოვრობდნენ. კლეოპატრა სელენა [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების დინასტიის]] უკანასკნელ წარმომადგენლად ითვლება,{{sfn|Roller|2003|pp=84–89}} რადგან ამის შემდეგ მისი ძმები ისტორიული ჩანაწერებიდან მალევე ქრებიან - სავარაუდოდ ავადმყოფობით დაღუპვის ან მკვლელობის გამო.<ref>„რომის ისტორიაში“ [[კასიუს დიონ კოქცეიანუსი]] ახსენებს, რომ ძმები ავგუსტუსმა საქორწინო საჩუქრად შეიწყალა (51.15.6), მაგრამ დიოს ფაქტების მიმართ მიუკერძოებლობა ხშირად ეჭვქვეშ დგას. </ref> ==ქორწინება და შვილები== [[File:Tolomeo re di numidia e mauretania, busto di restauro, inv. 2253.JPG|thumb|upright|[[პტოლემე მავრეტანიელი|პტოლემე მავრეტანიელის]] ბიუსტი, ინახება [[ვატიკანის მუზეუმები|ვატიკანის მუზეუმში]] (''Museo Chiaramonti'')]] ოქტავიამ კლეოპატრა სელენა განათლებულ მეფე [[იუბა II]]-ს გააყოლა ცოლად. იუბას მამას ([[იუბა I ნუმიდიელი|იუბა I]]) ძვ. წ. 46 წელს, იულიუს კეისართან დამარცხების შემდეგ თავი მოეკლა, იულიუსს მისი ვაჟი რომში ჩამოეყვანა და მისთვის განათლება მიეცა, მაგრამ ძვ. წ. 44 წელს კეისრის მკვლელობის შედეგად მისი მეურვეობა ოქტავიანეს, მომავალ ავგუსტუსს გადაეცა. ქორწინება სავარაუდოდ ძვ. წ. 25 წელს შედგა, როდესაც კლეოპატრა სელენა 15 წლის იქნებოდა, და იუბა II მავრეტანიის გასაძღოლად გაემგზავრა,<ref>{{Cite book |last=Roller |first=Duane W. |url=https://books.google.com/books?id=1eaBAgAAQBAJ&pg=PA86 |page=86 |title=The World of Juba II and Kleopatra Selene: Royal Scholarship on Rome's African Frontier |date=2004-02-24 |publisher=Routledge |isbn=978-1-134-40296-0 |language=en}}</ref> რის შესახებად ეს [[ეპიგრამა]] გვამცნობს: {{quote| მსოფლიოს დიდებულო მეზობელო მხარეებო, რომლებსაც ნილოსი ყოფს, შავი ეთიოპიიდან ჩამოდენილი, ყოფს, ქორწინებით საერთო მეფეები შექმენით ორივე ადგილისათვის, ერთი ჯიში გახადეთ ეგვიპტელებისა და ლიბიელებისა. სანაცვლოდ მეფეთა შვილებმა მამებისგან მიიღონ ძლიერი მმართველობა ორივე ქვეყანაზე.}} პოემის მიხედვით კლეოპატრა სელენა და იუბა II მავრეტანიის ახალ თანამმართველებად მოიაზრებოდნენ.<ref name="middleton"/> წყვილს ორი შვილი შეეძინა: *[[პტოლემე მავრეტანიელი]], დაიბადა ძვ. წ. 10 წელს.<ref name="CB">[http://www.tyndalehouse.com/Egypt/ptolemies/selene_ii_fr.htm Cleopatra Selene] by Chris Bennett</ref> სახელი პტოლემეელთა დინასტიისა და კლეოპატრა სელენას უმცროსი ძმის გამო დაერქვა. ამ სახელის დარქმევით სელენამ მკვეთრი ბერძნულ-ეგვიპტური მოტივი შეიქმნა და საკუთარ როლს, როგორც განდევნილი პტოლემეების მემკვიდრისას, ხაზი გაუსვა. *ქალიშვილი, რომლის სახელიც არ შემორჩენილა, ერთ-ერთ მინაწერშია მოხსენიებული. ერთ-ერთი თეორიის თანახმად ის შესაძლოა [[ანტონიუს ფელიქსი|ანტონიუს ფელიქსის]] პირველი ცოლი, დრუზილა ყოფილიყო, მაგრამ ეს უკანასკნელი სავარაუდოდ პტოლემეს შვილი და კლეოპატრა სელენას შვილიშვილი იქნებოდა.<ref name="CB"/> სელენას მონეტების დიდი რაოდენობა ახ. წ. 17 წლით თარიღდება. საზოგადოდ მიღებულია, რომ ის მათი დაბეჭდვის დროს ცოცხალი უნდა ყოფილიყო, მაგრამ ეს ნიშნავს რომ მისმა მეუღლემ მეორე ცოლი, პრინცესა [[გლაფირა |გლაფირა კაპადოკიელი]] სელენას სიკვდილამდე მოიყვანა. ისტორიკოსები თვლიან, რომ იუბა, როგორც რომაულ ადათებზე გაზრდილი მეფე, მეორე ცოლს არ მოიყვანდა, და თუ მან მართლაც შეირთო გლაფირა ახ. წ. 4 წლამდე, მისი პირველი ცოლი უკვე მკვდარი უნდა ყოფილიყო.{{sfn|Roller|2003|pp=249–251}} მიუხედავად ამ მტკიცებისა, იუბას თანამედროვე, რომის დაქვემდებარებაში მყოფი ტერიტორიების მეფეებიც მისდევდნენ მრავალცოლიანობას. შესაძლებელია, რომ სელენა და იუბა მცირე დროის განმავლობაში ერთმანეთს დაშორდნენ, მაგრამ იუბას გლაფირასთან განქორწინების შემდეგ ურთიერთობა აღდგა. ==მავრეტანიის დედოფალი== [[File:Allégorie de la province romaine d'Afrique - Grand Palais, Paris 2014.jpg|thumb|upright=0.6|სავარაუდოდ კლეოპატრა სელენე II, თავზე სპილოს სკალპით, მოოქროულ ვერცხლის თეფშზე ამოწეული რელიეფი, [[ბოსკორელის საგანძური|ბოსკორელის საგანძურიდან]], ძვ. წ. პირველი საუკუნე<ref>{{citation|last=Walker|first=Susan|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, N.J.|chapter=Gilded silver dish, decorated with a bust perhaps representing Cleopatra Selene|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/312|pages=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/312 312–313]|isbn=9780691088358|postscript=.}}</ref>]] ძვ. წ. 25 წელს ავგუსტუსმა იუბა II და სელენა რომს დაქვემდებარებული [[მავრეტანია|მავრეტანიის]] სამეფოს თანამმართველები გახადა, რადგან ნუმიდია, მცირე პერიოდის განმავლობაში რომის დაქვემდებარებაში მყოფი „დამოუკიდებელი“ სამეფოს სტატუსის ქონისა და იუბა II-ის მმართველობის (ძვ. წ. 30 — ძვ. წ. 25) შემდეგ, [[რომის იმპერია|იმპერიას]] კიდევ ერთხელ სრულად დაეპყრო და რომის [[აფრიკა (რომის პროვინცია)|აფრიკის პროვინციის]] ნაწილად ექცია. ახალგაზრდა მმართველებმა თავიანთ დედაქალაქს იმპერატორის საპატივსაცემოდ კეისარეა (თანამედროვე [[შერშელი]], [[ალჟირი]]) დაარქვეს. მავრეტანია დიდი ტერიტორია იყო, მაგრამ წყობა და განვითარება აკლდა. წყაროების მიხედვით კლეოპატრა სელენას პოლიტიკაზე დიდი გავლენა გააჩნდა, რასაც იუბა მხარს უჭერდა. სელენამ დედამისის ალექსანდრიის სამეფო კარიდან მავრეტანიაში მრავალი მრჩეველი, სწავლული და ხელოვანი ჩამოიყვანა და დედაქალაქში დაასახლა. წყვილის წარმატებული მმართველობის შედეგად, მავრეტანია აყვავდა. ===ეკონომიკა=== ==სქოლიო== {{სქოლიო}} rha9j7g1i0stg530qcl0r6nyct5hk1a 4823020 4823017 2025-07-01T16:39:57Z MarieOfAlexandria55 165996 4823020 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/MarieOfAlexandria55|MarieOfAlexandria55]].|1|07|2025}} {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = |ორიგინალური სახელი = |ზედაწარწერა = |სურათი = Cleopatra Selene II bust, Cherchell, Algeria 4.jpg |წარწერა =რომაული ბიუსტი, რომელზეც სავარაუდოდ კლეოპატრა სელენა II ან მისი დედა, [[კლეოპატრა VII|კლეოპატრაა]] გამოსახული. ინახება [[ალჟირი|ალჟირში]], [[შერშელის არქეოლოგიური მუზეუმი|შერშელის არქეოლოგიურ მუზეუმში]]<ref>{{cite book |last=Ferroukhi |first=Mafoud |editor1-last=Walker |editor1-first=Susan |editor2-last=Higgs |editor2-first=Peter |title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth |location=Princeton, New Jersey |chapter=Marble portrait, perhaps of Cleopatra VII's daughter, Cleopatra Selene, Queen of Mauretania |publisher=Princeton University Press (British Museum Press) |year=2001 |chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/219 |page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/219 219] |isbn=9780691088358}}</ref> <!-- პირველი თანამდებობა --> |ქვეყანა = |თანამდებობა = კირენაიკას დედოფალი |რიგი = |კორონაცია =ძვ. წ. 34, ალექსანდრიის განაწილებისას |მმართველობის წლები =ძვ. წ. 34 — ძვ. წ. 30 |მმართველობის დასაწყისი = |მმართველობის დასასრული = |პრეზიდენტი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |პრემიერ-მინისტრი = |წინამორბედი = |მემკვიდრე = <!-- მეორე თანამდებობა --> |ქვეყანა2 = |თანამდებობა2 = მავრეტანიის დედოფალი |რიგი2 = |კორონაცია2 = |მმართველობის წლები2 =ძვ. წ. 25 — ძვ. წ. 5 |მმართველობის დასაწყისი2 = |მმართველობის დასასრული2= |პრეზიდენტი2 = |ვიცე-პრეზიდენტი2 = |პრემიერ-მინისტრი2 = |წინამორბედი2 = |მემკვიდრე2 = <!-- მესამე თანამდებობა --> |ქვეყანა3 = |თანამდებობა3 = |რიგი3 = |კორონაცია3 = |მმართველობის წლები3 = |მმართველობის დასაწყისი3 = |მმართველობის დასასრული3= |პრეზიდენტი3 = |ვიცე-პრეზიდენტი3 = |პრემიერ-მინისტრი3 = |წინამორბედი3 = |მემკვიდრე3 = <!-- მეოთხე თანამდებობა --> |ქვეყანა4 = |თანამდებობა4 = |რიგი4 = |კორონაცია4 = |მმართველობის წლები4 = |მმართველობის დასაწყისი4 = |მმართველობის დასასრული4= |პრეზიდენტი4 = |ვიცე-პრეზიდენტი4 = |პრემიერ-მინისტრი4 = |წინამორბედი4 = |მემკვიდრე4 = <!-- მეხუთე თანამდებობა --> |ქვეყანა5 = |თანამდებობა5 = |რიგი5 = |კორონაცია5 = |მმართველობის წლები5 = |მმართველობის დასაწყისი5 = |მმართველობის დასასრული5= |პრეზიდენტი5 = |ვიცე-პრეზიდენტი5 = |პრემიერ-მინისტრი5 = |წინამორბედი5 = |მემკვიდრე5 = <!-- მეექვსე თანამდებობა --> |ქვეყანა6 = |თანამდებობა6 = |რიგი6 = |კორონაცია6 = |მმართველობის წლები6 = |მმართველობის დასაწყისი6 = |მმართველობის დასასრული6= |პრეზიდენტი6 = |ვიცე-პრეზიდენტი6 = |პრემიერ-მინისტრი6 = |წინამორბედი6 = |მემკვიდრე6 = <!-- მეშვიდე თანამდებობა --> |ქვეყანა7 = |თანამდებობა7 = |რიგი7 = |კორონაცია7 = |მმართველობის წლები7 = |მმართველობის დასაწყისი7 = |მმართველობის დასასრული7= |პრეზიდენტი7 = |ვიცე-პრეზიდენტი7 = |პრემიერ-მინისტრი7 = |წინამორბედი7 = |მემკვიდრე7 = |თანამმართველი = იუბა II <!-- პირადი მონაცემები --> |სხვა წოდებები = |რეგენტი = |მონარქი = |სულთანი = |პრემიერ-მინისტრები = |პარტია = |დაბადების თარიღი = ძვ. წ. 40<ref name="EKA">{{cite book|author=Emmanuel Kwaku Akyeampong, Professor Henry Louis Gates, Jr.|title=Dictionary of African Biography |year=2012|publisher=OUP USA |isbn=978-0-19-538207-5|pages=228}}</ref> |დაბადების ადგილი = [[ალექსანდრია]], [[ძველი ეგვიპტე]] |გარდაცვალების თარიღი = {{circa}} ძვ. წ. 5 (34-35 წლის)<ref name="EKA" /> |გარდაცვალების ადგილი = შერშელი, მავრეტანია |დაკრძალვის ადგილი =[[მავრეტანიის სამეფო მავზოლეუმი]] |ქორწინება = იუბა II |შვილები = [[პტოლემე მავრეტანიელი]] </br> უცნობი ქალიშვილი |სრული სახელი = |დინასტია = [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების]] |მამა = [[მარკუს ანტონიუსი]] |დედა = [[კლეოპატრა VII]] |რელიგია = |ხელმოწერა = <!-- სამხედრო კარიერა --> |მეტსახელი = |ეროვნება = |კუთვნილება = |სამხედრო წლები = |წოდება = |ჯარის სახეობა = |მეთაურობდა = |ნაწილი = |ბრძოლები/ომები = |ჯილდოები = |კავშირი = |სამსახურიდან გადადგომა = }} '''კლეოპატრა სელენა II''' ({{lang-gr| Κλεοπάτρα Σελήνη}}; დ. [[ძვ. წ. 40]] წლის ზაფხული — გ. {{circa}} [[ძვ. წ. 5]]){{sfn|Roller|2003|p=256}} — [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების დინასტიის]] პრინცესა, [[კირენაიკა|კირენაიკას]] ფორმალური დედოფალი ძვ. წ. 34-დან ძვ. წ. 30 წლამდე<ref>{{Cite book |last=Sampson |first=Gareth C. |url=https://books.google.com/books?id=-joTEAAAQBAJ&pg=PA271 |title=Rome and Parthia: Empires at War: Ventidius, Antony and the Second Romano-Parthian War, 40-20 BC |date=2020-08-05 |publisher=Pen and Sword Military |isbn=978-1-5267-1016-1 |pages=271 |language=en}}</ref> და [[მავრეტანია|მავრეტანიის]] დედოფალი და ქმრის, [[იუბა II|იუბა მეორის]] თანამმართველი<ref name="middleton">{{Cite book |last=Middleton |first=Guy D. |url=https://books.google.com/books?id=QLGqEAAAQBAJ&pg=PA203 |page=203|title=Women in the Ancient Mediterranean World: From the Palaeolithic to the Byzantines |date=2023-02-09 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-108-57486-0 |language=en}}</ref><ref name="roller">{{Cite book |last=Roller |first=Duane W. |url=https://books.google.com/books?id=6mdaDwAAQBAJ&pg=PA35 |pages=35–36 |title=Cleopatra's Daughter: and Other Royal Women of the Augustan Era |date=2018-05-14 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-061884-1 |language=en}}</ref> ძვ. წ. 25 წლიდან ძვ. წ. 5 წლამდე. წარმოადგენდა მნიშვნელოვან პოლიტიკურ ფიგურას ადრეულ [[რომის ისტორია|ავგუსტინურ პერიოდში]]. კლეოპატრა სელენა ბერძენი პტოლემელი დედოფლის, [[კლეოპატრა VII |კლეოპატრა VII]]-სა და რომაელი გენერლის, [[მარკუს ანტონიუსი|მარკუს ანტონიუსის]] ერთადერთი ქალიშვილი იყო. ანტიოქიისა და ალექსანდრიის [[ალექსანდრიის განაწილება|გადანაწილებასთან]] ერთად, კლეოპატრა სელენა [[კირენაიკა|კირენაიკასა]] და [[ლიბია|ლიბიის]] დედოფალი გახდა.{{sfn|Roller|2003|pp=76–81}}<ref>{{Cite book |last=Grant |first=Michael |url=https://books.google.com/books?id=eStsL_oiXOcC&pg=PP136 |title=Cleopatra |date=2011-07-14 |publisher=Hachette UK |isbn=978-1-78022-114-4 |quote=ამავე დროს კლეოპატრასა და ანტონიუსის ექვსი წლის ქალიშვილი, კლეოპატრა სელენა, კირენაიკას, ანუ თანამედროვე ლიბიის აღმოსავლეთ ნახევრის დედოფალი გახდა.|language=en}}</ref><ref>{{Cite book |last=Chauveau |first=Michel |url=https://books.google.com/books?id=a5U-8b-fVNgC&pg=PA27 |title=Egypt in the Age of Cleopatra: History and Society Under the Ptolemies |date=2000 |publisher=Cornell University Press |isbn=978-0-8014-8576-3 |pages=27 |language=en}}</ref> ანტონიუსისა და კლეოპატრას [[აქციუმის ბრძოლა|აქციუმის ბრძოლაში]] დამარცხებისა და მათი ძვ. წ. 30 წელს ეგვიპტეში [[კლეოპატრას სიკვდილი|თვითმკვლელობის]] შემდეგ, სელენა და მისი ძმები [[რომი|რომში]] წაიყვანეს და [[ოქტავიანე ავგუსტუსი|ოქტავიანეს]] დის, [[ოქტავია უმცროსი|ოქტავია უმცროსის]], მარკუს ანტონიუსის ყოფილი ცოლის სახლში დააბინავეს. სელენა [[იუბა II]] [[მავრეტანია|მავრეტანიელზე]] გათხოვდა. მას, როგორც დედოფალს, დიდი გავლენა ჰქონდა მავრეტანიის სამმართველო გადაწყვეტილებებზე, განსაკუთრებით [[კომერცია|ვაჭრობისა]] და [[მშენებლობა|აღმშენებლობის]] საკითხებში. სელენასა და იუბას მმართველობისას ქვეყანა ძალიან გამდიდრდა. წყვილს ვაჟი და მემკვიდრე, [[პტოლემი მავრეტანიელი]] შეეძინა. მათი შვილიშვილის, [[დრუზილა (პტოლემი მავრეტანიელის ქალიშვილი)|დრუზილას]] [[ანტონიუს ფელიქსი|ანტონიუს ფელიქსზე]] გათხოვებამ უზრუნველყო, რომ პტოლემეური გვარი რომაელთა არისტოკრატიას მრავალი თაობის განმავლობაში ენათესავებოდა. ==ადრეული ცხოვრება== ===ბავშვობა=== [[File:An ancient Roman bust of Cleopatra VII of Ptolemaic Egypt2.jpg|thumb|upright|ანტიკური რომაული ბიუსტი, შესაძლოა მასზე გამოსახული იყოს კლეოპატრა სელენა II ან [[კლეოპატრა VII]], ინახება [[შერშელის არქეოლოგიური მუზეუმი|შერშელის არქეოლოგიურ მუზეუმში]], [[ალჟირი|ალჟირში]].{{sfn|Roller|2003|p=139}}]] [[File:Bronze statuette of a boy in Eastern dress MET DT7206.jpg|thumb|upright|აღმოსავლურ სამოსში ჩაცმული ბიჭის ბრინჯაოს ქანდაკება, შესაძლოა [[ალექსანდრე ჰელიოსი]], ძვ. წ. პირველი საუკუნის შუა წლები. ინახება [[მეტროპოლიტენის ხელოვნების მუზეუმი (ნიუ-იორკი)|მეტროპოლიტენის ხელოვნების მუზეუმში]].]] კლეოპატრა სელენა [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]], დაახლოებით ძვ. წ. 40 წელს, დედოფალ [[კლეოპატრა VII]]-ს ერთადერთ ქალიშვილად დაიბადა. მისი მეორე სახელი (სელენა - ძველბერძნულად „მთვარე“) მისი ტყუპი ძმის, [[ალექსანდრე ჰელიოსი|ალექსანდრე ჰელიოსის]] მეორე სახელის ანტონიმია (ჰელიოსი - ძველბერძნულად „მზე“). მან ბავშვობა [[ალექსანდრია|ალექსანდრიაში]] გაატარა და პტოლემელი პრინცესის საკადრისი განათლება მიიღო. ტყუპები ფორმალურად მათმა მამამ, [[მარკუს ანტონიუსი|მარკუს ანტონიუსმა]], ძვ. წ. 37 წელს, კლეოპატრასთან პოლიტიკურ შეხვედრაზე აღიარა. მათი უმცროსი ძმა, [[პტოლემე ფილადელფოსი (კლეოპატრას ვაჟი)|პტოლემე ანტონი ფილადელფოსი]] დაახლოებით ერთი წლის შემდეგ, ძვ. წ. 36 წელს დაიბადა. კლეოპატრა VII სავარაუდოდ გეგმავდა რომ სელენა თავისი უფროსი შვილისა და სელენას ნახევარძმისათვის, [[იულიუს კეისარი|იულიუს კეისრის]] ვაჟ [[პტოლემე XV]]-ისათვის მიეთხოვებინა. მომდევნო ორი წლის განმავლობაში ანტონიუსმა კლეოპატრასა და მის შვილებს დიდი რაოდენობის მიწები უძღვნა. ძვ. წ. 34 წელს, ალექსანდრიის განაწილების დროს, ხალხის მასები ინტერესით უყურებდა ვერცხლის პლატფორმაზე, ოქროს ტახტებზე მჯდარ კლეოპატრასა და მარკუს ანტონიუსს, რომლებსაც გვერდზე პტოლემე XV, ალექსანდრე ჰელიოსი, კლეოპატრა სელენა და პტოლემე ფილადელფოსი ესხდნენ. ანტონიუსმა კლეოპატრა [[მეფეთ მეფე|მეფეთა დედოფლად]] გამოაცხადა, პტოლემე XV [[იულიუს კეისარი|იულიუს კეისრის]] ვაჟად აღიარა და ეგვიპტის მმართველად მონათლა, ხოლო თავის შვილებს თავიანთი სამეფოები უბოძა. კლეოპატრა სელენას [[კირენაიკა]] და [[ლიბია]] გადაეცა. ბავშვებიდან არც ერთს არ აძლევდა ასაკი მმართველობის უფლებას, თუმცა აშკარა იყო, რომ მათი მშობლების გეგმით, მათი ტახტზე ოფიციალურად ასვლა უახლოეს მომავალში უნდა მომხდარიყო. ამ ქმედებამ, ანტონიუსის მიერ კლეოპატრას ცოლად მოყვანასა და [[ოქტავია უმცროსი|ოქტავია უმცროსთან]] ([[ოქტავიანე ავგუსტუსი|ოქტავიანეს]] უფროს დასთან) გაყრასთან ერთად, სულ რამდენიმე წელიწადში რომის რესპუბლიკის [[აქციუმის ომი|უკანასკნელი ომი]] განაპირობა. ძვ. წ. 31 წელს, [[აქციუმი|აქციუმის]] საზღვაო [[აქციუმის ბრძოლა|ბრძოლაში]] კლეოპატრა და ანტონიუსი ოქტავიანემ დაამარცხა. იმ დროისათვის, როდესაც ოქტავიანემ ეგვიპტეში ჩააღწია (ძვ. წ. 30 წლის ზაფხულში), წყვილს ბავშვები უკვე გადამალული ჰყავდა. პტოლემე XV [[ინდოეთი|ინდოეთში]] გაიქცა, მაგრამ გზაზე მას თავისმა მასწავლებელმა უღალატა, რომაელებმა დააკავეს და სიკვდილით დასაჯეს. კლეოპატრა სელენა, ალექსანდრე ჰელიოსი და პტოლემე ფილადელფოსი [[თებე (ეგვიპტე)|თებეს]] სამხრეთით გაემგზავრნენ, მაგრამ რომაელები წამოეწივნენ და ალექსანდრიაში დააბრუნეს. ოქტავიანეს მიერ ეგვიპტის აღებასთან ერთად მარკუს ანტონიუსმა თავი მოიკლა და კლეოპატრამაც მალე მიბაძა მის ქმედებას. მათი დედისა და მათი ნახევარძმის სიკვდილმა სელენა და ალექსანდრე ეგვიპტის ტახტის ფორმალურ მემკვიდრეებად აქცია, თუმცა ორი კვირის შემდეგ [[რომის იმპერია|რომის იმპერიამ]] ეგვიპტის ოფიციალური ანექსია მოახდინა და შედეგად პტოლემეების დინასტიისა და ზოგადად ეგვიპტის ფარაონთა მმართველობაც დაასრულა. ===ცხოვრება რომში=== როდესაც ოქტავიანე [[რომი|რომში]] დაბრუნდა, ქალაქს ტყვეებად კლეოპატრა სელენა და მისი ძმები ჩაუყვანა. ეგვიპტეზე გამარჯვების აღსანიშნავად მან ტყუპები მზისა და მთვარის კოსტუმებში გამოაწყო, ოქროს ბორკილები დაადო, ქუჩებში ჩამოატარა და უკან კლეოპატრას ქანდაკება აადევნა, რომელზეც გამოსახული დედოფალი ხელში ჩაბღუჯული ასპიტით იკლავდა თავს. ბორკილების სიმძიმის გამო ბავშვებს სიარული ძალიან უჭირდათ, რამაც რომაელ მაყურებლებში მათ მიმართ მოულოდნელი სიმპათია გამოიწვია.{{sfn|Roller|2003|pp=82–85}} მას შემდეგ რაც ეგვიპტე, როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფო, გაქრა, დაისვა კითხვა თუ რა უნდა ექნათ კლეოპატრასა და მარკუსის შვილებისათვის. იმის გამო, რომ ბავშვებს არც ერთი ცოცხალი ნათესავი არ ჰყავდათ, მათი მოვლის პასუხისმგებლობა ოქტავიანეს დააწვა, რომელმაც, თავის მხრივ, ეს პასუხისმგებლობა თავის დას გადასცა. კლეოპატრა სელენა და მისი ძმები [[პალატინის ბორცვი|პალატინის ბორცვზე]], ოქტავიას სახლში გადაიყვანეს.{{sfn|Roller|2003|pp=82–85}} ამ სახლში ისინი თავიანთ ნახევარძმა [[იულუს ანტონიუსი|იულუს ანტონიუსთან]] (მათი მამისა და მისი მესამე ცოლის, [[ფულვია|ფულვიას]] ვაჟთან), თავიანთ ნახევარდებთან (ორივე მათგანს ანტონია ერქვა, ანტონიუსისა და ოქტავიას შვილები იყვნენ) და ოქტავიას წინა ქორწინებიდან გამოყოლილ უფროს შვილებთან, [[მარცელუსი (ავგუსტუსის დისშვილი)|მარკუს კლავდიუს მარცელუსთან]], [[კლავდია მარცელა უფროსი|კლავდია მარცელა უფროსთან]] და [[კლავდია მარცელა უმცროსი|კლავდია მარცელა უმცროსთან]] ერთად ცხოვრობდნენ. კლეოპატრა სელენა [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების დინასტიის]] უკანასკნელ წარმომადგენლად ითვლება,{{sfn|Roller|2003|pp=84–89}} რადგან ამის შემდეგ მისი ძმები ისტორიული ჩანაწერებიდან მალევე ქრებიან - სავარაუდოდ ავადმყოფობით დაღუპვის ან მკვლელობის გამო.<ref>„რომის ისტორიაში“ [[კასიუს დიონ კოქცეიანუსი]] ახსენებს, რომ ძმები ავგუსტუსმა საქორწინო საჩუქრად შეიწყალა (51.15.6), მაგრამ დიოს ფაქტების მიმართ მიუკერძოებლობა ხშირად ეჭვქვეშ დგას. </ref> ==ქორწინება და შვილები== [[File:Tolomeo re di numidia e mauretania, busto di restauro, inv. 2253.JPG|thumb|upright|[[პტოლემე მავრეტანიელი|პტოლემე მავრეტანიელის]] ბიუსტი, ინახება [[ვატიკანის მუზეუმები|ვატიკანის მუზეუმში]] (''Museo Chiaramonti'')]] ოქტავიამ კლეოპატრა სელენა განათლებულ მეფე [[იუბა II]]-ს გააყოლა ცოლად. იუბას მამას ([[იუბა I ნუმიდიელი|იუბა I]]) ძვ. წ. 46 წელს, იულიუს კეისართან დამარცხების შემდეგ თავი მოეკლა, იულიუსს მისი ვაჟი რომში ჩამოეყვანა და მისთვის განათლება მიეცა, მაგრამ ძვ. წ. 44 წელს კეისრის მკვლელობის შედეგად მისი მეურვეობა ოქტავიანეს, მომავალ ავგუსტუსს გადაეცა. ქორწინება სავარაუდოდ ძვ. წ. 25 წელს შედგა, როდესაც კლეოპატრა სელენა 15 წლის იქნებოდა, და იუბა II მავრეტანიის გასაძღოლად გაემგზავრა,<ref>{{Cite book |last=Roller |first=Duane W. |url=https://books.google.com/books?id=1eaBAgAAQBAJ&pg=PA86 |page=86 |title=The World of Juba II and Kleopatra Selene: Royal Scholarship on Rome's African Frontier |date=2004-02-24 |publisher=Routledge |isbn=978-1-134-40296-0 |language=en}}</ref> რის შესახებად ეს [[ეპიგრამა]] გვამცნობს: {{quote| მსოფლიოს დიდებულო მეზობელო მხარეებო, რომლებსაც ნილოსი ყოფს, შავი ეთიოპიიდან ჩამოდენილი, ყოფს, ქორწინებით საერთო მეფეები შექმენით ორივე ადგილისათვის, ერთი ჯიში გახადეთ ეგვიპტელებისა და ლიბიელებისა. სანაცვლოდ მეფეთა შვილებმა მამებისგან მიიღონ ძლიერი მმართველობა ორივე ქვეყანაზე.}} პოემის მიხედვით კლეოპატრა სელენა და იუბა II მავრეტანიის ახალ თანამმართველებად მოიაზრებოდნენ.<ref name="middleton"/> წყვილს ორი შვილი შეეძინა: *[[პტოლემე მავრეტანიელი]], დაიბადა ძვ. წ. 10 წელს.<ref name="CB">[http://www.tyndalehouse.com/Egypt/ptolemies/selene_ii_fr.htm Cleopatra Selene] by Chris Bennett</ref> სახელი პტოლემეელთა დინასტიისა და კლეოპატრა სელენას უმცროსი ძმის გამო დაერქვა. ამ სახელის დარქმევით სელენამ მკვეთრი ბერძნულ-ეგვიპტური მოტივი შეიქმნა და საკუთარ როლს, როგორც განდევნილი პტოლემეების მემკვიდრისას, ხაზი გაუსვა. *ქალიშვილი, რომლის სახელიც არ შემორჩენილა, ერთ-ერთ მინაწერშია მოხსენიებული. ერთ-ერთი თეორიის თანახმად ის შესაძლოა [[ანტონიუს ფელიქსი|ანტონიუს ფელიქსის]] პირველი ცოლი, დრუზილა ყოფილიყო, მაგრამ ეს უკანასკნელი სავარაუდოდ პტოლემეს შვილი და კლეოპატრა სელენას შვილიშვილი იქნებოდა.<ref name="CB"/> სელენას მონეტების დიდი რაოდენობა ახ. წ. 17 წლით თარიღდება. საზოგადოდ მიღებულია, რომ ის მათი დაბეჭდვის დროს ცოცხალი უნდა ყოფილიყო, მაგრამ ეს ნიშნავს რომ მისმა მეუღლემ მეორე ცოლი, პრინცესა [[გლაფირა |გლაფირა კაპადოკიელი]] სელენას სიკვდილამდე მოიყვანა. ისტორიკოსები თვლიან, რომ იუბა, როგორც რომაულ ადათებზე გაზრდილი მეფე, მეორე ცოლს არ მოიყვანდა, და თუ მან მართლაც შეირთო გლაფირა ახ. წ. 4 წლამდე, მისი პირველი ცოლი უკვე მკვდარი უნდა ყოფილიყო.{{sfn|Roller|2003|pp=249–251}} მიუხედავად ამ მტკიცებისა, იუბას თანამედროვე, რომის დაქვემდებარებაში მყოფი ტერიტორიების მეფეებიც მისდევდნენ მრავალცოლიანობას. შესაძლებელია, რომ სელენა და იუბა მცირე დროის განმავლობაში ერთმანეთს დაშორდნენ, მაგრამ იუბას გლაფირასთან განქორწინების შემდეგ ურთიერთობა აღდგა. ==მავრეტანიის დედოფალი== [[File:Allégorie de la province romaine d'Afrique - Grand Palais, Paris 2014.jpg|thumb|upright=0.6|სავარაუდოდ კლეოპატრა სელენე II, თავზე სპილოს სკალპით, მოოქროულ ვერცხლის თეფშზე ამოწეული რელიეფი, [[ბოსკორელის საგანძური|ბოსკორელის საგანძურიდან]], ძვ. წ. პირველი საუკუნე<ref>{{citation|last=Walker|first=Susan|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, N.J.|chapter=Gilded silver dish, decorated with a bust perhaps representing Cleopatra Selene|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/312|pages=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/312 312–313]|isbn=9780691088358|postscript=.}}</ref>]] ძვ. წ. 25 წელს ავგუსტუსმა იუბა II და სელენა რომს დაქვემდებარებული [[მავრეტანია|მავრეტანიის]] სამეფოს თანამმართველები გახადა,<ref name="middleton"/><ref name="roller"/> რადგან ნუმიდია, მცირე პერიოდის განმავლობაში რომის დაქვემდებარებაში მყოფი „დამოუკიდებელი“ სამეფოს სტატუსის ქონისა და იუბა II-ის მმართველობის (ძვ. წ. 30 — ძვ. წ. 25) შემდეგ, [[რომის იმპერია|იმპერიას]] კიდევ ერთხელ სრულად დაეპყრო და რომის [[აფრიკა (რომის პროვინცია)|აფრიკის პროვინციის]] ნაწილად ექცია. ახალგაზრდა მმართველებმა თავიანთ დედაქალაქს იმპერატორის საპატივსაცემოდ კეისარეა (თანამედროვე [[შერშელი]], [[ალჟირი]]) დაარქვეს.{{sfn|Roller|2003|pp=98–100}} მავრეტანია დიდი ტერიტორია იყო, მაგრამ წყობა და განვითარება აკლდა. წყაროების მიხედვით კლეოპატრა სელენას პოლიტიკაზე დიდი გავლენა გააჩნდა, რასაც იუბა მხარს უჭერდა. სელენამ დედამისის ალექსანდრიის სამეფო კარიდან მავრეტანიაში მრავალი მრჩეველი, სწავლული და ხელოვანი ჩამოიყვანა და დედაქალაქში დაასახლა. წყვილის წარმატებული მმართველობის შედეგად, მავრეტანია აყვავდა. ===ეკონომიკა=== ==სქოლიო== {{სქოლიო}} qybk9r4u4s5rof8geb2qephhpswcbui 4823025 4823020 2025-07-01T16:53:12Z MarieOfAlexandria55 165996 4823025 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/MarieOfAlexandria55|MarieOfAlexandria55]].|1|07|2025}} {{ინფოდაფა მმართველი |სახელი = |ორიგინალური სახელი = |ზედაწარწერა = |სურათი = Cleopatra Selene II bust, Cherchell, Algeria 4.jpg |წარწერა =რომაული ბიუსტი, რომელზეც სავარაუდოდ კლეოპატრა სელენა II ან მისი დედა, [[კლეოპატრა VII|კლეოპატრაა]] გამოსახული. ინახება [[ალჟირი|ალჟირში]], [[შერშელის არქეოლოგიური მუზეუმი|შერშელის არქეოლოგიურ მუზეუმში]]<ref>{{cite book |last=Ferroukhi |first=Mafoud |editor1-last=Walker |editor1-first=Susan |editor2-last=Higgs |editor2-first=Peter |title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth |location=Princeton, New Jersey |chapter=Marble portrait, perhaps of Cleopatra VII's daughter, Cleopatra Selene, Queen of Mauretania |publisher=Princeton University Press (British Museum Press) |year=2001 |chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/219 |page=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/219 219] |isbn=9780691088358}}</ref> <!-- პირველი თანამდებობა --> |ქვეყანა = |თანამდებობა = კირენაიკას დედოფალი |რიგი = |კორონაცია =ძვ. წ. 34, ალექსანდრიის განაწილებისას |მმართველობის წლები =ძვ. წ. 34 — ძვ. წ. 30 |მმართველობის დასაწყისი = |მმართველობის დასასრული = |პრეზიდენტი = |ვიცე-პრეზიდენტი = |პრემიერ-მინისტრი = |წინამორბედი = |მემკვიდრე = <!-- მეორე თანამდებობა --> |ქვეყანა2 = |თანამდებობა2 = მავრეტანიის დედოფალი |რიგი2 = |კორონაცია2 = |მმართველობის წლები2 =ძვ. წ. 25 — ძვ. წ. 5 |მმართველობის დასაწყისი2 = |მმართველობის დასასრული2= |პრეზიდენტი2 = |ვიცე-პრეზიდენტი2 = |პრემიერ-მინისტრი2 = |წინამორბედი2 = |მემკვიდრე2 = <!-- მესამე თანამდებობა --> |ქვეყანა3 = |თანამდებობა3 = |რიგი3 = |კორონაცია3 = |მმართველობის წლები3 = |მმართველობის დასაწყისი3 = |მმართველობის დასასრული3= |პრეზიდენტი3 = |ვიცე-პრეზიდენტი3 = |პრემიერ-მინისტრი3 = |წინამორბედი3 = |მემკვიდრე3 = <!-- მეოთხე თანამდებობა --> |ქვეყანა4 = |თანამდებობა4 = |რიგი4 = |კორონაცია4 = |მმართველობის წლები4 = |მმართველობის დასაწყისი4 = |მმართველობის დასასრული4= |პრეზიდენტი4 = |ვიცე-პრეზიდენტი4 = |პრემიერ-მინისტრი4 = |წინამორბედი4 = |მემკვიდრე4 = <!-- მეხუთე თანამდებობა --> |ქვეყანა5 = |თანამდებობა5 = |რიგი5 = |კორონაცია5 = |მმართველობის წლები5 = |მმართველობის დასაწყისი5 = |მმართველობის დასასრული5= |პრეზიდენტი5 = |ვიცე-პრეზიდენტი5 = |პრემიერ-მინისტრი5 = |წინამორბედი5 = |მემკვიდრე5 = <!-- მეექვსე თანამდებობა --> |ქვეყანა6 = |თანამდებობა6 = |რიგი6 = |კორონაცია6 = |მმართველობის წლები6 = |მმართველობის დასაწყისი6 = |მმართველობის დასასრული6= |პრეზიდენტი6 = |ვიცე-პრეზიდენტი6 = |პრემიერ-მინისტრი6 = |წინამორბედი6 = |მემკვიდრე6 = <!-- მეშვიდე თანამდებობა --> |ქვეყანა7 = |თანამდებობა7 = |რიგი7 = |კორონაცია7 = |მმართველობის წლები7 = |მმართველობის დასაწყისი7 = |მმართველობის დასასრული7= |პრეზიდენტი7 = |ვიცე-პრეზიდენტი7 = |პრემიერ-მინისტრი7 = |წინამორბედი7 = |მემკვიდრე7 = |თანამმართველი = იუბა II <!-- პირადი მონაცემები --> |სხვა წოდებები = |რეგენტი = |მონარქი = |სულთანი = |პრემიერ-მინისტრები = |პარტია = |დაბადების თარიღი = ძვ. წ. 40<ref name="EKA">{{cite book|author=Emmanuel Kwaku Akyeampong, Professor Henry Louis Gates, Jr.|title=Dictionary of African Biography |year=2012|publisher=OUP USA |isbn=978-0-19-538207-5|pages=228}}</ref> |დაბადების ადგილი = [[ალექსანდრია]], [[ძველი ეგვიპტე]] |გარდაცვალების თარიღი = {{circa}} ძვ. წ. 5 (34-35 წლის)<ref name="EKA" /> |გარდაცვალების ადგილი = შერშელი, მავრეტანია |დაკრძალვის ადგილი =[[მავრეტანიის სამეფო მავზოლეუმი]] |ქორწინება = იუბა II |შვილები = [[პტოლემე მავრეტანიელი]] </br> უცნობი ქალიშვილი |სრული სახელი = |დინასტია = [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების]] |მამა = [[მარკუს ანტონიუსი]] |დედა = [[კლეოპატრა VII]] |რელიგია = |ხელმოწერა = <!-- სამხედრო კარიერა --> |მეტსახელი = |ეროვნება = |კუთვნილება = |სამხედრო წლები = |წოდება = |ჯარის სახეობა = |მეთაურობდა = |ნაწილი = |ბრძოლები/ომები = |ჯილდოები = |კავშირი = |სამსახურიდან გადადგომა = }} '''კლეოპატრა სელენა II''' ({{lang-gr| Κλεοπάτρα Σελήνη}}; დ. [[ძვ. წ. 40]] წლის ზაფხული — გ. {{circa}} [[ძვ. წ. 5]]){{sfn|Roller|2003|p=256}} — [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების დინასტიის]] პრინცესა, [[კირენაიკა|კირენაიკას]] ფორმალური დედოფალი ძვ. წ. 34-დან ძვ. წ. 30 წლამდე<ref>{{Cite book |last=Sampson |first=Gareth C. |url=https://books.google.com/books?id=-joTEAAAQBAJ&pg=PA271 |title=Rome and Parthia: Empires at War: Ventidius, Antony and the Second Romano-Parthian War, 40-20 BC |date=2020-08-05 |publisher=Pen and Sword Military |isbn=978-1-5267-1016-1 |pages=271 |language=en}}</ref> და [[მავრეტანია|მავრეტანიის]] დედოფალი და ქმრის, [[იუბა II|იუბა მეორის]] თანამმართველი<ref name="middleton">{{Cite book |last=Middleton |first=Guy D. |url=https://books.google.com/books?id=QLGqEAAAQBAJ&pg=PA203 |page=203|title=Women in the Ancient Mediterranean World: From the Palaeolithic to the Byzantines |date=2023-02-09 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-1-108-57486-0 |language=en}}</ref><ref name="roller">{{Cite book |last=Roller |first=Duane W. |url=https://books.google.com/books?id=6mdaDwAAQBAJ&pg=PA35 |pages=35–36 |title=Cleopatra's Daughter: and Other Royal Women of the Augustan Era |date=2018-05-14 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-061884-1 |language=en}}</ref> ძვ. წ. 25 წლიდან ძვ. წ. 5 წლამდე. წარმოადგენდა მნიშვნელოვან პოლიტიკურ ფიგურას ადრეულ [[რომის ისტორია|ავგუსტინურ პერიოდში]]. კლეოპატრა სელენა ბერძენი პტოლემელი დედოფლის, [[კლეოპატრა VII |კლეოპატრა VII]]-სა და რომაელი გენერლის, [[მარკუს ანტონიუსი|მარკუს ანტონიუსის]] ერთადერთი ქალიშვილი იყო. ანტიოქიისა და ალექსანდრიის [[ალექსანდრიის განაწილება|გადანაწილებასთან]] ერთად, კლეოპატრა სელენა [[კირენაიკა|კირენაიკასა]] და [[ლიბია|ლიბიის]] დედოფალი გახდა.{{sfn|Roller|2003|pp=76–81}}<ref>{{Cite book |last=Grant |first=Michael |url=https://books.google.com/books?id=eStsL_oiXOcC&pg=PP136 |title=Cleopatra |date=2011-07-14 |publisher=Hachette UK |isbn=978-1-78022-114-4 |quote=ამავე დროს კლეოპატრასა და ანტონიუსის ექვსი წლის ქალიშვილი, კლეოპატრა სელენა, კირენაიკას, ანუ თანამედროვე ლიბიის აღმოსავლეთ ნახევრის დედოფალი გახდა.|language=en}}</ref><ref>{{Cite book |last=Chauveau |first=Michel |url=https://books.google.com/books?id=a5U-8b-fVNgC&pg=PA27 |title=Egypt in the Age of Cleopatra: History and Society Under the Ptolemies |date=2000 |publisher=Cornell University Press |isbn=978-0-8014-8576-3 |pages=27 |language=en}}</ref> ანტონიუსისა და კლეოპატრას [[აქციუმის ბრძოლა|აქციუმის ბრძოლაში]] დამარცხებისა და მათი ძვ. წ. 30 წელს ეგვიპტეში [[კლეოპატრას სიკვდილი|თვითმკვლელობის]] შემდეგ, სელენა და მისი ძმები [[რომი|რომში]] წაიყვანეს და [[ოქტავიანე ავგუსტუსი|ოქტავიანეს]] დის, [[ოქტავია უმცროსი|ოქტავია უმცროსის]], მარკუს ანტონიუსის ყოფილი ცოლის სახლში დააბინავეს. სელენა [[იუბა II]] [[მავრეტანია|მავრეტანიელზე]] გათხოვდა. მას, როგორც დედოფალს, დიდი გავლენა ჰქონდა მავრეტანიის სამმართველო გადაწყვეტილებებზე, განსაკუთრებით [[კომერცია|ვაჭრობისა]] და [[მშენებლობა|აღმშენებლობის]] საკითხებში. სელენასა და იუბას მმართველობისას ქვეყანა ძალიან გამდიდრდა. წყვილს ვაჟი და მემკვიდრე, [[პტოლემი მავრეტანიელი]] შეეძინა. მათი შვილიშვილის, [[დრუზილა (პტოლემი მავრეტანიელის ქალიშვილი)|დრუზილას]] [[ანტონიუს ფელიქსი|ანტონიუს ფელიქსზე]] გათხოვებამ უზრუნველყო, რომ პტოლემეური გვარი რომაელთა არისტოკრატიას მრავალი თაობის განმავლობაში ენათესავებოდა. ==ადრეული ცხოვრება== ===ბავშვობა=== [[File:An ancient Roman bust of Cleopatra VII of Ptolemaic Egypt2.jpg|thumb|upright|ანტიკური რომაული ბიუსტი, შესაძლოა მასზე გამოსახული იყოს კლეოპატრა სელენა II ან [[კლეოპატრა VII]], ინახება [[შერშელის არქეოლოგიური მუზეუმი|შერშელის არქეოლოგიურ მუზეუმში]], [[ალჟირი|ალჟირში]].{{sfn|Roller|2003|p=139}}]] [[File:Bronze statuette of a boy in Eastern dress MET DT7206.jpg|thumb|upright|აღმოსავლურ სამოსში ჩაცმული ბიჭის ბრინჯაოს ქანდაკება, შესაძლოა [[ალექსანდრე ჰელიოსი]], ძვ. წ. პირველი საუკუნის შუა წლები. ინახება [[მეტროპოლიტენის ხელოვნების მუზეუმი (ნიუ-იორკი)|მეტროპოლიტენის ხელოვნების მუზეუმში]].]] კლეოპატრა სელენა [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]], დაახლოებით ძვ. წ. 40 წელს, დედოფალ [[კლეოპატრა VII]]-ს ერთადერთ ქალიშვილად დაიბადა. მისი მეორე სახელი (სელენა - ძველბერძნულად „მთვარე“) მისი ტყუპი ძმის, [[ალექსანდრე ჰელიოსი|ალექსანდრე ჰელიოსის]] მეორე სახელის ანტონიმია (ჰელიოსი - ძველბერძნულად „მზე“). მან ბავშვობა [[ალექსანდრია|ალექსანდრიაში]] გაატარა და პტოლემელი პრინცესის საკადრისი განათლება მიიღო. ტყუპები ფორმალურად მათმა მამამ, [[მარკუს ანტონიუსი|მარკუს ანტონიუსმა]], ძვ. წ. 37 წელს, კლეოპატრასთან პოლიტიკურ შეხვედრაზე აღიარა. მათი უმცროსი ძმა, [[პტოლემე ფილადელფოსი (კლეოპატრას ვაჟი)|პტოლემე ანტონი ფილადელფოსი]] დაახლოებით ერთი წლის შემდეგ, ძვ. წ. 36 წელს დაიბადა. კლეოპატრა VII სავარაუდოდ გეგმავდა რომ სელენა თავისი უფროსი შვილისა და სელენას ნახევარძმისათვის, [[იულიუს კეისარი|იულიუს კეისრის]] ვაჟ [[პტოლემე XV]]-ისათვის მიეთხოვებინა. მომდევნო ორი წლის განმავლობაში ანტონიუსმა კლეოპატრასა და მის შვილებს დიდი რაოდენობის მიწები უძღვნა. ძვ. წ. 34 წელს, ალექსანდრიის განაწილების დროს, ხალხის მასები ინტერესით უყურებდა ვერცხლის პლატფორმაზე, ოქროს ტახტებზე მჯდარ კლეოპატრასა და მარკუს ანტონიუსს, რომლებსაც გვერდზე პტოლემე XV, ალექსანდრე ჰელიოსი, კლეოპატრა სელენა და პტოლემე ფილადელფოსი ესხდნენ. ანტონიუსმა კლეოპატრა [[მეფეთ მეფე|მეფეთა დედოფლად]] გამოაცხადა, პტოლემე XV [[იულიუს კეისარი|იულიუს კეისრის]] ვაჟად აღიარა და ეგვიპტის მმართველად მონათლა, ხოლო თავის შვილებს თავიანთი სამეფოები უბოძა. კლეოპატრა სელენას [[კირენაიკა]] და [[ლიბია]] გადაეცა. ბავშვებიდან არც ერთს არ აძლევდა ასაკი მმართველობის უფლებას, თუმცა აშკარა იყო, რომ მათი მშობლების გეგმით, მათი ტახტზე ოფიციალურად ასვლა უახლოეს მომავალში უნდა მომხდარიყო. ამ ქმედებამ, ანტონიუსის მიერ კლეოპატრას ცოლად მოყვანასა და [[ოქტავია უმცროსი|ოქტავია უმცროსთან]] ([[ოქტავიანე ავგუსტუსი|ოქტავიანეს]] უფროს დასთან) გაყრასთან ერთად, სულ რამდენიმე წელიწადში რომის რესპუბლიკის [[აქციუმის ომი|უკანასკნელი ომი]] განაპირობა. ძვ. წ. 31 წელს, [[აქციუმი|აქციუმის]] საზღვაო [[აქციუმის ბრძოლა|ბრძოლაში]] კლეოპატრა და ანტონიუსი ოქტავიანემ დაამარცხა. იმ დროისათვის, როდესაც ოქტავიანემ ეგვიპტეში ჩააღწია (ძვ. წ. 30 წლის ზაფხულში), წყვილს ბავშვები უკვე გადამალული ჰყავდა. პტოლემე XV [[ინდოეთი|ინდოეთში]] გაიქცა, მაგრამ გზაზე მას თავისმა მასწავლებელმა უღალატა, რომაელებმა დააკავეს და სიკვდილით დასაჯეს. კლეოპატრა სელენა, ალექსანდრე ჰელიოსი და პტოლემე ფილადელფოსი [[თებე (ეგვიპტე)|თებეს]] სამხრეთით გაემგზავრნენ, მაგრამ რომაელები წამოეწივნენ და ალექსანდრიაში დააბრუნეს. ოქტავიანეს მიერ ეგვიპტის აღებასთან ერთად მარკუს ანტონიუსმა თავი მოიკლა და კლეოპატრამაც მალე მიბაძა მის ქმედებას. მათი დედისა და მათი ნახევარძმის სიკვდილმა სელენა და ალექსანდრე ეგვიპტის ტახტის ფორმალურ მემკვიდრეებად აქცია, თუმცა ორი კვირის შემდეგ [[რომის იმპერია|რომის იმპერიამ]] ეგვიპტის ოფიციალური ანექსია მოახდინა და შედეგად პტოლემეების დინასტიისა და ზოგადად ეგვიპტის ფარაონთა მმართველობაც დაასრულა. ===ცხოვრება რომში=== როდესაც ოქტავიანე [[რომი|რომში]] დაბრუნდა, ქალაქს ტყვეებად კლეოპატრა სელენა და მისი ძმები ჩაუყვანა. ეგვიპტეზე გამარჯვების აღსანიშნავად მან ტყუპები მზისა და მთვარის კოსტუმებში გამოაწყო, ოქროს ბორკილები დაადო, ქუჩებში ჩამოატარა და უკან კლეოპატრას ქანდაკება აადევნა, რომელზეც გამოსახული დედოფალი ხელში ჩაბღუჯული ასპიტით იკლავდა თავს. ბორკილების სიმძიმის გამო ბავშვებს სიარული ძალიან უჭირდათ, რამაც რომაელ მაყურებლებში მათ მიმართ მოულოდნელი სიმპათია გამოიწვია.{{sfn|Roller|2003|pp=82–85}} მას შემდეგ რაც ეგვიპტე, როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფო, გაქრა, დაისვა კითხვა თუ რა უნდა ექნათ კლეოპატრასა და მარკუსის შვილებისათვის. იმის გამო, რომ ბავშვებს არც ერთი ცოცხალი ნათესავი არ ჰყავდათ, მათი მოვლის პასუხისმგებლობა ოქტავიანეს დააწვა, რომელმაც, თავის მხრივ, ეს პასუხისმგებლობა თავის დას გადასცა. კლეოპატრა სელენა და მისი ძმები [[პალატინის ბორცვი|პალატინის ბორცვზე]], ოქტავიას სახლში გადაიყვანეს.{{sfn|Roller|2003|pp=82–85}} ამ სახლში ისინი თავიანთ ნახევარძმა [[იულუს ანტონიუსი|იულუს ანტონიუსთან]] (მათი მამისა და მისი მესამე ცოლის, [[ფულვია|ფულვიას]] ვაჟთან), თავიანთ ნახევარდებთან (ორივე მათგანს ანტონია ერქვა, ანტონიუსისა და ოქტავიას შვილები იყვნენ) და ოქტავიას წინა ქორწინებიდან გამოყოლილ უფროს შვილებთან, [[მარცელუსი (ავგუსტუსის დისშვილი)|მარკუს კლავდიუს მარცელუსთან]], [[კლავდია მარცელა უფროსი|კლავდია მარცელა უფროსთან]] და [[კლავდია მარცელა უმცროსი|კლავდია მარცელა უმცროსთან]] ერთად ცხოვრობდნენ. კლეოპატრა სელენა [[პტოლემეების დინასტია|პტოლემეების დინასტიის]] უკანასკნელ წარმომადგენლად ითვლება,{{sfn|Roller|2003|pp=84–89}} რადგან ამის შემდეგ მისი ძმები ისტორიული ჩანაწერებიდან მალევე ქრებიან - სავარაუდოდ ავადმყოფობით დაღუპვის ან მკვლელობის გამო.<ref>„რომის ისტორიაში“ [[კასიუს დიონ კოქცეიანუსი]] ახსენებს, რომ ძმები ავგუსტუსმა საქორწინო საჩუქრად შეიწყალა (51.15.6), მაგრამ დიოს ფაქტების მიმართ მიუკერძოებლობა ხშირად ეჭვქვეშ დგას. </ref> ==ქორწინება და შვილები== [[File:Tolomeo re di numidia e mauretania, busto di restauro, inv. 2253.JPG|thumb|upright|[[პტოლემე მავრეტანიელი|პტოლემე მავრეტანიელის]] ბიუსტი, ინახება [[ვატიკანის მუზეუმები|ვატიკანის მუზეუმში]] (''Museo Chiaramonti'')]] ოქტავიამ კლეოპატრა სელენა განათლებულ მეფე [[იუბა II]]-ს გააყოლა ცოლად. იუბას მამას ([[იუბა I ნუმიდიელი|იუბა I]]) ძვ. წ. 46 წელს, იულიუს კეისართან დამარცხების შემდეგ თავი მოეკლა, იულიუსს მისი ვაჟი რომში ჩამოეყვანა და მისთვის განათლება მიეცა, მაგრამ ძვ. წ. 44 წელს კეისრის მკვლელობის შედეგად მისი მეურვეობა ოქტავიანეს, მომავალ ავგუსტუსს გადაეცა. ქორწინება სავარაუდოდ ძვ. წ. 25 წელს შედგა, როდესაც კლეოპატრა სელენა 15 წლის იქნებოდა, და იუბა II მავრეტანიის გასაძღოლად გაემგზავრა,<ref>{{Cite book |last=Roller |first=Duane W. |url=https://books.google.com/books?id=1eaBAgAAQBAJ&pg=PA86 |page=86 |title=The World of Juba II and Kleopatra Selene: Royal Scholarship on Rome's African Frontier |date=2004-02-24 |publisher=Routledge |isbn=978-1-134-40296-0 |language=en}}</ref> რის შესახებად ეს [[ეპიგრამა]] გვამცნობს: {{quote| მსოფლიოს დიდებულო მეზობელო მხარეებო, რომლებსაც ნილოსი ყოფს, შავი ეთიოპიიდან ჩამოდენილი, ყოფს, ქორწინებით საერთო მეფეები შექმენით ორივე ადგილისათვის, ერთი ჯიში გახადეთ ეგვიპტელებისა და ლიბიელებისა. სანაცვლოდ მეფეთა შვილებმა მამებისგან მიიღონ ძლიერი მმართველობა ორივე ქვეყანაზე.}} პოემის მიხედვით კლეოპატრა სელენა და იუბა II მავრეტანიის ახალ თანამმართველებად მოიაზრებოდნენ.<ref name="middleton"/> წყვილს ორი შვილი შეეძინა: *[[პტოლემე მავრეტანიელი]], დაიბადა ძვ. წ. 10 წელს.<ref name="CB">[http://www.tyndalehouse.com/Egypt/ptolemies/selene_ii_fr.htm Cleopatra Selene] by Chris Bennett</ref> სახელი პტოლემეელთა დინასტიისა და კლეოპატრა სელენას უმცროსი ძმის გამო დაერქვა. ამ სახელის დარქმევით სელენამ მკვეთრი ბერძნულ-ეგვიპტური მოტივი შეიქმნა და საკუთარ როლს, როგორც განდევნილი პტოლემეების მემკვიდრისას, ხაზი გაუსვა. *ქალიშვილი, რომლის სახელიც არ შემორჩენილა, ერთ-ერთ მინაწერშია მოხსენიებული. ერთ-ერთი თეორიის თანახმად ის შესაძლოა [[ანტონიუს ფელიქსი|ანტონიუს ფელიქსის]] პირველი ცოლი, დრუზილა ყოფილიყო, მაგრამ ეს უკანასკნელი სავარაუდოდ პტოლემეს შვილი და კლეოპატრა სელენას შვილიშვილი იქნებოდა.<ref name="CB"/> სელენას მონეტების დიდი რაოდენობა ახ. წ. 17 წლით თარიღდება. საზოგადოდ მიღებულია, რომ ის მათი დაბეჭდვის დროს ცოცხალი უნდა ყოფილიყო, მაგრამ ეს ნიშნავს რომ მისმა მეუღლემ მეორე ცოლი, პრინცესა [[გლაფირა |გლაფირა კაპადოკიელი]] სელენას სიკვდილამდე მოიყვანა. ისტორიკოსები თვლიან, რომ იუბა, როგორც რომაულ ადათებზე გაზრდილი მეფე, მეორე ცოლს არ მოიყვანდა, და თუ მან მართლაც შეირთო გლაფირა ახ. წ. 4 წლამდე, მისი პირველი ცოლი უკვე მკვდარი უნდა ყოფილიყო.{{sfn|Roller|2003|pp=249–251}} მიუხედავად ამ მტკიცებისა, იუბას თანამედროვე, რომის დაქვემდებარებაში მყოფი ტერიტორიების მეფეებიც მისდევდნენ მრავალცოლიანობას. შესაძლებელია, რომ სელენა და იუბა მცირე დროის განმავლობაში ერთმანეთს დაშორდნენ, მაგრამ იუბას გლაფირასთან განქორწინების შემდეგ ურთიერთობა აღდგა. ==მავრეტანიის დედოფალი== [[File:Allégorie de la province romaine d'Afrique - Grand Palais, Paris 2014.jpg|thumb|upright=0.6|სავარაუდოდ კლეოპატრა სელენე II, თავზე სპილოს სკალპით, მოოქროულ ვერცხლის თეფშზე ამოწეული რელიეფი, [[ბოსკორელის საგანძური|ბოსკორელის საგანძურიდან]], ძვ. წ. პირველი საუკუნე<ref>{{citation|last=Walker|first=Susan|editor-surname1=Walker|editor-given1=Susan|editor-surname2=Higgs|editor-given2=Peter|title=Cleopatra of Egypt: from History to Myth|location=Princeton, N.J.|chapter=Gilded silver dish, decorated with a bust perhaps representing Cleopatra Selene|publisher=Princeton University Press (British Museum Press)|year=2001|chapter-url=https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/312|pages=[https://archive.org/details/cleopatraofegypt0000unse/page/312 312–313]|isbn=9780691088358|postscript=.}}</ref>]] ძვ. წ. 25 წელს ავგუსტუსმა იუბა II და სელენა რომს დაქვემდებარებული [[მავრეტანია|მავრეტანიის]] სამეფოს თანამმართველები გახადა,<ref name="middleton"/><ref name="roller"/> რადგან ნუმიდია, მცირე პერიოდის განმავლობაში რომის დაქვემდებარებაში მყოფი „დამოუკიდებელი“ სამეფოს სტატუსის ქონისა და იუბა II-ის მმართველობის (ძვ. წ. 30 — ძვ. წ. 25) შემდეგ, [[რომის იმპერია|იმპერიას]] კიდევ ერთხელ სრულად დაეპყრო და რომის [[აფრიკა (რომის პროვინცია)|აფრიკის პროვინციის]] ნაწილად ექცია. ახალგაზრდა მმართველებმა თავიანთ დედაქალაქს იმპერატორის საპატივსაცემოდ კეისარეა (თანამედროვე [[შერშელი]], [[ალჟირი]]) დაარქვეს.{{sfn|Roller|2003|pp=98–100}} მავრეტანია დიდი ტერიტორია იყო, მაგრამ წყობა და განვითარება აკლდა. წყაროების მიხედვით კლეოპატრა სელენას პოლიტიკაზე დიდი გავლენა გააჩნდა, რასაც იუბა მხარს უჭერდა. სელენამ დედამისის ალექსანდრიის სამეფო კარიდან მავრეტანიაში მრავალი მრჩეველი, სწავლული და ხელოვანი ჩამოიყვანა და დედაქალაქში დაასახლა. წყვილის წარმატებული მმართველობის შედეგად, მავრეტანია აყვავდა. ===ეკონომიკა=== [[File:Juba and cleopatra coin.gif|thumb|left|მავრეტანიის ძველი სამეფოს მონეტა. იუბა II ნუმიდიელი ავერსზეა გამოსახული, ხოლო კლეოპატრა სელენა II რევერსზე.]] კლეოპატრა სელენა მავრეტანიის [[კომერცია|ვაჭრობას]] მხარს უჭერდა. მისი მმართველობისას სამეფომ მნიშვნელოვნად გაზარდა ექსპორტი [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვის]] ქვეყნებში,{{sfn|Roller|2003|pp=91–162}} განსაკუთრებით [[ესპანეთი|ესპანეთსა]] და [[იტალია|იტალიაში]]. მათ საქონელში შედიოდა თევზი, ყურძენი, მარგალიტები, ლეღვი, მარცვლეული, ხის ავეჯი და მოლუსკებისაგან გამოყვანილი იისფერი საღებავი. [[ტინგისი]] (თანამედროვე [[ტანჟერი]]), [[ჰერკულესის სვეტები|ჰერკულესის სვეტებთან]] მდებარე ქალაქი (თანამედროვე [[გიბრალტარის სრუტე]]), ვაჭრობის ცენტრად იქცა. მავრეტანიულმა მონეტებმა თავისი ფასითა და ხარისხით რომის იმპერიაში გავლენა მოიხვეჭა. სელენამ თავისი მონეტები დაბეჭდა, რომელსაც ''„დედოფალი კლეოპატრას“'' წარწერა ჰქონდა დატანილი და იუბას მონეტებთან ერთად იხმარებოდა. მათ ასევე გამოსცეს გაერთიანებული მონეტა (იუბა ავერსზე, ხოლო სელენა რევერსზე), რომელიც მათ თანამმართველობას აღნიშნავდა.<ref name="middleton"/> ===აღმშენებლობა=== ==სქოლიო== {{სქოლიო}} d4w90t4ocmg2p509r0cm8msaoo54hiy 3 591889 4822966 2025-07-01T12:28:26Z MIKHEIL 18439 ახალი გვერდი: {{გამარჯობა}}— ~~~~ 4822966 wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}}— [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 12:28, 1 ივლისი 2025 (UTC) eqiwp61jpa87q5b7xy92ekqgv18sp2a 3 591890 4822967 2025-07-01T12:28:33Z MIKHEIL 18439 ახალი გვერდი: {{გამარჯობა}}— ~~~~ 4822967 wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}}— [[მომხმარებელი:MIKHEIL|<font color="#0000FF">Mikheil</font>]] <small>^{[[მომხმარებელი განხილვა:MIKHEIL|<span style="color:#00FF00">მიწერა</span>]]}</small> 12:28, 1 ივლისი 2025 (UTC) eqiwp61jpa87q5b7xy92ekqgv18sp2a 14 591892 4822975 2025-07-01T13:00:32Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{Commons category|Europe in the 2th century}} [[კატეგორია:საუკუნეები ევროპაში]] [[კატეგორია:ძველი მსოფლიო]] [[კატეგორია:II საუკუნე კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:I ათასწლეული ევროპაში]] 4822975 wikitext text/x-wiki {{Commons category|Europe in the 2th century}} [[კატეგორია:საუკუნეები ევროპაში]] [[კატეგორია:ძველი მსოფლიო]] [[კატეგორია:II საუკუნე კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:I ათასწლეული ევროპაში]] i7w93t99ljbguldghp0fz3mojm45wy9 14 591893 4822979 2025-07-01T13:31:38Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{Commons category|2th century}} [[კატეგორია:საუკუნეები კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:II საუკუნე]] 4822979 wikitext text/x-wiki {{Commons category|2th century}} [[კატეგორია:საუკუნეები კონტინენტების მიხედვით]] [[კატეგორია:II საუკუნე]] 0hdd8yy0zqip0arwwyqljyz3upwcha4 14 591894 4822981 2025-07-01T13:42:01Z Jaba1977 3604 ცარიელი გვერდი შეიქმნა 4822981 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 4822982 4822981 2025-07-01T13:42:32Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4822982 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა]] lefhely3u43butuhlgojut006lxsnn4 0 591895 4822998 2025-07-01T15:20:53Z ბარბარე ულუმბელაშვილი 164873 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა მუზეუმი |სახელი = ადამ მიჩკევიცის მუზეუმი | დაარსდა = 1959 წელი }} '''საით ფაიქ აბასიანიკის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Sait Faik Abasıyanık Müzesi}}) — ისტორიული სახლ-მუზეუმი, რომელიც ეძღვნება მწერალ... 4822998 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი |სახელი = ადამ მიჩკევიცის მუზეუმი | დაარსდა = 1959 წელი }} '''საით ფაიქ აბასიანიკის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Sait Faik Abasıyanık Müzesi}}) — ისტორიული სახლ-მუზეუმი, რომელიც ეძღვნება მწერალ საით ფაიქ აბასიანიკს [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. rt5xm88xofnu3kb7597dhyi7cfch59w 4822999 4822998 2025-07-01T15:26:06Z ბარბარე ულუმბელაშვილი 164873 4822999 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი |სახელი = ადამ მიჩკევიცის მუზეუმი | დაარსდა = 1959 წელი }} '''საით ფაიქ აბასიანიკის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Sait Faik Abasıyanık Müzesi}}) — ისტორიული სახლ-მუზეუმი, რომელიც ეძღვნება მწერალ საით ფაიქ აბასიანიკს [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. მუზეუმი მდებარეობს ბურღაზადას კუნძულზე, რომელიც შედის [[ადალარი|ადალარის]] კუნძულების არქიპელაგში [[სტამბოლი|სტამბოლში]]. საით ფაიკქ აბასიანიკი ([[1906]]-[[1954]]) იყო თურქი მოთხრობების ავტორი. მისი გარდაცვალების შემდეგ მისი სახლი გადაკეთდა მუზეუმად. თავისი სიცოცხლის განმავლობაში მან ეს შენობა მიუძღვნა დარიუშაფაქას ასოციაციას - არასამთავრობო ინსტიტუტს, რომელიც ხელს უწყობს ღარიბი უმამო ბავშვების განათლებას. [[1959]] წელს, მისი გარდაცვალებიდან ხუთი წლის შემდეგ, დარიუშაფაქამ აიღო მუზეუმის მართვის პასუხისმგებლობა. მუზეუმი გაიხსნა 1959 წლის 22 აგვისტოს. [[2009]] წელს მუზეუმის შენობამ რეკონსტრუქციას გაიარა და [[2013]] წლის 11 მაისს კვლავ გაიხსნა ვიზიტორებისთვის.[1] 4u3hg02cjh38soc5f7vb39hyr9x7ei1 4823000 4822999 2025-07-01T15:27:49Z ბარბარე ულუმბელაშვილი 164873 4823000 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი |სახელი = ადამ მიჩკევიცის მუზეუმი | დაარსდა = 1959 წელი }} '''საით ფაიქ აბასიანიკის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Sait Faik Abasıyanık Müzesi}}) — ისტორიული სახლ-მუზეუმი, რომელიც ეძღვნება მწერალ საით ფაიქ აბასიანიკს [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. მუზეუმი მდებარეობს ბურღაზადას კუნძულზე, რომელიც შედის [[ადალარი|ადალარის]] კუნძულების არქიპელაგში [[სტამბოლი|სტამბოლში]]. საით ფაიკქ აბასიანიკი ([[1906]]-[[1954]]) იყო თურქი მოთხრობების ავტორი. მისი გარდაცვალების შემდეგ მისი სახლი გადაკეთდა მუზეუმად. თავისი სიცოცხლის განმავლობაში მან ეს შენობა მიუძღვნა დარიუშაფაქას ასოციაციას - არასამთავრობო ინსტიტუტს, რომელიც ხელს უწყობს ღარიბი უმამო ბავშვების განათლებას. [[1959]] წელს, მისი გარდაცვალებიდან ხუთი წლის შემდეგ, დარიუშაფაქამ აიღო მუზეუმის მართვის პასუხისმგებლობა. მუზეუმი გაიხსნა 1959 წლის 22 აგვისტოს. [[2009]] წელს მუზეუმის შენობამ რეკონსტრუქციას გაიარა და [[2013]] წლის 11 მაისს კვლავ გაიხსნა ვიზიტორებისთვის.[1] შენობა შედგება სარდაფისგან, პირველი სართულისა და ორი ზედა სართულისგან. სარდაფში მდებარეობს საკითხავი დარბაზი და სლაიდშოუ ოთახი. პირველ სართულზეა სასადილო და სასტუმრო ოთახი. მეორე სართულზე განთავსებულია საძინებელი და საკითხავი ოთახი, ასევე ორი ოთახი, რომლებიც ეძღვნება მისი ცხოვრების ისტორიას. მესამე სართულზეა ბურღაზადას შესახებ გამოფენა და წერილების ოთახი. mxoxbhnftiwuscagzx3br86pwgm1a0k 4823001 4823000 2025-07-01T15:28:17Z ბარბარე ულუმბელაშვილი 164873 4823001 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი |სახელი = ადამ მიჩკევიცის მუზეუმი | დაარსდა = 1959 წელი }} '''საით ფაიქ აბასიანიკის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Sait Faik Abasıyanık Müzesi}}) — ისტორიული სახლ-მუზეუმი, რომელიც ეძღვნება მწერალ საით ფაიქ აბასიანიკს [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. მუზეუმი მდებარეობს ბურღაზადას კუნძულზე, რომელიც შედის [[ადალარი|ადალარის]] კუნძულების არქიპელაგში [[სტამბოლი|სტამბოლში]]. საით ფაიკქ აბასიანიკი ([[1906]]-[[1954]]) იყო თურქი მოთხრობების ავტორი. მისი გარდაცვალების შემდეგ მისი სახლი გადაკეთდა მუზეუმად. თავისი სიცოცხლის განმავლობაში მან ეს შენობა მიუძღვნა დარიუშაფაქას ასოციაციას - არასამთავრობო ინსტიტუტს, რომელიც ხელს უწყობს ღარიბი უმამო ბავშვების განათლებას. [[1959]] წელს, მისი გარდაცვალებიდან ხუთი წლის შემდეგ, დარიუშაფაქამ აიღო მუზეუმის მართვის პასუხისმგებლობა. მუზეუმი გაიხსნა 1959 წლის 22 აგვისტოს. [[2009]] წელს მუზეუმის შენობამ რეკონსტრუქციას გაიარა და [[2013]] წლის 11 მაისს კვლავ გაიხსნა ვიზიტორებისთვის.[1] შენობა შედგება სარდაფისგან, პირველი სართულისა და ორი ზედა სართულისგან. სარდაფში მდებარეობს საკითხავი დარბაზი და სლაიდშოუ ოთახი. პირველ სართულზეა სასადილო და სასტუმრო ოთახი. მეორე სართულზე განთავსებულია საძინებელი და საკითხავი ოთახი, ასევე ორი ოთახი, რომლებიც ეძღვნება მისი ცხოვრების ისტორიას. მესამე სართულზეა ბურღაზადას შესახებ გამოფენა და წერილების ოთახი. ==სქოლიო== <ref>[http://saitfaikmuzesi.org/muze-hakkinda/ Museum page {{in lang|tr}}]</ref> 0w985uzafwtay2iyboaoscb1ot489vz 4823002 4823001 2025-07-01T15:30:31Z ბარბარე ულუმბელაშვილი 164873 4823002 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი |სახელი = ადამ მიჩკევიცის მუზეუმი | დაარსდა = 1959 წელი }} '''საით ფაიქ აბასიანიკის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Sait Faik Abasıyanık Müzesi}}) — ისტორიული სახლ-მუზეუმი, რომელიც ეძღვნება მწერალ საით ფაიქ აბასიანიკს [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. მუზეუმი მდებარეობს ბურღაზადას კუნძულზე, რომელიც შედის [[ადალარი|ადალარის]] კუნძულების არქიპელაგში [[სტამბოლი|სტამბოლში]]. საით ფაიკქ აბასიანიკი ([[1906]]-[[1954]]) იყო თურქი მოთხრობების ავტორი. მისი გარდაცვალების შემდეგ მისი სახლი გადაკეთდა მუზეუმად. თავისი სიცოცხლის განმავლობაში მან ეს შენობა მიუძღვნა დარიუშაფაქას ასოციაციას - არასამთავრობო ინსტიტუტს, რომელიც ხელს უწყობს ღარიბი უმამო ბავშვების განათლებას. [[1959]] წელს, მისი გარდაცვალებიდან ხუთი წლის შემდეგ, დარიუშაფაქამ აიღო მუზეუმის მართვის პასუხისმგებლობა. მუზეუმი გაიხსნა 1959 წლის 22 აგვისტოს. [[2009]] წელს მუზეუმის შენობამ რეკონსტრუქციას გაიარა და [[2013]] წლის 11 მაისს კვლავ გაიხსნა ვიზიტორებისთვის.<ref>[http://saitfaikmuzesi.org/muze-hakkinda/ Museum page {{in lang|tr}}]</ref> შენობა შედგება სარდაფისგან, პირველი სართულისა და ორი ზედა სართულისგან. სარდაფში მდებარეობს საკითხავი დარბაზი და სლაიდშოუ ოთახი. პირველ სართულზეა სასადილო და სასტუმრო ოთახი. მეორე სართულზე განთავსებულია საძინებელი და საკითხავი ოთახი, ასევე ორი ოთახი, რომლებიც ეძღვნება მისი ცხოვრების ისტორიას. მესამე სართულზეა ბურღაზადას შესახებ გამოფენა და წერილების ოთახი. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1959 წელს დაარსებული მუზეუმები]] c2w33oxlbzyzovqeq7zduowhuv181j2 4823045 4823002 2025-07-01T19:18:27Z Mehman 75871 4823045 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი |სახელი = ადამ მიჩკევიცის მუზეუმი | დაარსდა = 1959 წელი }} '''საით ფაიქ აბასიანიქის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Sait Faik Abasıyanık Müzesi}}) — ისტორიული სახლ-მუზეუმი, რომელიც ეძღვნება მწერალ საით ფაიქ აბასიანიქს [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. მუზეუმი მდებარეობს ბურღაზადას კუნძულზე, რომელიც შედის [[ადალარი|ადალარის]] კუნძულების არქიპელაგში [[სტამბოლი|სტამბოლში]]. საით ფაიკქ აბასიანიქი ([[1906]]-[[1954]]) იყო თურქი მოთხრობების ავტორი. მისი გარდაცვალების შემდეგ მისი სახლი გადაკეთდა მუზეუმად. თავისი სიცოცხლის განმავლობაში მან ეს შენობა მიუძღვნა დარიუშაფაქას ასოციაციას - არასამთავრობო ინსტიტუტს, რომელიც ხელს უწყობს ღარიბი უმამო ბავშვების განათლებას. [[1959]] წელს, მისი გარდაცვალებიდან ხუთი წლის შემდეგ, დარიუშაფაქამ აიღო მუზეუმის მართვის პასუხისმგებლობა. მუზეუმი გაიხსნა 1959 წლის 22 აგვისტოს. [[2009]] წელს მუზეუმის შენობამ რეკონსტრუქციას გაიარა და [[2013]] წლის 11 მაისს კვლავ გაიხსნა ვიზიტორებისთვის.<ref>[http://saitfaikmuzesi.org/muze-hakkinda/ Museum page {{in lang|tr}}]</ref> შენობა შედგება სარდაფისგან, პირველი სართულისა და ორი ზედა სართულისგან. სარდაფში მდებარეობს საკითხავი დარბაზი და სლაიდშოუ ოთახი. პირველ სართულზეა სასადილო და სასტუმრო ოთახი. მეორე სართულზე განთავსებულია საძინებელი და საკითხავი ოთახი, ასევე ორი ოთახი, რომლებიც ეძღვნება მისი ცხოვრების ისტორიას. მესამე სართულზეა ბურღაზადას შესახებ გამოფენა და წერილების ოთახი. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1959 წელს დაარსებული მუზეუმები]] gatz9ij7bpji6dqbzinss93kqm2x323 4823046 4823045 2025-07-01T19:18:47Z Mehman 75871 4823046 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი |სახელი = საით ფაიქ აბასიანიქის მუზეუმი | დაარსდა = 1959 წელი }} '''საით ფაიქ აბასიანიქის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Sait Faik Abasıyanık Müzesi}}) — ისტორიული სახლ-მუზეუმი, რომელიც ეძღვნება მწერალ საით ფაიქ აბასიანიქს [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. მუზეუმი მდებარეობს ბურღაზადას კუნძულზე, რომელიც შედის [[ადალარი|ადალარის]] კუნძულების არქიპელაგში [[სტამბოლი|სტამბოლში]]. საით ფაიკქ აბასიანიქი ([[1906]]-[[1954]]) იყო თურქი მოთხრობების ავტორი. მისი გარდაცვალების შემდეგ მისი სახლი გადაკეთდა მუზეუმად. თავისი სიცოცხლის განმავლობაში მან ეს შენობა მიუძღვნა დარიუშაფაქას ასოციაციას - არასამთავრობო ინსტიტუტს, რომელიც ხელს უწყობს ღარიბი უმამო ბავშვების განათლებას. [[1959]] წელს, მისი გარდაცვალებიდან ხუთი წლის შემდეგ, დარიუშაფაქამ აიღო მუზეუმის მართვის პასუხისმგებლობა. მუზეუმი გაიხსნა 1959 წლის 22 აგვისტოს. [[2009]] წელს მუზეუმის შენობამ რეკონსტრუქციას გაიარა და [[2013]] წლის 11 მაისს კვლავ გაიხსნა ვიზიტორებისთვის.<ref>[http://saitfaikmuzesi.org/muze-hakkinda/ Museum page {{in lang|tr}}]</ref> შენობა შედგება სარდაფისგან, პირველი სართულისა და ორი ზედა სართულისგან. სარდაფში მდებარეობს საკითხავი დარბაზი და სლაიდშოუ ოთახი. პირველ სართულზეა სასადილო და სასტუმრო ოთახი. მეორე სართულზე განთავსებულია საძინებელი და საკითხავი ოთახი, ასევე ორი ოთახი, რომლებიც ეძღვნება მისი ცხოვრების ისტორიას. მესამე სართულზეა ბურღაზადას შესახებ გამოფენა და წერილების ოთახი. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1959 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 94bovoomtk6fos84wfs4u26dda3tt6m 4823094 4823046 2025-07-02T02:47:34Z Jaba1977 3604 4823094 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი |სახელი = საით ფაიქ აბასიანიქის მუზეუმი | დაარსდა = 1959 წელი }} '''საით ფაიქ აბასიანიქის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Sait Faik Abasıyanık Müzesi}}) — ისტორიული სახლ-მუზეუმი [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. ეძღვნება მწერალ [[საით ფაიქ აბასიანიქი|საით ფაიქ აბასიანიქს]]. მუზეუმი მდებარეობს ბურღაზადას კუნძულზე, რომელიც შედის [[ადალარი|ადალარის]] კუნძულების არქიპელაგში [[სტამბოლი|სტამბოლში]]. საით ფაიკქ აბასიანიქი ([[1906]]-[[1954]]) იყო თურქი მოთხრობების ავტორი. მისი გარდაცვალების შემდეგ მისი სახლი გადაკეთდა მუზეუმად. თავისი სიცოცხლის განმავლობაში მან ეს შენობა მიუძღვნა დარიუშაფაქას ასოციაციას - არასამთავრობო ინსტიტუტს, რომელიც ხელს უწყობს ღარიბი უმამო ბავშვების განათლებას. [[1959]] წელს, მისი გარდაცვალებიდან ხუთი წლის შემდეგ, დარიუშაფაქამ აიღო მუზეუმის მართვის პასუხისმგებლობა. მუზეუმი გაიხსნა 1959 წლის 22 აგვისტოს. [[2009]] წელს მუზეუმის შენობამ რეკონსტრუქციას გაიარა და [[2013]] წლის 11 მაისს კვლავ გაიხსნა ვიზიტორებისთვის.<ref>[http://saitfaikmuzesi.org/muze-hakkinda/ Museum page {{in lang|tr}}]</ref> შენობა შედგება სარდაფისგან, პირველი სართულისა და ორი ზედა სართულისგან. სარდაფში მდებარეობს საკითხავი დარბაზი და სლაიდშოუ ოთახი. პირველ სართულზეა სასადილო და სასტუმრო ოთახი. მეორე სართულზე განთავსებულია საძინებელი და საკითხავი ოთახი, ასევე ორი ოთახი, რომლებიც ეძღვნება მისი ცხოვრების ისტორიას. მესამე სართულზეა ბურღაზადას შესახებ გამოფენა და წერილების ოთახი. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1959 წელს დაარსებული მუზეუმები]] kk6j4t94vxag8scas19rpfe30bk2izk 4823095 4823094 2025-07-02T02:49:05Z Jaba1977 3604 4823095 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი |სახელი = საით ფაიქ აბასიანიქის მუზეუმი | დაარსდა = 1959 წელი }} '''საით ფაიქ აბასიანიქის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Sait Faik Abasıyanık Müzesi}}) — ისტორიული სახლ-მუზეუმი [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. ეძღვნება მწერალ [[საით ფაიქ აბასიანიქი|საით ფაიქ აბასიანიქს]]. მუზეუმი მდებარეობს ბურღაზადის კუნძულზე, რომელიც შედის [[ადალარი|ადალარის]] კუნძულების არქიპელაგში. საით ფაიქ აბასიანიქი ([[1906]]-[[1954]] წწ.) იყო მოთხრობების ავტორი. მისი გარდაცვალების შემდეგ მისი სახლი გადაკეთდა მუზეუმად. თავისი სიცოცხლის განმავლობაში მან ეს შენობა მიუძღვნა დარიუშაფაქის ასოციაციას — არასამთავრობო ინსტიტუტს, რომელიც ხელს უწყობს ღარიბი ობოლი ბავშვების განათლებას. [[1959]] წელს, მისი გარდაცვალებიდან ხუთი წლის შემდეგ, დარიუშაფაქმა აიღო მუზეუმის მართვის პასუხისმგებლობა. მუზეუმი გაიხსნა 1959 წლის 22 აგვისტოს. [[2009]] წელს მუზეუმის შენობას რეკონსტრუქცია ჩაუტარდა და [[2013]] წლის 11 მაისს კვლავ გაიხსნა ვიზიტორებისთვის.<ref>[http://saitfaikmuzesi.org/muze-hakkinda/ Museum page {{in lang|tr}}]</ref> შენობა შედგება სარდაფისგან, პირველი სართულისა და ორი ზედა სართულისგან. სარდაფში მდებარეობს საკითხავი დარბაზი და სლაიდშოუ ოთახი. პირველ სართულზეა სასადილო და სასტუმრო ოთახი. მეორე სართულზე განთავსებულია საძინებელი და საკითხავი ოთახი, ასევე ორი ოთახი, რომლებიც ეძღვნება მისი ცხოვრების ისტორიას. მესამე სართულზეა ბურღაზადას შესახებ გამოფენა და წერილების ოთახი. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1959 წელს დაარსებული მუზეუმები]] k4atfbt3ju91k1rwg9mjot2ngu4znys 4823096 4823095 2025-07-02T02:49:48Z Jaba1977 3604 4823096 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი |სახელი = საით ფაიქ აბასიანიქის მუზეუმი | დაარსდა = 1959 წელი }} '''საით ფაიქ აბასიანიქის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Sait Faik Abasıyanık Müzesi}}) — ისტორიული სახლ-მუზეუმი [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი|თურქეთში]]. ეძღვნება მწერალ [[საით ფაიქ აბასიანიქი|საით ფაიქ აბასიანიქს]]. მუზეუმი მდებარეობს ბურღაზადის კუნძულზე, რომელიც შედის [[ადალარი|ადალარის]] კუნძულების არქიპელაგში. საით ფაიქ აბასიანიქი ([[1906]]-[[1954]] წწ.) იყო მოთხრობების ავტორი. მისი გარდაცვალების შემდეგ მისი სახლი გადაკეთდა მუზეუმად. თავისი სიცოცხლის განმავლობაში მან ეს შენობა მიუძღვნა დარიუშაფაქის ასოციაციას — არასამთავრობო ინსტიტუტს, რომელიც ხელს უწყობს ღარიბი ობოლი ბავშვების განათლებას. [[1959]] წელს, მისი გარდაცვალებიდან ხუთი წლის შემდეგ, დარიუშაფაქმა აიღო მუზეუმის მართვის პასუხისმგებლობა. მუზეუმი გაიხსნა 1959 წლის 22 აგვისტოს. [[2009]] წელს მუზეუმის შენობას რეკონსტრუქცია ჩაუტარდა და [[2013]] წლის 11 მაისს კვლავ გაიხსნა ვიზიტორებისთვის.<ref>[http://saitfaikmuzesi.org/muze-hakkinda/ Museum page {{in lang|tr}}]</ref> შენობა შედგება სარდაფისგან, პირველი სართულისა და ორი ზედა სართულისგან. სარდაფში მდებარეობს საკითხავი დარბაზი და ოთახი სლაიდშოუსათვის. პირველ სართულზეა სასადილო და სასტუმრო ოთახი. მეორე სართულზე განთავსებულია საძინებელი და საკითხავი ოთახი, ასევე ორი ოთახი, რომლებიც ეძღვნება მისი ცხოვრების ისტორიას. მესამე სართულზეა ბურღაზადის შესახებ გამოფენა და წერილების ოთახი. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:1959 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 7indopklfqp4smh67cvduopkdt7ecvr 3 591896 4823021 2025-07-01T16:41:17Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{გამარჯობა}}— ~~~~ 4823021 wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}}— [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 16:41, 1 ივლისი 2025 (UTC) 2i2ujdzdjbxjw5pt39zd6bb13i8o13k 0 591897 4823030 2025-07-01T17:17:40Z ლაზარე ზანგური 170233 ახალი გვერდი: {{subst:მუშავდება}} {{ტაქსოდაფა | სახელი = | სურათის ფაილი = | სურათის წარწერა = | სურათის აღწერა = | სურათის ფაილი2 = | სურათის წარწერა2 = | სურათის აღწერა2 = | დომენი = | სამეფო = | ქვესამეფო = | განყო... 4823030 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]].|1|07|2025}} {{ტაქსოდაფა | სახელი = | სურათის ფაილი = | სურათის წარწერა = | სურათის აღწერა = | სურათის ფაილი2 = | სურათის წარწერა2 = | სურათის აღწერა2 = | დომენი = | სამეფო = | ქვესამეფო = | განყოფილება = | განყოფილება_რანგის_გარეშე = | ქვეგანყოფილება = | ზეტიპი = | ტიპი = | ტიპი_რანგის_გარეშე = | ქვეტიპი = | ზეკლასი = | კლასი = | კლასი_რანგის_გარეშე = | ქვეკლასი = | ინფრაკლასი = | ზერიგი = | რიგი = | რიგი_რანგის_გარეშე = | ქვერიგი = | ინფრარიგი = | ზეოჯახი = | ოჯახი = | ოჯახი_რანგის_გარეშე = | ქვეოჯახი = | ზეტრიბა = | ტრიბა = | ქვეტრიბა = | გვარი = | გვარი_რანგის_გარეშე = | ქვეგვარი = | sectio = | სახეობა = | ქვესახეობა = | ლათ = | სექციის სახელი = | სექციის ტექსტი = | სექციის სახელი2 = | სექციის ტექსტი2 = | არეალის რუკა = | არეალის რუკის წარწერა = | არეალის რუკის სიგანე = | არეალის ლეგენდა = | დაცვის სტატუსი = | ვიკისახეობები = | commons = | iucn = | itis = | ncbi = | eol = | grin = | რანგი = | ipni = | tpl = | mb = | fw = }}'''სტრეპტოსპონდილუსი''' — [[ტეტანურანი]]ს [[თეროპოდისებრნი|თეროპოდისებრ]]თა გვარი , რომელიც ცნობილია [[საფრანგეთი]]ს გვიანი [[იურული პერიოდი]]დან , 161 მილიონი წლის წინ. ის იყო საშუალო ზომის [[მტაცებლები|მტაცებელი]] , რომლის სიგრძე დაახლოებით 6 მეტრი იყო (19.5 ფუტი) და წონა 500 კგ (1,100 ფუნტი). [ 2 ] ==აღმოჩენა და დასახელება== [[ფაილი:StreptospondylusNV.jpg|მინი|მარცხნივ|აღდგენა მის ჰაბიტატში]] სტრეპტოსპონდილუსი იყო ერთ-ერთი პირველი [[დინოზავრები|დინოზავრი]] რომლის ნაწილებიც იქნა შეგროვებული და აღწერილი, თუმცა არა პირველი, ვისაც სახელი დაერქვა. ის [[თეროპოდი]]ს დინოზავრად [[2001]] წლამდე არ იყო აღიარებული. [ 1 ] 9bp5xnsyo8u5a4dtzjb0zk8n10c80hd 4823031 4823030 2025-07-01T17:22:53Z ლაზარე ზანგური 170233 4823031 wikitext text/x-wiki {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/ლაზარე ზანგური|ლაზარე ზანგური]].|1|07|2025}} {{ტაქსოდაფა | სახელი =სტრეპტოსპონდილუსი | სურათის ფაილი =Streptospondylus altdorfensis.JPG | სურათის წარწერა = | სურათის აღწერა =სტრეპტოსპონდილუს ალტდორფენსის წვივი, ასტრაგალი და კალკანეუმი | სურათის ფაილი2 = | სურათის წარწერა2 = | სურათის აღწერა2 = | დომენი = | სამეფო = | ქვესამეფო = | განყოფილება = | განყოფილება_რანგის_გარეშე = | ქვეგანყოფილება = | ზეტიპი = | ტიპი = | ტიპი_რანგის_გარეშე = | ქვეტიპი = | ზეკლასი = | კლასი = | კლასი_რანგის_გარეშე = | ქვეკლასი = | ინფრაკლასი = | ზერიგი = | რიგი = | რიგი_რანგის_გარეშე = | ქვერიგი = | ინფრარიგი = | ზეოჯახი = | ოჯახი = | ოჯახი_რანგის_გარეშე = | ქვეოჯახი = | ზეტრიბა = | ტრიბა = | ქვეტრიბა = | გვარი = | გვარი_რანგის_გარეშე = | ქვეგვარი = | sectio = | სახეობა = | ქვესახეობა = | ლათ = | სექციის სახელი = | სექციის ტექსტი = | სექციის სახელი2 = | სექციის ტექსტი2 = | არეალის რუკა = | არეალის რუკის წარწერა = | არეალის რუკის სიგანე = | არეალის ლეგენდა = | დაცვის სტატუსი = | ვიკისახეობები = | commons = | iucn = | itis = | ncbi = | eol = | grin = | რანგი = | ipni = | tpl = | mb = | fw = }}'''სტრეპტოსპონდილუსი''' — [[ტეტანურანი]]ს [[თეროპოდისებრნი|თეროპოდისებრ]]თა გვარი , რომელიც ცნობილია [[საფრანგეთი]]ს გვიანი [[იურული პერიოდი]]დან , 161 მილიონი წლის წინ. ის იყო საშუალო ზომის [[მტაცებლები|მტაცებელი]] , რომლის სიგრძე დაახლოებით 6 მეტრი იყო (19.5 ფუტი) და წონა 500 კგ (1,100 ფუნტი).<ref> Paul, G.S. 2010. The Princeton Field Guide to Dinosaurs. Princeton University Press, 89 pp</ref> ==აღმოჩენა და დასახელება== [[ფაილი:StreptospondylusNV.jpg|მინი|მარცხნივ|აღდგენა მის ჰაბიტატში]] სტრეპტოსპონდილუსი იყო ერთ-ერთი პირველი [[დინოზავრები|დინოზავრი]] რომლის ნაწილებიც იქნა შეგროვებული და აღწერილი, თუმცა არა პირველი, ვისაც სახელი დაერქვა. ის [[თეროპოდი]]ს დინოზავრად [[2001]] წლამდე არ იყო აღიარებული.<ref> Allain R (2001). "Redescription de Streptospondylus altdorfensis, le dinosaure théropode de Cuvier, du Jurassique de Normandie [Redescription of Streptospondylus altdorfensis, Cuvier's theropod dinosaur from the Jurassic of Normandy]". Geodiversitas. 23 (3): 349–367.</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} hw9qaf3pk5fn5z7vijd0wpbwl6p72vo 0 591898 4823033 2025-07-01T17:55:04Z მარიამ მაჭარაშვილი 164891 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = | მდებარეობა = [[სტამბოლი]], [[თურქეთი]] }} '''ორჰან ქემალის ლიტერატურული მუზეუმი''' ({{lang-tr|Orhan Kemal Literature Museum}}) — ლიტერატურული [[მუზეუმი]] და არქივი სტამბოლი|სტამ... 4823033 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = | მდებარეობა = [[სტამბოლი]], [[თურქეთი]] }} '''ორჰან ქემალის ლიტერატურული მუზეუმი''' ({{lang-tr|Orhan Kemal Literature Museum}}) — ლიტერატურული [[მუზეუმი]] და არქივი [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი]], რომელიც ეძღვნება თურქულ ლიტერატურას და სახელი ეწოდა მწერალ ორხან კემალის (1914–1970) სახელობის. [[მუზეუმი]], რომელიც დაარსდა ორხან კემალის კულტურისა და ხელოვნების ცენტრის მხარდაჭერით, მდებარეობს ხუთსართულიან შენობაში ბეიოღლუს ჩიჰანგირის უბანში.[[მუზეუმი|მუზეუმში]] გამოფენილია არა გიულერის მიერ გადაღებული ფოტოები მისი პირადი ცხოვრებიდან, ოჯახური ფოტოები, მისი წიგნების ორიგინალური პირველი გამოცემები, მისი პირადი წერილები, კრიტიკული შენიშვნები, სტატიები და მისი ნაშრომების შესახებ დისერტაციები. მის სამუშაო ოთახში დაცულია მისი საბეჭდი მანქანა და მრავალი სხვა პირადი ნივთი.<ref name="pi"/> [[მუზეუმი|მუზეუმში]] ასევე გამოფენილია მისი გარდაცვალების ნიღაბი. შენობა შეიცავს ბიბლიოთეკას და კაფეტერიას ვიზიტორებისთვის.<ref name="im"/> [[მუზეუმი|მუზეუმამდე]] მისვლა შეიძლება ფეხით [[თაქსიმის მოედანი|თაქსიმის მოედ]]ნიდან <ref name="pi"/> და ის ღიაა 9:00-დან 18:00-მდე ადგილობრივი დროით, კვირების გარდა. შესვლა უფასოა.<ref name="im"/> ==სქოლიო== {{reflist|refs= <ref name="im">{{cite web |url=http://www.istanbul.net.tr/istanbul-Rehberi/istanbul-muzeleri/orhan-kemal-muzesi/136/4 |publisher=İstanbul Müzeleri |title=Orhan Kemal Müzesi |language=tr |access-date=2015-12-11 }}</ref> <ref name="pi">{{cite web |url=http://www.plusistanbul.com/feature_details-2070-8-edebiyat-muzeleri-istanbul.aspx |publisher=Plus Istanbul |title=Edebiyat Müzeleri İstanbul - Orhan Kemal Müzesi |language=tr |access-date=2015-12-11 }}</ref> }} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] m5sruvv5hojs0j88pjpr8eqqt37xq3f 4823102 4823033 2025-07-02T03:00:20Z Jaba1977 3604 4823102 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = | მდებარეობა = [[სტამბოლი]], [[თურქეთი]] }} '''ორჰან ქემალის ლიტერატურული მუზეუმი''' ({{lang-tr|Orhan Kemal Literature Museum}}) — ლიტერატურული [[მუზეუმი]] და არქივი [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი]], რომელიც ეძღვნება თურქულ ლიტერატურას და სახელი ეწოდა მწერალ [[ორჰან ქემალი]]ს (1914–1970) სახელის მიხედვით. [[მუზეუმი]], რომელიც დაარსდა ორხან კემალის კულტურისა და ხელოვნების ცენტრის მხარდაჭერით, მდებარეობს ხუთსართულიან შენობაში ბეიოღლუს ჩიჰანგირის უბანში.[[მუზეუმი|მუზეუმში]] გამოფენილია არა გიულერის მიერ გადაღებული ფოტოები მისი პირადი ცხოვრებიდან, ოჯახური ფოტოები, მისი წიგნების ორიგინალური პირველი გამოცემები, მისი პირადი წერილები, კრიტიკული შენიშვნები, სტატიები და მისი ნაშრომების შესახებ დისერტაციები. მის სამუშაო ოთახში დაცულია მისი საბეჭდი მანქანა და მრავალი სხვა პირადი ნივთი.<ref name="pi"/> [[მუზეუმი|მუზეუმში]] ასევე გამოფენილია მისი გარდაცვალების ნიღაბი. შენობა შეიცავს ბიბლიოთეკას და კაფეტერიას ვიზიტორებისთვის.<ref name="im"/> [[მუზეუმი|მუზეუმამდე]] მისვლა შეიძლება ფეხით [[თაქსიმის მოედანი|თაქსიმის მოედ]]ნიდან <ref name="pi"/> და ის ღიაა 9:00-დან 18:00-მდე ადგილობრივი დროით, კვირების გარდა. შესვლა უფასოა.<ref name="im"/> ==სქოლიო== {{reflist|refs= <ref name="im">{{cite web |url=http://www.istanbul.net.tr/istanbul-Rehberi/istanbul-muzeleri/orhan-kemal-muzesi/136/4 |publisher=İstanbul Müzeleri |title=Orhan Kemal Müzesi |language=tr |access-date=2015-12-11 }}</ref> <ref name="pi">{{cite web |url=http://www.plusistanbul.com/feature_details-2070-8-edebiyat-muzeleri-istanbul.aspx |publisher=Plus Istanbul |title=Edebiyat Müzeleri İstanbul - Orhan Kemal Müzesi |language=tr |access-date=2015-12-11 }}</ref> }} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] f68qeg6bkfo1tzws84znjz99t7zojhu 4823103 4823102 2025-07-02T03:01:24Z Jaba1977 3604 4823103 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = | მდებარეობა = [[სტამბოლი]], [[თურქეთი]] }} '''ორჰან ქემალის ლიტერატურული მუზეუმი''' ({{lang-tr|Orhan Kemal Literature Museum}}) — ლიტერატურული [[მუზეუმი]] და არქივი [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი]], რომელიც ეძღვნება თურქულ ლიტერატურას და სახელი ეწოდა მწერალ [[ორჰან ქემალი]]ს (1914–1970) სახელის მიხედვით. [[მუზეუმი]], რომელიც დაარსდა ორჰან ქემალის კულტურისა და ხელოვნების ცენტრის მხარდაჭერით, მდებარეობს ხუთსართულიან შენობაში ბეიოღლუს ჩიჰანგირის უბანში. [[მუზეუმი|მუზეუმში]] გამოფენილია არა გიულერის მიერ გადაღებული ფოტოები მისი პირადი ცხოვრებიდან, ოჯახური ფოტოები, მისი წიგნების ორიგინალური პირველი გამოცემები, მისი პირადი წერილები, კრიტიკული შენიშვნები, სტატიები და მისი ნაშრომების შესახებ დისერტაციები. მის სამუშაო ოთახში დაცულია მისი საბეჭდი მანქანა და მრავალი სხვა პირადი ნივთი.<ref name="pi"/> [[მუზეუმი|მუზეუმში]] ასევე გამოფენილია მისი გარდაცვალების ნიღაბი. შენობა შეიცავს ბიბლიოთეკას და კაფეტერიას ვიზიტორებისთვის.<ref name="im"/> [[მუზეუმი|მუზეუმამდე]] მისვლა შეიძლება ფეხით [[თაქსიმის მოედანი|თაქსიმის მოედნიდან]]<ref name="pi"/> და ის ღიაა 9:00 საათიდან 18:00 საათამდე ადგილობრივი დროით, კვირების გარდა. შესვლა უფასოა.<ref name="im"/> ==სქოლიო== {{reflist|refs= <ref name="im">{{cite web |url=http://www.istanbul.net.tr/istanbul-Rehberi/istanbul-muzeleri/orhan-kemal-muzesi/136/4 |publisher=İstanbul Müzeleri |title=Orhan Kemal Müzesi |language=tr |access-date=2015-12-11 }}</ref> <ref name="pi">{{cite web |url=http://www.plusistanbul.com/feature_details-2070-8-edebiyat-muzeleri-istanbul.aspx |publisher=Plus Istanbul |title=Edebiyat Müzeleri İstanbul - Orhan Kemal Müzesi |language=tr |access-date=2015-12-11 }}</ref> }} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] ezlcfw2irojo2jjxv6kdl0vqifqmnsr 0 591899 4823034 2025-07-01T18:07:53Z მარიამ მაჭარაშვილი 164891 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 2000 წელი }} '''ჰუსეინ რაჰმი გურფინარის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Hüseyin Rahmi Gürpınar Museum}}) — ისტორიული სახლი-მუზეუმი, რომელიც ეძღვნება მწერალ ჰუსეინ რაჰმი გურფინარი|ჰუსე... 4823034 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 2000 წელი }} '''ჰუსეინ რაჰმი გურფინარის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Hüseyin Rahmi Gürpınar Museum}}) — ისტორიული სახლი-მუზეუმი, რომელიც ეძღვნება მწერალ [[ჰუსეინ რაჰმი გურფინარი|ჰუსეინ რაჰმი გურფინარ]]ს [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი]]. [[მუზეუმი]] მდებარეობს ჰეიბელიადაზე, პრინცების კუნძულებში [[სტამბოლი|სტამბოლში]]. [[ჰუსეინ რაჰმი გურფინარი]] (1864–1944) იყო მწერალი, რომელიც სპეციალიზირებული იყო [[სტამბოლი|სტამბოლის]] ყოველდღიურ ცხოვრებაზე, ძირითადად იუმორისტული ხერხით. 1912-1944 წლების პერიოდში ის ცხოვრობდა ჰეიბელიადაზე. მისი სახლი მდებარეობს ბორცვზე, საიდანაც იხილება [[მარმარილოს ზღვა]].მისი გარდაცვალების შემდეგ, სახლი გადაეცა სხვადასხვა [[მუზეუმი|მუზეუმის]] ხელისუფლებას ისტორიული სახლი-მუზეუმის შექმნის მიზნით. ნახევარი საუკუნეზე მეტი ხნის განმავლობაში ის იყო უგულებელყოფილი. საბოლოოდ, შენობა [[მუზეუმი|მუზეუმად]] გარდაქმნა კულტურისა და ტურიზმის სამინისტრომ ადალარის მუნიციპალიტეტის მხარდაჭერით. ის გაიხსნა ვიზიტორებისთვის [[2000]] წელს.<ref>[http://www.istanbul.net.tr/istanbul-Rehberi/istanbul-muzeleri/huseyin-rahmi-gurpinar-muze-evi/120/4 İstanbul guide {{in lang|tr}}]</ref><ref>[http://www.milliyet.com.tr/-magazin-1398602/ Milliyet newspaper {{in lang|tr}}]</ref> [[2013]] წელს [[სტამბოლი|სტამბოლის]] მეტროპოლიტენმა მუნიციპალიტეტმა სცადა [[მუზეუმი|მუზეუმის]] სასწავლო ცენტრად გარდაქმნა.<ref>[https://www.viralmecmua.com/huseyin-rahmi-gurpinar-muzesi-ni-geri-istiyoruz-/haberdetay/502114/default.htm Online magazine {{in lang|tr}}]{{Dead link|date=August 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> საზოგადოებრივი პროტესტების შემდეგ, მისი სტატუსი უცვლელი დარჩა. ამჟამად [[მუზეუმი]] რესტავრაციის პროცესშია.<ref>[http://ataturkkitapligi.ibb.gov.tr/ataturkkitapligi/index.php?dil=tr&p=3&ID=5 Istanbul Metropolitan Municipality page {{in lang|tr}}]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] 668vp39i97hb3yt44rsvzkdmt3hwvcv 4823035 4823034 2025-07-01T18:09:40Z მარიამ მაჭარაშვილი 164891 დაემატა [[კატეგორია:2000 წელს დაარსებული მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823035 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 2000 წელი }} '''ჰუსეინ რაჰმი გურფინარის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Hüseyin Rahmi Gürpınar Museum}}) — ისტორიული სახლი-მუზეუმი, რომელიც ეძღვნება მწერალ [[ჰუსეინ რაჰმი გურფინარი|ჰუსეინ რაჰმი გურფინარ]]ს [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი]]. [[მუზეუმი]] მდებარეობს ჰეიბელიადაზე, პრინცების კუნძულებში [[სტამბოლი|სტამბოლში]]. [[ჰუსეინ რაჰმი გურფინარი]] (1864–1944) იყო მწერალი, რომელიც სპეციალიზირებული იყო [[სტამბოლი|სტამბოლის]] ყოველდღიურ ცხოვრებაზე, ძირითადად იუმორისტული ხერხით. 1912-1944 წლების პერიოდში ის ცხოვრობდა ჰეიბელიადაზე. მისი სახლი მდებარეობს ბორცვზე, საიდანაც იხილება [[მარმარილოს ზღვა]].მისი გარდაცვალების შემდეგ, სახლი გადაეცა სხვადასხვა [[მუზეუმი|მუზეუმის]] ხელისუფლებას ისტორიული სახლი-მუზეუმის შექმნის მიზნით. ნახევარი საუკუნეზე მეტი ხნის განმავლობაში ის იყო უგულებელყოფილი. საბოლოოდ, შენობა [[მუზეუმი|მუზეუმად]] გარდაქმნა კულტურისა და ტურიზმის სამინისტრომ ადალარის მუნიციპალიტეტის მხარდაჭერით. ის გაიხსნა ვიზიტორებისთვის [[2000]] წელს.<ref>[http://www.istanbul.net.tr/istanbul-Rehberi/istanbul-muzeleri/huseyin-rahmi-gurpinar-muze-evi/120/4 İstanbul guide {{in lang|tr}}]</ref><ref>[http://www.milliyet.com.tr/-magazin-1398602/ Milliyet newspaper {{in lang|tr}}]</ref> [[2013]] წელს [[სტამბოლი|სტამბოლის]] მეტროპოლიტენმა მუნიციპალიტეტმა სცადა [[მუზეუმი|მუზეუმის]] სასწავლო ცენტრად გარდაქმნა.<ref>[https://www.viralmecmua.com/huseyin-rahmi-gurpinar-muzesi-ni-geri-istiyoruz-/haberdetay/502114/default.htm Online magazine {{in lang|tr}}]{{Dead link|date=August 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> საზოგადოებრივი პროტესტების შემდეგ, მისი სტატუსი უცვლელი დარჩა. ამჟამად [[მუზეუმი]] რესტავრაციის პროცესშია.<ref>[http://ataturkkitapligi.ibb.gov.tr/ataturkkitapligi/index.php?dil=tr&p=3&ID=5 Istanbul Metropolitan Municipality page {{in lang|tr}}]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:2000 წელს დაარსებული მუზეუმები]] nuwvev9fj5dzzuiydy408nxv8mykjob 4823036 4823035 2025-07-01T18:11:17Z მარიამ მაჭარაშვილი 164891 4823036 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 2000 წელი }} '''ჰუსეინ რაჰმი გურფინარის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Hüseyin Rahmi Gürpınar Museum}}) — ისტორიული სახლი-მუზეუმი, რომელიც ეძღვნება მწერალ [[ჰუსეინ რაჰმი გურფინარი|ჰუსეინ რაჰმი გურფინარ]]ს [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი]]. [[მუზეუმი]] მდებარეობს ჰეიბელიადაზე, პრინცების კუნძულებში [[სტამბოლი|სტამბოლში]]. [[ჰუსეინ რაჰმი გურფინარი]] (1864–1944) იყო მწერალი, რომელიც სპეციალიზირებული იყო [[სტამბოლი|სტამბოლის]] ყოველდღიურ ცხოვრებაზე, ძირითადად იუმორისტული ხერხით. 1912-1944 წლების პერიოდში ის ცხოვრობდა ჰეიბელიადაზე. მისი სახლი მდებარეობს ბორცვზე, საიდანაც იხილება [[მარმარილოს ზღვა]].მისი გარდაცვალების შემდეგ, სახლი გადაეცა სხვადასხვა [[მუზეუმი|მუზეუმის]] ხელისუფლებას ისტორიული სახლი-მუზეუმის შექმნის მიზნით. ნახევარი საუკუნეზე მეტი ხნის განმავლობაში ის იყო უგულებელყოფილი. საბოლოოდ, შენობა [[მუზეუმი|მუზეუმად]] გარდაქმნა კულტურისა და ტურიზმის სამინისტრომ ადალარის მუნიციპალიტეტის მხარდაჭერით. ის გაიხსნა ვიზიტორებისთვის [[2000]] წელს.<ref>[http://www.istanbul.net.tr/istanbul-Rehberi/istanbul-muzeleri/huseyin-rahmi-gurpinar-muze-evi/120/4 İstanbul guide {{in lang|tr}}]</ref><ref>[http://www.milliyet.com.tr/-magazin-1398602/ Milliyet newspaper {{in lang|tr}}]</ref> [[2013]] წელს [[სტამბოლი|სტამბოლის]] მეტროპოლიტენმა მუნიციპალიტეტმა სცადა [[მუზეუმი|მუზეუმის]] სასწავლო ცენტრად გარდაქმნა.<ref>[https://www.viralmecmua.com/huseyin-rahmi-gurpinar-muzesi-ni-geri-istiyoruz-/haberdetay/502114/default.htm Online magazine {{in lang|tr}}]{{Dead link|date=August 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>საზოგადოებრივი პროტესტების შემდეგ, მისი სტატუსი უცვლელი დარჩა. ამჟამად [[მუზეუმი]] რესტავრაციის პროცესშია.<ref>[http://ataturkkitapligi.ibb.gov.tr/ataturkkitapligi/index.php?dil=tr&p=3&ID=5 Istanbul Metropolitan Municipality page {{in lang|tr}}]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:2000 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 1t518vl7d7sguh41hhh7h12ri0vxot3 4823037 4823036 2025-07-01T18:11:53Z მარიამ მაჭარაშვილი 164891 4823037 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 2000 წელი }} '''ჰუსეინ რაჰმი გურფინარის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Hüseyin Rahmi Gürpınar Museum}}) — ისტორიული სახლი-მუზეუმი, რომელიც ეძღვნება მწერალ [[ჰუსეინ რაჰმი გურფინარი|ჰუსეინ რაჰმი გურფინარ]]ს [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი]]. [[მუზეუმი]] მდებარეობს ჰეიბელიადაზე, პრინცების კუნძულებში [[სტამბოლი|სტამბოლში]]. [[ჰუსეინ რაჰმი გურფინარი]] (1864–1944) იყო მწერალი, რომელიც სპეციალიზირებული იყო [[სტამბოლი|სტამბოლის]] ყოველდღიურ ცხოვრებაზე, ძირითადად იუმორისტული ხერხით. 1912-1944 წლების პერიოდში ის ცხოვრობდა ჰეიბელიადაზე. მისი სახლი მდებარეობს ბორცვზე, საიდანაც იხილება [[მარმარილოს ზღვა]].მისი გარდაცვალების შემდეგ, სახლი გადაეცა სხვადასხვა [[მუზეუმი|მუზეუმის]] ხელისუფლებას ისტორიული სახლი-მუზეუმის შექმნის მიზნით. ნახევარი საუკუნეზე მეტი ხნის განმავლობაში ის იყო უგულებელყოფილი. საბოლოოდ, შენობა [[მუზეუმი|მუზეუმად]] გარდაქმნა კულტურისა და ტურიზმის სამინისტრომ ადალარის მუნიციპალიტეტის მხარდაჭერით. ის გაიხსნა ვიზიტორებისთვის [[2000]] წელს.<ref>[http://www.istanbul.net.tr/istanbul-Rehberi/istanbul-muzeleri/huseyin-rahmi-gurpinar-muze-evi/120/4 İstanbul guide {{in lang|tr}}]</ref><ref>[http://www.milliyet.com.tr/-magazin-1398602/ Milliyet newspaper {{in lang|tr}}]</ref> [[2013]] წელს [[სტამბოლი|სტამბოლის]] მეტროპოლიტენმა მუნიციპალიტეტმა სცადა [[მუზეუმი|მუზეუმის]] სასწავლო ცენტრად გარდაქმნა. <ref>[https://www.viralmecmua.com/huseyin-rahmi-gurpinar-muzesi-ni-geri-istiyoruz-/haberdetay/502114/default.htm Online magazine {{in lang|tr}}]{{Dead link|date=August 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> საზოგადოებრივი პროტესტების შემდეგ, მისი სტატუსი უცვლელი დარჩა. ამჟამად [[მუზეუმი]] რესტავრაციის პროცესშია.<ref>[http://ataturkkitapligi.ibb.gov.tr/ataturkkitapligi/index.php?dil=tr&p=3&ID=5 Istanbul Metropolitan Municipality page {{in lang|tr}}]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:2000 წელს დაარსებული მუზეუმები]] 6baov9r8413knyvkwxp2twy9lamgpdk 4823101 4823037 2025-07-02T02:58:10Z Jaba1977 3604 4823101 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა მუზეუმი | დაარსდა = 2000 წელი }} '''ჰუსეინ რაჰმი გურფინარის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Hüseyin Rahmi Gürpınar Museum}}) — ისტორიული სახლი-მუზეუმი [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი]], რომელიც ეძღვნება მწერალ [[ჰუსეინ რაჰმი გურფინარი|ჰუსეინ რაჰმი გურფინარ]]ს. [[მუზეუმი]] მდებარეობს [[ჰეიბელიადა|ჰეიბელიადაზე]], პრინცის კუნძულებზე. [[ჰუსეინ რაჰმი გურფინარი]] (1864–1944 წწ.) იყო მწერალი, რომელიც სპეციალიზირებული იყო [[სტამბოლი|სტამბოლის]] ყოველდღიურ ცხოვრებაზე, ძირითადად იუმორისტული ხერხით. [[1912]]-[[1944]] წლების პერიოდში ის ცხოვრობდა ჰეიბელიადაზე. მისი სახლი მდებარეობს ბორცვზე, საიდანაც ჩანს [[მარმარილოს ზღვა]]. მისი გარდაცვალების შემდეგ, სახლი გადაეცა სხვადასხვა [[მუზეუმი|მუზეუმის]] ხელისუფლებას ისტორიული სახლი-მუზეუმის შექმნის მიზნით. ნახევარი საუკუნეზე მეტი ხნის განმავლობაში ის იყო უგულებელყოფილი. საბოლოოდ, შენობა [[მუზეუმი|მუზეუმად]] გარდაქმნა კულტურისა და ტურიზმის სამინისტრომ ადალარის მუნიციპალიტეტის მხარდაჭერით. ის ვიზიტორებისთვის გაიხსნა [[2000]] წელს.<ref>[http://www.istanbul.net.tr/istanbul-Rehberi/istanbul-muzeleri/huseyin-rahmi-gurpinar-muze-evi/120/4 İstanbul guide {{in lang|tr}}]</ref><ref>[http://www.milliyet.com.tr/-magazin-1398602/ Milliyet newspaper {{in lang|tr}}]</ref> [[2013]] წელს [[სტამბოლი|სტამბოლის]] მუნიციპალიტეტმა სცადა [[მუზეუმი|მუზეუმის]] სასწავლო ცენტრად გარდაქმნა. <ref>[https://www.viralmecmua.com/huseyin-rahmi-gurpinar-muzesi-ni-geri-istiyoruz-/haberdetay/502114/default.htm Online magazine {{in lang|tr}}]{{Dead link|date=August 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> საზოგადოებრივი პროტესტების შემდეგ, მისი სტატუსი უცვლელი დარჩა. ამჟამად [[მუზეუმი]] რესტავრაციის პროცესშია.<ref>[http://ataturkkitapligi.ibb.gov.tr/ataturkkitapligi/index.php?dil=tr&p=3&ID=5 Istanbul Metropolitan Municipality page {{in lang|tr}}]</ref> ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:2000 წელს დაარსებული მუზეუმები]] s1wcjkaggor0vhmsz6qg10j25h8abk8 0 591900 4823040 2025-07-01T18:28:40Z მარიამ მაჭარაშვილი 164891 ახალი გვერდი: [[ფაილი:View from Piter Loti Hill.jpg|250px|მინი]] '''პიერ ლოტის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Piyer Loti Museum}}) — [[მუზეუმი]] [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი]]. პიერ ლოტის [[მუზეუმი]] ეხება პიერ ლოტის (1850–1923), ფრანგი რომანისტი, რომელმა... 4823040 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:View from Piter Loti Hill.jpg|250px|მინი]] '''პიერ ლოტის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Piyer Loti Museum}}) — [[მუზეუმი]] [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი]]. პიერ ლოტის [[მუზეუმი]] ეხება პიერ ლოტის (1850–1923), ფრანგი რომანისტი, რომელმაც თავისი ცხოვრების ნაწილი [[სტამბოლი|სტამბოლში]] გაატარა. ==მდებარეობა== [[მუზეუმი]] მდებარეობს გორაკზე, რომელიც პიერ ლოტის სახელს ატარებს, ჰალიჩის („ოქროს რქა“) სამხრეთით, ეიუფის მეორეული მუნიციპალიტეტში [[სტამბოლი|სტამბოლში]]. მისი სიმაღლე დაახლოებით მხოლოდ 70 მეტრია (230 ფუტი). მიუხედავად იმისა, რომ განსაკუთრებით მაღალი არ არის, ის სთავაზობს შესანიშნავ ხედს ოქროს რქაზე. [[ფაილი:Piyer Loti Museum 1.jpg|250px|მინი]] ==ისტორია== [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერი]]ის ეპოქაში პოპულარული პიკნიკის ადგილი იყო გორაკი.[[XVII საუკუნე|XVII საუკუნ]]ის თურქი მოგზაურის [[ევლია ჩელები]]ს თანახმად, გორაკი და მიმდებარე ტერიტორიას ეწოდებოდა იდრის კიოშკუ მესირესი („იდრის სასახლის კურორტი“).[[XIX საუკუნე|XIX საუკუნ]]ეში აქ იყო ყავისხანა, რომელსაც ერქვა რაბია ქადინ ქაჰვესი.<ref>[http://www.pierrelotitepesi.com/hakkimizda.asp?pg=hakk Piyer Loti hill page {{in lang|tr}}]</ref> პიერ ლოტი, რომელიც [[სტამბოლი|სტამბოლში]] [[1876]] წელს ჩამოვიდა, ხშირად სტუმრობდა ყავისხანას და აქ დაასრულა თავისი რომანი „აზიადე“.<ref>[http://www.pierrelotitepesi.com/hakkimizda.asp?pg=hakk Piyer Loti hill page {{in lang|tr}}]</ref> ==გორაკი და მუზეუმი== რაბია ქადინ ყავისხანა, რომელსაც ახლა პიერ ლოტის ყავისხანა ჰქვია, არსებობს. ის რამდენიმე ასეული მეტრით არის დაშორებული ეიუფის ცენტრისგან. ყავისხანამდე შესაძლებელია მისვლა მანქანით ან ფეხით. [[სტამბოლი|სტამბოლის]] მუნიციპალიტეტმა ასევე დააფუძნა ლიფტის სერვისი. ყავისხანის შესასვლელთან არის პატარა სუვენირების მაღაზიები. უფასო [[მუზეუმი]] შეიქმნა ყავისხანის ნაწილში. იქ არის ფოტოები, პიერ ლოტის რომანების ნიმუშები, პიერ ლოტის გრამოფონი და საბეჭდი მანქანა. 8y9dgwvt8ghhr502ehshgtgzstnnycc 4823041 4823040 2025-07-01T18:29:22Z მარიამ მაჭარაშვილი 164891 4823041 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:View from Piter Loti Hill.jpg|250px|მინი]] '''პიერ ლოტის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Piyer Loti Museum}}) — [[მუზეუმი]] [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი]]. პიერ ლოტის [[მუზეუმი]] ეხება პიერ ლოტის (1850–1923), ფრანგი რომანისტი, რომელმაც თავისი ცხოვრების ნაწილი [[სტამბოლი|სტამბოლში]] გაატარა. ==მდებარეობა== [[მუზეუმი]] მდებარეობს გორაკზე, რომელიც პიერ ლოტის სახელს ატარებს, ჰალიჩის („ოქროს რქა“) სამხრეთით, ეიუფის მეორეული მუნიციპალიტეტში [[სტამბოლი|სტამბოლში]]. მისი სიმაღლე დაახლოებით მხოლოდ 70 მეტრია (230 ფუტი). მიუხედავად იმისა, რომ განსაკუთრებით მაღალი არ არის, ის სთავაზობს შესანიშნავ ხედს ოქროს რქაზე. [[ფაილი:Piyer Loti Museum 1.jpg|250px|მინი]] ==ისტორია== [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერი]]ის ეპოქაში პოპულარული პიკნიკის ადგილი იყო გორაკი.[[XVII საუკუნე|XVII საუკუნ]]ის თურქი მოგზაურის [[ევლია ჩელები]]ს თანახმად, გორაკი და მიმდებარე ტერიტორიას ეწოდებოდა იდრის კიოშკუ მესირესი („იდრის სასახლის კურორტი“).[[XIX საუკუნე|XIX საუკუნ]]ეში აქ იყო ყავისხანა, რომელსაც ერქვა რაბია ქადინ ქაჰვესი.<ref>[http://www.pierrelotitepesi.com/hakkimizda.asp?pg=hakk Piyer Loti hill page {{in lang|tr}}]</ref> პიერ ლოტი, რომელიც [[სტამბოლი|სტამბოლში]] [[1876]] წელს ჩამოვიდა, ხშირად სტუმრობდა ყავისხანას და აქ დაასრულა თავისი რომანი „აზიადე“.<ref>[http://www.pierrelotitepesi.com/hakkimizda.asp?pg=hakk Piyer Loti hill page {{in lang|tr}}]</ref> ==გორაკი და მუზეუმი== რაბია ქადინ ყავისხანა, რომელსაც ახლა პიერ ლოტის ყავისხანა ჰქვია, არსებობს. ის რამდენიმე ასეული მეტრით არის დაშორებული ეიუფის ცენტრისგან. ყავისხანამდე შესაძლებელია მისვლა მანქანით ან ფეხით. [[სტამბოლი|სტამბოლის]] მუნიციპალიტეტმა ასევე დააფუძნა ლიფტის სერვისი. ყავისხანის შესასვლელთან არის პატარა სუვენირების მაღაზიები. უფასო [[მუზეუმი]] შეიქმნა ყავისხანის ნაწილში. იქ არის ფოტოები, პიერ ლოტის რომანების ნიმუშები, პიერ ლოტის გრამოფონი და საბეჭდი მანქანა. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] r54mu6ykc93ctj0xrxjkxtic3tz1wjx 4823098 4823041 2025-07-02T02:53:39Z Jaba1977 3604 4823098 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:View from Piter Loti Hill.jpg|250px|მინი]] '''პიერ ლოტის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Piyer Loti Museum}}) — [[მუზეუმი]] [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი]]. პიერ ლოტის [[მუზეუმი]] ეძღვნება [[პიერ ლოტი]]ს (1850–1923), ფრანგ რომანისტს, რომელმაც თავისი ცხოვრების ნაწილი [[სტამბოლი|სტამბოლში]] გაატარა. ==მდებარეობა== [[მუზეუმი]] მდებარეობს გორაკზე, რომელიც პიერ ლოტის სახელს ატარებს, [[ოქროს რქა|ჰალიჩის]] („ოქროს რქა“) სამხრეთით, ეიუფის მუნიციპალიტეტში [[სტამბოლი|სტამბოლში]]. მისი სიმაღლე დაახლოებით 70 მეტრია. მიუხედავად იმისა, რომ განსაკუთრებით მაღალი არ არის, ის სთავაზობს შესანიშნავ ხედს ოქროს რქაზე. [[ფაილი:Piyer Loti Museum 1.jpg|250px|მინი]] ==ისტორია== [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერი]]ის ეპოქაში პოპულარული პიკნიკის ადგილი იყო გორაკი.[[XVII საუკუნე|XVII საუკუნ]]ის თურქი მოგზაურის [[ევლია ჩელები]]ს თანახმად, გორაკი და მიმდებარე ტერიტორიას ეწოდებოდა იდრის კიოშკუ მესირესი („იდრის სასახლის კურორტი“).[[XIX საუკუნე|XIX საუკუნ]]ეში აქ იყო ყავისხანა, რომელსაც ერქვა რაბია ქადინ ქაჰვესი.<ref>[http://www.pierrelotitepesi.com/hakkimizda.asp?pg=hakk Piyer Loti hill page {{in lang|tr}}]</ref> პიერ ლოტი, რომელიც [[სტამბოლი|სტამბოლში]] [[1876]] წელს ჩამოვიდა, ხშირად სტუმრობდა ყავისხანას და აქ დაასრულა თავისი რომანი „აზიადე“.<ref>[http://www.pierrelotitepesi.com/hakkimizda.asp?pg=hakk Piyer Loti hill page {{in lang|tr}}]</ref> ==გორაკი და მუზეუმი== რაბია ქადინ ყავისხანა, რომელსაც ახლა პიერ ლოტის ყავისხანა ჰქვია, არსებობს. ის რამდენიმე ასეული მეტრით არის დაშორებული ეიუფის ცენტრისგან. ყავისხანამდე შესაძლებელია მისვლა მანქანით ან ფეხით. [[სტამბოლი|სტამბოლის]] მუნიციპალიტეტმა ასევე დააფუძნა ლიფტის სერვისი. ყავისხანის შესასვლელთან არის პატარა სუვენირების მაღაზიები. უფასო [[მუზეუმი]] შეიქმნა ყავისხანის ნაწილში. იქ არის ფოტოები, პიერ ლოტის რომანების ნიმუშები, პიერ ლოტის გრამოფონი და საბეჭდი მანქანა. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] f0g8k94m3rjgikgok28azxrn6qfgc8p 4823099 4823098 2025-07-02T02:54:33Z Jaba1977 3604 /* ისტორია */ 4823099 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:View from Piter Loti Hill.jpg|250px|მინი]] '''პიერ ლოტის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Piyer Loti Museum}}) — [[მუზეუმი]] [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი]]. პიერ ლოტის [[მუზეუმი]] ეძღვნება [[პიერ ლოტი]]ს (1850–1923), ფრანგ რომანისტს, რომელმაც თავისი ცხოვრების ნაწილი [[სტამბოლი|სტამბოლში]] გაატარა. ==მდებარეობა== [[მუზეუმი]] მდებარეობს გორაკზე, რომელიც პიერ ლოტის სახელს ატარებს, [[ოქროს რქა|ჰალიჩის]] („ოქროს რქა“) სამხრეთით, ეიუფის მუნიციპალიტეტში [[სტამბოლი|სტამბოლში]]. მისი სიმაღლე დაახლოებით 70 მეტრია. მიუხედავად იმისა, რომ განსაკუთრებით მაღალი არ არის, ის სთავაზობს შესანიშნავ ხედს ოქროს რქაზე. [[ფაილი:Piyer Loti Museum 1.jpg|250px|მინი]] ==ისტორია== [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერი]]ის ეპოქაში პოპულარული პიკნიკის ადგილი იყო გორაკი. [[XVII საუკუნე|XVII საუკუნის]] თურქი მოგზაურის [[ევლია ჩელები]]ს თანახმად, გორაკი და მიმდებარე ტერიტორიას ეწოდებოდა იდრის ქიოშქუ მესირესი („იდრის სასახლის კურორტი“). [[XIX საუკუნე]]ში აქ იყო ყავახანა, რომელსაც ერქვა რაბია ქადინ ქაჰვესი.<ref>[http://www.pierrelotitepesi.com/hakkimizda.asp?pg=hakk Piyer Loti hill page {{in lang|tr}}]</ref> პიერ ლოტი, რომელიც [[სტამბოლი|სტამბოლში]] [[1876]] წელს ჩამოვიდა, ხშირად სტუმრობდა ყავახანას და აქ დაასრულა თავისი რომანი „აზიადე“.<ref>[http://www.pierrelotitepesi.com/hakkimizda.asp?pg=hakk Piyer Loti hill page {{in lang|tr}}]</ref> ==გორაკი და მუზეუმი== რაბია ქადინ ყავისხანა, რომელსაც ახლა პიერ ლოტის ყავისხანა ჰქვია, არსებობს. ის რამდენიმე ასეული მეტრით არის დაშორებული ეიუფის ცენტრისგან. ყავისხანამდე შესაძლებელია მისვლა მანქანით ან ფეხით. [[სტამბოლი|სტამბოლის]] მუნიციპალიტეტმა ასევე დააფუძნა ლიფტის სერვისი. ყავისხანის შესასვლელთან არის პატარა სუვენირების მაღაზიები. უფასო [[მუზეუმი]] შეიქმნა ყავისხანის ნაწილში. იქ არის ფოტოები, პიერ ლოტის რომანების ნიმუშები, პიერ ლოტის გრამოფონი და საბეჭდი მანქანა. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] qjebaofee0s4umz65ufaee7f6f9k5vg 4823100 4823099 2025-07-02T02:55:33Z Jaba1977 3604 /* გორაკი და მუზეუმი */ 4823100 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:View from Piter Loti Hill.jpg|250px|მინი]] '''პიერ ლოტის მუზეუმი''' ({{lang-tr|Piyer Loti Museum}}) — [[მუზეუმი]] [[სტამბოლი|სტამბოლში]], [[თურქეთი]]. პიერ ლოტის [[მუზეუმი]] ეძღვნება [[პიერ ლოტი]]ს (1850–1923), ფრანგ რომანისტს, რომელმაც თავისი ცხოვრების ნაწილი [[სტამბოლი|სტამბოლში]] გაატარა. ==მდებარეობა== [[მუზეუმი]] მდებარეობს გორაკზე, რომელიც პიერ ლოტის სახელს ატარებს, [[ოქროს რქა|ჰალიჩის]] („ოქროს რქა“) სამხრეთით, ეიუფის მუნიციპალიტეტში [[სტამბოლი|სტამბოლში]]. მისი სიმაღლე დაახლოებით 70 მეტრია. მიუხედავად იმისა, რომ განსაკუთრებით მაღალი არ არის, ის სთავაზობს შესანიშნავ ხედს ოქროს რქაზე. [[ფაილი:Piyer Loti Museum 1.jpg|250px|მინი]] ==ისტორია== [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერი]]ის ეპოქაში პოპულარული პიკნიკის ადგილი იყო გორაკი. [[XVII საუკუნე|XVII საუკუნის]] თურქი მოგზაურის [[ევლია ჩელები]]ს თანახმად, გორაკი და მიმდებარე ტერიტორიას ეწოდებოდა იდრის ქიოშქუ მესირესი („იდრის სასახლის კურორტი“). [[XIX საუკუნე]]ში აქ იყო ყავახანა, რომელსაც ერქვა რაბია ქადინ ქაჰვესი.<ref>[http://www.pierrelotitepesi.com/hakkimizda.asp?pg=hakk Piyer Loti hill page {{in lang|tr}}]</ref> პიერ ლოტი, რომელიც [[სტამბოლი|სტამბოლში]] [[1876]] წელს ჩამოვიდა, ხშირად სტუმრობდა ყავახანას და აქ დაასრულა თავისი რომანი „აზიადე“.<ref>[http://www.pierrelotitepesi.com/hakkimizda.asp?pg=hakk Piyer Loti hill page {{in lang|tr}}]</ref> ==გორაკი და მუზეუმი== რაბია ქადინ ყავახანა, რომელსაც ახლა პიერ ლოტის ყავახანა ჰქვია დღესაც არსებობს. ის რამდენიმე ასეული მეტრით არის დაშორებული ეიუფის ცენტრიდან. ყავახანამდე შესაძლებელია მისვლა მანქანით ან ფეხით. [[სტამბოლი|სტამბოლის]] მუნიციპალიტეტმა ასევე დააფუძნა ლიფტის სერვისი. ყავახანის შესასვლელთან არის პატარა სუვენირების მაღაზიები. უფასო [[მუზეუმი]] შეიქმნა ყავახანის ნაწილში. იქ გამოფენილი არის ფოტოები, პიერ ლოტის რომანების ნიმუშები, პიერ ლოტის გრამოფონი და საბეჭდი მანქანა. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] c8lmx0ttq9dov0fxg7gurgwoo4x18ed 0 591902 4823063 2025-07-01T20:12:36Z დათო2010 165421 ახალი გვერდი: '''აინალიქავაქის პავილიონი''' ({{lang-tr|Aynalıkavak Kasrı}}) — ყოფილი [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალური]] პავილიონი, რომელიც მდებარეობს [[სტანბოლი]]ს, [[თურქეთი]]ს [[ბეიოღლუს რაიონი]]ს [[ჰასქიოი]]ს უბანში. ი... 4823063 wikitext text/x-wiki '''აინალიქავაქის პავილიონი''' ({{lang-tr|Aynalıkavak Kasrı}}) — ყოფილი [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალური]] პავილიონი, რომელიც მდებარეობს [[სტანბოლი]]ს, [[თურქეთი]]ს [[ბეიოღლუს რაიონი]]ს [[ჰასქიოი]]ს უბანში. იგი აშენდა [[აჰმედ I|სულთან აჰმედ I]] (1603–1617) მმართველობის დროს, დროთა განმავლობაში სხვადასხვა დანამატებით და ცვლილებებით. იგი ექვემდებარება თურქეთის ეროვნული სასახლეების დირექტორატის ადმინისტრაციას. s7m2iyefi0knh4t3miap7qmi69ey8yu 4823065 4823063 2025-07-01T20:15:40Z დათო2010 165421 4823065 wikitext text/x-wiki '''აინალიქავაქის პავილიონი''' ({{lang-tr|Aynalıkavak Kasrı}}) — ყოფილი [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალური]] პავილიონი, რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლი]]ს, [[თურქეთი]]ს [[ბეიოღლუს რაიონი]]ს [[ჰასქიოი]]ს უბანში. იგი აშენდა [[აჰმედ I|სულთან აჰმედ I]] ([[1603]]–[[1617]]) მმართველობის დროს, დროთა განმავლობაში სხვადასხვა დანამატებით და ცვლილებებით. იგი ექვემდებარება [[თურქეთის ეროვნული სასახლეების დირექტორატის ადმინისტრაცია]]ს. <gallery mode="packed"> Istanbul asv2021-11 img66 Aynalıkavak Pavilion.jpg|პავილიონის ექსტერიერი Istanbul asv2021-11 img68 Aynalıkavak Pavilion.jpg|ფანჯრის დეტალი Istanbul asv2021-11 img67 Aynalıkavak Pavilion.jpg|გუმბათის ექსტერიერი Aynalikavak Pavilion DSCF3319.jpg|გუმბათის ინტერიერი </gallery> 9x36uq1dx0qvp8ezyy2sw9epqqvd5n6 4823066 4823065 2025-07-01T20:17:01Z დათო2010 165421 4823066 wikitext text/x-wiki '''აინალიქავაქის პავილიონი''' ({{lang-tr|Aynalıkavak Kasrı}}) — ყოფილი [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალური]] პავილიონი, რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლი]]ს, [[თურქეთი]]ს [[ბეიოღლუს რაიონი]]ს [[ჰასქიოი]]ს უბანში. იგი აშენდა [[აჰმედ I|სულთან აჰმედ I]] ([[1603]]–[[1617]]) მმართველობის დროს, დროთა განმავლობაში სხვადასხვა დანამატებით და ცვლილებებით. იგი ექვემდებარება [[თურქეთის ეროვნული სასახლეების დირექტორატის ადმინისტრაცია]]ს. <gallery mode="packed"> Istanbul asv2021-11 img66 Aynalıkavak Pavilion.jpg|პავილიონის ექსტერიერი Istanbul asv2021-11 img68 Aynalıkavak Pavilion.jpg|ფანჯრის დეტალი Istanbul asv2021-11 img67 Aynalıkavak Pavilion.jpg|გუმბათის ექსტერიერი Aynalikavak Pavilion DSCF3319.jpg|გუმბათის ინტერიერი </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] alkfsq9928vsnz6lk88d79so42t46dn 4823067 4823066 2025-07-01T20:17:25Z დათო2010 165421 /* რესურსები ინტერნეტში */ 4823067 wikitext text/x-wiki '''აინალიქავაქის პავილიონი''' ({{lang-tr|Aynalıkavak Kasrı}}) — ყოფილი [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალური]] პავილიონი, რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლი]]ს, [[თურქეთი]]ს [[ბეიოღლუს რაიონი]]ს [[ჰასქიოი]]ს უბანში. იგი აშენდა [[აჰმედ I|სულთან აჰმედ I]] ([[1603]]–[[1617]]) მმართველობის დროს, დროთა განმავლობაში სხვადასხვა დანამატებით და ცვლილებებით. იგი ექვემდებარება [[თურქეთის ეროვნული სასახლეების დირექტორატის ადმინისტრაცია]]ს. <gallery mode="packed"> Istanbul asv2021-11 img66 Aynalıkavak Pavilion.jpg|პავილიონის ექსტერიერი Istanbul asv2021-11 img68 Aynalıkavak Pavilion.jpg|ფანჯრის დეტალი Istanbul asv2021-11 img67 Aynalıkavak Pavilion.jpg|გუმბათის ექსტერიერი Aynalikavak Pavilion DSCF3319.jpg|გუმბათის ინტერიერი </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.millisaraylar.gov.tr/en/pavilions/aynalikavak-pavilion Directorate of National Palaces | Aynalıkavak Pavilion] {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] e9xqcr64loqkwwvhex741w0vpdfgl74 4823068 4823067 2025-07-01T20:17:42Z დათო2010 165421 დაემატა [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823068 wikitext text/x-wiki '''აინალიქავაქის პავილიონი''' ({{lang-tr|Aynalıkavak Kasrı}}) — ყოფილი [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალური]] პავილიონი, რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლი]]ს, [[თურქეთი]]ს [[ბეიოღლუს რაიონი]]ს [[ჰასქიოი]]ს უბანში. იგი აშენდა [[აჰმედ I|სულთან აჰმედ I]] ([[1603]]–[[1617]]) მმართველობის დროს, დროთა განმავლობაში სხვადასხვა დანამატებით და ცვლილებებით. იგი ექვემდებარება [[თურქეთის ეროვნული სასახლეების დირექტორატის ადმინისტრაცია]]ს. <gallery mode="packed"> Istanbul asv2021-11 img66 Aynalıkavak Pavilion.jpg|პავილიონის ექსტერიერი Istanbul asv2021-11 img68 Aynalıkavak Pavilion.jpg|ფანჯრის დეტალი Istanbul asv2021-11 img67 Aynalıkavak Pavilion.jpg|გუმბათის ექსტერიერი Aynalikavak Pavilion DSCF3319.jpg|გუმბათის ინტერიერი </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.millisaraylar.gov.tr/en/pavilions/aynalikavak-pavilion Directorate of National Palaces | Aynalıkavak Pavilion] {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] 9g4nqe1wnuoto56w2b7x4e1858ue1a1 4823097 4823068 2025-07-02T02:52:04Z Jaba1977 3604 4823097 wikitext text/x-wiki '''აინალიქავაქის პავილიონი''' ({{lang-tr|Aynalıkavak Kasrı}}) — ყოფილი [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალური]] პავილიონი, რომელიც მდებარეობს [[სტამბოლი]]ს [[ბეიოღლუს რაიონი]]ს [[ჰასქიოი]]ს უბანში. იგი აშენდა [[აჰმედ I|სულთან აჰმედ I-ის]] ([[1603]]–[[1617]]) მმართველობის დროს, დროთა განმავლობაში სხვადასხვა დანამატებით და ცვლილებებით. იგი ექვემდებარება თურქეთის ეროვნული სასახლეების დირექტორატის ადმინისტრაციას. <gallery mode="packed"> Istanbul asv2021-11 img66 Aynalıkavak Pavilion.jpg|პავილიონის ექსტერიერი Istanbul asv2021-11 img68 Aynalıkavak Pavilion.jpg|ფანჯრის დეტალი Istanbul asv2021-11 img67 Aynalıkavak Pavilion.jpg|გუმბათის ექსტერიერი Aynalikavak Pavilion DSCF3319.jpg|გუმბათის ინტერიერი </gallery> ==რესურსები ინტერნეტში== * [https://www.millisaraylar.gov.tr/en/pavilions/aynalikavak-pavilion Directorate of National Palaces | Aynalıkavak Pavilion] {{სტამბოლის მუზეუმები}} [[კატეგორია:თურქეთის მუზეუმები]] [[კატეგორია:სტამბოლის მუზეუმები]] cpe8o41xrog3axi26pr3nsksw92ndxo 0 591903 4823072 2025-07-01T21:11:29Z AkakiBalanchivadze 92095 შექმნილია გვერდის თარგმნით „[[:en:Special:Redirect/revision/1295566860|Eastern European Group]]“ 4823072 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Eastern_European_Group_2012.png|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი 2012 წელს, თითოეული წევრის [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] გატარებული წლების მიხედვით. ჯგუფიდან ყოფილი წევრები მონიშნულია.]] '''გაეროს აღმოსავლეთ ევროპის სახელმწიფოთა ჯგუფი''' ('''EEG''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფიდან]] ერთ-ერთი, შედგება [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ]], [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალური]] და [[სამხრეთი ევროპა|სამხრეთ]] [[ევროპა|ევროპის]] 23 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref name="Worldatlas">{{Cite web|url=https://www.worldatlas.com/articles/what-are-the-five-regional-groups-of-the-united-nations.html|title=What Are The Five Regional Groups of the United Nations?|author=Wanza, Serah N.|date=27 November 2017|publisher=Worldatlas|access-date=26 February 2019}}</ref><ref name="UN Handbook">{{Cite journal|url-status=dead}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით.<ref name="Colombia">{{Cite web|url=https://www.cancilleria.gov.co/en/content/latin-american-and-caribbean-group-grulac|title=Latin American and Caribbean Group (GRULAC)|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=Ministry of Foreign Affairs of Colombia|access-date=28 February 2019}}</ref> == ისტორია == [[1964]] წელს რეგიონული ჯგუფების შექმნამდე, გაეროს უშიშროების საბჭოში იყო აღმოსავლეთ ევროპისა და აზიის ადგილი, რომელიც 1946-1964 წლებში ეკავათ აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებს (მათ შორის [[საბერძნეთი|საბერძნეთსა]] და [[თურქეთი|თურქეთს]]), ასევე თანამედროვე დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების და [[გაეროს აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი|აზია-წყნარი ოკეანის]] ჯგუფების წევრებს. შექმნიდან მოყოლებული, ჯგუფი მნიშვნელოვნად შეიცვალა სხვადასხვა წევრი სახელმწიფოების დაშლის გამო: [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირი]] 1991 წელს, [[იუგოსლავიის დაშლა|იუგოსლავია]] 1991-2006 წლებში და [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკია]] 1993 წელს. გარდა ამისა, [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანების]] პროცესის შედეგად, ჯგუფმა დაკარგა [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]]. == წევრები == [[ფაილი:UN-EEG.png|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი]] === ამჟამინდელი წევრები === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის ამჟამინდელი წევრი სახელმწიფოებია:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref name="UN Handbook">{{Cite journal|url-status=dead}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20190125091014/https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf "United Nations Handbook 2018–19"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. ''United Nations Handbook:: An Annual Guide for Those Working within the United Nations'' (56&nbsp;ed.). Wellington: Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand: <span class="nowrap">15–</span>17. 2018. [[ISSN]]&nbsp;[https://search.worldcat.org/issn/0110-1951 0110-1951]. Archived from [https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2019-01-25<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-01-05</span></span>.</cite></ref> {{Div col}} *{{დროშა|Albania}} *{{დროშა|Armenia}} *{{დროშა|Azerbaijan}} *{{დროშა|Belarus}}{{შენიშვნა|Formerly represented by the [[Byelorussian Soviet Socialist Republic]] until 1991}} *{{დროშა|Bosnia and Herzegovina}} *{{დროშა|Bulgaria}} *{{დროშა|Croatia}} *{{დროშა|Czech Republic}} *{{დროშა|Estonia}} *{{დროშა|Georgia}} *{{დროშა|Hungary}} *{{დროშა|Latvia}} *{{დროშა|Lithuania}} *{{დროშა|Moldova}} *{{დროშა|Montenegro}} *{{დროშა|North Macedonia}}{{შენიშვნა|Formerly under name The former Yugoslav Republic of Macedonia until 2019}} *{{დროშა|Poland}} *{{დროშა|Romania}} *{{დროშა|Russia}}{{შენიშვნა|Formerly represented by the [[Soviet Union]] until 1991}}{{შენიშვნა|Permanent member of the [[United Nations Security Council]]}} *{{დროშა|Serbia}} *{{დროშა|Slovakia}} *{{დროშა|Slovenia}} *{{დროშა|Ukraine}}{{შენიშვნა|Formerly represented by the [[Ukrainian SSR]] until 1991}} {{Div col end}} === ისტორიული წევრები === * {{დროშა|Czechoslovakia}} (1966–1993) * {{დროშა|SFR Yugoslavia}} (1966–1992) * {{დროშა|East Germany}} (1973–1990) == წარმომადგენლობა == აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] (UNSC) ორი ადგილი აქვს; მუდმივი ადგილი უჭირავს [[რუსეთი|რუსეთს]], ხოლო არჩევითი ადგილი ჯგუფის რომელიმე მეორე წევრს. ჯგუფს ასევე უჭირავს 6 ადგილი [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] და 6 ადგილი გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში. ასევე, მას შეუძლია თავისი მოქალაქეების არჩევა [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გაეროს გენერალური ასამბლეის]] პრეზიდენტად; ბოლოს, [[უნგრეთი|უნგრეთიდან]] ჩაბა კოროში ამ თანამდებობაზე 2022 წელს აირჩიეს და სამოცდამეშვიდე სესიაზე.<ref>{{Cite web|title=Hungarian diplomat Csaba Korosi elected UN Assembly president|url=https://www.aa.com.tr/en/world/hungarian-diplomat-csaba-korosi-elected-un-assembly-president/2608015|access-date=2025-05-17}}</ref> === უშიშროების საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] ორი ადგილი უჭირავს, 1 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|Russia}} | მუდმივი |- |{{SLO}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან: {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{POL}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SVK}} | rowspan="3" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SLO}} |- | ''(ვაკანტური)'' {{NoteTag|Pending election between North Macedonia and Russia, see [[List of members of the United Nations Economic and Social Council#Eastern European Group|notes of EEG section for details]]}} |- |{{დროშა|Armenia}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|Azerbaijan}} |} === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{ALB}} | rowspan="2" | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{BGR}} |- |{{GEO}} | rowspan="2" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{ROU}} |- |{{დროშა|Czechia}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|North Macedonia}} |} === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, 2 და 7 ციფრებით დასრულებულ წლებში, აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონიდან პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილებების გათვალისწინებით, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. {| class="wikitable" !წლები ! წევრების რაოდენობა ! შენიშვნები |- | 1966–1973 წწ. | 10 | [[პოლონეთი]], [[ჩეხოსლოვაკია]], [[უნგრეთი]], [[იუგოსლავია]], [[ალბანეთი]], [[ბულგარეთი]], [[რუმინეთი]], [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირი]] ; [[უკრაინა]] (როგორც [[უკრაინის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|უკრაინის სსრ]] ) და [[ბელარუსი]] (როგორც [[ბელორუსიის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|ბელორუსიის სსრ]] ) დამოუკიდებელი წევრები იყვნენ (იხილეთ [[გაეროს წევრი სახელმწიფოები|აქ]] ) |- | 1973–1990 წწ. | 11 | [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]], როგორც წევრი |- | 1990 წელი | 10 | [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანება]] |- | 1991–1992 წწ. | 21 | [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირის დაშლა]] ( [[ესტონეთი]], [[ლატვია]], [[ლიეტუვა]], [[მოლდოვა]], [[საქართველო]], [[სომხეთი]], [[აზერბაიჯანი]] ), [[იუგოსლავიის დაშლა]] ( [[სლოვენია]], [[ხორვატია]], [[ბოსნია და ჰერცეგოვინა|ბოსნია-ჰერცეგოვინა]], [[ჩრდილოეთი მაკედონია|მაკედონია]] ) |- | 1993 წელი | 22 | [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკიის]] ( [[ჩეხეთი]], [[სლოვაკეთი]] ) დაშლა |- | 2006 წლიდან დღემდე | 23 | [[სერბეთი და ჩერნოგორია|სერბეთისა და მონტენეგროს]] დაშლა ( [[სერბეთი|სერბია]], [[მონტენეგრო]] ) |} == შენიშვნები == {{NoteFoot}} == სქოლიო == {{შენიშვნების სია}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] n60ansggin1lg50tlmibwqpdhkyr7j0 4823073 4823072 2025-07-01T21:17:10Z AkakiBalanchivadze 92095 /* ადამიანის უფლებათა საბჭო */ 4823073 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Eastern_European_Group_2012.png|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი 2012 წელს, თითოეული წევრის [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] გატარებული წლების მიხედვით. ჯგუფიდან ყოფილი წევრები მონიშნულია.]] '''გაეროს აღმოსავლეთ ევროპის სახელმწიფოთა ჯგუფი''' ('''EEG''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფიდან]] ერთ-ერთი, შედგება [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ]], [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალური]] და [[სამხრეთი ევროპა|სამხრეთ]] [[ევროპა|ევროპის]] 23 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref name="Worldatlas">{{Cite web|url=https://www.worldatlas.com/articles/what-are-the-five-regional-groups-of-the-united-nations.html|title=What Are The Five Regional Groups of the United Nations?|author=Wanza, Serah N.|date=27 November 2017|publisher=Worldatlas|access-date=26 February 2019}}</ref><ref name="UN Handbook">{{Cite journal|url-status=dead}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით.<ref name="Colombia">{{Cite web|url=https://www.cancilleria.gov.co/en/content/latin-american-and-caribbean-group-grulac|title=Latin American and Caribbean Group (GRULAC)|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=Ministry of Foreign Affairs of Colombia|access-date=28 February 2019}}</ref> == ისტორია == [[1964]] წელს რეგიონული ჯგუფების შექმნამდე, გაეროს უშიშროების საბჭოში იყო აღმოსავლეთ ევროპისა და აზიის ადგილი, რომელიც 1946-1964 წლებში ეკავათ აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებს (მათ შორის [[საბერძნეთი|საბერძნეთსა]] და [[თურქეთი|თურქეთს]]), ასევე თანამედროვე დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების და [[გაეროს აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი|აზია-წყნარი ოკეანის]] ჯგუფების წევრებს. შექმნიდან მოყოლებული, ჯგუფი მნიშვნელოვნად შეიცვალა სხვადასხვა წევრი სახელმწიფოების დაშლის გამო: [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირი]] 1991 წელს, [[იუგოსლავიის დაშლა|იუგოსლავია]] 1991-2006 წლებში და [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკია]] 1993 წელს. გარდა ამისა, [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანების]] პროცესის შედეგად, ჯგუფმა დაკარგა [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]]. == წევრები == [[ფაილი:UN-EEG.png|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი]] === ამჟამინდელი წევრები === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის ამჟამინდელი წევრი სახელმწიფოებია:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref name="UN Handbook">{{Cite journal|url-status=dead}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20190125091014/https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf "United Nations Handbook 2018–19"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. ''United Nations Handbook:: An Annual Guide for Those Working within the United Nations'' (56&nbsp;ed.). Wellington: Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand: <span class="nowrap">15–</span>17. 2018. [[ISSN]]&nbsp;[https://search.worldcat.org/issn/0110-1951 0110-1951]. Archived from [https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2019-01-25<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-01-05</span></span>.</cite></ref> {{Div col}} *{{დროშა|Albania}} *{{დროშა|Armenia}} *{{დროშა|Azerbaijan}} *{{დროშა|Belarus}}{{შენიშვნა|Formerly represented by the [[Byelorussian Soviet Socialist Republic]] until 1991}} *{{დროშა|Bosnia and Herzegovina}} *{{დროშა|Bulgaria}} *{{დროშა|Croatia}} *{{დროშა|Czech Republic}} *{{დროშა|Estonia}} *{{დროშა|Georgia}} *{{დროშა|Hungary}} *{{დროშა|Latvia}} *{{დროშა|Lithuania}} *{{დროშა|Moldova}} *{{დროშა|Montenegro}} *{{დროშა|North Macedonia}}{{შენიშვნა|Formerly under name The former Yugoslav Republic of Macedonia until 2019}} *{{დროშა|Poland}} *{{დროშა|Romania}} *{{დროშა|Russia}}{{შენიშვნა|Formerly represented by the [[Soviet Union]] until 1991}}{{შენიშვნა|Permanent member of the [[United Nations Security Council]]}} *{{დროშა|Serbia}} *{{დროშა|Slovakia}} *{{დროშა|Slovenia}} *{{დროშა|Ukraine}}{{შენიშვნა|Formerly represented by the [[Ukrainian SSR]] until 1991}} {{Div col end}} === ისტორიული წევრები === * {{დროშა|Czechoslovakia}} (1966–1993) * {{დროშა|SFR Yugoslavia}} (1966–1992) * {{დროშა|East Germany}} (1973–1990) == წარმომადგენლობა == აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] (UNSC) ორი ადგილი აქვს; მუდმივი ადგილი უჭირავს [[რუსეთი|რუსეთს]], ხოლო არჩევითი ადგილი ჯგუფის რომელიმე მეორე წევრს. ჯგუფს ასევე უჭირავს 6 ადგილი [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] და 6 ადგილი გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში. ასევე, მას შეუძლია თავისი მოქალაქეების არჩევა [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გაეროს გენერალური ასამბლეის]] პრეზიდენტად; ბოლოს, [[უნგრეთი|უნგრეთიდან]] ჩაბა კოროში ამ თანამდებობაზე 2022 წელს აირჩიეს და სამოცდამეშვიდე სესიაზე.<ref>{{Cite web|title=Hungarian diplomat Csaba Korosi elected UN Assembly president|url=https://www.aa.com.tr/en/world/hungarian-diplomat-csaba-korosi-elected-un-assembly-president/2608015|access-date=2025-05-17}}</ref> === უშიშროების საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] ორი ადგილი უჭირავს, 1 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|Russia}} | მუდმივი |- |{{SLO}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან: {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{POL}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SVK}} | rowspan="3" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SLO}} |- | ''(ვაკანტური)'' {{NoteTag|Pending election between North Macedonia and Russia, see [[List of members of the United Nations Economic and Social Council#Eastern European Group|notes of EEG section for details]]}} |- |{{დროშა|Armenia}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|Azerbaijan}} |} === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{ALB}} | rowspan="2" | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{BGR}} |- |{{GEO}} | rowspan="2" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{ROU}} |- |{{დროშა|ჩეხეთი}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|ჩრდილოეთი მაკედონია}} |} === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, 2 და 7 ციფრებით დასრულებულ წლებში, აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონიდან პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილებების გათვალისწინებით, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. {| class="wikitable" !წლები ! წევრების რაოდენობა ! შენიშვნები |- | 1966–1973 წწ. | 10 | [[პოლონეთი]], [[ჩეხოსლოვაკია]], [[უნგრეთი]], [[იუგოსლავია]], [[ალბანეთი]], [[ბულგარეთი]], [[რუმინეთი]], [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირი]] ; [[უკრაინა]] (როგორც [[უკრაინის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|უკრაინის სსრ]] ) და [[ბელარუსი]] (როგორც [[ბელორუსიის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|ბელორუსიის სსრ]] ) დამოუკიდებელი წევრები იყვნენ (იხილეთ [[გაეროს წევრი სახელმწიფოები|აქ]] ) |- | 1973–1990 წწ. | 11 | [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]], როგორც წევრი |- | 1990 წელი | 10 | [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანება]] |- | 1991–1992 წწ. | 21 | [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირის დაშლა]] ( [[ესტონეთი]], [[ლატვია]], [[ლიეტუვა]], [[მოლდოვა]], [[საქართველო]], [[სომხეთი]], [[აზერბაიჯანი]] ), [[იუგოსლავიის დაშლა]] ( [[სლოვენია]], [[ხორვატია]], [[ბოსნია და ჰერცეგოვინა|ბოსნია-ჰერცეგოვინა]], [[ჩრდილოეთი მაკედონია|მაკედონია]] ) |- | 1993 წელი | 22 | [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკიის]] ( [[ჩეხეთი]], [[სლოვაკეთი]] ) დაშლა |- | 2006 წლიდან დღემდე | 23 | [[სერბეთი და ჩერნოგორია|სერბეთისა და მონტენეგროს]] დაშლა ( [[სერბეთი|სერბია]], [[მონტენეგრო]] ) |} == შენიშვნები == {{NoteFoot}} == სქოლიო == {{შენიშვნების სია}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] bb5ypham7ab44r1djs9nz3xdaalj1w6 4823074 4823073 2025-07-01T21:17:26Z AkakiBalanchivadze 92095 /* ეკონომიკური და სოციალური საბჭო */ 4823074 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Eastern_European_Group_2012.png|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი 2012 წელს, თითოეული წევრის [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] გატარებული წლების მიხედვით. ჯგუფიდან ყოფილი წევრები მონიშნულია.]] '''გაეროს აღმოსავლეთ ევროპის სახელმწიფოთა ჯგუფი''' ('''EEG''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფიდან]] ერთ-ერთი, შედგება [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ]], [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალური]] და [[სამხრეთი ევროპა|სამხრეთ]] [[ევროპა|ევროპის]] 23 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref name="Worldatlas">{{Cite web|url=https://www.worldatlas.com/articles/what-are-the-five-regional-groups-of-the-united-nations.html|title=What Are The Five Regional Groups of the United Nations?|author=Wanza, Serah N.|date=27 November 2017|publisher=Worldatlas|access-date=26 February 2019}}</ref><ref name="UN Handbook">{{Cite journal|url-status=dead}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით.<ref name="Colombia">{{Cite web|url=https://www.cancilleria.gov.co/en/content/latin-american-and-caribbean-group-grulac|title=Latin American and Caribbean Group (GRULAC)|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=Ministry of Foreign Affairs of Colombia|access-date=28 February 2019}}</ref> == ისტორია == [[1964]] წელს რეგიონული ჯგუფების შექმნამდე, გაეროს უშიშროების საბჭოში იყო აღმოსავლეთ ევროპისა და აზიის ადგილი, რომელიც 1946-1964 წლებში ეკავათ აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებს (მათ შორის [[საბერძნეთი|საბერძნეთსა]] და [[თურქეთი|თურქეთს]]), ასევე თანამედროვე დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების და [[გაეროს აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი|აზია-წყნარი ოკეანის]] ჯგუფების წევრებს. შექმნიდან მოყოლებული, ჯგუფი მნიშვნელოვნად შეიცვალა სხვადასხვა წევრი სახელმწიფოების დაშლის გამო: [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირი]] 1991 წელს, [[იუგოსლავიის დაშლა|იუგოსლავია]] 1991-2006 წლებში და [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკია]] 1993 წელს. გარდა ამისა, [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანების]] პროცესის შედეგად, ჯგუფმა დაკარგა [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]]. == წევრები == [[ფაილი:UN-EEG.png|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი]] === ამჟამინდელი წევრები === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის ამჟამინდელი წევრი სახელმწიფოებია:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref name="UN Handbook">{{Cite journal|url-status=dead}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20190125091014/https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf "United Nations Handbook 2018–19"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. ''United Nations Handbook:: An Annual Guide for Those Working within the United Nations'' (56&nbsp;ed.). Wellington: Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand: <span class="nowrap">15–</span>17. 2018. [[ISSN]]&nbsp;[https://search.worldcat.org/issn/0110-1951 0110-1951]. Archived from [https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2019-01-25<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-01-05</span></span>.</cite></ref> {{Div col}} *{{დროშა|Albania}} *{{დროშა|Armenia}} *{{დროშა|Azerbaijan}} *{{დროშა|Belarus}}{{შენიშვნა|Formerly represented by the [[Byelorussian Soviet Socialist Republic]] until 1991}} *{{დროშა|Bosnia and Herzegovina}} *{{დროშა|Bulgaria}} *{{დროშა|Croatia}} *{{დროშა|Czech Republic}} *{{დროშა|Estonia}} *{{დროშა|Georgia}} *{{დროშა|Hungary}} *{{დროშა|Latvia}} *{{დროშა|Lithuania}} *{{დროშა|Moldova}} *{{დროშა|Montenegro}} *{{დროშა|North Macedonia}}{{შენიშვნა|Formerly under name The former Yugoslav Republic of Macedonia until 2019}} *{{დროშა|Poland}} *{{დროშა|Romania}} *{{დროშა|Russia}}{{შენიშვნა|Formerly represented by the [[Soviet Union]] until 1991}}{{შენიშვნა|Permanent member of the [[United Nations Security Council]]}} *{{დროშა|Serbia}} *{{დროშა|Slovakia}} *{{დროშა|Slovenia}} *{{დროშა|Ukraine}}{{შენიშვნა|Formerly represented by the [[Ukrainian SSR]] until 1991}} {{Div col end}} === ისტორიული წევრები === * {{დროშა|Czechoslovakia}} (1966–1993) * {{დროშა|SFR Yugoslavia}} (1966–1992) * {{დროშა|East Germany}} (1973–1990) == წარმომადგენლობა == აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] (UNSC) ორი ადგილი აქვს; მუდმივი ადგილი უჭირავს [[რუსეთი|რუსეთს]], ხოლო არჩევითი ადგილი ჯგუფის რომელიმე მეორე წევრს. ჯგუფს ასევე უჭირავს 6 ადგილი [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] და 6 ადგილი გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში. ასევე, მას შეუძლია თავისი მოქალაქეების არჩევა [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გაეროს გენერალური ასამბლეის]] პრეზიდენტად; ბოლოს, [[უნგრეთი|უნგრეთიდან]] ჩაბა კოროში ამ თანამდებობაზე 2022 წელს აირჩიეს და სამოცდამეშვიდე სესიაზე.<ref>{{Cite web|title=Hungarian diplomat Csaba Korosi elected UN Assembly president|url=https://www.aa.com.tr/en/world/hungarian-diplomat-csaba-korosi-elected-un-assembly-president/2608015|access-date=2025-05-17}}</ref> === უშიშროების საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] ორი ადგილი უჭირავს, 1 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|Russia}} | მუდმივი |- |{{SLO}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან: {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{POL}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SVK}} | rowspan="3" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SLO}} |- | ''(ვაკანტური)'' {{NoteTag|Pending election between North Macedonia and Russia, see [[List of members of the United Nations Economic and Social Council#Eastern European Group|notes of EEG section for details]]}} |- |{{დროშა|სომხეთი}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|აზერბაიჯანი}} |} === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{ALB}} | rowspan="2" | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{BGR}} |- |{{GEO}} | rowspan="2" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{ROU}} |- |{{დროშა|ჩეხეთი}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|ჩრდილოეთი მაკედონია}} |} === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, 2 და 7 ციფრებით დასრულებულ წლებში, აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონიდან პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილებების გათვალისწინებით, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. {| class="wikitable" !წლები ! წევრების რაოდენობა ! შენიშვნები |- | 1966–1973 წწ. | 10 | [[პოლონეთი]], [[ჩეხოსლოვაკია]], [[უნგრეთი]], [[იუგოსლავია]], [[ალბანეთი]], [[ბულგარეთი]], [[რუმინეთი]], [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირი]] ; [[უკრაინა]] (როგორც [[უკრაინის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|უკრაინის სსრ]] ) და [[ბელარუსი]] (როგორც [[ბელორუსიის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|ბელორუსიის სსრ]] ) დამოუკიდებელი წევრები იყვნენ (იხილეთ [[გაეროს წევრი სახელმწიფოები|აქ]] ) |- | 1973–1990 წწ. | 11 | [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]], როგორც წევრი |- | 1990 წელი | 10 | [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანება]] |- | 1991–1992 წწ. | 21 | [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირის დაშლა]] ( [[ესტონეთი]], [[ლატვია]], [[ლიეტუვა]], [[მოლდოვა]], [[საქართველო]], [[სომხეთი]], [[აზერბაიჯანი]] ), [[იუგოსლავიის დაშლა]] ( [[სლოვენია]], [[ხორვატია]], [[ბოსნია და ჰერცეგოვინა|ბოსნია-ჰერცეგოვინა]], [[ჩრდილოეთი მაკედონია|მაკედონია]] ) |- | 1993 წელი | 22 | [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკიის]] ( [[ჩეხეთი]], [[სლოვაკეთი]] ) დაშლა |- | 2006 წლიდან დღემდე | 23 | [[სერბეთი და ჩერნოგორია|სერბეთისა და მონტენეგროს]] დაშლა ( [[სერბეთი|სერბია]], [[მონტენეგრო]] ) |} == შენიშვნები == {{NoteFoot}} == სქოლიო == {{შენიშვნების სია}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] iwagp0zsm8dlc0ual3km1eyr0t3sjn5 4823075 4823074 2025-07-01T21:17:54Z AkakiBalanchivadze 92095 /* ისტორიული წევრები */ 4823075 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Eastern_European_Group_2012.png|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი 2012 წელს, თითოეული წევრის [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] გატარებული წლების მიხედვით. ჯგუფიდან ყოფილი წევრები მონიშნულია.]] '''გაეროს აღმოსავლეთ ევროპის სახელმწიფოთა ჯგუფი''' ('''EEG''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფიდან]] ერთ-ერთი, შედგება [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ]], [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალური]] და [[სამხრეთი ევროპა|სამხრეთ]] [[ევროპა|ევროპის]] 23 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref name="Worldatlas">{{Cite web|url=https://www.worldatlas.com/articles/what-are-the-five-regional-groups-of-the-united-nations.html|title=What Are The Five Regional Groups of the United Nations?|author=Wanza, Serah N.|date=27 November 2017|publisher=Worldatlas|access-date=26 February 2019}}</ref><ref name="UN Handbook">{{Cite journal|url-status=dead}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით.<ref name="Colombia">{{Cite web|url=https://www.cancilleria.gov.co/en/content/latin-american-and-caribbean-group-grulac|title=Latin American and Caribbean Group (GRULAC)|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=Ministry of Foreign Affairs of Colombia|access-date=28 February 2019}}</ref> == ისტორია == [[1964]] წელს რეგიონული ჯგუფების შექმნამდე, გაეროს უშიშროების საბჭოში იყო აღმოსავლეთ ევროპისა და აზიის ადგილი, რომელიც 1946-1964 წლებში ეკავათ აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებს (მათ შორის [[საბერძნეთი|საბერძნეთსა]] და [[თურქეთი|თურქეთს]]), ასევე თანამედროვე დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების და [[გაეროს აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი|აზია-წყნარი ოკეანის]] ჯგუფების წევრებს. შექმნიდან მოყოლებული, ჯგუფი მნიშვნელოვნად შეიცვალა სხვადასხვა წევრი სახელმწიფოების დაშლის გამო: [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირი]] 1991 წელს, [[იუგოსლავიის დაშლა|იუგოსლავია]] 1991-2006 წლებში და [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკია]] 1993 წელს. გარდა ამისა, [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანების]] პროცესის შედეგად, ჯგუფმა დაკარგა [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]]. == წევრები == [[ფაილი:UN-EEG.png|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი]] === ამჟამინდელი წევრები === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის ამჟამინდელი წევრი სახელმწიფოებია:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref name="UN Handbook">{{Cite journal|url-status=dead}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20190125091014/https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf "United Nations Handbook 2018–19"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. ''United Nations Handbook:: An Annual Guide for Those Working within the United Nations'' (56&nbsp;ed.). Wellington: Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand: <span class="nowrap">15–</span>17. 2018. [[ISSN]]&nbsp;[https://search.worldcat.org/issn/0110-1951 0110-1951]. Archived from [https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2019-01-25<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-01-05</span></span>.</cite></ref> {{Div col}} *{{დროშა|Albania}} *{{დროშა|Armenia}} *{{დროშა|Azerbaijan}} *{{დროშა|Belarus}}{{შენიშვნა|Formerly represented by the [[Byelorussian Soviet Socialist Republic]] until 1991}} *{{დროშა|Bosnia and Herzegovina}} *{{დროშა|Bulgaria}} *{{დროშა|Croatia}} *{{დროშა|Czech Republic}} *{{დროშა|Estonia}} *{{დროშა|Georgia}} *{{დროშა|Hungary}} *{{დროშა|Latvia}} *{{დროშა|Lithuania}} *{{დროშა|Moldova}} *{{დროშა|Montenegro}} *{{დროშა|North Macedonia}}{{შენიშვნა|Formerly under name The former Yugoslav Republic of Macedonia until 2019}} *{{დროშა|Poland}} *{{დროშა|Romania}} *{{დროშა|Russia}}{{შენიშვნა|Formerly represented by the [[Soviet Union]] until 1991}}{{შენიშვნა|Permanent member of the [[United Nations Security Council]]}} *{{დროშა|Serbia}} *{{დროშა|Slovakia}} *{{დროშა|Slovenia}} *{{დროშა|Ukraine}}{{შენიშვნა|Formerly represented by the [[Ukrainian SSR]] until 1991}} {{Div col end}} === ისტორიული წევრები === * {{დროშა|ჩეხოსლოვაკია}} (1966–1993) * {{დროშა|იუგოსლავია}} (1966–1992) * {{დროშა|აღმოსავლეთ გერმანია}} (1973–1990) == წარმომადგენლობა == აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] (UNSC) ორი ადგილი აქვს; მუდმივი ადგილი უჭირავს [[რუსეთი|რუსეთს]], ხოლო არჩევითი ადგილი ჯგუფის რომელიმე მეორე წევრს. ჯგუფს ასევე უჭირავს 6 ადგილი [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] და 6 ადგილი გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში. ასევე, მას შეუძლია თავისი მოქალაქეების არჩევა [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გაეროს გენერალური ასამბლეის]] პრეზიდენტად; ბოლოს, [[უნგრეთი|უნგრეთიდან]] ჩაბა კოროში ამ თანამდებობაზე 2022 წელს აირჩიეს და სამოცდამეშვიდე სესიაზე.<ref>{{Cite web|title=Hungarian diplomat Csaba Korosi elected UN Assembly president|url=https://www.aa.com.tr/en/world/hungarian-diplomat-csaba-korosi-elected-un-assembly-president/2608015|access-date=2025-05-17}}</ref> === უშიშროების საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] ორი ადგილი უჭირავს, 1 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|Russia}} | მუდმივი |- |{{SLO}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან: {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{POL}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SVK}} | rowspan="3" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SLO}} |- | ''(ვაკანტური)'' {{NoteTag|Pending election between North Macedonia and Russia, see [[List of members of the United Nations Economic and Social Council#Eastern European Group|notes of EEG section for details]]}} |- |{{დროშა|სომხეთი}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|აზერბაიჯანი}} |} === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{ALB}} | rowspan="2" | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{BGR}} |- |{{GEO}} | rowspan="2" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{ROU}} |- |{{დროშა|ჩეხეთი}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|ჩრდილოეთი მაკედონია}} |} === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, 2 და 7 ციფრებით დასრულებულ წლებში, აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონიდან პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილებების გათვალისწინებით, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. {| class="wikitable" !წლები ! წევრების რაოდენობა ! შენიშვნები |- | 1966–1973 წწ. | 10 | [[პოლონეთი]], [[ჩეხოსლოვაკია]], [[უნგრეთი]], [[იუგოსლავია]], [[ალბანეთი]], [[ბულგარეთი]], [[რუმინეთი]], [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირი]] ; [[უკრაინა]] (როგორც [[უკრაინის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|უკრაინის სსრ]] ) და [[ბელარუსი]] (როგორც [[ბელორუსიის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|ბელორუსიის სსრ]] ) დამოუკიდებელი წევრები იყვნენ (იხილეთ [[გაეროს წევრი სახელმწიფოები|აქ]] ) |- | 1973–1990 წწ. | 11 | [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]], როგორც წევრი |- | 1990 წელი | 10 | [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანება]] |- | 1991–1992 წწ. | 21 | [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირის დაშლა]] ( [[ესტონეთი]], [[ლატვია]], [[ლიეტუვა]], [[მოლდოვა]], [[საქართველო]], [[სომხეთი]], [[აზერბაიჯანი]] ), [[იუგოსლავიის დაშლა]] ( [[სლოვენია]], [[ხორვატია]], [[ბოსნია და ჰერცეგოვინა|ბოსნია-ჰერცეგოვინა]], [[ჩრდილოეთი მაკედონია|მაკედონია]] ) |- | 1993 წელი | 22 | [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკიის]] ( [[ჩეხეთი]], [[სლოვაკეთი]] ) დაშლა |- | 2006 წლიდან დღემდე | 23 | [[სერბეთი და ჩერნოგორია|სერბეთისა და მონტენეგროს]] დაშლა ( [[სერბეთი|სერბია]], [[მონტენეგრო]] ) |} == შენიშვნები == {{NoteFoot}} == სქოლიო == {{შენიშვნების სია}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] j82d0u25c8a2hq7tfnskyksvczpeaqf 4823076 4823075 2025-07-01T21:18:40Z AkakiBalanchivadze 92095 /* ამჟამინდელი წევრები */ 4823076 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Eastern_European_Group_2012.png|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი 2012 წელს, თითოეული წევრის [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] გატარებული წლების მიხედვით. ჯგუფიდან ყოფილი წევრები მონიშნულია.]] '''გაეროს აღმოსავლეთ ევროპის სახელმწიფოთა ჯგუფი''' ('''EEG''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფიდან]] ერთ-ერთი, შედგება [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ]], [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალური]] და [[სამხრეთი ევროპა|სამხრეთ]] [[ევროპა|ევროპის]] 23 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref name="Worldatlas">{{Cite web|url=https://www.worldatlas.com/articles/what-are-the-five-regional-groups-of-the-united-nations.html|title=What Are The Five Regional Groups of the United Nations?|author=Wanza, Serah N.|date=27 November 2017|publisher=Worldatlas|access-date=26 February 2019}}</ref><ref name="UN Handbook">{{Cite journal|url-status=dead}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით.<ref name="Colombia">{{Cite web|url=https://www.cancilleria.gov.co/en/content/latin-american-and-caribbean-group-grulac|title=Latin American and Caribbean Group (GRULAC)|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=Ministry of Foreign Affairs of Colombia|access-date=28 February 2019}}</ref> == ისტორია == [[1964]] წელს რეგიონული ჯგუფების შექმნამდე, გაეროს უშიშროების საბჭოში იყო აღმოსავლეთ ევროპისა და აზიის ადგილი, რომელიც 1946-1964 წლებში ეკავათ აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებს (მათ შორის [[საბერძნეთი|საბერძნეთსა]] და [[თურქეთი|თურქეთს]]), ასევე თანამედროვე დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების და [[გაეროს აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი|აზია-წყნარი ოკეანის]] ჯგუფების წევრებს. შექმნიდან მოყოლებული, ჯგუფი მნიშვნელოვნად შეიცვალა სხვადასხვა წევრი სახელმწიფოების დაშლის გამო: [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირი]] 1991 წელს, [[იუგოსლავიის დაშლა|იუგოსლავია]] 1991-2006 წლებში და [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკია]] 1993 წელს. გარდა ამისა, [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანების]] პროცესის შედეგად, ჯგუფმა დაკარგა [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]]. == წევრები == [[ფაილი:UN-EEG.png|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი]] === ამჟამინდელი წევრები === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის ამჟამინდელი წევრი სახელმწიფოებია:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref name="UN Handbook">{{Cite journal|url-status=dead}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20190125091014/https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf "United Nations Handbook 2018–19"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. ''United Nations Handbook:: An Annual Guide for Those Working within the United Nations'' (56&nbsp;ed.). Wellington: Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand: <span class="nowrap">15–</span>17. 2018. [[ISSN]]&nbsp;[https://search.worldcat.org/issn/0110-1951 0110-1951]. Archived from [https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2019-01-25<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-01-05</span></span>.</cite></ref> {{Div col}} *{{დროშა|ალბანეთი}} *{{დროშა|სომხეთი}} *{{დროშა|აზერბაიჯანი}} *{{დროშა|ბელარუსი}} *{{დროშა|ბოსნია და ჰერცეგოვინა}} *{{დროშა|ბულგარეთი}} *{{დროშა|Croatia}} *{{დროშა|Czech Republic}} *{{დროშა|Estonia}} *{{დროშა|Georgia}} *{{დროშა|Hungary}} *{{დროშა|Latvia}} *{{დროშა|Lithuania}} *{{დროშა|Moldova}} *{{დროშა|Montenegro}} *{{დროშა|North Macedonia}}{{შენიშვნა|Formerly under name The former Yugoslav Republic of Macedonia until 2019}} *{{დროშა|Poland}} *{{დროშა|Romania}} *{{დროშა|Russia}}{{შენიშვნა|Formerly represented by the [[Soviet Union]] until 1991}}{{შენიშვნა|Permanent member of the [[United Nations Security Council]]}} *{{დროშა|Serbia}} *{{დროშა|Slovakia}} *{{დროშა|Slovenia}} *{{დროშა|Ukraine}}{{შენიშვნა|Formerly represented by the [[Ukrainian SSR]] until 1991}} {{Div col end}} === ისტორიული წევრები === * {{დროშა|ჩეხოსლოვაკია}} (1966–1993) * {{დროშა|იუგოსლავია}} (1966–1992) * {{დროშა|აღმოსავლეთ გერმანია}} (1973–1990) == წარმომადგენლობა == აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] (UNSC) ორი ადგილი აქვს; მუდმივი ადგილი უჭირავს [[რუსეთი|რუსეთს]], ხოლო არჩევითი ადგილი ჯგუფის რომელიმე მეორე წევრს. ჯგუფს ასევე უჭირავს 6 ადგილი [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] და 6 ადგილი გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში. ასევე, მას შეუძლია თავისი მოქალაქეების არჩევა [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გაეროს გენერალური ასამბლეის]] პრეზიდენტად; ბოლოს, [[უნგრეთი|უნგრეთიდან]] ჩაბა კოროში ამ თანამდებობაზე 2022 წელს აირჩიეს და სამოცდამეშვიდე სესიაზე.<ref>{{Cite web|title=Hungarian diplomat Csaba Korosi elected UN Assembly president|url=https://www.aa.com.tr/en/world/hungarian-diplomat-csaba-korosi-elected-un-assembly-president/2608015|access-date=2025-05-17}}</ref> === უშიშროების საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] ორი ადგილი უჭირავს, 1 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|Russia}} | მუდმივი |- |{{SLO}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან: {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{POL}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SVK}} | rowspan="3" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SLO}} |- | ''(ვაკანტური)'' {{NoteTag|Pending election between North Macedonia and Russia, see [[List of members of the United Nations Economic and Social Council#Eastern European Group|notes of EEG section for details]]}} |- |{{დროშა|სომხეთი}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|აზერბაიჯანი}} |} === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{ALB}} | rowspan="2" | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{BGR}} |- |{{GEO}} | rowspan="2" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{ROU}} |- |{{დროშა|ჩეხეთი}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|ჩრდილოეთი მაკედონია}} |} === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, 2 და 7 ციფრებით დასრულებულ წლებში, აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონიდან პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილებების გათვალისწინებით, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. {| class="wikitable" !წლები ! წევრების რაოდენობა ! შენიშვნები |- | 1966–1973 წწ. | 10 | [[პოლონეთი]], [[ჩეხოსლოვაკია]], [[უნგრეთი]], [[იუგოსლავია]], [[ალბანეთი]], [[ბულგარეთი]], [[რუმინეთი]], [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირი]] ; [[უკრაინა]] (როგორც [[უკრაინის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|უკრაინის სსრ]] ) და [[ბელარუსი]] (როგორც [[ბელორუსიის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|ბელორუსიის სსრ]] ) დამოუკიდებელი წევრები იყვნენ (იხილეთ [[გაეროს წევრი სახელმწიფოები|აქ]] ) |- | 1973–1990 წწ. | 11 | [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]], როგორც წევრი |- | 1990 წელი | 10 | [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანება]] |- | 1991–1992 წწ. | 21 | [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირის დაშლა]] ( [[ესტონეთი]], [[ლატვია]], [[ლიეტუვა]], [[მოლდოვა]], [[საქართველო]], [[სომხეთი]], [[აზერბაიჯანი]] ), [[იუგოსლავიის დაშლა]] ( [[სლოვენია]], [[ხორვატია]], [[ბოსნია და ჰერცეგოვინა|ბოსნია-ჰერცეგოვინა]], [[ჩრდილოეთი მაკედონია|მაკედონია]] ) |- | 1993 წელი | 22 | [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკიის]] ( [[ჩეხეთი]], [[სლოვაკეთი]] ) დაშლა |- | 2006 წლიდან დღემდე | 23 | [[სერბეთი და ჩერნოგორია|სერბეთისა და მონტენეგროს]] დაშლა ( [[სერბეთი|სერბია]], [[მონტენეგრო]] ) |} == შენიშვნები == {{NoteFoot}} == სქოლიო == {{შენიშვნების სია}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] eg3zchxkola6rgddjbc10w1zqz78ns0 4823077 4823076 2025-07-01T21:19:05Z AkakiBalanchivadze 92095 /* ამჟამინდელი წევრები */ 4823077 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Eastern_European_Group_2012.png|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი 2012 წელს, თითოეული წევრის [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] გატარებული წლების მიხედვით. ჯგუფიდან ყოფილი წევრები მონიშნულია.]] '''გაეროს აღმოსავლეთ ევროპის სახელმწიფოთა ჯგუფი''' ('''EEG''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფიდან]] ერთ-ერთი, შედგება [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ]], [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალური]] და [[სამხრეთი ევროპა|სამხრეთ]] [[ევროპა|ევროპის]] 23 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref name="Worldatlas">{{Cite web|url=https://www.worldatlas.com/articles/what-are-the-five-regional-groups-of-the-united-nations.html|title=What Are The Five Regional Groups of the United Nations?|author=Wanza, Serah N.|date=27 November 2017|publisher=Worldatlas|access-date=26 February 2019}}</ref><ref name="UN Handbook">{{Cite journal|url-status=dead}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით.<ref name="Colombia">{{Cite web|url=https://www.cancilleria.gov.co/en/content/latin-american-and-caribbean-group-grulac|title=Latin American and Caribbean Group (GRULAC)|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=Ministry of Foreign Affairs of Colombia|access-date=28 February 2019}}</ref> == ისტორია == [[1964]] წელს რეგიონული ჯგუფების შექმნამდე, გაეროს უშიშროების საბჭოში იყო აღმოსავლეთ ევროპისა და აზიის ადგილი, რომელიც 1946-1964 წლებში ეკავათ აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებს (მათ შორის [[საბერძნეთი|საბერძნეთსა]] და [[თურქეთი|თურქეთს]]), ასევე თანამედროვე დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების და [[გაეროს აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი|აზია-წყნარი ოკეანის]] ჯგუფების წევრებს. შექმნიდან მოყოლებული, ჯგუფი მნიშვნელოვნად შეიცვალა სხვადასხვა წევრი სახელმწიფოების დაშლის გამო: [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირი]] 1991 წელს, [[იუგოსლავიის დაშლა|იუგოსლავია]] 1991-2006 წლებში და [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკია]] 1993 წელს. გარდა ამისა, [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანების]] პროცესის შედეგად, ჯგუფმა დაკარგა [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]]. == წევრები == [[ფაილი:UN-EEG.png|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი]] === ამჟამინდელი წევრები === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის ამჟამინდელი წევრი სახელმწიფოებია:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref name="UN Handbook">{{Cite journal|url-status=dead}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20190125091014/https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf "United Nations Handbook 2018–19"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. ''United Nations Handbook:: An Annual Guide for Those Working within the United Nations'' (56&nbsp;ed.). Wellington: Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand: <span class="nowrap">15–</span>17. 2018. [[ISSN]]&nbsp;[https://search.worldcat.org/issn/0110-1951 0110-1951]. Archived from [https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2019-01-25<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-01-05</span></span>.</cite></ref> {{Div col}} *{{დროშა|ალბანეთი}} *{{დროშა|სომხეთი}} *{{დროშა|აზერბაიჯანი}} *{{დროშა|ბელარუსი}} *{{დროშა|ბოსნია და ჰერცეგოვინა}} *{{დროშა|ბულგარეთი}} *{{დროშა|ხორვატია}} *{{დროშა|ჩეხეთი}} *{{დროშა|ესტონეთი}} *{{დროშა|Georgia}} *{{დროშა|Hungary}} *{{დროშა|Latvia}} *{{დროშა|Lithuania}} *{{დროშა|Moldova}} *{{დროშა|Montenegro}} *{{დროშა|North Macedonia}}{{შენიშვნა|Formerly under name The former Yugoslav Republic of Macedonia until 2019}} *{{დროშა|Poland}} *{{დროშა|Romania}} *{{დროშა|Russia}}{{შენიშვნა|Formerly represented by the [[Soviet Union]] until 1991}}{{შენიშვნა|Permanent member of the [[United Nations Security Council]]}} *{{დროშა|Serbia}} *{{დროშა|Slovakia}} *{{დროშა|Slovenia}} *{{დროშა|Ukraine}}{{შენიშვნა|Formerly represented by the [[Ukrainian SSR]] until 1991}} {{Div col end}} === ისტორიული წევრები === * {{დროშა|ჩეხოსლოვაკია}} (1966–1993) * {{დროშა|იუგოსლავია}} (1966–1992) * {{დროშა|აღმოსავლეთ გერმანია}} (1973–1990) == წარმომადგენლობა == აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] (UNSC) ორი ადგილი აქვს; მუდმივი ადგილი უჭირავს [[რუსეთი|რუსეთს]], ხოლო არჩევითი ადგილი ჯგუფის რომელიმე მეორე წევრს. ჯგუფს ასევე უჭირავს 6 ადგილი [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] და 6 ადგილი გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში. ასევე, მას შეუძლია თავისი მოქალაქეების არჩევა [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გაეროს გენერალური ასამბლეის]] პრეზიდენტად; ბოლოს, [[უნგრეთი|უნგრეთიდან]] ჩაბა კოროში ამ თანამდებობაზე 2022 წელს აირჩიეს და სამოცდამეშვიდე სესიაზე.<ref>{{Cite web|title=Hungarian diplomat Csaba Korosi elected UN Assembly president|url=https://www.aa.com.tr/en/world/hungarian-diplomat-csaba-korosi-elected-un-assembly-president/2608015|access-date=2025-05-17}}</ref> === უშიშროების საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] ორი ადგილი უჭირავს, 1 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|Russia}} | მუდმივი |- |{{SLO}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან: {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{POL}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SVK}} | rowspan="3" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SLO}} |- | ''(ვაკანტური)'' {{NoteTag|Pending election between North Macedonia and Russia, see [[List of members of the United Nations Economic and Social Council#Eastern European Group|notes of EEG section for details]]}} |- |{{დროშა|სომხეთი}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|აზერბაიჯანი}} |} === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{ALB}} | rowspan="2" | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{BGR}} |- |{{GEO}} | rowspan="2" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{ROU}} |- |{{დროშა|ჩეხეთი}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|ჩრდილოეთი მაკედონია}} |} === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, 2 და 7 ციფრებით დასრულებულ წლებში, აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონიდან პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილებების გათვალისწინებით, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. {| class="wikitable" !წლები ! წევრების რაოდენობა ! შენიშვნები |- | 1966–1973 წწ. | 10 | [[პოლონეთი]], [[ჩეხოსლოვაკია]], [[უნგრეთი]], [[იუგოსლავია]], [[ალბანეთი]], [[ბულგარეთი]], [[რუმინეთი]], [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირი]] ; [[უკრაინა]] (როგორც [[უკრაინის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|უკრაინის სსრ]] ) და [[ბელარუსი]] (როგორც [[ბელორუსიის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|ბელორუსიის სსრ]] ) დამოუკიდებელი წევრები იყვნენ (იხილეთ [[გაეროს წევრი სახელმწიფოები|აქ]] ) |- | 1973–1990 წწ. | 11 | [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]], როგორც წევრი |- | 1990 წელი | 10 | [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანება]] |- | 1991–1992 წწ. | 21 | [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირის დაშლა]] ( [[ესტონეთი]], [[ლატვია]], [[ლიეტუვა]], [[მოლდოვა]], [[საქართველო]], [[სომხეთი]], [[აზერბაიჯანი]] ), [[იუგოსლავიის დაშლა]] ( [[სლოვენია]], [[ხორვატია]], [[ბოსნია და ჰერცეგოვინა|ბოსნია-ჰერცეგოვინა]], [[ჩრდილოეთი მაკედონია|მაკედონია]] ) |- | 1993 წელი | 22 | [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკიის]] ( [[ჩეხეთი]], [[სლოვაკეთი]] ) დაშლა |- | 2006 წლიდან დღემდე | 23 | [[სერბეთი და ჩერნოგორია|სერბეთისა და მონტენეგროს]] დაშლა ( [[სერბეთი|სერბია]], [[მონტენეგრო]] ) |} == შენიშვნები == {{NoteFoot}} == სქოლიო == {{შენიშვნების სია}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] rwhtxdtvrm0gkcn1nbxi4jd6rb2px2s 4823078 4823077 2025-07-01T21:23:10Z AkakiBalanchivadze 92095 /* ამჟამინდელი წევრები */ 4823078 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Eastern_European_Group_2012.png|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი 2012 წელს, თითოეული წევრის [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] გატარებული წლების მიხედვით. ჯგუფიდან ყოფილი წევრები მონიშნულია.]] '''გაეროს აღმოსავლეთ ევროპის სახელმწიფოთა ჯგუფი''' ('''EEG''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფიდან]] ერთ-ერთი, შედგება [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ]], [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალური]] და [[სამხრეთი ევროპა|სამხრეთ]] [[ევროპა|ევროპის]] 23 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref name="Worldatlas">{{Cite web|url=https://www.worldatlas.com/articles/what-are-the-five-regional-groups-of-the-united-nations.html|title=What Are The Five Regional Groups of the United Nations?|author=Wanza, Serah N.|date=27 November 2017|publisher=Worldatlas|access-date=26 February 2019}}</ref><ref name="UN Handbook">{{Cite journal|url-status=dead}}</ref> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით.<ref name="Colombia">{{Cite web|url=https://www.cancilleria.gov.co/en/content/latin-american-and-caribbean-group-grulac|title=Latin American and Caribbean Group (GRULAC)|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=Ministry of Foreign Affairs of Colombia|access-date=28 February 2019}}</ref> == ისტორია == [[1964]] წელს რეგიონული ჯგუფების შექმნამდე, გაეროს უშიშროების საბჭოში იყო აღმოსავლეთ ევროპისა და აზიის ადგილი, რომელიც 1946-1964 წლებში ეკავათ აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებს (მათ შორის [[საბერძნეთი|საბერძნეთსა]] და [[თურქეთი|თურქეთს]]), ასევე თანამედროვე დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების და [[გაეროს აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი|აზია-წყნარი ოკეანის]] ჯგუფების წევრებს. შექმნიდან მოყოლებული, ჯგუფი მნიშვნელოვნად შეიცვალა სხვადასხვა წევრი სახელმწიფოების დაშლის გამო: [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირი]] 1991 წელს, [[იუგოსლავიის დაშლა|იუგოსლავია]] 1991-2006 წლებში და [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკია]] 1993 წელს. გარდა ამისა, [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანების]] პროცესის შედეგად, ჯგუფმა დაკარგა [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]]. == წევრები == [[ფაილი:UN-EEG.png|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი]] === ამჟამინდელი წევრები === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის ამჟამინდელი წევრი სახელმწიფოებია:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref name="UN Handbook">{{Cite journal|url-status=dead}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20190125091014/https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf "United Nations Handbook 2018–19"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. ''United Nations Handbook:: An Annual Guide for Those Working within the United Nations'' (56&nbsp;ed.). Wellington: Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand: <span class="nowrap">15–</span>17. 2018. [[ISSN]]&nbsp;[https://search.worldcat.org/issn/0110-1951 0110-1951]. Archived from [https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2019-01-25<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-01-05</span></span>.</cite></ref> {{Div col}} *{{დროშა|ალბანეთი}} *{{დროშა|სომხეთი}} *{{დროშა|აზერბაიჯანი}} *{{დროშა|ბელარუსი}} *{{დროშა|ბოსნია და ჰერცეგოვინა}} *{{დროშა|ბულგარეთი}} *{{დროშა|ხორვატია}} *{{დროშა|ჩეხეთი}} *{{დროშა|ესტონეთი}} *{{დროშა|საქართველო}} *{{დროშა|უნგრეთი}} *{{დროშა|ლატვია}} *{{დროშა|ლიეტუვა}} *{{დროშა|მოლდოვა}} *{{დროშა|მონტენეგრო}} *{{დროშა|ჩრდილოეთი მაკედონია}} *{{დროშა|პოლონეთი}} *{{დროშა|რუმინეთი}} *{{დროშა|რუსეთი}} *{{დროშა|სერბეთი}} *{{დროშა|სლოვაკეთი}} *{{დროშა|სლოვენია}} *{{დროშა|უკრაინა}} {{Div col end}} === ისტორიული წევრები === * {{დროშა|ჩეხოსლოვაკია}} (1966–1993) * {{დროშა|იუგოსლავია}} (1966–1992) * {{დროშა|აღმოსავლეთ გერმანია}} (1973–1990) == წარმომადგენლობა == აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] (UNSC) ორი ადგილი აქვს; მუდმივი ადგილი უჭირავს [[რუსეთი|რუსეთს]], ხოლო არჩევითი ადგილი ჯგუფის რომელიმე მეორე წევრს. ჯგუფს ასევე უჭირავს 6 ადგილი [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] და 6 ადგილი გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში. ასევე, მას შეუძლია თავისი მოქალაქეების არჩევა [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გაეროს გენერალური ასამბლეის]] პრეზიდენტად; ბოლოს, [[უნგრეთი|უნგრეთიდან]] ჩაბა კოროში ამ თანამდებობაზე 2022 წელს აირჩიეს და სამოცდამეშვიდე სესიაზე.<ref>{{Cite web|title=Hungarian diplomat Csaba Korosi elected UN Assembly president|url=https://www.aa.com.tr/en/world/hungarian-diplomat-csaba-korosi-elected-un-assembly-president/2608015|access-date=2025-05-17}}</ref> === უშიშროების საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] ორი ადგილი უჭირავს, 1 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|Russia}} | მუდმივი |- |{{SLO}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან: {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{POL}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SVK}} | rowspan="3" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SLO}} |- | ''(ვაკანტური)'' {{NoteTag|Pending election between North Macedonia and Russia, see [[List of members of the United Nations Economic and Social Council#Eastern European Group|notes of EEG section for details]]}} |- |{{დროშა|სომხეთი}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|აზერბაიჯანი}} |} === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{ALB}} | rowspan="2" | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{BGR}} |- |{{GEO}} | rowspan="2" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{ROU}} |- |{{დროშა|ჩეხეთი}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|ჩრდილოეთი მაკედონია}} |} === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, 2 და 7 ციფრებით დასრულებულ წლებში, აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონიდან პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილებების გათვალისწინებით, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. {| class="wikitable" !წლები ! წევრების რაოდენობა ! შენიშვნები |- | 1966–1973 წწ. | 10 | [[პოლონეთი]], [[ჩეხოსლოვაკია]], [[უნგრეთი]], [[იუგოსლავია]], [[ალბანეთი]], [[ბულგარეთი]], [[რუმინეთი]], [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირი]] ; [[უკრაინა]] (როგორც [[უკრაინის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|უკრაინის სსრ]] ) და [[ბელარუსი]] (როგორც [[ბელორუსიის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|ბელორუსიის სსრ]] ) დამოუკიდებელი წევრები იყვნენ (იხილეთ [[გაეროს წევრი სახელმწიფოები|აქ]] ) |- | 1973–1990 წწ. | 11 | [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]], როგორც წევრი |- | 1990 წელი | 10 | [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანება]] |- | 1991–1992 წწ. | 21 | [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირის დაშლა]] ( [[ესტონეთი]], [[ლატვია]], [[ლიეტუვა]], [[მოლდოვა]], [[საქართველო]], [[სომხეთი]], [[აზერბაიჯანი]] ), [[იუგოსლავიის დაშლა]] ( [[სლოვენია]], [[ხორვატია]], [[ბოსნია და ჰერცეგოვინა|ბოსნია-ჰერცეგოვინა]], [[ჩრდილოეთი მაკედონია|მაკედონია]] ) |- | 1993 წელი | 22 | [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკიის]] ( [[ჩეხეთი]], [[სლოვაკეთი]] ) დაშლა |- | 2006 წლიდან დღემდე | 23 | [[სერბეთი და ჩერნოგორია|სერბეთისა და მონტენეგროს]] დაშლა ( [[სერბეთი|სერბია]], [[მონტენეგრო]] ) |} == შენიშვნები == {{NoteFoot}} == სქოლიო == {{შენიშვნების სია}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] hu745wt2obj83w5nsfbate03n1ze0t7 4823079 4823078 2025-07-01T21:24:58Z AkakiBalanchivadze 92095 4823079 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Eastern_European_Group_2012.png|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი 2012 წელს, თითოეული წევრის [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] გატარებული წლების მიხედვით. ჯგუფიდან ყოფილი წევრები მონიშნულია.]] '''გაეროს აღმოსავლეთ ევროპის სახელმწიფოთა ჯგუფი''' ('''EEG''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფიდან]] ერთ-ერთი, შედგება [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ]], [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალური]] და [[სამხრეთი ევროპა|სამხრეთ]] [[ევროპა|ევროპის]] 23 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref name= "Worldatlas">{{cite web |url=https://www.worldatlas.com/articles/what-are-the-five-regional-groups-of-the-united-nations.html |title=What Are The Five Regional Groups of the United Nations? |author=Wanza, Serah N. |date=27 November 2017 |website=Worldatlas |publisher=Worldatlas |access-date=26 February 2019}}</ref><ref name="UN Handbook"/> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით.<ref name="Colombia">{{Cite web|url=https://www.cancilleria.gov.co/en/content/latin-american-and-caribbean-group-grulac|title=Latin American and Caribbean Group (GRULAC)|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=Ministry of Foreign Affairs of Colombia|access-date=28 February 2019}}</ref> == ისტორია == [[1964]] წელს რეგიონული ჯგუფების შექმნამდე, გაეროს უშიშროების საბჭოში იყო აღმოსავლეთ ევროპისა და აზიის ადგილი, რომელიც 1946-1964 წლებში ეკავათ აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებს (მათ შორის [[საბერძნეთი|საბერძნეთსა]] და [[თურქეთი|თურქეთს]]), ასევე თანამედროვე დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების და [[გაეროს აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი|აზია-წყნარი ოკეანის]] ჯგუფების წევრებს. შექმნიდან მოყოლებული, ჯგუფი მნიშვნელოვნად შეიცვალა სხვადასხვა წევრი სახელმწიფოების დაშლის გამო: [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირი]] 1991 წელს, [[იუგოსლავიის დაშლა|იუგოსლავია]] 1991-2006 წლებში და [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკია]] 1993 წელს. გარდა ამისა, [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანების]] პროცესის შედეგად, ჯგუფმა დაკარგა [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]]. == წევრები == [[ფაილი:UN-EEG.png|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი]] === ამჟამინდელი წევრები === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის ამჟამინდელი წევრი სახელმწიფოებია:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref name="UN Handbook">{{Cite journal|url-status=dead}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20190125091014/https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf "United Nations Handbook 2018–19"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. ''United Nations Handbook:: An Annual Guide for Those Working within the United Nations'' (56&nbsp;ed.). Wellington: Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand: <span class="nowrap">15–</span>17. 2018. [[ISSN]]&nbsp;[https://search.worldcat.org/issn/0110-1951 0110-1951]. Archived from [https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2019-01-25<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-01-05</span></span>.</cite></ref> {{Div col}} *{{დროშა|ალბანეთი}} *{{დროშა|სომხეთი}} *{{დროშა|აზერბაიჯანი}} *{{დროშა|ბელარუსი}} *{{დროშა|ბოსნია და ჰერცეგოვინა}} *{{დროშა|ბულგარეთი}} *{{დროშა|ხორვატია}} *{{დროშა|ჩეხეთი}} *{{დროშა|ესტონეთი}} *{{დროშა|საქართველო}} *{{დროშა|უნგრეთი}} *{{დროშა|ლატვია}} *{{დროშა|ლიეტუვა}} *{{დროშა|მოლდოვა}} *{{დროშა|მონტენეგრო}} *{{დროშა|ჩრდილოეთი მაკედონია}} *{{დროშა|პოლონეთი}} *{{დროშა|რუმინეთი}} *{{დროშა|რუსეთი}} *{{დროშა|სერბეთი}} *{{დროშა|სლოვაკეთი}} *{{დროშა|სლოვენია}} *{{დროშა|უკრაინა}} {{Div col end}} === ისტორიული წევრები === * {{დროშა|ჩეხოსლოვაკია}} (1966–1993) * {{დროშა|იუგოსლავია}} (1966–1992) * {{დროშა|აღმოსავლეთ გერმანია}} (1973–1990) == წარმომადგენლობა == აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] (UNSC) ორი ადგილი აქვს; მუდმივი ადგილი უჭირავს [[რუსეთი|რუსეთს]], ხოლო არჩევითი ადგილი ჯგუფის რომელიმე მეორე წევრს. ჯგუფს ასევე უჭირავს 6 ადგილი [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] და 6 ადგილი გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში. ასევე, მას შეუძლია თავისი მოქალაქეების არჩევა [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გაეროს გენერალური ასამბლეის]] პრეზიდენტად; ბოლოს, [[უნგრეთი|უნგრეთიდან]] ჩაბა კოროში ამ თანამდებობაზე 2022 წელს აირჩიეს და სამოცდამეშვიდე სესიაზე.<ref>{{Cite web|title=Hungarian diplomat Csaba Korosi elected UN Assembly president|url=https://www.aa.com.tr/en/world/hungarian-diplomat-csaba-korosi-elected-un-assembly-president/2608015|access-date=2025-05-17}}</ref> === უშიშროების საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] ორი ადგილი უჭირავს, 1 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|Russia}} | მუდმივი |- |{{SLO}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან: {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{POL}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SVK}} | rowspan="3" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SLO}} |- | ''(ვაკანტური)'' {{NoteTag|Pending election between North Macedonia and Russia, see [[List of members of the United Nations Economic and Social Council#Eastern European Group|notes of EEG section for details]]}} |- |{{დროშა|სომხეთი}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|აზერბაიჯანი}} |} === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{ALB}} | rowspan="2" | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{BGR}} |- |{{GEO}} | rowspan="2" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{ROU}} |- |{{დროშა|ჩეხეთი}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|ჩრდილოეთი მაკედონია}} |} === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, 2 და 7 ციფრებით დასრულებულ წლებში, აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონიდან პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილებების გათვალისწინებით, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. {| class="wikitable" !წლები ! წევრების რაოდენობა ! შენიშვნები |- | 1966–1973 წწ. | 10 | [[პოლონეთი]], [[ჩეხოსლოვაკია]], [[უნგრეთი]], [[იუგოსლავია]], [[ალბანეთი]], [[ბულგარეთი]], [[რუმინეთი]], [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირი]] ; [[უკრაინა]] (როგორც [[უკრაინის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|უკრაინის სსრ]] ) და [[ბელარუსი]] (როგორც [[ბელორუსიის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|ბელორუსიის სსრ]] ) დამოუკიდებელი წევრები იყვნენ (იხილეთ [[გაეროს წევრი სახელმწიფოები|აქ]] ) |- | 1973–1990 წწ. | 11 | [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]], როგორც წევრი |- | 1990 წელი | 10 | [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანება]] |- | 1991–1992 წწ. | 21 | [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირის დაშლა]] ( [[ესტონეთი]], [[ლატვია]], [[ლიეტუვა]], [[მოლდოვა]], [[საქართველო]], [[სომხეთი]], [[აზერბაიჯანი]] ), [[იუგოსლავიის დაშლა]] ( [[სლოვენია]], [[ხორვატია]], [[ბოსნია და ჰერცეგოვინა|ბოსნია-ჰერცეგოვინა]], [[ჩრდილოეთი მაკედონია|მაკედონია]] ) |- | 1993 წელი | 22 | [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკიის]] ( [[ჩეხეთი]], [[სლოვაკეთი]] ) დაშლა |- | 2006 წლიდან დღემდე | 23 | [[სერბეთი და ჩერნოგორია|სერბეთისა და მონტენეგროს]] დაშლა ( [[სერბეთი|სერბია]], [[მონტენეგრო]] ) |} == შენიშვნები == {{NoteFoot}} == სქოლიო == {{შენიშვნების სია}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] 25hf2ui7dmgt2pkk2kb3m3xo1ia4g4s 4823080 4823079 2025-07-01T21:25:27Z AkakiBalanchivadze 92095 /* შენიშვნები */ 4823080 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Eastern_European_Group_2012.png|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი 2012 წელს, თითოეული წევრის [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] გატარებული წლების მიხედვით. ჯგუფიდან ყოფილი წევრები მონიშნულია.]] '''გაეროს აღმოსავლეთ ევროპის სახელმწიფოთა ჯგუფი''' ('''EEG''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფიდან]] ერთ-ერთი, შედგება [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ]], [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალური]] და [[სამხრეთი ევროპა|სამხრეთ]] [[ევროპა|ევროპის]] 23 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref name= "Worldatlas">{{cite web |url=https://www.worldatlas.com/articles/what-are-the-five-regional-groups-of-the-united-nations.html |title=What Are The Five Regional Groups of the United Nations? |author=Wanza, Serah N. |date=27 November 2017 |website=Worldatlas |publisher=Worldatlas |access-date=26 February 2019}}</ref><ref name="UN Handbook"/> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით.<ref name="Colombia">{{Cite web|url=https://www.cancilleria.gov.co/en/content/latin-american-and-caribbean-group-grulac|title=Latin American and Caribbean Group (GRULAC)|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=Ministry of Foreign Affairs of Colombia|access-date=28 February 2019}}</ref> == ისტორია == [[1964]] წელს რეგიონული ჯგუფების შექმნამდე, გაეროს უშიშროების საბჭოში იყო აღმოსავლეთ ევროპისა და აზიის ადგილი, რომელიც 1946-1964 წლებში ეკავათ აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებს (მათ შორის [[საბერძნეთი|საბერძნეთსა]] და [[თურქეთი|თურქეთს]]), ასევე თანამედროვე დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების და [[გაეროს აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი|აზია-წყნარი ოკეანის]] ჯგუფების წევრებს. შექმნიდან მოყოლებული, ჯგუფი მნიშვნელოვნად შეიცვალა სხვადასხვა წევრი სახელმწიფოების დაშლის გამო: [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირი]] 1991 წელს, [[იუგოსლავიის დაშლა|იუგოსლავია]] 1991-2006 წლებში და [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკია]] 1993 წელს. გარდა ამისა, [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანების]] პროცესის შედეგად, ჯგუფმა დაკარგა [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]]. == წევრები == [[ფაილი:UN-EEG.png|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი]] === ამჟამინდელი წევრები === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის ამჟამინდელი წევრი სახელმწიფოებია:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups|title=Regional groups of Member States|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 August 2024}}</ref><ref name="UN Handbook">{{Cite journal|url-status=dead}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20190125091014/https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf "United Nations Handbook 2018–19"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. ''United Nations Handbook:: An Annual Guide for Those Working within the United Nations'' (56&nbsp;ed.). Wellington: Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand: <span class="nowrap">15–</span>17. 2018. [[ISSN]]&nbsp;[https://search.worldcat.org/issn/0110-1951 0110-1951]. Archived from [https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2019-01-25<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-01-05</span></span>.</cite></ref> {{Div col}} *{{დროშა|ალბანეთი}} *{{დროშა|სომხეთი}} *{{დროშა|აზერბაიჯანი}} *{{დროშა|ბელარუსი}} *{{დროშა|ბოსნია და ჰერცეგოვინა}} *{{დროშა|ბულგარეთი}} *{{დროშა|ხორვატია}} *{{დროშა|ჩეხეთი}} *{{დროშა|ესტონეთი}} *{{დროშა|საქართველო}} *{{დროშა|უნგრეთი}} *{{დროშა|ლატვია}} *{{დროშა|ლიეტუვა}} *{{დროშა|მოლდოვა}} *{{დროშა|მონტენეგრო}} *{{დროშა|ჩრდილოეთი მაკედონია}} *{{დროშა|პოლონეთი}} *{{დროშა|რუმინეთი}} *{{დროშა|რუსეთი}} *{{დროშა|სერბეთი}} *{{დროშა|სლოვაკეთი}} *{{დროშა|სლოვენია}} *{{დროშა|უკრაინა}} {{Div col end}} === ისტორიული წევრები === * {{დროშა|ჩეხოსლოვაკია}} (1966–1993) * {{დროშა|იუგოსლავია}} (1966–1992) * {{დროშა|აღმოსავლეთ გერმანია}} (1973–1990) == წარმომადგენლობა == აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] (UNSC) ორი ადგილი აქვს; მუდმივი ადგილი უჭირავს [[რუსეთი|რუსეთს]], ხოლო არჩევითი ადგილი ჯგუფის რომელიმე მეორე წევრს. ჯგუფს ასევე უჭირავს 6 ადგილი [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] და 6 ადგილი გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში. ასევე, მას შეუძლია თავისი მოქალაქეების არჩევა [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გაეროს გენერალური ასამბლეის]] პრეზიდენტად; ბოლოს, [[უნგრეთი|უნგრეთიდან]] ჩაბა კოროში ამ თანამდებობაზე 2022 წელს აირჩიეს და სამოცდამეშვიდე სესიაზე.<ref>{{Cite web|title=Hungarian diplomat Csaba Korosi elected UN Assembly president|url=https://www.aa.com.tr/en/world/hungarian-diplomat-csaba-korosi-elected-un-assembly-president/2608015|access-date=2025-05-17}}</ref> === უშიშროების საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] ორი ადგილი უჭირავს, 1 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|Russia}} | მუდმივი |- |{{SLO}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან: {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{POL}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SVK}} | rowspan="3" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SLO}} |- | ''(ვაკანტური)'' {{NoteTag|Pending election between North Macedonia and Russia, see [[List of members of the United Nations Economic and Social Council#Eastern European Group|notes of EEG section for details]]}} |- |{{დროშა|სომხეთი}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|აზერბაიჯანი}} |} === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{ALB}} | rowspan="2" | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{BGR}} |- |{{GEO}} | rowspan="2" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{ROU}} |- |{{დროშა|ჩეხეთი}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|ჩრდილოეთი მაკედონია}} |} === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, 2 და 7 ციფრებით დასრულებულ წლებში, აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონიდან პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილებების გათვალისწინებით, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. {| class="wikitable" !წლები ! წევრების რაოდენობა ! შენიშვნები |- | 1966–1973 წწ. | 10 | [[პოლონეთი]], [[ჩეხოსლოვაკია]], [[უნგრეთი]], [[იუგოსლავია]], [[ალბანეთი]], [[ბულგარეთი]], [[რუმინეთი]], [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირი]] ; [[უკრაინა]] (როგორც [[უკრაინის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|უკრაინის სსრ]] ) და [[ბელარუსი]] (როგორც [[ბელორუსიის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|ბელორუსიის სსრ]] ) დამოუკიდებელი წევრები იყვნენ (იხილეთ [[გაეროს წევრი სახელმწიფოები|აქ]] ) |- | 1973–1990 წწ. | 11 | [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]], როგორც წევრი |- | 1990 წელი | 10 | [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანება]] |- | 1991–1992 წწ. | 21 | [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირის დაშლა]] ( [[ესტონეთი]], [[ლატვია]], [[ლიეტუვა]], [[მოლდოვა]], [[საქართველო]], [[სომხეთი]], [[აზერბაიჯანი]] ), [[იუგოსლავიის დაშლა]] ( [[სლოვენია]], [[ხორვატია]], [[ბოსნია და ჰერცეგოვინა|ბოსნია-ჰერცეგოვინა]], [[ჩრდილოეთი მაკედონია|მაკედონია]] ) |- | 1993 წელი | 22 | [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკიის]] ( [[ჩეხეთი]], [[სლოვაკეთი]] ) დაშლა |- | 2006 წლიდან დღემდე | 23 | [[სერბეთი და ჩერნოგორია|სერბეთისა და მონტენეგროს]] დაშლა ( [[სერბეთი|სერბია]], [[მონტენეგრო]] ) |} == სქოლიო == {{შენიშვნების სია}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] i5z1oyb67gcyacwnqmalppsi2ff5phh 4823082 4823080 2025-07-01T21:26:39Z AkakiBalanchivadze 92095 /* ამჟამინდელი წევრები */ 4823082 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Eastern_European_Group_2012.png|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი 2012 წელს, თითოეული წევრის [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] გატარებული წლების მიხედვით. ჯგუფიდან ყოფილი წევრები მონიშნულია.]] '''გაეროს აღმოსავლეთ ევროპის სახელმწიფოთა ჯგუფი''' ('''EEG''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფიდან]] ერთ-ერთი, შედგება [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ]], [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალური]] და [[სამხრეთი ევროპა|სამხრეთ]] [[ევროპა|ევროპის]] 23 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref name= "Worldatlas">{{cite web |url=https://www.worldatlas.com/articles/what-are-the-five-regional-groups-of-the-united-nations.html |title=What Are The Five Regional Groups of the United Nations? |author=Wanza, Serah N. |date=27 November 2017 |website=Worldatlas |publisher=Worldatlas |access-date=26 February 2019}}</ref><ref name="UN Handbook"/> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით.<ref name="Colombia">{{Cite web|url=https://www.cancilleria.gov.co/en/content/latin-american-and-caribbean-group-grulac|title=Latin American and Caribbean Group (GRULAC)|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=Ministry of Foreign Affairs of Colombia|access-date=28 February 2019}}</ref> == ისტორია == [[1964]] წელს რეგიონული ჯგუფების შექმნამდე, გაეროს უშიშროების საბჭოში იყო აღმოსავლეთ ევროპისა და აზიის ადგილი, რომელიც 1946-1964 წლებში ეკავათ აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებს (მათ შორის [[საბერძნეთი|საბერძნეთსა]] და [[თურქეთი|თურქეთს]]), ასევე თანამედროვე დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების და [[გაეროს აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი|აზია-წყნარი ოკეანის]] ჯგუფების წევრებს. შექმნიდან მოყოლებული, ჯგუფი მნიშვნელოვნად შეიცვალა სხვადასხვა წევრი სახელმწიფოების დაშლის გამო: [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირი]] 1991 წელს, [[იუგოსლავიის დაშლა|იუგოსლავია]] 1991-2006 წლებში და [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკია]] 1993 წელს. გარდა ამისა, [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანების]] პროცესის შედეგად, ჯგუფმა დაკარგა [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]]. == წევრები == [[ფაილი:UN-EEG.png|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი]] === ამჟამინდელი წევრები === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის ამჟამინდელი წევრი სახელმწიფოებია:<ref>{{cite web |url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups |title=Regional groups of Member States |author=<!--Not stated--> |website=United Nations Department for General Assembly and Conference management |publisher=United Nations |access-date=26 August 2024}}</ref><ref name="UN Handbook">{{cite journal |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=United Nations Handbook 2018–19 |journal=United Nations Handbook:: An Annual Guide for Those Working within the United Nations |url=https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf |edition=56 |location=Wellington |publisher=Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand |pages=15–17 |date=2018 |issn=0110-1951 |access-date=2020-01-05 |archive-date=2019-01-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190125091014/https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf |url-status=dead }}</ref> {{Div col}} *{{დროშა|ალბანეთი}} *{{დროშა|სომხეთი}} *{{დროშა|აზერბაიჯანი}} *{{დროშა|ბელარუსი}} *{{დროშა|ბოსნია და ჰერცეგოვინა}} *{{დროშა|ბულგარეთი}} *{{დროშა|ხორვატია}} *{{დროშა|ჩეხეთი}} *{{დროშა|ესტონეთი}} *{{დროშა|საქართველო}} *{{დროშა|უნგრეთი}} *{{დროშა|ლატვია}} *{{დროშა|ლიეტუვა}} *{{დროშა|მოლდოვა}} *{{დროშა|მონტენეგრო}} *{{დროშა|ჩრდილოეთი მაკედონია}} *{{დროშა|პოლონეთი}} *{{დროშა|რუმინეთი}} *{{დროშა|რუსეთი}} *{{დროშა|სერბეთი}} *{{დროშა|სლოვაკეთი}} *{{დროშა|სლოვენია}} *{{დროშა|უკრაინა}} {{Div col end}} === ისტორიული წევრები === * {{დროშა|ჩეხოსლოვაკია}} (1966–1993) * {{დროშა|იუგოსლავია}} (1966–1992) * {{დროშა|აღმოსავლეთ გერმანია}} (1973–1990) == წარმომადგენლობა == აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] (UNSC) ორი ადგილი აქვს; მუდმივი ადგილი უჭირავს [[რუსეთი|რუსეთს]], ხოლო არჩევითი ადგილი ჯგუფის რომელიმე მეორე წევრს. ჯგუფს ასევე უჭირავს 6 ადგილი [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] და 6 ადგილი გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში. ასევე, მას შეუძლია თავისი მოქალაქეების არჩევა [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გაეროს გენერალური ასამბლეის]] პრეზიდენტად; ბოლოს, [[უნგრეთი|უნგრეთიდან]] ჩაბა კოროში ამ თანამდებობაზე 2022 წელს აირჩიეს და სამოცდამეშვიდე სესიაზე.<ref>{{Cite web|title=Hungarian diplomat Csaba Korosi elected UN Assembly president|url=https://www.aa.com.tr/en/world/hungarian-diplomat-csaba-korosi-elected-un-assembly-president/2608015|access-date=2025-05-17}}</ref> === უშიშროების საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] ორი ადგილი უჭირავს, 1 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|Russia}} | მუდმივი |- |{{SLO}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან: {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{POL}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SVK}} | rowspan="3" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SLO}} |- | ''(ვაკანტური)'' {{NoteTag|Pending election between North Macedonia and Russia, see [[List of members of the United Nations Economic and Social Council#Eastern European Group|notes of EEG section for details]]}} |- |{{დროშა|სომხეთი}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|აზერბაიჯანი}} |} === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{ALB}} | rowspan="2" | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{BGR}} |- |{{GEO}} | rowspan="2" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{ROU}} |- |{{დროშა|ჩეხეთი}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|ჩრდილოეთი მაკედონია}} |} === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, 2 და 7 ციფრებით დასრულებულ წლებში, აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონიდან პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილებების გათვალისწინებით, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. {| class="wikitable" !წლები ! წევრების რაოდენობა ! შენიშვნები |- | 1966–1973 წწ. | 10 | [[პოლონეთი]], [[ჩეხოსლოვაკია]], [[უნგრეთი]], [[იუგოსლავია]], [[ალბანეთი]], [[ბულგარეთი]], [[რუმინეთი]], [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირი]] ; [[უკრაინა]] (როგორც [[უკრაინის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|უკრაინის სსრ]] ) და [[ბელარუსი]] (როგორც [[ბელორუსიის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|ბელორუსიის სსრ]] ) დამოუკიდებელი წევრები იყვნენ (იხილეთ [[გაეროს წევრი სახელმწიფოები|აქ]] ) |- | 1973–1990 წწ. | 11 | [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]], როგორც წევრი |- | 1990 წელი | 10 | [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანება]] |- | 1991–1992 წწ. | 21 | [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირის დაშლა]] ( [[ესტონეთი]], [[ლატვია]], [[ლიეტუვა]], [[მოლდოვა]], [[საქართველო]], [[სომხეთი]], [[აზერბაიჯანი]] ), [[იუგოსლავიის დაშლა]] ( [[სლოვენია]], [[ხორვატია]], [[ბოსნია და ჰერცეგოვინა|ბოსნია-ჰერცეგოვინა]], [[ჩრდილოეთი მაკედონია|მაკედონია]] ) |- | 1993 წელი | 22 | [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკიის]] ( [[ჩეხეთი]], [[სლოვაკეთი]] ) დაშლა |- | 2006 წლიდან დღემდე | 23 | [[სერბეთი და ჩერნოგორია|სერბეთისა და მონტენეგროს]] დაშლა ( [[სერბეთი|სერბია]], [[მონტენეგრო]] ) |} == სქოლიო == {{შენიშვნების სია}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] rt3w80flcr1n5qnn6tokskccobqwsol 4823083 4823082 2025-07-01T21:27:06Z AkakiBalanchivadze 92095 /* წარმომადგენლობა */ 4823083 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Eastern_European_Group_2012.png|მარჯვნივ|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი 2012 წელს, თითოეული წევრის [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] გატარებული წლების მიხედვით. ჯგუფიდან ყოფილი წევრები მონიშნულია.]] '''გაეროს აღმოსავლეთ ევროპის სახელმწიფოთა ჯგუფი''' ('''EEG''') - [[გაეროს რეგიონული ჯგუფები|გაეროს ხუთი რეგიონული ჯგუფიდან]] ერთ-ერთი, შედგება [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ]], [[ცენტრალური ევროპა|ცენტრალური]] და [[სამხრეთი ევროპა|სამხრეთ]] [[ევროპა|ევროპის]] 23 წევრი სახელმწიფოსგან.<ref name= "Worldatlas">{{cite web |url=https://www.worldatlas.com/articles/what-are-the-five-regional-groups-of-the-united-nations.html |title=What Are The Five Regional Groups of the United Nations? |author=Wanza, Serah N. |date=27 November 2017 |website=Worldatlas |publisher=Worldatlas |access-date=26 February 2019}}</ref><ref name="UN Handbook"/> სხვა რეგიონული ჯგუფების მსგავსად, მას არავალდებულო ხასიათი აქვს და განიხილება რეგიონული და საერთაშორისო დონის საკითხები. გარდა ამისა, ჯგუფი მუშაობს გაეროს ორგანოებში ადგილების განაწილებაზე რეგიონიდან კანდიდატების წარდგენით.<ref name="Colombia">{{Cite web|url=https://www.cancilleria.gov.co/en/content/latin-american-and-caribbean-group-grulac|title=Latin American and Caribbean Group (GRULAC)|author=<!--Not stated-->|date=n.d.|publisher=Ministry of Foreign Affairs of Colombia|access-date=28 February 2019}}</ref> == ისტორია == [[1964]] წელს რეგიონული ჯგუფების შექმნამდე, გაეროს უშიშროების საბჭოში იყო აღმოსავლეთ ევროპისა და აზიის ადგილი, რომელიც 1946-1964 წლებში ეკავათ აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებს (მათ შორის [[საბერძნეთი|საბერძნეთსა]] და [[თურქეთი|თურქეთს]]), ასევე თანამედროვე დასავლეთ ევროპისა და სხვა ქვეყნების და [[გაეროს აზია-წყნარი ოკეანის ჯგუფი|აზია-წყნარი ოკეანის]] ჯგუფების წევრებს. შექმნიდან მოყოლებული, ჯგუფი მნიშვნელოვნად შეიცვალა სხვადასხვა წევრი სახელმწიფოების დაშლის გამო: [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირი]] 1991 წელს, [[იუგოსლავიის დაშლა|იუგოსლავია]] 1991-2006 წლებში და [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკია]] 1993 წელს. გარდა ამისა, [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანების]] პროცესის შედეგად, ჯგუფმა დაკარგა [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]]. == წევრები == [[ფაილი:UN-EEG.png|მინი|300x300პქ| აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფი]] === ამჟამინდელი წევრები === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის ამჟამინდელი წევრი სახელმწიფოებია:<ref>{{cite web |url=https://www.un.org/dgacm/en/content/regional-groups |title=Regional groups of Member States |author=<!--Not stated--> |website=United Nations Department for General Assembly and Conference management |publisher=United Nations |access-date=26 August 2024}}</ref><ref name="UN Handbook">{{cite journal |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=United Nations Handbook 2018–19 |journal=United Nations Handbook:: An Annual Guide for Those Working within the United Nations |url=https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf |edition=56 |location=Wellington |publisher=Ministry of Foreign Affairs and Trade of New Zealand |pages=15–17 |date=2018 |issn=0110-1951 |access-date=2020-01-05 |archive-date=2019-01-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190125091014/https://www.mfat.govt.nz/assets/Handbooks/UN-Handbook-2018-19-pdf.pdf |url-status=dead }}</ref> {{Div col}} *{{დროშა|ალბანეთი}} *{{დროშა|სომხეთი}} *{{დროშა|აზერბაიჯანი}} *{{დროშა|ბელარუსი}} *{{დროშა|ბოსნია და ჰერცეგოვინა}} *{{დროშა|ბულგარეთი}} *{{დროშა|ხორვატია}} *{{დროშა|ჩეხეთი}} *{{დროშა|ესტონეთი}} *{{დროშა|საქართველო}} *{{დროშა|უნგრეთი}} *{{დროშა|ლატვია}} *{{დროშა|ლიეტუვა}} *{{დროშა|მოლდოვა}} *{{დროშა|მონტენეგრო}} *{{დროშა|ჩრდილოეთი მაკედონია}} *{{დროშა|პოლონეთი}} *{{დროშა|რუმინეთი}} *{{დროშა|რუსეთი}} *{{დროშა|სერბეთი}} *{{დროშა|სლოვაკეთი}} *{{დროშა|სლოვენია}} *{{დროშა|უკრაინა}} {{Div col end}} === ისტორიული წევრები === * {{დროშა|ჩეხოსლოვაკია}} (1966–1993) * {{დროშა|იუგოსლავია}} (1966–1992) * {{დროშა|აღმოსავლეთ გერმანია}} (1973–1990) == წარმომადგენლობა == აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის უშიშროების საბჭოში]] (UNSC) ორი ადგილი აქვს; მუდმივი ადგილი უჭირავს [[რუსეთი|რუსეთს]], ხოლო არჩევითი ადგილი ჯგუფის რომელიმე მეორე წევრს. ჯგუფს ასევე უჭირავს 6 ადგილი [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] და 6 ადგილი გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში. ასევე, მას შეუძლია თავისი მოქალაქეების არჩევა [[გაეროს გენერალური ასამბლეა|გაეროს გენერალური ასამბლეის]] პრეზიდენტად; ბოლოს, [[უნგრეთი|უნგრეთიდან]] ჩაბა კოროში ამ თანამდებობაზე 2022 წელს აირჩიეს და სამოცდამეშვიდე სესიაზე.<ref>{{Cite web|title=Hungarian diplomat Csaba Korosi elected UN Assembly president|url=https://www.aa.com.tr/en/world/hungarian-diplomat-csaba-korosi-elected-un-assembly-president/2608015|access-date=2025-05-17}}</ref> === უშიშროების საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს უშიშროების საბჭო|უშიშროების საბჭოში]] ორი ადგილი უჭირავს, 1 არამუდმივი და 1 მუდმივი. ჯგუფიდან უშიშროების საბჭოს ამჟამინდელი წევრები არიან: <ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/securitycouncil/content/current-members|title=Current Members|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12152.doc.htm|title=General Assembly Elects Estonia, Niger, Saint Vincent and Grenadines, Tunisia, Viet Nam as Non-Permanent Members of Security Council for 2020-2021|author=<!--Not stated-->|publisher=United Nations|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{Flagcountry|Russia}} | მუდმივი |- |{{SLO}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |} === ეკონომიკური და სოციალური საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს [[გაეროს ეკონომიკური და სოციალური საბჭო|გაეროს ეკონომიკურ და სოციალურ საბჭოში]] ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან: {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{POL}} | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SVK}} | rowspan="3" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{SLO}} |- | ''(ვაკანტური)'' {{NoteTag|Pending election between North Macedonia and Russia, see [[List of members of the United Nations Economic and Social Council#Eastern European Group|notes of EEG section for details]]}} |- |{{დროშა|სომხეთი}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|აზერბაიჯანი}} |} === ადამიანის უფლებათა საბჭო === აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს გაეროს ადამიანის უფლებათა საბჭოში ექვსი ადგილი უჭირავს. ეკონომიკური და სოციალური საბჭოს ამჟამინდელი წევრები ჯგუფიდან არიან:<ref>{{Cite web|url=https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/HRC/Pages/MembersByGroup.aspx|title=Current Membership of the Human Rights Council, 1 January - 31 December 2019 by regional groups|access-date=26 February 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/press/en/2019/ga12204.doc.htm|title=General Assembly Elects 14 Member States to Human Rights Council, Appoints New Under-Secretary-General for Internal Oversight Services|access-date=1 January 2020}}</ref> {| class="wikitable" !ქვეყანა ! ტერმინი |- |{{ALB}} | rowspan="2" | 2024 წლის 1 იანვარი – 2026 წლის 31 დეკემბერი |- |{{BGR}} |- |{{GEO}} | rowspan="2" | 2023 წლის 1 იანვარი – 2025 წლის 31 დეკემბერი |- |{{ROU}} |- |{{დროშა|ჩეხეთი}} | rowspan="2" | 2025 წლის 1 იანვარი – 2027 წლის 31 დეკემბერი |- |{{დროშა|ჩრდილოეთი მაკედონია}} |} === გენერალური ასამბლეის თავმჯდომარეობა === ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ, 2 და 7 ციფრებით დასრულებულ წლებში, აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფს უფლება აქვს აირჩიოს გენერალური ასამბლეის პრეზიდენტი. ქვემოთ მოცემულია რეგიონიდან პრეზიდენტების სია 1963 წელს მისი ოფიციალური შექმნიდან:<ref>{{Cite web|url=https://www.un.org/pga/79/about/past-presidents/|title=Past Presidents|access-date=26 August 2024}}</ref> == წევრობის ქრონოლოგია == დროთა განმავლობაში აღმოსავლეთ ევროპის ჯგუფის მნიშვნელოვანი ცვლილებების გათვალისწინებით, მისი წევრების რაოდენობაც შეიცვალა. {| class="wikitable" !წლები ! წევრების რაოდენობა ! შენიშვნები |- | 1966–1973 წწ. | 10 | [[პოლონეთი]], [[ჩეხოსლოვაკია]], [[უნგრეთი]], [[იუგოსლავია]], [[ალბანეთი]], [[ბულგარეთი]], [[რუმინეთი]], [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირი]] ; [[უკრაინა]] (როგორც [[უკრაინის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|უკრაინის სსრ]] ) და [[ბელარუსი]] (როგორც [[ბელორუსიის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|ბელორუსიის სსრ]] ) დამოუკიდებელი წევრები იყვნენ (იხილეთ [[გაეროს წევრი სახელმწიფოები|აქ]] ) |- | 1973–1990 წწ. | 11 | [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა]], როგორც წევრი |- | 1990 წელი | 10 | [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანება]] |- | 1991–1992 წწ. | 21 | [[სსრკ-ის დაშლა|საბჭოთა კავშირის დაშლა]] ( [[ესტონეთი]], [[ლატვია]], [[ლიეტუვა]], [[მოლდოვა]], [[საქართველო]], [[სომხეთი]], [[აზერბაიჯანი]] ), [[იუგოსლავიის დაშლა]] ( [[სლოვენია]], [[ხორვატია]], [[ბოსნია და ჰერცეგოვინა|ბოსნია-ჰერცეგოვინა]], [[ჩრდილოეთი მაკედონია|მაკედონია]] ) |- | 1993 წელი | 22 | [[ჩეხოსლოვაკიის დაშლა|ჩეხოსლოვაკიის]] ( [[ჩეხეთი]], [[სლოვაკეთი]] ) დაშლა |- | 2006 წლიდან დღემდე | 23 | [[სერბეთი და ჩერნოგორია|სერბეთისა და მონტენეგროს]] დაშლა ( [[სერბეთი|სერბია]], [[მონტენეგრო]] ) |} == სქოლიო == {{შენიშვნების სია}} [[კატეგორია:გაერო]] [[კატეგორია:გაეროს რეგიონული ჯგუფები]] 64x4icdu70qblklu15cigwbw4w94d83 0 591904 4823084 2025-07-01T21:37:13Z Mehman 75871 ახალი გვერდი: '''მმართველი''' – პირი, რომელიც თავისი შეხედულებისამებრ მმართავს [[სახელმწიფო]]ს, რეგიონს, დაწესებულებას, საწარმოს ან მეურნეობის საქმეებს.<ref>{{Cite web|url=http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=14&t=142379|title=მმარ... 4823084 wikitext text/x-wiki '''მმართველი''' – პირი, რომელიც თავისი შეხედულებისამებრ მმართავს [[სახელმწიფო]]ს, რეგიონს, დაწესებულებას, საწარმოს ან მეურნეობის საქმეებს.<ref>{{Cite web|url=http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=14&t=142379|title=მმართველი — უნივერსალური ენციკლოპედიური ლექსიკონი|publisher=ფანტაზია|author=ალექსანდრე ელერდაშვილი|year=2006 |accessdate=02.07.2025}}</ref> სიტყვა „მმართველი“ უფრო ხშირად გამოიყენება „[[მონარქია|მონარქის]]“ აღსანიშნავად და არა ნებისმიერი პოლიტიკური სისტემის პირობებში არსებული სახელმწიფოს მეთაურის, რადგან [[რესპუბლიკა|რესპუბლიკის]] ტიპის სახელმწიფოებში არ არსებობენ შეუზღუდავი ძალაუფლების მქონე „მმართველები“, არამედ შეიძლება არსებობდნენ მხოლოდ „სახელმწიფოს მეთაურები“, რომლებიც მართავენ ქვეყანას პარლამენტთან, სასამართლო ხელისუფლებასთან და ა.შ. ერთად. ეს სიტყვა ასევე შეიძლება გამოვიყენოთ [[რეგენტი|რეგენტებისა]] და უზურპატორების აღსანიშნავად, მაგრამ ის „მონარქს“ უტოლდება, თუ იგი არჩეულია თავად ხალხის ან უხუცესთა კრების, ან მთავრობის პალატის, ან პარლამენტის, ან წმინდა სინოდის, ან სენატის მიერ. ის არის აბსოლუტურად ლეგიტიმური მონარქი კონკრეტულ ტერიტორიაზე, თუ მანამდე ამ სახელმწიფოში ან ქვეყანაში არ არსებობდა ცენტრალიზებული ხელისუფლება (მთავრობა, რომელიც ემორჩილება მონარქს, მმართველს). ამავე მიზეზების გამო, „მმართველის“ ცნება უფრო ზუსტი და სწორია, ვიდრე სიტყვა „მეფე“, უძველესი მონარქების ტიტულების აღსანიშნავად. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} a9w4g5vl9krw30tf1djymq9o8wdzuwh 4823085 4823084 2025-07-01T21:39:01Z Mehman 75871 დაემატა [[კატეგორია:არისტოკრატიული წოდებები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823085 wikitext text/x-wiki '''მმართველი''' – პირი, რომელიც თავისი შეხედულებისამებრ მმართავს [[სახელმწიფო]]ს, რეგიონს, დაწესებულებას, საწარმოს ან მეურნეობის საქმეებს.<ref>{{Cite web|url=http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=14&t=142379|title=მმართველი — უნივერსალური ენციკლოპედიური ლექსიკონი|publisher=ფანტაზია|author=ალექსანდრე ელერდაშვილი|year=2006 |accessdate=02.07.2025}}</ref> სიტყვა „მმართველი“ უფრო ხშირად გამოიყენება „[[მონარქია|მონარქის]]“ აღსანიშნავად და არა ნებისმიერი პოლიტიკური სისტემის პირობებში არსებული სახელმწიფოს მეთაურის, რადგან [[რესპუბლიკა|რესპუბლიკის]] ტიპის სახელმწიფოებში არ არსებობენ შეუზღუდავი ძალაუფლების მქონე „მმართველები“, არამედ შეიძლება არსებობდნენ მხოლოდ „სახელმწიფოს მეთაურები“, რომლებიც მართავენ ქვეყანას პარლამენტთან, სასამართლო ხელისუფლებასთან და ა.შ. ერთად. ეს სიტყვა ასევე შეიძლება გამოვიყენოთ [[რეგენტი|რეგენტებისა]] და უზურპატორების აღსანიშნავად, მაგრამ ის „მონარქს“ უტოლდება, თუ იგი არჩეულია თავად ხალხის ან უხუცესთა კრების, ან მთავრობის პალატის, ან პარლამენტის, ან წმინდა სინოდის, ან სენატის მიერ. ის არის აბსოლუტურად ლეგიტიმური მონარქი კონკრეტულ ტერიტორიაზე, თუ მანამდე ამ სახელმწიფოში ან ქვეყანაში არ არსებობდა ცენტრალიზებული ხელისუფლება (მთავრობა, რომელიც ემორჩილება მონარქს, მმართველს). ამავე მიზეზების გამო, „მმართველის“ ცნება უფრო ზუსტი და სწორია, ვიდრე სიტყვა „მეფე“, უძველესი მონარქების ტიტულების აღსანიშნავად. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:არისტოკრატიული წოდებები]] 0ugxmtbbw6bp6fdqmvb7xu2wizxf9vz 4823086 4823085 2025-07-01T21:39:16Z Mehman 75871 დაემატა [[კატეგორია:სახელმწიფო]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823086 wikitext text/x-wiki '''მმართველი''' – პირი, რომელიც თავისი შეხედულებისამებრ მმართავს [[სახელმწიფო]]ს, რეგიონს, დაწესებულებას, საწარმოს ან მეურნეობის საქმეებს.<ref>{{Cite web|url=http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=14&t=142379|title=მმართველი — უნივერსალური ენციკლოპედიური ლექსიკონი|publisher=ფანტაზია|author=ალექსანდრე ელერდაშვილი|year=2006 |accessdate=02.07.2025}}</ref> სიტყვა „მმართველი“ უფრო ხშირად გამოიყენება „[[მონარქია|მონარქის]]“ აღსანიშნავად და არა ნებისმიერი პოლიტიკური სისტემის პირობებში არსებული სახელმწიფოს მეთაურის, რადგან [[რესპუბლიკა|რესპუბლიკის]] ტიპის სახელმწიფოებში არ არსებობენ შეუზღუდავი ძალაუფლების მქონე „მმართველები“, არამედ შეიძლება არსებობდნენ მხოლოდ „სახელმწიფოს მეთაურები“, რომლებიც მართავენ ქვეყანას პარლამენტთან, სასამართლო ხელისუფლებასთან და ა.შ. ერთად. ეს სიტყვა ასევე შეიძლება გამოვიყენოთ [[რეგენტი|რეგენტებისა]] და უზურპატორების აღსანიშნავად, მაგრამ ის „მონარქს“ უტოლდება, თუ იგი არჩეულია თავად ხალხის ან უხუცესთა კრების, ან მთავრობის პალატის, ან პარლამენტის, ან წმინდა სინოდის, ან სენატის მიერ. ის არის აბსოლუტურად ლეგიტიმური მონარქი კონკრეტულ ტერიტორიაზე, თუ მანამდე ამ სახელმწიფოში ან ქვეყანაში არ არსებობდა ცენტრალიზებული ხელისუფლება (მთავრობა, რომელიც ემორჩილება მონარქს, მმართველს). ამავე მიზეზების გამო, „მმართველის“ ცნება უფრო ზუსტი და სწორია, ვიდრე სიტყვა „მეფე“, უძველესი მონარქების ტიტულების აღსანიშნავად. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:არისტოკრატიული წოდებები]] [[კატეგორია:სახელმწიფო]] d8b3etkr5ot3u2afx50ezbdjdgw95hs 4823087 4823086 2025-07-01T21:39:26Z Mehman 75871 დაემატა [[კატეგორია:სახელმწიფო აპარატი]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823087 wikitext text/x-wiki '''მმართველი''' – პირი, რომელიც თავისი შეხედულებისამებრ მმართავს [[სახელმწიფო]]ს, რეგიონს, დაწესებულებას, საწარმოს ან მეურნეობის საქმეებს.<ref>{{Cite web|url=http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=14&t=142379|title=მმართველი — უნივერსალური ენციკლოპედიური ლექსიკონი|publisher=ფანტაზია|author=ალექსანდრე ელერდაშვილი|year=2006 |accessdate=02.07.2025}}</ref> სიტყვა „მმართველი“ უფრო ხშირად გამოიყენება „[[მონარქია|მონარქის]]“ აღსანიშნავად და არა ნებისმიერი პოლიტიკური სისტემის პირობებში არსებული სახელმწიფოს მეთაურის, რადგან [[რესპუბლიკა|რესპუბლიკის]] ტიპის სახელმწიფოებში არ არსებობენ შეუზღუდავი ძალაუფლების მქონე „მმართველები“, არამედ შეიძლება არსებობდნენ მხოლოდ „სახელმწიფოს მეთაურები“, რომლებიც მართავენ ქვეყანას პარლამენტთან, სასამართლო ხელისუფლებასთან და ა.შ. ერთად. ეს სიტყვა ასევე შეიძლება გამოვიყენოთ [[რეგენტი|რეგენტებისა]] და უზურპატორების აღსანიშნავად, მაგრამ ის „მონარქს“ უტოლდება, თუ იგი არჩეულია თავად ხალხის ან უხუცესთა კრების, ან მთავრობის პალატის, ან პარლამენტის, ან წმინდა სინოდის, ან სენატის მიერ. ის არის აბსოლუტურად ლეგიტიმური მონარქი კონკრეტულ ტერიტორიაზე, თუ მანამდე ამ სახელმწიფოში ან ქვეყანაში არ არსებობდა ცენტრალიზებული ხელისუფლება (მთავრობა, რომელიც ემორჩილება მონარქს, მმართველს). ამავე მიზეზების გამო, „მმართველის“ ცნება უფრო ზუსტი და სწორია, ვიდრე სიტყვა „მეფე“, უძველესი მონარქების ტიტულების აღსანიშნავად. ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:არისტოკრატიული წოდებები]] [[კატეგორია:სახელმწიფო]] [[კატეგორია:სახელმწიფო აპარატი]] cipwb7by221cxxerxmogrm82yxskw1l 0 591905 4823088 2025-07-01T22:19:20Z GiorgiXIII 62215 ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული| |მშობლიური სახელი = {{lang-fr|Province Sud}} |ქართული სახელი = სამხრეთი პროვინცია |დროშა = Bandera Province Sud.svg |გერბი = |ქვეყანა = საფრანგეთი |ჰიმნი = |სტატუსი = ახალი კა... 4823088 wikitext text/x-wiki {{ინფოდაფა ადმინისტრაციული ერთეული| |მშობლიური სახელი = {{lang-fr|Province Sud}} |ქართული სახელი = სამხრეთი პროვინცია |დროშა = Bandera Province Sud.svg |გერბი = |ქვეყანა = საფრანგეთი |ჰიმნი = |სტატუსი = [[ახალი კალედონია]] |შედის = [[ახალი კალედონიის პროვინციები|პროვინცია]] |მოიცავს = |დედაქალაქი = [[ნუმეა]] |მსხვილი ქალაქი = |მსხვილი ქალაქები = |თარიღი = |მეთაური = პრეზიდენტი |მეთაური 2 = სონია ბაკესი |მშპ = |მშპ წელი = |მშპ ადგილი = |მშპ ესმ = |ენა = |ენები = |მოსახლეობა = 203 144 |აღწერის წელი = 2019 |ადგილი მოსახლეობით = 1 |ეროვნული შემადგენლობა = ევროპელები - 35,9 %, [[კანაკები]] - 26,7 %, [[უოლისელები]] და [[ფუტუნელები]] - 11,4 %, მეტისები - 9,7 % |სიმჭიდროვე = 29,0 |აღმსარებლობა = |ფართობი = 7012,0 |ადგილი ფართობით = 2 |ფართობის პროცენტი = |მაქსიმალური სიმაღლე = |საშუალო სიმაღლე = |მინიმალური სიმაღლე = |განედი = |გრძედი = |რუკა = New Caledonia administrative1.png |დროის სარტყელი = +11:00 |აბრევიატურა = |ISO = |FIPS = |სატელეფონო კოდი = |საფოსტო ინდექსები = |ინტერნეტ-დომენი = |საავტომობილო სანომრე ნიშნები = |საიტი = http://www.province-sud.nc |კატეგორია ვიკისაწყობში = |პარამეტრი1 = |შენიშვნა = }} '''სამხრეთი პროვინცია''' ({{lang-fr|Province Sud}}) — [[საფრანგეთი]]ს [[საფრანგეთის ზღვისიქითა ტერიტორიები|ზღვისიქითა ტერიტორია]] [[ახალი კალედონია|ახალი კალედონიის]] სამიდან ერთი ადმინისტრაციული პროვინცია. ის მოიცავს ახალი კალედონიის მთავარ კუნძულ [[გრანდ-ტერი (ახალი კალედონია)|გრანდ-ტერის]] სამხრეთ და სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილებს. პროვინცია [[არქიპელაგი]]ს და მთელი [[მელანეზია|მელანეზიის]] ეკონომიკურად ყველაზე უფრო განვითარებული და ურბანიზებული ნაწილია. სამხრეთი პროვინცია ასევე ახალი კალედონიის და მელანეზიის ერთადერთი ნაწილია სადაც ეთნიკურ [[მელანეზიელები|მელანეზიელებს]] არა აქვთ მოსახლეობის აბსოლუტური უმრავლესობა. პროვინციული ასამბლეა და აღმასრულებელი ხელისუფლება მდებარეობს [[ნუმეა]]ში. მაგრამ [[საფრანგეთი]]ს სახელმწიფოს ადმინისტრაციული ორგანოები მდებარეობს დასახლებულ პუნქტ [[ლა-ფოა]]ში, როგორც [[საფრანგეთის მეტროპოლია|საფრანგეთის მეტროპოლიის]] [[სუბპრეფექტურა|სუბპრეფექტურის]] ანალოგი და სადაც იმყოფება რესპუბლიკის კომისარის მოადგილე ({{lang-fr|commissaire délégue de la République}}). ლა-ფოა საფრანგეთის ცენტრალური მთავრობის მიერ შეირჩა 1980-იანი წლების ბოლოს, რათა გათანაბრებულიყო ნუმეას გადაჭარბებული გავლენა ახალ კალედონიაში. ცენტრალური სახელმწიფო ადმინისტრაციული სამსახურები ლა-ფოაში განსხვავდება ცენტრალური სახელმწიფო ადმინისტრაციული სამსახურებისგან ნუმეაში. ლა-ფოაში ეს სამსახურები მართავენ ადგილობრივი დანიშნულების საქმეებს პროვინციის დონეზე, მაშინ როდესაც ნუმეაში ახალ კალედონიაში რესპუბლიკის უმაღლესი კომისრის ხელმძღვანელობით უძღვებიან მთელი ახალი კალედონიის ტერიტორიალური საქმეების მართვას. პროვინციის მოსახლეობის რაოდენობა 2019 წლის აღწერის მიხედვით შეადგენდა 203 144 ადამიანს, რომლებიც ცხოვრობენ 7012,0 კმ² მიწის ფართობზე. პროვინციის მოსახლეობა საკმაოდ მრავალფეროვანია, მაგრამ უმრავლესობას წარმოადგენენ არა [[მელანეზიელები]], რომელთა წილი პროვინციის მთლიანი მოსახლეობის მხოლოდ 26,7 %-ია და საუბრობენ კანაკელი ხალხის სხვადასხვა ენებზე, არამედ ევროპელები, რომლებზეც მოდის მოსახლეობის 35,9 %. მათ შემდეგ მოდიან [[უოლისელები]] და [[ფუტუნელები]] - 11,4 % და მეტისები - 9,7 %. == გეოგრაფია == == მოსახლეობა == {| class="wikitable" |- | colspan="7" align=center | '''დემოგრაფიული ცხრილი'''<ref>[https://archive.wikiwix.com/cache/display2.php/attachment.pdf?url=http%3A%2F%2Fwww.isee.nc%2Fcomponent%2Fphocadownload%2Fcategory%2F194-structure-de-la-population-et-evolutions%3Fdownload%3D1330%3Aevolution-population-2004-2014:evolution-population-2004-2014 Évolution de la population entre 2004 et 2014], [https://archive.wikiwix.com/cache/display2.php/attachment.xls?url=http%3A%2F%2Fwww.is:la-population-aux-differents-recensements la population aux différents recensements], [https://archive.wikiwix.com/cache/display2.php/attachment.pdf?url=http%3A%2F%2Fwww.isee.nc%2Fcomponent%2Fphocadownload%2Fcategory%2F194-structure-de-la-population-et-evolutions%3Fdownload%3D1329%3Apopulation-legale-2014:population-legale-2014 les populations légales 2014], Institut de la statistique et des études économiques de Nouvelle-Calédonie.</ref> |- ! წლები || 1956 || 1963 || 1969 || 1976 || 1983 || 1989 |- | მოსახლეობა || 33 426 || 49 329 || 61 150 || 86 694 || 98 548 || 111 735 |- ! წლები || 1996 || 2004 || 2009 || 2014 || 2019 || 2024 |- | მოსახლეობა || 134 546 || 164 235 || 183 007 || 199 983 || 203 144 || - |} == ადმინისტრაციული მოწყობა == სამხრეთი პროვინცია დაყოფილია 14 კომუნად: {| class="wikitable" ! № || კომუნა<br />(ქართ.) || კომუნა<br />(ფრანგ.) || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<br />ად. (2019) || სიმჭიდროვე,<br />ად./კმ² |- | colspan="6" align=center | '''{{colorbox|#EC6B18;}} [[სამხრეთი პროვინცია (ახალი კალედონია)|სამხრეთი პროვინცია]]''' |- | 1 || [[თიო (ახალი კალედონია)|თიო]] || Thio || align="right" | 997,6 || align="right" | 2524 || align="right" | 2,5 |- | 2 || [[იატე]] || Yaté || align="right" | 1338,4 || align="right" | 1667 || align="right" | 1,2 |- | 3 || [[ილ-დე-პენი]] || Île des Pins || align="right" | 152,3 || align="right" | 2037 || align="right" | 13,4 |- | 4 || [[მონ-დორი]] || Mont-Dore || align="right" | 643,0 || align="right" | 27 620 || align="right" | 43,0 |- | 5 || [[ნუმეა]] || Nouméa || align="right" | 45,7 || align="right" | 94 285 || align="right" | 2063,1 |- | 6 || [[დუმბეა]] || Dumbéa || align="right" | 254,6 || align="right" | 35 873 || align="right" | 140,9 |- | 7 || [[პაიიტა]] || Païta || align="right" | 699,7 || align="right" | 24 563 || align="right" | 35,1 |- | 8 || [[ბულუპარი]] || Boulouparis || align="right" | 865,6 || align="right" | 3315 || align="right" | 3,8 |- | 9 || [[ლა-ფოა]] || La Foa || align="right" | 464,0 || align="right" | 3552 || align="right" | 7,7 |- | 10 || [[სარამეა]] || Sarraméa || align="right" | 106,4 || align="right" | 572 || align="right" | 5,4 |- | 11 || [[ფარინო]] || Farino || align="right" | 48,0 || align="right" | 712 || align="right" | 14,8 |- | 12 || [[მუანდუ]] || Moindou || align="right" | 321,9 || align="right" | 681 || align="right" | 2,1 |- | 13 || [[ბურაილი]] || Bourail || align="right" | 797,6 || align="right" | 5531 || align="right" | 6,9 |- | 14 || [[პუაა]] (ჩრდილოეთი ნაწილი) || Poya || align="right" | 277,2 || align="right" | 210 || align="right" | 0,8 |- style="background: #CCC;" | || სულ || || align="right" | 18 575,5 || align="right" | 271 407 || align="right" | 14,6 |} == პროვინციული კონგრესი == ==რესურსები ინტერნეტში== * [http://www.province-sud.nc/ Site officiel] * [https://www.destinationprovincesud.nc/ Office de tourisme de la province Sud] * [http://www.isee.nc/publications/la-nouvelle-caledonie-en-cartes-et-en-chiffres/portrait-de-votre-tribu#province-sud Tribus de la Province Sud, site de l'ISEE] ==სქოლიო== {{სქოლიო}} [[კატეგორია:ახალი კალედონიის პროვინციები]] [[კატეგორია:ახალი კალედონიის გეოგრაფია]] 1p3of12ax8euy00fe4171a2f4ldggfj 14 591906 4823104 2025-07-02T03:04:02Z Jaba1977 3604 ცარიელი გვერდი შეიქმნა 4823104 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 4823105 4823104 2025-07-02T03:04:20Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:ვიკიპედიის კონკურსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823105 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ვიკიპედიის კონკურსები]] fiel0nnrhk7aiot49hbtw4o1048g340 4823106 4823105 2025-07-02T03:04:29Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:ვიკიპედიის კონკურსები]]; დაემატა [[კატეგორია:სამოქალაქო ქმედება 2017]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823106 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სამოქალაქო ქმედება 2017]] 19ghpdtk7a4zyguk6sxmvp750bheog8 14 591907 4823107 2025-07-02T03:04:42Z Jaba1977 3604 ცარიელი გვერდი შეიქმნა 4823107 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 4823108 4823107 2025-07-02T03:04:51Z Jaba1977 3604 დაემატა [[კატეგორია:ვიკიპედიის კონკურსები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823108 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ვიკიპედიის კონკურსები]] fiel0nnrhk7aiot49hbtw4o1048g340 14 591908 4823109 2025-07-02T03:05:15Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:სამოქალაქო ქმედება 2017]] 4823109 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სამოქალაქო ქმედება 2017]] 19ghpdtk7a4zyguk6sxmvp750bheog8 14 591909 4823114 2025-07-02T03:11:53Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ფილიპინების ქალაქები პროვინციის მიხედვით]] 4823114 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილიპინების ქალაქები პროვინციის მიხედვით]] iufdl4kpq3q80c03i5f09uw04vawj1q 14 591910 4823119 2025-07-02T03:14:34Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:ფილიპინების ქალაქები პროვინციის მიხედვით]] 4823119 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:ფილიპინების ქალაქები პროვინციის მიხედვით]] iufdl4kpq3q80c03i5f09uw04vawj1q 3 591912 4823190 2025-07-02T06:29:44Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{გამარჯობა}}— ~~~~ 4823190 wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}}— [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 06:29, 2 ივლისი 2025 (UTC) 7d78qky8wjvw4vf29t55uljcqdh7fn0 1 591915 4823215 2025-07-02T06:43:34Z Jaba1977 3604 მომხმარებელმა Jaba1977 გვერდი „[[განხილვა:ტურიზმი ჩრდილოეთ კორეაში]]“ გადაიტანა გვერდზე „[[განხილვა:ჩრდილოეთ კორეის ტურიზმი]]“ 4823215 wikitext text/x-wiki #გადამისამართება [[განხილვა:ჩრდილოეთ კორეის ტურიზმი]] cnk9ob7ef9ordooooe97lntkpb12fzx 0 591923 4823336 2025-07-02T07:05:27Z Sunlight35 98738 ახალი გვერდი: [[ფაილი:Tomb of Nakht (2).jpg|მინი]] {{subst:მუშავდება}} '''სოფლის მეურნეობა''' წარმოადგენს ეკონომიკის დარგს, რომლის მთავარი მიზანია მოსახლეობის საკვები რესურსებით უზრუნველყოფა და სხვადასხვა ი... 4823336 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Tomb of Nakht (2).jpg|მინი]] {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Sunlight35|Sunlight35]].|2|07|2025}} '''სოფლის მეურნეობა''' წარმოადგენს ეკონომიკის დარგს, რომლის მთავარი მიზანია მოსახლეობის საკვები რესურსებით უზრუნველყოფა და სხვადასხვა ინდუსტრიისთვის ნედლეულის მომარაგება. [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობის ისტორია]] [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობა]] lf4arbey5s1kmh4x17mz10qvpnvdzyq 4823375 4823336 2025-07-02T07:11:12Z Sunlight35 98738 4823375 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Tomb of Nakht (2).jpg|მინი]] {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Sunlight35|Sunlight35]].|2|07|2025}} '''სოფლის მეურნეობა''' წარმოადგენს ეკონომიკის დარგს, რომლის მთავარი მიზანია მოსახლეობის საკვები რესურსებით უზრუნველყოფა და სხვადასხვა ინდუსტრიისთვის ნედლეულის მომარაგება. == ნეოლითური ტრანსფორმაცია == ისტორიაში ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი მოვლენა სწორედ [[ნეოლითური რევოლუცია]] იყო, რომლის დროსაც საზოგადოებები თანდათან გადავიდნენ მონადირე-შემგროვებელი ცხოვრების წესიდან მიწათმოქმედებასა და მეცხოველეობაზე დაფუძნებულ ეკონომიკაზე. მეცნიერთა შეფასებით, მათ შორის აკადემიკოს გ. ბ. პოლიაკისა და პროფესორ ა. ნ. მარკოვას აზრით, ეს პროცესი წარმოადგენდა რადიკალურ გადასვლას მითვისების ეკონომიკური სისტემიდან პროდუქტიულ მწარმოებელ სისტემაზე. არქეოლოგიური კვლევების შედეგები მოწმობს, რომ დაახლოებით 7-8 გეოგრაფიულ რეგიონში ცხოველებისა და მცენარეების მოშინაურების პროცესი ისტორიის სხვადასხვა ეტაპზე დამოუკიდებლად განვითარდა. ამ ტრანსფორმაციის უძველეს კერაზე ახლო აღმოსავლეთის ტერიტორია მიიჩნევა, სადაც მოშინაურების პროცესი დაიწყო არაუგვიანეს 10 ათასი წლისა ძვ.წ-მდე [1]. მსოფლიო სისტემის ცენტრალურ რეგიონებში მონადირე-შემგროვებელი საზოგადოებების გარდაქმნა ან შეცვლა აგრარულით გრძელ ისტორიულ პერიოდში, ძვ. წ. მე-10 ათასწლეულიდან მე-3 ათასწლეულამდე მოხდა. პერიფერიულ რაიონებში პროდუქტიული ეკონომიკის ფორმირება კიდევ უფრო გვიან დასრულდა. == თეორიული ახსნები == სოფლის მეურნეობის წარმოშობის მიზეზების ირგვლივ მეცნიერებში რამდენიმე კონკურენტული თეორია არსებობს: [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობის ისტორია]] [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობა]] tfgtazvve3mnvzy6xzvaeh9hu3tvia7 4823377 4823375 2025-07-02T07:29:47Z Sunlight35 98738 /* თეორიული ახსნები */ 4823377 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Tomb of Nakht (2).jpg|მინი]] {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Sunlight35|Sunlight35]].|2|07|2025}} '''სოფლის მეურნეობა''' წარმოადგენს ეკონომიკის დარგს, რომლის მთავარი მიზანია მოსახლეობის საკვები რესურსებით უზრუნველყოფა და სხვადასხვა ინდუსტრიისთვის ნედლეულის მომარაგება. == ნეოლითური ტრანსფორმაცია == ისტორიაში ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი მოვლენა სწორედ [[ნეოლითური რევოლუცია]] იყო, რომლის დროსაც საზოგადოებები თანდათან გადავიდნენ მონადირე-შემგროვებელი ცხოვრების წესიდან მიწათმოქმედებასა და მეცხოველეობაზე დაფუძნებულ ეკონომიკაზე. მეცნიერთა შეფასებით, მათ შორის აკადემიკოს გ. ბ. პოლიაკისა და პროფესორ ა. ნ. მარკოვას აზრით, ეს პროცესი წარმოადგენდა რადიკალურ გადასვლას მითვისების ეკონომიკური სისტემიდან პროდუქტიულ მწარმოებელ სისტემაზე. არქეოლოგიური კვლევების შედეგები მოწმობს, რომ დაახლოებით 7-8 გეოგრაფიულ რეგიონში ცხოველებისა და მცენარეების მოშინაურების პროცესი ისტორიის სხვადასხვა ეტაპზე დამოუკიდებლად განვითარდა. ამ ტრანსფორმაციის უძველეს კერაზე ახლო აღმოსავლეთის ტერიტორია მიიჩნევა, სადაც მოშინაურების პროცესი დაიწყო არაუგვიანეს 10 ათასი წლისა ძვ.წ-მდე<ref>[https://www.science.org/content/article/farming-was-so-nice-it-was-invented-least-twice Farming Was So Nice, It Was Invented at Least Twice]</ref>. მსოფლიო სისტემის ცენტრალურ რეგიონებში მონადირე-შემგროვებელი საზოგადოებების გარდაქმნა ან შეცვლა აგრარულით გრძელ ისტორიულ პერიოდში, ძვ. წ. მე-10 ათასწლეულიდან მე-3 ათასწლეულამდე მოხდა. პერიფერიულ რაიონებში პროდუქტიული ეკონომიკის ფორმირება კიდევ უფრო გვიან დასრულდა. == თეორიული ახსნები == სოფლის მეურნეობის წარმოშობის მიზეზების ირგვლივ მეცნიერებში რამდენიმე კონკურენტული თეორია არსებობს: * '''„ოაზისის“ კონცეფცია''', რომელსაც თავად გორდონ ჩაილდიც იზიარებდა<ref>''Gordon Childe.'' Man Makes Himself. — Oxford University Press, 1936.</ref>, ეკონომიკურ ცვლილებებს უკავშირებს კლიმატურ ტრანსფორმაციებს. * '''„ბორცვიანი ფერდობების“ ჰიპოთეზა''' ვარაუდობს, რომ მოშინაურების პროცესი წამოიწყო [[ტავრი|ტავრის]] მთების (დღევანდელი თურქეთის ტერიტორია) და [[ზაგროსი|ზაგროსის]] მთების (დღევანდელი ირანის ტერიტორია) ბორცვიან ფერდობებზე, სადაც კლიმატური პირობები არიდული არ იყო და შენარჩუნებული იყო ველური ფლორისა და ფაუნის მრავალფეროვნება<ref>[[iarchive:riseofcivilizati00redm|The rise of civilization : from early farmers to urban society in the ancient Near East]]</ref>. * '''„ფიესტას“ თეორია'''<ref>''Hayden, Brian.'' Models of Domestication // Transitions to Agriculture in Prehistory <small>(неопр.)</small> / Anne Birgitte Gebauer and T. Douglas Price. — Madison: Prehistory Press, 1992. — С. 11—18.</ref> შესაძლებლობას იძლევა, რომ ადგილობრივი კულტურული ჩარჩოების ფარგლებში ძალისა და გავლენის დემონსტრირება მოხდეს. * '''დემოგრაფიული მიდგომა''', რომელიც კარლ საუერის სახელთანაა დაკავშირებული<ref>[[iarchive:newperspectivesi0000binf/page/n7/mode/2up|New perspectives in archeology]]</ref>, ვარაუდობს, რომ მოსახლეობის ზრდა არ იყო შედეგი, არამედ სოფლის მეურნეობაზე გადასვლის გამომწვევი ფაქტორი. * '''„მიზანმიმართული ევოლუციის“ კონცეფცია'''<ref>''Rindos, David.'' The Origins of Agriculture: An Evolutionary Perspective. — Academic Press, 1987. — <nowiki>ISBN 978-0125892810</nowiki>).</ref> მცენარეების მოშინაურებას განიხილავს როგორც ადამიანებისა და მცენარეების ურთიერთზემოქმედების შედეგს. * სხვა მიდგომა კლიმატურ ცვლილებებთან კავშირში ვარაუდობს, რომ სოფლის მეურნეობის გაჩენა შესაძლებელი გახდა სტაბილური და პროგნოზირებადი კლიმატის ხანგრძლივი პერიოდის დაწყების გამო<ref>[[iarchive:shorthistoryofpr0000wrig|A short history of progress]]</ref>. * '''რელიგიური რევოლუციის ჰიპოთეზა''' კი იმაში მდგომარეობს, რომ ადამიანების მუდმივ დასახლებაზე გადასვლის მიზეზი იყო ახალი რელიგიური წარმოდგენები, რომლის მიხედვითაც საჭირო იყო გარდაცვლილ წინაპრებთან კონტაქტის შენარჩუნება. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობის ისტორია]] [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობა]] hbkzr7ao7527wzk2wk6cymr4z41a1m6 4823506 4823377 2025-07-02T10:19:59Z Sunlight35 98738 /* ნეოლითური ტრანსფორმაცია */ 4823506 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Tomb of Nakht (2).jpg|მინი]] {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Sunlight35|Sunlight35]].|2|07|2025}} '''სოფლის მეურნეობა''' წარმოადგენს ეკონომიკის დარგს, რომლის მთავარი მიზანია მოსახლეობის საკვები რესურსებით უზრუნველყოფა და სხვადასხვა ინდუსტრიისთვის ნედლეულის მომარაგება. == ნეოლითური ტრანსფორმაცია == ისტორიაში ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი მოვლენა სწორედ [[ნეოლითური რევოლუცია]] იყო, რომლის დროსაც საზოგადოებები თანდათან გადავიდნენ მონადირე-შემგროვებელი ცხოვრების წესიდან მიწათმოქმედებასა და მეცხოველეობაზე დაფუძნებულ ეკონომიკაზე. მეცნიერთა შეფასებით, მათ შორის აკადემიკოს გ. ბ. პოლიაკისა და პროფესორ ა. ნ. მარკოვას აზრით, ეს პროცესი წარმოადგენდა რადიკალურ გადასვლას მითვისების ეკონომიკური სისტემიდან პროდუქტიულ მწარმოებელ სისტემაზე. არქეოლოგიური კვლევების შედეგები მოწმობს, რომ დაახლოებით 7-8 გეოგრაფიულ რეგიონში ცხოველებისა და მცენარეების მოშინაურების პროცესი ისტორიის სხვადასხვა ეტაპზე დამოუკიდებლად განვითარდა. ამ ტრანსფორმაციის უძველეს კერაზე ახლო აღმოსავლეთის ტერიტორია მიიჩნევა, სადაც მოშინაურების პროცესი დაიწყო არაუგვიანეს 10 ათასი წლისა ძვ.წ-მდე<ref>[https://www.science.org/content/article/farming-was-so-nice-it-was-invented-least-twice Farming Was So Nice, It Was Invented at Least Twice]</ref>. მსოფლიო სისტემის ცენტრალურ რეგიონებში მონადირე-შემგროვებელი საზოგადოებების გარდაქმნა ან შეცვლა აგრარულით გრძელ ისტორიულ პერიოდში, ძვ. წ. მე-10 ათასწლეულიდან მე-3 ათასწლეულამდე მოხდა. პერიფერიულ რაიონებში პროდუქტიული ეკონომიკის ფორმირება კიდევ უფრო გვიან დასრულდა. == წარმოშობის მიზეზები == სოფლის მეურნეობის წარმოშობის მიზეზების ირგვლივ მეცნიერებში რამდენიმე კონკურენტული თეორია არსებობს: * '''„ოაზისის“ კონცეფცია''', რომელსაც თავად გორდონ ჩაილდიც იზიარებდა<ref>''Gordon Childe.'' Man Makes Himself. — Oxford University Press, 1936.</ref>, ეკონომიკურ ცვლილებებს უკავშირებს კლიმატურ ტრანსფორმაციებს. * '''„ბორცვიანი ფერდობების“ ჰიპოთეზა''' ვარაუდობს, რომ მოშინაურების პროცესი წამოიწყო [[ტავრი|ტავრის]] მთების (დღევანდელი თურქეთის ტერიტორია) და [[ზაგროსი|ზაგროსის]] მთების (დღევანდელი ირანის ტერიტორია) ბორცვიან ფერდობებზე, სადაც კლიმატური პირობები არიდული არ იყო და შენარჩუნებული იყო ველური ფლორისა და ფაუნის მრავალფეროვნება<ref>[[iarchive:riseofcivilizati00redm|The rise of civilization : from early farmers to urban society in the ancient Near East]]</ref>. * '''„ფიესტას“ თეორია'''<ref>''Hayden, Brian.'' Models of Domestication // Transitions to Agriculture in Prehistory <small>(неопр.)</small> / Anne Birgitte Gebauer and T. Douglas Price. — Madison: Prehistory Press, 1992. — С. 11—18.</ref> შესაძლებლობას იძლევა, რომ ადგილობრივი კულტურული ჩარჩოების ფარგლებში ძალისა და გავლენის დემონსტრირება მოხდეს. * '''დემოგრაფიული მიდგომა''', რომელიც კარლ საუერის სახელთანაა დაკავშირებული<ref>[[iarchive:newperspectivesi0000binf/page/n7/mode/2up|New perspectives in archeology]]</ref>, ვარაუდობს, რომ მოსახლეობის ზრდა არ იყო შედეგი, არამედ სოფლის მეურნეობაზე გადასვლის გამომწვევი ფაქტორი. * '''„მიზანმიმართული ევოლუციის“ კონცეფცია'''<ref>''Rindos, David.'' The Origins of Agriculture: An Evolutionary Perspective. — Academic Press, 1987. — <nowiki>ISBN 978-0125892810</nowiki>).</ref> მცენარეების მოშინაურებას განიხილავს როგორც ადამიანებისა და მცენარეების ურთიერთზემოქმედების შედეგს. * სხვა მიდგომა კლიმატურ ცვლილებებთან კავშირში ვარაუდობს, რომ სოფლის მეურნეობის გაჩენა შესაძლებელი გახდა სტაბილური და პროგნოზირებადი კლიმატის ხანგრძლივი პერიოდის დაწყების გამო<ref>[[iarchive:shorthistoryofpr0000wrig|A short history of progress]]</ref>. * '''რელიგიური რევოლუციის ჰიპოთეზა''' კი იმაში მდგომარეობს, რომ ადამიანების მუდმივ დასახლებაზე გადასვლის მიზეზი იყო ახალი რელიგიური წარმოდგენები, რომლის მიხედვითაც საჭირო იყო გარდაცვლილ წინაპრებთან კონტაქტის შენარჩუნება. == სასოფლო-სამეურნეო ცენტრები == სოფლის მეურნეობამ მნიშვნელოვანი ევოლუცია განიცადა. დასავლეთ აზიაში, ეგვიპტესა და ინდოეთში დაიწყეს მცენარეების პირველი სისტემატური კულტივაცია და მოყვანა, რომლებიც ადრე ველურ მდგომარეობაში შეიგროვებოდა. პირველი მარცვლეული კულტურები მოშინაურდა [[ნაყოფიერი ნახევარმთვარე|ნაყოფიერი ნახევარმთვარის]] რეგიონში - [[ხორბალი]], შემდეგ კი [[ქერი]] და [[ჭვავი]] <ref>Jorge Dubcovsky and Jan Dvorak, «Genome Plasticity a Key Factor in the Success of Polyploid Wheat Under Domestication», Science 316 [Issue 5833], p. 1862, 29 June 2007</ref>. ახლო აღმოსავლეთიდან ეს კულტურები გავრცელდა [[ჩრდილოეთი აფრიკა|ჩრდილოეთ აფრიკაში]], სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში, [[სპარსეთი|სპარსეთსა]] და შემდგომ [[ინდოეთი|ინდოეთში]]. გარკვეული დროის შემდეგ, სოფლის მეურნეობის დამოუკიდებელი „აღმოჩენა“ ჩინეთის იანძისა და ყვითელი მდინარეების ხეობებში. ჩინეთში ბრინჯი და ფეტვი მოჰყავდათ ძვ.წ. 7000 წლამდე. [[სოია|სოიო]] მოგვიანებით მოშინაურდა. აფრიკაში საჰელის რეგიონში ადგილობრივი მარცვლეულის (აფრიკული ბრინჯი, სორგო) მოყვანა დაიწყეს. ამ რეგიონისთვის დამახასიათებელი ზოგიერთი მცენარე [[ახალი გვინეა|ახალ გვინეასა]] და [[ეთიოპია|ეთიოპიაშიც]] მოშინაურდა. ინდოეთში ინდის ველში ხორბლისა და პარკოსნების მოყვანის პირველი არქეოლოგიური მტკიცებულებები ძვ.წ. VI ათასწლეულით თარიღდება. ძვ.წ. 4 ათასი წლით წინ ინდის ველის ცივილიზაციის წარმომადგენლები იცნობდნენ ისეთ კულტურებს, როგორიცაა ხორბალი, ბარდა, სეზამი, ქერი, ფინიკი, ფორთოხალი და მანგო. კიდევ 500 წლის შემდეგ, ინდის ველში ბამბის მოყვანა დაიწყეს. ამერიკელმა ინდიელებმა სიმინდი, პომიდორი, გოგრა, კარტოფილი და მზესუმზირა 4 ან 5 ათასი წლის წინ მოაშინაურეს. ჩვეულებრივ, მოშინაურების სამ ძირითად ცენტრს გამოყოფენ: სამხრეთ ამერიკა (კონტინენტის ჩრდილო-დასავლეთი), ცენტრალური ამერიკა (ცენტრალური მექსიკა) და ჩრდილოეთ ამერიკა (მისისიპის მდინარის ხეობა). ჩვენი ერის დასაწყისისთვის ამერიკას გააჩნდა დიდი ურბანული ცენტრები განვითარებული მარაგების სისტემებით. ძირითადი სასოფლო-სამეურნეო კულტურები იყო [[სიმინდი]], [[გოგრა]] და [[ლობიო]]. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობის ისტორია]] [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობა]] 9q2zwaxdmipm9lcdlr8r8pdkujf7864 4823682 4823506 2025-07-02T11:09:18Z Sunlight35 98738 /* სასოფლო-სამეურნეო ცენტრები */ 4823682 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Tomb of Nakht (2).jpg|მინი]] {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Sunlight35|Sunlight35]].|2|07|2025}} '''სოფლის მეურნეობა''' წარმოადგენს ეკონომიკის დარგს, რომლის მთავარი მიზანია მოსახლეობის საკვები რესურსებით უზრუნველყოფა და სხვადასხვა ინდუსტრიისთვის ნედლეულის მომარაგება. == ნეოლითური ტრანსფორმაცია == ისტორიაში ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი მოვლენა სწორედ [[ნეოლითური რევოლუცია]] იყო, რომლის დროსაც საზოგადოებები თანდათან გადავიდნენ მონადირე-შემგროვებელი ცხოვრების წესიდან მიწათმოქმედებასა და მეცხოველეობაზე დაფუძნებულ ეკონომიკაზე. მეცნიერთა შეფასებით, მათ შორის აკადემიკოს გ. ბ. პოლიაკისა და პროფესორ ა. ნ. მარკოვას აზრით, ეს პროცესი წარმოადგენდა რადიკალურ გადასვლას მითვისების ეკონომიკური სისტემიდან პროდუქტიულ მწარმოებელ სისტემაზე. არქეოლოგიური კვლევების შედეგები მოწმობს, რომ დაახლოებით 7-8 გეოგრაფიულ რეგიონში ცხოველებისა და მცენარეების მოშინაურების პროცესი ისტორიის სხვადასხვა ეტაპზე დამოუკიდებლად განვითარდა. ამ ტრანსფორმაციის უძველეს კერაზე ახლო აღმოსავლეთის ტერიტორია მიიჩნევა, სადაც მოშინაურების პროცესი დაიწყო არაუგვიანეს 10 ათასი წლისა ძვ.წ-მდე<ref>[https://www.science.org/content/article/farming-was-so-nice-it-was-invented-least-twice Farming Was So Nice, It Was Invented at Least Twice]</ref>. მსოფლიო სისტემის ცენტრალურ რეგიონებში მონადირე-შემგროვებელი საზოგადოებების გარდაქმნა ან შეცვლა აგრარულით გრძელ ისტორიულ პერიოდში, ძვ. წ. მე-10 ათასწლეულიდან მე-3 ათასწლეულამდე მოხდა. პერიფერიულ რაიონებში პროდუქტიული ეკონომიკის ფორმირება კიდევ უფრო გვიან დასრულდა. == წარმოშობის მიზეზები == სოფლის მეურნეობის წარმოშობის მიზეზების ირგვლივ მეცნიერებში რამდენიმე კონკურენტული თეორია არსებობს: * '''„ოაზისის“ კონცეფცია''', რომელსაც თავად გორდონ ჩაილდიც იზიარებდა<ref>''Gordon Childe.'' Man Makes Himself. — Oxford University Press, 1936.</ref>, ეკონომიკურ ცვლილებებს უკავშირებს კლიმატურ ტრანსფორმაციებს. * '''„ბორცვიანი ფერდობების“ ჰიპოთეზა''' ვარაუდობს, რომ მოშინაურების პროცესი წამოიწყო [[ტავრი|ტავრის]] მთების (დღევანდელი თურქეთის ტერიტორია) და [[ზაგროსი|ზაგროსის]] მთების (დღევანდელი ირანის ტერიტორია) ბორცვიან ფერდობებზე, სადაც კლიმატური პირობები არიდული არ იყო და შენარჩუნებული იყო ველური ფლორისა და ფაუნის მრავალფეროვნება<ref>[[iarchive:riseofcivilizati00redm|The rise of civilization : from early farmers to urban society in the ancient Near East]]</ref>. * '''„ფიესტას“ თეორია'''<ref>''Hayden, Brian.'' Models of Domestication // Transitions to Agriculture in Prehistory <small>(неопр.)</small> / Anne Birgitte Gebauer and T. Douglas Price. — Madison: Prehistory Press, 1992. — С. 11—18.</ref> შესაძლებლობას იძლევა, რომ ადგილობრივი კულტურული ჩარჩოების ფარგლებში ძალისა და გავლენის დემონსტრირება მოხდეს. * '''დემოგრაფიული მიდგომა''', რომელიც კარლ საუერის სახელთანაა დაკავშირებული<ref>[[iarchive:newperspectivesi0000binf/page/n7/mode/2up|New perspectives in archeology]]</ref>, ვარაუდობს, რომ მოსახლეობის ზრდა არ იყო შედეგი, არამედ სოფლის მეურნეობაზე გადასვლის გამომწვევი ფაქტორი. * '''„მიზანმიმართული ევოლუციის“ კონცეფცია'''<ref>''Rindos, David.'' The Origins of Agriculture: An Evolutionary Perspective. — Academic Press, 1987. — <nowiki>ISBN 978-0125892810</nowiki>).</ref> მცენარეების მოშინაურებას განიხილავს როგორც ადამიანებისა და მცენარეების ურთიერთზემოქმედების შედეგს. * სხვა მიდგომა კლიმატურ ცვლილებებთან კავშირში ვარაუდობს, რომ სოფლის მეურნეობის გაჩენა შესაძლებელი გახდა სტაბილური და პროგნოზირებადი კლიმატის ხანგრძლივი პერიოდის დაწყების გამო<ref>[[iarchive:shorthistoryofpr0000wrig|A short history of progress]]</ref>. * '''რელიგიური რევოლუციის ჰიპოთეზა''' კი იმაში მდგომარეობს, რომ ადამიანების მუდმივ დასახლებაზე გადასვლის მიზეზი იყო ახალი რელიგიური წარმოდგენები, რომლის მიხედვითაც საჭირო იყო გარდაცვლილ წინაპრებთან კონტაქტის შენარჩუნება. == სასოფლო-სამეურნეო ცენტრები == სოფლის მეურნეობამ მნიშვნელოვანი ევოლუცია განიცადა. დასავლეთ აზიაში, ეგვიპტესა და ინდოეთში დაიწყეს მცენარეების პირველი სისტემატური კულტივაცია და მოყვანა, რომლებიც ადრე ველურ მდგომარეობაში შეიგროვებოდა. პირველი მარცვლეული კულტურები მოშინაურდა [[ნაყოფიერი ნახევარმთვარე|ნაყოფიერი ნახევარმთვარის]] რეგიონში - [[ხორბალი]], შემდეგ კი [[ქერი]] და [[ჭვავი]] <ref>Jorge Dubcovsky and Jan Dvorak, «Genome Plasticity a Key Factor in the Success of Polyploid Wheat Under Domestication», Science 316 [Issue 5833], p. 1862, 29 June 2007</ref>. ახლო აღმოსავლეთიდან ეს კულტურები გავრცელდა [[ჩრდილოეთი აფრიკა|ჩრდილოეთ აფრიკაში]], სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში, [[სპარსეთი|სპარსეთსა]] და შემდგომ [[ინდოეთი|ინდოეთში]]. გარკვეული დროის შემდეგ, სოფლის მეურნეობის დამოუკიდებელი „აღმოჩენა“ ჩინეთის იანძისა და ყვითელი მდინარეების ხეობებში. ჩინეთში ბრინჯი და ფეტვი მოჰყავდათ ძვ.წ. 7000 წლამდე. [[სოია|სოიო]] მოგვიანებით მოშინაურდა. აფრიკაში საჰელის რეგიონში ადგილობრივი მარცვლეულის (აფრიკული ბრინჯი, სორგო) მოყვანა დაიწყეს. ამ რეგიონისთვის დამახასიათებელი ზოგიერთი მცენარე [[ახალი გვინეა|ახალ გვინეასა]] და [[ეთიოპია|ეთიოპიაშიც]] მოშინაურდა. ინდოეთში ინდის ველში ხორბლისა და პარკოსნების მოყვანის პირველი არქეოლოგიური მტკიცებულებები ძვ.წ. VI ათასწლეულით თარიღდება. ძვ.წ. 4 ათასი წლით წინ ინდის ველის ცივილიზაციის წარმომადგენლები იცნობდნენ ისეთ კულტურებს, როგორიცაა ხორბალი, ბარდა, სეზამი, ქერი, ფინიკი, ფორთოხალი და მანგო. კიდევ 500 წლის შემდეგ, ინდის ველში ბამბის მოყვანა დაიწყეს. ამერიკელმა ინდიელებმა სიმინდი, პომიდორი, გოგრა, კარტოფილი და მზესუმზირა 4 ან 5 ათასი წლის წინ მოაშინაურეს. ჩვეულებრივ, მოშინაურების სამ ძირითად ცენტრს გამოყოფენ: სამხრეთ ამერიკა (კონტინენტის ჩრდილო-დასავლეთი), ცენტრალური ამერიკა (ცენტრალური მექსიკა) და ჩრდილოეთ ამერიკა (მისისიპის მდინარის ხეობა). ჩვენი ერის დასაწყისისთვის ამერიკას გააჩნდა დიდი ურბანული ცენტრები განვითარებული მარაგების სისტემებით. ძირითადი სასოფლო-სამეურნეო კულტურები იყო [[სიმინდი]], [[გოგრა]] და [[ლობიო]]. სოფლის მეურნეობის როგორც ფართომასშტაბიანი და ინტენსიური საქმიანობის ისტორია, რომელიც მოიცავს მონოკულტურებს, ორგანიზებულ ირიგაციასა და შრომის სპეციალიზაციას, თავისი საწყისით [[შუმერები|შუმერულ]] ცივილიზაციაში იღებს სათავეს. == არაბული ხალიფატის სოფლის მეურნეობის რევოლუცია == ისლამურმა ოქროს ხანამ, ჩვ.წ. VIII-დან XIII საუკუნემდე, წარმოშვა „ისლამური სოფლის მეურნეობის რევოლუცია“. ეს პერიოდი დაკავშირებული [[ხალიფატი|არაბთა სახალიფოს]] სოფლის მეურნეობაში ფუნდამენტურ ცვლილებებთან და მეცნიერებაში, საბუნებისმეტყველო და ეკონომიკურ სფეროებში მიღწევებთან<ref>Andrew M. Watson (1974), «The Arab Agricultural Revolution and Its Diffusion, 700—1100», ''The Journal of Economic History'' 34 (1), pp. 8-35.</ref>. არაბული ხალიფატის ჩამოყალიბებამ დასავლეთ ევროპიდან ცენტრალურ აზიამდე ლობალური ეკონომიკური სისტემა შექმნა. ამან არაბ და სხვა მუსლიმ ვაჭრებს მისცა შესაძლებლობა, განეხორციელებინათ ფართომასშტაბიანი სავაჭრო გაცვლა და ხალიფატის ტერიტორიაზე, ასევე მის ფარგლებს გარეთაც გაევრცელებინათ მრავალი სასოფლო-სამეურნეო კულტურა და ტექნოლოგია. არაბული რეგიონის ავტოქტონური კულტურების გარდა, სორგო (აფრიკა), ციტრუსები (ჩინეთი) და სხვადასხვა ინდური კულტურა (მანგო, ბრინჯი, ბამბა, შაქრის ლერწამი) ფართოდ გავრცელდა ქვეყნების ფარგლებს გარეთ. მრავალი მკვლევარი ამ ისტორიულ პერიოდს „სასოფლო-სამეურნეო კულტურების გლობალიზაციად“ მოიხსენიებს<ref>[https://web.archive.org/web/20140102191037/http://www.muslimheritage.com/topics/default.cfm?ArticleID=229 The Globalisation of Crops]</ref>. ახალი კულტურების დანერგვამ და სასოფლო-სამეურნეო მექანიზმების განვითარებამ მნიშვნელოვანად გარდასახა ეკონომიკა, მოსახლეობის გეოგრაფიულ განაწილება, კულტურათა ტიპოლოგია, სასოფლო-სამეურნეო წარმოების სისტემები, შემოსავლების მექანიზმები, ურბანიზაციის პროცესები, შრომის სპეციალიზაცია და ინფრასტრუქტურის განვითარება<ref>Andrew M. Watson (1983), ''Agricultural Innovation in the Early Islamic World'', Cambridge University Press, <nowiki>ISBN 0-521-24711-X</nowiki>.</ref>. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობის ისტორია]] [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობა]] 5g8njkn85lekykv32e4m6juygucapfs 4823691 4823682 2025-07-02T11:22:35Z Sunlight35 98738 /* არაბული ხალიფატის სოფლის მეურნეობის რევოლუცია */ 4823691 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Tomb of Nakht (2).jpg|მინი]] {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Sunlight35|Sunlight35]].|2|07|2025}} '''სოფლის მეურნეობა''' წარმოადგენს ეკონომიკის დარგს, რომლის მთავარი მიზანია მოსახლეობის საკვები რესურსებით უზრუნველყოფა და სხვადასხვა ინდუსტრიისთვის ნედლეულის მომარაგება. == ნეოლითური ტრანსფორმაცია == ისტორიაში ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი მოვლენა სწორედ [[ნეოლითური რევოლუცია]] იყო, რომლის დროსაც საზოგადოებები თანდათან გადავიდნენ მონადირე-შემგროვებელი ცხოვრების წესიდან მიწათმოქმედებასა და მეცხოველეობაზე დაფუძნებულ ეკონომიკაზე. მეცნიერთა შეფასებით, მათ შორის აკადემიკოს გ. ბ. პოლიაკისა და პროფესორ ა. ნ. მარკოვას აზრით, ეს პროცესი წარმოადგენდა რადიკალურ გადასვლას მითვისების ეკონომიკური სისტემიდან პროდუქტიულ მწარმოებელ სისტემაზე. არქეოლოგიური კვლევების შედეგები მოწმობს, რომ დაახლოებით 7-8 გეოგრაფიულ რეგიონში ცხოველებისა და მცენარეების მოშინაურების პროცესი ისტორიის სხვადასხვა ეტაპზე დამოუკიდებლად განვითარდა. ამ ტრანსფორმაციის უძველეს კერაზე ახლო აღმოსავლეთის ტერიტორია მიიჩნევა, სადაც მოშინაურების პროცესი დაიწყო არაუგვიანეს 10 ათასი წლისა ძვ.წ-მდე<ref>[https://www.science.org/content/article/farming-was-so-nice-it-was-invented-least-twice Farming Was So Nice, It Was Invented at Least Twice]</ref>. მსოფლიო სისტემის ცენტრალურ რეგიონებში მონადირე-შემგროვებელი საზოგადოებების გარდაქმნა ან შეცვლა აგრარულით გრძელ ისტორიულ პერიოდში, ძვ. წ. მე-10 ათასწლეულიდან მე-3 ათასწლეულამდე მოხდა. პერიფერიულ რაიონებში პროდუქტიული ეკონომიკის ფორმირება კიდევ უფრო გვიან დასრულდა. == წარმოშობის მიზეზები == სოფლის მეურნეობის წარმოშობის მიზეზების ირგვლივ მეცნიერებში რამდენიმე კონკურენტული თეორია არსებობს: * '''„ოაზისის“ კონცეფცია''', რომელსაც თავად გორდონ ჩაილდიც იზიარებდა<ref>''Gordon Childe.'' Man Makes Himself. — Oxford University Press, 1936.</ref>, ეკონომიკურ ცვლილებებს უკავშირებს კლიმატურ ტრანსფორმაციებს. * '''„ბორცვიანი ფერდობების“ ჰიპოთეზა''' ვარაუდობს, რომ მოშინაურების პროცესი წამოიწყო [[ტავრი|ტავრის]] მთების (დღევანდელი თურქეთის ტერიტორია) და [[ზაგროსი|ზაგროსის]] მთების (დღევანდელი ირანის ტერიტორია) ბორცვიან ფერდობებზე, სადაც კლიმატური პირობები არიდული არ იყო და შენარჩუნებული იყო ველური ფლორისა და ფაუნის მრავალფეროვნება<ref>[[iarchive:riseofcivilizati00redm|The rise of civilization : from early farmers to urban society in the ancient Near East]]</ref>. * '''„ფიესტას“ თეორია'''<ref>''Hayden, Brian.'' Models of Domestication // Transitions to Agriculture in Prehistory <small>(неопр.)</small> / Anne Birgitte Gebauer and T. Douglas Price. — Madison: Prehistory Press, 1992. — С. 11—18.</ref> შესაძლებლობას იძლევა, რომ ადგილობრივი კულტურული ჩარჩოების ფარგლებში ძალისა და გავლენის დემონსტრირება მოხდეს. * '''დემოგრაფიული მიდგომა''', რომელიც კარლ საუერის სახელთანაა დაკავშირებული<ref>[[iarchive:newperspectivesi0000binf/page/n7/mode/2up|New perspectives in archeology]]</ref>, ვარაუდობს, რომ მოსახლეობის ზრდა არ იყო შედეგი, არამედ სოფლის მეურნეობაზე გადასვლის გამომწვევი ფაქტორი. * '''„მიზანმიმართული ევოლუციის“ კონცეფცია'''<ref>''Rindos, David.'' The Origins of Agriculture: An Evolutionary Perspective. — Academic Press, 1987. — <nowiki>ISBN 978-0125892810</nowiki>).</ref> მცენარეების მოშინაურებას განიხილავს როგორც ადამიანებისა და მცენარეების ურთიერთზემოქმედების შედეგს. * სხვა მიდგომა კლიმატურ ცვლილებებთან კავშირში ვარაუდობს, რომ სოფლის მეურნეობის გაჩენა შესაძლებელი გახდა სტაბილური და პროგნოზირებადი კლიმატის ხანგრძლივი პერიოდის დაწყების გამო<ref>[[iarchive:shorthistoryofpr0000wrig|A short history of progress]]</ref>. * '''რელიგიური რევოლუციის ჰიპოთეზა''' კი იმაში მდგომარეობს, რომ ადამიანების მუდმივ დასახლებაზე გადასვლის მიზეზი იყო ახალი რელიგიური წარმოდგენები, რომლის მიხედვითაც საჭირო იყო გარდაცვლილ წინაპრებთან კონტაქტის შენარჩუნება. == სასოფლო-სამეურნეო ცენტრები == სოფლის მეურნეობამ მნიშვნელოვანი ევოლუცია განიცადა. დასავლეთ აზიაში, ეგვიპტესა და ინდოეთში დაიწყეს მცენარეების პირველი სისტემატური კულტივაცია და მოყვანა, რომლებიც ადრე ველურ მდგომარეობაში შეიგროვებოდა. პირველი მარცვლეული კულტურები მოშინაურდა [[ნაყოფიერი ნახევარმთვარე|ნაყოფიერი ნახევარმთვარის]] რეგიონში - [[ხორბალი]], შემდეგ კი [[ქერი]] და [[ჭვავი]] <ref>Jorge Dubcovsky and Jan Dvorak, «Genome Plasticity a Key Factor in the Success of Polyploid Wheat Under Domestication», Science 316 [Issue 5833], p. 1862, 29 June 2007</ref>. ახლო აღმოსავლეთიდან ეს კულტურები გავრცელდა [[ჩრდილოეთი აფრიკა|ჩრდილოეთ აფრიკაში]], სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში, [[სპარსეთი|სპარსეთსა]] და შემდგომ [[ინდოეთი|ინდოეთში]]. გარკვეული დროის შემდეგ, სოფლის მეურნეობის დამოუკიდებელი „აღმოჩენა“ ჩინეთის იანძისა და ყვითელი მდინარეების ხეობებში. ჩინეთში ბრინჯი და ფეტვი მოჰყავდათ ძვ.წ. 7000 წლამდე. [[სოია|სოიო]] მოგვიანებით მოშინაურდა. აფრიკაში საჰელის რეგიონში ადგილობრივი მარცვლეულის (აფრიკული ბრინჯი, სორგო) მოყვანა დაიწყეს. ამ რეგიონისთვის დამახასიათებელი ზოგიერთი მცენარე [[ახალი გვინეა|ახალ გვინეასა]] და [[ეთიოპია|ეთიოპიაშიც]] მოშინაურდა. ინდოეთში ინდის ველში ხორბლისა და პარკოსნების მოყვანის პირველი არქეოლოგიური მტკიცებულებები ძვ.წ. VI ათასწლეულით თარიღდება. ძვ.წ. 4 ათასი წლით წინ ინდის ველის ცივილიზაციის წარმომადგენლები იცნობდნენ ისეთ კულტურებს, როგორიცაა ხორბალი, ბარდა, სეზამი, ქერი, ფინიკი, ფორთოხალი და მანგო. კიდევ 500 წლის შემდეგ, ინდის ველში ბამბის მოყვანა დაიწყეს. ამერიკელმა ინდიელებმა სიმინდი, პომიდორი, გოგრა, კარტოფილი და მზესუმზირა 4 ან 5 ათასი წლის წინ მოაშინაურეს. ჩვეულებრივ, მოშინაურების სამ ძირითად ცენტრს გამოყოფენ: სამხრეთ ამერიკა (კონტინენტის ჩრდილო-დასავლეთი), ცენტრალური ამერიკა (ცენტრალური მექსიკა) და ჩრდილოეთ ამერიკა (მისისიპის მდინარის ხეობა). ჩვენი ერის დასაწყისისთვის ამერიკას გააჩნდა დიდი ურბანული ცენტრები განვითარებული მარაგების სისტემებით. ძირითადი სასოფლო-სამეურნეო კულტურები იყო [[სიმინდი]], [[გოგრა]] და [[ლობიო]]. სოფლის მეურნეობის როგორც ფართომასშტაბიანი და ინტენსიური საქმიანობის ისტორია, რომელიც მოიცავს მონოკულტურებს, ორგანიზებულ ირიგაციასა და შრომის სპეციალიზაციას, თავისი საწყისით [[შუმერები|შუმერულ]] ცივილიზაციაში იღებს სათავეს. == არაბული ხალიფატის სოფლის მეურნეობის რევოლუცია == ისლამურმა ოქროს ხანამ, ჩვ.წ. VIII-დან XIII საუკუნემდე, წარმოშვა „ისლამური სოფლის მეურნეობის რევოლუცია“. ეს პერიოდი დაკავშირებული [[ხალიფატი|არაბთა სახალიფოს]] სოფლის მეურნეობაში ფუნდამენტურ ცვლილებებთან და მეცნიერებაში, საბუნებისმეტყველო და ეკონომიკურ სფეროებში მიღწევებთან<ref>Andrew M. Watson (1974), «The Arab Agricultural Revolution and Its Diffusion, 700—1100», ''The Journal of Economic History'' 34 (1), pp. 8-35.</ref>. არაბული ხალიფატის ჩამოყალიბებამ დასავლეთ ევროპიდან ცენტრალურ აზიამდე ლობალური ეკონომიკური სისტემა შექმნა. ამან არაბ და სხვა მუსლიმ ვაჭრებს მისცა შესაძლებლობა, განეხორციელებინათ ფართომასშტაბიანი სავაჭრო გაცვლა და ხალიფატის ტერიტორიაზე, ასევე მის ფარგლებს გარეთაც გაევრცელებინათ მრავალი სასოფლო-სამეურნეო კულტურა და ტექნოლოგია. არაბული რეგიონის ავტოქტონური კულტურების გარდა, სორგო (აფრიკა), ციტრუსები (ჩინეთი) და სხვადასხვა ინდური კულტურა (მანგო, ბრინჯი, ბამბა, შაქრის ლერწამი) ფართოდ გავრცელდა ქვეყნების ფარგლებს გარეთ. მრავალი მკვლევარი ამ ისტორიულ პერიოდს „სასოფლო-სამეურნეო კულტურების გლობალიზაციად“ მოიხსენიებს<ref>[https://web.archive.org/web/20140102191037/http://www.muslimheritage.com/topics/default.cfm?ArticleID=229 The Globalisation of Crops]</ref>. ახალი კულტურების დანერგვამ და სასოფლო-სამეურნეო მექანიზმების განვითარებამ მნიშვნელოვანად გარდასახა ეკონომიკა, მოსახლეობის გეოგრაფიულ განაწილება, კულტურათა ტიპოლოგია, სასოფლო-სამეურნეო წარმოების სისტემები, შემოსავლების მექანიზმები, ურბანიზაციის პროცესები, შრომის სპეციალიზაცია და ინფრასტრუქტურის განვითარება<ref>Andrew M. Watson (1983), ''Agricultural Innovation in the Early Islamic World'', Cambridge University Press, <nowiki>ISBN 0-521-24711-X</nowiki>.</ref>. == თანამედროვე ეპოქა == 1492 წლიდან მოყოლებული, მსოფლიოში ინიციირებული იქნა მცენარეებისა და ცხოველების „კონტინენტთაშორისი“ მასშტაბური გაცვლა, რომელიც კოლუმბიური გაცვლის საერთო სახელწოდებით არის ცნობილი. კულტურები და ცხოველები, რომლებიც ადრე მხოლოდ ძველ სამყაროში იყო ცნობილი, ახლა ახალ სამყაროში გადმოიტანეს და ინვერსიულადაც. კერძოდ, პომიდორი ევროპული კულინარიის ფავორიტ ინგრედიენტად ჩამოყალიბდა, ხოლო სიმინდი და კარტოფილი მასიური მოხმარებისთვის იქნა ადაპტირებული. ბრიტანული სასოფლო-სამეურნეო რევოლუცია წარმოადგენდა სოფლის მეურნეობის ევოლუციურ განვითარებას დიდ ბრიტანეთში XV და XIX საუკუნეების ბოლოს. მან განიცადა უპრეცედენტო ზრდა პროდუქტიულობისა და მოსავლიანობის მიმართულებით, რამაც საბოლოოდ დაასრულა საკვების ქრონიკული დეფიციტის ციკლები<ref>[[iarchive:annalsoflabourin0000snel|Annals of the labouring poor : social change and agrarian England, 1660-1900]]</ref>. ბრიტანეთის სასოფლო-სამეურნეო რევოლუცია მრავალი საუკუნის განმავლობაში მიმდინარეობდა და ევროპასა და კოლონიურ ტერიტორიებზე მსგავსი ცვლილებების კატალიზატორი იყო. მისი წარმატების მთავარი ფაქტორი იყო სხვადასხვა სასოფლო-სამეურნეო ტექნოლოგიების ინოვაციური შემუშავება, რომლებიც მიზნად ისახავდა ნიადაგიდან საკვები ნივთიერებების დანაკარგის მინიმუმამდე დაყვანას. ამავდროულად, გამოიყვანეს უფრო მაღალპროდუქტიული მცენარეული ჯიშები, რომლებსაც შეეძლოთ მეტი მოსავლის მოტანა ერთეულ არეალზე. ფერმერებს ახალი ხელსაწყოების ათვისებით შესაძლებლობა მიეცათ, მეტი მოსავლის წარმოება ნაკლები ინვესტირებული შრომითი რესურსით. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობის ისტორია]] [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობა]] imzvd65eyyk6mfc5sw7gr7xm5o4is5g 4823692 4823691 2025-07-02T11:27:30Z Sunlight35 98738 4823692 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Tomb of Nakht (2).jpg|მინი]] {{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/Sunlight35|Sunlight35]].|2|07|2025}} '''სოფლის მეურნეობა''' წარმოადგენს ეკონომიკის დარგს, რომლის მთავარი მიზანია მოსახლეობის საკვები რესურსებით უზრუნველყოფა და სხვადასხვა ინდუსტრიისთვის ნედლეულის მომარაგება. == ნეოლითური ტრანსფორმაცია == ისტორიაში ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი მოვლენა სწორედ [[ნეოლითური რევოლუცია]] იყო, რომლის დროსაც საზოგადოებები თანდათან გადავიდნენ მონადირე-შემგროვებელი ცხოვრების წესიდან მიწათმოქმედებასა და მეცხოველეობაზე დაფუძნებულ ეკონომიკაზე. მეცნიერთა შეფასებით, მათ შორის აკადემიკოს გ. ბ. პოლიაკისა და პროფესორ ა. ნ. მარკოვას აზრით, ეს პროცესი წარმოადგენდა რადიკალურ გადასვლას მითვისების ეკონომიკური სისტემიდან პროდუქტიულ მწარმოებელ სისტემაზე. არქეოლოგიური კვლევების შედეგები მოწმობს, რომ დაახლოებით 7-8 გეოგრაფიულ რეგიონში ცხოველებისა და მცენარეების მოშინაურების პროცესი ისტორიის სხვადასხვა ეტაპზე დამოუკიდებლად განვითარდა. ამ ტრანსფორმაციის უძველეს კერაზე ახლო აღმოსავლეთის ტერიტორია მიიჩნევა, სადაც მოშინაურების პროცესი დაიწყო არაუგვიანეს 10 ათასი წლისა ძვ.წ-მდე<ref>[https://www.science.org/content/article/farming-was-so-nice-it-was-invented-least-twice Farming Was So Nice, It Was Invented at Least Twice]</ref>. მსოფლიო სისტემის ცენტრალურ რეგიონებში მონადირე-შემგროვებელი საზოგადოებების გარდაქმნა ან შეცვლა აგრარულით გრძელ ისტორიულ პერიოდში, ძვ. წ. მე-10 ათასწლეულიდან მე-3 ათასწლეულამდე მოხდა. პერიფერიულ რაიონებში პროდუქტიული ეკონომიკის ფორმირება კიდევ უფრო გვიან დასრულდა. == წარმოშობის მიზეზები == სოფლის მეურნეობის წარმოშობის მიზეზების ირგვლივ მეცნიერებში რამდენიმე კონკურენტული თეორია არსებობს: * '''„ოაზისის“ კონცეფცია''', რომელსაც თავად გორდონ ჩაილდიც იზიარებდა<ref>''Gordon Childe.'' Man Makes Himself. — Oxford University Press, 1936.</ref>, ეკონომიკურ ცვლილებებს უკავშირებს კლიმატურ ტრანსფორმაციებს. * '''„ბორცვიანი ფერდობების“ ჰიპოთეზა''' ვარაუდობს, რომ მოშინაურების პროცესი წამოიწყო [[ტავრი|ტავრის]] მთების (დღევანდელი თურქეთის ტერიტორია) და [[ზაგროსი|ზაგროსის]] მთების (დღევანდელი ირანის ტერიტორია) ბორცვიან ფერდობებზე, სადაც კლიმატური პირობები არიდული არ იყო და შენარჩუნებული იყო ველური ფლორისა და ფაუნის მრავალფეროვნება<ref>[[iarchive:riseofcivilizati00redm|The rise of civilization : from early farmers to urban society in the ancient Near East]]</ref>. * '''„ფიესტას“ თეორია'''<ref>''Hayden, Brian.'' Models of Domestication // Transitions to Agriculture in Prehistory <small>(неопр.)</small> / Anne Birgitte Gebauer and T. Douglas Price. — Madison: Prehistory Press, 1992. — С. 11—18.</ref> შესაძლებლობას იძლევა, რომ ადგილობრივი კულტურული ჩარჩოების ფარგლებში ძალისა და გავლენის დემონსტრირება მოხდეს. * '''დემოგრაფიული მიდგომა''', რომელიც კარლ საუერის სახელთანაა დაკავშირებული<ref>[[iarchive:newperspectivesi0000binf/page/n7/mode/2up|New perspectives in archeology]]</ref>, ვარაუდობს, რომ მოსახლეობის ზრდა არ იყო შედეგი, არამედ სოფლის მეურნეობაზე გადასვლის გამომწვევი ფაქტორი. * '''„მიზანმიმართული ევოლუციის“ კონცეფცია'''<ref>''Rindos, David.'' The Origins of Agriculture: An Evolutionary Perspective. — Academic Press, 1987. — <nowiki>ISBN 978-0125892810</nowiki>).</ref> მცენარეების მოშინაურებას განიხილავს როგორც ადამიანებისა და მცენარეების ურთიერთზემოქმედების შედეგს. * სხვა მიდგომა კლიმატურ ცვლილებებთან კავშირში ვარაუდობს, რომ სოფლის მეურნეობის გაჩენა შესაძლებელი გახდა სტაბილური და პროგნოზირებადი კლიმატის ხანგრძლივი პერიოდის დაწყების გამო<ref>[[iarchive:shorthistoryofpr0000wrig|A short history of progress]]</ref>. * '''რელიგიური რევოლუციის ჰიპოთეზა''' კი იმაში მდგომარეობს, რომ ადამიანების მუდმივ დასახლებაზე გადასვლის მიზეზი იყო ახალი რელიგიური წარმოდგენები, რომლის მიხედვითაც საჭირო იყო გარდაცვლილ წინაპრებთან კონტაქტის შენარჩუნება. == სასოფლო-სამეურნეო ცენტრები == სოფლის მეურნეობამ მნიშვნელოვანი ევოლუცია განიცადა. დასავლეთ აზიაში, ეგვიპტესა და ინდოეთში დაიწყეს მცენარეების პირველი სისტემატური კულტივაცია და მოყვანა, რომლებიც ადრე ველურ მდგომარეობაში შეიგროვებოდა. პირველი მარცვლეული კულტურები მოშინაურდა [[ნაყოფიერი ნახევარმთვარე|ნაყოფიერი ნახევარმთვარის]] რეგიონში - [[ხორბალი]], შემდეგ კი [[ქერი]] და [[ჭვავი]] <ref>Jorge Dubcovsky and Jan Dvorak, «Genome Plasticity a Key Factor in the Success of Polyploid Wheat Under Domestication», Science 316 [Issue 5833], p. 1862, 29 June 2007</ref>. ახლო აღმოსავლეთიდან ეს კულტურები გავრცელდა [[ჩრდილოეთი აფრიკა|ჩრდილოეთ აფრიკაში]], სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში, [[სპარსეთი|სპარსეთსა]] და შემდგომ [[ინდოეთი|ინდოეთში]]. გარკვეული დროის შემდეგ, სოფლის მეურნეობის დამოუკიდებელი „აღმოჩენა“ ჩინეთის იანძისა და ყვითელი მდინარეების ხეობებში. ჩინეთში ბრინჯი და ფეტვი მოჰყავდათ ძვ.წ. 7000 წლამდე. [[სოია|სოიო]] მოგვიანებით მოშინაურდა. აფრიკაში საჰელის რეგიონში ადგილობრივი მარცვლეულის (აფრიკული ბრინჯი, სორგო) მოყვანა დაიწყეს. ამ რეგიონისთვის დამახასიათებელი ზოგიერთი მცენარე [[ახალი გვინეა|ახალ გვინეასა]] და [[ეთიოპია|ეთიოპიაშიც]] მოშინაურდა. ინდოეთში ინდის ველში ხორბლისა და პარკოსნების მოყვანის პირველი არქეოლოგიური მტკიცებულებები ძვ.წ. VI ათასწლეულით თარიღდება. ძვ.წ. 4 ათასი წლით წინ ინდის ველის ცივილიზაციის წარმომადგენლები იცნობდნენ ისეთ კულტურებს, როგორიცაა ხორბალი, ბარდა, სეზამი, ქერი, ფინიკი, ფორთოხალი და მანგო. კიდევ 500 წლის შემდეგ, ინდის ველში ბამბის მოყვანა დაიწყეს. ამერიკელმა ინდიელებმა სიმინდი, პომიდორი, გოგრა, კარტოფილი და მზესუმზირა 4 ან 5 ათასი წლის წინ მოაშინაურეს. ჩვეულებრივ, მოშინაურების სამ ძირითად ცენტრს გამოყოფენ: სამხრეთ ამერიკა (კონტინენტის ჩრდილო-დასავლეთი), ცენტრალური ამერიკა (ცენტრალური მექსიკა) და ჩრდილოეთ ამერიკა (მისისიპის მდინარის ხეობა). ჩვენი ერის დასაწყისისთვის ამერიკას გააჩნდა დიდი ურბანული ცენტრები განვითარებული მარაგების სისტემებით. ძირითადი სასოფლო-სამეურნეო კულტურები იყო [[სიმინდი]], [[გოგრა]] და [[ლობიო]]. სოფლის მეურნეობის როგორც ფართომასშტაბიანი და ინტენსიური საქმიანობის ისტორია, რომელიც მოიცავს მონოკულტურებს, ორგანიზებულ ირიგაციასა და შრომის სპეციალიზაციას, თავისი საწყისით [[შუმერები|შუმერულ]] ცივილიზაციაში იღებს სათავეს. == არაბული ხალიფატის სოფლის მეურნეობის რევოლუცია == ისლამურმა ოქროს ხანამ, ჩვ.წ. VIII-დან XIII საუკუნემდე, წარმოშვა „ისლამური სოფლის მეურნეობის რევოლუცია“. ეს პერიოდი დაკავშირებული [[ხალიფატი|არაბთა სახალიფოს]] სოფლის მეურნეობაში ფუნდამენტურ ცვლილებებთან და მეცნიერებაში, საბუნებისმეტყველო და ეკონომიკურ სფეროებში მიღწევებთან<ref>Andrew M. Watson (1974), «The Arab Agricultural Revolution and Its Diffusion, 700—1100», ''The Journal of Economic History'' 34 (1), pp. 8-35.</ref>. არაბული ხალიფატის ჩამოყალიბებამ დასავლეთ ევროპიდან ცენტრალურ აზიამდე ლობალური ეკონომიკური სისტემა შექმნა. ამან არაბ და სხვა მუსლიმ ვაჭრებს მისცა შესაძლებლობა, განეხორციელებინათ ფართომასშტაბიანი სავაჭრო გაცვლა და ხალიფატის ტერიტორიაზე, ასევე მის ფარგლებს გარეთაც გაევრცელებინათ მრავალი სასოფლო-სამეურნეო კულტურა და ტექნოლოგია. არაბული რეგიონის ავტოქტონური კულტურების გარდა, სორგო (აფრიკა), ციტრუსები (ჩინეთი) და სხვადასხვა ინდური კულტურა (მანგო, ბრინჯი, ბამბა, შაქრის ლერწამი) ფართოდ გავრცელდა ქვეყნების ფარგლებს გარეთ. მრავალი მკვლევარი ამ ისტორიულ პერიოდს „სასოფლო-სამეურნეო კულტურების გლობალიზაციად“ მოიხსენიებს<ref>[https://web.archive.org/web/20140102191037/http://www.muslimheritage.com/topics/default.cfm?ArticleID=229 The Globalisation of Crops]</ref>. ახალი კულტურების დანერგვამ და სასოფლო-სამეურნეო მექანიზმების განვითარებამ მნიშვნელოვანად გარდასახა ეკონომიკა, მოსახლეობის გეოგრაფიულ განაწილება, კულტურათა ტიპოლოგია, სასოფლო-სამეურნეო წარმოების სისტემები, შემოსავლების მექანიზმები, ურბანიზაციის პროცესები, შრომის სპეციალიზაცია და ინფრასტრუქტურის განვითარება<ref>Andrew M. Watson (1983), ''Agricultural Innovation in the Early Islamic World'', Cambridge University Press, <nowiki>ISBN 0-521-24711-X</nowiki>.</ref>. == თანამედროვე ეპოქა == 1492 წლიდან მოყოლებული, მსოფლიოში ინიციირებული იქნა მცენარეებისა და ცხოველების „კონტინენტთაშორისი“ მასშტაბური გაცვლა, რომელიც კოლუმბიური გაცვლის საერთო სახელწოდებით არის ცნობილი. კულტურები და ცხოველები, რომლებიც ადრე მხოლოდ ძველ სამყაროში იყო ცნობილი, ახლა ახალ სამყაროში გადმოიტანეს და ინვერსიულადაც. კერძოდ, პომიდორი ევროპული კულინარიის ფავორიტ ინგრედიენტად ჩამოყალიბდა, ხოლო სიმინდი და კარტოფილი მასიური მოხმარებისთვის იქნა ადაპტირებული. ბრიტანული სასოფლო-სამეურნეო რევოლუცია წარმოადგენდა სოფლის მეურნეობის ევოლუციურ განვითარებას დიდ ბრიტანეთში XV და XIX საუკუნეების ბოლოს. მან განიცადა უპრეცედენტო ზრდა პროდუქტიულობისა და მოსავლიანობის მიმართულებით, რამაც საბოლოოდ დაასრულა საკვების ქრონიკული დეფიციტის ციკლები<ref name=":0">[[iarchive:annalsoflabourin0000snel|Annals of the labouring poor : social change and agrarian England, 1660-1900]]</ref>. ბრიტანეთის სასოფლო-სამეურნეო რევოლუცია მრავალი საუკუნის განმავლობაში მიმდინარეობდა და ევროპასა და კოლონიურ ტერიტორიებზე მსგავსი ცვლილებების კატალიზატორი იყო. მისი წარმატების მთავარი ფაქტორი იყო სხვადასხვა სასოფლო-სამეურნეო ტექნოლოგიების ინოვაციური შემუშავება, რომლებიც მიზნად ისახავდა ნიადაგიდან საკვები ნივთიერებების დანაკარგის მინიმუმამდე დაყვანას. ამავდროულად, გამოიყვანეს უფრო მაღალპროდუქტიული მცენარეული ჯიშები, რომლებსაც შეეძლოთ მეტი მოსავლის მოტანა ერთეულ არეალზე. ფერმერებს ახალი ხელსაწყოების ათვისებით შესაძლებლობა მიეცათ, მეტი მოსავლის წარმოება ნაკლები ინვესტირებული შრომითი რესურსით. XV-XIX საუკუნეებში დიდ ბრიტანეთში განვითარდა ბრიტანული აგრარული რევოლუცია, რომელიც გამოირჩეოდა პროდუქტიულობის ზრდით, სასოფლო-სამეურნეო ტექნოლოგიების დახვეწითა და შრომის ეფექტიანობით<ref name=":0" />. ამ პროცესმა ხელი შეუწყო საკვები პროდუქტების სტაბილურობის ზრდას, რაც თავის მხრივ საფუძვლად დაედო ინდუსტრიული რევოლუციის დაწყებას. ტექნოლოგიურმა წინსვლამ, მათ შორის უკეთესი სასუქებისა და ნიადაგის დაცვის მეთოდების გამოყენებამ, შესაძლებელი გახადა მეტი მოსავლის მიღება ნაკლები რესურსით. XIX საუკუნის ბოლოდან დაიწყო ფართომასშტაბიანი მექანიზაცია, რაც გულისხმობდა ტრაქტორებისა და კომბაინების გამოყენებას; ამან საგრძნობლად გაზარდა სამუშაოების შესრულების სიჩქარე და მასშტაბი. XX საუკუნის შუა პერიოდში დაიწყო ე.წ. მწვანე რევოლუცია, რომელმაც გარდატეხა შეიტანა განვითარებადი ქვეყნების სოფლის მეურნეობაში. მექსიკაში დაწყებული პროგრამა გულისხმობდა მაღალმოსავლიანი ჯიშების გამოყვანას, აგრეთვე გაფართოებულ ირიგაციასა და ქიმიური საშუალებების გამოყენებას. ამ პროცესის ერთ-ერთი მთავარი ფიგურა იყო [[ნორმან ბორლოუგი]], რომლის მეშვეობითაც მექსიკამ სრულად უზრუნველყო საკუთარი საჭიროებები მარცვლეულით, ხოლო მოგვიანებით დაიწყო ექსპორტიც. მწვანე რევოლუციის მეთოდები წარმატებით დანერგეს ინდოეთსა და პაკისტანშიც, რის გამოც ბორლოუგს 1970 წელს ნობელის მშვიდობის პრემია მიენიჭა. == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობის ისტორია]] [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობა]] co5wxgz0ohgdckyu5vh5akcxf68w631 4823693 4823692 2025-07-02T11:29:56Z Sunlight35 98738 4823693 wikitext text/x-wiki [[ფაილი:Tomb of Nakht (2).jpg|მინი]]'''სოფლის მეურნეობა''' წარმოადგენს ეკონომიკის დარგს, რომლის მთავარი მიზანია მოსახლეობის საკვები რესურსებით უზრუნველყოფა და სხვადასხვა ინდუსტრიისთვის ნედლეულის მომარაგება. == ნეოლითური ტრანსფორმაცია == ისტორიაში ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი მოვლენა სწორედ [[ნეოლითური რევოლუცია]] იყო, რომლის დროსაც საზოგადოებები თანდათან გადავიდნენ მონადირე-შემგროვებელი ცხოვრების წესიდან მიწათმოქმედებასა და მეცხოველეობაზე დაფუძნებულ ეკონომიკაზე. მეცნიერთა შეფასებით, მათ შორის აკადემიკოს გ. ბ. პოლიაკისა და პროფესორ ა. ნ. მარკოვას აზრით, ეს პროცესი წარმოადგენდა რადიკალურ გადასვლას მითვისების ეკონომიკური სისტემიდან პროდუქტიულ მწარმოებელ სისტემაზე. არქეოლოგიური კვლევების შედეგები მოწმობს, რომ დაახლოებით 7-8 გეოგრაფიულ რეგიონში ცხოველებისა და მცენარეების მოშინაურების პროცესი ისტორიის სხვადასხვა ეტაპზე დამოუკიდებლად განვითარდა. ამ ტრანსფორმაციის უძველეს კერაზე ახლო აღმოსავლეთის ტერიტორია მიიჩნევა, სადაც მოშინაურების პროცესი დაიწყო არაუგვიანეს 10 ათასი წლისა ძვ.წ-მდე<ref>[https://www.science.org/content/article/farming-was-so-nice-it-was-invented-least-twice Farming Was So Nice, It Was Invented at Least Twice]</ref>. მსოფლიო სისტემის ცენტრალურ რეგიონებში მონადირე-შემგროვებელი საზოგადოებების გარდაქმნა ან შეცვლა აგრარულით გრძელ ისტორიულ პერიოდში, ძვ. წ. მე-10 ათასწლეულიდან მე-3 ათასწლეულამდე მოხდა. პერიფერიულ რაიონებში პროდუქტიული ეკონომიკის ფორმირება კიდევ უფრო გვიან დასრულდა. == წარმოშობის მიზეზები == სოფლის მეურნეობის წარმოშობის მიზეზების ირგვლივ მეცნიერებში რამდენიმე კონკურენტული თეორია არსებობს: * '''„ოაზისის“ კონცეფცია''', რომელსაც თავად გორდონ ჩაილდიც იზიარებდა<ref>''Gordon Childe.'' Man Makes Himself. — Oxford University Press, 1936.</ref>, ეკონომიკურ ცვლილებებს უკავშირებს კლიმატურ ტრანსფორმაციებს. * '''„ბორცვიანი ფერდობების“ ჰიპოთეზა''' ვარაუდობს, რომ მოშინაურების პროცესი წამოიწყო [[ტავრი|ტავრის]] მთების (დღევანდელი თურქეთის ტერიტორია) და [[ზაგროსი|ზაგროსის]] მთების (დღევანდელი ირანის ტერიტორია) ბორცვიან ფერდობებზე, სადაც კლიმატური პირობები არიდული არ იყო და შენარჩუნებული იყო ველური ფლორისა და ფაუნის მრავალფეროვნება<ref>[[iarchive:riseofcivilizati00redm|The rise of civilization : from early farmers to urban society in the ancient Near East]]</ref>. * '''„ფიესტას“ თეორია'''<ref>''Hayden, Brian.'' Models of Domestication // Transitions to Agriculture in Prehistory <small>(неопр.)</small> / Anne Birgitte Gebauer and T. Douglas Price. — Madison: Prehistory Press, 1992. — С. 11—18.</ref> შესაძლებლობას იძლევა, რომ ადგილობრივი კულტურული ჩარჩოების ფარგლებში ძალისა და გავლენის დემონსტრირება მოხდეს. * '''დემოგრაფიული მიდგომა''', რომელიც კარლ საუერის სახელთანაა დაკავშირებული<ref>[[iarchive:newperspectivesi0000binf/page/n7/mode/2up|New perspectives in archeology]]</ref>, ვარაუდობს, რომ მოსახლეობის ზრდა არ იყო შედეგი, არამედ სოფლის მეურნეობაზე გადასვლის გამომწვევი ფაქტორი. * '''„მიზანმიმართული ევოლუციის“ კონცეფცია'''<ref>''Rindos, David.'' The Origins of Agriculture: An Evolutionary Perspective. — Academic Press, 1987. — <nowiki>ISBN 978-0125892810</nowiki>).</ref> მცენარეების მოშინაურებას განიხილავს როგორც ადამიანებისა და მცენარეების ურთიერთზემოქმედების შედეგს. * სხვა მიდგომა კლიმატურ ცვლილებებთან კავშირში ვარაუდობს, რომ სოფლის მეურნეობის გაჩენა შესაძლებელი გახდა სტაბილური და პროგნოზირებადი კლიმატის ხანგრძლივი პერიოდის დაწყების გამო<ref>[[iarchive:shorthistoryofpr0000wrig|A short history of progress]]</ref>. * '''რელიგიური რევოლუციის ჰიპოთეზა''' კი იმაში მდგომარეობს, რომ ადამიანების მუდმივ დასახლებაზე გადასვლის მიზეზი იყო ახალი რელიგიური წარმოდგენები, რომლის მიხედვითაც საჭირო იყო გარდაცვლილ წინაპრებთან კონტაქტის შენარჩუნება. == სასოფლო-სამეურნეო ცენტრები == სოფლის მეურნეობამ მნიშვნელოვანი ევოლუცია განიცადა. დასავლეთ აზიაში, ეგვიპტესა და ინდოეთში დაიწყეს მცენარეების პირველი სისტემატური კულტივაცია და მოყვანა, რომლებიც ადრე ველურ მდგომარეობაში შეიგროვებოდა. [[ფაილი:Crescenzi calendar.jpg|მინი]] პირველი მარცვლეული კულტურები მოშინაურდა [[ნაყოფიერი ნახევარმთვარე|ნაყოფიერი ნახევარმთვარის]] რეგიონში - [[ხორბალი]], შემდეგ კი [[ქერი]] და [[ჭვავი]] <ref>Jorge Dubcovsky and Jan Dvorak, «Genome Plasticity a Key Factor in the Success of Polyploid Wheat Under Domestication», Science 316 [Issue 5833], p. 1862, 29 June 2007</ref>. ახლო აღმოსავლეთიდან ეს კულტურები გავრცელდა [[ჩრდილოეთი აფრიკა|ჩრდილოეთ აფრიკაში]], სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში, [[სპარსეთი|სპარსეთსა]] და შემდგომ [[ინდოეთი|ინდოეთში]]. გარკვეული დროის შემდეგ, სოფლის მეურნეობის დამოუკიდებელი „აღმოჩენა“ ჩინეთის იანძისა და ყვითელი მდინარეების ხეობებში. ჩინეთში ბრინჯი და ფეტვი მოჰყავდათ ძვ.წ. 7000 წლამდე. [[სოია|სოიო]] მოგვიანებით მოშინაურდა. აფრიკაში საჰელის რეგიონში ადგილობრივი მარცვლეულის (აფრიკული ბრინჯი, სორგო) მოყვანა დაიწყეს. ამ რეგიონისთვის დამახასიათებელი ზოგიერთი მცენარე [[ახალი გვინეა|ახალ გვინეასა]] და [[ეთიოპია|ეთიოპიაშიც]] მოშინაურდა. ინდოეთში ინდის ველში ხორბლისა და პარკოსნების მოყვანის პირველი არქეოლოგიური მტკიცებულებები ძვ.წ. VI ათასწლეულით თარიღდება. ძვ.წ. 4 ათასი წლით წინ ინდის ველის ცივილიზაციის წარმომადგენლები იცნობდნენ ისეთ კულტურებს, როგორიცაა ხორბალი, ბარდა, სეზამი, ქერი, ფინიკი, ფორთოხალი და მანგო. კიდევ 500 წლის შემდეგ, ინდის ველში ბამბის მოყვანა დაიწყეს. ამერიკელმა ინდიელებმა სიმინდი, პომიდორი, გოგრა, კარტოფილი და მზესუმზირა 4 ან 5 ათასი წლის წინ მოაშინაურეს. ჩვეულებრივ, მოშინაურების სამ ძირითად ცენტრს გამოყოფენ: სამხრეთ ამერიკა (კონტინენტის ჩრდილო-დასავლეთი), ცენტრალური ამერიკა (ცენტრალური მექსიკა) და ჩრდილოეთ ამერიკა (მისისიპის მდინარის ხეობა). ჩვენი ერის დასაწყისისთვის ამერიკას გააჩნდა დიდი ურბანული ცენტრები განვითარებული მარაგების სისტემებით. ძირითადი სასოფლო-სამეურნეო კულტურები იყო [[სიმინდი]], [[გოგრა]] და [[ლობიო]]. სოფლის მეურნეობის როგორც ფართომასშტაბიანი და ინტენსიური საქმიანობის ისტორია, რომელიც მოიცავს მონოკულტურებს, ორგანიზებულ ირიგაციასა და შრომის სპეციალიზაციას, თავისი საწყისით [[შუმერები|შუმერულ]] ცივილიზაციაში იღებს სათავეს. == არაბული ხალიფატის სოფლის მეურნეობის რევოლუცია == ისლამურმა ოქროს ხანამ, ჩვ.წ. VIII-დან XIII საუკუნემდე, წარმოშვა „ისლამური სოფლის მეურნეობის რევოლუცია“. ეს პერიოდი დაკავშირებული [[ხალიფატი|არაბთა სახალიფოს]] სოფლის მეურნეობაში ფუნდამენტურ ცვლილებებთან და მეცნიერებაში, საბუნებისმეტყველო და ეკონომიკურ სფეროებში მიღწევებთან<ref>Andrew M. Watson (1974), «The Arab Agricultural Revolution and Its Diffusion, 700—1100», ''The Journal of Economic History'' 34 (1), pp. 8-35.</ref>. არაბული ხალიფატის ჩამოყალიბებამ დასავლეთ ევროპიდან ცენტრალურ აზიამდე ლობალური ეკონომიკური სისტემა შექმნა. ამან არაბ და სხვა მუსლიმ ვაჭრებს მისცა შესაძლებლობა, განეხორციელებინათ ფართომასშტაბიანი სავაჭრო გაცვლა და ხალიფატის ტერიტორიაზე, ასევე მის ფარგლებს გარეთაც გაევრცელებინათ მრავალი სასოფლო-სამეურნეო კულტურა და ტექნოლოგია. არაბული რეგიონის ავტოქტონური კულტურების გარდა, სორგო (აფრიკა), ციტრუსები (ჩინეთი) და სხვადასხვა ინდური კულტურა (მანგო, ბრინჯი, ბამბა, შაქრის ლერწამი) ფართოდ გავრცელდა ქვეყნების ფარგლებს გარეთ. მრავალი მკვლევარი ამ ისტორიულ პერიოდს „სასოფლო-სამეურნეო კულტურების გლობალიზაციად“ მოიხსენიებს<ref>[https://web.archive.org/web/20140102191037/http://www.muslimheritage.com/topics/default.cfm?ArticleID=229 The Globalisation of Crops]</ref>. ახალი კულტურების დანერგვამ და სასოფლო-სამეურნეო მექანიზმების განვითარებამ მნიშვნელოვანად გარდასახა ეკონომიკა, მოსახლეობის გეოგრაფიულ განაწილება, კულტურათა ტიპოლოგია, სასოფლო-სამეურნეო წარმოების სისტემები, შემოსავლების მექანიზმები, ურბანიზაციის პროცესები, შრომის სპეციალიზაცია და ინფრასტრუქტურის განვითარება<ref>Andrew M. Watson (1983), ''Agricultural Innovation in the Early Islamic World'', Cambridge University Press, <nowiki>ISBN 0-521-24711-X</nowiki>.</ref>. == თანამედროვე ეპოქა == 1492 წლიდან მოყოლებული, მსოფლიოში ინიციირებული იქნა მცენარეებისა და ცხოველების „კონტინენტთაშორისი“ მასშტაბური გაცვლა, რომელიც კოლუმბიური გაცვლის საერთო სახელწოდებით არის ცნობილი. კულტურები და ცხოველები, რომლებიც ადრე მხოლოდ ძველ სამყაროში იყო ცნობილი, ახლა ახალ სამყაროში გადმოიტანეს და ინვერსიულადაც. კერძოდ, პომიდორი ევროპული კულინარიის ფავორიტ ინგრედიენტად ჩამოყალიბდა, ხოლო სიმინდი და კარტოფილი მასიური მოხმარებისთვის იქნა ადაპტირებული. ბრიტანული სასოფლო-სამეურნეო რევოლუცია წარმოადგენდა სოფლის მეურნეობის ევოლუციურ განვითარებას დიდ ბრიტანეთში XV და XIX საუკუნეების ბოლოს. მან განიცადა უპრეცედენტო ზრდა პროდუქტიულობისა და მოსავლიანობის მიმართულებით, რამაც საბოლოოდ დაასრულა საკვების ქრონიკული დეფიციტის ციკლები<ref name=":0">[[iarchive:annalsoflabourin0000snel|Annals of the labouring poor : social change and agrarian England, 1660-1900]]</ref>. ბრიტანეთის სასოფლო-სამეურნეო რევოლუცია მრავალი საუკუნის განმავლობაში მიმდინარეობდა და ევროპასა და კოლონიურ ტერიტორიებზე მსგავსი ცვლილებების კატალიზატორი იყო. მისი წარმატების მთავარი ფაქტორი იყო სხვადასხვა სასოფლო-სამეურნეო ტექნოლოგიების ინოვაციური შემუშავება, რომლებიც მიზნად ისახავდა ნიადაგიდან საკვები ნივთიერებების დანაკარგის მინიმუმამდე დაყვანას. ამავდროულად, გამოიყვანეს უფრო მაღალპროდუქტიული მცენარეული ჯიშები, რომლებსაც შეეძლოთ მეტი მოსავლის მოტანა ერთეულ არეალზე. ფერმერებს ახალი ხელსაწყოების ათვისებით შესაძლებლობა მიეცათ, მეტი მოსავლის წარმოება ნაკლები ინვესტირებული შრომითი რესურსით. XV-XIX საუკუნეებში დიდ ბრიტანეთში განვითარდა ბრიტანული აგრარული რევოლუცია, რომელიც გამოირჩეოდა პროდუქტიულობის ზრდით, სასოფლო-სამეურნეო ტექნოლოგიების დახვეწითა და შრომის ეფექტიანობით<ref name=":0" />. ამ პროცესმა ხელი შეუწყო საკვები პროდუქტების სტაბილურობის ზრდას, რაც თავის მხრივ საფუძვლად დაედო ინდუსტრიული რევოლუციის დაწყებას. ტექნოლოგიურმა წინსვლამ, მათ შორის უკეთესი სასუქებისა და ნიადაგის დაცვის მეთოდების გამოყენებამ, შესაძლებელი გახადა მეტი მოსავლის მიღება ნაკლები რესურსით. XIX საუკუნის ბოლოდან დაიწყო ფართომასშტაბიანი მექანიზაცია, რაც გულისხმობდა ტრაქტორებისა და კომბაინების გამოყენებას; ამან საგრძნობლად გაზარდა სამუშაოების შესრულების სიჩქარე და მასშტაბი. XX საუკუნის შუა პერიოდში დაიწყო ე.წ. მწვანე რევოლუცია, რომელმაც გარდატეხა შეიტანა განვითარებადი ქვეყნების სოფლის მეურნეობაში. მექსიკაში დაწყებული პროგრამა გულისხმობდა მაღალმოსავლიანი ჯიშების გამოყვანას, აგრეთვე გაფართოებულ ირიგაციასა და ქიმიური საშუალებების გამოყენებას. ამ პროცესის ერთ-ერთი მთავარი ფიგურა იყო [[ნორმან ბორლოუგი]], რომლის მეშვეობითაც მექსიკამ სრულად უზრუნველყო საკუთარი საჭიროებები მარცვლეულით, ხოლო მოგვიანებით დაიწყო ექსპორტიც. მწვანე რევოლუციის მეთოდები წარმატებით დანერგეს ინდოეთსა და პაკისტანშიც, რის გამოც ბორლოუგს 1970 წელს ნობელის მშვიდობის პრემია მიენიჭა. == იხილეთ აგრეთვე == * [[ნეოლითური რევოლუცია]] == სქოლიო == {{სქოლიო}} [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობის ისტორია]] [[კატეგორია:სოფლის მეურნეობა]] 8prmrplwkotnrk2pwlpga7mpgrx2edz 3 591927 4823397 2025-07-02T09:58:13Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: {{გამარჯობა}}— ~~~~ 4823397 wikitext text/x-wiki {{გამარჯობა}}— [[მომხმარებელი:Jaba1977|<span style="color:#006400;">'''''Wiki -'''''</span>]] [[მომხმარებელი განხილვა:Jaba1977|<span style="color:#006400">'''''ჯაბა'''''</span>]] 09:58, 2 ივლისი 2025 (UTC) 1r59vzwd5umhf2ir8svumn1r2azikzi 0 591932 4823532 2025-07-02T10:24:35Z Surprizi 14671 ახალი გვერდი: '''ლითონთა ფიზიკა''' — ფიზიკის დარგი, რიც შეისწავლის ლითონთა აღნაგობასა და თვისებებს. ლითონთა ფიზიკა მყარი სხეულის ფიზიკის ნაწილია. თანამედროვე ლითონთა ფიზიკა მიკროსკოაული თ... 4823532 wikitext text/x-wiki '''ლითონთა ფიზიკა''' — ფიზიკის დარგი, რიც შეისწავლის ლითონთა აღნაგობასა და თვისებებს. ლითონთა ფიზიკა მყარი სხეულის ფიზიკის ნაწილია. თანამედროვე ლითონთა ფიზიკა მიკროსკოაული თეორიისა და თეორიული ლითონთმცოდნეობის სინთეზს წარმოადგენს. მიკროსკოპული თეორია ლითონთა თვისებებს ხსნის მათი ატომური აღნაგობის თავისებურებებით. თეორიული ლითონთმცოდნეობა კი რეალური ლითონური მასალის აღნაგობისა და თვისებების გამოსაკვლევად იყენებს თერმოდინამიკული და უწყვეტი გარემოს მექანანიკურ მაკროსკოპულ მეთოდებს. [[ლითონთა მიკროსკოპული თეორია]] ჩაისახა [[XX საუკუნე]]ში. მას საფუძვლად უდევს იდეა (კ. დრუდე, 1900), რომლის მიხედვითაც [[ელექტრული დენი]] ლითონებში ატომთშორისი სივრცის შემავსებელი „ელექტრონული აირის“ ნაკადია. მოგვიანებით დაადგინეს (ვ. პაული, ა. ზომერფელდი, 1927-1928), რომ ელექტრული მუხტისა და სითბოს გადატანაში მონაწილეობს ელექტრონების ძალიან მცირე ნაწილი. ელექტრონული აირის ძირითადი ნაწილი გადაგვარებულ მდგომარეობაშია და არ რეაგირებს ტემპერატურის ცვლილებაზე. ამ შრომებმა საფუძველი ჩაუყარა ლითონთა თანამედროვე ელექტრონულ თეორიას. 1929-1930 წლებში ფ. ბლოხმა და ლ. ბრილუენმა განიხილეს კრისტალური მესრის პერიოდული ველის გავლენა ელექტრონულ აირზე, რითაც საფუძველი ჩაუყარეს მყარი სხეულების ზონურ თეორიას. გაცვლითი ურთიერთქმედების თეორიამ გასაგები გახადა ფერომაგნეტიზმისა და სხვა მაგნიტურადმოწესრიგებულ მდგომარეობათა (ანტიფერომაგნეტიზმი, ფერიმაგნეტიზმი) ბუნება, ელექტრონების ერთმანეთთან და მესერთან ურთიერთქმედების შესწავლამ კი შესაძლებელი გახადა ზეგამტარობის მოვლენის ახსნა. ლითონთა თითქმის ყველა თვისებაზე ზეგავლენას ახდენს კრისტალთა დეფექტები. ამ დეფექტთა ერთობლიობა (წერტილოვანი დეფექტები, დისლოკაციები და სხვა.), რომელიც ლითონის რეალურ დეფექტურ სტრუქტურას განსაზღვრავს, ლითონთა მრავაელ ფიზიკურ თვისებას განაპირობებს. ელექტრონებისა და ფონონების გაბნევა დეფექტებზე მნიშვნელოვან როლს ასრულებს მრავალ კინეტიკურ მოვლენაში. ლითონებისათვის დამახასიათებელია პოლიმორფიზმის მოვლენა, რომელსაც ფართოდ იყენებენ ლითონთა თერმული დამუშავებისას, ფაზათა წონასწორობის პირობებს, ფაზურ გარღაქმნებს, ჰეტეროფაზური სისტემების სტრუქტურასა და თვისებებს სწავლობს ფაზათა თეორია. ==ლიტერატურა== {{ქსე|6|233}} 2bpg22sw1ovdcrv090i1bhbkn0dc8uu 4823534 4823532 2025-07-02T10:25:50Z Surprizi 14671 დაემატა [[კატეგორია:ფიზიკის დარგები]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823534 wikitext text/x-wiki '''ლითონთა ფიზიკა''' — ფიზიკის დარგი, რიც შეისწავლის ლითონთა აღნაგობასა და თვისებებს. ლითონთა ფიზიკა მყარი სხეულის ფიზიკის ნაწილია. თანამედროვე ლითონთა ფიზიკა მიკროსკოაული თეორიისა და თეორიული ლითონთმცოდნეობის სინთეზს წარმოადგენს. მიკროსკოპული თეორია ლითონთა თვისებებს ხსნის მათი ატომური აღნაგობის თავისებურებებით. თეორიული ლითონთმცოდნეობა კი რეალური ლითონური მასალის აღნაგობისა და თვისებების გამოსაკვლევად იყენებს თერმოდინამიკული და უწყვეტი გარემოს მექანანიკურ მაკროსკოპულ მეთოდებს. [[ლითონთა მიკროსკოპული თეორია]] ჩაისახა [[XX საუკუნე]]ში. მას საფუძვლად უდევს იდეა (კ. დრუდე, 1900), რომლის მიხედვითაც [[ელექტრული დენი]] ლითონებში ატომთშორისი სივრცის შემავსებელი „ელექტრონული აირის“ ნაკადია. მოგვიანებით დაადგინეს (ვ. პაული, ა. ზომერფელდი, 1927-1928), რომ ელექტრული მუხტისა და სითბოს გადატანაში მონაწილეობს ელექტრონების ძალიან მცირე ნაწილი. ელექტრონული აირის ძირითადი ნაწილი გადაგვარებულ მდგომარეობაშია და არ რეაგირებს ტემპერატურის ცვლილებაზე. ამ შრომებმა საფუძველი ჩაუყარა ლითონთა თანამედროვე ელექტრონულ თეორიას. 1929-1930 წლებში ფ. ბლოხმა და ლ. ბრილუენმა განიხილეს კრისტალური მესრის პერიოდული ველის გავლენა ელექტრონულ აირზე, რითაც საფუძველი ჩაუყარეს მყარი სხეულების ზონურ თეორიას. გაცვლითი ურთიერთქმედების თეორიამ გასაგები გახადა ფერომაგნეტიზმისა და სხვა მაგნიტურადმოწესრიგებულ მდგომარეობათა (ანტიფერომაგნეტიზმი, ფერიმაგნეტიზმი) ბუნება, ელექტრონების ერთმანეთთან და მესერთან ურთიერთქმედების შესწავლამ კი შესაძლებელი გახადა ზეგამტარობის მოვლენის ახსნა. ლითონთა თითქმის ყველა თვისებაზე ზეგავლენას ახდენს კრისტალთა დეფექტები. ამ დეფექტთა ერთობლიობა (წერტილოვანი დეფექტები, დისლოკაციები და სხვა.), რომელიც ლითონის რეალურ დეფექტურ სტრუქტურას განსაზღვრავს, ლითონთა მრავაელ ფიზიკურ თვისებას განაპირობებს. ელექტრონებისა და ფონონების გაბნევა დეფექტებზე მნიშვნელოვან როლს ასრულებს მრავალ კინეტიკურ მოვლენაში. ლითონებისათვის დამახასიათებელია პოლიმორფიზმის მოვლენა, რომელსაც ფართოდ იყენებენ ლითონთა თერმული დამუშავებისას, ფაზათა წონასწორობის პირობებს, ფაზურ გარღაქმნებს, ჰეტეროფაზური სისტემების სტრუქტურასა და თვისებებს სწავლობს ფაზათა თეორია. ==ლიტერატურა== {{ქსე|6|233}} [[კატეგორია:ფიზიკის დარგები]] 8xna2npvguccjxsn46dlwxvqlwg69v3 4823537 4823534 2025-07-02T10:27:02Z Surprizi 14671 4823537 wikitext text/x-wiki '''ლითონთა ფიზიკა''' — [[ფიზიკის დარგები|ფიზიკის დარგი]], რომელიც შეისწავლის [[ლითონი|ლითონთა]] აღნაგობასა და თვისებებს. ლითონთა ფიზიკა [[მყარი სხეულის ფიზიკა|მყარი სხეულის ფიზიკის]] ნაწილია. თანამედროვე ლითონთა ფიზიკა მიკროსკოაული თეორიისა და თეორიული ლითონთმცოდნეობის სინთეზს წარმოადგენს. მიკროსკოპული თეორია ლითონთა თვისებებს ხსნის მათი ატომური აღნაგობის თავისებურებებით. თეორიული ლითონთმცოდნეობა კი რეალური ლითონური მასალის აღნაგობისა და თვისებების გამოსაკვლევად იყენებს თერმოდინამიკული და უწყვეტი გარემოს მექანანიკურ მაკროსკოპულ მეთოდებს. [[ლითონთა მიკროსკოპული თეორია]] ჩაისახა [[XX საუკუნე]]ში. მას საფუძვლად უდევს იდეა (კ. დრუდე, 1900), რომლის მიხედვითაც [[ელექტრული დენი]] ლითონებში ატომთშორისი სივრცის შემავსებელი „ელექტრონული აირის“ ნაკადია. მოგვიანებით დაადგინეს (ვ. პაული, ა. ზომერფელდი, 1927-1928), რომ ელექტრული მუხტისა და სითბოს გადატანაში მონაწილეობს ელექტრონების ძალიან მცირე ნაწილი. ელექტრონული აირის ძირითადი ნაწილი გადაგვარებულ მდგომარეობაშია და არ რეაგირებს ტემპერატურის ცვლილებაზე. ამ შრომებმა საფუძველი ჩაუყარა ლითონთა თანამედროვე ელექტრონულ თეორიას. 1929-1930 წლებში ფ. ბლოხმა და ლ. ბრილუენმა განიხილეს კრისტალური მესრის პერიოდული ველის გავლენა ელექტრონულ აირზე, რითაც საფუძველი ჩაუყარეს მყარი სხეულების ზონურ თეორიას. გაცვლითი ურთიერთქმედების თეორიამ გასაგები გახადა ფერომაგნეტიზმისა და სხვა მაგნიტურადმოწესრიგებულ მდგომარეობათა (ანტიფერომაგნეტიზმი, ფერიმაგნეტიზმი) ბუნება, ელექტრონების ერთმანეთთან და მესერთან ურთიერთქმედების შესწავლამ კი შესაძლებელი გახადა ზეგამტარობის მოვლენის ახსნა. ლითონთა თითქმის ყველა თვისებაზე ზეგავლენას ახდენს კრისტალთა დეფექტები. ამ დეფექტთა ერთობლიობა (წერტილოვანი დეფექტები, დისლოკაციები და სხვა.), რომელიც ლითონის რეალურ დეფექტურ სტრუქტურას განსაზღვრავს, ლითონთა მრავაელ ფიზიკურ თვისებას განაპირობებს. ელექტრონებისა და ფონონების გაბნევა დეფექტებზე მნიშვნელოვან როლს ასრულებს მრავალ კინეტიკურ მოვლენაში. ლითონებისათვის დამახასიათებელია პოლიმორფიზმის მოვლენა, რომელსაც ფართოდ იყენებენ ლითონთა თერმული დამუშავებისას, ფაზათა წონასწორობის პირობებს, ფაზურ გარღაქმნებს, ჰეტეროფაზური სისტემების სტრუქტურასა და თვისებებს სწავლობს ფაზათა თეორია. ==ლიტერატურა== {{ქსე|6|233}} [[კატეგორია:ფიზიკის დარგები]] 7vhylzucwr4xlov0w58blugrlb1cwuv 4823599 4823537 2025-07-02T10:42:05Z Surprizi 14671 4823599 wikitext text/x-wiki '''ლითონთა ფიზიკა''' — [[ფიზიკის დარგები|ფიზიკის დარგი]], რომელიც შეისწავლის [[ლითონი|ლითონთა]] აღნაგობასა და თვისებებს. ლითონთა ფიზიკა [[მყარი სხეულის ფიზიკა|მყარი სხეულის ფიზიკის]] ნაწილია. თანამედროვე ლითონთა ფიზიკა მიკროსკოაული თეორიისა და თეორიული ლითონთმცოდნეობის სინთეზს წარმოადგენს. მიკროსკოპული თეორია ლითონთა თვისებებს ხსნის მათი ატომური აღნაგობის თავისებურებებით. თეორიული ლითონთმცოდნეობა კი რეალური ლითონური მასალის აღნაგობისა და თვისებების გამოსაკვლევად იყენებს თერმოდინამიკული და უწყვეტი გარემოს მექანანიკურ მაკროსკოპულ მეთოდებს. [[ლითონთა მიკროსკოპული თეორია]] ჩაისახა [[XX საუკუნე]]ში. მას საფუძვლად უდევს იდეა (კ. დრუდე, 1900), რომლის მიხედვითაც [[ელექტრული დენი]] ლითონებში ატომთშორისი სივრცის შემავსებელი „ელექტრონული აირის“ ნაკადია. მოგვიანებით დაადგინეს (ვ. პაული, ა. ზომერფელდი, 1927-1928), რომ ელექტრული მუხტისა და სითბოს გადატანაში მონაწილეობს ელექტრონების ძალიან მცირე ნაწილი. ელექტრონული აირის ძირითადი ნაწილი გადაგვარებულ მდგომარეობაშია და არ რეაგირებს ტემპერატურის ცვლილებაზე. ამ შრომებმა საფუძველი ჩაუყარა ლითონთა თანამედროვე ელექტრონულ თეორიას. [[1929]]-[[1930]] წლებში ფ. ბლოხმა და ლ. ბრილუენმა განიხილეს კრისტალური მესრის პერიოდული ველის გავლენა ელექტრონულ აირზე, რითაც საფუძველი ჩაუყარეს მყარი სხეულების ზონურ თეორიას. გაცვლითი ურთიერთქმედების თეორიამ გასაგები გახადა ფერომაგნეტიზმისა და სხვა მაგნიტურადმოწესრიგებულ მდგომარეობათა (ანტიფერომაგნეტიზმი, ფერიმაგნეტიზმი) ბუნება, ელექტრონების ერთმანეთთან და მესერთან ურთიერთქმედების შესწავლამ კი შესაძლებელი გახადა ზეგამტარობის მოვლენის ახსნა. ლითონთა თითქმის ყველა თვისებაზე ზეგავლენას ახდენს კრისტალთა დეფექტები. ამ დეფექტთა ერთობლიობა (წერტილოვანი დეფექტები, დისლოკაციები და სხვა.), რომელიც ლითონის რეალურ დეფექტურ სტრუქტურას განსაზღვრავს, ლითონთა მრავაელ ფიზიკურ თვისებას განაპირობებს. ელექტრონებისა და ფონონების გაბნევა დეფექტებზე მნიშვნელოვან როლს ასრულებს მრავალ კინეტიკურ მოვლენაში. ლითონებისათვის დამახასიათებელია პოლიმორფიზმის მოვლენა, რომელსაც ფართოდ იყენებენ ლითონთა თერმული დამუშავებისას, ფაზათა წონასწორობის პირობებს, ფაზურ გარღაქმნებს, ჰეტეროფაზური სისტემების სტრუქტურასა და თვისებებს სწავლობს ფაზათა თეორია. ==ლიტერატურა== {{ქსე|6|233}} [[კატეგორია:ფიზიკის დარგები]] 5x4dlaq2anxnd2gnmdr5k1eihq1e74n 4823621 4823599 2025-07-02T10:44:48Z Surprizi 14671 4823621 wikitext text/x-wiki '''ლითონთა ფიზიკა''' — [[ფიზიკის დარგები|ფიზიკის დარგი]], რომელიც შეისწავლის [[ლითონი|ლითონთა]] აღნაგობასა და თვისებებს. ლითონთა ფიზიკა [[მყარი სხეულის ფიზიკა|მყარი სხეულის ფიზიკის]] ნაწილია. თანამედროვე ლითონთა ფიზიკა მიკროსკოაული თეორიისა და თეორიული ლითონთმცოდნეობის სინთეზს წარმოადგენს. მიკროსკოპული თეორია ლითონთა თვისებებს ხსნის მათი ატომური აღნაგობის თავისებურებებით. თეორიული ლითონთმცოდნეობა კი რეალური ლითონური მასალის აღნაგობისა და თვისებების გამოსაკვლევად იყენებს თერმოდინამიკული და უწყვეტი გარემოს მექანანიკურ მაკროსკოპულ მეთოდებს. [[ლითონთა მიკროსკოპული თეორია]] ჩაისახა [[XX საუკუნე]]ში. მას საფუძვლად უდევს იდეა (კ. დრუდე, 1900), რომლის მიხედვითაც [[ელექტრული დენი]] ლითონებში ატომთშორისი სივრცის შემავსებელი „ელექტრონული აირის“ ნაკადია. მოგვიანებით დაადგინეს (ვ. პაული, ა. ზომერფელდი, 1927-1928), რომ ელექტრული მუხტისა და სითბოს გადატანაში მონაწილეობს ელექტრონების ძალიან მცირე ნაწილი. ელექტრონული აირის ძირითადი ნაწილი გადაგვარებულ მდგომარეობაშია და არ რეაგირებს ტემპერატურის ცვლილებაზე. ამ შრომებმა საფუძველი ჩაუყარა ლითონთა თანამედროვე ელექტრონულ თეორიას. [[1929]]-[[1930]] წლებში [[ფელიქს ბლოხი|ფ. ბლოხმა]] და ლ. ბრილუენმა განიხილეს კრისტალური მესრის პერიოდული ველის გავლენა ელექტრონულ აირზე, რითაც საფუძველი ჩაუყარეს მყარი სხეულების ზონურ თეორიას. გაცვლითი ურთიერთქმედების თეორიამ გასაგები გახადა ფერომაგნეტიზმისა და სხვა მაგნიტურადმოწესრიგებულ მდგომარეობათა (ანტიფერომაგნეტიზმი, ფერიმაგნეტიზმი) ბუნება, ელექტრონების ერთმანეთთან და მესერთან ურთიერთქმედების შესწავლამ კი შესაძლებელი გახადა ზეგამტარობის მოვლენის ახსნა. ლითონთა თითქმის ყველა თვისებაზე ზეგავლენას ახდენს კრისტალთა დეფექტები. ამ დეფექტთა ერთობლიობა (წერტილოვანი დეფექტები, დისლოკაციები და სხვა.), რომელიც ლითონის რეალურ დეფექტურ სტრუქტურას განსაზღვრავს, ლითონთა მრავაელ ფიზიკურ თვისებას განაპირობებს. ელექტრონებისა და ფონონების გაბნევა დეფექტებზე მნიშვნელოვან როლს ასრულებს მრავალ კინეტიკურ მოვლენაში. ლითონებისათვის დამახასიათებელია პოლიმორფიზმის მოვლენა, რომელსაც ფართოდ იყენებენ ლითონთა თერმული დამუშავებისას, ფაზათა წონასწორობის პირობებს, ფაზურ გარღაქმნებს, ჰეტეროფაზური სისტემების სტრუქტურასა და თვისებებს სწავლობს ფაზათა თეორია. ==ლიტერატურა== {{ქსე|6|233}} [[კატეგორია:ფიზიკის დარგები]] 3zb53qd30c4x35piuhpedo5lrkemofn 4823628 4823621 2025-07-02T10:46:42Z Surprizi 14671 4823628 wikitext text/x-wiki '''ლითონთა ფიზიკა''' — [[ფიზიკის დარგები|ფიზიკის დარგი]], რომელიც შეისწავლის [[ლითონი|ლითონთა]] აღნაგობასა და თვისებებს. ლითონთა ფიზიკა [[მყარი სხეულის ფიზიკა|მყარი სხეულის ფიზიკის]] ნაწილია. თანამედროვე ლითონთა ფიზიკა მიკროსკოაული თეორიისა და თეორიული ლითონთმცოდნეობის სინთეზს წარმოადგენს. მიკროსკოპული თეორია ლითონთა თვისებებს ხსნის მათი ატომური აღნაგობის თავისებურებებით. თეორიული ლითონთმცოდნეობა კი რეალური ლითონური მასალის აღნაგობისა და თვისებების გამოსაკვლევად იყენებს თერმოდინამიკული და უწყვეტი გარემოს მექანანიკურ მაკროსკოპულ მეთოდებს. [[ლითონთა მიკროსკოპული თეორია]] ჩაისახა [[XX საუკუნე]]ში. მას საფუძვლად უდევს იდეა (კ. დრუდე, 1900), რომლის მიხედვითაც [[ელექტრული დენი]] ლითონებში ატომთშორისი სივრცის შემავსებელი „ელექტრონული აირის“ ნაკადია. მოგვიანებით დაადგინეს (ვ. პაული, ა. ზომერფელდი, 1927-1928), რომ ელექტრული მუხტისა და სითბოს გადატანაში მონაწილეობს ელექტრონების ძალიან მცირე ნაწილი. ელექტრონული აირის ძირითადი ნაწილი გადაგვარებულ მდგომარეობაშია და არ რეაგირებს ტემპერატურის ცვლილებაზე. ამ შრომებმა საფუძველი ჩაუყარა ლითონთა თანამედროვე ელექტრონულ თეორიას. [[1929]]-[[1930]] წლებში [[ფელიქს ბლოხი|ფ. ბლოხმა]] და [[ლეონ ბრილუენი|ლ. ბრილუენმა]] განიხილეს [[კრისტალური მესერი|კრისტალური მესრის]] პერიოდული ველის გავლენა ელექტრონულ აირზე, რითაც საფუძველი ჩაუყარეს მყარი სხეულების ზონურ თეორიას. გაცვლითი ურთიერთქმედების თეორიამ გასაგები გახადა ფერომაგნეტიზმისა და სხვა მაგნიტურადმოწესრიგებულ მდგომარეობათა (ანტიფერომაგნეტიზმი, ფერიმაგნეტიზმი) ბუნება, ელექტრონების ერთმანეთთან და მესერთან ურთიერთქმედების შესწავლამ კი შესაძლებელი გახადა ზეგამტარობის მოვლენის ახსნა. ლითონთა თითქმის ყველა თვისებაზე ზეგავლენას ახდენს კრისტალთა დეფექტები. ამ დეფექტთა ერთობლიობა (წერტილოვანი დეფექტები, დისლოკაციები და სხვა.), რომელიც ლითონის რეალურ დეფექტურ სტრუქტურას განსაზღვრავს, ლითონთა მრავაელ ფიზიკურ თვისებას განაპირობებს. ელექტრონებისა და ფონონების გაბნევა დეფექტებზე მნიშვნელოვან როლს ასრულებს მრავალ კინეტიკურ მოვლენაში. ლითონებისათვის დამახასიათებელია პოლიმორფიზმის მოვლენა, რომელსაც ფართოდ იყენებენ ლითონთა თერმული დამუშავებისას, ფაზათა წონასწორობის პირობებს, ფაზურ გარღაქმნებს, ჰეტეროფაზური სისტემების სტრუქტურასა და თვისებებს სწავლობს ფაზათა თეორია. ==ლიტერატურა== {{ქსე|6|233}} [[კატეგორია:ფიზიკის დარგები]] epk267vdbveml8rm0ta72mh81ohd2gp 4823641 4823628 2025-07-02T10:48:57Z Surprizi 14671 4823641 wikitext text/x-wiki '''ლითონთა ფიზიკა''' — [[ფიზიკის დარგები|ფიზიკის დარგი]], რომელიც შეისწავლის [[ლითონი|ლითონთა]] აღნაგობასა და თვისებებს. ლითონთა ფიზიკა [[მყარი სხეულის ფიზიკა|მყარი სხეულის ფიზიკის]] ნაწილია. თანამედროვე ლითონთა ფიზიკა მიკროსკოაული თეორიისა და თეორიული ლითონთმცოდნეობის სინთეზს წარმოადგენს. მიკროსკოპული თეორია ლითონთა თვისებებს ხსნის მათი ატომური აღნაგობის თავისებურებებით. თეორიული ლითონთმცოდნეობა კი რეალური ლითონური მასალის აღნაგობისა და თვისებების გამოსაკვლევად იყენებს თერმოდინამიკული და უწყვეტი გარემოს მექანანიკურ მაკროსკოპულ მეთოდებს. [[ლითონთა მიკროსკოპული თეორია]] ჩაისახა [[XX საუკუნე]]ში. მას საფუძვლად უდევს იდეა (კ. დრუდე, 1900), რომლის მიხედვითაც [[ელექტრული დენი]] ლითონებში ატომთშორისი სივრცის შემავსებელი „ელექტრონული აირის“ ნაკადია. მოგვიანებით დაადგინეს ([[ვოლფგანგ პაული|ვ. პაული]], [[არნოლდ ზომერფელდი|ა. ზომერფელდი]], 1927-1928), რომ ელექტრული მუხტისა და სითბოს გადატანაში მონაწილეობს ელექტრონების ძალიან მცირე ნაწილი. ელექტრონული აირის ძირითადი ნაწილი გადაგვარებულ მდგომარეობაშია და არ რეაგირებს ტემპერატურის ცვლილებაზე. ამ შრომებმა საფუძველი ჩაუყარა ლითონთა თანამედროვე ელექტრონულ თეორიას. [[1929]]-[[1930]] წლებში [[ფელიქს ბლოხი|ფ. ბლოხმა]] და [[ლეონ ბრილუენი|ლ. ბრილუენმა]] განიხილეს [[კრისტალური მესერი|კრისტალური მესრის]] პერიოდული ველის გავლენა ელექტრონულ აირზე, რითაც საფუძველი ჩაუყარეს მყარი სხეულების ზონურ თეორიას. გაცვლითი ურთიერთქმედების თეორიამ გასაგები გახადა ფერომაგნეტიზმისა და სხვა მაგნიტურადმოწესრიგებულ მდგომარეობათა (ანტიფერომაგნეტიზმი, ფერიმაგნეტიზმი) ბუნება, ელექტრონების ერთმანეთთან და მესერთან ურთიერთქმედების შესწავლამ კი შესაძლებელი გახადა ზეგამტარობის მოვლენის ახსნა. ლითონთა თითქმის ყველა თვისებაზე ზეგავლენას ახდენს კრისტალთა დეფექტები. ამ დეფექტთა ერთობლიობა (წერტილოვანი დეფექტები, დისლოკაციები და სხვა.), რომელიც ლითონის რეალურ დეფექტურ სტრუქტურას განსაზღვრავს, ლითონთა მრავაელ ფიზიკურ თვისებას განაპირობებს. ელექტრონებისა და ფონონების გაბნევა დეფექტებზე მნიშვნელოვან როლს ასრულებს მრავალ კინეტიკურ მოვლენაში. ლითონებისათვის დამახასიათებელია პოლიმორფიზმის მოვლენა, რომელსაც ფართოდ იყენებენ ლითონთა თერმული დამუშავებისას, ფაზათა წონასწორობის პირობებს, ფაზურ გარღაქმნებს, ჰეტეროფაზური სისტემების სტრუქტურასა და თვისებებს სწავლობს ფაზათა თეორია. ==ლიტერატურა== {{ქსე|6|233}} [[კატეგორია:ფიზიკის დარგები]] kldqfz62ie67fbk58uawulepb5d3xjh 4823659 4823641 2025-07-02T10:56:29Z Surprizi 14671 4823659 wikitext text/x-wiki '''ლითონთა ფიზიკა''' — [[ფიზიკის დარგები|ფიზიკის დარგი]], რომელიც შეისწავლის [[ლითონი|ლითონთა]] აღნაგობასა და თვისებებს. ლითონთა ფიზიკა [[მყარი სხეულის ფიზიკა|მყარი სხეულის ფიზიკის]] ნაწილია. თანამედროვე ლითონთა ფიზიკა მიკროსკოაული თეორიისა და თეორიული ლითონთმცოდნეობის სინთეზს წარმოადგენს. მიკროსკოპული თეორია ლითონთა თვისებებს ხსნის მათი ატომური აღნაგობის თავისებურებებით. თეორიული ლითონთმცოდნეობა კი რეალური ლითონური მასალის აღნაგობისა და თვისებების გამოსაკვლევად იყენებს თერმოდინამიკული და უწყვეტი გარემოს მექანანიკურ მაკროსკოპულ მეთოდებს. [[ლითონთა მიკროსკოპული თეორია]] ჩაისახა [[XX საუკუნე]]ში. მას საფუძვლად უდევს იდეა ([[პაულ დრუდე|პ. დრუდე]], 1900), რომლის მიხედვითაც [[ელექტრული დენი]] ლითონებში ატომთშორისი სივრცის შემავსებელი „ელექტრონული აირის“ ნაკადია. მოგვიანებით დაადგინეს ([[ვოლფგანგ პაული|ვ. პაული]], [[არნოლდ ზომერფელდი|ა. ზომერფელდი]], 1927-1928), რომ ელექტრული მუხტისა და სითბოს გადატანაში მონაწილეობს ელექტრონების ძალიან მცირე ნაწილი. ელექტრონული აირის ძირითადი ნაწილი გადაგვარებულ მდგომარეობაშია და არ რეაგირებს ტემპერატურის ცვლილებაზე. ამ შრომებმა საფუძველი ჩაუყარა ლითონთა თანამედროვე ელექტრონულ თეორიას. [[1929]]-[[1930]] წლებში [[ფელიქს ბლოხი|ფ. ბლოხმა]] და [[ლეონ ბრილუენი|ლ. ბრილუენმა]] განიხილეს [[კრისტალური მესერი|კრისტალური მესრის]] პერიოდული ველის გავლენა ელექტრონულ აირზე, რითაც საფუძველი ჩაუყარეს მყარი სხეულების ზონურ თეორიას. გაცვლითი ურთიერთქმედების თეორიამ გასაგები გახადა ფერომაგნეტიზმისა და სხვა მაგნიტურადმოწესრიგებულ მდგომარეობათა (ანტიფერომაგნეტიზმი, ფერიმაგნეტიზმი) ბუნება, ელექტრონების ერთმანეთთან და მესერთან ურთიერთქმედების შესწავლამ კი შესაძლებელი გახადა ზეგამტარობის მოვლენის ახსნა. ლითონთა თითქმის ყველა თვისებაზე ზეგავლენას ახდენს კრისტალთა დეფექტები. ამ დეფექტთა ერთობლიობა (წერტილოვანი დეფექტები, დისლოკაციები და სხვა.), რომელიც ლითონის რეალურ დეფექტურ სტრუქტურას განსაზღვრავს, ლითონთა მრავაელ ფიზიკურ თვისებას განაპირობებს. ელექტრონებისა და ფონონების გაბნევა დეფექტებზე მნიშვნელოვან როლს ასრულებს მრავალ კინეტიკურ მოვლენაში. ლითონებისათვის დამახასიათებელია პოლიმორფიზმის მოვლენა, რომელსაც ფართოდ იყენებენ ლითონთა თერმული დამუშავებისას, ფაზათა წონასწორობის პირობებს, ფაზურ გარღაქმნებს, ჰეტეროფაზური სისტემების სტრუქტურასა და თვისებებს სწავლობს ფაზათა თეორია. ==ლიტერატურა== {{ქსე|6|233}} [[კატეგორია:ფიზიკის დარგები]] qkxbqjqkq2kbyt0j5cx550s8zyo0r85 14 591933 4823538 2025-07-02T10:27:15Z Jaba1977 3604 ახალი გვერდი: [[კატეგორია:სახლები ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:სახლები ევროპაში]] 4823538 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სახლები ქვეყნის მიხედვით]] [[კატეგორია:სახლები ევროპაში]] 1fx8r4rlccehbfri6rk9ocnj7bgr2zc 4823544 4823538 2025-07-02T10:29:40Z Jaba1977 3604 წაიშალა [[კატეგორია:სახლები ქვეყნის მიხედვით]]; დაემატა [[კატეგორია:სახლები ქვეყნების მიხედვით]] გაჯეტ [[ვპ:HC|HotCat]]-ით 4823544 wikitext text/x-wiki [[კატეგორია:სახლები ქვეყნების მიხედვით]] [[კატეგორია:სახლები ევროპაში]] oo8ss4kj8vfti1pyu8pilz50wt840w8